Sahihu-l-Buahari 08

Sahihu- 1- BuMri ne gjuhen shqipe - libri 8
Titulli I origjinalit:

Pcrkthcu:
Bahri ALIU

Redaktor profesional:
Bahri ef. ALIU

Redaktor gjuhesor:
Mahmud IIYSA

Korrektore:

Isa MEMISHI

Muhamed DOLAKU

Redaktor tcknik:
Nysret S. S1MNICA

KREU 80. PEJGAMBERET
KRIJIMI I ADEMIT DHE PASARDHESVE TE TIJ

Salsal eshte argjile i perzier me rere i punuar ne ibrmen e vorbes.
Saisal domcthenc: kundermues, i qclbur. Rrenja c fjalcs eshte sal-
le (andaj dyfishohet slikronja sad dhe lam) sic dyfishohet te sarrel-

babu dhc sarsare (dera kcrcet kur mbyllct). Rasti i njejtc cshtc cdhc mc
fjalen kebkebtuhu qe don te thote: e kam rrezuar.

Fe merret bihi: ajo vazhdoi me barren dhe e plotesoi.
En la tesxhude: te mos beje sexhden.

RRETH EJALEVE TE ALL-LIAHUT XR SR;

"Dhe kur zoti yt iu tha meleke&e; "une ne take do te krijoj mekembesm I "''

1 Buhariu zakonisht ne fillim te kaptinave komenton disa Ijale te ajeteve.

te cilat hejne fjale per kaptinen gjegjese. Andaj. edhe ne kete kaptine. per
Ademin a.s. ka pcrfshire disa ijale, to cilat I permbajne ajetet dhe i dedikohen
krijimit te njeriut te pare. Ne kete rast at slipjegoti fjalen salsal, e cila gjendet
ne ajetin: "Ai c ka krijuar njcriun nga ball a c tharc

2 Fjala salsal mund te kete edhe kuptimin i/e qelbur, kurse rrenja e fjales
eshte sal- fa, prandaj konsonantet sad dhe lam jane te dyfishuara dhe keshtu

periitohcl Jjala salsal Ne kuptimin e konslruksionit gjjuhcsor kjo ijale eshte e
ngjashme me fjalet sarre - sarsare dhe kehhe - kehkehe.

3 Fjalet /e merret bihi I dedikohen bashkeshortes se Ademit a.s., hazreti
I laves dhe permenden ne ajetin: "Ai eshte. i cifi ju krijoi vetem prej life frymari e
prej aiij Imps shahim e tij (gtfim) qe pram tij te gjeje qetesL Dhe kur ai e
pewetesoi (pas aktit seksual) ajo mbeti me barre te khte dhe e barth por kur m
be e rehde ata dy tu drejtuan Aii-llahut, Zotit te tyre, "Te na feishe dhene nje
pasardhes te mim, me stguri do te jemi mirenjohesl " (III- A'raf. 189)

" 1 Ky term ka te beje me refuzimin e Iblisit qe t'i beje sexhde Ademit a.s.
dhe permendet ne ajetin: "Q'te pengoi ty qe nuk u pemk kur te urdherova?"
tha Ai. "Line jam me i mire se at, bAua me Imjove nga zjam e ate nga baita" .
(Kl- A'raf, 12)

5 Ajeti ne teres! thote: "Dhe kur u tha lots yi mekkeue: "Une ne take po
cakioj nje mekembes" I Ata i thane: ,( A po ben aiy dike qe do te beje turbuiiim

Iben Abbasi ka thene: "Lemma aiejha hafidh" domethene: rabi te
nuk ka mbrojtes (rojtar). ' Fi kebed domethene: ne forme te vrullshme. '
Rijash: domethene pasuri. nderkaq ca dijetare te tjere thone se rijash
dhc risk kane nje kuptim qc jep te kuptojinc se fjala eshte per rrobat c
tejdukshme. Ma titmnun: domethene fara ne mitren e gruas.

Muxhaliidi ka thene: Inneltu ala rexh'Uii le kadir domethene: Ai
mund te ktheje faren ne penis. ' Gjithcka qe ka krijuar Ai ka ciftin e
vet. Qielli eshte eifti i tokes, vetem All-llahu xh. sh. eshte i vetem.
pashoq. Fi ahseni takvim; ne formen me te bukur, kurse esfele
safiline: ne formen me te keqe, ne perjashtim te atyre qe besojne.
Hmsf devijimc qe bejne perjashtim ata qc besojne. " Laib eshte I
domosdoshein. ' Nunshiekumi do t "ju krijojme prej fillimi ne cilendo
forme. 3 Nusebbihu bihamdike: Te madherojme. 6

e gjakderdhje, kurse ne Ty tie madherojme e te lavderojme dhe te lartesojmel "
"line dfi - tha At - ate gfaa ju nuk e dim. " (HI- Bekare, 30).

6 Ajeti tie teresi thote: ( 'Nuk ka njeri, i dli nuk ka mbrojtes" . (Ft- Tarik, 4).

' Kjo fjale gjcndcl ne ajetin: "E hem's krijuar njeriun qe te perpiqet" (Bid.

K Fjala rishen purmendet ne ajctin: "O djem te Ademiil Ju kemi dhene
rrobe qe te mbukmi uendet tuaja te turpshme edhe ueshje per zbuburim, mirepo
rrobat e devotshmerise jane me te mimt. Aio jane disa argument® te Ali-llahut
qe ndoshta te mblidhm mend." (HI- A'raf, 26).

9 Fjala ma tumnun gjendel ne ajolin: "A e keni pare faren qe e hidhnil A e
krijoni ju ate apo e krijojme ne? " (El- Vakia. 58- 59).

10 Ky eshte komentimi i Muxhahidit per ajetin e tete te sures Et- Tarik.

11 Mendohet ne ajetin: "Dhe prej gdo sendi kemi krijuar nga nje gift,
ndoshta do te mendonL " (Edh- Dharijat 49).

12 Ekstraktet e permendura gjenden tie ajetet qe vtjojne: Ne e kemi krijuar
njeriun ne formen me te bukur, Pastaj e shtyme ne fund te fundii, Perveg atyre,
te diet besojne dhe bejne uepra te mira. Ata i pret shperblimi i oazhdueshe)n."
(Et-Tin,4-6).

13 Fjala husr pennendet ne suren el- Aser: "Pasha kohenl Njeriu me siguri
eshte ne humbje, Peweg atyre, te diet besojne dhe bejne vepra te mira dhe qe
porosisin per drejtesi dhe i rekomandofne njeri- tjetrit durim." (HI- Aser, 1- 3).

14 Fjala iazih pennendet ne ajetin: "Pueti ata, a eshte me reticle t'i krijosh
ata apo ate qe e kemi krijuar nel Ata i krijuam nga nje baltie ngjitese," (Es-
Saffat, 11).

13 Fjala nunshiekum ndodhel ne ajetin: "Qe t'ju nderrojme pamjen dhe

Ebul Ali ka thene: "Fe telek- ka Ademu min rabbihi kelimatm\
ndersa fjalet e Ademit jane: "Rabbena dlialemna enfusena'' ' Fe ezei-
lekuma iu dha shkas qe ala te perulen. Jetesenneh: ndryshon
(nderron). As in cshtc I ndryshueshcm si dhc mesmin cshtc I
ndryshueshern. Ilameun eshte shuinesi i ham'etun qe neiikuptoii
argjilcn. Jahsifan domcthenc tc bcsli tcsha nga gjctlict e Xhcnnctit
Ata dy i puqnin gjethet e Xhennetit dhe ashtu mbulonin veten.
Sev'atuhuma ka kuplimin alegorlk dhe don te thote vendet e

9 ft

turpshme. " Ve metaun Ha bine deri ne Diten e Gjykimit. ndersa me
ijalen hinetek. arabet nenkuptojne kohen prej nje momenti deri ne kohe

tc pacaktuar." KabUuhti ka per qelllm fisin dhc pasardhesit c tij.""

t'ju krijojme ashtu sif nuk dini." (HI- Yaki', 61).

16 Fjala nusebbihu. bi hamdike permendet ne ajetin, te cilin e pemiendem
ne fillim te kapitullit.

11 Ebul- Alij, ajelin: "Dhe Acfemf mori pctrasysh disci fjaB te Zoitt te vet
andaj m fail. Ai me te oertete pranon pendimm, eshte Meshweplote." (El-
Bekam, 37) e shpjegon me ajetin: "O Zoti yne - thane ata - heme mekai ndaj
uefces, dhe nese T\ nuk na fal dhe nuk na meshiron, ne me siguri do te jemi te
fctmktr." (El- A'rai; 23).

1B Fjala fe ezei- lehuma eshte marre nga ajeti: "Por djalli i mashtroi ne
kele pune dhc i nxori prej aly ku ishin, dhe ne u thame: "Hupni se kendejmi si
armiq te njeri- tjetrit dhe do te vendoseni e te jetont tie toke deri ne afattn e
caktuar! " (Bekare, 36).

19 Fjalet jetesen- nek, asm dhe mesnun kane nje kuptim. Dy te parat i
dedikohen Ademit a.s. dhe ne kete rast permenden si shpjegim per te treten e
cila gjjendet ne ajetin: "Ne kemi krijuar njeri un nga halla e argjjiles se
formesuar." (HI- Hixhr, 26).

20 Fjala jmhsifani dhe sevatuhuma permenden ne ajetin: "Dhe me tradhti e
mashtroi. Dhe kur ata e shijuan pemen. filloi t'u zbulohen vendet e turpshme te
tyre, ndaj ata lilluan tc mbulohen mc gjethe le Xhcnnctit. Dhc Zoli i lyre ala i
third: A nuk ua kam ndaluar ate peme? Madje ju pata thene: Ju te dy armik te
vert etc e te hapur e keni djallin." (El- A'raf. 22).

21 Fjala metaun Ua hin gjendet ne ajetin: "Humbni! u tha Ai, do te jeni
armik i njeri- tjetrit. Do te vendoseni ne toke dhe te kenaqeni per nje kohe."
(El- A'raf, 24).'

i2 Fjala kabila-hm permendet ne ajetin: "() byte e Ademit! Te mos u
mashtroje assesi djalli sic i nxori nga Xhenneti prinderit tuaj, duke ua zhveshur
atyre rrobat qe t'u shihen vendet e turpshme! Ai ju shell, Ai eshte edhe
pararojc c lij, prej nga ju nuk i shihni ala. Ne i kemi here djajtc miq tc atyre qe

3326. Na ka trcguar Abdullah b. Muhammedi, ketij Abdurrczaku
duke e transmetuar nga Ma'meri. ai nga Hammami e ky nga Ebu
Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka Ihene:

"All-llahu e krijoi Ademin dhe gjatesia e tij ka qene
gjashtedhjctc arshin dhe pastaj I tha: - Sliko dhe jepu sclam atyrc
melekeve, dhe degjo se si do te pershendetin. Pershendetja e tyre do
te jet pershendetja jofe dhe e pasardhesve te tu".

Ai u thai u Es- selamu alejkum", kurse ato u pergjigjee: ( 'Es-
selamu alejke ve rahmetuil- Halt", dhe ashtu shtuan ve rahmetull-
llahi. Sccili qe do te hyje tie Xhennet, do te hyje ne formen e
Ademit. edhe pse njerezit gjer me tani pak nga pak jane

i .. ..23

pakesuar"

3327. Na ka treguar Kutejbe b. Se'idi ky nga Xheriri, ky nga
Umareja, ky nga Ebu Zur'ah. ky nga Ebu Hurcjrc r.a. i cili thotc sc
Pejgamberi s.a.v.s. kathene:

"Grupi i pare qe do te hyje ne Xhennet do te kene formen e
Henes se nates se Bedrit, grupi qe do te hyje pas tyre do te kene
slikelqiiiiin e yllit me te shndritshem ne qieE. Ata nuk do ta kryejne
as nevojen e vogel as nevojen e madhe, nuk do te peshtyne as nuk
do te kene qyra. Krahct e tyre do te jene prej ari, djersa e tyre do te
kete ere inisku, mangajte nga Uojet e drunjve eterik, grate do te
jene liyote. Do te kene formen e njc njcriu, formen e hahait te tyre
Ademit, te larte do te jene gjashtedhjete arshin. "

3328. Na ka treguar Museddedi, ketij Jahja i cili transmeton nga
Hishani b. Urve, ky nga babai i tij. ky prej Zejnebes, bijes se Ebu
Selemcs, kjo nga Ummi Sclcmja, sc Uinmi Sulcjmja ka thcne:

I Derguari i All-llahut, All-llahu nuk rurperohet nga e verteta.
Nese gruaja ne enderr ejakulon, a eshte e detyruar te lahet?

- Po, nese shell lageshtine - tha ai. Ummi Seleraja duke
nuzeqeshur tha:

- Gruaja a mund te ejakuloje ne enderr?

nuk bosojno." (El- Aral; 27).

i3 Sipas ketij hadtthi, lartesia e njerezve eshte zvogeluar deri tie kohen kur
erdhi Muhammedi a.s.. nderkaq xlieniietlinjte do te kene lartesine e Ademit
a.s.. te cilen e ka pasur kur u krijua tie Xhennet. Pershendetja e xhennetlinjve

do icjclc selamf.

- Ndryshe, femija si do t'i ngjante asaj? - u pergjigj Pejgamberi
s.a.v.s. "

3329. Na ka treguar Muhammed b. Selarai kelij I ka treguar El-
Fczari nga Huincjdi, ky nga Enesi r.a., i cili kathcnc:

"Abdullah b. Selami kishte kuptuar per ardhjen e Pejganiberit
s.a.v.s. ne Medine. Erdhi le Pejgamberl dhe i lha:

- Do te te pyes per tre gjera te cilat nuk i di askush tjeter pervec
Pcjgambcrit. Cila eshte parashenja e pare e Bites se Kiametit, cili
eshte ushqimi i pare qe do te liaiie xhennetlinjte dhe ne haze te
ckaje femija do t'i perngjaje te atit e ne baze te ckaje dajallarcvc?

- XMbrili pak me par me tregoi - tha Pejgamberi s.a.v.s.

- Ky eshte meleku i cili eshte armik i hebrenjye - tha Abduilahu.

- Parashenje e pare e Dites se Kiametit - tha Pejgamberi s.a.v.s.
- do te jet zjarri prej te cilit njerezit do te ikin nga lindja ne
percndim. TJshqimi I pare i xhcnnctlinjvc do te jet mclcia e zcze e
balenes. Ndersa, kur mashkulli ka marredhenie seksuale me gruan,
nese sperma e tij e tejkalon spermen e gruas, femija do t'i ngjaje
atij, e nese ne aktin seksual sperma e gruas e tejkalon ate te burrit,
atehere femija do t'i ngjaje asaj.

- Deshmoj se je I Derguari I All-llahut- tha ai dhe vazhdoi:

- O I Derguar i All-llahut, hebrenjte jane popull qe shpifin, nese
kuptojnc se une kam pranuar Islamin para se t'i pyctni per mua do
te shpifin die kunder meje. Me vone erdhen hebrenjte, ndersa
Abduilahu hyri ne shtepi, kurse Pejgamberi s.a.v.s. i pyeti: "Si e
njihm ju Abdullah b. Selamin?

- Ai eshte njeriu me i ditur mes nesh; eshte njeriu me i mire ne
mesin tone - thane ata. I Derguari i All-llahut pastaj tha:

- Sikur Abduilahu te pranoje Islamin, cka do te thoshit! ?

- E ruajtte All-llahu ega ajo - thane ata. Atehere Abduilahu doli
nga shtepia dhe tha:

- Deshmoj se nuk ka zot tjeter pervec All-llahut dhe deshmoj se
Muhammcdi cshtc i Derguar I All-llahut!

- Ai eshte njeriu me i keq ne mesin tone - thane ata dhe e
sulmuan Abdullahun.

3330. Na ka treguar Bisher b. Muhammedi, ketij i ka treguar
Abduilahu, ketij Ma'mcrl nga Hcmmami. ketij Ebu Hurcjre r.a. I cili
transmeton se Pejgamberl s.a.v.s. kathene:

7

"Sikur te mos ekzistonin izraelitet, nuk do te prishej mislii dhe
sikur te mos ishte Hava, grate kurre nuk do t'i MsMn rrejtur
burrat". 24

3331. Na kanc trcguar Ebu Kurcjbi dhc Musa b. Hizami sc kctyrc iu
kane treguar Huseirs b. Aliu prej Za'idit. ky transmeton prej Mejsere El-
Eshxha'iut, ky nga Ebu Hazirni ky nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberl
s.a.v.s. ka thene:

Silluni mire me gratis sepse gruaja eshte e krijuar prej brinjcs,
ndersa brinja eshte me e shtrember ne pjeseo e eperme. Nese
mundohesh qe ta drcjtosh, do ta thycsh, nese e le te tillc, do te
mbetet e shtremberuar, andaj pranojeni rekomandimin rim per
grate"- 25

3332. Na ka treguar Umer b. HaJ'si. ketij i ka treguar i ati i tij, ketij
A'meshi. ketij Zcjd b. Vchabi sc Abdullahu ka thcnc: "I Dcrguari i All-
llahut s.a.v.s. na ka treguar. e Pejgamberi e flet te verteten dhe I
besojme:

Secili prej jush ne mitren e nenes, dyzete dite qendron ne forme

24 Ne lidhje me qendrimin se "sikur te mos ishin Bcni Israelitet, mishi

nuk do te prishej" Katade ka thene: "Manat dhe thellezat, Beni Israeli teve u

binin nga qielli sikur llutura bore, prej agimi deri ne mbremje. Ata perpiqeshin
qe te marrin sa ju duliej per ate dite, tie peijashtim te dites se xhuma kur
rezervonin edhe per te shtunen. Mirepo, kur tejkalonin kete. kjo shl^aktonte
prishjen e ushqimit tjeter.

Qendrimi: "Te mos kislite qene I lava, gruaja nuk do ta kishte mashtruar
burrin asnjehere", domethene se Hava e Ihirri Ademin a.s. te haje nga pema e
ndaluar e Xhennetit Pra, mashtrimi i saj ka te beje me mashtrimin e shejtanit
duke pasur parasysh se ajo eshte nena e te gjitha grave, kjo cilesi trashegohet
edhe te grate tjera. Nderkaq, ky mashtrim nuk ka te beje me tradhtine
bashkeshortore, por ka te beje me perkushlimet shpirterore dhe morale.

'■' Fjala istevm ka dtsa kupttme. kurse kuptimi primar eshte: te pranosh
porosine. Sipas kesaj fjala ka kete kuptim: "Pranoni porosine time per ^eshtjen
e grave dhe veproni sipas kesaj porosie. Duroni dhe jini te bute ndaj tyre."

Per sa i perket 9eshtjes se krijimit te Haves nga kunizi i Ad emit a.s.
thuhet: "Pasi qe All-llahu xh. sh. e vendosi Ademin a.s. ne Xhemiel, pas nje
kohe u gjet i vetmuar, per sjka iu ankua All-llahut xh. sh., me pastaj e mori
gjumi dhe endeixoi graan. Kur u zgjua e pa prane vetes. Kur e pyeti se kush
eshte ajo? Ajo u pergjigj: "All-llahu me krijoi qe ti te qetesohesh me mua dhe
une te qelesohem me ty" .

te pikes se spennes, pastaj po aq elite qendron ne forme te
koagulimit, pastaj po aq dite do te krijohet ne forme te nje cope te
mishit. Pastaj All-llahu ia con melekun i cili i thote kater fjale: i
slikruae veprimet e tij, kohezgjatjen e jetes se tij, riskun dhe se a do
te jctc fatlum ose fatkeq ne kete bote. Ne fund ne te e frymczon
shpirtin. Nderkaq, njeriu eshte i lire te kryeje veprimet e
xhehennemlinjye, ashtu qe ne mes tij dhe xhehennemlinjve largesia
te jete vetem nje arshin, por nese libri ia kalon dhe ai kryen
veprimet e xhennetlinjve ashtu qe ne ines tij dhe Xhennetit ka
largesi vetem nje arshin. Nese libri e kalon dhe ai kryen veprimet e
xhehennemlinjve, do te hyje ne Xhehennem. "

3333. Na ka treguar Ebu En- Nu'mani. ketij Hamniad b. Zejdi, ky
nga Ubejdullah b. Ebu Bekre b. Enesi. ky nga Enes b. Maliku r.a. se
Pejgamheri s.a.v.s. ka thene:

All-llahu cdo mitrejc la ka besuar nje mclck, I cili lajmcron:
Zoti im, kjo eshte sperma e fares se njeriut, tani ka marre formen e
koaguluar, o Zot, tani eshte here nje cope mishi. Kur do te vije koha
qe t'i jep formen e plot do te pyes: O Zoti iin! Ta krijoj mashkull
ose femer? O Zoti im, ta krijoj fatlum ose fatkeq, (fare risku te kete
dhe sa kohc te jetoje". Tcrc kjo i shkruhct detisa ai eshte ne mitren
e nenes.

3334. Na ka treguar Kajs b. Ilafsi. ketlj Ilalid b. El- Ilarithi, ketij
Shu'be i cili transmeton nga Ebu Iraran El- Xhevniu, ky nga Enesi se
Pejgamberl s.a.v.s. ka thene:

- Xhehennemlinjve, te cilet ndeshkimin do ta kene me te lchtc,
All-llahu do t f u thote: "Sikur te kishe ate cka ka bota, a do ta
pagnaslie veten me te"? Ai do te pergjigjet: "Po! " Atehere All-llahu
do te thote: "Gjersa ti ishe ne knrrizin e Ademit, Une kerkova me
pale se kjo; te inos Me pershkruash tjeter kend Mua, ti kete e
refiizove dhe pranove politeizmin".*

26 Ky hadith eshte permendur ne kapitullin per Ademm a.s. per shkak te
pjeses: "...deri sa ishe ne kurrizin e Ademit ..." qe aludon ne ajelin: "Dhe kur
Zoti yt nga kryqet e Ademit nxori pasardhesit e tyre dhe kerkoi prej tyre
te dcshmojiie kundcr vet vet cs: "A nuk jam une Zoti juaj? " " Po si jo,
thane at a, ne deshmojme, qe te mos thuani ne Diten e Kijametit: - Ne
kemi qene indiferente ndaj kesaj." (El- A'raf, 172).

3335. Na ka trcguar Umcr b. Hafs b. Gijathi, ketij I ati i tij, ketij El-
A'meshi. te cilit ia ka transmetuar Abdullah b. Murre, ketij Mesruku,
ketij Abdullahu r.a. i cill transmelon se Pejgamberl s.a.v.s. ka Ihene:

"Askush nuk do te vritet me te padrejte e per te te mos kete
pjesen e gjakut te birit te Ademit, sepse ai eshte i pari qe vrasjcn e
beritradite". 27

SHPiRTERAT JANE SIKUR USHTRIA E REKRUTUAR

3336. Thote (Buhariu) se ia ka transmetuar Lejthi prej Jahja b.
Se'idli ky nga Amrctc, ky nga Aishja r.a. c cila thote sc e ka dcgjuar
Pejgamherln s.a.v.s. sekathene:

"Shpirtrat jane sikur ushtria e rekrutuar. Ata qe njihen mes
vcti do te afrohcn, ndersa ata qe nuk njihen do te shpcrndahcn".
Jahja b. Ejubi ka Ihene se per kete i ka Ireguar edhe Jahja b. Se'Idi.

RRETH FJALB/E TE ALL-LLAHUT XH. SR:
"Dhe Nuhin ia derguam popullh te ft}? 1 "

11 Buhariu hadilhin e permcnd mc qellim qc tc Iregojc raslin c dy bijvc le
Ademit a.s. per tc cilcl Kur'ani ilet ne surcn El- Ma'idc, ajetet 27- 31. Nc
hdlije me sjeshtjen e bijve te Ademit a.s. Kabilm dhe Habtlin transmetohet
edhe kjo: Ademi a.s. ka martuar secilin djale me vajzen qe nuk kii lindur
bashke me tjetrin. Motra e Kabilit ishte me e bukur nga motra e Ilabilit, andaj
Kabili deshi te marlohel me molren e vet. mirepo Ademi a.s. ia ndaloi kele.
Kahili tshte kemhetigules. Atehere Ademi a.s. i urdherot qe te presin nga nje
kurban. Kabili solli nje barre grure sepse ishte bujk, nderkiiq Habili ishte
blegtor dhe solli nje ka te madh. Zjani e gelltiti kurbanin e Habilit por nuk e
gelltiti kurbanin e Kabilit. Kjo ishte shkak per anniqesine ne mes te dj^ve.

2S Duke permendur kaplinen mbi shpirlrat pas kaptines mbi Ademin a.s.,
Buhariu deshiron te vere ne dye Hdhshmerine tie mes shptrttt dhe trupit te
njeriut. Ne kete kaptine pemiend vetem nje hadith, por me sened jo te plote.
Kete hadith Muslimi ne Sahihun e tij e transmeton me zinxhirin e plote te
transmetuesve. Ne hadith, ne mes tj crash, thuhcl: "Shpirtrat jane krijuar
bashkcrisht, paslaj jane shpcmdare neper trupal e lyre, ai i cili ka gjelur eillin e
vet, eshte ketiaqur me te. kush nuk e ka gjetur, eshte larguar, "

Perkthimi i ketij ajeti ne teresi eshte: "Edhe Nuhin ia derguam popullit
te vet. Une jam qe t'ju lerheq vcrcjtjon haptazi." (Hud: 25).

10

Iben Abbasi thole: <t Badyer-re , ji ,> doraelhene: ajo qe na eshte'
treguar."

TklVi doraelhene: nderpreje. u Ve faret- tenuru domethene: dhe
giifoi uji. "

Ndersa Ikremete ineiidon se me kete ka per qellim siperfaqen e
tokes.

Muxhahidi ka thene: "El- Xhudijju" eshte emri i nje mali (ne mes
Uimit Tiger dhe Eufrat). " De'bun eshte sinonim i halun qe do te Ihole
"gjendjeV 3

RREJH F J ALEVE TE ALL-LLAHUJ XH. SH.:

"Ne e kemi derguar Nuhin te populli i oef: "terhiqja oerejtjen popullit

tend para se t'i arrijedenimi i dhembshem" deri nefund te sures. M

29 Fjala badiur- re'ji gjendet ne ajetin: "Dhe paria e popullit te tij. ata te
cilcl kanc mohuar, thane: Me sa shohim ne. li jc njeri sikurse cdhe ne, por
shohim se te pasojne pa kurrfare mendimi vetem ata qe sjane kunkushi nder
tie; ne nuk shohim se je die, me i mire se tie, aq me teper mendojnie se je
genjeshtar." (Hud: 27).

30 Fjala Iklfi gjendet ne ajetin: "Oj toke! i tha. thithe ujin tend, e ti o qiell
ndal! Dhe uji u terhoq edhe urdhri u zbatua, ndersa anija u ndal ne malin el-
Xliudijj, dhe u tha: Qofte larg populli mizor! " (Hud: 44).

31 Fjala ve faret- tenuru gjendet ne ajetin: "Dhe kur u shpall urdhri yne
dhe vershoi uji nga sipetfaqja e tokes, Ne i thame: Ngarko ne anije nga nje ^ift
te secilit lloj te gjallesave dhe familjen tende - per\'69 atyre per te cilet eshte
bere ijale - edhe besimtaret! Po pak ka pasur me le, le eilel besuan." (Hud: 40).

32 Fjala el- Xhndijj gjendet ne ajetin te cilin e pemiendeni ne fusnoten 3 1 .

33 Fjala de'bun gjendet ne ajetin: "Sikur rasti me popullin e Nuhit, me
Ad in dhe Themudin edhe me ata pas tyre. Porse All-llahu nuk ua deshiron te
keqen njerezve." (El- Mu'minun: 3 1).

34 Duke pasur parasysh se sutja Nuh ka te beje me Nuhin a.s. dhe me
popullin e tij, Buhariu ne fillim te titullit te kaptines ka fllluar me ajetin e pare
te kesaj sureje, pastaj pemiend pjesen tjeter te sures e eila ne perkthim don te
thote: "Ne e kemi derguar Nuhin te populli i vet: "Terhiqja verejtjen popullit
tend para se t'i arrije denimi i dhembshem" ! O populli im! - u tha ai - Une ju
terheq verejtjen haptazi, Adhuront All-llalum, edhe trikesohent prej Attj, edhe
me degjoni mua! Do t'ua fale mekatet dhe do t'iu lere ne jete deri ne
momentin e caktuar. por kur te vije inomenti i caktuar i All-llahut„ ta dini se
nuk ka vonim. O Zoli im, tha. une kam thirrur popullin lim nate e dile. por

11

"Lexoju atyre historine per Nufiinf Kur iti drejtua popullit te oet "O

popuffi im, ncsc iti eslife merzitur sfeiidWrni im lie mesin tuaj dhe uerejtjet
e mia me argumente te All-llahut - deri te fjala - "...m^sUman" "

3337. Na ka treguar Abdani. ketij ia ka transinetuar Abdullahu, ky
nga Junusi, ky nga Zuliriu. se Salimi ka thene se Iben Umeri r.a. ka
thene:

- I Derguaii i All-llahut s.a.v.s. gjeedej ne mesin e xhematit, u

thirrja tme edhe me teper i largonte. Dhe sa here qe i kam thirrur per t'i falur
Ti, futnin gishtat ne vesh dhe mbuloheshin me teshat e tyre; ishin teper
kembengules dhe mendjemedhenj te forte. Pastaj une i kam thirrur haptazi. E
pastaj u kam shpallur haptazi, edhe fshehurazi. U kam thene: "Kerkoni falje
nga Zoti juaj sepse Ai, verlek fal shume. /\i do l'ju dergojc shi te mjailueshem.
Dhe ua shton pasuritie e djemte, dhe do t'ju beje kopshte edhe lurnenj. Q'eshte
me ju qe nuk shpresoni ne iuqine e All-llahut? Kurse Ai ju krijon shkalle-
shkalle. A nuk shihni si i ka krijuar All-llahu shtate qiej ne kate, dhe eka ka ne
ta. Henes i ka dhene drile. kurse diellin e ka bere driledhenes. All-llahu ju
krijon nga dheu sikur hiimet, Pastaj ne te ju kthen dhe pa dyshtm do t'ju nxjerre
perseri. All-llahu ua ka bere token te rrafthet, Qe te ecni neper te. rrugeve te
gjera.

Nuhi tha: Zoti im, ata nuk me degjojne dhe pasojne ate. pasuria dhe
lemijel e le cileve vctem ua rrilin shkaterrimin dhe thurin kurtha le medha.
Dhe thone: "Kurrsesi trios i lini zoterat tuaj, dhe assesi mos e lini Vedan as
Suvazan; Jeguthin dhe Juken e as Nesren! " Dhe humben shume. Prandaj Ti
mizoreve mos u jep tjeter send pen-'e^ humbjes. Dhe ata, per shkak te
gabimeve te veta, u permb)ten dhe u hodhen ne zjarr. dhe per ata nuk do te
kele, pervec All-llahul, asnje ndihmolar, Dhe Nuhi lha: "Zoti im, mos le ne
toke asnje banor nga mosbesimtaret, Sepse nese i le. ata, roberit Tuaj do t'i
shpiejne ne humbje dhe do te lindin vetem mekatare dhe mosbesimtare! Zoti
im, me fal mua dhe prinderit e mi. edhe kush ka hyre ne shtepine time si
besimtar. edhe besimlaret e besimtarcl; ndersa mosbesimtareve shtojau vetem
shkaterrimin! " (Nuh, 1-28).

33 Autori aludon ne ajetet qe vijojne: "Lexoju atyre historine per Nuhin!
Kur iu drejtua popullit te vet: O populli im, nese u eshte merzitur qendrimi im
ne mesin tuaj dhe verejtjet e mia me argumente te All-llahut - e une jam
mbeshletur ne All-llahun - alehere, bashke me zolerinjte tuaj vendosni dhe
mos f shihni asgje, dhe ekzekutojeni ate kunder meje, mos pritni! For nese
ktheni shpinen, ani, une prej jush nuk kerkoj kurrfare shperblimi, mua do te
me shperbleje All-llahu. Une jam i urdheruar te jem musliman." (Junus, 71-
72).

12

cua dhe e falenderoi All-llahun, me pastaj permendi Dexhalin dhe

thas "Une po ua terheq verejtjen ndaj tij! Te gjithe Pejgamberet e
pare popujve te vet ua kane terhequr verejtjen nga Dexhali. Edhe
Nuhi popullit te vet la terhoqi verejtjen. ndersa une, per sa i perket
atij, do t'ju them ate qe asnje Pejgamher nuk ia ka thene popullit te
vet: dijeni se ai eshte qorr e All-llahu nuk eshte qorr."" 5

3338- Na ka treguar Elm Nuajmi, ketij Shejhani i cili transmeton
nga Jahja. ky nga Ebu Seleine i cili ka degjuar Ebu Ilurejren r.a. se e ka
degjuar Pcjgambcrin s.a.v.s. i cili ka thene:

"Doni t'u them die per Dexhali n e qe asnje Pejgambcr i
meparshem popullit te vet per kete nuk i ka thene? Ai eshte qorr.
Bo t'ju sjelle die te ngjashnie nie Xhennetin dhe Xhehennemin. Kur
do t'ju flase per Xhennetin dijeni se ka per qellim Xhehennemin. Po
ua terhjek verejtjen sikur qe ua terhoqi verejtjen Nuhi popullit te
vet".

3339, Na ka treguar Musa b. Ismaili, ketij Abdulvahid b. Zijadi,
ketij A'meshi. ky nga Ebu Salihu, ky nga Ebu Se'idi. i cili transmeton se
Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

"Do te vijne Nuhi me popuUin e tij dhe All-llahu xh. sh. do t f i
thotc:

- A e dorezove (Shpalljen)?

- Po, Zoti iin- do te pergjigjet ai. Atehere All-llahu do te pyese
popuUin:

- A ua ka dorezuar?

- Jo, do te thoiie ata, - neve nuk na ka ardhur kurrfarc
Pejgamberi!

- Kush do te deshmoje? - do t'i thote Ai Nuhit.

- Muhammedi alejhis-selam dhe ithtaret e tij - do te pergjigjet
ai, dhe, ne ine te vertete do te deshmojme se ai e ka dorezuar
(Shpalljen) . Kjo eshte doniethenia e fjaleve te Lartniadherishniit:

36 Ne hadithet mbi Dexhalin thuhet se ai do te pretendoje te jete zot andaj
Pejgamberi a.s. kelu Ihekson se ai do te jete qorr, nderkaq All-llahu xh, sh.
eshte t paster dhe pa te meta, kurse verbesta e Dexhalit do te jete slienje se ai
nuk eshte zot.

Ky hadith permendet ne kapitullin per Nuhin a.s.. sepse ne te flitet per
verejtjet e Nuhit qe ia benle popullit te tij nga rreziku i Dexhalit.

13

"Dhe ashtu ju keini here nje bashkesi te drejte qe te jeni deshmitare
kunder njcrczvc..." Fjala vesat domcthcnc: i drejte." 3 '

3340. Na ka treguar Isliak b. Naser. kellj Muharamed b. Ubejdi.
kctij Ebu Hajani duke transmetuar nga Ebu Zur'ah, ky nga Ebu Hurcjrc
r.a., i oil i ka thene:

- IsMin me Pejgamberin s.a.v.s. ne nje zijafet, ia dhane kemben
e pare, atij kjo pjese e mishit shume i pelqente dhe tha:

"Ne Diten e Kiametit une do te jein i pari i njerezise, ' a e dini
pse? All-Uahu do t f i tuboje te paret dhe te fundit ne nje vend. Do t f i
shell vetcm ai qe shell dhe do te degjoje thirrjen vetcm ai qe degjon.
Dielli do t'u afrohet shume aier dhe disa do te thone:

- A unit shikoni se ku gjendeni dhe c-ka ju ka gjetur? A nuk
perpiqeni te gjeni ndokend qe do t'u ndilimoje te Zoti juaj?

- Babai juaj - do te thote dikush. Do te shkojne te ai dhe do t f I
thone:

- O Adem, ti je babai £ tere njerezise. All-llahu te krijoi vete, te
frymezoi me nje pjese te shpirtit te Tij, urdheroi meleket e ato te
rane ne sexhde, te beri qe te banosh ne Xhennet. A nuk do te ea
ndihmosh te Zoti yt, a nek na shell se ku jenii dhe ^ka na ka gjetur?

- Zoti im eshtc hidhcruar aq shume sa qe asnjehcrc nuk eshtc
hidheruar deii ne kete shkalle. Me edaloi te ha nga penia, une
theva urdhrin. Mjaft kam ballet e mia! Shkoni te dikush tjcter,
shkoni te Nuhi- do te thote ai.

Do te vijne te Nuhi dhe do t'i thone:

37 Ne kete liadith shpjegohet nje pjese e ajetit 143 te sures el- Bekare, ku
thuhet: "Dhe ashtu ju kemi bere nje bashkesi te drejte qe te jeni deshmitare
kunder njerezve. dhe Profeti do te jete deshmitar kunder jush...." (El- Bekare.
143).

30 Muliammedit a.s. tie Diten e Kiametit do t'i takoje nderi me i larte qe te
meiTet me te g|ithe njerezit kur ata do te jene me ngushte; qe sa me pare te
gjykohen. Perparesia e tij eshte ne kuptim te nderit grades dhe gjendjes.
nderkaq per sa i perket pejgamberise. te gjithe Pejgamberet jane te barabarte.

39 Rrelh shprehjes: "Zoti im eshtc i zemeruar", Neveviu thote: "Zemerimi
i All-llahut xh. sh. do te shiliet ne Diten e Kiametit kur Ai do te denoje
gjynahqaret dhe frika e cila do te mbreteroje. Ndodhi te tilla asnjehere nuk
kane ndodhur e as qe do te ndodhin. Nuk ka dyshim se die e tills nuk ka
ndodhur e as qe do le ndodhe ndonjehere." (Umdetul- Karie, XV faq, 221).

14

- O Null., ti je Pejgamberi i pare ne Toke, All-llahu te emertoi
rob falenderues. ' A nuk na shch se ku jemi dhc (fare hallcsh kemi?

A nuk do te na ndihmosh te Zoti yt?

- Zoti im sot eshte aq i hidheruar sa qe asnjehere nuk eshte
hfdheruar e asnjehere nuk do te hidhcrohct - do te thotc ai. Mjaft
kam hallet dhe dertet e mi a. Shkoni te Pejgamberi s.a.v.s.

Ata do te vijne te nee, do te bie ee sexhde eee Arsh, me c'rast
do te thuhet:

O Muhammed, coje koken dhe nderhy, nderhyrja jote eshte e
pranuar, kcrko se do te jepet cka te duash! "

Muhammed b. Ubcjdi thotc: "Pjcsihi tjeter te hadithit nuk c kam
mbajtur mend* 1

3341. Na ka treguar Naser b. Ali b. Naser, kelij i ka Ireguar Ebu
Ahincdi nga Suljani, ky prcj Ebu Isliakut, ky prcj Esvcd b. Jczldit, ky
nga Abdullaliu r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka lexuar:

"Fe hel niie muddekir", sic lexohet zakonisht/ *

"Edhe Iljasi eshte, pa dyshim nga Pejgamberet. Kur i tha
popullit te vet, a nuk frikesoheni? A Ba'lin e adhuroni, e krijucsin
me te mire e leni pas shpine. All-Uahun, Zotin tuaj dhe Zotin e te
pareve tuaj te lashtc. Ata e pcrgenjeshtruan prandaj, me siguri do
te prezentojne (ne denim). Pervec atyre roberve besnike te A1I-
llahut. Bhe ia ruajtem kiiftiiniii ne breznite e mevonshem. Paste

40 Ketu aludohet ne ajetin: "Ju pasardhes qe u kemi bartur me Nuhin. Ai
pemj emend ishle njeri mirenjohes. " (El- Isra', 3).

4[ Ky liadith eshte me i gjate, siq shihet nga transmetime tjera. Nuhi a.s.

njerezit do t'i udhezoje te Ibrahimi a.s., ai te Musai a.s., i cili do Vi udhezoje te
Isai a.s. ; ky do t'i udhezoje te Muhammedi a.s.

Perndryshe, ne kete hadith hehet Ijale per shefa'lln e vegante ne krahasim
me shefa'tet qe do te jepen tie Boten tjeter.

41 Fjalet Jfe hel mm muddekir gjenden ne ajetin: "Dhc kete c lame si
mesim, por a ka kush mcrr mesim? " (El-Kamer, 15).

Ky ajet bene pjese ne grapin e ajeteve ku flitet per Nuhin a.s. dhe
shkaterrimin e popullit te tij, prandaj permendel ne kete kaptine.

Fjala muddekir eshte patticipi aktiv i llojit te tete te foljes dekere dhe do
te duhej te lexohet mudtekir. Keshtu lexohet ne disa kiraete te rralla, por sipas
rregullave te gramatikes arabe ajo kalon ne form en muddekir dhe keshtu
lexohet ne shlate leximel qe jane mutovatlr.

15

slipetim Djasi! Ja ne keshtu i shperblejme bamiresit. Eclhe ai eshte,
me siguri, nga robcrit tanc bcsimtarc." J

Nga iben Mes'udi dhe iben Abbasi Ihuliel se me emrin Iljas tie ajetet
e lartshcnuara ka per qclllm IdrisinA

PERMENDJA E IDRISIT A. S. I CIU ESHTE GJYSHi I BABAIT TE NUHIT

DHE THUHET $E ESHTE GJYSHI I NUHIT A. S. DHE RRETH FJALEVE TE

ALL-LIAHUTXH. SH.: H DHE E KEMI NGRITUR NE VEND TE LARTF 45

Abdaiii thote se i katreguar Abdullahu, ketlj Jimusi nga Zuhriu/ '

43 Ky ajet eshte" mane nga surja Es- SafFat ajetet 122- 132.

Ne lidhje me Iljasin a.s. Iransmctohel nga Vchbi se pas vdekjes se
Hazekrjelit te Betii Israelite! kane ndodhur gjera te rendesishme. Kane liamiar
detyrat ndaj i'Vll-llahut xh. sh., ndertuan idhujt dhe filluan t'i adhurojne.
Atebere All-llahu xh. sh. ua dergoi Iljasin a.s. Pejgamber. Ketij i besoi vetem
nje mbrel i Beni Israeliteve kurse te tjerel adhuronin idhullin qe e quanin Ba'l.
Iben Is'haku tregon se ka degjuar nga disa ulema se ky Ba'li ka qene nje gi*ua
qe ata e adhuronin. Vetem nje mbret e degjonte Iljasin. por dikur me vone
edhe ai ktheu dhe u baslikangjit me te tjeret dhe me mbreterit e kohes se vet
andaj edhe ky filloi te adhuroje idhujt. Atehere Iljasi a. s e luti All-llahun xh.
sh. dhe pergjigija ishle qe i\i ua ndali shiun. Pastaj iu tha qe le lypin shiun nga
idhujt e tyre, kur ajo nuk iu shkoi per dore kuptuan se jane ne lajthitje. Me ne
fund Iljasi e luti All-llahun xh. sh. qe t'ia merr shpirtin.

Idhulli qe pennendem gjendej ne qytetin Balebek ne Sham. Ishte i
ndertuar prej ari„ i larte njezet arshin dhe ka pasur kater fytyra dhe katerqind
rojtare, le eilel njerezine e gonin ne lajlhilje dhe le adhurojne ate idhull.

44 Buhartu ketu shprehet ne foruien pastve (pemiendet - thuhet se)qe ne
temiinologjine e hadithit eshte shenje e dobesise se transmetimit. Deklaraten e
Iben Mes'udit "Iljasi eshte Idrisi. kurse Jakubi eshte Israili" e ka evideneuar
Abd b. Humejdi dhe Iben Ebi Halimi, nderkaq deklaraten e Iben Abbasit e ka
regjistruar Xheriri ne tefstrin e vet. Mirepo, dihet se shumica jane te mendimit
se Iljasi ka qene Pejgamber i derguar te Beni Israelite! dhe se Idrisi ka qene
gjyshi i babait te Nuhit a.s., pra nje kohe te gjate para kohes se Beni
Israeliteve.

4 ~ Surja Merj cm, 57.

46 Buhartu ne kete hadtth pennend dy senede, transmetuestt e te cileve
peiputhen te Zuhriu, andaj pa si pemiend emrin e tij e mbyll senedin me
shenjen KA qe don te thote se kalon ne sened tjeter. Pastaj pennend senedin
tjeler dhe vazhdon me lekstin e kidithit.

16

3342, Na ka trcgiiar Ahincd b. Salihu, ketlj Aiibcsc, ketlj Junusi I
cili transmeton nga Then Shihabi. se Enesi ka thene: "Ehu Dherri r.a.
thote se Pejgaraberi s.a.v.s. ka thene:

- Derisa eerie islia ne Mekke, u hap tavani i shtepise sime. Me
crdhi Xhibrili, ma hapi gjoksin, pastaj e lau me uje tc Zcm-zcmit.
Solli nje ene te arte te mbushur me urtesi dhe me besim, i futi ne
gjoksie tee dhe e eibyili. Me mori per dore dhe u ngritem ee qiell.
Kur arriti te qielh i botes, XhibiiH rojtarit te qiellit i tha:

Hape!

- Kush eshte? - pyeti (rojtari).
-XhibrOi-upergjigjaji

- A eshte dikush tjctcr me ty? - pyeti ai.

- Me mua eshte Muhammedi - tha (Xhibrili).

- A i eshte derguar pejgamberia? - pyeti al

- Po, hape- tha (Xhibrili).

Kur kaluam qiellin (me tc afcrm), kur afy paine nje ejeii qe ee
anen e djathte dhe tc majten ishin tubuar njerczit; kur shikonte kali
e djathta, qeshej, kur shikonte kali e majta qante.

- Mire se erdhe, Pejgamber i mire dhe djale i mire! - tha ai.

- Thash: kush eshte ky?

- Ky eshte Adeiei- tha ai - ky qe eshte ne anen e djathte, kurse
ne anen e majtc jane pasardhesit e djcmvc te tij. Ata qe jane ne
alien e djathte jane xhennetlinjte, e ata ne anen e majte jane
xhehcnncmlinjtc. Kur shikon ne anen e djathte, qcshct; e kur
shikon ne anen e majte qaee.

Pastaj Xhibrili udhetoi eie mua deri sa arritem deii te qielli i
dyte. Rojtarit te tij i tha: "Hape". Rojtari i qiellit i tha si ne heren e
pare dhe e hapi.

Enesi thote se Eba Dherri ka permcndur se Pcjgambcri s.a.v.s-
ne qiej ka takuar Idrisin, Musane, Isain dhe Ibrahimin, por nuk me
ka saktesuar se ke ku e ka pare, pervec se permendi se Ademin e ka
pare ne qieffie me te aferm, kurse Ibrahimin ee qiellin e gjashte.
Enesi me pastaj thote: "Xhibrili kur ka kaluar prane Idrisit, Idrisi i
ka thene:

- Mire se erdhe Pejgamberi i mire dhe vellai i mire!

- Kush eshte ky ? - pyeta.

- AI eshte Idrisi - u pergjigj (Xhibrili).
Pastaj kalova prane Musait, i cili tha:

17

- Mire se erdhe Pejgamberi i mire dhe vellai i mire!

- Kush eshte ley! - pyeta.

- Ky eshte Musai - u pergjigj (Xhlbrili).
Pastaj kalova prane Isait, i cili tha:

- Mire se crdhc Pejgambcri i mire dhe vellai i nitre!

- Kush eshte ky? Pyeta.

- Ky eshte Isai - tha (Xhibrili).

Pastaj kalova prane Ibrahimit, i cili tha:

- Mire se erdhe Pejgamber i mire dhe vellai i mire!

- Kush eshte ky? - pyeta.

- Ky eshte Ibrahimi - u pergjigj (Xhibrili).

(Iben Shihabi) thotc se e ka lajmcruar Iben Hazmi se Iben
Abbasi dhe Ebu Ilajj El-Ensariu kane thene se i Derguari i AI1-
llahut ka thene: "Pastaj udhetova larte deri sa arrita ee nje rrafsh
ku degjova krikellimen e lapsit. 44

Iben Hazmi dhe Enes b. Maliku thone se Pejgamberi s.a.v.s. ka
thene: "All-llahu me detyroi ti fale pesedhjetc namazc. II ktbeva
perse ri dhe kur u takova me Musane, me tha:

- Me eka u detyruan pasardhesit e tu?

- U detyruan qe t'i falin pesedhjete namaze - u pergjigja.

- Kthehu te Zoti yt - tha ai - sepse pasardhesit In kefe nnk do te
mund ta kryejne.

U ktheva, e luta Zotin, dhe e pakesoi pergjysme.
II ktbeva perseri te Musai I trcgova per pakesimin - Ai perse ri
tha:

- Kthehu te Zoti yt!

(Transmetuesi ka permendur lutjen e dyte te All-llahu sikur heren e
pare). Ai perseri e pakesoi pergjysme. Perseri u ktheva te Musai, i
tregova, ai perseri tha:

- Kthehu perseri te Zoti yt, sepse pasardhesit e tu nuk do te
mund ta kryejne ate!

U ktheva perseri te Zoti im dhe e luta, atehere Ai tha:

- Pese namazet do te konsiderohen per pesedhjete. Te une fjala
nuk ndcrrohct!

U ktheva perseri te Musai i cili me tha:

- Kthehu cdhc njehcrc te Zoti yt!

- Me vjen turp prej Zotit tim (qe ta lus qe ende ta pakesoje). i
thash une.

18

Me pastaj vazhduam bashke me Xliibrilin deri sa anitem ne
Sidretul- munteha te cilin e MsMn mbuluar ngjyra te ndryshme, aq
te shuiiiellojsliiiie ishin sa qe une nuk dija se sa Eoje ishin. Pas kesaj
me futen (ne Xhennet) ku pash kube me gure te cmueshem, kurse

toka ishte nga inisku. "' '

RRETH FJALB/E TE ALL-LLAHUT TE MADHERISHEM:
"Edhe Adit — uellane e tyre Hudin; o populli im u tha, adhuroni AII-

Hafiun...* 48

Dhe rreth fjaleve te All-llahut xh. sh.: "Kur ne Ahkaf, popullit te vet
no terhoqi uerejtjen*.." deri te fjalia: "*.*Jtesfitu Ne denojme popullin
g/ynafiqar" 49 (El- Ahkaf, 21)

4 ' Buhariu ne kete kapitull ka permendur hadithin per Mi'raxhin sepse ne
te permendet takimi i Muhammedit a.s. me Idrisin a.s. me rastin e Mi'raxhit.

Nderkaq, ne disa transmetime Ijera permendet se Idrisi ka qene ne katin e
katert te qiellit.

Iben Hibbani thote se transmetimi i Hbu Dherrit r.a. eshte i besueshem
(autentik) ne te cilin permendet se Idrisi a.s. ka qene Pejgamber (nebi(j dhe
resul) dhe se ka qene i pari qe ka shkniar me laps. Iben Is'haku thote se Idrisi
a.s. ka qene i pari, i eili ka here shume sonde e ne mes lj crash ka qene i pari i
eili ka qepur tesha.

" 1S Perkthimi i ajetit ne teresi eshte: "Edhe Adit vellane e tyre Hudin; O
populli im„ u tha, adhuroni All-llahun, ju nuk keni tjeter zot pervee Atij, ju
vetem po kurdisni trillime!" (Hud. 50).

Hudi eshte njeri nga pasardhesit o te biril te Nuhit a.s. Samit. Qe i derguar
te populli Ad, te cilin e perhenm trembedhjete fise. Vendi t tyre gjendet tie jug
te Gadishullit Arahik. Toka e tyre ishte shume e bereqetshme, mirepo pas
ndeshkimit te All-llahut xh. sh. u shnderrua ne shkretetire. Era e forte e cila
zgjali shlate dite e shtale net shkalerroi gjjilheka ne perjashtim te Hudil a.s. dhe
atyre qe i besuan atij. Fv'luxhahidi thote se ka pasur mbi kater mije.

" 19 Buhariu. ketu aludon ne ajetet qe vijojne: "Dhe perkujtoje vellane' e
Adit (Hudin) kur popullit te vet ia terhoqi verejtjen ne Ahkaf, por ka pasur
edhe para tij edhe pas tij Pejgamhere. Mos adhuroni tjeter vec-se All-llahun.
une i frikesohem denimil tuaj ne dilen e madhe! Ata i thane: "Ake ardhur te
na shmangesh prej zoterve tone? Na e sill ate qe na e premton. nese je i
sinqerte" ." Vetem All-llahu e di ate, u tha ai, kurse une kumtoj ate me cka jam
derguar, por une e shoh se ju jeni popull i zhytur ne injorance" . Dhe kur e
pane ale (mjegullen) ne horizonl qe levizte kah luginat e lyre, Ihirren: "Kjo re

19

Transmelohet prej Alait dhe Sulejmanit nepermjet Aishes r.a. kjo
nga Pejgamberi s.a.v.s. " {) rreth Fjaleve te All-llahut xh. sh.:

"Kurse Adi eshte shfarosur me furtune vershelluese." (El-
Hakka, 6)

Iben Ujejni thote: "Melaqeve qe jane te detyruara per kete u doll
nga kontrolli"

"Qe e leshoi kunder a tyre shtate met e tete dite pa nderprere dhe
ke pare ne te njerez te levarur sikur trupa te trashe hurmash. A e
shell, te kete mbctur dikusli prej tyre. ""

3343. Me ka treguar Muhamnied b. Ar'are, ketij Shu'be i cill
transmeton nga Hakemi, ky nga Muxhahidi, ky nga Iben Abbasi r.a. se
Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

"line jam ndihmuar me eren e liedjes., nderkaq populli Ad

na sjell shi" ! Jo. kjo eshte ajo qe e kerkonit shpejt! Nje ere me vuajtje te
dhimbshme, qe zhduk edo send, me vullnelin e Zolit lc vet, Dhe kur i gdhini
drita nuk kislite mhetur gje, vee.se banesat e tyre. Ashtu tie e shperhlejme
popullin mtzor." (HI- Ahkaf, 21 - 25).

50 Transmetimin e Atait, Buhariu e ka permendur ne librin e Krijimit ne
kapitullin: "Rreth asaj se eka transmetohet mbi Fjalet e te Lartmadherishmit:
"Dhe Ai e dergon mjegullen si lajmerim te gczuar" . Nderkaq hadithi ne ijale
thote: "Atai thote se Atshja r.a. ka thene: "Pejgamberi s.a.v.s. e ktshte tradite
qe kur e shihte mjegullen ne qielL te ece para e mhrapa, hynte dhe dilte.
nderronte ne fytyre, dhe kur binte shin, ai qetesohej. Aishja e njohu me kete e
ai tha: "Nuk e di. frikesohem te mos jete sikur nje popull i cili ka thene: "Dhe
kur e pane ale (mjegullen)ne horizonl qe levizle kah luginal e tyre..." (El-
Ahkaf.24).

Transmetimin e Sulejmanit Buhariu e ka regjistruar ne tefsirin e sures El-
Ahkaf se Aisheja r.a. ka thene: "Nuk e kam pare Pejgamberin a.s. te qeshe aq
shume sa qe t'ia shohe Injerthin, por ai vetem buzeqeshle. Kur e shihte
mjegullen ose eren, ajo hetohej tie fytyren e tij", andaj ajo t ka thene: "() i
Derguar i All-llahut, kur e shohin njerezit mjegullen, gezohen sepse shpresojne
mos po hie shi. Te shoh ty, kur sheh mjegullen ne fytyre je i padisponuar" ? Ai
u pergjigj: "Aishe. cka me garanton se ne te nuk eshte denimi? Nje popull
eshte denuar me ere. Ai popull ka pare denimin." Perseri kane thene: "Kjo
mjegull na sjell slit".

51 Buhariu ketu ka permendur tre ajetet e sures El- Hakka (6-8), ku flitet
per denimin e popullit Ad. Fjalet ne kllapa jane shpjegime te Buhariut txeth
ajeteve ne Jjale,

20

eshte shkaterruar me ereii e perendimit." "

3344- (Buhariu )~ Thote: "Iben Kethiri percjell nga Sudani, ky nga
babai i tij, ky nga Iben Ebi Nu'mani, ky nga Ebu Se'idi r.a., i cill ka
thenc:

"Aliu r.a. Pejgamberit s.a.v.s. i dergoi pak ar. Ai ua ndau kater
veteve: Akre b. Habis El-IIandhelijit, El- Muxhashi'ijit, EI- Ujejne
b. Beder El- Fez'zarijjit dhe Zejd et- Taijit, pasta j edhe disave nga
Beni Ncbhani si Alkamc b. IJlathctc El- Amirijit, njcrit nga Bcni
Kilabet. Kurejshitet dhe Ensaret per kete ndarje u hidheruan dhe
thane:

- Ai u ndane te pareve te Nexhdit nclersa neve na ka lene pas
dore!

- Me kete dua qe t'i pervetesoj- tha Pejgainberi s.a.v.s.
Atehere u paraqit nje njeri me sy te ndezur, me sy te medhenj,

ballcmadh, me mjckcr te kcrlcshur e te shkurte dhe i ncnqcthur, e
tha;

- O Muhammed, frikesoju Zotit!

- Kush i perulet All-llahut- tha- nese uee gaboj! Shih, Ai me ka
besuar tere iijerezine ne Toke, e ti nnk ke besim ee mua?

Nje tjctcr, mcndoj se ky ishtc Halid b. Velidi, kerkoi qe ta vret,
por Resulull-Uahu ia ndaloi e kur ai shkoi tha:

- Nga pasardliesit e ketij (njeriu), do te kete te atille qe do te
lexojne Kur* an e ky nnk do te mund te ndaloj laiingat e tyre. Ata
do te dalin prej feje siknr shigjeta kur e vret gjahun. Bo te vrase
muslimane, do t'i le te lire idhujtaret. Nese i mberrije une, me siguri
do t'i vrase. mu aslitu sic eshte shkaterruar populli Ad. "

3345. Na ka tregiiar Ilalld b. Jezidi, ketij Israill duke transmetuar

prej Ebu Is'hakul, ky nga Esvedi, i cili thote se ka degjuar Abdul lahun
dukethene:

"Kam degjuar te Derguarin e All-llahut s.a.v.s. duke lexuar: Fe

52 Shiko shpjegimin e hadithit ne librin II ne kapitullin per duane e shiut.

53 Ky hadith nuk eshte regjislruar ne numrin rendor te zakonshem sepse
Buhariu thote se nuk e ka degjuar nga Iben Kethiri, atidaj senedi. ne shikim te
pare, ka nderprerje, por pjesen e pare te hadithit ai e transmeton ne tefsirin e

sures Beraetun ku thote: "Na ka tregiiar Muhammed b. Kethiri", qe don te
thole se senedi eshte i ngjitur.

21

hel mm muddekir- A ka nclokush qe do te pranoje mesimin? "

RREFIMI MBI JEXHUXHiN DHE MEXHUXHiN

dhe rretli Fjaleve te All-llahut xli. sh.: "O Dhulkarnejn, i thane
ata, Je'xhuxhet e Me'xhuxhet bejee turbiillira ne Toke...""" SI dhc
rreth Fjaleve te All-llahut te Madherishem: "Dhe te pycsin per
Dhulkarnejnin, thuaj, per kete do t'ju rrefej disa lajme. Ne e kemi
vendosur ate ee Toke dhe i kemi dheee shkase per cdo send. Dhe ai
i shfrytezoi keto..."" deri te Fjalet: "...Me silini copa te hekmit! ..."

54 Perkthimi i plots I ajetit eshte: "O Dhulkarnejn, I thane ata. Jexhuxhet e
Mexhuxhel bejne turbiillira ne toke. prandaj a po ngre nje mur ndermjet nesh
dhe atyre. apo don te te shperblejme? " (HI- Kehf. 94).

Dhulkarnejni si duket ka jetuar ne kohen e Ibrahimit a.s. Ne Kur'an nuk
pemiendet se a ka qene pejgamher ose jo.

Je'xhuxhi dhe Me'xhuxhi jane pasardhcs le Jafelhit djalil te Nuhit a.s. .
Stpas mendtmtt te Kadi Ijadit keta etnra jane nxjerre nga sintagtna:
te'exhuxhun- nari d. m. th. ashpersia e zjarrit. Jane quajtur me kete emer per
slikak te nuimit te shumte qe jane dhe ashpersise se tyre. Thuhet se ata
perhehen nga njezet fi.se. nderkaq Ihen Abdul- Berr thote: "Ata jane dyzete
Use. Kane forma dhe madhesi le ndryshme. Seeili lis ka sunduesin dhe gjuhen
e vet. Disa prej tyre ne eeje kereejne, prej tyre ka qe sulmojne njeri- tjetrin.
Disa nuk ilasin por vet em belbezojne; disa jane te mbrapshte. Ata jane te
fuqishem dhe shunie te ashper, dhe ushqehen kryesisht nga gjuetia" .

Pra, Je'xhuxhet dhe Me'xhuxhet pershknihen ne inenyre shume te
^udilslime. Mirepo, veshtire eshte te dime se sa eshte i drejle dhe i verlele
perslikrtmt i tyre.

