-313/7-95/96
Chambre des Représentants
de Belgique
SESSION ORDINAIRE 1996-1997 (*)
28AVRIL 1997
ENQUÊTE PARLEMENTAIRE
visant a élaborer une politique en vue
de lutter contre les pratiques illégales
des sectes et Ie danger qu'elles
représentent pour la société
et pour les personnes,
particulièrement les mineurs d'age
RAPPORT
FAIT AU NOM DE LACOMMISSION
D'ENQUETE (1)
PAR
MM. DUQUESNE ET WILLEMS
(PARTIE I)
(1) Composition de la commission :
Président : M . M oureaux.
Membres :
M M . De Crem, Willems.
M M . Borin, M oureaux.
M M . Eeman, Smets.
M . Schoeters, N .
M . Duquesne.
C.V.P
P.S.
V.L.D
S.P.
P.R.L
F.D.F.
P.S.C. M me de T'Serclaes.
VlaamsM . H uysentruyt.
Blok
Voir :
■313-95/96:
— N°l : Proposition deM. Duquesne et consorts.
— N" 2 a 4 : Amendements.
— N'5 : Rapport.
— N° 6 :Texteadoptépar la commission.
(*) Troisièmesession de la 49' législature.
313/7-95/96
Belgische Kamer
van Volksvertegenwoordigers
GEWONE ZITTING 1996-1997 (*)
28 APRIL 1997
PARLEMENTAIR ONDERZOEK
met het oog op de beleidsvorming
ter bestrijding van de onwettige
praktijken van de sekten en van de
gevaren ervan voor de samenleving
en voor het individu, inzonderheid
voor de minderjarigen
VERSLAG
NAMENS DE
ONDERZOEKSCOMMISSIE (1)
UITGEBRACHT DOOR
DE HEREN DUQUESNE EN WILLEMS
(DEEL I)
(1) Samenstelling van decommissie :
Voorzitter : De heer M oureaux.
Leden :
HH. De Crem, Willems.
HH. Borin, M oureaux.
HH. Eeman, Smets.
H. Schoeters, N.
H. Duquesne.
C.V.P.
P.S.
V.L.D
S.P.
P.R.L.
F.D.F.
P.S.C. Mevr. de T'Serdaes
VlaamsH. H uysentruyt.
Blok
Zie:
-313
■95/96:
-N
1
Voorstel
van de heer Duquesne c.s.
-N
' 2 tot 4 : Amendementen.
-N
5
Verslag.
-N
6
Tekst aa
ngenomen door decommissie
(*) Derde zitting van de49' zittingsperiode.
2317
-313/7-95/96
[2]
TABLE DES MATIERES
Page
INTRODUCTION 5
PREMIERE PARTIE : CONSTITUTI ON, MISSION,
METHODE DE TRAVAIL 8
I. Constitution dela commission d'enquête 8
II. Mission dela commission d'enquête 9
III. Methode de travail 10
A. Reglement d'ordre intérieur 10
B. Organisation des travaux 11
C. Initiatives prisespar la commission sur Ie plan
judiciaire 12
D. Désignation d'experts 13
DEUXIEME PARTIE : AUDITIONS DE TEMOINS 15
I . Listedes témoins 15
II. Résumé des auditions publiques 19
A. Membres du gouvernement 19
1. Levice-premier ministreet ministredel'l n-
térieur 19
2. Leministredela J ustice 21
3. M. Coppens (directeur général (adjoint lin-
guistique) de l'Administration centrale de
l'lnspection spéciale des impóts, représen-
tant du vice-premier ministre et ministre
des Financeset du Commerce extérieur).... 26
B. Magistrats 28
1. M . Van Oudenhove (procureur général prés
la cour d'appel de Bruxelles), M. Cornelis
(avocat général prèslacourd'appel deBruxel-
les) et M. Duinslaeger (magistrat national) 28
2. M .Cambi er (premier substi tut du procureur
du Roi, parquet deBruxelles) 44
3. M .Godbille(premier substitut du procureur
du Roi, parquet deBruxelles) 45
4. M .Van Espen (juged'instruction, Bruxelles) 48
C. Responsables des services de pdiceetderensei-
gnement 52
1. M . Deridder (commandant de la gendarme-
rie) 52
2. M . de Vroom (commissaire général de la
pol ice judiciaire) 54
3. M . Georis (chef du Service Général du Ren-
seignement et de la Sécurité des forces ar-
mées) 57
D. Représentantsdeservicesadministratifsetd'or-
ganismes relevant des autorités fédérales ou
communautaires 58
1. M. Spreutels (président dela celluledetrai-
tement des informationsfinancières) 58
2. M. Lelièvre (déégué général aux droits de
l'enfantetal'aidealajeunessedelaCommu-
nautéfrangaise) 65
3. M. De Geest (conseiller en chef du «Comité
voor bijzonderejeugdzorg » de Gand) 67
E. Représentants des milieuxacadémiques 68
1. M. Ringlet (vice-recteur de l'UniversitéCa-
tholiquedeLouvain) 68
2. M. Denaux (chargé de cours principal a la
facuité de théologie de la «Katholieke Uni-
versiteit Leuven ») 74
3. M . Van den Wyngaert (professeur de philo-
sophieau «Hoger Pedagogisch Instituut van
de Kempen »et fon dat eur dela «Vereniging
ter verdediging van persoon en gezin ») 78
INHOUDSTAFEL
INLEIDING
DEEL EEN : OPRICHTING, TAAKOMSCHRIJVING,
WERKMETHODE
I . Oprichting van de onderzoekscommissie
II. Taakomschrijving van de onderzoekscommissie....
III . Werkmethode
A. Huishoudelijk reglement
B. Organisatievan de werkzaamheden
C. Door de commissie gen omen initiatiewen op ge-
rechtelijk vlak
D. Aanwijzing van deskundigen
DEELTWEE : HOORZITTINGEN MET GETUIGEN
I . Lijst van de getuigen
II . Samenvattingvan de openbare hoorzittingen
A. Leden van de regering
1. Device-eerste mini ster en ministervan Bin-
nenlandse Zaken
2. De minister van J ustitie
3. De heer Coppens (directeur generaal (twee-
talig adjunct) van de centraleadministratie
van deBijzondereBelastingsinspectie), ver-
tegenwoordiger van device-eerste minister
en minister van Financiën en van Buitenland-
se Handel
B. Magistraten
1. De heer Van Oudenhove (procureur-gene-
raal bij het hof van beroep van Brussel), de
heer Cornelis (advocaat-generaal bij het hof
van beroep van Brussel) en de heer Duin-
slaeger (nationaal magistraat)
2. De heer Cambier (eerste substituut-procu-
reur des Konings, parket van Brussel)
3. De heer Godbille (eerste substituut-procu-
reur des Konings, parket van Brussel)
4. DeheerVan Espen (onderzoeksrechter, Brus-
sel)
C. Verantwoordelijken van depditie-en inlichtin-
gendiensten
1. Deheer Deridder (commandant van derijks-
wacht)
2. De heer de Vroom (commissaris-generaal
van degerechtelijkepditie)
3. DeheerGeoris(hoofdvandeAlgemeneDienst
I nlichting en Veiligheid van de strijdkrach-
ten)
D. Vertegenwoordigers van administratiewedien-
sten en instellingen die onder de federale of
gemeenschapsoverheid ressorteren
1. Deheer Spreutels (voorzitter van deed voor
financiële informatieverwerking)
2. DeheerLelia/re(«déléguégénéralauxdroits
de I 'enfant et a l'aidea la jeunesse»van de
F ranse Gemeenschap)
3. De heer De Geest (hoofdadviseur van het
comitévoor bijzonderejeugdzorg uit Gent)
E. Vertegenwoordigers van academische kringen
1. Deheer Ringlet (vice-rector van de«Uni ver-
sitéCathdiquedeLouvain »)
2. De heer Denaux (hoofddocent aan de facul-
teit van de Godgeleerdhad van de Katholie-
ke Universiteit Leuven)
3. DeheerVan den Wyngaert (hoogleraar filo-
sofie van het Hoger Pedagogisch Instituut
van de Kempen en oprichter van de Vereni-
ging ter verdediging van persoon en gezin)
BIz.
8
8
9
10
10
11
12
13
15
15
19
19
19
21
26
28
28
44
45
48
52
52
54
57
58
58
65
67
68
68
74
78
[3]
313 / 7 - 95 / 96
4. MmeMorelli (professeur a l'lnstitut d'étude
des religions et de la laïcitéde TUniversité
LibredeBruxelles) 84
5. M . Dobbelaere (professeur a la facuité des
Sciences sociales de la «Katholieke Univer-
siteit Leuven ») 89
6. M. Nefontaine (collaborateur scientifiquea
l'UniversitéLibredeBruxelles) 92
Auteurs 95
1. M . Lallemand (journalisteau quotidien «Le
Soir » et auteur de«Lessectesen Belgique
et au Luxembourg ») 95
2. M.Abgrall (psychiatre, cri mi ndogue, expert
prés la cour d'appel d'Aix-en-Provenceet les
tribunaux) 101
3. M .Vuarnet(auteurde«Lettreaceuxqui ont
tuéma femme et mon fils ») 109
4. M. Facon (écrivain) lil
5. M . Lips (auteur de«l nternet en Belgique») 116
6. M.Devi II é(auteurde« Het Werk. E en katho-
liekesekte? ») 121
Représentantsd'associationsdedéfensedesvic-
times 121
a. En Belgique 121
1. MmeNyssens (Association dedéfensede
I 'individu et de la familie) 121
2. MmeDegrieck («Verenigingter verdedi-
ging van persoon en gezin ») 124
3. M . De Droogh («Vereniging ter verdedi-
ging van persoon en gezin ») 129
4. M. Berliner (docteur en médecineet re-
présentant de l'Association des victimes
des pratiques illégalesdela médecine).. 134
b. A l'étranger 138
1. MmeTavernier (Union nationale des as-
sociations de défense des families et de
I 'individu) 138
2. M . Fisch (CercI e de défense del 'individu
et de la familie) 141
Adeptes, ex-adeptes et membres de la familie
d'(ex-)adeptes 151
1. M . Vandenneucker 151
2. M. Verriest 154
3. MmePaulis 155
4. M. Dewillé et Mmes Cochet, Decock, Bra-
bants-M artens, Van Buick et Achten-Wy-
nants 157
5. M.J anssen 168
6. M.Ouardi 168
7. MmeSterk et M. Ncsselt 170
8. M. Declercq 173
Représentants des organisations qui ont de-
mandéa êtreentendues 175
1. MM.Vaquetteet Vermeulen (E glisedeScien-
tologie) 175
2. SahajaYoga 185
3. M. Rieset MmeBommerez (L'CEuvre) 185
4. MM. deCaravalhoetCorne(Ogyen Kunzang
Chding) et Mme Wouters, avocate 199
5. R.Spatz, Lama Kunzang Dorje (Ogyen Kun-
zang Chding) 210
6. M . Figares (NouvelleAcropde) 217
7. MM. Corticelli et Aird (La Familie) 230
8. M . et Mme Dumaine (Eglise du Christ de
Bruxelles) 243
9. MM. Borghs et Vandecasteele (Société an-
throposophiqueen Belgique) 249
lO.MM.LefebreetDeGroeve(SükyóMahikari) 258
ll.MM. Carbonell et Nawezi-Daems (Mouve-
ment raélien) 274
4. Mevr. Morelli (hoogleraar aan het «I nstitut
d'étude des religions et de la laïcité»van de
«UniversitéLibredeBruxelles ») 84
5. De heer Dobbelaere (hoogleraar aan de Fa-
cul teitSoci al eWet en schappen van deK atho-
lieke Universiteit Leuven) 89
6. De heer Nefontaine (wetenschappelijk me-
dewerkerbij de« UniversitéLibredeBruxel-
les) 92
Auteurs 95
1. De heer Lallemand (journalist bij het dag-
blad «Le Soir » en auteur van «Sekten in
Belgiéen in Luxemburg ») 95
2. DeheerAbgrall (psychiater, criminoloog, des-
kundige bij het hof van beroep van Aix-en-
Provenceen bij de rechtbanken) 101
3. DeheerVuarnet (auteur van «Lettreaceux
qui ont tuéma femme et mon fils ») 109
4. De heer Facon (schrijver) lil
5. De heer Lips (auteur van «I nternet in Bel-
gié») 116
6. De heer Dewillé(auteurvan «Het Werk. Een
katholieke sekte? ») 121
Vertegenwoordi gers van veren i gi ngen dl esl acht-
offers bijstaan 121
a. In Belgié 121
1. Mevr. Nyssens («Association de défense
del'individu et dela familie») 121
2. Mevr. Degrieck (Vereniging ter verdedi-
ging van persoon en gezin) 124
3. Deheer DeDroogh (Verenigingter verde-
diging van persoon en gezin) 129
4. Deheer Berliner (dokter in degeneeskun-
de en vertegenwoordiger van de Vereni-
ging voor de slachtoffers van illegale ge-
neeskundige praktijken) 134
b. I n het buitenland 138
1. Mevr. Tavernier («Union nationale des
associati ons de défense des families et de
l'individu») 138
2. Deheer Fisch («Cerdededéfensedel'in-
dividu et dela familie») 141
Leden, ex-leden en familieleden van (ex-)leden 151
1. De heer Vandenneucker 151
2. Deheer Verriest 154
3. Mevr. Paulis 155
4. De heer Devillé en Mevr. Cochet, Decock,
Brabants-M artens. Van BuIck en Achten-
Wynants 157
5. Deheer J anssen 168
6. DeheerOuardi 168
7. Mevr. Sterk en deheer Nösselt 170
8. Deheer Declercq 173
Vertegenwoordigers van de verenigingen die
gevraagd hebben om gehoord te worden 175
1. DeherenVaquetteen Vermeulen (Scientolo-
gy-kerk) 175
2. SahajaYoga 185
3. De heer Ries en mevrouw Bommerez (Het
Werk) 185
4. De heren de Caravalho en Corne (Ogyen
Kunzang Chöling) en Mevr. Wouters, advo-
cate 199
5. R. Spatz, Lama Kunzang Dorje (Ogyen Kun-
zang Chöling) 210
6. Deheer Figares (Nieuw Akropolis) 217
7. De heren Corticelli en Aird (De Familie) .... 230
8. Deheer en Mevr.Dumaine(« E glisedu Christ
deBruxelles ») 243
9. De heren Borghs en Vandecasteele (Anthro-
posofische Vereniging in Belgié) 249
lO.Deheren Lefebreen DeGroeve(SükyóM ahi-
kari) 258
11. De heren Carbonell en Nawezi-Daems
(Raèliaanse beweging) 274
-313/7-95/96
[4]
III. Elémentsd'information fournislorsdesauditionsa
huis dos 285
1. La sectedel'AngeAlbert 285
2. Antroposophie: Société anthroposophique en
Bdgiqueet pédagogie Stel n er 292
3. Aoum 292
4. Association du Saint-Esprit pour l'Unification
du ChristianismeMondial (Moon) 292
5. Association internationale pour la conscience
deKrishna (AICK) 295
6. Au coeur dela communication (ACC) 297
7. Chevaliers du Lotus d'or (Mandarom) 299
8. Communauté du Caillou ou les «J eudis du
Cal II OU »ou «La Cité» 299
9. De Groep 301
10. EcdedePhilosophie 302
11. Ecoovie 304
12. EglisedeScientdogie 307
13. Eglisedu Christ deBruxelles 316
14. Egliseuniverselledu RoyaumedeDieu (Igreja
UniversaI doReinodeDeus) 318
15. E lewout Centrum 320
16. EnergieHumaineet Universelle(HUE) 323
17. Energo-chromo-kinèse(ECK) 324
18. ExDeoNascimur 324
19. FraternitéBlancheUniverselle 325
20. Institut gnostiqued'anthropdogie 327
21. Kreatieve Energie 327
22. La Familie (ex-Enfants de Dieu) 329
23. La Fd MondialeBaha'ie 332
24. Méditation transcendantale 332
25. Mouvement du Graal 333
26. Le Mouvement (humaniste) 335
27. NouvelleAcropole 336
28. OrdreSouverain et MilitaireduTempledeJ é-
rusalem (OSMTJ ) 337
29. OrdreduTempleSdaire(OTS) 338
30. LePèreSamuel 340
31. Les «Pinl<stergemeenten » 341
32. SahajaYoga 343
33. SathyaSai Baba 348
34. Siddha ShivaYoga 348
35. Sierra 21 350
36. Soka Gakkai 353
37. SükyóMahikari 353
38. LesSzatmars 358
39. Témoins dej éhovah 359
40. Les therapeutes 361
a. M . Van Orshoven 361
b. I'INDIP 363
c. autres cas signalés 363
TROISIEME PARTIE :COMMISSION ROGATOI RE RE-
LATIVE A L'ORDRE DU TEMPLE SOLAIRE.
QUATRIEME PARTIE : EXAMEN DU DOSSIER J UDI-
CIAIRE CONCERNANTLASECTE «ECOOVIE ».
CINOUIEME PARTIE : UN PHENOMENE MULTIFOR-
ME A LA DANGEROSITE EVOLUTIVE : CONSTATS.
SIXIEME PARTIE
DATIONS.
CONCLUSIONS ET RECOMMAN-
(Pourledétaildecesquatredernièresparties,voir la
partie II du présent rapport).
III. Informatieuitdehoorzittingen metgeslotendeuren 285
1. Sekte van de Engel Al bert 285
2. Antroposofie : deAntroposofischeverenigingin
Belgiëen deSteiner-pedagogie 292
3. Aoum 292
4. Vereniging van Heilige Geest voor de Eenma-
king van het wereldchristendom (Moon) 292
5. Internationale beweging voor het geweten van
Krishna (ISKCON) 295
6. Au coeur dela communication (ACC) 297
7. Chevaliers du Lotusd'or (Mandarom) 299
8. «Communauté du Caillou »ou les «J eudis du
Caillou »(ou «La Cité») 299
9. De Groep 301
10. Schod voor Filosofie 302
11. Ecoovie 304
12. Scientology-kerk 307
13. Eglisedu Christ deBruxelles 316
14. Universele Kerk van het Rijk Gods (Igreja Uni-
versaI doReinodeDeus) 318
15. E lewout Centrum 320
16. Human and UniversaI Energy (HU E) 323
17. Energo-chromo-kinèse(ECK) 324
18. ExDeoNascimur 324
19. UniverseleWitteBroederschap 325
20. Gnostisch Antropdogisch Instituut 327
21. Kreatieve Energie 327
22. DeFamilie(voormalige«Children of God) 329
23. Het Baha'i-Wereldgeloof 332
24. Transcendente meditatie 332
25. De Graalbeweging 333
26. Le Mouvement (humaniste) 335
27. Nieuw Acropol is 336
28. Ordre Souverain et Militaire du Temple de
J érusalem (OSMTJ ) 337
29. Orde van de Zonnetempel (OZT) 338
30. LePèreSamuel 340
31. De Pinkstergemeenten 341
32. SahajaYoga 343
33. SathyaSai Baba 348
34. Siddha ShivaYoga 348
35. Sierra 21 350
36. Soka Gakkai 353
37. SükyóMahikari 353
38. DeSzatmars 358
39. Getuigen van J ehova 359
40. Detherapeuten 361
a. de heer Van Orshoven 361
b. het IN DIP 363
c. andere vermei de gevallen 363
DEEL DRIE : AMBTELIJ KE OPDRACHT IN VERBAND
MET DE ORDE VAN DE ZONNETEMPEL.
DEELVIER:VERSLAGVANDEHEERTROUSSEOVER
HET GERECHTELIJ KE DOSSIER BETREFFENDE DE
SEKTE «ECOOVIE ».
DEEL VIJ F : EEN VERSCHIJ NSEL DAT VELE VOR-
MEN AANNEEMT EN WAARVAN DE SCHADELIJK-
HEID EVOLUEERT : VASTSTELLI NGEN.
DEEL ZES : CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN.
(Voor de specificatie van die laatste vier delen, zie
deel II van dit verslag).
[5]
313 / 7 - 95 / 96
Mesdames, Messieu rs,
Votrecommission a consacré58 réunions a la réa-
lisation de la présente enquête, qui a débuté Ie
25 avril 1996, et a entendu 136témoins.
INTRODUCTION
La commission d'enquête parlementairea cherché
a mener ses travaux dans un esprit tenant compte
des exi gences de la société contemporaine : l'objecti-
vité, la vérité, la transparence, Ie pluralisme, ledé-
passement des divages obsolètes, la responsabilité.
Le rapport rend compte de l'exécution du mandat
de la commission. Celle-ci entend soumettreau debat
publicdela Chambreeten mêmetempsdescitoyens,
les constatations, analyses, propositions ou recom-
mandations, celles qu'ellea enregistrées comme cel-
les qu'ellea adoptées, et ce dans un esprit d'ouvertu-
remais en mêmetemps deprisede responsabilité.
Ainsi quecela a étéexpriméa maintes reprises au
cours des travaux de la commission, il n'est jamais
entre dans ses intentionsdedéclencher unequelcon-
que chasse aux sorcières.
Les libertésfonda mental es garanties par la Cons-
titution sont intangibles et doivent être intégrale-
ment respectées. Ce qui, par contre, dolt être vigou-
reusement combattu, c'est l'abus qui en est fait par
certaines personnes ou associations. Tel est l'unique
objectif de la mission de la commission.
Par ailleurs, la commission n'ignore pas l'usage
abusif, fait dans le langage courant, du terme «sec-
te».
Est trop souvent qualifié de secte, et pas toujours
de maniere innocente, tout groupe dont les membres
ont un comportement bizarre, anormal, voiresimple-
ment inhabituel dans leurs croyances, leur fagon de
sesoigner, leur comportement social ou sexuel, voire
dans leur fagon dedépenser leur argent.
D'autrepart, suite aux exactions parfoiscriminel-
les de certaines associations, I e ter me secte est deve-
nu porteur de la notion de danger.
La commission tient a dénoncer tout amalgame,
qu'il soit volontaire ou non, entre des associations
dangereuses, d'une part, et des comportements sim-
plement atypiques, d'autre part.
II n'yadoncjamaiseu,dela part de la commission,
volonté de normalisation des comportements ni de
moralisation quelconque. C'est dans eet esprit que le
rapport dolt être lu et compris.
Da MES EN Heren,
Uw commissie heeft 58 vergaderingen gewijd aan
de uitvoering van dit onderzoek, dat begonnen is op
25 april 1996, en heeft 136 getuigen gehoord.
INLEIDING
De parlementaire onderzoekscommissie heeft er
naar gestreefd haar werkzaamheden uit te voeren in
een geest die rekening houdt met de eisen van de
hedendaagse samenleving : objectiviteit, waarheid,
doorzichtigheid, pluralisme, overstijging van achter-
haalde scheidingslijnen, verantwoordelijkheidszin.
Het rapport brengt verslag uit over de opdracht
die de commissie werd toevertrouwd. De commissie
wil de vaststellingen, analyses, voorstellen of aanbe-
velingen, zowel die welke ze heeft geregistreerd als
die welke ze heeft goedgekeurd, aan een openbaar
debat in de Kamer en tezelfdertijd aan een breed-
maatschappelijk debat onderwerpen; zulks moet ge-
beuren in een geest van openheid, maar ook in een
perspectief van het opnemen van de verantwoorde-
lijkheden.
Zoals in de loop van de werkzaamheden van de
commissie meermaals werd gesteld, ishet nooit haar
bedoeling geweest een heksenjacht te ontketenen.
Men mag niet raken aan de door de Grondwet
gewaarborgde fundamentele vrijheden : die moeten
onverkort worden geëerbiedigd. Wat daarentegen fel
moet worden bestreden, is het misbruik dat daarvan
door bepaalde personen of verenigingen wordt ge-
maakt. Dat is de enige doelstelling van de opdracht
van de commissie.
Voorts is de commissie niet blind voor het verkeerd
gebruik dat in de gangbare taal van de term «sekte»
wordt gemaakt.
ledere groep waarvan de leden een verdacht, bi-
zar, abnormaal of zonder meer ongewoon gedragspa-
troon vertonen op het vlak van het geloof dat ze
belijden, hun manier om zich te verzorgen, de wijze
waarop ze zich op sociaal of seksueel vlak gedragen,
ja zelfs de manier waarop ze met geld omspringen,
wordt al te vaak — en niet altijd even onschuldig —
als een « sekte » beschouwd.
Anderzijds heeft de term « sekte », na het af en toe
criminele machtsmisbruik van een aantal verenigin-
gen, een gevaarlijke bijklank gekregen.
De commissie wenst elk bewust of onbewust ge-
legd verband tussen gevaarlijke verenigingen ener-
zijds en doodgewoon onconventionele gedragingen
anderzijds, aan de kaak te stellen.
Het is dus nooit de wil van de commissie geweest
gedragspatronen te normeren of moraal ridder te spe-
len. In dat besef moet het verslag worden gelezen en
begrepen.
-313/7-95/96
[6]
L'ampleurdel'enquête, lenombred'auditionset Ie
caractère volontairement contradictoire de celles-ci
montrent a souinait que la commission a entendu se
livrer a une enquête objective, sans a priori. II est
clair cependant que l'objectivité n'est pas synonyme
de passivitéou de pusillanimité.
La commission auraittrahi sa mission en cachant
a l'opinion publiqueun certain nombrede constata-
tions et de vérités désagréables mals hélas confir-
mées. Peut-être les concl usions de la commission ont-
ellesd'autant plusdepoidsqu'ellessont lefruit d'un
travail objectif. Nous l'espérons.
La structure du rapport se présente comme suit :
La premièrepartieestconsacréea la mission dela
commission d'enquête parlementaire : constitution
de la commission, compétences et methode de travail
adoptée par la commission.
La deuxième partie comprend Ie résumé des audi-
tions publiques, ainsi qu'une synthese des éléments
d'information fournis au cours des auditions a huis
dos.
La troisième partie traite de la commission roga-
toire qui a chargé, Ie 31 mal 1996, Ie premier prési-
dent de la cour d'appel de Bruxelles de designer un
juged'instruction afin deprocéder auxdevoirs d'ins-
truction relatifsa l'OrdreduTempleSolaire, deman-
dés par la commission d'enquête.
Ses résultats peuvent êtreappréciés au travers de
la synthese des deux auditions de M. B. Bulthé,
doyendesjugesd'instructionautribunal de première
instance de Bruxelles, qui fut chargé de cette enquê-
te.
Dans la quatrième partie figure l'examen du dos-
sier judiciai re concernant la secteEcoovie.
Dans la ei nquième partie, la commission procèdea
une série de constatations. La première section est
consacréea uneapprochethéoriquedu phénomène.
Après avoir esquissé une approche de définition, la
commission s'est attachée, dans un deuxième cha pi -
tre, a cerner I e contexte europeen dans lequel sesitue
sa démarche et a décrire l'organisation du phénomè-
ne sectairesur Ie plan international.
E I Ie a également exami né I es pri nci paux créneaux
porteurs exploités par les mouvements concernés,
ainsi que les diverses analyses (sociologique, psycho-
logique, psychothérapeutiqueet autres) dont ce phé-
nomène fait l'objet.
La deuxième section est basée sur une approche
pratique de la question.
Le premier chapitreest consacréa la jurispruden-
ce.
Le deuxième chapitredécrit l'action des pri nci pa-
les associations de défense des families et de l'i ndivi-
du, tant au niveau national qu'international.
Le troisième chapitre étudie les pratiques des as-
sociations sectaires identifiées par la commission : le
recrutement, les stratégies de persuasion et l'endoc-
De omvang van het onderzoek, het aantal hoorzit-
tingen, het bewust tegensprekelijke karakter daar-
van, tonen ten overvloede aan dat de commissie een
objectief onderzoek — zonder enig vooroordeel —
heeft willen voeren. Het is nochtans duidelijk dat
objectiviteit geen synoniem voor passiviteit of vrees-
achtigheid is.
De commissie zou in haar opdracht te kort gescho-
ten zijn mocht zij voor de publieke opinie een aantal
vaststellingen en onaangename maar helaas beves-
tigde waarheden hebben verborgen. Wellicht hebben
de conclusies van de commissie des te meer gewicht
daar ze de vrucht van objectief werk zijn. Dat hopen
wij althans.
De structuur van het verslag ziet er uit als volgt :
Het eerste deel is gewijd aan de parlementaire
onderzoekscommissie : instelling van de commissie,
bevoegdheden en door de commissie aangenomen
werkmethode.
Het tweede deel bevat de samenvatting van de
openbare hoorzittingen, alsmede een synthese van
de informatie die tijdens de vergaderingen met geslo-
ten deuren werd verstrekt.
Het derde deel handelt over de ambtelijke op-
dracht diede eerste voorzitter van het hof van beroep
te Brussel er, op 31 mei 1996, heeft mee belast een
onderzoeksrechter aan te wijzen om de door de on-
derzoekscommissie gevraagde onderzoeksdaden in
verband metdeOrdevan de Zonnetempel te verrich-
ten.
De resultaten daarvan kunnen worden beoordeeld
aan de hand van de samenvatting van de twee hoor-
zittingen met de heer B. Bulthé, deken van de onder-
zoeksrechters bij de rechtbank van eerste aanleg te
Brussel, die met dat onderzoek werd belast.
Het vierde deel bevat het onderzoek van het ge-
rechtelijk dossier betreffende de sekte Ecoovie.
In het vijfde deel doet de commissie een aantal
vaststellingen. De eerste afdeling is gewijd aan een
theoretische benadering van het verschijnsel. Na een
aanzet tot een definitie te hebben gegeven, heeft de
commissie in een tweede hoofdstuk gepoogd de E uro-
pese context te schetsen waarin haar initiatief thuis
hoort en de organisatie van het sekteverschijnsel op
internationaal vlak te beschrijven.
Ook heeft ze de belangrijkste dekmantel activitei-
ten van de betrokken bewegingen onderzocht, alsme-
de de diverse analyses (sociologische, psychologische,
psychotherapeutische en andere) van het verschijn-
sel.
De tweede afdeling is gebaseerd op een praktische
benadering van het probleem.
H et eerste hoofdstuk is gewijd aan de rechtspraak.
Het tweede hoofdstuk beschrijft de initiatieven
van de voornaamste verenigingen die— nationaal
en internationaal — de bescherming van het gezin
en van het individu behartigen.
Het derde hoofdstuk beschrijft de praktijken van
de door de commissie geïdentificeerde sektarische
verenigingen : werving, overtuigings- en indoctrina-
[7]
313 / 7 - 95 / 96
trinement, Ie mode de vie au sein de la secte, la
ruptureavec Ie milieu famil lal et social. II développe
également les thèmes suivants : les enfants et les
sectes, lessecteset lepouvoir politique, ainsi que les
aspects financiers lies au phénomènesectaire.
Le quatrième chapitre aborde successivement les
abus constatés sur le plan de la législation économi-
que,fiscaleet sociale, ainsi quesur celui dudroitcivil
et pénal.
Enfin, le ei nquième chapitre reprend les princi pa-
les suggestionsformulées par lestémoinsaucoursde
leur audition.
Dans la sixième partie, la commission formule,
d'une part, une série de constatations quant a la
perception de la problématique par l'ensemble des
autorités et services potentiellement concernés et
relève, a ce niveau, une série de lacunes et d'insuffi-
sancestantencequi concerne leur approcheque leur
action concrete en la matière.
D'autre part, elle soumet a l'appréciation de la
Chambre une série de recommandations destinées a
améliorer, voire completer le fonctionnement des
structuresexistanteseta parfairenotrearsenal juri-
dique en ces matières.
E nf i n , SU r I a base des i nf or mati ons recuei 1 1 i es tout
au long de ses travaux, la commission a décidé de
publier un tableau reprenant les noms des mouve-
ments portés a sa connaissance par les témoins et les
diverses instances officielles interrogées en ce sens.
La commission tient a souligner le caractère non
exhaustif et provisoire de ce travail qui devra faire
l'objet d'un suivi permanent.
tiestrategieën, levenswijze binnen de sekte, breuk
met het familiale en sociale milieu. Er wordt nader
ingegaan op de volgende thema's : kinderen en sek-
ten, sekten en politieke macht, en met het sektari-
sche verschijnsel verbonden financiële aspecten.
Het vierde hoofdstuk handelt achtereenvolgens
over de misbruiken die werden vastgesteld op het
vlak van de economische, fiscale en sociale wetge-
ving, alsmede op burgerrechtelijk en strafrechtelijk
vlak.
I n het vijfde hoofdstuk, ten slotte, zijn de belang-
rijkste voorstellen opgenomen diede getuigen tijdens
de hoorzitting hebben geformuleerd.
In het zesde deel formuleert de commissie ener-
zijds een reeks vaststellingen in verband met de
wijze waarop alle mogelijk betrokken overheden en
diensten tegen de problematiek aankijken en stipt ze
in dat verband ook een aantal lacunes en onvolko-
menheden zowel in hun aanpak als in hun concrete
handelwijze ter zake aan.
Anderzijds legt zij de Kamer een reeks aanbevelin-
gen voor die erop gericht zijn de werking van de
bestaande structuren te optima liseren en zelfs aan te
vullen en onsjuridisch instrumentarium in dieaan-
gelegenheden bij te werken.
Op grond van de informatie die tijdens het hele
verloop van de werkzaamheden werd ingezameld,
heeft de commissie ten slotte besloten een tabel te
publiceren met de namen van de bewegingen die
haar door de getuigen en door de diverse officiële
instanties die daarover werden gehoord, ter kennis
werden gebracht. De commissie beklemtoont dat dit
werk hoegenaamd geen volledigheid nastreeft en
achteraf permanent zal moeten worden gevolgd.
313/7-95/96 [8]
PREMIERE PARTIE
CONSTITUTION, MISSION,
METHODE DE TRAVAIL
I. CONSTITUTION DE LA COMMISSION
D'ENQUETE
La commission de la J ustice a examiné les 10 jan-
vier, 14 et 28 février 1996 la proposition de
M . Duquesneetconsortstendanta instituer une com-
mission d'enquête parlementaire chargée d'élaborer
une politique en vue de lutter contre les sectes et les
dangers que représentent ces sectes pour les person-
nes et particulièrement les mineurs d'age. Letextede
la proposition, ainsi queson intitulé, ontétéamendés
par la commission (Doe. n°= 313/1 a 6-95/96).
En séance plénièredu 14 mars 1996, la Chambre
a, a son tour, adopté la proposition (Annales parle-
mentaires n" 41 et 43 des 13 et 14 mars 1996,
pp. 1322 et suivantes et 1415).
La commission, qui se compose de onze membres,
a étéconstituéele28 mars 1996 (Annales parlemen-
taires n° 48 du 28 mars 1996, p. 1579).
LeBureau dela commission a étéconstitué comme
suit Ie25avril 1996:
Président : M . S. Moureaux
Vice-présidente : M me N . deT' Serdaes
MM. A. Duquesne et L. Willems ont étédésignés
comme rapporteurs.
Membres : MM. A. Borin, P. DeCrem, J . Eeman,
J . Huysentruyt, H. Schoeters, T. Smets et J .-P. Vi-
seur.
Le Soctobre 1996, la répartition des sièges a été
modifiéeconformémenta l'artide 12.3 du Reglement
de la Chambre. Toutefois, M. J ean-PierreViseur a
conti nuéa suivreles travauxdela commission d'en-
quête.
L'artide 4 du texte adopté par la Chambre des
représentants stipule que « la commission fera rap-
port a la Chambre le 31 décembre 1996 au plus
tard ».
Toutefois, le 5 décembre 1996, la Chambre a deel-
de de prolonger les travaux de la commission d'en-
quête jusqu'au 31 mars 1997 (Annales parlementai-
res n° 117, p. 4232)
Le mandat de la commission a été prolongé a une
seconde reprisejusqu'au 30avril 1997 (décision dela
Chambre des représentants du 20 mars 1997 —
compte rendu analytique de la séance plénière
n° 144, p. 3495).
DEEL EEN
OPRICHTING,
TAAKOMSCHRIJ VING, WERKMETHODE
I. OPRICHTING VAN DE ONDERZOEKS-
COMMISSIE
Op 10 januari. Men 28 februari 1996 heeft decommis-
sie voor de J ustitie het voorstd besproken van de heer
Duquesne CS. tot i nstd I i ng van een parlementai re onder-
zoekscommissie belast met de bdadsvorming ter bestrij-
ding van de sekten en van de gevaren van diesekten voor
het individu en inzonderhad voor de minderjarigen. De
tekst van het voorstd, alsmede het opschrift ervan, wer-
den door de commissie geamendeerd (Stukken n'' 313/1
tot 6-95/96).
Op haar beurt keurde de Kamer, tijdens haar
plenairevergaderingvan Mmaart 1996, het voorstel
goed (Parlementai re Handelingen n' 41 en 43 van 13
en 14 maart 1996, biz. 1322 en volgende en 1415).
Op 28 maart 1996 werd de commissie, bestaande
uit elf leden, samengesteld (Parlementaire Hande-
lingen n^ 48 van 28 maart 1996, bIz. 1579).
Op 25 april 1996 werd het bureau van de commis-
sie samengesteld als volgt :
Voorzitter : de heer S. Moureaux
Ondervoorzitter : mevrouw N. deT'Serdaes
De heren A. Duquesne en L. Willems werden als
rapporteurs aangewezen.
Leden : de heren A. Borin, P. DeCrem, J . Eeman,
J . Huysentruyt, H. Schoeters, T. Smets en J .-P. Vi-
seur.
Op 8 oktober 1996 werd de zetelverdeling bijge-
steld krachtens artikel 12.3 van het Reglement van
de Kamer. De heer J ean-PierreViseur bleef de werk-
zaamheden van de onderzoekscommissie evenwel
bijwonen.
Arti kei 4 van de door de Kamer van vol ksvertegen-
woordigers aangenomen tekst bepaalt het volgende
« De commissie brengt uiterlijk op 31 december 1996
verslag uit aan de Kamer. »
Op 5 december 1996 besloot de Kamer evenwel de
werkzaamheden van de onderzoekscommissie te ver-
lengen tot 31 maart 1997 (Parlementaire Handelin-
gen n' 117, bIz. 4232).
Het mandaatvan de commissie werd opnieuw ver-
lengd, dit keer tot 30 april 1997 (beslissing van de
Kamer van volksvertegenwoordigers van 20 maart
1997, Beknopt verslag n' 144 van de plenaire verga-
dering, bIz. 3495).
[9]
313 / 7 - 95 / 96
II. MISSION DE LA COMMISSION D'EN-
QUETE
L'artide V' du texte adopté par la Chambre des
représentants est I i belle comme suit :
«II est institué une commission d'enquête qui est
chargée :
— d'étudier Ie phénomène des sectes en Belgique
sur la base d'auditions des autorités compétentes,
d'experts, des associations de défense des victi mes et
de leur familie ou de toute personne utile a cette
analyse;
— d'étudier plus particulièrement les modes de
recrutement ainsi que les pratiques a l'intérieur des
sectes en Belgique de manieree déterminer lesabus
éventuels, de préciser leur organisation, les moyens
dont elles disposent ainsi que les pratiques violant
notamment les législations sociales et fiscales;
— d'établir un rapport sur l'arsenal juridique
existant, en cecompris la jurisprudence, permettant
desanctionner les illégalités commises par les mou-
vements sectaires;
— de proposer, s'il échet, des aménagements a
notreordrejuridiquefédéral en vuede réprimer les
agissements illicites des sectes dont seraient victi-
mes tant les personnes majeures que les mineurs;
— defairetoutesrecommandations utilestantau
niveau f édéral qu'international en vuede prendre les
mesures destinées a attirer l'attention des acteurs
concernés sur l'étendue du phénomène, ses formes,
ses dangers, les moyens pour Ie combattre et sur
l'intérêta porter aux victi mes et a leur familie. »
II. TAAKOMSCHRIJVING VAN DE ONDER-
ZOEKSCOMMISSIE
Arti kei 1 van de door de Kamer van vol ksvertegen-
woordigers goedgekeurde tekst luidt als volgt :
«Er wordt een onderzoekscommissie ingesteld
met als opdracht :
— het verschijnsel van de sekten in België te
onderzoeken aan de hand van hoorzittingen met de
bevoegde overheden, deskundigen, verenigingen die
opkomen voor de slachtoffers en hun familie of met al
wie tot dat onderzoek kan bijdragen;
— inzonderheid de wervi ngsmethodes, alsmede
de praktijken binnen de sekten in België te bestude-
ren, zodat mogelijke misbruiken kunnen worden
vastgesteld en hun organisatie, de middelen waar-
over ze beschikken en de eventuele overtredingen
van de sociale en fiscale wetgeving in kaart kunnen
worden gebracht;
— verslag uit te brengen van het bestaande wet-
tenarsenaal, met inbegrip van de rechtspraak, waar-
mee de onwettige praktijken van de sektarische be-
wegingen kunnen worden bestraft;
— in voorkomend geval, aanpassingen van onze
federale rechtsorde voor te stellen teneinde de onge-
oorloofde praktijken van de sekten waarvan zowel
meerderjarigen als minderjarigen het slachtoffer
zijn, te beteugelen;
— zowel op federaal als op internationaal vlak
al Ie nuttige aanbevelingen te doen teneinde de maat-
regel en te nemen die ertoe strekken de aandacht van
de betrokkenen te vestigen op de omvang van het
verschijnsel, de verschijningsvormen en de gevaren
ervan, de middelen om het te bestrijden en op het
belang dat moet worden gehecht aan de slachtoffers
en hun familie. »
-313/7-95/96
[10]
III. METHODE DE TRAVAIL
A. Reglement d'ordre intérieur
La commission a approuvéleB mal 1996 un regle-
ment d'ordre intérieur établissant les principes sui-
vants :
1. Publicité
Conformément a l'artide 3, alinea 3, de la lol du
3 mal 1880 sur les enquêtes parlementaires, les
séancesau cours desquel les on entendra destémoins
OU des experts sont publiques, a moins que la com-
mission d'enquête nedécide Ie contraire. Les délibé-
rations ont toujours lieu a huis dos Q).
Chaque membre de la Chambre peut assister aux
réunions de la commission, y compris celles qui se
tiennent a huis dos, sans toutefois pouvoi r y prendre
la parole. Les collaborateurs des groupes politiques
peuvent assister aux réunions aux mêmes conditions
que celles fixées par l'artide 24 du reglement de la
Chambre, a moins que la commission n'en décide
autrement.
Au maximum un collaborateur par groupe politi-
que peut assister aux réunions, a condition d'accom-
pagner au moins un membre du groupe concern é.
Les chefs de groupe communiquent au début des
travaux Ie nom du collaborateur qui assistera aux
réunions.
Les collaborateurs dol vent observer Ie même de-
voir dediscrétion que les membres etfonctionnaires
faisant partiedela commission d'enquête f).
Les dates et heures de réunions de commission et
des auditions ainsi que la liste des témoins convo-
qués pour être entendus en séance publique, seront
communiquées a la presse par I 'intermediaire de
l'agence Bel ga.
2. Convocation
Les témoins et les experts seront convoqués par
simplelettreet ne seront cités par huissier dejustice,
dans un délai raisonnable, qu'au cas oü, sans raison
valable, i Is neserend raient pas a la convocation.
3. Compterendu
Un compte rendu sténographique des auditions
sera établi. Letémoin ou l'expert sera invitéa signer
Ie proces-verbal de l'audition après lecture et après
(^) Cetteloi a étémodifiéepar la loi du 30 juin 1996 {Moniteur
bdgedu 16juillet 1996). L'artide 3, alinea 3 (noui/^u) dispose que
«les réunions des commissions sont publiques. La commission
peut cependant a tout moment décider Ie contrai re ».
{') Artides 3 et 8 de la loi du 3 mai 1880, modifiéepar la loi du
30 juin 1996.
III. WERKIMETHODE
A. H ui shoudel ij l< reglement
Op 3 mei 1996 keurde de commissie een huishou-
delijk reglement goed waarin de volgende beginselen
werden opgenomen :
1. Openbaarheid
Conform artikel 3, 3^ lid, van de wet van 3 mei
1880 op het parlementaire onderzoek zijn de verga-
deringen waarop getuigen of deskundigen worden
gehoord openbaar, tenzij de onderzoekscommissie
anders beslist. De beraadslagingen vinden steeds
met gesloten deuren plaats (').
leder Kamerlid kan de commissievergaderingen
— met inbegrip van de vergaderingen met gesloten
deuren — bijwonen, zonder er evenwel het woord te
kunnen nemen. De medewerkers van de politieke
fracties kunnen de vergaderi ngen bijwonen onder
dezelfde voorwaarden als die vastgelegd in artikel 24
van het Reglement van de Kamer, tenzij de commis-
sie daar anders over beslist.
Ten hoogste één medewerker per politieke fractie
kan de vergaderingen bijwonen, op voorwaarde dat
hij ten minste één lid van de betrokken fractie verge-
zelt.
De fractieleiders delen bij de aanvang van de
werkzaamheden de naam mee van de medewerker
die de vergaderi ngen zal bijwonen.
De medewerkers zijn tot dezelfde discretieplicht
gehouden als de leden en ambtenaren diedeel uitma-
ken van de onderzoekscommissie Q).
Data en uren van de commissievergaderingen en
van de hoorzittingen, alsmede de lijst van de getui-
gen die werden opgeroepen om in openbare zitting te
worden gehoord, zullen via het agentschap Bel ga aan
de pers worden meegedeeld.
2. Oproeping
Getuigen en deskundigen zullen bij gewone brief
worden opgeroepen; ze zullen alleen door een ge-
rechtsdeurwaarder worden gedagvaard mochten ze,
zonder geldige reden, niet op de oproeping zijn inge-
gaan.
3. Verslag
Van de hoorzittingen zal een stenografisch verslag
worden gemaakt. De getuige of de deskundige zal
gevraagd worden het proces-verbaal van het verhoor
C) Deze wet werd gewijzigd door de wet van 30 juni 1996
{Bdgisch 5 taatsblad van 16juli 1996). Artikel 3, derdelid {nieuw),
bepaalt het volgende: «De commissievergaderingen zijn open-
baar. Decommissiel<an echter op ieder tijdstip anders beslissen. »
{') Artikelen 3 en 8 van de door de wet van 30 juni 1996
gewijzigde wet van 3 mei 1880.
[11]
313 / 7 - 95 / 96
avoir confirmé qu'il persiste dans ses déclarations.
Chaquemembrede la commission recevra unecopie
des comptes rendus des auditions publiques.
Quand un témoin a été entendu a huis des, Ie
compte rendu sera dépcsé au secrétariat de la com-
mission, oü il pourra êtreconsuité par les membres
de la commission, sans déplacement.
La commission fait régulièrement rapport sur
l'état d'avancement de ses travaux. Ces rapports in-
térimaires ne comportent pas de condusions.
4. Serment
Conformément a l'artideSdela lol du 3 mal 1880,
les témoins et les experts prêtent serment conformé-
ment a la formule usitéedevant la cour d'assises (').
Les témoins sont avertis qu'ils ont Ie droit de
garder lesilence lorsqu'ils craignent des'accuser en
faisant des déclarations Q).
5. Rythmedes réunions
La commission décide de se réunir levendredi. Des
réunions supplémentaires seront prévues si néces-
saire.
Chaque réunion publique sera précédée d'une
courte réunion a huis dos afin de se mettre d'accord
sur les travaux.
B. Organisati on des travaux
Lorsqu'elleentama ses travaux, Ie 3 mal 1996, la
commission d'enquêtedécida d'entendretout d'abord
Ie témoignage, sous serment, de représentants d'un
certain nombred'instancesofficiellessusceptiblesde
l'édairer sur les différents aspects de la problémati-
que sectaire et des interventions dans ce domaine :
(^) L'article 8 de la loi du 3 mai 1880, modifiée par la lol du
BOjuin 1996 (entree en application Ie 26 juillet), dispose que
«toutepersonneautrequ'un membredela Chambrequi, a un titre
quelconque, assisteou participeaux réunions non publiques de la
commission, est tenue, préalablement, de prêter Ie serment de
respecter Ie secret des travaux. Toute vidation de ce secret sera
punie conformément aux dispositions de Tartide 458 du Code
pénal.
Les témoins, les interprètes et les experts sont soumis devant
la Chambre, la commission ou Ie magistrat commis, aux mêmes
obligations que devant lejuged'instruction.
(...)
Les témoins et les experts prêtent (...) Ie serment de dl re toute
la véritéet rien que la vérité. »
{') L'article8, dernier alinea, dela loi du 3 mai 1880, modifiée
par la loi du BOjuin 1996, dl spose que «sans préjudi cedel 'invoca-
tion du secret professionnel viséa rarticle458du Code pénal, tout
témoin qui, en faisant unedéclaration conformea la vérité, pour-
rait s'exposer a des poursuites pénales, peut refuser de témoi-
gner ».
te tekenen na het gelezen te hebben en te hebben
verklaard bij zijn verklaringen te volharden, leder
commissielid zal van de verslagen van de openbare
hoorzittingen een afschrift ontvangen.
Werd een getuige met gesloten deuren gehoord,
dan zal het verslag op het commissiesecretariaat
worden neergelegd, waar het ter plaatse door de
commissieleden zal kunnen worden ingezien.
De commissie brengt geregeld verslag uit over de
voortgang van haar werkzaamheden. Die tussentijd-
se verslagen bevatten geen conclusies.
4. Eed
Conform artikel 8 van de wet van 3 mei 1880,
leggen de getuigen en de deskundigen de eed af door
het uitspreken van dezelfde eedformule die ook voor
deassisenhoven gebruikelijk is (^).
De getuigen worden in kennis gesteld van het feit
dat zij het recht hebben te zwijgen wanneer zij vre-
zen door hun verklaringen zichzelf te beschuldi-
gen Q).
5. Frequentievan devergaderingen
De commissie beslist op vrijdag bijeen te komen.
Zo nodig zullen extra vergaderingen worden belegd.
ledere openbare vergadering zal worden voorafge-
gaan door een korte vergadering met gesloten deuren
om het eens te worden over de werkzaamheden.
B. Organisatie van de werkzaamheden
Toen zij op 3 mei 1996 met haar werkzaamheden
startte, besliste de onderzoekscommissie eerst en
vooral het getuigenis onder ede te horen van een
aantal officiële instanties die de commissie nadere
inlichtingen konden verstrekken over de diverse as-
pecten van het probleem van de sekten en over de
P) Artil<el 8 van dedoor deop 26juli in werking getreden wet
van 30 juni 1996 gewijzigde wet van 3 mei 1880, bepaalt het
volgende: «Andere personen dan leden van de Kamer die, in
well<e hoedanigheid ool<, de niet-openbare commissievergaderin-
gen bijwonen of eraan deelnemen, zijn gehouden vooraf onder ede
te verl<laren het geheime l<arakter van de werkzaamheden te
zullen naleven. Schending van die geheimhouding wordt gestraft
overeenkomstig de bepalingen van artikel 458 van het Strafwet-
boek.
Getuigen, tolken en deskundigen hebben tegenover de Kamer,
de commissie of de aangestelde magistraat dezelfde verplichtin-
gen als tegenover de onderzoeksrechter.
(...)
De getuigen en de deskundigen leggen (...) de eed af dat zij de
gehele waarheid en niets dan de waarheid zullen zeggen. »
{') Het laatste lid van artikel 8 van dedoor de wet van 30 juni
1996 gewijzigde wet van 3 mei 1880 bepaalt wat vdgt : «Onver-
minderd het inroepen van het beroepsgeheim bedoeld in arti-
kel 458 van het Strafwetboek, kan iedere getuige aanvoeren dat
hij, door naar waarheid een verklaring af te leggen, zich zou
kunnen blootstellen aan strafvervolging en derhalve getuigenis
weigeren. »
-313/7-95/96
[12]
membres du gouvernement, représentants du pou-
voir judiciaire, responsables ou membres des servi-
ces de policeet de renseignement, membres du comi-
té «R » et responsables administratifs (instances
fédérales et communautaires). La commission a éga-
lementsouinaitérecueillir letémoignaged'un certain
nombre de professeurs d'université, de scientifiques
et d'auteurs ayant des connaissances tinéoriques ou
pratiques dans cedomaine.
Dans unedeuxième pinase, la commission a inter-
rogé des représentants d'associations de défense des
victimes d'agissements sectaires, ainsi que des an-
ciens adeptes de mouvements sectaires et des mem-
bres de la familie d'adeptes ou ex-adeptes.
Enfin, la commission a égalementtenu a entendre
(a leur demande) Ie témoignage de représentants de
différents mouvements considérés comme sectaires
afin de leur permettred'exposer leur pointdevueen
la matièretout en complétant son Information.
Pour des raisons de confidentialité et de sécurité
publique ou personnelle, un certain nombre de té-
moins ont étéentendus a huis dos a leur demande.
Une partie de ceux-ci a même uniquement été
entendue par Ie Président, assisté par des membres
du bureau de la commission, afin que soit preserve
leur anonymat.
Enfin, quelques rares témoins ont préféré trans-
mettrea la commission unedéposition écrite.
Par ailleurs, la commission a également décidéde
transmettre un courrier a septante et une associa-
tions qui, dans Ie cadre de ses travaux, avaient été
évoquées par des instances officielles belges comme
pouvant revêtir un caractère sectaire (notamment
sur la base des critères de la commission d'enquête
parlementaire frangaise) et représenter un danger
pour la société ou pour l'individu. Ces associations
ont été invitées a adresser un memorandum a la
commission exposant les buts poursuivis par leur
organisation et réfutant, lecaséchéant, leur caractè-
re sectaire et dangereux éventuel. Quarante-sept or-
ganisations ont donné suite a cette démarche. L'in-
formation transmisepar celles-ci a étéutiliséepar la
commission dans lecadredel'élaboration du présent
rapport. Par ailleurs, comme indiqué ci-dessus, la
commission a procédé a l'audition des mouvements
qui avaient demande expressément a être entendus.
C. Initiativesprisespar la commission sur Ie
plan judiciaire
Au cours de ses travaux, la commission a pris les
décisionssuivantes :
1. après avoir entendu les témoignages de
MM. Van Espen, juged'instruction (tribunal de pre-
mière instance de Bruxelles) et Cambier, premier
wijze waarop in dat verband reeds was opgetreden :
leden van de regering, vertegenwoordigers van de
rechterlijke macht, functionarissen of leden van de
politie- en inlichtingendiensten, leden van het
comité I en topambtenaren van de administratie (fe-
derale en gemeenschapsinstanties). De commissie
wenste ook het getuigenis te horen van een aantal
universiteitsprofessoren, van wetenschapsmensen
en van auteurs die over theoretische of praktische
kennis in dit domein beschikken.
I n een tweede stadium hoorde de commissie verte-
genwoordigers van verenigingen die opkomen voor
slachtoffers van sektepraktijken, alsmede van ex-
leden van sectaire bewegingen en familieleden van
sekteleden of van gewezen leden.
Ten slotte stelde de commissie er ook prijs op het
getuigenis te horen van vertegenwoordigers van diverse
verenigingen dieals «sektarisch »worden beschouwd;
dat gebeu rde op verzoek va n d i e vertegen woord i gers,
die aldus de gelegenheid kregen hun standpunt ter
zake uiteen te zetten. De commissie van haar kant
kon zodoende haar onderzoek uitdiepen.
Om redenen dietemaken hebben met het vertrou-
welijke karakter van sommige informatie of met de
openbare of persoonlijke veiligheid, werden een aan-
tal getuigen op hun verzoek met gesloten deuren
gehoord.
Om hun anonimiteit te waarborgen werd een aan-
tal onder hen zelfs uitsluitend gehoord door de voor-
zitter, die daarvoor door leden van het bureau van de
commissie werd bijgestaan.
Een klein aantal getuigen ten slotte verkoos de
commissieeen schriftelijkeverklaring te bezorgen.
Voorts heeft de commissie ook beslist meer dan
eenenzeventig verenigingen aan te schrijven waarom-
trent officiële Belgische instanties in het raam van de
commissiewerkzaamheden hadden gesignaleerd dat
het (onder meer op grond van de selectie-criteria van
de Franse parlementaire onderzoekscommissie) wel
eens om verenigingen met een sectair karakter zou
kunnen gaan, die een gevaar voor de samenleving of
voor het individu konden betekenen. Deze verenigin-
gen werd gevraagd de commissie een memorandum te
bezorgen waarin zij de doel stellingen van hun organi-
satie toelichten en zo nodig het eventuele sectaire en
gevaarlijke karakter ervan weerleggen. Zevenenveer-
tig verenigingen zijn op die vraag ingegaan. De com-
missie heeft de informatie die door die verenigingen
werd verstrekt, aangewend om dit verslag op te stel-
len. Zoals hierboven vermeld, heeft de commissie
bewegingen gehoord die daar uitdrukkelijk om heb-
ben verzocht.
C. Door de commissie genomen initiatieven
op gerechtelijk vlak
Tijdens haar werkzaamheden heeft de commissie
de volgende beslissingen genomen :
1. na de getuigenissen van de heren Van Espen,
onderzoeksrechter (rechtbank van eerste aanleg te
Brussel) en Cambier, eerste substituut procureur des
[13]
313 / 7 - 95 / 96
substitutdu procureur du Roi (parquetdeBruxelles),
la commission a chargé son président dedemander a
M. Van Oudenhove, procureur général prés la cour
d'appel de Bruxelles, de lui transmettre Ie dossier
judiciaire relatif a la secte Ecoovie (lettre du 29 mal
1996). Par lettre du 6 juin 1996, M . Van Oudenhove a
répondu favorablement a cette demande (voir qua-
trième partiedu présent rapport);
2. conformément a l'artide 4 de la lol du 3 mal
1880, ensuite modifiée par la lol du 30 juin 1996, la
commission a également décidéd'adresser une com-
mission rogatoire a M. P. Van de Wal Ie, premier
président prés la cour d'appel de Bruxelles, en vuede
procéder a certains devoirs d'instruction concernant
les activités de l'Ordre du Temple Solaire en Belgi-
que (lettre du président de la commission du 31 mal
1996). M.B. Bulthé, doyen des juges d'instruction au
tribunal de première instance de Bruxelles, a été
désigné par ordonnance par Ie premier président aux
fins de procéder aux devoirs d'instruction demandés
(lettre de M. Van de Walle du 12 juin 1996) (cf.
troisième partiedu présent rapport);
3. enfin, la commission a décidé de transmettre Ie
compte rendu sténographique des auditions des 8 et
26 novembre 1996 concernant « l'CEuvre »(cf. deuxiè-
me partiedu présent rapport, chapitrell, H, 4 et I, 3)
a M . Van Oudenhove, procureur général prés la cour
d'appel de Bruxelles, compte tenu des éléments d'in-
fraction qui y sont mentionnés (article 10 de la lol du
3 mal 1880, modifiée par la lol du 30 juin 1996) (cf.
lettres du président de la commission des 26 novem-
bre et lldécembrel996). Par lettre en date du 11 fé-
vrier 1997, Ie procureur général Van Oudenhove a
indiqué qu'il avait transmis Ie dossier au procureur
général deMons, lesiègede l'A.S.B.L. L'CEuvre-/-/ et
Werk étant fixé a Ath (Villers-notre-Dame). L'exa-
men des auditions transmises n'a pas permis au
parquet général de Bruxelles de mettre en évidence
une infraction commisedans son ressort.
D. Désignation d 'experts
Afin de l'assister dans ses travaux, la commission
a désigné M. Marcel Trousse, président émérite du
tribunal de première instance de Liège, comme ex-
pert lors de sa réunion du 15 juillet 1996. Cette
désignation a été confirmée par la conférence des
Présidentsdu 19 juillet 1996.
Celui-ci a été chargé d'unequadruplemission :
— faire une analyse du dossier judiciaire «Ecoo-
vie » (voir quatrième partiedu présent rapport);
— assister Ie président de la commission dans Ie
suivi de la commission rogatoire concernant l'Ordre
du Temple Solaire (voir troisième partie du présent
rapport);
— assister Ie président pour entend re des té-
moins que la commission ne pourrait entendre;
Konings (parket te Brussel) te hebben gehoord, heeft
de commissie haar voorzitter ermee belast de heer
Van Oudenhove, procureur-generaal bij het hof van
beroep van Brussel, te vragen haar het gerechtelijk
dossier inzake de sekte Ecoovie (brief van 29 mei
1996) te bezorgen. De heer Van Oudenhove is bij
brief van 6juni 1996 op die vraag ingegaan (ziedeel
vier van dit verslag);
2. conform artikel 4 van de wet van 3 mei 1880,
die nadien gewijzigd werd bij de wet van 30 juni
1996, heeft de commissie ook beslist een ambtelijke
opdracht te richten aan de heer P. Van de Walle,
eerste voorzitter bij het hof van beroep van Brussel,
om een aantal onderzoeksdaden te laten verrichten
in verband met de activiteiten in België van de Orde
van de Zonnetempel (brief van 31 mei 1996 van de
commissievoorzitter). De heer B. Bulthé, decaan van
de onderzoeksrechters bij de rechtbank van eerste
aanleg te Brussel, werd bij beschikking door de eer-
ste voorzitter aangewezen om de gevraagde onder-
zoeksdaden te stellen (brief d.d. 12 juni 1996 van de
heer Van de Wal Ie) (ziedeel drie van dit verslag);
3. ten slotte heeft de commissie beslist het steno-
grafisch verslag van de hoorzittingen van 8 en 26 no-
vember 1996 in verband met «Het Werk » (zie deel
twee, hoofdstuk II, H, 4 en I, 3 van dit verslag), en
gelet op de strafbare fel ten die daarin vermeld staan
(artikel lOvan de door de wet van 30juni gewijzigde
wet van 3 mei 1880) aan de heer Van Oudenhove,
procureur-generaal bij het hof van beroep van Brus-
sel te bezorgen (zie brieven van de commissievoorzit-
ter van 26 november en 11 december 1996). In een
brief van 11 februari 1997 heeft de procureur-gene-
raal Van Oudenhove gemeld dat hij het dossier had
overgezonden aan de procureur-generaal van Ber-
gen, aangezien de v.z.w. L'CEuvre-Hët Werk haar
zetel heeft in Aat (Villers-notre-Dame). Opgrond van
het onderzoek van de overgezonden hoorzittingen
kon het parket-generaal van Brussel geen misdrijf
vaststellen dat in zijn ambtsgebied werd gepleegd.
D. Aanwijzing van deskundigen
Tijdens haar vergaderingvan 15juli 1996 heeft de
commissie de heer M arcel Trousse, emeritus voorzit-
ter van de rechtbank van eerste aanleg te Luik, als
deskundige aangewezen om de commissie in haar
werkzaamheden bij testaan. Dieaanwijzing werd op
19 juli 1996 tijdens de vergadering van de conferen-
tievan de voorzitters bevestigd.
Aan deze deskundige werd een vierledige taak
opgedragen :
— een analyse maken van het gerechtelijk dossier
«Ecoovie» (zie deel vier van dit verslag);
— de commissievoorzitter bijstaan in de opvol-
ging van de ambtelijke opdracht in verband met de
Orde van de Zonnetempel (zie deel drie van dit ver-
slag);
— de voorzitter bijstaan in het verhoren van ge-
tuigen die niet door de commissie kunnen worden
gehoord;
-313/7-95/96
[14]
— regrouper, tenant compte des témoignages et
deslistesfourniespar les différents services de pol ice
et de renseignements, les éléments a charge de cer-
tainesorganisationssectairesetexaminer lecaractè-
re contradictoire de ces éléments avec les déclara-
tions plusfavorablesdecertainstémoinsou experts.
Lorsdesa réunion du ISoctobre 1996, la commis-
sion a désigné un second expert, M . J ohan Goethals,
professeur a la KUL, spécialisé en criminologie et
victimologie. Cettedésignation a étéconfirméepar la
conférence des Présidents du 6 novembre 1996.
Tout en collaborant avec M . Trousse dans l'étude
des dossiers (cf. pol nt 4 de sa mission), M. Goethals a
été plus particulièrement chargé d'étudier a travers
les témoignages Ie phénomène d'un point de vue
sociologiqueet psychologique.
En outre, dans Ie cadre des condusions des tra-
vaux de la commission, les deux experts ont égale-
ment été chargés d'exami ner des propositi ons d'ordre
législatif (modification dedispositionsexistantes, in-
sertion de nouvelles dispositions).
Les deux esperts ont également col labore tres acti-
vement a la rédaction de différentes parties du rap-
port.
— op grond van de getuigenissen en de door de
diverse politie- en inlichtingendiensten verstrekte
lijsten, de elementen ten laste van bepaalde sektari-
sche bewegingen bijeenbrengen en de tegenstrijdig-
heid onderzoeken tussen die elementen en gunstiger
verklaringen afgelegd door bepaalde getuigen of des-
kundigen.
Tijdens haar vergadering van 18 oktober 1996
heeft de commissie de heer J ohan Goethals, KUL-
professor, gespecialiseerd in de criminologie en de
victimologie, als tweede deskundige aangewezen.
Die aanwijzing werd tijdens de vergadering van de
conferentie van de voorzitters van 6 november 1996
bevestigd.
De heer Goethals, dieal samenwerkte met de heer
Trousse om de dossiers te bestuderen (cf. 4^ onder-
deel van zijn taak), werd er meer speciaal mee belast
om, aan de hand van de getuigenissen, het verschijn-
sel vanuit sociologisch en psychologisch standpunt te
bestuderen.
Daarnaast werden beide deskundigen in het raam
van de conclusies van de commissiewerkzaamheden
ook belast met het onderzoek van de voorstellen op
wetgevend vlak (wijziging van bestaande bepalin-
gen, invoeging van nieuwe bepalingen).
Beide deskundigen hebben eveneens actief meege-
werkt aan de redactie van verschillende onderdelen
van het verslag.
[15]
313 / 7 - 95 / 96
DEUXIEME PARTIE
AUDITIONS DE TEMOINS
I. LISTE DESTEMOINS
HC =huis des
RP =réunion publique
10 mai 1996
— M. Van Lijsebeth, administrateur général de la
Süretédel'Etat(HC)
— JVl . Georis, cinef du Service Général du Rensei-
gnement et de la Sécurité des forces armées (RP)
— M.Godbille, premier substitut du procureur du
Rol (parquet de Bruxelles) (RP)
— M. Van Espen, juge d'instruction (tribunal de
première instance de Bruxelles) (RP)
— M. Cambier, premier substitut du procureur
du Rol (parquet de Bruxelles) (RP)
24 mai 1996
— M. Deridder, commandant de la gendarmerie
(RP/HC)
— M . de Vroom, commissaire-général de la police
judiciaire (RP/HC)
— M. Coppens, directeur général (adjoint bilin-
gue) del'administration centrale de l'lnspection spé-
cialedes impóts, au nom du vice-premier ministreet
ministre des Finances et du Commerce extérieur
(RP)
— Le ministrede la J ustice(RP)
31 mai 1996
— M. Spreutels, président dela celluledetraite-
ment des informationsfinancières (RP)
— M. Van den Wyngaert, professeur de philoso-
phie au «Hoger Pedagogisch Instituut van de Kem-
pen »(RP)
— M. Beril ner, docteur en médecine (RP)
— Mme Morel II, professeur a l'lnstitut d'études
des religions et dela laïcitéa l'ULB (RP)
7 juin 1996
— M. Dobbelaere, professeur ordinaire a la KUL
(F acul te t soci al e wdiensch appen, depar temen t soci o-
logie) (RP)
— M. Lal Iemand, journaliste (Le Soir) et auteur
(RP)
— M. Van Oudenhove, procureur général prés la
cour d'appel de Bruxelles (RP/HC)
— M. Cornel is, avocat général prés la cour d'appel
de Bruxelles (RP)
DEEL TWEE
HOORZITTINGEN MET GETUIGEN
I. LIJ ST VAN DE GETUIGEN
BV = besloten vergadering
OV = openbare vergadering
10 mei 1996
— De heer Van Lijsebeth, administrateur-gene-
raal van de Veiligheid van de Staat (BV)
— De heer Georis, hoofd van de Algemene Dienst
Inlichting en Veiligheid van de strijdkrachten (OV)
— De heer Godbille, eerste substituut-procureur
des Konings (parket van Brussel) (OV)
— De heer Van Espen, onderzoeksrechter (recht-
bank van eerste aanleg te Brussel) (OV)
— De heer Cambier, eerste substituut-procureur
des Konings (parket van Brussel) (OV)
24 mei 1996
— De heer Deridder, commandant van de rijks-
wacht (OV/BV)
— De heer de Vroom, commissaris-generaal van
de gerechtel i j ke pol i tl e
— De heer Coppens, directeur-generaal (tweeta-
lig adjunct) van het hoofdbestuur van de Bijzondere
Belastingsinspectie, in naam van de vice-eerste mi-
nister en minister van Financiën en Buitenlandse
Handel (OV)
— De minister van J ustitie(OV)
31 mei 1996
— De heer Spreutels, voorzitter van de cel voor
financiële informatieverwerking (OV)
— De heer Van den Wyngaert, docent wijsbegeer-
te aan het «Hoger Pedagogisch Instituut van de
Kempen »(0V)
— De heer Berliner, doctor in de geneeskunde
(OV)
— Mevrouw Morelli, docent aan het «Institut
d'études des religions et delaïdté » van de U L B (OV)
7 juni 1996
— De heer Dobbelaere, gewoon hoogleraar aan de
KUL (faculteit sociale wetenschappen, departement
sociologie) (OV)
— De heer Lallemand, journalist (LeSoir) en au-
teur (OV)
— De heer Van Oudenhove, procureur-generaal
bij het hof van beroep te Brussel (OV/BV)
— De heer Cornel is, advocaat-generaal bij het hof
van beroep te Brussel (OV)
-313/7-95/96
[16]
— M. Duinslaeger, magistrat national (parquet
prés la cour d'appel de Bruxelles) (RP)
14 juin 1996
— M. Denaux, chargé de cours principal a la KUL
{Faculteit godgeleerdheid) (RP)
— MmeTavernier (Union nationale des associa-
tions pour la défense des families et de l'individu
(UNADFI))(RP)
— Ie vice-premier ministre et ministre de l'l nté-
rieur (RP)
— M. Nefontaine, collaborateur scientifique a
l'ULB (RP)
21 juin 1996
— M . Ringlet, vice-recteur de l'UCL (RP)
— M . Coppens, directeur général deTadministra-
tion centralede l'l nspection spéciale des impóts (HC)
— M . De Droogh et M me Degrieck, représentants
de la «Vereniging ter verdediging van persoon en
gezin »{yyPG)(RP)
28 juin 1996
— MmeNyssens, Association dedéfensede I 'indi-
vidu et de la familie (ADI F) (RP)
— M. Facon, auteur (RP)
— Membres de la Süreté de rEtat(HC)
Sjuillet 1996
— M. Abgrall, psychiatre, criminologue, expert
prés la cour d'appel d'Aix-en-P roven ce et les tribu-
naux(RP)
— M.Vuarnet, auteur (RP)
— Lefrére Hens (HC)
12juilletl996
— 2 témoins, dont un délégué de la WPG a la
FECRIS(HC)
— Membres du comité«R »(HC)
8 novembre 1996
— M . Devillé, prêtreet auteur (RP)
— 8 ex-adeptes de « L 'CEuvre », dont 5 ont témoi-
gnéen réunion publique : Mmes Cochet, Van Buick,
Achten-Wijnants, Decock et Brabants-M artens
— M . Leliévre, délégué général auxdroitsdel'en-
fant et a l'aide a la jeunesse de la Communauté
frangaise(RP/HC)
— M . De Geest, consei I Ier en chef du « comitévoor
bij zondere] eugdzorg »de Gent-E ekio (Communauté
flamande)(RP/HC)
— De heer Duinslaeger, nationaal magistraat
(parket van het hof van beroep te Brussel) (OV)
14 juni 1996
— De heer Denaux, hoofddocent aan de KUL (Fa-
culteit Godgeleerdheid) (OV)
— M evrouw Tavernier (Union nationaledes asso-
ciations pour la dêfense des families et de /7nc/;V/-
c/u — UNADFI)(OV)
— de vice-eerste minister en minister van Bin-
nenlandse Zaken (OV)
— De heer Nefontaine, wetenschappelijk me-
dewerker aan de ULB (OV)
21 juni 1996
— De heer Ringlet, vice-rector van de UCL (OV)
— De heer Coppens, directeur-generaal van het
hoofdbestuur van de Bijzondere Belastingsinspectie
(BV)
— De heer De Droogh en mevrouw Degrieck, ver-
tegenwoordigers van de « Verenigi ng ter verdedigi ng
van persoon en gezin »(VVPG) (OV)
28 juni 1996
— Mevrouw Nyssens, «Association dedéfensede
l'individu ë: de la famille»(AD\F) (OV)
— De heer Facon, auteur (OV)
— Leden van de Veiligheid van de Staat (BV)
5 juli 1996
— De heer Abgrall, psychiater, criminoloog, des-
kundigebij de «cour d'appel »teAix-en-Provenceen
bij de rechtbanken (OV)
— De heer Vuarnet, auteur (OV)
— Broeder Hens (BV)
12 juli 1996
— 2 getuigen, onder meer een vertegenwoordiger
van de WPG (BV)
— Leden van het comité-l (BV)
8 november 1996
— De heer Devillé, priester en auteur (OV)
— 8 gewezen leden van Het Werk, van wie 5 in
openbare vergadering een getuigenis hebben afge-
legd : mevrouw Cochet, mevrouw Van BuIck, me-
vrouw Achten-Wijnants, mevrouw Decock en me-
vrouw Brabants-M artens
— De heer Leliévre, «Dêégué général auxdroits
del 'enfant et a l'aide a la jeunesse » van de F ranse
Gemeenschap (OV/BV)
— De heer De Geest, hoofdadviseur van het comi-
tévoor bij zondere jeugdzorg van Gent-Eekio (Vlaam-
se Gemeenschap) (OV/BV)
[17]
313 / 7 - 95 / 96
— Mme Walsac, conseillère auprès du «comité
voor bijzondere jeugdzorg » de Tongres (Com-
munautéflamande) (HC)
12 novembre 1996
— Adeptes, ex-adeptes ou membres de la familie
d'adeptes ou ex-adeptes : M M . Vandenneucker, J ans-
sen, Verriest, Declercq, Mme Paulis et M. Ouardi
(RP/HC)
— MM. Vaquette et Vermeulen, représentants de
rEglisedeScientologie (RP)
22 novembre 1996
— Ex-adeptes et membres de la familie d'adeptes
OU ex-adeptes, dont deux ont témoigné en réunion
publique : Mme Sterk et M. Nösselt
26 novembre 1996
— Le prof. Ries et Soeur Bommerez, représen-
tants de L'CEuvre (RP)
— Mme Lameere, auteur de «Dix ans dans une
secte »(HC)
— M M . de Carvalho et Cornée, représentants de
Ogyen Kunzang Chöling (RP)
6 décembre 1996
— M. Figares, représentant de La Nouvelle Acro-
pole(RP)
— M. Bulthé, doyen des juges d'instruction au
tribunal de première instancede Bruxelles (RP/HC)
10 décembre 1996
— MM. Corticelli et Aird, représentants de La
Famille(RP)
— M. et MmeDumaine, représentants del 'E gli se
du Christ de Bruxelles (RP)
— MM. Borghs et Vandecasteele, représentants
de la Société anthroposophique en Belgique (RP)
31 janvier 1997
— M. Lips, auteur de «Internet en Belgique»
(RP)
— MM. Degroeve et Lefebre, représentants de
SükyóMahikari (RP)
21février 1997
— MM. Carbonell et Nawezi-Daems, représen-
tants du Mouvement Raélien (RP)
— M. Spatz, représentant de Ogyen Kunzang
Chöling (OKC)(RP)
— Mevrouw Walsac, adviseur bij het comité voor
bijzondere jeugdzorg van Tongeren (Vlaamse Ge-
meenschap) (BV)
12 november 1996
— Leden, gewezen leden of familieleden van
(gewezen)leden :de heren Vandenneucker,] anssen,
Verriest, Declercq, mevrouw Paulis en de heer Ouar-
di (OV/BV)
— De heren Vaquette en Vermeulen, ver-
tegenwoordigers van de Scientology-kerk (OV)
22 november 1996
— Gewezen leden en familieleden van (gewezen)
leden, van wie twee in openbare vergadering een
getuigenis hebben afgelegd : mevrouw Sterk en de
heer Nösselt
26 november 1996
— Professor Ries en zuster Bommerez, ver-
tegenwoordigersvan Het Werk (OV)
— Mevrouw Lameere, auteur van «Dix ans dans
une secte» (BV)
— De heren de Carvalho en Cornée, ver-
tegenwoordigers van Ogyen Kunzang Chöling (OV)
6 december 1996
— De heer Figares, vertegenwoordiger van
Nieuw Acropol is (OV)
— De heer Bulthé, deken van de onderzoeksrech-
ters bij de rechtbank van eerste aanleg te Brussel
(OV/BV)
10 december 1996
— De heren Corticelli en Aird, vertegenwoordi-
gersvan La Familie/De Familie (OV)
— De heer en mevrouw Dumaine, vertegenwoor-
digers van de « Eglisedu Clirist deBruxdles » (OV)
— De heren Borghs en Vandecasteele, ver-
tegenwoordigers van de Antroposofische Vereniging
in België (OV)
31 janvier 1997
— De heer Lips, auteur van « Internet in België »
(OV)
— De heren Degroeve en Lefebre, vertegenwoor-
digers van SükyóMahikari (OV)
21 februari 1997
— De heren Carbonell en Nawezi-Daems, ver-
tegenwoordigers van de Raëliaanse beweging (OV)
— De heer Spatz, vertegenwoordiger van Ogyen
Kunzang Chöling (OKC) (OV)
-313/7-95/96
[18]
15avril 1997
— M. Bulthé, doyen des juges d'instruction au
tribunal de première instance de Bruxelles et M.
F rangois, gendarme (RP)
Le Président, assisté de membres du Bureau de la
commission, a également entendu a inuis des 3 adep-
tes, ainsi que 39 ex-adeptes et membres de la familie
d'adeptes, les 31 octobreet 5 et 27 novembre 1996, les
17 et 21 janvier et 4 et 5 février 1997 (i).
1 1 a également entendu :
— M.J .-A. Fisch (Cerdededéfense de l'individu
et de la familie— CDI F). Le résumé de son témoi-
gnage figure également d-après avec son autorisa-
tion
— M. J oiris (Association de défense contre les
agressions mentales — ADCAM )
— M mes Debroux et M oreau (Contad: et i nforma-
tion sur les groupes sed:aires— Cl GS).
Enfin, le 24 juillet 1996 et le 7 mars 1997, le
président a regu a chaquefois un témoin souhaitant
conserver l'anonymat.
1 1 avait été initialement prévu d'entendre des re-
présentants de Sahaya Yoga le 22 novembre 1996.
Toutefois, lejour mêmede la réunion, M.B. Cuvel-
lier, chargé de la coordination en Belgique, a fait
parvenir un fax au président de la commission lui
demandant de «bien vouloir annuler ou reporter
l'audition ».
M. Cuvellier ajoute: «J 'ai appriscematin en effet
que des contacts avaient été pris avec la Cour des
Droits de l'homme de Strasbourg pour voir ce qui
pouvait êtrefait pour faire respecter nos libertés les
plus élémentaires. Comme je l'ai mentionnédans la
lettre ouverte que vous avez regue cette semaine,
nous avons subi depuis quelques mois des attaques
provenant de différents cótés. Ces attaques nous nul-
sent collectivement en essayant de nous empêcher de
nous réunir et individuellementcertains membres de
notre groupe ont été attaques personnellement dans
leur vie privéeou dans leur travail.
Cette situation se répétant dans différents pays
comme l'Autriche, la France, la Suisse et la Belgique,
nous avons décidéd'étudier la possibilitéd'acter col-
lectivement a Strasbourg. E n conséquence, nous sou-
haitons qu'il n'y alt pas actuellement de la part de
Sahaja Yoga Belgique de prise de position publique
pouvant interférer avec une probableaction a Stras-
bourg. »
Par ailleurs, trois témoins devaient êtreentendus
le 21 février 1997 concernant l'Opus Dei. Ces trois
personnes se sont cependant désistées pour des rai-
sons d'ordre personnel.
(^) Le Président a étéhabilitéa eet effet par la commission lors
desa réunion du ITjuillet 1996.
15 april 1997
— De heer B ulthé, deken van de onderzoeksrech-
ters bij de rechtbank van eerste aanleg te B russel en
de heer Frangois, rijkswachter (OV)
De voorzitter heeft, bijgestaan door leden van het
bureau van de commissie eveneens met gesloten deu-
ren 3 leden, alsook 39 gewezen leden en familieleden
van sekteleden gehoord. Die vergaderingen vonden
plaats op 31 oktober en 5 en 27 november 1996, op 17
en 21 januari en op 4 en 5 februari 1997 (').
Volgende personen werden eveneens gehoord :
— De heer J .-A. Fisch (CerdededéFensederindi-
vidu didela familie— CDIF). De samenvatting van
zijn getuigenis wordt hierna met zijn toestemming
weergegeven
— De heer J oiris (Association dedéfensecontreles
agressions mentales — ADCAM )
— Mevrouw Debroux en mevrouw M oreau (Con-
tact et Information sur les groupes sectaires — C I G S) .
De voorzitter heeft, tot slot, op 24 juli 1996 en
7 maart 1997 telkens een getuige ontvangen die ano-
niem wenste te blijven.
Oorspronkelijk was ook gepland om op 22 novem-
ber 1996 vertegenwoordigers van Sahaya Yoga te
horen. De heer B. Cuvellier, verantwoordelijk voor de
coördinatie in België, heeft echter op de dag van de
hoorzitting naar de commissievoorzitter een fax ge-
stuurd waarin hij vroeg of de voorzitter «zo vriende-
lijk zou willen zijn de hoorzitting te annuleren of te
verdagen ».
De heer Cuvellier voegt er aan toe : «Hedenoch-
tend is me immers bericht dat voeling werd genomen
met het Hof voor de rechten van de mens te Straats-
burg om te bepalen wat we kunnen ondernemen om
onze meest elementaire vrijheden te doen eerbiedi-
gen. Zoals ik aangaf in de open brief die u deze week
hebt ontvangen, zijn wij sinds een paar maanden het
doelwit van aanvallen uit diverse hoeken. Die aan-
vallen schaden ons als collectiviteit doordat ze erop
gericht zijn ons te beletten te vergaderen. Voorts zijn
sommige van onze groepsleden het slachtoffer gewor-
den van persoonlijke aanvallen die hen in hun privé-
leven of op hun werk treffen.
Aangezien die situatie zich in verscheidenelanden
voordoet, onder meer in Oostenrijk, Frankrijk, Zwit-
serland en België, hebben we besloten de moge-
lijkheid te onderzoeken om collectief stappen te zet-
ten in Straatsburg. Bijgevolg wensen wij dat Sahaja
Yoga Belgium voorshands in het openbaar geen
standpunt inneemt dat een mogelijk rechtsgeding in
Straatsburg kan beïnvloeden. »
Op 21 februari 1997 moesten voorts drie getuigen
worden gehoord inzake Opus Dei. Die drie personen
hebben daarvan evenwel afgezien om persoonlijke
redenen.
C) De voorzitter werd liiertoe door de commissie gemaclitigd
tijdens liaar vergadering van 17juli 1996.
[19]
313 / 7 - 95 / 96
II. RESUMÉ DES AUDITIONSPUBLIQUES
La commission attire rattention sur Ie fait que
seules les auditions qui ont eu lieu en réunion publi-
quefigurent ci-après. Ces témoignages ont été résu-
més mals ont néanmoins été restitués Ie plusfidèle-
ment possible. Les résumés ont d'ailleurs été soumis
a l'approbation destémoins avant leur publication.
A. MEMBRESDU GOUVERNEMENT
1. Audition du Vice-premier ministre et mi-
ni stre de I 'I ntéri eur
a) Cadrelégal
L e vice-premier ministre et ministre del' Intérieur
précised'embléeque la libertéfondamentaled'avoir
une opinion personnelle et de vivre conformément a
celle-ci ne peut être remise en cause. 1 1 s'agit seule-
ment de rechercher et de réprimer au besoin les
formes de privation de liberté (manipulation spiri-
tuelle, limitation disproportionnéedela liberté, abus
delavulnérabilité, etc.)et lesinfractionsqui peuvent
être liées au phénomène sectaire (par exemple, Ie
travail au noir, la fraude fiscale, l'abus sexuel, etc).
La problématique des sectes ne dolt toutefois pas
être considérée exdusivement sur Ie plan du droit
pénal. II convient également de tenir compte des
aspects relevant du droit delafamille.Ainsi, il arrive
que des parentsseplaignentdecequeleurfillea été
enievée, alorsqu'en réalité, elleestdevenuemembre,
en toute liberté, d'un groupe déterminé, que ce soit
OU non a la suite de tensions familiales. Toutefois,
lorsqu'il s'agit de probièmes relevant exdusivement
du droit privé, n'ayant aucunedimension délid:uelle
OU criminelle, les Communautés sont compétentes et
Ie pouvoir fédéral dolt s'abstenir de toute interven-
tion.
Certaines sed:es peuvent ainsi représenter un
danger pour l'ordrejuridiqueen place, pour des rai-
sons autres que celles d'ordre purement pénal. C'est
Ie cas lorsqu'elles recrutent a dessein des membres
de l'appareil de l'Etat (justice, gendarmerie, armee,
etc). La question de savoir s'il s'agit dans ce cas
d'infiltration reste toutefois ouverte.
Ces différents aspects témoignent de la complexité
de la problématique en question. Une intervention
purement policière ne donnera probablement guère
de résultats. Des actions doivent également être en-
treprises au niveau de l'éducation et de l'environne-
ment social.
Le ministre pi ai de toutefois en faveur d'une inter-
vention efficace des autorités lorsqu'il y a suffisam-
ment d'indices que des sectes s'organisent en bandes
et envisagent d'exercer ou dedissimuler des activités
punissables.
II. SAIMENVATTING VAN DE OPENBARE
HOORZITTINGEN
De commissie vestigt er de aandacht op dat hierna
alleen van de openbare hoorzittingen een overzicht
wordt gegeven. Van deze gebeurtenissen werd een
samenvatti ng gemaakt, wat niet wegneemt dat ze zo
getrouw mogelijk zijn weergegeven. Alvorens te wor-
den gepubliceerd, werden de samenvattingen overi-
gens ter goedkeuring voorgelegd aan de getuigen.
A. LEDEN VAN DE REGERING
1. Hoorzitting met de vice-Eerste minister
en minister van Binnenlandse Zal<en
a) Wëttëijk kader
De vice-Eerste minister en minister van Binnen-
landseZaken stelt van meet af aan dat aan defunda-
mentele vrijheid een eigen opiniete hebben en daar-
naar te leven niet geraakt mag worden. Het gaat er
alleen om de vormen van onvrijheid (geestelijke ma-
nipulatie, disproportionele beperking van de vrij-
heid, misbruik van de zwakke positie, enz.) en de
misdrijven die gepaard kunnen gaan met het sekte-
gedrag (zoals sluikwerk, fiscale fraude, sexueel mis-
bruik, enz.) op te sporen en zo nodig te bestraffen.
De problematiek van de sekten is evenwel niet
louter op het strafrechtelijk vlak te beschouwen. Ook
defamilierechtelijkeaspecten mogen niet uit het oog
worden verloren. Zo bijvoorbeeld gebeurt het wel-
eens dat ouders er zich gaan over beklagen dat hun
dochter werd ontvoerd, terwijl ze in werkelijkheid
vrijelijk tot een bepaaldegroep is toegetreden, al dan
niet ingevolge spanningen van familiale oorsprong.
Wanneer het evenwel om louter problemen gaat van
privaatrechte ij ke aard, zonder del ictuele of cri mi ne-
le aspecten, zijn de gemeenschappen bevoegd, en
dient de federale overheid afzijdig te blijven.
Sommige sekten kunnen ook om andere dan louter
redenen van strafrechtelijke aard een gevaar vormen
voor de heersende rechtsorde. Dat is het geval wan-
neer ze doelbewust leden van het staatsapparaat
(justitie, rijkswacht, leger enz.) recruteren. Of er
daardoor al sprake is van infiltratie, blijft evenwel
een open vraag.
Dit alles toont aan dat men met een complexe
problematiek te maken heeft. Van louter politie-op-
treden kan niet veel heil verwacht worden. Ook op
het vlak van de opvoeding en de sociale omgeving
moeten acties worden ondernomen.
De minister pleit echter voor een efficiënt over-
heidsoptreden wanneer er voldoende aanwijzingen
zijn dat sekten zich aan bendevorming schuldig ma-
ken en strafbare activiteiten plannen of verhelen.
-313/7-95/96
[20]
1 1 y a lieu de prévoir un cadre légal, étant donné
que les sectes sont, par définition, des groupes fer-
més et que les formes de privation de liberté et les
infractions dont les sectes se rendent coupables ne
peuventfairel'objetdeconstatationsexplicites. II ne
faut pas nécessairement définir ce qu'est une secte,
mals II faut préciser ce qui est autorisé et ce qui ne
l'est pas. 1 1 faut sefonder a eet égard sur des critères
determinant les cas oü une intervention s'impcse.
Les interventions des autorités — et leur portee —
doivent aussi être définies avec précision, sans quoi
celles-ci risquentd'êtreimpliquéesdans unesortede
chasse aux sorcières et de vider de leur sens les
libertés démocratiques dont el les sont garantes dans
l'Etatdedroit.
b) Listessemestridles
Leministrerenvoiea unedéclaration du comman-
dant de la gendarmerie relative aux systèmes qui
sont mis en oeuvre pour suivre des groupes qui cons-
tituent une menacepour l'ordre public. Une methode
detravail analoguepourrait êtreappliquéeen cequi
concerne les sectes.
Le mi nistre competent — la matièreen question
nerelèveeneffet pasdelacompétencedu ministrede
l'lntérieur mals du ministrede la J ustice — déter-
minerait tous les six mois par exemple, sur la base
des critères établis par la Chambre, les groupes a
suivre. E n cas de doute, un groupe serait place dans
« ranti-chambre»dela listeeffective.A prés six mois,
on vérifierait la conformité de la liste en fonction de
la réalité. Le groupe surveillé ne conti nuerait a figu-
rer sur la liste que si des élements nouveauxsurgis-
saient et ce, afin d'éviter le développement d'une
psychose de poursuite aveugle.
c) Techniques poli ei ères spécial es
Les sectes étant par définition des groupes fermés
et les autorités partant du principe — a partir du
moment oüellesontdécidédefairefigurer un groupe
déterminé sur une liste — que celui-ci «tend » a
fairequelquechosequi est interdit par la lol, on peut
sedemander comment serontfaites les constatations
qui s'imposent. II s'indique en fait d'agir de maniere
proactive, donc avant qu'aucune infraction ne soit
commise. Cette methode comporte toutefois des ris-
ques. En effet, si les autorités recourent, par exem-
ple, a des techniques d'écoute et portent attei nte a la
vieprivéeeta la liberté d'association avant qu'aucu-
ne infraction n'ait été constatée et s'il ne peut être
prouvé ultérieurement qu'une infraction al lalt être
commise, cette methode peut jeter le discrédit sur
l'appareil de l'Etat. Unetelle situation constituera
un frein pour l'avenir.
Le mi nistre n'est pas partisan des techniques d'in-
filtration, même pas dans lecadredu crimeorganisé.
II estimeque le risqueest en effet grand de voir les
policiers aboutir ainsi dans le milieu.
Daar men met per definitie gesloten groepen te
maken heeft en de vormen van onvrijheid en de
misdrijven waaraan sekten zich bezondigen niet on-
dubbelzinnig geconstateerd kunnen worden, is een
wettelijk kader nodig. Men moet niet noodzakelijk
definiëren wat een sekte is, maar wel wat wél en wat
niet toelaatbaar is. Dit moet kunnen aan de hand van
criteria die bepalen in welke gevallen moet worden
opgetreden. De interventies van deoverheid — hoe-
ver ze zélf mag gaan — moeten ook nauw worden
omschreven. Anders loopt men het gevaar dat de
overheid betrokken geraakt in een soort heksenjacht
en de democratische vrijheden — waarover zij in
het kader van de rechtsstaat moet waken — zélf
uitholt.
b) Zesmaandd ij kse lijsten
De minister verwijst naar een verklaring van de
commandant van de rijkswacht, waarin de systemen
uit de doeken werden gedaan die erop gericht zijn
groepen te volgen dieeen bedreiging vormen voor de
openbare orde. Eenzelfde werkwijze zou gehanteerd
kunnen worden voor de sekten.
De bevoegde minister — deze materie valt im-
mers niet onder zijn bevoegdheid, maar veeleer on-
der die van de minister van J ustitie — zou om de
zes maand bijvoorbeeld, op basis van de criteria die
de Kamer zou hebben vastgesteld, beslissen welke
groepen gevolgd zouden moeten worden. I ngeval van
twijfel zou een groep in het «voorgeborchte »van de
effectieve lijst worden geplaatst. Na zes maand zou
de lijst opnieuw getoetst moeten worden aan de wer-
kelijkheid. Slechts in geval nieuwe elementen opdui-
ken, zou de in het oog gehouden groep op de lijst
blijven staan. Aldus zou een blinde vervol gingspsy-
chose worden vermeden.
c) Bijzondere pol itietechni eken
Aangezien sekten per definitie gesloten groepen
zijn en de overheid er van uitgaat — wanneer ze
heeft beslist een bepaalde groep op een lijst te plaat-
sen — dat deze «tendeert » naar iets wat de wet
niet toelaat, rijst de vraag hoede nodige constaterin-
gen gedaan zullen worden. In feite komt het er op
neer dat men proactief — dus voor enig misdrijf
werd gepleegd — te werk gaat. Deze werkwijze is
evenwel niet zonder gevaar. Immers, wanneer de
overheid bijvoorbeeld afl ui stertechnieken hanteert
en inbreuken pleegt op de privacy en op de vrijheid
van vereniging vooraleer ook maar enig misdrijf is
vastgesteld, en later zelfs niet aangetoond kan wor-
den dat ook maar enig misdrijf was gepland, kan dit
het overheidsapparaat in discrediet brengen. Derge-
lijke situatie zal dan weer naar de toekomst toe een
verlammend effect hebben.
De minister is geen voorstander van infiltratie-
technieken, ook niet in het kader van de georgani-
seerde misdaad. Hij schat de kans immers hoog dat
politiemensen aldus in het milieu terecht komen.
[21]
313 / 7 - 95 / 96
En ce qui concerne Ie recours aux indicateurs, il
fautaussi faire preuve de prudence, car il arriveque
leurs informations servent a exploiter la policeet la
justice plutót qu'a les aider.
d) Réseau dedonnées
Vu la rareté des informations sur ce qui se passé
réellement au sein des sectes, informations obtenues
en outre«spontanément », il faudrait mettreen pla-
ceun réseau decorrespondantsdetrentea cinquante
personnes couvrant toutes lesadministrations. L 'en-
quête sur la traite des êtres humainsen a déja mon-
trél'utilité. Ledéveloppementdu systèmedesjeunes
filles au pair dans la région flamande, l'augmenta-
tion du nombre d'autorisations de séjour et celle du
nombre de vols de cartes d'identité sont autant de
phénomènes qui vont dans la mêmedirection. On ne
peut tirer de condusions exactes que de données
exactes. Or, ces renseignements ne peuvent être col-
lectes que gracea un réseau decontacts administra-
tifs auquel on peut faire appel en permanence. En
matière de sectes, on pourrait donc prévoir des con-
tacts a l'administration des Finances et a celle des
Affaires sociales. Par ailleurs, la süreté de l'Etat
serait la mieuxplacée— mieuxplacéeentoutcasque
les services de police — pour collecter et comparer
toutes les informations fournies par les différents
contacts.
e) Groupe de pditi que générale
Le ministre estime enfin qu'il est primordial que
les ministres de la J usticeet del'lntérieur vérifient,
régulièrement, a l'instardecequi prévauten matière
de traite des êtres humains, si les pouvoirs publics
peuvent mener une action ciblée, structurelle et
proactive sur la base des analyses criminelles. En
matière de sectes, il pourrait se réunir troisa quatre
fois par an avec le ministrede la J ustice, qui dirige-
rait les opérations, pour examiner les options politi-
ques, fixer les priorités et définir les actions a entre-
prendre.
2. Audition du ministre de la J ustice
Dans un premier temps, le ministre entend expo-
ser la fagon dont il appréhende le phénomène des
sectes en tant que ministrede la J ustice, les initiati-
ves qu'il a déja prises et celles qui se concrétiseront
prochainement. 1 1 rappelle, a ce propos, que l'appro-
chedu phénomène est multiformeet donc pluridisci-
plinaire.
Auxyeuxdu ministre, il y a lieu dedistinguer les
cultes des sectes. En effet, pour qu'un culte puisse
bénéficier de la reconnaissance legale, les critères
suivants doivent être rencontres :
a) réunir un nombresuffisant defidèles;
b) êtrestructuré;
c) être installé dans lepays depuis uneassez lon-
gue période;
Informanten zijn ook met de nodige omzichtigheid
te gebrul ken, omdat het soms gebeurt dat zij met hun
informatie de politie en de justitie gebruiken in
plaats van ze te helpen.
d) Gege\/ensn&werk
Gezien de schaarsheid aan informatie over wat er
zich werkelijk in de sekten afspeelt en die bovendien
«spontaan » wordt bekomen, zou een corresponden-
tennet van dertig a vijftig eenheden door al leadmi ni-
straties heen moeten worden opgezet. Het onderzoek
inzake mensenhandel heeft het nut hiervan reeds
aangetoond. Wanneer men vaststelt dat het au pair-
regime in het Vlaamse gewest toeneemt, dat het
aantal verblijfsvergunningen toeneemt, dat het aan-
tal gestolen identiteitskaarten toeneemt, dan wijst
dit alles in een bepaalde richting. J uiste conclusies
kunnen slechts getrokken worden uit juiste gege-
vens. Deze gegevens kunnen slechts verzameld wor-
den dankzij een spinnewebvan ambtelijke contacten
waar continu beroep op kan worden gedaan. I nzake
sekten zouden aldus contactpunten bij de admini-
stratiesvan Financiën en SocialeZaken in het leven
kunnen worden geroepen. Anderzijds zou de Staats-
veiligheid het best geplaatst zijn — althans beter
dan de politiediensten — om al deze informatie van
de verschillende contactpunten te verzamelen en te
vergelijken.
e) Bëëdsgroep
De minister acht het tot slot allernoodzakelijkst
dat de ministers van J ustitieen Binnenlandse Zaken
op gezette tijden nagaan — zoals in het geval van
de mensenhandel — of de overheid gericht, structu-
reel en proactief tot actie kan overgaan op basis van
de misdaadanalyses. Inzake sekten zou hij met de
minister van J ustitie — die ter zake de leiding zou
hebben — drie a vier maal per jaar de beleidsopties
bespreken, de prioriteiten vastleggen en te onderne-
men acties uitstippelen.
2. Hoorzitting met de minister van J ustitie
Eerst en vooral wenst de minister toe te lichten
hoe hij als minister van J ustitie tegenover de sekten
staat, welke initiatieven hij al heeft genomen en
welke binnenkort concreet uitvoering krijgen. Hij
wijst er i n dat verband op dat het probleem op diver-
se manieren moet worden benaderd en dus zijn vak-
gebied overstijgt.
Volgens de minister moet een onderscheid worden
gemaakt tussen erediensten en sekten. Om wettelijk
te kunnen worden erkend, moet een eredienst aan
een aantal criteria voldoen :
a) vol doende volgelingen hebben;
b) gestructureerd zijn;
c) al gedurende vrij lange tijd in het land geves-
tigd zijn;
-313/7-95/96
[22]
d) présenter un intérêt social;
e) n'avoir aucune activité contraire a l'ordre pu-
blic.
L'intervenant évoque ensuite Ie róle de la Süreté
de l'Etat. II précise qu'enl993, son prédécesseur a
demandé a la Süreté d'entreprendre une étude ap-
profondiedu phénomène en Belgique. En décembre
1994, leMinistrea lui-mêmeconfirmélerólecentral
que la Süreté était appelée a jouer dans la récolte et
l'analyse des informations relatives aux sectes, en
vued'en déterminer l'importance, desuivreleur évo-
lution et de permettre, Ie cas échéant, de réagir de
fagon adequate en cas de pratiques illégales et dan-
gereuses.
Cette intervention est justifiée par Ie danger que
certai nes sectes peuventfairecourir a la sociétécivi-
le par leur action nefaste sur l'équilibre psychologi-
que des personnes, les ruptures familiales qu'elles
provoquent ou encore les détournements et capta-
tions de biens qu'elles causent.
Elle s'impcse également par Ie risque qu'unefois
bien implantées et devenues économiquement et po-
litiquement influentes, certai nes d'entre el les s'en
prennent aux structures mêmes de l'Etat.
La Süreté dolt dés lorsavoir un róled'information
en vue de renseigner les autorités compétentes et de
permettre, en cas d'infraction, I 'intervention des ser-
vices de police et des autorités judiciaires. Dans la
mesure oü les activités des sectes s'étendent souvent
sur Ie territoire de plusieurs pays, la Süreté dolt
aussi établir des contactsau niveau international.
Abordant Ie róledes autorités judiciaires, leminis-
tre précise que les parquets n'ont pas pour vocation
de prendre l'intiative d'enquêter sur des groupe-
ments sectaires, afin de rechercher les éventuelles
infractions dont se rendraient coupables les respon-
sables, voire leurs simples membres, lis ne déclen-
chent l'action publiquequesur la basede plaintes de
particuliersou dedénonciationsfaites par des servi-
ces publics OU des organismes privés.
Comme il avait eu l'occasion de Ie déclarer au
cours des travaux de la commisson de la J ustice,
préalables au vote de la proposition instituant la
commission d'enquête, Ie ministre ajoute que si la
consultation des procureurs généraux réalisée par
son prédécesseur avait permis deconfirmer la pré-
sence de sectes dans différents arrondissements judi-
ciaires, Ie nombre de plaintes déposé semblait insi-
gnifiant au regard des informations véhiculées dans
les médias et de l'activité des organismes privés de
défense des droits des individus et de la familie. II
estimenéanmoinsqu'il fautfaireattention a I 'aspect
évolutif dela situation. Se pose alors tres dal rement
la question desavoir s'il convient deereer un service
spécial isé en matière de sectes dans chaque parquet,
a l'instar de ce qui se fait dans des domaines aussi
particuliers que la délinquanceéconomiqueetfinan-
cière, la protection de la jeunesse, les stupéfiants, Ie
roulage, etc. Cette question devra être débattue au
sein du college des procureurs généraux.
d) een maatschappelijk belang vertegenwoordigen;
e) geen enkele activiteit ontwikkelen die tegen de
openbare orde indruist.
Vervolgens brengt de spreker de rol van de Staats-
veiligheid ter sprake. Hij verduidelijkt dat zijn voor-
ganger in 1993 aan de Staatsveiligheid heeft ge-
vraagd een grondig onderzoek naar de sekten in
België te voeren. I n december 1994 heeft de minister
zelf bevestigd dat er voor de Staatsveiligheid een
zeer belangrijke taak was weggelegd in verband met
het bijeenbrengen en analyseren van gegevens over
sekten, ten einde te onderzoeken hoe belangrijk ze
zijn en hoe ze zich ontwikkelen, alsook om zo nodig
adequaat te kunnen reageren in geval van il legale en
gevaarlijke praktijken.
Dit optreden is gerechtvaardigd, aangezien som-
migesekten een gevaar voor de burgerlijke samenle-
ving vormen als gevolg van hun nefaste invloed op
het psychisch evenwicht van mensen, de verwoesting
die ze in de gezinnen aanrichten of ook nog het feit
dat ze beslag leggen op goederen of ze verduisteren.
Als ze zich eenmaal gevestigd hebben en vervol-
gens politiek en economisch invloedrijk worden, is
het gevaar niet onbestaande dat sommigen onder
hen zelfs het staatsbestel ondermijnen.
De Staatsveiligheid moet dan ook inlichtingen in-
winnen en de bevoegde autoriteiten op de hoogte
brengen, zodat in geval van overtredingen de politie
en het gerecht kunnen optreden. Voor zover de sek-
ten in diverse landen actief zijn, moet de Veiligheid
van de Staat ook internationale contacten leggen.
In verband met de rol van het gerecht verduide-
lijkt de minister dat het niet de taak van de parket-
ten is om uit eigen beweging een onderzoek naar
sektarische bewegingen te starten, ten einde even-
tueel door hun leiders of hun gewone volgelingen
begane overtredingen optesporen. Zij stellen slechts
een vordering in op grond van klachten van particu-
lieren of aangiften door overheidsdiensten of particu-
liere instellingen.
Eerder kreeg hij tijdens dewerkzaamheden van de
commissie voor dej ustitiedieaan de stemming over
het voorstel tot oprichting van de onderzoekscom-
missie voorafgingen, al de gelegenheid om te verdui-
delij ken dat navraag bij de procureurs-generaal door
zijn voorganger weliswaar de aanwezigheid van sek-
ten in diverse rechterlijkearrondissementen had be-
vestigd, maar dat het aantal klachten totaal niet in
verhoudingstond totdeophef in de media en de ijver
van de particuliere organisaties ter verdediging van
de rechten van het individu en het gezin. Deson-
danks is hij van mening dat men niet mag veronacht-
zamen dat de situatie voortdurend verandert. Hier-
bij rijst heel duidelijk de vraag of elk parket over een
bijzondere cel «sekten » dient te beschikken, zoals
dat nu al voor economische en financiële misdrijven,
voor jeugdbescherming, drugs, verkeersovertredin-
gen enz. het geval is. Die vraag moet aan bod komen
in het college van procureurs-generaal.
[23]
313 / 7 - 95 / 96
Le ministre est cependant d'avis que la grande
diversité des pratiques illégales de certaines sectes
justifie que soit préférée a la spécialisation d'une
section du parquet et a la central isation au sein de
celle-ci de tous les dessiers concernant les sectes,
l'attribution a un magistratdu parquet de la respon-
sabilitéd'établir le Men entre toutes les affaires des
différentes sections présentant un Men, aussi faible
soit-il, avec unesecte.
Tous les autres magistrats auraient mission d'in-
former ce « magistrat de référence » de l'existence et
du contenu des dossiers susceptibles de l'intéresser,
tout en conservant la gestion de ceux-ci.
S'il devait, parexemple, apparaïtre, au cours d'une
procédure devant le tribunal de la jeunesse, qu'un
parent fait participer son enfant aux activités d'une
secteet letientéloignédetoutescolarité, lesubstitut
aurait alors mission d'ouvrir un dossier au sein de la
section jeunesse, d'en aviser le magistrat de référen-
ce et deletenir informédes suites de I 'affaire.
II en iraitdemêmesi I 'Information pénal e a charge
des responsables d'une société commerciale ou d'une
A.S.B.L., pour des faits d'escroquerie ou de fraude
fiscale, révélait l'existence de pratiques sectaires.
Les avantages d'unetel legestion de la problémati-
que des sectes seraient les suivants :
1) un Men pourrait être établi entre divers dos-
siers de nature tout a fait différente mals concernant
un mêmegroupement;
2) la nature tres particuliere de certaines prati-
ques illégales justifie que la gestion du dossier reste
confiéea un magistrat spécialisé dans ledomainedu
droit concerné;
3) une meilleure vue d'ensemble quant a l'am-
pleur du phénomène, au sein de l'arrondissement,
est ainsi possible.
Ce magistrat pourra aussi assurer un premier
traitement des plai ntes di rigées di rectement et expl i-
citement contre une secte. Avec l'aide des assistants
sociaux, chargés de l'accueil des victimes au sein des
palais de justice, il pourra également accueillir les
victimes, en vue de recevoir leurs plai ntes et de les
diriger vers les services d'aidecompétents.
Le magistrat de référence dolt donc être, dans le
futur, l'interlocuteur privilegie, toujours via son chef
de corps, du procureur général et du magistrat natio-
nal. A cetitre, il interviendra en cas d'actions judi-
ciaires préparées a l'initiativedela Süreté.
Ladésignationd'un magistrat de référence au sein
du parquet fera l'objet d'une discussion au sein du
college des procureurs généraux. Toutefois, ce systè-
me ne peut fonctionner qu'a condition que ces magis-
trats bénéficient d'une préparation et d'une forma-
tion adéquates.
De minister is evenwel van mening dat de grote
verscheidenheid in de il legale praktij ken van bepaal-
de sekten van die aard is dat beter geen gespeciali-
seerde afdel i ng binnen het parket kan worden opge-
richt waarin vervolgens alle dossiers over sekten
zouden worden gecentraliseerd. Hij acht het wense-
lijker dat één welbepaalde parketmagistraat ermee
zou worden belast om een verband te leggen tussen
allezaken van dediverseafdelingen die — hoe indi-
rect ook — wijzen op een sekte.
Alle magistraten krijgen dan ook tot taak om die
referentiemagistraat in te lichten over het bestaan
en de inhoud van dossiers die hem zouden kunnen
aanbelangen, wat niet wegneemt dat zij die dossiers
zelf blijven beheren.
Mocht tijdens een geding voor de jeugdrechtbank
bijvoorbeeld blijken dat een ouder zijn kind aan acti-
viteiten van een sekte laat deelnemen en het belet
om school te lopen, dan behoort de substituut bij de
afdeling jeugdzaken een dossier te openen, de refe-
rentiemagi straat daarvan kennis te geven en hem
vervolgens op de hoogte te houden.
Diezelfde procedure moet worden gevolgd als uit
strafrechtelijke informatie ten laste van zaakvoer-
ders van een handelsvennootschap of een v.z.w. in
verband met oplichting of fiscale fraude zou blijken
dat er sprake is van sektarische praktijken.
Het voordeel van een dergelijke aanpak is :
1) dat er een verband kan worden gelegd tussen
diverse dossiers van totaal verschillende aard die
evenwel betrekking hebben op één en dezelfde orga-
nisatie;
2) dat gezien de uiterst specifiekeaard van bepaal-
deillegalepraktijken het dossier in handen blijft van
een magistraat die in de betrokken rechtstak is ge-
specialiseerd;
3) dat op die manier een beter overzicht van de
omvang van het probleem in het heiearrondissement
kan worden verkregen.
De genoemde magistraat is ook de eerste die de
klachten opvangt die direct en uitdrukkelijk tegen
een sekte zijn gericht. Met behulpvan de maatschap-
pelijk werkers die in de hoven en rechtbanken de
slachtoffers opvangen, kan hij ook zelf die slachtof-
fers ontvangen, ten einde hun klachten te horen en
hen naar de bevoegde hulpdiensten door te verwij-
zen.
In de toekomst moet de referentiemagistraat —
zij het steeds via zij n korpsoverste — dus de bevoor-
rechte gesprekspartner van de procureur-generaal
en de nationale magistraat worden. I n die hoedanig-
heid treedt hij ook op in rechtsvorderingen die op
initiatief van de Staatsveiligheid worden ingesteld.
De aanwijzing van een referentiemagistraat bin-
nen het parket komt aan bod in het college van
procureurs-generaal . E en der gel ij ke regel i ng is even-
wel alleen maar werkzaam als de magistraten goed
worden voorbereid en opgeleid.
-313/7-95/96
[24]
Plus largement, Ie parquet dolt être mobilisablea
I 'occasion du dépót de plaintes ou de rexamen d'affai-
resfaisant l'objet d'une enquête judiciaire.
1 1 faut aussi examiner la fagon d'intégrer les servi-
ces de police dans cette problématique. Cette ques-
tion est d'ailleurs d'actualité, a un moment oü l'on
discutedela spécial isation deces différents services.
II faudra voir notammentsi l'on confielessectesa un
service de police particulier ou si chacun d'entre eux
(la gendarmerie et la policejudiciaire) devra prendre
ses responsabilités.
Au niveau d'une politique de coordination, des
initiatives doivent être prises. A l'instar decequi se
fait pour la traite des êtres humains, des réunionsde
coordination devront être organisées sous la houlette
d u dépa rtement, pou r f a i re I e pol nt su r I es acti ons en
cours et pour en planifier d'autres avec les différents
services concernés, même externes a la J ustice.
La périodicité de ces réunions devrait permettre
de cerner l'ampleur précise, Ie développement, les
mutations, ainsi que l'approche globale du phénomè-
ne des sectes. E Mes pourraient d'ailleurs démarrer
assez rapidement.
Leministreajoutequ'au niveau f édéral, la discus-
sion au sujet de la criminalitéorganiséeesten cours.
1 1 note qu'une série de ses caractéristiques se retrou-
vent auprès des sectes. Pour ce qui concerne cette
criminalité organisée, on détermine, pour l'instant,
un cadreglobal, non pas pour établir une définition
fixe, mals pour énumérer une série de caractéristi-
ques et dével opper des methodes tant proactives que
réactives permettant de disposer d'une base legale
pour s'attaquer a ce phénomène. Ce qui se fait pour
cette criminalité pourra, a l'évidence, servir pour Ie
suivi de la problématique des sectes.
Le ministre aborde ensuite la question des
A.S.B.L., dont la législation organiquedatede 1921.
1 1 en existe actuellement 80 000 et leur nombre croït
d'environ 3 000 par année. Leprobièmeest desavoir
cequ'ilfautfairea l'égarddecettelégislationa lafois
simpleet accessible. En tout état decause, il y aura
lieu del'adapter, vu notamment la pression exercéea
ce propos par la Commission européenne, qui fait
valoir que lesconditionsdenationalitésont inaccep-
tables. On pourrait peut-être en profiter pour aug-
menter la transparence de ces associations.
En réponsea unequestion relativeauxactivitésde
l'A.S.B.L. «Humana», le ministre indique qu'il est
dans l'impossibilité de dire si les actions de cette
associationsont contrairesou non a la législation. De
toutefagon, l'artide 18 de la lol du 27 juin 1921 sur
les A.S.B.L. dispose «qu'on peut prononcer la disso-
lution de l'association, qui serait hors d'état de rem-
Meer algemeen moet het parket kunnen worden
ingezet als klachten worden ingediend of zaken on-
derzocht waarover een gerechtelijk onderzoek loopt.
Er moet ook worden nagegaan hoe de politiedien-
sten bij de aanpak van het verschijnsel kunnen wor-
den betrokken. Dit is trouwens een zeer actuele
vraag, aangezien volop wordt gediscussieerd over de
specifieke taken van elke politiedienst. Zo moet een
antwoord worden gegeven op de vraag of de sekten
aan een welbepaalde politiedienst dienen te worden
toevertrouwd, dan wel of alle diensten (in casu de
rijkswacht en de gerechtelijke politie) hierin verant-
woordelijkheid dienen te dragen.
Er moeten initiatieven worden genomen in ver-
band met het coördinatiebeleid. Naar het voorbeeld
van wat inzake de mensenhandel werd beslist, moe-
ten onder leiding van het departement coördinatie-
vergaderingen worden georganiseerd, ten einde de
stand van zaken over de lopende initiatieven te be-
spreken en in samenwerking met de diverse betrok-
ken diensten, in casu ook diensten die niet onder
J ustitie ressorteren, nieuwe initiatieven te plannen.
Die vergaderingen moeten op geregelde tijdstip-
pen worden gehouden, zodat het mogelijk wordt de
precieze omvang van het sekten probleem vast te
stellen, na te gaan welke wijzigingen zich voordoen
en hoe de algemene aanpak van het probleem er
moet uitzien. Met die vergaderingen kan trouwens
op zeer korte termijn van start worden gegaan.
De mi nister voegt eraan toe dat op dit ogenbl i k een
federaal debat wordt gehouden over de georgani-
seerde misdaad. Een aantal van de eigenschappen
van die misdaadvorm vinden we ook bij de sekten
terug. Er wordt gewerkt aan een algemeen raam-
werk, niet om tot een vaste definitie van het begrip
«georganiseerde misdaad »te komen, maar om een
aantal eigenschappen op te sommen en zowel proac-
tieve als reactieve methodes te ontwikkelen. Op die
manier ontstaat een wettelijke grondslag waarmee
het verschijnsel kan worden aangepakt. De regeling
die inzake die misdaadvorm wordt getroffen, kan
later ook worden toegepast op het sekten probleem.
Vervolgens brengt de minister de wetgeving inza-
ke v.z.w.'s ter sprake. Die organieke wetten dateren
van 1921. Op dit ogenblik telt ons land zo'n
80 000 v.z.w.'s. Dat aantal neemt jaarlijks met onge-
veer 3 000 toe. Blijft de vraag wat er met die tegelij-
kertijd eenvoudige en toegankelijke wetgeving dient
te gebeuren. Ze moet hoe dan ook worden aangepast,
onder meer onder druk van de E uropese Commissie
die stelt dat voorwaarden inzake nationaliteit ontoe-
laatbaar zijn. Misschien kunnen we van diegelegen-
heid gebruik maken om de structuur van dergelijke
verenigingen meer doorzichtigheid te verlenen.
I n antwoord op een vraag over de bedrijvigheden
van dev.z.w. «Humana » wijst de minister erop dat
hij onmogelijk kan zeggen of zij al dan niet tegen de
wet indruisen. Krachtens artikel 18 van de v.z.w.-
wet van 27 juni 1921 kan «de ontbinding (...) van de
vereniging [worden uitgesproken] die niet in staat is
te voldoen aan de verbintenissen welke zij heeft aan-
[25]
313 / 7 - 95 / 96
pi ir les engagements qu'elle a assumés, qui affecte-
raitson patrimoineou les revenusdeson patrimoine
a des objets autres queceux en vuedesquels el lea été
constituée, ou qui contreviendrait gravement soit a
ses statuts, soit a la lol, soit a l'ordre public ». Cette
procédure peut êtreentaméea rinvitation d'un asso-
cié, d'un tiers intéresse et mêmedu ministère public.
Le ministre livre a ce sujet les pistes de réflexion
suivantes :
— une meilleure central isati on de I 'Information
sur les A.S.B. L.;
— un dossier deconstitution plus étoffé;
— I'organ isati on d'un controle plus approfondi.
Ces innovations permettraient ainsi de rendre
plus aisé l'accès aux informations relatives aux
A.S.B.L. liées auxsectes.
Pour le reste, le ministre rappelle que la commis-
siond'enquêtea pour butnotammentderéfléchira la
question desavoir si l'arsenal existant est suffisant
pour combattreefficacement les pratiques des sectes.
1 1 ajoute qu'une série de propositions formulées lors
desauditions précédentes lui semblent intéressantes
a discuter :
— les propositions du juge d'instruction Van Es-
pen relatives a la notion de «déstabilisation menta-
le»;
— lefait de rendre les tri bunaux bel ges territoria-
lement compétents pour des faits graves commis a
l'étranger par un Beige ou un étranger établi en
Belgique, même en l'absence de plainte ou d'avis
officiel des autorités étrangères;
— les propositions concernant l'abus de la situa-
tion defaiblessed'un individu.
Interrogésur son action immédiateen la matière,
le ministre rappelle que la discussion sur la réparti-
tion des taches entre les différents services de police
est en cours. La responsabilité du gouvernement est,
en effet, d'essayer de créer une spécial isation, une
synchronisation entre ces services. Toutefois, le mi-
nistre n'a pas l'impression qu'il sera utile ou même
opportun de décider que tout ce qui concerne les
sectes devra relever exdusivement de la gendarme-
rie. Dans les sectes, comme dans la criminalitéorga-
nisée, on arrive finalement au même constat : des
éléments s'orientent plutót vers la gendarmerie,
d'autres vers la police judiciaire. Quant aux magis-
trats de référence, le ministre se déclare persuadé
qu'ils joueront un rólecrucial dans lefutur.
Dans les dossiers existant déja dans les parquets,
cemagistrat sera chargé d'un róledecoordination et
au besoin, il informera lemagistrat national, qui fera
le Men, s'il y a lieu, avec la Süreté de l'Etat. Par
contre, les dossiers qui seront ouverts sur Informa-
tion de la Süreté feront l'objet d'uneappréciation du
magistrat national, qui développera la strategie a
adopter et s'assurera la collaboration du ou des par-
quets concernés.
gegaan, die haar vermogen aanwendt tot andere
doeleinden dan die, waarvoor zij werd opgericht, of
die haar statuten, de wet of openbare orde ernstig
schendt ». Die procedure kan op verzoek van een lid
van de vereniging, van een belanghebbende derde of
zelfs van het openbaar ministerie worden ingesteld.
De minister oppert in dat verband volgende voor-
stellen :
— een betere central iseri ng van de gegevens over
dev.z.w.'s;
— een beter gestoffeerd dossier van oprichting;
— deaanscherping van de controle.
Deze vernieuwingen zouden de toegang verbete-
ren tot gegevens over de v.z.w.'s die met sekten ver-
band houden.
Voor het overige brengt de minister in herinnering
dat de onderzoekscommissie onder meer tot taak
heeft na te gaan of het bestaande instrumentarium
toereikend is om de praktijken van de sekten doel-
treffend te bestrijden. H ij verwijst naar een aantal i n
zijn ogen belangrijkevoorstellen dietijdens de vorige
hoorzittingen werden geformuleerd :
— de voorstellen van onderzoeksrechter Van Es-
pen in verband met het begrip «geestelijkeontwrich-
ti ng »;
— het verlenen van territoriale bevoegdheid aan
de Belgische rechtbanken in geval van zware mis-
drijven die in het buitenland worden gepleegd door
een Belg of door een in België gevestigde vreemde-
ling, ook al is geen sprake van een klacht of officieel
bericht vanwege de buitenlandse autoriteiten;
— de voorstellen betreffende het misbruiken van
de zwakke positie van het individu.
Op de vraag wat hij op korte termijn denkt te
ondernemen, antwoordt de minister dat de discussie
over de taakverdeling tussen de diverse politiedien-
sten volop aan de gang is. Het is hierbij de taak van
de regering om elke dienst met specifieke taken te
belasten en ook voor een synchrone werking tussen
de diverse diensten te zorgen. De minister acht het
evenwel niet zi nvol of zelfs aangewezen om de sekten
integraal aan de rijkswacht toe te wijzen. Net als de
georganiseerde misdaad bevat het probleem van de
sekten aspecten die beter door de rijkswacht kunnen
worden aangepakt, en andere door de gerechtelijke
pol itie. De mi nister is ervan overtuigd dat de referen-
tiemagistraat in de toekomst een cruciale rol kan
spelen.
I n de dossiers die nu al door de parketten worden
behandeld, moet die magistraat coördinerend optre-
den en zonodig de nationale magistraat op de hoogte
brengen, die vervolgens voor het eventuele contact
met de Staatsveiligheid zal zorgen. Dossiers die
evenwel op grond van door de Staatsveiligheid ver-
schafte inlichtingen worden geopend, zullen ter be-
oordeling aan de nationale magistraat worden voor-
gelegd. Hij moet bepalen welke de beste aanpak is en
de hulp van de betrokken parketten inroepen.
-313/7-95/96
[26]
Le róle central du magistrat national sera encore
renforcé par la législation en discussion concernant
le college des procureurs généraux.
En réponsea unequestion en cesens, leministre
fait val oir qu'il nefaut pas perdredetempsa définir
la notion de «secte». Cela n'aidera pas les services
concernés. Cependant, si la commission d'enquête
estimequedes actions spéciales, des poursuites, des
qualifications, desincriminationssont nécessaires, il
faudra bien passer par unedéfinition.
Ainsi, en matière de grande cri mi nalité, on a fina-
lement constaté qu'il n'était pas possibled'aboutir a
unedéfinition et que ce n'était mêmepasopportun. 1 1
valait mieuxtravailler sur la base des critères.
Quant a la liste, elle n'est, aux yeux du ministre,
également pas essentielle. Toutefois, si elleexiste, il
faut la mettre a la disposition des services. Cette
discussion a propos d'une liste ne peut cependant
servir d'alibi.
Le ministre rappelle, a eet égard, qu'il est de la
responsabilité du politique et du college des procu-
reurs généraux defixer unepolitiquecriminellerela-
tiveauxsectesetd'assumer en la matièresesrespon-
sabilités. Si la fixation d'une liste est considérée
comme un element de la politique criminelle, il fau-
dra alors l'établir.
Le ministre ajoute qu'en la matière, le travail
accompli depuis plusieurs mois a déja permis de
réaliser de grands progrès. Des actions concrètes
pourraient bientót être décidées. La Süreté a égale-
ment réuni beaucoupd'informations.
I nterrogé a ce propos, le ministre précise que les
commissions rogatoires et letravail a l'échelle inter-
nationaleconstituent un grand probièmeen matière
de criminalité. Cela ne fonctionne a l'évidence pas
bien, ce qui entraïne des difficultés dans de nom-
breux dossiers. Déja délicat dans lecadredel'Union
européenne, ce probième se pose defagon encore pi us
criante dans d'autres pays. Le ministre est cepen-
dant d'avis que c'est au niveau europeen et interna-
tional que l'initiative dolt être prisea ce sujet.
Enfin, en ce qui concerne I 'établissement d'une
section de la FECRIS (Fédération européenne des
centres de recherche et d'informati on sur lesectaris-
me) en Belgique, leministre se déclare pret a exami-
ner I e probième.
3. Audition de M. L. Coppens, directeur gé-
néral (adjoint bilingue) de Tadministration
centrale de l'lnspection Spéciale des Impöts,
représentant le Vice-Premier Ministre et Mi-
nistre des Finances
M . Coppens précise d'entrée qu'aucune législation
detypefiscal necontient une disposition visant par-
ticulièrement les sectes. J usqu'a présent, l'adminis-
tration fiscale n'a pas pris de mesures spéciales pour
De nog hangende wetgeving betreffende het colle-
gevan procureurs-generaal zal de centrale taak van
de nationale magistraat nog versterken.
I n antwoord op een vraag hierover, wijst de minis-
ter erop dat geen tijd mag worden verloren met het
zoeken naar een sluitende definitie van het begrip
«sekte». Daarmee zijn de betrokken diensten niet
gebaat. Als de onderzoekscommissie evenwel van
mening is dat specifieke vorderingen, vervolgingen,
omschrijvingen of inbeschuldigingstellingen nodig
zijn, is een definitie onontbeerlijk.
Ook voor de zware criminaliteit heeft men uitein-
delijk moeten vaststellen dat een si uitende omschrij-
ving onmogelijk en zelfs niet aangewezen was en dat
men beter op grond van een aantal criteria kon wer-
ken.
Ook de lijst is voor de minister niet van essentieel
belang. Als ze bestaat, moet ze evenwel ter beschik-
king van de diensten worden gesteld. De discussie
rond de lijst mag hoe dan ook niet als voorwendsel
worden gebruikt.
De minister herinnert er in dat verband aan dat
het de taak van de politiek en van het college van
procureurs-generaal is om voor het sekten probleem
een misdaadbeleid uit te stippelen en dat ze ter zake
hun verantwoordelijkheid moeten opnemen. Als de
lijst als een aspect van dat misdaadbeleid wordt
beschouwd, dan moet ze er komen.
De minister voegt eraan toe dat het werk dat
sedert diverse maanden wordt geleverd, al voor heel
wat vooruitgang heeft kunnen zorgen. Binnenkort is
de tijd rijp voor concrete vorderingen. Ook de Staats-
veiligheid heeft al heel wat inlichtingen bijeenge-
bracht.
Op een verzoek om meer toelichting daaromtrent
antwoordt de minister dat vooral de rogatoire com-
missies en het werk op internationaal niveau ernsti-
ge problemen bij de misdaadbestrijding doen rijzen.
Klaarblijkelijk verloopt een en ander allesbehalve
vlot, en dat heeft voor talrijke dossiers zo zijn gevol-
gen. Zelfs binnen de Europese Unie liggen de zaken
al heel gevoelig en in andere landen zijn de proble-
men nog veel schrijnender. Toch is de minister van
mening dat het initiatiefin dat verband op Europees
en internationaal niveau dient te worden genomen.
Tot slot brengt hij nog de oprichting op Belgisch
grondgebied van een afdeling van FECRIS (Fédéra-
tion européennedes centres derecherched: d'informa-
tion sur le sectarisme) ter sprake. De minister ve-
rklaart dat hij bereid is de zaak te onderzoeken.
3. Hoorzitting met de heer L. Coppens, di-
recteur-generaal (tweetalig adjunct) van het
hoofdbestuur van de Bijzondere Belastingin-
spectie, vertegenwoordiger van de vice-eerste
minister en minister van Financiën
De heer Coppens geeft meteen aan dat een speci-
fiek voor de sekten geldende bepaling in geen enkele
belastingwetgeving voorkomt. Tot nu toe heeft de
belastingadministratie geen bijzondere maatregelen
[27]
313 / 7 - 95 / 96
débusquer ces organisations. La question est
d'ailleurs de savoir si celles-ci sont revêtues d'une
forme juridique. Dans la négative, la situation est
alors particulièrement complexe, puisqu'il faut alors
trouver les personnes physiques véritablement res-
ponsables, ce qui n'est guère aisé.
L'orateur ajoute que les sectes peuvent, Ie cas
échéant, bénéficier de deux avantages spécifiques
sur Ie plan fiscal :
— r&(on&ation du précompte immobilier, pour
autant que l'association soit propriétaire des lieux
qu'elle occupe et qu'elle l'affecte a l'exercice public
d'un culte. Le pouvoir de décision réside auprès des
directeurs régionaux de TAdministration des contri-
butions directes.
Même si au départ, seuls les cultes publics sont
visés, il esta noter quel'A.S.B.L. «TémoinsdeYého-
vah » a obtenu gain de cause, a ce sujet a la suite
d'une procédure en appel. De même, l'A.S.B.L. «As-
semblee spirituelle des Baha'is » a été exonérée du
précompte sur la based'un arrêtdelacourd'appel de
Bruxelles.
Cependant, par exemple, la cour d'appel de Liège
n'a, en 1949, pasreconnu I e ca ractère de culte public
a la société coopérative « Le foyer spiritual iste » et
l'A.S.B.L. « Le culte antoiniste »;
— la déduction fiscal e de dons
Les associations qui entrent en ligne de compte
doivent êtrereconnues par leministredes Finances.
Dans ce cas, les donateurs, qu'ils soient entreprises
OU personnes physiques, peuvent déduire les dons
effectués de leur revenu imposable.
Les sectes nefigurent pas en tant que telles dans
la I iste des bénéficiaires mals il pourrait arriver que
des A.S.B.L. ayant des relations avec une secte se
fassent reconnaïtre, pour autant qu'elles remplissent
toutes les conditions requises. Ainsi, une partie des
recettes pourrait être transférée a la secte.
L'intervenant rappelle, a eet égard, que le législa-
teur n'a jusqu'a présent pas estimé utile de légiférer
spécifiquement sur les sectes. Si mission lui en est
donnée, l'administration mettra a l'étude la rédac-
tion de régies éventuelles. M . Coppens confirme, par
ailleurs, qu'il n'y a pas eu, jusqu'a présent, de con-
damnations prononcées pour des délits fiscaux dans
le chef de sectes ou de personnes physiques s'y ratta-
chant.
M . Coppens précise qu'il existe parfois defausses
A.S.B.L., mals il ne peut confirmer si cela touche
aussi les sectes. Les fausses A.S.B.L. sont taxées a
l'impót des sociétés, tandis que les A.S.B.L. qui se
conformenta la législation en la matièresont soumi-
sesa l'impót des sociétés. En réponsea une question
en ce sens, l'intervenant indique qu'une A.S.B.L.
dolt, en tout état de cause, pouvoir disposer de recet-
tes si elle compte subsister. Ainsi, il est tout a fait
possible qu'en respectant ses statuts et en récoltant
genomen waarmee men het die organisaties lastig
zou kunnen maken. De hamvraag is trouwens of de
sekte een rechtsvorm heeft aangenomen. Is dat niet
zo, dan is de toestand bijzonder ingewikkeld omdat
men in dat geval op zoek moet gaan naar de natuur-
lijke personen die werkelijk aan de touwtjes trekken
en dat is allesbehalve gemak kei ijk.
De spreker voegt eraan toe dat de sekten desgeval-
lend twee specifieke belastingvoordelen kunnen ge-
nieten :
— de vrijstelling van onroerende voorhdfing mits
de vereniging eigenares is van het goed dat ze be-
trekt en het voor de openbare uitoefening van een
eredienst gebruikt. De beslissing daaromtrent be-
rust bij de gewestelijke directeurs van de admini-
stratie van de directe belastingen.
Al gaat men ervan uit dat alleen de openbare
erediensten voor zo'n vrijstel I i ng i n aanmerki ng kun-
nen komen, toch zij er op gewezen dat de v.z.w.
«J ehova's getuigen » ingevolge een procedure in ho-
ger beroep in het gelijk is gesteld. Daarnaast werd
ook de v.z.w. «Assemblee spirituelle des Baha'is »
op grond van een arrest van het Brusselse hof van
beroep van de voorheffing vrijgesteld.
Daartegenover staat dat bijvoorbeeld het hof van
beroep van L ui k i n 1949 geweigerd heeft de coöpera-
tieve verenigi ng « L e foyer spiritual iste » en de v.z.w.
«Le culte antoiniste» als openbare eredienst te er-
kennen;
— de belastingaftrek van giften
De daarvoor in aanmerking komende verenigin-
gen moeten erkend zijn door de minister van Finan-
ciën. In dat geval mogen de schenkers, ongeacht of
het om bedrijven dan wel om natuurlijke personen
gaat, de gedane giften aftrekken van hun belastbaar
inkomen.
Hoewel de sekten als dusdanig niet voor die aftrek
in aanmerking komen, is het niet denkbeeldig dat
v.z.w. 's die relaties hebben met een sekte zich laten
erkennen mits zij aan alle vereisten voldoen. Zo zou
een gedeelte van de ontvangsten naar de sekte kun-
nen gaan.
De spreker wijst er i n dat verband op dat de wetge-
ver het tot nog toe niet nuttig geacht heeft i n specifie-
ke regels voor sekten te voorzien. Zo daartoe op-
dracht wordt gegeven zal de administratie het
opstellen van eventuele regels ter studie nemen. De
heer Coppens bevestigt verder nog dat tot nog toe
geen veroordelingen uitgesproken werden voor fisca-
le misdrijven, gepleegd door sekten of personen die
daar bindingen mee hebben.
Volgens de heer Coppens heeft men soms met nep-
v.z.w.'s te maken, hoewel hij niet kan bevestigen dat
dit ook voor de sekten geldt. Diezogenaamdev.z.w.'s
worden dan aangeslagen in de vennootschapsbelas-
ting, de v.z.w. die de vigerende wetgeving in acht
nemen daarentegen in de rechtspersonenbelasting.
I n antwoord op een vraag deelt de spreker mee dat
als een v.z.w. het hoofd boven water wil houden, ze
hoe dan ook over ontvangsten moet beschikken. Zo is
het perfect mogelijk dat een v.z.w. die haar statuten
-313/7-95/96
[28]
des millions de recettes, une A.S.B. L. connaisse un
fonctionnement tout a fait correct et légal.
En fait, il est évident que si l'on veut taxer une
secte, il faut qu'ellesoit établieen Belgique.
A partir dece moment, on peut mener une enquê-
te, faire des vérifications et éventuellement détermi-
ner un benefice taxable. Dans Ie cas contraire, cela
s'avère impossible.
B. MAGISTRATS
1. Audition de M. A. Van Oudenhove (procu-
reur général prés la cour d'appel de Bruxelles),
P. Cornelis (avocat général prés la cour d'appel
de Bruxelles) et P. Duinslaeger (magistrat na-
tional)
(Résumédela parti e publiquedel 'audition)
M. \/anOuc/ar)rtoveindiqueque Ie ministère public
s'intéresseau probièmedessectesdans la mesure oü
les activités de ces mouvements ou Ie comportement
de certains de leurs membres révèlent des comporte-
ments d'ordre pénal (manoeuvres d'escroquerie, vio-
lences, infractions relatives a la protection de la jeu-
nesse, etc).
L'autoritéjudiciaireest conscientedu probièmeet
du danger que les pratiques illégales de certaines
sectes pourraient représenter pour l'ordre public.
E Me est donc soucieuse de collaborer étroitement
avec la commission d'enquête. Les tragiques événe-
ments survenus depuis 1978 dans divers pays mon-
trent que Ie risque est réel .
M. VanOudenhovetienta rappeler lesresponsabi-
I ités en matière pénaledes procureurs généraux prés
les cours d'appel.
La première responsabilité concerne l'exercice de
la policejudiciaire. Celle-ci consiste, conformément a
l'artide 8 du Code d'instruction criminelle, en la
recherche des infractions, au rassemblement des
preuveset en la misea disposition destribunauxdes
auteurs identifiés. La police judiciaire est exercée
sous la direction des procureurs du Rol, eux-mêmes
places par l'artide 27 du Code d'instruction criminel-
I e sous I es ord res d u procu reu r généra I . L e procu reu r
général exerce en outre la surveillance sur tous les
officiers de policejudiciaire, sous l'autoritédu minis-
tre de la J ustice (article 148 du Code judiciaire). Le
ministre de la J ustice peut, en vertu de l'artide 5,
alinea 2, de la lol du 5 aoüt 1992 sur la fonction de
police, donner des directives générales pour l'exécu-
tion des mesures de policejudiciaire.
Les procureurs généraux disposent également
d'un pouvoir dedécision en cequi concerne l'exercice
des poursuites devant les juridictions pénales (arti-
naleeft en miljoenen ontvangsten boekt, volkomen
correct en wettelijk gerund wordt.
I n feite ligt het voor de hand dat, als men bijvoor-
beeld een sekte wil belasten, dieook in Belgiëgeves-
tigd moet zijn.
Als die voorwaarde eenmaal is vervuld kan men
een onderzoek instellen, verificaties verrichten en
eventueel een belastbare winst vaststellen. In het
tegengestelde geval is zoiets onmogelijk.
B. MAGISTRATEN
1. Hoorzitting met de heren A. Van Ouden-
hove (procureur-generaal bij het hof van be-
roep van Brussel), P. Cornelis (advocaat-gene-
raal bij het hof van beroep van Brussel) en
P. Duinslaeger (nationaal magistraat)
(Samenvatting van tiet cpenbare gedeelte van de
tioorzitting)
Detieer Van Oudenliovestipt aan dat het openbaar
ministerie belang stelt in het vraagstuk van de sek-
ten wanneer de activiteiten van die bewegingen of
het gedrag van bepaalde van hun leden strafbaar zijn
(oplichterij, geweld, inbreuken betreffende de wet op
de jeugdbescherming enz.).
De gerechtelijke overheid is zich bewust van het
probleem en van het mogelijke gevaar van de illegale
praktijken van bepaalde sekten voor de openbare
orde. Ze is bijgevolg bereid nauw samen te werken
met de onderzoekscommissie. Detragischegebeurte-
nissen die zich sinds 1978 in diverse landen hebben
voorgedaan, tonen aan dat het gevaar reëel is.
De heer Van Oudenhove wijst op de verantwoorde-
lijkheid inzake strafzaken van de procureurs-gene-
raal bij de hoven van beroep.
De eerste verantwoordelijkheid betreft de uitoefe-
ning van de gerechtelijke politie. Die bestaat er
krachtens arti kei 8 van het Wetboek van Strafvorde-
ring in misdaden, wanbedrijven en overtredingen op
te sporen, de bewijzen ervan te verzamelen en de
daders over te leveren aan de rechtbanken belast
met hun bestraffing. De gerechtelijke politie vervult
haar taak onder de leiding van de procureurs des
Konings, die krachtens artikel 27 van het Wetboek
van Strafvordering op hun beurt onder het gezag van
de procureur-generaal werken. De procureur-gene-
raal oefent bovendien onder het gezag van de minis-
ter van J ustitie toezicht uit op alle officieren van
gerechtel i j ke pol i ti e (a rti kei 148 va n het G erechtel ij k
Wetboek). Krachtens arti kei 5, tweede lid, van de wet
van 5 augustus 1992 op het politieambt, kan de
minister van J ustitie algemene richtlijnen geven
voor het vervuil en van de opdrachten van gerechtelij-
ke politie.
De procureurs-generaal beschikken ook over be-
slissingsmacht op het stuk van de vervolging voor de
strafrechtbanken (artikel 143 van het Gerechtelijk
[29]
313 / 7 - 95 / 96
de 143 du Code judiciaire). Cette action s'exerce
également sous l'autorité du ministre de la J ustice
qui peut, en vertu derarticle274du Coded'instruc-
tion criminelle, formuler des injonctions positivesde
poursuites dans les délits dont II a connalssance.
Enfin, IlsseconcertentaveclemInIstredelaJ usti-
ce pour définir la polltlque criminelle (artlcle V" de
l'arrêtéroyal du 14 janvier 1994créant un service de
la polltlque criminelle).
M. Corndis estlme que Ie risque que présente
l'actlvlté des sectes est plus grand lorsque celles-d
s'ad ressent a des person nes f a I bl es ou vu I néra bl es en
ralson de leur état psychique ou de leur situatlon
sodaledrconstandelleou permanente. Plus que les
autres, les mineurs setrouvent dans unesltuatlon oü
lis nepeuvent pas réagl ra des manoeuvres que ce solt
de séductlon ou de manipulatlon psychologique, a
des sévices ou a des négll gences.
Les questlons quI peuvent se poser en matière de
protectlon de la jeunessedans ce contexte concernent
Ie recrutement éventuel de mineurs par des sectes,
les Infractlons ou dangers dont les mineurs pour-
ralent être victlmes du fait de l'appartenance de leur
familie a une secte et les renselgnements que les
procédures civlles peuvent fournir sur les troubles
causés par les sectes dans la vle des families.
Les Informatlons d I spon I bles ne mettent pas en
évidence un recrutement direct de mineurs d'age
mals plutót de jeunes adultes. On nedolt cependant
pas exclure la posslbllité de flllères quI condulsent
progressivement des jeunes gens a adhérer a des
sectes vla la pratlqued'arts martlaux, par exemple,
des conférences ou des projectlons relatlves a des
programmes d'éducatlon ou deformatlon, ou encore
des traltements psychologiques ou de déslntoxlca-
tlon. En Belgique, II semblenéanmoinsquecesolent
plutót les parents quI entraïnent leurs enfants dans
Ie cadre de leurs actlvltés au sel n d'une secte.
Par all leurs, II n'existe pas d'lnformatlons ou de
procédures judldalres mettant en évidence des sévi-
ces dont auralent été victlmes des mineurs dans Ie
cadre de I 'actl vité d'une secte. Des falts de pédophl I Ie
et deprivatlon desolns ont été suspectés dans lecas
du dossier Ecoovie, mals II n'a pas pu être établl
qu'llsavalentlleuen Belgique. D'autrepart, les auto-
rités judldalres ont connalssance d'accusatlons por-
tées a l'étranger contre la secte des E nfants de DIeu,
devenue entre-temps La Familie. Aucun element
d'lnfractlon n'a cependant été révélé en Belgique.
Peu de dossiers protectlon nel s ont été ouverts a la
suite d'états de danger dans lequel se trouveralent
des mineurs en ralson de l'appartenance de leur
famlllea une secte, a l'exceptlon du refusdecertains
actes médicaux, comme la transfuslon sanguine ou
les opératlons quI entraïnent une transfuslon san-
guine, chez les témoins dej éhovah. L'attltude gene-
ra lement sul vle en la matière en cas de danger grave
et Immédlat consistea salslr lejugede la jeunesse.
Wetboek). Die vervolgingen gebeuren ook onder het
toezicht van de minister van J ustltle, die krachtens
artikel 274 van het Wetboek van Strafvordering de
opdracht kan geven om de misdrijven waarvan hij
kennis draagt, te vervol gen.
Ze plegen tot slot ook overleg met de minister van
J ustltleom het strafrechtelijk beleid te bepalen (arti-
kel 1 van het koninklijk besluit van 14 januari 1994
tot oprichtl ng van een dienst voor het strafrechtel Ijk
beleid).
De heer Cornëis Is de mening toegedaan dat de
activiteit van de sekten nog een groter gevaar In-
houdt wanneer ze zich richten tot personen die Inge-
volge hun psychische toestand of hun tijdelijke of
bestendige maatschappelijkesltuatlezwak of kwets-
baar zijn. Minderjarigen bevinden zich nog meer dan
anderen In deonmogelijkheld om zich te weren tegen
verleldingsmaneuvers of psychologische manipula-
tie, tegen mishandeling of verwaarlozing.
Op het stuk van de jeugdbescherming kunnen In
deze context vragen worden gesteld bij de eventuele
recrutering van minderjarigen door de sekten, bij de
misdrijven of de gevaren waarvan de minderjarigen
het slachtoffer zouden kunnen zijn omdat hun fami-
lie deel uitmaakt van een sekte en bij de Inlichtingen
die In geval van burgerlijke procedures mogen wor-
den verstrekt In verband met de problemen die de
sekten In het gezinsleven veroorzaken.
Uit de beschikbare Informatie kan niet worden
afgeleid dat rechtstreeks minderjarigen worden ge-
ronseld. Blijkbaar betreft het eerder jonge volwasse-
nen. We mogen evenwel niet uitsluiten dat er net-
werken bestaan die jonge mensen er geleidelijk toe
aanzetten tot sekten toe te treden, bijvoorbeeld vla
de beoefening van vechtsporten, vla conferenties of
voorstellingen In verband met onderwijs- of vor-
mingsprogramma's, of nog vla psychologische behan-
delingen of ontwenningskuren. In België blijken het
evenwel veeleer de ouders te zijn die hun kinderen
betrekken bij hun activiteiten binnen een sekte.
Er zijn trouwens geen gegevens of gerechtelijke
gevallen bekend In verband met mishandelingen
waarvan minderjarigen het slachtoffer zouden zijn
geweest In het raam van de activiteit van een sekte.
In het dossier Ecoovie waren er vermoedens van
pedofilie en verwaarlozing, maar het kon niet wor-
den bewezen dat die praktijken In België plaatsvon-
den. Degerechtelijkeinstantles hebben evenwel ken-
nis van beschuldigingen die In het buitenland
werden geuit tegen de sekte Enfants de Dieu, die
naderhand De Familie Is geworden. In België Is men
evenwel op geen enkel misdrijf gestoten.
E r werden slechts weinig dossiers geopend met de
bedoeling minderjarigen te beschermen omdat ze In
gevaar verkeerden doordat hun familie tot een sekte
behoorde, afgezien dan van de gevallen waar de kin-
deren bepaalde medische handelingen werden ont-
zegd (zoals bloedtransfusie of operaties die met een
bloedtransfusie gepaard gaan bij de Getuigen van
J ehova). Wanneer de gezondheid van het kind ern-
stig In gevaar komt en er dringend moet worden
-313/7-95/96
[30]
qui placera I 'enfant dans un établissement hcspi ta-
lier et donnera lui-même l'autorisation d'interven-
tion.
Ceel ne signifie pas que des activités sectaires ne
peuvent pas avoir une interférence dans d'autres
dessiers, notamment dans Ie cadre de difficultés pé-
dagogiques dues au fait que des parents affiliés a une
secte veulent appliquer des principes d'éducation
trop rigides a leurs enfants ou les contraindrea des
activités de prcsélytisme ou de culte. A eet égard,
M . Cornelis tient a signaler que, dans certains cas,
I 'i nf I uence d'une secte s'est néanmoi ns révél ée pcsiti-
ve pour donner unestructurea des families dépour-
vues de pol nts de repère.
Assez fréquemment, des dissensions et des litiges
en raison d'activités sectaires sont invoqués dans les
procédures au fond en divorce, dans les procédures
de mesures provisoires en référé et dans Ie conten-
tieux familial civil du tribunal de la jeunesse : dis-
sensions qui proviennent de methodes éducatives
différentes, d'un régime all mental re imposé par un
OU plusieurs membres de la familie, de loisirs dispo-
niblesou non en raison d'activités de prosélytisme et
de (l'absence de) contacts sociaux, certaines sectes
coupant leurs membres detoute relation amicale ou
familiale. L'intérêt de l'enfant peut parfois être gra-
vement compromis. Ces procédures permettent par-
fois de révéler l'existence et les activités suspectes
d'une secte jusque-la inconnue.
Leparquet de Bruxel les dispose d'un numero d'in-
dice particulier pour les dossiers sectes : Ie nume-
ro 57, autour duquel l'information peut depuis 1990
être centra lisée.Toute Information ayant traite l'ap-
partenancea une secte (plaintes concernant l'exerci-
ce du droit de visite, probièmes de droit de garde,
etc.)esttransmiseau magistratdésignépar Ie procu-
reur du Rol pour s'occuperdeceprobième. II estainsi
informé de l'existence de la secte dans l'arrondisse-
ment judiciaire, de l'évolution deses activités, ainsi
que de l'importance de ces activités en fonction du
nombred'informations regues.
MM. Cornelis et Van Oucfanhove indiquent que Ie
dossier relatif a l'Ordre du Temple Solaire est un
dossier 57. Par contre, la dassification 57 n'existait
pas encore au moment oü Ie dossier Ecoovie a été
traite.
M. Cornelis ajoute qu'il est probable que si un
probième concernant la protection de la jeunesse
(comme, par exemple, un enfant présentant certai-
nes carences all mental res dues au régi me i mposé par
la mère, adeptedestémoinsdej éhovah) se pose dans
Ie cadre d'un dossier de divorce en référé, cette affaire
donnera lieu a une dassification 57. II nepeut répon-
dre de maniere formelle si cela se produit dans
d'autres contextes.
ingegrepen, wordt de zaak gewoonlijk voorgelegd
aan de jeugdrechter, die het kind in een ziekenhuis
pi aatst en zelf de toestemmi ng voor de i ngreep geeft.
Dat betekent niet dat er in andere dossiers geen
sektarische activiteiten kunnen opduiken, meer be-
paald wanneer het gaat om pedagogische moeilijkhe-
den die te wijten zijn aan het feit dat ouders lid zijn
van een sekte en te strenge opvoedkundige principes
willen toepassen op hun kinderen of hun kinderen
ertoe willen verplichten deel te nemen aan ledenwer-
ving of aan de cultus. I n dat verband stipt de heer
Cornelis aan dat de invloed van een sekte in bepaal-
de gevallen positief bleek te zijn om structuur te
geven aan gezinnen die over geen enkel baken be-
schikten.
Het komt vrij vaak voor dat conflicten en geschil-
len ingevolge sektarische activiteiten worden inge-
roepen bij echtscheidingsprocedures, bij procedures
inzake voorlopige maatregelen in kort geding en in
een familiaal geschil van burgerlijk recht bij de
jeugdrechtbank : conflicten die voortvloeien uit ver-
schil in opvoedingsmethode, uiteen alimentatierege-
ling die door één of meer familieleden werd opgelegd,
uit het al dan niet beschikken over vrije tijd ingevol-
ge ledenwerving alsook uit (het totale gebrek aan)
sociale contacten (bepaalde sekten snijden hun leden
af van vrienden en familieleden). Het belang van het
kind kan evenwel ernstig worden geschaad. Dankzij
die procedure kan worden uitgemaakt of een tot dan
toe on bekende sekte bestaat, dan wel verdachte acti-
viteiten heeft.
Het parket van Brussel beschikt over een specifiek
nummer voor de dossiers die met sekten verband
houden : het nummer 57. Sinds 1990 kan rond die
dossiers de informatie worden gecentraliseerd. Alle
informatie die verband houdt met het lidmaatschap
van een sekte (klachten in verband met de uitoefe-
ning van het bezoekrecht, problemen met het hoede-
recht enzovoort) wordt overgezonden aan de magis-
traat die door de procureur des Konings werd
aangewezen om zich over het vraagstuk te buigen.
Op die manier wordt hij ingelicht over het bestaan
van de sekte i n het gerechtel ij k arrondissement, over
de ontwikkeling van de activiteiten van die sekte,
alsmede over de omvang van de activiteiten opgrond
van het aantal inlichtingen dat men heeft ontvan-
gen.
Deheren Cornelis en Van Oudenhove stippen aan
dat het dossier met betrekking tot de Orde van de
Zonnetempel het nummer 57 draagt. De indeling van
soortgelijke dossiers onder nummer 57 gold evenwel
nog niet toen het dossier Ecoovie werd behandeld.
De heer Cornelis \/oeaSt hieraan toe dat wanneer er
zich in een echtscheidingsdossier in kort geding een
probleem voordoet dat verband houdt met de jeugd-
bescherming (zoals bijvoorbeeld een kind dat door
zijn moeder, diegetuige van J ehova is, onevenwich-
tig wordt gevoed), die zaak waarschijnlijk dossier-
nummer 57 zal krijgen. Hij kan niet formeel bevesti-
gen dat zulks in andere contexten gebeurt.
[31]
313 / 7 - 95 / 96
M. Van Ouc/ar7/?ove indique qu'au niveau du par-
quetgénéral, il existedéja des magistratsderéféren-
ce. Tous les probièmes qui se rattachent a la protec-
tion de la jeunesse, y compris la drogue, rimmigra-
tion, la bio-éthique, les probièmes qui ont trait a la
dignité humaine, au respect de la vie privée, etc,
sont rapportésa la section dirigéepar M. Cornelis. II
a a sa dispcsition des magistrats et divers collabora-
teurs.
A la question de savoir pourquoi les signaux per-
gus par l'appareil judiciairesontaussi faiblesconcer-
nant Ie phénomène sectaire, M. Cornelis évoque la
situation de dépendance des membres, l'état psycho-
logiquedes personnes décidant desortir d'unesecte,
mals surtout lefait qu'i I s'agit d'i nfractions commises
dans Ie cadre de la vie privée. Afin de respecter les
I i bertés constitutionnel les (I i berté d'opi nion, de culte
et d'association), il est en effet exclu d'opérer des
recherches policièresatitrepréventif : l'intervention
ne peut avoir lieu qu'en fonction d'indices préalables
OU de plaintes adressées a l'autorité.
En outre, la protection de l'enfance en danger est
dorénavant confiée aux instances communautaires,
c'est-a-di re Ie « Comitévoor bijzonderejeugdzorg »en
Régionflamande(décretscoordonnésclu 4avril 1990
du Conseil flamand), Ie conseiller de l'aide a la jeu-
nesse en Région wallonne(décret du 4 mars 1991 du
Conseil delaCommunautéfrangaise)et leConseil de
l'aide a la jeunesse en Communauté germanophone
(décret du 20 mars 1995 du Consei I de la Communau-
té germanophone).
Les autorités judiciaires nesont pluscompétentes
qu'a regard de la jeunesse délinquante et, exception-
nellement, en cas de danger graveet imminent, el les
peuvent intervenir a l'égard d'un enfant en danger.
De ce fait, la compétence des policiers est el Ie aussi
redui te.
Poursuivant l'exposé, M. Duinslaeger indiqueque
lemagistrat national est place sous rautoritédirecte,
fonctionnelle et juridique du college des procureurs
généraux mals qu'il entretient, dans Ie cadre du
mandat qui lui a été conféré par Ie ministre de la
J ustice et Ie college, des contacts directs avec les
procureurs du Rol et lesjugesd'instructiondes27 ar-
rondissements judiciaires. Lemagistrat national est
en quelquesorte Ie bras opérationnel du college pour
des affaires qui couvrent plusieurs ressorts ou qui
nécessitent unecoordination sur Ie plan national ou
international, cequi sera certainement lecas pour la
lutte contre les sectes dangereuses. Le témoin ren-
voiea l'organigrammesuivant :
De lieer Van Oudenhove stipt aan dat er bij het
parket-generaal reeds referentiemagistraten zijn.
Alle vraagstukken die verband houden met jeugdbe-
scherming (dus ook drugs, immigratie, bio-ethiek),
de menselijke waardigheid, de eerbiediging van de
persoonlijke levenssfeer enzovoort, worden gerap-
porteerd aan de afdeling die onder de leidingvan de
heer Cornelis staat. Magistraten en diverse mede-
werkers staan te zijner beschikking.
Op de vraag waarom het gerechtelijk apparaat
met betrekking tot het verschijnsel sekten maar zo'n
zwakke signalen ontvangt, antwoordt deheerCcrne-
//s dat dit te wijten is aan de afhankelijkheid van de
leden ten aanzien van de sekte, aan de psychologi-
sche toestand van de mensen die beslissen uit een
sekte te stappen, maar vooral aan het feit dat deze
inbreuken werden gepleegd binnen het kader van de
persoonlijke levenssfeer. Teneinde de in de Grond-
wet opgenomen vrijheden te eerbiedigen (vrijheid
van meningsuiting, godsdienst en vereniging), is het
uitgesloten dat de politie preventief onderzoek zou
voeren : de politie mag slechts optreden naar aanlei-
dingvan voorafgaande aanwijzingen of van klachten
die bij de overheid werden ingediend.
Overigens wordt de bescherming van kinderen in
nood voortaan toevertrouwd aan instanties van de
gemeenschappen, met name aan het «Comité voor
bijzondere jeugdzorg » in Vlaanderen (decreten van
deVlaamse Raad gecoördineerd op 4 april 1990), aan
de «Conseiller de l'aide a la jeunesse» in Wallonië
(decreet van 4 maart 1991 van de Raad van de F ran-
se Gemeenschap), en aan de « Raad voor jeugdzorg »
in de Duitstalige Gemeenschap (decreet van
20 maart 1995 van de Raad van de Duitstalige Ge-
meenschap).
De gerechtelijke overheden zijn nog enkel bevoegd
voor jeugdige delinquenten. In uitzonderlijke geval-
len kunnen ze optreden wanneer een kind in groot
gevaar verkeert en wanneer snel moet worden inge-
grepen. Bijgevolg is ook de bevoegdheid van de politie
beperkt.
Voorts stipt deheer Duinslaeger aan dat de natio-
nale magistraat onder het rechtstreekse, functionele
en juridische gezag van het college van procureurs-
generaal staat, maar dat hij, in het raam van het
mandaat dat hem door de minister van J ustitie en
het college werd toegewezen, rechtstreekse contac-
ten onderhoudt met de procureurs des Konings en
met de onderzoeksrechters van de 27 gerechtelijke
arrondissementen. De nationale magistraat is in fei-
te de operationele arm van het college voor aangele-
genheden die betrekking hebben op verschillende
ambtsgebieden of waarvoor nationale of internatio-
nale coördinatie aangewezen is. Dat is zeker het
geval voor de bestrijding van gevaarlijke sekten. De
getuige verwijst naar het hieronder opgenomen orga-
nogram :
-313/7-95/96
[32]
<
cc
o
-z.
<
cc
o
<
cc
<
e?
cc
o
<
I-
(/)
u
<
•s.
<
z
O
I-
<
<
z
o
z
I-
(/)
u
<
s
\~.
^^
et i-
0- is
u
c^g
..S
^,ff
°c E
-1
CL 1-
Q- =!
CL ■-
Q- ro
<
LU
_]
z
>
5
L_
CL
^1
^ ro
T3
—
T3
C
D
Q
O
j^
Ol
4-1
c
^ Dl
0- E
^r.
Oü
i^
>
c
Q.
°- ro
fe
g
X
<
1 1
1
1
1
CL
^
5
4-1
3
Q- E
<
z
[33]
313 / 7 - 95 / 96
Les missions du magistrat national sont de plu-
sieurs ordres. E n ce qui concerne ses missions opéra-
tionnelles, Ie magistrat national a pour mission la
coordination et la central isati on au niveau national
et international des recherches, enquêtes et poursui-
tes en matière de criminalité grave, notamment les
affaires de grand banditisme, de terrorisme, de cri-
minalité organisée, ycompris lesaffairesdetraficde
stupéfiants, ainsi que la luttecontrelessectes nuisi-
bles.
Le magistrat national central ise ces enquêtes en
donnant son avis ou en faisant des propositions et
desrecommandationsau procureur du Rol ouaujuge
d'instruction qu'il assiste. 1 1 intervient également en
cas desituation conflictuelledans des matières rele-
vant des différents ressorts, soit a la demande des
autorités locales compétentes, soit sur propre initia-
tive, mals toujours avec l'obli gation d'en aviser le
procureur général ou les procureurs généraux com-
pétents, I e col I ège ou I e doyen .
Le magistrat national est l'interlocuteur privilegie
de la Belgique pour les relations avec les autorités
judiciairesétrangèresdanstoutes les affaires oü une
intervention judiciaire urgente s'impose.
II joue également un róledeplusen plus important
au niveau derentraidejudiciaireetdelacoopération
policière. Dans le cadre de cette mission, il essaye
d'établir des contacts di reets avec ses collègues
étrangers pour regier ou résoudre les probièmes pra-
tiques lies a la coopération judiciaire internationale,
ycompris les probièmes deréchangedel'information
et de la coordination opérationnelle entre les autori-
tés judiciaires et de police dans les pays concernés,
dans le respect des Instruments internationaux exi-
stants (convention Schengen, ...) et avec l'accord des
autorités compétentes, notamment du ministrede la
J ustice.
Le magistrat national peut en outre prendretou-
teslesmesuresurgentesqui s'imposent dans le cadre
de l'exerdce de l'action publique, aussi longtemps
qu'aucun procureur de Rol n'est competent sur le
plan territorial, c'est-a-dire pour les affaires non lo-
calisées.
Enfin, il est notamment l'interlocuteur de la Süre-
tédel'Etatau niveau judiciaire.
M. Duinslaeger indiquequ'uneconcertation a lieu
entre le magistrat national, la Süreté de l'Etat, la
gendarmerie et la police judiciaire, toujours au ni-
veau des organes centraux, c'est-a-dire la brigade
nationale, qui est en fait le bras opérationnel du
commissariat général aux délégations judiciaires, le
bureau central des recherches, ...
A la question de savoir si le commissaire général
n'est dès lors pas mis au courant, le témoin répond
qu'il s'agit d'un probième interne a la police judi-
ciaire.
De nationale magistraat heeft diverse taken. Op
het gebied van het eigenlijke onderzoekswerk moet
hij instaan voor de nationale en internationale coör-
dinatie en de centralisatie van alle opsporingen, elk
onderzoek en iedere vervolging die betrekking heeft
op zware misdaad; daarmee worden meer bepaald de
zaken van zwaar banditisme, terrorisme en georga-
niseerde misdaad bedoeld, met inbegrip van de
drugshandel en de strijd tegen gevaarlijke sekten.
De nationale magistraat centraliseert het onder-
zoek door adviezen, voorstellen of aanbevelingen te
formuleren ten behoeve van de procureur des Ko-
nings of van de onderzoeksrechter die hij bijstaat. Hij
treedt ook op in geval van geschillen over aangele-
genheden die onder diverse rechtsgebieden ressorte-
ren, op verzoek van de bevoegde plaatselijke autori-
teiten, dan wel ambtshalve. Hij is hoe dan ook
verplicht de bevoegde procureur-generaal of procu-
reurs-generaal, het college of de deken daarvan in
kennis te brengen.
De nationale magistraat is de Belgische gespreks-
partner bij uitstek in de contacten met buitenlandse
gerechtelijke autoriteiten over alle zaken waar het
gerecht dringend dient op te treden.
H ij speelt ook een steeds grotere rol in de interna-
tionale wederzijdse rechtshulp en de politionele sa-
menwerking. Binnen het bestek van die opdracht
probeert hij rechtstreeks contact op te nemen met
zijn buitenlandse collega's ten einde de praktische
moeilijkheden in verband met internationale justi-
tiële samenwerking af te handelen of op te lossen,
alsook de problemen inzake de uitwisseling van in-
formatie en de operationele coördinatie tussen de
gerechtelijke autoriteiten en de politiediensten van
debetrokken landen. Daarbij dient steeds te worden
toegezien op de naleving van de bestaande interna-
tionaleinstrumenten (akkoord van Schengen, ...) en
is de toestemming van de bevoegde overheid, met
name de minister van J ustitie vereist.
De nationale magistraat kan voorts al le dringende
maatregelen nemen die de uitvoering van de straf-
vordering vereist, zolang geen enkele procureur des
Konings territoriaal bevoegd is. De nationale magis-
traat treedt met andere woorden op voor de zaken die
nog niet aan een bepaald rechtsgebied werden toege-
wezen.
I n gerechtelijke aangelegenheden is hij tevens de
gesprekspartner van de Staatsveiligheid.
De heer Duinslaeger wijst erop dat overleg wordt
gevoerd tussen de nationale magistraat, de Staats-
veiligheid, de rijkswacht en de gerechtelijke politie.
Dat overleg wordt steeds op het niveau van de cen-
trale organen gehouden, dit is de nationale brigade,
eigenlijk de operationeletak van het commissariaat-
generaal voor gerechtelijke opdrachten, het centraal
bureau voor opsporingen, ...
Op de vraag of de commissaris-generaal dan niet
op de hoogte wordt gebracht, antwoordt de getuige
dat dit een interne zaak van de gerechtelijke politie
is.
-313/7-95/96
[34]
Toute tentative de définition du phénomène sec-
taire est, selon l'orateur, peu judicieuse, voire même
inutile, dans la mesure oü une définition générale
des sectes, et des sectes dangereuses en particulier,
n'apporteaucuneplus-valuelorsqu'il s'agit dedéter-
miner la nécessité de s'attaquer a une secte particu-
liere.
Par contre, il serait tres utile de dispcser d'un ou
de plusieurs critères permettant de juger si un phé-
nomène criminel déterminé — et cela peut être Ie
caspour une secte dangereuse — est de natu re tel Ie
qu'il nécessité une approchespécifique OU la miseen
oeuvre de moyens spécifiques. De la l'importance
d'unedescription opérationnelledu phénomène.
Une définition générale des sectes (dangereuses)
n'esten outre pas sansdanger dans la mesure oü el Ie
ne peut teni r compte que de la situation hic et nunc,
alors que Ie phénomène sectai re est en sol évolutif et
présente une grande diversité de forme et de fond.
Une tel Ie définition risque également d'entrer en
conflit avec les garanties constitutionnelles en ma-
tièredelibertéd'opinion, dereligion, d'association et
de réunion, voire mêmed'enseignement.
Dans ce contexte, M . Duinslaeger fait remarquer
que la simple adhésion a une secte ne peut être
considéréecommeunfaitdélictueux; on nevisedans
ce cas que la victime. Seuls les dirigeants ou les
membres occupant unefonction dirigeanteau sein de
la secte doivent pouvoir être poursuivis. A eet égard,
la question se pose en outre de savoir si l'influence,
voire la manipulation exercéepar legourou n'est pas
tel Ie que certains cadres de la secte ont également
perdu leur librearbitreet sont contraints d'agir par
une«forcea laquelleils n'ont pas pu résister » (arti-
cle71 du Codepénal), si bien qu'il n'y a pas d'infrac-
tion. Dans certains cas, on pourrait mêmesedeman-
der si legourou delasectelui-mêmenesetrouvepas
dans un état detrouble mental qui relèvedavantage
de la psychiatrie que du système répressif, même si
Ie danger qu'il représente pour les a utres membres
du groupeest, dans ce cas, toutaussi important. Afin
de juger en tout état de cause, il y a lieu d'examiner
alors Ie but social, \'animus societatis de la secte.
Ainsi, il est, par exemple, évident que Sun Myung
Moon tente d'accumuler un maximum de richesses
non pas pour être en mesure de se consacrer pleine-
ment a la réflexion spirituelle, mals au contraire
pour s'asseoir une puissance économique absolue. 1 1
ne peut donc être question dedéstabilisation menta-
le dans son cas, que du contraire.
Concernant l'éventualitéd'une définition, outre la
difficuité d'atteindre un consensus en la matière,
M . Duinslaeger insistesur lefaitquecela conduirait
rapidement a prévoir une nouvelle incrimination
rendant passibled'une peine pénale la partici pation
a l'organisation d'une secte. Vu Ie caractère évolutif
du phénomène, un certain nombre de sectes dange-
reuses risqueraient toutefois de ne pas tomber dans
Ie champ d'application de cette incrimination. Par
E Ike poging om het verschijnsel « sekte » te defi-
niëren is volgens de spreker niet echt verstandig, zo
niet zinloos. Een algemene definitie van sekten, en
van gevaarlijke sekten in het bijzonder, levert niets
op als moet worden vastgesteld of één welbepaalde
sekte moet worden bestreden.
Het zou integendeel heel nuttig zijn als men over
een aantal criteria kon beschikken om na te gaan of
een welbepaald crimineel verschijnsel — en dat
kan het geval zijn voor een gevaarlijke sekte — van
die aard is dat een specifieke aanpak of specifieke
middelen vereist zijn. Daarom is een operationele
definitievan het verschijnsel zo belangrijk.
Een algemene definitievan het begrip « (gevaarlij-
ke) sekte» is trouwens niet zonder risico. Zij kan
immers alleen maar rekening houden metdesituatie
hic et nunc, terwijl sekten in se evolueren en een zeer
grote diversiteit vertonen, zowel naar de vorm als
naar de inhoud.
Een dergelijke definitie dreigt trouwens ook te
botsen met de grondwettelijke waarborgen inzake
vrijheid van meningsuiting, van godsdienst, van ver-
eniging en vergadering en zelfs van onderwijs.
I n die context merkt de heer Duinslaeger dan ook
op dat het feit dat iemand zich aansluit bij een sekte
op zich niet als een misdrijf kan worden beschouwd.
I n dat geval viseert men uitsluitend het slachtoffer.
Alleen de leiders of de leden met een leidinggevende
functie binnen de sekte moeten kunnen worden ver-
volgd. In dat verband rijst devraag of de invloed van
of het manipuleren door de goeroeniet van dieaard is
dat bepaalde «stafleden »van de sekte eveneens hun
vrije wil zijn kwijtgeraakt en gedwongen worden als
dusdanig te handelen door een « macht waaraan zij
niet konden weerstaan » (artikel 71 van het Straf-
wetboek). Dan is er ook geen sprake van enig mis-
drijf. I n sommige gevallen kan men zich zelfs afvra-
gen of de goeroe van de sekte zelf geen geestelijke
stoornis vertoont, en daardoor veeleer psychiatrische
begeleiding in plaats van bestraffing nodig heeft, ook
al doet zulks niets af aan het gevaar dat hij voor de
andere leden van de groep vormt. Alvorens te oorde-
len moet worden nagegaan wat het maatschappelijk
doel, de « animussoddiatis »van de sekte is. Zo is het
bijvoorbeeld voor iedereen duidelijk dat Sun Myung
Moon probeert een zo groot mogelijke rijkdom te
vergaren, niet om zich op die manier totaal aan
spirituele bezinning te kunnen wijden, maar in te-
gendeel om absolute economische macht te verwer-
ven. In zijn geval is dus zeker geen sprake van een
verstoord geestelijk evenwicht, wel integendeel I
Het is niet alleen erg moeilijk om tot een consen-
sus te komen over de definitie van dit begrip. Volgens
de heer Duinslaeger zou een dergelijke definitie ook
heel snel leiden tot een nieuwe tenlastelegging,
waarbij deelneming aan de organisatie van een sekte
strafbaar zou worden. Omdat het sekte-verschijnsel
heel veranderlijk is, dreigen een aantal gevaarlijke
sekten echter op die manier buiten het toepassings-
gebied van die tenlastelegging te vallen. Als de wet-
[35]
313 / 7 - 95 / 96
contre, si pour éviter cela, Ie législateur tente de
définir de maniere précise autant d'éléments diffé-
rents que pcssible, cela risque de créer de nombreux
probièmes juridiques, étant donné que chaque ele-
ment constitutif pris séparément pourra faire l'objet
d'unecontestation.
L'organisation et la coordination de la lutte contre
Ie terrorisme et la criminalité organisée a posé a
I 'origine des probIèmesidentiques.C 'est pourquoi il a
étédécidéd'élaborer unedéfinition purement opéra-
tionnellesur la based'unesériedecritères. Ladéfini-
tion de la criminalité organisée empruntée au Bun-
des Kriminalamt et acceptée par l'ensemble du
monde judiciaire et policier est I i bel lée comme suit :
1. la perpétration planifiéed'infractionsd'uneim-
portance considérable a elles seules ou dans leur
ensemble;
2. motivée par l'aspiration au profit ou au pou-
voir;
3. oü plus de deux person nes impliquéesagissent
ensemble;
4. durant une période assez longue ou indéter-
minée;
5. avec répartition du travail;
6. a) enseservantdestructurescommercialeset/
ou;
b) en ayant recours a la violence ou a d'autres
moyens d'inti mi dation, et/ou;
c) en exergant de l'influence sur la vie politique,
les médias, l'administration publique, la justiceou la
vieéconomique.
Selon l'orateur, les activités d'un certain nombre
de sectes connues peuvent correspondre a la défini-
tion ei -dessus.
1 1 s'agit de la constatation d'un phénomèneet non
de l'énumération de faits punissables par la lol. II
serait d'ailleurs tres difficile de transformer chaque
partie de cette définition en une incrimination vu Ie
caractèretrès vaguedu li belle.
Par contre, la définition opérati onnel Ie adémontré
son utilitéa trois niveaux.
Sur la base de cette définition il y a en effet
moyen :
— d'établirsi un probièmese pose;
— si ce probième requiert une approche spécifi-
que;
— si cela vaut la peine de mettre en oeuvre des
moyens spécifiquestels que I 'analyse cri mi nel Ie, l'ob-
servation, l'infiltration ou d'autres pratiques «un-
dercover ».
Une tel Ie définition opérationnellepeutégalement
êtreadaptéetrèsfacilement a l'évolution de la situa-
tion.
Une methode de travail analogue pourrait être
utilisée dans la lutte contre les sectes dangereuses.
La listedescritèresétabliepar la «direction généra-
le des renseignementsgénéraux » et publiéeen 1995
par la commission parlementaired'enquêteen Fran-
ce, ainsi quelescaractéristiquesspécifiquesretenues
gever die val wil vermijden en daartoe probeert zo-
veel mogelijk diverse aspecten zo nauwkeurig moge-
lijk te omschrijven, kan dat weer aanleiding geven
tot heel wat juridische problemen, omdat elk onder-
deel afzonderlijk voor betwisting vatbaar is.
Deorganisatieen de coördinatievan de bestrijding
van het terrorisme en de georganiseerde misdaad
hebben indertijd precies dezelfde problemen doen
rijzen. Daarom werd besloten uitsluitend een op
grond van een reeks criteria opgestelde operationele
definitie te hanteren. De definitie die het Bunc/esfcn-
minalamt aan georganiseerde misdaad geeft, werd
door zowat iedereen in de gerechtelij keen politionele
wereld overgenomen en luidt als volgt :
1. planmatige pleging van misdrijven die elk op
zich of samen van aanzienlijk belang zijn;
2. vanuit een streven naar winst of macht;
3. door meer dan twee personen die samen hande-
len;
4. gedurende vrij lange of onbepaalde tijd;
5. met een taakverdeling;
6. a) waarbij gebruik wordt gemaakt van com-
merciële structuren en/of;
b) waarbij toevlucht wordt genomen tot geweld of
andere vormen van intimidatie en/of;
c) invloed wordt uitgeoefend op de politiek, de
media, de openbare besturen, het gerecht of het be-
drijfsleven.
Volgens de spreker kunnen de activiteiten van
sommige bekende sekten aan bovenstaande definitie
beantwoorden.
Deze definitie impliceert dat een verschijnsel als
dusdanig moet worden vastgesteld. Het betreft dus
geen gewone opsomming van bij wet strafbare fel ten.
H et ware trouwens erg moei I ij k om el k onderdeel van
de definitie als een misdrijf te beschouwen, aange-
zien de bewoordingen erg vaag zijn.
Dieoperationeledefinitie is nochtans al uitermate
nuttig gebleken, en wel op drie niveaus.
Op grond van die definitie kan immers worden
bepaald :
— of er een probleem is;
— of dat probleem een bijzondere aanpak vereist;
— of het de moeite loont om specifieke middelen
in te zetten, zoals misdaadanalyse, schaduwen, infil-
treren of andere « undercover >^praktijken.
De operationele definitie kan ook heel gemakke-
lijk aan veranderende omstandigheden worden aan-
gepast.
Ook in destrijd tegen gevaarlijkesekten moet men
op die manier tewerk kunnen gaan. Decriteriadiede
Franse Direction générale des rensagnements
gé? ó-aux heeft opgesteld en die door de F ranse parle-
mentaire onderzoekscommissie in 1995 werden ge-
publiceerd, alsook de specifiekeei genschappen diede
-313/7-95/96
[36]
par la Süreté de l'Etat en Belgique semblent consti-
tuer une bonne base de départ. Tant la gendarmerie
que la Süreté de l'Etat sont demandeurs d'unetelle
définition opérationnelle car la définition générale
utiliséejusqu'ici par la S üreté de l'Etat adéja düêtre
modifiéea plusieurs reprises.
Dans une tel Ie démarche, il y aurait lieu dedéter-
mi ner si les critères de la commission Gest ont tous la
même importance et s'ils doivent être utilisés de
maniere cumulative ou séparément. La question se
pcse en effet de savoi r si un certai n nombre de carac-
téristiques spécifiques ne doivent pas être réunies en
ordreprincipal d'un pointdevueopérationnel afin de
déterminer s'il s'agit d'une secte dangereuse, alors
que d'autres critères ne doivent être pris en con-
sidération qu'en ordre subsidiaire.
Outre Ie poids relatif des indices retenus,
M . Duinslaeger estimequeles critères f rangaistien-
nent i nsuff isamment compte de la f i nal ité des metho-
des utilisées par les sectes. Le but de la déstabilisa-
tion mentale n'est en effet pas la déstabilisation en
elle-même, mals la dépersonnalisation totale en vue
de l'assujetissement intégral de l'adepteau profit du
gourou ou de la secte.
Les critères frangais tiennent également insuffi-
samment compte de l'organisation et de la structure
des sectes. Ledanger représenté par certai nes sectes
résideen effet également dans lefait que leurs activi-
tés présentent une certai ne conti nuité, pendant de
longues périodes, qu'elles agissent méthodiquement
et sont organisées en fonction d'une structure hiérar-
chique, généralement pyramidale, autour du leader.
L'influence nuisible (manipulation mentale) exercée
sur l'individu n'en sera que plus importante.
Pour le reste, un certai n nombre de critères, tels
que les exigences financières exorbitantes et la rup-
ture avec l'environnement d'origine, sont tres sem-
blables aux phénomènes rencontres dans la crimina-
lité organisée, la maffia, voire même des groupes
terroristes. Toutefois, ce dernier critère se retrouve
également dans certai ns ordres religieux contempla-
tifs, certai ns internats, voire même lors de certai nes
préparations sportives (isolement afin d'affüter l'es-
prit d'équipe).
D'autres critères sont également i nsuff i sa nts pour
opérer unedistinctionentrelephénomènesectaireet
d'autres formes de cri mi nal ité : atteintea l'intégrité
physique et détournement de circuits économiques
(cf. la maffia et la techniquedu racket), infiltration
des pouvoirs publics (cf. la problématique de la cor-
ruption, de la cri mi nal ité organisée, de la maffia).
L'élaboration d'une définition opérationnelle dolt
se faire en collaboration avec tous les acteurs con-
cernés, a savoi r I es services de poli ce et de renseigne-
ment, les départements concernés et le ministère
public, sans négliger l'aspect préventif et l'aide aux
victimes.
M. Duinslaeger suggèredetenir compte d'un critè-
re supplementaire : lefait qu'une secte qui opèreen
Belgische Staatsveiligheid als criteria gebruikt, lij-
ken een uitstekend uitgangspunt te vormen. Zowel
de r i j kswacht a I s de Staatsvei I i ghei d achten een der-
gelijke operationele definitie nuttig, aangezien de
algemene definitie die tot nu toe door de Staatsveilig-
heid wordt gehanteerd, al diverse keren diende te
worden bijgesteld.
Bij een dergelijke gang van zaken moet worden
bepaald of de criteria van de commissie-G est alle-
maal even belangrijk zijn en samen dan wel afzon-
derlijk moeten worden gebruikt. Hierbij rijst de
vraag of een aantal specifieke eigenschappen niet
samen in hoofdorde operationeel voorhanden moeten
zijn om te bepalen of het wel degelijk een gevaarlijke
sekte betreft, terwijl andere criteria eigenlijk pas in
bijkomende orde in overweging dienen te worden
genomen.
Naast het relatieve belang van de aanwijzingen is
er ook nog het doel waarvoor de sekten hun metho-
den toepassen. Volgens de heer Duinslaeger wordt in
de F ranse criteria te weinig rekening gehouden met
het uiteindelijke doel van de gebruikte methodes.
Geestelijke ontwrichting is immers geen doel op zich,
maar beoogt de totale vernietiging van de persoon-
lijkheid, ten einde het sektelid totaal afhankelijk te
maken van de goeroe of van de sekte.
De Franse criteria houden ook onvoldoende reke-
ning met de organisatie en de structuur van de sek-
ten. Het gevaar van sommige sekten schuilt immers
ook in het feit dat hun activiteiten gedurende lange
tijd een zekere continuïteit bevatten, en dat metho-
disch te werk wordt gegaan. Bovendien worden zij
georganiseerd volgens een hiërarchische — meest-
al pyramidale — structuur rond de leider, wat de
schadelijke invloed (geestelijke manipulatie) op het
individu alleen maar vergroot.
Voor het overige lijken een aantal criteria, zoals
exorbitante financiële eisen en de breuk met de om-
geving waaruit men afkomstig is, zeer sterk op wat
ook gangbaar is in de georganiseerde misdaad, de
maffia en zelfs in terroristische groeperingen. Dat
laatste criterium geldt evenwel ook in bepaalde con-
templatieve religieuze orden, kostscholen en zelfs bij
de voorbereiding van bepaalde sportmanifestaties
(men isoleert de sportlui om de teamgeest aan te
scherpen).
Anderecriteria zijn eveneens ontoereikend om een
onderscheid te kunnen maken tussen een sekte en
andere misdaadvormen : aantasting van lichamelij-
ke integriteit en ombuiging van economische circuits
(cf. maffia en racket), infiltratie van overheidsinstel-
lingen (cf. vraagstukken inzake corruptie, georgani-
seerdemisdaad, maffia).
Een operationeledefinitiekan maar worden opge-
steld in samenwerking met alle betrokkenen, in casu
de politie- en inlichtingendiensten, de bevoegde de-
partementen en het openbaar ministerie, en mag ook
aspecten als preventieen slachtofferhulp niet veron-
achtzamen.
De heer Duinslaeger steltvoor nog een ander crite-
rium in overweging te nemen : het feit of een in
[37]
313 / 7 - 95 / 96
Belgiqueades liensou entretient des relations sur Ie
plan idéologiqueouspiritueLfinancier, del'organisa-
tion OU de la logistique, avec d'a utres sectes qui ont
été impliquées dans des événements dramatiques
survenus a l'étranger (suïcides collectifs, ...). Ainsi,
on pourrait entamer une enquête sur l'existence en
Belgiquedesections, filiales ou organisations soeurs
de ces sectes, dont on peut dl re a priori qu'elles sont
dangereuses.
On peut s'interroger non seulement sur la nécessi-
té d'une définition opérationnelle, mals également
sur rutilitéet la nécessité d'une définition juridique
legale, d'une incrimination spécifique. Les qualifica-
tions retenues actuellement sont des incriminations
distinctes, existant par elles-mêmes, qui nesont pas
nécessairement liées au phénomène des sectes. On
peut songer notamment aux incriminations suivan-
tes : menaces, coups et blessures, détention arbitrai-
re, association de malfaiteurs, enièvement, escroque-
rie, extorsion, traite d'êtres humains, infractions
relativesa la protection dela jeunesse, infractions a
la législation sur les armes, stupéfiants, faits de
mosurs, abstention coupable, blanchiment et fraude
fiscale, contrebande et fraude sociale, exerciceillégal
de la médecineet homicide.
M. Duinslaeger souligne par ailleurs Ie probième
posé par la collecte d'informations sur des dossiers
existants. Même s'il existe a Bruxelles un numero
spécifique pour les sectes, il convient toutefois de
faire observer que l'on tl ent compte, lors de l'intro-
duction d'un dossier, de la gravité des faits. C'est
ainsi qu'une affaire de drogue, dans laquelle une
secte serait impliquée, risquefort d'être répertoriée
comme une affaire de drogue, vu l'importance que
l'on accorde a la lutte contre la drogue.
S'agissant dela définition legale, il faut soulever Ie
probième des libertésconstitutionnel les. Ces libertés
et droits constitutionnels s'arrêtent la oü une certai-
ne contrainte, physique ou morale, est exercée a
regard des adherents ou lors du recrutement de
membres potentiels. Le probième est que l'on dolt
tenter detraduirecefait en une incrimination spéci-
fique. On devra recourir a eet effet, nécessairement
et inévitablement, a des notions vagues qui ne peu-
vent finalement être appréciées et concrétisées que
par le juge, ce qui n'exdut pas toutefois que l'on
puisse songer a une incrimination spécifique visanta
protéger contre les abus, d'une maniere plus généra-
le, l'individu se trouvant dans l'une ou l'autre posi-
tion vulnérableou précaire.
A l'heure actuelle, la lol ne prévoit qu'un certain
nombre d'infractions contre l'intégrité physique et
économique de la personne humaine. Par contre, il
n'est fait al lusion a l'intégrité psychique que dans un
certain nombre d'artides de la lol, et ce, au titre de
circonstances aggravantes. On part, par exemple, du
principe que le fait d'être mineur d'age prouve la
België actieve sekte al dan niet contacten heeft met
anderesekten diein het buitenland betrokken waren
bij dramatische gebeurtenissen (collectieve zelf-
moord, ...). Diecontacten kunnen zowel van ideologi-
sche, spirituele of financiële aard zijn, betrekking
hebben op de organisatie of bestaan in het verlenen
van logistieke steun. Zo zou een onderzoek kunnen
worden ingesteld naar de aanwezigheid op Belgisch
grondgebied van afdelingen, bijhuizen of zustervere-
nigingen van die sekten, waarvan men a priori kan
aannemen dat zegevaarlijk zijn.
Naast de vraag naar een operationeledefinitiekan
ook de vraag worden gesteld naar het nut van of de
nood aan een wettelijke juridische definitie, een spe-
cifieke incri mi natie. De thans te weerhouden kwali-
ficaties zijn op zichzelf bestaande, afzonderlijke in-
cri mi naties, die niet per se met het fenomeen sekten
te maken hebben. E r kan worden gedacht aan, onder
meer, bedreigingen, slagen en verwondingen, wille-
keurige vrijheidsberoving, vereniging van misdadi-
gers, ontvoering, oplichting, afpersing, mensenhan-
del, inbreuken op de jeugdbescherming, inbreuken
op de wapenwet, drugs, zedenfeiten, schuldig ver-
zuim, witwaspraktijken en fiscale fraude, sluikwerk
en socialefraude, onwettig uitoefenen van de genees-
kunde en moord.
De heer Duinslaeger legt verder de nadruk op het
probleem van het verzamelen van inlichtingen over
bestaande dossiers. Zelfs als er in Brussel al een
specifiek notitienummer bestaat dat alleen voor de
sekten geldt, dan is het echter ook zodat men bij het
inleiden van een dossier rekening houdt met de
zwaarwichtigheid van defeiten. Er bestaat veel kans
dat een drugsdossier — waarbij ook sprake is van
een sekte — in zijn totaliteit wordt beschouwd als
een drugsdossier gezien het belang dat aan de drugs-
bestrijding wordt gehecht.
Ook op het vlak van de wettelijke definitie geldt
het probleem van de grondwettelijke vrijheden. Deze
grondwettelijke vrijheden en rechten gelden niet
meer wanneer een zekere dwang — fysisch of mo-
reel — wordt uitgeoefend op de aangesloten leden
of bij de recrutering van potentiële leden. Het pro-
bleem is dat men dit gegeven moet trachten te verta-
len in een specifieke incri mi natie. Men zal daarbij
noodgedwongen en onvermijdelijk gebruik moeten
maken van vage begrippen die uiteindelijk alleen
door de rechter kunnen worden geapprecieerd en
ingevuld. Dit sluit echter niet uit dat er kan worden
nagedacht over zo'n specifieke incri mi natie die op
een meer algemene manier het individu, dat zich in
een of ander zwakke of preciaire positie bevindt,
beschermt tegen misbruiken.
Opdit ogenblik voorziet men slechts in een aantal
inbreuken tegen de fysische en de economische inte-
griteit van de persoon. Daarentegen wordt de psychi-
sche integriteit alleen maar in een aantal wetsarti-
kelen vermeld waar men ze in aanmerking neemt als
een verzwarende omstandigheid. Men gaat dan bij-
voorbeeld uit van de staat van minderjarigheid als
-313/7-95/96
[38]
vulnérabilité de la victime. Pensons également aux
circonstances aggravantes en cas deviol. Dans la lol
du IBavril 1995 sur la traite des êtreshumains, il est
également tenu particulièrement compte du critère
de vulnérabilité de la victime.
Encequi concernerapplicationdesincriminations
susvisées relevant du droit commun, il convient éga-
lement de mettre l'accent sur Ie probième de l'admi-
nistration de la preuve. 1 1 est difficile de pénétrer et
d'infiltrer unesecte, compte tenu des possibilités de
doisonnement interne, de l'existence de structures
de protection vis-a-vis de I 'extérieur, de pratiques
d'intimidation, d'épreuves initiatiques, etc. Les élé-
ments importants pour l'administration de la preuve
doivent venir de l'intérieur mals, pour d'évidentes
raisons de dépendance, les adeptes nesont pas dispo-
ses a déposer.
Les plaintes d'anciens adeptes ne sont pas tou-
jours dignes defoi ni objectives. Elles sont souvent
difficilement vérifiables et sont généralement dépo-
sées bien longtemps après lesfaits incri mines.
A cela s'ajouteencore Ie fait que les personnes qui
adhèrent a une secte, sont généralement dégues des
structures d'accueil existantes, des religions tradi-
tionnelles et des réseaux sociaux dont font partie la
policeet la justice.
Si la secte dégoit unefoisdeplus, ces personnes ne
setourneront pas facilement vers les structures d'ac-
cueil dont, dans un premier temps, elles s'étaient
détournées.
1 1 existe en outre un certain nombre de sectes qui
ont des ramifications internationales et qui dispo-
sent d'antennes dans plusieurs pays oü elles exer-
cent leurs activités sous la formed'A.S.B.L. Pour la
gestion de leurs avoirs, elles utilisent des structures
financières établies dans des paradis fiscaux ou des
sociétés offshore
M. Duinslaeger déclareque, nonobstant l'existen-
ce de toutes ces difficultés, les services de policeet Ie
mi nistère publ ie sont disposes a s'attaquer au probiè-
me des sectes.
Conformément a la décision de faire jouer au ma-
gistrat national Ie rol e de point de contact, des con-
tacts préliminairesontétéétablis récemmentavecia
Süreté de l'Etat, avec les services de police et, plus
particulièrement, avec la gendarmerie, étant donné
que celle-ci peut, dans Ie cadre de sa mission admi-
nistrative, recueillir des informations importantes,
dans Ie but précisément de procéder de maniere plus
coordonnéesur la basedeladéfinitionopérationnelle
a élaborer et après une analyse plus approfondiedu
phénomène.
On aborde a nouveau en l'occurrence Ie probième
des capacités des différents services, ainsi que celui
des priorités et de la détermination de la politique
criminelle, pour laquel Ie Ie mi nistrede la J ustice, en
collaboration avec Ie college des procureurs géné-
raux, est responsable.
II convient doncaussi defairedairement un choix
politique.
S'agira-t-il d'une nouvelle prioritédistincte?
een teken van zwakke positie. Denk ook aan de ver-
zwarende omstandigheid bij verkrachting. Ook in de
wet van 13 april 1995 op de mensenhandel komt het
aspect van de zwakheid meer specifiek aan bod.
Wat de toepassi ng van de boven ver mei de gemeen-
rechtelijke incri mi naties betreft, moet ook worden
gewezen op het probleem van de bewijsvoering. Een
sekte is moeilijk penetreer- en infiltreerbaar, zeker
wanneer rekening wordt gehouden met mogelijke
interne afzonderingen, afschermingsstructuren, in-
timidatiepraktijken, intitiatieproeven enzovoort. De
belangrijkste gegevens voor de bewijsvoering moeten
van binnenuit komen maar de aangiftebereidheid
van sekteleden is om evidente redenen van afhanke-
lijkheid onbestaande.
De klachten van dissidente leden zijn niet altijd
betrouwbaar en objectief. Zij zijn soms moeilijk con-
troleerbaar en in de meeste gevallen zeer laattijdig
ten opzichte van de inbreuken.
Daar komt nog bij dat de personen die zich aan-
sluiten bij sekten meestal ontgoocheld zijn over de
bestaande opvangstructuren, de traditionele gods-
diensten, en de sociale netwerken waaronder politie
en justitie.
Bij een nieuwe ontgoocheling zullen zij dan ook
niet zo gemakkelijk terugkeren naar de eerste op-
vangstructuren waarvan ze zich eerder hadden afge-
wend.
Bovendien zijn een aantal gekende sekten interna-
tionaal vertakt en hebben zij in verschillende landen
antennes of activiteiten, onder meer onder de vorm
van v.z.w.'s. Voor het beheer van hun vermogen ma-
ken zij gebruik van financiële structuren in belas-
tingparadijzen of offshore vennootschappen.
Ondanks al die moeilijkheden wijst de heer
Duinslaeger op de bereidheid van de politiediensten
en van het openbaar ministerie om het probleem van
de sekten aan te pakken.
In uitvoering van de beslissing om de nationale
magistraat te laten fungeren als aanspreekpunt,
werden in een recent verleden preliminaire contac-
ten gelegd met de Staatsveiligheid, de politiedien-
sten, en meer in het bijzonder met de rijkswacht,
omdat de rijkswacht ook in het kader van zijn admi-
nistratieve of bestuurlijke opdracht belangrijke in-
formatie kan verzamelen, juist met de bedoeling om
meer gecoördineerd te werken op basis van de uit te
werken, operationele definitie en na een meer gron-
dige analyse van het fenomeen.
Men raakt hier opnieuw aan het probleem van de
capaciteiten van de verschillende diensten, alsook
aan het probleem van de prioriteiten en het bepalen
van de criminele politiek, waarvoor de minister van
J ustitie samen met het college van de procureurs-
generaal verantwoordelijk is.
Er moet dus ook duidelijk een politieke optie wor-
den genomen.
Wordt het een nieuwe afzonderlijke prioriteit ?
[39]
313 / 7 - 95 / 96
Quels effectifs et quels moyens faut-il mettre a
dispcsition et éventuellement au détriment de quel
autre domaine? Pour répondre a cette question, il
faut d'abord connaïtre l'ampleur du probième. Selon
la gendarmerie, il y a, selon les estimations, une
centainedesectes, dont la plupart nesont pas nuisi-
bles. M. Lal Iemand évalue Ie nombre de sectes en-
tre 100 et 150. La Süretédel'Etatfait mention d'une
cinquantaine de sectes nuisibles. Le recours a une
définition opérationnelle permettrait aussi declari-
fier les choses en l'occurrence.
On peut en outre se demander si l'arsenal actuel
d'instruments, tantau niveau opérationnel quejuri-
dique, et tant au niveau des recherches que des
poursuites, ne dolt pas être adapté et, si oui, dans
quel sens.
Si l'on décidait de faire une priorité de la lutte
contre les sectes, resterait le probième de l'attribu-
tion des moyens aux instances qui seront chargées de
cette I utte. Cette demande de moyens ne peut consis-
ter seulement en une demande de ressources humai-
nes plus importantes ou de moyens matériels; elle
dolt surtoutconsi ster en unedemanded'instruments
plus performants pour les recherches et les poursui-
tes. II s'agitenoutresouventdedécisionsqui ont une
incidencebudgétairetrèslimitée. L'orateur ei te com-
me exemples un meilleur controle des A.S.B.L., le
renversement de la charge de la preuve en ce qui
concerne les avoi rs d'ori gi ne suspecte, les possi bi I ités
d'infiltration, avecles programmes de protecti on des
témoins qui y sont lies, une réglementation pour les
témoignages anonymes, la suppression des éléments
gênantsdans la législation relativea la protection de
la vie privée et le réexamen des différentes compé-
tences des différents acteurs (services de police, mi-
nistère public et juges d'instruction) qui intervien-
nent en matière de recherches et de poursuites.
M. Duinslaeger estime que l'on invoque parfois
l'argument de la violation de la vie privée pour empê-
cher les instances chargées des recherches et des
poursuites de combattre des phénomènes criminels,
phénomènes qui constituent eux-mêmes uneatteinte
sérieuse a la sécurité publique et, partant, a la vie
privée du citoyen. Par ailleurs, il n'est parfois guère
tenu compte de la proportionnalité des mesures. En
effet, il estaujourd'hui plussimpledeprocéder a une
perquisition chez une personne ou de la priver de sa
liberté que d'écouter ou de contróler ses conversa-
tionstéléphoniques, voired'identifier son numero de
téléphoneou son numero GSM, alors que les attein-
tes a la vie privée paraissent tout de même plus
importantes en cas de perquisition ou de privation de
la liberté.
Lorsque le choix définitif aura été opéré, on pour-
ra, en ce qui concerne l'organisation et la coordina-
tion au niveau de l'approchetactique, se baser, com-
me pour la définition opérationnelle, sur lesystème
qui existe actuellement en matière de criminalité
organisée.
L'intervenantfournita eet égard les deux schémas
suivants :
Welke capaciteit aan mensen en middelen moet er
worden ingezet en eventueel ten koste van welk an-
der domei n?Omdievraagoptel ossen moet eerst de
omvang van het probleem gekend zijn. Volgens de
rij kswacht zij n er naar schatti ng een honderdtal sek-
ten, waarvan de meeste niet gevaarlijk zijn. De heer
Lal Iemand schat het aantal sekten tussen 100 en
150. De Staatsveiligheid gewaagt van een vijftigtal
schadelijke sekten. Het hanteren van een operatio-
nele definitie zou ook hier meer klaarheid kunnen
scheppen.
Verder rijst de vraag of het bestaand arsenaal aan
instrumenten zowel operationeel als juridisch, zowel
op het niveau van deopsporingalsophet niveau van
de vervolging, moet worden aangepast en zo ja, in
wel ke zi n ?
Zou men beslissen om de sektebestrijding tot een
prioriteit te maken, dan blijft er het probleem van de
toebedeling van de middelen aan de instanties die met
de bestrijding zullen worden belast. Deze vraag naar
middelen mag zeker niet al leen worden vertaald i n een
vraag naar meer «human resources »of naar materiële
middelen, maar vooral in een vraag naar meer perfor-
mante instrumenten in de opsporing en de vervolging.
Daarbij gaat het dikwijls om beslissingen die een zeer
beperkte budgettaire impact hebben. Als voorbeeld
vermeldt spreker een beterecontrolevan dev.z.w.'s, de
omkering van de bewijslast inzake vermogens van
verdachte oorsprong, mogelijkheden voor infiltratie,
met daaraan gekoppeld getuigenbeschermingspro-
gramma's, een regeling voor de anonieme getuigenis-
sen, het wegwerken van de storende elementen in de
wetgeving op de bescherming van de privacy en het
herdenken van de verschil lende bevoegdheden van de
onderscheiden actoren (politiediensten, openbaar mi-
nisterie en onderzoeksrechters) in het veld van de
opsporing en de vervolging.
De heer Duinslaeger is van mening dat men soms
het argument van de schending van de privacy aan-
voert om opspori ngs- en vervoigi ngsi nstanties te ver-
hinderen criminaliteitsfenomenen te bestrijden, die
echter zelf een zware aanslag zijn op de algemene
veiligheid en dus ook op de privacy van de burger.
Ook wordt soms weinig rekening gehouden met de
proportionaliteit van de maatregelen. Het is immers
vandaag eenvoudiger en aan minder strenge voor-
waarden gebonden om bij een persoon een huiszoe-
king te doen of hem van zijn vrijheid te beroven dan
om zijn telefoon af te luisteren, zijn telefoonverkeer
na te trekken en zelfs om zijn telefoon- of GSM-
nummer te identificeren, daar waar de inbreuken op
de privacy bij een huiszoeking of een vrijheidsbero-
ving toch groter lijken.
Wanneer de uiteindelijke keuze zal zijn gemaakt,
zal wat de organisatie en de coördinatie betreft op
het niveau van de tactische aanpak, net zoals bij de
operationele definitie, kunnen worden uitgegaan van
het systeem dat thans bestaat voor de georgani-
seerde criminaliteit.
In dit verband verstrekt spreker de 2 volgende
schema's :
-313/7-95/96
[40]
SCHEMA 1
SCHEMA 1
AUTORITE FEDERALE
FEDERALE OVERHEID
delaj ustice
Minister'! e van} ustitie
M ini stère de l'l ntérieur
Ministerie van
BinneniandseZaicen
\i/
CdlègePG
College PG
\|^ ^kl
Mag. nat.
Nat. Mag.
Comgen BNB
Comgen BNB
Süretédel'Etat
S taatsvaligh&d
RW/Gd CBO-BCR
RW/GdCBO-BCR
~yf^
Gem. Pol.
_^
Dist. gend.
Dist. RW
PARLEMENT
PARLEMENT
~^^
COMMUNAUTES
GEMEENSCHAPPEN
~A^
CELLULE SECTES
CEL SEKTEN
[41]
313 / 7 - 95 / 96
SCHEMA 2
SCHEMA2
AUTORITE FEDERALE
FEDERALE OVERHEID
dela J ustice
Minister'! e van} ustitie
M ini stère de l'l ntérieur
Ministerie van
Binnenlandse Zaken
CdlègePG
Col lege PG
7K
_^
Mag. nat.
Nat Mag.
Comgen BNB
Comgen BNB
xt;
Süretédel'Etat
Staatsvélighëd
RW/Gd CBO-BCR
RW/GdCBO-BCR
~7\\
Gem. Pol.
Dist. gend.
Dist. RW
PARLEMENT
PARLEMENT
~7K
COMMUNAUTES
GEMEENSCHAPPEN
7K
J^
SECTES — SEKTEN
Disparitions — Verdwijningen
Traiteêtres humains
Mensenhandel
-313/7-95/96
[42]
II s'avèrequela brigade spéciale de la policejudi-
ciaireet leBureau central des recherches (BCR) dela
gendarmerie remplissent unefonction de soutien a
regard des brigades et des districts. Cetteconsidéra-
tion vaut également pour Ie magistrat national a
regard des parquets, étant entendu qu'il est relié, a
son tour, au college des procureurs généraux.
Dans Ie premier schema, il existe une cel luie dis-
tinctepour lessectes. Cettesolutionappelletoutefois
un certain nombredequestions. Sous quel Ie autorité
sera placée cette cellule? Qui contrólera son fonc-
tionnement? Comment sera réglée la question du
devoir de discrétion ou de l'obligation de secret?
Selon quel les methodes travaillera-t-elle? Comment
devra-t-on regier les échanges d'informations avec
lesagencesexternes ? Comment conci lier lesecretde
l'instruction avec la nécessité d'/nformat/on sharing
et comment garantir que l'on tiendra suffisamment
comptedelafinalitéjuridique, notamment en cequi
concerne la loyauté et la régularité de l'administra-
tion dela preuve?
Le deuxième schema est plutót basé sur Ie fonc-
tionnement des cellules nationales « hormones »,
«traite des êtres humains » et «disparitions ». Ces
deux dernières cellules traitent des infractions qui
peuvent présenter des Mens di reets avec les sectes.
C'est la raison pour laquelle l'intervenant estime
qu'il faudrait pouvoir créer un interface entre ces
deux cellules. On pourrait dès lors envisager d'insé-
rer la cel lul e «sectes »dans l'organe central depolice
générale, comme c'est lecas pour les autres cellules.
Etant donné que les deux cellules précitées fonc-
tionnent déja au sein du BCR pour tous les services
de police et que la gendarmerie a une compétence
nationale, tantsur leplan administratif quejudiciai-
re, l'intervenant estime que l'on pourrait doter la
nouvel le cellule d'une structure analogue. E Me cons-
tituerait un service d'appui pour tous les services de
police et toutes les i nstances et départements concer-
nés et serait tenue de faire rapport a un certain
nombre d'autorités.
Cette cellule devrait travailler sur le mode pluri-
disciplinairea tous les niveaux.
Sur la basedel'analyseetdu traitementdes infor-
mations fournies par les différentes i nstances con-
cernées, on identifie les zones a probièmes et on
examine dans quelle mesure une approcheaxée stric-
tement sur le dossier est possible. Dans la dernière
phase, le dossier est introduit auprès de l'autorité
judiciaire compétence, qui peut naturellement tou-
jours compter sur l'aide de la cellule. Le magistrat
national est également tenu, dans ces affaires, d'en
référer au col lége des procureurs généraux.
En attendant unedécision, on pourrait envisager
d'instaurer un formulaire uniforme comparable aux
formulaires généraux de déclaration pour la prosti-
tution, la traite des êtres humains et lesstupéfiants.
Daaruit blijkt dat de bijzondere brigade van de
gerechtelijke politie en het Centraal Bureau voor
Opsporingen (CBO) van de rijkswacht een steun-
functie vervuil en ten opzichte van respectievelijk de
brigades en de districten. Hetzelfde geldt voor de
nationale magistraat ten opzichte van de parketten,
met uiteraard een terugkoppeling naar het college
van procureurs-generaal.
I n het eerste schema bestaat er een afzonderlijke
cel voor de sekten. Deze oplossing roept echter een
aantal vragen op. Onder wiens gezag zal deze cel
staan ? Wie zal de werking ervan controleren ? Hoe
zal de discretie of de plicht tot geheimhouding wor-
den geregeld ? Volgens welke procédés zal worden
gewerkt ? Hoe moet de informatie-uitwisseling met
de zogenaamde externe agentschappen worden gere-
geld ? Hoe zal men het geheim van het onderzoek
verzoenen met de nood aan information sharing en
hoe zal worden gewaarborgd dat er voldoende reke-
ning wordt gehouden met de gerechtelijke finaliteit,
onder meer op het vlak van de loyauteit en de regel-
matigheid van de bewijsvoering ?
H et tweede schema is eerder gebaseerd op de wer-
king van de nationale cellen inzake hormonen, men-
senhandel en verdwijningen. Deze laatste twee cel-
len houden zich bezig met misdrijven die
rechtstreeks banden kunnen vertonen met het feno-
meen van de sekten. Daarom moet er volgens spreker
minstens tussen de afzonderlijke cellen in interface
kunnen worden gewerkt. Er zou dus kunnen worden
overwogen om de cel « sekten » in te bouwen in het
centraal orgaan van een algemene politiedienst, zo-
als dat met de andere cellen het geval is.
Aangezien de twee voornoemde cellen reeds in het
CBO voor alle politiediensten werken en de rijks-
wacht nationale bevoegdheid heeft op zowel bestuur-
lijk als gerechtelijk vlak, meent spreker dat voor de
nieuwe cel voor een gelijkaardige structuur kan wor-
den geopteerd, als een steundienst voor alle politie-
diensten en alle betrokken instanties en departe-
menten en met verslagplicht aan een aantal
overheden.
Deze cel moet op alle niveaus multidisciplinair
werken.
Op basis van de analyse en de verwerking van de
informatie die door de verschillende betrokken in-
stanties wordt geleverd, worden de probleemgebie-
den geïdentificeerd en wordt nagegaan in hoever een
zuiver dossier gebonden aanpak kan worden gereali-
seerd. I n het laatste stadium wordt het dossier dan
ingeleid bij de bevoegde gerechtelijke autoriteit, die
uiteraard op de steun van de cel kan blijven rekenen.
Ook voor die zaken is de nationale magistraat ver-
plicht verslag uit te brengen aan het college van
procu reu rs-generaa I .
In afwachting van een beslissing zou men reeds
kunnen overwegen om een eenvormig formulier in te
voeren zoals de algemene meldingsformulieren voor
prostitutie, mensenhandel en drugs die op de alge-
[43]
313 / 7 - 95 / 96
qui sont central isés par Ie Service général d'appui
poli ei er.
En ce qui concerne l'échange d'informations, on
pourraitsonger a obliger les parquetsa faire rapport
au magistrat national,qui centraliserait lesinforma-
tionsfournies par les parquets.
II peut également s'avérer important de tenir
comptedes activités des sectes qui nesont pas physi-
quement présentes en Belgique, mals qui utilisent
unestructurebelge. II s'agiten effetd'un phénomène
international qui se situe souvent a lafrontièredela
criminalitéorganiséeréelle.
Bref, quel'on luttecontrela criminalitéorganisée,
les sectes, les stupéfiants, les hormones ou la traite
desêtres humains, lafinalitédu combat resteidenti-
que. Les Instruments, l'arsenal législatif et les procé-
dures doivent également être identiques, du moins
dans les grandes lignes.
Le róle de la Süreté de l'Etat est, a eet égard,
particulièrement important, tout comme il estessen-
tiel qu'il y alt une bonnecollaboration, y compris au
niveau de l'approchetactiqueet de l'échange d'infor-
mations.
A la question de savoir si la mise en place d'une
cel luie qui regrouperait les sectes, lesdisparitionset
la traite des êtres humains ne risque pas de provo-
quer certains amalgames entre le phénomène sectai-
re et celui de la prostitution, M. Duinslaeger répond
que les cellules «disparitions », «traite des êtres
humains » et «sectes » doivent conti nuer a travai lier
defagon séparée, avec la possibilité d'échanger cer-
taines informations. Selon lui, il y a malgrétout un
Men entre la problématique de la traite des êtres
humains et cel le des sectes. Dans les deux cas, il y a
abus d'une situation précaire, notamment chez les
mineurs.
En condusion M. Van Oudenhove indique que
d'une maniere générale, lerecensementdes informa-
tions, telles qu'elles ont pu être observées au niveau
judiciaire, permet aujourd'hui dedégager un certain
nombre de caractéristiques concernant les dossiers
sur les sectes.
Le nombre de plaintes est peu élevé. Apparem-
ment, les personnes concernées considèrent que les
relations qu'elles peuvent nouer dans le cadre des
sectes relèvent essentiellement de la vie privée. C'est
donc souvent a l'occasion de conflits familiaux ou de
conflits de voisinage que les faits sont portés a la
connaissancedela police.
En règle générale, les plaintes ne concernent ni
des faits de violence, ni desfaitsdeséquestration, ni
des faits de moeurs, cequi reduit considérablement le
nombre de dossiers qui seraient susceptibles d'évo-
luer vers une procédure judiciaire devant les tribu-
naux.
En outre, il ne semble pas y avoir en Belgique,
actuellement, de communauté sectaire importante
qui serait rassembléedans un milieu déterminé.
L'activitédes sectes et desfilières de recrutement
sont multiformes. E I les prennent parfois simplement
mene politiesteundienst als centraal punt, worden
ingezameld.
Wat de informatie-uitwisseling betreft, zou kun-
nen worden gedacht aan een soort van rapportage-
plicht van wegede parketten aan de nationale magis-
traat, die op dat ogenblik de parketinformatie
central iseeert.
Het kan ook van belang zijn rekening te houden
met de activiteiten van sekten die niet fysiek in
België aanwezig zijn, maar die een Belgische struc-
tuur gebruiken. Wij hebben immers te maken met
een internationaal fenomeen, en staan vaak op de
grens met puur georganiseerde criminaliteit.
Kortom de finaliteit in de strijd tegen de georgani-
seerde criminaliteit, de sekten, drugs, hormonen en
mensenhandel is steeds dezelfde. Ook de instrumen-
ten, het wettenarsenaal en de procedures moeten,
althans in grote lijnen, dezelfde zijn.
De rol van de Staatsveiligheid is hierbij bijzonder
belangrijk en een goede samenwerking, ook op het
veld van de tactische aanpak en de informatie-uit-
wisseling, is essentieel.
Op de vraag of de oprichting van een cel die het
onderzoek van de sekten, de verdwijningen en de
mensenhandel zou samenbrengen, geen bepaalde sa-
mensmelting dreigt te veroorzaken tussen het feno-
meen van de sekten en dat van de prostitutie, ant-
woordt de heer Duinslaeger dat de cellen
«verdwijningen », «mensenhandel » en «sekten »
apart moeten blijven werken, met de mogelijkheid
om bepaalde informatie uit te wisselen. Hij meent
dat er ondanks alles een verband istussen het vraag-
stuk van de mensenhandel en die van de sekten. I n
beide gevallen is er sprake van misbruik van een
noodsituatie, met name bij de minderjarigen.
Ten slotte stipt de heer Van Oudenhove aan dat,
algemeen genomen, de inventarisering van de gege-
vens zoals men die op gerechtelijk vlak heeft kunnen
waarnemen, thans de mogelijkheid geeft een aantal
kenmerken over desektendossiers te bepalen.
Het aantal klachten is niet zo groot. Klaarblijke-
lijk vinden de betrokkenen dat de relaties die ze
kunnen aanknopen in het kader van de sekten, voor-
al totdeprivé-sfeer behoren. Meestal krijgt de politie
bij familie- of burenconflicten kennis van de feiten.
Algemeen genomen hebben de klachten geen be-
trekking op gewelddaden, opsluiting of zedenfeiten,
wat een aanzienlijkedaling betekent van het aantal
dossiers dat tot een gerechtelijke procedure voor de
rechtbanken kan leiden.
Bovendien lijkt er in België momenteel geen be-
langrijke sectarische beweging te bestaan, die zich
op een welbepaalde plaats zou bevinden.
De activiteit van de sekten en de recruteringsfiliè-
res zijn meervormig. Soms zijn het gewoon educatieve
-313/7-95/96
[44]
I 'aspect de programmes éducatifs destinés a la jeu-
nesse, dethérapies dedésintoxication, parfois même
de restaurants végétariens, d'interventions de méde-
cinsou depraticiensderart deguérir ou deprogam-
mes de protection de Tenvironnement, ...
On constate également que certaines sectes ten-
tent de s'introdui re dans les écol es par la diffusion de
videocassettes ou la présentation de programmes de
formation. Ceel est particulièrement caractéristique
de rEglisedeScientologie.
On relève, par all leurs, que les membres de sectes
changent de résidence lorsqu'ils se sentent sur-
veillés. Ilss'installentalorsdans uneautrerégion ou
a l'étranger.
Ouoi qu'il en soit, lesobservationsréaliséesconfir-
ment incontestablement la nécessitéd'unevigilance
des services de police et des autorités judiciaires,
avec uneattention particuliere des sections spéciali-
sées des parquets en matière de protection de la
jeunesse, ainsi que d'une coordination poussée des
échanges d'informations.
Enfin, a la question desavoir si Ie camouflage par
les sectes d'activités commerciales en A.S.B.L. fait
également l'objet d'un controle, M. Van Oudenhove
répond affirmativement. II ajoute qu'il serait peut-
être utile d'attirer l'attention des magistrats, et no-
tamment des jeunes substituts, par des instructions
internes sur certains aspects particuliers, propres
aux sectes, de dossiers qui, au départ, semblent être
d'un autre type (financier, ...).
2. Audition de M. V. Cambier, premier subs-
titut du procureur du Roi (parquet de Bruxel-
les)
M. Cambier indique que, comme M. Van Espen
(voir ei après, point4), il n'a abordé Ie phénomène
sectaire que de maniere ponctuelle au travers d'un
dossier exdusivementfi nanci er concernantlegourou
de la secteEcoovie(voir partie4du présent rapport).
Les activités de la secte se sont limitées en Belgi-
queauxsociétés commerciales et A.S.B.L. créées par
Ie gourou. Seuls les lieutenants de la secte séjour-
naient d'ail leurs dans notre pays. D'importantes ir-
régularités ont été constatées (cf. entre autres les
« promi ssory notes » pour un montant de 30 millions
de dollars en Belgiqueet quelque2 milliards de dol-
lars au total).
Un travail d'enquête laborieux a été réalisé mals
n'a pas pu apportétous les résultats escomptés suite
a certains incidents (intervention intempestive de
certaines autorités de police, archives déménagées
avant toute perquisition, etc).
Concernant les plaintes déposées par certains pa-
rents dont un enfant était membre de la secte, il y a
I ieu de constater que rien de concret ne se passait en
Belgiqueet que par conséquent letémoin n'a pas pu
programma's voor jongeren, ontwenningstherapieën,
soms zelfs vegetarische restaurants, tussenkomsten
van artsen of van beoefenaars van de geneeskunde,
programma's voor milieubescherming, ...
Men stelt ook vast dat sommige sekten via de
verspreiding van videocassettes of het voorstellen
van opleidingsprogramma's, proberen om ook in
scholen voet aan de grond te krijgen. Dezetaktiek is
met name kenmerkend voor de Scientology-kerk.
Bovendien merkt men op dat de sekteleden van
woonplaats veranderen wanneer ze voelen dat ze in
het oog worden gehouden. Ze gaan dan in een andere
streek wonen of trekken naar het buitenland.
Hoe dan ook, de waarnemingen bevestigen zonder
twijfel dat de politiediensten en de gerechtelijke
overheid waakzaam moeten blijven; dat geldt in de
eerste plaats voor de afdelingen voor jeugdbescher-
ming van de parketten. Ook moet er een grondige
coördinatie komen inzake uitwisseling van informa-
tie.
Ten slotte antwoordt de heer Van Oudenhove be-
vestigend op de vraag of er ook onderzoek wordt
verricht naar het feit dat sekten commerciële bedrij-
vigheid voeren met een v.z.w. als uithangbord. Hij
voegt eraan toe dat het misschien nuttig wareom via
interne instructies de aandacht van de magistraten
en dan vooral van de jonge substituten te vestigen op
bepaalde bijzondere aspecten, eigen aan de sekten,
inzakedossiersdieaanvankelijkvan een ander soort
lijken te zijn (financieel, ...).
2. Hoorzitting met de heer V. Cambier, eer-
ste substituut-procureur des Konings (parl<et
van Brussel)
De heer Cambier wijst erop dat hij, zoals de heer
Van Espen, (Cf. infra, punt 4), het verschijnsel van
de sekten op één welbepaald punt heeft behandeld,
met name aan de hand van een louter financieel
dossier met betrekking tot de leider van de Ecoovie-
sekte (zie deel 4 van dit verslag).
I n België heeft die sekte haar activiteiten beperkt
tot een aantal handelsvennootschappen en v.z.w. 's
die door de sekteleider werden opgericht. Overigens
verbleven alleen de naaste medewerkers van de sek-
teleider in België. Er werden aanzienlijke onregel-
matigheden vastgesteld (zie onder meer de « promi s-
sory notes »ten belopevan 30 miljoen dollar in België
en voor een totaalbedrag van zo'n 2 miljard dollar).
E r werd ernstig onderzoekswerk geleverd, dat ech-
ter — gelet op een aantal incidenten (al te over-
haast optreden van sommige pol itie-instanties, docu-
menten die nog vóór de huiszoeking werden
verwijderd enz.) — niet tot de verhoopte resultaten
heeft geleid.
In verband met de klachten, ingediend door een
aantal ouders wier kind een gewezen sektelid is,
dient te worden vastgesteld dat in België geen enkel
concreet aanwijsbaar feit was vastgesteld en de ge-
[45]
313 / 7 - 95 / 96
intervenir puisqu'il n'avait pas juridiction sur ces
faits-la.
M. Cambier souligneégalementquesi uneplainte
est dépcsée pou r f a i t de secte, i I fa ut obl i gatoi rement
lui donner une qualification pénale (association de
malfaiteurs, infractions financières, délits sexuels,
etc.) afin de la situer dans les normes existantes car
notrelégi slation necomporteaucunedisposition spé-
cifique visant les activités des mouvements sectai res.
Cetteproblématiquedevraitd'ailleursêtreenvisa-
gée en termes préventifs plutót qu'en termes répres-
sifs. Car toute intervention dans un contexte d'in-
fraction constatée est synonyme d'échec.
Selon Ie témoin, l'arsenal législatif existant est
suffisant pour combattrela délinquancequi pourrait
se commettre dans Ie cadre des sectes comme
d'ailleurs dans Ie cadre de toute autre société com-
mercialeou A.S.B.L.
Concernant les dispositions visant la séquestra-
tion arbitraire, M. Cambier constatenéanmoinsqu'il
n'y a généralement pas de réel emprisonnement phy-
sique dans les sectes. C'est pourquoi il serait peut
être souhaitabled'élargir la définition de la séques-
tration arbitraire de manieree couvrir également la
détention par la voiedecontraintes matérielles, phy-
siques ou morales (soumission aveugleau gourou ou
a une idee, déstabilisation mentale, etc).
3. Audition de M. J . Godbille, premier subs-
titut du procureur du Roi (parquet de Bruxel-
les)
LetémoignagedeM. Godbi Me repose sur son expé-
rienceau sein de la section financièredu parquet de
Bruxelles.
Le témoin a étéconfrontéau phénomènedes mou-
vements sectai res par lebiaisd'un dossier purement
financier qui concernait les dirigeants d'un groupe
multinational : la S.A. Pianto, dont lesiègesocial se
trouvaitau Grand-DuchédeLuxembourg. Cegroupe
avait pour objet la fabrication et la commercial isa-
tion d'un produit diététique mi rade diffuse par une
secte rel igieusedite des «Trois SaintsCoeurs », dont
lesfondateursétaient lesfrères Melchior.
Le 1"' octobre 1987, le tribunal correctionnel de
Bruxelles condamnait Robert Melchior notamment
pour infractions aux loisfiscales et aux lois coordon-
nées sur les sociétés commerciales, pour faux en
écritures et faits d'extorsion.
Certains membres de la secte, connuea Mons, ont
également fait l'objetd'une procédure judiciai re pour
enièvement de mineur.
La pol ice judiciai re a mené une longue et minu-
tieuse enquête sur les pratiques commerciales de
cette société. Dans ce type de dossiers, il est souvent
tres difficile de recueillir des preuves testimoniales.
Toutefois, la convergenced'une série d'indices a per-
mis, dans ce cas précis, d'établir qu'outre les délits
tui ge bijgevolg niet kon optreden, aangezien hij juris-
dictioneel niet bevoegd was.
De heer Cambier onderstreept ook dat als een
klacht in verband met de sekten wordt ingediend, dat
feit noodzakelijkerwijs een strafrechtelijke invulling
behoeft (vereniging met het oogmerk om misdrijven
te plegen, financiëleovertredingen, seksuele misdrij-
ven enz.) om na te gaan in hoeverre het feit van de
bestaande normen afwijkt, want onze wetgeving be-
vat geen enkele specifieke bepaling in verband met
de activiteiten van sektebewegingen.
Voor die problematiek lijkt een preventieve aan-
pak trouwens meer aangewezen dan een repressieve.
E I k optreden i n het raam van een vastgestelde over-
treding staat immers gelijk met een mislukking.
Volgens de getuige is devigerende wetgeving toe-
reikend om delinquentie uitgaande van sekten of
gepleegd in het raam van welke andere handelsven-
nootschap of v.z.w. ook, te bestrijden.
In verband met de bepalingen inzake willekeurige
opsluiting, stelt de heer Cambier evenwel vast dat er
bij de sekten doorgaans geen sprake is van een echte
fysieke gevangenneming. Daarom ware het wellicht
wenselijk de definitie van willekeurige opsluiting uit
te breiden zodat ook vrijheidsberoving door middel
van materiële, fysieke of morele dwang (het zich
blindelings onderwerpen aan de sekteleider of aan
een idee, geestelijke ontreddering enz.) in aanmer-
king komt.
3. Hoorzitting met de heer J . Godbille, eer-
ste substituut- procureur des Konings (parket
van Brussel)
De getuigenis van de heer Godbi Me is gebaseerd op
zijn ervaring in de financiële afdeling van het parket
van Brussel.
Degetuigewerd geconfronteerd met het verschijn-
sel van de sekten via een louter financieel dossier dat
betrekking had op de leiders van een multinational :
de N.V. Pianto, met zetel in het Groothertogdom
Luxemburg. Die N.V. vervaardigde een wonderbaar-
lijk dieetprodukt en bracht het op de markt. Het
werd verdeeld door een religieuze sekte, de sekte van
de « Drie Heilige Harten », die werd opgericht door
de gebroeders Melchior.
Op 1 oktober 1987 heeft de correctionele recht-
bank van Brussel Robert Melchior veroordeeld voor
overtredingen van de belastingwetgeving en van de
gecoördineerde wetten op de handelsvennootschap-
pen wegens valsheid in geschrifte en afpersing.
Ook tegen sommige leden van de in Bergen beken-
de sekte kwam er een rechtsgeding wegens ontvoe-
ring van een minderjarige.
De gerechtelijke politie heeft een lang en grondig
onderzoek gedaan naar de handelspraktijken van die
vennootschap. I n dergelijke dossiers is het vaak erg
moeilijk bewijzen door getuigen te verzamel en. Door
een aantal aanwijzingen met elkaar te verbinden,
konden in dit welbepaalde geval niet alleen fiscale
-313/7-95/96
[46]
fiscaux, il yavaitextorsion, violencemoraleetattein-
tea rautonomiedela volontédes adherents.
L'enquête a tenté de déterminer si la société en
question respectait les régies du jeu commercial. Or,
il s'est avéré qu'il n'y avait pas affectio socidiatis et
qu'il n'existait pas de réelle prise de risque. A l'exa-
men des comptes bancaires, il est apparu qu'il n'y
avait pas eu dépót de cautions. En outre, de faux
procès-verbaux d'assemblées générales ont été rédi-
gés pour des assemblees qui n'ont jamais eu lieu.
Outrediverses i nfracti ons visa nta éluder l'impót, de
nombreux faux en écritures (fiches de rémunéra-
tions, comptes individuels, etc.) ont été commis.
1 1 est particulièrement interessant de noter qu'au
travers de ces faits, il a également pu êtreétabli que
«la discipline du «groupe» était fondée sur une
« aliénation psychologique » provoquée et constituti-
ve de violence morale et une soumission sans condi-
tion exduant toute réaction constructive pendant la
présence dans Ie « groupe » et même ultérieurement
après la fuite de ce milieu » (cf. les attendus du
jugement du 1"' octobre 1987).
Les comportements sociaux des membres de la
secte, décrits notamment au travers du proces de
Mons, traduisent uneemprise, une manipulation au
moment du recrutement. Souvent les personnes con-
cernées vivent des moments difficiles et se trouvent
en position defaiblesse psychologique. Après un cer-
tain temps, l'attitude de convivialité observée au
départ au sein de la secte disparaït , a un point tel
que la personnenepeut plusquitter Ie groupe de son
plein gré. On assiste a un éloignement indult par
rapport a la familie et au milieu d'origine.
Par ailleurs, lesdroitsetobligations des membres
différent largement en fonction de la hiérarchie du
groupe. Ainsi, l'ascése imposée aux membres de la
secte n'est pas partagée par Ie gourou.
II est également fait usage de la langue de bols.
Les membres de la secte n'hésitent pas a mentir et
refusent toute forme d'audit externe qui pourrait
contredire les vérités proférées au sein du groupe.
1 1 est également apparu, au cours de l'enquête, que
les adherents sont obligés de verser leurs biens a la
secte. Les dons sont souvent considérables. E n s'atta-
quant aux biens de l'adhérent, on tentededéstructu-
rer sa personnalité en l'insécurisant. II est forcé de
resterauseindelasecte. La personnequi exprimesa
volonté d'en sortir devient un objet de haine et est
rejetée par Ie groupe.
En condusion, on constate, au niveau des actes
civilsetcommerciauxqui sont poses, une soumission
aveugle du sujet de droit a uneforce coercitive, a un
tiersdominateur, qui non seulement utilisela crédu-
lité d'autrui mals aussi trompe les membres de son
misdrijven, maar ook afpersing, morele geweldple-
ging en aantasting van de wilsautonomie van de
leden worden vastgesteld.
Het onderzoek heeft gepoogd vast te stellen of de
betrokken vennootschap de regels naleefde die in de
handel gangbaar zijn. Er is evenwel gebleken dat er
geen sprake is van affectio soddiatis en dat er geen
werkelijk risico werd gelopen. Uit het onderzoek van
de bankrekeningen is gebleken dat er geen borgsom-
men waren gestort. Bovendien werden valse versla-
gen van algemene vergaderingen opgesteld met be-
trekking tot vergaderingen die nooit hebben
plaatsgevonden. Naast tal van overtredingen dieer-
toe moesten dienen belastingen te omzeilen, werden
ook tal van gevallen van valsheid in geschrifte (loon-
fiches, individuele rekeningen enz.) gepleegd.
Het is bijzonder interessant vast te stellen dat
dankzij die feiten ook kon worden vastgesteld dat de
«discipline van de «groep » gebaseerd was op een
bewerkstelligde « psychologische vervreemding » en
aanleiding gaf tot moreel geweld en een onvoorwaar-
delijke onderwerping waarbij elke constructieve
reactieuitgesloten was tijdens de aanwezigheid inde
«groep» en zelfs nadien, nadat de leden uit dat
milieu waren weggevlucht» (zie de overwegingen
van het vonnis van 1 oktober 1987).
Uit de sociale gedragingen van de sekteleden, die
met name werden beschreven tijdens het proces van
Bergen, blijkt dat zij op het ogenblik van de werving
in de ban van de sekte zijn en worden gemanipu-
leerd. Vaak beleven de betrokken personen moeilijke
tijden en staan ze psychologisch zwak. Na bepaalde
tijd verdwijnt de oorspronkelijk gastvrije houding
van de sekte, en wel in die mate dat de persoon de
groep niet langer uit vrije wil kan verlaten. Er wordt
voor gezorgd dat het sektelid vervreemdt van zijn
familieen zijn oorspronkelijk milieu.
De rechten en plichten van de leden verschillen
voorts sterk naar gelang van de hiërarchie van de
groep. Zo geldt de ascese die aan de sekteleden wordt
opgelegd, niet voor de goeroe.
Er wordt eveneens een stereotiepe propaganda-
taal gebruikt. De sekteleden schrikken er niet voor
terug om te liegen en weigeren iedere vorm van
externe doorlichting die de waarheden die binnen de
groep worden verspreid, zou kunnen tegenspreken.
Tijdens het onderzoek is eveneens gebleken dat de
volgelingen verplicht worden hun goederen aan de
sekte te schenken. Het zijn vaak aanzienlijke giften.
Door de goederen van de volgeling in te pikken,
probeert men zijn persoonlijkheid aan te tasten door
hem een onveilig gevoel te bezorgen. H ij is verplicht
in de sekte te blijven. De persoon die de wens te
kennen geeft uit de sekte te stappen, wordt het voor-
werp van haat en wordt door de groep verworpen.
Op het stuk van de verrichte burgeri ij ke handel i n-
gen en daden van koophandel stelt men tot slot vast
dat het rechtssubject zich blind overlevert aan een
dwingende macht, aan een dominerende derde, die
niet alleen de goedgelovigheid van een ander ge-
[47]
313 / 7 - 95 / 96
groupe. II y a déstructuration de la personnalité,
violence morale et extorsion.
A la lumière de ces différents éléments,
M . Godbille insiste sur la nécessité d'une approche
pluridisciplinaire(commedans lecadredela grande
criminalité), ainsi que d'une central isation des infor-
mations.
Actuellement, aucunesection du parquet n'est di-
rectement en cha rge des dél i ts I i és a ux sectes, si bi en
qu'on nepeutfaireétat de statistiques quant a l'am-
pleur de ce phénomène. Les magistrats et les enquê-
teurs sont toujours saisis en fonction de l'infraction
constatée (atteintes aux personnes, captation
d'héritages, enièvement d'enfants, dél lts financiers,
affaires de mceurs, etc).
La plupart des dessiers relatifs aux sectes ont du
être classes sans suite faute de priorité et de moyens
matérielset humainssuffisants. Les enquêteurs dis-
ponibles sont commis a d'autres taches considérées
comme prioritaires.
Aucune Information en la matièren'a ététransmi-
seau témoin par les services de police, de la gendar-
merie ou de l'administration fiscale. II n'y a pas non
plus d'échanges de renseignements entre les diffé-
rentes sections du parquet, les magistrats étant te-
nus, de par leur fonction, a ne pas divulguer d'infor-
mations.
Peu de plaintes sont déposées. E Mes sont souvent
anonymes, peu précises et peu circonstanciées. 1 1 est
toutefois évident que si des dossiers aboutissaient
plus souvent, on assisterait sans nul doute a une
multiplication du nombredeces plaintes.
M. Godbille insisteégalement sur les limitesdela
territorialité du droit pénal face a une délinquance
parfaitement organiséeau niveau international.
Compte tenu du fait que ce ne sont pas les sectes
qui sont visées en tant que personnes morales, mals
les infractions commises par leurs membres, Ie té-
moin estime que l'arsenal législatif actuel est suffi-
sant. En cequi concernela prévention d'extorsion, il
serait cependant particulièrement utile de pouvoir
renverser la charge de la preuve, comme cela est déja
lecasdansla législation fiscale en matièred'avanta-
ges anormaux et bénévoles.
A la question desavoir s'il a subi personnellement
des pressions de la part de certains membres de
sectes, M . Godbille répond négativement.
Enfin, Ie témoin souligne que la prévention et
l'information (^) doivent rester la priorité essentiel Ie,
même s'il est évidemment nécessaire de donner aux
victimes d'agissements délictueux commis par des
sectes les moyens de se défendre efficacement. Toute
(^) Le témoin insiste tout particulièrement sur Ie róle des
églisesofficielles, descoursdereligion et de morale, déplorant une
éducation en cette matière trop deficiënte qui laisse prise aux
manipulationsdes sectes.
bruikt, maar ook de leden van zijn groep bedriegt. Er
is dus aantasting van de persoonlijkheid, moreel ge-
weld en afpersing in het spel.
In het licht van dieverschillende elementen onder-
streept de heer Godbille dat een pluridisciplinaire
aanpak (zoals voor de zware criminaliteit) en een
centralisering van de informatie noodzakelijk zijn.
Op dit ogenblik is geen enkele afdeling van het
parket direct belast met misdrijven in verband met
de sekten, zodat geen statistieken met betrekking tot
de omvang van het verschijnsel kunnen worden voor-
gelegd. De magistraten en de onderzoekers worden
altijd aangesteld naar gelang van het vastgestelde
misdrijf (aanrandingen van personen, erfenisbela-
ging, ontvoering van kinderen, financiële misdrijven,
zedenfeiten, ...).
De meeste dossiers betreffende de sekten moesten
worden geseponeerd omdat zegeen voorrang hadden
en er onvoldoende materiële en personele middelen
beschikbaar waren. De beschikbare speurders heb-
ben andere taken gekregen die als prioritair worden
beschouwd.
De getuige heeft ter zake geen enkele informatie
ontvangen van de pol itiediensten, de rijkswacht of de
administratie der belastingen. Er zijn evenmin in-
lichtingen uitgewisseld tussen de verschillende afde-
lingen van het parket, aangezien de magistraten
gelet op hun functie geen informatie mogen versprei-
den.
Er worden weinig klachten ingediend. Ze zijn vaak
anoniem, weinig nauwkeurig en weinig gedetail-
leerd. Het is evenwel duidelijk dat er meer klachten
zouden worden i ngediend wanneer vaker dossiers tot
een goed einde zouden worden gebracht.
De heer Godbille wijst tevens op de territoriali-
teitsgrenzen van het strafrecht in de strijd tegen een
perfect internationaal georganiseerde delinquentie.
Rekening houdend met het feit dat niet de sekten
als rechtspersonen worden geviseerd, maar de over-
tredingen die door hun leden worden begaan, is de
getuige van oordeel dat het huidige wettenarsenaal
toereikend is. Met betrekking tot de preventie van
afpersing zou het evenwel zeer nuttig zijn de bewijs-
last te kunnen omkeren, zoals dat reeds het geval is
in defiscalewetgevingophetstuk van abnormale en
goedgu nsti ge voordel en .
Op de vraag of hij persoonlijk onder druk is gezet
door bepaalde sekteleden, antwoordt de heer Godbil-
le ontkennend.
Tot slot onderstreept de getuige dat preventie en
voorlichting (^) absolute voorrang moeten krijgen, al
is het vanzelfsprekend noodzakelijk dat de slachtof-
fers van misdrijven begaan door sekten over doeltref-
fende verdedigingsmiddelen beschikken. Elke ge-
C) Het lid vestigt in het bijzonder deaandacht opderd van de
officiële l<erken, de godsdienstlessen en de lessen moraal en be-
treurt dat de opvoeding op dit stul< tekortschiet, wat de sekten
ru i mte bi edt voor man i pu I ati es.
-313/7-95/96
[48]
solution judiciaire n'est, selon lui, qu'un constat de
faillitedecetteaction préventive.
4. Audition deM.J .C. Van Espen, juged'i ns-
truction (Tribunal de première instance de
Bruxelles)
M. Van Espen retrace l'instruction qu'il a menée
du 12 décembre 1988 au 6février 1991 et qui a con-
duit a la condamnation de M. Pietro Maltese, alias
Norman Wil Mam, gourou de la secte Ecoovie (voir
également partie 4 du présent rapport), a trois ans
de prison et 2 000 francs d'amende par défaut. Le
jugement retient notamment une série de faux et
usage defaux, détournement defonds et escroquerie.
Les attendus du jugement soulignent « que l'examen
du dessier démontre dal rement que leprévenua mis
sur pied un mécanisme de délinquance spécifique,
parfaitement structuréet international, dont il con-
naissait tous les rouages; que ce prévenu entraïne
également par son activitéd'autres personnes a com-
mettre des infractions, qu'il abuse et trompe de ma-
niere systématique la confiance d'autrui, mettant
ainsi gravement en danger la sécurité indispensable
qui dolt protéger les relations f i na ncières (...) ».
Préalablement, Norman William semblerait éga-
lement avoi reu des ennuisavec la justicecanadienne
etfrangaise.
Tout comme le témoin precedent, M . Van Espen
insiste sur le fait que son instruction n'était pas
dirigée contre la secte. C'est en effet a l'occasion de
cette instruction qu'il a collationné bon nombre de
renseignements sur la maniere dont pouvait s'orga-
niser une secte et quels en étaient les dangers.
Le mode de vie des membres de la secte Ecoovie
s'inspiredes traditions indiennes; ils professent un
discours écologique et pacifiste. lis vivent dans des
conditions d'hygiène déplorables, sont soumis a des
jeunes répétés de sept jours, ne sont autorisés a dor-
mir quequelques heures par jour et travaillent sans
aucune protection sociale. Tout cela conduit a une
déstructuration de leur personnalité, a un déséquili-
bre tant physique que psychique.
La saisie de certains documents et photos peut
également faire penser a l'existence d'un réseau de
pédophilie. Aucun fait n'a cependant pu être prouvé.
En Franceet en Belgique, Norman William et un
de ses associés, M. Keteleer, ontcrééuneséried'asso-
ciations, A.S.B.L. et sociétés commercial es. Cesasso-
ciations a caractère écologique n'ont aucune activité
réelle si ce n'est d'attirer la sympathie de scientifi-
ques, religieux, médecins, diplomates, personnes
proches des Communautés européennes, ... et de
s'infiltrer dans des associationsofficielles. En marge
de ces activités, ilsauraient travaillépour lecompte
d'un homme d'affaire libanais impliqué dans des
rechtelijke oplossing is volgens hem slechts een be-
wijs van het mislukken van de preventieve actie.
4. Hoorzitting met de heer J.C. Van Espen,
onderzoeicsrechter (Rechtbanic van eerste aan-
leg van Brussel)
De heer Van Espen geeft een overzicht van het
onderzoek dat hij heeft gevoerd van 12 december
1988 tot 6 februari 1991. Het onderzoek leidde tot de
veroordeling bij verstek van Pietro Maltese, alias
Norman William, goeroe van de sekte Ecoovie (zie
ook deel 4 van dit verslag), tot een gevangenisstraf
van driejaar en een geldboete van 2 000 frank. I n het
vonnis wordt gewag gemaakt van een aantal feiten
van valsheid in geschrifteen gebruik van valse stuk-
ken, verduistering van geldmiddelen en oplichting.
De consideransen van het vonnis onderstrepen dat
«het onderzoek van het dossier duidelijk aantoont
dat de beklaagde een specifiek misdadig systeem had
opgezet, perfect gestructureerd en met internationa-
levertakkingen, waarvan hij alle onderdelen kende;
dat de beklaagde door zijn activiteit tevens andere
personen heeft aangezet tot het plegen van misdrij-
ven, dat hij het vertrouwen van anderen systema-
tisch misbruikten beschaamt, waardoor hij de veilig-
heid, die noodzakelijk is voor de financiële
betrekkingen, ernstig in gevaar brengt (...) ».
Vooraf was Norman William blijkbaar ook in aan-
varing gekomen met het Canadese en het Franse
gerecht.
Net zoals de vorige getuige onderstreept de heer
Van Espen dat zijn onderzoek niet tegen de sekte
was gericht. Ter gelegenheid van het onderzoek heeft
hij tal van inlichtingen ingewonnen over de wijze
waarop een sekte georganiseerd kan zijn en over de
mogelijke gevaren ervan.
De levenswijze van de leden van de Ecoovie-sekte
is gegrond op de tradities van de I ndianen; zij ver-
kondigen een ecologische en pacifistische leer. Zij
leven in deerniswekkende hygiënische omstandighe-
den, zijn onderworpen aan herhaaldelijke vastenpe-
riodes van zeven dagen, mogen slechts enkele uren
per dag slapen en werken zonder enig sociaal vang-
net. Datallesleidt tot de aftakeling van hun persoon-
lijkheid, tot een verstoring van zowel het lichamelijk
als het psychisch evenwicht.
Er werden documenten en foto's in beslag geno-
men, die in de richting van een pedofilienetwerk
leken te wijzen. Geen enkel feit kon evenwel worden
bewezen.
In Frankrijken in België hebben Norman William
en een van zijn medewerkers, de heer Keteleer, een
reeks verenigingen, v.z.w.'s en handelsvennoot-
schappen opgericht. Die verenigingen met een ecolo-
gisch oogmerk leggen geen echte activiteiten aan de
dag; alleen willen zij sympathie wekken bij weten-
schapsmensen, religieuzen, artsen, diplomaten,
mensen die banden hebben met de Europese Unie, ...
en in officiële verenigingen infiltreren. Naast die
activiteiten zouden zij hebben gewerkt voor rekening
[49]
313 / 7 - 95 / 96
fournitures de matériel militaire et d'uranium a
l'lran. Dans Ie cadre de cette affaire, un certain nom-
bre de «promissory notes», dont rauthenticité est
douteuse, auraient été retrouvées en pcssession des
deux hommes pour un montant de 420 millions de
francs belges.
M . Van Espen relèvecinq incidentsqui ontémaillé
l'instruction et qui ont pu en altérer Ie résultat :
1) la gendarmerie de Bruxel les aétabli un procès-
verbal initial, dénongant des faits en relation avec
Ecoovie et sollicitant la mise a l'instruction de ce
dossier. Le procureur du Rol a cependant décidé de
laisser le dossier a I 'Information. Lorsque Norman
Wil Mam fut place sous mandatd'arrêtquelques mois
plus tard et qu'une perquisition eu lieu, un premier
nettoyageavait déja été fait;
2) la chambre des mises en accusation a libéré
Norman William le lOavril 1989. Comme il était
sous le couvert d'un arrêté d'expulsion, M . Van Es-
pen s'est adressé a I 'Office des étrangers afin de
retarder celle-ci. Malgré les assurances regues, le
prévenu avait quitte leterritoi re vingt-quatreheures
plus tard;
3) sur l'ordre du commissaire Navez deTiIff, des
documents prélevésau chateau deSaint-Val, racheté
par Norman William, ont été en partie brülés, en
partie jetés dans une rivière toute proche, avant
toute perquisition. Lecommissairea étécondamnéa
six mois de prison en première instance;
4) M. Van Espen a adressé une commission roga-
toireau procureur du Rol afin devérifier rauthenti-
cité de «promissory notes » émises par les autorités
indonésiennes et retrouvées en possession de
M . Keteleer. Des responsables de la Chancellerie lui
ont demandéd'en reporter l'envoi suite a la négocia-
tion en cours d'un contrat entre la Belgiqueet l'lndo-
nésie pour le placement d'un métro a Djakarta. La
commission rogatoire ne fut jamais exécutée;
5) M. Van Espen n'a pu instruire, a proprement
parier, la vie associative de ce mouvement sectaire,
car ce point nefigurait pas dans sa saisine. II souli-
gne également qu'il n'était pas competent territoria-
lementpour instruiredesdélitscommisa l'étranger.
Letémoin indique, par ailleurs, qu'il existeactuel-
lement unefranchecollaboration entre les pouvoirs
judiciaireset la Süretédel'Etat.
1 1 constate que le phénomène des sectes est extrê-
mement difficile a définir en raison de sa structure,
des thèmes développés, de ses facettes et activités
variées, a la fois officielles ou officieuses, légales ou
illégales. Selon lui, l'ensembledescritèresdedange-
van een Libanees zakenman die betrokken is bij de
levering van militair materieel en uranium aan Irak.
I n verband met dat dossier zou een aantal «promis-
sory notes» — waarvan de authenticiteit twijfel-
achtig is — voor een bedrag van 420 miljoen Bel-
gische frank in het bezit van beide mannen
teruggevonden zijn.
De heer Van Espen verwijst naar vijf incidenten
die het onderzoek hebben doorkruist en mogelijk het
resultaat ervan hebben beïnvloed :
1) de Brusselse rijkswacht heeft een eerste pro-
ces-verbaal opgesteld waarin feiten in verband met
Ecoovie werden aangeklaagd, en waarin werd ge-
vraagd in verband met dat dossier een onderzoek in
te stellen. De procureur des Konings heeft evenwel
besl ist eerst het opspori ngsonderzoek voort te zetten.
Toen tegen Norman William enkele maanden later
een aanhoudingsbevel werd verleend, en een eerste
huiszoeking werd gedaan, bleek reeds heel wat be-
zwarend materiaal verdwenen;
2) op 10 april 1989 stelde de kamer van inbe-
schuldigingstelling Norman William in vrijheid.
Omdat William zich door een uitzettingsbesluit ge-
dekt wist, wendde de heer Van Espen zich tot de
Dienst Vreemdelingenzaken met de vraag om die
uitzetting te verdagen. Ondanks de verkregen waar-
borgen, had beklaagde vierentwintig uur nadien het
grondgebied al verlaten;
3) op bevel van commissaris Navez uit Tilff wer-
den documenten die in het door Norman William
opgekochte kasteel Saint-Val waren gevonden, deels
verbrand, deels in een rivier in de onmiddellijke
omgeving geworpen, nog vóór enige huiszoeking kon
plaatsvinden. De commissaris werd in eerste aanleg
tot een gevangenisstraf van zes maanden veroor-
deeld;
4) de heer Van Espen heeft een ambtelijke op-
dracht gericht aan de procureur des Konings tenein-
de na te gaan in hoever de door de Indonesische
overheid uitgegeven «promissory notes» die in het
bezit van de heer Keteleer werden teruggevonden,
authentiek zijn. Ambtenaren van de Kanselarij heb-
ben hem gevraagd om, gelet op de lopende onderhan-
delingen in verband met een mogelijk contract tus-
sen Belgiëen Indonesiëvoor de aanleg van een metro
in Djakarta, die ambtelijke opdracht uit te stellen.
Die opdracht werd nooit uitgevoerd;
5) de heer Van Espen heeft nooit een echt onder-
zoek naar het verenigingsleven van die sektebewe-
ging kunnen uitvoeren, want dat punt stond niet in
de saisine vermeld. Hij onderstreept tevens dat hij
niet territoriaal bevoegd was om een onderzoek naar
in het buitenland gepleegde misdrijven uit te voeren.
De getuige wijst er voorts op dat er momenteel
zeer vlot tussen degerechtelijkeoverheidsinstanties
en de Staatsveiligheid wordt samengewerkt.
Hij stelt vast dat het verschijnsel van de sekten
bijzonder moeilijk te omschrijven is, en wel om de
volgende redenen : de structuur van de sekten, de
thema's die erin aan bod komen, de uiteenlopende
aspecten en activiteiten van de sekten, zowel officieel
-313/7-95/96
[50]
rcsitédéfinis par la commission d'enquêtefrangaise
peuvent s'appliquer a la secte Ecoovie : déstabilisa-
tion mentale et captation de sentiments par Ie cha-
risme du gourou et les thèmes qu'il développe, exi-
gences financières et instigation d'adeptes a
commettre des escroqueries, rupture induite de la
société et de la familie, atteintes a rintégrité physi-
que, embrigadement des enfants et problématiquede
la captation psychologique, discours antisocial et re-
jet de la vie moderne, recours a des moyens illégaux
(escroquerie, faux et usage de faux, abus de confian-
ce), détournement des circuits économiques tradi-
tionnels (d.promissorynotes), structuredesA.S.B.L.
et des sociétés commerciales et tentative
d'infiltration des pouvoirs publics (via la «Fédéra-
tion mondiale des villes jumelées »).
Dans les mécanismes développés par les sectes, on
tented'aliéner et debarrer la route auxdroitsfonda-
mentaux visés a l'artide 10 de la Convention euro-
péenne des droits de l'homme et au titrell de la
Constitution beige (principalement les artides 11,
16, 19, 22, 23 et 27).
Selon M. Van Espen, notre arsenal législatif est
complet et permet de sanctionner les délits commis
en matière de familie : l'abandon, la non présenta-
tion, Ie rapt d'enfants, l'abus de confiance, l'art de
guérir, l'association de malfaiteurs, la calomnie, les
coups et blessures, volontaires ou non, Ie recel, les
faux et usages de faux, l'attentata la pudeur, leviol,
la prostitution, l'outrage public aux bonnes moeurs,
la non-assistancea personneen danger, les délits en
matière de stupéfiants, Ie non-respect de la législa-
tion sociale, etc. Cet arsenal juridique a encore été
renforcérécemment, notamment par la lol du 17 j uil-
let 1990 modifiant les artides 42, 43 et 505 du Code
pénal et y insérant un article43t)/s (Moniteur bëge
du 15 aoüt 1990) (champ d'application Ie plus large
possible en ce qui concerne l'infraction a la base du
blanchiment decapitaux) et la lol du 20 j ui Met 1990
relativea la détention préventivelMon/teurbafgedu
14 aoüt 1990) (ledélai de prescription en matière de
faux a été porté a 5 ans).
S'inspirant de l'artide 31 de la lol frangaise du
9 décembre 1905 relative a la séparation des églises
et de l'Etat, ainsi que des artides 322 et suivants
(association de malfaiteurs), 491 (abus de confiance)
et 496 (escroquerie) du Code pénal, letémoin suggère
d'insérer une disposition spécifique dans ce Code
visant :
als officieus, legaal als illegaal. Volgens hem kan het
geheel van de door de Franse onderzoekscommissie
gedefinieerde criteria inzake gevaarlijkheidsgraad
op de E coovi e-sekte worden toegepast : geestelijke
ontreddering en inspelen op gevoelens door het cha-
risma van de sekteleider en door de thema's die hij
bespeelt, financiële eisen en het aanzetten van de
leden tot oplichting, het veroorzaken van een breuk
met maatschappij en familie, aantastingen van de
fysieke integriteit, het meesleuren van de kinderen
en de problematiek van de psychologische manipula-
tie, het uitdragen van een antisociale boodschap en
het verwerpen van het moderne leven, aanwending
van illegale middelen (oplichting, valsheid in ge-
schrifteen gebruik van valse stukken, misbruik van
vertrouwen), omzeiling van de traditionele economi-
schecircuits (ziedepromissory notes), structuur van
de v.z.w.'s en van de handelsvennootschappen en
poging tot infiltratie in overheidsorganen (via de
«Wereldvereniging van zustersteden »).
In de door de sekten ontworpen mechanismen
poogt men het individu van zichzelf te vervreemden
en de fundamentele mensenrechten (zie artikel 10
van het Europees Verdrag tot bescherming van de
rechten van de mens en titel II van de Belgische
Grondwet (in hoofdzaak de artikelen 11, 16, 19, 22,
23 en 27) met voeten te treden.