52 Buhariu ketu ndeipret citatin shume te gjate per penden qe e kii ndertuar
Dhulkarnejni, por ka permendur ajetet te eilat i ka lene. ata jane: "Derisa arrijti
ne vendin ku perendon diclli, kur ju duk se perendon ne nje burim te lurbullt
dhe aty gjeti nje popull. () Dhulkarnejn, i thame Ne, ose do t'i denosh ose do te
sillesh mire me ata. Ai qe ben krim, tha, do ta denojme, e pastaj do t'i kthehet
Zotit te vet, andaj edhe Ai do ta denoje me denim te rende. Kurse ai i cili
beson dhe ben vepra te mira - ka shperblimin e miresise. dhe atij do t'i atrojme
lehtesi. Dhe ai prape shkoi. Derisa arrili alje ku lind dielli, dhe e pa se po lindle
te nje popull, te cilit ne nuk i kemi dhene mundest te mbulohet prej tij (dtellit).
Dhe ai u soil me ata ashtu si^ u pat sjelle me ata peipara. Dhe ai prape vazhdoi,
Derisa arriti ndermjet dy pendave, e ndermjet atyre gjeti nje popull. i cili gati
nuk kuplonte asnje Ijale. O Dhulkarnejn, i thane ata, Je'xhuxh e Me'xhuxhet

22

(Njejesi I ijales ~,uher eshte zubretun qe domethene copa). "Dhe kur ai
i nivelizoi dy anct e malit. " (Transmetohet prej Iben Abbasit se ato
jane dy male, se seddani domethene: dy male, kurse harxlten
domcthenc shpcrblimi). "...u the: "Fryni zjarrit, dhe kur u sknq, the:
"Me sillni baker te shkrire fa edezi! " (te shkrij ne te plumb, inadje
thuhct edhe hckiir, sic thuhct cdhc bronxc, nderkaq Iben Abbasi thole sc
fjala eshte per baker). "Dhe ata nuk munden as t*i afrohen..." (t'ia
tejkalojne): isteta'a eshte lloji I istefale nga ijala eta'tu lehu (mundem),
andaj ketu eshte vokalizuar me fetlia ne zanoren e mesme: esta'a-
jesti'u prej ta'a- juti'u dlsa thone: isteta'a- jesteti'u (prej llojit ta'a-
juti'uj' ' "...lere me ta kapercejne. Kjo eshte Meshire e Zotit tim, tha
ai, dhe kur do te vijc premtimi i Zotit tim, do ta rrafshoje me
toke..." (do ta he] rrafsh me token; nakatun dekka'u domethene deveja
me gerbe te rrafshuar, ngjashem me fjalen dekdak: toke ranore)
"...premtimi i Zotit tim eshte i vertete. Dhe atehere do te bejee qe
ata sikur valet te perzihen njeri me tjetrin...' '

"Derlsa te lirohen Jc'xhuxhct e Mc'xhuxhct te vcrshojne nga
cdo humnere (shpelle)". Katadcja thote sc hadeb do te thotc kodrinc.

Nje njeri Pejgamberit s.a.v.s. i tha:

- Kam pare nje tende ee forme te nje gune me vija.

- E ke pare - tha af/ J

bejne turbullira ne toke. prandaj apo ngre nje mur ndemijet nesh dhe atyre, apo

don te te shperblejme? Me mire eshte ajo cka me ka dhene Zoti im - tha ai.
Por„ ju ndihmomeni mua sa me teper. do te hej nje mur ndemijet jush dhe
atyre "(El- Kent", 86- 95).

56 Buhariu ketu shpjegon tTenjen e fjales isteta 'a, duke permendur se eshte
e llojit istefale nga ijala ta'a. Disa gramatikane pretendojne se ne
konsonanten e mesme te prezentit theksohet me vokalin i (ta'a - jeti'u).
nderkaq ca te tjere pretendojne se ajo ka konsonanten me zanoren u (ta'a -
jetu'u).

5 ' Kete citat te sures El- Kehf (83- 99) Buhariu e permend si hyrje te gjate
ne kaptinen mbi Je'xhuxh dhe Me'xhuxhin. Fjalet ne kllapa jane shpjegimet e
tij per disa shprehje te ajeteve kur'anore, nderkaq fjalet qe jane shkruar me
shkronja te medha jane perklhimi i ajoleve kur'anore.

50 Ky eshte ajeti i 96- te i sures El~ Knhija, nderkaq fjala hadeb, te eilen
Katadeja e shpjegon me fjalen" kodrine" gjendet ne kete ajet.

59 Buhariu nuk e permend senedin e ketij hadithi. por senedin e ka
regjistruar Iben Ebu Umcri nga Katadcja, i eili ka dcklaruar se nje medinas i ka

23

3347, Na ka trcguar Jalija b. Bukcjii, kctij i ka trcguar Lejthi, i cill
transmeton nga Ukajli, ky prej Then Shihahlt. ky nga Urve b. Zubejri se i
ka treguar Zejnebeja, e bija e Xhahshit r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka
hyre tck ajo i frikcsuar:

- Nuk ka zot tjctcr pervcc. All-llahut! Mjcrc per arabct se (fare
sherri in eshte afruar. Sot eshte hapur nje pjese e tendes se
Je'xhuxhit dhe Me'xhuxhit, keshtu - duke here nje rreth me gishtin
e madh dhe gishtiii tregues.

- O i Derguar prej All-llahut, - Zejeebja, e bija e Xhahshit ka
pyetur: valle do te shkatcrrohemi cdhc pse ne mesin tone ka njcrez
te mire?

- Po, - tha at- kur do t*ju mundin te kcqijat.

3347. Na ka treguar Muslim b. Ibrahimi. kelij Vuhejbi. ketij Iben
Taviisi i cili transmeton nga babai I vet ky nga Ebu Hurcjrc r.a., ky nga
Pejgamberi s.a.v.s. sekathene:

"All-llahii ka hapur nje pjese te tendes se Je'xhuxhit dhe
Mc'xhuxhit keshtu" dhe ka shkruar me dore numrin ncntcdhjcte. 6u

3348. Me ka treguar Is'hak b. Nasri, kelij Usaraeh, I cili transmeton
prej A'mcshit, te eilit i ka trcguar Ebu Salihu prej Ebu Se'id El- Hudriut
r.a., ky prej Pejganiberit s.a.v.s. i cili thote se All-llaliu I
Lartmadherishem do te thote:

_ O Adem!

tliene Pejganiberit s.a.v.s.:

- E kam pare penden Je'xhuxh dhe Me'xhuxh,

- Si e ke pare? ~ pyeti ai.

- Sikur ishte me gune me vija- vija, vija te kuqe dhe vija te zeza - u
pergjigj ky.

- Me te vertete I paske pare - lha Resulull-llahu.

Kete liadtth e transmetojne laberatiiu dhe Bezzari.

60 Tirmidhiu, Iben Hibbani dhe Hakimi transmetojne nga Ebu Hurejre r.a.
hadithin per kete pende ku thuhet se ata per cdo dite do ta gemiojne penden.

dhe kur do te afrohen qe ta rrezojne. udheheqesi I tyre do te thote: "Kthehuni
neser do la rrezoni" . Nderkaq, .-\ll-llahu xh. sh. gjale nales do la klheje ne
gjendjen e pare, keshtu do te vazhdojne derisa te vtje koha kur Ai 1-11 aim xh. sh.
t'i dergoje ata. Atehere udheheqesi I tyre do thote: "Neser, dhashte Zoti, do ta
txezojme" . Te nesennen do ta gjejne punen aty ku e kane lene, andaj do te
rrezojne dhe do te paraqiten ne mesin e njerezve.

24

- Urdhero o Zot, jam lie sherbimin Tend, e fere miresia eshte ne
duar Tua - do te thote (Ademi)

- Nxirri ata qe jane per lie Xhehennem - do te thote Ai.

- Sa jane ata qe jane per lie Xhehennem - do te pyet (Adcini).

- Prcj fdo njcmijcshit, ncndqind e nentedhjct e ncnte - do te
thote Ai

Atehere femija do thinjet, secila grua me bare do ta hedh
femijen, ti do te shohesh njerezit te dehur, por ata nuk do te jene te
dehur, knrse ndeshkimi i All-llahut do te jete shume i rende.

- O Resulull-llah, - thane (Sahabet) - kush do te jete ai njeri nga
ne?

- Gezohuni - tha at - njeri nga ju eshte i barabarte me nje mijc
prej Je'xhuxheve dhe Me'xhuxheve, - dhe vazhdoi me tej: - Pasha
Ate qe lie dear te Tij eshte slipiili im, shpresoj se ju do te
perfaqesoni nje te katerten e njerezve ne Xhennet.

Per kete ee morem tekbir, e m tha:

- Shpresoj se do te jcni nje e treta e banorcvc te Xhcnnctit
Perseri morem tekbir, e ai tha:

- Shpresoj se ju do te jeei gjysma e banoreve te Xhennetit, tha
m.

Ne perseri morem tekbirin, e ai tha:

- Ju, ne krahasim me njerezit e tjcrc, do te jcni sikur qimja e
zeze ne lekuren e demit te bardhe ose qimja e bardhe ne lekuren e
demit te zi."

RRETH FJALB/E TE ALL-LLAHUT TE LARTMADHERISHEM:
"♦.♦E Ibrahimin All-llahu e konsideroi mik te mire** 6 '

dhe rreth Fjalcvc tc Tij: "Ibrahimi ka qene, njemend, i perulur
ndaj All-llahut.." 62 dhe rretli Fjaleve: "...Ibrahimi me te vertete ishte

61 Buhariu titullin e kaptines e fillon me nje pjese nga ajeti kur"anor, i eili

ne teresi eshte: "Kush eshte me i mire ne fe se ai, i cili sinqerisht i eshte
dorezuar All-llahut duke here edhe vcpra te mira, dhe qe pason fene e drejle le
Ibrahimi t, e Ibrahimin All-llahu e konsideroi mik te mire." (Kn-Nisa, 125).

62 Ketu permendet vetem fillimi i ajetit perkthimi i te cilit ne teresi eshte:
"Ibrahimi ka qene. njemend. i perulur ndaj All-llahut. besimtar i vertete. nuk
ka qene prej mosbesimtareve." (En- Nahel, 120).

25

shiime i prekshem dhe i bute. "

Rbu Mejsere thote se fjala er- rahim buron nga gjuha habeshite e qe
domethene "i meshirshem'V

3349, Na ka trcgiiar Muhaiimied b. Kethiri, ketij I ka trcguar
Sufjani, ketij Mugire b. Nu'mani, ketij i ka treguar Se'id b. Xhubejri
prej Iben Abbasil r.a. ky nga Pejgamberi s.a.v.s. se ka Ihene:

"Ju do te ringjalleni te zbathur, te zhveshur dhe te pa here
synct", pastaj lcxoi: "...Ashtu sic. u kcmi krijuar hcrcn e pare do ta
perseiitim ate (krijimin). Ky eshte premtimi yne, Ne me te vertete
mund ta bejme kete. "^

I pari qe do te vishet ne Diten e GjyMinit do te jete Ibrahimi,
disa nga ejerezit e mi do te menjanohen ne te majte, atehere une do
te them:

- Shoket e mi! Shoket e mi!

- Ala kane leshuar Islamin (jane renegate) prej kur ti u ndave
nga ata - do te thuhet, nderkaq une do te them ashtu sie tha robi i

63 Ketu pemietidet fundi i ajettt, perkthtmt i te ciltt tie teresi eshte: "H qe
Ibrahimi u hit per baben e vet, ajo ishte vetem nga shkaku qe i pat premtuar
vetem atij, dhe sapo iu be e qarte se ai eshte arniik i All-llahut, hoqi dore prej
tij. Ibrahimi me te vertete ishte shume i prekshem dhe i bulc." (Et- Teube,
1*14).

64 Vekiu ne tefsirin e vet ka regjistruar deldaraten e Ebu Mejseres: '"'"Ervmh
ne abisinishte don te thote: i mesbirshem." Transmetohet edhe nga Iben
Mes'udi se fjala ervah domethene: i meshirshem. por ai thote se nuk rrjedh
nga abisinishlja. Nderkaq Iben Abbasi thote se fjala ervah ka kuplimin: i
btndur, kurse nga Resulull-llahu transmetohet se fjala ervah domethene: i
perulur ne moment in kur lexohen dua."

Ne keto ajete shprehet kenaqesia e All-llahut xh. sh. me Ibrahim in a.s. e
fjala half! domethene: miqesi e sinqerle dhe perkushtim i mirefillle.

Pretendohet se Ibrahimi a.s. ka lindur ne Babilon ne kohen kur sundonte
Nemrudi. Hishami thote se ndermjet Nuhit a.s. dhe Ibrahimit a.s. nuk ka pasur
pejgambere tjere, pen-'ec Hudit dhe Salihut a.s., dhe se ndermjet Ibrahimit a.s.
dhe Hudit a.s. ka pasur rreth 630 vjet, kurse ndermjet Ibrahimit a.s. dhe Nuhit
a.s. ka pasur 1143 vjel,

65 Resulull-llahu ketu lexoi pjesen e ajetit: "Ate dite kur t'i mbeshtjellim
qiejt sikur qe mbeshtillet fleta e letres. Ashtu sic u kemi krijuar heren e pare do
te perserisim ate (krijimin). Ky eshte premtimi yne. Ne me te vertete mund ta
bejme kete." (El- Enbija, 104)

26

mire (Isai a. s. ): "Une per ta isha deshmitar deri sa isha me ta. " 6

3350- Na ka treguar Ismail b. Abdullahu e ketij i ka treguar i vellai i
tij Abdulhamidi I cili transmeton nga Iben Ebu Dhi'bi. ky nga Se'id b.
El- Mukbiri, ky nga Ebu Hurcjrc r.a. sc Pcjgambcri s.a.v.s. ka thene:

"Ne Bitee e Gjykiniit, Ibrahimi do te takohet me te atin e tij
Azerin. Ne fytyre te Azerit do te shihet zymtia dhe pluhuii, dhe
Ibrahimi do t'ithote:

- A te kam thene qe te inos besh gjynah (t'i perulesh All-llahut)?

- Qe, sot i jam perulur - do te pergjigjet i ati.

- O Zotl im, - do te thote Ibrahimi- me ke prcmtuar se ne Diten
e GjyMmit nuk do te me turperosh, sot kur preokupiini eshte me i
madh se sa preokupimi me te atin tira?

- Pabesimtareve ua kam ndaluar Xhennetin - do te pergjigjet
All-llahu I Lartmadherishem.

- Me pastaj do te thuhct: O Ibrahim cka ke ncn kcmbet?

Ai do te shikoje nen kembe dhe do te habitet kur do sheh hienen
mashkull leshatoke, te cilee pastaj do ta kapin per kembesh dhe do
ta gjuajne ne zjarre. '

3351. Na ka treguar Jahja b. Sulejmani. ketij i ka treguar Iben Vehbi
te cilln e ka lajmeruar Amri se i ka treguar Bukejri nga Kurejbi. robit te
liruar te Iben Abbasit se Iben Abbasi r.a. ka Ihene:

"I Derguari i Ali-liahut s.a.v.s, ka hyre ee Qabe ne te cilee gjeti

66 Resulull-llahu ketu lexoi dy ajete: "Une nuk u kam thene asgje tjeter
peipos asaj qe me ke urdhcruar Ti. Adhurone All-llahun, Zot i im dhe Zol i
juaj! Kam qene deshmitar derisa isha ne mestn e tyre, e pasi qe ma more
shpirtin, mbete Ti mbikqyres i tyre. Dhe Ti je deshmitar i cdo sendi. Nese i
denon. denon roberit e tu„ e nese ua fal, me te vertete Ti je i forte e i urte. All-
llahu lha, kjo eshte dite kur le sinqerleve u ndihmon sinqerileti i tyre. Alyre u
takojne xhennete ku po rrjedhin lumenj ku ata do te mbesiti pergjithmone e
jete; All-llahu eshte i kenaqur me ata. por edhe ata jane te kenaqur me Te. Kjo
eshte iitore e madhe." (El- Maide, 1 17- 119).

Disa mendojne se Ibrahimi a.s. do te jete i pari i cili do te vishet. sepse kur
e gjjuajtcn ne zjarr ishte i ^veshur. Disa le tjere Ihone se do te jele i pari, sepse
ai i pari ka barte shall vare.

6; Dashuria dhe meshira e Ibrahimit a.s. e detyruan qe te kerkoje falje nga
All-llahu xh. sh. per babain e tij Azerin. por ai ne ate rast iu paraqit ne forme te
hienes se ndylur, andaj ai u shmang nga babai.

27

fotografine e Ibrahimit dhe te Merjemes, clhe tha:

- C^ka kane keto! Keto kane degjuar se melaiket nuk hyjne ne
shtepine ku ka fotografi! Kjo eshte fotografia e Ibrahimit, ky nuk
ka dashur te dije per veten permes faUit.

3352. Na ka treguar Ibrahim b. Musa, ketij i ka treguar Ilishanii, ky
prej Ma'merit, ky prej Ejjubit. ky prej Ikrimes, ky prej Ihen Abbasit r.a.
se Pejgamberi s.a.v.s. kur pa fotografite ne Qabe. urdheroi qe te hiqeti,
atehere i fshiue. Ai pa fotografine e Ibrahimit dhe Ismailit a. s.. ne duar
kishin shigjctat (e fallit), dhe tha:

- I vrafte All-llahu! Per All-llahun, keta dy asnjehere nuk kane
kerkuar fatin e vet permes fallit.

3353- Na ka treguar AH b. Abdullahu, ketij Jahja b. Se'idi, ketij
Ubejdullahu se i ka treguar Se'id b. Ebu Se'idi prej babait te vet, ky nga
Ebu Hurejrc r.a. se ka thene:

- O Kesulull- Hah, cili njeri eshte me fisniku?

- Ai qe eshte me i devotshem - u pergjig,! ai. E ata i thane:

- Nek pyetem per kete.

- Po, Jusufi, I Derguari I All-llahut, bir i te dcrguarit te All-
liahut (JaTtubit), nipi i te derguarit te All-llahut (Isliakut), sternip i
mikut te All-llahut (Ibrahimit) - Ilia ai, e ata perseri thane:

- Nuk pyetem per keto.

- Atehere pyetni per fiset e arabeye. Ata qe kane qene te mire ne
kohen e injorances, jane te mire edhe ne Islam, nese behen te
dijshem - tha ai.

Ebu Usameja dhe Mu'temiri kete haditli e transmetojne prej
Abdullahu! ky prej Sc'idit, ky prej Ebu liurejres r.a., kursc ky prej te
Derguarit te All-llahut s.a.v.s. 69

60 Imam Almiedi r.a. tie Musnedin e tij permend se Xliabiri r.a. ka thene:
"Ne muret e Qabes ishin te vizatuara shume fotografi, andaj Pejgamberi
s.a.v.s. i urdheroi Umer b. Hattabit r.a. qe t'i shkaterroje. Umeri me lecke te
lagur i fsliiu. Pejgamberi a.s. kur hyri ne Qabe. ne te nuk gjeti asnje fotografi."

u9 Buhariu kelu Iregon edhe dy senede Ijera le kidithit, te cilet ne vendel
tjera te Sahilmt te tij i ka permendur bashke me tekstm e hadithtt. Senedtn e
Ebu Usames e ka permendur per rrefimin e Jusuiit a.s., kurse senedin e
Mu'temirit e ka permendur ne kaptinen per Jakubin a.s. Ne te dy senedet
Se'idi e Iransmelon hadilhin drejlperdrejte nga Ebu Hurejrc r.a., andaj numri i

28

3354, Na ka trcguar Mucmmcli, ketij Ismaili, ketij Avfi, ketij Ebu
Rexhai, ketij Semure se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

"Mbreme (tie enderr) me erdhien dy meleke, shkuam te nje njeri
i madh, aq i madh ishte sa qe gati nuk ia pash koken, ai ishte
Tbrahimi s.a.v.s. ".

3355, Me ka trcgiiar Bcjjan b. Amri, ketij Nadri, ketij i ka trcguar
Then Avni nga Muxhahidi i cili ka degjuar Iben Abbasin r.a. se kur ia
kane permendur Dexhxhalin, ne mes te dy syve te te cilit do te slikruaj
kafir ose KFR, thote:

- Kete nuk e kam degjuar nga Rcsulull-llahu, por at ka thene:
"Per sa i perket Ibrahimit, ai i perngjane shokut tuaj. ' Kurse
Musai ka ngjyre geshtenje. Ademin me belief sikur e shoh duke u
lesliuar me nje fushe i hipur ne deve te kuqe.

3356, Naka trcguar Kutejbe b. Se'idi. ketij Mugirc b. Abdurrahman
El- Kureshi i cili transmeton nga Ebi Ez- Zenadi, ky nga A'rexhi. ky nga
Ebu Hurejre r.a. i cili ka deklaruar se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

"Ibrahimi a. s. eshte bere sunnet kur ka pasur tetedhjete vjet,

cdbc ate me teske".

Na ka trcguar Ebul- Jcmani, ketij Shuajbi, ketij Ebuz- Zinadi duke
thene se Ml- kadumi (pa teshdid) ka kuptimin e teskes.

Me kete pajtohet edhe Abdurrahman b. Is'haku duke transmetuar

nga Ebuz- Zinadi. Gjithashtu pajtohet cdhc Axhlani duke transmetuar
nga Ebu Hurejre r.a. '

transmetueseve eshte me i vogel se sa tie senedin e lartepermendur, ku Se'idi
transmeton nga i ati i tij, e ai nga Ebu Hurejre r.a.

/0 Shkronjat KFR do te jene te shkruara ne balls te Dexlixhallit andaj seeili
besimtare do te njeh pernios atyre shkronjave se ai nuk eshte zol.

Muhammedt a.s. me shume i pemgjante Ibrahimit a.s. andaj ka thene:
"Per sa i perket Ibrahimit. shikoni ne shokun tuaj" .

71 Fjala kadum. sipas disa te dhenave ka teshdidin ne shkronjen dal, sipas
disa te tjereve eshte pa teshdid. Pjesa dermuese e ulemave mendojne se kjo
fjjalc percakton disa nga pajisjel per zdrukthtari (leske), ne kete hadilh e kemi
perkthyer me kete kuptim. Pemdryshe, disa te tjere mendojne se fjala Kadum
eshte emer i nje fshati ne Sham, qe do te thoshte se Ibrahimi a.s. sunethnin e
kreu ne Kadum.

' 2 Me Shuajbin pajtohet Abdurrahman b. Is'haku dhe Axhlani se fjala

29

Kete Hadilh e Iransmelon edhe Mohammed b. Arari nga Ebu

Selemeja. '

3357. Na ka treguar Se"id b. Telld Er- Rujani, ketij Iben Vehbi se I
ka treguar Xhcrir b. Hazimi nga Ejjubi, ky nga Muhamincdi e ky nga
Ebu Hurejre r.a. i cili deklaron se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

"Ibrahimi ka rrejte vetem tri here." '

3358- Na ka treguar Muhammed b. Mahhuhi, ky nga Hammad b.
Zejdi, ky nga Ejjubi, ky nga Muhamniedi, ky nga Ebu Hurejre r.a. I cili
ka thene:

"Ibrabimi a. s. ka rrejte vetem fii here edhe ates dy here per Mr
te All-Uabut. Kjo esbte deklarata e tij se "jam i semure"" he "ate e

kadum eshte pa teshdid. Transmetimin e Abdurrahmanit e ka regjistruar
Museddesi ne Musnedin e tij, kurse transmetimin e Axhlanit - Imam Ahmedi
ne Musnedin e tij .

' 3 Transmetimin e ketij hadilhi e ka regjistruar Ebu Ja'la ne Musnedin e

tij-

Pasiqe Ibrahimi a.s. e kreu sunetimin, ky tit fetar mbet sunnet edhe per
pasardhesit e tij. Vetem Shaii'u mban qendrimin se sunetimi eshte vaxhib.

'' 4 Buhariu per kete hadith ka permendur dv senede (per hadithet nr. 31
dho 32)

Per senedin e pare thuhet: Hbu Hurejre r.a. ka deklaruar se Pejgamberi
s.a.v.s. ka thene: "Ibrahimi ka mashtruar vetem tri here" . Ne senedin tjeter
thuhet: - Ebu Hurejre r.a. ka thene: "Ibrahimi a.s. ka mashtruar tri here", pastaj
i permend te tri rastet. Ne shikim te pare, senedi i d)te (32)eshte thenie e Ebu
Hurejres r.a. sepse kete nuk ia pershkruan Pejgamberil a.s. \firepo dihet se
eshte thenie e Pejgamberit a.s. Kete e verteton transmettmt qe e regjtstron
Nesaiu dhe Bezzari, kurse Buhariu kete hadith e ka regjistruar ne librin per
shitblerje, libri V, duke permendur se e ka thene Pejgamberi a.s. Muhammed
b. Sirini shpeshhere permend hadithet ne emer te sahabeve prej te eileve i ka
degjuar, duke mos permendur Resulull-llahun a.s., keshtu ndodh edhe me kete
rast, andaj ne senedin e dyte nuk pemiendet Resulull-llahu a.s.

7 " Qe te kuptojme me mire deldaraten e Ibrahimit a.s., do te permendim
disa ajete te eilat flasin per rastin konkret: "I drejtimit te tij ishte edhe
Ibrahimi, Kur i erdhi Zolit te vet me zemer te shendoshe. Kur i tha babes se vet
dhe popullit te vet: 9ka adhuroni? A, ne vend te All~11ahut doni zotera te
rrejshem? E e/mendoni per Zotin e perbotshem? U leshoi nje shikim yjeve
Dhe tha: "Une jam i sernure" ! Dhe ata u larguan duke ikur, kurse ai iu qas
fshehlazi zolerave te tyre dhe tha: A nuk po hani ju? Q' eshte me ju qe nuk po

30

ka here me i madhiprej tyre"' Dhe hera e tret kur ai ishte me Saren
(vazhdon Eba Hurejre) nje tirani I eshte thenc se: "Ketu banon nje
njeri me nje graa shume te bukur". Ai clergoi nje njeri te ai dhe e
pyeti per ate:

- Kush cshtc ajo?

- Motra ime - tha ai, pastaj erdhi te Sara dhe i tha:

- Sara! Ne toke nuk ka bcsimtar te drejte pervec raeje dhe teje.
Ky me pyeti per ty. I thash se te kain moter. Ti inos me nxjerre lie
rrene.

Tirani me vonc shkoi te ajo. Kur u perpoq qe ta ze per dore, u
shtang . Atehere bertiti:

- Lute All-llahun per mua, nderkaq unc me asgje nuk do te bej!
Ajo e luti All-llahun. Ate e leshoi shtanga. U perpoq qe per here

te dyte fa ze per dore, mirepo perseri u shtang bile edhe me foil.
Perseri tha:

- Lute AU-llahun per mua. e line me kurrgje nuk do te bej!

Ajo perseri e luti All-llahun dhe ate e leshoi shtanga. Atehere
thirri nje nga rojtaret e vet dhe tha: "Ju nuk me keni sjelle te
ndonje qenie njerezore, por me keni sjelle te shejtani". Me ne feed
Sares ia dha llaiheren per slierbetore. Ajo erdhi te Ibrahimi i cili
falte namaz. Duke i treguar me dore e pyeti: C^ka ke?

- All-llahu pabesimtarin dhe tiranin e mposhti me arm te Veten
dhe Haxheren ma dha per sherbetore - tha ajo.

Ebu Hurejre tha: "Ajo eshte nena e juaj, o bijtc e ujit te
qiellit". 77

flistii? Dhe, kalimthi, tu qas me nje te rrene me te djathten." (Es~ Saffat, 83-
93). "

/6 "A ti e here kete me zoterat tone, o Ibrahim 11 e pyeten." Ate e ka bere ky,
me i madhi i tyre, pvetni ata nese ilasin", u lha ai (Ibrahimi). (El- Enhija, 62-

7,1 Ne hadith permendet se Ibrahimi a.s. ka mashtruar vetem tri here, por
per te tri rastet ne pyetje jane aluzionet e jo mashtrime te verteta. Keshtu
pretendimi: Une jam i semure. domethene: do semurem. Tjetra: Kete e ka bere
ky me i madhi prej lyre, domethene: Nese ata mund te ilasin, atehere ate e ka
here me i madhi prej tyre. Kur me Saren tha se eshte motra e ttj, ka menduar
ne motren nga feja.

Thuhet se Ibrahimi a.s. nje kohe te gjate ka banuar ne Sham. Kur
mbreteroi lhalesia e ma dhe, ai bashke me Saren shkuan ne Egjipt, ku sundonte

31

3359, Na ka trcgiiar Ubejdullah b. Musa, osc Iben Selami prej tij,
kete e ka lajmeruar Iben Xhurejxhi prej Abdulhamid b. Xhubejrit ky
nga Se'id b. Musejjebil, ky prej Urami Sherikut r.a. se Pejgamberl
s.a.v.s. ka urdheruar te inbytct zhapiu, dhc kathcnc:

"Ai ka fry ne Ibrahimin alejhis- selam". 78

3360, Na ka treguar Umcr b. Hafs b. Gijathi, kctlj babal i vet, ketij
A'meshi duke thene se i ka treguar Tbrahimi i cili transmeton nga
Alkameja, ky thote se Abdullahu r.a. ka thene:

Kur u Shpall: "Do te jene te sigurt at a te cilet besojne dhe
besimin e tyre nuk e veshin me mizori..." (El- En'ani, 82), ne thame:

- O Resulull- Hah, kush prej nesh nuk ka be mizori?

- Nek eshte ashtu sic thoni ju- tha ai. - Besimin e tyre nek e
veshin me mizori, doniethene: nuk e veshin me politeizem. A nuk
keni degjuar fjalen e Llukmanit kur i thote te birit te vet:
"Politeizmi, me te vertete eshte zulhun (mizori).'''

faraoni t pare. Ketu Ibrahim it i ndodhi rasti qe pemiendem. At tha se Saren e
ka moter. sepse ky mizor kislite tradtte qe te sulmoje grate e liuaja. Kur u or\' r at
ta sulmoje, Sara lexol kete dua: "O All-llahu im, nese une me te vertete besoj
ne ly dhe ne Pejgamherin Tend, trupin tim e ruaj vetein per hurrin tim. atehere
mos I mundeso kctij pabesimtari" .

Hbu Hurejre r.a. arabet i ka quajtur byte e ujtt te qiellit sepse ata jetojne
nga shiu dhe uji I shiut qe mblidhet neper lugina; ate uje u*i jepnin edhe
kafsheve te tyre. Disa pretendojne se ketu fjala eshte per ujin e Zemzemit, I cili
buroi per hir te Ilaxheres. me te eilen pastaj jetuan arabet. te cilet ajo i
konsideroi si iemije lc saj.

;0 Imam Ahmedi dhe Iben Maxhxhe trail smetoj tie nga Aisheja r.a. kete
hadith: "Kur e gjuajten Ibrahimin a.s. ne zjarr, te gjltha kafshet e tokes e
fikshin petve9 zhapinit I cili ndihmonte te marr flake zjairi. andaj Pejgamberi
a.s. kishle urdheruar qe ta vrasim ate" .

;9 Pejgamberi a.s. ajetin: "Do te jene te sigurt ata, te cilet besojne dhe
besimin e tyre nuk e veshin me zullum, edhe ata jane te peradhur" (El- En' am,
82), e ka shpjeguar me ajetin: "Kur Llukmani i tha birit te vet duke e
keshilluar: Biri im! mos i ben shok All-llahut! Politeizmi eshte. me te vertete
zullum i madh." (Llukman, 13).

Buhariu hadithin e lattpennendur e ka regjistniar ne kaptinen mbi
Ibrahimin a.s., edhe pse ne te nuk permendet Ibrahimi a.s. Mirepo, shprehja:
"Do te jene te sigurt ata. te cilet besojne dhe besimin e tyre nuk e veshin me
zullum", ne fakl eshle fjalimi i Ihrahimit a.s., te cilin ia drejloi popullil lc vel,

32

Jezif-fun d. in. th. tc shpcjtosh nc ecjc.

3361. Na ka treguar Ts'hak b. Ibrahim b. Nasri, ketij Usameja i cili
ka transmetuar nga Ebu Hajjani, ky prej Ebu Zura'a. se Ebu Hurejre r.a.
ka thcnc:

"Ne Ditcn e Kiamctit All-llahu do fi tuhoje te parct dhe tc
mbramet (tc gjjithc njerezit) ne nje vend, ashtu qe do te mund t'u
beje ze ai qe i therret, do te mund fi shell te gjithe, edhe Bielli
shume aier do t'u afrohet..."

dhe vazhdoi te permend hadithin per Shefa'atin: "Ata do te
vijnc te Tbrahimi dhe do t f i thonc:

- Ti je i Derguar i All-llahut dhe mik i Tij ne toke, na ndjhmo
(me shefa'at) te Zoti yt.

Atif do fi perkujtohen rrenat qe ka bere dhe do te thote: "Mjaft
kam gajlct e mia! Shkoni te Musai."

Kete hadith e transmeton edhe Enesi prej Pejgamberit s.a.v.s. "

3362, Mc ka treguar Ahincd b. Se'Id b. Abdullahu, ketij Vehb b.
Xherir prej babait te vet, ky nga Fjjuhi, ky nga Abdullah b. Se'id b.
Xhubejri, ky nga babai i vet. ai nga Iben Abbasi r.a. se Pejgamberl
s.a.v.s. ka thene:

"All-Mann befte meshire (nierhamet) ne eenen e Ismailit! Po te

duke zhvilluar dialog me ata. e qe me se miri shihet nga ajetet qe vijojne: "Dhe
populli i tij e kundershtoi. Ai tha: A do te polernizoni me mua per AI 1-11 alum, e

mua Ai me udhezoi? Line nuk u frikesohem a lyre qe ju u beni shoke, me
perjashtim nese Zoti im deshiron dieka. Zoti im ngerthen edo send me dijeni te
vet. A nuk mblidhni mendjen? " Po si t'ju frikesohem atyre qe ia beni ju

shoke. kur ju nuk frikesoheni qe i beni shok All-llahut; dicka per te cilen nuk
ju ka dhene kurrfare argumenti per to? N'e dishi cila nga kelo dy grupe eshte
me e denje per te qene e stgutt? Do te jene te stgutt ata, te etlet besojne dhe
besimin e tyre nuk e veshin me zullum, edhe ata jane te perudhur." (El-
En am: 82- 82).

so Folja jezifun gjendet ne ajetin: "Dhe ata (populli) ia behen me te
shpojto."(Es-SaJTal s 94).

st Hadithi mbi shefa'atin ketu eshte permendur ne version te shkurtuar, tne
theks te vecante per rastin e Ibrahimit a.s.

S2 Buhariu kete hadith e transmeton edhe nga Enes b. Maliku ne kaptinen
mbi Tevhidin, ndersa kelu vetem sinjalizon ne te,

33

mos kishte nxituar, Zemzemi do te rridhte nga burimi."

3363, Ensariu thote se Iben Xhurejxhi ka thene: "Kethir b.
Kcthiri me ka trcguar: "line dhc Othman b. Sulcjmani ishim ulur
bashke me Se'id b. Xhubejrin, i cili tha: Iben Abbasi nuk me ka
treguar keshtu por ka thene:

- Ibrahimi udhetoi bashke me Ismailin dhe nenen e tij. Ajo
Ismailit i jepte gji dhc me veti kishte nje bare.

3364. Me ka tregiiar Abdullah b. Muhammedi. ketij Abdiirrezaku,
kete' e ka lajmeruar Ma'meri qe ka transmetuar nga Ejjub Es- Sahlijani
dhe Kethir b. Kethir b. Muttalib b. Ebu Veda'a me ate qe njeri nga keta
dy nga njehere transraelon me gjeresisht prej tjelril, nderkaq te dy
transinctojnc prej Sc"id b. Xhubcjrit sc Iben Abbasi r.a. kathcnc:

"Gruaja e pare qe ka pcrdorur shokcn ka qcne e am a e Ismailit.
Ajo perdori perparesen per te fshehnr gjurmet nga Sara" '

Me vone Ibrahimi u nis bashke me ate dhe djalin Ismailin,
derisa ende i jepte gji. I la prane Qabes, nen nje dra te niadh, mbi
Zemzemin, ee nje vend me te larte ku me vone n ndertua Qabeja.
Atehere Mekka nuk ishte e banuar, e as qe kishte uje. Ai, te dy I la
lie ate vend. Iii la nje traste me hurma dhe nje calik me uje.
Ibrahim! u kthye prapa, ndcrsa e ema e Ismailit e percilltc duke I
thene:

- O Ibrahim, ku shkon. Na le neve ne kete vend ke nuk ka njeri
te gjalle, bile kurrgje tjeter? Kete e perseriti disa here, por ai aspak
nuk e perfUli ate, atehere ajo tha:

- Keshtu te ka urdhcruar All-llahu?

- Po - u pergjigj ai.

83 Kur buroi Zemzemi, Haxhereja e mori calikun dhe iilloi la mhushe me
uje, me qellim qe te kete per sjdo rast. Uji atehere fillot te njedhe, atidaj
Pejgamberi a.s. ka thene: "All-llahu befte ralimet ndaj nenes se Ismailit..."

84 Nje njeri i tha Se'id b. Xhubejrit: "Themi se gruaja e Ismailit kur vajti
Ibrahimi a.s. te ata i ofroi mikpritje, e kur ai re&zoi. ajo i solli gurin dhe e
vendoi" . Nuk ka transmetuar keshlu Iben Abbasi- tha ai - por ka thene: "U nis
Ibrahimi..."

83 Sara Ibrahimit a.s. ia dhuroi Haxheren, kur kjo i lindi Ismailin. Sara
filloi ta kete zili ate dhe u betua se do t"ia prete tri gjymtyre, duke e terhequr
pas veli gunen me qellim qe te humbase gjurmel e te eeurit.

34

- Pra, Ai nuk do te na shkaterroje - tha ajo clhe u kthye.

Ibrahimi vazhdoi te ec derisa ariiti te eje kthese, ashtu qe afa
nuk e shihnin. Atehere u kthye kah Qabeja^ i eoi duart dhe fllloi te
lutet duke thene: "O Zoti yne! Une disa pasardhes te mi i kam
vcndosur nc njc lupine, ku nuk mbillct asgje, deri te fjalet "-.per te
qeee mirenjohes" 5 (Ibrahim. 37).

E ema e Ismailit i jepte gji Ismailit dhe pinte eje nga calik, deii
sa e harxhoi Me ne fund kur e harxhoi ujin u etshtua mjaft, por u
etshtua edhe djali. E shikonte djalin i cili levizte - ose tha:
perpelitej. Nga mundimi i djalit ajo fllloi te ngasc. E pa Safanc,
kodrine e cila ishte me afer asaj; u ngjit ne te, u kthye kah lugina,
vallc mos shell kcnd, mircpo nuk pa askend. Atehere u lcshua nga
Safaja. Kur ariiti ne lugine, e <poi mengen e kemishes dhe fllloi te
ngase sikur vrapon njeriu nga mundimi deri ne fund te lugines.
Ariiti deri te Merveja, u ngjit larte dhe fllloi te sliikoje mos valle
shell dike, mirepo nuk pa askend. Keshtu veproi shtate here. Iben
Abbasi thotc se Pcjgambcri s.a.v.s. ka thene: "Ky eshte sa s jl I
njerezve ne mes " (Safasc dhe Mcrvcs).

Kur u ngjit ne Merve, degjoi eje ze qe tha: "Hesht"! E zhytur
ne mendime, perseri degjoi zerin i cili tha: "Me mundesove te te
degjoj, nese mund te me ndihmosh, (me ndihmo)". Mcnjcherc pa
mclckun ne vendin ku tani eshtc Zemzcmi. Perpushte me kembc ose
me krahe deri sa doll uji. Ajo fllloi ta ze, duke treguar me dore se si
e ka mbushur calikun, kurse uji gufonte vazhdimisht. Iben Abbas!
thote se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene: "All-llahu befte rahmet ne
nenen e IsmaUit; sikur ta kishte lene Zemzemin te lire- ose ka thene:
sikur te mos e kishte zene ujin - Zemzemi do te ishte uje qe do te
rridhte." 87

86 Kjo dua e Ibrahimi t a.s. gjendet tie ajetin: "() Zoti yne! Une disa
pasardhes te mi i kam vendosur ne nje lugine, ku nuk mbillct asgje, te tempulli
i shenjte i Yti. per te kryer faljen! O Zoti yne. ben qe zemrat e disa njerezve te
mallengjehen per ata dhe per te qene mirenjohes fumizoji ata me frute."
(Ibrahim 37).

87 Kjo pjese e hadithit eshte pjese nga tjalimi Muhammedit a.s., andaj Iben
Haxlieri mendon se ky eshte argument se i tere hadithi eshte fjalimi i
Pejgamberit a.s. e nuk eshte fjalimi i Iben Abbasit r.a., sic kuptohet ne shikim
te pare.

35

(Then Abbasi) thote: "Mos u frikesoni prej shkaterrimit! Ketu
do te jete Bejtull-llahu, te cilin do ta edertoje ky djalosh me te a tin e
vet, nderkaq All-llahu nuk do t'i hum base banoret e tij".

Kur u ngrit mbi toke, ne forme te nje kodrine, ne te u leshuan
rrekete dhe e demtuan ne te majte dhe ne te djathte ' Keshtu ishte
per rreth tyre gjersa arriten nje grup nga Xhurhumi, ose nje
familje e Xhurhumit, te cilet vinin nga drejtinii i Keda'as. U
vendosen nee rrezen e Mekkes, me c'rast pane se si shpeset silleshin
dhe thane:

"Keto shpese me siguri sillcn rreth ujit, e ne e njohim kete
lugine. Ne kete vend nuk ka nje". Me ne fund ata derguan nje apo
dy njcrcz. Ata rastcsisht gjeten ujin, u kthycn dhe informuan per
ujin. U nisen per atje dhe, si thote transmetuesi e takuan te einen e
Ismailit prane ujit. Thane:

- A do te na lejosh te vendosemi ketu?

- Po, - tha ajo, por ju nuk do te keni te drejte ne ujin.

- Po, - thane ata.

Iben Abbasi thote se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene: "Keta
rastesisht takuae te emen e Ismailit, por edhe ajo deshti te
shoqerohej".

Ata n vendosen ketu dhe menjehere derguan qe t'i sjellin edhe
familjct e veta ne kete vend. Ne Mekke u shtuan familjct, ne mcsin e
te cileve u rrit i biri dhe mesoi nga ata arabishten. Atyre iu pelqeu
dhe In la pcrshtypjc shume te mira ky i ri. Pasi qe arriti moshcn e
pubertetit, e martuae ine nje vajze, ndersa e ama e Ismailit pas
martcscs se te birit ndcrroi jete. J

m . Bejhekiu ne permhledhjen e tij Delail transmeton nga Abdullah b,
Amri se Pejgamberi a.s. ka thene: "All-llahu e dergoi Xhebrailin te Ademi dhe
i urdheroi qe te ndertoje Qabcn. Adcmi c nderloi Qabcn. Pastaj c urdheroi qe
te beje tavaf rreth saj, me erast i tlia: "Ti je njeriu i pare, kurse kjo eshte
shtepia e pare e ndertuar per njerezine" .

Iben Ebu Hatimi transmeton kete hadith nga Abdullah b. Amri: "Ne kohen
e vershirnit, Qabeja u ndertua, Pejgamberet e kane vizituar edhe pse nuk dinin
se ku gjendet derisa All-llahu ia tregoi Ibrahimit dhe e njolloi per vendin e saj"

89 Ketu nuk permendet ardhja e Ibrahimit . a. s ne Mekke per ta bere
kurban Isinailin, mirepo ne disa hadithe tjera permendet se Ibrahimi a.s. e ka

vizituar Haxheren per cdo muaj. I hipur ne burak ne mengjes herel arrinte ne

36

Pasi qe u martua Ismaili, Ibrahimi erclhi t"i vizitoje ata qe i la
ne kete vend. Mirepo, Ismailin nuk e takoi. E pyeti gruan e tij se ku
eshte Ismaili, kur ajo in pergjigj:

- Ka dalur per idare.

Pastaj e pyeti per gjcndjcn dhc jctcn e tyre. Ajo tha:

- Jemi lie halL Jemi lie mundlme dhe ndihemi shume keq - iu
ankua ajo, kurse ai i tha:

- Kur te vije burri, percjellja selamin dhe thuaj qe te nderroje
pragun e deres.

Kur erdhi Ismaili, sikur parandjeu dfeka dhc pyeti:

- Mos ka qene dikush?

- Po, - tha ajo - na erdhi njc plak i ketillc dhc i ketillc dhc na
pyeti per ty. I tregova se ku je. Me pyeti se si jetojme; i tregova se
jemi ne mundime dhe shiuee keq.

- A te porositi dicka? - pyeti ai.

- Po, me porositi qe te te percjell selamin dhe tha qe ta nderrosh
pragun e deres.

- Ai ka qene babai im, me ka urdheruar qe te ndahemi me ty,
shko te te tuajt! - i tha keto fjale dhe e leshoi. Pastaj perseri nga ata
u martua. Deshti Ali-ilahu, Ibrahimi dikur erdhi perseri. E takoi
Ismailin duke pergatitur shigjetat, nen drurin e madh, afer
Zemzcmit. Hyri te gruaja e tij dhe e pyeti per Ismailin. Ajo tha:

- Ka dale per idare.

- Si jeni - pyeti per gjendjcn dhe jetcn e tyre.

- Ne jemi mire dhe rehat - tha ajo dhe iu falenderua All-llahut.

- C^ka keni per te ngrene? - pyeti ai.

- Mish - u pergjigj ajo.

- C^ka keiii per te pire? - pyeti ai.

- Uje - ishte pcrgjigjja e saj. .

- O Zoti im, jepu bereqet ne mish dhe ne uje - tha ai.
Pejgaiebeii s.a.v.s. ka thene: "Ata atehere nuk kane pasur

grare, sikur te MsMn do t'i lutej t'u jap bereqet ne te. "

- Banorct e Mekkes do te kenc mjaft (grure dhe uje)- tha ai

- Kur te vije burri, percjellja selamin dhc urdherojc qe ta
perforcoje pragun e deres.

Kur u kthyc Ismail! pyeti:

Mekke kursc ne drake kthchcj ne Sham.

37

- Mos ka qene dikush?

- Po, ishte eje plak i pashera - Ilia ajo dhe e falenderoi. - Me
pyeti per ty. I tregova se ku je. Pastaj me pyeti se si jetojme. I thash
se jetojme mire.

- A te porositi di^ka? - pyeti ai.

- Po, te beri selam dhe te urdheroi ta perforcosh pragun e deres.

- Ai eshte babai im - tha ai - e ti je pragn, me ka urdheruar qe te
te mbaj.

Deshti All-llahu, Ibrahimi dikiir erdhi perseri. E takoi Ismailin
duke pcrgatitur shigjetat, nen drurin e madh, afcr Zcmzcmit. Kur e
pa, u cua para tij, dhe te dy moren qendrimin qe merr i ati me te
birin dhe I biri me te atin, pastaj ai i tha:

- O Ismail, All-llahu me ka urdheruar dicka.

- Vepro si te ka urdheruar Zoti yt - i tha ai,

- Ti, do te me ndihmosh? - pyeti (Ibrahimi).

- line do te ndihmoj! - tha ai

- All-llahu me ka urdheruar qe ketu te ndcrtoj Qabcn. Pastaj
tregoi kah bregoreja qe ogrihej ne ate vend.

Atcherc thote (transmetuesi), I vune thcmclct e Qabes.. Ismail! ka
barter guret, nderkaq Ibrahimi ndertonte. Kur ndertesa leshoi
shtatc, ai solli ketc gure dhe e vcndoi. (Ibrahimi) qcndroi mbi te.
Keshtu at ndertonte e Ismaili i sjellte guret. Te dy thonin:

"...o Zoti yne, prano prej nesh, sepse Ti, me te vertete degjon
dhe di! " 90

Dhe ashtu ata ndertuan, thote (transmetuesi), duke u sjellur
rreth Qabes dhe thonin:

"...o Zoti yne, prano prej nesh, sepse Ti, me te vertete degjon
dhedi!" yi

3365. Na ka treguar Abdullah b. Muhammedi, ketij Ebn Amir

90 Kjo dua pemiendet ne ajetin: "Dhe derisa Ibrahimi dhe Ismaili ngrenin
themelet e tempullit luteshin: o Zoti yne, prano prej nesh, sepse Ti me te
vertete degjon dhe din! " (El- Bekare: 127).

91 Ky eshte versioni me i gjere i hadithit te meparshem. i cili ilet per
ardhjeti tie Mekke dhe nderttmm e Qabes. Setiedt t pare i hadithit i pershkruhet
Pejgamberit a.s., kurse ky, jo. Iben Haxheri, sic u tha, pretendon se ky hadith i
Pejgamberit a.s. eshte fjalimi i tij te cilin e vertetojne komentet per vete
hadilhin e permendur.

38

Abdul- raelik b. Amri se e ka lajmeruar Ibrahim b. Nail' prej Kelhir b.
Kethirit, ky prej Se'id b. Xhubejrit. kurse ky prej Then Abbasit r.a., i cili
ka thene:

"Ndodhi (ka ndodhi ee mes te Ibrahimit me familjen e tij, me
lie fund ai u ills me Ismailin dhc ncnen e Ismailit. Kishin me vctc
nje calik me uje: e ema e Ismailit pinte uje nga caliku, nderkaq
qumeshti mjaftoete per djalin e saj. Kur arriten ee Mekke, e la nee
nje dru te madh, pastaj Ibrahimi u kthye te gruaja e tij (Sara). E
ama e Ismailit e percolli derisa arriten ee vendin Keda', dhe atehere
thirri:

- O, Ibrahim, ne dore te kujt na le neve?

- Ne dore te All-llahut - tha ai.

- Jam e kenaqur me All-llahun - Ilia ajo.

Pastaj ajo u kthya, thote (transmetuesi), nisi te pije uje nga
caliku. Ndersa qumeshti i mjafionte djalit te saj, por kur u harxhua
uji, ajo tha: "Te shkoj e te shohe, ndoshta do te shoh dikend". Dhe
ajo, thote (traiismetiiesi), hipi ee Safa dhe veshtroi leos po e sheh
ndokend, por askend nuk pa. U leshua teposhte lugines, ngarendi
dhe arriti ee Merve. Keshtu veproi disa here dhe pastaj tha: "Te
shkoj te shoh se cka bene ai", duke meiiduar ee djalin. Shkoi dhe e
pa, djalin - Ismailin ee ate gjendje, siknr gerhaste para vdekjes.
Shpirtl nuk i ndcjti i qctc, dhe ajo tha: "Te shkoj e te shoh, mund te
shoh ndokend". Shkoi dhe u ngjit ne Safa, shikoi gjate, por askend
nuk hetoi Keshtu veproi shtate here (duke ngarendur ndermjet Safase
dhe Merves), e pastaj tha: "Te shkoj e te shoh se cka ben ai". Dhe
menjehere degjoi eje ze, dhe tha:

- Me edihieo, eese ti eiued te besh ndonje te mire!

U paraqit XhibrUi dhe, thote (transmetuesi) keshtu i ra tokes lee
kcmbcn e vet, e futi kembcn e vet ne toke, ujl buroi, thote
(transmetuesi). E ania e Ismailit u befasua dhe filloi te germoje. (Ibcn
Abbasi) thote se Ebul- Kaslmi s.a.v.s. ka thene: "Siknr ta kishte
lene, uji do rridhte".

Thote (Iben Abbasi): "Pastaj ajo filloi te pije uje, e qumeshti I
mjaftontc djalit te saj".

Thote (Ibcn Abbasi): "Me vone ee lugine arriten eje grup
njcrczish prej fisit Xhurhum, dhc rastesisht pane nje shpend. Ata
derguan eje njeri te shikoje. Kur pa ujin, u kthye te ata dhe iu
tregoi. Ata erdhien te ajo dhe i thaee: "Oj e eiea e Ismailit, a do te

39

na lejosh te rrime me ty, ose te banojme me ty? "

Ne mesin e tyre u rrit djali i saj dhe u martua me eje vajze te

tyre.

(Iben Abbasi) thole: "Ibrahimit me vone i ra nder meed (qc t'l
vizitoje) dhe i tha graas: - line do te shkoj t'i shoh ata qe i lash
atje".

(Iben Abbasi) thote: "Erdhi dhe dha selam, pastaj pyeti:

- Ku eshte Ismaffl?

- Ka shkuar ne gjueti - u pergjigj gruaja e t.ij, kurse ai e
porositi:

- Kur te kthehet i ben selam qe ta nderroje pragun e deres se
vet Kur u kethya past ajo i tregoi per vizitcn. i tha: "Pragu je ti,
shkote gjaku yt"!

(Tben Abbasi) tliote: "Me vone Tbrahimi u kujtua qe pcrscri t'i
vizitoje, andaj i tha graas:

- line do te shkoj t'i shoh ata qe i lash atje.
Erdhi dhe pyeti:

-Ku eshte Ismaffl?

- Ka shkuar ee gjueti - tha gruaja e tij, dhe vazhdoi: A nuk
uleni pak, dif te hani e te pini?

- C^ka keei per te ngrene e per te pire? - pyeti ai, ee ^ka ajo u
pergjigj:

- Ushqim e kenii mishin, pije e kemi ujiu.

- O Zotf im, jepu bcrcqet ne ushqim e ne pije.

(Iben Abbasi) tliote se Ebul- Kasimi s.a.v.s. ka thene: "Ky
bereqet eshte prej duase se Ibrahimit".

(Iben Abbasi me paslaj) thote: "Dikur Ibrahimit iu kujtua, dhe i
tha gruas se vet: line do te shkoj te shoh ata qe i kam lene atje.
Shkoi dhe e takoi Ismailin pas Zcmzemit, duke pcrgatitur shigjeta. I
tha:

- O Ismail, Zofi yt me ka urdheruar ta ndertojme Tempullin.

- Degjoje Zotie teed - tha Ismaffl.

- Ai me ka urdheruar qe ti te me ndihmosh per kete.

- Po, do te ndihmoj - tha keshtu ose ngjashem me keto fjalc.
(Iben Abbasi) thote: "Ata te dy filluan. Ibrahimi ndertonte

murin kurse Ismaili ia afrontc gurct. Nderkaq te dy thoshin: "...o
Zoti yne, prano prej eesh, sepse Ti, eie te vertete, degjoe dhe cli! "
(El-Bekare, 127).

40

(Then Abbasi) vazhdon: "Kur ndertesa u ngrit, plaku nuk
miindte fi mbrrije guret, qendroi mbi eje gure fe Mekami

(Ibrahim), e Ismail! ia afronte guret Nderkaq te dy thoshin: ...o Zoti
yne, prano prej nesh, sepse Ti, me te vertete degjoe dhe di". *

3366. Na ka treguar Musa b. Ismalli, ketij Abdulvahidi, ketij
A'meshi. ketij Ibrahim El- Tejmiu nga i ali i tij i cili Ihote se ka degjuar
nga Eba Dherri r.a. i cili ka pyetur:

~Oi Dcrguar i All-llahut, cila xhami eshte ndertuar e para ne
toke?

- El- Mcsxhidul- Harami - u pergjigj ai

- E pas asaj, cila? - ka pyetur Eba Dherri.

- El- Mesxhidul- Aksa - tha ai.

- Sa kolie ka kaluar me mes ketyre dy tempujve - pyeta.

- Katerdhjete vjet - tha ai - e pastaj. kudo qe te zen namazi, fale
sepse vlefta e tij eslite falja ne kohe. "' '

3367. Na ka treguar Abdullah b. Meslcmc, qc c ka transmctuar nga
Maliku, ky nga Amer b. Ebu Amri, robit te liruar te Ebu Talihit, ky nga
Enes b. Maliku r.a. se Pejgamberit s.a.v.s. i eshte paraqitur Uhudi dhe
ka thenc:

"Kjo eslite kodrina qe na do neve dhe ne e duam ate! O Zoti im,
Ibrahimi Mekken e beri te sheejte, nderkaq une te sheejte e beje
ate qe eshte ne mes te gurishteve (Medinen)".

Kele hadilh e transmelon edhe Abdullah b. Zejdi prej Pejgamberit

92 Ky eslite senedt i trete i Ibeti Abhasit per slikuatjeti e Ibrahimi t a.s. me
Haxlieren dhe djalin Ismailin a.s. ne Mekke, dhe per ndertimin e Qahes. Teksli
i ketij hadithi eshte die, me i shkurter ne krahasim me tekstin e hadithit te pare,
mirepo ne le disa delaje shpjegohen irnlesisht.

93 Ibrahimi a.s. tie Mekke ndettoi Qaben, Sulejmatii a.s. tie Jerusalem
ndertoi Mesxhidi Aksane. Ne mes ketyre dy pejgamhereve ka kaluar rreth nje
mije vjet, jo katerdhjete, andaj hadithi i lartpermendur nuk iu dedikohet ketyre,
sepse keta nuk jane te paret qe ngriten keta tempuj. Perndryshe. dihet se Qaben
per here le pare e ka ndertuar Ademi a.s., kurse Ibrahimi a.s. e rinderloi ne le
njejtat temele. Keshtuqe Sulejmatii a.s. e rmdertoi Mesxhidi Aksane tie temelet
qe pat vene per se pari here Ademi a.s., ndonjeri nga byte e tij ose nga
pasardhesit e tij. Sipas kesaj. hadithi i lartpermendur i dedikohet ngritjes se
pare le ketyre tempujve.

41

94

s.a.v.s.

3368- Na ka treguar Abdullah b. Jusufi, kete e lajmeroi Maliku duke
traiismetiiar nga Iben Shihabi, ky nga Salini b. Abdullaliu se Iben Ebu
Bckrin c ka lajmcmar Abdullah b. Umcri, ky duke transmetuar nga
Aisheja r.a., gruaja e Pejgamberit s.a.v.s. se i Derguari i All-llahut ka
thene:

- A nuk e di se populli yt - kur rindertuan Qabee - i kane
ngushtuar thcmclct nc krahasim me thcmclct qe i vcndoi Ibrahimi?

- O I Derguari i All-llahut - thash, atehere pra pse nuk e kthen
tie thcmclct e Tbrahimit?

- Sikur populli yt te mos kishin qene affer me mosbcsimin (do ta
besha).

Abdullah b. Umcri ka thene: "Aisheja kete me te vertete e ka
degjuar nga Pejgamberi s.a.v.s., dhe mendoj se Pejgamberi s.a.v.s.
nuk ka lene pa i puq dy skajet qe jane te Hixhri, por fjala eshte pse
nuk eshte ndertuar lie themelet e Ibrahimit. "

Ismaili thote: "Abdullaliu eshte i bin i Muhammedit, te birif te
Eba Bekrit." 95

3369. Na ka treguar Abdullah b. Jusufi, kete e ka lajmeruar Malik b.
Enesi duke transinetuar nga Abdullah b. Ebu Beker b. Sulejin Ez-
Zurekij. ky nga Ebu Humejd Es- SaidI r.a. se as'habet kane pyelur:

- O i Derguar i All-llahut, si re bieni salavat mbi ty?

- Thoni: - I Derguari i All-llahut s.a.v.s. tlia. Thuani: - O, All-
llah, ben Meshire mbi Muhammedin, grate e tija dhe mbi
pasardhcsit e tij sic ke here meshire mbi familjcn e Ibrahimit. Dhe

94 Kete hadith te transmctuar nga Abdullah b. Zejdi. Buhariu e ka
pennendur ne kaptinen per shitblerjen Libri V, mirepo pa permendur pjesen e
pare ku ilitct per kodrinen Uhud. Kete pjese te hadilhi ai e ka permendur ne
disa hadtthe tjera. tijeri prej tyre eshte permendur ne kaptinen per zekatin Libri
IV.

93 Historianet thone se meremetimi i Qabes u be kur Muhammedi a.s.,
ishte 35 - yie^. pese yjet para se Vi vinte Shpallja.

Ne senedin e hadithit thuhet se kete hadith nga Aisheja r.a. e ka
transinetuar Abdullah b. Hbu Bekri, mirepo Buhariu ne fund te hadithit
permend transmetimin e Ismail b. Ebi Uvejsit nga i cili shihet se Abdullahu i
pennendur, biri i Muhammedit, bin i Ebu Bekrit qe do te thote se eshte nip i
Ebu Bekrit e nuk eshte djali i tij.

42

bekoje Miihammedin, grate e tij clhe pasardhesit e tij, sic bekove
familjen e Ibrahimit. Me te

vertete Ti je Falenderues dhe i Lavdishem".

3370, Na kanc trcguar Kajs b. Hafsi dhc Musa b. Isinaili dhc thonc
se iu ka treguar Abdulvahid b. Zijadi, ketij Ebu Kurre Muslim b. Salim
El- Hemedani se i ka treguar Abdullah b. Isa, i cili ka degjuar se
Abdurrahman b. Ebi Lejli ka thene: Me ka takuar Ka'b b. Uxhre dhe me
pyeti:

- A duash te te dhuroj dhuraten per te cilen kam degjuar nga
Pcjgambcri s.a.v.s. ?

- Si jo, me dhuro - thash une. Ai pastaj tha:

- E keini pyetur te Derguarin e All-llahut s.a.v.s,: O i Derguar i
All-llahut, si bihet salavat 111M ty dhe familjen tende? Kurse All-
llahu na ka mesuar se si te te pershendetim". Ai tha: Thuaj: O Zot
Mcshiroje Muhammcdin dhe familjen e Muhammcdit sic ke
Meshiruar Ibrahim in dhe familjen e Ibrahimit. Me te vertete Ti je
Falenderues dhe i Lavdishem! O Zot, bekoje Miihammedin dhe
familjen e Muhammedit aslitu sic bekove Ibrahimin dhe familjen e
Ibrahimit. Me te vertete Ti je Falenderues dhe i Lavdishem"."' 6

3371. Na ka treguar Utliinan b. Ebu Shejbe. ketij Xherlri, i cili
transrnelon nga Mensuri, ky nga Minhali, ky nga Se'id b. Xhubejri, e ky
nga Iben Abbasi r.a. i cili ka thene:

"Pejgamberi s.a.v.s. ka pasur si tradite te kerkoje mbrojtje per
Hasanin dhe Huseinin duke thene: Babai juaj ka kerkuar mbrojtje
per Tsmailin dhe Ts'hakun: Kerkoji mbrojtje uie Fjalct e All-llahut,
te me mbroje nga te gjithe helmet e shejtaoit dhe nga cdo sy i keq".