Volgens de heer Van Espen is het, op grond van
onze wetgeving, perfect mogelijk de misdrijven ge-
pleegd in de familiale sfeer te bestraffen : achterla-
ting, ni et-aanmeld ing, ontvoer ing van kinderen, mis-
bruik van vertrouwen, oneigenlijk gebruik van de
geneeskunde, vereniging met het oogmerk om mis-
drijven te plegen, laster, al dan niet vrijwillig toe-
brengen van slagen en verwondingen, heling, vals-
heid in geschrifte en gebruik van valse stukken,
aanranding van de eerbaarheid, verkrachting, pros-
titutie, schennis van de goede zeden, het niet verle-
nen van bijstand aan een persoon die in gevaar ver-
keert, drugsmisdrijven, niet-naleving van de sociale
wetgeving enz. Onlangs nog werd dat juridisch in-
strumentarium nog versterkt, onder meer door de
wet van 17 juli 1990 tot wijziging van de artike-
len 42, 43 en 505 van het Strafwetboek en tot invoe-
ging daarin van een artikel 43t)/s (Belgisch Staats-
blad van 15 augustus 1990) (een zo ruim mogelijke
toepassingssfeer wat het misdrijf betreft dat ten
grondslag I igt van het witwassen van geld) en de wet
van 20 juli 1990 op de voorlopige hechtenis (Belgisch
Staatsbl ad yan 14 augustus 1990) (de verjaringster-
mijn voor valsheid in geschrifte werd op 5 jaar ge-
bracht).
Naar het voorbeeld van artikel 31 van de Franse
wet van 9 december 1905 over de scheidi ng tussen de
kerken en de Staat, alsmede van de artikelen 322 en
volgende (vereniging met het oogmerk om misdrijven
te plegen), 491 (misbruik van vertrouwen) en 496
(oplichting en bedriegerij) van het Strafwetboek,
stelt de getuige voor een specifieke bepaling in dat
Strafwetboek in te voegen, die ertoe strekt :
[51]
313 / 7 - 95 / 96
1. a protéger les victimes des dérives sectaires;
2. a sanctionner Ie non-respect de nos libertés,
notamment celles inscritesau titrell de la Constitu-
tion coordonnée;
3. a sanctionner lespersonnesenchargedel'orga-
nisation financièredeces mouvements.
Cettedispcsition pourrait être inséréeau titreVI
du Code pénal, intitulé «Des crimes et des délits
contrela sécuritépublique », chapitre M'^ : « Del'asso-
ciation formée dans Ie but d'attenter aux personnes
et auxpropriétés ». E Me pourrait être libel lée comme
suit :
«Seront punis d'un emprisonnement de deux a
cinqans et d'une amende de ...francs belges ou
d'une de ces deux pel nes seulement, ceux qui, par
vol e de fait, violences, menaces ou manoeuvres de
déstabilisation psychologique contre un individu,
soit en lui faisant craindre d'exposer a un dommage
sa personne, sa familie, ses biens ou son emploi, soit
en abusant de sa crédulité pour Ie persuader de
l'existencedefausses entreprises, d'un pouvoir ima-
ginaire OU de la survenance d'évènements chiméri-
ques, auront portéatteinteauxdroitsfondamentaux
visés au titrell de la Constitution coordonnée, en
l'ayant déterminé ou contraint a faire partie ou a
cesser de faire partie d'une association a caractère
religieux, culturel ou scientifique, a adhérer ou ces-
ser d'adhérer a une croyance ou une ideologie, a
contribuer ou cesser de contribuer a l'activité et au
financement de semblabi e association. »
Si l'on se dirigeait vers cette solution, il y aurait
également lieu d'apporter une modification a l'arti-
cle 10tarduCoded'instructioncriminelle(danslecas
d'Ecoovie, M . Van Espen avait connaissancedefaits
pour lesquels il n'était pas competent territoriale-
ment).
Enfin, Ie témoin formule les suggestions suivan-
tes :
— charger certains organismes ministériels com-
munautaires ou régionaux de collationner tous ren-
seignements utiles sur les sectes;
— informer la populationdudangerdessectesvia
les médias et les milieux scolaires;
— sur Ie plan administratif, renforcer les contro-
les exercés sur les A.S.B.L., tant au niveau compta-
blequ'au niveau du respect del 'objet soci al;
— sur Ie plan judiciaire, accroïtre les échanges
d'informations, tant au niveau national (gendarme-
rie, police judiciaire, polices locales et Süreté de
l'Etat) qu'au niveau international (Europol, Inter-
pol);
— inviter les parquets a être plus sensibles a la
problématiquedes mouvements sectaires;
1. slachtoffers van ontsporingen van de sekten te
beschermen;
2. niet-eerbiediging van onze vrijheden, met
name van die vrijheden die verankerd zijn in titel II
van de gecoördineerde Grondwet, te bestraffen;
3. de personen diezich bezighouden met de finan-
ciële organisatie van die bewegingen te bestraffen.
Die bepaling kon worden ingevoegd in titel VI van
het Strafwetboek, met als opschrift «Misdaden en
wanbedrijven tegen de openbare veiligheid »,
hoofdstuk I : «Vereniging met het oogmerk een aan-
slag te plegen op personen en eigendomsgoederen ».
Die bepaling zou als volgt gesteld kunnen zijn :
« M et gevangenisstraf van twee tot vijf jaar en met
geldboete van ... Belgische frank of met een van die
straffen alleen, worden gestraft zij die door feite-
lijkheden, gewelddaden, bedreigingen of door hande-
lingen strekkende tot psychologische ontreddering
van een individu, hetzij door hem angst in te boeze-
men dat hem persoonlijk, zijn gezin, zijn goederen of
zijn betrekking schade kan worden berokkend, hetzij
door zijn goedgelovigheid uit te buiten om hem zo te
overtuigen van het bestaan van valse ondernemin-
gen, van een denkbeeldige macht of van het zich
voordoen van niet-bestaande gebeurtenissen, defun-
damentele rechten als bedoeld in titel 1 1 van de ge-
coördineerde Grondwet hebben geschonden, door ie-
mand ertoe overhaald of gedwongen te hebben deel
uit te maken of niet langer deel uit te maken van een
vereniging met religieuze, culturele of wetenschap-
pelijke inslag, hem een geloofsovertuiging of een
ideologie te doen aanhangen of te doen afwijzen, hem
te doen bijdragen of niet langer te doen bijdragen tot
de activiteit en de financiering van een dergelijke
vereniging. »
Als men in de richting van die oplossing evolueert,
dient ook een wijziging te worden aangebracht in
artikel lOtar van het Wetboek van Strafvordering (in
het dossier Ecoovie had de heer Van Espen weet van
feiten waarvoor hij territoriaal niet bevoegd was).
Ten slotte stelt de getuige het volgende voor :
— een aantal ministeriële instanties — op ge-
meenschaps- of gewestvlak — ermee te belasten
allenuttigeinformatieinverband met de sekten inte
zamelen;
— de bevolking op het gevaar van de sekten te
wijzen via media en onderwijs;
— op administratief vlak de controles op de
v.z.w.'s, zowel de boekhoudkundige als die op de
naleving van het vennootschappelijk doel, te verster-
ken;
— op gerechtelijk vlak, de uitwisseling van infor-
matiezowel op nationaal vlak (rijkswacht, gerechte-
lijke politie, plaatselijke politiediensten en de
Staatsveiligheid) als op internationaal vlak (Euro-
pol, Interpol) te intensiveren;
— de parketten te verzoeken attenter te zijn voor
de problematiek van de sektebewegingen;
-313/7-95/96
[52]
— permettre aux associations de défense des vic-
times de se constituer partie civile;
— organiser l'aideaux victimes.
C. RESPONSABLES DES SERVICES DE POLI-
CE ET DE RENSEIGNEMENT
1. Audition de M. W. Deridder (commandant
de la gendarmerie)
(Synthese de I a partie publi que del 'audition)
M . Deridder concède, en premier lieu, que la con-
naissancequ'ont I es services de pol ice du phénomène
dessectes pourraitêtremeilleure. Cela est probable-
ment du au fait que celles-ci ressortent, a l'instar de
groupements phiicsophiques, de la liberté d'expres-
sion, de culte et de réunion et donc des droits et
libertés fonda mental es de I 'individu. L'exercice de
ces droits et libertés n'intéresse donc les services de
policequepourautantqu'il donnelieuadesdélitsou,
sans qu'on en soit déja a ce stade, a des troubles de
l'ord re public.
De plus, il faut bien admettrequel'intérêt portéa
la problématiquesectaireen E urope occidentale est
récent dans Ie chef de la population et des pouvoirs
publics. Enfin, il estacquisquelespersonnes, qui,au
contact de certaines sectes, ont été les victimes de
certaines pratiques malhonnêtes, ne sont générale-
ment pas pour autant disposées a témoigner ou a
porter plainteen cesens.
Letoutfait que les services de pol ice et la gendar-
merieontafairefaceaces«obstacles »qu'il n'estpas
toujours aisé de franchir, ce qui limite quelque peu
leur connaissance du sujet.
Le commandant de la gendarmerie fait aussi va-
loirqueladifficultéprincipalerésidedanslefaitqu'il
n'y a pas de véritable politique en la matière. Si les
autorités publiques parvenaient a en déterminer
une, la gendarmerie s'en trouverait moins démunie
et pourrait donc mieux orienter ses actions de recher-
che et sa collecte d'informations. A eet égard, les
servi ces de pol i ce ont a fai re a tel I ement de phénomè-
nes différents qu'i I apparaït grand temps de détermi-
ner ceux qui sont véritablement prioritaires.
M. Deridder plaidedoncen faveur d'une politique
de sécurité, dont un vol et serait consacré aux sectes.
II s'agira alors de décider si la gendarmerie s'en
occupeou non.
Plus général ement, les services de pol ice sont de-
mandeurs qu'on établisse des critères permettant de
déterminer si un groupement constitue ou non une
secte. Les critères retenus par la commission d'en-
quête frangaise semblent, a eet égard, être un bon
— de verenigingen ter verdediging van de slacht-
offers de mogelijkheid te bieden zich burgerlijke par-
tij te stellen;
— de slachtofferhulp te organiseren.
C. VERANTWOORDELIJKEN VAN DE POLI-
TIE-EN INLICHTINGENDIENSTEN
1. Hoorzitting met de heer W. Deridder
(commandant van de rijl<swacht)
(Samenvatting van tiet cpenbare gedeelte van de
hoorzitting)
De heer Deridder erkent in eerste instantie dat de
kennis die de politiediensten over het verschijnsel
«sekte » hebben, voor enige verbetering vatbaar is.
Dat is wellicht te wijten aan het feit dat sekten, net
zoals levensbeschouwelijke groeperingen, onder de
vrijheid van meningsuiting, van eredienst en van
vereniging en dus onder de fundamentele rechten en
vrijheden van het individu vallen. Die rechten en
vrijheden wekken alleen de aandacht van de politie-
diensten voor zover de uitoefening ervan aanleiding
geeft tot misdrijven of, als het niet zover komt, tot de
verstoring van de openbare orde.
Bovendien kan men niet ontkennen dat bevolking
en overheid in West-Europa pas recent belangstel-
ling voor het vraagstuk van de sekten hebben. Ten
slotte is ook gebleken dat mensen die, na contacten
met bepaalde sekten, het slachtoffer van bepaalde
oneeri ij ke praktij ken werden, doorgaans daarom nog
niet bereid zijn om te getuigen of om ter zake een
klacht in te dienen.
Dat al les maakt dat politie- en rijkswachtdiensten
tegen dergelijke — vaak niet makkelijk te overwin-
nen — «belemmeringen » moeten optornen, waar-
door zij slechts een vrij summiere kennis over het
onderwerp hebben.
De rijkswachtcommandant merkt ook op dat de
voornaamste moeilijkheid ligt in het feit dat ter zake
geen echt beleid wordt gevoerd. Mocht de overheid
erin slagen zo'n beleid uit te stippelen, dan zou de
rijkswacht zich minder machteloos voelen en dus
beter kunnen bepalen welke richting haar opspo-
ringswerk en het verzamelen van informatie moeten
uitgaan. I n dat verband valt nog op te merken dat de
politiediensten met zoveel verschillende verschijnse-
len worden geconfronteerd dat de tijd meer dan rijp
lijkt om te bepalen wat nu echt voorrang verdient.
De heer Deridder pleit daarom voor een veilig-
heidsbeleid, waarvan één onderdeel dan aan de sek-
ten gewijd zou zijn. Het zal dan zaak zijn te beslissen
of de rijkswacht zich daar dan al dan niet mee bezig
houdt.
Meer algemeen vragen de politiediensten dat een
lijst met criteria wordt aangelegd om uit te maken of
een bepaalde groepering al dan niet een sekte vormt.
De door de Franse onderzoekscommissie in aanmer-
king genomen criteria lijken ter zakealvast een goe-
[53]
313 / 7 - 95 / 96
pointdedépart. A l'évidence, cescritèresdoiventêtre
fonctionnels. Pour l'instant, la gendarmerie est, en
effet, amenée a s'i ntéresser a ce phénomène mais ses
efforts sont limités, dans la mesure oü unevéritable
définition fait défaut. Cela a pour conséquence que
l'approche est liée aux faits et est donc par essence
«réactive», alors qu'elle devrait, au contraire, être
« proactive ». De même, la formation et l'information
internes devraient être améliorées.
AuxyeuxdeM . Deridder, si la gendarmerie venait
a être chargée de cette mission, el Ie se devrait de
mettre sur pied un cycle d'information et de recher-
che, en vued'uneapprochepluridisciplinaireet inté-
grée du phénomène, que ce soit au niveau local,
supralocal et même international. Ce programme
devrait également préciser Ie róle des brigades sur Ie
terrain, notamment pour ce qui concerne l'informa-
tion auxécoles, aux jeunes et aux families.
En réponsea unequestion en cesens, Ie comman-
dant de la gendarmerie précise qu'il n'existe pour
l'instant, au sein du corps qu'il dirige, aucune défini-
tion — mêmeprovisoire — dela notion desecte.
La gendarmeries'intéressea desgroupementsqui
pourraient être classes comme tels, en partant de
leurs activités, surtout sur Ie plan pénal. Cette dé-
marche présente l'inconvénient d'entamer des en-
quêtes judiciaires sans connaïtre Ie contexte exact
dans lequel ces faits se situent.
M . Deridder renvoiea la solution adoptéeen 1981
pour les groupements dits «subversifs ». On a, a
l'époque, dressé une listedes groupements qui, selon
les différents services concernés, représentaient un
danger potentiel pour l'ordre public. Cette liste est
établie par Ie ministre de l'lntérieur, a la suite du
rapport fourni par la gendarmerie. Sur la base de
renseignements complémentaires, la liste est adap-
tée tous les six mois. Certains groupements sont
alors ajoutés et d'autres rayés. Depuis 1981, un rap-
port est régulièrement fait sur tous les groupements
qui setrouventencoresur la liste. Dans la liste figure
pour l'instant uneseulesecte.
Le commandant de la gendarmerie rappel Ie égale-
ment la difficuité, dans l'état actuel de la législation,
d'enregistrer et d'archiver des informations. 1 1 n'exis-
te donc pas de documentation «organisée» sur les
sectes.
II ajoute aussi qu'il peut apparaïtre opportun de
completer le Code pénal a ce même égard, sans pour
autant vouloir donner une définition trop complete
de la notion de «secte», qui finirait a la longue par
limiter lespossibilitésd'action. II serait préférablede
s'en référer a leur nocivitéou a leur dangerosité. Cela
de uitgangsbasis te zijn. Uiteraard moeten die crite-
ria praktisch toepasbaar zijn. Momenteel begint de
rijkswacht immers enige belangstelling voor de sek-
ten aan de dag te leggen, maar de inspanning die zij
in dat verband levert is beperkt omdat nergens dui-
delijk wordt bepaald wat een sekte nu precies is.
Gevolg : de aanpak is gebonden aan de feiten en is
dus per definitie* reactief », terwijl de aanpak, inte-
gendeel, «proactief » zou moeten zijn. Ook moeten
voorlichting en opleiding binnen de rijkswacht zelf
worden verbeterd.
De heer Deridder is van mening dat mocht de
rijkswacht die taak toegewezen krijgen, ze een voor-
lichtings- en opsporingscyclus zou moeten opzetten
om een pluridisciplinaire en geïntegreerde aanpak
van het verschijnsel mogelijk te maken op lokaal,
regionaal en zelfs internationaal vlak. Zo'n program-
ma zou tevens de rol moeten uitklaren van de briga-
des die op het terrein werkzaam zijn, met name wat
de voorlichting van scholen, jongeren en gezinnen
betreft.
Inspelend op een vraag in die zin preciseert de
rijkswachtcommandant dat momenteel in het korps
dat onder zijn leiding staat geen — ook geen voorlo-
pige — definitievan het begrip sekte voorhanden
is.
De rijkswacht buigt zich over groeperingen die als
zodanig zouden kunnen worden gerangschikt en
gaat daarbij vooral uit van hun activiteiten in de
strafrechtelijke sfeer. Een dergelijke werkwijze heeft
het nadeel dat gerechtelijke onderzoeken worden op-
gestart zonder over een juiste situatieschets van de
feiten te beschikken.
De heer Deridder verwijst naar deoplossingdiein
1981 voor de zogenaamd «subversieve» groeperin-
gen werd uitgewerkt. Toentertijd werd een lijst opge-
steld met de groeperingen waarvan de diverse be-
trokken diensten meenden dat zeeën gevaar voor de
openbare orde konden opleveren. Die lijst werd door
het ministerie van Binnenlandse Zaken in aanslui-
ting op een door de rijkswacht uitgebracht rapport
opgesteld. Op basis van aanvullende inlichtingen
wordt die lijst om de zes maanden aangepast. Som-
mige groeperingen worden aan de lijst toegevoegd,
andere geschrapt. Sinds 1981 worden geregeld rap-
porten opgemaakt over de groeperi ngen di e nog op de
lijst staan. Momenteel staat op die lijst één sekte
vermeld.
De rijkswachtcommandant wijst er ook op hoe
moeilijk het in de huidige stand van de wetgeving is
om inlichtingen te verzamelen en op te slaan. Over
de sekten is dus geen «aangelegde» documentatie
voorhanden.
H ij voegt daaraan toe dat het opportuun kan zijn
het Strafwetboek ter zake aan te vu II en, zonder daar-
om een al te volledige definitie van het begrip «sek-
te » te willen geven, wat uiteindelijk de actiemoge-
lijkheden zou beperken. Het verdient de voorkeur
zich te baseren op de mate waarin sekten gevaarlijk
-313/7-95/96
[54]
permettrait d'adapter plus aisément les listes de
groupements quand Ie besoin s'en fait sentir.
En outre, on pourrait prévoir dans Ie Code pénal
une disposition visant a pénaliser l'abus de la situa-
tion defaiblesse d'une personne, a l'instar decequi
existedéja en matièredeprostitution ou de traite des
êtres humains.
Pluslargement, lecommandant de la gendarmerie
fait val oir que son corps devrait disposer de moyens
supplémentaires, pas seulement en argent mals aus-
si enformation. Seposeaussi la question desécoutes
téléphoniques dans Ie cadre de recherches pro acti-
ves. Quel quesoit Ie service poli ei er retenu, l'autorité
devra préciser cequ'ellesouhaiteen obtenir. En fait,
un cadre suffisamment clair, bien défini et orienté
sur l'action est nécessaire.
D'ailleurs, en réponse a une question en rapport
avec les activités criminelles de la secte Aoum, Ie
général Deridderconfirmequelagendarmerieaurait
éprouvé des difficultés a obtenir des informations
préalables sur ces évènements. 1 1 estime, a eet égard,
que l'arrestation du leader de la secte a finalement
étéassez ra pi de.
Enfin, lecommandant confirmequ'il ya unecoopé-
ration de plus en plus grande entre les services de la
Süretédel'Etat et ceuxdela gendarmerie.
2. Audition de M. Ch. de Vroom, commissaire
général de la policejudiciaire
(Synthese de I a parti e publi que del 'audition)
M . de Vroom précise d'entrée que durant ces trois
dernièresannées, la policejudiciairea mené38inter-
ventions en matière de sectes. Ces interventions se
font de maniere réactive, la PJ étant un service es-
sentiel lement réactif. Cependant, Ie phénomène n'a
pas été attaque dans son ensemble. Plus générale-
ment, rutilisation de techniques spéciales en ce qui
concerne les sectes est pratiquement impossible.
D'une part, parce que les «infiltrants » courent de
trop grands dangers et, d'autre part, parce qu'on
n'est pas certai n qu'i Is sol ent a I 'abri d'une contrai nte
morale. A l'instar de ce qu'on fait pour les bandes
organisées, il y aurait peut-être unepossibilitéd'ap-
pliquer l'analysecriminelleaux groupements sectai-
res. Toutefois, la prudence est de mi se, dans la mes-
ure oü l'on risque de toucher a la libertéindividuelle.
L'intervenant est d'avis que l'observation est la
maniere la pi us douce d'aborder une secte et d'éviter
des probièmes. II est également possible d'utiliser
I 'Information latente, provenant des services de poli-
cede première ligne.
La difficuité essentielle réside dans Ie fait que
l'appartenance a une secte ne constitue pas une in-
of schadelijk zijn. Dat maakt het mogelijk de lijsten
met dergelijke groeperingen vlotter aan te passen op
het ogenblik dat daar behoefte aan is.
Voorts zou in het Strafwetboek een bepaling kun-
nen worden opgenomen om, naar analogie van wat
reeds inzake prostitutie of mensenhandel bestaat,
het misbruik van de zwakke positie waarin iemand
zich bevindt, strafbaar te stellen.
Om de problematiek wat te verbreden, merkt de
rijkswachtcommandant op dat zijn korps niet alleen
financieel maar ook op het vlak van de opleiding over
extra middelen dient te beschikken. Er is ook de
problematiek van de telefoontaps in het raam van
een proactief onderzoek. Om welke politiedienst het
ook gaat, de overheid moet preciseren wat zij daar
juist mee wil bereiken. In feite is een voldoende
scherp afgelijnd kader toegespitst op concrete actie
noodzakelijk.
In aansluiting op een vraag in verband met de
criminele activiteiten van de Aoumsekte, bevestigt
generaal Deridder overigens dat de rijkswacht moei-
lijkheden heeft ondervonden om voorafgaande infor-
matie over die activiteiten te verkrijgen. Gelet daar-
op, is hij van oordeel dat de sekteleider al bij al nog
vrij vlug kon worden aangehouden.
Tot slot bevestigt de commandant dat tussen de
diensten van de Veiligheid van de Staat en van de
rijkswacht almaar intenser wordt samengewerkt.
2. Hoorzitting met de heer Ch. de Vroom,
commissaris-generaal van de gerechtelijke po-
litie
(Samenvatting van liet openbare gedeelte van de
hoorzitting)
De heer de Vroom geeft meteen aan dat de gerech-
telijke politie de afgelopen driejaar 38 maal opgetre-
den is in dossiers met een sektarische inslag. Een en
ander gebeurt op reactieve wijze aangezien deGP in
wezen een reactieve dienst is. Het verschijnsel wordt
echter niet in zijn geheel aangepakt en zo is, meer in
het algemeen bekeken, de aanwending van speciale
technieken vrijwel onmogelijk als men met sekten te
doen heeft. Dat komt enerzijds doordat de under-
coveragenten teveel gevaar lopen en anderzijds om-
dat men er niet zeker van is dat die mensen niet
onder morele druk staan. Zoals dat met de georgani-
seerde bendes gebeurt, zou wellicht ook een onder-
zoek naar de criminaliteitsgraad van sektarische be-
wegingen kunnen worden verricht. Voorzichtigheid
is evenwel geboden want aan de individuele vrijheid
mag niet worden geraakt.
Despreker acht observatie de beste manier om een
sekte te benaderen en problemen te vermijden. Daar-
naast kan gebruik worden gemaakt van door de eer-
ste-lijnspolitie ingewonnen « latente » informatie.
De voornaamste moeilijkheid bestaat erin dat,
aangezien het lidmaatschap van een sekte/n segeen
[55]
313 / 7 - 95 / 96
fraction en soi. La police ne s'en occupe donc que
lorsqu'il y a infraction ou lorsqu'il y a un doutesur Ie
sort de personnes, notamment de mineurs d'age.
Pourtant, dans lesenceintes internationales, il est
peu question de la problématique sectaire. Pour
avoirfait partiedegroupes«TREVI » pendant douze
ans, l'orateur déclare n'en avoir jamais entendu par-
Ier.
Selon M . de Vroom, lest rol ssectes les plus impor-
tantes dans notre pays sont :
— la secteSahaya Yoga, a sesyeuxia plusdange-
reuse, puisqu'elle préconise la séparation entre la
mèreet I 'enfant;
— l'Eglise de Scientologie, dont Ie recrutement
s'opère même au sei n des services de pol ice;
— SükyóMahikari.
A titre d'exemple, l'intervenant citeaussi, parmi
les sectes présentes en Belgique, l'association «Nou-
vel age », la Fraternité blanche universelle, la secte
de l'abbéMotmans et l'Ordre du Temple Solaire.
En fait, pour aborder une enquête a ce sujet, les
membres de la PJ se posent sept questions :
1. La libertédes membres est-el Ie garantie?
2. Y a-t-il unedemanded'allégeance incondition-
nelle?
3. Les membres peuvent-ils recevoir des soins et
conservent-ils leur librearbitredans ledomainemé-
dical ?
4. L es membres sont-ilsobli gés de verser unecoti-
sation qui ne sert pas a la vocation proclamée du
groupe mals a l'enrichissement des dirigeants ?
5. Les mineurs regoivent-ils une protection suffi-
santedans lecadredela législation sur letravail, la
scolaritéet les soins médicaux ?
6. Próne-t-on une philosophie fanatique, allant
dans Ie sens d'une déstabilisation de l'Etat ou de
troubles graves de l'ordre public ?
M. deVroomajoutequela crédulité des adherents
est au départ frappante. Par la suite, ceux-ci perdent
leur librearbitre. La promesse d'un monde mei Meur
est om ni présente. A ce moment, des méca nismes
d'escroqueriesont mis en oeuvre a travers la promes-
se d'un profit intellectuel, psychologique et même
émotionnel. On en arrive alors a l'asservissement
psychiqueet physique.
Dans ce processus, la dominance du meneur est
essentielle. Les sectes sont d 'ai II eurs ledomained'un
certain typed'intellectuels, nourris souvent dethéo-
ries orientales et d'une recherche d'un autre monde.
On y rencontre ai nsi de nombreuses professions mé-
dicales et paramédicales, particulièrement dans Ie
domainede la psychologie.
Cependant, il faut bien constater que les person-
nes qui setrouventencorea l'intérieur d'une secte ne
déposent jamais plainte. Même lorsqu'elles en sor-
tent, les informations sont difficiles a recueillir, ce
qui compliqueencore letravail de la police.
misdrijf is, de politie alleen optreedt als misdrijven
gepleegd worden of onzekerheid bestaat omtrent het
lot van personen en met name van minderjarigen.
De spreker vindt het opvallend dat het sektarisch
vraagstuk zo weinig aandacht krijgt in internationa-
lekringen. Zo heeft hij er, in detwaalf jaar dat hij lid
van «TREVI >^groepen was, nooit van horen spre-
ken.
De belangrijkste sekten waarmee ons land te ma-
ken krijgt zijn volgens de heer de Vroom :
— de sekte Sahaya Yoga, die naar zijn gevoelen de
gevaarlijkste is omdat zij de scheiding van moederen
kind voorstaat;
— deScientology-kerk, diezelfs in politiekringen
leden ronselt;
— SükyóMahikari.
Bij wijze van voorbeeld vermeldt despreker onder
dein België actieve sekten ook de vereniging «Nou-
vë age», deUniverseleWitteBroederschap, de sekte
van priester Motmans en de Orde van de Zonnetem-
pel.
Alvorens terzake een onderzoek te starten, vragen
deleden van deGP zich in feite het volgende af :
1. Is de vrijheid van deleden gewaarborgd ?
2. Wordt van hen onvoorwaardelijke loyaliteit
geëist ?
3. Kunnen de leden verzorging krijgen en behou-
den zij op medisch gebied hun vrije wil ?
4. Zijn de leden verplicht een bijdrage te storten
die niet voor de officieel verkondigde roeping van de
groep maar voor verrijking van zijn leiders bestemd
is?
5. Genieten de minderjarigen voldoende bescher-
ming in het raam van de wetgeving op het vlak van
arbeid, onderwijs en geneeskundige zorg ?
6. Gaat de sekte met haar opvattingen de fanatie-
ke toer op in die zin dat zij de destabilisering van de
Staat of ernstige verstoring van de openbare orde
aanprijst ?
F rappant is volgens de heer de Vroom de aanvan-
kelijke goedgelovigheid van de aanhangers van die
bewegingen. In een volgend stadium laat hun vrije
wil het afweten. Alom weerklinkt de belofte van een
betere wereld. Op dat ogenblik duiken oplichtings-
mechanismen op, waarbij intellectueel, psycholo-
gisch en zelfs emotioneel gewin voorgespiegeld
wordt, met als eindresultaat totale psychische en
I ichamel ij ke onderwerpi ng.
De hele tijd lang speelt de leider een overheersen-
de rol . De sekten vormen ten andere ook het trefpunt
van een bepaald type van intellectuelen die vaak
hoog oplopen met oosterse theorieën en op zoek zijn
naar een andere wereld. Zo ontmoet men er tal van
medici en paramedici en dan vooral mensen met een
opleiding in de psychologie.
Men moet evenwel vaststellen dat niemand klacht
indient zolang hij of zij nog tot de sekte behoort en
dat zelfs ex-leden niet bijster loslippig zijn, wat het
voor de politie nog ingewikkelder maakt.
-313/7-95/96
[56]
Pour Ie reste, les infractions rencontrées Ie plus
souvent sont :
— I'escroquerie;
— rexerciceillégal dela médecine;
— la fraude fiscale;
— leblanchiment d'argent;
— un mauvais usage de la législation sur les
A.S.B. L.
M. de Vroom est d'avis que la législation beige
per met, pour l'essentiel, desantionner lesdélitscom-
misdanslecadred'uneorganisationsectaire. Cepen-
dant, certaines lois doivent être renforcées ou mieux
ei blees. L'orateursongeplus particulièrementa la lol
de 1965 sur la protection de la jeunesse, qui est a ses
yeux obsolete. On pourrait ainsi en arriver a la défi-
nition dela notion de«non-assistancea personneen
danger moral », qui est plus difficile a cerner. 1 1 y a
aussi lieu de revoir, a certains egards, la législation
sur les A.S.B. L.
M . de Vroom renvoie aussi aux 11 caractéristiques
que reprend Wilson, dans son ouvrage «Le leader
charismatique», pourdéfinir lessectes :
— on peutadhérera lasectelibrementet non par
la naissance;
— on est autorisé a se faire membre sur la base
d'une connaissance reconnue et visible par le diri-
geant de la secte, d'une expérience du vécu ou appri-
sed'un membre plus ancien;
— les caractéristiques de cette connaissance sont
exdusives et confidentielles. Qui ne s'en tient pas
aux régies est exclu;
— la secte se considére comme l'émanation d'une
élite, a une vision particuliere des choses et se con-
sidére i nvestie d'une mission spécifique;
— on y tend vers une perfection personnelle;
— il n'existe pas de différence principielle entre
prêtres et non-prêtres;
— I'occasion est donnée de manifester spontané-
ment son appartenance personnelle a la secte;
— la secte est hostile ou indifférente a toute vie
sociale et vis-a-vis de l'Etat;
— I 'appartenance a la secte est plus exdusive et
plus fermée que I 'appartenance a une religion;
— il est question d'une ideologie propre, recon-
naissableet identifiable;
— ceux qui ne respectent pas les régies sont consi-
dérés comme traïtres et sont punis ou exclus pour
leursfautes.
Le commissaire général souligne qu'en dehors de
quelques pointsqui relévent d'une forme de spiritua-
lisme, ces régies se rapprochent fort de cel les défi nies
pour la criminalitéorganisée.
Les procureurs généraux ont d'ailleurs donné de
cette criminalité une définition en hult points. Au
moins trois de ceux-ci se retrouvent dans les sectes :
Voor het overige zijn de meest voorkomende mis-
drijven :
— oplichting;
— onwettige uitoefening van de geneeskunde;
— belastingfraude;
— witwassen van geld;
— misbruik van de wetgeving opdev.z.w.'s.
Volgens de heer de Vroom volstaat de vigerende
Belgische wetgeving in de meeste gevallen om de in
het raam van sektarische bewegi ngen gepleegde mis-
drijven aan te pakken, wat niet wegneemt dat som-
mige wetten kunnen worden aangescherpt of speci-
fieker kunnen worden gemaakt. De spreker denkt
hierbij meer bepaald aan de wet van 1965 die hij
verouderd vindt. Zo zou het moeilijk te omschrijven
begrip « niet-verlenen van hulp aan personen die in
moreel gevaar verkeren » gehanteerd kunnen wor-
den, terwijl ook de wetgeving op de v.z.w.'s in een
aantal opzichten zou kunnen worden verbeterd.
De heer de Vroom verwijst tevens naar de 11 ken-
merken die door Wilson in zijn werk «Leieader
charismatique» worden opgesomd om sekten te defi-
niëren :
— men kan vrij en niet door geboorterecht lid
worden van een sekte;
— men mag aansluiten bij een sekte, op grond
van hetzij door de leider erkende en voor hem zicht-
bare kennis, hetzij doorzelf opgedane of bij eenouder
lid aangeleerde ervaring van de realiteit;
— de kenmerken van die kennis zijn exclusief en
vertrouwelijk. Wie zich niet aan de regels houdt,
wordt uitgesloten;
— de sekte beschouwt zich als de emanatie van
een elite, heeft een bijzondere kijk op de dingen en
acht zich belast met een specifieke opdracht;
— er is een streven naar persoonlijke volmaakt-
heid;
— er is geen principieel verschil tussen priesters
en ni et-priesters;
— allen krijgen de gelegenheid om spontaan te
tonen dat zij persoonlijk tot de sekte behoren;
— de sekte staat vijandig of onverschillig tegen-
over ieder maatschappelijk leven en tegenover de
Staat;
— het lidmaatschap van een sekte is exclusiever
en geslotener dan het aanhangen van een gods-
dienst;
— er issprakevan een eigen, herkenbareen iden-
tificeerbare ideologie;
— zij die de regels niet naleven worden als verra-
ders beschouwd en voor hun misstappen gestraft of
uitgesloten.
De commissaris-generaal wijst erop dat die regels,
enkele tot een vorm van spiritualisme behorende
punten niet te na gesproken, erg dicht liggen bij die
welke voor de georganiseerde misdaad gelden.
Van de door de procureurs-generaal in acht pun-
ten gegeven definitievan dat type van criminaliteit
zijn er ten minste drie terug te vinden bij de sekten :
[57]
313 / 7 - 95 / 96
hiërarchie, punition et infiltration dedivers milieux,
qu'ils soient de la politique, de la presse, etc.
Cependant, si les services de police s'adaptent pe-
tita petit a différentesformesdecriminalité, l'adap-
tation au phénomène sectaire est plus difficile,
puisqu'un specialiste devrait êtrea la fois spécialisé
dans les domai nes de la fi nance, de la protection de la
jeunesse, des mécanismes propres a l'escroquerie, ...
En réponsea unequestionencesens, M .deVroom
confirme qu'il y a peu de contacts a ce sujet avec ses
collègues des services de police étrangers.
En réponsea uneautrequestion, l'orateur ajoute
que la PJ n'a pas les moyens de s'intéresser, de
maniere systémati que, auxsectes, notamment parce
que les effectifs sont déja notoirement insuffisants
pourfairefacea la criminalitéorganisée. Etantdon-
né Ie nombre d'heures que les groupes d'observation
et que les infiltrants doivent prester pour la délin-
quancehabituelle, la problématiquedessectesest un
probième secondaire pour les services de police.
Enfin, M. de Vroom ajoute que dans les enquêtes
qu'il a menées, il n'a jamais pu constater que les
sectes étaient liées a des personnes ayant des pou-
voirs de décision importants, dans Ie monde politi-
que, économique, etc.
3. Audition de M. P. Georis, chef du Service
Général du Renseignement et de la Sécurité
des forces armées (SGR)
M. GsDr/sindiquequeleSGR s'est i ntéressé spora-
diquement aux sectes et surtout aux buts qu'elles
poursuivaient, dans Ie cadre du système d'habilita-
tion de sécurité qui permet de définir Ie degré de
confianceaccordéa un individu en vuedelui confier
certaines responsabilités au sein des forces armées.
Les habilitations de sécurité donnent lieu a une ap-
préciation de la fragilité psychologique des person-
nes, d'unepart, et de leur appartenanceéventuellea
des mouvements extrémistes, d'autre part. Les en-
quêtes portent non pas sur les sectes elles-mêmes,
mals sur Ie danger que peut présenter un individu
pour les forces armées, comptetenu deson apparte-
nancea une secte et deson degré de dépendance vis-
a-vis de celle-ci, y compris d'éventuels probièmes
financiers qui pourraient l'entraïner a adopter des
comportements engendrant uneformed'instabilité.
Par ailleurs, Ie SGR a parfoisétéamenéa rassem-
bler des informations sur certaines sectes a la de-
mande des autorités militaires. Quant aux éventuel-
les menées subversi ves de certai ns groupes sectai res
vis-a-vis de l'Etat, selon Ie témoin, cette question
relève plutót des services de la Süreté de l'Etat.
Les agissements de la secte Aoum au J apon et les
suïcides ou assassinats lies a l'Ordre du Temple So-
laire onta nouveau attirél'attention du SGR sur les
dangers potentiels que pouvait présenter Ie phéno-
hiërarchie, bestraffing en infiltratie van diverse
kringen (de politieke wereld, de media en dergelijke).
Terwijl de politiediensten zich geleidelijk aan di-
verse vormen van misdaad weten aan te passen,
verloopt die aanpassing aan het sektarisch gebeuren
minder vlot, aangezien sekten-specialisten tegelijk
een financieel deskundige dienen te zijn, onderlegd
zijn in jeugdbescherming en voorts precies weten hoe
oplichters een slag slaan ...
In antwoord op een daaromtrent gestelde vraag
bevestigt de heer de Vroom dat hij in die aangelegen-
heden niet veel contacten heeft met zijn collega's van
buitenlandse politiediensten.
I n antwoord op een andere vraag deelt de spreker
mee dat deGP niet de middelen heeft om zich syste-
matisch bezig te houden met de sekten omdat haar
personeelsbezetting reeds apert ontoereikend is om
het hoofd te bieden aan de georganiseerde misdaad.
Gelet op het aantal uren dat de observatieteams en
de undercoveragenten moeten presteren als het om
de gewone misdadigheid gaat, is de problematiek van
de sekten voor de politiediensten bijkomstig.
Ter afronding merkt de heer de Vroom nog op dat
hij bij de door hem gevoerde onderzoeken nooit heeft
kunnen vaststellen dat de sekten bindingen zouden
hebben met beleidmakers in de politiek, de bedrijfs-
wereld, enz.
3. Hoorzitting met de heer P. Georis, hoofd
van de Algemene Dienst Inlichting en Veilig-
heid van de strijdkrachten (ADIV)
De heer Georis merkt op dat de ADIV slechts spo-
radisch belang heeft gesteld in de sekten, en meer in
het bijzonder in de doel stellingen die ze nastreefden.
Dat gebeurde in het raam van de regeling van de
veiligheidshabilitatieaan de hand waarvan de mate
van vertrouwen kan worden bepaald die aan het
individu wordt geschonken teneinde hem binnen de
strijdkrachten bepaalde verantwoordelijkheden te
geven. De veiligheidshabilitaties geven aanleiding
tot een inschatting van de psychologische kwetsbaar-
heid van de personen enerzijds en van hun eventuele
lidmaatschap van extremistische bewegingen ander-
zijds. Het onderzoek betreft niet de sekten zelf, maar
wel het gevaar dat een individu kan betekenen voor
de strijdkrachten, gelet op zijn lidmaatschap van een
sekte en de mate waarin hij van die sekte afhankelijk
is, met inbegrip van eventuele financiële problemen
die zouden kunnen leiden tot het verwerven van
gedrag dat een vorm van instabiliteit teweegbrengt.
Bovendien heeft de ADI V soms op verzoek van de
militaire overheid informatie ingewonnen over be-
paalde sekten. Mogelijke subversieve activiteiten
van bepaalde sekten ten aanzien van de Staat beho-
ren volgens de getuige veeleer tot het domei n van de
diensten van de Staatsveiligheid.
H et optreden van de « sekte van de hoogste waar-
heid »inj apan en dezelfmoorden of moorden die met
de Orde van de Zonnetempel verband houden, heb-
ben de aandacht van de ADIV opnieuw gevestigd op
-313/7-95/96
[58]
mène des sectes, et plus particulièrement les mani-
festations de tendances extrémistes.
Concernant Ie risque éventuel de constitution de
groupes sectai res au sei n des forces armées et, conco-
mitamment, les risques lies a rutilisation abusive
d'informations dassifiées ou de pièces d'armement,
M . Georis estimeque Ie nombrede personnes suscep-
tibles d'appartenir OU d'êtreen contact avec unesecte
est tres marginal.
II ajoutequ'il n'a eu connaissanced'aucun rensei-
gnement (y comprisdela part de la Süretédel'Etat)
permettant de croire que des militaires seraient
membres de la secte Moon. Par contre, un militaire
évoluedans la sphèrede rEglisedeScientologie par
I 'intermediaire de membres desa familie.
Letémoin indiqueencorequ'a sa connaissance, il
n'y a pas eu de contacts entre la secte Ecoovie et les
services secrets.
A laquestion desavoirsi l'appartenanced'un mili-
tairea unesecte qui pratiquela déstabilisation men-
tale ne représente pas en sol un danger pour les
forces armées, M. Georis répond que l'élément de
risque est touj OU rs présenté partirdu moment oü on
confie certaines responsabilités a une personne. Si
el Ie est membred'un groupe sectai re, on essaye, dans
lecadredes habilitations desécurité, dedéterminer
quel est son degré de dépendance vis-a-vis de ce
groupe. Ces informations sont transmises a la hié-
rarchie, qui peut toujours intervenir si elleconstate
unemodification dans Ie comportement del 'individu
en question.
M . Georis déclare, par ailleurs, que la coopération
avec la Süreté de l'Etat, notamment l'échange d'in-
formations concernant les sectes considérées comme
nuisibles, est insuffisantea l'heureactuelle.
La collaboration du SGR avec la plupart des servi-
ces de renseignements étrangers est, par contre, ex-
cellente. A ce jour, Ie SGR ne leur a toutefois pas
demandé d'informations a propos de sectes, étant
donnéqu'il s'intéresseprioritairementaux individus
et non aux mouvements sectai res. Pour la même
raison, Ie SGR estime qu'il n'est pas nécessaire de
travailler avec des informateurs dans cedomaine.
D. REPRESENTANTS DE SERVICES ADMI-
NISTRATIES ET D'ORGANISMES RELEVANT
DESAUTORITESFEDERALESOU COMMUNAU-
TAIRES
1. Audition de M. J . Spreutels, président de
la cellule de traitem ent des informati onsfinan-
cières
M. Spreutels indiquequela cellule de tra itement
des informati ons f inancières n'a, a cejour, pasencore
pu identifier de cas concret de blanchiment de capi-
de potentiële gevaren die het verschijnsel sekten, en
meer in het bijzonder de manifestaties van extremis-
tische tendensen, zou kunnen inhouden.
Wat het gevaar betreft dat er binnen de strijd-
krachten sektarische groepen zouden ontstaan, en
daarmee samenhangend, de gevaren verbonden aan
misbruik van geheime informatie of wapens, is de
heer Georis van oordeel dat slechts een zeer klein
aantal personen in aanmerking komt om tot een
sekte te behoren of ermee i n contact te staan .
H ij voegt hieraan toe dat hijzelf over geen enkele
inlichting (met inbegrip van inlichtingen van de
Staatsveiligheid) beschikt op basis waarvan zou kun-
nen worden verondersteld dat militairen lid zouden
zijn van de Moon-sekte. Eén militair heeft evenwel
contacten met de Scientology-kerk via leden van zijn
gezin.
De getuige voegt hier nog aan toe dat er bij zijn
weten geen contacten zijn geweest tussen de sekte
Ecoovie en de geheime diensten.
Op de vraag of het feit dat een militair lid is van
een sekte die aan mental e destabilisatie doet, op zich
geen gevaar inhoudt voor de strijdkrachten, ant-
woordt de heer Georis dat het element gevaar steeds
aanwezig is zodra men iemand bepaal de verantwoor-
delijkheden toevertrouwt. Wanneer iemand lid is
van een sekte, probeert men in het raam van de
veiligheidshabilitaties uit te zoeken in welke mate
diepersoon afhankelijk isvan diesekte. Dieinforma-
tie wordt doorgespeeld naar de hiërarchie, die steeds
kan ingrijpen wanneer ze een wijziging vaststelt in
het gedrag van de betrokkene.
De heer Georis verklaart voorts dat de samenwer-
king met de Staatsveiligheid, meer bepaald wat de
uitwisseling van informatie over als gevaarlijk be-
schouwde sekten betreft, momenteel onvoldoende is.
De samenwerking van de ADIV met de meeste
buitenlandseinlichtingendiensten verloopt dan weer
uitstekend. Tot op heden heeft de ADI V hen evenwel
geen informatie gevraagd in verband met sekten,
aangezien de dienst hoofdzakelijk aandacht heeft
voor personen en niet voor sektarische bewegingen.
Om dezelfde reden is de ADIV van oordeel dat het
niet nodig is dat op dat vlak met informanten wordt
gewerkt.
D. VERTEGENWOORDIGERS VAN ADMINI-
STRATIEVE DIENSTEN EN INSTELLINGEN DIE
ONDER DE FEDERALE OF GEM EENSCHAPS-
OVERHEID RESSORTEREN
1. Hoorzitting met de heer J . Spreutels,
voorzitter van de cel voor financiële informa-
tieverwerking
De heer Spreutels stipt aan dat de cel voor finan-
ciële informatieverwerking tot op heden nog geen
concrete gevallen heeft kunnen ontdekken waarbij
[59]
313 / 7 - 95 / 96
taux provenant, directement ou indirectement, de
l'activité d'une secte.
A partir destextes légauxen vigueur en Belgique,
a savoir, d'une part, l'artide 505, alinea 1"', 2°, 3° et
4°, du Code pénal et, d'autre part, la lol du 11 janvier
1993 relativea la prévention derutilisation du systè-
me financier aux fins du blanchiment de capitaux
{M on iteurbd ge du 9février 1993), tellequemodifiée
par la lol du 7 avril 1995 (Moniteur bdgedu 10 mal
1995), il est possible de définir les comportements
visés sur la base de trois catégories :
— la con version ou Ie transfert de capitaux ou
d'autres biensdans lebut dedissimuler ou dedégui-
ser leur origine illiciteou d'aider toute personnequi
est impliquée dans la réalisation de l'infraction d'oü
proviennent ces capitaux ou ces biens, a échapper
aux conséquences juridiques de ses actes. II s'agit
d'une dissi mulation active;
— I'acquisition, la détention ou l'utilisation de
capitaux OU debiensdont on connaït rorigineillicite.
Ce comportement vise des personnes qui peuvent
être plus étrangères a l'infraction principale, notam-
ment tous les intermédiaires économiques et finan-
ciers. Ce comportement peut s'apparenter au recel
élargi;
— defagon plus large, tout comportement qui vise
la dissi mulation ou Ie déguisement de la nature, de
l'origine, de remplacement, de la disposition, du
mouvement ou de la propriété des capitaux ou biens
donton connaït rorigineillicite. Danscecas, la dissi-
mulation n'implique pas la réalisation d'un acte ma-
tériel sur les biens il lid tes. II peuts'agird'unesimple
abstention ou d'une fausse déclaration ayant pour
objet dedissimuler la véritable origine des biens.
Sur Ie plan pénal, lelégislateur beige a optépar la
lol du 17juillet 1990modifiant Iesartides42, 43et
505 du Code pénal etinsérantun nouvel article43t)/s
danscemêmeCode(Mon/teL/rt)afgedu 15 aoüt 1990)
pour un champd'application Ie plus large possible en
cequi concerne l'infraction a la basedu blanchiment.
En effet, chaque avantage patrimonial qui pro-
vient d'un crime, d'un délit ou d'une infraction quel-
conque, ainsi que l'avantage patrimonial qui lui est
substitué OU les revenus de eet avantage, ou ce qui
leur est substitué, peuvent mener a l'application de
l'artide 505 du Code pénal. Cet artidea été modifié
par la lol du 7 avril 1995, de sorte que Ie délit de
blanchiment n'est plus simplement un recel élargi
mals bi en un délit autonome.
Par contre, pour ce qui est de l'approche préventi-
ve, la lol du 11 janvier 1993 précitée (transposition
de la di rective europeen nen° 91/308 du 10 juin 1991)
ne vise que les formes les plusgravesdela criminali-
té, énumérées limitativement. 1 1 s'agit dela crimina-
lité organisée, du trafic illicite de stupéfiants, du
trafic illicite d'armes, de biens et de marchandises,
du trafic de main-d'ceuvre dandestine, du trafic
geld dat direct of indirect voortkomt uit de activitei-
ten van een sekte, wordt witgewassen.
Op grond van de in België vigerende wetten, met
name enerzijds artikel 505, eerste lid, 2°, 3° en 4°,
van het Strafwetboek, en anderzijds de wet van
11 januari 1993tot voorkoming van het gebruik van
het financiële stelsel voor het witwassen van geld
(Belgisch Staatsblad van 9 februari 1993), gewijzigd
bij de wet van 7 april 1995 (Belgisch Staatsblad van
10 mei 1995), kunnen de beoogde handelingen in een
drieledige definitie worden omschreven :
— de omzetting of overdracht van geld of activa
met de bedoeling de illegale herkomst ervan te ver-
bergen of te verdoezel en of een persoon die betrokken
is bij een misdrijf waaruit dat geld of die activa
voorkomen, te helpen ontkomen aan de rechtsgevol-
gen van zijn daden. Dit komt neer op actief verber-
gen;
— de verwerving, het bezit of het gebruik van geld
of activa waarvan men de il legale herkomst kent. Die
handelswijze doelt op personen dieeventueel minder
te maken hebben met het oorspronkelijke misdrijf,
met name al Ie economische en financiële tussenper-
sonen. Een dergelijke handelswijze vertoont ver-
wantschap met heling in ruime zin;
— in ruimere zin, elke handelwijze die strekt tot
het verhelen of verhullen van de aard, oorsprong,
vindplaats, vervreemding, verplaatsing of eigendom
van geld of activa waarvan men de illegale herkomst
kent. I n dat geval houdt het verbergen niet in dat er
een materiële daad wordt gesteld met de illegale
activa. Het kan gaan om een valse verklaring of het
eenvoudigweg niet afleggen van een verklaring met
de bedoel i ng de werkel ij ke oorsprong van de activa te
verbergen.
Op het stuk van het Strafrecht heeft de Belgische
wetgever via de wet van 17 juli 1990 tot wijziging
van de artikelen 42, 43 en 505 van het Strafwetboek
en tot invoeging van een artikel 43bis in hetzelfde
Wetboek (Belgisch Staatsblad van 15 augustus 1990)
voor een zo ruim mogel ij k toepassi ngsgebied gekozen
wat het misdrijf betreft dat aan de basis van de
witwasoperatie ligt.
Artikel 505 van het Strafwetboek is van toepas-
sing op elk vermogensvoordeel dat voorkomt uit on-
geacht welke misdaad, wanbedrijf of misdrijf, alsook
op het vermogensvoordeel dat in de plaats van dat
voordeel is gesteld of de inkomsten uit dat voordeel,
of wat in de plaats van die inkomsten is gesteld. Dat
artikel werd gewijzigd bij de wet van 7 april 1995,
zodat het witwassen van geld geen afgeleide vorm
van heling meer is, maar een op zich staand wanbe-
drijf.
I n het raam van de preventieve aanpak is de bo-
venvermelde wet van 11 januari 1993 (de omzetting
in Belgisch recht van de Europese richtlijn n' 91/308
van 10 juni 1991) slechts van toepassing op de
zwaarste vormen van misdaad, die in een limitatieve
opsomming zijn vermeld. Het betreft georganiseerde
misdaad, illegaledrugshandel, illegale handel in wa-
pens, goederen en koopwaren, handel in clandestiene
-313/7-95/96
[60]
d'êtres humains, de l'exploitation de la prcstitution,
du trafic illicite d'hormones, du trafic illicite d'orga-
nes OU de tissus humains, de la fraude au préjudice
des interets financiers de TUnion européenne, de la
fraudefiscalegraveet organisée, de la corruption de
fonctionnaires publics, des dél lts boursiers, del 'appel
public irregulier a l'épargne, de l'escroqueriefinan-
cière, de la prise d'otages, du vol ou de l'extorsion a
l'aidedeviolencesou demenacesetdela banquerou-
tefrauduleuse.
Lacelluledetraitementdesinformationsfinanciè-
res créée par ladite lol et placée sous Ie controle
conjoint des ministres de la J usticeet des Finances,
est dirigée par un magistrat, détaché du parquet. 1 1
s'agit d'une autorité administrative autonome qui
prend ses déci slons en toute indépendance et dont la
finalité est en fait essentiellement judiciaire. Lors-
que I 'analyse des informati ons dont el Ie dispose reve-
le un indicesérieuxdeblanchiment au sensdela lol,
elle dolt en saisir Ie procureur du Rol de Bruxelles,
auxfins de poursuites pénaleséventuelles.
Chargéederecevoir lesdéclarationsdesoupgon de
blanchiment émanant des organismes financiers, la
cellule peut se faire communiquer tous renseigne-
ments utiles par les organismes financiers, les servi-
ces de police et les services administratifs de l'Etat.
Les autorités de controle du secteur financier, tel Ie la
Commission bancaire et financière, sont tenues de
faire part a la cellule de certaines informations en
matière de blanchiment. Des accords de coopération
ont également été signés avec des autorités étrangè-
res similaires.
Du P^décembrel993au30avril 1996, lacellulea
transmis 365 dossiers regroupant 4 170 déclarations
de soupgon (soit 55,9 % de l'ensemble des 7 640 dé-
clarations regroupées en 1 686 dossiers distincts) au
parquet, qui portent sur un montant de 50,8 mil-
liards de francs. Une série de dossiers ont pu aboutir
au démantèlement de réseaux lies a la criminalité
organisée.
Selon Alain Lallemand, plus de quarante sectes
importantes sont établies en Belgique et au Luxem-
bourg. Celles-ci représenteraient un patrimoine im-
mobilierdeplusieursmilliardsdefrancset un chiffre
d'affaires annuel qui secompteen centaines de mil-
lions de francs. Cette masse financière serait accu-
mulée notamment grace au recours a des sociétés-
écrans, paradis fiscaux et montages financiers, a
l'utilisation de main-d'osuvredandestine, a diverses
formes d'escroqueries et surtout a la fraude fiscale
pratiquée a grande echel Ie. La masse de capitaux
blanchis par ces groupements devrait donc être im-
portant.
Le dispositif anti-blanchiment est-il de nature a
faire face a ce phénomène? En ce qui concerne le
voletpénal, il neseposeguèredeprobièmes puisqu'il
werkkrachten, mensenhandel, exploitatie van de
prostitutie, illegale handel in hormonen, illegale
handel in menselijke organen of weefsels, fraude ten
nadele van de financiële belangen van de Europese
Unie, ernstige en georganiseerde fiscale fraude, om-
koping van overheidsambtenaren, beursmisdrijven,
het onwettig openbaar aantrekken van spaargelden,
financiële oplichting, gijzeling, diefstal of afpersing
met geweld en bedreigingen bedrieglijke bankbreuk.
De cel voor financiële informatieverwerking, die
bij die wet werd opgericht en onder het gezamenlijke
toezicht van de ministers van J ustitie en Financiën
werd geplaatst, wordt geleid door een magistraat die
vanuit het parket werd gedetacheerd. H et betreft een
autonome administratieve overheid die haar beslis-
singen in vol strekte onafhankelijkheid neemt en met
een in feite hoofdzakelijk gerechtelijke finaliteit.
Wanneer de analyse van de informatie waarover de
cel beschikt, uitwijst dat er ernstige aanwijzingen
zijn dat er sprake is van een witwasoperatiezoals die
in de wet wordt omschreven, moet de cel de zaak
aanhangig maken bij de procureur des Konings van
B russel , dl e vervol gens een straf rechtel ij k onderzoek
kan instellen.
De cel is de organisatie waar financiële instellin-
gen kunnen melden dat ze een witwasoperatie ver-
moeden. De cel kan dan ook alle nuttige informatie
opvragen bij de financiële instellingen, de politie-
diensten en de administratieve diensten van de over-
heid. De controle-instellingen van de financiële sec-
tor, zoals de Commissie voor het Bank- en
Financiewezen, zijn verplicht bepaalde informatie
inzake witwasoperaties aan de cel te melden. Er
werden ook samenwerkingsakkoorden ondertekend
met verwante buitenlandse instanties.
Tussen 1 december 1993 en 30 april 1996 heeft de
cel 365 dossiers met 4 170 aangiften van vermoe-
dens (wat overeenstemt met 55,9 % van het totaal
van 7 640 aangiften die in 1 686 dossiers zijn samen-
gebracht) aan het parket overgezonden. Met die
365 dossiers is een bedrag van 50,8 miljard frank
gemoeid. Een aantal dossiers heeft geleid tot de ont-
mantel ing van netwerken die banden hebben met de
georganiseerde misdaad.
Volgens Alain Lallemand zijn in Belgiëen Luxem-
burg meer dan veertig grote sekten gevestigd. Die
zouden verschillende miljarden frank aan vastgoed
bezitten en een jaarlijkse omzet van honderden mil-
joenen frank verwezenlijken. Ze zouden al dat geld
bijeen hebben gekregen door een beroep te doen op
bedrijven die als dekmantel fungeren, dankzij belas-
tingparadijzen en financiële operaties, door clandes-
tienewerkkrachten in te zetten, via allerlei vormen
van oplichting en vooral door op grote schaal belas-
tingen te ontduiken. De geldmassa die door die groe-
peringen werd witgewassen, moet bijgevolg indruk-
wekkend zijn.
Zijn de anti-witwasmaatregelen tegen dit ver-
schijnsel opgewassen ? E r rijzen geen problemen wat
het strafrechtelijk aspect betreft, aangezien het vol-
[61]
313 / 7 - 95 / 96
suffit qu'une infraction pénale quelconque soit com-
mise.
Si Ie cadre des sectes n'est pas repris comme
champ d'activités criminelles dans la lol préventive
du 11 janvier 1993, l'artideB, § 2, de la lol énumère
cependant la plupart des activités délictueuses qui
peuvent être commises dans ce contexte :
a) la criminalitéorganisée : la cellulea non seule-
ment retenu la référence a l'association de malfai-
teurs au sens des artides 322 a 326 du Code pénal,
mals a également pris en compte certains autres
critères qui semblent pouvoir se retrouver dans les
ad:ivités des groupements sed:aires : utilisation de
strud:ures commerdales présentant, lecas échéant,
une composante internationale, recours a des
moyens violents, certaine permanence des activités
cri mi nel les dans I e temps, i mpact des activités cri mi-
nel les sur la vieéconomique;
b) letraficdestupéfiants, letraficillicited'armes,
de biens et de marchandises (biens et marchandises
dont la détention est liée a une infraction et/ou qui
font l'objet de transactions ou de mouvements effec-
tuées en fraude des dispositi ons légaleset réglemen-
taires);
c) Ie trafic de main-d'ceuvre dandestine : il n'est
pas rare que les adeptes d'une secte effectuent toute
une série de prestations pour un salaire dérisoire,
vol re même tout a fait gratuitement et en dehors de
toute protection sociale. A. Lallemand cite Ie cas de
sociétés présentant des chiffres d'affaires de plu-
sieurs mi 1 1 ions, vol re de dizai ne de mi 1 1 i ons def rancs,
alors qu'elles n'occupent que deux ou
trois employés (^);
d) la traite des êtres humains : la notion legale
dégagée par la lol du 13 avril 1995 par référence aux
infractions visées a l'artide llbis de la lol du 15 dé-
cembre 1980 sur l'accès au territoire, Ie séjour, l'éta-
bl issement et l'éloignement des étrangers et aux arti-
des 379 et 380t)/s, § V' , 1° et §§ 2 et 3, du Code pénal
(notamment l'abus de la situation particulièrement
vulnérable d'une personne en raison de sa situation
administrative il legale OU précaire, d'unétatdegros-
sesse, d'une maladie, d'une infirmité ou d'une défi-
cience physique ou mentale), ne peut viser une per-
sonneembrigadéedans un mouvement hors du cadre
de la prostitution ou de la débauche, ou qui n'est pas
denationalitéétrangère. La lol anti-blanchiment re-
tient une définition plus large, a condition que l'on
puissey rattacher une infraction pénale quelconque;
e) la fraude fiscale grave et organisée : la lol du
7 avril 1995vise« la fraudefiscalegraveet organisée
qui met en oeuvre des mécanismes complexes ou qui
use de procédés a dimension internationale», plus
(^) A. Lallemand, Les sectes en Bdgique et au Luxembourg,
Bruxelles, EPO, 1994, pp. 60 et 143.
Staat dat en i ger I ei straf rechtel ij ke overtred i ng wordt
begaan.
Al maakt de preventieve wet van 11 januari 1993,
artikel 3, § 2, geen gewag van sekten, toch somt de
wet de meeste misdrijven op die in die context kun-
nen worden gepleegd :
a) georganiseerde misdaad : de cel heeft niet al-
leen de verwijzing naar «de vereniging met het oog-
merk om misdrijven te plegen » als bedoeld in de
artikelen 322 tot 326 van het Strafwetboek in acht
genomen, maar heeft ook rekening gehouden met
bepaalde andere criteria die blijkbaar terug te vin-
den zijn in de activiteiten van de sekten : het aan-
wenden van handelsstructuren die, indien nodig, een
internationale component hebben, het gebruik van
geweld, het bedrijven van misdadige activiteiten ge-
durende lange tijd, gevolgen van de misdadige activi-
teiten op het bedrijfsleven;
b) drugshandel, illegale handel in wapens, goede-
ren en koopwaren (goederen en koopwaren waarvan
het bezit verboden is en/of die het voorwerp uitma-
ken van transacties of bewegingen die indruisen te-
gen de wettelijke en verordeningsbepalingen);
c) handel in clandestiene werkkrachten : het is
niet zo uitzonderlijk dat de volgelingen van een sekte
vooreen karig loon, of zelfs helemaal gratis en zonder
enige sociale bescherming, allerlei prestaties leve-
ren. Alain Lallemand geeft het voorbeeld van bedrij-
ven met een omzet van verscheidene miljoenen, zelfs
van tientallen miljoenen frank, die slechts twee of
drie mensen tewerkstellen (');
d) mensenhandel : het wettelijk begrip dat is om-
schreven in de wet van 13 april 1995 op grond van de
misdrijven bedoeld in artikel llbis van de wet van
15 december 1980 betreffende de toegang tot het
grondgebied, hetverblijf, de vestiging en de verwijde-
ring van vreemdelingen, en in de artikelen 379 en
3800/ s, § 1, 1°, en §§ 2 en 3, van het Strafwetboek
(met name wanneer iemand misbruik maakt van de
bijzonder kwetsbare positie waarin een persoon ver-
keert ten gevolge van een onwettige of precaire admi-
nistratieve toestand of ten gevolge van zwanger-
schap, ziekte dan wel een lichamelijk of een
geestelijk gebrek of onvolwaardigheid), geldt niet
voor iemand die lid is van een beweging die niet
betrokken is bij prostitutieof ontucht, of die niet van
een vreemde nationaliteit is. De anti -witwaswet han-
teert een r u i mere def i n i ti e, op voorwaa rde dat er een
strafrechtelijk misdrijf mee in verband kan worden
gebracht;
e) ernstige en georganiseerde fiscale fraude : de
wet van 7 april 1995 heeft betrekking op «ernstige
en georganiseerde fiscale fraude waarbij bijzonder
ingewikkelde mechanismen of procédés van interna-
C) A. Lallemand, Les sectes en Bdgique et au Luxembourg,
Antwerpen, 1994, biz. 60 en 143.
-313/7-95/96
[62]
particulièrement les «carrousels» en matière de
TVA. Selon les travaux préparatoires de la lol, «la
gravité de la fraude peut résulter notamment non
seulement de la confection et de l'usagedefaux docu-
mentsoudu recours a lacorruptiondefonctionnaires
publics, maissurtoutderimportancedu préjudiceau
Trésor public et de l'atteinte portee a l'ordre socio-
économique. Le critère d'organisation de la fraude
peut, quant a lui, sedéfinir notamment par rapport a
l'utilisation de sociétés-écrans, d'hommes de paille,
de constructions juridiques complexes, de comptes
bancaires multiples utilisés pour des transferts in-
ternationaux de capitaux. » (^);
f) la corruption defonctionnaires publics : les sec-
tes, en raison de leur puissance financière, sont sus-
ceptibles de s'attaquer aux structures de l'Etat par
rinfiltrationdespouvoirspolitiques. La lol du 11 jan-
vier 1993 indut la corruption defonctionnaires inter-
nationaux;
g) rescroqueriefinancière : lesfrais reclames par
certainesassociationsa leurs adherents peuventêtre
exorbitants. Ce sont parfois des dizaines de milliers
de francs qui sont reclames a l'occasion de l'inscrip-
tion, de la réalisation de tests oude la partici pation a
certaines activités. Les dons sont parfois obligatoi-
res. Ces comportements peuvent rentrer dans le
champ d'application de rarticle496 du Code pénal
dans la mesure oü l'association a recouru a des
manoeuvres frauduleuses pour se faire remettre les
fonds.
Par contre la lol du 11 janvier 1993 ne vise que
rescroqueriefinancière «dont l'auteur utilised'une
quelconque fagon le système financier en vue de la
commettre. Ceel vise non seulement les escroqueries
dont sont victimes les organismes financiers mals
aussi celles dont ils sont l'instrument volontai-
re. » f). Ceel ne recouvre donc pas la majeure partie
des situations que l'on rencontre dans les sectes,
même si celles-ci peuvent également commettre des
i nfractions de ce type;
h) la prise d'otage : on rencontre plus fréquem-
ment au sein des sectes des cas de rapt, oü il n'y a
aucune contrepartie, que des cas de prises d'otage
visés par la lol du 11 janvier 1993;
i) I e vol OU l'extorsion a I 'ai de de violences ou de
menaces : ces infractions peuvent aussi se situer
dans le cadre de l'activité des sectes.
En condusion, l'orateur constate que grace aux
mécanismes mis en place en application de la lol du
11 janvier 1993, la détection du blanchi ment de capi-
taux a été sensiblement améliorée, particulièrement
en ce qui concerne le trafic des stupéfiants et la
criminalitéorganisée.
(1) Doe. Sénat n" 1323/2-1994/1995, p. 9 et n° 1323/1-
1994/1995, p. 3.
e) Doe. Sénat n° 1323/1-1994/1995, p. 4.
tionale omvang worden aangewend », meer bepaald
op BTW-carrousels. Uit de parlementaire voorberei-
ding van de wet kan worden opgemaakt dat «de
ernst van de fraude inzonderheid kan blijken niet
alleen uit de aanmaak en het gebruik van valse
documenten of uit het omkopen van openbare ambte-
naren, maar vooral ook uit de omvang van de schade
berokkend aan de openbare Schatkist en de aantas-
ting van de sociaal-economische orde. Van zijn kant
wordt het criterium van de organisatie van defraude
inzonderheid gekenmerkt door het gebruik van
schermvennootschappen, stromannen, juridisch
complexe constructies, talrijke bankrekeningen die
worden gebruikt voor internationale geldtransfer-
ten. »C);
f) omkoping van overheidsambtenaren : door hun
grotefinanciële slagkracht zijn de sekten bij machte
de Staatsstructuren aan te pakken door middel van
infiltratie in de politieke bewindvoering. De wet van
11 januari 1993 heeft ook betrekking op omkoping
van internationale ambtenaren;
g) financiële oplichting : bepaalde verenigingen
vragen van hun leden af en toe buitensporige bijdra-
gen. Het gebeurt dat bij de inschrijving, voor het
uitvoeren van tests of voor de deel name aan bepaalde
activiteiten duizenden frank worden gevraagd. Soms
zijn de giften verplicht. Die handelwijze kan onder
artikel 496 van het Strafwetboek vallen wanneer de
vereniging bedrieglijke praktijken heeft aangewend
om aan het geld te komen.
De wet van 11 januari 1993 daarentegen heeft
slechts betrekking op financiële oplichting «waarbij
de dader op enigerlei wijze gebruik maakt van het
financiëlestelsel om het misdrijf te plegen. Ditomvat
niet alleen de oplichtingen, waarvan de financiële
instellingen het slachtoffer zijn, maar ook deze waar-
van zij ongewild het instrument zijn. »Q). Het me-
rendeel van de toestanden die men bij sekten aan-
treft (ook al kunnen ook sekten misdrijven van die
aard plegen) vallen hier bijgevolg niet onder;
h) gijzeling : bij sekten heeft men vaker te maken
met ontvoering, waarbij geen enkele tegenprestatie
wordt gevraagd, dan met in de wet van 11 januari
1993 bedoel de gijzelingen;
i) diefstal of afpersing met geweld en bedreiging :
ook die misdrijven kunnen in het raam van de activi-
teiten van sekten worden gepleegd.
Tot slot stelt despreker vast dat dankzij de mecha-
nismen die in toepassing van de wet van 11 januari
1993 werden ingesteld, de detectie van witwasopera-
ties aanzienlijk werd verbeterd, meer bepaald in ver-
band met de drugshandel en de georganiseerde mis-
daad.
P) stuk Senaat n' 1323/2-1994/1995, biz. 9 en nr 1323/1-1994/
1995, bIz. 3.
e) Stuk Senaat n' 1323/1-1994/1995, bIz. 4.
[63]
313 / 7 - 95 / 96
Ledispcsitif peut certes encoreêtreamélioré. Sur
Ie plan pénal, II est Indispensablede ratlfler la Con-
vention du Consell de l'Europe relatlve au blanchl-
ment, au dépl stage, a la sa I sleet a la confiscatlon des
prodults du crime, falte a Strasbourg Ie 8 novembre
1990 et d'adopter une léglslatlon Interne permettant
les salsles et les confiscatlons Internatlonales. Des
pistes Importantes figurent dans l'accord de gouver-
nement qui envisage, pour certal nes formes de crime
organisé, de prévoir dans la lol, « la salsleet la confis-
catlon des patrimolnes présumés êtred'orlglnecrlml-
nelle, la charge de la preuveétant lnversée»(^). Une
dernière réforme consiste a assurer une protectlon
jurldiquedecertainstémoins lorsdes Instructlonset
des proces relatlfsa la criminalltéorganisée, notam-
ment en envisageant des formules quI permettent,
tout en respectant les principes fondamentaux de
notre drolt, d'assurer la confidentlalité, volre l'ano-
nymat de certal nes déclaratlons detémoins.
En cequl concernela problématlquespécifiquedes
sectes, Ie blanchiment decapltaux ou des blens pro-
venant des Infractlons pénales commises dans leca-
dre de leurs actlvltés est, comme Indiqué d-dessus,
entièrement couvert par I edel It pénal. La plu part de
ces Infractlons tombent également dans Ie champ
d'appllcatlon de la lol préventlvedu 11 janvier 1993.
SI une Incriminatlon spécifique étalt créée visant
partlcullèrement les sectes, celle-cl devralt être re-
prisedans la I Iste des Infractlons de l'artld e 3, § 2, de
la lol du 11 janvier 1993. M . Spreutels n'est toutefols
pas partlsan d'une nouvelle extenslon du champ
d'appllcatlon de la lol a d'autres formes de cri ml nall-
té, afin de ne pas mettre en pérll la collaboratlon
actlvedu secteur financier.
A défaut d'une telleincriminati on spécifique, la lol
antl-blanchiment pourralt cependant viser expllclte-
ment les Infractlons «commises dans Ie cadre des
actlvltés lllldtes des sectes ». Ceel permettralt d'attl-
rer l'attentlon du secteur financier sur cetyped'actl-
vlté et de milieu. Encorefaudralt-ll que la notion de
secte sol t cl a I rement déf I n I e.
A la questlondesavoir pourquol a cejour lacellule
n'a Identlfléaucun cas de blanchl ment lléaux actlvl-
tés d'une secte, l'orateur suppose que ces actlvltés
n'apparalssent pas suffisamment anormales ou sus-
pectes aux organismes financiers, et ce pour deux
ralsons :
1° les sectes utlllsent des mécanismes tellement
perfectlonnés ou une dissimulatlon tellement efflca-
(1) Doe. Chambren° 23/1-1995, p. 45.
De actlemiddelen zijn In elk geval nog voor verbe-
tering vatbaar. Op het stuk van de strafwetgevl ng Is
de ratificatie van de Convention relatlve au blanchi-
ment, au dépl stage, a la salsleet a la confiscatlon des
prodults du crime van de Raad van Europa, opge-
maakt te Straatsburg op 8 november 1990, een abso-
lute noodzaak. Voorts moet er ook een Interne wetge-
ving komen die Internationale Inbeslagnemingen en
verbeurdverklaringen mogelijk maakt. I n het regeer-
akkoord zijn een aantal belangrijke denkpistes ver-
vat. Zo overweegt het voor bepaalde vormen van
georganiseerde misdaad In de wet te laten opnemen
dat « bij het beslag en de verbeurdverklaring van een
vermogen waarvan de criminele oorsprong vermoed
wordt, de bewijslast wordt omgekeerd » ('). Een laat-
ste hervorming bestaat erin bepaalde getuigen juri-
dische bescherming te bieden In het raam van onder-
zoeken of processen die verband houden met de
georganiseerde misdaad. Met name wordt daarbij
gedacht aan formules die de geheimhouding en zelfs
de anonimiteit van bepaalde verklaringen van getui-
gen garanderen, terwijl de basisbeginselen van ons
recht toch worden geëerbiedigd.
Wat het specifieke probleem van de sekten betreft,
valt het witwassen van kapitalen of goederen ver-
worven vla schendi ngen van het strafrecht die I n het
raam van hun activiteiten werden gepleegd, zoals
hierboven reeds vermeld, volledig onder de strafwet.
Ook de preventieve wet van 11 januari 1993 Is op het
merendeel van die misdrijven van toepassing.
Indien er een specifieke tenlastelegging In het le-
ven zou worden geroepen die Inzonderheid op de
sekten van toepassing Is, zou die moeten worden
opgenomen In de lijst van misdrijven In artikel 3, § 2,
van de wet van 11 januari 1993. De heer Spreutels Is
evenwel geen voorstander van nog een uitbreiding
van het toepassingsveld van de wet tot andere vor-
men van misdaad. Hij vreest namelijk dat daardoor
de actieve medewerking van de financiële sector In
gevaar wordt gebracht.
Bij gebrek aan een dergelijke specifieke tenlaste-
legging zou de antl-wltwaswet wel expliciet kunnen
gelden voor de misdrijven die «In het raam van de
Illegale praktijken van de sekten worden gepleegd ».
Hierdoor zou de aandacht van definanciëlesector op
dit soort van activiteiten en van kringen kunnen
worden gevestigd. H et begrl p sekte moet I n dat geval
duidelijk worden omschreven.
Op de vraag waarom de cel tot nu toe nog geen
enkele witwaspraktijk heeft ontdekt die verband
houdt met de activiteiten van een sekte, antwoordt
de spreker dat hij veronderstelt dat die activiteiten
de financiële Instellingen niet als voldoende abnor-
maal of verdacht voorkomen, en wel om twee rede-
nen :
1° de sekten maken gebruik van mechanismen
die zo geperfectioneerd zijn en verhelen hun actlvl-
C) stuk Kamer n' 23/1-1995, biz. 45.
-313/7-95/96
[64]
ce que les banques neserendent pascomptequ'il ya
quelque chcse d'anormal;
2° si ces associations agissent a visage découvert
et ouvrent un compte au nom d'une église ou d'une
quelconque association, les organismes fi nanciers ne
se préoccuperont pas de leurs activités au nom du
respect de nos libertés constitutionnelles (liberté de
culte, liberté d'association, ...).
Enoutre, lacelluledetraitementdes informations
financières éprouve des difficultés a établir un Men
entre les déclarations de soupgons relatifs a des capi-
taux suspects et les activités illicites commises par
l'uneou l'autreorganisation sectaire. Si la lol préven-
tive se référait d'une quelconque maniere a certai nes
activités illicites de sectes, l'attention des organis-
mes financiers serait plus particulièrement attirée
vers cesecteur.
Par ailleurs, a la suite des travaux de la commis-
sion d'enquête, diverses mesures pourront être pri-
sespouraméliorer refficacité des services de renseig-
nement et de police dans ce domaine : création de
services spéci al isés, désignation demagistratssensi-
bilisés a ce probième, constitution d'un réseau de
communication. Ayant acces aux informations poli-
cières, la cellule pourra dés lors également établir
plusfacilement un Men entredesopérations financiè-
res suspectes et des activités sectaires.
1 1 serait aussi utile d'étendre Ie champ d'applica-
tion de la lol du 11 janvier 1993 a des professions
autres que les organismes financiers, comme les
courtiers d'assurances, les agents immobiliers, les
transporteurs de fonds, les exploitants decasinos.
En ce qui concerne les notaires, les huissiers de
justice, les réviseurs d'entreprises et les experts
comptables, se pose Ie probième du secret profession-
nel. Des contacts sont actuellement en cours.
Quant aux avocats, il y a lieu de préserver les
droits de la défense. Cette question dolt encore être
étudiée en concertation avec les instances de la pro-
fession.
M. Spreutels ajoutequ'il pourraitdès maintenant
tenter de sensibiliser les organismes financiers a la
problématique des sectes au cours de ses fréquents
contacts avec les associations professionnelles repré-
sentant ce secteur, mals aussi, a titre individuel,
avec chaque organisme financier souhaitant être
conseillé par la cellule. En outre, Ie rapport annuel
publié par la cellule a l'intention des ministres com-
pétents a jusqu'a présent toujours été rendu public.
La nécessaire applicati on du dispositif anti-blanchi-
ment a l'égard des activités illicites des sectes pour-
raity être soul ignée.
Ladifficultéd'établir un Men entre un groupement
criminel et des opérations qui revêtent toute l'appa-
rence de rhonorabilité constitue l'un des probièmes
principaux auxquels sont confrontées les autorités
tel ten zo doeltreffend dat de banken er zich hoege-
naamd geen rekenschap van geven dat er zich iets
abnormaals afspeelt;
2° wanneer de verenigingen open en bloot hande-
len en een rekening openen op naam van een kerk of
van een vereniging, zullen de financiële instellingen
gelet op de inachtneming onze grondwettelijke vrij-
heden (vrijheid van godsdienst, vrijheid van vereni-
ging, ...) de activiteiten van die verenigingen niet
nagaan.
Bovendien ondervindt de cel voor financiële infor-
matieverwerking problemen om een verband te leg-
gen tussen de meldingen van vermoedens inzake
verdachte kapitalen en de ongeoorloofde praktijken
van een of andere sektarische beweging. Indien de
preventieve wet op de ene of de andere manier be-
trekking zou hebben op bepaalde ongeoorloofde prak-
tijken van sekten, dan zou de aandacht van de finan-
ciële organisaties meer op die sector worden
gevestigd.
I ngevolge de werkzaamheden van de onderzoeks-
commissie zal men trouwens tal van maatregelen
kunnen nemen om de doeltreffendheid van de inlich-
tingen- en politiediensten op dit stuk te verbeteren :
de oprichting van gespecialiseerde diensten, de aan-
wijzing van magistraten die voeling hebben met dit
probleem, het uitbouwen van een communicatienet-
werk. Indien de cel toegang krijgt tot informatie
waarover de politie beschikt, zal ze veel gemakkelij-
ker een link kunnen leggen tussen de verdachte fi-
nanciële operaties en de activiteiten van de sekten.
Het zou ook nuttig zijn het toepassingsveld van de
wet van 11 januari 1993 uit te breiden tot andere
beroepen dan dieuitdefinanciëlewereld. Despreker
denkt aan verzekeringsmakelaars, vastgoedmake-
laars, geldtransporteurs en casino-uitbaters.
Bij de notarissen, gerechtsdeurwaarders, bedrijfs-
revisoren en accountants rijst het probleem van het
beroepsgeheim. Er werd contact opgenomen met die
beroepsverenigingen.
I n het geval van de advocaten moeten de rechten
van de verdediging worden gevrijwaard. Dat geval
moet nog worden besproken in overleg met de be-
roepsverenigingen.
De heer Spreutels voegt hieraan toe dat hij nu
reeds kan proberen de financiële instellingen voor
het probleem van de sekten te sensibiliseren tijdens
zijn frequente contacten met de beroepsverenigingen
die de sector vertegenwoordigen, maar ook afzonder-
lijk met elke financiële instelling die het advies van
de cel inwint. Het jaarverslag dat de cel ten behoeve
van de bevoegde ministers publiceert, werd tot dus-
ver altijd openbaar gemaakt. In dat verslag zou de
nadruk kunnen worden gelegd op het verplicht inzet-
ten van de middelen om witwasoperaties tegen te
gaan ten aanzien van de ongeoorloofde praktijken
van de sekten.
De moeilijkheid om een link te leggen tussen een
misdadige groepering en haar verrichtingen die
schijnbaar volstrekt eerbaar zijn, is een van de grote
problemen waarmee de overheden die belast zijn met
[65]
313 / 7 - 95 / 96
chargées de lutter contre les pratiques de blanchi-
ment. 1 1 y a lieu d'améliorer I 'analyse de tel les opéra-
tions, tant au niveau des organismes financiers que
des autorités. La collaboration internationale est
tres importante a eet égard.
La cel luie peut procéder de diverses manières se-
lon lecas. Soit un organisme financier fait unedécla-
ration desoupgon qui peut concerner un groupement
sectaire, soit l'analysed'un dossier par lacellulepeut
révéler l'identitéde personnes, desociétés ou groupe-
ments, belges ou étrangers, qui apparaissent lies a
une opération illicite, defagon directe ou indirecte.
La cel luie peut obtenirtoute la documentationfi nan-
cière concernant cette société ou ce groupement. E I Ie
peut également interroger les services de police ou,
s'il s'agit d'une société étrangère, ses correspondants
dans un des sept pays avec lesquels el Ie a signé un
accord de coopération. S'il apparaït que la police
dispose déja d'éléments déterminants de la partici-
pation de cette personne ou de cette société a une
infraction, la cel luie peut alors décider qu'il y a des
i ndices sérieux de blanchi ment et transmettre Ie dos-
sier au parquet.
A eet égard, M. Spreutels constate qu'il subsiste
un manque de coordination en matière de lutte con-
tre la criminalité économique et financière entre les
différents services de police.
Enfin, l'orateurtientasouligner quesi les services
de policesont légalement tenus de transmettre leurs
renseignements a la cellule et si certains communi-
quent d'office a la cellule certains éléments (concer-
nant par exemple les activités de la maffia russe),
celle-ci ne peut en aucun cas transmettre d'informa-
tions aux services de police, même si el Ie constate
une infraction autrequedu blanchi ment au cours de
son analyse, sous peine de se voir poursuivre pour
violation du secret professionnel.
2. Audition de M. Cl. Lelièvre, déléguégéné-
ral aux droits de I 'enfant et è l'aidea la jeunes-
se (Communautéfran^aise)
(Résumédela parti e publiquedel 'audition)
M . Lelièvre indique que dans Ie cadre de sa fonc-
tion, il est chargé :
— d'une mission d'information concernant les
droits del 'enfant;
— d'une mission de vérification de l'application
correcte des lois et des réglementations en la matiè-
re;
— de proposer aux autorités politiques un certain
nombredemodificationslégislativesou réglementai-
res en faveur des enfants;
— de la réception de demandes de médiation in-
troduites par des enfants ou leurs représentants.
de bestrijding van witwasoperaties, kampen. Deana-
lyse van dergelijke verrichtingen moet worden ver-
fijnd, zowel van de kant van de financiële instellin-
gen als van de kant van de overheid. Op dit stuk is
internationale samenwerking van primordiaal be-
lang.
De cel kan naar gelang van het geval op verschil-
lende manieren tewerk gaan. Ofwel meldt een finan-
ciële instelling dat ze vermoedens heeft met betrek-
king tot een sekte, ofwel analyseert de cel een dossier
waarbij ze stoot op de identiteit van personen, ven-
nootschappen en groeperingen uit ons land of uit het
buitenland, die al dan niet rechtstreeks te maken
blijken te hebben met een ongeoorloofde verrichting.
De cel kan de hand leggen op al lefinanciële informa-
tie betreffende die vennootschap of groepering. Ze
kan ook inlichtingen inwinnen bij de politiediensten
of, indien het een buitenlandse vennootschap betreft,
bij haar correspondenten in een van dezeven landen
waarmee ze een samenwerkingsakkoord heeft geslo-
ten. Als blijkt dat de politie reeds over doorslagge-
vende elementen beschikt die bewijzen dat die per-
soon of die vennootschap deel had aan een misdrijf,
dan kan de cel besluiten dat er ernstige aanwijzingen
zijn dat er sprake is van een witwasoperatie en kan
ze het dossier aan het parket doorspelen.
In dat opzicht constateert de heer Spreutels nog
steeds een gebrek aan coördinatietussen de verschil-
lende politiediensten wanneer het de strijd tegen
economische en financiële misdrijven betreft.
De spreker legt er tot slot de nadruk op dat hoewel
de politiediensten bij wet verplicht zijn hun informa-
tie door te spelen aan de cel en hoewel sommige
politiediensten bepaalde inlichtingen ambtshalve
aan de cel doorspelen (bijvoorbeeld met betrekking
tot de activiteiten van de Russische maffia), de cel in
geen geval informatie mag verstrekken aan de poli-
tiediensten, ook al stelt ze tijdens haar analyse een
ander misdrijf vast dan een witwasoperatie, zo niet
dreigt ze te worden vervolgd wegens schending van
het beroepsgeheim.
2. Hoorzitting met de heer Cl. Lelièvre,
«délégué général aux droits de l'enfant et a
l'aidea /ayeunesse» (F ranse Gemeenschap)
(Samenvatting van tiet openbare gedeelte van de
tioorzitting)
De heer Lelièvre deelt mee dat hij in het raam van
zijn functie belast is met :
— een informatieve opdracht inzake de rechten
van het kind;
— een controle-opdracht betreffende de correcte
toepassing van de wet- en regelgeving ter zake;
— het doen van een aantal voorstellen aan de
politieke overheid met het oog op een wijziging van
de wetten en reglementen ten gunste van het kind;
— het kanaliseren van verzoeken om bemidde-
ling, ingediend door kinderenof hun vertegenwoordi-
-313/7-95/96
[66]
ainsi quedeplaintesou d'informationsconcernant Ie
respect des droits et des i ntérêts des enfants.
Dans lecadredecettemission, letémoin n'a traite
que sept dessiers ayant un rapport avec un mouve-
ment sectaire. Les personnes qui s'adressent au té-
moin ontgénéralementdéja dénoncéun certain nom-
bredefaits, soit auprès d'A.S.B.L. qui s'occupent de
la défense des enfants, soit auprès des administra-
tions (conseillers ou directeurs d'aide a la jeunesse)
OU des autorités judiciaires, mals ont constaté des
lenteurs ou des dysfonctionnements. lis veulent en
fait utiliser Ie pouvoir d'interpellation du témoin
pour «ranimer » Ie dossier.
Les plaintes individuelles déposées auprès du té-
moin concernent généralement des probièmes de
droit de garde et de droit de visite. Dans ce cadre,
certains parents font état du danger encouru par
I 'enfant parce que son père ou sa mère fait partie
d'unesecteet insistent sur lefait que cette notion de
dangerosité n'est pas suffisamment priseen considé-
ration par les autorités. Danscecas, il a étéconvenu
avec les autorités judiciaires que M . Lelièvre inter-
pelle Ie parquet général competent, qui s'adresse lui-
mêmeau procureur du Rol del'arrondissement judi-
ciaire concerné. Le degré de collaboration de ces
autorités diffère en fonction de l'arrondissement ju-
diciaireetdu parquet général.
Quant aux institutions communautaires, le té-
moin interpelledirectement leconseiller ou le direc-
teur d'aide a la jeunesse.
Letémoin estime que letravail de la commission
d'enquête parlementaireest indispensablea la mise
sur pied d'un programme de prévention au niveau de
la Communautéfrangaise, celle-ci nedisposant pas
encored'unephotographie exacte du phénomène sec-
taire. Le témoin estime qu'un certain nombre de
recommandationsdela commission pourronts'appli-
quer a la Communautéfrangaise.
II insisteégalement sur lefait qu'il nefaudrait pas
déduiredu nombre restreint de plaintes enregistrées
a ce jour que le phénomène sectaire ne représente
pas un danger important pour les mineursd'age. En
effet, les plaintes enregistrées le sont bien souvent
dans le cadre de confl lts parentaux. Or, il est proba-
ble que, dans un certain nombre de cas, les deux
parents sont membres d'une secte, dans laquelle ils
ont embrigadé leur(s) enfants(s).
A la question desavoir si letémoin a connaissance
de faits concernant des pratiques sexuelles impli-
quant des mineurs dans le cadre d'un groupe sectai-
re, il répond qu'il n'en a été question que dans le
cadre d'un dossier individuel.
Quant a l'éventualité d'un isolement des enfants
par rapport a leur milieu familial, letémoin indique
que dans les cas oü il est intervenu, il a a chaquefois
regu des informations rassurantes de la part des
autorités judiciaires. II sesouvientd'unseul casoü la
mère a du abandonner son enfant dans une secte en
gers, alsook van klachten of informatie betreffende
het respect voor de rechten en de belangen van het
kind.
De getuige heeft in het raam van deze opdrachten
slechts zeven dossiers behandeld diever band houden
met sekten. De personen die zich tot de getuige wen-
den, hebben doorgaans al een aantal feiten aan de
kaak gesteld bij ofwel v.z.w.'s die de rechten van het
kind verdedigen, bij overheidsdiensten (adviseurs of
directeurs bij de afdeling jeugdzorg) ofwel bij de rech-
terlijke overheid, maar hebben een trage of slechte
werking van die instanties vastgesteld. Ze willen in
feite de interpellatiebevoegdheid van de getuige ge-
bruiken om hun dossier «opnieuw aan te zwenge-
len ».
De individuele klachten die bij de getuige worden
ingediend, hebben meestal betrekking op problemen
betreffende het hoederecht en het bezoek recht. Som-
mige ouders onderstrepen de gevaren voor het kind
als de vader of de moeder lid is van een sekte en
drukken er op dat dit gevaar door de overheid te
weinig wordt onderkend. Daarom is met de rechter-
lijke overheid overeengekomen dat de heer Lelièvre
contact opneemt met het bevoegde parket-generaal
dat zich, op zijn beurt, tot de procureur des Konings
van het arrondissement in kwestie wendt. De mate
van samenwerking tussen deze instanties varieert
naar gelang het betrokken rechterlijk arrondisse-
ment en parket-generaal.
Wat de gemeenschapsinstellingen betreft, neemt
de getui ge onmi ddel I ij k contact op met de advi seur of
directeur van de afdeling jeugdzorg (aidea la jeunes-
se).
De getuige is van mening dat het werk van de
parlementaire onderzoekscommissie onontbeerlijk is
voor de uitwerking van een preventieprogramma
door de Franse Gemeenschap. Deze laatste heeft
immers nog geen juist beeld van het verschijnsel
« sekten ». De getui ge meent dat een aantal aanbeve-
lingen van de commissie de Franse Gemeenschap
van nut zouden kunnen zijn.
Hij drukt er op dat men uit het beperkte aantal
klachten dat momenteel is opgetekend, niet moet
afleiden dat de sekten geen gevaar voor de minderja-
rigen zouden betekenen. De geregistreerde klachten
worden meestal ingediend in het raam van conflicten
tussen ouders. Waarschijnlijk zijn in een aantal ge-
vallen echter beide ouders lid van een sekte en heb-
ben ze hun kind(eren) gedwongen hetzelfde te doen.
Qp de vraag of de getuige weet heeft van seksuele
praktijken met minderjarigen in het raam van een
sekte, antwoordt hij dat dit slechts bij één dossier het
geval was.
Wat de mogel ij ke afzonderi ng van de ki nderen van
hun gezinskring betreft, geeft de getuige aan dat in
de gevallen die hij heeft meegemaakt, van de rechter-
lijke overheid telkens geruststellende informatie
kwam. Hij herinnert zich één geval waarin de moe-
der haar kind in een Spaanse sekte heeft moeten
[67]
313 / 7 - 95 / 96
Espagne, après avoir elle-même quitte Ie mouve-
ment. Cet enfant était en aged'obli gation scolaire.
Par ailleurs, letémoin se décl are frappe par l'ac-
tion nefaste et dangereuse d'un certain nombre de
tinérapeutes «gourous» ou de pseudo-tinérapeutes
qui exercent une influence parfois extrêmement per-
nicieuse et dévastatrice sur les enfants et leurs pa-
rents.
3. Audition de M. W. De Geest, conseiller di-
ri geant du « Comité voor bijzonderejeugdzorg »
deGand
(Résumédela parti e publiquedel 'audition)
Après avoir effectué une enquête rapide auprès
des 20 comités concernés, Ie témoin constate que la
plupart des cas signalés (des dizaines de dossiers)
concernentlesTémoinsdeJ éhovah, qui nesontgéné-
ralement pas pergus comme une secte. 1 1 s'agit gene-
ra lement de conflits opposant des jeunes a leurs
parents, les premiers refusant d'être soumis plus
longtemps aux normes et valeurs qui leur sont impo-
sées. lis font appel au comité afin d'assouplir les
normes éducatives auxquelles ils sont soumis, cer-
tains souhaitant même rompre tout contact avec
leurs parents. Dans certains des dossiers concernés,
il est même question de maltraitance physique gra-
ve. Quelques dossiers ont été transmis au parquet
mals letémoin nes'en rappellepas Tissue.
Plusieurs comités ont également fait état de dos-
siers concer na nt Ie satan isme. La policede la jeunes-
se de Gand signale que des locaux sont aménagés
dans des immeubles inoccupés en vue d'y organiser
des messes noires. La section dela jeunessedeLierre
semble également être confrontée a ce probième.
Letémoin reconnaït que Ie phénomène sectaire et
les dangers qu'il représente pour les mineurs d'age
(notamment la déstabilisation mentale) ne sont pas
suffisamment prisen comptepar les services d'aidea
la jeunesse. Le comportement inexplicable d'un jeu-
ne est généralement analyse sur un plan purement
relationnel. 1 1 n'est pastenu compted'uneéventuelle
i nfluence extérieure, sa ufs'il existedes indices mani-
festes d'unetellemanipulation.
Les assistants sociaux, qui font rapport aux comi-
tés d'aide a la jeunesse ou au parquet, se sentent
démuniset n'osent souvent pasfaire lellen avec une
activité sectaire, parcequ'ils craignent de n'être pas
prisau sérieuxet nedisposent pasdesconnaissances
nécessaires a ce propos.
1 1 en va de même pour les services de police, et ce
alors que le phénomène semble pourtant s'amplifier.
En 1995, la police de Gand n'avait enregistré qu'un
seul témoignage en la matière. En 1996, elle en a
regu dix. 1 1 se pourrait même qu'un Men existe entre
les récentes profanations de tombes et certaines acti-
vités satanistes.
achterlaten nadat ze zelf uit de sekte was gestapt.
Het kind in kwestie was leerplichtig.
De getuige zegt overigens geschokt te zijn door de
rampzaligeen gevaarlijke praktijken van een aantal
«goeroes »of pseudo-therapeuten dieop de kinderen
en hun ouders soms een buitengewoon verderfelijke
en verwoestende invloed uitoefenen.
3. Hoorzitting met de heer W. De Geest,
hoofdadviseur van het Comité voor bijzondere
jeugdzorg te Gent
(Samenvatting van het openbare gedeelte van de
lioorzitting)
Na een korte rondvraag bij de 20 betrokken comi-
tés, stelt de getuige vast dat het merendeel van de
gesignaleerde gevallen (tientallen dossiers) betrek-
king heeft op de Getuigen van J ehova, die meestal
niet als een sekte worden beschouwd. Het gaat in de
meeste gevallen om conflicten tussen jongeren, die
weigeren zich nog langer naar de hen opgelegde nor-
men en waarden te schikken, en hun ouders. De
jongeren zoeken contact met het comité om de opvoe-
dingsnormen waaraan ze zijn onderworpen te ver-
soepelen. Sommigen willen zelfs elk contact met hun
ouders verbreken. In sommige van de onderzochte
dossiers is er zelfs sprake van ernstige fysieke mis-
handeling. Enkele dossiers werden aan het parket
overgezonden, maar de getuige herinnert er zich de
afloop niet meer van.
Diverse comités hebben ook gewag gemaakt van
dossiers over satanisme. De jeugdpolitie van Gent
signaleert dat in leegstaande huizen kamers inge-
richt worden om er zwarte missen in te houden. De
afdeling jeugdzaken van Lier wordt blijkbaar ook
met dat probleem geconfronteerd.
De getuige geeft toe dat de sekten en het gevaar
(met name de geestelijke destabilisering) dat ze voor
de minderjarigen betekenen, door de diensten voor
jeugdzorg niet ernstig genoeg worden genomen. Het
onverklaarbare gedrag van een jongere wordt meest-
al louter op puur relationeel vlak geanalyseerd. Er
wordt geen rekening gehouden met mogelijke exter-
ne invloeden, behalveals er duidelijkeaanwijzingen
van een dergelijke manipulatie bestaan.
De sociaal assistenten, die rapporteren aan de
comités voor jeugdzorg of aan het parket, voelen zich
geïsoleerd, durven vaak de link met sekten niet te
leggen omdat ze vrezen niet voor vol te worden aan-
gezien en beschikken niet over de nodige kennis ter
zake.
Ditgeldt ook voor de politiediensten en dat terwijl
het verschijnsel zich nochtans blij kt uit te breiden. In
1995 werd door de Gentse politie slechts één getuige-
nis ter zake geregistreerd. In 1996 waren er dat tien.
Mogelijk bestaat er een verband tussen de recente
gevallen van grafschennis en bepaalde satanistische
praktijken.
-313/7-95/96
[68]
Selon letémoin, il existeunefranchecollaboration
entre les comités d'aide a la jeunesse et la police de
Gand. Toutefois, il y a lieu de remarquer que c'est
seulement lorsque Ie comité a demandé expressé-
ment des informations que la police en a données.
Peut-être considère-t-on, tant au sein de la police
qu'au niveau des organismes privés de défense des
victimes de pratiques sectaires, que les services du
témoin ne sont pas suffisamment compétents en la
matière pour intervenir dans ce type de dossier ?
E. REPRESENTANTS DES MILIEUX ACADE-
MIQUES
1. Audition du professeur G. Ringlet, vice-
recteur del'UCL
M. Ringlet précise d'emblée qu'il n'est pas un spe-
cialiste des sectes mals qu'il est amenéa s'y intéres-
ser de tres prés, plus particuliérement lorsqu'elles
s'adressent aux jeunes.
Quelles sont les raisons pour lesquelles des cher-
cheurs, des médecins, des financiers, des journalis-
tes, des cadres supérieurs, des étudiants — beau-
coup trop d'étudiants — cherchent des réponses a
leurs questions existentielles auprés de mouvements
sectaires ?
L'orateur propose trois types d'explications.
En premier lieu, beaucoupdepersonnessesentent
trop a l'étroit dans Ie cadre des rituels traditionnels,
en cesens que leur religion, s'ils la pratiquent, neles
comble plus. I Is veulent découvrir d'autres religions
mals aussi l'ésotérismeet l'occultisme.
La conjugaison de la multiplication des découver-
tes scientifiques et de l'explosion de l'offre médiati-
que susciteune tres grande curiosité et unedemande
culturelleétendue.
Deuxiémement, il existe une demande idéologi-
que. L'évanescencedes grandes idéologies tradition-
nelles provoque souvent la fin des solidarités et la
peur de celui qui est différent (Ie jeune, Ie vieux, Ie
demandeur d'asile, Ie handicapé, ...).
Troisiémement, l'intervenantesti me que Ie succes
des sectes correspond aussi etsurtouta unedemande
existentielle.
LepoèteCh. Bobin regrettaitqu'a droite comme a
gauche, «on nes'int&esseplus qu'a la part économi-
quederindividu. Nousn'&dstonsplusqu'en fonction
denotrestatutsodal, d'oü I 'i mmense souffranced'un
tres grand nombre de nos contemporains qui n'ont
pas de statut ou qui l'ont perdu ».
Cette souffrance est singulier ement accrue auprés
des jeunes en raison du stress, de la compétition, de
l'échec, du chómage et de l'exdusion et généré un
énorme besoin de consolation, d'explication et de
sens. Cette vulnérabilité des jeunes de 18 a 25 ans
forme un terrain de recrutement trésfavorable pour
les sectes.
Volgens de getuige bestaat er tussen de comités
voor jeugdzorg en deGentse pol itie een vlotte samen-
werking. Er zij evenwel aangestipt dat de politie
slechts informatie gaf toen er uitdrukkelijk door het
Comité om werd gevraagd. Wellicht is men zowel bij
de pol itie als bij de privé-organisaties ter verdediging
van de slachtoffers van sekten van mening dat het
comité waarbij de getuige werkzaam is ter zake de
nodige bekwaamheid mistom in dit type van dossiers
tussenbeide te komen ?
E. VERTEGENWOORDIGERS VAN ACADEMI-
SCHE KRINGEN
1. Hoorzitting met professor G. Ringlet,
vice-rector van de UCL
De heer Ringlet stelt van meet af dat hij geen
sekten-specialist is, maar dat hij niet anders kan dan
oog te hebben voor die bewegingen, vooral wanneer
ze op de jongeren mikken.
Waarom zoeken vorsers, artsen, financiers, jour-
nalisten, kaderleden, studenten (veel teveel studen-
ten) bij sektarische bewegingen antwoorden op hun
existentiële vragen ?
Volgens de spreker zijn daarvoor drie mogelijke
verklaringen.
Allereerst hebben veel mensen het moeilijk met de
traditionele rituelen omdat hun godsdienst (als ze al
praktiserend zijn) hen geen voldoening meer
schenkt. Ze willen kennis maken met andere gods-
diensten, maar ook met esoterismeen occultisme.
Het samenspel van de talrijke nieuwe weten-
schappelijke ontdekkingen en het fenomenale me-
dia-aanbod scherpen de nieuwsgierigheid en veroor-
zaken een ruime culturele interesse.
Voorts is er ook een ideologische vraag : de grote
traditionele ideologieën vervagen, wat vaak het ein-
devan het solidariteitsgevoel inluidt en angst inboe-
zemt voor wie anders is (jongeren, ouderen, asielzoe-
kers, gehandicapten, ...).
Tot slot vindt de spreker dat het succes van de
sekten ook en vooral beantwoordt aan een existen-
tiële vraag.
DedichterCh. Bobin betreurde dat zowel links als
rechts alleen nog aandacht schenken aan het econo-
mi schei n demensen dat hij alleen nog bestaat in het
licht van zijn socialestatus, wat bij heel veel tijdgeno-
ten een immensleed veroorzaakt omdat zegeen status
(meer) hebben.
Vooral de jongeren krijgen het op dat vlak steeds
moei I ij ker omdat ze af te rekenen hebben met stress,
sociale wedijver, mislukkingen, werkloosheid en uit-
sluiting. Ze hebben een enorme behoefte aan troost,
duiding en zingeving. Die kwetsbaarheid bij jonge-
ren van 18 tot 25 jaar vormt een ui ter mate geschikte
voedingsbodem voor de sekten.
[69]
313 / 7 - 95 / 96
Les étudiantssontvulnérablestant dans leur pro-
jet académique (on constate 60 % d'échecs en premiè-
re candidature, toutes universités confondues), que
sur Ie plan affectif et relationnel.
A Louvain-La-Neuveet a Wol uwé, l'on a pu détec-
ter avec précision des groupes comme Sükyó M ahi ka-
ri, Humana, l'Eglisedu Christ de Bruxelles, l'Eglise
deScientologie, la secteMoon ou encorelesTémoins
dej éhovah.
L'intervenant exposé l'esprit dans lequel l'UCL
tente de fai re face au phénomène sectai re.
1 1 ne s'agit pas d'isoler Ie phénomène mals plutót
del'inscriredans un cadreplusglobal d'unepolitique
de santé.
La première démarche consiste a recueillir un
maximum d'informations, detémoignages, a réaliser
des dossiers thématiques et a identifier des person-
nes susceptibles d'apporter cette Information.
Actuellement encore insuffisante, l'information
doit être vivante et permettre a toute personne se
posant des questions sur un groupe déterminé
d'obtenir uneréponsecirconstanciéeet nuancée.
1 1 est souhaitable que les étudiants participent a
l'élaboration de cette Information. A cette fin, il est
nécessaire d'encadrer et de former les étudiants et
les agents chargés de la prévention, ainsi que de
constituer une gri I Ie d'analyse perti nente mettant en
exergue les caractéristiques, sectai res ou non, de tel
OU tel groupe.
L'objectif fondamental demeure la garantie de la
libertéd'expression, y compris la plusfantaisiste, eet
objectif étant intimement liéa la capacitédediscer-
nement face a la prolifération des mouvements et
associations en tous genres.
Cet objectif explique la volonté de l'UCL de créer
un « observatoi re des sectes », c'est-a-dire un lieu de
réflexion pluridisciplinaire, chargé defournir des ba-
lises, de proposer des interprétations et d'informer
les agents de prévention sur leterrain.
Toutefois, la prévention ne suffit pas. II convient
également d'assurer Ie premier accueil et d'orienter
les personnes vers des intervenants plus spécial isés,
juristes et therapeutes par exemple, et defavoriser la
collaboration entre les différents acteurs.
Le professeur Ringlet adresse une requête précise
a la commission visant a créer un observatoi reféd&al
des sectes, a cóté d 'observatoi res locaux et plus spé-
cialisés. Cet observatoi re fédéral aurait pour mission
dediscerner et d'interpréter avec indépendance, dis-
tance et compétence. 1 1 s'agirait d'un groupe de réfé-
rence interuniversitaireet pluridisciplinaire, chargé
defournir des repères, de donner des avis et d'aider
les acteurs de terrain. Des moyens devraient être
dégagés pour fai re face a cetravail préventif.
De studenten kampen met studieproblemen (in de
eerste kandidatuur slaagt amper 40%, ongeacht de
universiteit), maar ook met affectieve problemen en
relationele problemen.
In Louvain-la-Neuve en Wol uwe kon heel precies
worden nagegaan dat bewegingen als Sükyó Mahi-
kari, Humana, VEglise du Christ de Bruxelles, de
Scientology-kerk, Moon en J ehova's Getuigen er ac-
tief zijn.
De spreker preciseert hoe de UCL probeert op te
treden tegen het verschijnsel sekten.
Het is daarbij niet zozeer de bedoeling het feno-
meen te isoleren, wel het in te passen in het ruimere
perspectief van een gezondheidsbeleid.
Om te beginnen moeten zoveel mogelijk gegevens
en getuigenissen worden ingewonnen, thema-dos-
siers aangelegd en nagegaan wie informatie kan ver-
strekken.
Die informatie, die vandaag nog ontoereikend is,
moet op de actualiteit aansluiten en een omstandig
en genuanceerd antwoord kunnen bieden aan elkeen
die vragen heeft over een bepaalde beweging.
Het is wenselijk dat de studenten worden betrok-
ken bij deverdere uitbouw van die informatie. Daar-
toe moeten de studenten en de preventiewerkers
worden bijgestaan en opgeleid. Er is tevens behoefte
aan een duidelijk analysemodel dat de (al dan niet
sektarische) eigenschappen van deze of gene bewe-
ging in kaart brengt.
De belangrijkste doelstelling blijft de handhaving
van de vrijheid van meningsuiting, met inbegrip van
de meest onconventionele. Dat hangt nauw samen
met het vermogen het kaf van het koren te scheiden,
gelet op de forse toename van bewegingen en vereni-
gingen van allerlei pluimage.
Die doelstelling verklaart waarom de UCL een
observatoi redes sectes (Steunpunt sekten) wil oprich-
ten, dus een forum dat aan multidisciplinair onder-
zoek kan doen, bakens kan uitzetten, interpretaties
kan verstrekken en de preventiewerkers op het ter-
rein kan voorlichten.
Preventie al leen is evenwel ontoereikend. E r moet
ook aan eerstel ij nsopvang worden gedaan, de betrok-
kenen moeten naar specialisten kunnen worden
doorverwezen (bijvoorbeeld juristen en therapeuten)
en er moet voorts worden gesleuteld aan de samen-
werking tussen de diverse actoren.
Professor Ringlet heeft een concreet verzoek voor
de commissie, met name de oprichting van een «Fe-
deraal steunpunt sekten », naast de lokaleen de meer
gespecialiseerde steunpunten. Dat federale steun-
punt zou zich aan onderzoek en interpretatie moeten
wijden, in alle onafhankelijkheid, zonder betrokken
partij te zijn en met kennis van zaken. Het steun-
punt zou een multidisciplinair en interuniversitair
referentiecentrum moeten worden, dat richtsnoeren
opstelt, adviezen verstrekt en de actoren op het ter-
rein bijstaat. Voor dat preventiewerk moeten midde-
len worden vrijgemaakt.
-313/7-95/96
[70]
D'autre part, dans l'urgence, la priori té devrait
être accordée aux lieux de rassemblement a forte
concentration dejeunes.
L'orateur conclut son intervention par une
réflexion ayant trait au «désir de secte ordinaire»
évoqué par Ie Dr. Y. Prigent. Ce désir est partout et
bien plus proche de chacun qu'il n'y paraït. C'est
ainsi qu'on Ie retrouve dans les écoles de pensee,
dans les Eglises, dans les groupes militants ... Ce
désir obscur de « laisser a la porte l'ennui de la vie
ordinaire, Ie compromis du quotidien (...)demettrea
mort sa propre liberté en la confiant a un gul de
charismatique et a des préceptes bétonnés; (...)ce
désir utopique d'une communication sans ombre,
d'unecroyancesansmystèreetd'un mondequi laver-
ait «plus blancqueblanc »».
En réponse a la question de savoir, d'une part,
comment analyser Ie raisonnement de certains uni-
versitaires qui consiste a démontrer que les sectes
sont a mettre sur Ie même pied que les religions
(toute dénonciation de l'activité sectaire visant en
réalitéa «nettoyer Ie ter ra in »au profit des grandes
religions OU idéologies) et d'autre part, comment opé-
rer la distinction entre uneorganisation sectairenui-
sible et une secte purement spirituelle, ne présen-
tant aucun danger, M . Ringlet se dit convaincu que
chaque institution, chaque lieu d'appartenance, y
compris les églises, peuvent comporter des aspects
sectaires. La liberté intérieure semble être un com-
bat de tous les jours et a recommencer a tout mo-
ment. Cela vaut pour chaque être humain, qu'il ap-
partienneou non a unereligion.
Le développement de certai nes formes d'enchaïne-
ment n'est pas du tout une caractéristique des églises
officielles.
Un critère permettant d'établir une distinction
entre un groupe sectaire et une église officielle est
l'institutionnalisation, qui constitue la garantie la
plus importante.
Un deuxième critère réside dans le debat public
tres développédans la pi upart des grands rassemble-
ments religieux.
Enfin, lecritèredu systèmehiérarchiqueconstitue
une protection fondamentale lorsque la liberté d'une
personneest miseen péril.
II est souhaitable que des groupes de tendances
fort différentes joignent toutes leurs forces pour ga-
rantir la plus grande liberté d'expression et
d'association. Le debat sur les sectes ne peut en
aucune maniere restreindre ces libertés mals dolt
conduire a dénoncer tout comportement leur portant
atteinte. A cette fin, les définitions théoriques des
sectes ne sont pas pertinentes. II convient plutót
d'agir defagon pragmatiquepar lebiais de question-
naires relatifs notamment a leur mode de recrute-
ment. Ces questionnaires mettront en lumière les
groupesne manifestant aucune crainte de se dévoi Ier
Tevens moet in een eerste fase alle aandacht uit-
gaan naar plaatsen waar veel jongeren samenko-
men.
Ter afronding verwijst despreker naar Dr.Y. Pri-
gent, die het had over het « gewone sekt ever langen »
dat overal aanwezig is en eigenlijk veel dichter bij
ieder van ons staat dan algemeen wordt vermoed,
bijvoorbeeld infilosofischestromingen. Kerken, mili-
tante bewegingen enz. Het gaat om een vaag verlan-
gen om de sleur van het leven en de compromissen
van alledag te vergeten, de eigen vrijheid te fnuiken,
zijn lot in handen te leggen van een charismatische
leidersfiguur en te gaan leven volgens heel strikte
normen. Het is het utopische verlangen naar een
vlekkeloze communicatie, een geloof zonder myste-
ries en een wereld waar alles vanzelf gaat.
E r wordt gevraagd hoe moet worden gereageerd op
destelling van bepaal de academici als zouden sekten
op voet van gelijkheid staan met de godsdiensten
(elke aanval op sektarische activiteiten zou er feite-
lijk op gericht zijn het «terrein vrij te maken »voor
de grote godsdiensten of de grote ideologieën). Wat is
voorts het onderscheid tussen een schadelijke sekta-
rische beweging en een louter spirituele sekte, die
ongevaarlijk is ? De heer Ringlet antwoordt daarop
dat hij ervan overtuigd is dat elke instelling en elke
beweging, inclusief de Kerken, sektarische kenmer-
ken kunnen vertonen. De individuele vrijheid blijkt
een inspanningdiedagnadag moet worden geleverd
en nooit ten einde is. Dat geldt voor iedere mens,
ongeacht of hij een godsdienst belijdt of niet.
Het feit dat werk wordt gemaakt van bepaalde
vormen van onderwerping is geenszins een kenmerk
van de officiële Kerken.
Een belangrijk criterium om een onderscheid te
maken tussen een sektarische beweging en een offi-
ciële Kerk is de institutionalisering, die ter zake de
meest stevige garanties biedt.
Een ander criterium is het openbaar debat, dat in
de meeste godsdienstige bewegingen zeer ver gaat.
Tot slot vormt het criterium van de hiërarchische
structuur een wezenlijke bescherming in geval de
individuele vrij held in het gedrang komt.
Het ware wenselijk dat verenigingen met zeer uit-
eenlopende achtergrond de handen in elkaar slaan
om de ruimst mogelijke vrijheid van meningsuiting
en vereniging te garanderen. Het heie debat over de
sekten mag in geen geval die vrijheden beknotten,
maar moet er integendeel toe leiden dat alles wat
dergelijke vrijheden in gevaar brengt, aan de kaak
wordt gesteld. De theoretische definities van sekten
zijn daartoe ontoereikend. Er moet veeleer pragma-
tisch worden opgetreden, bijvoorbeeld aan de hand
van vragenlijsten die inzonderheid betrekking heb-
ben op de wijze waarop aan ledenwerving wordt
[71]
313 / 7 - 95 / 96
et ceux, plus ambigus, camouflant leurs methodes
d'approche.
La distinction a établir entre unesectedangereuse
et une secte non dangereuse est complexe. C'est
pourquoi, la miseen place d'un «observatoire pluri-
disciplinaireet pluraliste», coupléa un travail con-
cret deterrain, paraït indispensable.
II s'agit d'élaborer une grille d'analyse décrivant
les actions et exigences dechaquegroupesectaire. Ce
travail préventif dolt permettre d'informer Ie candi-
datadeptesur legroupequi l'acontactédemêmeque
sur la fagon dont il fonctionne. II appartient a ce
centre pluraliste, composédesociologues, de psycho-
logues, dethéologiens et de philosophes detendances
différentes, de tenter de fixer quelques balises per-
mettant d'identifier la survenance de véritables
dérapages. Ce type d'approche est de naturea préve-
nir la destruction de la personnalitéde mêmeque Ie
décrochage complet par rapport a un prqjet de vie.
Concernant les travaux de la commission
d'enquête frangaise, M . Ringlet estime que l'un des
apports incontestables a étéde proposer unesortede
répertoi re tres circonstanciédetous les mouvements
et detoutes leséglises. II s'agit d'un instrument tres
fiable permettant I 'Identification des groupes, bien
qu'il fail Ie faire preuved'unecertaine prudenceafin
de ne pas empêcher les expressions spontanées d'un
certain nombre d'entre eux. C'est pourquoi, il con-
viendrait de déterminer des critères pour créer ces
répertoires.
Un certain nombred'intellectuelset d'universitai-
res ont tendance a tirer la sonnette d'alarme dès
qu'ils s'apergoivent d'une quelconque tentative de
controle sur quelque element que ce soit. 1 1 convient
d'entendre ces critiques dans Ie cadre d'un debat de
fond a Tissue duquel certaines balises seront posées.
Celieudedébat ne peut être que propositionnel et ne
dolt pas déboucher sur une législation supplementai-
re.
De surcroït, la formation critique de Topinion pu-
bliquea Tégard des groupes sectairesconstitue Tune
des questions essentielles. Comme indiquéci-dessus
Tobservatoirefédéral des sectes, congu dans Ie sens
d'un debat pluraliste et interdisciplinaire, dolt per-
mettre de mettre en place certains points de repère.
II devra rendre des avis et vel lier a T Information du
citoyen en la matière.
L'orateur estime que les sectes recrutent aussi
bien parmi les larges strates non organisées de la
population que dans les milieux Intel lectuels censés
avoir étéformés a Tesprit critique. 1 1 est frappant de
constater a quel point il peut y avoir un décalage
entre la formation scientifiqueet la formation cultu-
relle et spirituelle de certaines personnes. Cette
réflexion conduit a un tres vaste debat sur la f or ma-
gedaan. Die vragenlijsten zullen duidelijk maken
welke bewegingen er niet tegen op zien om zich bloot
te geven en welke bewegingen van twijfelachtiger
allooi zijn, precies omdat ze rond hun aanpak een
schemerzone laten bestaan.
Het is moeilijk om een duidelijk onderscheid te
maken tussen een gevaarlijke en een ongevaarlijke
sekte. Vandaar de noodzaak om een multidiscipli-
nair en pluralistisch steunpunt uit te bouwen, dat
hand in hand moet gaan met concreet werk op het
terrein.
Er behoort een analysemodel te worden opgesteld,
dat het optreden en de vereisten van elke sektarische
beweging beschrijft. Met een dergelijke preventie
kunnen aan het kandidaat-I id inlichtingen worden
verstrekt over de beweging die hem heeft aangespro-
ken, alsmede over de manier waarop die beweging
functioneert. Dat pluralistisch centrum waaraan so-
ciologen, psychologen, theologen en filosofen met uit-
eenlopende achtergrond meewerken, behoort een
aantal bakens uit te zetten om ware mistoestanden
te bepalen. Een dergelijke aanpak kan voorkomen
dat de persoonlijkheid van de betrokkenen wordt
vernietigd en dat ze hun toekomstprojecten opgeven.
I n verband met de werkzaamheden van de F ranse
onderzoekscommissie, wijst de heer Ringlet op een
van de grote verdiensten van dat verslag, met name
het feit dat ze een zeer gedetailleerd overzicht van
alle bewegingen en alle Kerken tot stand heeft ge-
bracht. Het is een zeer betrouwbaar instrument dat
het mogelijk maakt bewegingen te identificeren, hoe-
wel in datverband toch enige waakzaamheid is gebo-
den om de spontane uitingen van een aantal bewe-
gingen niet te verhinderen. Daarom ware het
aangewezen criteria te bepalen aan de hand waarvan
dergelijke repertoria moeten worden opgesteld.
Een aantal intellectuelen en academici luiden de
alarmklokvan zodra ze enige poging tot beïnvloeding
op welk element ook menen te ontwaren. Dergelijke
kritische opmerkingen moeten aan bod komen in het
raam van een debat ten gronde, waarna een aantal
bakens kunnen worden uitgezet. Dat forum mag en-
kel voorstellen formuleren en mag niet leiden tot
bijkomende wet- en regelgeving.
Voorts is het van belang dat de publieke opinie
wordt aangeleerd kritisch te staan ten opzichte van
de sektarische bewegingen. Zoals hierboven gesteld,
zou een pluralistisch en interdisciplinair «Federaal
steunpunt sekten » bepaalde bakens moeten uitzet-
ten. Het dient adviezen uit te brengen en te waken
over de informatie ter zake van de burger.
Volgens despreker trekken de sekten volgelingen
aan zowel in ni et-georganiseerde brede lagen van de
bevolking, maar ook in intellectuele kringen, waar
men toch geacht wordt kritisch te leren nadenken.
Wel valt daarbij op hoe bij sommige mensen een
grote kloof gaapt tussen hun wetenschappelijke op-
leiding en hun culturele en geestelijke bagage. Een
en ander moet leiden tot een zeer ruim debat over
-313/7-95/96
[72]
tionetsafinalité. A eet égard, l'on peutseréjouirque
de jeunes étudiants soient soucieux tant de leur for-
mation académique que de leur formation extra-
académique sous-tendant leur engagement de ci-
toyenneté.
Si les sectes touchent davantage les Intel lectuels,
c'estégalement en raison du rythmedeviestressant
et des exigences compétitives auxquels ceux-ci sont
confrontés et qui engendrent chez eux un besoin de
lieux de référence simples, pour ne pas diresimplis-
tes, et chaleureux.
S'agissant de la formation de l'ensemble des ci-
toyens, l'orateur distinguetrois plans.
Premièrement, il est f onda mental que les interve-
nantsdeterrain (principalement lespsychologueset
les assistants sociaux) soientformés. Ceux-ci doivent
disposer de références qui ne soient pas uniquement
livresques.
Deuxièmement, il serait uti Ie deereer un observa-
toire chargé de donner des avis sur des questions
précises adressées par ces travailleurs deterrain.
Troisièmement, on pourrait envisager d'élargir la
mission de eet observatoire afin d'animer Ie debat
public, par Ie biais des médias par exemple.
II sembleeneffetqueseul Ie debat public permette
derencontrer un certain nombre de sectes diffici les a
identifier bien qu'elles soient tres actives sur leter-
rain.
La question de savoir si I 'observatoi re fédéral
mentionnéci-dessus dolt remplir ces deux taches, et
donc s'élargir a d'autres experts que des scientifi-
ques, reste ou verte.
Quant auxmouvementssectairesactifsa l'UCL et
correspondant a la grilled'analyseprécitée, M. Ring-
let précise qu'il n'a cité que les groupes agissant de
maniere systématique sur les populations étudian-
tes. Toutefois, il en existe beaucoup d'autres. Les
organisations sectaires citées pratiquent Ie prosély-
tisme. L'on sait, par exemple, que la secte Moon a
infiltré « Ie collectif des femmes », dont l'objectif est
defaciliter l'adaptation des families d'étudiants du
Tiers-Monde a la société beige.
Selon l'orateur, la majorité des étudiants ne sont
pas concernés par les phénomènes sectaires. Dans
l'ensemble, les étudiants restent tres critiques et
sont particulièrement engagés a l'égard des problè-
mes politiques et sociaux.
1 1 incombea runiversitédefairepreuvedevigilan-
ce en ce qui concerne la partie de la population étu-
di ante se trou vanten ruptureet, dés lors, susceptible
d'être réceptible aux techniques de recrutement des
sectes.
II faut savoir qu'actuellement l'UCL travailleavec
d'autres universités afin de mettre en commun les
informations pertinentes en matière de décrochage
et d'orientation aux fi ns de cerner Ie phénomène sur
Ie plan national. A eet égard, descontactsontétépris
avecles universités de L lége, deGand, avecI'ULB et
avec la KUL.
opleiding en doelstellingen ervan. In dat verband
kan men zich er alleen maar over verheugen over het
feit dat jonge studenten naast hun academische op-
leiding ook interesse opbrengen voor niet-academi-
sche aandachtspunten, als fundament voor hun
maatschappelijk engagement.
Het feit dat de sekten meer intellectuelen aanspre-
ken, kan ook worden verklaard vanuit hun zeer
stresserende levenswijze en competitieve werkom-
standigheden. Ze hebben behoefte aan eenvoudige
(soms zelfs simplistische) referentiekaders waarin ze
in alle hartelijkheid worden opgevangen.
De spreker onderscheidt inzake publieksvoorlich-
ting een drieledige aanpak.
Om te beginnen is het van wezenlijk belang dat de
veldwerkers (vooral de psychologen en maatschappe-
lijk werkers) degelijk opgeleid zijn. Ze behoren niet
enkel over een theoretische kennis te beschikken.
Voorts ware het aangewezen een steunpunt uit te
bouwen dat adviezen kan verstrekken naar aanlei-
ding van precieze vragen van die veldwerkers.
Ten derde is het denkbaar dat dit steunpunt een
ruimere opdracht zou krijgen om het publieke debat
te stofferen, bijvoorbeeld via de media.
Blijkbaar kan immers alleen viaeen publiek debat
voeling worden verkregen met een aantal moeilijk te
identificeren sekten maar die op het terrein zeer
actief zijn.
Devraag rijst of het voor meldefederale steunpunt
beide opdrachten moet vervullen en derhalve ook
voor andere deskundigen dan wetenschappers moet
worden opengesteld.
I n verband met de sektarische bewegingen die bij
deUCL actief zijn en in het voormelde analysemodel
passen, preciseert de heer Ringlet dat hij enkel mel-
ding heeft gemaakt van de bewegingen die systema-
tisch inwerken op de studentenbevolking. Er zijn
evenwel tal van andere bewegingen. De voormelde
sektarische bewegingen doen actief aan ledenwer-
ving. Zo is bekend dat de M oon-sekte is doorgedron-
gen in het «vrouwencollectief », dat zich tot doel stelt
de gezinnen van studenten uit de Derde wereld te
integreren in de Belgische samenleving.
Volgens de spreker hebben de meeste studenten
hebben echter geen uitstaans met het sektarisch
verschijnsel. Doorgaans reageren studenten heel kri-
tisch en zetten ze zich heel sterk in voor politiekeen
sociale vraagstukken.
De universiteit behoort waakzaam te zijn ten op-
zichtevan de studenten diezich in een crisissituatie
bevinden en derhalve uitgelezen potentiële slachtof-
fers zijn van de wervingstechnieken van de sekten.
Aangestipt zij dat de UCL op dit ogenblik samen-
werkt met andere universiteiten. Zo kunnen onbe-
twistbare gegevens inzake studiemoeheid en -oriën-
tatie worden gebundeld om het vraagstuk op
nationaal vlak aan te pakken. Ter zake werd contact
opgenomen met de UIg, de ULB, de KUL en deUG.
[73]
313 / 7 - 95 / 96
Ces universités ont Ie même type d'approche. A
Londres notamment, certaines universités ont donné
des conférences de presse au sujet de sectes ayant
suscité de vér i tables débats publics.
A la questiondesavoir s'il considèrelephénomène
sectaire comme un danger pour la société et une
menace pour la liberté de réflexion du citoyen, M.
Ringlet répond qu'il est tres grave et dangereux de
constater que certaines sectes fonctionnent en tant
que systèmes mafieux organisés. De plus, ces systè-
mes sont complexes a cerner et a combattre et peu-
vent conduire a des meurtres, assassinats ou suïci-
des collectifs.
Toutefois, Ie véritable combat concerne ce qui se
passedans letissu social et culturel et visea former
des citoyens responsables et, surtout, qui s'intéres-
sent a la chose publique.
Dés l'instant oü un mouvement est susceptible de
redui re la qualité du debat pluraliste et la liberté
d'expression au sein de notre société, il convient de
s'y intéresser.
Quant a la question de savoir si Ie phénomène
sectaire se greffe plus facilement sur des esprits en
recherche d'une spiritualité plus « intégriste» que
celle proposée par Vatican II, M. Ringlet estimeque
l'on peut distinguer deux types de spiritual ités. La
premiereest une spiritualité «a la guimauve» sui-
vantlaquelle, pardéfinition,onsuitdescheminstout
tracés et oü la liberté intérieure n'existe pas. Cette
spiritualité est tres répanduedans notre société, que
cesoita l'extérieur ou a l'intérieur des Eglises.
La seconde spiritualité est beaucoup plus ouverte,
n'attend pas de points de repère rigides et fermés et,
dés lors, est extrêmement exigeante.
Les sectes jouent sur cette attente de beaucoup de
nos contemporains a la recherche d'un peu destabili-
té. La plupart d'entre el les se referent a des textes
fondateurs des religions sans faire preuve du moin-
dre sens critique, élaborent bien souvent des inter-
prétations tres fondamentalistes et «auto-ordon-
nent »leur cl erge.
De surcroït, des personnes remarquablement for-
méesdans un domainedéterminévoient leur person-
nalité se dégrader sous l'emprise d'un mouvement
sectaire.
D'un autrecóté, l'on observequ'un certain nombre
de gens créent des «églises nouvelles » uniquement
par volonté de pouvoir et d'argent.
II existeun tres petit nombre de manipulateurs et
un tres grand nombre de manipulés, parmi lesquels
beaucoup sont sincères et généreux. Ces derniers
n'ont hél as pas eu la longue patience de faire l'expé-
rience de la dureté et de l'ambiguïté du quotidien
pour trouver leur équilibre et renoncent a ce qu'il y
avait de mei Meur en eux.
Die universiteiten werken vanuit dezelfde invals-
hoek. Met name in Londen hebben sommige univer-
siteiten over de sekten persconferenties gegeven, die
hebben geleid tot ware publieke debatten.
Op de vraag of hij het sektarisch verschijnsel een
gevaar voor de samenleving en een bedreiging voor
het vrije denken van de burger acht, antwoordt de
heer Ringlet dat het huiveringwekkend en gevaarlijk
is te moeten vaststellen dat sommige sekten als ge-
organiseerde maffianetwerken opereren. Dergelijke
systemen zijn bovendien moeilijk te vatten en te
bestrijden en kunnen aanleiding geven tot doodslag,
moord of collectieve zelfmoord.
H et hele probleem draait echter rond de vraag wat
in het maatschappelijke en culturele weefsel ge-
beurt. Het moet de bedoeling zijn verantwoordelijke
burgers te op te leiden, die zich niet afkeren van de
respublica.
Zodra een beweging het pluralistisch debat en de
vrijheid van meningsuiting in onze samenleving kan
ondermijnen, is opperste waakzaamheid geboden.
Voorts is er de vraag of het sektarisch verschijnsel
meer invloed heeft op mensen dl e een meer «integris-
tische » spiritualiteit nastreven dan die welke door
Vaticanumll werd voorgesteld. De heer Ringlet
vindt dat er twee soorten spiritualiteit zijn. De eerste
is een wat « brave » spiritualiteit, waarbij per defini-
tie niet wordt afgeweken van de geijkte paden en
persoonlijke vrijheid onbestaande is. Dergelijke spi-
ritualiteit is wijd verbreid in onze samenleving, zo-
wel binnen als buiten de Kerken.
De andere spiritualiteit is veel opener en werkt
zonder strenge en rechte bakens en is derhalve zeer
veeleisend.
De sekten spelen in op het feit dat veel van onze
tijdgenoten op zoek zijn naar wat stabiliteit. De mees-
te sektarische bewegingen verwijzen naar basistek-
sten van de godsdiensten; zonder enige kritische inge-
steldheid komen ze vaak tot heel fundamentalistische
interpretaties en «wijden » eigenhandig hun eigen
clerus.
Bovendien zien we dat mensen met een heel dege-
lijke opleiding in een bepaald vakgebied onder in-
vloed van een sektarische beweging wegdeemsteren.
Anderzijds gaan sommigen uit machtswellust of
geldgewin over tot de oprichting van «nieuwe ker-
ken ».
Er zijn maar heel weinig manipulatoren en heel
veel gemani puleerden, van wie de meesten te goeder
trouw en genereus zijn. Zij konden helaas niet het
geduld opbrengen om de langdurige confrontatie aan
te gaan met de hardheid van het bestaan en de
moeilijkheden van het leven van alledag, om aldus
tot evenwicht te komen. Zo doen ze afstand van het
beste van zichzelf.
-313/7-95/96
[74]
2. Exposé de M. A. Denaux, chargé de cours
principal alafacultédethéologiedela«ICatho-
UekB Universiteit Leuven »
a) Présentation du témoin
Le professeur Denaux, qui a publié en 1982 un
ouvrage intitulé «Les sectes religieuses en Flan-
dre», sedit intriguépar lephénomèneparadoxal que
sont les sectes. En effet, bien que les grandes églises
chrétiennes se sol ent engagées dans un processus de
dialogue oecuménique, on assiste a la naissance
d'une série de mouvementsfondamentalistes qui re-
fusent tout dialogue. Le témoin précise également
qu'il existeunedistinctionessentielleentreunesecte
et un mouvement religieux radical comme les «Mis-
sionaries of Charity » de M ére Theresa en I nde, qui
veulent vivre l'évangile dans toute sa pureté. C'est
précisément pour cette raison qu'il faut utiliser des
critèresobjectifs — c'est-a-direnon émotionnels —
pour savoir si l'on a affairea unesecteou non.
b) Dêlniti on des sectes
Le professeur Denaux procédé a l'évaluation des
critéres qui ont été proposés par M . Gest, président
de la commission d'enquêteparlementairefrangaise.
Bien qu'il seralliea l'objectif qui estdedonner une
définition pragmatique — et non dogmatique— du
phénoméne, il rejette toutefois trois critéres qu'il
estimenon pertinents.
Le témoin estime que c'est notamment le cas de
l'embrigadement des enfants. En effet, les églises
chrétiennes prennent également les enfants sous
leur coupe par le baptême, sans pour cela être des
sectes.
Les hommes politiquesselivrent a unecritiquede
la société sans pour cela être membres d'une secte.
Enfin, d'autresinstitutions — telles que la franc-
magonnerie OU l'Opus Da — peuvent être considé-
rées commes des groupes dont les membres veulent
influencer, voire infiltrer le pouvoir politique. Et
pourtant, dans ces cas, on n'aura pas nécessairement
affairea des sectes.
L'orateur propose dés lors la définition suivante :
« Une secte est un groupe composé d'individus qui
partagent une conviction philosophique ou religieu-
se, et qui présente un certain nombredecaractéristi-
ques négatives. Ces caractéristiques concernent les
relations d'autoritéa l'intérieur du groupe, les tech-
niques visant a contróler les membres, les abus ou
l'exploitation dont sont victimes les membres, les
relations du groupe avec le monde extérieur et les
campagnes de recrutement ou d'autoprésentation
douteuses. »
2. Uiteenzetting van de heer A. Denaux,
hoofddocent aan de faculteit van de Godge-
leerdheid van de Katholieke Universiteit Leu-
ven
a) Voorstellingvan degdiuige
Professor Denaux, in 1982 auteur van het boek
«Godsdienstsekten in Vlaanderen », verklaart geïn-
trigeerd te zijn door het paradoxale verschijnsel van
de sekten. I mmers, de grote christelijke kerken zijn
in een oecumenischedialoog verwikkeld, en toch zijn
er tal van fundamentalistische bewegingen opgere-
zen die elke vorm van dialoog afwijzen. Hij wijst ook
op het essentiële onderscheid tussen een sekte en een
radicale religieuze beweging, zoals bijvoorbeeld de
Missionaries of Charity yan Moeder Theresa in In-
dia, die het evangelie in al haar zuiverheid wil bele-
ven. Precies om die redenen moeten objectieve —
dat wil zeggen ni et-gevoel sgebonden — criteria
worden gehanteerd om exact te weten wanneer men
met een sekte te maken heeft en wanneer niet.
b) Ddlnitievan sekten
Professor Denaux evalueert de criteria dievoorge-
stel d werden door de heer Gest, de voorzitter van de
Franse parlementaire onderzoekscommissie. Of-
schoon hij het eens is met het opzet tot een pragmati-
sche — en niet dogmatische — definitie te komen,
verwerpt hij er een drietal van, omdat hij ze niet ter
zake acht.
Zo bijvoorbeeld wordt de inlijving van kinderen
als criterium gehanteerd. Maar ook de christelijke
kerken lijven kinderen in via het doopsel zonder
daarom sekten te zijn.
Kritiek op de maatschappij wordt ook door politici
geleverd zonder dat zij daarom sekteleden zijn.
Ten slotte kunnen ook andere groeperingen —
zoals bijvoorbeeld de loge of OpusDa — beschouwd
worden als groepen waarvan de leden de politieke
macht willen beïnvloeden, laat staan infiltreren. En
toch zal men in hun geval niet noodzakelijkerwijs
met sekteleden te maken hebben.
De spreker stelt daarom de volgende definitie
voor : «Een sekte is een groepering van individuen
die een levensbeschouwelijke of religieuze overtui-
ging delen en die een aantal negatieve kenmerken
vertoont. Deze kenmerken hebben respectievelijk te
maken met, ten eerste, interne gezagsrelaties; ten
tweede, controletechnieken tegenover de leden; ten
derde, misbruik of uitbuiting van leden; ten vierde,
relatie tot de buitenwereld; ten vijfde, dubieuze wer-
vingscampagnes of zelfpresentatie. »
[75]
313 / 7 - 95 / 96
c) Caractère absolu des réations d'autorité inter-
nes
Auseindugroupe, il n'yaguèredepcssibilitédese
forger un jugement personnel ou de prendre une
initiative. On exigeuneobéissanceabsolueet incon-
ditionnelle des membres. L'autorité du fondateur
(Moon, Bhagwan, etc), du dirigeant ou de l'organe
suprème (la Tour de garde chez lesTémoinsdeJ eho-
va, par exemple) est absolue.
d ) Con trol e total des membres
La miseen oeuvre de différentestechniques — par
exemple, l'isolement de Tenvironnement familier, la
répétition des mêmes slogans ou rites, voir l'épuise-
mentphysique — ont pour but de programmer com-
plètement l'individu. L'identité personnelle, les sen-
timents spontanés et l'esprit critique doivent être
anéantis pour faire place a une dépendance morale,
émotionnelleet intellectuelle, qui est ou non présen-
tée comme une « renaissance ».
e) Exploitation organisationnë Ie des membres
Dans Ie secte, on ne travaille pas pour soi-même,
mals pour l'organisation. Les membres de la secte
doivent accorder la priorité aux objectifs de la secte
plutót qu'a leurs soucis personnels, leurs interets,
leurs études ou Ie développement de leur carrière.
Les sectes ne s'i ntéressent a leurs membres qu'en
tant qu'éléments parfaitement hui lés du système,
dont lesdits membres ignorent d'ail leurs toutes les
activités et ramifications. Dés qu'ils ne répondent
plus a cecritèred'utilité, les membres qui auraient,
par exemple, émis des doutes sont qualifiés «d'infi-
dèles ».
f) Relation dualisteaveclemonde&d&ieur
Les sectes ont une vision dualiste du monde. Le
monde en dehors du groupe est caractérisé comme
«satanique». Au sein du groupe, on pergoit la lumiè-
reeton est prèsdeDieu. En dehors du groupe, on vit
dans la pénombre et on est la prol e des mensonges et
des apparences. L 'aspect positif de cette vision — si
l'on peut parier d'aspect positif — est qu'elledonne
au membrede la secte — dont la personnalitéa été
anéantie — un sens aïgu du respect de sol.
g) Autoprésentation douteuse
Les sectes font du prosélytisme. II s'agit avant tout
de recruter de nouveaux membres. Finalement, tout
le monde dolt y croire. E Mes sont toutefois aussi
parasitaires, parcequ'elles existent par la gracedes
institutionsqu'ellescombattent : l'Eglise, l'Etat, l'ar-
mée, lesyndicat, etc.
c) Absoluteinternegezagsrëaties
Binnen de groep is er weinig of geen ruimte voor
persoonlijk oordeel of initiatief. Er wordteen volledi-
ge en onvoorwaardelijke gehoorzaamheid geëist van
deleden. Het gezag van de stichter (Moon, Bhagwan,
enz.), de leider of het opperste orgaan (het Wachtto-
rengenootschap bij de Getuigen vanj ehova bijvoor-
beeld) is absoluut.
d ) Total e con trol e van de I eden
Door middel van verschil lende technieken — zo-
als het isoleren van het vertrouwde milieu, de herha-
ling van steeds dezelfde leuzen of riten en zelfs de
lichamelijke uitputting — wordt een totale pro-
grammering van het individu nagestreefd. De per-
soonlijke identiteit, de spontane gevoel spatronen en
het kritische denkvermogen moeten worden vernie-
tigd om plaats te maken voor een morele, emotionele
en intellectuele afhankelijkheid, al dan niet voorge-
steld als « wedergeboorte ».
e) Misbruik van deleden binnen de organisatie
In de sekte werkt men niet voor zichzelf, maar
voor de organisatie. De sekteleden dienen aan de
doelstellingen van de sekte voorrang te geven boven
individuele zorgen, interesses, studieplannen of de
uitbouw van de eigen carrière. Sekten interesseren
zich aan hun leden slechts als perfect draaiende
onderdelen van het systeem, waarvan ze overigens
alle activiteiten en vertakkingen niet kennen. Van
zodra ze aan dit nuttigheidscriterium niet meer vol-
doen, worden de leden die bijvoorbeeld twijfels zou-
den hebben uitgestoten en als « afvalligen » gebrand-
merkt.
f) Tweeslachtige relatie tot de buitenwereld
Het wereldbeeld van sekten is tweeslachtig. De
wereld buiten de groep wordt getypeerd als «des
duivels». Binnen de groep heerst licht en is men
dicht bij God. Buiten de groep dwaalt men in de
duisternis en valt men ten prooi aan leugens en
schone schijn. Het positieve aspect hiervan — in-
dien men van positief aspect kan spreken — is dat
deze methode een sektelid, na de vernietiging van
zijn vroegere persoonlijkheid, een sterk gevoel van
eigenwaarde geeft.
g) Dubieus zelfbeeld
Sekten zijn proselytisch. Het gaat er in de eerste
plaatsom nieuwe leden te werven. Uiteindelijk moet
heel de wereld erin geloven. Tevens zijn ze echter
parasitair, omdat ze leven bij gratie van de instellin-
gen dieze bestrijden : de kerk, de Staat, het leger, het
syndicaat, enz.
-313/7-95/96
[76]
E Mes se présentent souvent sous les formes les
plus innocentes, a savoir comme un groupe d'étude
de la Bible, un groupe d'entraide, de yoga ou de
méditation, ou encore comme une organisation de
jeunesse, un groupe de chant, un groupe dont Ie but
est d'éliminer Ie stress, de comprendre sa propre
psyche, de vivre plus en harmonieavecia nature, etc.
Tous ces groupes nefont aucune al lusion, surtout
au début, aux Mens qui les unissent aux organisa-
tions connues pour être des sectes. La religion n'est
en général qu'un appeau. Le marketing est Ie maïtre
mot.
h) Centre de documentati on ministerie
Parmi les cinq critères précités, il en est trois
principaux, a savoir l'obéissance inconditionnelle, la
programmation mentale et l'exploitation organisa-
tionnelle, principalement parce qu'ils ne reposent
pas sur des catégories religieuses.
Cetteapproche présente un doubleavantage : pre-
mi èrement, elle est basée sur des pratiques — on
devra souvent vérifier concrètement si un groupe
déterminé s'est livréa ces pratiques illicites — et,
deuxièmement, les arbres ne risquent pas de nous
cacher la forêt, étant donné que le phénomène des
sectes présente une tres grande variété, tant en ce
qui concerne le nombre de leurs membres (d'après
des chiffres de 1995 fournis par eux-mêmes, les Té-
moins dej éhovah sont au nombre de 26 853, alors
que d'autres organisations ne comptent qu'une cen-
taine, vol re quelques dizaines de membres) qu'en ce
qui concerne leur « croyance » (New Age, yoga, etc).
Le professeur Denaux n'est personnellement pas
favorablea l'établissementd'une listede sectes, telle
qu'elleexisteen France. II craintquecela nedégénè-
re rapidement en une chasse aux sorcières, parce
qu'une fois sur la liste, legroupement religieux sera
souvent considéré a priori comme une secte et ne
pourra que difficilement apporter la preuve du con-
traire. Qui plus est, tout I e monde n'est pasfamiliari-
séavecla pensee rel igieuseou oriëntale adoptée par
les sectes.
L'intervenant estime que les critères qu'il a évo-
qués peuvent également s'appliquer a certains grou-
pes thérapeutiques (tels que le Leading Successful
People, qui coupentquelque part leurs membres de la
réalitéen leurfaisantcroirea leur propre invinci bil i-
té) et a des groupements politiques radicaux.
II proposedès lors la définition suivante : «Grou-
pements d'individus qui partagent une conviction
philosophiqueet religieuseet qui propagentou orga-
n i sent cette conviction d'unemanièretellequ'ils por-
tent fondamentalement atteinte a l'intégrité et a la
liberté personnelles de leurs membres ».
Quiconque a une idéé de la complexité de l'ame
humainene pourra nier l'existence de cette contrain-
te, qui n'est pas tellement basée sur un lavage de
cerveau mals plutótsur l'endoctrinement.
Zestellen zich vaak voor in de meest onschuldige
vorm, namelijk als een groep om de bijbel te bestude-
ren, een groep om aan zelfhulp, yoga of meditatie te
doen, of nog als jeugdgroep, zanggroep, groep om de
stresswegtewerken, tot inzicht te komen in de ei gen
psyche, meer volgens de natuur te gaan leven, enz.
Al deze groepen verzwijgen, zeker in een begin-
stadium, de banden met de organisaties die als sek-
ten bekend staan. De religie is meestal slechts een
lokmiddel. Marketing is troef.
h) Ministerieel documentatiecentrum
Van de vijf voornoemde criteria zijn deeerstedrie
— namelijk de onvoorwaardelijke gehoorzaamheid,
de geestel ij ke programmeri ng en de organisatori sche
exploitatie — devoornaamste, vooral omdat ze niet
op religieuze categorieën stoelen.
Deze benadering heeft twee voordelen : ten eerste
gaat ze uit van praktijken — en vaak zal concreet
nagegaan moeten worden of een bestaande groep
zich aan deze ongeoorloofde praktijken heeft bezon-
digd — en ten tweede loopt men daardoor niet het
gevaar door de bomen het bos niet meer te zien, daar
het fenomeen «sekten » een extreme variëteit ver-
toont, zowel wat hun aantal (de Getuigen van J ého-
vah tellen — volgens door henzelf verstrekte cijfers
uit 1995 — 26 853 leden, andereorganisatiestellen
slechts een honderdtal, laat staan een paar tiental-
len leden) als wat hun «geloof » betreft (New Age,
yoga enz.).
Professor Denaux is persoonlijk geen voorstander
van het aanleggen van een lijst van sekten, zoals
men in Frankrijk heeft gedaan. Hij vreest dat dit
vlug ontaardt in een heksenjacht, omdat de religieu-
ze groeperi ng, eens ze op een I ijst staat, vaak a priori
als een sekte zal worden beschouwd en het bewijs
van het tegendeel slechts moeilijk zal kunnen wor-
den geleverd. Bovendien is niet iedereen vertrouwd
met het christelijk of Oosters gedachtengoed dat door
de sekten wordt aangekleefd.
Despreker is van oordeel dat de door hem opgege-
ven criteria ook op bepaalde therapiegroepen (zoals
de Leading Successful People, die hun leden toch
ergens van de werkelijkheid vervreemden door hen
in hun eigen onoverwinnelijkheid te doen geloven) en
radicale politieke groeperingen van toepassing kun-
nen zijn.
Hij stelt daarom de volgende definitie voor :
«Groeperingen van individuen die een levensbe-
schouwelijke of religieuze overtuiging delen en deze
overtuiging op zo'n wijze propageren of organiseren
dat zede persoonlijke integriteit en vrijheid van hun
leden fundamenteel aantasten ».
Wie enig inzicht heeft in de complexiteit van de
menselijke psyche zal het bestaan van dit soort on-
vrijheid — niet zozeer gebaseerd op hersenspoe-
ling, dan wel op indoctri nering — niet ontkennen.
[77]
313 / 7 - 95 / 96
L'intervenant met ensuite en garde contre deux
attitudes extrêmes. Ou bien on se lance dans une
chasse aux sorcières ou bien on excuse tout et on ne
se défend pas contre ce poison lent qui s'attaque aux
individus, aux families et mêmea l'appareil del'Etat.
Entre l'alarmisme et Ie négationnisme, la seule
solution consiste a informer davantage et a mieux
informer. Le professeur propose, dès lors, la création
d'un centre de documentation ministeriel chargé
d'informer le public et les instances concernées. Ce
centredevraitpouvoircomptersur uneaidefinanciè-
re et devrait se composer d'un nombreéquilibréd'ex-
perts issus de diverses disciplines : sociologues, juris-
tes, psychologues et théologiens ainsi que de
représentants mandatés des diverses traditions reli-
gieuses et philosophiques de notre pays. L'interve-
nant souligne que le matériel devra provenir aussi
bien des membres des sectes que d'ex-membres afin
de se faire une image la moins partiale possible du
phénomène.
i ) L e danger des sectes
L'intervenant estime que l'on surestimefréquem-
ment le danger que représentent les sectes. 1 1 s'agit
en fin de compte d'un phénomène marginal qui con-
cernetoutau plus quarante mille personnes. II esti-
me également qu'en raison de leur caractère ferme,
elles n'ont qu'un impact social limité. E Mes ne sont
pas non plus en mesure de perturber l'ordre démo-
cratique. Cela n'empêchetoutefois pas qu'un groupe
comme la secte d'Aoum Shinrikyo, coupable d'un
attentatau gazdans le métro de Tokyo, puisseentre-
prendre des actions dangereuses. II s'agit toutefois
de faits exceptionnels. L'arsenal juridique existant
suffit pour lutter contre de tel s phénomènes.
Par contre, les sectes sont parfois tres dangereuses
pour les individus. C'estsurtout parcequeles indivi-
dus sont un noeud de relations sociales et familiales
que l'on peut affirmer que les sectes sont socialement
nuisibles et détruisent les valeurs familiales. II est
toutefois diffi ei le de lutteravec les moyensjuridiques
existants contre la privation de liberté mentale dont
elles se rendent coupables, étant donné que légale-
ment, hormis les cas de démence constatés médicale-
ment, on part du principe que les individus jouissent
de la plénitude de leurs facultés mentales.
L'orateur estime qu'il n'est certes pas nécessaire
d'élaborer une législation spécifique. II formule tou-
tefois deux propositions visant a permettre d'agir
préventivement et curativement : premièrement, or-
ganiser une campagne d'information dans les écoles
et les médias et deuxièmement, créer par provinceou
par région, un centre d'accuei I pour prendreen char-
ge et, lecaséchéant, aider les adeptes et les membres
de leur familie concernés.
De spreker waarschuwt vervolgens voor twee ex-
treme houdingen. Ofwel begint men een heksen-
jacht, ofwel praat men alles goed en verdedigt men
zich niet tegen het sluipend gif dat individuen, fami-
lies, tot zelfs de maatschappij en het staatsapparaat
aantast.
Tegen deze alarmistische houding enerzijds, en
deze negationistische houding anderzijds, kan
slechts meer en betere informatie baten. De profes-
sor stelt dan ook de oprichting van een ministerieel
documentatiecentrum voor met het oog op het ver-
strekken van informatie aan het publiek en aan de
betrokken publieke instanties. Het zou op financiële
ondersteuning moeten kunnen rekenen en evenwich-
tig samengesteld zijn met deskundigen uit verschil-
lende disciplines : sociologen, juristen, psychologen
en theologen, maar ook met officieel gemandateerde
vertegenwoordigers van de verschillende religieuze
tradities en levensbeschouwelijke strekkingen in ons
land. Despreker benadrukt dat het materiaal afkom-
stig dient te zijn van zowel sekteleden als ex-sektele-
den om een beeld te bekomen dat zo weinig mogelijk
vooringenomen is.
i) /-/et gebaar van sekten
De spreker meent dat het gevaar van sekten wel-
eens wordt overschat. Ten slotte gaat het hier om een
marginaal fenomeen, waar ten hoogste veertig dui-
zend mensen mee te maken hebben. Door hun geslo-
tenheid acht hij ook hun maatschappelijke relevan-
tie eerder gering. Zij zijn allerminst in staat de
democratische rechtsorde te verstoren. Dit neemt
niet weg dat een groep, zoals de sekte Aoum S/7/nr/-
fcyomet haar gasaanval in de metro in Tokio in 1995,
gevaarlijke acties kan ondernemen. Maar al bij al
blijven dit uitzonderingen. Om deze fenomenen te
beteugelen volstaat evenwel het bestaand wettelijk
arsenaal.
Daarentegen zijn sekten soms zeer gevaarlijk
voor de individuen. Vooral daar deze laatsten een
knooppunt zijn van sociale en familiale relaties, kan
wel gesteld worden dat sekten voor sociale overlast
zorgen en familiale waarden ontwrichten. De menta-
le vrijheidsberoving waar zij zich aan bezondigen is
echter moeilijk terug te schroeven met de bestaande
juridische middelen, die behalve in geval van me-
disch vastgestelde geestesgestoord held uitgaan van
de volledige handelingsbekwaamheid der indivi-
duen.
Despreker vindt het zeker niet nodig een specifie-
ke wetgeving uit te werken. H ij formuleert wel twee
voorstellen om preventief én curatief op te treden :
ten eerste een informatiecampagne in de scholen en
in de media, en ten tweede een opvangcentrum per
provincie of per landsgedeelteom de betrokken fami-
lieleden en sekteleden op te vangen en desgevallend
te hel pen.
-313/7-95/96
[78]
j ) L e besdn de réUexion
II s'impcse de consacrer une réflexion sociale au
phénomène des sectes lui-même, au pourquoi de leur
succes. Les sectes abusent en effet souvent d'impul-
sions positives, telles que la quête de sens et de
certitudeet la recherche d'unecommunautéadi men-
sion humaine. L'émiettement postmodernede notre
existenceébranledeplusen plus les certitudesmaté-
rielles et intellectuelles de l'individu au profit d'un
rêvedeprospéritésuperficiel et banal. L'hommeest,
de par sa nature, en quête de sens. Mals I 'époque a
laquellenous vivons relèguecet aspect dans la sphè-
redes préoccupations purement personnelles.
L'orateur termine son exposé par une citation de
J ean Vernette, délégué épiscopal pour Ie probième
des sectes, qui adéclarécequi suit dans Ie rapport du
parlement frangais :
«Le rapport a de réels méri tes. M ais il demande a
être prdongé dans et par une réflexicn de fond, en
s'ouvrant a d'autres pdnts de vue autorisés, sous
pene de ne pas être opératdre pour la solution du
phénomènesectaire L es humanistes et les croyants se
rappel I ent ld queBergson appdait notresodétéa un
« supplément d'ame ». En privé, M alraux pressentait
cëa comme indispensable pour la survie de notre
civilisation. La se situe peut-être I e noajd du probiè-
me »
3. Audition de M. Van den Wyngaert, profes-
seur de philosophie {Hoger Pedagogisch Insti-
tuut van de Kempen) et fondateur de la WPG
{Vereniging ter verdediging van persoon en ge-
zin)
M. Van den Wyngaert souhaite centrer son inter-
vention sur la dépersonnalisation systématique pra-
tiquéeau sein des groupes sectaires.
Selon lui, il neconvient pas detenter dedétermi-
ner quelles sont les sectes dangereuses, et ce pour
deux raisons :
— les pratiques sectaires commises a rencontre
des droits de l'homme dépassent largement le cadre
des sectes généralement connues;
— il est illusoirede vouloir interdire les sectes les
plus puissantes car el les poursuivront de toute ma-
niere leurs activités de maniere dandestine.
1 1 faut donc avant tout vel II er a ce que ces groupe-
ments respectent la lol et la Convention des droits de
l'homme, si bien qu'ils ne puissent plusavoir recours
aux methodes de dépersonnalisation systématique.
Quefaut-il entendrepar dépersonnalisation ?
Comme l'a montré Minsky, un des inventeurs de
l'intelligence artificielle, la personne humaine se
composede plusieurs strates qui seconstruisent suc-
cessivement l'une sur l'autre au cours de l'évolution.
j) De nood aan bezinning
Over het verschijnsel «sekten »zelf — over het
«waarom » van hun succes als het ware — moet
men zich maatschappelijk bezinnen. Immers maken
de sekten vaak misbruik van positieve impulsen,
zoals de zoektocht naar zingeving, naar zekerheiden
naar een gemeenschap op mensenmaat. De postmo-
derne verbrokkeling van ons bestaan tast de mate-
riële en geestelijke zekerheden van het individu
steeds meer aan ten voordele van een oppervlakkige
en banale welvaartsdroom. De mens is van nature
uiteen zinzoeker. Maar hettijdperk waarin weieven
verdringt dit aspect naar de loutere privé-sfeer.
De spreker beëindigt zijn betoog met een citaat
vanj ean Vernette, de bisschoppelijke afgevaardigde
voor de problemen van de sekten, die het volgende
verklaarde over het F ranse parlementair rapport :
«/-/et rapport is zéker nid: zonder verdiensten.
Maar het moet een vervdg krijgen in en door een
reHectie ten gronde die voor andere gezaghebbende
standpunten open staat; anders zal voormeld rapport
geen enkëebijdragetot deoplossingvan hd: sektB/er-
schijnsë kunnen Ie/eren. Humanisten en gelovigen
zullen zich hierbij ongdwijfëd herinneren dat Berg-
son onze maatschappij tot een «supplément d'ame »
opriep. In privé-gesprekken voorvoë de M alraux dat
al s een absdute noodzaak voor hd: overleden van onze
samenlB/ing. Dat is wdlicht de kern van hd: pro-
bleem. »
3. Hoorzitting met de heer van den Wyn-
gaert, hoogleraar filosofie (Hoger Pedagogisch
Instituut van de Kempen) en oprichter van de
WPG (Vereniging ter verdediging van per-
soon en gezin)
De heer Van den Wyngaert zal het in zijn betoog
vooral hebben over de systematische depersonalisa-
tie die in de bewegingen met sektarische inslag
wordt toegepast.
Volgens de getuige is het niet wenselijk te bepalen
welke sekten gevaarlijk zijn. Hij geeft daartoe twee
redenen aan :
— de sektarische praktijken die indruisen tegen
de mensenrechten komen niet enkel in de algemeen
bekende sekten voor;
— het is volstrekt zinloos de machtigste sekten te
willen verbieden, want die zullen hun activiteiten in
elk geval ondergronds voortzetten.
Er dient in deeerste plaats te worden op toegezien
dat die bewegi ngen de wetten en het Verdrag over de
rechten van de mensen in acht nemen, teneinde te
voorkomen dat wordt gewerkt met methodes om
mensen systematisch te depersonaliseren.
Wat wordt verstaan onder depersonalisatie ?
Zoals aangetoond door M insky, een der uitvinders
van de kunstmatige intelligentie, bestaat de mense-
lijke persoon uit verschillende lagen, die telkens op
de vorige gebouwd zijn tijdens zijn ontwikkeling. Zo
[79]
313 / 7 - 95 / 96
C'est ainsi que nous sommes tous encore « porteurs »
de notre enfance, de notre période scolaire, etc.
La culture, avec les jugements de valeur qu'elle
implique dans tous les domaines, est un element
tellement complexe que nous l'avons reprise pu re-
ment et simplement d'un nombre restreint de per-
sonnes avec lesquelles nous entretenons des Mens
affectifs privilegies, notamment nos parents.
Toute notre évoluti on ultérieures'accomplit conti-
nuellement dans la confrontation avec notre passé.
Cela signifieque, normalement, toutes les influences
que nous subissonsfont d'abord l'objet d'un jugement
intérieur.
La dépersonnalisation consiste a fermer autant
que possibi e toutes les stratesa un moment donné et
a y superposer une image tout a fait différente de la
personne, image qui ne communiqué plus avec Ie
substrat mals est alimentéedel'extérieur.
C'est ainsi qu'aux Etats-Unis, \asecX.e«Church of
Besten »a fait réaliser une étude du profil psycholo-
gique de ces membres. II en ressort que les trois
quarts des membres présentent un profil extraverti,
actif et tres sensible, ce qui correspond a l'idéal pro-
pagé par la secte. Auparavant, il n'y avait qu'un
cinquième des adeptes qui présentait ce profil. Les
adeptes ont subi une transformation fondamentale
de leur personnalité. Lemêmemodèlea étéimposéa
tous.
La dépersonnalisation constitue la forme la plus
profonde d'influence de la personnalité et s'opère en
combi nant des methodes spi rituel les (I 'art de persua-
der et de convertir) et des methodes psychologiques
(comme celles utilisées en psychiatrie et dans les
régimes total itaires).
En ce qui concerne les methodes spirituelles et
éthiques, la plus répandue est l'encouragement a
l'orgueil ou l'hybris.
Les sectes se caractérisent par la présence d'un
chef religieux, un orgueil collectif sans bornes et
l'assurancedesoi. Vont de pair avec ces caractéristi-
ques, destraits manifestement psychotiques : la per-
te de tout sens des réalitésdans un domainedétermi-
né. On considère que l'on a Ie monopole de la vérité,
que celle-ci est irréfutable. Les adeptes attachent
plus d'autoritéa leur theorie qu'aux faits, cequi les
rend inaccessibles et non influengables. Cela est, a
leurs yeux, une qualité. C'est ainsi que l'énergie et
I 'enthousiasme du facteur humain sont poussés a
leur paroxysme. M. Van den Wyngaert cite, a eet
égard, l'exemple des scientologues et des témoins de
J éhovah, qui prestent tous des semaines de soixante
heures ou plus.
II y a encore d'autres traits psychotiques. Ainsi,
M are Galanter explique que les membres de «D;V/ne
Light» entendent des voix et ont des visions, qui
indiquent normalement une psychose mals qui, en
l'occurrence, ne troublent apparemment pas les
membres.
Les membres de Krishna ont, eux aussi, des vi-
sions, qui s'accompagnent d'un sentiment d'unité
avec l'univers. Dans la «Méditation transcendanta-
dragen wij nog allen onze kindertijd mee, de tijd van
onze studies enz.
Cultuur met haar waardeoordelen op alle gebie-
den is zo ingewikkeld, dat wij die gewoon in haar
geheel hebben overgenomen van slechts een paar
mensen waarmee wij affectief verbonden zijn, waar-
onder onze ouders.
Heel onze verdere evolutiegebeurt voortdurend in
confrontatie met ons verleden. Dat wil zeggen dat
normalerwijze al Ie invloeden eerst inwendig worden
beoordeeld.
Depersonalisatie bestaat erin op een bepaald
ogenblik de bestaande lagen zoveel mogelijk af te
sluiten en er een heel ander persoonsbeeld boven te
schuiven, dat niet langer communiceert met de vori-
ge lagen maar van buitenuit wordt gevoed.
Zo heeft de «Church of Boston » in de Verenigde
Staten een onderzoek laten doen naar het psychische
profiel van haar leden. Daaruit bleek dat drie kwart
extravert, actief, en sensitief is, wat overeenstemt
met het ideaal dat deze sekte propageert. Vroeger
was slechts één vijfde zo. De sekteleden hebben een
grondige persoonsverandering ondergaan; éénzelfde
model is aan allen opgedrongen.
Depersonalisatie is de meest grondige vorm van
beïnvloeding dank zij een combinatie van geestelijke
methoden (zoals de kunst te overreden en te bekeren)
en psychologische methoden (zoals ze in psychiatrie
en in totalitaire staten worden gebruikt).
Wat de geestel i j ke en ethische middelen betreft, is
het voornaamste de bekori ng tot hoogmoed of hybris.
Sekten worden gekenmerkt door een goddelijke
leider, een grenzeloze collectieve hoogmoed en zelfze-
kerheid. H iermee zijn duidelijk psychotischetrekken
verbonden : het wegvallen van alle realiteitszin op
een beperkt domein; de waarheid wordt beschouwd
als een eigen monopolie, als een onweerlegbaar bezit.
De sekteleden hechten meer gezag aan hun theorie
dan aan de feiten, waardoor zij onaantastbaar en
onbeïnvloedbaar worden, wat zij als een kwaliteit
beschouwen. Zo worden daadkracht en enthoesiasme
van de menselijke factor ten top gedreven. De heer
Van den Wyngaert verwijst als voorbeeld naar de
scientologen en de getuigen van J ehova die allen
gemiddeld weken van zestig uren of meer presteren.
Er zijn nog andere psychotische trekken :
Mare Galanter haalt aan dat leden van «Divine
Light »stemmen horen en visioenen hebben, die nor-
maal op psychose wijzen, maar die de leden hier
blijkbaar niet lijken te storen.
Ook leden van Krishna hebben visioenen, die ge-
paard gaan met een gevoel van eenheid met het
heelal. Bij «Transcendente Meditatie» is er dikwijls
-313/7-95/96
[80]
Ie», il ya souvent uneexpérience initiale de félicité,
querontenteenvaindesuscitera nouveau. Souvent,
on observe une forme de transe au cours de la médi-
tation.
Une variantede l'esprit de démesureest l'obliga-
tion de tendre vers l'autolibération et la perfection
suprème. Cela ne se fait jamais a la faveur de la
grace, mals par la force du sujet. Escriva, lefonda-
teur del 'Opus Dei, appellemêmerélitea devenir un
«saintcanonisable ». A eet égard, letémoin souligne,
parailleurs, rexistencedecertainespratiquessectai-
res au niveau des « numéraires ».
Les personnes appartenant aux couches supérieu-
res de la population et possédant des diplómes d'étu-
des supérieures selaissent plusfacilement embriga-
der, parce que la secte leur donne rillusion d'être
meilleureset plusfortes.
Les dirigeants des sectes utilisent également des
moyens psychiques.
I Isessaient notammentdedécharger les souvenirs
personnels. Dans l'Eglise de Scientologie, les candi-
dats sont connectés a un détecteur de mensonges qui
mesure l'intensitédu courant. Différents sujets sont
traites, jusqu'a ce que l'on constate que raiguille du
détecteur dévie. Le sujet en question est alors appro-
fondi, de sorte que l'intéressé se souvient
d'expériencesémotionnelles qui ont laissé des traces
dans son psychisme (traces appelées «engrammes »
par les scientologues). Cettetechnique psychanaliti-
que est dénommée « confession ». Si une expérience
interessante a surgi, le patiënt dolt la revivre sous
I égère hypnose jusqu'acequ'il puisseêtreconfrontéa
I 'evenement sans que cela ne letrouble. Le souvenir
est décharge; un Men aveclepasséest rompu. L'idéal
est de devenir « clear », en fait une forme d'apathie,
une sorte d'i naccessi bi I ité.
Une deuxième étape consiste a ressusciter aussi
les souvenirs de la vie foetale et des vies antérieures.
La distinction entre la réalitéet la fantaisiedevient
de plus en plusfloue. Lesensdes réalitésestanéanti
aussi systématiquement qu'il avait été développé
précédemment par les parents et les professeurs.
Le passé personnel est dépouillédesa teinteémo-
tionnelleet de ses j ugements devaleur et noyédans
un certain nombredepseudo-souvenirs.
On essaye par ailleurs d'isoler complètement les
membres de la secte. La secte dolt remplacer la véri-
table familie et les véritables parents. Dans de nom-
breuses sectes, les véritables parents sont ramenés a
des parents «physiques». Chez Krishna et Bhag-
wan, lesdisciplesontsoi-disanteu beaucoupd'autres
parents au cours devies antérieures.
Presquetoutes les sectes ont un Pèredivin ou une
Mèredivine, a l'égardduquel oudelaquelleles mem-
bres se comportent de maniere infantile.
Tous les autres Mens aussi sont ramenésa la jalou-
sie, la manipulation et l'égoïsme. L'Opus Dei met en
garde contre les prêtres et évêques, voire même les
«saints »de l'Eglise catholi que. La seu levér ité (ga-
rantie) setrouveau sein du mouvement.
een initiële gelukservaring die men tevergeefs terug
tracht op te wekken. I n veel gevallen is er tijdens de
meditaties een vorm van trance.
Een variante van die hybris is de verplichting te
streven naar zelfbevrijding en hoogste volmaakt-
heid. Dat gebeurt nooit door genade maar door eigen
kracht. Escriva, de stichter van Opus Dei, roept een
elite zelfs op om een « ka n on i zeer ba re heilige» te
worden. In dat verband wijst de getuige overigens op
het feit dat de numerarii bepaalde sektarische prak-
tijken hanteren.
Mensen uit hogere kringen en met hogere diplo-
ma's laten zich gemakkelijker vangen, omdat zij zich
in de sekte beter en sterker wanen.
Eveneens worden psychische middelen door de
sekteleiders aangewend.
E r wordt onder andere geprobeerd de persoon I ijke
herinnering te ontkrachten. In de Scientology-kerk
worden de kandidaten verbonden met een leugende-
tector die de stroomsterkte meet. Verschillende to-
pics worden behandeld tot men vaststelt dat de wij-
zer van de meter uitslaat. Hier wordt verder op
ingegaan, zodat emotioneel geladen ervaringen die
sporen in het psychisme hebben achtergelaten (door
de scientologen «engrammen» genoemd), worden
herinnerd. Deze psychanalytische techniek wordt
« biecht » genoemd. Als er nu een interessante erva-
ring naar boven is gekomen, moet de patiënt onder
lichte hypnose deze herbeleven totdat hij het gebeu-
ren onder ogen kan nemen zonder dat het hem nog
beroert. De herinnering is ontladen. Het ideaal is
«clear »te worden, feitelijk een vorm van apathëa,
ongenaakbaarheid.
Een tweede stap is dat ook herinneringen uit de
moederschoot en uit vorige levens worden bovenge-
haald. Het verschil tussen realiteit en fantasie ver-
vaagt helemaal. De realiteitszin wordteven systema-
tisch afgebroken als hij vroeger door ouders en
leraars werd bijgebracht.
Het persoonlijke verleden is van zijn emotionele
kleur en waardeoordelen ontdaan en tegelijk ver-
dronken tussen een aantal pseudoherinneringen.
M en probeert eveneens de sektel eden vol komen te
isoleren. De sekte moet de plaats innemen van de
échte familie en de échte ouders. Vele sekten herlei-
den de échte ouders tot «fysieke» ouders. Bij Krish-
na en Bhagwan hebben de volgelingen zogezegd in
andere levens nog vele andere ouders gehad.
Bijna alle sekten hebben een goddelijke Vader of
Moeder waar tegenover de leden zich infantiel op-
stellen.
Ook alle andere banden worden herleid tot jaloe-
zie, manipulatie en egoïsme. Opus Dei zet ertoe aan
afstand te nemen van priesters en bisschoppen, zelfs
van de « heiligen » van de katholieke Kerk. De enige
(zekere) waarheid is in de beweging zelf te vinden.
[81]
313 / 7 - 95 / 96
La réalitéantérieureestremplacéea eet égard par
un monde fa ntai siste.
Selon Piaget, lesensdela réalitésignifieque l'on
peut reconnaïtre des objets, que l'on peut se situer
dans letemps et l'espaceet que l'on pergoit Ie Men de
causalité. C'est ainsi que se forme la véritable per-
sonnalité. Dans les sectes, tout cela est anéanti.
Le temps est vécu autrement. Pour les mouve-
ments pentecótistes et les témoins dej éhovah, la fin
du monde est proche. Dans toutes les sectes, tout est
urgent. L'histoire est également réécrite selon leur
propre imagination. La secte Moon divisetout en de
belles périodes arithmétiques, qui montrent que le
Messie va arriver. Pour l'Arche, le monde n'existe
quedepuis hult mille ans et la theorie de l'évolution
est I 'oeuvre du demon.
La perception de l'espace: pour les adeptes de
Moon, laCoréeest lecentredu monde. Pour Krishna,
les Américains nesont jamais alles sur la lune, tout
cela n'était qu'un attrape-nigaud.
La causalité : la pi upart des sectes sont hol istiques
et remplacent les causes multiples par une seule.
C'est ainsi que, pour la Méditation transcendentale,
I e stress est la causedetout : si 5 %dela population
faisaientdela méditation, la criminalitédiminuerait
de maniere drastique. Sans parier des guérisons mi-
raculeuses.
Même les objets ne sont plus a l'abri. Sathya Sai
Baba créedescendres medici nalesa partir du néant.
Les scientologues créent également, au besoin, de la
matière, mals celle-ci reste invisible aux yeux des
autres.
La transeserait une« preuve »quela secte déti ent
la vérité. La transeest une forme d'autohypnose. De
nombreuses techniques de méditation avec répéti-
tion de mantras, etc, y recourent. Cela procure un
sentiment de bonheur et conforte la foi des disciples.
Les sectes utilisent également des methodes qui
relèvent de la therapie du comportement. U n homme
vit par ses actions, ses pensees et ses émotions. Si
une de ces trois facettes s'écarte trop des autres, on
recherchera l'équilibreen l'adaptant (Festinger). Les
sectes font tout de suite participer les nouveaux dis-
ciples. Les rituels agissent sur leur manierede pen-
ser et leurs émotions sans qu'ils s'en apergoivent.
Les dirigeants donnent en outre toutes sortes de
directives pour la viedetous les jours. Ces prescrip-
tionsdétailléesexduenttout pouvoirdedécision. Les
membres des sectes ne sont en général presque plus
capables de prendre une décision seuls.
Au début, le disciple beneficie de toute l'attention
du groupe. C'est la période du «lovebombing ».
Bien vite, il est conf ronté a un dilemme : sauver le
monde avec ce groupe sympathique OU laisser passer
sa chance. En cas de doute, la secte fournit un con-
seiller et les autres sont rendus suspects. Ainsi, la
réalitéestdésormaisscindéeen un groupe de bons et
un monde de mauvais. Pour développper cette con-
ception, on recourt a des notions disjonctives.
Daarbij wordt devroegere realiteit vervangen door
een fantasiewereld.
Volgens Piaget bestaat de realiteitszin erin dat
men objecten kan herkennen, dat men zich in tijd en
ruimte kan situeren en de feitelijke oorzakelijkheid
kan onderkennen. Zo wordt de echte persoonlijkheid
gevormd. In de sekten wordt dit allemaal afgebro-
ken.
De tijd wordt opeen andere manier beleefd. Bij de
Pinksterbewegingen en de Getuigen van J ehova is
het einde van de wereld nabij. In alle sekten is alles
dringend. Ook de geschiedenis wordt naar eigen fan-
tasie herschreven. Bij Moon is alles in mooie reken-
kundige periodes verdeeld die aantonen dat nu de
Messias moet komen. Voor De Ark bestaat de wereld
maar acht duizend jaar en is de evolutieleer het werk
van de duivel.
De plaatsbeleving : voor de Moon i sten is Korea het
centrum van de wereld. Voor Krishna zijn er nooit
Amerikanen op de maan geweest, het was allemaal
boerenbedrog.
De oorzakelijkheid : de meeste sekten zijn holis-
tisch en vervangen de vele oorzaken door één enkele.
Zo is volgens Transcendente Meditatie de stress de
oorzaak van alles: als 5% van de bevolking zou
mediteren, dan zou de criminaliteit drastisch afne-
men. Zonder over de wonderbare genezingen te spre-
ken.
Ook deobjekten zijn niet veilig meer. Sathya Sai
Baba schept uit het niets geneeskundige assen. Ook
de scientologen kunnen zo nodig materie scheppen,
maar die blijft voor anderen onzichtbaar.
Hetoproepen van trance geldt als « bewijs » dat de
sekte de waarheid in pacht heeft. Trance is een vorm
van zelfhypnose. Vele meditatietechnieken met her-
haling van mantra's enz. roepen dit op. Dat geeft een
geluksgevoelen en bevestigt het geloof van volgelin-
gen.
I n de sekten worden ook methoden uit de gedrags-
therapie gebruikt. Een mens leeft in zijn doen, den-
ken en voelen. Als één van de drie te veel afwijkt van
de anderen, zoekt men evenwicht door ze aan te
passen (Festinger). In sekten laat men de nieuwe
volgelingen dadelijk meedoen. De rituelen werken in
op hun denken en voelen zonder dat zij het weten.
Bovendien geven de leiders allerlei voorschriften
voor het dagelijkse leven. Deze gedetailleerde voor-
schriften laten geen beslissingsruimte meer over.
Sekteleden kunnen in het algemeen nog slechts heel
moeilijk zelf beslissingen nemen.
In het begin krijgt de volgeling alle aandacht van
de groep. Het is de periode van de «lovebombing».
Weldra volgt het dilemma : met de sympathieke
groep de wereld redden of je kans missen. Bij twijfel
levert de sekte een raadgever terwijl de anderen
verdacht worden gemaakt. Zo is de werkelijkheid
voortaan opgedeeld in de groep van de goeden tegen-
over de wereld van de slechten. Om dit uit te werken
worden disjunctieve begrippen gebruikt.
-313/7-95/96
[82]
Au sein du groupe, on passé al ors a un systèmede
récompenses et de sanctions. La sanction consiste a
sevoir priver d'attentions. Cesystèmeest assez effi-
cace, étantdonnéqu'entre-temps, toutes les relations
en dehors du groupe ont été rompues. La résistance
est quasi impossible, étant donnéquela vieprivéeet
la réflexion personnellesont tout a fait dévalorisées.
Pour nous, les sentiments sont l'écho de la situa-
tion réelle. Dans toutes les sectes, on ne reconnaït
plus cette fonction de fait. En revanche, les senti-
ments font l'objetd'uneappréciation morale : ilssont
bons OU mauvais. Sont habituellement qualifiés de
positifs : l'assurance, l'enjouement, lafoi. Sont quali-
fiés de négatifs : l'incertitude, la tristesse, etc. Les
sentiments nejouentdès lors plus leróled'échodela
réalité, ni designal d'alarme lorsque quelque chose
neva pas. La réacti on adequate est de travai lier et de
croiredavantage.
M . Van den Wyngaert souligne a nouveau que si
les droits de l'homme étaient vraiment respectés
(cf. Code éthique de l'Eglise catholique romaine et
des ordres monastiques), la dépersonnalisation sys-
tématique ne serait plus possible. Peut-être la lol
pourrait-elle, a eet égard, être précisée a différents
niveaux.
Pour respecter la vieprivée, leconseiller (psychia-
tre, psychologue, médecin, confesseur, conseiller mo-
ral) dolt être tenu au secret. Tout dolt se faire en
fonction de la personne qui demande conseil, et non
dans l'intérêt de l'organisation. Dans les sectes, la
dispensation de conseils est cependant utilisée com-
me moyen de manipulation. Lors du recrutement
d'un nouveau membre, il y a, au sein de l'Opus Dei,
un échanged'informations entre Ie supérieur, Ie con-
fesseur et Ie recruteur, et ce, a l'insu du candidat.
Souvent, les membres communiquent tout cequ'i Is
savent l'un del'autrea l'échelon supérieur. Unevéri-
tableconfidentialité entre les membres est tout si m-
plement expressément interdite.
En outre, l'orateur estime que les centres de for-
mati on créés pa r I es sectes devra i ent décl a rer cl a i re-
ment cequ'i Is sont, cequi n'est dairement pas lecas
de l'E colede Philosophie.
L'Eglise de Scientologie et l'Opus Dei dispensent
des informations en matière de toxicomanie ainsi
qu'une guidance dans Ie domaine des études sans
déclarer ces activités comme tel les.
1 1 convient de protéger les personnes vulnérables
et les mineurs d'age. Les sectes interviennent de
préférencelorsdemomentsdifficiles. Untel abusest
sanctionnédans la législation frangaiseet italienne.
II conviendrait d'adapter la lol belgeen ce sens. Un
certai n nombre de sectes entrent en contact avec des
mineurs d'agea l'insu des parents. Elles demandent
même lesilence.
L'intervenant estime que les enseignants, les mé-
decins, les responsables de mouvements dejeunesse,
etc. nepeuvent profiter de leur position pour recruter
secrètement des membres pour les sectes.
La liberté d'information dolt, elle aussi, être ga-
rantie. Unesectenepourrait interdirea personne de
Binnen de groep schakelt men dan over naar een
systeem van beloning en straf. De straf bestaat erin
dat men je geen aandacht meer schenkt. Daar onder-
tussen alle relaties buiten de groep zijn verbroken, is
dit vrij efficiënt. Gezien het feit dat er nergens plaats
is voor pri vél even of -denken, is weerstand bijna
onmogelijk.
Voor ons zijn gevoelens de weerklank in ons zelf
van de reële situatie. In alle sekten erkent men die
feitelijke functie niet langer. In plaats daarvan krij-
gen de gevoelens een moreel etiket van goed of
kwaad. Goed is gewoonlijk zelfzekerheid, opgeruimd-
heid, vast geloof. Slecht is onzekerheid, droefheid
enz. Daardoor verliezen de gevoelens hun functie van
echoopdewerkelijkheiden van waarschuwing dat er
iets mis is. Het vereiste antwoord is harder werken
en meer geloven.
De heer Van den Wyngaert legt er nogmaals de
nadruk op dat als de rechten van de mens in hun
volle omvang zouden worden gerespecteerd
(cf. ethischecodevanderooms-katholiekekerken de
kloosters), systematische depersonalisatie niet lan-
ger mogelijk zou zijn. Wellicht kan de wet hier op
verschillende vlakken worden gepreciseerd.
Om de privésfeer te respecteren, moet de raads-
man (psychiater, psycholoog, dokter, biechtvader,
morele consulent) tot geheimhouding worden ver-
plicht. Alles moet gebeuren infunctievan de persoon
die raad vraagt en niet in het voordeel van de organi-
satie. Bij sekten wordt raadgeving echter als een
middel tot manipulatie gebruikt. Bij het aanwerven
van een nieuw lid is er in Opus Dei uitwisseling van
informatie tussen overste, biechtvader en aanwerver
zonder dat de kandidaat er iets van weet.
Ook wordt alles van elkaar doorgebriefd naar bo-
ven. Echte vertrouwelijkheid tussen de leden wordt
gewoonlijk uitdrukkelijk verboden.
Daarnaast zouden, volgens spreker, de door de
sekten opgerichte vormingscentra duidelijk moeten
aankondigen wat ze zijn, wat dus zeker niet het geval
is met de School voor Filosofie.
Druginformatie en studiebegeleiding worden door
de Scientology-kerk en door Opus Dei aangeboden
zonder dat die bewegingen zich als zodanig kenbaar
maken.
Zwakken en minderjarigen moeten worden be-
schermd. Sekten slaan bij voorkeur toe op zwakke
momenten. De F ranse en Italiaanse wetgeving straf-
fen zulk misbruik. De Belgische wet in die zin moet
worden aangepast. Een aantal sekten benaderen
minderjarigen buiten weten van de ouders. Zij vra-
gen zelfs geheimhouding.
Leraars, dokters, jeugdleiders enz. mogen, volgens
despreker hun positieniet misbruiken om heimelijk
leden voor sekten te werven.
Ook de vrijheid van informatie moet worden ge-
vrijwaard. Een sekte zou niemand mogen verbieden
[83]
313 / 7 - 95 / 96
parier avec d'autres. Les lettres doivent être trans-
mises sans avoir été ouvertes.
On déconseille aussi souvent aux membres des
sectes de lireou desuivre l'actualité. Ces personnes
sont a ce point submergées, qu'elles n'ont tout sim-
plement plus letemps de recueillir des informations
alternatives.
Certaines professions (les psychiatres, les journa-
listes, etc.) sont systématiquement noircies, notam-
ment par les scientologues. La familie des membres
des sectes et les autres églises font aussi l'objet de
critiques.
Les membres des sectes devraient aussi pouvoir
quitter legroupelibrement. Chez lesjésuiteson aide
ceux qui quittent l'ordre. Mals dans les sectes, on
crée la phobieselon laquelle il n'y a plus devie ni de
bonheur possible en dehors de la secte et on rend la
viedes anciens membres aussi difficileque possible.
Touslesliensaveclafamilleet les amis sont rompus.
On peut aussi sedemander dans quel Ie mesure les
dons faits a des sectes peuvent être considérés com-
me valables, étantdonnéqu'il n'est pasprouvéquele
membreait marquéson accord.
Ledanger des sectes réside dans une large mesure
dans l'obéissanceaveugledeses membres. Comme la
réaliténeconstitueplus unelimitepour euxetquela
fi n justifie les moyens, tout devient possi ble, a fortio-
ri lorsqueledirigeant détient une autorité divine.
Les personnes qui ontsubi unetelledépersonnali-
sation y restenttrèssujettes mêmeaprès avoir quitte
la secte.
M. Van den Wyngaert souligne par ailleurs qu'il
est quasi impossible de rester marie a un membre
d'une secte. Souvent la secte insiste pour que Ie
membre divorce. Lorsdel'attribution de la garde des
enfants, il nefaut pas seulement tenir compte de la
libertédereligion, mals aussi du milieu fanatique et
ferme, qui n'a aucun respect pour les droits de l'hom-
me, que constitue une secte.
En guise de condusion, M. Van den Wyngaert
déclare qu'il est convaincu qu'il convient d'examiner
prioritairement les pratiques sectaires et leur inci-
dence. 1 1 conviendrait ensuite d'en dresser la liste et
de mentionner l'endroit oü elles apparaissent. Une
telle liste présenterait beaucoup plus d'intérêt
qu'une liste de bonnes et de mauvaises sectes.
II estégalementimportantd'organiser une campa-
gne d'informati on a grande echel Ie, notamment dans
l'enseignement, auprès des magistrats, des médecins
et des travailleurs sociaux.
Les sectes étant des groupements total itaires, il
est primordial d'empêcher que certains de leurs
membres ne puissent infiltrer les rouages de l'Etat
(armee, police, magistrature, etc).
Grace a l'action de certaines organisations, les
sectes admettent de plus en plus souvent que leurs
adeptes puissent rendrevisitea leurfamille. On peut
alors tenter de discuter avec eux tout en respectant
néanmoins entièrement leur liberté. L'orateur esti-
me qu'il faut faire pressi on sur les sectes pour qu'el-
les permettent la discussion. La seulefagon de per-
met anderen te spreken. Brieven moeten gesloten
worden overhandigd.
Sekteleden wordt ook vaak afgeraden boeken te
lezen of de actualiteit te volgen. Die mensen worden
zodanig overstelpt dat ze gewoon geen tijd meer heb-
ben om alternatieve informatie in te winnen.
Bepaalde beroepen (psychiaters, journalisten
enz.) worden systematisch zwart gemaakt, onder an-
dere door de scientologen. Ook de familie van de
sekteleden en de andere kerken worden bekritiseerd.
Sekteleden zouden ook vrij de groep moeten kun-
nen verlaten. Bij de jezuïeten worden degenen die
uittreden geholpen. Maar in sekten wordt de fobie
gecreëerd dat er buiten de sekte geen leven en geen
geluk meer mogelijk zijn en wordt uitgetredenen het
leven zo zuur mogelijk gemaakt. Alle banden met
familie en vrienden worden gebroken.
Ook rijst de vraag in hoeverre schenkingen aan
sekten niet als ongeldig kunnen worden beschouwd
omdat de instemming van het lid niet bewezen is.
Het gevaar van de sekten schuilt in grote mate in
de blinde gehoorzaamheid van haar leden. Daar de
realiteit voor hen geen grens meer is en het doel de
middelen wettigt, wordt alles mogelijk, zeker als de
leider goddelijk gezag heeft.
Mensen die een dergelijke depersonalisatie heb-
ben ondergaan, blijven hier heel vatbaar voor zelfs
als ze de sekte hebben verlaten.
Ook wijst de heer Van den Wyngaert erop dat het
bijna altijd onmogelijk is met een sektelid gehuwd te
blijven. Dikwijls dringt de sekte aan op echtschei-
ding. Bij het toewijzen van de kinderen moet niet
alleen rekening worden gehouden met de vrijheid
van godsdienst, maar ook met het fanatieke, afgeslo-
ten milieu, zonder respect voor de mensenrechten,
dat een sekte is.
Tot besluit is de heer Van den Wyngaert ervan
overtuigd dat de sektarische praktijken en de weer-
slag daarvan prioritair moeten worden onderzocht.
Hiervan moet een lijst worden opgesteld, met ver-
melding van waar ze voorkomen. Dit is veel belang-
rijker dan een lijst van goede of slechte sekten.
Tevens moet er een ruime voorlichtingscampagne
komen, met name in het onderwijs en ten behoeve
van magistraten, artsen en maatschappelijke wer-
kers.
Aangezien sekten totalitaire bewegingen zijn, is
het van het allergrootste belang te voorkomen dat
bepaalde van hun leden toegang krijgen tot de over-
heidsinstellingen (leger, politie, magistratuur, ...).
Dankzij de acties van bepaalde verenigingen ko-
men sekten er steeds vaker toe het principe te erken-
nen dat de volgelingen hun familie mogen bezoeken.
Dan wordt het mogelijk met hen van gedachten te
wisselen met eerbiediging van hun vrijheid. Volgens
de spreker moet op de sekten druk worden uitgeoe-
fend om zulke gesprekken toe te laten. De enige
-313/7-95/96
[84]
suader une personne de quitter une secte est en effet
d'essayer au cours deconversations de faire resurgir
son ancienne personnalité. En présence d'ex-mem-
bres d'une autre secte, on peut également tenter de
lui démontrer la maniere dontfonctionne Ie système
sectaire.
L'orateur estimequ'il est dangereuxdecataloguer
les sectes en fonction de leur dangerosité. Nous
n'avons pas Ie droit de juger Ie membre d'une secte
car il est généralement de bonnefoi. Sa vision de la
sociétéest différente de la nótre. La libertédeculteet
d'association dolt être respectée. II nous faut donc
exdusivement vel lier a ce que les sectes renoncent a
leurs pratiques illicites.
Comme Ie professeur Dobbel aere, letémoin estime
qu'il serait bon d'engager Ie debat avec les mouve-
ments sectaires et de leur proposer un code éthique
aux groupements sectaires, en relation avec les
droitsdel'homme. II s'agiraitd'un moyendepression
important, susceptible de provoquer certaines dis-
sensions au sein de ces groupements quant a son
éventuelleapplication.
4. Audition de Mme A. Morelli, professeur a
rinstitutd'étudedesreligionsetdelalaïcitéde
l'ULB
L'oratrice a mené durant 12 ans des enquêtes
auprès des sectes avec Ie concours des étudiants en
sociologie des religions. Ces derniers ont suivi les
activités d'un certain nombre de sectes, desorteque
103 dossiers ont été constitués dont plus de 90 con-
cernant des mouvements actifs a Bruxelles.
Selon Mme Morelli, il convient de relativiser l'im-
portancedu phénomènedes sectes. En effet, les lea-
ders des mouvements, les journalistes de même que
les associations anti-sectes gonflent Ie nombre des
adeptes.
Les premiers veulent se donner de l'importance,
les deuxièmes souhaitent attirer l'attention du lec-
teur, tandis que les troisièmes visent a obtenir leur
reconnaissance assortie de subsides.
De plus, les informateurs de pol ice gonflent égale-
ment les données statistiques.
L e pu bl i c-ci blei ntéressa nt I es mouvements secta i -
res est extrêmement diversifié. 1 1 peut s'agir de jeu-
nes, de families avec enfants, d'anciens soixante-
huitards ou de prépensionnés actifs, par exemple.
L 'oratri ce estime que I e terme« secte »nedoit pas
systématiquementêtreassimiléauterme«danger ».
1 1 existe un certain nombre de groupes dangereux
et l'arsenal législatif dont la Belgiquedispose permet
de les combattre.
Par ailleurs, Mme Morelli estime que les critères
appliquéspar lacommission d'enquêtefrangaisepré-
sidée par M. Gest ne sont pas objectifs. En effet,
certaines affirmations comme, par exemple, « les sec-
manier om een sektelid er toe aan te zetten met de
beweging te breken, is immers om in gesprekken de
vroegere persoonlijkheid de bovenhand te doen krij-
gen. Voorts kan die volgeling in aanwezigheid van
ex-leden van andere sekten ook duidelijk worden
gemaakt hoe sektarische bewegingen functioneren.
Despreker verklaart dat het hachelijk is sekten in
te delen naargelang hun «gevaar ». We mogen sekte-
leden niet met de vinger wijzen, want doorgaans zijn
ze te goeder trouw. Hun visie op de samenleving
verschilt van de onze. De vrijheid van godsdienst en
vereniging moet worden geëerbiedigd. Het enige
waarop we ons moeten toespitsen, is de sekten doen
afzien van hun onwettige praktijken.
Net als professor Dobbel aere is de spreker van
oordeel dat het nuttig zou zijn het debat aan te gaan
met de sektarische bewegingen en ze een ethische
code, die strookt met de rechten van de mens, aan te
reiken. Dat ware een belangrijk pressiemiddel, dat
binnen die groeperingen overigens spanningen kan
veroorzaken over de eventuele concrete i nvul I i ng er-
van.
4. Hoorzitting met mevrouw A. i^lorelli,
hoogleraar aan het «Institut d'étuds des reli-
gions et de la laïcité » van de U L B
De spreekster heeft in samenwerking met de stu-
denten in de godsdienstsociologie 12 jaar lang onder-
zoeken verricht bij de sekten. Die studenten hebben
de bedrijvigheid van een aantal van die sekten ge-
volgd en daarbij werden 103 dossiers aangelegd
waarvan er meer dan 90 betrekking hebben op bewe-
gingen die in Brussel actief zijn.
Het belang van de sekten dient, volgens
mevrouw Morelli, gerelativeerd te worden want hun
aantal aanhangers wordt aangedikt door de leiders
van die bewegingen, door de journalisten en door de
verenigingen die anti zijn.
De eersten willen gewichtig doen, de journalisten
wensen de aandacht van hun lezers te trekken en de
tegenstanders is het erom te doen erkend te worden
en subsidies in de wacht te slepen.
Voorts worden de statistische gegevens overdre-
ven door de tipgevers die voor de politiewerken.
De doelgroepen waarvoor de sekten zich interesse-
ren zijn van zeer uiteenlopende aard, want daartoe
behoren bijvoorbeeld zowel jongeren als gezinnen
met kinderen en grijzende aanhangers van mei '68 of
actieve bruggepensioneerden.
De spreekster meent dat het woord sekte niet
systematisch gelijkgesteld mag worden met het
woord «gevaar ».
Er bestaan een aantal gevaarlijke groepen en het
Belgisch wettenarsenaal maakt het mogelijk die te
bestrijden.
Overigens acht mevrouw Morelli de criteria die de
door de heer Gest voorgezeten Franse onderzoeks-
commissie hanteert niet objectief. Uitspraken zoals
bijvoorbeeld « de sekten zijn een recent verschijnsel »
[85]
313 / 7 - 95 / 96
tes sont d'apparition récente » ou « ce sont des mou-
vements religieux de petite taille », sont dénuées de
pertinence.
D'autres sont peu nuancées. A titred'exemple « les
sectes sont liées a des mouvements politiques dou-
teux ». M me Morelli suppose que l'on veut parier de
I 'extreme drol te. Toutefois, parel I Ie affirmation n'est
vralequepour certains cas.
Le critère relatlf a la nuisance est particulière-
ment complexe adéfinir.Vise-t-il des person ness'! m-
posantdes mortificationsou adoptant un styledevie
peu sain ? Dans l'affirmative, un tel critère s'appli-
que aussi a l'ordre des Chartreux. Dès lors, deux
Solutions sont envisageables. Soit, on oblige ces per-
sonnes a vivre selon les régies sanitaires normales,
soit on admet qu'il s'agit d'adultes consentants et
qu'ils nefont aucun tort a la sociétécivile.
Lecritéredes moyens financiers considérables ca-
ractérisant certaines sectes nécessiterait un travail
de recherche infini.
Dans l'hypothése oü la rupture avec l'environne-
ment familial et l'embrigadement des enfants
devaientêtreretenus, les interventions des autorités
seraient innombrables. En effet, dans le deuxiéme
cas, par exemple, les autorités seraient également
tenues d'intervenir auprés des groupes charismati-
ques au sein desquels les parents emménent leurs
enfants.
Le critère de rinfiltration des pouvoirs pu blies
n'est guére praticable. Letémoin considére qu'il est
normal si non légitime que des groupes religieux ou
confessionnelstententd'influencer lesdécisions poli-
tiques.
Enfin, les critéres ayant traite la multiplicitédes
visageset au langagecodése révélent inapplicables.
S'agissant des abus tels que l'exercice illégal de la
médecine, les escroqueries ou la publicité mensongé-
re par exemple, Mme Morel II esti me qu'il convientde
mettre en oeuvre la législation exi stante de maniere
stricteet sans distinction auxfins de les combattre.
Dés lors, une législation prévoyant des pel nes a
rencontre de personnes contraignant un individu a
faire partie ou a cesser de faire partie d'un groupe
religieux n'est par opportune en cesens qu'ellevise-
rait aussi l'association dedéfensede l'individu et de
la familie (ADI F).
D'autrepart, uneinterdiction de cession de biensa
une communauté religieuse ou a une secte serait
miseen échec par le biais demontages juridiques.
En condusion deson intervention, letémoin consi-
dére que l'on assistea une individualisation de plus
en plus grande de la religion tant a l'intérieur qu'a
l'extérieur des Eglises. Une législation nepeut modi-
fier cette tendance.
L eprés/c/ant faitobserver que Mme Morel II tend a
minimiser lephénoménesectaire, dans la mesure oü
celui-ci serait monté en épingle par les médias. Ce
of «het gaat om kleinschalige religieuze bewegin-
gen »zijn immers volkomen irrelevant.
Een aantal andere uitspraken, bijvoorbeeld «de
sekten hebben bindingen met dubieuze politieke be-
wegingen »,zijn niet erg genuanceerd. MevrouwMo-
relli veronderstelt dat hier op uiterst rechts gedoeld
wordt, maar zo'n bewering gaat lang niet altijd op.
Het criterium in verband met de schadelijkheid is
uiterst moeilijk te omschrijven. Geldt dat voor men-
sen dieaan zelfkastijding doen of wier levensstijl niet
bepaald gezond is ? Zo ja, dan is ook de orde der
Kartuizers een sekte en in dat geval zijn twee oplos-
singen mogelijk. Ofwel verplicht men die personen
om volgens de normale gezondheidsregels te gaan
leven ofwel geeft men toe dat het gaat om volwasse-
nen die met die levenswijze i nstemmen en van wiede
burgerlijke maatschappij volstrekt geen hinder on-
dervindt.
Het voor sommige sekten kenmerkende criterium
van de aanzienlijke financiële middelen zou onder-
zoekswerk tot in het oneindige vergen.
Mocht men ervan uitgaan dat het gezin uiteenge-
rukt wordt en men met het ronselen van kinderen te
maken heeft, dan zou de overheid ontelbare keren
moeten optreden. In het tweede geval zou de over-
heid verplicht zijn op te treden tegen de charisma-
tische bewegingen waar de ouders hun kinderen
naar meenemen.
Het criterium van de infiltratie van de overheid is
in de praktijk niet bruikbaar. De getuige acht het
normaal en zelfs rechtmatig dat religieuze of confes-
sionele groepen de politieke besluitvorming proberen
te beïnvloeden.
Ten slotte blijken de criteria die ten aanzien van
de tal loze gedaanten die de sekten aannemen en van
hun codetaal gehanteerd worden, niet toepasbaar.
Om misbruiken zoals onwettige uitoefening van de
geneeskunde, oplichting of bedrieglijke reclame te
bestrijden verdient het volgens mevrouw Morelli
aanbeveling de bestaande wetgeving streng en zon-
der onderscheid toe te passen.
Een wetgeving die straffen oplegt aan personen
die iemand dwingen lid te zijn of op te houden lid te
zijn van een godsdienstige vereniging is niet oppor-
tuun in diezin dat ze ook tegen deverenigingvoor de
verdediging van het individu en het gezin (ADI F)
gericht zou zijn.
Aan de andere kant zou een verbod van afstand
van goederen aan een godsdienstige vereniging of
aan een sekte worden gedwarsboomd door het opzet-
ten van juridische constructies.
Tot besluit van haar betoog wijst de getuige erop
dat de godsdienst zowel binnen als buiten de geloofs-
gemeenschappen hoe langer hoe meer individueel
beleefd wordten dat geen enkele wetgeving dietrend
kan ombuigen.
De voorzitter merkt op dat mevrouw Morelli de
neigi ng vertoont het sektenverschijnsel als vrij onbe-
duidend af te doen en dat zij daarmee wil ingaan
-313/7-95/96
[86]
discours accrédite l'idée que Ie pouvoir politique ne
doit pas s'en préoccuper parce qu'il ne pourra Ie
maïtriser. En outre, l'oratrice semble penser que les
sectes et les grandes religions ne sont séparées que
par uneétapehistorique.
Toutefois, lorsque l'organisation sociale est sus-
ceptible d'être perturbée par les sectes, Ie pouvoir
politique est tenu de prendre ses responsabilités. Le
président met particulièrement en exergue les hypo-
theses de meurtres et/ou de suïcides.
S'agissant de la distinction a établir entre une
secteet uneéglise, I e président seréfèrea un ouvra-
ge, paru sous l'égide de l'lnstitut d'Etude des reli-
gions et de la laïcitéde l'ULB 0), énongant l'avis du
pasteur protestant, M . Hof :
«Est église tout groupement religieux qui a la
prétention d'englober en son sein tous les hommes
appartenant a la communautéoü il vit.
En droit, tous les hommes appartenant au groupe
social au sein duquel vit l'église lui appartiennent
aussi. L'église maintientautantqu'ellepeut des rela-
tions diplomatiques avec l'Etat; accepte, jusqu'a la
I imite des concessionspossi bles, la culture du groupe
au sein duquel ellevit, quitte a osuvrer silencieuse-
ment pour lafaireévoluerdanslesensdeson idéal ».
« Par contre, sont des sectes les groupements pro-
testataires qui n'acceptent point l'espèce de compro-
mis passé entre l'église et la société, entre l'appel
religieux et l'ordre social. La secte se présente a ses
adeptes comme l'arche au milieu de la tempête, la
planchedesalutau milieu de la corruption universel-
le. E Me ne pretend assurer le salut que d'un petit
nombre, d'un rested'élus, desaintsqueDieu a choisi
personnellement, individuellement pourrait-on dire,
en tout cas un par un. La secte présente un caractère
nettement marquéd'exdusivisme, derepli sur sol, de
retrait. Entrer dans une secte, c'est se retirer du
monde et rompre avec lui. »
«Puisquetoussontélusau mêmetitre, la secte ne
comporte pas ou guère de sacerdoce hiérarchique.
Tous sont oints et prêtres. L 'accent est nettement
mis sur l'expérience religieuse ».
Lestémoignages recueillis par la commission vont
dans lesens de la définition précitée.
D'autre part, les ordres religieux fermés ne se
caractérisent pas, semble-t-il, par une miseen cause
de la société et de l'Etat OU par uneformederupture
avec le monde.
(^) Michèle Mat-Hasquin, Les sectes contemf)oraines, ULB,
Bruxelles, 1983 (2' édition).
tegen de media die het opschroeven. Met zo'n dis-
cours geeft zij voedsel aan de mening dat de politici
zich niet met het probleem hoeven bezig te houden
omdat zij er niet tegen opgewassen zijn. Bovendien
lijkt de spreekster de zienswijze toegedaan dat de
sekten en de belangrijkste religies slechts door een
historische barrière gescheiden zijn.
Als de sekten de maatschappelijke organisatie
dreigen te verstoren, dient de politieke overheid
evenwel haar plichten na te komen en de voorzitter
denkt hierbij meer bepaald aan gevallen van dood-
slag en/of zelfmoord.
Inzake het noodzakelijke onderscheid tussen een
sekteen een geloofsgemeenschap verwijst de voorzit-
ter naar een onder de auspiciën van het «Institut
d'Etude des religions et de la laïcité » van de ULB
verschenen werk C) waarin dominee M.Hof zijn
zienswijze als volgt vertolkt :
«Een kerk is iedere godsdienstige vereniging die
zich sterk maakt alle mensen die behoren tot de
gemeenschap waarin ze leeft, in haar midden op te
nemen.
I n rechte behoren alle mensen die behoren tot de
maatschappelijke groep waarin de kerk leeft ook tot
die kerk. De kerk houdt zoveel mogelijk haar diplo-
matieke betrekkingen met de Staat in stand; zij gaat
tot uiterste toegevingen om de cultuur van de groep
waarin zij leeft te aanvaarden en deinst er daarbij
niet voor terug i n sti Itete ijveren om diegroep de weg
naar haar ideaal te doen opgaan ».
« Sekten daarentegen zijn protestgroeperingen die
het totaal oneens zijn met het vergelijk tussen kerk
en maatschappij, tussen de roepstem van de religie
en de maatschappelijke orde. De sekte dient zich bij
haar leden aan als de ark die de storm trotseert, als
de laatste toeverlaat middenin de algemene corrup-
tie. Het is er haar slechts om te doen te zorgen voor
het zieleheil van een klein aantal stervelingen, van
een restpopulatie van uitverkorenen, van heiligen
die God persoonlijk, als het ware individueel en in
ieder geval een voor een, gekozen heeft. Eenzijdig-
heid en teruggetrokkenheid zijn de meest opvallende
kenmerken van de sekte en er lid van worden staat
gelijk met vaarwel zeggen aan en breken met de
wereld. »
«Aangezien allen op dezelfde wijze werden uitver-
koren, kent een sekte omzeggens geen hiërarchische
geestelijkheid. Al haar leden zijn gezalfd en priester
en de klemtoon ligt vooral op de godsdienstige erva-
ring. »
De door de commissie afgenomen getuigenissen
beantwoorden in grote trekken aan de bovenstaande
definitie.
De gesloten godsdienstige orden van hun kant
hebben, naar het schijnt, niet de ken merkende ei gen-
schap de maatschappij en de staat te bekritiseren of
op een of andere wijze te breken met de wereld.
(') Michèle Mat-Hasquin, Les sectes contemporaines, ULB,
Brussel, 1983(2' editie).
[87]
313 / 7 - 95 / 96
MmeMorëli observe, en ce qui concerne les suïci-
des collectifs, que la presse a attiré rattention du
public sur les soixante personnes décédées dans Ie
cadrederaffairederOrdreduTempleSolaire(OTS).
Toutefois, a travers Ie monde, singulièrement en
Inde et en Afrique noire, comme en Irlande ou en
Israël, des milliers de personnes meurent pour des
raisons religieuses et ces faits ne sont plus mis en
exergue.
D'autre part, l'on peut se poser les mêmes ques-
tions concernant Ie suïcide collectif des juifs de la
citadelle de Massada assiégée par les Romains et
celui des membres de l'OTS dans la mesure oü ces
personnes sont présentées comme des « volontai res »
au suïcide. D'un cóté, un discours évoque leur sens
admirabledela puretéreligieuse. De l'a ut re cóté, l'on
parled'escroquerieet de folie.
Concernant la distinction entre une secte et une
église, il ya lieu dereleverquel'églisechrétiennedes
premiers si ècl es correspond a la définition dessectes
du pasteur M. Hof dans la mesure oü celle-ci n'entre-
tenait pas de bons rapports avec l'Etat, oü el Ie pró-
nait uneruptureaveclemondeetoü l'onyconstatait
une absence de hiërarchie. Au cours des siècles,
TEglise s'est structurëe et a composë avec Ie monde
civil.
II estfaciledetoiërer desgroupesqui nous sont en
fait sympathiques mals cette toiërance dolt s'appli-
quer ëvidemment aussi aux groupes qui nous parais-
sent de par leurs idees «insupportables », tout en
veillant a appliquer les lëgislations en vigueur lors-
que ces groupes commettent des abus.
Mme Morel II souligne que tout dëlit commis par
les sectes est susceptible d'être sanctionnë par la
lëgislation actuelle (dëtournement de mineurs, cap-
tation doleused'hëritage, escroquerie, publicitëmen-
songëreou exercice illëgal de la mëdecine, par exem-
ple).
En ce qui concerne la protection des mineurs, les
interventions par voie d'autoritë se justifient. Par
contre, l'oratrice estime que l'on ne peut empêcher
des majeurs de s'infliger toutes sortes de dou leurs,
vol re de se SU leider.
1 1 faut observer que, s'agissant des enfants nëces-
sitant une transfusion sanguine dont les parents
sont Tëmoins dej ëhovah, une solution est toujours
trouvëe en Belgique et que jusqu'a present aucun
enfant n'est jamais mort en Belgique pour ces rai-
sons.
A regard de la diversitë des croyances, la sociëtë
civile peut adopter deux attitudes : soit el Ie ne s'en
occupe aucunement, soit el Ie tente d'amënager une
convivialitë entre les diffërents groupes, quelles que
soient leurs convictions.
Mevrouw Mordli merkt in verband met de collec-
tieve zelfmoorden op dat de pers de aandacht van het
publiek gevestigd heeft op de zestig mensen die in
het raam van de zaak van de Orde van de Zonnetem-
pel (OZT) het leven hebben gelaten. Men mag echter
niet vergeten dat op vele plaatsen ter wereld en
vooral in Indiëen Zwart Afrika net als in Ierland en
Israël duizenden mensen om godsdienstige redenen
sterven zonder dat die feiten voor het voetlicht ko-
men.
Aan de andere kant kunnen inzake de collectieve
zelfmoord van de joden die zich in de door de Romei-
nen belegerde burcht van Massada verschanst had-
den dezelfde vragen worden gesteld als ten aanzien
van die van de leden van de OZT voor zover de
betrokkenen als«vrijwillige » zelfmoordenaars voor-
gesteld worden. De enen spreken vol lof over hun
bewonderenswaardige zin voor godsdienstige zuiver-
heid en de anderen hebben het over bedrog en waan-
zin.
Inzake het onderscheid tussen een sekte en een
kerk zij erop gewezen dat de christelijke kerk in de
eerste eeuwen van haar bestaan beantwoordde aan
dedefinitiediedomineeM. Hof aan de sekten geeft :
die kerk kon het niet goed vinden met de Staat, prees
de breuk met de wereld aan en kende geen hiërar-
chie. I n de loop der eeuwen heeft de kerk zich echter
gestructureerd en een vergel ij k getroffen met de bur-
gerlijke wereld.
Het is gemakkelijk bewegingen te tolereren die we
in feite sympathiek vinden, maar die tolerantie moet
vanzelfsprekend ook gelden voor de bewegingen die
ons door hun ideeëngoed «onuitstaanbaar » lijken.
Tegelijkertijd moet erop worden toegezien dat, wan-
neer die bewegingen te ver gaan, de vigerende wetge-
ving wordt toegepast.
M evrouw M orel I i benadrukt dat el k door de sekten
gepleegd misdrijf door de bestaande wetgeving be-
straft kan worden (onttrekking van minderjarigen
aan de ouderlijke macht, wederrechtelijke toeëige-
ningvan erfenissen, oplichting, bedrieglijke reclame
of onwettige uitoefeni ng van de geneeskunde bijvoor-
beeld).
M et betrekki ng tot de beschermi ng van de mi nder-
jarigen acht de spreekster een ingrijpen van hoger-
hand noodzakelijk, maar niemand kan meerderjari-
gen beletten zich op allerlei manieren te pijnigen of
zelfs zich van het leven te beroven.
Voor kinderen die een bloedtransfusie behoeven
en wier oudersj ehova's getuigen zijn wordt in België
altijd een oplossing gevonden. Om die redenen is in
België tot op heden nog geen enkel kind overleden.
Ten aanzien van de diversiteit van geloofsovertui-
gingen kan de burgerlijke maatschappij twee hou-
dingen aannemen : ofwel houdt zij er zich helemaal
niet mee bezig, ofwel probeert zij het nodige te doen
opdat de diverse groepen, ongeacht hun overtuigin-
gen, het goed met elkaar kunnen vinden.
-313/7-95/96
[88]
Certaines sectes constituent des associations de
malfaiteurs dont les responsables utilisent les aspi-
rations religieuses des gens afin de satisfaire leurs
interets personnels. Toutefois, l'exploitation sur Ie
plan financier est difficilea prouver. En particulier,
comment démontrer la mauvaise foi des responsa-
bles?
L'intervenante ne discerne pas les critères qu'il
conviendrait de mettre en oeuvre a eet égard.
Quant auxabussexuels, il ya lieu de poursui vreet
de condamner leurs auteurs conformément aux dis-
positions légales en vigueur.
Concernant les informations recueillies par ses
étudiants, MmeMorelli indiquequ'ellessontaccessi-
bles a la bibliothèque de l'lnstitut d'étude des reli-
gions et de la laïcité de l'ULB. II s'agit de travaux
d'étudiants n'ayant pas fait l'objet de publications.
Ces travaux ne mentionnent aucun renseignement
relatif au financement des sectes ou a rutilisation
des fonds dont el les disposent.
Par all leurs, en réponsea unequestion a ce sujet,
letémoin indiquequ'ellenes'opposepasa l'adoption
d'une lol érigeant en infraction l'abus de la faiblesse
d'une personne pour autant qu'elle ne vise pas spéci-
fiquement les sectes. Le probième essentiel consiste
a définir la notion d'état de faiblesse.
Quant a ractivitédegroupementssectairessur les
campus universitaires, Mme Morel li précise qu'un
certain nombre de groupes orientaux se développent
a l'ULB. II est légitime d'informer et de s'informer
sur la teneur de ces groupes.
En condusion, le témoin constate que les sectes
arborent des visageschangeants afin d'approcher les
gens et de les rassurer en raison de la publicité
négative qui leur est faite par les médias. II est
nécessaire d'informer toutes les classes d'age, en par-
ticulier lesjeunes et les personnes du troisièmeage.
L'information dolt êtredétailléeafin de permettrea
chacun de discerner ce qui se cache derrière chaque
mouvement.
En réponsea laquestiondesavoirs'il n'ya pas lieu
d'opérer une distinction entre les personnes qui ont
choisi devivreunevied'ascèteet celles qui ledevien-
nent au terme d'une déstructuration psychologique,
notamment par le biais d'une privation de sommei I
OU d'une alimentation carencée dont el les n'étaient
pas prévenues, Mme Morel li fait remarquer que les
privations de sommei I et de nourriture (jeune) sont
courantes dans de nombreux groupes religieux.
E Me souligne par ailleurs que la déstructuration
de la personnalité au sein des sectes a donné lieu a
l'apparition de «déprogrammeurs » dont la mission
est en principe de rendre « normal » l'ancien adepte.
En réalité, le couple déstructuration/déprogramma-
tion donne lieu a un doublé lavage de cerveau aussi
nuisibledanssa deuxièmephasequedanssa premiè-
re.
Sommige sekten zijn verenigingen van boosdoe-
ners waarvan de aanvoerders de hang van de men-
sen naar het religieuze gebruiken om hun eigen be-
langen te dienen. Financiële uitbuiting kan echter
moeilijk worden aangetoond. Hoe is meer bepaald de
kwade trouw van de sekteleiders te bewijzen ?
De spreekster ziet niet in welke criteria daarbij
gehanteerd moeten worden.
Degenen die zich schuldig maken aan seksuele
misbruiken dienen overeenkomstig de vigerende
wetsvoorschriften vervolgd en veroordeeld te wor-
den.
I n verband met de door haar studenten ingewon-
nen informatie, die uit niet gepubliceerde werken
van studenten bestaat, meldt mevrouw Morel li dat
dieter inzage ligt in de bibliotheekvan het «Institut
d'étudedesrdigionsetdela laïcité»\/an deULB. Die
werken bevatten geen inlichtingen over de financie-
ring van de sekten of over de besteding van hun geld.
Desgevraagd geeft de getuige aan geen bezwaar te
hebben tegen de goedkeuring van een wet waarbij
het misbruiken van iemands zwakheid als misdrijf
wordt aangemerkt, mits zo'n wet niet alleen voor
sekten zou gelden. De voornaamste moeilijkheid be-
staat in de definitie van het begrip «toestand van
zwakte ».
Met betrekking tot de activiteit van sektarische
groeperingen op de universiteitscampussen, stipt
mevrouw Morelli aan dat zich in de ULB momenteel
een aantal oosterse groepen aan het ontwikkelen zijn
en het is niet meer dan normaal dat over de activitei-
ten van die groepen toegankelijke inlichtingen wor-
den ingewonnen.
Tot besluit constatert de getuige dat de sekten,
wegens de tegen hen gerichte negatieve mediacam-
pagnes, van gedaante verwisselen om de mensen te
benaderenen hen gerust te stellen. Alle leeftijdsgroe-
pen en met name jongeren en senioren dienen te
worden voorgelicht. De informatie moet gedetail-
leerd zijn opdat elkeen kan zien wat achter iedere
beweging schuil gaat.
I n antwoord op de vraag of geen onderscheid moet
worden gemaakt tussen de mensen die voor een asce-
tisch leven gekozen hebben en zij asceet worden na
een proces van psychologische ontwrichting, met
name doordat hen onaangekondigd de slaap wordt
ontzegd of ze voedseltekort moeten lijden, merkt me-
vrouw Morelli opdat het in tal van religieuze groepe-
ringen het gebruikelijk is dat de leden slaapen voed-
sel (vasten) wordt ontzegd.
Ze onderstreept voorts dat de door de sekten te-
weeggebrachte vernietiging van de persoonlijkheid
geleid heeft tot de opkomst van « déprogrammeurs »
die in principe tot taak hebben gewezen sekteleden
weer « normaal » te maken. I n feite veroorzaakt de
combinatie van destructurering en deprogrammatie
een dubbele hersenspoeling, die al even schadelijk is
in haar tweede als in haar eerste fase.
[89]
313 / 7 - 95 / 96
5. Audition de M. K. Dobbelaere (professeur
è lafacultédes Sciences sociales de la KUL)
M. DoJbJbafaarerenvoiea une interview paruedans
Ie Standaard des V" et 2 juin 1996 a la suite d'une
conférence donnée a l'université de Liège, interview
dans laquelle il a notamment exprimé Ie vceu qu'a
l'instar des autorités anglaises, les autorités belges
installent un centre d'information et de documenta-
tion qui fournirait de maniere neutre des informa-
tions sur les minorités religieuses aux personnes qui
seraient intéressées.
L'orateur ne croit pas qu'il existe une définition
univoque de la notion de « secte ».
La définition donnée par LeRot)art(«Groupement
d'individus qui partagent uneconviction philosophi-
que OU religieuse qui est soumis a l'autorité d'une
personneou d'une hiérarchie ») pourraiteneffets'ap-
pliquer, en premier lieu, a l'églisecatholique.
Traditionnellement, les sectes ont été définies en
Europe (du moins, en sociologie) comme étant des
mouvements schismatiques, c'est-a-dire des mouve-
ments qui ont rompu avec la lignechrétienne.
Les dix caractéristiques d'une «secte dangereu-
se», énumérées dans Ie rapport de la commission
d'enquête parlementaire frangaise (Les sectes en
France, éditions Patrick Banon, Paris 1996, p. 25),
paraissent également insuffisantes a l'orateur.
Certaines de ces caractéristiques pourraient en
effet également s'appliquer a d'autres groupements
et institutions :
— Ie caractère exorbitant des exigences fi nanciè-
res (certains instituts deformation);
— la rupture induite avec l'environnement d'ori-
gine (monastères);
— Ie discours plus ou moins antisocial (les chré-
tiens pour Ie socialisme);
— I'importancedes démêlés judiciaires (entrepri-
ses, partis politiques, l'Eglise);
— I'éventuel détournement des circuits économi-
ques traditionnels (de nombreuses entreprises);
— les tentatives d'infiltration des pouvoirs pu-
blics (la franc-magonnerie, l'Opus Dei).
Letémoin souligne que lefait qu'il alt réalisé des
études, en tant que scientifique, sur la Soka Gakkai,
les Témoins de J éhovah, les adeptes de Moon et
l'Eglise catholique ne signifie nullement qu'il soit
membre (d'un) de ces mouvements.
1 1 met également en garde contretoute généralisa-
tion par trop hative de la presse, tendant a mettre
toutes les sectes dans Ie même panier, et contre Ie
lobby tres actif des groupements antisectes (princi-
palement étrangers), qui ne se basent que sur des
enquêtes effectuées auprès d'anciens membres et
auprès de parents malheureux.
Leurs theses reposent tres souvent sur un sondage
tronqué et sur une construction sociale. 1 1 est frap-
pant de constater que d'anciens membres, qui n'ont
jamais été en contact avec des mouvements antisec-
tes, parlent simplement d'une erreur de leur part.
5. Hoorzitting met de heer K. Dobbelaere,
(hoogleraar aan de Faculteit Sociale Weten-
schappen van de KUL)
De heer Dobbelaere verwijst naar een vraagge-
sprek in de krant «De Standaard »van 1 en 2 juni
1996 naar aanleidi ng van een lezi ng aan de « Univer-
sitédeLiège», waarin hij onder meer de wens heeft
uitgedrukt dat in België, zoals in Engeland, door de
overheid een informatie- en documentatiecentrum
zou worden geïnstalleerd waarin op een neutrale
wijze aan wie daarin geïnteresseerd is informatie
over de rel igieuze mi noriteiten zou worden verstrekt.
S preker gel ooft n i et dat er een eend u i d i ge def i n i ti e
van het begrip «sekte » voorhanden is.
De definitie uit LeRobert («Groupement d'indivi-
dus qui partagent une conviction ptiilosoptiique ou
religieuse qui est soumis a l'autorité d'une personne
OU d'unehi&archie») zou immers in de eerste plaats
op de katholieke kerk van toepassing kunnen zijn.
Traditioneel zijn sekten in Europa (althans in de
sociologie) benoemd geworden als zijnde schismatie-
ke bewegingen, dit wil zeggen bewegingen die zich
hebben afgescheurd van de christelijke lijn.
Ook de i n het verslag van de F ranse parlementai re
onderzoekscommissie (Les sectes en France, éditions
Patrick Banon, Paris 1996, biz. 25) vermelde tien
kenmerken van «gevaarlijke sekten »lijken despre-
ker ontoereikend.
Bepaalde van deze kenmerken zouden immers
eventueel ook op andere groeperingen en instellin-
gen toepasselijk kunnen zijn :
— de buitensporige financiële eisen (bepaalde
vormi ngsi nstituten);
— de uitgelokte breuk met de oorspronkelijke
omgeving (kloosters);
— het min of meer antisociale discours (christe-
nen voor het socialisme);
— de omvang van de conflicten met het gerecht
(bedrijven, politieke partijen, de kerk);
— de eventuele omzeil ing van de traditionele eco-
nomische circuits (vele bedrijven);
— de pogingen om de overheid te infiltreren (de
vrijmetselarij. Opus Dei).
Degetuigebenadruktverderdat het feit dat hij als
wetenschapper studies heeft uitgevoerd over de Soka
Gakkai, de Getuigen van J ehova, de Moonies en de
katholieke Kerk geenszins betekent dat hij bij (één
van) deze bewegingen zou zijn aangesloten.
Hij waarschuwt ook tegen al te grote veralgeme-
ningen in de pers, waarbij alle sekten over dezelfde
kam worden geschoren en tegen de zeer aktieve lob-
by van de (vooral buitenlandse) anti-sektengroepen,
die zich dikwijls alleen steunen op onderzoek bij
uitgetredenen en ongelukkige ouders.
Heel dikwijls berusten hun stellingen op een
scheefgetrokken steekproef en een sociale construc-
tie. Het is opvallend dat mensen die uitgetreden zijn,
maar nooit contact hebben gehad met antisektari-
sche bewegingen, er gewoon over spreken in de zin
-313/7-95/96
[90]
Or, dès qu'ils travaillent avec un groupement anti-
sectes, ilsen reprennent — ainsi que des enquêtes
Ie montrent — toute la phiicsophie et commencent
a parier delavagedecerveau, demanipulations, etc.
L'intervenant estimequeles véritables probièmes
en matière de sectes sont les suivants :
1. I'application par tous les mouvements religieux
detoutes les loisdu pays, y comprissur Ie plan de la
sécurité sociale de leur personnel;
2. la nécessité de doter tous les mouvements reli-
gieux en regi stres d'un statut uniforme;
3. I 'interdiction de recruter activement des per-
sonnesqui n'ont pasatteint l'agedela majorité lega-
le sans toutefois porter atteinteau droit des parents
dechoisir la religion de leurs enfants.
M. Dobbelaere estime par ailleurs que, lors du
recrutement, la secte dolt se présenter immédiate-
menten tant quetelle, comme Ie font lesTémoinsde
J éhovah et les mormons.
L'intervenant considère également comme essen-
tiel Ie droit pour les adeptes de prendre contact avec
les membres de leur familie et leurs amis. Ce droit
devrait également être accordé aux membres de cer-
tains ordres monastiques.
II importe également que l'adepte qui quitte la
secte puisse recevoir tous les dossiers qui Ie concer-
nent, afin d'éviter que l'on utilise ultérieurement
ceux-ci contre lui.
L'intervenant netrouvepasanormal que cel ui qui
adhèrea ungroupeenadoptelaculture(cf. I'apparte-
nancea un parti politique).
1 1 estime que les nouveaux mouvements religieux
OU sectaires (par exemple, Soka Gakkai) peuvent
créer des associations culturelles ou des instituts
d'information ou deformation et, par exemple, orga-
niser des concerts, a condition qu'ils respectent la lol
beige (y compris la législation fiscale).
M. Dobbelaere estime, lui aussi, que la lol beige
dolt également s'appliquer sans restriction en matiè-
re répressive.
Les cours que certains groupes religieux font
payer a ceux qui les suivent sont effectivement tres
onéreux (200 000 a 700 000 francs). L'intervenant
estimequesi ces cours peuvent êtresuivis par étapes
et que l'on peut cesser de les suivre après chaque
partie, cela ne pose cependant pas de probième. La
renonciation par les enfants a leurs droits successo-
raux constitue également un probième. II estimequ'il
convient de résoudre ces deux probièmes en promul-
guant une législation spécifique. 1 1 propose de créer
parallèlement au centre d'information et de docu-
mentation précité, qui est habilité a demander les
informations nécessaires et a informer l'opinion pu-
bliqueau sujet de pratiques illicites, unecommission
d'agrément comparablea la CharityCommission an-
glaise.
Celle-ci mène une enquête et peut rejeter une
éventuelle demande d'agrément. Cela s'est déja pro-
van dat zij zich vergist hebben. Maar als zij met een
antisektarische groep werken, hebben zij — zoals
onderzoek aantoont — de hele levensbeschouwing
van die groep overgenomen en beginnen zij over
brainwashing, manipulatieen dergelijke te spreken.
De echte problemen met betrekking tot de sekten
zijn volgens despreker :
1. de toepassing door alle religieuze bewegingen
van alle wetten van het land, ook in verband met de
sociale zekerheid van hun personeel;
2. de nood aan een eenvormig statuut dat aan alle
geregistreerde rel i gi euze bewegi ngen zou worden toe-
gekend;
3. het feit dat het actief recruteren onder perso-
nen die juridisch niet meerderjarig zijn zou moeten
worden verboden zonder evenwel te raken aan het
recht van de ouders de godsdienst van hun kinderen
te kiezen.
De heer Dobbelaere is verder van mening dat men
zich bij derecruteringonmiddellijkalssektekenbaar
moet maken, zoals bijvoorbeeld de Getuigen van J e-
hova en de M ormonen doen.
Ook het recht van de leden om contact op te nemen
metfamilieleden en vrienden lij kt hem essentieel. De
leden van bepaalde kloosterorden zouden eveneens
dat recht moeten krijgen.
Belangrijk is ook dat wie uittreedt alle persoonlij-
ke dossiers moet meekrijgen teneinde te vermijden
dat die achteraf tegen hem of haar zouden worden
uitgespeeld.
De spreker vindt het niet abnormaal dat wie toe-
treedt tot een groep de cultuur ervan overneemt (cf.
het lidmaatschap van een politieke partij).
Nieuwe religieuze en sektarische bewegingen (bij-
voorbeeld Soka Gakkai) mogen, wat hem betreft,
cultuurverenigingen of informatie- en opleidingsin-
stituten oprichten en bijvoorbeeld concerten organi-
seren, mits zij de Belgische wet (met inbegrip van de
fiscale wetgeving) naleven.
De heer Dobbelaere is het ermee eens dat de Bel-
gische wet, ook in strafzaken, onverkort moet wor-
den toegepast.
De cursussen die bepaalde religieuze groepen door
hun cursisten doen betalen zijn inderdaad zeer duur
(200 000 tot 700 000 frank). Als deze cursussen
stapsgewijs kunnen worden gevolgd en men na elk
deel kan stoppen is er evenwel volgens spreker geen
probleem. Daarnaast is er het afstaan door kinderen
van hun rechten op een erfenis. Deze beide proble-
men dienen volgens hem door het uitvaardigen van
een specifieke wetgeving te worden geregeld. Naast
het bovengenoemde info- en documentatiecentrum,
dat de nodige informatie kan opvragen en de publie-
keopi nie kan i nl ichten over foute praktijken, stelt hij
de oprichting voor van een erkenningscommissie,
vergelijkbaar met de Charity Commission in Enge-
land.
Die stelt een onderzoek in en kan een eventuele
aanvraag tot erkenning afwijzen. Dat is reeds ge-
[91]
313 / 7 - 95 / 96
duit. Le nouveau mouvement religieux peut s'adres-
ser au tribunal afin d'essayer d'obtenir ce statut.
Dans le système juridique anglais, on détermine
alors, au terme d'un debat contradictoire et d'une
expertise contradictoire, s'il s'agit ou non d'un mou-
vement religieux. De cette maniere, on peut éviter
qu'unepersonnedéclare, a un moment donné, qu'elle
représente une religion. On peut rétorquer a cette
personne que ce n'est pas le cas, qu'elle ne peut
porter ce titre et qu'elle est même susceptible de
sanctions parcequ'ellenedispose pas d'un agrément
légal.
Un tel agrément ne dolt évidemment pas impli-
quer en Belgiquequeles nouveaux mouvements reli-
gieux percevraient, a l'instar des cultes reconnus,
une aidefinancière de l'Etat.
Le témoin n'a pas étudié le circuit financier du
mouvement Moon. II n'a pas non plus étéautoriséa
examiner les finances de l'église catholique ou la
situation des prêtres quittant l'église.
II est exact que certains mouvements religieux
tentent de se légitimer de manières diverses.
Sur une base purement scientifique, L'Eglise de
Scientologie peut être considérée comme une reli-
gion. S'il était toutefois établi que ce groupe possède
les caractéristiques requises sur le plan théologique,
mals qu'il ne les développe pas en réalité, son carac-
tère religieux pourrait être mis en question.
Cela pourrait être une des missions du centre
d'information et de documentation qui devrait être
créépar les pouvoirs publics, et qui, comme en Angle-
terre, relèverait du ministère de l'l ntérieur.
M. Dobbelaere pense a eet égard a un institut
pluridisciplinaireauseinduquel aussi biendessocio-
logues, des psychologues que des juristes exerce-
raient des fonctions de conseillers.
Un institut de ce type permettrait également de
coordonner les enquêtes dans le pays et a l'étranger
en vuedefournir des informationscorrectesau sujet
des mouvements religieux.
L'intervenant ren vol e a eet égard a ses publica-
tions relatives a la Soka Gakkai en Angleterre («A
timetochant », Oxford University Press, en collabo-
ration avec Brian Wilson) et aux bouddhistes Nichi-
ren Shóshü en Grande-B retagne.
Dans cette dernière étude, l'auteur insiste forte-
ment sur le fait que de nombreuses personnes adhè-
rent a un mouvement religieux pour des raisons
sociales et non pour des raisons d'ordre religieux (ils
veulent résoudre les probièmes actuels auxquels ils
sont confrontés). L'auteur présume que cette démar-
che s'explique par le fait que les églises et institu-
tions existantes n'apportent pas de réponse a ces
probièmes.
M. Dobbelaere se félicite que, contrairement a la
commission d'enquête parlementaire frangaise, les
travaux de cette commission soient publics et que la
beurd. Denieuwereligieuze beweging kan zich tot de
rechtbank wenden om toch te proberen dit statuut te
verwerven. In het Engel se juridische systeem wordt
dan, via een tegensprekel i j k debat en een tegenspre-
kelijke expertise, beslist of het al dan niet een reli-
gieuze beweging is. Op die manier kan men voorko-
men dat een of andere persoon op een bepaald
ogenblik zegt dat hij een bepaalde godsdienst verte-
genwoordigt. M en kan aan die persoon zeggen dat dit
niet het geval is, dat hij die titel niet kan voeren en
dat hij zelfs strafbaar is omdat hij niet wettelijk
erkend is.
Dergelijke erkenning hoeft in België uiteraard
niet te betekenen dat de nieuwe religieuze bewegin-
gen, zoals de erkende kerken, ook financiële steun
van de Staat zouden ontvangen.
De getuige heeft het financiële circuit van de
Moon-beweging niet bestudeerd. Definanciën van de
katholieke kerk of de situatie van uittredende pries-
ters kon hij ook niet bestuderen omdat zulks hem
werd verboden.
Het is juist dat bepaalde religieuze bewegingen
zich op allerlei manieren pogen te legitimeren.
Opzuiver wetenschappelijke basis kan deSciento-
logy-kerk als een religie worden beschouwd. Wan-
neer echter zou worden aangetoond dat deze groep
theologisch de nodige religieuze kenmerken heeft
maar ze in werkelijkheid niet uitbouwt, dan kan
haar karakter van godsdienst in vraag worden ge-
steld.
Dit zou één der taken kunnen zijn van het boven-
genoemde, door de overheid op te richten informatie-
en documentatiecentrum, dat zoals in Engeland in
het ministerie van Binnenlandse Zaken zou kunnen
worden ondergebracht.
De heer Dobbelaere denkt hierbij aan een multi-
disciplinair instituut, waar zowel sociologen, psycho-
logen als juristen en raadsgevers bij betrokken wor-
den.
I n een dergelijk instituut zou ook het onderzoek in
binnen- en buitenland kunnen worden gecoördineerd
met het oog op het verstrekken van correcte i nforma-
tieover de religieuze bewegingen.
De spreker verwijst verder naar zijn publicaties
over de Soka Gakkai in Engeland («A timetochant »,
Oxford University Press, met Brian Wilson) en over
de Nichiren Shóshü-boeddhisten in G root-B rittan-
nië.
I n deze laatste studie wordt sterk benadrukt dat
vele mensen niet om religieuze, maar om maatschap-
pelijke redenen (om een oplossing te vinden voor
actuele problemen waarmee zij worden geconfron-
teerd) tot een religieuze beweging toetreden. De au-
teur vermoedt dat zij dit doen omdat de bestaande
kerken en instellingen geen antwoord geven op hun
problemen.
De heer Dobbelaere verheugt zich over het feit dat
de commissie, in tegenstelling tot de Franse parle-
mentaire onderzoekscommissie, openbaar werkt en
-313/7-95/96
[92]
commission publie la liste des témoins qu'elle en-
tend.
Trois mouvements religieux ont refusé, pour des
motifs divers, de participer a une étude dirigée par
I 'auteur. II s'agitdeLa Familie, réglisedesMormons
(uniquement l'église centrale de Salt Lake City,
l'églisebelgeétait pour sa part dispcséea collaborer)
et Ie groupement qui a été créé par M . Arm- strong a
Les Angel es.
II est exact que la Soka Gakkai comprend égale-
ment un mouvement politique qui a fondé un nou-
veau parti au J apon en s'alliant avec un parti socia-
liste. En Europeégalement, il y a des Mens entre les
églises et les partis. 1 1 s'agit d'un mouvement laïque
qui s'insèredans lecadred'uneécolebouddhisteque
Nichiren a fondée.
L'intervenant ne sait pas si ce mouvement sera
condamnéou non (pour fraude fiscale) par la justice
japonaise.
Si, dansdenombreuxcas, Ie WPG (Vereniging ter
Verdediging van Persoon en Gezin), effectue du bon
travail, elle se base toutefois trop souvent sur des
informations émanant de personnes qui ont quitte Ie
mouvement rel i gi eux ou sur des pi a i ntes de membres
des families d'adeptes.
En Angleterre, les parents et les établissements
scolaires font appel a «Inform» pour fournir aux
jeunes des informations objectives sous la forme de
conférences dans les écoles. L'auteur estimequecet-
teformulegarantitdavantagelecaractèreobjectif de
I 'Information.
Enfin, M. Dobbelaere répète que si une religion
reconnuecommet uneinfraction de nature juridique
OU autre, Ie label de « religion »doit lui être retiré.
6. Audition de M. L. Nefontaine, collabora-
teur scientifiquea l'ULB
M. /Vefonta/nepréciseque la notion de« secte »est
difficilea définir.
Les quatre indices de nuisance mentionnés par Ie
ministre de la J ustice (Doe. n° 313/5-95/96, p. 6) ne
lui paraissent pas bien choisis, parcequ'ils peuvent
s'appliquer a d'autres communautés liées a une des
religions traditionnelles.
L'intervenant necroit pasqu'il failleélaborer une
législation spécifique pour les sectes.
L 'établissement d'un répertoire des mouvements
sectaires (cf. Ie rapport de la commission d'enquête
frangaise) lui paraït dangereux, parcequecela don-
nerait également une mauvaise image d'organisa-
tionstoutafait honorables (par exemplel'Ecoledela
Rose-Croix d'or, l'antoinisme, les Hommes d'affaires
du plein évangi Ie). Par ailleurs, Ie fait que des gens
tout a fait normaux réfléchissent et agissent au sein
de groupes minoritaires suscite en effet souvent la
réprobation ou pour Ie moins la méfiance.
L 'établissement d'une tel Ie liste de sectes compor-
teaussi un risquedeconfusionentrelesvraies sectes
et les fausses sectes. Ainsi, il y a, par exemple, toute
dat zij de lijst van de door haar gehoorde getuigen
kenbaar zal maken.
Drie religieuze bewegingen hebben om allerlei re-
denen geweigerd aan een door hem geleide studie
mee te werken : De Familie, de Mormoonse kerk,
(enkel de centrale kerk in Salt Lake City, de Mor-
moonse kerk in Belgiëwas wel bereid mee te werken)
en de groepering die door de heer Armstrong in Los
Angeles is opgericht.
Het is juist dat Soka Gakkai ook een politieke
beweging heeft die nu inj apan samen meteen socia-
listische partij een nieuwe partij heeft gevormd. Ook
in Europa zijn er banden tussen kerken en partijen.
Zij is een lekenbeweging die zich inschakelt in een
boeddhistische school die Nichiren heeft gesticht.
Spreker weet niet of deze beweging al dan niet
door het J apanse gerecht (wegens fiscale fraude)
werd veroordeeld.
De Vereniging ter Verdediging van Persoon en
Gezin (WPG) levert in zeer veel gevallen goed werk.
Zij beroept zich echter al te vaak op informatie die
uitgaat van mensen die de godsdienst hebben verla-
ten of van familieleden die hun beklag maken.
I n E ngeland doen ouders en scholen een beroep op
« I nform » voor objectieve informatie via voordrach-
ten in de schol en. Dit lijkt spreker een grotere waar-
borg voor de objectiviteit van de verstrekte informa-
tie.
De heer Dobbelaere herhaalt tenslotte dat wan-
neer een erkende religiejuridische of andere fouten
begaat die wettelijk strafbaar zijn, zij het label van
godsdienst moet verliezen.
6. Hoorzitting met de heer L. Nefontaine,
wetenschappelijk medewerker bij de ULB
Delieer NeFontainege^ aan dat het begrip « sek-
te» moeilijk te definiëren valt.
De vier door de minister van J ustitie vermelde
aanwijzingen van schadelijkheid (Stuk Kamer
n' 313/5-95/96, biz. 6) lijken hem niet adekwaat aan-
gezien zij ook voor andere, met een traditionele reli-
gieverbonden gemeenschappen kunnen gelden.
De spreker gelooft niet dat een specifieke wetge-
ving voor sekten moet worden tot stand gebracht.
H et opstel I en va n een repertor i u m va n sekta r i sch e
bewegingen (cf. het rapport van de Franse onder-
zoekscommissie) lijkt hem gevaarlijk omdat daar-
door ook achtenswaardige organisaties (bijvoorbeeld
l'Ecole de la Rose-Croix d'or, het antoinisme, les
Hommes d'affaires du plein é/angile) in een kwaad
daglicht worden gesteld. Het feit dat voor het overige
heel normale mensen in minderheidsgroepen naden-
ken en handelen wordt immers vaak afgekeurd of
wekt minstens argwaan op.
Dergelijke lijst van zogenaamde sekten houdt ook
het gevaar in dat van echteen schijnbare sekten één
pot nat wordt gemaakt. Zo is er, bijvoorbeeld een hele
[93]
313 / 7 - 95 / 96
une série d'associati ons qui utilisent leterme«Rc6e-
Croix » dans leur dénomination. Le fait que Ie nom
d'une de ces associations figure, a juste titre ou non,
sur unelistedesectes peuttoutes les rendresuspec-
tes. La même chose pourrait se produire pour «la
Grande Loge souveraine internationale magique et
théurgique de rite égyptien — Cagliostro», qui
peut facilement être confondue par le grand public
avec le ritedeMemphis Misraïm.
Enfin, les sectes changent aussi souvent de déno-
mination, ce qui rend I 'établissement d'une tel leliste
inutile.
L'intervenant met aussi en doute les propos que
M . Gest a tenus devant la commission :
«Le président Gest attire également l'attention
sur le danger des manipulations qui peuvent se ma-
nifester. II relate ainsi que peu avant le debat a
l'Assemblée nationale sur le rapport de la commis-
sion d'enquête, des artides émanant de chercheurs
du CNRS et de scientifiques ont paru dans les plus
grands journaux. L'analysea montréque les auteurs
de ces artides avaient des Mens assez profonds avec
les sectes les plus importantes. » (Doe. Chambre
n° 315/5-95/96, pp. 23-24).
Cetteaffirmation sans aucun fondement (qui jette
la suspicion sur toute étude scientifique concernant
l'uneou l'autre secte) s'inscrit, selon l'orateur, dans
une véritable psychose antisecte. Le rapport Gest-
Guyard présente également ce travers.
Selon lui, I 'établissement d'une liste de «sectes »
aurait un effet pervers : il isolerait des groupes inof-
fensifs, ce qui ne ferait que renforcer la tendance
sectaire.
Les médias (et, en particulier, la télévision) de-
vraient, eux aussi, donner une image plus nuancée
des sectes qu'el les ne I e font actuellement. Les témoi-
gnages d'anciens adeptes, si précieux soient-ils, doi-
vent être traites avec circonspection.
M . Nefontaineestimequesi la première partiedu
rapport Gest-Guyard peut prêter leflanc a la criti-
que, les deuxième et troisième parties dudit rapport
(notamment en ce qui concerne les critères permet-
tant de reconnaïtre les sectes dangereuses) sont tou-
tefois tres pertinentes.
Certains sociologues frangais estiment que d'im-
portantes associations qui luttent contre les sectes
(en particulier l'ADFI et le «Centre Roger Ikor»)
présentent des tendances sectaires.
Selon une étude récente de M M . Baffoy, Delestre
et Sauzet, il existe également, au sein du catholicis-
me, des sectes dont certaines sont considérées com-
me dangereuses.
Dans une publication parueen 1993, M. Nefontai-
ne constate (sur la base de témoignages de parents,
dont les enfants ont adhéré a cette organisation,
certains avant leur majorité) que l'Opus Dei (une
association qui poursuit incontestablement un but
religieux) présenteégalementdescaractères propres
rits verenigingen die het woord «Rozenkruis »in hun
benaming bezigen. Het feit dat de naam van één
dergelijke vereniging al dan nietten onrechte op een
lijst van sekten voorkomt kan hen allemaal verdacht
maken. Hetzelfde geldt voor «la GrandeLoge souve-
raine internationale magique et théurgique de rite
égyptien — Cagliostro » die door het grote publiek
gemakkelijk kan worden verward met de ritus van
Memphis Misraïm.
Ten slotte veranderen sekten ook vaak van naam,
wat het opstellen van dergelijke lijst nutteloos
maakt.
De spreker plaatst ook vraagtekens bij een uit-
spraak die de heer Gest ten overstaan van de com-
missie heeft gedaan :
«Voorzitter Gest wijst tevens op het gevaar dat
van manipulatie uitgaat. Zo vermeldt hij dat kort
vóór de Assemblee Nationale het verslag van de on-
derzoekscommissie zou bespreken, in de belangrijk-
ste kranten artikelen zijn verschenen van de hand
van onderzoekers bij het CNRS en wetenschappers.
Bij nader inzien bleek dat de auteurs van die artike-
len vrij nauwe banden hadden met de grootste sek-
ten. » (Stuk Kamer n^ 315/5-95/96, biz. 23-24).
Deze totaal ongegronde bewering (elke weten-
schappelijke studie over een of andere sekte is vol-
gens deze redenering verdacht) kadert volgens spre-
ker in een echte anti-sekten psychose. Ook het
verslag Gest-Guyard is hierdoor aangetast.
H et opstel len van een I ijst van zogenaamde sekten
zal volgens hem een pervers effect hebben, omdat ook
min of meer ongevaarlijke groepen daardoor zullen
worden geïsoleerd, wat de sektarische tendens enkel
kan versterken.
Ook de media (in 't bijzonder de televisie) zouden
een meer genuanceerd beeld van de sekten moeten
verspreiden dan thans vaak het geval is. De getuige-
nissen van oud-leden, hoe waardevol ook, dienen met
omzichtigheid te worden benaderd.
De heer Nefontaine is van oordeel dat alvast het
eerste gedeelte van het verslag Gest-Guyard voor
kritiek vatbaar is (het tweede en derde deel ervan,
onder meer met betrekking tot de criteria voor het
herkennen van gevaarlijke sekten, zijn echter zeer
degelijk).
Ook belangrijke verenigingen in de strijd tegen de
sekten (meer bepaald ADFI en het « centre Roger
Ikor ») vertonen volgens Franse sociologen sektari-
sche neigingen.
Volgens een recente studie van de heren Baffoy,
Delestre en Sauzet bestaan overigens ook binnen het
katholicisme sekten, waarvan sommige als gevaar-
lijk moeten worden beschouwd.
I n een door de heer N efontai ne i n 1993 uitgegeven
publicatie wordt (aan de hand van getuigenissen van
ouders, wier kinderen — sommigen voor ze meerder-
jarig waren — tot deze organisatie waren toegetre-
den) vastgesteld dat ook Opus Dei (een vereniging
die ongetwijfeld een religieus doel nastreeft) in zijn
-313/7-95/96
[94]
a une secte dans son fonctionnement quotidien, et
notamment :
— la manipulation des consciences,
— la vénération excessive du fondateur, J osé
Marfa Escriva deBalaguer,
— ledétournementdefondset la captation d'héri-
tages,
— les numéraires versent unebonnepartdeleurs
revenus au mouvement,
— I'exploitation de la main d'ceuvre formée par
I 'Opus Dei; il sembleexistercertainesinfractionsa la
législation sociale.
L'intervenant estime que cette institution, recon-
nuepar leVatican, est l'exempletypiquedu catholi-
cisme intégral.
E Me ne compte cependant que peu de membres en
Belgique (250 a 300) et n'y exerce aucune influence
sur la viepolitiqueetéconomique. L'OpusDe recru-
te avant tout les élites d'un pays, qui sont ensuite
chargées de toucher les a utres secteurs de la société.
Le témoin estime qu'il n'est pas anormal qu'elle
veuille s'intégrer total ement a l'église catholique,
mals former cependant ses propres prêtres.
En tant qu'organisation, \'Opus Dei n'a pas de
doctrine sociale, ce qui n'empêche que ses membres
s'occupent de probièmes sociaux. II est loisible aux
membres de quitter l'organisation.Toutefois, les nu-
méraires, qui vivent dans une communauté de
\'Opus, risquent desetrouver démunis et d'éprouver
des probièmes socio-affectifs, dans la mesure oü ils
ont coupé tous les Mens avec leurs anciennes connais-
sances.
Au sein du judaïsme, il y a aussi, selon l'interve-
nant, certaines déviances sectaires.
De maniere plus générale, M. Nefontaine necroit
pas qu'une secte alt déja infiltré les institutions pu-
bliques en Belgique. Ce qui lui parait plus dange-
reux, c'est, par exemple, que chez les Témoins de
J éhovah, les membres soient isolés de leur familie.
II ne partage pas le point de vue d'Anne Morelli
selon lequel il n'y aurait aucune différence entre
l'Eglise et les sectes. L'Eglise est en effet publique-
ment présente (bien qu'on ne puisse parier de trans-
pa renceabsolue) dans la société.
Contrairement a \'OpusDé, la secte Moon et les
Témoins dej éhovah sont, a ses yeux, des organisa-
tions bien plus dangereuses.
II ne tient pas a se prononcer sur l'antoinisme,
faute de données. 1 1 a cependant entendu personnel-
lement des témoignages positifs sur cette secte, no-
tamment de personnes qui auraient été guéries tout
a fait gratuitement. Peut-être la presse se fait-elle
trop souvent l'écho des témoignages négatifs concer-
nant cette organisation.
dagelijksewerking bepaalde ken merken vertoont die
eigen zijn aan een sekte, te weten :
— manipulatie van het geweten,
— overmatige verering van de stichter, J osé
Marfa Escriva deBalaguer,
— geldverduistering en erfenisbelaging,
— de numerarii storten een groot deel van hun
inkomen aan de beweging,
— de uitbuiting van de werkkrachten die door
Opus Dei worden opgeleid; er blijken bepaalde in-
breuken te worden gepleegd op de sociale wetgeving.
Deze, door het Vatikaan erkende instelling is vol-
gens spreker een typisch voorbeeld van integraal
katholicisme.
Toch telt zij in België weinig leden (250 tot 300) en
heeft ze er geen invloed op het politieke en economi-
sche leven. Opus Dé werft vooral leden bij de elite
van een land. Vervolgens krijgen die de opdracht de
andere lagen van de bevolking aan te spreken. De
getuige is van oordeel dat het niet ongewoon is dat zij
zich volledig in de katholieke kerk wil integreren
maar toch eigen priesters wil vormen.
Als organisatie heeft OpusDa geen sociale doctri-
ne, wat niet belet dat haar leden zich wel met sociale
problemen inlaten. Het staat haar leden vrij de orga-
nisatie te verlaten. Denumerarii, die in een gemeen-
schap van Opus leven, dreigen berooid achter te blij-
ven en sociale en affectieve problemen te krijgen
aangezien ze alle banden met hun vroegere kennis-
senkring hebben doorgesneden.
Ook binnen het jodendom zijn er volgens spreker
bepaalde sektarische ontsporingen.
Meer in het algemeen gelooft de heer Nefontaine
niet dat in België enige sekte geïnfiltreerd zou zijn in
de staatsinstellingen. Wel gevaarlijk lijkt hem het
feit dat bijvoorbeeld bij de Getuigen van J ehova de
leden van hun familie worden weggehouden.
Hij deelt de mening van Anne Morelli niet als zou
er in 't geheel geen onderscheid bestaan tussen de
Kerk en de sekten. De Kerk is immers, hoewel niet
volledig transparant, toch publiek aanwezig in de
samenleving.
I n tegenstel I i ng tot Opus Dei I ij ken de M oonsekte
en de Getuigen van J ehova hem wel degelijk gevaar-
lijke organisaties.
Over het antoinisme wil hij zich bij gebrek aan
gegevens niet uitspreken. Toch heeft hij persoonlijk
positieve getuigenissen gehoord over deze sekte, met
name van mensen die zonder enige betaling zouden
zijn genezen. Wellicht worden in de pers al te vaak de
negatieve getuigenissen over deze organisatie ver-
meld.
[95]
313 / 7 - 95 / 96
F. AUTEURS
1. Audition de M. A. Lallemand, journaliste
au quotidien « Le Soir » et auteur de « Les sec-
tes en Belgique et au Luxembourg » (^)
M. L allemand a enquête, de mars 1993 a fi n 1994,
sur la présence des sectes en Belgique et sur leur
impact éventuel sur nes concitoyens. A eet effet, il a
appliquécertainestechniquesélémentairesd'enquê-
tefinancière. Après avoir réuni a l'étranger les listes
des sectes signalées de par le monde et de leurs
paravents associatifs ou commerciaux les mieux con-
nus, le témoin a procédé par mots dés et a na logies,
afin de vérifier via les publications légales leur pré-
sence éventuelle sur les territoires beige et luxem-
bourgeois. II a, par ailleurs, collecte l'ensemble des
documents parus au sujet de ces mouvements dans la
pressefrangaise, beige, anglaiseet américaine, ainsi
que les documents publics que sont tenus de publier,
en Belgique et au Luxembourg, ces mouvements ou
leurs paravents associatifs ou commerciaux. Le cas
échéant, il a également obtenu les textes des juge-
ments et condamnations en Belgique, au Luxem-
bourg, en France, en Espagne et aux Etats-Unis
concernant ces mouvements.