RRETH FJALEVE TE LARTMADHERISHMIT:

96 Lypja e bekimit per Miihammedin a.s.. aslitu si qe e fitoi Ibrahimi a.s,,
nuk don te thote se ka te beje me krahasimin e te mirit me me te mirin.
perkundrazi: ketu behet krahasimi i te njohurit me te panjohurin edhe ate duke
u mbeshtelur ne ajelin Kur'anor: "...Mcshira e All-llahut dhe bekimel e Tij jane
me ju. familjen e Pejgamberit..." (Hud, 73).

"All-llahu na ka mesuar se si te te pershendesim" i dedikohet
pershendetjes e eila lexohet ne tesheh- hud: "Es- selamu alejke ej- juhen-
ncbij- ju ve rahmetull- llahi ve herekatuhu" .

43

'Edhe lajmeroi aia per musafirei e Ibrahimit.Kur hyne te ai

» 97

"Mos u deshpro dhe mos u frikcso. Dhc kur Tbrahimi tha: "O
Zot, me trego se si do t'i ringjallesh te vdekurit..." derl te Fjala e Tij:
"...qe te me qetcsohct zcmra imc."'

3372. Na ka treguar Ahmed b. Salihu, ketij Ihen Vehbi, i clli thote'
sc c ka lajmcruar Junusi prcj Ibcn Shihabit, ky prej Ebu Selamc b.
Abdurrabmanit dhe Se'id b. Musejjehit, keta dy nga Ebu Hurejre r.a. se
i Derguari i All-llahut ka thene:

"Ne kenii me shume te drejte se Ibrahimi kur tha: Dhe kur
Tbrahimi tha, o Zoti im, me trego se si i ngjallc te vdekurit. Ai tha:
A link beson a? Po si jo, tha ky, por qe te me qetesohet zemra..."
(El- Bekare, 260).

AlT-llahu e meshirofte Lutin, ai eshte mbeshtetur me shtylTe te
forte!

Sikur te mbetesha ne burg aq sa mbeti Jusuii, do t'i
pergjigjesha thirresit" y9

RRETH FJALEVE TE ALL-LLAHUT TE LARTMADHERISHEM: "Dhe
permende, ne* Liber Ismailinl ai ka qene i sinqerte ne premtim... " ,0 °

3373. Na ka treguar Kulejhe b. Se'idi. kelij Halimi duke
transmetuar nga Jezid b. Ebu Uhejde, ky prej Selem b. Ekv'a r.a., i cili

97 E1-IIixhr ; 5L

9S Kclo ijalc ndodhcn nc ajclin: "Dhc kur Ibrahimi lha: o Zoli im, me trego
st i tigjall te vdekurit. Ai t tha: A nuk beson a? Po si jo. tha ky. por qe te me
qetesohet zemra. Merri, i tha. kater zogj dhe preji, dhe nga nje cope te tyre
veni ne kodra te ndiyshme e pastaj thirri, pemjehere kane per te ardhur. Dije se
All-llahu eshte i forte dhe i urte! " (El- Bekare, 260).

99 Rreth shpjegtmtt per pohtmin: Ne me teper kenii te drejte te dyshojme
se sa Ibrahimi, Shafiu thote: "Dyshimi per Ibrahimin a.s. eshte absurd. Sikur
pejgamberet te dyshonin, atehere une do te dyshoja para se te dyshonte
Ibrahimi a.s., kurse e dini se Ibrahimi a.s. nuk ka dyshuar. Kur une nuk dyshoj,
edhe pse nuk me eshte treguar ringjallja, atehere Ibrahimi a.s. ka me shume te
drejte te mos dyshoj e" . Ai kete e ka thene nga modestta. Duke folur per
Jusufin a.s., Muhammedi a.s. deshiron te tregoje per durimin e Jusuflt a.s.

100 Ajeti ne teresi thote: "Dhe permende ne Liber. Ismailin! Ai ka qene i
sinqerte ne premtim dhe ishle pejgamber ferrefyes. " (Merjem, 54).

44

ka thene:

"Pejgamberi s.a.v.s. kaloi prane life grupi te fisit Esleme. Ala
garoshin lie gjuajtjen e shigjetes. I Derguari i All-llahut s.a.v.s. u
tha:

- Gjuani, pasardhcs te Tsmailit, i ati juaj ka qcne shcnjetar, e
edhe une do te dal nga njeri grup i juaji.

Njeri grup, thotc (Selemeja) lioqi dorc nga gjuajtja. Pcjgambcri
s.a.v.s. 11 tha: - (pka keni, pse nuk gjuani?

- O i Derguar i All-llahut, - thane ata- si te gjuajme ne ta, e fi je
ti ga ana e tyre.

- Gjuani, - tha ai, une jam me te gjithe. °

RREFIMf MBf IS'HAKUN, DJAUN E IBRAHIMIT A. S.
Mbi kete, Iben Umerl dhe Eba Hurejre transmetojne nga Pejgamberi

1 02

s.a.v.s.

"A ishit ju cleshmitare (te pranishem) kur i erdhi Jakubit
momenti i vdekjes dhe u tha djemeve te vet..." deri tie fund te
ajetit 103

3374. Na ka treguar Is'hak b. Ibrahimi se ka degjuar nga Mutemiri,
i cili transmeton nga Ubejdullahu, ky prej Se'id b. Ebu Se'id El-

10i Pejgamberi a.s. keta njerez i ka quajtur pasardhes te Ismailit duke
dasliur te tregoje se shumica e arabeve kane prejardhjen nga Ismaili a.s.

102 Iben Is'haku pohon se Haxhcrcja dhe Sara kane lindur ne le njejlen
kohe Ismailin dhe Is'hakun a.s. dhe se ata jane rrttur bashkerisht.

Buhariu ne kete kaptine nuk ka permendur asnje hadith, por tregon
hadithet te cilat i transmetojne Iben Umeri dhe Ebu Hurejre r.a. nga
Pejgamberi a.s. Iben Haxheri mendon se kjo i dedikohel hadithil le Ebu
Hurejres r.a.. t cili permendet tie kaptmen qe vijon (ku thuhet se Jusutl a.s.
eshte nip i Ishakut a.s.)dhe hadithi i Iben Umerit r.a., i cili permendet ne
kaptinen mbi Jusufin a.s. ku gjithashtu thuhet se Jusufl a.s., biri i Jakubit a.s..
eshte nipi i Is'hakut a.s. dhe stemip i Ibrahimit a.s.

103 Ajoti i permendur ne teresi thole: "A ishit ju deshmitare (le
pranisheui)kur i erdhi Jakubit momenti i vdekjes dhe u tha djemeve te vet:
"Qka do te adhuroni pas meje? " Do te adhurojme, thane ata, Zotin tend dhe
Zotin e te pareve tu: Ibrahimit dhe Ismailit e Is'hakut, vetem nje Zot. Edhe ne
Atij i jemi dorezuar." (El- Bekare, 133).

45

Makburit. ky prej Ebu Hurejres r.a.„ se Pejgamberin s.a.v.s. e kane
pyetur:

- Kush eshte njeriu me iisnik?

- Njeriu mi 1 fisnik eshte ai qe eshte me i devotshem.

- O i Dcrguar I All-llahut, mik te pycsim per ketc - thane ata.

- Po« njeriu me fisnik eshte Jusufi, Pejgamber i All-llahut, djale
i Pejgamberit te All-llahut, nip i Pejgamberit te All-llahut, sternip i
mikut te All-llahut - tha ai, por ata perseri thane:

- Nek te pyesim per kete.

- Atcherc me pyctni per prcajrdhjen fisnore te arabcvc - tha ai.

- Po, thane ata. Pejgamberi s.a.v.s. u pergjigj:

- Ata qe kane qcnc me te mire ne kohcn e injoranccs, me te mire
do te jene edhe ne Islam, nese belien te dijshem. "

"Edhe Lutin, kur i tha popullit te vet: - A beni marrezi haptazi?
A njemcnd me me kenaqesi kontaktoni me mashkujt se me fern rat?
Ju, me te vertete, jeni njerez Injorante! Pergjigje e popullit te tij
ishte vetem kjo: Perzeni familjen e Lutit nga qyteti juaj, ata jane

njerez te paster. Dhe Ne e shpetuain ate dhe familjen e tij, pervec
bashkeshortes se tij; ate e caktuam te mbetet me te tjeret Atyre u
lcshuam nje shi, cfarc shiu te tmcrrshcm, atyre te cilct qcne thirrur

(nermgetcdrcjtc)" 105

3375. Na ka treguar Ebul- Jemani, ketij i ka treguar Shuajbi, ketij
Ebuz- Zenadi prej A'rexhil, ky transmeton prej Ebu Hurejres r.a. se
Pejgamberi s.a.v.s. ka thene: "Ail-liahu e Meshirofte Lutin, ai me te
vertete eshte mbeshtetur ne te Fuqishmin. " ! '

104 Ky hadith perputhet me hadithin i eill permendet ne iilllm te kaptines
sepse edhe ne ajet e edhe ne hadith flitet per gjenealogjine e Jusufi t a.s., njerit
djale te Jakubit a.s., te eileve Jakubi a.s. para se le nderroje jele ua terhoqi
verejtjen qe te jene te smqerte tie Islam.

105 En-Neml,54-58.

106 Ketu aludohet ne ajetin: "Eh! sikur te kisha pasur force per ju, tha ai,
ose te kisha mbeshtetje ne ndonje krah te forte! " (Hud, 8). Pemdryshe Luti
a.s. nuk kishle ndonje te aierm le vet in ne popullin le eilit i ishte dcrguar, sepse
ky me Ibrahimin a.s. u shpemgulen nga Mesopotamia. Pastaj All-llahu xh. sh.
e dergoi pejgamber hanoreve te Sodumit ne Sham, t'i therrase ne Islam dhe t'i
ktheje nga homoseksualizmi. Mirepo, ata nuk iu pergjigjen. andaj All-llahu xh.
sh. e dergoi Xhebrailin, Mikailin dhe Israiilin qe 1'i zhdukin. Kela mcleke Lulit

46

"Dhe kur erdhien te derguarit te familja e Lutit, ai u tha: ju
sigurisht jcni njcrcz te panjohur. " °'

Bi ruknihi d. m. th. ata qe jane me le, sepse ala jane fuqla e lij.
Terkenu d. in. th. te" strchohcsh. Fe enkereltum, nekirehum dhe
istenkerehum ' kane te njejten domethenie (ai hetoi se ata nuk jane
musafirc). Jehreune: dnke vrapuar . Dabirunx fund, Sajhatiin:
shkaternm, * Lil- muteves- simin: per ata qe vezhgojne, Le bisebUm:
rruga. 113

a.s. i erdhien ne forme te musafireve. Pasiqe ai u frikesua nga populli i vet qe

te mos in ndodh dicka. desliti te kete farefisin e vet. te diet do t'i ndihnionin,
kurse meleket ia treguan qellimin e ardhjes se tyre. Pastaj meleku Xhibril e
zhduki vendbanimin e lyre. All-llahu xh. sh. e shpeloi Lutin a.s. dhe familjen e
tij me perjashtim te graas se tij.

10 ' El- Hixher, 61- 62. Kjo kaptine ne fakt eshte vazhdim i kaptines se pare
dhe Buhariu shpjegon disa terma nga ajeti. te eilat kane te bejne me Lutin a.s.

im Fjala bi ruknihi gjendet ne ajetin: "E ai, duke shpresuar ne ibreen e
vet„ t ktlieu shpinen dhe tha: Hshte magjtstar ose i marre! " (Kdli- Dharijat
39). Terkenu gjendet tie ajetin: "Dhe mos tu baslikohunt atyre qe kane here
padrejtesi e te ju djeg zjarri. ju nuk keni tjeter mbrojtes pervec y\ll-llaliut.
pastaj nuk jeni ndihmuar." (Ilud. 113). Keto dy ajete nuk flasin per Lutin a.s.
andaj Iben Haxheri mendon se fjalen bi rukni dhe terkenu Buhariu kelu i
pennend me qelltm qe te shpjegoj fjalen rukn ne ajetin: ". . ose te kisha
mbeshtetje ne ndonje krah te forte! " .

109 Keto tri fjale kane nje n - enje dhe nje kuptim. Buhariu i permend te tri
fjalet me qellim qe te shpjegoj e fjalen nekirehum e cila gjendet ne ajetin:
"Dhe kur pa se duart e tyre nuk shlrihen kah mishi, ai e kuptoi se nuk jane
musafire te zakonshem dhe e kaploi njefare frike prej tyre. Ti mos u frikeso, i
thane alii, ne jemi derguar te populli i Lutit." (Hud, 70).

1 i0 Folja/?,//jre?,/« permendet ne ajetin: "Dhe kur populli i tij u versul te ai -
te eilet edhe me pare punonin vepra le lur|3shme. O populli im. tha ai, qe vajzat
e mi a, keto jane me te pastetta per ju! Frikesohuni All-llahut dhe mos me
turperoni me musafiret e mi! Valle a nuk paska prej jush asnje njeri te marre
vesh (ne rruge te drejte)." (Hud, 78).

Hi Fjala dabimn gjendet ne ajetin: "Dhe ne ia shpallem ate qe do te
ndodhe. Se ala le gjilhe, do te zhduken mu ne agim." (El- Hixhr, 66).

lu Me fjalen sajhatiin Buhariu aludon ne ajetin: "Nuk ka pasur tjeter
vecse nje ze te tmerrshem, dhe ata te gjithe vdesin." (Jasin, 29).

113 Lil- mutevessimin dhe lebisebilin gjenden ne ajetet: "Ne kete ka
nj emend argumenle per ata qe i hetqjne. Dhe ai qylel eshle prane rruges edhe

47

3376, Na ka trcguar Mahmudi. ketij Ebu Ahnicdi, kctij Sufjani. I
cili tran smeton nga Ebu Is'haku. ky prej R1- Esvedit, ky se Abdullahu
r.a. ka thene:

'Pejgamberi s.a.v.s. ka lexuar: "...por a ka kush merr keshiUe?

,114

RRETH EJALEVE TE ALL-LLAHUT TE LARTMADHERI5HEM: "Dhe
Themudit, ia derguam miia'm e tij Salihun'*. 11 *

"Edhe banoret e Hixherit i kane pergnjesbtruar
pejgamberet." '

Hixher eshte vcndbanim i popullit Theinud, ndcrsa siiitagma :

harthun, hixhrun ' d. m. th.: fxyte te ndaluara. Gjithcka eshte e

lash." (El- Hixher, 75- 76).

Keto dy ajete permenden menjehere pas ajeteve ku flitet rreth denimit te
popullit le Lulit a.s.. per ate cdhc aludohet ne kele kapline.

1[4 Ajeti: "Ne Kur'anm e kemi here te lehte per keshille, por a ka kush
merr keshille? " (HI- Kamer: 40) tie suren HI- Kamer perseritet disa here edhe
ate pa si permenden disa nga pejgamberet e All-llahut xh. sh.. andaj Buhariu
deklaraten e Abdull-llahut r.a. e pemiend ne kaptinen ku behet tjale per
pejgamberet me sakte per Nuhin a.s.. Hudin a.s. dhc Lulin a.s.

ns Perkthimi i ajetit tie teresi eshte: "Ndersa Themudit - vellaun e tyre
Salihun. O populli im! - u tha ai, adliurone All-llahun, ju nuk keni zot tjeter
pervee Atij! Qe. ju ka ardhur fakti nga Zoti juaj: kjo deve e All-llahut eshte
argument per ju. Leshone le te kullose ne toke te All-llahut dhe mos e ngucni
sc do t ju godase denim i padurueshem." (El- A'raf, 73).

Saltliu a.s. iu dergua popullit Themud i cili jetoi ne Hixher, vend ne mes
Hixhazit dhe Shamit. Ata shtepite i gdhendnin ne gure, mirepo kjo ata nuk i
shpetoi nga denirni i All-llahut xli. sh. I vetmi qe shpetoi islite Salihu a.s. dhe
nje numer i vogel i ithtareve le tij, te eilel besuan. Sipas Ijaleve le Suddiul, ala
shkuan ne Mekke. vdiqen atje dhe jane varrosur ne perenditn te Qabes; ne mes
te Darun- nedves dhe Hixhrit.

116 Ajet ne teresi thote: "Edhe banoret e Hixhrit i kane pergenjeshtruar
pejgamberet. (El- Hixher. 80).

n '' Buhariu. duke permendur disa terme, ka shpjeguar kuplimin e Ijales
Hixher. Harsu Hixhrun gjendet ne ajettn: "Ata tlione: Kjo e kjo kafshe dhe
keto e keto bime jane te kufizuara, mund t'i hane vetem ata te cileve ne ua
lejojme", konstatojne ata. Kurse ka edhe kafshe qe jane te ndaluara te perdoren
per grahje. Ka kafshe me rastin e IheiTjes se le cilave ata nuk e permendin

48

ndaluar eshte hixher. Nderkaq mahxhurun rrjedh nga hixhrun :

krejtesisht e ndaluar. Hixher gjithashtu domethene: gjithcka nderton.
Vendosja e shenjave le ndryshme tie toke gjulhashlu quhet hixher. Se
kcndcjmi cdhc hatunul- bejti (Qabes) quhet hixher, sikurtc jete nxjerrc

nga llojl mahtum* ose sipas Kadi qe ka kuptiinin maktui (vrases ose i

ware). Emri kal ne gjjinine fcmrore thuhct edhe hixher, mendja
gjithashtu quhet edhe hixher. ', Nderkaq Haxhrul- Jemame eshte'
emer vendi (tie mes Hlxhazlt dhe Jeraenlt).

3377- Na ka treguar El- Humejdi. ketij Sufjani. ketij Hisham b.
Urve, ky prej babait te vet. ai nga Abdullah b. Zem'a, i clli ka theiie:

"Kam degjuar Pejgamberin s.a.v.s. kur pemiendi ate I cill preu deven
dhe tha:

- "Pranoi ta pret eleven n|e nferi i forte dhe i vendosur, si Ebu

Zem'a" 120 .

3378. Na ka treguar Muhamnied b. Miskin Ebul- Hasan, ketij Jalija
b. Hasan b. Hajjan Ebu Zekerijja, ketij Sulejraani nga Abdullah b.
Dinari, ky transmeton nga Iben Umeri r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. me
rastin e ekspedites per Tebiik, eshte ndalur ne Hixher, jep iirdlier te mos
pine dhe to" mos sherbchcn me ujc nga pusi i tyre, por ata thane:

- Ne tashmc kemi zene brum in dhe kemi marrc uje.

emrin e All-llahut, duke trilluar per te genjeshtra. y\i do t'i shperbleje ata me

siguri per trilliinet e tyre." (El- En' 1 am: 138)

118 Togfjaleshi hixhren mahxhuren pennendet ne ajetin: "Kur t'i shohin

melekel. nuk ka gczim ate dite per mekatiiret dhe do le thone (katcgorikisht)

eshte ndaluar." (El- Furkati. 22).

119 Fjala hixhrun ne kuptim te te mencurit pemiendet ne ajetin: "A eshte
ky betim per te inenQiirin? " (El- Fexher, 5).

120 Pasiqe Salihu a.s. e third popullin e vet te besojne ne All-llahun xli. sh.,
ata nga ai kerkuan nje deve me pamje te vecante. All-llaliu xli. sh. i numdesot
qe nga shkambi te dale nje deve e tille, Disa nga ata besuan, disa refuzuan
besimin. U pajtuan qe devja te kullote ku te doje dhe te pije uje ne diten e dyte.
Mirepo, ajo ujin nga pusi e pi per nje dite. kurse ata nevojat e tyre i kryenin
diten tjeter. Kjo nuk u pelqeu. dhe nenle veta u moron vesh qe ta therrin.
Deven e them Kudar b. Saltfi. Salihu a.s. kur degjoi kete tu tha se pas tri
diteve do fju vije ndeshkimi, gje qe edhe ndodhi. I permenduri Kudar b. Saliii
ne popullin e vet kishte autoritet dhe fuqi, ashtu sic, kishte autoritet dhe ftiqi ne
popullin e vet Esved b. Abdulmutalib Ebu Zem'i.

49

AI dha urdherin qe le gjuajne brumin dhe la derdhln ujln. "
Transmetohet nga Sebre b. Ma'bedi dhe Elm Shumusi se Pejgamberi

s.a.v.s. ka urdheruar qe ta gjuajne ushqlmin. " 123

Ebu Dhcrri transincton sc Pejgamberi s.a.v.s. ka thenc: "Kush e ka

zeee brumin me uje te tyre? " "'

3379, Na ka treguar Ibrahim b. Mundhiri, ketij i ka treguar Erics b.
Ijadi, ky prej Uhejdullahut, ky prej Nafiut ketij i ka treguar Abdullah b.
Umeri r.a. se ca njerez hashke me Pejganiberiu s.a.v.s. jane vendosur ne
token c quajtur Thcmud, ne Hixlier. Ata kishin marre uje nga pusi dhe
kishin zene brumin, por Pejgamberi s.a.v.s. urdheroi qe brumin e zene
tua japin deveve dhe ta derdhin ujin, nderkaq te sherbehen me ujin e
pusit prej nga vinte deveja. "'

Te njejtin version te hadilhil e transmelon Usameja nga Naiiu.

3380, Na ka treguar Muhammedi kete e ka lajmcruar Abdullahu
duke transmetuar prej Ma'merit, ky prej Zuhriut i cili thole se e ka
lajmeruar Salira b. Abdullahu prej babail te vet r.a. se Pejgamberi
s.a.v.s. kurkaloi prane Hixhrittha:

"Mos hyni ne shtcpitc e atyrc qe kanc here pcrdhunimc, vctcm
dyke qare, qe te mos ju ndodh edhe juve ajo qe u ndodhi atyre. "
Ai pastaj u mbulua me gunen e tij dhe mik zbriti nga deveja.

3381, Me ka treguar Abdullah b. Muhammedi. ketij Vehbi. nderkaq

12i Pejgamberi a.s. i urdheroi qe te mos pine uje nga pusi i Themudit nga
frika qe te mos trashcgojnc vrazhdesine e atij populli ose ndonje ves ljctcr le
atij popullt.

122 Kete transmetim te Sebre b. Ma'bedit e kane regjistruar Imam yVlimedi

dhe Taberaniu. kurse versionin e Ebu esh~ Shemusit e ka regjistruar Buhariu
ne vepren El Edekul- mufres ku lhuhel: Ai qe ka pasur brume e ka gjuajlur, e
kush ktslite haje e ka derdlmr" .

123 Kete hadith, nga Ebu Dherri r.a. e ka regjistruar El- Bezzari. Sipas
tregimit te Ebu Dherrit r.a. ata erdhien ne nje lugine e Pejgamberi a.s. iu tha:
"Ju jeni ne luginen e mallkuar, andaj shpejtoni." Me pastaj urdheroi: "Kush ka
zene brume ose ka zier dicka, le la derdhi" .

124 Pejgamberi a.s. ka ndaluar perdorimtn e ujit dhe te ushqimit te
pergatitur me uje nga puset e Themudit nderkaq ka lejuar qe ate t'ia japin
kafsheve. Nga kjo peifundojme se mekruh eshte te shfrytezohet uji nga puset e
popujve te cilet iVll-llahu xh. sh., per shkak te gjynaheve le tyre, i shkalerroi.

50

kelij i ali I tij se ka degjuar Junusin duke transmetuar nga Zuhriu. ky nga
Salimi, ky nga Iben Umeri se i Derguari i All-llahut ka thene:

"Mos hyni ne shtepite e a tyre qe vetveten e kane perdhunuar,
vetem se duke qare, qe te mos u ndodh edhe juve ajo qe u ndodhi
atyre. "

"A ishit ju deshmitare (tc praiiishcm) kur i erdhi Jakubit

momenti i vdekjes. " 125 (El- Bekare, 133).

3382. Na ka tregiiar Is'hak b. Mensuri. kete e ka lajmeruar
Ahdussamedi. ketij i ka Ireguar Abdurrahman b. Abdullahu prej te atit
te tij, ky transmeton prej Iben Umerit r.a., ky prej Pejgamberit s.a.v.s. se
ka thene:

"Fisnik, bir i fisnikut, nip i fisnikut, sternip i fisnikut eshte
Jusufi, bir i Jakubit, nip i Is'hakut, sternip i Ibrahimit- All-llahu
befte rahmet (c incshirofte). "

RRETH FJALDfE TE ALL-LLAHUT XR SR: 'Te Jusufi dhe velkzerit e tij
feo argumente per ata qe puesm. " n °

3383. Me ka treguar Ubejd b. Ismaili prej Ebi Usanies, ky prej
Ubcjdullahut i cili ka thene se e ka lajmeruar Sc'Id b. Ebu Se'idi prej
Ebu Hurejres r.a. se e kane pyetur Pejgamberin s.a.v.s.:

- Kush eshte njeriu me fisnik?

- Ai qe All-ilahut i bene me shume ibadet - tha ai

- Nuk pyesim per kete - thane ata, e ai tha:

- Njeriu me fisnik eshte Jusufi, i Derguari i All-llahut, bir i
Pejgamberit te All-llahut, nip i Pejgamberit te All-llahut, sternip i
Mikut te All-llahut.

- Nek pyesim per kete - thane ata,

- Atehere, me pyetni per fiset arabe. Dhe tha: - Ata qe kane

115 Buhariu nje kaptine sikur kjo. e ka permendur pas kaptines mbi

Ismailin a.s. dhe Is "hakim a.s., pra kater kaptina para kesaj, ku permend nje
hadilh mc kuptim to ngjjashem por me gjeresishl. Hadilhi perputhel me litullin
e kaptines sidomos nese kemi parasysh se Jusufi a.s. ka qene tijeri nga bijte e
Jakubit a.s.. te cileve, para se te nderroje jete, ua terhoqi verejtjen qe te
qendrojne ne Islam.
12<r Jusuf, 7.

51

qene te mire ne injorance, jane te mire eclhe ne Islam, nese behen te

(liter. "

Me ka treguar Mohammed b. Selaral, ketij Ebdeja prej Abdullahut,
ky prcj Se'idit, ky prcj Ebu Hurejrcs r.a. e ky nga Pejgambcri s.a.v.s. c
ka transmetuar kete hadith.

3384, Na ka treguar Bedel b. Muhahhcri ky nga Shuhc, ky nga Sa'd
b. Abdurrahimi, i cili thote se e ka degjuar Urve b. Zubejrin, duke
transmetuar nga Aisheja r.a. se asaj Pejganiberi s.a.v.s. I ka thene:

- Urdheroje Ebu Bekrin ta fale xhematin.

- Ai cshtc njeri i dhimbshem, - tha ajo. - Kur do te qcndrojc ne
vendin tend do te mallengjehet.

Ai perseriti urdherin, por edhe ajo perseriti mendimin e vet.
Shu'beja thote: Pas urdherit te trete ose te kateitit, ai tha:

- Ju jeni mu si grate qe kane qene me Jusufin. Urdherone Ebu
Bekrin!

3385, Na ka treguar Er- Rcbi' b. Jahja El- Basri ketij Zaidi prej
Abdul- melik b. Umejrit, ky prej Ebu Burde b. Ebu Musa, ky prej babait
te vet i cili ka deklaruar: "Pejganiberi s.a.v.s. u semua dhe tha:

- Urdherone Eba Bekrin ta fale xhematin.

- Ebu Bekri cshte njeri i prckshem - tha Aisheja.

Ai perseri tha te njejten, eclhe ajo perseriti te njejten, pastaj ai
tha:

- Urdherone! Ju jeni siknr grate qe kane qene me Jusufin.
Keslitu Eba Bekri ka qene imam gjate jetes se Pejgamberit

s.a.v.s.

Husejni duke transmetuar kete hadith nga Zaidi, ka thene:
"Njeri iprekshem".

3386. Na ka treguar Ebul- Jemani, ketij Shuajbi. ketij Ebu Zinadi
nga A'rexhi, ky nga Ebu Hurejrc r.a. i cili thote se Pejgambcri s.a.v.s. ka
thene:

- O Zot, shpetoje Ajjash b. Ebi Rebiun! O Zot, shpetoje Seleine
b. Hishamin! O Zot, shpetoje Velid b. Velidin! O Zot^ shpetoji
besimtaret e pafuqishem! O Zot, shtoje shtypjen mbi Mudarin! O
Zot, jepi vite te etjes, sikur vitet e Jusufit! "

3387. Na ka treguar Abdullah b. Muhainmed b. Esnia', i vellai i
Xhuvejriut, ketij Xhuvejri b. Esraa' prej Malikut. ky prej Zuhriul, ky

52

prej Se'id b. Musejjebil dhe Ebu Uhejdeja. te diet kane Ireguar nga Ebu
Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

"All-llahu befte rail met (raeshire) mbi Lutin. Ai eshte
mbeslitetur Te i Forti Te kisha ndejur lie burg sa ndejti Jusufi,
pastaj sikur te me vinte nje clai (thirres ne fe) do t'i pergjigjesha". ''

3388, Na ka trcguar Muhamincd b. Sclami, ketij Ibcn Fudcjjli. ketij
Husejtii prej Sufjanit, ky nga Mesruku i oil i ka thene:

"E kam pyetur Ummi Rumanin, kjo eshte e ama e Aishcs, se
cka eshte folur rreth saj, e ajo tha:

- Ishim ulur me Aishcn, hyri nje prej cnsareve dhe tha: "All-
llahu e ndeshkofte filanin dhe filanin".

- Pse? - e pyeta.

- Ai me shpifje e ka transmetuar rrefiniin - tha ajo.

- C^fare rreflmi? - pyeti Aisheja, dhe ajo i tregoi.

- A ka dcgjuar kcte Ebu Bekri dhe Pejgamberi s.a.v.s. ? - pyeti
ajo.

- Po - tha ajo, kurse Aishes i ra te fiket. Pastaj erdhi Pejgamberi
s.a.v.s. dhe pyeti se cka ka? line ti pergjigja: I ra te fiket nga rreflmi
qe po ilitej per te, e ajo u ul dhe tha:

- Per All-llahun, ncsc bctohcm, nuk do te me besom*, nese
arsyetohem, nuk do te pranoni arsyetimin tint. Rasti im eshte sikur
rasti i Ja'kubit me bijte e tij. line kerkoj ndihmc nga All-llahu
kunder kesaj qe ju thoni. "Pastaj Pejgamberi s.a.v.s. shkoi. All-
llahu me vone shpalli ate qe shpalli dhe ai e lajmeroi ate, e ajo tha: -
Falenderit All-llahut e askend tjeter nuk falenderoj".

3389. Na ka trcguar Jahja b. Bukejri, ketij Lcjthi. i cili transmcton
prej Ukejlit, ky prej Iheti Shihahit, i cili thote se e ka lajmeruar Urven se
ky e ka pyetur Aishen r.a.. bashke shorten e Pejgamberil s.a.v.s.:

"£ka mendon rreth Fjaleve te Lartmadherishmit: - Beiisa kur
pejgambcret gati e humbnin shprcscn dhe mcndonin se do t*i
shpallin rrenacake...; " ose raos valle gabimisht jane informuar"?

12 ' Ky hadilh permendel dhe shpjcgohet gjeresisht ne kaplinen e Ezanil,
Librill.

12B Aisheja r.a. djalit te metres. Urves, ketu ia shpjegon domethenien e
ajetit: "Derisa kur pejgamheret gati e humben shpresen dhe mend on in se do t'i

shpallnin rrenacake, u arrintc ndihnia jone dhe shpetonim ke donim. dhe

53

- Perkundrazi, - tha ajo, - populli i vet i shpallnin rrenacake.

- Per All-llahun, - thash - ata kane qene te bindur se populli i
vet i shpallin rrenacake, nuk kane dyshuar ne kete!

- O Urve, - tha ajo - ata kane qene te bindur per kete!

- Atcherc kjo mund te thotc: gabimisht te informuar. A jo tha:

- Na ruaj o Zot, pejgamberet nuk kane menduar ashtu per
Zotin e tyre.

Per sa i perket ajetit - tha ajo - ata jane ata qe kane besuar ne
pejgamberet dhe ne Zotin e tyre dhe 1 kane permbajtur, por sprovat
ndaj tyre kane zgjatur, iu eshte vonuar ndihma derisa nuk e
humben shpresen ne krahasim me popullin e vet te diet i detyronin
te rrcjnc mczi pritnin te iknin dhe t f i pergcnjcshtronin, e me ne
fund u vinte ndihma e All-llahut.

Rbu Abdullah (Buhariu) thote: "Isiej'esu eshte lloj i foljes jeisu:
kane humbur shpresat. Minhu. do te thole prej Jusufit " La tej'esu min
revhii- lahi: mos humbni shpresen prej Mcshires sc All-llahut "°.

3390. Me ka lajmeraar Abde, ketij Abdussamedi prej
Abdurrahmanit. ky prej babait te vet. ky nga Ihen Umeri r.a. se
Pejgamberi s.a.v.s. katherte:

"Fisnik, bir i fisnikut, uip i fisnikut, stcrnip i fisnikut eshte
Jusufi, bir i Ja'kubit, uip i Is'hakut, sternip i Ibrahimit- All-llahu
qoftc i keiiaqur me ata".

RRETH EJALEVE TE ALL-LLAHUT Xft 5ft; "Dhe (feujtoje) Ejubin feur in hit
zotit te vet "mua, me ka goditur mjerims, e ti je me i meshirshmi prej

denimi yne nuk zbrapet nga populli gjynahqar." (Jusuf, 1 10).

129 hie}* em minhu gjendet tie ajetin: "Pasi qe i humben tera shpresat, u
konsultuan ne nje ane, dhe me i vjetri nder ata tha: A nuk dini se babes tuaj ia
keni dhene besen e All-llahut, e me heret cka bete me Jusufin? Une nuk e
leshoj dot kete vend derisa te ma lejoje kete babai im ose All-llahu te me
gjykoje, dhe Ai eshte gjykatesi me i mire." (Jusuf, 80).

130 La tej'esu mist revhii- lahi gjendet ne ajetin: "() byte e mi, shkoni dhe
interesohuni per Jusufin dhe vellaun e tij, dhe mos e humbni shpresen ne
meshiren e All-llahut. Vetem mosbesimtaret e humbin shpresen ne meshiren e
All-Uahut." (Jusuf, 87).

54

meshiruesoel " m

Urkudd. m. th. bjerri, ejerkudun d. m. th. ata vrapojne. '"

3391. Na ka treguar Abdullah b. Muhammed El- Xhufi, ketij I ka
treguar Abdurrczaku, kctlj Ma' mcri nga Hcmmami, ky nga Ebu Hurcjrc
r.a. e ky nga Pejgamberi s.a.v.s. i cili kathene:

Ne nje rast kur Ejjubi lahej i zhveshur, trupin e tij e mbuluan
disa karkaleca te arte. Ai filloi Vi gjuaje ne teshat e vela, nderkaq
Zoti i tij e tliirri: - O Ejjub, a nuk te kam dhene me shiime pasiiri
nga kjo qe e shell"?

- Po, Zoti im, - tha ai, - por unc pa bckimin Tend nuk mund te
behem i pasur". " "

i3i «g^| lc Ejubit, kur e thirri ne ndihme Zotin e vet" Me gjeti fatkeqesia,
kurse Ti je me i meshirshrni nga te meshirshmit" (El- Enbija: 83)

Shkaku i duase se Ejubil" Me gjeli falkcqcsia...", sipas disa dijetareve
islite rastt kur gmaja e tij shiti njerin gershet te flokeve te veta, pasi qe nuk
kislite me 9ka te bleje ate qe desliti at. Te tjeret thone se kete dua ai e tha kur
Ejubit i ra semundja per shkak te gjynahit qe e beri. Nderkaq, ea te tjere thone
se kete dua e tha kur krjinbat ia hengren trupin. El- Ilasani transmeton se Iblisi
gruas sc Ejubit i solli nje vie, te cilin Ejubi duhej ta benle kurban per Iblisin po
qe se deshiron te shetTohet. Ajo i tregot Ejubit, e at tha: "(rati me zhduke!
Nese All-llahu ma hjek kete te keqe, do te rrah njeqind te rrahme. Ti me
urdheron qe t*i bej kurban dikujt pervec All-llahut! " Pastaj e perzuri gruan
dhe mbeti vete, pa ndonje ndihmes, andaj tha: "Me gjeti fatkeqesia! "
Semundja i zgjati disa vjet. Iben Haxheri pranon mendimin se Ejubi ka dergjur
13vjet.

132 . Fjala arkud gjendet ne suren Sad, ne te cilen per Ejubin thuhet: "Dhe
perkujtoje robin tone Ejjubin, kur iu lut Zotit te vet: - Djalli me ka mberthyer
me mundime e me lodhje! Silli lokes me kembe - ja uje le ilolle per larje e
pttje! Dhe nga meshira jone ta shperblyem famtljen e tij dhe te tjeret me ta si
mesim per te kuptueshniit, Ti merre me doren tende nje tufe thupra dhe bjeri
me te e betimin mos e prish! Ne e kemi ditur se ai eshte i durueshem. Ka qene
njeri shume i mire, eshte penduar." (Sad: 41- 44)

Folja _/£r£i(tf«i! permendel ne ajotin: "Dhe sa po e perjelonin foreen tone
iknin kah syte kembet." (HI- Enbija: 12)

Ky ajet nuk bene ijale per Ejubin, mirepo Buhariu foljen jerkudun e
permend ketu sepse rrenjen e ka sikur urkud e cila i dedikohet Ejubit a.s.

133 Sipas transmetimit le Imam Ahmedil dhe le Iben Hibbanit, ky rasl

55

MBI FJALET E ALL-LIAHUTXR SR:

"Dfie permende, ne Liber, Musain! Ai feci qene i sinqerte dhe ishte

Pejgamber, ferrefues. Dhe ne e thirrem nga ana e djathte e Turk dhe e

soiiem afer shpetimit. Dhe ia dhame, me meshiren torse, oillain e vet

Harunin si Pejgamber," VM

Nexhijjun thuhet edhe tie njejes, dysi dhe ne shuttles. Halesu
nexhijjen " 136 d. m. th. u hoqen anesh qe te keshillohen. Shumesi i
nexhijjun eshte enxhijetun . Jetenaxhevne qe do te thote:
pershpcrlsin. 136 Telekkafu d. in. th. ta gclltite.

"Por njc njcri, bcsimtar, nga familja e Faraonit i cili mbantc

fshebte besimin e vet...deri te fjalet: ...ate qe tepron me
gcnjcshtra." 137

Ejubil a.s. i ndodhi pasi qe c sheroi All-llahu xh. sh. nga semundja.

134 Per shkakun e shpalljes se kaptmes mbi Musain a.s. Buhariu ka
pemiendur disa ajete nga sureja Merjem (50- 53), nderkaq para ajetit te fundi!
ka permendur domethenien e fjales nexhijjen dhe thote se ajo ka kuptimin: ka
folur me ate. Pas ketyre ajeteve, perseri shpjegon domethenien e fjales
nexhijjen.

135 Togfjaleshi haiesu nexhijjen permendet tie ajetet ku flttet per vellezerit
e Jusufit a.s. (Jusuf, 80). kurse Buhariu ketu e permend si argument se fjala
nexhijjen perdoret ne shunies me te njejten forme si ne njejes.

136 Folja jetenaxhevne ketu permendet sepse ka te njejten renje, dhe
permendet no' ajelin i cili iu kushtohcl hebrenjeve. Ai ajet thote: "A nuk i shell
ata te cileve u eshte e ndaluar peshperitja e ata perseri kthehen ne ate qe u
eshte ndaluar dhe merren vesh fshehtas per gjynahin, armiqesine dhe
kundershtimin ndaj Pejgamberit. Dhe kur vijne te ti„ te pershendesin ashtu sitj
nuk te pershendet All-llahu, dhe thonc me veto: "Perse nuk na denon All-llahu,
per kete qe po flasim? Atyre u mjafton Xbehennemi! Aty do te dtgjen. Sa
vendbanim i keq eshte ai! " (ElMuxhadele, 8).

13 ' Perkthimi i ketij ajeti ne teresi thote: "Por nje njeri, besimtar, nga
familja e Faraonit i cili mbante fshehte besimin e vet. tha: A vetem perse thote
se Zoli im eshte All-llahu, ta mbytni njeriun! Ale qe u ka sjelle argumente te
qarta nga Zoti juaj? Nese eshte rrenacak, rrena e tij eshte kunder atij. po nese
flet te verteten, atehere do t'u godise, te pakten prej asaj qe premton. All-llahu
nuk udhezon ne rruge te drejte ate qe e tepron me genjeshtra." (El- Mu'minu.
28).

56

3392, Na ka trcguar Abdullah b. JusufL kctij Lcjthi I cill thotc sc ia
ka transmetuar XJkajli nga Iben Shihahi, i oil i ka degjuar Urven duke
thene se Aisheja r.a. ka thene:

"Pastaj, Pejgamberi s.a.v.s. u kthye te Hatixheja, e zemra ende i
rrihtc, ajo e solli te Vereka b. Ncufcli. Ky ishtc nje njcri i cili ldshtc
pranuar krishterimin dhe kishte lexuar ungjijte ne gjuhen arabe.

- C^ka ke pare? - pyeti Vereka, Ai i tregoi e Vereka tha:

- Ai eshte Xhibrili, te cilin All-llahu ia pat derguar Musait. Nese
jam gjalle, do te ndihmoj sa te imindcin."

En- Namus dometliene njohes i fshehtesive, te cilat ia tregon dikujt
e te tjerevc ua fshch.

RRETH FJALEVE TE ALULAHUT XH. 5£i; "A teka arritur rrefimi per
MusafN? Kur pa n/e z/arrE*."

deri te tjalet: "..ne luginen e bekuar Tuva.'' '
Anestu: kam pare zjarrin, ndoshta ju sjellc ndonje" urc...
Iben Abbasi ka thene: El- Mukaddes d. m. th.: i bekuar, Tuva
eshte emer i lugines, Sireteha d. m. th. gjendja e saj, en- nuhai
devotslimeri hi melkina: sipas deshires se vet, heva: ka deshtuar,
f origan: (i zbrazet) ne perjashtim te vendeve ku permendet Musai,
rid'enjusaddikuni: ndihmesln te me permbaje, thuhet edhe ndihmes
ose asistent, jebtushu ose jebdshu: te ndukc, je'temirun: merrcn
vesh, el- xhezvetu: nje eope druri e ndezur qe nuk ka flake,
seneshuddu: do te ndihmojme; kurdo qe te kesh ndonje nevoje, do
te therrasesh ate te te ndihmoje. Disa te tjere thone: kur do qe te
mos mundct te thotc ndonje shkronjc, belbczon, kjo eshte ukdetun (i

ns Kjo eshte nje pjese e hadithit te cilin Buhariu e permend ne fillim te
vepres se tij, Libri I, kelu permendet vetem pjesa e hadithit ku behet ijale per
Musain a.s.

139 Ajetet ne te cilat mbeshtetet Buhariu jane: "A te ka arritur ty rrefimi
per Musain? Kur pa nje zjarr dhe i tha familjes se vet: "Pritni ketu, une kam
pare nje zjarr, ndoshta ju sjell ndonje ure ose gjej te zjarri ndonje udherrefyes.
Dhe kur erdhi aly, dikush i thirri: O Musa! Me te verlele Une jam Zoti yt!
Zbatlii para kepueet tuaja, se ti je. pamedyshje ne luginen e bekuar Tuva."
(Taha: 9- 12)

Buhariu pasi qe i permend keto ajete, shpjegon foljen anestu, e cila
gjendet ne ajetin e larlepermendur.

51

mirrel gjuha). Ezri d. in. th.: shpina ime, fejushitekum ai t f ju
shkaterroje, el- muthla: gjinia femerore e emthel: me ideal! Populli
i Faraonit thone: me fene tuaj ideale (bitarikatikumul- muthla) ose
mund te thuhet: merre me idealen ose me ideal in. Thumme'tu sqffa:
dhc hyri ne rradhc, gjithashtu thuhet cdhc: a ke qcnc sot tie saffc,
qe domethene: ne sexhaden (musallan) ku Mesh. Fe evxhese d. m.
th. ka fshehnr friken, nderkaq nga fjala hifetun ka ra slikronja "V"
per shhak te kesres ne shkronjen "IIA". Fi xhuzuin- nahli: ne
drunjte e hnrmave, hatbuke: gjend ja yte, misas eshte mfmkivi I Mas-
sehu misasen: te prekurit, kontakt. Lenensifennehu'. me siguri do ta
shkaperderdhjm, ed- dahau: nxehte, kussihi: percjelle gjurmet e tij.
Ndonjchcrc ka kuptimin e rrefiiiilt. P. sh. ne ajetin: Nahnu nekussu
alejke: Ne ty te rrefejme. An xhumibin: nga larg, te njejtin kuptim
ka cdhe anxhenabetin dhe an ixhtinabin''. '°

140 Duke permendur komentet e Iben Abhasit pastaj te Muxhahidit per
ajctct kur"anorc ne ijale, Buhariu deshiron te ilase per disa ndodhi te caktuara

nga jeta e Musatt a.s. si 5 eshte slikuatja e tij tie Medjen, pastaj kthinii tie
Kgjtpt, ndodhta me Faraotiiti, vdekja e Faraonit tie det, slikuatja e Musatt a.s.
ne Tur dhe adhurimi i vicit nga Israelite!. Te gjitha fjalet e permendura
ktyesisht jane marre nga sureja Taha dhe sureja Kasas. Qe te kuptohen ma
mire, kelu do tc permendim ajetin ku ndodhen alo ijalc.

El- Makaddesi tmva: I J tie jam Zoti yt! Zbathi para kepueet tuaja. se tt je.
pamedyshje ne luginen e bekuar Tuva." (Taha. 12).

Sireteha: "I tha: metre ate dhe mos u frikeso! Ne do ta kthejme ne gjendje
te meparshme." (Taha. 21).

En- Nuha: "Hani dhe kullolni kafshet luaja! Ne kele ka, nj emend,
argumetite per ata qe katie mend." (Taha, 54).

Bimelkma: "Nuk e kemi thyer premtimin qe ta dhame nga wllneti yne,
thane ata. Kemi qene te ngarkuar me barra nga stolite e popullit dhe ate e
shkrime. Ashtu vcproi edhc Samiriu." (Taha, 87).

Heva: "Hani ushqtme me shije me te ctlet ju funiizojuie dhe mos
zemeroheni ne kete e t'ju qelloje hidherimi im, sepse ke e godet hidherimi im,
ai ka pesuar." (Taha, 81).

Farigmt: "Dhe zemra e nenes se Musait mbeti e zbrazet perpak sa nuk u
paraqii. sikur te mos ia kishim forcuar zemren dhe here besimtarc," (El- Kasas,

10).

Ridden jumddikuni: "Me qe vellau im Ha rani eshte me gojtar se une, nga

gjuha; dergoje me mua edhe ate si mbeshtetje timen. te vertetoje tjalet e mia.
sepse frikesohem mos le me quajne genjeshtar." (El- Kasas, 34).

58

Jehtishu: "Dhe kur deshti ta sulmoje ate qe ishte armik i te dyve, ai i tha:
"O Musa. a do te me rnbysish edhe mua sic e mbyte dje njeriun? Ti don te

zbalosh forcen ne toke, c nuk do to jcsh nga pajtimtaret." (El- Kasas, 19).

Je'tembrune: "Dhe nga skaji i qylclit erdhi vrap nje njcri dhc i tha: O
Musa, kryeparet bejne marreveshje te te vrasm. pratidaj ik! Une. sinqerisht. te
keshilloj" . (El- Kasas, 20).

El- Xhevzetu: "Dhe kur Musa e plotesoi afatin e u nis me farniljen e vet
ai pa njc zjarr nc njc a ne te Turit. Pritni! i lha familjes se vet kam verrejtur nje
zjarr. ndoshta do t'u sjelle fare lajmi prej atje, ose ndonje ure te tidezur, qe te
ngroheni," (El- Kasas, 29).

Seneshuddu: "Do te forcojme ty me vellaun tend, tha Ai. dhe te dwe do
t ju japim pushtet ashtu qe ata nuk do te guxojne t'ju atrohen juve. Ju te dy me
argumentel lona. dhc ata qe do 1'ju pasojne, jeni ngadhnjimtarc." (El- Kasas,
35).

Ukdeten: "Zgjidhma nyjen ne gjuhen time. Ta kuptojne fjalen time."
(Taha, 27- 28).

Ezri: "Foreomc, me ate, fuqine time. Dhe bema shok ne punen time."
(Taha, 31- 32).

Fejm- hitekum: "Te mjeret ju" ! u tha Musa. Mos shpifhi genjeshtra per
All-llahun e t'u shfarrose me denim. Pamedyshje kush shpif- deshton." (Taha.

61).

El- Mtithlm; "Thoshin: keta dy jane magjistare qe me magjite e lyre duan
t"ju largojne nga vendi juaj dhe ta errenjosim fene tuaj shembullore." (Taha.
63).

Summe'tu saffen: "Prandaj bashkoni rradhet tuaja dhe dilni si ne front.
Sot ka sukses ai qe ngadhnjen." (Taha, 64).

Fe m'xhethe fi nefsihi hifeten: "Dhe Musa ndjjeu ne vetc nje frike."
(Taha, 67).

Ft xhuzuin- nahli: "A ju i besuat, u tha (Faraoni) pa u lejuar une? Ai
eshte mesuesi juaj, ai ju ka rnesuar magjine dhe une, gjithesesi do t'jua pres
duarl e kembel lerihorazi; do t'ju varc ne trupal e panjave dhe, sigurishl do la
dini se kush prej nesh e ka denimin me te tmerrshem dhe me te ajateV (Taha.
71).

Hmtbuke: "Po eka thua ti, o Samirij? " - i tha (Musai). (Taha, 95).

Mitlmhthe dhe lenensifennehu: "Shpomi pra! i tha. Musa. Ti tere jeten
tende do te Ihuash: - Mos me askush! Por te prel nje perfundim qe nuk
ndryshohet dot. Shikoje vetem Zotin tend te ctlit t je bindur! Ne me siguri do
ta djegim e hirin do t'ia derdliim neper del." (Taha, 97),

Ed- dahau (tedhaj: "Dhe ti aty as ke etje as vape ." (Taha, 1 19).

Kussiki dhe an xkunutin: "Dhe ajo i lha motres se lij, te shkoje pas lij

59

Muxhahidi ka thene: "Ala kaderin d. m. tli„: afat, la fenija: mos u
keput, jebesen: i filiate, mm zUteril- kevmi: i zbiikuruar me die
popullore., me zbukmimet te cilat i moren nga familja e Faraonit.
Fekadhefluhu: e kam gjuajtur, elka: e ka bere,/e nesije: ka liarruar
(Musai). Ata (Samiriu dhe ata qe jane me ate) thone se Musai ka
gabuar kur kerkoi Zotin. En la jerxhi'u ilejhim kavlen: ai as nje
fjale euk ua ktheu, d. m. th. vici.

3393. Na ka treguar Hudbe b. Halidi. kelij Heramami, ketij
Katadcja i eill transmeton nga Encs b. Maliku, ky nga Malik b. Sa'sa, sc
Pejgamberi s.a.v.s. ka tregiiar per naten kur ka udhetuar per Mi'raxh:

dhe ajjo e pereolli anash (prej se larsu) kurse ata nuk e hetuan." (El- Kasas,

11)- "

Nahnu nekussu alejke: "Ne ty te iTefejme, duke te shpallur kete Kur "an,
me te bukurin rrefini, edhe pse perpara tij ke qene indifirent." (Jusuf. 3).

Ah kaderin: "Kur slikoi motra jole dhe tha : "A doni qe une Vim tregoj ale
e cila do te kujdeset per te? Dhe tie te kthyem te nena jote qe te gezohet, te
mos ptkellohet Dhe ti pate mbjtur nje njeri, por tie te liruam nga ajo brenge
dhe te shpetuam nga perlpeci te ndryshme. Ti I kalove disa vjet ne mesin e
banoreve te Medjenit. pastaj. o Musa, erdhe mu ne kohen e eaktuar." (Taha.
40).

La tenija: "Shkoni ti dhe vellau yt, me argumentet e mi a, por Mua mos
me hiqni nga kujtesa! " (Taha. 42).

Jehethen: "Dhe Ne I patem kumtuar Musait transferoi roberit e mi dhe
nisu me ta naten miges se thate neper det„ pa u frikesuar se po te atxine kush
dhe mos I druaj pcrmbytjes" . (Taha. 77).

Mm zu&etil- kevmi, fe kadhefiiaha dhe elka: "Nuk e kemt thyer
premtimin qe ta dhame nga Aijllnetl yne, thane ata. Kemi qene te ngarkuar me
barra nga stolite e popullit dhe ate e shkrime. Ashtu veproi edhe Samiriu."
(Taha, 87). Hebrenjte nje dite para se te dalin nga Egjipli moren hua nga
fqinjet e vet dhe miqte e vet egjiptiati shume stoli te arit dhe ato mbeten tek
ata. Kur erdhlen ne SInaj, deshen ta zgjedhin ate ceshtje. Samiriu ishte anetiir i
familjes hebraike Samira dhe nuk ishte besimtar.

Fe nesije: "Dhe ai derdhi (beri) nje \iq qe jepte ze sikur pelliste e ata i
thane: - Ky eshle zoli juaj dhe zoli i Musait ai e ka harruar" . (Taha, 88). Viei
jepte ze sikur pelliste. Viej prej ari ishte i punuar aq me mjeshtri se kur kalonte
ajri neper zbrazesti te tij, dilte prej tij nje ze sikur palle visji.

En la jerxhiailejhim kavlen: "A nuk e shihnin ata se ai asnje fjale nuk u
pergjjigjel dhe nuk ka mundesi t'u beje dem as dobi? " (Taha, 89).

60

"Kur arritem ne qiellin e peste, kur ja Haruni.

- Ky eshte Haruni - me tha ai- jepi selam.

Une i dhash selam, ai ma ktheu cllie pastaj tha:

- Mire se erdhe, veliau i mire dhe Pejgamber i mire." '"

Kete version te traiismetimit e permbajne edlie Thabiti dhe Ubbad

b. AH nga Enesi, ky nga Pejgamberi s.a.v.s.

RRETHFJALEVETEALL-LLAHUTXH. SH.; "...se AH-Hahii, mesigurika

folur me Musain** m

3394. Na ka treguar Ibrahim b. Musai, ketij i ka treguar Ilisliain b.
Jusufi, ketij Ma'mcri nga Zuhriu. ky nga Sc'id b. Muscjjcbi. ky nga Ebu
Hurejre r.a. i cili ka deklaruar se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

"Naten kur vajta ne MPraxh e pash Musain. Ai eshte njeri i
thate, me floke te ieshuara, sikur te jete njeri nga fisi Shenue. E
pash Isain. Ai ishte njeri i rritur mcsatarisht, lckure te kuqe, sikur
po sa kishte dalur nga banja. Nga pasardhesit e Ibrahimit une me se
shumti I pcrngjaj. Pastaj me sollcn dy cue. Ne njercn kishte
qumesht e ne tjetren vere.

- Pi nga cila te duash - tha ai

Une mora quineshtin me c'rast in"u tha:

- More rrugen e drejte, sikur te kishe marre veren, pasardhesit
tu do te ishin shkaterruar". ' '

3395. Me" ka treguar Muhammcd b. Bcshshari, kctij Gundcri, ketij
Shu'beja duke transmetuar nga Katadeja, i cili ka thene se ka degjuar
nga Ebul- Aliu duke thene: "Me ka treguar djali i axhes se Pejgamberit

tuaj, domethene Ibcn Ahbasi ky prcj Pejgamberit s.a.v.s. i cili ka thene:

141 Kjo eshte nje pjese e hadilhil mbi Miraxhin le cilin Buhariu e ka
permend ne me shume vetide. Nderkaq ketu permendet pjesa ku behet fjale per
Harunin a.s., kurse ajetet qe permenden ne fillim te kaptines permendet Musai
dhe Haruni a.s.

14i Ajeti ne teresi thote: "Edhe pejgambereve per te cilet te keini rrefyer
mc pare edhe pejgambereve per te eilel nuk te kemi rrefyer. se All-llahu, me
siguri, ka folur me Musain." (Hn-Ntsa. 164).

143 Per simbol te rruges se drejte e zgjodhi qumshtin sepse eshte i paster, i
mire, i dobishem. Kurse per sa i perket alkoolit ai eshte nena e te keqijave, ai
eshte shkak i te gjitha falkeqesive, le cilal nganjehere perfundojne me vdekje.

61

"Asnje njeri nuk niuiid te thote se eshte me i mire se Jnmis b.
Metta"- dhe e pershkroi me te atin. "

3396. Pejgamberi s.a.v.s. permendl udhetlmin e nates (Israne) dhe
the: "Musai ishte ngjyre geshtenje, i larte, sikur njerezit e fisit
Shenue". Dhe tha: "Isai eshte kacurrel dhe me shtat mesatar".

Gjithashtu ka permendur Malikun, rojtarin e Xhehennemit,
dhe ka permendur Dcxhxhallin.

3397. Na ka treguar AH b. Abdullahu, ketij Sudani, ketij Ejjub Es-
Sahtijani duke transmetuar nga Iben Se'id b. Xhubejri, ky nga i all i vet.
ky nga Iben Abbasi r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. kur erdhi ne Medine,
hebrenjle agjeronin nje dite. dllen e Ashurase. Ata thane:

- Kjo eshte dite e madhe. Eshte dite kur All-llahu e shpetoi
MusaJn dhe e fundosi familjcn e Faraonit, andaj Musai agjeroi lie
sheoje falenderimi ndaj All-llahut.

- Te Musai une jam me i aferm se ata - tha (Resulull- llahi a,
s.)dhe agjeroi ate elite dhe parapelqeu qe te agjerojee edhe te tjeret.

RRETH F J ALEVE IE ALL-LLAHUT XH. 5£i;

"Ne i kemi caktuar Musait tridhjete nete dhe kete e plotesuam
edhe me dhjete, aedaj koha qe e cakfoi Zoti i tij (per takim qe t'ia
jap Tevratin) u plotesua, katerdhjete nete. Dhe Musai i pat thene
vellait te vet Hani nit: Me zevendeso te populli im, dhe mbaj rend e
mos paso rrugct e ngatcrrcstareve! Dhe kur na erdhi Musai ne
kohen e caktuar, dhe i foil Zoti i tij. ai i tha: - O Zoti im, shfaqmu te
te shoh! - Nuk mimd te me shohesh", i tha...deri te Fjala e Tij.„"Une
jam besimtari i pare! " 145

144 Kirmam thote se Junusi a.s. eshte Dhin- nuni te cilin All-llahu xh. sh. e
dergoi te populli i Mosullit. Disa thone se atij pejgamberlleku i erdhi pasi qe
doli nga pesliku. Per kete hadith thuhet se eshte verejtje se statusi i Junusit a.s.
ne esence nuk ka humbur pas gabimit per te cilin Kur' ani thote: - Ti duro, deri
ne eaktimin e Zotil tend dhe mos u ben si ai i peshkut (Junusi) qe u lind i
zemeruar. Dhe stkur te mos i mbrinte meshira e Zotit te tij do te ishte hudhur
ne vend te shkrete dhe i urrejtur. Por, Zoti i tij e ka zgjedhur dhe e ka here nje
nga ata te miret." (El- Kalem. 48- 50).

145 Buhariu ketu permend ajetin 142 dhe nje pjese te ajetil 143 le Sures El-

62

Thuhel dekkehu qe do te thote: e ka trondilur. Fe dukketa ' (slpas

ana1ogjise]/e dukikne, por (fjala)kodrina eshte' perdorur sikur ne njejes,
sikur ne Fjalet e te Lartmadherishmil: " Qiejt dhe Toka kane qene nje
tcrcsl. "Eshte thene: kaneta, e nuk eshte thene: kunne. Retkan d, m. th.
te ngjitura.

Ushribu (kane plrc ujc). thevbun mushrebun d, m. th. tcsha te
ngjyrosura. ' Then Abbasi ka thene: Tnbexhethet: ka veluar. ' Ve idh
netaknel- xhebele: kur e ngritem ale. 3U

3398- Na ka treguar Muhammed b. Jusufi, ketij Sudani duke
transmetuar nga Anier b. Jahjai, ky uga babai i vet. ai nga Ebu Se'idi
r.a. se Pejgaraberi s.a.v.s. ka thene:

Njerezit ee Bitee e Kiametit do te jene te zalisur. Lee do te jem

A"raf, kurse pjesa tjeter thote: "Por kur Zoti i tij iu shlaq kodres, e beri ixafsh

me toke, ndersa Musa rra pa mend, dhe kur erdhi ne vete tha: "Ty te lartesoj!
Te pendohem. Une jam besimlar i pare! "

146 Fjala dekken gjendet ne ajetm e permendur, tiderkaqjfe dukketa ne
ajettn: "H toka me kodra te ngriliet edhe menjehere te thennoheti." (HI- Hakka.
14). Kjo folje permendet ketu sepse eshte iixjerre nga rrenja e fjales dekken.

Ennes- semavati vel erda kaneta retkan gjendet ne ajetin: "A nuk e
shohin besimtarel se qiejt dhe toka kane qene nje teresi, porse Ne i kemi ndare
ne pjese- pjese, dhe Ne nga uji krijojme sjdo gje te gjalle. A nuk do te besojne."
(El-Enbija,30).

Folja ushribu gjendet ne ajetin: "Dhe kur prej jush kemi marre besen
tuaj, dhe e ngritem permbi ju malin Tur. Merrne seriozisht ate 9ka ua japin dhe
degjoni! Ala thone: Ne degjuam, por jemi te padegjueshem. Zemrat e lyre per
shkak te mosbesimtt te tyre akoma ishtn te ttyera me vi^. Thuaj: Eshte shume
e keqe ajo ku po u shpie besimi juaj, nese jeni sado pak besimtare." (El -
Bekare. 93).

- Fen- bexhethet gjendet ne ajetin: "Edhe ne i shpemdame ne 12 Use, dhe
Musait, kur popullt i tij kerkoi uje, i kumtuam: - Meshoi gurit me shkoptn
tend! Dhe prej aty shperthyen 12 burime e seeili fis e dinte se prej cilit burim
do te pije. Kurse ne i heme hije prej reve dhe u dhame thellenza dhe mena (nje
leng i embel). Ilani gierat e mira me te eilat ju fumizojme! Ata nuk na kane
bere neve padrejtesi. ata vetveles i kane here padrejlesi," (El- A'raf, 160).

- Folja netakna eshte nxjetre nga ajeti: "Dhe kur e ndritem kodren sikur re
mbi ta, dhe ata menduan se ajo do te bie mbi hi. Pranone me vendosmeri ate qe
ju kemi dhene dhe kini ndermend cka ka aty. qe te jeni te devotshem." (El-
A'raf, 171).

63

i pari i cili do te vije ne vete. Do te shoh se si Musai mbahet per

rrezen e Arshit. Nuk do te di se a ka rene lie vete para raeje ose nios
valle ajo eshte shperblim per ate qe i ra te fiket ne Tur".

3399, Mc ka trcguar Abdullah b. Muhainmcd el- Xhu'fi, ketij
Ahdurrezaku, ketij i ka lajmeruar Ma'meri nga Hammami, ky rtga Kbu
Hurejre r.a. i cili ka deklaruar se Pejgaraberi s.a.v.s. ka thene:

"Sikur te nios kishin qeee Israelite!, misM nuk do te prishej,
sikur te mos kishte qenc Hava, gruaja asnjchcrc nuk do ta
mashtronte burrin e vet. "

Tufan: vershim nga rrekeja, edhe per shunie vdekje tliuhet tufan.
El- hummel ~ jane rriqrat qe u pemgjajne kokrrave. Hakikun 3 "
vertete. Sukita: (hidhet te pendohesh). Per secilin i cili pendohet thuhet:
sukita fi jedibi 3J

BISEDA E HIDRIT ME MUSAIN A. S.

3400- Na ka treguar Amer b. Muhammedi, ketij Ja'kuh b. Ibrahimi
se i ka treguar i ati i vet qe e ka transmeluar nga Salihu, ai nga Iben
Shihabi. te cilit i ka treguar Uhejdullah b. Abdul labu nga Iben Abbasi,
se ai dhe Ilur b. Kajs el- Fezari kane poleinizuar rreth sliokut te Musait
perte cilin Iben Abbasi pohontc se ka qenc liidri. Nc nderkohe para tyre
kaloi Ubejj b. Ka'bi. Iben Abbasi e thirri dhe tha:

- tine dhe slioku im polemizojme rreth shokut te Musait me te
cilin Musai desliti te gjente menyren se si te takohej me te. A ke
degjuar ti dicka rreth tij nga i Derguari i All-llahut s.a.v.s. ?

- Po« - tha ai - kam degjuar te Derguarin e All-llahut s.a.v.s.
duke thene:

- Fjalel tufan dhe el- kumniel gjenden ne ajelin: "Prandaj alyrc iu leshuam
perrribytjet edhe karkalecat, edhe rienen edhe hretkosat edhe gjak; argumente
te qarta, por ata bene mendjemadhesi; kane qene popull mekatar." (El- A'raf.
133).

Fjala hakikun gjendet ne ajetin: "Kam detyre te them vetem te verteten
per All-llahun. Ju kam sjelle argument te qarie nga Zoli juaj, leri pra le te vine
me mua izraelitet! ;; (K1- A'raf. 105).

- Sukita gjendet ne ajetin: "Dhe kur e kuptuan gabimin dhe e pane se kane
humbur thane: Nese Zoti yne nuk na fal dhe nuk na meshiron. ne me te vertete
do le jemi to humbur." (El- A'raf, 149).

64

"Perderisa Musai ishte te clisa te paret e israeliteve, i erdhi nje
iijeii dhe e pyeti: A njeh dike me te ditur se veten?

- Jo - u pergjigj ai.

Atehere All-Uahu i Shpalli Musait: "Po, ka. Ai eshte robi Yne
Hidri".

Me pastaj Musai kerkoi ate, me ^* f rast peshku iu be si shenje
dhe in tha: "Kur do te humbasish peshkun, kthehu prapa, me siguri
atehere do fa takosh"! Ai neper del pereillte gjurmet e peshkut. Pak
me vone sherbetori i tha Musait:

- A te kujtohct kur u strchuam te shkcmbi? Une atje e kam
harruar peshkun, nderkaq shejtani ma hoqi nga mendja qe te mos
me kujtohct.

- Ajo eshte ajo cka kerkojme- tha Musai.

Atehere duke vezhguar, u kthyen prapa dhe e gjeten Hidrin.
Kjo eshte ndodhia e Musait ine Ilidrin te cilin All-Uahu e ka
permendur ne Librin e Vet.'"' ''

3401. Na ka treguar Ali b. Abdullahu, ketij Sudani, ketij Ainer b.
Dinari te cilin e ka inibrmuar Se'id b. Xhubejri i cili ka thene: "I kam
thene Iben Abbasit se Nevf El- Bikali pretendon se Musai, shoku i
Ilidrit, nnk eshte Musai israelii por ai eshte krejtesisht nje Musa tjeter,
aitha:

- Te ka rrejtur armiku i All-llahut. Na ka treguar TJbcjj b. Ka*bl
nga Pejgainberi s.a.v.s. se Musai duke mbajtur fjalim israeliteve, e
kane pyetur:

- CiH njeri eshte me i dituri?

- Une - eshte pergjigjur ai.

All-llahu e qortoi ate sepse diturine nuk ia la Atij dhe i tha:

- Perkundrazi, eshte nje robi im ku takohen dy detat, ai eshte
me i ditur se fi.

- Zoti im- tha- kush do te me udhezoje te ai?

Ka mundesi qe Sufjani te kete transmetuar: "Zoti im, si te
takohcm me te? "

- Do te marresh peshkun - tha Ai - vene ne strajce, ku do ta
humbasish, aty eshte ai - ka mundesi te kete thene: Atje eshte ai.

Ky hadith eshte cekur dhe eshte shpjeguar ne Librin mbi diturine (Libri

L iaqe 137)

65

E mori peshkun, e vuri ne strajee, pastaj ai me te ruin Jusha b.
Nun u nisen. Kur arriten te nje shkemb, u mbeshteten ee te,
nderkaq Musai tjeti, e peshku doli, ra ne det dhe vazhdoi rrugen e
vet neper det. All-Uahu ia ndali ujin peshkut, dhe ai u shnderrua ne
forme te qepcs, - ai me trcgoi keshtu, die te ngjashmc me qepen. Ata
vazhduan te udhetojne naten dhe diten, e kur te nesermen gedhiu,
(Musai) i tha djaloshit: "Na jep mengjesin! Me te vcrtete nga ky
udhetim u lodhem".

Musai nuk hetoi lodhjen gjersa nuk kaloi vendin te cilie ia
percaktoi All-llahu. Atchcrc djaloshi i tha: "A te kujtohct kur u
strehuam nee shkemb? Une e kam harruar peshkun, vete shejtani
ma ka liequr mendsh qe te mos me kujtohct. Ai ka rrcshqitur ne
det, sa cudi! "

Keshtu ishte udhetimi i peshkut, ata dy mbeten te habitur.

- Ai eshte ajo cka e kerkojme- tha Musai

Me pastaj u kthyen duke shikuar gjurmet e veta, domethene, u
kthyen pas gjurmeve te veta. Kur arriten te shkembi, pane nje njeri
te mbeshtjellur me tesha. Musai i dha selam, ai ia ktheu dhe tha:

- Prej nga ne token tende selam?

- line jam Musai- tha ai

- Mesa israeliti? - pyeti, kurse ai in pergjigj:

- Po, crdha te me mesosh ditorine qe ke mesuar ti.

- O Musa, - tha ai, une kam nje lloj te diturise Hyjnore e te cilen
All-llahu me ka mesuar, te cilen ti nuk e di, e ti ke nje lloj te diturise
Hyjnore me te cilen All-llahu te ka mesuar, e qe une nuk e di.

- A mund te te percjelli? - pyeti Musai,

- Ti me siguri nuk do te mundesli te durosh, - tha ai- po si niund
te durosh die qe nuk di..." - deri te Fjalet e te Lartmadherishmit:
"...shumeimadh". 155

- Ne kete hadith pershkmhet takimi i Musait a.s. me Hidrin per cka flitet
ne suren El- Kehf. Disa ajete jane permendur teresisht ndersa disa te tjera
vetem aludojne sic aludojne keto ajete: "Ke per te pare se do te jeme. ne dashte
All-llahu, i dumeshem" . I lha: "Dhe nuk do te kundershloj per asgje" . Po
nese me ben shoqeri, pra, tha ai, atehere te mos me pyesish per kurrgje derisa
une vete te rrefej per ate. Dhe ata dy u nisen, mirepo kur hypen ne anije, ai e
zhbiroi ate. A e zhbirove t*i mbysish ata qe po lundrojne me te? Ke bere.
njemend, dieka per cudi! " (El- Kehf, 69- 71).

66

Pastaj ata vazhduan rrugen dhe shkuan rreth bregdetit. Prane

tyre kaloi eje anije, i luten qe Vi mariin edhe ata. Pasi hipen ee
anije, erdhi nje bilMl, ra ne qoshe te anijes dhe nga ana e cletit biroi
dy bira.

- O, Musa, - 1 tha Hidri- dituria jmc dhe dituria yte ne krahasim
me dit urine e All-llahut eshte aq e vogel sa qe eshte vrima qe e beri
bilbili ee krahasim me tere detin.

Ai per nje here mori sopatee dhe e nxori eje derrase. Musai i
tha:

- £ka here keshtu? Njcrezit falas na moren, e ti e shpovc anijen
qe te mbysish udhetaret! Me te vertete bere gjynah te madh!

- A nuk te thash- tha ai- se ti, nuk do te mund te durosh me
mea?

- Mos lea merr per te madhe sepse harroya- tha- dhe nios me
rendo ee pence time!

Kjo ishte harresa e pare e Musait.

Kur e leshuan detin, haseti ne nje djalosh i cili lozte me femijet.
Hidri e kapi per koke dhe ia shkuli, keshtu- Sufjaiii me gishtat e vet
tregoi sikur dicka keputte.

Musai i tha: - Pse e vrave njeriun e pafajshem, i cili askend euk
ka vrare?

Me te vertete here dicka shumc te keqe!

- A te thash - se ti nuk do te mund te durosh me mua?

- Ncsc edhe pasketaj te pyes dicka- tha- atcherc mos u shoqcro
me mua. Te marre falje.

Dhe te dy vazhduan. Kur arriten te eje qytet, i luten banoret e
tij qe t'i ushqejne, leirepo ata refiizuan qe t'i gostitin. Ne qytet
arriten te nje mur i cili gati ishte duke rene. Sufjani me dore
tregontc sikur dicka fshinte lartc. Nuk kam degjuar Sufjanin te
permend mbiemrin i shtremberuar ne perjashtim vetem nje here.

- Shkuam te ata njerez- tha ai- ata nukna dhane te hame, as qe
na gostiten, e ti u drejtove kali muri i tyre (la ndertosh)e per kete
mund te merrshe shperblimin.

- Tani ndahcmi ne te dy- tha ai. - Do ta shpjegoj pse nuk ke
inundur te durosh.

Pcjgambcri s.a.v.s. ka thenc: "Bo te na vintc mire sikur Musai
te Mshte duruar, sepse All-llahu do te ea Mshte treguar per rastin e
te dyve".

67

Ibee Abbasi lexoi: "Sa i perket asaj anijes, ajo ishte prone e clisa
te varferve qe pimojee ee del, dhe une ate desha ta demtoj, sepse
prapa tyre ishte nje mbret i cili grabiste <pdo anije te re, Sa i perket
atij djaloshit, prinderit e tij jane besimtare, praiidaj kishim frike
mos me dhune po i kthen ne mosbesim. " (El- Kehf, 79. 80)

Pastaj Sufjani tha: "Kete nga ai e kam degjuar dy here, dhe
prej tij e kam mbajtur meed. "

Sufjanit in tha: "Ti kete e ke mbajtur mend para se ta kesh
degjuar nga Amri, ose e ke mbajtur inend prej dikujt tjeter? "

"Prej kujt do ta mbaj ne mend? " tha ai "Pcrvec mejc, a e ka
permend kesh kete nga Amrf \ ' '

3402. Na ka treguar Miiliainmed b. Se'Id el- Esbehani. kete e ka
informuar Ibnul- Mubareku nga Ma'meri. ky transmeton nga Hemmam
b. Munebbihu c ky nga Ebu Hurcjrc r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

"Hidri eshte quajtur me kete cmcr sepse eshte ulur ne toke te
bardhe e cila menjehere ka filluar te gjelberohet prej tij" (nderkaq
fjala hadire d. m. th.: te jesh i gjelber). El- Hameviu thote se ia ka
transmeluar Muharamed b. Jusuf b. Melar El- EIrebrijj nga Ali b.
Hashremi. ky nga Sudani i cili e transmeton hadithin ne teresi.

3403. Na ka treguar Is"hak b. Nasri, ketij Abdurrezaku qe e ka
transmeluar nga Ma'meri, ky nga Hammam b. Munebbihu i cili ka
degjuar Ebu Hurejren r.a. i cili thote se ka degjuar te Derguarin e A11-
llabut s.a.v.s. se ka thene:

- Israeliteve u eshte thene: "Ne dere hyiii te per ulur dhe thuani:

- Hadir ose Htdr eshte pseudonimi t Krmijaut ose e Beljaut, birit te
Melkanit. Disa dijetare jane te mendimit se Hidri eshte ende i gjalle' dhe
permendin ndodhi te ndryshme. Mirepo. pjesa dermuese e dijetareve thone se

edhc psc ai ka qene evlija i cili ka jetuar ne kohen e Musail a.s. edhe ai iu
nenshtrohet Hgjeve natyrore te kesaj bote, atidaj pasi qe jetoi aq sa jetoi ka
nderruar jete. Ky mendim perputhet me ajetin kur'anor: "Edhe perpara teje
asnje njeri nuk e kemi here te pavdekshem, e nese ti vdes, a thua ata do te
jetojne pergjithmone? ! " (El- Enbija. 34).

Ne kete kuptim Muhainmedi a.s. thole: "Ne iillimin e shekullil qe yjen
nuk do te jete (i gjalle) askush prej atyre qe jetojne ne fytyre te tokes. "Atidaj
Hidri edhe sikur te kete jetuar nje kohe te gjate, me ne fund ai perjetoi jeten e
kesaj bote. Pemdryshe ajeti qe tlet per takimin e Musait a.s. me Ilidrin me
gjeresisht permendet ne kaptinen mbi shkeneen. Lib. I,

68

Kerkojme faljen e gjynaheve". At a kete e ndryshuan dhe hyne duke
u zhagitur dhc pastaj thane: "Kokrra ne kallinj".

3404. Me ka treguar Is'hak b. Ibrahim i, ketij Revh b. Ubade, ketij
Avfi qe ka traiismctiiar prcj Hasanit, Muhammcdit dhc Hall- llasit, kcta
nga Ebu Hurejre r.a.. i cili ka deklaruar se i Derguari i All-llahut s.a.v.s.
ka thene: "Musai ka qene shume i lurpshem dhe eshte mbuluar shume.
aq sa lekura nuk i shihej, sepse shume turperohej. Disa Israelite e
shqetesonin duke i thene: 'Ky mhulohet vetein se ka ndonje" te mete ne
Ickure: ka zhugen, eshte i dundur (rrenxuar) ose ka ndonje" semundje
tjeter". Por All-llahu deshti qe ta cliroje Musain nga ajo qe ata i thonin.
Nje' elite ai ishle vele. teshat i la mbi nje gure dhe lilloi le lahet. Pasi u la.
u nis kah teshat. mirepo guri bashke me teshat ishte humbur. Musai
mori shkopin dhe lilloi la kerkoje gurin duke thene: 'Teshat e mia. o
giir! Teshat e mia, o gur! Kcshtu vazhdoi dcri sa arriti tc nje grup c
parise se israeliteve. ata e pane lakuriq, pane die shume te bukur qe ka
krijuar All-llaliu. Kcshtu c ^liroi ate nga ajo ^ka flisnin ata. Guri u ndal
e ai i mori teshat, i veshi dhe me shkopin e vet filloi ta rrahe gurin. Per
All-llahun, duke e rrahur gurin ai mori tre. kaler ose pese kallole prej
gurit. Ky eshte kuplimi i fjalevete All-llahut xh. sh.: O besimtarc! mos
u beiii sikur ata te diet e kanc shqetcsuar Musain, por ate All-llahu
e liroi nga ajo qe ata flisnin, dhe ai te All-llahu eshte faqebardhe -
ka autoritet. " (El- Ahzab, 69). ]5g

Ketu aludohet ne ajetet qe vijojne: "Dhe kur ju thame: I lyni ne kete qytet
dhe hani ^ka te deshironi dhe sa le deshironi. por ne hyrjc hyni kokeulur dhe
tlmatii: "Na fal! ", do t'jua faltm mekatet tuaja, madje hemiresve do t'u japtm
edhe me shume. Mirepo mizoret e nderruan ijalen qe u eshte thene me fjjale te
tjera qe nuk u eshte thene. dhe Ne mbi ata qe kane here mizori ua leshuam nje
denim nga qielli, per shkak se ishin te mhrapshle." (El- Bekare, 58- 59).

Ata u urdheraan qe te hyne te perkulur, kokeulur duke here istigfar.
Perkundrazi ata perhuzen urdherin e i'Vll-llahut xh, sh.. hyne mbrapshte duke
thene: "Koker ne elb" thane: hinta ne vend qs te thene hittah.

Shih: El- Ahzab, 69.
Nga ky hadilh mund le perfundojme:

- ne pjeset e tuipshme te trupit lejohet shikimi vetem ne raste te veeanta
(si kontroli mjekesor etj.),

- pejgamberet kane qene shembullor ne sjellje, ne pamjen fizike dhe ne
moral,

69

3405, Na ka treguar Ebu Vclidi, kctij Shu'be qe ka transinctuar nga
A'meshi. i cili thote se ka degjuar Ebu Vailin e ai Abdullahun r.a. duke
thene: "Pejgamberi s.a.v.s. perfundoi me ndarjen e plackes se luftes.
Nje iijeri tha: "Me kete ndarje nuk deshtem te arrime kenaqesine e
All-llahut"! Unc vajta te Pejgamberi s.a.v.s. dhc e informova per
kete. Ai aq u hidherua sa qe bidherimin e pashe lie fytyren e tij,
pastaj tha: "All-llahu befte rahmet mbi Mnsain, ate e kane
sbqetesuar me sbume se kjo, por ka duruar (ka be saber)".

Ja'kifune ala esnamin lehum ' - ata adhurojne idhujt e tyre.

Mutehherun domethene i pavlefshem, ve lijutebbirti: ta rrezojne,

ma alev: eka pushlojne. u

3406. Na ka treguar Jahja b. Bukejr. ketij Lejthi qe ka transmetuar
nga Junusi, ky nga Iben Shihabi, ky nga Ebi Seleine b. Abdiirrahmani se
Xhabir b. Abdullaliu r.a. kathenc:

"Ne nje rast me Pejgamberin s.a.v.s. mblidhnim bereqetin e
erakut, nderkaq Pejgamberi s.a.v.s. tha:

- Mblidhiii te zezat, sepse jane me te inira.

- Vallc, i ke ruajrur dclct? - thane.

- A ka patur ndonje prej pejgambereve qe nuk i ka ruajtur ato?

- pejgamberet me durim te papershkruar kane duruar peripetite nga populli

i tyre.

Fjalia jalkifune ala esnamin lehum dhe fjala nrateberan jane nxjerre nga
ajeti: "Dhe ne i lransfcruam Israelite! pcrlej detil, dhe erdhien le nje popull qe
adhuronte idolet e veta." C) Musa, i thane, na e ben edhe ti neve nje zot si 5
kane edhe ata zotera! " " Ai, u tha juve nj emend jeni popull mjorante" .
Pamedyshje kjo qe adhurojne keta do te shkaterrohet edhe cka po hejne ata
nuk ka kurriare vlere." (El- A'raf, 138- 139).

Pemdryshe kjo kaptine konsiderohet vazhdim i kaptines mbi Musain a. s

- Ve li jutebbini ma alev gjendet ne ajetin: "Nese veproni mire, e beni per
vete, e nese beni keq, perseri e keni kunder vetes suaj . Dhe kur erdhi koha e
premtimit te dyte atehere le t'u mrrolen fyt} r rat tuaja dhe le te hyne ne xliami
sikurse heren e pare dhe le le shembin me temel gjitheka kane ngrilur." (El-
Isra. 7).

Me sa duket, ketu mendohet per kohen kur Romaket ne shekullin e pare
para eres sone pushtuan Palestinen, shemben tempullin ne Jerusalem, kurse nje
numer le madh hehrenjesh i vrane ose i roheruan.

70

-ttaaal. 161

"Dhe kiir i tha Musa popullit te vet: 'All-llahu ju urdheron te

therniinjelope..." 162

Ebul- Alijc ka thcnc: "Avanun cshtc mcsi nc mcs te rcsc dhc tc
vjetres. Fdkian: e paster, la dhelulun: puna nuk e ka harxhuar, tuthirul-
erda: nuk eshte harxhuar as ne lavrimin e tokes e as tie punen e
mhjelljeve, muse!- lemetun: pa te meta, la shijete: e hardhe, so/ran:
mund te kete kuptiniln: e zeze, gjithashtii thuhet edhe e verdhie, sic
cshtc nc ajetin: xhimalatun sufr: dcvete c zczcverdhia ' . Fed-
dare'tum: jenl mbeshtetur".

-Pcjgamberi a.s. kur lha: "Mblidhne frylin c tij le zi" sahabet mcnduan sc
ai t din frytet e arakut. Mtrepo, keto fryte ktyesisht i diniti vetem ata te diet
kane ruajtur dhente, andaj e pyeten se a i ka ruajtur ai vete dhent. Ne kete
hadith nuk pennendet Musai a.s., mirepo deklarata e Pejgamberit a.s. : "A ka
pasur ndonje nga pejgambcrcl qc nuk i ka ruajtur alo." Pcrfshin cdhe Musa in
a.s.

16t Buhariu ketu permend nje pjese te ajetit dhe vetem tregot ajetet te eilat
flasin per theixjen e lopes. Ato ajete ne perkthim theme: "Dhe kur i tha Musa
popullit te vet: All-llahu ju urdheron te" theirni nje lope", ata i thane: Ti po
tallesh mc ne, a? Mos c belle All-llahu, tha ai, une te jem nga injorantet! I
thane: lute Zotiti tend per ne te na sqaroje efare duhet te jete ajo lope. At u tha:
Po thole se ajo eshte nje lope as e madhe as e vogel, mesatare, ndermjet atyre
moshave, andaj veproni siq po ju urdherohet. I thane: Lute Zotin tend per hire
tonin le te na sqaroje efare ngjyre duhet te kete. Po thote. u pergjigj ai, se ajo
eshte nje lope qimeverdhi me ngjyre le theksuar. qe i pelqen gjithkuj. Lute, i
thane perseri, Zotin tend, per hire tonin te na sqaroje ^tare duhet te jete, sepse
neA'e na duken lopet te ngjashme, dhe ne, ne dashte All-llahu, gjithesesi do te
jemi te udhezuar. Ai thote, u tha ky, se ajo eshte nje lope jo e lodhur duke
levruar token dhe duke ujilur arat, duhet te jete pa le meta e pa shenje. Eh, tiish
e ke pershkraar si duket, t thane, dhe e therren por memzi e bene kete. Dhe kur
e patet mbytur nje njeri, dhe iilluat te ziheni per ta fshehur, por iVll-llahu e
nxori ne shesh ate cka e fshihnit ju. Prandaj thame qe t'i meshoni atij me nje
pjese te saj! E ashtu All-llahu ngjall te vdekurin dhe iu tregon argumentet e
vela, mbase do le mblidhni mendjen! " (El- Bekare, 67- 73).

163 Ajeti t permendur thote: Ke emtehu xhimaletim sufr (Stkur te jene
deve te murine). El- Murselat, 33 ). Buhariu kete e permend sepse fjalen sufr qe
gjendet ne kete ajet mufessiret e komentojne me ngjyren e verdhie ne te zeze.
edhe pse ajo ka kuplimin e ngjyres se murme.

71

VDEKJA E MUSAIT a.s. DHE PERKUJTIMI PER TE

3407. Na ka treguar Jahja b. Musa, ketij Abdurrezaku, kete e ka
lajmeruar Ma'meri nga Iben Tavusi. ky transmelon nga i ati i vet. ky nga
Ebi Hurejre r.a. i cili ka thene:

"Melekn i vdekjes i eshte derguar Musait a. s., kur i erdhi,
Musai i ra, ai u kthye te Zoti £ vet dhe i tha:

- Me ke derguar te njcriu i cill nuk don vdckjcn.

- Kthehu te ai- tha Ai- thuaj qe dori% e vet ta vendoj mbi
shpinen e mezatit, nderkaq per ^do kfiee qe do ta mbuloje me doren
e vet do t'i shtohet nje vit.

- Siurdhcroni o Zot- tha (Musai) - pastaj cka?

- Pastaj vdekja - u pergjfgj Ai

- Atehere le te ndodh tani - tha (Musai) - dhe e luti All-llahiie qe
te afrohet te toka e bekuar qe fa gjuaje nje gur (prej cka edhe do te
nderronjele).

Ebu Hurejre r.a, thole se Pejgamberi s.a.v.s. pastaj ka thene:
"Sikur te isha line atje, do t'ua tregoja varrin e tij, eshte rreth
rruges. ne rreze te nje bregoreje te kuqe prej rere. "

(Abdurrezaku) thote: "Edhe Ma'meri na ka treguar prej
Hemmamit se i ka treguar Ebu Hurejre r.a. nga Pejgamberi s.a.v.s.
ngjashcm me kete". y

3408. Na ka Ireguar Ebul- Jemani, kete e ka lajmeruar Shuajbi nga
Zuliriu, i cili thole sc c ka lajmeruar Ebu Sclcmc b. Abdurrahmani dhe

164 Senedin tjeter te hadithit Buhariu e permend qe te tregoje se hadithi i

lartpermendur eshte fjale e Pejgamberit a.s. dhe se nuk eshte fjale e Ebu
Ilurejres r.a. edhe pse ne senedin e pare nuk pennendet Resulull-llahu a.s.

Per sa i perket vendit se ku ka nderruar jete Musai a.s. mendimel e
historianeve jane te ndryshme. Pjesa demiuese jane te menditnit se ka nderruar
jete ne krahinen Tih. Vehhi thote se meleket Musait a.s. ia falen namazin e
xlienazes dhe e varrosen. Musai a.s. ka jetuar 120 vjet. nderkaq ka lindur 25o
vjet pasi nderroi jete Ibrahimi a.s.

Nga hadilhi i permendur perfundqjme:

- Musat a.s. ka pasur grade te laite te All-llahu xh. sh.,

- Rekomandohet qe te vdekurit te" vorrosen ne vends te mira dhe ne afersi
te vorrezave ku jane vorrosur njerez te mire,

- Bola, pasi nderroi jete Musai a.s. do le jelqje edhe gjale.

72

Se'id b. Musejjebi. se Ebu Hurejre r.a. ka thene:

"Nje miisliman dhe eje hebre ne raes veti grindesbin.
Muslimani u betua keshtu dhe tha: "Pasha Ate qe ka zgjedhur
Muhammedin s.a.v.s. mbi bote rat". Atehere edhe hebreu tha:
"Pasha Ate qe Musain e zgjodhi mbi tcrc hoterat".

Me pastaj muslunani e ngriti doren dhe i ra hebreut. Hebreu
vajti te Pejgamberi s.a.v.s. dhe e lajmeroi per edodhiee me
miislimanin, nderkaq Pejgambeii s.a.v.s. tha: "Mos me konsideroni
per me te mire se Musai Ne Biten e Kijametit njerezit do te Men pa
mend nga frika. Une do te jcm i pari qe do te kthjcllohcm, ndersa
Musai vazhdimisht do te mbeshtetet per ArshL Nuk di a ka qene
edhe ai nga ata qe do t*u bjen te fikct e te ktlijellohet para mcjc, ose
ndoshta do te jete prej atyre qe All-llahu e ka vecuar nga kjo." 3 "

3409. Na ka treguar Ahdulaziz b. Abdullahu, ketij Ibrahim b. Sa'di
qe ka transmetuar nga Iben Shihabi, ky nga Hiunejd b. Abdiirrahmani,
sc Ebu Hurejre r.a. ka dcklaruar se Pcjgamberi s.a.v.s. ka thene:

"Ademi dhe Musai polemizuan nies veti e Musai tha:

- Ti Adem, je ai qe gabimi yt te nxori nga Xhenneti

- Ti Musa- u pergjejg ai- je ai qe All-llahu te zgjodhi me pej-
gambcrllck dhe me te Folurit e Vet, dhe me qorton per ate qe Ai e
pat percaktuar para se te me krijonte.

Keshtu Ademi ngadhnjeu ne polcmike me Musain- tha I
Derguari i All-llahu t s.a.v.s. dy here. bj

3410. Na ka treguar Museddedi, ketij Husejn b. Numejri duke
transmetuar nga Ilusejn b. Abdurrahman!, ky nga Se'id b. Xhubejri, ky
nga Iben Abbasi r.a. i cili ka deklamar se Pcjgamberi s.a.v.s. nje dltc ka
dalur dhe ka thene:

165 Ne mesin e pejgambereve ekztstojne grada te ndryshtne, mirepo tie
esence detyra dhe misioni i tyre ka qene i harabarte, andaj t'i jepet perparesi
njerit ndaj tjetrit eshte' gynah kurse mospranimi i pejgamherllekut te cilit do
pejgamber qe permendet ne Kur'an. njeriun e nxjerr nga Islami.

160 Ademi a.s. i argumenton Musail a. s se ai patjeter duhel te veproje
ashtu (mendoliet ne pemen e ndahiar ne Xhetmet)sepse aslitu e kishte te
caktuar (takdir). Prandaj Musai a. s nuk duhet qe ta qortoje per veprimin qe ka
kryer. Per sa i perket vete vepres. Ademi a.s. eshte penduar e edhe All-llahu
xh. sh. ia pranoi pendimin.

73

"Me jane paraqitnr popujt dhe pash nje grup te madh i cili e
mbulonte horizontin. Mu tha: 'Ky eshte Musai me popiillie e
vet" 167

RRETH FJALEVE TE ALL-LLAHUI XH. SH.: "Kitrse per aia qebesojne -
All-IIaliu si shembull ua sjell gruan e faraonit.* "

deri te Fjalet e Tij: "...dhe ishtc nga ato te pcrulurat."

3411. Na ka treguar Jahja b. Xha'feri, kelij Veki' duke transmetuar
nga Shu'be, ky nga Anicr b. Murre, ky nga Murrc cl- Hcmdaniu, ky nga
Ebu Musa r.a., i cili ka thene se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

"Shume njerez kane ariitur graden e plote, nderkaq nga grate
graden e plote kane ariitur vetem Asija, gruaja e Faraonit, dhe
Merjetiieja, e bija e Tmranit. Dallimi i Aishcs, ne krahasim me grate
tjera, eshte sikur persheshi ne krahasim me ushqimet e tjera." J

16; Ketu eshte permendur nje pjese e hadithit te gjate ku pennendet se

ummeti i Musait a.s. eshte ummeti me i madh tie perjashtim te ummettt te
Muhammedit a.s.

1fiR Perkthimi i ajeteve te permendura ne teresi eshte: "Kurse per ata qe
bisedojne - /Ul-llahu si shcmbull u sj ell gruan c Faraonit kur tha: O Zoti im.
ndertoma nje shtepi, te 11, tie Xhetinet dhe shpetome nga Faraont dhe sjelljet e
tij dhe me shpeto nga populli mizor! Dhe Merjemen, te bijen e Imranit, e cila e
ruajti virgjinitetin e saj. ndersa ne aty krijuam jete (mbeti shtatzene), u besoi
tjaleve dhe librave te Zotit te vet dhe ishte nga ato te peniliifat." (Et- Tahrim.
11-12).

169 Vlera e h. Aishes ne krahasim me vleren e grave te tjera te ummeti t te
Muhammedit a.s. eshte e pjeserishme sig eshte vlera e nje ushqimi ne krahasim
me ushqimin tjeter per nga oreksi. Kete hadith e transmeton edhe Taberaniu.
Sipas transmclimil te tij ne grate me te vlefslime hvjne h. Hiitixheja dhe h.
Fatimeja. Ne transmetimin e hadithit thuhet: "(irate qe kane anitur shkalle te
larte jane: h. Asija, gruaja e Faraonit, Merjemeja, bija e Imranit, Hatixheja,
bija e Huvejlidit dhe Fatimeja bija e Muhammedit." Ne kete kuptim Imam
Ahmedi. Iben Ilibani, Ebu Jala, Taberaniu. Ebu Davudi dhe Ebu Ilakemi nga
Iben Abbasi r.a. transmetojne se Pejgamberi a.s. ka thene: "Grate me me vlere
nga xhennetlinjte do te jene: Hatixheja, bija e Huvejlidit, Fatimeja. bija e
Muhammedit, Merjemeja, bija e Imranit dhe Asija, gruaja e Faraonit." Ne
lidhje me dallimin ne mes te ketyre grave. Iben Asakiri transmeton nga Iben
Abbasi r.a. se Pejgamberi a.s. ka thene: "Gruaja e pare ne Xhennel do te jete

74

'Karuni ka qene nga populli i Musait..." /0

Merjemoja, bija c Imranil, Falimeja, paslaj Halixheja, paslaj Asija gruaja c
Faraonit."

170 Me kete aludohet tie ajetet qe vijojne: "Karuni ka qene nga populli i
Musait dhe ka shtypur ate popull dhe ne i patem dhene aq pasuri sa celsat e tij
me veshtiresi kane bartur disa vete te forte: prandaj populli i thoshte: Mos u
enluziazmo. sepse All-llahu nuk i do ata qe jane shume le gezuar. Dhe perpiqu
me sa te ka dhene All-llahu te fltosh boten tjeter. por mos e hairo as pjesen
tende (pergjegjesine tende)ne kete bote, dhe ben mire si te ka bere mire ty All-
llahu, e mos ben erregulliuie ne toke, sepse All-llahu nuk i don ata qe bejne
erregullime. Ai tha: Ajo qe me eshte dhene. me eshte dhene me dijen time. A
nuk e ka ditur se All-llahu para atij ka shfarosur disa popuj, le eilel kane qene
me te forte se at (Karuni) a edhe me shume. Prandaj gjynahqaret as qe do te
merren ne pyelje per gjynahet e veta, Dhe doli para popullit te vet me st elite e
tij, e ata, te cilet adhuronin jeten e kesaj bote thoshin: Eh sikur edhe ne te
kishim ale qe iu dha Karunit! Ai eshle, njemend, fatlum, Te mjeret ju - Ihoshin
te dtturit per ate qe beson dhe ben vepra te mtra, me i mire eshte shperbltmt i
All-llahut, por do t"u jtpet vetem durimtareve. Dhe ne. ate dhe pallatin e tij e
shafitem ne dhe askusli nuk ka mundur fi lidihmoje, pervec i'Vll-llahut, e as
vete s'ka mundur t'i ndihmoje velvetes. Ndersa ata. te cilet dje deshironin te
jene ne vend le tij, lilluan le Ihone: A nuk shilini se All-llahu i jep pasuri dhe ia
mungon atij qe do At nga roberit e vet. Sikur All-llahu te mos ma ktshte
dhuruar meshiren e vet, edhe neA'e do te na kishte shafltur ne toke. A nuk e
shihni se mohuesit kun - e nuk do te kene sukses. " (El- Kasas, 76- 82).

Karuni ka qene Israelit. Disa thone se ka qene djale i mixhes se Musait
a.s. Nderkaq, ea le Ijere mendojne sc ka qene bir i lezes se Musait a.s. Iben
Isliaku thote se ka qene mtxha t Musait a.s.

Iben Ebu Hatimi, permes senedit autentik, ka regjistruar se Iben Abbasi
r.a. ka thene: "Musai shpesh iu thoshte israeliteve: All-llahu ju urdheron kete
dhe kete perderisa nuk lilloi te ilase per pasurine. Kjo Karunil i vinle shume
rende, andaj ai israeliteve iu tha: Musai thote se ai qe ben laviri duhet te vritet.
Israelite! vendosen qe ta paguajne nje lavire e cila do te pranonte se ka here
zina me Musain a.s. Atehere do ta vrasim dhe vetem keshtu do te lirohemi nga
ai" . Ata e bene kete, mirepo, kur Musai a.s. filloi t'ju mbaje ^alimin, ata i
thane: "Nose ti ke here' zina! " " Po, sikur to jeme edhe uno" - lha ai."Po, li ke
be zina", i thane ata. Musai a.s. u trikesua. Derguan nje njeri ta thetrasin
gi'uan. Pasi erdhi Musai a.s. iu betua ne ate qe i shpetoi israelitet nga Faraoni
dhe e pyeti se a vertet ka here zina me te. Gruaja refuzoi. atehere Musai a.s. ra
ne sexhde duke qare. .-\ll-llahu xli. sh. atehere i shpalli: "Une i kam urdheruar

15

Le tenu'u: domethene: veshlire. Then Abbasi ka Ihene: Uli- kuv-
veti: nuk mund t'i ngrene as me te fortit. Thuhet el- ferihin dhe el-
meriltin: te luaj mendsh. Vejke'en- nail- llahe: a nuk sheh se All-llahu.
E njejtc eshte" si elem tere en- nail- llaltejebsutur- rizka 11 menjeshau:

a nuk sheh se All-llahu ia leshon rrizkun kuj te doje, vejakdiru: i jep me

bollek dhc ia pakeson.

RRETH FJALEVE TE ALL-LIAHUT XH. SH.; "DHE MEDJENIT- VELLAUN E

VET, SHUAJBIN..." f7f

Domethene: banoreve te Medjenit, sepse Medjeni eshte qytet. Ne
kctc kuptiin slikon cdlic ves'elil- karjete dhe ves'elil i're, domethene:
njerezit ne fshat dhe njerezit tie karvan. ' Veraekumdhihrijja: mos
klhehuni nga ai. Keshlu i thuhet dikujt qe nuk ka plotesuar deshiren e
dikujt: "Deshiren time e ke gjuajtur pas shpinc", dhc"Mc ke lcnc
pas shpine". (Buhariu) thote: Edit- dltiltrijju do te thote kur me veti
mcrr shtazen osc ndonje ene dhc e vendon pas shpinc me qcllim qe tc
mbrohet. ''

Mekanetuhum dhe mekanultum kane le njejlin kuptim: vendi
juaj. 174

tokes qe te te degjoje, prandaj urdheroje cka te duash" . Musai a.s. e urdheroi
dhe toka e gelltiti Karunin hashke me ata qe ishin me ate.

17i Ajeti ne teresi thote: "Dhe Medjenit - veil aim e vet Shuajbin. O populli
im, tha ai, adhurojem All-llahun, ju nuk keni tjeter zot pervee, Atij, dhe mos
beni padrejlesi ne peshoje, qolle mc liter a mc tcrczi. Une c shoh sc ju keni
mjaft dhe frikesohem se rye dite do t'ju godase denitni." (Hud, 84).

Krahina Medjen shtrihet ndermjet pjeses jugore te Sirise dhe pjeses
veriore te Ilixhazit.

1/2 Ves- selil karjetel- lets, kumm fika vel- ire gjendel nc ajctin: "Pycle
qytetin ku kemt qendruar dhe karvanin me te cilin kemi ardhur! Ne, padyshim,
flasim te verteten." (Jusuf: 82)

Keto fjale Buhariu i ka evidentuar sepse kane kuptimin e ehlun (banor)
sic, kuptohet nga fjala ve ila medjene qe don te thote: hanoret e Medjenit

1/3 Veraekum dhihrijjem gjendel ne ajctin: "O populli im, lha ai, lisi im
eshte me i dashur se All-Halm per ju, e ju ate e keni lene krejtesisht pas dore? !
Zoti im e di mire se cka beni ju." (Hud, 92). Pemdryshe fjala dkihrijjen eshte
mhiemer pronor nga fjala dhahrmn: shpina.

1/4 Togijaleshi tnekanetikuin gjnedct nc ajctin: "O populli im, beni sa le

76

Jagnev d. m. th. te jelosli, jej'esu d. m. th. te pikellohesh ° Asa '

d. m. th. me vjen keq ' '

HasanI ka Ihene: "Inneke le ettte halimu: rae te vertele je i raeneur-
tallenmete. 178

Nderkaq Muxhahidi ka thene: "Lejketul- ejketu jevmedh- dhid-

leti ' : t'i mhuloje mjcgulla e denirnit ata.

RRETHFJALEVETEALL-LIAHUTXR $K: "Edhe Jumsi eshte, me siguri,

Pejgamber'\..deri te fjalet: "...ndersa ne ata i kenaqem deri ne nje afat te

keni mumdesi, por edhe une do te bej. Do ta merrni vesh cilin do ta zere deniini

qc do ta turpcrojjc dhc kush cshtc gcnjcshlar. Pra. pritni, cdhc une do 1c prcs
meju!"(Hu4 93).

1/5 Fj'dla jagneu eshte nxjerre nga ajeti: "Sikur te mos kishin ekzistuar fare
ne te (Toke). Qofte i larguar Medjeni si^ eshte edhe Themudi! " (Hud: 95)

1/0 Kelu mendohet ne shprehjen kur"anore /e fa te'se e eila gjjcndct ne
ajettn: "Ata, tha at, do te bredhiti katerdhjete vjet neper toke. sepse ate (Token
e shenjte)e kane te ndaluar, e tt mos u ptkello per populltn mbrapshtan! " (H1-
Maide, 26). Ky a jet nuk i kushtohet Shuajbit a.s. por Musait a. s Nderkiiq
Buhariu ^alen/e "se e permend sepse eshte e nxjerre nga fjala am.

1/1 Fjala asm eshte nxjerre nga ajeti: "Prandaj, ai u largua prej lyre dhe lha:
C) populli im! Ju karri komunikuar traktet e Zottttim dhe jukam keslitlluar, e si
te vuaj per popullin mosbesimtar? " (El- A"raf, 93).

17R Inneke le entel- halumu gjendet ne ajetin: "O Shuajb. i thane, kjo e
fahnja jote a te urdheron qe t'i leme ata qe i kane adhuraar baballaret tane ose
te mos veprojme me pasurile lona ashtu sie deshirojme vele? Ti njemend
qenke i bute dhe i udhezuar! " (Hud, 87).

1/9 Fjala el- ejketm gjendet ne ajetin: "Edhe banoret e Ejkes pejgamberet i
trajtonin genjeshtare." (Esh- Shuara, 176).

Eika ose Lejka eshle emer i nje tenilori nga bregu i detil deri ne Medjen
ku tshte i derguar Shuajbi a.s.

1S0 Togfjaleshi/ei-'wii dhul- le eshte nxjerre nga ajeti: "Dhe ata vazhduan ta
trajtojne si genjeshtar, prandaj i perfshiu denimi nga rete; ai denim ishte nje
dite e tmerrshme." (Esh- Shuara, 189).

Transmelohet se gjate denimil ka mbreleruar vapc e madhe andaj ata dalin
nga qyteti. Kur i mbuloi nje re, e eila tie veti nibante nje ere te tresket, ata hyne
nen te. Perkundrazi nga reja ra nje zjarr me c'rast u dogjen. Shuajbi a.s. ishte i
derguar pejgamber te populli i Medjenit dhe i Ejkes. Medjeni u shkaterrua nga
krahu u Xhibrilit nderkaq Ejkeja nga zjarri i rose,

77

cofctuor".' 8 '

"...dhe mos u ben si ai i peshkut qe u lut i zemeruar". "
Mekdhum domelhene: kedhim: i kapllur, i molisur.

3412. Na ka treguar Museddedi, ketij Jahja duke transmetuar nga
Sudani i cill thote se i ka treguar A'ineshi. Dhe na ka treguar Ebu
Nuajmi, ketij Sufjani nga A'ineshi, ky nga Ebu Vaili, ky nga Abdullahu
r.a. se Pejganiberi s.a.v.s. kathene:

"Askush prej jush te mos thote: tine jam me i mire se Junusi"!
Museddedi ketij hadithi i ka shtuar: "Junes Ibee Metta".

3413. Na ka treguar Ilafs b. Uineri, ketij Shirbeje prej Katades, ky
prej Ebul- Alije, ky nga Iben Abbasi r.a. se Pejganiberi s.a.v.s. ka Ihene:

"Asnje ejeii nuk duhet te thote: tee jam me i mire se Jimus b.
Metta- keshtu ai ia pershkruante babait te vet. domethene (ka

pemiendur emrin c babes sc vet).

3414. Na ka treguar Jahja b. Bukejr prej Lejthit, ky nga Abdulaziz
b. Ebu Seleme, ky nga Abdullah b. Eadli, ky nga A'rexhi, e ky nga Ebu
Hurejrer.a. i cili kathene:

"Nje dite nje hebre ckspozontc mallin e vet. Per kundcrvlcrc iu
ofrua d%ka qe nuk e kenaqte dhe ai tha:

- Jo, pasha Ate qe e zgjodhi Musain mbi te gjithc njcrczit!
Nje ensarij e clegjoi, i ra me shuplake dhe tha:

- Ti thua: Pasha Ate qe Musain e zgjodhi mbi te gjithe njerezit,
nderkaq Pejganiberi s.a.v.s. eshte ne mesin tone! "

Ai vajti te Pejganiberi s.a.v.s. dhe i tha: "O Ebul- Kasim, une

ls1 Autori ketu tregon ne ajetet qe vijojne: "Edhe Junusi eshte. me sigxiri,
pejgambcr. Kur iku, iku me nje hinder te mbushur plote. Terhoqi short in dhe
shortt i ra attj, Dhe e gelltitt peshku, sepse ai e meritotite kete. dhe sikur at te
mos ishte prej atyre qe e lartesonte (All-llahun). Dhe do te mhetej me siguri ne
barkun e tij deri ne Diten kur do te ringjallen. Por Ne e nxorem ne nje vend te
shkrete. ndersa ai ishte i semure. Dhe mbi te mbeltuam nje loze kungulli; Dhe
ate e derguam per njeqindmije e me leper njerez. Dhe ata i hesuan. ndersa ne
ata i kenaqem deri tie nje afat te caktuar. Por, ti pyeti! A per Zotin tend jane
vajzat - e per ata djemte? " (Es- Saf- fat 139- 148).

1Bi Ajeti ne teresi thote: "Ti duro, deri ne caktimin e Zotit tend dhe mos u
ben si ai i peshkut (Junusi) qe u lut i zemeruar." (El- Kalem. 48).

78

kam mbrojtjen dhe preintiiniii! Si muiicl ai njeri te me bjere me
shuplake"?

- Pse i ra shuplake? - e pyeti Resulull-llahu dhe ai i tregoi
Pejgamberi s.a.v.s. aq shume u hidherua sa qe hidherimi i shihej ne
fytyre, pastaj tha: "Mos bcni dallim lie mcs pcjgambercvc te All-
llahut. Kur do te fryhet ne Sur, gjithcka cka ka ne qiej e ne toke do
te bien si ne te fiket, me perjashtim te atij qe All-llahu do ta doje,
mos i Me te fiket. Pastaj perseri do te fryhet ne Sur, une do te
ringjallem i pari, nderkaq Musai atebote do te mbahet per Arshi.
Nuk di, kjo do te ndodhc kcshtu sepse atlj i ra te fiket ate ditc ne
Tur, ose do te jete ringjallur para meje. Une nuk them per askend
se cshtc me i mire se Junus b. Metta".

3416. Na ka treguar Ebul- Velidi, ketij Shu'be nga Se'id b. Ibrahirai
i cili ka dcgjuar Hiuiejd b. Abdurralimanin, qc e transincton nga Ebu
Ilurejre r.a., ky nga Pejgamberi s.a.v.s. se kathene:

"Asknsh nuk duhet te thote: Une jam me i mire se Junus b.
Metta." 183

"Dhe pyeti ata per fshatin qe gjendej buze detit kur e thyen
dispoziten per te shtunen. " Jeteadevne: tcjkaluaii kufijtc rreth dites sc
shtime "...kur peshqit para syve te tyre..."deri te Fjalet: "...behuni
majmune te percmuar. "

1S3 Muhammedi a.s. kete e ka theme me qellim qe t'ua terheq verejtjen
atyre qe degjojne per ndodhine e Junusit a.s. duke pasur per qellim qe te mos
kuptohel se ky pejgamber ka pasur mungesa ne krahasim me pejgamberel e
tjere. Junusi a.s. tslite i derguar te populli t Ntntves. Ate, populli e detyrot qe te
genjeje per cka ai iu premtoi denimin per nje kohe te caktuar. kurse vete shlcoi
ne mesin e tyre i turperaar. Populli. kur pane paraslienjat e denimit u perkulen
dhe iilluan t"i besojne. Mu per kele .-\ll-llahu xh. sh. ua leshoi rahmelin e vet
dhe ua hoqi dentmtn e parapare. Pastaj Junusi a.s. hypt ne nje anije. Antja fllloi
te fundoset Njerezit filluan te shtyhen se kush duhet ta leshoje anijen me
qellim qs te ndihmojne ne shpetimin e udhetareve. Me ne fond gjuajten
shortin. Shorti. pasi qe e gjuajten tre here, i ra Junusit a.s., prandaj edhe e
gjuajten ne det. Ne ale rasl Junusin a.s. e gellliti nje peshk i madh dhe me ne
fund e nxort ne breg te detit.

184 Ne kete hadith, Buhariu, sipas mendimit te shumices, tregon ndodhine
e Ejlit, e cila ndodhi ne mige per ne Egjipt. Per kete ndodhi flasin edhe ajetet:
"Dhe pyeli ata per fshatin qe gjendej buze detil kur e Ihyen dispoziten per te

79

RRETH FJALEVE TE ALLLLAHUT XH. SH.; "Dhe Daoudit 'm dhame

Zebunn.**' 85

Ez- zuhur jane librat nderkaq njejsi i kesaj fjale eshte' zehur.
Zebertu d. m. th.: kam shkruar. "Ne i dhame Davudit miresine tone.
O male! lartcsomni bashkc me te..." Muxhahidi thote: "Lartesoni
bashke me te" "...dhe me shpendet! madje ia heme te bute edhe
hekuiin. Bee parzmore te gjera dhe thuni me fisnikeri! " (kunjat
dhe hallkat, kunjat nuk duhet te jene te holle qe te jene te dobeta
parzraorel, e as shume le trasha qe le kepulen) "...Bern" edhe vepra te
mira, sepse Ijic shob se ('beni! "

3417. Na ka treguar Abdullah b. Muhammedl, ketlj Abdurrezaku,
kctij i ka treguar Ma'mcri prcj Ileuiinaniit, ky transmeton prej Eba
Hurejres r.a. i cili thote se Pejgamberi s.a.v.s. kathene:

"Davudit i ishte lehtesuar Kur'ani (leximi). Sikur ai te
urdheronte qe te shalohen kafshet, ai para do te arrinte te lexoje

shtunen. Kur peshqit, para syve te tyre, u vitiiti dert sa e festontn te slitutien.
dhe kur nuk e festonin me, ata nuk u vinin me. Ja, ashtu i kemi vene ne sprove
per shkak se gjithmone kane gabuar. Dhe kur nje grup prej t} r re i thane: Pse
keshilloni nje popull te eilin All-llahu do ta slikalerroje ose do la denoje me
mundime te renda? Ata u pergjigjeti: - Per t'u arsyetuar para Zotit tuaj dhe
ndoshta do te shniangen pak prej gjynaheve. Dhe kur e haixuan ate me cka
ishin te qortuar, ne i shpetuam ata te cilet pengonin nga veprat e keqia. kurse
me denim te rende i perfshime mekataret. per shkak se gjithmone kane qene
mbrapshtane. Dhe pasi qe ala me ngulm refuzuan te heqin dore nga ajo qe u
ndalohet, Neuthame: Behuni majmutie te peremuar! "(HI- A'raf. 163- 166).

Abdurrezaku transmeton nga Iben Abbasi r.a. se banoret e Ejles, diten e
shtune i vend on in rrjetat dhe diten e diel i nxirrnin peshqit. Dikush ua terhoqi
verejtjen se kjo eshte e ndaluar, nderkaq disa te tjere Ihonin: Leshoni atii, ne
distaneohemt nga ata. Ata qe bene gjynah u shndenuan ne majmune. Si
majmune jetuan nje kohe shume te slikurter dhe me ne fund u zhduken.

m5 Ajeti ne teresi thote: "Ne ty te japim inspirim ashtu si i kemi dhene
inspirim Nuhit dhe pejgambereve te tjere pas tij; e i kemi shpallur edhe
Ibrahimil, edhe Ismailit edhe Is'hakut edhe Junusil edhe Harunit edhe
Sulejmanit kurse Da\Tidtt i dhame Zeburin." (Hn-Ntsa", 1 63).

1S6 Shih ajetet 10- 11 ne suren Es- Sebe'. Buhariu qellimisht e ndeipret
ajetin qe te shpjegoje disa tjale per te cilat mbeshtetet ne komentin e
Muxhahidil.

80

Librin se sa te shalonin kafshet. Dhe ai nuk eshte ushqyer me
kurrgje pcrvec se prcj fitimit te duarcvc te vcta".

Kele hadith e transmelon Musa b. IJkbe nga SaiVani, ky nga Ala' b.
Jcsari, ky nga Ebu Hurejrc r.a.. ky nga Pcjgambcri s.a.v.s.

3418. Na ka treguar Jalija b. Bukejri, ketij Lejthi qe e ka
transmeluar nga Ukajli, ky nga Iben Shihabi, te cllit i kane treguar Se'id
b. Musejjebi dhe Ebu Seleme b. Abdurrahmani se Abdullah b. Amri ka
deklaruar se I Derguari I All-llaliut s.a.v.s. ka degjuar se une kam thene:

"Pasha All-llahun, do te agjeroj diten. e naten sa te jem gjalle
do ta kaloj nc namaz", nderkaq i Derguari i All-llahut s.a.v.s. me
thai

- Ti je ai qe ke thene: "Pasha All-llahun, do te agjeroj diten, e
naten sa te jem i gjalle do ta kaloj ne namaz".

- Ashtu kam thene - vertetova une.

- TI kete nuk do te mundcsh ta hesh- tha ai. Agjcro por nga
njehere nderpreje agjerimin, fal namaz por edhe flej. Per cdo muaj
agjero nga tre dite, sepse secila pune e mire shperblehet dhjeteiisli,
kjo do te vjen sikur ta agjerosh fere kohen.

- O i Derguar i All-llahut, - thash- une me te vertete mundem
edhe me tcpcr se kjo!

- Nje dite agjero, dy dite- jo, - tha Resulull-llahu a. s.

- Une mundem me shume se kjo- thash pcrscri.

- Nje dite agjero e nje dite jo- tha ai Ky eshte agjerimi i
Davudit, dhe ky eshte agjerimi me i vlefshem.

- O Resulull- Hah, une mundem edhe me shume se kjo - thash.

- Nuk ka me mire se kjo - u pergjigj ai.

3419. Na ka treguar Hal- lad b. Jahja, ketij MIs'ari. ketij Ilabib b.

10; Nga hadithi petfutidojme se bereqeti tie disa mometite mund te slithet
brenda nje kohe te slikurter si dhe brenda nje kohe te slikurter mund te kryhen
pune te medha.

Davudi a.s. fitonte nga duait e veta sepse ndertonte parzmore prej hekuri.
I shisle dhe nga iitimi i lyre jelonte edhe pse ishle nje nga mbrelerit me te
fuqishem te kohes kur jetoi. All-llahu xh. sh. atij i tmmdesoi qe ne menyre
shume te lehte te perpunoje parzmoret prej hekuri. Mendohet se Davudi a.s.
eshte i pari i cili parzmoret i ndertoi nga karriget e telit. nderkaq me pare i
ndreqnin nga pllakal e hekurit.

81

Ebu Thabit I cili transmeton nga Ebul- Abbasi se Abdullah b. Amer b.
As ka thene:

"I Derguari i All-llahut me ka thene:

- Mendon ti se une nuk e di se ti naten e kalon ne namaz e diten
agjcron?

- Po, u pergjigja une. Kurse ai me tha:

- Nese vepron keshtu, syte do te Men, shpirti do te lodhet. Prej
secilit muaj agjero nga tre elite, sepse ky agjerim eshte sikur te
agjerosh tere kohen - jeten.

- Mendoj se kam fuqi- thash line.

- Atehere agjero sikur Davudi a. s. Ai nje dite agje rente e nje
dite jo, mircpo nuk luhatcj kur takohej me armikun- tha Rcsulull-
llahu a. s. " !88

"Namazi me i dasher te All-llahu eshte namazi i Davuditi;
agjerimi me i dashur te All-llahu eshte agjerimi i Davudit. Ai gjate
gjysmes se nates flente, nje te treten e kalonte ne namaz, nje te

gjashten perseri ileete, nderkaq diten agjeronte, ndersa diten tjeter
nuk e agjeronte.

Aliu thote: "Kjo perputhet me fjalet e Aishess ' Age i mengjezit
ate te une gjithmone e gjente ne gjum".

3420. Na ka treguar Kutejbc b. Sc'idi, ketij Sudani, nga Amer b.
Dinari, ky nga Amer b. Evs eth- Thekafm, i cili ka degjuar Abdullah b.
Amrin se e ka degjuar te Derguarin e All-llahul duke thene:

" Agjerimi me i dashur te All-llahu eshte agjerimi i Davudit. Ai
nje dite agjeronte nderkaq diten tjeter jo. Namazi me i dashur te
All-llahu eshte namazi i Davudit. Ai flente gjysmen e nates, nje te
treten falej, nderkaq nje te treten perseri flente".

"...dhe perkujtoje robin tone Davudin, te bindur ne fe...deri te
Fjalet. .dhe i dhame mencuri e aftesi te gjykoje."

1SB Nga kjo kuptojme se agjerimi i shpesht nuk e ben te paafte per lufte.

1B9 Iben Ilaxheri mendon se deklarata e Buhariut: "...thote Aliu..." i
dedikohet mesuesit te lij Ali b. el- Mediniut dhe se e permend duke dashur te
shpjegoje tj aline: "...dhe nje te gjashten e nates e flente." qe nenkupton se

shprehja e Muhammedit a.s. para mengjesit. pas namazit te nates, perputhet me
shprehine e Davudit a.s.

190 Kelu aludohel ne ajetet qe vijojne: "Ti duro ala cka do qe thone dhe

82

Muxhahidi thole: Fashil- hkab do te thole meneuri ne gjykim.

"...mos u shmang, dhe drejtona ne range te drejte. Ky niiku im
ka, me siguri, nentedhjete e nente dele..." - kurse per femren thuhet
na'xhetun, gjithashtu thuhet edhe shatim - "...kurse une vetem nje,
dhe per kete me tha: "ma jep mua"! - sikur fjala ve keffeleha
Zekerijja (c mori Zckcrijau) - dhe ne kete me rniindi. U be me i fort se
une. A'zeztuhu d. m. th. e kam be me te forte ee dialog ose ne te
folur. "Njemend te ka bere me te padrejte., meqe ka kerkuar delen
tende t'ua bashkoje deleve te veta. Shume bashkepunetore i bejne
padrejtesi njeri- tjctrit...deri te Fjalct...c kcmi vcnc ne sprove...".
Umeri e leximte fettennahu me teshdid ne shkronjen "ta". "...Andaj
kerkoi falje nga Zoti i vet, ra me fytyre ne toke dhe u pendua."

3421. Na ka treguar Muhammedi, ketij I ka Ireguar Sehl b. Jusuii.
ky thole sc c ka degjuar Avainin, ky nga Muxhahidi, i cill thole sc e ka
pyetur Iben Abba sin: "A duhet te beje sexlide ne suren Sad? "

Ateherc Iben Abbasi lexoi: "...Dhe nga pasardhesit e tij Davudin
dhe Siilejmanin..."gjersa aiiti te Fjalet: "...prandaj paso rrugen e
tyre...''- Pastaj tha: Pejgainberi i juaj s.a.v.s. eshte prej atyre qe i
eshte urdheruar qe t f i pasoje at a". ' "

perkujloje robin lone Davudin. te bindur ne fe, i cili perhere i drcjlohct All-
llaliut. Ne t kemi tienshtruar malet qe bashke me te te lattesojtie All- ahuti tie
muzg dhe ne agim. Edhe shpendet e tubuar te gjlthe alij I drejtohen. Dhe ia
perforcuain mbreterine dhe i dhame 1116119110 e aftesi te giykoje" . (Sad. 17-
20).