Letémoina ensuitepris contact avec les responsa-
bles des différentes sectes pour un premier entretien
ouvert, destiné a les laisser s'exprimer et a essayer
de comprendre leur idéal .
Après avoir confronté la teneur de eet entretien
avec la documentation récoltée, il a eu un second
entretien « de rupture », au cours duquel il a confron-
té les responsables avec les hiatus existant entre le
discours de la secteet lesfaitsconstatés par ailleurs
(lephénomènesectairea en définitivefort mal résis-
téaux outils de recherche utilisés).
M. Lallemand ne souhaite pas entrer dans le prin-
cipe d'unedéfiniti on OU d'une liste, comme l'a fait la
commission d'enquêtefrangaise. Son travail s'est es-
sentiel lementfondé sur la multiplicitéet lepoidsdes
plaintes déposées par des lecteurs.
Poursuivant son exposé, le témoin souligne les
Mens existant entre les sectes et le monde politique.
Le cas du sénateur Hamelle soutenant la société
mooniste «Living Water » en toute connaissance de
cause, sur la based'un argumentairede liberté reli-
gieuse, demeure isolé. Par contre, letémoin s'étonne
que malgrédes mises en garde parfaitement explici-
C) A. Lallemand, Les sectes an Belgique et au Lux&nbourg,
EditionsEPO, Bruxelles, 1994.
F. AUTEURS
1. Hoorzitting met de heer A. Lallemand,
journalist bij het dagblad «LsSoir »en auteur
van « Sekten in België en in Luxemburg » (^)
Van maart 1993 tot eind 1994 heeft de heer Lalle-
mand onderzoek verricht naar de aanwezigheid van
sekten in België en hun eventuele invloed op onze
landgenoten. Daartoe heeft hij enkele elementaire
technieken van financieel onderzoek toegepast. Na
in het buitenland de lijsten te hebben ingezameld
waarin de sekten die overal ter wereld worden gesig-
naleerd alsmede hun meest bekende associatieve en
commerciëledekmantelszijn opgenomen, is de getui-
ge te werk gegaan aan de hand van sleutelwoorden
en analogieën, teneinde via dewettelijkepublikaties
na te gaan of ze eventueel aanwezig waren op Bel-
gisch of Luxemburgs grondgebied. Hij heeft trou-
wens alle stukken verzameld die in de Franse, Bel-
gische, Engelse en Amerikaanse pers over die
bewegingen zijn verschenen, alsook de openbare
stukken die deze bewegingen of hun associatieve en
commerciële dekmantels in België en in Luxemburg
verplicht zijn te publiceren. Indien nodig heeft hij
ook inzage gekregen van de teksten van de vonnissen
en ver oordel i ngen met betrekki ng tot die bewegi ngen
in België, Luxemburg, Frankrijk, Spanjeen de Vere-
nigde Staten.
De getuige heeft vervolgens contact opgenomen
met de leiders van de verschillende sekten voor een
eerste open gesprek waarin hen de mogelijkheid
werd geboden hun zaak duidelijk uiteen te zetten,
zodat hij inzicht kon krijgen in het ideaal van de
sekte.
Na de strekking van het gesprek te hebben verge-
leken met de ingewonnen informatie, organiseerde
hij een tweede gesprek, dat dit maal op een confron-
tatie neer kwam. Tijdens dat gesprek confronteerde
hij de leiders met de tegenstellingen tussen de bewe-
ringen van de sekte en de vastgestelde feiten (het
verschijnsel sekte was uiteindelijk niet opgewassen
tegen de aangewende onderzoeksmethodes).
De heer Lallemand hanteert liever niet de metho-
de van een definitie of een lijst, zoals de Franse
onderzoekscommissie heeft gedaan. Zijn werk was
grotendeels gebaseerd op de veelvuldige en gegronde
klachten van de lezers.
De getuige wijst op de banden tussen de sekten en
de politiek. Het geval van senator Hamelle, die het
moonistische bedrijf «Living Water » steunde terwijl
hij zeer goed wist waar het om ging en daarbij de
godsdienstvrijheid als argument inriep, blijft geluk-
kig een uitzondering. Het verwondert de getuige
evenwel dat vijf parlementsleden van de PSC-fractie,
(^) A. Lallemand, Sekten in Bëgiëen in Luxemburg, uitgeverij
E PO, Bercheml994.
Oorspronkelijl<etitel : Lessectesen Bdgiqueetau Luxembourg,
Uitgeverij E PO, Brussel, 1994.
-313/7-95/96
[96]
tes dans la presse, cinq parlementaires du groupe
PSC, a savoir M M . Langendries, Sénéca, Detremme-
rie, Thissen et Beaufays, aient permis au Parti hu-
maniste, émanation de la secte« Le Mouvement », de
dépcser ses propres listes électorales en vuedes élec-
tions européennes de 1994.
Depuis plusieurs années, les sectes ont des visées
politiques en Belgique. Outre le Parti humaniste
(Humanistische partij), le Parti de la Lol Naturelle
(Natuurwetpartij), émanation de Méditation trans-
cendantale, la sectedu Maharishi Mahesh yogi, l'ex-
gourou des Beatles, s'est également présenté aux
suffrages des électeurs ces dernières années. A son
programme, laconstitutiond'un « groupe de cohéren-
ce»national équivalanta l%dela racinecarréede
la population beige, soit 330 personnes, payées a
temps plein, avec pour fonction exdusivede méditer
afin de nous préserver des guerres et de résorber le
chómage.
C erta i nes sectes tentent éga I ement de s'a pprocher
du monde pol itiquesansdévoi Ier leur véritableiden-
tité. Le service de renseignements de l'Eglise de
Scientologie, baptisé «Bureau des affaires spécia-
les » (en anglais, OSA, Office of Special Affairs), qui
édite sa propre revue en langue frangaise, a pour
objet deconstituer sur fichier un réseau de relations
le plus étendu possible (monde politique, médias,
justice, finance, monde du spectade, etc), appelé
« lignes de Communications ».
La volonté de l'OSA d'infiltrer tous les milieux de
décision se traduit par un vocabulaire particulier. On
neparleplusdemanipuler mals de manier l'opinion;
on neparleplus deconvaincremais dedisséminer.
Le service de renseignements de l'Egl ise de Scien-
tologieestacepointorganiséqu'il peut, au départde
Los Angel es ou de ses stations périphériques dont la
plus importante pour l'Europe setrouve a Copenha-
gue, diffuser des «fact sheets», des feuil les de rensei-
gnements qui servent a soutenir des artides de pres-
se OU des interventions politiques et aident tous les
scientologues de par le monde dans leur assaut des
médias et des décideurs.
Au cours de son enquête, M. Lallemand a été
surpris de voir, sur la base de «fact slie^s » rédigés
par la secte au Panama dans le but d'obtenir des
artides de presse favora bles a la destitution d'l nter-
pol, que des scientologues détenaient la copie d'au
moins un document provenant de la Süretéde l'Etat
beige, datant de la fin des années quarante, début
des années cinquante. C'était un document interne
qui venait d'une antenne d'l nterpol a Berlin. Dansce
genre de dossiers, les scientologues ont acces a des
sources dont letémoin affirme ne pas pouvoir dispo-
ser (comme, par exemple, des briefings au Panama a
I 'époque de Noriega).
met name de heren Langendries, Sénéca, Detremme-
rie, Thissen en Beaufays, ondanks expliciete waar-
schuwingen in de pers, de Humanistische Partij, een
uitvloeisel van de sekte «lel^ouvement», de moge-
lijkheid hebben geboden om eigen verkiezingslijsten
in te dienen voor de E uropese verkiezingen van 1994.
Sinds een aantal jaren begeven de sekten in België
zich op politiek terrein. Naast de Humanistische
Partij, de Natuurwetpartij (een uitvloeisel van
Transcendente Meditatie), heeft ook de sekte van
Maharishi Mahesh yogi, de ex-goeroe van deBeatles,
de jongste jaren aan de verkiezingen deelgenomen.
Op het programma stond de oprichting van een na-
tionale* coherentiegroep » waarvan het aantal leden
gelijk is aan devierkantswortel van 1 % van de Bel-
gische bevolking, dus 330 personen, die betaald wor-
den voor een voltijdse prestatie en die uitsluitend tot
taak hebben te mediteren en de samenleving op die
manier te behoeden voor oorlog en werkloosheid.
Bepaalde sekten proberen ook de politieke wereld
te benaderen zonder hun werkelijke identiteit bloot
te geven. De inlichtingendienst van de Scientology-
kerk, die de naam «Bureau des affaires spéciales »
(in het Engels OSA, Office of Special Affairs) draagt
en haar eigen tijdschrift publiceert in het Frans,
streeft ernaar bestanden aan te leggen van zo breed
mogelijke relatienetwerken (politiek, media, justitie,
financiën, theater enzovoort), die «communicatielij-
nen » worden genoemd.
De bedoeling van de OSA om op alle besluitvor-
mingsniveaus door te dringen, komt tot uiting in een
specifieke woordenschat. Men heeft het niet meer
over het «manipuleren », maar over het «omgaan
met » de publieke opinie en evenmin over « overtui-
gen », maar over «verspreiden van ideeëngoed ».
De inlichtingendienst van de Scientology-kerk is
in die mate georganiseerd dat ze vanuit Los Angeles
of vanuit de satellietstations (het grootste voor Euro-
pa bevindt zich in Kopenhagen) «fact she^s» kan
verspreiden. Dat zijn inlichtingen die ertoe dienen
krantearti kelen of politiek optreden te ondersteunen
en allescientologen over de hel e wereld bij testaan in
hun belegering van de media en de beleidsmensen.
Tijdens zijn onderzoek kon de heer Lallemand op
grond van « fact s/?eets» die door de sekte in Panama
waren opgesteld met de bedoeling artikelen in de
kranten te krijgen die ervoor pleiten I nterpol te we-
ren, tot zijn grote verwondering vaststellen dat de
scientologen een afschrift in hun bezit hadden van
minstens één document van de Belgische Staatsvei-
ligheid dat dateerde van eindjaren '40- beginjaren
'50. H et betrof een i ntern document van een satel I iet-
bureau van Interpol in Berlijn. In die dossiers heb-
ben de scientologen toegang tot bronnen waarover de
getuige niet kan beschikken (zoals bijvoorbeeld brie-
fings in Panama ten tijde van Noriega).
[97]
313 / 7 - 95 / 96
Dans son ouvrageL/nesecteau coeur dela républi-
que(^), Serge Faubert, journalistede « L'Evénement
duj eudi », a montrédequelle maniere les scientolo
gues étaient parvenus a s'infiltrer jusque dans l'en-
tourage direct de Frangois Mitterrand. II publieen
annexe des exemples de fichages et les cotes attri-
buées aux leaders d'opinions et aux décideurs.
Depuis pi usieurs années, sous couvert de l'associa-
tion «European Human Rights and Public Affairs
Office», Martin Wei ghtman présideauxdestinéesde
rOSA pour la Belgiqueet pour les organes del 'Union
européenne. Au moment oü s'organisait EUROPOL,
M. Weightman a demandé au témoin comment en-
trer utilementen contact avec Ie mi nistrede la J usti-
ce. II souhaitait également disséminer une vision
particuliere du conflityougoslaveetdessolutionsqui
s'imposaient.
M. Weightman assiste aussi a certains événe-
ments organisés par d'autres sectes comme Moon en
Belgique.
Dans une note d'aoüt 1987, éditée par Ie «l-iub-
bard Communication Office», glissée dans Ie cour-
rierdeM. Lallemand, il étaitnotamment indiquéque
«ceux qui critiquent une personne parce qu'elle est
scientologueou qui font des remarques désobligean-
tes, nerésisteraient pasa une enquête sur leur passé
OU sur leurs intentions. C'est la unechose heureuse
pour nous, Ie criminel abhorre la lumière et nous
sommes la lumière. (...) Si vous vous opposez a la
Scientologie nous allons vite faire des recherches et
nous découvrirons vos crimes pour les porter a la
connaissance du public. Si vous nous laissez tran-
quilles, nous vous laisseronstranquil les. »
Concernant la législation sur la protection de la
vie privée, Ie témoin fait remarquer qu'elle n'est pas
applicableau-dela desfrontières bel ges. Uneorgani-
sation internationale ou intercontinentale peut pla-
cer son maïtredefichier oü elleledésireetconsulter
cefichier en toutelibertépar lebiais de Communica-
tions téléphoniques ou via Ie réseau Internet. La
législation beige n'est applicablequ'a des entités qui
ont un véritable intérêt économique sur notre terri-
toire. A partir du moment oü eet intérêt est mouvant
et peut être déplacé sans trop de probièmes pour
échapper a toute sanction économique ou pénale,
cette législation n'est plus quevirtuelle I
Pour lesconnexionsdeM .Weightman avec Copen-
hagueet Los Angel es, c'est la législation del'Etat de
Californiequi dolt s'appliquer.
M. Lallemand considèreque l'Eglise de Scientolo-
gie est un des mouvements les plus dangereux. La
sectea embrassé une palette tres largedecequi peut
être fait en matière de délinquance et de crimes
communs, entre autres sur Ie plan fiscal. M. Ron
C) Serge Faubert, Une secte au coeur de la république, Cal-
mann-Léwy, Paris, 1993.
I n zijn boek Unesecteau ccaur dela républiquei^)
heeft Serge Faubert, journalist bij «L'Evénement du
J eudi » aangetoond op welke wijze de scientologen
eri n waren gesl aagd om door te dri ngen tot de onmid-
del lij ke omgeving van Frangois M itterrand. Als bijla-
ge publiceert hij voorbeelden van bestanden en van
hun beoordelingen van de opiniemakers en de be-
leidsmensen.
Sinds een aantal jaren leidt Martin Weightman,
onder de dekmantel van de vereniging «European
Human Rights and Public Affairs Office» het reilen
en zeilen van het OSA in België en de instellingen
van de E uropese U nie. Toen E U ROPOL werd uitge-
bouwd, heeft de heer Weightman de getuige ge-
vraagd hoe hij op nuttige wijze in contact kon komen
met de minister van J ustitie. Hij wenste ook een
specifieke visie te verspreiden inzake het conflict in
J oegoslavië en inzake de oplossingen die zich daar-
voor opdrongen.
De heer Weightman neemt ook deel aan bepaalde
evenementen die door andere sekten (zoals de M oon-
sekte) in België worden georganiseerd.
In een nota van augustus 1987, uitgegeven door
het « Hubbard Communication Office », dietussen de
briefwisseling van de heer Lallemand was terechtge-
komen, staat namelijk het volgende : « Zij die kritiek
leveren op een persoon omdat hij scientoloog is of die
onvriendelijke opmerkingen maken, zullen het voor-
werp zijn van een onderzoek naar hun verleden of
hun intenties. Dat is voor ons een gelukkige zaak,
want de misdadiger verafschuwt het licht en wij zijn
het licht. (...) Indien u zich tegen de Scientology
keert, zullen wij een onderzoek instellen en zullen we
uw misdaden ontdekken en aan het publiek ter ken-
nis brengen. Als u ons met rust laat, laten wij u met
rust. »
De getuige merkt op dat de wetgeving inzake de
bescherming van de persoonlijke levenssfeer niet
geldt buiten de grenzen van België. Een internationa-
le of intercontinentale organisatie kan haar hoofdbe-
stand installeren waar zij dat wil en kan dat bestand
in al Ie vrij held raadplegen via telefoonverbindingen of
Internet. De Belgische wetgeving geldt uitsluitend
voor organisaties die werkelijk een economisch belang
hebben op ons grondgebied. Zodra dat belang in bewe-
ging is en zonder veel problemen kan worden ver-
plaatst om aan elke economische of strafrechtelijke
sanctie te ontsnappen, is die wetgeving louter vir-
tueel I
Op de connecties van de heer Weightman met
Kopenhagen en Los Angeles is de wetgeving van de
Staat Californië van toepassing.
De heer Lallemand is van oordeel dat de Sciento-
logy-kerk een van de gevaarlijkste bewegingen is. De
sekte beslaat een veel omvattend domein van wat op
het stuk van delinquentie en gewone misdrijven be-
staat, onder meer op fiscaal vlak. De heer Ron Hub-
(^) Serge Faubert, Une secte au coaur de la république, Cal-
mann-Lévy, Parijs, 1993.
-313/7-95/96
[98]
Hubbard a fait l'objet d'au moins unecondamnation
pour escroquerie. Par ailleurs, des informations judi-
ciaires et des instructions ont été ouvertes pour
meurtredans l'organisation.
Contrairement a cequ'affirme Ie prof. Dobbelaere,
il ya lieu d'établir une nette distincti on entrel'Eglise
deScientologieet unereligion acceptable. L'individu
dolt pouvoir disposer d'une entière liberté philoso-
phique et religieuse pour autant qu'il n'en tire pas
des conséquences aberrantes et contra! res a ce qui
est de l'ordre du vérifiable dans sa vie quotidienne.
Or, Ie scientologue est en rupture par rapport au
monde réel vérifiable qui nous entoure. A partir du
moment oü M. Ron Hubbard pretend qu'il est un
«thétan »— une ame pure qui, a la suite de règle-
ments de comptes intergalactiques, s'est retrouvée
enferméesur la terreet bombardéede rayonnements
atomiques — sa vision du monde s'oppose a des dé-
tails pratiques de la vie courante et on n'est dés lors
plus en droit de parier d'une église concernant son
organisation.
En outre, comme indiqué ci-dessus, l'Eglise de
Scientologie a commis de maniere répétée des escro-
queries, des opérations de fraude fiscale et elle est
impliquée dans une série importante d'instructions
judiciaires. Le fait que cette secte soit reconnue en
tant qu'église (aux Etats-Unis) ne peut, selon le té-
moin, servir d'argument pour la laisser commettre
uneséried'infractionsdedroitcommun. il ya plus de
quinze ans, les tribunaux néerlandais ont d'ailleurs
demandé que l'Eglise de Scientologie soit interdite.
Avant d'attribueréventuellement laqualitéd'égli-
sea uneassociation, il y a lieu devérifier au moins
ses activités économiques et fiscales I
Le témoin apporte également des précisions con-
cernant d'autres mouvements sectaires.
Ainsi, l'Anthroposophiea des racines importantes
dans la région d'Anvers. Ce mouvement sedéveloppe
tant au niveau de l'éducation, avec des résultats non
contestables, qu'au niveau de l'agriculture et de la
médecine, avec des résultats par contre tout a fait
contestables. Danscecontexte, il ya d'ailleurs lieu de
déplorer des cas de morts enfantines. L e témoin ren-
voie au décès de la petite Annaëlle, décrit par le
docteur Berliner (voir ci-dessous, point F, 1°, 4). Cel-
le-ci fut traitée par un groupe de personnes prati-
quant la médecine selon des concepts aberrants
développés par Rudolf Stel ner de 1921a 1925. Celui-
ci prétendait notammentquela circulation sanguine
fait battre le cceur et non I 'inverse.
Depuis quelques mois, les anthroposophes ont lan-
cé leur propre holding bancaire, la Triodos Bank, et
sont devenus les partenaires privilegies d'associa-
tions telles que «Terre d'Enneille». Le «Mouve-
ment» fait également la publicité de la Triodos
Bank. Le témoin ne dispose pas d'éléments supplé-
mentai res a ce sujet.
L'ensembledes projets lies au mouvement anthro-
posophique sont importants. Ces personnes dispo-
sent de leur propre industrie pharmaceutique et de
bard heeft minstens één veroordeling opgelopen we-
gens oplichterij. Bovendien werd gerechtelijke infor-
matie ingewonnen en werd onderzoek ingesteld in
verband met moord binnen de organisatie.
I n tegenstelling tot wat professor Dobbelaere be-
weert, moet er een duidelijk onderscheid worden ge-
maakt tussen de Scientology-kerk en een aanvaard-
bare godsdienst. Het individu moet over volledige
filosofische en religieuze vrijheid beschikken, op
voorwaarde dat hij er geen abnormale conclusies uit
trekt die indruisen tegen wat in zijn dagelijkse leven
tot het natrekbare behoort. De scientoloog heeft
evenwel gebroken met de reële verifieerbare wereld
die ons omringt. Aangezien de heer Ron Hubbard
beweert dat hij een «thetaan »is, een zuivere ziel die
i ngevol ge i nterga I acti sche afreken i ngen op aa rde op-
gesloten is geraakt en door atoomstra I en wordt ge-
bombardeerd, staat zijn wereldbeschouwing haaks
op de praktische details van het gewone leven en kan
zijn organisatie bijgevolg niet meer als een kerk wor-
den beschouwd.
Bovendien heeft de Scientology-kerk zoals hierbo-
ven reeds vermeld herhaaldelijk oplichterij en fiscale
fraude gepleegd en is ze betrokken bij een hele reeks
van gerechtelijke onderzoeken. Het feit dat deze sek-
te (in de Verenigde Staten) als kerk wordt erkend,
mag volgens de getuige geen argument zijn om de
sekte een hele resem inbreuken op het gemeen recht
te laten plegen. Vijftien jaar geleden hebben de Ne-
derlandse rechtbanken trouwens gevraagd dat de
Scientology-kerk zou worden verboden.
Alvorens een vereniging eventueel als kerk te er-
kennen, moeten minstens de economische en fiscale
activiteiten van die organisatie worden nagegaan I
De getuige geeft ook verduidelijkingen omtrent
andere sektarische bewegingen.
De antroposofie heeft aanzienlijke wortels in de
regio Antwerpen. Die beweging ontwikkelt zich zo-
wel op het vlak van de opvoeding (onmiskenbaar met
succes) als inzake landbouw en de geneeskunde
(waar de resultaten evenwel meer dan betwistbaar
zijn). I n die context moet echter worden betreurd dat
kinderen er het leven bij hebben gelaten. De getuige
verwijst naar het overlijden van de kleine Annaëlle,
dat door dokter Berliner wordt beschreven (zie ver-
der, punt F, 1°, 4). Het kind werd behandeld door een
groep personen die de geneeskunde beoefende vol-
gens zeer bizarre concepten die tussen 1921 en 1925
door Rudolf Steiner werden ontwikkeld. Hij beweer-
de namelijk dat de bloedsomloop het hart doet klop-
pen, en niet omgekeerd.
Sinds een paar maanden beschikken deantroposo-
fen over hun eigen bankholding, deTriodos Bank, en
zijn ze bevoorrechte partners geworden van vereni-
gingen als «Terred'Ennelle». Ook «leMouvement »
maakt reclame voor de Triodos Bank. De getuige
beschikt hieromtrent niet over bij komende gegevens.
Alle projecten dieverband houden metdeantropo-
sofische beweging, zijn van belang. Die personen
beschikken over een eigen farmaceutische industrie
[99]
313 / 7 - 95 / 96
leurs propres associations de médecins représentant
un lobbyingrelativementfortau niveau du ministère
de la Santé publique.
Par ai I leurs, une série d'informations concordan-
tessemblentdémontrer que I 'ensemble des librairies
et boutiques ésotériques de l'agglomération bruxel-
loise est en train de passer depuis quelques mois
dans les mains d'un seul operateur financier, qui est
également connu des services judi ei ai res.
II existe actuellement un tres grand engouement
pour les ouvrages ésotériques, qui développent les
réflexionspseudo-philosophiquesou pseudo-religieu-
ses des sectes. A partir du moment oü ce phénomène
est rassemblé dans les mains d'un nombre limité
d'opérateu rs, i I y a I i eu de s'i nter roger su r I a ma n i ére
dont Ie phénomène sectaire peut finalement assurer
sa rentabilité. Si la commission arrive a mettre sur
pied un dispositiflégislatifvis-a-vis des sectes, celui-
ci nedevrait-il pasêtreélargi auxintervenants exté-
rieurs qui tirent profit des activités sectaires ?
A partir du moment oü l'ouvrage publié par Ie
gourou de la secte Fraternité blanche universelle a
un tel volume de vente dans les grandes librairies
bel ges que la FNAC estime devoir Ie présenter en
rayon mêmes'il est peut-être pol itiquement incorrect
de vendre un tel ouvrage, ne se pose-t-il pas un
probièmeau niveau de la responsabilitédeséditeurs
et diffuseurs de ces ouvrages sur leterritoirebelge?
L'édition est une source de revenus considérable.
Le président de Fraternité blanche universelle pour
la Belgique est un avocat connu en Flandre, qui
s'occupeégalementdela gestion del'entreprised'édi-
tion qui publie les ouvrages de la secte. 1 1 faut donc
tenir compte de l'ensemble de la sphère «business »
qui entoure les sectes. Ai nsi, M . Lallemand est inter-
pellédevoir, par exemple, comment une secte comme
l'Eglise de Scientologie peut réaliser des bénéfices
importants en matière de management d'entrepri-
ses.
Concernant la Soka Gakkai, une enquête a été
effectuée en 1990 sur la collusion fiscale entre la
secteet legroupeMitsubishi, relativeau probièmede
la déclaration du rachat en doubled'un tableau fran-
cais, qui n'avaitd'ail leurs pasd'autorisation d'expor-
tation hors de France. Une équipe de «The Econo-
mist», venue récemment s'informer sur les implica-
tions financières du redéploiement de la Soka Gak-
kai en E urope de l'Ouest, a confirmé que cette secte
avaitfait l'objet d'un important redressementfiscal.
A eet égard, il faut, selon letémoin, que le monde
académique se rende compte que chaque fois qu'il
prononce l'absolution d'une secte sur des bases par-
foisfort légères (cf. lesargumentsdedéfenseavancés
par le prof. Dobbelaere concernant cette secte), il lui
fournit une protection morale terriblement efficace
et, a son sens, coupable.
A la question desavoir s'il a subi des pressions ou
menaces, M. Lallemand répond que l'usage littéral
mals mal appropriéet répétédela législation sur le
en over eigen artsenverenigingen die vrij fervent
lobbyen bij het ministerie van Volksgezondheid.
Bovendien blijkt eensluidende informatie aan te
tonen dat alle esotherische boekhandels en boetieks
in de Brusselse agglomeratie sinds enkele maanden
een voor een in handen komen van één enkele finan-
ciële operator, die ook bekend is bij de gerechtelijke
diensten.
Er is momenteel veel i nter esse voor esotherische
werken die pseudo-filosofisch of pseudo-religieus ge-
dachtengoed van sekten ontwikkelen. Wanneer deze
sector i n handen komt van een beperkt aantal opera-
toren, kan men zich vragen stellen bij de wijze waar-
op het verschijnsel sekte uiteindelijk rendabel kan
zijn. I ndien de commissie erin slaagt een wetgeving
inzake sekten uit te werken, zou die wetgeving dan
niet moeten worden uitgebreid tot de buitenstaan-
ders die voordeel halen uit sektarische activiteiten ?
Wanneer het werk dat door de goeroe van de sekte
van de Universele Witte Broederschap in de grote
Belgische boekhandels in zo'n oplage wordt verkocht
dat FNAC oordeelt dat het boek in de rekken moet
komen, ook al is het pol itiek niet correct een dergel ijk
werk te verkopen, rijst er dan geen probleem inzake
de verantwoordelijkheid van de uitgevers en verde-
lers van die werken op het Belgische grondgebied ?
Het uitgeven van werken vertegenwoordigt een
aanzienlijke bron van inkomsten. De voorzitter van
de Universele Witte Broederschap voor België is een
in Vlaanderen bekend advocaat die ook de uitgeverij
beheert die de werken van de sekte uitgeeft. E r moet
bijgevolg rekening worden gehouden met de gehele
« busi ness >^sfeer rond de sekten. Zo bijvoorbeeld
probeert de heer Lallemand erachter te komen hoe
een sekte als de Scientology-kerk zo'n grote winsten
kan verwezenlijken met het management van onder-
nemingen.
Wat de Soka Gakkai betreft, werd in 1990 een
onderzoek gevoerd naar de heimelijke fiscale ver-
standhouding tussen de sekte en de Mitsubishi-
groep rond de aangiftevan de wederaankoop in duplo
van een Frans schilderij, dat Frankrijk zelfs niet uit
mocht. Een team van « TtieEconomist », dat onlangs
inlichtingen is komen inwinnen over de financiële
implicaties van de herontplooiing van de Soka Gak-
kai in West-Europa, heeft bevestigd dat deze sekte
het voorwerp was van een omvangrijke bijkomende
belastingaanslag.
Op dit stuk moet de academische wereld zich vol-
gens de getuige rekenschap geven van het feit dat
telkens een sekte op grond van vaak niet erg zwaar-
wegende gronden (zie de argumenten die professor
Dobbelaere heeft aangevoerd ter verdediging van die
sekte) het licht op groen krijgt, die sekte een zeer
doeltreffende morele, en naar zijn mening schuldige,
bescherming wordt geboden.
Op de vraag of er druk op hem werd uitgeoefend en
of er dreigingen tegen hem werden geuit, antwoordt
de heer Lallemand dat het letterlijk maar ongepast
-313/7-95/96
[100]
droit deréponseconstitueunedes pressions les plus
directes et les plus visibles que l'on puisse faire a
l'encontred'un journaliste vu ses relations hiérarchi-
ques a l'intérieur du journal.
La deuxième pression importante est ce que l'on
appel Ie Ie «lovebombing ». La secte va tenter d'en-
tourer Ie journaliste d'une sorte de cocon, d'une at-
mosphère positive afin de mettre des obstades a sa
hargne.
Si ce n'est Ie pli déposé dans son courrier par un
scientologue (voir plus haut), Ie témoin indique
n'avoir jamais fait l'objet de véritables menaces di-
rectes.
Pour ce qui est de l'Ordre du Temple Solaire,
M . Lallemand indiquequela BSR n'a trouvéaucune
indication permettant de penser que la secte aurait
un siègea Bruxelles, chaussée de Charleroi. Pour ce
qui est de la confrériedu Scorpion citéepar M. Facon
lors d'un debat télévisé sur RTL-TVI, ce caractère
emblématique dépasse de loin l'OTS. Dans nombre
de pratiques divinatoires ou pseudo-divinatoires ci-
tées dans les petites annonces de la capitale, on cite
Bruxelles comme étant la ville du Scorpion. II est
donc probable que l'on coureaprès des chi mères dans
ce dossier.
Après la première vague de suïcides, les autorités
canadiennes ont demandé aux autorités belges
d'identifier unesociétécommerciale que l'on pensait
être basée en Belgique et qui aurait un Men avec
l'OTS. Mêmesi il est plausiblede penser qu'il existe
certaines connexions en Belgique, on n'a jamais re-
trouvé tracé de cette société.
A la question de savoir s'il dispose de renseigne-
ments concernant les divers ordres templiers, M.
Lallemand indique qu'il a connaissance de certains
escrocs professionnelsqui utilisaient lesfilièrestem-
plièresou religieuses pour dissimuler des affaires de
moeurs, de faux et usage de faux, des escroqueries
diverses, etc. II cite l'exemple de M. P. Percy
Pasleau.
Depuis 1994, Ie témoin regoit chaque semaine 5 a
6 appels téléphoniques, souvent désespérés, concer-
nant les sectes, ce qui démontre bien l'ampleur du
probième.
Quelles solutions proposer ?
N os concitoyens ont besoi n d'un i nterlocuteur com-
munautaire (matières personnalisables) qui dispose
d'un fonds de documentation informatisé, mis en
corrélationaveclesfondsdedocumentationa l'étran-
ger, de manieree pouvoir identifier les mouvements
sectaireseta en évaluer ledanger. Cefonds pourrait
également servir a alimenter Ie dossier des plai-
gnants éventuels, qui disposeraient ainsi de plus
d'éléments pour saisir de l'affaire leur avocat.
en herhaaldelijk toepassen van de wetgeving op het
recht op antwoord een van de meest directe en zicht-
baredrukkingsmiddelen isten aanzien van een jour-
nalist, gelet op de hiërarchische verhoudingen bin-
nen de krant.
De tweede belangrijke vorm van druk is wat men
«lovebombing» noemt. De sekte zal pogen de jour-
nalist door een soort cocon, een positieve sfeer, te
omgeven teneinde zijn verwoede strijd tegen de sekte
te ondermijnen.
Afgezien van de brief die door een scientoloog tus-
sen zijn briefwisseling werd gestopt (zie hoger), was
de getuige nooit het slachtoffer van werkelijke recht-
streekse bedreigingen.
Wat de Orde van de Zonnetempel betreft, stipt de
heer Lallemand aan datdeBOB geen enkeleaanwij-
zing heeft gevonden waardoor men kon vermoeden
dat de sekte een kantoor zou hebben aan de Charle-
roise steenweg in Brussel. Wat de «Confr&ie du
Scorpion » betreft, waar de heer Facon het over had
tijdens een televisiedebat op RTL-TVI , overstijgt dit
teken in ruime mate de Orde van de Zonnetempel. In
tal van divinatorische of pseudo-divinatorische prak-
tijken die in de advertenties in de hoofdstad aan bod
komen, wordt Brussel voorgesteld als «de stad van
de Schorpioen ». Het is bijgevolg waarschijnlijk dat
men in dit dossier op schimmen jaagt.
Na de eerste golf van zelfmoorden, heeft de Cana-
dese overheid de Belgische overheid verzocht te
speuren naar een handelsvennootschap waarvan
men dacht dat die in België gevestigd was en banden
zou hebben gehad met de Orde van de Zonnetempel .
Ook al is het aannemelijk dat er met België bepaalde
banden zouden bestaan, toch is men die vennoot-
schap nooit op het spoor gekomen.
Op de vraag of hij over inlichtingen beschikt be-
treffende de verschillendeTempeliersorden, stipt de
heer Lallemand aan dat hij weet heeft van bepaalde
professionele oplichters die gebruik zouden maken
van filières van deTempeliersof van rel igieuzefi Mè-
res om zedenfeiten, valsheid in geschriften en ge-
bruik van valse stukken, tal van vormen van oplich-
terij enzovoort toe te dekken, bijvoorbeeld de heer P .
Percy Pasleau.
Sinds 1994 ontvangt de getuige wekelijks 5 a 6
vaak wanhopige telefoonoproepen in verband met
sekten, wat duidelijk de omvang van het probleem
aantoont.
Welke oplossingen kunnen worden voorgesteld ?
Onze medeburgers hebben nood aan een com-
munautair aanspreekpunt (want persoonsgebonden
aangelegenheden) dat over een geïnformatiseerd do-
cumentatiebestand beschikt, dat in verbinding staat
met de documentatiebestanden in het buitenland,
zodat de sektarische bewegingen kunnen worden geï-
dentificeerd en het gevaar kan worden ingeschat.
Dat bestand zou ook kunnen worden gebruikt om het
dossier te ondersteunen van mensen die eventueel
een klacht indienen. Zozouden ze over meer elemen-
ten kunnen beschikken om hun zaak door hun advo-
caat te laten verdedigen.
[101]
313 / 7 - 95 / 96
Cemêmeinterlocuteur institutionnel devrait pou-
voir ester en justicea sa propre initiative.
M. Lallemand suggère également d'incriminer
spécifiquement l'appartenance ou la filiation reli-
gieuseou pseudo-religieuseou phiicsophique lors de
délitsetdecrimescommuns. U netel Ie appartenance
devrait représenter unecirconstanceaggravante.
Enfin, il serait également interessant de réfléchir
a rutilité de sanctionner devant les tribunaux la
diffusion répétée d'informations dél i bérément faus-
sesetdangereuses, notamment lorqu'ellesonttraita
la médecine.
2. Audition de M. J .-M. Abgrall, psychiatre,
criminologue, expert pres la cour d'appel
d'Aix-en-Provence et les tribunaux (France) (^)
M. Abgrall acommencéas'intéresserau phénomè-
nesectaireil y a environ dixans, lorqu'il fut désigné
par un juged'instruction pour procédera des experti-
ses relatives a l'Eglise de Scientologie. En 1990, ces
investigations ont donné lieu au dépót d'un rapport.
Dès Ie début de son travail en qualité d'expert,
M. Abgrall afait l'objeta lafoisdepressions, d'oFfres
de transactions, de menaces et de tentatives de dés-
tabilisation afin del'empêcher deremettrea la justi-
ce un rapport qui risquait deservir de basea d'éven-
tuelles décisions judiciaires. II s'est notamment
rendu compte qu'on lui volait du courrier, dont des
listings de cheques reprenant lenomdeses patients.
Un membredela «Commission descitoyens pour les
droits de l'homme» (directement liée a l'Eglise de
Scientologie) a fait courir Ie brult qu'il s'adonnait a
des attouchements sur des mineurs et qu'il touchait
des pots-de-vin. Letémoin a également étéobligéde
faire protéger sa fille. Son véhicule a été saboté a
deux reprises. II a finalement porté plainte, notam-
ment pour tentativedesubornation detémoin, pour
vol de correspondance, vol de documents, violences
verbales, violences aggravées, etc. Après de nom-
breux incidents de procédure, plusieurs sciento-
logues ont été renvoyés devant letribunal correcti on-
nel deToulon en septembre 1996.
Le témoin indique qu'au départ, personne ne Ie
prenait au sérieux lorsqu'il portalt plainte. Un juge
d'instruction a néanmoins découvert la confession
d'un adepte dans un local de l'Eglise de Scientologie.
II avouait avoir volédu courrier deM. Abgrall, avoir
enquête auprès de ses voisins et l'avoir harcelé au
téléphone.
II disait avoir fait cela avec Remi Petit, sur les
ordres de Patricia F orestier, membrede 1' «Officeof
(^) J .-M . Abgrall, La mécaniquedes sectes, 1996, Payot, Paris.
Datzelfde institutionele aanspreekpunt zou op ei-
gen initiatief in rechte moeten kunnen optreden.
De heer Lallemand stelt tevens voor specifieke
religieuze, pseudo-religieuze of filosofische verwant-
schappen of lidmaatschappen ten laste te leggen in
geval van wanbedrijven en misdaden van gemeen
recht. Een dergelijk lidmaatschap zou een verzwa-
rende omstandigheid moeten zijn.
Het zou tot slot ook interessant zijn na te gaan of
het niet nuttig ware om voor de rechtbank de her-
haalde verspreiding van moedwillig verkeerde en
gevaarlijke informatie te bestraffen, vooral wanneer
die informatie verband houdt met de geneeskunde.
2. Hoorzitting met de heer J .-M. Abgrall,
psychiater, criminoloog, deskundige bij het hof
van beroep van Aix-en-Provence en bij de
rechtbanken (Frankrijk) (^)
De heer Abgrall ging zich zowat tien jaar geleden
voor het verschijnsel sekten interesseren, nadat hij
door een onderzoeksrechter was aangesteld om als
deskundige de Scientology-kerk te onderzoeken. In
1990 werd een verslag met de resultaten van dat
onderzoek ingediend.
Zodra hij als deskundige aan de slag was gegaan,
werd de heer Abgrall onder druk gezet, werden hem
allerlei voorstellen gedaan, werd hij bedreigd en
poogde men zijn positie te ontwrichten, zodat hij er
toch maar niet in zou slagen om aan het gerecht een
verslag te overhandigen dat wel eens als grondslag
zou kunnen dienen om een aantal gerechtelijke be-
slissingen te nemen. Hij merkte dat brieven werden
ontvreemd en meer bepaald listings van cheques
waarop de namen van zijn patiënten vermeld ston-
den. Een lid van de «Commissievan burgers voor de
rechten van de mens » (rechtstreeks verbonden met
de Scientology-kerk) lanceerde het gerucht dat hij
zich bezondigde aan handtastelijkheden met min-
derjarigen en dat hij smeergeld aannam. De getuige
zag zich ook genoodzaakt bescherming voor zijn
dochter te vragen. Tot twee maal toe werd zijn auto
gesaboteerd. Uiteindelijk diende hij klacht in, onder
meer wegens poging tot subornatie van een getuige,
diefstal van briefwisseling en documenten, verbaal
geweld, geweldpleging met gevolgen enz. Na tal van
procedure-incidenten werden diverse scientologists
in september 1996 uiteindelijk voor de correctionele
rechtbank van Toulon gedaagd.
De getuige wijst erop dat zijn klachten oorspron-
kelijk niet ernstig werden genomen. I n een pand van
de Scientology-kerk vond een onderzoeksrechter
evenwel de bekentenis van een lid. De betrokkene gaf
toe brieven van de heer Abgrall te hebben gestolen,
navraag bij zijn buren te hebben gedaan en hem
telefonisch lastig te hebben gevallen.
Hij beweerde samen met Remi Petit te hebben
gehandeld, en wel op bevel van Patricia F orestier, lid
O J .-M . Abgrall, La mécaniquedes sectes, 1996, Payot, Paris.
-313/7-95/96
[102]
Special Affairs »(réseau derenseignementsderEgli-
se de Scientologie). Avant de pouvoir être confronté
avec Patricia Forestier, Remi Petit est décédéd'une
causeinconnue.
Selon M . Abgrall, il est bien rare que les procédu-
res menées contre des structures sectaires aboutis-
sent devant les tribunaux frangais. On ne peut en
effet que déférer des individus. Or, dès qu'une per-
sonne membre de l'Eglise de Scientologie est identi-
fiée, el Ie disparaït dans la nature, est insolvable ou
est retrouvée morte, comme ce fut Ie cas dans la
procédure en cours devant letribunal deToulon.
Des probièmes analogues, même si moins graves,
se sont poses lors d'expertises concernant La Fa-
milie, les Raëliens, l'Ordredes Chevaliers du Lotus
d'or (Mandarom), lesTémoins dej éhovah, ainsi que
de petites structures comme Omega, J ohanna, etc.
Letémoin est persuadé qu'il existedes interrela-
tions entre les différents groupes sectaires. Ainsi,
dans I e cadred'une procédure menée contre letémoin
par l'Eglise de scientologie, figuraient parmi les té-
moins a charge des personnes appartenant au Pa-
triarcheet au mouvement raëlien.
1 1 y a quelques années, les sectes se sont unies au
sein de la FIREPHIM, la Fédération internationale
des religions et philosophies minoritaires, sorte de
contratd'assistancemutuel Ie entre les sectes lorsque
l'uned'ellesest miseen accusation ou menacée. Com-
me la PHI RE PHIM a rapidement été débusquée, les
sectes ont créé unestructure parallèle, Ie CE SN UR,
Centre d'études sur les nouvelles religions, dont Ie
directeur est Massimo Introvigne, professeur a
l'athénéepontifical «ReginaApcetdorum », relevant
du Vatican.
Cet athénée a été fondé par les Légionnaires du
Christ, mouvement tres proche de l'extrême droite
européenne, en fait une extreme droite catholique
intégriste. C'estactuellement par ce relais quetoutes
les sectes européennes essaient d'obtenir une sorte
decaution morale, publiqueet politique.
Ce même Introvigne est, parailleurs, responsable
d'une structure dénommée Alliancia Catholica,
l'équivalent romain deTradition Familie Propriété,
qui est une sected'extrême droite.
Les membres du CESNUR défendent des sectes
aussi différentes que Moon, La Familie, la Worldwi-
deChurch, la religion aumiste (Mandarom), la Soka
Gakkai, les Raëliens, Ie groupe Tradition Familie
Propriété, ...
1 1 existe également des connexions au niveau des
sites Internet. Les sectes recourent a des moyens
techniques sophistiqués. Ainsi, l'Eglise de Scientolo-
gie dispose du système « minute man », qui est une
pyramidederépartition des informations utilisanta
van de «Office of Special Affairs» (de inlichtingen-
dienst van de Scientology-kerk). Remi Petit overleed
aan een onbekende doodsoorzaak alvorens hij met
Patricia Forestier kon worden geconfronteerd.
Volgens de heer Abgrall gebeurt het zeer zelden
dat gerechtelijke procedures tegen sektarische bewe-
gingen uiteindelijk in een proces voor de Franse
rechtbank uitmonden. Het probleem is dat men uit-
sluitend personen voor de rechter kan dagen. Zodra
een lid van de Scientology-kerk evenwel wordt geï-
dentificeerd, verdwijnt hij met de noorderzon, blijkt
hij onvermogend of wordt hij dood aangetroffen. Dat
was onder meer het geval tijdens de zaak voor de
rechtbank van Toulon.
Dergelijke problemen, zij het van minder ernstige
aard, deden zich ook voor tijdens onderzoek naar De
Familie, de Raëlianen, de Orde van de Ridders van
de Gouden Lotus (Mandarom), de Getuigen van J e-
hova en kleinere organisaties zoals Omega,] ohanna
enz.
Degetuige is ervan overtuigd dat de diverse sekta-
rische groeperingen met elkaar in contact staan. I n
een rechtszaak die de Scientology-kerk tegen hem
had aangespannen, traden onder meer leden van de
Patriarche en van de Raëliaanse beweging op als
getuigen ten laste.
Enkele jaren geleden hebben de sekten zich vere-
nigd in FIREPHIM (Fédération internationale des
rdigionsdiphilosophiesminoritaires — Internatio-
nale federatie van minoritaire godsdienstige en filo-
sofische overtuigingen), waarbij zij zich tot een vorm
van onderlinge bijstand verbonden als een van de
sekten werd beschuldigd of bedreigd. Aangezien FI-
REPHIM al snel werd ontmaskerd, hebben de sekten
uiteindelijk een parallelle structuur opgericht, met
name CESNUR (Centre d'études sur les nouvelles
religions — Onderzoekscentrum voor nieuwe gods-
diensten). Directeur van dat centrum is Massimo
Introvigne, leraar aan het pontificaal atheneum
«Regina Apostolorum », dat onder de bevoegdheid
van hetVaticaan ressorteert.
Dat atheneum werd opgericht door het Christusle-
gioen, een beweging die nauw aanleunt bij Europees
extreem rechts en eigenlijk een extreem rechtse en
fundamentalistisch katholieke organisatie is. Op die
manier proberen alle E uropese sekten een soort mo-
rele, openbareen politieke legitimiteit te verwerven.
Diezelfde Introvigne staat trouwens ook aan het
hoofd van Alliancia Catholica, zowat het roomse
equivalent van de extreem rechtse sekte Tradition
FamillePropriété.
De leden van CESNUR verdedigen de meest uit-
eenlopende sekten zoals Moon, DeFamilie, del/l/or/of-
wideChurch, de aumisten (Mandarom), Sokai Ga-
kai, de Raëlianen, de groep «Tradition Familie
Propriété», ...
Dergelijke onderlinge connecties komen ook tot
stand via I nternet. Desekten maken immers gebruik
van de meest geavanceerde technieken. Zo beschikt
de Scientology-kerk over «minute man », een pyra-
midale structuur voor de verspreiding van gegevens
[103]
313 / 7 - 95 / 96
la fois Ie téléphone, Ie minitel, avec des serveurs et
des systèmes de codage, etc.
II semble également qu'existent ou ai ent existé
certains Mens entre l'Ordre du Temple Solaire et Ie
Mandarom.
Les sectes essaient généralement de se donner une
certainelégitimitéen sedissimulantsousun masqué
religieux, leur pri nci pede défenseétant que les atta-
quer constitueun refusdela libertédeconscience, de
religion, d'expression, etc.
Pour accéder a ce statut de nouveaux mouvements
religieux, elles s'attachent les services de personnes
qui jouissentd'unecertainecrédibilitédans lemonde
universitaire et qui, soit par conviction, soit parce
qu'elles se sont fait pleger, tentent de faire progres-
ser cette idéé.
Selon M. Abgrall, la structure sectaire est une
structureferméequi se met en marge de la sociétéet
au sein delaquelleles règlesdefonctionnement habi-
tuellement admises ne sont plus pratiquées de la
mêmefagon.
L'orateur se refuse a assimiler les activités d'une
secte a un comportement purement religieux. Selon
lui, un mouvementsectairesecaractériseeneffetpar
des objectifs et des moyens essentiellement délic-
tueux OU criminels, même s'il n'y a pas toujours un
délit commis a I 'extérieur de la secte.
Un ordre contemplatif ne pratique aucuneforme
de recrutement. Le père abbé n'exerce pas de con-
trainte, ni ne séquestre la personne désireuse de
rencontrersesproches. Au pi re, celui qui transgresse
la règle de l'ordre, en est exclu. Dans une secte, en
revanche,les adeptes souhaitant rencontrer leur fa-
milie sont séquestrés. Des privations all mental res
sont imposées par la contrainte.
Quel est l'objectif religieux d'une secte comme la
«Nouvelle Acropole », qui próne l'arya n isme? Quel
est le modèle religieux de «l'Eglise universelle de
Dieu »? Leseul but poursuivi par leParti humanis-
te, émanation du « Mouvement », est la prisede pou-
voir politique.
Quant a l'Eglise de Scientologie, elle structure la
population en deux groupes : les «clears» et les
«ivogs». Alors quetoutes les religions enseignent la
capacitédesauver les cretins, l'Eglise de Scientologie
décrète qu'ils doivent dégager la planète parce qu'il
faut la da rif Ier etc.
Dernièrement, la Ligue des droits de l'homme a
insisté sur lefait que la «Commission des citoyens
pour les droits de l'homme »n'avait rien a vol r avec la
Ligue et a dénoncé le recours a une telle ambiguïté
sémantique. La question se posed'ailleurs desavoir
s'il s'agit bien d'une organisation non gouvernemen-
talereconnuepar l'QNU ou plutótd'unesimpleasso-
ciation non gouvernementalecommen'importequel-
leautresociétécivile privée.
L 'E glise de Scientologie semble être tres forte dans
l'emploi des ambiguïtés sémantiques ou dialectiques
du langage. Ainsi, ellerecrutea travers des structu-
res comme r« Ecole de l'éveil » destinée aux enfants
via een combinatie van telefoon, minitel, servers en
coderingssystemen enz.
Qok is gebleken dat er ooit een bepaald verband
heeft bestaan — of nog steeds bestaat — tussen
deQrdevan de Zonnetempel en de Mandarom.
Sekten proberen eveneens legitimiteit te verwer-
ven door zich achter een religieus masker te ver-
schuilen. Qp die manier kunnen zij zich te hunner
verdediging immers altijd beroepen op de vrijheid
van geweten, godsdienst, meningsuiting enz.
Qm als nieuwe religieuze beweging te worden er-
kend, verzekeren zij zich van de diensten van men-
sen die in de academische wereld over enige geloof-
waardigheid beschikken en uit overtuiging, dan wel
omdat ze in de val zijn getrapt, helpen om die mening
te versprei den.
Volgens de heer Abgrall isde wereld van de sekten
een zeer gesloten wereld, diezichzelf aan de rand van
de samenleving plaatst en waar de algemeen aan-
vaarde spelregels niet langer op dezelfde manier
worden toegepast.
De spreker weigert de activiteiten van een sekte
gelijk te steil en met een louter religieus geïnspireerd
gedrag. Kenmerkend voor een sekte zijn precies de in
hoofdzaak misdadige of criminele doelstellingen en
middelen, zelfs al worden buiten de sekte niet altijd
misdrijven gepleegd.
Een louter contemplatieve orde doet op geen enke-
le manier aan ledenwerving. De abt oefent geen
dwang uit; hij sluit evenmin mensen op dl e te kennen
gevendatzehun verwanten willen zien. In het ergste
geval wordt wie de regels overtreedt uit de orde
gezet. In een sekte daarentegen worden de leden
opgesloten als ze contact met hun familie wensen.
Qnder dwang wordt hen voedsel ontzegd.
Wat is de religieuze doelstelling van een secte als
«Nouvelle Acropole», die arische stellingen verkon-
digt ? Qp welk religieus model steunt de «Eglise
universdledeDieu »? Het enige doel van de Huma-
nistische Partij, die ontstaan is u\t « L eM ouvement »
is een politieke machtsovername.
De Scientology-kerk deelt de bevolking op in twee
groepen : « clears »en « wogs ». Terwijl allegodsdien-
sten onderrichten hoe ook de slechten kunnen wor-
den gered, verklaren descientologists, dat zij van de
planeet wegmoeten, om haar te «zuiveren »enz.
Qnlangs heeft de L iga voor de rechten van de mens
er nog met klem op gewezen dat zij hoegenaamd
niets met de « Commissie van burgers voor de rech-
ten van de mens » te maken heeft. Zij heeft het
misleidende woordgebruik trouwens aangeklaagd.
Men kan zich bovendien afvragen of de commissie
wel degelijk een door de VN erkende niet-gouverne-
mentele organisatie is, of eerder een gewone ni et-
gouvernementele vereniging, net als elke andere
burgerlijke privé-vennootschap.
De Scientology-kerk is heel sterk in dat soort se-
mantisch of dialectisch ambigu taalgebruik. Zij ron-
selt leden via bewegingen als « L 'écoledel'é/eil »voor
kinderen in moeilijkheden, of «L'écoledu rythme»
-313/7-95/96
[104]
en difficuité, ou encore r«Ecole du rythme », qui
próne renseignement de la musique. II existeaussi
unecommission desscientologuescontrela discrimi-
nation.
Selon M . Abgrall, un seul critèredoit être retenu :
la liberté de choix des adeptes et leur capacité de
libre arbitre. Lorque la secte ne répond pas a ce
critère, II s'agitd'un mouvement criminel.C'estlecas
de l'Eglise de Scientologie, de Moon, ainsi que des
autres mouvements sur lesquels a porté son travail
d 'expert! se.
Au cours deses travaux, letémoin a pu constater
quediverses sectes ont commis des actes cri mi nels ou
délictueux :
— E gil se de Scientologie : violence, exercice illé-
gal de la médecine, séquestration, escroquerie, vol,
etc. M. Abgrall cite Ie cas concret d'un jeune schi-
zophrènequi a interrompu des traitements psychia-
triques pour y substituer les techniques de la dianéti-
que; i I est décédé. Cette affai re a été classée faute de
preuves permettant d'établir Ie Men de causalité en-
tre la mort du jeune homme et l'arrêt de son traite-
ment;
— La Familie, (ex-Enfants de Dieu) : attentats a
la pudeur et attouchements sur mineurs. Des casset-
tes video saisies a Paris prouvent que la secte conti-
nue as'adonnera des pratiques pédophiles. La prati-
que du « flirty fishing » existe toujours;
— Chevaliers du Lotus d'Or (Mandarom) : des
procédures pour viol sont en cours contre Ie leader du
groupe; la doctrine et la structuredu Mandarom est
centree autour du yoga tantrique, c'est-a-dire un
yoga d'énergiesexuelle, et du rapport sexuel « initia-
tique »;
— les Raëliens : des jeunes enfants ont été victi-
mes d'outrages a la pudeur ou deviols, dans lecadre
deceque les Raëliens appel lent la « méditation sen-
suelle». M. Abgrall renvoie au livre de Raël : «La
Géniocratie » (1977) qui prévoit la création de «een-
tres d'épa nou i ssement » pour l'éducation sexuelle
des enfants. U n des pri nel pes de base de I 'ouvrage est
de ne donner Ie droit de vote et d'éligibilité qu'aux
gens dont rintelligenceest supérieurea la moyenne.
On y próne également Ie chatiment corporel comme
model e d'éducation.
Le mouvement raëlien a également mis en place
uneassociation tres lucrative: l'AMIF, l'Association
médicale des implants frontaux, en vue de prélever
sur les cadavres un morceau d'os frontal et de le
conserver dans des banques pour que, lors d'un éven-
tuel retour des elohims sur terre, ils puissent retrou-
ver les leurs.
Les sectes démarchent généralement au prés de
populations fragiles, et ce a tous les niveaux de la
société. Ainsi, les Témoins de J éhovah font du dé-
marchagepar courrier a partir desavisdedécès. Les
scientologues recrutent dans les hópitaux psychiatri-
ter bevordering van het muziekonderwijs. Er bestaat
ook een commissievan scientologists tegen discrimi-
natie.
Volgens de heer Abgrall kan slechts één criterium
worden gehanteerd : de keuzevrijheid van de leden
en hun onderscheidingsvermogen. Als de sekte niet
aan dat criterium kan voldoen, is zij een misdadige
organisatie. Dat is het geval voor de Scientology-
kerk, de Moon-sekte en tal van andere bewegingen
die hij heeft onderzocht.
Tijdens zijn werkzaamheden heeft de getuige kun-
nen constateren dat diverse sekten zich schuldig
hebben gemaakt aan misdrijven of misdaden :
— de Scientology-kerk : geweld, onwettige uitoe-
fening van de geneeskunde, opsluiting, oplichting,
diefstal enz. De heer Abgrall vermeldt het concrete
geval van een jonge schizofreen die zijn psychiatri-
sche behandeling heeft stopgezet om ze te vervangen
door de technieken van de dianethiek; hij is overle-
den. De zaak werd geseponeerd omdat niet kon wor-
den bewezen dat er een oorzakelijk verband bestond
tussen de dood van de jonge man en de stopzetting
van zijn behandeling;
— de Familie (vroeger Kinderen van God) : on-
tucht en handtastelijkheden met minderjarigen. Vi-
deobanden die in Parijs in beslag werden genomen,
bewijzen dat de sekte zich nog altijd schuldig maakt
aan pedofiele handelingen. De praktijk van «flirty
fisliing » bestaat nog steeds;
— de Ridders van de Gouden Lotus (Mandarom) :
tegen de leider van de groep lopen procedures wegens
verkrachting; deleer en de structuur van Mandarom
steunen op tantristische yoga (dit is een vorm van
yoga met seksuele energie) en op seksuele initiatie;
— de Raëlianen : jonge kinderen werden het
slachtoffer van aanranding of verkrachting binnen
het raam van wat de Raëlianen «sensuele medita-
tie» noemen. De heer Abgrall verwijst naar het boek
van Raël : « La Géniocratie » (1977), dat voorziet in
de oprichting van «ontplooiingscentra» voor de
sexuele opvoeding van kinderen. Een van de grond-
beginselen van het boek is de stelling dat alleen
mensen wier intelligentie boven het gemiddelde uit-
steekt, stemrecht mogen hebben en zich verkiesbaar
mogen stellen. Lijfstraffen worden er als opvoedings-
model gebruikt.
De Raëliaanse beweging heeft ook een zeer winst-
gevende vereniging opgericht, met name AM I F (As-
sodation médicale des implants frontaux). Doel van
de vereniging is het wegnemen bij lijken van een
gedeelte van het voorhoofdsbeen, dat vervolgens in
beenderbanken wordt opgeslagen, zodat de elohims
bij hun eventueleterugkeer naar de aarde hun soort-
genoten terug kunnen vinden.
Sekten zoeken hun slachtoffers meestal onder
mensen die kwetsbaar zijn, ongeacht tot welke laag
van de bevolking zij behoren. Zo ronselen de Getui-
gen van J ehova leden door brieven te sturen naar
mensen die in overlijdensberichten worden vermeld.
[105]
313 / 7 - 95 / 96
ques et vont jusqu'a monter des pseudo-commissions
(« Commission des citoyens pour les droits de l'hom-
me», par exemple) pour amener ces personnes a
porter plainte contre les psychiatres et surtout a
interrompre leur traitement et a devenir membrede
leur association.
La pression exercée en termes financiers est sou-
vent énorme. Pour lesadeptesderEglisedeSciento-
logie, les sommes peuvent facilement atteindre 1 a
l,5million de francs frangais. Les personnes qui
n'ont pasd'argent, doiventtravailler pour la structu-
re dans des centres appel és « missions ».
1 1 est également question de travail forcé dans la
secte de la Fraternité blanche universelle. On peut
aussi êtreamenéa faire du prosélytisme. Les sectes
sont en fait des systèmes total itaires, exploitant
leurs membres, ce qui ne cadre pas du tout avec la
notion religieuseévoquéeplus haut. Nous nous trou-
vons face a un phénomène d'esclavage moderne, oü
les gens, mis sous dépendance, doivent payer de leur
poche et/ou de leur personne s'ils veulent avoir la
chancedeprogresser dans la structuresectaire.
Différentes sectes ont également des services se-
crets bien organisés. C'est notamment Ie cas de
I 'E glise de Scientologie qui, comme indiqué ei -dessus,
a un bureau spécial derenseignements, l'OSA (« Offi-
ce of Special Affairs »).
En réponsea la question desavoir en quoi consiste
son travail d'expertise, M. Abgrall répond que ses
missions sont tres variables. En ce qui concerne
TEglise de Scientologie, il s'agissait d'établir s'il y
avait un Men entre les techniques deformation de la
secte (comme moyen de réalisation personnelle) et Ie
suïcide d'un adepte. Tout Ie travail consiste en fait a
savoir en quoi consiste la technique utilisée, de sa-
voir quel est son degré de dangerosité, comment el Ie
est appliquéeet quels sont ses risquesdedivergence
et ses effets parasites.
Dans ce cadre, la commission d'enquêtefrangaise
s'est trouvée confrontée a la difficuité de définir la
manipulation mentale. Introd ui recette notion dans
Ie droit est extrêmement difficile car elle est omni-
présente(cf. la publicité, la viepolitique, etc). II faut
donc tenter de déterminer dans quel les limites la
manipulation mentaleest tolérableeta quel moment
elledevient un instrument de soumission totalitaire.
Ledeuxièmeobstade rencontre par la commission
frangaisefut la définition de la notion de secte : il est
en effet difficile de ne pas tomber dans Ie piège qui
consiste a vouloir définir unestructure criminogene
a partir dedonnéesqui appartiennent a la sociologie
religieuse.
Contrairement a ce qu'il croyait a l'époque,
M. Abgrall considère néanmoins aujourd'hui qu'il
fautfaireentrer la notion desecteetcellede manipu-
lation mentale dans Ie droit positif en les mettanten
relation avec des infractions. 1 1 appartiendra ensuite
Descientologists gaan op zoek naar nieuwe leden in
psychiatrischeziekenhuizen.Zij gaan zelfs zover dat
ze nepcommissies oprichten (zoals bijvoorbeeld de
«Commissie van burgers voor de rechten van de
mens ») om de betrokkenen er vervolgens toe aan te
sporen klacht tegen hun psychiater in te dienen en
vooral met de behandel ing te stoppen en lid van hun
kerk te worden.
Vaak wordt een enorme financiële druk uitgeoe-
fend. Voor de aanhangers van de Scientology-kerk
loopt dat al gauw op tot één a anderhalf miljoen
Franse frank. Wie geen geld geeft, moet werken in
centra van de bewegi ng, « missions » genoemd.
Er is ook sprakevan dwangarbeid in de sekte van
de Universele Witte Broederschap; men kan ook wor-
den gedwongen tot proselitisme. Sekten zijn eigen-
lijk totalitairesystemen die hun leden uitbuiten, wat
geenszins strookt met de religieuze beginselen waar-
van hierboven sprake. We hebben ter zake te maken
met een vorm van moderne slavernij, waar mensen
in een afhankelijkheidspositie zijn gedwongen en
vervolgens hun geld of hun persoon ter beschikking
moeten stellen als ze in de sektarische organisatie
willen opklimmen.
Diverse sekten beschikken ook over goed geoliede
geheime diensten. Dat is onder meer het geval bij de
Scientology-kerk, die zoals eerder vermeld over een
eigen inlichtingendienst beschikt : OSA c^ «Office of
Special Affairs».
I n antwoord op de vraag waaruit zijn werkzaam-
heden als deskundige precies bestaan, verklaart de
heer Abgrall dat zijn taken zeer sterk uiteenlopen. In
verband met de Scientology-kerk moest hij nagaan of
er een verband bestond tussen de vormingstechnie-
ken die de sekte gebruikte (als instrumenten voor
zelfverwezenlijking) en de zelfmoord van een lid. Het
is zijn taak om uit te vlooien welke techniek precies
wordt gebruikt, hoe gevaarlijk die is, hoe die wordt
toegepast en wat de risico's zijn dat het uit de hand
loopt en wat de parasitaire gevolgen zijn.
In dat verband werd de Franse onderzoekscom-
missie geconfronteerd met de moeilijkheid om te be-
palen wat geestelijke manipulatie precies inhoudt.
Het is erg moeilijk om dit begrip in het recht op te
nemen, omdat het alomtegenwoordig is (in de recla-
me, de politiek enz.). Het komt er dus op aan te
bepalen hoever degeestelijke manipulatie mag gaan
alvorens zij een instrument van totalitaireonderwer-
ping wordt.
Het tweede struikelblok waarmee de onderzoeks-
commissie te maken kreeg, was de definitievan het
begrip sekte zelf. Men moet de grootste moeite doen
om niet in de verleiding te komen een criminogene
structuur te definiëren op grond van gegevens die tot
de godsdienstsociologie behoren.
In tegenstelling tot wat hij vroeger dacht, is de
heer Abgrall nu van mening dat de begrippen «sek-
te» en «geestelijke manipulatie» in het positieve
recht dienen te worden opgenomen door ze te koppe-
len aan misdrijven. Het is vervolgens de taak van de
-313/7-95/96
[106]
a la jurisprudence d'affiner cette notion au coup par
coup, par analogie. Une procédure identique a été
suivie pour la notion d'association de malfaiteurs.
C'est un domaine oü on travaille sur la notion de
discernement, de responsabilité, de capacité pénale
et civile des victimes, sur Timpact psychologique et
physiologique des techniques appliquées, ainsi que
sur lesystèmeculturel misen place. Ainsi, letantris-
me peut être pratiqué de maniere consentante par
deux adultes dans Ie cadre d'une recherche initiati-
quepersonnelle. Cela ne sous-entend pas nécessaire-
ment qu'il y alt dépendance.
Mals lorque ce tantrisme est doublé de privation
alimentaire, de privation desommeil, etc, on entre
dans un phénomène d'assuétude, de dépendance et
de soumission del'individu.
Pour les sectes, la parution du rapport de la com-
mission d'enquête frangaise a été une nouvelle fois
I 'occasion de constater que les magistrats sont dans
I 'i mpossi bi I ité de qual if Ier faute d'éléments légaux.
On ne peut attaquer une secte en justice car el Ie
n'existe pas en tant que personne morale. On est
donc obligé d'inculper des personnes, généralement
des adeptes de la base qui ne représentent rien dans
lesystèmeet ont simplement servi de prête-nom. Les
sectes utilisent notamment cette astuce en matière
de dél lts financiers. C'est ainsi quedesgensqui sont
titulaires du RMI servent a faire transiter des mil-
lions de francs pour lecompted'un gourou (cf. I'OTS,
par exemple). Ces personnes n'ont pas de véritable
capacité pénale.
Ouand une instruction est menée a rencontre
d'une personne déterminée, el Ie ne peut viser que
cette personne, qui sera aussitót remplacée dans la
structure de la secte. Par contre, si on incuipe une
personne dont on peut prouver qu'elle est membre
d'une secte, on peut alors faire des investigations
concernant tous les membres de la secte. On peut
même obliger Ie groupe visé a communiquer Ie nom
de tous ses adherents pour en savoi r davantagesur Ie
système.
C'est pourquoi il est nécessaire de faire entrer la
notion de secte dans ledroit positif, quittea cequ'elle
soit ensuite peaufinée par la jurisprudence. 1 1 en va
de même pour la notion de manipulation mentale,
même si celle-ci est tres difficile a prouver. A cette
fin, il serait peut-être plus facile de parier de con-
trainte mentale.
Selon M . Abgrall, on ne peut définir la manipula-
tion mentale car elleconsisteen uneconvergencede
techniques. II n'y a en effet pas de techniques fiabi es
a 100 % pour manipuler les gens. Par contre, on peut
mettreen évidencela manipulation mentale au coup
par coup si onarrivea prouver qu'unfaisceau conver-
gent de techniques physiques, psychiques, chimi-
ques, physiologiques, culturelles, comportementales,
etc. permettent de faire disparaïtre tout Ie bagage
rechtspraak om het begrip stap voor stap en via
vergelijking uit te diepen. Voor de definiëring van
het begrip «vereniging met het oogmerk om misdrij-
ven te plegen » werd trouwens op dezelfde manier
tewerkgegaan.
Hierbij zijn begrippen als onderscheidingsvermo-
gen, verantwoordelijkheid, strafrechtelijke en bur-
gerlijkebekwaamheid van de slachtoffers belangrijk,
alsook de geestelij keen lichamelijkegevolgen van de
toegepaste technieken en het cultureel model dat
wordt voorgestaan. Zo kunnen twee volwassenen
vrijwillig het tantrisme toepassen met het oog op
persoonlijke initiatie zonder dat daar bij noodzakelijk
sprake hoeft te zijn van afhankelijkheid.
Wordt dat tantrisme evenwel gekoppeld aan het
ontzeggen van voedsel, slaap enz., dan is er wel
sprakevan verslaving, afhankelijkheiden onderwer-
pingvan het individu.
Het verslag van de Franse onderzoekscommissie
bleek voor de sekten nog maar eens het bewijs dat de
magistraten zich bij gebrek aan wettelijke middelen
ter zake onmogelijk kunnen uitspreken.
Een sekte kan als dusdanig niet voor de rechter
worden gedaagd aangezien zij geen rechtspersoon-
lijkheid heeft. Men moet zich dus beperken tot het
beschuldigen van personen. Meestal zijn dat de aan-
hangers die behoren tot de «basis »en in het systeem
van geen betekenis zijn. Zij worden alleen als stro-
mannen gebruikt. Sekten maken vaak van dergelijke
spitsvondigheden gebruik bij het plegen van finan-
ciële misdrijven. Mensen meteen minimumloon wor-
den gebruikt om voor rekening van een goeroe mil-
joenen frank door te sluizen (OZT bijvoorbeeld).
Dergelijke mensen kunnen nauwelijks strafrechte-
lijk worden vervolgd.
Als een onderzoek naar een bepaalde persoon
wordt gevoerd, moet het zich noodgedwongen beper-
ken tot die ene persoon, die dan ook prompt wordt
vervangen in de organisatiestructuur van de sekte.
Als men daarentegen iemand in beschuldiging stelt
van wiemen kan bewijzen dat hij lid is van een sekte,
kan wel degelijk onderzoek naar al Ie sekteleden wor-
den gedaan. Men kan de groep zelfs verplichten om
denamen van alle leden vrij te geven, ten einde meer
over het systeem te weten te komen.
Daarom is het noodzakelijk om het begrip «sekte»
in het positieve recht in te voeren, zodat het vervol-
gens door de rechtspraak kan worden uitgediept. Dat
geldt evenzeer voor het begrip «geestelijke manipu-
latie », hoewel dit zeer moeilijk te bewijzen valt. M is-
schien is het eenvoudiger om het in deze context over
« geestel ij ke dwang » te hebben .
Volgens de heer Abgrall kan het begrip «geeste-
lijke manipulatie » onmogelijk worden gedefinieerd,
aangezien het een samenspel van diverse technieken
is. Geen enkele techniek is als dusdanig immers
volledig betrouwbaar om mensen te manipuleren.
Wel kan men proberen om de geestelijke manipulatie
stap voor stap te bewijzen, als men er tenminste in
slaagt om aan te tonen dat het bundelen van licha-
melijke, psychische, chemische, fysiologische, cuitu-
[107]
313 / 7 - 95 / 96
culturel et intellectuel d'un individu pour lerempla-
cer par un nouveau bagage qui est Ie langage de la
secte OU de la structure conditionnante.
«Contrainte »est a eet égard un terme beaucoup
plus précis. Ainsi, la publicitééquivaut a de la mani-
pulation mentale, pas a de la contrainte mentale. La
politiquepeut êtredela manipulation d'opinion, pas
de la contrainte d'opinion. Par contre, la contrainte
mentale supprime Ie libre-arbitre de l'individu.
La notion decontrainteet cel lede personne parti-
culièrement vulnérable, de mineur (dépendant), sont
des notionsqui existenten droit.Tout leprobièmese
situe au niveau de la mise sous protection du ma-
jeur : savoir a quel moment ses facultés de discerne-
ment s'éteignent, a quel moment sa capacité civile
disparaït et donc a quel moment il devient l'équiva-
lent d'un mineur. Cettefrontièreest difficilea déter-
miner. La difficultéa cependant été résolueen droit
civil. II n'est donc pas impossiblededéterminer cette
notion de contrainte mentale de maniere expertale
(notamment par analyse psychologique ou psychia-
trique) dans Ie droit.
Selon letémoin, actuellement, l'Europeest princi-
palement confrontéea deux dangers : I 'extreme drol -
te et les mouvements totalitaires sectaires. Le dis-
cours qui setient dans les milieux sectaires est tres
prochedu discours tenu dans «I9S4 »deG. Orwell et
«Brave Nefl/ World» d'A. Huxley: il s'agit d'une
structureélitistequi reduit des gens en esdavage. Le
seul moyen d'y arriver est la contrainte mentale par
la contrainte physique. Si l'on nefait pas entrer ces
éléments dans le droit positif ou la jurisprudence,
nous prendrons deux longueurs de retard par rap-
port auxsectes.
Concernant l'Ordre du temple Solaire, l'orateur
estime qu'au départ, il s'agissait d'un ordre initiati-
que, une association ésotérique présentant unique-
ment des thèmes quelque peu divergents par rapport
a la normalité sociale. Les personnes recrutées sont
persuadées qu'il existe une vie dans l'au-dela. E Mes
sont en demanded'un nouveau type de pensee, d'une
nouvelle strategie de vie, basée en particulier sur
l'alimentation naturelleet unevied'ascèse.
A un moment donné, il y a émergencede plusieurs
personnes, qui ne sont a ce jour probablement pas
encoreapparuesa lasurface, décidéesa manipuler le
systèmeparce qu'il est rentablefinancièrement.
Certains présentent un cóté explosif : J o Di Mam-
bro et Luc J ouret, d'autres un cóté manipulateur :
Michel Tabachnik.
Pour rendre rentable un systèmesectaire, il suffit
de s'attribuer des pouvoirs réels ou occultes. C'est ce
que vont faire J . Di Mambro et L. J ouret en se
présentant comme de grands initiés. C'est ainsi que
va seformer legroupesectairedel'OTS, qui s'extrait
alorsdelasphèrederecrutementqu'étaient lesgrou-
pes Archédia et Amenta, avec une structure beau-
coup plus fermée oü commence a émerger la notion
releen gedragstechnieken tot gevolg kan hebben dat
devolledigeintellectueleen culturele bagage van een
individu verdwijnt en wordt vervangen door een
nieuwe bagage, met name de taal van de sekte of van
de conditionerende structuur.
In dat verband is de term «dwang » veel duidelij-
ker. Zo is reclame een vorm van geestelijke manipu-
latie, maar niet van geestelijke dwang. De politiek
kan de opinie manipuleren, maar er is geen sprake
van dwang. Bij geestelijke dwang daarentegen wordt
de vrije wil van het individu totaal tenietgedaan.
De begrippen «dwang», «bijzonder kwetsbare
persoon », « minderjarige » (afhankelijke) bestaan in
het recht. Het probleem is de bescherming van de
meerderjarige : hoe bepalen wanneer het onderschei-
dingsvermogen, de burgerlijke bekwaamheid ver-
dwijnt en de betrokkene dus kan worden gelijkge-
steld met een minderjarige? Die grens is heel
moeilijk te trekken. Toch is het burgerlijk recht erin
geslaagd een oplossing te vinden. Het is bijgevolg
geen onmogelijke taak om het begrip «geestelijke
dwang »door deskundigen te laten invullen (analyse
door psychologen of psychiaters) en als dusdanig in
het recht op te nemen.
Volgens de getuige wordt Europa op dit ogenblik
door twee gevaren bedreigd : extreem rechts en tota-
litaire, sektarische bewegingen. De ideeën van vele
sekten liggen heel dicht bij wat in G. Orwell « 1984 »
en in A. Huxley's «Brave New World » werd ver-
haald : een elitaire structuur dwingt mensen tot sla-
vernij. De enige manier waarop men mensen zover
kan krijgen is door geestelijke dwang via lichamelij-
ke dwang. Als die begrippen niet in het positieve
recht of in de rechtspraak worden opgenomen, zul len
de sekten ons steeds twee stappen voor blijven.
I n verband met de Orde van de Zonnetempel oor-
deelt despreker dat het oorspronkelijk een initiatie-
orde betrof, een esotherische beweging die uitslui-
tend thema's aanroerde die uiteindelijk weinig
afweken van wat als sociaal normaal wordt be-
schouwd. Wie lid wordt, is ervan overtuigd dat er
leven is na de dood en is op zoek naar een nieuwe
manier van denken, een nieuwe levenswijze, die in
hoofdzaak stoelt op natuurvoeding en ascese.
Op een gegeven ogenblik krijgen bepaalde perso-
nen, die tot nu toe wellicht niet aan de oppervlakte
zijn gekomen, de overhand. Zij wensen bewust het
systeem te manipuleren omdat het financieel renda-
bel is gebleken.
Sommigen zijn eerder explosief, zoals J oDi Mam-
bro en LucJ ouret, terwijl anderen meesters in het
manipuleren zijn, zoals M ichel Tabachnik.
Om een sekte te laten renderen is het voldoende
zichzelf daadwerkelijke, dan wel occulte machten toe
te kennen. Dat is precies wat J . Di Mambro en
L.J ouret hebben gedaan door zich als «grote ingewij-
den » voor te doen. Zo ontstond de sektarische groep
van deOZT, diezich heeft afgezonderd van detraditio-
nele omgeving waarin leden werden geronseld (de
groepen Archédia en Amenta) en een veel geslotener
-313/7-95/96
[108]
d'élite, souvent caractéristiquederamorced'un mou-
vement sectaire.
Au niveau del'élite.ceuxqui occupentlespositions
supérieures en profitent, les autres «paient ». A ce
niveau, JVl.Abgrall partageen grande partiel 'analy-
se de Roger Facon, même s'il ne dispose pas d'élé-
ments suffisants pour l'étayer. A un moment donné
la structu re vadeven ir instableetmettreses chefs en
accusation. II va y avoir convergence a la fois des
intérêtsd'ungroupemanipulateur, d'undéséquilibre
interne dela structureetdela doctrinedans laquelle
s'est enferméj . Di Mambroavecsa notion de transit
vers Sirius qui conduit a un délire paranoïaque au
sein du groupe interne (phénomèneinitiatique). Cet-
te convergence va conduire aux premiers massacres
a Cheiry, Granges-sur-Salvan et Morin Heights.
Un an plus tard, Ie groupe a continue a diverger
après avoir perdu ses références : seize personnes se
suicident ou se font suicider dans Ie Vercors pour
rejoindre leurs maïtres. Aujourd'hui, il y a encore
quelque 500survivants. Même si certains commen-
centa prendreconsciencedu phénomène, lediscours
del'OTS n'a cependant pasdisparu. La doctrine con-
tinue a s'autoalimenter, sans n'être plus maïtrisée
par personne. L e pi re c'est que legermede la pensee
OTS se retrouve chez les enfants des survivants.
Ainsi, des psychologues qui n'avaient aucune notion
du phénomène sectaire, ont découvert des éléments
ininterprétables dans la logique culturelle sociale
dassique. A partir du moment oü on savait qu'il
fallait tenir compte d'un enseignement OTS, c'était
facilea décrypter. On s'apercevait qu'on avait incul-
qué a des enfants, a travers un enseignement nor-
mal, des idees parasitaires qu'eux-mêmes ne maïtri-
saient pas complètement. Certains parents n'avaient
même pas consci ence de eet état de choses. Ainsi, des
sectes font passer des idees dans Ie système social et
culturel, qui finissent par êtreassimilées et devien-
nent des vérités premières.
M . Abgrall est convaincu que certaines sectes ont
réussi a s'infiltrer a dehauts niveauxdela société. II
en veut pour preuve que des investigations ne peu-
vent pas être menées dans certains dossiers suite a
un blocagesocio-politique.
L'Eglise de Scientologie est en mesure de présen-
ter des masses de documents signés par des juristes
et des scientifiques éminents qui ne sont ni plus ni
mol ns que des plaidoyers en faveur de cetteorganisa-
tion. Certaines signatures sont authentiques. La jus-
tice a entendu des membres éminents de l'intelli-
gentsiafrangaisequi ont confirmé leur positionsur Ie
caractère religieux de ces mouvements sectaires.
D'autres signatures, en revanche, ont été données
avec légèreté sans que ces personnes se sol ent infor-
méesdequoi il s'agissait exactement.
Enfin, a la question desavoir quel est ledéclicqui
permet a un adepte de rompre avec la secte,
M . Abgrall répond que c'est Ie moment oü la victime
se rend compte que lediscours mis en place n'est pas
structuur heeft gekregen, waar het begrip «elite» de
kop opstak. Vaak is precies dat de eerste aanwijzing
dat er een sektarische beweging aan het ontstaan is.
De elite bekleedt de hoogste machtsposities en
profiteert, de anderen « betalen ». I n dat verband is
de heer Abgrall het in ruime mate eens metdeanaly-
se van Roger Facon, ook al beschikt hij over onvol-
doende gegevens om ze te staven. Op een gegeven
moment verliest de structuur haar evenwichten wor-
den de leiders beschuldigd. De botsing van de belan-
gen van een manipulerende groep met de verstoring
van het interne evenwicht van de structuur en de
leer waarachter] . Di Mambrozich heeft verschanst,
met zijn theorie over de «doorreis » naar Sirius die
uitmondt in een paranoïsch delirium in de interne
groep (initiatie-fenomeen). Die convergentie heeft
uiteindelijk geleid tot de eerste bloedbaden van
Cheiry, Granges-sur-Salvan en Morin Heights.
Een jaar later is de groep nog verder uiteengespat
nadat elk houvast verloren was gegaan. I n de Vercors
plegen zestien mensen zelfmoord, of worden zegezelf-
moord, om zich bij hun meesters te voegen. Vandaag
bl ijven nog ongeveer 500 overlevenden achter. H oewel
sommigen zich rekenschap beginnen te geven van wat
er aan de hand is, is de leer van de OZT niet verdwe-
nen. De doctrine voedt zichzelf en wordt daarbij door
niemand meer gecontroleerd. Het ergste is wel dat de
kiemen van het denken volgens de regels van de OZT
aanwezig zijn bij de kinderen van de overledenen.
Psychologen die niets van sekten afwisten ontdekten
elementen waarvoor het traditionele maatschappelijk
denken geen verklaring kon bieden. Zodra zij wisten
dat er sprake was van onderrichting door de OZT, kon
alles snel worden ontcijferd. Via normaal onderwijs
had men kinderen ideeën bijgebracht die als parasie-
ten woekerden en dieze zelf niet helemaal beheersten.
Soms waren zelfs de ouders zich van geen kwaad
bewust. Op die manier laten sekten hun ideeëngoed in
het sociale en culturele bestel insijpelen, waar ze uit-
eindelijk worden geassimileerd en fundamentele
waarheden worden.
De heer Abgrall is ervan overtuigd dat sommige
sekten zijn doorgedrongen tot de maatschappelijke
bovenlagen. Dat leidt hij af uit het feit dat bepaald
onderzoek wordt stopgezet onder sociaal-politieke
druk.
Zo kan de Scientology-kerk massa's documenten
voorleggen die werden ondertekend door eminente
rechtsgeleerden en wetenschappers en waarvan de
inhoud een regelrecht pleidooi voor de organisatie is.
Sommige handtekeningen zijn authentiek. Het ge-
recht heeft een aantal leden van de Franse intelli-
gentsia ondervraagd en zij hebben hun mening over
de religieuze aard van de sekten bevestigd. Andere
handtekeningen werden dan weer lichtzinnig ge-
plaatst, zonder dat de betrokkenen zich eerst hadden
vergewist waar het eigenlijk over ging.
Op de vraag wat precies de aanleiding kan zijn
voor een I id om met de sekte te breken, antwoordt de
heer Abgrall dat het slachtoffer zich op een gegeven
ogenblik bewust wordt van het feit dat wat gezegd
[109]
313 / 7 - 95 / 96
conforme aux actes réels au sein du système. II ei te
rexempled'enfantsvictimesdelasecte« Les Enfants
deDieu », aqui onavaitenseignéquelefaitd'ingérer
des crevettes entraïnait une mort immédiate car il
s'agissait de créatures des ténèbres. Une jeune fil Ie
de 17-18 ans, placée dans un foyer d'accueil après
avoir été extraite de la secte, en mangea sans Ie
savoir et fut tres étonnée de ne pas être morte après
avoir appris ce qu'elle avait ingéré. Cet evenement
fut suffisant pour qu'elle s'interroge sur l'enseigne-
ment regu depuis sa naissance dans la secte.
Un tel processus ne peut avoir lieu que si l'on
maintientun minimum de contactsavecl'extérieur :
c'est en effet a travers l'information provenant de
l'extérieur que l'on dispose d'une capacité de juge-
ment sur sa propre foncti on. 1 1 faut donc osuvrer pour
que les parents obtiennent ledroit absolu de rencon-
trer les gens de leur familie adeptes d'une secte.
3. Audition de M. J . Vuarnet, auteur de
« Lettre è ceux qui ont tué ma femme et mon
fils»0)
L'ouvrage cité ci-dessus relate les conditions qui
ontconduitau décès Ie 23 décembrel995deEdith et
Patrick Vuarnet, la femme et Ie troisième fils du
témoin, retrouvés morts dans la dairière du Puits-
de-l'enfer, dans Ie Vercors, avec quatorze autres
adeptes de la secte de l'Ordre du Temple Solaire.
M. \/uarnet soul ignequ'il a regu, après la publica-
tion deson livre, de tres nombreuses réactions positi-
ves (environ 1 200 lettres), notamment de personnes
dont les proches avaient également échoué dans
I 'une OU l'a utre secte.
1 1 estime quant a lui que les sectes enfreignent la
liberté d'expression et qu'il convient de mettre en
garde avant tout les jeunes.
1 1 fait observer que les sectes recrutent dans toutes
les couches de la population, y compris les plus éle-
vées, etqu'elles peuvent mêmeinfluencer l'action des
pouvoirs pu blies.
L'intervenant déplorea cet égard quelesTémoins
dej éhovah soient dispensés du service militaire de-
puis quelques années en France.
Cette secte est tres riche et peut se payer des
proces tres coüteux. Des probièmes sociaux de toutes
natures (notamment Ie chómage consécutif a une
(^) J ean Vuarnet, Lettre a ceux qui ont tué ma femme et mon
fils, EditionsFixot, Paris, 1996.
wordt niet strookt met wat daadwerkelijk in het
systeem gebeurt. Hij geeft het voorbeeld van kinde-
ren die het slachtoffer waren geworden van de sekte
« De kinderen van God ». Zo was hun geleerd dat ze
nooit ofte nimmer garnalen mochten eten, want dat
waren schepselen der duisternis. Deden ze het wel,
dan zouden ze onmiddellijk sterven. Een jong meisje
van 17-18 jaar, dat uit de sekte was weggehaald en
vervolgens in een opvanggezin geplaatst, at garnalen
zonder het te weten. Groot was haar verbazing dat ze
nog leefde, toen ze achteraf vernam wat ze had gege-
ten. Die gebeurtenis op zich was voldoende om alles
wat haar in de sekte sinds haar geboorte was geleerd,
op de hel I i ng te zetten .
Een dergelijk proces is maar mogelijk als er een
minimaal contact met de buitenwereld blijft bestaan.
Alleen aan de informatie over de buitenwereld kan
men immers het eigen gedrag toetsen. M en moet dan
ook alles in het werk stellen opdat ouders zeker het
recht zouden krijgen om hun gezinsleden die bij een
sekte terecht zijn gekomen, te ontmoeten.
3. Hoorzitting van de heer J .Vuarnet, au-
teur van « Lettre a ceux qui ont tué ma femme et
mon Hls » (')
Dit boek gaat i n op de omstandigheden die hebben
geleid tot de dood van Edith Vuarnet, echtgenote van
de getuige en van Patrick Vuarnet, zijn derde zoon.
Zij werden dood aangetroffen in de Vercors, in een
open plek in het bos van Puits-de-l'enfer, samen met
veertien andere volgelingen van de sekte van de
Orde van de Zonnetempel .
Deheer \/uarnet geeft aan dat hij na de publicatie
van zijn boek zeer veel positieve reakties (ongeveer
1 200 brieven) heeft gekregen, onder meer van men-
sen van wie de nabestaanden eveneens in één of
andere sekte verzeild zijn geraakt.
Volgens hem plegen de sekten inbreuk op de vrije
meningsuiting en moeten vooral de jongeren hierte-
gen worden gewaarschuwd.
H ij meent dat de sekten in alle lagen van de bevol-
ki ng rekruteren, ook i n de hoogste kri ngen en dat zij
zelfs het beleid van de overheid kunnen beïnvloeden.
Spreker betreurt in dit verband dat getuigen van
J ehova in Frankrijk sedert enkele jaren van leger-
dienst worden vrijgesteld. Deze sekte is zeer rijk en
kan zich hoge proceskosten veroorloven.
Allerlei maatschappelijke problemen (onder meer
de werkloosheid ingevolge de toegenomen automati-
sering) alsook het gebrek aan ethische waarden drij-
(' ) J ean Vuarnet, L ettre a ceux qui ont tué ma femme et mon
fils, EditionsFixot, Parijs, 1996.
-313/7-95/96
[110]
automatisation croissante) et l'absence de valeurs
morales poussent les gens a adhérer a une secte, oü
ils sont exploités par un gourou.
M. Vuarnet plaide en faveur de l'organisation
d'une campagne d'information et de la constitution
d'un organisme qui aiderait réellement les families
concernées.
Le phénomène dolt fai re I 'objet d'une étude appro-
fondie. La limite entre une conviction honorable et
un comportement répréhensibledoit être précisée.
Letémoin déplorea eet égard que réglisecatholi-
que protégé souvent des sectes tres dangereuses.
La justice frangaise n'assume pas non plus ses
responsabilités, ce qui irrite les adversaires des sec-
tes. Ces derniers disposent toutefois de beaucoup
mol ns demoyens f i na nciers.A propos de ce qui lui est
arrivé, M . Vuarnet précise que la secte n'a pas tenté
de l'embrigader lui-mêmeou un de ses autresfils.
Son épouse n'a compris quetrop tard que l'Ordre
duTempleSolaireétait bel et bien une secte. A cette
époque, il n'était plus possible de la raisonner a ce
sujet.
Même lorsque deux journalistes ont informé M.
Vuarnet en 1994 — aprés que les premières victi-
mes furent tombées a Cheiry et a Granges-sur-Sal-
van — de ce que son épouse et leur fils Patrick
étaient membres decetteassociation, celle-ci a conti-
nue a nier lecaractéresectairedeladiteassociation.
E Me était devenue une tout autre personne, qui
utilisaitson propre langage et sa propre logique. Un
fossé s'était creusé entre el le et le reste de la fami I le.
E Me adhéra a la secte après quelques conférences
d'ailleurstrès intéressantes (sur I 'homeopathie, l'ali-
mentation naturelle, les médecinesdouces) etassista
tres irrégulièrement a des réunions qui étaient orga-
nisées, sous la direction d'un kinésithérapeute, dans
I 'appartement d'un des intéresses.
Contrairement a d'a utres personnes, el I e n'a pas
déboursé un franc. E Me avait toutefois un habit de
cérémonie (un manteau). Un des membres de la secte
était agent de police. Son armea été utilisée lors des
«suïcides ». Cet homme a habité pendant un mois
dans un studio appartenant au témoi n.
L'instruction du juge Fontaine a fait dairement
apparaïtrequ'il nes'agissait pas d'un suicidecollectif
volontaire. On a en tout cas recouru a la violence
contre la compagne du fils cadet de M . Vuarnet (sa
machoi re était fracturée).
M .Vuarnet est convaincu quetous les membres de
la secte ne sont pas morts. 1 1 continue de suivre de
prés l'évolution de cette procédurejudiciaire(notam-
ment a rencontre de M .Tabachnik).
ven mensen ertoeaan te sluiten bij een sektewaar zij
door een goeroe worden uitgebuit.
De heer Vuarnet pleit voor het voeren van een
informatiecampagne en voor de oprichting van een
organismedat de families van de betrokkenen daad-
werkelijk zou helpen.
Het verschijnsel moet grondig worden bestudeerd.
Degrens tussen een achtenswaardige overtuiging en
een strafbare gedraging moet nauwkeurig worden
afgebakend.
De getuige betreurt in dit verband dat de katho-
lieke kerk vaak zeer schadelijke sekten in bescher-
ming neemt.
Ook het Franse gerecht schiet schromelijktekort,
wat kwaad bloed zet bij de tegenstanders van de
sekten. Deze laatsten beschikken echter over veel
minder financiële middelen. Met betrekking tot wat
hemzelf is overkomen geeft de heer Vuarnet aan dat
de sekte niet gepoogd heeft hemzelf of een van zijn
andere zonen eveneens in te lijven.
Zijn echtgenote heeft pas laattijdig beseft dat de
Orde van de Zonnetempel wel degelijk een sektewas.
Op dat ogenblik viel er echter met haar over deze
zaken niet meer te redeneren.
Zelfs toen twee journalisten de heer Vuarnet in
1994, na de eerste doden in Cheiry en Granges-sur-
Salvan, op de hoogte brachten dat zij en hun zoon
Patrick leden van die vereniging waren, is zij het
sektarische karakter ervan blijven ontkennen.
Zij was een totaal andere persoon geworden, die
haar eigentaal en logica gebruikte. Er was een diepe
kloof ontstaan tussen haar en de rest van de fami Me.
Zij trad na enkele overigens zeer interessante con-
ferenties (over homeopathie, natuurlijke voeding,
zachte medicijnen, ...) tot de sekte toe en woonde op
onregelmatige tijdstippen vergaderingen bij die on-
der leidingvan een kinésithérapeute in het apparte-
ment van een der betrokkenen werden georgani-
seerd.
In tegenstelling tot sommige andere personen
heeft ze er geen geld bij ingeschoten. Ze had wel
ceremoniekledij (een mantel). Een der sekteleden
was een politieman, wiens wapen werd gebruikt tij-
dens de zogenaamde «zelfmoorden ». Deze man heeft
gedurende één maand in een studiogewoond, dieaan
de getuige toebehoort.
Uit het onderzoek van rechter Fontaine is duide-
lijk gebleken dat het om geen vrijwillige collectieve
zelfmoord ging. Alvast tegen de gezellin van de jong-
ste zoon van de heer Vuarnet werd geweld gebruikt
(ze had een gebroken kaakbeen).
De heer Vuarnet is ervan overtuigd dat niet alle
leden van de sekte dood zijn. H ij blijft de afloop van
dit gerechtelijk dossier (onder meer tegen de heer
Tabachnik) op de voet volgen.
[111]
313 / 7 - 95 / 96
4. Audition de M. R. Facon, écrivain
M . Facon fait, dans un premier temps, valoir qu'il
est policier frangais. Toutefois, il tient a s'exprimer
devant la commission a titre privé.
Son expérienceen la matièredébutepar uneami-
tié issue d'une rencontre, au début des années sep-
tante, avec M. J ean-Marie Parent, aujourd'hui décé-
dé. Officier de renseignementpour l'arméefrangaise,
il a été, dans les années 1957-1958, amené a
s'intéresser aux sectes, a la suite d'un evenement
i mportantayant touche la vie pol itiquefrangaise. II y
avait eu, au sein de l'arméefrangaise, uneconspira-
tion portant Ie nom de grand «O ». S'intéressant a
cetteconspiration, Parent avait découvert qu'elle re-
celaitdes racinesoccultistesen la personnedeRolan-
deRenoux, qui affirmaita l'époqueêtremandatépar
de hauts dignitaires secrets, templiers, pour assurer
la défense de l'Occident, en visant a préparer les
sentiers du «Grand monarque ».
Lorsqu'il a été démobilisé, Parent a continue a
s'i ntéresser a u phénomène secta i re a ti tre person nel .
C'est ainsi qu'il a été amené a s'intéresser, avec Ie
témoin, a des groupes templiers créés de toute pièce
par LucJ ouret et J o Di Mambro. Pour ce faire, Pa-
rent a utilisé des «observations agissantes », c'est a
di re qu'il est allé vol ree qui sepassaita I 'intérieur de
certains de ces groupes. 1 1 s'est rendu comptetrès tot
quelesmouvementsqui allaientaboutira lacréation
de l'Ordre du Temple Solaire reposaient sur une
ideologie extrémiste. Ses fondateurs rêvaient, en ef-
fet, de poursuivre l'oeuvre du Troisième Reich.
Cette ideologie était tres ancrée mals enrobée par
une autre ideologie, a priori beaucoup moins dange-
reuse, cel Ie de la spiritual ité. Pourcefaire, destextes
manipulés étaient utilisés. L'action était basée sur
un fonctionnement élitiste. L'existence d'une hiérar-
chie invisible, « les maïtres invisibles », était égale-
ment évoquée.
Un ouvrage frangais paru a ce propos fait état
d'une hiérarchiesecrète en Europe. Ellepratiquerait
parfois, lorsqu'elle lejuge utile, l'action directe. Elle
se réunirait dans des capitales européennes comme
Bruxelles, Copenhague, Londres, ... Cette hiérarch ie
étudieraitlespaysdanslesquelsellesetrouveet leur
attribuerait une note de fonctionnement. Si la note
est en accord avec Ie plan préétabli, la hiérarchie
«accompagne» la vie politique locale. Si elle va a
rencontre de ses interets, elle la corrige.
Selon M. Facon, il s'agit la d'une ideologie extrê-
mement dangereuse, explicitée sous couvert de se-
crets et de rituels, qui veut que Ie grand maïtre alt
4. Hoorzitting met de heer R. Facon, schrij-
ver
De heer Facon wijst er allereerst op dat hij een
Franse politieman is. Hij wenst de commissieeven-
wel als privé-persoon te woord te staan.
Zijn ervaring met sekten neemt een aanvang aan
het begin van de jaren 1970, naar aanleidingvan een
vriendschapsrelatie met wijlen J ean-Marie Parent.
De heer Parent was inlichtingenofficier bij het Fran-
se leger. Tijdens de jaren 1957-1958 stelde hij be-
roepshalve belang in de sekten ingevolge een ernstig
incident dat het politieke leven in Frankrijk had
beroerd. Binnen het Franse leger was er een samen-
zwering geweest die de naam «O » droeg. Parent
interesseerde zich voor die samenzwering en had
ontdekt dat ze occultistische wortels had, met name
in de persoon van Rolande Renoux, die indertijd
bevestigde dat geheime hoge dignitarissen (tempe-
liers) haar hadden opgedragen de verdediging van
het Westen te verzekeren door erop toe te zien dat de
paden voor de « grote monarch » werden geëffend.
Toen de heer Parent werd gedemobiliseerd, is hij
persoonlijk belang blijven stellen in het verschijnsel
sekten. Zo is hij zich samen met de getuige gaan
interesseren voor groepen tempeliers die stuk voor
stuk door LucJ ouret en J o Di Mambro werden ge-
sticht. Daartoe heeft de heer Parent gebruik ge-
maakt van de techniek van de« handelende observa-
tie» : hij is namelijk gaan kijken wat er zich binnen
sommige groepen afspeelde. Hij begreep al spoedig
dat die bewegingen, die zouden leiden tot de oprich-
ting van de Orde van de Zonnetempel, gebaseerd
waren op een extremistische ideologie. De grondleg-
gersvan die orde droomden er namelijk van het werk
van het Derde Rijk voort te zetten.
Die ideologie had diepe grondslagen, maar was
verpakt in een andere ideologie, die a priori veel
minder gevaarlijk is, met name de ideologie van de
spiritualiteit. Daartoe werden gemanipuleerde tek-
sten gebruikt. Hun optreden was gebaseerd op een
elitaire werking. Er werd ook gewag gemaakt van
een onzichtbare hiërarchie, «de onzichtbare mees-
ters ».
Een Frans werk dat daarover is verschenen maakt
melding van een geheime hiërarchie binnen Europa.
Die zou soms, wanneer ze het nodig acht, directe
actie ondernemen. Ze zou in Europese hoofdsteden
als Brussel, Kopenhagen, Londen enzovoort vergade-
ren. Diezelfde hiërarchie zou ook de landen bestude-
ren waar ze zich gevestigd heeft en zou die landen
tevens een quotering toekennen met betrekking tot
hun werking. Indien die quotering overeenstemt met
het vooropgestelde plan, stelt de hiërarchie zich
«meegaand» op ten aanzien van het plaatselijke
politieke leven. Indien uit de quotering blijkt dat de
lokale politiek tegen de belangen van de hiërarchie
indruist, wordt die politiek gecorrigeerd.
Volgens de heer Facon hebben we hier met een
uiterst gevaarlijke ideologietemaken : ze vindt haar
uitdrukking in geheimen en rituelen en houdt voor
-313/7-95/96
[112]
toujours raison. Celui-ci reconnaït qu'il fonctionnea
partir d'ordres donnés, de maniere dandestine, par
une hiërarchie secrète, appelée «Haut Conseil »,
« Agartha » ou encore « les Compagnons de M aha ».
Cette terminologie se retrouve au sein de l'Ordre
du Temple Solaire.
Selon leursthuriféraires, ces maïtresdisposentde
structures, notamment a Zurich, Rome et Londres,
dans lesquelles on trouve des cellules d'accueil, oü
des dirigeants de certaines organisations pseudo-
initiatiques européennes viendraient se recyder, se
ressourcer et suivre des séminaires. Au terme de
ceux-ci, on leur donnerait des ordres qu'ils applique-
raient une fois de retour dans leurs organisations.
C'est ainsi, par exemple, quej o Di Mambro rencon-
trait régulièrement des membres de la loge P2.
Leur ideologie est de se substituer aux gouverne-
mentsdes pays d'accueil etdesubstituer leur législa-
ton, a savoir celle du profit et du plus fort, a la
législation existante.
Parent avait réussi a pénétrer l'Ordre Rénovédu
Temple (ORT) et a seglisser dans I 'entourage d'un de
ses maïtres, lefascistej uilen Origas. Celui-ci rédi-
geait, tous les mois, des notes de synthese politiques
a l'intention de ses maïtres de Zurich et de Rome.
Ensuite, Origas s'est rendu régulièrement a
Bruxelles, qu'il disait être une place utilisée par les
maïtres, dès 1945, pour permettre a l'Occident de se
défendre contre la « barbarie communiste et slavo-
mongole». II dédarait que les maïtres y venaient
régulièrement plancher sur l'avenir de l'Occident.
Ces maïtres étaient connus des gouvernants officiels
et étaient tres lies avec les financiers européens et
américains.
Même si ces propos sont quelque peu emprunts
d'exagération et de mythomanie dans Ie chef d'Ori-
gas, il faut cependant constater, dans son sillage, la
présence d'individus qui l'observaient et l'aidaient.
Selon Origas, ces structures bruxelloises se sont ral-
liées, dans les années 1952 a 1958, aux réseaux
«scarabée», réseaux cydiques, dormants pendant
un certain temps et actifs lorsqu'on décidait de les
réactiver.
1 1 disait également que Ie temple oü il se rendait
régulièrement était situé dans un immeuble de la
chaussée de Charleroi, a Bruxelles, oü l'on procédait
a des rituels tantriques et oü l'on tenait également
des séminaires politiques.
1 1 est a signaler que LucJ ouret se rédamait aussi
de la chaussée de Charleroi, oü il aurait étéinitiéau
tantrisme. Letémoindédareavoirétémisen posses-
sion de documents selon lesquelsj ouretaétéofficiel-
lement introniséau sein del'OTS en 1982. Pourtant
si LucJ ouretarrivea l'OTS en cette année, il nepeut
êtredevenu une année plus tard lepatron de l'ORT,
ce qui fut pourtant bien Ie cas. M. Facon explique
cette trajectoi re par la fréquentation de la chaussée
dat de grote meester altijd gelijk heeft. Die grote
meester erkent dat zijn optreden is ingegeven door
bevelen die hem op een clandestiene manier worden
gegeven door een geheime hiërarchie, die de « Hoge
Raad », «Agartha » of «les Compagnons de M aha »
wordt genoemd.
Die terminologie vindt men ook terug bij de Orde
van de Zonnetempel.
Volgens hun dienaren beschikken die meesters
over structuren, meer bepaald in Zurich, Rome en
Londen. Daar zouden onthaalcellen voorhanden zijn,
waar leiders van bepaalde Europese pseudo-initia-
ti e-organisaties zich zouden komen bijscholen en
herbronnen en waar ze seminaries zouden komen
volgen. Na afloop zou men hen bevelen geven die ze
vervolgens uitvoeren zodra ze in hun organisaties
zijn teruggekeerd. Zo ontmoette] o Di Mambro bij-
voorbeeld geregeld leden van de loge P2.
Hun ideologie bestaat erin zich in de plaats te
stellen van de regeringen van de landen waar ze
gevestigd zijn en hun eigen wetten, met name de wet
van de winst en dewetvan de sterkste, in de plaats te
stellen.
Parent was erin geslaagd binnen te dringen in de
Ordre Rénové du Temple (ORT) en de directe omge-
vi ng te i nf i Itreren van één van zij n meesters, de fascist
J uilen Origas. Diestelde eikemaand politieke synthe-
senota's op voor zijn meesters in Zurich en Rome.
Origas kwam vervolgens geregeld naar Brussel.
Hij beweerde dat Brussel sinds 1945 door de mees-
ters wordt gebruikt om het Westen de mogelijkheid
te bieden zich te verdedigen tegen de «communisti-
sche en Slavisch-Mongoolse barbarij ». Hij verklaar-
de dat de meesters er op gezette tijden uiteenzettin-
gen kwamen geven over de toekomst van het Westen.
Die meesters waren bekend bij de officiële bewind-
voerders en onderhielden nauwe banden met de Eu-
ropese en Amerikaanse financiers.
Ook al getuigen die beweringen van Origas van
enige overdrijving en mythomanie, toch moet worden
vastgesteld dat er zich in zijn kielzog individuen
bewogen die hem gadesloegen en hielpen. Volgens
Origas hebben die Brusselse structuren zich tussen
1952 en 1958 aangesloten bij netwerken van de «sca-
rabée» (mestkever), cyclische netwerken die lange
tijd slapende netwerken waren, maar actief werden
zodra werd besloten ze te reactiveren.
Hij beweerde ook dat de tempel die hij regelmatig
bezocht gevestigd was in een gebouw aan deCharle-
roise steenweg, in Brussel, waar tantristische ritue-
len werden voltrokken en waar ook politieke semina-
ries werden gehouden.
Vermeldenswaard is dat ook Luc J ouret verwees
naar de Charleroise steenweg, waar hij in het tantris-
me zou zijn ingewijd. Degetuigeverklaartdathij in het
bezit is gekomen van stukken waaruit blijkt dat Luc
J ouret in 1982 officieel zou zijn ingewijd in de Orde van
de Zonnetempel. Indien J ouret pas dat jaar in de Orde
van de Zonnetempel aankomt, kan hij onmogelijk een
jaar later tot leider van de Orde zijn opgeklommen, wat
nochtans gebeurd is. De heer Facon verklaart die gang
[113]
313 / 7 - 95 / 96
de Charleroi dès 1976. Di Mambrofréquentaitégale-
ment eet endroit entre 1970 et 1976. Ce temple au-
rait fonctionné jusque début 1991 et n'était pas in-
stallédans une librairieésotérique.
II s'agit en fait d'une série de personnages dont
l'idéologie d'extrême droite est tres ancrée et qui
n'ontqu'uneconnaissanceoccultistetrèsfragmentai-
re. Cependant, ilssonttrèsfortsen matièredemani-
pulation mentale.
L'intervenant fait val oir que la trajectoiredel'Or-
dredu Temple Solaire illustre parfaitement lefonc-
tionnement sectaire. C'est une vaste entreprised'es-
croquerie morale, financière et spirituelle. De plus,
on n'hésite pas a y recourir au meurtre collectif.
M . Facon est d'avis que ce qui s'est passé au sein de
ce groupe est interpellant : il faut, en effet, voir
comment on peut éviter ce genre de gl issements vers
des règlements de compte de type mafieux, au nom
d'une ideologie cependant respectable(lesTempliers
ont, par exemple, fait construire les cathédrales
gothiques).
En réponse a une question en ce sens, Ie témoin
indique qu'il ne croit pas a la theorie du passage ou
de la survieéternelle pour des gens commej ouret ou
Di Mambro, qui étaient plutót pragmatiquesetjouis-
seurs. I Is ne pouvaient d'ailleurs donner de la spiri-
tual ité, puisqu'ils n'en étaient pas détenteurs. Que
des gens se soient suïcides est tout a fait possible
mals on admet désormais qu'il y a également eu des
exécutions.
M. Facon confir me également qu'il est convaincu
que l'OTS existe toujours. II aurait des éléments a
apporter en cesens mals ce faire l'amènerait a sortir
de son devoir de réserve. 1 1 indique cependant qu'il
est désormais prouvé qu'il existerait une loge-mère
installéea Zurich. E Me aurait étéen liaison avec un
eerde u I tra-d andestin au sein de l'OTS.
L'orateur est cependant convaincu qu'il existe des
ordres templiers convenables. II y a, en effet, des
gens tout a fait sincères qui se referent a des réalités
qu'ilsestimentêtred'ordresupraterrestre. Ces réali-
tés sont les maïtres, les « connaissants »et les anges.
Ces personnes ont des références spirituelles qui ne
débouchent pas sur des attitudes coercitives mals qui
les poussent, au contraire, vers Ie partage et la tol é-
rance.
Aux yeux de M . Facon, il y a secte, la oü il y a un
groupement qui ne respecte pas la légi slation en
place, qu'il juge profane, et des dirigeants qui n'intè-
grent pas cette législation dans leur approche du
sacré.
Interrogé sur une émission diffusée par TFl, oü
l'on volt un des ordres templiers, avec au sein de
celui-ci des officiers de l'OTAN, se réunir en grand
apparat, M . Facon confirme qu'il s'agit la d'une orga-
nisation secrète. D'ailleurs, la fascination pour
van zaken doordat J ouret reeds in 1976 het pand aan
de Charleroise steenweg bezocht. Ook Di Mambro
kwam ertussen 1970en 1976. Dietempel zou tot begin
1991 operationeel zijn geweest en was niet gevestigd in
een esoterische boekhandel .
Het betreft in feite een aantal personages wier
uiterst rechtse ideologie erg diep zit en die slechts
een zeer fragmentarische occultistische kennis heb-
ben. Ze zijn evenwel erg sterk in mentale manipula-
tie.
De spreker merkt op dat de weg die de Orde van de
Zonnetempel heeft afgelegd perfect de werking van
een sekte illustreert. Het is een gigantische onderne-
ming van morele, financiële en spirituele oplichterij.
Bovendien aarzelt men niet om tot collectieve moord
over te gaan. De heer Facon is van oordeel dat wat
binnen die groep is voorgevallen, om opheldering
vraagt : men moet namelijk nagaan hoe dit soort
afglijdingen naar maffia-achtige afrekeningen uit
naam van een nochtans respectabele ideologie (de
Tempeliers hebben bijvoorbeeld gotische kathedra-
len laten bouwen) kan worden voorkomen.
Op een vraag hieromtrent antwoordt de getuige
dat hij voor mensen als J ouret of Di Mambro, die
veeleer pragmatici en levensgenieters waren, niet
gelooft in de theorie van de «overtocht » of «het
eeuwige overleven ». Bovendien konden zegeen spi-
ritualiteit aanbrengen, aangezien ze die niet beza-
ten. Dat sommige mensen zelfmoord hebben ge-
pleegd is perfect mogelijk, maar men geeft nu ook toe
dat sommigen werden vermoord.
De heer Facon bevestigt tevens dat hij ervan over-
tuigd is dat de Orde van de Zonnetempel nog steeds
bestaat. Hij zou daarover inlichtingen kunnen ver-
strekken, maar in dat geval zou hij zijn discretie-
plicht schenden. Hij stipt evenwel aan dat bewezen is
dat in Zürich een hoofdloge gevestigd is. Die zou in
verbinding hebben gestaan met een ultra clandestie-
ne kring binnen de Orde van de Zonnetempel.
De spreker is er evenwel van overtuigd dat er
respectabele tempel iersordes bestaan. Er zijn name-
lijk mensen die het ernstig menen en die verwijzen
naar een bepaalde werkelijkheid die zij buitenaards
achten. Die werkelijkheid, dat zijn de meesters, «zij
die weten » en de engelen. Die personen bewegen
zich binnen een spiritueel referentiekader dat niet
uitmondt in dwangmatige houdingen, maar dat hen
er i ntegendeel toe aanzet om met anderen te delen en
tolerant te zijn.
Volgens de heer Facon is er sprake van een sekte
wanneer een groepering de geldende wetgeving, die
door de sekte als profaan wordt beschouwd, niet na-
leeft, en wanneer de leiders geen rekening houden met
die wetgeving bij hun benadering van het sacrale.
Wanneer de heer Facon wordt ondervraagd over
een uitzending op TFl waar een bijeenkomst van de
ordes van de tempeliers in groot ornaat wordt ge-
toond waaraan NAVO-officieren deelnemen, beves-
tigt hij dat het om een geheime organisatie gaat.
-313/7-95/96
[114]
résotérisme templier de la part de certains hauts
dirigeants n'a, selon lui, rien de nouveau.
Les journalistes qui ont réalisé Ie reportage ont
indiquéqu'ils avaient eu un contact avec un général
pret a témoigner sur ces réseaux au sein de l'OTAN .
Ce dernier a ensuite esti mé ne pas devoi r s'expri mer.
L'orateur ajoute que certains personnages presents
dans la cathédrale en cape templière sembleraient
occuper des fonctions importantes au sein d'un parti
pol itique europeen.
Quant a l'existence de réseaux dormants, Ie té-
moin indiquequeceux-ci existeraienten Francesous
Ie nom des réseaux « Rosé des vents » et que Origas
en faisait partie. 1 1 n'en faisait d'ailleurs pas mystè-
re.
Seréféranta rOrdredesChevaliersduTemple, du
Christ et de Notre-Dame (OCTCND), l'intervenant
précisequ'il a étécréépar des personnes queParent
connaissait tres bien. L'un des buts poursuivis était
deereer un « leurre »qui attirerait certains f ascistes,
afin de voir comment ils se livraient a certaines
techniques decaptation. Un résultat a étéobtenu en
1985-1986, puisquej ouret et Di Mambrofurent a la
base d'une opération visant a poser des micros dans
unesallederéunion. Ilssesontainsi livrésa des vols
de documents et ont essayé d'orchestrer une
manoeuvre d'intoxicati on envers l'ADFI (Association
de défense des families et del'individu).
En fait, la vocation de l'OCTCND, qui n'est pas
achevée, a été de constituer un observatoire pour
certaines personnes et d'en attirer d'autres. Le piège
a d'ailleurs fonctionnéa un certain moment.
Revenant sur le caractère exemplatif de la situa-
tion del'OTS, M . Facon indiquequ'il comprenait des
gensqui ont i nterféré avec des réseaux Galdioou qui
étaient dans leur mouvance ou qui étaient dans la
mouvance de la collaboration frangaise, de l'espion-
nageou encoredela réalisation del'eurodroiteentre
ri talie, la France, l'Allemagne, ...
Suite a un glissement vers la mythomanie et
l'excès, ces personnes ont abouti a unesituation cri-
minelle, qui n'aurait peut-être pas vu le jour s'ils
avaient respecté des normes plus sévères pour la
sécurité de leur organisation.
Selon le témoin, les démocraties ont ainsi été di-
rectement conf rontées a une situation de déstabi I isa-
tion. Derrière l'aspect mythomaniaque de Di Mam-
bro et jouissif de J ouret, il y a, en effet, une réalité
d'extrêmedroite.
A un certain moment, dans les années 1970, des
penseurs et de théoriciens politiques de cette mou-
vance ont, en réponsea la situation Est-Ouest, utilisé
la strategie de la tension, afin de créer un mouve-
ment de sympathie envers un régime fort. On peut se
demander si, par les phénomènes sectaires, ils ne
Overigens stipt hij aan dat bepaalde hooggeplaatste
leidinggevende personen door het esoterisme van de
tempeliers worden gefascineerd en dat dit naar zijn
mening geen nieuw verschijnsel is.
De journalisten die de reportage hebben gemaakt,
hebben erop gewezen dat ze contact hadden opgeno-
men met een generaal die bereid was om te getuigen
over die netwerken binnen de NAVO. Die generaal
heeft naderhand geoordeeld dat hij die verklaringen
beter niet aflegde. De spreker voegt hieraan toe dat
bepaalde mensen die in de kathedraal aanwezig wa-
ren en in een tempelierscape gehuld waren, naar
verluidt belangrijkefuncties zouden bekleden in een
E u ropese pol i ti eke pa rti j .
Wat het bestaan van slapende netwerken betreft,
stipt de getuige aan dat die netwerken in Frankrijk
de naam «Rosedes vents »droegen en dat Origas er
deel van uitmaakte. H ij stak dat trouwens niet onder
stoelen of banken.
De spreker preciseert dat de Ordredes Che/aliers
du Temple, du Christ et de Notre-Dame (OCTCND)
werd opgericht door mensen die de heer Parent zeer
goed kende. Een van de doelstellingen bestond erin
een soort « lokmiddel » te creëren dat bepaalde fas-
cisten zou aantrekken om na te gaan hoe ze bepaalde
afl ui stertechnieken toepasten. I n 1985-1986 boekten
ze succes, aangezien] ouret en Di Mambroten grond-
slag lagen aan een operatie die ertoe strekte micro-
foons te plaatsen in een vergaderzaal. Ze hebben
aldus stukken gestolen en hebben gepoogd een ope-
ratieopstapel te zetten om het ADFI (Association de
défense des families et del'individu) te saboteren.
Het doel van deOCTCN D, dat trouwens nog niet is
bereikt, bestond erin een observatorium te creëren
voor bepaalde personen en tevens andere personen
aan te trekken.
De heer Facon komt terug op de voorbeeldfunctie
van de toestanden bij de Orde van de Zonnetempel.
Hij stipt aan dat leden van de orde zijn geïnfiltreerd
in Gladio-netwerken of zich althans in de invloeds-
sfeer daarvan bewogen, en ook zijn doorgedrongen
tot de invloedssfeer van de Franse collaboratie, de
spionage of nog de verwezenlijking van Europees
rechts in Italië, Frankrijk en Duitsland, ...
Die mensen zijn via mythomanie en excessen te-
rechtgekomen in de misdadigheid. Dat was mis-
schien nooit gebeurd indien ze strengere normen
hadden nageleefd voor de veiligheid van hun organi-
satie.
Volgens de getuige werden de democratieën op die
manier rechtstreeks geconfronteerd met een toe-
stand van destabilisatie. Achter het mythomane
voorkomen van Di Mambro en J ourets voorkomen
als levensgenieter, schuilen in werkelijkheid uiterst
rechtse sympathieën.
Tijdens de ja ren 1970 hebben denkers en politieke
theoretici die tot die invloedssfeer behoorden op een
bepaald ogenblik in een reactie op de verhoudingen
tussen Oost en West gebruik gemaakt van de span-
ningen die er toen waren om een bewegi ng te creëren
die een sterk regime genegen was. Men kan zich
[115]
313 / 7 - 95 / 96
sont pas en train deereer un nouveau plan dedésta-
bilisation.
Revenant a la situation en Belgique, M. Facon
ajoutequeParent lui a rapportédes propcstenu par
Origas selon lesquels, a un certain moment, Bruxel-
les «utilisait la maniere forte pour détruire». II
ajoutaitqu'en Belgique, lesmaïtresavaientdécidéde
mettre un terme a la «vermine» communiste et
s'étaient alors débarrassés de Lahaut.
I nterrogé sur l'activité actuelle de l'OTS dans no-
trepays, M . Facon indiquequelesdernières informa-
tionsdont il a eu connaissanceconcernaient lerólede
DominiqueBellaton,anciennemaïtressedeDi Mam-
bro. En 1994, el Ie serait en effet venue a plusieurs
reprises en Belgique, afin de rencontrer a Bruxelles
des gens capables d'organiser un massacre. Les mê-
mes démarches auraient été effectuées dans la ré-
gion parisienne. Lecontrat nesemblaitpasviser plus
de deux ou trois personnes et valait 2 millions de
francs. Certains témoins évoquent la suppression
d'un trésorier. 1 1 semble ainsi que l'on alt recherche
un pistolet 22 LR. Or, AlbertoJ acobino, l'hommequi
avait les dés des coffres dandestins de l'OTS est
mort a Cheiry. Un 22 LR a été utilisé ...
Toutefois, M. Facon sedemandesi DominiqueBel-
laton, tout comme d'autres, agissant defagon si visi-
ble, n'a pas servi de leurre ou d'appat. A ses yeux,
deux machines intérieures auraient cohabité pour la
préparation de ces liquidations : une machine artisa-
nale, qui livrait son nom defagon grossièrela oü elle
passait pour acquérir du matériel et puls des gens
dandestins, plus professionnels, qui ont fait Ie tra-
val I.
Auxyeuxdel'intervenant, rien n'a vrai ment chan-
gé. Dans certains milieux ésotériques, « Maha » est
plus que jamais agissant ou laisse entendre qu'il
l'est. Oneffectuedeplusen plus de rituels l'intégrant
lui, ainsi que les «Maïtres du Monde », les «Invisi-
bles ». Certains pretendent mêmequ'un jour, on sau-
ra que J ouret et Di Mambro étaient des héros et
qu'ils se sont sacrifiés pour la cause de Sirius, de
Maha ou encore des maïtres invisibles, préparant
ainsi Ie retour du Grand Monarque.
Letémoin estimequecela n'est guère innocent et
qued'aucunsessaient peut-êtred'utiliser l'affairede
l'OTS pour fondamentaliser certains mouvements
ésotériques.
D'ailleurs, l'ORT continue toujours, avec son
grand maïtreet son conseil secrets. 1 1 existeaussi un
grand maïtre secret au sein del'OTS. l'Ordrecompor-
afvragen of ze via sektarische verschijnselen niet
bezig zijn een nieuwdestabiliseringsplan tot stand te
brengen.
De heer Facon komt terug op de toestand in België
en vermeldt dat de heer Parent hem heeft verteld dat
hij de heer Origas heeft horen beweren dat Brussel
op een bepaald moment «de grote middelen inzette
om te vernietigen ». Hij voegde hieraan toe dat de
meesters in België hadden beslist het communistisch
«ongedierte» uit te roeien en vervolgens Lahaut uit
de weg hebben geruimd.
Op de vraag welke activiteiten de Orde van de
Zonnetempel momenteel nog bedrijft in ons land,
stipt de heer Facon aan dat de laatste inlichtingen
waarover hij beschikt betrekking hadden op Domini-
queBellaton, de voormalige maïtresse van Di Mam-
bro. In 1994 zou ze namelijk herhaalde malen naar
België zijn gekomen om in Brussel mensen te ont-
moeten die in staat waren een bloedbad aan te rich-
ten. Dezelfde stappen zouden zijn ondernomen in de
streek rond Parijs. Het contract leek slechts betrek-
king te hebben op twee of drie personen en had een
waarde van twee miljoen frank. Bepaalde getuigen
verwijzen naar het feit dat een penningmeester uit
de weg werd geruimd. Zo zou men bijvoorbeeld op
zoek zijn geweest naar een pistool van kaliber 22 LR.
Alberto J acobino, de man die de sleutels van de
geheime kluizen van de Orde van de Zonnetempel in
zijn bezit had, heeft de dood gevonden in Cheiry.
Daarbij werd een 22 LR gebruikt ...
De heer Facon vraagt zich evenwel af of Domini-
que Bellaton, doordat ze, net als tal van anderen,
openlijk optrad, niet als lokaas heeft gediend. Vol-
gens hem zouden twee strekkingen van binnenuit
hebben samengewerkt om die moorden voor te berei-
den : enerzijds iemand die zijn naam te pas en te
onpas leende om het materiaal te verwerven en an-
derzijds klandestiene, meer professionele personen,
die de job hebben geklaard.
De spreker is van oordeel dat niets echt is veran-
derd. In bepaalde esoterische kringen is «Maha»
meer dan ooit actief of doet het zich toch zo voor. E r
worden steeds meer rituelen uitgevoerd waarbij de
«Maha », alsook de «Maïtres du Monde» en «les
Invisibles » betrokken zijn. Sommigen beweren zelfs
dat we op een dag zullen vernemen dat J ouret en Di
Mambro helden waren en dat ze zich hebben opgeof-
ferd voor de zaak van Sirius, Maha of «les maïtres
invisibles », en aldus de terugkeer van de Grote Mo-
narch hebben voorbereid.
De getuige is de mening toegedaan dat dit alles
zeker niet onschuldig is en dat sommigen misschien
proberen de zaak van de Orde van de Zonnetempel te
gebruiken om bepaalde esoterische bewegingen nog
fundamentalistischer te maken.
De Ordre Rénové du Templ e zet zijn praktijken
nog altijd voort, met zijn geheime grote meester en
zijn geheime raad. Zo is er ook een geheime grote
-313/7-95/96
[116]
ted'ailleurs sept cercles intérieurs, dont on n'en con-
naït que deux. Les ei nq autres fonctionnent toujours.
jviême si l'on surveille ses membres, l'Ordre n'est
pas dissous. Selon M. Facon, sa structure cousine
fonctionne encore a Bruxelles et a Rome. Cousine
signifie qu'il n'existe pour eux qu'une grande fa-
milie: la familie templière installée en Belgique, en
France, en Italië, ...
Interrogésur l'importancenumériquedesadeptes
OU sympathisants de l'OTS dans Ie monde, l'interve-
nantfaitvaloir qu'on a parléde400a 500personnes.
5. Audition de M. B. Lips, auteur de « Inter-
net en Belgique » (^)
M . Lips indique qu'l nternet est un réseau public,
accessible dans environ 120 pays. Ce réseau regrou-
pe environ 50 millions d'utilisateurs. Comme outil
d'information, il recense 600 000 serveurs, qui diffu-
sent au moins 90 millions de pages.
En Europe, Ie public a eu acces a ce réseau dès
1992. La Belgique comporte environ 5 000 serveurs
d'information etson nombre d'utilisateurs est estimé
en moyenne a 300 000. 1 1 faut dire que Ie réseau est
accessible a un public tres large et qu'il suffit de
disposer d'un ordinateur personnel, d'un modem et
d'un abonnement pour s'y connecter.
Si Internet constitue effectivement un outil de
communicationetdediffusiond'informations, a l'ins-
tar dela télévision ou du téléphone, il a desspécifici-
tés résultant de son environnement ouvert. E n effet,
il constitue un element qui neconnaïtaucunecentra-
lisation et qui n'a d'ailleurs pas été mis en place par
une structure commerciale unique.
Plutót que dequalifier Internet de réseau, il fau-
drait plutót parier d'un ensemble résultant del 'inter-
connexion d'unedizainedemilliers deréseaux.
Les éléments « physiques » de ces flux d'informa-
tionssont lescables poses pour assurer l'ensemblede
ces réseaux. Les intervenants peuvent, dès lors, être
dairement identifiés. Ainsi, en Belgique, tout passé,
pour Ie moment, par l'unique operateur téléphoni-
que.
L'orateur attire cependant l'attention sur Ie fait
que dans un avenir rapproché (3 a 5 ans), il est
question demettreen place un réseau de400satelli-
tes en orbite basse pour reprendre les fonctions ac-
tuellement assurées par Ie cable. Le projet est déja
bien avance : 200 demandes d'attribution ont été
recueillies par l'instance internationale competente.
(^) Benoit Lips, Internet en Belgique, The Best of Editions,
Bruxelles, 1997
meester in de Ordre Rénové du Temple. De Orde
bestaat trouwens uit zeven interne kringen, waar-
van er slechts twee bekend zijn. De vijf andere krin-
gen zijn nog steeds actief.
Ook al worden de leden in het oog gehouden, toch
wordt de orde niet ontbonden. Volgens de heer Facon
is de verwante structuur nog steeds actief in Brussel
en i n Rome. Verwant betekent i n deze context dat er
volgens hen één grote familie bestaat : defamilievan
de tempeliers die in België, Frankrijk, Italië enzo-
voort is gevestigd.
Op de vraag hoeveel volgelingen of sympathisan-
ten de Orde van de Zonnetempel in de wereld telt,
antwoordt de spreker dat het vermoedelijk om 400
tot 500 personen gaat.
5. Hoorzitting met de heer B. Lips, auteur
van « Internet In België » C)
De heer Lips wijst erop dat Internet een netwerk is
dat voor iedereen toegankelijk is; ongeveer 50 mil-
joen mensen uitzowat 120landen zijn erop aangeslo-
ten. Het is een instrument dat via 600 000 servers
minstens 90 miljoen pagina's informatie verspreidt.
I n Europa werd het netwerk toegankelijk gesteld
vanaf 1992. Belgiëtelt ongeveer 5 000 informatieser-
vers en het gemiddeld aantal gebruikers wordt op
300 000 geschat. Het dient gezegd dat een heel ruim
publiek er toegang tot heeft : voor wie Internet in
huis wil halen, volstaan een personal computer, een
modem en een aansluitingsabonnement.
I nternet mag dan al een middel tot communicatie
en informatieverspreiding zijn, toch heeft het, net
zoals de televisie of de telefoon, eigen kenmerken die
het gevolg zijn van zijn «open environment ». Het is
namelijk zo dat de informatie die op Internet kan
worden opgevraagd, door geen enkele instantie
wordt gecentraliseerd; dat instrument werd overi-
gens niet door een enkelecommerciëlestructuur ont-
wikkeld.
Eigenlijk is het verkeerd I nternet te beschouwen
als een netwerk; het is een verzameling van zowat
tienduizend netwerken die met elkaar verbonden
zijn.
De«fysieke» elementen van die informatiestroom
zijn de kabels die de verschillende netwerken met
elkaar verbinden. De gebruikers kunnen dan ook
moeiteloos geïdentificeerd worden. Zo verloopt in
B el gi ë momenteel a 1 1 es vi a de en i ge tel efoonoperator .
De spreker vestigt er echter de aandacht op dat er
plannen bestaan om in denabijetoekomst (3a 5jaar)
de kabels te vervangen door een netwerk van 400 sa-
tellieten die in een korte baan om de aarde zouden
draaien. Het project zit al in een gevorderd stadium:
de ter zake bevoegde i nternationale i nstantie heeft al
200 toekenningsaan vragen binnengekregen. Hetge-
C) Benoit Lips, Internet en Belgique, The Best of Editions,
Brussel, 1997
[117]
313 / 7 - 95 / 96
Ces satellites permettront désormais un acces imma-
tériel au réseau I nternet, puisque non lié a des con-
tra! ntes d'ordre technique ou technologique. II n'y
aura également plus de controle possible au niveau
des échanges de flux d'informations.
Aujourd'hui, il est en principe possibled'identifier
les acteurs qui participent a ce flux, étant donné
qu'ils ont une présence physique identifiable. Dans
un aveni r tres proche, cette présence sera pi us i mma-
térielle.
I nternet se ca ractéri se également par son environ-
nement complètement électronique, qui permet des
copies «anonymes ». Cet environnement permet no-
tamment de faire des copies d'informations qui pa-
raissent plus originales que les originaux. Cet anony-
mat n'est cependant que factice car, si la mise en
oeuvre des procédures permettant l'indentification
définitive d'un intervenant est assez complexe, el Ie
n'est pas pour autant impossible. Toutefois, ellepeut
durer des années.
Face au nombre important d'utilisateurs et a la
di mension internationale de leurs échanges, les
moyens a mettre en oeuvre pour « tracer » (identifier
defagon définitive) sont en effet impressionnants. 1 1
faut rappel er, a cet égard, quechaque individu est un
diffuseur d'informations potentiel.
M. Lips indique, par all leurs, que les sectes sont
bien présentes sur Internet. A l'instar d'un grand
nombre de minorités, elles ont compris qu'il s'agit la
d'un outil de diffusion d'information particulière-
ment performant.
Dans Ie répertoire consacré a tout ce qui est reli-
gion, on recense plus de 800 sites d'informations,
dont la moitié peuvent être considérés comme étant
marginaux. Parmi ceux-ci, prés de 85 sites d'informa-
tions consacrés a des voyages initiatiques organisés,
a des sectes ou a des groupuscules sataniques.
On trouve ainsi des sectes dairement identifiées
comme telles : l'Eglise de Scientologie (qui diffuse
beaucoup d'informations sous une forme tres soi-
gnée), la Wl CCA, les Davidiens ou encore M oon . . .
Cette présence est dairement identifiable et rapi-
dementaccessible. Ellepeut revêtirdiversesformes :
la diffusion d'informations statiques, la présentation
de leurs objectifs, de leurs activités, de leurs opinions
OU encorecelles de leurs leaders, ainsi que la mise en
avant de produits dérivés. Souvent, les sites propo-
sent aussi une série de produits a acheter : cassettes
video, livres, revues, ... De plus, ils incitent les per-
sonnes intéressées a rester en contact en deposant
leurs coordonnées de courrier électronique ou leurs
coordonnées administratives. Même s'il y a aucune
contraintea Ie faire, l'incitation a rester en contact
est assez directe. C'est ainsi que Ie site de Moon est
quadrilingue : anglais, allemand, espagnol et fran-
cais. 1 1 envoie prés de deux messages par jour : une
maxime, ainsi que des informationssur des discours
OU préceptes a suivre.
volg daarvan zal een immateriële toegang tot I nter-
net zijn, aangezien de techniek of technologie ter
zake overbodig zal worden. Op dat ogenblik wordt
het voorts onmogel ij k de uitwissel i ng van i nformatie
te controleren.
Vandaag is het in principe mogelijk deelnemers
aan die informatiestroom te identificeren, aangezien
hun fysieke aanwezigheid kan worden geïdentifi-
ceerd. In een heel nabije toekomst zal die aanwezig-
heid een stuk minder « materieel » worden.
I nternet wordt voorts gekenmerkt door zijn volle-
dig elektronische environment, waardoor informatie
« anoniem » kan worden gekopieerd; zo kan men met
name kopieën van informatie maken die origineler
lijken dan de oorspronkelijke informatie. Dat bete-
kent echter niet dat anonieme kopieerders niet kun-
nen worden opgespoord : het is niet omdat de proce-
dures om een gebruiker definitief te identificeren,
vrij complex zijn dat zij niet kunnen worden uitge-
voerd. Een en ander kan echter jaren duren.
Gezien het aantal I nternet-gebruikers en de inter-
nationale omvang van hun uitwisselingen, moeten
inderdaad indrukwekkende middelen ter beschikking
worden gesteld om iemand op te sporen (definitief te
identificeren). Despreker herinnert er trouwens aan
dat elk individu een potentiële informatieverspreider
is.
Voorts wijst de heer Lips erop dat ook de sekten op
I nternet aanwezig zijn. Net zoals veel minderheden
hebben ze begrepen dat Internet een bijzonder
krachtig instrument is om informatiete verspreiden.
Zo telt de directory die gewijd is aan religie in
ruime zin meer dan 800 sites, waarvan de helft als
marginaal kan worden beschouwd. Ongeveer 85 van
die sites verstrekken informatie over georganiseerde
«initiatiereizen », sekten of satanische «splinter-
groepjes ».
Zo zijn er sekten die duidelijk als dusdanig worden
geïdentificeerd : de Scientology-kerk (die veel uiter-
mate verzorgde informatie verspreidt), de WICCA,
de Davidians of nog M oon . . .
Die aanwezigheid is duidelijk identificeerbaar en
snel toegankelijk. Ze kan verschil lende vormen aan-
nemen : verspreiding van statische informatie, toe-
lichting bij hun doelstellingen, hun activiteiten, hun
mening of nog die van hun leiders, alsook het voor-
stellen van afgeleide producten. De sites wijzen ook
vaak op een hele reeks producten die te koop worden
aangeboden : cassettes, video's, boeken, tijdschrif-
ten, ... Bovendien sporen ze geïnteresseerden ertoe
aan met hen in contact te blijven via invoering van
hun elektronisch adres of hun administratieve gege-
vens. Ze zijn daar uiteraard niet toe verplicht, maar
toch worden zeer vrij onomwonden toe aangespoord.
Zo is de site van Moon opgesteld in vier talen :
Engels, Duits, Spaans en Frans. Die site verstuurt
ongeveer twee boodschappen per dag : een gezegde,
alsmede informatie over toespraken of na te leven
voorschriften.
-313/7-95/96
[118]
M . Lips observe qu'en règle générale, des moyens
d'action sont envisageables a partir du moment oü Ie
contenu diffuse au travers d'l nternet peut être consi-
dérécommeillégitimeou nécessitant un complément
d'information. Cependant,tout dépend de la localisa-
tion physique de la source d'information, celle-ci
n'ayant aucune influencesur les possibilités decon-
sultation. Cette source peut se situer n'importe oü
dans lemonde. Cela signifiedoncquelesjuridictions
peuvent être différentes et que des «paradis» de
diffusion libre d'informations peuvent se créer en
fonction de la complaisance des autorités locales.
Enfin, mêmesi l'on peut aboutir a I 'Identification de
l'outil informatiquequi a diffuse les informations, il
n'est pas pour autant évident de pouvoir remonter a
la structure,a la sociétéou a l'organisation qui en est
a l'origine. Identifier la source des informations
n'empêche également pas que celles-ci puissent se
transformer en autant de copies qu'il y a de person-
nes désireuses de les diffuser.
Sur Internet, l'information se diffuse également a
travers des groupes de discussion, eet environne-
ment télématique incitant visiblement énormément
aux échanges. Ces groupes constituent des endroits
dairement identifiés par rapport aux thèmes qu'ils
abordent. On en compte prés de 15 000, dont un
certain nombre ont trait a la religion, a des groupes
spécifiques ou encore a des sectes. Ces groupes per-
mettent a tout un chacun, partisan ou détracteur, de
diffuser de l'information, que ce soit de maniere ano-
nymeou dairement identifiée. N'oublions pasques'y
pratique également la désinformation, certains se
faisant passer pour d'autres.
Les moyens d'action par rapport a ces groupes de
discussion existentthéoriquement. C'estainsi qu'il y
a eu plusieurs cas ces derniers mois — notamment
au Royaume-Uni eten Allemagne — oü I 'on a i nter-
dit aux fournisseurs d'accès de rediffuser l'informa-
tion de certains groupes de discussion bien définis.
Cependant, Ie fait d'interdire l'un ou l'autre de ces
groupes n'empêche pas les utilisateurs de débattre
de ces sujets dans d'autres groupes de discussion. Ce
qui fait qu'en définitive, ces interdictions sont relati-
vement inopérantes.
L'intérêt pour I nternet provient aussi du fait qu'il
n'ya pasdevéritablescoütsassociésa la diffusion de
l'information. Que l'on envoie un courrier électroni-
quea uneseuleou a un mi II Ier depersonnes, il n'ya
finalement que Ie premier message qui coüte.
Par rapport aux difficultés qui peuvent se poser
quant a une mauvaise utilisation du réseau (par
exemplele harcèlement par courrier électronique),
M. Lips estime que notre arsenal juridique actuel
devrait pouvoir suffire. Leseul probièmeest qu'il est
parfoisdifficilea mettreen oeuvre, de par la rapidité
de l'environnement concerné. Ainsi, lefait d'obtenir
éventuellement unedécision judiciaireou de pouvoir
imposer des sanctions n'empêche pas eet environne-
De heer Lips merkt op dat over het algemeen
actiemiddelen kunnen worden overwogen vanaf het
moment dat de informatie die via Internet is ver-
stuurd, als onwettig kan worden beschouwd of bijko-
mende uitleg vergt. Alles hangt echter af van de
fysieke locatie van de informatiebron : die locatie
hoeft immers niet bekend te zijn om informatie op te
roepen. Die bron kan zich overal ter wereld bevinden.
Dat betekent dus dat ter zake verschil lende rechtsre-
gels van kracht kunnen zijn en dat een al te laks
optreden van de plaatselijke overheden aanleiding
kan geven tot het ontstaan van « paradijzen » van
vrije informatie-uitwisseling. Tot slot is het niet om-
dat men de computer kan lokaliseren waarmee de
informatie is verspreid, dat men daarom achter de
identiteit kan komen van de structuur, vereniging of
organisatie die daar achter zit. Bovendien belet de
identificatie van de bron andere personen niet de
informatie te kopiëren en zelf te versturen. Er kun-
nen dus evenveel kopieën worden aangemaakt als er
mensen zijn die de informatie willen versturen.
Op I nternet wordt ook via discussiegroepen infor-
matie verspreid. Een dergelijk telematisch environ-
ment zet de mensen er blijkbaar enorm toe aan om
met anderen van gedachten te wisselen. Die groepen
vormen duidelijk afgebakende plaatsen ten opzichte
van de thema's die ze aansnijden. Er bestaan onge-
veer 15 000 discussiegroepen, waarvan er een aantal
betrekking hebben op religie, op specifieke bewegin-
gen of nog op sekten. Door aan die discussiegroepen
deel te nemen kan iedereen, dus zowel aanhangers
als tegenstanders, al dan niet anoniem informatie
verspreiden. Er moet echter rekening mee worden
gehouden dat bepaalde deelnemers onder een valse
naam informatie verspreiden, zodat ook hier sprake
is van desinformatie.
I n theorie zijn er middelen voorhanden om tegen
dergelijke discussiegroepen op te treden. Zo zijn er de
jongste maanden verschillende gevallen geweest —
meer bepaald in het Verenigd Koninkrijk en in
Duitsland — waarin men providers verboden heeft
informatie van welbepaalde discussiegroepen verder
te versprei den. Het feit bepaalde discussiegroepen te
verbieden belet de gebruikers echter niet om over die
onderwerpen te debatteren in andere discussiegroe-
pen. Men kan zich dan afvragen of het wel zin heeft
discussiegroepen te verbieden.
Een ander punt dat I nternet interessant maakt, is
het feit dat er geen echte kosten zijn gekoppeld aan
de verspreiding van informatie. Of men nu e-mail
naar één of naar duizend mensen verstuurt, het is
uiteindelijk maar het eerste bericht dat geld kost.
Voorts zijn er de eventuele moeilijkheden inzake
het verkeerd gebruik van Internet (bijvoorbeeld
mensen lastig vallen via e-mail). De heer Lips ver-
klaart dat ons huidig juridisch arsenaal over vol-
doende middelen beschikt om dergelijke praktijken
tegen te gaan. Het enige probleem is dat de toepas-
sing ervan soms moeilijk is, gezien de snelheid van
de environment in kwestie. Zo belet het feit dat men
eventueel een rechterlijke beslissing kan verkrijgen
[119]
313 / 7 - 95 / 96
ment de reproduire Ie même délit dans les secondes
qui sul vent, et ce n'importeoü ailleurs dans Ie mon-
de.
En tant qu'utilisateur averti, M. Lips propose ce-
pendant qu'a l'instar decequ'a fait la policejudiciai-
reen matièredepédophilie, il puisseexister un point
de contact sur I nternet, oü des gens qui souhaitent se
plaindre ou dénoncer certains agissements de grou-
pes sectaires puissent déposer leurs informations.
Cette question, ainsi que bien d'autres, sont exa-
minées defagon plus générale, tant au niveau euro-
peen qu'international, par diverses instances et com-
missions, qui tentent d'évaluer les possibilités de
controle, vol re de censure de eet environnement.
Le témoin répond ensuite a diverses questions
posées par les membres :
— Présencedes sectes sur Internet et leur Identifi-
cation commetdles
Les sectes dairement identifiées sont celles qui
ont pignon sur rue. Certaines disposent d'un siteoü
l'on peut retrouver leurs adresses de contact et leurs
numéros de téléphone. On y trouve également sou-
vent des informations sur cequi s'y passé ou sur leur
organisation matérielle.
Un probième se pose cependant pour les associa-
tionsou les personnesqui nes'identifi ent pas comme
secte OU comme organisation a caractère sectaire. 1 1
est donc difficile de dresser un inventaire exhaustif
de ces mouvements.
De plus, I nternet n'étant pas central isé, ses réper-
toires ne sont pas le fait d'un organisme qui, a la
maniere du M initel, rendrait accessible a la fois les
informations et leur index. Sur le réseau, ces index
sont lefaitdesociétésou departiculiersqui réalisent
ce service comme produit commercial. De par la
grande quantité d'informations qui circulent et leur
renouvellement constant, ceux-ci sont donc souvent
partiels.
En fait, les auteurs de ces index répertorient les
sites dans l'une ou l'autre categorie, de leur propre
autorité et en fonction de leur connaissance du site
concerné. Pour ce qui concerne la categorie «reli-
gion », celle-ci estsubdiviséeen unepanopliedesous-
catégories allant de l'ésotérisme aux religions plus
traditionnelles, en passant par les voyages initiati-
ques.
— Caractère contradictoire du debat dl dées
Dans la mesure oü I nternet est un réseau qui s'est
établi sans l'action concertée d'une structure, il est
souvent qualifiéd'espacedémocratique, oü l'on trou-
ve souvent tant les partisans que les détracteurs d'un
même point de vue. Un équilibre naturel s'établit
of dat men sancties kan opleggen, de environment
niet om hetzelfde misdrijf enkele seconden later op-
nieuw te plegen, en dat waar ook ter wereld.
Als ervaren gebruiker meent de heer Lips echter
dat er op I nternet een contactpunt zou moeten zijn
waar mensen klacht kunnen indienen of bepaalde
handelingen van sektarische groeperingen aan de
kaak kunnen stellen. Hij verwijst hierbij naar het
contactpunt van de gerechtel ij ke pol itie i nzake pedo-
filie.
Dit vraagstuk wordt, samen met nog veel andere,
zowel op Europees als op internationaal vlak, in een
ruimer kader bestudeerd door verschillende instan-
ties en commissies, die proberen na te gaan of het
mogelijk is dit environment te controleren, of zelfs te
censureren.
Vervolgens geeft de getuige antwoord op diverse
vragen van de leden :
— Aanwezigheid van desekten op Internd: en hun
identificatie als dusdanig
Deduidelijk geïdentificeerde sekten zijn die welke
ruime bekendheid genieten. Bepaalde sekten hebben
een site waarin contactadressen en telefoonnum-
mers staan vermeld. Men vindt er ook vaak informa-
tie over wat er zich daar afspeelt of over hun mate-
riële organisatie.
E r bestaan echter ook verenigingen of mensen die
zich niet als sekte of organisatie met sektarisch ka-
rakter profileren. Het is dus moeilijk een exhaustie-
ve lijst van die bewegingen op te maken.
Aangezien Internet niet gecentraliseerd is, wor-
den de directories van het netwerk niet aangemaakt
door één instelling, waardoor het de gebruikers niet
mogelijk is zowel de informatieals de index ervan op
te roepen; waar dat wel kan, is bijvoorbeeld in het
Franse Minitel-netwerk. Op Internet zijn die in-
dexen vaak het werk van verenigingen of particulie-
ren die ze als een commercieel product aanmaken.
Aangezien I nternet enorm veel informatie bevat die
constant wordt bijgewerkt, zijn die indexen dus vaak
onvolledig.
I n feite baseren die indexmakers zich bij de inde-
ling van de sites op hun eigen goeddunken en hun
kennis van de site in kwestie. Zo is de categorie
« religie » onderverdeeld in heel wat subcategorieën:
van esoterisme over initiatiereizen naar de meer
traditionele religies.
— Tegen spreke ijkhad van het ideeëndebat
In de mate waarin Interneteen netwerk is dat zich
heeft ontwikkeld zonder dat over die ontwikkeling
overleg is gepleegd door een structuur, wordt het
vaak als een democratisch forum beschouwd, waar
mensen over een zelfde onderwerp hun mening (pro
-313/7-95/96
[120]
entre la «majoritésilencieuse»et la « minoritéacti-
ve».
1 1 faut cependant noter que les différents avis nese
retrouvent pas forcément au même endroit. C'est
ainsi quelesitedeMoon nelaissepas placeau debat
contradictoire.
— Contróledu réseau
Un controle absolu est utopique de par la nature
même de I 'envi ronnement et n'est pas souhaitable du
point de vue démocratique. 1 1 est cependant impor-
tant de pouvoir au besoin intervenir en cas desitua-
tions préjudiciables.
Le recours a un observatoire des sectes ou a un
point contact sur Internet permettrait non seule-
ment de disposer d'une Information plus objective
maisaussi deereer des possibilitésd'interactionavec
les autorités comptétentes en la matière. On pourrait
ainsi plus facilement recouper les autres informa-
tions qu l'on regoit en la matière sur le réseau. Le
recours a ces deux outi Is est leplus logique, a défaut
d'être complet.
De plus, malgrélecaractèredélictueuxdecertains
faits, peu sont finalement poursuivis. Cela donne
parfois l'impression qu'il exi steun sentiment d'impu-
nitésur le réseau.
— Identification des diffuseurs d'informaticns
II n'y a pas d'anonymat sur Internet, chaque
échange d'informations dans le réseau pouvant être
identifié par les adresses de l'ordinateur émetteur et
récepteur. II existedoncunetracephysiquedel'opé-
ration.
Cependant, pour remonter a la tracé physique de
I 'émetteur de I 'Information, il faut que les intermé-
diaires aient conservé, pendant un laps de temps
assez long, les informations relatives au transit de
cette Information. Si leprobièmeest donctechnique-
ment solvable, le procédure est tres lourde a mettre
en oeuvre.
Cependant, quand on s'en donne les moyens, on
peut trouver et remonter a la source.
1 1 faut par ailleurs constater que ce que l'on réussit
finalement a identifier, ce sont les ordinateurs qui
ont été utilisés et non pas les personnes physiques
qui ont diffuse I 'Information.
A eet égard, rappel lons que les utilisateurs, au cas
oü ils utilisent des connexions via des fournisseurs
d'accès au réseau, vont partager la mème identité
que ceux-ci. 1 1 faudra donc garder une tracé de l'en-
semble des activités de chaque utilisateur. Cela de-
vient difficile, lorsqu'on sait que cela dolt être fait a
I 'echel le mondiale pour êtreefficace.
of contra) kwijt kunnen. Er ontwikkelt zich een na-
tuurlijk evenwicht tussen de «stilzwijgende meer-
derheid »en de «actieve minderheid ».
Het dient echter gezegd dat de verschillende me-
ningen niet altijd op dezelfde plaats terug te vinden
zijn. Zo is een debat tussen voor- en tegenstanders op
de site van Moon uitgesloten.
— Controle van lid: ndwerl<
H et is utopisch te denken dat I nternet vol ledig kan
worden gecontroleerd. Dat is niet alleen onmogelijk,
gezien de aard van de environment; democratisch
gezien is dat ook niet wenselijk. Toch is het belang-
rijk om, indien nodig, te kunnen optreden in situaties
die schade kunnen berokkenen.
Een beroep doen op een «observatorium »voor de
sekten of op een contactpunt op Internet zou niet
alleen meer objectieve informatie opleveren; zulks
zou ook interactie tot stand kunnen brengen met de
daarvoor bevoegde overheden. Op die manier zou
men de andere informatie ter zake die men via het
netwerk ontvangt, makkelijker kunnen checken.
Dergelijke initiatieven zijn een logische stap, wat
niet wil zeggen dat er geen werk meer aan de winkel
is.
Bovendien worden maar weinig feiten vervolgd,
hoewel het om misdrijven gaat. Dat wekt soms de
indruk dat men op Internet straffeloos ongeacht wel-
ke informatie kan versturen.
— Identificatie van deinformatlB/erspreiders
Er is geen anonimiteit op I nternet aangezien elke
uitwisseling van informatie kan worden geïdentifi-
ceerd aan de hand van het adres van de versturende
en de ontvangende PC. Men kan dus een fysiek spoor
volgen.
Om het fysiek spoor van de verstuurder van de
informatie te vinden, moeten de verstuurder en de
ontvanger echter de verstuurde informatie geduren-
de een vrij lange periode bewaard hebben. Technisch
gezien kan dat probleem verholpen worden, maar het
is een procedure die heel complex is.
Beschikt men echter over de middelen, dan kan
men het spoor vinden en tot de bron terugkeren.
Het dient trouwens gezegd dat het niet is omdat
men de gebruikte computer heeft opgespoord dat
men deidentiteit kent van de persoon diede informa-
tie heeft verspreid.
Wat dat betreft, wordt eraan herinnerd dat de
gebruikers, ingeval ze verbindingen gebruiken via
providers, die identiteit delen. E r moet dus een spoor
worden bewaard van alle activiteiten van elke ge-
bruiker. Dat wordt een moeilijk taak, zeker als men
weet dat zulks op wereldvlak moet gebeuren wil men
dat doeltreffend doen verlopen.
[121]
313 / 7 - 95 / 96
— Fiabilité des informations
Plusieurs sites d'informations institutionnels ont
a l'étranger fait l'objet de détournements d'informa-
tions. Ces détournements — souvent opérés par
jeu — ont souvent été corrigés dans les ineures qui
suivaient leur constat.
En règle générale, on peut, sur Ie réseau, prendre
des informations, se les approprier, les modifier et les
diffuser au travers d'un autre canal d'informations,
qui sera, a ce moment-la, incontrólable pour l'émet-
teur initial. Un tel acte est certes punissable mals il
esttout afait possibletechniquement.
Le probièmeest alors devoir quellesource il faut
privilégier par rapport a d'autres. C'est une culture
qui dolt s'installer et qui dépasse le seul cas d'l nter-
net : cen'est pas parcequequelquechoseest affirmé
dans un média qu'il faut tout prendre pour argent
comptant.
Dans le cas d'l nternet cependant, dans la mesure
oü n'importequi peutêtreinvesti du róled'éditeur ou
de diffuseur d'informations, il faut pouvoir exercer
un sens encore plus critique.
6. M. R. Devillé, auteur de « Het Werk. Een
katholieke sekte ? » (^)
Voir chapitre VIM, Adeptes, ex-adeptes et mem-
bres de la familled'(ex)-adeptes.
G. REPRESENTANTS D'ASSOCI ATIONS DE
DEFENSE DESVICTIMES
a. En Bel gi que
1. Audition de Mme Nyssens, responsable de
l'A.S.B.L. «Association dedéfensedel'individu
et de la familie » (ADI F)
A l'intentiondelacommission, M me Nyssens f our-
nit, dans un premier temps, deux propositions de
définition d'unesecte. A sesyeux, sur leplan sociolo-
gique, un groupe sectaire est un groupe qui suit un
chef, lequel pretend avoir la vér i té et lesalut. L'en-
sembleagitdans l'intérêtdu chef etdesesassesseurs
et il n'y a pas de recours externe.
Sous l'anglejuridique, il s'agit d'un groupe qui, au
nom d'une lol fondamentale, d'une liberté, violetou-
tes lesautres lois (loisdela B el gi que federale, droits
de l'homme, droits de l'enfant, conventions interna-
tionales, ...).
(1) Rik Devillé, Het Werk. Een katholieke sekte? Van Hale-
wyck, Leuven, 1996.
— Betrouwbaarheid van deinformatie
In het buitenland zijn verschillende gevallen van
misbruik van informatie verspreid door institutione-
le sites aan het licht gekomen. Die misbruiken —
die meestal als grap verliepen — werden vaak ver-
beterd in de uren na de vaststelling ervan.
Over het algemeen kan men op het net informatie
oppikken, zich die toeëi genen, ze wijzigen en ze via
een ander informatiekanaal verspreiden; op dat mo-
ment heeft deoorspronkelijkeverstuurder geen con-
trol e meer over dat i nf or mati eka naa I . E en dergel i j ke
daad is uiteraard strafbaar, maar op technisch vlak
is ze perfect mogelijk.
Het probleem is in dat geval te zien welke bron de
voorkeur geniet ten opzichte van andere. Ter zake is
een nieuwe cultuur nodig die zich niet tot Internet
mag beperken : het is niet omdat een bepaald kanaal
iets beweert dat men al les zonder meer moet gel oven.
In het geval van Internet echter moet alles door
een nog kritischer bril worden bekeken aangezien om
het even wie informatie kan verspreiden.
6. De heer R. Devillé, auteur van « Het Werk.
Een katholieke sekte ? » (^)
Zie hoofdstuk VIM, Leden, ex-leden en familiele-
den van (ex)-leden.
G. VERTEGENWOORDIGERS VAN VERENI-
GINGEN DIE SLACHTOFFERS BIJ STAAN
a. In België
1. Hoorzitting met mevrouw Nyssens, hoofd
van de v.z.w. «Association de défense de
l'individu etdela fam/Z/e» (ADI F)
Allereerst schetst mevrouw Nyssens ten behoeve
van de commissie twee mogelijke invalshoeken om
een sekte te definiëren. Sociologisch gezien is een
sektarische groep volgens haar een beweging die
volgzaam is ten opzichte van een leider die beweert
waarheid en redding in pacht te hebben. De hele
beweging behartigt de belangen van de goeroe en zijn
naaste medewerkers. Buiten de groep kan niet om
bijstand worden verzocht.
Op juridisch vlak is een sekte een beweging dieop
grond van een basisbeginsel of de vrijheid van hande-
len alle andere wetten schendt (de wetten van het
federale België, de rechten van de mens, de rechten
van het kind, de internationale overeenkomsten, ...)
O Rik Devillé, Het Werk. Een katholieke sekte? Van Hale-
wyck, Leuven, 1996.
-313/7-95/96
[122]
L'intervenante attire aussi rattention sur Ie fait
qu'aux Etats-U nis, les mots « secte » et « culte » ont
unesignification différente qu 'en Europe.
E Me évoque ensuite la notion de «changement
forcé d'opinion » (brainwashing), qui se fait en trois
phases :
— Ie plan physique : l'individu adulte ou mineur
d'age est coupé de son environnement, de son habi-
tat, desescoutumes, ainsi quedesafamilleetdeses
amis. Ces pratiques visent la déstabilisation de l'in-
dividu;
— la phase affective : l'adepte est coupé de son
milieu familial, de son travail et de ses amis. Les
I lens Ie rattachant a son passé sont brisés. Toutefois,
de l'affection et de la gentillesse lui sont donnés au
sein du groupe;
— la phase intellectuelle : par un endoctrine-
ment, il faut faire oublier a l'adepte toutes les théo-
ries précédentes et lui inculquer lesthéoriesdu mar-
ché.
Dans pareil état, l'individu en arrivea perdreson
autonomie, voire sa capacité juridique. II s'en suit
alors parfois des emprunts, des mariages, des divor-
ces, des adoptions et des ventes forcés.
A titred'exemple, MmeNyssens renvoieauxjuge-
ments intervenusdans l'affaire Melchior (Bruxelles,
Mons et Paris), ainsi que dans l'affaire Ecoovie. E Me
évoque aussi des précédents concernant l'Ange Al-
bert, Ecoovie, Ie Patriarche, l'affaire Yarden, Bhag-
wan Shree Rajneesh ou encore Moon.
A cette occasion, plusieurs probièmes ont étéabor-
dés :
— Ie droit de garde et de visite des enfants;
— la définition de la notion de «tiers intéresse»
au regard de la lol de 1921 (uneA.S.B.L. nepouvant
actuellement pas demander la dissol ution d'une
autre);
— lerenversementdela chargedela preuvedans
des dossiers pénaux ou fiscaux;
— la captation d'héritages doleux;
— I'octroi decertains prêts par les banques;
— la reconnaissance des diplómes, surtout dans
ledomaine médical;
— Ie probième du vice de consentiment dans cer-
tains actes.
Pour ce qui concerne Ie changement forcé d'opi-
nion, l'oratrice renvoiea la législation américaineet
pi us précisément a la Guardianstiip Bill.Aux termes
decelle-ci, si l'entourage d'une personne entree dans
un groupe con state la dépersonalisation decelle-ci, il
a ledroit desaisir letribunal, qui peut décider d'une
prisededistanceaveclegroupeou d'un recours a des
specialistes ou a unefamilled'accueil.
A eet égard, MmeNyssensestimequ'M nefaut pas
légiférer a l'égard desgroupessectaires mals surtout
De spreekster vestigt tevens de aandacht op het
feit dat de begrippen «sekte» en «cultus» in de
Verenigde Staten een andere invulling krijgen dan
bij ons.
Voorts heeft ze het over « hersenspoeling », die in
driefasen verloopt :
— lichamelijk : het volwassen of minderjarige in-
dividu verliest elk contact met zijn milieu, zijn woon-
plaats, zijn gewoontes, maar ook met zijn gezin en
zijn vrienden; dergelijke praktijken beogen de desta-
bilisering van het individu;
— affectief: de betrokkene verliest alle contact
met zijn gezin, zijn werkkring en zijn vrienden; alle
banden met zijn verleden worden doorgeknipt, maar
binnen de groep krijgt hij affectie en vriendschap;
— intellectueel : het sektelid wordt geïndoctri-
neerd om alle vorige theorieën uit te wissen en hij
krijgt de marktmechanismen ingeprent.
Het individu dreigt in een dergelijk geval zijn
autonomie en zelfs zijn juridische bekwaamheid te
verliezen. Een en ander leidt soms tot leningen, hu-
welijken, echtscheidingen, adopties en gedwongen
verkopen.
Mevrouw Nyssens verwijst in dat verband naar de
vonnissen in de zaak-M eichior (Brussel, Bergen en
Parijs) en in dezaak-Ecoovie, alsmede naar de prece-
denten rond de zaak-Engel Albert, Ecoovie, de Pa-
triarch, de zaak-Yarden, Bhagwan Shree Rajneesh of
Moon.
Ter zake rezen tal van knelpunten :
— het hoede- en bezoekrecht van de kinderen;
— de definitie van het begrip «belanghebbende
derde» in het licht van de wet van 1921 (op dit
ogenblik kan een v.z.w. immers niet om de ontbin-
ding van een andere v.z.w. verzoeken);
— deomkeringvan de bewijslast in strafrechtelij-
ke of fiscale dossiers;
— deerfenisbelaging;
— de toekenning door de banken van sommige
leningen;
— deerkenning van diploma's, vooral in de medi-
sche sector;
— het vraagstuk van het gebrek aan instemming
in bepaalde overeenkomsten.
De spreekster verwijst inzake hersenspoeling
naar de Amerikaanse wetgeving en meer bepaald
naar de Guardianstiip BUI. Deze bepaalt dat het
gerecht kan worden ingeschakeld als de omgeving
van een persoon die tot een beweging is toegetreden,
tot de vaststel I i ng komt dat de betrokkene het si acht-
offer van depersonalisering wordt. Het gerecht kan
dan nauwe contacten met diebeweging verbieden, de
hulp van deskundigen inroepen of een opvanggezin
inschakelen.
Mevrouw Nyssens stelt dat in dat verband welis-
waar niet wetgevend moet worden opgetreden tegen
[123]
313 / 7 - 95 / 96
faire disposen les individus et les families d'un arse-
nal demoyensjuridiquesd'aidea différents niveaux.
Ellejuge utileque les personnes concernées inter-
pellent a la fois les parlementaires et les conseils
communaux et provinciaux.
L'intervenantefournitensuiteunelistedecritères
pouvant mener a rdentification d'un phénomènesec-
taire. Elleaétéétabliepour un congres tenua Barce-
I oneen 1987 :
— non-déclaration de l'identité du groupe;
— recours intensif a la psychologie individuelle
et/ou de groupe;
— manipulation detextes sacrés ou autres;
— prédominancedu politiqueet del'économique;
— prédominancederémotionnel sur lerationnel;
— acculturation ou «inculturation »;
— instauration systématique du manichéisme,
du synchrétisme, de la gnose, dufondamentalismeet
de rintégrisme;
— structuretotalitairea vocation internationale;
— utilisation du changement forcéd'opinion;
— impossibilitémoraleet intellectuelledequitter
Ie groupe;
— critiquenon objectivede la réali té sociale;
— utilisation du pouvoir «charismatique »du lea-
der OU de son équipe a son profit sur ses adeptes;
— compromission des autorités civiles et/ou reli-
gieuses en vued'unecrédibilité populaire.
Mme Nyssens propose que soit formé un bureau
d'études scientifiques sur Ie phénomène. II serait
basé sur les principes de la dignitéde l'hommeet du
progrès de l'humanité, principes que ces groupe-
ments font reculer et rétrograder (base: lol d'octo-
bre 1919).
E n réponse a une question en ce sens, M me Nys-
sens indique que l'ADIF a été fondé en 1976 a la
demande de personnes, après Ie proces Melchior. II
s'agitd'uneA.S.B.L. qui neregoit pasdesubventions
(qu'elle ne demande d'ailleurs pas) et qui fonctionne
avec de petites cotisations des membres.
Dans ses statuts, il eststipuléqu'ellea pourobjec-
tif de défendre la dignité de l'homme. L'association
est en contact informel avec toutes les associations
homologues de TUnion européenne et aussi avec les
Etats-Unis. E Me ne fait pas partie de la FECRIS
(Fédération européenne des centres de recherche et
d'information sur Ie sectarisme) pour des raisons de
logistiquejuridique.
A titre personnel, M me Nyssens se défend d'être
antisectes ou de les défendre. Au contraire, elle dé-
clare défendre la libertédeculte, deconscience, d'as-
sociation et d'enseignement. Cependant, ce n'est pas
sektarische bewegingen; de individuen en de gezinnen
moeten evenwel voldoendejuridische hulpmiddelen op
verschillende niveaus ter beschikking worden gesteld.
Volgens haar moeten de betrokkenen tegelijk op
de parlementsleden, de gemeenteraden en de provin-
cieraden inwerken.
Vervolgens behandelt de spreekster een aantal
criteria die een sektarische beweging als dusdanig
kunnen identificeren (deze lijst werd opgesteld met
het oog op een congres dat in 1987 in Barcelona is
doorgegaan) :
— niet-bekendmaking van de identiteit van de
beweging;
— intensieve psychologische benadering van het
individu en/of de hele groep;
— gebruik van gewijde en andere teksten;
— voorrang aan politieke en economische aspec-
ten;
— overschaduwing van het rationele door het
emotionele;
— acculturatieof inculturatie;
— systematische terugval op manichéisme, syn-
cretisme, gnosis, fundamentalisme en integrisme;
— totalitaire structuren, met internationale ver-
takkingen;
— hersenspoeling;
— onoverkomelijke morele en intellectuele be-
lemmeringen om de beweging te verlaten;
— ni et-objectieve kritische benadering van de so-
ciale werkelijkheid;
— aanwending van de charismatische capacitei-
ten van de goeroe of zijn ploeg om de volgelingen in
hun belang te doen handelen;
— compromittering van de burgerlijke en /of reli-
gieuze overheden om aan credibiliteit te winnen.
M evrouw N yssens stelt voor om i nzake sekten een
wetenschappelijk centrum op te richten. Dit centrum
zou uitgaan van de principes van de menselijke
waardigheid en de vooruitgang van de mensheid,
precies die principes die in dergelijke bewegingen
worden beknot en gefnuikt (basis: wet van okto-
ber 1919).
Als antwoord op een vraag in die zin, stipt me-
vrouw Nyssens aan dat de ADI F op verzoek van een
aantal mensen werd opgericht in 1976, na het proces-
Melchior. Het is een v.z.w. die geen subsidies ont-
vangt (dev.z.w. wil overigens geen subsidies) en die
dank zij kleine ledenbijdragen kan functioneren.
Luidens haar statuten heeft de v.z.w. tot doel de
menselijke waardigheid te verdedigen. De vereni-
ging onderhoudt informel e contacten met alle soort-
gelijke verenigingen in de Europese Unie en de VS.
Dev.z.w. is om juridisch-logistieke redenen niet aan-
gesloten bij FECRIS (6e Fédération eurcpéennedes
centres de recherche et d'information sur Ie sectaris-
me.
Zelf huldigt mevrouw Nyssens geen anti-sektari-
sche standpunten, ze verdedigt ze evenmin. De vrij-
heid van godsdienst, meningsuiting, vereniging en
onderwijs zijn haar integendeel heilig. Een dergelij-
-313/7-95/96
[124]
au nom d'une tel Ie tolérance que l'on peut accepten
des violationsdela loi.Toutefois, el Ie est hcstilea la
« déprogrammation », visant a instaurer une norma-
I isation après un passage dans ces sectes.
Pour Ie reste, rintervenant déclare pouvoir trou-
ver des témoins pouvant attesten de la dangercsitéde
Shri Mataji, (Sahaya Yoga), de Moon, de Sükyó Ma-
hikari, dela Sokka Gakkai etderEglisedeScientolo-
gie. Cependant, II faut pouvoir convaincre les gens de
venir témoigner, ce qui n'est pas aisé.
Par ailleurs, Mme Nyssens confirme avoir pris
contact avec la direction d'un hotel oü devait setenir
une réunion en présence de Shri Mataji. Les gens
pensent parfois, en effet, qu'une conférence est vala-
ble par Ie seul fait qu'elle se tient dans un grand
hotel. Après ce contact, I 'hotel a renonce a ce que la
conférence se tl enne. Cette démarche a d'ailleurs été
entamée a la demande de parents concernés.
Enfin, l'oratriceindiquene pas avoir fait l'objet de
plaintes en diffamation mals d'en avoir été menacée
par plusieurs groupements.
2. Audition de Mme M. Degrieck, sociologue
de la « Vereniging ter verdediging van persoon
&ri gezin »(VVPG)
L'association a été constituée en 1976 en tant que
groupe d'entraide, qui a donné naissance en 1983 a
uneassociation pluraliste, la «Vereniging ter verde-
diging van persoon en gezin » (WPG), un centre de
consultation semi-professionnel en matière de sec-
tes.
L'association poursuit 4 activités :
1. fournir des informations (aux personnes, aux
associations, a la presse, ...);
2. fairede la prévention (exposés dans les associa-
tions soci O-CU Itu rel les, une brochure d'information
est misea la disposition des enseignants);
3. recueillir de la documentation et la traiter (par
Ie biais d'anciens membres, des revues, des livres,
des journaux, de cassettes et de vidéos);
4. dispenser de l'aide (avis et accompagnement
d'environ 1 000 families et personnes depuis 1983).
C'est surtout cette quatrième activité qui mérite
d'être commentée plus longuement.
Depuis les années septante, lorsque c'étaient sur-
tout des jeunes de 16-17 ans qui devenaient membres
de mouvements sectaires, Ie probième des sectes a
évolué. Lesjeunes ne constituent certainement plus
Ie groupe Ie plus important parmi les membres des
sectes.
Dans les années septante, des sectes comme les
EnfantsdeDieuou l'Association pour l'unificationdu
christianisme mondial (Moon), caractérisées par
l'idéalisme, l'amour et l'esprit de solidarité, atti-
raient les jeunes qui y vivaient souvent en commu-
nauté. A la fin des années septante, l'accent était
davantage mis sur Ie développement du «Mol »
ke verdraagzaamheid mager evenwel niet toe leiden
dat schendingen van de wet worden getolereerd. De
spreekster verzet zich echter tegen deprogramme-
ring, die ex-sekteleden na hun verblijf in een sekte
opnieuw wil « normaliseren ».
Voor het overige verklaart de spreekster dat zij
mensen kan vinden die getuigenis kunnen afleggen
over het gevaar dat uitgaat van Shri M ataji (Sahaya
Yoga), Moon, Sükyó Mahikari, Sokka Gakkai en de
Scientology-kerk. Toch moeten ze ervan overtuigd
worden ook de stap te zetten om te getuigen, wat
geen gemakkelijke opdracht is.
M evrouw Nyssens verklaart ook contact te hebben
opgenomen met de directie van een hotel waar een
bijeenkomst met Shri Mataji gepland was. Soms
gaan geïnteresseerden er immers van uit dat een
voordracht achtbaar is, alleen al door het feit dat het
gebeuren in een respectabel hotel doorgaat. Na dat
contact heeft de directie geweigerd dat de voordracht
zou doorgaan. Die stap werd overigens gezet op ver-
zoek van de betrokken ouders.
Tot slot verklaart de spreekster dat tegen haar nog
geen klachten wegens eerroof werden ingediend, maar
dat ze al door meerdere bewegingen werd bedreigd.
2. Hoorzitting met Mevr. M. Degrieck, socio-
loge van de «Vereniging ter verdediging van
persoon en gezin »(VVPG)
De vereniging werd als een zelfhulpgroep opge-
richt in 1976. Daaruit groeide in 1983 een pluralisti-
sche organisatie, met name de «Vereniging ter ver-
dediging van persoon en gezin » (WPG), een
semi -professioneel consultatiecentrum in verband
met sekten.
De vereniging heeft 4 activiteiten :
1. informatie verstrekken (aan personen, vereni-
gingen, pers);
2. preventief werken (voordrachten in soci aal -cul-
turele verenigingen, ten behoeve van de leerkrach-
ten is een informatiepakket beschikbaar);
3. verzamelen en verwerken van documentatie
(via ex-leden, tijdschriften, boeken, kranten, video's
en cassettes);
4. hulpverlening (advies en begeleiding van
+ 1 000 families en personen sedert 1983).
Vooral deze vierde activiteit verdient nadere toe-
lichting.
Sedert de ja ren zeventig, toen vooral jongeren van
16-17jaar zich aansloten bij sektarische bewegingen,
is het probleem van de sekten geëvolueerd. De jonge-
ren vormen nu zeker niet meer de grootste groep die
tot de sekten toetreedt.
In de jaren zeventig waren sekten als Kinderen
van God of de Verenigingskerk, getypeerd door idea-
lisme, liefdeen gemeenschapszin, aantrekkelijk voor
jongeren die er dikwijls in communeverband samen-
leefden. Bij het einde van de jaren zeventig werd
meer het accent gelegd op de ontwikkeling van het
« I k » (Scientology, Baghwan) en werden vooral twin-
[125]
313 / 7 - 95 / 96
(Scientologie, Baghwan) et les sectes s'adressaient
surtout a la génération des vingt et trente ans. II
était beaucoup moins frequent de vivre en commu-
nauté.
A lafindesannéesquatre-vingtestapparu Ie New
Age, qui a également produit des groupes sectaires.
De petits groupes bibliques fondamentalistes ont
également du succes. L'age moyen des adeptes aug-
mente. C'est la génération des trente-quarante ans
qui devient membre.
Dans lesannées nonante, cesont surtout les grou-
pes qui prédisent la fin du monde (a l'approche de
l'an 2000) qui ont assez bien de succes, ainsi que les
petits groupements (essentiellement de petits grou-
pes thérapeutiques).
Le résultat final est un mélange bigarré de sectes
et de probièmes complexes. J adis, c'était surtout des
parentsqui demandaientdel'aide; a l'heureactuelle,
ce sont plutót des partenaires, des enfants, des
grands-parents, etc.
Eu égard a la nature de l'association et de l'aide
qu'elle fournit, les tableaux statistiques reproduits
ci-après ne sont pas complets et ne concernent que
les personnes qui ont fait appel a l'association.
Les données se rapportent a la période allant de
1990 a fin 1995 et concernent 530 families et
601 membres de sectes.
TABLEAU 1
Relation plaignant-membre (N =530)
tigers en dertigers aangesproken. Er werd veel min-
der in commune gewoond.
Bij het einde van de jaren tachtig was er de op-
komst van de New Age die ook zijn sektarische groe-
pen voortbrengt. Ook kleine fundamentalistische
Bijbelgroepen kennen succes. De leeftijd van de le-
den stijgt. Dertigers en veertigers sluiten zich aan.
In de jaren negentig blijken de groepen die het
einde der tijden (bij nadering van het jaar 2000)
voorspellen vrij succesvol en ook kleine groeperingen
(vooral kleine therapeutische groepen).
Het eindresultaat is een bonte mengel ing van sek-
ten en complexe problemen. Vroeger kwamen vooral
ouders voor hulp, nu zijn het veeleer ook partners,
kinderen, grootouders, enz.
Hierna volgen een aantal statistische tabellen die
door de aard van de vereniging en van de hulpverle-
ning niet volledig zijn en die enkel betrekking heb-
ben op diegenen die op de vereniging een beroep
hebben gedaan.
De gegevens hebben betrekking op de periode van
1990 tot einde 1995 en betreffen 530 families en
601 sekteleden.
TABEL 1
Relatie aanbrenger -lid (N =530)
parent/beau-parent
membre en proieau doute/ancien membre .
partenaire
ami/amie
frère/soeur/beau-frère/belle-soeur
assistant autreorganisation
fils/fille/beau-fils/belle-fille
tante/ond^neveu/nièce
non mentionné
total
143
27 %
99
18,7%
90
17 %
82
15,5%
53
10 %
30
5,7%
16
3 %
8
1,5%
9
1,6%
ouder/schoonouder.
twijfelend sektelid/ex-lid.
partner.
vriend/vriendin.
broer/zus/schoonbroer/schoonzus.
hulpverlener andereorganisatie.
zoon/dochter/schoonzoon/schoondochter.
tant^oom/neef/ni cht.
niet gemeld.
530
100 %
totaal.
Qui vient se plaindre ? 1 1 ressort des données que
les membres de sectes en prol e au doutefont égale-
ment appel a l'association. C'est une évolution tres
positive. Le fait que d'autres personnes, en dehors
des parents, considèrent également l'appartenancea
une secte comme problématique et s'i nquiètent mon-
trequel'on nepeut réduireceprobièmeau refus des
parents d'accepter que leur enfant choisisse une voie
qui ne répond pas a leurs attentes, comme le preten-
dent certaines théories.
Wie brengt het probleem aan ? Uit de gegevens
blijkt dat ook het twijfelend sektelid zelf een beroep
doet op de vereniging. Dit is een zeer positieve evolu-
tie. Het feit dat ook andere personen, buiten de
ouders, het lidmaatschap van een sekte als proble-
matisch aanvoelen en verontrust zijn, wijst erop dat
het probleem niet kan worden teruggebracht tot
ouders die niet zouden aanvaarden dat hun kind een
weg kiest buiten hun verwachtingspatroon zoals
sommigen theorieën beweren.
-313/7-95/96
[126]
TABLEAU 2
TABEL 2
Maniere d'entrer en contact avec la WPG (N =530)
Hoe is men i n contact gelcomen met de WPG ? (N = 530)
médias
207
119
76
128
39 %
22,5%
14,4%
24,1%
media.
autresorganisationsd'aide
la WPG même (exposés-bourses)
non mentionné
andere hulpverlenende organisaties.
WPG zelf (voordrachten, beurzen),
niet gemeld.
total
530
100 %
totaal.
Depuis que ce probième est plus médiatisé, c'est
Sedert het probleem meer in de media komt scoort
cette categorie qui est devenue la plus importante.
Auparavant, c'étaient les «autres organisations
d'aide».
deze categorie het hoogst, vroeger waren dat « ande-
re hulpverlenende organisaties ».
TABLEAU 3
TABEL 3
Domicile plaignant (N =530)
Woonplaats aanbrenger (N =530)
Anvers
F landre occidentale
F landre oriëntale
Brabant
Limbourg
étranger
non mentionné
146
86
72
70
33
10
113
27,5%
16,2%
13,6%
13,2%
6,2%
1,9%
21,4%
Antwerpen.
West-Vlaander en.
Oost-Vlaander en.
Brabant.
Limburg,
buitenland,
niet gemeld.
total
530
100 %
totaal.
L e bureau de l'association se trouve a Anvers, ce
Het kantoor van de vereniging is in Antwerpen
qui explique Ie nombre sensiblement plus élevé de
gevestigd, dit is de oorzaak van het overwicht van
plaignants provenant de cette province, bien que
l'association devienne, chaqueannée, de plus en plus
connue en dehors d'Anvers.
aanbrengers uit deze provincie, al neemt de bekend-
heid buiten Antwerpen van jaar tot jaar toe.
II n'est donc pas exact qu'il y a plus de sectes
implantées a Anvers.
Het klopt dus niet dat meer sekten in Antwerpen
zouden gevestigd zijn.
TABLEAU 4
TABEL 4
Sexe(N =601)
Geslacht (N =601)
femme
homme
non mentionné
327
256
18
54,4%
42,6%
3 %
vrouw.
man.
ni et-gemeld.
total
601
100 %
totaal.
II s'agit en l'occurrence des personnes qui font
appel a l'association, et non de la composition de la
population des sectes.
H et gaat hier om de personen die een beroep doen
op de vereniging, en dus niet om de samenstelling
van de populatie van de sekten.
II faut noter que Ie pourcentage de f e
mente chaque année.
nmes aug-
Wel is c
jaarlijks st
)pmerkelijk dat het percentage vrouwen
ijgt-
[127]
313 / 7 - 95 / 96
TABLEAU 5
Etatcivil lorsadhésion (N =601)
TABEL 5
Burgerlijke staat bij toetreding (N =601)
marie
célibataire
divorcé
veuf/veuve
non mentionné .
total
Le pourcentage élevé de personnes mariées au
moment de l'adhésion prouve qu'il ne s'agit pas en
l'occurrenced'un probièmelimitéauxjeunes. Dans la
categorie des célibataires, il y a également beaucoup
de cohabitants ou de personnes ayant une relation
durable.
TABLEAU 6
Groupes a propos desquels la WPG a été contacté
entre 1990 et 1995 (N = 601)
43,8%
31,1%
4,2%
1,5%
19,4%
gehuwd,
ongehuwd,
gescheiden,
weduwe/weduwnaar,
niet gemeid.
100 %
totaai.
Het hoge percentage gehuwden bij toetreding be-
wijst de stelling dat het hier niet om een louter
jongeren probleem gaat. I n de categorie ongehuwden
zijn er ook heel wat personen die samenwonen of een
duurzame relatie hebben.
TABEL 6
Groepen waarover WPG gecontacteerd werd
vanaf 1990 tot en met 1995 (N =601)
TémoinsdeJ éhovah
Groupes évangéliques
Scientologie
SükyóMahikari
Iskcon (Krishna)
Sa! Baba
Sahaya Yoga
Ex DeoNascimur
Siddha Shiva Yoga (Ganapati)
L'CEuvre
autres groupes sectaires
autres
total
Ce tableau dolt être considéré proportionnelle-
ment : les Témoins de J éhovah comptent le plus de
membres, l'Eglise de Scientologie a beaucoup moins
de membres, il y a donc proportionnellement plus de
contacts pour l'Eglise de Scientologie que pour les
Témoins dej éhovah.
Les groupements dont on parie plus dans les mé-
dias, comme «rCEuvre », donnentaussi lieu a plus de
contacts. Le tableau n'indiquedoncrien a propos des
mouvements en tant quetels.
Pour quelles raisonsfait-on appel a l'association ?
II y a lieu de distinguer deux groupes de person-
nes : les anciens adeptes des sectes et les families :
a) Les anciens adeptes de sectes peuvent êtrecon-
frontés a un certain nombrede probièmes. La WPG
estime néanmoins qu'il n'existe pas a proprement
parier de «syndrome post-cult», même si certains
probièmes peuvent effectivement surgir en fonction
de la personnalité, de l'intensité et de la durée de
l'appartenance, du typedegroupe, des relations avec
le monde extérieur, ... :
19 %
J ehova 's getuigen.
9,8%
Evangelische groepen.
9,8%
Scientology.
3,7%
SükyóMahikari.
3 %
Iskcon (Krishna).
3 %
Sai Baba.
2,8%
Sahaya Yoga.
2,7%
Ex DeoNascimur.
2 %
Siddha Shiva Yoga (Ganapati
2 %
Het Werk.
25,2%
andere sektaire groepen.
17 %
andere.
100 %
totaal.
Deze tabel moet proportioneel worden bekeken :
de Getuigen van J ehova hebben het grootste aantal
leden. Scientology heeft veel minder leden, proportio-
neel zijn er dus meer contacten in verband met de
Scientologychurch dan voor deGetuigen van J ehova.
Ook groeperingen die meer in de media komen,
zoals « Het Werk » geven meer aanleiding tot oproe-
pen. De tabel zegt dus niets over de bewegingen als
dusdanig.
Waarom doet men een beroep op de vereniging ?
Twee groepen kunnen worden onderscheiden : de
ex-sekteleden en de families :
a) De ex-sekteleden kunnen met een aantal pro-
blemen kampen. De WPG is echter wel van mening
dat er niet zoiets bestaat als een «post-cult syn-
droom » maar dat er zich wel een aantal problemen
kunnen vertonen, afhankelijk van de persoonlijk-
heid, de intensiteit en duurtijd van het lidmaat-
schap, het soort groep, de relaties met de buitenwe-
reld, ... :
-313/7-95/96
[128]
- sentiment de vide, d'inutilité et de perte (lié a
des états dépressifs, des difficultés deconcentration);
- sentiment deculpabilitétant en raison de l'ap-
partenance a la secte en général, du recrutement
d'autres adeptes, de cincses qui ont ou n'ont pas été
faites tant au sein de la secte qu'a l'égard de son
entourage direct;
- sentiment de colère a rencontre du chef et du
groupe. Par exemple, colère pour avoir été trompé
par une Information tropvague au moment de « l'ad-
hésion »;
- sentiment d'isolement, l'entourage ne compre-
nant pas ce que l'ex-adepte a vécu;
- sentiment de méfiance a rencontre d'organisa-
tions, de situations de groupe par crainte d'être a
nouveau manipulé;
- méfiance également par rapport a ses propres
capacités;
- sentiment de crainte que les prédictionsannon-
cées par Ie groupe en cas de départ se produisent
effect ivement. Peur également que les prédictions
(par exemple la fi n des temps) nese réal isent et qu'en
tant qu'ancien membre on ne figure pas parmi les
élus;
- manichéisme;
- difficultés de prendre des décisions;
- perte fi na nel ére.
L 'ensemble de ces probièmes ne se posent pas a
tous les anciens membres et ne se posent pas avec la
même acuité. La plu part des probièmes surviennent
au cours des premières semaines ou des premiers
mois.
b) Les families des membres de sectes sont con-
frontées a d'autres probièmes :
- relachement des relations familiales;
- application d'autres normes.
1 1 peut s'agi r de I 'écoute d'une certai ne musique; de
la lecturede livres, de l'absorption de médicaments,
del'alimentation, dela maniere de vivre sa sexualité,
de la célébration defêtes, etc;
- probièmes de communication. Ces probièmes
sont notamment dus a une autre maniere de penser
(pensee manichéenne) exduant toute critique. Les
membres de la familie pergoivent aussi souvent les
conversations comme une pression visant a les enró-
ler;
- une autre maniere de vivre son «temps libre».
Les membres de sectes consacrent une partie im-
portante de leur temps libre au groupe, et ce, tant a
l'extérieur (rassemblements, réunions, voyages a
l'étranger) que chez eux (s'isoler pour méditer, s'ab-
sorber dans la littératuredu mouvement).
En d'autres termes, les families peuvent se retrou-
ver isolées socialement. II n'y a tres souvent plus
d'activités familiales (excursions, visites chez les
amis— les amis neviennent souvent plus non plus
étant donné qu'ils en ont assez de toujours devoir
écouter la même litanie — hobbies, vacances). II
arriveaussi quel'on modifiesonemploi de temps, par
- gevoel van leegte, doelloosheid en verlies (ge-
koppeld aan depressies, concentratiemoei lijkheden);
- schuldgevoel zowel wegens lidmaatschap in het
algemeen, wegens het rekruteren van anderen, we-
gens zaken die men daar gedaan heeft of niet gedaan
heeft als ten opzichte van de directe omgeving;
- gevoel van boosheid ten opzichte van de leider
en degroep. Bijvoorbeeld ishetex-lid boos op zichzelf
omdat hij zich misleid voelt door te vage informatie
bij zijn intrede;
- gevoel van isolement daar de omgeving niet
begrijpt wat het ex-sektelid heeft meegemaakt;
- gevoel van wantrouwen ten opzichte van orga-
nisaties, groepssituaties uit vrees opnieuw gemani-
puleerd te worden;
- ook wantrouwen ten opzichte van eigen moge-
lijkheden;
- gevoel van angst dat wat degroep zegt dat er zal
gebeuren bij het verlaten van de groep, ook zal ge-
beuren. Ook schrik dat de voorspellingen (bijvoor-
beeld eindtijd) zullen uitkomen en dat je als ex-lid
niet bij de uitverkorenen zult behoren;
- wit-zwart denken;
- moeilijkheden om beslissingen te nemen;
- financieel verlies.
Deze problemen treden niet allen bij iedereen op
en ook niet bij iedereen in even hevige mate. De
meeste problemen treden op de eerste weken tot
maanden.
b) De families van de sekteleden ervaren andere
problemen :
- het verwaarlozen van de familierelaties;
- het hanteren van andere normen.
Dit kan zowel gaan over het beluisteren van be-
paalde muziek, het lezen van boeken, het gebruik
van geneesmiddelen, de voeding, de beleving van de
seksualiteit, het vieren van feesten enz.;
- communicatieproblemen. Deze problemen wor-
den onder andere veroorzaakt door het anders den-
ken (wit-zwart denken) waarbij kritiek wordt uitge-
sloten. Gesprekken worden door de gezinsleden ook
dikwijls ervaren als een druk om ook lid te worden
van degroep;
- het anders beleven van de «vrije tijd ».
Sekteleden kunnen nogal wat van hun vrije tijd
besteden aan de groep. Dit kan zowel buitenshuis
(bijeenkomsten, vergaderingen, buitenlandse
trips, ...) als thuis (zich afzonderen om te mediteren,
het zich verder verdiepen in de literatuur van de
beweging).
Met andere woorden, de gezinnen kunnen in een
sociaal isolement komen te staan. Samen iets doen
als gezin wordt dikwijls onmogelijk (uitstapjes,
vrienden bezoeken — vrienden blijven ook dikwijls
weg omdat ze het beu worden steeds naar hetzelfde
te moeten luisteren — hobby's, vakantie). Ook detijd
in het algemeen kan anders worden besteed (bijvoor-
[129]
313 / 7 - 95 / 96
exemple, on se léve tres tot pour pouvoirfairetous les
exercices avant d'aller au travail;
- dans un certain nombre de cas, Ie temps que
l'adepte consacre au groupe peut être si important
qu'il abandonne son travail ou, s'il est encore aux
études, qu'il négligecelles-ci. Les journées de travail
au sein du mouvement peuvent atteindre 15 ou
16 heures;
- tensions autour des enfants deviennent souvent
l'objetdediscussions. Lemembredelasectesouhaite
que les enfants adoptent son mode de pensee, tandis
que son partenaire ne Ie souhaite pas. Chez les en-
fants, ces tensions peuvent setraduire par des cau-
chemars, du désarroi et une attitude renfermée.
Dans quelques cas, les enfants sont changés d'école
ou même envoyés a l'étranger;
- modifications de la personnalité : une personne
qui était charmante et aimable peut adopter un com-
portement extrêmement dur et une personne qui
était sociable, active dans la société, s'enferme dans
sa chambre et ne s'occupe plus que du groupe;
- il arriveégalement que l'adepte utiliseson bud-
get différemment et/ou qu'il prenne des risques fi-
nanciers en empruntant de l'argent.
3. M. L. De Droogh, vice-président de la
« Vereniging ter verdediging van persoon en ge-
zin »
L es sectes j ou i ssent en pr i nci pe de I a même I i berté
dereligion que d'a utres courants religieux, égliseset
groupes philosophiques. Elles jouissent de la li berté
d'association.
L'Etat dolt en principe adopter une position de
neutral ité. Dans certains cas, on esttoutefois parfois
trop réticent, tandis que dans d'autres, on intervient
trop vite.
Un groupe religieux nepeut bénéficier d'un statut
d'exception a l'égard de la justice: la connotation
religieusene peut constituer uneentravea uneinter-
vention.
L'individu n'est pas tenu par l'obligation de neu-
tralitéqu'a l'Etatet peut doncformuler descritiques
a l'égard des sectes.
D'autrepart, c'estprécisément l'obligation de neu-
tral ité des pouvoirs publics qui dolt les inciter a se
prononcer et a fournir des informations sur les sec-
tes. L'Etat de droit pluraliste dolt empêcher que
différents groupes qui pretendent détenir la vérité,
mals qui ne peuvent en apporter la preuve, n'acquiè-
rent u ne trop grandeinfluence dans la société.
II incombeaux organisations philosophiques, aux
églises aux organisations religieuses, aux associa-
tions laïques et aux mouvements sociaux deformuler
des critiques a rencontre des sectes qui pretendent
détenir la vérité exdusive sur Ie plan religieux. Une
tel leaffi rmation est en effet contrai re a notre éthique
démocratique.
beeld zeer vroeg opstaan om nog alle oefeningen te
kunnen doen vooraleer naar het werk te vertrekken);
- in een aantal gevallen kan het besteden van zijn
tijd aan de groep zo ver gaan dat men zijn werk
opgeeft of indien men nog studeert, zijn studies ver-
waarloost. Werkdagen binnen de beweging van 15 of
16 uur kunnen voorkomen;
- spanningen rond de kinderen. Vaak ontstaat
een tweestrijd rond de kinderen. Het sektelid wenst
dat de kinderen zijn denken volgen, zijn partner
wenst dit niet. Deze spanningen kunnen zich bij de
kinderen vertalen in nachtmerries, verward gevoel,
gesloten overkomen. In enkele gevallen worden de
kinderen van school veranderd of zelfs naar het bui-
tenland gestuurd;
- persoonlijkheidsveranderingen : een persoon
die vroeger lief en vriendelijk was, is nu keihard
geworden of een persoon die vroeger heel sociaal en
actief in de maatschappij was sluit zich nu op zijn
kamer op en houdt zich nog enkel bezig met de groep;
- het anders besteden van het financieel budget
en/of het nemen van financiële risico's door het lenen
van geld.
3. De heer L. De Droogh, ondervoorzitter
van de «Vereniging ter verdediging van per-
soon en gezin »
Sekten hebben in beginsel recht op dezelfde gods-
dienstvrijheid als andere religieuze stromingen, ker-
ken en levensbeschouwelijke groepen. Zij hebben
recht op de vrij held van vereniging.
De Staat dient zich in principe neutraal op te
stellen. In sommige gevallen is men evenwel soms te
terughoudend terwijl in andere dan weer te snel
wordt opgetreden.
Een religieuze groep mag tegenover het gerecht
geen uitzonderingsstatus krijgen : de religieuze con-
notatie mag geen beletsel vormen om op te treden.
Het individu is niet gebonden door de neutral i-
teitsplicht van de Staat en mag dus kritiek uiten op
de sekten.
Anderzijds is het juist de neutral iteitsplicht van
de overheid die haar ertoe moet aanzetten om zich
uit te spreken en informatie te geven over sekten. De
pluralistische rechtstaat moet beletten dat verschil-
lende groepen die pretenderen de waarheid te bezit-
ten maar dit niet kunnen hard maken, maatschappe-
lijk teveel impact krijgen.
Levensbeschouwelijke organisaties, kerken, reli-
gieuze organisaties, vrijzinnige verenigingen en
maatschappelijke bewegingen hebben de verant-
woordelijkheid kritiek te uiten op de sekten die pre-
tenderen de exclusieve waarheid op religieus vlak te
bezitten. Een dergelijke bewering is immers in strijd
met ons democratische ethos.
-313/7-95/96
[130]
De nombreuses sectes commettent en outre des
erreurs morales et juridiques tant au moment de
l'adhésion de nouveaux membres qu'au départ de
membres.
Par analogie avec l'éthique médicale (Ie principe
du consentement libreet informé), les personnes qui
s'affilienta unesectedevraient recevoir des informa-
tions complètes sur la structure de l'organisation et
ses fondements religieuxou philosophiques avant de
prendreunedécision définitive. Au sein desTémoins
de J éhovah et de l'Eglise de Scientologie, par exem-
ple, il y a des membres qui ne sont toujours pas
informés a ce sujet après plusieurs années.
Un autre aspect concerne la portee de l'autorité
parentale. L'intervenant estime que les parents ne
peuvent prendre des décisions qui mettent la vie de
leurs enfants en danger sur la basede leur convicti on
religieuse. Les autorités ont l'obligation éthique et
morale de donner la primauté a la vie des enfants
plutót qu'a la conviction des parents (par exemple, en
cas de transfusion sanguine ou de vaccination). Les
adultesont ledroit defairecechoix pour eux-mêmes
mals pas pour leurs enfants.
Une autre question est cel Ie de savoir si les pa-
rents ont Ie droit d'éduquer leurs enfants dans un
milieu tout a fait coupé des val eurs et des normes de
la société (par exemple les écoles de Sahaya Yoga ou
de Krishna). Letémoin peut difficilement l'accepter
mals comprend que les pouvoirs publics puisssent
difficilement intervenir.
1 1 nefaut pas confondre la tol érance avec l'indiffé-
rence sociale. Nous avons ledevoir moral d'engager
Ie debat avec les sectes, même s'il est particulière-
ment difficile d'avoir un debat fondamental avec el-
les, du fait qu'el les refusent de remettre leur doctri ne
en question.
L'orateur estime que Ie succes des sectes est lié a
l'augmentation croissante de l'indifférence sur Ie
plan moral et philosophique.
La prévention peut consister a inciter les gens a
parier de leurs convictions religieuses et philosophi-
ques.
M. DeDroogh estime en outre que Ie rapport fran-
cais et les documents préparatoires de cette commis-
sion d'enquêtemontrent ladifficultédeformuler une
définition précise de la notion de secte. II est vain
selon lui detenter de résoudre Ie probième des sectes
en formulant une définition dal re et précise de ce
phénomène.
Le rapport frangais constitue un pas important
dans l'élaboration d'une approche pragmatique qui
repose sur un certain nombre de critères. C'est la
bonne methode pour appréhender le phénomène.
L'application de ces critères pragmatiques montre
que si l'ordre rosicrucien, la franc-magonnerie, le
Bahaï, l'Arche et des dizaines de groupements de la
mouvance New Age peuvent être considérés comme
des associations ésotériques, des sociétés secrètes ou
fermées, il nes'agit manifestement pas de sectes.
Certains groupes ont évolué. C'est ainsi que les
Mormons, tels qu'ils se présentent aujourd'hui en
Vele sekten maken bovendien zowel bij in- als
uittrede van leden moreleen juridischefouten.
Naar analogie met de medische ethiek (het begin-
sel van de vrije en geïnformeerde toestemming) zou-
den personen die bij een sekte aansluiten volledige
informatie over de organisatiestructuur en het reli-
gieuze of filosofische grondconcept moeten krijgen
vooraleer hun beslissing te nemen. Bij de Getuigen
van J ehova en de Scientology-kerk bijvoorbeeld zijn
er leden die na jaren daar nog steeds niet over zijn
geïnformeerd.
Een ander aspect is de draagwijdte van de ouder-
lijke macht. Volgens de spreker kunnen ouders niet
op basis van hun religieuze overtuiging beslissingen
nemen die het leven van hun kinderen in gevaar
brengen. De overheid heeft als ethische en morele
plicht het leven van de kinderen boven de overtui-
ging van de ouders te stellen (bijvoorbeeld in geval
van bloedtransfusies of vaccinatie). Volwassenen
hebben het recht op deze keuze voor zichzelf doch
niet voor hun kinderen.
Een andere vraag is of ouders het recht hebben
hun kinderen op te voeden in een sfeer die volledig
buiten de waarden en normen van de maatschappij
ligt (bijvoorbeeld scholen van Sahaya Yoga of Krish-
na). Getuige heeft het daar zeer moeilijk mee, maar
beseft dat de overheid moeilijk kan ingrijpen.
Verdraagzaamheid mag niet worden verward met
morele onverschilligheid. Het is de morele plicht om
met sekten in discussietegaan, al zijn fundamentele
discussies zeer moeilijk omdat zij weigeren hun op-
vattingen in vraag te stellen.
Volgens spreker, staat toenemende morele en le-
vensbeschouwelijke onverschilligheid in verband
met het succes van de sekten.
Preventie kan erin bestaan mensen te stimuleren
om te praten over hun religieuze en levensbeschou-
welijke overtuigingen.
Voorts meent de heer De Droogh dat het Franse
rapport en de voorbereidende stukken van deze on-
derzoekscommissieop de moeilijkheid wijzen om een
preciese definitie te formuleren. Het probleem via
een klare en duidelijkedefinitievan de sekten probe-
ren op te lossen is, volgens hem, een heil loze weg.
Het Franse rapport zet een belangrijke stap naar
een pragmatische benadering, waarbij een aantal
criteria worden gehanteerd. Dit is de juiste manier
van werken. Bij toepassing van deze pragmatische
criteria blijkt dat deRozekruisers, deLoge, deBahaï,
de Ark en tientallen groeperingen binnen New Age
misschien wel esoterische groepen, geheime genoot-
schappen of gesloten groeperingen zijn maar duide-
lijk geen sekten.
Bepaaldegroepen zijn geëvolueerd. Zo zijn deMor-
monen, zoals zij zich nu in België gedragen, geen
[131]
313 / 7 - 95 / 96
Belgique, nepeuvent plusêtrequalifiésdesecte. Des
Mormons pcsent aujourd'hui des questions critiques
sur lesvéritablesfondementsetsourcesdeleur Egli-
se, comme cela s'estfait précédemment dans les Egli-
ses protestanteen catholique.
Baghwan était, dans les années 1970, un groupe-
ment relativement ouvert et s'est transformé en une
communauté sectai re.
L'appellation «secte» ne peut pas être utilisée
comme étiquette. Chaque groupe dolt faire l'objet
d'uneévaluation spécifique. Les sectes peuvent éga-
lement, d'unecertaine maniere, avoir des effets posi-
tifs : sentiment de sécurité et exutoi re pour l'idéalis-
me. Certains se sentent heureux au sein de leur
secte, ce qui ne signifie cependant pas qu'une secte
soit une bonne chose : certains se sentent bien en
prison ou dans un campdeconcentration. Bref, on ne
peut donc pas dóturer définitivement la liste des
sectes. Les critères peuvent être plus ou moins rem-
plis et il y a de nombreux cas limites.
Pour la WPG, les sectes sont des groupes fermés,
caractérisés par unefortecohésion interneet dirigés
par un leader charismatique (hommeou femme) qui
s'attribue souvent une autorité divine. Le groupe
promet toujours a ses adeptes, d'une maniere ou
d'une autre, qu'ils se verront conférer des pouvoirs
extraordinaires, qu'ils deviendront «clear » ou illu-
minés, qu'ils acquerront des caractéristiques divines
OU qu'ils guériront. On n'espère pas le salut dans
l'autre monde mals dans l'immédiat et uniquement
en adhérant a ce groupe.
Les sectes sont des excroissances dogmatiques
dans ledoma Ine religieux.
Mme Eileen Barker, directrice d'un centre britan-
niqued'aideet d'information sur les sectes, (subven-
tionnépar les pouvoirs publics), partdu principequ'il
existe une situation potentiel lement dangereuse
lorsqu'un mouvement se sépare du reste de la socié-
té, lorsquela vision du monde des adeptes dépend de
plus en plus de cel lede la secte et lorsqueceux-ci ne
peuvent plus lire autre chose que la littérature pro-
pree la secte.
Lemouvement définit des limites daireset qui ne
peuvent être remises en question entre I e bien et I e
mal, entre le divin et le satanique (le monde de
pensee « blancou noir »caractéristique). Les leaders
prennent des décisions importantes concernant la vie
des adeptes (par exemple chez Moon, le choix du
conjoint) et s'attribuent des pouvoirs divins.
M. Kranenborg, lespécialistenéerlandaisdes reli-
gions affirmeque les sectes nesont pas dangereuses
mals signale cependant un certain nombre de fac-
teurs derisqueque les pouvoirs publics doivent sur-
veiller : tensions dans les relations, endoctrinement,
instabilité psychique, rupture avec I 'entourage, lea-
der autoritaire, pensee manichéenneet isolement.
Deux facteurs connexes augmentent le risque : la
pensee eschatologique (J onestown, l'Ordre du Tem-
sekte meer te noemen. Binnen deze kerk worden
zoals eerder binnen de protestantseen de katholieke
kerk nu kritischevragen gesteld over de ei gen funda-
menten en bronnen.
Baghwan was in de jaren 1970 een relatief open
groep en evolueerde naar een sektarische leefge-
meenschap.
Het woord sekte kan niet worden gebruikt als
etiket. Over elke groep moet een eigen evaluatie
worden gemaakt. Sekten kunnen in zeker opzicht
ook positieve effecten hebben : geborgenheid, uitweg
voor idealisme. Sommigen voelen er zich gelukkig.
Dit betekent echter niet dat een sekte goed is : som-
migen voelen zich ook goed in degevangenisof in een
concentratiekamp. Kortom, een voor eens en altijd
afgesloten lijst van sekten is dus niet te geven. De
criteria kunnen in meerdereof mindere mate aanwe-
zig zijn, en er zijn veel grensgevallen.
Voor de WPG zijn sekten gesloten, hechte groe-
pen met een charismatische leid(st)er die zichzelf
vaak goddelijk gezag toeschrijft. De groep doet aan
de leden altijd een soort belofte dat ook zij buitenge-
wone vermogens zullen verwerven, « clear » of ver-
licht worden, goddelijke eigenschappen zullen krij-
gen of genezen zullen worden. Deheilsverwachting is
niet voor na dit leven maar voor nu en alleen na
lidmaatschap in deze groep te verwerven.
Sekten zijn dogmatische uitwassen op het reli-
gieuze domein.
Mevrouw Eileen Barker, hoofd van een Brits cen-
trum voor hulpverlening en informatie over sekten
(dat door de overheid wordt gesubsidieerd) gaat er-
van uit dat er een potentieel gevaarlijke situatie is
wanneer een beweging zich afscheidt van de rest van
de samenleving, als de aanhangers voor hun eigen
wereldvisie in toenemende mate afhankelijk worden
van de visie van de sekte, en die geen andere vorm
van lectuur meer mogen hebben dan die van de sek-
te.
De beweging trekt scherpe, niet voor discussie
vatbare grenzen tussen goed en kwaad, tussen god-
del ijk en satanisch (het kenmerkende zwart-wit
denkpatroon). De leiders nemen belangrijke beslis-
singen over het leven van de aanhangers (bijvoor-
beeld Moon : beslissing over huwelijkspartner) en
schrijven zichzelf goddelijke vermogen toe.
De Nederlandse godsdienstwetenschapper Kra-
nenborg beweert dat sekten niet gevaarlijk zijn maar
geeft dan toch een aantal risicofactoren die de over-
heid in het oog moet houden : spanning in relaties,
indoctrinatie, psychische labiliteit, breuk met de om-
geving, een autoritaire leider, wit-zwart denken en
isolement.
Twee bijkomende factoren vergroten het risico:
het einde-tijdden ken (J onestown. Orde van de Zon-
-313/7-95/96
[132]
ple Solaire, David Coresh) et la promesse d'uneaug-
mentation des pouvoirs et des connaissances, non
pas après la mort mals ici-bas.
Dans Ie milieu des sectes, quiconqueest attaché a
l'idéal detoléranceéprouveuneimpression de malai-
se.
La liberté de religion était a la base des droits de
l'homme. On peutsedemander oü sont les limitesde
la tolérance.
Le témoin partage Ie point de vue du professeur
Dobbelaere, selon lequel l'Eglise de Scientologie
constitue, dans un sens plus large, un groupement
religieux, mals que ce n'est pas parce qu'un mouve-
ment est religieux que l'on ne peut poser des ques-
tions a son sujet.
Les pouvoirs pu blies dol vent interven ir au cas oü
la lol est enfreinte. La liberté de religion ne peut
servir a couvrir des pratiques répréhensibles (par
exemple, sur le plan financier, voir l'ouvraged'Alain
Lallemand).
II ressort par ai II eurs du rapport Witteveen que les
sectes disposent decapitaux dont l'origine peut diffi-
cilementêtreconnue. Les autorités doivent vel lier au
respect des lois (fiscales, sociales, etc.) et protéger les
personnes vulnérables et les enfants.
Le témoin plaide en faveur de l'instauration d'un
code d'éthique par le prosélytisme : le prosélytisme
dolt être soumis a un certain nombre de régies, afin
que les nouveaux membres regoivent des informa-
tions correctes. 1 1 estime que les autorités devraient
avoir a l'égard des sectes la même attitude qu'a
regard del 'al cool :bienqu'il nuisea la santé (menta-
le), nous n'optons pas pour sa prohi bition mals nous
proposons d'imposer diverses normes et régies afin
de limiter sa nocivité.
La WPG, qui lutte contre les sectes, ne peut pas
être considérée elle-même comme une secte, contra i-
rement a ce que certains affirment. Le conseil d'ad-
ministration se compose de personnes dont les con-
victions philosophiques sont tres diverses et qui
exercent par ailleurs des activités dans de nombreux
domaines. En outre, l'association prónela plus gran-
de tolérance. II n'existe pas non plus d'organisation
de membres, les gens s'adressent spontanément a
l'association. Celle-ci ne se base pas sur unephiloso-
phiebien définie.
L'association est opposéea la déprogrammation et
l'a déja fait savoir de maniere explicite depuis quel-
ques années.
Cette pratique existe surtout aux E tats-U nis oü la
situation est d'une extreme gravité.
L'association discute effectivement avec des adep-
tes de sectes mals il n'y a ni eniévements ni séques-
trations. Ces entretiens ont généralement lieu a la
demande des fami I les.
Les statistiques sont établies sur la base des entre-
tiens avec les intéresses et en appliquant les critéres
qui peuvent être considérés comme une espèce de
définition de travail. Comme cela a été précisé par
netempel, David Coresh) en de belofte van bijkomen-
de vermogens en inzichten, niet na de dood maar nu.
I n de omgang met sekten krijgt degenediegehecht
is aan het tolerantie-ideaal een onbehaaglijk gevoel.
De godsdienstvrijheid was de basis voor de men-
senrechten. Devraag is : waar zijn degrenzen van de
tolerantie.
Getuige deelt de opvatting van Professor Dobbe-
laere dat in een ruimere zin Scientology een religieu-
ze groepering is, doch het is niet omdat een beweging
religieus is dat er geen vragen over mogen worden
gesteld.
De overheid moet optreden als de wet wordt over-
treden. Godsdienstvrijheid mag geen bescherming
vormen voor laakbare praktijken (bijvoorbeeld op
financieel vlak, zie het boek van Alain Lallemand).
Ook uit het rapport Witteveen blijkt dat sekten
over kapitaal beschikken waarvan de herkomst
moeilijk te achterhalen is. De overheid moet toezien
op de naleving van de wetten (fiscale, sociale enz.) en
moet waken over kwetsbare personen en kinderen.
Getuige pleit voor het invoeren van een ethische
code voor proselitisme : bekeringswerk moet aan een
aantal regels onderworpen worden zodat nieuwe le-
den dejuisteinformatieontvangen. Volgens hem kan
de juiste houding van de overheid tegenover sekten
worden vergeleken met de houding van de overheid
tegenover alcohol : alhoewel slecht voor de (psychi-
sche) gezondheid kiezen wij niet voor het buiten de
wet stellen, maar stellen wij voor allerlei normen en
regels op te leggen om de schadelijkheid ervan te
beperken.
De WPG die zich tegen de sekten keert, kan niet
zelf als een sekte omschreven worden, zoals sommi-
gen beweren. De raad van bestuur is samengesteld
uit personen met zeer uiteenlopende levensbeschou-
wingen en hebben daarnaast activiteiten op tal van
andere domeinen. Bovendien is de vereniging een
grote voorstander van tolerantie. Het is ook geen
ledenorganisatie, de mensen wenden zich spontaan
tot de vereniging. De vereniging steunt niet op een
u i tgewer kte f i I osof i e.
De vereniging is tegenstander van deprogramma-
tieen heeft dit reeds een paar jaar geleden expliciet
in documenten vastgelegd.
Deze praktijk komt vooral voor in de Verenigde
Staten, waar de omstandigheden extremer zijn.
Wel zijn er discussies met sekteleden, doch geen
ontvoeringen of opsluitingen. Soms gebeuren die ge-
sprekken wel op vraag van de fami Me.
De statistieken zijn opgemaakt op basis van ge-
sprekken met de betrokkenen en door het toepassen
van de criteria die kunnen worden beschouwd als een
soort werkdefinitie. Zoals reeds gezegd : het gaat om
[133]
313 / 7 - 95 / 96
ailleurs, il s'agit d'unedéfinition pragmatiquebasée
sur une multitude de critères.
Certains groupes attendent tres longtemps avant
defaireconnaïtre leurs véritables intentions et pré-
parent peu a peu les intéresses a un rituel initiatique
(exemple : rEcoledePhilc6ophie).Toutes les person-
nes contactées ne deviennent pas membres (selon
Eileen Barker, trois personnes sur dix mille devien-
nent membres dans lecasdel'Association pour l'uni-
fication duchristianismemondial). D'autresquittent
la secte après un certain temps. Les personnes qui
s'intègrent totalement a la secte sont les seules qui
connaissent des probièmes. Ce sont les sectes qui
vivent en communautéou qui isolent leurs membres
qui font l'objetdu plus grand nombredeplaintes.
Le «background »social des adeptes diffère assez
fortement selon la secte. Les Témoins de J éhovah
comptent davantagede membres peu instruits, tan-
dis que d'autres groupes, tels queBhagwan, attirent
plutót les Intel lectuels. L'attrait dela pensee dogma-
tiquenes'exerceassurément passeulementa l'égard
des catégories inférieures de la population.
Le fait que le centre alt eu a prendre en charge
601 casen cinqans, tandisquetrèspeud'affairesont
été constatées au niveau des parquets pendant cette
période, s'explique peut-être par lefait que les per-
sonnes qui ressentent un sentiment de malaise con-
cernant leur appartenancea une secte nes'adressent
pas toujours a la justice. On n'est pas convaincu que
l'exploitation psychologique puisse être portee de-
vant les tribunaux.
Un certain nombre d'affaires (divorce, droit de
garde, etc.) sont liées aux sectes mals ne sont pas
enregistrées en tant que telles. Les avocats décon-
seillent parfois a leurs clients de parier de la secte.
Beaucoup souhaitent rester discrets sur leur an-
cienne appartenancea une secte. lis veulent oublier
eet épisode et recommencer une nouvellevie.
J usqu'a présent, les membres de l'association
n'ont pas été vraiment agressés par les sectes dans
leur vie privée. Les discussions sont parfois désa-
gréables mals el les sont importantes.
L'attention consacrée par les médias au phénomè-
ne des sectes et la création d'une commission d'en-
quêteparlementaireont provoquéuneaugmentation
du nombre des demandes d'aide et des demandes
d'information. Les demandes ont littéralement ex-
ploséa la suite d'une émission detélévision.
II nes'agit pasd'un probièmequi ne touche que les
jeunes. Les groupes chrétiens, le dogmatisme de
l'église catholique plaisent, dans une tres grande
majoritédes cas, aux personnes un peu plus agées.
La « philosophie» intéresse apparemment plutót
lesgens unefoisqu'ils ont fait leur entree dans la vie
professionnelle.
Les parents obligent généralement leurs enfants a
devenir membrede la secte.
On racontequedes enfants qui ontsubi unetrans-
fusion sanguine contre le gré de leurs parents sont
rejetés par leur familie, et que si ce n'est pas le cas.
een pragmatische definitie die bestaat uit een veel-
heid van criteria.
Sommige groepen wachten zeer lang vooraleer
hun ware bedoelingen kenbaar te maken en bereiden
geleidelijk de geïnteresseerden voor op een inwij-
dingsritueel (bijvoorbeeld de School voor Filosofie).
Niet alle personen dieworden aangesproken, worden
lid (volgens Eileen Barker 3 op 10 000 voor de Vere-
nigingskerk), anderen gaan na een tijdje weer weg.
Slechts de personen die volledig opgaan in de sekte
krijgen problemen. Het zijn de sekten die in gemeen-
schap leven of die hun leden isoleren die het meeste
aanleiding zijn tot klachten.
Desocialeachtergrond van de sekteled en verschilt
nogal naargelang de groepering. De Getuigen van
J ehova tellen meer lager opgeleide mensen, andere
groepen zoals Bhagwan spreken eerder intellectue-
len aan. De aantrekkingskracht van het dogmatische
denken werkt zeker niet alleen voor de lagere klas-
sen.
H oe het komt dat het centrum met 601 geval len te
maken kreeg in vijf jaar tijd, terwijl in die periode bij
de parketten zeer weinig zaken werden geconsta-
teerd, ligt misschien aan het feit dat wie gevoelens
van onbehagen heeft over een sektelidmaatschap
niet altijd naar het gerecht gaat. Men is er niet van
overtuigd dat psychische uitbuiting een zaak voor de
rechtbank kan zijn.
Een aantal rechtzaken (echtscheiding, hoede-
recht, enz.) hebben wel met sekten te maken, maar
worden niet als dusdanig geregistreerd. Soms raden
de advocaten het aan hun cliënten af om de sekte ter
sprake te brengen.
Velen wensen ook de discretie te behouden over
hun ex-lidmaatschap. Zij willen de deur sluiten en
weer vooruit kijken.
Tot nu toe ondervonden de leden van de vereniging
geen echte agressiviteit in hun privé-leven vanwege
de sekten. Wel zijn er soms onaangename discussies,
maar die zijn belangrijk.
De aandacht van de media en dus ook de oprich-
ting van een parlementaire commissie, zorgt voor
een toename van het aantal vragen om hulpen infor-
matie. Een TV-uitzending leidt tot een explosie van
vragen.
Het gaat niet om een jongerenprobleem. De chris-
telijke groepen, de dogmatiseringen van de katho-
lieke kerk spreken in overgrote meerderheid de al
wat oudere personen aan.
«Filosofie» is blijkbaar eerder iets dat mensen
aanspreekt eens zeeën zekere i ntrede i n het beroeps-
leven hebben gedaan.
Meestal verplichten de ouders hun kinderen om
ook lid te worden van de sekte.
Er zijn verhalen dat kinderen die tegen de wil van
de ouders een bloedtransfusie hebben gekregen door
hun familie worden verstoten, zoniet wordt defami-
-313/7-95/96
[134]
c'est la familie el le-mêmequi estexduedela secte. II
ne s'agit pas d'un ordre a proprement parier, mals
d'une pression exercée par Ie groupe.
Les petits groupes peuvent être aussi dangereux
que les sectes plus grandes et plus connues. Quelque-
fois il n'y a qu'une dizaine de personnes groupées
autour d'un dirigeant.
Les groupements psychothérapeutiques ou les
«human potential movamants » dol vent, eux aussi,
être considérés comme des sectes dans certains cas.
La notion de religion a en effet considérablement
évolué par suite de la sécularisation de la société.
Dans ce cas aussi, Ie dirigeant invoque souvent des
capacités extraordinaires, qui n'ont pas nécessaire-
ment un rapport avec Timagedassiquede Dieu.
4. Audition de M. Ch. Berliner, docteur en
médecine et représentant de l'Association des
victimesdespratiquesillégalesdela médecine
M. Berliner a fondéen 1992 l'Association des victi-
mes des pratiques illégales de la médecine a la suite
du décès de la petite Anaëlle B., Ie 8 octobre 1991.
Celle-ci avait été soignéedans des conditions drama-
tiques par des guérisseurs anthroposophes, dont un
médeci n général iste homeopathie aujourd'hui rayé de
I 'Ordre des médeci ns.
Le but de cette association était de ven ir en ai de
aux victimes de telles pratiques et de récolter un
maximum de témoignages afin d'en informer la po-
pul ati on. C'est a travers les témoignages recueillis
que le docteur Berliner a abordé le phénomène des
sectes dans la mesure oü il s'estavéréquenombrede
cas étaient en fait directement lies a des activités
sectaires.
Letémoin constatequ'il sembley avoir unecertai-
ne tolérance, tant au niveau de la justice que du
public, vis-a-vis de ce genre de pratiques. Les seuls
cas oü il a réellement pu venir en aide aux victimes
sont ceux oü un médecin était impliqué, car l'Ordre
des médecins pouvait alors intervenir.
Selon le témoin, il est urgent de créer un centre
officiel pluridisciplinaire, regroupant l'ensembledes
personnes désireuses de s'attaquer a ce probième
avec efficacité et cohérence. Toutefois, le gouverne-
ment a refusé de libérer les crédits nécessaires a eet
effet.
Au termede pi usieurs années d'activité, M . Berli-
ner constate que les sectes touchent toutes les cou-
ches sociologiques et s'articulent autour de médeci-
nes non conventionnelles.
Selon lui, les médeci nes douces sont dangereuses
parce qu'elles empêchent de poser le diagnostic cor-
rect et orientent les malades vers des techniques
d'examen qui n'ont jamais fourni la preuvescientifi-
quede leur efficacité, comme, par exemple, l'iridolo-
gie, la prise du pouls ou la cristallisation sensible
pour déterminer si une personne se trouve dans un
état précancéreux. Ces médeci nes parallèles décon-
lie zelf uit de sekte gestoten. Dit is geen centraal
gestuurd bevel, maar groepsdruk.
Kleinere groepen kunnen even gevaarlijk zijn als
grotere meer gekende sekten. Soms zijn er slechts
een tiental personen gegroepeerd rond een leidersfi-
guur.
Wat de psychotherapeutische groeperingen of de
human potential movements betreft, ook zij dienen in
sommige gevallen als sekten te worden beschouwd.
Het begrip religie is immers door de secularisatie
van de samenleving grondig gewijzigd. Ook daar be-
roept de leider zich dikwijls op buitengewone vermo-
gens, die niet noodzakelijk iets te maken hebben met
het klassieke godsbeeld.
4. H oorzitting met de heer Ch. Berliner, dole-
ter in de geneeskunde en vertegenwoordiger
van de vereniging voor de slachtoffers van ille-
gale geneeskundige praktijken
I n 1992 heeft de heer Berliner de vereniging voor
de slachtoffers van illegale geneeskundige praktij-
ken opgericht. H ij reageerde daarmee op het overlij-
den van dekleineAnaëlleB., op 8 oktober 1991. Het
meisje werd in dramatische omstandigheden behan-
deld door antroposofe genezers, onder wie een huis-
arts-homeopaatdienu door de Orde der geneesheren
is geroyeerd.
Die vereniging heeft tot doel hulp te bieden aan de
slachtoffers van dergelijke praktijken en zoveel mo-
gelijk getuigenissen bijeen te brengen, zodat zij de
bevolking kan informeren. Via die getuigenissen is
de heer Berliner bij het vraagstuk van de sekten
terechtgekomen, aangezien was gebleken dat in veel
gevallen een rechtstreeks verband met sektarische
activiteiten bestond.
De getuige constateert dat zowel het gerecht als de
publieke opinie dergelijke praktijken tot op zekere
hoogte gedogen. Hij kon dan ook maar echt hulp aan
de slachtoffers bieden als er een arts bij was betrok-
ken, omdat i n dat geval de Orde der geneesheren kon
optreden.
Volgens de getuige moet er dan ook dringend een
officieel multidisciplinair centrum komen, waarin ie-
dereen terecht kan die dit vraagstuk op een doeltref-
fende en samenhangende manier wenst aan te pak-
ken. De regering heeft evenwel geweigerd om
hiervoor de nodige kredieten vrij te maken.
Na jarenlange ervaring moet de heer Berliner con-
stateren dat de sekten in alle lagen van de bevolking
actief zijn en dat zij zijn opgebouwd rond niet-con-
ventionel e geneeswijzen.
Volgens hem zijn die vormen van «zachte» ge-
neeskunde gevaarlijk, omdat zij een correcte dia-
gnosestelling in de weg staan en zieken onderzoeken
volgens methoden waarvoor nooit enig wetenschap-
pelijk bewijs van doeltreffendheid werd geleverd. H ij
geeft voorbeelden als iridologie, polsvoelen of sensi-
bele kristal lisatie om te bepalen of iemand al dan
niet op het punt staat om een carci noom te ontwi kke-
[135]
313 / 7 - 95 / 96
seillent les traitements dassiques comme les radio-
thérapies, leschimiothérapies, les vaccins et les anti -
biotiques. II est même souvent demandéauxmalades
d'interrompre des traitements confirmés et efficaces
pour leur substituer des pratiques médicales alter-
nativesdont l'efficacitén'est pas reconnue. 1 1 leur est
parfoisaussi imposédes régimesdrastiquesetcaren-
cés.
Les médecines douces rencontrées dans les sectes
sont notamment l'homéopathie, la médecinechinoise
(acupuncture), la médecineayurvédique, l'arómathé-
rapie, les élixirsflorauxdeBach et Ie régime macro-
biotiqueZen. 1 1 est également recouru a la prière.
La majoritéde ces pratiques sectai res reposent sur
une vision pessi miste des choses, oü Ie monde exté-
rieur est diabol isé.
Sur Ie plan médical, M. Berliner soul igne égale-
ment Ie danger des manipulations mentales. Em-
pruntant leurs techniques a des psychothérapies ré-
centes généralement venues des Etats-Unis comme
l'analyse transactionnelle, la bio-énergie, la PNL et
autres hypnoses, les sectes visent a développer un
état de dépendance chez des êtres généralement fra-
gilisés. En sol, ces techniques sont scientifiquement
valables mals el les sont ici détournéesdeleurfinalité
thérapeutiqueoriginellea des fins perverses.
II y a également les accidents dépressifs rencon-
tres chez certains membres de sectes au moment oü
ils prennent conscience qu'ils ont été dupes et qu'ils
vont devoir reprendre contact avec Ie monde exté-
rieur, chose extrêmement difficile, comparable a ce
que ressentent les toxicomanes qui doivent arrêter
d'absorber une drogue. Ce sont des moments criti-
quesqui peuventêtrea I 'origine de dépressi ons sévè-
res, de boufféesdélirantes, voire de suïcides.
Le témoin cite plusieurs exemples de pratiques
médicales inacceptables :
— la theorie de Hamer affirme que tous les can-
cers sont provoqués par des conflits psychologiques
et qu'il nesert donc a rien de les traiter par chimio-
thérapie, radiotherapie ou ablation. En Belgique,
cette theorie a été appliquée par le docteur Coste,
aujourd'hui radiéede l'Ordredes médecins;
— lesvocationsguérisseuses par la prière et l'im-
position des mains (cf. la secte antoiniste, le père
Tardif dans le cadre du renouveau charismatique et
le père Samuel a Gosselies);
— le système des chakras développé par
riEREHU (Energie humaine et universelle) de
Luong Minh Dang;
— Sükyó Mahikari qui critique sans nuance la
médecinetraditionnelleet próne une médecinefaite
essentiellementd'imposition des mains, de« passes »
permettant a chacun de devenir guérisseur;
len. Die alternatieve geneeswijzen raden de klassie-
ke behandelingen met röntgenstralen, chemothera-
pie, vaccins of antibiotica af. Vaak wordt de zieken
zelfs gevraagd om op te houden met behandelingen
waarvan de doeltreffendheid vast staat, om ze te
vervangen door alternatieve geneeswijzen waarvan
niemand de doeltreffendheid erkent. Ook worden de
patiënten soms aan een uitermate streng dieet on-
derworpen, waarbij hen zelfs de noodzakelijkste voe-
dingsstoffen wordt onthouden.
De «zachte» geneeswijzen die in sekten worden
toegepast zijn onder meer homeopathie, Chinese ge-
neeskunst (acupunctuur), ayurvedische geneeskun-
de, aromatherapie, bloemenelixirs van Bach en de
macrobiotiek van Zen. Ook wordt een beroep gedaan
op het gebed.
De meeste van die sektarische praktijken steunen
op een pessimistisch levensbeeld, waarbij de buiten-
wereld als des duivels wordt bestempeld.
Op geneeskundig vlak onderstreept de heer Berli-
ner ook het gevaar van geestelijke manipulatie. Sek-
ten maken gebruik van technieken uit nieuwe psy-
chotherapieën, meestal afkomstig uit de Verenigde
Staten, zoals transactionele analyse, bio-energie,
PNL of andere vormen van hypnose enz. Op die
manier willen ze bij meestal kwetsbare personen een
toestand van afhankelijkheid bewerkstelligen. Op
zich zijn deze technieken niet zonder wetenschappe-
lijke waarde, maar hun oorspronkelijke therapeuti-
sche werking wordt hier voor kwalijke doeleinden
misbruikt.
Er komen ook veel depressies voor bij sekteleden
die zich bewust worden van het feit dat ze werden
misbruikt en dat ze opnieuw contact met de buiten-
wereld zullen moeten zoeken. Dit is een erg moeilijk
proces, dat vergelijkbaar is met wat drugsverslaaf-
den doormaken als ze moeten afkicken. Het zijn erg
kritieke momenten, die aanleiding kunnen geven tot
zware depressies, deliriumaanvallen of zelfs zelf-
moord.
De getuige geeft diverse voorbeelden van ontoe-
laatbare medische praktijken :
— de Hamer -theorie, waarbij wordt beweerd dat
al lecarci nomen worden veroorzaakt door psychische
conflictenen het dus helemaal geen zin heeft om ze te
behandelen met chemotherapie, röntgenstralen of
ablaties. In België werd die theorie toegepast door
dokter Coste, die ondertussen door de Orde der ge-
neesheren werd geroyeerd;
— « wonderartsen », bijvoorbeeld gebedsgene-
zers, handenopleggers (cf. deantoinisten, pèreTardif
in de Charismatische Beweging en père Samuel in
Gosselies);
— het systeem van de «chakras », dat werd ont-
wikkeld door de IE RE HU (Menselijke en universele
energie) van Luong Minh Dang;
— Sükyó Mahikari, die ongenuanceerd kritiek
spuit op de traditionele geneeskunde en een genees-
kunst propageert die quasi uitsluitend werkt met
handenoplegging en «doorgeef >^processen, zodat ie-
dereen genezer kan worden;
-313/7-95/96
[136]
— Ecoovie: les adeptes vivaient dans des tipis,
sansaucune hygiëne et étaient soumis a des régimes
sévèrement carencés; ils devaient fournir des efforts
pinysiques intensesetavaienttroppeu desommeil; il
n'était jamais fait appel a un médecin;
— la secte H orus en F ra nee: un enfant a dévelop-
pé Ie tétancs alors que son carnet médical mention-
nait faussement qu'il avait été vaccine;
— YvonneTrubert, qui dirigela sectelVI (Invita-
tion a la vie intense), pretend guérir les maladies les
plusgravesen ayant uniquement recours a desthéo-
ries énergétiques, a la spiritual ité hindoue et aux
médecines douces : pour IVI, il n'y a pas de maladie
inguérissable. II s'agit de rétablir l'harmonisation
entre Ie corps physique, Ie corps énergétique et Ie
corps astral en ouvrant lechakra bloquépar la mala-
die, permettant ainsi de faire circuler l'énergie et
d'obtenir toutes les guérisons. Georgina Dufoix, an-
cien ministrefrangaisdela Santé, a marquédel'inté-
rêt pour cette secte.
Les gourous sont souvent des figures charismati-
ques. lis détruisent les families, entraïnant une
grande misère affective, mals égalementfinancière.
M. Berliner formule ensuite plusieurs sugges-
tions :
— la création d'un numero d'appel gratuit;
— la création d'un centre de documentation sur
lessectes, qui serait l'équivalent del'ADFI (Associa-
tion dedéfensedesfamilleset del'individu) a Paris :
un centre comprenant un service d'accueil pour les
victimes, des consultations spécial isées, une biblio-
thèque, regroupant notamment l'ensembledesarchi-
ves et dans lequel travailleraient en étroitecollabo-
ration des médecins, des psychologues, des
sociologues, desjuristes ettousceux qui peuventêtre
d'une quelconque assistance envers les personnes
touch ées par les sectes;
— favoriser la collaboration europeen ne, vol re
mondiale car les sectes changent tres facilement de
nom et d'adresse;
— organiser des conférences de sensibilisation
dans les classes terminales des écol es secondaires, en
présence de témoi ns;
— i nel ure une largeformation sur les médecines
parallèles et Ie phénomène sectaire dans les études
de médecineet les études pa ra médical es;
— créer une association de médecins s'occupant
du probi ème des sectes sous I 'a ngl e méd i ca I ;
— créer un fichier reprenant les thérapies alter-
natives connues, accompagné d'une solide étude cri-
tique, procédé déja utiliséavec succes pardescancé-
rologues suisses;
— mettrefin auxactivitésdesécolesdenaturopa-
thieoü sont enseignées des médecines parallèles. Les
personnes qui sortent de ces écoles ne peuvent pas
pratiquer la médecine. Dans les faits, elles sont tou-
— Ecoovie : de leden woonden in indianententen
(tipi's), zonder enige vorm van hygiëne en werden on-
derworpen aan strenge diëten waaraan de belangrijk-
ste voedingsstoffen ontbraken; ze dienden zeer zware
lichamelijke inspanningen te leveren en kregen te wei-
nig slaap; nooit werd een beroep gedaan op een arts;
— de sekte H orus in Frankrijk : een kind kreeg er
tetanos, hoewel in het medisch boekjevalselijk stond
vermeld dat het ingeënt was;
— YvonneTrubert, dieaan het hoofd van desekte
IVI («Invitation a la Vieintense») staat en beweert
zelfs de meest ernstige zieken te kunnen genezen
met energieleer, hindoe-spiritualiteit en «zachte»
geneeswijzen : voor IVI bestaan er geen ongeneeslij-
ke ziekten. Er moet gewoon worden gestreefd naar
het herstel van de harmonie tussen het fysische
lichaam, het energisch lichaam en het astraal-
lichaam, door de door de ziekte geblokkeerde «chak-
ra » te openen, zodat de energie weer vrij kan stro-
men en alle ziekten kunnen genezen. Georgina
Dufoix, voormalig Frans minister van Volksgezond-
heid, heeft belangstelling voor die sekte getoond.
De goeroes zijn vaak charismatische figuren. Zij
vernietigen families en veroorzaken aldus groot emo-
tioneel en ook financieel leed.
De heer Berliner formuleert vervolgens een aantal
voorstellen :
— terbeschikkingstelling van een gratis telefoon-
nummer;
— oprichting van een documentatiecentrum over
sekten, naar analogie met de ADFI (Association de
déFensedes families et del'individu) in Parijs. Dat
centrum moet niet alleen een opvangd lenst voor
slachtoffers herbergen, er moeten ook specialisten
kunnen worden geraadpleegd en er moet een biblio-
theek zijn waarin al het archiefmateriaal wordt be-
waard. Artsen, psychologen, sociologen, juristen en
iedereen die de slachtoffers van sekten ook maar
enige hulp kan bieden moeten er nauw kunnen sa-
menwerken;
— meer samenwerking op Europees en zelfs op
wereldvlak, aangezien sekten heel gemakkelijk van
naam en adres veranderen;
— organisatie van informatiebijeenkomsten in de
hoogste klassen van de middelbare scholen, in aan-
wezigheid van getuigen;
— ruim aandacht besteden aan de alternatieve
geneeswijzen en het fenomeen van de sekten in de
medische en paramedische opleidingen;
— oprichting van een vereniging van artsen die
zich met het medische aspect van het sektenvraag-
stuk bezighouden;
— totstandbrenging van een bestand van alle ge-
kende alternatieve geneeswijzen, samen met gefun-
deerd kritisch onderzoek; een werkwijze die al met
succes door Zwitserse kankerspecialisten werd toe-
gepast;
— stopzetting van de activiteiten van de scholen
voor naturopathie, waar alternatieve geneeswijzen
onderwezen worden. Wie uit een dergelijke school
komt, mag de geneeskunst niet beoefenen; in de
[137]
313 / 7 - 95 / 96
tefois tolérées. Ces institutions fabriquent en fait de
futurs gourous.
Letémoin souligneégalement Ie róle parfois dan-
gereux joué par les médias.
De nombreuses revues telles que « Médecine nou-
vel I e », « M édeci ne douce », « L e I i en », « L a vi e natu-
rel Ie »ou encore«Equilibre», qui traitent exdusive-
ment des médecines parallèles sans aucun esprit
critique, sont largement diffusées et sont disponibles
dans les salles d'attentede nombreux médecins.
Le magazine des arts et du divertissement
(« MAD »), supplément du Sar, contient des annon-
ces de conférences «new age», qui sont en fait des
pièges utilisés par les sectes pour recruter des adhe-
rents.
Sansvouloir minimiser le róle posi tif que peuvent
jouer les médias en dénongant les agissements de
certai nes sectes, letémoin déplore que des journalis-
tes publient parfois des artides élogieux concernant
certai nes pratiques (cf. par exemple, le cocon holo-
phoniqueutilisépar un médecin deRixensart), sans
s'être préalablement suffisamment informés du dan-
ger de ces pratiques.
Enfin, le témoin regrette que certai nes associa-
tions de consommateurs, notamment Test-Achats,
vantent le recours aux médecines parallèles sans
aucune argumentation scientifique. Selon lui, ces
médecines ne font pas l'objet d'une réglementation
suffi santé.
En réponsea la question desavoir comment faire
pour concilier un juste souci de combattre le charla-
tanisme, d'une part, et le respect de la libertéindivi-
duelledu choixdela thérapeutiquea suivre, d'autre
part, M. Berliner estimequ'il faudraitau mol ns faire
en sorteque les médecines alternatives soient exclu-
sivement pratiquées par des médecins, qui, de par
leur formation scientifique, sont mieux protégés con-
tre certai ns exces. De plus, tout comportement anor-
mal d'un médecin peut êtresanctionné par leConseil
del'Ordre.
Letémoin constate que les groupements sectaires
utilisent essentiellement certai nes médecines paral-
lèles dans un but de manipulation, d'une part, et
d'enrichissement, d'autre part. A eet égard, la légis-
lation actuel leest insuffisante.
Au sein du Conseil de l'Ordre, les médecins ont
l'obligation dedénoncer les mauvaistraitementsdus
a certaines pratiques médicales inconsidérées. La
procédure est toutefois beaucoup trop lente. U n sys-
tème permettant une intervention urgente devrait
êtreinstauréafin d'éviter desconséquencesdramati-
ques (pouvant entraïner la mort du patiënt) dans le
cas de maladies dont le traitement ne peut souffrir
aucun retard.
M. Berliner estimequ'il faudrait encoresensibili-
ser davantage les consei Is de I 'Ordre même si , suite a
son action, on constate déja une plus grande fermeté
vis-a-vis de ce genre d'excès. Le Conseil de l'Ordre
des médecins de la provincede Luxembourg demeu-
praktijk worden ze gedoogd. In die instellingen wor-
den evenwel toekomstige goeroes gekweekt.
De getuige wijst voorts op de soms gevaarlijke rol
die de media hierbij spelen.
Tal van tijdschriften zoa\s Médecine nouvelle, Mé-
decine douce, Le Hen, La v/e naturelle of ook nog
Equilibre, waarin uitsluitend en volkomen kritiek-
loos alternatieve geneeswijzen worden besproken,
kennen een ruime oplage en liggen gewoon in de
wachtkamer van veel artsen.
H et M agazinedes arts et du divertissement (MAD),
het bijvoegsel van LeSoir, bevat advertenties voor
«new age >^conferenti es, die in feite door de sekten
als val worden gebruikt om leden te ronselen.
Zonder de positieve invloed van de media te willen
minimaliseren — zij brengen ook vaak de kwalijke
gebruiken van bepaalde sekten aan het licht — be-
treurt de getuige dat journalisten soms bepaalde
praktijken de hemel in prijzen (denken we maar aan
het holofonisch cocon dat werd gebrul kt door een arts
uit Rixensart), zonder zich vooraf vol doende te verge-
wissen van de gevaren die dergelijke praktij ken kun-
nen inhouden.
Tot slot betreurt de getuige dat bepaalde consu-
mentenverenigingen, en meer bepaald Test-Aan-
koop, zonder enig wetenschappelijk argument alter-
natieve geneeswijzen aanprijzen. Volgens hem zijn
dergelijke geneeswijzen onvoldoende gereglemen-
teerd.
Op de vraag hoe de gewettigde strijd tegen de
kwakzalverij gepaard kan gaan met de individuele
vrijheid om zelf te bepalen welke therapeutische be-
handeling men wenst te volgen, antwoordt de heer
Berliner dat men er minstens voor moet zorgen dat
die alternatieve geneeswijzen uitsluitend door art-
sen worden toegepast. H un wetenschappelijke oplei-
ding beschermt hen immers beter tegen bepaalde
excessen. Als een arts zich aan abnormale praktijken
bezondigt, kan bovendien te allen tijde de Orde der
Geneesheren optreden.
De getuige constateert dat sektarische groeperin-
gen vooral gebruik maken van sommige alternatieve
geneeswijzen om hun slachtoffers te manipuleren en
om zich te verrijken. De bestaande wetgeving is in
dat verband totaal ontoereikend.
Binnen de Orde der Geneesheren zijn de artsen
verpl i cht aangifte te doen van verkeerde behandel i n-
gen die het gevolg zijn van ondoordachte medische
praktijken. J ammer genoeg is die procedure veel te
traag. Er moet een regeling komen waarbij ook in
geval van urgentie kan worden opgetreden, zodat
dramatische gevolgen (diesoms het overlijden van de
patiënt kunnen veroorzaken) uitblijven in de geval-
len waarbij de ziekte totaal geen uitstel van behan-
deling toelaat.
De heer Berliner is van mening dat de raden van
de Orde zelf nog alerter moeten worden gemaakt,
hoewel sinds zijn actie al doortastender wordt opge-
treden tegen excessen. De raad van de Orde van
Geneesheren van de provincie Luxemburg blijft in
-313/7-95/96
[138]
rea eet égard plus laxiste, cequi pourrait expliquer
pourquoi beaucoup de sectes viennent s'installer
dans cette province.
b. A l'étranger
1. Audition de Mme Tavernier, présidente
del'UNADFI (France)
MmeTavernier est présidente de rUnion nationa-
le des associations de défense des families et de
l'individu. L'association, qui vient d'être reconnue
d'utilitépubliqueet qui est en voied'obtenir la capa-
citéjuridique, regroupe, depuis 1982, 21 ADFI dans
toute la France. E Me n'est pas confessionnelle et est
apolitique, ayant pour but la défense des families et
de l'individu, victimes de la manipulation mentale
pratiquée dans les sectes. Les objectifs sont les sui-
vants :
— conduire une large Information préventive
dans les différents types d'associations et dans les
écoles;
— alerter les pouvoirs pu blies;
— étudier l'évolution des groupes sectaires;
— accueillir les families et les amis des adeptes
et, de plus en plus, les victimes des sectes.
Une large collaboration est engagée avec les mi-
nistères, qui, outre un soutien moral, off rent égale-
ment un appui financier.
L 'intervenante regrette cependant l'absence de
structures d'accueil pour les personnes sortant des
sectes. Elle ajouteque les associations ne se livrent
pas a la chasse aux sorcières mals qu'elles agissent
lorsqu'il y a atteinte a la liberté individuelle, aux
droitsderhommeetdel'enfanteta la dignitéhumai-
ne. Au niveau europeen, des associations sont re-
groupées au sein de la FECRIS (Fédération euro-
péennedes centres de recherche et d'information sur
lesectarisme).
MmeTavernier insistesur lesdifficultésdedéfinir
la notion de « secte ». Elle estime cependant que l'on
dispose de suffisamment de critères pour définir leur
nocivité.
Letémoin regrette aussi Tappellation «nouveaux
mouvements religieux», nouveau masqué qu'util i-
sent les sectes, profitantdela crisedespiritualité, de
solitude et désespérance présentes dans notre socié-
té.
L'UNADFI a cependant essayé de se livrer a la
définition d'une secte. Ai nsi, selon elle, une secte est
un groupedans lequel il y a une manipulation men-
tale et affective, qui entraïne une triple destruction
(de la personne, de la familie et de la société), aveca
la base une triple escroquerie (Intel lectuel Ie, morale
etfinancière).
On se fait pleger par une secte en suivant un triple
processus (séduction, destruction et reconstruction a
I 'image de la secte). Lasectes'articulesurtroispivots
dergelijke gevallen eerder laks, wat misschien kan
verklaren waarom veel sekten zich in die provincie
vestigen.
b. Inhetbuitsnland
1. Hoorzitting met mevrouw Tavernier,
voorzitster van de UNADFI (Franicrijlc)
Mevrouw Tavernier is voorzitster van de Franse
«Union Nationale des associations de défense des
families et del'individu ». Deze vereniging werd on-
langs erkend als instelling van openbaar nut, zal
eerlang rechtsbevoegdheid krijgen en telt sinds 1982
21 afdelingen die over heel Frankrijk verspreid zijn.
Ze is niet confessioneel, apolitiek en stelt zich de
verdediging ten doel van gezinnen en enkelingen die
mentaal gemanipuleerd werden door sekten. Ze
streeft de volgende oogmerken na :
— preventief een ruime voorlichting verstrekken
aan de diverse soorten verenigingen en in de scholen;
— de overheid waarschuwen;
— de ontwi kkel i ng van de sekten bestuderen;
— zorgen voor de opvang van de gezinnen en
vrienden van de aanhangers van de sekten en in
toenemende mate van de slachtoffers.
Er wordt gestreefd naar nauwe samenwerking
met de ministeries, die niet alleen morele maar ook
financiële steun verlenen.
De spreekster betreurt evenwel het gemis aan
opvangstructuren voor personen die uit de sekten
treden. Zij voegt eraan toe dat de verenigingen niet
op heksenjacht gaan, maar pas ingrijpen als de indi-
viduele vrijheid, de rechten van de mens en van het
kind en de menselijke waardigheid aangetast wor-
den. Op Europees vlak worden de verenigingen over-
koepeld door de F E CRI S (Fédération européennedes
centres de recherche et d'information sur lesectaris-
me).
Mevrouw Tavernier benadrukt dat, hoewel het
begrip «sekte» moei lijk te definiëren is, zij toch over
een voldoende aantal criteria beschikt om de schade-
lijkheid ervan in te schatten.
Voorts betreurt de getuige dat de sekten thans
onder het mom van « nieuwe godsdienstige bewegin-
gen » van de spiritual iteitscrisis, van de eenzaam-
heid en van de wanhoop van onze maatschappij pro-
fiteren.
Desalniettemin heeft de UNADFI getracht de sek-
ten te definiëren. Naar haar opvatting is een sekte
een groep die zich schuldig maakt aan mentale en
affectieve manipulatie die met een drievoudige (in-
tellectuele, morele en financiële) oplichting als uit-
gangspunt naar een drievoudige vernietiging leidt
(van de persoon, van het gezi n en van de maatschap-
pij)-
Zich door een sekte in de val laten lokken gebeurt
in driefazen : verleiding, vernietiging en reconstruc-
tie met de sekte als evenbeeld. De drie spillen waar
[139]
313 / 7 - 95 / 96
(un gourou ou un maïtre, une doctrine et un groupe
OU une nouvelle familie).
MmeTavernier insiste également sur l'intérêt de
renforcer ledispositif législatif concernant la notion
«d'abus defaiblesse ». En effet, souvent, lorsquedes
personnes constatent qu'elles ont été piégées, elles
nedisposent plus de leur libre-arbitre, vol re de leur
capacitédejuger. Ellessontalorsdans rimpossibilité
des'en sortir.
Pour lereste, il vaut mieuxappliquer les loisexis-
tantes, par exemple, celles relatives au travail, a la
protection des enfants, etc.
L 'intervenante déclare s'inquiéter aussi face a la
prolifération du phénomènesectaireeta l'augmenta-
tion desa dangerosité.
Les sectes sont, en effet, puissantes et infiltrent
tous les rouages de la société, notamment en pié-
geant des personnalités politiques. MmeTavernier
estimequelecasderEglisedeScientologieestsigni-
ficatif a eet égard. Cette secte pose ses pions partout.
Ainsi, destémoignagesfont état dufaitquela Scien-
tologieinformatisaitun service sensibledu ministère
de la Défense nationale et aurait infiltréla DST.
Ayant fait l'objet de menaces de mort et de harcèle-
ments, MmeTavernierfait valoir que la Scientologie
est tres acti veen cedomaine. Cette église dit notam-
ment qu'il faut diffamer toutes les personnes qui
luttent contre el Ie et qu'on a Ie droit de les éliminer
physiquement, sans être considéré comme un cri mi-
nel par les scientologues. A eet égard, lelivredeRon
Hubbard « Introduction a l'éthique de la Scientolo-
gie »constitue une véritable incitation au meurtre.
Dans ce livre, il est question d'une formule «de
puissance pour la troisième dynamique». On expli-
quece qu'il faut faire si l'on a des ennuis financiers,
par exemple. II est notamment suggéré : «Quand
vous quittez une position de puissance, payez immé-
diatement toutes vos obligati ons, déléguez lepouvoir
a tous vos amis et partez, arméjusqu'aux dents, avec
les moyens de faire chanter tous vos anciens rivaux,
des fonds i 1 1 i mités sur votre compte privé, des adres-
ses de tueurs a gages expérimentés; allez vivre en
Bulgarie et soudoyez la police. ».
Autreextrait :
«S'il se présente une menace a long terme, vous
devez immédiatement l'évaluer et provoquer une
campagne de propagande nol re afin de détruire la
réputationdela personneresponsableetdeladiscré-
diter, detellemanièrequ'ellesoit miseau bancdela
société.
La personne — c'est-a-direcellequi ditdu mal de
la Scientologie — peut être privée de ses biens ou
blesséepar n'importequel moyen, par n'importequel
scientologue, sans que cel ui -ei soit passibled'aucune
mesure disciplinaire de la part de la Scientologie.
On peut tromper une personne non scientologue,
la poursuivreen justiceou la détruire. »
een sekte om draait zijn een goeroe of een meester,
een doctrine en een groep of een nieuw gezin.
M evrouw Tavernier wijst tevens op het belang van
een aanscherping van het wettenarsenaal ten aan-
zien van het begrip « misbruik van de zwakte ». Wan-
neer personen merken dat zij in de val gelopen zijn,
raken zij er immers niet meer uit omdat zij vaak niet
meer over hun vrije wil beschikken of zelfs door hun
beoordelingsvermogen in desteek gelaten werden.
Overigens is het beter de bestaande wetten te
hanteren, onder meer die betreffende de arbeid, de
bescherming van de kinderen en dergelijke.
De spreekster maakt zich ernstig zorgen over de
snelle verspreiding van de sekten en over het toene-
mend gevaar ervan.
De sekten zijn immers machtig en infiltreren het
hele raderwerk van de maatschappij, waarbij zij met
name politieke prominenten in de val laten lopen.
Een significant voorbeeld daarvan is volgens me-
vrouw Tavernier het geval van de Scientology-kerk,
een sekte die overal uitvalsbases aan het bouwen is.
Die sekte spreidt alom haar tentakels uit. Zo zou zij
volgens bepaalde getuigenissen een gevoelige dienst
van het Franse ministerie van Landsverdediging
geïnformatiseerd hebben en de DST geïnfiltreerd
hebben.
Mevrouw Tavernier, die doodsbedreigingen ont-
vangen heeft en getergd werd, wijst erop dat de
«scientologen » op dat gebied niet aan hun proefstuk
zijn. Zij zeggen met name dat al degenen die hen
bestrijden in opspraak moeten worden gebracht en
dat hun fysieke uitschakeling geen misdaad maar ...
een recht is. In dat verband is het boek van Ron
Hubbard «Introduction a l'éthique de la Scientolo-
gie» niets minder dan aanzetting tot moord.
In dat boek is sprake van «la puissance pour la
troisième dynamique», waarbij bijvoorbeeld wordt
uitgelegd wat iemand met geldzorgen te doen staat.
Zo worden met na me de volgende tips gegeven : «Als
je een machtspositie verlaat, vereffen dan onmiddel-
lijk al je schulden, delegeer je bevoegdheden aan al je
vrienden, vertrek tot de tanden gewapend met de
middelen om al je ex-rivalen te chanteren, stop je
privé-rekening vol met zoveel geld dat je het nooit
opkrijgt, neem adressen van ervaren huurmoorde-
naars mee; ga naar Bulgarijeen koopdepolitieom. ».
En nog een staaltje :
« K om je tot de vaststel I i ng dat je op lange termij n
bedreigd wordt, aarzel dan niet die bedreiging on-
middellijk in te schatten en een lastercampagne op
gang te brengen om de reputatie van de schuldige in
de grond te boren en hem in diskrediet te brengen en
uit de maatschappij te stoten.
De persoon, met name degene die kwaad spreekt
van de Scientology-kerk, kan al zijn bezittingen ont-
nomen worden of hij kan met om het even welk
middel gekwetst worden door onverschillig welk sek-
telid dat de zekerheid heeft dat geen enkele tucht-
maatregel tegen hem genomen zal worden.
Buitenstaanders mogen bedrogen, gerechtelijk
vervolgd of uitgeschakeld worden. »
-313/7-95/96
[140]
Pour lereste, MmeTavernier précisequ'un obser-
vatoi re des sectes est en coursdecréation en France.
E Me demande également depuis longtemps qu'un
responsable s'occupe des sectes au sein de chaque
ministère et qu'il y ait aussi un JVlonsieur «Sectes ».
En réponsea unequestion en cesens, M meTaver-
nier réfute l'accusation selon laquelle l'UNADFI
constituerait une«secteanti-sectes ». Ellefaitobser-
ver qu'il ne s'agit pas d'organiser une cinasse aux
sorcières mais dedénoncer les agissements nocifs de
ces mouvements. Ceux-ci essayent par tous les
moyensdelui faireabandonner cettelutte. Ainsi, les
sectes font régulièrement des proces a l'UNADFI.