191 Keto jane disa pjese nga ajetet kur'anore: "Kur hyne te Davudi dhe ai u
frikesua prej tyre. Mos u frtkeso - i thane. Ne jemi dy pale tie kotiflikt. I kemi
bere dem njeri- tjetrit. andaj ti na gjyko me drejtesi, mos iu shmang. dhe
drejtona ne rruge te drejte. Ky rniku im i ka, me siguri, nentedhjete e nente
dele, kurse une vetem nje. dhe per kete me lha: "Ma jep mua" ! dhe ne kete me
mundt. Njemend ta ka bere me te padrejte, meqe ka kerkuar delen tende t'na
bashkoje deleve te veta. Shume hashkepuntore i bejne padrejtesi njeri- tjetrit.
pervesj atyre, te eilet besojne dhe bejne vepra te mira, por te atille ka pak.
Mirepo, Davudi e kuptoi se e kemi vene ne sprove, andaj kerkoi falje nga Zoti
i vet ra me fylyre ne loke dhe u pendua." (Sad, 22- 24).

Davudi nuk degjot te dy palet tie kotiflikt, por vetem njeren pale dhe ne
baze te deklarates se tij mori vendimin. Pastaj iu kujtua se nuk guxonte te
veproje ashtu dhe u pendua.

192 Iben Abbasi lexoi kelo ajete: "Dhe ne i fa lem Is' hakim dhe Jakubin.

83

3422, Nakatreguar Musa b. Ismaili, kctij Vuhejbi, kctij Ejjubi i cill
transmeton nga Ikrimeja, se Then Abbasi r.a. ka thene:

"Sexlideja ee suren Sad nuk eshte e detyruar, por une kam pare
Pejgamberin s.a.v.s. duke tsere sexhde kur lexonte ne kete sure. "

RRETH FJALEVE TE ALL-LLAHUT XR SR: "Ndersa DaoudU i falem
sulejmanin, njeri fantastik,. dhe shume eshte penduar,

- d. m. ih. eshte larguar nga gjynahet dhe ka here tevbe. J

Dhe rrcth Fjalcve: "...me fat dhe me dhuro pushtet qe nek do te

kete askush pervec meje! ..."

Dhe rrctli Fjalcve: "Dhe shkoni pas asaj qe u kane folur djajte

per mbrctcrinc e Sulcjmanit..." A

Secilin e kemi udhezuar - nderkaq Nuhin e patem udhezuar qe me pare - dhe
nga pasardhesit e tij Davudin dhe Sulejmanin. edhe Ejubin dhe Jusufin,

Musain dhe Harunin. /\shtu i shperblcjme ne ala qe bejne vepra te mira. Edhe
Zekerijane, dhe Jahjane edhe Isain e Iljasin - te gjitlie kane qene te mire. Hdhe
Ismaili edhe Hljesau dhe Junusi e Lutt ~ secilin e kemi dalluar nga te tjeret.
Edhe nga baballaret e tyre, edhe pasardhesit e tyre, edhe vellezerit e tyre - ata i
kemi zgjedhur dhe i kemi udhezuar ne nuge te drejte. Ai eshte udhezim i All-
llahut ku Ai udhezon ke te doje nga roberil e vel. Po nese ata i bejne tjeler
shok Atij, me siguri do t'u shkoje kot ajo ^ka bejne. Ata jane, te diet ne u
kemi dhene Librin, urtesine dhe pejgamberllekun. E keta nese nuk u besojne.
Ne kemi mobilizuar njerez te cilet nuk e mohojne. Ata jane, te eilet All-llahu i
ka udhezuar, prandaj paso migen e tyre. Thuaj: Une prej jush nuk kerkoj
shpcrblim per kete (Kur'anin), ai eshte vetem keshille e qortim bolerave" . (El-
Kn'am, 84-90).

193 Buhariu ne kaptinen mbi Sulejmanin a.s. kii permendur ajetin 36 te
sures Sad dhe pastaj shpjegon kuptimin e fjales evvah.

19,1 Perkthimi i tere ajelit eshte: "O Zoti im, - tha, me fal dhe me dhuro
pushtet qe nuk do ta kete askush pervee, meje! Tt, me te vertete, shperblen
shume." (Sad, 35).

19 " s Ajeti ne teresi thote: "Dhe shkonin pas asaj qe u kane folur djajte per
mbreterine e Sulejmanit. Sulejmani nuk ka qene mosbesimtar, porse djajte jane
mosbesimlare (palen mohuar)duke i mesuar njerezil magji dhe sjka u zbriti dy
melek\ 7 e, Harut dhe Marut, ne Babtlon. Dhe ata dy nuk ta kane mesuar askujt
madje thonin, ne jemi vetem nje sprove, ti mos u ben mosbesimtar! Dhe
njerezit mesonin prej atyre AyjQ si ta ndajne burrin prej giuas, por me kete nuk
mund Vi benin dem kerkujl pa vullnetin e All-llahut, Dhe mesonin ale qe u ben

84

Dhe rrelh Fjaleve te All-llahut xh. sh.: "Kurse Sulejmanit eren,
mengjesi i se ciles eshte sa nje muaj. Edhe mbremja e saj eshte sa
nje muaj. Dhe kemi here qe t'i rrjedhe burim bakri..." disa Hi one:
"...Dhe kemi here qe nga burimi t f i buroje hekur"- "...si edhe
exhiiiet, te cilct me vullnctin e Zotit te tij, vcprojne pcrpara tij; Dhe
cili sish refuzon urdherin tone e bejme te shijoje denimin me zjarr.
I bejne a tij c-ka te deshiroje: faitore- Muxhahidi thole se kefo
ndertesa jane me te vogla se pallatet- ...e permendore; dhe sahane
sikur hurdha"- sikur pishina per te mbledhur ujin per devet. Nderkaq
Iben Abbasi thote: "sikur hurdhe ne toke"- "dhe koftore te
palevizshem, perpiquni dhe jini falenderues ne mes robeve te Mi".
E kur vcndoscm qe te ndcrroje jctc, krimb"- erdah - "i cili e hcngeri
shkopin e tij" - asahu - " ua terhoqi verejtjen se ka vdekur, dhe kur
ai ra" - deri te fjala: "c turpshmc". ' '

(All-llahu i Lartmadherisheni thote se Sulejmani a. s. ) ka thene:
"Ne vend qe te kujtoj Zotin tim, une deshta pasurine"! ...Dhe ai
filloi t'i ledhatoje kembet dhe qafat, d. m. th. i ledliatonte jelat dhe
kordhat. El- esfad jane prangat. Muxhahidi thote: Es- safinat rrjcdhin
nga fjala safenel- feresu: kur kali e 9011 tijeren kembe ashtu qe te
qendroje ne tehun e thundres. El- Xhijada d. m. th. i slipejt, xheseden:
shejtan, ruhaen: pasuri (bukur), hajthu esabe: ku deshti ai, femnun:
jepe (liroje), bi gajri hisab: pa pergjegjesi.

dem atyre e nuk u ben kurrfare" dobie edhe pse e kane ditur se ai qe e merrte
ate (mjeshtri) nuk do te kete kurrfare fati ne boten tjeter. Po shume e keqe
eshte ajo, nese e dine, per eka e kane shilur veten." (El- Bekare, 102).

196 Ketu pemienden dtsa pjese te ajeteve kur 'an ore ku tlmhet: "Kurse
Sulejmanit eren, mengjesi i se eiles eshte sa nje muaj. Edhe mbremja e saj
eshte nje muaj. Dhe kemi here qe Vi rrjedh burim bakri; si edhe exhinet te
cilel, me vullnelin e Zolit lc lij, vcprojne para tij; Dhe ai i cili refuzon urdherin
tone e bejme te shijoj denimin me zjarr. I bejme attj cka te deshiroje: faitore e
permendore: edhe ene te medha e kazana te palevizshem. O familja e Davudit
punoni dhe jini mirenjohes! Mirepo pak ka mirenjohes nder roberit e mij. Dhe
kur zbatuam vdekjen ndaj tij. per vdekjen e tij nuk i njoftoi askush pervec,"
dabbelul- erdil" qe hante shkopin e tij dhe kur ai u rrezua, exhinel e kupluan se
sikur ta dtntn fshehtesme nuk do t'i ekspozoheshin denimit te tutpshem."
(Seb', 12» 14).

19 ' Ajetet e cituara dhe tennet e permendura gjenden ne keto ajete: "Kur
nje mhremje iu paraqiten atij alllare qe rrinin ne tri kembe, Ai tha: "Une shfaqa

85

3423, Mc ka trcguar Muhammed b. Bishari, ketij Muhammed b.
Xha'feri, ketij Shu'beja i cili transmeton nga Muhammed b. Zijadi, ky
nga Ebu Hurejre r.a., ky nga Pejgamberi s.a.v.s.:

"Mbreme rastesisht mu paraqit dreqi (ifriti prcj xhindcvc) dhe
ma ndcrprcu namazin. Mircpo, All-llahu me beri mc tc forte se at.
E mora dhe desha ta lidhi per nje shtylle te xhamise me qellim qe te
gjithe ta shihiii, por iii'u kujtua duaja e vellait tim, Sulejmanit: "O
Zoti im, me jep sundim te cilin pas ineje askusli nuk do ta arrije!
"andaj me nencmim e refuzova. * 4

Ifrit eshte individ i parespektueshein, qofte prej xhindeve ose
njerezve. (Njejesi I fjalcs cshtc ifrijek) si zibnijelt shuincsi i se" ciles
eshtf zebanijeh.™*

3425. Na ka Ireguar Halid b. Mahledi. i cili transmeton nga A'rexhi
ky nga Ebu Hurejre sc i Derguari i All-llahut ka thenc:

"Sulcjmani, i biri i Davudit, njcherc ka thenc: Sonte me siguri
do t f i vizitoje shtatdhejte grate e mia. secila prej tyre do te beje mjet
te Mild nga nje kalores, te cilet do te luftojne ne rrugen e All-llahut".

- Si te doje AU-Uahu - insha- all- 11 ah - i tha shoku i tij. Mirepo al
kete nek e tha dhe asnjera prej grave nuk lindi iemije lie
perjashtim tc njcres femijes tc se ciles i mungontc gjysma e trupit.
Sikur te kishte thene ashtu, ata do te luftonin ne rrugen e All-llahut
- tha pastaj Pejgamberi s.a.v.s.

Shuajbi dhe Iben Ebuz- Zinadi kane thene: "Nentedhjete (gra) kjo
eshte esigurt. 199

dashuri ndaj pasurise sipas verejtjes se zoteriut tim, deri sa humbeti sysh, m"i
ktheni ata" ! dhe fllloi t'i lemoje kali qafa dhe kemhet. Ne e vume ne sprove
Sulejmanin dhe e mbajtem ne post vetem si figure (te palevizshem) e pastaj u

sherrua. O Zoli im- lha- me fal dhe me dhuro pushlet qe nuk do ta kete askush
pervee, meje! Ti, me te vertete sliperblen shume. Dhe tie ia nenshtruam eren qe
te levizte lehte sipas urdherit te tij dhe kah deshironte ai, Edhe djajte, gjithfare
ndertuesish dhe zhytesish. Edhe te tjere, mberthyer ne pranga. Ky eshte
shperblimi yne. e ti ose liroje ose mbaje. per kete nuk jep llogari." (Sad, 31-
39).

i9S Autori ne kuptimiti gjuhesor shpjegon tjalen ifrit.

199 Ky hadith transmetohet ne shume variant e andaj edhe numri i grave
ndryshon. Ne disa permenden 60. ne disa 70, ne disa 90 nderkaq ne disa
transmetime tjera 99 ose 100 gra. Ne baze' te kesaj Iben Haxheri perfundon se

86

3425, Na ka trcgiiar Umcr b. Hafs, ketij i at! i tij, kctij A'ineshi, ketij
Ibrahim et- Tejmui, ky transmeton nga i ati i tij e ky nga Rbu Dherri r.a.
i cill thote se ka thene:

- O i Derguar i All-Uahut, cili mesxhit eshte ngritur i pari?

- El- Mcsxhidul- Haram - u pcrgjigj ai.

- Cili pas tij? - thote se e ka pyetur.

- Pasfaj El- Mesxhidul- Aksa- tha ai.

- Sa eshte largesia me mes tyre? - pyeta.

- Katerdhjete- u pergjigj ai, dhe pasta j vazhdoi: Kudo te te ze
namazi, fale, e tere toka eshte mesxhid.

3426, Na ka treguar Ebul- Jcmani kete e ka iiifonnuar Shuajbi, kctc
Ebuz- Zinadi, ketij i ka treguar Ahdurrahmani, i cili e ka degjuar Ebu
Hurejren r.a. se thote' se e ka degjuar Pejgamberin s.a.v.s. duke thene:

"Shembulli im ne krahasim me njerezit eshte sikur shembulli I
njcriut i cili ka kallur zjarrin. Fluturat dhe kcto shtazc filluan te
kercejne ne zjarre. "

3427, Dhe tha: "Kane qene dy gra te cilat kishin nga eje femije.
Erdhi ujku dhe e mori njcrin femije nga ata dy. Njcra tjetres i
thote: "E mori femijen tend", edhe tjetra i thote:" "E mori femijen
tend'"'- Ato dyja kcrkuan nga Davudi qe t*u gjykojc. Ai femijen ia
dha graas qe ishte me e plake. Ato dolen para Sulejmanit, te Mrit te
Davudit te cilit ia treguan vendimin. Ai tha: "Me jepni thiken qe fa
ndaj ne dysh e t'ua jap juve". "Mos vepro ashtu, All-llahu te
meshiroft! ", tha me e reja. "ai eshte femija i saj. "Pastaj ai ia dha te
rese." 201

ai ka pasur 60 gra te lira, kurse tjerat kane qene roberesha ose e kunderta.

Sulejmani a.s. i ka dashur shume kuajt pa ndonje qellim te kesaj bote, por
pal harruar to thote: "Insha- all- Hah" (Dashle All-llahu). Ai qe ia perkujloi
sipas te gjitha gjasave, ka qene melek. Kur behet fjale per te ardhmen, duliet te
thuhet: "Insha- all- llah" . Ai qe e thote kete pasi te betohet e pastaj nuk e

ploteson betimin. nuk ka thyer betimin.

200 Ky hadith permendet dhe shpjegohet me gjeresisht ne kaptinen mbi

Ibrahimin a.s.

i0! Buhariu ketu pennies rye senedt permend dy hadithe, sepse
transmetuesi ka degjuar te dy hadithet. andaj edhe i ka transmetuar
bashkerisht. Iladithl i pare nuk permendet ne teresi edhe pse ne te flitet per
rolin e Pejgamberit a.s. ne thirrjen ne Islam. Iben Arabiu mendon se krahasimi

87

EImi Ilurejre ka thene: "Per All-llahun, nuk kam degjuar per
silt- kin (fjalen thike) pervey atehere. Para ketij rasti perdornim
fjalen mudje".

RRETH FJMEVE IE ALL-LLAHUT TE LARTEMADHERISHEM: "Kitrse ne
Uukmanit i ftemi efliurucir urfesme: fi mmltijolies AIMta/nit..."

deri te Fjalet e te Lattemadherishrnit: "...se All-llahu nuk e do
arrogantin e lavdracin." Ui Ve la tusair d. m. th.: te kthesh fytyren." 1 " 1

qe pennendet ne hadith ka per qellim te shpjegoje se njerezit nuk punojne
dieka qe do t'i eonte ne Xhehennem dhe se pernies tyre duan te zhduken. porse
ashtu veprojne duke menduar sc nga vcprat e tilla kane dobi si dhe duke i
pasuar ndjenjat. Sikur flutura e eila fluturon drejt zjatrit por jo me qelltm qe te
digjet por per shkak te drites qe e shell.

Iladithin tjeter, ku pennendet urtesia e Sulejmanit a.s., Buhariu e pennend
bashke me senedin ne kaplincn mbi trashegimine (fcraidin),

i0t "ritulli i kesaj kapttne, ku flitet mbi Llukmanin a.s.. na drejton te keto
ajete: "Kurse Ne Uukmanit i ketni dliuruar uttesine: Jij mirenjohes All-llahut!
Kush falenderon, ate e ben per vete, po ai i cili mohon - ani! All-llahu eshte
nj emend i pasur dhe i denje per falenderim. Kur Llukmani i tha birit te vet
duke e keshilluar: Biri im! Mos i ben shok .'\ll-llahul! Polileizmi eshte me te
vertete, krim i tnadh. Ne e kemi porositur rrjeriim per prinderit e vet te sillet
mire, ; se nena e vet e kii bartur duke demtuar shendetit e saj, kurse nga gjiri e
ndane brenda dy vjeteve. Te jesh mirenjohes ndaj Meje dhe prinderve te tu!
Tek Une do te ktheheni. Po nese te nxisin qe tjeterkend ta konsiderosh te
barabarte me Mua, ale qe li nuk e di, mos i degjo, por ndaj tyre sillu me
zemergjeresi ne kete bote dhe paso rrugen e atij i cili me drejtohet mua me
sinqeritet! Pastaj tek une do te ktheheni dhe do t ju informoj se cka keni
punuar. C) biri im! mire a keq, qoft ajo sa kokerra e unthit, qofte ne qiej, ne
shkrepa a ne toke, All-llahu do la nxjorre ne drilc, se All-llahu eshte i bute dhe
i informuar. () biri im! kryeje faljen dhe urdhero te behen vepra te mira e ndalo
nga veprat e keqija; Perballo me durim clciido qe te gjene! Kjo eshte me te
vertete detyre themelore. Dhe. nga aroganca, mos ua kthe njerezve fytyren
tende dhe nuges mos ee kryelarte e me arogance, se All-llahu nuk e do
aroganlin e lavderaqin." (Llukma, 12- 18).

i03 Ve Im tusa 'air gjendet ne ajetin e eituar te fimdit.

Llukmani pennendet ne Kur" an mirepo nuk theksohet se ka qene
pejgamber. Nesefiu ne tefsirin e vet thote: "Dijetaret jane ne ujdi se ai ka qene
njeri i urte. dhe se nuk ka qene pejgamber. Perjashtim bene Iransmetimi i

3428, Na ka trcguar Ebul- Velidi, ketij Shu"bcja duke transmetuar
nga A'meshi, ky nga Ibrahimi, ky nga Alkameja. ky nga Abdullahu, i
cili ka thene:

"Kur u shpall; "Ata qe besojne dhe besimin e tyre nuk e
pcrzicjnc me zullum", as'habct e pyeten Pcjgambcrin sa. v. s.: "Cili
prej nesh nuk ka here gjynah"? Andaj u sbpall: "Mos i ben shok
All-llahut, politeizmi, me te vertete eshte zullum i madh. "

3429. Me ka treguar Is'haku, kelij i ka treguar Isa b. Junusi, ketij
A'mcshi i cili transincton prej Ibrahirnit, ky nga Alkameja. ky thote sc
Abdullahu r.a. ka thene: "Kur u shpall: "Ata qe besojne dhe besimin e
tyre nuk e perziejne me zullum" muslimaneve iu ra rende. andaj thane:

- O i Derguar i All-llahut, cili prej nesh nuk ka here gjynah?

- Nuk eshte fjala per gjynah- tha ai- por niendohet per
politeizmin. A nuk keel degjuar se cka i tha Llukmani birit te vet
kur e keshilloi: "...Bin im! mos i^ ben shok All-llahut! Politeizmi
eshte, me te vertete, kiini i madh."" '"

"Sillu a tyre shembullin e banoreve te fshatit..." deri ne fund te
ajctit

Feaz- zena d. m. th. i perforcuam, sic ka thene" Muxhahidi, c Ibcn

Abbasi thote" se Tmrukum ka kuptimin: fatkeqesia e juaj. L '

Ikrimes, i cili mendon se Llukmani ka qene pejgamber." Transmetohet se

Llukmani ka jetuar ne kohen e Davudit a.s.

204 Pejgamberi a.s. me kete shpjegon ajetin: "Kur Llukmani i tha birit te
vet duke e keshilluar: Biri im! mos i ben shok All-llahut! Politeizmi eshte, me
te vertete. kritn i madh." (1 ,1ukman, 1 3).

Pemdryshe, kjo eshte forma e pare e komentimit te Kur"ani Kerimit me
ajet te Kufanit. Mirepo. duhet te kemi parasysh se nuk mund te gjejme
komenlimet e ajcteve me ajele te tjera, andaj per komenlimin e ajcteve
shfrytezohert format dhe tnenyrat e tjera si 5 eshte per shembull kometitirm me
hadithin e Pejgamberit a.s. edhe ate duke u mbeshtetur ne deklaratat e
sahabeve, ne kriteret gjuhesore etj.

205 Per rastin e permendur flasin ajetet: "Sillu atyre shembullin e banoreve
te fshatil qe i kane ardhur le derguarit. Kur ne u derguam atyre dy e ata i
pergenjeshtruan te dy. i perforcuam edhe me te tretiti dhe thane: - Ne jemi te
derguar te ju. Ata u thane: Ju jeni vetem njerez sikurse edhe ne, dhe i
Meshireshmi nuk ka shpallur kurrgje por ju vetem genjeni. Zoti yne e din se ne
jemi, me siguri, le derguar te ju, thane ata. Dhe nuk kemi tjeler

89

FJALET E ALL-LIAHUT TE LAR TEMADHER IS HEM: "Rrcjpmi per mcsfiirai
c zotit tend ndaj robit te net Zekerijait, kur e luti Zotin e vet me lutje te
fshehte, i tha: "o Zoti im, eshtrat me jane shkaterruar e feryef me eshte

th'mjur..." deri te fjaiet; "...askujt me perpara nufe deshem tia lemekite

emer. "

Iben Abbasi thole: "fjala semyjen d. m. th. i ngjashem". Thuhet
redijjen per fjalen merdijjen (te jesh me ate i keiiaqiir). Itijjen: pleqesi e
thellc, (forma c foljcs cshtc: ata; ja'tu).

"O Zoti im, tha ai, si do te kem une djale kur gruan e kam
shterpe, por edhe une jam shume i moshuar? ! " deri te Fjaiet:
...nuk do te flasish tri net me njerezit perkunder faktit se do te jesh i
shendoshe". Thuhet sahihan qe don te thote i shendoshe.

"Dhe doli nga tempulli para popullit te vet dhe me slienje ua
vuri lie dije ta lavdcrojnc All-llahun ne mcngjez dhe ne mbrcmjc.
44 Fe evha d. m. th.: me shenje vuri ne dije.

"O Jahja, merre Librin seriozislit! " deri te Fjaiet: "...edhe ne
diten kur do te rringjallet perseri! Ilafijjen don te thote: i bute.
Akiren thuhet per femrat edhe per mashkujt qe jane sterile." 06 207

(ohligim)pervee shpalljes haptazi. Ala thane: Ne parandjejme rrezik prej jush
dhe tie qofte se nuk terhiqeni do t "ju mbysim me gure dhe nj emend do te
perjetoni denim te dhimbshem nga ana jone. Fatkeqesia juaj eshte me ju!
Thane ata: A edhe nese u terhiqet verejtja? Po, ju jeni popull qe e teproni."
(Jasin. 13- 19).

Iben IsTiaku thote se ketu mendohet per Antakien, banoret e te eilit
adhurotiiti idliujt 'lliuliet se pejgamberet e tyre jane quajtur Sadik, Saduk dhe
Shelum. Komentatoret thone se keta pejgambere ne fakt kane qene te
derguaret e Isait a.s., te diet i dergoi ne qytetin e permendur.

200 Autori ketu ka permendur disa ajete, kurse per tjerel vetem tregon. Alo
ajete gjenden ne fillim te sures Merjem. Pasiqe ato t dedikohen Zekerijait a.s.
dhe djalit te tij Jahjait a.s.. te permendim vetem perkthimin e tyre: "Rreiimi
per meshiren e Zotit tend ndaj robit te vet Zekerijait, Kur e luti Zotin e vet me
lutje te fshehte. I tha: - O Zoti im, eshtrat me jane shkaterruar e kryet me eshte
thinjur, por kurrnjehere kur te jam drejtuar me lutje Ty, o Zoti im, nuk kam
qene i pafat. Une frikesohem per te afermit e mi, per kali gjaku. pas meje.
kurse gruan e kam beronje, prandaj me fal nje trashegimtar! Te me trashegoje
mua dhe familjen e Jakubit, dhe here ate. o Zoti im, te mirepritur. - O
Zekerijja, po te pergezqjme me nje djale, i eili do te quhet Jahja. Askujt me

90

3430. Na ka trcguar Hutbc b. Halidi, ketij Hemmam b. Jahja. ketij
Katadeja i cili transmeton nga Enes b. Maliku. ky nga Malik b. Sa'saa,
se i Derguari i All-llahut s.a.v.s. ka treguar per naten e mi'raxhil:

"...Pastaj udhetoi larte deri sa arriti ne qiellin e dyte dhe kerkoi
qe te hapct.

- Kush eshte - in tha.
-XMbriti-upergjigjai.

- Kush eshte me ty ? - iu tha.

- Muhammedi - tha ai.

- A I eshte dhcne pcjgambcrllcku ? - u pyet.
_ Po - u pergjigj (Xhibrili).

Dhe kur arrita ne qiellin e dyte, kur paslie Jahjain dhe Isain,
nderkaq keta cly jaee bije motre dhe te mbeses.

- Keta jaee Jahjai dhe Isai, jepu selam- me tha.
Dhash selam, edhe ata ma ktliyen, pastaj thane:

- Mire se erdhie, vella i mire dhe pejgamber i mire"." '

perpara tmk deshem t"ia Heme kete emer. - () Zoti im, tha at, si do te kerne ime
djale kur graan e kam shterpe, por edhe une jam shume i moshuar? ! - Ja.

ashtu! - i tha. Zoti yt ka thene: - Ajo eshte e lehte per mua. edhe ty te kam pas
krijuar mc pare kur nuk kc qene kun^gje. - O Zoti im, - tha- me jep ndonje
shenje! ~ Shetija jote do te jete ajo se ti nuk do te flasish tri net me njerezit
perkunder faktit se do te jeshe i shendoshe, Dhe doli nga tempulli para popullit

te vet dhe ua beri me shenje ta lavderojne All-llahun ne mengjes dhe ne
mhremje. O Jahja. men - e Lihrin seriozisht! Dhe i dhame urtesi qysh kur ishte si
lemije; Butesi dhe sinqerilel dhe ishte i eiller. Edhe ndaj prinderve te vol ishte i
mire, nuk ka qene i ashper dhe i pasjellshem. Dhe paqa qofte me te ne ate dite
kur u lind dhe kur do te A'dese, edhe ne diten kur do te ngjallet perseri."
(Metjem. 2- 15)

Fjalen hafijjen autori e shpjegon me termin e permendur edhe pse nuk
gjendet ne ajetin ne fjale, por gjendet ne ajetin: "Qofsh ne paqe, tha Ibrahimi.
Do ta lus Zotin tim te te fale. sepse iM eshte shume i mire ndaj meje."
(Merjem, 47).

20 ' Kjo eshte nje pjese nga hadithi i gjate mhi Israne. e cila teresisht
permendel ne kaplinen mbi meleket. Kelu permendet velem pjesa ku ilitet per
Isain dhe Jahjain a.s. Mendohet se Muhammedi a.s. ata i takoi ne te njejtin
qiell sepse rrjedhin nga nenat qe kane pasur lidhje te ngushte familjare
sidomos nese kemi parasysh se e ema e Jahjait a.s. ka qene motra e nenes se
Merjemes. Thalehi thole se Jahja ka lindur gjashle muaj para Isait a.s. kurse

91

RRETH FJALEVE TE ALLLLAHUT XH. SR: "Dhe permende Merjemen ne
liber, kur u slimaiig nga shtepiaret e vet ne cmen lindore". 208

"Dhe lair nielekfe i thane: Oj Merjeme, All-llahu te pergezon
meFjalenevet.." 209

"All-llahu me te vertete e ka zgjedhur Ademin edhe Nuhin edhe
familjcn e Ibrahimit cdhc familjcn e Imranit prcj te gjithc te
tjereve"- deri te Fjalet: "...All-llahu e furnizon pa mase, ke do". 210

Iben Abbasi ka thene: "Me nocionin Familja duhet kuptuar
beshntaret e familjes se Ibrahimit, familjes se Imranit, familjes se
Jasinit dhe familjes se Muhammedit s.a.v.s. ". Ai gjithashtu thote:

Ihen Is'haku thole: "Zekerijai dhe Jahjai, biri i lij jane pejgamberet c fundil le
derguar te Israelite! para Isait a.s. "Ai thote se Israelite! u oivaten qe ta vrasiti
Zekerijain a.s., mirepo ai u iku dhe u msheh ne nje dru. Mirepo. shejtani duke
u mbyllur druri i hapur ia kapi teshat ne baze te ^kafit edhe e hetuan. Israelite!
me sharre e prene drurin ne te eilin kishte hy Zekerijai dhe keshtu e
pergjysmuan edhe ate. Nderkaq Jahjaiti e vrane per shkak te nje gruaje me te
eileti desliti te martohet nje mbret atehere Jahjai tha: "Nuk te lejohet martesa
me ate" . Ne fakt ajo grua ishte motra e graas se Jahjait a.s. andaj nuk i lejohej
te lidhe kurore me te. Perkundrazi, gniaja e korruptoi mbretin dhe e vrau
Jahjain a.s.

i0B Shih, sureja Merjetn, 16.

209 Perkthimi i ajeteve ne teresi eshte: "Dhe kur melekte i thane: Oj
Merjeme. All-llahu te pergezon me tjalen e vet se emrin do ta kete Mesih. Isa i
biri i Merjemes. faqebardhe ne kete bote dhe ne boten tjeter. dhe do te jete
njeri nga te alermit." (Ali Imran, 45).

i[0 Ketu aludohet ne keto ajete: "All~11ahu. me te vertete e ka zgjedhur
Ademin edhe Nuhin edhe familjen e Ibrahimit, edhe familjen e Imranit prej te
gjithe te tjereve. Si pasardhes te njeri- tjetrit, dhe All-llahu degjon dhe di
shume. Kur grua j a e Imranit tha, o Zol, une po la kushtoj Ty me gjilhe zemer
kete qe eshte ne barkun tim, prandaj pranoje prej meje. se Ti me te vertete
degjon dhe di shume. E kur e lindi ate, tha: "O Zol, une kam lindur femer!
Porse All-llahu e di mire se ^ka ka lindur; dhe mashkulli nuk eshte sikur
femra" . Une ia vura emrin Merjem. Ate dhe pjellen e saj une po e le ne
mbrojtjen tende prej djallit te mallkuar. Dhe Zoli i saj e pranoi me endje ale
dhe e iriti mire dhe ia la ne bese Zekerijait. Sa here qe hynte Zekerijja te ajo.
ne tempull, gjente ushqime te ajo. Prej nga kjo, oj Merjem? i thoshte kurse ajo
i pergjigjei: Prej All-llahut. All-llahu e furnizon pa mase. ke do" . (Ali Imran,
33-37)7 '

92

"Te Ibrahimi me te afert jane ata te diet e pasuan- e ata jane
besimtarct". 211

Me logijaleshin Alu Ja'kuh thuhel edhe ehlu Ja'kuh, prandaj kur
fjalen alu c shndcrrojmc nc dcinunitiv, pastaj e kthejme ne rrcnjcn c saj,
thuhet: uhejlun.

3431. Na ka trcguar Ebul- Jcmani, kctij I ka trcguar Shuajbi qe ka
transmetuar nga Zuhriu. i cili thote se e ka lajmeruar Se'id b. Musejjehi,
i cili thote se Eba Hiirejre r.a. thote se e ka degjuar te Derguarin e All-
llahut s.a.v.s. ku thote:

"Nuk ka asnje njcri e ne kohen e lindjcs te mos e prek shejtani.
Ne kete bote secili ka ardhur duke qare nga prekja e shejtanit, ne
perjashtim te Merjemes dhe Milt te saj", Ebu Hurejre pastaj lexoi:
"Edhe line ate dhe pasardhesit e saj i vendoj nen mbrojtjen Tende
nga shejtani i niallkiiar'V "

"Dhe kur mclcktc I thane: "Oj Mcrjcme, ty te ka zgjedhur All-

llahu dhe te ka pastruar dhe te ka zgjedhur nga te tera grate e
botes. Oj Merjeme, jij e peruhir ndaj Zotit tend dhe beni sexhde,
edhe falu me ata qe e krycjnc te falurit (namazin)! Keto jane
informata te fshehta qe po t'l shpallim ty. Ti inik ke qene te ata kur
i hudhcn pendat e tyre (per short)pcr te pare se cilit prcj tyre do t*i

211 Termet ur'anore: "Familja e Ibrahimit", "Familja e Imranit" etj. jane

me kuptim te pergjithshem. Kurse Iben Abbasi terheq verejtjen se kjo iu

dedikohet vetem besimtareve te at} r re familjeve dhe pet - kete pennend ajetin:
"Me le alert se Ibrahimi jane ala, te cilet ndoqen rrugen e tij, edhe ky
Pejgamber dhe ata qe kane besuar. Nderkaq All-llahu eshte mbikqyres i
besimtareve." (i\li Imran: 68), nderkaq per shprehjen" ...ata te cilet e
pasuan..." thuhet se ata jane besimtaret.

212 Ky hadith ne le njejtin version eshte permendur ne kaptinen mbi
pershkrimtn e Ibltstt dhe ushtrise se tij, e qe te jete me i qarte. ketu do te
eitojme ne teresi tekstin e tij: "Secili njeri. kur lind, shejtani me gishta te vet e
prek ne te gjitha anet e tnipit ne perjashtim te Isait (birit te Merjemes).
Shejtani vajti ta preke, mirepo i slikoi per dore ta prek vetem shtratin e tij."

Duaja e ernes se Merjemes, te cilen e permend Ebu Hurejre r.a. gjendel ne
ajettn: "H kur e Hndi ate, tha: () Zot, une karri litidur femer! Porse All-llahu e
di mire se eka ka lindur; dhe mashkulli nuk eshte sikur femra" . Une ia vura
emrin Merjem. Ate dhe te voglin e saj une po e le ne mbrojtjen tende prej
djallil le mallkuar." (Ali Imran, 36).

93

lihet ne besim Merjemeja, dhe ti link ishe me ata kur shtyheshin
ndcrvcti." 213

Jekfutu don te thote: le kujdesesh, kefeleha^ pa leshdid ne

shkronjen "fa", don tc thote: tc kujdesesh per ate. ndcrkaq kjo nuk ka
kuptimiii e larjes se horxheve dhe te ngjashme.

3432. Mc ka trcguar Ahmed b. Ebi Rcxha'i, kctij Nadri. ky
transmeton nga Hishami. i cili thote se i katreguar i ati i tij i cili thote se
e ka degjuar Abdullah b. Xhaferln se e ka degjuar Aliu r.a., I cili ka
deklaraar se e ka degjuar Pejgamberin s.a.v.s. duke thene:

"Graa me e vlefshme ka qene Merjemeja (per ummetet e
meparshme), e bija e Imranit, nderkaq grua me e vlefshme (per
ummetin tim) eshtc Hadixheja.." 214

RRETH EJALEVE TE LARTEMADHERISHMIT: "Dhe kur melefete i thane: of

Merjeme, Aff-ffahu te pergezon me fjaieh e net se emr'm do ta kete Me$$h f

ha i biri Mer|emes" - den te fjalet "Ai oefem i thote: "behu ". ' L '

Jubeshshiruki dhe jebshwuki kane te njejtin kuplim: le pergezon
me lajm te mire, vexhihen: i ndershem. Tbrahimi ka thene: El- Mesih d.

m. th.: I sinqerte, i drejte. Muxhahidi thote: El- Kehlu d. m. th.: I bute,

el- ekmehe: eshtc ai qe shell diten e nuk shch natcn. Disa tjere thone sc
ketu eshtc ^ala per ate qe lind qon - .

3433, Na ka trcguar Adcmi. kctij ShiTbcja, i cili transmeton nga
Amer b. Musa el- Esh'ariu r.a. i cili thote se Pejgamberi s.a.v.s. ka
thene:

213 Shih, sureja y\li Imran: 42- 44.

214 llajru nisalha, komentatoret e shpjegojne ne menyra te ndryshme.
Disa Ihonc sc ajo don 1c Ihotc: sc ka qene gruaja me c mire e asaj kohe. Kurse
disa te tjere thone se ka qene gruaja me e mire e te te gjttlia koherave. ose
gruaja me e mire nga pasardhesit e Israeliteve,

215 Ketu aludohet ne ajetet qe vijojne: "Dhe kur melekte i thane: Oj
Merjeme. Al 1-11 aim te pergezon me tjalen e vet se emrin do ta kete Mesih. Isa i
biri i Merjemes. faqebardhc ne kete bole dhe ne boten tjeter, dhe do le jele
njeri nga te afetmtt. Ai do t'u flase njerez\'*e qe ne djep, por edhe si i rrttur. dhe
do te jete nga te miret. Ajo tha, o Zot, po si do te kem une femije kur nuk me
ka prekur njeri? Qe. keshtu tha. All-llahu krijon qk& te doje. Kur vendos di9ka.
Ai vetem i Ihotc Behu! dhe ajo bchot." (Ali Imran, 45- 47).

94

"Vlera e Aishes ne krahasim me grate tjera eshte sikur
persheshi ee krahasim me ushqimet e tjera. Shiirae njerez kane
arritur graden e plote. Nderkaq prej grave graden e plote e kane
arritur vetem Merjemeja, e bija e Imranit, dhe Asija, gruaja e
Faraonit".

3434, Ibcn Vchbi trcgon sc i ka trcguar Junus b. Shihabi, ketij i ka
treguar Se'id b. Musejjebi nga Ebu Hurejre, i oil i thole se e ka degjuar
Pejganiberiii s.a.v.s. dukethene:

"Grate me te mira te Kurejshiteve jane ato qe £ kalerojne devet,
jane te mcshirshmc ndaj fcmijcvc dhe me tepcr e ruajne pasurine e
burnt".

Pastaj Ebu Hurejre tha: "E Merjemeja, e bija e Imranit,
asnjehere nuk ka slialuar deven.*"' '

Per kete hadlth pajtohen mc Junusin djali i axhes sc Zuhriut dhe
Is"hak el- Kelbiu, te eilet e transmetojne prej Zuhriut.

FJMET E TE LARTEMADHERISHMIT:

"O pasardhes te Librit, mos in shmangeni fese tuaj dhe per All-
llahun flltiii vetem te vertctcn! Mcsihi, Isa i biri i Mcrjemcs, eshte
vetem i derguar i All-Uahut, si edhe fjala e tij, te cil en ia tha
Mcrjemcs dhe i dha jctc; prandaj besoni All-llahut dhe te
derguareve te Tij dhe inos thuani: "Jane tre! " Mjafte e ka! Me
mire u Me! All-llahu eshte vetem nje Zof, qofte lavderuar Ai! Valle
Ai te kete djale? ! E Atij eshte gjithe cka ka ne qiej dhe ne toke, dhe
All-llahu eshte mjaft per ndihmes. " " '

Ebu Ubejdi thote: "Fjala e tij eshte: behu dhe ai u be", disa te

210 Ky hadilh nuk permendel si i vecante scpsc nuk permendel senedi i
plote, nderkaq me senedin e plote permendel tie kaptinen mbi kuroren.
Kurtubiu, duke shpjeguar hadithin, thote: "Me kete theksohet ne menyre te
vecante' vlera e grave te kurejshiteve ne krahasim me grate tjera te arabeve.
pasi qe vetem ato jane pronare te deveve." Supozohet se Ebu Hurejre r.a. ka
thene se Merjemeja nuk ka shaluar deven sepse ka vleresuar se ajo eshte gruaja
me me vlere. Nderkaq ne hadith pemienden vetem grate e arabeve qe kane
pasur vlera (pronare te deveve) dhe se ketu nuk eshte fjala per grate me me
vlere nepergjithesi.

217 ShihEn-Nisa': 171.

95

tjere thone: Ve ruhun minhu d. m. th.: e ka here te gjalle dhe I ka dhene
shpirtin. Ve la tekulu thelathetun: dhe mos thoni per A11-11ahun dhe

Isain dhe te' emeu e Isait se jane tre zolera. porse AU-llahu eshte vetem
Nje, i Vetmi Zot udcrkaq Isai dhe c ema e tij jane krijcsa te All-llahut.

3435. Na ka treguar Sadek b. Fadli, ketij Velidi nga Evzaiu I cili ka
deklaruar se i ka treguar Umejr b. Hani' i eili thole se I ka treguar
Xhunade b. Ebi Umejje prej Uhades r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

"Kush dcshmon se nuk ka zot tjctcr pcrvec All-llahut, i Vetmi
qe nuk ka shok, dhe se Muhammedi eshte rob dhe i Derguar i Tij,
se Isal eshte rob dhe I derguar i Tij dhe se eshte Fjala e Tij qe la
dergoi Merjemes, dhe i frymezoi jeten, dhe se Xheimeti dhe
Xheheunemi lane te vertete, Ali-llahu do ta fiite ee Xliennet sipas
veprave qe ka kryer."

Velidi ka thene: "Me ka treguar Ibee Xhabiri prej Lmejrit, ky
nga Xhunadeja, dhe ka shtuar: lie cilen derc te dojc prej tcte dycrve
te Xhennetit".

"Dhe permende Merjemen ne Liber, kur u shmang nga

shtepiaret e vet". - Nehedhnahu domethene: e gjuajtern, qe nenkupton
sc cshtc shinaiigur, Sherkijjen: ne anon lindore, Fe exhaeha: eshte c
llojit efale nga folja xhae, nderkaq per fjalen e detyroi ate thuhet:
elxhe'eha; Tusakk: do te bjene. Kasijjen: larg, Ferijje.ni I madh. Ihen
Abbasi ka thene: "Ncsjen d. m. th-: nuk kam qene kurrgjc"', ca te
tjere jane te mendimit se ka kuplimin: i perbuzur.

Ebu Vaili ka thene: "Merjemeja ka ditur se ejeiiu i devotshem
do te ngushtohet kur ajo tha: "In kuntc tekijjen": nese je I
devotshem.

Veki'u ka thene duke transmetuar nga Israili, ky nga Ebu Ishaku. ky
nga el- Berrai. se serijjen ne gjuhen siriane do te Ihote: lum i vogel." }

21B "... sipas asaj qe ka punuar..." mund te kete dy kuptime:

a) sipas asaj qe ka vepruar do te kete graden ne Xliennet ose

h) pa inane parasysh se a ka punuar mire ose keq, ai me qe ka vdekur si

besimtar nje dite do te hyjje ne Xliennet edhe pse per vcprat e tij te keqija per

nje kohe mund te vuaje ndeshkimiti ne Xlielietmem e me tie fund te kaloje tie

Xhennet per shkak te besimit qe ka pasur.

219 Termet qe permenden gjenden ne keto ajete kur'anore: "Dhe permende

Merjemen ne Liber, kur u shmang nga shtepiaret e vet ne anen lindore. Dhe u

96

3436, Na ka trcguar Muslim b. Ibrahimi, ketij Xlicrir b. Hazmi, i cill
transmeton nga Muhammed b. Sirini, ky nga Kbu Hurejre, ky nga
Pejgamheri s.a.v.s. I cili ka Ihene:

"Qe ne djep kane folur vetem tre veta: Isai, e nga mesi i
Israclitcvc ka qcnc nje njcri te cilin e thirrnin Xhurejxh. Gjcrsa at
falej i erdhi e ama dhe e thirri. Mendonte, a t'i pergjigjet ose te
vazhdoje me namazin? Atehere ajo tha: " O Zoti im, mos e vdis
perderisa nuk i shikon laviret ne fytyre"!

Xhurejxhi ishte ne shtepine e vet. Ne nderkohe nje grua ia ekspozoi
trupin e saj dhe filluan biseden, mirepo ai e rrefiizoi kete. Ajo pastaj
slikol te nje ban, iu dorczua atij. Me vonc i lindi nje djal dhe atehere
deklaroi: "Femija eshte" i Xhurejxhit" 1 . Njerezit vajten te shtepia e tij; ia
thyen deren, e nxoren jasht dhe filluan la shajne. AI raorl abdest dhe fall
namaz. Pastaj iu afrua femijes dhe e pyeti:

- Knsh eshte i ati yt? '

- Bariu - u pergjigj ai

- Bo ta ndcrtojmc bancscn prej ari- 1 thane njcrczia atehere.

- Jo - tha ai, - do te ma ndertoni vetem prej dheut.

fslieh prej tyre, por Ne derguam te ajo Xhibrilin dhe ai iu paraqit asaj si njeri i
pcrsosur. Une mbeshletem te i Gjilhnieshirshmi prej teje, lha ajo, nese i
trikesohesh atij. H une jam - i tha ky - i derguar i Zotit tend, te te dhuroj nje
djalosh intelegjent. Si do te kem une femije - tha ajo - kur nuk me ka prekur
asnje mashkull dhe une nuk kain qene e shfrenuar. Ashtu! - i tha. Zoti yt ka
thene: Ajo eshte e lehte per mua, dhe ta bejme ate argument per njerezit dhe
meshire nga ana jone. Kjo eshte punc e layer. Ajo. pra mbeti me barre dhe u
shmang ne nje vend te larget. Dhe dhetnbjet e Hndjes e shteniguan te shkoje te
nje trup huime. Ku ta kisha ate fat tha ajo, e te kisha vdekur qysh moti dhe te
isha harruar krejtesisht! Dhe ai (meleku)me poshte se ajo: e thirri: - Mos u
pikello. Zoti yt ka here qe nen ly to rrjedh nje pen*oeke. Shkunde trupin e
hurmes se per ty kane per te rene humia te tresketa. Andaj ha, pi dhe qetesohu!
E nese shell ndonje njeri, ti thuaj: - Une 1 kam dhene bese te Gjithmeshirshmit
se do te agjeroj (ne heshtje) dhe sot me asnje nuk flas" . Dhe e solli ate te
familja e vet duke e bartur. Oj Merjeme, i thane, ke here nje pune te urrejtur! "
(Merjem: 16- 27)

Togljaleshi nehedhnahu gjendet ne ajettn: "For Ne e nxorem ne nje vend
te shkrete, ndersa ai ishte i semure." (Es- Saifat: 145) Ky togfjalesh i
dedikohet Junusit a.s. Nderkaq ketu permendet sepse irjedh nga e njejta folje
intebedhe.

97

Nje graa Israelite i jepte gji te birit. Prane saj rastesisht kaloi
nje kalores i bilker, ajo tha: "O Zoti im, birin tim bene qe t'i
perngjaje ketij kaioresi. Djali e leshoi gjirin, u ktliye kali kaioresi
dhe tha: "O Zoti im, mos me ben si ky", pastaj perseri vazhdoi te
pintc.

Ebu Hurejre r.a. thote se sikur e shoh Pejgamberiii s.a.v.s. si e
thith gishtin e vet. Pasta j e sollee nje robereshe, nderkaq e a ma e
djalit tha: "O Zoti im, mos e bee djalie tim si kjo"! Ai e leshoi gjirie
dhe tha: "O Zoti im, me ben sikur ajo'"!

- Pse? E pycti e ama, nderkaq at u pcrgjigj:

- Kaloresi eshte nje nga gjakepiresit, kurse per robereshen
thone se ka vjedhur, ka be zina, kurse ajo eek ka be kurgje."

3437. Na ka treguar Ibrahim b. Musa, kete' e ka informuar Hisharal
nga Ma'mcri...Dhc inc ka treguar Mahmudi, ketij Abdurrczaku, kete c
ka lajmeruar Ma'meri I cill transmeton nga Zuhriu, i cili ka deklaruar se
e ka lajmeruar Se"id b. Musejjcbi nga Ebu Hurejre r.a. sc Pcjgambcrl
s.a.v.s. ka thene:

"Naten e Israse, e takova Musain. "

Ai pasfaj e pershkroi ate duke thene: "Ai eshte njeri - eieedoj se
ka thene- I thate, floket e leshuara sikur te jctc nga njcrezit e
Shenues. Dhe e kam takuar Isain - tha Pejgamberi s.a.v.s. dhe e
pershkroi duke thene: "Ai eshte njeri i rritur mesatarisht, me trap
te bardhe, sikur ka dalur ega banja, do te thote ega hamami. Dhe e
kam pare Ibrahimin. line i perngjaje me sheiee ega te gjithe
pasardhesit e tij. Dhe me solien - thote Pejgaieberi s.a.v.s. - cly ene.
Njera ishte e mbushur me qumesht, kurse tjetra me vere.

- Merre cilen te duasli uga ato - m"u tha, une e mora enen me
qumesht dhe e piva, pastaj m'u tha: U drejtove ne rruge te drejte, -
ose: e zgjodhe rrugen e drejte; - sikur ta Mshe marre veren, do te
shkaterroheshin edhe pasardhesit e tu. "

220 Kjo kaptine flet per Isain a.s. andaj permendet hadithi ku thuhet se Isai
a.s. ka folur si foshnje ne djep. Pervec tre veteve qe permeiiden ne hadith.
transmetohel sc cdhe kaler veto le tjere kane folur si foshnje: deshmitarel c
Jusufit a.s. ; foshnja e ctla i tha gruas se Faraonit, kur ai deshti ta gjuaje ne
lume (Musain a.s. ): "Nane. duro se ne jemi ne te drejte." Pastaj nje foshnje
foli mbi ceshtjen e hanoreve te Jarages. kur banoret deshten ta gjuajne dike ne
zjarr. Foshnja se ames i tha: "Duro. nene, se li je ne te drejte" tha Jahja a.s.

98

3438. Na ka treguar Muhamincd b. Kcthiri. ketij i ka lajnieruar
Israili. ketij Uthman b. Mugire i cili transmeton nga Muxhahidi, ky nga
Iben Umeri r.a. se Pejgamheri s.a.v.s. ka thene:

"E kam pare Isain, Musain dhe Ibrahimin. Per sa i perket Isait,
ai ka trup te bardh, kacurrcl, krahcror tc zbvilluar. Pcrsa i perket
Musait, ai ka ngjyre geshtenje, i larte, floke te drejta sikur te jete
nga fisi ez- Zutt".

3439. Na ka treguar Ibrahim b. El- Mundhiri, kelij Ebu Damre. ketij
Musai i cili transmeton nga Nafiu sc Abdullahu ka thene:

"Pejgambcri s.a.v.s- ka permendur se kur do te paraqitet cl-
Mesihud- dexhal, dhe ka thene: All--Ilahu euk eshte qorr. Me te
vertete el- Mesihud- dexhal eshte qorr ne syiin e djathte, qe ka
pamjen sikur kokrra e mishit te shkelur. "

3440. Ne enderr e pashe te Qabeja. Ishte nje njeri ngjyre
geshtenje. Me ate bukuri qe mund te kete vetem njeriu ngjyre
geshtenje: nje tuie flokesh te perdredhura i Mnin mbi kraheror,
floket e krehura, kurse nga koka i pikonin pika uji. Duart i kishte
hedhur mbi supet e dy burrave dhe e bente tavaf Qabcn.

- Kush eshte ky? - pyeta. Ata mil pergjigjen:

- Ky eshte Mcsihu, biri i Mcrjemcs.

Pastaj inbas tij pashe njeriun kacurrel, qorr ne syrin e djathte,
me shume i perngjante Ibee Kattanit nga te gjithe qe kam pare, I
kishte venduar duart mbi kraherorin e nje njeriu dhe e benin tavaf
Qaben.

- Kush eshte ky? - pyeta. Ata nfu pergjigjen:

- El- Mesihud- dexhxhaL

Ubjedullahu pajtohet ne transmetimin e ketij hadithi (me Musa
b. Ukben) nga Nafiu.

3441. Na ka treguar Ahmed b. Muhammed el- Mekkiu se e ka
degjuar Ibrahim b. Sa'din te cillt i ka treguar Zuhriu qe transmeton nga
Sallmi, ky nga i ali i tij i cili ka thene:

- Jo, per All-llahun, Pejgamberi s.a.v.s, euk ka thene per Isain
se ka trup te bardh por ka thene:

"Duke fjetur enderrova se e bena tavaf Qaben, kur rasti%isht
nje njeri ngjyre geshtenje, me floke te drejta, i mbeshtctur ne dy
njerez, nga koka i rridhte uje- ose: i rridhte nje nga koka.

99

- Kush eshte ky? - pyeta. At a me thane:
- 1 biri i Merjemes.

Vazhdova tavafin, kur rastesisht pashe eje njeri me trap te
bardh, £ madh me floke kacurrela, qorr lie syrin e djathte qe ka
pamjcn sikur kokrra e rrushit te shkclur.

- Kush eshte ky? - pyeta. Ata nTu pergjigjt%:

- Ky eshte Dexhxhali.

Me shiime i perngjan Iben Kattani.

Zuhriu thote: "Ai eshte eje njeri ega fisi Huza'a, ka ydekur ee
kohen e xhehaletit " (para Islamit)/"

3442. Na ka trcguar Ebul- Jcmani, kete c ka lajmeruar Shuajbi nga
Zuhriu, te Hcin e ka lajmeruar Rbu Lelemeja nga Rbu Hurejre r.a. se ka
degjuar Pejgamberin s.a.v.s. i cill ka thene:

"Une jam njeriu me i aferm te biri i Merjemes. Isai.
Pejgamberet jane bije te shemravc. Mcs mejc dhc atij nuk ka patur
pejgamber tjeter."

3443- Na ka treguar Muhammed b. Sinani, ketij Fulejh b.
Sulejmani, ketij Bilal b. Aliu i cili transmeton nga Abdurrahman b. Ebi
Amri, ky nga Ebu Hurejre r.a. i cili thote se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

"Une jam njeriu me I aferm te Isai, biri i Merjemes, nc dynja
dhe ne aliiret. Pejgamberet jane vellezer nga shemrat, nenat i kane
te ndryshme, nderkaq kane eje fe".

Ibrahim Iben Tahmani transmeton nga Musa b. Ukbe. ky nga
Safvan b. Sulejmani, ky nga Ata' b. Jcsari, ky nga Eba Hurejre r.a., i cili
thote se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene..." L

221 Ne keto hadithe pemiendet takimi i Muhammedit a.s. me pejgamberet
e meparshem per te cilet dihet se kane jetuar shume heret Mirepo, Kur'ani
thole se shehidet jelojne te Zoli i tyre, E pejgamberet jane ne grade me te larle
se shehidet andaj takimi i Pejgamherit a.s. me pejgamberet e tjere nuk eshte i
pamundshem. Perkundrazi, kjo ndodhi ne naten e Mi'raxhit mu ashtu sic
pershkruajne dhe permendin hadithet autentike te Pejgamberit a.s.

22i Muhammedi a.s. eshte me i afert me Isain a.s. sepse ndermjet tyre nuk
ka pasur pejgamber tjeter, dhe se Isai a.s. ka paralajmeruar ardhjen e
Muhammedit a.s.

"Djem nga nena te ndryshme" per pejgamberet don te thote se kane
gjenealogji te perbashket therrasin tie te njejten fe edhe pse ka mundesi qe
sherialel e lyre te ndryshojne.

100

3444, Dhc na ka treguar Abdullah b. Muhammedi, ketij
Abdurrezaku kurse ketij i ka treguar Ma'mar b. Hemmami, ky
transmelon nga Eba Hurejre r.a.. ky nga Pejgamberl s.a.v.s. qe ka thene:

"Isai, i biri i Merjemes, ka pare nje njeri duke vjedhur te cilit i
ka thene:

- A ke vjedhur?

- Jo, assesi, pasha All-llahun pervec te Cilit nuk ka Zot tjeter -
tha ai.

- Besof lie All-llahun, me kane rrejtur svte e mi - u pergjigj
Isai." 223

3445, Na ka treguar El- Hiuncjdi, ketij Sufjani i clli thole sc ka
degjuar Zaihriun, te cilin e ka lajmeruar Uhejdullah b. Abdullahu nga
Iben Abbasi e ky nga Iben Umeri r.a., i cili thote se e ka degjuar
Pejgamberln s.a.v.s. duke thcnc ne ininber:

"Mos me lartcsoni sikur qe e lartesuan te krishterct birin e
Merjemes. Une jam vetem rob i Tij, andaj thoni: "Rob dhe i
DerguariAll-llaliut". 224

3446. Na ka treguar Muharamed b. Mukatili, ketij i ka thene
Abdullahu, ketij Salih b. Hajj se njc njeri nga Horosani i ka thene
Sha'biut: (Te ne eshte tradite qe ai qe e leshou te enien e feniise se vet, e
pastaj perseri martohet me te, eshte i barabarte me ate qe kaleron
deven), Sha'biu i the:

"Me ka treguar Ebu Burdete, ky nga Musa El- Esh'ariu r.a. i
cili thote se Pejgamberl s.a.v.s. ka thene:

"Nese njeriu e edukon robercshen e vet me edukate me te mire,
pastaj e liron ate dhe martohet me te, ai njeri do te kete dy sevape.
Kesh besoe ee pejgamberllekun e Isaif dhe ne pejgamberllekun
tim, do te kete dy sevape. Kur robi frikesohet dhe e respekton te
zothi e vet edhe ai do te kete dy sevape. "

3447. Na ka treguar Muhamined b. Jusiifi, ketij Sufjani i cili
transmelon nga Mugire b. Nu'mani, ky nga Se'id b. Xhubejri, ky nga
Iben Abbasi r.a., i cili thote se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

223 Me kete Isai a.s. tregoi gatishmeri te larte qe te pranoje betimin.

224 Ketu aludohet ne pershkrimin e hireslse se Isait a.s. nga ana e te

krishlereve.

101

"Ju do te rringjalleni te dathur, lakuriq dhe te pa bere sunet",

pastaj lexois "...Ashtu sic u kemi krijuar heren e pare do te
perse risim ate (krijim). Ky eshte premtimi yne, Ne me te vertete
mund fa bejme kete. " (El- Enbija, 104), I pari qe do te jete i veshur
do te jete Ibrahimi. Pastaj disa nga shokct e ml do te ndahcn nga e
majta dhe e djathta, atehere une do te them: "Po shoket e mi! "

Do te thiihet: "Ata jane prej atyre qe kaee reneguar prej kohes
kur ti je ndare nga ata. " Une do te them ashtu sic tha robi i mire
Isai, biri i Merjemes: "„„„Kani qene deshmitar derisa isha ee mesin e
tyre, e past qe ma more shpirtin, mbctc Ti mbikcqyres i tyre? Dhe
Ti je deshmitar i cdo sendi. Nese i denon, denon roberit e tu, e nese
ua fal, me te vertete Ti je i forte e i urte. " (El- Maide, 1 17- US) 225

Muhammed b. Jusuf El- Firebriu thole se eshte permendur nga
Ebn Abduliahu se Kabisa ka thene: "Ata jaee renegatet te ciiet
reneguan ne kohen e Ebu Bekrit kunder te cileve luftoi ai'V'" 6

ZBRITJA E BAIT A. 5, BIRIT TE MERJEMES.

3448- Na ka treguar Isliaku, ketij i ka treguar Jakup b. Ibrahimi,
ketij i all i tij i cili Iransmeton nga Salihu. ky nga Iben Shihabi se Sid b.
Musejjebi ka degjuar nga Ebu Hurejre r.a., i cili ka thene se ka degjuar
Pejganiberiii s.a.v.s. duke thene:

"Pasha Ate ne duar te te Cilit eshte shpirti im, me siguri se
sbpcjti ne mesin tuaj do te vijc i biri i Merjemes si gjykatcs i drejte,
do fa theje kryqin, do ta vrete derrin do te vendos xhizjen, pasuria
do te shtohet aq shume sa qe nuk do te pranoje ndihmen. Nje
sexhde do te jete me e viefshme se tere bota dhe gjithe c'ka ee te".
Ebu Hurejre pastaj tha: "Po deshtet lexonie: "Dhe nuk ka asnje
pasues Libri, i cili para se te vdese, nuk do te bcsojc ne te ashtu si
duhet, e ee Biten e Gjykiniit ai do te deshmoje kunder tyre."""'

215 Ky hadith permendet dhe shpjegohet ne kaptinen mbi Ibrahimin a.s,
226 Ismaili ka regjistraar nga Iben Abbasi r.a. deklaraten e permendur nga

Buhariu, e eila ka te beje me dezerloret le cilet i nenshlroi Ebu Bekri r.a. ne

kohen e halifatit te tij.

227 ShihEn»Nisa , : 159.

Sipas ketij hadithi dhe haditheve tjera te ngjashme, para Dites se Mbrame,
Isai a.s. do te zbrel si ilhlar i Muhamniedit a.s. Si parashenje Ijeler e kesaj Dile

102

3449, Na ka treguar Ibcn Bukejri ketij Lcjthi qc ka transmetuar nga
Junusi, ky nga Then Shihabi. ky nga Nafui, rob i liruar nga Ebu Katade
el- Ensariu. se Ebu Hurejre r.a. transmeton se Pejgamberi s.a.v.s. ka
thenc:

"SI e mcndoni, kur biri i Mrjcmcs do te zbrct ne mcsin tuaj, e
imami do te jete prej jush? ,,22S

Kete' zinxhirte transmetuesve e mbeshtesin edhe Ukajli dhe Evzaiu.

NE EMER TE ALL-LLAIIUT, TE GJITIIMESIIIRSIIMIT,
MESHIREPLOTIT

?KA PERMENDEJ PER BEN! ISRMLET

3450. Na ka treguar Musa b. Israalli. ketij Ebu A vane, ketij
Abdulmclik b. Umcjri ky nga Rcbl b. Hirashi i cili thote sc Ukbc b.
Arnri I kathene Iludhejfes:

- A link na tbua dicka nga ajo cka ke degjuar nga Pejgamberi
s.a.v.s. ?

- Kam degjuar" - thote ai - dhe shton: "Kur do te paraqitet
Dexhxhalli me vete do te kete uje dhe zjarr. Ate qe do te shohin
njcrczia se eshtc zjarr, ai do te jete uje i ftohtc, ndcrkaq ai qe
njerezve do t f iu duket si uje do te jete zjarr i eili djeg. Ai qe do ta

eshte pasuria do te derdhiet pa kontroll nga shkaku i bereqetit dhe begatise se
madhe. Isai ne toke do te vendoje drejtesine dhe do te zhduke padrejtesine.
Deshira per pasuri do te z\'ogelohet nga frika e Dites se Mbrame. Njerezia me
shume do t'i jepen namazit dhe ibadotil. Me leper do lc duan nje rekal namaz
se sa tere boten. Iben el- Xlievziu thote: "Ebu Hurejre r.a. ka lexuar kete hadtth
me qellim qe te tregoje ndeshjen ne mes te pjeses se hadithit ku thuhet se nje
sexlide do te jete me e vlefshme se e tere bota dhe cjka ka ne te. Kjo do te
argumcntojc miresine e njerezve, besimin e lyre lc forte dhe se jane le gatshem
per te kryer vepra te mtra, andaj ata do te deshtrojne me teper nje rekat namaz
se sa tere boten." Dijetaret mendojne se qellimi i ardhjes se Isait a.s. do te jete
argument se Isai a.s. nuk eshte A'rare. Disa te tjere mendojne se kur ka pare
vecorite e Muhammedit a.s. dhe te ummetit te tij. i eshte lutur All-llahut xli. sh.
qc lc jclc nga ummcli i lij. andaj i eshtc pranuar duaja, por cshle mbajtur dcri
Diten e Mbrame kur do te rikthehet si pettrires i Islamtt.

22B Nga hadithi nuk eshte e qarte se Isai a.s. do te jete ne poziten e imamit
ose te muktediut (anetar i xhematit). Disa dijetare mendojne se" ...imami juaj
nga ju,,." do tc gjykoje sipas Kur'ani Kcrimil c jo sipas Inxhilit.

103

perjetoje nga ju le te shkoje te zjarri, sepse ai do te jete uje i ftohte e
i pijshem".

3451. Dhe e kam degjuar - tregon Iludhejfeja - duke thene:
"Nje njeriu, qe ka jetuar para jush, meleku ka vajtur t'ia marre
shpiiiin, dhe i eshte thene:

- A ke punuar ndonje pune te mire?

- Nek e di - u pergjigj ai

- Mendohu - in tha.

- Nuk di asgje - tha ai - pervecse ne kete dynja kam tregtuar me
njcrcz, kam marre para nga ata, te pasurln e kam pritur per
parate, ndersa te varferve ua kam ulur cmimin.

Andaj, All-llahu e ka futur ne Xhennet".

3452. Dhe e kam degjuar - thote Iluclhejfeja - duke thene: "Nje
njeri ka qene para vdekjes dhe kur pa se eshte ne fund te jetes,
familjes se vete i sugjeroi:

Kur te vdes une, mblidlini shunie dru, zjarri pasi ta djege
mishin tim, mblidhni eshtrat dhe Muaiii. Pasta j pritni diten kur do
te fryjc ere e forte dhe pluhurin e cshtrave shpcrndajcm neper del

Ata I'd plotesuan deshiren, por All-Uahu e formesoi perse ri dhe i
tha:

- Pse veprove keshtu?

- Sepse frikesohesha nga Ti - tha ai, andaj All-llahu ia falf \
"Edhe une e kam degjuar kete, tha Ukbe b. Aniri, ai ishte

varrmihes. """

3453- 3454. Na ka treguar Bisher b. Muhammedi. ketij i ka treguar
Abdullahu, ketij Ma'meri dhe Junusi nga Zuhriu, e ai ka degjuar nga
Ubejdullahu, i oil i thote se Aisheja dhe Iben Abbasi r.a. kane thene:

"Pejgambcrit s.a.v.s., kur i crdhi vdckja, filloi ta mbulojc
fytyren me nje mbulese me kutia, kur e mundonte dhembja, e
largontc nga fytyra. Duke qene ne ate gjcndjc, ai tha: Mallkimi I
All-llahut eshte inbi hebrenjte dhe te krishteret sepse varret e te
pareve te vet i kane marre per tempuj" - duke terhequr verejtjen

i29 Buhariu permend tre hadtthe me nje sened. I pari flet per Dexhallm,
dyshimi i te cilit do te jete aq sa zjarri do te duket sikur uji, kurse uji sikur
zjarr. Dy te tjeret flasin per dy njerez nga popujt e meparshem, andaj ky hadith
rradhilel ne kaptinen mbi Israelite!.

104

per ate qe kane punuar ata.

3455- Me ka treguar Muhammed b. Reshshari, ketij Mubammed b.
Xha'feri, ketij Shu'be nga Furat el- Kazzazi, i cili thote se ka degjuar
Hazimin qc ka thene: "Me Ebu Hurcjrcn kam jctuar peso vjet andaj c
kam degjur duke thene se e ka degjuar Pejganiberin s.a.v.s., i cili ka
thene:

- Israelite!, i kane munduar pejgamberet. Pasi vdiste njeri,
dergohcj tjctri. Pas meje nuk do te kete pejgamber, por do te kete
halif, do te kete shume.

- £ka na urdhcron per kete - pyctcm.

- Mbani betimin e dhene te parit, pastaj edhe te tjereve - tha ai -
jepnau te drejten, e ata do te pergjigjen para All-llahut per
emaiietin e tyre se a e kane ruajtur. "

3456. Na ka treguar Se'Id b. Ebi Merjcmi ketij Ebu Gassani, i cili
thote se ka degjuar Zejd b. Eslemin, i cili transmeton nga Ata 1 b. Jesari,
ky nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

"Jani i sigurt se do te ndiqni rruget e te pareve, hap pas hapi,
arshin pas arshini. Ata edhe nese liyne ne bircn e zhapinit edhe ju
do te hyni ne te!

- O Pejgamber i All-llahut - e pyetein (inendohet) per hebrenjte
dhe te krishteret?

- Kesh tjeter ? ! - tha ai.

3457. Na ka treguar Imran b. Mejseri, ketij Abdul- Varilhi, ketij
Halidi i cili transmeton prej Ebu Kilabit se Encsi r.a. ka thene:

(Sahabet) kane permendur zjarrin dhe zilcn, pastaj pcrmenden
hebrenjte dhe te krishteret, andaj Bilalit in urdherua qe ezanin ta
kendoje ne cifte nderkaq kamctin tek."'" "

3458. Na ka treguar Muhammed b. Jusufi, ketij Sufjani, i cili
transmeton nga A'raeshi, ky nga Ebud- Duda'i, ky nga Mesruku. ky nga
Aisheja r.a. se ajo ka urrejtur qe falesi i namazit te vendoje doren ne
brez duke thene se keshtu veprojne hebrenjte.

Shu'bcja pajtohct inc Sutjanin duke transmctuar hadithin nga
A'meslii.

27,0 231. Ky hadith permendet dhe shpjegohet ne kaptinen mbi fillimin e

ezanit Libri I.

105

3459, Na ka trcguar Kutcjbe b. Sc'idi, ketij Lcjthi i cili transineton
nga Nairn, ky nga Then Umeri r.a. e ky thote se Pejganiberi s.a.v.s. ka
thene:

"Koha e jetes suaj ne krahasim me jeten e popujve te parshem
do te jete sa distanca n derm jet kohes se namazit te ikindise dcri lie
kohen e perendimit te diellit. Rasti juaj, si dhe rasti i hebrenjeve
dhe te krishtereve, eshte siknr shembulli i njeriut i cili ka marre
argat duke in thene: "Kush do te pimoje deri ne dreke per nje kirat
dhe hebrenjte kane punuar deri ne dreke per nje kirat, e pastaj ai
tha: "Kush do te punojc prej drekes deri ne kohen e ikindise per nje
kirat? "Te krishteret kane punuar prej drekes deri ne ikindi per nje
kirat, at pastaj tha: "kush do te punoje prej ikindise deri ne
perendimin e diellit per dy kirat? "Ju jeni ata te cilet punoni prej
ikindise deri ne perendimin e diellit per dy kirat, andaj keni
dhuraten e dyiisht.

Hebrenjte dhe te krishteret u hidheruan dhe thane: "Ne kemi
punuar me shumc, me pak jemi paguar, All-llahu do t*i pyctc: "A
kam pakuar dicka nga e drejta e juaj"?

"Jo", do te thone ata, e Ai pastaj do f n thote:

"E tille eshte Meshira line, ia dliuroj kujt te dua." 231

3460- Na katreguar AH b. Abdullahu, ketij Sudani i cili transineton
nga Amri, ky prej Tavusit, ky nga Iben Abbasi, i cili ka degjuar Uinerin
r.a. duke thene:

"All-llahu e vraftc filanin (i cili shiste vere). A nuk din ai se
Pejganiberi s.a.v.s. ka thene:

- All-llahu i ka mallkuar hebrenjte; atyre iu ndalua perdorimi i
yndyres, pcrkundrazi ata e shkrinin pastaj e pcrdornin".

Kctc hadith c transineton edhe Xhabiri, dhe Ebu Hurcjrc nga
Pejgamberi s.a.v.s.

3461. Na ka treguar Ebu Asim ed- Dahhak b. Mahledi. ketij ia ka
transmctuar Evzaiu, ketij Hasan b. Atijjc prej Ebu Kchshii ky nga
Abdullah b. Aniri, se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

"Transmetoni prej meje bile vetem nje ajet. Rrefeni (ate qe e
degjoni per)israelitet, ajo nuk eshte gjynah. Kush rrenc ne enter

23i . Iladithi me kete kuptim eshte permendur ne kaptinen se kush arrine te

fale nje rekal te ikindise para se le perendoje dielli, Libri II.

106

timiii me qellim, vetes ia pergatit vendln ne Xhehennem."' "

3462. Na ka treguar Abdul aziz b. Abdullahu i cili thote se ia ka
traiismetiiar Ibrahim b. Sa'di prej Salihut, ky nga Iben Shihabi, i cili ka
deklaraar sc Ebu Sclcmc b. Abdurrahmani ka thene se Ebu Hurcjrc r.a.
ka deklaruar se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

"Ilebrenjte dhe te krishteret nuk i ngjyrosin floket, ju veproni
ndryshe. "

3463. Me ka treguar Muhammedi. te cilit i ka treguar Ilaxrixhaxhi,
kelij Xheriri se Hasani ka thene:

"Na ka treguar Xhubdub b. Abdullah ne kete xhami (Basra), ee
nuk keini harruar e as qe frikesohemi se Xhubdiibu ka rrejte ne
emer te Pejgamberit s.a.v.s., nderkaq ai ka traiismetiiar se
Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

- Ne mesin e atyre qe jetuan para jush ka pasur nje njeri i cili
ka patur nje plage (ne trap), u deshprua, mori thiken dhe e prcu
doren, i rrodhi i tere gjaku, vdiq. All-Uahu xh. sh. (tie lidlije me
ate)ka thene: "Robi Im pasi me tcjkaloi me yeprimin e vet, la bcra
haram Xhennetin. ""'"'

HADITHI MBI ZGJEBANiN, QORRIN DHE TULLACIN TE CilEJ ISHIN

232 Ne kete hadith pemienden tri sende:

a) Urdheri per transmetimin e Kur'anit qe e perfshine tere ate qe na e ka
sjellur Pejgamberi a.s. Ky urdher theksohet edhe ne disa hadithe tjera te eilet
aulori i ka permendur ne iillim te vepres se tij ne kaptinen mbi shkeneen.

b) Leja per te transmetuar ate qe degjohet nga Israelite! per eudirat dhe
ndodhite e jashtzakonshme, te cilat iu kane ndodhur e qe mund te jene si
mesim, por me kusht qe te inos jene genjeshtra te kulluara. Imam Shafiu
mendon se kjo do le Ihote: "Transmelojeni ale qe dini se nuk eshte genjeshler".
sepse tmk lejohet qe te transmetohet dt9ka qe dtliet se sipas Kur'antt apo
Sumietit eshte genjeshter. Ne fillim ishte e ndaluar te bisedohet rreth
israilijateve, ndersa me kete hadith lejohet ne baze te kusht eve qe u
pennenden.

e) Rreptesisht ndalohet shpilja ndaj Pejgamberi! a.s. andaj edhe shume
here potencohet ne hadith, i cili arrin graden e mutevatirit.

233 Ne baze te ketij hadithi vijme ne perfundim se vetvrasja dhe vrasja
eshte gjynah i madh dhe se ndalohet gjitli9ka qe shpie deri te vrasja. Lejohet te
bisedohet rrelh ndodhive te popujve te meparshem.

107

ISRAELITE

3464. Me ka treguar Ahmed b. Isliaku, ketij Anier b. Asimi, ketij
Hamraarai, ketij Is'hak b. Abdullahu, te cilil la ka transmetuar
Abdurrahman b. Amre, ky nga Ebu Hurejre r.a., i cili thote se ka degjuar
nga Pejgamberl s.a.v.s.

Dhe me ka treguar Muhamincdi, ketij Abdullah b. Rcxha', ketij
Hainmami nga Isliak b. Abdullahu. i cili thote se i ka treguar
Abdurrahman b. Ebu Amrc se i ka treguar Ebu Hurejre r.a. i cili ka
degjuar Pejgamberin s.a.v.s. duke thene:

"All--llahu xh. sli. cleshti qe tre njerez nga Beni Izraelitet fi
sprovoje: zgjebanin, qorrin dhe tullacin, andaj ua dergoi melekun.
Mclcku crdhi te zgjebani dhe I tha:

- C^ka do te deshiroje me shume?

- ^gjy 1 *^ te bukur dhe lekure te bukur. Njcrczit ndaj mcjc sillen
me urrejtje - tha ai. Meleku trupin e tij e kaloi me dore me c'rast ai
mori nje ngjyre dhe lekure te bukur.

- Cfarre pasurie deshiroii me teper? - e pyeti meleku. Ai u
pergjigj:

- Devene- ose ka thene iopet-, per kete nuk eshte i sigurt (Is'hak
b. Abdullahu) se zgjebani dhe tullaci kane thene: i pari- deye, kurse i
dyty- lope.

Atij iu dha deveja e cila ishte ne muajin e dhjete per te lindur.
Meleku i tha: "Te uroj bereqet prej saj! "
Meleku pastaj shkoi te tullaci dhe i tha:

- C^ka do te deshiroje me shume?

- Floke te bukura - u pergjigj ai- dhe te me hiqet kjo e keqe.
Njerezit ndaj meje sillen me urrejtje.

Meleku e preku me dore dhe atij menjehere iu hoq tullacia, i
erdhen floket.

- Qfarre pasurie deshiron me shume? - e pyeti meleku e ai u
pergjigj:

- Lope!

1 dha nje lope te mbarsur dhe i tha: "Te uroj bereqet prej saj"!
Pastaj erdhi te qorri dhe i tha:

- C^ka do te deshiroje me shume?

- All-llahu te ma kthcje te pamurit, tl shoh njerezit- u pergjigj
qorri.

108

Thote (transmetuesi): "Ai le'moi syte e tij dhe All-llahu la ktheu

te pamurit e tij.

- C^farre deshiron me shume prej pasurise? - e pyeti (meleku).

- Delet- u pergjigj ai, i dha nje dele te mbarsur.

Te trcvc in shumezuan, dhe ata tani me ldshin nje tufe dcvcsh,
nje tufe lopesh dhe nje tufe bagetish.

Dikur me vonc (meleku) tie forme te zgjebanit I shkoi zgjebanit
te dikurshem dhe i tha: "tine jam nje njeri fukara. Nuk kam para
te yazhdoj rrugen. Ndihme tjeter nuk kam pervec. ndihmes se All-
llahut dhe ndihmcn tcndc. Te lutein, ne emer te Atij qe te ka falc
ngjyre te bukur, lekure te bukur dhe pasuri, te me japesh nje deve
qe te mund te vazhdoj rrugen time. "

- Kam shume oblighne - u pergjigj ai. Meleku i tha:

- Me duket se te njoh une ty. A nek ishe zgjeban, njerezit te
urrenin, ishe fukara, All-llahu te fali (kete pasuri)? !

- Kete e kam trasheguar nga te paret e mi- tha ai.

- Ncsc ke gcnjycr, All-llahu mund te te kthcj ashtu sic ke qcnc
me pare- i tha.

Pastaj shkoi te tullaci ne formen e tij dhe i tha perafersisht
ashtu sic. i tha zgjebanit Ai in pergjigj mu ashtu sic. in pergjigj
zgjebani. Meleku i tha: Nese ke genjyer, All-llahu do te kthej ashtu
sic ke qcne me pare"!

Pastaj vajti te qorri ne forme te tij dhe i tha:

- 1 jie jam njeri fukara. irdhctarc te cilit nuk i ka mbctur kurgjc
qe te mund te vazhdoje udhetimin. Sot nuk kam ndihmes tjeter
pervec. All-llahut dhe ty. Te lutem, ue emer te Atij qe te ktheu te
pamurit, te me japish nje dele qe te mund te vazhdoj udhetimin.

- Kam qene qorr - u pergjigj ai - All-llahu ma ktheu te pari!
Tshim fukara e me pasuroi All-llahu- Mcrr cka te deshirosh! Per
All-Uahun, nuk te ndaloj, merr cka te duash ne emer te All-llahut!

- Mbaje pasurine tende - i tha (meleku)- ju u venduat vetem ne
sprove, All-llahu eshte i kenaqur me ty, i hidheruar ne dv shoket e
tu'\ 234 235

i34 Nga hadithi mund te nxirren shume mesime, si:

- lejohet te fiitet rreth ndodhive te te tjereve dhe se kjo nuk eshte
pergqjinu

- begatile nuk duhet te refuzohen. perkundrazi duhet te falenderohemi per

109

"A E KE MENDUAR TI SE BANORET E SHPELLES,
EMRAT E TE CILEVE JANE TE SHKRUAR NE PLLAKE" 235

El- Keltfeshte shpelle ne raal, rekim eshle lihri. merkum d. m. th.:
e shkruar (eshte" fjale c nxjcrre nga rekm (c siiki\iar)Rebatna ala
kuiubihim domethene: iu dhame durim; shetaten domethene: e tepruar.
El- vesid: oborr. Shumesi eshte vesaid dhe vusud. Disa here edhe per
deren perdoret vesid. Mm' sadetun: i mbyllur. Asadel- babe dhe evsade:
e ka mbyllur deren. Beathnahum: i ringjallem. Ezka: me e paster. Fe
darebAll-llaltu ala adhaniltim: All-llahu iu ra vcshcvc te tyre dhe ata I
mori gjum i rende. Rexhmen Ml- gqjbi: dicka qe nuk eshte e qarte.

Muxhahidi thole: Takridulium domethene: i le ata.^ 3

to;

- kopracia eshte cilesi shume e keqe. ajo njeriun e con te rreje dhe te
mohoje dhuntite e All-llahut xh. sh.

235 Ajeti ne teresi Ihote: "A ke menduar ti se hanoret e shpelles edhe"
rekimi" (emrat e te cileve jane te shkmar ne pi lake) katie qene nga mrekullite

tona te rralla? " (HI- Kelif: 9)

236 Per Banoret e Shpelles flitet ne suren El- Kehf duke iilluar prej ajetit 9
deri ne ajetin 26.

Buhariu i shpjegon disa terme le cilat gjenden ne ajelel e permendura,
duke mos permendur astije liadtth. Pemdryslie per vendin e shpelles. te
dijetaret ndiyshojne mendimet. Pjesa deimuese e tyre mendojne se vendi i
shpelles gjendet ne tenitorin e Bizantit Iben Abbasi eshte i mendimit se vendi
i shpelles eshte ne rrethinen e Ejles. kurse disa te tjere thone se gjendet ne mes
vendit te quajtur Ejle dhe Paleslines. Ndcrkiiq, nje grup ljetcr mendojne se
vendi i shpelles gjendet ne rrethinen e Tarsustt.

Abd b. Humejdi permes nje transmetimi autentik transmeton nga Iben
Abbasi r.a. tregimin per Banoret e Shpelles, ne te cilin mes tjerash thuhet: "Ata
kane jetuar ne shletin e nje lirani, i eili adhuronte idhujt andaj keta leshuan
shtetin. All-llahu xh. sh. iu mundesoi qe ata te takohen me 5'rast i dhane besen
njeri- tjetrit. Mirepo, pasiqe ata u humben, te afermit e tyre i kerkuan shume
dhe me ne fund lajmeruan sunduesin. Sundimtari urdheroi qe emrat e tyre te
shkruhen ne nje pllake prej hekuri te cilen e vairosen ne thesarin e vet.

Ala hyne ne nje shpelle. Pasi hyne ne shpelle All-llahu xh. sh. beri qe ata
t"i kaploje nje gjume i rende. Pas nje kohe dergoi nje njeri qe t'i ktheje trupat e
tyre pemdryshe dielli do t'i kishte djegur ose tokii do t'i kishte kalbur. Dikur.
me vone sunduesi u humb e ate e zevendesoi nje tjeter i cili i zhduki idhujt
besoi ne All-llahun xh. sh. dhe ishte shume i drejte. Ne koto kohe All-llahu xh.

110

HADITHI PER SHPELLEN

3465. Na ka tregiiar Ismail b. Ilalili, ketij i ka tregiiar Ali b. Mushir,
i cili transmelon nga Ubejdullah b. Umeri. ky prej Nafiut. ky nga Then
Umeri r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. kathene:

"Tre vete nga ata te cilet jetuan para jush duke udhetuar i zuri
shiu. U strehuan ne nje shpelle. Shpella u mbyll, njeri prej tyre iu
tha te tjcrcvc: "O ju, per All-llahun, askusli nuk mund t f ju
ndihmoje pervec sinqeritetit, andaj secili prej jush le te beje duane
ne eraer te sinqeritetit te vet qe ka bere ndonjehere. "

Njeri prej tyre Ilia; "All-Ilahu im, Ti e din se une kam pasur nje
sherbetor i cili punonte per nje ferek oriz. U largua dhe e la oriziii
qe i takontc. I'ne ate oriz e mbolla per gjate disa viteve. Fitova aq sa
bleva disa lope. Dikur erdhi dhe me kerkoi meditjen e vet, nderkaq
une iu pergjigja: "Mcrri kcto lope scpse keto jane nga ai fcrcku",
dhe ai i mori Ti e din se kete e bera nga frika ndaj Teje, andaj na
eel deren (e shpeiies)! "Shkembi levizi pak.

Tjelri tha: "All-Ilahu im, Ti e din se une kam pasur prinderit e
mi te mbetur. Per cdo nate u sillsha qumi%ht te deleve. Nje nate u
vonova, dhe kur arrita, ata kishin fjctur, kiirse gmaja dhe femijet e
mi qanin nga uria. Nuk i ushqeja femijet para se te ushqeheshin
prinderit Mirepo, me vinte keq fi zgjoja nga gjiimi, njeherit me
vinte keq qe t'i le pa ushqim e te dobesoheii. Keshtu prita deri sa
agoi Ti e di se kete e kam bere nga frika ndaj Teje, andaj na e eel
deren! "Shkembi levizi aq sa mundej te shihej qiclli.

Tjctri pastaj tha: "All-llahu im, Ti e di se une kaie pasur nje
hallc, te cilcn e kam dashur me shumc se tcrc botcn. E nxitja te beje

sh. i ngjalli banoret e shpeiies. Ata nga mesi i tyre derguan njerin qe te sjelle
ushqim. Banori i shpeiies ne qylcl hyri fshehurazi. Mirepo. ne qytet nuk njihle
asnje njeri. Gjellebersit i dha nje dirhem. Kur pa dirhernin, u habit sepse ajo
monedhe ishte jashte perdorimit Njerezit i rrethuan keta dy dhe menjehere
lajmeman sundimtarin, Ne nderkohe sundimtarit iu perkujtua pllaka, andaj e
pyeti per emrat e shokeve te tij. Banori i shpeiies pasi qe u bind ne drejtesine
dhe sinqerilelin e sundimtarit i tregoi emral e shokeve. Me ne fund te gjilhe le
pranishmit u nisen per ne shpelle. Banori i shpeiies u ms i pari me qellim qe
t'iu tregoje shokeve qe mos te frikesohen. Ne ixuge e siper humben rrugen. Me
ne fund pasi i gjeten, sundimtari urdheroi qe t'u ndertojne xhamine ku do te
luten."

Ill

gjynah e ajo refuzonte deri sa i jepja njeqind dinar. Une i mblodha
ato dhe ia dhash. Ajo atehere mu nenshtrua. Kur i hyra ne raes te
kembeve me tha: "Frikesohu nga All-llahu! Mos ma hap unazen
vetem se ne menyre te rregullt si^ behet ne kunore"!

Vne menjehcrc u cova, ndcrkaq njeqind dinarct ia lash. Ti e dl
se kete e bera nga frika ndaj Teje, andaj na eel deren! "All-llahu
atehere i shpctoi nga kjo dhe ata dolc'it."" '

3466. Na ka treguar Ebul- Jeraani ketij i ka treguar Shuajbi, ketij
Ebiiz- Zinadi, i cili transmcton nga Abdurrahinani, ky ka degjuar nga
Ebu Ilurejre r.a. e ky ka degjuar Pejganiberiii s.a.v.s. duke thene:

"Nje graa i ka dhene gji birit te vet. Aty pari kaloi nje kalores.
Ajo, duke i dliene gji djalit, tha: "All-llahu im, nios ma merr djalin
perderisa te behet si ky". "All-llahu im, mos me ben si ai" tha
(femija) dhe iu kthye sises. Pasta j sollen nje grua te eilen e hiqnin
dhe loznin me te, e am a e djalit tha: "All-llahu im, mos ma ben
femijen si kjo! ""All-llahu im, me ben sikur kjo" tha femija dhe
pastaj yazhdoi:

"Per sa i perket kaloresit, ai eshte pabesimtar; persa i perket
gruas, per ate thone: "Ti ben zina", ajo u pergjigjej: "Mua me
mjafton All-llahu", dhe thone: "Ti vjcdh", ajo u pergjigjej: "Mua
me mjafton All-llahu"!

3467. Na ka treguar Se'id b. Telid, ketij Iben Vehbi i cili thote se i
ka treguar Xlierir b. Hazimi nga Ejjubi. ky nga Muhammed b. Sirini. ky
nga Ebu Hurcjrc r.a. i cili thote se Pcjgainbcri s.a.v.s. kathenc:

"Nje qen ka kaluar rreth nje pusi, shumc i lodhur nga etja. E ka
pare nje lavire Israelite, e nxori kepucen dhe i dha uje, per kete
shkak edhe iu falen gjynahet".

3468. Na ka treguar Abdullah b. Meslerae nga Maliku, ky nga Iben
Shihahi. ky nga liumejd b. Abdurrahmani, i cili ka degjuar Muavi b.
Ebu Sufjanin, i cili ne vitiu kur e beri haxhxliin mori nje tufe flokesh te

17,1 Nga hadithi perftmdojme:

- Duate duhel le behen sa me shposh e ne vceanli ne raste te vcshlira,

- 1 ,ejohet t'i lutesli All-llahut xh. sh. edhe duke t permendur veprat e mtra,

- Bemiresia ndaj prinderve eshte detyre islame,

- Ndershmeria. niajtja e emanetit dhe kryerja e premtimit te dhene jane
ve^ori te besimtarit te mire.

112

oil en e kishle nje rojlar. dhe nga minberi I Resulull-llahul tha:

- O banore te Medines, ku i keei dijetaret? Une kara degjuar
Resull-llahiin s.a.v.s. se kete e ka edaluar dhe thoshte: "Beni
israelitet u shkaterruan kur grate e tyre filluan ta bejne kete".

3469. Na ka treguar Abdulaziz b. Abdullahu, ketij Ibrahim b. Sa"dl
nga I all I tij. ky nga Ebu Seleraeja. ky nga Ebu Hurejre r.a. se
Pejgamberi s.a.v.s. kathene:

"Ne mcsin e popujvc qe jctuan para jush ka patur njcrcz te
shkathet, nese tie ummetin tim ka njerez te tille ai eshte Umer b.
Hattabi".

3470. Na ka treguar Mohammed b. Beshshari, ketij Muhammed b.
Ebu Adijj nga Shu'beja, ky nga Katadeja, ky nga Ebu SIddik en-
Naxliiu. ky nga Ebu Se'idi r.a. ky nga Pejgamberi s.a.v.s.. i cili ka
thenc:

"Ne mesin e Beni Israeliteve ka pasur eje njeii i cili ka vrare
nentedhjetenente njerez. Pastaj fllloi te pyes (se a raund le pendohel).
Erdhi te eje murg dhe e pyeti: "A ka vend per peedim? "

"Jo", iu pergjlgj. Ky e vrau cdhc murgun. Vazhdoi te pyes, nje
njeri i tha: "Shko ne filan dhe filan fshatin".

Ne rrugc vdiq, mircpo gjoksin e vet e ktheu nga fshati. Meleku I
rahmetit dhe meleku i azabit filluan te kundershtohen. Dhe All-
Mahu e frymezoi (melekun e ralimetit)te afrohet, nderkaq (nieleku i
azabit) te largohet. U tha: Mateni kali eshte me afer. Ishte me afer
(te rahmetit) dhe ia fali". 238

i3B Kete hadith e ka regjistruar Muslimi ne Sahihun e tij, mirepo versioni i

tij eshte shume i gjere dhe se ne haze te a tij jane marre temiat qe permenden
ne kllapa. Ne ate. gjithashtu permendet shkaku se pse eshte urdheraar qe te
beje hixhrelin ne" fshatin e mire", mbasi aly jetojne nje grup njerezish qe
besojne A11~11ahun xh. sh. Atidaj edhe ai le t'iu hashkangjitet tie ibadete dhe te
mos kthehet ne vendin e vet sepse ai vend eshte i keq.

Taberaniu ka regjistruar se" fshati i mire" ka pasur emrin Nusra kurse"
fshati i keq" - Kufra. Muhaddithinet mendojne se kjo ndodhi pas Isait a.s.
sepse njeri u i permendur se pari i drejtohet nje murgu, Dijme se murgeria eshte
paraqitur pas Isait a.s. Ne baze te hadithit mund te perfxmdojme:

- Teuheja- pendimi eshte i mundshem edhe pas gjynahit te madh dhe sikur
te punohet per vrasje sepse nese All-llahu xli. sh. e pranon teuben e vrasesit. te
vrarit Ai do 1'ia kompenzoje ashtu qe le jete i kenaqur;

113

3471. Na ka trcguar Ali b. Abdull-llahu, kctij Sufjani, kctij Ebuz-
Zinadi ky nga A'rexhi, ky nga Elm Selemeja, ky nga Elm Hurejre r.a. i
cili ka deklaruar se Pejgamberi s.a.v.s. ka falur naraazin e sabahut,
pastaj eshte drcjtuar kali xhemati dhe u ka thcnc:

"Nje njcri e tcrhiqtc nje lope, dikur e kalcroi dhe i ra. Atehcrc
ajo foil: "Ne nuk jemi te krijuara per kete, por jemi te krijuara qe
te laverojme.

- Lavdia i qofte All-llahut, - thane njerezit - lopa te flet!

- line bcsoj ne kete - tha (Pejgamberi s.a.v.s.), - line, Eba Bekri
dhe irmcri.

Kefa dy nuk ishin prezente (thotc transmctuesi).

Pcrdcrisa nje njeri ishtc te tufa e dhcncvc, i ra ujku dhe i mori
nje dele. Ky e kerkoi ate, lair gati e shpetoi, ujku thai "Kush do ta
mbroje ate ne Ditee e egersirave, ate dite kur nuk do te kete baii
t jeter pervec meje? "

- Lavdia i qofte All-llahut - thane njerezit - ujku flet!

- Kete e besoj uee, Ebu Bekii dhe Umeri (tha Pejgamberi a. s.).
Ata dy nuk ishin aty.

Dhe ea ka treguar Aliu, ketij Sufjani nga Mis'ari, ky nga Sa ? d
b. Ibrahimi, ky ega Ebu Selemeja, kv nga Ebu Hurejre r.a., ky nga
Pejgamberi s.a.v.s. ngjashem me kete." '

3472. Na ka treguar Is'hak b. Nasri, ketij ia ka transmetuar
Abdurrezaku duke e transmetuar nga Ma'meri, ky nga Hemrnami, ky

- gjale dhenies se pergjigjeve ne geshtje te ndryshme mund le gabohel;

- mbasi te largohesh prej kryerjes se ndonje vepre te keqe ke per detyre qe
te largohesh nga ndikimet qe mund te te shpiejne te perseritish te njejtat
gabime, andaj me se miri eshte te shpemgulesh nga mesi dhe vendi ku
mbreterojne tradita dhe zakone le keqija;

- per gjynahet mund te shpresojme vetem tiese pendohemi per to.

239 Ky eshte sened tjeter per hadithin e permendur, i eili permendet edhe
ne kaptinen mbi Israelite! sepse njeriu qe ka ruajtur lopet dhe bariu i deleve
kane qene Israelite.

Nga hadilhi perfundqjme se kafshel duhet le shfrytezohen per eka jane le
dedtkuara." ...'le krijuara vetem per te lavruar..." nuk kufizon ftinksionm e
lopes por me sa duket ketu tregohet per detyren e saj kryesore per ate kohe dhe
per cka i kane shixytezuar sidomos kur kemi parasysh se nga lopa kemi dobi
edhe nga qumshti, mishi, lekura, etj.

114

nga Ebu Hurejre r.a., i cill ka deklaruar se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

"Nje ejeii ka Mere nje prone prej dikujt. Bleresi ne pronen e
blere gjeti nje shtembe me ar. Bleresi i tha shitesit:

- Merre arin tend sepse prej teje bleva vetem token, e arin jo!

- Une ta shita token dhe cka ka nc tc - I tha shitcsi. Me ne fund
iu drejtuan nje njeriu qe te gjykoj ne mes tyre. Njeriu qe duhej t f i
gjykoje i pyeti:

" * - A keinju dy femije?

- Une kani nje djale - tha njeri prej tyre.

- line kam nje vajz - tha tjetri. (Ndermjetesuesi atehere) tha:

- Martoni djalin me vajzen, arin harxhone per ata dy dhe eje
pjese jipnc per sadaka".

3473. Na ka treguar Abdulaziz b. Abdullahu i cill thole se i ka
treguar Maliku, ky c transmeton nga Miiliainmcd b. Munkediri dhe
Ebun- Nadri, rob i liruar I Uiner b. Ubejdullahut. keta dy nga Amir b.
Sa'd b. Ebu Vckkasi i cili ka dcgjuar tc atin duke c pyetur Usainc b.
Zejdin:

- £ka ke degjuar nga Resulull-llahu s.a.v.s. ne lidhje ine
murtajen?

- Kam degjuar Pejgamberi n s.a.v.s. - u pergjigj Usameja - duke
thene:

"Murtaja eshte deului per nje grup tc Bcni Israclitcvc, ose per
ata qe kane qene para jush. Kur te degjoni se ajo gjendet ne ndonje
ane, mos hyni ne ate vend. Nese paraqitet ne vendin tuaj, atehere
mos ieshoni vendin". Ebu Nadii ka thene: "Ikja nga murtaja mos
ju detyroje ta leshoni vendin. "

3474. Na ka tregiiar Musa b. Ismaili, ketij Davud b. Abdul- Eurat,
ketij Abdullah b. Burejde. i cili Iransmelon nga Jahja b. Ja'raeri, ky nga
Aisheja r.a., gmaja e Pejgamberit s.a.v.s., e cila ka thene:

"E kam pyetur Pcjgambcrin s.a.v.s. per murtajen. Ai me tha se
ajo eshte denim te cilen All-llahu ia con kujt te doje, nderkaq per
besimtarin ajo eshte rahmet. Kur te paraqitet murtaja, secili qe
mbetet ne vend te vet, duke duruar me shprese ne dhurata, duke
ditur se nuk mund t'i ndodh knrrgje pervec se ate qe ka caktuar
All-llahu, do te kete shperblimin sikur shehidl. 240 "241

240 Nc kclc si dhe nc hadilhin c pare tcrhiqcl vcrcjtja sc nuk duhct leshuar

115

3475, Na ka trcguar Kutcjbe b. Sc'idi, ketij Lcjthi i cili transincton
nga Iben Shihabi. ky nga Urve, ky nga Aisheja r.a. se kurejshitet i ka
deshpruar rasti i nje' gruaje nga iisi Mahzumij. e cila kishle yjedhur.
Thane:

- Ne lidhjc me kete kush do te biscdojc me Pcjgambcrin s.a.v.s.
?

- Kush gexoe tjeter pervee Usame b. Zejdit, te dashurit te
Pejgamberit s.a.v.s. - konstatuan ata. Usameja ia paraqiti rastin
(Pejganiberit a.s.) kurse Pcjgamberi s.a.v.s. iu pergjigj: "A do te
ndcrmjctcsosh nc lidbje me rrcgullin e All-llahut! " Atehcrc u ngrit
dhe mbajti fjalimin: "Ata qe kane qene para jusb i ka shkaterruar
ajo qe kur vidhte ndonje njeri me autoritet e liroiiin (nga denimi).
Nderkaq nese vidhte ndonje i dobet, e denonin. Per All-llahiiii, nese
vjedh Fatimeja, e bija e Muhammedit, me siguri do t'ia pritsha
doren!" 241

3476, Na ka trcguar Adcmi, kctij Shu'bc, kctij Abdulmclik b.
Mejseri i cili thote se ka degjuar en- Nez- zal b. Sebrete el- Hilalin, i cili
transmelon se Iben Mes'udi ka Ihene:

"Kam degjuar nje njeri i cili lexonte nje a jet te cilin Pejgamberi
s.a.v.s. e lexontc ndryshe. Njcriun e solla te Pejgambcri s.a.v.s. dhe e
informova per kete, pastaj pash se si u mrrol ne fytyre.

- Te dy ju jeni te mire - tlia ai - dhe mos u ndani scpse ata te
cilet kane jetuar para jush jane kundershtuar dhe jane
shkaterruar."''' "

vetiditi ku eshte paraqitur ndonje semurje ngjttese e as qe lejohet liytja ne ate
vend. Kjo eshte njera nga format paraprake per evitimin e semurjeve ngjitese
te cilen forme sot e ka pranuar edlie mjekesia modeme. Muhamniedi a.s. per
kete ka lerhequr verejtjen para 14 shekujsh.

i4! Ndodliia qe permendet ka ndodhur me rastin e ejirimtt te Mekkes.
Fatimeja, e bija e Esvedit. ka vjedhur nje stoli qe sipas Kur"ani Kerimit duhej
t'i pritet dora. . Pasiqe ajo rridhte nga familja autoritative. kurejshitet e
derguan Usainen te Pejgamberi a.s. si njeri me i dashur i tij me qellim qe te
ndcrmjclcsojc, Perkundrazi Pcjgamberi a.s. forte kundershtoi. Nga kjo
perflmdojnie se ndalohet ndennjetesinrii kur eshte tie pyetje aplikimi i Itgjeve te
All-llahut xh. sh. po si delikte duhet te" shqyrtohen edhe ne instanea me te larta.

24i Ky hadith nderlidhet me Shpalljen e Kur'ani Kerimit ne shtate harfe.
Ne kete kapline permendet per shkak le ijalisc: "...se ala qe kane jetuar para

116

3477. Na ka trcguar Umer b. liafsi, ketij I ati i tij. ketij A'mcshi I
cili thote se ia ka transmetuar Shekiku se Abdullahu ka thene:

- Sikur e shoh Pejgainberiii s.a.v.s. kur rrefente per nje
pejgamber te cilin populli i vet e kane rrahur dhe e kane gjakosur.
Ai duke fshirc gjakun ka thene: "O Zoti fm, fale popullin tim scpsc
ata niik dine". 244

3478. Na ka treguar Kbul- Velidi. ketij Ebu A vane, i cili transmeton
nga Katadeja. ky nga Ukbe b. Abdul- Gafiri, ky uga Ebu Se'idi r.a. se
Pejgamberi s.a.v.s. ka thcnc:

"Nje njeriu, I cili ka jctuar para jush, All-llahu i dha shumc
pasuri Kur i erclhi vdekja, djemeve te vet iu tha:

- C^fare babe kara qeee?

- Babe i mire - u pergjigjee ata, ai pastaj tha:

- Mire por une asnjehere nuk kam bere di^* te mire. Prandaj,
kur te vdcs, me digjni, pastaj me thcrmoni dhe me ne fund me
derdhini ne ere te fuqislime!

Ata ashtu vepruan, mirepo All-llahu xh. sh. ia bashkoi pjeset
dhe e pyeti:

- C^ka te shtyni te veprosh keshtu?

- Frlka ndaj Teje - u pcrgjigj ai All-llahu e pranoi ne Rahmetin
e vet.

Muadhi ka thene se Shu*beja ka transmetuar nga Katadeja, I
cili ka degjuar Ukbe b. Abdul- Gafirin, ky ka degjuar Ebu Se'id el-
Hudriun, i cili transmeton nga Pcjgamberi s.a.v.s. "'

3479. Na ka treguar Museddedi, ketij Ebu A vane, i cili transmeton
nga Abdulmclik b. Uincjri, ky nga Rib'ijj b. Hirashi, i cili ka dcklaruar
se Ukbe i ka thene Hudhejfes: "A nuk na tregon se cka ke degjuar nga
Pejgamberi s.a.v.s. ". nderkaq ky ka thene: "E kam degjuar duke thene:

- Nje njeriu i pat ardhur vdekja. Pasi qe pa se eshte ne fund in e
jetes, e porosltl familjcn e vet: Kur te vdcs, mblidhni shumc dru,
ndizni zjarrin, pasi te digjet mishi Im deri ne eshtra, merrni ato dhe

jush, jane por^are, andaj cdhc u shkatorruan."

i43 Disa mendojtie se kjo i dedikohet Nulitt a.s. Nevaviu mendon se kjo
nuk i percaktohet ndonje pejgamberi konkret. Kjo ndodhi Pejgamberit a.s. i
ndodhi ne betejen e Uhudit.

241 Muslimi kctc hadith e permend ne Sahihun e tij me te njcjlin sencd.

117

thermoni, pastaj clerclliieiii lie det, sa eshte i nxehte ose ne diten kur
do te kete ere", - Pastaj All-llahu e bashkoi dhe e pyeti: "Pse e bere
kete? "

"Nga frika jote", u pergjigj ai, atehere (All-llaliu xh. sh.) ia fall

- Edhc mie e kam degjuar duke e thene kete - dcklaroi Ukbc.

Na ka trcgiiar Musa, ketij Ebu Avanc, ketij Abdulmeliku, i cili ka
thene: "...ne diten me ere" (Ne vend te: ...ne diten e ngrohte)." "

3480. Na ka tregiiar Abdulaziz b. Abdullahu, ketij Ibrahim b. Sa'di I
cili transmeton nga Iben Shihabi, ky nga Ubejdullah b. Abdullah b.
Utbe, ky nga Ebu Hurejre, se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

- Nje njeii njerezve ua jepte mallin me kredi dhe i thoshte djalit
te vet: "Kur te vjen fukaraja, ulja cmimin, ndoshta All-llahu do te
na e zvogclojc dcnimin".

Kur u takua me All-llahun, thote (transmctuesi) ia zvogeloi me te
vertete.

3481. Me ka treguar Abdullah b. Muhammedi, ketij Hishami. ketij
ia ka transmetuar Ma" mcri i cili transmeton nga Zuhriu, ky nga Humejd
b. Abdurrahmani, ky nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka
thene:

- Nje njeri ka gabuar shume, kur i erdhi vdekja djemeve te vet
in tha: "Kur te vdes line, me digjni, pastaj me thermoni, pastaj me
shperndani ne ere. Per All-Uahun, nese Zoti im e cakton ashtu me
siguri do te me dcnoj ashtu sic nuk ka denuar as nje tjctcr. "

Kur vdiq, me trupin e tij u veprua ashtu. All-llahu e urdheroi
token: "Mbtidhe ate eka ka mbetur prej tij", ajo ashtu veproi, ai
menjehere u ngrit, Ai i thai "Cka te nxiti ne kete"?
"Zoti im, ii pergjigj ai- frika ndaj Teje". Ai ia fall
(Transmetuesi) tjeter thote: "Frika ndaj Teje, o Zoti im".

245 Per kete hadith Buhariu permend disa versions, ne njerin nga ato njeriu
i permendur ka thene: "£e in kadere alejje rahb£\ ne perkthim do te thote:
"Nese Zoti im e cakton ashtu" . Mund te kete edhe kete kuptim: "Zoti im„ nese
do, mund te me denoje" . Kjo nuk don te thote se njeriu ka dyshuar no Fuqinc
e All~11ahut xh. sh., perkundrazi, keshtu eshte stiprehur tie gjendje afektive ose
nga frika e madhe qe e ka kapluar.

Per sa i perket tubimit te trupit te tij. ajo do te ndodhe ne Diten e Mbrame
kur do le ringjjallen le gjilhe njerezil,

118

3482. Mc ka treguar Abdullah b. Muhainmed b. Esma, ketij
Xhuvejr b. Esma duke transmetuar nga Nafm, ky nga Abdullah b.
Umeri r.a. se Pejgamberl s.a.v.s. ka thene:

- Nje grua eshte dt%uar sepse macjen e pat mbyllur nje kohe te
gjate per pak te ngordhtc, prandaj hyri ne Xhchcnncm. Kur e
mbylli, link i jepte ushqim, as nje dhe as qe e lente te lire te
iishqehet me iusekte".

3483. Na ka treguar Ahmed b. Junusi nga Zuhejri, le eilil ia ka
transmetuar Mensuri nga Reh'ijj b. Hishami ky nga Ebu Mes "ud Ukbcja
te dletkane deklaruarse Pejgamberi s.a.v.s. kathene:

- Me te vertete njerezit nga fjalet e pejgambereve kane mbajtur:
"Nese nuk turperohesh, vepro si te duash".

3484. Na ka treguar Ademi. ketij Shu'beja nga Mensuri. i cili thole
sc ka degjuar Reb'ijj b. Hirashiii sc si trcgoii nga Ebu Mcs'udi sc
Pejgamberi s.a.v.s. kathene:

- Ate qe e kane mbajtur njerezit nga fjalet e pejgambereve
eshte: "Nese nuk turperohesh puno si te duash"." '

3485. Na ka treguar BIsher b. Muhammedi, ketij ia ka percjelle
Ubejdullahu, ketij Junusi. i cili transmeton prej Zuhriut te cilit i ka
treguar Salimi se Then Umeri r.a. ka pohuar se Pejgamberi s.a.v.s. ka
thene:

- Nje njeri gunen e vet e ka barte me kryelartesi, andaj humbi .
Ai do te humbe sa te jcte gjallc, deri ne Ditcn e Gjykimit

Abdurrahman b. Halidi pajtohet (mc Junusin per kctc
transmetim) te Zuhriut.

3486. Na ka treguar Musa b. Ismaili. ketij Vuhejbi i cili thole se ia
ka transmetuar Iben Tavusi prcj babait te vet, ky nga Ebu Ilurcjre r.a. c
ky thote se Pejgamberi s.a.v.s. kathene:

- Ne jemi te fundit, por ne Diten e Gjykimit do te jemi te paret.
Edhe pse secili popull ka pranuar shpalljen para nesh, e ne e kemi
pranuar pas tyre. Pastaj, kjo eshte dita rreth te ciles ata jane
perc-are. Hebrenjte e (fcstojne) diten e neserme (te shtunen), te

246 Kjo domethene: trupi yt eshte me i rende nga vepra yte, ose: vepro si te
duash. ashtu do te pergjigjesh; ose: nese je i sigurt se nga vepra yte nuk duhet

te turperohesh alehere vepro si le duash.

119

krishteret te pasnesermen (le dielen).

3487, Per cdo jave ka nje dite ne te eileii secili miisliman diihet
te laje koken dhe trupin. "

3488, Na ka treguar Adcini, kctij Shu'beja, kctij Anicr b. Miirrc I
cili ka degjuar Se'id b. Musejjebin, i cili thote se Muavi b. Elm Sufjani,
kur erdhi ne Medine per here te fiindit, mbajti tjalimin. e hoqi leinshin e
flokcvc dhe tha:

"Kam mcnduar se askusli nuk e ben kete pcrvec hcbrcnjcvc,
Pejgambeii s. av. s. kete e quajti mashtrim", do te thote gershetimi i
flokeve te huaja.

Guilder! pajtohet (me Aclemiii qe e transmeton kete hadith) nga
Shu'beja.

6LKREUGJENEALOGMA

RRETH F J ALEVE TE ALL-LLAHUI XH. SH.: "Oii/erez, ne u kemi krijuar

juve prej nje mashkuiU dhe nje femre dhe u kemi here popuj e fise qe ia

njihni njeri- tjetr'm. me fisniku te Aff-ffafiu eshte ai, i cili me se shumti f

ruhet atij„r M1

Dhe rreth Fjaleve: "...Frikesohuni All-llahut te cilit i luteni dhe
mbani lidbiet familjare! Se All-llahu, vcrtctc, gjithmonc mbi ju

vigjilouu " 24?

dhe thirrjeve pagaiie te cilat jane te ndaluara. ""'

i4; . Ajeti ne teresi thote: "O njerez, Ne u kemi krijuar juve prej nje
mashkulli dhe nje femre dhe u kemi here popuj e fise qe ta njihni njeri- tjetrin.
Me fisniku te All-llahu eshte ai i cili me se shumti i ruhet Atij: All-llahu, me
te vert el e eshte shume' i dijshem dhe i inlbrmuar mire." (El- Huxhural: 13).

i4B Perkthimi t ajetit ne teresi eshte: "() njerez, frikesohuni Zottt tuaj i cili
ju krijoi prej nje njeriu, nga i cili krijoi edhe shokun e tij per jete dhe, prej
atyre dyve heri shume meshkuj dhe femra. Frikesohuni All-llahut te cilit i
luteni dhe mhani lidhjet familjare! Se All-llahu. vertete. gji thin one mbi ju
vigjilon" . (En-Nisa, 1).

i49 Autori tie til Mm te kesaj kaptine pemiend edhe thirrjen pagane per te
eilen do te bejme fjale me poshte, ne njeren nga kaptinat qe vijojne.
Pemdryshe. me thirrjen pagane mend oh et per vajtimin qe ia benin te vdekurit
ose zakonin qe njeriul ia pershkruanin per babe ate i cili nuk ishle babe i

120

Popujt paraqesin lidhjet e laslita, kurse lisel lidhjel rae le aierta.

3489- Na ka treguar Halid b. Jezid el- Kahili, ketij Ebu Bekri i cili
transmetou nga Ebu Ilasini. ky nga Se'id b. Xhubejri, ky nga Ibeii
Abbasi r.a. sc (rrcth ajctit): "...dhe u kenii here popuj e Use..." ka
thene:

"Popujt jane fise te ineclhaja, kurse fiset jane clege te popujve.

«250

3490. Na ka tregiiar Muhamnied b. Beshshari. ketij Jahja b. Se'Idi. I
cili transmelon nga IJbejdullahu, dhe Ihote se ia ka Iransmeluar Se'id b.
Ebu Se'idi prej babait te vet, ky nga Ebu Hurejre r.a. i cili thote' se
njehere eshte thene:

- O Pejgamber i All-llahut, cili njeri eshte me fisniku?

- Ai i cili eshte rae i dcvotshem - u pergjigj ai.

- Nuk te pyesim per kete - thane ata.

- Jusufi - pejgamber i All-llahut - tha ai.

3491. Na ka treguar Kajs b. Hai'si, ketij Abdulvahidi, ketij Kulejb b.
Vaili i cili thote sc i ka rrefyer baresha c Pejganiberit s.a.v.s. Zcjuebcja,
e bija e Ebu Selemes. dhe ai thote se asaj i ka thene:

- £ka mendon, a ka qene Pejgamberi s.a.v.s. nga Mudari?

- Prej cilit tis do te ishte nese nuk eshte prej Mudarit, nga
pasardhesit e Nader b. Kinanes - u pergjigj ajo.

3492. Na ka treguar Musa, ketij Abdulvahidi, ketij Kulejbi, i cili ka
deklaruar se i ka treguar baresha e Pejganiberit s.a.v.s. dhe pretendon se
ajo ka qene Zejnebeja. e cila ka thene:

- Pejgainbeii i All-llahut s.a.v.s. ka ndaluar venien e lengut te
kungullit, ne kenate, ose koritc prej rreshirc.

Atehere i thashe: "Me thuaj, a ka qene Pejgamberi s.a.v.s. nga
Mudari"?

vertete.

250 Ky eshte komenti i Iben Abba sit per termat kur'anore: shu'mhen ve
kabaile, Arahel kane karaklcrislikal c vela per eeshljen e gjenealogjise e cila
sipas Zuhejr b. Bekkarit, perbehet prej gjashte kategorive e qe jane: sha'h,
kabile, imam, batn, fmhdh dhsfasile. Sipas ketij kategorizimi gjenealogjia e
Muhammedit a.s. do te ishte keshtu: fas tie - Abbasi, fahdh - Ilashimi, batn -
Kusajji, Inmre - Kurejsh, kabUs - Kinane dhe sha'b Huzejme.

121

- Prej cilit do te Mslite gene nese jo prej Mudarit, nga bijte e

Nader lb- Kfnanes - tha ajo.

3493- 3494. Ma ka Ireguar Is'hak b. Ibrahiral. ketij I ka Ireguar
Xhcrlrl nga Umrete, ky nga Ebu Zur'a, ky nga Ebu Hurcjrc r.a. sc
Pejgamberi i All-llahut s.a.v.s. ka thene:

- Shihiii, njerezit jaee sikur mineralet. Ata qe kane qene me te
mire nc kohcn e injoranccs (xhehaletit) me te nitre jane cdhc lie
Islam, nese bchen te ditur. Njcriu me i mire nc kete drcjtim eshte at
i cili e ka urrejtur (pozltcn), dhe do te shihni se ejeiiu me i keq eshte
dyftyreshf, njerit i vjen me njcren e tjctrit I shkon me tjetrcn fytyrc.

3495. Na ka Ireguar Kulejbe b. Se'idi, ketij Mugireja nga Ebuz-
Zinadi, ky nga A'rexhi. ky nga Ebu Hurcjrc r.a. sc Pejgamberi s.a.v.s. ka
thene:

251 Disa pjese te ketij hadithi, Buhariu i ka permendur pjeserisht tie
kaplinat c meparshme, kursc ketu e permend tcrc hadilhin. ashlu si^ c ka
degjuar at. pa marre parasysli se hadithi flet per dy ^eshtje te tidtyshme. Per
tidaleseti e pirjes se letigut nga disa etie te pereaktuara dhe per gjetiealogjitie e
Pejgamberit a.s. Nderkaq, delegacioni i Abdul- Kajsit e ka pyetur Pejgamberin
a.s. per lengun nga hurmat dhe rnishi te cilat i mbaniti ne ene te ndryshme,
andaj ai ua ndaloi pirjen c lengjeve nga disa enc tc cakluara, nc lc cilat shumc
shpejt dhe tie metiyre te pahetueshme mutid te shtiderroheti tie alkool.
Hanefltct mendojne sc kjo ndalese vlente vctcm per ditet c para tc Islamit.
sepse me vone Pejgamberi a.s. ka thene: "Hurmat dhe rrushin tharbetoni ne
^do ene dhe pini lengun e tyre, por mos pini nese ato jane shndemiar ne
alkool" .

Gjenalogjine e Pejgamberit a.s. e ka permendur Iben Sa'di ne vepren e ttj
Tebakat, sic vijon: Muhammcd b. Abdullah b. Abdulmutalib (i cili ka pasur
pseudonimin Shejbe el- Kamed) b. Ilashim (emri i te cilit eshte Amer) b.
Abdulmcnaf (i cili quhcj cdhc Mugirc) b. Kusajj (cmri i lc cilit cshtc Zcjd) b.
Kul~ lab b. Murre b. Ka'b b. Luaj b. Cialtb b. Fehr (prej te cilit fillon fisi
kurejshit, dhe ata te cilet jane para Fejrit nuk jane kurejshit por kenanijj) b.
Malik b. Nader (cmri i te cilit eshte Kajs) b. Kinane b. Huzejme b. Mudrike (i
cili ka pasur enirin Amer) b. Iljas b. Mudar.

Stcrgjysheril c vjeter te Muhammcdit a.s. kane qene muslimane, pasardhes
te Ibrahim it a.s. Hubejbi ne vepren e tij Tarih ka regjistiuar deklaraten e Iben
Abbasit r.a.. i cili ka thene: "Kane vdekur Adnani, babai dhe i biri i tij, Ma'd
dhe Rebi', Mudar, Kajs, Temim, Esed dhe Dabbe si muslimane. pasardhes te
Ibrahimil a.s.

122

- Njerezit pasojne Kurejshitet ne kete drejtiiii. Mnslimanet jane
pasardhcs te muslimancvc (kurej shite), kurse pabcsimtarct jane pas-
ardhes te pabesimtareve (kurejshite)

3496 . Edhe njerezit jane sikur mineralet. Ata qe kane qene me
te mire (deri sa ishin) ne xhehalet (kohe e injorances) me te mire jane
edhe ne Islam, nese behen te ditur. SMlini se me i iniii nga njerezit

eshte ai qe e urrente me se shurati kete pnne deri sa mik kishte

hi

pranuar. """"

3497, Na ka treguar Museddedi, ketij Jahja i cill transmeton nga
Shu'beja te cilit i katreguar Abdulmeliku nga Then Abbasi r.a.. i cili, kur
Se'id b. Xhubejri (tie lidhje rae ajetin): "...pervey dashurise ndaj
farcfisit, "tha sc ata jane te afcrmit e Muhammcdit s.a.v.s., ka thene:

"Nuk ka pasur asnjc dege nga kurejshitet e Pcjgambcri s.a.v.s.
te mos kete patur te aferm te vet, andaj in shpall: "Te mbanl lidhjet
me te afcrmit qe jane ne mes mejc dhe ne nies jush". "

"""" Ketu jane permendur dy sende per hadithin i cili flet per me shume
sende:

a) Njerezit iu pemgjajne mineraleve, ashtu si9 jane disa minerals te mira.
disa te keqija, ashtu edhe njerezit disa jane te mire e disa te keqinj. Xeheja. kur
nxirrel prej loke, ajo permhan disa vcti le eilal nuk i humh; ashlu edhe njeriu
kur pranon Islamin, nese ka pasur veti fisntke i ruan ato stdomos nese behet i
ditur.

h) Njeriu me i mire per udheheqes eshte ai qe nuk perpiqet te behet
udheheqes sepse frikesohet se nuk do te mund te vendoje drejtesi dhe
mireqenie, por kur e pranon ale detyre e pranon me deshire dhe e kryen me
nder dhe si duhet

c) Dyftyresh eshte ai i cili para njerit tregohet ndryshe e para tjetrit
ndryshe, ky eshte njeriu me i keq.

d) Arahel shikonin kurejshitet dhe i ndiqnin ata. Kur Muhammedi a.s.
fllloi te therrase tie Islam, ata pritnm se si do te veprojne kurejshitet. Pas
sjlirimit te Mekkes, kur kurejshitet pranuan Islamin, Islamin e pranuan te gjithe
arabet.

253 Pjesen e ajetit kufanor it- lei meved- dete fit hatha Ikrirneja e ka
komenluar keshtu: "Kurejshitet kishin kujdes ne lidhjet gjenealogjike, por kur
Muhammedi a.s. fillot te therrase ne Islam, ata e refuzuan dhe nderprene
lidhjet me te, andaj u urdherua qe t'i mbane lidhjet mes veti."

Deklarata e Iben Abbasit se ajeti i shpallur: "Pervec, se te mbani lidhjet
gjenealogjike le eilal i kemi ne mes meje dhe juve" aludon ne ajetin per le eilin

123

3498, Na ka trcguar Ali b. Abdullahu, ketij Sufjani i clli transincton
nga Ismaili. ky nga Kajsi. ky nga Ebu Mes'udi i cili thote se Pejgamberi
s.a.v.s. ka thene:

- Se andejmi do te vijne turbullirat, nga drejtimi i lindjes.
Zcmra e vrazhdc dhc e asliper eshte te blcgtoret, pronarc te dcvcvc,
te diet degjojne zhurmen kur i percjellin devet dhe lopet, e ata jane
nga fisi Rebi' dhe Mudar.

3499, Na ka treguar Ebul- Jemanl, kelij i ka treguar Shuajbi nga
Zuliriu, i clli ka thcnc sc i ka trcguar Ebu Sclcmc b. Abdurrahman! prcj
Ebu Ilurcjres r.a., i cili ka degjuar Pejgainberin s.a.v.s. duke thene:

- Mburrja dhe mendjemadhesia jane te blegtoret, pronare te
deveve, butesia eshte te pronaret e deleve, imani eshte i iemenaseve,

'''54

edbe urtesia eshte te jemenasit. "

Ebu Abdullahu (Buliariii)tliote: Jemen quhet sepse gjendet ne
anen e djathte te Qabese (jemin d. in. th. e djathte)., kurse Shamim
eshte ne anen e majte te Qabese. Mesk'emek eshte ana e majte. Dora
e majte quhet shu'ma, kurse per anen e majte thuhet esh'em.

VIRTYTET E KUREJSHITEVE

3500, Na ka trcguar Ebul- Jcmani, ketij i ka treguar Zuliriu, i cili
transmeton se Muhamined b. Xliubejr b. Mirtim e kishte tradite te flase
se ka arrilur deri le Muaviu. Gjersa ai ishle te ai me nje' delegacion te
kurejshiteve, se Abdullah b. Amer b. El- Asi ka thene se do te vije nje
sundimtar nga Kahtani. Muaviu i zeraruar u ngril (le flase). Falenderoi

ka folur Sejid b. Xhubejri dhe paraqet shpjegimin e tij per kete ajet e jo per ajet
tjeter. sic, mund te kuptohet nga formulacioni: andaj ju shpall.