E Mes perdent souvent en première instance, puls
vont en appel. Dans la mesure oü el les perdent enco-
re, el les vont en cassation. Même si el Ie gagne,
l'UNADFI perd non seulementson temps mais aussi
son argent. Les subventions servent alors en effet a
couvrir les frais d'avocats et de procédure.
L'oratrice indique que peu de plaintes sont dépo-
sées a rencontre des sectes, car les ex-adeptes en
sortentfort meurtris. I Is ont du mal a porter plainte,
dans la mesure oü ils subissent encore des harcèle-
ments. De plus, ils ont souvent été «programmes »
en cesens. Souvent, ilsontétéamenésa participer a
des faits répréhensibles, parfois même a caractère
sexuel, et ilscraignent quecela nesoit rendu public.
De plus, dans la mesure oü la justiceest démunie
devant Ie probième des sectes, nombre de plaintes
sont purement et simplement dassées sans suite.
Cela découragedonc ledépót de nouveil es plaintes.
MmeTavernier indique par ailleurs que la créa-
tion denouvelles ADFI estfreinée par son organisa-
tion. D'abord, pouréviter lestentativesd'infiltration.
Ensuite, pour éviter de multiplier des mouvements
qui finiraient par devenir «sectaires »a leur tour. De
nombreuses précautions sont d'ailleurs prises avant
de qualifier un mouvement de «secte». On ne se
basera jamais sur un seul témoignage. Par contre,
quand une vingtaine de personnes viennent expli-
quer unemêmesituation, lorsqu'il yadéstabilisation
del'individu, ruptureaveclafamilleou avecia socié-
té, OU encore quand il y a des escroqueries morales,
financières ou médicales, on peut, au bout d'un
temps, condure qu'il s'agit bien d'une secte.
L'intervenante ajoute que bien que les sectes re-
crutent a tous les niveaux de la population, el les
comptent en fait tres peu d'analphabètes ou de SDF .
Par contre, el les recrutent beaucoup d'intellectuels,
de personnes pratiquant des professions libérales, de
scientifiquesetdeplusen plus de médecins. Ainsi, la
secte IVI (Invitation a la vie intense) fonctionne éga-
lement avec un « masqué » médical, qui la rend fort
dangereuse. On ne propose pas seulement aux gens
de guérir mais aussi de leur donner Ie don de guéri-
Voorts deelt mevrouw Tavernier mee dat in
Frankrijk een «observatorium » voor sekten wordt
opgericht en dat zij er al lang voor pleit dat in ieder
ministerieeen beleidsverantwoordelijke voor de sek-
ten zou worden aangesteld. Bovendien wenst zij de
komst van een «Monsieur Sectes ».
In antwoord op een daaromtrent gestelde vraag
weerlegt mevrouwTavernier de door sommigen geui-
te beschuldiging als zou de UNADFI een «anti-sek-
tensekte » zijn. Zij geeft daarbij aan dat het niet de
bedoeling is een heksenjacht te ontketenen, maar
wel de kwa I i j ke pra kti j ken aandekaakte stel I en va n
de sekten die zich beijveren opdat die strijd zou
worden gestaakt. Zo spannen zij tegen de UNADFI
geregeld processen aan die zij in eerste aan leg ver lie-
zen, waarna zij in hoger beroep gaan. Verliezen zij
nogmaals, dan voorzien zij zich in cassatie. Zelfs als
de UNADFI wint, verliest ze niet alleen haar tijd
maar ook haar geld, want de toelagen die ze krijgt
dienen dan om de advocaten en de gerechtskosten te
betalen.
De spreekster wijst erop dat tegen de sekten niet
veel klachten worden ingediend; de gewezen leden
zijn immers zwaar aangeslagen en hebben er des te
meer moeite mee om die stap te zetten daar men hen
blijft tergen. Bovendien zijn zij daartoe geprogram-
meerd omdat zij bijvoorbeeld hebben moeten mee-
doen aan laakbare feiten die in sommige gevallen
zelfs van seksuele aard waren en zij vrezen dat daar-
aan ruchtbaarheid wordt gegeven.
Daarenboven brengt de machteloosheid van het
gerecht ten aanzien van het sekten probleem met zich
dat tal van klachten simpelweg geseponeerd worden.
N ieuwe gedupeerden zien er dan ook tegen op om op
hun beurt klacht in te dienen.
MevrouwTavernier merkt ten andere op dat haar
organisatie de oprichting van nieuwe AD F I's afremt.
Ze doet dat niet alleen om pogingen tot infiltratie te
verhinderen maar tevens om de wildgroei te voorko-
men van bewegingen die op hun beurt « sektarisch »
zouden worden. Een beweging wordt trouwens pas
als « sekte »aangemerkt nadat eerst tal van voorzor-
gen genomen zijn. Een enkel getuigenis is niet ge-
noeg maar wanneer twintig mensen hetzelfde komen
vertellen, wanneer men tegenover een persoon komt
te staan die erg onstabiel blijkt, die hetzij met zijn
gezin, hetzij met de maatschappij gebroken heeft of
nog wanneer gevallen van moreel, financieel of ge-
neeskundig bedrog aan het licht komen, kan men na
verloop van enige tijd tot de slotsom komen dat men
wel degelijk met een sekte te maken heeft.
De spreekster voegt eraan toe dat, hoewel de sek-
ten in alle lagen van de bevolking leden werven, zij
heel weinig succes hebben bij analfabeten of daklo-
zen. Zij recruteren daarentegen veel bij intellectue-
len, beoefenaars van vrije beroepen, wetenschappers
en steeds meer artsen. Zo is de « secte IVI » (Invita-
tion a la vie intense) erg gevaarlijk omdat zij ook
onder een medische dekmantel werkt. Er wordt de
mensen niet al leen genezing voorgesteld maar ook de
gave van het genezen aangeboden. Voor de «gene-
[141]
313 / 7 - 95 / 96
son. On abordeainsi la guérison de maladies comme
lecancer OU lesida, par simpleimposition des mains.
Cependant, l'Ordre des médecins se montre quelque
peu frileux dans ses réactions. Les contacts sont
cependant mei II eursavec la policeet la gendarmerie,
qui sont des demandeurs réguliers d'informations.
MmeTavernier indiquequ'il y a environ 230 sectes
en F rance et 600 000 personnes touchées par Ie phé-
nomène. Les plus dangereuses sont les sectes apoca-
lyptiques, puisque les membres sont préparés a la
possibilitéd'un suïcide col lectif.
Concernant Ie mouvement du Graal, Ie témoin
indique qu'il y est conseillé de ne pas soigner les
malades pour qu'ils aient un meilleur karma dans
l'au-dela. Selon elle, unejeunefilleserait ainsi décé-
dée d'un cancer tout a fait soignable.
Répondant a unequestion relativeaux ressources
de TEglise de Scientologie, MmeTavernier indique
qu'elle regoit des victimes qui y ont laissé
700 000 francs frangais en trois ans (II ya tellement
degrades a passer ...).
Les adeptes signent, par exemple, un contrat pour
un milliard d'années. I Is peuvent également devenir
« patrons ». Pour cela, ils doivent alors donner 20 000
a 30 000 francs frangais par an. D'ailleurs, lorsque
les gens n'ont pas de grands moyens, la Scientologie
leur apprend a faire des emprunts. Dans la mesure
oü la Scientologie vend des cours, des biens, etc, ce
n'est donc plus une association relevant de la lol de
1901, c'est un commerce. Cependant, les personnes
qui dirigent les centres sont d'origine étrangère et
sont domicilies sur un bateau en zonelibre.
U n redressement fiscal a cependant étéopéré plus
récemment. Après ce redressement, Ie local de la
Scientologie a Paris a été ferme judiciairement. Le
lendemain même, les scientologues se retrouvaient
dans un local plus grand, plus beau, situé dans le
12^ arrondissement.
2. Audition de M. J .-A. Fisch, président du
«Cercle de défense de l'individu et de la fa-
milie» (CDIF) au Grand-Duché de Luxem-
bourg
(Résumé de I 'auditi on a huis-dos, avec I 'autori sa-
tion du témoin)
M. Fisch souligne les Mens entre les théories na-
zies et la problématique sectaire et renvoie a eet
égard a l'ouvragedeNicholasGoodrick-Clarke: «Les
racines occultistes du nazisme ». 1 1 y est notamment
indique que Hitler était membredesociétés occultes
comme la «sociétédeThulé»et avait pour maïtrea
penser J org Lanz von Liebenfels, Guido von List,
Rudolf von Sebottendorff et Helena Petrovna Bla-
vatsky. Hitler semble également avoir été tres pro-
che d'Aleister Crowley, le rénovateur du satanisme
moderne. Selon l'orateur, il n'est pas rare de rencon-
zing» van ziekten als kanker of aids bijvoorbeeld
wordt simpelweg aan handoplegging gedaan. De
F ranse Orde van geneesheren reageert nogal flauw-
tjes maar er zijn betere contacten met politie en
gendarmerie die geregeld om inlichtingen komen
vragen. MevrouwTavernier geeft aan dat Frankrijk
ongeveer 230 sekten telt en dat 600 000 personen bij
het verschijnsel betrokken zijn. De apocalyptische
sekten blijken het gevaarlijkst omdat hun leden
voorbereid worden op demogelijkheid van collectieve
zelfmoord.
In verband met de Graal -beweging stipt de getuige
aan dat die aanraadt om de zieken niet te verzorgen;
zodoende zouden zij in het hiernamaals over een
beter karma beschikken. Volgens de getuige heeft
dat ertoe geleid dat een meisje is overleden aan de
gevolgen van een zeker geen ongeneeslijke vorm van
kanker.
I n antwoord op een vraag betreffende de i nkomsten
van de Scientology-kerk verklaart mevrouw Taver-
nier dat die afkomstig zijn van de slachtoffers die in
driejaar tijds 700 000 F ranse frank gegeven hebben
(wie hogerop wil moet heel wat graden doorlopen ...).
De aanhangers tekenen bijvoorbeeld een contract
voor een miljard jaar en mits zij jaarlijks 20 000 of
30 000 Franse frank afdokken kunnen zij ook
«baas» worden. Lieden die niet veel geld hebben
wordt door de scientologen aangeleerd hoe zij kun-
nen gaan lenen. Als de beweging cursussen, goede-
ren en dergelijke verkoopt gaat het dus niet meer om
een vereniging die onder de wet van 1901 valt maar
heeft men met een handelsbedrijvigheid te maken.
De bestuurders van die centra zijn evenwel buiten-
landers die als woonplaats een schip opgeven dat in
een vrije zone rondvaart.
Onlangs is echter een rectificatie van de belasting-
aanslag verricht. Die resulteerde in de sluiting van
het lokaal van de Scientology-kerk in Parijs. De vol-
gende dag hadden de scientologen evenwel al hun
intrek genomen in een ruimer en mooier pand in het
12= arrondissement.
2. Hoorzitting met de heer J .-A. Fisch, voor-
zitter van de « Cerclededéfensede l'individu et
de la familie» (CDIF) uit het Groothertogdom
Luxemburg
(Samenvatting van de lioorzitting md: gesloten
deuren, metdetoestemmingvan de getuige)
De heer F isch onderstreept het verband tussen de
nazi -theorieën en het sektenvraagstuk. Hij verwijst
hierbij naar het werk van NicholasGoodrick-Clarke :
«Les racines occultistes du nazisme ». Daari n wordt
met name melding gemaakt van het feit dat Hitler
lid was van occulte verenigingen als « het verbond
van Thule »; zijn lichtende voorbeelden waren J org
Lanz von Liebenfels, Guido von List, Rudolf von
Sebottendorff en Helena Petrovna Blavatsky. Hitler
heeft kennelijk ook nauwe affiniteiten gehad met
Aleister Crowley, de vernieuwer van het moderne
-313/7-95/96
[142]
trer des groupements sectaires, total itaires et des-
tructeurs, qui prónent les théories néo-nazies, no-
tamment celledu surhomme.
Le témoin fournit les renseignements suivants
concernant divers groupements sectaires :
LaFam;7/e: sel on lui, unjournalistejaponais, Yuji
Hirooka, résidanta Paris, possèderait unecinquan-
taine, vol re une centaine de cassettes représentant
des scènes pornographiques avec des enfants euro-
péens de moins de 15 ans.
Le témoin souligne que des enfants sont envoyés
se prostituer pour attirer des hommes occupant gé-
néralement des positions importantes dans l'indus-
trieou le monde pol itique.
Satanisme: une société frangaise de diffusion de
cassettes pornographiques, DEFI, établie a Perpi-
gnan , met, entre autres, en vente des cassettes sur le
satanisme. Certaines de ces cassettes, qui ne figu-
rent dans aucune brochure de la société, mettent en
scène des adolescents, dont il est difficilededires'ils
sont agés de plus OU de moins de 16 ans. Pour pouvoir
obtenir ces cassettes dans les magasins spécial isés, il
faut disposer d'un code secret apparemment connu
des seuls membres des sectes sataniques.
Par ailleurs, le témoin signaleque la femme d'un
gendarme d'Athus est une des représentantes des
satanistesen Belgique. Ellea étéconsultéelorsdela
disparition d'une jeune fille a Aubange (séances de
radiesthésie).
Au cours des der nier es élections a Pétange, le
dirigeant d'une secte satanique s'est présenté sur
uneliste. II organisait régulièrement des cérémonies
sataniques. II s'est enf ui en Républiquedominicaine
(il se sentait surveillé par le témoin). La secte est
toujours activeaujourd'hui et est dirigée par Marie-
J eanneViviani.
Un dirigeant de la secte fut initiéa Paris par Y ui
Ruga : l'adepte est soumis a 4épreuves correspon-
dant aux4éléments, aprèsavoir ingurgitéun hallu-
cinogène provenant d'une racine mexicaine. L'initia-
tion est suivie d'une partouze, parfois avec des
mi neurs de mol ns de 16 ans.
1 1 existeunebonnedizaine de sectes sataniquesau
Grand-DuchédeLuxembourg.
Le témoin déclare avoir rencontre un jeune hom-
me, chargé d'amener des jeunes fil les mineuresdans
la secte a Luxembourg. II est aujourd'hui régulière-
ment soignédans un service psychiatrique.
Le mouvement raëien : le témoin cite plusieurs
extraitsdes ouvrages deClaudeVorilhon, gourou de
la secte, qui, selon lui, font apparaïtre les éléments
suivants :
1) l'incitation au meurtre :
«(...) un être qui souffre trop a le droit de se
suicider ... Si unepersonnequetu ai mes souffre trop
satanisme. Volgens de spreker is het niet ongewoon
dat sektarische, totalitaire en destructieve bewegin-
gen de neonazi stische theorieën, met name die van
de Ü bermensch, voorstaan.
De getuige verschaft volgende informatie met be-
trekking tot een aantal sektarische bewegingen :
DeFamilie: volgens hem zou dein Parijs wonende
J apansejournalistYuji Hirooka in het bezit zijn van
een vijftigtal, of zelfs een honderdtal cassettes met
pornografische scènes waarin Europese kinderen
van jonger dan 15 jaar optreden.
De getuige benadrukt dat kinderen tot prostitutie
worden aangezet om mannen aan te trekken; meest-
al bekleden die belangrijke posities in de bedrijfs- of
politieke wereld.
Satanisme: een in Perpignan gevestigd F rans dis-
tributiebedrijf van pornocassettes, DEFI, verkoopt
eveneens cassettes over satanisme. Op sommige van
die cassettes, die in geen enkele brochure van de
firma voorkomen, figureren adolescenten waarvan
moei lijk te bepalen isofzejonger of ouder dan 16jaar
zijn. Om deze cassettes in gespecialiseerde winkels
te kunnen verkrijgen, moet men over een geheime
code beschikken, die blijkbaar alleen door de leden
van de satanische sekten is gekend.
De getuige stipt overigens aan dat de vrouw van
een rijkswachter uit Athus een van de vertegenwoor-
digsters is van desatanisten in België. Ze werd voor
de verdwijning van een jong meisje in Aubange ge-
raadpleegd (wichelroedesessie).
Bij dejongste verkiezingen heeft het hoofd van een
satanische sekte zich in Pétange verkiesbaar gesteld.
Hij organiseerde geregeld satanische rituelen. Hij is
naar deDominicaanseRepubliek gevlucht (hij voelde
zich door de getuige geschaduwd). De sekte is mo-
menteel nog steeds actief en wordt door M arie-J ean-
neViviani geleid.
Een leidinggevend persoon van de sekte werd in
Parijs door Yul Ruga ingewijd : de nieuweling wordt,
na het innemen van een drug die van een Mexicaanse
wortel afkomstig is, aan 4 proeven onderworpen die
met de 4 oerelementen overeenkomen. De inwijding
wordt gevolgd door een orgie, waaraan soms kinde-
ren deelnemen diejonger dan 16jaar zijn.
In het groothertogdom Luxemburg bestaan er
ruim tien satanische sekten.
De getuige verklaart een jongeman te hebben ont-
moet die minderjarige meisjes naar de sekte in
Luxemburg moest brengen. Hij wordt momenteel
geregeld verpleegd in een psychiatrische dienst.
De Raë i aanse bewegi ng : de getuige citeert uit de
werken van Claude Vorilhon, goeroe van de sekte,
die volgens hem de volgende elementen bevatten :
1) aanzetting tot moord :
«(...) een wezen dat te veel lijdt, heeft recht op
zelfdoding ... Als iemand waarvan je houdt te veel
[143]
313 / 7 - 95 / 96
et souhaite mourir sans avoir la forcedesesuicider,
aide-la a se supprimer ». (Les &dra-terrestres m'ont
emmenésur leur planète, p. 113);
2) rincitation contre l'ordre public, les institu-
tions :
« 1 1 faut supprimer les élections et les votes » (Le
livrequi dit la vérité, p. 126);
3) la propagation des idees nazies, dediscrimina-
tion et de haine raciale, de la theorie du surhomme :
«II faut que des hommes malades ou difformes,
symboles d'un échec et insupportables aux yeux des
créateurs, ne se présentent pas devant eux » (L elivre
qui dit la vérité, p. 52).
« Neseront éligibles a quelque poste publicquece
soit, que les individus ayant un coëfficiënt intellec-
tuel supérieur de 50 % a la moyenne et ne pourront
être électeurs que ceux ayant un coëfficiënt intellec-
tuel supérieur de 10% a la moyenne ... II s'agit de
placer I e génie au pouvoir, vous pouvez appel er cela
la géniocratie » (Lelivrequi dit la vérité, p. 127).
Les extra-terrestres déclarent : « Nous souhaitons
que notre ambassade terrestre soit édifiée en I sraël
sur un territoire que le gouvernement vous donnera.
S'ils refusent, vous pourrez le construire ailleurs et
Israël subira un nouveau chatiment pour n'avoir pas
reconnu notre envoyé. » (Les &dra-terrestres m'ont
emmenésur leur planète, p. 84).
« L'humanité n'est qu'un parasite » (ibid., p. 137);
4) la négation du droit de propriété, du droit a
l'héritage :
«II faut supprimer la propriété... L'héritage dolt
être complètement aboli, sauf pour la maison fami-
liale » (Lelivrequi dit la vérité, pp. 128-129).
«Conformémenta cequi est écrit dans leLivre, tu
ne laisseras pas d'héritage a tes enfants en dehors de
I 'appartement ou de la maison familiale. Le reste, tu
lelègueras au Guidedes Guides et si tu as peur que
tes descendants ne respectent pas tes dernières vo-
lontés en voulant par la justice hu ma Ine récupérer
tes biens, tu en feras don de ton vivant au Guidedes
Guides afin de l'aider a faire diffuser le message de
nos créateurs sur laterre »(L es &(tra-terrestres m'ont
emmenésur leur planète, p. 112);
5) le versement d'une dïme :
«Tu feras au moins une fois par an un don au
Guidedes Guides, égal aau moins un centièmedetes
revenus annuels, afin de l'aider a pouvoir se consa-
crer a temps complet a sa mission et a voyager a
travers le monde pour diffuser ce message. » (ibid.,
p. 87).
Selon letémoi n, les adeptes doivent verser 10 % de
leur salaire mensuel a l'organisation, plus 1% au
compte privé de C laude Vori I hon;
lijdt, wil sterven maar de kracht ontbeert om over te
gaan tot zelfdoding, help hem dan te sterven ». (Les
extra-terrestres m'ont emmené sur leur planète,
biz. 113);
2) verzet tegen de openbare orde en de instellin-
gen :
«Verkiezingen en stemmingen moeten worden af-
geschaft »Lelivrequi dit la vérité, bIz. 126);
3) verspreiding van het nazi-gedachtengoed, dis-
criminatie en rassenhaat, de theorie van de Über-
mensch :
«Zieke en misvormde mensen, tekenen van een
mislukking die voor de scheppers ondraaglijk zijn,
moeten niet voor hen verschijnen »(Lelivrequi dit la
vérité, bIz. 52).
«Alleen personen met een IQ dat 50% hoger dan
het gemiddelde ligt, zullen verkiesbaar zijn voor het
bekleden van eender welk openbaar ambt en alleen
personen met een I Q dat 10 % hoger dan het gemid-
delde ligt, zullen mogen kiezen ... De genieën moeten
aan de macht komen, noem het géniocratie » (L elivre
qui dit la vérité, bIz. 127).
De buitenaardse wezens verklaren : «Wij willen
onze ambassade op aarde in Israël vestigen, op een
terrein dat de regering u zal geven. Wordt dat gewei-
gerd, dan mag u die elders bouwen en zal Israël een
nieuwe straf ondergaan omdat het onze zendeling
niet erkend heeft. » (Les &(tra-terrestres m'ont em-
menésur leur planète, bIz. 84).
«De mensheid is slechts een parasiet» (ibid.,
bIz. 137);
4) negeren van eigendomsrechten en erfenisrech-
ten :
« E i gendom moet worden afgeschaft ... E rfenissen
moeten volledig worden afgeschaft, behalve voor de
gezinswoning » (Le livre qui dit la vérité, bIz. 128-
129).
«Conform wat in het Boek vermeld staat, zal je,
met uitzondering van het appartement of de gezins-
woning, geen erfenis aan je kinderen nalaten. Derest
laatje na aan deGids der Gidsen en alsjevreest dat
je nakomelingen je laatste wilsbeschikking niet zul-
len respecteren en via het menselijke gerecht je be-
zittingen willen recupereren, zal je een schenking
onder levenden doen aan de Gids der Gidsen, zodat
deze gehol pen wordt bij de versprei d i ng op aa rde va n
de boodschap van onze scheppers » (Les e^ra-terres-
tr es m'ont emmenésur leur planète, bIz. 112);
5) het storten van een tiende :
«Ten minste eenmaal per jaar zal je de Gids der
Gidsen een schenking doen die ten minste een hon-
derdstevan je jaar in komen bedraagt. Zo kan hij zich
voltijds aan zijn opdracht wijden en de wereld afrei-
zen om die boodschap te verkondigen. » (ibid.,
bIz. 87).
Volgens de getuige moeten de leden 10 %van hun
maandloon aan de beweging afstaan. Bovendien
moeten ze 1 % op de privé-rekening van Claude Vo-
ri I hon storten;
-313/7-95/96
[144]
6) la condition féminine: dans les ouvrages de
Vorilhon, la femme est représentée comme unesorte
de robot biologique dont II peut disposen a sa gulse;
abus graves contre les enfants, Incltatlon a la débau-
che, vol re même au vlol de ses propres enfants :
« ...regols les hommes qui teplalront et qui seront
autant d'exemples mascullns pour ton enfant » (Les
&(tra-terrestres m'ont emmené sur leur planète,
p. 198).
«Tu évellleras I 'esprit de ton enfant, mals tu
évellleras aussl son corps, car l'évell du corps va de
pair avec l'évell de l'esprlt; ... I'éducatlon sensuelle
dolt apprendre comment l'on peut avoir du plalslr
par ses organes, en ne cherchant que Ie plalslr; sans
rechercher forcément a utlllser ses organes dans Ie
but utilitaire qui est Ie leur. ... II faut leur expllquer
comment lis peuvent s'en servlr pour en retlrer du
plalslr. » (La méditation sensudlQ l'ê/ël del'esprit
par l'é/él du corps).
A eet égard, Ie témoln renvole également aux at-
tendusdujugementDS059963du 19 juin 1984 de la
cour d'appel de Llège :
«Attendu que l'examen de la documentatlon sou-
mlse a la cour par l'lntlmée, plus spéclalement la
lecture du llvre écrit par Ie sleur Raël sous Ie titre
«La méditation sensuelle, l'évell de l'esprlt par
l'évell du corps »falt apparaïtre que les adeptes de
cette rellglon dolvent notamment apprendre a leurs
enfants a se toucher, a les toucher, a être touches, car
lis dolvent se souvenir comblen defols certains d'en-
tre eux auralent souhaité être embrassés par leur
père autrement que du bout des lèvres ou sur leur
front, caressés, pétris, manipulés, pressés contre leur
poltri ne au lleu d'être tenus a distance comme des
pestlférés et considérer que ce manque de contact
physique est responsable de nos blocages sur ce
plan ... ».
Letémoln signale également l'exlstence de casset-
tes vidéo, notamment a Llège, démontrant les ten-
dances pédophiles prónées par legourou.
L'embième de cette communauté pseudo-rellgleu-
se est une crolx gammée Incrustée dans l'étolle de
David.
1 1 s'agit d'un empire financier énorme, l'argent de
la sectetransltant notamment par Genève.
Raël, alias Claude Vorilhon, a déja désignésonflls
comme successeur.
LeNouvd Age : beaucoup de groupements appar-
tenant a cette mouvance préconisent également des
thèmes nazls (theorie du surhomme, ...)
La F raternitéblandhe universele: Oomram Mlk-
hael Alvanhov, lefondateur, a été un collaborateur
Important de la Gestapo. II fut d'allleurs condamné
pour cesfalts.
6) de toestand van de vrouw : In de werken van
Vorilhon wordt de vrouw als een soort biologische
robot voorgesteld waarover hij naar believen kan
beschikken; ernstig misbruik van kinderen, aanspo-
ring tot ontucht, zelfs tot het verkrachten van de
eigen kinderen :
«... ontvang de mannen die je bevallen en die
allemaal een mannelijk voorbeeld voor je kind zullen
zijn » (Les &(tra-terrestres m'ont emmené sur leur
planètQ biz. 198).
«J e zal degeest van je kind ontwikkelen, maar je
zal ook zijn lichaam ontwikkelen. De ontwikkeling
van het lichaam gaat Immers gepaard met de ontwik-
kel Ing van degeest; ... de zinnelijke opvoeding moet
aanleren hoe we door onze organen plezier kunnen
hebben en alleen naar plezier moeten zoeken; ter
zake behoren de organen niet uitsluitend te worden
gebruikt voor hetgeen waarvoor ze bedoeld zijn ... er
moet hen worden uitgelegd hoe ze hun organen kun-
nen gebruiken om er plezier aan te hebben. » (La
méditation sensuelle, l'é/eil del'esprit par l'é/eil du
corps).
De getuige verwijst ter zake ook naar de conside-
ransen van vonnis DS 059963 van 19 juni 1984 van
het hof van beroep te L ui k :
«Aangezien uit het onderzoek van de door de ge-
daagdeaan het hof voorgelegde documentatie, In het
bijzonder de lezing van het door de heer Raël ge-
schreven boek met als titel «La méditation sensuef/q
l'é/eil del'esprit par l'é/él du corps», blijkt dat de
aanhangers van deze godsdienst met name aan hun
kinderen moeten leren elkaar aan te raken, hen aan
te raken, aangeraakt te worden, omdat ze zich moe-
ten herinneren hoe vaak sommigen onder hen gewild
zouden hebben om door hun vader anders dan louter
formeel of op het voorhoofd gekust te worden, ge-
streeld, gemasseerd, betast, tegen de borst gedrukt
te worden, In plaats van als pestlijders op afstand
gehouden te worden en te moeten beseffen dat dit
gebrek aan lichamelijk contact de oorzaak Is van
onze blokkeringen ter zake ... ».
De getuige signaleert eveneens het bestaan van
videocassettes, met name In Luik, die de pedofiele
nelgingen aantonen waar de goeroe achterstaat.
Het embleem van deze pseudo-rellgleuze gemeen-
schap Is een hakenkruis op de ster van DavId.
Het gaat om een enorm financieel Imperium,
waarbij het geld van de sekte met name Genève
passeert.
Raël, alias Claude Vorilhon, heeft zijn zoon reeds
als zijn opvolger aangeduid.
Nefl/Age : veel groepen dietot deze bewegl ng beho-
ren, hangen eveneens nazistische theorieën aan
(theorie van de Übermensch ...)
De Universele witte Broederschap : Oomram Mlk-
hael Alvanhov, de stichter. Is een belangrijk mede-
werker van de Gestapo geweest. Hij werd voor die
feiten trouwens veroordeeld.
[145]
313 / 7 - 95 / 96
II sembled'ailleurs que beaucoup d'anciens mem-
bres de la Gestapo ou de la Hitler J ugend fassent
partie de mouvements sectaires, comme, par exem-
ple, Paul Werner, haut responsabledelasecteMoon.
La Méditation transcendantale: selon Ie témoin,
la theorie du surhomme se retrouve également dans
la doctrine de cette secte: contre paiement, on y
apprend, soi-disant, a voler, a traverser les murs, a
se rendre invisible, a voir et a écouter a distance, ...
Si un adepte n'y réussit pas, c'est qu'il n'a pas bien
suivi les cours et qu'il dolt tout reprend re a zéro, bien
évidemment moyennant de nouveaux versements.
L'argent de cette secte transite par la Kredietbank
de Luxembourg, pour arriver finalement a J ersey.
M.Michel Hubert, l'actuel administrateur délégué
du Kreditrust, est en mêmetemps Ie principal diri-
geant de la secte.
L 'EglisedeScientdogie : d'après letémoin, la Kre-
dietbank de Luxembourg gère ou en tout cas a géré
plus OU moins un milliard de US dollars pour Ie
comptederEglisedeScientologie. Cerenseignement
a étédonnépar Peter Vossmerbaumer (InsideScien-
tology, p. 23). II s'agitd'un des leaders de la scientolo-
gie en Allemagne, qui a quitte Ie mouvement il y a
trois ans. II pretend qu'après la mort de Ron Hub-
bard, David M iscavage, qui s'est emparé du pouvoir,
a réussi a forcer les succursales de l'EglisedeScien-
tologie de verser l'entièreté de leurs avoirs sur ce
compteau Luxembourg. II expliquenotammentcom-
ment les succursales de Stuttgart, Munich, etc. ont
du procéder.
Le témoin déclare qu'il possède des factures qui
ont été envoyées par des représentantsdel'Eglisede
Scientologie de Copenhague a certaines personnes a
Bruxelles, indiquant le montant a verser sur des
comptes a la Kredietbank au Luxembourg.
Par all leurs. Peter Vossmerbaumer a du suivre
des cours pour être déprogrammé des théories scien-
tologiques dans le but d'être envoyé en Afrique du
Sud pour y suivre unedélégation de l'Eglise protes-
tante allemande. 1 1 s'est fait engager comme chauf-
feur et a ainsi pu photocopier tous leurs documents si
bien quel'EglisedeScientologiea pu démontrer que
l'Eglise protestante d'Allemagnea soutenu financiè-
rement l'ANC.
Letémoin indique également que l'Eglise de Scien-
tologie aurait réussi a se procurer les codes secrets
des fusées atomiques des sous-marins atomiques
frangais (cf. S. Faubert, Une secte au coaur de la
République).
Par ailleurs, l'intervenant connaït un jeune hom-
me deVianden qui a verse 250 OOOfrancsa Narconon
pour unecurededésintoxication qui n'a finalement
dure que trois jours : il s'est enfui et est mort d'une
overdose, lors d'une réunion a trois.
Enfin, letémoin affi rme que des doses tropélevées
de produits, comme la Nyacine et l'Oxadylène, sont
Overigens blijkt dat veel ex-leden van de Gestapo
of van de Hitler J ugend aanhangers zijn van sektari-
sche bewegingen, bijvoorbeeld Paul Werner, voor-
aanstaand leider van deMoon-sekte.
Transcendente meditatie: volgens de getuige be-
vat de leer van deze sekte eveneens de theorie de
Übermensch : tegen betaling leert men er zogezegd
vliegen, door muren stappen, onzichtbaar worden, op
afstand zien en horen ... Als een volgeling daar niet
in slaagt, is dat omdat hij de lessen niet goed heeft
gevolgd; hij moet helemaal opnieuw beginnen, mits
hij natuurlijk nieuwe betalingen verricht.
Het geld van deze sekte gaat via de Luxemburgse
Kredietbank naarj ersey. De heer Michel Hubert, de
huidige afgevaardigd-bestuurder van Kreditrust,
staat ook aan het hoofd van de sekte.
Süentology-laerla : volgens de getuige beheert de
Luxemburgse Kredietbank, of heeft ze dat tenminste
gedaan, voor rekening van Scientology minstens een
miljard US dollar. Deze informatie komt van Peter
Vossmerbaumer (I nsideSdentology, biz. 23). Hij was
een van de leiders van Scientology in Duitsland die
de beweging drie jaar geleden verlaten heeft. Hij
beweert dat David M iscavage, die na het overlijden
van Ron Hubbard de macht gegrepen heeft, er in
geslaagd is de onderafdelingen van de Scientology-
kerk te dwingen hun volledige vermogen op deze
Luxemburgse rekening te storten. Hij legt met name
uit hoe de afdelingen in Stuttgart, München enz.
gehandeld moeten hebben.
De getuige stelt in het bezit te zijn van de facturen
die vertegenwoordigers van de Scientology-kerk te
Kopenhagen aan bepaalde personen te Brussel heb-
ben toegezonden; daarop staat het bedrag dat op
rekeningen van de Luxemburgse Kredietbank ge-
stort moest worden.
Peter Vossmerbaumer moest overigens met cur-
sussen «gedeprogrammeerd » worden van descien-
tologi scheleer, alvorens hij naar Zuid-Afrika kon om
er een delegatie van de Duitse protestantse kerk te
volgen. Door zich in dienst te laten nemen als chauf-
feur kon hij al hun documenten fotokopiëren; aan de
hand daarvan heeft de Scientology-kerk kunnen aan-
tonen dat de Duitse protestantse kerk het ANC fi-
nanciële steun heeft verleend.
Volgens de getuige zou de Scientology-kerk er ook
in geslaagd zijn de geheime codes van de kernraket-
ten van de F ranse atoomduikboten te ontcijferen (cf.
S. Faubert, Unesecteau coojr dela République).
De spreker kent ook het geval van een jonge man
uit Vianden die Narconon 250 000 frank heeft be-
taald voor een ontwenningskuur, die uiteindelijk
amper drie dagen geduurd heeft. Hij vluchtte weg en
is gestorven aan een overdosis, tijdens een bijeen-
komst met drie.
Ten slotte beweert de getuige dat aan sommige
personen te hoge dosissen Nyacine en Oxadylène
-313/7-95/96
[146]
administrées a certaines personnes de maniere a
briser leur résistanceet a les convaincred'adhérer.
L 'AngeAlbert : letémoin présente un organigram-
medela secte :
— Ketty Donnersbach : medium non parlant de la
secte; elles'est proclamée« Führer ». En 1984 (juge-
ment confirmé en 1985), Ketty Donnersbach a été
condamnée pour exercice illicitede la médecine.
— Hilda Rau-Scholtus, épouse de Fernand Rau,
ancien députédu parti chrétien social; élu députésur
la listede l'ADR; ex-administrateur-déléguédu Cré-
dit Europeen a Luxembourg.
M. et Mme Rau sont au courant de nombreux
délits commis au Grand-Duché de Luxembourg en
rapport avec la drogue, lecommerced'armes, la pros-
titution, des attentats a la bombe, ... lis pourraient
faired'importantes révélations sur certaines affaires
dans lesquellestant la justicequelemondepolitique
luxem bourgeois ont des choses a se reprocher. Or,
déclare Ie témoin, Ie Luxembourg veut préserver sa
réputation de place financière.
M. et Mme Rau semblent également avoir été
avertis de la dévaluation du franc beige en 1982,
alors que même Ie gouvernement luxembourgeois
n'en savait rien.
Aprèsla mortdeson époux, décédé dans des condi-
tions mystérieuses, Mme Rau a fondé un nouveau
parti : leNOMP.
Mme Rau a entraïné la femme du témoin (ainsi
que sa fil lette née avec de graves probièmes physi-
ques) dans la secte: elle l'emmena rendre visite a
Ketty Donnersbach en 1985, après sa condamnation.
Grace a M me Rau, la secte aurait réussi a pleger
des personnalités politiques belges de premier plan.
Selon letémoin, Mme Rau aurait également falsifié
la correspondance qu'elle a adressée a M . Santer, a
l'époque ministred'Etat. Elle aurait aussi falsifié la
signatured'un député luxembourgeois.
— Bernard Rockenbrod : ancien membre de la
Hitler J ugend; son pèrefut Oberlandbauernführer.
A causedelui, beaucoup de personnes ont été dépor-
tées.
— YvonneTheisen : medium parlant.
— Le dr. Carmela Ragaglia : devenue Ie médecin
de la secte, elleapplique les «thérapies des anges ».
Par arrêté ministeriel du 30 mars 1990, leministè-
rede la Santé I uxembourgeois a suspendu son autori-
sation d'exercer la profession de médecin pour une
durée d'un an, suite a un état pathologique qui la
rendait inapte a exercer sa profession (maladie de
K ra pi in et Du pres) (expertise réalisée par 3 méde-
cins psychiatres derUniversitédeLiège).
Un an et demi plus tard, elle a a nouveau été
autorisée a exercer sa profession après que F. Rau
worden toegediend om hun weerstand te breken en
hen ertoe te overhalen I id te worden.
AngeAlbert : de getuige legt een organogram van
de sekte voor :
— Ketty Donnersbach : niet-sprekend medium
van de sekte; zij heeft zich tot « F ührer »uitgeroepen.
I n 1984 (vonnis in 1985 bevestigd) werd Ketty Don-
nersbach veroordeeld wegens onwettige uitoefening
van de geneeskunde.
— Hilda Rau-Scholtus, echtgenote van Fernand
Rau : voormalig volksvertegenwoordiger van de
Luxemburgse christen-democratische partij; volks-
vertegenwoordiger van de ADR; gewezen gedele-
geerd bestuurder van het Crédit europeen te Luxem-
burg.
Het echtpaar Rau is op de hoogte van talrijke in
het groothertogdom gepleegde misdrijven in verband
met drugs, wapenhandel, prostitutie, bomaansla-
gen, ... Zij zouden belangrijke onthullingen kunnen
doen over bepaalde affaires waar zowel het gerecht
als het Luxemburgse politieke milieu bij betrokken
waren. Volgens de getuige is Luxemburg er evenwel
als de dood voor dat zijn reputatie van financieel
centrum geschaad wordt.
Het echtpaar Rau was in 1982 naar verluidt ook
getipt over de devaluatie van de Belgische frank, op
een moment dat zelfs de Luxemburgse regering daar
nog niets van afwist.
Nadat haar echtgenoot in geheimzinnige omstan-
digheden was overleden, heeft mevrouw Rau een
n i eu we pa rti j opger icht:deNOMP.
Mevrouw Rau heeft de vrouw van de getuige, als-
mede het dochtertje, dat metzwarelichamelijkepro-
blemen was geboren, gedwongen bij de sekte aan te
sluiten : zij nam haar in 1985 mee voor een bezoek
aan Ketty Donnersbach, na haar veroordeling.
Dankzij mevrouw Rau zou de sekte erin geslaagd
zijn vooraanstaande Belgische politici in de val te
laten lopen. Volgens de getuige zou mevrouw Rau
ook de briefwisseling met de heer Santer, die toenter-
tijd minister was, hebben vervalst. Zij zou ook de
handtekening van een Luxemburg volksvertegen-
woordiger hebben vervalst.
— Bernard Rockenbrod : ex-lid van de Hitler J u-
gend. Zijn vader was Oberlandbauernführer. Door
zijn toedoen werden veel mensen gedeporteerd.
— YvonneTheisen : sprekend medium.
— Dr. Carmela Ragaglia : zij werd de arts van de
sekte en past de «engelentherapie» toe. Bij ministe-
rieel besluit van 30 maart 1990 heeft de Luxemburg-
se minister van Volksgezondheid haar vergunning
om het beroep van arts uit te oefenen voor een duur
van een jaar ingetrokken omdat haar pathologie het
haar onmogelijk maakte dat beroep uit te oefenen
(ziekte van Kraplin en Dupres) (expertise verricht
door drie artsen-psychiaters van de Luikse universi-
teit).
Anderhalfjaar later mocht zij opnieuw aan de slag
nadat F. Rau ten haren gunste aan de regering een
[147]
313 / 7 - 95 / 96
eut pcsé une question parlementai re en sa faveur au
gouvernement. Le mi nistre competent ademandé au
college médical luxembourgeois de soumettre le pro-
blème au conseil de discipline. La présidence de ce
conseil a étéconfiéeau jugeWeitzel, dont l'épouseest
uneamied'écolede l'ex-épousedu témoin, ainsi que
deMmeRau. L'enquêtea toutefoisétébloquéecar le
jugeWeitzel exigeait que les membres du conseil de
discipline ne sol ent pas membres de l'associati on des
médecins et médecins-dentistes de Luxembourg. Or
cette exigence est impossible a respecter car ils sont
tous obligés d'être membres de cette association.
Deux erreurs ont donc été commises : le mi nistre
auraitdü demander unenouvelleenquêteet lejugea
bloqué l'intervention du conseil de discipline.
— Mme Dondelinger-Martiny : elle est l'épouse
du premier échevin d'Aubange. II s'agit d'un des
membres les plus durs de la secte; des séances de
spiritisme ont lieu au domicile du couple et dans
certains offices de la commune. M me Dondelinger est
active a Athus et dans toute la province du sud-
Luxembourg beige.
La secte refuse tout recours a la médecine tradi-
tionnelle et préconise des traitements a l'aide de
deux pierres (une dans chaque main) et de l'eau de
Melickshaff (infectée par le lindane, un des pestici-
des les plus dangereux). La fille du témoin a fait
l'objet d'injections d'un mélange de sang et de jus de
choucroute. Selon l'orateur, plus de 20 personnes
sont mortes des suites directes de ces thérapies.
1 1 cite plusieurs cas individuels :
— une adepte a eu un grave accident en se ren-
dant au siègede la secte. Malgréson hospitalisation
pour blessures graves, l'Ange Al bert a pretend u
qu'ellen'avait rien.Commeellerefusaitderetourner
da ns I a secte, I 'A nge A I bert a consei 1 1 é a son époux de
divorcer, en invoquant que la femme en question
avait une relation incestueuse avec son fils. Ce der-
nier a fi na lement du être place en pension parceque
son pèrevoyait en lui un rival;
— la mère d'une habitante du Grand-Duché de
L uxembourg est décédéefaute de sol ns (el le avait été
uniquement traitée par les pierres et l'eau de Me-
lickshaff);
— une habitante de Vianden est décédée d'un
cancer du sein qui ne fut pas soigné correctement
suite a l'intervention de la secte: son thorax était
littéralement pourri. Le certificat de décès délivré
par le Dr. Ragaglia a étérefuséet une autopsie a eu
lieu.
Plutót que de soigner les enfants, ceux-ci sont
places sous des pyramides. Ces pyramides ont égale-
ment fait l'objet d'une tentative d'escroquerie de
rEtatbelge(i).
(^) Prqjet d'assainissement de la décharge de Mellery par la
seule influence énergétique de la pyramide de type KTICIC (cf.
Alain Lallemand, Les sectes en Bdgique et au Luxembourg,
Bruxelles, 1994, pp. 174-75).
parlementairevraag had gesteld. De bevoegde mi nis-
ter heeft het Luxemburgs medisch college verzocht
de kwestie aan detuchtraad voor te leggen. Die raad
stond onder het voorzitterschap van rechter Weitzel,
wiens echtgenote een schoolvriendin is van de ex-
vrouw van de getuige en ook van mevrouw Rau. Het
onderzoek is echter vastgelopen omdat rechter Weit-
zel eiste dat de leden van de tuchtraad geen lid
zouden zijn van de Luxemburgse vereniging van ge-
neesheren en geneesheren-tandartsen. Die eis kan
echter onmogelijk worden nageleefd want alle artsen
moeten lid zijn van die vereniging. Er werden dus
twee vergissingen begaan : de minister had een
nieuw onderzoek moeten vragen en de rechter heeft
de tussenkomst van detuchtraad geblokkeerd.
— Mevrouw Dondelinger-Martiny : zij is de echt-
genote van de eerste schepen van Au ba nge en be-
hoort tot de harde kern van de sekte; in de woning
van het echtpaar en in sommige gebouwen van de
gemeente vinden spiritistische bijeenkomsten
plaats. Mevrouw Dondelinger isactief in Athusen in
het hele zuiden van Belgisch Luxemburg.
De sekte wil geen beroep doen op de traditionele
geneeskunde en is voorstander van de behandeling
met een steen in elke hand en met water van Me-
lickshaff (besmet met lindaan, een van de gevaarlijk-
ste pesticiden). De dochter van de getuige kreeg een
mengsel van bloed en zuurkoolsap ingespoten. Vol-
gens despreker zijn meer dan 20 personen overleden
aan de rechtstreekse gevolgen van die therapieën.
Hij haalt daarbij een aantal gevallen aan :
— een vrouwelijk lid had op weg naar de sekte een
zwaar ongeval. Hoewel zij met ernstige verwondin-
gen werd opgenomen in een ziekenhuis, beweerde
« E ngel Al bert » dat er niets aan de hand was. Toen
zij weigerde terug te gaan naar de sekte, raadde
«Engel Albert» haar echtgenoot aan van haar te
scheiden omdat zij met haar zoon incest gepleegd zou
hebben. De jongen werd door de jaloerse vader uit-
eindelijk naar een kostschool gestuurd;
— de moeder van een inwoonster van het groot-
hertogdom Luxemburg is overleden wegens gebrek
aan zorgen (zij werd uitsluitend behandeld met ste-
nen en Melickshaffwater);
— een vrouw uit Vianden is overleden aan de
gevolgen van borstkanker omdat zij na interventie
van de sekte niet degelijk verzorgd werd; haar borst-
kas was letterlijk weggerot I Het door dokter Ragag-
lia uitgereikte overlijdensattest werd geweigerd en
er vond een lijkschouwing plaats.
Kinderen van sekteleden worden niet verzorgd
maar onder piramiden gezet. In verband met die
piramiden is er ook een poging geweest om de Bel-
gische Staat op te lichten (').
C) Project voor de sanering van de stortplaats van Mellery,
enkel en alleen onder invloed van de energie die uitgaat van de
piramide van het KTICIC-type(cf. Alain Lallemand, Les sectes en
Bdgiqueetau Luxembcxjrg, Brussel, 1994, biz. 174-175)
-313/7-95/96
[148]
Selon Ie témoin, Ketty Donnersbach a toujours
beneficie de la protection politique de Mme Rau-
Scholtus.
Leministèreluxembourgeoisdela Santé publique
a prouvé depuis 1985 que les effets de l'eau de Me-
lickshaff étaient de la pure fantaisie. Suite a une
enquêtedu SCAS (Service central d'assistance socia-
le du tribunal de la J eunesse), il a été constaté que
« les pratiques de cette communauté ont déja provo-
qué de graves et profonds troubles, tant physiques
que psychiques, chez des enfants comme chez des
adultes. Elleprésentedecefaitderéelsdangers pour
les personnalitésfragiles et influengables ».
Selon letémoin, Ie médecin-chef, Ie Dr. Duhr, au-
rait mêmeaffirméqu'il y al lalt de la vie des malades.
Pourtant rien n'a pu être entrepris contre la secte.
Le témoin déclare avoir été diffamé, calomnié, et
même ruiné par la secte.
II affirme que Mme Rau aurait essayé de le faire
assassineravecl'aideducolonel Fernand Diderichde
la gendarmerie luxembourgeoise, qui étaita l'époque
desfaits directeur de la policedeLuxembourg-ville.
Enfin, letémoin signale que le secrétaire général
dela policejudiciairedeLuxembourg, M . Fischer,fut
président de l'A.S.B.L. « Dolphin Swimming Club »,
crééepar l'AngeAlbert. II adonnésadémissionaprès
une campagne de pressemenée contre lui.
Les Trois Saints Coaurs : Roger Melchior, alias le
papej ean, a étécondamnéa 18 mois de prison ferme
a Mons pour l'enlèvement d'une jeune fille mineure
(elle fut dissimulée dans une chaudière lors d'une
perquisition a Brunoy). La papesse, Isabelle West-
phal, fut, quant a ellecondamnéea 4 mois de prison
ferme. I Issesonttoutefoisenfuisau Grand-Duchéde
Luxembourg, a Wincrange, oü ils ont construit un
nouvel empire représentant aujourd'hui plus d'un
milliard de francs.
lis ont comparu a Mons en faisant lesalut nazi.
Roger Melchior prétendait guérir toutes les mala-
dies, y compris le sida, avec son fameux produit, le
« Pianto».
Une société luxembourgeoise (Arxhe) fait
aujourd'hui encore l'éloge du Pianto et du Blo Saint
J oseph, produits qui auraient été créés, selon la so-
ciété, dans un laboratoire de l'UCL par André Mel-
chior etj oseph Fraiteur, chanoinedéfroqué.
Les éditions Biologes sari (société appartenant au
groupe) ont publié une brochure qui cite diverses
mal ad les et la maniere dont el les peuvent être trai-
tées par le Pianto. Selon l'intervenant, il s'agit bien
ici d'exerciceillégal dela pharmacie.
Volgens de getuige heeft Ketty Donnersbach altijd
de pol itieke beschermi ng van mevrouw Rau-Scholtus
genoten.
Het Luxemburgse ministerie van Volksgezond-
heid heeft al in 1985 bewezen dat het heilzaam effect
van Melickshaffwater helemaal uit de lucht gegre-
pen was. Na een onderzoek door de SCAS (Service
central d'assistance sociale) van de jeugd rechtbank
werd vastgesteld dat « de praktijken van diegemeen-
schap zowel bij kinderen als bij volwassenen reeds
zware lichamelijke en geestelijke stoor nissen veroor-
zaakt hebben. Die gemeenschap is dus een reëel
gevaar voor kwetsbare en gemakkelijk te beïnvloe-
den personen ».
Volgens de getuige zou de hoofdarts. Dr. Duhr,
zelfs gezegd hebben dat het leven van de zieken op
het spel stond. Toch werd er nog niets tegen gedaan.
De getuige beweert dat de sekte hem beledigd,
belasterd en zelfs geruïneerd heeft.
Hij verklaart dat mevrouw Rau geprobeerd heeft
hem te laten vermoorden met de hulp van kolonel
Fernand Diderich van de Luxemburgse rijkswacht
dieten tijde van de feiten aan het hoofd stond van de
politie van de stad Luxemburg.
Ten slotte merkt de getuige op dat de secretaris-
generaal van de gerechtelijke politie van Luxem-
burg, de heer Fischer, voorzitter was van de door
«Engel Al bert» opgerichte v.z.w. Dolphin Swim-
ming Club. Toen hij het mikpunt werd van een las-
tercampagne in de pers diende hij zijn ontslag in.
Les Trois Saints Ccejrs : Roger Melchior, alias le
papej ean, werd te Bergen veroordeeld tot 18 maan-
den gevangenisstraf zonder uitstel wegens de ont-
voering van een minderjarig meisje (zij werd bij een
huiszoeking te Brunoy in een verwarmingsketel ver-
borgen). De «pausin » Isabelle Westphal van haar
kant liep 4 maanden gevangenisstraf zonder uitstel
op. Zij zijn echter met z'n allen naar het groothertog-
dom gevlucht waar zij te Wincrange een nieuw impe-
rium hebben opgebouwd, dat al meer dan 1 miljard
frank waard is.
Toen zij voor de rechtbank van Bergen verschenen
brachten zij de nazi -groet.
Roger Melchior beweerde dat hij met zijn befaam-
de product Pianto alle ziekten, aids inbegrepen, kon
genezen.
Een Luxemburgse vennootschap (Arxhe) pakt nog
altijd uit met Pianto en Blo Saint J oseph, producten
die volgens haar door André Melchior en
J oseph Fraiteur een uitgetreden kanunnik ontwor-
pen werden in een laboratorium van deUCL.
De uitgeverij Bidogosbvba (een vennootschap die
eigendom is van de groep) heeft een brochure uitge-
geven waarin wordt uitgelegd hoe een aantal ziekten
met Pianto behandeld kunnen worden. Volgens de
spreker gaat het hier wel degelijk om onwettige uit-
oefening van de artsenij bereidkunde.
[149]
313 / 7 - 95 / 96
LesTónoinsdeJ éhovah : ils ont un tribunal inté-
rieur (cf. les ouvrages internes KS71, KS77, KS81).
Au sein de la communauté, il existe un système de
délation obligeant jusqu'aux membres d'une même
famillea dénoncertoutfait (même anodin), contraire
aux préceptes de la secte, qui aurait été commis par
l'un d'entreeux.
Selon l'intervenant, les Témoins de J éhovah
étaient pro-hitlériens. Mêmes ceux qui ont été inter-
nes dans un camp de concentration bénéficiaient
d'un régime de faveur. Himmler avait prévu de les
implanter comme zone tampon en Russie dés qu'il
aurait occupé ce pays, car ils étaient a la fois anti-
catholiques, anti-communistes et anti-sémites.
Les Témoins dej éhovah refusent non seulement
Ie service militaire, mals également toute forme de
service ei vil.
L'orateurcitelecas d'une habi tante de Düsseldorf,
membre de la secte, qui refusait que son enfant su-
bisseuneopération du cceur, pourtant urgente, aucu-
netransfusion sanguine n'étantadmise. Gracea l'in-
tervention du père, en collaboration avecletémoin, Ie
droit de gardefut retiréa la mèreau profit du service
de la jeunesse et l'enfant put être opéré.
L ePatriarche : les membres de ce mouvement sont
tres actifs en Espagne. I Is font signer des documents
contrelesida, la drogue, ... a la sortie des supermar-
chés, dans la rue, aux corridas, ... Lorsqu'ils ont
recueilli suffisammentdesignatures, ilsserendenta
la Chambredes députés afin d'obtenir des subsides.
En France également, ils ont obtenu 5 millions de
francs frangais de subsides.
I Is menacent de mettre tous les drogués dont ils
s'occupent a la rue si les autorités officielles entre-
prennent quelque chose contre eux.
Sukyó Mahikari : la secte a racheté Ie chateau
d'Ansembourg (Ie comte Gaston d'Ansembourg est
d'ailleurs un membre important de la secte) pour
39 millions de francs luxem bourgeois seulement.
10 % du traitement mensuel des adeptes sont versés
sur lecomptedela secte au Luxembourg.
La secte refuse, selon Ie témoin, Ie recours a la
médecine traditionnelle. Les membres pratiquent
rimposition des mains.
L e f rere L uc, d i recteu r de I a secti on seconda i rede
riSMA a Arion, ainsi qu'au moins cinq professeurs,
sont adeptes de la secte.
Moon : selon Ie témoin, ce mouvement a financé
Tavant-dernière campagne electorale de J ean-Marie
Le Pen, qui a ainsi pu envoyer deux députés a Stras-
bourg (les premiers contacts furent établis en 1984).
Ces faits sont relatés dans le journal publié par la
Licra Luxembourg, ainsi que dans l'ouvragedeCot-
ta-Martin : «Dans le secrd: des sectes. L'&drême
droite a la frangaise: I 'espace nature des sectes»
De Getuigen van J ehova : zij hebben een eigen
rechtbank (cf.de interne werken KS71, KS77, KSBl).
E Ik lid de gemeenschap verbindt er zich toe om ieder-
een, met in begrip van de leden van het eigen gezin, te
verklikken als de persoon in kwestie (zelfs onbedui-
dende) feiten pleegt die strijdig zijn met de voor-
schriften van de sekte.
Volgens despreker waren de Getuigen vanj ehova
Hitlergezind. Zelfs degenen die in een concentratie-
kamp waren opgesloten, genoten een voorkeursbe-
handeling. Omdat zij tegelijk anti-katholiek, anti-
communist en anti-semiet waren, was Himmler het
plan om hen na de bezetting van Rusland samen te
brengen in een bufferzone.
De Getuigen van J ehova weigeren niet alleen mili-
taire dienstplicht te vervuil en, maar ook iedere vorm
van burgerdienst.
De spreker haalt het geval aan van een vrouw uit
Düsseldorf die lid was van de sekte en die weigerde
haar kind een nochtans dringende hartoperatie te
laten ondergaan, aangezien bloedtransfusievoor hen
uitgesloten is. Pas na de interventie van de vader (in
samenwerking metdegetuige) verloor demoeder het
hoederecht, dat werd toevertrouwd aan de dienst
jeugdbescherming, en kon het kind worden geope-
reerd.
DePatriarch : de leden van die beweging zijn zeer
actiefin Spanje. Zij bieden aan de uitgang van super-
markten, op straat en tijdens stierengevechten for-
mulieren tegen aids, drugs enz. ter ondertekening
aan. Als zij genoeg handtekeningen verzameld heb-
ben, stappen zij naar de Cortes (de Spaanse Kamer
van volksvertegenwoordigers) om subsidies te krij-
gen. Ook in Frankrijk wisten zij op die manier 5 mil-
joen frank binnen te rijven.
Zij dreigen alle drugverslaafden waarmee zij zich
bezighouden op straat te zetten mochten de officiële
instanties iets tegen hen ondernemen.
Sukyó Mahikari : de sekte heeft voor amper
39 miljoen Luxemburgse frank het kasteel van An-
sembourg aangekocht (graaf Gaston d'Ansembourg
is trouwens een belangrijk lid van de sekte); 10%
van het maandloon van de leden gaat naar de
Luxemburgse rekening van de sekte.
Volgens de getuige moet de sekte niets weten van
de traditionele geneeskunde en passen de leden de
handoplegging toe.
Broeder Luc, directeur van de middel bare afdeling
van het ISMA te Aarlen en ten minste vijf leraars,
zijn aanhangers van de sekte.
Moon : volgens de getuige financierde die bewe-
ging de voorlaatste verkiezingscampagne van J ean-
Marie Le Pen die aldus twee afgevaardigden naar
Straatsburg kon sturen (de eerste contacten vonden
plaats in 1984). Een en ander staat te lezen in het
tijdschrift van de Licra Luxembourg alsmede in het
boek van Cotta-Martin, Dans le secrd: des sectes.
L '&(trême droite a la frangaise : I 'espace naturel des
-313/7-95/96
[150]
(Flammarion, 1992). En outre, lors de rémission
télévisée«L'heuredevérité »du 22 mai 1989, J ean-
MarieLePen n'aurait pas niéavoir acceptélefinan-
cement mooniste.
Par ailleurs, lors du votede la résolution Cottrell
Ie 22 mai 1984 a Strasbourg, Otto von Habsbourg,
député, a fait du lobbying pour la secte. 1 1 a quitte la
séanceen protestant lors du vote.
Enfin, d'après l'intervenant, lejugede paix, Paul
Frank, serait Ie leader de la secte au Luxembourg et
auraitregu lafemmedeMoona l'hótel Intercontinen-
tal a Luxembourg.
La secte «Moon »travailleégalement sous Ie cou-
vert de nombreuses associations, telles que «Les
femmes pour la paix mondiale », afin de se donner
une certai ne respectabi I ité
Kinésiologie: Ie directeur de l'école technique de
Luxembourg-ville, M. L. Thein, a suivi des cours de
kinésiologieen Allemagne(cours payés par l'Etat). II
enseigneactuellement ces pratiques a ses élèves (en-
viron 3 000) pour la sommede 3 500 francs. L'initia-
tion de quatre jours permet dedevenir kinésiologue.
Letémoin indiqueque plusieurs sectes (Eglisede
Scientologie, LePatriarche, TrdsSaintsCoojrs) pré-
sentent des caractéristiques semblables :
— exploitation des membres qui sesonttellement
endettés dans la secte qu'i Is sont obl igés detravai I Ier
gratuitement pour legroupe;
— les adeptes ont tout juste de quoi manger et,
faute de moyens, sont obl igés de porter de vieux
vêtements;
— absence de protection sociale (a Diekirch, un
adepte des Tras Saints Coaurs a i ntenté un proces a
la secte pour essayer de recupérer l'argent qu'il a
verse et obtenir son inscription a la caisse de ma la-
die-i nvalidité et de pension).
Trois sectes, óontMéditation transcendantale, ont
déja présenté des listes électorales en Belgique.
Letémoin affirmequepersonnen'a voulu lecroire
dans sa lutte contre les sectes, a l'exception de la
Süreté luxembourgeoise. Certai nes sectes (notam-
ment Les Trois Saints Ccejrs, l'AngeAlbert, l^oon,
l^éditation transcendantale) bénéficient, selon leté-
moin, d'une protection particuliere de la part des
autorités luxembourgeoi ses. L'argent de nombreuses
sectestransiteeneffet par Ie Luxembourg. Ai nsi, par
exemple, concernant la l^éditation transcendentale,
Ie témoin possède des exemples de virements-télex
de la Kredietbank aj ersey pour lecomptede la secte.
Lorsquedesquestions pari ementaires sont posées
concernant les agissements de certai nes sectes (/4nge
Albert, Trois Saints Coaurs), letémoin constate que Ie
gouvernement luxem bourgeois répond toujours de
maniere évasive.
II rappellequ'unecondamnation (au franc symbo-
lique) a étéprononcée contre lui et un journaliste, Ie
sectes (Flammarion, 1992). Tijdens het tv-program-
ma L 'heuredev&itéyan 22 mei 1989 ontkende] ean-
Marie Le Pen niet geld te hebben gekregen van
Moon.
Bij de stemming over de resolutie-Cottrell op
22 mei 1984 te Straatsburg lobbyde Europarle-
mentslid Otto von Habsburg voor de sekte. Bij de
stemming liep hij uit protest weg uit de vergadering.
Ten slotte zou vrederechter Paul Frank volgens de
spreker sekteleider in Luxemburg zijn en de vrouw
van Moon ontmoet hebben in het Luxemburgse hotel
Inter Continental.
De sekte Moon treedt ook op onder de dekmantel
van tal van verenigingen, zoals «Vrouwen voor we-
reldvrede», om zich aldus een zekere respectabiliteit
aan te meten.
Kinésiologie : de directeur van de technische
school van de stad Luxemburg, de heer L. Thein,
heeftin Duitsland (op kosten van de Staat) kinesiolo-
giecursussen gevolgd. Momenteel onderwijst hij dat
vak aan circa 3 000 leerlingen, die daar 3 500 frank
voor neergeteld hebben. Op 4 dagen tijd kan iemand
kinesioloog worden.
De getuige merkt op dat diverse sekten (Sciento-
logy-kerk, LePatriarchQ Trds Saints Ccejrs) onge-
veer dezelfde kenmerken vertonen :
— uitbuiting van de leden die zich bij de sekte zo
diep in de schulden hebben gestoken dat zij verplicht
zijn gratis voor de gemeenschap te werken;
— de aanhangers hebben net genoeg te eten en
zijn wegens geldgebrek verplicht oude kleding te
dragen;
— ontbreken van sociale bescherming (te
Diekirch heeft een lid van éeTrdsSaintsCcejrseen
proces aangespannen tegen de sekte om te proberen
het door hem gestorte geld terug te krijgen en zich te
laten inschrijven bij de ziekte- en invaliditeitsverze-
kering en de pensioendiensten.
Drie sekten, waaronder Transcendente meditatie,
hebben in België bij verkiezingen reeds kandidaten-
lijsten ingediend.
De getuige bevestigt dat niemand, de Luxemburg-
se veiligheidsdiensten uitgezonderd, hem heeft wil-
len geloven bij zijn strijd tegen de sekten. Sommige
sekten (met name Les Trois Saints Cceurs,
AngeAlbert, Moon, Transcendente meditatie) genie-
ten, volgens de getuigen, een bijzondere bescherming
van de Luxemburgseautoriteiten want heel wat sek-
tegeld wordt via Luxemburg doorgesluisd. Zo bezit
de getuige, wat bijvoorbeeld «Transcendente medi-
tatie» betreft, bewijzen van telexoverschrijvingen,
voor rekening van desekte, van de Kredietbank naar
] ersey.
Wanneer parlementaire vragen worden gesteld
over het doen en laten van bepaalde sekten
(AngeAlbert, Trds Saints Coaurs) stelt de getuige
vast dat de Luxemburgse regering altijd een ontwij-
kend antwoord geeft.
H ij herinnert eraan dat tegen hem en een journa-
list een veroordeling tot de symbolische frank werd
[151]
313 / 7 - 95 / 96
jugeayantestiméqu'ils nepouvaient prouver queles
Tras Saints Coaurs étaient une secte.
H. ADEPTES, EX-ADEPTES ET MEMBRES DE
LA FAMILIE D'(EX-)ADEPTES
1. Audition deM. D. Vandenneucker
M. Vandenneucker, ingénieur civil en électroni-
que, est adepte de l'Eglise de Scientologie depuis
l'age de 18 ans. 1 1 a aujourd'inui 31 ans.
1 1 insiste sur la liberté de chaque citoyen a prati-
quer la religion deson choix. Cettelibertédereligion
paraït toutefois négligeableface aux campagnes mé-
diatiques qui créent un climat de méfiance dans la
population vis-a-vis des religions minoritaires.
Dans l'ouvragedeR. Hubbard, «La Dianétique, la
science moderne de la santé mentale », Ie témoin a
découvert une methode d'approche scientifique ap-
pliquéeau domainedu mental qui produit des résul-
tats précis. La dianétique lui a permis de mieux
comprendreson mental etses réactionsdans la vleet
ainsi d'améliorer son bien-être et ses aptitudes a
affronter et a résoudre les probièmes de la vie cou-
rante.
La Scientologie lui a proposéun ensemble d'outi Is
appli ca bles dans la viedetous les jours :
— en quelques jours d'étude et d'exercices prati-
ques, Ie témoin a appris a vaincre sa timidité, a
s'ouvrir aux autres et a communiquer;
— il a également appris les régies de base d'un
mariage heureux et affirme obtenir 100 % de résul-
tats dans son couple;
— les découvertes d'H ubbard dans ledomainedes
valeurs spirituelles lui ont permis de trouver «un
équilibred'éthiqueet de bonheur », tant dans sa vie
privée que professsionnelle;
— Hubbard a également mis en évidence quel-
ques régies de base visant a améliorer l'aptitude de
l'individu a étudier;
— Ie témoin a créésa propre affaire informatique
sur la based'unetechnologieadministrativeefficace
miseau point par la Scientologie.
Selon M . Vandenneucker, la Scientologie est une
religion a laquelleil aadhérélibrement. Elleconsidé-
re l'homme comme un être spirituel et non «comme
un animal matériel et intelligent». Elle n'est pas
dogmatique mals demandea ses membres d'observer
par eux-mêmes ce qu'est la vie. Elle développe une
uitgesproken omdat de rechter van oordeel was dat
zij niet konden bewijzen dat LesTrois Saints Coaurs
een sekte is.
H. LEDEN, EX-LEDEN EN FAMILIELEDEN
VAN (EX-)LEDEN
1. Hoorzitting met de heer D. Vanden-
neuclcer
De heer Vandenneucker, burgerlijk ingenieur
elektronica, 31 jaar oud, is sinds zijn 18^ lid van de
Scientology-kerk.
Hij beklemtoont de keuzevrijheid van iedere bur-
ger om de godsdienst te belijden die hij wenst. Die
godsdienstvrijheid lijkt evenwel haast niets meer te
betekenen wanneer men de mediacampagnes bekijkt
die bij de bevolking een klimaat van wantrouwen ten
opzichte van minderheidsgodsdiensten doen ont-
staan.
I n het werk van R. H ubbard, met als titel « Diane-
tica, de moderne wetenschap van de geestelijke ge-
zondheid », vond de getuige een wetenschappelijke
methode — die precieze resultaten oplevert — om
het geestelijke in kaart te brengen. Dankzij dediane-
tica heeft hij een dieper inzicht gekregen in zijn
geestelijke dimensie, en in zijn manier om op de
dingen te reageren; zo leidt de dianetica voor hem tot
een hogere levenskwaliteit en tot een grotere vaar-
digheid om de problemen van elke dag aan te kunnen
en op telossen.
Scientology heeft hem een hele reeks instrumen-
ten aangereikt die bruikbaar zijn in het leven van
alledag :
— enkele dagen studie en praktische oefeningen
volstonden om de getuige te leren hoe zijn verlegen-
heid te overwinnen, hoe open te staan voor anderen
en te communiceren;
— hij heeft zich ook degrondregels eigen gemaakt
om een gelukkig huwelijk uit te bouwen; hij beweert
dat die methode voor zijn huwelijksleven 100% suc-
cesvol is;
— de ontdekkingen van Hubbard op het vlak van
de geestelijke waarden hebben de getuige in staat
gesteld om zowel op privé- als op beroepsvla k een
«evenwicht op ethisch vlak en op het vlak van het
persoonlijk geluk »te bereiken;
— Hubbard heeft ook een aantal grondregels
blootgelegd dankzij welke het individu zijn studie-
vaardigheid kan verbeteren;
— de getuige heeft een eigen informatica-zaak
opgezet aan de hand van een efficiënte, door Sciento-
logy uitgewerkte administratieve technologie.
Volgens de heer Vandenneucker is Scientology een
godsdienst waartoe hij op vrijwillige basis is toege-
treden. Scientology beschouwt de mens als een gees-
telijk wezen, niet als een «materieel en intelligent
dier ». Scientology poneert geen dogma's, maar
vraagt de leden zelf uit te maken hoe ze tegen het
-313/7-95/96
[152]
methodologie scientifique appliquée au domaine de
I 'esprit, dont les résultats ne se font pas attendre.
N'importe quel groupe philosophique ou religion
dolt respecten les lois et les droits de rhomme vis-a-
vis deses membres et de la sociétéen général. C'est,
selon l'orateur, lecas de la Scientologie.
Comment est-il entre en contact avec la Scientolo-
gie? Après avoir lu pendant deux ans plusieurs
ouvrages de R. Hubbard, prêtés par une voisine, Ie
témoin a suivi un premier cours de communication a
l'Eglise de Scientologie, et ce avec l'accord de ses
parents.
Ses parents, alertés par son changement de com-
portement, sesont informés auprès de divers mouve-
ments et personnes opposés a la Scientologie. Une
étude, selon lui, objective des documents réunis a
cette occasion et la rencontre de diverses personnes
(psychologues, aides sociaux, personnes responsa-
blesdemouvementsanti-sectes) lui a permis de con-
clure qu'il n'y avait dans ces textes aucun raisonne-
ment I ogi que et que les gens opposés a la Scientologie
n'avaient aucune connaissance coherente du sujet
qu'ils attaquaient.
M algré les tensions extrêmes qui sont apparues en
1985-1986 avec ses parents suite a l'influence de ces
personnes et de la presse, Ie témoin déclare vivre
aujourd'hui en tres bons termes avec ses parents. 1 1
se demande si des groupes comme l'ADIF peuvent
impunémentselancerdans uneinquisition général i-
sée contre toute doctri ne rel i gieuse mi noritai re.
A eet égard, il y a lieu de constater que Ie mouve-
ment anti-sectes CAN (Cult Awareness Ndwork) a
étédissout par un jugeaméricain et condamnéa une
amende de plus d'un mi II ion de dollars pour avoir
pratiquéle«deprogramming ».
Selon M. Vandenneucker, Ie psychiatrej ean-Ma-
rieAbgrall utilise touj ou rs I es mêmes ter mes généra-
lisésde«manipulation mentale» et nieen bloc toute
eff icacité en évitantsoigneusement toute analyse des
enseignements religieux attaques. Or, a ses yeux, la
psychiatriesevoit deplusen plus attaquéedepar Ie
monde : auxEtats-Unis, en Australië, en Afrique, en
Italieet en Grèce, des conditions dignes decamps de
concentration ont été découvertes dans des hópitaux
psychiatriques (suïcides, crimes violents, ... en sont
la conséquence).
L'Eglise de Scientologie a été reconnue comme
religion aux Etats-Unis en 1993, après une enquête
de trois ans menée par l'administration fiscale
américaine (Internal RB/enueService).
leven aankijken. Het is een religie die een weten-
schappelijke methodologie ontwerpt die op het gees-
telijke wordt toegepast en die meteen vruchten af-
werpt.
Ongeacht welke levensbeschouwelijke groepering
of religie moet zowel tegenover haar leden als tegen-
over deleden van de samenleving in het algemeen de
wetten en de rechten van de mens eerbiedigen. Vol-
gens de spreker doet Scientology dat ook.
H oe i s h i j met Sci entol ogy i n contact gekomen ? N a
gedurende twee jaar tal van werken van R. Hubbard
te hebben gelezen die hem door een buurvrouw wa-
ren uitgeleend, volgde de getuige een eerste, door
Scientology georganiseerde cursus communicatie;
zijn ouders gingen daarmee akkoord.
Zijn ouders, die erg ongerust werden toen zij zagen
hoe het gedrag van hun zoon veranderde, wonnen
informatie in bij diverse groeperingen en personen
die tegen Scientology gekant waren. Na een — vol-
gens hem — objectieve studie van de documenten
die naar aanleiding daarvan werden ingezameld en
na ontmoetingen met tal van personen (psychologen,
sociale werkers, mensen diein anti-sektengroeperin-
gen actief waren) kwam hij tot de conclusie dat er in
die teksten geen enkele logische lijn zit en dat de
mensen die tegen Scientology gekant zijn, zich niet
eens een coherent beeld kunnen vormen van wat zij
bestrijden.
Ondanks spanningen tussen hem en zijn ouders
die in de periode 1985-1986, als gevolg van de invloed
van die personen en van de pers, zeer hoog opliepen,
verklaart de getuige thans in een zeer goede ver-
standhouding met zijn ouders te leven. Hij vraagt
zich af of groeperingen als ADI F zomaar straffeloos
een algemene hetze tegen minderheidsreligies kun-
nen ontketenen.
In dat verband moet worden vastgesteld dat de
anti -sekten bewegi ng CAN (CultAwarenessNetwork)
door een Amerikaans rechter werd ontbonden en tot
een boete van meer dan een miljoen dollar veroor-
deeld werd omdat ze aan zogenaamde «deprogram-
mering »had gedaan.
Volgens de heer Vandenneucker hanteert psychia-
ter] ean-MarieAbgrall steeds dezelfde algemeneter-
men als «geestelijke manipulatie»; hij gooit alles op
een hoop en weigert gewoon enige mogelijke efficiën-
tie van voormelde bewegingen toe te geven, waarbij
hij welbewust iedere analyse van de aangevochten
religieuze verworvenheden uit de weg gaat. Zijns
inziens merkt de psychiatrie evenwel dat zij in heel
de wereld steeds meer onder vuur komt te staan :
zowel in deVerenigde Staten, Australië, Afrika, Ita-
lië als in Griekenland is men in psychiatrische zie-
kenhuizen op heuse concentratiekamptoestanden
gestoten (met zelfmoorden, gewelddadige criminali-
teit, ... als gevolg).
I n 1993 werd de Sci entol ogy C hu rch in deVerenig-
de Staten, na een driejaar durend onderzoek door de
Amerikaanse belastingadministratie (Internal Ra/e-
nueService) als godsdienst erkend.
[153]
313 / 7 - 95 / 96
Si la présente commission d'enquête se doit de
détecter toute pratiquefrauduleuse ou tout abus en
matièrededroitsdel'homme, il est tout aussi essen-
tiel qu'elle cherche a protéger Ie citoyen qui veut
vivrelibrement sa religion.
Letémoin répond ensuitea diverses questions :
Quel est Ie niveau atteint par letémoin au sein de
L'Eglisede Scientologie ?
1 1 est un « public », c'est-a-dire une personne qui
souhaite suivre des cours, des formations et étudier
des livres. II nefait pas partiedu staff del'organisa-
tion.
A-t-il dés lors une connaissance des différents ni-
veaux (OT) et des textes et questionnai res qui corres-
pondent a ces différents niveaux ou bien sa connais-
sance des echel I es a franchi r pour attei ndre les hauts
grades est-elle limitée ?
Letémoin doit admettrequ'il est loin demaïtriser
tous les aspects de la Scientologie. A ce propos, il
déclare ne pas avoir connaissance de la réglementa-
ti on éd i ctée pa r R . H u bba rd I e 18 octobre 1967, sel on
laquelle les ennemis de la Scientologie « peuvent être
privés de propriété ou blessés par tous moyens, par
tout Scientologue, sans qu'il encoureaucun reproche
de la part de la Scientologie. On peut letromper, Ie
poursuivreen justice, lui mentir ou ledétruire. ».
A la question de savoir si de telles menaces sont
punissables au sens pénal du terme, Ie témoin ré-
pond par l'affirmative mals il ajoute que ces propos
sont sortis de leur contexte.
Comment l'Eglise de Scientologie congoit-elle la
liberté individuelleet la libertédeconscience? Res-
pecte-t-elle l'opinion des non-scientologues ?
M. Vandenneucker répond par l'affirmative. Le
pri nci pede base de R. Hubbardestquerien n'estvrai
tant qu'on ne l'a pas observé par soi-même. Aucune
opinion ni croyance n'a été imposéeau témoin.
Les adeptes de la Scientologie peuvent-ils libre-
ment quitter leur église?
Bien que le témoin ne suit plus de cours depuis
plusieurs mois, il affirme n'avoir subi aucune pres-
si on ni menace.
La critiqueet l'attaquedes personnes hostilesa la
Scientologiefont-elles partiedeson enseignement ?
Letémoin affirme se ba ser sur sa propre expérien-
ce pour critiquer les mouvements anti-sectes qui ont
harcelé ses parents. Quant aux assertions de M.
Abgrall en commission, il les a découvertes dans un
article de presse. Selon lui, la contre-attaque est
normale a partir du moment oü on se fait attaquer
pour avoir simplementfait un choix religieux.
Deze onderzoekscommissie is het aan zichzelf ver-
plicht iedere frauduleuze praktijk of iedere schen-
ding van de mensenrechten op te sporen; evenzo is
het haar essentiële taak de burger te beschermen die
zijn godsdienst in allevrijheid wil beleven.
De getuige geeft vervolgens antwoord op verschil-
lende vragen :
Tot waar is de getuige binnen deScientology-kerk
opgeklommen ?
H ij behoort tot het « publ lek », is met andere woor-
den iemand die cursussen wil volgen, een opleiding
wil krijgen en boeken wil bestuderen. H ij maakt geen
deel uit van het bestuur van de organisatie.
Het is dan ook devraagof hij enige weet heeft van
de diverse niveaus (OT) en van de teksten en vragen-
lijsten die met die verschillende niveaus overeen-
stemmen; of heeft hij slechts een beperkte kennis
van de verschillende stadia die men moet doorlopen
vooraleer tot de hoogste echelons door te stromen ?
De getuige geeft toe dat hij alle aspecten van
Scientology hoegenaamd nog niet onder de knie
heeft. I n dat verband verklaart hij niet op de hoogte
te zijn van de door R. Hubbard op 18 oktober 1967
uitgevaardigde regeling op grond waarvan aan de
vijanden van Scientology «eigendom mag worden
ontnomen of luidens welke zij op alle mogelijke ma-
nieren mogen worden aangepakt door iedere adept
van Scientology, zonder dat die enig risico loopt daar-
op door Scientology te kunnen worden aangesproken.
Men mag hem bedriegen, hem gerechtelijk vervol-
gen, hem beliegen of hem vernietigen. ».
Op de vraag of dergelijke bedreigingen strafbaar
zijn in strafrechtelijke zin antwoordt de getuige be-
vestigend, maar hij voegt daaraan toe dat die passa-
ge uit haar verband is gerukt.
Hoe kijkt de Scientology-kerk tegen de individuele
vrijheid en de gewetensvrijheid aan ? Eerbiedigt
Scientology de mening van andersdenkenden ?
De heer Vandenneucker antwoordt daarop beves-
tigend. Het grondprincipe van R. Hubbard is dat
niets waar is zolang men het zelf niet heeft waarge-
nomen. De getuige kreeg geen enkele mening, geen
enkel geloof opgedrongen.
Kunnen Scientology-leden vrij hun kerk verlaten ?
Hoewel de getuige reeds maandenlang geen cur-
sussen meer volgt, verklaart hij onder geen enkele
druk of onder geen enkele bedreiging te staan.
M aken de kritiek en de aanval op personen die de
Scientology-leer vijandig gezind zijn deel uit van wat
hem onderwezen wordt ?
De getuige verklaart uit eigen ervaring te spreken
wanneer hij kritiek uit op anti-sektengroeperingen
die zijn ouders voortdurend lastig vielen. Wat de
verklaringen betreft die de heer Abgrall in de com-
missie aflegde, die heeft hij voor het eerst in een
krantenartikel gelezen. Volgens hem is het normaal
dat men in de tegenaanval gaat, wanneer men enkel
en alleen omwille van zijn godsdienstkeuze wordt
aangevallen.
-313/7-95/96
[154]
Quel est Ie prixdes cours suivis par letémoin ?
Le témoin ne connaït pas Ie coüt exact mals affir-
me que le benefice qu'il en a retiré a toujours été
largement supérieur a sa contribution financière. II
n'a par ailleurs jamais signé de reconnaissance de
dettea l'égard de rEglisedeScientologie. Letémoin
précisetoutefois qu'en 1986, il a acheté un service a
l'avance pour 10 000 francs belges, que ses parents
ont payépar la suite.
Letémoin possède-t-il un électromètre? Quel en
est I e coüt ?
1 1 a verse 19 000 francs pour l'achat d'un électro-
mètre. 1 1 s'agit d'un appareil qui permet au praticien
de la Scientologie, I 'auditeur, delocaliser plusfacile-
ment les zones oü il y a une charge qui gêne la
personneau niveau spirituel.
Contrairement a la psychiatrie et ses nombreux
effets négatifs, les techniques développées par
R.Hubbard permettent d'atteindre des résultats
concrets.
M . H ubbard est-il vénéréen tant quefondateur de
I 'E gl i se de Sci entol ogi e ?
Letémoin éprouveuniquement une grande admi-
ration pour H ubbard, qui a réussi a améliorer les
conditions deviede l'individu.
Les activités de son entreprise informatique sont-
elles liées a la Scientologie ?
Ses cl ients pri nci paux sont des sociétés dedévelop-
pement auxquelles il offre de l'étude sur mesure.
Cela n'a, selon lui, riena vol ravecl 'E gli se de Sciento-
logie.
Le témoin s'indine-t-il devant les décisions judi-
ciaires intervenuesa rencontre de la Scientologie?
1 1 déclare ne pas disposer de données suffisantes
pour s'exprimer en la matière. 1 1 remarque que l'as-
pect anti -secte est tres poussé en Allemagneet signa-
le que l'Eglise de Scientologie a, selon les informa-
tions dont il dispose, gagné ses proces a de
nombreuses reprises.
La Scientologie est-elle réellement une religion ?
Peut-on être croyant ou athée et en même temps un
sci entol ogue?
La Scientologie représente Dieu comme étant l'in-
fini et laissea chacun l'interprétation en fonction de
sa propre réali té. En cesens, cen'est pas une religion
exdusive : on peut tres bien être scientologue et ca-
tholique, musulman ou athée.
Quant au préceptechrétien d'amour du prochain,
y compris celui qui n'a pas nécessairement la même
religion, letémoin affirmeêtreentièrement d'accord
avec lesfondements del'églisecatholique.
2. Audition deM. Y. Verriest
M . Verriest a été membre pendant hult ans de la
«Gemeente van Christus», un mouvement proche
des «Pinkstergemeenten ». Son épouse l'y a accom-
pagné un certain temps.
Wat kosten de door de getuige gevolgde cursus-
sen ?
De getuige kan daar geen precies bedrag op zetten,
maar hij verklaart dat de winst die ze hem oplever-
den steeds zijn financiële bijdrage ruim overschreed.
Hij heeft verder nooit enige schuldbekentenis tegen-
over de Sci entol ogy-kerk ondertekend. De getuige
preciseert evenwel dat hij wellicht in 1986 een dienst
heeft gekocht meteen aanbetaling van 10 000 frank.
Later hebben zijn ouders die dienst betaald.
Heeft de getuige een elektrometer ? Hoeveel kost
die?
H ij stortte 19 000 frank voor de aanschaf van een
elektrometer. Dat is een toestel dat een actief Scien-
tologybelijder, de «auditeur », in staat stelt gemak-
kelijker de zones vast te steil en meteen lading die de
persoon geestelijk belast.
In tegenstelling tot de psychiatrie en de talrijke
negatieve effecten ervan, leveren de door R. H ubbard
ontwikkelde technieken tastbare resultaten op.
Wordt de heer H ubbard vereerd als stichter van de
Sci entol ogy-kerk ?
De getuige koestert alleen maar een grote bewon-
dering voor H ubbard, die erin geslaagd is de levens-
omstandigheden van het individu te verbeteren.
Hebben de activiteiten van zijn computerzaak eni-
ge link met Scientology ?
Zijn voornaamste klanten zijn ontwikkelingsven-
nootschappen waaraan hij studies op maat aanbiedt.
Zijns inziens heeft dat niets met de Scientology-kerk
temaken.
Aanvaardt de getuige de rechterlijke vonnissen
die tegen Scientology geveld zijn ?
Hij verklaart over onvoldoende gegevens te be-
schikken om daarover een uitspraak te doen. Hij
merktalleen op dat zich in Duitsland een sterkeanti-
sektetrend aftekent en wijst er voorts op dat de
Scientology-kerk, volgens de gegevens waarover hij
beschikt, meermaals processen gewonnen heeft.
Is Scientology een echte godsdienst? Kan men
gelovig of ongelovig zijn en terzelfder tijd lid zijn van
Scientology ?
De Sci entol ogy-l eer stelt God als het oneindige
voor en laat het aan iedereen over die idee op grond
van zijn eigen concrete levenservaring, verder in te
vullen. In die zin gaat het niet om een exclusieve
religie : zo kan men perfect lid zijn van Scientology
en terzelfder tijd katholiek, moslim of ongelovig zijn.
I n verband met het christelijk gebod van de naas-
tenliefde, ook jegens hen die niet noodzakelijk dezelf-
de godsdienst belijden, verklaart de getuige het vol-
komen met de grondbeginselen van de katholieke
kerk eens te zijn.
2. Hoorzitting met de heer Y. Verriest
De heer Verriest is acht jaar lid geweest van de
« Gemeente van Christus », een met de « Pinksterge-
meenten » verwante beweging. Zijn echtgenote heeft
hem een tijdje vergezeld.
[155]
313 / 7 - 95 / 96
Audépart, il aassistéadesréunionssur invitation
d'un ami d'enfance. Les principes de base du groupe
lui furent enseignés a travers la Bible. II était a
l'époque en recherche spirituelle et Ie groupe mon-
trait beaucoup de compréhension a l'égard de sa
situation familiale et professionnelle.
Après un certain temps, il fut mis en quarantaine,
puls exclu du groupe il y a trois ans parcequ'il avait
osé critiquer certains dogmes et qu'il avait tenté
d'obtenir des renseignements auprès d'autres cou-
ples. 1 1 s'est rendu compte que les membres du grou-
pe n'appliquaient pas leurs propres principes. Un
membre du mouvement a essayé de Ie convaincre de
réintégrer la communauté.
Le mouvement a des centres a Louvain, Bruges,
Roeselaere, Gand et Hasselt. Auparavant, ilsétaient
également presents a Bruxelleset en Wallonië. II ya
environ 1 500 membres en BelgiqueetauxPays-Bas.
1 1 existe également une communauté importante et
tres connue aux Etats-Unis et au Canada («The
Church ofChrist»), qui dispose d'uneécole.
Les adeptes sont invites a verser unecontribution,
en principe sans aucune obligation. Toutefois, si le
membre ne s'en acquitte pas, il est interpellé et on
l'encourage a verser un certain pourcentage de son
revenu, différent suivant lesiège. Letémoin déclare
n'avoir cependant verse que 50 000 francs en Sans.
Contrairement a une communauté pentecótiste, il
n'est pas parléen langues; les Instruments de musi-
quesont interdits.
1 1 n'existe pas de véritable hiérarchie pyramidale
au sein du groupe : toute personne ayant la capacité
nécessaire peut êtreformé comme professeur ou pré-
dicateur. Ces derniers sont soutenus par lesdifféren-
tes communautés. Les enseignants viennent généra-
lement du continent américain. Seul un Beige en a
fait sa profession. Lorsqu'il est formé, l'adepte est
responsabledeson propre entreti en et dolt lui-même
essayer de trouver des « sponsors ».
Les réunionsont lieu au domiciled'un membre ou
dans un centre culturel. Aux Pays-Bas, des églises
ont étéconstr ui tes avec I e soutien financier des mem-
bres.
Le culte de cette communauté exige un engage-
ment complet, incompatible avec l'adhésion a une
autrereligion. On a d'ail leurs reprochéau témoin son
intérêt pour d'autres religions et mouvements.
3. Audition deMme F. Paulis
M me Paulis a été membre des Assemblees de Dieu
de Verviers de 1976 a 1987. Selon le témoin, cette
secte présente des similitudes avec les Témoins de
J éhovah.
En instance de divorce, seule avec trois enfants,
el I e est venue habiter a Wegnez, a cóté d'adeptes de
Aanvankelijk woonde hij de vergaderingen bij op
uitnodiging van een jeugdvriend. De basisprincipes
van de groep werden hem bijgebracht via de bijbel.
Hij was indertijd aan een spirituele zoektocht bezig
en de groep toonde veel begrip voor zijn gezins- en
beroepssituatie.
Na een poos werd hij in afzondering geplaatst en
driejaar geleden werd hij uit de groep gezet omdat
hij het had aangedurfd bepaalde dogma's in twijfel te
trekken en bij andere paren informatie in te winnen.
Hij gaf er zich rekenschap van dat de groepsleden
hun eigen principes verloochenden. Een groepslid
heeft geprobeerd hem ervan te overtuigen opnieuw
tot de gemeenschap toe te treden.
De beweging heeft afdelingen in Leuven, Brugge,
Roeselare, Gent en Hasselt. Voordien was ze even-
eens actief in Brussel en Wallonië. Zetelt ongeveer
1500 leden in België en Nederland. Er bestaat ook
een belangrijkeen zeer bekende gemeenschap in de
Verenigde Staten en Canada («The Church of
Christ ») die over een school beschikt.
Aan de aanhangers wordt gevraagd een bijdrage
te storten, in principe zonder enige verplichting. Als
het lid echter niet betaalt, wordt hij of zij daarover
evenwel aangesproken en aangemoedigd om een be-
paald percentage, afhankelijk van de afdeling, van
zijn of haar inkomen af te staan. De getuige ver-
klaart evenwel in 8 jaar tijd slechts 50 000 frank
gestort te hebben.
In tegenstelling tot bij een «Pinkstergemeente»
wordt er niet met taal gesproken; muziekinstrumen-
ten zijn verboden.
Er bestaat geen echte piramidale hiërarchie in de
groep : iedereen die de nodige capaciteiten bezit, kan
worden opgeleid tot leraar of prediker. Deze laatsten
worden door de verschillende gemeenschappen on-
dersteund. Deleraars komen meestal van het Ameri-
kaanse continent. Slechts één Belg heeft er zijn be-
roep van gemaakt. Tijdens zijn opleiding moet de
adept zelf voor zijn onderhoud instaan en moet hij
zelf « sponsors » proberen te vi nden.
De bijeenkomsten hebben plaats bij iemand thuis
of in een cultureel centrum. In Nederland zijn er, met
de financiële steun van de leden, kerken gebouwd.
De cultus van dezegemeenschap vereist een volle-
dig engagement dat onverenigbaar is met het belij-
den van een andere godsdienst. De getuige werd
trouwens verweten interesse te hebben voor andere
godsdiensten en bewegingen.
3. Hoorzitting met mevrouw F. Paulis
Mevrouw Paulis is van 1976 tot 1987 lid geweest
van de «Assemblees de Dieu »uit Verviers. Volgens
de getuige zijn er overeenkomsten tussen deze sekte
en de Getuigen van J ehova.
In een echtscheidingsgeding verwikkeld, alleen-
staand met drie kinderen, is ze in Wegnez komen
-313/7-95/96
[156]
ce mouvement. E Me se trouvait dans Ie désarroi et
s'est immédiatement retrouvée sous leur tutelle.
Le pasteur était un véritable dictateur, qui mani-
pulait les gens par un fort sentiment de culpabilité
basé sur les écrits bibliques. 1 1 dictait tous les actes
des adeptes, interdisant, par exemple, le remariage.
Chaquemois, letémoin versait unedïme: 10% de
son salaire, ainsi que 10 %desesallocati ons familia-
les et de la pension all mental re versée par son ex-
époux pour les enfants.
Cette dïme servait, entre autres, a payer la loca-
tion de la sallede réunion. Selon letémoin, une part
allaitégalementa l'église-mèredeBelgique. II existe
également des Assemblees deDieu aux Etats-Unis.
Comme Mme Paulis ne recevait pas l'assistance
spirituelle qu'elle attendait, elle a suivi M . Philippe
Angot, ex-adepte des Assemblees de Dieu, qui avait
décidé de créer sa propre église dans les Ardennes :
l'Action Evangéliquede Pentecóte (AEP).
II a persuadé letémoin devendresa maison pour
en acheter uneautrea Malmédy, dans un étatvétus-
te. Un montantde340 OOOfrancs remis par letémoin
(prélevé sur le montant du préavis verse par son
employeur), ainsi que d'autres dons (dont un mi II ion
de francs versés par un Suisse) ont permis au gourou
de s'acheter a son tour une maison.
Mme Paulis déclareavoir perdu tout bon sens au
contact de la secte. Angot lui proposait de l'aide, la
flattait, la manipulait. II possédait un pouvoir de
séduction tres fort. La familie du témoin necomptait
plus du tout a ses yeux. Elle n'avait plus aucun
contact avec ses amis, ses collègues. Son langage
était devenu totalement différent.
En outre, suite a son transfert d'Heusy a Malmé-
dy, letémoin a perdu 14 heures detravail par semai-
ne. Depuis les modifications apportées a la législa-
tion sociale, elle ne peut plus toucher d'allocation de
chómage pour temps partiel et se retrouve donc dans
degraves difficultésfinancières.
Mme Paulis fut nommée diaconesseau sein de la
secte et fut amenée a faire du recrutement dans la
rue (distribution de prospectus, chants, ...). Elle
n'était toutefois pas rémunéréeet conti nuait a verser
sa dïme.
Lorsqu'il lui semblait que le gourou n'agissait pas
de maniere logique ou n'appliquait pas sa propre
doctrine, le témoin condamnait automatiquement
son propre jugement. Le gourou ne peut en effet pas
faire l'objet de critiques. II est le chef absolu. Les
adeptes ne peuvent même pas discuter entre eux de
ses agissements. C'est un véritable enf er mement.
Le monde extérieur est représenté comme le mon-
de de Satan. Les membres de la secte sont les enfants
deDieu. Euxseuls possèdent la vérité, la lumière.
La secte comptait unevingtained'adeptes.
wonen, naast mensen die lid waren van deze bewe-
ging. Ze was helemaal overstuur en deze mensen
hebben zich onmiddellijk over haar ontfermd.
De geestelijke leider was een ware dictator die de
mensen manipuleerde door de uitbuiting van een
sterk schuldgevoel, gebaseerd op bijbelse teksten.
Hij beheerste alle handelingen van de leden; zover-
bood hij dat mensen opnieuw huwden.
Elke maand stond de getuige een «tiende» af:
10% van haar salaris, alsook 10% van de gezinsbij-
slag en het onderhoudsgeld dat door haar voormalige
echtgenoot ten behoeve van de kinderen werd ge-
stort.
Dietienden dienden, onder meer, voor de huur van
de vergaderzaal. Volgens de getuige ging ook een
deel naar de moederkerk in België. Ook in de Vere-
nigde Staten zijn er «Assemblees deDieu ».
Daar mevrouw Paulis niet de spirituele steun
kreeg dl e ze verwachtte, heeft ze zich aangesloten bij
de heer Philippe Angot, voormalig lid van de «As-
semblees de Dieu », die besloten had in de Ardennen
zijn eigen kerk te stichten : de « Action Evangélique
de Pentecóte » (AE P).
Hij heeft de getuige ervan overtuigd haar woning
te verkopen om in Malmédy een ander, bouwvallig,
huis te kunnen kopen. Met een door de getuige over-
handigd bedrag van 340 000 frank (een deel van de
opzeggingsvergoeding van zijn werkgever) en andere
giften (waaronder een miljoen frank door een Zwitser
geschonken) heeft de goeroe op zijn beurt een huis
kunnen kopen.
Mevrouw Paulis verklaart dat ze door het contact
met de sekte elk gevoel voor redelijkheid verloren
had. Angot bood haar hulp, vleide en manipuleerde
haar. Hij was een zeer gewiekst verleider. Defamilie
van de getuige telde helemaal niet meer mee. Ze had
geen enkel contact meer met haar vrienden en colle-
ga's. Haar taalgebruik was volledig veranderd.
Bovendien verloor de getuige 14 uur werk per
week door haar verhuizing van Heusy naar Malmé-
dy. Sinds de wijzigingen in de sociale wetgeving, kan
ze geen werkloosheidsuitkering voor deeltijdse ar-
beid meer ontvangen en kampt ze dus met zware
financiële problemen.
Mevrouw Paulis werd in de sekte tot diacones
benoemd en gevraagd leden te werven op straat (uit-
delen van folders, liederen, ...). Ze werd hier echter
niet voor betaald, maar bleef wel haar tienden af-
staan.
Als ze dacht dat de goeroe niet logisch handelde of
zijn eigen leer niet toepaste, veroordeelde de getuige
automatisch haar eigen oordeel. De goeroe mag im-
mers niet bekritiseerd worden. Hij is de absolute
meester. De leden mogen zelfs onderling niet over
zijn gedrag praten. Het is een echte opsluiting.
De buitenwereld wordt als de wereld van Satan
afgeschilderd. De sekteleden zijn de kinderen van
God. Alleen zij bezitten de waarheid en het licht.
De sekte tel de een twintigtal leden.
[157]
313 / 7 - 95 / 96
Le plus jeune de sesfi Is a également étéembriga-
dé. Angot, qui venait souvent au domiciledu témoin,
a, entre autres, réussi a le persuader de donner son
matériel hi-fi, d'une valeur de 100 000 francs, au
mouvement. Legourou déterminait pour une grande
part leur vie; ils n'avaient quasi plus aucune liberté.
Son fils s'est rendu comptequ'il était manipulé; il
n'a pu que tres difficilement récupérer son matériel.
Le témoin constate que ses enfants ont été victi-
mes de I a secte, en éta nt cou pés de I eu r écol e, de I eu rs
copains. L'un d'eux a du arrêter ses études, faute de
moyens financiers.
En 1992, Mme Paulis a finalement décidéde por-
ter plainte contre Angot, qui vit actuellement en
France. E Me lui reclame la sommede 340 000 francs,
sans compter les nombreuses autres offrandes. Ces
dons servaient a payer le loyer du gourou, ses notes
detéléphone, l'achat d'une voiture, ...
Le témoin insistesur lefait que les petites sectes
font parfois autant de dégats qu'une grande.
Le gourou l'a relancée a plusieurs reprises par
téléphone a son bureau. II proférait des menaces,
disantquequiconquequittait lasecteconnaïtraitdes
malheurs, des accidents. Letémoin déclarequ'il est
trèsdifficiledesedégagertotalementdel'emprisedu
gourou. Même plusieurs années plustard, lorsqu'un
desesfilsa eu un accident, el I e n'a pu s'empêcher de
se demander si ce n'était pas une conséquence des
événements passés.
4. Audition de M. R. Devillé et d'anciens
membres de L'CEuvre, Mmes A. Cochet,
G. Decock, I. Brabants-M artens, F. Van Buick
et L. Wynants
(Résumédela parti e publiquedel 'audition)
a) Exposé de M. Devillé {^)
M. Devillé a commencé a s'intéresser a L'CEuvre
après la publicité de plus en plus large donnée a un
certain nombrede plaintes émanant d'anciens mem-
bres, tant en Belgique qu'a l'étranger, et surtout
après 1992. II estime que l'on peut condure avec
certitude, sur la base de ces témoignages, que L'CEu-
vre est une secte. C'est ai nsi que la personnal ité des
membres est, pour ai nsi di re, anéantie par le recours
a destechniquesdedépersonnalisation etd'infantili-
sation, ce qui est d'autant plus grave lorsqu'il s'agit
de mineurs ou d'enfants. Les victimes de ces prati-
quesen gardentdesséquelles pour le restant de leur
(1) Rik Devillé, Het Werk. Een Katholieke sekte? Van Hale-
wijck, Louvain, 1996.
H aar jongste zoon werd eveneens opgenomen i n de
sekte. Angot, dievaak bij degetuigeaan huis kwam,
was er onder meer in geslaagd hem ervan te overtui-
gen zijn hifi-installatieter waarde van 100 000 frank
aan de bewegi ng af te staan . De goeroe bepaalde voor
een groot deel hun leven; ze hadden bijna geen vrij-
heid meer.
Haar zoon heeft er zich rekenschap van gegeven
dat hij werd gemanipuleerd; hij heeft slechts zeer
moeizaam zijn materiaal kunnen recupereren.
De getuige stelt vast dat haar ki nderen het slacht-
offer zijn geworden van de sekte omdat ze van hun
school en vrienden werden afgesloten. Eén van hen
heeft zijn studie moeten stopzetten door een gebrek
aan financiële middelen.
In 1992 heeft mevrouw Paulis uiteindelijk beslist
tegen Angot, die momenteel in Frankrijk woont,
klacht in te dienen. Ze eist van hem 340 000 frank,
zonder de andere, talrijke schenkingen in rekening
te brengen. Die giften dienden om de huur van de
goeroe te betalen, zijn telefoonrekeningen, de aan-
koopvan een auto, ...
De getuige onderstreept op dat de kleine sekten
soms net zoveel schade aanrichten als een grote.
De goeroe heeft herhaaldelijk telefonisch contact
opgenomen met haar op kantoor. Hij uitte bedreigin-
gen, met name dat wie de sekte zou verlaten, onheil
en tegenspoed zou kennen. De getuige verklaart dat
het zeer moeilijk is om zich volledig aan de greep van
de goeroe te onttrekken. Toen een aantal jaren later
een van haar zonen een ongeluk had, kon ze het niet
laten zich af te vragen of het geen gevolg zou kunnen
zijn van de feiten uit het verleden.
4. Hoorzitting met de heer R. Devillé en ge-
wezen leden van Het Werk, Mevr. A. Cochet,
G. Decock, I. Brabants-M artens, F. Van BuIck
en L . Wynants
(Samenvatting van liet publieke gedeelte van de
hoorzitting)
a) Uiteenzetting door de heer Devillé (')
De heer Devillé ging belangstelling vertonen voor
Het Werk nadat een aantal klachten van gewezen
leden, zowel in België als in het buitenland, en voor-
namelijk na 1992, meer en meer in de openbaarheid
werden gebracht. Volgens hem kan men op basis van
deze getuigenissen gerust besluiten dat Het Werk
een sekte is. Zo wordt de persoonlijkheid van de
leden als gevolg van het gebruiken van technieken
tot depersonalisatie en infantilisatie als het ware
vernietigd, wat des te erger is wanneer minderjari-
gen of kinderen er het slachtoffer van worden. Voor
de rest van hun leven ondervinden zij daar nog de
(1) Rik Devillé, Het Werk. Een Katholieke sekte? Van Hale-
wijck, Leuven, 1996.
-313/7-95/96
[158]
vie. Beaucoup d'anciens membres ont encore besoin,
aujourd'hui, d'aide psychologique ou d'accompagne-
ment.
Un certain nombre d'éléments spécifiques qui se
retrouvent dans L'CEuvre démontrent dairement
qu'i I s'agit d'une secte :
— Rol e du con fesseur
Dans rEglisecatholique, leconfesseur esttenu de
maniere tres stricte au secret de la confession. Ce
n'est pas du tout Ie cas au sein de L'CEuvre. Le
membre y est tenu d'écrire sa confession sur des
«feuillets de confession », qui sont remaniés par la
mèresupérieure. Leur contenu peutensuiteêtrecon-
fessé par le membre. Cette démarche a pour but de
susciter une bonne impression auprès du confesseur,
en vuedu recrutement. E Me permet par ailleurséga-
lement d'interroger le penitent, unefois recruté, de
maniere approfondie. 1 1 s'agit donc de toute maniere
d'une violation grave du secret de la confession.
— Impossibilitéd'avdr desconversationsouvertes
La seuleforme de communication qui subsistese
situeentreles membres et leconseiller personnel qui
leur est attribué. L'information est monopolisée au
sommet de L'CEuvre: les membres communiquent
vers lehaut mals nesavent rien desautres membres
ni des anciens. I Is sont totalement coupes du monde
extérieur.
Le droit a l'information est pourtant un droit fon-
damental, qui estétroitement liéau droitdenouer et
d'entretenir des relations de confiance (mal ntien des
contacts avec sa familie), au droit au délassement
(écouter et regarder des émissions de radio et de
télévision), bref, au droit d'avoir un comportement
ouvert et d'avoir des relations sociales, relations dont
I 'absence se trad uit, dans notresociété, par lafragili-
té, l'isolement et ledésarroi.
— Manque de relations fondammtales avec les
autres
Les témoignages ont fait apparaïtre que les mem-
bres ne peuvent entretenir de contacts avec leur
familie, même lorsqu'il s'agit de proches comme les
frères et sceurs, et que L'CEuvre dissi mul e mêmeses
membres a leur familie. Le mouvement se replie
dans les « catacombes », au sujet desquelles on ne
sait rien. II est souvent impossibi e, pour la familie, de
savoir oü resident les membres.
Les membres n'ont pasdavantagela possibilitéde
confier leur détresse a des tiers; il leur est même
défendudeserendrechezun médecin. D'après L'CEu-
vre, être maladeest un péché.
Les membres de L'CEuvre sont également obligés
de rompre les Mens avec leur familie, sous leprétexte
que la mère naturelle est mauvaise et que L'CEuvre
leur en fournit une nouvelle (et meilleure).
nadelen van. Veel ex-leden hebben thans nog psycho-
logische hulp of begeleiding nodig.
Een aantal in Het Werk aanwezige specifieke ele-
menten wijzen duidelijk op een sekte :
— Rol van de biechtvader
In de katholieke Kerk is de biechtvader zeer
streng gebonden aan het biechtgeheim. Niets daar-
van in Het Werk. Het lid wordt daar verplicht zijn
biecht op zogenaamde « biechtblaadjes » neer te
schrijven, waarna die door demoeder overste worden
herwerkt en vervolgens door het lid mogen worden
gebiecht. Dit gebeurt om bij de biechtvader een goede
indruk van Het Werk op te wekken, met het oog op
recrutering, maar ook om de biechteling, eens gere-
cruteerd, grondig te kunnen uitvragen. Het gaat hoe
dan ook om een grove schending van het biechtge-
heim.
— Onmogdijkhéd tot open gesprekken
Er grijpt enkel nog communicatie plaats tussen de
leden en een hen toegewezen persoonlijke raadgever.
E r ontstaat door de top van H et Werk een monopol i-
sering van de informatiestromen : leden informeren
naar boven toe maar weten niets over andere of
gewezen leden. De afscherming van de buitenwereld
is volledig.
Nochtans kan men stellen dat het recht op infor-
matie een fundamenteel recht is dat ook nauw aan-
leunt bij het recht om vertrouwensrelaties aan te
gaan en te blijven bezitten (behoud van contacten
met zijn familie), het recht op ontspanning (beluiste-
ren en bekijken van radio- en tv-uitzendingen), kort-
om het recht op een open gedrag en het bezit van
sociale relaties, zonder welke men zwak, geïsoleerd
en gedesoriënteerd in de maatschappij staat.
— Gebrek aan fundamentëerëaties md: anderen
U it de getuigenissen is gebleken dat de leden met
hun familie, zelfs de naaste zoals zusters, geen con-
tact mogen onderhouden en dat Het Werk zijn leden
zelfs verbergt voor hun familieleden. Er is sprake
van het zich terugtrekken in zogenaamde «catacom-
ben », waarover de grootste onduidelijkheid heerst.
Dikwijls is hetvoordefami Me onmogelijk te weten te
komen waar leden verblijven.
De leden beschikken overigens ook niet over de
mogelijkheid ergens hun nood te gaan klagen; het
wordt hen zelfs verboden naar een arts te gaan.
Volgens Het Werk is ziek zijn een zonde.
Leden van Het Werk worden ook verplicht de ban-
den met hun familie te verbreken onder het voor-
wendsel dat de natuurlijke moeder slecht is en dat
men bij Het Werk een nieuwe (en betere) moeder
heeft gevonden.
[159]
313 / 7 - 95 / 96
Le monde de L'CEuvre est un monde d'isolement
prude, moral et psychologique (L'CEuvre est la « lu-
mière blanche »), par opposition au monde extérieur,
qui est mauvais, même si l'Egliseest présente dans
ce monde. L'Eglise est toutefois ouverte et tolerante.
II est également frappant de noter a quel point les
di rigeants de L'CEuvre s'i ntéressent, de maniere sys-
tématique, aux faux pas, mêmeinsignifiants, que les
membres ont pu commettre dans le passé, et les
utilisent pour faire en sorte que les membres aient
toujours d'eux-mêmes une image négative. L'CEuvre
décideelle-mêmequi peut devenir membre; les per-
sonnes extraverties (que l'on peut mieux connaïtre)
font de meilleures recrues que les personnes intro-
verties.
Selon certainstémoignages, L'CEuvre pratiquerait
également l'exorcisme et le magnetisme.
— Vidation du secrd: des lettres
L'intervenant signalequedes pratiques telles que
l'ouverture de la correspondance adressée aux mem-
bres, le refus de lettres recommandées, la non-com-
munication de lettres destinées aux membres (lettres
provenant de la familie), la censure de lettres adres-
sées a I 'extérieur, etc. sont des pratiques courantes
au sein de L'CEuvre.
— Conséquences sur les droits en matièredesécu-
ri té sociale
Par suite de leur infantilisation et de leur déper-
sonnalisation, les membres cedent unepartieimpor-
tantedeleurs revenusou deleur patrimoinea L'CEu-
vre. Certains «frais » leur sont par ailleurs imputés
et il arrive souvent que les membres ne soient pas
rémunérés pour letravail qu'ils prestent au service
du mouvement. Aucune cotisation sociale n'est en
outre versée en faveur de ces membres. On leur dit
que la sociétéveillera sur eux plus tard.
On ne peut que constater que les questions finan-
cières sont toujours entourées du plus grand secret.
Si des comptes détail lés sont demandés aux mem-
bres en cequi concerne leurs dépenses, leurs revenus
vont, quant a eux, directement aux di rigeants, par le
biais de procurations. C'est ainsi qu'ont été cités
d'innombrables exemples de successions échues a
des membres, mals qui, en fait, ont été captées par
les dirigeants de L'CEuvre.
— Avoi rs des membres
Ceux-ci sont immédiatement accaparés par L'CEu-
vre, qu'il s'agisse de futurs héritages ou d'objets
ayant une valeur senti mentale, tels que des photos,
etc. L'CEuvre possède beaucoup de richesses et de
biens places a l'étranger, alors que les membres n'ont
aucun loisir et n'ont plus la moindre parcelle de
responsabilité personnelle. Les choses sont même
al lees si loin que certains malades étaient privés de
soins (les médicaments étaient gérés par la mère
De wereld van Het Werk is er een van een preuts,
moreel en psychologisch isolement (Het Werk is het
«witte licht»), tegenover de wereld erbuiten die
slecht is, een wereld waar nochtans ook de Kerk
optreedt. De Kerk is evenwel open en tolerant. H et is
ook opvallend in welke mate de lei ding van Het Werk
steeds interesse vertoont voor de soms kleine mis-
stappen uit het verleden van de leden, zodat zij hen
steeds weerom met een negatief zelfbeeld kan opza-
delen. Het Werk zelf beslist wie lid mag worden en
wie niet : extraverte mensen (die beter te kennen
zijn) komen daarvoor eerder in aanmerking dan in-
troverte.
Volgens getuigenissen zou binnen Het Werk ook
aan exorcisme en magnetisme worden gedaan.
— Schending van hd: brieFgeheim
Praktijken als het openen van aan leden gerichte
brieven, het niet aanvaarden van aangetekende zen-
dingen, het niet doorgeven van brieven bestemd voor
leden (afkomstig van familie), censuur van uitgaan-
de brieven, enz. zijn, volgens spreker, courante prak-
tijken bij Het Werk.
Ge/olgen voor soci al e zekerhei dsrechten
Als gevolg van de infantilisatie en depersonalisa-
tie staan de leden grote delen van hun inkomens of
van hun patrimonium af aan Het Werk. Ook worden
bepaalde «kosten » aangerekend en vergoedt men
dikwijls deleden niet voor hun werk ten dienste van
de beweging. Bovendien wordt er ten gunste van
dezeleden geen sociale bijdragen betaald. Men houdt
hen voor dat later de burgerlijke samenleving wel
voor hen zal zorgen.
Er kan enkel worden vastgesteld dat financiële
kwesties steeds met grootste geheimzinnigheid wor-
den omgeven, en dat van de leden wel een gedetail-
leerde rekenschap wordt gevraagd over hun uitga-
ven, maar dat de inkomens, dikwijls via volmachten,
rechtsreeks naar de leiding gaan. Zo werden talrijke
voorbeelden geciteerd van erfenissen die aan leden
toekwamen, maar in feite naar de leiding van Het
Werk werden afgeleid.
— Eigen bezit
Dit wordt onmiddellijk door Het Werk in beslag
genomen : het gaat dan zowel om toekomstige erfe-
nissen als om emotionele zaken zoals foto's en derge-
lijke. Het Werk bezit zeer veel rijkdommen en beleg-
gingen in het buitenland, dit terwijl de leden zelfs
geen ontspanning kunnen nemen en zelfs geen grein-
tje persoonlijke verantwoordelijkheid overhouden.
Het ging zelfs zover dat zieke leden geen verzorging
kregen toegediend (medicijnen werden beheerd door
-313/7-95/96
[160]
supérieure, qui les «administrait » ou en consom-
mait parfois).
— Mentalité
L'attitude de L'CEuvre est cel Ie d'une institution
qui monopol ise la véritéet présente Ie restedu mon-
de (y compris l'Eglise) comme étant mauvais, ce qui
est une caractéristique typique des sectes. Trois ré-
gies de base dominent l'attitude de L'CEuvrevis-a-vis
de ses membres : ne pas réfléchir, ne pas discuter et
ne pas critiquer. Ce sont la des caractéristiques anti-
démocratiques que l'on retrouve également dans les
idéologiestotalitaires. L'intervenant estimequetou-
tela philosophiede L'CEuvre dolt d'ailleurs êtrecon-
sidérée comme totalitaire: les membres subissant
d'ailleurs des pressions (par exemple, on dolt être
mort a 50 ans, si non on n'a pas assez travaillé, la
sexualitéest unefaiblesse, etc.)desortequeceuxqui
veulent quitter Ie mouvement setrouvent devant un
dilemme (Ie monde extérieur est mauvais).
— Sentiments
Les sentiments sont dictés au sein de L'CEeuvre :
les membres ne peuvent montrer leurs sentiments et
il est interdit d'en parier; les membres ne sont pas
autorisés a voir les fai re-part annongant Ie décès de
leurs parents; en cas d'hospitalisation, les membres
sont invitésa renoncer «volontairement »aux visites
de leur familie.
— C on du si on
M . Devillé estime que l'on peut, sans la moindre
difficultéet de maniere incontestable, définir L'CEu-
vre comme étant une secte. Des caractéristiques tel-
les que la dépersonnalisation, l'infantilisation et la
ma n i pu I ati on sont présentes a u sei n de L 'CEu vre. L es
membres ont, soi-disant, la liberté de prendre des
décisions mals il s'agit, en fait, dedécisions «toutes
faites »: on décide ce que les dirigeants souhaitent
que l'on décide, on décide ce que les dirigeants veu-
lent que l'on décide. Ce sont eux qui détiennent la
vér i té.
L'CEuvre ne peut être assimilée a un couvent, car
les couvents acceptent aussi d'autres groupes et ad-
mettent la diversité de la société. L'CEuvre pretend
faire preuve d'ouverture, mals ce n'est qu'une appa-
rence : il y règne uneobsession du secret et la viedu
mouvement est régie par de nombreuses régies non
écrites (c'est ainsi que la mère supérieure a quoti-
diennement unevision sur les régies a imposer). On
ne peut pas non plus perdre de vue que Rome ne
reconnaït pas L'CEuvre.
Le reglement d'ordre intérieur se fonde sur une
obéissance inconditionnelle. Les membres sont, en
permanence, controles, manipulés et isolés, desorte
que la plupart d'entre eux traversent une crise
d'identité. A cela s'ajouteencore l'exploitation finan-
cière.
moeder overste, die ze dan « toediende » of soms voor
zichzelf gebruikte).
— Mentaliteit
De houding van Het Werk is er een van een instel-
ling die de waarheid monopoliseert en de rest van de
wereld (ook de Kerk) als slecht voorstelt, wat een
typisch kenmerk is voor een sekte. Drie basisregels
beheersen de houding van Het Werk ten overstaan
van zijn leden : niet nadenken, niet discussiëren en
niet bekritiseren. I n feite zijn dit anti -democratische
kenmerken die men ook in totalitaire ideologieën
terugvindt. Volgens de spreker is het hele denkpa-
troon van Het Werk trouwens als totalitair te om-
schrijven en er wordt in die zin ook druk uitgeoefend
op de leden (bijvoorbeeld op 50 jaar moet men dood
zijn, anders heeft men niet genoeg gewerkt, sexuali-
teit is een zwakheid, enz.) zodat degenen die willen
uittreden voor een dilemma komen te staan (de bui-
tenwereld is slecht).
— Gevoelens
Gevoelens worden gedicteerd in Het Werk : leden
mogen hun gevoelens niet tonen en het praten erover
is verboden; leden zijn niet gerechtigd overlijdensbe-
richten van hun ouders te zien; bij ziekenhuisopna-
me worden de leden verzocht «vrijwillig » af te zien
van bezoek van familie.
— Besluit
Volgens de heer Devillé kan Het Werk zonder
enige moeite en onbetwistbaar, als een sekte worden
omschreven. Kenmerken als depersonalisatie, infan-
tilisatieen manipulering zijn aanwezig. Leden bezit-
ten de zogenaamde vrijheid om beslissingen te ne-
men maar zijn niet vrij de elementen te bepalen om
die beslissing te nemen : men beslist wat de leiding
wenst dat men beslist wat de leiding wil dat men
beslist. Zij heeft de waarheid in pacht.
Het Werk is niet met een klooster gelijk te stellen
want daar worden ook andere groepen en de ver-
scheidenheid van de maatschappij aanvaard. Het
Werk wil wel de schijn van openheid ophouden. Het
omgekeerde is echter waar : er heerst een obsessie
van geheimhouding en veel ongeschreven regels be-
heersen de vereniging (zo krijgt moeder overste een
dagelijks visioen over de op te leggen regels). Ook
mag niet uit het oog verloren worden dat Het Werk
niet erkend is door Rome.
De i nterne gezagsregel i ng gaat uit van een onvoor-
waardelijke gehoorzaamheid. Leden worden perma-
nent gecontroleerd, gemanipuleerd en geïsoleerd zo-
dat de meesten een identiteitscrisis doormaken. Ook
de financiële uitbuiting mag niet worden vergeten.
[161]
313 / 7 - 95 / 96
L'CEuvrea une conception dualistedu monde: il y
a L'CEuvre, une communauté quasi ideale, et, en
dehorsd'elle, il y a lerestedu monde, et aussi l'Egli-
se, qui estmauvais.A l'extérieur, L'CEuvre se présen-
te toutefois comme humaine, amicaleet inoffensive.
b) Témoignages d'anciens membres de L 'CEu-
vre (Mmes Cochet, Decock, Brabants-Martens,
Van Buick, Achten-Wynants)
Au cours de la séance publique, cinq témoins ont
été entendus. Tous avaient quitte L'CEuvre depuis
quelque temps, après en avoir été membres parfois
pendant pi us de vi ngt ans.
— La formation
La plupart de ces témoins sont entrés fort jeunes
dans la communauté après avoir suivi des cours a
l'asbl Paulusheem (aide aux families). D'après les
témoins, les cours ressemblaient fort a des séances
delavagedecerveau, en cesensqu'il s'agissait, avant
tout, de poser des questions sur les candidats eux-
mêmes, de sorte que L'CEuvre entrait en possession
d'informationstrès personnelles.
Au début, les élèves pouvaient retour ner a la mai-
son après qui nze jours, lesfoissuivantes, ades inter-
valles de plus en plus longs (unefois par mois, tous
les deux mois, tous les six mois, etc). On interdisait
strictement aux aspirants membres de révéler quoi
que ce soit concernant l'institution («parce que Ie
monde extérieur, est étranger a ce milieu, n'y com-
prendraitquand mêmerien »). L'internatétait parti-
culièrement sévère.
La formation n'était cependant pas sanctionnée
par undiplóme. L'intention initiale, qui était deereer
des humanités sociales, n'a jamais été concrétisée,
parce que la mère supérieure redoutait un controle
extérieur (autorités laïques et religieuses).
Les «families catacombes »jouaientégalement un
róle lors du recrutement (des families dont les en-
fants deviendraient automatiquement membres de
L'CEuvre).
Les possibilités de délassement étaient rares et
modestes.
Ces témoins mettent également l'accent sur les
trois piliers de L'CEuvre: ne pas raisonner, ne pas
discuter et ne pas critiquer. lis pretendent que des
techniques d'hypnose (axée sur une pensee unique)
ont étéappliquées.
Les vêtements, bijoux, objets de familie, photos et
nécessaire de correspondance étaient confisqués dés
l'admission.
— La dirigeante
E n ce qui concerne les contacts avec la mère supé-
rieure, J ulia Verhaeghe : les conversations étaient
généralement axées sur l'apologie de L'CEuvre et de
Het wereldbeeld dat Het Werk hanteert is zeer
dualistisch : er is Het Werk, een goede en quasi
ideale gemeenschap, en daarbuiten is er de rest van
dewereld en ook de Kerk die slecht is. Naar buitenuit
toe doet Het Werk zich echter voor als humaan,
vriendelijk en onschuldig.
b) Getuigenissen van &(-leden van Het Werk
(de dames Cochet, Decock, Brabants-Martens,
Van Buick, Achten-Wynants)
Tijdens de openbare hoorzitting werden een vijftal
getuigen gehoord die all en Het Werk sedert enige tijd
hadden verlaten nadat zij soms meer dan twintig
jaar lid waren geweest.
— Deopleding
De meeste van deze getuigen zijn op vrij jonge
leeftijd tot de gemeenschap toegetreden nadat zij
lessen gingen volgen bij de vzw Paulusheem (familie-
hulp). De cursussen hadden — volgens de getuigen
— veel weg van een soort hersenspoeling in die zin
dat vooral vragen werden gesteld over de kandidaten
zelf en Het Werk als gevolg daarvan in het bezit
kwam van de meest persoonlijke informatie.
In het begin mochten de leerlingen na veertien
dagen naar huis gaan, de volgende keren werd dit
maar toegestaan na alsmaar grotere tussenperiodes
(een keer per maand, per twee maanden, per zes
maanden, enz.). Er werd de aspirant-leden op het
hart gedrukt absoluut niets over de instelling te
onthullen («omdat de buitenwereld, die niet in het
milieu zit, er toch niets van kan begrijpen »). Het
internaat was bijzonder streng.
Het vol gen van de opleiding leidde evenwel niettot
een diploma. Van de oorspronkelijke bedoeling een
sociale humaniora op te zetten is niets in huis geko-
men wegens de vrees van moeder overste voor con-
trole van buitenaf (wereldlijke en kerkelijke onder-
wijsinstanties).
Bij de recrutering speelden ook de zogenaamde
«catacombe-gezinnen » een rol, gezinnen waarvan
de kinderen automatisch lid van Het Werk zouden
worden.
De ontspanningsmogelijkheden waren schaars en
bescheiden.
Ook deze getuigen leggen de nadruk op de drie
bestaande pijlers : niet redeneren, niet discussiëren
en niet bekritiseren. Zij beweren dat er hypnoseprak-
tijken (afgestemd op het denken in één richting)
werden toegepast.
Vanaf de intreding werden kleren, juwelen, fami-
liestukken, foto's en briefmateriaal afgenomen.
— De leidster
Wat de contacten met de moeder overste, J ulia
Verhaeghe, betreft : de gesprekken waren meestal
gericht op het prijzen van Het Werk en zijn leidster
-313/7-95/96
[162]
sa dirigeante et Ie dénigrement des families et des
parents des élèves. Lorsque des parents donnaient
des signes d'oppcsition, on allait mêmejusqu'a placer
lesfuturs membres sous la surveillance et l'autorité
d'un membrede L'CEuvre, tandis que l'on continuait
a critiquer les parents. En effet, ceux-ci étaient pos-
sédés du demon et I 'aspirant membre devait se libé-
rer de son passé et de ses Mens familiaux (photos,
lettres et a utres, étaient déchirées).
En tout état de cause, la fondatrice exergait une
fascination sur les jeunes candidats et tout était mis
en oeuvre pour préserver la mystiquequi entouraitsa
personne. Elleétait honoréeavec Ie plus grand soin.
La mère supérieure seraitfascinée par la vleet les
oeuvres de grands dictateurs comme Hitler et Stali-
ne, qu'el Ie considérerait comme une source d'i nspi ra-
tion. E Me exige en tout cas de ses membres une
obéissance religieuseet uneabnégation incondition-
nelles.
— L es membres et la sécu rite sociale
Les anciennes membres auditionnées n'ont jamais
été rémunérées pour les activités qu'el les ont exer-
cées (comme infirmières, aides pastorales, etc).
E n fait, lesommet de L'CEuvre nefaisait que profi-
ter du travail des membres : exploitation financière,
instructions et absence de toutejustification.
Les conditions de travail au sein de la communau-
téont étédécrites comme relevant de l'esdavagisme,
surtout lorsqu'il s'agissait des soins personnels a la
mère supérieure, qui était particulièrement exigean-
te. Celle-ci avait d'ailleurs aussi des visions quoti-
diennesqui devaientêtreconsignéesetqui servaient
de ligne de conduite pour la «politique »de L'CEuvre.
En tant qu'«employeur », L'CEuvre n'était pas en
règle vis-a-vis de différentes législations sociales
(pas d'assurance contre la maladie ou les accidents,
pas de cotisations de pension, etc). Les membres
n'avaient pasdevéritablestatutsocial, cequi provo-
quait de sérieux probièmes lorsqu'ils quittaient Ie
mouvement et les obligeait a demander Ie minimum
de moyens d'existence. Les membres n'étaient
d'ailleurs jamais inscrits dans la commune oü ils
résidaient.
A l'age de 50 ans, les membres n'avaient pas enco-
re rempli leurs obligations vis-a-vis de la communau-
téet lorsqu'ils atteignaient 60 ans, ils étaient censés
s'en remettrea I 'E tat et faire appel a des méca nismes
comme Ie revenu garanti ou l'aide sociale. L'CEuvre
n'avait doncaucun souci a se faire.
Une ancienne membre avait été recrutée en tant
que collaboratrice « indépendante », ce qui impli-
quait qu'el Ie devait travail Ier quelque part au de-
hors. Par la suite, el Ie a acheté en son nom propre
une propriété destinée a être utilisée par L'CEuvre
(propriétéqu'elledevaittoutefois mettrea ladisposi-
tion de celle-ci par testament). A la fin desa carrière
en het zwart maken van defamiliesen ouders van de
leerlingen. Het ging zelfs zover dat wanneer er van-
wege de ouders signalen van verzet kwamen, de
toekomstige leden onder toezicht en gezag werden
geplaatst van iemand van H et Werk, en ondertussen
werd er verder op de ouders kritiek geuit. Zij zouden
immers van deduivel zijn bezeten en het aspirant-I ld
moest afstand doen van zijn verleden en zijn familie-
band (foto's, brieven, en dergelijke werden ver-
scheurd).
De stichteres fascineerde in elk geval de jonge
kandidaat-leden en alles werd ook gedaan om de om
haar persoon hangende mystiek te bewaren. Zij werd
met de grootste zorg vereerd.
De moeder overste zou gefascineerd zijn door de
levens en de werken van grote dictators als H itler en
Sta lin,diezijals een i nspi rati ebron zou beschouwen .
In elk geval eist ze van haar leden onvoorwaardelijke
geloofsgehoorzaamheid en zelfverloochening.
— Deleden en de sociale zekerheid
De gehoorde ex-leden zagen nooit loon voor de door
hen gepresteerde activiteiten (als verpleegster, pas-
toraal helpster enz.).
Het kwam erop neer dat de top van Het Werk
enkel profiteerde van het werk van de leden : finan-
ciële uitbuiting, bevelen geven en nooit verantwoor-
ding afleggen.
De werkomstandigheden in de gemeenschap wer-
den omschreven als een vorm van slavenarbeid voor-
al dan wanneer het ging om de persoonlijke verzor-
ging van de moeder overste die bijzonder veeleisend
was. De moeder overste had overigens ook dagelijkse
visioenen die moesten worden opgetekend en als
richtlijn voor het « beleid » van Het Werk dienst de-
den.
Bij Het Werk was men trouwens als «werkne-
mer » niet in orde met de diverse sociale wettelijke
bepalingen (geen verzekering tegen ziekte of onge-
vallen, geen pensioen bij dragen enz.). Men had geen
echt sociaal statuut, wat tot aanzienlijke problemen
leidde bij het uittreden en erop neerkwam dat gewe-
zen leden op het recht op bestaansminimum moesten
beroep doen. Leden werden overigens nooit in de
gemeenten ingeschreven waar ze verbleven.
Op 50-jarige leeftijd had men als lid zijn plicht nog
niet gedaan voor de gemeenschap en op 60-jarige
leeftijd zou de Staat dan wel via mechanismen als
het gewaarborgd inkomen of het OCMW zorgen voor
de ex-leden. Dat iseen aangelegenheid waarover Het
Werk zich dan geen zorgen meer hoefde te maken.
Een ex-lid werd als «zelfstandig» medewerker
gerecruteerd, wat inhield dat zij buitenshuis ergens
bleef werken, en later kocht zij zelfs in eigen naam
een eigendom voor gebruik door Het Werk (dat ze
evenwel testamentair ter beschikking van Het Werk
moest stellen). Wanneer de professionele loopbaan
werd beëindigd, moest zij zich dan volledig ten dien-
[163]
313 / 7 - 95 / 96
professionnelle, el Ie a du se mettre entièrement au
service de L'CEuvre. Ellea parfoisavancédel'argent,
qui ne lui a jamais été remboursé.
— Dépersonnalisation
Le processus de destruction de la personnalité
commengait dès l'adhésion officielle (qui allait, par
ailleurs, de pair avec la signatured'un certain nom-
brededocumentsvierges).Cetteadhésion impliquait
la fin d'un mode de pensee normal et réaliste, ainsi
qu'unedisponibilité permanente au profit dela com-
munauté. Les contacts avec le monde extérieur
étaienttotalement exclus : il était interdit decor res-
pondre avec la familie ou des amis, d'écouter les
nouvel les a la radio ou de regarder les programmes a
la télévision.
Les parents avaient rarement des nouvel les de
leurs enfants et vice versa. Les parents ignoraient
même généralement oü leurs enfants séjournaient :
ces derniers voyageaient beaucoup, résidaient sou-
vent dans des centres de L'CEuvre situés a l'étranger
et ne pouvaient informer leur familie de leur lieu de
séjour (on parie mêmed'«enlèvement »). Un témoin
parie même d'une interdiction de vol r sa familie pen-
dant lOans.
Certains membres ont été forcés de rédiger un
testament suivant un modèle bien déterminé. lis
étaient souvent «invites »a écrire une lettre a leurs
parents afin d'exiger leur part d'héritagea l'avance.
Si les parents refusaient, c'était lesigne d'une inter-
vention du diable. Les membres devaient également
souvent signer des documents vierges en faveur de
L'CEuvre.
— Atteintesa la san té des membres
L'intégrité physiquedes membres était également
menacée : un certain nombre detémoins ont vu leur
santé décliner pendant leur séjour a L'CEuvre. C'est
ainsi que l'on n'avait apparemment pas le droit de
recevoir des soins médicaux, parce que la maladie
n'étaitpasautorisée. La maladieétaitsurtoutlefruit
de l'imagination et l'ceuvre du diable. Un témoin a
même parlé d'une personne qui s'était gravement
brüléedans la cuisine et qui ne pouvait pas se faire
soigner. Les médicaments n'étaient même pas admi-
nistrésauxmalades. Dans certains cas, il a même été
question de gestes déplacés et de harcèlement sexuel .
Quand un membre était hospitalisé ou affaibli
pour cause de maladie, L'CEuvre tentait d'abuser de
ces circonstances en lui faisant signer des procura-
tions en blanc, afin de designer l'association elle-
même comme beneficiaire en cas de succession.
Quand des parents ou des proches des membres de
L'CEuvre décédai ent, il n'était pas permis aux mem-
bres d'assi ster auxfunérailles. P I us grave encore : on
leur cachait que leurs parents étaient malades, de
sortequ'ils ne pouvaient même pas leur rendrevisi-
ste stellen van Het Werk. Geld werd soms voorge-
schoten maar nooit terugbetaald.
— Depersonalisatie
Met de officiële toetreding (die overigens gepaard
ging met de ondertekening van een aantal blanco
documenten) begon eigenlijk de afbraak van de per-
soonlijkheid. Het kwam neer op het einde van een
normaal en realistisch denken en het volledig ter
beschikking staan van de gemeenschap. Contact met
debuitenwereld was vol ledig uitgesloten : correspon-
deren met familie of vrienden mocht niet, het beluis-
teren van radio-nieuwsberichten of het bekijken van
televisieprogramma's was uiteraard helemaal uit
den boze.
Ouders vernamen zelden nog iets van hun kinde-
ren en omgekeerd gold hetzelfde. Ouders wisten
meestal zelfs niet waar hun kinderen verbleven :
deze reisden veel en verbleven dikwijls in buiten-
landse centra van Het Werk zonder dat ze hun fami-
liekonden inlichten over hun verblijfplaats (er wordt
zelfs gesproken van «ontvoering »). Een getuigenis
heeft het zelfs over een verbod van 10 jaar haar
familietezien.
Bepaalde leden werden gedwongen een testament
te maken volgens een welbepaald model. Zij werden
dikwijls «verzocht» een brief naar hun ouders te
schrijven om hun erfenis op voorhand op te vragen.
Weigerden de ouders, dan was dat een bewijs van een
tussenkomst van de duivel. Leden moesten ook dik-
wijls blanco documenten ten gunste van Het Werk
ondertekenen.
— De aantasting van de gezondheid van deleden
Ook de lichamelijke integriteit van de leden werd
aangetast : een aantal getuigen zagen hun gezond-
heid er tijdens hun lidmaatschap van Het Werk niet
op vooruitgaan. Zo had men blijkbaar geen recht op
medische verzorging omdat ziek zijn niet toegelaten
was. Een ziekte berustte vooral op inbeelding en was
het werk van deduivel. Een getuige spreekt zelfs van
een persoon die hevige brandwonden had opgelopen
in de keuken, en zich niet mocht laten verzorgen.
Zieken kregen hun geneesmiddelen zelfs niet toege-
diend. I n bepaalde gevallen was er zelfs sprake van
ongewenste fysieke en sexuele intimiteiten.
Bij een verblijf in een ziekenhuis of in omstandig-
heden waarin een lid verzwakt was om redenen van
ziekte, werd gepoogd door Het Werk om van de om-
standigheden misbruik te maken door deze leden
blanco volmachten te laten tekenen ten einde de
vereniging zelf als begunstigde te laten aanwijzen in
nalatenschappen.
Wanneer ouders of naaste verwanten van leden
van Het Werk overleden, werd het hen niet toege-
staan naar de begrafenis te gaan. Erger nog : het
werd hen verborgen gehouden dat hun ouders ziek
waren zodat ze zelfs geen bezoeken konden brengen.
-313/7-95/96
[164]
te. Destémoinssesont, par la suite, sentisculpabili-
sés parcequ'ilstrouvaientqu'ilsavaient démérité. II
leur était par ailleurs également interdit d'exprimer
leurs sentiments.
— La rdation avecI'Eglisecathdique
L'CEuvre n'a, en réalité, rien a voir avec l'Eglise
catholiqueni avec sa mission. Elleestau-dessusdela
sociétéetdesreligions. Sesdirigeantsfont, en fait, ce
qu'ils veulent sans être soumis a une quelconque
forme de controle. II n'existe apparemment pas de
lois qui leur interdisent de se livrer a de telles expé-
riences. Certains avocats relèvent même jusqu'a
dix infractions dans les agissements de L'CEuvre.
Selon certains témoins, de hauts dignitaires, tant
dans la sociétécivilequedans la hiérarchiede l'Egli-
se, sesont laissés soudoyer pour obtenir des avanta-
ges au profit de L'CEuvre.
Des membres auraient également du se rendre
souvent a l'étranger afin de placer des montants
importants sur des comptes étrangers.
Lesecretdelaconfession n'a nullementétérespec-
té. On ordonnait quand etauprèsdequellepersonne
déterminéeil fallait aller se confesser. Dans certains
cas, on dictait même a l'avance ce que l'on devait
confesser et un controle était ensuite exercé par la
mère supérieure.
Quitter la communautésemblait impossible, sur-
tout a causedel'angoisseprofondea laquellechacun
était en proie (retour vers Ie monde diabolique, Ie
monde du péché). On s'était, en outre, coupé du mon-
de normal. Dés que la communauté était au courant
de l'intention qu'avait un membre de partir, celui-ci
était durant des mois, la victime de tracasseries
(coups detéléphone, calomnies, ...).
— C on du si on
Selon les témoins, L'CEuvre est sans aucun doute
une secte sur base des critères suivants :
— destruction de la personnalité;
— interdiction de tout contact avec les parents/la
familie;
— appropriation des héritages et des biens;
— pratique consistant a dicter des lettres;
— présentation manichéennedu monde (L'CEuvre
est bonne, Ie resteest mauvais);
— utilisation detechniques telles quelelavagede
cerveau;
— « enièvement » de membres, qui sont générale-
ment recrutés a un tres jeune age (la familie ignore
oü quelqu'un réside);
— aucun statut soci al;
— idéefaussequeL'CEuvrea pour mission secrète
de réformer l'Eglisecatholique.
Getuigen klaagden over schuldgevoelens achteraf
omdat ze vonden dat ze tekort hadden geschoten. H et
werd hen ook overigens verboden hun gevoelens te
uiten.
— Derdatiemd:dekatholid<eKerk
Het Werk heeft in wezen niets met de katholieke
Kerk en haar opdracht te maken. Het staat boven de
maatschappij en de godsdiensten. De leiders ervan
doen in feite wat ze willen zonder aan enigerlei vorm
van controle te zijn onderworpen. Blijkbaar zijn er
geen wetten die hen verbieden dergelijke experimen-
ten uit te voeren. Sommige advokaten zien tot zelfs
tien strafbare feiten in de gedragingen van Het
Werk.
Volgens sommige getuigen werden hoogwaardig-
heidsbekleders, zowel in de burgerlijke maatschappij
als in de kerkelijke hiërarchie, omgekocht om gun-
sten ten voordele van H et Werk te verkrijgen.
Leden zouden ook dikwijls buitenlandse reizen
hebben moeten ondernemen om belangrijke bedra-
gen op buitenlandse rekeningen te plaatsen.
Het biechtgeheim werd in generlei mate gerespec-
teerd. Er werd bevolen wanneer en bij welke aange-
duide persoon te biechten moest worden gegaan. I n
sommige gevallen werd zelfs vooraf gedicteerd wat
men moest biechten en bleek er controle achteraf
door moeder overste te bestaan.
Het uittreden leek een onrealiseerbare zaak voor-
al door de diepe gevoelens van angst waarmee men
behept was (terug naar de zondige, duivelse wereld).
Men was bovendien vervreemd geworden van de ge-
wone dagelijkse wereld. Eens dergelijk voornemen
bekendgemaakt, was men maanden lang slachtoffer
van pesterijen (telefoontjes, laster, ...).
— Besluit
Volgens de getuigen is Het Werk op basis van
volgende criteria zonder enige twijfel een sekte :
— afbraak van de persoonlijkheid;
— verbod op contact met ouders/familie;
— beslag op erfenissen en bezittingen;
— dicteren van brieven;
— zwart/wit-voorstelling van de wereld (Het
Werk is goed, de rest is slecht);
— gebruik van technieken als hersenspoeling;
— «ontvoering »van leden, die meestal vrij jong
worden gerecruteerd (familie weet niet waar iemand
verbl ijft);
— geen sociaal statuut;
— verkeerdelijke voorstelling dat Het Werk als
geheime zending heeft de katholieke Kerk te hervor-
men.
[165]
313 / 7 - 95 / 96
Ces faits ont été tres largement confirmés par
Btémoins entendus a huis des.
c) Questions
1° Apparemment, diversesinfractionsontêiécom-
mises: cessionsforcéesdebiens, vol, captation d'héri-
tages, non-paiement de salaires, trafic international
de fonds, dêfaut coupable d'assistance, travail au
nar, enié/ement de mineurs, violation du secret des
ld±res, obstadea l'&cercicedes drdts civils, etc. A-t-
on cependant eFfectivement déposé plainteou engagé
des poursuites et, Ie cas échéant, y a-t-il eu des con-
damnations, et dans la négation, pourquoi n'yen a-t-
il pas eu ?
Pourquoi les families n'ont-ëles jamais déposé
plainte, si les membres nel 'ont pas fait eux-mêmes ?
M. Devillé répond qu'aucune plainte for mei Ie n'a
encore été déposée et que, par conséquent, aucune
condamnation n'a encore été prononcée. Lefait que
I 'on alt pas porté plainte peut être du aux lavages de
cerveau pratiqués en profondeur, dont les effets peu-
vent durer de 10 a 20 ans.
L'CEuvre se situe dans les milieux religieux : les
families d'anciens membres ont déja eu des discus-
slons avec des ecdésiastiques de Rome, mals el les
n'ont apparemment pas encore eu l'idéed'entrepren-
dredes démarches au sein de la sociétécivile. Ce ne
serait d'ailleurs pas si facile, vu les ramifications
internationales (Ie siège central se trouve en Belgi-
que).
Apparemment, les membres peuvent difficilement
déposer plainte : ils n'ont pas d'argent et ne peuvent
rémunérer un avocat, ils sontdécou rages (ils nesont
pasdetaillea semesurer a L'CEuvre), ils n'osent pas,
ils ont perdu leur personnalitéet l'idéed'obéissance
domine, mêmeaprès avoir quitte la communauté.
2° La dêtresse dans laquële se trouvent de nom-
breux membres est-dle une conséquence de la mani-
pulation mentale ?
II est un fait que les membres sont manipulés
durant des années et sont, par conséquent, traumati-
sés. II esttrèsgravequ'unetellechoseait pu arriver,
mals il est peut-êtretrèsdifficiledeleprouver, parce
que les membres n'osent probablement pas en parier.
Celadevientdangereuxquandcegenredetendances
prévaut au sein de la société.
II est particulièrement regrettableque l'on puisse
apparemment opérer au sein d'institutions connues,
sans quecelles-ci nesoient au courant (par exemple,
recrutement de membres parmi des adolescents dans
les colleges).
Deze feiten werden grotendeels bevestigd door
drie getuigen, die werden gehoord in een vergadering
met gesloten deuren.
c) Vragen
1° Blijkbaar werden verschillende overtredingen
gepleegd : onvrijwillige overdracht van eigendom-
men, ontvreemding, ontfutselen van erfenissen, niet-
bdtaling van lonen, internationale geldsmokkel,
schuldig hulpverzuim, zwartwerk, ontvoering van
minderjarigen, schending van hd: briefgeheim, hin-
dering van deuitodfening van de burgerrechten, enz.
Werden echter effectief klachten ingediend, of vervol-
gingen ingestdd, en in voorkomend gB/al zijn er ver-
oorddingen op gB/olgd, en waarom &/entued nidt ?
Waarom hebben de families ook nooit een klacht
ingediend, als deleden hdzdf nidt deden ?
De heer Devillé antwoordt dat er nog geen enkele
formele aanklacht werd ingediend, en dus is er ook
nog geen veroordeling uitgesproken. Het ontbreken
van klachten mag wellicht worden toegeschreven
aan de grondig doorgevoerde hersenspoelingen
waarvan het effect 10 a 20 jaar kan duren.
Het Werk situeert zich in kerkelijke kringen : de
betrokken families van gewezen leden hebben reeds
gesprekken gevoerd met geestelijken in Rome, maar
blijkbaar is het bij hen nog niet opgekomen stappen
te ondernemen in de burgerlijke maatschappij. Dit
zou trouwens niet zo gemakkelijk zijn wegens de
internationale vertakkingen (de hoofdzetel bevindt
zich niet in België).
Leden zelf kunnen blijkbaar moeilijk een klacht
indienen : ze hebben geen geld en kunnen geen advo-
kaat betalen, ze zijn moedeloos (kunnen niet op tegen
Het Werk), ze durven niet, ze zijn hun eigen persoon-
lijkheid kwijten deideevan gehoorzaamheid isalles-
overheersend, zelfs na de uittreding.
2° Is de noodtoestand van vden een gevolg van
mental e manipulatie ?
Het is wel degelijk zo dat leden gedurende jaren
worden gemanipuleerd en als gevolg hiervan getrau-
matiseerd zijn. Het is zeer erg dat dit kon gebeuren,
maar het bewijzen is wel licht zeer moeilijk omdat de
leden zelf waarschijnlijk niets durven te vertellen.
Het wordt gevaarlijk, wanneer dit soort trends in de
maatschappij de bovenhand haalt.
Het is bijzonder betreurenswaardig dat men blijk-
baar in gekende instituten kan opereren zonder dat
dieop de hoogte zijn (bijvoorbeeld ronselen van leden
onder adolescenten in colleges).
-313/7-95/96
[166]
3° L 'CEuvrespéculeapparemment sur unecertaine
confusion avecI'Eglisecatholique. Qudleest la réac-
tion del'Eglise?L'CEuvreest-ëleunesecteau san de
rEglisecatholiqueou veut-dlesincèrement servir la
soüêté ?
Selon l'orateur, rEglisecatholiquenesait pas bien
quel comportement adopter a I 'égard de L'CEuvre.
E llea également besoin de plusamples informati ons.
En 1988, une analyse détail lée a été remise a la
Conférence episcopale. Consuité, leVatican a répon-
duqu'il s'agissaitd'uneassociation pieuseetcharita-
bleetqu'il n'était donc plus nécessaire d'examiner Ie
probième plus avant.
II est tres important de bien examiner la significa-
tion des messages de Rome : il s'agit en effet souvent
de décisions et d'avis de personnes qui ont un Men
direct ou indirect avec L'CEuvre.
Pour lereste, il n'ya jamais eu d'autreréaction de
la part del'Eglise.
M. Devillépensequel'on peut probablementconsi-
dérer que L'CEuvreest unesecteimplantéeau sein de
l'Eglise catholique plutót qu'une secte implantée
dans la société. L'Eglise catholique fait évidemment
partieintégrantedela société, de sorte que L'CEuvre
a, indirectement, un Men avec la société. II semble
que L'CEuvre infiltre Ie monde des hauts dignitaires
de l'Eglise afin, de pouvoir exercer, par ce biais, une
certaine influence sur la société.
4° /. es membres deL 'CEuvreont-ils lemêmestatut
quelesrdigieux?
L'Eglise ne reconnaït pas a L'CEuvre Ie statut de
congrégation monastique.
5° Pourquoi n'a-t-on posé des questions concer-
nant L 'CEuvre que dans I 'é/êdhé de Gand ?
L'CEuvre était peu connue jusqu'il y a quelques
années. L'organisation apprécieladiscrétion. Depuis
la fin des années 1980, quelques anciens membres
ont contacté certains évêchés et une enquête a été
ouverte notamment a Tournai, sans résultat, il est
vrai. Unedeuxième enquête, qui était apparemment
plusapprofondie, a été menée dans l'évêchédeGand,
mals on a quand même hésité a ébruiter Ie dossier.
Si les seules critiques sont venues de Gand, c'est
probablement pa ree que L'CEuvre avait l'intention
d'acquérir unemaisondanscetteville. Ceprojets'est
heurté a l'opposition de l'évêché. L'CEuvre aime en
effet acquérir des maisons dont se dégage un certain
rayonnement, qui ont une valeur symbolique et qui
contribuent a rehausser l'image de l'association
(cf. la « Newman house »a Oxford). Aussi cherche-t-
ellea acquérir de vieux couvents, des maisons ayant
appartenu a d'anciennes congrégations, etc.
3° /-/et Werk speelt blijkbaar in op een zekere ver-
warring mdt dekatholiekeKerk. Wat is dereactievan
de Kerk ? IsHdt Werk een sekte binnen de katholieke
Kerk of wil het oprecht demaatsdiappij dienen ?
Volgens de spreker weet de katholieke Kerk zelf
niet goed wat haar houding tegenover Het Werk
moet zijn. Ook zij heeft behoefte aan meer informa-
tie. In 1988 werd een uitgebreide analyse aan de
bisschoppenconferentie overgemaakt. Om advies ge-
vraagd, antwoordde Rome dat het ging om een god-
vruchtig en goed genootschap en dat verder onder-
zoek dus niet meer nodig was.
Het is zeer belangrijk dat de betekenis goed onder-
zocht wordt van de berichten uit Rome : het gaat
immers dikwijls om besluiten en adviezen van men-
sen d i e rechtstreeks of on rechtstreeks betrok ken zijn
bij Het Werk.
Voor het overige is er nooit een andere reactie
geweest van de Kerk.
De heer Devilléisvan meningdat Het Werk waar-
schijnlijk eerder als een sekte in de katholieke Kerk
dan als een sekte in de maatschappij kan worden
omschreven. De katholieke Kerk is uiteraard een
onderdeel van de maatschappij en bijgevolg heeft
Het Werk indirect wel een verband met de maat-
schappij. Er schijnt infiltratie te gebeuren bij hoogge-
plaatsten in de Kerk om — via die weg —invloed
op de maatschappij te kunnen uitoefenen.
4° Hebben leden van Het Werk hëtzëfde statuut
als kloosterlingen ?
Wat zijn statuut betreft : Het Werk is door de Kerk
niet erkend als klooster.
5° Waarom werden enkel in het bisdom Gent vra-
gen over /-/et Werk gesteld ?
Het Werk was tot voor enkelejaren weinig bekend.
De organisatie houdt van geheimhouding. Sedert het
einde van de jaren 1980 contacteerden enkele gewe-
zen leden bepaalde bisdommen en werd ondermeer
in Doornik een onderzoek ingesteld, weliswaar zon-
der resultaat. Een tweede onderzoek greep plaats
door het bisdom Gent dat blijkbaar diepgaander te-
werk ging, maar men aarzelde toch ook om rucht-
baarheid te geven aan het dossier.
Waarschijnlijk kwamen er enkel uit Gent kriti-
sche geluiden omdat het in de bedoeling van Het
Werk lag in deze stad een huis te verwerven. Dit
voornemen botste op weerstand bij het bisdom. Het
Werk houdt namelijk van het verwerven van huizen
meteen zekere uitstraling die een symbolische waar-
de hebben en goed zijn voor het imago van de vereni-
ging (cf. het «Newman house » in Oxford). Zo zoekt
men welbewust naar oude kloosters, huizen van
vroegere congregaties, enz.
[167]
313 / 7 - 95 / 96
6° Qudle réaction les témoins attendent-ils de la
commission d'enquêie parlementaire ?
Les témoins ont parcouru un long chemin et sont
surtout préoccupés par l'avenir. II faut protéger les
jeunes des pratiquessectaireset veiller a la transpa-
rencedes groupes et des associations. Si des person-
nes habitent effectivement au sein d'unecommunau-
té, leurs droits élémentaires, tels que Ie droit au
secret des lettres, doivent êtregarantis.
7° On ditqueL 'CEuvren'autori se pas I a critiqueet
queles membres doivent accepter unes&ied'axiomes.
N'est-il cependant pas normal que, lorsquel'on de-
vient membre d'une assodation, on en accepte les
régies; si non, il faut la quitter ?
II est, certes, permis de devenir membre d'une
association, mals il est normal que l'on sache a
l'avance quelles en sont les régies. II s'agit d'une
véritable manipulation. Les régies de L'CEuvre n'ap-
paraissent pas vraiment comme telles. E Mes peuvent
toujours être modifiées de fagon unilaterale (par
exemple, suite aux révélations de la mére supérieu-
re), mals il faut quand même les accepter incondi-
tionnellement a l'avance.
8° C ommen t se déroule Ie r eer u temen t des jeunes
(internats) ? Comment Ie recrutement a-t-il é/olué
depuis les années 1950 ? L 'CEuvre a-t-ële vraiment
appliqué une poli tl que de recrutement active (die ne
recherchait certainement pas des membres impor-
tants) ?
Le recrutement de membres sefaisait auparavant
par le biais de l'aideaux families, alors qu'a présent,
il s'effectue davantage par le biais des écoles (ses-
sions, retraites). C'est un danger réel, parceque les
jeunes esprits sont tres accessibles aux idees propa-
gées. Untémoin affirme que c'est son médecin qui l'a
envoyé a I 'établissement de L'CEuvre de Villers-No-
tre-Dame pour « pouvoir mieux se reposer ».
9° Existe-t-ii des données concernant I enombrede
membres et de familles-catacombes ?
Le nombre des membres de L'CEuvre a bien aug-
menté, en tout cas au niveau international. A l'origi-
ne, on ne recrutait que des femmes, mals, a présent,
on recrutede plus en plus d'hommes, surtout parmi
les prêtres et dans les communautés defréres (une
première ordination aurait récemment eu lieu en
Autriche, ce qui est impossible selon le droit canon,
puisque L'CEuvre n'est pas reconnue).
En Belgique, L'CEuvre compterait environ
150 membres. La liste des «familles-catacombes»
n'est pas disponible. Parfois, les families ne se ren-
dent pas compte de leur statut.
6° Weke reactie verwachten de getuigen van de
parlementaire onderzoekscommissie ?
Degetuigen hebben een lange weg afgelegd en hun
bezorgdheid betreft vooral de toekomst. J onge men-
sen moeten worden beschermd tegen sektaire prak-
tijken en men moet er voor zorgen dat groepen en
verenigingen doorzichtig worden. Als leden effectief
in een gemeenschap wonen, moeten elementaire
rechten, zoals het recht op briefgeheim, worden ge-
waarborgd.
7° Steeds wordt er befl/eerd dat kritiek door Het
Werk niet wordt toegestaan en dat deleden een reeks
axioma's modten aanvaarden. Is het echter niet nor-
maal dat wanneer men lid wordt van een vereniging
men haar regels aanvaardt, zoniet moet men er maar
uitstappen ?
Lid worden van een vereniging is uiteraard toege-
laten, maar het is wel normaal dat men vooraf weet
welkede regels zijn. Hier gaat het om echte manipu-
latie. Bij Het Werk zijn de regels immers niet echt als
dusdanig zichtbaar. Zij kunnen immers steeds een-
zijdig worden gewijzigd (bijvoorbeeld als gevolg van
de openbaringen van de moeder overste), maar toch
moet men ze op voorhand onvoorwaardelijk aanne-
men.
8° Hoegebeurtderecrutering van jongeren (inter-
naten) ? Wat is hd: verloop van derecrutering geweest
sinds de jaren 1950 ? Was er echt sprake van een
actlB/erecruteringspolitiek (Het Werk gingzëaer niet
op zoek naar belangrij kei eden) ?
De werving van leden gebeurde vroeger via fami-
liehulp, terwijl dit nu meer via scholen loopt (sessies,
retraites). Dit is een reëel gevaar omdat jonge gees-
ten zeer toegankelijk zijn voor de verkondigde
ideeën. Een getuige beweert dat zij naar de vestiging
van Het Werk in Villers-notre-Damedoor haar arts
werd gestuurd om « beter te kunnen uitrusten ».
9° Bestaan er gege/ens over het aantal leden en
catacombe-gezinnen ?
Het aantal leden van Het Werk is wel gestegen,
zeker op internationaal vlak. Oorspronkelijk werden
alleen vrouwen gerecruteerd, maar nu worden meer
en meer mannen gerecruteerd, vooral onder pries-
ters en in broedergemeenschappen (onlangs zou een
eerste priesterwijding in Oostenrijk hebben plaats-
gehad, wat volgens het kerkelijk recht onmogelijk is
daar Het Werk niet erkend is).
In België zou Het Werk een 150-tal leden tellen.
Een lijst van «catacombe-gezinnen »is niet beschik-
baar. Soms zijn de gezinnen zichzelf niet bewust van
hun statuut.
-313/7-95/96
[168]
5. Audition deM. R.J anssen
Suite a une procédure de divorce par consente-
ment mutuel, les deux enfants du témoin séjournent
alternativement une semaine chez leur père et une
semaine chez leur mère, membre des Témoins de
J éhovah. I Issontdoncsoumisa l'influencedela secte
une semaine sur deux et cel a a un impact indéniable
sur leur comportement social, entre autres, a l'école.
lis ne peuvent participer a aucune activité (fête de
Saint-Nicolas, de Noël, anniversaires, fêtes familia-
les, ...).
Le témoin era int également pour la santé de ses
enfants car leur mèreaconfirmédevant lejugequ'el-
le refuse toute transfusion sanguine. Suite a cette
déclaration, il a uniquement étédécidéqu'en cas de
nécessité, elle sera (provisoirement) déchue de ses
droits parentaux. Cette procédure sera-t-elle suffi-
samment rapide? Neva-t-ellepasentraïner denom-
breuses complications administratives ? Le témoin
déclarevivresous pression constante.
II indique qu'il ne peut être question de liberté
individuelle au sein des sectes car celles-ci prati-
quent uneformesubtiled'endoctrinement, delavage
de cerveau dés la première rencontre. E Mes s'atta-
quent de préférence a des personnes se trouvant
dans un état defaiblesse (déception amoureuse, di-
vorce, décès, ...). E Mes n'hésitent pas a détruire des
families sous prétexte de sauvegarder la liberté de
religion.
Le témoin seplaint quedans lecadred'une procé-
dure de divorce, lestribunauxnetiennent pascomp-
te des interets des enfants dont un des parents est
membre d'une secte, même après une enquête socia-
le. La protection des droits et libertés individuels
semble être réservée aux seuls membres des sectes.
La plu part des plaintes en cette mati ére font l'ob-
jet d'un dassement sans suite par la justice. A cause
de l'impuissance et du manque d'information des
tribunaux, des décisions irresponsables sont parfois
prises, avec des conséquences dévastatrices pour
l'éducation des enfants.
En outre, les Témoins de J éhovah critiquent
ouvertement nos institutions. Letémoin s'étonneque
ce mouvement puisse próner le refus d'aller voter, de
faireson service mi litai re ou encoredesiéger comme
jurédansuntribunal sans faire l'objet d'une condam-
nation.
6. Audition deM. A. Ouardi
(Résumédela parti e publiquedel 'audition)
Lorsque M . Ouardi a rencontre son épouse en
1989, celle-ci avaitétéexcommuniéepar lesTémoins
dej éhovah. Ses beaux-parents, au départ opposés a
leur mariage, étaient restés des adeptes fanatiques
de ce mouvement, lis ont finalement proposé
d'héberger le jeune couple, leur fille étant enceinte.
5. Hoorzitting met de heer R.J anssen
Als gevolg van een echtscheiding door onderlinge
toestemmi ng, verbl ij ven beide ki nderen van de getui-
ge afwisselend een week bij hun vader en een week
bij hun moeder, die lid is van J ehova's Getuigen. Ze
worden dus om de week aan de invloed van de sekte
blootgesteld en dat heeft een onbetwistbare weerslag
op hun sociaal gedrag, onder meer, op school. Ze
mogen aan geen enkele activiteit deelnemen (sinter-
klaasfeest, kerstfeestje, verjaardagen, familiefees-
ten, ...).
De getuige vreest eveneens voor de gezondheid
van zijn kinderen. De moeder heeft immers voor de
rechter verklaard dat ze elke bloedtransfusie wei-
gert. Als gevolg van die verklaring, is er beslist dat ze
in noodgevallen (voorlopig) uit haar ouderlijke rech-
ten ontzet zal worden. Zal die procedure voldoende
snel werken ? Zal ze niet talrijke administratieve
verwikkelingen tot gevolg hebben ? De getuige ver-
klaart onder een voortdurende druk te leven.
Hij stipt aan dat bij sekten geen sprake kan zijn
van individuelevrijheid aangezien ze vanaf de eerste
ontmoeting een subtiele vorm van indoctrinatie, van
hersenspoeling hanteren. Ze richten zich bij voor-
keur tot personen die zwak staan (liefdesverdriet,
scheiding, overlijden, ...). Ze aarzelen niet om, onder
het mom van de vrijwaring van de godsdienstvrij-
heid, familiesten gronde te richten.
De getuige beklaagt er zich over dat de rechtban-
ken bij een echtscheidingsprocedure, zelfs na een
sociale doorlichting, geen rekening houden met de
belangen van de kinderen waarvan een ouder lid is
van een sekte. De bescherming van de individuele
rechten en vrijheden lijkt alleen voor de sekteleden
gewaarborgd te zijn.
De meeste klachten ter zake worden door de recht-
banken geseponeerd. Door de onmacht en het gebrek
aan informatie van de rechtbanken, nemen ze soms
onbedachtzame beslissingen, met verwoestende ge-
volgen voor de opvoeding van de kinderen.
Bovendien hebben de Getuigen van J ehova open-
lijke kritiek op onze instellingen. De getuige ver-
baast er zich over dat deze beweging er ongestraft
voor kan pleiten om niet te gaan stemmen, om geen
militairedienstplicht te vervullen of om nietalsjury-
lid voor een rechtbank te verschijnen.
6. Hoorzitting met de heer A. Ouardi
(Samenvatting van tiet openbare gedeelte van de
hoorzitting)
Toen de heer Ouardi in 1989 zijn aanstaande echt-
genote ontmoette, was ze door de Getuigen van J eho-
va geëxcommuniceerd. Zijn schoonouders, die in het
begin tegen het huwelijk waren gekant, waren fana-
tieke aanhangers van deze beweging gebleven. Daar
het meisje zwanger was, hebben ze uiteindelijk voor-
[169]
313 / 7 - 95 / 96
M . Ouardi a toujours refusé de les accompagner aux
réunions, lesoir, ainsi quelesamedi et Ie di manche
matin, malgré lesfortes insistances des parents. 1 1 a
finalementétémisa la porte, sous prétextequ'il était
un homme dangereux, pret a prcstituer sa femme.
Celle-ci a néanmoins décidéde lesuivre.
Après un certain temps, les contacts ont repris
avec les parents deson épouse, et simultanément, les
insistances répétées pour assister aux réunions des
Témoins de J éhovah. Le témoin a même regu des
brochures et une Bibleen languearabe.
Les parents sont ensuite partis avec toute leur
familie au Portugal dans unecommunautédu mou-
vement.
Le témoin a accepté d'emmener sa femme au Por-
tugal, et ce suite a une invitation des parents pour
assister au soi-disant mariagedesa sceur. Leur but
était en fait de récupérer leur fi Me, leseul membrede
la familie resté en Belgique. Elle y a séjourné trois
semaines avec leurs deux enfants et est revenue
entièrement transformée. Elle a attendu que son
époux reprenne le travail pour quitter le domicile
conjugal et retour ner vivre définitivement dans la
communauté au Portugal. A l'époque, elle était en-
ceinted'un troisième enfant, que le témoin n'a jamais
vu. La pol ice était présente lors deson départ.
Plainte a été déposée par le témoin pour enlève-
ment d'enfants mals celle-ci est restée lettre morte.
Une requête a été déposée en référé par l'avocat de
son épouse au tri bunal de première instance de Cour-
trai en vue de réclamer des mesures urgentes et
provisoires pour la garde des enfants. En outre, une
procédure en divorce a été entamée.
Lejugement rendu lel4octobrel993 par letribu-
nal de première instance de Courtrai confiela garde
des enfants a la mère, en faisant état des constata-
tions suivantes :
« /-/et feit opgenomen tezijn onder de getuigen van
J ëiova vormt geen eniaë argument om daarin een
bedreiging tezien voor delainderen.
Integendeel, een dergelijke geloofsovertuiging kan
alleen maar egoi'smeen materialisme indijken en hen
een hoog ethisch besef aanbrengen.
De te onpas aangehaalde incidenten md: de kinde-
ren zijn duidelijk te situeren in hd: spanningsveld
waarin eiseres verkeerdevoor de feitelijke schei ding.
Er is bovendien geen reden om demoeder van twee
kinderen die in het Europese Portugal verblijven te
verplichten hd: voorlopig bestuur in Vlaanderen uit
te oefenen, wanneer vaststaat :
— dat dewens van deechtgenoteom haar verblijf-
plaats in het buitenland te vestigen geen list is om
zich te onttrekken aan haar wettd ijkeverpl ichti ngen
naarBdgisch recht, maar een verantwoord verlangen
gesteld het jonge paar onderdak te verschaffen. De
heer Ouardi heeft, ondanks het aandringen van de
ouders, steeds geweigerd om hen 's avonds, alsook op
zaterdag- en zondagochtend, naar de bijeenkomsten
te vergezellen. Uiteindelijk hebben ze hem aan de
deur gezet met als argument dat hij een gevaarlijk
individu was, bekwaam om zijn eigen vrouw te pros-
titueren. Deze heeft nochtans beslist om hem te vol-
gen.
Na een tijd was er opnieuw contact met de ouders
van zijn echtgenote, gelijktijdig met hun herhaalde-
lijk aandringen om de bijeenkomsten van de Getui-
gen van J ehova bij te wonen. De getuige kreeg zelfs
brochures en een in het Arabisch gestelde bijbel toe-
gestuurd.
Vervolgens zijn de ouders met de heiefamilie naar
een gemeenschap van hun beweging in Portugal ver-
trokken.
De getuige heeft aanvaard zijn vrouw naar Portu-
gal te brengen. Hij ging daarbij in opeen uitnodiging
van de ouders om het zogenoemde huwelijk van haar
zuster bij te wonen. Het was evenwel hun bedoeling
hun dochter — het enige familielid dat in België was
gebleven — terug te winnen. Ze is er met de twee
kinderen drie weken gebleven en volledig veranderd
teruggekeerd. Ze heeft gewacht tot haar echtgenoot
opnieuw moest gaan werken om de echtelijke won ing
te verlaten en definitief in de gemeenschap in Portu-
gal te gaan leven. Ze was indertijd in verwachting
van een derde kind dat de getuige nooit heeft gezien.
Bij haar vertrek was de politie aanwezig.
De getuige heeft een klacht ingediend wegens ont-
voering van kinderen, maar die is dode letter geble-
ven. De advocaat van zijn echtgenote heeft bij de
rechtbank van eerste aanleg te Kortrijk een verzoek-
schrift in kortgeding ingediend waarbij zedringende
en voorlopige maatregelen eiste voor de bewaring
van de kinderen. E r werd tevens een echtscheidings-
procedure ingezet.
H et vonnis van 14 oktober 1993 van de rechtbank
van eerste aanleg van Kortrijk vertrouwt de bewa-
ring van de kinderen aan de moeder toe en maakt
daarbij melding van de volgende vaststellingen :
« Hd fat opgenomen tezijn onder degduigen van
J ehova vormt geen enkd argument om daarin een
bedrdging tezien voor dekinderen.
Integended, een dergdijkegdoofsovertuiging kan
alleen maar egd'smeen materi al i smei ndijken en hen
een hoog dhisch besef aanbrengen.
De te onpas aangehaalde incidenten md dekinde
ren zijn duiddijk te situeren in hd spanningsvdd
waarin dseres verkeerdevoor defdtdijkeschdding.
Er is bovendien geen reden om demoeder van twee
kinderen die in hd Europese Portugal verblijven te
verplichten hd voorlopig bestuur in Vlaanderen uit
te oefenen, wanneer vaststaat :
— dat dewens van deechtgenoteom haar verblijf-
plaats in hd buitenland te vestigen geen list is om
zich teonttrekken aan haar wettd ijkeverpl i chti ngen
naarBdgisch recht, maar een verantwoord verlangen
-313/7-95/96
[170]
om in haar eigen familiedenodigesteun tevinden in
een l<ritiscliefasein liaar bestaan;
— anderzijds dat de grootouders van de lainderen
tien een affel<tiB/e uitstraling bezorgen die een zeer
positieve weerslag heelt in de angstige periode diezij
thans doormaken ingB/olgedeonenigheid tussen hun
ouders. »
Le témoin s'étonne que Ie tribunal «légalise de
cette maniere renièvement de ses enfants », en pre-
nant pcsition en faveur des Témoins de J éhovah
alors qu'il s'agit, selon lui, d'une secte réellement
dangereuse. II rend la justice responsable de son
dramefamilial et soul ignele fait qu'il n'a regu aucu-
ne aide de la police ou de la justice pour pouvoir
protéger ses enfants de la menace qui pèse sur eux.
Aucune enquête sociale n'a été effectuée et aucun
juged'instruction n'a étédésigné.
Dans un premier temps, son ex-épouse a respecté
le droit de visite. Le témoin affirme que lors de ces
visites, ses deux aïnés étaient malades et se trou-
vaient dans un état déplorable. Ceel a d'ailleurs été
constaté dans un proces-verbal dressé par la police.
De plus, a l'hópital, un pédiatrea observé des traces
decoupsetun manquedesoins.
Depuis lors, M. Ouardi a déja porté plaintea plu-
sieurs reprises pour non respect du droit de visite.
Sans résultat a cejour.
7. Audition de Mme M.
M.V. Nösselt
Sterk et de
Mme Sterk est impliquée depuis plus de dix ans
dans une procédure de divorce. U nedécision de justi-
ce lui a retiréla garde de ses enfants au profitdeson
ex-époux, qui est membredeSiddha Shiva Yoga. Les
enfants avaient environ 6 et 7 ans a l'époque. M.
Nösselt fait observer qu'aujourd'hui, bien qu'ils
sol ent encore mineurs, les enfants sont reten us de-
puis dix ans déja au sein de la secte contre legréde
leur mère.
Récemment, ils ont tentédes'évader. Un huissier
a toutefois convaincu lefils de M me Sterk de retour-
ner auprès de son père, parce que «s'il fuyait son
père, il était un délinquant juvénile». Mme Sterk
estime que son fils a été brisé psychologiquement.
Lorsqu'on tente de le raisonner, il promet tout pour
avoir la paix. Quoi qu'on lui dise, il dittoujours oui.
La f i I le de M me Sterk a toutefois réussi a teni r tête
et a affirmé qu'elle voulait habiter chez sa mère.
L'huissierestparti, mals, quelquesjours plus tard, le
père s'est fait justice lui-même et l'a emmenée dans
la secte. II l'avait attendue devant l'école et attirée
dans sa voiture. Depuis lors, Mme Sterk n'a plus
revu ses enfants.
om in haar eigen familiedenodigesteun tevinden in
een kritische fase in haar bestaan;
— anderzijds dat de grootouders van de kinderen
hen een affekti&/e uitstraling bezorgen die een zeer
positieve weerslag heeft in de angstige periode diezij
thans doormaken IngB/olgedeonenigheid tussen hun
ouders. »
Het verwondert de getuige dat de rechtbank « de
ontvoering van zijn kinderen op die manier heeft
gewettigd », door partij te kiezen voor de Getuigen
van J ehova, terwijl dat volgens hem werkelijk een
gevaarlijke sekte is. Hij stelt de justitie verantwoor-
delijk voor het drama dat zich in zijn gezin heeft
afgespeeld en beklemtoont dat hij van politie of ge-
recht geen hulp heeft gekregen om zijn kinderen te
beschermen tegen de bedreiging die hen boven het
hoofd hangt. Er werd geen enkele sociale doorlich-
ting gehouden en evenmin werd een onderzoeksrech-
ter aangesteld.
I n het begin heeft zijn voormalige echtgenote het
bezoekrecht gerespecteerd. De getuige bevestigt dat
tijdens die bezoeken de twee oudste kinderen ziek
waren en zich in een betreurenswaardige toestand
bevonden. Dit werd overigens in een proces-verbaal
van de politie bevestigd. Bovendien heefteen kinder-
arts in het ziekenhuis sporen van slagen en een
gebrek aan verzorging vastgesteld.
Sindsdien heeft de heer Ouardi verscheidene ke-
ren een klacht ingediend wegens het niet respecteren
van het bezoekrecht. Voorlopig zonder resultaat.
7. Hoorzitting met mevrouw M. Sterlc en de
heer V. Nösselt
Mevrouw Sterk is sinds meer dan tien jaar in een
procedure van echtscheiding verwikkeld geweest.
Haar ex-echtgenoot, een lid van de Siddha Shiva
Yoga, heeft haar via een beslissing van de rechtbank
het hoederecht over haar kinderen ontnomen. Zij
waren destijds zowat 6 en 7 jaar oud. De heer Nösselt
vestigt er de aandacht op dat de kinderen nu al
lOjaar zonder de toestemming van hun moeder inde
sektegevangen zitten, hoewel zij nog altijd minderja-
rig zijn.
Recent hebben ze getracht te ontsnappen. Een
deurwaarder heeft echter de zoon van mevr. Sterk
overtuigd naar zijn vader terug te keren want «als
hij van zijn vader vluchtte, was hij eenjeugdmisdadi-
ger ». Volgens mevrouw Sterk is haar zoon geestelijk
kapot gemaakt. Als men op hem inpraat, zegt hij toe
om rust te hebben. Als iemand zus zegt, en een ander
zo, dan antwoordt hij tweemaal ja.
Haar dochtertje kon echter volhouden dat zij bij
haar moeder zou blijven wonen. De deurwaarder is
weggegaan, maar een paar dagen later heeft de va-
der het recht in eigen handen genomen en haar mee
naar de sekte genomen. H ij had haar voor de school
opgewacht en in zijn wagen gelokt. Sindsdien heeft
mevrouw Sterk haar kinderen niet meer terugge-
zien.
[171]
313 / 7 - 95 / 96
Le seul rapport qui ait été établi au sujet de la
secte est un rapport de la brigade spéciale de recher-
che (BSR) de la gendarmerie, rapport qui, apparem-
ment, concorde avec un passage de l'Encydopédie
Winkler Prins. L'assistante sociale qui a étéchargée
d'enquêter, a tout confondu et, selon les témoins, a
fait preuve d'une méconnaissance totale de la situa-
tion.
M . Nösselt précisequelessectessont un phénomè-
ne d'une ampleur internationale, auquel il faut s'at-
taquer au niveau europeen. II estime qu'une des
caractéristiques essentielles des sectes est qu'elles
nient d'être des sectes.
La maltraitance des enfants, le satanisme, les
meurtres rituels dans les sectes constituent
aujourd'hui, selon M. Nösselt, un prolongement di-
rect del 'affaire Dutroux. II n'yaqu'un seul journalis-
te qui aiteu lecouraged'écrireunartideau sujet des
enfants de Mme Sterk. La presse se tait générale-
ment, parcequ'ellecraint que la secte qu'elleaurait
attaquée, n'entame une procédure judi ei ai re contre
el I e. La libertédela presse est ai nsi c/e facto vidée de
sa substance par les sectes. LeministredelaJ ustice
devrait publier unelisteofficielledessectes, listequi
serait communiquée aux médias.
1 1 ressort des rapports des procureurs généraux
queles plaintesa l'égard des sectes sont quasi inexis-
tantes, c'estdu moinscequ'a déclaréleministredela
J ustice (Doe. n° 313/5-95/96, p. 7) et on devrait donc
en conclure que les sectes ne commettent pas d'actes
répréhensibles. Comment pourrait-il en être autre-
ment si chaque plainte contre les sectes est classée
d'office?
M . N össelt esti me que les sectes sont des chancres
qui menacent l'Etat de droit. E Mes abusent de la
tolérance inherente au régime démocratique pour
détruirecelui-ci. La libertédeculteest un des grands
mythes, au même titre que la séparation des pou-
voirs. Les sectes commettent un typed'infraction qui
leur est propre et qui n'est pas prévu par le Code
pénal.
La liberté de culte implique-t-elle que l'on tolère
les sacrifices humains ou la maltraitance des en-
fants ?
Le Siddha Shiva Yoga est dirigée par Armando
Acosta, un réalisateur de cinéma américain qui, au
sein de la secte, portelenom de Shiva Mukta Swami
Ganapati; il se fait également appel er le«Baghwan
deGand ».Le mouvement a établi son quartier géné-
ral a Gand, mals il dispose également de sièges a
Bruxelles, a Anvers, a Hasselt, a Rome et a New
York. 1 1 s'agit d'une secte tantriste qui recourt a la
méditation, a l'hypnose, a latranse, a l'extase, ... Ces
pratiques peuvent avoir un effet tres déstabilisateur
pour la psyche, principalement chez les enfants. Or-
ganiséedefagon hiérarchisée, cette secte compterait
quelques centai nes de membres. Son objectif serait le
développementspirituel del'individu etdel'humani-
té par l'organisation de toutes sortes d'activités, de
conférences, de cours, par la méditation et par la
réalisation et la production de films, de livres et de
H et enige rapport dat over de sekte werd opgesteld
is een rapport van de Bijzondere Opsporingsbrigade
(BOB) van de rijkswacht, dat blijkbaar overeenstemt
met een passage uit de Winkler Prins Encyclopedie.
De sociale assistente die de opdracht kreeg een en-
quête te maken, heeft alles door mekaar gehaald en
de situatie, volgens de getuigen, volkomen verkeerd
ingeschat.
De heer Nösselt stelt dat de sekten een internatio-
naal fenomeen zijn dat op Europees niveau moet
worden aangepakt. Een van de bijzondere kenmer-
ken van sekten is volgens hem dat ze ontkennen een
sekte te zijn.
Kindermishandeling, satanisme en rituele moor-
den in sekten vormen vandaag, aldus de heer Nös-
selt, een direct verlengstuk van het Dutroux-schan-
daal. Slechts één journalist heeft het aangedurfd een
artikel over de kinderen van mevrouw Sterk te
schrijven. Meestal zwijgt de pers omdat zij bang is in
een gerechtelijke procedure met de aangevallen sek-
te verwikkeld te geraken. De persvrijheid wordt al-
dus de facto door de sekten uitgehold. De minister
vanj ustitiezou een officiële lijst van sekten moeten
publiceren en die aan de media bekend maken.
U it de verslagen van de procureurs-generaal blijkt
dat de klachten tegen sekten tot op heden vrijwel
onbestaande zijn, zo heeft de minister van J ustitie
verklaard (Stuk Kamer n' 313/5-95/96, biz. 7), waar-
door men tot het besluit zou moeten komen dat sek-
ten dan ook niets verkeerds doen. Hoe kan het an-
ders als iedere klacht over sekten automatisch wordt
geseponeerd ?
Volgens de heer Nösselt, zijn sekten kankerge-
zwellen die de rechtsstaat in gevaar brengen. Ze
maken misbruik van de tolerantie die ei gen is aan de
democratie om de democratie zelf kapot te maken. De
vrijheid van godsdienst is een even grote mythe als
de mythe van de scheiding der machten. Sekten be-
drijven een eigen soort misdrijven, die men in het
Strafwetboek niet terugvindt.
I mpliceert de vrijheid van eredienst ook dat men-
senoffers worden getolereerd, of dat men kinderen
mag mishandelen ?
De Siddha Shiva Yoga wordt geleid door Armando
Acosta, een Amerikaanse filmregisseur, die in de
sektede naam Shiva Mukta Swami Ganapati draagt;
hij wordt ook wel de«Baghwan van Gent »genoemd.
Het hoofdkwartier van deze beweging bevindt zich in
Gent maar er zijn ook zetels in Brussel, Antwerpen,
Hasselt, Rome en New York. Het is een tantrische
sekte die een beroep doet op meditatie, hypnose,
trance, extase... Dit kan zeer destabiliserend wer-
ken op de psyche, vooral van kinderen. De sekte, die
een paar honderd leden zou tellen, heeft een hiërar-
chische struktuur. Zij heeft zogezegd als doel de spi-
rituele ontwikkeling van het individu en de mens-
heid, door het inrichten van alle mogelijke
activiteiten, voordrachten, cursussen, meditatie en
het vervaardigen en uitgeven van films, boeken en
audiovisuele documentatie. Daarnaast beoogt de
-313/7-95/96
[172]
documentation audiovisuelle. La secte vise par
ailleurs a souten ir, organiser et gérer des établisse-
ments d'enseignement dispensant une formation
qualifiée a des «enfants spéciaux et inors du com-
mun ». Le Siddina Siniva Yoga pretend ausi vouloir
souten i r tous I es proj ets prof i ta bl es a I a sa nté in u ma i -
ne. Tels sont également les objectifs poursuivis par
une brancine de la secte camouflée en une A.S.B.L.
aux apparences innocentes et dénommée « SE VA ».
Les témoins affirment qu'en réalité les enfants
sont brisés psychologiquement et que leur santé est
même négligée. Les techniques d'hypnose sont utili-
sées de fagon abusive. Une plainte a d'ailleurs été
déposéepour utilisation de techniques d'hypnose sur
des enfants. Les enfants de M me Sterk — agés ac-
tuellement d'environ 16 et 17 ans — doivent suivre
des cours de méditation et s'agenouiller devant le
gourou qui les bénita l'aided'une plumede paon. On
leur fait croire que d'innombrables réincarnations
leur ont permis d'atteindre le niveau supérieur dans
la viecivileet qu'ilsont a présent trouvé la personne
pouvant les ai der a atteindre la plénitudedesoi. Le
gourou ne peut toutefois atteindre son objectif parce
que leur mère n'est pas d'accord et le contrecarre.
C'est la raison pour laquelleil faut l'écarter.
De l'avis des témoins, il estquestion denégligence
tant sur le plan physique, médical et psychiqueque
sur le plan de l'éducation.
Les témoins se sont adressés a la justice de Ton-
gres et de Gand, mals sans le moindre résultat. Au
tribunal deTongres, l'affairea totalement dégénéré.
L'ex-époux de M me Sterk a fait appel : il souhaitait
même empêcher les enfants de voir leur mère en
invoquant l'influence négative qu'elle exergait sur
eux. La policejudiciaireaactéqueles enfants étaient
sous hypnose. Mals aucune suite n'a été donnée a
cette constatation. La justice de Gand, ville oü est
étabi ie la secte, a notamment prétexté ne pas connaï-
trel'allemand afin denepasdevoir prendreconnais-
sancedes rapportssur lessectes rédigésen allemand
dont disposent les témoins.
II est clair que les mouvements sectaires ont les
moyens de faire appel a d'excellents avocats en face
desquels un simpleavocat nefait pas lepoids.
M. Nösselt déplore qu'aucun juge ne puisse de-
ma nder directement aux enfants oü ils sou hal tent
vivre.
Les témoins estiment dés lors qu'il est capital
qu'un magistrat national soit nommé pour pouvoirse
consacrer, avec toute la compétence requise, a ce
genre d'affaires.
Les témoins trouvent également inadmissibleque
laj usticeviole la convention del 'ON U surlesdroits
des enfants et bafoue la convention européenne de
sauvegarde des droits de l'homme.
sekte eveneens het ondersteunen, oprichten en behe-
ren van onderwijsinstellingen waarbij een gekwalifi-
ceerde opleiding wordt verschaft aan « bijzondere en
ongewone kinderen ». Siddha Shiva Yoga beweert
eveneens dat ze alle projecten wil ondersteunen die
heilzaam zijn voor de menselijke gezondheid. Deze
doelstel I i ngen worden ook nagestreefd door een geca-
moufleerde zijtak van de sekte in de vorm van een
onschuldig ogende v.z.w. met de naam « SE VA ».
In werkelijkheid worden de kinderen, aldus de
getuigen, geestelijk kapot gemaakt en zelfs op het
vlak van hun gezondheid verwaarloosd. Er wordt
misbruik gemaakt van hypnose. Er werd een klacht
ingediend tegen het feit dat de kinderen aan hypnose
worden onderworpen. De kinderen van mevrouw
Sterk — op dit ogen blik ongeveer 16 en 17 jaar oud —
moeten de meditati el essen volgen en knielen voor de
goeroe die hen met de veer van een pauw zegent. E r
wordt hen wijsgemaakt dat ze door ettelijke reïncar-
naties het hoogste niveau in de burgerlijke sfeer
hebben bereikt en dat zij thans de persoon hebben
gevonden die hen kan helpen de total e zei f realisatie
te bereiken. Niettemin kan de goeroe zijn werk niet
doen omdat hun moeder het daar niet mee eens is en
tegenwerkt. Daarom moet zij aan de kant worden
gezet.
Volgens de getuigen is er sprake van verwaarlo-
zing op zowel fysiek en medisch, als geestelijk en
educatief vlak.
Degetuigen hebben zich tot dejustitieinTongeren
en Gent gericht, zonder enig gevolg. Voor de recht-
bank van Tongeren liep de zaak totaal uit de hand.
De ex-echtgenoot van mevrouw Sterk tekende beroep
aan : hij wou zelfs vermijden dat de kinderen nog bij
hun moeder op bezoek zouden gaan omdat zij, vol-
gens hem, een negatieve invloed op hen uitoefent. Bij
de gerechtelijke politie is genoteerd dat de kinderen
onder hypnose waren. Maar daaraan werd geen ge-
volg gegeven. De justitie in Gent — waar de sekte is
gevestigd — wendt onder meer voor geen Duits te
kennen om geen kennis te moeten nemen van de
Duitse rapporten over de sekten, waarover de getui-
gen beschikken.
Het is een feit dat sektarische bewegingen de mid-
delen hebben om zeer goede advokaten in te schake-
len waartegen een gewone advokaat totaal machte-
loos staat.
De heer Nösselt betreurt dat geen rechter de kin-
deren zelf kan vragen waar ze willen leven.
Degetuigen menen dan ook dat het zeer belangrijk
is dat een nationale magistraat wordt benoemd om
zich aan dit soort zaken op een competente manier te
kunnen wijden.
Ook is het, volgens degetuigen, ontoelaatbaar dat
dej ustitiedeUNO-conventieover de kinderrechten
schendt en de Europese conventie over de mensen-
rechten met de voeten treedt.
[173]
313 / 7 - 95 / 96
8. Audition de M. B. Declercq
M. Decfercq est leporte-paroled'uneassociation de
soutien auxfamilles victimes des sectes. Cetteasso-
ciation dénonce les dangers des associations sectai-
res :
— danger d'enfermement provoqué par la coupu-
re avec la familie, lesamis, Ie milieu professionnel et
la société en général;
— danger psychique provoqué par Ie sentiment
exacerbéde la faute, du péché, de l'enfer, de la dépen-
dance totale vis-a-vis du formateur, du gourou au
sein de la secte;
— danger fi nancier (« dons volontai res »);
— danger pour la santé physique de l'adepte
(manque de sommei I, ...).
L'association témoigneégalement de la souffrance
des families qui éprouvent souvent des difficultés a
sefaireentendreet ai der.
Elleinsistesur leróleessentiel de la prévention. II
y a lieu d'informer les parents concernant les méca-
nismes sectaires et les attitudes appropriées a adop-
ter (une certaine sérénité aidera a briser Ie silence
lorsque l'adepte quittera Ie mouvement), il faut éga-
lementpouvoi raider lesadeptesqui quittent la secte
a retrouver un équilibregracea l'expérienced'autres
ex-adeptes. La rapidité de discernement et d'inter-
vention de la familie est capitale lorqu'un de ses
membres adhèrea un mouvement sectaire.
Un membre de la familie du témoin a adhéré a
TEglisedu Christ de Bruxelles (Boston). L'Eglisedu
Christ de Boston, qui compte 700 membres a Paris et
4 000 en Angleterre, est tres active dans Ie monde
étudiant. E n Belgique, Ie nombre d'adeptes est passé
d'unecentainea 60-70.
L'Eglise du Christ de Bruxelles, a l'exemple
d'autres sectes, utilise plusieurs masques :
— « l'Eglisedu Christ »esten réalitélenomd'une
église protestante existantdepuis plusieurs dizai nes
d'années a Laeken. L'Eglise du Christ de Bruxelles
tient d'ailleurs ses réunions dans un temple protes-
tant, rue Léon Lepage (600 000 francs de location de
salie par an);
— un membre de l'église s'est proposé d'aider les
jeunes en fin deformation — doncdans une période
defragilité — a trouver du travail et a pris contact
avec diverses personnalités politiques bruxelloises.
Ainsi, il a notamment obtenu un stand a la boursedu
travail organisée dans une commune bruxelloise
(cf. artidetrès positif dans LeSo/r du 3 juin 1995).
Lorsqu'on assiste a un culte, les gens y semblent
heureux. En réalité, ils sont accaparés et culpabili-
sés. Si un adepte se proposede passer unesoiréeavec
un membre de sa familie, la secte lui trouvera une
autre activité (baby-sitting, etc). 1 1 y a rupture avec
8. Hoorzitting met de heer B. Declercq
De heer Declercq is woordvoerder van een vereni-
ging die steun verleent aan de families van slachtof-
fers van sekten. Die vereniging wijst op de gevaren
die leden van sektarische bewegingen lopen :
— gevaar voor isolement, door de breuk met de
familie, de vrienden, de werkkring en de samenle-
ving in het algemeen;
— gevaar voor hun psyche, door een al te uitge-
sproken fixatie op schuld, zonde of hel, alsook door
een volledige afhankelijkheid van de spirituele lei-
der, de goeroe van de sekte;
— financieel gevaar («vrijwillige giften »);
— gevaar voor de lichamelijke gezondheid van
hetsektelid (slaaptekort, ...).
De vereniging heeft het ook over het leed van de
families, die het vaak moeilijk hebben gehoord en
geholpen te worden.
Ze onderstreept de wezenlijke rol van preventie.
De ouders moeten worden ingelicht over de mecha-
nismen die sekten aanwenden en over de manier
waarop best wordt gereageerd (enige sereniteit zal
de stilte helpen te doorbreken waarin een sektelid
terechtkomt na zijn uittreden). Ook moeten uittre-
dende sekteleden een beroep kunnen doen op de
ervaring van andere ex-sekteleden om hun even-
wicht terug te vinden. De snelheid waarmee de fami-
lie de toestand doorziet en vervolgens ingrijpt, is
beslissend wanneer een familielid aansluiting zoekt
bij een sektarische beweging.
Een familielid van de getuige was lid van óeEglise
du Christ de Bruxelles (Boston). DeEglisedu Christ
de Boston, die 700 leden telt in Parijs en 4 000 in
Engeland, is bijzonder actief in studentenkringen. In
België verminderde haar ledenaantal van een hon-
derdtal tot 60 a 70.
Zoals andere sekten neemt deEglisedu Christ de
6ruxaf/es verschil lende gedaanten aan :
— in feite is deEglisedu Christ de naam van een
protestantse kerk die al verschillende decennia in
Laken bestaat. Overigens houdt deEglisedu Christ
c/eBruxaf/eshaar bijeenkomsten in een protestantse
tempel in de Léon Lepagestraat (voor de zaal wordt
jaarlijks 600 000 frank huur betaald);
— een lid van de kerk heeft aangeboden jongeren
op het einde van hun opleiding — dus in een perio-
de waarin ze kwetsbaar zijn — aan een baan te
helpen en heeft daartoe contact opgenomen met ver-
scheidene Brusselse politici. Zo heeft hij onder ande-
reeen stand verkregen open jobbeurs in een Brussel-
se gemeente (cf. het zeer positieve artikel in LeSdr
van 3 juni 1995).
Wanneer men aan een eredienst deelneemt, ziet
men mensen die gelukkig lijken. In werkelijkheid
zijn ze echter geïndoctrineerd en worden ze met
schuldgevoelens opgezadeld. Als een sektelid de
avond met een familielid wil doorbrengen, legt de
-313/7-95/96
[174]
lemilieufamilial, les parents n'étant plusconsidérés
que comme des géniteurs.
Chaque semaine, les adeptes versent un dixième
de leur salaireet, unefois par an, vingt fois cequi a
étédonné chaque semaine. Undesprochesdutémoin
a ainsi déboursé quelque cent mille francs en six
mois.
L'Eglise du Christ de Bruxelles repose sur une
structurepyramydale. L 'adepteest sous la dominan-
ce total e de son formateur, qui ne peut toutefois faire
état d'aucuneformation : il est souvent recrutédans
la rue. L'adeptedoit lui confier ses moindre pensees.
II dolt également lui rendre bénévolement de menus
services, comme, parexemple, aller fai re ses courses.
Letémoin est d'avis que I 'ensemble de la sociétéa
un róle a jouer dans la lutte contre les sectes. A
moyen ter me, l'association de soutien souhaiterait
que la fondation Rol Baudouin réunissetous les ac-
teurs concernés : families et ex-adeptes, médecins,
organismes de protection de l'enfanceet des droits de
l'homme, universités, Ie comité national des parents,
les associations de families, des juristes, les services
de police et de renseignements, des représentants
des administrations sociale et fiscale ...
Selon Ie témoin, tant les médias que les ensei-
gnants jouent un róleessentiel au niveau de la pré-
vention.
Au sein de la secte, on observe un enfermement
collectif, destructeur de la personnalité. L'adepte
d'une secte, généralement une personne fragilisée,
est a la recherche de chaleur hu ma Ine. La secte va
attirer sa victime par un « bombardement d'amour ».
On va lui direqu'elleestformidable, avant detenter
de la dominer. Dans cette optique, il est dommage
qu'on ne réussisse pas a communiquer ce même sen-
timent aux jeunes au cours de leurs études.
La methode utilisée par les sectes relève de la
« pédagogie de la domestication », décrite par Ie Bré-
silien Paulo F rere.
Legourou est Ie sujet agissant, qui éduque, pense,
sait, discipline, humilie. Lesentiment deculpabilité
provoqué par cette pédagogie verticale, par un «sa-
voir-pouvoir »empêchela communication. Au lieude
guérir de sa fragilité, l'adepte va s'enfoncer dans
I 'enfermement. Le groupe s'exdut de la société et, a
la limite, s'autodétruit.
Le témoin se dit frappe par les similitudes entre
les sectes et l'extrême-droite : la présence d'un
führer, la pensee unique, l'abandon de l'esprit criti-
que, l'appartenance a une élite (seule sauvée), la
hainedu monde extérieur.
Comptetenu de ces éléments, l'enseignement dolt
aller au-dela de I 'Information. Endasse, il faut gué-
rir les blessures, apprendre a vivre ensemble, édu-
quer au respect de l'autre, quel que soit son mode de
vie, sa pensee, sa fragilité. 1 1 faut éduquer a la prise
sekte hem een andere activiteit op (babysitting,
enz.). Er ontstaat een breuk met de familie, aange-
zien de ouders alleen nog als verwekkers worden
beschouwd.
Elke week staan de sekteleden één tiende van hun
loon af en één keer per jaar loopt die bijdrage op tot
twintigmaal de week bijdrage. Zo heeft een familielid
van de getuige op zes maanden tijd zowat honderd-
duizend frank betaald.
DeEglisedu Christ de Bruxelles heeft een pirami-
dale structuur. Het sektelid wordt volledig door zijn
spirituele begeleider gedomineerd, al kan die laatste
zich niet beroepen op enige vorming : vaak is hijzelf
ook op straat geronseld. Het sektelid moet hem zijn
gedachten toevertrouwen, ook de onbenul ligste. Ook
moet hij hem belangeloos kleine diensten bewijzen,
zoals, bijvoorbeeld, zijn boodschappen doen.
De getuige vindt dat in de strijd tegen de sekten
voor heel de samenleving een rol is weggelegd. Op
middellange termijn wil de hulporganisatie dat de
Koning-Boudewijnstichting alle betrokken actoren
bij elkaar brengt: families, ex-sekteleden, artsen,
organisaties voor de verdediging van de rechten van
het kind en de mens, universiteiten, het nationaal
oudercomité, de familieverenigingen, juristen, de po-
litie- en inlichtingendiensten, vertegenwoordigers
van de sociale en fiscale administratie ...
Volgens de getuige spelen zowel de media als de
leraars een wezenlijke rol inzake preventie.
Binnen de sekte heerst een collectief isolement,
dat de persoonlijkheid vernietigt. Een sektelid is
vaak een kwetsbaar iemand die op zoek is naar men-
selijke warmte. De sekte trekt haar slachtoffers naar
zich toe door hen met liefde te overstelpen. Men zegt
hen dat ze geweldig zijn en probeert hen vervolgens
in te palmen. In dat verband is het jammer dat men
jongeren datzelfde gevoel niet kan geven tijdens hun
studie.
De methode die de sekten aanwenden stoelt op
wat de Braziliaan Paulo F rere de « pedagogie van de
verknechting » heeft genoemd.
De goeroe is de agerende figuur, die opvoedt,
denkt, weet, beteugelt en vernedert. Het schuldge-
voel dat via een «machtsweten » uit die verticale
pedagogie voortvloeit maakt communicatie onmoge-
lijk. Het sektelid geneest niet van zijn broosheid.
I ntegendeel, hij zakt steeds dieper weg in zijn isole-
ment. De groep sluit zich af van de maatschappij en
in het uiterste geval vernietigt die zichzelf.
Naar eigen zeggen is de getuige geschokt over de
gelijkenissen tussen sekten en extreem- rechts : de
aanwezigheid van een führer, het eenheidsdenken,
het verlies van een kritische ingesteldheid, het ge-
voel tot een elite van geredden te behoren, de haat
tegenover de buitenwereld.
Rekening houdend met die elementen, moet het
onderwijs verder gaan dan alleen maar informatie
verstrekken. H et onderwijs moet wonden helen en de
leerlingen leren samen te leven alsook respect op te
brengen voor de medemens, welke diens levenswijze
[175]
313 / 7 - 95 / 96
de la parole, a l'écouteet a rautonomie. En d'autres
termes, des lieux d'écoute et de prise de parole entre
élèves et professeurs doivent voir Ie jour dans nos
écoles. II s'agit de la «pédagogie de la libération »,
décrite par Paulo F rere.
I. REPRESENTANTS DES ORGANI SATIONS
QUI ONT DEMANDE A ETRE ENTENDUES
Comme cela fut d'ailleurs Ie cas pour l'ensemble
des témoins entendus par la commission, les résumés
des auditions des organisations qui avaient demandé
a être entendues, leur ont été soumis avant publica-
tion.
La commission a cependant estimé nedevoir rete-
nir que les seules modifications allant dans Ie sens
des propos sous serment repris dans lecompte-rendu
sténographique intégral de ces auditions, qui leur a
été transmis pour correction et qu'ils ont ensuite
signé, déclarant ainsi persister dans leurs déclara-
tions. Or, au vu de leurs corrections des résumés, il
est apparu quecertaines organisations souhaitaient
revenir, parfois fondamentalement, sur ces mêmes
déclarations.
Comptetenu de la procédurefixéedans cedomai-
ne, la commission s'en est, par ailleurs, tenue a la
publication des résumés des auditions faites sous
serment sans retenir des documents qui ont été
transmis et dont certains contredisent, parfois de
maniere flagrante, des éléments essentiels de ces
mêmes auditions.
Enfin, l'Eglise de Scientologie a adressé Ie 4 avril
1997 une lettre a l'ensemble des membres de la
Chambre des représentants, dans laquelle elle se
livrea un véritableréquisitoirecontrelestravauxde
la commission, a un moment oü Ie rapport final de
celle-ci n'était pas encore adopté.
1. Audition dsMM.J . VaquetteetL. Vermeu-
len, représentants de l'Eglise de Scientologie
a) ExposédeM.Vaquette, administrateur de
I 'E gl i se de Sci entol ogi e
Les libertés historiques d'association et de culte
sont actuellement en grand péril en Belgique et en
Europe. On y assiste a une véritable chasse aux
sorcières. Certains psychiatres, comme, par exemple,
Ie docteur Abgrall, vont même jusqu'a considérer
touteformede mouvement religieux comme I 'expres-
en opvattingen ook zijn en hoe broos hij ook is. De
leerlingen moeten leren praten, luisteren en auto-
noom beslissen. Met andere woorden : de school moet
uitgroeien tot een plaats waar leerlingen en leer-
krachten naar elkaar luisteren en het woord durven
te nemen. Daartoestrektookde« bevrijdingspedago-
gie »van Paulo F rere.
I. VERTEGENWOORDIGERS VAN DE VERE-
NIGINGEN DIE GEVRAAGD HEBBEN OM GE-
HOORD TE WORDEN
Zoals dat overigens voor alle door de commissie
gehoorde getuigen het geval is geweest, werden de
samenvattingen van de hoorzittingen met de organi-
saties die gevraagd hadden te worden gehoord, hen
vóór de publicatieervan overgelegd.
De commissie heeft echter gemeend uitsluitend
die wijzigingen in aanmerking te moeten nemen die
in de zin gaan van de verklaringen die onder ede
werden afgelegd en werden opgenomen in het onver-
kort stenografisch verslag van die hoorzittingen, dat
hen ter verbetering werd voorgelegd en dat ze vervol-
gens hebben ondertekend, aldus verklarend in hun
mening te volharden. Wanneer men er echter een
aantal verbeteringen van de samenvattingen op na-
leest, blijkt dat sommige organisaties soms funda-
mentele wijzigingen in diezelfde verklaringen wens-
ten aan te brengen.
Gelet op de ter zake geldende procedure heeft de
commissie ook volstaan met de publicatie van de
samenvattingen van de onder ede afgelegde getui-
genverhoren, zonder overgezonden documenten in
aanmerki ng te nemen waarvan er sommige, af en toe
flagrant, in tegenspraak zijn met de wezenlijke ele-
menten welke diezelfde verhoren hebben voortge-
bracht.
Tot slot heeft de Scientology-kerk op 4 april 1997
alle leden van de Kamer van volksvertegenwoordi-
gers een brief gestuurd, waarin zij een echt rekwisi-
toor houdt tegen de werkzaamheden van de commis-
sie, op een tijdstip waarop haar eindverslag nog niet
was aangenomen.
1. Hoorzitting met de heren J . Vaquette en L .
Vermeulen, vertegenwoordigers van de Sciento-
logy-kerk
a) Betoog van de heer Vaquette, bestuurder
van de Sci entol ogy-l<erl<
De historische vrijheden van vereniging en van
godsdienst verkeren momenteel in groot gevaar in
België en in Europa. Er werd een ware heksenjacht
op gang gebracht. Sommige psychiaters, zoals onder
meer Dr. Abgrall, deinzen er zelfs niet voor terug
elke vorm van religieuze beleving als een mentale
-313/7-95/96
[176]
sion d'une dévisance mentale. D'une maniere plus
générale, les mouvements spiritual istes sont quali-
fiés de«sectes ».
L'inquisition relève la tête. Apparemment, l'into-
lérance est profondément ancrée dans la nature hu-
ma Ine. 1 1 y a un siècle, les protestants étaient encore
soupgonnés de pratiquer des lavages de cerveau. J us-
qu'au début du sicèle, même l'Armée du Salut était
dénigrée en tant que secte « antisociale ».
L'être humain a toutefois beneficie des deux dons
de Dieu : Ie bon sens et la conscience.
La Scientologie a dés lors attiré, de par Ie monde,
des hommes venus de tous les horizons. Parmi les
célébrités qui sont devenues membres de l'Eglise de
Scientologie, on compte des acteurs comme Tom
Cruise et J ohn Travolta et des musiciens comme
Chick Corea et Isaac Hayes.
E n 1993, Ie mouvement a obtenu Ie statut d'église
aux Etats-Unis.
Depuis 1973, date de sa création en Belgique, la
Scientologie n'a jamais encouru un seulecondamna-
tion devant les tribunaux.
La Scientologie est une religion appliquée. Cer-
tains l'ont appel ée Ie « bouddhisme technologique ».
C'est également une université ouverte oü certaines
personnes viennent suivredes cours aussi bien pour
seformer a certaines techniques de management que
pour se parfairesur Ie plan individuel et spirituel.
On assiste actuellement a un réveil du religieux.
La Scientologie y apporte sa modeste contribution.
Le reproche que l'on pourrait adresser au « rapport
Guyard » réalisé en France, est que son horizon se
conf i ne dans I es I i mites de I 'hémicyde parlementai re
et qu'il ne tient pas compte des grands courants de
l'H istoire. La commission d'enquêtefrangaise n'a en-
tendu aucun expert indépendant. Lephénomènedes
«sectes » a été étudié après avoir été sorti de son
contexte. On ne le comprend pas. On ne fait pas
preuvedecompréhension a eet égard. Etfinalement,
on le charge de tous les péchés d'l sraël .
L'Etat de droit est également en danger. Mals
cette menace n'est pas lefait d'églises comme l'Eglise
de Scientologie, qui atti re des gens issusdes milieux
les plus divers et exergant des professions également
tres diverses, et, pourquoi pas non plus des fonction-
naires, des magistrats et des policiers. Déclarer que
l'adhésion a l'Eglise de Scientologie est incompatible
avec l'exercice de certains emplois publics, comme
veulent le faire certaines autorités, constitue une
violation del'unedes régies les plusélémentaires de
l'Etatdedroit, asavoir leprincipeselon lequel aucun
citoyen ne peut faire l'objet de discriminations en
raison deses convictions religieuses.
Aucun des critères sur la base desquels on espère
clouer les «sectes » au pilori — le rapport frangais
en énumère unedizaine — , ne constitue une infrac-
tion.Or, dans notresociété liberale, nedit-on pas que
tout ce qui n'est pas interdit est permis ?
afwijking te beschouwen. Meer algemeen worden
spiritualistische bewegingen bestempeld als «sek-
ten ».
De inquisitie steekt weer dekopop. Blijkbaar isde
onverdraagzaamheid diep in de mens geworteld. Een
eeuw geleden nog werden de protestanten ervan ver-
dacht hersenspoelingen door te voeren. Zelfs het Le-
ger des Hei Is moest het tot het begin van deze eeuw
ontgelden als « antisociale » sekte.
Toch beschikt de mens over twee gaven Gods : zijn
gezond verstand en zijn geweten.
Wereldwijd heeft de Scientology dan ook mensen
van alle slag aangetrokken. Onder de beroemdheden
dietot Scientology zijn toegetreden vindt men filmac-
teurs zoals Tom Cruise en J ohn Travolta, maar ook
musici zoals Chick Corea en Isaac Hayes.
In 1993 kreeg de beweging in de Verenigde Staten
het statuut van kerk.
In België heeft de Scientology, sedert haar ont-
staan ten lande in 1973, nooit het voorwerp uitge-
maakt van enige gerechtel ij ke veroordel i ng.
Scientology is een toegepaste religie. Sommigen
hebben het een «technologisch boeddhisme» ge-
noemd. Het is tevens een open universiteit, waar
mensen cursussen komen volgen, zowel om zich in
bepaalde ma nagement-techn leken te bekwamen als
om zich op individueel en spiritueel vlak te vervol ma-
ken.
Er is momenteel een religieuze heropleving aan de
gang. De Scientology draagt hier haar steentje toe
bij. Het verwijt dat men aan het Franse zogeheten
«rapport Guyard » zou kunnen maken is dat het
louter het parlementair halfrond als horizon heeften
totaal geen oog heeft voor de historische onderstro-
ming. Geen enkele onafhankelijke deskundige werd
door de Franse onderzoekscommissie gehoord. Het
fenomeen «sekte » wordt totaal los van zijn context
gezien. Men begrijpt het niet. Men toont er geen
begripvoor. En uiteindelijk belaadt men het met alle
zonden van Israël.
Ook de rechtsstaat is in gevaar. Maar de dreiging
gaat niet uit van kerken als Scientology, die mensen
uit de meest diverse milieus met de meest diverse
beroepen aantrekt, en waarom ook niet ambtenaren,
magistraten en politiemensen. Het lidmaatschap
van Scientology onverenigbaar verklaren met be-
paalde openbare ambten, zoals sommige gezagsdra-
gers willen doen, maakt een schending uit van één
van de meest elementaire regels van de rechtsstaat,
namelijk dat geen enkel burger gediscrimineerd mag
worden op grond van zijn geloofsovertuiging.
De criteria waarmee men de zogeheten «sekten »
aan de schandpaal hoopt te nagelen — inhetFran-
se rapport worden er zo'n tiental opgesomd — ma-
ken stuk voor stuk zelfs geen overtredingen uit. Is
het in onze liberale samenleving soms niet zo dat
hetgeen niet is verboden geoorloofd is ?
[177]
313 / 7 - 95 / 96
Lorsque paraït dans la presse un article selon
lequel l'Eglise de Scientologie serait dangereuse —
comme ce fut encore Ie cas récemment, lorsque Ie
commissaireen chef dela policejudiciaire, Christian
de Vroom, fut cité — , II s'avère par la suite que ce
sontdes raccontars. C'estansi que Ie commissaireen
chef m'a confirmé expressément qu'aucun reproche
nepouvait êtreadresséa l'Eglise de Scientologie.
Si certains membres de l'Eglise de Scientologie ont
commis des actes répréhensibles dans Ie but de nul-
re, qu'on stigmatise ces actes publiquement, et non
defagon camouflée.
La Scientologie prónait-el Ie des principes qui sont
contraires aux droits de l'homme ou qui constituent
une menace pour la sécurité nationale? Si tel n'est
pas Ie cas, que reproche-t-on concrètement a l'Eglise
de Scientologie?
On a plutót l'impression quel'on lancedefausses
accusations — comme M. Willems récemment a la
radio — qui ne reposent detoutefagon sur aucune
preuve. Cette situation s'apparente au maccarthys-
me observé dans les années cinquante aux Etats-
Unis.
Cette psychose de la persécution n'est pas réelle-
ment neuve : en effet, dès les années soixante, des
personnes ont été enievées par des mouvements dits
«antisectaires »et lefondateur de l'Eglise de Scien-
tologie, Ron Hubbard, a du développer toute une
strategie pour se défendre contre des attaques mal-
veillantes.
Au cours de sesvingt-cinq ans (ou presque) d'exis-
tence en Belgique, l'Eglise de Scientologie a rendu
service a des milliers de personnes sans faire l'objet
d'uneseulecondamnation par les autorités judiciai-
res.
L'Eglise de Scientologie souscrit du reste pleine-
ment a la conception démocratique selon laquelle Ie
gouvernement dolt oeuvrer dans l'intérêt général.
Aux Etats-Unis, on a effectué une enquête approfon-
die, qui a durétrois ans, afin d'accorder l'exonération
fiscaleaquelquel50entitésjuridiquesdépendantde
l'Eglise de Scientologie. II est souligné, dans les con-
dusions de cette enquête, que la Scientologie «ne
poursuit qu'un but religieux, qui est d'utilité publi-
que ». II y est également reconnu que «les fonds
collectes neservent aucun intérêt privé ».
Différents tribunaux australiens, italiens, al Ie-
mands, ... ont rendu des jugements comparables.
Certains specialistes, tels les professeurs Wilson
(Oxford), Dericquebourg (Lille), Dobbelaere (KUL),
Voyé(UCL), ... ont par all leurs confirmé Ie caractère
religieux du mouvement.
A l'instar deMartin Luther Kingjadis, la Sciento-
logie a un rêve, a savoir l'amélioration de la qualité
de la viesur terreen privilégiant la dimension spiri-
tuelle de l'homme.
Wanneer in de pers een bericht verschijnt als zou
de Scientology-kerk gevaarlijk zijn — zoals recent
nog, toen de hoofdcommissaris van de gerechtelijke
politie, Christian de Vroom, werd geciteerd — blijkt
dit naderhand uit de lucht gegrepen te zijn. Zo heeft
voornoemde hoofdcommissaris de spreker uitdruk-
kelijk bevestigd dat de Scientology-kerk geen enkel
verwijt treft.
Indien leden van de Scientology-kerk laakbare
handelingen hebben gesteld met kwade bedoelingen,
laat men deze handelingen dan openlijk — niet on-
derduims — aan de kaak stellen I
Bevat de de Scientology-kerk soms pri nel pes die i n
strijd zijn met de mensenrechten of een bedreiging
vormen voor de nationale veiligheid ? Indien neen,
wat wordt de Scientology-kerk dan concreet aange-
wreven ?
Veeleer overheerst de indruk dat men loze be-
schuldigingen uit — zoals de heer Willems recent
nog op de radio — die men hoe dan ook niet hard
kan maken. Deze situatie is vergelijkbaar met het
« maccarthysme »van dejaren 1950 in de Verenigde
Staten.
Helemaal nieuw is deze vervol gingspsychose niet :
ook in dejaren 1960 zijn immers mensen door zoge-
naamde «anti-sectaire » bewegingen ontvoerd en
heeft de stichter van Scientology, Ron Hubbard, een
hele strategie moeten uitwerken om zich tegen
kwaadwillige aanvallen te verdedigen.
In de loop van de — bijna — kwart eeuw dat de
Scientology-kerk in België bestaat, heeft het aan
tienduizenden mensen diensten verstrekt zonder ook
maar een enkele keer gerechtelijk te zijn veroor-
deeld.
De Scientology-kerk steunt overigens ten volle de
democratische opvatting dat een regering het alge-
meen belang steeds op het oog moet hebben. In de
Verenigde Staten is een diepgaand onderzoek inge-
steld, dat drie jaar in beslag heeft genomen, om
zowat 150 juridische entiteiten die afhangen van de
Scientology-kerk vrijstelling van belasting te verle-
nen. Het besluit onderstreept dat de Scientology
« enkel een godsdienstig doel nastreeft, dat van open-
baar nut is ». Tevens erkent het dat «de ingezamelde
fondsen geen enkel particulier belang dienen ».
Verschillende rechtbanken in Australië, Italië,
Duitsland, ... hebben gelijkaardige oordelen uitge-
sproken.
Verder hebben ook deskundigen als prof. Wilson
(Oxford), Dericquebourg (Rijsel), Dobbelaere (KUL),
Voyé (UCL), ... het religieuze karakter van de bewe-
ging bevestigd.
Zoals Martin Luther King destijds heeft de Scien-
tology een droom, namelijk die de kwaliteit van het
leven op aarde te verbeteren door meer de nadruk te
I eggen op de spi r i tuel e d i mensi e va n de mens .
-313/7-95/96
[178]
b) Exposé de M. Vermeulen, responsable de
la campagne de lutte contre la drogue menée
par l'EglisedeScientologiedans lesécoles
La campagne antidrogue menée par l'Eglise de
Scientologievisait a promouvoir la valeurd'un mode
de vie exempt de drogues et a inciter les jeunes a
prendre eux-mêmes des initiatives en ce domaine.
Les bourgmestres, les directions d'école et, surtout,
les élèves ont toujours réserve un accueil favorable a
ces campagnes.
Si on n'a jamais caché aux responsables qu'elles
étaient uneinitiative de l'Eglise de Scientologie, cela
n'a jamais été mentionné lors des présentations dans
les écoles.
Le 17 janvier 1996, alors que Ie projet avait été
cl ótu ré avec succes, unedirectriceafaitsavoirqu'elle
avait regu la visite d'un agent de la Süreté de l'Etat,
qui lui avait demandés'il y avait un des tentatives de
propagande pour la Scientologie. L'intéressée a ré-
pondu par la négative.
Le 3 octobre 1996, M . Willems déclara sur les on-
des de la BRTl radio que la campagne visait a re-
cueillir des noms et des adresses. Cesallégationsont
également été contestées par divers témoins. M.
Willems pretend néanmoins disposer de témoigna-
ges qui contrediraient cetteaffirmation.
On remarque que le gouvernement américain
vient de s'engager a verser 250 000 dollars au profit
des campagnes antidrogue de l'Eglise de Scientolo-
gie.
c) Questions des membres
1° Cheminement spiritud
Quel type de rel igi on I 'E gli se de Scientologie véhi-
cule-t-elle ? A quels niveaux de cheminement spiri-
tuel les témoins se trouvent-i Is ?
La Scientologie n'est pas unereligion révélée. E Me
n'est pas une religion chrétienne. II s'agit plutót
d'uneformede bouddhisme. L'individu découvre pe-
tita petitsa propre valeur. Comme leChrist, l'Eglise
de Scientologie fait du prosélytisme, ce qui signifie
qu'elle cherche toujours a recruter de nouveaux
membres. La Scientologie véhicule un message de
joie. La notion de Dieu n'est pas définie, chaque
scientologue étant appelé a découvrir personnelle-
ment Dieu en tout homme.
M . Vaquette précise qu'il setrouve au-dessous du
niveau de cheminement spirituel appelé operating
thetan, soit au niveau clear. Ce terme désigne un
niveau de conscience auquel on s'est débarrassé de
certaines inhibitions intellectuelles. A ce stade, on se
trouve en quel que sorte au milieu du gué.
M. Vermeulen se trouve au bas de Véctiële. II
explique qu'il a suivi un processus de purification
corporelle, afin d'être purifié des drogues consom-
mées dans le passé.
b) Betoog van de heer Vermeulen, verant-
woordelijkevan deantidrugscampagnevan de
Scientology-kerk in de scholen
De antidrugscampagne van de Scientology-kerk
had tot doel de waarde van een drugsvrije levensstijl
te promoten en de jongeren ertoe aan te zetten zelf
iniatieven te nemen ter zake. De campagnes werden
steeds goed onthaald door de burgemeesters, de
schooldirecties en vooral door de leerlingen zelf.
Nooit werd tegenover de verantwoordelijken ver-
huld dat de campagne een initiatief van de Sciento-
logy-kerk was. Tijdens de voorstellingen in de scho-
len daarentegen werd er nooit melding van gemaakt.
Op 17 januari 1996, nadat het project met succes
was afgesloten, vertelde een directrice dat ze het
bezoek kreeg van een agent van de Veiligheid van de
Staat, die vroeg of was gepoogd propaganda te ma-
ken voor de Scientology. De betrokkene ontkende dit.
Op 3 oktober 1996 verklaarde de heer Willems
voor BRTl, op de radio, dat de campagne tot doel had
namen en adressen teverzamelen. Ook dit werd door
diverse getuigen ontkend. Niettemin houdt de heer
Willems voor over getuigenissen te beschikken die
deze stel I i ng zouden tegenspreken.
De regering van de Verenigde Staten heeft nota
bene recent een kwart miljoen dollar voor de anti-
drugscampagnes van Scientology toegezegd.
c) Vragen van de leden
1° Geestëijlaeontwilalcëing
Welk soort godsdienst belijdt Scientology? Op
welke geestelijke niveaus bevinden de getuigen
zich ?
De Scientology is geen geopenbaarde godsdienst.
Het is geen christelijkegodsdienst. Het is eerder een
soort boeddhisme. Het individu ontdekt stukje bij
beetje zijn eigen waarheid. Zoals Christus doet
Scientology aan prosélytisme, dat wil zeggen : is ze
steeds op zoek naar nieuwe leden. De Scientology
draagt een blijde boodschap uit. Het godsbegrip
wordt niet gedefinieerd, lederescientoloog moet God
zelf ontdekken in elke mens.
De heer Vaquette verklaart zich onder het niveau
van «OperatingTlidian »te bevinden, op het niveau
dat « clear » wordt genoemd. H iermee wordt een be-
wustzijnsniveau aangeduid waar men zich van be-
paalde geestelijke remmingen heeft ontdaan. Men
bevindt zich als het ware op hd: midden van de
«brug ».
De heer Vermeulen bevindt zich onderaan de
«ladder». Hij verklaart een I icha mei ij kerel ni gings-
procedure te hebben ondergaan om gezuiverd te wor-
den van in het verleden gebruikte drugs.
[179]
313 / 7 - 95 / 96
De quel Ie manieredes membres sont-i Is recrutés ?
Des tests de personnalité (des formulaires compre-
nant 200 questions) sont-ils propcsés a des pas-
sants ?
C'est surtout par Ie bouchea oreilleques'opère Ie
recrutement de nouveaux adeptes. II est évident
qu'une religion veut révéler son message a de nou-
veaux membres. C'est pourquoi tous les scientolo-
gues sont censés faire du prcsélytisme, mêmesi l'es-
sentiel n'est pas la. Le questionnaire est
effectivement un des Instruments utilisésa cettefin.
Pourquoi les scientologues réagissent-ils avec
agressivitéa l'égard des personnes qui répondent au
questionnaire, mals refusent decommuniquer leurs
nom et adresse ?
M . Vaquette répond qu'il s'agit dans ce cas d'une
perte de temps. Les scientologues désirent informer
davantage ces gens sur la Scientologie. Si certaines
personnes ne désirent plus recevoir cette Informa-
tion, même des années plus tard, el les doivent le
signaler.
Les membres suivent uneformation graduelle (des
auditions sont organisées sur la base de questionnai-
res, distincts selon que la personne est un enfant ou
un adulte). Pourquoi les questionnaires — par
exemple, \econfessionnal surladeuxièmedynamique
(niveau II de Scientologie, soit avant les niveaux
OT) — vont-ils parfois jusqu'a contenir non seule-
ment des questions sur des comportements sexuels
déviants, mals encoredes questions tendant a savoir
si la personne interrogée a fait l'amour avec des
personnes d'une autre race ou d'une autre caste ?
Les personnes qui ont commis des fautes — ap-
pel ées « péchés »dans les religions chrétiennes — en
souffrent, car el les ont transgressé leur propre code
éthique. Celles qui désirent être libérées du fardeau
de ces fautes ont la possibilité de les confesser au
moyen des questionnaires. Certaines questions ont
trait a des comportements sexuels déviants, mals
el les doivent toujours être replacées dans lecontexte
de la morale dominante du paysdela personne qui y
répond.
Les questions relatives a d'éventuelles relations
sexuelles avec des personnes d'une race autre et
celles portant sur des rapports entre personnes de
castes différentes doivent être replacées respective-
ment dans le contexte de l'apartheid en Afrique du
Sud et dans celui del'l nde. Pour lereste, c'est la règle
du secret professionnel qui s'applique.
Qu'advient-il des réponses a caractère intime ou
poli tl que?
Les réponses sont fournies librement. E Mes sont
tenues absolument secrètes. Ces données ne seront
jamais utilisées contre la personne qui les a expri-
mées. Le reglement de l'Eglise de Scientologie est
formel a ce sujet. Quelqu'un qui reconnaït par exem-
ple avoir été communiste est le premier a en être
malheureux. De plus, il s'agissait a l'époque aux
Etats-Unis d'un fait répréhensible, voire, dans cer-
tains cas, punissable. Les dossiers des membres qui
Hoe worden nieuwe leden gerecruteerd ? Worden
er persoonlijkheidstesten aan voorbijgangers voorge-
steld (lijst met 200 vragen) ?
Het gebeurt vooral mondeling. Het spreekt vanzelf
dat een godsdienst zijn eigen boodschap aan nieuwe
leden wil bekend maken. Elkescientoloog wordt dan
ook verondersteld aan proselytismetedoen, al is dit
niet het essentiële. De vragenlijst is inderdaad een
van de middelen die daartoe worden gebruikt.
Waarom reageren descientologen agressief tegen-
over mensen die de vragenlijsten beantwoorden
maar hun naam en adres niet wensen bekend te
maken ?
De heer Vaquette antwoordt dat het anders tijd-
verspi 1 1 i ng is. M en wi I deze mensen ook meer over de
Scientology doen vernemen. Indien sommige perso-
nen, zelfs jaren later, niet meer wensen geïnformeerd
te worden, dienen zij dat te melden.
Leden worden op een geleidelijke wijze gevormd
(auditing waarbij verschillende vragenlijsten voor
kinderen en volwassenen worden gebruikt). Waarom
zijn de vragenlijsten — zo bijvoorbeeld de «biecht
over de tweede dynamiek » («con fession al sur la
2^ dynamique», niveau II de Scientologie, soit avant
les niveaux OT) — soms zo verregaand dat er niet
alleen vragen worden gesteld over afwijkende
seksuele gedragingen, maar ook of de ondervraagde
persoon de liefde heeft bedreven met personen van
een ander ras of van een andere kaste ?
Mensen die fouten hebben begaan — die in de
christelijke godsdiensten «zonden» worden ge-
noemd — lijden daaronder want zij hebben hun ei-
gen ethische code overtreden. Om zich hiervan te
bevrijden, staat het hun vrij deze zaken op te biech-
ten door middel van de vragenlijsten. Sommige vra-
gen hebben betrekking op sexueel afwijkend gedrag,
maar moeten steeds binnen de context van de in een
bepaald land heersende moraal worden geplaatst.
De vragen over eventuele seksuele relaties met
personen van een ander ras moeten in de context van
de apartheid in Zuid-Afrika, en die waarin een kas-
tenverschil wordt vernoemd in die van I ndia worden
gesitueerd. Voor het overige geldt een beroepsge-
heim.
Wat gebeurt met de intieme of politieke antwoor-
den ?
De antwoorden worden vrij verstrekt. Ze worden
absoluut geheim gehouden. Deze gegevens zullen
nooit gebruikt worden tegen diegene die ze heeft
geuit. Het reglement van de Scientology-kerk is for-
meel dienaangaande. I emand die bijvoorbeeld erkent
een communist te zijn geweest, lijdt daar in de eerste
plaats zelf onder. Bovendien was het destijds in de
Verenigde Staten een laakbaar en soms zelfs straf-
baar feit. Niettemin worden de dossiers van uittre-
-313/7-95/96
[180]
quittent la Scientologie sont néanmoins détruits en
leur présence. Au coursdesdernièresannées, II n'y a
que deux cas en Belgique.
Comblen coütent les cours? Et comblen faut-ll
payer pour l'électromètre ?
L'Egllse de Scientologie ne pergolt pas desubven-
tlons. Un étudlant d'universltécoüteaussl plusleurs
mllllons a la collectlvlté. De nombreux services coü-
tent 1 000 a 2 000 francs. Le cours Ie plus cher, qui
estdestlnéauxcadres, coüte715 000 francs. Nombre
de membres bénéfldentderéductlons; certains regol-
vent les cours gratultement en échange de services
rendus. Les électromètres, quI sont des apparells
trèssophistlqués, quI permettent, aprèsvingtansde
mise au point, de fixer r« Image mentale » de quel-
qu'un, coütent entre 20 000 et 100 000 francs. 1 1 n'y a
que 50 000 apparells sur lemarchédepar le monde.
Leur entretlen est tres onéreux. lis sont senslbles
aux varlatlonsdetempérature. La marge beneficiai-
re ne représente que 20 %.
Ces cours dolvent-lls être sulvis régullèrement ?
Comblen d'heures par semalne?
En moyenne, 12 heures par semalne, lesolr ou le
week-end.
Les guérlsons spirltuelles, dont II est questlon
dans un certain nombredepubllcatlonsderEgllsede
Scientologie, neconstltuent-elles pas un exerclcelllé-
gal de la médecine?
Les Sclentologues crolent quecertalnes maladles,
surtout les maladles psychosomatlques, sont dues au
fait quecertalnes énergles sont bloquées. Mals pour
les maladles graves, donnant lleu a des symptómes
physiques, l'accent est toujours mis sur la nécessité
deconsulter d'abord un médecin.
Qu'advlent-ll lorsqu'un membre souhalte quitter
I 'E gl I se de Scl entol ogl e ?
Cela se prodult rarement. Mals lorsque cela se
prodult, II est loglque que l'on demande a quelqu'un
quI a commencé a sulvre des cours et a adopter un
certain style de vle pourquol II renonce soudal ne-
ment. Lefalt que, par le passé, des membres ayant
quitte le groupe ont regu de nombreux coups de télé-
phone, y compris la nult, s'expllqueessentlellement
par un exces de zèle de certains membres. Mals
chaque rellglon n'a-t-elle pas ses zélotes ?
Pourquol certains membres sont-lls obllgés de sl-
gner des reconnalssances dedettes ?
Cela ne peut sefalrequ'avec les membres perma-
nents, quI sulvent les cours gratultement. En aucun
cas, des arrlérés defrals de cours ne sont récupérés
par rintermédlalred'un avocat. II s'agltd'un engage-
ment moral. Chaquechoseason prix. U n cours «ma-
nagement »vautblen un service de deuxansau profit
de l'organlsatlon. SI l'EglIse de Scientologie ne pou-
valt travalller de la sorte, les cours devralent être
payés Intégralement par chacun des membres.
Quesignifles'engager pourdesmllllardsd'années,
comme dans un contrat de la «Sea Organization »?
Un engagement moral vaut pour la vle, en fait
« pour l'éternlté».
dende leden In hun bijzijn vernietigd. In recente
jaren zijn er In België si echts twee gevallen geweest.
Hoeveel moet voor de cursussen worden betaald ?
E n voor de elektrometer ?
De Sclentology-kerk ontvangt geen subsidies. Een
universiteitsstudent kost de gemeenschap ook ette-
lijke miljoenen. Vele diensten kosten 1 000 a
2 000 frank. De duurste cursus — die voor kaderle-
den Is bestemd — kost 715 000 frank. Vele leden
krijgen een korting; sommigen ontvangen, In ruil
voor wederdiensten, de cursussen gratis. Deelektro-
meters — die heel gesofistikeerde apparaten zijn,
die na twintig jaar technische verfijningen de moge-
lijkheid bieden een «mentaal beeld » van Iemand
vast te leggen — kosten tussen 20 000 en 100 000
frank. Er zijn wereldwijd slechts 50 000 apparaten
op de markt. H un onderhoud Is zeer duur. H un wer-
king Is onderhevig aan temperatuurschommelingen.
De winstmarge bedraagt slechts 20 %.
Moeten die cursussen regelmatig worden ge-
volgd ? Hoeveel uur per week ?
Gemiddeld 12 uur per week, 's avonds of In het
weekeinde.
Zijn de spirituele genezingen, waarvan sprake In
een aantal publicaties van Scientology, geen onwetti-
ge uitoefening van de geneeskunde?
Scl entol ogen geloven dat sommige, vooral psycho-
somatische ziekten, te wijten zijn aan het feit dat
bepaalde energieën geblokkeerd zijn geraakt. Maar
voor ernstige ziekten, met fysische verschijnselen,
wordt steeds de nadruk gelegd op de noodzaak eerst
een arts te raadplegen.
Wat gebeurt er als een lid wil afhaken ?
Het gebeurt zelden. Maar wanneer het gebeurt. Is
het logisch dat men Iemand die begonnen Is cursus-
sen te volgen en een bepaalde levensstijl aan te kle-
ven, vraagt waarom hij plots afhaakt. Indien In het
verleden al te frequente telefoontjes, ook 's nachts,
werden gegeven aan uittredende leden. Is dit vooral
te wijten aan de overdreven Ijver van sommige leden.
Maar heeft elke godsdienst niet haar eigen zeloten ?
Waarom worden sommige leden verplicht schuld-
bekentenissen te ondertekenen ?
Dit Is slechts mogelijk met de vaste leden, die de
cursussen kosteloos volgen. I n elk geval wordt nooit
achterstallig leergeld vla een advocaat teruggevor-
derd. Het gaat om een morele verbintenis. Voor wat
hoort wat. Een cursus «management» Is wel een
wederdienst van twee jaar voor de organisatie
waard. Indien Scientology niet op deze wijze zou
mogen werken, zouden de cursussen door Iedereen
volledig moeten worden betaald.
Wat betekent het zich voor miljarden jaren te
engageren, zoals In een contract staat van de «Sea
Organization » ?
Een morele verbintenis geldt levenslang, «voor de
eeuwigheid »als het ware.
[181]
313 / 7 - 95 / 96
C om ment fa ut- il interpreten aujourd'hui lestextes
de Ron H ubbard de 1967 (H ubbard Communications
Office, HQC Policy Letter du ISoctobre 1967, Saint
Hill JVlanor, East Grindstead, Sussex), qui prévoient
des sanctions disciplinaires tres sévères, dont la sé-
questration et l'exdusion ? Et il est précisé, s'agis-
sant de tout ennemi de la Scientologie, qu'il «peut
êtreprivédepropriétéou blessépartous moyens par
tout scientologue sans qu'il encoure aucun reproche
de la part de la Scientologie. On peut letromper, Ie
poursuivreen justice, lui mentirou ledétruire».
1 1 existeencoreun autretexte, publiéd'abord dans
«Ability», n° 199, en 1967, et republié Ie 27 aoüt
1987 dans «H ubbard Communications Office», qui
est li belle comme suit : «Nous allons nous intéresser
aux crimes des gens qui tentent de nous arrêter. Si
vous vous opposez a la Scientologie, nous allons vite
faire des recherches et nous découvrirons vos crimes
pour les porter a la connaissancedu public. Si vous
nous laissez tranquilles, nous vous laisserons tran-
quilles. C'est tres simple, même un imbécile peut
comprendrecela ... Et n'allez pas sous-estimer notre
aptitudea lefaire. Notre affaire est d'aider lesgensa
mener uneviemeilleure. Nousaidons même ceux qui
ont commis des crimes car nous ne sommes pas la
pour punir. Mals ceux qui essaient denous rendrela
viedifficile, courent d'embléeun risque. ».
Selon M . Vaquette, ce reglement, appelé «Fair
Game», a étémal interprété. L'interprétation qui en
est donnée par certai ns provient sans doute des mou-
vements «antisectes ». M. H ubbard n'a jamais re-
commandé ni autorisé l'usage de mesures illégales,
et encore moins rutilisation deviolences a rencontre
de personnes. Le reglement «Fair Game» d'origine
est nédans la période som bre du mouvement «anti-
sectes » CAN (Cult Awareness Netyvorl<) qui a sévi
aux Etats-Unis dans les années soixante (voir les
enièvements et déprogrammations fréquentes de
membres).
Qu'est-ce qui justifie l'exdusion des cours d'un
membre dont la familie est critique a l'égard de
I 'E gl i se de Sci entol ogi e ?
Un probièmeseposelorsqu'unefamilleagitcontre
l'église dont fait partie un de ses membres. Cela
signifie que le membre en question n'a peut-être pas
expliqué dairement les objectifs de l'église. C'est
pourquoi sa participation aux cours est suspendue. II
faut d'abord résoudre ce probième. Pour le membre
lui-même, il estengénéral impossibledesuivreeffi-
cacement les cours s'il est brouille avec sa propre
familie.
2° Fonctionnement d: organisation
Combien de membres de l'Eglise de Scientologie
compte-t-elleen Belgique? M. Vaquette esti me a six
OU sept mille le nombre de personnes qui sont en
contact avec l'Eglise de Scientologie, qui lisent des
Hoe moeten de teksten van Ron H ubbard uit 1967
(H ubbard Communications Office, HCO Policy Let-
ter of 18 october 1967, Sai nt H i 1 1 M anor, E ast G ri nd-
stead, Sussex), die uiterst strenge disciplinaire straf-
fen — waaronder de opsluiting en de
uitsluiting — bepalen, vandaag worden opgevat?
Over de vijand van de Scientology wordt het volgende
gezegd : «Peut être privé de propriété ou blessé par
tous moyens par tout scientologue sans qu'il encoure
aucun reprochedela part dela Scientologie On peut
le tromper, le poursuivreen justice lui mentir ou le
détruire ».
E r bestaat ook nog een andere tekst dat oorspron-
kelijk in «Ability », n' 199 in 1967 verscheen en nog
eens op 27 augustus 1987 in «H ubbard Communica-
tions Office »werd gepubliceerd. Het luidt als volgt :
« N ous all ons nous intéresser aux crimes des gens qui
tentent de nous arrêter. Si vous vous opposez a la
Scientologie, nous allons vite faire des recherches et
nous découvrirons vos crimes pour les porter a la
connaissance du public. Si vous nous laissez tran-
quilles, nous vous laisserons tranquilles. C'est tres
simplQ mêmeun imbécile peut comprendrecela ... Et
n'allez pas sous-estimer notre aptitude a le faire
Notre affaire est d'aider les gens a mener une vie
mëlleure Nous aidons même ceux qui ont commis
des crimes car nous ne sommes pas la pour punir.
Maisceuxqui essaient denous rendrela viediffidlQ
courent d'embléeun risque ».
Volgens de heer Vaquette is het reglement, «Fair
Game», slecht geïnterpreteerd geweest. De interpre-
tatie die eraan gegeven is door sommigen komt onge-
twijfeld van de anti-sektenbeweging. De heer H ub-
bard heeft nooit het gebruik van illegalemaatregelen
aanbevolen of toegestaan en nog minder het gebruik
van geweld tegen iemand. Het «Fair Game >vregle-
ment heeft zijn oorsprong gevonden in de duistere
periode van de zogeheten « anti-sectarische » bewe-
ging CAN (Cult Awareness N etwork) die in de Vere-
nigde Staten in de zestiger jaren actief was (cf. het
herhaaldelijk ontvoeren en deprogrammeren van le-
den).
Wat rechtvaardigt de uitsluiting van de cursussen
van een lid waarvan defamil ie kritisch is ten opzich-
tevan de Sci entol ogy-kerk ?
Wanneer een familie ageert tegen de kerk waartoe
een lid van die familie behoort, is er een probleem.
Het betekent dat het lid in kwestie misschien niet
duidelijk heeft uitgelegd wat de objectieven van de
kerk zijn. Daarom wordt zijn deelname aan de cur-
sussen geschorst. De voetangel moet eerst worden
verwijderd. Voor het lid zelf is het meestal onmoge-
lijk efficiënt aan de cursussen deel te nemen als hij
overhoop ligt met zijn eigen familie.
2° Organisatorische werking
Hoeveel leden telt de Sci entol ogy-kerk in België?
De heer Vaquette schat op 6 a 7 000 het aantal
mensen die met de Scientology-kerk in contact zijn,
de boeken van R. H ubbard lezen en zijn principes in
-313/7-95/96
[182]
I ivres de R. H ubbard et appl iquent ses pri nci pes dans
leur vie quotidienne. II y a environ 5 000 membres
actifsqui suivent (assez) régulièrement les cours. II y
a en outre une quinzaine de membres permanents,
qui s'occupent en permanencedel'organisation.
Quelles organisations appartiennent a la Sciento-
logie?
L'A.S.B.L. « EglisedeScientologie». II existeéga-
lement différents centre de «diandiics». L'Ecole
«Education harmonieuse»A.S.B.L. a été fermée.
L'A.S.B.L. «Business E thi CS »a également été fer-
mée, il y a plusieursannées, parcequeleprqjetavait
été mené a son ter me. C'est également Ie cas de
« Narcocoon », bien que M . Vemeulen alt repris lefil
deceprqjet. L'association «European Human Rights
and Public Aff airs Office »s'occupe des relations pu-
bliques au niveau europeen. La «National Commis-
sion on Law enforcement and Social J ustice », qui a
existé pendant vingt ans, a étédissoutea la suite de
la condusion d'un accord avec Interpol par lequel
cette dernière se serait engagéea ne pi us s'i ntéresser
a la Scientologieen tant qu'église. L'A.S.B.L. «Hub-
bard College of Administration Bdgium » n'appar-
tient pas, a proprement parier, a la Scientologie; des
scientologues y recourent pour faire des affaires.
L'A.S.B.L. « Creatief Onderwijs », a Anvers, est sans
doute dirigée par un membre, mals M. Vermeulen
n'en est pas tout a fait sur. La S.A. «U-Man Bel-
gium »applique également les principes de la Scien-
tologie. II s'agit d'une société commerciale. II y a
également « Valgo I nternational Consult »et « Light
Diffusion », qui assurent la diffusion de livres sur la
Scientologie. Enfin, M . Vaquette neconnaït pas l'as-
sociation «Orgtech » de Mali nes.
Comment l'Eglise de Scientologie est-elle organi-
séeau niveau mondial ?
Un comité, présidé par David M iscavage, a repris
les responsabilités de son fondateur, Ron H ubbard.
Ce comité définit la politiquea suivre.
Qu'en est-il au niveau europeen ?
L'organisation représentant l'Eglise de Scientolo-
gie en E urope se trouve a Copenhague.
Quel est l'objet de \'« I nternational Association of
Scientologists »?
L'IAS — uneassociation internationaledescien-
tologues — intervient financièrement dans les
grandes campagnes (notamment en Chine, Russie,
...). Ellen'est pasfinancée par l'Eglise, mals par ses
membres mêmes. Le pape ne regoit-il pas également
des dons provenant du monde entier ?
Quel est son chi ff red 'affaires ?Combiengagneson
administrateur ? Paie-t-il des impóts ?
Monsieur Vaquette déclare qu'en Belgique, lechif-
f re d'affaires de l'Eglise de Scientologie s'élèvea quel-
quevingt millionsdefrancs. II secompareplutóta un
moinequ'a un salarié. La plupart des membres effec-
tifs ne pergoivent que le salaire minimum. Des in-
demnités pour frais exposés sont cependant prévues.
Des charges sociales sont payées sur tous ces salai-
res.
hun leven toepassen. Er zijn ongeveer 5 000 actieve
leden die (vrij) regelmatig de cursussen volgen.
Daarnaast zijn er 15-tal vaste leden, die zich perma-
nent met de organisatie bezighouden.
Welke organisaties behoren tot de Scientology ?
De«v.z.w. Scientology-kerk ». Er zijn ook verschil-
lende centra voor « dianëtics ». Deschool « Educaties
harmonieuse» A.S.B.L. werd gesloten. Ook de
« v.z.w. Business Ethics » werd jaren geleden geslo-
ten omdat het project voltooid was. «Narconon»
eveneens, ofschoon de heer Vermeulen de draad van
dit project weer heeft opgenomen. De vereniging
«European Human Rights and Public Affairs Offi-
ce» houdt zich bezig met de public relations op Euro-
pees vlak. De «National Commission on Law Enfor-
cement and Social J ustice», die twintig jaar heeft
bestaan, is opgeheven na een conventie met I nterpol,
waarbij deze laatste er zich toe verbonden zou heb-
ben zich niet meer met de Scientology als kerk in te
laten. Het «Hubbard Col lege of Administration Bd-
gium» v.z.w. behoort strikt genomen niet tot de
Scientology; het wordt gebruikt door scientologen om
zaken te doen. «Creatief onderwijs » v.z.w. in Ant-
werpen wordt wel licht door een lid bestuurd, maar de
heer Vermeulen is hier niet honderd procent zeker
van. Ook in « U-Man Belgium »N.V. worden de prin-
cipes van de Scientology toegepast. Het gaat om een
commerciële vennootschap. Er is eveneens «Valgo
International Consult » en «Light Diffusion», die
zich bezighoudt met het verspreiden van boeken over
de Scientology. Tenslotte is «Orgtech »te Mechelen
de heer Vaquette onbekend.
Hoe is de Scientology-kerk op wereldvlak georga-
niseerd ?
Een comité, onder het voorzitterschap van David
M iscavage, heeft de verantwoordelijkheden van de
stichter, Ron H ubbard, overgenomen. Ze stippelt het
beleid uit.
Hoe op Europees vlak ?
De Europese overkoepelende organisatie van de
Scientology-kerk bevindt zich in Kopenhagen.
Welke taak is de «International Association of
Scientologists » weggelegd ?
De I AS — een internationale vereniging van
scientologen — komt financieel tussen in grote
campagnes (onder meer in China, Rusland, ...). Ze
wordt niet door de kerk, maar door de leden zelf
gefinancierd. Ontvangt de paus niet op dezelfde ma-
nier schenkingen van over heel de wereld ?
Wat is het omzetcijfer ? Hoeveel verdient de be-
stuurder ? Betaalt hij belastingen ?
De heer Vaquette verklaart dat het omzetcijfer
van de Scientology-kerk in Belgiëomen bij de 20 mil-
joen frank bedraagt. Hij vergelijkt zichzelf eerder
met een monnik dan met een loontrekkende. De
meeste vaste leden ontvangen slechts het minimum-
loon. E r zijn wel vergoedingen voor gemaakte kosten.
Op al deze lonen worden sociale lasten betaald.
[183]
313 / 7 - 95 / 96
Monsieur Vaquette paie des impóts sur les reve-
nus accessoires qu'il pergoit du cinef de sa deuxième
profession, qu'il exerce pour avoir des rentrees com-
plémentaires.
Des fonds — on cite un montant annuel de
1 900 000francs — sont-ils places au Grand-Duché
de Luxembourg ?
Monsieur Vaquette n'en est pas informé et nie
qu'en Belgique, l'Eglise de Scientologie alt quoi que
ce soit a vol r avec ces i nvestissements.
Des bénéfices sont-ils rapatriés aux Etats-Unis ?
Legroupe«U-Man »uti Ilse Ie mater iel d'Hubbard
et paie des droits a l'organisation qui possède Ie
copyright. Pour lesurplus, la législation sur lesasso-
ciationssansbutlucratif estappliquée, législation en
vertu de laquelle des bénéfices éventuels sont réin-
vestis. L'Eglise de Scientologie dolt supporter de
nombreux frais, lorsqu'elle envoie par exemple, des
techniciens suivre une formation a l'étranger, ou
mêmeaux Etats-Unis.
Pourquoi l'Eglise de Scientologie a-t-elle été con-
damnéeen France? Et en Italië?
L'arrêt rendu en France était lié au fait que la
Scientologie, en tant qu'église, a tenté pendant vingt
ans d'obtenir une exonération fiscale. Le statut
d'église — qui a été demandé pendant dix ans —
lui aétérefusé. L 'E gli se de Scientologie se pi ie cepen-
dant a eet arrêt.
En Italië, 73 membres ont été condamnés en pre-
mière instance, mals acquittés en appel. Letribunal
ya reconnu lecaractèrereligieuxde la Scientologie.
En Bavière, on veut interdire aux membres de
cette église d'exercer des emplois publics en décla-
rantceux-ci incompatiblesaveclaqualitédemembre
de l'Eglise. Un échevin bruxellois envisageait de
prendre une mesure analogue. U netel lemesu repor-
tera it toutefois atteintea l'Etat de d rolt.
Quelleest la mission de Wfficeof Special Affairs 7
Ce bureau s'occupedequestions publiqueset juri-
diques. Un bureau d'avocatsdéterminela manierede
traiter ces questions. II ne s'agit pas d'un service
secret. II s'agit d'un service spécial qui s'occupe de
matières délicates qui pourraient éventuellement
compromettre l'existencede la Scientologie. 1 1 analy-
se certaines tendances, certains cl i mats, comme par
exemple, les stratégies qui peuvent être mises en
oeuvre par les associations antisectes. M. Vaquette
dirigele bureau en Belgique. M.Vermeulen informe
régulièrement M . Vaquette des travaux de la com-
mission d'enquête.
De heer Vaquette betaalt belastingen op zijn twee-
de beroep, dat hij uitoefent om aanvullende inkom-
sten te verkrijgen.
Wordt er geld — er wordt gewag gemaakt van
een jaarlijks bedrag van 1900 000 frank — ge-
plaatst in het groothertogdom Luxemburg ?
De heer Vaquette is daar niet van op de hoogte en
ontkent dat de Scientology-kerk in België hier hoe
dan ook iets mee te maken heeft.
Vloeien er winsten naar de Verenigde Staten ?
De groep «U-Man » gebruikt de materialen van
Hubbard en betaalt rechten aan de organisatie die
het copyright bezit. Voor het overige wordt de wetge-
ving op de verenigingen zonder winstgevend doel
toegepast, krachtens dewelke eventuele winsten op-
nieuw worden geïnvesteerd. De Scientology-kerk
heeft veel kosten wanneer het technici bijvoorbeeld
een vorming in het buitenland of zelfs in de Verenig-
de Staten wil laten volgen.
Waarom werd de Scientology-kerk in Frankrijk
veroordeeld ? En in Italië?
Het arrest in Frankrijk had temaken met het feit
dat de Scientology als kerk twintig jaar lang een
fiscale vrijstelling nastreefde. Het statuut van
kerk — dat tien jaar lang werd gevraagd — werd
geweigerd. De Scientology-kerk legt zich evenwel bij
het arrest neer.
In Italië werden 73 leden in eerste aanleg veroor-
deeld maar in hoger beroep vrijgesproken. De recht-
bank heeft er het godsdienstig karakter van de
Scientology erkend.
In Beieren wil men een beroepsverbod instellen
voor openbare ambten door deze onverenigbaar te
verklaren met het lidmaatschap van Scientology.
Een Brussels schepen had een soortgelijke maatregel
op het oog. Dit is evenwel een inbreuk op de rechts-
staat.
Wat is de taak van het «Office of Special
Affairs»?
Dit bureau houdt zich bezig met publieke en juri-
dische vragen. Een advocatenkantoor centraliseert
de manier waarop met deze vraagstukken wordt om-
gesprongen. Het is geen geheime dienst. Het is een
speciale dienst die zich met delicate aangelegenhe-
den bezighoudt die het voortbestaan van de Sciento-
logy eventueel in het gedrang zouden kunnen bren-
gen. Er worden bepaalde tendensen, klimaten
geanalyseerd, zoals bijvoorbeeld de strategieën die
door de anti-sekten verenigingen kunnen worden
toegepast. De heer Vaquette leidt het bureau in Bel-
gië. De heer Vermeulen rapporteert regelmatig aan
de heer Vaquette over de werkzaamheden van de
onderzoekscomi ssi e.
-313/7-95/96
[184]
3° Ancragesodal
Que pense l'Eglise de Scientologie du régime bel-
ge?
Un régimedémocratique, oü prime l'intérêt géné-
ral, est Ie type de régime auquel des scientologues
pourraient apporter leur soutien sans réserve.
Des parlementaires sont-ils approchés ?
J usqu'a présent, seuls des députés européens l'ont
été, a propcs d'un projet de l'Eglise de Scientologie
contre les abus en psychiatrie, dans Ie cadre de la
Convention européenne de sauvegarde des droits de
I 'hom me.
Des policiersfont-ils partiede l'Eglise de Sciento-
logie? Des gendarmes ? Destitulaires d'autresfonc-
tions ?
Un inspecteur de la policejudiciairea étémembre,
il yadixans, maisaensuitequittéla policejudiciaire
pour êtreen accord avec sa conscience. II n'y a pas de
gendarme parmi les membres de l'Eglise de Sciento-
logie (il y en a eu par Ie passé). 1 1 y a, par contre, un
certain nombre de fonctionnaires et de magistrats,
ainsi que des architectes, des avocats, des ensei-
gnants, etc.
Comment décide-t-on si quelqu'un peut adhérer a
I 'E gl i se de Sci entol ogi e ?
Les questionnaires constituent un element impor-
tant . L e com portement de I 'i ntéressé a ussi . L es mem-
bres infiltrés dont Ie but est de nuire a l'Eglise de
Scientologie ne sont pas tolérés.
4° Rëations Bdérieures
Comment expliquer que l'Eglise de Scientologie
qui prêche l'amour du prochain intervient de maniè-
reagressivecontretousceuxqui mettenten douteles
objectifs véritables du mouvement? Présente-t-elle
l'autrejoue?
L es adversaires de l'Eglise de Sci entol ogi e dont les
objectifs consisteraient a vouloir anéantir cette reli-
gion seront nécessairement combattus. La libertéde
religion est sacrée. Ceux qui attaquent l'Eglise de
Scientologie dol vent s'attendre a rencontrer des
scientologues sur leur chemin, sauf lorsque Ie dialo-
gueest possible.
Comment expliquer l'attitude des scientologues a
regard de MmeTavernier, présidentede l'UNADFI ?
Et a regard du psychiatre Abgrall ? Est-il exact
qu'un membre de l'Eglise de Scientologie a dérobé
des documents de ce der nier ?
MmeTavernier est une adversairedéclarée de la
Scientologie et dolt en supporter les conséquences.
Le psychiatreAbgrall, est dans Ie mêmecas, mals Ie
vol de documents a étéun actecondamnable, commis
par un membre animé par un zèleexcessif.
Des données relatives aux membres de la commis-
sion d'enquête ont-elles été transmises a la maison
mèreaux Etats-Unis ?
Seulement des artides de presse et de brefs rap-
ports de réunions publiques.
3° M aatschappéijke verankering
Wat vindt de Scientology-kerk van het Belgisch
bestel ?
Een democratisch regime, waar het algemeen be-
lang voorrang heeft, is het type regime waaraan de
scientologen onvoorwaardelijk hun steun zouden
kunnen geven.
Worden parlementairen benaderd ?
Tot dusver alleen Europarlementsleden, in ver-
band met een project van Scientology tegen de mis-
bruiken in de psychiatrie, in het kader van de Euro-
pese Conventie van de Rechten van de M ens.
Maken politiemannen deel uit van de Scientology-
kerk ? Rijkswachters ? Andere ambtsbekleders ?
E én i nspecteu r va n de gerechtel i j ke pol i ti e i s ooi t,
tien jaar geleden, lid geweest, maar heeft de gerech-
telijke politie vervolgens verlaten om in orde te zijn
met zijn geweten. Er zijn geen rijkswachters lid van
de Scientology-kerk (wel in het verleden). Een aantal
ambtenaren en magistraten daarentegen zijn wel lid,
zoals er ook architecten, advocaten, leraars, enzo-
voorts lid zijn.
Hoe wordt uitgemaakt of iemand tot de Sciento-
logy-kerk mag toetreden ?
De vragenlijsten zijn een belangrijk element. Het
gedrag van de betrokkene een ander. Infiltranten
worden niet geduld als zij de bedoeling hebben de
Scientology-kerk schade te berokkenen.
4° Externe relaties
Hoe is het te verklaren dat de Scientology-kerk de
naastenliefde predikt maar toch agressief optreedt
tegen al wie enigszins twijfels uit over de ware doel-
stellingen van de beweging? Toont ze de andere
wang ?
De tegenstanders van de Scientology-kerk die de
vernietiging van die religiezouden nastreven, dienen
te worden bestreden. De vrijheid van godsdienst is
heilig. Diegenen die de Scientology-kerk aanvallen,
moeten zich eraan verwachten scientologen tegen te
komen op hun pad, behalve wanneer de dialoog mo-
gelijk is.
Hoe is de houding van de scientologen tegenover
mevrouw Tavernier, voorzitster van de UNADFI te
verklaren ? En tegenover psychiater Abgrall ? Klopt
het dat een lid van Scientology documenten van deze
laatste heeft ontvreemd ?
Mevrouw Tavernier is een uitgesproken tegen-
standster van de Scientology, en moet daar de gevol-
gen van dragen. Psychiater Abgrall verkeert in het-
zelfde geval, maar het ontvreemden van documenten
was een laakbare daad van een overijverig lid.
Werden gegevens met betrekking tot de leden van
de onderzoekscommissie overgezonden aan het moe-
derhuis in de Verenigde Staten ?
Alleen persartikels en korte verslagen van open-
bare vergaderingen.
[185]
313 / 7 - 95 / 96
2. Audition derepresentantsdeSahaja Yoga
Le 22 novembre 1996, c'est-a-dire la date prévue
pour l'audition, M. Cuvellier a adressé, au nom de
Sahaja Yoga Belgium, la lettre su i va nte au président
de la commission :
«Monsieur le Président,
C'est avec regret que je dols vous demander de
bien vouloir annuler ou reporter l'audition que nous
vous avions demandée et que vous nous aviez accor-
dée pour cejour.
J 'ai appris ce matin en effet que des contacts
avaient été pris avec la Cour des Croits de l'homme
de Strasbourg pour voir cequi pouvait êtrefait pour
faire respecter nos libertés les plus élémentaires.
Comme je l'ai mentionné dans la lettre ouverte que
vous avez regue cette semaine, nous avons subi de-
puis quelques mois des attaques provenant de diffé-
rents cótés. Ces attaques nous nuisent collective-
ment en essayant de nous empêcher de nous réunir
et individuellementcertains membres de notre grou-
pe ont été attaques personnellement dans leur vie
privéeou dans leur travail.
Cette situation se répétant dans différents pays
comme l'Autriche, la France, la Suisse et la Belgique,
nous avons décidéd'étudier la possibilitéd'acter col-
lectivement a Strasbourg. E n conséquence, nous sou-
haitons qu'il n'y alt pas actuellement de la part de
Sahaja Yoga Belgique de prise de position publique
pouvant interférer avec une probableaction a Stras-
bourg.
Cependant, ceel n'eniève en rien a notre désir de
faire la plus grande clarté sur le fait que nous ne
sommes pas une secte, et au contraire que Sahaja
Yoga peut apporter une réelle évolution et un puis-
sant équilibre a tout être humain qui le désire. J e
suis donc entièrement pret, si ceel est souhaité par
vous même ou un membre de votre Commission, a
vous rencontrer eet après-midi ou a un autre moment
pour vous donner en privé tous les éclaircissements
que vous pourriez souhaiter.
Veuillezcroire, Monsieur lePrésident, en l'expres-
sion de nos sentiments les plus distingués. »
3. Audition du professeurj . Ries et de Soeur
B<»nmerez, représentants de « L 'CEuvre »
(Résumédela parti e publiquede l'audition)
a) Exposédu professeurj . Ries (UCL), mem-
bre de « L 'CEuvre »
Le professeur Ries seinde son exposé en deux par-
ties : quelques considérations générales, en qualité
2. Hoorzitting met vertegenwoordigers van
Sahiaja Yoga
Op 22 november 1996, de datum die was afgespro-
ken voor de hoorzitting, heeft de heer Cuvellier na-
mens Sahaja Yoga Belgium aan de voorzitter van de
commissie de volgende brief gestuurd :
« M ijnheer de voorzitter.
Het spijt me u te moeten verzoeken de hoorzitting
waar wij om gevraagd hadden en die voor vandaag
was vastgesteld, te willen annuleren of verdagen.
Hedenochtend is me immers bericht dat voeling
werd genomen met het Hof voor de rechten van de
mens te Straatsburg om te bepalen wat we kunnen
ondernemen om onze meest elementai re vrij heden te
doen eerbiedigen. Zoals ik aangaf in de open brief die
u deze week hebt ontvangen, zijn wij sinds een paar
maanden het doelwit van aanvallen uit diverse hoe-
ken. Die aanvallen schaden ons als collectiviteit
doordat ze erop gericht zijn ons te beletten te verga-
deren. Voorts zijn sommige van onze groepsleden het
slachtoffer geworden van persoonlijke aanvallen die
hen in hun privé-leven of op hun werk treffen.
Aangezien die situatie zich in verscheidenelanden
voordoet, onder meer in Oostenrijk, Frankrijk, Zwit-
serland en België, hebben we besloten de mogel ijk-
hei d te onderzoeken om col I ecti ef stappen te zetten i n
Straatsburg. Bijgevolg wensen wij dat Sahaja Yoga
Belgium voorshands in het openbaar geen gezamen-
lijk standpunt inneemt dat een mogelijk rechtsge-
ding in Straatsburg kan beïnvloeden.
Dat neemt niet weg dat wij nog steeds verlangen
dat de grootst mogelijk duidelijkheid heerst omtrent
het feit dat wij geen sekte zijn en dat Sahaja Yoga
integendeel een reële ontwikkeling van de mens be-
vordert en een krachtig evenwicht kan schenken aan
een ieder die dat wenst. I k ben daarom graag bereid,
mocht zulks door uzelf of dooreen lid van uw commis-
sie worden gewenst, u hedenmiddag of op een ander
tijdstip te ontmoeten om u privatim alle toelichtin-
gen te verstrekken waar u om mocht verzoeken.
Met de meeste hoogachting, »
3. Hoorzitting met professor] . Ries en Zuster
Bommer^, vertegenwoordigers van « Het
Werlc»
(Samenvatting van tiet openbare gedeelte van de
hoorzitting)
a) Uiteenzetting door Prof.J . Ries (UCL), lid
van « Het Werl< »
Professor Ries splitst zijn uiteenzetting op in twee
delen : enkele algemene beschouwingen, als expert.
-313/7-95/96
[186]
d'expert, et un témoignage sur « L'CEuvre » en parti-
culier, en qualitéd'ecdésiastique.
Le professeur Ries est docteur en théologie, Meen-
de en philologie et histoire orientales (Leuven),
auteur de nombreuses contributions sdentifiques
(notamment sur le manichéisme). 1 1 a été professeur
d'histoiredes religionsa l'UCL (1968-1990) et est un
specialiste des sed:es et des « nouveaux mouvements
religieux ».
1. Consid&ations générales
1.1. Typologie des sed:es
Sur le continent europeen, de nombreuses sectes
ont vu le jour depuis le début de notre ère : au cours
du premier siècle, au moyen age, au cours de la
RéformeetauxXVI I l^etXIX' sledes. Après la Secon-
de Guerre mondiale, on a surtout assisté a l'édosion
de sectes non européennes. Pour la commission d'en-
quête, c'est toutefois la vague de sectes occidentales
née après 1968 qui est interessante, dans la mesure
oü ce sont précisément ces sectes qui sont a l'origine
des mouvements actuels.
1 1 convient, a eet égard, de se référer a l'important
ouvrage du pasteur al Iemand, F .W.H aack, paru sous
letitre «j ugendreligionen » (M unich, 1974), qui fait
un tour d'horizon dessept sectes les plus importantes
de notre temps.
1.2. Analyse
La vague de sectes née après 1968 ne se prête pas
aux methodes d'analyse de grands sociologues tels
que Max Weber, Ernst T roei tsch ou J oachim Wach.
Depuis 1968, le phénomènedes sectes dépasseen fait
tous les phénomènes historiques analogues et cause
degraves soucis aux hommes politiqueset mêmeaux
Etats.
L'analyse du phénomène est avant tout la tache
des specialistes, tels que les historiens des religions,
qui peuvent notamment se pencher sur les causes de
l'apparition de ces sectes.
1.3. Le phénomène en tant qu'idéologie.
L'expansion des sectes est incontestablement l'ex-
pression d'une nouvelle sorte de religiosité dans le
monde.
1 1 s'agit avant tout d'une ideologie présentant plu-
sieurs facettes : on retrouve des références a l'hin-
douisme, au bouddhisme, a l'islam et au judéo-chris-
tianisme dans une forme de religiosité coupée des
institutions authentiques. Ce constat vaut certaine-
ment pour les mouvements, importés d'Orient en
Europe, via les Etats-Unis, après 1968, tels que la
secte Moon.
en een getuigenis over Het Werk in het bijzonder, als
geestel ij ke.
Professor Ries is doctor in de theologie, licentiaat
in Oosterse filologie en geschiedenis (Leuven), au-
teur van talrijke wetenschappelijke bijdragen (on-
dermeer over het manicheïsme), was professor gods-
dienstgeschiedenis aan de UCL (1968-1990) en is
specialist inzake sekten en «nieuwe religieuze bewe-
gingen ».
1. Al gemene beschouwingen
1.1. Typologie van de sekten
Op het E uropese conti nent hebben si nds het begi n
van onze tijdrekening talrijke sekten het licht ge-
zien : tijdens de eerste eeuw, in de Middeleeuwen,
tijdens de periode van de Reformatie en in de 18= en
19 eeuw. Na deTweede Wereldoorlog maken vooral
niet-E uropese sekten hun opgang. Het is de na 1968
ontstane golf van westerse sekten die voor de onder-
zoekscommissie interessant zijn omdat zij eigenlijk
aan de oorsprong liggen van de huidige bewegingen.
I n dit kader past het te verwijzen naar het belang-
rijke werk van de Duitse dominee, F.W. Haack, met
als titel «J ugendreligionen » (München, 1974), dat
dezeven belangrijkste sekten van onze tijd in kaart
brengt.
1.2. Analyse
De na 1968 ontstane golf van sekten is niet
te vatten onder de analysemethoden van grote socio-
logen als Max Weber, Ernst Troeltsch of
J oachim Wach. Sinds 1968 overtreft het fenomeen
van de sekten eigenlijk alleanaloge historische feno-
menen en baart politici en zelfs Staten ernstige zor-
gen.
Deanalysevan het fenomeen is evenwel allereerst
de taak van de specialisten, zoals godsdiensthistori-
ci, diein het bijzonder naar de onderliggende motive-
ring van het ontstaan ervan kunnen peilen.
1.3. Het fenomeen als ideologie
De expansie van de sekten is ontegensprekelijk
een kenmerk van een nieuw soort religiositeit in de
wereld.
Het gaat in de eerste plaats om een ideologie met
verschil lende facetten : er bestaan verwijzingen naar
hindoeïsme, boeddhisme, islam en judeo-christianis-
mein een van de authentieke instellingen losgerukte
vorm van religiositeit. Dit geldt zeker voor de na
1968 uit het Oosten, via de USA, naar Europa over-
gewaaide bewegingen zoals de Moon-sekte.
[187]
313 / 7 - 95 / 96
Une seconde ca ractéristi que est la quêtedu spiri-
tuel, du sacré, la recherche de nouveaux exemples et
de nouveaux modèles choisis, Ie plus souvent, en
Asie. La société occidentale, sécularisée et affaiblie
par Ie règne de la technologie, subit un phénomène
de pseudomorphose (^), qui est a l'originede la gnose
f). Devenu étranger a un monde en pleine mutation,
l'individu cherche un nouveau sanctuaire.
Enfin, la troisièmecaractéristiqueest la quêtedu
sentiment religieux par l'éveil de l'énergie divine
(recherche d'harmonie et d'union, typique pour les
sectes venues d'l nde et du J apon).
Les trois caractéristiques précitées relèvent de ce
que l'on appelle Ie «holisme ».
1.4. Sectes et comportement social .
De l'adhésion a une ideologie déterminée résulte
un comportement social déterminé.
a. Le phénomène de la micro-société
II s'agit de groupes antinomiques, c'est-a-dire de
groupes qui se trouvent dans un état d'opposition
total e a lasociétéorganisée, seslois, sesstructureset
sesrapportssociaux. lei sesitueprécisément ladiffé-
rence entre une secte et un mouvement religieux
nouveau, authentique, qui s'appuie sur des valeurs
évangéliques afin de les réaliser dans la société mo-
derne.
b. L'objectif detransformation sociale, sous la di-
rection d'un gourou
L'idée d'un guide possédant la sagesse provient
principalement d'Asie et se retrouve dans les sectes
i nspi rees de I 'Oriënt. En E urope occidentale, on f era
plutót appel a l'autorité d'un guide qui dirige son
groupedefagon autoritaire, lei aussi, il convient de
faire une distinction par rapport a de nouveaux grou-
pements religieux qui se basent sur une forme de
charismedont il est question dans les écritsdesaint
Paul et qui a été un des thèmes des travaux du
Concile Vatican 11.11 s'agit de deux mondes totale-
ment différents, en ce qui concerne les fondements,
l'organisation et I e comportement a tous les niveaux.
Seule l'Eglise peut reconnaïtre lecharismedans un
mouvement qu'elle est appel ée a approuver.
c. La tendance a l'isolement social
1 1 existe un certain retour aux sociétés secrètes, a
l'occultisme, la magie, etc.
(^) Pseudomorphose : le phénomène par lequel une religion ou
unephilosophienéedansuneculturedéterminéeest assimiléepar
une autred'une maniere tellequ'il en résulte un modèleculturel
fortement modifié(terme introduit par Spengler).
{') Gnose: connaissance plus approfondie des vérités religieu-
ses.
E en tweede kenmerk wordt gevormd door de zoek-
tocht naar het spirituele, het sacrale, naar nieuwe
voorbeelden en modellen die dikwijls in Azië worden
gevonden. De geseculariseerde en door techniek ver-
zwakte Westerse maatschappij ondergaat een feno-
meen van pseudomorfose ('), dat aan de oorsprong
ligt van de gnosis Q). Het individu is een vreemde
geworden in een wereld in volle mutatie en zoekt een
nieuw heiligdom.
Het zoeken naar het religieuze gevoel door het
ontwaken van de goddelijke energie is het derde
kenmerk (zoektocht naar harmonie en éénwording,
typisch voor sekten vanuit I ndië en J apan).
De drie voornoemde kenmerken kunnen door de
term « hol isme » worden aangeduid.
1.4. Sekten en sociaal gedrag
Uit het aanhangen van een bepaalde ideologie
volgt een bepaald maatschappelijk gedrag.
a. H et fenomeen van de micro-maatschappij
Het gaat om antinomistische groepen, dat wil
zeggen groepen die zich bevinden in een staat van
volledige tegenstelling tot de georganiseerde maat-
schappij, haar wetten, structuren en structurele ver-
banden. Hierin ligt precies het verschil tussen een
sekte en een nieuwe, authentieke, religieuze bewe-
ging, diesteunt op evangelische waarden om deze in
de moderne samenleving te verwezenlijken.
b. De doelstelling van socialetransformatie onder
leiding van een goeroe
De idee van een wijze leider is voornamelijk uit
Azië afkomstig en is terug te vinden bij de Oosters
geïnspireerde sekten. I n West-Europa zal eerder een
beroep gedaan worden op het gezag van de leider die
zijn groep op een autoritaire wijze leidt. Ook hier
moet weer een onderscheid worden gemaakt met
nieuwe religieuze groeperingen die zich baseren op
een vorm van charisma waarvan sprake is in de
geschriften van Sint-Paulus en op het tweede Vati-
caans Concilie. Het gaat om twee totaal verschillen-
de werelden, wat grondslag, organisatieen gedrag op
alle niveaus betreft. Enkel de Kerk kan het charisma
erkennen in een door haar goed te keuren beweging.
c. Deneiging tot sociaal isolement
Er bestaat een zekere terugkeer naar geheime
genootschappen, occultisme, magie enz.
C) Pseudomorfose: het verschijnsel dat een in bepaalde cul-
tuur ontstane godsdienst of filosofie door een andere zodanig
wordt geassimileerd dat er een sterl< gewijzigd cultuurpatroon uit
voortvloeit (term ingevoerd door Spengler).
{') Gnosis : diepere l<ennis aangaande godsdienstwaarheden.
-313/7-95/96
[188]
1.5. Psychologie et therapie dans les sectes
Dans son ouvrage «La spiritual ité totalitaire»
(Paris, 1995) Ie professeur frangais Michel Lacroix
met en lumière la problématiquedes sectes intellec-
tuelles qui, de toute évidence, répondent a des be-
soins dedéveloppement personnel dans un cl i mat de
crainte généralisée et a des questions a caractère
culturel de l'homme post-moderne.
Desoi-disant idéologies desubstitution devraient
permettre l'Homme du Verseau (Aquarien) de se
transcender en une personnalitésans limites. Cette
theorie a fait Ie succes du mouvement «New Age »,
né en Californie et qui annonce l'avènement d'une
hu man ité nouvelle.
1.6. Spécifiques decequeHaack appel Ie «y ugen-
drdigionen », sont encore les caractéristiques de la
mystiqued'un chef degroupe(maïtredu rituel d'ini-
tiation), la gnoseet la séduction émanant du groupe
qui entoure Ie novice. Unedifférencepar rapport a la
foi catholiqueest qu'il n'y a pas devéritableconver-
sion, mals une incitation, une manipulation, un lan-
gage propre et la perte de contact avec la réalité.
1.7. L'Eglise catholique n'est pas indifférente au
probième des sectes. Deux enquêtes ont déja été
effectuées par des conférences nationales et épisco-
pales.
2. Témoignage concernant L 'CEuvre
Le professeur Ries est attaché depuis Ie 19 mars
1960, au Paulusheem (dénommé depuis 1973
« L'CEuvre ») et est dés lors parfaitement au courant
des objectifs de cette association, de la vie évangéli-
queet del 'esprit et de la methode de formation.
2.1. Les personnes
La Mère Fondatrice, J ui ia Verhaeghe, laisse une
forte impression. Letémoin la connaït depuis 36 ans
et, après des centaines de rencontres, il parie d'elle
comme d'une personne d'une grande force spi rituel le
qui s'engagepour lesautres, simple, humbleet équi-
librée. E Me est pleinede respect pour son prochain et
a le sens de la réalité et de la communauté. Elle
possède en outre une grande dairvoyance, des con-
naissances étendues et une bonne facuité de juge-
ment.
Dans son chef, il n'a jamais été question d'intérêts
politiques OU économiques. Elle nedésirait ni subis-
sait l'influence de personnages comme Mao, Lénine,
Stal Ine OU Hitler.
Plusieurs évêques et ecdésiastiques, qui l'ont sui-
viede prés pendant des dizai nes d'années (également
a Rome), n'ont que des éloges pour elle et pour sa
fidélitéau charisme.
1.5. Psychologie en therapie in de sekten
De Franse professor, Michel Lacroix, belicht in
zijn werk «La spiritualitétotalitaire» (Par\\s, 1995)
de problematiek van de intellectuelesekten die blijk-
baar tegemoetkomen aan behoeften tot persoonlijke
ontwikkeling in een klimaat van veralgemeende
angst en culturele vragen van de post-moderne
mens.
Zogenaamde vervangingsideologieën zouden de
Waterman-mens (Aquarius) in staat moeten stellen
uit te groeien tot een onbegrensde figuur. H ieruit is
het succes voortgevloeid van de «New Age>^bewe-
gingdiein Californie is ontstaan en diede komst van
een nieuwe mensheid aankondigt.
1.6. Specifiek voor wat Haack «J ugendrdigio-
nen » noemt, zijn voorts de kenmerken van de mys-
tiekvan de groepsleider (meester van het inwijdings-
ritueel), de gnosis en de verleiding uitgaande van de
groep die zich ontfermt over de nieuwkomer. Anders
dan in het katholieke geloof is er geen echte bekering
maar aansporing, manipulatie, eigen taalgebruik en
verlies van contact met de realiteit.
1.7. De katholieke kerk is niet onverschillig voor
het probleem van de sekten. Reeds twee onderzoeken
werden verricht door bisschoppen- en nationale con-
ferenties.
2. Getuigen! s over Hd: Werk
Professor Ries is sedert 19 maart 1960 verbonden
aan Het Paulusheem (sinds 1973 «Het Werk » ge-
noemd) en kan getuigen over de doelstellingen van
deze vereniging, het evangelische leven en over de
geest en de methode van de vorming.
2.1. De personen
De stichteres van de beweging, moeder-overste
J ulia Verhaeghe, laat een grote indruk na. Getuige
kent haar nu reeds 36 jaar en na honderden ontmoe-
tingen spreekt hij van een persoon met een grote
innerlijke kracht die zich inzet voor de anderen, en
eenvoudig, nederig en evenwichtig is. Zij is respect-
vol voor haar medemens en heeft zin voor werkelijk-
heid en voor de gemeenschap. Zij beschikt bovendien
over een helder inzicht, veel kennis en een goed
oordeelsvermogen.
Nooit streefde zij politieke of economische belan-
gen na, noch verlangde of onderging zij de invloed
van figuren als Mao, Lenin, Stalin of Hitler.
Tal van bisschoppen en geestelijken die haar van
nabij en gedurende tientallen jaren hebben gevolgd
(ook in Rome), hebben niets dan lof voor haar persoon
en haar trouw aan het charisma.
[189]
313 / 7 - 95 / 96
E I Ie sait fai re une nette di sti nction entre I 'element
religieux et l'élément humain, entre rEglisecomme
institution divineet lesfaiblesses des hommes.
Une estime analogue vaut pour Sosur Maria Ka-
tharina Strolz, responsable internationale des
soeurs, et pour Ie Doyen Theo van Galen, prêtre
responsable régional pour l'Europedu Nord.
2.2. Lesgroupes
L'CEuvrecomprend :
a. les sca/rsrendent divers services a l'Eglise, a la
demande des évêques, des autorités de Rome ou
même des autorités civiles. Ces services sont rendus
dans un véritable esprit d'humanisme chrétien, au
niveau religieux, social, culturel ou éducatif;
b. les frères contribuent au charisme, dans un
esprit d'unité, depaix, dejoieet defraternité;
c. les prêtres, dont un groupe des prêtres diocé-
sains associés et un groupe de prêtres appartenant a
la communautésacerdotalepar rallianceau sein des
trois conseils évangéliques.
Les missionsdu groupe de prêtres diocésains con-
sistent essentiellement en divers services a la com-
munauté ecdésiale : sacrements, prédication, cate-
chese, formation, travail social et culturel, ainsi que
travail académique. Les prêtres du deuxième groupe
sont membre de L'CEuvre au sens strict, conformé-
ment au code de droit canon de 1983. 1 Is sont formés
a Rome, au Collegium Paulinum, etordonnés prêtres
par des évêques qui sont désignés par les autorités
ecdésiastiques;
d. les /a/cset les fam;7/esqui souhaitent s'engager
volontairement a L'CEuvre, maissansaucuneobliga-
tion financièrevis-a-vis de l'association.
2.3. Statut - organisation
En Belgique, L'CEuvre a la forme juridique d'une
association sans but lucratif dont les statuts ont été
publiés au Moniteur belge(^). Sur Ie plan ecdésiasti-
que, L 'CEuvre dépend entièrement de l'Eglise catholi-
que, qui est seule competente pour examiner les
statuts del 'organisation et porter unjugementsur la
viespirituelleet religieusedeses membres.
Le Concile Vatican II et la publication, Ie 25 jan-
vier 1983, du nouveau code de droit canonique par le
papej ean-Paul II, revêtent une grande importance
dans l'existence de la communauté, qui a étéfondée
en 1938.
C) Voir Moniteur bdgedu 27 septembre 1990 et du 9 janvier
1997.
Zij is in staat klaar onderscheid te maken tussen
het goddelijke en het menselijke element, tussen de
Kerk als goddelijke instelling en de zwakheden van
de mensen.
Een dergelijke waardering bestaat ook voor zuster
Maria Katharina Strolz, internationaal verantwoor-
delijke van de zustergemeenschap, en voor deken
Theo van Galen, regionaal verantwoordelijk priester
voor Noord-Europa.
2.2. De groepen
Het Werk bestaat uit :
a. de zustars die diverse diensten leveren aan de
Kerk op vraag van bisschoppen, van de overheden uit
Rome of zelfs van de burgerlijke overheden. Deze
diensten worden verricht in een ware geest van
christelijk humanisme, op religieus, sociaal, cultu-
reel of educatief vlak;
b. deJbroecfarsdie bijdragen tot het charisma in een
geest van eenheid, vrede, vreugdeen broederschap;
c. de priesters, waaronder een groep van geassoci-
eerde diocesane priesters en een groep van priesters,
die door de verbintenis in de drie evangelische raden
tot de priestergemeenschap behoren.
De opdrachten van de diocesane priesters bestaan
in hoofdzaak uit het verrichten van allerlei diensten
aan de kerkgemeenschap : sacramenten, prediking,
catechese, vorming, sociaal en cultureel werk, alsook
academisch werk. Deze groep blijft verbonden aan
het bisdom. De priesters van de tweede groep zijn
leden van H et Werk sensu stricto, overeenkomstig de
codex voor canoniek recht van 1983. Zij worden opge-
leid in Rome aan het Collegium Paulinum, en tot
priester gewijd door bisschoppen diedoor de kerkelij-
ke overheden worden aangeduid;
d. de leken en gezinnen die zich uit vrije wil wen-
sen te verbinden met Het Werk, zonder evenwel
enige financiële verplichting te hebben ten aanzien
van de vereniging.
2.3. Statuut - organisatie
In België heeft Het Werk de juridische vorm van
een vereniging zonder winstoogmerk waarvan de
statuten in het Bafg/ se/? Staatsblad (') werden gepu-
bliceerd. Vanuit kerkelijk standpunt hangt Het
Werk volledig af van de katholieke Kerk : enkel zij is
bevoegd om de statuten van de organisatie te onder-
zoeken en het spirituele en religieuze leven van de
leden te beoordelen.
I n het bestaan van de in 1938 opgerichte gemeen-
schap is het Tweede Vaticaans Concilie en de afkon-
diging, op 25 januari 1983, van de nieuwe codex voor
canoniek recht door Paus J ohannes Paulus II, van
groot belang.
(^) Z\e Belgisch Staatsbl ad \jan 27 september 1990 en 9 januari
1997.
-313/7-95/96
[190]
Deux structures essentielles de l'CEuvre doivent
recevoir l'approbation et la reconnaissancedel'Egli-
se, a savoir : L'CEuvre en tant quetelle, et la commu-
nauté de prêtres. Parallèlement a l'évolution pro-
gressive de son charisme, rassociation a obtenu sa
reconnaissance, chaque fois par diocese et sous la
responsabilité de l'évêque du diocese. En Belgique,
l'CEuvre a été erigée dans Ie diocese de Tournai en
1959. L'approbation lui a été accordée a Liège en
1985 et a Hasselt en 1991. L'CEuvre et sa communau-
té de prêtres ont également été reconnues a l'étran-
gersdans 17diocèses, dontcelui de Rome, oü l'CEuvre
a son siège.
2.4. Charisme et spiritual i té au sein de L'CEuvre
Par charisme, il faut entendre un don spirituel
spécifiquepour lebien et Ie service a lacommunauté.
Le mot a été souvent utilisé au cours du Concile
Vatican II pour décrirela spécificitéet l'authenticité
de nouvelles communautés religieuses. Le charisme
de L'CEuvre est reconnu officiellement par l'Eglise
catholique, tant au niveau diocésain qu'au niveau
collégial, par les vingt évêques, parmi lesquels des
cardinaux, qui chacun ont reconnu L'CEuvre.Tousles
actes d'érection et d'approbation ont été confiés au
Vatican en 1994.
Le charisme de L'CEuvre est basé surtout sur les
idees et les écrits de saint Paul (le nom originel de
L'CEuvre était «Paulusheem»), qui voulait édifier
l'Eglise en s'appuyant sur la foi, l'espérance et la
charité. Ces trois piliers sont encore spécifiés dans
trois conseils évangéliques destinés aux membres
consacrés : la virginité, la pauvreté évangélique et
l'obéissancedelafoi. On sert leChrist en semettant
au servicedesesfrèresetsceurs : soins aux ma lades,
enseignement, assistance pastorale, catechese, tra-
val I de secrétariat, aide aux families, aide sociale,
recherche scientifi que, vocation sacerdotale, etc.
Lorsque ces valeurs sont vécues dans le cadre
familial, la familie devient le lieu oü ceux qui la
composent peuvent s'épanouir. Dans ce sens, la fa-
milie, lefoyer, devient une« catacombe », un symbole
fort et suggestif, qui a été emprunté aux premières
communautés chrétiennes. Dans la Rome antique,
les catacombes étaient les lieux proches des tombes
des premiers martyrs, oü se célébraient les messes.
L 'CEuvre a repri s ce symbol e de dévouement dési nté-
resséet dela réalisation des vertusthéologalesdela
foi, del'espéranceetdela charité, sanstoutefois faire
obstade a la liberté des membres de la familie.
D'autres symboles sont les ornements liturgiques
habituels.
Le charisme de L'CEuvre, les Constitutions, les
écrits de la Mère Fondatriceet divers documents de
l'association religieuse ont été examinés par des
théologiens et des universitaires et leurs constata-
tions ont étédéposées au Vatican.
In Het Werk moeten twee essentiële structuren
door de Kerk worden goedgekeurd en erkend, name-
lijk : Het Werk als dusdanig en de priestergemeen-
schap. Parallel aan de geleidelijke evolutie van het
charisma is de erkenning van de beweging er geko-
men, telkens per bisdom, en onder verantwoordelijk-
heid van de bisschop van het bisdom. In België werd
het Werk opgericht in het bisdom Doornik in 1959.
De beweging werd erkend in Luik in 1985 en in
Hasselt in 1991. Buiten België bestaan er nog erken-
ningenvan Het Werk en zijn priestergemeenschap in
17 andere diocesen, met inbegrip van die van Rome,
waar het Werk zijn zetel heeft.
2.4. Charisma en spiritualiteit bij Het Werk
Onder charisma wordt begrepen een specifieke
spirituele gave voor het welzijn van en ten dienste
van de christelijke gemeenschap. In het Tweede Va-
ticaans Concilie werd het woord veel gebruikt om de
specificiteit en de authenticiteit van nieuwe religieu-
ze gemeenschappen te omschrijven. Het charisma
van Het Werk wordt officieel door de katholieke kerk
erkend, zowel op het diocesaan niveau als collegiaal
door de twintig bisschoppen, waaronder kardinalen,
die elk Het Werk hebben erkend. Alle akten van
oprichting en erkenning werden bij het Vaticaan in
1994 in bewaring gegeven.
Het charisma van Het Werk is vooral gebaseerd op
de gedachten en geschriften van Sint-Paulus (de oor-
spronkelijke naam van Het Werk was «Paulus-
heem »), die, op basis van het geloof, de hoop en de
liefde, de opbouw van de Kerk beoogde te realiseren.
Deze drie pijlers worden nog verder gespecificeerd in
drie evangelische raden voor de godgewijden : de
maagdelijkheid, de evangelische armoede en de ge-
loofsgehoorzaamheid. Christus wordt gediend door
het zich ten dienste stellen van zijn broeders en zus-
ters : verzorging van zieken, onderwijs, pastorale bij-
stand, catechese, secretariaatswerk, gezinsbijstand,
maatschappelijke bijstand, wetenschappelijk onder-
zoek, priesterroeping enz.
Wanneer deze waarden in familieverband worden
beleefd, dan wordt het gezin een plaats waar de leden
ervan kunnen openbloeien. In die zin wordt het ge-
zin, de huiselijke haard, een «catacombe », een sterk
en suggestief symbool dat werd ontleend aan de eer-
ste kristelijke gemeenschappen. In het oude Rome
waren catacomben de plaatsen bij de graven van de
eerste martelaars waar de eucharistievieringen
plaatsgrepen. I n Het Werk staat dit symbool voor de
belangeloze i nzet en voor het beleven van de goddel ij-
ke deugden van geloof, hoop en liefde, maar het staat
de vrijheid van de gezinsleden zeker niet in de weg.
Andere symbolen in dit opzicht zijn de gebruikelijke
liturgische gewaden.
Het charisma van Het Werk, de Constituties, de
geschriften van de Stichteres en diverse documenten
van de religieuze gemeenschap, werden door theolo-
gen en academici onderzocht en hun bevindingen
werden bij het Vaticaan neergelegd.
[191]
313 / 7 - 95 / 96
Dans une lettre du 22 avril 1994, adressée a
Mgr. Cauwe, secrétaire de la Conférence episcopale
deBelgique, Mgr. Re, substitut au secrétariatd'Etat
du Saint-Siège, évoque non seulement la reconnais-
sancediocésainedeL'CEuvre, maisaussi la prépara-
tion d'une reconnaissance papale.
L'CEuvrebénéficieenoutred'uneformedesécurité
doctrinale interne : des dizaines de membres — prê-
tres et sceurs — sont titulaires d'un grade universi-
taire (docteurou licencié) dans des domainestels que
Ie droit canonique, la théologie, la philosophie, la
médecine, la philologieet l'hi stol re oriëntale, la so-
ciologie, la pédagogie, les sciences économiques et
administratives, les sciences naturelles, etc.
2.5. Condusion
a. Le professeur Ries estime, sur la base de sa
compétence et de son expérience, que L'CEuvre n'est
pas une secte, mals un mouvement religieux au sein
derEglisecatholique, qui signifiepour la sociétéune
promesse et un enrichissement.
b. En cequi concerne les accusations deviolation
du secret de la confession, le droit canonique prévoit
pour cette faute la peine la plus lourde qui soit, a
savoir l'excommunication. 1 1 est cependant impensa-
bl e que de tel I es prati ques s'i nstal I ent dans une asso-
ciation qui a étéreconnuedans vingt diocèses.
c. En ce qui concerne le prétendu intérêt de la
M ére F ondatrice pour des dictateurs et des idéologies
fascistes, le professeur Ries ne peut que constater
que I es bi bl iothèques de L 'CEuvre ne possèdent aucun
ouvrage de cette tendance.
d. Quant aux accusations de lavage de cerveau,
d'atteintea la libertépersonnelleetdemanipulation,
l'intervenant estime qu'elles sont dénuées de tout
fondement.
b) Questions
1° L 'CEuvre et / 'Eglise catholique
a. Quelle est la différence de conception entre
L'CEuvre et I 'Eglise catholique?
Le professeur Ries fait observer que L'CEuvre fait
partiede l'Eglise catholique. Toutefois, l'Eglise n'est
pas une masse uniforme mals possède un certain
nombre de propriétés et de catactéristiques spécifi-
quesetsecomposed'ailleursd'un tres grand nombre
d'organisations comme par exemple les dominicains,
les franciscains et les jésuites. L'CEuvre est l'un des
nouveaux groupements qui sont apparus, surtout
après leConcile Vatican II . L'Eglise examine le sta-
tut juridique propre a chacun.
In een brief van 22 april 1994 van Mgr. Re, substi-
tuut bij het staatssecretariaat van de Heilige Stoel,
gericht aan M gr. Cauwe, secretaris van de bisschop-
penconferentie van België, wordt niet alleen gewag
gemaakt van de diocesane erkenning van Het Werk
maar ook van de voorbereiding van een pauselijke
erkenning.
H et is bovendien ook zo dat er een vorm van i nter-
ne doctrinale beveiliging in Het Werk bestaat : tien-
tallen leden — priesters en zusters — hebben een
academische graad (doctor of licentiaat) in domeinen
als het kerkelijk recht, theologie, filosofie, genees-
kunde. Oosterse filologie en geschiedenis, sociologie,
opvoedkunde, economische wetenschappen, be-
stuurswetenschappen, natuurwetenschappen, enz.
2.5. Besluit
a. Het Werk is volgens professor Ries, op basis
van zijn bevoegdheid en zijn ervaring, geen sekte,
maar een religieuze beweging in de katholieke kerk,
die voor de maatschappij een belofte en een verrij-
king betekent.
b. Wat de beschuldigingen betreffende de schen-
ding van het biechtgeheim aangaat, het kerkelijk
recht bepaalt hiervoor de zwaarste straf, te weten de
excommunicatie. Het is echter ondenkbaar dat der-
gelijke praktijken zouden plaatsgrijpen in een vere-
niging die in twintig diocesen werd erkend.
c. Aangaande de zogenaamde belangstelling van
de Stichteres voor dictators en fascistische ideolo-
gieën, kan enkel worden vastgesteld dat de bibliothe-
ken van H et Werk geen enkel boek van die strekki n-
gen bevatten.
d. Ook de beschuldigingen van hersenspoeling,
aantastingvandepersoonlijkevrijheiden manipula-
tie, zijn, volgens de spreker, volledig uit de lucht
gegrepen.
b) Vragen
1° Het Werk en de katholieke Kerk
a. Wat is het verschil in opvatting tussen Het
Werk en de katholieke Kerk ?
Professor Ries wijst erop dat Het Werk deel van de
katholieke Kerk is. De Kerk is echter geen uniforme
massa maar bezit een aantal eigenheden en specifie-
ke kenmerken, en bestaat overigens uit een zeer
groot aantal organisaties zoals de Dominicanen, de
Franciscanen en dej ezuïeten. Het Werk is één van
de nieuwe — vooral na het Tweede Vaticaans Con-
cilie — ontstane groeperingen. De Kerk onderzoekt
het juridisch statuut dat elk van hen toekomt.
-313/7-95/96
[192]
b. L'CEuvreest-elle reconnue par l'Eglise catholi-
que?
L'CEuvre et sa communauté sacerdotale sont re-
connues dans 20 diocèses de l'Eglise catholique. Les
actes d'érection et d'approbation sont enregistrés a
Romeet, d'après leprofesseur Ries, uneapprobation
pa pa Ie devrait interven ir prochainement. L'CEuvre
en tant que tel Ie pourra donc être approuvée par
l'Eglise. Actuellement, leVatican nes'est pas encore
prononcé, mals la procédure normale d'examen est
en cours.
En Belgique, trois diocèses ont reconnu L'CEuvre :
Tournai, Hasselt et Liège. Chaque diocese a une
compétencejuridiquedanscedomaine. En revanche,
l'Eglise de Belgique, en tant que tel Ie, n'a pas cette
compétence : celle-ci est réservée a chaque évêque
pour son propre diocese.
c. Que peut apporter L'CEuvre a l'Eglise catholi-
que?
Le professeur Ries estimeque L'CEuvre peut avoir
un certain rólestimulant en tant que tenant de l'hu-
manismechrétien et en tant que facteur d'équilibre
en cestempsd'incertitudemorale. L'CEuvre peut con-
tribuer au rétablissement d'un sens plus élevé des
valeurs morales. Dans cette opti que, L'CEuvre se pré-
sente d'ailleurs sous un jour pluraliste (le mouve-
ment col labore avec des religions ou des courants de
pensee non catholiques, vol re non chrétiens).
d. La devise attribuée a la responsable, citée par
des témoins, « ne pas penser, ne pas discuter, ne pas
critiquer » est-elle compatible avec la doctrine de
l'Eglise catholique?
D'après le professeur Ries, la devise citée est une
caricaturedelafoi, del'espéranceetdela charité. Ce
sont précisément ces trois éléments qui permettent
de ne pas s'écarter de son objectif. lis doivent être
comprisa la lumièreducharismeetd'un humanisme
chrétien qui dolt être vécu par chacun d'une maniere
personnelle.
La force de L'CEuvre réside précisément dans une
communauté au sein de laquelle l'apport individuel
occupe une place centrale.
2° M ani pul ati on mentale?
a. Certaines sectes manipulent-elles leurs mem-
bres ? Comment cette manipulation s'opère-t-elle?
A-t-on décelé au sein de L'CEuvre des phénomènes
tels que la dépersonnalisation et l'infantilisation ?
Leprofesseur Riesconfirmequ'il existe des sectes
qui se livrent a ce type de pratiques. Pour plus d'in-
formations concernant ces sectes, on peut se référer a
l'ouvrage déja cité de Haack, qui a donné lieu a des
recherches approfondies en Al lemagne, et au rapport
Vivien en France.
b. Wordt Het Werk door de katholieke Kerk er-
kend ?
H et Werk en zij n priestergemeenschap zij n erkend
in 20 bisdommen van de katholieke Kerk. De akten
van oprichting en erkenning zijn in Rome geregis-
treerd en men wacht, aldus prof. Ries, op een naken-
de pauselijke goedkeuring. Op dat ogenblik zal de
Kerk als dusdanig Het Werk goedkeuren. Het Vati-
caan heeft zich op dit ogenblik nog niet uitgesproken,
maar de normale onderzoeksprocedure loopt.
In België zijn er drie bisdommen die Het Werk
hebben erkend : Doornik, Hasselt en Luik. Elk bis-
dom heeft daartoe dejuridische bevoegdheid. De Bel-
gische kerk als dusdanig beschikt niet over die be-
voegdheid : dat is voorbehouden aan elke bisschop
voor zijn eigen bisdom.
c. Wat kan Het Werk de katholieke Kerk bijbren-
gen ?
De bijdrage van Het Werk ligt, aldus professor
Ries, in het vormen van een bepaalde stimulans als
christelijk humanisme en als evenwichtbrengende
factor in de huidige moreel woelige tij den. Het Werk
kan bijdragen tot het streven naar het herstel van
een hoger besef van morele waarden. I n dat opzicht
stelt Het Werk zich trouwens pluralistisch op (er is
samenwerking met niet-katholieke en zelfs niet-
christelijke godsdiensten of gedachtenstromingen).
d. Is het door getuigen aangehaalde en aan de
overste toegeschreven devies « niet denken, niet dis-
cussiëren, niet bekritiseren » verenigbaar met de
leer van de katholieke Kerk ?
Volgens professor Ries is het geciteerde devies een
karikatuur van het geloof, de hoop en de liefdadig-
heid. Het zijn juist deze drie elementen dieverhinde-
ren dat men van zijn doelstelling afwijkt. Zij moeten
worden begrepen in het licht van het charisma en
van een christelijk humanisme dat door elkeen op
een persoonlijke manier moet worden beleefd.
De kracht van Het Werk ligt juist in de gemeen-
schap waarin de individuele inbreng centraal staat.
2° Mental e manipulatie?
a. Leveren bepaalde sekten zich over aan manipu-
latie van hun leden ? Hoe gebeurt die manipulatie
eigenlijk ? Werden bij Het Werk fenomenen herkend
als depersonalisatie en infantilisering ?
Professor Ries bevestigt dat er wel degelijk sekten
bestaan die dit doen. Voor meer informatieover der-
gelijke sekten kan worden verwezen naar het reeds
geciteerde werk van Haack dat aanleiding heeft ge-
geven tot een grondig onderzoek in Duitsland en tot
het verslag-Vivien in Frankrijk.
[193]
313 / 7 - 95 / 96
II n'est, en effet, pas toujours facile de faire la
différence, d'un point de vue méthodologique, entre
l'initiation, d'une part, et la fascination ou la répéti-
tion systématique d'une ideologie aboutissant a une
sorte de lavage de cerveau, d'autre part.
L'infantilisation et la dépersonnalisation n'exis-
tent pas au sein de L'CEuvre, dès lors que la forma-
tion est dispensée suivant des programmes officiels
d'études et d'apprentissage et par des professeurs
agrégés venant du monde de l'enseignement.
b. Une vision collective a-t-elle été imposée aux
membres comme étant la seulevraie vision ?
II n'existe pas de vision collective; parcontre, il ya,
comme dans toute familie, la forcede la communau-
té, qui est amplifiée par la force de ses membres (la
«communio», c'est-a-dire l'unité dans la diversité
des dons, occupe une place centrale dans l'église).
3° L e nombre de membres et de sympathisants en
Bëgique
A la question de savoir s'il y a plus de 500 mem-
bres, Sosur Bommerez répond par la négative.
1 1 y a en Belgique une cinquantaine de membres,
dont une trentaine de sceurs, quelques prêtres et
laïcs OU families de sympathisants.
4° Recrutement et procédures de formation
a. Comment se déroule Ie recrutement des mem-
bres ? L'CEuvreorganise-t-elledanscebut dessémi-
naires spéciaux ou des séjours gratuits a l'étranger ?
Selon Sceur Bommerez, les membres sont contac-
tés de diverses manières, généralement par une ren-
contre personnelleau sein de families, chez des prê-
tres OU dans Ie cadre d'activités. L'adhésion au
mouvement dolt procéder d'un choix fait par des
personnes arrivées a l'agedela maturité, et lemem-
bredoit s'appliquer a affirmer son choix et sa convic-
tion. 1 1 est faux que les enfants sont « embrigadés ».
Des séminaires ou séjours sont organisés dans Ie
but d'approfondir la foi, et non de recruter. II peut
cependant arriver qu'a ces occasions, des personnes
veuillent suivre leur vocation au ministère sacerdo-
tal, a la vieconsacrée(dans l'CEuvreou dansd'autres
communautésecdésiales), a la vieconjugaleoua une
viecélibatairedans Ie monde.
b. Existe-t-il des procédures de formation spécifi-
ques destinées aux nouveaux membres ?
L'CEuvre proposeen effet un noviciat (gratuit).
On ne demande ni argent, ni legs, ni vêtements
aux membres lors de leur adhésion. Les membres ne
sont pas du tout isolés de leur familie. La plupart
Het is inderdaad niet altijd gemakkelijk methodo-
logisch een onderscheid te maken tussen de initiatie
en anderzijds de inwijding, de onweerstaanbare aan-
trekkingskracht of het systematisch herhalen van
een ideologie, die uitmondt in een soort hersenspoe-
ling.
Bij Het Werk bestaat geen infantilisering of deper-
sonalisatie, omdat de vorming er wordt gegeven vol-
gens officiële studie- en opleidingsplannen of door
erkende leerkrachten uit de onderwijswereld.
b. Wordt er een collectieve visie als de enige echte
aan de leden opgedrongen ?
Er bestaat geen collectieve visie, er is wel een
kracht van de gemeenschap zoals in eikefamilie, die
wordt versterkt via de kracht der leden (de «commu-
nio», dit is de eenheid in de verscheidenheid van de
gaven, die in de Kerk een centrale plaats inneemt).
3° /-/et aantal leden en sympathisanten in België
Op de vraag of er meer dan 500 leden zijn, ant-
woordt zuster Bommerez ontkennend.
I n België zijn er een 50-tal leden, van wie een 30-
tal zusters, enkele priesters en leken of gezinnen als
sympathisant.
4° Rekruteringen vormingsprocedures
a. Hoe verloopt de rekrutering van deleden ? Or-
ganiseert Het Werk speciale seminaries of gratis
verblijven in het buitenland met dit oogmerk ?
Volgens zuster Bommerez ontstaat er op verschil-
lende manieren contact, meestal door een persoonlij-
ke ontmoeting bij gezinnen, bij priesters of bij activi-
teiten. De betrokkene zelf moet echter als
volwassene de keuze maken en zijn keuzeen overtui-
ging meedelen. Kinderen worden niet «ingelijfd », in
tegenstelling met wat beweerd werd.
Er worden wel seminaries of verblijven georgani-
seerd met het oog op geloofsverdieping, maar niet
specifiek met het oog op de rekrutering. Het kan
nochtans gebeuren dat na deze gelegen heden sommi-
gen beslissen hun roeping te volgen, zij het tot het
priesterschap, tot het godgewijd leven (in het Werk of
in een andere kerkelijke gemeenschap), tot het hu-
welijk of tot de ongehuwde staat in de wereld.
b. Bestaan er specifieke vormingsprocedures voor
de nieuwe leden ?
Bij Het Werk bestaat er inderdaad een (gratis)
noviciaat.
De leden die toetreden wordt geen geld, erfenissen
of kleren gevraagd. Zij worden geenszins afge-
schermd van hun familie. De meeste leden hebben
-313/7-95/96
[194]
d'entre eux ont conservé de bons contacts avec leur
familie et celle-ci s'associe même aux événements
importants au sein de L'CEuvre.
5° Réactionsn égati ves a I 'égard de L 'CEu vre
a. Comment peut-on expliquer lefait qu'en Belgi-
que, rEglisecatholiquesesoit montréetrès réservée
a regard de L'CEuvre (l'évêché de Gand émet appa-
remment beaucoup decritiques) ?
Lorsdel'acquisition d'unemaison dans l'évêché de
Gand, nous nous sommes heurtés a la résistanced'un
petit groupe d'action qui était dairement opposé a
L'CEuvre. Soeur Bommerez noussignalequeL'CEuvre
a regu, par cession, une maison des sceurs de Saint-
Nicolas. Ces dernières ont immédiatement regu la
visite de quelques anciens membres de l'association
pour les convaincre que L'CEuvre serait une secte et
qu'ils conti nuerai ent a mener des actions contre ce
mouvement. La maison a été restituée par la suite.
L'évêché de Gand est au courant decettesituation.
Toutecettehistoireest liéea la teneur du livrede
RikDevilléet, commeon l'adit, a l'acti on de quelques
anciens membres.
b. Comment peut-on expliquer les nombreuses
plaintes a l'égard de L'CEuvre?
Selon les témoins, des plaintes ont surtout été
enregistrées après qu'un individu eüt mis sur pied
une action déterminée et, probablement, incité
d'autres personnes a lancer un flot de rumeurs
étayées ou non par desoi-disant preuves.
c. Le nombre important des plaintes est quand
même remarquable. Pourquoi est-ce précisément
L'CEuvre qui est accusée, alors que d'autres ordres
existant au sein del'Eglisecatholiquenesont mani-
festement pas présentés sous un jour défavorable?
Est-ce que cela neprouvepasqu'il y a quelquechose
qui neva pas ?
Personne ne pretend, souligne le professeur Ries,
que l'CEuvre ne soit pas confrontée avec des difficul-
tés. Des probièmes se sont d'ailleurs poses a travers
l'histoire de l'Eglise dans différents ordres et diffé-
rentes congrégations de l'Eglise catholique.
Néanmoins, lefait quedes plaintes presqueidenti-
quementformulées reviennentdans plusieurstémoi-
gnages, trahit uneactionconcertée, unemachination
dirigée contre L'CEuvre.
d. L'CEuvre considère-t-elle les affirmations de
Rik Devillé comme diffamatoires ?
L'CEuvreafaitexaminer laquestion par unavocat,
mals n'a, jusqu'a présent, pas encore penséa déposer
une plainte officielle. Le professeur Ries estime de
toute fagon que les témoignages formules contre
goede contacten met hun familie behouden en deze
leeft zelfs mee met de belangrijkste gebeurtenissen
in Het Werk.
5° Negati B/e reacties ten opzichtevan IHet Werl<
a. Hoe is het te verklaren dat de katholieke Kerk
in België zich vrij gereserveerd tegenover Het Werk
toont (het bisdom Gent heeft blijkbaar veel bezwa-
ren) ?
I n het bisdom Gent was er bij het verkrijgen van
een huis weerstand van een kleine actiegroep die
duidelijk tegen Het Werk gericht was. Zuster Bom-
merez wijst erop dat Het Werk door overdracht een
huisvan de zusters van Sint-Niklaas heeft gekregen.
Dezen hebben onmiddellijk daarna het bezoek van
enkele ex-leden van de vereniging gekregen om hen
te overtuigen dat Het Werk een sekte zou zijn en dat
ze tegen deze beweging actie zouden blijven voeren.
Het huis werd later teruggegeven. Het bisdom Gent
is op de hoogte van deze situatie.
Het hele verhaal hangt ook samen met de teneur
van het boek van Rik Devillé en, zoals gezegd, de
actie van enkele uitgetredenen.
b. Hoe vallen de vele klachten tegenover Het
Werk te verklaren ?
Volgens de getuigen zijn de klachten er vooral
gekomen nadat een enkeling een bepaalde actie op
het getouw heeft gezet en waarschijnlijk anderen
ertoe heeft aangezet om al dan niet met zogenaamde
bewijzen een stroom van geruchten op gang te bren-
gen.
c. Het hoge aantal klachten is toch merkwaardig.
Waarom wordt juist Het Werk beschuldigd terwijl
andere orden binnen de katholieke Kerk blijkbaar
niet in een negatief daglicht worden gesteld ? Is dit
geen aanwijzing dat er toch iets is dat niet goed
werkt ?
Er wordt nergens beweerd, aldus prof. Ries, dat
Het Werk nooit met moeilijkheden geconfronteerd
wordt. Heel degeschiedenis van de Kerk lang waren
er overigens altijd moeilijkheden, ook bij verschillen-
de kerkelijke orden en congregaties.
Niettemin wijst het feit dat klachten nagenoeg
gelijkluidend in meerdere getuigenissen worden her-
haald, op een geprogrammeerde actie, een opgezet
spel tegen Het Werk.
d. Is Het Werk van oordeel dat de beweringen van
Rik Devillé laster zijn ?
Het Werk laat dit onderzoeken door een advocaat,
maar heeft tot op heden nog niet gedacht aan een
officiële klacht. Professor Ries is hoe dan ook van
oordeel dat de getuigenissen tegen Het Werk niet de
[195]
313 / 7 - 95 / 96
L'CEuvre ne correspondent pas a la réalité et sont
donc contraires a la vérité.
Les témoins veulent, preuves en main, démontrer
que ces faits dénoncés ne sont pas avérés.
6° L es moyens financiers de L 'CEuvre
a. D'oü L'CEuvre tire-t-elle ses ressources (dons,
salaires des membres) ? Selon certains témoins, elle
profitedes momentsdefaiblessedecertaines person-
nes pour leur faire signer des engagements (en
blanc).
Certains membres ont un travail fixeetdisposent,
par conséquent, d'un salaire. La règle de vie des
membres consacrés étant cel lede la communauté des
biens, lesalaireest misa la disposition de la commu-
nauté. C'est la conséquencedu librechoixdela vie en
communauté.
1 1 va de sol que les ressources de L'CEuvre peuvent
aussi être complétées par des legs et des dons. Cha-
cunestlibredefairedesdonset, quand unepersonne
décide faire un don, c'est toujours en étant pleine-
ment conscientedecequ'ellefait. Lefait est que les
membres ont leur mot a dire quant a l'utilisation des
ressources.
Sceur Bommerez affirme que les histoires concer-
nant la captation d'héritages, etc, ont été inventées
OU déformées. Les membres ne sont pas obligés de
signer des documents en blanc. Ce n'est que lors-
qu'un membre devait se rendre soudainement a
l'étranger, qu'il afallu, dans un ou deuxcas, prendre
des dispositions exceptionnelles pour regier des
questions familiales urgentes, cequi nesaurait être
confondu avec des documents en blanc.
II estexactquelevosu depauvretélibrement émis
fait partiedes conseils évangéliques. Ainsi un mem-
bre consacré peut mettre des biens, y compris des
héritages, a la disposition de la communauté.
1 1 y a également beaucoup de personnes — oui ou
non membres de l'CEuvre— qui veulent témoigner
leur sympathie ou leur reconnaissance envers la
communauté par un soutien financier ou par des
dons en nature.
b. Que penser de ce que l'on raconte a propos du
placement de ces fonds (a l'étranger) et des gains qui
en découlent ?
Soeur Bommerez nous fait remarquer qu'il existe
également d'autres témoignages qui prouvent Ie con-
traire. L'CEuvre est, en tous cas, en règle en ce qui
concerne toutes les formalités. Elle ne vise pas a
réaliser des bénéfices, et ce n'est pas l'objectif de
l'A.S.B.L. Lesfonds nécessaires pour la subsistance
quotidienne des membres et Ie fonctionnement des
associations, se trouvent dans les pays oü resident
les membres.
feitelijke toedracht weergeven en dus tegen de waar-
heid indruisen.
Degetuigen wensen, met de bewijzen i n handen, aan
te tonen dat de aangehaalde feiten ongegrond zijn.
6° Definanaëemiddëen van Hdc Werla
a. Waaruit haalt Het Werk zijn middelen (giften,
salarissen van de leden) ? Volgens sommi ge getuigen
wordt gebruik gemaakt van de zwakke momenten
van mensen om hen (blanco) verbintenissen te laten
tekenen.
Sommige leden hebben een vaste baan en beschik-
ken bijgevolg over een loon. Omdat de godgewijde
leden leven onder een gemeenschap van goederen
wordt het loon ter beschikking van de gemeenschap
gesteld. Dat is het gevolg van de vrije keuze voor een
leven in gemeenschap.
U iteraard kunnen de middelen ook worden aange-
vuld met erfenissen en schenkingen. De mensen zijn
vrij te schenken en wanneer dit gebeurt is het steeds
in volle bewustzijn van wat men doet. Het is een feit
dat de leden medezeggenschap hebben over de beste-
ding van de middelen.
Zuster Bommerez beweert dat veel van de verha-
len over erfenisbelaging en dergelijke zijn verzonnen
of verdraaid zijn. De leden worden niet verplicht om
blancodocumententeondertekenen. Alleen wanneer
een lid plots naar het buitenland is moeten vertrek-
ken, is het in zeldzame gevallen nodig gebleken bui-
tengewone maatregelen te treffen om dringende
familiale problemen te regelen, wat niet mag worden
verward met het ondertekenen van blanco documen-
ten.
Het is zodat de vrijwillige aangegane gelofte van
armoede deel uitmaakt van de evangelische raden.
Zo kan een godgewijd lid zijn bezittingen, ook erfe-
nissen, ter beschikking van de gemeenschap stellen.
Er zijn ook mensen — al dan niet lid van Het
Werk — die met een financiële bijdrage of een gift in
natura hun sympathieof dankbaarheid tegenover de
gemeenschap willen betuigen.
b. Wat te denken van de verhalen over de (buiten-
landse) beleggingen van die middelen en de daaruit
voortvloeiende winsten ?
Zuster Bommerez merkt op dat er ook andere
getuigenissen bestaan die het tegenovergestelde be-
wijzen. Het Werk is in elk geval in orde met alle
voorschriften. Het Werk beoogt geen winst te maken;
dat is zeker geen doelstelling van dev.z.w. De nodige
middelen voor het dagelijks levensonderhoud van de
leden en voor de verwezenlijking van de doelstelling
van de verenigingen bevinden zich in de landen waar
de leden van de gemeenschap wonen.
-313/7-95/96
[196]
T La vie quotidienne des membres. L eur statut
soa al
a. Quelles est, en cequi concerneleursdroitsa la
sécurité sociale, la situation des membres qui dési-
rent quitter L'CEuvreaprès 10 ou 20ans ?Ont-ils un
statut social et ont-ils droit a des allocations dechó-
mage? Au moment du départ, fait-on Ie bilan de ce
que Ie membre a apporté a la communauté (travail,
legs, biens, etc.) et de ce que Ie membre a regu de
celle-ci (un tolt, de la nourriture, etc.)? Ou bien,
quitte-t-on L'CEuvre comme unesortede paria ?
Contrairement aux divers témoignages d'anciens
membres, Sceur Bommerez explique que pour les
membres qui ont un emploi rémunéré, toutes les
cotisations sociales sont payées; pour les autres
membres, l'CEuvre prend les dispositions nécessaires
afin que leur soient düment assurées prévoyance,
sécurité sociale et assistance médicale. Les person-
nes qui quittent la communauté ont donc des droits,
un «statut», mals parfois, elles négligent d'entre-
prendre les démarches nécessaires afin d'exercer
leur droit a certaines indemnités ou prestations.
Selon Ie droit ecdésiastique, une personne qui
quitte légitimement la communauté dont elle fait
partieou qui en a été légitimement renvoyée ne peut
rien lui réclamer pour quelque travail que ce soit,
accompli dans l'institut, mals ce même droit canoni-
queincitel'instituta l'équitéet a la charitéévangéli-
quea l'égard du membre qui sesépare. L'CEuvre fait
preuved'espritcaritatifvis-a-visdespersonnesqui Ie
quittent: si possible, elle leur remet une somme
d'argent qui leur permet de prendre un nouveau
départ; souvent elles ont obtenu durant leur forma-
tion et leur engagement dans l'CEuvre un diplóme
supérieur a celui dont elles étaient titulaires a leur
arrivée, elles ont acquis une plus grande expérience
et de meilleurs qualifications professionnelles, de
maniere a ce qu'elles puissent acquérir un statut
social plusfavorable.
Onaégalementaffirméqu'un membrequi a quitte
la communauté avait étédépouilléd'un héritage im-
portant. Sosur Bommerez déclare que eet argent est
toujours resté sur Ie compte personnel de cette per-
sonne et qu'elle en a fait libre usage après avoir
quitte l'CEuvre.
b. A-t-on interdit aux membres d'assister auxfu-
nérailles de leurs parents ? Les a-t-on forcés de rom-
pre avec leur familie (de déchirer des photos) ?
Sceur Bommerez affirmequel'on nedéchirepasde
photos. La preuve en est qu'elles existent toujours.
E n général, la relation avec les parents des membres
est normale et les représentants de L'CEuvre accom-
pagnent même les membres aux funérail les. Des ei r-
constances exceptionnelles (par exemple, un séjour a
l'étranger) peuvent, en effet, empêcher un membre
7° Hët dagëijksel&/en van deleden. Hun sociaal
statuut
a. Hoe staan leden die na 10 of 20 jaar wensen uit
te treden ervoor wat hun sociale zekerheidsrechten
betreft ? Bezitten zeeën sociaal statuut en hebben ze
recht op werkloosheidsuitkeringen ? Wordt er bij de
uittreding een balans opgemaakt die in rekening
brengt wat het lid aan de gemeenschap heeft bijge-
bracht (arbeid, erfenissen, goederen enz.) en wat het
lid van de gemeenschap heeft gekregen (onderdak,
voeding enz.), of verlaat men Het Werk als een soort
paria ?
I n tegenstel I i ng tot de verschi I lende getuigenissen
van ex-leden verklaart zuster Bommerez voor de
leden die een loon ontvangen, alle sociale bijdragen
betaald worden; voor de andere leden treft H et Werk
de nodige schikkingen voor hun sociale voorzienin-
gen, sociale zekerheid en geneeskundige bijstand.
Uittredende personen hebben dus wel rechten, een
«statuut », maar dikwijls laten zij zelf na de nodige
stappen te ondernemen om hun recht op bepaalde
vergoedingen of uitkeringen uit te oefenen.
Volgens het kerkelijk recht kan een persoon, diede
gemeenschap waarvan hij deel uitmaakt, wettelijk
verlaat, of waaruit hij wettelijk weggezonden wordt,
niets terugvorderen voor welk werk ook dat in de
gemeenschap is verricht. Datzelfde Wetboek echter
zet de gemeenschap aan blijk te geven van billijkheid
en evangelische liefde jegens het lid met wie de band
beëindigd wordt. Het Werk bewijst deze caritatieve
houding tegenover de personen die het verlaten :
indien mogelijk laat het hen een som geld toekomen,
die hen in staat stelt een nieuwe start in het leven te
nemen. Dikwijls hebben zij gedurende hun vorming
en inzet in Het Werk een beter diploma, een grotere
beroepservaring en een hogere beroepskwalificatie
verworven dan op het ogenblik van hun intreden,
zodat zij een beter sociaal statuut kunnen opbouwen.
Er werd ook beweerd dat een belangrijke erfenis
van een uitgetreden lid werd ingepalmd. Volgens
zuster Bommerez is dat geld steeds op de persoonlij-
ke rekening van de betrokkene gebleven en heeft die
er vrij gebruik van kunnen maken na de uittreding
uit Het Werk.
b. Werd het leden verboden de begrafenis van hun
ouders bij te wonen ? Werden ze gedwongen met hun
familie te breken (verscheuren van foto's) ?
Zuster Bommerez beweert dat foto's niet worden
verscheurd. Het bewijs is dat ze nog bestaan. In de
regel isereen normaleverhouding met de ouders van
de leden en gaan vertegenwoordigers van Het Werk
zelfs mee met de betrokken leden naar de begrafenis-
sen. Uitzonderlijke omstandigheden kunnen uiter-
aard verhinderen dat een lid een belangrijke plech-
[197]
313 / 7 - 95 / 96
d'assister a une cérémonie importante telle que les
obsèques d'un parent tres procine.
c. Pourquoi n'a-t-on apparemment pas respecté Ie
secret de la confession au sein de L'CEuvre et com-
ment peut-on concilier ce non-respect avec la doctri-
ne de rEglisecatholique?
Ce que l'on affirme est, selon Ie Professeur Ries,
inexact. A cóté de la confession, il y a également la
« pastorale » de la confession, ce qui correspond a la
préparation aux sacrements. Lesjeunes doivent être
préparés a la confession et apprendre ce que cela
signifieexactement. On leur dit de maniere générale
cequ'il peuvent éventuellement confesser.
Cependant, lors du sacrement de la confession, Ie
prêtre est tenu au secret de la confession de la manie-
re la pi us absol ue et ce pri nci pe a dans tous I es cas été
respectéau sein de L'CEuvre. Pour l'Eglise, la confes-
sion est strictement personnelle et total ement secrè-
te.
d. L'CEuvre considère-t-el Ie la maladie comme un
péché? Les membres n'ont-ils pas droit a des soins
médicaux ?
Sceur Bommerez affirme avec force qu'il n'en est
rien. Les histoires concernant des personnes qui
n'auraient pas regu de soins ont été déformées et ne
correspondent pas a la vérité. Les témoignages tirés
du livre de Rik Devillé ne donnent qu'une vision
unilaterale des faits; il s'agit en fait de mensonges et
d'accusations diffamatoires. L'oratrice dispose de té-
moignages a ce propos.
Sceur Bommerez affirme également que les nom-
breuses histoires concernant des abus sexuels ne
sont que des mensonges.
La vision que L'CEuvre a du mariage et de la
sexualité est fondée sur Ie respect et Ie bon sens.
L'CEuvre défend précisément l'institution familiale.
Ses membres assurent la pastorale familiale et ac-
compagnent lesjeunes dans la voiedu mariage. II ya
également un certain nombre d'infirmières qui tra-
val Ment entre autres dans une maternité.
e. Rédige-t-on toujours des déclarations quand un
membredela communauté tombe maladeou se bles-
se?
Sceur Bommerez explique que l'association dispo-
se toujours des prescriptions médicales, des docu-
ments relatifs a l'hospitalisation, etc. Les témoigna-
ges ne sont consignes que depuis peu, vu l'actuelle
campagne de diffamation. Quand quelqu'un raconte
des mensonges, la personne concernée est libre de
rétablir elle-même la vérité.
Letémoin assureque l'on a toujours dispensé les
soins nécessaires aux membres.
tigheid zoals de begrafenis van een zeer naaste ver-
want kan bijwonen (bijvoorbeeld verblijf in buiten-
land).
c. Waarom werd blijkbaar het biechtgeheim bij
Het Werk niet gerespecteerd en hoe is dit verenig-
baar met de leer van de katholieke kerk terzake ?
Wat beweerd wordt is, volgens professor Ries, on-
waar. Naast de biecht bestaat er ook de « pastoraal »
van de biecht, wat overeenkomt met de voorberei-
ding op de sacramenten. J ongeren moeten worden
voorbereid op de biecht en leren wat dit juist bete-
kent. E r wordt hen opeen algemene wijze gezegd wat
ze eventueel kunnen biechten.
De priester is echter bij het sacrament van de
biecht op de meest absolute wijze gebonden door het
biechtgeheim en dit werd bij Het Werk in alle geval-
len gehandhaafd. Voor de Kerk is de biecht strikt
persoonlijk en volstrekt geheim.
d. Wordt de ziekte door Het Werk als een zonde
beschouwd ? Hebben de leden geen recht op medi-
sche verzorging ?
Zuster Bommerez ontkent dit met klem. De verha-
len over niet verzorgde personen zijn verdraaid en
beantwoorden niet aan de waarheid. De getuigenis-
sen uit het boek van Rik Devillé geven enkel één
bepaalde visieopdefeiten, het zijn in feite leugens en
lasterlijke aantijgingen. Despreekster beschikt over
getuigenissen terzake.
Ook de vele verhalen over seksueel misbruik zijn
leugens, aldus zuster Bommerez.
De visie van Het Werk op het huwelijk en de
sexualiteit is er een van eerbied en gezond verstand.
Het gezin wordt juist ondersteund. De leden van Het
Werk geven gezinspastoraal en begeleiden jonge
mensen op weg naar het huwelijk. Er zijn ook een
aantal verpleegsters die onder andere in een kraam-
af del ing werken.
e. Worden er steeds schriftelijkeverklaringen op-
gesteld wanneer een lid van de gemeenschap ziek of
gewond geraakt ?
Zuster Bommerez legt uit dat de vereniging steeds
over de medische voorschriften, de ziekenhuisdocu-
menten enz. beschikt. Getuigenissen worden pas
sinds kort opgeschreven gezien de huidige laster-
campagne. Als er onwaarheden worden verteld, is
het devrijheid van de betrokken persoon zelf de zaak
recht te zetten.
Volgens de getuige werd steeds de nodige verzor-
ging aan de leden verstrekt.
-313/7-95/96
[198]
f. Le secret des lettres est-il violé ?
Sceur Bommerezexpliquequ'on ne peut pas parier
de violation du secret des lettres, mals que, dans les
communautés religieuses, les séminaires, les écoles
et internats, etc. II arrivait assez souvent, jusqu'aux
années soixante, que les responsables ouvraient le
courrier. Ce fait était accepté comme une procédure
tout a fait légitime et normale. Cette situation a
cependant évolué et, a présent, les membres de
L'CEuvre regoivent leur courrier ferme.
g. Existe-t-il des statistiques concernant les frais
d'entretien des membres ? L'CEuvreachète-t-elledes
vêtements, dela nourriture? Peut-on calculerce que
chaque membre a coüté séparément ?
Les membres qui ontfait vceu devivrelesconseils
évangéliquessontentièremententretenus par L'CEu-
vre pour la vie. Les families, les collaborateurs et les
sympathisants doivent subvenir eux-mêmes a leurs
besoins. On pourrait normalement calculer ce que
l'entretien d'une personne coüte.
h. Pourquoi les membres de L'CEuvre sont-i Is obli-
gés de rédiger un rapport mensuel ou bimestriel de
leurs activités ? Si ce n'est pas obligatoire, ce n'en est
peut-être pas moins vivement souhaité. Doit-on par-
Ier des autres membres dans les rapports ?
Sceur Bommerez précise qu'il faut faire une dis-
tinction. D'une part, il y a des rapports normaux et
indispensables concernant le déroulement efficace
des activités (missions prévues, taches effectuées,
tachesaeffectuer). D'autrepart, il ya le respect pour
le cheminement personnel de chaque personne, qui
peut faire des Communications personnel les en toute
liberté, comme el le leveut et quand elle leveut.
Comme dans toute communauté poursuivant un
but, on fait detemps a autre le point.
1 1 n'est cependant pas exact que les membres doi-
vent s'espionner l'un l'autre. La vie au sein de L'CEu-
vre se déroule comme dans une familie, oü les uns
prennent soin des autres par charité et sens des
responsabilités et non pas pour secontróler mutuel-
lement.
i. Existe-t-il au sein de L'CEuvre des techniques
spécifiques pour faire disparaïtre la tension psycho-
logique OU physique (imposition des mains, massa-
ges)?
La communauté vit dans une ambiance franche,
décontractée, familiale et sereine, en permettant a
chacun dejouir de la détente dont il a besoin. On ne
recourt a aucune technique spéciale (massages re-
laxants, ...). Sceur Bommerez qualifie les témoigna-
ges d'anciens membres concernant des abus sexuels
defauxet vulgaires.
f. Wordt het briefgeheim geschonden ?
Zuster Bommerez legt uit dat men niet kan spre-
ken van schending van het briefgeheim; in religieuze
gemeenschappen, seminaries, scholen en internaten
enz. kwam het tot in de zestiger jaren vrij veel voor
dat de leiding de post opende. Dit werd algemeen
aanvaard als een legitieme en normale handelwijze.
Die situatie is echter geëvolueerd en nu krijgen de
leden van Het Werk hun post gesloten.
g. Bestaat er cijfermateriaal over de kosten van
levensonderhoud van de leden? Koopt Het Werk
kleding, voedsel ?Valt te becijferen wat elk lid afzon-
derlijk heeft gekost ?
De leden die de evangelische raden hebben be-
loofd, worden door Het Werk volledig onderhouden
voor het leven. Families, medewerkers en sympathi-
santen moeten voor zichzelf zorgen. Men zou nor-
maal kunnen uitrekenen wat het onderhoud van een
persoon ongeveer kost.
h. Waarom worden leden van Het Werk verplicht
maandel ij ks of tweemaandel ij ks een verslag van hun
activiteiten op te stellen ? I ndien het niet verplicht
is, is het misschien toch erg gewenst. Moet er over
andere leden worden gerapporteerd ?
Zuster Bommerez verklaart dat er een onder-
scheid moet worden gemaakt. Enerzijds zijn er de
normaleen noodzakelijkeverslagen omtrent het effi-
ciënt verloop van activiteiten (opgelegde opdrachten,
uitgevoerde taken, nog uitstaande taken). Ander-
zijds is er de eerbied voor de persoonlijke ontwikke-
lingvan eikepersoon, diein allevrijheid persoonlijke
mededelingen kan doen, hoe en wanneer deze dat
zelf wenst.
Zoals bij elke gemeenschap met een doel, wordt er
af en toe wel eens overgegaan tot een status quaes-
tionis.
Het is echter niet zo dat de leden elkaar moeten
schaduwen of bespioneren. Het leven bij Het Werk
verloopt zoals in een familie waar de enen voor de
anderen zorgen uit liefdeen verantwoordelijkheids-
zin, maar niet om elkaar te controleren.
i. Bestaan er bij Het Werk specifieke technieken
om psychologische of fysieke spanning te doen ver-
dwijnen (handoplegging, massages) ?
De gemeenschap leeft in een onbevangen, ont-
spannen, familiale en serene sfeer met inbegrip van
de nodige ontspanning zoals die waaraan iedereen
behoefte heeft. Er worden geen speciale technieken
(ontspanningsmassages, ...) aangewend. De getuige-
nissen van ex-leden over seksuele misbruiken zijn,
volgens zuster Bommerez, onwaar en vulgair.
[199]
313 / 7 - 95 / 96
On n'a jamais pratiquéd'exorcisme.
8° L es membres qui quittent la communauté
a. Combi en de membres ont, jusqu'a présent,
quitte L'CEuvre?
Un grand nombredeceuxqui affirmentavoir quit-
te L'CEuvre, n'étaient pas de véritables membres. II y
a, comme dans toutes les communautés, des mem-
bres qui décidentvraimentdepartir, mals ils nesont
pas nombreux.
b. Comment peut-on expliquer que des membres
qui quittent la communauté, ne regoivent apparem-
ment pas toutes leurs données personnelles ?
Ceux qui en ont fait la demandepar écrit regoivent
leur dossier. Avec certains anciens membres, les re-
lations sont restées bonnes et normales dans un res-
pect réciproque. Quand un membresouhaitequitter
l'CEuvre pour des raisons personnelles et conformé-
ment aux régies du droit ecdésiastique, cela peut se
faire en bonne entente commune. Pour ceux qui ont
quitte l'CEuvre, contrairementauxengagements réci-
proques, l'CEuvre ne peut pas supporter les consé-
quences de leur geste.
4. AuditionavecMM.R.deCarvalhoét J .-
L.Corne, représentants de Ogyen Kunzang
Chöling (OKC), et Mme I. Wouters (avocate)
a) Observati ons prei m'maires
M . de Carvalho, qui représente Ie mouvement en
raison de l'absencedes quatre lamas qui assurent la
direction de l'école, tient a faire observer au préala-
ble que, jusqu'a présent, personne n'a expliqué de
maniere convaincante pourquoi la commission d'en-
quête frangaise avait fait figurer ce mouvement sur
une listedesectes. Le Président de la commission a
du lui-même reconnaïtre dans un courrier son igno-
rancea ce sujet.
b) Présentation du mouvement
bouddhisme tibétain
Liens avec le
Ogyen Kunzang Chöling est un des premiers een-
tres bouddhistes tibétains en Occident, fondé en
1972 par M . Robert Spatz a la demande de Kangyour
Rinpotché, autorité spirituelle reconnue par toutes
lesécolesdu Bouddhismetibétain. M . Spatz a regude
celui-ci letitrede lama et letitrede Lama Kunzang
Dor je.
Lelama Kunzang n'est nullement la seule autorité
religieuse a laquelle le centre se réfère. Lui-même
s'est toujours référé a son propre lama et a ses héri-
tiers spirituels.
Er heeft ook nooit een exorcisme plaatsgegrepen.
8° De uittredende leden
a. H oeveel leden hebben H et Werk tot nu toe ver-
laten ?
Veel van degenen die beweren H et Werk te hebben
verlaten, waren geen echte leden. De echte verlaters
bestaan wel, zoals in alle gemeenschappen, maar zij
zijn wel niet talrijk.
b. Hoe is het te verklaren dat leden die uittreden
blijkbaar niet al hun persoonlijke gegevens meekrij-
gen ?
Degenen die het schriftelijk hebben gevraagd heb-
ben hun dossier ontvangen. Met sommige ex-leden
zijn de relaties normaal en goed gebleven, in weder-
zij dse eer bied. Wanneer een lid om persoonlijke rede-
nen en overeenkomstig de voorschriften van het ker-
kelijk recht Het Werk wenst te verlaten, gebeurt dit
in gezamenlijkoverleg. Voor degenen echter, die Het
Werk verlaten in strijd met de wederzijds aangegane
verplichtingen, kan Het Werk geen verantwoorde-
lijkheid voor de gevolgen van hun stap op zich ne-
men.
4. Hoorzitting met de tieren R. de Carvalhio
en J .-L. Corne^ vertegenwoordigers van Ogyen
Kunzang Chiöling (OKC), en mevrouw
I. Wouters (advocaat)
a) Voorafgaande opmerkingen
De heer de Carvalho die de beweging vertegen-
woordigt wegens de afwezigheid van de vier Lama's
die de leiding hebben van de school, wenst vooraf op
te merken dat tot nu toe niemand afdoende heeft
verklaard waarom die beweging op een lijst van sek-
ten werd geplaatst door de Franse onderzoekscom-
missie. De commissievoorzitter zelf heeft dat in een
brief toegegeven.
b) Voorsten ng van de beweging
hd: Ti bdiaanse boeddhi sme
Banden met
Ogyen Kunzang Chöling is een Tibetaans boed-
dhistisch centrum, één van de eerste in het Westen,
gesticht in 1972 door de heer Spatz op verzoek van
Kangyour Rinpotché, een spirituele autoriteit die
door alle strekkingen van het Tibetaanse boeddhis-
me als dusdanig wordt erkend. Van hem heeft de
heer Spatz de titel lama en de titel Lama Kunzang
Dorje gekregen.
Lama Kunzang is geenszins de enige religieuze
autoriteit waarop het centrum zich beroept. Hijzelf
verwijst steeds naar zijn eigen lama en diens spiri-
tuele erfgenamen.
-313/7-95/96
[200]
D'a utre part, lestroisfilsdeKangyour Rinpotché,
responsables d'un important centre bouddhistetibé-
tain en Dordogne, enseignent régulièrementdans les
centres d'OKC.
Sa SaintetéleDalaï-Lama, prix Nobel de la paixet
autorité suprème de toutes lesécolesdu bouddhisme
tibétain, a visite Ie centre et y a enseigné en avril
1990.
En outre, en 1994, Ie président de son cabinet a
certifié dans un document officiel Tauthenticité des
centres a Bruxelles, en Franceet au Portugal.
En ce qui concerne la relation du centre avec Ie
Bouddhisme, M. de Carvalho déclare que Ie centre
Ogyen Kunzang Chöling dépend directement des
autorités spirituel les touta fait reconnuesdu boudd-
hisme tibétain. C'est un centre bouddhiste tibétain a
tout titre.
La pratique du yoga est destinée a permettre une
meilleureapprochedela méditation du Bouddhisme
tibétain.
Le Bouddhisme tibétain en tant quevoiereligieu-
se propose des pratiques méditatives. Le yoga est
destiné en premier lieu a aider les pratiquants a
trouver unesérénitéqui leur permette d'a border ces
pratiques.
M. deCarvalhoniequeces pratiques auraient des
spécificités qui ne seraient pas bouddhistes. II nie
également tout Men avec des philosophies de type
new-ageeten particulier d'avoir fait la promotion, en
tant qu'association, d'une exploitation agricole qui
prónait la biodynamiqueet l'anthroposophie.
II y a certes eu un reportage dans la feuille du
restaurant «Le Paradoxe» (qui fait partiedesactivi-
tés commerciales du centre) mals il était destiné a
donner des informationsau sujet du fait que la nour-
ritureétaitbiologique, doncsansproduitschimiques,
et ne visait dont pas une quelconque adhésion a la
philosophiedela biodynamique.
II y a actuellement un centre en Belgique, un
centre en Francedans les Alpes de Haute-Provence,
deux centres au Portugal et un centre en Polynésie
frangaise. Tous les centres sont organisés sous forme
d'A.S.B.L. — une A.S.B.L. par pays — et possè-
dent donc la personnalitéjuridique.
Les particularités de l'organisation sont les sui-
vantes :
1. il s'agit d'une structure communautaire;
2. ellesubvient a ses propres besoins;
3. el le est composée de pratiquants laïques;
4. ellea un large contact avec I e public.
Tout comme certaines communautés religieuses
occidentales, lacommunautéa recours a des activités
lucratives pour subvenir a ses besoins.
Ce qui est moins frequent en Occident est que la
communauté est composée de pratiquants laïques. 1 1
convient de rel ever que dans le Bouddhisme tibétain,
l'engagement religieux est accessible tant aux moi-
De drie zonen van Kangyour Rinpotché, die in de
Dordogne een belangrijk boeddhistisch centrum lei-
den, geven overigens vaak onderricht in de OKC-
centra.
Zijne Heiligheid de Dalaï Lama, Nobelprijswinnaar
voor de vrede en opperste autoriteit van alle scholen
van het Tibetaanse Boeddhisme, heeft in april 1990
het centrum bezocht en er onderricht gegeven.
Daarenboven heeft het hoofd van zijn kabinet in
1994 in een officieel document de authenticiteit van
de centra in Brussel, Frankrijken Portugal erkend.
Wat de relatie van het centrum met het boeddhis-
me betreft, verklaart de heer de Carvayo dat het
centrum Ogyen Kunzang Chöling rechtstreeks af-
hangt van de geestelijke autoriteiten die volledig
door het Tibetaanse boeddhisme zijn erkend. Het is
een volwaardig Tibetaans boeddhistisch centrum.
Door aan yoga te doen kan men een beter inzicht
krijgen van de meditatie in hetTibetaanse boeddhis-
me.
Het Tibetaanse boeddhisme als religiestelt medi-
tatiesessies voor. Yoga moet in de eerste plaats de
volgelingen helpen een sereniteit te vinden om te
kunnen mediteren.
De heer de Carvalho ontkent dat in die praktijken
kenmerken zouden zijn vervat die niets met het
boeddhisme te maken hebben, of dat er een band zou
zijn met filosofieën van het new-age-type. Hij ont-
kent in het bijzonder dat de vereniging reclame zou
hebben gemaakt voor een landbouwbedrijfje dat
zweert bij biodynamiek en antroposofie.
I n het blad van het restaurant « L eParadoxe » (dat
tot de handelsactiviteiten van het centrum behoort)
is ter zake weliswaar een reportage verschenen. Het
artikel had evenwel tot doel de lezer te informeren
over het feit dat het voedsel biologisch geteeld was en
dus geen chemische producten bevatte; dat gebeurde
dus niet omdat er een vermeende band zou zijn met
het gedachtengoed van de biodynamiek.
Momenteel is er één centrum in België, één in
Frankrijk (in de Alpes de Haute-Provence), twee in
Portugal en een in FransPolynesië. Al diecentra zijn
v.z.w.'s — een v.z.w. per land — en hebben dus
rechtspersoonlijkheid.
Dit zijn de bijzonderheden van de organisatie :
1. ze heeft een gemeenschapsstructuur;
2. ze voorziet in haar eigen behoeften;
3. ze is samengesteld uit leken-volgelingen;
4. ze houdt in ruime mate contact met het pu-
bliek.
Net als bepaalde westerse religieuze gemeen-
schappen houdt de gemeenschap er winstgevende
activiteiten op na om in haar behoeften te voorzien.
Wat echter minder voorkomt in het Westen is dat
de gemeenschap is samengesteld uit leken-volgelin-
gen. Er zij gepreciseerd dat in hetTibetaanse boed-
dhisme zowel monniken en nonnen als leken zich
[201]
313 / 7 - 95 / 96
nes et moniales qu'aux laïcs et n'exdut nullement la
vie de familie.
Dans Ie cadre des activités destinées a assurer Ie
fonctionnement de la communauté — magasins,
restaurants, centre médical, distribution alimen-
taire — , les membres sont en contact permanent
avec Ie public.
Comment devient-on membre ?
Tout d'abord, il n'est pas indispensable de faire
partie de la communauté pour pouvoir participer a
ses activités.
Les membres entretiennentd'excel lentes relations
avec la plupart des anciens membres de la commu-
nauté. Ceux-ci fréquentent souvent les centres de
rOKC OU d'autres centres bouddhistes.
L e public peut assister a des sessions d'étudeet de
pratiquedu Bouddhisme, ouvertes a tous.
II n'y a aucunepolitiquederecrutement. Au cours
des six dernières années, il y a eu une dizaine de
nouveaux membres en Belgique, dont aucun n'est
arrivépar Ie biais des activités commerciales, mals il
yen a davantagequi sont partis.
Toutedécision importanteconcernant lecentreest
prise par les lamas, en concertation avec les diffé-
rents responsables.
En Belgique (uniquement a Bruxelles) il y a un
peu moins d'une centaine de membres (entre 80 et
90).
M me Wouters confirme qu'il existe une structure
internationale. II ya une structure religieuseet une
structure opérationnelle.
Les activités commerciales n'impliquent pas la
transmission d'un quelconque message bouddhiste
ouautre. Le Bouddhisme n'a pasdutoutuneattitude
prosélytiste.
Le plus souvent, la personne qui entre dans la
communauté connaït quelqu'un qui y habite. II faut
que sa motivation a pratiquer le Bouddhisme soit
forte. Ilfautaussi qu'ellesente que la vie communau-
taire lui convient; ceel n'est pas évident car cette
attitude de vie est tres exigeante.
c) La viefamiliale — L 'éducation des enfants
La vie familiale reste a l'entière appréciation de
chacun. Chacun reste libre de se marier ou non,
d'avoir des enfants ou non et de se séparer ou non.
L'éducation et la scolaritédes enfants sont assurés
dans le midi de la France, au chateau des Soleils,
dans les Alpes deHaute-Provence.
Selon M . deCarvalhocettesolution s'avèrejusqu'a
présent être la plus adequate. Les enfants y bénéfi-
cient d'une éducation privilégiée, cumulant lesavan-
tages de l'éducation occidentale et des valeurs tradi-
religieus kunnen engageren zonder dat ze daarvoor
hun gezinsleven moet opgeven.
I n het kader van de activiteiten die de werking van
de gemeenschap mogelijk moeten maken — win-
kels, restaurants, medisch centrum, uitdeling van
voedsel — , staan de leden voortdurend in contact
met het publiek.
Hoe wordt men lid ?
In de eerste plaats hoeft men geen lid van de
gemeenschap te zijn om aan haar activiteiten deel te
nemen.
De leden onderhouden uitstekende relaties met de
meeste gewezen leden van de gemeenschap. Die ge-
wezen leden komen vaak naar de centra van OKC of
andere boeddhistische centra.
Het publiek kan boeddhistische studie- en belijde-
nissessies, waar iedereen kan aan deelnemen, bijwo-
nen.
Er wordt op geen enkele wijze aan ledenwerving
gedaan. In dejongste zes jaar zijn in België ongeveer
tien mensen tot de organisatie toegetreden, waarbij
dient gezegd dat niemand van die mensen lid is
geworden via de commerciële activiteiten : het aan-
tal dat de gemeenschap heeft verlaten ligt evenwel
hoger.
Elke belangrijke beslissing betreffende het cen-
trum wordt genomen door de lama's, in overleg met
de versch i 1 1 ende vera ntwoordel ij ken .
In België zijn er, enkel in Brussel, bijna honderd
leden (80 a 90).
Mevrouw Wouters bevestigt dat er een internatio-
nalestructuur is. Er is een religieuzeen een operatio-
nele structuur.
De commerciële activiteit behelst niet het ver-
spreiden van een boeddhistische of andere bood-
schap. Het boeddhisme heeft absoluut niet tot doel
mensen te bekeren.
De persoon die tot de gemeenschap toetreedt, kent
meestal iemand die er woont. De motivatie om het
boeddhisme te belijden moet sterk zijn; hij/zij moet
ook voelen dat hij/zij in gemeenschap kan leven. Dat
is niet vanzelfsprekend, want die levenshouding stelt
hoge eisen.
c) Het gezin si B/en — Deopvoedingvan dekinde-
ren
Er werden vragen gesteld bij twee aspecten. Het
eerste heeft betrekking op de kinderen. Elk individu
kan het gezinsleven naar eigen goeddunken invul-
len, leder blijft vrij te trouwen of niet, kinderen te
hebben of niet, te scheiden of niet.
De opvoedi ng en de schol i ng van de ki nderen wor-
den verstrekt in Zuid-Frankrijk, in \r\ët« Chateau des
Soleils», in het departement «Alpes deHaute-Pro-
vence ».
Volgens de heer de Carvalho is die oplossing tot
nog toe de meest adequate. De kinderen genieten er
een geprivilegieerde opvoeding, door de combinatie
van de westerse opvoeding en de traditionele boed-
-313/7-95/96
[202]
tionnelles bouddhistes, dont la pertinenceestdeplus
en plus reconnue en Occident et dont Ie Dalaï Lama
est Ie plus eminent porte-parole.
Dans Ie cadre de l'ouverture de cette école, une
enquête a été diligentée par lej uge des enfants de
Digne; elleserait trèsfavorablea l'association, dans
la mesure oü aucuneremarquenégativen'estformu-
léesur les lieuxd'accueil et la communautéen géné-
ral.
Les enquêteurs ont effectué cinq visites entre les
mois defévrier et de juin 1996, dont trois a l'impro-
viste.
Les enfants y suivent également des études secon-
daires. II ya deux professeurs pour Ie cycle primaire
etdeuxpour Ie secondaire. II ya également des cours
a distance(organisés par l'enseignement privé catho-
liquepar correspondance). Ceuxqui souhaitent faire
des études u niversi tal res dol vent réintégrer uneville
(Lisbonneou Bruxelles).
Parmi les enfants (32) il y a environ un tiers de
Frangais, un tiers de Portugal set un tiers de Bel ges.
Les enfants qui n'ont pas leurs parents sur place
(la moitié) n'ont pas de manqueaffectif; ils vont chez
les parents de leurs copains.
Pendant les vacances (chaque trimestre), leurs
parents sont avec eux et Ie travail dans OKC est
organisé de fagon a ce que les mamans aient la
possibilité de passer ici ou la une semaine avec leurs
enfants dans Ie courant de l'année. Cela offre l'avan-
tage que quand les parents sont avec leur enfant, il
n'y a aucun stress, lis sont complètement avec lui,
dans la mesure oü ils ne doivent pas penser a leur
travail.
M . Corne nie que les enfants manquent de contact
avec la civilisation; du pointdevueculturel, ils ont la
télévision, ils ont de la musique et ils lisent beau-
coup.
1 1 nie également que Ie chauffage ne serait mis en
route qu'avec l'accord de M . Spatz. Depuis qu'il y a
des enfants, on chauffe normalement.
Les enquêteurs se sont d'ail leurs intéresses au
problèmedel'éducation, de la santé, del'hygiènedes
enfants sans rel ever Ie moindre element négatif.
Dans un second temps, les enquêteurs ont eu avec
chacun des enfants concernés des entretiens confi-
dentiels, sans que Ie moindre element pouvant révé-
ler que l'un des enfants pouvait être mécontent de
son sort et de ses perspectives d'avenir n'ait été
relevé.
La condusion est qu'il n'y a pas lieu a assistance
éducative.
En réponse a la question de savoir pourquoi les
enfants de 3 ans sont emmenés, séparés de leurs
parents et regroupés dans unseul centreoü les régies
deviesonttoutafaitstrictes, spartiates même(priè-
resobligatoi res pour des jeunes enfants qui n'ont pas
l'agederaison, etc). M. Corne répond qu'il comprend
qu'une tel Ie situation puisse éveiller certaines in-
quiétudes mals il affirme que cela ne se passé pas du
tout ai nsi I Les choses se sont en fait toujours passées
dhistische waarden, die steeds meer erkenning ge-
nieten in het Westen en waarvan de Dalaï Lama de
hoogste vertegenwoordiger is.
Naar aanleiding van de oprichting van die school
heeft de jeugdrechter van Digne een onderzoek ge-
last; dat onderzoek zou zeer positief zijn geweest,
aangezien er geen negatieve commentaren zijn gefor-
muleerd over de schoolgebouwen, noch over de ge-
meenschap als geheel.
De inspecteurs hebben vijf bezoeken (waarvan
drie onaangekondigd) afgelegd tussen februari en
juni 1996.
De kinderen volgen er ook secundair onderwijs. Er
zijn twee leraars voor de basisschool en twee voor het
secundair onderwijs. Het is ook mogelijk afstandson-
derwijs te volgen (georganiseerd door het katholiek
particulier afstandsonderwijs). Wie een universitai-
re studie wil volgen, moet opnieuw naar een stad
gaan (Lissabon of Brussel).
Van de 32 kinderen is ongeveer een derde Frans,
een derde Portugees en een derde Belg.
De kinderen wier ouders niet ter plaatse zijn (de
helft onder hen), hebben geen gebrek aan affectie. Zij
gaan gewoon bij de ouders van hun vriendjes.
Tijdens devakantie (elk tri mester) zijn hun ouders
bij hen. De werkzaamheden van OKC worden zo
geregeld dat de moeders de gelegen held hebben in de
loop van het jaar een week ergens met hun kinderen
door te brengen. Dat heeft het voordeel dat wanneer
de ouders met de ki nderen samen zij n, er geen stress-
toestanden zijn. Ze hebben tijd voor hun kinderen
omdat ze zich dan helemaal geen kopzorgen over hun
werk hoeven te maken.
De heer Corne ontkent dat de kinderen te weinig
contact hebben met de beschaving op cultureel vlak :
ze kijken immers naar televisie, spelen muziek en
lezen veel.
Hij ontkent ook dat de verwarming enkel wordt
aangezet met de goedkeuring van de heer Spatz.
Sinds er kinderen zijn, wordt er normaal verwarmd.
De inspecteurs hebben overigens de educatieve,
sanitaireen hygiënische omstandigheden nagetrok-
ken waarin de kinderen leven. Zij hebben ter zake
geen negatieve bevindingen genoteerd.
I n een tweede fase hebben de inspecteurs een ver-
trouwelijk gesprek gehad met elk van de betrokken
kinderen, zonder dat daaruit het minste element
naar voren is gekomen dat erop kon wijzen dat één
van de kinderen niet gelukkig was met zijn loten zijn
toekomstperspectieven.
De conclusie luidt dat educatieve bijstand niet
nodig is.
Op de vraag waarom kinderen van driejaar wor-
den meegenomen, van hun ouders worden geschei-
den en worden samengebracht in één centrum waar
de leefregels bijzonder strikt en zelfs Spartaans zijn
(verplicht gebed voor jonge kinderen die nog niet oud
genoeg zijn om daar enig begrip van te hebben, enzo-
voort), antwoordt de heer Corne dat hij begrijpt dat
die toestand aanleiding kan geven tot ongerustheid
maar hij beweert dat dit absoluut niet de gang van
[203]
313 / 7 - 95 / 96
spontanément pour tout ce qui touche l'organisation
de la communauté en général . M ême Ie fait de vivre
en communauté n'a pas été décidé un jour par quel-
qu'un; cela s'estfait au grédes circonstances.
Au départ, Ie Lama Kunzang habitait rue de Li-
vourneavecsonépouseetsa petitefille. Unjour, une
personne, qui avait suivi un enseignement et qui
jugeait qu'il était trop tard pour rentrer chez elle, a
demandéde loger chez lui. Petit a petit, d'autres ont
fait la même démarche et finalement, une commu-
nauté s'est créée.
En ce qui concerne les enfants, ils sont générale-
ment envoyés dans Ie centre vers l'age de 5-6 ans et
non pasa l'age de3 ans. Commentcela sepasse-t-il ?
On n'a jamais décidé qu'on allait mettre tous les
enfants dans ce centre en France qui s'appelle « Le
Chateau des Soleils ». Cela s'est fait spontanément.
En effet, il y avait des périodes d'enseignement et
des réunions diverses qui avaient toujours lieu la-
bas; on y retrouva it des adultes et des enfants. Afin
que les adultes puissent participer aux enseigne-
ments, il y avait une espèce de garderie. Petit a petit,
les enfants se sont retrouvés en gage. On s'est alors
rendu comptequ 'ils avaient une vie sociale tres inte-
ressante; ilss'épanouissent.
Lorsqu'en 1977, une institutrice est arrivée au
Chateau des Soleils, il a été décidé de ne pas en voyer
les enfants, dèscetage-la, a l'écoledeCastellane, qui
est assez éloignée de la.
Selon la lol beige tout comme la lol frangaise,
l'i nstruction est obl igatoi re mals pas la fréquentation
d'uneécole(contrairementa la lol allemande oü l'éco-
leest obl igatoi re).
La femme de M . Corneest i nstitutriceet tout a fait
qualifiée. Ellea commencéa enseigner a ces enfants.
Puls, les plus petits ont grandi et d'autres enfants
sont arrivés. 1 1 y avait donc une école sur place. Les
enfants se sentaient vraiment bien dans ce groupe;
ils demandaient a y rester car le milieu leur plaisait.
C'est unevietrès saine, en montage, a 800 m d'altitu-
deavec un air tres pur et une nourrituretrès saine.
Cela convient bien aux enfants.
La communauté a toujours eu comme premier sou-
ci de faire le bien des enfants, qu'ils soient heureux,
bien élevés, bien éduqués avec une bonne i nstruc-
tion, une bonne santé et les meilleures conditions de
vie. La formule est quelquepeu originale mals tout a
fait compatible avec la lol du pays; elleest aussi tout
a fait compatible avec la fagon de vivre au Tibet.
M.Corne souligne d'ailleurs que c'était beaucoup
moins dur que ce qui se passeau Tibet. Au Tibet, les
petits mol nes se lèvent tres tot et ils ont un program-
me tres chargé. C'est quelquechose qui leur convient
car ils vivent dans un milieu oü cela se passé ai nsi.
zaken is I Alles is in feite steeds spontaan verlopen
met betrekki ng tot de algemene gang van zaken i n de
beweging. Zelfs het feit dat in gemeenschap wordt
geleefd, werd niet op een bepaalde dag door iemand
beslist. Dat gebeurde naar gelang van de omstandig-
heden.
In het begin woonde lama Kunzang in deLivorno-
straat, samen met zijn echtgenote en zijn dochtertje.
Op een dag heeft iemand die lering had gevolgd en
die oordeelde dat het te laat was om nog naar huis
terug te keren, gevraagd bij hem te mogen logeren.
Mettertijd hebben anderen hetzelfde gedaan en uit-
eindelijk is er een gemeenschap ontstaan.
Doorgaans worden de kinderen naar het centrum
gestuurd op de leeftijd van 5 a 6 jaar, niet op 3-jarige
leeftijd. Hoe gaat dat in zijn werk ? Er werd nooit
beslist dat alle kinderen in dat centrum in Frankrijk
(dat de naam « LeChateau des Soleils »draagt) zou-
den worden samengebracht. Dat is spontaan ge-
beurd.
In feite vonden diverse leringsperiodes en verga-
deringen steevast daar plaats; zowel volwassenen als
kinderen waren daar aanwezig. Opdat de volwasse-
nen zouden kunnen deelnemen aan het onderricht,
was in een soort kinderopvang voorzien. Geleidelijk
trokken leeftijdsgenootjes samen op. Toen werd dui-
delijk dat ze een heel interessante sociale omgang
kenden; ze bloeiden echt open.
Toen in 1977 een lerares op het «Chateau des
Soleils» kwam, werd besloten de kinderen op die
leeftijd niet naar de school van Castellane te sturen,
die trouwens vrij ver weg ligt.
Volgens zowel de Belgische als de Franse wetge-
ving is onderwijs verplicht, maar zijn de kinderen
niet verplicht daarvoor naar school te gaan (in tegen-
stelling tot de Duitse wet, die de school verplicht
stelt).
De echtgenote van de heer Corne is onderwijzeres
en perfect bekwaam om les te geven. Eerst gaf ze les
aan die kinderen, vervolgens zijn de allerkleinsten
groter geworden en zijn er andere kinderen bijgeko-
men. E r was dus een school ter plaatse. De kinderen
voelden zich werkelijk goed in die groep; ze vroegen
er te mogen blijven omdat de omgeving hen beviel.
Het is er heel gezond leven, 800 meter hoog in de
bergen, in zuivere lucht en met zeer gezonde voeding.
Dat is uitermate geschikt voor de kinderen.
De eerste zorg van de gemeenschap is steeds het
welzijn, het geluk, de goede opvoeding en opleiding,
de goede gezondheid (in de beste levensomstandighe-
den) van de kinderen geweest. Dat is vrij origineel,
maar volkomen in overeenstemming met de wet van
het land; het is bovendien volkomen verenigbaar met
de levenswijze in Tibet. De heer Corne onderstreept
bovendien dat dit alles veel minder lastig is dan in
Tibet. In Tibet staan de jonge monniken zeer vroeg
op en hebben zeeën zeer druk programma. Dat gaat
hen goed af, aangezien zij in een omgeving leven
waar zulks gebruikelijk is.
-313/7-95/96
[204]
Au Chateau des Soleils, la viedes enfants est une
synthese entre la viedans un vil lage de Provenceet
unecertaineinstruction religieuse bouddhiste.
1 1 se lèvent chaque matin a 7 heures 30. Le petit
déjeuner est prévu de 8 a 9 heures.
Le matin a neuf heures, comme première heure
d'instruction, les enfants ont un cours de religion
bouddhiste. On apprend des textes, on raconte la vie
des maïtres. Le soir, il y a l'équivalent de la messe,
qui consisteen prières, méditationset pratiques reli-
gieuses diverses. Les autres cours sont concentrés
entre 10 et 13 heures.
1 1 y a en moyenne 1/2 heure par jour d'étude de la
languetibétaine. M. Cornefait remarquer quecette
éducation n'est pas tres différente de celle dans un
internat catholique.
L'après-midi est consacré a des travaux manuels :
du tissage, du tricot ou de la couture pour les filles,
du bricolage pour les gargons. Les grands s'occupent
du potager, des vaches et des poules. Ainsi, ils parti-
cipent a la vie du vil lage. lis sont trèsfriands de ces
occupations. lis ont tous un coffre a outils qu'ils se
sont fait offrir a leur anniversaire, etc.
L'après-midi se termine par de la danse pour les
filles OU du sport pour lesgargons, qui pratiquent les
arts martiauxtraditionnels, qui font partieintégran-
tedu Bouddhismejaponais.
Les arts martiauxont été introduits au J apon. Le
tir a l'arc est d'ailleurs un sport qui fait partie de la
tradition du bouddhismezen.
A 18 heures 30 est prévu le souper et a 19 heures
30, il ya l'équivalent de la messe, qui durejusqu'a 20
heures 30. Ensuite, ilsonttemps librejusqu'au cou-
cher. Le di manche est consacré a des activités telles
que les promenades, lesfêtes, les anni versa ires, ....
Un jugement du 24 juin 1988 du tribunal de gran-
de instancedeTours qui délèguel 'autorité parentale
d'une adepte du Lama Spatz aux grands-parents
paternels de son enfant. La mère a reconnu qu'au
sein du groupement, qu'elle ne souhaitait pas quit-
ter, il étaitdifficilepour elles'assurer la surveillance
et l'éducation des enfants.
M . Corne répond qu'il s'agit d'un cas deséparation
qui s'est produit dans des circonstances extrême-
ment pénibles pour cette femme. E Me en a étéforte-
ment bouleversée. E Me a été entraïnée dans une
procédure, sans l'assistanced'un avocat. Ellen'a pas
été informée ni conseillée. Du fait qu'elle était tres
bouleversée, elle ne sait même plus exactement ce
qu'elle a répondu aux questions qui lui étaient po-
sées. Finalement, on lui a fait signer des papiers sans
qu'elle les alt lus. Elle est formelle sur ce dernier
point.
M. Corne nie que les repas donnés aux enfants
doivent se dérouler dans le plus parfait silence. Un
Het leven dat de kinderen in «Le Chateau des
Soleils » leiden, is een synthese tussen het leven in
een Provengaals dorp en een vorm van religieuze
boeddhistische opleiding.
De kinderen staan elke ochtend om halfacht op.
Tussen 8 en 9 uur is er ontbijt.
Om negen uur is het eerste lesuur gewijd aan de
boeddhistische godsdienst. De kinderen leren er tek-
sten en het leven van de meesters wordt hen verteld,
's Avonds is er een plechtigheid die overeenstemt met
een mis, met gebed, meditatieen diverse godsdiensti-
ge rituelen. De overige lessen vinden plaats tussen
10 en 13 uur.
De kinderen leren elke dag gedurende gemiddeld
een half uur deTibetaanse taal. De heer Corne merkt
op dat deze opvoeding niet sterk afwijkt van die in
een katholiek internaat.
Na de middag verrichten de kinderen handenar-
beid : weven, breien en naaien voor de meisjes, knut-
selen voor de jongens. De grotere kinderen werken in
de moestuin of verzorgen de koeien en de kippen. Op
die manier hebben ze deel aan het dorpsleven. Ze zijn
dol op die bezigheden. Ze beschikken allemaal over
een gereedschapskist die ze voor hun verjaardag heb-
ben gevraagd, enzovoort.
De middag wordt besloten met dans voor de meis-
jes en sport voor de jongens. De jongens beoefenen de
traditionele gevechtssporten, die onlosmakelijk deel
uitmaken van het J apanse boeddhisme.
De gevechtssporten werden in J apan ingevoerd.
Boogschieten is trouwens een sport die tot de boed-
dhistische zen-traditie behoort.
Het avondmaal is gepland om halfzeven en van
halfacht tot halfnegen is er het equivalent van de
mis. Vervolgens zijn de kinderen vrij tot ze gaan
slapen. Op zondag, zijn er activiteiten als wandelin-
gen, feestjes en verjaardagen.
In verband met het vonnis dat de tribunal de
grande instance van Tours op 24 juni 1988 heeft
geveld, en waarbij het ouderlijk gezag van een volge-
linge van de lama Spatz wordt toegewezen aan de
grootouders langs vaderszijde, had de moeder toege-
geven dat het haar moeilijk viel om zich binnen de
groep, dieze niet wenste te verlaten, bezig te houden
met het toezicht open de opvoeding van haar kinde-
ren.
De heer Corne antwoordt hierop dat die scheiding
voor die vrouw in uitzonderlijk penibele omstandig-
heden is verlopen. Ze was er helemaal van onderste-
boven. Ze raakte bij een rechtszaak betrokken zon-
der bijstand van een advocaat. Ze werd niet ingelicht
noch geadviseerd. Doordat ze helemaal in de war
was, weet ze zelfs niet meer exact wat ze heeft geant-
woord op de vragen die haar werden gesteld. Vervol-
gens heeft men haar documenten doen ondertekenen
die ze niet had gelezen. Over dat laatste punt is ze
formeel. Ze spreekt de feiten die tegen haar worden
ingebracht met klem tegen.
De heer Corne ontkent dat de maaltijden in vol-
strekte stilte moeten verlopen. Ooit werd die beslis-
[205]
313 / 7 - 95 / 96
jour, cette décision avait certes été prise, mais en
réalité, les repas ne se sont jamais pris entièrement
en silence.
d) Les finances de I 'association
Les divers artides de presse parus au sujet du
centre ont toujours reconnu la transparence des
comptes.
Le budget de l'A.S.B.L. sert exdusivement a assu-
rer la subsistancedeses membres, a financer l'acqui-
sitionetlaconstrud:iondebiensdestinésa la pratique
religieuseet a couvrir lesfraisdefond:ionnement lies
aux enseignements et pratiques bouddhistes (frais
d'enseignement, statues, peintures, encens, livres,
textes, voyages des enseignants).
Le lama Kunzang met a la dispcsition de la com-
munauté une partie importante de son patrimoine
personnel, prindpalement immobilier, qui lui a été
légué par son père. En effet, la communauté occupe
plusieurs immeubles appartenant au lama Kunzang
sans la moindrecompensation.
L 'association a aussi racheté, lorsqu'ellea eu suffi-
samment de fonds, la propriétédu sud de la France
occupéepar les enfants, propriétéqui appartenaitau
lama Kunzang et qui ava it été achetéeavec les fonds
de son père.
Cette acquisition par Tassociation a été rendue
possible grace a la revente d'un domaine dans les
Ardennes dontelleétait propriétaire.
Cette transaction avait pour but de protéger la
communauté d'éventuel les revendications de la part
des héritiers du lama Kunzang en permettant a la
communauté de devenir propriétaire des biensqu'el-
le occupe a prix plus queraisonnable.
Toute la structure juridique des diverses sociétés
commerciales du groupetend a assurer la plus gran-
de stabilité possible dans l'actionnariat.
L 'association pourvoit a tous les besoins de ses
membres : logement, nourriture, soins de santé, vê-
tements, etc.
Contrairementa cequi a été affirmé dans certains
artides de presse, les membres sont libres d'aller se
fairesoigner oü et comme i Is ledésirent, aux frais de
I 'association, pourautantquecelademeuredel'ordre
du raisonnable.
Mme Wouters explique que la structure de l'OKC
est baséesur le principe des communautés monasti-
ques oü les gens entrent et mettent leur travail au
service de la communauté. C'est une structure tres
traditionnelle, assez commune, même davantage en
Occident qu'en Oriënt.
Dans cette structure, il y a d'une part l'A.S.B.L.
Ogyen Kunzang Chöling, qui n'a pas d'activités com-
merciales propres, et d'autre part des sociétés com-
merciales, dans lesquelles travaillent une partie des
membres de la communauté. Ainsi, ces travailleurs
vivent dans la communauté et leur travail permet a
sing genomen, maar in werkelijkheid verlopen de
maaltijden nooit in vol ledige stilte.
d) Degddmiddelen van devereniging
De diverse artikelen diein de pers zijn verschenen
in verband met het centrum, hebben altijd erkend
dat de rekeningen transparant zijn.
De middelen van de v.z.w. worden uitsl uitend aan-
gewend om te voorzien in de levensbehoeften van de
leden, om wat voor de beoefening van de eredienst
nodig is aan te kopen of te bouwen en om de wer-
kingskosten van de boeddhistische lering en gods-
dienstbeoefening te betalen (kosten voor onderricht,
standbeelden, schilderijen, wierook, boeken, teksten,
reizen van leerkrachten).
Lama Kunzang stelt een aanzienlijk deel van zijn
persoonlijke bezittingen die hij van zijn vader heeft
geërfd — hoofdzakelijk vastgoed — ter beschikking
van de gemeenschap. De gemeenschap gebruikt na-
melijk diverse gebouwen die toebehoren aan lama
Kunzang, en betaalt daarvoor geen vergoeding.
Toen de vereniging over voldoende middelen be-
schikte, is ze ook overgegaan tot de aankoop van het
domein in Zuid-Frankrijk waar de kinderen verblij-
ven : dat domein behoorde toen aan lama Kunzang
en werd gekocht met het geld van zijn vader.
Devereniging kon dat domein aankopen omdat ze
een domein in de Ardennen dat ze in haar bezit had,
heeft verkocht.
Die transactie moest de gemeenschap behoeden
voor eventuele aanspraken door de erfgenamen van
lama Kunzang en bood de gemeenschap de mogelijk-
heid om voor een zeer redelijke prijs eigenaar te
worden van het vastgoed dat ze gebruikte.
De hele juridische structuur van de diverse han-
delsvennootschappen van de groep strekt ertoe de
grootst mogelijke stabiliteit in het aandeelhouder-
schap te waarborgen.
Devereniging voorziet in alle behoeften van haar
leden : huisvesting, voeding, gezondheidszorg, kle-
ding enzovoort.
I n tegenstelling tot wat werd beweerd in bepaalde
persarti kelen zijn de leden vrij zich op kosten van de
vereniging te laten verzorgen, waar en hoe ze dat zelf
wensen, op voorwaarde dat zulks binnen redelijke
perken blijft.
Mevrouw Wouters legt uit dat de structuur van
OKC gebaseerd is op het principe van de kloosterge-
meenschappen : de mensen treden toe en stellen hun
arbeid ten dienste van de gemeenschap. Het is een
heel traditionele structuur, die vrij veel voorkomt,
zelfs meer in het Westen dan in het Oosten.
Binnen die structuur is er enerzijds de v.z.w.
Ogyen Kunzang Chöling, zondereigen handelsactivi-
teiten, anderzijds de handelsvennootschappen,
waarin een aantal leden van de beweging actief zijn.
Zo leven die werknemers in een gemeenschap die
dank zij hun werk kan voortbestaan. Tegelijk biedt
-313/7-95/96
[206]
la communauté de vivre, tout en leur assurant une
couverture sociale. E n effet, tous les revenus de ces
sociétés commerciales reviennent finalement a
l'A.S.B.L.
Si une partici pation est demandéeau public pour
assister aux cours de Bouddhisme, la formation est
par contreabsolument gratuite pour les membres de
la communauté.
En ce qui concerne les activités commerciales, Ie
chiffred'affairesdel'OKC réaliséen Belgiquepar les
diverses sociétés satellites qui s'occupent de la vente
de produits biologiques, de restaurants végéta-
riens — «Le Paradoxe» et «La Tsampa » — , et
d'immobilier et la question de savoir si le centre est
une organisation commerciale ou une organisation
religieuse, M. de Carvalho répond que le centre
bouddhistetibétain subvient a ses besoins.
Le résultat de ses activités commerciales sert a
faire vivre la communauté, a construireleséléments
directementen rapport avec la pratique religieuse et
a financer les dépenses du culte. II nieque le centre
tibétain de Tihange, reconnu par le Dalaï Lama,
considère le centre comme une excroissance commer-
ciale du Bouddhisme.
M. de Carvalho indique que les propos attribués
par un journal au Lama du centre ont été démentis
par ce dernier qui a affirmé de fagon peremptoire,
n'avoir jamais rien dit denégatif au sujet d'OKC.
En ce qui concerne les détails des activités com-
merciales, leconseiller du centre, Mme Wouters, se
réfèreauxdocuments qu'ellea transmis.
Ogyen KunzangChöling A.S.B. L. constituele cen-
tre autour duquel quelques sociétés commerciales
sont spécialisées dans certaines activités :
— lasociétéVajraspécialiséedans la distri bution
al i mental re agrobiologique;
— la société Tara possède deux restaurants, le
Paradoxe et la Tsampa, et deux magasi ns;
— la société Kubera s'occupe de comptabilité pu-
rement interne;
— la société Torma s'occupe de rénovation et de
travaux de construction;
— une société immobilière (Persampe S.A.) qui,
elle, appartientstrictementa M . RobertSpatzmaisa
tout de même son importance dans la communauté.
En tant que Lama laïque, M. Spatz n'a aucune
obligation de pauvreté, et celui qui a un patrimoine
n'est pas du tout obligé dele disperser. Son patrimoi-
ne lui vientdeson père. M. Spatz a héritédeson père
d'un patrimoine immobilier tres important dont il
met gratuitement une partie a la disposition de la
communauté, tout en demeurant propriétaire.
Dans les documents setrouve la liste des immeu-
bles qui lui appartiennent, principalement rue de
Livourne, chaussée d'lxelles et dans le quartier
dat werk hen sociale bescherming. Alle inkomsten
van die handelsvennootschappen vloeien immers
naar dev.z.w.
Buitenstaanders die de cursussen boeddhisme
willen bijwonen wordt gevraagd financieel bij te dra-
gen. Voor de leden van de gemeenschap echter is de
opleiding volledig gratis.
Op de vragen in verband met de handelsactivitei-
ten, de omzet diedeOKC in België heeft gerealiseerd
via de verschillende satellietvennootschappen —
verkooppunten van biologische producten, vegetari-
sche restaurants (« Le Paradoxe »en « La Tsampa »)
en een vastgoedvennootschap - alsmede vragen naar
de aard van het centrum (handelsorganisatie of reli-
gieuze organisatie) antwoordt de heer de Carvalho
dat het centrum voor Tibetaans boeddhisme in de
eigen behoeften voorziet.
De commerciële activiteiten van het centrum heb-
ben tot doel in het levensonderhoud van de gemeen-
schap te voorzien, de gebouwen die nodig zijn voor
het belijden van de godsdienst op te trekken en de
kosten van de eredienst te financieren. Hij ontkent
dat het Ti betaanse centrum van Ti hange, dat erkend
is door de Dalaï Lama, het centrum beschouwt als
een commerciële uitwas van het boeddhisme.
De heer de Carvalho stipt aan dat de uitspraken
die door een krant aan de lama van het centrum
werden toegeschreven, door deze laatste zijn ont-
kend en dat hij met stelligheid heeft verklaard nooit
iets negatiefs over de OKC te hebben gezegd.
Wat de details van de commerciële activiteiten
betreft, verwijst de raadsman van het centrum,
meester Wouters, naar de documenten die ze over-
handigd heeft.
Dev.z.w. Ogyen Kunzang Chöling is het centrum
waarrond een aantal handelsvennootschappen zich
toeleggen op bepaalde activiteiten :
— devennootschapVajra zorgt voordedistributie
van agro-biologische voeding;
— de vennootschap Tara bezit twee restaurants,
de Paradoxeen deTsampa en twee winkels;
— de vennootschap Kubera houdt zich bezig met
de louter interne boekhouding;
— de vennootschap Torma is actief in de bouw en
de renovatiesector;
— een immobiliënvennootschap (Persampe s.a.)
waarvan de heer Robert Spatz de enige eigenaar is,
maar die toch van belang is in de gemeenschap.
Aangezien de lama een leek is, dient hij geen
gelofte van armoede af te leggen; wie een vermogen
heeft, is helemaal nietverplicht dat af testaan. Zijn
vermogen is afkomstig van zijn vader. De heer Spatz
heeft van zijn vader een zeer aanzienlijk vastgoed-
vermogen geërfd, waarvan hij een deel gratis ter
beschikking stelt van de gemeenschap, terwijl hij er
de eigenaar van is gebleven.
In de documenten bevindt zich de lijst van de
gebouwen die hij bezit, hoofdzakelijk gelegen aan de
Livornostraat, aan de Elsensesteenweg en elders in
[207]
313 / 7 - 95 / 96
d'lxelles. Une partie des immeubles lui appartien-
nenten propre et une partie a unesociétéimmobiliè-
re. La quasi-totalité des maisons dont il dispcse et
dont il est propriétaire proviennent de son père par
héritage. C'est extrêmement facile a vérifier.
C'est un des rares cas oü un lama, en l'occurrence
M . Robert Spatz, met a la dispcsition de la congréga-
tion religieuse des biens personnels qu'il n'a jamais
acquis par rintermédiairedel'association.
Lefait queM . et Mme Spatz sont les actionnaires
de presquetoutes ces sociétés ne veut pas direqu'ils
en touchent un revenu quelconque.
M. Spatz touche environ 4 millions de francs de
loyers par an, sur lesquels il est imposé.
La valeur des immeubles est dès lors estimée a
environ 50 millions de francs.
Des amalgames ont étéfaits entre Ogyen K unzang
Chöling et la personne du Lama Kunzang. II y a
effectivement autour de Ogyen Kunzang Chöling
quelques sociétés commerciales qui sont détenues a
80 % chacune par l'épouse de M . Spatz. Ce sont des
membres de la communauté qui détiennent les 20 %
restants.
Son épouse est actionnaire a 80%, mals cela ne
signifie pas qu'elle pergoivedes revenus en sa qual ité
d'actionnaire. Toutela structurejuridiquedesdiver-
ses sociétés commerciales du groupe tend a assurer
la plus grande stabil ité dans l'actionnariat. L'objectif
en est d'assurer la conti nuité. II fautsavoir que dans
la communauté beaucoup de gens sont venus et sont
partis. Maintenant, c'est plus stable.
De plus, les biens et revenus de la familie Spatz
permettaient d'apporter l'argent nécessaire, ce qui
n'était pas toujours Ie cas de la communauté.
Chacun des 20 % des membres, qui sont associés
actifs des diverses sociétés, regoit des rémunérations
d'associé actif. I Is sont donc payés par la société au
moyen de ses bénéfices attribués aux membres de la
communauté. Mme Spatz recevait, au moment de
l'audition, une rémunération a charge d'une des so-
ciétés (Vajra) de 60 000 francs bruts par mois en sa
qualité de géranted'unedes sociétés (elleestassociée
activedela société Vajra).
Aucun dividende n'est distribuéaux actionnaires,
qui neretirentdoncaucun benefice de leurs parts. Au
contraire, les gains des sociétés sont répartis entre
les associés actifs, sousformede rémunérations d'as-
sociés actifs. Après paiement des cotisations desécu-
rité sociale visant Ie reliquat a l'A.S.B.L., sousforme
de dons. L'A.S.B.L. pourvoit a tous leurs besoins,
ainsi qu'a ceux des autres membres de la société.
Ces rémunérations, unefois pergues par les mem-
bres de l'association, sont remises a l'A.S.B.L.
«Ogyen KunzangChöling », après paiement des coti-
sations de sécurité sociale. Cela revienta un montant
Eisene. Een gedeelte van de gebouwen behoort tot
zijn persoonlijk bezit, een ander gedeelte is van de
vastgoedvennootschap. Bijna alle huizen waarover
hij beschikt en waarvan hij de eigenaar is, heeft hij
van zijn vader geërfd. Dat is heel gemakkelijk na te
trekken.
Het betreft een van de zeldzame gevallen waarin
een lama, in dit geval de heer Robert Spatz, persoon-
lijk bezit dat hij niet via de vereniging heeft verwor-
ven, ter beschikking stelt van de religieuze bewe-
ging.
De heer en mevrouw Spatz mogen dan wel de
aandeelhouders zijn van bijna al die vennootschap-
pen, toch halen ze er geen inkomsten uit.
De heer Spatz ontvangt ongeveer vier miljoen
frank huur per jaar.
Op dat bedrag betaalt hij belastingen. De waarde
van de gebouwen wordt derhalve geraamd ongeveer
50 miljoen.
Sommige mensen verwarren Ogyen Kunzang
Chöling en lama Kunzang. Rond Ogyen Kunzang
Chöling zijn inderdaad verschillende handelsven-
nootschappen actief; elke vennootschap is voor 80 %
eigendom van de echtgenote van de heer Spatz. Le-
den van de gemeenschap bezitten de overige 20 %.
Zijn echtgenote bezit 80 % van de aandelen, maar
dat betekent niet dat zij inkomsten ontvangt als
aandeel houdster. De hele juridische structuur van
de diverse handelsvennootschappen strekt ertoe een
stabiel aandeel houdersschap uit te bouwen. Ter zake
staat continuïteit voorop. Het is bekend dat er in de
gemeenschap heel wat mensen gekomen en gegaan
zijn. Thans is de toestand stabieler geworden.
Voorts maakten de bezittingen en de inkomsten
van de familie Spatz het mogelijk over het nodige
geld te beschikken, hetgeen in de gemeenschap niet
altijd het geval is geweest.
Elk lid dat deel uit maakt van die 20% werkende
vennoten van verschillende vennootschappen, ont-
vangt een bezoldiging als werkend vennoot. Zij wor-
den dus door de vennootschap betaald op grond van
haar winst die aan de leden van de gemeenschap
wordt uitgereikt. Mevrouw Spatz ontvangt op het
ogenblik van deze hoorzitting een bezoldiging ten
belopevan 60 000 frank bruto per maand als zaak-
voerster van een van de vennootschappen. Zij is wer-
kend vennoot van de vennootschap Vajra.
De aandeel houders worden geen dividenden uitge-
keerd. Zij halen dus geen winst uit hun inbreng. De
winst van de vennootschappen wordt integendeel
verdeeld over de werkende vennoten, als bezoldiging
voor werkende vennoten. Nadat ze soci al e-zeker-
heidsbijdragen hebben afgedragen, vloeit het saldo
terug naar dev.z.w., als gift. De v.z.w. 's voorzien in al
hun behoeften alsmede in die van de anderen, werk-
nemers van de vennootschappen.
Zodra de leden van de vereniging die bezoldigin-
gen ontvangen hebben worden ze overgemaakt aan
dev.z.w. «Ogyen Kunzang Chöling », en worden de
bi j d ragen voor de soci a I e zeker hei d betaa I d . H et gaat
-313/7-95/96
[208]
derordredeS millionsdefrancs. Lechiffred'affaires
total de ces sociétés est d'environ IBOmillions de
francs, mais après paiement des marchandises, de
tous les frais inhérents, des associés, des cotisations
de sécurité sociale des associés actifs, on arrivea un
montant de l'ordre de 8 millions de francs, qui re-
vient intégralement a «Ogyen KunzangChöling », a
l'exception des sommes précitées, qui sont payées a
MmeSpatz.
Grace a ce montant, l'association « Ogyen Kun-
zang Chöling » pourvoit aux besoins de membres de
l'association (logement, nourriture, soins de santé,
tout ce que la vie quotidienne implique), des dons
importants étant également consentis a l'association
«Ogyen Kunzang Chöling » France, oü les enfants
sont prisen charge. Uneautrepartieestdestinéea la
partieplus religieuse, a cequi est lecosur dela vieen
communauté.
Le chateau de Gastel lane appartenait depuis la
moitiédesannées 1970en copropriétéa M . Spatzeta
son père, qui l'avait acheté pour une somme
d'ailleurs tres raisonnablea l'époque.
Le chateau a été utilisé depuis ledébut exdusive-
ment par la communauté et non par M . Spatz, ni par
sa familie personnellement. II sefaitqueceGhateau
des Soleils est un actif tres important pour la commu-
nauté. Or, l'association «OKC »n'avait pas les liqui-
dités nécessaires pour pouvoir racheter ce bien. La
vented'un chateau lui a permis defournir des liqui-
dités.
En effet, OKG avait acheté par le passé le chateau
a Fanson. Un certain nombre de donations ont été
effectuéesa cette occasion, dont la listeest reprise au
dossier qui a été communiqué. 1 1 y a eu des contesta-
tions pour une personnequi a quitte, mécontente, la
communauté. Dés lors, l'argent lui a été restitué.
Avecl'argentqui a étéacquisdelasorte, l'A.S.B.L.
OKG a acheté le chateau de Fanson pour la somme
d'environ 25 millions de francs.
II a été revendu aux environs de 50 millions de
francs, toujours pour comptedeOKG. Unefois cette
opération effectuée, «Ogyen Kunzang Ghöling »dis-
posait des I iquidités nécessai res pour acheter le Gha-
teau des Soleils. En effet, le Chateau des Soleils
appartenant a M . Robert Spatz, il était plus interes-
sant pour l'A.S.B.L. de l'avoir a son nom, ce qui la
protégeait detoute revendication de la part des héri-
tiers. Cette opération s'est faite du prix du marché,
conformément a une expertise réalisée a l'époque et
qui était de 42 millions de francs.
II est vrai que le prix d'achat était dans les 20 mil-
lions de francs.
M me Wouters conteste qu'un bon benefice eut été
réalisé a l'occasion car 15 ans séparaient les deux
opérations. De plus, si cette vente s'était faite au-
dessousdu prix de marché, elleaurait pu être remise
om een bedrag van om en bij de 8 miljoen frank. Het
totale omzetcijfer van die vennootschap bedraagt on-
geveer 130 miljoen frank, maar na betaling van de
handelswaar, alle daarbij horende kosten, de bezol-
digingvan de vennoten en de bijdragen voor desocia-
lezekerheid van de werkende ven noten komt men tot
een bedrag van om en bij de 8 miljoen frank, dat
volledig bestemd is voor «Ogyen KunzangChöling »,
met uitzondering van de voornoemde bedragen die
aan mevrouw Spatz worden uitbetaald.
Dankzij dat bedrag voorziet devereniging« Ogyen
Kuzang Ghöling » in de behoeften van de leden van
de vereniging : huisvesting, voeding, medische ver-
zorging, al hetgeen bij het dagelijks leven hoort.
Voorts worden ruime giften bestemd voor de vereni-
ging «Ogyen Kunzang Chöling» France, waar de
kinderen worden opgevangen. Nog een ander gedeel-
te is bestemd voor de meer religieuze afdeling, voor
wat de kern van het gemeenschapsleven vormt.
De heer Spatz en diens vader waren sedert medio
de jaren 1970 samen eigenaar van het kasteel van
Gastel lane. Spatz' vader had het in die tijd trouwens
voor een heel redelijke prijs gekocht.
Het kasteel isvanaf het begin uitsluitend gebruikt
door de gemeenschap en niet door de heer Spatz
persooni ij k of diens gezi n. H et « Chateau desSdeils »
is in feite voor de gemeenschap een heel belangrijke
post opdeactivazijde. Welnu, de vereniging «OKC »
beschikte niet over het vereiste geld om dat goed
terug te kopen. E r werd echter een manier uitgedok-
terd om de aankoop van dat goed te bewerkstelligen.
De verkoop van een kasteel maakte dat geld vrij.
OKG had in het verleden immers het kasteel van
Fanson gekocht. Daarvoor werden een aantal schen-
kingen gedaan waarvan delijst terug te vinden is in
het dossier dat werd overhandigd. E r zijn wel enkele
betwistingen geweest omtrent iemand die ontevre-
den was en de gemeenschap heeft verlaten. Het geld
werd hem dan ook terugbezorgd.
Met het geld dat op die manier verkregen was,
heeft de v.z.w. OKC, voor een bedrag van ongeveer
25 miljoen frank, het kasteel van Fanson gekocht.
H et werd later doorverkocht voor ongeveer 50 mi I-
joen frank, nog steeds voor rekening van OKC. Toen
die operatie achter de rug was, beschikte «Ogyen
Kunzang Chöling» over het nodige geld om het
« Chateau des Soleils » te kopen. Daar dit « Chateau
des Sol ei Is » toebehoorde aan de heer Spatz, was het
voor de v.z.w. interessanter om het op haar naam te
laten zetten, waardoor ze geen last zou hebben van
latere eisen van de erfgenamen. Deze operatie werd
uitgevoerd tegen marktprijs, conform een toentertijd
gedane expertise en waarbij de waarde op 42 miljoen
frank werd geraamd.
Het klopt dat de aankoopprijs rond de 20 miljoen
frank lag en dat de familie Spatz dus een aardige
winst heeft opgestreken.
Mevrouw Wouters betwist dat ter zake aardige
winst werd gemaakt, aangezien tussen beiden ver-
richtingen 15 jaar verstreken. Mochtdeverkoop ove-
rigens onder de marktprijs zijn doorgegaan, dan had-
[209]
313 / 7 - 95 / 96
en cause par les héritiers. A ce moment-la, «Ogyen
Kunzang Chöling » est devenue propriétaire incon-
testable d'un bien qu'elle avait toujours occupé gra-
tuitement. Ellea fait alors unetrès bonneopération
immobilière.
Encequi concernelessociétéscommerciales, il est
exact que cel les-ci appartiennent principalementa la
familie de M. Robert Spatz, mals, comme indiquéci-
dessus, il nerestequeS millionsdefrancsdebénéfi-
cesa la fin, mêmesi lechiffred'affairesest del'ordre
de IBOmillions de francs par an. lis ne touchent
aucun dividende.
M. Corne nie que Ie lama beneficie d'un régime
spécial; il est normal d'avoir des bénéfices propres
sur ses biens propres.
Tout son temps et son Intel ligence sont mis au
service de la missionqu'il a regue, qui est de créer des
centres bouddhistes tibétains et d'y donner l'ensei-
gnement, d'inviter les maïtres et de dispenser les
enseignements du Bouddhisme.
La miseen commun neconcernefinalementquela
rémunération des associés actifs des sociétés com-
merciales. E Me ne concerne pas Ie patrimoine des
membres, ni d'ailleurs leurs rémunérations pour un
travail ailleurs que dans lesdites sociétés.
A la question desavoir si l'organisation beige re-
goit de l'argent d'ailleurs ou, au contraire, si el Ie
finance elle-même une autre organisation, Mme
Wouters répond qu'aucun transfert d'argent ne pro-
vient de l'étranger pour être utilisé dans l'organisa-
tion.
En revanche, il y en a qui vont dans I 'autre sens, a
deux niveaux. Tout d'abord, — et ce ne sont pas a
proprement parier des transferts — lorsqu'un
Lama est invite a donner des enseignements en Bel-
gique, sesfrais de transport sont pris en charge. C'est
traditionnel.
D'autres transferts se font sur un compte ouvert
au nomdeM. Robert Spatz, qui n'y touche jamais; il
est alimenté par deux membres de la communauté
qui travaillent aux Communautés européennes (ils
versent 200 000 a 250 000 francs par mois). Ces som-
mes servent exdusivement a faire certaines dépen-
ses relativement importantes en rapport avec Ie Ti-
bet. C'est cequ'on appel Ie les dépenses tibétaines.
II y a eu une intervention financière lorsque Ie
Dalaï Lama est venu a Paris, des interventions pour
leFondsd'entraidebouddhisteen France, une inter-
vention financièreaussi dans les éditions Padmaka-
ra qui sont unemaison d'édition assez importanteen
France, qui publient des ouvrages bouddhistes.
Une intervention financière aussi qui sert a la
construction d'un Chédra, c'est-a-dire d'un college
monastiqueau Nepal.
1 1 y a donc des transferts qui sont tous justifiés,
expliqués, et sur lesquels il est possibledecommuni-
quer de plus amples informations.
den de erfgenamen de verkoop kunnen betwisten. Op
dat moment verwerft « Ogyen KunzangChöling »het
onbetwistbare eigendomsrecht over een goed dat ze
tot dan toe steeds gratis in bezit heeft gehad. De
beweging heeft toen een zeer goede vastgoedverrich-
ting gedaan.
Wat de handelsvennootschappen betreft, klopt het
dat die in hoofdzaak toebehoren aan de familie van
de heer Robert Spatz, maar, zoals gezegd, blijft er op
het einde maar 8 miljoen frank winst over, ook al
bedraagt de omzet 130 miljoen frank per jaar. Ze
krijgen geen enkel dividend uitgekeerd.
Deheer Corneontkent dat de lama een bijzondere
regel ing geniet. Het is normaal zelf winst te halen uit
eigen bezittingen.
Al zijn tijd en intellect staan ten dienste van de
zending die hij heeft ontvangen, namelijk het oprich-
ten van Tibetaanse boeddhistische centra waarin hij
zal onderwijzen, meesters zal uitnodigen en de leer
van Boeddha zal verspreiden.
Uiteindelijk wordt alleen de bezoldiging van de
werkende vennoten van de handelsvennootschappen
ingebracht. Het vermogen van deleden alsmede hun
bezoldiging voor activiteiten buiten de beweging ko-
men niet in aanmerking.
Op devraag of de Belgische organisatie van elders
geld ontvangt dan wel of ze, integendeel, zelf ergens
anders financieel bijdraagt, antwoordt mevrouw
Wouters dat uit het buitenland geen geld wordt over-
geboekt om hier indeorganisatiegebruiktteworden.
Er wordt daarentegen wel op twee niveaus in de
omgekeerde richting gewerkt. Ten eerste — en dat
zijn geen eigenlijke transfers — is er de vergoeding
van de reiskosten van de lama's die worden verzocht
in België onderricht te geven.
Maar andere overdrachten gebeuren via een reke-
ning geopend op naam van de heer Spatz die daar
zelf nooit gebruik van maakt; de rekening wordt
gestijfd door twee leden van de gemeenschap die
beiden werkzaam zijn bij de EU (zij storten 200 000
tot 250 000 frank per maand). Die bedragen dienen
uitsluitend om aanzienlijke kosten te dekken in ver-
band metTibet. Dat zijn de zogenaamde Tibetaanse
kosten.
Zo is er een financiële tegemoetkoming geweest bij
het bezoek van de Dalaï Lama aan Parijs. E r is steun
voor het boeddhistisch hulpfonds in Frankrijk en er
wordt ook financieel bijgedragen in de uitgeverij
Padmakara, een vrij belangrijke uitgever ij in Frank-
rijk die boeddhistische werken publiceert.
M et een andere fi nanciële bijdrage wordt de bouw
gesteund van een cheddra, een monnikenklooster in
Nepal.
Er vinden dus verantwoorde, verklaarbare over-
drachten plaats waarover nog nadere informatie kan
worden meegedeeld.
-313/7-95/96
[210]
5. Audition du Lama Kunzang Dor je
Robert Spatz, fondateur de l'Ogyen Kunzang
Choling (OKC) en Belgique
a) Exposé introductif de M. Spatz
Les difficultés actuelles rencontrées par l'OKC
sont la conséquencedes condusions de la commission
d'enquêtefrangaise, publiées en 1995. Celle-ci attri-
bue au mouvement un indice de dangercsité de un
sur dix, suite auxcritiquesformuléesa rencontre de
l'école bouddhiste fondée a Gastel lane au chateau
des Soleils. A l'époque (en fait de 1990 a début 1996),
letémoin était en retraite et n'a pu s'expliquer.
Depuis lors, une enquête a été menée par des
experts nommés par un juge d'instruction de Digne.
Les enfants et les parents, ainsi que les autorités
locales ont été interrogés. Après plusieurs mois de
travail, il a étécondu que les résultats obtenus par
I es él èves de I 'écol e boudd h i ste éta i ent tres a u-dessus
de la moyenne obtenue par les élèvesfréquentant les
écoles trad iti on nel les frangaises. Les responsables
frangais ont même exhorté l'OKC a offidaliser leur
initiative. En outre, lescontad:sderassociation avec
les autorités locales desAlpes de Haute Provencese
sonteuxaussi nettement améliorés.
II n'a toutefois plus été possible de modifier les
condusions de la commission d'enquête, puisqueson
mandat était entretemps venu a expiration.
b) Questions
1° L 'OKC et les grandes rdigions
Etant jeune, letémoin était animé d'unefoi pro-
fondément chrétienne. 1 1 effectua de nombreuses re-
traites a l'abbaye Notre-Dame d'Orval. Au cours
d'une longue recherche spirituelle, il vécut de nom-
breuses années en Extreme Oriënt auprès des maï-
tres boudd histes les plus réputés, qui, selon sesdires,
lui ont enfin apportécequ'il cherchait.
1 1 compte encore de nombreux amis parmi les prê-
tres et les mol nes chrétiens, tant en Belgique qu'en
F rance et au Portugal . Le bouddhisme n'est assuré-
ment pas une religion qui veut détruire les autres
courants religieux pour s'affirmer.
2° Les travail leurs béné/oles et leur couverture
soa al e
Lorsque l'association fut créée en 1972, le nombre
de membres était peu élevé et le bénévolat quasi
intégral. Le mouvement n'exergait aucuneactivitéa
caractèrelucratif.
Avec le temps, le nombre d'étudiants a augmenté
et comme le Bouddhisme tibétain est une discipline
qui demande un grand nombre d'heures d'études, il
5. Hoorzitting mét Lama Kunzang Dorje Ro-
bert Spatz, oprichter van Ogyen Kunzang Chio-
ling (OKC) in België
a) Inleiding door de heer Spatz
De problemen waarmee OKC momenteel kampt,
zijn het gevolg van de conclusies van de Franse on-
derzoekscommissiedie in 1995 werden gepubliceerd.
Deze laatste kende aan de beweging op een « schaal
van gevaarlijkheid » een één op tien toe ten gevolge
van de kritiek op de boeddhistische school die in het
«Chateau des Soleils» in het Franse Castellane
werd opgericht. Op dat moment (in feite vanaf 1990
tot begin 1996) was de getuige in retraite en heeft hij
zich niet kunnen verantwoorden.
Er werd toen een onderzoek ingesteld onder lei-
ding van deskundigen die door een onderzoeksrech-
ter uit Digne waren aangewezen. De kinderen en de
ouders, alsook de plaatselijke overheid werden on-
dervraagd. Na verscheidene maanden werk is men
tot decondusiegekomen dat de studieresultaten van
de kinderen uit de boeddhistische school aanzienlijk
beter waren dan de gemiddelde resultaten van de
leerlingen van de traditionele Franse scholen. De
F ranse overheid spoorde OKC zelfs aan om hun pro-
ject te off i ei a I i seren . B ovend i en wa ren ook de rel ati es
van de vereniging met de plaatselijke overheden van
de regi o « Alpes detiauteProvence » merkel ij k verbe-
terd.
Het bleek evenwel onmogelijk de conclusies van de
onderzoekscommissie nog aan te passen, aangezien
haar mandaat ondertussen was afgelopen.
b) Vragen
1° OKC en de grcte godsdiensten
Als jongere werd de getuige bewogen door een diep
christelijk geloof. Hij ging verscheidene malen in
retraite in de abdij Notre-Dame van Orval. Tijdens
een lange spirituelezoektocht leefdehij velejaren in
het Verre Oosten bij de meest gereputeerde boed-
dhistische meesters die hem, naar eigen zeggen, ein-
delijk hebben gegeven wat hij zocht.
Hij heeft nog talrijkevrienden onder de christelij-
ke priesters en monniken, zowel in België als in
Frankrijken Portugal. Het boeddhisme is zeker geen
godsdienst die uit eigenbelang andere godsdienstige
stromingen wil vernietigen.
2° Vrijwillige arbeiders en hun sociale bescher-
ming
Toen de vereniging in 1972 werd opgericht, waren
de leden niet talrijk en betrof het bijna allemaal
vrijwilligers. De beweging oefende geen enkele
winstgevende activiteit uit.
Het aantal studenten is na verloop van tijd toege-
nomen en aangezien hetTibetaanse boeddhisme een
discipline is die veel studietijd vergt, heeft hij voor
[211]
313 / 7 - 95 / 96
s'est ouvert une petitetabled'hóte pour leur permet-
tredesesustenter.
En un qua rt de siècle, cesactivitéssesontdévelop-
pées, toujours en fonction des besoins des membres
de rOKC, et les restaurants et les magasins de pro-
duits diététiques ont pris plus d'importance a
Bruxelles.
II est alors devenu indispensable de modifier les
statuts de l'association, deereer des sociétés coopéra-
tives et d'assurer une couverture sociale aux mem-
bres occupés dans ces diverses sociétés.
Actuellement, quelque 40 a 50 personnes sont oc-
cupées de la sorte. D'autres membres ont uneactivité
professionnellea l'extérieurdu mouvement. D'autres
encore, eu égard a leur age ou a leur manque de
qualification, netravaillent pas et preferent étudier
et pratiquer lebouddhisme. lis sont aidésmatérielle-
ment par les autres membres de l'association.
3° La v/e sociale et familiale des membres de
l'OKC
Selon letémoin, la vieau sein de l'OKC nediffère
pas grandement de la vie quotidienne de la plupart
des ménages en Belgique. Les membres de l'OKC
vivent en communauté, du moins pour cequi est des
cérémonies religieuses, des prières et du repas de
midi. Pour Ie reste, les célibataires disposent d'une
chambre et chaque familie d'un petit appartement
privé.
Dans les centres ruraux, Ie temps consacré aux
prièresetauxméditationsest un peu plus important.
Au monastère de Castellane, la vie communautaire
est plus intense : les membres se rendent au temple
lematin a 6 heures (7 heuresau Portugal), ainsi que
pendant uneheurelesoir.
Les repas sont accompagnés d'un peu de musique
et les convives devisent agréablement. Contrai re-
ment a ce qui est souvent affirmé, il n'est donc pas
question de prendre les repas en silence.
Ouant aux loisirs, chacun s'occupe comme il Ten-
tend et peut participer a toutes sortes d'activités
culturelles, sportives et autres, en fonction de ses
propres affinités. Chacun sort quand bon lui semble;
aucun controle n'est assuré.
En réponse a la question de savoir s'il est réelle-
ment interdit aux adeptes d'utiliser un moyen de
chauffage, Ie témoin rappelle que lorsque son père
acheta Ie chateau des Soleils en 1974, il n'y avait ni
électricité, ni chauffage, ni téléphone. A Tépoque,
seules trois personnes occupaient Ie chateau. Les
conditions de vie se rapprochaient de la situation
tibétaine.
Le témoin a lui-même vécu de nombreux mois
dans THimalaya dans une cabane en bols, sans
chauffage, a 3 000 mètres d'altitude. Le matin, il
éprouvait beaucoup de joie a sentir la chaleur du
soleil. Toutefois, il n'a jamais imposé un choix simi-
lai re aux adeptes de l'OKC. D'ailleurs, aprèsdeuxou
een klein gastverblijf gezorgd zodat de inwendige
mens versterkt kon worden.
In een kwarteeuw zijn deze activiteiten steeds
belangrijker geworden naar gelang de noden van de
leden van OKC en hebben de restaurants en dieet-
winkels in Brussel aan belang gewonnen.
Het was dus nodig het statuut van de vereniging
aan te passen, coöperatieve vennootschappen op te
richten en de leden die in de verschillende vennoot-
schappen actief waren een sociale bescherming te
bieden.
Momenteel zijn op die manier 40 a 50 personen
actief. Andere leden hebben een beroepswerkzaam-
heid buiten de beweging. Nog anderen werken niet,
gezien hun leeftijd en gebrek aan opleiding, en ver-
kiezen te studeren en het boeddhisme te belijden. Ze
worden materieel gesteund door de overige leden van
de vereniging.
3° Sociaal en gezinslB/en van OKC-ledm
Volgensdegetuigeverschilt het leven bij OKC niet
grondig van het dagelijks leven in de meeste Bel-
gischegezinnen. Deleden van OKC leven in gemeen-
schap, althans wat de godsdienstige vieringen, de
gebedsstonden en het middagmaal betreft. Voor het
overige beschikken de alleenstaanden over een ka-
mer en de gezinnen over een kleine privé-flat.
I n de landelijke afdelingen wordt een beetje meer
tijd aan gebed en bezinning besteed. I n het klooster
van Castellane is er een intenser gemeenschapsle-
ven : om 6 uur 's ochtends (in Portugal om 7 uur)
gaan de leden naar de tempel, ook 's avonds brengen
zeer een uur door.
De maaltijden worden met een beetje muziek op-
geluisterd terwijl de tafelgenoten gezellig keuvelen.
In tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd, is er
dus geen sprake van zwijgplicht tijdens de maaltij-
den.
Wat ontspanning betreft, houdt iedereen zich be-
zig zoals hem dat belieft en kan men, naar eigen
voorkeur, aan allerhande culturele, sportieve en an-
dereactiviteiten deelnemen. Iedereen gaat naar bui-
ten wanneer hij dat wil; er is geen enkele controle.
Als antwoord op de vraag of de leden daadwerke-
lijk geen verwarming mogen gebruiken, herinnert de
getuige eraan dat toen zijn vader in 1974 « lechateau
desSdeils » kocht, er noch elektriciteit, noch verwar-
ming, noch telefoon was. Indertijd woonden er
slechts drie mensen in het kasteel. De levensomstan-
digheden leken sterk op die in Tibet.
De getuige heeft zelf een aantal maanden in een
boshut zonder verwarming op 3 000 meter hoogte, in
de Himalaya gewoond, 's Ochtends kon hij intens
genieten van de warmte van de zon. Hij heeft een
dergelijke keuze echter nooit aan de leden van OKC
opgelegd. Na twee of driejaar werd in Castellane
-313/7-95/96
[212]
trois ans, l'électricité a été installée a Castellane et
tout Ie monde a pu dispcser d'un petit appareil de
chauffage.
Sur Ie plan du travail, un tour deróleest organisé
entre les différents membres en fonction de leurs
convenances, la pratique et l'étude du bouddhisme
tibétain nepermettant pas defournir des prestations
professionnelles de Sou 10 heures par jour.
Les membres de l'OKC rencontrent régulièrement
leur familie : soit ils se rendent chez leurs parents,
soit ce sont ces derniers qui viennent leur rendre
visite, mêmea l'étranger.
4° L 'éducation des enfants
AuxdiresdeM. Spatz, les régies de vie au chateau
de Castellane sont loin d'êtrespartiates. Les enfants
sont invites a respecter uneéthiquedeviequi favori-
seunebonneétudetantdu Bouddhisme tibétain que
de la culture générale. Comme indiquéci-dessus, il a
été reconnu officiellement que les élèves de l'école
bouddhisteobtiennent d'excellents résultats en com-
paraison avec les élèves des écoles frangaises.
Les enfants sont en pension et vivent Ie program-
me de tout pensionnat, qu'il soit catholi que, boudhis-
teou laïque. Les parents les voient presquetous les
mois, parfois davantageet passent également toutes
les vacances scolaires en leur compagnie.
J amais Ie témoin n'a imposé aux parents, mem-
bres de l'OKC, d'envoyer leurs enfants a Castellane.
Depuis leur plus jeune age, les enfants viennent
passer l'été au chateau des Soleils et émettent sou-
vent eux-mêmes Ie souhait de rejoindre leurs amis
dés l'age de 5 ou 6 ans. Le témoin estime que les
enfants vivent une situation privilégiée, dans un
domainede 120 hectares, a 600 mètres d'altitude, oü
l'air est pur et la beauté de la nature extraordinaire.
En fait, 80%descritiques a l'égard de l'éducation
des enfants au sein de l'OKC proviennent de ru-
meurs concernant 3 ou 4 couples confrontés a des
probièmes relationnels et ce, en 25 ans d'existencedu
mouvement.
Au fil du temps, ces probièmes ont pris une propor-
tion démesurée, jusqu'a être communiqués aux asso-
ciations dedéfensedes victimes de pratiques sectai-
res, qui les ont alors rendus publics.
Le témoin est ensuite confronté a un jugement
rendu le 24 juin 1988 par le tribunal de grande
instance de Tours. Celui-ci délègue l'autorité paren-
tale d'une adepte de l'OKC aux grands-parents pa-
ternels de ses enfants, attendu que «J . P. (la mère)
reconnaït qu'elle ne peut, au sein du groupement,
qu'el lenesouhaite pas quitter, vel lier a la surveillan-
ce et a l'éducation de ses enfants ». M . Spatz constate
qu'il s'agit d'un des 3 ou 4 cas malheureux qui ont
abouti a une procédure en divorce. Dans un cl i mat de
mensonge (constat d'adultère), de haine et de ven-
geance, particulièrement éprouvant sur I e plan psy-
overigens voor elektriciteit gezorgd en kon iedereen
over een klein verwarmingstoestel beschikken.
Wat de ar beid betreft, is er tussen deverschil lende
leden, rekening houdend met hun persoonlijke keu-
zes, een toerbeurt opgesteld; het belijden en studeren
van het Tibetaanse boeddhisme maken het immers
onmogelijk om gedurende 8 of 10 uur per dag te
werken.
De leden van OKC ontmoeten geregeld hun fami-
lieleden; ofwel gaan ze naar hun ouders, ofwel bren-
gen deze laatsten een bezoekje aan de leden, zelfs in
het buitenland.
4° Opvoedingvan de kinderen
Volgens de heer Spatz zijn de leefregels in het
kasteel van Castellane verre van Spartaans. De kin-
deren worden geacht een levensfilosofie te respecte-
ren die een vruchtbare studie van het Tibetaanse
boeddhisme en een goede algemene vorming bevor-
dert. Zoals hierboven reeds werd aangegeven, is offi-
cieel erkend dat, in vergelijking met de leerlingen uit
de Franse scholen, de leerlingen van de boed-
dhistische school uitmuntende resultaten behalen.
De kinderen zijn op kostschool en volgen er het
programma dat gebruikelijk is in alle kostscholen, of
die nu katholieke, boeddhistische of leken kostscho-
len zijn. De ouders zien hen bijna maandelijks, soms
vaker, en brengen all e school vakanti es met hen door.
Nooit heeft de getuige de ouders, die lid zijn van de
OKC, verplicht om hun kinderen naar Castellane te
sturen. Reeds tijdens hun prille levensjaren brengen
de kinderen de zomer door in het «diateau des So-
leils »en vaak vragen ze al op 5- of 6-jarige leeftijd of
ze zich bij hun vrienden mogen voegen. De getuige
meent dat de kinderen bevoorrecht zijn : een domein
van 120 hectare, op 600 meter hoogte, waar de lucht
zuiver is en de natuur buitengewoon mooi.
In feite berust 80% van de kritiek op de opvoeding
van de kinderen binnen de OKC op geruchten over 3
of 4 paren die te kampen hadden met relatieproble-
men, en dit in de 25 jaar dat de beweging bestaat.
Mettertijd hebben die problemen buitensporige
proporties aangenomen; het ging zelfs zo ver dat ze
ter kennis werden gebracht van verenigingen ter
verdediging van slachtoffers van sektarische praktij-
ken, die ze dan publiek hebben gemaakt.
De getuige wordt vervolgens geconfronteerd met
een vonnis gewezen door de tribunal de grande in-
stancevan Tours op 24 juni 1988. Het vonnis bepaalt
dat de ouderlijke macht van een OKC-adepte wordt
overgedragen op de vaderlijke grootouders van de
kinderen, aangezien «J . P. (la mèr^ reconnaït qu'elle
nepeut, au sein du groupement, qu'elle nesouhaite
pas quitter, veil Ier a la survéllanced: a I 'éducation de
sesenfants ». De heer Spatz wijst erop dat dit een van
de3of 4jammerlijkegevallen isdietoteen echtschei-
dingsgeding hebben geleid. Het klimaat waarin het
recht van bewaring over de kinderen werd bediscus-
[213]
313 / 7 - 95 / 96
chologique pour la mère, Ie couple s'est disputé la
garde des enfants. Le père a emmené un de ses
enfants, atteint d'un eczema de naissance, chez un
médecin en disant que eet eczema était du aux mau-
vais traitements regus au chateau des Soleils. Le
médecin, et ensuite la gendarmerie ont pris acte de
cesfaits. M. Spatznietoutefoisénergiquementl'exis-
tence d'une quelconque maltraitance a I 'égard des
enfants.
Lepèrea également menacésafemmededéclarer
a la presse qu'elle résidait dans une «secte oü on
torture les enfants ». On aurait alors conseillé a la
jeune femme, pour pouvoir garder ses enfants, de
direquec'était rOKC qui l'empêchait de bien veiller
a la garde de ses enfants plutót que son propre état
psychique. Le juge a finalement décidé de confier la
garde des enfants aux beaux-parents paternels.
Cette personne a aujourd'hui réintégré l'OKC
(après s'être éloignée quelques années a la demande
de M. Spatz pour éviter d'éclabousser la réputation
du mouvement) et confirmerait ces faits.
5° L es bims immobiliers appartenant a I 'OKC et a
M. Spatz
Letémoin indiquequ'il aentamé une procédure au
Portugal pour que tous les biens de l'OKC et des
membres qui le jugent utile, soient réunis en fonda-
tion de maniere a assurer la pérennité de l'associa-
tion. II espère entamer une démarche analogue en
Belgique, si du moins la législation le lui permet.
En tant que fils unique, le témoin a hérité de
l'ensembledes propriétés situées a Ixelles, apparte-
nant a son père. II n'estpasen mesure de confirmer si
ces biens immobiliers lui rapportent effectivement
4 millions de francs par an, étant donnéquela gesti-
on de ces biens est confiée a deux gérants, membres
d'OKC, qui disposent d'une procuration sur ses
comptes en banque.
Avecletemps, letémoin a perdu unepartiedeces
rentes, étant donné que plusieurs de ses maisons
sont actuellement occupées gratuitement par des
membres de l'OKC.
Concernant le chateau des Soleils a Castellane, le
témoin rappel lequ'il a également hérité de cedomai-
ne. Son père s'en était rendu acquéreur en 1974.
Pendant 16ans, le chateau a été mis gratuitement a
la disposition de l'OKC.
Entretemps, l'A.S.B.L. Ogyen Kunzang Chöling
avait réussi a revendrele chateau deFanson pour un
montant d'environ 50 millions de francs alors que,
quelques années auparavant, elle s'en était porté
acquéreur, avec le produit de donations, pour seule-
ment 25 millions de francs.
sieerd, was er een van leugens (vaststelling van over-
spel), haat en wraak, waardoor de vrouw het op
psychologisch vlak erg hard te verduren had. De
vader is met een van zijn kinderen, die sinds zijn
geboorte huiduitslag had, naar een arts gegaan en
beweerde dat de uitslag het gevolg was van de slech-
te behandeling die het kind had gekregen in het
chateau des Soleils. De dokter, en later de rijkspoli-
tie, heeft akte genomen van deze feiten. De heer
Spatz stelt echter dat van kindermishandeling abso-
luut geen sprake is.
De vader heeft er ook mee gedreigd naar de pers te
stappen en te vertellen dat zijn vrouw lid was van
een «sekte die kinderen foltert». Opdat de jonge
vrouw het hoederecht over haar kinderen niet zou
verliezen, heeft men haar toen aangeraden te zeggen
dat het de OKC was en niet haar eigen psychische
conditiedie haar verhinderde haar kinderen behoor-
lijk op te voeden. De rechter heeft uiteindelijk beslo-
ten het hoederecht op de ouders van de vader over te
dragen.
De man is inmiddels opnieuw in de OKC geïnte-
greerd (de heer Spatz had hem gevraagd zich enkele
jaren afzijdig te houden zodat de reputatie van de
beweging niet in het gedrang zou komen) en zou deze
feiten hebben bevestigd.
5° Deenroerende goederen van deOKC en van de
heer Spatz
De getuige verklaart dat hij in Portugal een proce-
dureheeft ingezet om alle eigendommen van de OKC
en van de leden die dit nuttig achten, onder te bren-
gen in een stichting; het doel van deze actie is het
voortbestaan van de vereniging te garanderen. Hij
hoopt hetzelfde te doen in België, voor zover de wet-
geving dat toelaat.
De getuige, die enig kind is, heeft alle eigendom-
men in Eisene die op naam van zijn vader stonden,
geërfd. Hij kan onmogelijk bevestigen of deze onroe-
rende goederen hem jaarlijks daadwerkelijk 4 mil-
joen frank opleveren, aangezien het beheer ervan is
toevertrouwd aan twee beheerders, die lid zijn van
OKC en die een volmacht op zijn bankrekeningen
hebben.
Mettertijd heeft de getuige een gedeelte van deze
rentes verloren, aangezien verscheidene van die hui-
zen momenteel bewoond worden door leden van de
OKC, die hiervoor niet hoeven te betalen.
Wat het chateau des Soleils in Castellane betreft,
herinnert de getuige eraan dat hij ook dat domein
heeft geërfd. Zijn vader had het in 1974 gekocht. Het
kasteel werd 16 jaar lang gratis ter beschikking ge-
steld van de OKC.
Ondertussen had de v.z.w. Ogyen Kunzang Chö-
ling het kasteel in Fanson voor ongeveer 50 miljoen
frank kunnen verkopen, terwijl ze het enkele jaren
daarvoor had gekocht voor amper 25 miljoen frank,
een aankoop gefinancierd met giften.
-313/7-95/96
[214]
L'A.S.B.L. dispcsant alors de moyens financiers
suffisants, M. Spatz décida de lui ceder Ie chateau
des Soleils pour quelque 42 millions de francs (prix
du marché).
A la question de savoir si, de cette maniere, il ne
s'est pas approprié une partie des 25 millions de
bénéfices réalisés lors de la vente du chateau de
Fanson, letémoin répond par la négative.
II précisequel'évaluation de la valeur du chateau
des Soleils a été confiée a un expert auprès des
tribunaux, qui a également été amené a estimer Ie
coüt des constructions réalisées par l'OKC dans Ie
domaine en question. Cette somme (2 ou 3 millions
de francs frangais) a été rétrocédée par Ie témoin a
l'association. II s'agit donc d'une opération totale-
ment dal re et legale.
Toutefois, l'administration fiscalefrangaisea con-
sidéré Ie montant rétrocédé comme un don et a dès
lors estimé que letémoin avait réaliséuneplus-value
(Ie domaine a été vendu pour 7 millions de francs
frangais; cependant, selon l'administration, sa va-
leur était inférieure, étant donnéqu'un certain nom-
bre de constructions ont été réalisées a eet endroit
par l'A.S.B.L. OKC). L 'affaire est toujours pendante.
Letémoin ad'abord envisagédedonner Ie chateau
a l'A.S.B.L. mals en cas de donation, il aurait du
payer 60 % d'impóts alors qu'en cas de vente, l'impót
selimitaita Sou 9% de la somme, dans la mesure oü
il s'agit de terrains agricoles.
Letémoin fait remarquer qu'a sesyeux, aucunede
cesopérations n'a manquéd'éthique, un des six prin-
cipes fondamentaux du Bouddhisme. Ces principes
sont : la générosité, la patience, I 'enthousiasme, la
persévérance, la concentration, qui permet d'étudier,
d'enseigner et d'atteindre un niveau de méditation
beaucoup plus élevé et l'éthique de vie, c'est-a-dire
disposer des moyens d'existencejustes.
6° Les moyens financiers de I 'organisation
M. Spatz indique que Ie logement, la nourritureet
l'enseignement sont dispensésgratuitement par l'as-
sociation. En échange, les membres mettent leur
travail ou une partie de leurs rémunérations a la
disposition de la communauté religieuse.
Letémoin confirme que la sociétéKubera a organi-
séla gestion financièredes diverses sociétés commer-
ciales du mouvement, de maniere a ce que la ré-
munération pergue par les membres associés actifs
sol ent reversée sous forme de dons a l'A.S.B.L. Ogyen
KunzangChöling, après paiement des charges socia-
les et d'autres frais personnels des associés (notam-
ment des rentes alimentaires), laquelle pourvoit a
son tour aux besoins matériels deses membres. 1 1 est
a noter que l'intégralitédes bénéfices engendrés par
les sociétés, après déduction des achats de marchan-
dises et d'autres frais d'exploitation, sont octroyés
aux associés actifs sous forme de rémunérations.
Aangezien de v.z.w. toen over voldoendefinanciële
middelen beschikte, besloot de heer Spatz de v.z.w.
het kasteel over te dragen voor ongeveer 42 miljoen
frank (marktprijs).
Op de vraag of hij op die manier niet een deel van
de 25 miljoen frank winst geboekt door de verkoop
van het kasteel in Fanson, op zak heeft gestoken,
antwoordt de getuige ontkennend.
H ij preciseert dat de waarde van het chateau des
Soleils werd geschat door een door de rechtbank
aangestelde expert, die eveneens de kosten heeft
geraamd voor de bouwwerken die de OKC in het
bewuste domein heeft verwezenlijkt. Dat bedrag (2 of
3 miljoen Franse frank) is door de getuige aan de
vereniging teruggegeven.
Het betreft hier dus een volstrekt legale operatie.
De Franse belastingsadministratie heeft het weer
overgedragen bedrag echter beschouwd als een gift,
met als gevolg dat de getuige in haar ogen een meer-
waarde had gerealiseerd (het domein werd verkocht
voor 7 miljoen F ranse frank; volgens de administra-
tie was het niet zo veel waard, aangezien een bepaald
aantal bouwwerken in het domein waren verwezen-
lijkt door de v.z.w. OKC). De zaak loopt nog steeds.
De getuige heeft eerst overwogen om het kasteel
aan de v.z.w. te schenken. Hij heeft hier echter van
afgezien toen bleek dat hij op deze schenking 60 %
belastingen zou moeten betalen, terwijl het belas-
tingspercentage in geval van verkoop 8 of 9% be-
droeg, aangezien het om landbouwgrond gaat.
De getuige merkt op dat bij geen enkele van deze
operaties volgens hem sprake is van inbreuk op de
ethiek, een van de zes basisprincipes van het boed-
dhisme. Die principes zijn : vrijgevigheid, geduld,
enthousiasme, volharding, concentratie — dankzij
concentratie kan men studeren, onderwijzen en een
veel hoger meditatieniveau bereiken — en levens-
ethiek, waaronder verstaan wordt over de passende
bestaansmiddelen beschikken.
6° Definanciëemiddden van de organisatie
De heer Spatz stipt aan dat de vereniging voor
gratis onderdak, voedsel en onderricht zorgt. In ruil
daarvoor verrichten de leden gemeenschapsarbeid
en staan ze een deel van hun inkomen af aan de
rel i g i eu ze gemeen sch a p .
De getuige bevestigt dat de vennootschap Kubera
het financieel beheer van de diverse commerciële
vennootschappen van de beweging zo heeft georgani-
seerd dat het inkomen van de werkende leden op
rekening van de V.Z.W. Ogyen Kunzang Chöling
werd teruggestort als gift, na betaling van de sociale
lasten en andere persoonlijke uitgaven van de leden
(onder meer alimentatiegel den). De beweging voor-
ziet dan weer in de materiële behoeften van deleden.
Aangestipt zij dat al Ie winsten van de vennootschap-
pen, min de uitgaven voor goederen en andere exploi-
tatieuitgaven de werkende vennoten als bezoldiging
toekomen.
[215]
313 / 7 - 95 / 96
Le montant des offrandes est fonction des besoins
de chaque adepte. Ainsi, un médecin, membre de
rOKC, a demandé a pouvoir conserven 50 % des
revenus deson activité pour financer les études uni-
versitaires deson fils. U n autre adepte conserve 30 %
de ses revenus afin de verser une pension alimen-
tairea son ex-épouse. Cesdemandessontadresséesa
la société Kubera.
A ce propos, M. Spatz indiquequ'il souhaiteêtre
décharge de l'ensemble de l'organisation pratiquedu
mouvement, de maniere a pouvoir se consacrer a
l'enseignement du Bouddhisme tibétain, comme le
lui a demandé son maïtre Kyabjé Kangyour Rinpot-
chéa Darjeelingen 1972.
Par ailleurs, le témoin confirme que depuis des
années, deux fonctionnaires de TUnion européenne
versent chaque mois une partie de leur traitement,
soit environ globalement 250 000 francs, a l'OKC.
Ces sommes sont exdusivement utilisées pour la
fondation de monastères et centre d'études bouddhis-
tes, la construction d'édifices religieux, en Europe
comme en Oriënt, le soutien a une maison d'édition
bouddhisteet l'invitationen Europe de grands lamas
tibétains. Lesoldeestgérépar lebanquier du témoin
qui a choisi de le placer comme réserve sur un livret
au nom de ce dernier, en attendant son utilisation
dans les dévéloppements futurs de ces prqjets ou
d'autres similaires. Des dons aussi généreux sont
assez rares au sein de l'organisation.
Letémoin fait encore remarquer qu'il est leseul a
avoir mis des biens immeubles a la disposition de
l'OKC.
L'ensemble des sociétés commerciales ont été mi-
sessur piedavecsesbienspropresaufureta mesure
du développement du mouvement. Les comptables
prélèvent tous les fonds nécessaires sur ses comptes.
Pour la création des sociétés susvisées, il a été préle-
vé des moyens financiers sur les fonds disponibles
provenant des loyers de ses maisons.
M . Spatz rappel le également qu'il est père de fa-
milie. Dés lors, notre société ne trouverait-elle pas
anormal, voire scandaleux qu'il cède tout ses biens
au mouvement, au détriment de ses enfants ?
A la question desavoir si ce n'est pas précisément
ce que font les a utres adeptes du mouvement, le
témoin répond que les offrandes versées par ces per-
sonnes, de maniere tout a fait volontaire, sont préle-
vées sur leur salaire et non sur leurs biens immeu-
bles.
Het bedrag van de giften hangt af van de behoef-
ten van el ke vol gel i ng. Zo heeft een arts, di e I id is van
de OKC, gevraagd om 50 % van zijn inkomen te
mogen behouden teneinde de universitaire studie
van zijn zoon te kunnen financieren. Een ander lid
behoudt 30% van zijn inkomsten om de uitkering tot
onderhoud van zijn ex-vrouw te kunnen betalen.
Deze aanvragen moeten worden ingediend bij de ven-
nootschap Kubera.
De heer Spatz geeft ter zake aan dat hij van de
algemene praktische organisatie van de beweging
wenst te worden ontheven om zi ch , zoa I s zi j n meester
Kyabjé Kangyour (Rinpotché in Darjeeling) hem in
1972 gevraagd heeft, op die manier op het onderwij-
zen van het Tibetaanse boeddhisme toe te kunnen
leggen.
De getuige bevestigt bovendien dat twee ambtena-
ren van de E uropese U nie reeds jarenlang maande-
lijks een deel van hun salaris, dit wil zeggen samen
ongeveer 250 000 frank, aan OKC afstaan. Dat geld
wordt uitsluitend aangewend om kloosters en boed-
dhistische studiecentra te stichten, tempels te bou-
wen (in Europa en in het Oosten), steun te verlenen
aan een boeddhistische uitgeverij en vooraanstaande
Tibetaanse lama's naar Europa uit te nodigen. De
resterende bedragen worden beheerd door de ban-
kier van de getuige; de bankier heeft aangeraden die
gelden als reserve op een spaarrekening op naam van
de getuige te zetten, in afwachting van het gebruik
ervan voor latere stadia van deze of soortgel ijke pro-
jecten. Dergelijke milde giften aan de vereniging zijn
eerder zeldzaam.
De getuige merkt voorts nog op dat alleen hij
gebouwen ter beschikking van OKC heeft gesteld.
Alle handelsvennootschappen zijn met eigen kapi-
taal door hem opgericht naarmate de beweging groei-
de. De boekhouders houden alle nodige fondsen van
zijn rekening af. Voor de oprichting van voornoemde
vennootschappen werden fi nanciële middelen aange-
wend die uit de verhuur van zijn huizen afkomstig
waren.
De heer Spatz herinnert er tevens aan dat hij
gezinshoofd is. Zou onze maatschappij het bijgevolg
niet abnormaal, zelfs schandalig vinden mocht hij,
ten koste van zijn kinderen, al zijn bezittingen aan
de beweging afstaan ?
Op de vraag of het nu niet precies dat is wat de
andere leden van de beweging doen, antwoordt de
getuige dat de schenkingen die door deze personen
helemaal uit vrije wil worden gedaan, van hun loon
worden afgehouden en niet van hun onroerende goe-
deren.
-313/7-95/96
[216]
7° Comment rOKC condlie-t-elleson objectifrdi-
gieux avec ses activités lucratives, tres importantes si
l'on considère Ie nombre Umi té (qudque 300 ou
400 personnes) de ses adeptes et les différentes socié-
tés commerdales et immobilid'es constituées autour
del'A.S.B.L. Ogyen KunzangChöling(voir raudition
deMM. deCarval ho d: CornQ point4, d))
Comme indiqué plus haut, letémoin soul igne que
I 'ensemble de ces activités sont nées et se sont déve-
loppées en fonction des besoins des membres de
l'OKC.
1 1 fait a ce propos référenceau modedeviedans les
monastères chrétiens. Lors de ses retraites a l'ab-
baye Notre-Damed'Orval, il a en effet pu constater,
avec admiration, qu'après les offices, la prière se
conti nuait dans les diverses activités des mol nes
(brasserie, fabrication defromage, ...).
Les moyens retirés des activités lucratives de
l'OKC sontjustesuffisantspourfinancer les diverses
activités du mouvement : la restauration du chateau
des Soleils, la construction d'un temple orné de sta-
tuesen or réalisées par desartistestibétains, dont il
faut assurer Ie déplacement et l'hébergement, ainsi
que ceux de leur familie, la construction d'une uni-
versité monastiqueau Nepal. Cedernier projet, ini-
tié par Ie lama Dilgo Khyentsé Rinpotché, se pour-
suit actuellement sous la direction du petit-filsdece
dernier.
A la question de savoir pourquoi les parts des
sociétés commerdales sont détenues a 80 % par
l'épousedeM. Spatz, celui-ci répond que Ie capital de
départ provient de ses rentes et biens personnels. De
plus, il est important d'assurer unecertainepérenni-
té, dans la mesure oü les membres de l'organisation
vont et viennent. Cettesolution a été proposée par les
comptables de l'organisation.
Le témoin confirme que son épouse regoit pour
l'instant unerémunération de 60 000 francs brut par
mois en fonction de son activitédegestionnairemais
ellene touche aucun dividende.
Toutefois si cela devait constituer un réel problè-
me, le témoin se déclare pret a modifier les statuts
des diverses sociétés ca r, pour lui, cela nerevêtaucu-
ne importance, son objectif principal étant de cons-
truiredes monastères pour que le Bouddhismetibé-
tain puisse se dével opper en Occident.
8° Ensdgnement
M . Spatz est le seul lama beige mals ses étudiants
regoivent également des cours d'une dizai ne d'autres
lamas et enseignants européens et tibétains. I Is peu-
vent également bénéficier des enseignements des
«kempos», titre universitaire obtenu après 21 ans
d'études.
En Europe, il existeun certain nombre de person-
nes de nationalité portugaise, grecque, frangaise et
7° Hoebrengt OKC zijn godsdienstigedodstdiing
in overeen stemmi ng met zijn todi zeer aanzienlijke
winstgB/en de acti vi td ten, gd et op het beperkte aan tal
leden (ongeveer 300 a 400 personen) en deverschi I len-
de handdsvennootschappen en vastgoedmaatschap-
pijen die rond de V.Z.W. Ogyen Kunzang Chöling
werden opgeridit (zie de hoorzitting mdt de heren de
Carvalho en CornQ punt 4, d))
Zoals hierboven reeds is aangegeven, benadrukt
de getuige dat al die activiteiten ontstaan en ge-
groeid zijn naar gelang van de behoeften van de
leden van OKC.
H ij verwijst hierbij naar de levenswijzein de chris-
telijke kloosters. Tijdens zijn retraites in de abdij van
Notre-Dame van Orval heeft hij met bewondering
vastgesteld dat na de dienst het gebed tijdens de
verschillende werkzaamheden van de monniken
(brouwerij, kaasmakerij, ...) werd voortgezet.
De opbrengsten uit de winstgevende activiteiten
van OKC volstaan net om de verschillende werk-
zaamheden van de beweging te financieren : de res-
tauratievan het « chateau des Soldis », de bouw van
een tempel die versierd is met gouden beelden die
zijn vervaardigd door Tibetaanse kunstenaars van
wie het vervoer en logies, alsook dat van hun familie,
gefinancierd moet worden, de bouw van een monni-
kenuniversiteit in Nepal. Het laatste project, opge-
start door de lama Dilgo Dhyentsé Rinpotché, wordt
momenteel voltooid onder de leiding van diens klein-
zoon.
Op de vraag waarom de aandelen van de handels-
vennootschappen voor 80 % in handen zijn van me-
vrouw Spatz, antwoordt de getuige dat het startkapi-
taal van zijn renten en persoonlijke bezittingen
komt. Doordat de leden van de vereniging komen en
gaan, moet bovendien voor een zekere continuïteit
worden gezorgd. Deze oplossing werd door de boek-
houders van de vereniging voorgesteld.
De getuige bevestigt dat zijn echtgenote als be-
heerder thans maandelijks een vergoeding van
60 000 frank bruto ontvangt, maar dat ze geen enkel
dividend opstrijkt.
Mocht dat echter een groot probleem opleveren,
dan verklaart de getuige zich bereid de statuten van
de verschillende vennootschappen aan te passen;
voor hem is dit immers allemaal niet belangrijk aan-
gezien zijn hoofddoel erin bestaat kloosters te bou-
wen zodat het Tibetaanse boeddhisme zich in het
westen kan verspreiden.
8° Onderwijs
De heer Spatz is de enige Belgische lama, maar
zijn studenten krijgen ook onderwijs van een tiental
andere Europese en Tibetaanse lama's en leermees-
ters. Ook kunnen ze onderricht krijgen van de « kem-
pos», een universitaire graad die men na 21 jaar
studie behaalt.
I n Europa zijn er aantal personen van Portugese,
Griekse, Franseen Belgische nationaliteit die gedu-
[217]
313 / 7 - 95 / 96
beige, qui ont étudié la phiicsophie bouddhiste pen-
dant 3 OU 4 ans et qui peuvent aujourd'hui enseigner
au mêmetitreque letémoin.
Lefait de devenir lama n'entraïne pas Ie voeu de
pauvreté mals il faut respecten l'éthique de vie du
Bouddhisme.
9° Centres médicaux
La santé de l'homme régressant sans cessedans Ie
monde, l'OKC projette de mettre sur pied un centre
médical au Portugal, a la demande du monde tibé-
tain, dont les connaissances médicales extraordinai-
res sont tellement méconnues.
II existedéja un centre médical a Bruxelles, ruede
Livourne, géré par l'A.S.B.L. Tanadou. Ces centres
sont ouverts a tous.
10° Leyoga curatif
Selon letémoin, leyoga curatif se situetout a fait
dans la tradition bouddhiste. Leyoga est avant tout
une attitude curative au niveau du corps, qui permet
de mieux dormir, de mieux digérer. Au niveau de la
parole, leyoga permet une meilleurecompréhension
et une meilleureélocution. Quant au niveau de l'es-
prit, il permet de trouver Ie bonheur et de vouloir
l'offrir a ceux qui ne l'ont pas encore trouvé, sans
pour autant adopter une attitude de missionnaire.
11° L 'OKC a-t-ële des Hens avec des initiatives
« N efl/ Age »? Pourqud sa r&/ue« Paradoxe »fait-el Ie
la promotion d'uneecploitation agricoledu Brabant
(la fermedu curédela flute) qui prónela biodynami-
que et les methodes anthroposophiques ?
Le témoin déclare n'avoir aucun contact avec des
mouvements «New Age ».
Le restaurant «Le Paradoxe» publie une petite
revue dans laquellesont notamment mentionnés ses
programmes musicaux. Pour que les tarifs postaux
sol ent plus interessants, lefasciculedoitcontenir un
artided'intérêtgénéral. Un des membres de l'OKC a
doncdü insérer Tartidesusvisédans cebut.
6. Audition de M. F. Figares, président de
l'organisation internationale Nouvelle Acropo-
le BelgiqueA.S.B.L .
a) Exposé de M. Figares
M. Figares indique que l'A.S.B.L. Nouvelle Acro-
pole existe en Belgique depuis 18 ans. Son activité
présente un caractère i rréprochable. E 1 1 e n'a a ce jour
jamais étépoursuivieni pour préjudiceindividuel, ni
pour unequelconque infraction a la lol. Son finance-
ment est transparent et ses comptes sont publics.
rende 3 of 4 jaar de boeddhistische filosofie hebben
bestudeerd en dieop dit moment op dezelfde wijzeals
de getuige onderwijs mogen geven.
Het feit dat men lama wordt veronderstelt niet dat
men de gel ofte van armoede aflegt, maar wel dat men
de levensfilosofie van het boeddhisme eerbiedigt.
9° Medische centra
Door de steeds verslechterende gezondheidstoe-
stand van de westerse mens, wil OKC, op vraag van
deTi betaanse gemeenschap waarvan de buitengewo-
ne medische deskundigheid zo miskend wordt, in
Portugal een medisch centrum oprichten.
I n de Brusselse Li vornostraat bestaat er reeds een
dergelijk medisch centrum dat door de v.z.w. Tana-
dou wordt beheerd. Deze centra zijn voor iedereen
toegankelijk.
10° Curati&/eyoga
Volgens de getuige valt curatieve yoga helemaal
binnen de boeddhistische traditie. Yoga is in de eer-
ste plaats heilzaam voor het lichaam en bevordert de
slaap en spijsvertering. Op het niveau van het woord,
zorgt yoga ervoor dat men dedingen beter kan begrij-
pen en ze ook beter kan verwoorden. Wat het menta-
le betreft, biedt yoga de mogelijkheid het geluk te
vinden en het te kunnen schenken aan degenen die
het nog niet gevonden hebben, zonder dat daarbij
missionerend wordt opgetreden.
11° Heeft OKC banden md: «New Age >Hni datie-
ven ? Waarom maakt hun tijdschrift «Paradoxe » re-
clame voor een landbouwbedrijf uit Brabant («de
boerderij van de pastoor md: de fluit ») dat debiody-
namica en antroposofische methodes aanprijst ?
De getuige verklaart geen contacten met «New
Age >^bewegingen te onderhouden.
Het restaurant « Le Paradoxe» geeft een klein
maandblad uit waarin met name zijn muzikale pro-
gramma's vermeld worden. Om voordeliger postta-
rieven te kunnen genieten, moet het blad een artikel
van algemeen belang bevatten. Daarom heeft een
van de leden van OKC het voornoemde artikel moe-
ten invoegen.
6. Hoorzitting met deheer F. Figares, voorzit-
ter van de Internationale vereniging v.z.w.
Nieuw Akropol is België
a) Betoog van de heer Figares
De heer Figares wijst erop dat de v.z.w. Nieuw
Akropolis reeds 18 jaar in België aanwezig is en dat
op haar activiteiten niets aan te merken valt. Tot
dusver werd zij nooit vervolgd wegens schade aan
personen of overtreding van de wet. Haar financiën
zijn transparant en haar rekeningen openbaar.
-313/7-95/96
[218]
L'A.S.B.L. Nouvelle Acropol e souhaite mettre un
terme aux malentendus résultant de documents dif-
fusés sur rassociation, qui sont non seulement tres
anciens (certains auraient plus de 30 ans et les plus
récents plus de 15 ans), mals surtout contestés de
longuedate par l'association, notammentleprétendu
« Manuel du dirigeant »dont lefondateur du mouve-
ment,] .-A. Livraga, auteur supposé de ce document,
conteste rauthenticité depuis prés de 20 ans.
1° Activitésdel'A.S.B.L. NouvëleAcropole
— Letémoin indiqueque les activités de l'associa-
tion visent a développer l'autonomie et Ie discerne-
ment de la personnea travers la réflexion et l'étude
philosophique, ainsi qu'en témoigne l'étude menée
par lesociologue Antoine Faivre (publiéedans Pour
en finir avec les sectes, Cesnur-Di Giovanni, 1996).
Celui-ci déclare notamment que «cette philosophie
serait de naturea stimuler des modes de pensee qui
permettent aux individus de choisir librement les
conduites de vie adaptées a chacun et a chaque cir-
constance, compte tenu des limites de son propre
jugement » (p. 240) et que «Nouvelle Acropole ne
paraït nullement suivre (...) une démarche d'embri-
gadement (...) »(p. 241). En effet. Nouveil e Acropol e,
par son enseignement éclectique, combat tout asser-
vissement de la pensee.
— Nouvelle Acropole a conteste officiellement Ie
rapport de la commission d'enquête parlementaire
frangaise paru en 1995. Aprés sa publication, l'asso-
ciation a regu Ie soutien d'éminentes personnalités,
parmi lesquelles Ie sociologue Edgar Morin qui té-
moigne «de la qualité humaineet intellectuelle»de
Nouveil e Acropol e.
— Selon M . Figares, les membres de l'association
sont bien intégrés socialement et, loin d'être coupes
deleur environnement, renforcentau contraire leurs
relations sociales et familiales. Les témoignages des
families d'élèves anciens et actuels de l'association
en témoignent.
— L'association n'a pas decommunautédevie ni
de biens. Seuls peuvent participer a ses activités des
individus majeurs. Elle ne propose aucune activité
pour les enfants.
— Les membres sont li bres de leur partici pation a
l'association. lis peuvent la quitter a tout moment
selon leur choix. lei aussi, les témoignages d'anciens
élèves de l'association Ie prouvent.
— Aux dires du témoin, la partici pation financiè-
redes membres n'a aucun caractère exorbitant. L'as-
sociation n'a pas de but lucratif et ses recettes en
1995 — déposées au greffe du tribunal de première
instancede Bruxelles pour les trois sièges de l'asso-
ciation en Belgique, a savoir Bruxelles, Liègeet An-
vers — se sont élevées a 2,4 mi II ions de francs bel-
ges, dont 50 % proviennent des cotisations, 20 % des
De v.z.w. Nieuw Akropolis wil de misverstanden
uit de wereld helpen naar aanleidingvan wat over de
vereniging werd gesteld in documenten die niet al-
leen zeer oud zijn (de oudste meer dan 30 jaar, de
recentste meer dan 15 jaar) maar vooral al lang door
haar betwist worden. Dat geldt met name voor de
zogenaamde «Manuel du dirigeant »; als auteur er-
van wordt gewezen in de richting van J .-A. Livraga,
de stichter van de beweging, die al bijna 20 jaar de
echtheid van dat werk betwist.
1° Activiteiten van dev.z.w. Nieuw Akropolis
— De getuige merkt op dat de activiteit van de
vereniging erop gericht is door bezinning en filosofi-
sche studie de autonomie en het onderscheidingsver-
mogen van het individu te ontwikkelen, zoals blijkt
uit de studie van socioloog Antoine Faivre (gepubli-
ceerd in Pour en finir avec les sectes, Cesnur-Di
Giovanni, 1996). Daarin staat onder meer het vol-
gende telezen : «cette philosophieseraitde naturea
stimuler les modes de pensee qui permettent aux
individus de choisir librement les conduites de vie
adaptées a chacun et a chaque circonstance, compte
tenu des limites de son propre jugement (biz. 240) »
en «Nouvelle Acropole ne paraït nullement suivre
(...) unedémarched'embrigadement »(blz. 241). Door
zijn eclectische lering bindt «Nouvd Ie Acropol e» In-
derdaad de strijd aan met iedere poging om het men-
selijk denkvermogen te fnuiken.
— Nieuw Akropolis heeft de inhoud van het in
1995 verschenen verslag van de F ranse parlementai-
re onderzoekscommissie officieel betwist. Na de pu-
blikatievan dat verslag kreeg de vereniging de steun
van prominenten, onder meer socioloog Edgar Morin
die het «menselijk en intellectueel gehalte» van
Nieuw Akropolis heeft onderstreept.
— Volgens de heer Figares zijn de leden van de
vereniging maatschappelijk goed geïntegreerd en he-
lemaal niet wereldvreemd; zij bouwen integendeel
hun maatschappelijke en familiale contacten uit. De
getuigenissen van familieleden van voormalige en
huidige volgelingen van de beweging leveren daar-
van het bewijs.
— De vereniging leeft niet in gemeenschapsver-
band en kent geen gemeenschap van goederen. Al-
leen volwassenen mogen aan haar activiteiten deel-
nemen; voor kinderen worden geen activiteiten
georganiseerd.
— De leden zijn niet aan de vereniging gebonden
en zij mogen weggaan wanneer zij het willen. Een en
ander wordt andermaal bevestigd door getuigenissen
van voormalige volgelingen van de vereniging.
— Volgens de getuige is het bedrag van het lid-
geld geenszins overdreven. De vereniging heeft geen
winstoogmerk en de in 1995 ter griffie van de Brus-
selse rechtbank van eerste aanleg neergelegde ont-
vangsten van de drie Belgische vestigingen (Brussel,
Luik en Antwerpen), bedroegen 2,4 miljoen frank.
Daarvan was 50 % afkomstig van de bijdragen, 20 %
van giften en de overige 30 % van andere bronnen.
[219]
313 / 7 - 95 / 96
dons et les 30 % restants d'autres sources comme la
vente de publications, les frais de partici pation aux
activités culturen es, etc. NouvelleAcropolenepossè-
deaucun patrimoineimmobilier en Belgique.
2° Principes ët f cndements
a. A propos de la société
— M. Figares indiqueque la démarche de l'asso-
ciation se fonde sur la vision platonicienne selon
laquellec'est rindividu qui est Ie moteur de la société
par sa propre améliorati on et moralisation.
— Lefondateur del'associationj orgeA. Livraga,
s'est toujours élevé contre la violence individuelle et
sociale. Sur cedernier chapitre, il s'est toujours oppo-
séaux idees derévolution, detablerase, au terroris-
me et aux methodes violentes de toutes sortes, con-
traires, selon lui, a l'existence d'un Etat de droit et
d'unejustice sociale authentique.
— Ma défendu les valeurs de liberté, d'égalité et
defraternitéet de la democratie, ainsi que Ie prouve
la chartefondatricedel'association :
«Nouvelle Acropole apporte une réponse inscrite
depuis sa fondation en 1957 dans les trois principes
de sa Charte internationale, tres proches, dans un
sensdeceuxdela Révolutionfrangaise, a la différen-
ce qu'ils se présentent dans un ordre inverse et s'ac-
compagnent de valeurs complémentaires, indispen-
sables a leur intégration dans Ie comportement
humain :
1. La Fraternité : réunir des hommes et des fem-
mes de toutes croyances, races et conditions sociales
autour d'un idéal defraternitéuniverselle.
2. L'Egalité : éveiller a unevision globale par I 'étu-
de comparée des philosophies, dessciences, des reli-
gions et des arts.
3. La Liberté : développer lesaptitudesdel'indivi-
du pour qu'il puisse s'intégrer a la nature et vivre
selon les caractéristiques de sa propre personnali-
té. »(i).
Si M. Livraga a critiqué les dysfonctionnements,
notammentdans les régimes démocratiquesdouteux
d'Amérique latine des années 1960, il a toujours
réaffirmé, selon l'orateur, son respect des idéaux dé-
mocratiques.
— M . Livraga a orienté sa réflexion vers la néces-
saire moralisation des responsables politiques, ré-
flexion qui prend touteson importanceau regard de
l'actualité.
— A sa suite, tant Ie président de l'association
beige, a savoir l'orateur, que Ie directeur europeen de
Nouvelle Acropole (NA), Fernand Schwarz, ont réaf-
firmé a plusieurs reprises leur attachement aux va-
(^) Fernand Schwarz, «Quellesvaleurspourdemain ?», Revue
Nouvelle Acropole France, n° 106, mars-avril 1989 et «Dossier
Révolution Frangaise», Revue Nouvelle Acropole France, n° 107,
mai-juin 1989.
zoals de verkoop van publikaties, de kosten voor
deelname aan culturele activiteiten enz. Nieuw
Akropolis bezit geen vastgoed in België.
2° Beginsëen en grondslagen
a. Ten aanzien van de samenleving
— De heer Figares verklaart dat de werking van
de vereniging gebaseerd is op de platonische visie.
Deze gaat ervan uit dat het individu, die werkt aan
de eigen verbetering en zedelijke verheffing, de drij-
vende kracht van de samenleving is.
— Destichter van de beweging,] orgeA. Livraga,
heeft zich altijd verzet tegen individueel en maat-
schappelijk geweld. Hij kantte zich tegen concepten
als revolutie, tabula rasa, terrorisme en de diverse
gewelddadige methodes die zijns inziens onverenig-
baar zijn met het bestaan van de rechtsstaat en met
echte sociale rechtvaardigheid.
— Zoals blijkt uit het oprichtingshandvest van de
vereniging is hij altijd voorstander geweest van vrij-
heid, gelijkheid, broederlijkheid en democratie :
« Nouvelle Acropole apporte une réponse inscrite
depuis sa fondation en 1957 dans les trois principes
de la Charte international^ tres proches, dans un
sensdeceuxdela Ré/oluti on frangaise, a la différence
qu'ils se présentent dans un ordre inverse et
s'accompagnent de valeurs complémentaires, in-
dispensables a leur intégration dans lecomportement
humain :
1. La Fraternité: réunir des hommes et des fem-
mes de toutes croyances, races et conditions sociales
autour d'un idéal defraternitéuniverselle
2. L'Egalité: é/eiller a une vision globale par
I 'étude comparée des philosophies, des sciences, des
rdigions et des arts.
3. La Liberté: développer les aptitudes de
rindividu pour qu'il puisse s'intégrer a la nature et
vivresëon les caractéristiques desa proprepersonna-
11 té »(').
De heer Livraga heeft gewezen op wat mank liep
in de zogenaamde democratische Latijns-Ameri-
kaanse regimes in dezestiger jaren. Volgens despre-
ker heeft hij altijd respect gehad voor de democrati-
sche idealen.
— De heer Livraga heeft altijd veel belang ge-
hecht aan een zeer actueel thema, met name de
noodzakelijke zedelijke verheffing van de politieke
gezagsdragers.
— Na hem hebben zowel de voorzitter van de
Belgische vereniging, met name de spreker zelf, als
de Europese directeur van Nieuw Akropolis (NA), de
heer Fernand Schwarz, herhaaldelijk onderstreept
C) FernandSchwarz, «Quellesvaleurspourdemain ?», Revue
Nouvelle Acropole France, n' 106, maart-april 1989 en «Dossier
Révolution Frangaise», Revue Nouvelle Acropole France, n' 107,
mei-juni 1989.
-313/7-95/96
[220]
leurs démocratiques et leur souhait de contribuer a
cequ'elles deviennent réalité.
L'intervenant citea cepropcs un artidedont il est
l'auteur et qui a été publiédans CinéTélé-Revuedu
18-24 novembre 1994 :
« Nouvelle Acropol e est un mouvement humaniste
international, présent dans cinquante pays au mon-
de, dont la vocation est de permettre a des hommes
de toutes ethnies, cultures, religions et origines so-
cialesdemieuxvivreensemble. Son action estcultu-
relle, philosophique et non politique. En tant que
mouvement de pensee défenseur des idéaux de liber-
té, de fraternité et de solidarité, elle a depuis tou-
jours dénoncé les extrémismes de gaucheet dedroite
commeétantsourcedeviolencesetd'exdusion. Nou-
velleAcropolen'a jamais fait l'objet d'aucuneplainte
ni engendréla moindrevid:ime. Ellenedétientaucu-
ne force paramilitaire ni subversive et a toujours
resped:é les lol s de notre pays. »
b. L'association est apolitique
— M.F igares déclare que l'association n'a aucun
rapport avec la scène politique. Ellecontesteformel-
lement les amalgames abusifs qui l'assimileraient a
un mouvement d'idéologie d'extrême-droite, voire
néo-fasciste. Ses positions sur ce sujet sont sans am-
biguïté.
— L'association I utteactivement contrei es résu r-
gences total itaires, notamment nazies, et lestendan-
ces révisionnistes, en organisant expositions, sémi-
naires et voyages de la mémoire sur les lieux de
l'holocauste, comme Ie voyage organisé a Auschwitz
pour Ie cinquantième anniversaire de la libération
des camps nazis.
— Face aux dérives antisémites, elle soutient la
communautéjuiveet a regu a plusieurs reprises des
remerciements de la part des consistoires beige et
frangais.
c. Le fonctionnement de l'association est respec-
tueuxdes lois
— M. F igares affirme que l'association beige
adopte un fonctionnement démocratique respec-
tueux des principes de l'Etat fédéral beige, ainsi
qu'en attestent ses statuts publiés au M on iteur bel ge.
— Ses activités respectent l'ordre public. Les af-
firmations concernant une quelconque tendance ou
acti vité parami I itai re sont fausses.
— Cependant, des rumeurs, dont les sources
pourraientémanerd'instancesofficielles, pretendent
associer Nouvelle Acropole a certaines affaires de
triste mémoire, notamment lecas du Westland New
Post (WNP). En effet, la pressea affirméa plusieurs
reprises que des membres du WNP l'ont également
été de Nouvelle Acropole. L'intervenant dement for-
datzij gehecht zijn aan de democratische waarden en
willen meehelpen om die te realiseren.
De spreker citeert in dat verband een artikel van
zijn hand en dat verschenen is in het tijdschrift Ciné
Télé-Revue van 18-24 november 1994 :
«Nouvelle Acropol e est un mouvement humaniste
international, présent dans cinquante pays au mon-
de, dont la vocation est de permettre a deshommesde
toutes ethnies, cultures, religions et origines sodales
de mieux vivre ensemble Son action est culturele
philosophique ët non politique. En tant que mouve-
ment de pensee défenseur des idéaux de liberté, de
fraternité et de solidarité, die a depuis toujours dé-
noncé les Bdrémismes de gauche et de droite comme
étant source de violence et d'&cclusion. N ouvëleAcro-
polen'a jamais faitl'objd: d'aucuneplainteni engen-
dré la moindre victime. Elle ne détient aucune force
parami I itai re ni subversive et a toujours respecté les
lois de notre pays. »
b. De vereniging is apolitiek
— De heer Figares verklaart dat de vereniging
geen banden heeft met de politiek. De vereniging is
niet te spreken over het ongerechtvaardigde amal-
gaam waardoor het op één I ijn gesteld wordt met een
beweging die een extreem-rechtse en zelfs neofascis-
tische ideologie verkondigt. Haar standpunten daar-
omtrent zijn ondubbelzinnig.
— De vereniging bestrijdt de total itai re bewegin-
gen die opnieuw de kop opsteken (met name het
neonazisme), alsmede de revisionistische tendensen.
Zij doet dat door het organiseren van tentoonstellin-
gen, seminaries en herdenkingsrei zen naar de plaat-
sen waar de holocaust werd gepleegd, zoals die naar
Auschwitz, ter gelegenheid van de vijftigste verjaar-
dag van de bevrijding van de nazi -concentratiekam-
pen.
— Zij steunt de J oodse gemeenschap tegen anti-
semitische uitingen en werd daarvoor herhaaldelijk
bedankt door het Belgische en het Franse consisto-
rium.
c. De veren igi ng heeft respect voor de wet
— De heer Figares bevestigt dat de Belgische ver-
eniging democratisch werkt en de beginselen van de
Belgische federale staat eerbiedigt, zoals blijkt uit
haar in het Belgisch Staatsblad bekendgemaakte
statuten.
— Haar activiteiten verstoren nooit de openbare
orde. De beweringen betreffende enige paramilitaire
tendens of bedrijvigheid zijn uit de lucht gegrepen.
— Bepaalde geruchten, die wellicht door officiële
instantiesrondgestrooid worden, willen NieuwAkro-
polis evenwel in verband brengen met bepaalde fei-
ten van twijfelachtig allooi, zoals de affaire van de
Westland New Post (WNP). De pers heeft immers
herhaaldelijk beweerd dat leden van de WNP ook lid
geweest zijn van Nieuw Akropol is. Despreker logen-
[221]
313 / 7 - 95 / 96
mellement ces rumeurs. 1 1 reconnaït néanmoins qu'a
la fin des années 1970, deux ou trois jeunes, qui
fréquentaient l'association depuisquelques mois, ont
présenté avec beaucoup de sérieux un prqjet de « dé-
fensede rOccident des hordes communistes », projet
complètement aberrant. L'intervenant les a priés de
neplusparticiperauxactivitésdeNouvelleAcropole.
Plustard, la presserévélaitqu'ilsétaientdessympa-
thisantsdu WNP.
Enfin, letémoin rappellelescondusionsderétude
menée par Antoine Faivre au sujet de l'association
qui révèlent « non seulement que Nouvelle Acropol e
n'a jamais fait l'objet de poursuites mals aussi
qu'aucun des critères retenus par la commission par-
lementaire (frangaise) pour définir la notion de sec-
tes ne paraït devoir s'appliquer a el Ie. » (o.c, p. 244).
b) Questions
1° Implantation du siège mondial de l'organisa-
tion a Bruxdles. StructuredeNouvelleAcropoleBel-
gique et nombre d'adhérents
M . Figares exposé que Ie choix de Bruxelles pour
I 'implantation du siège mondial s'expliqueessentiel-
lement pour des raisons administratives. En 1990-
1991, Bruxelles est devenu un centre international
qui rendait assezfacile I 'implantation defondations
internationales. Le secrétariat général de l'associa-
tion se trouve par contre a Paris et a M adrid.
Aucunesociétéou organisation ne dépend deNou-
velleAcropoleBelgique. Toutefois, il existedesasso-
ciations constituées en A.S.B. L. qui partici pent des
buts de la Nouvelle Acropol e, surtoutdans ledomai-
nedela bienfaisance. C'estainsi qu'uneA.S.B.L. met
en oeuvre un programmmeéducatif en Col ombie pour
essayer de sortir des families de la violence et de la
drogueetpour parrainer des enfants, en particuliere
M edel Mn. Cetteassociation a regu l'agrément du Mi-
nistère de la Coopération au Développement. Les
dons des parrainsfont l'objet d'uneexonération fisca-
le.
1 1 existeégalement un service traiteur (Alló-Bergi-
ne), créé en 1995, qui ne pratique pas d'activités
commerciales dans lesens propre du terme — c'est
presque privé — et qui soutient effectivement le
financement de Nouvelle Acropol e.
L'association «Les Compagnons » avait la même
finalité, c'est-a-dire une partici pation au finance-
ment de Nouvelle Acropole, par le biais de travaux
ménagers. Mals après quelques mois, étant donné les
capacités insuffisantes des bénévoles et la complexi-
téadministrative, ellea étédissoute.
Actuellement, I 'organisation compte unecinquan-
taine de membres en Belgique. 1 1 y a plusieurs caté-
gories de membres. Les membres dirigeants (conseil
d'administration, etc), les membres effectifs qui par-
straft dat formeel, maar geeft toe dat eind jaren
zeventig twee of drie jongeren, die al enkele maan-
den bij de vereniging over de vloer kwamen, met volle
overtuiging hebben uitgepakt met een knettergek
plan voor «de verdediging van het Westen tegen de
communistische horden ». Despreker heeft hen ver-
zocht niet langer aan de activiteiten van Nieuw
Akropolis deel te nemen. Naderhand heeft de pers
onthuld dat het om sympathisanten van de WNP
ging.
Ten slotte herinnert de getuige aan de conclusies
van een door Antoine Faivre aan devereniging gewij-
de studie waarin gezegd wordt dat Nieuw Akropolis
niet alleen nooit vervolgd werd maar dat geen enkele
van de door de (Franse) parlementaire commissie
gehanteerde criteria om het begrip sekten te om-
schrijven, op haar van toepassing blijkt te zijn (o.c,
biz. 244).
b) Vragen
1° Vestiging van dewerddzdiel van deorganisatie
te Brussel. Structuur van Nieuw AI<ropol is België en
ledenaantal
De heer Figares verklaart dat de keuze van Brus-
sel als vestigingsplaats voor de wereldzetel vooral
administratieve redenen heeft. I n 1990-1991 is Brus-
sel een internationaal centrum geworden, waardoor
de vestiging van internationale stichtingen vrij ge-
makkelijk werd. Het algemeen secretariaat van de
vereniging bevindt zich evenwel in Parijs en Madrid.
Geen enkele vereniging of organisatie hangt af
van Nieuw Akropolis België, wat niet wegneemt dat
er paral lelie tot v.z.w. omgevormde verenigingen be-
staan die vooral op het vlak van het caritatief werk
de doelstellingen van Nieuw Akropolis delen. Zo
werkt een v.z.w. aan een opvoedingsproject in Colom-
bia, onder meer in de stad M edel Mn; die v.z.w. poogt
gezinnen af te houden van geweld en drugs en werkt
aan een lotsverbetering van misdeelde kinderen. Die
vereniging is erkend door het ministerie van Ontwik-
kelingssamenwerking en de giften van de « peters »
zijn belastingvrij.
Er bestaat ook een in 1995 opgerichte traiteur-
dienst (AMó-Bergine), die geen handelsactiviteiten in
de eigenlijke zin van het woord uitoefent — het is
praktisch een privé-onderneming — en aan Nieuw
Akropolis België daadwerkelijke financiële steun
verleent.
De veren igi ng « L es Compagnons » had een zelfde
doel, met name door het uitvoeren van huishoudelij-
ke werken bij te dragen tot de financiering van
Nieuw Akropolis. Gebrekkige beroepsbekwaamheid
van de vrijwilligers en administratieve rompslomp
leidden al na enkele maanden echter tot de opdoe-
king van devereniging.
In België telt de vereniging op dit ogenblik een
vijftigtal leden. Er zijn verschillende categorieën van
leden, met name de leidinggevende leden (raad van
bestuur enz.), de werkende leden die deelnemen aan
-313/7-95/96
[222]
ticipent a Tassemblée générale et les membres non
effectifs qui suivent les activités régulières de l'asso-
ciation, sansavoir manifesté Ie souhaitd'appartenir
a l'assemblée générale. Ces derniers n'ont donc pas Ie
droit devote.
Nouvelle Acropole comptait environ 8 000 mem-
bres répartis dans 44 pays, lors de la derni ére assem-
blee générale internationale.
En réponse a la question de savoir si Nouvelle
Acropolea unehiérarchietrèsstructurée, M . Figares
précise que son association est effectivement organi-
sée de maniere hiérarchique, mals uniquement dans
lesensoü ellecompteun président, un secrétaire, un
trésorier, un conseil d'administration et une assem-
blee générale, les membres formant la base des non-
effectifs. II s'agit d'une organisation parfaitement
coherente.
Le Président fait ensuite état d'un extrait du Ma-
nuë du dirigeant (la Hache d'Or) dej .-A. Livraga :
«Aussi, unefois lesdécisions prises, ledirigeantdoit
les appliquer en un minimum detempset sans hési-
tations. Lespleurnicheriesdela personnalitédoivent
être écrasées sans pitié; (...). Le Dirigeant dolt être
dur et nepas sefairedeconcessions ... ».
M. Figares préciseque NouvelleAcropoleconteste
formellement les textes auxquels il est fait al lusion.
Ces textes ont étévolés dans les archives de l'associa-
tion en Belgique. M. Figares ajoutequeson associa-
tion possède une bibliothèque avec des livres et des
documents scolastiques d'auteurs externes a
I 'association. E Me possède également des dossiers
rédigés par des personnes qui l'ont attaquée ou criti-
quée.
Les documents volés ne sont pas de M. Livraga,
qui a lui-mêmeofficiellement contesté Tauthenticité
de eet ouvrage.
En fait, il s'agirait de notes prises en 1969 en
Uruguay par des étudiants, au cours deséminaires.
U Itérieurement, ces notes ont été déformées, tradui-
tesa plusieurs reprises et, enfin, el les sont entrees en
possession d'associations anti-sectes qui les ont diffu-
sées.
Pour cequi estdu jugementdu tribunal de grande
instance de Paris du 10 novembre 1982, qui a dé-
bouté la Nouvelle Acropole d'une action en diffama-
tion qu'elleavait portee a rencontre de M. Woodrow,
journalisteduMonofe, ainsi quede r« Union des asso-
ciations dedéfensede la familie et de l'individu »et
du «Centre de documentation contre les manipula-
tions mentales », M. Figares fait remarquer que ce
jugement a été infirmé le 16 octobre 1984. Mals
personne n'en a parlé, pas même le rapport Vivien,
paru en avril 1985. Des huissiers dejusticeont noti-
fié ce jugement aux associations précitées.
Le président de la commission voudrait toutefois
s'assurer que cette infirmation ne porte pas exclusi-
de algemene vergadering en de niet-werkende leden
die de regelmatige activiteiten van de vereniging
volgen, zonder deel te willen uitmaken van de al ge-
mene vergadering; zij hebben dus geen stemrecht.
Bij de laatste internationale algemene vergade-
ring bleek dat NieuwAkropol is ongeveer 8 000 leden
telde, verspreid over 44 landen.
I n antwoord op de vraag of Nieuw Akropolis een
zeer gestructureerde hiërarchie heeft, verklaart de
heer Figares dat zijn vereniging inderdaad hiërar-
chisch opgebouwd is, maar dan alleen in die zin dat
zij een voorzitter heeft, een secretaris, een schatbe-
waarder, een raad van bestuur en een algemene
vergadering, terwijl de leden de basis van de ni et-
werkenden vormen. Het gaat om een zeer coherente
organisatie.
Vervolgens leest devoorzittereen uittreksel uit de
l^anud du dirigeant (la IHaclied'Or) wan] .-A. Livra-
ga : «Aussi, unefois lesdécisions prises, ledirigeant
dolt les appliquer en un minimum de temps et sans
hésitations. Lespleurnicheries dela personnalitédoi-
vent être écrasées sans pitié (■■■)■ Le Dirigeant ddt
être dur et ne pas se faire de concessions ... ».
De/? ear F/gares merkt op dat N ieuw Akropol is met
de meeste stelligheid de aangehaalde teksten be-
twist. Die teksten werden gestolen uit de Belgische
archieven van de vereniging. De heer Figares voegt
daaraan toe dat zijn vereniging beschikt over een
bibliotheek met boeken en scholastieke documenten
waarvan de auteurs geen lid van de vereniging zijn.
De vereniging bezit ook dossiers die werden opge-
steld door personen die de beweging hebben aange-
vallen of bekritiseerd.
De gestolen documenten behoren niet toe aan de
heer Livraga, die zelf de authenticiteit van dit werk
heeft betwist.
I n feite zou het gaan om notities die door studen-
ten tijdens seminaries in U ruguay werden genomen.
Achteraf werden die notities vervormd en herhaalde-
lijk vertaald; uiteindelijk kwamen ze ter echt bij anti-
sektarische bewegingen, die ze verspreid hebben.
Het Parijse «tribunal de grande instance» heeft
op 10 november 1982 een vonnis geveld, waarbij een
klacht wegens eerroof werd verworpen. «Nouvelle
Acropole» had immers klacht ingediend tegen een
journalist van LeMonde, de heer Woodrow, alsmede
tegen de «Union des associations de défense de la
familleetderindividu »en \r\ët « Centre dedocumen-
tation contre les manipulations mentales ». De heer
Figares merkt op dat dit vonnis op 16 oktober 1984
vernietigd werd. Daar is echter nooit met een woord
van gerept en er is zelfs niets van terug te vinden in
het in april 1985 verschenen verslag-Vivien. Dat
vonnis werd door gerechtsdeurwaarders aan de voor-
noemde verenigingen betekend.
Devoorzitter van decommissi ezou evenwel zeker-
heid willen hebben dat de vernietiging van dat von-
[223]
313 / 7 - 95 / 96
vement sur des questions dedispcsitif ou de montant
des dommages et interets lies a la condamnation.
Selon M. Figares, l'action menée par Nouvelle
Acropole, depuis 18 ans en Belgique et environ
40ans dans Ie monde, en faveur de la tolérance
(notamment par des actions de soutien a la commu-
nauté juive), en vue de permettre aux hommes de
toutes cultures et races de mieux vivre ensemble, est
plus importante que la consultation d'un faux docu-
ment.
2° Lecorpsdesécuritédel'association : uneorga-
nisation paramilitaire ?
M . F igares conteste l'existence d'une organisation
paramilitaireau sein de la Nouveil e Acropole.
Confrontéa la couverture et a l'éditorial du bulle-
tin n° 1 de décembre 1977 du corps de sécurité,
M. Figares indique que ce bulletin a été écrit par
J .-M. Massé en vue de nuire a son association. Ce
dernier l'a d'ailleurs reconnu dans une lettre adres-
sée Ie 23 janvier 1978 a M. Schwarz, directeur euro-
peen de Nouvelle Acropole, après quecelui-ci lui alt
donné congé del 'association pour motif quela publi-
cation visée ne répondait aucunement a l'esprit de
Nouvelle Acropole (lettredu 17 janvier 1978).
Quant a la photodeFernand Schwarz diffusée par
leVSD d'avril 1992 et par la télévision (Canal Plus,
février 1996 et Antenne 2, septembre 1996), avec un
commentaire Ie présentant comme effectuant un
exercice militaire, M. Figares rappellequ'Antenne2
a été obligée de présenter un droit de réponse et
expliquequecette photoest extraited'un manuel de
Hatha Yoga dans lequel sontenseignésdesexercices
respi ratoi res non-violents. Selon letémoin, dessocio-
logues qui ont vu les documents originaux, réprou-
vent cetteformedemanipulation.
M. Figares conteste également l'authenticité des
chants de marche, soi-disant extraits du «Chanson-
nier acropolitain » de Nouveil e Acropole. Selon lui, ce
genre d'information est diffuse par des mouvements
antisectes et des journalistes utilisant des methodes
de travail qui les empêchent de mener a bien une
réflexion approfondiesur son association.
M is en présence d'une déclaration d'un des hauts
dirigeants de Nouvelle Acropole figurant dans la re-
vue «Almena »selon laquelle ce dernier affirme que
Hitler est l'un de ses personnages historiques préfé-
rés, M . Figares déclare ne plus se rappel er de cette
affaire. II ajouteques'il s'agitd'un dirigeant de Nou-
velle Acropole, il est sürement rayé de la liste des
membres depuis longtemps.
Selon les statuts de Nouvelle Acropole, lorsqu'un
membre adopte une attitude contrai re aux pri nci pes
de I 'association, il est radié.
nis niet uitsluitend betrekking heeft op kwesties in
verband met het beschikkende gedeelte ervan of met
het ingevolge de veroordeling verschuldigde bedrag
van de schadeloosstellingen.
Volgens detieer Figares is de actie voor verdraag-
zaamheid die door Nieuw Akropol is sedert 18 jaar in
België en sedert ongeveer 40 jaar op wereldvlak ge-
voerd wordt (met name door steunacties aan de jood-
se gemeenschap) om het samenleven van mensen
van alle culturen en rassen mogelijk te maken, be-
langrijker dan het raadplegen van een nepdocument.
2° /-/et vëlighëdslaorps van de vereniging: een
paramilitai reorganisatie ?
De heer F igares betwist het bestaan van een para-
militai re organisatie bij Nieuw Akropol is.
Als hem de cover en het hoofdartikel van het bulle-
tin n'^ 1 van december 1977 van het veiligheidskorps
getoond wordt, zegt de heer Figares dat dit bulletin
geschreven werd door J .-M. Massé om zijn vereni-
ging te schaden. Laatstgenoemde heeft dat trouwens
toegegeven in een brief die hij op 23 januari 1978
gestuurd heeft aan de Europese directeur van Nieuw
Akropol is, de heer Schwarz, nadat die hem uit de
vereniging had gezet en daarbij als reden opgaf dat
die publikatie op geen enkel punt strookte met de
geest van Nieuw Akropolis (brief van 17 januari
1978).
Voorts is er de foto van Fernand Schwarz, dievia
VSD (april 1992) en de televisie (Canal -i-, februari
1996 en France 2, september 1996) verspreid werd,
met onderaan een legende waarbij de betrokkene
voorgesteld wordt als iemand die een militaire oefe-
ning uitvoert. De heer Figares wijst erop dat Anten-
ne 2 verplicht werd een recht van antwoord toe te
staan en merkt op dat diefoto voorkomt in een hand-
boek van H atha Yoga waarmee men ademhal i ngsoe-
feningen kan aanleren om gewelddadigheid tegen te
gaan. Volgens de getuige zijn sociologen die de origi-
nele documenten gezien hebben, niet te spreken over
die vorm van manipulatie.
De heer Figares betwist ook de echtheid van de
marsliederen die zogezegd ontleend werden aan de
«Ctiansonnier acropolitain » van Nieuw Akropolis.
Volgens hem wordt dat soort informatie verspreid
door anti-sektarische bewegingen en journalisten
wier werkmethoden hen beletten grondig onderzoek
te verrichten naar zijn vereniging.
In verband met een verklaring van een van de
bestuursleden van Nieuw Akropol is in het tijdschrift
«Almena »alszou Hitlereen van de favoriete histori-
sche figuren van de heer Figares zijn, merkt deze op
dat hij zich die zaak niet meer herinnert. Hij voegt
eraan toe dat, mocht een leider van Nieuw Akropol is
dergelijke standpunten koesteren, die zeker al lang
uit de ledenlijst geschrapt zou zijn.
Volgens de statuten van Nieuw Akropolis wordt
een lid dat handelt in tegenspraak met de principes
van de vereniging, geschrapt.
-313/7-95/96
[224]
D'a utre part, letémoin observequesi un membre
d'une association quelconque fait des déclarations
contraires aux principes de celle-ci, cela ne justifie
pas pour autant une mise en cause de l'organisation
dans son ensemble.
M . F igares est ensuite confronté a une déclaration
du fondateur de Nouvelle Acropole, J .-A. Livraga
publiée dans la R&zue Nouvelle Acropole France
(n° 107, mai/juin 1989, p. 7) selon laquelle«la guer-
re terminée, les dirigeants des pays val neus sont
déclarés «criminels de guerre». L'être humain n'a
guèreévoluédepuis Ie Paléolithique. En effet, si les
vainqueursavaient été les val neus del 'Axe, les «cri-
minels de guerre» auraient été Churchill, Staline,
RocseveltouTruman ». A la question desavoir pour-
quoi M . Livraga n'a pas étéexdu du mouvement a la
suite d'une telledéclaration, M. F igares répond qu'il
estdifficiledeporter un jugement sur un texteretiré
de son contexte. L'orateur estime qu'il s'agit d'une
simple constatation, précisant que si Tissue de la
guerre avait été autre, il est probable que Thistoire
aurait été écrite différemment.
3° Le recours a une s&ie de symboles chargés
d'uneconnotation fasd stetd s quel 'ai gl q lesalutala
romaine, leportd'uniformes, ...
M. F igares expliqueque la pratiquedu salut a la
romaine est liéeau domainedes croyances, des ges-
tes rituels et des symboles vrais. Ces aspects i ntéres-
sent NouvelleAcropolepuisqu'elle essayede réhabi-
liter la penséede Timaginaire. II préciseencoreque
Nouvelle Acropole étudie beaucoup de thèmes sans
pour autant en faire des points de doctrine.
Quant aux uniformes bruns et noirs, M. F igares
dement formellement Texistence d'uniformes para-
mi litaires au sein desforces vives de Nouvelle Acro-
pole, dont il fait d'ailleurs partie. 1 1 s'agit de membres
engagés qui décident d'agir au benefice de la société
(luttecontreles incendies, action deprotection civile
et de civisme citadin, comme le nettoyage des trot-
toirs, Télimination desdéchets, etc). A ces occasions,
les membres portent des salopettes de travail sem-
blables a celles des brigades anti-incendies. II ne
s'agit en aucun cas d'uniformes mi litaires. Pourtant
cela a déja donnélieu a maintes reprises a des associ-
ations et des comparaisons avec des mouvements
parami litaires. Nouvelle Acropole réagit a chaque
fois par desdroitsderéponsecontredepareilsamal-
games.
Au sein desforces vives, chaque activité est dirigée
par la personneayant les compétences et les qualifi-
cations requises pour Tactivité en question. La der-
nière action internationale a étéorganisée par Nou-
velle Acropole dans les montagnes des Abruzzes en
Italië.
Anderzijds merkt de getuige op dat als een lid van
welke vereniging ook verklaringen aflegt die indrui-
sen tegen de principes van die vereniging, dit nog
geen reden is om de organisatie in haar geheel in een
kwaad daglicht te stellen.
De heer F igares wordt vervolgens geconfronteerd
met een verklaring van de stichter van Nieuw Akro-
polis, J .-A. Livraga, die gepubliceerd werd in de Re-
vue NouvelleAcropole France (n' 107, mei/juni 1989,
biz. 7). In die verklaring staat dat «la guerre ter-
minée, les dirigeants des pays val neus sont déclarés
«criminels de guerre». L 'êtr e humain n'a guèreé\/o-
luédepuislePaléolithique En dfet, si lesvainqueurs
aval ent été les val neus de l'Axe, les«criminës de
guerre » auraient êté Churchill, Stal in, RoosB/dt ou
Truman ». Op de vraag waarom de heer Livraga niet
uit de beweging is gezet ten gevolge van een dergelij-
ke uitspraak, antwoordt de heer F igares dat het
moeilijk is een oordeel te veil en over een tekst die uit
zijn context is gehaald. Despreker meent dat het om
een gewone vaststelling gaat, met name dat als de
oorlog een andere afloop gekend had, de geschiedenis
waarschijnlijk uit een andere invalshoek zou zijn
geschreven.
3° /-/et gebruik van een reeks symbolen mët een
fascistische connotatie (de arend, de R omense grod:,
hd: dragen van uniformen, ...)
De heer F igares legt uit dat de Romeinse groet
verband houdt met het geloof, rituele bewegingen en
echte symbolen. Nieuw Akropolis heeft aandacht
voor die aspecten aangezien ze de denkwereld van
het «imaginaire» opnieuw in ere wil herstellen. Hij
voegt eraan toe dat Nieuw Akropolis heel wat the-
ma's bestudeert, zonder er daarom doctrinepunten
van te maken.
In verband met de bruine en zwarte uniformen
ontkent de heer F igares formeel het gebruik van
paramilitaire uniformen bij de actieve krachten van
Nieuw Akropolis waarvan hij trouwens deel uit-
maakt. Dit zijn geëngageerde leden die ten behoeve
van de samenleving willen handelen (brandbestrij-
ding, acties inzake civiele bescherming en stadsbur-
gerzin, zoals het schoonmaken van trottoirs, het weg-
werken van afval, enz.). Bij dergelijke acties dragen
de leden overalls die gelijken op die van de brand-
weer. Het zijn in geen geval militaire uniformen.
Toch hebben ze al vaak aanleiding gegeven tot asso-
ciaties en vergelijkingen met paramilitaire bewegin-
gen. Nieuw Akropolis reageert hier elke keer op via
een recht van antwoord tegen der gelijke amalgamen.
Binnen de actieve krachten wordt elk optreden
geleid door de persoon die over de ver eiste bekwaam-
heden en kwaliteiten beschikt voor de activiteit in
kwestie. De laatste internationale actie werd door
Nieuw Akropolis georganiseerd in de bergen van de
Abruzzen in Italië.
[225]
313 / 7 - 95 / 96
S'agissant de l'aigle, l'orateur observe que c'est un
symbole qui a été repris par beaucoup d'Etats de
droit. Ce symbole ne revêt aucune connotation néga-
tive. Ce n'est pas parce que les nazis ont détourné
unesymboliquehistoriquequ'il faut renoncer a tous
ces symboles appartenant au patrimoineculturel de
rhumanité. M. Figares nevoit pasenquoi lechoixde
tels symboles donnerait a son organisation une éti-
quette contraire a son action.
M. Figares est ensuite mis en présenced'unsecond
extrait de l'artide dej .-A. Livraga paru dans la Re-
vueN ouvdleAcropoleF rance(n° 107, mai/juin 1989,
p. 6) : « Les USA s'arment précipitamment, bien que
Ie Président Roosevelt dut fel ndre d'être une « colom-
be» pour accéder au pouvoir. II est un admirateur
personnel de Stal Ine, son épouse va Ie mettre en
contact chaquefois plusavecdesgroupes petits mals
puissants, comme Ie « lobby juif ». »
L e témoi n i ndi que qu'u ne étude des textes de N ou-
velleAcropolea étémenée par la cellule révisioniste
beige du consistoire israélite, dirigée par
M. Moïse Rahmani. A la demande du témoin, cette
cellule a analyse des textes publiés en cette matière,
notamment ceux de Nouvel Ie Acropole Belgique, sui-
te aux critiques émises par la presse a l'occasion du
voyage de membres de Nouvelle Acropole a Aus-
chwitz (ils auraient évité de prononcer Ie mot
«juif »). Le professeur George Schnek, président du
consistoire central israélite de Belgique, a déclaré
formellement que ces critiques n'étaient pas fondées
et que les attaques du groupe de presse Rossel
étaient abusives.
L'orateur ti ent a souligner qu'il estd'originejuive.
1 1 s'oppose totalement a toute anecdote ou tout em-
ploi de mots, en cecompris leterme« lobby », dans un
contextepéjoratif OU négatif. 1 1 appuiela communau-
té juive parce qu'il considère qu'elle est un symbo-
le — probablement le plus frappant — des peuples
exclus et exterminés par la barbarie de la société
occidentale. II estime qu'il est normal qu'un groupe
humaniste comme Nouvelle Acropole essaye d'ap-
puyer cette communauté par diverses activités
(voyages a Dachau et Auschwitz, partici pation a une
semaine internationale menée par le grand rabbi n
d'ltalie ElioToaff, auquel était invite F. Schwarz,
également juif d'origine).
A la question de savoir si Nouvelle Acropole est
partisan du renforcementdesdispositifs légauxen ce
qui concerne la lutte contre les mi Mees privées a
caractèrefasciste, M. Figares répond par l'affirmati-
ve.
Wat de arend betreft, merkt de spreker op dat het
een symbool is dat heel wat rechtsstaten hebben
overgenomen. Dit symbool roept geen enkele nega-
tieve connotatie op. Het is niet omdat de nazi's een
historisch symbool een andere betekenis hebben ge-
geven dat men al die symbolen, die deel uitmaken
van het cultureel patrimonium van de mensheid,
moet verwerpen. De heer Figares ziet niet hoe de
keuze van dergelijke symbolen er de oorzaak van zou
zijn dat zijn organisatie een etiket meekrijgt dat
haaks op haar actie staat.
De heer Figares wordt vervolgens geconfronteerd
met een tweede fragment uit het artikel van J .-A.
L i vraga dat verschenen i s i n de Revue N ouvel le Acro-
pole France (n' 107, mei/juni 1989, biz. 6) : «Les
USA s'arment précipitamment, bien que le Président
Roosevelt dut feindre d'être une «colombe» pour
accéder au pouvoir. II est un admirateur personnel
deStaline, son épouse va lemettreen contact chaque
fois plus avec des groupes petits mals puissants,
comme le « lobby juif ». »
De getuige wijst erop dat de teksten van Nieuw
Akropolis bestudeerd zijn door de Belgische revisio-
nistische cel van het Israëlitisch consistorium, die
geleid wordt door de heer Moïse Rahmani. Opvraag
van de getuige heeft deze cel de daarover gepubli-
ceerde teksten geanalyseerd, meer bepaald de tek-
sten van Nieuw Akropolis België, naar aanleiding
van de kritiek in de pers op de reis van leden van
Nieuw Akropolis naar Auschwitz (ze zouden verme-
den hebben het woord «jood » in de mond te nemen).
Professor George Schnek, voorzitter van het centraal
Israëlitisch consistorium van België, heeft formeel
verklaard dat deze kritiek ongegrond was en dat de
aanvallen van de persgroep Rossel ongerechtvaar-
digd waren.
De spreker onderstreept dat hij van joodse af-
komst is. H ij is volledig gekant tegen elke anekdote
of elk woordgebruik, met inbegrip van het woord
« lobby » in een pejoratieve of negatieve context. H ij
steunt de joodse gemeenschap omdat hij meent dat
die — waarschijnlijk het meest opvallend — sym-
bool staat voor de volkeren die uitgesloten en uitge-
roeid werden door de barbarij van de westerse maat-
schappij. Volgens hem is het normaal dat een
humanistische groep zoals N ieuw Akropolis deze ge-
meenschap probeert te steunen door het organiseren
van diverse activiteiten (reizen naar Dachau en Aus-
chwitz, deel name aan een internationale week geleid
door de Italiaanse opperrabbijn ElioToaff waarop
ook F. Schwarz, eveneens van joodse afkomst, was
uitgenodigd).
Op de vraag of Nieuw Akropolis vindt dat er meer
wettelijke middelen moeten komen in de strijd tegen
fascistische privémilities, antwoordt de heer Figares
bevestigend.
-313/7-95/96
[226]
4° LemouvementNouvëleAcrcpolea-t-il desacti-
vités OU viséespolitiques ?
En réponse a la question de savoir si Nouvelle
Acropole a effectivement organisé, en France, des
débats publics et des colloques oü les intervenants
étaient, pour la plupart, de l'extrême droite, du
GRECE et du Front National, M. Figares indique
qu'il y a une vingtaine d'années, M. Fernand
Schwarz est arri vé en F rance sans vrai ment connaï-
tre la mouvance idéologique et associative qui exis-
tait dans ce pays. II a été invite a participer a de
nombreux colloques pi uridisci pi inairesorganisés par
des groupes les plus divers. Troisou quatreans plus
tard, ces cercles ont, d'une maniere ou d'une autre,
dévoilé leurs objectifs. Publiquement et a maintes
reprises, M. Schwarz a fait savoir qu'il prenait ses
distances a l'égard de ces cercles et, depuis lors, il n'a
plus jamais eu decontacts avecdes groupes sembla-
bles.
E n ce qui concerne la partici pation de M . Schwarz
a un colloque en 1987, place sous la présidence
d'honneurdu recteur del 'académie de Lyon, initiati-
ve patronnée par l'institut d'études indo-européen-
nes de l'universitéde Lyon 1 1 1 (entièrement composé
de membres du GRECE) et de Nouveil e Acropole, M.
Figares tient a préciser que M . Schwarz n'a fait que
répondrea uneinvitation émanant de l'universitéde
Lyon, comme de nombreux autres professeurs et so-
ciologues n'appartenant pas a la mouvance d'extrê-
me droite.
M. Figares pense que l'information fausse selon
laquellej .-P. Allard, membre du GRECE, effectue-
rait régulièrement des conférences a Nouvelle Acro-
pole a été diffusée par TFl en avril-mai 1996. Ce
programme, selon lui, diffamatoire, serait un monta-
ge congu non seulement contre La Nouveil e Acropole
mals aussi contre d'autres groupes.
L'orateur rappelleencoreque Nouvelle Acropolea
participé a des colloques et des séminaires partout
dans Ie monde, oü se trouvaient des communistes,
des membres de l'extrême gauche et de l'extrême
droite. II s'agissait de colloques pluridisciplinaires.
Cen'estpasparcequeNouvelleAcropoleestinvitéea
ceux-ci qu'elledevient nécessairement associéea ces
mouvements.
5° Assemblee générale 1996 de Nouvelle Acropole
au chateau dela courPétral, un dessiègesfrangaisde
l'assoaation
U n reportage télévisé diffuse par TF 1 montre les
mesures de précaution exceptionnelles prises par
Nouvelle Acropole lors de cette assemblee générale :
barrages filtrants, filatures, support aérien et prise
en chasse de voitures suspectes, repérage et controle
des journalistes presents notamment.
En réponse a la question de savoir pourquoi Nou-
velle Acropole, une association en principe apoliti-
4° Heelt de befl/eging Nieuw Akropolis politieke
activiteiten of visies ?
Op de vraag of het klopt dat Nieuw Akropolis in
Frankrijk publieke debatten en colloquia heeft geor-
ganiseerd waarbij het merendeel van de sprekers
extreem-rechtse sympathieën had, lid was van de
GRECE en het Front National, antwoordt de heer
Figares dat de heer Fernand Schwarz ongeveer twin-
tig jaar geleden in Frankrijk is beland zonder echt de
ideologische en associatieve invloedssfeer van het
land te kennen. Hij werd uitgenodigd om deel te
nemen aan tal van pi uridisci pi inai re colloquia die
door de meest diverse groepen werden georgani-
seerd. Drieof vier jaar later hebben deze kringen op
de een of andere manier hun doelstellingen bekend-
gemaakt. De heer Schwarz heeft herhaaldelijk en
publiek verklaard dat hij afstand nam van die krin-
gen en sindsdien heeft hij nooit meer contact gehad
met soortgel ij ke bewegi ngen .
Voorts is er de deelname in 1987 van de heer
Schwarz aan een colloquium waarvan de rector van
de academie van Lyon ere-voorzitter was; dat was
een initiatief van het instituut voor Indo-Europese
studies van de universiteit van Lyon III (volledig
samengesteld uit leden van de GRECE) en van
Nieuw Akropolis. De heer Figares preciseert dat de
heer Schwarz, zoals heel wat andere professoren en
sociologen die geen uiterst-rechtse sympathieën heb-
ben, enkel is ingegaan op een uitnodiging van de
universiteit van Lyon.
De heer Figares denkt dat de foutieve informatie
als zou J .-P. Allard, die lid is van de GRECE, regel-
matig conferenties bij Nieuw Akropolis organiseren,
door de zender TFl is uitgezonden in april/mei 1996.
Dit programma, dat hij als een laster beschouwt, zou
gemaakt zijn om niet alleen Nieuw Akropolis maar
ook andere bewegingen schade toe te brengen.
De spreker herinnert eraan dat Nieuw Akropolis
heeft deelgenomen aan colloquia en seminaries over
de hele wereld, samen met communisten, leden van
extreem rechts en van extreem links. Het ging om
pi uridisci pi inai re colloquia. Het is niet omdat Nieuw
Akropolis gevraagd wordt aan dergelijke colloquia
deel te nemen dat ze met deze bewegingen moet
worden geassocieerd.
5° Algemenevergadering 1996 van Nieuw Akropo-
lis in hd: «Chateau dela cour Pêtral », een van de
Fransezdids van devereniging
I n een TF 1-reportage is te zien dat N ieuw Akropo-
lis uitzonderlijke voorzorgsmaatregelen heeft geno-
men voor deze algemenevergadering, met namecon-
troleversperringen, schaduwing, luchtsteun,
achtervolging van verdachte voertuigen, opsporing
en controle van journalisten.
Op de vraag waarom Nieuw Akropolis, een vereni-
ging die in principe apolitiek is, dergelijke controles
[227]
313 / 7 - 95 / 96
que, se livre a ce genre de controles, M . Figares fait
remarquer que les supports aériens ont en fait été
mis en place par réquipedetélévision elle-même.
II précise qu'il ne s'agit pas d'un chateau mals
d'une abbaye en voie de restauration par l'associa-
tion.
La réunion a rassemblé de 500 a 600 personnes
provenant d'une trentainede pays, logeant en dehors
de cette propriété dans un centre hotel Ier qui se
trouvait a proximité. 1 1 fallait déplacer les personnes
parfois deux, trol s, quatrefois par jour pour lesséan-
ces de travail, etc. 1 1 s'imposait donc de mettre sur
pied un service de surveillance minimum et il est
normal, dans une propriété de 5 hectares, derecourir
a l'usagede walkies-talkies.
Nouvelle Acropole a attaque TF 1 en justice en
raison des informations erronées qui ont été diffu-
sées. Parmi les informations ei tées, il estquestion de
rinfiltration des services de sécurité frangais, ainsi
que de l'Aérospatiale. Les journalistes soulignent
également l'immensitédu patrimoinemobilier et im-
mobilier que possèderait l'organisation de par Ie
monde, et plus particulièrement en Belgique. En fait
l'organisation internationale Nouvelle Acropole (Bel-
gique) nepossèdeaucun patrimoineimmobilier et ne
I oue qu'une partie des édif lees f i I més a B ruxel les et a
Liège. Seule la maison que l'association a occupée a
Anvers a été louée dans son entièreté. II en va de
mêmepour lesiègeitalien, situédansun petit appar-
tement louéau ei nquième étage d'un édificedonnant
sur la piazza Colonna oü se trouve Ie parlement
italien. Les prises de vue des journalistes pouvaient
laisser croire que Nouvelle Acropole possède
I 'ensemble des batiments de cette place.
Nouvelle Acropole compte a peine 50 membres en
Belgique et 450 en France, et non des mi II Iers comme
il est dit erronément. En outre, M. Figares niefor-
mellement être a la tête d'un «centre fort deforma-
tion musclée », comme les journalistes l'ont affirmé.
M. Figares indiqueque NA Belgiqueadéja organi-
sé ce type de réunion. Toutefois, commelenombrede
participants était beaucoup plus restreint (environ
trois cents), cela s'est passé a l'hótel Sheraton, qui a
I ui-même assuré la sécurité.
6° Modederecrutement
M. Figaresaffirmequ'en Belgique, NouvelleAcro-
polene procédé a aucuneformederecrutement mals
se contente d'informer Ie public de ses activités civi-
ques, culturelles et sportives, notamment par la pu-
blication de programmes d'activités, des affiches ...
Les personnes intéressées sont libres de répondre a
eet appel informatif.
Le reglement deNouvelleAcropolestipulequeles
mineurs ne peuvent pas participer aux activités de
l'association. Si c'est le cas, ceux-ci doivent être ac-
compagnés d'au moins un de leurs parents ou, le cas
échéant, présenter une lettre signée par l'un d'eux.
uitvoert, antwoordt de heer Figares dat de lucht-
steun infeitehet werk was van de televisieploeg zelf.
Hij preciseert dat het niet om een kasteel gaat,
maar om een abdij die de vereniging aan het restau-
reren is.
Aan de vergadering werd deelgenomen door 500 a
600 personen uit een dertigtal landen; zij logeerden
in een aantal hotels in de buurt. De mensen moesten
soms twee, drie of vier keer per dag vervoerd worden
voor de werksessies, etc. Er moest dus voor een mini-
mum aan bewaking gezorgd worden en het is nor-
maal dat men in een domein van 5 hectare walkie-
talkies gebruikt.
Nieuw Akropolis heeft TFl voor de rechter ge-
daagd omdat het televisiestation verkeerde informa-
tie heeft uitgezonden. In de uitzending is sprake van
infiltratie van de F ranse veiligheidsdiensten, alsook
van deAérospatiale. Dejournalisten hebben ook ge-
wezen op het enorme roerend en onroerend vermo-
gen van de organisatie over de hele wereld, en dan
meer bepaald in België. In werkelijkheid bezit de
internationale organisatie Nieuw Akropolis (België)
geen enkel onroerend goed en huurt ze een deel van
de gebouwen die in Brussel en in Luik werden ge-
filmd. Enkel het huis in Antwerpen werd volledig
gehuurd door de vereniging. Hetzelfde geldt voor de
Italiaanse zetel, een gehuurd f latje op de vijfde ver-
dieping van een gebouw dat uitziet op de Piazza
Colonna, het plein waar het Italiaanse parlement is
gevestigd. De manier waarop gefilmd is, kon laten
uitschijnen dat Nieuw Akropolis alle gebouwen op
dit plein bezit.
Nieuw Akropolis telt nauwelijks 50 leden in België
en 450 in Frankrijk, en geen duizenden zoals ver-
keerdelijk beweerd werd. Overigens ontkent de heer
Figares formeel aan het hoofd te staan van een
«groot centrum voor harde opleidingen », zoals door
dejournalisten werd beweerd.
De heer Figares wijst erop dat NA België al derge-
lijke vergaderingen heeft georganiseerd. Aangezien
het aantal deelnemers echter veel kleiner was (zo'n
driehonderd), vond de samenkomst plaats in het
Sheraton-hotel, dat zelf voor de veiligheid instond.
6° H oe wordt gerecruteerd ?
De heer Figares beweert dat Nieuw Akropolis in
B el gi ë op geen en kei e wij ze I eden recr uteert; de orga-
nisatie beperkt zich tot het informeren van het pu-
bliek over haar burgerlijke, culturele en sportieve
activiteiten. Dat gebeurt door activiteitenprogram-
ma's te publiceren, affiches op te hangen enz. Het
staat geïnteresseerden vrij om op deze uitnodigingen
in te gaan.
Het reglement van Nieuw Akropolis bepaalt dat
minderjarigen niet aan de activiteiten van de vereni-
ging mogen deelnemen. Minderjarigen die toch wil-
len deelnemen, moeten vergezeld zijn van minstens
een van hun ouders of desgevallend een brief voorleg-
-313/7-95/96
[228]
Mais en principe et au vu de la situation actuelle,
I 'entree de mineurs est d'office refusée.
7° Conditions d'adhésion a NouvdleAcropde
M . F igares répond que les personnes qui dési rent
devenir membres de Nouvelle Acropole sont celles
qui fréquentent les activités culturelles de l'associa-
tion. Le statut dispose que «quiconque dési re faire
partie de l'association devra adresser sa demande a
I 'assemblee des associés. Celle-ci statue au scrutin
secret sur cette demande. Sa décision nedoit pasêtre
motivée. Quiconque est admis comme membre de
l'association accepte, par son adhésion, desesoumet-
tre aux statuts de l'association. ».
Aux yeux du témoin, il est normal que, lorsque
qu'un membre non effectif demande son adhésion,
Nouvelle Acropole prenne ses précautions afin de
savoir s'il n'adhère pas a des idéologies ou a des
tendances contraires a ses principes. Si tel était le
cas (membre d'un parti d'extrême droite par exem-
ple), il neserait pas accepté.
8° Statuts et objectifs del'organisation
L'article3 des statuts de l'organisation internatio-
nale Nouvelle Acropole (Belgique) indiquequel'objet
de l'organisation est de« contribuer a l'enseignement
des Sciences, des religions, des arts et de la philoso-
phiespiritualiste, afin d'éloigner les menacesdu ma-
terialisme sous toutes ses formesainsi quela dissolu-
tion des moeursetdes institutionstraditionnelles ».
Priéd'indiquer cequ'il faut entend re par «dissol u-
tion des mosurs », M . F igares expliqueque Nouvelle
Acropole considère que toute civilisation est fondée
sur unementalité, en d'autres termes, unevision du
monde, avec des textes qui corroborent cette vision
du monde et qui correspondente sesvaleurs. Celles-
ci se reflètent dans les moeurs, les coutumes et l'his-
toiredela civilisation, considérées comme correctes
et souvent reprises par la lol comme principes adhé-
rant a cette mental i té ou a cette culture.
II est évident, selon l'orateur, que lorsque l'on
parie des moeurs et des principes traditionnels, l'on
vise ce qui semble être a la base de l'éthique de
l'espèce hu ma Ine.
D'après lui, les institutions traditionnelles sont
représentées par la familie, l'Etat, les moeurs et cou-
tumes d'un pays, l'Eglise, les institutions politiques,
tandis que les valeurs traditionnelles sont l'éthique,
la dignité, la fraternité, etc.
Partout en E urope, beaucoup d'affai res mettent en
danger les principesfondamentauxdela democratie.
1 1 serait donctrès utile, déclare le témoin, de renfor-
gen die door een van de ouders is getekend. Maar in
principe worden minderjarigen, zeker gezien de
actualiteit, gewoon niet toegelaten.
7° Voorwaarden om lid te worden van Nieuw
AI<ropolis
De heer F igares antwoordt dat de mensen die
regelmatig aan de culturele activiteiten van de vere-
niging deelnemen, aansluiting zoeken bij Nieuw
Akropol is. H et statuut bepaalt dat « quiconquedésire
faire parti ede l'association d&/ra adresser sa deman-
de a I 'assemblee des associés. Celle-ci statue au scru-
tin secret sur c^e demande. Sa décision nedoit pas
être moti vée Quiconque est admis comme membre de
l'assoaaticn accept^ par son adhésion, desesoumet-
tre aux statuts de I 'association. ».
Volgens de getuige is het normaal dat, wanneer
een ni et-effect lef lid vraagt om tot de vereniging te
mogen toetreden. Nieuw Akropolis haar voorzorgen
neemt en nagaat of de aanvrager er geen standpun-
ten op nahoudt of tendenzen aanhangt die indruisen
tegen de principes van de vereniging. De aanvraag
wordt verworpen als dat het geval is (bij voorbeeld
als de betrokkene lid is van een uiterst rechtse par-
tij).
8° Statuten en doelstellingen van de organisatie
Artikel 3 van de statuten van de internationale
organisatie Nieuw Akropolis (België) bepaalt dat de
organisatie zich tot doel stelt bij te dragen tot het
onderricht van wetenschap, religie, kunst en spiri-
tualistische filosofie, teneinde de dreigingen van het
materialisme in al zijn vormen af te houden, alsook
de zedenverwildering en de afbrokkel ing van de tra-
ditionele instellingen tegen te gaan.
Op de vraag wat verstaan wordt onder « zeden ver-
wildering», antwoordt de heer Figares dat voor
Nieuw Akropolis elke beschaving gebouwd is op een
mentaliteit, met andere woorden op een wereldvisie,
met teksten die deze visie staven en i n overeenstem-
ming zijn met haar waarden. Deze waarden vinden
hun weerspiegeling in dezeden, de gewoonten en de
geschiedenis van de beschaving, die als correct wor-
den beschouwd en vaak in de wet worden opgenomen
als krachtlijnen die bij deze mentaliteit of deze cul-
tuur aansluiten.
Volgens de spreker is het evident dat, wanneer
men spreekt over zeden en traditionele principes,
men doelt op hetgeen kennelijk ten grondslag ligt
van de ethiek van het menselijk ras.
Als traditionele instellingen noemt hij het gezin,
de Staat, de zeden en gewoonten van een land, de
Kerk, de politieke instellingen; alstraditionelewaar-
den haalt hij de ethiek, de waardigheid, de broeder-
lijkheid, enz. aan.
Overal in Europa brengen heel wat zaken de fun-
damentele principes van de democratie in gevaar.
Volgens de getuige ware het dus nuttig om deze
[229]
313 / 7 - 95 / 96
eer ces valeurs trad iti on nel les pour barrer certaines
tendances actuelles de retour a la barbarie.
En vuede lutter contre la dissol ution des moeurs,
Nouvelle Acropole próne une éducation axée priori-
tairement — c'est la qu'intervient l'influence plato-
nicienne — sur l'éthique, la moralitédes individus.
Encesmatières, l'éducation ne dolt pas s'arrêtera 20
OU 25 ans après l'obtention d'un diplóme.
Nouvelle Acropole esti me qu'il ya un dysfonction-
nement au niveau des structures de l'éducation dans
I 'ensemble des pays occidentaux. En cequi concerne
l'éducation morale — qui a fait l'objet de débats
importants dans divers pays — , el Ie déplore une
lacune dans les outils pédagogiques permettant, en
cette matière, une éducation beaucoup plus impor-
tantequelaformation intellectuelle. En effet, si cette
dernièren'est pas négligeable, ellen'est pourtant pas
suffi santé.
Se référant a l'exempledes Intel lectuels, des uni-
versitairesqui ont pa rti ei péaux horreurs de la pério-
de nazie, l'orateur est partisan d'un renouvellement
des structures, particulièrement au niveau de l'édu-
cation et exprime Ie souhait de développer une me-
thodologie permettant d'inculquer et d'entretenir les
principes d'une éthique fondamentale, notamment
chez tous nos responsables politiques.
M. Figares rappel Ie que Nouvelle Acropole est une
organisation internationale composéed'environ hult
mille membres dans Ie monde. La plupartagissentet
réfléchissent dans des pays occidentaux mals égale-
ment dansquelques pays« périphériques »dela cul-
ture occidentale : Ie Japon, la Turquie et Israël. Le
souci fondamental de ces hult mille personnes est
d'apporter une réflexion pour essayer detrouver des
alternatives, a tres longue échéance, dans ce domai-
ne.
L'orateur necroit pasquela civilisation occidenta-
le et ses principes soient éternels. En effet, toute
civilisation connaïtdescydes historiques, des renou-
vellements et des changements. Dans cette optique,
si un jour la civilisation occidentale est amenée a
transmettre ses valeurs pour les sociétés a venir, il
serait normal de préserver l'essentiel de cequi a été
notre quête et conquête.
Danscecontexte, M. Figares rappel le que Nouvel-
le Acropole marque un grand intérêt pour la pensee
imaginaireet lemondedessymbolesdans la mesure
oü elle esti me que la pensee imaginaire et le sacré
font pa rti e de la consciencehumaine(cf. Mircéa E Ma-
de, Durkheim, ...). Selon M . Figares, il est urgent de
développer le sacré car il figure toujours de fagon
inherente parmi les éléments propres au mental et a
l'imaginaire, que la «raison raisonnante »n'embras-
se pas.
Pour Nouvelle Acropole, le mental — le terme
anglais «mind » a un sens plus large — ne com-
prend pas seulement la raison. II est aussi composé
traditionele waarden te versterken, om een halt toe
te roepen aan bepaalde actuele tendensen om terug
te keren naar de barbarij.
Om de zedenverwildering tegen te gaan, stelt
Nieuw Akropolis een opvoeding voor die voorname-
lijk — en hier herkent men duidelijk de invloed van
het platonisme — gericht is op de ethiek, de morali-
teit van het individu. I n dat verband mag de opvoe-
ding niet ophouden op 20 of 25 jaar, na het behalen
van een diploma.
Nieuw Akropolis meent dat opvoedingsstructuren
in alle westerse landen mank lopen. Inzake morele
opvoeding (daarover werden heel wat belangrijke
debatten gevoerd in verschillende landen) betreurt
de vereniging dat er te weinig pedagogische instru-
menten voorhanden zijn om ter zake tot een morele
opvoeding te komen, die veel zwaarder zou doorwe-
gen dan de intellectuele opleiding. De intellectuele
opleiding is weliswaar niet te verwaarlozen, maar
dat volstaat niet.
De spreker verwijst naar het voorbeeld van de
intellectuelen, de professoren die hebben deelgeno-
men aan de wreedheden van de nazi's. Hij stelt dat
hij voorstander is van een hernieuwing van de struc-
turen, vooral dan inzake opvoeding: hij verklaart
dat het zijn wens is een methodologie te ontwikkelen
die de principes van een fundamentele ethiek bij-
brengt en onderhoudt, in het bijzonder bij al onze
politici.
De heer Figares herinnert eraan dat Nieuw Akro-
polis een internationale organisatie is, die wereld-
wijd ongeveer achtduizend leden telt. De meesten
handelen en denken in westerse landen maar er zijn
ook leden in enkele « perifere landen »van de wester-
se cultuur : J apan, Turkije en I sraël . Deze achtdui-
zend personen reiken vooral analyses aan om te pro-
beren op heel lange termijn ter zake alternatieven
uit te werken.
De spreker gelooft niet dat de westerse beschavi ng
en haar principes eeuwig zullen standhouden. Het is
inderdaad zo dat elke beschaving historische cycli,
hernieuwingen en veranderingen kent. Mocht de
westerse beschaving er ooit toe gebracht worden
haar waarden voor de toekomstige samenlevingen
door te geven, dan ware het in dat verband normaal
het essentiële te behouden van wat onze queeste en
zoektocht is geweest.
In deze context herinnert de heer Figares eraan
dat Nieuw Akropolis veel belangstelling toont voor
het imaginaire en de wereld van de symbolen in de
mate dat zij meent dat het imaginaire en het reli-
gieuze deel uitmaken van het menselijk geweten (cf.
Mircéa E Made, Durkheim, ...). Volgens de heer Figa-
res moet het religieuze dringend ontwikkeld worden
want het is een inherent onderdeel van de elementen
dieeigen zijn aan het mentaleen het imaginaire, die
los staan van de « redenerende rede ».
Voor Nieuw Akropolis omvat het mentale — de
Engelse term «mind» heeft een ruimere beteke-
nis — niet alleen de rede. Het mentale bestaat ook
-313/7-95/96
[230]
del 'element imaginairequi estessentiel pourtendre
vers une évol ution, dans Ie sens pcsitif du terme.
Quant aux symboles, certains symboles changent
dans rhistoirehumaine, d'autressont plusdurables.
II faut étudier l'histoire pour pouvoir déterminer
quels sont ceux qui appartiennent a la conscience
collective(cf. J ung).
En réponsea unequestion, M. Figares indiquepar
ailleurs que son association ne tient pas a prendre
pcsition pourtoutcequi fait réf éren cea la vieprivée,
en ce compris Ie recours a une interruption volontai-
re de grossesse. Nouvelle Acropole laisse a chaque
personne Ie droit de prendre en charge les éléments
relevant de sa vie privée. E Me ne considère en tout
cas pas que l'avortement fasse partie de ce qu'il faut
entendre par «barbarie» ou « dissolution des
moeurs ».
9° /. e concept de I 'êitisme
Si réiitismerevêt laconnotation négativequ'on lui
donnegénéralement, M . Figares Ie considère comme
tout a fait condamnable. Par contre, s'il s'agit d'une
élite dans Ie sens spirituel, éthiqueet moral du terme
(mèreThérésa, Malraux), il l'estime positif .