2 "' 1 Fjaline: "Imani eshle jemenli" komentatoret e shpjegojne ne menyra le
ndryshme. Disa mendojne se t dedtkohet Mekkes, sepse ajo eshte tie anen e
djathte ne krahasim me Medinen dhe se ne te erdhi Shpallja e pare. Te tjeret
mendojne se ai i dedikohet Mekkes dhe Medines, sepse Muhammedi a.s.
hadithin e tha kur ishte ne Tebuk e Mekkeja dhe Medineja ne ate rast i vinin
nga ana e Jemenil. Iben Salahu hadithin e men* tekstualishl dhc mbanc
qendritn te prere se hadithi i dedtkohet popullates se Jementt. Kete e mheslitete
ne hadithin: "Ju erdhien jemenlmjte, ata kane zemra te buia dhe shume te
ndjeshme. Imani eshte jemenas. urtesia eshte jemenase, nderkaq udheheqesia e
mosbesimit eshte ne Lindje."

124

All-llahun ashlu sic. i ka hije, paslaj Ilia:

- Kam degjuar se dikush prej jush flef seede qe nuk jane ee
Librin e All-llahut, as qe transmetohen nga Pejgamberi i All-llahut
s.a.v.s. . Ata jane injorantet, andaj ruhuni nga deshirat te cilat
njcrczit i cojne tie huti, scpsc kam degjuar Pej gam be 1111 s.a.v.s.
duke thene: "Kjo pune (simdinii) do t'ju takoje kurejshiteve dhe
askush nek do f i kundershtoje e as All-llahu nek do f i permbyse

""? ■> ^

perderisa ata i permbahen fese. "" "

3501. Na ka treguar Ebul- Velidi, ketij Asim b. Muhammedi duke
thene se ka degjuar babain e vet (duke transmetuar) nga Iben Uineri r.a.
se Pejgamberl s.a.v.s. ka thene:

- Kjo c-eshtje (sieidieii)do t'u takoje kurejshiteve deri sa nga ata
te mbeten bile dy vete.

3502. Na ka treguar Jahja b. Bukcjr, ketij Lejthi I cili transincton
nga Ukajli, ky nga Iben Shihahi, ky nga Ibnul- Musejjebi, se Xhubejr b.
Mu'timi ka thene: "Vajtem (te Pejgamberl) une dhe Uthraan b. Ailanl, e
ai tha:

- O Pcjgamber i All-llahut, iu ke dhuruar pasardhcsvc te
Muttatibit, neve na ke lene pas dore, edhe pse ne jeml si ata, ndaj
teje, tie te njcjten grade.

- Vetem se pasardhesit e Ilashimiteve dhe te Muttalibeve jane
nje teres! - tha Pejgamberi s.a.v.s.

3503. Lejthi ka deklaruar se ia ka transmetuar Ebul- Esved

i55 Kurejshitet jane pasardhes te Nader b. Kenanit sipas mendimit te
shumices se dijetareve. Nje numer i vogel jane te mendimit se ata jane
pasardhes te Fihr b. Malik b. Nadrit. Thirren ashtu sepse kryesisht jane marre
me tregli, sepse tekmrmh pereakton iitimin dhe tregline. Disa te tjere
mendojne se thirren ashtu sepse Nadri dhe bijte e ttj merreshin me ^eshtjen e
haxhinjeve dhe te fukarave. Tekrish domethene: gjurmim, hulumtim, kurse
disa te tjere jane te mendimit se ky nocion paraqet deminutivin e fjales kirshim
qe don te thote: peshkaqen. Ajni ka permendur edhe rreth dhjetra mendime per
gjenezen e fjales kurejsh. Kurejshitet jane arabe mustaribe (te arabizuar),
pasardhes te IsmaiHt a.s., kurse fist Kahtati jane arabe vetidas.

Muaviu kete hadith te Pejgamberit a.s. e ka kuptuar ne forme tekstuale
edhepse ai thote se kjo nuk don te thote se dikush nga pasardhesit e Kahtanit
nuk mund te kene ne duar pushletin ne ndonje krahine.

125

Muhammedi i cili transmeton nga Urve b. Zubejri, i cili ka thene:
"Abdullah b. Zubejri me disa njerez nga Benu Zuhre vajten te
Aisheja, e ajo ka qene shume e bute edaj tyre per shkakte lidhjeve
qe kishin me Pejgamberin s.a.v.s.

3504. Na ka treguar Ebu Nuajmi. ketij Sufjani I cili transmeton nga
Sa'di, kurse Ja'kub b. Ibrahim i thole se ia ka Iransmeluar i ali i tij nga i
ati i vet i cili deklaron se i ka treguar Abdurrahman b. Hurmuz el-
A'rexhi qe e ka transmetuar nga Ebu Ilurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s.
ka thene:

- Kurcjshitet, Ensarijtc, Xhuhcjnitc, Muzcjnct, Eslcmct,
Esxhe'et dhe Gifaret jane mbrojtesit e mi. Ata nnk kane mbrojtes
tjetcr pcrvcc All-llahut dhe Pejgambcrit te Tij. 256 10

3505. Na ka treguar Abdullah b. Jusuli, ketij Lejthi i cili thote se ia
ka transmetuar Ebul- Esvedi se Urve b. Zubejri ka thene:

- Abdullah b. Zubejri per Aishen ka qeee njeriu me i dasher
pas Pejgainberit s.a.v.s. dhe Ebu Bekrit dhe ai i ka be shume te
inira. Mirepo, ajo nnk ka mbajtur ega dhuratat e Abdullahut qe ia
dergontc, por i ndantc, andaj Tbcn Zubejri ka thene: "Ate duhct ta
vendojme nen perkujdesje. "

Ajo atehere tha: "Vallc, unc te vendohem nen perkujdesje!
Betohem se atij nnk do t'i flase me! ".

Me vone ai luti disa nga Kurejshitet, sidomos dajen e
Pejgamberit s.a.v.s. qe te nderhyje te ajo, por ajo refnzoi. Atehere
Zuhritet, dajet e Pejgamberit s.a.v.s. ne mesin e te cileve ishte
Abdurrahman b Esvcd b. Abdu Jcguthi dhe Misver b. Mahremc,
thane:

"Pasi te marrim leje per te hyre te ajo, t'i hyjme pas perdes".

Ai ashtu veproi (kur ajo me ndermjetesimin e tyre ia i'ali): i dergoi
dhjete rober te cilet ajo i leshoi ne liri. Pastaj vazhdoi te leshoje ne
liri roberit derl sa u mbushen katcrdhjete, atehere tha: "Bo
deshiroja, pasi qe u betova, te percaktoje detyren te cilen do ta

2 "° Davudi, duke komcnluar hadithin, ka thene: "Kushdo qe te zihet rob

nga keto fise tidaj tyre nuk do te aplikohet roberia" . Te tjeret mendojne se

keto Use jane nder te paret qe kane pranuar Islamin edhe pse ishin nder me te
voglat nder arabet mirepo, me pranimin e Islamit ata kishin perparesi ndaj
disa iiseve tjjera arabe.

126

kryejsha. "'" '

KUR'ANi ESHTE SHPALLUR NE GJUHEN E KUREJSHUB/E

3506. Na ka treguar Abdulaziz b. Abdullah, ketlj Ibrahim b. Sa'di I
clli transmcton nga Ibcn Shihabi, ky nga Encsi. sc Uthmani ka thirnir
Zejd b. Thahitin, Abdullah b. Zuhejriti, Se'id b. Asin dhe Abdurrahman
b. Harith b. HIsharalu te diet kishin shkruar i'aqet e Mus'haiit, nderkaq
Uthmani iu tha tre kurejshiteve:

"Kur nuk do tc pajtohcni ne mcndimc me Zejd b. Tbabitin nc
lidbje me dicka nga Kur'ani, ate shkruane ne gjuhen e
Kurejshiteve, scpse Kur'ani eslite shpallur ne gjuhen e tyre- "

Ata ashtu edhe vepruan. "

PERSHKRiMI I JEMENIT ISMAILIT A. S.

Prej tyre eshte Esleni b. Efsa b. Ilarithe b. Amer b. Amir prej
Hiiza'as.

3507. Na ka treguar Museddedi, ketij Jahjai i cili transmeton nga
Jezld b. Ubejde, te dlit Selemeja i kathene:

"Pejgamberi i All-llahut s.a.v.s. slikoi fe nje grup i Eslemes (fis)
te cilct ne nje shesh garonin nc gjuajtjen e shtizes, dhe iu tha disavc:

- Gjuani, o bij te Ismailit, babai i juaj ka qene gjuajtes
(shenjestar). Edhe unc do te jem ne anen e nje lit grup!

Ata nguruan te gjuajne, e ai tha:

- Cka keni?

- Si do te gjuajmc, kur ti je me ate grup - u pcrgjigjen ata.

2 "'' Rasti qe ndodhi mes Aishes r.a. dhe djalit tc metres Abdullah b.
Zubejrit eslite permetidur tie haditlitn e parafundit, tidersa tie kete liadttli
spjegohet me gjeresisht. Mirepo. Aisheja nuk precizon betimin e vet mbasi e
pemibushi ate qe e precizoi, perndryshe ajo ka liruar shume rober dhe vetem
per pese rober nuk eshte e sigurt se e ka plotesuar betimin e dhene.

lsH Osmani r.a. formoi nje grup prej kaler anelaresh qe ta pershkruajne
Kur'atiiti tie disa kopje. Kornisiotim e urdlieroi qe t'u permbahet tratismetimeve
te kurejshiteve, sepse vete Muhammedi a.s. ka qene kurejshit. Ne Kur'an
thuhet: "Ne nuk kemi derguar asnje pejgamber qe ai per t"ua shpjeguar te mos
kele folur ne gjuhen e popullil le vet..." (Ibrahim, 4).

127

- Gjuani - tha al - une jam me te gjithe ."

3508. Na ka treguar 260 14 Ebu Ma'mert ketij Abdulvarithi i cili
transmetou nga Husejni, ky nga Abdullah b. Burejde, i cili thote se i ka
treguar Jahja b. Ja'mcri tc cilit i ka treguar Ebul- Esvcd cd- Dili nga Ebu
Dherri r.a. i cili ka degjuar Pejgamberin s.a.v.s. duke thene:

"Ai i cili me vetedije e thirre babe ate njeri i cili nuk eshte baba
i tij, ka mohuar (dhuntine e All-llahut). Kush potencon se rrjcdh nga
njc popull e ai nuk eshte i atij populli, e pcrgatit vendin per ne
Xhehennem".

3509. Na ka treguar Ali b. Ajjashi, ketij Ilarizi, i cili thote se i ka
treguar Abdulvahid b. Abdullah en- Nasri, dhe Ihote se ka degjuar Vasil
b. el- Eksa'a duke thene se Pcjgambcri s.a.v.s. ka thene:

- Njcra nga genjeshtrat me te medha eshte kur dikusli la
pershkruan prejardhjen e vet atij qe nuk e ka babe, ose tregon se
kinese ka pare dicka ne enderr, ose i pershkruan ate qe nuk e ka
thene Pejgamberi s.a.v.s.

3510- Na ka treguar Museddedi, ketij Hammadi, i cili transmetou
nga Ebu Xhenire. i cili thote se ka degjuar Iben Abbasin r.a. se ka thene:

Te derguarit e Abdulkajsit erdhien te Pejgamberi s.a.v.s. dhe i
thane: "O i Derguar i All-llahut, ne jemi nga Rebia. Neve me ty ea
ndante fisi pabeslmtar Mudar, dhe ne nuk mued te vijme pei^'ec se

259 Nuk ka dyshim se fiset Mudar dhe Rebi' kane gjenealogjine nga Ismaili
a.s. Persa i perket jemenaseve, ata jane pasardhes te Kahtanit per te cilin thuhet

se eshte slernip i Nuhil a.s. Disa le Ijere Ihone se eshte stemip i Hudit a.s..
kurse disa te tjere thone se eshte stemip i djalit te vellait te tij. Zubejr b.
Bekkari mendon se Kahtani eshte sternip i Ismailit a.s. Kete mendim mbeshtet
edhe Iben Kaxheri pasi qe numri i pasardhesve te sahabeve nga Kahtani eshte i
baraharte me numrin e paraardhesve le sahabeve nga Adnani. Sikur Kahtani le
ishte nga kolia e Hudit a.s., atehere do te ishte t dlijeti pasardhes i Adnani t.
Mirepo, dihet se ne mes te Adnanit dhe te Ismailit a.s. ka pasur kater apo pese
brezeri. Hadithi permend se Eslemi ka prejardhjen nga Ismaili a.s., por kjo nuk
kupton vetem anen e babes por mund te jete edhe nga ana e nenes.

260 Kjo kapline eshte vazhdim i kaptines se pare ne le eilen llilej per
pershkrimin e jemenaseve se kane lidhje me Ismailin a.s. Ne dy hadtthet e para
flitet per pershkrimin e rrejshem, kurse ne dy hadithet e tjera flitet per fiset
Rebi' dhe Mudar, te eilet kane jetuar ne lindje te Gadishullit Arabik. nderkaq
Jemeni gjendet ne jug.

128

ne muajt e shenjte. Sikur te na urdheroshe die qe do ta pranoshim
prej teje, te cilen do f na transmetoshim a tyre qe nuk jane ketu? "

- Ju urdheroj kater sende- tha ai - dlie ju ndaloj kater senile. Ju
urdheroj: Te besoni ne Nje All- Hah, (don tc thote) te deshinoni se
nuk ka zot tjctcr pcrvcc All-llahut, tc falnl namazin, te jcpni zcqatin
dhe te jepni te pesten e plackes, nderkaq ju ndaloj: (lengun cdhc
sikur te jete) ne kungullin e lenget, kenatc, ose ne koriten e
rreshante.

3511. Na ka treguar Ebul- Jematii, ketij i ka treguar Shuajbi i cili
traiismetou uga Zuhriu, ky nga Salimi se Abdullah b. Uineri r.a. ka
deklaruar se ka degjuar Pejgamberin e AU-llahul s.a.v.s. se si nga
minberi ka thene:

- Ngaterresat do te vijne prej andej - duke treguar lindjen - prej
uga do te paraqitet briri i shejtanlt.

PERMENDJA E (FISiT) ESLEM, 0IFAR, MUZEINE XHUHEJN DHE

ESHXHEA

3512. Na ka treguar Ebu Nuajmi. ketij Sufjani i cili transmeton nga
Sa'di, ky nga Abdurrahman b. Hurmuzi, ky nga Ebu Hurcjrc r.a. i cili ka
deklaruar se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

- Kurejshitet, Ensarijte, Xhuhejnite, Muzejinet, Eslemet,
Gifaret dhe Eshxhe'at jane mbrojtesit e mi, Ata nuk kane mbrojtes
tjeter pervec All-llahut dhe Pejgainberit te Tij.

3513. Me ka treguar Muhammed b. Gurejr ez~ Zuhriu, ketij Jakub b.
Ibrahimi ky nga i ati i tij, ky nga Salihu, te cilit i ka treguar Nafr se e ka
lajmeruar Abdullahu, se Pejgamberi i All-llahut s.a.v.s. ne minber ka
thene:

- Gifaret - All-Uahu i befte magfiret! ? Eslemet - AU-llahu i
shpetofte! Ndersa Usajjate jane ata te diet nuk kane qene te
degjuesheni ndaj All-llahut dhe Pejgamberit te Tij! 261

261 Ne kete hadilh ka ardhur dcri 1c nje lidhjc c pershlatshme ne mcs faklil
te rastesishem me emrat e ketyre fiseve dhe domethemen e ketyre emrave.

sepse gafir domethene: te Mesh. Nderkaq, Pejgamberi s.a.v.s. ka kerkuar te fal
fisin Gafir. Kurse selam domethene: shpetim. andaj per fisin Eslem kerkoi
shpelimin. Fjala asa domethene: te jeshe i padegjueshem, Fjala majjeh i

129

3514, Mc ka trcguar Muhammedi. kctij I ka trcguar Abdulvchab
eth- Thekafi nga Fjubi, ky nga Muhammedi, ky nga Ebu Hurejre r.a. se
Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

"Eslemet - All-llahu i shpetofte - dhe Gifaret - All-Halm £ befte

tnagfiret. "

3515, Na ka trcguar Kabisi se ia ka transinctuar Ebu Suljanl, kctij I
ka treguar Muhammed b. Reshshari, ketij Iben Mehdi i cili transmeton
nga Sufjani. ky nga Abdulmelik b. Umejrl, ky nga Abdurrahman b. Ebu
Bukrc ky nga i ati I tij sc Pcjgambcri s.a.v.s. ka thene:

"£ka mcndoni, nese Xhuhcjb, Muzcjn, Eslcm dhe Gifar jane
me te mire se Ebu Temimi, Been Esedi, Benu Abdullah b. Gatafan
dhe Been Amir b. Sa T sa? "

- Ata kane deshtuar dhe gjithcka kane huinbur - tha nje njeri
(Akrc' b. Habis).

- Ata jane mc te mire se Benu Temimi, Benu Esedi, Benu
Abdullah b. Gatafani dhe Benu Amir b. Sa'sa'a - u pergjigj
(Resulull-llahu).

3516, Me ka Ireguar Muhammed b. Beshshar. ketij Gunderi. ketij
Shu'bc qe transmeton nga Muhammed b. Ebi Jakubi. i eili ka dcklaruar
se ka degjuar Abdurrahman b. Ebu Bekren nga i ati i tij se Akre' b.
Habis i lha Pejgamberit s.a.v.s.:

- Ty te kane mbcshtetur haxhinjtc vjedhacakc nga (fisi) Eslcm,
Gifar, Muzejne, dhe mendoj se Xhuhejiiite - per kete dyshon Ibee
EM Jakubi

- £ka mendon, - tha Pcjgambcri s.a.v.s. - nese Eslcm, Gifar,
Muzejne - mendoj se ka thene edhe Xhuhejne - jane me te mire se
Been Temimi, Bene Amir, Esedi dhe Gatafan, te cilet kane
deshtuar dhe kane hum bur gjithcka?

- Po - u pergjigj ai.

- Paslia Ate tie duar te te cilit eshtc jeta imc, - tha Pejgamberl
s.a.v.s., - ata me siguri jane me te mire se keta. - '"

dcdikohct deges sc iisit Bcni Sulejm. i cili Ihcu prcmtimin c dhene. Tc pusi

Fv'leune u wane hafizet te cilet ua dergot Pejgamberi a.s. Atehere Pejgamberi
a.s. tha se ata jane te padegjueshem ndaj All-llahut dhe Pejgamberit te Tij.

26i Fiset Eslein, Gifar, Iluzejne. Xhuhejne dhe Eshxhe'a ne periudhen
paraislamike kane pasur fuqine me te dobct dhe mc pak fame ne krahasim mc

130

3517. Na ka trcguar Sulcjman b. Harbi, kctij Haminadi nga Ejubi,
ky nga Muhammedi, nderkaq ky nga Ebu Hurejre r.a., i cili ka deklaruar
se Pejgamberl s.a.v.s. ka thene:

"Eslem, Gifar dhe nje pjese e Muzejnes dhe Xhuliejties - ose ka
thene: pjesa e Xhuhcjncs ose Muzejnes - jane mc te mire te All-
Halra - ose ka thene: Ne Difen e GjyMinif - nga (fisi) Esed, Temim,
Hevazin dhe Gatafan".

BIRI I MOIRES $E NJE POPULLI DHE MBESHTETESI I NJE POPULLi U

TAKON ATYRE

3528, Na ka trcguar Sulcjman b. Harbi, kctij Shu'bc nga katadcja,
ky nga Enesi r.a. i cili ka thene:

"Pejgambeii s.a.v.s. i ka thirrur ensaiijte dhe u ka thene: A ka
ne raesie tuaj ndonje qe nuk eshte ega ju? - Jo - thane ata- ee
perjashtim te nje biri te metres sonc.

- Biri i metres se nje populli u taken atyre- tha Pejgamberi i
AU-Ilahuts.a.v.s." 2 " 3

TREGIMI PER PRANIMIN E ISLAMIT NGA EBA DHERR EL- GIFARI R.A,
DHE RREFIMI MBI ZEMZEMIN 264

3522, Na ka trcguar Zcjdi ky cshtc Iben Ahzcini nga Ebu Kutcjbc

fisin Benu Amir. Benu Temim dhe fiset e tjera. Por kur erdhi I si ami iu takoi

ndcri dhe lama mc e larlre. Sahabi mc i njohur nga lisi Gifar ishtc Ebu Dhcrri,
nga fisi Huzejne Abdullah b. Mugaf- feli. nga fisi Xhuhejtie IJkbe b. Amir, nga
Eshxhe'a Nuajm b, Mesudi. Perndryshe te gjitha keto Use kane gjenealogjine
nga Mudari. Fisi i Benu Esedit ne kohen e Ebu Bekrit ra men udheheqjen e
Talha b. Huvcjlidit kursc Benu Temimi nen udheheqjen e Sexliahut.

263 Ne baze te ketij hadithi hanefttet pretendojne se daja ka te drejte ne
trashegimi, nese nuk ka lis nga dega e babes ose dike tjeter me te drejte te
trashegimise se percaktuar. Kete verteton edhe hadithi i Aishes r.a.: "Daja
eshte trashegimtar i atij qe nuk ka trashegimtar."

261 Ne disa bolimc te' permbledhjos se Buhariut kjo kapline cshtc emerluar:
Pranimi i Islamit nga Ebu Dlierri dhe trefinii per Zemzemin. Titullohet me
kete emer sepse behet fjale per Ebu Dherrin se si e pranoi Islamin, nderkaq per
Zemzemin ka te beje pjesa e hadithit ku thuhet: "...Kam pire nje te Zemzemit
dhe kam ndcjlur nc Mcsxhidi Haram..."

131

Salim B. Kulejbe le cllit i ka Ireguar Mu senna b. Se'id el- Kaslr. e ketij I
katreguar Ebu Xhemre, i cili deklaron se Iben Abbasi r.a. ka thetie:

- A deshironi t'u tregoj per pranimin e Islainit nga Ebu Dherri?

- Gjithesesi, thame ne, (thote" Ebu Xhemre) - atehere ai rrefeu:

- Ebu Dherri ka thene: Isha nje njeri nga (Fisi) Gifar, dhe te lie
arriti lajmi se ne Mekke eshte paraqitur iijeriu i cili verteton se
eshte pejgamber, andaj nee i thash vellaut fhn:

- Shko te ai njeri, bisedo me ate dhe te me tregosh per te.
Ai shkoi te ai, u takua dhe me ne fund u kthye.

- £ka ka - e pyeta, e at u pergjfgj:

- Per All-Ilahun, pashe njeri un i cili urdheron ne pune te mira
dhe ndalon nga te keqijat.

- Nnk me keeaqe me kete lajin, i thashe, andaj mora strajcen
dhe shkopin e u nisa per ne Mekke. Nuk e njifsha, por edhe nnk
deshiroja qe te pyes per ate. Piva uje te Zemzemit dhe ndejta ne
Mesxhidi Haram.. Atehere - thote ai - prane meje kaloi Aliu dhe tha:

- Ky njeri me duket se eshte i huaj?

- Po - u pergjigja - thote ai.

- Te shkojme ne shtepi - me tha ai dhe u drejtuam per ne shtepi
Ai nuk me pyeti knrrgje e as une i thash dic-ka (per ardhjen time).
Te nesermen heret shkova ne Mesxhidi Haram, me qellim qe te pyes
per ate. Askush nuk me tha dfe.ka per te. Perscri - thote ai - kaloi
Aliu dhe tha:

- Me duket se eshte koha qe ky njeri te dije vendin e vet?

- Jo - u pergjigja- thote ai.

- Eja me mua - tha ai, pastaj me pyeti:

- £ka eshte puna jote, c-ka te sjell ne kete qytet?

- Nese ma man fshehtesine, ati%ere do te tregoj.

- Aslitu do te veproj - tha ai.

- Te ne ka arritur lajmi- thote ai se atehere i ka thene- se ketu
eshte paraqitur njeriu i ciH verteton se eshte pejgamber. E dergova
vellaun tim te flase me te, ai u kthye por nuk me kenaqi me la jmin,
andaj vendosa te takohem vete.

- Ti me te vertete qenke ne rruge te drejte - i tha (Aliu) - une
tash do te shkoj te ai, me ndiq mua dhe hyn ku do te hyj une. Nese
hasim ne ndonjc qe te kundcrvihet, atehere une do te mbeshtctcm
ne mur louse rregulloj kepucen, ndersa ti vazhdo.

Pastaj ai u nis. Me te u eisa edhe une e kur ai hyri, hyra edhe

132

line me te, te Pejgamberi a. s. dhe i thashe Pejgamberit s.a.v.s.: "Ma
prezento Islamin".

Ai ma prezentoi dhe une ne vend e pranova Islamin. Ai me tha:

- O Eba Dherr, fshihe kete seed dhe kthebu ne vendin tend. Kur
do te dcgjosh se jemi forcuar, atchcrc eja.

- Pasha Ate qe me te vertete te ka derguar, i thash, padyshim do
fa shpall kete lie mesin e tyre!

Pastaj ai shkoi ne Mesxhidi Ilaram ku ishiii kurejshitet dhe tha:

- O kurejshite, nee deshmoj se vetem All-llahu eshte zot dhe
deshmoj se Muhammcdi eshte rob dhe Pcjgambcr i Tij!

- Qohuni per kete qe deshmoi - thane at a dhe u cuan, me rrehen
e me bene per vdekje. Ne nderkohe arriti Abbasi, u gjuajt mbi mua,
pastaj u drejtua kah ata dhe in tha: "Mjere per ju! A doni ta vritni
njerinn e Gifarit, ndersa tregtia dhe rruga e juaj eshte permes
Gifarit! "Ata atehere u larguan. Te nesermen pasi agoi, u ktheva
dhe e desbmova ate qe e deshmova dje.

- C^ohmii per kete qe deshmoi - thane ata pcrseri. Vcpruan mu
ashtu si^* vepruan dje. Perseri arriti Abbasi. U gjuajte mbi mua dhe
tha ate qe in tha dje. "

Kjo ndodhi ne fillim kur Eba Dherri pranoi Islamin, thole (Ebu
Xhemre).

PERMENDJA E KAHTANEVE

3517. Na ka treguar Abdulaziz b. Abdullahu, kelij Sulejraan b.
Bilali i cili transmeton nga Thevr b. Zejdi. ky nga Ehul- Gajthi. ky nga
Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka Ihene:

- Nuk do te ndodh Dita e Gjykimit perderisa te paraqitet nje
njeri nga (fisi) Kahtan i cili do t'i coje iijerezit me shkop. (Sikur i
9011 dclct bariu)."'''

NDALOHET TE THERRASISH SI NEXHAHILIJET

3518. Na ka treguar Muhammedi. ketij i ka lajrneraar Mahled b.

265 Ne transmetimet e tjera thuhet se ky sundues do te jete nga fisi Kahtan,
i cili do te vije pas Mehdiut dhe se do te vazhdoje migen e tij. dhe se do te
sundojc njezet vjcl,

133

Jezidi. ketij Iben Xhurejxhi. I cill thote se e ka lajmeruar Amer b. Dinari
i cili ka degjuar Xhabirin r.a. duke thene:

"Ishim ne lufte me Pejgamberiii s.a.v.s. me te ciliii ishin edhe
nje numer i muhaxhireve edhe ate ne numer te madh. Ne mesin e
muhaxhireve ishtc nje sbakaxhi I cili nga prapa i ra nje cnsariut sa
qe ensariu u hidherua dhe filluan te thirren (ne hakmarrjc) ashtu qe
ensariu tliirii: "Ne ndihme, o ensarije! "

"O inuhaxhire, ne ndihme! " tliirri niuhaxhiii.

Atehere doli Pejgamberi s.a.v.s, dhe tha: "Fse thirreni si ne
kohcn e x1leha1etit ,, ? ! Pastaj pyeti: %'ka kanc? " E lajmeruan per
ramjen e muhaxhirit ensariut, atehere Pejgamberi s.a.v.s. tha:

"Lerc ate sepsc eshte shumc e keqc"!

Abdullah b. Ubejj b. Seluli (udheheqesi I munaiikeve) atehere
tha:

"A te lejojme qe ata te therrasin kunder nesh? Nese ktheliemi
ne Medine, me te forth me siguri do t f i perzene me te dobetit"!

"O Pcjgambcr i All-llahut", tha Umeri per Abdullahun "A ta
vrasim kete njeri te keq? "

"Jo, " u pergjigj Pejgamberi s.a.v.s. "sepse bota do te fliste se
Muhammedi I wet shoket e vet". 266

3519- Me ka treguar Thabit b. Muhammedi, ketij Sufjani nga
A'meshi, ky nga Abdullah b. Murra, ky nga Mesruku, ky nga Abdullaliu

r.a., ky nga Pejgamberi s.a.v.s. dhe e transmeton Sufjani nga Zubejdi, ky
nga Ibrahimi, ky nga Mesruku, ky nga Abdullaliu se Pejgamberi s.a.v.s.
ka thene:

"Nuk eshte prej nesh ai i cili e rreh fytyren, e shkyen kemishen

266 Me" thirrje pagane" ketu mendohet ne thiirjen e anetareve te fisit te
cilel duhet le lullojne kunder anelareve le lisil tjeler. Ne periudhen
paraislamike te arabet ishte prezetit kjo tradtte, por Islami e nderpreu kete mq
shihet edhe nga hadithi i pemiendur edhe nga hadithi qe vijon: "Kush therret
ne ndihme ne menyre pagane nuk eshte prej nesh, vetes le t'i pergatite vend ne

z J arr "-

Abdullah b. Ubejj b. Seluli. udheheqes i munaiikeve le Medines, kete rast

deslitt ta shttytezoje te fute armiqesi tie mes te muslituaneve. Megjtthate.
Pejgamberi a.s. nuk i lejoi Umerit r.a. qe ta vrase, sepse munaiiket ne sy te
botes ishin muslimane, kjo do te thoshte se Muhammedi a.s. i vret ithtaret e
vol.

134

dhe vepron si ne kohen e xhehaletit".

RREFIMI MBI (FISINJ HUZA'A

3520. Me ka tregiiar Is'hak b. Ibrahimi, ketlj Jalija b. Adeini, kete e
lajincroi Israili nga Ebu Hasina, ky nga Ebu Salihu, ky nga Ebu Hurcjrc
r.a. se Pejganiberi s.a.v.s. ka thene:

"Amer b. Luhajj b. Kamea b. Ilindif eshte Ebu Iluza'a. "

3521. Na ka treguar Kbul- Jemani, ketij i ka treguar Shuajbi nga
Zuhriu I cili ka deklaniar se ka degjuar Se'id b. Musejjebiu duke thene:

"Bahira eshte (deveja) qumeshti £ se dies eshte ndaluar dhe
askush nuk e mjcl. Nderkaq saiba eshte (deveja) te cilcn ua kane
sakrifikuar zoterave te tyre andaj nnk e ngarkonin. "Pastaj ai shtoe
se Ebu Hurejre r.a. ka deklaruar se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:
"Kam pare Amer b. Amer b. Euliajj el- Huza'a se si i gjuante zorret
ne zjarr, edhepse ky ishte i pari qe e ka here sakrifice saibee. " i} '

i6; Disa thotie se fist Huza'a ka prejardhjen nga Jemem dhe se ne Mekke
kane ardhur pasiqe u shkaterrua penda e Jemenit, kurse disa te tjere thone se
I luza'a jane nga fisi Mudar.

Ibcn Kulejbi permcnd se Amer b. Luhajj eshte biri i Fuhejres. kjo ishte
bija e Atnr b. Haritlitt, sunduesit te fimdit tie Mekke nga fist Xhurhum, te ciltti
e trashegoi nipi i tij Amitr b. Luhajj. Ne kete menyre qeverisja e Mekkes kaloi
ne duar te fisit Kuza'a. e pas 300 vjetesh qeverisjen prej tyre e mori Kusajj b.
Kulabe. nepermes te cileve qeverisja erdhi ne duar te kurejshiteve.

Iben Is'haku permcnd se Pejgamberi a.s. Eksem b. Xhannil i ka thene:
"Kam pare Amer b. Luhajj in se si zorret e veta i gjuan ne zjarr, sepse ai eshte i
pari, i cili ka nderruar fene e Ismailit a.s., ka ngritur idhuj, e ka lene saiben, e
ka prere behiren, e ka ngjitur vesilen dhe hamane e ka bere te papershtatshme"
. Ketyre kafsheve tc cilal arabel nc kohen paraislamike nuk i shlrytczonin, iu
kushtohet edhe ajeti: "All-llahu nuk ka caktuar Behiren, as Saiben, as Vasilen.
as Hamen por ata qe nuk besojne, shpifen ndaj All-llahut genjeshtra, sepse
shumica prej tyre nuk kane mend" . (El- Maide: 103)

Arabet paraislamike kishin dispozitat e veta te pashkruara per kafshet:
disa kafsheve nuk ua hanin mishin. disa le tjera nuk i mjelnin, iu gi*alinin dhe i
ngarkonin.

a) Nese devja pjellte pese here dhe i vogli i saj i peste ishte maslikull,
devese se atille ia prisnin veshin dhe e leshonin te kullose e lire, as e milnin, as
i hipnin e as e ngarkonin (bahira);

135

RREFIMI MBI ZEMZEMIN DHE XHEHALETIN EARABEVE

3523. Na ka treguar Sulejman b. Ilarbi, na ka treguar Hanimadi nga
Ejubl, ky nga Muharnmedi. ky nga Ebu Hurejre r.a. I cili ka thene:

"Eslemet, Gifaret dhe nje grup nga Muzejnet dhe Xhuhejnet"
ose ka thene: "Nje grup nga Xhuhejnet ose Muzejnet - jane me te
mire te All-Uahu. " Ose ka thene: "...Ne Diten e Kijametit (do te
jcne me te mire) se Escdet, Temfmet, Hcvazimct dhe Gatfanet".

3524, Na ka treguar Ebu en- Nu'mani, kctlj Ebu Avane i cili
transmeton nga Rishri, ky nga Se'id b. Xhubejri, i cili thote' se Then
Abbasi r.a. ka thene:

"Nese deshiron te njofish xhehaletui e arabeve, atehere lexo
(ajetin) i cili cshtc para njeqindetridhjetshit ne suren El- En'am:
"...ata te cilet nga naiviteti, duke inos ditur., i kane mbytur femijet e
vet" deri te fjalet: "...Ata kane deshtuar keq dhe nuk jane te
udhezuar.

MBESHTETJA E PREJARDHJES NE STERGJYSHERIJ E TYRE NE ISLAM

OSE XMEHALET

Iben Umeri dhe Ebu Hurejre transmetojne nga Pejgamberi s.a.v.s.:
"Fisniku, bir i lisnikut, nip i fisnikut. slernip i fisnikut eshte JusuJi, biri i
Jak libit, nip i Ishakut, sternip i Ibrahimit, mikut te All-llahut".

h) Nganjehere udhetari ose i semuri betoheshin: "Nese kthehem gjalle e

shendosh nga rruga, ose, nese sherrohem, kjo ose ajo deve e imja qofle e
hruar! " ~ dhe atehere as t grahntn as e ngarkotim, e leshotiiti te kullose e lire
(saiba);

c) Nese deyja u pillte qingj (femer) e mbanin per vete e nese pillte dash,
atehere e ilijonin per idolin e lyre. Po nese pillte edhe qingj edhe dash, atehere
dasliiti nuk e fhjontn per tdole te veta. Delen e tille e quantn vastla.

c) Nese deyja mashkull mbars, perkatesisht behej me dhjete pasardhes.
nuk 1 grahnin me e as e ngarkonin, e linin te lire te kullose (ham).

26Z Ajeti ne teresi thote: "A kane pasur ata te cilet nga naiviteti. duke inos
ditur, i kane mbytur femijet e vet dhe e konsiderojne te ndaluar duke shpifur
kunder All-llahut, ate me sjka i ka fumizuar All-llahu. Ata kane deshtuar keq
dhe nuk jane te udhezuar" . (El- En' am, 140).

Katadeja thote se te gjitha fiset ne perjashtim te fisit Kinane i kane vrare
vajzal e tyre duke u frikesuar nga roberia dhe fukaralleku.

136

El- Berra thote se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene: "Une jam biri i
Abdulmutalibit." 269

3525. Na ka treguar Umer h. Hai'si. ketij i ati i tij. ketij perseri
A"meshi. ketij Amcr b. Murrc nga Sc'id b. Xliubcjri c ky thote sc Ihcn
Abbasi r.a. ka thene:

"Kur u shpall: Dhe terhiqjau verejtjen te afermeve tu,
Pejgamberi s.a.v.s. filloi te therrase: O bijte e Fehrit! O bijte e
Adijjit! - slpas gjirit te kurejshitevc. "

3526. Dhe na ka thene Kabiscja se c ka lajmeruar Sufjani nga Habib
b. Rbi Thahiti, ky nga Se'id b. Xhuhejri, i oil i thote se Then Abbasi r.a.
ka thene:

"Kur u shpall: Dhe terhiqjau verejtjen te afermeve tu,
Pejgambeii s.a.v.s. filloi fi therrase fis pas iisi " '

3527. Na ka treguar Ebu el- Jcmarii, ketij i ka lajmeruar Shuajbi,
ketij Ebu ez- Zinadi nga A'rexhi, ky nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi
s.a.v.s. ka thene:

"O bijte e Abdulmenafit, bleni shpirterat tuaj nga All-llahu! O
bijte e Abdulmutalibit, bleni shpirterat tuaj nga All-llahu! Oj e etna
e Zubejr b. Avvamit, tezja e Pejgamberit s.a.v.s., oj Fatime, e bija e
Muhammedit, bleni shpirterat tuaj nga All-llahu! Une as juve dyja
nuk do te mundem t f u ndihmoje te All-llahu (nese nuk pranoni
Islamin). Nderkaq nga pasuria inie kerkoni ^ka te doni. "

RREFIMf MBf ABISINASIT DHE FJALET E PEJGAMBERIT S.A.V.S.: " O

BIJTEEERFIDITEVE" 271

269 Kjo eshte velem nje pjese o hadithil i eili no' leresi permendet ne
kaptmen e xhihadit.

2, '° Kur u shpall ajeti: "Terheqi verejtjen familjes sate me te afert." (Esh-
Shuara. 214), Muhammedi a.s. e tliirri ne fe te gjithe farefisin e vet dhe me ne
fund bijen e tij Fatimen.

2/1 Abisinasil jane pasardhes te Ha mil, birit le Nuhil a.s., jane vendosur ne
afersi te Jemenit nga t cili i ndane vetem gjiri i dettt. Para ardhjes se Islamit ata
sundonin Jemenin dhe u orvaten qe te sulmojne Qaben, per eka flet sure j a el-
Fil. Ne kete kaptine permendet nje grup i abisinaseve. te cilet ne xhamine e
Pejgamberit a.s. luanin me mburojal dhe shlizat e lyre, ai iu drejtua alyre duke

137

3529. Na ka treguar Jahja b. Bukejri, ketij Lejthl i cill Iransmelon
nga Ukajli, ky nga Ibn Shihabi, ky nga Urveja, ky nga Aisheja se Ebu
Bekri r.a. hyri te ajo gjale diteve te Mines. Te ajo Ishin dy sherbetore te
cilat kendonin dhc I binin dcfit e Pcjgambcri s.a.v.s. Ishtc i mbuluar mc
petkun e vet. Ebu Bekri iu bertiti, nderkaq Pejganiberi s.a.v.s. e shpaloi
fytyrcn dlicthc:

"Leshoi a to, o Ebu Beker, sepse keto jane dite te Bajramit"!
Ato dite ishin ditet e Mines.

3530. Aisheja ka deklaruar: "E pashe Pejgamberin s.a.v.s. se si
mc pcngontc e line mundohcsha te shikoj se si luajnc abesinasit ne
xhami. Atehere Umeii filloi t'i urreje, kurse Pejganiberi s.a.v.s. tha:
"Lcshoj ato! Te jcni te sigurt o bijtc e Erfiditeve". Domcthcnc (se
Ijala emneri) ka kuptimin e sigurise (e jo kuptimin e besimit).

KUSH DESHIRON QE TE MOS I EYHEJ PREJARDHJA

3531. Me ka treguar Uthman b. Ebi Shejbe. ketij Abdeja i cili
transmeton nga Hishami. ky nga i ali i tij, ky nga Aisheja r.a., e eila ka
thene:

"Hasan! ka kerkuar leje nga Pcjgambcri s.a.v.s. qe t'i vc nc lojc
idhujtarct, por ai e pyeti: Cka do te besh me prejardhjcn time?

"Do ta tcrhjek nga ata** - tha Hasani- "ashtu sikur e nxjcrrim
lumen nga brumi ""''

Gjithashtu ky transmeton n^a i ati i tij i cili ka thene: "Shkova
te Aisheja qe ta fyeje Ilassanin, por ajo tha: Mos e fyej se ai e ka
mbrojtur Pejgamberin s.a.v.s. Ebu Hcjthcmi thote: Nefehati ed-
dabbetu (kafsha inbrohet) kur qet me shqelma. Kurse Nefehahu bis-
sajfQ. ra mc shpate) kur c godct nga larg."

i thirre si rafidijj.

2:2 Muslimi ka regjistruar nga Aisheja r.a. se Pejganiberi a.s. ka thene:
"Perqeshni dhe tallni kenget e idhujiareve, sepse kjo per ata eshte me e rende
se sa t'i gjuani me shlgjete" . Pastaj dergoi ta therrasin Iben Rewahun, te cilit i
the: "Perqeshi duke kenduar ! " Ky i perqeshi e duke kenduar. por ai nuk u
kenaqe vetem me kete dhe dergoi dike qe ta therrasin Ka'b b. Malikuti, pastaj
Hasanin, dhe tha: "Erdhi koha qe te dergoni pemies ketij luani, i cili rrehet me
bishtin e vet" . Pastaj ai tha: "Pasha Ate i cili te ka derguar Pejgamber, une
pemies satires do t'i sMcaterroj teresisht" ."Mos shpejto", lha Pcjgambcri a.s.

138

CKA TRANSMETOHET PER EMRAT E IE DERGUARU TE ALL-LLAHUT

S.A.V.S.

Dhe Fjalet e All-llahut xh. sh.: "Muhammcdi eshte pcjgambcr i
All-llahut, kurse ata qe jane me te jane te ashper ndaj
mosbcsimtarcYC...""' dhe rrcth Fjalcvc: "...I cili do vije pas mcjc
emii i te cilit eshte Ahmed..." 274

3532. Na ka trcguar Ibrahim Ibcn cl- Mundhir, ketij i ka trcguar
Ma'ni, i cili transmeton nga Maliku, ky nga Iben Shihahi, ky nga
Mohammed b. Xhubejr b. Mut'imi, ky nga i ati i tij r.a.. i cili ka
dcklaruar sc Pcjgambcri s.a.v.s. ka thcnc:

"Une kam pese cmra. Une jam Muhammcd dhe Ahmed, une
jam el- Mahi, me te cilin All-llahu e fshine pabesimin; une jam el-
Hashir: pastaj njerczit do te ringjallcn, dhe une jam el- Akib. ""

2/3 Buhariu kctu permend njc pjese nga kaler ajclcl kur'anorc ku

Pejgamberi a.s. permendet me emrin Fv'luhamtned. Ajeti tie teresi thote:
"Muhammedi eshte pejgamber i All-llahut, kurse ata qe jane me ate jane te
ashper ndaj moshesimtareve, por te meshirshem ndermjet veti: i sheh si
perkulen dhe bien me fytjTe per toke (sexhde). duke deshiraar miresine e All-
llahut dhe kenaqesine e Tij. Ne fylyre kanc shenjal, gjurmet nga le renat me
fytyre per toke (sexhde). At eshte pershkritni i tyre tie Tevrat, kurse pershkrimi
i tyre ne Inxhil; ata jane sikur bima kur leshon fllizin e vet e pastaj e forcon.
trashet dhe e pjek frytin e vet duke nxitur entuziazem te mbjellesit e per t'i
zemeruar me te mosbesimtaret. All-llahu u ka premtuar atyre, te cilet besojne
dhe hejne vepra te mira falje dhe shperblim te madh" . (Fel'h, 29).

i74 Hmri i Pejgamberit a.s. Ahmed permendet njehere edhe ate si fjalim i
Isait a.s. ne ajetin qe vijon: "Dhe kur Isai, i biri i Merjemes, tha: O Beni Israil,
une jam te ju i derguar i All-llahut per te vertetuar Tevratin e shpallur perpara
meje dhe l'iu pergezoj per pejgamberin, i cili do te vije pas meje, emrin e ka
Ahmed" . Dhe kur u solli argumente te qarta ata thane: Kjo eshte magji e
qarte" . (Es- Sail 6).

2,5 Keta jane pese enirat me te rendesishem te Pejgamberit a.s.
Muhammed dhe Ahmed jane lloje te foljes hanude (te falenderosh). mahi
eshte ai i cili fshine. kaskir domelhene: ai i cili ringjalle. e kctu ijala eshle se
ai do te jete i pari t cili do te ringjallet, nderkaq akih domethene: i fundi!

Pervec ketyre emrave, ne Kur'an dhe ne hadithe jane permendur edhe disa
emra tjere te Pejgamberit a.s., si 9 jane: Shahld, Mubeshshir, En- Nedhirul-
Mubin, Ed- Dai II- lall- llahi, Es- Siraxhul- Munir, El- Emm, El- Muhlar,

139

3533. Na ka trcguar Ali b. Abdullahu, ketij Sufjani i clli transincton
nga Elm ez- Zinadi, ky nga A'rexhi, ky nga Ebu Hurejre r.a. i cili ka
deklaruar se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

"A nuk habiteni se si All-llahu i debon nga une fyerjet e
kurcjshitcvc si dhc te ncmurat e tyre? Ata e fvejne dhc e ncmin
Muzemmemin, nderkaq uee jam Muhammed. "*'' '

VULA E PEJGAMBEREVE MUHAMMED! S.A.V.S.

3534. Na ka treguar Muhammed b. Sinani, ketij Salimi. na ka
trcguar Sc'Id b. Mina'i, ky transmcton nga Xhabir b. Abdullahu r.a., I
clli ka deklaruar sc Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

"Une me pejgamberet e tjere jam sikur njeriu qe ka ndertuar
nje shtepi, e kreu dhe e zbukuroi, por i meegoe eje tulle. Njerezit
kane hyre ne te, jane mahnitur dhe thone: "Sikur fa Mshte edhe ate
tulle. "

3535. Na ka treguar Kutejbe b. Se'idi, ketij Ismail b. Xha'feri duke
transmetuar nga Abdullah b. Dinari, ky nga Ebu Salihu, ky nga Ebu
Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

"Une ne krahasim me pejgamberet e tjere jam sikur njeriu i cili
ka ndertuar shtepine, e ka kryer dhe e ka zbukuruar porse i
mungon ne skaj nje tulle- Njerezit e kane vizituar, iu ka pelqyer por
thone: "Sikur ta Mshte venduar edhe ate tulle". Pra., une jam ajo

Mustafa etj. Mirepo, pese emrat e permendur ne hadithin e shenuar jane me te

njohurit dhc askush para lij nuk i ka pasur, porsc Iransmclohct sc disa arahe,
pak para Hndjes se Muhauimedit a.s„. e kane vene emrin Muhammed, sepse
nga prifterinjte paten degjuar se ne ate kohe' do te vije pejgamberi, i cili do te
kete emrin Muhammed, andaj disa nga ata shpresonin kete per djemt e tyre
dhc i emerluan mc kete cmcr. Me i njohuri nga ata cshtc Muhammed h, Adijj
b. Rebi'a, nga i cili transmetohet se e ka pyetur baben e vet pse e ka emertuar
Muhammed, i cili iu pergjjigjj: "Kilter temimijte: une, Suijan b. Muxhashiu,
Jezid b. Amri dhe Usame b. Maliku slikuam per ne Sham ku nje murg na tha
se se shpejti do te vije pejgamberi. ernri i te cilit do te jete Muhammed. Kur u
kthyem, sccilil prcj ncsh i pat lindur djalc, andaj i cmcrtuam mc emrin
Muhammed" .

2/6 Idhujtaret kurej shite Muhammedin a.s., pse e urrenin, nuk e thirmin me
emrin Muhammed por e thirmin me emrin Mudhemmim qe ne ate kohe nuk
kishlc 1c beje mc tc.

140

tulle, wife* jam vula e pejgamberise", u per^jigj (Muhammedi a. s.

NDERRIMI I JETES SE POGAMBERIT S.A.V.S.

3536, Na ka trcguar Abdullah b. Jusufi, ketij Lcjthi nga Ukajli, ky
nga Iben Shihabi. ky nga Urve v. Zuhejri, ky nga Aisheja r.a. se
Pejgamberl s.a.v.s. ka nderruar jete kur ka pasur gjashtedhjete e Ire
vjet. 2?s

Iben Shihabi ka deklaruar se te" njejten e ka degjuar nga Se'id b.
Muscjjebi.

OFIQi I PEJGAMBERIT S.A.V.S.

3537. Na ka treguar Hais b Umeri. ketij Shubeja, i cili Iransmelon
nga Huincjdi, ky ka deklaruar se Enesi r, . a. ka thcnc:

"Pcjgambcri s.a.v.s. nje dite ishtc ne treg. Nje njeri tha: "Ebul-
Kasim"! Pejgamberi s.a.v.s. iu drejtua dhe i tha: "Me thirrni me
cmrin tim, dhe mos e emcrtoni askend me ofiqin tim. " '

3538- 3539. Na ka treguar AH b. Abdullahu, ketij i ka treguar
Sufjani, i cili transincton nga Ejjubi ky nga Iben Sirini. ky ka deklaruar
se ka degjuar Ebu Ilurejren r.a., i cili thote se Ebul- Kasimi s.a.v.s. ka
thene:

"Emertoni me emiin tim, por mos emertoni askend me ofiqin

111 Pejgamberet dhe misioni i tyre kelu krahasohen me ndertesen Ihemelel
e se ciles jane venduar dhe eshte ngritur konstrukeioni. por tie te ka tigelur nje
vend i shprazet. i cili kur mbushet ndertesa perkryhet si perfundoi dergimi i
pejgambereve me dergimin e Muhammedit a.s. sepse ai eshte pejgamber i

fundil nga All-llahu xh. sh.

i7B Buhariu hadithm e permend ne kete kaptme qe te shpjegoje
kohezgjatjen e jetes se Pejgamberit a.s. Pjesa dermuese e dijetareve pajtohen
me Aishen r.a. per kete ceshtje edhepse ka disa transmetime se jeta e
Pejgamberit a.s. ka qene me e shkurter se 63 vjet Ne disa transmetime thuhet
se ka jetuar 65 yjel.

i79 Ne kete liadtth permendet arsyeja se pse eshte i ndaluar emertimi me
emrin e Pejgamberit a.s., andaj disa dijetare mendojne se kjo ndalese ka qene
ne fuqi vetem per ate kohe. nderkaq Shafiu. duke u mheshtetur ne kete hadith.
mendon se ndalesa vlen per gjithmono .

141

tim."

3540- Me ka treguar TVhak b. Tbrahimr 34. ketij i ka treguar Fadel
b. Musa, i cili transmeton nga Xhuajd b. Abdurrahmani, i cili ka thene:
"Kam pare Saib b. Jezidin kur ka pasur ncntcdhjctc e kater vjct. Ishtc i
forte dhe i drejte, atehere tha:

- E di se nuk do te kenaqesha me degjimin dhe pamjen time
sikur te raos kishte qene Pejgamberi s.a.v.s. Tezja ime me dergoi te
ai dhe i tha: "O i Dcrguar I All-llahut, djali i motrcs sime eshte i
semiire, andaj lute All-llahun per ate, dhe ai e luti per mua. "

LEU (VULA) I PEJGAMBERLLEKUT

3541. Na ka treguar Muharamed b. UbejduUahu, ketij Halimi. I cili
transmeton nga Xhuajd b. Abdurrahmani. i cili thotc sc ka degjuar Saib
b. Jezidin duke thene:

"Tezeja line me solli te Pejgamberi s.a.v.s. dhe i tha: "O i
Derguar i All-llahut, djali i motres sime eshte i semiire". Ai ma
lemoi koken dhe u lut per beMm. Pastaj mori abdes, une pita uje,
nga uji qe mbet nga abdesti, u edala pas tij dhe ne mes te
shpatullave te tij pash viilen.

Ebu UbejduUahu ka thene: ''El- Huxhla eshte lara e bardhe lie
mes te dy syvc te kalit"

Ibrahim b. Haraza ka thene: "Sikur veza e fellezes".

CilESITE E PEJGAMBERIT S.A.V.S.

3542. Na ka treguar Ebu Asimi, i cili transmeton nga Uiner b. Se'id
b. Ebi liusejni ky nga Ibcn Ebi Mulejkctc. ky nga Ukbe b. el- Harithi i
cili ka thene"

2S0 Kjo kaptine mund te nderlidhet me kaptinen e pare ne kete menyre:
Sahabet Pejgamberit a.s. i drejtoheshin me disa enira (Muhammed, Ebul-
Kasim etj)kurse me mire eshte t'i drejtohen me fjalet: Pejgamber i All-llahut

sic vcproi tezja e Saibes kur e solli le Pejgamberi a.s.

i0! Saib b. Jezidi eshte njeri nga sahabet i cili nderroi jete tie Medine tie
vitin 94 sipas hixhretit. Vula e Pejgamberllekut te cilen e pa Saibi ne
shpatullat e Pejgamberit a.s.. eshte shenje e pejgamberllekut, sipas te ciles
kitabijle e njihnin Pejgamberin a.s.

142

"Ebu Ilurejre r.a. Mslite falur namazin e ikfndise. Pastaj doll
jasht. Duke ecur ka pare Hasanin duke luajtur me femijet, e mori
ne krahe dhe i tha: "Do ta sakrilikoja babain per kete! Ky i
perngjan Pejgamberit s.a.v.s. e nuk i perngjane Aliut. Aliu

buzqeshi "

3543, Na ka trcgiiar Ahnicd b. Junusi, kctij Zuhcjri, kctij Ismaili, I
cili tran smeton nga Ebu Xhuhajfi r.a. se ka thene:

"Kam pare Pcjgambcrin s.a.v.s., tiderkaq Hasani i ka perngja. "

3544, Mc ka trcguar Anicr b. Aliu, kctij Ibcn Fudejli, kctij Ismail b.
Ebu Halidi, i cili thote se ka degjuar Ebu Xhubajfen r.a. duke thene:

"Kam pare Pejgamberin s.a.v.s.., e Hasan b. Aliu r.a. i

perngjante".

"Ma pershkruaj", i thash Ebu Xhuhajfes, ai pastaj tha:

"Tshte i bardhe, floket kishin filluar t"i thinjen. Pejgamberi

s.a.v.s. na caktoi trimbedhjete deve mirepo Pejgamberi s.a.v.s.

nderroi jete para se t"i pranonim ato." i

3545- Na ka treguar Abdullah b. Rexha\ ketij Tsmaili i cili
traiismetou nga Ebu ls'haku, ky nga Vehb Ebu Xhuhajfe es- Suvaliu, i
cili ka thene:

"E kam pare Pejgamberin s.a.v.s. dhe pashe ngjyren e bardhe
ne xhufken e mjekres se tij, nder buzen e poshtine. "

3546. Na ka trcguar Isain b. Halidi, kctij Hafiz b. Osmani sc ky c ka
pyetur Abdullah b. Busrane, shokun e Pejgamberit s.a.v.s.:

"A e ke pare Pejgamberin s.a.v.s.., a ka qene i plak"?
"Ne mjcker kishte njc xliufke te bardh kimesh, tha ai ,,2S3

3547. Me ka treguar Iben Bukejri, ketij Lejthi nga Ilalidi, ketij Se'id

i0t Hbu Xhuhajfi me hashkeatdhetaret e vet dhe me Pejgamberin a.s. tshte
ne Haxhxhin Lamtumires, me c'rast Benu Suva 'a i dhuroi 13 deve. Mirepo, ai
se shpejti nderroi jete e devet ia dha Ebu Bekrit r.a. Ne lidhje me ngjashnierine
me Pejgamberin a.s. Ebu Untied r.a. ka thene: "Pese vete i pemgjanin
Muhammedil a.s. : Xha'fcr b. Ebi Talibi, Hasan b. Aliu. Kasim b. Abba si, Ebu
Sutjan b. Harithi dhe Saib b. IJbejdi" .

2S3 Ky eshte njeri nga hadithet e rralla qe ne senedin e tij gjenden vetem
tre transmetues. Senedet e ketilla konsiderohen si senede te" larta" . Thuhet se
ne mjckren e tij ka pasur 70 kime te bardha.

143

b. Ebu Halili. ky nga Rebi'a b. Ebu Abdurrahmani, i cili ka thene:

- E kara degjuar Eees b. Malikun i cili duke pershkruar
Pejgamberin s.a.v.s. ka thene:

Kishte shtat mesatar, as i larte e as i ulet, ngjyre te eele, jo
shumc i bardhc dhe as i zcshket, floket nuk I kishte shumc kacurclc
e as te drejta, por gjysem kacurele. Shpallja filloi t f i zbrese kur
kishte katerdhjete vjet Pastaj ne Mekke ndejti edhe dhjete vjet,
deri sa i vinte Shpallja, edhe ne Medine dhjete vjet, (kur nderroi
jete), ee koke dhe ne mjeker nek kishte as ejezet Idiee te bardha. "

c vone, thote Rebla, i paslie pak flokct e tij, te cilat i kishte te
keqe. E pyeta ee cka m"u pergjigjen: "Jane skuqur nga misku." - "

3548. Na ka treguar Abdullah b. Jusufi, kete e ka lajmeruar Malik b.
Enesi. I cili transmelon nga Rebi'a b. Ebu Abdurrahman i, i cili ka
degjuar Encs b. Malikun r.a. duke thene:

"Pejgambcri s.a.v.s. nuk ishtc as i larte e as I shkurtc, as qe ishtc
shume i bardhe pa shkelqim, as i zi, as qe i kishte floket kacurele e
as te drejta. All-llahu e beri pejgamber kur kishte katerdhjete vjet.
Ne Mekke ndejti edhe dhjete vjet, pastaj ne Medine dhjete vjet. All-
llahu kur e nioii prane veti, ne koken dhe ne mjekren e tij nuk
kishte as njczet kimc te bardha. "

3549. Na ka treguar Mined b. Se'id Ebu Abdullahu, ketij Isliak b.
Mensuri, ketij Ibrahim b. Jusufi, ky transmeton nga babai i vet, ai nga
Ebu Is'haku, i cili ka deklaruar se ka degjuar El- Berrane duke thene:

"Pejgamberi s.a.v.s. ishte njeriu me i bukur ne fytyre dhe ka
pasur pamjen me te bukur. Nuk ishte shumc i larte e as shume I
ulet. "

3550. Na ka treguar Ebu Nuajmi, ketij Hammami, ky transmeton
nga Katadeja, i cili ka thene: " E pyeta Enesin:

- A I ngjvroste floket Pejgamberi s.a.v.s. ?

- Jo, - u pergjigj ai - kishte pak Mine te bardha ne tembtha."' '

2?A Sipas ketyre deklaratave te Enesit Muhammedi a.s. ka jetuar 60 vjet.

Mirepo Muslimi transmelon nga Enesi se Muhammedi a.s. ka jeluar 63 vjet. qe
njeherit perputhet me deklaraten e pare te Aishes r.a., qe eshte edhe qendrimi i
shumices se dijetareve. Andaj, Enesi pajtohet me qendrimet e te tjereve, vet em
se ai, 13 vjetet e Mekkes i mimbullakesoi ne 10 vjete.

285 Pra, Muhammedi a. s ka pasur disa kime te bardha ne mjeker dhe ne

144

3551, Na ka treguar Hafs b. Umcri, ketij ShiTbeja i cili transmeton
nga Ebu Is'haku, ky thote se El- Rerra 1 b. Azibi r.a. ka thene:

"Pejgamberi s.a.v.s. ka pasur shtat mesatar, krahror te gjere.,
gjatesia e flokeve i arrinte deri te e buta e veshit. E kam pare me
gunc te kuqe, me te bukur se ai nuk kam pare. "

Jusuf b. Is'haku (duke transinctuar hadithiu) nga I all I tij thote:
"Deri ne supe".

3552. Na ka treguar Ebu Nuajmi, ketij Zuhejri. ky transmeton nga
Ebu Is'haku, I cili ka thene se El- Bcrranc e kanc pyctur:

- Pcjgambcri s.a.v.s- a e ka pasur fytyrcn nc forme te slipates?

- Jo, - u pergjigj ai, - por ne forme te henes. "

3553- Na ka treguar Hasan b. Mensur Ebu Aliu. ketij Haxhxhaxh b.
Muhanimed el- A'ver ne Mesis. ketij ShiTbeja, i cili transmeton nga
Hakenii. i cili ka dcklaruar se ka degjuar Ebu Xhuhcjfen duke thene:

"Ne pike te drekes doli Pejganiberi s.a.v.s. ee luginen e Mekkes,
moii abdes dhe fall dy reliate namaz te drekes, pastaj dy rekate te
namazit te ikindise, para tij ishte nje shkop.