Selon l'orateur, les membres de Nouveil e Acropole
ne constituent pas une élite mals travai Ment pour Ie
devenir dans Ie sens éthiqueet spirituel expliquéci-
dessus. Comme indiqué ci-dessus, leur objectif pour
les sociétés a ven ir consiste a renf oreer la formation
et ledéveloppement des éléments éthiques inhérents
a l'ame humaine, de manieree s'opposer a toutes les
formesde barbarie.
Enfin, en réponsea unequestion, M. Figares indi-
queque, sur leplan institutionnel. Nouvelle Acropole
n'entretient aucune relation avec les mouvements
rosicruciens ou les templiers.
7. Audition de MM. B. Corticdli et N. Aird,
représentants de La Familie (ex-Enfanis de
Dieu)
a) Exposé de M. Corticelli, missionnaire de
La Famillea Bure
La Familie est une association de communautés
chrétiennes missionnaires et indépendantes. De la
cinquantained'adolescentsqui constituaient legrou-
pe a l'origine en 1968 en Californie, Ie mouvement
compte a l'heure actuelle 3 000 membres adultes a
plein temps, qui resident avec leurs 6 000 enfants au
sein de la communauté, et 20 000 membres associés.
Environ 25% des membres actuels faisaient déja
partie des Enfants de Dieu.
En Belgique, il existe 6 communautés, regroupant
une vi ngtai ne d'adultes et une quarantai ne d'enfants
et adolescents.
uit het imaginaire dat van essentieel belang is om
naar een evolutie, in de positieve zin van het woord,
toe te gaan.
Bepaalde symbolen veranderen in de menselijke
geschiedenis, andere gaan langer mee. Men moet de
geschiedenis bestuderen om te kunnen bepalen wel-
ke symbolen tot het collectief geweten behoren (cf.
J ung).
In antwoord op een vraag stelt de heer Figares
overigens dat zijn vereniging geen standpunt wenst
in te nemen inzake alles wat met het privé-leven te
maken heeft, zwangerschapsafbreking inbegrepen.
NieuwAkropol is geeft een ieder het recht de elemen-
ten die betrekking hebben op zijn privé-leven, zelf te
bepalen. Ze is alleszins van mening dat abortus niet
onder « barbarij »of « zedenverwildering » behoort.
9° Het concqjt « elitisme »
Is aan het woord «elitisme » een negatieve conno-
tatie verbonden, zoals dat meestal het geval is, dan
beschouwt de heer F igares elitisme als verwerpelijk.
Betreft het echter een elite in de spirituele, ethische
en morele zin van het woord (moeder Theresa, Mal-
raux), dan staat hij er positief tegenover.
Volgens de spreker vormen de leden van Nieuw
Akropolis geen elite maar spannen ze zich in om er
eenteworden in de hierboven toegelichte ethischeen
spirituele zin. Voor de toekomstige samenlevingen
willen ze, zoals hierboven is uitgelegd, een betere
opleidingen ontwikkelingvan deethischeelementen
die inherent zijn aan de menselijke geest. Zo kan de
mens zich verzetten tegen al Ie vormen van barbarij.
I n antwoord op een vraag verklaart de heer F iga-
res tot slot dat Nieuw Akropolis geen enkele institu-
tionele band heeft met de Rozenkruiserbewegingen
of de Tempel Iers.
7. Hoorzitting met de heren B. Corticelli et
N.Aird, vertegenwoordigers van «De Familie»
(de voormalige « Enfants de Dieu »)
a) Uiteenzetting door de heer Corticelli, zen-
deling van De Familie in Bure
De Familie is een vereniging van onafhankelijke
christelijke missioneringsgemeenschappen. De
groep die in 1968 in Californie werd gesticht, telde
een vijftigtal adolescenten. Momenteel telt de bewe-
ging 3 000 volwassen en voltijdse leden, die samen
met hun om en bij de 6 000 kinderen binnen de
gemeenschap verblijven. Rond die kern telt de bewe-
ging ook nog 20 000 andere leden. Ongeveer 25%
van de huidige leden waren reeds lid van de bewe-
ging Enfants de Dieu.
I n België zijn er 6 gemeenschappen waarvan een
twintigtal volwassenen en een veertigtal kinderen en
adolescenten deel uitmaken.
[231]
313 / 7 - 95 / 96
La Familles'estfixéetrois objectifs principaux :
— partager et diffuser Ie message d'amour et de
salut révélé dans la Bible. A cettefin, La Familie
produit et diffuse des publications, des cassettes au-
dio et video a des millions d'exemplaires de par Ie
monde. Des séminaires et des études bibliques (cours
individuels ou degroupe) sont également organisés;
— montrer un exemple concret de l'amour próné
par Ie mouvement). Ainsi, des membres de La Fa-
milie parti ei pent a des galas musicauxdebienfaisan-
ceet a des opérations bénévoles desecours aux victi-
mes de catastrophes et s'efforcent d'aider les
personnes les plus démunies;
— vel II er a ceque les enfants des membres regoi-
vent une éducation adequate et chrétienne dans Ie
mei Meur environnement possible. C'est pourquoi la
plupart des membres ont choisi de scolariser leurs
enfants adomici Ie, du moinsdans les paysoücelaest
légal.
Selon l'intervenant, la plupart des doctrines fon-
damentales de La Familie, mouvement chrétien
d'inspiration biblique, sont identiques a celles des
chrétiens du monde enti er.
Une des croyances qui distingue toutefois La Fa-
milie des autres confessions est l'application de « la
Lol d'Amour », Ie Christ ayant, par son sacrifice,
libéré I 'hommede la Lol Mosaïque.
Cette lol s'applique aussi aux relations sexuelles.
Les membres de La Familie ne pensent pas que les
relations hétérosexuelles entre adultes consentants
soient un péchéa condition qu'elles soient motivées
par l'amour desinteresse de Dieu, que personne ne
soit lésé et que toutes les parties concernées aient
donner leur accord, y compris les époux dans Ie cas de
relations sexuelles extramaritales.
Un code de régies et de restrictions a été élaboré
dans la Charte officielle de La Familie, Ie P'^avril
1995. Ainsi, la Charte interdit explicitement tout
contact sexuel entre adultes et mineurs, toute per-
version sexuelle et toute activité sexuelle qui repré-
senteraient un quelconquedanger d'ordre physique,
affectif, mental ouspirituel. E Me interdit toute lectu-
reou activité a caractére pornographique, toute acti-
vité homosexuelle entre hommes ainsi que tout con-
tact sexuel avec une personne qui n'est pas membre
du groupe. Le non-respect de ces régies est sanction-
né par l'exdusion de la communauté.
La Familie próne le respect de la vie humaine,
sous toutes ses formes. L 'usage de drogues et la
consommation excessived'alcool sont strictement in-
terdits. II en vademêmepour l'usagedesarmesetde
la violence, d'une part, et du suïcide, d'autre part.
Chaque communauté est autonome au sein de la
Familie. La Charte formule de maniere expli ei te les
droits dont jouit chaque membre, qui continue a
prendretoutedécision concernantsa santé et cel lede
ses enfants, le controle des naissances, le mariage et
De Familie heeft drie grote doelstellingen voor
ogen :
— de boodschap van liefdeen heil die in de bijbel
werden verkondigd delen en uitdragen. Met dat doel
produceert en verspreidt De Familie over de hele
wereld miljoenen publicaties, audio- en videocasset-
tes. De beweging organiseert ook seminaries en bij-
belstudie (individuele of groepscursussen);
— een concreet voorbeeld geven van de liefde die
de beweging voorstaat. Ledenvan De Familie nemen
bijvoorbeeld deel aan muziekgala's voor een goed
doel en aan vrijwil ligersoperaties voor hulpverlening
aan slachtoffers van rampen. Ze stellen ook alles in
het werk om de allerarmsten te helpen;
— erop toezien dat de kinderen van de leden een
degelijke en christelijke opvoeding krijgen in de best
mogelijke omgeving. Daarom hebben de meeste le-
den ervoor gekozen hun kinderen thuis te onderwij-
zen, althans in die landen waar de wet dat toestaat.
Volgens de spreker deelt De Familie, een christe-
lijke beweging met bijbelse inslag, het merendeel
van haar doctrines met die van de christenen overal
ter wereld.
Een van de geloofspunten die De Familie evenwel
van de andere geloofsovertuigingen onderscheidt, is
de toepassing van de «wet van de liefde ». Christus
heeft door zichzelf te offeren de mens na mei ijk van de
Wet van Mozes bevrijd.
Die wet geldt ook voor de seksuele betrekkingen.
Deleden van De Familie zijn van oordeel dat hetero-
seksuele betrekkingen tussen volwassenen die daar-
mee instemmen, niet zondig zijn, op voorwaarde dat
de belangeloze liefde Gods eraan ten grondslag ligt,
dat niemand daaronder lijdten dat alle betrokkenen
er hun toestemming voor hebben gegeven, met inbe-
grip van de echtgenoten wanneer het om buitenech-
telijke seksuele betrekkingen gaat.
I n het officiële handvest van De Familie werd op
1 april 1995 een code met regels en beperkingen
uitgewerkt. Zo verbiedt het handvest uitdrukkelijk
elk seksueel contact tussen volwassenen en minder-
jarigen, elke seksuele perversiteit en elke seksuele
activiteit die enig gevaar zou inhouden op lichame-
lijk, affectief, mentaal of spiritueel vlak. Het hand-
vest verbiedt ook el ke activiteit of lectuur van porno-
grafische inslag, alsook elke homoseksuele activiteit
tussen mannen of elk seksueel contact met iemand
die geen lid is van de beweging. Deniet-nalevingvan
die voorschriften wordt gestraft met uitsluiting uit
de gemeenschap.
De Familie staat voor respect voor het menselijk
leven, in al zijn vormen. Drugsgebruik en overmatig
alcoholgebruik zijn ten strengste verboden. Het-
zelfde geldt voor het gebruik van wapens en geweld
enerzijds en voor zelfmoord anderzijds.
Binnen De Familie is elke gemeenschap auto-
noom. Het handvest vermeldt uitdrukkelijk de rech-
ten van elk van de leden, die zelf alle beslissingen
blijven nemen met betrekking tot hun gezondheid en
die van hun kinderen, geboorteregeling, huwelijk en
-313/7-95/96
[232]
les relations personnelles, l'exerciced'une profession
et réducation des enfants.
Toutepersonneagéede 16ans minimum et mem-
bredepuis au moins 6 mois a ledroit de participer a
l'organisation internede la communautéoü il réside
(activités, objectifs, gestion financière).
Selon M. Corticelli, lesadeptesdeLa Famillesont
égalementencouragésa maintenir des contacts régu-
liers avec leur familie.
Tout membreest libredequitter Ie mouvement ou
d'aller habiter dans uneautrecommunauté. Sur les
38 000 adultes qui ont fait partie de La Familie,
environ 34 000 ont quitte la communauté. Sur les
10 000 enfants qui y sont nés, 2 500 sont partis. Le
mouvement aided'ailleurs lesadolescentsqui lesou-
haitent a s'intégrer dans la société.
Le témoin affirme que les adeptes ne subissent
aucune manipulation mentale. Chacun est encoura-
géa prendresespropresdécisions. Lescommunautés
sont OU vertes a tous les observateurs extérieurs (cer-
tains y ont même séjourné pendant trois mois) et
collaborent aux enquêtes menées par les pouvoirs
publics, les autorités scolaires et les travailleurs so-
ciaux. Suite a une enquête menée par la policejudi-
ciaire de Bruxelles en 1993, un dossier a été classé
sans suite.
Contrairementa cequi est affirmé dans le rapport
de la commission d'enquêteparlementairefrangaise,
les enfants nefurent, selon le témoin, jamais impli-
qués dans la pratique du «flirty fishing», pratique
d'ailleurs abandonnée depuis une dizaine d'années.
Le rapport affirme également que l'inceste était ré-
gulièrement pratique. Cetteaffirmation sefondeex-
dusivement sur letémoignagede Déborah Davis, la
filledeDavid Berg, qui a étéexduedu mouvement il
ya une vingtaine d'années.
Par ailleurs, M. Corticelli fait remarquer qu'au
début des années 1980, des specialistes en sciences
sociales ont conclu qu'il n'existait aucune preuve
scientifique de l'existence de la notion de « lavage de
cerveau », encore appelée « manipulation mentale »
OU « controle mental ».
Les associations américaines de psychologie et de
sociologie ont adopté une position officielle a eet
égard, sur la base de laquelle les tribunaux améri-
cainset britanniquesontdécidéd'exduredela procé-
dure judiciaire les témoignages d'experts relatifs au
lavage de cerveau.
L'intervenantsedemandepourquoi la commission
d'enquêtefrangaisea délibérément ignorélescondu-
sions officielles et détail lees des tribunaux et des
services sociaux qui, dans plusieurs pays, dont la
France, ont suivi de prés la situation de la Familie
depuis plusieurs années, et ceen faveur «de témoi-
gnages douteux qui contenaient de nombreuses er-
reu rs ».
persoonlijke relaties, het uitoefenen van een beroep
en de opvoeding van de kinderen.
Iedereen dieten minste 16jaar oud is en sinds ten
minste 6 maanden lid is, heeft het recht deel te
nemen aan de interne werking van de gemeenschap
waar hij verblijft (activiteiten, doelstellingen, finan-
cieel beheer).
Volgens de heer Corticelli worden de volgelingen
van De Familie ook aangemoedigd om met hun gezin
geregelde contacten te onderhouden.
Elk lid is vrij de beweging te verlaten of in een
andere gemeenschap te gaan wonen. Van de
38 000 volwassenen die ooit deel hebben uitgemaakt
van De Familie, hebben er ongeveer 34 000 de ge-
meenschap verlaten. Van de 10 000 kinderen die er
zijn geboren, zijn er 2 500 vertrokken. De adolescen-
ten die zich in de samenleving willen integreren,
worden daarbij trouwens gehol pen door de bewegi ng.
Degetuige bevestigt dat de vol gelingen geen enke-
le mentale manipulatie ondergaan. Iedereen wordt
aangespoord om zijn eigen beslissingen te nemen. De
gemeenschappen staan open voor alle externe waar-
nemers (sommigen hebben er zelfs gedurende drie
maanden verbleven) en werken mee aan onderzoek
door de overheid, de scholen en de maatschappelijk
werkers. Na een onderzoek door de gerechtelijke po-
litie van Brussel in 1993 werd een dossier gesepo-
neerd.
In tegenstelling tot wat in het verslag van de
Franse parlementaire onderzoekscommissie wordt
beweerd, werden volgens de getuige nooit kinderen
betrokken bij de praktijk van de «flirty fistiing».
Van die praktijk is een tiental jaar geleden trouwens
reeds afgestapt. Het verslag beweert ook dat incest
vaak voorkwam. Die bewering is uitsluitend geba-
seerd op het getuigenis van Déborah Davis, de doch-
ter van David Berg, die ongeveer twintig jaar geleden
uit de beweging werd gestoten.
De heer Corticelli merkt bovendien op dat specia-
listen in de sociale wetenschappen begin van de ja-
ren 1980 tot de conclusie zijn gekomen dat er geen
enkel wetenschappelijk bewijs voorhanden was dat
er aan « hersenspoeling » — ook nog « mentale ma-
nipulatie »of« mentalecontrole »genoemd — werd
gedaan.
DeAmerikaanse verenigingen voor psychologieen
sociologie hebben hieromtrent een officieel stand-
punt ingenomen, op grond waarvan deAmerikaanse
en Britse rechtbanken hebben besloten de getuige-
nissen van deskundigen inzake hersenspoelingen uit
de gerechtelijke procedure te bannen.
De spreker vraagt zich af waarom de Franse on-
derzoekscommissie met opzet abstractie heeft ge-
maakt van de officiële en gedetailleerde conclusies
van de rechtbanken en de sociale diensten die in tal
van landen en ook in Frankrijk de situatie van De
Familiejarenlang op de voet hebben gevolgd, en wel
aandacht had voor «twijfelachtige getuigenissen die
tal van fouten bevatten ».
[233]
313 / 7 - 95 / 96
L e témoi n sou ha i te répond re de ma n i ère déta i 1 1 ée
auxaccusationsformuléesa rencontre de son mouve-
ment :
— Le « flirty fishing » n'a, d'après Ie témoi n, ja-
mais été de la prostitution; le 15 novembre 1991, le
tribunal de grande instance de Rome a acquitté Da-
vid Berg et d'autres membres des Enfants de Dieu
des charges de proxénétisme, d'incitation a la prosti-
tution, de production et de commercial isation de pu-
blications obscènes.
— La Familie nepratique plus \e «flirty fishing»
depuis 1987. Les régies actuelles interdisentformel-
lement tout contact sexuel avec des personnes qui ne
sont pas membres du groupe. Selon le témoi n, plu-
sieurs enquêtes policiéres et arrêts rendus par la
justice dans divers pays (Espagne, Argentine, Angle-
terre, Pérou) attestent de cefait.
— La dissol ution des Enfants de Dieu n'a, d'aprés
lui, rien a vol r avec les accusations de prostitution. A
l'époque, David Berg a regu divers rapports faisant
état de mauvaise conduite et d'abus de pouvoir de la
part decertains responsables. Tous les dirigeants, y
compris les responsables de chaque communauté,
furent démis de leurs fonctions. Un tiers des mem-
bres choisirent de retourner a la vie séculaire; les
autres formérent un nouveau mouvement composé
de communautés autonomes qui restérent en contact
avec David Berg par I 'intermediaire de ses lettres
pastorales.
— La Familie n'a pas grand intérêt a recruter de
nouveaux membres; la population adulte est
d'ailleursrestéeassezstablecesl5derniéresannées.
— Comme indiquéci-dessus, M.Corticelli insiste
sur lefaitquela prostitution ou l'incesten'ont jamais
été pratique courante au sein du mouvement. Le
«flirty fishing» ne consistait pas a prostituer des
enfants. A aucun moment de l'histoire du mouve-
ment, le «flirty fishing», accompagné de relations
sexuelles, n'a été autorisé pour les membres mi-
neurs.] amaisla brutalisation d'enfantsou desactes
pédophi les n'ont été tolérés. PI us de 600 enfants ont
d'ailleurs été examinés par les experts désignés par
les tribunaux de plusieurs pays. D'après le témoi n,
aucun cas d'abus sexuel n'a été constaté. Ainsi, des
enfants qui avaient été places sous la tutelle de
services d'assistance sociale en Espagne, en France,
en Australië et en Argentine, ont été rendus a leur
familie a la suite d'examens tres complets.
M . Corticelli déclare encore que même s'ils consi-
dèrent lefondateur David Berg comme I e prophete de
la fin des temps et sa femme Maria comme son
successeur choisi par Dieu, les membres de La Fa-
milie ne les suivent pas aveuglément.
Ayant découvert des cas isolés de mineurs ayant
subi, avant 1986, des attouchements sexuels, le grou-
pe a établi des régies strictes pour protéger la santé
physique et morale des enfants dans ses différentes
communautés. Tout adulte reconnu coupabled'avoir
De getuige wenst omstandig in te gaan op de aan-
tijgingen die tegen zijn beweging werden geformu-
leerd :
— « Flirty fishing » was volgens de getuige nooit
prostitutie; op 15 november 1991 heeft een hoog
Italiaans rechtscollege David Berg en andere leden
van de Enfants de Dieu vrijgesproken van de be-
schuldigingen van proxénétisme, aanzetting tot
prostitutie en productie en commercialisering van
obscene publicaties.
— De Familie is sinds 1987 van « flirty fishing »
afgestapt. De huidige voorschriften verbieden uit-
drukkelijk elk seksueel contact met personen die
geen lid zijn van de beweging. Volgens de getuige
wordt dat bevestigd door politiespeurwerk en door
verschillende vonnissen van rechtbanken in diverse
landen (Spanje, Argentinië, Engeland, Peru).
— De ontbinding van de beweging Enfants de
Dieu houdt volgens hem geen verband met de be-
schuldigingen van prostitutie. In die periode heeft
David Bergtal van verslagen ontvangen waarin mel-
ding werd gemaakt van slecht gedrag en machtsmis-
bruik vanwege bepaalde leidinggevende personen.
Alle leiders — ook de mensen die aan het hoofd
stonden van el k van de gemeenschappen — werden
uit hun ambt ontheven. Een derde van de leden heeft
ervoor gekozen naar het wereldse leven terug te
keren; de anderen hebben een nieuwe beweging op-
gericht, die is samengesteld uit autonome gemeen-
schappen die het contact met David Berg via zijn
pastorale brieven zijn blijven onderhouden.
— De Familie heeft er niet veel belang bij om
nieuwe leden te werven; het aantal volwassenen is de
jongste 15 jaar trouwens vrij stabiel gebleven.
— Zoals hierboven werd aangegeven, legt de heer
Corticelli de nadruk op het feit dat binnen de bewe-
ging prostitutie of incest nooit courante praktijken
zijn geweest. Het «flirty fishing» hield niet in dat
kinderen werden geprostitueerd. Op geen enkel mo-
ment in de geschiedenis van de beweging werd
«flirty fishing», met inbegrip van seksuele contac-
ten, aan minderjarige leden toegestaan. Geweldple-
ging op kinderen of pedofiele handelingen werden
nooit getolereerd. Deskundigen, door rechtbanken
uit verschillende landen aangewezen, hebben trou-
wens meer dan 600 kinderen onderzocht. Volgens de
getuige werd geen enkel geval van seksueel misbruik
vastgesteld. Kinderen die in Spanje, Frankrijk, Au-
stralië en Argentinië onder de toezicht van diensten
voor sociale bijstand waren geplaatst, mochten na
zeer grondig onderzoek naar hunfamilieterugkeren.
De heer Corticelli verklaart nog dat ook al be-
schouwen deleden van DeFamiliede stichter David
Berg als de profeet van het einde der tijden en zijn
vrouw Maria als zijn door God gekozen opvolgster, ze
hen niet blindelings volgen.
Na de ontdekking van geïsoleerde gevallen van
minderjarigen die, vóór 1986, het slachtoffer van
ongewenste intimiteiten waren geworden, heeft de
groep strikte regels vastgelegd ter bescherming van
de I ichamel ij ke en geestel ij ke gezondheid van de ki n-
-313/7-95/96
[234]
eu des contacts sexuels avec un mineur ou d'avoir
sciemment omis de rapporten de tels actes dont il
aurait eu connaissance, serait immédiatement exclu
de la communauté. Cette règlea étéédictéeen 1986.
En outre, La Familie ne tolère ni n'encourage
aucune forme de relation incestueuse. Tout adulte
coupabi e d'avoir des relations sexuelles avec son en-
fant est excommunié.
— Selon letémoin, lesautoritésscolairesdu mon-
de entier ont examiné et approuvé l'éducation dis-
pensée aux enfants par les membres de La Familie.
En outre, plusieurs déclarations internationales ga-
rantissent Ie droit des parents a éduquer leurs en-
fants conformément a leurs convictions religieuses.
Le témoin précise que l'instruction religieuse incul-
quée aux enfants de La Familie n'est pasextrémiste.
— La Famillen'est pas une communauté religieu-
se cloïtrée. Ses membres échangent constamment
des idees et des informations avec des organisations
gouver nementa les, des ONG, des Intel lectuels, des
théologiens et des membres d'autres religions. Cer-
tains sociologues et théologiens ont pu constater que
les communautés de La Familie sont moins isolées
que bon nombre de communautés religieuses tradi-
tionnelles ou non traditionnelles.
— Les membres de La Famillesonttenusd'obser-
ver toutes les lois du pays oü ils resident. Le mouve-
ment a toujours próné l'obéissance aux forces de
police dans l'exerdce de leur fonction et rejette tout
actedeviolence.
— La C harte de 1995 contient les pri nel pes fonda-
mentaux de La F ami I le, ses objectifs et ses croyances,
ainsi qu'unecodification de ses methodes defonction-
nement. Ellecomporte unedescription détailléedes
droits dont jouit chaque membre et chaque commu-
nauté, ainsi que les régies et les responsabilités qui
incombent a chacun. Les objectifs du groupe sont,
selon l'orateur, analogues a de nombreuses églises
chrétiennes et organisations humanitaires.
— Enfin, I e témoin tl ent a préciserqueLa Familie
obtient ses revenus par des moyens légaux et tradi-
tionnels.
b) Questions
1° Structu re du mouvement
M.Aird, missionnaireanglaisdu mouvement (mi-
nister of rel igi on), déclarequedepuis l'élaboration de
la Charteen 1995, La Familie a renonce a la hiérar-
chiequi prévalait par régions nationales et conti nen-
tales. Chaque communauté est autonome et il n'y a
deren binnen de verschillende gemeenschappen.
Elke volwassene die zich schuldig zou hebben ge-
maakt aan seksuele contacten met minderjarigen of
bewust nagelaten zou hebben om dergelijke feiten
waarvan hij kennis had, te melden, zou onmiddellijk
uit de beweging worden gezet. Die regel werd in 1986
uitgevaardigd.
Bovendien tolereert, noch moedigt DeFamilieeen-
der welke vorm van incestueuze relaties aan. Elke
volwassene die zich heeft bezondigd aan seksuele
contacten met zijn of haar kind wordt geëxcommuni-
ceerd.
— Volgens de getuige hebben onderwijsinstanties
vanuit de hele wereld de opvoeding die de leden van
de beweging aan de kinderen geven, geanalyseerd en
goedgekeurd. Bovendien waarborgen diverse inter-
nationale verklaringen het recht van de ouders om
hun kinderen overeenkomstig hun godsdienstige
overtuiging op te voeden. Degetuigestiptaandathet
godsdienstonderricht dat aan de kinderen van De
Familie wordt gegeven niet extremistisch van inslag
is.
— De Familie is geen gesloten religieuze gemeen-
schap. Haar leden wisselen voortdurend standpun-
ten en informatie uit met overheidsorganisaties,
NGO's, intellectuelen, theologen en gelovigen van
andere godsdiensten. Bepaalde sociologen en theolo-
gen hebben kunnen vaststellen dat de gemeenschap-
pen van De Familie heel wat minder gesloten zijn
dan een aantal traditionele of niet-traditionele reli-
gieuze gemeenschappen.
— De leden van De Familie moeten zich houden
aan de wetten van het land waar ze verblijven. De
beweging heeft steeds gehoorzaamheid aan de orde-
diensten in de uitoefening van hun functie voorge-
staan en verwerpt elke vorm van geweld.
— Het handvest van 1995 omvat de basisprinci-
pes, doelstellingen en geloofsovertuigingen van De
Familie, alsook een codificatievan haar werk ingsme-
thodes. Het bevat een gedetailleerde beschrijving
van de rechten die elk lid en elke gemeenschap ge-
niet. Ook de voorschriften waaraan iedereen zich
moet houden en de verantwoordelijkheden die ieder-
een draagt, zijn er in opgenomen. Volgens despreker
zijn de doelstellingen van de beweging analoog met
dievan velechristelijke kerken en humanitaire orga-
nisaties.
— De getuige wil, tot slot, nog benadrukken dat
DeFamilieop volkomen wettige en traditionelewijze
haar inkomsten vergaart.
b) Vragen
1° Structuur van de beweging
De heer Ai rd, de Engelse zendeling van de bewe-
ging (minister of religion), verklaart dat De Familie
heeft afgezien van dehirarchieper nationale en con-
tinentale regio's sinds de uitwerking van het hand-
vest van 1995. E Ike gemeenschap is autonoom en er
[235]
313 / 7 - 95 / 96
pasdehiérarchieentreles membres individuelsdela
communauté.
Le leadership international est constitué par Ma-
ria, la veuve de David Berg, et son deuxième marl.
Peter Amsterdam. Maria est le leader spirituel qui
envoie des Communications aux communautés. Ces
préceptes ne sont pas imposés et sont ouverts a l'in-
terprétation individuelle, mals en règle générale, les
membres y croient. Les autres décisions au sein de
La Famillesont prises parvotedémocratiquedetous
les membres.
II n'y a pas d'assemblée générale. Tout se fait par
voiedecourrier.
M. Corticdli ajoute que chaque communauté est
gérée de maniere autonome par un conseil composé
des membres agés de 16 ans mi ni mum, faisant partie
de la communauté depuissix mois au moins.
Lesadeptesa plein tempsdeLa Famillesont pour
la plupart des missionnaires, l'activité principale du
témoin étant d'évangéliser les gens. L'évangélisation
se fait le plus souvent sous la forme de contacts
personnels, de démarchages de porte a porte.
Les adeptes vivent en communauté mals depuis
l'adoption de la Chartedel995, la tal Me des commu-
nautés est réduite. Les six communautés installées
en Belgique ne regroupent qu'une douzaine de fa-
milies au maximum, ce qui revient a une ou deux
families par communauté.
Ces communautés sont situées a B ure (oü réside le
témoin), a Saint-Nicolas, dans la région d'Anvers,
dans la région de Raeren, a Tongres et a Verviers.
Lacommunautéesttoujourslocatairedesmaisons
qu'elleoccupe.
Des réunions sont organisées en vue de rassem-
bler les membres des diverses communautés. La Fa-
milie n'a pas destructurejuridiqueen Belgique.
II existeun bureau aZurich, chargé des démarches
administratives. M . Aird, qui réside et travaille en
Angleterre, est le porte-parole europeen du mouve-
ment.
Les communautés versent une dïme de 10% de
leurs revenus tous les mois au bureau de Zurich.
M./4/rc/ ajoute qu'il nes'agiten rien d'unestructu-
re d'autorité, mals d'un bureau purement adminis-
tratif. II est d'ail leurs lui aussi missionnaireévangé-
listea plein temps.
Les membres du bureau se déplacent beaucoup a
l'étranger car il faut aider a administrer et gérer les
communautés des autres pays (comme, par exemple,
les commandes, la duplication de cassettes video et
audio, ...).
2° Diffusion decass^es audio et video
M. Aird indique que les cassettes audio et video
sont reproduites dans un studio central. Ces casset-
tes nesont pas destinées a êtrevendues a des person-
nes extérieures au mouvement. La dïme de 10%
heerst geen hiërarchie tussen de individuele leden
van de gemeenschap.
De internationale leiding wordt uitgeoefend door
Maria, de weduwe van David Berg, en haar tweede
echtgenoot. Peter Amsterdam. Maria is de geeste-
lijke leider die boodschappen naar de gemeenschap-
pen stuurt. Deze geboden worden niet opgelegd en
kunnen vrij geïnterpreteerd worden, maar meestal
geloven deleden er in. Deanderebeslissingen binnen
De Familie worden bij democratische stemming door
alle leden genomen.
Er isgeen algemene vergadering. Al les gebeurt via
briefwisseling.
De lieer Corticdli voegt er aan toe dat elke ge-
meenschap op autonome wijze wordt bestuurd door
een raad, die is samengesteld uit de leden van ten
minste 16 jaar die minstens zes maanden lid zijn van
de gemeenschap.
De voltijdse aanhangers van De Familie zijn
meestal zendelingen. De hoofdactiviteit van de getui-
ge is dan ook het evangeliseren van de mensen. De
evangelisering gebeurt meestal via persoonlijke con-
tacten, door huisbezoeken.
De leden leven in een gemeenschap, maar sinds
het handvest van 1995 zijn de gemeenschappen klei-
ner geworden. Dezes gemeenschappen in België sa-
men groeperen ten hoogste slechts een twaalftal fa-
milies, wat opeen of twee families per gemeenschap
neerkomt.
Deze gemeenschappen zijn gevestigd in Bure
(waar de getuige woont), in Sint-N i klaas, in het Ant-
werpse, in de buurt van Raeren, in Tongeren en in
Verviers.
De gemeenschap huurt altijd de gebouwen die ze
gebruikt.
Er worden bijeenkomsten georganiseerd om de
leden van de verschillende gemeenschappen bijeen
te brengen. De Familie heeft in België geen juridi-
sche structuur.
In Zürich is er een bureau dat met de administra-
tie is belast. De heer Aird, die in Engeland werkt en
woont, is de Europese woordvoerder van de bewe-
ging.
De gemeenschappen staan elke maand aan het
bureau in Zürich een tiende van hun inkomsten af.
De heer Aird yoegt er aan toe dat het helemaal niet
om een gezagsstructuur gaat, maar om een louter
administratief bureau. Hij is overigens ook voltijds
evangeliserend zendeling.
De leden van het bureau gaan vaak naar het bui-
tenland om de gemeenschappen van andere landen
bij de administratie en het beheer te helpen (zoals
voor bestellingen, het kopiëren van video- en audio-
cassettes ...).
2° Verspreiding van video- en audiocassettes
De heer Aird stipt aan dat de video- en audiocas-
settes in een centrale studio vervaardigd worden.
Deze cassettes zijn niet bestemd om verkocht te wor-
den aan mensen die niet tot de beweging behoren.
-313/7-95/96
[236]
versée par les diverses communautés al i mente, entre
autres, la production de ces cassettes.
M. Corticdli précise encore que les originaux sont
congus au niveau international, mals leur reproduc-
tionesteffectuéeau niveau local. Les cassettes desti-
nées a être distri buées en Belgique sont reproduites
en France et en Angleterre par un membre de la
communauté.
Les cassettes distri buées en Belgique sont produi-
tes en France. M. Mauritz, qui habite la banlieue
d'Anvers, a été chargé par les autres communautés
belges d'en accuser réception, de les reproduire et
d'en assurer la distribution.
M. Aird dit n'avoir jamais entendu parier des bu-
reaux commerciaux, situés au premier étage de la
ruedesBrasseurs, 16, a Braine-l'Alleud, desbureaux
dont d'aucuns affirment qu'ils ont ou avaient pour
objectif de diffuser des cassettes video pour un cer-
tain nombred'entreprises comme KiddieViddie Pro-
duction, Aurora Production, Treasuratic, etc. Dans
certains pays, Ie mouvement a implanté une agence
commerciale pour collecter Ie courrier lorsque les
membres sont en mission. II doitsansdoutes'agir de
ce type d'agences commerciales, déclare letémoin.
A la question desavoir qui est «Victor Hugo», les
tamdns répondentqu'il s'agiten réalitéd'H ugo Kem-
peneer, un des membres de La Familie qui travaille
actuellement comme missionnaires dans une com-
munauté du J apon et qui signait ses communiqués
de presse sous ce nom.
Concernant « World Service »et « Heavens Magie »
a Zurich, M. Aird déclare qu'il ne sait pas si ces
sociétés ont produit des cassettes video. E Mes Ie sont
en tout cas en Angleterre.
La structure dont dispose La Familie peut paraï-
tre importante mals il s'agit d'une structure infor-
melle.
3° Ressources financières
M. Aird i ndique que chaque communauté est com-
plètement autonome du point de vue financier, a
l'exception de la dïme versée au bureau administra-
tif. Comme La Famillecomptequelque 10 000 mem-
bres au niveau mondial, Ie montant total de ces
contributions est assez élevé. Le mouvement payeen
tout cas l'intégralité des impóts qui lui sont reclames
sur la total ité de ce montant.
Selon M. Corticelli, les ressources des communau-
tés proviennent de dons et de la diffusion des casset-
tes video et audio et des publications évangéliques
auprèsdu public. Ces produits nesont pas vendus de
maniere commerciale mals il est demandéunedona-
tion.
Les adeptes qui resident dans une communauté et
travaillent a plein temps en dehors du mouvement
versent leur salaire a cette communauté.
Het tiende dat door de verschillende gemeenschap-
pen wordt afgestaan, wordt onder andere aangewend
om de productie van die cassettes te financieren.
De heer Corticelli preciseert nog dat de originele
cassettes op internationaal niveau vervaardigd wor-
den, maar dat het kopiëren lokaal gebeurt. Decasset-
tes die voor België bestemd zijn, worden door een lid
van de gemeenschap in Frankrijk en Engeland geko-
pieerd.
De cassettes die in België worden verdeeld, wor-
den in Frankrijk gemaakt. De heer Mauritz, die in de
buurt van Antwerpen woont, is door de andere Bel-
gische gemeenschappen met het ontvangen, kopië-
ren en verdelen van de cassettes belast.
De heer Aird zegt nooit gehoord te hebben van de
commerciële bureaus op de eerste verdieping van
nummer 16 in de rue des Brasseurs te Eigenbrakel.
Sommigen beweren dat deze bureaus de bedoeling
hebben of hadden videocassettes te verspreiden voor
een aantal bedrijven, zoals KiddieViddieProduction,
Aurora Production, Treasuratic enz. In bepaalde lan-
den heeft de beweging een commercieel agentschap
opgericht om de briefwisseling te kunnen ontvangen
wanneer de leden op zending zijn. De getuige ver-
klaart dat het waarschijnlijk om een dergelijk com-
mercieel agentschap gaat.
Op devraag wie «Victor Hugo» is, antwoorden de
getuigen dat het in feite om Hugo Kempeneer gaat,
een van de leden van De Familie die momenteel als
zendeling in een gemeenschap inj apan werkten die
zijn persberichten met deze naam ondertekende.
Wat de «World Service» en «Heavens Magie»
betreft, verklaart de heer Aird dat hij niet weet of
deze vennootschappen videocassettes hebben ge-
maakt. In Engeland is dat in elk geval gebeurd.
De structuur van De Familie kan omvangrijk lij-
ken, maar het gaat om een informele structuur.
3° Financiëemiddëen
De heer Aird stipt aan dat elke gemeenschap fi-
nancieel volledig autonoom werkt, met uitzondering
van het tiende dat aan het administratief bureau
wordt afgestaan. Daar De Familie op wereldvlak
ongeveer 10 000 leden telt, ligt het totale bedrag van
deze bijdragen vrij hoog. De beweging betaalt in elk
geval alle belastingen die ze op dat totale bedrag
moet betalen.
Volgens deheer Corticelli halen de gemeenschap-
pen hun financiële middelen uit giften en de ver-
spreiding van video- en audiocassettes en evangeli-
sche publicaties onder het publiek. Deze producten
worden niet op een commerciële manier verkocht : er
wordt slechts een gift gevraagd.
De leden die in een gemeenschap leven en buiten
de beweging voltijds aan het werk zijn, staan hun
loon aan die gemeenschap af.
[237]
313 / 7 - 95 / 96
Le budget de la communautédu témoin, qui comp-
te unedizai nede personnes, est de I 'ordrede 50 000 a
80 000 francs par mois.
Les donateurs sont des personnes qui veulent per-
mettre aux adeptes de La Familie de poursuivre
leurs activités de missionnaire. Certains aident le
mouvement de maniere reguliere, d'autres se li mi-
tent a un seul versement.
M. Aird souligne qu'il s'agit d'un vaste eerde de
personnes (ex-membres a plein temps, personnes qui
sont toujours membres, mals pas a plein temps).
Le revenu qu'il pergoit personnellement provient
de la communauté, a l'instar de tout missionnaire
catholique.
Par all leurs, si quelqu'un veut rejoindre une com-
munauté, celle-ci s'appropriera tout son patrimoine
et décidera du sort a lui réserver. Si une communau-
té cesse d'exister, son patrimoine est partagé entre
tous ses membres. Lorsqu'un membredécidedequit-
ter la communauté, celle-ci devra vel lier a ce qu'il
dispose de moyens pour démarrer dans sa nouvelle
vie.
4° Situation fiscaled: sociale
M. Corticdli indique que l'ensemble de ses reve-
nusproviennentdedonations; il neregoitdoncpasde
traitement. 1 1 est toutefois assujetti a l'impót sur les
revenus et a la sécurité sociale en tant que traduc-
teur indépendant, et verse des cotisations a ce titre
(20 000 francs tous les trois mois).
1 1 paye également les taxes communales.
Par ai I leurs, étant donnéque les cassettes audioet
video ne sont pas commercialisées mals cédées en
échange d'un don, les communautés ne sont pas te-
nues de payer de TV A, ni detaxea l'importation (les
cassettes étant produites en France).
5° Changement de déncminati on
M. Aird indique que le changement de nom s'est
opéréen 1978 après que lefondateur du mouvement
a constaté qu'un grand nombre de dirigeants profi-
taient de leur autorité pour commettre des abus fi-
nanciers, lis menaientun train devietrèsélevé, tout
comme d'ail leurs la fille du fondateur, Déborah, et
son marl. De plus, les gens qui travaillaient au sein
du groupe étaient considérés comme des employés
plutót que comme des frères de croyance. 40 % des
membres ont quitte le mouvement en un an et demi.
David Berg a alors I i moge 300 chefs de par le monde
et a décidé defonder un nouveau mouvement sur la
base des mêmes croyances, mals en adoptant une
sructure plus décentraliséeet autonome.
II fut également adopté un nouveau nom: «La
Familie. Association des missionnaires chrétiens in-
dépendants. ».
H et budget van de gemeenschap waartoe de getui-
ge behoort en die een tiental leden telt, bedraagt
50 000 a 80 000 frank per maand.
Schenkers zijn mensen die de leden van De Fami-
lie de mogelijkheid willen bieden om hun evangelise-
ringsactiviteiten voort te zetten. Sommigen helpen
de beweging geregeld, anderen beperken zich tot één
storting.
DelieerAird benadrukt dat het om een vaste groep
personen gaat (gewezen leden die voltijds actief zijn,
mensen die nog steeds lid zijn, maar niet voltijds).
Het inkomen dat hijzelf ontvangt, komt van de
gemeenschap, net als bij elke katholieke missionaris.
Als iemand tot een gemeenschap wil toetreden,
eigent deze laatste zich overigens diens bezittingen
toe en zal ze bepalen wat er mee gebeurt. Als een
gemeenschap ophoudt te bestaan, worden de bezit-
tingen onder alle leden verdeeld. Als een lid besluit
om uit de gemeenschap te treden, moet deze er over
waken dat de betrokkene over voldoende middelen
beschikt om een nieuw leven te kunnen beginnen.
4° Fiscale en sociale toestand
Deheer Corticdli stipt aan dat al zijn inkomsten
voortkomen uitgiften; hij ontvangt dus geen loon. Hij
is daarentegen als zelfstandig vertaler wel onderwor-
pen aan de inkomstenbelastingen en aan de sociale
zekerheid. In die hoedanigheid stort hij bijdragen
(20 000 frank per kwartaal).
H ij betaalt ook gemeentebelasting.
Aangezien deaudio- en videocassettes niet worden
verkocht, maar worden geschonken in ruil voor een
gift, moeten de gemeenschappen geen BTW of in-
voerbelasting betalen (de cassettes worden met
name in Frankrijk geproduceerd).
5° Wijziging van debenaming
Deheer Aird sti pt aan dat de naamsveranderi ng i n
1978 werd doorgevoerd nadat de stichter van de
beweging had vastgesteld dat veel van de leidingge-
vende personen van hun gezag aanwenden om finan-
cieel misbruik te plegen. Ze hielden er een hoge
levensstandaard op na, net als de dochter van de
stichter (Déborah) en haar man trouwens. De men-
sen die binnen de groep werkten, werden bovendien
veeleer als werknemers dan als geloofsbroeders be-
schouwd. 40 %van deleden zijn in anderhalf jaar tijd
uit de beweging gestapt. David Berg heeft toen over
de hele wereld 300 leidinggevende personen uit hun
ambt ontheven en besloten en nieuwe beweging te
stichten op grond van dezelfde geloofspunten, maar
meteen meer gedecentraliseerde en autonome struc-
tuur.
Er werd ook een nieuwe naam gekozen : « De Fa-
milie. Vereniging van onafhankelijke christelijke
zendelingen. ».
-313/7-95/96
[238]
6° Les membres associés
M. Corticdli indique que les membres associées
sont pour la plupart des personnes qui, après avoir
travaillé a plein temps pour Ie groupe pendant un
certain temps, décident de ne plus s'engager autant
dans lesactivitésd'évangélisation. Certainsdésirent
jouir d'un mode de vie plus traditionnel, d'autres
preferent s'aff ranch ir de certaines régies stipulées
dans la Charte.
Leurformation estdoncgénéralement identiquea
cel Ie des membres a plein temps; el Ie est gratuite.
7° Modedeviecommunautaire
M. Corticdli déclareque les membres d'une même
communauté partagent tout ce qu'ils ont. M is a part
les taches communes (comme l'éducation a domicile
des enfants), les réunionset la lecturedela Bible, la
cellulefamilialese reconstituea divers moments de
la journée. Chaque couple dispose d'une ou de plu-
sieurs chambres et est entièrement responsable de
ses enfants. Ce ne sont pas les enfants de la com-
munauté.
M. Aird précise que si les parents jugent qu'une
communauté nedonne pas a leurs enfants cedont ils
ont besoin, ils ont Ie droit de quitter celle-ci et de
créer la leur.
M. Corticdli est restétrois ans a Grez-Doiceau et
trois mois dans une autre communauté. II n'y a pas
de régie. Ces questions sont réglées au niveau du
conseil de la communauté concernée. C'est unique-
ment fonction du besoin et du souhait de chacun. 1 1
nefaut chercher la aucuneintention desecacher.
M. Aird ajoute que si l'on souhaite changer de
pays, il suffit de prendre contact avec l'administra-
tion centralequi informera I 'intéresse de la présence
éventuelle d'une communauté sur place ou de la
possibilité de créer une nouvelle mi ssi on.
A la question desavoir quel les sont lesobligations
religieuses quotidiennes, letémoin répond que cha-
que matin, les membres participent a une heure de
dévotion. Plustard, dans la journée, ils interrompent
leurs activités pour prier pendant cinq minutes. Ce
sont les seules obligations de la communauté.
8° L 'éducation des enfants
M. Aird explique que l'éducation est assurée par
les parents. Comme pour les autres minorités reli-
gieuses, l'enseignement de la religion occupe une
place plus importante que dans l'enseignement clas-
sique. II est tentéd'étabi ir des Mens entre les matiè-
res traditionnel les, comme la géographieet lesscien-
ces, et la religion. Les douze enfants du témoin ont
étééduqués jusqu'a un niveau universitaire au sein
de leur communauté. Devenus adultes, ils ont tous
réussi une belle carrière.
6° Deandereleden
De heer Corticdli stipt aan dat de andere leden
veelal personen zijn die, na een tijd voltijds voor de
groep te hebben gewerkt, beslissen zich niet meer zo
intensief met evangeli seringsactiviteiten bezig te
houden. Sommigen wensen een meer traditionele
levensstijl te voeren, anderen verkiezen zich los te
maken van bepaalde in het handvest opgenomen
regels.
Hun opleiding is bijgevolg over het algemeen de-
zelfde als die van de voltijdse leden, en ze is gratis.
7° Hd: I B/en in een gemeenschap
Deheer Corticdli verklaart dat de leden van een-
zelfde gemeenschap al hun bezittingen delen. Afge-
zien van de gemeenschappelijke taken (zoals het
huisonderricht van de kinderen), de vergaderi ngen
en de bij bel lectuur, komt de familialecel op verschil-
lende ogenblikken van de dag bijeen. Elk paar be-
schikt over een of meer kamers en draagt de vol ledi-
ge verantwoordelijkheid voor zijn kinderen. Het zijn
niet de kinderen van de gemeenschap.
Deheer Aird verduidelijkt dat indien de ouders
van oordeel zijn dat een gemeenschap hun kinderen
niet het nodige biedt, zij het recht hebben die ge-
meenschap te verlaten en hun eigen gemeenschap op
te richten.
Deheer Corticdli is driejaar lang in Grez-Doiceau
en drie maanden in een andere gemeenschap geble-
ven. Daar bestaan geen regels voor. Die zaken wor-
den geregeld op het niveau van de raad van de be-
trokken gemeenschap. Er wordt alleen rekening
gehouden metdenodenen wensen van elkeen. Hetis
geenszins de bedoeling zich te verbergen.
De heer Aird voegt hieraan toe dat indien men
naar een ander land wil, het volstaat contact op te
nemen met de centrale administratie, die de persoon
in kwestie laat weten of er ter plaatse een gemeen-
schap bestaat en of er eventueel een nieuwe missie
kan worden gesticht.
Op de vraag wat de dagelijkse religieuze verplich-
tingen zijn, antwoordt de getuige dat de leden elke
ochtend deelnemen aan een uur geloofsbeoefening.
Later op de dag onderbreken ze hun activiteiten om
vijf minuten te bidden. Dat zijn de enige verplichtin-
gen van de gemeenschap.
8° Deopvoeding van de kinderen
Deheer Aird \eaSt uit dat de ouders instaan voor de
opvoeding. Net als bij deanderereligieuze minderhe-
den neemt het godsdienstonderwijs een belangrijker
plaats in dan in het klassieke onderwijs. Er wordt
gepoogd verbanden te leggen tussen de traditionele
vakken (zoals aardrijkskunde en wetenschappen) en
de godsdienst. De twaalf kinderen van de getuige
genoten binnen hun gemeenschap onderwijs tot op
universitair niveau. Als volwassenen hebben ze alle-
maal een mooie loopbaan uitgebouwd.
[239]
313 / 7 - 95 / 96
Toutefois, la Chartede 1995 laisseaux parents Ie
choix d'envoyer leurs enfants dans des écoles tradi-
tionnelles. Les enfants du témoin ont durant certai-
nes périodes frequente des écoles (en I nde, en Afri-
quedu Sud, ...). Celui-ci préféré toutefois l'éducation
a domicile. En outre, les autorités offi ei el les vi si tent
les communautés afin de s'assurer que Ie niveau
d'éducation est convenable.
A la question desavoir pourquoi on peut lire dans
certains écrits de La Familie: «Nous n'entendons
pas exposer nos enfants a unesocialisation négative,
ni a uneinfluencedont il estdair qu'ellessontdépra-
vantes », Ie témoin répond que dans certaines écoles
anglaises, on a constaté des abus lies a la drogue.
N'importequels parents hésiteraient a envoyer leurs
enfants dans de telles écoles. Par contre, les valeurs
traditionnelles (vérité, santé, importancedes modes
d'éducation, souci de l'autre) sont mieux respectées
dans les écoles de vil lage.
Concernant la methode d'apprentissage par
«flash card », Ie témoin indique qu'il s'agit d'une
methode, mise au point par des psychologues améri-
cains, qui préconise rutilisation de fiches indiquant
Ie nom d'un objet, d'une personne. On montre ces
cartes aux enfants en pronongant Ie mot indiqué.
Cette methode, qui permet aux enfants d'apprendre
a lire dés l'agedeBou 4ans, neleur est toutefois pas
imposée. C'est plutót unesortedejeu.
Le témoin reconnaït, par all leurs, que les commu-
nautés essayent de diffuser certaines cassettes édu-
catives, utilisant le chant et la musique, dans les
écoles de l'enseignement traditionnel. II esti me tou-
tefois qu'il ne s'agit pas de prosélytisme, car el les ne
conti en nent pas de message rel igieux. II déclarevou-
loir répandrele message de La Familie, non pas pour
recruter, mals pour que «d'autres personnes puis-
sent bénéficier de l'amour de Dieu tel qu'il existe ».
M. Corticdli indique que chaqueannée, il informe
l'inspecteur cantonal de la circonscription, dans la-
quelle il réside de son intention d'éduquer ses en-
fants a domicile. Depuis cette année scolaire, l'ins-
pecteur responsable lui a fait savoir qu'il est tenu de
vérifier si les enfants scolarisés a domicile regoivent
uneéducation adequate.
A ce jour, le témoin n'a toutefois encore jamais
regu la visite d'un inspecteur. A sa connaissance, il
n'y a eu d'inspection dans aucune des communautés
de Belgique.
L'essentiel de la scolarisation est constitué de
cours tres complets par correspondance donnés par
une école spécialisée, la «Christian Light Educa-
tion ».
M. Aird ajoute que la «Christian Light Educa-
tion »est une école agréée par les autorités américai-
nes, qui fournit des certificats reconnus au niveau
international. Grace a la scolarité a domicile, les
enfants peuvent suivre une formation continue.
Het handvest van 1995 laat de ouders evenwel de
keuze hun kinderen naar de traditionele scholen te
sturen. De kinderen van de getuige hebben geduren-
de bepaalde periodes school gelopen (in India, in
Zuid-Afrika, ...). Hijzelf geeft evenwel de voorkeur
aan onderricht thuis. De officiële overheden houden
trouwens inspectie bij de gemeenschappen, teneinde
na te gaan of het onderwijsniveau behoorlijk is.
Op de vraag waarom in bepaalde geschriften van
De Familiete lezen staat : «Wij wensen onze kinde-
ren niet bloot te steil en aan een negatieve socialisa-
tie, noch aan een invloed waarvan duidelijk is dat ze
verderfelijk zijn. », antwoordt de getuige dat in be-
paalde Engelse scholen drugsmisbruik werd vastge-
steld. Elkeouder zou aarzelen omzijn kinderen naar
soortgelijke scholen te sturen. Bovendien worden de
traditionele waarden (waarheid, gezondheid, belang
van de opvoedingsmethode, bekommernis om de an-
deren) in de dorpsscholen beter in ere gehouden.
De getuige stipt aan dat de leermethode via de
«flash card» werd uitgewerkt door Amerikaanse
psychologen. Bij diemethode wordt gebruikgemaakt
van fiches waarop de naam van een voorwerp of van
een persoon staat vermeld. De kaarten worden aan
de ki nderen getoond en tezelfdertijd wordt het woord
uitgesproken. Dankzij die methode kunnen kinderen
leren lezen op de leeftijd van 3 of 4 jaar. De methode
is evenwel niet verpl icht. H et betreft eerder een soort
spel.
De getuige geeft trouwens toe dat de gemeen-
schappen proberen bepaalde educatieve cassettes te
verspreiden in het traditionele onderwijs; daarin
wordt gebruik gemaakt van muziek en zang. Hij is
evenwel de mening toegedaan dat dit geen proselitis-
me is, omdat die cassettes geen religieuze boodschap
bevatten. Hij verklaart de boodschap van De
Familie te willen verspreiden, niet om leden te wer-
ven, maar opdat «anderen deel zouden kunnen heb-
ben aan de liefde Gods zoals die bestaat ».
De heer Corticdli stipt aan dat hij elk jaar de
kantonnaal inspecteur van het district waar hij ver-
blijft, in kennis stelt van het feit dat hij zijn kinderen
thuis wenst te onderwijzen. Sinds dit schooljaar
heeft de betrokken inspecteur hem laten weten dat
hij verplicht is na te gaan of de kinderen die thuis
worden onderwezen, degelijk onderricht krijgen.
Tot op heden heeft de getuige evenwel nog geen
inspecteur op bezoek gekregen. Bij zijn weten werd
er in geen enkele van de gemeenschappen in België
een inspectie gehouden.
Het onderwijs bestaat hoofdzakelijk uit zeer volle-
dig schriftelijk afstandsonderwijs dat wordt verdeeld
door een gespecialiseerde school, de «Christian
LightEducation ».
De heer Aird voegt er aan toe dat de « Christian
LightEducation »een door deAmerikaanse overheid
erkende school is die internationaal erkende getuig-
schriften aflevert. Dankzij het thuisonderricht zijn
de kinderen in staat doorlopend een opleiding te
-313/7-95/96
[240]
même s'ils sont amenés a changer régulièrement de
domicileet a séjourner dans plusieurs pays.
9° Lesrëationssexuëlesau san du groupe — Le
«flirty fishing »
M. Aird indique que conformément a la Loi
d'Amour, un des principes fondamentaux de La Fa-
milie, les adeptes du mouvement croient que des
besoins naturels nous sont donnés par Dieu et com-
me i Is ne peuvent avoir de relations sexuelles avec
des gens extérieurs a la communauté, ils estiment
qu'ils doivent aussi pouvoir répondre aux besoins
sexuels des membres non mariés au sein de la com-
munauté. Ceux-ci peuvent donc avoir une relation
sexuelle avec un autre membre non marie sans que
pourautant ilssemarientoudeviennent partenaires
permanents. II est également admis qu'ils peuvent
avoir des relations sexuelles avec un membre marie.
La personne qui souhaite rejoindre La Familie,
dolt d'abord se soumettre a un test de dépistage du
sida. II ne peut avoir de relation sexuelle pendant six
mois, puls dolt se soumettre a unsecond test, qui dolt
lui aussi s'avérer négatif.
Le «flirty fishing» est uneextension de la croyan-
ceen laLo; d'Amour : «Faitesauxautrescequevous
aimeriez que l'autre vous fasse. ». Les principes de
générosité et d'amour d'autrui sont des principes
répandus dans la plupart des groupes chrétiens. Da-
vid Berg, alias Moïse David, va plus loin et estime
quelesexeest unepreuvetangibledecetamour. Les
membres du mouvement ont donc décidé de tout
partager, également sur le plan sexuel.
Les enfants de Dieu furent le premier groupe a
expérimenter cette methode, il est vrai, peu tradi-
tionnelle. Letémoinconfirmequ'audébutdesannées
1970, David Berg expérimenta lui-même cette me-
thode dans les boïtes de nuit londoniennes en lais-
sant sa femme, nettement moins agée que lui, avoir
des relations sexuelles avec un homme d'affaires
pour le convertir. A l'époque, cette methode était
considérée comme légiti me.
A la question desavoir si lestechniquesdu «flirty
fishing» décrites de maniere particulièrement dé-
tail lée et réaliste dans une lettre de Moïse David,
«L'esdave d'amour de Dieu » (lettre de MO, DS 537),
ne s'apparentent pas a uneformede prostitution, le
témoin indique que la motivation des membres est
essentiellement personnelle, religieuse et philoso-
phique. II s'agit de montrer aux autres l'amour de
Dieu, également par lebiaisdu sexe. Cela a d'ailleurs
été confirmé par la justice puisque, selon le témoin,
tous les membres de la communauté qui ont été
impliqués dans des poursuites judiciaires en sont
sortis blanchis.
M. Aird indique qu'il a été mis fin a ces pratiques
en 1987, non pour des raisons philosophiques, mals
en raison de l'apparition du sida, maladie sexuelle-
ment transmissible. Quiconque pratiquerait
volgen, zelfs al zijn ze verplicht om geregeld van
woonplaats te verander en en in verschillende landen
te verblijven.
9° Seksuele betrekkingen binnen debefl/eging —
«flirty fishing »
De heer Aird geeft aan dat de leden van de bewe-
ging op grond van « de W/et der Liefde», een van de
basisprincipes van «De Familie», geloven dat God
ons natuurlijke behoeften heeft gegeven; aangezien
zegeen seksuele contacten met buitenstaanders mo-
gen hebben, gaan ze er ook van uit dat de seksuele
behoeften van de ongehuwde leden van de gemeen-
schap moeten kunnen bevredigen. Zij mogen dus een
seksuele relatie met een ander ongehuwd lid aan-
gaan, zonder dat ze daarvoor moeten huwen of vaste
partners worden. Ze mogen eveneens seksuele be-
trekkingen met een gehuwd lid hebben.
Iemand die tot « De Familie» wil toetreden, moet
eerst een aidstest ondergaan. H ij mag gedurende zes
maanden geen seksuele betrekkingen hebben en
moet dan een tweede test ondergaan die ook negatief
moet zijn.
«Flirty fishing » is een uitbreiding van het geloof
in «c/e l/l/et der L iëfde » : « Doe een ander wat je zelf
graag zou willen dat een ander jou doet. ». De princi-
pes van mildheid en de liefdevoor de medemens zijn
principes die in de meeste christelijke bewegingen
verbreid zijn. David Berg, alias Moses David, gaat
verder en is van mening dat seks een tastbaar bewijs
van die liefde is. De leden van de beweging hebben
daarom besloten alles met elkaar te delen, ook op
seksueel vlak.
Les enfants de Dieu was de eerste groep die deze,
inderdaad weinig traditionele, methode uitprobeer-
de. De getuige bevestigt dat David Berg zelf in het
begin van de jaren 1970 in de Londense nachtclubs
met deze methode experi menteerde door zij n vrouw,
die merkelijk jonger was dan hij, toe te laten sek-
suele contacten te hebben met een zakenman die hij
wou bekeren. Deze methode was indertijd toegela-
ten.
Op de vraag of de technieken van « flirty fishing »,
diezeer nauwkeurig en realistisch beschreven staan
in een brief van M oïse David, « L 'escl ave d'amour de
Dieu » (brief van MO, DS 537), niet een zekere vorm
van prostitutie inhouden, antwoordt de getuige dat
de motivering van de leden vooral van persoonlijke,
godsdienstige en filosofische aard is. Het gaat om het
tonen van Gods liefde aan de anderen, ook door mid-
del van seks. Dit werd overigens door het gerecht
bevestigd vermits, volgens de getuige, alle leden van
de beweging die gerechtelijk werden vervolgd, wer-
den vrijgesproken.
De heer Aird geeft aan dat in 1987 aan deze prak-
tijken een einde werd gesteld, niet uit filosofische
overwegingen, maar door het opkomen van aids, een
seksueel overdraagbare aandoening. Eender wie
[241]
313 / 7 - 95 / 96
aujourd'hui Ie «flirty fishing» serait automatique-
ment exclu du mouvement en raison du danger qu'il
représenterait pour les autre membres.
M . Aird conteste que cette décision soit la consé-
quence de poursuites judiciaires, qui persisteraient
encoreactuellement en Francea rencontre du mou-
vement.
Quant aux pratiques de David Berg, Ie témoin
déclare qu'aucun membre du groupe n'a jamais con-
sidéréque leur leader était infaillible.
1 1 considère que les rapports sexuels entre adultes
et enfants constituent un péché. II n'a toutefois ja-
mais constaté de telsfaits dans les communautés oü
il a vécu.
1 1 reconnaït qu'avant 1986, quelques cas isolés de
mineurs ayant subi des attouchements sexuels inex-
cusables ont été constatés. De telles pratiques n'ont
pourtant jamais étéadmises par Ie mouvement. Dès
qu'elles ont été mises a jour, de nouvelles régies ont
étéédictées pour empêcher detels abus.
M . Aird affirme que les contacts entre adultes et
enfants dans lecadredu « flirty fishing »onttoujours
été interdits. Pour autant qu'il sache, il n'y a jamais
eu detels cas.
Par ailleurs, Ie témoin répète que les allégations
selon lesquelles David Berg aurait eu une relation
incestueuse avec sa plus jeune fille, sont Ie fait de
Déborah, son autre fille, dans une publication parue
après son expulsion du mouvement pour abus finan-
ciers.
1 1 est ensuitefait état d'une lettre de Moïse David
(lettre de MO, n° 76) qui déclare notamment : «J e
pourrais écrire une lettre entière sur la fagon dont
nous avons fait du « flirty fishing » avec Petite-J oie
[Faith, sa fille]. Mals c'est un sujet complet par lui-
mêmeet c'est unefagon prodigieused'entraïner nos
enfants les plus aptes a témoigner et a gagner Ie
coeur de la jeunesse. Croyez-moi ou non, Ie «flirty
fishing» peut s'appliquer aussi aux enfants, parce
que l'arrière-plan des principes est d'attraper les
hommes en utilisant un appat. Ainsi les enfants sont-
ils un typed'appat bien défini et ils nous aideront a
attraper un certain type de poisson. ».
Concernant cette lettre, M. Aird estime, pour sa
part, qu'il serait dangereux de demander a des jeu-
nes gensd'attirer des hommes, vu Ie danger d'exploi-
tation. II désapprouvecetécritet indiquequ'en 1988,
David Berg renonga lui-même aux publications qui
auraient pu induirequiconquea croirequedes rela-
tions sexuelles entre adultes et enfants étaient auto-
risées. C'est non seulement il légal, maisimmoral. Un
document a d'ailleursétéenvoyéa toutes les commu-
nautés a ce sujet.
En réponse a la question de savoir si La Familie
possède effectivement des cassettes video mettant en
scènedes mineurs et contenant des éléments que l'on
pourrait juger équivoques et chargés d'une connota-
vandaag de dag nog aan « flirty fishing » zou doen,
zou wegens het gevaar dat hij voor de andere leden
betekent, automatisch uit de bewegi ng worden gezet.
De heer Aird spreekt tegen dat deze beslissing het
gevolg is van gerechtelijkevervolging die momenteel
in Frankrijk nog tegen de beweging zou zijn inge-
steld.
Wat de praktijken van David Berg betreft, ver-
klaart de getuige dat geen enkel lid van de beweging
ooit heeft gezegd dat hun leider onfeilbaar was.
Volgens hem blijven seksuele contacten tussen
volwassenen en kinderen een zonde. Hij heeft in de
gemeenschappen waar hij heeft geleefd echter nooit
der gel ij ke fel ten vastgestel d .
H ij geeft toe dat er vóór 1986 enkele, niet goed te
praten gevallen zijn geweest waarbij minderjarigen
het slachtoffer zijn geworden van ongewenste seksu-
ele intimiteiten. Dergelijke praktijken zijn door de
beweging echter nooit aanvaard. Vanaf het moment
dat ze aan het licht zijn gekomen, zijn nieuwe regels
uitgevaardigd om dergelijke misbruiken uit te slui-
ten.
De heer Aird bevestigt dat contacten tussen vol-
wassenen en kinderen in het raam van «flirty
fishing » altijd verboden zijn geweest. Voor zover hij
weet, zijn er nooit dergelijke fel ten gebeurd.
De getuige herhaalt trouwens dat de aantijgi ngen
als zou David Berg een incestueuze relatie met zijn
jongste dochter hebben gehad, afkomstig zijn van
Déborah, zijn andere dochter; dit gebeurde in een
publicatie die is verschenen nadat zijzelf wegens fi-
nanciële wanpraktijken uit de beweging was gezet.
Er wordt vervolgens een brief van Moses David
(brief van M O, n' 76) aangehaald waari n staat : « I k
zou een hele brief kunnen schrijven over de manier
waarop we met «Petite-J oie» [Faith, zijn dochter]
aan «flirty fishing» hebben gedaan. Het thema
spreekt evenwel voor zich; het is een wonderbaarlij-
ke manier om onze meest geschikte kinderen te laten
getuigen en dejeugd voor ons te winnen. Geloof me of
niet, maar «flirty fishing» kan ook voor kinderen
gebruikt worden want de idee achter de principes is
dat mensen zich door een lokaas laten verleiden en
toehappen. De kinderen zijn een welbepaald type
lokaas en zuil en ons zo hel pen bij het vangen van een
bepaald type vis. ».
Betreffende de inhoud van deze brief meent de
heer Aird dat het, gezien het gevaar voor uitbuiting,
gevaarlijk zou zijn aan jongeren te vragen om man-
nen te lokken. Hij keurt de inhoud van debrief af en
merkt op dat David Berg in 1988 zélf afstand deed
van publicaties die sommigen zouden kunnen doen
geloven dat seksuele contacten tussen volwassenen
en kinderen toegestaan waren. Het is niet alleen in
strijd met de wet, maar ook immoreel. Er werd ter
zake naar alle gemeenschappen een bericht ver-
stuurd.
Op de vraag of De Familie effectief videocassettes
bezit waarop minderjarigen figureren en waarop din-
gen voorkomen die men als dubbelzinnig zou kunnen
beschouwen en een onweerlegbare seksuele connota-
-313/7-95/96
[242]
tion sexuelle incontestable, M. Aird indique que La
Familie pcssède effectivement un grand nombre de
cassettes oü l'on volt des mineurs mals, asesyeux, ils
n'y font rien de répréhensible. 1 1 fait remarquer que
pour les membres deLa Familie, la nuditén'a rien de
honteux mals représente un état naturel. Des casset-
tes envoyées a David Berg représentaient des fem-
mes dénudées, dansant pour lui témoigner leur res-
pect.
De telles cassettes n'ont toutefois plus été produi-
tesdepuis 1982carellespouvaientêtremal interpré-
tées et donner lieu a certains exces.
Les cassettes que l'on a pu voir au cours de l'émis-
sion «Au nom de la Lol »(RTBF) du 23 octobre 1996
setrouvaient en fait aux Philippines. Letémoin con-
firmeque bon nombre de ces cassettes ont étédétrui-
tes et que la majorité des adeptes ne les ont jamais
vues. II sedit pratiquementcertainqu'il n'existeplus
aucune cassette de ce type dans les diverses commu-
nautés, qui ontd'ailleurs, pour la plupart, étécontró-
lées par les autorités.
Pour ce qui est des cassettes video mettant en
scènes des mineurs d'age qui auraient été saisies a
Paris, comme Ie pretend Ie docteur Abgrall, M . Aird
expliquequeces cassettes étaient destinées au grand
public. II en veut pour preuvequelesservicessociaux
frangaisontcondu leur enquête en esti mant qu'il n'y
avait aucune raison des'inquiéter a propos des acti-
vités dans les communautés de La Familie en Fran-
ce.
A la question desavoir pourquoi Ie mouvement n'a
pas porté plainte pour diffamation contre Ie docteur
Abgrall, M. Corticdli répond que c'est la première
fois qu'il entend ces allégations au sujet d'une des
communautés en France. En outre. La Familie
n'existe pas en tant que groupe du point de vue
juridique. II faudrait dés lors que Ie docteur Abgrall
accuse des membres du groupe en particulier. En
tout cas, si tel était Ie cas, les juges pour enfants
n'auraient pas décidé aussi rapidement de rendre les
enfants a leurs parents.
Concernant Ie cas de M . Olivier a Rochefort décrit
au cours de la mêmeémissiontéléviséedu 23 octobre
1996, M. Corticelli rappelle que M. Olivier a été
accusé a deux reprises :
— une plainte a été déposée contre lui en juillet
1995 par les parents d'une petitefillequi auraitselon
eux été psychiquement tres perturbée a la suite de
leur rencontre. La version des faits présentée dans
l'émission diverge complètement de celle de M . Oli-
vier, qu'il n'a d'ail leurs pas pu développer dans son
intégralité. II auraitenfaitvouluempêcher la fil lette
de se pencher au-dessus du parapet du pont enjam-
bant la Lomme et lui faire entendre raison. II n'a
toutefois pas porté plainte pour diffamation fautede
moyens financiers;
— en juin 1996, il fut a nouveau accusé d'avoir
voulu attirer un enfant a son domicile en lui propo-
tie bevatten, antwoordt de heer Aird dat De Familie
inderdaad een groot aantal cassettes bezit waarop
minderjarigen te zien zijn, die volgens hem echter
niets laakbaars doen. H ij merkt op dat voor de leden
van De Familie naaktheid iets natuurlijk is, niet iets
om zich voor te schamen. Op cassettes die naar David
Berg werden gezonden, stonden naakte vrouwen die
dansten om hun respect voor hem te tonen.
Dergelijke cassettes werden na 1982 echter niet
meer gemaakt omdat ze verkeerd geïnterpreteerd
konden worden en tot bepaalde misbruiken zouden
kunnen leiden.
De cassettes die men tijdens de uitzending «Au
nom de la Ld » (RTBF) van 23 oktober 1996 heeft
kunnen zien, bevonden zich in werkelijkheid op de
Filippijnen. De getuige bevestigt dat een aanzienlij-
ke hoeveelheid van die cassettes vernietigd werd en
dat de meeste leden de cassettes nooit gezien heeft.
Hij is er haast zeker van dat er zich in de verschillen-
de gemeenschappen, waarvan de meesten overigens
door de overheid zijn gecontroleerd, geen enkel exem-
plaar van dergel ij ke cassettes meer bevindt.
I n verband met de videocassettes met minderjari-
gen die volgens dokter Abgrall in Parijs zouden zijn
gevonden, legt de heer Aird uit dat die voor het grote
publiek bestemd waren. Als bewijs hiervoor haalt hij
het feit aan dat de F ranse sociale diensten na afloop
van hun onderzoek van oordeel waren dat er met
betrekki ng tot de activiteiten van de F ranse gemeen-
schappen van De Familie geen reden tot ongerust-
heid was.
Op de vraag waarom de beweging ten aanzien van
dokter Abgrall geen klacht heeft ingediend wegens
laster, antwoordt deheer Corticelli dat hij deze aan-
tijgingen tegen een van de gemeenschappen in
Frankrijk voor de eerste maal hoort. Vanuit juridisch
oogpunt bestaat de vereniging De Familie trouwens
niet. Dokter Abgrall zou dan bepaalde individuele
groepsleden moeten beschuldigen. Mocht dat echter
waar zijn, dan hadden de jeugdrechters toch niet zo
snel beslist om de kinderen opnieuw aan hun ouders
toe te vertrouwen.
In verband met de gebeurtenissen rond de heer
Olivier in Rochefort, die tijdens dezelfde televisie-
uitzending van 23 oktober 1996 aan bod zijn geko-
men, herinnert de heer Corticelli er aan dat de heer
Olivier tweemaal is beschuldigd :
— in juli 1995 werd tegen hem klacht ingediend
door de ouders van een klein meisje dat volgens hen
door hun ontmoeti ng zeer i n de war was gebracht. De
versie van de feiten die in de uitzending gegeven
werd, verschilt helemaal van die van deheer Olivier
die zijn versie overigens niet volledig heeft kunnen
geven. Hij zou in feite hebben willen voorkomen dat
het meisje zich over de leuning van de brug over de
Lomme boog en had haar tot rede willen brengen. Bij
gebrek aan financiële middelen heeft hij echter geen
klacht wegens laster ingediend;
— in juni 1996 werd hij er opnieuw van beschul-
digd een poging gedaan te hebben om een kind naar
[243]
313 / 7 - 95 / 96
sant de lui montrer des jouets et de projeter des
cassettes, version desfaits qu'il récuse total ement. 1 1
était d'ailleurs absent eet après-midi-la.
Lorsqu'il a eu connaissance des accusations qui
circulaient contre lui dans une lettre photocopiée,
distri buée a la sortie des écoles de Rochefort,
M . Olivier a immédiatement contacté les services de
police en vue de porter plainte. Le dossier se trouve
actuellement chez le procureur du Rol prés le par-
quet deDinant.
M. Olivier a aujourd'hui quitte Rochefort pour
s'établir a Verviers, par souci pour sa sécurité per-
sonnelle, a un moment oü se développait l'affaire
Dutroux.
En réponsea unedernièrequestion,M./4/rc/décla-
re que l'homosexualité n'est pas considérée comme
un modedeviechrétien, tantdans l'Ancien que dans
le Nouveau Testament. La Bibleestfort expliciteen
ce qui concerne les hommes mals ne dit rien concer-
nant les femmes. Toutefois, letémoin estimequ'une
relation entre deux femmes, exduant l'homme, ne
serait pas normale.
8. Audition de M. et Mme E. et D. Dumaine^
représentants de I 'Eglise du Christ deBruxelles
(de Boston)
M. et MmeDumainesont les deux seuls employés
permanents de l'Eglise a Bruxelles. De nationalité
frangaise, ils sont arrivés en Belgique en septembre
1995, a la suite du départ du couple de pasteurs qui
setrouvait a Bruxelles avant leur arrivée. Ce couple
avait, en effet, souhaité revenir auprés de l'Eglise de
Paris pour s'occuper d'un ministère d'artistes.
M. Dumaine a, aprés avoir achevé ses études de
médecineen France, suivi uneformation bibliqueet
pratique de plusieurs années. Etant athée dans un
domaine comme la médecine, il avait entamé une
recherche spirituelle pour essayer de mieux com-
prendre les textes, étant cependant davantage attiré
par la Bible. La plus grande difficultérésidait dans le
fait d'établir une corrélation entre ce que la Bible
enseigneetsa miseen pratiquedansla viequotidien-
ne.
Au gré de cette recherche, M. Dumainea assistéa
des discussion bibliquesqui l'ontamenéa rencontrer
a Paris des membres de cette Eglise, par l'intermé-
di ai re d'un ami qui pratiquait lemêmesportquelui.
Cela l'a alors conduite entreprendre une étude bibli-
que personnelle, avant de prendre la décision, après
quelques mois, desefairebaptiser.
M . Dumaine ajoute qu'aprés s'être montrés assez
négatifs, ses parents lui ont fait total ement confiance
et respectent désormais le choix qu'i I a fait.
Actuellement, M. Dumaineest le pasteur de l'Egli-
se. II n'exerceaucuneresponsabilitésur leplan inter-
national.
zijn woning te lokken met de belofte speelgoed te
tonen en videocassettes te vertonen. Hij verwerpt
deze versievan de feiten echter volledig. Die namid-
dag was hij trouwens afwezig.
Tegen hem werden beschuldigingen geuit in een
gefotokopieerde brief die aan de school poorten van
Rochefort werd uitgedeeld; toen een en ander hem
ter ore kwam, heeft de heer Olivier onmiddellijk
contact opgenomen met de politiediensten om klacht
in te dienen. Momenteel bevindt het dossier zich bij
de procureur des Konings bij het parket van Dinant.
De heer Olivier heeft omwille van zijn eigen veilig-
heid Rochefort verlaten en is naar Verviers getrok-
ken, op het moment dat dezaak-Dutroux losbarstte.
Als antwoord op een laatste vraag verklaart de
heer Ai rd dat homoseksualiteit noch in het Nieuwe,
noch in het Oude Testament als een christelijke le-
venswijze beschouwd wordt. De bijbel is zeer duide-
lijk wat mannen betreft, maar over vrouwen wordt
niets gezegd. De getuige meent nochtans dat een
relatie tussen twee vrouwen, zonder man, eigenlijk
niet normaal is.
8. Hoorzitting met de lieer en mevrouw E. en
D. Dumaine vertegenwoordigers van de « Egli-
se du Christ de Bruxelles » (Boston)
De heer en mevrouw Dumaine zijn de enige twee
vaste dienaren van die beweging in Brussel. Deze
Fransen zijn in september 1995 in België aangeko-
men nadat het voorgangerspaar was vertrokken dat
voor hun aankomst in Brussel verbleef. Dat paar had
immers besloten om terug te keren naar de beweging
van Parijs, om er hun bediening onder kunstenaars
uit te oefenen.
De heer Dumaine heeft na afloop van zijn studie
geneeskunde in Frankrijk, gedurende een aantal ja-
ren een bijbelseen praktischeopleiding gevolgd. Als
atheïst die werkzaam was i n de sector van de genees-
kunde had hij een spirituele zoektocht aangevat om
de teksten beter te begrijpen, maar hij voelde zich
vooral aangetrokken tot de bijbel. Voor hem bestond
de grootste moeilijkheid erin een verband te leggen
tussen wat de bijbel onderwijst en hoe die lering
concreet wordt toegepast in het dagelijkse leven.
Tijdens die zoektocht heeft de heer Dumaine dis-
cussies over bijbelteksten bijgewoond dieertoe heb-
ben geleid dat hij, via een vriend die dezelfde sport
als hij beoefende, in Parijs leden van deze beweging
heeft ontmoet. Dat heeft hem ertoe gebracht om aan
persoonlijke bijbelstudie te doen; enkele maanden
later heeft hij beslist zich te laten dopen.
De heer Dumaine voegt er aan toe dat zijn ouders,
na hun oorspronkelijk vrij negatieve reacties, hem
het volledige vertrouwen hebben geschonken en
voortaan zijn keuze respecteren.
Op dit ogenblik is de heer Dumaine de voorganger
van de beweging. Op internationaal gebied draagt hij
geen enkele verantwoordelijkheid.
-313/7-95/96
[244]
Mme Dumaine indique qu'elle a toujours été tres
croyanteet qu'elle a cherché, a un moment, a mettre
ses connaissances de la Bible en pratique. L'Eglise
du Christ de Paris, qu'elle a découverte par l'inter-
médiaire d'une amie, lui a donné l'occasion de con-
fronter ses croyances aux écrits et de f onder les bases
du christianismedans sa vie. Dans la mesure oü elle
était impressionnée par la volonté des membres de
cetteEglisedevivre la Bible au quotidien, el Ie a fait
la démarche de l'étudier plus en profondeur.
Si ses parents ont également cherché a la dissua-
der de prendre un tel engagement, Mme Dumaine
précise que c'est a cette occasion que s'est noué un
dialogue, qui a permis que soit respecté désormais Ie
choixdechacun.
En réponse a une question en ce sens, Mme Du-
maine ajoute qu'elle a rencontre son marl au sein de
l'Eglise du Christ de Paris, dont celui-ci était déja
membre depuis deux ou trois ans. A Bruxelles, elle
s'occupe pi us spécifiquement des besoi ns des femmes
dans l'assemblée. Elle les conseil Ie dans leur vie de
tous les jours, au niveau de la foi chrétienne et leur
indique notamment qu'elles peuvent être confron-
téesdans leur vie soit a destentations, soit au péché.
M . Dumainefaitvaloir, plus largement, quel'Egli-
se du Christ de Bruxelles fait partie des Eglises du
Christ internationales. Celles-ci sont issues de la
Réforme et se caractérisent par Ie même esprit qui
animait les reformateurs du 16^ siècle en Europe
(Luther, Calvin et Zwindli). On y retrouve Ie même
esprit de retour vers la Bible, ainsi qu'un appel a
s'éloigner des traditions qui contredisent ses ensei-
gnements. Les Eglises du Christ sont donc nées au
19 siècle aux Etats-U nis sous l'impulsion d'hommes
comme Thomas et Alexander Campbell et Barton
Stone et ont pour but de poursuivre la restauration
des principes du Nouveau Testament dans l'Eglise.
C'est dans les années 1960 et 1970 que s'est produit
au sein des Eglises du Christ un renouveau, qui a
donné naissance aux Eglises du Christ internationa-
les. A l'origine, ce mouvement a trouvésa plus gran-
de expression dans la ville de Boston pour, ensuite
s'étendre au travers d'une centaine de pays, dont la
Belgique. En 1992, une vingtaine de personnes ve-
nues de Paris ont fondé l'Eglise du Christ de Bruxel-
les. Cette asbl comptait, en 1996, 73 membres, aux-
quels viennent s'ajouter 70 autres personnes
pendant les réunions du di manche.
Au sein de cette assemblee, les membres croient
quela Bibleest la paroledeDieu, quej ésusest lefils
deDieu, Ie Seigneur et Sauveur,gracea sa vie parfai-
teet expiatoire, quechaque membre de l'Eglise dolt
être un disciple dej ésus, terme employé par J ésus
pour designer ceux qui prenaient la décision de Ie
suivre. lis sont persuadésquechacun dolt être bapti-
sépour Ie pardon de ses péchés, aprèsavoir pris une
décision personnelleet réfléchieet quechaque disci-
ple dolt témoigner de cette nouvelle vie, en imitant
Mevrouw Dumaine stipt aan dat zij altijd diepge-
lovig is geweest en dat ze, op een bepaald ogenblik,
heeft geprobeerd haar bijbelse kennis in de praktijk
te brengen. Dankzij de «Eglisedu Christ deParis »,
diezevia een vriendin had leren kennen, kreeg ze de
mogelijkheid om haar geloof met de geschriften te
confronteren en de basis te leggen voor het Christel ijk
geloof in haar leven. Daar ze onder de indruk was
van het streven van de leden van deze beweging om
in het dagelijkse leven volgens de voorschriften van
de bijbel te leven, heeft ze besloten om deze diep-
gaander te bestuderen.
Hoewel ook haar ouders geprobeerd hebben om
haar een dergelijk engagement uit het hoofd te pra-
ten, preciseert mevrouw Dumaine dat juist hierdoor
een dialoog werd aangegaan die heeft meegebracht
dat voortaan ieders keuze wordt gerespecteerd.
Als antwoord op een vraag ter zake, voegt me-
vrouw Dumaine er aan toedat ze haar echtgenoot bij
de «Eglise du Christ de Paris » heeft ontmoet. H ij
was er op dat moment reeds twee of drie jaar bij
aangesloten. In Brussel houdt ze zich in het bijzon-
der bezig met de noden van de vrouwen binnen de
beweging. Ze staat hen bij in het dagelijkse leven en
op het vlak van het christelijk geloof; ze wijst hen er
met name op dat ze in hun leven geconfronteerd
kunnen worden met verlokkingen of met de zonde.
De heer Dumaine merkt meer in het algemeen op
dat de « Eglisedu ChristdeBruxëles »deel uitmaakt
van de i nternationale « Eglises du Christ ». Deze ko-
men voort uit de Reformatie en worden gekenmerkt
door dezelfde uitgangspunten waardoor de E uropese
kerkhervormers uit de 1& eeuw zich lieten leiden
(Luther, Calvijn en Zwindli). Ook hier is er een terug-
keer naar de bijbel, net als een oproep om afstand te
nemen van tradities die tegen de bijbel ingaan. De
«E gil ses du Christ » ontstonden in de 19= eeuw in de
Verenigde Staten, onder impuls van mensen als Tho-
mas en Alexander Campbell en Barton Stone. De
bedoeling ervan is door te gaan met het in ere her-
stellen van de principes van het Nieuw Testament in
de Kerk. In de jaren 1960 en 1970 werd binnen de
« Eglises du Christ »een vernieuwi ng doorgevoerd en
ontstonden de internationale «Eglises du Christ».
Aanvankelijk kende deze beweging het meeste suc-
ces in de stad Boston en ze zou zich daarna in een
honderdtal landen, waaronder België, verspreiden.
I n 1992 hebben een twintigtal personen uit Parijs de
« Eglise du Christ de Bruxelles » gesticht. Deze vzw
telde in 1996 73 leden, bij wie zich op de zondagse
bijeenkomsten nog 70 anderen voegen.
De leden van deze beweging geloven dat de bijbel
Gods woord is, dat J ezus Gods zoon is. Heer en
Redder dankzij zijn volmaakt en boetvaardig leven,
dat elk lid van de beweging een leerling van J ezus
moet zijn, een term diej ezus gebruikte om zijn vol-
gelingen aan te duiden. Ze zijn ervan overtuigd dat
iedereen, na een persoonlijke en doordachte beslis-
sing, gedoopt moet worden zodat hem zijn zonden
kunnen worden vergeven en dat elke leerling van dat
nieuwe leven moet getuigen door het voorbeeld van
[245]
313 / 7 - 95 / 96
Texemple dej ésus. Enfin, ils estiment que chaque
chrétien doit s'engager a répondre non seulement au
besoin spirituel mais aussi au besoin physique de
ceuxqui l'entourent, selon lemodèledej ésus. Cette
conviction a conduit les Eglises du Christ internatio-
nales a créer l'organisation «Hope World Wide», a
laquelle l'association « Hope Bdgi que» est associée.
«Hope» est reconnue comme organisation non gou-
vernementaleauprès des Nations Unies.
Pour Ie reste, l'Eglise du Christ de Bruxelles se
réunit rue Léon Lepage, dans un temple protestant.
Elleentretient d'ailleurs d'excel lentes relations avec
les Eglises protestantes trad iti on nel les ou évangéli-
ques. Ses membres pratiquent l'évangélisation en
parlantdeleurfoi autour d'eux. Cetteévangélisation
se fait dans les endroitsfréquentés de Bruxelles, non
par distribution detracts mais par des témoignages
defoi. II n'y a pas deformation spécifique pour ce
faire mais on donne des conseils sur la maniere de
partager sa foi.
Les adeptes sont issus de tous les milieux socio-
professionnels et raciaux. Leur moyenne d'agetour-
ne autour de 30 ans. On cible de préférence les per-
sonnes qui ont un coeur pour mieux connaïtre Ie
Christ. Leprosélytismeoccupedoncune place impor-
tante dans les activités de l'Eglise.
1 1 nes'agit pas, selon M meDumaine, d'un recrute-
ment forcené, dont Ie manque de résultats entraïne-
rait pour l'adepte une humiliation en public, mais
plutót d'un encouragement a partager sa foi. Cepen-
dant, elleconstatequesi quelqu'un n'éprouveplus Ie
besoin de parier du Christ a son entourage, c'est que
cette personne ne l'aime plus assez. Si eet encourage-
ment est vécu comme une contrainte, il vaut mieux
que la personne quitte Ie mouvement.
E nee qui concerne les ressources de l'Eglise, il faut
signaler que Ie mouvement s'auto-finance. 1 1 est de-
mandé aux membres une dïme sur leurs revenus.
Cela n'est pas une pratique rigide mais une idéé
biblique. E llesepratiqued'ailleursdefagon courante
dans les pays protestants. 1 1 y a des exceptions pour
lesétudiants ou les célibataires avec enfants a char-
ge.
L 'ensemble des ressources attei nt les 3 a 4 mi 1 1 ions
de francs, si l'on y indut la collecte annuelle qui a
pour but de récolter de l'argent pour implanter des
Eglises dans leTiers Monde ou pour aider les petites
Eglises en devenir. Depuis 1996, l'Eglise de Bruxel-
les se subventionne elle-même entièrement.
Pour ce qui concerne l'aspect fiscal des choses, la
situation est tres daireau niveau international.
A Bruxelles, un bilan financier est dressé chaque
année, commeil se doit pour uneA.S.B.L. II n'ya, par
ailleurs, aucuneactivitélucrativeau sein del'Eglise.
1 1 y aurait cependant eu des probièmes en Angle-
terre, oü il aurait étéétabli que l'Eglise nedéclarait
que la moitiédeses revenus. Selon M. Dumaine, il y
J ezus te volgen. Ze menen, tot slot, dat eike christen
zich, naar J ezus' voorbeeld, moet engageren om zo-
wel de spirituele als de lichamelijke noden van zijn
medemensen te lenigen. Op grond van die overtui-
ging hebben de internationale «Eglises du Christ»
de organisatie « Hope World Wide » opgericht, waar-
mee de vereniging «Hope Bdgique» verwant is.
«Hope»\s door de Verenigde Naties als niet-gouver-
nementele organisatie erkend.
De leden van de «E gil se du Christ de Bruxelles»
komen samen in een protestantse tempel in de Léon
Lepagestraat. De beweging onderhoudt overigens
uitstekende contacten met de traditionele protes-
tantse of evangelische kerken. De leden doen aan
evangelisatie door over hun geloof te praten met de
mensen rond hen. Deze evangelisatievoltrekt zich op
druk bezochte plaatsen in Brussel, niet door het
uitdelen van brochures, maar door geloofsbelijdenis.
Daartoe wordt niet in een speciale opleiding voor-
zien; wel wordt raad gegeven over de manier waarop
men zijn geloof met de anderen kan delen.
De leden komen uit alle sociaal-economische mi-
lieus, zonder onderscheid van huidskleur. De gemid-
delde leeftijd bedraagt ongeveer 30 jaar. M en concen-
treert zich vooral op mensen die bereid zijn Christus
beter te leren kennen. Bekering neemt dus een pro-
minente plaats in onder de activiteiten van de bewe-
ging.
Volgens mevrouw Dumaine gaat het hier niet om
een fanatieke ledenwerving omdat het uitblijven van
resultaat voor devolgeling tot een publieke vernede-
ring zou leiden; het betreft veeleer een aanmoediging
om zijn geloof te delen. Ze stelt evenwel vast dat
wanneer iemand geen behoefte meer voelt om met
zijn omgeving over Christus te praten, dat gebeurt
omdat deze persoon niet genoeg meer van hem
houdt. Als deze aanmoediging als een verplichting
ervaren wordt, kan de persoon in kwestie beter uit de
beweging stappen.
Wat de inkomsten van de beweging betreft, moet
worden opgemerkt dat de beweging zelfbedruipend
is. Aan de leden wordt een tiende van hun inkomen
gevraagd. Dat is geen strikt gebruik, maar een idee
uit de bijbel. I n de protestantse landen is zo'n bijdra-
ge overigens wel gebruikelijk. Voor studenten of on-
gehuwden met kinderen ten laste worden uitzonde-
ringen toegestaan.
De totale inkomsten bedragen 3 tot 4 miljoen
frank, inclusief de jaarlijkse collecte voor de oprich-
ting van bewegingen in de Derde Wereld of om pas
opgerichte, kleine bewegingen te steunen. Sinds
1996 staat de «Egli se de Bruxelles » zelf volledig in
voor haar financiering.
Wat het fiscale aspect betreft, is de situatie op
internationaal niveau zeer duidelijk.
In Brussel wordt, zoals voor elke v.z.w., elk jaar
een financiële balans opgesteld. De beweging organi-
seert overigens geen winstgevende activiteiten.
In Engeland zouden echter problemen zijn ge-
weest omdat zou zijn vastgesteld dat de beweging
maar de helft van haar inkomsten had aangegeven.
-313/7-95/96
[246]
a eu tout au plus uneerreur comptable. A sa connais-
sance, leurs conseillers ont mal informé l'Eglise et
deux ans après, les responsables se sont dénoncés au
fisc, qui ne s'était même pas rendu compte de Ter-
reur. I Is ont alors propcsé un remboursement éche-
lonnédu redressement.
M. Dumaine précise encore que Ie sentiment de
familie est tres important au sein de l'Eglise, ce qui
développedegrandesamitiés, au pointquecertaines
personnes peuvent être amenées a désirer vivre en-
semble. Ainsi, la moitiédes membres vivent en com-
munauté.
De même, de nombreux couples seforment au sein
de l'Eglise. Ce n'est pas une obligation mals un en-
couragement, puisque la Bible encourage les hom-
mes et les femmes célibataires a se marier devant
Dieu. Cependant, certains membres de l'Eglise sont
mariés avec des personnes qui n'affichent pas d'opi-
nions chrétiennes.
Après être venus a Toffice religieux du dimanche,
les nouveaux adeptes se voient encouragés a lire la
Bible. Ensuite, unefois par semaine, ils passent un
moment ensemble pour essayer de mieux compren-
dre la Bible a partir d'un ouvrage dont la nouvelle
mouture s'appellera «Les principes fondamentaux
du christianisme». Ce manuel fournit Ie squelette
d'une étude de la Bible et permet de répondre a
quelques grandes questions.
Ce moment d'étude peut, pour des étudiants, être
dans Taprès-midi, et pour desgensqui travaillent, Ie
soirou Ie week -end. En Belgique, il fautenviron trois
mois pour qu'une personne termine son étude de la
Bible. Cette formation Tamène a prendre des déci-
sions par rapport a des convictions personnelles.
Chaque jour, Tadepte écoute Dieu en lisant sa
pa rol e. Le moment oü cela se passé dépend de sa
personne, desa profession etdela maturitédesafoi.
En cequi concerne Torganisation de la semaine, il
y a un service religieux du dimanche matin, qui dure
de 10h30 a 12hOO, ainsi qu'un service de milieu de
semaine (le mercredi) qui est davantage un service
d'enseignement sur TAncien et le Nouveau Testa-
ment et qui dure de 19h30 a 21hOO. 1 1 y a, de temps
en temps, mals c'est assez irregulier, une discussion
sur la Bibledans lesappartements, en général toutes
les deux a trois semaines. En moyenne, il ya doncun
maximum de quatreheures de réunion par semaine.
M. Dumaineajoute encore, en réponsea uneques-
tion en ce sens, que la Bible encourage les contacts
entre les adeptes et leurs parents. 1 1 a d'ailleurs vu
beaucoup de families se reformer au sein de l'Eglise.
II y a cependant trois ou quatre families qui pour-
raient témoigner qu'elles ont éprouvé des difficultés
Volgens de heer Dumaine is er hoogstens sprake van
een boekhoudkundige fout. Voor zover hij weet, heb-
ben de adviseurs de beweging slecht ingelicht en
twee jaar later heeft de leiding zich bij de fiscus
aangemeld. Deze had de fout zelfs niet eens opge-
merkt. Ze hebben dan een terugbetaling in schijven
van de herberekening voorgesteld.
De heer Dumaine preciseert nog dat het familiege-
voelen binnen de beweging zeer sterk is. Hier groeien
sterke vriendschappen uit, die er zelfs toe kunnen
leiden dat mensen besluiten om te gaan samenwo-
nen. De helft van deleden leeft op die manier in een
gemeenschap.
Er worden ook talrijke paren binnen de beweging
gevormd. Het is geen verplichting, maar het wordt
wel aangemoedigd. De bijbel moedigt immers onge-
huwde mannen en vrouwen aan om voor God te
huwen. Toch zijn bepaalde leden van de beweging
gehuwd met iemand diegeenchristelijkeovertuiging
heeft.
Nadat ze zondagse liturgie hebben bijgewoond,
worden de nieuwe leden aangemoedigd om de bijbel
te lezen. Vervolgens komen ze eenmaal per week
samen om de bijbel beter te begrijpen; dat gebeurt
aan de hand van een werk waarvan de nieuwe versie
« De fundamentele principes van het christendom »
zal heten. Dit handboek biedt een raamwerk voor
bijbelstudie en bevat een leidraad waarmee op enke-
le fundamentele vragen een antwoord kan worden
gevonden.
Dat studiemoment kan, voor studenten, 's namid-
dags plaatsvinden en voor werkenden, 's avonds of
tijdens het weekeinde. I n België heeft men ongeveer
drie maanden nodig om de bijbelstudie af te maken.
Door deze opleiding kan de gelovige beslissingen ne-
men die door persoonlijke overtuiging zijn ingege-
ven.
De volgeling luistert elke dag naar God door zijn
woord te lezen. Het tijdstip waarop hij dat doet hangt
af van zijn persoonlijkheid, zijn beroepen de rijpheid
van zijn geloof.
In verband met de wekelijkse organisatievan acti-
viteiten kan het volgende worden vermeld : op zon-
dagochtend (tussen 10.30 u en 12.00 u) is er een
religieuze dienst. Ook midden in de week (op woens-
dag) is er een dienst, waarbij dan meer bepaald, van
19.30 u tot 21.00 u, onderricht over het Oude en het
Nieuwe Testament wordt verstrekt. Af en toe, door-
gaans om de twee of drie weken — maar er zit
weinig regelmaat in — wordt in de appartementen
van de leden over de bijbel van gedachten gewisseld.
Gemiddeld wordt er wekelijks dus ten hoogste zo'n
vier uur vergaderd.
Op een vraag in die zin voegt de heer Dumaine
daaraan toe dat de bijbel de contacten tussen de
leden en hun ouders aanmoedigt. Hij heeft overigens
gezien hoe vele gezinnen in de beweging opnieuw
naar elkaar toegegroeid zijn. Drie a vier gezinnen
zouden evenwel kunnen getuigen dat zij het ter zake
[247]
313 / 7 - 95 / 96
a ce niveau, alors qu'une quinzaine sont heureuses
que leurs enfants f assent partiede l'Eglise.
Mme Dumaine estime que ces difficultés dans Ie
chef des parents résultent de leurs i mpcssi bi I ité d'ac-
cepter que leurs enfants aient des convictions diffé-
rentes.
En réponsea unequestion relativea d'éventuelles
tentatives de rupture des relations entre l'adepte et
son environnement familial et a l'interprétation du
passage de Luc 14, V 26 («Si quelqu'un vienta mol et
s'il ne halt pas son père, sa mère, sa femme, ses
enfants, ses frères et ses sosurs, et même sa propre
vie, il ne peut être mon disciple»), M. Dumaine fait
valoir que ce verset est traduit aussi en utilisant
«préférer Dieu a père, mère, ... »dans d'autres tra-
ductions bibliques.
J ésusn'a jamais suscité la haineentreindividuset
demande que l'on honore et prenne soin de ses pa-
rents, tout en ayant toujours Dieu dans ses pensees.
II ajoute que lefait de haïr ses parents est totalement
aux antipodes de la pensee dej ésus, qui demande
que l'on honore et prenne soin de ses parents.
Confronté au témoignage d'un ancien adepte qui
raconte s'être sauvé parce qu'i I était chargé de vel I Ier
a ce que sa compagne n'ait aucun contact qui puisse
la détourner dela bonneligne, qu'il yavait un vérita-
bleconditionnement et que Ie recrutement était inté-
resse vu quela progression personnelledans l'Eglise
dépendaitdes moyens financiers rassemblés, M. Du-
maine indique que si vingt personnesont quitte l'as-
semblée, c'est que Ie système n'est finalement pas
aussi dur que décrit ci-dessus. II y a peut-être eu,
dans les relations au sein de l'Eglise, des blessures
affectives qui ont laissédes traces.
De même, Ie témoi n conteste que certai nes formes
de surveillance s'exercent a l'égard des adeptes et
qu'un controle de l'adepte se fasse toujours par une
personnedu mêmesexe, qu'il ne dol veexi ster aucun
secret entre les formateurs, entre les supérieurs et
leurs disciples, que l'on pousse les adeptes a habiter
dans un même logement pour secontróler mutuelle-
ment et que l'on aille jusqu'a retirer les portes inté-
rieures de certai ns logements.
I nterrogé a propos de confidences sollicitées
auprès des membres lors de la confession, M . Dumai-
ne indique que la confession est effectivement prati-
quée et qu'elle concerne spécifiquement Ie péché.
Pour éviter touteambiguïté, il est d'ail leurs préféra-
ble de se confesser auprès de personnes du même
sexe que Ie sien. C'est ainsi qu'il faut pouvoir se
détacher de l'immoralitésexuelle, de la prisededro-
gues, etc. Même si deux membres ont effectivement
déja été exclus de l'Eglise, ce n'est cependant pas en
commettant un péché que l'on s'en trouve exclu. En
tout état de cause, les membres sont libres de vivre
moeilijk hadden, maar evengoed zijn een vijftiental
gezinnen blij dat hun kinderen lid van de beweging
zijn.
Mevrouw Dumaine is van oordeel dat de eersten
het vooral moeilijk hebben doordat zij onmogelijk
kunnen aanvaarden dat hun kinderen er andere me-
ningen op nahouden.
Op een vraag over leden die eventuele pogingen
zouden hebben ondernomen om met hun familiaal
milieu te breken, en over de interpretatie die moet
worden gegeven aan Lucas 14, vers 26, «Als iemand
tot mij komt en zijn vader, zijn moeder, zijn vrouw,
zijn kinderen, zijn broers en zijn zusters en zelfs zijn
eigen leven niet haat, dan kan hij mijn leerling niet
zijn », zegt de heer Dumaine dat andere bijbelverta-
lingen dit vers als volgt vertalen «men moet God
boven zijn vader, zijn moeder ... verkiezen ».
J ezus heeft de mensen nooit aangezet elkaar te
haten. H ij vraagt alleen om de ouders te eren en voor
hen te zorgen, maar tegel ij k ook om God te al len tijde
te verheerlijken. H ij voegt daaraan toe dat haat te-
genover de ouders vol komen strijdig is met wat J ezus
daarover denkt : hij vraagt immers de ouders te eren
en te verzorgen.
De heer Dumaine werd geconfronteerd met het
getuigenis van een gewezen lid dat vertelt dat hij
ervandoor gegaan is omdat hij erop moest toezien dat
zijn vriendin geen enkel contact zou hebben dat haar
van het rechte pad kon afbrengen, dat er sprake was
van een echte conditionering en dat leden niet belan-
geloos werden gerekruteerd : hun persoonlijke op-
gang bi nnen de bewegi ng hi ng i mmers van de i ngeza-
melde financiële middelen af. Als maar twintig
personen de beweging hebben verlaten, dan zal het
systeem, volgens de heer Dumaine, wel niet zo hard
zal zijn als hierboven beschreven. Het is mogelijkdat
in de verhoudingen in de beweging een aantal affec-
tieve wonden geslagen zijn die sporen hebben nage-
laten.
Evenzo betwist de getuige dat de leden aan be-
paalde vormen van toezicht blootgesteld zijn en dat
een lid steeds door iemand van hetzelfde geslacht
wordt gecontroleerd, dat geen enkelegeheimhouding
mag bestaan tussen de leermeesters, tussen de over-
sten en hun leerlingen, dat men de leden ertoe aan-
zet in dezelfde woning te gaan wonen om elkaar te
controleren en men zelfs zover gaat in een aantal
woningen de binnendeuren te verwijderen.
Als de heer Dumaine wordt ondervraagd over ver-
trouwelijke informatie waarnaar tijdens de biecht
wordt gevraagd, verklaart hij dat de biechtprakijk
inderdaad bestaaten dat die meer bepaald opzonden
betrekking heeft. Om iedere dubbelzinnigheid te
voorkomen, verdient het overigens aanbeveling bij
iemand van hetzelfde geslacht te biechten te gaan.
Op die manier kan men zich onttrekken aan immo-
reel gedrag op seksueel vlak, aan drugsgebruik enz.
Twee leden werden inderdaad uit de beweging uitge-
sloten; het is evenwel niet omdat men een zonde
heeft begaan, dat men uitgesloten wordt. I n elk geval
-313/7-95/96
[248]
OU de ne plus vivre une viechrétienne mais ils peu-
vent être exclus s'il ne la vivent plus.
A la question de savoir si un membre dolt arrêter
une relation s'il y a péché dans celle-ci ou si l'autre
n 'est pas intéresse par la viedediscipleou décourage
l'adepte spirituellement, M. Dumaine répond que
cela est repris d'un ancien livret. Le passage cité
illustrelefait qu'il faut savoir parier précisément de
certaines situations oü notrestyledevie peut s'oppo-
ser a la Bible.
1 1 est ensuitefait état d'un passage de l'ouvrage de
SophieCorbet, a nci en ne adeptedel 'E gli se : « La pre-
mière chose a retenir, c'est qu'un disciple dolt être
entièrement soumis a son formateur. Les actes les
plus anodins doivent passer par l'autorisation expli-
cite du formateur. Leur temps, leurs sentiments ne
leur appartiennent plus : même leur vieamoureuse
est régentée par les formateurs. Les sorties sont
chaperonnées et codifiées. La femme devra soumis-
sion a l'homme car c'est a priori biblique. L 'E gli se
aimea poser des défis et c'est ainsi que pour prouver
leur amour a Dieu, les disci pies peuventêtreamenés
a déménager, a quitter leur travail surtout si les
horaires sont incompatibles avec les exigences de
I 'E gli se. ».
M. Dumaine estime que cela n'est pas exact. II
croit quecequ'écrit MmeCorbet, qui a participéa la
même étude bi bl ique que I ui , est déformé et exagéré.
Interrogé a propos des «accountability stie^s», il
confirme qu'on utilise effectivement des feuilles
d'évaluation pour suivre le nombre de membres ou
pour parier des différentes études bibliques dans
I 'E gli se.
Quant au róle de M . I nglese dans l'Eglise, le té-
moin précise qu'il est effectivement membre de celle-
ci mais qu'il n'est ni formateur et encore moins un
des piliers de l'Eglise du Christ de Boston.
Selon certaines sources, M. I nglese proposecepen-
dant aux jeunes, en fin deformation, deformer des
groupes qui devront se rencontrer régulièrement
pour lesaider a trouver du travail. Selon M . Dumai-
ne, on présente les choses defagon erronée, ce qui a
valu a M. I nglese des sanctions de la part de son
employeur.
M . Dumaine est alors confronté a une série d'élé-
ments repris d'un article« Egliseou sectedu Christ
de Boston »(La Cité, 19 janvier 1995).
Selon eet article, l'Eglise est devenue de plus en
plus hiérarchique : lechrétien dolt obéissancea ses
supérieurs et dolt vouer une fidélité absolue a son
chef suprème. Chaque adepte dolt confesser ses pé-
chésetobéir a un dici pleur. Pour être bon chrétien, il
faut faire des dons importants a la secte et apporter
le plus possible de nouveaux adeptes. D'ailleurs ce
zijn de leden vrij al dan niet Christel ijk te leven, maar
zij kunnen uitgesloten worden wanneer zij niet lan-
ger op die wijze leven.
Op de vraag of een lid een einde moet maken aan
een verhouding wanneer die zondig is of indien de
partner geen belang stelt in een leven als leerling,
dan wel de volgeling op geestelijk vlak ontmoedigt,
antwoordt de heer Dumainedatdit in een oud boekje
zo vermeld staat. De aangehaalde passage is een
illustratie van het feit dat men duidelijk moet kun-
nen spreken over een aantal situaties waarin onze
levensstijl in tegenspraak met de Bijbel kan zijn.
Vervolgens wordt verwezen naar een passage uit
het werk van SophieCorbet, ex-lid van de beweging :
«Het eerste wat men moet onthouden, is dat een
leerling zich volkomen aan de leermeester moet on-
derwerpen. Ook voor de meest banale handelingen is
de uitdrukkelijke toestemming van de leermeester
vereist. Hun tijdsbesteding, hun gevoelens, behoren
hun niet meer toe : de leermeesters zien zelfs toe op
hun liefdesleven. Als men uitgaat, wordt men door
iemand vergezeld; er wordt bepaald wat ter zake mag
en niet mag. De vrouw moet onderdanig zijn aan de
man : dat staat immers zo in de bijbel. De beweging
stelt de leden graag voor uitdagingen : zo kunnen
leerlingen, om hun liefdevoor God te bewijzen, ertoe
gebracht worden te verhuizen of hun werk op te
zeggen, vooral als de uurregeling niet met de vereis-
ten van de beweging kan worden gecombineerd. ».
Volgens de heer Dumaine is dat niet correct. Hij
vindt dat de beweringen van mevrouw Corbet, die
aan dezelfde bijbelstudie als hijzelf heeft deelgeno-
men, een vertekend beeld geven en overdreven zijn.
Op vragen over de « accountability stieëts » bevestigt
hij dat men inderdaad evaluatieformulieren ge-
bruikt om de stand van het aantal leden te volgen of
om over de diverse bijbelstudies in de beweging te
praten.
I n verband met de rol van de heer I nglese in de
beweging, preciseert de getuige dat die er wel dege-
lijk lid van is, maar zeker geen leermeester en nog
minder een van de pijlers van de Kerk van de
Christus van Boston is.
Volgens een aantal bronnen stelt de heer I nglese
nochtans de jongeren, op het einde van hun oplei-
ding, voor om groepen samen te stellen die geregeld
bijeenkomen om elkaar te helpen werk te vinden.
Volgens de heer Dumaine stelt men de dingen ver-
keerd voor, waardoor de heer I nglese door zijn werk-
gever werd bestraft.
De heer Dumaine wordt dan geconfronteerd met
een reeks elementen uit een artikel met als titel
«E gli se ou secte du Ciirist de Boston ». (La Cité,
19januari 1995).
Volgens dat artikel neemt de beweging een almaar
hiërarchischer structuur aan : christenen zijn hun
oversten gehoorzaamheid en hun hoogste chef abso-
lute trouw verschuldigd, leder lid moet zijn zonden
biechten en aan een leermeester gehoorzamen. Om
een goede christen te zijn, moet jeaanzienlijkegiften
aan de sekte doen en zoveel mogelijk nieuwe leden
[249]
313 / 7 - 95 / 96
seront ceux qui contribueront Ie plus qui pourront
grimper dans la hiërarchie. L'enseignement de la
secte est basé sur une interprétation rigide de la
Bible, qui ne laisseaucune libertéauxcroyants. Ces
derniers sont soumis sans cesse a la menace de l'en-
fer et pour maintenir une dépendance totale, la secte
obligeses membres a se marl er entre eux. Les adep-
tes doivent prier tous les jours et étudier la Bible
jusqu'a 02 heures du matin, de fagon a les abrutir
complètement. La secte vi se surtout les universités
et les jeunes blancs a haut niveau social .
M . Dumaine déclare que ces accusations sont des
erreurs ou des mensonges. 1 1 y a des personnes qui,
après être rentrees dans l'Eglise, décidentdeneplus
en faire partie pour différentes raisons : perte de
leurs convictions, faiblessedans leur foi, ...
II estime que cela fait partie du choix d'une vie
spirituelle normale; c'est unedécision et jamais une
obli gation.
1 1 dement aussi touteformede harcèlement (coups
defil, encadrements, ...) quand quelqu'un est «mal
dans sa foi ». Cependant, lorsquequelqu'un part sans
explication, il essayedel e recontacter pourcompren-
dre ce qu'il ressent. Cela lui paraït une démarche
tout a fait normale.
9. Audition deMM.J . BorghsétL. Vandecas-
teéle, administrateurs de la Sociébé Anthiropo-
sophiique en Belgique
a) ExposédeMM. Borghset Vandecasteele
M. Borghs est directeur d'un institut pour handi-
capés mentauxadultes, établi a Merksplas.
M. Vandecasteele est médecin généralistea Gand.
lis sont tous deux membres du Conseil d'Administra-
tiondel'A.S.B.L. SociétéAnthroposophiqueen Belgi-
que, dont les statuts ont été publiés au Moniteur
bel ge du 9 mal 1974.
M. Borghsestégalement administrateur de« l'As-
sociation pour les initiatives anthroposophiques en
matière d'aide aux handicapés en Belgique », tandis
que M.Vandecasteeleest administrateur de«rAsso-
ciation beige des médecins anthroposophiques ».
M. Vandecasteele fait valoir qu'en résumé, on
pourraitdirequel'anthroposophieconstitueunecer-
taine methode de recherche. Ony viseaapporter une
contribution a la scienceen général, qu'il s'agissede
Sciences naturelles ou humaines. L'anthroposophie
s'efforce en fait d'intégrer les trois éléments sui-
vants : science, art et spiritual ité.
Cette methode et l'approche de l'homme et du
monde qui en découle ont été mises au point par un
philosophe autrichien, Rudolf Steiner (1861-1925).
aanbrengen. Het zijn trouwens de leden die de hoog-
ste bijdragen leveren, die in de hiërarchie kunnen
opklimmen. Deleer van de sekte is gebaseerd opeen
strikte interpretatie van de bijbel, die de gelovigen
geen enkele vrij held laat. Zij gaan voortdurend onder
de dreiging van de hel gebukt en, om een totale
afhankelijkheid te handhaven, verplicht de sekte
haar leden met elkaar te huwen. De leden moeten
elke dag bidden en de bijbel tot 2 uur 's nachts
bestuderen, zodat ze helemaal afgestompt raken. De
sekte mikt vooral op universiteiten en op jonge blan-
ken uit hogere sociale kringen.
De heer Dumaine verklaart dat deze beschuldigi n-
gen op vergissingen of op leugens gebaseerd zijn. Er
zijn mensen die, na hun toetreding tot de kerk, om tal
van redenen besluiten er geen deel meer van uit te
maken : verlies van hun geloofsovertuiging, lauwe
geloofsbeleving ...
Hij is van mening dat zulks deel uitmaakt van een
normaal geestelijk leven; het gaat om een beslissing,
nooit om een verplichting.
H ij ontkent ook ten stelligste dat mensen zouden
worden lastiggevallen (telefoontjes, striktere contro-
les, ...) wanneer iemand zich niet meer goed voelt in
zijn geloofsbeleving. Wanneer iemand echter zomaar
zonder meer weggaat, probeert hij opnieuw in con-
tact met hem te treden om te begrijpen hoe hij zich
voelt. Zo'n stap lijkt hem volkomen normaal.
9. Hoorzitting met de hieren J . Borghis en L.
Vandecasteele bestuurders van de Antroposofi-
sche Vereniging in België
a) Uiteenzetting van de heren Borghs en
Vandecasteele
De heer Borghs is directeur van een instituut voor
gehandicapte volwassenen te Merksplas.
De heer Vandecasteele is huisarts te Gent. Zij zijn
allebei lid van de raad van bestuur van de v.z.w.
«Antroposofische vereniging in België ». Destatuten
van die vereniging werden gepubliceerd in het Bel-
gisch Staatsblad van 9 mei 1974.
De heer Borghs is tevens bestuurslid van de «Ver-
eniging voor antroposofische initiatieven voor de ge-
handicaptenzorg in België». De heer Vandecasteele
is bestuurslid van de «Belgische vereniging van an-
troposofische artsen ».
De heer Vandecasteele wijst erop dat de antropo-
sofie, samengevat een bepaalde onderzoeksmethode
is, waarmee men een bijdrage probeert te leveren
aan de wetenschap in het algemeen, zowel de natuur-
wetenschappen als de menswetenschappen. Het is
altijd de bedoeling om tot een synthese van drie
elementen te komen, met name wetenschap, kunst
en spiritualiteit.
Deze methode en de daaruit voortvloeiende bena-
dering van mens en wereld werden ontworpen door
de Oostenrijkse filosoof Rudolf Steiner (1861-1925).
-313/7-95/96
[ 250 ]
E Mes inspirent un nombre sans cesse croissant de
personnes, que ce soit cinez nous ou dans Ie monde
entier.
II faut opérer une distinction entre l'anthroposo-
phie et la Société anthroposophique. Celle-ci forme
donc une A.S.B.L. en Belgique et fait partie de «la
Société anthroposophique internationale », qui a son
siège en Suisse (Dornach). Cette association a pour
but de promouvoir l'étude de l'anthroposophie. En
Belgique, el Ie Ie fait par Ie biais de réunions, de
journées d'études, de publications ou encore de pro-
jets de recherche.
C'est ainsi que l'an dernier, des journées d'études
ont étéorganiséessur desthèmes tels quelechóma-
ge, I 'euthanasie et I 'usage de drogues, ... On essaie
d'y appliquer les principes de l'anthroposophie aux
questions de société actuel les.
1 1 faut d'ailleurs préciser qu'il n'existe pas de Men
formel entre la Société et leschampsd'application de
l'anthroposophie (les écoles, les institutions pour
l'aideaux handicapés ou encore les entreprises agri-
coles). Ces institutions sont donc pleinementautono-
mes et possèdent un objet social propre. Chacun est
libre de faire partie de la Société ou de ne plus Ie
faire. L'appartenancea la Société n'est d'ailleurs pas
unecondition pour pouvoir participera uneinitiative
inspiréepar l'anthroposophie.
M. Borghs rappelle, quant a lui, que dans une
étude datant de 1985, l'Assemblée frangaise avait
estimé que l'anthroposophie était potentiellement
dangereuse pour l'individu ou la société. La conster-
nation fut alors grande parmi ceux qui étaient pro-
ches de ces idees, lis battirent Ie rappel et prirent
contact avec des membres de l'Assemblée. Avec pour
résultat notamment que dans son rapport du 22 dé-
cembre 1995, l'Assemblée nationale a revu son point
de vue. L'anthroposophie y est présentée comme ne
présentant aucun danger («innocuité objective»).
Aucune association ou institution anthroposophique
nefigured'ailleursdansla listedes 172 mouvements
qui répondent a au moins un critère de dangerosité.
C'est pour éviter tout malentendu ultérieur a cesujet
que les deux administrateurs de la Société anthropo-
sophique de Belgique ont demandé a être entendus
par la commission.
M . Borghs fait valoir que l'ouvrage d'Alain Lalle-
mand, «L es Sectes en Belgique d: au L uxembourg »,
laisse également supposer que l'anthroposophie fait
partie des sectes dangereuses. Pour ce faire, I 'auteur
utiliseun fait précis, qu'il présente cependant, selon
letémoin, defagon tout a fait erronée. Cefait divers
concerne un enfant mongolien, qui souffreen même
temps d'une forme grave de leucémie. 1 1 a été soigné
par deux personnes hors du cadre médical normal :
une femme qui se pretend guérisseuse mals qui n'a
pas la moindre qualité pour ce faire et un médecin
généralistequi uti Ilse des médecines alternatives et
se place en-dehors de la médecine académique. lis
Zijn uitgangspunten inspireren steeds meer mensen,
bij ons maar ook over de hele wereld.
Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen
antroposofie en de «Antroposofische Vereniging»
die in België een v.z.w. heeft opgericht, die deel uit-
maakt van de « I nternationale antroposofische vere-
niging», met zetel in Zwitserland (Dornach). Die
vereniging heeft als doel de studie van de antroposo-
fie te bevorderen. In België gebeurt dat via bijeen-
komsten, studiedagen, publikaties of onderzoekspro-
jecten.
Zo werden het afgelopen jaar studiedagen georga-
niseerd rond thema's als werkloosheid, euthanasie
en drugsgebruik. Het is dus de bedoeling om de
beginselen van de antroposofie toe te passen op ac-
tuele maatscha ppel i j ke vraagstu kken .
Voorts dient onderstreept te worden dat er geen
formele band bestaat tussen de vereniging en de
toepassingsgebieden van de antroposofie (de scholen,
de instellingen voor gehandicaptenzorg, de land-
bouwexploitaties). Die instellingen zijn dus volledig
autonoom en hebben een eigen maatschappelijk doel.
Elkeen is vrij lid te worden van de vereniging, dan
wel hetlidmaatschapoptezeggen. Het lidmaatschap
van de vereniging is overigens geen voorwaarde om
te mogen meewerken aan een antroposofisch geïnspi-
reerd initiatief.
De heer Borghs herinnert eraan dat de Franse
Assemblee nationale'm een onderzoek uit 1985 heeft
geoordeeld dat antroposofie potentieel gevaarlijk
wasvoor het individu of de samenleving. De mensen
die rond antroposofie werken, waren daarover toen
verbijsterd. De zaak werd aangekaart en ze namen
contact op met leden van deAssembléenationale. Dat
had met name tot gevolg dat deAssembléenationale
in haar verslag van 22 december 1995 een ander
standpunt heeft ingenomen. De antroposofie wordt
er voorgesteld als ongevaarlijk («innocuité objecti-
ve»). Geen enkeleantroposofische instelling of vere-
niging komt voor in de lijst van de 172 bewegingen
dieaan ten minste een van de«gevaarlijkheidscrite-
ria » beantwoorden. Beide bestuurders van de «An-
troposofische vereniging in België » hebben gevraagd
door de commissie te worden gehoord om later elk
misverstand ter zake te voorkomen.
De heer Borghs stipt aan dat ook het boek van
Alain Lallemand «Sekten in België en in Luxem-
burg » laat uitschijnen dat antroposofie tot de ge-
vaarlijke sekten wordt gerekend. De auteur haalt
daartoe een bepaald feit aan, dat hij volgens de getui-
ge evenwel totaal verkeerd voorstelt. Dat feit heeft
betrekking op een mongoloïde kind dat tegelijk ge-
troffen is door een ernstige vorm van leukemie. Het
kind werd verzorgd door twee personen die buiten de
gewone medische omkadering handelen; het betreft
een vrouw die zichzelf voor genezeres uitgeeft, maar
daarvoor geenszins bevoegd is, alsmede een huisarts
die gebruik maakt van alternatieve geneeswijzen en
[251]
313 / 7 - 95 / 96
ont convaincu la mère de l'enfant de la sortie de
l'hópital et l'enfant est décédé.
Aux dires des témoins, ces personnes sont incon-
nues de l'Association des médecins anthropcsophi-
ques, ainsi que des therapeutes anthropcsophiques.
L'ensemble du dessier repcse sur Ie fait que lors de
son interview par Ie journaliste, Ie médecin a cité a
une reprise Ie nom de Stel ner, indiquantsimplement
qu'il avait unevision de la pédagogie des choses fort
interessante. Cela a pourtant suffi pour affirmer que
l'anthroposophie est une secte ayant causé la mort
d'un enfant.
Suite a la publication de la version néerlandopho-
nedel'ouvrage, l'Association beige des médecins an-
thropcsophiques est allee en référédevant leTribu-
nal de Première instance d'Anvers. Aux dires de
M. Borghs, mêmesi lejugea constaté que I 'Informa-
tion du journaliste était erronée, il a du faire valoir
que la presse était libreet qu'aucunecensurepréala-
blenepouvaitêtreétablie. L'ouvrageen question est
donc paru sans modifications.
Pour Ie reste, Ie témoin précise que l'anthroposo-
phie n'estni uneéglise, ni unereligion alternativeet
qu'ellen'estpassoumisea un leader oua des dogmes.
Seuls, les individussont d'ailleursamenésa émettre
des opinions; la société ou son comité directeur ne
formule jamais d'opinion commune. Toutes les ten-
dances philosophiques sont présentes dans Ie mouve-
ment. On peut y accéder statutairement, sans dis-
tinction de nationalité, de religion, de situation
socialeetdeconvictionscientifiqueou philosophique.
En moyenne, la cotisation annuelle s'élève a
3 500 francs. E I Ie permet notamment au membre de
recevoir quatrefois par an une revue et de participer
a plusieurs réunions. La Société appu ie, pour Ie res-
te, des projets entre autres dans Ie domaine de la
pédagogie, du social et du médical.
De même, lesécoles appliquant la pédagogie Stel -
ner sont pluralistes. En fait, dans l'anthroposophie,
Rudolf Stel ner et ses idees sont les éléments de réfé-
rence. Les 6 000 conférences qu'il a données fournis-
sentdes hypotheses de trava il pour l'analysedu mon-
de qui nous entoure. Les recherches et l'évolution
personnellepermettentdevérifier, par la suite, si ces
hypotheses sont fondées.
Sur Ie plan mondial, plus de 10 000 initiatives
s'inspirent de l'anthroposophie. Des écoles supérieu-
res d'éducation populaire ont également été ouver-
tes, oü la pensee anthroposophique peut êtreétudiée,
et l'accès y est possible pour tous. Des cours d'appro-
fondissement sont également organisés.
Pour l'instant, la Société anthroposophique comp-
teenviron 560 membres en Belgique.
zichzelf buiten de academische geneeskunde plaatst.
Zij hebben de moeder overtuigd het kind uit het
ziekenhuis weg te halen. Later is het kind gestorven.
Volgens de getuigen zijn de betrokkenen niet be-
kend bij de «Vereniging van antroposofische art-
sen », noch bij de antroposofische therapeuten. Heel
het dossier berust op het feit dat de arts tijdens zijn
interview met dejournalist één keer de naam Stel ner
heeft laten vallen; hij zei dat Steiner een pedagogisch
interessante visie heeft ontwikkeld. Dat ene feit vol-
stond echter om te beweren dat antroposofie een
sekte is, die het overlijden van het kind heeft veroor-
zaakt.
Ingevolgedepublikatievan de Nederlandse verta-
ling van het boek heeft de «Belgische vereniging van
antroposofische artsen » een kort geding aanhangig
gemaakt bij de rechtbank van eerste aanleg te Ant-
werpen. Volgens de heer Borghs heeft de rechter
weliswaar geoordeeld dat de informatie van dejour-
nalist fout was, maa r ook dat de pers vr i j i s en dat ter
zakegeen preventieve censuur mogelijk is. Het boek
in kwestie is dus ongewijzigd verschenen.
Voor het overige preciseert de getuige dat de an-
troposofie noch een kerk, noch een alternatieve gods-
dienst is, en dat zij niet aan een leider of aan dogma's
is onderworpen. Meningen zijn altijd individueel, de
vereniging of haar bestuur neemt nooit een groeps-
standpunt in. Alle levensbeschouwelijke overtuigin-
gen zijn aanwezig in de beweging. Men kan er op
grond van de statuten lid van worden, zonder onder-
scheid van nationaliteit, religie, stand dan wel we-
tenschappelijke of levensbeschouwelijke overtui-
ging.
De jaarlijkse bijdrage bedraagt gemiddeld
3 500 frank. De leden krijgen vier keer per jaar een
tijdschrift toegestuurd; ze mogen kosteloos deelne-
men aan verscheidene bijeenkomsten. Voor het ove-
rige steunt de vereniging projecten op pedagogisch,
maatschappelijk en medisch vlak.
Ook de scholen diedeSteiner-pedagogietoepassen
zijn pluralistisch. I n feite zijn Rudolf Steiner en zijn
opvattingen de inspiratiebron in de antroposofie.
Zijn 6 000 voordrachten geven stof voor werkhypo-
theses bij de analyse van onze huidige samenleving.
Onderzoek en persoonlijke ontwikkeling maken het
mogelijk om in een verder stadium na te gaan of die
hypotheses gegrond zijn.
Op wereldvlak bestaan meer dan 10 000 antropo-
sofisch geïnspireerde initiatieven. Er werden ook
volkshogescholen opgericht, waar dieper kan worden
ingegaan op de antroposofische filosofie, die voor
iedereen toegankelijk zijn. Er worden tevens verdie-
pingscursussen georganiseerd.
Op dit ogenblik telt de Antroposofische vereniging
ongeveer 560 leden in België.
-313/7-95/96
[ 252 ]
M. Vandecasteele évoque ensuite quelques-unes
des diverses activités développées par Ie mouvement
anthropcsophique :
1° La pédagogieStener
Celle-ci est reconnueofficiellementetsubsidiéeen
Belgique. II ya ISécoles Steiner en Flandre, uneen
Wallonië et une en Belgique germanophone. E Mes
comptent environ 3 000 élèves.
Cette pédagogie est également appliquée dans
presque tous les pays de l'Europe et dans d'autres
parties du monde.
Un représentant des écoles Steiner fait d'ailleurs
partiedu «VlaamseOnderwijsraad ». 1 1 y représente
également les a utres écoles indépendantes, appel ées
« écoles a methodes ».
2° L'aideauxhandicapés
En Belgique, il y a six institutions reconnues et
subsidiées en matière d'aide aux handicapés. E Mes
concernent tant les enfants que les adultes. De plus,
il y a également une école d'enseignement spécial a
Anvers. II fauty ajouter unemaison de repose Olen,
qui est subsidiée par les autorités locales et par la
Région flamande. Elleabritera 80 personnes.
A titre d'exemple, l'institut lONA accueille une
ei nquantaine de handicapés, dont 30 enfants.
3° Lesmédecins
Le témoin est lui-même médecin généraliste et
s'inspire entre autres de l'anthroposophie pour
l'exerdce de son art. A l'étranger, et notamment en
A 1 1 emagne, certai nes cl i n i ques s'i nspi rent égal ement
de l'anthroposophie pour cequi concernerutilisation
des médicaments, l'approche du patiënt et certai nes
thérapies. E Mes sont reconnues et subsidiées.
Par ailleurs, récemment a Dornach, une conféren-
ce a été consacrée a la manipulation génétique. Des
chercheurs de différentes universités y ont débattu
avecdes chercheurs anthroposophiques sur les limi-
tes de la manipulation génétique.
4° L 'agri culture
Dans les années 1920, l'agriculturebio-dynamique
a vu le jour a rinitiative de Steiner. Cette methode
est une des bases de l'agriculture dite alternative,
biologique ou encore écologique. E Me est relative-
ment peu répandueen Belgique (mals alorsdavanta-
ge en Wallonië qu'en Flandre), contrairement aux
Pays-Bas, oü elleest encouragée par les autorités.
De heer Vandecasteele heeft het vervolgens over
enkele van de diverse activiteiten die door de antro-
posofische beweging worden ontplooid :
1° DeStener-pedagogie
Die pedagogie wordt in België officieel erkend en
gesubsidieerd. I n Vlaanderen zijn er 18 Steinerscho-
len, in Wallonië en in Duitstalig België zijn er telkens
één. Die scholen tellen ongeveer 3 000 leerlingen.
Die pedagogie wordt ook toegepast in bijna alle
Europese landen en in andere werelddelen.
Een vertegenwoordiger van de Steinerscholen
maakt overigens deel uit van de «Vlaamse onder-
wijsraad ». Hij vertegenwoordigt er ook de andere
onafhankelijke scholen, de zogenaamde «methode-
scholen ».
2° Gehandicaptenzorg
I n België zijn er 6 erkende en gesubsidieerde in-
stellingen actief inzake gehandicaptenzorg, zowel
voor kinderen als voor volwassenen. Voorts is er ook
een school voor bijzonder onderwijs in Antwerpen,
alsmede een bejaardentehuis in Olen, dat wordt ge-
subsidieerd door de gemeente en het Vlaamse Ge-
west. In dat tehuis zullen 80 personen kunnen ver-
blijven.
Inzake gehandicaptenzorg kan ook worden ver-
meld dat het lona-instituut een vijftigtal gehandi-
capten verzorgt; 30 onder hen zijn kinderen.
3° De artsen
De getuige is zelf huisarts en gaat voor de uitoefe-
ning van de geneeskunde voort op onder meer de
antroposofie. In het buitenland, met name in Duits-
land, doen bepaalde ziekenhuizen een beroep op de
antroposofie voor het gebruik van geneesmiddelen,
de benadering van de patiënt en bepaalde thera-
pieën. Die ziekenhuizen worden erkend en gesubsi-
dieerd.
Recent werd in Dornach een congres gehouden in
verband met genetische manipulatie. Wetenschap-
pers uit verschillende universiteiten hebben er met
antroposofische onderzoekers gediscussieerd over de
knelpunten inzake grenzen van de genetische mani-
pulatie.
4° De landbouw
In de jaren 1920 ontstond de biologisch-dynami-
sche landbouw op initiatief van Steiner. Die methode
ligt mede ten grondslag aan de zogenaamde alterna-
tieve, biologische of ecologische landbouw. De metho-
de wordt in België relatief weinig toegepast, welis-
waar iets meer in Wallonië dan in Vlaanderen. In
Nederland daarentegen wordt die methode door de
overheid gestimuleerd.
[ 253 ]
313 / 7 - 95 / 96
b) Questions des membres
r SociétéWdeda
II s'agit d'uneentreprisespécialiséedans la fabri-
cation de médicaments et de cosmétiques. E Me est
établiea Haasrode, prèsdeLouvain et constitue une
filialed'unesociété multinationale, dont Ie siège cen-
tral est situéa Ariesheim, prés deBale. Les médica-
ments fabriqués peuvent être utilisés dans Ie cadre
dela médecineanthroposophique; ilssontautantque
possible a base de produits naturels et tres proches
des produits homéopathiques et de la phytothérapie.
M. Vandecasteele prescrit de tels médicaments
pour ses patients. II est également actionnairede la
société, qui n'est cependant pas beneficiaire. Ellea,
en effet, consenti delourds investissements lorsdesa
création. II s'est porté acquéreur d'une part de
50 000 francs, lors d'une augmentati on decapital.
2° Médecineanthroposophique
Rudolf Steiner n'était certes pas médecin mals
chercheur et philosophe. II était lui-même diplómé
d'une école supérieure technique. Ses idees ont été
reprises par des médecins et développées au service
de la médecine.
Steiner n'a jamais lui-même soigné de patients. II
a par contreformulédes avis utiles pour lediagnostic
et la therapie des médecins. Ces avis ne s'adres-
saient, tout comme les conférences a ce sujet, qu'a
des médecins diplómés.
Par ailleurs, tous les médecins qui s'inspirent de
l'anthroposophieont uneformation académique.
Steiner a effectivement prétendu que c'était la
circulation sanguine qui faisait battre lecosur. II ne
considérait pas lecosur comme une pompe ma is com-
me un organequi rythmela circulation sanguine. Un
des éléments de cette discussion est que I 'on a consta-
té, dans les premiers stades du développementfcetal,
qu'avant l'existencedu cceur embryonnaire, il y avait
déja un certain mouvement de liquide (sang « primi-
tif »).
En tout état de cause, Steiner a développé des
theses révolutionnaires a plus d'un égard.
I nterrogé sur les theses de Steiner qui prétendait
que Ie gul, mis en centrifugeuse pour Ie dynamiser,
avait des vertus astrales qui permettent entre autres
de soigner Ie cancer, M . Vandecasteele confirme que
les recherches de Stel ner ont effectivement démontré
en 1920quelegui pouvaitconstituer un medicament
pour lesmaladies malignes. En Suisse, un institutde
recherche produit d'ailleurs des médicaments a base
de gul. Entretemps, de nombreuses recherches pu-
bliées dans pi usieurs revues scientifiques ont démon-
tré que Ie gul stimule Ie système immunitaire, en
exergant une influence favorable sur certains types
b) Vragen van de leden
1° DevennootschapWeleda
Weleda is een bedrijf dat is gespecialiseerd in de
vervaardiging van geneesmiddelen en cosmetica.
Het is gevestigd te Haasrode, in de buurt van Leu-
ven. Het is een dochterbedrijf vaneen multinationale
onderneming, met hoofdzetel in Ariesheim, in de
buurt van Basel. Die geneesmiddelen kunnen wor-
den gebruikt in de antroposofische geneeskunde. Ze
zijn zoveel mogelijk op natuurlijke wijze samenge-
steld en zijn zeer verwant met de homeopathische
produkten en defytotherapie.
De heer Vandecasteele schrijft dergelijke genees-
middelen voor aan zijn patiënten. H ij is ook aandeel-
houder in de ven nootschap, die evenwel niet winstge-
vend is. De vennootschap heeft immers zware
investeringen gedaan bij de oprichting. Naar aanlei-
ding van een kapitaalsverhoging heeft hij een aan-
deel van 50 000 frank gekocht.
2° Antroposofi schegeneesl<unde
Rudolf Steiner was weliswaar geen arts, maar
onderzoeker en filosoof. H ijzelf had een diploma van
een technische hogeschool. Zijn ideeën werden over-
genomen door artsen en werden verder ontwikkeld
ten dienste van de geneeskunde.
Steiner zelf heeft nooit patiënten behandeld. Hij
heeft daarentegen adviezen uitgewerkt die de artsen
dienstig waren bij de diagnose en de therapie. Die
adviezen waren alleen bestemd voor gediplomeerde
artsen, net als de conferenties ter zake.
Voorts hebben alle artsen die op grond van de
antroposofie werken, een academische opleiding ge-
noten.
Steiner heeft inderdaad gesteld dat de bloedsom-
loop het hart doet kloppen. Hij beschouwde het hart
niet als een pomp, maar als een orgaan dat de bloeds-
omloop ritmeert. In die discussie mag niet worden
voorbijgegaan aan de vaststelling dat in de eerste
stadia van defoetale ontwikkel ing er al een bepaalde
beweging van vocht («primitief» bloed) optreedt,
vooraleer een embryonaal hart ontstaat.
Steiner heeft ter zake hoe dan ook menig revolu-
tionair uitgangspunt ontwikkeld.
Quid met de stellingen van Steiner in verband met
de maretak die in een centrifugeerapparaat wordt
geplaatst om de eigenschappen ervan te dynamise-
ren ? Klopt het dat die maretak dan astrale eigen-
schappen verkrijgt die het mogelijk maken kankers
te behandelen ? De heer Vandecasteele bevestigt dat
onderzoek van Steiner in 1920 heeft aangetoond dat
maretak een geneesmiddel kon zijn voor kwaadaar-
dige ziekten. I n Zwitserland heeft een onderzoeksin-
stituut met maretak als grondstof overigens sinds-
dien geneesmiddelen geproduceerd. Inmiddels
werden ook tal van onderzoeken gepubliceerd in di-
-313/7-95/96
[254]
deglobules blancs. Demême, il freinela division des
cel lul es.
Une étude a également été menée a propcs des
effets du gul sur les enfants de Tchernobyl . Elle a
démontré que Ie traitement au moyen de prépara-
tionsa base de gul renforgait lesystèmeimmunitaire
contre les maladies infectieuses.
1 1 y aurait une douzaine de médecins anthropcso-
phesen Belgique.
3° Lecasdela pd:i te Anaë Ie (décnt par A. Lalle-
mand)
II a effectivement été question de «guérison a
distance »etdu retraitdel'enfantd'un établissement
hcspitalier oü il recevait des soins.
Un véritable médecin anthropcsophe s'oppcserait
formellement a detels actes. 1 1 s'intégrerait, au con-
traire, au sein de I 'équipe médicale qui traite Ie pa-
tiënt.
Quant au recours a une guérisseuse, il est encore
moins concevable dans la médecine anthroposophi-
que, qui suppose que l'art de guérir est Ie fait de
médecins officiellement diplómés.
Pour rappel, ni l'un, ni I 'a utre n'étai ent membres
d'une quelconque association en rapport avec l'an-
throposophie.
4° Lecas « M outarde » a Braine-l'Alleud (pseudo-
nyme utilisé dans un article du «Soir » du 9 mal
1994)
M . Borghs confirme que ce cas a été évoqué une
fois par la direction de la Sociétéanthroposophique.
M. Vandecasteele ajoute que, selon ses informa-
tions, il s'agissait d'un conflit entre parents divisés
sur Ie fait de savoir si leur enfant allait frequenter
uneécoleSteiner. Durantia procédure de divorce, un
des conjoints s'est efforcé de démontrer que l'autre
était devenu membre d'une secte.
1 1 est pourtant fait état du fait qu'un des enfants
du couples'était gravement blesséet nécessitait des
soins de peti te chirurgie mals que Ie pèresouhaitait
que I 'enfant soit pris en charge par un médecin an-
thropcsophe. Cedernier aurait alors diagnostiqué un
probième entre I 'enfant et la mère. L'orateur prece-
dent déclare ne pas avoir eu connaissance de ces
faits.
I nterrogé sur l'absence de dépót de plainte de son
association quant a une utilisation abusive de sa
raison sociale, letémoin répond que Ie titre de « mé-
decin anthropcsophe »nefait pas l'objet d'une protec-
tion legale. II n'y a donc pas de véritable fondement
juridique pour ester en justice.
verse wetenschappelijke tijdschriften; daarin wordt
aangetoond dat maretak het immuniteitssysteem
versterkt omdat maretak een gunstige invloed uitoe-
fent op bepaalde soorten witte bloedlichaampjes. Ma-
retak werkt ook remmend op de celdeling.
Ook werd onderzoek verricht naar de invloed van
maretak op kinderen uit Tsjernobyl. Daaruit bleek
dat een behandeling met maretakpreparaten hun
immuniteitssysteem heeft versterkt tegen infectie-
ziekten.
In België zouden een twaalftal antroposofische
artsen actief zijn.
3° /-/et QB/al van de kiëne Anaële (beschreven
door A. Lallemand)
Er was inderdaad sprake van «genezing op af-
stand » en van ontslag van het kind uit een zieken-
huis waar het werd verzorgd.
Een echte antroposofische arts zou zich daartegen
zeker verzet hebben. Die zou zich integendeel hebben
aangesloten bij het medisch team dat de patiënt
behandelt.
Het beroep op een genezeres is nog minder aan-
vaardbaar voor de antroposofische geneeskunde, die
ervan uitgaat dat de geneeskunde wordt uitgeoefend
door officieel gediplomeerde artsen.
Noch de ene, noch de andere waren pro memorie
lid van enige vereniging die een band heeft met de
antroposofie.
4° /-/et « g&/al-M outarde »in Eigenbrakd (pseudo-
niem uit een artikel van LeSoir van 9 mei 1994)
De heer Borghs bevestigt dat dit geval ooit werd
besproken in het bestuur van de Antroposofische
vereniging.
De heer Vandecasteele voegt eraan toe dat volgens
zijn informatie een en ander betrekking had op een
conflict tussen echtgenoten, die het onderling oneens
waren over de vraag of hun kind in een Stel nerschool
les zou volgen. Tijdens de echtscheidingsprocedure
heeft een van de echtgenoten geprobeerd aan te to-
nen dat zijn partner lid van een sekte was geworden.
Toch wordt melding gemaakt van het feit dat een
van de kinderen van het echtpaar zware verwondin-
gen had opgelopen en een kleine chirurgische in-
greep nodig had. De vader wou evenwel dat het kind
door een antroposofisch arts werd verzorgd. Die arts
zou in zijn diagnose dan hebben aangemerkt dat er
een probleem was rond de verhouding moeder-kind.
De vorige spreker verklaart dat hij daarvan geen
weet heeft.
De getuige wordt gevraagd waarom zijn vereni-
ging geen klacht heeft ingediend in verband met een
onterechte aanwending van het maatschappelijk
doel. De getuige antwoordt dat «antroposofische
arts »geen wettelijk beschermde titel is. Er is derhal-
ve ook geen echte wettelijke grondslag om iemand
aan te klagen.
[255]
313 / 7 - 95 / 96
5° Mêangedes objectifs philosophiques, pédago-
giques, médicaux et commerdaux
M . Vandecasteele concède que cela peut apparaï-
tre ainsi aux yeux de certains mais fait valoir que
rien n'empêche de chercher a commercial iser des
produits de bonne qual ité.
II lui est rétorqué que Ie mouvement dispose d'une
chaïne complete : il propose, en effet, la philosophie
qui s'adressea l'ame, Ie prescripteur, ainsi que l'en-
treprise qui commercialise Ie produit a la fois bon
pour l'ame et Ie corps. II s'agit detout un circuit.
M. Borghs admet que cela peut être considéré
comme un processus complet. II en va d'ailleurs de
même pour l'agriculture bio-dynamique, oü les gens
qui s'y intéressent ont également souhaité mettre
leursconnaissancesen pratique. De plus, il existeun
public qui est demandeur pour detels produits.
6° Coutdesformations
Tout dépend en fait si ellessontsubsidiéesou non.
C'est ainsi qu'en Scandinavië, lespouvoirsofficiels
subsidient unetelleformation pour les enseignants.
AuxPays-Bas, a étécrééeuneécol e normale Stel ner.
E Meest reconnueetsubsidiéepar les autorités. II est
parfois encore reclame un droit d'inscription a l'étu-
diant, qui peut alors être couvert par une allocation
d'études payée par l'Etat.
Dans les pays oü un tel arrangement n'existe pas,
il est possible de recourira certains fonds. C'est ainsi
qu'en Belgique, il existe la fondation Mercurius, qui
fut crééedans les années 1980. Elleaidefinancière-
ment les étudiants ne disposant pas de ressources
suffisantes pour suivrecertainesformations.
Dans notre pays, il n'existe qu'uneformation spé-
cifique : elle concerne l'aide aux personnes handica-
pées. Cetteformation a étécréée l'an dernier et s'éta-
le sur trois années, a raison d'un jour de formation
par semaine.
On peut considérer que cette formation coüte, a
raison de 15 inscrits, environ 700 000a 800 OOOfrancs
par an. Les employeurs des candidats versent prés de
400 OOOfrancs par an, tandis que Ie resteest payé par
la «NederlandseVerenigingvanAntroposofischeHel-
pedagogie en Sociale pedagogie». II faut rappeler
qu'aux Pays-Bas, environ 3 000 enfants sont soignés
par cette methode.
Quant aux étudiants, aucune partici pation finan-
ciére ne leur est demandée. II en va de même pour les
parents des enfants ha ndi capes.
Pour ce qui est du personnel employé dans des
initiatives liéesa l'anthroposophie, il est lesuivant :
250 enseignants subventionnés, une centa Ine de per-
sonnes actives dans Ie domaine de l'aide aux handi-
capés et une quinzaine dans Ie domaine thérapeuti-
que.
5° Vermenging van la/ensbesciiouwëijl<e, pedago-
gisctie, medisctieen commercie e doel stellingen
De heer Vandecasteele geeft toe dat zulks bij som-
migen inderdaad zo kan overkomen, maar dat het
helemaal niet verboden is om degelijke produkten te
commercialiseren.
Er wordt opgeworpen dat de beweging over een
volledig netwerk beschikt. Eerst is er een wijsgerige
benadering van de psyche, dan de voorschrijver en
ten slotte een onderneming die een produkt commer-
cialiseert dat zowel psychische als fysieke moeilijk-
heden oplost. Het is een echt circuit.
De heer Borghs geeft toe dat dit inderdaad als een
totaal proces kan worden beschouwd. Datzelfde geldt
overigens voor de biologisch-dynamische landbouw;
de personen die daarvoor interesse hebben, willen
hun kennis ook in de praktijk omzetten. Er is overi-
gens bij het publiek ook vraag naar dergelijke pro-
dukten.
6° Kostprijs van de opleiding
Ter zake hangt alles eigenlijk af van de vraag of
die opleidingen al dan niet gesubsidieerd worden.
Zo subsidieert de over held in Scandinavië dergel ij-
keopleidingen voor leerkrachten. In Nederland werd
een Steiner-normaalschool opgericht, die door de
overheid wordt erkend en gesubsidieerd. Soms wordt
van de student nog een inschrijvingsgeld gevraagd,
dat kan worden betaald via een studiebeurs van het
Rijk.
In de landen waar een dergelijke regeling niet
bestaat, kan een beroep worden gedaan op bepaalde
fondsen. In België bestaat bijvoorbeeld het Mercu-
riusfonds, dat werd opgericht in de jaren 1980. Dat
fonds wil steun bieden aan studenten die niet over
voldoende financiële middelen beschikken om een
bepaalde opleiding te volgen.
I n ons land bestaat er maar één specifieke oplei-
ding, met name de opleiding in de gehandicapten-
zorg. Met die opleiding werd vorig jaar gestart en ze
duurt driejaar, waarbij een dag per week les wordt
gegeven.
Die opleiding voor een groep van 15 cursisten kost
jaarlijks ongeveer 700 000a 800 000 frank. De werk-
gevers van de deelnemers betalen ongeveer
400 000 frank per jaar; het saldo wordt betaald door
de «Nederlandse Vereniging van Antroposofische
Heilpedagogie en Sociale pedagogie». Pro memorie:
in Nederland worden ongeveer 3 000 kinderen op
grond van die methode verzorgd.
Van de studenten wordt geen enkele financiële
bijdrage gevraagd, en evenmin van de ouders van de
gehandicapte kinderen.
In de initiatieven die in verband staan met de
antroposofie werken 250 gesubsidieerde leerkrach-
ten, een honderdtal mensen in de gehandicaptenzorg
en een vijftiental in de therapeutische sector.
-313/7-95/96
[256]
7° EcdeStëner «Hibernia »aAnvers
Ceprobièmea étéévoquéa plusieurs reprises, il y
a quelques années, au sein du Conseil d'administra-
tion de la Société. Defalt, unepartiedesenseignants
s'est efforcée de rejeter l'autre. Cela a pourtant eu
finalement des répercussions pcsitives : les ensei-
gnantssur ledépartont crééleur propre écol e secon-
daire : «De Es» a Anvers. Elle est en croissance
continue.
Quant aux affirmations selon lesquelles les ensei-
gnants qui seraient restés afficheraient un senti-
ment «diJbermensch » et que la directrice de fait
auraitdéclarémettresasexualitéau service del 'éco-
le, il s'agit la, selon un destémoins, d'un ragot diffuse
par un journaliste, dont les enfants fréquentaient
alors I 'écol e.
8° BanqueTriodos
II s'agit d'uneinitiative dans Ie domaine bancaire,
qui a vu Ie jour aux Pays-Bas, dès les années septan-
te. Les anthroposophes qui setrouvent a sa baseont,
en quelque sorte, lancé Ie concept de « banque éthi-
que ».
Depuis trois ou quatreans, une filiale a étécréée
en Belgique; il en existeégalement une en Angleter-
re.
La philosophie de base est de permettre a l'épar-
gnantdesavoir a quoi est destinél'argentqu'il dépo-
se. La banque s'efforce de prêter essentiellement en
faveur de projets novateurs sur Ie plan social et
écologique. C'est ainsi qu'aux Pays-Bas, il y a une
étroitecollaboration entre la Triodos Banket lesec-
teur de l'électricité, afin de développer l'énergie éo-
11 enne.
Cette banque ne se limite pas aux seuls initiatives
anthroposophiques. C'est ainsi qu'el Ie col labore éga-
lement avec leCNCDetles« Natuurreservaten ».
A une question en ce sens, il est confirmé que les
directeurs belges de la Triodos Bank sont prochesdu
mouvement anthroposophique. Cette banques'inspi-
re d'ailleurs des idees anthroposophiques : en prê-
tant de l'argent, elle ne s'efforce pas uniquement de
fairedes bénéfices maisaussi delui donner uneplus-
value, en stimulant des projets innovateurs. II faut
également préciser que Rudolf Steiner avait égale-
ment mis au point un cours tres poussé a l'intention
des économistes.
9° L iens avec les structures économiques, social es
d: politiques
II n'y a pas de Men formel avec des groupes ou des
associations politiques. Cela nesignifiepas pour au-
tant que certains politiciens ne s'inspirent pas des
idees de Steiner. C'est lecas du parlementaire néer-
landais, J an Terlouw (D66), par exemple. 1 1 n'y au-
rait pas decas similaireen Belgique.
7° De Hiberni a-Sta nerschool in Antwerpen
Die school kwam enkele jaren geleden herhaalde-
lijk aan bod op de raad van bestuur van de Vereni-
ging. Een deel van de leerkrachten heeft geprobeerd
om een ander deel uit te stoten. Uiteindelijk heeft dat
wel positieve gevolgen gehad omdat de leerkrachten
die zijn weggetrokken hun eigen middelbare school
hebben opgericht, met name« DeEs »in Antwerpen.
Dieschool kent een voortdurende groei.
De beweringen als zouden de leerkrachten die in
H ibernia zijn gebleven een soort Ü bermensch-gevoel
tentoon spreiden en als zou de directrice hebben
verklaard dat ze haar seksuele energie ten dienste
van de school wou stellen, berusten volgens een van
de getuigen enkel en alleen op roddels die werden
verspreid door een journalist wiens kinderen daar
toen school liepen.
8° DeTriodosBank
DeTriodos Bank is een initiatief in de banksector
dat in de jaren 1970 in Nederland werd gelanceerd.
De antroposofen die daaraan ten grondslag lagen
hebben een zekere zin het begrip «ethisch bankie-
ren » ingang doen vinden.
Sinds driea vier jaar is er ook in België een filiaal
van die bank; ook in Engeland is er een Triodos-
filiaal.
Het uitgangspunt is dat de spaarder weet waar-
voor zijn deposito's worden aangewend. De bank pro-
beert vooral geld te lenen voor vernieuwende projec-
ten op sociaal en ecologisch vlak. Zo is er in
Nederland een nauwe samenwerking tussen deTrio-
dos Bank en de elektriciteitssector om windenergie
te produceren.
Die bank beperkt zich niet tot louter antroposofi-
sche initiatieven. Ze werkt ook samen met het NCOS
en dev.z.w. Natuurreservaten.
Op een vraag in die zin wordt bevestigd dat de
Belgische directeurs van deTriodos Bankdicht bij de
antroposofische beweging staan. Die bank inspireert
zich overigens op antroposofische uitgangspunten :
via de uitlening van geld probeert ze niet alleen
winst te maken, maar ook het geld een meerwaarde
te geven door maatschappijvernieuwende projecten
te stimuleren. Tevens zij aangestipt dat Rudolf Stei-
ner ook een zeer uitgewerkte cursus had opgesteld
ten behoeve van economisten.
9° Band md: de economisch^ sociale en politieke
structuren
Er is geen formele band met politieke groeperin-
gen of verenigingen, wat evenwel niet betekent dat
bepaalde politici zich niet op de ideeën van Steiner
zouden beroepen; dat is bijvoorbeeld het geval met
het Nederlandse parlementslid J an Terlouw (D66).
Kennelijk is dat in België niet het geval.
[257]
313 / 7 - 95 / 96
Certains membres sont actifs dans Ie mouvement
écologiste, tandis que d'autres se situent dans la
mouvance démocrate-chrétienne.
La Société anthropcsophique ne s'intéresse pas
aux idees pol itiques de ses membres.
10° Utilisation de moyens financiers pour la pro-
motion des idees
De tels moyens sont utilisés pour faire connaïtre
des idees anthroposophes ou pour aider des initiati-
ves au demarrage. Celles-ci ne se limitent effective-
mentpasa la Belgiquemaistouchentégalement, par
exemple, la Russie, la Roumanie ou encore les pays
en voie de développement. Cela explique donc des
fl ux financiers, sous forme de dons. Atitred'exemple,
un des témoins cite un don annuel de l'ordre de
30 000 francs, a un projet a Ljubutka (Russie), qui
permet a des enfants des rues de passer l'hiver au
chaud.
Demême, lorsquefut lancéel'aideauxhandicapés
en Belgique, des dons substantiels sont venus de
Suisse et des Pays-Bas. Cela fut également Ie cas de
la part d'organisations qui ne sont pas liées pour
autant a l'anthroposophie.
II faut préciser que ce secteur vit en partie des
dons, bien utiles lorsque certains établissements ne
sont pas subsidies.
11° Agriculturebio-dynamique
M . Vandecasteeledéclare ne pas connaïtre person-
nellement M. Putman mals croit savoir qu'il s'agit
d'un agriculteur wallon qui travaille dans la bio-
dynamique.
II est fait état du fait que M. Putman évoque
l'existence de six plantes « récoltées a des moments
particuliers, puls enterrées dans certains types de
terrains, dans des organes d'animaux particuliers,
dont on connaït aussi les rapports avec les constella-
tions »pour soigner la terre. On retirecetteprépara-
tion au printemps pour la mettredans Ie compost oü
elleservira «d'antennepour Ie compost vis-a-vis des
énergies cosmiques » (Ie Paradoxe — septembre
1993^. Est-ce la de l'anthroposophie ?
M. Borghs déclareen douter. On fait al lusion ici a
des préparatsquel'on adjointau compost dans lebut
d'obtenir demeilleurs produits bio-dynamiques.
Cela fait d'ailleurs l'objet d'études scientifiques au
sein du «Bolkinstituut »a Driebergen.
Dans lemêmeartide, il eststipuléquedes««pré-
parats », comme celui de silice de corne, doivent ap-
porter unequalitéauxaliments, qui permet aux gens
et aux animaux qui les consomment, d'être en réso-
nance avec des forces de lumière ».
M. Vandecasteeleobservequecelafait partiedela
methode scientifi que miseau point par Steiner pour
étudier Ie monde des êtres vivants et notamment les
Bepaalde leden zijn actief in de groene beweging,
nog anderen zijn in de christen-democratische stro-
mi ng terug te vi nden .
De Vereniging laat zich niet in met de politieke
standpunten van haar leden.
10° Aanwending van financiëemiddëen voorde
verspre ding van de ideeën
Dergelijke middelen worden gebruikt om het an-
troposofisch ideeëngoed bekend te maken, of om ini-
tiatieven te helpen ontstaan. Die initiatieven beper-
ken zich niet tot België, maar vindt men bijvoorbeeld
ook terug in Rusland, Roemeniëen de ontwikkelings-
landen. Dat veroorzaakt dus financiële bewegingen,
in de vorm van giften. I n dat verband verwijst een
van de getuigen naar een jaarlijkse gift van
30 000 frank ten gunste van een project in Ljubutka
(Rusland) om straatkinderen de winter door te hel-
pen.
Toen in België de gehandicaptenzorg ontstond,
werden aanzienlijkeschenkingen uit Zwitserland en
Nederland ontvangen. Ook organisaties die niet met
de antroposofie verwant zijn, hebben giften gestort.
Er dient aangestipt dat deze sector ten dele van
giften leeft, die goed van pas komen wanneer bepaal-
de instellingen niet worden gesubsidieerd.
11° Biologiscli-dynamisclie landbouw
De heer Vandecasteele verklaart dat hij de heer
Putman niet persoonlijk kent. Hij meent wel te we-
ten dat het om een Waalse landbouwer gaat, die in de
biologisch-dynamische sector actief is.
Er wordt aangehaald dat de heer Putman het
heeft over zes planten die op bepaalde ogenblikken
worden geoogst en vervolgens in sommige soorten
grond worden begraven, in de organen van dieren
waarvan ook bekend is dat ze een band hebben met
de sterren; zo zou de kwaliteit van de grond op peil
worden gehouden. Dat preparaat wordt in de lente
opnieuw naar boven gehaald, om het te vermengen in
compost. H et dient dan als een soort « antenne » dat
het compost in verbinding stelt met kosmische ener-
gie («L e Paradoxe» van september 1993). Is dat
antroposofie?
De heer Borghs heeft daar zijn twijfels over. Er
wordt ter zake gewag gemaakt van preparaten die
worden vermengd met compost om betere biologisch-
dynamische produkten te verkrijgen.
Ter zake werd overigens wetenschappelijk onder-
zoek gedaan in het Driebergense « Bolkinstituut ».
I n hetzelfde artikel wordt aangestipt dat prepara-
ten zoals hoornsilicium de voedingsstoffen kwalita-
tief moeten verbeteren, hetgeen mens en dier die
dergelijke produkten nuttigen in verbinding moeten
stellen met de krachten van het licht.
De heer Vandecasteele wijst erop dat dit een on-
derdeel is van de wetenschappelijk methode die Stei-
ner heeft uitgewerkt in zijn studie van de levende
-313/7-95/96
[ 258 ]
plantes. Des recherches ont ainsi étéfaites en cequi
concerne des phénomènes qualitatifs chez les végé-
taux.
12° Relations avecI'OrdredesMédedns
M. Vandecasteele indique qu'il n'a jamais eu de
problèmeavecI'Ordre. 1 1 n'ya eu ni plainte, ni enquê-
te. Au moment oü il s'associe avec un collègue a
Gand, ils ont, a une seule reprise, été convoqués par
Ie Conseil provincial de l'Ordre pour confirmer que
pendant les périodes de garde, ils traitaient les pa-
tients de leurs collègues avec les methodes de la
médecinedassique universitaire.
13° N oti on de la « censure »
L'orateur y est opposé par principe. D'ailleurs Ie
premier ouvrage de Steiner s'intitulait précisément
« La philosophie de la liberté ». 1 1 y créa Ie concept
d'individualisme éthique, qui plaide pour la liberté
derindividu,tantencequi concerneses idees que ses
mouvements et ses choix moraux.
Quant au proces contre M. Lallemand, il visait a
mettre a jour des erreurs évidentes. 1 1 s'agit la d'une
question importante :jusqu'oü peut aller la liberté de
presse ?
Quelqu'un peut-i I se permettre d'écrire ce qu'il
veut et notamment des contre-vérités, ce qui l'amène
alors a nuirea la liberté d'autrui ?
14° Recrutement des membres
II n'y a pas de campagnes de recrutement. Certai-
nes personnes entrent en contact avec l'anthroposo-
phie via un livre ou encore la pédagogie. L'associa-
tion ne recrute pas; elleestsimplement présente sur
leterrain.
Les lieuxoü l'anthroposophies'appliqueconcrète-
ment constituent souvent aussi des opportunités
d'apprendre a connaïtre Ie courant de pensee.
10. Audition avec MM. D. Lefebre et D.
Groeve^ représentants de Sükyó Mahikari
De
a) Exposé introductif par M. Lefebre, délé-
gué de l'assemblée générale de l'A.S.B.L. et de
M. De Groeve, secrétaire-trésorier, porte-paro-
le du mouvement
M. Leföbre soul igne que Sükyó Mahikari est une
organisation qui postule que l'homme, la nature, la
terre, Ie système solaire et l'univers n'existent pas
par hasard, mals trouvent leur origine commune
dans unesourced'énergieunique: Dieu, créateur du
ciel et de la terre, « God-Su » (qui signifie « Seigneur
Dieu »).
wezens en inzonderheid van de planten. Zo werd
onderzoek verricht in verband met kwalitatieve ver-
schijnselen in de plantenwereld.
12° Band mët de Orde der Geneesheren
De heer Vandecasteele verklaart dat hij nooit pro-
blemen heeft gehad met de Orde. E r waren klachten
noch onderzoek. Na zijn associatie met een collega in
Gent werden ze eenmaal door de provinciale raad
van de Orde gevraagd om te bevestigen dat ze tijdens
de wachtdienst de patiënten van hun collega's be-
handelden volgens de methodes van de klassieke
academische geneeskunde.
13° Hd: begrip censuur
De spreker verzet zich principieel tegen censuur.
Het eerste boek van Steiner heet precies « De filoso-
fie van de vrijheid ». In dat boek wordt het begrip
ethisch individualisme toegelicht; opgrond daarvan
wordt gepleit voor de vrij held van het individu, zowel
wat zijn standpunten als wat zijn bewegingsvrijheid
en morele keuzes betreft.
De rechtszaak tegen de heer Lallemand had de
bedoeling te wijzen op evidente onjuistheden. Het
ging daarbij om een belangrijke vraag, met name tot
waar de persvrijheid kan gaan.
Kan iemand onverschillig wat en met name on-
waarheden neerschrijven, waardoor andermans vrij-
heid in het gedrang komt ?
14° Ledenwerving
Er zijn geen wervingscampagnes. Bepaalde perso-
nen komen via een boek of de pedagogie in contact
met de antroposofie. De vereniging trekt geen leden
aan maar is gewoon aanwezig op het terrein.
Waar antroposofie concreet toepassing vindt, kan
men ook vaak de filosofische uitgangspunten van de
beweging beter leren kennen.
10. Hoorzitting met de heren D. L efebre en D.
De Groeve^ vertegenwoordigers van Sükyó Ma-
hiikari
a) Inleidende uiteenzetting door de heer Le-
febre, afgevaardigde van de al gemene vergade-
ring van de v.z.w. en de heer De Groeve, secre-
taris-penningmeester, woordvoerders van de
beweging
Deheer L eföbrewijst erop dat Sükyó M ahi kari een
organisatie is die er van uitgaat dat de mens, de
natuur, de aarde, het zonnestelsel en het universum
niet toevallig bestaan maar hun gemeenschappelijke
oorsprong vinden in een allesdragende krachtbron:
God, schepper van hemel en aarde, «God-Su » (dit
betekent « Heer God »).
[259]
313 / 7 - 95 / 96
Le créateur fait tout apparaïtre avec sagesse,
amour et volonté, c'est-a-dire avec force de pensee,
force d'amour et volonté. L'homme est son oeuvre la
plus haute, a la surface de contact entre la réalité
visible et la réalité invisible, au point d'équilibre
entre la force spirituell e et la force matérielle. L'hom-
me porte les trois caractéristiques ei -dessus dans son
êtreet dans son coeur, dans son ame pour participer
a la création, sur terre comme au ciel . 1 1 s'agit de sa
mission et de son défi spirituels : choisir librement
dans la vérité, faire naïtre et développer l'amour
harmonieux. Dans sa libertédechoix, l'homme peut
cependant prendreuneposition central e avec comme
conséquence que les autres lui sont subordonnés.
Ceel mèneau conflit, a la résistance, a la haine, a la
guerre et au meurtre. De nombreux moyens maté-
riels sont développés pour exercer sa domination sur
les autres.
La vie personnelle, ainsi que l'histoire humaine
démontrent qu'il ya beaucoup dejoieet dedouleur,
debonheur et de malheur. Dans la phaseactuellede
la création, « Dieu créateur » veut a nouveau renfor-
cer chez l'homme la force et l'inspiration spirituelles
et les épurer pour poursuivre la construction du pa-
radis sur terre. Pour ce faire, il autorise l'homme a
transmettre son pouvoir de création ou sa lumière
divineconcentrée et intense par la paumedela main.
Uneséancepeutdurerde40a 50minutes. Lorsquele
temps disponible est inférieur, les membres se con-
tentent de transmettre la lumière sur lefront, siège
de la force intérieure de l'homme, également appelé
letroisièmeoeil.
Les deux activités de basede l'organisation sont :
— transmettre la lumière divine autant que pos-
si bl e;
— remercier sincèrement «Dieu le créateur»
pour toutes les joies et les pel nes que nous connais-
sons dans notre existence. Car rien n'est du au ha-
sard dans l'existence humaine. Les difficultés de
I 'existence dol vent servir de point de départ pour
conti nuer a évoluer, dans la libertéet la vérité, vers
l'amour et l'harmonie.
L'organisation Sükyó Mahikari dolt en fait soute-
nir cette mission spirituelledans son ensemble. E Me
estdoncsubordonnéea la mission d'assi ster «Dieu le
créateur » pour transmettre la force de sa lumière et
de ses enseignements a tous ceux qui souhaitent
l'accepter volontairement pour collaborer a son divin
dessein.
M. De Groeve précise que Sükyó Mahikari a vu le
jour en 1959 au J apon. L'organisation est actuelle-
ment présente sur les cinq conti nents, sous des for-
mes juridiques différentes selon la législation en vi-
gueur dans les différents pays.
Conformément a l'artideS des statuts de l'organi-
sation (Moniteurbdgediu IBjuin 1996), « lesobjectifs
de Sükyó Mahikari sont identiques dans le monde
entier et sont fondamentalement pacifiques, notam-
ment :
— la vénération de Dieu, Créateur de l'univers et
de l'humanité;
De schepper doet alles ontstaan met wijsheid, lief-
de en wilskracht, dat wil zeggen met denkkracht,
liefdekracht en wilskracht. De mens is zijn hoogste
kunstwerk op het raakvlak van de onzichtbare en
zichtbare werkelijkheid, op het evenwichtspunt tus-
sen de geestelijke en de materiële kracht. De drie
bovengenoemde kenmerken draagt de mens in zijn
wezen en innerlijk, in zijn ziel om mee te scheppen op
aarde zoals in de hemel. Dit is zijn geestelijke uitda-
ging en opgave : in waarheid vrij te kiezen, harmo-
nieuze liefde te doen ontstaan en te ontwikkelen. In
zijn keuzevrijheid kan de mens zich niettemin ook
centraal stellen waardoor anderen onderworpen
worden. Dit leidt tot conflict, verzet, haat, oorlog en
moord. Er worden heel wat materiële middelen ont-
wikkeld om heerschappij te verwerven over anderen.
De persoonlijke levensloop, alsook de menselijke
geschiedenis tonen aan dat er veel lief en leed, wel en
wee is. In de huidige fase van het scheppingswerk wil
«God schepper »bij de mens degeestelijke kracht en
zingeving opnieuw versterken en uitzuiveren om het
paradijs op aarde verder uit te bouwen. Daartoe
staat hij de mens toe zijn scheppingskracht of godde-
lijk Licht geconcentreerd en intens door te geven via
de handpalm. Een sessie kan 40 tot 50 minuten
duren. Wanneer er minder tijd beschikbaar is, beper-
ken de leden zich tot het doorgeven van het Licht op
het voorhoofd, de zetel van de zielekracht van de
mens, ook het derde oog genoemd.
De twee basisactiviteiten van de organisatie zijn :
— zoveel mogelijk het goddelijke Licht doorgeven;
— «God schepper » oprecht danken voor al het
wel en wee dat we meemaken in ons leven. Dit ge-
beurt normalerwijze dagelijks of maandelijks tijdens
hetdankfeest. Want niets in het menselijk bestaan is
toevallig. Levensmoeilijkheden moeten als vertrek-
punt dienen om verder te evolueren, in vrijheid en
waarheid, naar liefdeen harmonie.
De organisatie Sükyó Mahikari dient eigenlijk om
het geheel van deze geestelijke opdracht te onder-
steunen. Zij is dus ondergeschikt aan de opdracht
«God schepper » bij te staan om de kracht van zijn
Lichten zijn onderrichtingen door te geven aan allen
die het vrij bewust willen aannemen om mee te wer-
ken aan zijn goddelijke plan.
De heer De Groa/e preciseert dat Sükyó Mahikari
in 1959 in J apan werd opgericht. De vereniging is
momenteel in de vijf werelddelen actief, onder ver-
schillende rechtsvormen naar gelang de wetgeving
van de landen.
Conform artikel 3 van de statuten van de vereni-
ging (Belgisch Staatsblad van 13 juni 1996) « [zijn]
de doelstellingen van Sükyó Mahikari wereldwijd
dezelfde en [...] fundamenteel vredelievend, name-
lijk :
— de verering van God, schepper van het univer-
sum en van de mensheid;
-313/7-95/96
[260]
— faireconnaïtrelesenseignementstransmispar
son fondateur Kotama Okada et par son successeur
KoukoOkada;
— guider les intéresses dans l'application de ces
enseignements en vue de leur évolution spirituelle,
et en vue de la réalisation d'unecivilisation harmo-
nieuseet rayonnanteoü règnela paix. »
Le siège mondial de l'organisation se trouve au
J apon, oü el I e beneficie du statut d'organisation reli-
gieuseselon ledroit japonais.
II existe également cinq centres continentaux.
Pour l'Europe et d'Afrique, le siège commun est ac-
tuellement implantéau chateau d'Ansembourg, au
Grand-Duchéde Luxembourg. D'un point de vueju-
ridique, il s'agit d'une association internationale.
L'A.S.B.L. constituéeen Belgiqueen 1975 est égale-
ment membre de cette association internationale.
La comptabilitéde l'A.S.B.L. est informatisée de-
puis 1996. 1 1 a étéoptépour unecomptabilité comple-
te (selon lesystèmedecomptabilitéen partiedouble).
L'organisation est assi stee par un bureau decompta-
blesagréé. II a également été déci dé de procédera un
audit externede la comptabilité.
Conformémentau point D.1. du reglement interne
de Sükyó Mahikari A.S.B.L., « la plus grande partie
des moyens de fonctionnement de l'organisation
Sükyó Mahikari s'acquiert mondialement par des
dons OU offrandes I i bres, qui se font au gré des mem-
bres initiés et des sympathisants. Encore que ces
offrandes aient une valeur et signification spirituel-
les importantes, elles nesont en rien obligatoires ».
1 1 est demandé aux membres une cotisation men-
suellede 150 francs (100 francs pour les étudiants).
Sur la base des chiffres de janvier a octobre 1996, le
siège de Schepdaal a récoité une moyenne de
166 francs par don, cequi démontreque les membres
versent spontanément un montant supérieur a celui
qui leur est reclame comme cotisation.
1 1 ne faut toutefois pas être membre de l'associa-
tion pour être autoriséa frequenter un des centres de
Sükyó Mahikari. D'après les statistiques, il semble
que deux visiteurs sur trois font une offrande lors de
leur(s) visite(s).
Pourdevenir membre de Sükyó Mahikari etsuivre
le cours d'initiation élémentaire de trois jours, il est
reclame a une seule reprise une contribution de
5 500 francs (5 000 francs pour les étudiants). Le
membre peut suivre ce cours aussi souvent qu'il le
sou hal te; toute contribution supplementaire est li-
bre. II est conseillé aux personnes qui souhaitent
devenir membres de l'organisation de suivre ce cours
préalablement, sans aucune obligation ou engage-
ment.
1 1 existe plusieurs catégories d'offrandes, en fonc-
tion de leur destination. Leur montant est générale-
ment peu important et ne dépasse que rarement
1000 francs.
— het kenbaar maken van de onderrichten die
door haar stichter Kotama Okada en zijn opvolgster
KoukoOkada worden doorgegeven;
— het begeleiden van de geïnteresseerden bij de
toepassing van deze onderrichten met het oog op hun
geestelijke ontplooi ing en op de verwezenlijking van
een harmonische, vredevolle en stralende bescha-
ving. »
De mondiale hoofdzetel van de vereniging bevindt
zich inj apan waar ze naar J apans recht het statuut
van vereniging met godsdienstig doel heeft.
Er bestaan ook vijf continentale afdelingen. De
centrale zetel voor Europa en Afrika is momenteel
gevestigd in het kasteel van Ansembourg, in het
Groothertogdom Luxemburg. Uit een juridisch oog-
punt gaat het om een internationale vereniging. De
in 1975 in België opgerichte v.z.w. is eveneens bij
deze internationale vereniging aangesloten.
I n 1996 werd de boekhouding van de v.z.w. geïn-
formatiseerd. Er werd gekozen voor een volledige
boekhouding (volgens het dubbel boekingssysteem).
De vereniging wordt door een erkend accountants-
kantoor bijgestaan. Er werd eveneens beslist om tot
een externe doorlichting van de boekhouding over te
gaan.
Conform punt D.1. van het huishoudelijk regle-
mentvan dev.z.w. SükyóMahikari verwerft de orga-
nisatie Sükyó Mahikari (...) wereldwijd het overgro-
te deel van haar werkingsmiddelen uit vrije giften of
«offeranden» die naar eigen goeddunken gedaan
worden door de leden (ingewijden) en sympathisan-
ten. Alhoewel deze offeranden een belangrijke gees-
telijke betekenis en waarde hebben, is geen enkele
ervan verplicht.
Aan deleden wordteen maandelijkse bijdrage van
150 frank (100 frank voor studenten) gevraagd. Vol-
gens de cijfers voor de periode januari -oktober 1996
heeft de afdeling in Schepdaal een gemiddelde van
166 frank per gift ontvangen. Dit toont aan dat de
leden spontaan een bedrag storten dat hoger ligt dan
wat hen als bijdrage wordt gevraagd.
Men moet echter geen lid van de vereniging zijn
om een van de centra van Sükyó Mahikari te mogen
bezoeken. Volgens de statistieken blijken twee van
de drie bezoekers ter plaatse een gift te doen.
Om lid te worden van SükyóMahikari en de initia-
tiecursus van driedagen te volgen, wordteen eenma-
lige bijdrage van 5 500 frank (5 000 frank voor stu-
denten) gevraagd. Het lid mag die cursus zo vaak
volgen als hij wil; elke extra bijdrage is vrij. De
personen die lid willen worden van de vereniging,
wordt aangeraden deze cursus, vrijblijvend zonder
enige verpl ichting, vooraf te volgen.
Er bestaan naar gelang de bestemming verschil-
lende categorieën van giften. Het geschonken bedrag
blijft vaak eerder bescheiden en bedraagt zelden
meer dan 1 000 frank.
[261]
313 / 7 - 95 / 96
De 1993 a 1995, les revenus de l'A.S.B.L. prove-
nant d'offrandes (membres et non-membres) se si-
tuent pour l'ensemble de la Belgique entre 17 et 20
millions de francs par an. Au cours decette période,
quelque 850 personnes (réparties dans les 5 centres)
ont verse régulièrement leur cotisation mensuelle.
Si l'on divise Ie montant annuel total uniquement
entre les membres actifs, on atteint un montant de
21 765 francs par donateur, par an. Par comparai-
son, une personne qui fume un demi paquet de ciga-
rettes par jour y consacre 23 360 francs par an.
Sur Ie plan de l'organisation, M. Lefdbre indique
que l'organisation spirituelle Sükyó Mahikari est
guidée aujourd'hui par la fille du fondateur,
MmeKeishu Okada, garante de la philosophie de
base du mouvement. Les enseignements sont trans-
mis du J apon vers les centres continentaux, qui, a
leur tour, les communiquent aux centres nationaux
(principaux et locaux).
Les responsables de chaque centre sont nommés
par la maison-mère japonaise, sur la proposition du
pays concerné pour ce qui est du niveau national. Les
responsables des centres officiellement reconnus par
l'association (Ie centre principal de Schepdaal et les
centres locaux d'Anvers-Berchem, Bree, Houthalen
et Verviers) sont invites a respecter et a travailler en
fonction de la philosophie du mouvement mals ils
peuvent décider de maniere autonome de l'organisa-
tion pratique de leurs activités. Ces centres sont a
cha rge de I 'orga n i sati on .
Par all leurs, les personnes devenues membres de
l'association — et donc autorisées a transmettre la
Lumière— peuvent organiser librement leurs pro-
pres réunions a domicile. I Is en déterminent Ie nom-
bre et Ie contenu. Les frais d'électricité, de chauffa-
ge, ... sont a charge des participants ou du
responsable de la réunion, si aucune contribution
n'est prévue. II existe ainsi différents «cercles de
Lumière ». Au fil des années, il se peut dés lors que
ces membres aient moins de contacts avec les diffé-
rents centres officiels.
Les difficultés au sein de l'association sont réso-
lues par Ie dialogue et l'échange d'idées. Tout mem-
bre qui Ie souhaite, qu'il soit ou non responsable,
peut quitter Ie mouvement sans être inquiété.
b) Questions
1° Organisation du mouvement
membres
Nombre de
M. De Groeve indiquequetous les centres locaux
de Belgique, du Luxembourg et des Pays-Bas sont
reliés, sur Ie plan de l'organisation, au centre princi-
pal deSchepdaal-Dilbeek.
Actuellement, l'A.S.B.L. SükyóMahikari Belgique
compte quatre personnes salariées. Le directeur est
payé par lesiège principal, tandis que letraitement
des trois autres est a charge de l'A.S.B.L.
Voor de periode 1993-1995 bedroegen de inkom-
sten van dev.z.w. uit giften (van leden en niet-leden)
voor heel België tussen 17 en 20 miljoen frank per
jaar. In die periode hebben ongeveer 850 personen
(over de 5 afdelingen verspreid) hun maandelijkse
bijdrage regelmatig gestort.
Als men het totalejaarlijkse bedrag alleen over de
actieve leden verdeelt, komt men per jaar uit op een
bedrag van 21 765 frank per schenker. Ter vergelij-
king, iemand die per dag een half pakje sigaretten
rookt, geeft daaraan jaarlijks 23 360 frank uit.
Wat de organisatie betreft, stipt de heer Ld'ebre
aan dat de spirituele vereniging Sükyó Mahikari
momenteel wordt geleid door de dochter van de stich-
ter, mevrouw Keishu Okada, die over de basisfiloso-
fie van de beweging waakt. Deleerstellingen worden
vanuit Japan meegedeeld aan de hoofdafdelingen
per werelddeel die ze op hun beurt aan de nationale
afdelingen (hoofdzetels en lokale afdelingen) over-
zenden.
De verantwoordelijken van elk centrum worden
door dej apanse hoofdzetel benoemd; op het nationa-
le niveau gaat dat op voordracht van het betrokken
land. De leiding van de door de vereniging officieel
erkende centra (de hoofdzetel in Schepdaal en de
plaatselijke centra in Antwerpen-Berchem, Bree,
Houthalen en Verviers) wordt gevraagd de leer van
de beweging te respecteren en in de geest ervan te
werken, maar ze mag autonoom beslissen over de
praktische organisatie van haar activiteiten. Deze
centra zijn ten laste van de vereniging.
Mensen die lid zijn geworden van de vereni-
ging — en dus in staat zijn het goddelijk Licht door
te geven — mogen thuis overigens vrij hun eigen
bijeenkomsten organiseren. Ze bepalen er de inhoud
en frequentie van. De kosten voor elektriciteit, ver-
warming ... komen te laste van de deel nemers of, als
niet in een bijdrage is voorzien, van degene die ver-
antwoordelijke is voor de bijeenkomst. Er bestaan
dus verscheidene « Lichtcirkels ». Het kan dus dat
deze leden in de loop der jaren mi nder contact met de
versch i 1 1 ende off i ei ël e centra hebben .
Problemen in de vereniging worden door overleg
en gedachtenuitwisseling opgelost. Elk lid, al dan
niet tot de leiding behorend, kan desgewenst uit de
beweging treden zonder lastig te worden gevallen.
b) Vragen
1° Organisatievan de befl/eging — Aantal leden
De heer De Groeve stipt aan dat alle plaatselijke
centra in België, Luxemburg en Nederland organisa-
torisch verbonden zijn aan het hoofdcentrum van
Schepdaal-Dilbeek.
Dev.z.w. Sükyó Mahikari België telt momenteel
vier bezoldigde personen. De directeur wordt betaald
door de centrale zetel, terwijl de bezoldiging van de
drie anderen ten laste komt van de v.z.w.
-313/7-95/96
[262]
Selon Ie témoin, il est difficile de déterminer Ie
nombre de membres actifscar chacun est libred'aller
etvenir etcertains nepayent pas régulièrement leur
cotisation mensuelle. Le témoin évaluea 800-850, Ie
nombre de personnes qui font régulièrement des of-
frandes au mouvement. Au total, il y a toutefois un
nombre plus élevé de donateurs.
D'après M. Lefebre, depuis l'existence du mouve-
ment en Belgique, quelque 4 000 a 5 000 personnes
ont suivi le cours d'initiation élémentaire.
S'ajoutent a cela un certain nombre de personnes
qui ont suivi ce cours sans engagement et ne sont
jamais devenus membres actifs de l'organisation.
Au fil du temps, des personnes ont quitte le mou-
vement pour des raisons multiples. Les personnes
qui s'interrogent sur ce que le mouvement peut leur
apporter abandonneront rapidement. Par contre, cel-
les qui veulent transmettre la Lumière aux autres
pour qu'eux aussi puissent devenir plusforts, persé-
véreront beaucoup plus longtemps.
2° L ocalisation du si ège Continental pour l'Europe
ëtl'Afrique— Lerólejouépar 1^. Vandentiende
En 1982 fut fondée la première «organisation
européenne et africaine pour la purification spiri-
tuellepar la LumièredeDieu,association internatio-
nale », ayantson siègeaTervuren (Mon/tavr Jbaf ge du
P^avril 1982).
En 1983, le si ège de l'association internationale
futdéplacéa Bruxelles.
Lorsque M . Lefebre est entre en contact avec le
mouvement en 1985, M. Vandenhende était direc-
teur del 'A.S.B. L. belgeet secrétaire-trésorier de l'as-
sociation internationale. II aégalement participéa la
fondation del'A.S.B.L. Mahikari Luxembourg. II de-
mi ssi on na en 1988.
En janvier 1987, le «Grand Chateau » d'Ansem-
bourg fut acheté directement par la maison-mère de
Sükyó Mahikari au J apon; le comte d'Ansembourg,
membredu mouvement, n'était plus en mesure d'en
assurer l'entretien.
M . De G roeve ajoute que les jardi ns ont été restau-
rés gracea des subsides octroyés par la Commission
européenne, ce projet ayant été sélectionné comme
projet pilote de conservati on du patrimoinearchitec-
tural europeen. Les frais lies a l'achat du terrain et
des batiments, ainsi qu'a leur restauration ont été
supportés par la maison-mère.
Contrairement a ce qu'avait cru M. Lefebre en
1992-93, l'Etat luxem bourgeois n'a pas participéa la
restauration du chateau.
A partir de 1987, les activités régionales pour
l'Europe et l'Afriqueseconcentrent deplusen plusa
Ansembourg, au détriment de l'association interna-
tionale beige, qui garde son siège a Bruxelles. Le
4 mal 1992, ce siège est déplacéa Schepdaal. Enfin,
le 11 juillet 1996, l'association internationale beige
est mise en liquidation et les actifs et passifs sont
Volgens de getuige kan moeilijk worden bepaald
hoeveel actieve leden de beweging telt, aangezien
iedereen vrij is om te komen en te gaan en niet
iedereen regelmatig de maandelijkse bijdrage be-
taalt. De getuige raamt het aantal personen die gere-
geld giften doen aan de beweging, op 800 tot 850.
Alles bij elkaar genomen zijn er evenwel meer schen-
kers.
Volgens de heer Lefebre hebben ongeveer 4 000 a
5 000 mensen deelementaire initiatiecursus gevolgd
sinds de beweging in België bestaat.
Daarbij komen nog een aantal personen die vrij-
blijvend deze cursus hebben gevolgd, en nooit actief
lid van de organisatie zijn geworden.
Na verloop van tijd zijn mensen om uiteenlopende
redenen uit de beweging gestapt. De personen die
zich vragen stellen bij wat de beweging hen kan
opleveren, zullen het snel opgeven. Zij die evenwel
het Licht aan de anderen willen doorgeven zodat ook
zij sterker kunnen worden, zullen het veel langer
volhouden.
2° Inplanting van het Continental e hoofdkwartier
voor Europa en Afrika — Derd van de heer Van-
denhende
I n 1982 werd de eerste « organisation européenne
et africaine pour la purification spirituelle par la
Lumière de Dieu, internationale vereniging » opge-
richt, gevestigd in Tervuren (Belgisch Staatsblad
van 1 april 1982).
In 1983 werd de vestiging van de internationale
vereniging verplaatst naar Brussel.
Toen de heer Lefebre in 1985 in contact kwam met
de beweging, was de heer Vandenhende directeur
van de Belgische v.z.w. en secretaris-penningmees-
ter van de internationale vereniging. Hij had ook
deel aan de oprichting van de v.z.w. Mahikari
Luxemburg. I n 1988 nam hij ontslag.
In januari 1987 heeft de hoofdvestiging van Sükyó
Mahikari in J apan het «Grand Chateau » van An-
sembourg gekocht, de graaf d'Ansembourg, die lid is
van de beweging kon het onderhoud ervan niet meer
bekostigen.
De heer DeGroeve voegt hieraan toe dat de tuinen
werden gerestaureerd met subsidies van de Europe-
se Commissie. Het project werd namelijk geselec-
teerd als model project voor het behoud van het Euro-
pees architectonisch erfgoed. De kosten voor de
aankoop van domein en gebouwen en voor de restau-
ratie werden betaald door de hoofdvestiging.
I n tegenstelling tot wat de heer Lefebre in 1992-
1993 dacht, heeft de Luxemburgse Staat niet bijge-
dragen tot de restauratie van het kasteel.
Vanaf 1987 concentreren de regionale activiteiten
voor Europa en Afrika zich steeds meer in Ansem-
bourg, ten nadele van de Belgische internationale
vereniging, die in Brussel gevestigd bleef. Op 4 mei
1992 verhuist de vereniging naar Schepdaal. Op
11 juli 1996 gaat de Belgische internationale vereni-
ging uiteindelijk in vereffening. Activa en passiva
[263]
313 / 7 - 95 / 96
transférés a la nouvelle «Association internationale
Sükyó Mahikari A.S.B.L. », fondéea Ansembourg Ie
9juillet 1996, selon Ie droit luxembourgeois.
L'A.S.B.L. beige figure parmi les fondateurs de la
nouvel I e associ ati on i nter nati ona I e.
E n 1994, M . Sasaki devient président de l'associa-
tion internationale. II décide immédiatement d'exa-
miner et de mettreau point lesaspects juridiqueset
financiers de l'organisation. Au niveau beige, il faut
entretemps décider de procéder a un audit externede
la comptabilitéde l'A.S.B.L.
En accord avec Ie siège régional Europe-Afrique,
des questions furent également posées concernant Ie
statut juridiquedu siège princi pal auj apon, respon-
sable de l'organisation et de la désignation de la
direction Europe-Afrique.
Le 16 octobre 1986, il fut décidé de créer une
sociétéanonymedistincte, L.H. Yokoshuppan Euro-
peSA (devenueL.H. EuropeSA), pour l'organisation
matérielle du mouvement (gestion des batiments,
publications, conférences, ...). Le capital social, fixé
au départ a 1,5 million de francs, est passé
aujourd'hui a 3,5 millions de francs. Cette société,
dont le siège social se trouve au chateau d'Ansem-
bourg, est sous I e controle de Sükyó Mahikari.
3° L 'insigne de I 'organisation
M . Lefebre précise que eet i nsigne se présente sous
la forme d'une étoile hexagonale oü s'insère une
croix. Ce symbole unit deux forcesopposées, leyin et
leyang. Dans l'équili brede ces deux forcesopposées,
Dieu donne stabilité et prospérité, tant sur le plan
psychiqueetspirituel quephysique. Selon Mahikari,
l'individu prospère (au sens matériel du terme) est
celui qui dispose de moyens financiers suffisants
pour se dével opper pleinement en tant que personne
(pensee, volonté, dévouement) et qui tend vers l'har-
monieet l'équilibre plutót quedesecomplairedans
l'apitoiement sur sol, la haine et l'accusation
d'autrui . 1 1 n'est donc pas question de promettre aux
adeptes la prospérité dans l'acception traditionnelle
du terme.
4° l^odesderecrutement
M . Lefebre indique que le recrutement se fait ge-
nera lement de bouche a oreille.
J usqu'il y a peu, et princi palement en 1994, le
témoin a donné une série de conférences dans une
dizaine de villes et communes de sa région, en pré-
sence de 15 a 20 personnes par réunion. Peu de ces
personnes ont continue a frequenter le mouvement.
A chaque fois, les dépliants publicitaires identi-
fiaient dairement la nature et l'identité du mouve-
ment.
Déja en 1991-1993, de telles conférences avaient
eu lieu dans différentes communes bruxelloises et
anversoises notamment. Depuis les critiquesformu-
worden overgeheveld naar de nieuwe « I nternationa-
le vereniging Sükyó Mahikari v.z.w. », opgericht op
9juli 1996 in Ansembourg naar Luxemburgs recht.
De Belgische v.z.w. is een van de oprichters van de
nieuwe internationale vereniging.
I n 1994 wordt de heer Sasaki voorzitter van de
internationale vereniging. Hij besluit onmiddellijk
dejuridischeenfinanciëleaspecten van de organisa-
tie te onderzoeken en bij te werken. I n België werd
intussen besloten de boekhouding van de v.z.w. ex-
tern te laten doorlichten.
In samenspraak met de regionale zetel Europa-
Afrika werden ook vragen gesteld betreffende de
rechtspositie van de hoofdzetel in J apan, die zorgde
voor de organisatie en de aanwijzing van de directie
voor Europa-Afrika.
Op 16 oktober 1986 werd besloten een afzonderlij-
ke naamloze vennootschap op te richten — L.H. Yo-
koshuppan EuropeSA (die L.H. EuropeSA is gewor-
den) — voor de materiële organisatie van de
beweging (beheer van gebouwen, publicaties, confe-
renties, ...). Het maatschappelijk kapitaal, dat oor-
spronkelijk 1,5 miljoen frank bedroeg, is inmiddels
gestegen tot 3,5 miljoen frank. Die ven nootschap met
hoofdvestiging op het kasteel van Ansembourg wordt
gecontroleerd door Sükyó Mahikari.
3° H&laentëcer) van de organisatie
De heer Lefebre verduidelij kt dat het kenteken de
vorm heeft van een zeshoekige ster met daarin een
kruis. Dat symbool verenigt twee tegengestelde
krachten : yin en yang. I n het evenwicht van dietwee
tegengestelde krachten verleent God stabiliteit en
voorspoed, zowel op psychisch en spiritueel vlak als
op lichamelijk vlak. Volgens Mahikari is iemand die
in voorspoed leeft (in de materiële zin van het woord),
iemand die over voldoende materiële middelen be-
schikt om zich ten volle als persoon te ontplooien
(gedachten, wil, toewijding) en streeft naar harmonie
en evenwicht, veeleer dan zich te wentelen in zelfbe-
klag, haat en het beschuldigen van anderen. De vol-
gelingen wordt dus geen voorspoed beloofd in de
traditionele zin van het woord.
4° Wervi ngsmdiiiodes
De heer Lefebre vermeldt dat de leden over het
algemeen worden geworven via mondelinge reclame.
Tot voor kort, en hoofdzakelijk in 1994, heeft de
getuige een aantal conferenties gegeven in een tien-
tal steden en gemeenten in zijn regio. Daarop waren
telkens 15 tot 20 personen aanwezig. Weinigen on-
der hen zijn tot de beweging toegetreden. De recla-
mefolders vermeldden telkens duidelijk de aard en
de identiteit van de beweging.
Reeds in 1991-1993 vonden meer bepaald in diver-
se Brusselse en Antwerpse gemeenten soortgelijke
conferenties plaats. Sinds er kritiek is gekomen op
-313/7-95/96
[264]
lees a l'égard de Sükyó Mahikari, il a été décidé de
mettre (provisoirement) fin a cetyped'activités.
Actuellement, seules des conférences destinées
aux intéresses sont données deux fois par an dans
quelques centres de l'organisation.
Sükyó Mahikari a également participéa des bour-
ses alternatives. Cela a permis la création d'un petit
noyau a Gand mals ces activités ont été abandon-
nées, Ie mouvement estimant qu'il ne s'agissait pas
du mei Meur moyen pour communiquer sa philosop-
hie.
M. DeGroeveajoute qu'il n'existeaucun critèrede
sélection d'un point de vue socio-économique ou so-
cial au sein de l'organisation. Toute personne qui,
moyennant une certaine préparation, souhaite s'en-
gager, est la bienvenue.
La plupart des membres entrent en contact avec
Sükyó Mahikari par l'intermédiairede leur environ-
nement proche. Le témoin a, par exemple, fait la
connaissancedu mouvement via I 'épouse de son mé-
decin.
M . Lefebre indique encore que toutes les catégo-
ries sociales, tous les groupes d'age et types deforma-
tion sont représentés au sein du mouvement.
5° L'initiation debase
E n réponse a la question de savoir comment il est
possible que les initiés soient déja en mesure de
transmettre eux-mêmes la Lumière après a peine
trois jours de cours, M . Lefebre fait remarquer que
I 'énergie créatrice, la lumière divine que les initiés
peuvent transmettre par la paume de la main, leur
estdirectementtransmisepar leDieu créateur grace
a \'«omitama », une sorte de médaillon attachéa une
chaïne portee autour du cou, qui fonctionne comme
une antenne captant des vibrations.
II est conseillé aux candidats d'assister au cours
d'initiation élémentaire, sans engagement. S'ils sou-
haitent être initiés, ils versent a une seule reprise
une cotisation de 5 500 francs (5 000 francs pour les
étudiants).
6° Sukyó Mahikari a-t-ële une structure tiiérar-
ciiique ?
M. DeGroeveindiquequ'il existe également deux
autres niveaux d'initiation (secondaireet supérieur).
Les différents niveaux correspondent en fait au degré
d'engagement de l'adepteau sein de l'organisation. 1 1
va de sol que pour les postes a responsabilité, il est,
dans la mesure du possible, fait appel aux membres
qui ont suivi le cours de niveau supérieur.
Le cours de niveau secondaire est un cours de
4jours organiséau siègerégional Europe-Afrique. II
est reclame une contribution de 17 000 francs.
Sükyó Mahikari, werd besloten dat soort activiteiten
(voorlopig) stop te zetten.
Momenteel worden alleen nog tweemaal per jaar
conferenties voor geïnteresseerden gegeven in som-
mige centra van de organisatie.
Sükyó Mahikari heeft ook deelgenomen aan alter-
natieve beurzen. Daardoor kon in Gent een kleine
kern worden opgericht. Dieactiviteiten werden even-
wel gestaakt omdat de beweging van oordeel was dat
het niet de beste manier was om de eigen levensbe-
schouwing uit te dragen.
De heer De Groeve voegt hieraan toe dat de organi-
satie geen enkel sociaal-economisch of maatschappe-
lijk selectiecriterium hanteert. Iedereen die bereid is
zich in te zetten en een bepaalde voorbereiding te
doorlopen, is welkom.
De meeste leden komen in aanraking met Sükyó
Mahikari door toedoen van hun naaste omgeving. Zo
bijvoorbeeld leerde de getuige de beweging kennen
via de echtgenote van zijn arts.
De heer Lefebre stipt voorts aan dat alle bevol-
kingslagen, leeftijdsgroepen en opleidingsniveaus
binnen de beweging vertegenwoordigd zijn.
5° De basisinitiatie
Op de vraag hoe het kan dat de ingewijden na
nauwelijks drie dagen cursus reeds in staat zijn om
zelf het Licht door te geven, antwoordt de heer Lefe-
bre dat de scheppende energie, het goddelijke licht
dat de ingewijden via de handpalm kunnen doorge-
ven, hen rechtstreeks wordt gezonden door de Schep-
per dankzij de «omitama », een soort medaillon dat
is bevestigd aan een ketting die om de hals wordt
gedragen en werkt als een antenne die vibraties
opvangt.
De kandidaten wordt aangeraden vrijblijvend deel
te nemen aan de elementaire initiatiecursus. Willen
ze ingewijd worden, dan storten ze een eenmalige
bijdrage van 5 500 frank (5 000 frank voor studen-
ten).
6° Vertoont Sukyó l^atiikari een tiiërardiisctie
structuur ?
De heer De Groeve wijst erop dat er nog twee
andere initiatieniveaus bestaan (het secundaire en
het hoogste initiatieniveau). De diverse niveaus
stemmen in feite overeen met de graad van betrok-
kenheid van de volgeling bij de organisatie. Het
spreekt voor zich dat voor functies waarbij verant-
woordelijkheid moet worden gedragen, in de mate
van het mogelijke een beroep wordt gedaan op leden
diede cursus van het hoogste niveau hebben gevolgd.
De cursus van het secundaire niveau duurt vier
dagen en wordt georganiseerd op de regionale zetel
Europa-Afrika. Hiervoor wordt een bijdrage van
17 000 frank gevraagd.
[265]
313 / 7 - 95 / 96
Quant au cours de niveau supérieur, il sedonneau
J apon et coüte 70 000 yen, soit quelque 23 000 fran-
cs.
7° Accèsauxlieuxdu culte
M . De Groeve indique que, conformément a l'arti-
cle A.2. du reglement interne de Sükyó Mahikari
A.S.B.L., les centres de Sükyó Mahikari sont« acces-
si bles a tous ceux qui, en respectant Ie caractère
particulier de ces lieux, désirent sincèrement aider
les autres,travai lier a l'élévation de leur propre ame
eta ramélioration du mondeetdenotresociété». De
même, chacun peut quitter l'association sans con-
tra inte.
A la question desavoir pourquoi, selon rarticleA.5.
du reglement interne, «l'accès aux centres de Sükyó
Mahikari peut être refusé aux personnes qui ne sont
pas en règleaveclesloisen vigueurdansnotrepays »,
M. De Groeve répond que Ie reglement a pour but
d'informer les membres de leurs droits et devoirs,
ainsi qued'assurer dans unecerta Ine mesure la pro-
tection del'organisation vis-a-visdu monde extérieur.
Une des valeurs de base reprises dans les enseigne-
ments de Sükyó Mahikari est quelecitoyen dolt veil-
Ier a respecter les lois en vigueur. II va de sol que
l'association est prêtea donner a chacun la possibilité
de prendre connaissance des activités du mouvement
et ne controle pas systématiquement les papiers
d'identité de ses visiteurs. Toutefois, il est évident que
des personnes qui persistent a ne pas respecter la lol
peuvent porter préjudicea l'action du mouvement.
M. Lefebre ajoute que l'association souhaite que
ses membres disposent a tout Ie moins d'un permis
deséjour en règle.
8° Utilisation depersonnd béné/de
Un des éléments principaux de la philosophie du
mouvement est la gratitudeexpriméea Dieu par les
offrandes, d'une part, et par Ie travail bénévole,
d'autre part. Dans ce contexte, il est normal qu'un
nombre relativement élevé de bénévoles rempl issent
certaines taches dans les différents centres : accueil
des participants, entretien des batiments et des jar-
dins, ... Les responsables des quatre centres locaux
sont également des bénévoles. Ceux-ci ont générale-
ment une occupation professionnelle. Certains
d'entre eux sont pensionnés. II n'y a pas de vie com-
munautaireau sein du mouvement.
9° L 'art de Mahikari : les pratiques médicales du
mouvement
Selon rarticleB.2. du reglement interne de Sükyó
Mahikari A.S.B.L., « L'Art de Mahikari n'est pas un
art guérisseur, par conséquent il ne nous est pas
permis d'établir un diagnostic médical, ni de lecon-
tredire. Nous devons laisser chacun libre dans son
choix par rapport au traitement médical ». Pourtant,
De cursus van het hoogste niveau wordt inj apan
gegeven en kost 70 000 yen, wat overeenstemt met
ongeveer 23 000 frank.
7° Toegang tot de plaatsen van decultus
De heer De Groeve vermeldt dat conform
artikel A.2. van het huishoudelijk reglement van Sü-
kyó Mahikari V.Z.W., de Sükyó Mahikari-centra open
staan voor iedereen die eerbied betoont voor het spe-
cifieke karakter van die plaatsen en oprecht de ande-
ren wil helpen, wil werken aan deverheffing van zijn
eigen ziel en aan de verbetering van dewereld en van
onze samenleving. Iedereen kan de vereniging verla-
ten zonder dat daarom enige druk op hem wordt
uitgeoefend.
Op de vraag waarom artikel A.5. van het huishou-
delijk reglement bepaalt dat de toegang tot de Sükyó
Mahikari-centra kan worden geweigerd aan mensen
die de in ons land geldende wetten overtreden, ant-
woordt de heer De Groeve dat het reglement ertoe
strekt de leden te wijzen op hun rechten en plichten,
en de organisatie in zekere mate te beschermen ten
aanzien van de buitenwereld. Het is een van de
basiswaarden van de leer van Sükyó M ahi kari dat de
burger erop moet toezien dat hij de vigerende wetten
naleeft. De vereniging is vanzelfsprekend bereid ie-
dereen de mogelijkheid te bieden kennis te nemen
van de activiteiten van de beweging. Ze controleert
niet systematisch de identiteitsdocumenten van de
bezoekers. Het ligt evenwel voor de hand dat perso-
nen die volharden in het overtreden van de wet, de
activiteiten van de beweging kunnen schaden.
De heer Lefebre verklaart voorts dat de vereniging
wenst dat haar leden ten minste over een geldige
verblijfsvergunning beschikken.
8° Hd: inzetten van vrijwilligers
Een van de hoofdelementen van de levensbeschou-
wing van de beweging is de dankbaarheid die men
aan God betuigt door middel van giften enerzijds en
door middel van vrijwilligerswerk anderzijds. In die
context is het normaal dat relatief veel vrijwilligers
in de diverse centra bepaalde taken vervullen : deel-
nemers ontvangen, de gebouwen en de tuinen onder-
houden, ... Deleiders van devier plaatselijke centra
zijn eveneens vrijwilligers. Zij hebben over het alge-
meen een beroepsbezigheid. Sommigen zijn met pen-
sioen. Binnen de beweging is er geen gemeenschaps-
leven.
9° De methode van Mahikari : de geneeskundige
praktijken van debofl/eging
Artikel B.2. van het huishoudelijk reglement van de
v.z.w. SükyóMahikari luidt alsvolgt : « DeKunstvan
Mahikari is geen geneeskunst en het is ons bijgevolg
niet toegestaan om medische diagnosen te stellen of
deze tegen te spreken. Men moet iedereen vrij laten in
zijn of haar keuze van medische behandeling ». Noch-
-313/7-95/96
[266]
dans un document du mouvement («Qu'est-ce que
mahikari?»), dans un paragraphe intitulé: «qui
peut donner la lumière de vérité?», il est indiqué
que«Donner la Lumière par l'Art de Mahikari sem-
ble être la methode la plus efficace pour surmonter
les désordres psychologiques, dépressions, névroses,
troubles psychiques et mentaux, car el Ie atteint la
source de ces désordres en remontant a leur cause, a
l'origine du mal. Les maladies physiques peuvent
également être soulagées par l'irradiation de la Lu-
mière de Vérité en différents points du corps. La
gamme des probièmes qu'il est possible de résoudre,
des plus mineurs comme les coupures ou les brülu-
res, aux plus sérieux tels que l'hépatite, l'hyperten-
sion chronique, Ie diabete, l'asthme, les maladies du
coeur, du foie, de l'estomac, etc. est tres étendue. ».
Confronté a cette contradiction, M . De Groeve ob-
serve que cette brochure, écrite vers 1981, est une
première initiative locale qui n'est plus utilisée
aujourd'hui, et que l'organisation, en 1988, a con-
struitladiniquedeYokoaTakayamaenfonctiondes
normes médicales les plus modernes.
Concernant la rentabilité hypothétique de cette
petitecliniquedel9lits, pourtantéquipéed'unappa-
reillage sophistiqué tres complet, letémoin indique
que les moyens financiers ont étéapportés par l'orga-
nisation Sükyó Mahikari et proviennent notamment
d'offrandes.
L'organisation souhaite en effet investir dans des
projets-pilotes qui privilégient Ie Men entre l'élément
spirituel et la médecinetraditionnelle. Cettedinique
fonctionne principalement comme une polydinique.
M. Lefebreajoute qu'il s'agitd'un projet initiépar
lefondateur du mouvement.
M. De Groeve souligne qu'au début des années
1960, lefondateur du mouvement a focalisé l'atten-
tion sur la surconsommation de médicaments, a un
moment oü les gens croyaient aveuglément au bien-
fait de tous ces produits. Tout Ie monde s'accorde
aujourd'hui a ce sujet.
L'art de Mahikari est une technique de purifica-
tion spirituellequotidienne mals, nevisepasa rem-
placer la médecine. Le reglement interne de l'asso-
ciation prescritd'ailleursdeconseillerauxpersonnes
atteintes de graves troubles physiques ou mentaux
deconsulter un médecin.
M. Lefebreinsistesur lefait que l'art de mahikari
est un artdepurification spirituelle. Aufil du temps,
ce concept a toutefois perdu de sa précision et des
gens, souffrant de sérieux probièmes psychiques ou
physiques, ont fini par croire que Mahikari était
synonyme de guérison.
Chez l'homme, tout déséquilibre physique et psy-
chiqueestgénéralement lerésultatd'undéséquilibre
spirituel. On peut donc agi r positivement sur la santé
psychiqueet physique de l'individu par lerétablisse-
ment, la purification et le renforcement de son Men
spirituel avec le Dieu créateur.
tans staat in een document van de beweging («Qu'est-
ce que mahikari ?»), in een paragraaf met als titel
« qui peut donner la lumière de véri té ? » het vol gende
te lezen :« Het licht geven door dekunst van Mahikari
lijkt de meest doeltreffende methode te zijn om de
psychologische storingen (depressies, zenuwziekten,
geestelijke en mentale storingen) te boven te komen,
omdat het de bron van de storingen aanpakt. Ook
fysieke ziekten kunnen verlicht worden door de uit-
stralingvan het licht van de waarheid op verschillen-
de punten van het lichaam. De reeks problemen die
men zo kan oplossen is zeer uitgebreid : van zeer
kleine tot zeer ernstige problemen zoals snijwonden
en brandwonden, leverontsteking, chronische hoge
bloeddruk, suikerziekte, astma, hart-, lever- en maag-
ziekten, enz. ».
Wanneer hij wordt geconfronteerd met deze tegen-
strijdigheid, legt de heer De Groeve uit dat deze
brochure, die dateert van 1981, een eerste lokaal
initiatief was en vandaag niet meer wordt gebruikt,
en dat in 1988 de organisatie in Takayama, geheel
volgens de meest recente geneeskundige normen, de
Yoko-kliniek heeft gebouwd.
Op de vraag of deze kleine kliniek (die slechts
19 bedden telt maar toch met heel wat geavanceerde
apparatuur is uitgerust) wel rendabel is, antwoordt
de getuige dat de kliniek gefinancierd werd door de
organisatie Sükyó Mahikari met giften van haar le-
den.
De organisatie wenst namelijk te investeren in
modelprojecten die aandacht hebben voor de band
tussen hetspiritueleendetraditionelegeneeskunde.
Deze kliniek werkt hoofdzakelijk als een polikliniek.
De heer Lefebre vermeldt ook dat dit project een
initiatief was van de stichter van de beweging.
De heer De Groeve onderstreept dat de stichter
van de beweging in het begin van de jaren 1960 de
aandacht heeft gevestigd op het overmatig gebruik
van geneesmiddelen, opeen ogen blik dat men blinde-
lings geloofde in de heilzame werking van al die
producten. Vandaag is men het daarmee eens.
De methode van Mahikari is een techniek die erin
bestaat de geest dagelijks te zuiveren, maar heeft
niet de bedoeling zich in de plaats van de geneeskun-
de te stellen. Het huishoudelijk reglement van de
vereniging bepaalt trouwens dat personen die lijden
aan ernstige lichamelijkeof geestelijke kwalen, wor-
den aanbevolen een arts te raadplegen.
De heer Lefebre legt er de nadruk op dat de metho-
de van Mahikari een methode van spirituele zuive-
ring is. Dat begrip heeft mettertijd echter aan preci-
sie ingeboet, omdat mensen die aan ernstige
psychische of lichamelijke kwalen leden, zijn gaan
geloven dat Mahikari gelijk stond met genezing.
Bij de mens is elke verstoring van het lichamelijke
of het geestelijke over het algemeen het gevolg van
een spirituele onevenwichtigheid. Het individu kan
zijn lichamelijkeen psychische gezondheidstoestand
dus verbeteren door zijn spirituele band met de
Schepper te herstellen, te zuiveren en te versterken.
[267]
313 / 7 - 95 / 96
Selon Mahikari, rhommeayant étécréépar Dieu,
rien dansson existencen'est lefruitdu hasard. Dans
ce contexte, il doit considérer les épreuves de la vie
(probièmes relationnels, divorce, alcoolisme, mala-
dies graves, ...) comme un point de départ et tenter
d'évoluer, de déterminer quelle est Ie sens de cette
souffrance. 1 1 ne sert a rien de se lamenter sur son
propre sort ni de rejeter la faute sur autrui et de
chercher a se venger. M ieux vaut essayer d'accepter
l'inévitable et de modifier son propre comportement.
Mahikari nerefusepas la médecinetraditionnelle
mals plaide pour une utilisation tres sélective des
médicaments. Ainsi, des phénomènes comme les
écoulements du nez, la souffrance, la diarrhée, la
fièvre, l'évacuation de glaires, les boutons, ..., qui
permettent de purifier Ie corps humain de ses toxi-
nes, nedoivent pas immédiatement être combattues
chimiquement. II est d'ailleurs possible, d'après Ie
témoin, de faire baisser la fièvreen transmettant la
Lumièreau patiënt. La prisetrop ra pi de de médica-
ments diminue la résistance physique.
Le témoin indique, par ailleurs, qu'il est toujours
tenu comptedu diagnostic formule par lemédecin.
L'art de Mahikari plaide avant tout pour une ap-
proche globale du patiënt, c'est-a-dire a la fois les
aspects physique et mental, spirituel. Le témoin in-
siste sur la complémentarité de ces deux éléments.
La transmission de la Lumière permet defortifier
la force inférieure du patiënt, qui lutte ainsi plus
efficacement contre la maladie. Le témoin cite
l'exemple d'une personne asthmatique qui, grace a
l'art de Mahikari, a pu progressivement diminuer la
prise de médicaments.
Du 3 au 5 octobrel996, un séminairea étéorgani-
sé au «Shidobu Europe-Afrique» au Grand-Duché
de Luxembourg, en présence de représentants du
monde médical et paramédical. Plusieurs médecins,
membres de l'association, appliquent conjointement
les principes de la médecine dassique et l'art de
Mahikari. lis admettent que les textes plus anciens
peuvent effectivement paraïtre agressifs et sans
nuancevis-a-visdela médecine, si l'on n'a pasassisté
aux cours, lis font cependant remarquer que, dans
certains cas oü la médecine, s'avère impuissante, le
patiënt a réussi a surmonter son mal grace a la
transmission dela Lumière, qui afortifiésa résistan-
ce spirituel le.
A la question de savoir s'il est exact que Sükyó
Mahikari pretend effectivement guérir des maladies
graves comme le cancer par ses seules pratiques
spirituelles, M. Lefebre répond que plus la maladie
est grave, plus il est important de recourir simulta-
nément a différentes methodes. Ainsi, des patients
atteints d'un cancer au stade terminal ont pu ache-
ver leur existence sans souffrance (sans prendre de
médicaments), sous surveillance médicale tout en
recevant la Lumière. Cela n'empêche pas qu'un pa-
Volgens Mahikari is de mens door God geschapen
en is in zijn leven bijgevolg niets aan het toeval te
wijten. I n deze context moet hij de beproevingen van
het leven (relatieproblemen, echtscheiding, alcoho-
lisme, ernstige ziekten, ...) als een vertrekpunt be-
schouwen en moet hij trachten een ontwikkeling
door temaken en te bepalen wat de zin van dat lijden
is. Het dient tot niets te jammeren over het eigen lot,
iemand anders de schuld te geven of uit te zijn op
wraak. Het is beter te proberen het onvermijdelijke
te aanvaarden en het eigen gedrag te veranderen.
Mahikari wijst de traditionele geneeskunde niet
af, maar pleit voor een heel selectief gebruik van
geneesmiddelen. Zo moeten verschijnselen als een
druipneus, pijn, diarree, koorts, het opgeven van
fluimen, puistjes, ... — waardoor toxinen uit het
menselijk lichaam worden verwijderd — niet on-
middellijk met chemische producten worden bestre-
den. Volgens de getuige kan men de koorts trouwens
doen dalen door aan de patiënt het Licht door te
geven. Door te snel naar geneesmiddelen te grijpen,
verzwakt men de lichamelijke weerstand.
De getuige verklaart trouwens dat steeds reke-
ning wordt gehouden met de diagnose van de dokter.
De methode van Mahikari pleit in de eerste plaats
voor een meer algemenere benaderi ng van de patiënt :
zowel de lichamelijkeals de mentale, spiritueleaspec-
ten moeten aan bod komen. De getuige onderstreept
de complementariteit van beide elementen.
Het doorgeven van het Licht vergroot deinnerlijke
kracht van de patiënt, die aldus efficiënter tegen de
ziekte vecht. De getuige haalt het voorbeeld aan van
een astmapatiënt die, dankzij de methode van Mahi-
kari, geleidelijk aan minder geneesmiddelen diende
te nemen.
Van 3 tot 5 oktober 1996 werd in de «Shidobu
Europe-Afrique »in het groothertogdom Luxemburg
een seminarie georganiseerd waaraan mensen uit de
medische en paramedische sector deelnamen. Ver-
scheidene artsen, die tevens lid zijn van de vereni-
ging, passen zowel de principes van de klassieke
geneeskunde als die van de methode van Mahikari
toe. Zegeven toe dat iemand die de cursus niet heeft
gevolgd, inderdaad de indruk zou kunnen hebben dat
in de oudere teksten een agressief en ongenuanceerd
standpunt ten opzichte van de geneeskunde wordt
ingenomen. Ze merken echter op dat, in bepaalde
gevallen waar de geneeskunde machteloos stond, de
patiënt zijn ziekte te boven is gekomen dankzij de
overbrenging van het Licht, dat zijn spirituele weer-
stand heeft versterkt.
Op de vraag of het klopt dat Sükyó Mahikari be-
weert ernstige ziekten zoals kanker louter met spiri-
tuele praktijken te kunnen genezen, antwoordt de
heer Lefebre dat hoe ernstiger een ziekte is, hoe
belangrijker het is om terzelfder tijd verschillende
methodes toe te passen. Zo hebben terminale kan-
kerpatiënten (zonder geneesmiddelen te nemen) on-
der toezicht van een arts het Licht ontvangen en hun
leven pijnloos kunnen beëindigen. Uiteraard staat
het de patiënt vrij te kiezen voor de traditionele
-313/7-95/96
[268]
tientdésireux de recourira la médecinetraditionnel-
leet, par exemple, desubir uneopération, soittotale-
ment libredelefaire.
Le témoi n cite Ie cas d'une jeune personne attei nte
d'un cancer des es, qui, en accord avecson médecin, a
renonce a la prise de médicaments et a pu vivre sans
souffrancejusqu'a 8 jours avant sa mort. Au cours de
la dernièresemaineseulement, ellea du êtretraitée
suite a une blessure ouverte.
Les témoi ns sont ensuite confrontés a un extrait
de r«Enseignement de Oshienushisama du mois de
septembre 1987 » (6 septembre 1987), dans lequel il
est dit que « la disparition des cellules cancéreuses
en tres peu detemps est inconcevable pour la méde-
cien actuelle mals, souvent, les «yokoshi »ontfait ce
genre d'expérience, grace a la lumière de Dieu ». II
est notamment fait état de deux adeptes et de leur
filsdont le cancer au genou gauchea disparu grace a
la transmission intensive de la Lumière.
A la question de savoir si de pareils témoignages,
et des textes aussi ambigus ne risquent pas
d'orienter le choix des personnes malades, se trou-
vant dans unesituation de grande vul nérabilité, M.
Lefebrefait remarquer quecettecitation nepeutêtre
comprisequesi on la resituedansleconceptglobal de
l'enseignement de Mahikari. La disparition de
tumeurs cancéreuses a, selon lui, effectivement été
constatée par des médecins. Pour d'autres patients,
l'art de Mahikari ne peut toutefois empêcher Tissue
fatale. 1 1 n'est nullement question dedonner de faux
espoirs aux malades. Ce qui est essentiel est la ma-
niere dont on affronte le probième, la mal ad ie.
Selon le témoi n, les personnes attei ntes d'une ma-
ladie grave sont toujours suivies médicalement. Au-
cun malade ne regoit de consignes Tinvitant a aban-
donner une telle assistance médicale, bien au
contraire.
De maniere générale, le patiënt est d'ailleurs invi-
te a consulter un médecin, de maniere a poser un
diagnostic précis et de pouvoir ainsi transmettre la
Lumière a Tend rolt exact oü sesituele probième.
10° L'horti culture naturelle
M . Lefebreconfirmequ'en 1985-1986, a commencé
auj apon un projetvisanta dével opper Thorticulture
naturelle par le croisement de la culture biologique
(utilisation de compost), d'une part, et de la trans-
mission de la Lumière a la terre et aux végétaux,
d'autre part. Ces essais ont été entrepris sur un
terraindestinéa la production de mei ons, total ement
appauvri par Tusage d'engrais chimiques et de pro-
duits désinfectants. La première année, il fut déja
possiblede produirea nouveau quelques légumes et
après plusieurs années, la production était redeve-
nue abondante et de qualité. En 1996 des meions
poussaient a nouveau.
geneeskunde en bij voorbeeld te opteren voor een
operatie.
De getuige haalt het voorbeeld aan van een jonge
vrouw die aan botkanker leed en die in samenspraak
met haar dokter besloten had geen geneesmiddelen
te nemen. Ze heeft tot 8 dagen voor haar dood kun-
nen leven zonder pijn te lijden. Enkel tijdens de
laatste week moest ze worden behandeld, ten gevolge
van een open wonde.
De getuigen worden vervolgens geconfronteerd
met een fragment uit het Onderricht van Oshie-
nushisama voor de maand september 1987 (6 sep-
tember 1987), waarin staat dat « H et verdwi j nen van
kankercellen in een zeer korte tijd (...) voor de heden-
daagse geneeskunde onbegrijpelijk is, maar vaak
hebben de «yokoshi »'s dank zij het L icht van God dit
soort ervaring meegemaakt ». Zo wordt meer bepaald
verwezen naar twee vol gel in gen en hun zoon, bij wie
zich een kankergezwel had ontwikkeld in de linker-
knie. Dankzij de intensieve overbrenging van het
Licht verdween het kankergezwel volledig.
Opdevraagof dergelijkegetuigenissen en dubbel-
zinnige teksten de keuze van zieke mensen, die heel
kwetsbaar zijn, niet dreigt te beïnvloeden, antwoordt
de heer Lefebre dat het citaat enkel kan worden
begrepen als het in het alomvattende concept van de
leer van Mahikari wordt ingepast. Volgens hem is de
verdwijning van tumoren wel degelijk door artsen
vastgesteld. Voor andere patiënten kan de methode
van Mahikari de fatale afloop niet afwenden. Het is
geenszins de bedoeling de patiënt valse hoop te ge-
ven. Wat belangrijk is, is hoe men tegenover het
probleem, de ziekte staat.
Volgens de getuige staan mensen die aan een ern-
stige ziekte lijden, steeds onder medische begelei-
ding. Geen enkele zieke wordt verzocht deze medi-
sche begel ei di ng stop te zetten, wel i ntegendeel .
E Ike patiënt wordt trouwens aangeraden een arts
te raadplegen, omdat aan de hand van diens dia-
gnose precies kan worden bepaald waar het Licht
moet worden overgedragen.
10° De natuurlijke tuinbouw
De heer Lefebre bevestigt dat in 1985-1986 in
J apan een project werd opgestart dat tot doel had een
natuurlijketuinbouw te ontwikkelen door de biologi-
sche teelt (gebruik van compost) te combineren met
de overdracht van het Licht aan de aarde en de
planten. Als proefterrein werd gekozen voor een me-
loenveld waarvan de bodem totaal was uitgeput door
het gebruik van chemische meststoffen en ontsmet-
tingsproducten. Het eerste jaar konden al enkele
groenten worden geoogst en na enkele jaren leverde
de grond opnieuw een overvloedige oogst van uitste-
kende kwaliteit op. In 1996 groeiden er opnieuw
meloenen.
[269]
313 / 7 - 95 / 96
Letémoin utilise une methode si mi lai re dans son
propre jardin, avec cinq autres families. Les résul-
tats obtenus sont supérieurs a ceux obtenus grace a
la simple culture biologique. Selon lui, il peut être
établi de maniere comparative que la croissance des
plantes et des semences qui ont regu la Lumière est
supérieure a cel Ie des autres.
11° L es offrandes et les r&/enus du mouvement
Dans les Documents pour Ie cours d'initiation élé-
mentaire de Mahikari, il est indiqué que l'offrande
Reisen Hoji Onrë (offrande mensuelle de 150 francs
pour maintenir Ie Men spirituel) «est un moyen de
matérialisersa reconnaissancepour l'AmourdeDieu
qui nous protégé en nous accordant sa lumiére par Ie
Men spirituel établi entre Dieu et les Yokoshis. Ceux
qui négligent de faire cette offrande, ceux qui ne la
font pas régulièrement, ceux qui ne la font pas du
tout, se placent au-dessus de Dieu; chez eux Ie Men
spirituel va s'affaiblir ou disparaïtre. ».
A la question de savoir si en établissant un Men
aussi étroit entre offrande et spiritualité, l'organisa-
tion n'exerce pas un pression sur ses membres, M . De
Groeve répond que la notion de gratitude (commed'un
enfant vis-a-vis de ses parents) est centrale dans la
philosophie de Mahikari. Cette gratitude s'exprime
entre autres par letravail bénévoleou par différents
types d'offrandes.
Comme indiqué plus haut, les revenus de
l'A.S.B.L. SükyóMahikari en Belgiques'élèventa un
montant de 17 a 20 millions de francs par an en
moyenne. Ce montant est l'addition des cotisations
mensuelles et des différents types d'offrandes
volontaires.
Quant aux revenus de L. H. Europe sa, il s'agit
d'unesociétécommerciale, qui a, entre autres, pour
objet la diffusion des publications du mouvement et
la ventedetout artideayant un rapport direct avec
la pratique des enseignements de Mahikari. Cette
sociétégèreégalement l'hébergement et la restaura-
tion (payants) des personnes participant a des réu-
nions, notammentau centre régional a Luxembourg.
M. De Groeve indiqué que les offrandes peuvent
êtredassées en deux grandes catégories : celles des-
tinées au fonctionnement international de l'organi-
sation et celles utilisées pour Ie fonctionnement na-
tional OU local.
Conformément a l'artide D.2.a. du reglement in-
terne, «toutes les offrandes, excepté celles destinées
spécifiquement au fonctionnement national ou local,
font partie de ce groupe [fonctionnement internatio-
nal]. L'argent de ces offrandes est, selon la nécessité
et en accord avec la Maison Mère de l'organisation
Sükyó Mahikari au] apon, employé au niveau inter-
national aux salaires des collaborateurs fixes, aux
grands déplacements des dirigeants, pour l'organi sa-
De getuige past een soortgelijke methode in zijn
eigen tuin, samen met vijf andere gezinnen, toe. Zo
bekomt hij betere resultaten dan met de gewone
biologische teelt. Volgens hem zou uit vergelijkende
tests blijken dat planten en zaden die het Licht heb-
ben gekregen, sneller groeien dan andere.
11° De giften en de inkomsten van de beweging
I n de Documents pour lecours d'initiation êémen-
tairedel^aliil<ari staat te lezen dat de Reisen Hoji
Onrei-gift (maandelijkse gift van 150 frank om de
spirituele band in stand te houden) «een middel is
om zijn erkentelijkheid te verstoffel ij ken voor de
Liefde van God dieons beschermt door ons Zijn Licht
te schenken door de geestelijke band die werd gelegd
tussen God en de Yokoshi's. Zij die verwaarlozen
deze offerande te doen, zij die het niet regelmatig
doen, en zij die het in het geheel niet doen, plaatsen
zich boven God; bij hen gaat de geestelijke band
verzwakken of verdwijnen. ».
Op de vraag of de organisatie geen druk uitoefent
op haar leden door een zo nauw verband te leggen
tussen de gift en het spirituele, antwoordt de heer De
Groeve dat het begrip dankbaarheid (zoals van een
kind tegenover zijn ouders) centraal staat in het
gedachtengoed van Mahikari. Deze dankbaarheid
uit zich door vrijwilligerswerk of door verschillende
soorten van giften.
Zoals hierboven al is aangestipt, bedragen de ge-
middelde jaarlijkse inkomsten van de v.z.w. Sükyó
Mahikari onder andere in België 17 a 20 miljoen
frank. Dat bedrag is de som van de maandelijkse
bijdragen en de verschillende soorten giften, die op
vrijwillige basis worden geschonken.
In verband met de in komsten van L.H. Europe SA,
wordt toegelicht dat het een handelsvennootschap
betreft die onder meer tot doel heeft publicaties van
de beweging te verspreiden en artikelen te verkopen
die rechtstreeks verband houden met de beoefening
van de leer van Mahikari. Die vennootschap beheert
ook het logies en de maaltijden (tegen betaling) van
de personen die aan vergaderingen deelnemen, meer
in het bijzonder in het regionale centrum in Luxem-
burg.
De heer De Groeve stipt aan dat de giften in twee
grote categorieën kunnen worden onderverdeeld : de
giften die bestemd zijn voor de internationale wer-
king van de organisatie en die welke aangewend
worden voor de nationaleof de plaatselijke werking.
Conform artikel D.2.a. van het huishoudelijk re-
glement « behoren alle offeranden, behalve deze die
uitdrukkelijk voor de nationale of lokale werking
bestemd zijn, (...) tot deze groep. Het geld van deze
offeranden wordt, naargelang de noodzaak en in
overleg met de hoofdzetel van de organisatie Sükyó
Mahikari in Japan, internationaal besteed aan de
lonen van vaste medewerkers, grote verplaatsingen
van leiders, het organiseren van cursussen, semina-
-313/7-95/96
[270]
tion des cours, séminaires et congres, pour la réalisa-
tion de batiments bien déterminés, etc. ».
Les montants libérés a des fins Internationa les
sont fixés conjointement par l'assemblée générale de
l'A.S.B.L. beige au moment oü celle-ci approuveson
budget sur ce point.
Actuellement, l'ensemble des coüts salariaux de
l'A.S.B.L. beige sont supportés, en accord avec Ie
siège régional et central, par Ie budget destiné aux
moyens defonctionnement international.
L'association internationale peut également déci-
der d'utiliser une partiedeces moyens pour investir
dans les paysoü Mahikari est peu implantée, afin de
créer de nouveaux centres. En Belgique, les centres
de Schepdaal et de Verviers ont ainsi été créés par-
tiel lement grace a des fonds internationaux. De
même, les centres scandinaves et anglo-saxons, re-
groupés autour du centre de Londres, qui est actuel-
lement déficitaire, sont soutenusfinancièrement par
d'autres pays. Ces moyens financiers peuvent être
transférés au siège central ou être directement en-
voyés, via l'organisation internationale, au centre
qui en a besoin.
E n Belgique (5 centres), 62,3 % des offrandes sont
destinées au fonctionnement international.
C'est Ie donateur qui déterminelui-mêmela desti-
nation nationale ou internationale de son offrande.
Selon M. De Groeve, l'importance et la sincérité
d'une offrande ne se jugent pas a son montant. II
estime qu'elle dolt en principe être proportionnelle
aux revenus de chaque individu. Aucune nor me n'est
toutefois imposée par Ie mouvement, qui n'effectue
d'ailleurs aucun controle quant au montant verse.
M. Lefebreindiquequ'il existe deux offrandes f ré-
quentes :
— les dons versés par lesvisiteursafind'exprimer
sa gratitudea Dieu pour avoir regu la Lumière, qui
l'a rendu plus fort, tant sur Ie plan physique que
psychique;
— les dons destinés a demander pardon, en son
nom propre et au nom de sa familie, pour son désé-
quilibre spirituel, pour ne pas avoir tenu compte de
Dieu et de sa création. Selon Mahikari, nos actions
d'aujourd'hui sont également la conséquence de nos
vies antérieures et des déséqui I i bres que cel les-ci ont
engendrés vis-a-vis de Dieu et des autres êtres hu-
mains (haine, rancune, apitoiement sur son propre
sort ...).
Le témoin précise qu'il ne s'agit pas de s'acheter
des indulgences mals de tenter de se transformer
pour atteindre un nouvel équilibre.
On a pu constater, selon letémoin, quelorsquedes
gens remplissent eet acte sincèrement, des choses
changent dans leur vie et dans la mental i té avec
laquelle ils abordent leur existence.
M . De Groeve ajoute que c'est le changement de
mental ité et la conscience d'avoir fauté qui sont im-
ries en congressen, het verwezenlijken van welbe-
paalde gebouwen, enz. ».
De bedragen die voor internationale doeleinden
worden vrijgemaakt, worden door de algemene ver-
gaderingvan de Belgische v.z.w. gezamenlijk vastge-
legd bij de goedkeuring van haar budget op dat punt.
Momenteel komen alle loonkosten van de Bel-
gischev.z.w. , met de instemming van de regionaleen
de central e vestiging, ten laste van het budget van de
internationale werkingsmiddelen.
De internationale vereniging kan ook beslissen
een deel van die middelen aan te wenden om te
investeren in landen waar Mahikari nog niet goed
vertegenwoordigd is en om daar nieuwe centra op te
richten. In Belgiëwerden de centra van Schepdaal en
Verviers opgericht ondermeer met internationaal
geld. Zo ook worden de Scandinavische en Angelsak-
sische centra, dierond het momenteel verlieslatende
centrum in Londen zijn gegroepeerd, financieel ge-
steund door andere landen. Die financiële middelen
kunnen worden overgeheveld naar de centrale vesti-
ging of via de internationale organisatie rechtstreeks
worden gestuurd naar het centrum dat er behoefte
aan heeft.
In België (5 centra) is 62,3% van de giften be-
stemd voor de internationale werking.
De schenker bepaaltzelf of zijn gift voor nationale
of international e doel einden bestemd is.
Volgens de heer De Groeve worden het belang en
de oprechtheid van een gift niet beoordeeld op grond
van het bedrag. Hij is van mening dat de gift in
beginsel in verhouding moet staan tot het inkomen
van een ieder. De beweging legt geen enkele norm op
en oefent trouwens geen enkel controle uit op het
gestorte bedrag.
De heer Lefebre verduidelij kt dat er twee f rekwen-
te giften bestaan :
— de giften die door de bezoekers worden gestort
teneinde zijn dankbaarheid aan God te betuigen om-
dat hij het Licht heeft ontvangen, waardoor hij zowel
lichamelijk als geestelijk sterker is geworden;
— de giften die bestemd zijn om vergiffenis te
vragen, namens zichzelf of namens zijn familie, voor
zijn geestelijke onevenwichtigheid of omdat men
geen rekening heeft gehouden met God en zijn schep-
ping. Volgens Mahikari is de manier waarop wij
vandaag handelen tevens het gevolg van onze vorige
levens en van de onevenwichtigheden waartoe die
aanleiding hebben gegeven ten aanzien van God en
van de andere mensen (haat, wrok, zelfbeklag ...).
De getuige licht toe dat het niet de bedoeling is
inschikkelijkheid af te kopen, maar wel te pogen iets
aan zichzelf te veranderen teneinde een nieuw even-
wicht te bereiken.
Volgens de getuige kon worden vastgesteld dat
wanneer iemand die daad oprecht stelt, er dingen
veranderen in zijn leven en in de mentaliteit waar-
mee hij zijn bestaan benadert.
De heer De Groeve voegt hieraan toe dat de menta-
liteitswijziging en het besef een misstap te hebben
[271]
313 / 7 - 95 / 96
portants. L'offrande est un moyen d'exprimer cette
prisedeconscience.
Les offrandes sont en principe faites et réperto-
riées quotidiennement en mentionnant Ie nom des
donateurs, et ce pour deux raisons :
— lefondateur a voulu ainsi insister sur lecarac-
tère respectueux de l'offrande a Dieu;
— unetelle liste permet dejustifier, d'un pointde
vue juridique et fiscal, la provenance des fonds de
l'association.
1 1 n'existe cependant aucune obligation. Les dons
anonymes sont généralement tres petits.
Cette Information est encoretoujours enregistrée
de maniere tres fragmentée puisque manuelle. Dé-
terminer Ie montant global verse par un membre
représenterait donc un travail de longue haleine.
Les dons faitsa l'organisation nepeuvent pasêtre
déduits fiscalement. Ce serait en contradiction avec
l'objet mêmede l'offrande.
En réponsea unequestion, M. De Groeve indique
queson association ne próne pas la pauvretéau sens
du detachement des bien matériels, mais elleestime
que ses membres doivent pouvoir fonctionner digne-
ment, comme des citoyens normaux. Chaque indivi-
du dolt pouvoir disposer des moyens financiers né-
cessaires a eet effet.
Enfin, letémoin précise que l'A.S.B.L. Sükyó Ma-
hikari Belgiquenepossèdeaucun compteen banque
a l'étranger.
12° Organisation de la succession
M. Lefebre indique que dix jours avant ledécèsdu
fondateur Kotama Okada (aussi appeléSukuinushi-
sama), c'est sa fille adoptive, Keishu Okada, qui a
repris les activités paternelles.
Cette succession a toutefois été contestée par Ie
responsable de la société chargée de l'organisation
matérielle du mouvement. Un proces a suivi et les
biens matériels de l'organisation, a l'exception des
batiments des communautés locales, ont été cédés
aux mandataires.
Keishu Okada a, par contre, poursuivi la mission
de son père et un grand nombre de membres s'est
range a ses cótés.
A la suite du proces, en 1978, Ie mouvement, qui
s'appelait auparavant Sekai Mahikari Bunmei Kyo-
dan, a changéde nom, a savoir : Sükyó Mahikari.
Lejuge ne s'est pas prononcésur l'héritagespiri-
tuel et a décidé que les deux parties étaient autori-
sées a utiliser les révélations et les écrits du fonda-
teur.
M . De Groeve ajoute que comme Keishu Okada a
toujoursététrèsprochedeson père, el Ie a pu jou ir de
l'éducation appropriée pour remplir sa tache.
gedaan, van belang zijn. De gift is een middel om die
bewustwording uit te drukken.
De giften worden in principe gedaan en dagelijks
geïnventariseerd met vermelding van de naam van
de schenkers, en wel om twee redenen :
— de stichter heeft op die manier de nadruk wil-
len leggen op de eerbied waarmee de gift aan God
wordt opgedragen;
— een dergelijke lijst maakt het mogelijk de her-
komst van de middelen van de vereniging juridisch
en fiscaal te verantwoorden.
Er is evenwel geen enkele verplichting mee ge-
moeid.
Algemeen zijn de anonieme giften klein. Deze in-
formatie wordt nog steeds fragmentarisch ingeschre-
ven gezien dit manueel gebeurt. Het globale gestorte
bedrag per schenker bepalen zou een werk van lange
duur zijn.
De giften aan de organisatie zijn niet fiscaal af-
trekbaar. Dat zou in tegenstelling zijn met het opzet
van de gift.
Desgevraagd antwoordt de heer De Groeve dat
zijn vereniging niet de armoede in de zin van ont-
hechting van materiële goederen verheerlijkt. Ze is
van oordeel dat haar leden als gewone burgers waar-
dig moeten kunnen functioneren. Elk individu moet
daartoe over de nodige financiële middelen beschik-
ken.
De getuige verduidelijkt met name dat de v.z.w.
Sükyó Mahikari Belgiquegeen enkele buitenlandse
bankrekening heeft.
12° De regel ing van de opvol ging
De heer Lefebre stipt aan dat de geadopteerde
dochter, Keishu Okada, de activiteiten van haar va-
der heeft overgenomen tien dagen voordat stichter
Kotama Okada (ook Sukuinushisama genoemd) was
overleden.
Die opvoigi ng werd evenwel betwist door de leider
van devennootschap die belast was met de materiële
organisatie van de beweging. Dat heeft geleid tot een
rechtszaak. De stoffelijke goederen van de organisa-
tie, met uitzondering van de gebouwen van de plaat-
selijke gemeenschappen, werden aan de mandataris-
sen overgedragen.
Keishu Okada heeft de zending van haar vader
evenwel voortgezet en een groot aantal leden hebben
haar kant gekozen.
Na die rechtszaak van 1978 is de beweging, die
voordien Sekai Mahikari Bunmei Kyodan heette,
van naam veranderd, namelijk Sükyó Mahikari.
De rechter heeft zich niet uitgesproken over de
spirituele erfenis en heeft besloten dat beide partijen
de openbaringen en de geschriften van de stichter
mochten gebruiken.
De heer De Groeve voegt hieraan toe dat aange-
zien Keishu Okada steeds heel nauwe banden met
haar vader heeft gehad, ze de geschikte opleiding
heeft genoten om haar taak te vervullen.
-313/7-95/96
[272]
A la question de savoir a qui sont attribués les
droits d'auteur, M. Lefebre indiquent qu'ils revien-
nent a rorganisation Sükyó Mahikari. Si les copy-
rights sont libellés au nom de Keishu Okada dans
l'ouvrage «Goseigen. Révélations transmises par
Seio Okada Kotama », c'est par souci de préserver
l'authenticité des enseignements. Les dirigeants
sont bien évidemment les premiers représentants de
rorganisation.
13° Acti ons ei blees vers lesjeunes
M. DeGroeveexpliquequelesactivitésorganisées
pour les jeunes sont comparabi es a cel les des mouve-
ments de jeunesse dassiques. Les jeunes partici-
pants sont généralement membres de Sükyó Mahi-
kari. Les enfants mineurs ont au moins un de leurs
parents qui est membre de l'association.
Letémoin neconnaït qu'un seul cas oü un mineur
d'age est devenu membre de l'association avant ses
parents. Dans ce cas, une autorisation écrite des
deux parents est exigée.
Lesjeunes travaillenta desapplicationsconcrètes
de la philosophieetdes idéaux de Mahikari. Ilsorga-
nisent des rencontres mensuelles, généralement au
moment de la fête de remerciements, une grande
cérémonie de prières organisées conjointement avec
eux.
lis préparent également des activités en rapport
avec l'environnement, l'agriculture biologique, des
thèmes sociaux ... Enfin, il existe des camps de
vacances similaires aux camps organisés par les
mouvements de jeunesse. Les jeunes y travaillent a
des thèmes concrets comme la vie en harmonie avec
la nature.
M. Lefebre ajoute que dans la partie néerlando-
phone du pays, un cours d'initiation élémentaire a
déjaétédonnéacinq reprisespourdesjeunesagésde
8 a 14 ans. Le contenu du cours est plus limité que
celui réserve aux adultes. 1 1 s'agit d'enfants de mem-
bres initiés. lis doivent obtenir I 'autorisation écrite
de leurs parents.
A la question de savoir s'il est exact qu'a l'l nstitut
Sainte Mal re d'Arlon, une dizaine de professeurs
sont membres de Sükyó Mahikari, M. De Groeve
indique qu'il s'agit tout au plus de trois ou quatre
enseignants. Selon le témoin, il est évident qu'un
enseignant transmet a ses élèves sa philosophie de
vie, quellequ'ellesoit, mêmes'il n'en parlepasexpli-
citement.
Citant le témoignage d'un des enseignants visés,
l'orateur indiquequece dernier atoujours tentéd'en-
seigner a ses élèves des principes comme la gratitu-
de, le pardon, le respect de l'autre, ... Ces principes
doivent bien entendu cadrer dans la philosophie de
l'école.
Op de vraag aan wie de auteursrechten toekomen,
stipt de heer Lefebre aan dat de organisatie Sükyó
Mahikari die ontvangt. In het werk «Goseigen.
Openbaringen doorgegeven door Seio Okada Kotan-
ma »staat het copyright op naam van Keishu Okada,
maar alleen om de authenticiteit van de leer te vrij-
waren. De leiders zijn vanzelfsprekend de eerste ver-
tegenwoordigers van de organisatie.
13° Op jongeren gerichte activiteiten
De heer De Groeve legt uit dat de activiteiten die
voor de jongeren worden georganiseerd, vergelijk-
baar zijn met de activiteiten van de klassieke jeugd-
bewegingen. De jonge deelnemers zijn over het alge-
meen lid van Sükyó Mahikari. Ten minsteéén vande
ouders van de minderjarige kinderen is lid van de
vereniging.
De getuige is slechts op de hoogte van één enkel
geval waar een minderjarige lid is geworden van de
vereniging voor zijn ouders dat deden. In dat geval is
de schriftelijke toestemming van beide ouders nood-
zakelijk.
De jongeren werken aan concrete toepassingen
van de levensbeschouwelijke visie en de idealen van
Mahikari. Zij organiseren maandelijks ontmoetin-
gen, die gewoonlijk samenvallen met het feest van de
dankbetuigingen, een grote gebedsceremonie die sa-
men met de jongeren wordt georganiseerd.
Ze bereiden ook de activiteiten voor die verband
houden met het milieu, de biologische landbouw,
sociale thema's ... Tot slot zijn er ook vakantiekam-
pen die gelijkenissen vertonen met de kampen die
door de jeugdbewegingen worden georganiseerd. De
jongeren werken er rond concrete thema's zoals leven
in harmonie met de natuur.
De heer Lefebre vermeldt voorts dat in het Neder-
landstalige landsgedeelte reeds vijf maal een ele-
mentaire initiatiecursus voor jongeren tussen 8 en
14 jaar werd georganiseerd. De inhoud van die cur-
sus is beperkter dan die voor volwassenen. De kinde-
ren diede cursus volgen, zijn kinderen van ingewijde
leden. Ze moeten een schriftelijke toestemming van
hun ouders voorleggen.
Op de vraag of het klopt dat in \r\ëtl nstitut Sainte
Mar/e in Aarlen een tiental leerkrachten lid is van
SükyóMahikari, vermeldt de heer DeGroevedat het
hooguit drie of vier leerkrachten zijn. Volgens de
getuige is het vanzelfsprekend dat een leerkracht
zijn levensbeschouwing, wat die ook moge zijn, door-
geeft aan zijn leerlingen, ook al spreekt hij daar niet
uitdrukkelijk over.
De spreker citeert de getuigenis van een van de
bedoelde leerkrachten en wijst erop dat deze laatste
steeds heeft gepoogd zijn leerlingen beginselen bij te
brengen als dankbaarheid, vergiffenis, eerbied voor
de anderen enzovoort. Die beginselen moeten van-
zelfsprekend passen in de levensbeschouwing van de
school .
[273]
313 / 7 - 95 / 96
M. Lefebre ajoute qu'au sein de Sükyó Mahikari,
les enseignants sont invites a agir de maniere profes-
sionnelle.
Lemouvementa égalementorganiséun séminaire
europeen pour professeurs et instituteurs. Ceux-ci
doivent reconnaïtre l'attitude de dévouement et de
patience vis-a-vis de leurs élèves, surtout lorsqu'ils
leur enseignent des matières arides. Au niveau des
cours de morale et de religion, il est toujours plus
facile d'en revenir aux valeurs fonda mental es des
droits de l'homme, auxquelles les enseignants atta-
chent beaucoup d'importance.
Enfin, M . De Groeve ajoute, concernant lecompor-
tement de basede l'enseignant vis-a-vis de son élève,
quelorsqu'un probième se crée entre eux, Ie premier
essayera d'abord de remettre sa propre attitude en
cause. 1 1 se demandera quelle est sa part de respon-
sabilité dans la situation conflictuelle et comment
arriver a rétablir ledialogue.
14° L'organisation Sukyó Mahikari organise-t-
dledes cours deyoga ?
M . DeGroeveindiquequ'aucun cours deyoga n'est
organisé. Les seuls cours donnés dans les centres
belges sont les cours d'initiation a l'art de Mahikari.
En outre, certains séminaires thématiques sont or-
ganisés dans les centres, principalement a destina-
tion des membres. Ces sémi nai res commencent géné-
ralement par la pratique, sous assistance, de la
technique de purification. Une partie de la journée
est par exemple consacrée au rapport et a la discus-
sion de thèmes traites lorsd'autresréunions,tels que
les principes spirituels dans l'économie, Ie rólede la
femme, ...
Ces réunions nesont pas utilisées pour recruter de
nouveaux adeptes. Les thèmes développés sont en
effettropdifficilesa situer pour unepersonneétran-
gèreau mouvement. 1 1 esttoutefois repondu a certai-
nes demandes individuelles émanant de personnes
qui fréquentent les centres depuis un certain temps
et qui ont déja participé partiellement aux exercices
de purification.
De heer Lefebre voegt hieraan toe dat de leer-
krachten binnen Sükyó Mahikari ertoe worden aan-
gezet op een professionele manier te handelen.
De beweging heeft ook een Europees seminarie
voor leerkrachten en onderwijzers georganiseerd. Zij
moeten de houding onderkennen van toewijding en
geduld ten aanzien van hun leerlingen, vooral wan-
neer ze hen droge leerstof onderwijzen. Wat de lessen
moraal en godsdienst betreft, kan steeds gemakke-
lijk worden teruggegrepen naar de fundamentele
waarden van de mensenrechten, waaraan de leer-
krachten veel belang hechten.
Wat de houding betreft die de leerkracht in begin-
sel aanneemt ten opzichte van zijn leerling, vermeldt
de heer De Groeve dat de leerkracht zich eerst vra-
gen zal stellen bij zijn eigen houding. Hij zal zich
afvragen welke verantwoordelijkheid hijzelf draagt
in de conflictsituatie en hoe de dialoog kan worden
hersteld.
14° Richt deorgani sati eSükyó 1^ atiikari yogacur-
sussen in ?
De heer De Groeve vermeldt dat er geen enkele
yogacursus wordt georganiseerd. De enige cursussen
die in de Belgische centra worden gegeven, zijn de
initiatiecursussen in de methode van Mahikari. Bo-
vendien worden in de centra bepaalde thematische
seminaries georganiseerd. Die zijn hoofdzakelijk be-
doeld voor de leden. De seminaries beginnen door-
gaans met de beoefening, onder begeleiding, van de
techniek van de zuivering. E en deel van de dag wordt
bijvoorbeeld besteed aan het verslag over en de be-
spreking van thema's die tijdens andere vergaderin-
gen werden behandeld, zoalsdespirituelebeginselen
in de economie, de rol van de vrouw enzovoort.
Die vergaderingen worden niet te baat genomen
om nieuwe volgelingen aan te trekken. De thema's
dieaan bod komen, zijn namelijk moei lijk te plaatsen
voor iemand die niet vertrouwd is met de beweging.
Er wordt wel ingegaan op bepaalde individuelever-
zoeken van personen die de centra al een poos bezoe-
ken en de zuiveringsoefeningen reeds gedeeltelijk
hebben meegemaakt.
-313/7-95/96
[274]
11. Audition deM. G. Carbonell, porte-parols
au niveau de la francophonie européenne du
mouvement raëlien international et de
M. Y. Nawezi-Daems, président du Mouvement
raëlien beige A.S.B.L. f)
A . E xposé de M . C ar bonel I
M. Carbonell indiquequerassociation a laquelleil
appartient a demandé a être entendue, suite aux
effets négatifs qu'avaient eu pour elle les résultats
des travaux de la Commission d'enquêtefrangaise.
En effet, a la suite de ceux-ci, des membres du
mouvement ont souffert dans leur vie privée, profes-
sionnelle et familiale, après avoir étédésignés com-
me boucs émissaires dans lecadrede la problémati-
quesectaire.
Asesyeux, un probièmesectairesecaractérisepar
des théories qui induisent un comportement qui ne
respecte pas, d'une part, la lol et, d'autre part, les
principes fondamentaux de la democratie occidenta-
le, a savoir les droits de l'homme.
Qu'y a-t-i I cependant en commun entre ces déri ves
et Ie mouvement raëlien international, qui existe
depuis 1973 et est implanté dans environ 90 pays et
qui, aux dires de l'intervenant, n'a jamais été con-
damné pour quoi quece soit, dans son entitéjuridi-
queou dans lechef deses dirigeants ? De plus, il n'y
a jamais eu de mise en examen, ni même de plainte
émanant tant de personnes privées que publiques.
M. Carbonell estime que par la légèreté de ses
travaux, la Commission d'enquêtefrangaisea prati-
qué l'amalgame et a bafoué les lois fondamentales
qui régissent nos démocraties. En effet, rien ne peut
venir s'inscrireau-dessus de la libertéqu'ellesoit de
conscience, de pensee ou encore de pa rol e.
Chacun dolt donc, quel qu'il soit, être considéré
comme citoyen a part entière et en aucun cas être
livréa la vindicte populaire en étant repris sur une
liste nol re.
L'intervenant propose, par ailleurs, que les textes
émanant de toutes les religionsetdetous lesgroupe-
ments philosophiques, récents ou anciens, soient
passés au cri bl ede ce qu'il qualifiede lol suprème, a
savoir les droits de l'homme. S'il s'avère qu'il existe
des textes contra iresa ces principes, il y aurait alors
lieu de les porter a la connaissance du public, de
fagon a ce que celui-ci soit mieux informé et sache
notamment « qui est qui ».
(^) Par lettre en date du 25 mars 1997, confirmée par fax du
16avril 1997, M. Nawezi a indiqué qu'il se portalt aval a la
publlcatlon decetexte, moyennant mentlon du fait qu'il «nes'agit
pas de la retransmisslon Intégraledel'audltlon malsd'un résumé
et d'une sélectlon opérés par la commission et que ce choix ne
relèvequedel'lnterprétatlon et dela conscience de cel I e-d ».
11. Hoorzitting met de heer G. Carbonell,
woordvoerder voor Franstalig Europa van de
Internationale raëliaanse beweging, en met de
heer Y. Nawezi-Daems, voorzitter van de Bel-
gische raëliaanse beweging 0)
A. Betoog van de heer Carbonell
De heer Carbonell wijst erop dat de vereniging
waar hij deel van uitmaakt, gevraagd heeft te wor-
den gehoord. De resultaten van de werkzaamheden
van de F ranse onderzoekscommissie hebben de vere-
niging immers in een slecht daglicht geplaatst.
Ingevolge die werkzaamheden rond sektarische
vraagstukken werden leden van de raëliaanse bewe-
ging immers met de vinger gewezen. Privé, professio-
neel en familiaal kregen ze het dan ook moeilijk.
Volgens de spreker is er sprake van sekten als
bewegingen theorieën aanhangen die uitmonden in
gedragingen die de wetgeving noch de grondbeginse-
len van de Westerse democratie, met name de men-
senrechten, eerbiedigen.
Wat hebben die uitwassen echter gemeen met de
internationale raëliaanse beweging, die al sinds
1973 bestaat en in ongeveer 90 landen actief is ?
Volgens de spreker werden noch de beweging als
juridische entiteit, noch de leiders ervan ooit veroor-
deeld voor enig misdrijf. Voorts werd evenmin enig
onderzoek geopend; er werd zelfs nooit een klacht
ingediend door particulieren of overheden.
Volgens de heer Carbonell heeft de F ranse onder-
zoekscommissie heel lichtzinnig gehandeld, waar-
door alles door elkaar werd gehaald en de basisbegin-
selen van onze democratische samenlevingen met de
voeten werden getreden. E r gaat immers niets boven
de vrijheid, of het nu gewetensvrijheid, vrijheid van
denken of vrijheid van meningsuiting betreft.
E I keen, om het even wie, behoort derhalve te wor-
den beschouwd als volwaardig burger. Niemand mag
aan de schandpaal worden genageld of op een zwarte
lijst worden opgenomen.
Vervolgens stelt de spreker voor dat de teksten
van alle (oude en recente) religies en levensbeschou-
welijke stromingen getoetst worden aan wat hijzelf
de « opperste wet » noemt, met name de mensenrech-
ten. Mocht blijken dat een aantal van die teksten
tegen die beginselen indruisen, dan moet dat aan de
openbare opinie ter kennis worden gebracht; zodoen-
de wordt het publiek beter geïnformeerd en zal het
met name weten « wie wie is ».
C) De heer Nawezi heeft bij brief van 25 maart 1997, die werd
bevestigd bij fax van 16 april 1997, zijn goedkeuring gehecht aan
de publicatie van deze tekst, mits In het verslag zou worden
vermeld dat de «tekst niet de volledige weergave van de hoorzit-
ting Is, maareen door de commisslegeredigeerde samenvatting en
selectie; alleen decommisslelsderhalveverantwoordelijk voor de
Interpretatie dl e aan een en ander wordt gegeven; ze moet ter zake
In eer en geweten beslissen ».
[275]
313 / 7 - 95 / 96
D'autrepart, il importeraitquetouteslescondam-
nations civiles, pénales ou fiscales définitives frap-
pant des religions ou des phiicsophies fassent égale-
ment l'objet d'un publication reguliere, destinée au
grand public. Ai nsi, lescitoyensserait informésdela
distorsion qui existe parfois entre les principes et les
actes, alors que seraient préservées la liberté de
conscience et la I i berté de croyance.
B. Questions des membres
1° Implantation nationale et internationale du
mouvement
Lemouvementest implantédans90pays. II comp-
te environ 50 000 membres et bien davantage de
sympathisants. La Francophonie n'est pas spécifi-
quement visée mals il se fait que l'organisation
raëlienne a demarré en France. E Me est implantée
principalement en Europe occidentale, sur Ie conti-
nent nord-américain (USA et Canada) et en Asie
(essentiellement au J apon). En fonction des theses
prónées, cesont essentiellement les pays développés
qui sont touches.
II ya prés d'un mi II Ier d'adeptes en Belgique.
2° Organisation du mouvement
La spécificité du mouvement raëlien est de ne pas
avoir de permanents. 1 1 ne connaït ni séminaires, ni
monastères, ces lieux étant considérés comme réduc-
teurs de liberté. Tout est basé sur Ie bénévolat et sur
la conscience de chacun d'agir ou denepas agir.
3° Philosophiedu mouvement
Ellerésultedu constat quela viesur terren'a pas
étécréée par hasard et qu'elle n'est pas l'ceuvred'un
dieu immatériel. La vleest lefruit, depuisfort long-
temps, d'un intelligenceextra-terrestre. Selon leté-
moin, les livres religieux anciens relatent cette his-
toi re.
Cette philosophie resul te donc davantage de la
réflexion et de l'étude que de la croyance mystique.
4° Pratiquedela méditation sensuelle
Le mouvement considére que l'être humain est
reliéa son environnement par des ca pteurs que cons-
tituent ses 5 sens. C'est en fonction de ceux-ci qu'il
pergoit I 'Information et qu'il parvient a s'intégrer
dans son milieu devie.
La méditation sensuelle revient donca exercer ses
sens pour mieux nourrir sa conscience. Cette percep-
tion ne peut être altérée par quelque drogue que ce
soit.
Bovendien ware het ook aangewezen alle in kracht
van gewijsde gegane burgerrechtelijke, strafrechte-
lijke of fiscale veroordelingen van religies of levens-
beschouwelijke stromingen geregeld bekend te ma-
ken bij het grote publiek. Zo zouden de burgers
worden geïnformeerd over de kloof die soms gaapt
tussen de beginselen en de concrete daden; tegelijk
zouden de gewetensvrijheid en de geloofsvrijheid
worden gevrijwaard.
B. Vragen van de leden
1° Nationale en internationale vertakkingen van
de beweging
De bewegi ng is in 90 landen actief; zetelt ongeveer
50 000 leden en heel wat meer sympathisanten. De
beweging richt zich niet in het bijzonder tot de Frans-
sprekende landen; feit is wel dat de raël iaanse bewe-
ging in Frankrijk is ontstaan. De beweging is vooral
actief in West-Europa, op het Noord-Amerikaanse
vasteland (VS en Canada) en in Azië, vooral dan in
J apan. Op grond van de uitgangspunten richt de
beweging zich vooral tot de ontwikkelde landen.
In Belgiëzijn er een duizendtal volgelingen.
2° Organisatie van debefl/eging
De raël iaanse beweging kenmerkt zich door het
feit dat ze geen vaste bedienaars in dienst heeft. Er
zijn geen opleidingsinstituten of «kloosters » omdat
dergelijke instellingen als vrijheidsbeknottend wor-
den beschouwd. Alles berust op vrijwilligheid en op
het geweten van elkeen om al dan niet te handelen.
3° Uitgangspunten van debeweging
Alles gaat uit van de vaststelling dat het leven op
aarde niet bij toeval is ontstaan en dat dit leven niet
werd geschapen door een immateriële godheid. Het
leven werd heel lang geleden voortgebracht door een
buitenaardse intelligentie. Volgens de getuige ma-
ken oude religieuze teksten melding van die
wordingsgeschiedenis.
Deze levensbeschouwelijke stroming is veeleer in-
gegeven door mentale beschouwingen en studie dan
door mystiek geloof.
4° Toepassing van desensudemeditatie
Volgens de beweging is het menselijk wezen met
zijn omgeving verbonden door sensoren, met name
de vijf zintuigen. Met die zintuigen vangt hij infor-
matie op en kan hij zich in zijn milieu integreren.
Sensuele meditatie houdt dus in dat die zintuigen
worden aangescherpt, om tot een betere bewustwor-
ding te komen. Die perceptie mag niet worden ver-
vormd door enige drug.
-313/7-95/96
[276]
Le témoin est alors confronté avec les écrits sui-
vants de Raël :
«Si tuasenvied'avoir uneexpériencesensuelleou
sexuelleavecun ou plusieurs individus, quel que soit
leur sexe, dans la mesure oü ces individus sont d'ac-
cord, tu peux agi r sel on tes envi es. » (L es &(tra-terres-
tres m'ont emmené sur leur planète) et « Regois les
hommes qui te plairont et qui seront autant d'exem-
ples masculins pour ton enfant » (Ibidem).
Le témoin fait observer, en ce qui concerne le
premier passage, que le mouvement considère que
les adultes, par lefait qu'ils soient majeurs, font ce
qu'ilsveulentetavecqui ilsveulent, pour autant que
ces derniers soient d'accord. II ajoute que les posi-
tions philosophiques du mouvement a l'égard des
enfants font régulièrement l'objet de chicaneries a
I 'extér i eu r de cel u i -ei .
Le mouvement observe deux lignes de force en ce
qui concerne l'éducation des enfants :
— seuls les adultes sont baptisés, cequi traduit le
plus grand respect envers l'être humain en devenir
que constitue I 'enfant;
— il est conseillé d'enseigner non pas une seule
philosophie— car cela crée les fanatismes— mals
plusieurs philosophies et religions.
Un des projets du mouvement raëlien consiste
d'ailleursa créer uneécolemultireligieusedefagon a
ceque les enfants comprennent qu'il y a des gens qui
pensent différemment et qu'il convient de respecter
et decomprendreles théories religieuses d'autrui.
Pour cequi concerne l'éducation sexuelle, le mou-
vement esti me qu'il n'ya, en la matière, aucun cours
a donner a qui que ce soit. II revient a ceux qui
exercent l'autorité parental e de faire, a ce sujet com-
me dans d'autres, les choix pour leurs enfants, jus-
qu'a ce que ceux-ci soient en age de choisir eux-
mêmes.
1 1 est fait état d'un texte de Raël relatif au chati-
ment corporel : « Le chatiment corporel dolt être ap-
pliqué avec rigueur par la personne qui élève un
enfant, afin qu'il souffre lorsqu'il fait souffrir les
a utres ».
M. Carbonell indique que ce chatiment dolt tou-
jours être léger et qu'a partir de sept ans, il ne dolt
plus être pratiqué qu'avec une extreme parel monie.
II ne devrait même plus être appliqué a partir de
l'adolescence.
I nterrogésur la nécessitédefairesouffr/r l'enfant,
letémoin concède que cela peut apparaïtre choquant.
1 1 ajoute cependant que cela n'est pas prónéconcrète-
ment. En fait, il convient d'apprendre le respect aux
enfants, dés leur plus jeune age. Quand l'enfant en
bas age manque de respect, un léger chatiment cor-
porel constitue la meilleure fagon de lui faire com-
prendre qu'il ne peut manquer de respect a ceux qui
l'entourent.
L'intervenant rappelle qu'étant considéré comme
une secte, le mouvement raëlien fait l'objet d'une
De getuige wordt vervolgens geconfronteerd met
devolgende raël iaanse geschriften :
«Als je zin hebtom een sensuele of seksuele erva-
ring te beleven meteen of meer individuen, ongeacht
hun geslacht, dan mag je gevolg geven aan je begeer-
te, mits die individuen het daar mee eens zijn. »
(vert.) (Les &(tra-terrestres m'ont emmené sur leur
planète), en verder « ontvang de mannen dieje beval-
len en dieeven zoveel mannelijkevoorbeelden voor je
kind zullen zijn » (vert.) (ibidem).
De getuige onderstreept i n verband met het eerste
citaat dat de beweging ervan uitgaat dat de volwas-
senen op grond van het feit dat ze meerderjarig zijn,
doen wat ze willen, met wie ze willen, op voorwaarde
dat de anderen het daar mee eens zijn. H ij voegt er
aan toe dat er buiten de beweging vaak moeilijk
wordt gedaan over de levensbeschouwelijke uit-
gangspunten ten opzichte van kinderen.
De beweging hanteert twee krachtlijnen in ver-
band met de opvoeding van kinderen :
— alleen de volwassenen worden gedoopt; zoiets
wijst op de grote achti ng voor het ki nd, een volwasse-
ne in wording;
— er wordt afgeraden om slechts één levensbe-
schouwelijke stroming aan te leren omdat die beper-
king tot fanatiek gedrag leidt; het is de bedoeling de
kinderen in contact te brengen met verscheidene
religies en levensbeschouwelijke stromingen.
Een van de plannen is overigens de oprichting van
een multi-religieuze school. Zo zullen de kinderen
inzien dat mensen er andere opvattingen kunnen op
nahouden en ook dat er achting en begrip moet zijn
voor de religieuze overtuiging van de medemens.
In verband met de seksuele opvoeding gaat de
bewegingervan uit dat zeter zake niemand iets hoeft
aan te leren. De personen die het ouderlijk gezag
uitoefenen moeten in dit verband, net als in andere
domeinen, keuzes maken voor hun kinderen, tot
wanneer dezen oud genoeg zijn om zelf keuzes te
maken.
Er wordt een raël iaanse tekst aangehaald in ver-
band met lijfstraffen : «wie een kind opvoedt, moet
gestreng lijfstraffen toepassen, zodat het kind lijdt
als het anderen heeft doen lijden » (vert).
De heer Carbonell onderstreept dat dergelijke
straffen altijd licht moeten zijn en dat het kind, vanaf
deleeftijd van zevenjaar, maar in heel uitzonderlijke
omstandigheden lijfstraffen mag krijgen. Vanaf de
puberteit zouden lijfstraffen zelfs uit den boze zijn.
Op een vraag over de noodzaak om het kind te
doen lijden, geeft de getuige toe dat zulks hard kan
overkomen. Hij voegt er evenwel aan toe dat zulks
niet echt wordt bepleit. In feite moeten kinderen,
vanaf hun prilste jaren, leren respect opbrengen.
Wanneer een klein kind geen respect opbrengt, iseen
lichte lijfstraf de beste manier om het kind erop te
wijzen dat het rekening moet houden met de mensen
uit zijn omgeving.
Despreker brengt in herinnering dat de raël iaan-
se beweging in Frankrijk onder bijzonder toezicht
[277]
313 / 7 - 95 / 96
surveillance particuliere en France. Cependant, Ie
texte relatif au chatiment corporel n'a jamais indult
un comportementdonnant lieu aquelqueplainteque
cesoit. 1 1 en conclut que rinterprétation que l'on fait
du texte et la réalité qu'il indult peuvent être tres
différentes.
5° Relations seojdlesavec des mineurs
Citation estfaitedu passage suivant des écrits de
Raël :
«Tu éveilleras l'esprit de ton enfant mals tu
éveillerasaussi son corps »(Les&(tra-terrestresm'ont
emmenésur leur planèt^. 1 1 est également fait état
d'un témoignage entendu par la commission selon
lequel «comme cela ne peut se faire normalement en
familie, il est préconisé de créer des centres d'épa-
nouissement d'enfants oü l'on instaure des structu-
res dans lesquelles l'éducation sexuelle— que les
enseignants ne donnent pas ou donnent tres mal
dans un lycée ferme sur lui-même et complètement
bloquéou pudibond — sera donnée par des specialis-
tes qui s'en occuperont, non seulement avec une ap-
prochethéorique, froideet technique, destinésa ap-
prendre aux enfants comment cela marche, mais en
plus uneéducation sexuelle pour qu'ilscomprennent
comment y trouver du plaisir, ce qui est nettement
plus important et directement épanouissant ».
De plus, il se dit que de jeunes enfants ont été
victimes d'outrages a la pudeur ou de viol dans Ie
cadredecette méditation sensuelle.
M. Carbonell fait valoir que ces affirmations relè-
vent de la diffamation. A sa connaissance, il n'y a
jamais eu de plainte en ce sens. 1 1 émet, dès lors, Ie
souhait d'êtreconfrontéau témoin en question. Si un
des membres du mouvement deva i t se livrera de tel s
faits, il serait d'ailleurs immédiatement exclu.
II lui est rétorqué qu'un membre confronté a une
tellesituation pourrait plaider queles propres textes
du mouvement l'autorisaient a aller dans ce sens.
Ceux-ci donnent en effet l'impression de légitimer ces
pratiques illégales.
Le témoin répond qu'il ne peut y avoir aucune
justification au viol d'un enfant. Le texte cité ci-
dessus nefait que reprendre l'idée, partagée par des
psychologues notoires, qu'il faut donner une éduca-
tion sensuelle et une information sexuelle aux en-
fants a partir de 14 ans. II convient de l'enseigner,
presqu'au mêmetitrequ'uneautre matière, soit par
les parents, soit par des gens hautement spécial isés,
qui leferont avectoutela connaissance nécessaire.
Dans lecontexteactuel, ces centres n'ont d'ailleurs
pas été créés. Cependant, en aucun cas, le texte ne
staat omdat de beweging er als een sekte wordt
beschouwd. De tekst in verband met de lijfstraffen
heeft evenwel nooit geleid tot daden die aanleiding
hebben gegeven tot enige klacht. De spreker komt
dan ook tot het besluit dat de interpretatie die aan
die tekst wordt gegeven en de desbetreffende reali-
teit heel verschillend kunnen zijn.
5° Seksuele betrekki ngen met minderjarigen
Er worden een aantal passages uit de raëliaanse
geschriften aangehaald :
«J e zal de geest van je kind openstellen, maar je
zal ook zijn lichaam doen ontwaken » (vert.) (Les
&(tra-terrestres m'ont emmené sur leur planète). Er
wordt ook gewezen op een getuigenis, die het volgen-
de stelde : «Aangezien seksuele opvoeding normaal
niet in gezinsverband kan gebeuren, wordt voorge-
steld daartoe specifieke centra voor kinderen op te
richten. In die centra zouden structuren worden in-
gesteld waarbij de seksuele opvoeding zou worden
verstrekt door deskundigen. Seksuele opvoeding
wordt in schoolverband immers niet of heel slecht
aangebracht door de leerkrachten omdat onderwijs-
instellingen op zichzelf zijn teruggeplooid, ter zake
helemaal verkrampt zijn of preuts reageren. Diedes-
kundigen zouden een en ander niet alleen theore-
tisch, afstandelijk en technisch aanbrengen; zij zou-
den ook een ware seksuele opvoeding meegeven,
zodat de kinderen begrijpen hoe ze in dat verband
genot kunnen nastreven, hetgeen duidelijk veel be-
langrijker is en tot onmiddellijke ontplooiing leidt »
(vert.).
Er werd ook beweerd dat jonge kinderen (in het
raam van die sensuele meditatie) het slachtoffer zou-
den zijn geweest van schending van de eerbaarheid
of verkrachting.
De heer Carbonell merkt op dat die beweringen
eerroof zijn. Voor zover hij weet werden nooit derge-
lijke klachten ingediend. Hij wil dan ook met die
getuige worden geconfronteerd. Mocht een van de
leden van de beweging der-gel ij ke fel ten plegen, dan
zou hij overigens onmiddellijk uit de beweging wor-
den gestoten.
E r wordt opgeworpen dat een raëliaan die met een
dergelijkesituatiewordt geconfronteerd, zou kunnen
aanvoeren dat de teksten zelf van de beweging hem
toestonden dl e feiten te plegen. Die teksten wettigen
kennelijk dergelijke illegale praktijken.
De getuige antwoordt dat de verkrachti ng van een
kind in geen geval gerechtvaardigd kan worden. De
voormelde tekst neemt alleen een door bekende
psychologen gedeeld standpunt over, met name dat
kinderen vanaf de leeftijd van 14 jaar een sensuele
opvoeding en een seksuele voorlichting moeten krij-
gen. Een en ander moet worden aangeleerd, bijna
zoals andere materies, hetzij door de ouders, hetzij
door deskundigen die dat met de ver eiste kennis van
zaken zullen doen.
De huidige toestand toont overigens aan dat die
centra niet werden opgericht. Die tekst mag in elk
-313/7-95/96
[278]
saurait être i nterprété comme approuvant des attou-
chements sexuels entre un adulte et un enfant. Par
contre, il est préconisédeconsidérer quelesexen'est
pas tabou et mal en sol. Selon l'intervenant, les viols
d'enfants s'expliquent, la plupart du temps, par la
misère de l'enseignement sexuel dans un jeune age.
1 1 ajoute encore que Ie concept fondamental du mou-
vement raëlien est précisément Ie respect de la per-
sonne humaine.
Ce respect dolt être d'autant plus grand pour les
enfants, qui sont des êtres humains en devenir et
dont la faiblesse du jugement est parfois grande.
De plus, cestextes n'ont jamais indult de pratique
délictueusedepuis leur origine.
6° Arrë: de la cour d'appë de Liège du 13 juin
1984
II est fait mention du fait que la cour d'appel de
Liège a été appelée a statuer dans Ie cadre d'une
procédureen divorce. Lepere se disait prêtre raëlien
etdemandait uneextension deson droit de visite. La
mère a alors soumis a la cour des extraits de La
méditation sensudle, portant sur l'éducation des en-
fants.
La cour a reduit Ie droit de visite du père, « atten-
du que les conceptions éducatives proposées par la
religion quel'appelant pratiqueactuellementsonten
totale contradiction avec les valeurs fondamentales
qui ont jusqu'a maintenant été inculquées aux en-
fants des parties, qu'il paraït certain que, compte
tenu plusspécialementdeleur age(10et 12ans), ces
enfants risqueraient de subir des troubles profonds
et gravess'ilsétaient initiés vol re associés aux prati-
ques sus-indiquées ».
M. Carbonell précise que la cour n'a pas jugé Ie
comportement délictueux d'un individu mals a esti-
mé culturellement qu'il valait mieux placer les en-
fants chez un parent plutót que chez l'autre. L'arrêt
est motivé par une demande de divorce et non par
une plainte pour des pratiques délictueuses.
Letémoin indiquequ'il s'occu pe des affaires juri dl -
quesdu mouvement raëlien. Les seules affaires juri-
diques qu'il atraitées sont des plaintes qu'il adéclen-
chées pour diffamation. A ses yeux, les gens qui
portent des accusations contre Ie mouvement sont
incapables d'en apporter la preuve.
7° Géni ocrati e et concept! on de la democratie
II est fait état des écrits raëliens suivants : «Ne
seront éligibles a quelque poste public que ce soit,
que les individus ayant un coëfficiënt intellectuel
supérieur de 50 % a la moyenne et ne pourront être
électeurs que ceux ayant un coëfficiënt intellectuel
geval niet worden geïnterpreteerd als een goedkeu-
ring van seksuele aanrakingen tussen een volwasse-
ne en een kind. Daartegenover wordt ervoor gepleit
een en ander niet te beschouwen als een taboe en een
intrinsiek kwaad. Volgens despreker kan kinderver-
krachting doorgaans worden toegeschreven aan een
uitermate slechte seksuele opvoeding op jonge leef-
tijd. Hij voegt er nog aan toe dat het basisprincipe
van de raëliaanse beweging precies de eerbiediging
van de mens is.
Die eerbiediging behoort nog ruimer te zijn voor
kinderen, die volwassenen in wording zijn en die
soms over een heel gering beoordelingsvermogen be-
schikken.
Deze teksten hebben vanaf het begin overigens tot
geen enkel misdrijf geleid.
6° Arrest van hd: hof van beroep van L uik van
13 juni 1984
Er wordt gewezen op het feit dat het Luikse hof
van beroep een echtscheidingsprocedure moest be-
slechten. De vader noemde zichzelf raëliaans pries-
ter en wenste een uitbreiding van zijn bezoekrechtte
krijgen. Demoeder heeft het hof van beroep passages
uit La méditation sansuaf/e voorgelegd, in verband
met de opvoeding van kinderen.
Het hof heeft het bezoekrecht van de vader inge-
perkt « aangezien de opvoedkundige opvattingen als
voorgesteld door het geloof van de eiser volslagen in
strijd zijn met de fundamentele waarden die tot op
heden de kinderen van beide partijen zijn ingeprent;
aangezien het zeker lijkt, in het bijzonder rekening
houdend met hun leeftijd (10 en 12 jaar), dat deze
kinderen ernstig en grondig verstoord zouden wor-
den, mochten ze in voornoemde praktijken geïni-
tieerd of betrokken zouden worden » (vert.).
De heer Carbonell onderstreept dat het hof van
beroep geen uitspraak heeft gedaan over het misda-
dig gedrag van een individu. Het hof heeft een cultu-
reel getint oordeel geveld, met name dat het beter
was de kinderen aan de ene ouder en niet aan de
andere toe te wijzen. Het arrest werd geveld in een
echtscheidingszaak, niet naar aanleiding van een
klacht wegens misdadige praktijken.
De getuige stipt aan dat hij de juridische aangele-
genheden van de raëliaanse beweging behandelt. De
enige rechtszaken die hij heeft behandeld zijn klach-
ten wegens eerroof die hijzelf heeft ingediend. Vol-
gens hem zijn de personen die de beweging beschul-
digen, niet in staat om ter zake bewijzen aan te
dragen.
7° Geniocratieen conceptvan de democratie
Er wordt verwezen naar de volgende raëliaanse
geschriften : «Verkiesbaar voor ongeacht welk over-
heidsambt zijn alleen die individuen wier intelligen-
tiequotiënt meer dan 50 % boven het gemiddelde
uitstijgt; stemrecht wordt alleen toegekend aan indi-
[279]
313 / 7 - 95 / 96
supérieur de 10 % a la moyenne » (Lelivrequi dit la
vérit^.
M. Carbonell précisequequand Raël a étécontac-
té par les extra-terrestres, il leur a notamment de-
mandé quel était Ie système qui leur avait permis de
perdurer si longtemps et d'installer une harmonie
collective et sociale en constant développement. Les
Elohims lui ont répondu : «Chez nous, après avoir
essayé maints et maints systèmes de gouvernement,
c'est la géniocratiequi prime : une democratie sélec-
tive qui permet de mettre les plus Intel ligents au
pouvoir. Mals vous ne pouvez pas encore Ie faire sur
terre, car vos moyens scientifiques sont encore telle-
ment faibles que vous ne pouvez pas mesurer les
coefficients d'intelligence a la sou ree, rintelligence
brute. Vos tests sont encore tres primitifs. »
I Is ont ajouté : «Vous ne pouvez pas passer a un
autre système que Ie système démocratique par la
force, par la dictature, par l'imposition. La seule
fagon de passer aujourd'hui a un autre système, quel
qu'il soit, c'est de recourir au vote démocratique ma-
joritaire. »
La géniocratienepourrait doncêtreinstituéeque
par la volontéd'unemajoritéexpriméeen cesens. De
plus, les Elohims ont préciséquecela n'était pas un
objectif qu'ils demandaient deréaliser.
L'orateur précise que la géniocratie ne fait pas
partie des objectifs du mouvement raëlien; celui-ci
n'a aucun objectif pol iti que. 1 1 n'accepted'ailleurs pas
queses membres militent politiquementen son sein;
ceux-ci étanttoutefois libresdeprendredes positions
politiques en dehors du mouvement. L'objectif des
raël lens est plus pragmatique: créer une ambassade
pour accueillir les Elohims, venus de l'espace.
Les textes suivants sont encore présentés :
— «Seuls les gens intelligents doivent pouvoir
prendre des décisions engageant l'humanité. Tu re-
fuseras donc de voter, sauf si un candidat prónant la
géniocratie et l'humanitarisme se présente. » (Les
&(tr a-ter r estres n 'ont emmenésur leur planète).
— «II faut supprimer les élections et les votes. »
(Lelivrequi dit la vérité).
M. Carbonell précise qu'il est aujourd'hui favora-
ble a la democratie, parce qu'elle demeure actuelle-
ment la meilleuredéfensedenos libertés, pour l'ins-
tant attaquées. Est-ce pour autant a dl re que la
democratie demeurera toujours ce qu'elle est actuel-
lement ? De plus, il est légitime de réfléchir sur ce
que sera la forme de gouvernement du futur.
II lui est rétorqué qu'il peut difficilement y avoir
un changement de majorité lorsqu'on donne comme
consigne de ne pas voter.
L'intervenant répond qu'il n'a pasforcément envie
que Ie régime démocratique changetout de suite; il Ie
trouved'ailleurstrèsbien pour l'instant. L'objectif du
viduen met een intelligentiequotiënt dat 10 % boven
het gemiddelde uitstijgt » (vert.) (Lelivrequi dit la
vérité).
De heer Carbonell preciseert dat toen Raël door de
buitenaardse wezens werd gecontacteerd, hij ze in
het bijzonder heeft gevraagd dankzij welk systeem
zij zo lang hadden kunnen voortbestaan en een col-
lectieveen sociale harmonie in voortdurende ontwik-
keling hadden kunnen uitbouwen. De Elohims heb-
ben hem geantwoord : «Bij ons hebben we tal van
gezagsvormen uitgeprobeerd en uiteindelijk bleek
géniocratie het beste bestuur. Dat is een selectieve
democratie, die het mogelijk maakt de meest intelli-
gente mensen aan de macht te brengen. M aar u kan
dat nog niet doen op aarde omdat uw wetenschappe-
lijke mogelijkheden nog dermate zwak zijn dat u het
intelligentiequotiënt aan de bron, de bruto-intelli-
gentie, nog niet kan meten. Uw testmethoden zijn
nog zeer primitief. » (vert.)
Zij hebben eraan toegevoegd : « U mag de democra-
tische ordening niet omverwerpen door macht, dicta-
tuur of dwang. De enige manier om thans naar om
het even welke andere ordening over te stappen be-
staat erin via de bestaande democratische ver kiezin-
gen de meerderheid te halen. »
Géniocratie zou dus alleen kunnen worden inge-
steld als een meerderheid zich in die zin uitspreekt.
Bovendien hebben de Elohims gepreciseerd dat ze
niet vroegen om die doelstelling waar te maken.
De spreker preciseert dat géniocratie niet tot de
streefdoelen van de raëliaanse beweging behoort; de
beweging heeft immers geen enkel politiek doel. I n
de beweging is het overigens niet toegestaan dat de
leden intern politiek actief zijn, hoewel ze buiten de
beweging politieke standpunten mogen innemen. De
doelstelling van de raël lanen is veeleer pragmatisch :
zij willen een ambassade oprichten voor de ontvangst
van de Elohims als die uit de ruimte komen.
Voorts worden de volgende teksten voorgelegd :
— «Alleen intelligente mensen zouden beslissin-
gen mogen nemen die van belang zijn voor de mens-
heid.] ezal dus weigeren om te gaan stemmen, tenzij
een kandidaat zich uitspreekt ten gunste van de
géniocratie en het humanitarisme. » (vert.) (Les
&(tra-terrestres m'ont emmenésur leur planèt^.
— « Er moet komaf worden gemaakt met verkie-
zingen en stemmingen. » (vert.) (Lelivrequi dit la
vérit^.
De heer Carbonell verklaart dat hij op heden voor-
stander is van de democratische ordening omdat op
die manier onze thans bedreigde vrijheden het best
worden verdedigd. Betekent dat evenwel dat de de-
mocratie altijd zal blijven wat ze nu is ? Waarom zou
men zich overigens niet mogen bezinnen over de
gezagsvormen in de toekomst ?
Er wordt opgeworpen dat men moeilijk tot een
andere meerderheid kan komen als wordt aangera-
den om niet te stemmen.
De spreker antwoordt dat hij niet wil dat het
democratische bestel onmiddellijk wordt omverge-
worpen; hij vindt democratie op dit ogenblik overi-
-313/7-95/96
[280]
mouvement est de construire une ambassade et non
pasdechanger Ie régime démocratique.
Interrogésur lesliensavecle«Mouvement pour la
géniocratie mondiale», letémoin répond quecelui-ci
est en veilleusedepuis unequinzained'années.
8° Insigne du mouvement
La représentation de eet insigne comporte une
svastika imbriquéedans uneétoilede David.
M . Carbonell indiquequecesignea choquéa cause
des événements qui se sont passés récemment dans
cette partie du monde. Cependant, Hitler n'a pas
inventéla svastika.
Dansuneautrepartiedela planète, la svastika est
considérée comme un symbole religieux; c'est
d'ailleurs un symbole sanscrit.
Conscient que ce symbole pouvait cependant cho-
quer, Ie mouvement a décidé de Ie changer pour « la
roue du temps », ce qu'était au départ également la
svastika.
Letémoin ajouteque cette interprétationtronquée
constitue une insinuation choquante a l'égard de la
communauté juive, particulièrement bien représen-
téedans Ie mouvement raëlien.
II lui est rétorqué que depuis Ie troisième Reich,
choisir unetellesymbolique, c'est prendreun risque
insenséou chercher a créer la confusion ou I 'Identifi-
cation.
M. Carbonell ajouteque la svastika étaiteffective-
ment employee mals ne l'est plus, par respect des
victimes du passé. Cependant, dans une partie du
monde, el Ie constitue encore un symbole religieux,
devant lequel des millions d'individus prient chaque
jour.
9° Eugénisme
Un texte stipule : «Que des hommes malades ou
difformes, symboles d'un échec et insupporta bles aux
yeux des créateurs, ne se présentent pas devant
eux. » (LeLivrequi dit la vérit^.
N'est-ce pas une proposition en faveur de l'eugé-
nisme?
Letémoin répond que ce texte est également repris
dans l'Ancien Testament (Samuel III). L'a-t-on un
jour qualifiéd'eugéniste?
1 1 ajoute qu'une tel Ie conception des choses va a
rencontre de la philosophie prónée par son mouve-
ment, qui a d'ailleurs créé « la J ournée mondiale de
l'Amour des différences ». Comment peut-on être
moins radste qu'en reconnaissant la beauté de la
différence ?
gens een heel goed systeem. De beweging heeft tot
doel een ambassade te bouwen, niet het democrati-
sche bestel te veranderen.
Na vragen over de banden met 6e Mouvement pour
la géniocratie mondiale antwoordt de getuige dat die
beweging al een vijftiental jaar een sluimerend be-
staan leidt.
8° Kenteken van debofl/eging
Dat kenteken toont een in een ster van David
i ngewerkte swasti ka .
De heer Carbonell wijst erop dat dit kenteken tot
verontwaardiging heeft geleid, gelet op de gebeurte-
nissen die nog niet zo lang geleden in dit werelddeel
hebben plaatsgevonden. Toch was H itler niet de uit-
vinder van de swastika.
I n een ander werelddeel wordt de swasti ka als een
religieus symbool beschouwd; het is met name een
Sanskritisch symbool.
Omdat de beweging er zich van bewust was dat dit
symbool verontwaardiging kon opwekken, werd er-
voor gekozen het kenteken te veranderen in «het
wiel van de tijd ». Oorspronkelijk was ook de swasti-
ka een dergelijk symbool.
De getuige voegt eraan toe dat die foute interpre-
tatie een ware belediging is voor dej oodse gemeen-
schap, die vrij sterk in de beweging is vertegenwoor-
digd.
Er wordt gerepliceerd dat als na het Derde Rijk
wordt gekozen voor een dergelijk symbool, men ter
zaketoch heel wat risico loopt, dan wel verwarring of
vereenzelviging nastreeft.
De heer Carbonell voegt er nog aan toe dat de
swastika inderdaad in het kenteken voorkwam,
maar dat dit niet langer het geval is uit respect voor
de slachtoffers uit het verleden. Zulks neemt niet
weg dat in bepaalde delen van de wereld de swasti ka
nog steeds een religieus symbool is, dat miljoenen
mensen dagelijks bij het gebed vereren.
9° Eugénisme
Een tekst bepaalt het volgende : «Dat zieken of
gehandicapten, de veruitwendiging van een vergis-
sing die in de ogen van de scheppers onverdraaglijk
zijn, zich niet voor hen zouden vertonen. » (vert.) (Le
livrequi dit la vérit^.
Gaat dat niet in de richting van het eugénisme ?
De getuige antwoordt dat deze tekst ook in het
Oud Testament voorkomt (Samuel III). Werd die
tekst ooit in verband gebracht met eugénisme ?
Hij voegt eraan toe dat een dergelijke opvatting
ingaat tegen de standpunten van zijn beweging, die
overigens eeny ournéemondialedel'Amour desdiffé-
rences heeft georganiseerd. Hoe kan men racistisch
zijn en tegelijk de mooie kanten van het anders-zijn
onderstrepen ?
[281]
313 / 7 - 95 / 96
10° Lesuicide — Lesensdu sacrificedesadeptes
I nterrogésur cesens, l'intervenant indiquequ'une
des theses fondamentales du mouvement raëlien est
d'aimer la vie. II n'existed'ailleursaucun motifvala-
ble pour Ie suïcide, sauf lorsqu'une forte souffrance
physique n'est plus maïtrisable : chacun dolt alors
décider en consclence. Quant a I 'euthanasie, el Ie peut
se concevoir dans ce contexte, a condltlon qu'elle
fasse l'objet d'un controle médical, avec les garanties
nécessaires.
A propos du sacrifice, Ie témol n est confronté avec
des extra lts d'un artldedeRaël publlédans la revue
«Apocalypse International e » :
« Notre sacrifice nous grandit et protégé les géné-
ratlons futures. Perdre son emplol, la garde de ses
enfants ou Ie respect de ses volsins pour sa rellglon
est certes moins dur que d'être mangé par des llons
mals tout aussl admirable ».
M. Carbonell précise que quand blen même la
condltlon de sa survie seralt Ie fait de renler sa
rellglon, II n'auralt pas envie de ce faire. Les pre-
miers chrétlens ont fait de même et ont été jetés aux
llons, sans renler leurfol. C'est dans cesens qu'll faut
comprendre la beauté du sacrifice; el Ie est magnlfl-
que.
A propos du sacrifice, les exemples hlstorlques
sont léglon et c'est alnsl que Ie texte dolt être Inter-
prété.
11° Contribution financière des membres
Le mouvement raëlien ne veut pas connaïtre Ie
montant des revenus de ses membres, parce qu'll ne
veut pas contróler ce qu'lls gagnent. C'est, selon le
témoln, la ralson essent lelie pour laquellell est pau-
vre. Chacun agit donc selon sa consclence.
Cependant, II est demandéaux membres de verser
la dïme, a l'lnstar d'autres grandes rellglons. E Me
représente 10 % des revenus, plus 1 % allant a Raël
en personne. RIen n'empêche de donner de l'argent
en faveur desa convictlon philosophique, II s'agit la
d'un cholx personnel.
1 1 est cependant dit, dans un des écrits de Raël, que
«conformément a cequl est écrit dans leLlvre, tu ne
lalsseras pas d'hérltage a tes enfants en dehors de
I 'appartement ou de la malson familiale. Le reste, tu
le légueras au Gulde des guldes et si tu as peur que
tes descendants ne respectent pas tes dernléres vo-
lontés en voulant, par la justice humalne, récupérer
tes blens, tu en feras don de ton vivant au Gulde des
guldes afin de l'alder a faire diffuser le Message de
noscréateurssur laterre »(Les&(tra-terrestresm'ont
emmenésur leur planètë).
10° Zëfmoord — Offerberadhad van de volge-
lingen
Op een vraag I n die zl n verklaart de spreker dat de
liefdevoor het leven een van de uitgangspunten van
de raël laanse beweging Is. Er Is overigens geen enke-
le gegronde reden voor zelfdoding, tenzij erge licha-
melijke pijn niet meer te harden Is. Elkeen moet In
dat geval In eer en geweten beslissen. I n dat verband
kan euthanasie In overweging worden genomen, op
voorwaarde dat er ter zake medische begeleiding Is,
met al lever eiste garanties.
I n verband met het offer worden de getuige passa-
ges voorgelegd uit een artikel van Raël dat werd
gepubl Iceerd I n Apocalypse international e :
«Onze offerbereidheid maakt ons groter en be-
schermt de toekomstige generaties. Ingeval Iemand
omwille van zijn religie zijn baan verliest, het hoe-
derecht over zijn kinderen kwijtspeelt of de achting
van zijn buren moet ontberen. Is dat weliswaar min-
der verschrikkelijk dan te worden opgegeten door de
leeuwen, maar het Is even bewonderenswaardig »
(vert.).
De heer Carbonell preciseert dat als hij zijn over-
tuiging zou moeten afzweren om In leven te kunnen
blijven, hij dat zeker niet zou doen. De eerste Chris-
tenen hebben ook op die manier gehandeld; ze wer-
den voor de leeuwen gegooid, zonder hun geloof te
verloochenen. Men behoort de glans van het offer In
die zin te begrijpen; dat Is een en al glorie.
I n verband met het offer zijn er In de geschiedenis
tal van voorbeelden. De tekst moet In die zin worden
geïnterpreteerd.
11° F inanciëebijdragevan deleden
De raël laanse beweging wil niet natrekken hoe-
veel de leden verdienen omdat ze geen toezicht op
loonbriefjes wil uitoefenen. Volgens de getuige Is dat
de reden waarom de beweging niet over fortuinen
beschikt. Elkeen handelt In eer en geweten.
Toch wordt aan de leden gevraagd een tiende te
betalen, net als In de andere grote godsdiensten. Dat
komt dus neer op 10% van het Inkomen, plus l%dat
naar Raël zelf gaat. Niets verhindert Iemand omzijn
filosofische overtuiging financieel te steunen. Dat Is
een persoonlijke keuze.
Een van de geschriften van Raël bepaalt evenwel
dat «overeenkomstig wat In het Boek Is gesteld, je
aan je kinderen geen erfenis zal nalaten, behalve de
gezinswoning of het appartement. Het overige zal je
aan de Gids der Gidsen nalaten. Als je vreest datje
nakomelingen je laatste wilsbeschikking niet In acht
zullen nemen en vla de rechtbanken der mensen
zullen proberen je goederen terug te vorderen, dan
zal je bij leven je goederen aan de Gids der Gidsen
schenken, om het hem mogelijk te maken de Bood-
schap van onze scheppers te verspreiden op aarde »
(vert.) (Les adra-terrestres m'ont emmené sur leur
planète).
-313/7-95/96
[282]
Est-celégal ?Nes'agit-il pas la d'uneviolation du
droit de réserve des descendants di reets ?
M.Carbonell estimequecela n 'est en rien illégal.
Chacun peut faire cequ'il veut deses biens et procé-
der, par exemple, a unedonation.
II lui est rétorqué qu'il y a la une incitation a
distrai re des biens qui reviennent naturel lementaux
héritiers. Deplus, toutedonation qui dépassela quo-
titédisponibleest rapportable.
Le témoin répond qu'il est libre de faire ce qu'il
veutdeson vivant. Lacitation neconstitued'ailleurs
qu'un conseil, pas une obligation. II ne peut donc y
avoir mainmise sur quelqu'un, dès le moment oü
celui-ci jouit de toutes ses facultés civi les et civiques.
12° Partici pation des adeptes au mouvement
Au sein du Mouvement raëlien international, il ya
quatre réunions par an : la première le 13 décembre
(date anniversaire de la première rencontre entre
Raël et les Elohims), les autres respectivement, le
7 octobre, dans le courant du mois d'aoüt et le pre-
mier di manche d'avril.
De plus, il y a des réunions informelles par pays,
région, ville... E Mes ont également pour objectif de
porter les « messages » de Raël a la connaissance du
monde.
II n'y a pas d'attentes spécifiques par rapport aux
membres : après avoir confronté leurs idees et leurs
convictions avec les « messages », ils choisissent d'ad-
hérer librement ou de ne pas adhérer au mouvement
raëlien.
13° Contacts entre le mouvement raëlien et
d'au tres mou vemen ts
II est fait état de contacts avec I 'E gli se de Sciento-
logieet avec Hare Krishna.
M . Carbonell déclare avoir eu des contacts person-
nels avec la représentante déléguée de l'Eglise de
Scientologie en France. Cependant, même si leurs
theses sont radicalement différentes, le témoin tient
a respecter le mouvement pour ce qu'il est.
Quant aux contacts avec Hare Krishna, ils ont eu
lieu sur un plateau de télévision, a l'occasion d'une
émission. L'intervenant ne connaït d'ailleurs pas
leurs croyances.
14° Incitation a nepas avoir d'enfants
M. Carbonell fait valoir que Raël conseillesimple-
ment de ne pas avoi r trop d'enfants, face a I 'évol uti on
démographique au niveau mondial. Pourtant de
nombreuses families raëliennes ont un nombre im-
portant d'enfants.
Devraagisof dieregelingwel wettigis. Isdatgeen
schending van het wettelijk erfdeel van de recht-
streekse afstammel i ngen ?
Volgens de heer Carbonell is dat geenszins onwet-
tig. Elkeen kan vrijelijk over zijn goederen beschik-
ken en bijvoorbeeld schenkingen doen.
Er wordt geantwoord dat zulks een aansporing is
om de normaliter aan de erfgenamen toekomende
goederen aan hen te onttrekken. Voorts kan elke
schenking die het beschikbaar aandeel overstijgt,
worden ingebracht.
De getuige antwoordt dat men tijdens het leven
vrij is te doen wat men wil. De voormelde passage is
overigens maar een raad, geen verplichting. Het is
dus uitgesloten dat er op iemand dieover al le burger-
rechtelijke en burgerlijke rechten beschikt, dwang
wordt uitgeoefend.
12° Participatie van de volgelingen aan de wer-
king van de beweging
Binnen de internationale raëliaanse beweging
worden jaarlijks vier vergaderingen gehouden. De
eerste gaat door op 13 december (de verjaardag van
de eerste ontmoeting tussen Raël en de E lohims); de
andere vinden plaats op 7 oktober, in de loop van de
maand augustus en op de eerste zondag van apri I .
Voorts zijn er per land, streek of stad informele
vergaderingen. Ook die vergaderingen hebben tot
doel de boodschap van Raël over de hele wereld uit te
dragen.
Van de leden worden geen specifieke stappen ver-
wacht. Nadat de leden hun standpunten en overtui-
ging hebben getoetst aan de boodschap, kiezen ze uit
vrije wil om al dan niet I id te worden van de raëliaan-
se beweging.
13° Contacten tussen de raëiaanse beweging en
an der e befl/egin gen
Er wordt gewag gemaakt van contacten met de
Scientology-kerk en met Hare Krishna.
De heer Carbonell verklaart dat hijzelf contacten
heeft gehad met de gemachtigde vertegenwoordig-
ster van de F ranse tak van de Scientology-kerk. Hoe-
wel hun uitgangspunten heel ver uit elkaar liggen,
stelt de getuige dat hij die beweging als dusdanig
respecteert.
De contacten met Hare Krishna vonden plaats in
een televisiestudio, naar aanleiding van een tv-pro-
gramma. Despreker heeft overigens geen kennisvan
hun geloofspunten.
14° Aansporing om kinderloos teblijvm
De heer Carbonell merkt op dat Raël gewoon heeft
aangeraden om niet teveel kinderen te hebben, gelet
op de wereldwijde demografische ontwikkelingen.
Toch hebben tal van gezinnen in de raëliaanse bewe-
ging veel kinderen.
[283]
313 / 7 - 95 / 96
Quant a l'interruption volontaire de grcssesse, Ie
mouvement y est également favorable, dans Ie res-
pect des délais fixés par la législation.
15° Attitudea regard deceuxqui rqettentlemou-
vement
Le principe est Ie suivant : la porte est ouverte
pour ceux qui souhaitent rejoindreou, au contraire,
quitter le mouvement. II n'y a d'ai lleurs jamais eu de
plainte émanant d'un ancien membre. II serait
d'ai lleurs contradictoire de próner, d'une part, la li-
berté et d'autre part, de chercher a reteni r a tout prix
ceux qui veulent le quitter.
16° Gestion financièredu mouvement
Personne ne tire de revenus du mouvement. Cer-
tains membres demandent tout au plus I e rembour-
sement de certains états de frais, par exemple des
frais de déplacement. Les comptabilités sont tenues
a jour.
M. Carbonell précise qu'au départ, les avoirs du
Mouvement raëlien international étaient en Suisse.
Pour des raisons morales, ils y ont été enievés pour
être places aux Etats-Unis. En fait, c'est sous la
pression des families juives du mouvement que ce
transfert a eu lieu.
II estobservéquelefaitd'avoir ses fonds aux USA
permet de payer moins d'impóts. Le témoin répond
qu'il lui semblelogiquedeprofiter desavantagesque
la lol accorde.
Pour le reste, les mouvements nationaux ont une
personnalité morale. En France, le mouvement est
assujetti a la TVA et a l'impót des sociétés.
17° Activités commercial es
Une action commerciale nourrit ouvertement les
objectifs fixés par le mouvement. E Me consiste en la
vente de livres, cassettes, disques, médailles,
t-shirts, ....
En France, elle représente un chiffre d'affaires
d'environ un mi II ion de francs frangais (+6millions
de francs belges). En Belgique, ce chiffre se situe aux
alentours de 100 000 francs.
18° Compatibilité de I 'engagement raëien avec
une autrepratiquerdigieuse
M. Carbonell indique qu'il ne connaït pas de
raëlien pratiquant qui soit en même temps catholi-
quepratiquant. II est en fait difficiled'être raëlien et
doncde refuser l'existencede Dieu et en même temps
d'être catholique et de considérer que Dieu a créé la
vie sur terre. Cela paraït a tout le moins antinomi-
que.
II n'y a cependant jamais eu d'inquisition a ce
sujet.
De beweging kant zich niet tegen vrijwillige zwan-
gerschapsafbreking, mits de bij de wet bepaalde ter-
mijnen in acht worden genomen.
15° Quid mët wie de befl/eging de rug wil toeke-
ren ?
Het beginsel is het volgende : de deur staat open
voor wie tot de beweging wil toetreden, maar even-
goed voor wie de beweging wil verlaten. Er zijn overi-
gens nooit klachten geweest van voormalige leden.
Het ware overigens tegenstrijdig om vrijheid te be-
pleiten en anderzijds wie uit de beweging wenst te
treden, met alle macht proberen tegen te houden.
16° Financieel beheer van debofl/eging
Niemand haalt inkomsten uit de beweging. Som-
mige leden vragen alleen om bepaalde kostenstaten
terugbetaald te krijgen, bijvoorbeeld reiskosten. De
boekhouding wordt bijgehouden.
De heer Carbonell stelt dat de fondsen van de
internationale raëliaanse beweging zich aanvanke-
lijk in Zwitserland bevonden. Op grond van morele
overwegingen werden die gelden overgebracht naar
de Verenigde Staten. I n feite vond die overheveling
plaats onder druk van de joodse families binnen de
beweging.
Er wordtaangemerkt dat wie tegoeden heeft in de
VS, daar minder heffingen op moet betalen. Degetui-
ge antwoordt dat hij het logisch vindt gebruik te
maken van de wettelijk toegestane voordelen.
Voor het overige hebben de nationale bewegingen
rechtspersoonlijkheid. In Frankrijk is de beweging
onderworpen aan de BTW en de vennootschapsbelas-
ting.
17° Commerd ë e acti vi të ten
Voor de concretisering van de doelstellingen van
de beweging worden openlijk commerciële activitei-
ten ontplooid, met name de verkoop van boeken,
petjes, platen, medailles, T-shirts enz.
I n Frankrijk heeft men een omzetcijfer van zowat
1 miljoen Franse frank (zowat 6 miljoen Belgische
frank), in België zowat 100 000 frank.
18° Gaan raëiaanse opvattingen samen met een
andere godsdienstige overtuiging ?
De heer Carbonell stipt aan dat hij geen praktise-
rende raël lanen kent dietegel ijk praktiserend katho-
liek zijn. In feite is het moeilijk om raëliaan te
zijn — en dus niet te erkennen dat God bestaat —
en tegelijk katholiek te zijnentegelovendatGod het
leven op aarde heeft geschapen. Beide opvattingen
staan zeker haaks op elkaar.
Ter zake werd evenwel nooit repressief opgetre-
den.
-313/7-95/96
[284]
M. Nawezi ajoute qu'en Belgique, il existe des
couples dont un des conjoints est raëlien, tandis que
rautrepratiqueuneautrereligion. Cela nelesempê-
che guère de vivre harmonieusement. Cela cadre
d'ailleurs parfaitement dans la phiicsophie raëlien-
ne, basée sur Ie respect mutuel .
19° Recrutement des membres
En Franceet en Belgique, lafagon de faire connaï-
tre les convictions est la suivante : conférences, dé-
bats, distri bution detracts, annonces (quand elles ne
sont pas refusées, comme en F rance), « portes ouver-
tes »dans un hotel, ...
La population est invitéea s'informer et a exercer
son esprit critique.
De heer Nawezi voegt eraan toe dat er in België
echtparen zijn waar een van de echtgenoten raëliaan
is, terwijl de andere een andere godsdienst belijdt.
Zulks stelt een harmonieus samenzijn niet in de weg,
wat overigens past in de raëliaanse opvattingen, die
zijn gebaseerd op wederzijds respect.
19° Ledenwerving
In Frankrijken in België kan men zijn overtuiging
kenbaar maken via conferenties, debatten, versprei-
ding van folders, aankondigingen (voor zover zulks
niet wordt verboden, zoals in Frankrijk), informatie-
dagen in een hotel enz.
De bevolking wordt uitgenodigd om zich ter zake
te informeren en om een en ander kritisch te benade-
ren.
[285]
313 / 7 - 95 / 96
III. ELEMENTS D'INFORMATION FOUR-
NISAU COURS DES AUDITIONSA HUIS CLOS
(LE PLUS SOUVENT PAR DES ADEPTES, EX-
ADEPTESOU MEMBRESDE LEUR FAMILLE)
1) L a secte de I 'Ange Al bert
II s'agit d'une organisation sectaire hiérarchisée
(plusieurs cercles), spiritisteet guérisseuse, regrou-
pée autour du medium parlant, YvonneTheisen, et
du medium non parlant, Ketty Donnersbach, alias
I 'Ange Al bert, qui s'est proclamée« Führer ». La mai-
son-mèresesitueau NewJ ersey. II existedesfiliales
en Suisse et aux Etats-Unis.
Selon des témoins, d'autres membres sont Mme
Hilda Rau-Scholtus, époused'un ex-députédu parti
social chrétien luxembourgeois aujourd'hui décédé,
ainsi queMmeDondelinger, épousedu premier éche-
vin d'Athus.
a. Ténoignage de M. Stéphany, publié a la de-
mande expresse de ce dernier
L'épouse du témoin a emmené ses trois enfants
dans la secte de L 'Ange Al bert.
Selon Ie témoin, Ketty Donnersbach dicteunephi-
losophiedu karma, baséesur la purification d'une vie
antérieure. Si quelqu'un souffre, ce n'est pas un ha-
sard, mals une punition divine. II nefaut donc pas
soigner les souffrants (mêmes'il s'agit d'enfants), car
les ai der c'est aller a rencontre de la volontéde Dieu.
Seul Ie médecin de la secte (en l'occurrence Ie dr.
Carmela Ragaglia, épouse du témoin) peut décider
(en accord avec Ie medium) de la therapie a suivre,
parcequ'il est Ie relais entre Dieu et les adeptes.
L'Ange Albert utilise des thérapies charlatanes-
ques, comme, par exemple, du jus de choucroute, des
pierres a tenir dans chaque main, l'eau de Melicks-
haff (en fait improprea la consommation). Certaines
personnes sont décédées a la suite de ces types de
traitements. C'est de cette maniere que la gourou
arriveaexercer un certaindroitdevieoudemortsur
ses adeptes.
Le témoin a porté plainte pour non-assistance a
personne en danger a l'égard d'un de ses fils: il
s'était coupé un centimètredel'annulairegauche. La
thérapiesuiviepar ledr. Ragaglia aconsistéa mettre
le bout de doigt dans le congélateur pendant 6 heu-
res. Ensuite, il a été remis en place et maintenu par
un bandage. Pour ce faire, ellesuivait les conseils de
l'Ange Albert par téléphone. II fallait également
tremper régulièrement le doigt pendant une demi-
heuredans de l'eau deMelickshaff. Mme Ragaglia a
refusé de faire bouillir l'eau au préalable ou de la
III. INFORMATIE VERSTREKT TIJDENS
DE HOORZITTINGEN MET GESLOTEN DEU-
REN (MEESTAL DOOR VOLGELINGEN, GE-
WEZEN VOLGELINGEN OF HUN FAMILIELE-
DEN)
1) Sekte van de E ngel Albert
Het betreft een (in verscheidene kringen) hiërar-
chisch opgebouwde, spiritistischeen genezende sek-
tarische beweging rond het sprekend medium Yvon-
neTheisen en het stille medium Ketty Donnersbach,
alias de Engel Albert, die zich tot «Führer » heeft
uitgeroepen. De hoofdzetel bevindt zich in NewJ er-
sey. Er bestaan afdelingen in Zwitserland en in de
Verenigde Staten.
Volgens getuigen zijn andere leden mevrouw Hil-
da Rau-Scholtus, echtgenote van wijlen Fernand
Rau, gewezen volksvertegenwoordiger voor de
Luxemburgse christen-democratische partij, alsme-
de mevrouw Dondelinger, de echtgenote van de eer-
ste schepen van Athus.
a. Getuigenis van de heer Stéphany, gepubliceerd
cp diens uitdrukkelijk verzoek
De echtgenote van de getuige heeft haar drie kin-
deren naar de sekte van de Engel Albert meegeno-
men.
Volgens de getuige legt Ketty Donnersbach een
leer van de karma op, gebaseerd op de zuivering van
een vorig leven. Als iemand lijdt is dat niet toevallig,
maar een goddelijke straf. Wie lijdt mag bijgevolg
niet worden geholpen (zelfs niet als het om kinderen
gaat) want zulks betekent ingaan tegen Gods wil.
Alleen de arts van de sekte (in dit geval dr. Carmela
Ragaglia, echtgenote van de getuige) kan (in overleg
met het medium) beslissen over de te vol gen therapie
omdat die arts de schakel is tussen God en de volge-
lingen.
De sekte van de E ngel Albert hanteert «kwakzal-
vertherapieën » zoals het gebruik van zuurkoolsap,
stenen die in elke hand moeten worden gehouden en
het (eigenlijk ondrinkbare) water van Melickshaff.
Een aantal personen is na een dergelijke behande-
ling overleden. Op die manier slaagt de goeroe erin in
bepaalde mate te beschikken over leven en dood van
haar volgelingen.
De getuige heeft met betrekking tot een van zijn
zonen een klacht ingediend wegens het niet bijstaan
van een persoon in nood : hij had een centimeter van
zijn linkerringvinger gesneden. De therapie van dr.
Ragaglia bestond erin het vingertopje gedurende zes
uur in de diepvriezer te leggen. Vervolgens werd het
stukje met behulp van een verband opnieuw op zijn
plaats gezet. H iervoor volgde ze telefonisch de aan-
wijzingen van de Engel Albert. De vinger moest ook
regelmatig gedurende een half uur in water van
Melickshaff worden ondergedompeld. Mevrouw Ra-
-313/7-95/96
[286]
purifier. Malgrécesfaits, la plainteaétédasséesans
suite.
Les enfants buvaient aussi des potions magiques
et mêmedeTeau deMelickshaff. Leur mèreen avait
oubliédans la cave. Après un mol sou deux, cetteeau
avait pris une couleur jaune brun. Lorsqu'elle l'a
montréea la gourelle, celle-ci a ditquec'était l'or des
alchimistes I
Demême, au cours de la période oü les enfants ont
été confiés a leur mère (après la séparation du cou-
ple), l'und'euxaeu roreilletellement infectéequele
pus lui coulait sur la joue. Les traitements prescrits
par la mère consistaient a placer l'enfant sous une
pyramideeta lui administrer des potions magiques.
L'enfant avait perdu 35 % de son ouïe et a du être
opéréd'urgence.
E n fait, M me Ragagl ia a suivi des cours d'homéo-
pathiea Huy, oü el Ie est entree en contact avec Ie dr.
Colombera, a l'époque membre de la secte de l'Ange
Al bert.
Deux mois et demi après cette rencontre, el Ie a
demandé Ie divorce sans aucune raison valable.
L'AngeAlbert considérait en fait letémoin comme un
esprit satanique (puisqu'il refusait que son épouse
adhère au groupe), qu'il n'était pas bon de frequen-
ter. Le divorce a été entièrement organisé par Ie
mouvement.
En 1984, Ketty Donnersbach fut condamnée pour
exercice illégal de la médecine sur une jeune fille
mineure d'age de Vianden, tombée dans un coma
diabétique. Ellea alors décidéd'utiliser les diplómes
des dr. Colombera et Ragaglia. Le dr. Colombera a
ensuiteétérenvoyé, Mme Ragaglia selaissant, selon
letémoin, mieux manipuler.
En outre, Ketty Donnersbach pretend a certaines
personnes qu'elles sont atteintes d'un cancer. Lor-
qu'elles vont consulter leur médecin, celui-ci leur
démontre qu'il n'en est rien. Alors, accusée d'avoir
menti, elle leur répond qu'elles sont entretemps gué-
ries grace a ses prières.
Ketty Donnersbach envoie aussi certaines person-
nes chez ledr. Ragaglia, qui définit une therapie (en
suivant les conseils de la première). Le patiënt re-
vient alors se fai re trai ter chez la gourelle. Générale-
ment, le premier traitement n'amélioretoutefois pas
la situation, si bien quedenouvellesséances (payan-
tes) sont prescrites.
Le témoin souligne également la complicité de
certains pharmaciens qui préparent, selon lui, ces
prescriptions charlatanesques.
Mme Ragaglia a contracté divers emprunts, dont
un a l'insu de son marl, auprès d'autres membres du
groupe (une manierede mieux tenir les adeptes). Le
compteen banque du témoin a pratiquement été vide
par son épouse. De plus, ellenepayait qu'uneinfime
gagl ia weigerde het water op voorhand te koken of te
zuiveren. I n weerwil van deze feiten werd de klacht
geseponeerd.
De kinderen dronken ook magische drankjes en
zelfs water van Melickshaff. Hun moeder had die in
de kelder achtergelaten. Na een of twee maanden
had dat water een geelachtige bruine kleur gekre-
gen. Toen ze het aan de vrouwelijke goeroe toonde,
had deze gezegd dat dit het goud van de alchemisten
was I
Tijdens de periode waarin de kinderen (na de
scheiding van het paar) aan hun moeder waren toe-
gewezen, was het oor van een van hen zodanig geïn-
fecteerd dat de etter over de wang van het kind liep.
De door de moeder voorgeschreven behandeling be-
stonden erin het kind onder een pi ra mi de te plaatsen
en het magische drankjes te geven. Het kind had
35 % van zijn geh oorver mogen verloren en heeft een
dringende operatie moeten ondergaan.
Mevrouw Ragaglia heeft in H oei lessen in de ho-
meopathie gevolgd. Daar ontmoette ze dr. Colombe-
ra, die indertijd lid was van de sekte van de Engel
Al bert.
Tweeen een halve maand na die ontmoeting heeft
ze zonder enige geldige reden de scheiding aange-
vraagd. De getuige werd eigenlijk beschouwd als een
satanische geest (omdat hij niet wou dat zijn vrouw
lid werd van de sekte) en was van mening dat het
niet goed was met hem om te gaan. De scheiding
werd volledig door de sekte geregeld.
I n 1984 werd Ketty Donnersbach veroordeeld we-
gens onwettige uitoefening van de geneeskunde op
een minderjarig meisje uit Vianden dat in een diabe-
tische coma was geraakt. Ze besliste toen de diplo-
ma's van dr. Colombera en dr. Ragaglia te gebrul ken.
Dr. Colombera werd vervolgens de laan uitgestuurd;
mevrouw Ragaglia liet zich, volgens de getuige, mak-
kelijker manipuleren.
Bovendien verklaart Ketty Donnersbach aan be-
paalde personen dat ze aan kanker lijden. Wanneer
die personen dan naar hun arts gaan, toont die hen
aan dat die bewering ongegrond is. Wanneer ze ver-
volgens van leugens wordt beschuldigd, antwoordt ze
dat de zieken dankzij haar gebeden intussen genezen
zijn.
Donnersbach stuurt ook bepaalde personen naar
dr. Ragaglia die (volgens de richtlijnen van de eerste)
een therapie voorschrijft. Vervolgens komt de pa-
tiënt terug naar de vrouwelijke goeroe om zich te
laten genezen. Meestal brengt de eerste behandel ing
geen soelaas en worden nieuwe behandelingen (die
betaald moeten worden) voorgeschreven.
De getuige onderstreept eveneens de medeplich-
tigheid van bepaalde apothekers die, volgens hem,
die « kwakzalvervoorschriften » bereiden.
Mevrouw Ragaglia is bij andere sekteleden ver-
scheidene leningen aangegaan, waarvan een zonder
het medeweten van haar echtgenoot (dat is een ma-
nier om de volgelingen beter aan zich te binden). De
bankrekening van de getuige werd nagenoeg volledig
[287]
313 / 7 - 95 / 96
partie des impóts, Ie reste étant laissé a charge du
témoin.
Des adeptes de l'Ange Al bert ont été places au
domicile du témoin comme gens de maison, notam-
ment afin d'assurer la garde des enfants.
Pour l'éducation des enfants, il étaitdemandécon-
seil a «Isidore», un ostérien supposédéfinir Ie type
de punitions, etc.
Le témoin est convaincu d'avoir été empoisonné
par des drogues visant a annihiler sa résistance.
Plusieurs incidents se sont produits avec les en-
fants :
— brülures non soignées parce que les enfants
étaient soi-disant places sous protection spirituelle;
— enfants malades négligés par leur mère, pres-
sée d'assister aux réunions du groupe jusque tard
dans la nuit (séances de spiritisme);
— pendant que la gouvernantes'absentait, undes
enfants est tombe du lit et s'est ouvert l'arcade sour-
cillière ...
Letémoinafinalementdécidédequitter ledomici-
le conjugal et d'emmener ses enfants chez ses pa-
rents. II a obtenu la garde provisoire des enfants
pendant 8 mois (par un référédu 22 décembre 1988).
En appel, un autrejuge, proche d'un parti politi-
quedont certainsdeses membres n'ont jamais caché
leur sympathie pour la secte, a décidé de confier les
enfants a leur mère (référé du 25 juillet 1989), et ce
malgréune enquête sociale ordonnée par letribunal
d'Arlon, favorable au placement des enfants chez
leur père, et les antécédents connus de la secte, im-
pliquant notamment des mineurs d'age. ».
Parailleurs, M. Stéphany soul igne les effetsnéfas-
tes des nominations politiques au sein de la magis-
trature et fait état de protections politiques impor-
tantes accordées a l'Ange Albert, notamment gracea
MmeHilda Rau. Des pressionsauraientétéexercées
sur la justice.
Aux dires du témoin, l'enquêtedela policejudiciai-
re concernant les agissements de l'Ange Albert a
omis dejoindreau dossier l'audition du conduant et
n'a pasjugénécessaired'entendreuncertain nombre
de personnes victimes de la secte (cf. condusions
formulées par maïtre Bernard, ex-avocat du témoin,
pour letribunal d'Arlon, le 19 mal 1989).
Lors d'un droit de visite pendant les vacances de
Noël, letémoin n'a pas rendu ses enfants a leur mère
car il craignait qu'elle ne les emmène a l'étranger
leeggehaald door zijn echtgenote. Bovendien betaal-
de ze slechts een zeer klein gedeelte van de belastin-
gen en liet zede rest ten laste van de getuige.
Volgelingen van de sekte van de Engel Albert
werden bij de getuige thuis als huisbedienden ge-
plaatst, met name om in te staan voor de kinderop-
vang.
Voor de opvoeding van de kinderen werd raad
gevraagd aan «Isidoor », een Osteraniër die geacht
werd het soort van straf te bepalen enz.
De getuige is ervan overtuigd vergiftigd te zijn
geweest met behulpvan drugs, om op die manier zijn
weerstand te ondermijnen.
Met de kinderen zijn er verscheidene voorvallen
geweest :
— brandwonden die niet werden verzorgd omdat
de kinderen zogezegd onder spirituele bescherming
stonden;
— zieke kinderen die werden genegeerd door hun
moeder omdat deze gehaast was de groepsbijeen-
komsten, vaak tot diep in de nacht, bij te wonen
(bijeenkomsten voor spiritisme);
— toen de kinderverzorgster eens afwezig was, is
een van de kinderen uit bed getuimeld waarbij het
zijn wenkbrauwboog heeft gekwetst ...
Degetuige heeft uiteindelijk besloten de echtelijke
woning te verlaten en zijn kinderen naar zijn ouders
te brengen. Hij heeft (bij vonnis in kort geding van
22 augustus 1988) gedurende 8 maanden het voorlo-
pig hoederecht over de kinderen verkregen.
I n hoger beroep heeft een andere rechter, die nau-
we banden had met een politieke partij waarvan
sommige leden hun sympathie voor de sekte nooit
onder stoelen of banken hebben gestopt, beslist dat
de kinderen aan de moeder werden toegewezen (von-
nis in kort geding van 25 juli 1989), in weerwil van
een sociaal onderzoek waartoe de opdracht werd ge-
geven door de rechtbank van Aarlen en waarin er-
voor werd gepleit dat de kinderen aan hun vader
zouden worden toegewezen, alsook in weerwil van de
bekende antecedenten van de sekte waarbij meer in
het bijzonder minderjarigen betrokken waren. ».
De heer Stéphany onderstreept bovendien de ne-
faste gevolgen van de politieke benoemingen bij de
magistratuur en maakt melding van de belangrijke
politieke bescherming die de sekte van de Engel
Albert geniet, met name dankzij mevrouw Hilda
Rau. Er zou druk zijn uitgeoefend op het gerecht.
Volgens de getuige werd in het onderzoek van de
gerechtel i j ke pol i t i e naa r de acti vi tel ten va n de sekte
van de Engel Albert nagelaten om het verhoor van de
eiser bij het dossier te voegen; voorts werd het niet
noodzakelijk geacht een aantal slachtoffers van de
sekte te horen (zie de conclusies die op 19 mei 1989
door meester Bernard, gewezen advocaat van de ge-
tuige, voor de rechtbank van Aarlen werden gefor-
muleerd).
Tijdens de uitoefening van zijn bezoekrecht in de
kerstvakantie, heeft de getuige zijn kinderen niet
naar hun moeder teruggebracht omdat hij vreesde
-313/7-95/96
[288]
(suite aux perquisitionsfaites a cinq endroits par la
süreté grand-ducale).
Les enfants ont alors été places dans un home au
Grand-Duchéde Luxembourg. Après deux semaines
et demi e, lejugedela jeunessea toutefois replacéles
enfants au prés de leur mère, au sein du mouvement
sectaire, en demandant une nouvelle enquête de la
P.J . et une enquête sociale, les enfants devant être
suivis par un psychologue (jugement du 30 janvier
1990). A ce propos, Ie témoin fait remarquer que Ie
psychologue qui a examiné les enfants était Ie con-
seiller personnel de leur mère.
L'enquête sociale du Service central d'assistance
sociale a dénoncé les dangers tant physiques que
psychiques auxquels sont exposés les enfants dans ce
mouvement (notamment Ie non-droit a un traite-
ment médical), ainsi que la rupture des Mens fami-
liaux. Elleaégalementconstatéquerappartenancea
ce groupe a provoqué au cours des années des rava-
ges auprès de personnalités fragiles, influengables,
crédules. Et pourtant la jugea décidé unetroisième
fois deconfier la garde des enfants a leur mère (juge-
ment du 29 mal 1990) malgré l'interdiction imposée
provisoirement a Mme Ragaglia d'exercer sa profes-
sion (30 mars 1990) et l'existence d'une enquête ins-
truitepar la Süreté de l'Etat luxembourgeoisea ren-
contre de la secte.
Après de nombreuses démarches, demeurées in-
fructueuses, auprès des plus hautes autorités politi-
ques et judiciaires luxembourgeoises, Ie témoin ob-
tint la garde des enfants par un jugement du
5 novembre 1990, mals celui-ci ne fut pas frappe
d'exécution provisoire, ce qui permit a la partie ad-
verse de poursuivre les procédures judiciaires en
argumentant que les enfants faisai ent opposition au
jugement.
Finalement, Ie témoin obtint la garde des enfants
leSavril 1992, un droit de visite étantaccordéa leur
mère, devenueentretemps la « prêtresse »du mouve-
ment, également chargée du recrutement.
M. Stéphany affirme, par ailleurs, que cette orga-
nisation sectaire a infiltré au Luxembourg tous les
rouages de la société (armee, gendarmerie, monde
politique, ...). Ellesembleêtre prévenuedes descen-
tes de police.
Mme Rau a créé un nouveau parti politique, Ie
NOM P, qui pretend défendre les droits de l'hommeet
de I 'enfant.
Poursedonner uneimage respectable, l'organisa-
tion édite aussi un journal : «J ustice», dont Hilda
Rau est éditrice et qui est également consacré a la
défense des droits de l'homme et de I 'enfant.
dat zij ze naar het buitenland zou voeren (ten gevolge
van de huiszoekingen die door de Staatsveiligheid
van het Groothertogdom op vijf plaatsen werden ver-
richt).
De kinderen werden dan in een instelling in het
Groothertogdom Luxemburg geplaatst. Na twee en
een halve week heeft de jeugdrechter de kinderen
echter opnieuw aan hun moeder (bij de sektarische
beweging) toegewezen en gevraagd dat er een nieuw
gerechtelijk onderzoek en een nieuw sociaal onder-
zoek zou plaatsvinden, alsook dat de kinderen door
een psycholoog gevolgd zouden worden (vonnis van
30 januari 1990). In dat verband doet de getuige
opmerken dat de psycholoog die de kinderen heeft
onderzocht, de persooni ijke raadgever van de moeder
was.
De sociale doorlichting van de Centrale dienst voor
maatschappelijke bijstand heeft melding gemaakt
van zowel de lichamelijke als psychische gevaren
waaraan de kinderen in de betrokken beweging wor-
den blootgesteld (met name het negeren van het
rechtop medische verzorging) alsook van het verbre-
ken van de band met het gezin.Ook werd vastgesteld
dat het lidmaatschap van deze beweging in de loop
der jaren de persoonlijkheid van zwakke, beïnvloed-
bare en lichtgelovige personen heel erg heeft aange-
tast. Nochtans besloot de rechter voor de derde keer
het hoederecht over de kinderen aan hun moeder toe
te wijzen (vonnis van 29 mei 1990) ondanks het aan
mevrouw Ragaglia voorlopig opgelegde verbod om
haar beroep uit te oefenen (30 maart 1990) en het feit
dat de Luxemburgse Staatsveiligheid een onderzoek
naar de sekte had ingesteld.
Na talrijke vruchteloze interventies bij de hoogste
Luxemburgse politieke en gerechtelijke instanties,
bekwam de getuige bij vonnis van 5 november 1990
het hoederecht over de kinderen. Dat vonnis ging
echter niet gepaard met een voorlopige tenuitvoer-
legging, zodat de andere partij de gerechtelijke pro-
cedures kon voortzetten, met als argument dat de
kinderen niet akkoord gingen met het vonnis.
Uiteindelijk verkreeg de getuige op 8 april 1992
het hoederecht over de kinderen en werd een bezoek-
recht verleend aan de moeder, die ondertussen
«priesteres» van de beweging was geworden en
eveneens met de rekrutering was belast.
De heer Stéphany beweert overigens dat deze sek-
tarischevereniging in Luxemburgaanwezigisin alle
geledingen van de samenleving (leger, rijkswacht,
politieke wereld ...). Ze schijnt op voorhand op de
hoogte te worden gesteld van huiszoekingen door de
politie.
Mevrouw Rau heefteen nieuwe politieke partij, de
NOMP, opgericht die eveneens beweert de rechten
van de mens en het kind te verdedigen.
Om zich een reputatie van achtenswaardigheid
aan te meten, geeft de vereniging ook een tijdschrift
uit, «J ustice», waarvan Hilda Rau de uitgeefster is
en dat eveneens gewijd is aan de verdediging van de
rechten van de mens en van het kind.
[289]
313 / 7 - 95 / 96
Un autre Journal du groupe aborde des questions
religieuseset publielerésultatdes proces gagnés par
les membres de la secte, afin de convaincre du bien-
fondédeson action.
D'après l'orateur, Ie but final du groupe est de
gagner de l'argent, notamment en recrutant de nou-
veaux adeptes. L'Ange Albert infiltre aussi les mi-
lieux sportifs et possède un fitness center.
En condusion, M. Stéphany réitère sa conviction
que des pressions i mportantes ont été exercées dans
cette affaire. II pose, a eet égard, plusieurs ques-
tions : pourquoi pi usieurs enquêtes ont-el les été refu-
sées ? Pourquoi sa plainte a-t-elle été classée sans
suite? Pourquoi la garde des enfants a-t-elle a plu-
sieurs reprises étéconfiéea leur mère, membreactif
de l'AngeAlbert, alors qu'il s'agit en fait d'un groupe
de malfaiteurs qui se livre notamment a rexercice
illégal de la médecine et a diverses escroqueries.
Ainsi, unesociété(Sycarga) a étémisesur pied dans
Ie but d'escroquer l'Etat beige (tentative de vente
d'une pyramide pour la somme de 400 millions de
francs en vue d'assainir la décharge de Mellery). II
est aussi question de captation d'héritages et de la
vente de viande sol -disantpurifiée des espritssatani-
ques a un prix anormalement élevé.
b. Ténoignage de M me L aubach, publiéa la de-
man de de cëtte derni ère
Le témoignage de Mme Laubach s'articule sur
deux préoccupations essentielles :
— assurer la protection de son enfant qui, lors-
qu'il dolt rendrevisitea son père, ex-épouxdu témoin
et adepte de l'AngeAlbert, est exposé aux nombreux
dangers inhérents a la fréquentation d'une tel le sec-
te.
Mêmesi cedroitdevisites'exergaitdansuncentre
de rencontre parents/enfants, sous la surveillance
d'un assistant social, un danger subsisterait dans la
mesure oü ces personnes ne sont pas suffisamment
informées sur les techniques subtiles de manipula-
tion mentale utilisées par les mouvementssectaires.
Le témoin déclare se trouver dans une situation
tres difficileet dénoncel'attentismedu pouvoir judi-
ciaire : pourforcer unedécision I egale en sa faveur, le
témoin devrait pouvoir prouver qu'il y a danger mals
pour le prouver, il faudrait d'abord qu'il arrivequel-
que chose. Le témoin se refuse bien évidemment a
attendrepareil evenement;
— informer les habitants de sa région du danger
potentiel. C'est pourquoi letémoin a décidédetémoi-
gner lors d'une conférence sur les sectes a M essancy.
Toutefois, après avoir témoigné, Mme Laubach a
regu la visite de M. Dondelinger, 1^' échevin d'Athus,
qui lui a demandé de ne plus faire de déclarations
publiquesa propos de l'Ange Al bert ca r cel les-ci pour-
raient lui nuire. II lui a affirmé qu'il n'avait jamais
Een ander tijdschrift van degroep snijdt godsdien-
stige onderwerpen aan en drukt de afloop af van de
rechtsgedingen die de sekteleden hebben gewonnen,
om de gegrondheid van haar actie te bewijzen.
Volgens de spreker is het einddoel van de bewe-
ging het maken van winst, met name door de rekru-
tering van nieuwe volgelingen. De sekte van de En-
gel Albert is ook in het sportkringen geïnfiltreerd en
bezit een fitnesscentrum.
Tot slot herhaalt de heer Stéphany zijn overtui-
ging dat er in deze zaak grote dr uk is uitgeoefend. Hij
stelt ter zake verscheidene vragen. Waarom werden
meerdere onderzoeken geweigerd ? Waarom werd
zijn klacht geseponeerd ? Waarom werd het hoeder-
echt herhaaldelijk toegewezen aan de moeder, die
een actief lid was van de sekte van de Engel Albert
die eigenlijk een groep misdadigers is die zich met
name bezondigd aan deonwettige uitoefening van de
geneeskunde en aan diverse oplichtingspraktijken ?
Zo werd een vennootschap (Sycarga) opgericht met
als doel de Belgische Staat op te lichten (poging tot
verkoop van een piramide ter waarde van 400 mil-
joen frank om het stort van Mellery tesaneren). Er is
ook sprake van erfenisbelaging en de verkoop, tegen
een abnormaal hoge prijs, van vlees dat zogezegd is
gezuiverd van satanische geesten.
b. Gdiuigenis van mevrouw Laubach, gepubli-
ceerd cp haar verzoek
De getuigenis van mevrouw Laubach spitst zich
tot op twee wezenlijke punten van zorg :
— de bescherming garanderen van haar kind,
dat, wanneer het een bezoek moet brengen aan zijn
vader, gewezen echtgenoot van de getuige en volge-
ling van de Engel Albert, blootgesteld wordt aan de
talrijke gevaren inherent aan het frequenteren van
een der gel ij ke sekte.
Zelfs mocht dat bezoekrecht in een ontmoetings-
centrum ouders/kinderen onder toezicht van een
maatschappelijk assistent worden uitgeoefend, dan
nog zou een risico blijven bestaan aangezien die men-
sen onvoldoende zijn voorgelicht over de subtiele
technieken van geestelijke manipulatiediede sekten
aanwenden.
De getuige verklaart zich in een zeer moeilijke
situatie te bevinden en hekelt de afwachtende hou-
dingvan het gerecht : om een wettelijke beslissing in
haar voordeel te kunnen afdwingen, zou de getuige
meten kunnen bewijzen dat er gevaar bestaat, maar
om dat te bewijzen zou er eerst wat moeten voorval-
len. Vanzelfsprekend weigert de getuige een derge-
lijk voorval af te wachten;
— de inwoners van haar streek inlichten over het
potentiële gevaar. Daarom heeft zij besloten getuige-
nis af te leggen op een conferentie over de sekten te
M essancy. Na te hebben getuigd, heeft mevrouw
Laubach evenwel het bezoek gekregen van de heer
Dondelinger, eerste schepen van Athus, die haar
heeft gevraagd geen publieke verklaringen meer af
te leggen over de Engel Albert want die zouden haar
-313/7-95/96
[290]
rien eu a voir avec ce mouvement et que son épouse,
Mme Dondelinger-Martiny, avait définitivement
quitte la secte. Or, selon les informations du témoin,
cettepersonneseraittoujoursactiveau sein du mou-
vement et donnerait même des instructions aux
autres adeptes en tant que « medium parlant » (sous
lenom de«Salomé »). II semblequ'elleorganise(ou,
en tout cas, alt organisé) régulièrement des réunions
a son domicile et qu'elle recrute notamment par Ie
biais de cours de fitness.
[Un autre témoin fait également état de recrute-
mentsdanscertainsétablissementsscolairesprimai-
res.]
Après la conférence, Ie témoin a, par ailleurs, fait
l'objet de menaces «non signées»: quelqu'un s'est
introduit dans son domicile et a blesséses animaux
domestiques. En outre, son courrier a été subtilisé.
Ellea aussi regu des appels téléphoniquesanonymes
fréquents a toute heure après avoir quitte la secte.
Selon letémoin, les objectifs de l'AngeAlbert sont
présentés de maniere insidieuse, en lesadaptantaux
préoccupations de chaque adepte (protection de la
nature, etc). Le premier accueil est chaleureux.
Les adeptes croient en l'existence d'ostériens,
êtres mi-matériels, mi-spirituels, qui habitent sur
une autre planète. L'AngeAlbert prédit l'Apocalypse
et les adeptes se promènent avec une trousse de
survie, équipée de maniere tres précise, et unecorde
dans leur voiture de maniere a pouvoir setirer d 'af-
faire lors de l'apocalypse : la terre dolt en effet
s'ouvrir en deux (crevasses).
Les adeptes dol vent aussi avoir des réserves d'eau
dans leur maison, a condition qu'elle soit protégée
par les esprits et les ostériens, sinon il leur faut
déménager et faire appel au sourcier du groupe pour
rechercher un puits a I 'heure exacte f ixée par l'Ange
Al bert.
La viedes adeptes est entièrement régentée par la
secte : les adeptes dol vent se conformer a certaines
régies, telles que suivre certains itinéraires et en
éviter d'autres (mals a certaines occasions détermi-
nées par l'AngeAlbert — il faut lui en demander la
permission — les routes interdites sont quand
même protégées par les extraterrestres et peuvent
être empruntées), ne pas prendre sa voiture a cer-
tains moments, éviter d'entrer dans certains
magasi ns,etc;
Diverses pratiques sont imposées : prières pour
obtenir des protections, écoute de cassettes, compte
rendu de « messages » a lire, régime all mental re,
port d'amulettes, épreuves a subir pour se parfaire,
pyramides placées dans les voitures pour recevoir
des ondes positives, ...
Principaux faits portés a charge de l'Ange Albert
par letémoin :
kunnen schaden. Hij heeft haar toen gezegd nooit
wat met de sekte te maken te hebben gehad en dat
zijn echtgenote, mevrouw Dondelinger-Martiny, de-
finitief uit de sekte was getreden. Volgens de inlich-
tingen van de getuige evenwel, zou laatstgenoemde
nog altijd actief zijn in de beweging en zou ze als
«sprekend medium» (onder de naam «Salomé»)
zelfs instructies geven aan de overige volgelingen. Ze
zou geregeld bij haar thuis vergaderingen beleggen
(of in ieder geval hebben belegd) en zij werft volgelin-
gen aan onder meer via fitnessl essen.
[Een andere getuige maakt eveneens gewag van
wervingsacties in sommige lagere scholen.]
Na die conferentie zijn tegen de getuige trouwens
«niet ondertekende» bedreigingen geuit : iemand
heeft zich toegang tot haar woni ng verschaft en heeft
haar huisdieren verwond. Bovendien werd haar cor-
respondentie ontvreemd. Ook heeft ze na de sekte te
hebben verlaten vaak en op alle mogelijke uren ano-
nieme tel ef oontj es gek regen .
Volgens de getuige worden de doelstellingen van
de Engel Albert op geniepige wijze voorgesteld en
worden ze telkens aangepast aan de belangstellings-
sfeer van elke individuele volgeling (natuurbescher-
ming enz.). De allereerste verwelkoming is altijd
hartelijk.
De volgelingen geloven in het bestaan van Ostera-
niërs, wezens die voor de helft uit materie, voor de
helft uit geest bestaan en die op een andere planeet
wonen. De sekte van de Engel Albert voorspelt de
Apocalyps en de volgelingen lopen rond met een zeer
nauwkeurig uitgerust overlevingspakket. In hun
auto ligt een touw om zich bij de apocalyps te kunnen
redden : de aarde zou namelijk in twee splijten.
De volgelingen moeten thuis ook een watervoor-
raad aanleggen, op voorwaarde dat die beschermd
wordt door de geesten en de Osteraniërs, anders
moeten ze verhuizen en een beroep doen op de
wichelroedeloper van de beweging om op het nauw-
keurig door de Engel Albert bepaalde uur een put te
vinden.
Het leven van de vol gelingen wordt vol komen door
de sekte bestierd : ze moeten zich houden aan bepaal-
de regels, bepaalde routes volgen en andere mijden
(maar bij sommige door de Engel Albert bepaalde
gelegenheden — zijn toestemming moet worden ge-
vraagd — worden de verboden routes hoedanook
beschermd door de buitenaardse wezens en mogen ze
wel worden gebruikt), op bepaalde tijdstippen niet
met de auto rijden, vermijden bepaalde winkels te
betreden enz.
Allerhande praktijken worden opgelegd : gebeden
om bescherming te verkrijgen, beluisteren van cas-
settes, notulen opmaken van te lezen «boodschap-
pen », een dieet volgen, talismans dragen, vervol ma-
kingsproeven afleggen, piramiden in de auto om
positieve stralingen te ontvangen ...
Belangrijkste feiten die de sekte van de Engel
Albert door de getuige ten laste worden gelegd :
[291]
313 / 7 - 95 / 96
— atteinte a l'intégrité physique de la personne
h u ma i ne : I es tra i tements propcsés pa r I 'A nge A I bert
et Ie docteur Ragaglia, médecin de la secte, ont en-
traïné des séquelles graves, vol re même la mort de
certains adeptes, selon les informations du témoin.
Même si les adeptes ne demandent rien, il leur est
propcsé certai ns traitements suscepti bles, par exem-
ple, de guérir Ie diabete ou d'aider une grcssesse
difficile. Aux incrédules, il est affirmé qu'ils guéri-
ront « spirituellement »;
— les enfants participent aux réunions (séances
de réflexion, medium), parfois tardives. Le témoin
estime qu'il y a abus de confiance vis-a-vis des en-
fants lorqu'on leur apprend des chansons dans un
langage qui n'existe pas et auquel il est donné une
signification tendancieuse et qu'on leur raconte des
histoires horribles sur des extra-terrestres qui vont
venir les chercher ou encore lorsqu'on les place sous
des pyramides afin qu'ils regoivent des ondes positi-
ves;
— les adultes sont également abusés dans la me-
sure oü, comme indiqué ci-dessus, chaque décision
prise l'est en fonction des instructions du groupe.
Pour être regu en audience par l'Ange Albert, il faut
tirer un numero dans un panier et inscrireson nom
sur un papier; c'est l'Ange Albert qui décide en der-
nier ressort qui il daignera rencontrer. Voir égale-
ment les pratiques en matière de dons (voir ei -des-
sous);
— exigences financières : lors des réunions, il est
généralement procédé a une collecte sous prétextede
l'unou l'autrebutsocial. II a également été procédé a
la vente de tableaux par de soi-disant mediums en
transe, censés apporter des ondes bénéfiques dans la
maison de l'acheteur. De même, dans le journal
«J ustice », un appel aux dons a été publié en faveur
de l'Abbé Pierre, mentionnant un numero de compte
et une boïte postale a Paris. Renseignements pris
auprès du secrétariat de l'Abbé Pierre, il est apparu
que cedernier n'avait jamais sollicitépareilleaide et
que ce compte n'avait aucun Men avec son oeuvre;
— ruptureavec le milieu familial et social : si les
adeptes ne viennent pas assister a l'une ou l'autre
réunion, on vient les chercher. Leur familie, leurs
amis, s'ils n'adhèrent pas au mouvement, sont consi-
dérés comme porteurs d'ondes négatives ou sont pré-
sentés comme des suppóts desatan. 1 1 en va de même
pour les adeptes qui ont décidé de quitter le mouve-
ment et cherchent a en éloigner leurs proches. Les
adeptes sont encouragés a rencontrer de pi us en pi us
fréquemment les autres membres du groupe, si bien
qu'ils fi nissent par s'isoler du monde extérieur. Cer-
tains membres sont même encouragés a changer
d'emploi;
— tentativesd'intimidationa I 'égard d'ex-adeptes
(voir ci-dessus).
D'après certaines informations recueillies par le
témoin, des dirigeants du mouvement auraient eu
des contacts avec LucJ ouret. On retrouveen tout cas
— aantasting van de lichamelijke integriteit van
de mens : de behandelingen voorgesteld door de E n-
gel Albert en dokter Ragaglia, arts van de sekte,
hebben zware nawerkingen gehad en, volgens inlich-
tingen van de getuige, zelfs tot de dood van sommige
volgelingen geleid. Zelfs als de adepten niets vragen,
worden hen bepaalde behandelingen voorgesteld
waarmee bijvoorbeeld diabetes kan worden genezen
of bij een lastige zwangerschap kan worden gehol-
pen. De ongelovigen wordt voorgehouden dat ze
«geestelijk » zullen genezen;
— de kinderen nemen deel aan de bijeenkomsten
(bezinningsmomenten, medium) die vaak tot laat in
deavond plaatsvinden. Volgens de getuige is er mis-
bruik van het vertrouwen van de kinderen wanneer
men hen Neder en aan leert in een taal die niet bestaat
en waaraan een tendentieuze betekenis wordt gege-
ven en hen gruwelverhalen vertelt over buitenaardse
wezens die hen zullen komen oppikken of nog wan-
neer men hen onder een piramide plaatst om positie-
ve stralingen op te vangen;
— ook de volwassenen worden misbruikt aange-
zien, zoals eerder aangegeven, elke beslissing wordt
genomen op grond van de groepsonderrichtingen.
Om door de Engel Albert in audiëntie te kunnen
worden ontvangen, moet de gegadigde eerst een
nummer uiteen mandjetrekken en zijn naam op een
papiertje schrijven; de Engel Albert beslist in laatste
instantie wie hij een onderhoud waard acht. Zie ook
de praktijken inzake giften (zie hierna);
— financiële eisen : tijdens de bijeenkomsten
wordt meestal een inzameling gehouden onder het
mom van een of ander sociaal doel. Ook werden door
zogenaamde in trance geraakte mediums schilde-
rijen verkocht die geacht werden gunstige stralingen
in het huis van de koper binnen te brengen. Evenzo
verscheen i n «J ustice » een oproep om giften te doen
ten voordele van Abbé Pierre, met vermelding van
een rekeningnummer en postbus in Parijs. Het secre-
tariaat van Abbé Pierre heeft evenwel bevestigd
nooit om dergelijke hulp gevraagd te hebben en ge-
meld dat die rekening geen verband hield met zijn
werk;
— breuk met gezin en sociale kring : als de volge-
lingen afwezig zijn op een van de bijeenkomsten,
gaat men ze ophalen. Als hun gezin en hun vrienden
de beweging niet bijvallen, worden ze beschouwd als
dragers van negatieve stralingen of voorgesteld als
duivelsdienaren. Hetzelfde geldt voor de volgelingen
die besloten hebben de sekte te verlaten en er hun
naasten van proberen te verwijderen. De volgelingen
worden aangemoedigd de overige leden van de groep
steeds vaker te ontmoeten, zodat ze uiteindelijk geï-
soleerd raken van de buitenwereld. Sommige leden
worden zelfs aangemoedigd om van baan te verande-
ren;
— intimidatiepogingen ten aanzien van gewezen
volgelingen (zie hierboven).
Volgens een aantal door de getuige ingewonnen
inlichtingen zouden sommige leiders van de bewe-
ging contacten hebben gehad met LucJ ouret. Bij de
-313/7-95/96
[292]
chez l'Ange Albert, des symboles semblables a ceux
de rOTS (épées sur un tapis mural et des rcses).
2) Anthroposophie : Société anthroposophi-
que en Belgique et pédagogie Steiner
Principaux êéments reprochés par un témoin a ce
mouvement :
— les membres abandonnent familie et profes-
sion; ils sont « poussés » au divorce, des accusations
graves étant portées a rencontre du conjoint non
membredu mouvement, lorsdela procédureen justi-
ce;
— pratiqued'unemédecineparallèle;
— pédagogie Steiner : selon ce témoin, l'enseigne-
ment des matières princi pales netient qu'une place
réduite au profit du chant, de la musique, des tra-
vaux manuels, des travaux de ferme, de l'enseigne-
ment d'une religion revue et corrigée par l'anthropo-
sophie; les enfants sont marginalisés et en retard de
formation;
— ce témoin déclare avoir découvert des mouve-
ments de capitaux inexpliqués (plusieurs centaines
de mi II Iers de francs) sur Ie compte bancaire de son
ex-conjoint.
3) Aoum
Selon un témoin, des versements auraient été ef-
fectués, par I 'intermediaire d'un compte en banque
en Belgique, a une société de droit iriandais, dont
I 'administrateur est un courtier russe en produits
chimiques, qui ferait partie d'une organisation de la
maffia russe.
Une enquête menée par l'OCDEFO, sur la basede
renseignements transmis par la cel luie de traite-
ment des informations financières concernant
d'éventuellesactivités de blanchiment de capitaux et
detrafic illicite, n'a toutefois pas donnéderésultats.
4) Association du Saint-Esprit pour TUnifi-
cation du Christianisme Mondial (MOON)
Selon un témoin, il s'agit d'une société multinatio-
nale tres puissantequi compterait 180 000 membres
au niveau mondial (les chiffres de 2 ou 3 millions
avances par Ie mouvement seraient délibérément
grossis).
1 1 semble que ce mouvement recrute notamment
dans les milieuxuniversitaires. Un autre témoin cite
l'exempled'une association d'étudiants, «Carp », qui
sert de paravent a Moon pour recruter des étudiants
a Los Angelesaux Etats-Unisetqui était en tout cas
tres active au cours des années 1980. E Me distri bue
des brochures aux étudiants proposant des artides
écrits par d'éminents professeurs ayant participé a
sekte van de E ngel Al bert worden i n el k geval symbo-
len aangetroffen diesterk gelijken op dievan deOZT
(zwaarden op een wandtapijt en rozen).
2) Antroposofi e : de Antroposofi sche vereni -
ging in België en de Steiner pedagogie
Voornaamsteverwijten van een gëtuigeten aanzien
van debefl/eging :
— deleden laten hun gezin en werk in desteek; ze
worden tot een echtscheiding «gedwongen »; tijdens
de echtscheidingsprocedure worden ernstige be-
schuldigingen geuit ten aanzien van de partner die
geen lid is van de beweging;
— uitoefening van parallelle geneeskunde;
— Steinerpedagogie : volgens die getuige maakt
het onderwijs van de hoofdvakken slechts een klein
deel uit van het geheel; alle aandacht gaat uit naar
zang, muziek, handenarbeid, werk op de hoeve, on-
derricht van een door de antroposofie herziene en
verbeterde godsdienst; de kinderen worden gemargi-
naliseerd en hebben een achterstand in hun oplei-
ding;
— die getuige verklaart ni et-opgehelderde kapi-
taalbewegingen te hebben ontdekt (verscheidene
honderdduizenden Belgische frank) op de bankreke-
ning van de gewezen partner.
3) Aoum
Volgens een getuige zou via een Belgische bankre-
kening geld zijn gegireerd aan een vennootschap
naar Iers recht, waarvan de bestuurder een Russi-
sche makelaar in chemische produkten zou zijn die
lid is van een tak van de Russische maffia.
Een door de CDGEFID op basis van inlichtingen
van de cel voor financiële informatieverwerking over
eventuelewitwasactiviteiten en sluikhandel verricht
onderzoek heeft evenwel niets opgeleverd.
4) Vereniging van HeiligeGeest voor deeen-
malcingvan het wereldcliristendom (I^IOON)
Volgens een getuige gaat het om een zeer machtige
internationale vereniging die wereldwijd zo'n
180 000 leden zou tellen (de door de beweging ge-
noemdeaantallen van 2 tot 3 miljoen zouden opzette-
lijk zijn aangedikt).
Kennelijk recruteert deze beweging met name in
universitaire kringen. Een andere getuige haalt het
voorbeeld aan van een studentenvereniging,
«Carp »,diefungeert als dekmantel voor Moon om in
Los Angeles (Verenigde Staten) studenten te rekru-
teren en die in elk geval in de jaren 1980 zeer actief
was. De vereniging verspreidt onder de studenten
brochures met bijdragen van eminente hoogleraren
[293]
313 / 7 - 95 / 96
des congres organisés par Moon, et ce afin de se
donner une image respectable.
Parmi les modes de recrutement : des cours de
tecinniques d'auto-défense, la partici pation a des
workshops au cours desquels il est débattu de diffé-
rents sujets ayant trait a la politique mondiale, des
séjours dans unerésidencedevacances isolée, ...
II semble que des étudiants abandonnent leurs
études pour se consacrer entièrement au mouve-
ment.
Au sein de ces communautés estudiantines, Ie
mode de vleest plus soupl e qu'au seindelasecteelle-
même et les contacts avec la familie sont encore
possibles.
Le processus d'endoctrinement, qualifié par leté-
moin devéritablelavagedecerveau, est tres progres-
sif et subtil. Chaque adepte a un « père et une mère
spirituels »qui l'entourent aussi souvent que possi-
ble, tout en restant en contact avec les dirigeants du
mouvement.
II est fait appel a l'idéalismeet au sens derespon-
sabilitédes recrues qui sont invitées a aider Moon a
«sauver le monde».
Letémoinexpliqueque, petita petit, les dirigeants
de la secte deviennent véritablement maïtre des ac-
tes et des pensees de leurs adeptes, a un point tel que
ces derniers ne sont plus en mesure de remettre en
cause ce système totalitaire et ses dirigeants ni de
quitter le mouvement.
Arrivé a un certain stade d'endoctrinement, ce
témoin a suivi uneformation au sein du mouvement
afin d'apprendre comment recruter de nouveaux
adeptes et comment les persuader du bien fondé des
theses de Moon. II a également appris comment
transmettrela doctrine moonistea des doses homéo-
pathiques, de maniere a rendre la « vérité » de M oon
progressivement acceptable. II lui fut même permis
de mentir pour la bonne cause.
Des éléments issus de la Bible sont subtilement
mêlés a des éléments de doctrine purement moonis-
tes. L'adepten'est plus en mesure d'opérer la distinc-
tion entre ces divers éléments. 1 1 se retrouve menta-
lement totalement isolé du monde extérieur.
Legroupement sectaireoffrealors chaleur et con-
vivialitéfacea un mondeextérieur totalement dl abo-
lisé.
Le nouvel adepteest soumis de maniere constante
a une forte pression psychologique, basée notam-
ment sur une exploitation de tous les éléments per-
sonnels qu'il a été amené a confier au mouvement.
Les recrutés sont sans cesseentourés, aucun contact
entre nouveaux adeptes n'étant toléré. I Is sont sou-
mis a un régime de travail épuisant (ventede roses,
de brochures en rue pendant de longues heures, man-
que de sommei I, prière a 3h30 du matin devant la
photo du gourou, douches froides, mortifications,
nourritureinsuffi santé etc).
die aan congressen van Moon hebben deelgenomen.
Zo tracht men zich een eerbiedwaardig imago aan te
meten.
R eer uteringstechn leken zijn onder andere lessen
in zelfverdediging, deelname aan workshops tijdens
welke over verschillende onderwerpen in verband
met de wereldpolitiek wordt gedebatteerd, verblijf in
afgelegen vakantieverblijven ...
Naar verluidt zetten studenten hun studie stop om
zich volledig aan de beweging te kunnen wijden.
I n die studentengemeenschappen is de levenswij-
ze soepeler dan i n de sekte zelf en zij n nog contacten
met de familie mogelijk.
H et i ndoctri natieproces dat door de getuige als een
onvervalste hersenspoeling wordt bestempeld, gaat
zeer geleidelijk en subtiel, ledere aanhanger heeft
een « geestelijke vader en moeder » die hem zo vaak
mogelijk begeleiden terwijl hij i n contact bl ijft met de
leiders van de beweging.
Er wordteen beroep gedaan op het idealisme en op
de verantwoordelijkheidszin van de nieuwe leden die
uitgenodigd worden Moon te helpen om «de wereld
te redden ».
De getuige verklaart dat de sekteleiders beetje bij
beetje baas worden over de handelingen en de ge-
dachten wereld van hun volgelingen en wel in die
mate dat zij niet meer in staat zijn dat totalitair
systeem ter discussie te stellen noch uit de beweging
te treden.
Toen die getuige een bepaald stadium van indoc-
trinatie bereikt had, heeft hij bij de beweging een
opleiding gevolgd waarbij hem geleerd werd hoe hij
nieuwe volgelingen moest werven en hen moest over-
tuigen van de gegrondheid van deleerstellingen van
Moon. Hij heeft ook geleerd hoede leer van Moon met
homeopathische doses moest worden ingepompt om
de «waarheid » van de leider geleidelijk aanvaard-
baar te maken. Het was hem zelfs toegestaan te
liegen om bestwil.
Elementen die ontleend zijn aan de Bijbel werden
op een subtiele wijze vermengd met zuiver
«moonistische » leerstellingen. De volgeling is niet
meer in staat het onderscheid tussen die diverse
elementen temaken en ziet zich uiteindelijk volledig
mentaal geïsoleerd van de buitenwereld.
De sektarische groepering biedt hem dan warmte
en gastvrijheid en beschermt hem tegen een buiten-
wereld die als des duivels afgeschilderd wordt.
De nieuwe volgeling ondergaat voortdurend een
zware psychologische druk waarbij met name handig
gebruik gemaakt wordt van alle persoonlijke gege-
vens die hij de beweging heeft toevertrouwd. De
nieuwe leden worden onophoudelijk omringd aange-
zien tussen de nieuwe volgelingen geen contact
wordt geduld. Zij zijn onderworpen aan een uitput-
tend werktempo (gedurende lange uren op straat
rozen en brochures verkopen, slaapgebrek, gebed om
3u30 's nachts voor de foto van de goeroe, koude
douches, zelfkastijding, slechte voeding enz.).
-313/7-95/96
[294]
Le témoin affirme avoir gagné énormément d'ar-
gent pour le mouvement en vendant des rcses et des
illustrations, soi-disant pour une oeuvre caritative.
Le mouvement fait croire aux adeptes que s'ils arri-
vent a vendre un objet quelconque a un passant, ils
contribuent a le «sauver » ne füt-ce que partielle-
ment.
Les adeptes sont chaque jour tenus a une obliga-
tion de résultat financier.
En Belgique, il sembleque les adeptes vendent(ou
aient en tout cas été amenés a vendre par le passé)
une brochure intitulée «Une Familie», contenant
des artides généraux, par exemplesur l'art, les mu-
sées bel ges, ...
A la moindrehésitation, l'adepteestisolédavanta-
geencoreet prisen main par ledirigeanten chef, qui,
au cours de tres longues conversations, exerce une
fortepression sur la personneen question etsollicite
unefois encoreson sens des responsabilités.
Moon organise également régulièrement des ma-
riages entre les membres du mouvement. Selon le
même témoin, chaque adepte est invite a communi-
quer une liste de renseignements tres personnels,
sur la basedesquelsil estchoisi un partenairecorres-
pondant le moins possiblea ses aspirations. Lefait
de pouvoir vaincre eet obstacle permet a l'adepte de
« se sauver ». Le mariage est consommé au moment
choisi par lesdirigeants.
L'objectif de la secte Moon est de remplacer la
société actuelle par la conception mooniste du mon-
de. Moon affirme en effet détenir la seulevérité. Le
monde dolt être « sauvé ». Si le mouvement est atta-
que, il n'hésitera pas a répliquer.
Le témoin plaide en faveur de la légalisation des
techniquesdedéprogrammation. Danscecontexte, il
semble que l'association alt déja esté a plusieurs
reprises en justice. Des parents ou membres de la
familled'adeptesauraient été attaques pour séques-
tration arbitraire. II est également inculqué aux
adeptes qu'il vaut mieux un mooniste mort qu'un
mooniste déprogrammé.
Selon un autre témoin, une des organisations mi-
ses en place en 1993 par l'épouse de Sun Myung
Moon (qui a donnédiverses conférences en Belgique
et au Luxembourg) est la «Fédération des femmes
pour la paix mondiale». Moonsedissimuleainsi sous
beaucoup d'autres noms defondations culturelles ou
religieuses internationales, comme par exemple
Causa, lesassociationsuniversitaires pour la recher-
che des principes, les séminaires théologiques de
l'unification, l'Académiepour la paixuniverselle, etc.
II s'agit de groupements qui existent a travers le
monde. S'ils n'ont pas tous un siège en Belgique, ils
ont cependant des retombées dans notre pays, sur-
tout dans les milieux universitaires.
De getuige beweert enorm veel geld te hebben
verdiend voor de beweging door zogenaamd voor een
liefdadig doel rozen en illustraties te verkopen. De
beweging doet haar volgelingen geloven dat, als zij
erin slagen een of ander voorwerp aan een voorbij-
ganger te verkopen, zij ertoe bijdragen om de betrok-
kene al was het maar gedeeltelijk te « redden ».
De volgelingen zijn verplicht om een dagelijkse
financiële balans voor te leggen.
In België zouden de volgelingen naar verluidt een
brochure met de titel «UneFam/V/e» verkopen (of zij
zouden dat althans is het verleden hebben moeten
doen); die brochure bevat artikelen met een algeme-
ne draagwijdte bijvoorbeeld over kunst en de Bel-
gische musea ...
Bij de minste aarzeling wordt de volgeling nog
meer geïsoleerd en overgeleverd aan de opperste lei-
der die hem tijdens lange gesprekken zwaar onder
druk zet en telkens weer appelleert aan zijn verant-
woordelijkheidszin.
Moon organiseert ook geregeld huwelijken tussen
de leden van de beweging. Volgens dezelfde getuige
wordt iedere aanhanger uitgenodigd om een lijst met
zeer persoonlijke inlichtingen mee te delen en op
grond daarvan wordt dan een partner gekozen die zo
weinig mogelijk aan zijn wensen beantwoordt. Het
feit dat hij die hindernis kan overwinnen, stelt de
volgeling in staat «zich te redden ». Het huwelijk
wordt voltrokken op een door de leiders gekozen
tijdstip.
De Moonsekte wil de huidige maatschappij ver-
vangen door een moonistisch wereldbeeld, want
Moon beweert dat hij de waarheid in pacht heeft. De
wereld moet «gered worden » en als de beweging
aangevallen wordt, aarzelt hij niet om flink van zich
af te bijten.
De getuige pleit voor een legalisering van de de-
programmeringstechnieken. In dat verband is de
vereniging naar het schijnt reeds herhaaldelijk voor
de rechtbank gedaagd. Ouders of familieleden van
aanhangers zouden zich hebben moeten verantwoor-
den wegens willekeurige opsluiting. Het wordt de
volgelingen ook ingepompt dat een dode « moonist »
beter is dan een gedeprogrammeerde.
Volgens een andere getuige is een van de in 1993
door de echtgenote van Sun Myung Moon (die in
België en Luxemburg verscheidene conferenties
heeft gegeven) opgerichte organisaties de « Federatie
van de vrouwen voor de wereldvrede». Moon gaat
ook schuil achter tal van andere benamingen van
internationale culturele of godsdienstige stichtingen,
zoals bijvoorbeeld Causa, de universitaire verenigin-
gen voor het onderzoek van de beginselen, de theolo-
gische seminaries van de eenmaking, de Academie
voor de universele vrede enz. Die groepen zijn we-
reldwijd verspreid. Ook al hebben ze niet allemaal
een zetel in België, ze hebben niettemin wel invloed
in ons land, vooral in academische kringen.
[295]
313 / 7 - 95 / 96
5) Association internationale pour la cons-
ciencedeKrishna(AICK — ISKCON)
Selon un témoin, lefonctionnement de cette asso-
ciation sebasesur desfragmentset sur uneconnais-
sance mal appliquée d'un système psycinologique
également appliqué par les yogi. Celui-ci détache la
personneen recherche de sa perception mentale nor-
male sous leprétextedelui faireconnaïtrela percep-
tion intuitive, appelée conscience de Krishna. Cette
démarche amène la personne a un état de semi-
réalité hypnotique dans laquelle l'organisation sec-
taire l'emprisonne (voir, entre autres, la répétition
continuelle de la mantra). Les yogi considèrent ce
stade comme étant uneétape intermediaire vers une
autreformed'être, conscients qu'ils sont des risques
et des dangers encourus dans un tel état. Les adeptes
de Krishna sont, quant a eux, convaincus que cette
étapeconstituelavéritableréalisationdesoi ouenco-
re Ie monde authentique de la vérité et de la divi nité.
Certains chercheurs considèrent eet état comme
proche de celui obtenu sous l'effet de drogues (cf.
ouvrage de Ruud Tegelaar, 1976). Des proches du
mouvement ont d'ailleurs, dans des écrits, établi un
Men entre la conscience de Krishna et l'usage du
LSD.
Prindpaux faits imputés au mouvement :
— Methodes de recrutement : lecture d'ouvrages,
vente d'objets divers et danses en rue, invitation
dans un restaurant proche de l'association, ... L'asso-
ciation recrute parmi toutes les couches de la popula-
tion, entre autres des avocats et des architectes. On
peut juger deson influencedans la société, considé-
rant la facilitéavec laquelle el Ie a acces aux centres
culturels.
II est fait état d'au moins un cas oü un mineur
d'age a quitte ses parents et abandonné ses études,
pour occuper un emploi dans l'association. II semble
toutefois que Ie mouvement soit devenu pi us prudent
cesdernièresannées. S'il est encorepris contact avec
des mineurs, l'association attendrait dorénavant
leur majorité avant de leur permettre de devenir un
membre permanent du mouvement.
Une même prudence semble s'appliquer en cequi
concerne Ie controle exercé sur les membres : ainsi, si
par Ie passé, les adeptes étaient obligés de remettre
leur papiers d'identitéaux dirigeants de l'endroit oü
ils résidaient, n'étant en mesure que de présenter
une photocopie de ces documents lors d'un controle
de police, il semble qu'aujourd'hui, tous soient en
régie sur ce plan.
II existe toute une hiérarchie au sein du mouve-
ment : membres, demi-membres, dévóts, employés et
visiteurs.
5) Internationale beweging voor het gewe-
ten van Krishna (IBGK — ISKCON)
Volgens een getuige steunt de werking van die
vereniging op fragmenten en op een slecht toegepas-
te kennis van een psychologisch systeem dat ook bij
de yogi's bestaat. Dat systeem maakt de betrokkene
die op zoek is naar zijn normale mentale perceptie,
losvan zijn persoon onder voorwendsel dat hij aldus
de intuïtieve perceptie zal kennen, die het geweten
van Krishna genoemd wordt. Daardoor geraakt hij in
een toestand van hypnotische semi-realiteit waar de
sektarische organisatie hem in opsluit (zie onder
andere het continu herhalen van de mantra). De
yogi's beschouwen dat stadium als een tussenstap
naar een andere vorm van zijn, aangezien zij zich
bewust zijn van de risico's en gevaren waaraan zij in
een dergelijke toestand zijn blootgesteld. Deaanhan-
gers van Krishna zijn ervan overtuigd dat die etappe
de echte zelfverwezenlijking vormt of dat zij op die
manier zullen mogen leven in een onvervalste wereld
van waarheid en goddelijkheid.
Volgens kenners zou die toestand nauw aanleunen
bij die welke ervaren wordt door iemand die «high »
is door het innemen van drugs (zie het werk van
Ruud Tegelaar, 1976). Mensen die nauw bij de bewe-
ging aanleunen hebben in hun geschriften trouwens
een verband gelegd tussen Krishna en het gebruik
van LSD.
Belangrijkste feiten die de beweging ten laste wor-
den gelegd :
— Wervingsmethodes : lezen van werken, ver-
koop van allerlei voorwerpen en dansen op straat,
uitnodiging in een in de nabijheid van de vereniging
gelegen restaurant, ... De vereniging ronselt haar
leden onder alle lagen van de bevolking, onder meer
in kringen van advocaten en architecten. Men kan
zich een idee vormen van haar invloed in de maat-
schappij als men ziet met welk gemak zij toegang
heeft tot culturele centra.
E r wordt ten mi nste gewag gemaakt van één geval
waarin een minderjarige zijn ouders verlaten heeft
en met zijn studie gestopt is om in de vereniging te
gaan werken. Die zou de jongste jaren voorzichtiger
geworden zijn. Hoewel ze nog altijd contact zoekt met
minderjarigen, zou de vereniging tegenwoordig
wachten tot die meerderjarig zijn alvorens hen in
staat te stellen vast lid te worden.
De sekte zou zich even voorzichtig tonen wat de
controle op haar leden betreft; zowaren de volgelin-
gen in hetverleden verplicht hun identiteitspapieren
af te staan aan de leiders van de plaats waar zij
verbleven zodat zij bij een politiecontrole slechts een
fotokopie van die documenten konden tonen. Naar
het schijnt zouden tegenwoordig allen op dat gebied
in orde zijn.
De beweging kent een volledig uitgebouwde hië-
rarchie : leden, half-leden, vromen, bedienden en be-
zoekers.
-313/7-95/96
[296]
— Rupture avec Ie monde extérieur, présenté
comme mauvais et egoïste, pour se réfugier, s'empri-
sonner dans un nouveau systèmede pensee.
— Régime al i mental re végétari en carencé, qui af-
faiblit la résistancephysiqueet mentalede l'adepte.
— Déstabilisation mentalequi aboutita l'attribu-
tion d'une nouvelle personnalité. Tous les disciples
disent exactement la mêmechose. I Is ont perdu toute
formed'esprit critiqueet sont prêts a tout faire pour
Ie mouvement. Celui-ci estimed'ailleursqueledisci-
pledoit devenir un esdavede leur Dieu. Lecompor-
tement de l'adepte change complètement (mutisme,
agressivité vis-a-vis de son ancien milieu, nouvelle
tonalité de voix, ...). Les adeptes s'endorment en
écoutant des cassettes diffusant de la musique et la
bonne pa rol e du gourou.
— Exploitation du travail des adeptes, dont les
prestations sont bénévoles et, semble-t-il, sans cou-
verture sociale. Les adeptes dol vent vendre des li-
vres, des cassettes en rue, de préférence dans les
grandes villes du pays, ainsi qu'aux Pays-Bas et en
France. L'adeptequi récolteleplusd'argentestauto-
risé a approcher Ie grand gourou pour l'Europe lors
de sa venue au chateau de la Petite-Somme, prés de
Durbuy. A cetteoccasion, des mariages sont célébrés.
Les adeptes sont également chargés d'accueillir
les touristes Ie week-end a Durbuy (visite, vente de
tapis, statuettes, ouvrages, tableaux indiens, etc).
En 1995, 35 000 personnes ont visite Ie chateau de la
Petite-Somme (prix d'entrée de 200 francs), en fait
propriétédel'association Krishna des Pays-Bas.
A eet égard, un témoin signale que dans un passé
relativement récent, ces ventes étaient l'occasion
d'organiser une sorte de blanchiment de capitaux,
l'acheteur versant un «don » inférieur au montant
mentionnésur leregu remis au controleur des contri-
butions (montants de 10 000 a 400 000 francs).
Actuellement, legroupea mis en place une infras-
tructure de conception et de programmes informati-
ques. L'association de Krishna en Belgiquea insisté
pour que les membres responsables de ces activités,
prennent un statut d'indépendant.
— Lorsqu'ils font vceu de renoncer a la vie maté-
rielle, les adeptes doivent remettretous leurs effets
personnels, argent, livres, vêtements. lis sont ame-
nés progressivement a donner tout ce qu'ils possè-
dent au mouvement, surtout s'ils veulent progresser
au sein de l'association. Un témoin ei te l'exemple
d'un adepte a qui il a été demandé de vendre sa
mal son.
— Breuk met de buitenwereld die als slecht en
egoïstisch voorgesteld wordt om weg te vluchten en
zich op te sluiten in een nieuw denkpatroon.
— Gebrekkig vegetarisch dieet dat de lichamelij-
ke en geestelijke toestand van de volgelingen ver-
zwakt.
— Geestelijke destabilisering die uitmondt in een
nieuwe persoonlijkheid. Alle discipelen doen precies
hetzelfde verhaal. Zij verliezen iedere zin voor kri-
tieken zijn bereid om alles te doen voor de beweging
dietrouwens meent dat de leerling een slaaf van God
moet worden. Het gedrag van de volgeling verandert
volledig (stilzwijgen, agressiviteit tegenover de vroe-
gere omgeving, andere stemtonaliteit, ...). De volge-
lingen dommelen in bij het beluisteren van cassettes
die muziek en de goede boodschap van de goeroe
verspreiden.
— Uitbuiting van het werk van de volgelingen
wier prestaties gratis zijn en die, zo blijkt, over geen
sociaal vangnet beschikken. De volgelingen moeten
op straat met boeken en cassettes leuren, bij voor-
keur in de grote Belgische steden, maar ook in Ne-
derland en in Frankrijk. Hij of zij die het meeste geld
inzamelt, mag de oppergoeroe voor Europa benade-
ren als die in het kasteel van Petite-Somme in de
omgeving van Durbuy verblijft, bij welke gelegen-
heid huwelijken worden voltrokken.
De volgelingen zijn ook belast met de verwelko-
ming van week-endtoeristen in Durbuy (bezoek, ver-
koop van tapijten, beeldjes, werken, Indische schil-
derijen enz.) I n 1995 hebben 35 000 mensen het
kasteel van Petite-Somme bezocht (entreeprijs
200 frank), dat in feite eigendom is van deKrishna-
vereniging van Nederland.
I n dat opzicht meldt een getuige dat in een betrek-
kelijk recent verleden die verkopen de gelegenheid
waren om een soort witwasoperatie op te zetten,
waarbij de koper een «gift» stortte waarvan het
bedrag lager was dan datgene wat voorkwam op het
ontvangstbewijs dat aan de belastingcontroleur werd
overgelegd (bedragen van 10 000 tot 400 000 frank).
Momenteel heeft de groep een concept-infrastruc-
tuur uitgebouwd en een afdeling voor informatica-
programma's. DeKrishna-vereniging in België heeft
er op aangedrongen dat de leden die zich met die
activiteiten inlaten het statuut van zelfstandige aan-
nemen.
— Wanneer de volgelingen de gel ofte afleggen het
materiële leven te verzaken, moeten zij al hun per-
soonlijke bezittingen, geld, boeken en kleding afge-
ven. Zij worden er geleidelijk toe overgehaald al wat
zij bezitten af te staan aan de beweging en zij hebben
daar alle belang bij, met name als zij vooruit willen
komen. Een getuige haalt het voorbeeld aan van een
aanhanger aan wiegevraagd werd zijn huis te verko-
pen.
[297]
313 / 7 - 95 / 96
— II semble que Ie mouvement dispcse de res-
sources financières considérables, notamment grace
aux dons deses adeptes, de particuliers ou d'organi-
sations. Un témoin croit savoir que dans un chateau
appartenant a Krishna, on a fait installer pour Ie
gourou untróneen marbreblancd'ltaliedeStonnes.
— Les relations sexuelles sont interdites, sauf
lorsque la femme est en état de procréer. U n témoin
indiquecependant qu'un des leaders du mouvement
(Baghwan Gourou Dave) lui auraitdéclaréqu'il était
autoriséa avoir des relations sexuelles avec des cen-
taines de femmes si cela permettait d'obtenir des
enfants « conscients de Krishna ».
Lui-même semblait d'ailleurs entretenir des rela-
tions sexuelles avec pi usieurs femmes et exergait sur
el les unetrèsforte influence.
— Lorsqu'un adepte souhaite quitter Ie mouve-
ment, on crée chez lui un sentiment de culpabilité :
en quittant la secte, il poseun actecontrela divinité.
Un témoin déclarequedes membres de Krishna ont
tentéa pi usieurs reprises de relancer un membrede
sa familie après que ce dernier eut quitte Ie mouve-
ment.
6) Au coeur de la communication (ACC)
ACC est une organisation sectairefrangaise diri-
gée par Claire Nuer, une secte « New Age » de type
thérapeutique. Elleorganise régulièrement des «sé-
minaires de communication »a Paris, San Francisco
et Montréal. Cette organisation pretend quetous les
probièmes, qu'ils sesituent au niveau professionnel
OU privé, peuvent être résolus par Ie biais de la
communication. En fait, selon un témoin, lestechni-
ques de communication appliquées par legroupene
sont rien d'autre que des techniques de manipula-
tion.
ACC considère que même Ie sida et les maladies
cancéreuses ont une origine émotionnelle.
II faut alors guérir Ie mal par Ie mal, c'est-a-dire
qu'au coursdeséancesdegroupes, l'adepteest invite
a rechercher, grace a différents exercices, les élé-
ments (Ie pattern) qui font que sa vie ne tourne pas
rond OU a causedesquels il a unemaladiegrave. Les
exercices consistent notamment a remplir les colon-
nes d'un tableau avec les éléments négatifs qui ont
marquéla viedel'adepte. Si celui-ci n'obtempèrepas,
il est humiliéetdénoncédevant lesautres personnes
présentes (ce nombre peut atteindre 250 personnes),
parce qu'il n'a pas encore trouvé son pattern. La
pression exercée, entre a utres, par des médecins est
subtile. Les personnes présentes cherchent a amélio-
rer leur situation (privée ou professionnel Ie). Or,
lorsqu'elles entendent, au cours de la réunion, qu'un
certain nombre d'adeptes ont déja réussi la oü elles
conti nuent a échouer, elles commencent a douter
sérieusement de leurs propres capacités et finissent
— De beweging blijkt over aanzienlijkefinanciële
inkomsten te beschikken, onder meer dankzij de gif-
ten van haar volgelingen, particulieren of organisa-
ties. Een getuige meent te weten dat in een aan
Krishna toebehorend kasteel ten behoeve van de goe-
roe een vijf ton wegende troon in Italiaans wit mar-
mer opgericht werd.
— Seksuele betrekkingen zijn verboden behalve
wanneer de vrouw geslachtsrijp is. Een getuige weet
echter te vertellen dat een van de leiders van de
beweging (Bagwan Goeroe Dave) hem zou verklaard
hebben dat hij met sommige vrouwen seksuele be-
trekkingen mocht hebben mits hem dat de mogelijk-
heid zou bieden kinderen te krijgen die «bewust zijn
van Krishna ».
Hijzelf zou overigens seksuele betrekkingen heb-
ben met verscheidene vrouwen op wie hij een zeer
sterke invloed uitoefent.
— Als een volgel ing de beweging wil verlaten, legt
men het zo aan boord dat hij schuldgevoelens krijgt :
door uit de sekte te stappen handelt hij tegen de
godheid. Een getuige verklaart dat leden van Krish-
na herhaaldelijk geprobeerd hebben opnieuw vat te
krijgen op een van zijn familieleden die uit de bewe-
ging was gestapt.
6) Au coeur de la communication (ACC)
ACC is een Franse sektarische organisatie onder
leidingvan Claire Nuer, een «New Age>^sekte van
het therapeutische type. Ze organiseert geregeld
«communicatieseminaries »in Parijs, San Francisco
en Montréal. Deze organisatie beweert dat alle pro-
blemen, zowel op professioneel als op particulier
vlak, via communicatie opgelost kunnen worden.
Volgens een getuige zijn de door de groep toegepaste
communicatietechnieken in feite niets anders dan
manipulatie.
ACC beweert dat zelfs aids en kanker emotionele
oorzaken hebben.
Bijgevolg moet het kwaad worden genezen door
het kwaad, wat wil zeggen dat de volgeling tijdens
groepsvergaderingen uitgenodigd wordt om door
middel van allerlei oefeningen te zoeken naar de
elementen (\r\ët pattern) dietot gevolg hebben dat een
aantal dingen in zijn leven verkeerd lopen of dat hij
zwaar ziek geworden is. De oefeningen bestaan er
onder meer in dat de vol gel ing kolommen opeen bord
invult met de negatieve elementen die hun stempel
op zijn leven hebben gedrukt. Als hij niet gehoor-
zaamt, wordt hij tegenover alle aanwezige personen
(het zijn er soms 250) vernederd en aangeklaagd.
Daarbij wordt onder meer door artsen subtiele pres-
sie uitgeoefend. Het is er de aanwezigen om te doen
hun (persoonlijke of professionele) situatie te ver-
beteren, maar als zij tijdens de vergadering verne-
men dat een aantal volgelingen reeds geslaagd zijn
terwijl zijzelf voortdurend falen, beginnen zij ernstig
-313/7-95/96
[298]
par vouloir a tout prix découvrir les éléments (sou-
vent suggérés) qui sont a l'origine de leur(s)
problème(s).
Unefois Ie pattern trouvé, rindividu est soumis a
une série d'exercices, qualifiés par letémoin de tres
déstabilisants, pour essayer de s'en libérer. Cinq
jours suffisent, selon lui, pour casser quelqu'un psy-
chologiquement. II s'agit d'un véritable processus
d'i nfanti I i sati on . L 'adepte se cul pabi I i se et se focal i se
sur ce qui ne va soi-disant pas. 1 1 cherche une solu-
tion, mals comme souvent Ie probième mis ainsi en
exergue est faux, il n'existe pas de solution. Les
dirigeants se mettent eux-mêmes sur un piëdestal
carc'estgraceaeux que l'adeptea soi-disant identifié
son(ses) problème(s). lis l'invitent a assister a de
nouveaux séminaires, a chaque fois payants, et
l'adeptedevient ainsi de plus en plus dépendant.
Au cours detels séminaires, les adeptes subissent
une énorme pression morale et sont soumis a un
rythmedetravail effréné : interdiction desortir, con-
trole permanent, interdiction d'aller aux toilettes,
nombreux exercices débilitants, dix heures de réu-
nion ininterrompue, ...
Le même témoi n esti me qu'i I faudrait i nsérer dans
leCodepénal unedisposition visanta punir la mani-
pulation mentale. Un groupement comme ACC arri-
vetrès facilement a dépersonnaliser ses adeptes et a
leur imposer une nouvelle personnalité, un nouveau
mode de vie. Cette rupture peut également entraïner
unerupturesur leplanfamilial (procédure de divor-
ce, ...).
L'individu qui arrivea quitter legroupeest entiè-
rement déstabilisé; il se retrouve dans un no man's
land ët ne peut que difficilementadmettre qu'i I s'est
fait pleger par un mouvement sectaire.
Selon letémoin, ACC neréclamejamaisdegrosses
sommes (héritages, etc.) Mals les sommes versées le
sont assez régulièrement. Un séminaire coüte entre
30 000 et 40 000 francs. Comme il s'agit générale-
ment de réunions de quelque 250 personnes, un sé-
minaire peut rapporter de7 a 8 millions de francs.
Hormis certains membres, la plupart des person-
nes quittent ACC après uneformation de 3 ans. Ce
n'est pas un mouvement dont on devient adepte a vie,
mals, entretemps, beaucoup de gens sont définitive-
ment « cassés ».
ACC tente de présenter une image positived'aide,
de paix, d'amour. C lal re Nuer est admirée par tous
pours'êtreguérieelle-mêmed'un cancer et représen-
te le bien absolu. A l'entrée, on focalise le futur
membresur ses pol ntsfai bles pour qu'il adhèrea ce
modèle de bien et de beauté absolu qu'est l'institu-
tion.
ACC a également recruté des membres en Belgi-
que, notamment une psychologue, récemment licen-
ciée d'un centre pour autistes dans le Brabant, qui
te twijfelen aan hun eigen capaciteiten en willen zij
uiteindelijk te allen prijze op zoek gaan naar de
(vaak gesuggereerde) elementen die de oorzaak zijn
van hun proble(e)m(en).
Zodra het pattern gevonden is, wordt de betrokke-
ne aan een volgens de getuige zeer destabiliserende
reeks oefeningen onderworpen, waarbij hij probeert
zich daarvan te bevrijden. Volgens hem zijn er
slechts vijf dagen nodig om iemand psychologisch te
breken en zou men gerust van een i nfanti liserings-
proces kunnen spreken. De vol gel ing krijgt schuldge-
voelens en focust op wat er zogezegd in zijn leven
verkeerd gaat. H ij zoekt naar een oplossing, maar die
is er niet omdat het zogenaamde probleem vaak een
vals probleem is. De leiders plaatsen zichzelf op een
voetstuk want dankzij hen is de vol gel ing er zogezegd
in geslaagd zijn proble(e)m(en) te identificeren. Zij
nodigen hem onophoudelijk uit op seminaries waar-
voor telkens weer betaald moet worden en op die
manier wordt hij hoe langer hoe meer afhankelijk.
Tijdens die seminaries ondergaan de volgelingen
een enorme morele druk en worden zij aan een
koortsachtig arbeidstempo onderworpen : uitgaans-
verbod, permanente controle, verbod om naar het
toilet te gaan, talrijke demoraliserende oefeningen,
soms tien uur ononderbroken vergaderen, ...
Dezelfde getuige meent dat in het Strafwetboek
een bepaling zou moeten worden opgenomen ter be-
straffing van mentale manipulatie. Het is voor een
groepering als ACC een koud kunstje om haar volge-
lingen te depersonaliseren en hun een nieuwe per-
soonlijkheid, een nieuwe levenswijze op te dringen.
Een en ander kan ook een breuk in het gezin teweeg-
brengen (echtscheidingsprocedure, ...).
Degenediede groep verlaat is vol ledig gedestabili-
seerd; hij komt terecht in een no man's land en kan
maar moeilijk toegeven dat hij door een sektarische
beweging in de val werd gelokt.
Volgens de getuige eist ACC nooit grote bedragen
(erfenissen enz.), maar wel wordt vrij geregeld om
geld gevraagd. Voor het bijwonen van een seminarie
moet 30 000 a 40 000 frank worden neergeteld en
aangezien daar doorgaans 250 personen naartoe
gaan, kan de opbrengst 7 tot 8 miljoen frank bedra-
gen.
Op enkele uitzonderingen na verlaten de meeste
volgelingen ACC na een opleiding van 3 jaar. Het
gaat dus niet om een beweging waar men levenslang
lid van wordt, maar ondertussen zijn heel wat men-
sen definitief «verloren ».
ACC wil zich profileren meteen positief imago van
hulp, vrede en liefde. C lal re Nuer wordt door ieder-
een bewonderd omdat zij zichzelf genezen heeft van
kanker en het absoluut goede vertegenwoordigt. Bij
zijn intrede wijst men het toekomstig lid op zijn
zwakke punten opdat hij zich kan verenigen met de
instelling die model staat voor het goede en voor de
absolute schoonheid.
ACC heeft ook in België leden geronseld, onder
meer een psychologedieonlangs werd ontslagen door
een Brabants centrum voor autisten; de « dame » in
[299]
313 / 7 - 95 / 96
applique toujours les théories du mouvement et re-
crute parmi ses patients.
Lestaff deACC a Paris est aujourd'hui largement
reduit (il semble ne plus y avoir qu'un répondeur),
suite a une importante campagne médiatique, no-
tamment un reportage dans Ie cadre du Droit de
savdr (émission diffusée Ie 22 mal 1996 sur TF 1).
E n F rance, ACC a intenté un proces a cettechaïne
de télévision. Par contre, il n'y a pas encore eu de
poursuites a rencontre deACC pour exercice illégal
de la médecine.
Pourtant, comme l'a démontré l'émission deTFl,
ACC vend a ses patients un produit soi-disant révo-
lutionnaire, Ie 714X, en fait un simple placebo (non
dépourvu d'effets secondaires) pour un montant de
1 000 francs frangais, alors que ce produit coüte en
réalité 20 francs frangais. Ces fioles ont notamment
été vendues a une patiënte atteinte du sida, qui
s'injectait régulièrement ce produit.
Le créneau commercial préféré de ACC sont les
malades atteints du sida ou d'un cancer en phase
terminale. II leur est conseillé d'arrêter tout traite-
ment chimiothérapique, étant donnéqu'il ya incom-
patibilitéavec le714X.
Ce même produit, soi-disant révolutionnaire, est
également conseilléa titre préventif. Pour empêcher
qu'un rhumenesedéveloppe, il suffitd'en mettreun
peu sur la langue.
Malgré ces faits, l'Ordre des médecins frangais
n'est jamais intervenu, a l'instar des autorités publi-
ques et judiciaires.
* Baha'ie(La Foi mondiale)
Voir point 22 du présent chapitre.
7) Chevaliersdu Lotus d'Or (Mandarom)
Ce mouvement compte notamment un centre prés
deBastogne, oü l'A.S.B.L. « Centre aumiste interna-
tional beige d'étude et de sciences humaines (CAI-
BESH) »est situéeau domiciled'uneinfirmière. Les
quelques adeptes se rendent régulièrement en F ran-
ce, a la «CitésaintedeMandarom Shambhasalem »,
installée par le gourou, Gilbert Bourdin, prés de
Castellane.
8) Communauté du Caillou ou les «J eudis
du Caillou » (ou « La Cité »)
1 1 s'agit d'une communauté regroupée autour de
Georges Lethé, un avocat bruxellois. Les membres
appartiennent aux classes sociales privilégiées (no-
tamment des juristes). Le groupe compte également
des membres du syndicat d'enseignants SEL et est
présent dans beaucoup d'associations. II semble que
la communauté possède de nombreux biens immeu-
bles tant en Belgiquequ'a l'étranger et qu'il dispose
de moyens financiers importants.
kwestie past nog altijd de theorieën van de beweging
toe en blijft leden ronselen onder haar patiënten.
Als gevolg van een intensieve mediacampagne,
onder andere een op 22 mei 1996 door TF 1 uitgezon-
den programma in de reeks Ledrdt desavoir, is de
staf van ACC in Parijs momenteel sterk afgeslankt
(er zou nog slechts een antwoordapparaat staan).
In Frankrijk heeft ACC tegen die zender een
rechtsgeding aangespannen. Aan de andere kant
werd tegen de vereniging nog altijd geen vervolging
ingesteld wegens onwettige uitoefening van de ge-
neeskunde.
Zoals uit hetTFl-programma gebleken is, smeert
ACC zijn patiënten echter een zogenaamd revolutio-
nair produkt, de714X, aan, maar in feite is dat niets
anders dan een placebo (met ongewenste neveneffec-
ten) en voor dat goedje wordt 1000 Franse frank
gevraagd, hoewel het in werkelijkheid maar 20 F ran-
se frank waard is. Flesjes met dat produkt werden
onder meer verkocht aan een aidspatiëntedieer zich
geregeld mee inspoot.
Aidspatiënten of terminale kankerpatiënten zijn
het geliefkoosde doelwit van ACC dat die mensen
aanraadt iedere chemotherapie stop te zetten omdat
ze onverenigbaar zou zijn met 714X.
Datzelfde zogezegd revolutionaire produkt wordt
eveneens aanbevolen als preventiemiddel. Om een
beginnende verkoudheid af te remmen volstaat het
er een beetje van op de tong te nemen.
Desalniettemin zijn noch de F ranse Orde der Ge-
neesheren, noch de overheid of het gerecht ooit opge-
treden.
* Baha'ie (La Foi mondiale)
Zie punt 22 van dit hoofdstuk.
7) Chevaliersdu Lotus d'Or (Mandarom)
Die beweging bezit onder meer een centrum nabij
Bastenaken, waar de v.z.w. «Centre aumiste inter-
national beige d'étude et de sciences humaines (CAI-
BESH)» ondergebracht is in der woning van een
verpleegster. De paar volgelingen reizen geregeld
naar Frankrijk, naar de «Cité sainte de Mandarom
Shambhasalem», in de buurt van Castellane ge-
sticht door goeroe G i I bert Boudin.
8) «Communauté du Caillou »of«J eudis du
Caillou » (of nog « La Cité »)
Het gaat hier om een gemeenschap rond de per-
soon van de Brusselse advocaat Georges Lethé. De
leden ervan behoren tot de bevoorrechte sociale klas-
se (voornamelijk juristen). De groep telt ook leden
vandelerarenvakbond SEL en zit in heel wat vereni-
gingen. Naar verluidt bezit de gemeenschap veel
onroerende goederen, zowel in België als in het bui-
tenland en beschikt zij over aanzienlijke financiële
middelen.
-313/7-95/96
[300]
M . Lethéest leresponsablespirituel del'organisa-
tion et dirige les réunions du jeudi et du di manche,
consacrées a une lecture biblique symbolique de la
Thora dans Ie texte. Les jeudis, cette lecture est
suivied'un debat concernant un sujet d'actualitégé-
néralement en rapport avec la lecture biblique du
jour. 1 1 semble que M . Lethé n'accepte aucune autre
interprétation que la sienne; il est interditaux mem-
bres de la communautédesuivred'autrescoursen la
matière.
La communauté est basée sur une structure hié-
rarchisée, pyramidale, tres stricte, organisée en
sous-groupes. Les décisions sont prises par un con-
seil restreint auquel les autres membres ne peuvent
assister, structure de décision qui ne peut être révé-
léea l'extérieur.
1 1 s'agitd'une communauté tres fermée, employant
un langagecodé.
M. Lethé exerceuneemprisetotalesursesadeptes
qui habitent tous dans un même quartier, de sorte
qu'il peut les convoquer a toute heure, même la nuit.
Un témoin fait état d'endoctrinement, de manipula-
tion mentale. Les adeptes ne peuvent rien entrepren-
dre sans avoir auparavant obtenu l'autorisation de
leur leader ou en tout cas, du comité de décision. La
correspondance est lue, les conversations téléphoni-
ques écoutées.
Des sessions sont également organisées dans une
maison de campagne a Gimnée. Les adeptes yséjour-
nent Ie week-end et sont invites a remplir un certain
nombre de taches ménagères et au jardin, comme
dans une communauté. Les taches sont toutefois
sans cesse interrompues et échangées, si bien que
personne ne peut s'identifier au résultat d'unetache
précise, cequi provoqueunecertainedépossession de
sol -même.
Des pressionssefont deplusen plusfortessur les
membres de la familie réfractaires a l'organisation
de la communauté : essais dedéstabilisation (même
par des moyens physiques), questionnements, repro-
ches, culpabilisation.
Le fonctionnement du groupe indult également
une rupture avec la familie, les amis et le monde
extérieur. II provoque la destruction des families,
lorsqu'un des conjoints refuse de se plier aux régies
de la vie communautaire.
Par ailleurs, il semble que cette communauté se
livrea des pratiquesd'escroquerieetdefaux et usage
de faux : captation de biens (les adeptes sont piégés
économiquement par le biais de sociétés coopérati-
ves), extorsion répétéed'argent qui disparaït dans la
communauté, rédaction de faux procès-verbaux de
réunions, etc.
Un témoin citeunedizainedepersonnesqui pour-
raient confirmer ces faits.
La CommunautéduCaillou tentede se donner une
fagade respectable et de gagner prestige et notoriété
en organisant des actions sociales et humanitaires
dans le Tiers-Monde (Nicaragua, Rwanda, ...) et
dans certains pays del'Est (Pologne, ...).
De heer Lethé is de geestelij kei ei der van de orga-
nisatie en leidt iedere donderdag en zondag vergade-
ringen die gewijd zijn aan een symbolische bijbelse
lezing van deThora in de tekst. Op donderdag wordt
die lezing gevolgd door een debat over een actueel
onderwerp dat doorgaans i n verband staat met de op
die dag gehouden lezing uit de Bijbel. Zo te zien duldt
de heer Lethé geen andere interpretatie dan de zijne
en is het de leden van de gemeenschap verboden
andere soortgelijke cursussen te volgen.
De gemeenschap is hiërarchisch gestructureerd,
piramidaal opgebouwd, zeer strikt en georganiseerd
in subgroepen. De beslissingen worden genomen
door een beperkte raad waarin geen andere leden
mogen zitten en waarvan de besluitvorming geheim
moet blijven voor buitenstaanders.
Het gaat hier om een zeer gesloten gemeenschap
die een codetaal gebruikt.
De heer Lethé heeft zijn aanhangers, die allen in
dezelfde wijk wonen, volledig in de greep, zodat hij
hen op ieder uur en zelfs 's nachts kan oproepen. E en
getuige maakt gewag van indoctrinatie en mentale
manipulatie. De volgelingen mogen niets onderne-
men zonder voorafgaande toestemming van hun lei-
der of in ieder geval van het beslissingscomité. Hun
brieven worden geopend en hun telefoongesprekken
worden afgeluisterd.
Er vinden ook bijeenkomsten plaats in een land-
huis in Gimnée. De volgelingen brengen er het week-
end door en, zoals dat in een commune gebruikelijk
is, wordt hun gevraagd karweitjes op te knappen in
het huis en in de tuin. Die taken worden echter
voortdurend onderbroken en verwisseld zodat nie-
mand zich kan identificeren met het resultaat van
zijn inspanningen, met als gevolg een bepaalde vorm
van depersonalisering.
Er wordt steeds meer pressie uitgeoefend op de
familieleden die zich niet willen onderwerpen aan de
organisatievan de gemeenschap : pogingen tot desta-
bilisering (zelfs onder fysieke dwang), ondervragin-
gen, verwijten, creëren van schuldgevoelens.
De werking van de groep leidt tevens tot een breuk
met het gezin, de vrienden en de buitenwereld. Ze
vernietigtgezinnen wanneer een van bei de echtgeno-
ten weigert zich te schikken naar de regels van het
leven in een commune.
De gemeenschap zou zich ook schuldig maken aan
oplichting, bedrog en valsheid in geschrifte : bedrog
tot verkrijging van goederen (de volgelingen worden
via coöperatieve vennootschappen in een economi-
sche val gelokt), herhaaldelijke afpersing van geld
dat in de kas van de gemeenschap verdwijnt, opma-
ken van valse notulen van vergaderingen, enz.
Een getuigeciteert een tiental personen dieeenen
ander kunnen bevestigen.
De «Communauté du Caillou » wil zich een ach-
tenswaardig imago aanmeten en prestige en bekend-
heid verwerven door het organiseren van maatschap-
pel ijke en sociale acties in de Derde Wereld
(Nicaragua, Rwanda, ...) en in sommige Oosteurope-
se landen (Polen, ...).
[301]
313 / 7 - 95 / 96
Au Nicaragua, ils adhèrent aux communautés de
base. En 1984, ils ont participéa un prqjet organisé
par uneéglise locale pour la construction d'unecafé-
téria et d'une école de formation technique. I Is ont
obtenu raidefinancière d'Oxfam en Belgique et ont
aussi sollicité l'intervention d'autres organisations
europeen nes.
En 1988, ils ont enta meun nouveau projetvisanta
permettre a des étudiants nicaraguayens (il s'agit
généralement de gens mariés, ayant déja exercé une
activité professionnelle) de suivre une formation
complémentaire (de type universitaire ou technique
supérieur) en Belgique. Les étudiants sont accueillis
par unefamilledela communauté.
Plusieurs témoignages concordent quant aux pra-
tiques detypesectaire (d i sci pi inetota lisante) impo-
sées a plusieurs étudiants :
— a leur arrivée, leurs papiers d'identitéet leurs
bil Iets d'avion (retour) sont confisqués;
— obligation d'assister aux réunions de la com-
munauté;
— obligation d'effectuer de nombreux travaux
ménagers et de réaménagement de batiments au
benefice exdusif du groupe, en échange de leur hé-
bergement; l'argentdepochequi leur est attribué est
reduit, de maniere a accroïtre leur dépendance;
— organisation de leur temps libre et de leurs
vacances par Ie groupe;
— la communauté fixe également leur program-
me d'études, en collaboration avec les autorités aca-
démiques et controle leur horaire;
— interdiction de quitter leur lieu de résidence
sans autorisation;
— coupure avec Ie monde extérieur : interdiction
de prendre contact avec des gens extérieurs a la
communauté;
— ils sont tenus a l'écart des décisions prises par
Ie comité restreint, mêmesi ces décisions les concer-
nentdirectement; uneobéissancestricteestexigéeet
les étudiants qui refusentdeseplier aux régies de la
communauté sont expulsés. S'ils tentent de rester en
Belgique, ilssontalorsdénoncésa la policedesétran-
gers et parfois, des pressions sont exercées sur les
autorités académiques pour qu'ils sol ent renvoyés.
Ce prqjet est financé en grande partie par des
aides et des dons provenant de personnes extérieures
au «Caillou ». Laquestionseposedesavoirsi cetype
de prqjet n'est pas utilisé par Ie «Caillou» pour
recruter de nouveaux adeptes, qui conti nueront a
appliquer leurs idees unefois rentrés au pays.
9) De Groep
Ce mouvement, qui vise la «création d'un monde
meilleur », aétéconstituésousformedeB A.S.B. L. a
Gand par un psychologue, M. Fernand Pieters, qui
In Nicaragua worden de volgelingen lid van basis-
gemeenschappen. In 1984 hebben zij deelgenomen
aan een door een plaatselijke kerk georganiseerd
project voor de bouw van een cafetaria en een techni-
sche school. Zij kregen daarvoor financiële hulp van
Oxfam-België en hebben met dezelfde bedoeling ook
andere Europese instellingen aangesproken.
In 1988 startten ze een nieuw project dat erop
gericht was studenten uit Nicaragua (het betreft
gewoonlijk gehuwden die reeds een beroepsactiviteit
hebben uitgeoefend) in België een aanvullende (ho-
ger technische of universitaire) opleiding te laten
volgen. De studenten worden door een gezin van de
gemeenschap opgevangen.
Er zijn tal van gelijklopende getuigenissen over
sektarische praktijken (meteen totalitair aandoende
tucht) die aan verscheidene studenten werden opge-
legd :
— bij hun aankomst worden hun identiteitspapie-
ren en hun vliegtuigtickets (voor de terugreis) in
beslag genomen;
— verplichting om de vergaderingen van de ge-
meenschap bij te wonen;
— verplichting om uitsluitend ten voordel e van de
groepering en in ruil voor logies, tal van huishoude-
lijke taken op te knappen en verbouwingswerken uit
te voeren; het zakgeld dat ze krijgen is beperkt, zodat
ze nog afhankelijker worden;
— hun vrijetijdsbestedingen hun vakantie wordt
door de groeperi ng geregeld;
— de gemeenschap legt, samen met de academi-
sche overheden, tevens hun studieprogramma vast
en controleert hun tijdsbesteding;
— verbod om zonder toestemming hun verblijf-
plaats te verlaten;
— breuk met de buitenwereld : verbod met men-
sen buiten de gemeenschap contact op te nemen;
— ze worden afzijdig gehouden van de door het
beperkt comité genomen beslissingen, ook al hebben
die beslissingen rechtstreeks op hen betrekking; er
wordt een strikte gehoorzaamheid geëist en de stu-
denten die weigeren zich naar de regels van de ge-
meenschap te voegen, worden uit de gemeenschap
gestoten. Trachten ze in België te blijven, dan wor-
den ze bij devreemdelingenpolitieaangegeven; soms
wordt op de academische overheden druk uitgeoe-
fend opdat ze zouden worden teruggestuurd.
Dit project wordt grotendeels gefinancierd met de
steun en giften van personen die buiten «leCaillou »
staan. De vraag rijst of dit soort van projecten door
«leCaillou » niet wordt gebruikt om nieuwe leden
aan te trekken, die hun ideeën verder in de praktijk
zullen brengen zodra zij naar hun land zijn terugge-
keerd.
9) De Groep
Die beweging, die de «totstandbrenging van een
betere wereld » nastreeft, werd in Gent opgericht als
3 v.z.w.'s door een psycholoog, de heer Fernand Pie-
-313/7-95/96
[302]
pretend avoir « acces a l'énergie ccsmique ». 1 1 recru-
te des adeptes parmi sa clientèle et exerce un ascen-
dant tres important sur certains deses patients.
Les consultations, a raison de deux par semaines
pour les adeptes, coütent 1 000 francs pour les non-
membres et 2 500 francs pour les membres.
Selon un témoin, il s'agit d'une escroquerie intel-
lectuelle importante, la philosophie prónée servant
principalement a enrichir Ie «gourou » (certains de
ses comptes en banque sont alimentés par ses « pa-
tients »).
Fernand Pieters affirme représenter leseul canal
vers la suprematie, vers un monde mei Meur. 1 1 exige
une obéissance inconditionnelle de la part de ses
adeptes, qui subissent un asservissement a la fois
physiqueet psychologique. I Is sont invites a méditer
deux OU trois fois par jour devant la photo de la
« mère », Sri Aurobindo, et a réciter des mantras. I Is
doivent utiliser la languedu gourou et sont conduits
a abandonner tout sens critique.
La séparation des couples fait partie des théories
du gourou, sans autre motif personnel ou sexuel. II
próne les relations sexuelles libres mals se déclare
contre l'érotisme. 1 1 a ainsi obligé une de ses adeptes
a vivre alternativement avec son époux et un autre
homme. II se serait également livré a des attouche-
ments sur certaines de ses patientes.
1 1 incite également ses adeptes a ne pas trop s'oc-
cuper de leurs enfants.
1 1 semblequ'il prétende également pouvoir traiter
par r«énergiecosmique »des personnesatteintesde
maladies graves.
Les adeptes qui souhaitent quitter legroupefont
l'objet de pressions importantes; toutes les relations
sont immédiatement coupées s'ils persistent a renon-
cer a leur adhésion.
Le témoin cite Ie cas d'un adepte qui a remis tout
son argent au groupement et qui en fut ensuite excl u,
parcequen'étant plus d'aucune utilité.
10) Ecole de Philosophie
L'EcoledePhilosophieaétécrééeen Angleterreen
1837 par M. A. Mac Laren sous lenom de «Scrtoo/ for
Economie Science» ët est implantée notamment en
France, aux Pays Bas, a M alteet dans notrepays. II
semblerait qu'elle s'adresse prioritairement a des
gens issus demilieux privilegies.
Le contact avec le mouvement s'opère par I 'inter-
mediaire d'un cours d'introduction a la philosophie
pratique, étalésur sixtrimestres, a raison d'un cours
de deux heures par semaine.
1 1 y a toutefois moyen de s'arrêter auprès un pre-
mier cycle de douze cours.
La publicité de ces cours s'est faite entre a utres
par voied'annonce dans \eStandaard, la revue de la
Liguedes Families ou encoredansdes revues annon-
gant des événements culturels dans la villed'Anvers.
ters, die beweert «toegang te hebben tot de kosmi-
sche energie». Hij werft volgelingen onder zijn pa-
tiënten en oefent op sommige van hen zeer grote
invloed uit.
De consulten, naar rato van twee per week voor de
volgelingen, kosten 1 000 frank voor de niet-leden en
2 500 frank voor de leden.
Volgens een getuige gaat het om een reusachtige
intellectuele oplichting, waarbij de aangeprezen filo-
sofie in de eerste plaats dient om de «goeroe» te
verrijken (sommige van zijn bankrekeningen worden
gestijfd door zijn « patiënten »).
Fernand Pieters beweert het enige kanaal naar de
suprematie, naar een betere wereld te zijn. Hij eist
onvoorwaardelijke gehoorzaamheid van zijn volgelin-
gen, die tegelijk een psychische en psychologische on-
derwerping ondergaan. Ze worden verzocht twee- tot
driemaal daags te mediteren voor defotovan de« moe-
der », Sri Aurobindo, en mantra's op te zeggen. Zij
moeten de taal van de goeroe gebruiken en worden
ertoe gebracht elke kritische ingesteldheid op te geven.
De scheiding van de paren is een onderdeel van de
theorie van de goeroe, zonder dat hij daarbij enige
persoonlijkeof seksuele reden aanhaalt. Hij is voor-
stander van vrije seks, maar is tegen erotiek. Zo
heeft hij een van zijn volgelingen verplicht met haar
echtgenoot en een andere man samen te leven. Hij
zou ook sommige van zijn patientes oneerbaar heb-
ben betast.
Ook spoort hij zijn volgelingen aan zich niet teveel
met hun kinderen bezig te houden.
Kennelijk beweert hij ook ernstig zieke personen
te kunnen behandelen met « kosmische energie ».
Op volgelingen die uit de groep wensen te treden,
wordt aanzienlijk pressie uitgeoefend; alle betrek-
kingen worden meteen verbroken als ze in hun uit-
treding volharden.
De getuige haalt het geval aan van een volgeling
die al zijn geld aan de groepering heeft overgemaakt
en die er vervolgens van werd uitgesloten, omdat hij
niet langer van nut was.
10) School voor Filosofie
De School voor Filosofie werd in 1837 in Engeland
opgericht door A. Mac Laren onder de benaming
«Sdiool for Economie Science» er\ is onder meer in
Frankrijk, Nederland, Malta en ons land gevestigd.
Ze zou zich blijkbaar in de eerste plaats richten tot
mensen uit gegoede kringen.
H et contact met de bewegi ng veri oopt vi a een i n I ei -
dende cursus tot de praktische filosofie, gespreid
over zes trimesters, naar rato van een les van twee
uur per week.
De mogelijkheid bestaat evenwel te stoppen na
een eerste cyclus van zes lessen.
Voor die cursussen werd onder meer geadverteerd
in De Standaard, het tijdschrift van de Bond voor
groteen jonge gezinnen of nog in cultureletijdschrif-
ten in de stad Antwerpen.
[303]
313 / 7 - 95 / 96
Selon un témoin, les cours qu'il suivait se don-
naient initialement a TUFSIA (Université Saint
Ignaced'Anvers). Aprèsquatreoucinqlegons, il aété
invite a se rendre dans une maison de maïtre a
Anvers. II sembleraitqueces cours se donnentencore
actuellement rue Saint Thomas a Anvers et ce, a
raison de plusieursfois par semaine.
Le témoin indiquequ'au cours de la première an-
née de cours qu'il asuivieavecunetrentained'autres
élèves, il n'a guère eu l'impression d'être en contact
avec uneorganisation sectaire.
Au cours de la seconde, le professeur — appel é
tuteur — a cependant commencé a aborder des su-
jets tels que la lévitation et a pratiquer des exercices
de concentration tres poussés. Même si ceux-ci pa-
raissaientcensésaudépart, ilspoursuivaient, avecle
recul, d'autres visées.
Selon le témoignage, le róle de tuteur est central
dans ce processus. II incite les élèves a écouter, a
s'ouvrir, mals empêche toute critique, que ce soit a
regard des autres ou surtout du mouvement. De
plus, la réponse a des questions difficiles ou déran-
geantes est sans cesse postposée.
Durant cette mêmeannée, chacun a également été
affublé d'un «mantra » personnel. II s'agissait d'un
son phonétique qu'il fallait répéter des centaines,
voiredes milliersdefoisjusqu'a saturation complete.
A ce moment-la, certains «élèves » ont commencé a
avoir des doutes sur les objectifs véritables de ces
cours. Le témoin déclare avoir eu l'impression qu'on
lui «vidait »resprit pour y pomper quelquechosede
neuf. II indiqueégalement qu'on essayaitd'inculquer
au groupeun sentiment de supériorité: il yaceuxqui
possèdent la vérité et les autres qui demeurent dans
lesténèbres ... Pour lereste, aucunedivinité particu-
liere n'est invoquée; l'organisation se réfère a un
principe créateur, a une grande « lumière », le tout
teinté de préceptes de quelques sages orientaux.
Une «initiation » a d'ailleurs lieu a la fin de la
seconde année du cycle; elle neconcerne plus que la
moitié du nombre d'inscrits au départ du cycle. La
cérémonie est d'inspirati on hindouiste: il ya lecture
detextes en sanscrit, jet de pétales defleurs, vénéra-
tion de la photo d'un personnage « honorable » mals
inconnu, usage de batons d'encens ... A cette même
époque, un témoin déclare avoir été sollicité pour
ramener, a l'occasion de son initiation, cequi suit : un
mouchoir blanc, un fruit et 1/4 de son salaire men-
suel.
Ce n'est qu'après cette initiation que les adeptes
sont véritablement intégrés dans la secte. On com-
mencé alorsa leur demander des prestations supplé-
mentaires : la troisième année, certains membres
sont sollicités pour servir du café pour les étudiants
des deux premières années; la quatrième, il leur est
carrément demandé de nettoyer les locaux pendant
leweek-end.
Pour cequi concerne la ei nquième année d'études,
il existerait un cours spécifique pour les femmes. On
Volgens een getuige werden de lessen die hij volg-
de aanvankelijk aan de UFSIA (Universitaire Facul-
teit St.-lgnatius Antwerpen) gegeven. Na vier tot vijf
lessen werd hij uitgenodigd in een herenhuis in Ant-
werpen. Naar verluidt zou de cursus momenteel nog
in de Sint-Thomasstraat in Antwerpen worden gege-
ven en wel verschillende keren per week.
De getuige meldt dat in het eerste cursusjaar dat
hij samen met een dertigtal andere leerlingen heeft
gevolgd, hij geenszins de indruk had met een sektari-
sche organisatie te maken te hebben.
I n het tweede cursusjaar, is de leraar — tutor ge-
noemd — evenwel begonnen met onderwerpen aan
te snijden zoals levitatieen zeer diepgaande concen-
tratieoefeningen te houden. Ook al leken dieaanvan-
kel ij k steek te houden, gaandeweg werd duidel ij k dat
ze wat anders nastreefden.
Volgens de getuigenis speelt de tutor een centrale
rol in dat proces. Hij spoort de leerlingen aan te
luisteren, hun mening te uiten, maar belet elkevorm
van kritiek op de anderen of vooral op de beweging.
Bovendien worden antwoorden op moeilijke of lasti-
ge vragen voortdurend uitgesteld.
I n datzelfde jaar werd eenieder ook toegerust met
een persoonlijke « mantra ». Het ging om een foneti-
sche klank die honderden, zelfs duizenden malen
moest worden herhaald tot het iedereen de strot
uitkwam. Toen zijn sommige« leerlingen »gaan twij-
felen aan het echte doel van die lessen. De getuige
verklaart dat hij de indruk had dat men zijn geest
«leegzoog» om er iets nieuws in te pompen. Ook
wijst hij erop dat gepoogd werd de groep een superio-
riteitsgevoel in te prenten : er zijn er aan wie de
waarheid onthuld is en anderen die in de duisternis
bl ijven verkeren . . . Voor het overige wordt geen god-
heid in het bijzonder aangeroepen; de organisatie
verwijst naar een scheppend beginsel, naar een
«groot licht », waarbij alles doorweven is van de leer
van een aantal oosterse wijzen.
Na het tweede cyclusjaar vindt trouwens een «ini-
tiatie » plaats; daaraan neemt nog slechts de helft
van de bij de aanvang van de cyclus ingeschrevenen
deel. De plechtigheid inspireert zich op het hindoeïs-
me : er worden teksten in het Sanskriet voorgelezen,
bloemblaadjes worden rondgestrooid, de foto van een
«achtbaar » maar onbekend personage wordt ver-
eerd, wierookstaafjes worden verbrand ... Een getui-
ge verklaart toentertijd te zijn gevraagd naar aanlei-
ding van zijn initiatiehet volgende mee te brengen :
een witte zakdoek, een vrucht en een kwart van zijn
maandsalaris.
Pas na die initiatie worden de volgelingen echt in
de sekte opgenomen. Men begint hen dan extra pres-
taties te vragen : het derdejaar wordt aan sommige
leden gevraagd koffie te schenken aan de leerlingen
van de eerste twee jaren; het vierdejaar wordt hen
botweg gevraagd tijdens het weekeinde de lokalen te
poetsen.
I n het vijfde studiejaar zou een specifieke cursus
voor vrouwen worden georganiseerd. Men overtuigt
-313/7-95/96
[304]
les convaincqu'elles nesont pas les égales de rhom-
meetqu'elles lui sontsoumises; on leur impcseaussi
la durée de leur période d'allaitement, ainsi que la
fréquencede leurs rapports sexuels. Si el les agissent
en ce sens, el les ont toutes les chances de pouvoi r « se
réincarner en homme ». Selon letémoin, cela illustre
tout a fait la volonté de l'organisation sectaire de
cfom/narsesadeptesetleurvie. L'adhésionaugroupe
entraïne chez certains un désintérêt total pour leur
familie et leur foyer. Le témoignage fait même état
d'abus sexuels sur des enfants mineurs.
Levolet financier de la secteest plusflou; il sem-
blerait qu'elle soit alimentée par de généreux dona-
teurs, parmi lesquels un tres riche banquier néerlan-
dais, M. Van Oyen.
Des artides dejournaux et de périodiques font état
de divorces, de déstructurations mentale et de suïci-
des, après le passage dans r«EcoledePhilosophie ».
L'ouvrage «Secret Cult » reprend les témoignages
de personnes qui ont étédupées par le mouvement en
Angleterre.
11) Ecoovie
La secte, qui a existé pendant plus de 20 ans, se
présentait au départ comme une communauté post-
soixante-huitarde, teintée d'écologisme, de culture
hippie et de gauchisme non extrémiste. E Me n'a ja-
mais connu plus d'unecentained'adeptes.
Son gourou canadien,J osef Maltais, alias Norman
William, était connu sous diverses identités. Sedéfi-
nissant comme réfugié politique en Europe, il se
faisait passer pour un initié indien, prónant un mode
de vie indien préglaciaire. Cependant, comme ce
modedevieest de tradition orale, il était impossible
devérifiersesdires. II s'estavéréultérieurementque
ce n'était qu'un tissu de mensonges.
Les membres ont d'abord vécu sous des tipis dans
la région parisienne. I Is ont ensuite passé deux an-
néesen Finlande, oü dans legrand nord arctique, ils
ont connu des hivers rigoureux a - 30°, - 40°. Enfin,
ils sesont rendus en Calabre. A l'implosion du grou-
pe, il était question de se rendre en Afrique, qui
devait être la destination finale.
Lorsque le groupe a implosé, Norman William a
récupéré une dizaine de personnes. II dispose encore
de deux antennes en France, alors que lui-même
serait retournéau Canada. 1 1 s'estimeet se présente
encore davantage comme victime que comme coupa-
ble.
William se disait en relation permanente avec la
Süretédel'Etat, ainsi qu'avecdes personnalités poli-
tiques, tanten Francequ'en Belgique. II aurait ainsi
rencontre MM. Mauroy, Chirac et Toubon et, dans
notre pays, M. Remacle, le baron de Bonvoisin et
M . De Benedetti, ainsi que plusieurs ambassadeurs.
ze ervan dat ze niet de gelijken zijn van de man en
dat ze aan hem onderworpen zijn; men zegt hen ook
hoelang hun borstvoeding mag duren en hoe vaak ze
seksuele betrekkingen mogen hebben. Als ze die be-
velen opvolgen, hebben zealle kans «zich ineen man
te kunnen reïncarneren ». Volgens de getuige illus-
treert dat perfect de wil van de sekte om haar volge-
lingen en hun leven te domineren. De toetreding tot
de groep leidt voor sommigen tot een volstrekte des-
interesse voor hun familie en huiskring. De getuige-
nis maakt zelfs gewag van seksueel misbruik van
minderjarige kinderen.
De financiële kant van de onderneming is wat
minder duidelijk; de sekte zou worden gesteund door
milde sponsors, onder wie een steenrijke Nederland-
se bankier, de heer Van Oyen.
In kranten- en tijdschriftartikelen wordt melding
gemaakt van echtscheidingen, geestelijke ontwrich-
ting en zelfmoorden nadat de « School voor filosofie »
werd bezocht.
I n het werk «Secret Cult » zijn de getuigenissen
opgenomen van mensen die in Engeland door de
beweging werden bedrogen.
11) Ecoovie
De sekte, die al twintig jaar bestaat, deed zich in
het begin voor als een beweging diedeideeën van mei
1968 wou uitdragen, gekruid met wat groene accen-
ten, hippie-cultuur en niet-extremistisch links. De
sekte telde nooit meer dan een honderdtal leden.
De Canadese sekteleider, J oseph Maltais, alias
Norman William, stond onder verscheidene identi-
teiten bekend. I n Europa deed hij zich voor als poli-
tiek vluchteling; hij lietzichdoorgaan voor een geïni-
tieerde in de Indiaanse cultuur en stond een
I ndiaanse levenswijze van vóór de ijstijd voor. Aan-
gezien die op mondelinge overlevering gebaseerd is,
was het onmogelijk zijn verklaringen op hun juist-
heid te toetsen. Achteraf bleek zijn betoog een amal-
gaam van leugens te zijn.
De leden woonden eerst onder Indianententen in
de Parijse regio. Nadien woonden ze twee jaar in
Finland; in het arctische hoge noorden maakten ze
zeer strenge wi nters mee, waarin de temperatuur tot
- 30°/- 40° kon dalen. Ten slotte gingen ze zich in
Calabrië vestigen. Toen de groepering uiteenviel,
was er sprake van naar Afrika te vluchten, het conti-
nent dat hun eindbestemming moest worden.
Toen de groepering uiteenviel, hield Norman Wil-
liam een tiental personen over. H ij beschikt nog over
twee afdelingen in Frankrijk, terwijl hijzelf naar
Canada zou zijn teruggekeerd. Hij ziet zichzelf veel-
eer als slachtoffer dan als schuldige, en doet zich ook
zo voor.
William beweerde voortdurend in contact te staan
met de Staatsvei I igheid en contacten te onderhouden
met tal van Belgische en Franse politici. Zo zou hij
ontmoetingen hebben gehad met de heren Mauroy,
Chirac en Toubon en in ons land met de heer Rema-
cle, de baron de Bonvoisin en de heer de Benedetti,
[305]
313 / 7 - 95 / 96
Selon certaines personnes, il aurait travaillé pour
les services secrets belges, frangais et canadiens.
Des journalistes auraient confirmé qu'il avait ses
entrees dans les ambassades du Canada et de Suisse
et ce, en dehors des heures d'ouverture.
Williamsevantaitégalementdefairepartiedeceux
qui avaient renversélegouvernementtravaillisteaus-
tralien. En Belgique, il avait de nombreux amis de la
mouvance d'extrême droite, dont certains sont actuel-
lement en prison pour des faits de pédophilie. Tres
proche de Keteleer et de la «comtesse » Dumoulin, il
aurait également travaillé avec Mosbeux, considéré a
Liège comme Ie numero un du trafic d'armes en faveur
de la Libye. Les choses étaient toujours présentées de
telle sorte qu'elles paraissaient compatibles avec
l'idéal degauchedu mouvement.
Le quotidien des adeptes semblait assez proche de
leurs aspirations de départ : vie en forêt, apprentis-
sage de choses nouvelles, boulangerie, artisanat, ...
Les activités tournaient relativement bien mals
Wil Mam s'arrangeait toujours pour qu'elles péricli-
tent. Par exemple, il y avait dans lesud de la France,
une assez importante société de distri bution de pro-
duits biologiques, dont il empochait la moitié des
revenus. Cet argent lui aurait servi a alimenter un
compte en Suisse et a séjourner a l'hótel. En fait,
Norman William n'était, les trois quarts du temps,
pas présent dans la secte.
El énen ts a charge
U nefois que les campagnes de presseont débutéet
que les services de police et de l'administration se
sont i ntéressés auxactivitésdu mouvement, William
a suggéré aux adeptes de ne plus avoir trop de rela-
tions de couple, de se séparer et de garder leurs
distances avec leurs enfants et également desedéfai-
rede leurs biens matériels.
E n fait, ces probièmes extérieurs ont servi de pré-
textepour mettreen place toutes ces contraintes. Par
rapport a celles-ci, William déclarait que quitter le
groupe, c'était le mettreen danger. Des personnes en
sont devenues folies et ont été séquestrées pendant
des mois, notammenten Belgique.
— Pratiques sexuelles et pédophilie
Tout a commencé par la séparation des hommes et
des femmes. E lledevait être momentanéeet permet-
tre de créer une «aura » protégeant le groupe des
probièmes administratifs et policiers. Le camp des
hommes s'appelait «le Boréal », celui des femmes
«l'Austral ». William insistait sur la nécessité d'ap-
partenir a un camp et d'y rester. C'est ainsi que des
hommes qui, au départ n'étaient pas homosexuels,
ont été contraints de l'être. De fait, le gourou avait
ainsi, jour et nuit, une quarantaine d'hommes a sa
disposition.
alsmede met verscheidene ambassadeurs. Volgens
sommigen zou hij voor de Belgische, F ranse en Cana-
dese geheime diensten hebben gewerkt.
J OU r na listen zouden bevestigd hebben dat hij toe-
gang had tot de Canadese en Zwitserse ambassades,
en wel na sluitingstijd.
William liep er ook hoog mee op dat hij behoorde
tot degenen die in Australië de linkse regering had-
den doen vallen. In België had hij tal van vrienden
uit extreem-rechtse hoek, waarvan een aantal thans
op verdenking van pedofilie in de gevangenis zitten.
Als intimus van Keteleer en «gravin »Dumoulin zou
hij ook gewerkt hebben met Mosbeux, die in Luik als
de nummer één van de wapenhandel naar Lybië
werd beschouwd. De zaken werden steeds zó voorge-
steld dat ze met het linkse ideaal van de beweging
verenigbaar leken.
Het dagelijkse leven van de leden leekvrij dichtbij
hun oorspronkelijke verzuchtingen aan te sluiten :
leven in het bos, aanleren van nieuwe dingen, bak-
ken, ambachtelijk werk, ...
De activiteiten liepen relatief goed maar William
bestond het altijd alles te doen mislukken. Zo was er
in Zuid-Frankrijk een vrij belangrijke vennootschap
voor de distributie van biologische produkten, waar-
van hij de helft van de inkomsten opstreek. Met dat
geld zou hij een Zwitserse rekening hebben gespijsd
en zou hij op hotel zijn gegaan. I n feite was Norman
William voor driekwart van de tijd niet in de sekte
aanwezig.
Elementen ten laste
Zodra de perscampagnes begonnen te lopen en de
administratieveen politiediensten voor de activitei-
ten van de beweging belangstelling aan de dag gin-
gen leggen, gaf William de leden de raad niet teveel
echtelijke betrekkingen meer te hebben, van elkaar
te scheiden, afstand te houden tegenover hun kinde-
ren en zich van hun materiële goederen te ontdoen.
In feite dienden die externe problemen als voor-
wendsel om al die dwangmaatregelen in te voeren.
William verklaarde dat wie de beweging verliet, die
in gevaar bracht. Sommige mensen zijn daar gek van
geworden en werden met name in België maanden-
lang opgesloten.
— Seksuele praktijken en pedofilie
Alles begon met het scheiden van mannen van
vrouwen. Diescheiding zou maar tijdelijk zijn en het
mogelijk maken een aura te creëren om de beweging
tegen administratieve en politionele problemen te
beschermen. Het kamp van de mannen heette «de
Noorderlingen »en dat van de vrouwen «de Zuider-
lingen ». William onderstreepte de noodzaak om tot
een bepaald kamp te behoren en daar ook te blijven.
Op die manier werden mannen die niet homosek-
sueel waren, het naderhand wel. Zo had de sektelei-
der in feite dag een nacht een veertigtal mannen te
zijner beschikking.
-313/7-95/96
[306]
Pour les mineurs, il avait inventé les « passages »
(rite d'initiation sexuelle prévu a la puberté par Ie
truchement d'une opération satanique), ce qui lui
permettait de s'intéresser a des enfants de 12 a
16ans. Des attouchements ont également eu lieu
sous des prétextes médicaux. Ces jeunes étaient ceux
du groupeou étaient proches de membres du groupe.
Par rapport a la conception d'enfants et compte
tenu du fait que les hommes et les femmes vivaient
séparément, c'est Norman William qui se chargeait
de « transmettre la semence ».
Tenant compte du fait qu'il pratiquait une politi-
que de sous-al imentati on et de précarité extreme, il
parvenaita maintenir Ie groupe dans un étatsecond,
cequi lui permettait d'imposer de tel les pratiques.
— Décès dans Ie groupe
Plusieurs personnes sont décédées dans Ie groupe,
suite a un rejet de la médecine ou a un manque de
réaction dans Ie chef du gourou. Deux adultes et
plusieurs enfants sont mortsainsi, certains dans des
conditions tres étranges.
William n'intervenait que par personne interpo-
sée, évitantainsi toutepossibilitédepoursuites ulté-
rieures.
— La filière satanique
William a toujours prétendu que ses ennemis
étaient les satanistes, des gens tres puissants, nour-
ris par Ie désir de déstabiliser les Etats et les pou-
voirs en place. II disait notamment que ces mouve-
ments étaient organisés a différents échelons qu'il
dénommait « P ».
1 1 citait volontiers l'exemple de la loge P2, second
échelon, celui des gens qui ont sous leur coupe un
pays OU une région. Le niveau PI était celui des
hommes de main, P3 étant celui de ceux qui «tirent
lesficelles ».
Avant deereer Ecoovie, il fréquentait pourtant les
milieux sataniques en France et plus particulière-
ment, a Paris, J acqueline Robin. II a montré plu-
sieurs endroits, dans des forêts et des campagnes, oü
étaient pratiquées des messes noires. Ces endroits
reculés comprenaient un autel, des objets particu-
liers et des animauxdoués (biches, renards, hiboux,
lièvres, ...). II déclarait qu'il y avait unehiérarchieen
fonction du typed'animal clouéa proximitédel'habi-
tat visé, l'animal determinant la punition destinéea
la personne y résidant. Detels endroits ont été mon-
trés en Bretagne, ainsi qu'en Italië du sud et centra-
le.
William déclarait que pour évoluer dans des sphè-
res satanistes, il fallait manipuler des centaines de
personnes a leur insu. II disait avoir pénétré ces
Voor de minderjarigen voorzag hij in een «over-
stap » (seksuele initiatieritus die bij het begin van de
puberteit werd doorgevoerd door middel van een sa-
tanisch ritueel), wat hem de mogelijkheid bood ook
belang te stellen in kinderen tussen 12 en 16 jaar.
Ook werden jongeren, onder het mom van een medi-
sche handeling, betast. Het ging daarbij om jongeren
die tot de beweging behoorden of die nauw verwant
waren met leden ervan.
Omdat de mannen gescheiden van de vrouwen
leefden, stond Norman William in voor « het doorge-
ven van het zaad »om kinderen te verwekken.
Aangezien hij ondervoeding en extreme schaarste
voorstond, slaagde hij erin de groep in een soort
tweede bewustzijnsniveau te brengen, wat het hem
mogelijk maakte dergelijke praktijken op te leggen.
— Overlijdens in degroep
Tal van personen in de groepering zijn overleden
omdat ze medische hulp hadden geweigerd of omdat
de sekteleider had verzuimd te reageren. Twee vol-
wassenen en verscheidene kinderen vonden op die
manier in uiterst vreemde omstandigheden de dood.
William trad alleen via tussenpersonen op, om zo
elke mogelijke latere vervolging te voorkomen.
— Satanisch netwerk
William heeft steeds staande gehouden dat zijn
vijanden desatanisten waren, zeer machtige mensen
diemaar een wens hadden : deStaten en de gevestig-
de machten te ontwrichten. Hij zei onder meer dat
die bewegingen werden georganiseerd op verschei-
dene niveaus die hij « P » noemde.
H ij verwees graag naar het voorbeeld van de loge
« P due », « niveau 2 », het niveau van leidende figu-
ren in een land of een regio. Het niveau PI was dat
van de mensen die op het terrein konden worden
ingezet, P3 het niveau van hen die «de touwtjes in
handen hebben ».
Alvorens Ecoovie op te richten, hield hij zich noch-
tans vaak op in satanische kringen in Frankrijk,
meer bepaald in Parijs, waar hij contacten had met
J acqueline Robin. Hij toonde tal van plaatsen in
bossen en velden, waar zwarte missen werden opge-
dragen. Op die zeer afgelegen plaatsen waren dan
een altaar, speciale voorwerpen en vastgespijkerde
dieren (hindes, vossen, uilen, hazen ...) voorhanden.
Hij verklaarde dat er een hiërarchie bestond op
grond van het soort dier dat in de nabijheid van de
geviseerde woning was vastgespijkerd; het soort dier
was bepalend voor de straf die de persoon die daar
woonde te wachten stond. Dergelijke plaatsen wer-
den aangewezen in Bretagne en in Zuid- en M idden-
I talie.
William verklaardedat men, om zich in satanische
kringen te bewegen, honderden personen moest ma-
nipuleren zonder dat zij daar weet van hadden. Hij
[307]
313 / 7 - 95 / 96
milieux et avoir des accointances avec eux, en tant
que grand sauveur de l'humanité.
— Financement
Plusieurs personnes appartenant au groupe
étaient rentières. L'une d'elles versait jusqu'a
10 000 francs frangais par mois. Tout l'argent du
mouvement allait dans la pochedeWilliam, il rutili-
sait pour prendre l'avion ou séjourner dans des ho-
tels.
— Recrutement
Organisé comme il l'était, Ie mouvement au ra i t pu
compter plus de mille membres. Pour des raisons
inconnues, Wil Mam freinait délibérément Ie nombre
d'adhérents.
— Manipulation des membres
Lors des conseils généraux du mouvement, oü les
décisionsdevaient êtreprisesa l'unanimité, William
manipulait les membres pour obtenir leurs voix a
l'arraché. II prenait a part ceux qui risquaient de
s'opposer a sesdécisions. La manipulation étaittelle
qu'a terme, les membres étaient entièrement coupes
de leur passé, tantfamilial que professionnel, cultu-
rel et affectif. William pratiquait la politique du
rayon : les membres ne devaient pas parier de leurs
probièmes entre eux mals en parier a lui. II créait de
fait unesortededoisonnement, qui lui permettaitde
monter les adeptes les uns contre les autres.
12) EglisedeScientologie
Selon un témoin, ce mouvement compterait
5 000 membres en Belgique et 10 millions d'adhé-
rents au niveau mondial, répartis en 250 églises et
missions.
Faits imputés au mouvement
— Recours a des sociétés-écrans pour Ie recrute-
ment
Selon plusieurs témoins, il existe un Men évident
entrerEglisedeScientologieet lessociétés U-Man et
Management Efficiency (qui seraitaujourd'hui liqui-
dée), qui sont d'ailleurs situées rue de Livourne a
Bruxelles dans les batiments anciennement occupés
par l'Eglise. Certaines firmes multinationales
auraient payé des dédommagements importants
pour se I i bérer des contrats concl us avec ces sociétés.
Ces deux sociétés placent des offres d'emploi et les
personnes qui y répondent se voient adresser un
beweerde in die kringen te zijn doorgedrongen en er
als grote redder van de mensheid, connecties mee te
hebben.
— Financiering
Tal van personen die tot de groep behoorden, leef-
den van hun renten. Een van hen stortte maande-
lijks tot 10 000 Franse Frank. Al het geld van de
beweging verdween in de zakken van William, die
dat gel d gebr u i kte om vl i egtu i grei zen te ma ken of op
hotel te verblijven.
— Werving
De beweging, dievrij goed georganiseerd was, had
gemakkelijk meer dan duizend leden kunnen tellen.
Om onbekende redenen remde William bewust het
aantal leden af.
— Manipulatie van deleden
Tijdens de algemene raden van de beweging,
waarop de beslissingen met eenparigheid van stem-
men moesten worden genomen, manipuleerde
William de leden om hun stemmen om toch nog in de
wacht te slepen. Wie dreigde zich tegen zijn beslis-
singen te verzetten, nam hij terzijde. Die manipula-
tieging zelfs zover dat de leden op termijn volledig
van hun verleden afgesneden waren (familiaal, cul-
tureel , affecti ef en professi oneel ) . Wi 1 1 i am voerde een
centralistisch beleid : de leden mochten het onder-
ling niet over hun problemen hebben, maar moesten
zich altijd tot hem wenden. I n feite voerde hij op die
manier een soort verzuiling in, wat hem in staat
stelde de leden onderling tegen elkaar op te zetten.
12) Scientology-kerk
Volgens een getuige zou deze beweging 5 000 le-
dentellen in België en lOmiljoen volgelingen wereld-
wijd, verspreid over 250 kerken en missies.
F eten diedebofl/eging ten lasteworden gëegd
— Het inschakelen van mantelorganisaties om
leden te werven
Volgens verscheidene getuigen bestaat er een dui-
delijke band tussen de Scientology-kerk en de ven-
nootschappen U -Man en Management Efficiency (die
thans in vereffening is gegaan), welke overigens ge-
vestigd zijn in deLivornostraat in Brussel, in gebou-
wen die voordien door de Scientology-Kerk werden
betrokken. Een aantal multinationale ondernemin-
gen zouden aanzienlijke schadevergoeding hebben
betaald om zich vrij te kopen uit de overeenkomsten
die ze met die vennootschappen hadden gesloten.
Beide vennootschappen publiceren werkaanbie-
dingen en wie daarop antwoordt, krijgt een Hubbard-
-313/7-95/96
[308]
questionnaire Hubbard. On leur fait miroiter des
gains importants (+ 100 000 francs par mois). Les
cours sont gratuits au départ mais deviennent pro-
gressivement payants.
U -JVl a n propose éga I ement des stages de f or mati on
pour lesentreprises. Ces stages, d'uneduréedesept
jours, sont assez onéreux. Certains cours ressem-
blent étrangement a de l'inypnose. Curieusement, il
est également conseillé aux personnes de quitter la
sociétéqui lesemploieen casdedésaccordaveccelle-
ci. Un des formateurs ne cache en rien son apparte-
nancea l'Eglisede Scientologie; il relance les candi-
dats qui abandonnent en cours deformation, vantant
les mérites de la Scientologie pour parvenir a créer
un monde idéal.
Un témoignage fait également état de l'existence
de Mens entre la Scientologie et la revue « I ntermé-
diaire », voireavec la Croix Rouge internationale.
A noter que Ie centre financier de la Scientologie,
du moins pour la Belgique, estsituéau Grand-Duché
de Luxembourg (7, rue Federspiel a Luxembourg). 1 1
s'agit de la société «Aristote», société anonyme a
responsabilité limitée de droit luxembourgeois, fon-
dée en 1989. Cette société assure la gestion de plu-
sieurs sociétés liées a la Scientologie (U-Man, Exec-
Tech, Management Efficiency), qui ont également
des branches en Belgique. Les administrateurs de
ces sociétés sont belges : M M . J an Bommerez et Pa-
trick Valtin et Mme Marleen Grossemans.
— Les cours a suivreet leursconséquencesfinan-
cières
Destémoins indiquent qu'ilssont entrésen Scien-
tologie, aprèsavoir participéa un testdepersonnali-
té de 200 questions ou après avoir lu un ouvrage de
Ron Hubbard.
Après une première prise de contact, les « élèves »
sont invites a suivresuccessivement plusieurs cours,
d'un montant toujours plus important. Si Ie cours
relatif a la dianétique coüte au départ 8 000 francs,
d'autres peuvent coüter de 70 000 a 80 000 francs,
celui du «Pont de la Liberté»valant 219 000francs
(«offreexceptionnelledefind'année»). Le cours d'or-
ganisation pour cadres s'élève a 715 000 francs. En
effet, progressivement, le formateur s'efforce de dé-
couvrir les «faiblesses » de l'adepte et il lui propose
des cours pour y remédier.
Pour financer ces formations, on incite les mem-
bres a contracter des emprunts personnels ou a si-
gner des reconnaissances de dettes. II a également
étéfait état des procurations accordées a l'Eglise de
Scientologie ou de demandes importantes d'argent
comptant auprès de membres de la familie de l'adep-
te. Enfin, certains sont même amenés a vendre des
biens immobiliers. Des témoignages ont été re-
vragenlijst toegestuurd. Men spiegelt hen aanzien-
lijke opbrengsten voor (-1- 100 000 frank per maand).
In het begin zijn de cursussen gratis, maar geleide-
lijk moet er voor worden betaald.
U-Man biedt ook opleidingsstages voor onderne-
mingen aan. Die stages — zeven dagen — zijn vrij
duur. Een aantal van die cursussen vertoont verba-
zingwekkende gelijkenissen met hypnose. Wat ook
vreemd is, is dat personen de raad krijgen het bedrijf
waar ze werken te verlaten wanneer zij er onenig-
heid mee krijgen. Een van de docenten verheelt hoe-
genaamd niet dat hij lid is van de Scientology-Kerk;
hij geeft kandidaten die in de loop van de opleiding
afhaken, nieuwe impulsen en hemelt de verdiensten
op van de Scientology-Kerk om zo een ideale wereld
tot stand te brengen.
Een getuigenis maakt ook gewag van banden die
zouden bestaan tussen Scientology en het magazine
I ntermédiaire en zelfs van banden met het I nterna-
tionale Rode Kruis.
Men noteredat het financieel centrum van Scien-
tology, althans voor België, in het Groothertogdom
Luxemburg ligt (7, rue Federspiel te Luxemburg).
Het betreft de vennootschap «Aristote», een bvba
naar Luxemburgs recht opgericht in 1989. Die ven-
nootschap zorgt voor het beheer van verscheidene
met Scientology gel leerde vennootschappen (U-Man,
Exec-Tech, Management Effiency), die eveneens ver-
takkingen hebben in België. De bestuurders van die
vennootschappen zijn Belgen : de heren J an Bomme-
rez en Patrick Valtin en mevrouw Marleen Grosse-
mans.
— De cursussen die moeten worden gevolgd en
financiële implicaties daarvan
Getuigen verklaren dat zij zich bij de Scientology-
kerk hebben aangesloten na een persoonlijkheidstest
met 200 vragen te hebben afgelegd of na een werk
van Ron H ubbard te hebben gelezen.
Na een eerste contactname worden de «leerlin-
gen » uitgenodigd achtereenvolgens verscheidene
cursussen te volgen, waarvoor zij telkens een hoger
bedrag moeten neertellen. Zo kost de cursus «diane-
tica » in het begin 8 000 frank, terwijl andere tot
70 000 a 80 000 frank kunnen oplopen en de cursus
«Brug van de Vrijheid » maar liefst 219 000 frank
kost («uitzonderlijk eindejaarsaanbod »). De organi-
satiecursus voor kaderpersoneel kost 715 000 frank.
De lesgever legt het er immers op aan om de « zwak-
ke punten » van het lid te leren kennen. Vervolgens
stelt hij het lid cursussen voor, om een en ander weg
te werken.
Om die opleidingen te financieren, zet men de
leden ertoe aan persoonlijke leningen te sluiten of
schuldbekentenissen te ondertekenen. Er werd te-
vens gewag gemaakt van volmachten die aan de
Scientology-kerk werden verleend of van gevallen
waarbij van familieleden van sommige leden aan-
zienlijke bedragen contant geld werden gevraagd.
Tot slot zien sommigen zien zelfs verplicht vastgoed
[309]
313 / 7 - 95 / 96
cueillis, notamment en France, de gens qui ont été
complètement ruines par la Scientologie.
Un témoin indique mêmeavoir fait l'objet de tres
sérieuses menaces, après avoir essayé de s'oppcser a
cequ'un membredesafamillesuiveencoredescours.
II semble aussi que lors de ces cours, des conseils
sol ent donnés aux adeptes pour tenter de convaincre
leur familie du bien-fondédeleur démarche.
On a rapportéégalement l'existencedeséances de
purification, c'est-a-dire des séances de sauna avec
prise de vitamines pour éliminer les traces de médi-
cations antérieures, qui empêchent de raisonner et
de fonctionner de fagon optimale. Coüt de l'opéra-
tion : 50 000 fancs, a combiner avec des auditions
d'un montant de 100 000 francs. Certains cours né-
cessiteraient une présencede plus dedix heures par
semaine.
Les personnes qui interrompent les cours sont
relancées par l'envoi de brochures ou par des deman-
des d'aidesfinancières, souvent mini mes. Celles qui
doutent sont remises sur les rails par un officier
d'éthique.
Au départ, les responsables scientologues signa-
lent pourtant que si r«élève» souhaite arrêter les
cours, il est remboursédans les 24 heures. La seule
menaceestalorsd'êtrebanni desactivités, cequi est
présenté comme une damnation éternelle. Dans les
faits, les remboursements s'obtiennent tres difficile-
ment. Lorsqu'ils s'obtiennent ...
— Prosélytisme
Le prosélytisme est qualifié de «dissémination »
par les scientologues. En s'inscrivant aux cours, le
membre est invite a recruter d'autres personnes et a
les convaincre de suivre une formation. Certains
adeptes sont même incités a quitter leur emploi pour
travaillerdansunefilialedela Scientologie. II arrive
toutefois qu'ils soient licenciés peu après, sous le
prétexte qu'ils ne conviennent pas pour la fonction
proposée.
II semblerait que soient visées, en priorité, les
personnes disposant d'un certain confort matériel et
d'unecertaine ouverture d'esprit. Les personnes qui
amènent de nouvelles recrues seraient rémunérées
sous la forme d'un crédit avaloir sur leursformations
ultérieures.
— Travail intensif
A Copenhague, certains adeptes seraient amenés
a prester plus de 15 heures de travail par jour. A
Amsterdam, il existerait également une structure
d'accueil oü les employés travaillent gratuitement
pour la Scientologie, alors qu'ils bénéficient par
ailleurs d'allocations dechómage.
te verkopen. Er werden, onder meer in Frankrijk,
getuigenissen ingewonnen van mensen die door
Scientology compleet ten gronde zijn gericht.
Een getuige verklaart zelfs echt bedreigd te zijn,
nadat hij had gepoogd zich te verzetten tegen het feit
dat een familielid van hem nog langer cursussen zou
volgen. Tijdens die cursussen krijgen de leden blijk-
baar ook raadgevingen aangaandede manier waarop
zij hun familie van de gegrondheid van hun gedrag
kunnen overtuigen.
Er werd ook melding gemaakt van zuiveringsses-
sies : daarbij gaat het om sauna-sessies, met inname
van vitamines om sporen van vroeger ingenomen
geneesmiddelen te elimineren, waardoor optimaal
redeneren en handelen wordt belemmerd. Kostprijs
van de operatie : 50 000 frank. Daarbij komen nog
gesprekken tegen 100 000 frank. Voor een aantal
cursussen is een aanwezigheid van meer dan 10 uur
per week vereist.
Personen die de cursussen onderbreken, worden
aangespoord de draad opnieuw op te nemen. Ze krij-
gen brochures in de bus of worden om — vaak zeer
geringe — financiële bijdragen gevraagd. Wie twij-
felt, wordt door een « ethisch officier » opnieuw op het
goede spoor gezet.
I n het begin wijzen de leiders van Scientology er
nochtans op dat als «de leerling» de cursussen
wenst stop te zetten, hij die na uiterlijk 24 uur terug-
betaald krijgt. Er wordt alleen mee gedreigd dat men
van de activiteiten zal worden geweerd, wat als een
eeuwige verbanning wordt voorgesteld. I n feite ver-
krijgt men dergelijke terugbetalingen maar heel
moeizaam. Als men ze al krijgt ...
— Bekeringsijver
Door de scientologen wordt bekeringsijver als
« uitstraling » bestempeld. Wanneer een lid zich voor
cursussen inschrijft, wordt hij verzocht andere perso-
nen te werven en hen ertoe te overhalen een oplei-
ding te volgen. Sommige leden worden er zelfs toe
aangezet hun baan op te geven om in een afdeling
van Scientology te gaan werken. Het gebeurt even-
wel dat zij kort nadien worden ontslagen, onder het
voorwendsel dat ze niet geschikt zouden zijn voor de
voorgestelde betrekking.
B I ij kbaar wordt i n de eerste plaats gemi kt op men-
sen die over enige materiële welstand beschikken en
een zekere openheid van geest hebben. Wie nieuwe
leden aanbrengt, zou vergoed worden via de toeken-
ning van een krediet waarmee hij latere opleidingen
kan betalen.
— Intensieve arbeid
In Kopenhagen zouden sommige leden dagelijks
meer dan 15 uur moeten presteren. In Amsterdam
zou tevens een opvangstructuur bestaan waar men-
sen gratis voor Scientology werken, terwijl ze daar-
naast een werkloosheidsuitkering ontvangen.
-313/7-95/96
[310]
En Belgique, il est fait état de la situation d'une
personnequi a étéengagéepour cinq années, avecun
contrat de 7 000 francs par mois. Si elle quitte Ie
mouvement avant terme, elle est censée payer un
dédit tres important. Tout laissedoncsupposer qu'el-
le a été amenée a signer une reconnaissance de det-
tes.
Certains adeptes ont, après leur départ, été sub-
mergés defactures. On leur demandede rembourser
« la pension » dont ils ont beneficie durant leur sé-
jour.
— Recours a des faux et a des trucages
La Scientologie aurait publié un faux numero de
« Bulle », bulletin de liaison pour l'étude des sectes,
édité par l'UNADFI, oü elle se serait livrée a une
attaque en règlecontreles activités des ADFI .
A l'occasion du 100^ anniversaire de la mort de
Saint Ignace, lesj ésuites de Bruxelles ont décidéde
publier une bande dessinée décrivant sa vie. I Is ont
été prévenus, pendant l'exécution du travail, que la
dessinatriceétait unescientologue. UnJ ésuite histo-
riën a donc vérifié les dessins et les textes avant de
délivrer Ie bon a tirer.
Pourtant, dans l'ouvrage publié est soudainement
apparue une page de garde oü figurent quatre scien-
tologues parmi les personnes remerciées.
— Narconon
L'A.S.B.L. dedroit beige «Narconon », association
scientologue d'aide aux toxicomanes, a été dissoute
en septembre 1985. Celle-ci sembleavoir été rempla-
cée par une nouvelle structu re : «Oui a la vie, non a
la drogue », sous la direction deM M . F lavioSpiritoet
Ludo Vermeulen. Désormais, la Scientologie s'est
lancée dans une campagne de lutte anti-drogue
(« Drug F ree Sheriffs ») dans les classes d'enseigne-
ment primaire dans les trois régions du pays. Des
petites étoiles de sheriff sont distri buées aux enfants
qui s'engagent a ne pas consommer de drogue. Dans
Ie cadre de cette campagne, des représentants de
l'Eglise de Scientologie ont tenté, a plusieurs repri-
ses, d'obtenir la collaboration des autorités commu-
nalesetdela gendarmerie, se présentant comme des
gens tres «clean ». Ainsi, ils ont pris contact avec des
représentants del 'arrondissement judiciai re d'Arlon,
demandant a entrer en contact avec Ie bourgmestre
et les échevins.
Le procureur du Rol a cependant été alerte en
temps utile. Ils ont également tenté de donner des
conférences a Saint-Léger, Couvin et Dison. Par con-
tre, ils ont réussi a pleger une brigade de gendarme-
I n België is het geval bekend van iemand die voor
vijfjaar werd aangeworven met een arbeidsovereen-
komstvan 7 000 frank per maand. Als die persoon de
beweging vóór het verstrijken van die termijn ver-
laat, wordt hij geacht een zeer aanzienlijke afkoop-
som te betalen. Alles lijkt er dus op te wijzen dat die
persoon ertoe werd gebracht een schuldbekentenis te
ondertekenen.
Een aantal leden werd, na de beweging te hebben
verlaten, overstelpt met facturen. Men vraagt hun
«de kost en inwoon » die zij tijdens hun verblijf ont-
vingen, terug te betalen.
— Gebruik van valsheid en trucage
Scientology zou een vals nummer hebben gepubli-
ceerd van « Bulle » — hetdoor deUNADFI uitgege-
ven verbindingsbulletin voor het bestuderen van de
sekten — waarin zedeactiviteiten van deADFI zou
hebben aangevallen.
Naar aanleiding van de honderdste verjaardag
van de dood van Sint-lgnatius, besloten dej ezuïeten
van Brussel een stripverhaal te publiceren over het
leven van de heilige. Tijdens de uitvoering van dat
project werden ze verwittigd dat detekenares lid was
van de Scientology-kerk. Een J ezuïet-historicus
heeft vervolgens de tekeningen en de teksten nage-
keken alvorens de toestemming te geven om het
beeldverhaal af te drukken.
Toch is in het gepubliceerde werk een dekblad
opgedoken waarop vier Scientology-aanhangers
voorkomen tussen de namen die in het dankwoord
zijn opgenomen.
— Narconon
«Narconon », een v.z.w. naar Belgisch recht, we-
tenschappelijke vereniging voor hulpverlening aan
drugsverslaafden, werd in september 1985 ontbon-
den. Die vereniging blijkt te zijn vervangen door een
nieuwe structuur : «Oui a la vie, non a la drogue»
onder leiding van de heren Flavio Spirito en Ludo
Vermeulen. Scientology heeft zich voortaan gelan-
ceerd in een campagne voor drugsbestrijding (« Drug
F ree Sheriffs ») in de klassen van het lager onderwijs
in de drie landsgedeelten. Kleine sheriffsterren wor-
den uitgedeeld aan de kinderen diezich ertoe verbin-
den geen drugs te gebruiken. In het raam van die
campagne hebben vertegenwoordigers van de Scien-
tology-Kerk herhaaldelijk aangestuurd op samen-
werking met de gemeentelijke overheden en met de
rijkswacht, waarbij ze zich voorstelden als zeer
« cleane » mensen. Zo hebben ze vertegenwoordigers
van het gerechtelijk arrondissement Aarlen aange-
sproken, met de vraag contact op te nemen met de
burgemeester en de schepenen.
De procureur des Konings werd evenwel tijdig
verwittigd. Zij hebben ook gepoogd conferenties te
organiseren in Saint-Léger, Couvin en Dison. Ze zijn
er daarentegen wel in geslaagd een rijkswachtbriga-
[311]
313 / 7 - 95 / 96
riedeLouvain qui, ignorante qui el I e avait affaire, a
participéa la campagne dans des écolesflamandes.
Pris au premier degré, Ie but de cette campagne
est tres pcsitif mals sa vraiefinalitéserait demener
une campagne promotion nel Ie d'information sur la
Scientologie afin de recruter de nouveaux membres.
Selon un témoin, les véritables associations anti-
drogues se déclarent opposées a cette approche et
veulent que cette matière soit confiée a de vrais
specialistes en la matière et non a des organisations
telles que l'Eglisede Scientologie.
Si leprogrammedesevragedéveloppépar R. Hub-
bard peut donner des résultats pour certains toxico-
manes, el Ie fait de ces désintoxiqués des proiesfaci-
les, plusfragiles a la manipulation mentale.
— Obtention du statut d'Egliseaux USA
A Clearwater, la Scientologie était redevable, de-
puis dix ans d'une somme équivalente a 250 mi 1 1 ions
de francs belges rien qu'en amendes et interets a
regard du fisc. E Me a lancé un appel aux personnes
qui avaient connu des probièmes avec Ie fisc local
(malversations, pots de vin, ...), afin qu'elles sefas-
sent connaïtre.
Chaquesemaine, ellea portéa la connaissancedu
public un cas significatif en ce sens et ce, jusqu'au
moment oü Ie fisc a proposé de reconnaïtre la Scien-
tologie en tant qu'églisepour leprixdeson silence.
— Infiltrations politiques, methodes d'intimida-
tion, vision de la société
Plusieurs témoins considèrent l'Eglisede Sciento-
logie comme un mouvement subversif et tres dange-
reux (vol re, pour l'un d'eux, même Ie plus dangereux
en Belgique), notamment parcequ'il essayera i t d'in-
filtrer les rouages del 'autorité publique.
Quatre gendarmes, dont trois ayant fait partie de
l'escadron spécial d'intervention au cours des années
1980, ont (ou, en tout cas, ont eu) des Mens avec la
Scientologie. Actuellement, ils nefont plus partie de
la gendarmerie. L'un d'euxa égalementtravailléa la
police judiciaire, avant de cesser toute activité pour
entrer dans l'organisation. Un témoin n'exdut pas
quela Scientologierecruteaujourd'hui encore (certes
de maniere tres limitée) au sein de la gendarmerie.
U n témoi n aff i rme, d'autre part, que des représen-
tants de l'Eglise de Scientologie se seraient livrés a
un certain nombredepressionssur des journalistes.
II s'agirait, auxdires d'un autre témoin, de l'orga-
nisation sectaire a la fois la mieux organisée et la
plusagressive, qui prati que I 'intimi dation systémati-
devan Leuven te strikken die, zonder te weten wie ze
voor zich had, heeft deelgenomen aan de campagne
in scholen in Vlaanderen.
I n een eerste fase streeft deze campagne een zeer
nobel doel na, maar in feite zou het er om gaan een
promotiecampagne te voeren waarin informatie
wordt verspreid over Scientology teneinde nieuwe
leden te werven.
Volgens een getuige zijn de echte anti-drugsvere-
nigingen gekant tegen deze aanpak. Zij willen dat
deze aangelegenheid wordt toevertrouwd aan onver-
valste deskundigen en niet aan organisaties als
Scientology-Kerk.
Ook al kan het ontwenningsprogramma dat door
R. Hubbard werd ontwikkeld bepaalde drugsver-
slaafden helpen, toch maakt dat programma de ont-
wende drugsverslaafden tot gemakkelijke prooien
die kwetsbaarder zijn voor mentale manipulatie.
— Hoe Scientology in de VS het statuut van kerk
heeft verkregen
In Clearwater was de Scientology-kerk sinds zes
jaar aan de belastingdienst alleen aan boetes en
intresten een bedrag verschuldigd dat overeenstemt
met 250 miljoen Belgischefrank. Ze heeft een oproep
gedaan tot de mensen die problemen hadden gehad
met het plaatselijke belastingkantoor (verduiste-
ring, smeergeld, ...) en hen gevraagd zich kenbaar te
maken.
Elke week heeft ze hieromtrent een significant
geval kenbaar gemaakt bij het grote publiek, tot de
belastingadministratie heeft voorgesteld Scientology
als kerk te erkennen in ruil voor haar stilzwijgen.
— I nfiltratie in de politiek, intimidatiemethodes,
maatschappijbeeld
Tal van getuigen beschouwen de Scientology-Kerk
als een subversieve en zeer gevaarlijke beweging
(één van hen beschouwt ze als de gevaarlijkste bewe-
ging in België), meer in het bijzonder omdat ze zou
proberen te infiltreren in het raderwerk van de ove-
rheid.
Vier rijkswachters, onder wie er drie tijdens de
jaren 1980 deel hebben uitgemaakt van het speciaal
interventie-eskadron, hebben (of hadden in elk geval
in het verleden) banden met Scientology. Momenteel
zijn ze niet meer bij de rijkswacht. Een van hen heeft
ook voor de gerechtel ij ke pol itie gewerkt. N aderhand
heeft hij el ke activiteit stopgezet om tot de organisa-
tie toe te treden. Een getuige si uit niet uit dat Scien-
tology nog steeds leden werft bij de rijkswacht (welis-
waar op zeer beperkte wijze).
Een getuige bevestigt anderzijds dat de vertegen-
woordigers van de Scientology-Kerk in bepaalde ge-
vallen pressie zouden hebben uitgeoefend op journa-
listen.
Volgens een andere getuige zou het de best georga-
niseerde en tegelijkertijd de meest agressieve sekta-
rische organisatie zijn die aan systematische intimi-
-313/7-95/96
[312]
que. II existe des prescrits de Ron Hubbard, qui
conseillent aux adeptes d'attaquer les ennemis du
mouvement et de recourir a rintimidation morale
(cf. auditiondes représentantsderEglisedeSciento-
I ogi e, résu mée ei -dessus) .
La Scientologie dispcse d'un réseau de renseigne-
ments («Office of Special Affairs»), chargé, entre
autres, de réunir des informations sur les personnes
qui s'attaquent au mouvement, d'éventuellement les
transformer et de répandre les bruits les plus divers
a leur sujet via les médias. 1 1 s'agit de la « propagan-
de nol re ». Ce fut notamment Ie cas pour Ie docteur
Abgrall en Franceet, auxEtats-Unis, unejournaliste
en a fait une dépression nerveuse et a failli démis-
sionner.
En Belgique, l'OSA, sous la direction deM . Martin
Weightman, est également chargé de faire du lob-
bying auprès des autorités européennes. L'Eglise de
Scientologie a tenté récemment d'organiser une con-
férence dans les locaux du Parlement europeen sous
Ie couvert de son association «Citizens Commission
of Human Riglits», profitant du fait que les parle-
mentaires européens ne connaissent pas toujours la
Scientologie, et certainement pas toutes les associa-
tions qui en dépendent. Pour sedonner unecertaine
image de marque, cette commission est présentée
comme défendant les droits de l'homme.
Un témoin citedes passages d'un ouvrageparu en
Allemagne et préfacé par Ie ministre des Affaires
intérieuresdu Land deRhénanie-du-Nord-Westpha-
lie: «Scientologie dneGd'alir für dieDemokratie».
La question est posée de savoi r si « la conception qu'a
la Scientologie de la société et si les moyens a l'aide
desquels el Ie cherche a s'attacher les décideurs au
niveau de la société, de l'économie et de l'Etat, n'en-
trent pas en conflit (et si oui, dans quelle mesure)
avec l'autonomiede l'individu et la souveraineté po-
pulaire, qui constituent les bases de notreordrecons-
titutionnel, libreetdémocratique ». La condusion du
Prof. Dr. Hans-GerdJ aschke, politologuea l'univer-
sité de Frankfurt, chargé de rédiger ce rapport, est
que «l'Eglise de Scientologie est une organisation
«totalitaire » qui agit contrairement a la Constitu-
tion ». Selon ce rapport, l'Eglise de Scientologie est
une organisation politique, avec des caractéristiques
militantes. Ellea des idees inquiétantessur l'homme
(Übermensch). E Me mène une politique agressive et
used'intimidationetdeviolenceenverstousceuxqui
la critiquent.
Au pol nt 8 («Damofcrat/e — Kritil<undUtopiebé
der Scientologie»), Ron H ubbard est cité : «Ich sehe
nicht dass popul areM assnahmen Sdbstverleugnung
und Demckratie dem Menschen irgend dwas ge-
bracht haben, ausser ihn water in den Schlamm zu
stossen ».
Aux dires du témoin, la Scientologie n'est pas une
structuredémocratique. Elleexploitelesgenset pré-
datie doet. In de voorschriften van Ron Hubbard
wordt de volgelingen aanbevolen de vijanden van de
beweging aan te vallen en gebruik te maken van
morele intimidatie (cf. hoorzitting met de vertegen-
woordigers van de Scientology- Kerk die hierboven is
samengevat).
Scientology beschikt over een inlichtingen netwerk
(« Officeof Special Affairs »), dat onder meer is belast
met het inzamelen van informatie over de personen
die de beweging aanvallen, die informatie eventueel
te verwerken en via de media de meest uiteenlopende
geruchten over die personen te verspreiden. Dat is
« zwarte propaganda ». Dat was met name het geval
voor dr. Abgrall in Frankrijk. In de Verenigde Staten
raakte een journaliste erdoor in een depressie en
heeft ze bijna ontslag moeten nemen.
In België houdt het Officeof Sped al Affairs onder
leidingvan de heer Martin Weightman zich eveneens
bezig met lobbying bij de Europese overheid. De
Scientology-Kerk heeft onlangs geprobeerd een con-
ferentie te organiseren in de gebouwen van het Euro-
pees Parlement onder de dekmantel van haar vereni-
ging «Citizens Commission of Human Rights». Ze
maakten daarbij gebruik van het feit dat de Euro-
parlementsleden niet steeds bekend zijn met
Scientology, en zeker niet met alle verenigingen die
ermee verwant zijn. Teneinde zichzelf een bepaald
imago aan te meten, wordt die commissie voorgesteld
als een i nstel I i ng die opkomt voor de mensenrechten.
Een getuige citeert passages uit een werk dat in
Duitsland is verschenen en waarvoor de minister
van Binnenlandse Zaken van Noordrijn-Westfalen
het woord vooraf heeft geschreven : «Sdentologie,
dneGdfahr für die Demckratie». Hierin wordt de
vraag gesteld of « het maatschappijbeeld van Scien-
tology en de middelen waarmee ze de mensen op de
besluitvormingsniveaus van maatschappelijke aan-
gelegenheden, economieën Staat proberen voor zich
te winnen, niet in strijd zijn (en zoja, in welke mate)
met deautonomievan het individu en de soevereini-
teit van het volk, die de grondslagen zijn van onze
grondwettelijke, vrijeen democratische orde». Pro-
fessor Hans-GerdJ aschke, politoloog aan de univer-
siteit van Frankfurt, belast met het opstellen van dat
verslag concludeert als volgt : « De Scientology-kerk
is een «totalitaire » organisatie waarvan de praktij-
ken in strijd zijn met de Grondwet ». Volgens dat
verslag is de Scientology-Kerk een politieke organi-
satie met militante eigenschappen. Haar ideeëngoed
over de mens (Ü bermensch) is zorgwekkend. Ze voert
een agressief beleid en maakt gebruik van intimida-
tie en geweld tegen iedereen die kritiek op haar
heeft.
Onder punt 8 (« Demckratie — Kritik und Utopie
bd der Scientologie ») wordt Ron H ubbard geciteerd :
«Ich sehe nicht dass popul areM assnahmen, Sdbst-
verleugnung und Demckratie dem Menschen irgend
dwas gebracht haben, ausser ihn wdter in den
Schlamm zu stossen ».
Volgens de getuige is Scientology geen democrati-
sche structuur. Ze buit de mensen uit en beweert dat
[313]
313 / 7 - 95 / 96
tend que les droits de rhomme sont réserves aux
seuls honnêtes hommes que sont les scientologues.
Selon lui, la Scientologie est dangereuse car elle
créeunedualitédans la société : les scientologues et
lesautres, qualifiés de«suppressifs ».
Les scientologues ont aussi un langage et un voca-
bulaires propres, qui permet de manipuler encore
davantage lesgens ( dans cecontexte, letémoin sedit
persuadéqueles methodes d'«auc//t/ng»et de dril Is
tres poussés sont de véritables methodes de manipu-
lation mentale).
Le but ultime de la Scientologie est que tout Ie
monde devienne« clear », c'est-a-direscientologue. A
eet effet, les scientologues tentent d'infiltrer tous les
rouages de notre société, et en particulier le monde
économique. Selon letémoin, il existerait une ving-
tal ne, vol re mêmeunetrentai ne de sociétéscompara-
bles a U-Man (voir ci-dessus) visant a infiltrer le
monde des entreprises par le biais du «manage-
ment» et du «Consulting». Beaucoup d'entre el les
sont membres de Wl SE (World Institute for Sciento-
logy Entreprises). Un témoin sedemandesi «U-Soft
SecurityEngineeringS.A. »n'est pas également l'une
d'entre el les.
En Allemagne, il sembleraitquece mouvement alt
également tenté de s'infiltrer dans le secteur des
agences immobilières. A un moment donné, l'Eglise
de scientologie est arrivée a contróler une grande
part decemarché.
— Action sur I nternet
Plusieurs dissidents scientologues comme
M M . F ishman (qui a signé sa déclaration devant un
notaire), Wollersheim, Dennis Erlich et ArnieLerma
ont commencé un combat contre la Scientologie sur
I nternet, en dénongant les methodes decetteorgani-
sation. Pour devenir «clear», certains adeptes ont
payéjusqua 5, 6, voire? millions de francs belges.
La Scientologie est présentée comme une «maf-
fia », uneorganisationqui brasseplusd'unecentaine
de milliards de dollars.
Cette action sur Internet porte le nom de «Fact
Nd:». L'EglisedeScientologieatentéd'empêcher par
tous les moyens que le contenu de ses cours ne soit
dévoilé sur I nternet, sous le prétexte du respect des
droits d'auteurs.
Selon un témoin, cette réaction s'explique par
deux raisons :
* si le grand public prend connaissance de ces
documents, il sera en mesure d'enjuger le contenu et
dedécider, aveclerecul nécessaire, si cel a vaut vrai-
ment la pel ne de verser des centaines de mi II Iers de
francs pour suivreces cours.
En effet, le processus de manipulation estgénéra-
lementtrès I ent et progressif. Laformation sedérou-
le en de nombreuses phases successives (état de
«clear», OTl, 0T2, 0T3, ... OTS). Vu globalement.
de mensenrechten alleen gelden voor eerlijke lieden,
zijnde de leden van Scientology.
Volgens hem is Scientology gevaarlijk omdat ze
een dualiteit in desamenleving tot stand brengt : de
leden van Scientology en de anderen, die als «sup-
pressief » worden bestempeld.
De leden van Scientology gebruiken ook een eigen
taal en woordenschat, aan de hand waarvan ze de
mensen nog beter kunnen manipuleren (in die con-
text verklaart de getuige ervan overtuigd te zijn dat
de «auditmethodes » en doorgedreven driloefenin-
gen neerkomen op echte mentale manipulatie).
Scientology streeft er uiteindelijk naar dat ieder-
een «clear » (met andere woorden lid van Sciento-
logy) zou worden. Daartoe proberen de Scientology-
leden te infiltreren in alle geledingen van onze
samenlevingen in het bijzonder in de bedrijfswereld.
Volgens de getuige zouden er een twintigtal, mis-
schien zelfs een dertigtal, vennootschappen bestaan
als U-Man (zie hierboven), die tot doel hebben in
bedrijfskringen te infiltreren via « management »en
«Consulting». Vele daarvan zijn lid van WISE
(World Institutefor Scientology Entreprises). Een ge-
tuige vraagt zich af of « U-Soft Security Engineering
N.V. »ook niet een van die vennootschappen is.
I n Duitsland zou de bewegi ng ook hebben gepoogd
te infiltreren in de sector van de makelaarskantoren.
Opeen bepaald ogenblik is deScientology-Kerk erin
geslaagd een aanzienlijk segment van die markt te
beheersen.
— Actie op Internet
Tal van Scientology-dissi denten zoals de heren
Fishman (die zijn verklaring voor een notaris heeft
ondertekend), Wollersheim, Dennis Erlich en Arnie
Lerma hebben op I nternet de strijd tegen Scientology
aangebonden en hebben daarbij de methodes van die
organisatie aangeklaagd. Om «clear» te worden,
hebben sommige volgelingen tot 5, 6 en zelfs
7 miljoen Belgische frank betaald.
Scientology wordt als een maffia voorgesteld : een
organisatie waar meer dan honderd miljard dollar
circuleert.
Die actie op I nternet draagt denaam «F act Nd».
DeScientology-kerk heeft met alle middelen gepoogd
te voorkomen dat de inhoud van haar cursussen op
I nternet zou worden onthuld, onder het voorwendsel
van de naleving van de auteursrechten.
Volgens een getuige zijn er twee redenen voor die
reactie :
* indien het grote publiek kennis neemt van die
documenten, kan het over de inhoud ervan oordelen
en met de nodige afstand beslissen of het echt de
moeite loont honderdduizenden franken neer te tel-
len om die cursussen te volgen.
Het manipulatieproces verloopt namelijk over het
algemeen zeer traag en progressief. De opleiding is
onderverdeeld in diverse opeenvolgende fasen (de
toestand waarin men «clear » is, OTl, 0T2, 0T3, ...
-313/7-95/96
[314]
ces cours pourraient, par contre, apparaïtre comme
une vaste escroquerie;
* si Ie contenu des cours peut s'obtenir sur I nter-
net, il devi ent inuti Ie de verser des sommes énormes
a rEglisedeScientologie pour se lesapproprier.
A eet égard, letémoin constatequesi la Scientolo-
gieétaiteffectivementunereligion, son butserait, au
contraire de transmettre son message par tous les
moyens. Lebutvéritabledecetteassociationestdonc
bien, selon l'intervenant, de«fairede l'argent ».
La Scientologie a fait passer 60 000 pages sur
Internet pour contredire les informations diffusées
par les dissidents. Fishman aurait notamment fait
état de l'existence de réserves d'or appartenant a la
Scientologie.
Les scientologues auraient également tenté, avec
l'aidedu FBI et d'un juge, desaisir les documents et
Ie matériel informatique de ces personnes. Finale-
ment, un jugement, confirmé en appel, a donné rai-
son aux dissidents en arguant que leur action était
parfaitement correcte, dans la mesure oü leur but
était d'informer la population.
— Le statut d'A.S.B.L.
En Belgique, l'Eglise de Scientologie est toujours
constituée sous la formejuridique d'une A.S.B. L. et
ce, contrairement a rAllemagneoü les autorités con-
sidèrent qu'il s'agit d'une sociétécommerciale vu son
chiffred'affaires considérable (provenant de la vente
de cassettes, d'ouvrages, d'électromètres, de cours,
etc). Le prix d'un électromètre peut atteindre, selon
un témoin, 300 000 francs, alors que l'examen de
l'appareil par des scientifiques a prouvé qu'il neva-
lait quasi ment rien.
L'Eglise de scientologie a également fait l'objet
d'un redressementfiscal a Paris.
Témoignages apportés en faveur de l'Eglise de
Scientologie
Des témoins font état du fait qu'ils n'ont pas été
recrutés dans la rue mals qu'ils ont appris a connaï-
tre la Scientologie a travers des ouvrages de son
fondateur. Ceux-ci leur ont fourni des outils pour
mieux se connaïtre et se comprendre eux-mêmes.
Quand ils se sont rendu compte que ces outils fonc-
tionnaient, ils ont fait la démarche d'al Ier vers l'égli-
se.
Un témoin indique notamment qu'après avoir sui-
vi une série de cours, gratuits ou payants, il a choisi
detravailler pendant plusieurs années pour le mou-
vement qui, a son sens, fait du bien pour autrui.
Dans la mesure oü tout était payé (logement, nourri-
ture, entretien, ...), il recevait de l'argent de poche. II
0T8). I n hun geheel genomen zouden die cursussen
evenwel de indruk kunnen wekken van een groots
opgezette vorm van oplichting;
* indien de inhoud van die cursussen op Internet
beschikbaar is, wordt het overbodig aan deScientolo-
gy-Kerk enorme bedrage te betalen om over die cur-
sussen te kunnen beschikken.
In dat verband stelt de getuige vast dat indien
Scientology inderdaad een religie was, haar doel erin
zou bestaan haar boodschap met alle middelen te
verspreiden. Het wezenlijke doel van die vereniging
is volgens despreker dus wel degelijk zelfverrijking.
Scientology heeft 60 000 bladzijden op Internet
geplaatst om de informatie die door de dissidenten
wordt verspreid, te weerspreken. Fishman zou met
name melding hebben gemaakt van goudreserves die
Scientology zou bezitten.
De Scientology-leden zouden met de hulp van het
FBI en van een rechter hebben geprobeerd de docu-
menten en het computermateriaal van die personen
in beslag te nemen. Uiteindelijk hebben dedissiden-
ten door een vonnis, dat trouwens in hoger beroep
werd bevestigd, gelijk gekregen met betrekking tot
hun bewering dat hun actie volkomen correct was
aangezien hun doel erin bestond de bevolking in te
lichten.
— Het statuut van v.z.w.
I n België heeft de Scientology Church nog steeds
de rechtsvorm van een v.z.w., i n tegenstel I i ng tot wat
in Duitsland het geval is, waar de overheid van oor-
deel is dat Scientology een handelsvennootschap is,
gelet op haar aanzienlijke omzet (uit de verkoop van
cassettes, werken, elektrometers, cursussen enzo-
voort). Deprijsvaneenelektrometer kan volgens een
getuige tot 300 000 frank oplopen, terwijl onderzoek
van het toestel door wetenschapslui heeft uitgewe-
zen dat het vrijwel niets waard is.
I n Parijs werd dan weer de belastingaanslag van
de Scientology-Kerk gewijzigd.
Ter ontlasting van de Scientology-kerk aange-
brachte gdiuigenissen
Getuigen vermelden dat ze niet op straat werden
geworven, maar dat ze de Scientology-kerk hebben
leren kennen via de werken van de stichter. Die
werken hebben hen de middelen aangereikt om zich-
zelf beter te kennen en te begrijpen. Wanneer ze zich
rekenschap hebben gegeven van het feit dat die mid-
delen inderdaad werkten, hebben ze de stap naar de
Scientology-kerk gezet.
Een getuige stipt meer bepaald aan dat hij een
aantal cursussen heeft gevolgd, gratis of tegen beta-
ling; later heeft hij ervoor gekozen om gedurende
verschil lende jaren te werken voor de beweging, die
volgens hem veel goed doet voor de medemens. Alles
werd voor hem betaald (huisvesting, voeding, onder-
[315]
313 / 7 - 95 / 96
est ensuite redevenu simple étudiant et suit, depuis
lors, des cours quand bon lui semble.
Un autre témoin confirme l'existence d'enquêtes
portant sur des membres scientologues. E Mes sont
cependant faites pour aider Ie membre, qui en est
d'ailleurs informé. Avant qu'une tel Ie enquête ne soit
entamée, il existe plusieurs étapes dites d'éthique.
C'est ainsi, qu'a la connaissance du témoin, il n'y
aurait pas encoreeu d'enquêteen Belgique.
Quant aux dossiers personnels des adeptes, ils
contiennent généralement des éléments confiden-
tiels auxquels personne n'a acces et qui ne seront
jamais utilisés a des fins de récupération. L'individu
est censé en connaïtre Ie contenu, puisque Ie dossier
contient ce qu'il a dit, notamment lors des séances
d'« auditing ».
Selon un témoignage, l'objectif du mouvement est
d'arriver a un mondesanscriminalitéetsansguerre,
oü tout Ie monde se sentirait bien. Cependant, les
gens qui neveulent pas participer a cette démarche
ont lechoix de ne pas Ie faire. Cela nesupposedonc
pas que tout Ie monde devienne scientologue.
Sur Ie plan religieux, la Scientologieacceptel'idée
d'un créateur mals cela s'arrête la. Des personnes de
toutes les religions étudient d'ailleurs la pensee du
fondateur, tout en gardant leurs propres croyances.
Quand a l'électromètre, un témoin fait valoir qu'il
s'agitd'unoutil deconseil,qui sertadéterminerdans
quelle mesure et pourquoi la personne se sent moins
bien dans sa peau. II a donc unefonction designal.
II existe deux sociétés WISE (World Instituteof
Scientology Enterprises) en Belgique : U-Man et Bu-
siness Efficiency. WISE s'occupe de formation, de
communication et de gestion pour les entreprises et
propose des cours en ce sens.
Les sociétés de formation belges qui utilisent ces
cours sont tenues de verser 15 % de leur chiffre d'af-
fairesen royaltiesa WISE. Son siège, situéauxUSA,
utilise eet argent pour traduire des livres, préparer
des cours dans les langues nationales ou encore sub-
ventionner des études sur les différentes ma nier es
d'améliorer certains zones du monde.
Aux clients des sociétés, il n'est pas demandé de
f a i re pa rti e de I 'E gl i se de Sci entol ogi e. Souvent ceux-
ci sont avant tout a la recherche d'un moyen d'aug-
menter leur chiffre d'affaires. La formation proposée
constitueun moyen de ce faire qui afaitses preuves.
Elleestbaséesur lesconnaisancesadminstrativesde
la Scientologie, c'est-a-dire sur un modèle de mana-
gement.
1 1 est également fait al lusion a « Narconon », une
association qui s'occupe d'aide aux toxicomanes, en
lesaidantasesevrereta retrouver un statut nor mal.
«Criminon »fait de mêmeavec les prisonniers. Ces
houd, ...) en hij ontving zakgeld. Naderhand is hij
weer gewoon student geworden en sindsdien volgt hij
cursussen wanneer hem dat uitkomt.
Een andere getuige bevestigt dat de Scientology-
kerk onderzoek voert naar haar leden. Dat onder-
zoek wordt evenwel gevoerd teneinde het lid te hel-
pen. Het lid wordt er trouwens over ingelicht.
Alvorens een soortgelijk onderzoek wordt aangevat,
moeten talrijke zogenoemde ethische fasen worden
doorlopen. Voor zover de getuige weet, zou er in
België nog geen onderzoek zijn gevoerd.
De persoonlijkedossiers van de aanhangers bevat-
ten over het algemeen vertrouwelijke gegevens waar
niemand toegang toe heeft en die nooit worden aan-
gewend om iemand als in de sekte in te kapselen. De
desbetreffende persoon wordt geacht de inhoud van
het dossier te kennen, aangezien het dossier de infor-
matie bevat die de persoon tijdens zogenaamde
«doorlichtingsseances »zelf heeft verstrekt.
Volgens een getuigenis is het doel van de beweging
te komen tot een wereld zonder misdaad en zonder
oorlog, waarin iedereen zich goed voelt. De mensen
dieevenwel geen deel willen hebben aan deze onder-
neming, zijn daar vol ledig vrij in. Zulks veronderstelt
dus niet dat iedereen Scientology-aanhanger wordt.
Wat het geloof betreft, aanvaardt de Scientology-
kerk het geloofspunt dat er een schepper bestaat,
maar verder gaat ze daarin niet. Mensen met alle
mogelijke geloofsovertuigingen bestuderen met
name het gedachtengoed van de stichter en behou-
den hun eigen geloofsovertuiging.
De elektrometer is volgens een getuige een hulp-
middel dat wordt gebruikt om te bepalen in welke
mate en waarom iemand zich minder goed in zijn vel
voelt. De elektrometer geeft dus een signaal.
In België bestaan twee WISE -ven nootschappen
(World I nstituteof Scientology Enterprises) : U-Man
en Business Efficiency. WISE doet aan opleiding,
communicatie en beheer van de ondernemingen en
biedt cursussen in die zin aan.
DeBelgischeopleidingscentradiesoortgelijkecur-
sussen aanwenden, zijn verplicht 15 % van hun om-
zet en royalties aan WISE af te staan. De maatschap-
pelijke zetel van WISE bevindt zich in de VS en
wendt dat geld aan om boeken te vertalen, cursussen
in de verschillende landstalen voor te bereiden of
studies te subsidiëren betreffende de diverse manie-
ren waarop bepaalde regio's in de wereld kunnen
worden verbeterd.
De klanten van die centra wordt niet gevraagd lid
te worden van deScientology-kerk. Vaak zijn zij in de
eerste plaats op zoek naar een middel om hun omzet
te doen stijgen. De voorgestelde opleiding is een mid-
del daartoe, dat trouwens zijn doeltreffendheid heeft
bewezen. De opleiding is gebaseerd op de administra-
tieve kennis van de Scientology-kerk, met name een
managementmodel .
Er wordt ook verwezen naar «Narconon», een
vereniging die drugsverslaafden bijstaat door hen te
helpen afkicken en opnieuw een normaal statuut te
verwerven . « C ri mi non » doet hetzelfde met geva nge-
-313/7-95/96
[316]
deux methodes n'existent pas chez nous mais bien
aux Pays-Bas.
13) Eglisedu Christ de Bruxelles
La structure de l'Eglise du Christ de Boston (ou
«Eglise internationale du Christ») est essentielle-
ment pyramidale. Le système d'organisation est
mondial.
Aux Etats-Unis, ellea fait son apparition en 1979
sur les campus universitaires et dans les milieux
i ntel lectuels et de jeunes cadres. E I le dispose de nom-
breuxconseillers juridiques etfiscaux.
En Belgique, l'Eglisedu Christ de Bruxelles comp-
terait actuellement de 60 a 70 membres.
Les offices se déroulent dans des locaux loués a
l'Eglise protestante de Bruxelles.
Principaux êéments reprochés a c&te communau-
té:
— prosélytisme dans la rue, dans des quartiers
tres fréquentés, sur les sites universitaires, par le
bouche-a-oreille. Parfois, comme «défi », il est propo-
sé a l'adepte d'évangéliser dans le métro ou a l'arrêt
de tram OU de bus. II est tres rarequ'unepersonnese
rende a l'églisepar elle-même; dans 99% des cas, la
personney est invitée. Des jeunes en quête de spiri-
tual i té ouayantconnu récemmentdesprobièmestels
une rupture senti mentale douloureuse sont la cible
préféréedu groupe;
— langage stéréotype, diabol isation du monde ex-
térieur (c'est le groupe qui détient la vérité);
— ruptureaveclemilieufamilial, social et profes-
sionnel, dans la mesure oü l'emploi du temps des
adeptes est entièrement déterminé par leurs activi-
tés dans l'Eglise. lis sont soumis a un «véritable
carrousel de méditations et de prières ».
Les adeptes qui entretiennent de bonnes relations
avec leur familie sont culpabilisés. lis ne peuvent
continuer a voir leur familie que s'ils réussissent a
l'évangéliser, a l'intégrer dans legroupe. L'Eglisedu
Christ tenteen effet desedonner uneimagepositive
et invite régulièrement les parents a assister a ses
offices;
— tendance a arranger des mariages entre des
membres de la communauté. Les célibataires sont
fortement encouragés a vivre en petite communauté,
avec pratique des rites pi usieurs fois par jour. Ceux
qui ne le font pas sont accusés d'égoïsme, de trop
aimer leur propre confort.
Régulièrement, le formateur ou la formatrice de-
mande a son/sa disciple si il/elle éprouve des senti-
mentspour l'un des autres membres de l'égli se. Si tel
estlecas, il/elle i ra trouver I e formateur/la formatri-
ce de la personneen question, afin de voir si celle-ci
nen. Geen van beide methodes bestaat in ons land. Ze
komen wel voor in Nederland.
13) Eglisedu Christ de Bruxelles
De structuur van de Eglisedu Christ deBoston (of
de « Egliseinternationaledu Ciirist ») i s i n hoofdzaak
als een piramide opgevat. De organisatie heeft ver-
takkingen over de hele wereld.
In de Verenigde Staten duikt de beweging op in
1979, met name op universiteitscampussen, in intel-
lectuele kringen en bij jonge kaderleden. De bewe-
ging beschikt over tal van juridische en fiscale advi-
seurs.
In België zou de Eglise du Christ de Bruxelles
momenteel 60 tot 70 leden tellen.
Deerediensten vinden plaats in delokalen dievan
de Protestantse kerk van Brussel worden gehuurd.
Bëangrijkstefëten diedezegemeenschap ten laste
worden gelegd :
— proselitisme op straat, in druk bezochte wij-
ken, op universitaire campussen, via mond-aan-
mondreclame. Soms wordt de volgeling bij wijze van
uitdaging voorgesteld in de metro of aan de tram- of
bushalte aan evangelisatiewerk te doen. Mensen be-
geven zich slechts heel uitzonderlijk uit eigen bewe-
ging naar dekerk; in 99 %van de gevallen worden ze
daartoe wel uitgenodigd. J ongeren op zoek naar spi-
ritualiteit of die onlangs problemen hebben gekend,
zoals bijvoorbeeld een pijnlijke sentimentele breuk,
zijn het doelwit bij uitstek van de groepering;
— stereotiep taalgebruik en diabol isering van de
buitenwereld (de groepering heeft de waarheid in
pacht);
— aansturing op een breuk met de familie, de
sociale omgeving en het beroepsmilieu : de tijdsbe-
steding van de volgelingen wordt namelijk volledig
bepaald door hun activiteiten binnen de kerk. Ze
worden onderworpen aan een «echte carrousel van
meditatie en gebed ».
Devolgelingendiegoede banden blijven onderhou-
den met hun familie, worden geculpabiliseerd. Ze
mogen hun familie alleen nog blijven zien indien ze
erin slagen die te evangeliseren en in de groepering
teintegreren. DeEglisedu Christ poogt namelijk een
positief imago op te houden en nodigt de ouders
regelmatig uit om aan deerediensten deel te nemen;
— neiging om huwelijken tussen leden van de
gemeenschap tot stand te brengen. De vrijgezellen
worden sterk aangemoedigd om in kleine gemeen-
schappen te leven, waar verschillende keren per dag
tijd wordt gemaakt voor rituelen. Wie daar niet toe
bereid is, wordt beschuldigd van egoïsme en van te
zeer prijs te stellen op het eigen comfort.
De mentor vraagt zijn leerlingen geregeld of ze
bepaalde gevoelens koesteren voor een van deandere
leden van de kerk. I ndien zulks het geval is, zal die
contact opnemen met de mentor van de leerling in
kwestie en nagaan of die gevoelens ook wederkerig
[317]
313 / 7 - 95 / 96
éprouve également de tels sentiments. Si les deux
réponses sont pcsitives, l'évangéliste, consultéen la
matière, examinera la question et donnera ou non
l'autorisation aux jeunes gens de sortir ensemble
régulièrement.
Les célibataires ne peuvent avoir une « relation »
qu'avecquelqu'un appartenant a l'église. Si l'adepte
vit en couple ou s'il a une relation avec quelqu'un
avant de se faire baptiser, cette relation dolt obliga-
toirement cesser.
Si, dans un couple marie, un des deux conjoints
décide d'entrer dans l'église, tout est fait pour es-
sayer de converti r Ie conjoi nt;
— les premiers contacts sont tres chaleureux; au
départ, les adeptes participent a une discussion sur
la Bibleunefois par semaineet assistent au culte Ie
di manche. I Is s'engagent également dans des études
bibliques. Aufur eta mesure de ces études et de leur
progression dans legroupe(ilssont (re)baptisés), les
activités se multiplient. Un exemple :
* lundi : études bibliques;
* mardi : discussionssur la Bible;
* mercredi : réunion pour les personnes baptisées
et collecte; on passé également en revue les contacts
dechacun, les différents membres se répartissant les
personnes a contacter, a entourer d'attention et a
inviter aux discussions et au culte;
* jeudi (tous les 15 jours) : baby-sitting chez les
parents occupés par les discussions;
* vendredi : une fois sur deux, activités oü sont
invitées des personnes extérieures;
* samedi : sol rée entre adeptes;
* dimanche: culte et repas avec d'autres mem-
bres.
En plus, il est demandé aux adeptes de prier et de
lire la Bible pendant une heuretous les matins. Les
études bibliques doivent également être préparées a
la maison. Des moments d'évangélisation doivent
aussi être prévus au cours de la journée. S'ajoutent a
tout cela des moments de formation (une fois par
semaine) : chaque adepte a un formateur a qui il est
censé se confier entièrement. Au cours de la forma-
tion, il regoit un message qui estfonction des problè-
mes du moment (dïme, tiédeur a évangéliser, man-
que deconviction, ...). Untémoin parlede véritable
soumission. La relation intimeavecleformateurjoue
un róle de controle;
— manipulation mentale, enfermement psychi-
quedes adeptes, qui engendrent une profonde modi-
fication du comportement et une forme de dépendan-
ce tres importanteet doncfatalement une régression
sociale, puisqueces personnes nesont plus en mesu-
re de prendre leur place dans la société.
zijn. Indien beiden een positief antwoord geven, zal
de zendeling die daarover wordt geconsulteerd, de
zaak onderzoeken en aan de jongeren al dan niet de
toestemming verlenen om geregeld samen uit te
gaan.
De vrijgezellen mogen alleen een relatie hebben
met iemand die tot de kerk behoort. I ndien de volge-
ling, voor hij zich laat dopen, met iemand samen-
woont of een relatie heeft, wordt hij verplicht die
rel atlete beëindigen.
I ndien een van de echtgenoten binnen een gehuwd
stel beslist tot de kerk toe te treden, wordt alles in
het werk gesteld om te proberen ook de andere echt-
genoot te bekeren;
— de eerste contacten verlopen zeer hartelijk;
aanvankelijk nemen de volgelingen een keer per
week deel aan een bij bel bespreking en op zondag aan
de eredienst. Ze verbinden er zich eveneens toe bij-
belstudie te volgen. Naarmate die studie vordert en
ze in de groepering worden opgenomen (ze worden
namelijk gedoopt of herdoopt), neemt het aantal acti-
viteiten toe, bijvoorbeeld :
* maandag : bijbelstudie;
* dinsdag : bij bel bespreking;
* woensdag : vergadering voor de gedoopten en
collecte; alle contacten die elkeen onderhoudt, wor-
den eveneens overlopen; er wordt afgesproken wie
welke mensen zal contacteren, met aandacht omrin-
gen of op de besprekingen en deerediensten uitnodi-
gen;
* donderdag (om de twee weken) : baby-sitting bij
de ouders die deel nemen aan de besprekingen;
* vrijdag : (om de twee weken) activiteiten waarop
mensen van buiten de beweging worden uitgenodigd;
* zaterdag : avond voor de volgelingen;
* zondag : eredienst en maaltijd met de andere
leden.
Bovendien worden de volgelingen verzocht elke
morgen gedurende een uur te bidden en de bijbel te
lezen. Voorts moet de bijbelstudiethuis worden voor-
bereid. Tijdens de dag moeten ook ogenblikken wor-
den ingelast om aan evangelisatiewerk te doen.
Daarbij komt nog de wekelijkse opleiding : aan elke
volgeling wordt een mentor toegewezen, aan wie hij
verondersteld wordt zich volledig toe te vertrouwen.
Tijdens de opleiding ontvangt hij een boodschap die
verband houdt met de problemen van dat ogenblik
(tienden, gebrek aan ijver om te evangeliseren, ge-
brek aan overtuiging, ...). Een getuige heeft het over
echte onderwerping. De intieme band met de mentor
is een vorm van controle;
— mentale manipulatie van de volgelingen en po-
gingen om ze psychisch af te si uiten, wat leidt tot een
grondige gedragsverandering en een sterke afhanke-
lijkheid en bijgevolg ook onvermijdelijk tot een maat-
schappelijke achteruitgang aangezien die personen
niet meer in staat zijn hun plaats in de samenleving
in te nemen.
-313/7-95/96
[318]
La manipulation est subtile: rien n'est interdit,
mais des conseilssont donnés, bases sur la Bible; des
recommandations sontfaites par un ancien du grou-
pe qui pcssède «la vérité». En outre, la pression
sociale du groupeest importante, dans la mesure oü
les adeptes sont regroupés a Bruxelles et occupent
souvent des appartements a plusieurs (voir ci-des-
sus).
L'accumulation desactivitésau sein du groupe, en
surplus de l'activité professionnelle normale, entraï-
ne uneénormefatigue physiqueet a pour conséquen-
ceque l'esprit critiquede l'adepteest annihilé; il n'a
plus letempsdeprendredu recul. De plus, il y a une
pertederéférencespar rapport a lafamille, atousses
pri nci pes antérieurs, qui sont présentés comme mau-
vais, voiredangereux;
— exigences financières importantes : l'adepte
verse (par tranche hebdomadaire) une dïme équiva-
lant a 10 % de son traitement et, en mal, une cotisa-
tion exceptionnelle qui représente 20 fois la collecte
hebdomadaire. A cela viennent s'ajouter tous les
frais connexes : collectes supplémentaires (pour les
pauvres), frais lies aux diverses activités, achat de
livres, cassettes, conférences a l'étranger, essence,
invitation de nouvelles recrues au restaurant ou
dans un bi strot, ... Certains adeptes pal ent égale-
ment leur fonction dans Ie groupe en faisant des dons
(il est citéun cas précis de 800 000 francs). Les dons
sont encouragés par l'Eglise, si l'adepte souhaite
monter dans l'amour de Dieu.
Les dons sont controles et notés avec précision. Les
adeptes qui neversent pas un montant suffisant sont
culpabilisés. Quant a celui qui, pour l'uneou l'autre
raison, ne peut verser la dïme, ce sont les membres
du petit groupe dont il fait partie qui doivent verser
sa part, en plus de leur propre parti ei pation.
L'ensemble des moyens financiers du groupe est
concentréa LosAngeles.
En outre, il semble que l'Eglise du Christ de Paris
etcelledeLondres nedéclarentquela moitiédeleurs
revenus au fisc;
— strategie de sa ncti ons, demanipulations vis-a-
vis des adeptes qui doutent et tentent de quitter
l'Eglise. I Is sont entourés, d'autres adeptes leur télé-
phonent régulièrement, viennent dormir chez eux,
etc. II faut créer l'impression que Ie groupe leur
apporte beaucoup sur Ie plan affectif et que, par
contre, s'ils abandonnent l'église, ils se retrouveront
seuls, sans références. Selon un témoin, les adeptes
qui quittent définitivement la communauté sont re-
lancés, harcel és par des gens de l'église.
14) Eglise Universelle du Royaume de Dieu
(lURD)
1 1 s'agit d'une organisation brésilienne fondée en
1977 par Edir Macedo, un ancien employé de la
loterie a Rio de J aneiro, qui s'est attribué Ie titre
De manipulatie gebeurt op een subtiele manier :
niets wordt verboden, maar er wordt advies gegeven,
dat gebaseerd is op de bijbel. Een ouder lid van de
groepering die «de wijsheid » in pacht heeft, geeft
aanbevelingen. Desocialedruk dievan de groepering
uitgaat, is bovendien aanzienlijk : de leden worden in
Brussel samengebracht. Soms wonen verschillende
volgelingen samen in één appartement (zie hierbo-
ven).
De opeenstapel ing van activiteiten binnen de groe-
pering, naast de gewone beroepsbezigheid, heeft een
enorme lichamelijke vermoeidheid tot gevolg, zodat
de volgeling dus niet langer kritisch redeneert; hij
beschikt gewoon niet meer over de nodige tijd om de
nodige afstand te nemen. Bovendien verliest hij zijn
referentiepunten wat zijn familie en zijn vroegere
principes betreft, die hem nu als slecht en gevaarlijk
worden voorgesteld;
— aanzienlijkefinanciële verplichtingen : de vol-
geling stort wekelijks een «tiende », met name 10 %
van zijn loon. I n de maand mei betaalt hij een uitzon-
derlijke bijdrage die overeenstemt met 20 keer de
wekelijkse bijdrage. En dan zijn er nog de bij komen-
de kosten : extra collectes (voor dearmen), kosten die
verband houden met de diverse activiteiten, de aan-
koop van boeken en cassettes, conferenties in het
buitenland, benzine, nieuwe leden uitnodigen op res-
taurant of café .... Bepaalde volgelingen betalen ook
voor hun functie in de groep door giften te doen (er
wordt een specifiek voorbeeld gegeven waar het gaat
om 800 000 frank). Giften worden door de kerk aan-
gemoedigd; zokan de vol geling stijgen in Gods liefde.
De giften worden nauwkeurig gecontroleerd en
genoteerd. Devol gelingen dieonvoldoende schenken,
worden met schuldgevoelens overladen. Indien ie-
mand om de ene of de andere reden het tiende niet
kan storten, moeten de andere leden van zijn groep
naast hun eigen bijdrage ook zijn tiende betalen.
Allefinanciële middelen van de groepering zijn in
Los Angel es geconcentreerd.
DeEglisedu ChristdeParisen deEglisedu Christ
de Londres zouden naar verluidt slechts de helft van
hun inkomsten bij de belasting aangeven;
— strategie van sancties en manipulaties ten
aanzien van de volgelingen die twijfels hebben en
proberen uit de kerk te stappen. Ze worden omringd
door andere volgelingen die hen geregeld opbellen,
bij hen komen slapen enzovoort. De indruk moet
worden gewekt dat de groepering hen op affectief
vlak veel bijbrengt en dat ze er alleen zullen voor-
staan indien ze de kerk verlaten zonder enige refe-
rentie. Volgens een getuige worden de volgelingen
die definitief uit de gemeenschap stappen, lastig ge-
vallen door leden van de kerk.
14) Universele Kerlc van het Rijlc Gods
(lURD)
Deze Braziliaanse organisatie werd in 1977 opge-
richt door E di r M acedo, een gewezen werknemer van
de loterij in Rio de J aneiro, die zichzelf tot bisschop
[319]
313 / 7 - 95 / 96
d'évêqueet vit actuellement aux Etats-Unis. 1 1 sem-
blequecetteéglisesoit issue du mouvement pentecó-
tiste. Elle porte Ie nom de «Igrqa Universalo do
RanocfeDavs »(IURD). Elle pretend quelerègnede
Dieu est ici-bas et qu'elle peut offrir une solution a
tous les maux pcssibles, la dépression, lechómageet
les probièmesfamiliaux et financiers. Enfait, il s'agit
apparemment d'unevéritableassociation criminelle,
dont Ie seul but est l'enrichissement. II s'agit d'une
forme extreme de mercantilisation de la croyance.
Cette Eglise s'est installée récemment a Anvers.
D'abord a l'hótel Prince pendant deux ans, mals de-
puis un an, elle loue les locaux du cinéma Rubens
pour un montant de 200 000 francs par mois.
Tous les di manches a lieu uneréunion au cours de
laquelledesenveloppes«bénies » de type divers sont
distribuées aux membres, en fonction de ce qu'ils
souhaitent demander a Dieu. I Is sont alors invites a
glisser une contribution dans I 'enveloppe, propor-
tionnelle a l'ampleur de leur souhait (une nouvelle
voiture, être sauvé de la misère et trouver un emploi
respectable, ...).
1 1 existedestarifs précis en la matière, déterminés
soi-disant sur la base de la Bible. Les dirigeants
emmènent ces enveloppes en I sraël, en Terre Sainte,
oü ils pretendent prier pour les adeptes.
Toutefois, a leur retour, plutót que de présenter
des résultats concrets, ils distri buent de nouvelles
enveloppes « bénies » aux membres, invites a verser
de nouveaux dons.
Depuis deux semaines, un nouveau type d'enve-
loppes est distri bué. Des sommes d'argent importan-
tes OU une villa sont promises pour une mise de
départ de lOOOfrancs belges. Ce n'est en réalité
qu'une vaste entreprise d'escroquerie.
Selon certai nes sou rees, M acedo aurait amassé en
20 ans une fortune de quelque 100 millions de dol-
lars. Le train de vie des dirigeants est tres élevé
(yacht, voyages a l'étranger dans des hotels de luxe,
fêtes, ...).
Le nombre de membres en Belgique se limite ac-
tuellement a une vingtaine. Ce sont pour la plupart
des femmes de race nol re, issues de pays de langue
portugaise.
L'Eglise a également une adresse a Bruxelles,
chaussée de Charleroi 236, mals le siège officiel de
l'organisation se trouve a Luxembourg. Au Luxem-
bourg, la communauté s'appelle la «Communauté
chrétiennedu Saint-Esprit ».
Au Brésil, cette église est tres importante. Ainsi,
en 1986, ellea réussi a rassembler 250 000 person-
nes dans le stade defootball deMaracana. Lesgensy
étaient invites a verser de l'argent, a se déba rasser
deleurs lunettes parcequec'est un objetdu diable ...
Les dirigeants pretendent également pouvoir gué-
rir du sida.
II s'agit d'une église des classes populaires, exploi-
tées au Brésil, sans travail, sans logement et sans
heeft benoemd en momenteel in de Verenigde Staten
woont. Deze kerk zou zijn voortgekomen uit de pink-
sterbeweging. Ze draagt de naam «Igrqa Universalo
doRëno deDeus (I U RD) ». De kerk beweert dat het
rijk Gods hier op aarde is en dat ze een oplossing kan
bieden voor alle mogelijke kwalen, depressie, werk-
loosheid, gezins- en financiële problemen. Het blijkt
evenwel tegaan om een authentieke misdaadorgani-
satie, die alleen de eigen verrijking nastreeft. Dit is
een extreme vorm van religieus mercantilisme.
Deze kerk heeft zich onlangs gevestigd in Antwer-
pen, eerst gedurende tweejaar in Hotel Prince. Sinds
een jaar huurt ze evenwel de lokalen van bioskoop-
zaal Rubens voor een bedrag van 200 000 frank per
maand.
Elke zondag heefter een vergadering plaats waar-
op diverse soorten van « gezegende » enveloppen on-
der de leden worden rondgedeeld, op grond van wat
ze aan God willen vragen. Vervolgens worden ze
verzocht een bijdrage in de enveloppe te stoppen die
in verhouding staat met de omvang van hun wens
(een nieuwe auto, uit de ellende worden gered en
eerbaar werk vinden, ...).
Hiervoor bestaan bepaalde tarieven, die zogezegd
op grond van de bijbel zouden zijn bepaald. De kerk-
leiders nemen die enveloppen mee naar Israël, het
Heilige Land, en bewerendaarvoor de volgelingen te
bidden.
Bij hun terugkomst hebben ze evenwel geen con-
crete resultaten te bieden, maar delen ze nieuwe
«gezegende » enveloppen uit aan de leden, die nog-
maals verzocht worden een gift te doen.
Sinds een tweetal weken wordt een nieuw soort
enveloppes rondgedeeld. Voor een basisinzet van
1 000 Belgische frank worden grote geldsommen of
een villa beloofd. In feite betreft het slechts een
groots opgezette vorm van oplichting.
Volgens bepaalde bronnen zou M acedo in twintig
jaar tijd een fortuin van zowat 100 miljoen dollar
hebben opgebouwd. De leiders van de kerk leiden een
luxeleventje (jacht, buitenlandse reizen met verblijf
in luxehotels, feestjes, ...).
In België zijn er thans maar een twintigtal leden.
Het betreft meestal zwarte vrouwen uit Portugees-
sprekende landen.
De kerk heeft ook een adres in Brussel, Chaussée
de Charleroi 236, maar de organisatie is officieel
gevestigd in Luxemburg. In Luxemburg draagt de
gemeenschap de naam «Communauté chrétiennedu
Saint-Esprit ».
In Brazilië heeft deze kerk veel aanhangers. In
1986 slaagde ze erin 250 000 mensen bijeen te bren-
gen in het voetbalstadion van Maracaha. De mensen
werden er verzocht geld te schenken en zich van hun
brillen te ontdoen omdat een bril des duivels is ...
Deleidersvan de beweging beweren eveneensaids
te kunnen genezen.
Deze kerk werft vooral bij volkse mensen, die in
Brazilië worden uitgebuit, geen werk hebben, dak-
-313/7-95/96
[320]
capital culturel. De3 millions, lenombred'adhérents
est passé aujourd'hui a deux millions au Brésil.
L'IURD est également propriétaire de 2 OOOtem-
ples, de22 émetteursradioetdel6chaïnesdetélévi-
sion. L'uned'ellesaurait étéachetéeavecl'argent de
la maffia colombienne. L'église controle également
desjournauxetdes imprimésetafondéunebanque :
«Banco Credito Metropol itano». Celle-ci rencontre
toutefois de nombreux probièmes avec la Banque
centrale, qui asignalé213 irrégularitéspour lesquel-
les elle a du verser un montant de 13 millions de
reals (1 real vaut 33 francs belges). E Me est menacée
de fai 1 1 ite f rauduleuse.
L'IURD diffuse sa propagandeprincipalement par
la radio et la télévision a causedu nombre croissant
d'analphabètes au Brésil et se montretrès agressive
envers les autres communautés chrétiennes, qu'elle
qualifie d'émanations du diable.
E llea également 7 députésau Parlement deBrasi-
lia et de nombreux parlementaires dans les états
fédérés. Elle demande a ses membres 10 % de leurs
revenus.
L'organisation aurait également été Ie théatre de
nombreux scandales sexuels.
L'organisation est présente sur l'ensembledu glo-
be: Los Angel es, New York, Manille et Tokyo. Elle
estaussi activeauxPays-Bas, en Suisse, en Espagne
et en France, oü elle publie une revue: «Tribune
universelle». En France, uneplaintea étédéposéea
la suite du suïcide d'un jeune Martiniquais qui a
verse 40 000 francs belges pour trouver un emploi a
Paris mals n'a rien obtenu.
Les dirigeants de l'IURD seraient également mê-
lés a des trafics de stupéfiants et a des trafics d'ar-
mes, a travers Ie Paraguay et Ie Portugal.
Mêmesi l'activitéde l'IURD en Belgiqueest mar-
ginale, un témoin atti re toutefois l'attention sur Ie
fait que cette égl ise a choisi des'installer a proximité
de grands ports internationaux tels qu'Anvers et
Rotterdam. Les activités en Belgique, d'ail leurs sub-
ventionnées par l'organisation brésilienne, pou-
raient donc n'être qu'une fagade visant a dissi muler
des activités illicites.
La présence de l'IURD au Luxembourg pourrait
indiquer que cette organisation se livre aussi a des
activités liées au blanchiment decapitaux.
15) Centre « Elewout »
Le centre « E lewout » fut fondé en 1992 a Bruges
par Gerard Crevits et Lydie Vanhuffel, qui s'occupe
quant a ellesurtoutdela gestion pratiquedu centre.
II s'y donne régulièrement des conférences et des
cours.
Avant 1992, Crevits possédait un magasin de pro-
duits alimentaires naturels a De Pinte (Flandre
oriëntale) et organisait déja diverses réunions.
loos zijn en op weinig culturele vorming kunnen
bogen. Het aantal volgelingen in Brazilië is gedaald
van 3 tot 2 miljoen vandaag.
DelURD bezit ook 2 000 tempels, 22 radiozenders
en 16 televisiestations. Een daarvan zou zijn aange-
kocht met het geld van de Colombiaanse maffia. De
kerk heeft ook de hand in kranten en andere publica-
ties en heeft zelfs een bank opgericht : de «Banco
Credito M etropol itano ». Die bank heeft evenwel tal
van problemen met de centrale bank, die 213 onre-
gelmatigheden heeft gemeld, waarvoor de bank een
bedrag van 13 miljoen real (1 real = 33 Belgische
frank) heeft moeten betalen. De bank wordt bedreigd
door bedrieglijk bankroet.
De lURD verspreidt haar propaganda hoofdzake-
lijk via radioen televisie, gelet op het groeiend aantal
analfabeten in Braziliëen stelt zich zeer agressief op
ten aanzien van de andere christelijke bewegingen,
die ze voorstelt als emanaties van de duivel.
De beweging beschikt eveneens over 7 volksverte-
genwoordigers in het parlement van Brasilia en over
tal van verkozenen in de deelstaatparlementen. Ze
vraagt van haar leden een bijdrage ten belope van
10% van hun inkomen.
In de organisatie zouden zich ook tal van seks-
schandalen hebben voltrokken.
De organisatie is overal ter wereld aanwezig : Los
Angeles, New York, Manila en Tokio. Ze is ook actief
in Nederland, Zwitserland, Spanje en Frankrijk,
waar ze het tijdschrift «Tribune universelle» publi-
ceert. In Frankrijk werd klacht ingediend tegen de
organisatie ingevolge de zelfmoord van een jonge
inwijkeling uit Martinique die 40 000 Belgische
frank had gestort om in Parijs een baan te vinden.
Zijn pogingen waren vruchteloos gebleven.
De leiders van de I U RD zouden ook betrokken zijn
bij drugs- en wapenhandel via Paraguay en Portugal .
Ook al zijn de activiteiten van lURD in België
marginaal, toch wensteen getuige er de aandacht op
te vestigen dat die kerk ervoor gekozen heeft zich in
de nabijheid van grote internationale havens als
Antwerpen en Rotterdam te vestigen. De activiteiten
in België, dietrouwens worden gesubsidieerd door de
Braziliaanse organisatie, zouden dus een dekmantel
kunnen zijn voor illegale praktijken.
De aanwezigheid van de lURD in Luxemburg zou
erop kunnen wijzen dat die organisatie zich ook in-
laat met praktijken die verband houden met het
witwassen van geld.
15) « Elewout centrum »
Het «Elewout centrum » werd in 1992 in Brugge
opgericht door Gerard Crevits en Lydie Vanhuffel.
Deze laatste houdt zich hoofdzakelijk bezig met het
dagelijkse beheer van het centrum. Er worden gere-
geld conferenties en cursussen georganiseerd.
Vóór 1992 had Crevits een winkel met natuurvoe-
ding in De Pinte (Oost-V laanderen) en organiseerde
hij reeds een aantal vergaderingen.
[321]
313 / 7 - 95 / 96
Le centre « E lewout » se rattache au mouvement
«New Age». Crevits annonce la création d'un nou-
veau mouvement a l'aubedu 2P siècle et recrutedes
personnes susceptibles deformer les adeptes en vue
de la nouvelle ère du Verseau.
II semble d'ailleurs s'être créée une A.S.B. L. «De
Waterman », probablement une filiale du centre
«E lewout », oü se donnent également des cours et
dont les prospectus sont disponibles dans tous les
restaurants d'alimentation naturelle de Gand. La
philosophieprónéerelèvedu syncretisme : Bouddha,
Saï Baba, la vierge Marie, ...
M. Crevits affirme être en contact avec un être
spirituel : maïtreMorya. Inspirédela théosophie, ce
maïtre sert de messager entre les humains et le
monde divin.
A chaque conférence, M . Crevits apporte un mes-
sage personnel au public. Au départ, ces messages
sont tres généraux, encourageant chacun a prendre
sa vieen main, a réagir envers son environnement et
a renier son passé. Pour les personnes qui sont inté-
ressées et reviennent au centre, Crevits examine de
maniere plus approfondie leur situation et leur de-
mande des renseignements plus personnels. II leur
consei I le également de suivre ses cours sur l'ésotérie,
et plus particulièrement sur les religions et les gou-
rous indiens. Diverses pratiques sont utilisées : nu-
merologie et autres opérations mathématiques, lec-
ture des lignes de la main, tarot, analyse des rêves,
étude de l'influencede la datede naissance, etc.
Les personnes recrutées sont soit des personnes
intéressées par l'alimentation naturelle et les philo-
sophies alternatives, soit des personnes instables,
présentant des probièmes physiques ou psychologi-
ques, ayant généralement un situation financière
aisée.
Certaines sont envoyées en Allemagne, a
Domburg, consulter la mèreMeera, uneindiennequi
pratique également les messages télépathiques et
l'imposition des mains.
Gérard Crevits pousse ses clients a se distancier
de leur familie pour pouvoirseconcentrersur l'étude.
lis doivent assister aussi souvent que possible a ses
conférences et ses cours.
Après quelques mois, les clients, devenus entre-
temps des membres, sont invites a convaincre les
membres de leur familie de participer aux diverses
activités du centre. Si ces personnes refusent, les
membres doivent résolument briser tout Men avec
eux.
M . Crevits tente aussi de recruter des membres a
Gand, Anvers, Ostendeet Berlare. Actuellement, les
activités a Gand et Bruges sont quelque peu en
veilleuse car Crevits se sent surveillé. Cela n'empê-
cheque, selon le directeur d'un centre PMS,Crevitsa
déja détruit de nombreuses families.
Het «Elewout centrum » sluit aan bij de «A/av
/4ge>^beweging. Crevits kondigt de oprichting van
een nieuwe beweging aan de vooravond van de
2P eeuw aan en werft personen die in aanmerking
komen om de volgelingen ervan op te leiden met het
oog op het nieuwe watermantijdperk.
Blijkbaar werd de v.z.w. «De Waterman » opge-
richt — waarschijnlijk een filiaal van het « Elewout
centrum » — waar eveneens cursussen worden ver-
strekt. Defolders van die vzw zijn beschikbaar in alle
restaurants voor natuurlijke voeding in Gent. De
levensbeschouwing die deze beweging aanhangt, be-
hoort tot het syncretisme: Boeddha, Saï Baba, de
maagd Maria, ...
De heer Crevits beweert in contact te staan met
een spirituelefiguur, meester Morya; de theosofische
beginselen getrouw, is Morya de tussenschakel tus-
sen de mensen en het goddelijk universum.
Bij iedere conferentie brengt de heer Crevits een
persoonlijke boodschap voor het publiek. Aanvanke-
lijk zijn die boodschappen heel algemeen gesteld,
waarbij een ieder wordt aangemoedigd zijn leven in
eigen hand te nemen, te reageren tegen zijn omge-
ving en zijn verleden af te zweren. Sommigen raken
geïnteresseerd en keren naar het centrum terug; de
heer Crevits onderzocht dan grondiger hun situatie
en vraagt hun meer persoonlijke inlichtingen. Hij
raadt hen ook aan om zijn cursussen esoterie te
volgen, in het bijzonder in verband met de Indische
religies en goeroes. Daartoe worden verschillende
praktijken gehanteerd : numerologie en andere wis-
kundige berekeningen, handlezing, tarot, droomana-
lyse, studie van de invloed van geboortedata enzo-
voort.
De aldus aangetrokken personen hebben belang-
stelling voor natuurvoeding en alternatieve levens-
beschouwingen of zijn labiele personen, met lichame-
lijke dan wel psychische problemen; doorgaans zijn
ze bemiddeld.
Sommigen worden naar Domburg (Duitsland) ge-
stuurd, op consult bij moeder Meera,een Indischedie
ook aan telepathie en handoplegging doet.
Gérard Crevits zet zijn cliënten ertoe aan afstand
te nemen van hun gezin om zich aan de studie te
kunnen wijden. Zij behoren zo vaak mogelijk zijn
conferenties en cursussen bij te wonen.
Na verloop van enkele maanden worden die cliën-
ten, die inmiddels lid zijn geworden, verzocht hun
familieleden ertoe te overhalen deel te nemen aan de
diverse activiteiten van het centrum. Als dieverwan-
ten daar niet op ingaan, moeten deleden onherroepe-
lijk alle banden met hen doorknippen.
De heer Crevits probeert ook leden te werven in
Gent, Antwerpen, Oostende en Berlare. Thans wor-
den de activiteiten in Gent en Brugge enigszins te-
ruggeschroefd omdat Crevits voelt dat hij in het oog
wordt gehouden. Dat neemt niet weg dat hij volgens
een PMS-directeur al tal van gezinnen de vernieling
heeft ingedreven.
-313/7-95/96
[322]
D'après un témoin, les revenus du centre sont tres
élevés. Plusieurs centaines de mi Miers de francs se-
raient versés en noir par les adeptes, alors que pour
les années 1992, 1993 et 1994, Ie centre se serait
déclaréen perte.
Ce centre aurait également des Mens avec Sahaja
Yoga. Ainsi, il semble que Shri Mataji alt visite Ie
centre « E lewout », Ie 29 mars 1996.
Principaux faits reprochés a cette organisation :
— rupture avec Ie milieu familial; les membres
rompent tous Mens avec leur conjoint, leur familie,
leurs amis, même leurs enfants lorsqueceux-ci refu-
sent d'adhérer au groupe;
— volonté de couper les adeptes de la société en
général, de leur milieu professionnel en particulier.
Toutefois, quand un membre perd son travai I et donc
ses revenus, il estexdu du groupedèsqu'il n'est plus
en mesure de payer les cours et a utres activités;
— exigences financières exorbitantes : les adep-
tes sont amenés a verser jusqu'a la moitié de leurs
revenus. Les cours coütent 5 000 francs; ils sont gé-
néralementsuivis par unequinzained'adeptes, deux
fois par mois. En outre, d'autres cours peuvent rap-
porter jusqu'a 58 000 francs chacun. Enfin, Crevits
donne également des consultations privées d'une
heure pour 1 500 francs, a raison de trois par mati-
nee. Une consultation par téléphone coüte
500 francs. II est question d'un adepte qui aurait
verse 25 000 francs par mois au centre. Un témoin
évalueses revenus tri mestr iels provenantdesesseu-
les activités a Bruges a quelque600 000 francs. Les
adeptes doivent également tenter d'obtenir de l'ar-
gent de leurs parents proches;
— embrigadement d'enfants par I 'organisation de
divers programmes et camps de vacances, oü il est
procédéa des rituels indiens (mantras, chakras, ...),
a la reception de messages télépathiques, a I 'analyse
de couleurs afin de déterminer la personnalité des
enfants. Ces activités sont destinées a des enfants de
6 a 18ans.
Des enfants assistent également aux cours et aux
réunions, emmenés par leur(s) parent(s).
A eet égard, un témoin fait état du manque évident
d'attention et d'intérêt de la part des milieux scolai-
res et des centres PMS;
— pratiqueillégaledela médecine : Mme Crevits
procédé a des impositionsdemainset a des « massa-
ges-métamorphose », et ce sans la moindre forma-
tion;
— manipulation mentale: dans les différentes
villes citées, il est constitué de petits groupes, tres
fermés, de manieree permettre aux deux dirigeants
d'avoir une forte emprise sur les membres. I Is con-
naissent les moindres détails de la vie privéede leurs
adeptes.
Volgens een getuige heeft het centrum heel hoge
inkomsten. De volgelingen zouden ettelijke honderd-
duizenden franken in het zwart hebben gestort, ter-
wijl het centrum zich verlieslatend zou hebben ver-
klaard voor dejaren 1992, 1993 en 1994.
Dat centrum zou ook banden hebben met Sahaja
Yoga. Zo zou Shri Mataji op 29 maart 1996 het cen-
trum E lewout hebben bezocht.
Belangrijkste feiten die deze organisatie ten laste
worden gelegd :
— breuk met de familie : de leden verbreken elk
contact met hun partner, hun gezin en hun vrienden,
zelfs met hun kinderen als die niet willen toetreden
tot de bewegi ng;
— de volgelingen worden ertoe aangezet te bre-
ken met de samenleving in het algemeen en met hun
werkkring in het bijzonder; als een lid evenwel zijn
baan (en dus ook zijn inkomen) verliest, wordt hij uit
de groep gestoten zodra hij de cursussen en deandere
activiteiten niet meer kan betalen;
— buitenissige financiële verplichtingen : de vol-
gelingen moeten tot de helft van hun inkomen afdra-
gen; aan de cursussen (kostprijs 5 000 frank) nemen
doorgaans een vijftiental volgelingen deel, tweemaal
per maand; voorts brengen andere cursussen tot
58 000 frank elk op; tot slot verstrekt Crevits ook
particulier consult van één uur, drie keer per och-
tend, tegen 1 500 frank per sessie; telefonisch con-
sult kost 500 frank. Er issprakevan een volgeling die
maandelijks 25 000 frank aan het centrum zou heb-
ben gestort. Volgens een getuige bedragen de kwar-
taalinkomsten, alleen voor zijn activiteiten in Brug-
ge, zowat 600 000 frank. De volgelingen moeten ook
geld van hun verwanten los weten te krijgen;
— kinderen worden ook bij de werking van de
organisatie betrokken, via diverse programma's en
vakantiekampen waar I ndische rituelen worden uit-
gevoerd (mantra's, chakra's); er wordt eveneens aan
telepathie gedaan, alsook aan kleuranalyse om de
persoonlijkheid van de kinderen te bepalen; al die
activiteiten zijn bestemd voor 6- tot 18-jarigen.
Aan de cursussen en de vergaderi ngen nemen ook
kinderen deel, met name zij die door hun ouder(s)
worden meegenomen.
I n dat verband wijst een getuige op een kennelijk
gebrek aan aandacht en belangstelling vanwege
scholen en PMS-centra;
— onwettige uitoefening van de geneeskunde;
mevrouw Crevits doet aan handoplegging en « meta-
morfose-massage », zonder dat ze daartoe de minste
opleiding heeft genoten;
— mentale manipulatie : in de verschillende ge-
noemdesteden werden kleine, zeer gesloten groepjes
opgericht, zodat beide leiders een zeer sterke invloed
op de leden kunnen uitoefenen; zij hebben weet van
de kleinste details van het privé-levenvan hunvolge-
I i nge.
[323]
313 / 7 - 95 / 96
M . Crevits cherchea isoler ses adeptes de maniere
a les maintenir sous sa dépendance exdusive, proba-
blement a des fins pécuniaires. lis sont également
invites a écouter régulièrement des cassettes, repre-
nant ses messages télépathiques sur mesure, vérita-
bleendoctrinement, selon un témoin, entraïnant un
changement radical de comportement chez l'adepte.
16) Energie humaine et universelle (HUE)
(«Human and UniversaI Energy ») ou IE RE HU
(« Institut europeen de recherche de I 'énergie
humaine et universelle »)
Ce mouvement a étéfondé par Luong M inh Dang,
qui se dit prophete, guérisseur et guide spirituel. 1 1
organise des missions humanitaires et transmet a
ses élèves Ie pouvoir d'en former d'autres. Selon Ie
centre Ikor, il s'agit d'un mouvement syncrétique,
regroupant plus de 20 000 élèves.
Luong Minh Dang donne régulièrement des confé-
rences en Belgique, notamment a l'hópital E rasme, a
Genval et au Palais des Congres a Bruxelles, sur la
«guérison universelle du cosmos » (ouverture des
7 chakras par imposition des mains). En septembre
1994, a Bruxelles, la conférence fut suivie par quel-
que 1 200 personnes. Dang se produit également aux
Pays-Bas.
Des catastrophes sont (régulièrement) annoncées
par Ie gourou. Les adeptes rejoignent alors Ie centre
deSaint-Louis, aux Etats-Unis, oü se donnent égale-
ment des cours. I Is prient et après un certain temps,
Ie gourou leur annonce que la catastrophe a pu être
évitéegracea leurs prières.
Prindpaux faits reprochés au mouvement :
— exercice illégal de la médecine : M. Dang pre-
tend pouvoir guérir lecancer et lesida gracea l'éner-
gie universelle. II secouvretoutefois en disant qu'il
faut toujours suivre Ie diagnostic du médecin trai-
tant. A partir du niveau 3 deformation, les élèves
sont susceptibles de guérir eux aussi des malades
atteints de pathol ogi es graves. Un diplómeestdécer-
nésans que l'élève ne passé Ie mol nd re examen.
Divers centres de cours et de soins se développent
en Europe. A Bruxelles, il en existe deux, dont
r«Organisation médicaleet humanitaire internatio-
nale de recherche en énergie humaine et universel-
le». II y aurait également un centrea Liège.
M. Dang travaille en collaboration avec de nom-
breux acupuncteurs, homéopathes et certains géné-
ralistes. II pratique aussi l'imposition des mains.
De la publicité est faite dans les hópitaux parmi
les médecins et les prof essi ons paramédicales;
— visées politiques et économiques;
De heer Crevits probeert de volgelingen te isole-
ren, om ze onder zijn exclusief toezicht te houden,
wellicht uit winstbejag. De volgelingen worden ook
verzocht regel matig zijn cassettes te bel ui ster en, met
zijn op maat gesneden telepathische boodschappen
(volgens een getuige een ware indoctrinatie), die bij
de volgelingen tot een radicaal andere levenswijze
leidt.
16) Human and UniversaI Energy (HUE) of
IE RE HU (Institut europeen de recherche de
l'énergie humaine et universelle)
Die beweging werd opgericht door Luong Minh
Dang, die zichzelf profeet, genezer en spiritueel lei-
der noemt. Hij organiseert humanitaire zendingen
en brengt bij zijn volgelingen het vermogen over om
anderen op te leiden. Volgens het centrum-I kor gaat
het om een syncretische beweging die meer dan
20 000 leerlingen telt.
Luong M inh Dang geeft over de« universele gene-
zing van de kosmos » (opening van de7chakra'sdoor
handoplegging) geregeld conferenties in België, met
name in het E rasmus-ziekenhuis, in Genval en in het
Congressen pa leis in Brussel. I n september 1994 wa-
ren op de conferentie in Brussel zowat 1 200 perso-
nen aanwezig. Dang treedt ook in Nederland op.
De goeroe kondigt (regelmatig) rampen aan. De
volgelingen trekken dan naar het centrum in Saint-
Louis (VS), waar ook cursussen worden gegeven. Zij
bidden er en na enige tijd kondigt de goeroe hun aan
dat de ramp dankzij hun gebeden kon worden afge-
wend.
Belangrijkste feiten die de organisatie ten laste
worden gelegd :
— onwettige uitoefening van de geneeskunde; de
heer Dang beweert kanker en aids te kunnen gene-
zen dankzij de universele energie; hij dekt zich ech-
ter in met de opmerking dat altijd gevolg moet wor-
den gegeven aan de diagnose van de behandelend
arts. Vanaf opleidingsniveau 3 worden de volgelin-
gen geacht ook zieken met ernstige aandoeningen te
kunnen genezen; ter zake wordt een diploma uitge-
reikt, zonder dat de leerling daarvoor enig examen
hoeft af te leggen.
I n Europa zijn diverse opleidings- en verzorgings-
centra in vol Ie ontwikkel ing. In Brussel zijn er twee,
onder meerdeOrganisation médicaleet humanitaire
internationale de recherche en énergie humaine et
universelle.
De heer Dang werkt samen met tal van acupunc-
turisten, homeopaten en bepaalde huisartsen. Hij
doet ook aan handoplegging.
I n ziekenhuizen wordt bij artsen en paramedische
beroepen reclame gemaakt;
— politieke en economische f inaliteiten;
-313/7-95/96
[324]
— exigencesfinancières importantes : lesadeptes
sont i nvités a verser des dons (au mi ni mum de 100 a
200 $). L'argent du groupe est place sur un compte
bancaire en Suisse;
— ruptureavec Ie milieu familial.
17) Energo-chromo-kinèse (ECK) ou Ener-
go 8 international
ECK aurait pour but «la stimulation d'unephobie
des énergies négatives paralysantes ». Les personnes
qui n'approuvent pas l'expérience d'ECK représen-
tent, selon Ie mouvement, unenégativitéqu'ilfautau
besoin écarter.
Divers traitements sont proposés par cette asso-
ciation, comme par exemple, r« ECK-COGECO »,
censéguérir lessymptómesdépressifs, la spasmophi-
lie, la migraine et les troubles nerveux.
Des stages sont également organisés pour les en-
fants de 7a 13ans. A partirdeMans, lesadolescents
sont autorisés a suivre les cours réserves aux adul-
tes.
Ce mouvement compte un officier de gendarmerie
parmi ses membres, Ie commandant Pourbaix.
18) Ex Deo Nascimur
Ce mouvement a été fondé par un prédicateur,
M . LudoJ anssens, décédéen 1992.
Des réuni ons aval ent lieu levendredi et lesamedi,
desix heures du soir a 6-7 heures Ie lendemain ma-
tin, toujours en présence des enfants des adeptes,
même en tres bas age.
La philosophiedu groupe rel ève du «A/av/Age»et
de l'ère du Verseau. M. J anssens enregistrait ses
prédications et ses conférences. 1 1 avait des théories
assez bizarres et prétendait, par exemple, que les
methodes contraceptives sont inutiles dans la mesu-
re oü la volonté seule de l'homme suffit.
Un témoin fait état demanipulation mentale. Les
adeptes rompent progressivement tout contact avec
leur familie, leurs amis. De même, apparaissent des
modifications dans leurs habitudes all mental res et
leur comportement.
II semble que M. J anssens formulait également
des exigencesfinancières assez importantes a I 'égard
de ses adeptes, notamment Ie produit de certains
héritages.
L'A.S.B.L. avait également des activités commer-
ciales : vente de croix dorées, de cierges revêtus de
messages, de minéraux, defleurs et d'abonnements a
la revue « Ex Deo Nascimur ». Ces activités ont cessé
a la mort de M . J anssens.
II semble toutefois que certains membres conti-
nuent a appliquer ses préceptes.
— aanzienlijke financiële verplichtingen : de vol-
gelingen worden verzocht giften te doen (ten minste
100 a 200 dollar); het geld van de beweging komt
terecht op een Zwitserse bankrekening;
— breuk met defamilie.
17) Energo-chromo-l<inèse (ECK) of Ener-
go 8 1 nternational
ECK zou «het stimuleren van een fobie van de
verlammende negatieve energieën » als doel hebben.
De personen die het E C K-experiment afkeuren, ver-
tegenwoordigen, volgens de beweging, een negativi-
teit die men desnoods moet afstoten.
De vereniging stelt diverse behandelingen voor
zoalsde« ECK-COGECO »diedepressiesymptomen,
spasmofilie, migraine en zenuwstoornissen zou gene-
zen.
Er worden ook stages voor kinderen van 7 tot
13 jaar georganiseerd. Vanaf 14 jaar mogen adoles-
centen de aan de volwassenen voorbehouden lessen
volgen.
Een rijkswachtofficier, commandant Pourbaix, is
lid van de beweging.
18) Ex Deo Nascimur
Die beweging werd opgericht door een predi ker, de
heer LudoJ anssens, die in 1992 is overleden.
Vergaderingen vonden plaats op vrijdag en zater-
dag, van 18 uur tot 6-7 uur in de ochtend, altijd in
aanwezigheid van de kinderen van de volgelingen,
ook de zeer j onge k i nderen .
De beweging ging uit van de principes van A/av
Age en ageof Aquarius. De heer J anssens nam zijn
preken en conferenties op band op. Hij huldigde vrij
eigenaardige stellingen; zo poneerde hij dat contra-
ceptie overbodig is aangezien ter zake de wil van de
mens volstaat.
Volgens een getuige werd aan mentale manipula-
tiegedaan. De volgelingen verbraken geleidelijk elk
contact met familie en vrienden. Ook hun voedings-
gewoonten en hun levenswijze veranderden.
Kennelijk legde de heer J anssens de volgelingen
ook vrij aanzienlijke financiële verplichtingen op,
vooral in verband met de opbrengst van bepaalde
erflatingen.
De v.z.w. had ook commerciële activiteiten : zo
werd gehandeld in vergulde kruisen, kaarsen met
opschriften, mineralen, bloemen en abonnementen
op het tijdschrift Ex Deo Nascimur. Die activiteiten
vielen stil bij het overlijden van de heer J anssens.
Kennelijk zijn er wel nog een aantal volgelingen
die volgens zijn voorschriften leven.
[325]
313 / 7 - 95 / 96
19) Fraternité Blanche Universelle
Ce mouvement fut fondé a Paris en 1947 par
Omraam Mikhaël Aïvanhov, qui se dit envoyé par
son maïtrespirituel, Peter Deunov (Bulgarie).
La Fraternité Blancine Universelle se présente
comme uneécoleinitiatiquepropcsantunésotérisme
syncrétiste. Aïvanhov annonce l'avènement de l'ère
du Verseau et la création d'un nouvel ordre mondial .
Tout ce qui n'est pas la Fraternité Blanche Univer-
selle dolt être balayé. Maladies, souffrances, pauvre-
tétrouvent leur causedans Ie monde spirituel.
Les adeptes doivent s'exercer aux pratiques de
« purification » et de « développement harmonieux »
inculquées par Ie maïtre : contemplation et yoga du
soleil, exercices gymniques (paneurythmie), lecture
et médidation a partir des pensees du maïtre, repas
végétariens etfrugaux, aucun excitant, cessation de
toute relation sexuelle.
Ces pratiques semblent, danscertainscas, induire
une ruptureavec Ie milieu familial.
La Fraternité Blanche Universelle est présenteen
France (notamment unecommunautéau Bonfin) et
en Belgique. Une société commerciale, la Prosveta
Benelux se, s'occupe de la vente des ouvrages de
Aïvanhov. II existait aussi un stand Prosveta a la
Foiredu Livre.
A signaler également : l'Association Nationale
pour l'Education Prenatale (AN EP). Selon Aïvanhov,
l'avenir de l'enfant est entièrement déterminé du-
rant les neuf mois de grossesse. C'est pourquoi il
dicte un comportement détaillé aux futures mères,
afin d'améliorer Ie développement de leur enfant.
Un témoin fait état de Mens entre la Fraternité
Blanche Universelleet l'Association desamisdu doc-
teur Edward Bach, antennedel'associationfrangaise
du même nom. Le représentant beige est Henri-M i-
chel Huyiebroeck, qui se dit «conseiller ontologue»
(Tournai). II aurait également un point de chute a
Bruxelles (rue Fossé-aux-Loups) et donnerait des
conférences. Le témoin n'exdut pas la possibilité a
termed'unedérivesimilairea celledeLucJ ouret.
Au cours d'un réveil Ion de Nouvel An, co-organisé
il yaquelque6anspar Huyiebroeck dans unchateau
de Stambruges, une petite boutique improvisée ven-
dait des produits divers, parmi lesquels les ouvrages
d'Aïvanhov. On ne pouvait y consommer ni alcool, ni
tabac, ni viande.
Cellen entre la Fraternité Blanche Universelleet
l'adepte des « F leurs de Bach » se confirme au salon
alternatif «Valériane 93 »a Namur. Un prospectus
intitulé« Lepel erin dela paix »vante notamment les
conférences et les cours dispensés par Huyiebroeck,
mals il propose également de «découvrir le maïtre
Aïvanhov » au cours d'un séminaire intitulé «Com-
ment bien vivre ma vie » (chapitre 5). 1 1 se peut que
19) Universele Witte Broederschap
Die beweging werd in 1947 in Parijs opgericht door
Omraam Mikhaël Aïvanhov, die beweert te zijn ge-
zonden door zijn spirituele meester. Peter Deunov
(Bulgarije).
De Universele Witte Broederschap stelt zich voor
als een initiatieschool, die een syncretisch esoteris-
meaanhangt. Aïvanhov kondigt de komst van deage
of Aquarius aan, alsook de oprichting van een nieuwe
wereldorde. Alles wat buiten de Universele Witte
Broederschap valt, moet verdwijnen. Voor de oor-
zaak van ziekte, lijden en armoede wordt naar de
spirituele wereld verwezen.
De volgelingen moeten zich bekwamen in door de
goeroe aangeleerde oefeningen inzake «zuivering »
en «harmonieuze ontwikkeling»: contemplatie,
zonne-yoga, gymnische oefeningen (paneurytmie),
lectuur en meditatie op grond van de stellingen van
de goeroe, sobere vegetarische maaltijden, geen op-
peppers, geen seksuele betrekkingen.
In bepaalde gevallen leiden dergelijke praktijken
kennelijk tot een breuk met de familie.
De Universele Witte Broederschap is aanwezig in
Frankrijk (met name een gemeenschap in Bonfin) en
in België. Een handelsvennootschap (de cv Prosveta
Benelux) verkoopt de boeken van Aïvanhov; ook op
de Boekenbeurs was er een stand van Prosveta.
Voorts zij gewezen op het bestaan van óeAssoda-
tion nationale pour l'éducation prenatale (ANEP).
Volgens Aïvanhov wordt de toekomst van het kind
volledig bepaald tijdens de negen maanden van de
zwangerschap; hij legt de toekomstige moeders dan
ook omstandige gedragslijnen op, om de ontwikke-
ling van hun kind te bevorderen.
Een getuige wijst op de contacten tussen de Uni-
versele Witte Broederschap en de Association des
amis du docteur Edward Bach, een afdeling van de
gelijknamige F ranse vereniging. De Belgische verte-
genwoordiger ervan is Henri-M ichel Huyiebroeck,
die zich voordoet als «ontologisch adviseur » (Door-
nik). Hij zou eveneens een aanloopadres hebben in
Brussel (Wolvengrachtstraat) en zou conferenties
geven. Volgens de getuige is het niet uitgesloten dat
het op termijn tot ontsporingen komt, zoals in het
geval van LucJ ouret.
Zowat zes jaar geleden heeft H uylebroeck meege-
werkt aan de organisatie van een oudejaarsfeest in
een kasteel te Stambruges. In een kleine geïmprovi-
seerde winkel konden diverse produkten worden
aangekocht, onder meer boeken van Aïvanhov. Alco-
hol, tabak en vlees waren uit den boze.
Dat contact tussen de Universele Witte Broeder-
schap en de aanhangers van de Bach bloesems krijgt
bevestiging op het alternatieve salon Valériane 93 te
Namen. Een brochure, met name Le pèlerin de la
paix, prijst met name de conferenties en cursussen
van H uylebroeck aan, maar er wordt ook voorgesteld
kennis te maken met « meester Aïvanhov », tijdens
een seminarie onder de titel Comment bien vivre ma
-313/7-95/96
[326]
ces conférences soient un moyen d'attirer des gens
vers Ie mouvement.
Les différents ouvrages du docteur Bach vantent
les vertus de 38 remèdes, commercialisés depuis
1936, « pour guérir d'unefagon naturelle ».
1 1 est également prévu un 39^ remede, Ie «Resove
Remedy» pour tous ceux qui se trouvent dans une
situation urgente: «accidents, malaises soudains,
épouvante, chutes, petites lésions, brülures, trauma-
tismes, choc, secours aux autres » C).
II existeplusieurscentresdedistributionen Belgi-
que :
— Aquila -Centrebelged'information etdedistri-
bution des remèdes desfleurs de Bach (Louvain)
— Technifood SC (Bruxelles)
— Harmonie - Espace Santé-Environnement
(Bruxelles)
— Cafycis (forêts d'Ardennes) (Wavre)
Selon Ie témoin, certains de ces produits ne sont
pas dénués d'effets secondai res et provoquent notam-
ment de l'agressivité (lorsqu'il a remplacé un des
remèdes prescrits par Huyiebroeck par de l'eau, Ie
comportement du patiënt est redevenu normal).
Un chapitredu Grand livre desfleurs de Bach est
consacré a la grossesse, aux nouveaux-nés et aux
enfants. 1 1 y est dit :
«Par ailleurs, lorsquevotre enfant reviendra a la
maison de la crèche ou de l'écoleavec un air abattu,
qui vousamènera a vousdemander quellemaladieil
«couve», n'oubliez pas de lui administrer quelques
gouttes de rescue remedy et attendez ses réactions.
Tout redeviendra peut-être normal et cela n'aura été
qu'un malaise passager. Mals si, au contraire, la
maladie se manifeste, cela signifie que vous êtes
intervenu pour en accélérer l'évolution et stimuler
uneguérison plus rapide.
Pratiquement toutes les fleurs sont utilisables
pour les enfants, en tenant compte de leur état
d'ame. »n.
Selon Ie témoin, ces organisations et leurs prati-
ques médicales, qui conduisent certains adeptes a
refuser notamment l'administration d'antibiotiques
en cas d'infections graves (broncho-pneumonie, oti-
te, ...), mettent en danger la sécurité physique et
psychique des enfants.
A eet égard, Ie témoin déplore Ie manque de réac-
tion des autorités judiciaires et del 'O rd re des méde-
cins.
Par ailleurs, il semble qu'au cours du 3' colloque
international de l'association des amis du docteur
Edward Bach (les 29 et 30 octobre 1994 — Tournai
expo), Ie docteur Gérard Guéniot, qui serait par
(^) E. Guastalla, Legrand livre des fleurs de Bach. 38 remèdes
pour gu&ir d'unefagon naturelle, Paris, 1996, p. 167, (avecunjeu
de cartes pour choisir la fleur appropriée et pour aborder les
processus d'autoguérison).
e) Op.c/t, p. 174.
vie (hoofdstuk 5). Het is mogelijk dat die conferenties
dienen om mensen naar de beweging te lokken.
In de verschil lende werken van dr. Bach wordt de
kracht aangeprezen van 38 middelen die sinds 1936
in de handel zijn, «om op natuurlijke wijze te gene-
zen ».
Er wordt gewag gemaakt van een 39" middel, de
Rescue remedy, voor elkeen die zich in een noodtoe-
stand bevindt (ongevallen, plotse ziekten, angst, val-
partijen, kleine verwondingen, brandwonden, let-
sels, shocktoestanden, bijstand aan anderen) C).
In België bestaan meerdere distributiecentra :
— Aquila- Belgisch informatie- en distributiecen-
trum voor genezing met de Bachbloesems (Leuven)
— CV Technifood (Brussel)
— Harmonie - Espace Santé Environnement
(Brussel)
— Cafycis (Ardense bossen) (Waver)
Volgens de getuige kunnen bepaalde van die pro-
ducten neveneffecten veroorzaken; zo kunnen ze er
met name toe leiden dat iemand zich agressief ge-
draagt (nadat hij één van de remedies die Huyie-
broeck had voorgeschreven, had vervangen door wa-
ter, gedroeg een patiënt zich opnieuw normaal).
Een hoofdstuk van het Grand livre des fleurs de
Bach is gewijd aan zwangerschap, baby's en kinde-
ren. Zo staat in dat hoofdstuk het volgende te lezen :
«Par ailleurs, lorsquevotre enfant reviendra a la
maison de la crèche ou de l'écoleavec un air abbatu,
qui vousamènera a vous demander quellemaladieil
«couve», n'oubliez pas de lui administrer quelques
gouttes de rescue remedy et attendez ses réactions.
Tout redeviendra peut-être normal et cela n'aura été
qu'un malaise passager. Mals si, au contraire, la
maladie se manifeste, cela signifie que vous êtes
intervenu pour en accélérer l'évolution et stimuler
uneguérison rapide.
Pratiquement toutes les fleurs sont utilisables
pour les enfants, en tenant compte de leur état
d'ame. »(^).
Volgens de getuige zetten die organisaties en hun
medische praktijken sommige volgelingen ertoe aan
te weigeren antibiotica in te nemen bij zware infec-
ties (broncho-pneumonie, oorontsteking, ...); zo be-
dreigen ze de lichamelijke en psychische integriteit
van de kinderen.
De getuige betreurt het trouwens dat de gerechte-
lijke overheden en deOrdeder geneesheren daar niet
krachtiger tegen optreden.
Voorts blijkt dat dokter Gérard Guéniot, die bo-
vendien lid zou zijn van de Graalbeweging, tijdens
het derde internationaal colloquium van de vereni-
gingvan de vrienden van dokter Edward Bach (29 en
C) E. Guastalla, Legrand livredes fleurs de Bach, 38 remèdes
pour guérir de fagon naturelle, Parijs, 1996, biz. 167 (met een
l<aartspel om de gepaste bloem uit te zoeken en om aan zelfgene-
zing tedoen).
e) Op.cit, biz. 174.
[327]
313 / 7 - 95 / 96
ailleurs membredu mouvementdu Graal, ait présen-
té un expcsé. Existe-t-il des connexions ?
20) Institut gnostique d'anthropologie
Constitué a l'origine en Belgique en 1989 sous Ie
nom d'«Assc)ciation gnostique d'Etude d'Anthropol o-
gieetSciences, Associationculturelle », il aadoptéen
1990 la dénomination actuelle. Son siège se situe a
Bruxelles et il a développé des antennes a Liège,
Mons et Virton.
L'IGA se définit comme «une association frater-
nelled'individus qui aspirent a la découverteet a la
transformation d'eux-mêmes dans leurs relations
avec les a utres ». Le mouvement enseigne Ie «dédou-
blementastral »et r«annihilation del'égo». II serait
peut êtresusceptiblederecourir a des techniquesde
manipulation mentale.
1 1 convient de ne pas confondre l'l GA avec le « Cen-
tre d'Etudes d'Anthropologi e Gnostique », dont I e siè-
ge se trouve a Liège. Ces deux associations ont un
siège social et un conseil d'administration distinct
mals ont toutes deux pour objet de diffuser l'ensei-
gnement deSamaël Aun Weor (Mexique — Grande
Confédération Mondiale des Institutions Gnosti-
ques), dont elles semblent se disputer l'héritage in-
tel lectuel.
21) Kreatieve energie
Né en 1937, J an Gielens est un personnage tres
charismatique, qui se pretend successeur du Christ
et prophete d'une ére nouvelle. II a peu publié, sauf a
ses débuts en 1976 oü il a présenté, dans la presse
alternative, une série d'artides sur la création
d'énergie dans des lieux géographiques déterminés.
A l'époque, les cours qu'il donnait a Bruxelles ras-
semblaient entre 100 et 150 personnes. Le groupe
s'appelait « Kreative Energie »et les cours servaient
a recruter des membres et des collaborateurs. En
1978, Gielens a déménagévers Elche(Espagne) avec
une série de disciples. II y a créé le siège d'une
A.S.B.L. destinée a la réalisation de ses objectifs.
J usqu'en 1981, des cours et des rencontres y ont été
organisés, sous le couvert d'une Université de la
Nouvelle Ere. Tres régulièrement, ces rencontres
pluridisciplinaires, consacrées a une thématique
particuliere (architecture, médecine ...) et d'une du-
rée d'une semaine, mettaienten présence des specia-
listes, académiciens ou non, du monde entier. Cer-
tains d'entre eux étaient de tres haut niveau et se
déplagaient gratuitement, alors qu'il n'y avait aucu-
neréférenceacadémiqueau niveau del'organisation,
sauf I 'appel lationfacticed'Université et I 'appellation
« Energie créative ». L'idée était alors de publier la
teneur des discussions qui setenaient a l'occasion de
ces rencontres.
30 oktober 1994 — Expo Doornik) een uiteenzet-
ting heeft gegeven. Bestaat er een verband ?
20) Gnostisch Antropologisch Instituut
Oorspronkelijk in 1989 in België opgericht onder
de naam «Gnostische Vereniging der Studies van
Antropologie en Wetenschappen, Culturele Vereni-
ging, /Assodat; on gnostiqued'Etuded'Antrcpologieet
Sciences, Association culturele», heeft het in 1990
zijn huidige benaming aangenomen. De hoofdzetel is
in Brussel gevestigd en er zijn afdelingen in Luik,
Bergen en Virton.
Het GAI omschrijft zichzelf als een « broederlijke
vereniging van enkelingen die oprecht streven naar
het ontdekken en het transformeren van zichzelf in
hun relaties met anderen ». De beweging onderwijst
de «astrale ontdubbeling » en de «vernietiging van
het ego ». E r zou een beroep worden gedaan op tech-
nieken van mentale manipulatie.
Het GIA mag niet worden verward met het «Cen-
tre d'Etudes d'Antropologi e Gnostique » waarvan de
zetel zich in Luik bevindt. Beide verenigingen heb-
ben een verschillende zetel en raad van bestuur,
maar hebben allebei de verspreiding tot doel van de
leer van Samaël Aun Weor (Mexico — grote confe-
deratievan gnostische wereldinstituten) wiens intel-
lectuele erfenis ze el kaar lijken te betwisten.
21) Kreatieve Energie
J an Gielens, diegeboren is in 1937, is een uiterma-
te charismatisch iemand die beweert de opvolger van
Christus en de profeet van een nieuw tijdperk te zijn.
Hij heeft weinig gepubliceerd, behalve dan in het
begin : in 1976 heeft hij in alternatieve tijdschriften
een reeks artikelen geschreven over het ontstaan
van energie in bepaal de geografische plaatsen. In die
periode werden de cursussen die hij in Brussel gaf,
gevolgd door 100 a 150 mensen. De groep heette
«Kreatieve Energie» en de cursussen waren bedoeld
om leden en medewerkers te werven. In 1978 is
Gielens samen meteen groep vol gel in gen naar EIche
(Spanje) verhuisd. Daar heeft hij de maatschappelij-
ke zetel opgericht van een v.z.w. die zijn doelstellin-
gen moest verwezenlijken. Tot 1981 werden er cur-
sussen gegeven en ontmoetingen georganiseerd,
onder de dekmantel van een «Universiteit van het
Nieuwe Tijdperk ». Aan die pluridisciplinaire ont-
moetingen, die een week duurden en telkens in het
teken stonden van een bepaald thema (architectuur,
geneeskunde, ...) namen heel vaak specialisten, al
dan niet academici, van over de hele wereld deel.
Sommige van die specialisten staan in hoog aanzien
en vroegen geen reiskosten, hoewel de organisatie in
geen enkele academisch kader paste, tenzij dan het
onterechte gebruik van het woord U niversiteit en de
benaming «Kreatieve Energie». Het was toen de
bedoeling de teneur van de debatten die tijdens die
ontmoetingen werden gevoerd, te publiceren.
-313/7-95/96
[328]
Designer industriel deformation, Gielens a cher-
ché, dès 1983, a résoudreses probièmes financiers en
selangantdansdesprojetsmissur piedaveccertains
de ses élèves. Cette année-la, il débute avec une
invention deinautetecinnologie, leprojet« Eclips ». II
s'agit d'un projet de speedboat, doté d'un budget de
3 millions de francs.
Le second projet était dénommé « Flying Fish » et
nécessitait 18 millions de francs. II capota dans la
mesure oü les pourvoyeurs de fonds avaient perdu
confianceen lui.
Letroisième projet, «Shark », concernait en 1986
une idéé similaire de haute technologie. Malgré les
sommes investies, il se traduisit également par un
échec.
En 1990, M . Gielens a lancé l'idée de la création
d'une plate-forme éducative, dont il proposerait la
structure architecturale.
Aucun des brevets qu'il a demandés auprès des
instances internationales autorisées n'a été accepté
OU homologué. II lui a été signifié qu'il nes'agissait
pas d'inventions. 1 1 n'a donc pu, comme il l'espérait,
vendrela licence de production.
Philosophiedu mouvement
Sa philosophieconsisteacréer un royaumedansla
région méditerranéenne, avec des points de force,
tels le Roussillon ou encore la région d'Elche. Le
mouvement n'a pas de véritable structure dans la
mesure oü M . Gielens se dit contre toute forme de
structure. Detoutefagon, il n'yaqu'unepersonnequi
décide : lui-même. 1 1 pretend oeuvrer aussi a l'élabo-
ration d'une nouvelle société. Pour ce faire, il em-
prunte, a un tas de philosophies, des éléments aisé-
ment acceptables.
Vi edu mou vemen t
A EIche, legroupevivait sur place en communau-
té. Les régies de vie n'étaient pas écrites. Les activi-
tés étaient régulières : réunions, groupes detravail,
méditation .... La nourriture était végétarienne et il
fallait se lever a des heures précises.
Le mouvement est place sous la présidence de
l'épouse de M. Gielens, par ailleurs professeur de
yoga.
Pratiques dénoncées
— Escroquerie, dans la mesure oü il utilise son
influence pour obliger les gens a lui remettre de
l'argent ou des biens. Ainsi, il se livre a des capta-
tions d'héritages pour faire financer des prqjets qui
n'aboutissent jamais ou il fait réaliser des achats
immobiliers par des tiers pour son seul benefice.
Gielens, die van opleiding industrieel vormgever
is, heeft sinds 1983 geprobeerd zijn financiële proble-
men op te lossen door samen met bepaalde van zijn
volgelingen projecten op touw te zetten. I n dat jaar
stelt hij zijn eerste hightech uitvinding voor, het
«Eclips >^project. Het is een project rond een speed-
boat, waaraan een prijskaartje van 3 miljoen frank
hing.
Het tweede project kreeg de naam «Flying Fish »
mee en zou 18 miljoen frank kosten. Het project liep
op de klippen omdat de geldschieters geen vertrou-
wen meer hadden in Gielens.
I n 1986 stelde hij het «Stiarla >^project voor, zijn
derde soortgelijke hightech uitvinding. Ondanks alle
investeringen was het project eveneens een flop.
I n 1990 bedacht de heer Gielens het idee van een
educatief platform, waarbij hij de architecturale on-
derbouw voor zijn rekening zou nemen.
Van alle brevetten die hij bij de gemachtigde inter-
nationale instanties heeft aangevraagd, is geen en-
keleaanvaard of gehomologeerd. H ij werd erop gewe-
zen dat zijn projecten geen uitvindingen waren. Hij
heeft zijn hoop om het productie-octrooi te kunnen
verkopen, dus in rook zien opgaan.
Opvattingen van debefl/eging
Die opvattingen bestaan erin in het Middellandse
Zee-gebied een koninkrijk te stichten, waarbij be-
paalde gebieden, zoals de Roussillon of nog de streek
van EIche, als centra zouden fungeren. De beweging
is niet echt gestructureerd omdat de heer Gielens
beweert gekant te zijn tegen elke vorm van struc-
tuur. Hoedanook, er is maar een persoon die bes list :
hijzelf. H ij beweert ook te werken aan de ontwikke-
lingvan een nieuwe gemeenschap. Om in dat opzette
slagen ontleent hij aan heel wat filosofieën makkelijk
aanvaardbare elementen.
Netleden binnen de beweging
In EIche leefde de groep ter plaatse, in gemeen-
schapsverband. De leefregels waren niet neerge-
schreven. Er waren geregeld activiteiten : vergade-
ringen, werkgroepen, meditatie, .... Er werd enkel
vegetarisch voedsel genuttigd en de volgelingen
moesten op precieze tijdstippen opstaan.
De echtgenote van de heer Gielens, die bovendien
yoga-lerares is, is voorzitter van de beweging.
A an geklaagde praktijken
— Afpersing, in de mate dat hij zijn invloed aan-
wendt om de mensen te verplichten hem geld of
goederen te overhandigen. Zo maakt hij zich schuldig
aan erfenisbelaging, ter financiering van zijn projec-
ten die nooit concreet gestalte krijgen, of laat hij
derden voor hem vastgoed kopen.
[329]
313 / 7 - 95 / 96
— Partant del'idéequ'il fautdiviser pour régner,
il essaye de briser les couples existants au sein du
mouvement.
— Ma également promis a ses adeptes de donner
a leurs enfants une éducation scolaire adequate en
Espagne, cequi nefut guère la cas.
22) La Familie (ex-Enfants de Dieu)
Letémoin entendu a propos de «La Familie» est
un membre associé de ce mouvement. 1 1 y est entre
dans un moment de crise, de remise en question de
sol et de la société. La lecturedel'Evangilelui afait
découvrir une maniere de changer Ie monde autre
que la violence.
Le témoin estime que Ie terme «secte » dolt être
banni parcequ'il est diffamatoi reet synonymed'into-
lérance religieuse. C'est pourquoi il lui préféré le
concept de « nouveau mouvement religieux », même
pour les mouvementsqu'il estimedangereux, dans la
mesure oü n'importe quelle institution (politique,
sociale, etc.) peut commettredes actes illicites.
Sur le plan théologique, la doctrine centrale de
«La Familie» est lesalut par la grace, comme dans
l'église protestante : contrairement aux catholiques,
les membres de « La Familie »croientqu'onestsauvé
en croyant a J ésus, qui est mort pour expurger les
péchés del'homme.
«La Famille»serefuseaconstruiredeséglisescar
elleconsidèrequec'estdugaspillage. Lesréunionsse
passent donc dans les maisons des membres.
L'accent est aussi place sur l'évangélisation.
Selon letémoin, la liberté des relations sexuelles
dans lecadredela « Lol d'Amour »est également une
doctrine particuliérea « La Familie ».
A eet égard, il fait remarquer qu'il n'a connaissan-
ce d'aucune atteinte a l'intégrité physique des en-
fantsau sein de« La Familie ». Mêmesi la littérature
des débuts des «Enfants de Dieu » était tres libre
d'un point de vue sexuel, les écrits de David Berg,
même les plus anciens, necontiennentaucuneincita-
tion a la pédophilie. U ne grande liberté est accordée
aux adolescents, a partir de l'age de 11-12 ans, pour
ce qui est des relations entre eux.
Quant aux affirmations de la fillede Moïse David
concernant certaines pratiques i ncestueuses, leté-
moin affirme n'avoir jamais vu ni entendu parier
d'aucune pratique incestueuse au sein du mouve-
ment.
Dans tous les cas de poursuites judiciaires pour
faits d'inceste ou de pédophilie, les enfants ont a
chaquefois été rendus a leurs parents après enquête
par la justice.
Selon letémoin, il n'y a pas plus de cas d'incestes
au sein de «La Familie» que dans le reste de la
population beige. Les examens gynécologiques réali-
sés a la demande des tribunaux ont prouvé que le
taux de virginitédes enfants de « La Familie » était
— Met als uitgangspunt dat men moet verdelen
om te heersen, probeert hij de paren binnen zijn
beweging uit elkaar te drijven.
— Hij heeft zijn volgelingen ook beloofd hun kin-
dereneen degelijkeschool opleiding te geven in Span-
je, een belofte waarvan niets is terechtgekomen.
22) De Familie (voormalige Children of God)
Degetuigediegehoord isover « DeFamilie »iseen
geassocieerd lid van die beweging. Hij is toegetreden
tot de beweging toen hij in een crisissituatieverkeer-
de en hij zich vragen ging stellen over zichzelf en de
samenleving. Door het lezen van het Evangelie heeft
hij ontdekt dat geweld niet de enige manier is waar-
op de wereld kan worden gered.
Volgens de getuige dient het woord «sekte» te
worden verbannen omdat het een beledigende conno-
tatie heeft en synoniem is met religieuze intoleran-
tie. Daarom geeft hij de voorkeur aan het begrip
«nieuwe religieuze beweging », zelfs voor de bewe-
gingen die hij als gevaarlijk beschouwd, in de mate
dat om het even welke instelling (politieke, socia-
le, ... ) onwettige daden kan stellen.
Op theologisch vlak legt de leer van «DeFamilie»
de nadruk op het heil door de gratie, iets wat ook in
het protestantisme centraal staat : in tegenstelling
tot de katholieken geloven de leden van « De Fami-
lie » dat men wordt gered door in J ezus te geloven,
die gestorven is om de zonden van de mens weg te
nemen.
«DeFamilie» weigert kerken te bouwen omdat ze
dat als geldverspilling beschouwt. De vergaderi ngen
vinden dus plaats in de huizen van de leden.
De nadruk ligt ook op de evangelisatie.
De getuige stipt aan dat de vrijheid van seksuele
betrekkingen in het kader van de «Liefdeswet »ook
een leer is die eigen is aan « DeFamilie».
I n dat verband merkt hij op dat hij geen weet heeft
dat binnen «De Familie »de lichamelijke integriteit
van kinderen op enige wijze aangetast zou worden.
Zelfs al kennen de eerste werken van de « Kinderen
van God » de volgelingen veel seksuele vrijheid toe,
toch zetten de geschriften van David Berg — zelfs
de oudste — niet aan tot pedofilie. Adolescenten
wordt vanaf 11-12 jaar een grote vrijheid gegeven
inzake onderlinge betrekkingen.
I nzake de beweringen van de dochter van Moses
David over bepaalde vormen van incest, verklaart de
getuige nooit iets gezien of gehoord te hebben van
incest binnen de beweging.
Bij elke zaak van gerechtelijke vervolging wegens
incest of pedofilie werden de kinderen telkens op-
nieuw aan hun ouders toevertrouwd na een onder-
zoek door het gerecht.
De getuige wijst erop dat er binnen « De Familie »
niet meer gevallen van incest zijn dan bij de andere
Belgen. Uit gynaecologische onderzoeken die werden
verricht op vraag van de rechtbanken is gebleken dat
het percentage kinderen van « De Familie » dat nog
-313/7-95/96
[330]
bien plus élevé que Ie taux de virginité habituel du
reste de la population.
D'après letémoin, plusd'enfantsontététraumati-
sés suite a racharnement des gens contre «La Fa-
milie» que suite aux soi-disant maltraitances qu'ils
auraient subies.
La pi us grande partie des écrits du fondateur con-
cernent la spiritualité, la prière et révangélisation.
Seuls 5 % ont trait a la sexualité.
Vu la vie communautaire au sein du mouvement,
letémoin esti me que les enfants sont mieuxprotégés
quedanslerestedelasociétécar lasurveillanceyest
plus étroite. S'il y avait un père ou une mère inces-
tueux au sein d'une communauté, il y a proportion-
nellement plus de chances que les enfants puissent
s'exprimer a ce sujet et être aidés.
Quant aux cassettes mettant en scène des enfants,
Ie témoin dit ne les avoir vues qu'a la télévision et
jamais dans une des communautés qu'il a fréquen-
tées. Ces cassettes ont été récupérées par d'anciens
adeptes aux Philippines. E Mes n'étaient plus en cir-
culation.
En outre, Ie témoin esti me que ces cassettes ne
présentaient aucune connotation sexuelle et compa-
re ces danses aux spectades présentés par les en-
fants lors de certaines fancy-fairs a l'école.
Selon letémoin, les adolescents sont mürs physi-
quementdèsla pubertémaisilsn'ont pasla maturité
nécessairepourgérer unerelation. 1 1 appartientdonc
aux adultes responsables de ces enfants de les édu-
quersexuellement, sanspourautanten prof i ter pour
établir unerelationaveceux. C'estexactementcequi
est dit dans les écrits de l'épouse du prophete. II
arrive toutefois que des adultes succombent aux
charmes d'un adolescent, et ce même en dehors de
« La Familie», par exempledans les écoles.
En cequi cor\cerne\eflirty fishing, letémoin indique
qu'il s'agitd'unetechniqued'évangélisation, qu'il a pra-
tiquélui-même, en tant qu'adulte, dans lecadredeses
libertés. 1 1 a été mis fin a cette pratique en 1987. Dès
l'apparition des premiers cas de sida, la plupart des
membres y ont renonce. C'est également la raison pour
laquelle il est interdit d'avoir des relations sexuelles
avec un non-membre. Les personnes atteintes du sida
ne peuvent s'intégrer dans une communauté mals el les
sont acceptées comme membre associé (TS). 1 1 en va de
même pour toute maladie contagieuse.
Selon Ie Cesnur, il semble même qu'un tribunal
italien alt considéré que Ie flirty fishing n'est pas de
la prostitution.
Les documents de Moïse David contenaient
mal nts détails a ce propos, principalement lerécitde
son expérience avec son épouse. Toutefois, personne
n'étaitobligé de suivre ces consignes. Pour letémoin,
Ie flirty fishing était une relation affective dans la-
quelle il ressentait Ie besoin de partager son amour
pour leChrist.
1 1 existe deux niveaux de membres :
maagd is, veel hoger ligt dan het gewone Belgische
gemiddelde.
Volgens de getuige hebben meer kinderen een
trauma overgehouden aan de hardnekkigheid waar-
mee «De Familie» door het slijk wordt gehaald dan
aan de zogezegde mishandelingen dieze zouden heb-
ben ondergaan.
I n zijn geschriften besteedt de stichter voorname-
lijk aandacht aan spiritualiteit, gebeden evangelisa-
tie. Slechts 5 % ervan is gewijd aan seksualiteit.
De getuige is van mening dat aangezien de volge-
lingen in gemeenschapsverband leven, de kinderen
beter beschermd zijn dan in de rest van de gemeen-
schap, want er is meer toezicht. Mocht er een inces-
tueuze vader of moeder zijn binnen de gemeenschap,
dan is er verhoudingsgewijs meer kans dat de kinde-
ren dat kunnen melden en ter zake worden geholpen.
De getuige beweert de cassettes met beelden van
kinderen enkel op televisie te hebben gezien en nooit
in een van de gemeenschappen die hij bezocht heeft.
De cassettes zijn opgehaald door oud-leden op de
Filippijnen. Ze waren niet meer in omloop.
De getuige is voorts van mening dat de cassettes
geen enkeleseksueleconnotatiehadden en vergelijkt
die dansen met optredens van kinderen op bepaalde
schoolfeestjes.
Volgens de getuige zijn tieners lichamelijk rijp
vanaf de puberteit, maar ontberen ze de nodige rijp-
heid voor een relatie. Het is dus de taak van de
volwassenen die verantwoordelijk zijn voor die kin-
deren in hun opvoeding aandacht te besteden aan
seksualiteit, zonder daar misbruik van te maken
door een relatie met hen aan te gaan. Precies dat
heeft de echtgenote van de profeet in haar boeken
geschreven. Soms vallen volwassenen voor de char-
mes van tieners, zelfs buiten « De Familie », bijvoor-
beeld in de scholen.
Wat ff/rty ff sWng betreft, ver kl aart de getui ge dat
het gaat om een evangelisatietechniek, die zijzelf als
vrije volwassene heeft beoefend. Met die techniek
werd in 1987 gestopt. Toen de eerste gevallen van
aids werden vastgesteld, zijn de meeste leden ermee
gestopt. Dat is ook de reden waarom seksuele contac-
ten met een niet-lid verboden zijn. Aidspatiënten
kunnen niet worden opgenomen in een gemeen-
schap, maar worden als buitengewoon lid (TS) aan-
vaard. Dat geldt ook voor alle besmettelijke ziekten.
Volgens de Cesnur was een rechtbank in Italië
zelfs van oordeel dat fiirty fishing geen vorm van
prostitutie is.
De documenten van Moses David bevatten ter
zake talrijkedetails, in het bijzonder de beschrijving
van zijn ervaringen met zijn echtgenote. Niemand
was echter verplicht die adviezen te volgen. Volgens
de getuige was flirty fishing een affectieve relatie
waarin zij haar liefdevoor Christus wou delen.
E r bestaan twee soorten van leden :
[331]
313 / 7 - 95 / 96
— les DO («disciple only»), qui adhèrent a la
charte des droits et responsabilités rédigée en 1995.
II s'agit de régies de communauté comparables a
celles édictées dans un monastère. Cette charte fixe
notamment les droits des enfants et mentionne
l'adressedes dirigeants en Suisses'! Is veulent dépo-
ser plainte;
— les membres TS, c'est-a-direles membres asso-
ciés qui nesont pas soumis aces régies. Ilscotisentet
regoivent les publications. Si un de ces membres
commet un acte illégal, il est directement exclu du
mouvement afin d'en assurer la bonne réputation.
Cette décision est prisepar Ie bureau responsable; il
en existe un par continent. Les membres sympathi-
sants assistent volontairement aux réunions et font
également du prosélytisme. lis participent égale-
ment a l'eucharistie, la communion.
Les adeptes du mouvement versent en principe
10% de leur traitement, sauf exception pour des
raisons sociales. Cet argent est utilisé pour l'évangé-
lisation : la production de cassettes video, des dons a
des équipes missionnaires, etc.
Les cassettes se vendent mals l'argent n'est pas
retourné au centre. E I les sont offertes en échange de
dons pour letravail missionnairedes communautés;
il n'y a pas deprixfixé.
Quant aux pratiques religieuses, chaque matin,
un petittempsestconsacréa la lectureeta la priére.
Cela peut également se faire entre amis, dans Ie
salon OU devant la porte avant de partir.
Par ailleurs, Ie témoin dement l'existence d'une
quelconque manipulation mentale au sein de «La
Familie».
1 1 estime que les nouveaux mouvements religieux
sont aujourd'hui dans un état de guerre religieuse,
un conflit social entraïnant une rupture entre les
sectes et les anti-sectes. Si on ne résout pas ce confl it
et si on ne rétablit pas la communication entre ces
groupements et la société (avec un éventuel controle
social pour être sur que les enfants soient bien soi-
gnés), Ie témoin prédit une issue violente et renvoi e a
cet égard aux attentats a la bombe commis récem-
ment a Paris et aux nombreux suïcides (?) dans Ie
cadrede rOrdre du Temple Solaire.
Selon un autre témoin, il existerait unevingtaine
denoyauxfamiliauxen Belgique. Actuellement, l'ap-
pellation utilisée par Ie mouvement est
l'« Association des communautés missionnaires chré-
tiennes indépendantes ».
Des témoins indiquent que des représentants de
«La Familie »diffusent des cassettes video du mou-
vement dans certaines écoles. Ainsi, des démarches
auraient étéentreprises dans des écoles de Rochefort
par M. Claude Olivier, un ressortissant frangais
— de DO-leden («disciple only»), die het in 1995
opgestelde handvest van de rechten en verantwoor-
delijkheden onderschrijven. Het bevat leefregels in
een gemeenschap, vergelijkbaar met de voorschrif-
ten die in een klooster gelden. Dat handvest bepaalt
met name de rechten van het kind en vermeldt het
adres van de leiders in Zwitserland, ingeval iemand
een klacht wil indienen;
— deTS-leden, namelijk de buitengewone leden
die niet aan die voorschriften zijn onderworpen. Zij
leveren een bijdrage en ontvangen de publicaties. Als
een van die leden een illegale daad stelt, wordt hij
onmiddellijk uit de beweging gezet om de goede
naam ervan te vrijwaren. Die beslissing wordt geno-
men door het verantwoordelijk bureau; zo is er één
per continent. De sympathiserende leden wonen de
vergaderingen vrijwillig bij en doen ook aan beke-
ring. Ze nemen ook deel aan de eucharistie en de
communie.
De volgelingen van de beweging storten in princi-
pe 10% van hun salaris, behalve indien dat onmoge-
lijk is om sociale redenen. Dat geld wordt gebruikt
voor de evangelisatie : het maken van videocasset-
tes, giften aan ploegen die aan bekering doen enz.
De cassettes worden verkocht, maar het geld komt
niet aan het centrum toe. Ze worden aangeboden in
ruil voor giften ten voordele van het bekeringswerk
van de gemeenschappen. E r is geen vaste prijs.
Wat de godsdienstbeoefening betreft, wordt elke
ochtend even tijd besteed aan lectuur en gebed. Dat
kan eveneens gebeuren onder vrienden, in de woon-
kamer of aan de deur, vóór het vertrek.
De getuige ontkent dat mensen binnen «De Fami-
lie » geestelijk zouden worden gemanipuleerd.
Zij is van mening dat de nieuwe godsdienstige
bewegingen momenteel in een godsdienstoorlog ver-
keren, een sociaal conflict dat een breuk tussen de
sekten en de anti-sekten met zich meebrengt. Als dat
conflict niet wordt opgelost en als de communicatie
tussen die bewegingen en de samenleving niet wordt
hersteld (eventueel met een social e controle om zeker
te zijn dat de kinderen goed worden verzorgd), vreest
de getuige dat het op geweld gaat uitdraaien; zij
verwijst ter zake naar de recente bomaanslagen in
Parijs en de vele «zelfmoorden » door leden van de
Orde van de Zonnetempel .
Volgens een andere getuige zouden er in België
een twintigtal familiale kernen bestaan. Momenteel
gebruikt de beweging de benaming «Genootschap
van Onafhankelijke Christelijke Geloofsgemeen-
schappen ».
Getuigen geven aan dat vertegenwoordigers van
«De Familie» in sommige scholen videocassettes
van de beweging verspreiden. Zo zou de heer Claude
Olivier, een Franse ingezetene die lid is van «De
Familie», in de scholen van Rochefort pogingen on-
-313/7-95/96
[332]
membrede«La Familie», pourvendre des cassettes
video éducatives. II est arrivé que des enfants, au
nombredel5 ou 20, fréquentent lafamilleOlivier et
participent avecel Ie a des promenades dans la natu-
re. Selon un témoin, certains enfants auraient été
sérieusement perturbés a la suite de ces contacts.
Par ailleurs, les enfants vivant dans les commu-
nautés de «La Familie» ne fréquentent pas l'école
publique. lis suivent un enseignement par corres-
pondancea domicile, cequi permet de leur inculquer
plusfacilement la philosophiedu mouvement.
23) La Foi mondiale Baha'ie (^)
Tout comme la SokaGakkai, dont legourou a regu
un prixdes mains de Boutros Boutros Ghali, ce mou-
vement est reconnu par l'UNESCO.
Selon un témoin, il s'agit pourtant avant tout d'un
grouped'intérêts financiers et politiques, qui, a l'ins-
tar de la Scientologie, vise un nouvel ordre mondial,
une nouvelle nation avec un seul maïtre. II veut
uniformiser les peuples, la langueet lemodedevie.
Au départ, il s'agitd'un mouvement religieux persé-
cuté en Iran (il y a eu 40 000 a 50 000 victimes).
Progressivement, il a réussi a se faire connaïtre par
l'UNESCO, oü il a obtenu un droit devote en matière
économique.
Ce mouvement s'occupe d'une bonne centaine de
projets de par Ie monde, surtout dans les pays défavo-
risés. 1 1 décidedeses propres projets, cautionnés par
l'UNESCO. A ce propos, letémoin se pose des ques-
tionssur les relations existant entre La Foi mondiale
Baha'ie et les pouvoirs politiques des pays concernés.
Ce mouvement a un siège a Bruxelles, oü sont
pratiquées Ie recueillement et la prière et oü sont
organisées entre a utres des conférences.
II semble également avoir des contacts dans les
universités.
24) Méditation transcendantale
Un témoin signalel'existenced'un centrea Liège :
la « Soci été liégeoi se de méditation »A.S.B.L., créée
en 1978. La raison d'existencedecettesociété liégeoi -
se est la «promotion et l'intégration du programme
de la méditation transcendantale et de la science de
l'intelligence créatrice dans la province de Liège, la
promotion de la santé physique et spirituelle de
l'homme, de l'équilibre mental et l'élargissement de
la conscience humaine pour contribuer ainsi a la
création d'une société ideale. »
(^) Assemblee spirituelle nationale des Baha'isdeBelgique.
dernomen hebben om educatieve videocassettes te
verkopen. Het gebeurde dat groepjes van 15 of
20 kinderen de familie 01 ivier ontmoetten en samen
natuurwandelingen maakten. Volgens een getuige
zouden bepaalde kinderen na die contacten serieus
in de war zijn geweest.
De kinderen die in de gemeenschappen van «De
Familie» leven, gaan overigens niet naar een open-
bare school. Ze volgen afstandsonderwijs, wat de
mogelijkheid biedt hen makkelijker de leer van de
beweging bij te brengen.
23) HetBaha'i-WereldgelooF(')
Deze beweging wordt door de UNESCO erkend,
net als de Soka Gakkai, waarvan de goeroe uit han-
den van Boutros Boutros Ghali een prijs heeft gekre-
gen.
Volgens een getuige gaat het nochtans om een
beweging met financiële en politieke belangen, die
evenals de Scientology streeft naar een nieuwe we-
reldorde, een nieuwe natie met een enkele meester.
Die beweging wil de volkeren, de taal en de levens-
wijze uniformeren.
In het begin was het een godsdienstige beweging
die in Iran werd vervolgd (er zijn 40 000 tot
50 000 slachtoffers gevallen). Stilaan zijn ze erin ge-
slaagd binnen deUNESCO bekendheid te verwerven
en hebben ze er stemrecht inzake economische aan-
gelegenheden gekregen.
De beweging werkt aan een honderdtal projecten
overal ter wereld, vooral in ontwikkelingslanden. Ze
beslist over haar eigen projecten en geniet de steun
van de UNESCO. De getuige stelt zich vragen in
verband met de betrekkingen tussen het Baha'i-We-
reldgeloof en de politieke overheid van de betrok-
ken landen.
De beweging heeft een zetel in Brussel. Mensen
komen er om te bezinnen, te bidden of conferenties
bij te wonen.
De beweging blijkt ook contacten te hebben in de
universiteiten.
24) Transcendente meditatie
Een getuige wijst op het bestaan van een centrum
in Luik, namelijk de in 1978 opgerichte v.z.w. «So-
ci été Liégeoi se de méditation ». Die Luikse vennoots-
chap ijvert voor «de bevordering en de verspreiding
van het programma van de transcendente meditatie
en de wetenschap van de creatieve intelligentie in de
provincie Luik, de bevordering van de lichamelijke
en spirituele gezondheid van de mens, van het men-
tale evenwicht en de ontplooiing van het menselijk
bewustzijn om op die manier bij te dragen tot de
verwezenlijking van een ideale maatschappij » (ver-
taling).
C) Nationalegeestelijkeraad van deBaha'is van België.
[333]
313 / 7 - 95 / 96
Selon letémoin, cetteassociation a pris contact au
Grand-DuchédeLuxembourgavecdes hommes d'af-
faires, des dirigeants d'entreprises et, semble-t-il,
des militaires, pour les amener a uneuniversitéaux
Pays-Bas, en vuedesuivredesséminairesoü on leur
apprendrait la techniquede la méditation transcen-
dantale et la maniere de la mettre en pratique au
sein de leur société.
Les formations initiales coüteraient entre
9 600 francs et 24 000 francs, tandis que Ie prix des
formations plus avancées, qui se donnent unique-
ment a l'étranger, s'élèverait entre 35 000 et 120 000
francs belges.
DixmilleBelgesauraientsoitcommencéaappren-
dre, soit adopté les techniques de la méditation
transcendantale.
Le témoin signale également l'existence de
l'A.S.B.L. «Vleet Conscience », comme étant liéeau
courant de la méditation transcendantale. Le noyau
dur de cette association se retrouve dans r«Ordre
des Chevaliers de la Rosed'Or »(OCRO), qui siègea
la même adresse a Mol en beek-Sa int-J ean. Selon sa
documentation, eet ordre réunit des « étudiants dési-
reux d'explorer plus sérieusement et plus méthodi-
quement les champs énergétiques au-dela du plan
physique ».
Et plus loin : « L'approcheest mentaleet consiste
en l'étude approfondie des sciences ésotériques, tel-
les la cosmogénèse, l'anthropogénèse, le symbolisme
et la réincarnation. Elledésire remettrea l'honneur
le rituel des actes symboliques destinés a créer une
société plus moraleet plus spi rituel le. »
Selon d'autres sources (^), cette A.S.B. L. serait en
fait une antenne de r« Association bonne volonté
mondiale», crééeen 1932 par Allee Ann Bailey, une
dissidence de la théosophie.
25) Le mouvement du Graal
II s'agit d'un mouvement millénariste créé par
Oskar Ernst Bernhardt (Abd-Ru-Shin), décédé en
1941.
Les adeptes attendent la fin du monde sous la
forme d'un catadysme cosmique. Les dates varient
selon les groupes : 2000, 2010.
En France, un mouvement dissident avait annon-
cé la fin du monde pour 1989. Plusieurs families
regroupées en une communauté avaient décidé de ne
plus quitter leur maison. Après trois semaines de
siège, la police a du charger pour sortir les enfants.
Par après, les enfants ont toutefois été rendus a leurs
parents.
Selon un témoin, le mouvement est dangereux
parce que fragmenté et donc incontrólable. Ce qui
s'est produiten France, peut, selon lui, sereproduire
a tout moment et a n'importequel endroit.
(^) Alain Lallemand, Lessertesen Bdgiqueetau Luxembourg,
2= édition, revue et augmentée, Bruxelles, 1996, pp. 68-71.
Volgens de getuige heeft die vereniging in het
groothertogdom Luxemburg contact opgenomen met
zakenlui, bedrijfsleiders en, blijkbaar ook met mili-
tairen om hen naar een universiteit in Nederland te
lokken teneinde er seminaries te volgen war hen de
technieken van de transcendente meditatie en de
praktische toepassing ervan in hun maatschappij
zouden worden bijgebracht.
De eerste opleidingen zouden tussen 9 600 en
24 000 frank kosten, terwijl de prijs van de opleidin-
gen voor gevorderden, die uitsluitend in het buiten-
land worden gegeven, zou oplopen tot 35 000 tot
120 000 frank.
Tienduizend Belgen zouden begonnen zijn met of-
wel het leren ofwel het zich eigen maken van de
technieken van de transcendente meditatie.
De getuige signaleert eveneens het bestaan van de
v.z.w. « Vi e et Conscience» die verwant zou zijn met
destroming van de transcendente meditatie. De har-
de kern van die vereniging bevindt zich bij de Orde
van de Ridders van de Gulden Roos (ORGR) waarvan
de zetel op hetzelfde adres in Sint-J ans-Molenbeek is
gevestigd. Volgens haar documentatie verenigt die
orde « studenten die de energetische velden die ver-
dergaan dan het fysische niveau ernstiger en metho-
discher willen verkennen ».
Verderop staat er : « H et betreft een mental e bena-
dering die bestaat uit de grondige studie van de
esotherische wetenschappen als de kosmogenie, de
antropogenese, het symbolisme en de reïncarnatie.
Ze wil de rite van de symbolische daden ter bedorde-
ringvaneen moreleen spirituelemaatschappij in ere
herstellen. »
Volgens andere bronnen (') zou diev.z.w. eigenlijk
een afdeling zijn van dein 1932 door Allee Ann Baily
opgerichte «Vereniging van de Wereld Goede Wil »,
een afscheuring van de theosofie.
25) De Graalbeweging
Dl t is een chiliastische beweging, dl e gesticht werd
door Oskar Ernst Bernhardt (Abd-Ru-Shin), overle-
den i n 1941.
De volgelingen verwachten de ondergang van de
wereld in de vorm van een kosmisch catadysme. De
datum varieert van groep tot groep : 2000, 2010.
In Frankrijk had een afgescheiden beweging het
eindevan de wereld voor 1989 voorspeld. Verscheide-
ne gezinnen die in gemeenschap leefden, hadden
beslist hun huis niet meer te verlaten. Na drie weken
heeft de politie moeten ingrijpen om er de kinderen
weg te halen. Achteraf werden de kinderen evenwel
bij hun ouders teruggebracht.
Volgens een getuige is de beweging gevaarlijk om-
dat ze gefragmenteerd en dus oncontroleerbaar is.
Wat in Frankrijk is gebeurd, zou zich volgens hem
om het even waar en wanneer opnieuw kunnen voor-
doen.
C) Alain Lallemand, Sekten in België en in Luxemburg,
2^ druk, herwerkt en vermeerderd, Brussel, 1996, biz. 68-71.
-313/7-95/96
[334]
La phiicsophie du mouvement est basée sur un
ouvrageen trois volumes écrit par O. E. Bernhardt :
Dans la lumièredela vérité.
Bernhardt aétécondamné pi usieursfois pour frau-
de fiscale et traf lede devises en 1938-1939. II avaitdes
accointances avec les milieux nazis. II semble que
l'épousedeHimmler alt étémembredu «Graal ».
Aujourd'hui, le«Graal » a effacé toute tracé de ce
passé, après avoir connu de nombreux ennuis a Tis-
sue de la seconde guerre mondiale.
Après Ie décès de Bernhardt, sa fille a repris la
direction du mouvementen Autriche, etcejusqu'asa
mort, il y a deux ans. Depuis lors, cesont des cheva-
I Iers du «Graal », des gens de leur entourage, qui ont
repris leflambeau.
Le mouvement du Graal compte entre 20 000 et
25 000 membres. II est tres actif au Canada. Au
N igéria, ses membres ont fait construire un palais de
plusieurs centainesde millions de francs.
En Belgique et en France, le mouvement est tres
fragmenté et compte de nombreuses dissidences, no-
tamment en Bretagne.
En Belgique, le mouvement est dirigé par M . Praet
et son siège se situerait a Anderlecht. Les membres,
qui ne sont pas plus de 10 ou 15, se réunissent tous
les dimanches. II y aurait également des sièges a
Berchem-Sai nt-Agathe et Tournai .
Principaux faits imputés au mouvement :
— diabolisation du monde extérieur : les adeptes
sont dépositaires de la vérité absolu e, le monde exté-
rieur représentant les ténèbres;
— puissante haine envers la société et désir de
créer un nouvel ordre mondial, une seule nation
gouver née par un seul gouvernement mondial, un
seul maïtre. Ce système est décrit dans Touvrage de
Bernhardt, Dans la lumièredela vérité. On y trouve
168 conférences qui expliquent la vie, régentent le
couple et l'éducation des enfants. Ce livre considère
que la moitié de Thumanité est superflue. Les Afri-
cains sont une sous-race amenée a disparaïtre. 1 1 en
va de même pour les dégénérés, c'est-a-dire les dro-
gués, les femmes qui avortent, les délinquants, les
bandits, lesvoleurs, ...;
— ruptureavec le milieu familial;
— exigencesfinancièresa Tégard des adeptes, qui
sont invites a verser des cotisations et des dons. II
semblequ'un grand nombredepersonnesagéesaient
légué leur argent a ce mouvement, notamment a
Lille.
Le mouvement du Graal comporte 144 000 élus
(les dirigeants), marqués du signe de Dieu. lis se
servent de la religion, mals leur démarche est politi-
que, comme d'ailleurs TEglise de Scientologie, qui
tente d'infiltrer les milieux politiques, policiers et
judiciaires.
De opvatti ngen van de bewegi ng zij n gebaseerd op
een driedelig werk, geschreven door O. E. Bernhardt :
In hd: licht van dewaarhëd.
Bernhardt werd in 1938-1939 meermaals veroor-
deeld wegens fiscale fraude en deviezenzwendel . H ij
had banden met de nazi's. De echtgenote van Himm-
I er zou lid van de «Graal » zijn geweest.
Nu heeft de «Graal » elk spoor van dat verleden
uitgewist, maar na de Tweede Wereldoorlog zag het
er voor hen heel moeilijk uit.
Na de dood van Bernhardt heeft zijn dochter de
leiding van de beweging in Oostenrijk overgenomen,
tot haar dood twee jaar geleden. Sindsdien hebben
riddersvan de «Graal », mensen uit hun kennissen-
kring, de fakkel overgenomen.
De Graalbeweging telt tussen de 20 000 en de
25 000 leden en is zeer actief in Canada. In Nigeria
hebben haar leden een paleis van enkele honderden
miljoenen franken laten optrekken.
In België en Frankrijk is de beweging heel ver-
splinterd en telt ze verscheidene afscheidingen, met
name in Bretagne.
In België wordt de beweging geleid door de heer
Praet. Haar zetel zou in Anderlecht zijn gelegen. De
amper 10 tot 15 leden komen elke zondag samen. Er
zouden ook zetels zijn in Sint-Agatha-Berchem en
Doornik.
De belangrijkste feiten die de beweging ten laste
worden gelegd :
— diaboliseringvandebuitenwereld :deaanhan-
gers bezitten de absolute waarheid, de buitenwereld
wordt beheerst door de duisternis;
— hevige haat tegenover de samenleving en het
streven naar een nieuwe wereldorde, een enkele na-
tie geleid door een enkele wereldregering met een
enkele meester. Dit systeem wordt beschreven in het
werk van Bernhardt, In het licht van de waarheid :
168 toespraken verklaren het leven, beheersen het
echtelijk samenleven en de opvoeding van de kinde-
ren. Het boek beschouwt de helft van de mensheid
als overbodig. De Afrikanen zijn een ondergeschikt
ras dat tot uitroeiing is gedoemd. Hetzelfde geldt
voor gedegenereerden, namelijk drugsverslaafden,
vrouwen die abortus plegen, misdadigers, bandieten,
dieven, ...;
— breuk met de familie;
— financiële verplichtingen : de aanhangers wor-
den verzocht bijdragen en giften te storten. Tal van
bejaarden zouden hun geld aan de beweging hebben
afgestaan, met name in Rijsel.
De Graalbeweging telt 144 000 uitverkorenen (de
leiders), dragers van Gods teken. Ze gebruiken de
godsdienst, maar hun doel is politiek. Dat geldt trou-
wens ook voor de Scientology-kerk, die probeert bin-
nen te dringen in de politiek, de politie en het ge-
recht.
[335]
313 / 7 - 95 / 96
26) Le Mouvement (humaniste)
Lefondateur del'organisation est argentin, Mario
Luis Rodriguez Cobcs, dit Silo, neen 1938 a JVlendo-
za. II y vit toujours.
Cobosa notamment publiélesouvragessuivants :
Humaniser la terre, Expériences guidées, Contribu-
tions a la pensé^ Mythes et rad nes universdles, Le
jour du Li on allé.
En Belgique, le Mouvement dispose de locaux a
Bruxelles, J ette, Etterbeek et Ixelles. Ceux-ci diffu-
sent leurs propres journaux : « Le Goéland », « 12,
place des Acacias », « Le Lien », «Trampoline»,
« L'indispensable », « Le Courant Passé », « Etres et
nature ».
Le porte-parole pour notre pays est M meTatiana
De Borelli, graphologue.
Le Mouvement s'est présenté a plusieurs reprises
a des élections; d'abord sous I 'appellation « Parti hu-
maniste», puls sous celle de « Parti blanc».
Les activités se passent généralement en soiree et
les week-ends ainsi que lors des vacances, générale-
ment a Rocroi (Ardennes frangaises). Des activités
s'adressent d'ailleurs spécifiquement aux enfants.
Certains membres donnent également l'impression
de vouloir s'éloigner de leur familie. II aétéfaitétat
dufaitqu'un enfant en tres basageauraitétéamené
a parti ei per a un week-end d'activités sans ses pa-
rents. Dans la mesure oü leurs pa rents se réu nissent
tres souvent, les enfants du mouvement sont donc
amenés a vivre pratiquement tout le temps ensem-
ble.
Untémoin rapporte que les réunions de soiree sont
tres nombreuses, parfois sous la forme de soupers.
Les exigences financier es sembi ent être importan-
tes, dansla mesure oü despersonnesdisposantd'une
bellesituation donnent l'impression d'avoir desdiffi-
cultésfinancières. II est possiblequela partici pation
financièresoitfonction du salaire pergu.
Des exercices spirituels sont proposés lors des réu-
nions ou mêmeadressés aux membres, a titreindivi-
duel. Certains d'entreeux semblent pouvoir induire
une manipulation.
Le Mouvement humaniste, qui «aspirea un grand
changement social et personnel, pour modifier les
structures actuelles des pouvoirs politique, économi-
que et juridique », pratique le porte-a-porte et pour-
rait recruter sur un campus universitaire bruxellois.
Dans ses publications, il vanteles mérites des écol es
Steiner et de la Triodos Bank. 1 1 est également pré-
sent sur Internet.
Assez curieusement, il incite les personnes qui
estiment être privées d'un ou plusieurs droitsfonda-
mentaux repris dans la Déclaration Universelle des
Droits de l'Homme a «donner mandat au réseau
humaniste de désobéissance ei vil e a déposer leur
déclaration auprès des autorités compétentes ».
26) Le Mouvement (humaniste)
De stichter van de vereniging is een Argentijn,
Mario Luis Rodriguez Cobos, bijgenaamd Silo, die in
1938 in Mendoza werd geboren. Daar woont hij nog
steeds.
Cobos publiceerde met name volgende werken :
Humaniser la terrQ Expériences guidés, Contribu-
tions a la pensé^ Mythes et rad nes universdles, Le
jour du Li on allé.
In BelgiëbeschiktLeM ouvamantover afdelingen in
Brussel, J ette. Etterbeek en Eisene. Die geven hun
eigen krant uit : «LeGoêand », «12, place des Aca-
das », « LeLien », « Trampoline », « L 'indispensable »,
«Le Courant Passé », « E tres et nature ».
De woordvoerster voor ons land is mevrouw Tatia-
na De Borelli, diegrafologeis.
Le Mouvement heeft zich meerdere malen kandi-
daat gesteld bij de verkiezingen: eerst als «Parti
humaniste », vervolgens als « Parti Blanc ».
De activiteiten vi nden meestal 's avonds en tijdens
het weekeinde plaats, alsook in de vakantieperiodes,
in Rocroi (Franse Ardennen). Bepaalde activiteiten
zijn speciaal voor kinderen bestemd. Sommige leden
geven ook de indruk afstand te willen nemen van
hun gezin. Er is melding gemaakt van een heel jong
kind dat, zonder zijn ouders, tijdens een weekend
aan de activiteiten moest deel nemen. Daar de ouders
zeer vaak vergaderen, moeten de kinderen van de
beweging dus bijna altijd samenleven.
Een getuige verklaart dat de avondlijke bijeen-
komsten zeer talrijk zijn en soms onder de vorm van
een avondmaal plaatsvinden.
Definanciëleverplichtingen lijken zeer belangrijk
te zijn in de zin dat personen die een mooie baan
hebben de indruk geven financiële moeilijkheden te
ondervinden. Het is mogelijk dat definanciële bijdra-
ge in verhouding staat tot het verdiende salaris.
Er worden spirituele oefeningen voorgesteld tij-
dens de bijeenkomsten, of die worden aan de leden
persoonlijk gericht. Bepaalde oefeningen lijken ech-
ter tot manipulatie te leiden.
LeM ouvement humani stedle « naar een belangrij-
ke sociale en individuele verandering streeft om de
huidige politieke, economische en gerechtelijke
machtsstructuren aan te passen », doet aan huis-
aan-huisrecrutering en zou op een Brusselse univer-
siteitscampus rekruteren. In de publicaties worden
de verdiensten van deSteinerscholen en deTriodos-
bank geroemd. De beweging is eveneens op I nternet
aanwezig.
Eigenaardig genoeg stimuleert de vereniging per-
sonen die achten dat ze een of meerdere fundamente-
le rechten vervat in de Universde verklaring van de
rechten van demensz\\n ontzegd om « aan de huma-
nistische beweging van burgerlijke ongehoorzaam-
heid volmacht te geven en hun verklaring bij de
bevoegde overheid in te dienen ».
-313/7-95/96
[336]
27) Nouvelle Acropol e
Ce mouvement a été fondé en 1957 en Argentine
parj .A. Livraga, qui en fut lecommandant mondial.
Sa structure est tres hiérarchisée : outre Ie niveau
mondial, il existedescommandantsau niveau Conti-
nental et national. Elles'apparente a uneorganisa-
tion de type militaire. Actuellement, Ie commande-
ment mondial serait détenu par une femme.
La hiërarchie est décrite dans «Le Manuel du
Dirigeant », rédigé en espagnol par lefondateur en
1976. Ce manuel a été distribué et utilisé par les
dirigeantsdu monde enti er.
Devant les critiques externes dont ellefaisait l'ob-
jet, la Nouvelle Acropol e invoqua d'abord une mau-
vaise traduction de eet ouvrage; désormais, elle en
nie l'authenticité. Un témoin confirme cependant
quecelivreest utilisé par lesdirigeantset estétudié
en Belgique.
Selon letémoignagel e mouvement utilisé des uni-
formes militaires : bleus pour les femmes, noirs ou
bruns pour les hommes. L'existence de Corps de sé-
curité, corps d'élite s'apparentant quelque peu a
unegardeprétorienne, estégalementconfirmée; leur
uniformeest noir.
La NouvelleAcropole dispose également de briga-
des féminines, qui constitueraient son corps d'élite
féminin et qui serait total ement inconnu des simples
membres. Selon cetémoignage il est, en effet, tout a
fait possible de faire partie du mouvement pendant
10 ans et d'ignorer l'existence de corps d'élite en son
sein. Le mouvement serait, en effet, constitué de
cercles de plus en plus concentrés et de plus en plus
ésotériques. Les dirigeants jugent si le membre est
apte OU non a faire partie des corps d'élite. De fait,
l'entrée et le cheminement au sein de la Nouvelle
Acropole sont présentés comme une initiation pro-
gressive.
L'idéal du mouvement serait la République de P la-
ton, qui próne une hiérarchie des classes sociales et
un pouvoir détenu par les hommes qui «savent».
L'empire acropolitain ignorerait les libertés tradi-
tionnelles.
Enfagadela Nouveil e Acropol e est un mouvement
culturel . Sont uti I isés pour le recrutement : des cafés-
débatssur la philosophie, desconcerts, des visites en
groupe d'expositions, des ateliers créatifs pour les
enfants, des cycles de cours et de conférences, . . .
La publicitésefait par des brochures, del'afficha-
ge, un stand a la Foire du Livre ou encore par des
toutes boïtes. 1 1 est interessant de relever que dans
des annonces, la NouvelleAcropole propose des ate-
liers, sans préciser cependant que c'est elle qui les
organise. Pourtant, I 'adresse et le numero de télépho-
ne correspondent.
Le mouvement organise aussi des sessions de
cours de phi losophie d'une durée de trois mois. Cer-
tainsétudiantssevoientalors proposer la possibilité
de présenter un examen qui, en cas de résultat posi-
tif, leur permet dedevenir membre a part entièrede
27) Nieuw Akropol is
Deze beweging werd in 1957 in Argentinië ge-
sticht door J .A. Livraga, dieer de leider op wereldni-
veau van was. E r heerst een uitgesproken hiërarchie
met leiders per werelddeel en per land. Haar struc-
tuur is verwant aan die van een militaire organisa-
tie. Momenteel zou het leiderschap op wereldniveau
in handen van een vrouw zijn.
De hiërarchie wordt beschreven in «Het Hand-
boek van de Leider », door de stichter in het Spaans
geschreven in 1976. Dat handboek werd door de lei-
ders van de hele wereld verspreid en gebruikt.
Aanvankelijk weerlegde Nieuw Akropolis de ex-
terne kritiek waarvan de beweging het voorwerp
uitmaakte, met de bewering dat het werk slecht was
vertaald. Nu ontkennen ze er de authenticiteit van.
Een getuige bevestigt nochtans dat het boek door de
leiders wordt gebruikt en in België wordt bestu-
deerd.
Volgens die getuigenis gebruikt de beweging mili-
taire uniformen : blauw voor de vrouwen, zwart of
bruin voor de mannen. Het bestaan van Veiligheids-
korpsen, elitekorpsen (die enigszins doen denken
aan een pretoriaanse lijfwacht) wordt ook bevestigd.
H un uniform is zwart.
N ieuw Akropolis beschikt eveneens over vrouwen-
brigades, haar vrouwelijk elitekorps, waarvan de ge-
wone leden helemaal niets zouden afweten. Volgens
die getuigenis is het namelijk mogelijk tien jaar lid
van de beweging te zijn en nooit van de elitekorpsen
gehoord te hebben. De beweging zou immers bestaan
uit steeds sterker geconcentreerde en esoterische
kringen. De leiders oordelen of het lid al dan niet in
staat is deel uit te maken van de elitekorpsen. In
feite worden de intrede en de plaats van een volge-
ling binnen Nieuw Akropolis voorgesteld als het re-
sultaat van een geleidelijk inwijdingsproces.
Het ideaal van de beweging zou de Republiek van
Platozijn, die een hiërarchie van de sociale klassen
voorstaat en macht voor de mensen die «weten ».
Dat rijk zou de traditionele vrij heden negeren.
Nieuw Akropolis doet zich voor als een culturele
beweging. De werving gebeurt via filosofischecaféde-
batten, concerten, groepsbezoeken aan tentoonstel-
lingen, creatieve ateliers voor de kinderen, lessen-
reeksen, conferenties, enz.
Ze adverteren via brochures, affiches, een stand op
de Boekenbeurs of huis-aan-huisbladen. Nieuw
Akropolis plaatst advertenties voor ateliers, zonder
evenwel te preciseren dat de beweging die zelf orga-
niseert. Het adres en het telefoonnummer zijn noch-
tans die van Nieuw Akropolis.
De beweging organiseert ook lessenreeksen filoso-
fie van drie maanden. Bepaalde studenten krijgen
daarna de mogelijkheid er een examen van af te
leggen. Als ze slagen, kunnen ze volwaardig lid van
Nieuw Akropolis worden. Dat geeft hun de kans
[337]
313 / 7 - 95 / 96
la Nouvelle Acropole. Cela leur fournit l'occasion
d'assister, outre aux conférences et activités, a des
cours approfondis.
Des prestations bénévoles (secrétariat, accueil,
entretien) sont également sollicitées.
Selon Ie témoin, au fur et a mesure de cette pro-
gression, on découvre des réalités différentes de ce
qui est présenté vis-a-vis de l'extérieur. On est ainsi
confronté aux véritables symboles internes du mou-
vement (salut acropolitain a la romaine, aigle, ...),
qui ne sont pas sans rappeler ceux de l'Allemagne
nazie. Quant a l'étendard personnel du fondateur, il
réfère a l'antiquité égyptienne et a l'l nde ancienne;
sa pensee s'inspi re notamment de la théosophie.
Pour d'aucuns, même si les dirigeants acropoli-
tains ne sont pas antisémites, ils sont nettement
antidémocratiques. A leursyeux, la democratie cons-
titue l'age de fer et Ie règne du peuple, celui de
l'ignorance.
Pourtant, confrontés a ces évidences, les responsa-
bles les nient. Endoctrinés eux-mêmes, ils croiraient
agir ainsi pour Ie bien de l'Empire acropolitain, per-
suadés qu'ils ont ledevoir dedéfendreses secrets.
L'entouragefamilial du nouvel adepte peut se ren-
drecompte, au fil du temps, du changement d'attitu-
deetdementalitédecelui-ci : changements des idees
et des habitudes, désintérêt marqué pour les centres
d'intérêt antérieurs, ainsi que pour la familie et les
amis, comportement élitiste ....
1 1 semble donc bien que les cours donnés par des
instructeurs de la NouvelleAcropoles'apparentent a
un véritableendoctrinement, la personneelle-même
neserendant pascomptedeson évolution personnel-
le, pourtant contraire a ses propres principes.
Pour certains ex-adeptes, Ie retour a la réalité est,
dans ces conditions, particulièrement difficile, Ie
mouvement les ayanttoujoursentourésd'une grande
chaleur humaine, peut-être feinte. Le fait d'avoir
conscience de s'êtrefait berner semble particulière-
ment lourd a supporter.
28) Ordre Souverain et Militaire du Temple
dej érusalem (OSI^ITJ )
1 1 s'agirait d'une résurgence de l'Ordre des Tem-
pliers.
Selon un reportage diffuse par la chaïnedetélévi-
sion TFl le 21 mal 1996, des membres de \'«Ordo
SupremusMilitarisTempli Hierosdymitani »(Ordre
Souverain et Militaire du Temple deJ érusalem) ap-
partenant au Grand PrioryofEngland ont organisé
uneréuniondans unecathédraleaméricainea Paris,
a laquelle auraient également assisté des officiers
belges. Un témoin fait état de Mens avec l'extrême
drol te.
Ce qui, selon un deuxième témoin, n'était qu'une
association assez folklorique au départ, semble être
devenue beaucoup plus dangereuse aujourd'hui. Le
buiten de conferenties en de activiteiten ook aan
verdiepingslessen deel te nemen.
Er wordt eveneens vrijwilligerswerk (secretariaat,
onthaal, onderhoud) gevraagd.
Volgens een getuige worden naarmate de inwij-
ding vordert, zaken ontdekt die verschillen van wat
aan de buitenwereld wordt getoond. Zo wordt men
met echte interne symbolen van de beweging gecon-
fronteerd (de Romeinse groet, de arend, ...), die aan
de symbolen van nazi-Duitsland doen denken. Het
persoonlijk schild van de stichter bevat verwijzingen
naar de Egyptische oudheid en het oude I ndia. Zijn
denkwijze is meer bepaald op de theosofie gebaseerd.
Zelfs al zijn de leiders niet antisemitisch, toch zijn
er mensen diebeweren dat ze duidelijk antidemocra-
tisch zijn. De leiders associëren de democratie met de
ijzertijd en de macht van het volk met onwetendheid.
Wanneer de verantwoordelijken met deze uitspra-
ken worden geconfronteerd, ontkennen ze die echter.
Ze zijn zelf immers geïndoctrineerd en denken dat ze
zo voor het welzijn van het Acropolische Rijk ijveren.
Ze zijn er immers van overtuigd dat ze er de gehei-
men van moeten verdedigen.
Mettertijd ziet het gezin van de nieuwe volgeling
de verandering in diens houdingen mentaliteit : ver-
anderingen van opinies en gewoontes, uitgesproken
veri i es aan belangstel I i ng voor de vroegere i nteresse-
sferen, evenals voor familie en vrienden, elitistisch
gedrag, ...
Delessen die in NieuwAkropol is worden gegeven,
zijn dus wel degelijk een vorm van indoctrinatie. De
persoon zelf geeft zich immers geen rekenschap van
zijn persoonlijke evolutie, terwijl die indruist tegen
zijn eigen overtuigingen.
Voor bepaalde gewezen volgelingen verloopt de
terugkeer naar het werkelijke leven bijzonder moei-
lijk, omdat de beweging hen altijd met een grote
menselijke, misschien geveinsde, warmte heeft om-
geven. Het besef dat men zich door mooie praatjes om
de tuin heeft laten leiden, lijkt bijzonder moeilijk te
dragen.
28) Ordre Souverain et i^lilitaire du Temple
deJ érusalem (OSMTJ )
Het zou gaan om de Orde van de Tempeliers die
opnieuw opduikt.
Volgens een reportage die door de tv-zender TF 1
op 21 mei 1996 werd uitgezonden, hebben de leden
van de «Ordo SupremusMilitarisTempli Hierosdy-
mitani » (Ordre Souverain et Militairedu Temple de
J érusalem) van de Grand Priory of England een
vergadering georganiseerd in een Amerikaanse ka-
thedraal in Parijs, die ook door Belgische officieren
zou zijn bijgewoond. Een getuige maakt gewag van
banden met extreem-rechts.
Wat volgens een tweede getuige aanvankelijk
slechts een vrij folkloristische beweging was, blijkt
vandaag veel gevaarlijker te zijn geworden. De wer-
-313/7-95/96
[338]
recrutement se fait de bouche a oreille. En France,
rOSMTJ (actuellement l'association «Grand Prieuré
national de France ») sembleavoir connu des problè-
mes et des sanctions ont été prises.
L'OSMTJ recrute des membres dans de nombreux
pays, organisés en «prieurés » nationaux. II existe-
rait également un Grand Prieuré de l'Otan.
Selon letémoin, l'OSMTJ représenterait un sous-
groupedepression recrutantau sein de la «Confédé-
ration I nteralliéedes Officiers de Réserve » (CIOR).
Certains officiers de réserve, sous la pression de
groupements américains, sesont sentis particulière-
ment concernés par la défense de l'Occident, l'anti-
communisme. Tous les ans, unevingtained'officiers
belges participeraient aux réunions bisannuelles de
laCIOR : un congres a Bruxellesau moisdefévrieret
un autre dans un des seize pays de l'OTAN en été.
D'après Ie témoin, seuls deux officiers belges
auraient été vus portant la croix d'officier dej érusa-
lem.
Le premier témoin fait remarquer que depuis la
dissol ution del'OrdredesTempliers (OrdredesChe-
valiers de la milice du Temple) au 14^ siècle, de
nombreux mouvements se rattachant a la tradition
rosicruciennesesontcréés. Certainsd'entreeuxpré-
sentent des dérivesfascisantes, comme rOrdre Rén o-
vé du Temple OU sectaires : c'est lecas de l'Ordredu
Temple Solaire et de rOrdre du Temple d'Orient, une
secte satanique a laquelle Ron Hubbard aurait ap-
partenu avant deereer l'EglisedeScientologie.
29) Ordre du Temple Solaire (OTS)
Selon un témoin, des membres de l'OTS seraient
passés a plusieurs reprises par Bruxelles. Quant a
l'existenced'une succursale du mouvement chaussée
de Charleroi, les avis divergent : un témoin affirme
que eet ancrage existait encore au moment des mas-
sacres, vol re même en 1996; d'autres déclarent qu'il
n'existe aucune tracé d'une quelconque activité de ce
mouvement a l'endroit indiqué.
Le mouvement serait composé de plusieurs de-
grés:
— premier degré : les associations «Archédia »,
«La Sou ree » en Belgique, « Amenta » en Suisse ou
encore la «Golden Way »(Michel Tabachnik);
— deuxième degré : l'Ordredu Temple Solaire;
— troisième degré : les maïtres de Zurich, des
êtres plusou moins immortelsqui vivraient dans des
souterrains et s'occuperaient, entre autres, d'initia-
tions, selon Di Mambro. Un témoin émet des doutes
quant a leur existence.
Unepartiedes membres de l'OTS sembleavoir été
recrutée parmi les adeptes de l'Ordre Rénové du
Temple (ORT), dirigé par J ulien Origas, un ancien
membre de la Gestapo. LucJ ouret a également fait
partie de l'ORT et entretenait des relations avec
ving gebeurt via mondelinge contacten. In Frankrijk
zou deOSMTJ (momenteel Grand Prieuré national
de France genoemd) problemen gekend hebben en er
werden maatregelen genomen.
DeOSMTJ werft leden in verscheidenelanden, die
in nationale «priorijen »zijn georganiseerd. Er zou
eveneens een «Grote Priorij van de Navo» bestaan.
Volgens de getuige zou de OSMTJ een subdruk-
kingsgroep zijn, die binnen de «Confédération In-
terall iée des Officiers de Réserve» (CIOR) leden
werft.
Bepaalde reserveofficieren voelden zich onder
druk van Amerikaanse groepen in het bijzonder aan-
gesproken door de verdediging van het Westen, het
anti-communisme. leder jaar zouden een twintigtal
Belgischeofficieren aan de halfjaarlijkse vergaderin-
gen van de CIOR deelnemen : een congres te Brussel
in februari en een ander in één van dezestien landen
van deNAVO in de zomer. Volgens de getuige zouden
slechts twee Belgische officieren met het officiers-
kruis van J eruzalem zijn gezien.
De eerste getuige merkt op dat sinds de ontbinding
van deOrdevan deTempeliers (Ordre des Che\/al Iers
dela milicedu Templ^ in de veertiende eeuw, talrij-
ke bewegingen zijn opgericht die aansluiten bij de
traditie van de rozenkruisers. Sommige bewegingen
vertonen fascistische (zoals de VernieuwdeOrde van
de Tempel) of sektarische afscheidingen (dat is het
geval voor de Orde van de Zonnetempel en de Orde
van de Oosterse Tempel, een satanische sekte waar-
van Ron Hubbard lid zou zijn geweest vooraleer hij
de Scientology-kerk stichtte).
29) Orde van de Zonnetempel
Volgens een getuige zouden ledenvan deOrdevan
de Zonnetempel meermaals naar Brussel zijn geko-
men. Wat het bestaan van een vestiging van de bewe-
ging aan de Charleroise steenweg betreft, lopen de
meningen uiteen : een getuige bevestigt dat die nog
bestond op het ogenbl i k van de col lectieve zelfmoord,
zelfs in 1996 nog anderen beweren dan weer dat er
geen enkel spoor van een activiteit van die beweging
is op de genoemde plaats.
De beweging zou uit verschillende niveaus be-
staan :
— eerste niveau : de bewegingen «Archédia »,
«LaSource»\n België, «Amenta »in Zwitserland of
ook nog de «Go/ cfei l/l/ay»(Michel Tabachnik);
— tweede niveau : deOrdevan de Zonnetempel;
— derde niveau : de meesters van Zurich, dit zijn
mi n of meer onsterfel ij ke wezens die i n ondergrondse
ruimtes leven en zich volgens Di Mambro onder an-
deremet inwijding zouden bezighouden. Een getuige
twijfelt aan hun bestaan.
Een deel van de leden van de Orde van de Zonne-
tempel was aanhanger van de Vernieuwde Orde van
deTempel (VOT), geleid door J ulien Origas, een oud-
lid van de Gestapo. LucJ ouret heeft eveneens deel
uitgemaakt van deVernieuwde Orde van deTempel
[339]
313 / 7 - 95 / 96
Origas, comme avec d'autres sectes (les Chevaliers
du Lotus d'Or, Sierra 21).
Les A.S.B.L. «Archédia »et «La Source»ont été
dissoutes. La première aurait entretenu des contacts
avecLucJ ouret, tandisquej ouret, Di JVlambroetson
épouseont étésignalés dans la seconde.
«Archédia, science et tradition des Ardennes » a
vu lejour au cours des années 1980. Cetteassociation
prónait Ie retour a la nature, I 'ecologie, unevieplus
sainesur Ie plan spirituel.
De retour des Philippines, LucJ ouret y a donné
des conférences (homeopathie, vie saine et naturel-
le), avant de gagner la France (et plus précisément
Bordeaux et Annemasse) et la Suisse. Certains mem-
bres d'« Archédia » ont suivi les cours donnés par
J ouret a Bordeaux.
Sel on u n témoi n , J ou ret a u ra i t tenté de sépa rer I es
membres d'Archédia (les couples ne pouvaient arri-
ver ensemble en France). Ces personnes ont alors
décidé de rompre les Mens et l'association a été dis-
soute.
« La Source » a été fondée par les époux Paulus-
Kesseler au début des années 1980. Ceux-ci étaient
dési reux de vivreunenouvel Ie expérience spirituel Ie.
J ouret fut l'invité de l'association pour y donner des
conférences sur la médecine homéopathique, Ie re-
tour a la nature, etc. Di Mambro y viendra égale-
ment, en provenance de France. Di Mambro, son
épouseetj ouret font partied'un noyau qui s'adonne
a des cérémonies initiatiques a Warnach. Des mem-
bres de «La Source »sesontensuiterendusen Fran-
ceou en Suisse. Lesautressont retournésvivredans
leur village d'origine. C'est alors qu'un groupement
se serait formé a Clairefontaine autour de l'abbé
Motmans, ancien aumónier militaire, démis de ses
fonctions sacerdotales par l'évêché de Namur-
Luxembourg. 1 1 entretenait des contacts avecj osiane
Kesseler (elleyauraitsuivi des cours de yoga ).J osia-
ne Kesseler et son époux, J ean Paulus, recrutés par
LucJ ouret en Belgique au départ de « La Source »,
ont trouvé la mort en Suisse.
1 1 semble que l'abbé M otmans alt paru tres préoc-
cupé lors de l'annonce des massacres de l'OTS. II
aurait été vu au moment des événements transpor-
tant des caisses de son domicile a un endroit non
précisé.
Concernant Ie mode de vie au sein de la secte, un
témoi n fait remarquer que, contrairement aux diri-
geants de l'OTS, les adeptes effectuaient bénévole-
ment des travaux tres durs (par exemple, des tra-
vaux agricoles a la pel Ie), en plus de leurs activités
professionnelles, jusquetrèstard lesoir. Ces travaux
étaient encore sul vis de cérémonies pseudo-templiè-
res. Le lendemain, les adeptes devaient se lever a
5 heures afin d'assister a d'autres cérémonies, lis
étaient également soumis a un régime all mental re
carencé.
en had relaties met Origas en andere sekten (Les
Chevaliers du Lotus d'Or, Sierra 2y.
De v.z.w.'s «Archédia » en «La Source» werden
ontbonden. De eerstgenoemde zou contacten hebben
onderhouden met Luc J ouret, terwijl J ouret, Di
Mambro en zijn echtgenote in de tweede gesigna-
leerd werden.
«Archédia, sdence et tradition des Ardennes »
werd gesticht in de jaren 1980. Die vereniging pre-
dikte de terugkeer naar de natuur, deecologieen een
gezonder spiritueel leven.
Na zijn terugkeer uit de Filippijnen, heeft Luc
J ouret er conferenties gegeven (over homeopathieen
een gezond leven in verbondenheid met de natuur),
waarna hij doorreisde naar Frankrijk (meer bepaald
naar Bordeaux en Annemasse) en Zwitserland. Be-
paalde leden van Archédia hebben de lessen van
J ouret in Bordeaux bijgewoond.
Volgens een getuige zou J ouret hebben gepoogd de
leden van Archédia te scheiden (de echtparen moch-
ten niet samen in Frankrijk aankomen). Daarop heb-
ben de personen in kwestie beslist uit de beweging te
stappen en werd de vereniging ontbonden.
LaSourcewerd gesticht door het echtpaar Paulus-
Kesseler in het begin van de jaren 1980. Ze waren op
zoek naar een nieuwe spirituele ervaring. J ouret
werd door de vereniging uitgenodigd om er conferen-
ties te geven over homeopathische geneeskunde, de
terugkeer naar de natuur enzovoort. Di Mambro zal
er na zijn verblijf in Frankrijk ook naartoe komen.
Hijzelf, zijn echtgenote en J ouret maken deel uit van
een kern die inwijdingsplechtigheden houdt in War-
nach. Sommige leden van La Source zijn later naar
Frankrijk of Zwitserland getrokken. Anderen zijn
teruggekeerd naar hun dorp van herkomst. Zo zou
zich in Clairefontaine een groep hebben gevormd
rond priester Motmans, voormalig aalmoezenier van
het leger, diedoor het bisdom Namen-Luxemburg uit
zijn priesterambt werd ontzet. H ij onderhield contac-
ten met J osiane Kesseler (ze zou er yogales hebben
gevolgd). J osiane Kesseler en haar echtgenoot, J ean
Paulus, die door LucJ ouret in België uit La Source
werden aangetrokken, zijn in Zwitserland omgeko-
men.
Er wordt gezegd dat priester Motmans zeer ge-
schokt reageerde op het nieuws van de collectieve
zelfmoord in de Orde van de Zonnetempel en op het
moment van de gebeurtenissen kisten aan het ver-
voeren was van zijn woonplaats naar een niet nader
genoemde plaats.
Over de levenswijze binnen de sekte merkt een
getuige op dat alle aanhangers, op de leiders na,
naast hun beroepsbezigheden tot laat in de avond
vrijwilligerswerk deden (bijvoorbeeld met een spade
op het veld werken). Na dat werk werden nog pseu-
do-tempel plechtigheden gehouden. De volgende och-
tend moesten de volgelingen om 5 uur opstaan om
andere plechtigheden bij te wonen. Bovendien waren
ze onderworpen aan een streng dieet.
-313/7-95/96
[340]
Selon un témoin, LucJ ouret était connu des auto-
rités bien avant les années 1980, pour son engage-
ment politique d'extrême gauche au cours de ses
études a TULB. II était membre des jeunesses com-
munistes wallonnes et de l'association Belgique-Chi-
ne. II a ensuite effectué son service militaire au
deuxième Bataillon paracommando en 1977. II
aurait également été au Zaïre, plus précisément a
Kolwezi. J ouret marquait un intérêt particulier pour
les médecines douces. II s'est rendu aux Philippines
en compagnie de sa mère. II aurait été réprimande a
eet égard par l'Ordre des médecins. II a ensuite
ouvert un cabinet médical a Bruxelles. 1 1 a quitte la
Belgique en 1984 pour résider principalement en
Suisse et au Canada.
30) LePèreSamuel
LePèreSamuel est un prêtre dissident de TEglise
catholique, vis-a-vis de laquelle il se montre tres
critique. Ses litiges avec l'évêchédeTournai ontfait
l'objet d'un jugement. Depuis, il célèbre la messe en
latin a Gosselies, dans un immense hangar. Celledu
di manche, qui dure de 9 heures a 14 heures, attire
des milliers de personnes. A la fin de la célébration,
les participants saluent personnellement Ie prêtre.
Le Père Samuel, repris sous Ie nom de Charles
Bonifacedans l'annuairetéléphonique, proposegra-
tuitement les activités suivantes : messes, visite des
malades, sacrements (baptêmes, mariages), bénédic-
tions (maisons, voitures, champs, terrains, usines,
fermes, ...). II semblecependant recevoir nombrede
dons anonymes, qu'il pretend redistribuer entière-
ment.
Aux environs de janvier 1996, il aurait ai nsi distri-
bué des enveloppes contenant 2 000 francs a tous
ceux qui participaient a unedeses messes. II aurait
également offert 100 000 francs aux « Restos du
Cosur »de Liège.
Au niveau des rituels, il est proposéauxfidèlesde
ramener du sel etdel'eau, afin qu'ilssoient bénis. Le
sel béni est déposé un peu partout dans la maison,
tandis que l'eau béniteservirait a êtrebuequand on
est malade.
LePèreSamuel pratiquerimpositiondesmainsen
vue d'une guérison. II semblerait également qu'il
s'engage a guérir des maladies génétiques pour
autant que les contacts avec lui soient hebdomadai-
res.
D'après un témoin, il semblerait que la fréquenta-
tion assidue des activités du Père Samuel puisse
avoir des répercussions sur la vie de familie des
adeptes, notamment au niveau de leurs relations de
couple. De même, les enfants sont plutót isolés de
I 'extérieur, certains devant mêmeconstamment por-
ter un chapelet autour du cou.
Volgens een getuige stond LucJ ouret bij de over-
heid al voor de jaren 1980 bekend om zijn extreem-
linkse politieke overtuiging tijdens zijn studies aan
de ULB. Hij was lid van de Waalse communistische
jongeren en van de vereniging België-China. Vervol-
gens heeft hij zijn legerdienst vervuld in het tweede
Bataljon paracommando in 1977. Hij zou eveneens in
Zaïre, meer bepaald in Kolwezi, zijn geweest.] ouret
legde een opvallende belangstelling aan de dag voor
de alternatieve geneeswijzen. Hij is met zijn moeder
naar de Filippijnen gereisd. Hij zou ter zake door de
Orde der Geneesheren zijn terechtgewezen. Later
heeft hij in Brussel een dokterspraktijk geopend. In
1984 heeft hij België verlaten om hoofdzakelijk in
Zwitserland en in Canada te verblijven.
30) LePèreSamuel
Le Père Samuel is een dissidente priester van de
katholieke kerk. Hij stelt zich ten aanzien van die
kerk trouwens zeer kritisch op. Zijn geschillen met
het bisdom Doornik hebben tot een vonnis geleid.
Sindsdien draagt hij de mis op in het Latijn, in een
enorme loods in Gosselies. Aan de zondagsmis, die
van 9 tot 14 uur duurt, nemen duizenden mensen
deel. Op het einde van de viering groeten de deel ne-
mers de priester persoonlijk.
Le Père Samuel, die onder de naam Charles Boni-
face is opgenomen in het telefoonboek, biedt gratis de
volgende activiteiten aan : missen, ziekenbezoek, sa-
cramenten (doopsel, huwelijk), wijdingen (huizen,
auto's, velden, terreinen, fabrieken, boerderijen, ...).
Toch ontvangt hij blijkbaar talrijkeanonieme giften,
waarvan hij beweert dat hij alles opnieuw uitdeelt.
Omstreeks januari 1996 zou hij op die manier
enveloppen met daarin 2 000 frank hebben uitge-
deeld aan al wie een van zijn missen bijwoonde. Hij
zou ook 100 000 frank hebben geschonken aan de
«Restos du Ccejr »in Luik.
Wat de rituelen betreft, wordt aan de gelovigen
voorgesteld zout en water mee te brengen, om die te
laten wijden. Het gewijde zout wordt zowat overal in
het huis rondgestrooid, terwijl het wijwater dient om
te worden gedronken wanneer men ziek is.
Le Père Samuel doet aan handoplegging om men-
sen tegenezen. Naar verluidt zou hij zich ook verbin-
den tot het genezen van erfelijke ziekten op voor-
waarde dat men wekelijks contact met hem
onderhoudt.
Indien men de activiteiten van le Père Samuel
fervent bijwoont, zou dat volgens een getuige gevol-
gen kunnen hebben voor het gezinsleven van de vol-
gelingen, inzonderheid op het vlak van de verhou-
ding binnen het paar. Ook de kinderen worden vrij
sterk van de buitenwereld afgesloten. Sommigen
moeten trouwens altijd een rozenkrans om de hals
dragen.
[341]
313 / 7 - 95 / 96
31) Les « Pinkstergemeenten »
Ces communautés se distinguent du courant pro-
testant officiel par l'accent qui est mis sur la relation
individuelleentrelemembreet Dieu, ainsi quesur Ie
rólecentral delafêtedePentecóte. Lasymboliquede
cette dernière est reconnue au sens propre (descente
« matérielle » de r« Esprit Saint »). Ces communau-
tés considèrent celles qui ne professent pas ces mê-
mes conceptions comme étant inférieures.
II semblerait que volei quelque temps, il y avait
35 communautés pentecótistes en Belgique, chacune
d'entreelles comptant de30a 120adultes, auxquels
il faut ajouter les enfants. Au niveau mondial, il y
aurait prés de 13 millions de membres.
La hiérarchiedecesgroupesest tres marquée; les
anciens se trouvent a leur tête. D'eux dépendent les
responsables des cellules familiales, puls ceux de
révangélisation, de la jeunesse et des femmes et
enfin les collaborateurs. Ces rapports sont tres
stricts : toute personne dolt demander l'autorisation
d'un supérieur avant d'agir. Le róle de l'homme est
central, tant dans la communauté que dans la fa-
milie. L'enfant n'est pas considéré comme fruit de la
relation parentale mals comme don de Dieu.
II n'y a aucune critique possible a l'égard de la
hiérarchie du mouvement. Les erreurs des supé-
rieurs nefont l'objet d'aucune analyse ou deplainte;
il leur est tout au plus permis de prier pour que
«Dieu leur ouvre les yeux ».
E n tout état de cause, les activités des communau-
tés pri ment sur cel les de la familie. Cela peutamener
a ce que les enfants soient quelque peu négligés ou
isolés. II y a également une forme de coupure par
rapport au monde extérieur : certaines lectures ou
programmes de télévision sont interdits, de même
que le port de certains vêtements.
Les contraintes imposées aux adultes valent éga-
lement pour les enfants, qui doivent être soumis et
apprendre a demander pardon. Les parents sont in-
vites a faire valoir leur autorité et a appliquer des
chatiments corporels. Un témoin fait état du fait
qu'un bébé de quelques mois regut des coups de
cuiller en bols pour avoir trop gigoté. II fut ensuite
caliné.
Le róle du pardon est central. En cas deconflit —
même avec un membre extérieur a la communau-
té—, l'adepte est souvent culpabilisé et considéré
comme étant la cause du conflit, même si objective-
ment il en est autrement.
L'éducation imposedes normeset des valeurs tres
strictes; c'est ainsi que les relations sexuelles avant
le mariage et l'homosexualité sont diabolisés. Cela
peut avoir pour effet qu'un certain nombre d'adeptes
soient confrontés a des probièmes d'anorexie ou de
boulimieou aient a subir destraitements psychiatri-
ques. Des cas de suïcide ont également été évoqués.
31) De Pinkstergemeenten
Deze gemeenschappen onderscheiden zich van het
officiële protestantisme doordat de nadruk wordt ge-
legd op de individuele relatie tussen het lid en God,
evenals op de centrale rol van het Pinksterfeest. De
symboliek van dat feest wordt in de eigenlijke zin
erkend (de «materiële» neerdaling van de Heilige
Geest). Gemeenschappen die niet dezelfde opvattin-
gen verkondigen, worden door de «Pinkstergemeen-
ten »als minderwaardig beschouwd.
Een tij dj e gel eden waren er 35 Pinkstergemeenten
in België, met telkens 30 a 120 volwassen leden,
maar daar moeten nog de kinderen worden bijgere-
kend. Over de hele wereld zouden er bijna 13 miljoen
leden zijn.
I n de groepen heerst een uitgesproken hiërarchie,
waarin de «ouderen » aan de top staan. Onder hun
gezag staan de verantwoordelijken voor de gezinscel-
len, de evangelisatie, de jeugd en de vrouwen, en ten
slotte ook de medewerkers. Die verhoudingen zijn
zeer strikt : alvorens te handelen, dient ieder lid
daarvoor aan een hogergeplaatste toestemming te
vragen. Zowel in de gemeenschap als in het gezin
staat de man centraal. Het kind wordt niet be-
schouwd als de resultante van de relatie tussen de
ouders, maar als een geschenk van God.
Op de hiërarchie van de beweging kan op geen
enkele manier kritiek worden geuit. Defouten van de
hiërarchische oversten worden niet geanalyseerd en
er worden geen klachten over ingediend; het enige
wat toegelaten is, is ervoor te bidden « dat God hun
ogen zou openen ».
De activiteiten van de gemeenschap hebben hoe
dan ook absolute voorrang op die van het gezin. Dat
kan ertoe leiden dat de kinderen enigszins verwaar-
loosd of geïsoleerd worden. Ze worden ook in zekere
mate van de buitenwereld afgesneden : bepaalde
boeken of tv-programma's zijn verboden, evenals het
dragen van bepaalde kledingstukken.
De verplichtingen die aan de volwassenen worden
opgelegd, gelden ook voor de kinderen, die volgzaam
moeten zijn en om vergeving moeten leren vragen.
De ouders worden aangespoord hun gezag te doen
gelden en lijfstraffen toe te dienen. Een getuige ver-
telt dat een baby van enkele maanden met een hou-
ten lepel werd geslagen omdat hij teveel getrappeld
had. Vervolgens werd hij geknuffeld.
De vergeving staat centraal. In geval van con-
flict—zelfs met een persoon die geen lid van de
gemeenschap is — , wordt de aanhanger vaak be-
schuldigd en wordt hij als de oorzaak van het conflict
beschouwd, zelfs al is het objectief gezien niet zo.
De opvoeding legt zeer strenge normen en waar-
den op. Zo zij n voorh uwel ij kse seksuel e betrekki ngen
en homoseksualiteit absoluut verboden. Dat kan
voor gevolg hebben dat bepaalde volgelingen proble-
men krijgen zoals anorexia of boulimie, dan wel psy-
chiatrische behandelingen dienen te ondergaan. Er
werd ook gewag gemaakt van gevallen van zelf-
moord.
-313/7-95/96
[342]
Pour lejeuneadepte, lechoixdu conjoint doit être
approuvé par la hiërarchie de la communauté avant
que la relation ne puisse s'engager. Le mariage avec
un catholique est interdit. Les personnes qui conti-
nuent une relation désapprouvée par la hiërarchie
risquent l'exdusion. Certains entretiens font l'objet
d'un rapport. Le témoin déclare qu'après avoir été
exclu, il lui a fallu deux ans pour découvrir des
valeurs et des normes idoi nes, ce qui illustreladésta-
bilisation, vol re la dépersonnalisation dont il a fait
l'objet. Ses anciens compagnons se sontvus interdire
d'encore prendre contact avec lui.
Les communautés pentecótistes considèrent éga-
lement la guérison comme un don de l'Esprit Saint.
Les membres pratiquentdoncl'imposition des mains
et prient pour guérir les maux. Cela peut mener a
déconseiller la consultation d'un médecin ou la prise
de médicaments.
L'accent est également mis sur le róle central de
Satan dans le monde. Celui-ci exercerait uneinfluen-
ce nefaste a tous les niveaux, ce que les communau-
tés entendent combattredans lecadred'une« guerre
spirituelle ». On entend donc «exorciser » les mau-
vais esprits par le jeune et la prière. Cette attitude
systématiquea pour conséquencequ'un probièmene
fait pas l'objet d'une analyse en vuedesa résolution
mals est traite en termes de recherche du mauvais
esprit qui l'a généré, en vue de le combattre par la
suite.
Une dïme représentant 10 % des revenus men-
suels doit être versée chaque mois, même pour un
adeptevivantd'un revenu deremplacement. Selon le
témoin, la communauté au sein delaquelleil a vécu
récoltait ainsi environ 250 000 francs par mois.
Quant a ses prestations bénévoles, el les atteignaient
entre 50 et 60 heures par semaine.
Plusieurs membres estiment être officiellement
membres de la communauté en s'acquittant de la
dïme et en étant convoqués a l'assemblée générale
annuelle de celle-ci. Pourtant, il semblerait que la
plupart des communautés aient opté pour le statut
d'A.S.B.L., celle-ci ne comptant en réalité qu'un
noyau tres I i mité de membres.
Enfin, il s'avèreque la plupart des communautés
pentecótistes, affiliées a la «Vlaamsevereniging van
Pinlaster gemeenten », preferent s'appeler désormais
communautés chrétiennes (Christengemeenten) et
seraient en rapport avec la mission évangélique bel-
ge. 1 1 existe d'autres fédérations ou mouvements au
sein du mouvement pentecótiste : Fuii Gospel I Busi-
nessman International, J eugd md: een opdracht,
Operatie mobilisatie Women Agiow, J ong en Vrij,
Christian Fdlowship (qui recruterait, selon un té-
moin, également au Parlement europeen), ...
«Operatie mobilisatie» aurait des bureaux a
Gand et a Watervliet. «J eugd mët een opdracht»
seraitétabli a Bruxelles. Cette organisation mondia-
le serait représentéedansau moins 32 paysetfinan-
Dekeuzevan de echtgenoot van dejonge volgelin-
gen moet door de hiërarchie van de gemeenschap
worden goedgekeurd alvorens de relatie kan worden
aangegaan. Een huwelijk meteen katholiek isverbo-
den. Doorgaan met een relatie die niet door de hië-
rarchie wordt goedgekeurd, kan uitsluiting uit de
gemeenschap tot gevolg hebben. Over bepaalde ge-
sprekken wordt een verslag opgesteld. De getuige
verklaart dat hij werd uitgesloten en twee jaar nodig
heeft gehad om geschikte waarden en normen te
ontdekken, wat een bewijs is van de destabilisering
of zelfs het verlies aan persoonlijkheid waarvan hij
het slachtoffer was geworden. Zijn oude vrienden
kregen het verbod opgelegd nog contact met hem op
te nemen.
De Pinkstergemeenten beschouwen de genezing
eveneens als een geschenk van de Heilige Geest. De
leden doen bijgevolg aan handoplegging en bidden
om ziekten te genezen. Het kan zo ver gaan dat een
I i d wordt afgeraden een a rts te raad pi egen of genees-
middelen te gebruiken.
Voorts wordt de centrale rol van Satan in de we-
reld onderstreept. Diezou opalleniveaus een nefaste
invloed uitoefenen, hetgeen de gemeenschappen via
een «spirituele oorlog» trachten te bestrijden. Ze
proberen de boze geest door vasten en gebed te verja-
gen. Die systematische aanpak heeft tot gevolg dat
een probleem niet wordt geanalyseerd om het dan op
te lossen, maar wordt behandeld door het zoeken
naar de boze geest die het heeft doen ontstaan, om
hem vervolgens te bestrijden.
ledere maand dient 10 % van het maandinkomen
te worden gestort, zelfs al leeft de volgeling van een
vervangingsinkomen. Volgens de getuige streek de
gemeenschap waarin hij leefdezo maandelijks onge-
veer 250 000 frank op. 50 a 60 uur per week deed hij
vrijwilligerswerk.
Verscheidene leden menen dat ze officieel lid van
de gemeenschap zijn omdat ze hun bijdrage betalen
en op de jaarlijkse algemene vergadering worden
uitgenodigd. De meeste gemeenschappen zouden
echter voor het statuut van v.z.w. hebben geopteerd,
die in werkelijkheid slechts een zeer beperkt aantal
leden tellen.
Ten slotte willen de meeste Pinkstergemeenten
die aangesloten zijn bij de «Vlaamse vereniging van
Pinkstergemeenten », voortaan Christengemeenten
worden genoemd en zouden ze banden hebben met de
Belgische evangelische zending. Er bestaan andere
federaties of bewegingen binnen de Pinksterbewe-
ging : F uil Gospel I Businessman International,
«J eugd met een opdracht », « Operatie mobilisatie »,
Women AgI OW, «J ong en Vrij », Christian Fdlowship
(dievolgens een getuige ook leden zou werven bij het
Europees parlement), ...
«Operatie mobilisatie» zou kantoren hebben in
Gent en in Watervliet. «J eugd met een opdracht »
zou in Brussel zijn gevestigd. Die wereldorganisatie
zou in tenminste 32 landen zijn vertegenwoordigd en
[343]
313 / 7 - 95 / 96
cerait certains candidats aux élections présiden-
tiellesaméricaines, ainsi que des organisationsd'ex-
trême-droite. E Me pcssède des centres d'entraïne-
ment aux USA oü elledispensedescoursspécifiques
par categorie professionnelle : enseignants, infir-
miers ... Elledispcseaussi de navi res avec a bord des
équipes, destinées a intervenir dans les zones sinis-
trées. Sous Ie prétexte d'aide humanitaire, ils pré-
sentera i ent alors leurs bibles et leur littérature en
vue d'une évangélisation.
C e mouvement uti I i se des enf a nts pou r ses acti ons
d'évangélisation dans la rue. Cesenfantssontformés
a partir de 18 mois et apprennent notamment la
danse et Ie mime. «J eugd md: een opdracht» est
présent chaque année pour l'une ou l'autre action
menéea Bruxelles.
Les communautés pentecótistes recrutent égale-
ment dans la rue, notamment lors de spectades, qui
permettent d'inviter des candidats potentiels aux
réunions. Elless'adressent a toutes lescouchesdela
population : aux enfants a travers des camps de va-
cances, aux enfants handicapés mentaux a travers
des séjours spécifiques, aux femmes par l'intermé-
diaire de spectades et de concerts, ...
II existe même un groupement de motards chré-
tiens, ainsi qu'un centre defitnesschrétienaAnvers.
Enfin, il est également fait état del i bral ries spécial i-
sées.
Ces groupements s'i ntéressent également tout
particulièrement aux intellectuels.
32) SahajaYoga
Selon un témoin, Sahaja Yoga serait la secte la
pi us dangereuse dans notre pays.
SesadeptesvénèrentShri Mataji commeunevéri-
table divinité vivante. Avec des visées syncrétistes,
el Ie se présente, en Occident, en tant que Dieu ou
Esprit Saint. Ainsi, quand elle fait l'objet de criti-
ques, ses disciples estiment que c'est Dieu ou J ésus
qui est persécuté.
Shri M ataj i,fil Ie d'undignitai re indien del 'époque
de rindépendance, est l'épouse de Shri Chandika
Prasad Srivastava, ancien haut fonctionnaire d'une
importante organisation internationale. Elle se fait
aussi appeler Nirmala Srivastava. E Me pretend avoir
séjourné, lors de sa jeu nesse, dansI'ashramdeGand-
hi. II est, par contre, acquis qu'elle a vécu pendant
sept ans au sein de I 'organisation «Bhagwan Shree
Rajneesh ». Ce dernier aurait déclaré qu'elle l'avait
interrogé sur la fagon de procéder pour créer une
religion etdevenir richeetqu'il lui avait doncexpli-
qué comment réussi r en ce sens.
Même s'ils habitent l'lnde, les époux Srivastava
voyagent durant toute l'année dans Ie monde entier.
lis ont des propriétés en Angleterre, en Italië, aux
Etats-Unis et au Chili. Shri Mataji a, par ailleurs,
récemment donné une série de conférences a I 'Al bert
Hall a Londres, qu'elleavait louépour l'occasion.
zou bepaalde kandidaten voor de presidentsverkie-
zingen in de VS en extreem-rechtse organisaties fi-
nancieel steunen. Ze bezit trainingscentra in de Ver-
enigde Staten, waar onderricht wordt verstrekt dat
aangepast is aan de beroepscategorie : leerkrachten,
verpleegkundigen, ... De beweging beschikt ook over
schepen met hulpploegen aan boord die in rampge-
bieden optreden. Onder het mom van humanitaire
hulp zouden ze hun bijbels en hun literatuur voor-
stellen met het oog op evangelisatie.
Die beweging gebruikt kinderen voor straatevan-
gelisatie. De kinderen worden vanaf 18 maanden
opgeleid en leren meer bepaald dans en mime.
«J eugd met een opdracht »doetjaarlijkseen of ande-
re actie in Brussel.
De Pinkstergemeenten doen eveneens aan straat-
werving, meer bepaald tijdens evenementen. Daar
nodigen ze potentiële leden uit op de vergaderingen.
Ze richten zich tot alle lagen van de bevolking : kin-
deren worden aangetrokken via vakantiekampen,
mentaal gehandicapte kinderen via aangepaste rei-
zen, vrouwen via optredens en spektakels, ...
Er bestaat zelfs een groep christelijke motorrij-
ders, evenals een christelijk fitnesscentrum in Ant-
werpen. Ten slotte werd ook gewag gemaakt van
gespecialiseerde boekhandels.
Die groepen richten zich ook in het bijzonder tot
intellectuelen.
32) SahajaYoga
Volgens een getuige zou Sahaja Yoga de gevaar-
lijkste sekte van ons land zijn.
De aanhangers vereren Shri Mataji als een echte
levende godheid. Met syncretische bedoelingen stelt
ze zich in het Westen als God of Heilige Geest voor.
Wanneer ze wordt bekritiseerd, menen haar volge-
lingen dat het God of J ezus is die wordt vervolgd.
Shri Mataji is de dochter van een Indische hoog-
waardigheidsbekleder uit de periode van de onafhan-
kelijkheid en de echtgenote van Shri Chandika
Prasad Srivastava, een voormalig topambtenaar van
een belangrijke internationale organisatie. Ze laat
zich ook Nirmala Srivastava noemen. Ze beweert
tijdens haar jeugd in de ashram van Gandhi te heb-
ben geleefd. Het is echter aangetoond dat ze zeven
jaar in de organisatie van «Bhagwan Shree Raj-
neesh » heeft geleefd; hij zou hebben verklaard dat ze
hem had gevraagd hoe men een godsdienst kon op-
richten en rijk worden en dat hij haar daarom had
uitgelegd hoe men daarin kon slagen.
Het echtpaar Srivastava woont wel in I ndia, maar
reist het hele jaar heel de wereld rond. Ze hebben
eigendommen in Engeland, Italië, deVerenigde Sta-
ten en Chili. Shri Mataji heeft onlangs overigens een
reeks conferenties gegeven in deRoyal Al bert Hall in
Londen, die ze voor die gelegenheid had afgehuurd.
-313/7-95/96
[344]
La structure de la secte est pyramidale: a son
sommet setrouvent Shri Mataji et une série de lea-
ders mondiaux, qui ont une grande puissance. En
fait, la situation des adeptes dépend un peu du carac-
tère du leader national : s'il est tolerant, tout va
relativement bien, mals s'il est intégriste, leur vie
quotidienne peut s'avérer tres difficile. Cela semble
devoir être Ie cas en Belgique, oü les communautés
viventtrès repliées sur elles-mêmes.
Dans notre pays, Sahaya Yoga comptait 16 mem-
bres en 1986 mals ce nombre est passé a prés de 160
en 1993.
L e mouvement est implantétanten Flandrequ'en
Wallonië.
C'est ainsi qu'il existe des structures ou des lieux
de rencontre a Anvers, Gand, Malines, Deinze, Alost,
Leuven, H eist-op-den-B erg, Herk-de-Stad, Liège,
Ciney, Charleroi, Mons, Namur, Louvain-la-Neuve,
Marcheet Arion. Ony trouvegénéralement des peti-
tes cellules de personnes qui recrutent via Ie bouche
a oreille ou des programmes publics. Selon un té-
moin, la secteest renseignée dans les pages jaunes de
l'annuaire téléphonique sous la rubrique «Yoga»
(tout comme, d'ailleurs, Brahma Kumaris, Médita-
tion transcendantaleet Ogyen Kunzang Chöling).
1 1 semblerait qu'une campagne de recrutement alt
été menée en 1996 a ArIon. Trois conférences ont été
donnéesdans les locauxdela FUL, expliquant, entre
autres, les structures de Sahaja Yoga et décrivant la
personnalité de la « gourou ».
Des cours d'i nitiation sont également proposés aux
futurs adeptes : ils sont au nombre de six et la
formation sedóturegénéralement par un week-end
résidentiel a la campagne. Ceux qui les ont suivis
avec succes pourront, a leur tour, enseigner.
Shri Mataji pretend pouvoir guérir par imposition
des mains. Elledéclaresoigner notamment lecancer,
lesida et memel 'homosexualité, qu'el Ie range parmi
les maladies (voir ci-après). Elle entend également
lutter contrel'influence de Satan, qui s'incarnedans
Ie mode de vie Occidental. C'est la raison pour laquel-
le il faut éloigner les enfants et les envoyer en I nde,
afin qu'ilsn'entrent pas en contact avec la « pourritu-
re » que constitue la vie occidentale (voir également
ci-après). Un adeptetienta l'égard desa familie un
langagesimilaire. Selon lui, la soci été occidentale est
maladeet nesait présenter de véritabi es valeurs aux
jeunes qui sont soumis au sexe, a la drogue et a
l'alcool. Cela justifie, a sesyeux, l'éloignementdeses
enfants.
Faits imputés au mouvement :
— Conditionnement et auto-hypnose
D'après un témoignage, les adeptes méditent plu-
sieurs heures par jour, les pieds dans l'eau salée,
devant une photo de Shri Mataji, en écoutant les
enregistrements de ses discours. Ces méditations
débuteraienta4ou 5 heures du matin. Lerésultatdu
conditionnement est pourtantdifficilement niable: il
De structuur van de sekte is piramidaal : aan de
top staan Shri Mataji en een aantal zeer machtige
wereldleiders. De situatie van de volgelingen hangt
in zekere mate af van het karaktervan de nationale
leider : als hij verdraagzaam is, gaat alles vrij goed,
maar als hij integristisch is, kan hun dagelijks leven
bijzonder lastig zijn. Dat lijkt het geval in België,
waar de gemeenschappen erg teruggetrokken leven.
In ons land telde Sahaya Yoga 16 leden in 1986,
maar dat aantal is in 1993 tot bij na 160 toegenomen.
De beweging is zowel in Vlaanderen als in Wallo-
nië aanwezig.
Zo bestaan er structuren of ontmoetingsplaatsen
in Antwerpen, Gent, Mechelen, Deinze, Aalst, Leu-
ven, H eist-op-den-B erg, Herk-de-Stad, Luik, Ciney,
Charleroi, Bergen, Namen, Louvain-la-Neuve, Mar-
che en Aarlen. Er zijn ook kleine cellen met mensen
die via mondelinge contacten of via openbare pro-
gramma's werven. Volgens een getuige staat de sekte
in de «Gouden gids »van het telefoonboek onder de
rubriek «Yoga » (zoals Brahma Kumaris, Transcen-
dente meditatie en Ogyen Kunzang Chöling).
In 1996 zou in Aarlen een wervingscampagne zijn
gevoerd. Drie conferenties werden gegeven in de lo-
kalen van de FUL. Daar werden onder andere de
structuren van de Sahaja Yoga uiteengezet en werd
de persoonlijkheid van de « goeroe» beschreven.
De kandidaat-volgelingen krijgen eveneens inwij-
dingslessen : ze zijn met zes en de opleiding wordt
doorgaans afgesloten met een weekend op het platte-
land. Als die lessenreeks met succes wordt afgeslo-
ten, mag het lid op zijn beurt lesgeven.
Shri Mataji beweert door handoplegging te kun-
nen genezen. Ze zegt dat ze kanker, aids en zelfs
homoseksualiteit, die ze als een ziekte beschouwt
(zieverder), kan genezen. Zewil ook de strijd aanbin-
den tegen de in vloed van Satan, diezich in de wester-
se levenswijze uit. Daarom moeten de kinderen weg
en worden ze naar I ndia gestuurd opdat ze niet met
de « verdorven » westerse levenswijze i n contact zou-
den komen (zie ook verder). Een volgeling spreekt op
een soortgelijke wij ze over zijn familie. Volgens hem
is de westerse samenleving verziekt en is ze niet in
staat echte waarden aan te reiken aan de jongeren,
die enkel sex, drugs en alcohol kennen. Daarom is
het volgens haar beter zijn kinderen uit die samenle-
ving weg te halen.
Feiten diedebeweging ten lasteworden gelegd :
— Conditionering en zelfhypnose
Volgens een getuigenis mediteren de volgelingen
verscheidene uren per dag, met de voeten in zout
water voor een foto van Shri Mataji gezeten en naar
haar toespraken luisterend. Die meditaties zouden
om 4 of 5 uur 's morgens beginnen. Het resultaat van
de conditionering valt nochtans moeilijk te ontken-
[345]
313 / 7 - 95 / 96
est pratiquement impcssible de communiquer avec
les adeptes, qui repetent mécaniquement un même
message.
Dans ces conditions, ils modifient souvent radica-
lement leur attitudea l'égard de leur entourage fami-
llal. D'aucuns changent également leurs habitudes
alimentaires et vestimentaires, tandis que d'autres
en arrivent a battre femme et enfants. D'après un
témoin, unetelleattitudeseraitd'ailleurs prónéepar
des écrits internes a la secte.
Selon un témoin, les membres sont prêts a tout
pour Shri Mataji. II n'ose exclure, dans ce cas, une
dérive parel I Ie a cellequ'a connuel'OrdreduTemple
Solaire.
Certains adeptes essayeraient en tout cas de re-
cruter conti nuellement des membres de leur familie.
— Pratiques médicales
Les adeptes utilisent la technique des «vibra-
tions », acquise par la formation de Sahaya Yoga, et
croient pouvoir guérir de cette maniere. C'est ainsi
qu'ils estiment pouvoir remédier a des mauxdegorge
OU dedents. Selon un témoin, on n'empêcherait tou-
tefois pas la consultation d'un médecin, quand les
gens sont vraiment tres malades. Un autre a fait
valoirqu'un membre de sa familie, adeptede la secte,
se proposait de guérir ses enfants par imposition des
mains.
II semblerait, par ailleurs qu'en 1993, Ie mouve-
ment a organisé, au Palais des Congres de Paris, une
conférence médicale internationale consacrée aux
préceptes médicaux de Sahaya Yoga eta ses influen-
ces bénéfiquessur la santé. Dans la mesure oü ellea
été nommée docteur honoris causa d'une université
roumaine, Shri Mataji se présente également en tant
que docteur.
— Arrangement des mariages
Le mouvement organisé annuellement en I nde et
pi us rarement en E urope des grandes cérémonies de
mariage collectif, a l'instar des Moonistes. En règle
générale, les couples se connaissent depuis 3 jours a
3 semaines. Même si les adeptes ne sont pas vérita-
blementforcésdesemarier, il faut indiquer que Shri
Mataji conseille certaines unions, a la lumière des
«vibrations »qu'elle ressent.
En cas de probième ultérieur, la gourou peut
d'ail leurs leur trouver un autre conjoint.
— E loignement des enfants — suites judiciaires
Quand le mariage est heureux, les enfants sont
ceux de Shri Mataji, les géniteurs n'étant simple-
ment que les géniteurs biologiques. A ses yeux, ces
enfants constituent la réincarnation de grandes créa-
turesspirituellesd'l nde, d'E urope ou d'ail leurs. C'est
la raison pour laquelle il faut les protéger des in-
nen : het is nagenoeg onmogelijk met de volgelingen
te communiceren omdat ze mechanisch eenzelfde
boodschap herhalen.
In die omstandigheden veranderen ze vaak radi-
caal hun houding tegenover hun familieleden. Som-
migen veranderen eveneens hun eet- en kledingge-
woontes, terwijl anderen vrouw en kinderen
beginnen te slaan. Volgens een getuige zou een der-
gelijke houding door de interne geschriften van de
sekte worden voorgestaan.
Volgens een getuige zijn de leden tot alles bereid
voor Shri Mataji. Hij durft in voorkomend geval een
escalatie zoals de Orde van de Zonnetempel heeft
gekend, niet uit te si uiten.
Bepaalde aanhangers zouden in elk geval perma-
nent pogingen doen om hun familieleden te overha-
len.
— Geneeskundige praktijken
De aanhangers gebrul ken de «vibratie >^techniek,
die wordt aangeleerd tijdens de opleiding van Saha-
ya Yoga, en denken dat ze zo kunnen genezen. Ze zijn
ervan overtuigd dat ze op die manier iets tegen keel-
of tandpijn kunnen doen. Volgens een getuige zou
toch niet worden verhinderd dat een arts wordt ge-
raadpleegd als iemand echt heel ziek is. Een andere
getuige beweert dat een bepaald familielid, een vol-
gelingvan de sekte, hem had voorgesteld zijn kinde-
ren met handoplegging te genezen.
I n 1993 zou de bewegi ng i n het Palais des Congres
van Parijs een internationale medische conferentie
hebben georganiseerd die was gewijd aan de medi-
sche voorschriften van de Sahaya Yoga en de welda-
dige invloeden ervan op de gezondheid. Aangezien ze
aan een Roemeense universiteit doctor honoris causa
werd, noemt Shri Mataji zichzelf ook doctor.
— Opgelegde huwelijken
Zoals de M oon -sekte organiseert de beweging jaar-
lijks in India en minder vaak in Europa grote plech-
tigheden voor collectieve huwelijken. Doorgaans
kennen de paren elkaar drie dagen a drie weken.
Zelfs al worden de volgelingen niet echt gedwongen
te huwen, dient toch te worden opgemerkt dat Shri
Mataji bepaalde huwelijken aanraadt, volgens de
«vibraties » die ze voelt.
Indien er later een probleem rijst, kan de goeroe
trouwens een andere partner voor hen vinden.
— Wegsturen van de kinderen — rechtszaken
Als het huwelijk gelukkig verloopt, zijn de kinde-
ren van Shri Mataji. De ouders zijn niet meer dan de
biologische verwekkers. In haar ogen zijn de kinde-
ren de reïncarnatie van grote geestelijke leiders van
India, Europa en elders. Daarom dienen ze be-
schermd te worden tegen de schadel i j ke i nvl oeden en
-313/7-95/96
[346]
fluences nocives et des vibrations négatives des pa-
rents, des families et des pays dans lesquels ils vi-
vent.
Les enfants sont en principe laissés a leur familie
jusqu'a l'agedeBans. Toutefois, a partir dedeuxans
et demi, lorsque la relation entre la mèreet l'enfant
est trop forte, on s'efforcera déja de les séparer. La
secte ne tolère pas cette forme de relations person-
nelles, pas plusqu'ellenesupporte, par exemple, des
conjointsqui s'ai ment trop. Dans la mesure oü il faut
qu'ilss'aiment uniquementa travers Shri Mataji, on
les incitealors a divorcer.
Un témoinfait remarquer qu'a Mesnièresen Bray
(France) en mal 1984, Shri Mataji aurait déclaré :
«J e voudrais vous prévenir, maintenant que vous
avez des enfants, n'y soyez pas trop attachés. Ce
serait une chose dangereuse I D'abord, on s'attache
au marl ou a l'épouse, puls a l'enfant : c'est uneautre
phase. Si vous vous attachez a l'enfant, alors, il vous
faudra recommencer beaucoup dechoses. Donc, ne Ie
faites pas, vous devez juste accomplir votre tache
comme si vous étiez dépositaire de l'enfant et seule-
ment dépositaire. Mals vous ne devez pas vous atta-
cher a lui : c'est Mon travail I Vous devez me Ie
laisser (...). Ces enfants sont les miens, pas lesvótres
(...). Trop d'attachement aux enfants est un signe de
dégradation. » Et a la même époque, a Rouen, des
propos similairessonttenus : «C'est Shri Mataji qui
est Ie Père et la Mère. Les parents ne sont que les
géniteurs physiques. »
C'est donc, dés leur plusjeuneage, que des enfants
sont envoyés dans un ashram prés de Rome. 1 1 arrive
qu'un desparentsysoitégalementenvoyémais il est
alors invite a s'occuper d'autres enfants et pas du
sien. Selon des témoins, les enfants deviennent
amorphes; ils ne regoivent pas d'amour, privés qu'ils
sont de toute forme d'intimité familiale. Ils sont inci-
tésa méditer. Detoutefagon, Shri Mataji nesuppor-
te pas les enfants qui bougent.
D'après un témoignage, les séjours a Rome s'éta-
lentsurtrois mois, suivisdedeuxmoisa la maison et
ainsi de suite. A l'age de six ans, les enfants sont
ensuite envoyés a Dharamsala en Inde.
Toujours selon un témoin, certaines mères sont
conscientes, dès leur grossesse, que leur enfant sera
ultérieurement envoyé a Rome, puls en Inde. Elles
estiment cependant quecechoix leur est personnel.
Les families des adeptes n'acceptent pourtant pas
pour autant un tel choix. Certains cas ont notam-
ment été portés devant les tribunaux, que ce soit en
Allemagne, en Autriche, en France, en Angleterre.
U ne bonne part d'entre eux a abouti a des condamna-
tions. Le jugement Ie plus connu est certes celui
prononcé par un jugede Rennes le 16juillet 1992 et
confirmé en appel en février 1993, condamnant les
parents du petit Yoann, envoyé a Dharamsala en
I nde pour y recevoir une éducation, a trois mois de
prison avecsursis pour abandon de familie. L'enfant
de negatieve vibraties van hun ouders, hun familie
en het land waarin ze leven.
De kinderen blijven in principe in het gezin tot
hun 3 jaar. De beweging probeert kinderen die een te
hechte band met hun moeder hebben, echter al van
hun 2 jaar en een half aan het gezin te onttrekken.
De sekte duldt die vorm van persoonlijke relaties
niet, evenmin als bijvoorbeeld echtgenoten dieteveel
van elkaar houden. In de mate dat ze en kei doorheen
Shri Mataji van elkaar moeten houden, worden ze
ertoe aangezet uit de echt te scheiden.
Een getuige merkt op dat Shri Mataji in mei 1984
in Mesnières en Bray (Frankrijk) het volgende zou
hebben verklaard : «Ik zou u, nu u kinderen hebt,
willen waarschuwen : hecht u niet teveel aan uw
kinderen. Dat zou gevaarlijk zijn I Eerst hecht men
zich aan de echtgenoot of echtgenote, dan aan het
kind : het is een andere fase. Als u zich aan het kind
hecht, zult u heel wat zaken moeten overdoen. Doe
het dus niet, u moet enkel uw taak vervullen alsof u
de bewaarder van het kind zou zijn en enkel de
bewaarder. Maar hecht u niet aan het kind : dat is
Mijn taak I Die moet u meiaten (...) Die kinderen zijn
de mijne, niet de uwe (...) Een te grote gehechtheid
aan kinderen is een blijk van ontaarding. » Ook in
Rouen weerklonk in diezelfde periode een soortgelijk
betoog : «Shri Mataji is de Vader en de Moeder. De
ouders zijn enkel de lichamelijke verwekkers. »
Kinderen worden dus tijdens hun prille levensja-
ren naar een ashram in de omgeving van Rome ge-
stuurd. H et gebeurt dat ook een van de ouders daar-
heen wordt gestuurd, maar hij/zij wordt dan verzocht
zich met andere kinderen dan de zijne bezig te hou-
den. Volgens getuigen worden de kinderen lusteloos;
ze krijgen geen liefde en kennen geen enkele vorm
van gezinsintimiteit. Ze worden ertoe aangezet te
mediteren. Hoe dan ook, Shri Mataji moet niets heb-
ben van levenslustige kinderen.
Volgens een getuige verblijven de kinderen afwis-
selend drie maanden in de ashram buiten Rome en
twee maanden thuis. Op zesjarige leeftijd worden de
kinderen vervolgens naar Dharamsala in Indië ge-
stuurd.
Een andere getuige stipt aan dat sommige moe-
ders er zich, vanaf hun zwangerschap, van bewust
van zijn dat hun kind later eerst naar Rome en dan
naar Indië zal worden gestuurd. Ze menen echter dat
die keuze een persoonlijke aangelegenheid is.
De families van de volgelingen aanvaarden een
dergelijke keuze echter niet zonder meer. Zo zijn in
Duitsland, Oostenrijk, Frankrijk en Engeland ver-
schillende ouders naar de rechter gestapt. Een groot
deel va n d i e rechtsza ken i s op een veroordel i ng u i tge-
lopen. De bekendste uitspraak is ongetwijfeld het
vonnis gewezen door een rechter in Rennes op 16 juli
1992, dat in februari 1993 in hoger beroep werd
bevestigd: de ouders van de kleine Yoann, die naar
Dharamsala was gestuurd om er een opleiding te
krijgen, werden veroordeeld tot een gevangenisstraf
[347]
313 / 7 - 95 / 96
est rentré en France suite a l'action menée par les
grands-parents.
Dans notre pays également, des initiatives ont été
prisesen cesens, dans lechef del 'entourage fami Mal
immédiat.
II semble d'ailleurs que la secte soit sensible au
fait que des démarches judici ai res sol ent entreprises,
puisque dans plusieurs cas, les enfants sont finale-
ment restés en Belgique.
Plus largement, il fautconstater que Sahaya Yoga
paraït redouter la publiciténégative. Un témoin pré-
cise d'ailleurs que dans la plupartdescas, la pression
del'opinion publiquerisqued'avoir deseffets bénéfi-
ques : tant la vie des enfants concernés que cel Ie de
leur familie peuvent s'en trouver améliorées.
Pour justifier l'envoi d'enfants dans des écoles en
Inde, Sahaya Yoga fait valoir que les diplomates et
les hommes d'affaires envoient également leurs en-
fants dans des écoles étrangères. La différence réside
cependant dans Ie fait que les diplomates envoient
leurs enfants dans leur pays d'origine afin qu'ils
puissent se réinsérer dans la société, tandis que les
Sahaya Yogi envoient leurs enfants dans un paysqui
leur est total ement étranger et oü la culture est tres
différente. Les enfants ne pourront donc que tres
difficilement se réinsérer dans notre société occiden-
tale.
Plusieurs témoignagesconfirmentqu'a leur retour
d'lnde, les enfants neparlent plus leur langue mater-
nel Ie. I Is ont regu un nom hindou et ne peuvent plus
communiquer qu'en anglais avec leur entourage fa-
mi Mal. Certains d'entre eux ont un comportement
modifié : il est particulier ement difficile d'entrer en
contact avec eux et ilscraignent lesadultes.
On peut s'interroger sur lesraisonsqui poussent Ie
mouvement a envoyer les enfants tres jeunes a Rome
puls en Inde : il apparaït toutefois que plus agés,
ceux-ci ne souhaitent pas y aller et s'opposent, dès
lors, a un départ.
Enfin, il est signalé que Sahaya Yoga organisedes
camps pour enfants a Béziers. II y a eu, en 1995,
également un camp organisé en F landre et un autre
en Wallonië. Pour des camps en F landre, des con-
tacts auraient également eu lieu avec Ie centre
« E lewout » a B ruges.
— Infiltration des milieuxscolaireset artistiques
Plusieurs témoignages font état du róle de recru-
teurdeM. Possman, professeura l'InstitutSaint-Luc
a Gand. 1 1 semblerait que la direction de l'établisse-
ment ignoreses activités sectaires, alors mêmequ'il
est membre du Sahaya Yoga depuis plus de 10 ans.
Son horaireaurait cependant été di mi nué depuis.
L'intéressé organisé également au Rode Pomp a
Gand des activités culturelles, dont certaines a re-
van drie maanden met uitstel wegens verlating van
familie. Na het proces, dat door de grootouders was
aangespannen, keerde het kind terug naar Frank-
rijk.
Ook in ons land werden soortgelijke acties onder-
nomen door naaste familieleden.
Het blijkt trouwens dat de sekte gevoelig is voor
het feit dat er gerechtelijke stappen worden onderno-
men, aangezien in verscheidene gevallen de kinde-
ren uiteindelijk in België zijn gebleven.
Meer in het algemeen stelt men vast dat Sahaya
Yoga negatieve publiciteit schijnt te duchten. Een
getuige preciseert trouwens dat in de meeste geval-
len de druk van de publieke opinie een gunstige
invloed dreigt te hebben : zowel het leven van de
betrokken kinderen als dat van hun familie kan
erdoor worden verbeterd.
Sahaya Yoga verantwoordt het feit dat kinderen
naar scholen in I ndië worden gestuurd met de stel-
ling dat ook diplomaten en zakenlui hun kinderen
naar buitenlandse scholen sturen. Het verschil ligt
hem echter hierin dat diplomaten hun kinderen naar
hun land van herkomst sturen opdat ze zich weer
aan de maatschappij kunnen aanpassen, terwijl Sa-
haya Yogi kinderen naar een land stuurt dat ze
helemaal niet kennen en dat een totaal andere cul-
tuur heeft. De kinderen kunnen zich dus heel moei-
lijk weer aan onze westerse maatschappij aanpas-
sen.
Uit verschillende getuigenissen blijkt dat de kin-
deren bij hun terugkomst uit Indië hun moedertaal
niet meer spreken. Voorts hebben ze een hindoe-
naam gekregen en mogen zeenkei nog in het Engels
met hun familie praten. Van sommigen is het gedrag
veranderd : het is uiterst moeilijk om met hen in
contact te komen en ze vrezen volwassenen.
Men kan zich afvragen wat de beweging ertoe
aanzet heel jonge kinderen eerst naar Rome en ver-
volgens naar Indiëtesturen : het blijkt echter dat de
kinderen als ze wat ouder zijn, niet naar het buiten-
land wensen te gaan en zich bijgevolg tegen een
vertrek verzetten.
Tot slot wordt aangestipt dat Sahaya Yoga in
Béziers kampen voor kinderen organiseert. In 1995
organiseerde de beweging ook een kamp in Vlaande-
ren en een ander in Wallonië. Wat de kampen in
Vlaanderen betreft, zou er contact zijn opgenomen
met het « E lewout Centrum » in Brugge.
— I nfiltratie in scholen en artistieke kringen
Verschil lende getuigen verklaren dat de ledenwer-
ving is toevertrouwd aan de heer Possman, professor
aan het Gentse Si nt-Lucasinstituut. De directie van
de instelling zou niet op de hoogte zijn van zijn
sektarische activiteiten, terwijl hij al meer dan
10 jaar lid is van de Sahaya Yoga. Sindsdien zou hij
echter minder les moeten geven.
De betrokkene organiseert in de Gentse Rode
Pomp ook culturele activiteiten, waarvan sommige
-313/7-95/96
[348]
tombées internationales. Ce centre serait subsidié
par leiviinistèredela Culture f lamande et la vil Ie de
Gand.
33) Sathya Sai Baba
Selon un témoin, ce mouvement commencerait a
prendre beaucoup d'ampleur en Belgique et serait
également en expansion en France.
Ses buts principaux seraient, selon Ie mouve-
ment, d'«aider I 'individu a réaliser sa viedivineet a
secomporter en conséquence, s'assurer quetous les
rapports humains sont bases sur la vérité, la justice,
la paix, l'amour, la non-violence, encourager les ad-
herents des autres religions a être plus contents et
plus parfaits dans la pratique de leur propre reli-
gion. »
Le responsabi e serait un F rangais né dans l'l Ie de
la Réunion. II revêt toujours une cape blanche lors
des réunions.
Le mouvement recrute notamment dans les mi-
lieux de l'enseignement. Deux enseignants auraient
ainsi été écartés de leur établissement scolaire a
Vresse-sur-Semois par les responsables locaux, suite
a leur comportement au sein de l'école.
Selon Sathya Sai Baba, le monde entier est divisé
en 15 régions. La Belgique se trouve dans la région
n°3. II existecinq centres d'implantation dans notre
pays, a Bruxelles, Anvers(2), GedinneetYpres, ainsi
que 9 groupes d'implantation, respectivement a Bru-
ges, Gand, Neerpelt, Kuurne, Renaix, Liège, Rixen-
sart, Namur et Sambreville.
34) SiddhaShivaYoga
Le siège social du mouvement se situe au 2, H aag-
windestraat, a Mariakerke (Gand). Le gourou est
Armando Acosta, un hispano-américain, qui parie
uniquement l'anglais et se fait appelé Armando Ga-
napati Acosta. II serait un dissident du groupement
«Siddha Shiva Yoga »de Londres (groupe principal
de Ma Amayani).
Pratiques du mouvement
Les séances de méditation commencent générale-
ment a 18 heures par des incantations, des danses et
des pauses de méditation silencieuse. Après deux
heures environ, le gourou fait son apparition dans la
pièce. Vêtu selon la « mode » indienne, il est encensé
par un adepte, ses soul Iers disposes sur un présen-
toir.
Commence alors le «satsanj », une session de
questions-réponses, traduites simultanément de
l'anglais vers le néerlandais ou lefrangais selon que
ces séances ont lieu a Gand ou a Bruxelles. Un té-
moin souligne la particuliere bêtise des réponses du
gourou aux questions pourtant parfois dramatiques
de ses auditeurs. II pretend que ses réponses sont
een internationale weerklank hebben. Dat centrum
zou subsidies krijgen van het Vlaams ministerie van
Cultuur en van de stad Gent.
33) Sathya Sai Baba
Volgens een getuige zou die beweging niet alleen
in België, maar ook in Frankrijk aan een grote op-
mars bezig zijn.
De beweging zou er, naar eigen zeggen, voorname-
lijk naar streven « het individu te helpen zijn godde-
lijk leven te verwezenlijken en zich daarnaar te ge-
dragen, zich ervan te vergewissen dat alle menselijke
relaties gebaseerd zijn op waarheid, gerechtigheid,
vrede, liefde, geweldloosheid en de aanhangers van
andere religies ertoe aansporen meer tevreden en
perfecter te zijn in de belijdenis van hun eigen ge-
loof. »
De verantwoordelijke zou een Fransman zijn dieis
geboren op Réunion. Op de bijeenkomsten draagt hij
steeds een witte mantel.
De beweging recruteert met name mensen die in
het onderwijs staan. Zozouden in Vresse-sur-Semois
de plaatselijkeautoriteiten twee leraars hebben ont-
slagen ten gevolge van hun gedrag op school.
Volgens Sathya Sai Baba is de wereld opgesplitst
in 15 regio's. België bevindt zich in regio n' 3. Ons
land telt 5 vestigingscentra — Brussel, Antwerpen
(2), Gedinneen leper — en 9 vestigingsgroepen —
Brugge, Gent, Neerpelt, Kuurne, Ronse, Luik,
Rixensart, Namen en Sambreville.
34) SiddhaShivaYoga
De maatschappelijke zetel van de beweging is ge-
vestigd in de Haagwindstraat n' 2 in Mariakerke
(Gent). De goeroe is Armando Acosta, die afkomstig
is uit Latijns-Amerika, enkel Engels praat en zich
Armando Ganapati Acosta laat noemen. Hij zou zich
hebben afgescheurd van deLondense« Siddha Shiva
Yoga >^beweging (voornaamste groep van Ma Ama-
yani).
Praktijken van debefl/eging
De meditatiesessies beginnen doorgaans om
18 uur met incantaties, dansen en stille-meditatie-
pauzes. Na ongeveer twee uur verschijnt de goeroe.
Hij draagt I ndische kleren, wordt door een volgeling
bewierookt en zijn schoenen staan netjes op een soort
dienblad.
Dan begint de « satsanj », een vraag-en-antwoord-
sessie die simultaan van het Engels in het Neder-
lands of het Frans (naargelang de sessies in Gent of
in Brussel plaatsvinden) worden vertaald. Een getui-
ge onderstreept de bijzonder dwaze antwoorden van
de goeroe op de soms nochtans dramatische vragen
van zijn toehoorders. Hij beweert dat zijn antwoor-
[349]
313 / 7 - 95 / 96
dictees par Shiva, la déessede la Viedans la pensee
oriëntale. II se proclame «Dieu ». Parfois, il abrège
cette séance pour que les adeptes, selon ses propres
termes, necomptent pas trop sur lui I
Faits imputés au mouvement
— détournement depatrimoine : letémoin décla-
re connaïtre plusieurs adeptes ayant cédé tous leurs
avoirsau mouvement. La maison occupéepar Ie gou-
rou a Gand lui aurait été donnée pour un franc
symbolique par une de ses adeptes. 1 1 est également
question d'un adeptequi seserait ruinéen investis-
sant dans letournaged'un film par des membres de
la secte il y a quelques années : il s'agissait d'une
sorted'opéra basé sur lethèmede RoméoetJ uliette
et mettant en scène des chats I
Lorsque Ie gourou se déplace a l'étranger (par
exemple, pendant plusieurs moisen I nde), cesont les
adeptes qui l'accompagnent qui sont chargés de l'en-
tretenir financier ement;
— les membres du groupe sont progressivement
isolés de leur entourage; certains d'entre eux tra-
val Ment pour Ie mouvement : Ie témoin ei te Ie cas
d'un adeptequi a abandonné sa familie et sa profes-
sion pour travailler au service («SB/a ») du gourou.
Un autre adepte a vendu ses biens et a forcé ses
enfants a l'accompagner a Gand;
— dépersonnalisation, manipulation mentale. Le
gourou impose sa volonté aux adeptes qu'il nomme
ses « babies ». 1 1 a la réputation d'avoi run regard tres
«magnétique». Les membres ne peuvent prendre
aucunedécisionsur leplan professionnel ou privé, ou
encore concernant l'éducation de leurs enfants, sans
l'avis du gourou. Letémoin dit avoir entendu Gana-
pati dire a des gens qui venaient de perdre leur
emploi de cesser toute activité conformément a la
volonté de la «Shakti » pour se consacrer a sa dévo-
tion personnelle;
— embrigadement d'enfants : leur présence est
vivement souhaitée par le gourou. Toutefois, pen-
dant les séances de méditation silencieuse, ils sont
entassés dans une petite pièce a I 'étage inférieur,
sous la surveillance d'un ou deux parents, pendant
qu'une video retransmet les séances des adeptes a
l'étagesupérieur. I Iss'endormentsur unecouverture
jetéea mêmelesol. A Tissue de la réunion, vers lou
2 heures du matin, les enfants sont réveil lés par
leurs parents pour les ramener a domicile.
Le témoin souligne Tinfluence nefaste que peut
avoir ce mouvement sur les enfants (manipulation
mentale, ...). Malgré cela, il a été débouté par la
justice suite a une procédure en référévisant a obte-
ni r que le père de I 'enfant s'engage a ne pas emmener
den hem worden ingegeven door Shiva, de godin van
het leven in het Oosterse gedachtengoed. Hij roept
zichzelf tot «God » uit. Soms kort hij de sessies in
opdat zijn volgelingen — naar eigen zeggen — niet
teveel op hem zouden rekenen I
Feiten diedebefl/eging ten lasteworden gelegd
— vermogensverduistering : de getuige verklaart
verscheidene volgelingen tekennen dieal hun bezit-
tingen aan de beweging hebben afgestaan. De wo-
ning die de goeroe in Gent betrekt, zou hem door een
van zijn volgelingen voor één symbolische frank zijn
geschonken. Er is ook sprake van een volgeling die
zich zou hebben geruïneerd door te investeren in een
film die leden van de sekte enkele jaren geleden
hebben gemaakt : de film was een soort opera geba-
seerd op het thema van Romeo en J ui ia waarin enkel
katten voorkwamen I
Wanneer de goeroe in het buitenland verblijft (bij-
voorbeeld voor enkele maanden in I ndië) zijn het de
volgelingen die hem vergezellen diein zijn financieel
onderhoud moeten voorzien;
— de leden van de beweging worden gaandeweg
aan hun omgeving onttrokken; sommigen onder hen
werken voor de beweging : een getuige haalt het
geval aan van een vol gel ing die zijn gezin in desteek
heeft gelaten om i n dienst (« s&/a ») van de goeroe te
werken. Een andere volgeling heeft zijn eigendom-
men verkocht en heeft zijn kinderen gedwongen hem
naar Gent te vergezel len;
— persoonlijkheidsverlies, geestelijke manipula-
tie. De goeroe legt zijn volgelingen, die hij «baby's»
noemt, zijn wil op. Hij heeft de reputatie een heel
« magnetische » blik te hebben. De leden mogen geen
enkele beslissing met betrekking tot hun beroeps- of
privé-leven of nog, betreffende de opvoeding van hun
kinderen, nemen zonder eerst de mening van de
goeroe te vragen. Een getuige zegt dat hij gehoord
heeft hoe Ganapati mensen die net hun baan hadden
verloren ervan overtuigde om overeenkomstig de wil
van die«Shakti » elke activiteit stop te zetten en zich
toe te wijden aan zijn persoonlijke verering;
— het gedwongen inlijven van kinderen : de goe-
roe dringt er bij de ouders aan hun kinderen mee te
brengen. Nochtans zitten de kinderen tijdens de stil-
le-meditatiesessies een verdieping lager in een ka-
mertje opeengepakt onder bewaki ng van een of twee
ouders, terwijl er een verdieping hoger een video van
de sessies van de volgelingen speelt. Ze slapen in op
een deken dat op de grond is gesmeten. Na afloop van
de bijeenkomst, rond 1 of 2 uur 's ochtends, worden
de kinderen door hun ouders gewekt en keren ze
naar huis terug.
De getuige onderstreept de nefaste invloed die de
beweging op de kinderen kan hebben (geestelijke
manipulatie, ...).Ondankszijn verklaring is zijn ver-
zoek om het exclusieve recht van bewaring over zijn
ki nd te krijgen door de rechter i n kort gedi ng afgewe-
-313/7-95/96
[ 350 ]
l'enfant dans la secte lorsqu'il exerce son droit de
garde, la Chambredes référésayantcondu «qu'il ne
semblepasétabli qu'il yaitundanger imminent pour
l'enfant ».
35) Sierra 21
Ce mouvement a été constitué, vers 1975-1976, a
Bruxellesautour d'uneressortissantefrangaise, Ma-
rion dite«Gabrielle »Viseur. AdeptedeCarl-Gustav
J ung, elleseprésentaita l'époqueentantquepeintre
et psychanalyste et faisait miroiter des guérisons
extraordinaires. Selon un témoin, elleaurait égale-
mentpropcsédescoursetdesthérapiesa un membre
de la familie royale.
Elles'estainsi constituéunedientèlequi s'est, par
la suite, regroupéeen petitecommunauté.
Cette communauté a fait boule de neige et est
passéede4a 5 membres au départa 80 a 100 person-
nes, début 1993. E Me s'est installée au nord de Sé-
ville, dans une ferme andalouse, sisedans une pro-
priété appelée «Sierra 21». Depuis, elle se serait
également implantéea Barcelone.
GabrielleViseur seréféraita la théoriejungienne,
y reprenant lefait qu'il existedans chaqueêtre une
parcelle de divin, ce que J ung appelle «Ie guide
intérieur ». Selon lui, les névroses proviennent préci-
sémentdela perte de contad:avecce gul de intérieur;
ce contad: peut être rétabli en écoutant et en analy-
sant les rêves, l'inconsdent.
GabrielleViseur a repris cecréneau en se présen-
tant comme Ie porte-parole de ce guide intérieur,
devenant ainsi en quelquesorte«rangegardien »de
ses patients. Un premier aspect de la névrose, en
particulier auprès des femmes, était, selon elle, Ie
complexe d'CEdipe. Pour guérir, GabrielleViseur pré-
tendait qu'il fallait l'aimer comme une mère (mère
que la patienten'avait jamais ai mée) et acceptertout
cequi venait d'elle. Chaqueacteimposéauxadeptes
était alors présenté comme un exercice thérapeuti-
que, absolument indispensablea la guérison, qui ne
pouvait êtrequespirituelle. II y aval t également lieu
de se détacher de tous ses avoirs matériels au profit
de la secte.
Ce témoin indiquequelestechniquesdedéstabili-
sation utilisées (analyse des rêves, méditation, mas-
sages sensitifs, hypnose ...) aboutissent a unedéper-
sonnalisation complete, menanta uneinfantilisation
totale de l'adepte. Chaque critique formulée par ce
der ni era l'égarddecequelagourouavait prévu pour
lui constituait, aux yeux de celle-ci, une expression
desa folie OU desa paranoïa. Dans ces conditions, Ie
membre s'auto-censure.
Selon letémoignage, MmeViseur aurait mêmedit
a certains de ses adeptes qu'ils «n'avaient pas
d'ame ».
De plus, dans la mesure oü guérir signifiedevenir
quelqu'un d'autre, il y a diabolisation de l'ancienne
zen omdat « het niet vaststaat dat er een onmiddel-
lijk gevaar voor het kind is ».
35) Sierra 21
Deze beweging werd rond 1975-1976 in Brussel
opgericht door deFrangaise Marion «Gabrielle»Vi-
seur. Deze volgelinge van Carl-GustavJ ung, diezich
destijds voorstelde als schilder en psychoanalytica,
spiegelde de mensen buitengewone genezingen voor.
Volgens een getuige zou ze eveneens een lid van de
koninklijke familie hebben voorgesteld les en thera-
pieën te geven.
Aldus heeft ze een « klantenbestand » opgebouwd
dat zich vervolgens verenigd heeft in een kleine ge-
meenschap.
Die gemeenschap kende een heel snelle uitbrei-
ding : van 4a 5 leden in het begin tot 80a 100 leden
begin 1993. Ze heeft zich gevestigd ten noorden van
Sevilla, in een Andalusische boerderij, gelegen op
een landgoed dat de naam «Sierra 21» draagt.
Sindsdien zou ze ook in Barcelona zijn gevestigd.
Gabrielle Viseur verwees naar de theorie van
J ung. Zo nam ze zijn stelling over dat in elke wezen
iets goddelijks zit, iets wat hij de « innerlijke gids »
noemt. Volgens hem zijn neuroses precies het gevolg
van het verlies van het contact metdeinnerlijkegids;
dat contact kan opnieuw tot stand worden gebracht
door naar de dromen, het onbewuste, te luisteren en
die te analyseren.
GabrielleViseur heeft deze leemte opgevuld door
zich voor te doen als de spreekbuis van die innerlijke
gids, waardoor ze een soort « beschermengel » van
haar patiënten werd. Volgens haar was een eerste
aspect van de neurose, vooral dan bij de vrouwen, het
Oedipus-complex. Gabrielle Viseur beweerde dat
men om te genezen van haar moest houden als van
een moeder (een moeder van wie de patiënte nooit
had gehouden) en alles moest aanvaarden wat van
haar kwam. Elke handeling die de volgelingen kre-
gen opgelegd, werd zo voorgesteld als een voor de
genezing broodnodige therapeutische oefening, die
enkel spiritueel kon zijn. Het was ook de bedoeling
zich te ontdoen van alle materiële bezittingen, ten
voordele van de sekte.
Die getuige wijst erop dat de gebrul ktedesta bil ise-
ringstechn leken (droomanalyse, meditatie, sensitie-
ve massage, hypnose...) leiden tot een totale deperso-
nalisatie en tot een volledige infantilisatie van de
volgeling. Telkens de volgeling kritiek uitte op wat
de goeroe voor hem had geregeld, was dat volgens
haar een uiting van zijn zwakzinnigheid en para-
noia. I n die omstandigheden auto-censureert de vol-
geling zich.
Volgens de getuigenis zou mevrouw Viseur tegen
en kei e volgelingen zelfs hebben gezegd dat «zegeen
ziel hadden ».
Bovendien, in de mate dat genezen betekent « ie-
mand anders worden », is er een diabol isering van de
[351]
313 / 7 - 95 / 96
personnalité, matérialisée par un changement de
prénom, qui s'accompagne, dans lesfaits, d'une mort
symbolique. Plus largement, on s'efforcedereconnaï-
tre comme faux toutce qui afait l'univers mental du
patiënt, ses points de repère idéologiques, sa concep-
tion du monde. II y a lieu également de couper les
ponts avec les conjoints, les compagnons, les amis et
mêmeavec la familie. Pour certains, il ya lieu égale-
ment dequitter son emploi.
Le cas échéant, un nouveau conjoint est proposé
moyennant recours au « flirty fishing ». 1 1 faut alors
accepter le conjoint imposépar GabrielleViseur, qui
incite aussi a l'adoption d'enfants. II est a noter
qu'alors quecette nouvelle unionvisethéoriquement
aconsacrer l'intégration de « leur ani mus et anima »,
confirmée par les «entités », la gourou réunit en fait
des personnes qui ne s'entendent pas, afin d'éviter
que Ie couple ne devienne trop complice. Cette prati-
que est aussi appliquée a des adolescents de 15,
16ans.
Les hommes doivent accepter d'êtrestérilisés.
II n'est par ailleurs pas interdit de penser que les
adoptions précitées sont destinées a capter au mo-
ment voulu l'héritagedes adeptes.
Quant aux enfants, il y a lieu de les séparer de
leurs parents, qui sont humiliés devant eux. Les
mères sont ainsi systématiquement qualifiées de
ma uva i ses et culpabilisées. Ces enfants semblent
d'ailleursfairel'objet detoutel'attention de Gabriel-
leViseur. E Me fait tout pour les séduire, que ce soit
par lesjeux, lethéatre, lepsychodrameou encoreles
massages.
Isolés, ils obtiennent de brillants résultats scolai-
res par correspondance, épaulés qu'ils sont sur place
par les adultes. Cependant, s'ils se rendent dans une
école extérieure, ils ne s'y adaptent pas, faute de
capacitéd'intégration.
Plus largement, selon le témoignage, un adoles-
cent s'est révolte pour se faire expulser de la secte.
Après 2 OU 3 mois passés dans une université, il a
repris des contacts ponctuels, de plus en plus fré-
quents, avec Sierra 21. II y est ensuiterestédéfiniti-
vement, car il n'arrivait pas a vivreseul et surtout a
assumer cette sol itude, loin deceux qu'il considérait
comme ses « frères et sceurs ».
II faut ajouter, dans ce même contexte, que des
personnes qui sont sorties depuis longtemps de la
secte n'osent pas parier, parce qu'au moment oü ils
sont partis, Sierra 21 a menacé de les poursuivre et
de récupérer leurs enfants. D'autres ne veulent pas
replonger dans cette période abominable de leur vie,
OU craignent, vu la position qu'elles occupent, que
cela puissenuirea leur réputation.
Des difficultés graves se posent également pour les
parents qui ont des enfants majeurs dans la secte. I Is
savent que s'ils parlent, le Men qu'ils entretiennent
oude persoonlijkheid, die zichtbaar wordt door een
wijziging van de voornaam en die uiterlijk gepaard
gaat met een symbolische dood. In een ruimer per-
spectief probeert men de patiënt te overtuigen van de
onechtheid van zijn hele psychische leefwereld, van
zijn ideologische waarden, van zijn wereldbeeld. Ook
moeten de relaties met partners, kennissen, vrien-
den en zelfs met de familie worden verbroken. Som-
migen moeten zelfs van werk veranderen.
Desnoods wordt een nieuwe partner voorgesteld
via « flirty fisii ing ». Men moet dan de partner accep-
teren die wordt opgedrongen door GabrielleViseur,
die ook aanspoortom kinderen te adopteren. Hierbij
dient te worden opgemerkt dat hoewel deze nieuwe
verbintenis in theorie is gericht op het samenbren-
gen van «hun animus en anima», hetgeen wordt
bevestigd door de « groep », de goeroe eigenlijk men-
sen verenigt die niet goed met elkaar overweg kun-
nen, om te voorkomen dat het stel te goed samen-
werkt. Dat procédé wordt ook toegepast bij
adolescenten van 15, 16 jaar.
De mannen moeten accepteren dat ze worden ge-
steriliseerd.
Het is trouwens niet denkbeeldig dat de voornoem-
de adopties bedoeld zijn om op het geschikte moment
de erfenis van de volgelingen in te palmen.
De kinderen worden gescheiden gehouden van de
ouders, die voor hen worden vernederd. Zo worden de
moeders systematisch slecht genoemd en geculpabi-
liseerd. Overigens richt GabrielleViseur kennelijk al
haar aandacht op die ki nderen. Ze doet al les om ze te
verleiden, via spelletjes, theatervoorstellingen, psy-
chodrama of ook massages.
In hun isolement halen ze schitterende schoolre-
sultaten via afstandsonderwijs aangezien ze ter
plaatse gesteund worden door de volwassenen. Als ze
evenwel buiten de beweging school lopen, dan kun-
nen ze zich daar niet aanpassen omdat zeeën onvol-
doendeaanpassingsvermogen hebben.
Uit die getuigenis blij kt dat in ruimer verbandeen
adolescent in opstand is gekomen, waardoor hij uit
de sekte werd gezet. N adat hij 2 of 3 maanden op een
universiteit had doorgebracht, heeft hij steeds vaker
opnieuw contact gezocht met Sierra 21. Uiteindelijk
is hij er definitiefgebleven omdat hij het moeilijk had
alleen door het leven te gaan en vooral omdat hij de
eenzaamheid niet aankon, ver van degenen die hij
als zijn « broers en zussen » beschouwde.
I n datzelfde verband mag niet over het hoofd wor-
den gezien dat personen die sinds lang de sekte
hebben verlaten, daarover niet durven te praten om-
dat Sierra 21 er bij hun vertrek mee dreigde hen te
vervolgen en hun kinderen af te nemen. Anderen
willen dieafschuwelijke periode uit hun leven verge-
ten of vrezen, gelet op de positie die ze nu bekleden,
dat dit hun reputatie kan schaden.
Ook stellen er zich ernstige problemen voor ouders
die meerderjarige kinderen hebben in de sekte. Ze
weten dat de band die ze nog hebben met hun kinde-
-313/7-95/96
[ 352 ]
encore avec leurs enfants sera brisé. Ces parents
deviennent ainsi les otages de la secte.
II est également a noter que les membres sont
incités a déménager régulièrement. I Is n'ont en fait
ni lieu, ni objets a eux. De même, les disques et les
livres sont régulièrement expurgés. Quant aux vête-
ments, i Is se les prêtent entre eux.
Pour renforcer la culpabilisation des membres, il
est fait usage de la notion de « karma ». On leur fait
croirequ'ilsont mal choisi leur incarnation, en nais-
sant dans unefamilleétriquée, taréeet exergant sur
eux une mauvais influence. lis sont donc logique-
ment incités a couper les ponts avec el Ie.
Des pressions sont également exercées a l'égard
d'adeptes disposant de moyens financiers, lis sont
invites a prouver leur detachement et leur ouverture
aux autres, en versant régulièrement de l'argent a la
secte. Malgré la promesse que ces avances seront
restituées, Ie mouvement semble contester systéma-
tiquement quecelles-ci aient été consent les.
Au niveau de la pensee, MmeViseur avait recours
a un éclectisme oü interviennent des notions de zen
et de religions hindouistes, des références a Blavats-
ky OU Gurdjieff OU encore des empruntsa l'anthropo-
logie. Tour a tour, Ie mouvement est présenté comme
une université, une école ésotérique ou encore une
école égyptienne; il pretend cependant conférer un
caractère scientifique a toutes ses activités. II est
également fait état d'une tentative d'infiltration du
Mouvement pour la Foi mondiale Baha'ie(^) a
Bruxelles, afin qu'il constitue, vu sa reconnaissance
par rONU etson implantation mondiale, uneprotec-
tion au cas oü Sierra 21 se verrait attaquée.
Quand des pi ai ntes sont déposées contrei e mouve-
ment, leurs auteurs font, selon letémoin, l'objetd'in-
timidations. Celles-ci sembleraient cesser en cas de
réaction officielle a ces plaintes. Le mouvement a
cependant poursuivi d'anciens adeptes qui dénon-
gaient publiquementsesagissements. Leporte-paro-
leen Belgiqueen est leDr.J acques, médecin gynéco-
logue et homéopathe, qui procéderait a des
recrutements dans lecadredesa pratique. Son com-
portement a d'ail leurs été dénoncé auprès de la sec-
tion «Brabant »de l'Ordredes Médecins.
Le nombre d'adeptes en Belgique semble être en
constante régressi on, ceux-ci semblantd'ailleurspro-
gressivement gagner l'Espagne, quittant alors sou-
vent leur emploi.
A propos delafermed'Andalousi e, financée par les
« dons »des adeptes, il est a noter que I e mouvement
a essayé vers 1988-1989 d'introduire auprès d'un
parlementaire europeen un prqjet piloted'agricultu-
re biologique. Cependant, lorsqu'il a été question
d'envoyer des inspecteurs sur place, le projet a été
arrêté, dansla mesureoü lesresponsablesdu mouve-
(^) Assemblee spirituel Ie nationale des Baha'is de Belgique.
ren, zal worden verbroken indien ze spreken. Die
ouders worden aldus gijzelaars van de sekte.
Er dient ook op te worden gewezen dat de vol gel in-
gen ertoe worden aangespoord op gezette tijden te
verhuizen. Ze hebben in feite geen eigen woonplaats
of dito voorwerpen. Bovendien worden geregeld pla-
tenen boeken gecensureerd. Hun kleding wissel en ze
onderling uit.
Om de volgelingen nog meer te culpabi liseren,
wordt het begrip «karma » gebruikt. Men doet ze
geloven dat ze hun incarnatieslecht hebben gekozen,
aangezien ze zijn geboren in een beperkte en erfelijk
belaste familie, die een slechte invloed op hen uitoe-
fent. Het is dan ook logisch dat ze ertoe worden
aangezet de familiale relaties te verbreken.
Er wordt eveneens druk uitgeoefend op kapitaal-
krachtigevolgelingen. Ze worden verzocht hun open-
heid naar anderen toe en hun onthechting te bewij-
zen door regelmatig geld te storten ten voordele van
de sekte. Ondanks de belofte dat die voorschotten
zouden worden teruggestort, betwist de beweging
blijkbaar systematisch die belofte.
Het gedachtengoed van mevrouw Viseur was ge-
baseerd opeen eclecticisme waarin begrippen uitZen
en uit hindoeïstische religies worden verweven met
verwijzingen naar Blavatsky of Gurdjieff, of waarin
elementen aan de antropologie worden ontleend. Nu
eens wordt de beweging voorgesteld als een universi-
teit, dan weer als een esoterische school of als een
Egyptische school; de beweging probeert alle activi-
teiten echter een wetenschappel ijk aspect aan te me-
ten. Er werd ook melding gemaakt van een poging tot
infiltratie in de «Mouvement pour la Foi mondiale
Baha'ie»(') te Brussel. Die beweging is door de VN
erkend en heeft wereldwijd afdelingen, zodat ze mo-
gelijke aanvallen tegen Sierra 21 kan afweren.
Als iemand klacht indient tegen de beweging, dan
wordt de persoon in kwestie bedreigd, aldus de getui-
ge. De intimidatie houdt blijkbaar op indien officieel
gevolg wordt gegeven aan de klacht. De beweging
heeft echter al voormalige volgelingen vervolgd
omdat ze het optreden ervan publiek aan de kaak
hadden gesteld. Dr. J acques, een gynaecoloog en ho-
meopaat, is de woordvoerder in België. Hij zou via
zijn praktijk volgelingen werven. Zijn optreden werd
trouwens aangeklaagd bij de Brabantse afdeling van
de Orde der Geneesheren.
Het aantal volgelingen in België lijkt voortdurend
steeds af te nemen. Kennelijk trekken ze meer en
meer naar Spanje, waarbij ze vaak hun baan opzeg-
gen.
M et betrekki ng tot de door « giften » van vol gel i n-
gen gefinancierde boerderij in Andalusië, dient te
worden opgemerkt dat de beweging omstreeks 1988-
1989 bij een E uroparlementslid heeft geprobeerd een
proefproject voor biologische landbouw aan te kaar-
ten. Toen er sprake van was om ter plaatse inspec-
teurs te sturen, werd het project evenwel stopgezet
C) Nationalegeestelijkeraad van deBaha'is van België.
[ 353 ]
313 / 7 - 95 / 96
ment savaient qu'il ne résisterait pas a un examen
sérieux. Entretemps, cela avait cependant permis
d'établir sur place des contacts avec des groupes
pratiquant l'agriculture biologique en Andalousie,
ai nsi qu'avec les uni versités de Sévi I Ie et de Cordoue.
Sur place, selon letémoignage, legroupeseferait
accréditer par lecurédu vil lage, dans la mesure oü il
se fait passer pour unecommunautéchrétienne.Tou-
jours selon cetémoin, Gabrielle Viseur aurait, a sa
mort, a l'age de 69 ans, été remplacée a la tête de
Sierra 21 par trois femmes. Un doute subsisterait
cependant, puisqueson certificat dedécès aurait été
signépar lemédecindelasecte. Lemairedu vil lage a
également confirmé sa mort mals serait également
plutótfavorablea Sierra 21.
1 1 est a noter quedepuis, les deuxfils deGabrielle
Viseur remplacent leur mère comme plaignants au
niveau des poursuites qui ont été introduites.
Enfin, il est signaléqueLucJ ouret a été, pendant
plusieurs mois, en contact avec Ie mouvement et a
travaillédirectement avec Gabrielle Viseur. Celle-ci
aurait regretté son départ, estimant qu'il aurait pu
aller loin ... Le témoignage fait état de similitudes
tres grandes entre lefonctionnement de Sierra 21 et
celui del'OTS.
36) Soka Gakkai
Selon un témoin, ce groupement ne compte pas
énormément d'adeptes en Belgique mals il recrute
parmi des gens de haut niveau (fonctionnaires euro-
péens, ...). II semble qu'il chercherait a s'implanter
prés des sites nudéaires mals on n'en connaït pas la
ra i son.
Ce mouvement qui, au J apon, compterait quelque
8 millions d'adeptes, possède de nombreux supports
dans la presseécriteet a également crééuneuniver-
sité. 1 1 cherchea pénétrer tous les centres de pouvoir
et de décision et a fondé en 1949 un parti politique
nationalisteau J apon : leKomeito.
37) Sükyö Mahikari
Selon un témoin, il s'agirait d'une des organisa-
tions sectaires les plus dangereuses dans notrepays.
Ce mouvement a commencéa s'implanter en E uro-
pe il y a une vingtaine d'années. Le fondateur
«Sukuinushisama »visita pour la première fois no-
tre continent en 1973. Sükyó Mahikari s'estdévelop-
pétrèsdiscrètement, sans faire de vagues. Le mouve-
ment s'adapte tres facilement en fonction des
critiques dont il fait l'objet (suppression du salut le
bras tendu, retrait de la vente de certains docu-
ments, ...).
Selon un autre témoin, Sükyó Mahikari serait un
groupe d'extrême droite, se référant a des symboles
tels que la croix gammée.
omdat de leiders van de beweging wisten dat het een
grondig onderzoek niet zou doorstaan. Toch waren ze
daardoor inmiddels in contact gekomen met bewe-
gingen diezich in Andalusië op biologische landbouw
toelegden en met de universiteiten van Sevilla en
Cordoba.
Volgens die getuigenis stelt de pastoor van het
dorp de beweging ginder in een gunstig daglicht,
aangezien ze zich uitgeeft voor een christelijke bewe-
ging. Nog steeds volgens die getuige werd Gabrielle
Viseur na haar dood, op 69-jarige leeftijd, aan de top
van Sierra 21 vervangen door drie vrouwen. Toch is
er twijfel omdat haar overlijdensakte werd onderte-
kend door een arts van de sekte. De burgemeester
van het dorp heeft het overlijden eveneens bevestigd,
maar ook hij zou Sierra 21 vrij gunstig gezind zijn.
Aangestipt zij dat de twee zonen van Gabrielle
Viseur sindsdien hun moeder vervangen als klager
bij ingestelde vervolgingen.
Ten slotte dient nog te worden opgemerkt dat Luc
J ouret gedurende verschillende maanden in contact
stond met de beweging en dat hij rechtstreeks met
Gabrielle Viseur heeft gewerkt. Zij zou zijn vertrek
hebben betreurd omdat ze vond dat hij het ver had
kunnen schoppen ... De getuigenis meldt de heel
opvallende raakpunten tussen de werking van de
Sierra 21 en die van de Orde van de Zonnetempel.
36) Soka Gakkai
Volgens een getuige telt deze beweging niet erg
veel aanhangers in België, maar werft zij mensen op
hoog niveau (Europese ambtenaren, ...). Kennelijk
probeert zij zich, om onbekende redenen, in de nabij-
heid van kerncentrales te vestigen.
De beweging, die in J apan zo'n 8 miljoen aanhan-
gers zou tellen, beschikt over brede steun in de ge-
schreven pers en heeft ook een universiteit gesticht.
Zij tracht binnen te dringen in allemachts-en beslis-
singscentra en heeftin 1949 in J apan een nationalis-
tische partij opgericht; met name Komeito.
37) Sükyö Mahikari
Volgens een getuige zou het gaan om één van de
gevaarlijkste sektarische organisaties van ons land.
De beweging begon zich ongeveer twintig jaar gele-
den in Europa uit te bouwen. Haar stichter, «Sukui-
nushisama », bezocht ons continent voor het eerst in
1973. Sükyó Mahikari heeft zich op zeer discrete
wijze ontwikkeld, zonder ophef te veroorzaken. De
beweging past zich zeer gemakkelijk aan, er wordt
rekening gehouden met de kritiek waar zij het voor-
werp van is (afschaffing van de groet met opgeheven
arm, stopzetting van de verkoop van bepaalde docu-
menten, ...).
Volgens een andere getuige zou Sükyó Mahikari
een extreem rechtse groepering zijn, die verwijst
naar symbolen als het hakenkruis.
-313/7-95/96
[354]
Le centre de Sükyó Mahikari pour l'Europe et
l'Afrique se situe au chateau d'Ansembourg, au
Grand-DuchédeLuxembourg.
En Belgique, Sükyó Mahikari pcssèdenotamment
des sièges a Bruxelles, Arion, Anvers et Verviers
(Heusy). II semble que le siège verviétois soit fre-
quente par de nombreux adeptes al Iemands. 1 1 s'agit
d'une toute nouvelle construction sur un terrain de
2 ha 25a, acheté avec des fonds en provenance du
J apon.A part legros oeuvreconfiéa un entrepreneur
local, les autres travaux ont été effectués par des
adeptes, qui s'occupent d'ailleurs aussi de l'entretien
et payent l'électricité et les autres frais defonction-
nement.
Les responsables du centre seraient particulière-
ment discrets quant aux membres du groupe et au
financement de l'organisation.
Quant a l'A.S.B.L. beige, il semble qu'elle ne
veuille communiquer que le nom des administra-
teurs. Lescentresdeprièresituésdans la provincede
Luxembourg (Virton et Arlon)font partiedela struc-
ture administrative du Grand-Duché de Luxem-
bourg. 1 1 s'agit de greniers aménagés, oü toute per-
sonne désireuse d'entrer en contact avec le
mouvement est la bienvenue. Si el leest ma lade, elle
peut éventuellement demander qu'un adepte initié
lui transmette la «Lumière» par l'imposition de la
main. Les adeptes sont tenus de s'inscrire dans un
registrequand ilsserendent dans un de ces centres.
Bien que Sükyó Mahikari se présente comme un
mouvement rel igieux, un témoinestimequesa philo-
sophie ne repose sur aucun fondement doctrinal et
queson discours est « complètement vide, fou et débi-
le». Cette affirmation est démentie par un autre
témoin. Selon cedernier, la doctrine de Sükyó Mahi-
kari est syncrétiste et repose sur trois éléments : le
corps physique (qui n'est qu'une enveloppe terres-
tre), le corps astral (qui se réincarne) et le corps
spirituel (qui survittoujours). Dans la conception du
mouvement, il existe également trois mondes : le
monde matériel et physique, lemondeastral (le mon-
de de nosancêtres, desesprits humainsqui, après la
mort, continuent a évoluer et a seformer avant de se
réincarner) et le monde divin (le monde des esprits
divins).
II y a également un certain culte des ancêtres,
mals celui-ci est, selon un témoin, surtout destiné a
entretenir la peur chez les adeptes. 1 1 leur est avant
tout demandé de changer de mental etd'obéir. Sükyó
Mahikari cherchea renf oreer I e sentiment de cul pa-
bil ité de ses adeptes, qui doivent se purifier des
fautes commises dans des vies antérieures. I Is sont
invites a travailler bénévolement pour l'organisation
afin decompenser ceserreurs. En fait, I e groupe crée
souvent un sol -di sant probième de manieree pouvoir
yapporter unesolution.
Selon deux témoins, les objectifs de Sükyó Mahi-
kari sont l'attrait de l'argent et une volonté expan-
sionniste. Le mouvement annonce également lejuge-
ment dernier, appelé « baptème du feu ». Le Dieu Su
Het centrum van Sükyó Mahikari voor Europa en
Afrika is gevestigd in het kasteel van Ansembourg,
in het Groothertogdom Luxemburg.
In België heeft Sükyó Mahikari onder andere ves-
tigingen in Brussel, Aarlen, Antwerpen en Verviers
(Heusy). Blijkbaar wordt de afdeling van Verviers
bezocht door vele Duitse aanhangers. Het gaat om
een heel nieuw gebouw op een terrein van 2ha 25a,
dat werd gekocht met fondsen afkomstig uit J apan.
Behalve de ruwbouw, die werd toevertrouwd aan een
plaatselijke aannemer, werd al het andere werk ui-
tgevoerd door de volgelingen, die trouwens ook zor-
gen voor het onderhoud en de elektriciteit en andere
werkingskosten betalen.
De verantwoordelijken van het centrum zouden
zich heel terughoudend tonen wat de leden en de
financiering van de organisatie betreft.
De Belgische v.z.w. zou alleen de namen van de
bestuurders willen doorgeven. De gebedscentra in de
provincie Luxemburg (Virton en Aarlen) maken deel
uit van de administratieve structuur van het Groot-
hertogdom Luxemburg. Het gaat om ingerichte zol-
ders, waar elkeen die in contact wenst te treden met
debeweging, welkom is. Indien de betrokkeneziek is,
kan hij eventueel vragen of een geïnitieerde volge-
ling hem door handoplegging het «Licht » wil over-
brengen. Wanneer zij naar één van die centra gaan,
worden de aanhangers verzocht zich in te schrijven
in een register.
Alhoewel Sükyó Mahikari zich als een religieuze
beweging voordoet, vindt een getuige dat haar le-
vensbeschouwing op geen enkele doctrinaire grond-
slag berust en dat de beginselen «volkomen zinloos,
krankzinnig en debiel » zijn. Die bewering wordt
door een andere getuige tegengesproken. Volgens
deze laatste is de leer van Sükyó Mahikari syncretis-
tisch en berust hij op drie elementen: het fysieke
lichaam (dat slechts een aards omhulsel is), het as-
trale lichaam (dat reïncarneert) en het spirituele
lichaam (dat blijft overleven). Volgens de beweging
bestaan er ook drie werelden : de materiële en fysie-
ke wereld, de astrale wereld (de wereld van onze
voorvaderen, van de menselijke geesten die na de
dood verder evolueren en zich blijven ontwikkelen,
alvorens te reïncarneren) en de goddelijke wereld (de
wereld van de goddelijke geesten).
Er is ook een zekere cultus van de voorouders,
maar die is, volgens een getuige, vooral bedoeld om
de volgelingen angst in te boezemen. Er wordt hen
vóór alles gevraagd om mentaal te veranderen en te
gehoorzamen. Sükyó Mahikari tracht bij zijn volge-
lingen het schuldgevoel te versterken. Zij moeten
zich zuiveren van de fouten die zij in vorige levens
begingen. Er wordt hen gevraagd om vrijwillig voor
deorganisatietewerken, teneinde diefouten te com-
penseren. I n feite creëert de groep vaak zogezegd een
probleem, om er dan een oplossing voor te vinden.
Volgens twee getuigen zijn de doelstellingen van
Sükyó Mahikari de aantrekkingskracht van het geld
en een expansionistische wil. De beweging kondigt
ook het laatste oordeel aan, «vuurdoop » genoemd.
[355]
313 / 7 - 95 / 96
va purifier laterrepar lefeu.Quand rhumanitéaura
péri, il lui restera alorsa créer la nouvellesociétédu
2P siècle sacré. Les survivants seront les Mahikari,
qui gouverneront la terre.
Selon un des témoins, Sükyó Mahikari est un
groupetrès hiérarchisé. II existeun important enca-
drement japonais et tout est décidé par la hiërar-
chie : pour tout acte, l'adeptedoit demander l'accord
deson supérieur direct. Lesadeptesdoiventtoujours
obéir et demander conseil pour «éloigner les entités
nuisibles ».
1 1 semble y avoir beaucoup de mouvement parmi
les dirigeants. Ainsi, lorsque la fille du fondateur,
Keishu Okada, appelée «Oshienushisama », est ve-
nue en Europe en 1993, beaucoup de dirigeants ont
ététransférés vers d'autres centres.
1 1 s'agirait, selon un des témoins, d'un groupe tota-
litaire, non pas sur Ie plan matériel, mals sur Ie plan
des idees : il pretend posséder la seulevérité.
U n premier cours d'initiation de trois jours permet
a l'adepted'apprendrecomment «transmettrela Lu-
mière» aux autres, de maniere a diminuer leurs
souffrances. Selon un témoin, ces cours, précédés de
plusieursjournées préparatoires, sonttrèsfatigants.
L'initié regoit un médaillon ultra-secret,
r«Omitama », qui contient un petit papier sur lequel
figure un idéogramme japonais, prièredont il n'est
pas donné la traduction, tellement eet idéogramme
est sacré. Personne ne peut Ie voir, ni Ie toucher, pas
même un autre initié. L'«Omitama » représente un
Men direct avecDieu, permettant de «transmettrela
Lu mi ére ».
L'initiéapprenda «transmettrela Lumière»pour
sauver Ie monde, tout en récitant une prière sacrée
en japonais. Au cours de rinitiation dans la langue
maternel Ie des adeptes, uncertain nombredeprières
sont sans cesse récitées en japonais, tout Ie monde
récitant et respirant au même moment.
Un des témoins déclare avoir assistéa une initia-
tion a Luxembourg-ville (centre d'initiation pour les
habitants du Luxembourg beige) en présence de 100
a 120 personnes.
II n'existe pas de vie communautaire au sein de
l'association; les adeptes continuent a vivre une vie
professionnelle normale. Des cours et des séances,
pendant lesquelles les adeptes regoivent la « Lumiè-
re», ont lieu Ie soir et pendant Ie weekend. Les
enseignements sedonnent parfois pendant unejour-
née entière. Diverses activités sont également orga-
nisées leweek-end. Ainsi, unepiècedethéatrea été
montée pour récolter des fonds pour la construction
d'un temple au J apon, destiné a empêcher un cata-
clysme.
De god Su zal de aarde zuiveren door middel van
vuur. Wanneer de mensheid vergaan zal zijn, kan hij
dan de nieuwe samenleving van de heilige 2P eeuw
scheppen. De overlevenden zullen de Mahikari zijn,
die de aarde zullen besturen.
Volgens een van de getuigen is Sükyó Mahikari
een zeer hiërarchisch georganiseerde beweging. Er
bestaat een belangrijke omkadering in Japan, en
alles wordt door de hiërarchie beslist : voor iedere
handeling moet de vol gel ing de toestemming van zijn
directe overste vragen. De aanhangers moeten
steeds gehoorzamen en om raad vragen, om «de
schadelijke wezens op afstand te houden ».
Er lijkt veel roteringtezijn onder de leiders. Toen
de dochter van de stichter, Keishu Okada, «Oshie-
nushisama » genoemd, in 1993 naar Europa kwam,
werden bijvoorbeeld vele leiders overgeplaatst naar
andere centra.
Volgens een van de getuigen zou het gaan om een
totalitaire groep, niet op materieel vlak, maar wel op
het vlak van de ideeën : zij beweert immers de enige
waarheid te kennen.
Een eerste initiatiecursus van drie dagen leert de
volgeling hoe hij « het Licht kan doorgeven » aan de
anderen, om hun lijden te verlichten. Volgens een
getuige zijn die lessen, die voorafgegaan worden door
verschillende voorbereidende dagen, zeer ver-
moeiend. De geïnitieerde ontvangt een ultra-geheim
medaillon, de «Omitama », dat een klein papiertje
bevat waarop een J apans ideogram staat, een gebed
waarvan geen vertaling gegeven wordt, zó heilig is
het ideogram. Niemand mag het zien of aanraken,
zelfs niet een andere ingewijde. De «Omitama »stelt
een directe verbinding met God voor, om aldus «het
Licht door te geven ».
De ingewijde leert « het Licht door te geven » om
de wereld te redden, terwijl hij een heilig gebed in het
J apans opzegt. Tijdens de initiatie, in de moedertaal
van de volgelingen, worden voortdurend een aantal
gebeden in hetj apans herhaald, waarbij iedereen op
hetzelfde ogenblik reciteert en ademhaalt.
Een van de getuigen verklaart aan een inwijding
te hebben deelgenomen in Luxemburg-stad (in het
initiatiecentrum voor inwoners van Belgisch Luxem-
burg), samen met 100 a 120 personen.
Er bestaat geen gemeenschapsleven binnen de
vereniging; de volgelingen zetten hun normaal be-
roepsleven voort. Cursussen en seances waar de aan-
hangers het «Licht »ontvangen, hebben 's avonds en
in de weekends plaats. Er wordt soms een hele dag
onderricht. Ook worden er tijdens de weekends di-
verse activiteiten georganiseerd. Zo werd er een J a-
pans theaterstuk opgevoerd om fondsen te werven
voor het bouwen van een tempel in J apan, dat een
natuurramp moest voorkomen.
-313/7-95/96
[356]
Principaux faits imputés au mouvement :
— Le recrutement se fait généralement par Ie
bouche a oreille. Des membres du groupe recrutent
au sein de leur familie, de leur eerde d'amis et de
connaissances, dans leur quartier, etc. lis dispcse-
raient d'un tableau de recrutement. 1 1 semble que le
profil des membres recrutés soit celui de personnes
précarisées, ayant rencontre des probièmes senti-
mentaux ou autres. Ce sont apparemment souvent
des personnes aisées sur le plan financier.
Pour pouvoir monter en grade, les adeptes dol vent
suivre certains enseignements (parfois de maniere
répétée) et recruter un minimum de deux nouveaux
membres.
Pendant la période dite de «séduction », les nou-
veaux adeptes sont autorisés a garder leur propre
religion. La secte se cantonne au début dans des
généralités afin de ne pas contredire les autres reli-
gions. Ce n'est qu'après un certain temps que la
pensee de Sükyó M ahi kari est i mposée aux adeptes.
Ainsi, au troisième cours, il est notamment déclaré
queleChrist n'est pas mort sur la croix.
On évolue alors vers une conception purement
« M ahi kari ». Des adeptes se font initier en cachette
de leur familie. Les documents d'initiation ne peu-
vent être montrés a personne.
II semble que deux enseignants de rinstitutSainte
Marie a Arion soient cadres de Sükyó Mahikari et
recrutent des collègues.
— L'«art de Mahikari »: un témoin affirmeque
ce groupe remplace les soins médicauxtraditionnels
par l'imposition des mainsetdestechniquesdepuri-
fication de l'ame.
— Selon un témoignage, des enfants assistent
également aux réunions. Si un enfant marque trop
peu d'enthousiasme, le mot d'ordre au sein du mou-
vement, tres prudent en la matière, estdenepastrop
insister.
— L'adhésion a cette association entraïne une
rupture avec le milieu familial lorsque les autres
membres de la fami I le nesouhaitent pas y partici per.
Ces derniers sont rejetés.
— Comme indiqué ci-dessus, deux témoins affir-
ment que l'objectif principal de cette association est
la récolte d'argent. L'un d'eux est en possession de
regusen blanc, cequi laissesupposer que les adeptes
sont invitésa collecter del'argentetafairedu prosé-
lytisme.
Pourexprimer leur gratitudea l'égarddu Dieu Su,
les adeptes travaillent bénévolement et/ou versent
différents types d'offrandes (remerciements au Dieu
Su pour avoir «transmis la Lumière», participation
a la construction du grand temple mondial, ...). Ces
offrandes sont versées dans une grande urne placée
au centre de la pièce. Le nom de l'adepte et le mon-
tant sont a chaquefois notés. Les adeptes sont égale-
ment invites a apposer leur signature lorsqu'ils se
Voornaamste fa ten diedebafl/eging ten laste wor-
den gelegd :
— De ledenwerving gebeurt gewoonlijk via per-
soonlijke contacten. De leden van de groep ronselen
binnen hun familie, hun vrienden- en bekenden-
kring, in hun wijk, enz. Zij zouden over een wervings-
tabel beschikken. Het profiel van de aangetrokken
leden is blijkbaar dat van kwetsbare personen die
sentimentele of andere problemen hebben gekend.
Het gaat blijkbaar vaak om mensen die er financieel
warmpjes in zitten.
Om te kunnen opklimmen in rang, moeten de
volgelingen bepaalde lessen volgen (soms herhaalde-
lijk) en minstens twee nieuwe leden werven.
Gedurende de zogenaamde «verleidingsperiode »
wordt aan de vol gelingen toegestaan hun eigen gods-
dienst te behouden. De sekte beperkt zich eerst tot
algemeenheden, zodat zij de andere godsdiensten
niet tegenspreekt. Het is pas na enige tijd dat de
gedachte van Sükyó Mahikari aan de volgelingen
wordt opgelegd. Zo wordt er tijdens de derde cursus
met name verklaard dat Christus niet aan het kruis
gestorven is.
Men evolueert dan naar een zuivere «Mahikari >^
opvatting. Volgelingen laten zich inwijden zonder
medeweten van hun gezin. De initiatiedocumenten
mogen aan niemand getoond worden.
Naar het schijnt zouden twee leerkrachten van het
Institut Sainte Marie te Aarlen deel uitmaken van
het kader van de Sükyó Mahikari en collega's rekru-
teren.
— De «kunst van Mahikari »: een getuige ver-
klaart dat deze beweging de traditionele gezond-
heidszorg vervangt door handoplegging en door tech-
nieken die gericht zijn op zielsloutering.
— Een getuige zegt dat op de vergaderingen ook
kinderen aanwezig zijn. Als een kind niet echt veel
enthousiasme aan de dag legt, zal de beweging, die
daarin heel voorzichtig is, niet al teveel aandringen.
— Lidmaatschap van deze vereniging leidt tot
een breuk in het gezinsleven wanneer de overige
gezinsleden niet wensen ervan deel uit te maken. Zij
worden dan uitgesloten.
— Zoals reeds boven vermeld, verklaren
twee getuigen dat het hoofddoel van die vereniging
erin bestaat geld in te zamelen. Een van hen bezit
blanco-cheques, hetgeen doet vermoeden dat de vol-
gelingen verzocht worden geld in te zamelen en aan
proselitisme te doen.
Om de god Su hun dankbaarheid te betuigen, wer-
ken de volgelingen op vrijwillige basis en/of doen
verschil lende offergaven (dankbetuigingen jegens de
god Su omdat hij « het Licht heeft gezonden », deel-
name aan de bouw van de grote wereldtempel, ...).
Die offergaven komen in een grote urneterecht die in
het midden van de kamer staat. De naam van de
volgeling en het bedrag wordt telkens opgeschreven.
De volgelingen worden tevens verzocht hun handte-
[357]
313 / 7 - 95 / 96
rendentautemple. En outre, lesachatsdelivressont
également enregistrés.
Dn témoin affirme que les dirigeants de Sükyó
Mahikari tirent des bénéfi ces financiers importants
detoutescesopérations. L'installation du centrecon-
tinental pour l'Europeet l'Afriqueau Grand-Duciné
de Luxembourg, place financière importante, ne se-
rait a eet égard pas un hasard. Selon un témoin, les
investissements réalisés au Grand-Duché ont été
réalisés avec les «dons »des adeptes.
Selon un témoin, Ie mouvement verserait en
moyenne 4,9 milions de francs par an au J apon et
670 000 francs a l'organisation au Luxembourg.
— Les manifestations organisées unefois par an
au chateau d'Ansembourg, ainsi que d'autres ras-
semblements sont encadrés par une jeune élite en
uniforme, les Mahikari taï, qui assurelebondéroule-
ment de la réunion, munis de talkies-wal kies. Les
Mahikari taïforment un groupedejeunesqui discu-
tent régulièrement des enseignements et organisent
diverses activités. Selon un témoin, une manifesta-
tion organisée dans un pare a Paris-Nord a réuni
quelque sept mille personnes, qui ont assisté a la
cérémonie dans l'ordre Ie plus parfait. Les journalis-
tes y étaient interdits.
— Un témoin affirme ne pas avoir fait l'objet de
pressions lors de son départ. 1 1 a toutefois régulière-
ment été recontacté par téléphone pour lui demander
quand il reviendrait et lui signaler les dates et heu-
res des prochaines réunions.
— Lorsque les adeptes expri ment certainsdoutes,
il leur est affirme qu'i Is netravaillent pas suffisam-
ment. Un témoin affirme connaïtre un adepte qui a
du être interne dans un hópital psychiatrique. Selon
lui, l'enseignement de Sükyó Mahikari entraïne une
déstructuration dela personnalité. II estimequecer-
tains membres desa familie sont devenus meilleurs
grace a la force de leur foi en Ie Dieu Su mals, a ses
yeux, Ie groupe représente un danger évident sur Ie
plan mental car I 'adepte n'est plus en mesure de se
rendre compte si quelque chose va mal; la croyance
«Mahikari »peut modifier sa personnalité, sa repré-
sentation du monde a tel point que la situation lui
échappecomplètement. II ya manipulation mentale,
une espèce de totalitarisme qui fait que même si,
selon Ie témoin, la doctrine de Mahikari n'était que
du vent, tout paraït logique quand on vit au sein du
groupe.
1 1 semble être tres diffici Ie de retourner vivre dans
notre société après avoir été membre de ce groupe-
ment car il s'agit d'un monde total ement différent.
Les adeptes sont isolés mentalement du reste du
monde.
Le même témoin indique qu'il a du rester long-
temps a la maison après avoir quitte le groupe pour
pouvoir se « recomposer »; il restait couché au lit,
regardait la télévision; il était au bord du suïcide.
kening te plaatsen wanneer zij naar de tempel gaan.
Bovendien wordt ook de aan koop van boeken geregis-
treerd.
Een getuige verklaart dat de leiders van Sükyó
Mahikari aanzienlijke financiële winsten boeken
met al die operaties. Dat het continentaal centrum
voor Europa en Afrika is gevestigd in het groother-
togdom Luxemburg, een belangrijk financieel cen-
trum, is in dat opzicht geen toeval. Volgens een getui-
ge zijn de beleggingen in het groothertogdom
Luxemburg mogelijk geworden dankzij de «giften »
van de volgelingen.
Een getuigezegt dat de beweging jaarlijks gemid-
deld 4,9 miljoen frank stort aan J apan en
670 000 frank aan de organisatie in Luxemburg.
— De manifestaties die eens per jaar plaatsvin-
den in het chateau d'Ansembourg, alsook andere
samenkomsten, worden bijgewoond door een jonge
elite in uniform, de Mahikari taï, die zorgen voor het
goede verloop van de vergadering en over walkie-
talkies beschikken. De Mahikari-taï zijn een groep
jongeren die regelmatig discussies voeren over het
onderrichten dieverschillende activiteiten organise-
ren. Een getuige zegt dat een manifestatie die door-
ging in een park in het noorden van Parijs zo'n
zevenduizend personen op de been heeft gebracht,
die de ceremonie in volstrekte ordelijkheid hebben
bijgewoond.] ournalisten waren niet welkom.
— Een getuige verklaart niet onder druk te zijn
gezet toen hij is vertrokken. H ij is geregeld opgebeld
met de vraag wanneer hij zou terugkomen. M en heeft
hem ook tel kens meegedeeld wanneer en op wel kuur
de volgende vergaderingen zouden plaatsvinden.
— Wanneer de volgelingen bepaalde twijfels ui-
ten, krijgen zij te horen dat ze niet hard genoeg
werken. Een getuige zegt een vol gel ing te kennen die
in een psychiatrisch ziekenhuis is moeten opgeno-
men worden. Hij is van oordeel dat de leer van de
Sükyó Mahikari leidt tot een ontregeling van de
persoonlijkheid. Hij meent dat een aantal leden van
zijn familie beter geworden is dankzij de kracht van
hun geloof in de god Su, maar hij is wel van oordeel
dat de beweging een duidelijk risico inhoudt op men-
taal vlak, aangezien de vol geling niet meer in staat is
om in te zien wanneer iets verkeerd gaat; het« Mahi-
kari-geloof »kanzijn persoonlijkheid wijzigenen zijn
wereldbeschouwing zodanig beïnvloeden dat hij geen
greep meer heeft op de werkelijkheid. Er is sprake
van mentale manipulatie, een soort totalitarisme dat
maakt dat, ook al zou deMahikari-doctrine, aldus de
getuige, alleen maar gebakken lucht zijn, alles lo-
gisch lijkt wanneer men in de groep leeft.
Het blijkt erg moeilijk te zijn om weer deel te
nemen aan het leven in onze maatschappij wanneer
men lid geweest is van die groepering, daar het een
totaal verschillende wereld is. De volgelingen wor-
den mentaal afgesloten van de rest van de wereld.
Dezelfde getuige verklaart dat hij lange tijd thuis
is moeten blijven om «weer tot zichzelf te komen »;
hij verliet zijn bed niet, keek televisie; hij was aan de
rand van de zelfmoord.
-313/7-95/96
[ 358 ]
38) Les Szatmars
D'après un témoin, les Szatmars sont, au même
titre que les Kashots, qui leur sont d'ailleurs tres
proches, une branche extrémiste du courant reli-
gieux juif hassidique. Dans la mesure oü ils vivent
complètement replies sur eux-mêmes, la majoritédes
J uifs séculaires ignorent même leur existence. Ce
courant religieux a cependant des ramifications in-
ternationales importantes; ainsi il est présent no-
tammenten Hollande, enAngleterre, au Mexique, en
Amérique latine, en Afrique du Sud et aux Etats-
Unis (New York, NewJ ersey), ...
En Belgique, il existe une communauté importan-
te a Anvers, proche des milieux de l'industrie du
diamant. Le groupement, qui aurait des statuts dé-
posés, dispose d'un impact économiqueconsidérable.
Ces Hassidiques intégristes neseconsidèrent pas
comme desj uifs dassiques; ils sont persuadés d'être
les « bons »J uifs. Avoi r été converti au judaïsme par
un rabbin séculaireou orthodoxe nesuffitdonc pas, a
leursyeux, pour êtreacceptédans leur communauté.
Ils refuseraient en fait l'intégration au sein de leur
religion detout element extérieur. Chaquegroupea
son rabbin et les membres suivent ses principes, sa
manierede prier, de s'habiller, ... Au niveau él eet o-
ral aussi, il suit le rabbin et voteen bloc. Aux Etats-
Unis, selon ce témoignage, des juges laisseraient
passer certaines choses, de crainte de voir ce bloc
électoral se retourner contre eux, au moment du
renouvellement de leur mandat.
En règle générale, les rapports qu'entretient ce
mouvement avec la justicesont plutót difficiles. Les
Szatmars ont, en effet, leurs propres tribunaux rab-
biniques, qui statuent suivant les lois rabbiniques
considérées comme étant au-dessus des lois civi les et
pénales du pays qui les acceuille.
De plus, les instances officielles amenées a résou-
dre un probièmed'ordrejudiciairesont souvent con-
frontées au fait qu'elles ne regoivent aucuneaidede
la part de la communauté; il existe, en effet, un
principe selon lequel on ne dénonce pas un J uif —
mêmecriminel — a un non-J uif. Ce refus decolla-
boration est cependant difficilea sanctionner.
II est aussi a signaler que les Szatmars parlent
l'hébreu bibliqueetnetolèrent pas celui qui estparlé
en Israël. Pour eux, ce pays n'a d'ailleurs aucune
justification religieuse établie. Ils refusent égale-
ment d'y effectuer leur service militaire et ne recou-
rent pas davantage aux services de la poste.
Par all leurs, les communautés disposent de leurs
propres magasins, manufactures, services de taxi s,
vivant ainsi pratiquementen autarcietotale, sauf en
cequi concerneles soins médicaux.
Selon letémoignage, quand on demandea certains
Szatmars de plus de 65 ans, établis aux Etats-Unis,
dediredepuis quand ils sont la, ils répondent qu'ils
sont la depuis « la quatrièmeguerre mondiale ». Ma-
38) De Szatmars
Volgens een getuige zijn de Szatmars, net als de
Kashots die er trouwens nauw bij aanleunen, een
extremistische tak van de chassidische joodse reli-
gieuze stroming. Daar zij een volledig gesloten ge-
meenschap vormen, heeft het merendeel van de secu-
liere joden zelfs geen weet van hun bestaan. Deze
religieuze stroming heeft echter belangrijke interna-
tionale vertakkingen; ze is met name vertegenwoor-
digd in Nederland, Engeland, Mexico, Latijns-Ame-
rika, Zuid-Afrika en in de Verenigde Staten (New
York, NewJ ersey), ...
I n België is er een grote gemeenschap in Antwer-
pen, die gelieerd is met de kringen van de diamant-
nijverheid. De beweging, die geregistreerde statuten
heeft, is economisch zeer invloedrijk.
Deze integristische chassidische joden beschou-
wen zichzelf niet als klassieke joden; ze zijn ervan
overtuigd dat zij de «goede »joden zijn. Het volstaat
volgens hen dus niet om door een seculiere of ortho-
doxe rabbijn bekeerd te zijn tot het jodendom, om
aanvaard te worden binnen hun gemeenschap. Zij
zijn immers gekant tegen de integratie in hun religie
van enig extern element. E Ike groep heeft haar rab-
bijn en de leden volgen zijn beginselen, zijn manier
van bidden, van kleden, ... Ook in haar stemgedrag
volgt de groep de rabbijn en men stemt in blok. I n de
Verenigde Staten zouden, volgens die getuigenis,
rechters bepaalde zaken door de vingers zien uit
vrees dat dat kiezersblok zich tegen hen keert op het
ogenblik dat hun mandaat moet worden vernieuwd.
Over het al gemeen ver loopt de ver houd ing van die
beweging met het gerecht nogal moeizaam. De Szat-
mars beschikken immers over hun eigen rabi naats-
rechtbanken, die uitspraak doen op grond van de
rabi naatswetten die zij hoger plaatsen dan de bur-
gerrechtelijke en strafrechtelijke wetten van het
land waar zij verblijven.
Bovendien worden de officiële instanties die een
rechtskwestie moeten oplossen, vaak geconfronteerd
met het feit dat zij niet de minste hulp krijgen van
die gemeenschap; er bestaat immers een beginsel
luidens hetwelk men joden — zelfs criminele joden
— niet aangeeft bij niet-joden. Het isechter moeilijk
om deze weigering tot samenwerking te bestraffen.
Men mag trouwens niet uit het oog verliezen dat
de Szatmars het Hebreeuws uit de bijbel spreken en
het Hebreeuws dat in Israël gesproken wordt niet
aanvaarden. Voor hen heeft dat land trouwens geen
enkele vaststaande bestaansgrond. Zij weigeren ook
er hun militairedienstplichttevervullenendoenook
liefst geen beroep op de diensten van de post.
De gemeenschappen hebben trouwens hun eigen
winkels, bedrijven, taxibedrijven en zijn aldus bijna
volledig zelf bedruipend, behalve wat de gezond-
heidszorg betreft.
Wanneer men, volgens de getuige, aan bepaalde
Szatmars ouder dan 65 jaar en wonende in de Vere-
nigde Staten vraagt sedert wanneer zij daar wonen,
antwoorden zij dat zeer sedert « de vierde wereldoor-
[359]
313 / 7 - 95 / 96
nifestement, ils ignorent ce qui se passé dans Ie
monde qui lesentoure.
Les enfants sont éduqués defagon tres rigoureuse,
dans des écoles f er mees, souvent illégales, dans la
mesure oü Ie programme scolaire qu'ils suivent ne
correspond pas aux prescriptions en la matière. lis
sont cependant a l'école douze heures par jour, de
neuf heures du matin a neuf heures du soir. A l'exep-
tion d'une heure d'anglais et de mathématique par
semaine, les cours sont consacrés exdusivement a
l'étude des documents saints ou bibliques et de tout
cequi lesentoure. Etudier signifie, au sein du mou-
vement, apprendre par coeur, sans faire preuve
d'analyseou dediscernement.
Selon letémoin, cette methode cassetouteinitiati-
ve, toute forme d'esprit critique ou d'analyse. Les
enfants présentent donc, tenant compte de leur age,
un retard scolaire tres important; ils ne peuvent, en
outre, parier aucuneautrelangue,considérée comme
impure. L'éducation serait brutale et tres dure. Ai n-
si, il estfaitétat du fait quedanscertai nes écoles, les
professeurs ont Ie droit d'«agrafer » les doigts des
enfants quand ceux-ci ne connaissent pas les versets
bibliques. Ces mauvais traitements seraient accep-
tés par les parents.
II est également a signaler que quand un jeune
souhaitequitter legroupement szatmar ou diminuer
sa pratique religieuse, il est considéré comme étant
mort aux yeux de ses parents et autres membres du
groupe. On va même jusqu'a arborer des vêtements
dedeuil; l'enfant n'existe plus en tant que tel. Dans
cesconditions, quitter Ie groupe devi ent unedécision
tres difficilea prendre.
E nfin, des cas de kidnappings d'enfants et de recel
de ceux-ci au sein des ramifications Internationa les
du courant neconstitueraient pas des pratiques iso-
lées.
39) TémoinsdeJ éhovah
Selon un témoin, il y aurait actuellement quelque
25 500témoins dej éhovah en Belgiqueet autant de
sympathisants; ce nombre s'accroït de 2 % chaque
année.
D'après lui, il s'agit d'une organisation sectaire
nuisible qui se pretend chrétienne mals ne présente
aucun rattachement avec lecatholicisme.
Prindpaux faits imputés au mouvement :
— déstabilisation de l'individu;
— nombreux interdits imposés depuis la plus pe-
tite enfance, notamment en ce qui concerne leur
intégration sociale (interdiction de participer a des
activités extérieures, des fêtes d'anniversaire, des
fêtes scolaires, etc);
— embrigadement d'enfants : ceux-ci assistent a
de nombreuses réunions, études de textes sacrés.
log »verblijven. Zij zijn kennelijk helemaal niet op de
hoogte van wat er zoal omgaat in de wereld.
De kinderen worden heel streng opgevoed, in ge-
sloten, vaak onwettige scholen, in zoverre het gevolg-
de onderwijsprogramma niet overeenstemt met de
vigerende voorschriften. Zij zijn dagelijks echter
twaalf uur op school aanwezig, van negen uur 's
ochtends tot negen uur 's avonds. Met uitzondering
van een uur Engels en een uur wiskunde per week
zijn alle cursussen uitsluitend gewijd aan de studie
van heiligeof bijbelse documenten en van al wat daar
om draait. De beweging stelt studeren gelijk met
memoriseren, waarbij het analytische en onderschei-
dingsvermogen van geen tel is.
Volgens de getuige ondermijnt deze methode elk
initiatief en iedere vorm van kritische of analytische
ingesteldheid. De kinderen geven dan ook blijk van
een aanzienlijke schoolachterstand, rekening hou-
dend met hun leeftijd; zij spreken bovendien geen
enkele andere taal, want die wordt als onrein be-
schouwd. De opvoeding zou ongenadig en keihard
zijn. Er wordt bovendien verteld dat de leraars in
bepaalde scholen de vingers van de kinderen mogen
«vastnieten »als die de bij bel verzen niet kennen. De
ouders zouden met deze mishandeling instemmen.
Vermeldenswaard is ook dat wanneer een jongere
de Szatmar-beweging wenst te verlaten of de nale-
ving van zijn godsdienstplichten wil terugschroeven,
hij of zij in de ogen van zijn of haar ouders en van
andere leden als dood beschouwd wordt. Men gaat
zelfs zover dat men rouwkleding draagt; het kind
bestaat niet meer als dusdanig. I n die omstandighe-
den wordt het heel erg moeilijk om te beslissen de
beweging te verlaten.
Tot slot gebeurt het niet zelden dat kinderen ont-
voerd en verborgen worden in de internationale ver-
takkingen van de beweging.
39) Getuigen van J ehova
Volgens een getuige zouden er in België zo'n
25 500 J ehova-getuigen zijn en evenveel sympathi-
santen; dat aantal groeit jaarlijks met 2 %.
Het gaat volgens hem om een schadelijke sektari-
sche organisatie die beweert een christelijke inslag
te hebben, maar geen enkele band met het katholicis-
me vertoont.
Bdangrijksteféten die de beweging ten laste wor-
den gelegd :
— destabilisering van het individu;
— talrijke verbodsbepalingen die vanaf de prille
jeugd worden opgelegd, inzonderheid wat hun sociale
integratie betreft (verbod om deel te nemen aan ex-
terneactiviteiten, aan verjaardags- en schoolfeestjes
enz);
— gedwongen inlijving van kinderen : zij nemen
deel aan heel wat vergaderingen, aan de studie van
-313/7-95/96
[360]
veil lees et accompagnent leurs parents faire du por-
te-a-porte; il semblequecertains enfants présentent
régulièrement un état degrandefatigue, d'autres ont
d'importants troubles du sommeil. II est également
fait état d'un enfant ayant tres régulièrement des
cauchemars.
Aux dires d'un témoin, un jeune mineur d'age se
serait adressé par écrit a diverses associations afin
de promouvoir la revue «Rendez-vous », une revue
des témoins dej éhovah;
— en matièrede recrutement, un témoin signale
qu'une familie d'accueil a tenté d'influencer les en-
fants dont el Ie avait la charge, ainsi que leurs pa-
rents naturels, notamment en leur apportant un sou-
tien mater iel;
— les membres d'unemêmefamillesont invites a
pratiquer la délation entre eux;
— endogamie; les témoins deJ éhovah poussent
au divorceou a la séparation lorsqueleconjoint n'est
I ui-même pas adepte;
— selon un témoin, les fillettes sont systémati-
quement dévalorisées par rapport aux membres
masculins de la familie; elles sont battues et soumi-
ses a une violence physique conti nue;
— rupture sociale; les adeptes sont démobilisés
vis-a-vis de leurs responsabilités civiques (les té-
moins deJ éhovah n'expriment pas leur droit devote
et refusent d'effectuer leur service militaire ou toute
autreforme de service social);
— les membres qui quittent Ie mouvement sont
traites comme des « pestiférés »;
— les études detypeuniversitairesontdéconseillées;
— dangers pour l'intégrité physique et la santé
des adeptes. Selon un témoin, un médecin aurait
constatéa plusieurs reprises lemanquede sol ns dont
font l'objet certains enfants. L'un d'eux souffrirait de
divers maux lies a une alimentation carencée. lis
auraient également étéattachés et enfermés dans un
endroit sombre. L'un d'eux aurait même fait état
d'attouchements sexuels de la part d'un membre de
sa familie, adepte des témoins de J éhovah.
Selon un autre témoin, des enfants seraient morts
suite au refus des parents de leur faire subir une
transfusion sanguine. A eet égard, un témoin fait
remarquer que dans certainscas, lejuge de la jeunes-
se suspend l'autoritéparentaledes parents membres
des Témoins deJ éhovah pour permettre a l'enfant
d'être soigné. 1 1 est également fait remarquer que si
les parents tolèrent une transfusion, ils sont écartés
du groupe; par contre, si l'enfant est transfusé sans
l'accord des parents, Ie mouvement tente ensuite de
l'écarter de ses parents;
— Ie mouvement semble marquer un intérêt évi-
dent pour Ie patrimoine (héritages, ...) dont dispo-
sent ses membres, qui sont également invites a ver-
ser 10 % de leurs reven us.
heilige teksten, aan nachtwakes en begeleiden hun
ouders tijdens huis-aan-huis rondes; een aantal kin-
deren zou blijkbaar regelmatig uiterst vermoeid zijn,
anderen kampen met aanzienlijke slaapstoornissen.
Ook is melding gemaakt van een kind dat heel regel-
matig last had van nachtmerries.
Een getuige verklaart dat een minderjarige zich
schriftelijk gericht zou hebben tot verschil lende vere-
nigingen teneinde het tijdschrift « Rendez-vous » te
promoten, welk tijdschrift uitgaat van de J ehova-
getuigen;
— wat de rekrutering betreft, heeft een getuige
verklaard dat een onthaalgezin geprobeerd heeft in-
vloed uit te oefenen op de kinderen die onder zijn
hoede stonden en op hun natuurlijke ouders, inzon-
derheid door hen materieel te steunen;
— deleden van eenzelfde gezin worden ertoe aan-
gezet el kaar onderi i ng te verkl i kken;
— inteelt; dej ehova-getuigen zetten aan tot de
echtscheiding of tot feitelijke scheiding wanneer de
partner zelf geen volgeling is;
— volgens een getuige worden kleine meisjes sys-
tematisch minder waard geacht dan de mannelijke
familieleden; zij worden geslagen en ondergaan
voortdurende fysieke geweldpleging;
— breuk met de maatschappij; bij de volgelingen
wordt onverschilligheid voor hun burgerplichten
aangekweekt (de J ehova-getuigen maken geen ge-
bruik van hun stemrecht en weigeren hun dienst-
plicht te vervu 1 1 en of deel te nemen aa n en i ge a ndere
vorm van sociale dienstverlening);
— leden die de beweging verlaten worden be-
schouwd als « pestlijders »;
— een universitaire studie wordt afgeraden;
— gevaren voor de fysieke integriteit en de ge-
zondheid van de volgelingen. Volgens een getuige
zou een arts meermaals gestuit zijn op het gebrek
aan zorgverlening ten aanzien van bepaalde kinde-
ren . E en va n hen zou I ij den aan versch i 1 1 ende zi ektes
die verband hielden met voedseltekort. Ze zouden
ook zijn gekneveld en opgesloten in een duistere
plaats. Eén van hen zou zelfs gewag gemaakt hebben
van seksuele betastingen door een familielid, volge-
ling van de Getuigen van J ehova.
Volgens een andere getuige zouden kinderen ge-
storven zijn doordat hun ouders weigerden hen een
bloedtransfusie te laten ondergaan. Hierbij merkt
een getuige op dat de jeugdrechter in sommige geval-
len de uitoefening van het ouderlijk gezag schorst
van ouders die leden zijn van de Getuigen van J eho-
va om zo het kind te laten verzorgen. Er wordt ook
opgemerkt dat, indien de ouders een transfusie toe-
staan, ze dan uitdegroep worden verwijderd; indien
het kind echter zonder toestemming van de ouders
een transfusie ondergaat, zal de beweging daarna
proberen het van zijn ouders te verwijderen;
— de beweging blijkt een duidelijke interesse aan
de dag te leggen voor het vermogen (erfenissen, ...)
van haar leden, die eveneens worden uitgenodigd
10 % van hun inkomen te storten.
[361]
313 / 7 - 95 / 96
Un témoin dénonce les dysfonctionnements de la
justice et des services sociaux, qui, par manque de
temps, de discernement ou de compétence, vol re
même par sympathie a l'égard du mouvement, per-
sistent, dans Ie cadre d'une procédure de divorce, a
vouloir accorder Ie droit de garde des enfants au
conjoi nt membre des témoi ns de J éhovah.
40) Les therapeutes
a. M. Van Orshoven
Le docteur Yvo Van Orshoven est un therapeute
qui utilise diverses techniques et thérapies (yoga,
bio-énergie, massages, méditation, pratiques exor-
cistes, combats, ...) afin de permettre a ses patients
de «fai re le vide dans leur esprit »etde« retrouver le
sens du toucher ». Ses patients se recrutent par le
bouchea oreilleou encorepar lebiaisdegénéralistes
faisanteux-mêmes partiedel'A.S.B.L. « ESSE »qu'il
a crééelui-mêmea Diepenbeek.
Ses honoraires, qui doivent être versés d'avance,
sont élevés. Ainsi, il est fait état, pour une familie,
d'un coüt de 60 000 a 80 000 francs pour une période
de traitement de trois mois, a raison d'un soir par
semai neet d'un week-end par mois, dans la ferme de
M. Van Orshoven. Dans un a utre témoi gnage, il est
fait état d'un cours de trois jours coütant
15 000 francs. Ces cours peuvent d'ai II eurs être indi-
viduels OU collectifs.
A titred'exemple, un week-end, qui va du vendredi
soir au dimancemidi, comprend lesactivitéssuivan-
tes : méditations, travaux dans la propriété de
M.Van Orshoven (démolition, entretien, peinture,
jardinage, cuisine), exercices en salie. Ces derniers
donnent parfois lieu a des pratiques étranges; c'est
ainsi que les patients sont notamment invites a lut-
ter OU a se battre par deux, dans le but d'éveiller la
consciencede leur corps. C'est le prétextea des coups
OU a des pincettes qui marquent les corps et les
esprits. M . Van Orshoven y prend d'ailleurs réguliè-
rement part en personne.
L'exercice est réussi quand on a l'impression que
son corps grandit, enfie, afin de se confondre dans
l'univers. Ouand on n'y arrive pas, on est invite a
redoubler d'efforts. Les enfants assistent a ces séan-
ces degroupe, afin d'«enregistrer »cequi s'y passé.
Un témoin déclarequ'en seconcentrant ainsi sur
son corps, on en arrive a négliger son esprit. En fait,
les patients sont ainsi graduellement invites a se
détacher de leur propre monde, de leurs propres
conceptions pour se rail Ier a celles de «leur maïtre »,
toutes leurs certitudes relatives a la religion, a la
médecine, a la viedecoupleetdefamilles'estompent
peu a peu. M . Van Orshoven devient la seule référen-
ce : il est le docteur, l'ami, le père, le frère
et ... I 'amant.
Een getuige klaagt de functiestoornissen aan van
het gerecht en de sociale diensten die in het kader
van een echtscheidingsprocedure, door gebrek aan
tijd, doorzicht of bekwaamheid of zelfs door sympa-
thie voor de beweging, steeds het recht van bewaring
over de kinderen wil toevertrouwen aan de ouder die
lid is van de Getuigen van J ehova.
40) De therapeuten
a. De heer Van Orshoven
Dokter Yvo Van Orshoven is een therapeut die
verscheidene technieken en therapieën (yoga, bio-
energie, massages, meditatie, exorcisme, gevech-
ten, ...) gebruikt om zijn patiënten in staat te steil en
« nergens meer aan te denken » en « de tastzi n terug
te vinden ». Hij recruteert patiënten via mond tot
mond reclame of via huisartsen die zelf deel uitma-
ken van dev.z.w. «ESSE »diehij zelf in Diepenbeek
heeft opgericht.
Zijn honoraria, die op voorhand moeten worden
gestort, zijn hoog. Zo wordt, voor één familie, gewag
gemaakt van 60 000 tot 80 000 f rank voor een behan-
delingsperiode van drie maanden met telkens één
avond per week en één weekend per maand, op de
hoeve van de heer Van Orshoven. In een andere
getuigenis wordt gewag gemaakt van een cursus van
drie dagen voor 15 000 frank. Deze cursussen kun-
nen trouwens individueel of collectief zijn.
Een weekend van vrijdagavond tot zondagmiddag
omvat bijvoorbeeld de volgende activiteiten : medita-
tie, werk op het landgoed van de heer Van Orshoven
(afbraak, onderhoud, schilderen, tuinieren, werk in
de keuken), oefeningen in zaal. Deze laatste geven
soms aanleiding tot zonderlinge praktijken; zo wor-
den de patiënten meer bepaald uitgenodigd om te
vechten of om een gevecht met twee te voeren en dit
om zich bewust te worden van hun lichaam. Dat is
het voorwendsel voor het toebrengen van slagen of
het elkaar knijpen, waarvan de gewaarwording op
lichaam en geest inwerkt. De heer Van Orshoven
neemt hier vaak zelf aan deel .
De oefening is geslaagd wanneer men de indruk
heeft dat het lichaam groeit, vergroot en opgaat in
het universum. Als men daar niet in slaagt, wordt
gevraagd de inspanning te verdubbelen. De kinderen
wonen die groepssessies bij om «te registreren »wat
er gebeurt.
Een getuigeverklaartdat men, door zich zoop zijn
lichaam te concentreren, er in slaagt zijn denken uit
te schakelen. Zo worden de patiënten geleidelijk aan
uitgenodigd afstand te nemen van hun eigen bele-
vingswereld, zich van hun eigen gedachten te ont-
doen om zich aan te sluiten bij die van « hun mees-
ter »; al hun zekerheden inzake godsdienst,
geneeskunde, gezins- en familieleven vervagen zo,
beetje bij beetje. De heer Van Orshoven wordt hun
enige referentie : hij is de dokter, de vriend, de vader,
de broer en de minnaar.
-313/7-95/96
[362]
Considérant que la sexualité joue un róle impor-
tant dans Ie processus de libération, Ie therapeute,
tout en les culpabilisant, entretient des relations
sexuelles avec certaines de ses dientes. 1 1 est égale-
mentfaitétatd'un viol dansson cabinetdeconsulta-
tion, en présence d'un tiers qui aurait également été
invite a y participer.
Par ailleurs, les patients sont également invites a
ne plus consulter d'autres médecins, ces «bouchers
qui gavent les gens de médicaments », M .Van Orsho-
ven étant leseul a pouvoir lesaider. II leur demande
cependant silence et discrétion sur ce qui se passé
chez lui.
Certains des patients sont même invites a signer
avec Ie therapeute un contrat en vertu duquel ils
renongent a tout recours contre l'A.S.B.L. « ESSE »,
sa direction et ses membres.
I Is s'inscrivent donc, «sur base volontaire, a leurs
propres risques et sous leur propre responsabilité ».
Cela n'a cependant pas empêché une série de pa-
tients de porter plainteauprès de l'Ordredes Méde-
cins. L'une OU plusieurs de celles-ci auraient
d'ail leurs abouti a une suspension deM. Van Orsho-
ven. 1 1 serait toutefois encore actif a ce jour.
De même, des patients auraient regu des attesta-
tions pour des soins qu'ils n'avaient pas regu. lis
étaient alors censés déposer Ie fruit du rembourse-
ment auprès de M.Van Orshoven, sous Ie prétexte
qu'ils ne lui auraient pas payésuffisamment.
Pour des cures d'amaigrissement, Ie therapeute
aurait prescrit, des cures d'hormones degrossesse, a
raison de 8 000 francs par traitement complet. II
semblerait cependant que ce traitement ne soit pas
sans danger, raison pour laquelle il n'est plus guère
pratiqué.
Quoi qu'il en soit, il semblerait que Ie coüt d'une
cure complete pour 50 personnes ne s'élèverait en
réal ité qu'a 17 francs . . .
II est a signaler que certaines personnes n'osent
pas déposer de plainte, dans la mesure oü M. Van
Orshoven, dont ils redoutent également les réactions
violentes, sembleêtreun personnageinfluent, comp-
tant beaucoup de relations. II se vante d'ailleurs
d'être intouchable, comme Ie démontrerait, par
exemple, Ie fait d'avoir construit sa ferme sans per-
mis de batir. De même, des femmes ont renonce a
porter plainte, parce qu'ayant entretenu des rela-
tions sexuelles avec Ie therapeute, el les ne souhai-
tent pas être confrontées aux retombées d'un proces
sur leur vie privée. M.Van Orshoven aurait cepen-
dant proposé a certaines d'entre el les une transac-
tion financière. A cela s'ajoute lefait que lethérapeu-
tea déja participéa plusieurs émissionstélévisées.
Un ancien haut dignitaire de la police judiciaire
semble également avoir été reconnu parmi ses pro-
ches.
Des plaintes auraient également été découragées
par la police et les autorités communales deDiepen-
Daar seksualiteit een belangrijke rol speelt in het
bevrijdingsproces, onderhoudt de therapeut seksuele
relaties met sommige van zijn cliënten en dit terwijl
hij bij hen een schuldgevoel oproept. Er wordt ook
gewag gemaakt van een verkrachting in zijn prak-
tijkruimte, zulks in het bijzijn van een derdedieook
zou uitgenodigd zijn daaraan deel te nemen.
De patiënten worden trouwens ook uitgenodigd
geen andere artsen, «slagers die de mensen volprop-
pen met medicijnen », meer te raadplegen daar de
heer Van Orshoven de enige is die hen kan helpen.
Hij vraagt hen evenwel wel het stilzwijgen en de
discretie te bewaren over hetgeen bij hem gebeurt.
Sommige van de patiënten worden zelfs uitgeno-
digd om samen met de therapeut een contract te
ondertekenen volgens hetwelk ze afzien van een ge-
ding tegen de v.z.w. « ESSE », haar bestuur en haar
leden.
Ze schrijven zich dus «vrijwillig en opeigen risico
en verantwoordelijkheid »in.
Toch heeft dat een aantal patiënten niet belet om
een klacht in te dienen bij de Orde der Geneesheren.
Eén of enkele daarvan zijn uitgelopen op een schor-
singvan de heer Van Orshoven. Niettemin zou hij tot
op vandaag nog actief zijn.
Patiënten zouden ook attesten ontvangen hebben
voor verzorging die ze nooit kregen. Ze werden dan
geacht het bedrag van de terugbetaling te gireren
aan de heer Van Orshoven die als excuus gebruikte
dat ze hem niet genoeg zouden betaald hebben.
Voor vermageringskuren zou de therapeut kuren
met groeihormonen hebben voorgeschreven die
8 000 frank per volledige behandeling kosten. Maar
blijkbaar zou deze behandeling niet zonder gevaar
uitgevoerd worden en dat is de reden waarom ze nog
nauwelijks wordt toegepast.
Wat er ook van zij, een volledige kuur voor 50 per-
sonen zou in werkelijkheid niet meer dan 17 frank
kosten ...
Ook zij opgemerkt dat bepaalde mensen geen
klacht durven in te dienen daar de heer Van Orsho-
ven, wiens gewelddadige reacties hen ook angst aan-
jagen, blijkbaar een invloedrijk persoon is met heel
veel relaties. Hij gaat er trouwens prat op dat hij
onaantastbaar is en het feit dat hij zijn hoeve ge-
bouwd heeft zonder bouwvergunning zou daarvoor
als bewijs gelden. Evenzo hebben vrouwen ervan
afgezien een klacht in te dienen omdat ze seksuele
relaties met de therapeut hadden en niet geconfron-
teerd wilden worden met de gevolgen die een rechts-
geding op hun privé-leven zou hebben. De heer Van
Orshoven zou nochtans aan sommigen onder hen een
financiële transactie hebben voorgesteld. Daarbij
komt nog dat de therapeut reeds aan verscheidene
televisie-uitzendingen heeft deelgenomen.
Een gewezen topambtenaar van de gerechtelijke
politie zou ook tot zijn naaste kennissenkring beho-
ren.
Bovendien zouden de politie en de gemeentelijke
autoriteiten van Diepenbeek, alsook een advocaat en
[363]
313 / 7 - 95 / 96
beek, ainsi que par un avocat et un médecin généra-
liste.
Enfin, d'après un témoignage, un patiënt de
jvi . Van Orsinoven se serait suicidé.
b. L'INDIP
L'lnstitut de Développement et d'lntégration de
la Personne est actif en France mais semble
s'être implanté dans notre pays par Ie biais d'un
médecin.
Sont signalées comme conséquence pour les parti-
cipants : abandon de familie, rupture professionelle,
ventedepatrimoinepersonnel, ...
c. Autrescassignalés
Dans la région de Virton, un médecin présente,
lors de conférences, « la santé par les pierres précieu-
ses ». II y explique que chaque pierre possède son
message propre qui «régit l'énergie et rétablit la
santé ».
Dans la région de Charleroi, un psychotherapeute
propose des stages en Arden nes pour des enfants
avec lesquels les parents ont des difficultés.
Au programme de la r^ unité de formation :
sophrologie, bouddhisme, méditationtranscendanta-
le, hypnose, phénoménologie, theorie psychanalyti-
que, description des trois dimensions de l'être hu-
main (Ie physiologique, Ie psychologique et Ie
spirituel), l'imagedu corps ( I es élémentsd 'anatomie,
lesquelette, I e système musculaire, la peau, lesorga-
nes des sens, les organes de la reproduction), des
éléments de psychologie, Ie système nerveux, Ie som-
meil, Ie rêve, les images mentales, Ie réflexe condi-
tionné, les composants du développement personnel,
la theorie des besoins, l'épanouissement intellectuel,
l'épanouissementémotionnel, l'émotion au niveau de
l'état de conscience, la sophrologie, rinitiation a la
psychologie dyna mi que, etc.
Même s'il est accusé pour des faits de moeurs
commis a l'égard d'enfants, membres de sa fa-
milie — faits qu'il ne nied'ailleurs pas — , il conti-
nuea prend re des enfants en charge, al ors même que
les autorités judiciaires ont étéprévenues.
A Liège, un hommeagissantsous la qualitéfausse
de psychologue therapeute regoit des enfants en diffi-
culté, alors même qu'il a abusé sexuellement d'une
fil Ie mineure. II donneégalement des conférences sur
Ie développement des enfants. Le therapeute re-
quiert une allégeance absolue, tant de la part des
enfants qui lui ont étéconfiés que de leurs parents.
A Charleroi, un vi cal re propose une ai de mater iel -
le spirituelle et thérapeutique, celle-ci étant basée,
pour ce qui concerne ledernier aspect, sur laconfian-
ceetl 'abandon total. Lestechniquesutiliséessontles
massages californiens et la bio-énergie, libération
des énergiessexuel les pour résoudrelesconflitsinté-
een huisarts de mensen hebben afgeraden een klacht
in te dienen.
Tot slot zou, volgens een getuigenis, een patiënt
van de heer Van Orshoven zelfmoord gepleegd heb-
ben.
b. HetINDIP
Het Institut de Dé/doppement et d'lntégration de
la Personne (het I nstituut voor Ontwikkeling en I n-
tegratievan de Persoon) is actief in Frankrijk maar
zou, door toedoen van een arts, zich ook in ons land
hebben gevestigd.
E nkele van de gevolgen voor de deelnemers : ach-
terlating van het gezin, breuk met het werk, verkoop
van het persoonlijke vermogen, ...
c. Anderevermëdege\/allen
I n de streek rond Virton spreekt een arts tijdens
conferenties over « gezond worden door edelstenen ».
Hij legt uit dat elke steen zijn eigen boodschap bezit
die «de energie beheerst en de gezondheid herstelt ».
I n de streek van Charleroi stelt een psychothera-
peut stages voor in de Ardennen voor kinderen waar-
mee ouders moeilijkheden ondervinden.
Op het programma van de eerste vormingssessie
staan : sofrologie, boeddhisme, transcendente medi-
tatie, hypnose, fenomenologie, psychoanalytische
theorie, beschrijving van de drie dimensies van het
menselijk wezen (het fysiologische, het psychologi-
sche en het spirituele), beeld van het lichaam (ele-
menten uit de anatomie, het skelet, het spierstelsel,
de huid, de zintuigen, de voortplantingsorganen),
elementen uit de psychologie, het zenuwstelsel, de
slaap, de droom, mentale beelden, geconditioneerde
reflex, bestanddelen van de persoonlijke ontwikke-
ling, behoeftentheorie, intellectuele en emotionele
ontplooiing, emotie binnen het bewustzijn, inleiding
tot de dynamische psychologie enz.
Niettegenstaande hij wordt beschuldigd van ze-
denfeiten tegenover kinderen, leden van zijn fami-
lie — feiten die hij trouwens niet ontkent — , toch
neemt hij nog steeds kinderen onder zijn hoede, ook
al werden de gerechtelijke autoriteiten op de hoogte
gebracht.
In Luik ontvangt een man, onder de valse hoeda-
nigheid van psycholoog-therapeut, probleemkinde-
ren, ook al heeft hij een minderjarig meisje seksueel
misbruikt. H ij geeft ook conferenties over de ontwik-
keling van kinderen. De therapeut eist absolute ge-
hoorzaamheid zowel van de kinderen die hem wer-
den toevertrouwd als van hun ouders.
I n Charleroi biedteen onderpastoor materiële, spi-
ritueleen therapeutische hulp aan, waarbij het laat-
ste aspect gebaseerd is op een totaal vertrouwen en
volledige overgave. De toegepaste technieken zijn
Californische massages en bi o-energie, de bevrijding
van seksuele energie voor het oplossen van innerlijke
-313/7-95/96
[364]
rieurs. A sesdires, il pratiqueégalement la « psycha-
nalysesauvage». II dirigeaussi ungroupedeprières.
L'intéressé se serait rendu coupable vis-a-vis d'une
étudiante d'attouchements et d'abus sexuels, selon
lui «thérapeutiquesetamicaux », alorsmêmequ'elle
se trouvait face a de graves difficultés psychologi-
ques.
conflicten. Naar eigen zeggen beoefent hij voorts de
« ongeremde psychoanalyse ». H ij leidt ook een gebe-
dengroep. De betrokkene zou zich tevens schuldig
gemaakt hebben aan seksuele, maar volgens hem
«therapeutische en vriendschappelijke» betastin-
gen en misbruiken van een studenteen dit terwijl zij
net het hoofd moest bieden aan zware psychologische
problemen.
Drukk.-I mpr. SCHAU BROECK, Nazareth - (09) 389 02 11 - (02) 219 00 41
Live Music Archive
Librivox Free Audio
Metropolitan Museum
Cleveland Museum of Art
Internet Arcade
Console Living Room
Books to Borrow
Open Library
TV News
Understanding 9/11