Avniu (duke transnietuar kete liadith) nga i ati i tij, ai nga Ebu
Xhuhejfeja gjeresisht e percjeU transmetimin duke thene: "Pas tij
kaloi nje grua, te pranishmit shpcjtonin ta marrin per dorc dhe me
duart e Pejgainberit a. s. t"u bien fytyrave te vela. Edhe line, thote,
mora doren e tij dhe e vendoya ne fytyren time - ajo ishte me e
ftohte se bora dhe Mshte aromen me te bukur se aroina e
misknt" 287

floke, te cilat nuk ta zvogelonin bukuritie e tij. Hbu Hurejre r.a. thote se pasi
nderroi jete Muhammedi a.s. ai qe kishte ndonje kime te tij e ngjyrosnin me

qellim qe te jetoje me teper. Duke pasur parasysh se Pejgamberi a.s. nuk ka
pasur shume kime te bardhii, nuk ka qene e nevojshme qe l'i ngjjyrose, edhepse
nga njeliere t tigjyroste me qelltm qe te tregoje se ngjyrosja e flokeve dhe e
mjekres eshte e lejuar.

2m Kjo mund te kuptohet ne dy menyra: sikur shpata e gjate dhe sikur
shkelqimi i slipates. El- Berra nuk ka krahasuar bukurine e Pejgamberit a.s. me
shpalen por e ka krahasuar me henen sepse ajo shnderrit me shume se shpata;
eshte e mimbullaket dhe ka dy vecori.

2S ' Muhammedi a.s. eren e mire e kishte edhe kur nuk perdorte erera te
mira (parfeme) edhe pse krahas kesaj shpeshhere i perdorte qe me teper t"i vije
era e mire kur lakohej me melekte osq kur pranonte Shpalljen, ose kur ulej me

145

3554, Na ka trcguar Abdani, kctij Abdullahu, ketij i ka lajmeruar
Junusi nga Zuhriu, i cili ka thene se ia ka transmetuar IJhejdullah b.
Abdullahu nga Iben Abbasi r.a., I cili ka Ihene:

"Pejgamberi s.a.v.s. ka qene njeriu me zemerbardhe, por me
zemerbardhe ishtc ne muajin e Ramazanit, kur I vintc Xhibrili,
nderkaq Xbibrili i vinte per cdo nate ne muajin e Ramazanit dhe ia
mesonte Kur'anin. I Derguari i All-llahut s.a.v.s, ne kryerjen e
veprave te mira ishte me zemergjere se sa era e fresket. "

3555- Na katreguar Jahja, ketij Ahdurrezaku, ketij Iben Xhurejxhi i
cili thote se i ka treguar Iben Shihabi nga Urveja, ky nga Aisheja r.a. se
Pejgamberi s.a.v.s. ka byre le ajo i gezuar aq sa vijal e fylyres i
shkelqenin dhe ka thene:

"A nuk ke degjuar se Mudlixheja, kur ua ka pare shputat, ka
thene per Zejdin dhe Usamen: - "Me te vertete keto shputa te
kemebes jane si njera ashtu tjetra. "

3556, Na ka trcguar Jahja b. Bukejri, ketij Lcjthi. i cili transincton
nga IJkajli, ky nga Iben Shihabi, ky nga Abdurrahman b. Abdullah b.
Ka'bi, se Abdullah b. Kalii ka deklaruar se e ka degjuar Ka"b b.
Malikun, duke trcguar kur ai nuk shkoi nc ckspediten c Tcbiikut, duke
thene:

"Pasi i dhash selam Pejgamberit s.a.v.s., fytyra e tij shkelqeu
nga gezinii, aq u gezua Pejgaiebeii s.a.v.s. sa qe fytyra e tij
slikelqente sikur nje cope e henes. Ne kete e hetuam te ai. "

3557. Na ka treguar Kutcjbc b. Se'idi, kctij Jakub b. Abdurrahman!,
i cili transmeton nga Amri, ky tiga Se'id el- Makburi, ky nga Kbu
Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka Ihene:

"I jam dcrguar gjencratcs me te mire te gjinise njcrezorc. (Kam
zgjedhur) gjenerate pas gjenerate derisa e zgjodlia kete gjenerate ne

muslimanet.

2SB Idhujtaret mohonin gjenealogjine e Usames nga Zejdi, sepse ai ishte i

zi„ kurse Zejdi ishte i bardhe. edhepse nena e tij Bereka ishte zezake nga
Eliopia. Ne njc rasl a la dy ishin ndcr nje mbulojc, kembel c te cilevc u
shiheshin. Mbasi qe arabet pranonin politmet e fiztogtiomtsteve Muhammedi
a.s. u gezua per kete, sepse kjo deklarate ndeiprente mohomin e gjenealogjise
se Usames. Shafyte thone se duhet te merret mendimi i fiziognomisteve.
Perkunder kesaj, haneiijlc mohojne mendimin e tyre.

146

te cilen jam (derguar)" 289

3558- Na ka treguar Jahja b. Bukejri, ketij Lejthi, ky transmeton nga
Junusi, ky nga Ibeu Shihabi, i cili ka deklaruar se e ka lejmeruar
Abdullah b. Abdullahu nga Ibcn Abbasi r.a. sc Pejgambcri s.a.v.s. i ka
leshuar floket e veta mbi balle, nderkaq idhujtaret i shkaperderdhinin ne
te dy an el, kurse ithtaret e Libril ilokel i leshonin mbi balle.
Pejgamberit s.a.v.s. ia kishte andja qe te pajtohej me ithtaret e
TJbrit rrcth ccshtjcvc per te cilat mik kishte urdhcr konkrct. Me

Ton

vone Pejgamberi s.a.v.s. i ndau floket ne dy ane."

3559. Na ka treguar Abdani, i cili transmeton nga Ebu Ilamza, ky
nga A'meshi, ky nga Ebu Vaili. ky nga Mesruku se Abdullah b. Amrl
r.a. ka thene:

"Pejgambcri s.a.v.s. nuk ka qcnc i pasjellshem dhc i
paturpshem. E kishte tradite te thote: Me te miret nga ju jane ata
qe kane moral me te mire. "

3560. Na ka treguar Abdullah b. Jusuii. ketij Maliku nga Then
Shihabi. ky nga Urve b. Zubejri ky nga Aishcja r.a. c cila ka thene:

"Pejgambcri i All-llahut s.a.v.s. asnjcherc nuk ka zgjcdhur nga
dy sende e te mos e zgjedh me te lehten, nese ajo nuk ka qene
gjynah. E eese punohej per gjynahun, ai do te largohej shume larg
nga ai. Pejgamberi s.a.v.s. per ceshtje te tija personale asejehere
nuk eshte hakmarre, ne perjashtim nese thehej parimi i All-llahut,
ne ate rast ai do te hakmerrej per shkak te All-llahut.''"

3561. Na ka treguar Sulejman b. Harbi. ketij Hammadi, i cili
transmeton nga Thahiti, ky nga Enesi r.a. i cili ka thene:

2m Sipas kesaj gjenerata me e mire eshte gjenerata e Pejgamberit a.s.,
pastaj gjenerata e sahabeve, pastaj gjenerata e labi'ineve dhe keshlu me rradhe.

i90 Duke pasur parasysli se kitabijte tie kohen e Muhammedit a.s. vepronin
sipas rregullave te shpalljeve te meparshme, ai me teper deshironte qe te

pajtohet me ata se sa me idhujtaret. Kur shumica e tyre e pranuan Islamin,
atehere deshironte te sillej kunder veprimeve te kitabijeve.
291 Nga hadilhi perfundojme:

- te zgjedhish sendet qe jane me te lehta,

- te falish per fyerjet e bera,

- te mbrosh rregullat \parimet Islame dhe

- te therrasish ne vepra te mira e te ndalosh nga te keqijat.

147

"As mendafshi e as mendafshi i qendisur nuk ishin me te bute se
shuplakat e duarve te Pejgamberit s.a.v.s., e as qe kam nuhatur
arome me te bukur se fryma dhe aroma e Pejgamberit s.a.v.s. "

3562. Na ka treguar Museddedi, ketij Jahja i cill transmeton nga
ShiTbeja, ky nga Katadeja. ky nga Abdullah, b. Elm Utbe se Ebu Se'id
el- Hudariu r.a. ka thene:

"Pejgamberi s.a.v.s. kishfe mbare me shmne se sa MsMe mbare
virgjincja ne dhomcn e vet".

Me ka treguar Muhammcd b. Bcshshari, kctij Jahja dlic Ibcn
Mehdiu se Shubeja ka treguar te njejten. dhe shtoi: "Nese nuk I
pelqente dieka, ate do ta hetoshim ne fytyren e tij." i

3563. Mc ka treguar Ali b. Xha'd, kete e ka lajmeruar Shu'beja nga
A'meshi, Ky nga Ebu Hazimi, ky nga Ebu Hurejre r.a. i cili ka thene:

"Pejgambeii s.a.v.s. asnjehere nuk bente verejtje ne ushqiinet.
Nese i pelqente, merrte ushqimin, nese nuk i pelqente, nek e
merrte.

3564. Mc ka treguar Kutcjbc b. Sc'idi. kctij Bcker b. Mudari, i cili
transmeton nga Xhafer b. Rebia'a, ky nga A'rexhi, ky nga Ahdullahu, i
biri I Malikut dhe Buhajn el- Esediul, i cili ka Ihene:

"Pejgambeii s.a.v.s. kur e bente sexhden, duart i largonte nga
trupi aq sa ia sbibnim sjctullat".

Ibcn Bukcjri mote se Bcjri duke e treguar kete hadith, ka thene: "Tc
bardhen ne nensjeuilP. 294 48

3565. Na ka treguar Abdul- A'la b. Hammad. ketij Jezld b. Zurej'in.
kctij Se'idi i cili transmeton nga Katadeja, sc Encsi r.a. iu ka thene:

"Pejgambeii s.a.v.s. kur bente duane nuk i contc duart, nc
perjashtim kur e bente duane e shiut, atehere duart i conte aq sa i

292 Muhammedit a.s., kur nuk i pelqente dieka nuk fliste por nderronte ne
fytyre. Nga kjo sahabet kuptonin se ajo nuk i pelqen.

293 Logjikisht kjo ka te beje vetem per ushqimin qe eshte i lejuar.

29 ' 1 Bardhesia e nensjetulles se Pejgamberit a.s. hyne ne eilesile e tija te
mira. Disa thone se at nuk ka pasur qtme nen sjetull, andaj nensjetullat i kishte
te bardha sikur pjeset tjera te trupit. Disa te tjere thone se nensjetullat i kishte
te bardha sepse i pastronte rregullisht dhe nuk ka pasur mundesi t'i shihen
kimet.

148

shihej e bardlia e nensjetulles. "" "

3566. Na ka treguar Hasan b. Sahahu, ketij Muhammed b. Sabiku,
ketij Malik b. Migvell, ky thote" se e ka degjjuar Avn b. Ebu Xhuhajfen. I
clli ka pcrmcndur se c ka degjuar babain e vet duke thene:

"Kalova prane Pejgamberit s.a.y.s. kur ai ishte ne luginen e
Mekkes me tende, ne kohen e vapes se drekes. Doli Bilali dhe thirri
per namaz, mepastaj hyii dhe e nxori ujin qe kishte ngelur nga
abdesi i Pcjgambcrit s.a.v.s. Njcrczit u grumbulluan te marrin nga
uji. Mepastaj hyri dhe e nxori shkopin, dhe doli Pejgamberi s.a.v.s.
- me behet se shoh shkelqimin e nengjunjeve te tij. E nguli shkopin,
pastaj fall namazin e drekes dy rekate, pastaj ikindine dy rekate,
nderkaq para tij kalonin gomaret dhe grate. "

3567. Me ka treguar Hasan b. Sabali el- Bezzari, ketij SuJjani i cili
transincton nga Zuhriu, ky nga Urveja. ky nga Aishcja r.a. e cila thote se
Pejgamberi s.a.v.s. fliste ashtu qe dikush mundte t'ia numeroje fjalet."

3568. Lejlhi thote se i ka treguar Junusi, ky Iransmelon nga Then
Shihahi. I cili ka deklaraar se ia ka perejellc Urve b. Zubcjri nga Aishcja
r.a. e cila ka thene:

"A nnk te befason filani dhe tilani? Ka ardhur dhe eshte ulur
prane dhomes time. Mepastaj ka transmetuar ega Pejgamberi
s.a.v.s. ashtu qe line ta degjoje. Une atehere bejsha dhiker, ai u cna
para se te kryeja dhikrin, sikur ta arrisha, do tl kundervihesha.

*' 29"*

Pejgamberi s.a.v.s. nnk i ka folur hadithet keshtu si beni jn."

Pcjgambcrit s.a.v.s. i flint c syri por jo edhc zcnira. Kctc c
transmeton Se'id b. Mirta 1 nga Xhabiri, ky nga Pejgamberi s.a.v.s. "

295 Ne shume hadithe autentike thuhet se Muhammedi a.s. ka ngritur duart
kur lexonte duale. ndersa ketu mendohet sc ne duate Ijera nuk i ka ngritur duart
aq larte sikur qe veprot kur lexot duane e slitut.

296 Pejgamberi a.s. fliste nga dale me qellim qe te kuptohet me mire dhe
fjalet e tij te mbahen mend me lehte.

29 ' Nga transmetimet e tjera te ketij hadithi shihet se Ebu Ilurejre r.a. ka
qene ai i cili ka cituar hadithet nderkaq veprimi i tij arsyelohet sepse ai ka
njohur shumieen e haditheve dhe i ka transmetuar, atidaj nuk ka pasur mundesi
qe per secilin hadith te ndalet ne vec,anti,

29R Kjo kaptine eshte vazhdim i kaptines se meparshme, sepse cilesi e
Pejgamberit a.s. ishle qe zemra e tij gjithmone te jele e zgjuar ashtu qe edhe

149

3569. Na ka treguar Abdullah b. Mesleme i cili transmelon nga
Maliku, ky nga Se'id b. el- Makburi, ky nga Ebu Seleme b.
Abdurrahmani I cili ka pyetur Aishen r.a.:

"Si ishte namazi i Pejgamberit s.a.v.s. gjate Ramazanit?

- Ai as per Ramazan e as nc kohc tjeter - thotc ajo - nuk i ka
shtuar mbi 11 rekate. Falte kater rekate, por mos pyet per bukurine
dhe gjatesine e tyre! Pasta j perseri falte kater rekate dhe mos pyet
per bukurine dhe gjatesine e tyre, pastaj falte tre edhe tre rekate,
andaj line e pyeta:

- O Pcjgambcr i All-llahut, a flen para se te falish vitrin?

- Syri im flen, kurse zemra nuk me flen - u pergjigj ai.

3570. Na ka treguar Ismaili, i cili thote se ia ka transmetuar vellau i
tij nga Sulejraani ky nga Sherik b. Abdullah b. Ebu Nemira. i cili ka
deklaraar se ka dcgjuar Enes b. Malikun r.a. se si flistc per naten kiir
Pejganiberi s.a.v.s. udhetoi per ne Isra nga Mesxhidul- Ilarami:

"Erdhien tre melek, para se tl vije Shpallja, ai flente ne
Mesxhidul- Haram. 1 pari melek i tha:
"Kush eshte ai ne mesin e tyre?

- Ai qe eshte me i miri nga ata - tha meleku tjeter.

- Merrcni me te mirin nga ata! - tha meleku i trctc.

Kjo ishte e tere, dhe ai nuk i pa ato derisa nje nate i erdhien,
sipas asaj qe I pati pare zemra e tij, nderkaq Pejgamberit s.a.v.s- I
flenin syte; ashtu eshte te te gjithe pejgamberet: in flejee syte kurse
zemrat nuk in fleine. Atehere i mori Xhibrili dhe u ngriten ne
qiell" 299

kur i flente syri paraqitte virtytin e rendesishem te tij. Kaptina e pare i
dedikohej virtyteve dhe cilesive te Pejgamberit a.s. . Hadithin e permendur
Buhariu ne teresi e ka permendur ne kaptinen I'tisam.

299 Naten e pare, kur Pejgamberit a.s. i erdhien tre meleke, ne dhomen e tij
flente nje por thuhet edhe se flenin me shume njerez. Thuhet se kane qene
Haniza dhe Xha'fer b. Ebu Talibi r.a. Deri me atehere ende nuk kishte pranuar
Shpalljen. Pastaj i erdhien dy- tre vjet para Ilixhretit atehere ndodhi edhe

Miraxhi. Dihet se Muhammedi a.s. nuk ka udhetuar ne Miraxli duke qene ne
gjume, por ka qene i zgjjuar. Ketu permendet se ai ka qene i zgjjuar vetem me
zemer, qe ka te beje me takimin e pare me melekun e jo edhe per tere
udhetimin ne Miraxli.

Noeioni ^atamat" eshte me i pergjjilhshem se noeioni "nm'xhize" .

150

SHENJAT E PEJGAMBERLLEKUT NE PERIUDHEN PARA SHPALUES 29S

3571. Na ka treguar Ebul- Velidi, ketlj Saliin b. Zeriri, i cili ka
degjuar Ebu Rexha'n duke thene se Imran b. Husajni ka treguar se ata
kane qene me Pejgamberin s.a.v.s. ne rye ekspedite. Kane udhetuar
naten dhe para agiralt jane ndalur per le pushuar, mirepo i ka marre
gjumi dhe kanc fjctur dcrisa ka lindur diclli. I pari qc u zgjua nga gjumi
ishte Ebu Bekri. Pejgamberin s.a.v.s. mik e zgjuani deri sa u zgjua vete.
Pastaj u zgjua cdhe Umcri, ndcrsa Ebu Bckri ishte ulur praiic kokes sc
tij dhe filloi te marre tekbire me ze te larte derisa u zgjua Pejgamberi
s.a.v.s. . Udhetuam pak dhe pastaj i'alem namazin e sabahul, mirepo
njeri li nda nga ne dhe nuk u fal. Pasi qe u kthye (kah xhemati) tha:
"Cka te pengol qe nuk u fale me ne? "

"U bera xhunub (ne endeix), u pergjigj ai, atehere Pejgamberi
s.a.v.s. e urdhcroi te mcrr tcjcmmum me dhe te paster, pastaj cdhc
ai u fal.

(Vazhduam udhetimin) e Pejgamberi s.a.v.s. me urdhcroi qe te
jeine ne grupin e vezhgueseve. Shnme ishim etshuar, dhe gjersa
udhetonim, takuam nje grua e eila (ne deve) kishte leshuar kembet
ne dy anet e dcvcs. E pyctcm:

- Km ka uje?

- Nek ka uje - u pergjigj ajo. Ne perseri e pyetem:

- Sa larg eshte prej vendit te familjas sate deri te up?

- Nje dite e eje nate - u pergjigj ajo, Atehere ee thame:

- Shko te Pejgamberi s.a.v.s. !

- Kush eshte Pejgamberi i All-llahut? - pyeti ajo. mirepo ne nuk
e lame derisa e sollcm te Pejgamberi s.a.v.s. Ajo i tregoi ate qe na
tha edhe neve dhe shtoi se eshte nene e jetimave.

Atehere ai nrdheroi qe te sjellim dy shakullat, i limoi ne grykat
e tyre. Ne te katerdhjetet, ashtu te etshem, pime te gjithe derisa e
shuajtem etjen. Pastaj i mbushem te gjitha shtambat dhe shakullat,
kursc asnjc deveje nuk i dhame uje, nderkaq dy shakullat e
permendura aq u mbuslii% sa qe nuk plasen nga uji.

- Silini ^ka keni - tha Resiilull-llahu s.a.v.s. Pastaj asaj i dhame

Nder kushtet tjera te mu'xhizes eshte qe kundershtaret te kerkojne ndonje ^udi
me te cilen do te vertetohej pejgamberlleku. ndersa te alamatet ky nuk eshte

kushl; kjo mund le ndodhe pa kerkese dhe pa ndonje nxilje.

151

cka MsMm: copa buke dhe hurma.

Kur arrifi fe te vetet tha: Kam takuar magjitarin me te madh,
ose pejgamberin, sic pretendojne ata. "

Permes asaj gruaje All-llahu e udhezoi fshatin. Ajo pranoi
Islamin, cdhc ata pranuan Islamin.

3572, Me ka trcguar Muhammed b. Bcshshar, kctij Ibcn Ebu Adijj, I
cili tran smet on nga Se'idi, ky nga Katadeja, ky nga Enesi r.a., i cili ka
thene:

"Pejgamberit s.a.v.s. kur ishte ne Zevra i sollen nje ene, ai e futi
dorcn ne ene dhe uji filloi te rrjcdhc nga gishtat e tlj dhe tcre te
pranishmit moren abdes".

- Sa vete ishit ju? - thote Katadeja se e ka pyetur Eeesie, ky u
pergjigj:

- Treqind, ose afro treqind".

3573. Na ka treguar Abdullah b. Meslem, ky transmeton nga
Maliku, ky nga Is'hak b. Abdullah b. Ebu Talha, ky nga Enesi r.a.. i cili
k a thene:

"E kam pare Pejgamberin e All-llahut s.a.v.s. kur liyri koba e
namazit te ikindise. U kerkua uje per abdes, mirepo nuk gjetem.
Atehcrc Pejgamberit s.a.v.s. i sollem pak uje. Pejgambcri i All-
llahut s.a.v.s. e futi doren ne ene dhe i urdheroi njerezit qe te
mariin abdes. Pashe ujin se si rrldhte nga niesi i gishtave te tij,
njerezit moren abdes deri te i fundi! "

3574, Na ka treguar Abdurrahman b. Muharcku, kctij Hazini, ky
thote se ka degjuar Hasanin, i cili ka thene se Enes b. Maliku r.a. ka
treguar:

"Pejgamberi s.a.v.s. u nis per ne rruge. Me te ishie edhe disa
nga as'habet e tij. Gjate udhetimit hyri koba e namazit, mirepo nuk
kishin uje qe te marrin abdes. Njeri gjeti nje gote me uje dhe e solli.
E mori Pejgamberi s.a.v.s. dhe mori abdes. Pastaj mbi gote i vendoi
kater gishtat dhe tha: "Cohimi dhe merrni abdes"! Njerezit moren
abdes. Uje kishin te mjaftueshem, edhepse ishin shtatedhjete vela
ose aty affer".

3575. Na ka trcguar Abdullah b. Mimir se ka degjuar Jczidin, tc cilit
i ka treguar Humejdi, ky ka transmetuar nga Enesi r.a.. i cili ka thene:

"Hyri koha e namazit. Ne nje shtepi e cila ishte aier xhamise,

152

slikoj te marre abdes, njerezit fjere mbeten. Atehere Pejgamberit
s.a.v.s. i sollen nje korite prej druri ee te cilen kishte pak life. Ai e
fliti shuplaken e vet, mirepo uji ishte aq i paket sa qe link niund te
merrte uje me shuplake, andaj i mblodhi gisbtat dhe i futi ne korite,
pastaj te gjithc te pranishmit moren abdes.

- Sa veta ishin? - pyeta.

- Tctcdbjctc - u pergjigj ai." 300

3576. Na ka Ireguar Musa b. Ismaili, kellj Abdul aziz b. Muslim!,
kctij Huscjni I cili transmcton nga Salem b. Ebul- Xha' da se Xhabir b.
Abdullahu r.a. kathene:

"Ne diten e Iludejbise njerezit u etshuan, ndersa para
Pejgamberit s.a.v.s, gjendej nje koie e vogel. Ai mori abdes e
njerezit vrapuan kah ai.

- C^ka keni? - pyeti ai. Ata thane:

- Nuk kemi uje, as per abdes e as per pije, pervee kesaj qe cshtc
para teje.

Atehere ai e futi doren ee koie., ega niesi i gislitave te tij iiiloi te
rrjedhe uje, sikur nga burimi, ashtu qe ne pime dhe inoreni abdes.

- Sa veta isliit? - pyeta une. Ai u pergjigj:

- Sikur te ishim cdhe njeqindmije do te na mjaftontc. Tshim
njemije e peseqind. " 3()1

300 Ky hadith qe e transmeton Enesi ne kete rast pennendet ne kater

menyra. Mirepo, ne vete pennbajtjen tekstuale te hadithit ka disa dallime sa qe
shihet qarte sc Ijala cshtc per rasle te ndryshmc; kjo shihel nga numri i
ndryshem i atyre qe kane qene prezente si dhe ndryshimet qe pennenden ne
vendin e ngjarjes. Kurtubiu thote se rasti i burimit te ujit nga gishtat e
Pejgamberit a.s. arriiie graden e tevaturit nga vete transmetimet e shumeta.

301 Hudejbija cshtc pus i cili cshlc larg nga Mckkcja nje konak ne drejtim
te Medines. Ne muajm Dlml- ka'de te vitit te gjashte sipas hixhrit, Muhamtnedi
a.s. bashke me ensarijte dhe muhaxhiret u nis per ne Mekke qe te kryeje
Umren, Mirepo, idhujtaret nuk iu lejuan qe te hyne ne Mekke ate vit atehere u
nenshkrua kontrata e rendesishme ne mes muslimaneve dhe idlrajtareve i cili
rasl cshtc i njohur me cmrin Paqfa e Hudejbise, Disa transmetues thonc se ne
Hudejbi, bashke me Pejgamberin a.s., kane qene 1400 sahabe, kurse disa te
tjere thone se ka pasur 1500 vete. Nese krahasojme keto deklarata,
komentatoret konstatojne se me Muhammedin a.s. nga Medineja jane nisur
1400 ensarijc dhe muhaxliirc. nderkaq gjatc rruges iu bashkangjiten cdhe 100

153

3577, Na ka trcguar Malik b. Ismaili, ketij Israili, ky transmcton nga
Ebu Ishaku, ky nga El- Berra'a r.a.. i cili ka thene:

"Ne diten e Iludejbise ne ishim njemije e katerqind. Ne Iludejbi
kishte nje pus, e harxhuam tere ujin ashtu qe nuk mbeti kurrgje ne
te. Atehcrc Pcjgambcri s.a.v.s. u ul ne buze te pusit dhc urdhcroi qe
tl sjellim uje. Pastaj e tundi ujin ue goje dhe e gjuajti ne pus. Pak
kolie pritem, e pastaj fillnam te nxjerrim uje derisa e shuajtem
etjen tone dhe te kafsheve qe i kaleronim".

3578- Na ka treguar Abdullah b. Jusufi, ketij i ka treguar Maliku
nga ls'hak b. Abdullah b. Ebu Talha, I cili ka degjuar Enes b. Malikun
r.a. duke thene:

"Ebu Talha i ka thene Ummi Sulejmes:

- Kam degjuar nje ze jo te forte te Pejgamberit s.a.v.s. nga i cili
hetova urine per buke! A ke dicka (qc t'i ndihinojinc)?

- Po - tha ajo dhe uxor! pake jufka te elblt. Pastaj nxori njcrcn
skute te veten dhe e mbeshtolli ate buke; e vendoi ne duart e mia,
ndersa pjesen e skates tjeter ma mbeshtolli rreth kokes slme. Pastaj
me dergoi te Pejgamberi i All-llahut s.a.v.s. Une, thote (Enesi), vajta
te Pejgamberi s.a.v.s, E takova ee xhami me disa njerez e in afrova.

- A te ka derguar Ebu Talha? me pyeti Pejgamberi s.a.v.s.

- Po - iu pergjigja.

- Me ushqim? - me pyeti ai.

- Po - u pergjigja une, nderkaq Pejgamberi s.a.v.s. njerezve qe i
kishte per rreth iu tha: "Ecni"! dhe ai u nis. Edhe une u nisa para
tyre derisa arritem te Ebu Talha dhe e lajmerova.

- Oj Ummi Sulejme, - i tha Ebu Talha, - Pejgamberi s.a.v.s. I ka
sjcllc njerez it, e ne nuk keuii me (ka tl ushqejmc.

- All-llahu dhe i Derguari i Tij me se miri e dine - tha ajo,
nderkaq Ebu Talha doli para Pejgamberit s.a.v.s. Pastaj u paraqit
Pejgamberi s.a.v.s., edhe Ebu Talha me te. Pejgamberi s.a.v.s. tha:

- Oj Ummi Sulejme, sille ate (ka ke!

Ajo solli buken. Pejgamberi s.a.v.s. urdhcroi qe tc coptohet
buka, kurse Ummi Sulejmeja e shprazi yndyren dhe e skuqi . Pastaj
Pejgamberi s.a.v.s. lexoi ate qe deshtf All-llahu te lexojc, dhe pastaj
tha: "Lejoji dhjeteshit le te hyje". Ai iu lejoi dhe ata hengren derisa

tc tjerc, andaj no Hudcjbi ka pasur gjilhscjt 1500 sahabe.

154

u ngine, pastaj dolen perjashta. Ateliere ai perseri tha: "Lejoni
dhjeteshit tjeter! "Ai edhe a tyre iu lejoi edhe ata hengren derisa u
ngine, pastaj dolen perjashta. Pastaj ai perseri tha: "Lejoji
dhjeteshit tjeter! "Ai edhe ketyre iu lejoi dhe ata hengren derisa u
ngine, pastaj dolen perjashta. "Lcjoji dhjeteshit", tha ai dhe perseri
iu lejoi dhe keshtu hengren te gjithe njerezit derisa u ngine, ata
ishin shtatedhjete ose tetedhjete vela.'"'

3579. Me ka Ireguar Muhammed b. El- Muthenna, kelij Ebu Ahmed
ez- Zubejri, ketij Israili, I cill transmeton nga Mensuri, ky nga Ibrahiini,
ky nga Alkaineja se Abdullaliu ka thene:

"Ne pretendonhn se mrekullite paraqesin bereqet, kurse ju i
mendoni se ato jane slienja per frikesim. Me Pejgamberin s.a.v.s.
ishim ne nje udhtiin, e harxhuam ujin. Ai tha: "Lypni ujin qe ka
mbetur, "ata sollen nje ene ne te cilin kishte pak uje, pastaj tha:

- Shpcjtoni kah uji i hekuar, bckimi eshte nga All-llahu!

Une pashe se si uji rridhte nga gishtat e Pejgamberit s.a.v.s. Nga
niehere degjonim tesbihin (falenderimin) per ushqimin qe e hanim.

44302

3580. Na ka treguar Ebu Nuajmi, ketij Zekerijai. i cili thote se i ka
treguar Ainiri i cill ka deklaruar se Xliabiri r.a. ka permendur se I ati I tij
ka nderruar jete me borxli, andaj shkova te Pejgamberi s.a.v.s. dhe I
thash:

"I ati ka nderruar jete me borxh. line nuk kam kurrgje tjeter
pervec frytit te hurmave qe do ta japin, por bereqeti i tyre per disa
vjet borxhin nuk mund ta lajc. Qe te mos me mallkojne krcditoret,
ejani me mua".

(Ai shkoi me te) dhe e vizitoi nje fushe me hurma, pastaj her!
dua (per bereqel), pastaj vizitoi fushe n tjeter, mbolli hurmeii dhe
tha;

302 Disa muxhize, sikur kjo e ujit ose e ushqimit qe ka qene i mjaftueshem

per nje iramer te caktuar. paraqesin bereqetin, ndersa te tjerat sikur marrja e
henes dhe e diellii paraqesin frikcn, andaj Ibcn Mesudi terheq verejtjen se nuk
duhet te merreti te gjttha mrekullite per frike.

Kerkesa per shtimin e ujit ka pasur per qellim qe te mos kuptohet se
Pejgamberi a.s. krijon ujin. All-llahu xh. sh. eshte krijues i gjithckahit sic,
thuhet edhe ne nje hadith: "Urala eshte nga All-llahu" .

155

"Mermi (nga kjo fushe)! "

Atehere ai ua pagoi ate qe u takonte, e i nibeten edhe aqe sa in
pagoi.

3581, Na ka trcguar Musa b Ismaili, kctlj JVkftcmiri i cill
transmeton nga i ati i tij te cilit i ka treguar Ebu Uthmani se
Abdurrahman b. Ebu Bekri r.a. ka permendur nje grup le soles (te
xhamise se Pejgamberit s.a.v.s.) qe e perbenin tijerez te varfer dhe se
Pejgamberi s.a.v.s. ne nje rast ka thene:

"Kush ka ushqim per dy vete le ta mariin edhe te tretin, kush
ka per kater, le ta marrin te pcstin ose edhe te gjashtin - osc ashtu
sic ka thene.

Ebu Belai me veti ka marre tre vete, kurse Pejgamberi s.a.v.s,
ka marre dhjete veta. Ebu Belai niori tre vela, nderkaq ne ne shtepi
ishim tre vete - tliote (Abdurrahman!): une, babai dhe e eina e ime.
Nuk di - (ka thene Ebu Uthmani) se a ka permendur: ". . gruaja ime
dhe sherbetori yne dhe i shtepise se Ebu Bekrit".

Ebu Belai darkoi te Pejgamberi s.a.v.s. dhe ndejti te ai deri sa
fall jacine. Pastaj perseri u kthye (le ai) derisa Pejgamberi s.a.v.s.
darkoi, nderkaq ne shtepi erdhi pasi qe kaloi nje pjese e nates, aq sa
deshti All-llahu. Gruaja e tij I tha:

- Ku u vonove qe nuk erdhe te musafiret - ose i ka thene:
musafirf yt?

- A in dha darke? - pyeti (Ebu Bekri).

- Nuk deshten te darkojne deri sa te visli fi - u pergjigj ajo.

Ala iu ofnian qe te darkojne, mirepo ata nuk deshten. line
shkova dhe u fsheha e ai filloi te therrase:: "Mjerim! ", pastaj iu
kcrcenua se do fua prctc vcshct dhe i qortoi, pastaj musafircvc u
tha: "Ju haul", dhe shtoi: "Une tash uuk do te ha assesi".

Bctohem ne AU-llahun, tha ( Abdurrahman i), sa haulm, aq me
teper shtohej ushqimi, aq sa te gjithe u ngine, por ushqim mbeti
edhe me shume se sa pati ne lillim. Ebu Bekri pa se ushqim ka si ne
fillim, bile dhe me teper, andaj i tha gruas: "Motra e Beni Firasit"!

- Asgje, kjo eshte dhurate - tha ajo - tani ka tri here me shume
se para.

Atehere hengri edhe Ebu Bekri dhe tha: "Kjo eshte nga
shejtani", mendonte per betimin e vet. Pastaj hengri edhe nje goje, e
ate qe mbeti e dergoi te Pejgamberi s.a.v.s., te i cill ushqimi ngeli

156

deri te nesermen.

Ndermjet nesh dhe eje populli kishiin kontrate per paqe por pat
kaluar afati. (Ushqimin) e ndame per dymbedhjete vete, ne secilin
grup kishte po aq njerez, kurse Pejgamberi s.a.v.s. atyre ua dergoi
hisen e vet. Te gjithe ata - thole (Abdurrahman!) - hengree nga
ushqimi" sic Ilia ai, ndersa te tjeret thone: E ndame ushqimin" "

3582- Na ka treguar Museddedi, ketij Hammadi, i cili transmeton
nga Abdulazizi, ky nga Enesi...

Hamniadi tregon nga Junusi ky nga Thabiti, ky nga Encsi r.a., i cili
ka thene: "Ne kohen e Pejgamberit s.a.v.s. Medinen e kaploi thatesi
e madhe. Gjersa ai, nje dite xhumaje, mbante hytben, u cua nje
njeridhe tha:

- O i Derguar i All-llahut, kuajte shkuan kot, delet shkuan kot!
Lute All-llahun qe te na leshoje shiun.

Ai i eoi duart dhe lexoi duanc. Qiclli - thote Enesi - ishtc sikur
sham. Pas pak filloi te fryeje era, pastaj u mblodhem ne nje vend,
atehere sikur u hap qieili. Kur dolem jasht shkelnim mbi life dhe
meinzi arritem neper shtepite tona.

Panderprere lageshini deri ne xhumane tjeter, ate dite i njejti
njcri, ose dikusli tjeter, u ngrit dhe tha:

- O I Derguar i All-llahut, u shemben shtepite! Lute All-llahun
qe te na e hjek shiun!

Ai ne buzeqeshje tha: "Per te iniree tone e jo kunder nesh".
Pastaj pash se si mjegulla terhiqej sikur te jete kurore. ".

3583. Na ka treguar Muhammed b. el- Muthenna, ketij Jahja b.
Kethir Ebu Gassani, ketij Ebu Hafsi. cniri i te cilit cshtc Umcr b. Ali, i
cili eshte vella i Ebu Amer Ala'a, i cili thote se ka degjuatr Nafiun se
Iben Umeri r.a. ka thene:

"Pejgamberi s.a.v.s. mbante hut ben ee nje cung, pasi ia
udertuau minberin, kaloi mbi te, mircpo cungu filloi te renkoje, at
iu afrua dhe e ledhatoi me dore".

Abdul- Ilamidi thote se i ka treguar Utliman b. Umeri, ketij i ka
treguar Muadh b. Ala", i cili transmeton nga Naiiu/ '

303 Ky hadith permendet dhe eshte shpjeguar ne kaptinen Kohet e
namazeve, Libri I, faqe 481- 482.

30 ' 1 Senedin dhe tekslin e plote te hadithil te permendur Darimiu e permend

157

(Kele hadilh) e Iransmeton edhe Ebu Asimi nga Iben Ebu Revvada.

ai nga Nafiu, ky nga Iben Umeri r.a., ky nga Pejgamberi s.a.v.s. ' 3

3584. Na ka treguar Ebu Nuajmi. te cilil la ka transmetuar
Abdulvahid b. Ejmeni I clli thotc sc ka dcgjuar babain c vet i cill
transmeton nga Xhabir b. Abdullabu r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. nje dite
xhumaje ka ndejur ne nje eung drurl ose hurme, nje grua ensarile. ose
ndonje njeri ka thene:

- O i Dcrguar I All-llabut, ta ndertojmc nje minbcr?

- Nese doni - u pergjigj ai.

Pastaj ata la ndertuan minbcrin dhc, kur crdhi dita e xbuma, at
hypi ne minber, kurse hurma qante sikur femija. Pejgamberi
s.a.v.s. zbriti dhe u mbeshtet ee te. Ai iilloi te ciceroj sikur ciceron
femija kur qetesohet.

- Qante - tha ai - sepse prane tij kendohej Kur" an.

3585. Na ka treguar Ismaill, ketlj ia ka transmetuar I vellai I tij nga
Sulejman b. Bilalli, ky nga jahja b. Se'Idi. i cili Ihote se I ka treguar
Hafs b. Ubejdullah b. Enes b. Maliku se ka degjuar Xhabir b.
Abdullaliun r.a. duke thene:

"Xhamia e Pejgamberit s.a.v.s. isbte e mbyliiar me shtylla
drujsh te burmave. Kur e mbantc butbcn Pejgamberi s.a.v.s.,
mbeshtetej ne ndonjeren shtylie ega ato . Kur ia ndertuam
minberin, hypi ne te, deg,|eaie zerin e shtylies, sikur kur mundohet
deveja ne lindje derisa Pejgamberi s.a.v.s. erdbi dhe vendoi doren
ne te atehere shtylla u qetesua." '

tie Mxisnedm e tij.

i05 Bejhekiu kete hadith e permend ne nje version tjeter, kurse Ebu Davudi

e pennend ne forme te shkurtuar.

300 Hasan Basriu kur e lexonle kele hadith Ihoshte:

"() muslimane! Druri rrenkoti nga deshira qe te takohet me Pejgatnberin
a.s.. ju duhet te deshironi me teper qe te takoheni me Pejgamberin a.s. "

Iben Ebu Hatrimi transmeton se Imam Shaflu ka thene:

"All-llahu xh. sh. nuk i ka dhene asnje pejgamberi ate qe i ka dhene
Muhammedil a.s. : Isail i dha fuqine qe te ringjalle te vdekuril - tha Amer b,
Sevadi.

- Muhammedit a.s. i dha qe druri te rrenkoje dhe t'i degjohet zeri i
iTenkimit. Kjo eshte me e inadhe se ringjallja e te vdekureve - u pergjigj
(Shafiu)"

158

3586, Na ka trcguar Muhamnicd b. Bishshari, kctij Ibcn Ebu Adijj I
cili tran smeton nga ShiTbeja...

Dhe me ka Ireguar Bisher b. Halidi. ketij Muhammedi i cili
transincton nga Shu'bcja, ky nga Sulejmani, i cili ka dcgjuar Ebu Vailin
se si transineton nga Hudhejfeja se Unier b. Ilattabi r.a. ka thene:

- Kiish prej jush mban ne mend fjalet e Pejgamberit s.a.v.s.
rreth sproves (fitnes)?

- line i mbaj mend ashtu sic ka thene ai - tha Hudhejfeja.

- Fol, - tha Umeri, - ti je shnme i guxhnshem.

- Pejgambcri s.a.v.s. ka thene: "Sprova e njcriut cshtc lie
familjen e tij, pasurine e tij dhe ne fqiun e tij, kurse e shpeton falja
e namazit, dhcnia e sadakase dhe tc urdhcrosh ne te mire e te
ndaiosh nga te keqiat".

- Nuk eshte kjo - tha - por perzierja qe do te ndodhe siknr kur
perzihen dallget e deterave.

- O emirul- mu'minine, - tha Hudhejfeja. - per ty ketu nuk ka
kurrfarc demi. Ne mcs teje dhe asaj dycrct jane tc mbyllura.

- A jo dere, a thua se do te hapet normalisht ose do te thehet? -
pyeti Umeri.

- Jo, - tha, - perkundrazi do te thehet

- Kjo cshtc mc mire se sa tc mbyllct - tha (Umeri).
Ne i thame (thote Ebu Vaili Hudhejfes):

- A diote ai per ate dere?

- Po, - u pergjlgj ai - sikur qe pas mcngjczit vjen nata. Hadithin
une ia transmetova pa gabime.

U frikesuam qe fa pyesim prandaj e derguam Mesrukun, dhe ai
e pyeti:

-Ola eshte ajo dere?

- Ajo dere eshte Umeri - u pergjigj.' '

Ndertimi i minberit u be ne vitin e shtate ose te tete pas Hixhretit. Pastaj

kete dru e mbuluan. mirepo, si duket. perseri u paraqit kur e pastruan, andaj
Ubejj b. Ka'bi e inori dhe e ruajti deri sa u kalb.

30 '' Kjo eshte nje nga muxhizel e Pejgamberit a.s. pasi qe Ijala eshte per
tidodhtte te cilat do ft ndodhm tie te ardhmen. Keto at i mesot permes
Shpalljes.

Neveviu ka thene: "Eshte e mundur qe Hudhejfeja te kete ditur se Umeri
r.a. do te vrilej, mirepo nuk ka dashur t'ia permende vrasjen, duke pasur

159

3587, Na ka trcgiiar Ebul- Jeinani, kctij i ka treguar Shuajbi, ketij
Ebu ez- Zinadi i oil i transmeton nga AYexhi, ky nga Ebu Hurejre r.a.,
ky Ihote se Pejgamberi s.a.v.s. ka Ihene:

"Nuk do te ndodhe Dita e Gjykimit deri sa te luftoni me nje
popull kepucet e te cileve do te jcne prcj kimcvc, dhc deri sa nuk
luftoni kunder turqeve, syte e te cileve jane te vegjel, fytyrat i kane
te kuqe, bund en e vogel dhe te rrafsh, dhe fytyrat siknr i kane te
mbrojtura ine nibulese te lekures. "

3588, "Njeriu me i mire do te jete ai i cili perbuze kete
(qcvcrisjcn) derfsa nuk vjcn lie qeverisjc. Njcrczit jane sikur
mineralet: ata qe kane qene me te mire ne xhehalet jane me te mire
edhe ne Islam. "

3589, "Do te vije koha kur diknjt prej jush me mire do t"i vinte
te me shihte mua sesa familjen apo pasurine e vet"

3590- Na ka treguar Jahja, ketij Abdurrezaku. i cili transmeton nga
Ma'ineri, ky nga Ilemmami, ky nga Ebu Ilurejre r.a. se Pejgamberi
s.a.v.s. ka thcne:

"Nuk do te vije Dita e Gjykimit derisa nuk do te luftoni me
joarabet IInza"a dhe Kerman, fytyrat e te cileve jane te kuqe,
hundet e shtypura, syte e vegjel, fytyrat si mburoje te mbeshtjellura
me leknre, kurse kepucet do t"i kene prej leshi".

Me Jahjane pajtohcn edhe disa transmctues tc tjere duke c
transmetuar kete hadith nga Abdiirrezaku.

3591, Na ka treguar Ali b. Abdullahu, kctij Sufjani, i cili thotc sc
Ismail i ka deklaruar se Kajsi e ka lajmeruar si kane slikuar te Ebu
Ilurejre r.a. i cili ka thene:

"Jam shoqeruar me Pejgamberin s.a.v.s. tre vjet. Asnjehere nuk
kam dashur me sbumc qe tc mesoj baditbin, sesa atehcre. E kam
degjuar, duke treguar me dore, duke thene: "Para se te ndodhe
Dita e Gjykimit ju do te luftoni me nje popull kepucet e te cileve do
te jene nga leshi", ata jane nga ky Bariz.

Sufjani, njehere (duke transmetuar kctc hadith) ka thene: "Ata

parasysh se Umeri r.a. e ka ditur se ai ka ditur per vrasjen. andaj ka perdorur
shprehjen e cila aludonle ne le pa mos permendur vrasjen."

160

jane banoret e El- Barizit. " 30S

3592- Na katreguar Sulejman b. Harhi, ketij Xherir b. Hazimi se ka
degjuar Hasanin i cill ka degjuar Anier b. Taglibin dlie ka thene se ka
degjuar Pcjgambcrin s.a.v.s. duke thene:

"Para se te ndodhe Bifa e GjyMinit ju do te liiftoni me eje
popnll i cili kepucet do tl kete prej leshi dhe do te luftoni me nje
popiill fytyra e te cileve do te jete sikur mburoja e mbeshtjelle me
lckurc." "

3593. Na ka treguar Hakcm b. Nafiu, ketij I ka trcgiiar Shuajbi, ky
transmeton nga Zuhriu. i cili thote' se ia ka transmetuar Salim b.
Abdullahu se Abdullah b. Umeri r.a. ka degjuar Pejgamberin s.a.v.s.
duke thene:

"Hebrenjtc do te luftojne kunder jush, por ju do te ngadhnjcni,
atehere edhe guri do te flete: "O musliman, ky pas meje eshte cifut,
mbaje"!

3594. Na ka treguar Kulejbe b. Se'id, ketij Suljani, i cili transmeton
nga Amri, ky nga Xhahiri ky nga Ebu Se'idi r.a. sc Pejgamberi s.a.v.s.
ka thene:

"Do te vije koha kur njerezit do te luftojne dhe do te pyesin: A
ka ne mesin tuaj ndonje qe eshte shoqeruar me Pejgamberin s.a.v.s,
? Po, do te thone ata dhe fitorja do fin vije. Pastaj perseri do te
luftojne dhe do te pyesin: A ka ndonje nga mesi i juaj qe eshte
shoqeruar me ata qe jane shoqeruar me Pejgamberin s.a.v.s. ?

- Po, do te thone ata dhe do t"iu vije fltoreja".

3595. Me ka treguar Muhammed b. Hakemi, kete e ka lajmeruar
En- Nadri, ketij Israili, ketij SaM et- Tai, ketij Muhil- 1 b. llalife nga
Adijj b. Hatimi i cili ka thene:

"Njchcre gjersa fsha te Pejgamberi s.a.v.s., crdhi nje njcri dhe u
ankua per fukarallekun qe kislite, pastaj erdhi nje tjeter dhe in

30R 63. Fjala hariz eshte e arabizuar dhe don te thote: sliesli. Nderkaq fjala
bariz eshle shprchjc c shlrcmhcruar c ijalcs hariz. Nc hadilhin e permendur
behet fjale per ndeshjet e caktuara me popuj te eaktuar. Disa mendojtie se
pjeset e hadithit kane te bejne me iitoret e muslimaneve kunder mongoleve te
Ajni Xhaluti pasi u slikatemia Bagdadi. Mirepo. ka mundesi qe keto ndodhi te
paramcndohcn se do lc ndodhin me vonc, si parashenje e Dites se Gjykimil.

161

ankua per plaekitjet qe ndodhnin ne rruge, atehere Pejgamberi
s.a.v.s. tha:

- O Adijj, aeke pare Ilirane?

- Nuk e kam pare, por kam degjuar per te - thashe, ai atehere
me tli a:

- Nese do te jetosh gjate, me siguri do te shohesh udhetaren e
cila do te udhetoje prej Hirase derisa fi ta besh tavaf Qaben, nuk do
t"i frikesohet askujt pervec All-llahut.

Mendova ne veti: Ku jane te keqinjte e Taiut, te cilet kane here
crrcgullcsi ne tokc?

- Nese do te jetosh, (do te dcshmosh) clirimin e pasurive te
Kisrasc!

- Kisra b. Iliirmiizit? - e pyeta. E ai tha:

- Kisra b. Hurmuzi! Nese do te jetosh gjate, me siguri do te
shohesh njeriun i cili do te ndaje me grusht ar ose argjend duke
kerkuar se kush do ta mar re nga ai, por nuk do te gjendet njeri i cili
do ta marrc. Sccili prej jush do tc takoj All-llahun, ate dite kur ta
takoni, pa kurrfare ndermjetesuesi ne mes tij dhe All-llahut, I cili
do te jepte sqarime, e All-llahu do t"i thote:

"A nukte dergova pejgamber te te komunikoje"?

"E dergove", do te pergjigjet ai,

"A nuk tc fala pasuri dhe tc dhash talcntin? " do tl thote
perse ri. "Me dha", do te pergjigjet ai. Atehere do te shikoje ne anen
e djathte dhe nuk do te shohc gje pervec Xhehcnnemit. Pastaj do tc
shikoje ne anen e tij te majte dhe perseri euk do te sliohe gje pervec
Xhehennemit.

Adiu thote: Kam degjuar Pejgamberin s.a.v.s. duke thene:

"Ruhuni nga zjarri i Xhehennemit bile me nje gjysme hurine, e
nese nuk ke me shumc se gjysme hurmc, atehere bile me fjalc tc
mire".

Me vone - thote Adiu - paslie udhetaren qe udhetonte prej
Hirase derisa euk e beni tavaf Qabee, dhe nuk i frikesohej askujt
pervec All-llahut. Dhe kam qeee ne mesin e a tyre qe cliruan Kisra
b. Hurmuzin, e nese ju do te jctoni gjate, me siguri do te shihni ate
qe ka thene Pejgamberi s.a.v.s.: se do te ndahet duarplote".

Me ka tregiiar Abdullahu, ketij Ebu Asimi, ketij ia ka transmetuar
Sa'dan b. Bishri, ketij ia ka transmetuar Ebu Muxhahldi, ketij Muhil- 1
b. Halife, i cili ka degjuar Adiun duke thene:

162

"Kam qene te Pejgamberi s.a.v.s. "

3596. Me ka treguar Se'id b. Shurhabili, ketij Lejthi i cili
transmetou nga Jezidi, ky uga Ebul- Ilajra, ky nga Ukbe b. Amiri, se
Pejgamberi s.a.v.s. nje" dltc ka dalur jasht dhe shchideve tc Uhudit ua
fali namazin e xhenazes, pastaj hypi ne minber dhe tba:

"Per ju une jam prijes dhe deshmitar! Per All-llahun, tash e
shoh kronin tiie. Mua vec me jane dhene celsat e thesarit te tokes,
Une, per All-llahun, nuk frikesohem per ju, se pas mejc do tc
ktheheni ne idhujtari, por frikesohem se ne mes veti do te garoni
(perpasurietj.). " 3 *°

3597. Na ka treguar Ebu Nuajmi, ketij Iben Ujejne. ky Iransmelon
nga Ziiliriu, ky nga Urvc, ky nga Usamcja r.a., i cili ka thene:

"Pejgamberi s.a.v.s. ka hypur ne njeren nga fortifikatat (e
Medines) dhe ka thene:

- A shihni ate qe e shoh une? Lee me te vertete shoh shume
tollovira qe do te ndodhin neper shtepite tuaja B (sikur) pikat e sMut.

«311

3598. Na ka treguar Ebul- Jeniani, ketij i ka treguar Shuajbi nga
Zuhriu, i cili ka thene se i ka treguar Urve b. Zubejri, te eilit i ka treguar
Zejneheja, bija e Ebu Selemes. kesaj Ummi Habibeja, bija e Ebu
SuJjanit, kesaj Zejnebeja. bija e Xhahshit, se te ajo ka byre Pejgamberi
s.a.v.s. i frikesuar, duke thene:

"Nuk ka zot tjeter pcrvec All-llahut! Mjcrc per arabet nga
sherri qe iu vjen! Sot eshte hapur nje pjese e pendes se Je'xhuxhit
dhe Me'xIiuxMf keshtu" - dhe beri nje rreth me gishtin e madh dhe

309 Ky eshte senedi tjeter per hadithin e permendur, te cilin Buhariu e ka
permendur ne l^iplinen mbi zekalin. libri II, faqc 428- 429.

Htra eshte qytet i njohur afer Kufes. Ka qene qender e araheve qe ishin
nen sundimin e persianeve. Aty ka jetuar fisi Tajj,

Ne hadithin e permendur paralajmerohen tri ndodhi: (jlirimi i Persise.
sigurimi ne udhetim (te cilin e perjetoi Adijj b. Ilatimi. traiismetues i hadithlt).
nderkaq pasurimi i madh u realizua gjale sundimil te Umcr b. Abdulazizil,

3[0 Ky hadith eshte pennendur dhe e ketni shpjeguar ne kaptinen e
Xhenazes, libri H, faqe 363- 365.

3ii Kinnani thote se ne kete hadith ka parashenja per lufterat, te cilat me
vonc ndodhen ne Medina ku rane shehide Umeri dhe Ulhmani r.a.

163

me gishtin tregues. Pastaj une - thole Zejnebeja - thashe:

"O i Derguar i All-llahut, a do te shkaterrohemi, edhe pse ee

mesin tone ka njerez te mire? "

"Po", tha ai, "kur do te shtohen te keqlnjte. "

3599. (Shuajbi) tregon nga Zuhriu te cilit i ka treguar Hindi, e
bija e Ilarthit, se Ummi Selenieja ka thene: "Pejgamberi s.a.v.s. ee
nje rast u zgjua dhe tha:

"I Lartemadherishcm eshte All-llahu! £farc thesari cshtc

■JIT

shpallur dhe cka eshte shpallur rreth ngaterresave"! " "

3600. Na ka treguar Ebu Nuajmi, ketij Abdulaziz b. Ebu Seleine el-
Maxhishini i cill Iransmelon nga Abdurrahman b. Ebu Sha'sa'a, ky nga
i ati I tij, sc Ebu Sc'id cl- Hudriu r.a. ka thene:

"Shoh se i do delet dhe i blcne, jij I mire ndaj atyrc dhe ndaj
barive te tyre, sepse une kam degjuar Pejgamberin s.a.v.s. duke
thene:

- Njerezit do te nibrine kohen kur delet do te jene pasuria me e
dasher per muslimanin, pas te cilave do te shkoje neper ma jet e
malcvc, ose pas dcgcvc te hurmave neper kodrina, neper vcndet ku
tubohet uji, qe te ike me feme e tij nga ngaterresat".

3601. Na ka treguar Abdulaziz el- Uvejsi, ketij Ibrahinii. i cili
Iransmelon nga Salim b. Kejsani, ky nga Iben Shihabi ky nga Then el-
Muscjjebi dhe Ebu Sclcmc b. Abdurrahinani, se Ebu Hurcjrc r.a. ka
deklaniar se Pejgamberi s.a.v.s. ka thene:

"Do te ndodhin trazira sbume te medhaja! Ai i cili do te rrije
ulur do te jete me i mire se ai qe rri ee kenibe, ai qe do te rrije ee
keeibe do te jete me i mire nga ai qe do te ece, ai qe do te ece do te
jete me mire nga ai qe do te vrapoje. Knsh do te inknadrohet ee to,
do te humbc, kush gjen ndonjc strchim, le te fshchct aty".

3602. Ibee Shihabi (ka deklaniar) se i ka treguar Ebe Beker b.
Abdurrahman b. Harithi, i cili transmeton nga Abdurrahman b.
Muti" b. Esvedi, ky nga Neufel b. Muaviu ngjashem me hadithin

nga Ebe Hurejre r.a. eie ate qe Ebu Beker (B. Abdurrahman) ka
shtuar: "Ne eiesie e namazeve ka nje eamaz nese i kaion ai (ka

3li Ky eshte versioni i slikurtuar i hadithit i cili permendet me vone ne

kaplincn rrelh ngaterresave.

164

humbur aq shume) sikur te humbte nga familja dhe pasuria. " J

3603- Na ka treguar Muhammed b. Kethiri, ketij ia ka transmetuar
A'ineshi, ky nga Zejd b. Vehbi, ky nga Iben Mes'udi se Pejgainberi
s.a.v.s. ka thcne:

- Bo te vije eje autokraci dhe seede qe do f 'i iirreni!

- O i Derguar i All-llahut, - thane ata, - cka na urdheron?

- Kryeni detyrat qe i keni, lutein All-llahun per ate qe keni te
drcjte - u pcrgjigj ai.

3604, Mc ka treguar Muhammed b. Abdurrahiini, ketij Ebu Ma'mcr
Ismail b. Ibrahimi, ketij Ebu Usame, ketij SluThe i cili transmeton nga
Ebu el- Tejjahu, ky nga Ebu Zur'a. ky nga Ebu Hurejre r.a.. i cili ka
deklaniar sc Pcjgambcri s.a.v.s. ka thcne:

- Kjo lagje e kurcjshiteve do t"i shkatcrroje njerczit!

- C^ka na urdheron - pyeten (sahabet).

- Sikur te ndaheshin njerezit nga ata - u pergjigj ai,
Mahmudi ka deklaruar se i ka treguar Ebu Davudi, ketij ia ka

transmetuar Shu* be nga Ebu et- Tejahi, i cili ka degjuar Ebu Zur'a
(duke e transmetuar kete haditli).

3605, Na ka treguar Ahmed b. Muhammed el- Mekkij, ketij Jalija b.
Se'id el- Emevi i cili transmeton nga gjyshi i tij se ka thene:

Ishini baslike me Mervanin dhe Ebu Ilurejren dhe e degjova
Ebu Hurejren i cili ka degjuar ate qe flet te verteten dhe te cilit i
besohct duke thcne:

- Shkaterrimin e ununetit tim do ta shkaktojne disa te rinj nga
Kurejshitet!

- Te rinj - pyeti Mervani, nderkaq Ebu Hurejre tha:

- Si te duash do fi permendi. Bijte e filanit dhe bijte e filanit! "

3606, Na ka treguar Jahja b. Musai, ketij Velidi. ketij i ka treguar
Iben Xhabiri dhe ka thene se alij i ka thene Buser b. Ubejdullah el-
Hadremi te cilit se i ka treguar Ebu Idris el- Hevlani, se ka degjuar
Hudhejfe b. Jeraanin, i cili ka Ihene:

313 Ne transmetimin e ketij hadtthi, te ctliti e shenon Nesaiu, theksohet se
ketu mendohet per namazin e ikindise. Pemdryshe. ky hadith permend se
duhet te ikish nga ngaterresat dhe se njeriu ka gjinah per e,do ngaterrese aq sa
ka qene i inkuadruar ne le.

165

"Nje grup njerezish e kane pyetur Pejgamberin s.a.v.s. per

miresine, kurse line e pyeta per te keqen nga frika qe te mos me
ndodh dhe thash:

- O I Derguar i All-Mali ut, ne kemi jetuar ne politeizem dhe lie te
keqija e All-llahu na e dhuroi kete te nitre. Pas kesaj te mire a do te
ekzistoje e keqja?

- Po - u pergjigj ai.

- Pas asaj te keqeje a do te kete te inira? - e pyeta perseri.

- Po - u pergjigj ai - por ne te do te kete tym.

- Cili do te jete tymi i tij? - e pyeta. Ai u pergjigj:

- Njerezit te cilit do te therrasin perkunder udhezimeve te mija!
Kete do ta dijsh dhe do ta gjykosh.

- Pas asaj te mire a do te kete te keqija? - e pyeta.

- Po - tha ai - ata do te jcnc duatet (thirresit) ne dyer te
Xhehennemit. Ata te ciiet do t"u pergjigjen do t"i gjuajne ne te!

- O i Derguar i All-Uahut - thashe - na i pershkruaj ata!

- Ata do te jcne nga lekura e jone dhe do te flasin me gjuhen
tone - u pergjigj ai.

- ^ka me urdheron nese me g,jeee kjo? - e pyeta, kurse ai u
pergjigj:

- Respekto bashkesine e muslimaneve dhe prijesin e tyre!

- Nese ata nuk kane haslikesi dhe prijes? - e pyeta.

- Atehere largohu nga te gjitha grupacionet bile sikur te
detyrohesh te hashc rrenje drunjsh derisa te te vije vdckja qcndro
ne ate gjendje - u pergjigj ai." 314

3607. Me ka treguar Muhammed b. Muthenna i cili thote se i ka
treguar Jahja b. Se'idi nga Ismaili, te cilit i ka treguar Kajsi nga
Hudlicjfcjar.a., i cilikathcnc:

314 Mtrestne qe do ta percjelle e keqja, Pejgamberi a.s. ka thene se ajo do
te kete si shenje tymin, qe do te thote se ajo nuk do te jete miresi e paster, por
ne te do te kete njolla dhe paqartesi, sikur tymi i zjarrit. Nevaviu mendon se
me kete tym do te kuptohen zemrat se nuk jane te pasterta ndaj njeri- tjetrit dhe
se nuk do le klhehen ne nivelin e pastertise qe kane pasur. Kadi Ijadi mendon
se kjo pastetti ka mbreteruar tie kohen e sundimit te Utner b. Abdulazizit.

"Ata jane nga lekura e jone" domethene: ata jane nga populli yne, mirepo,
disa mendojne se don te thote: ata jane nga njerezit nepergjithesi (pasardhes te
Ademit a.s. ).

166

"Shoket e mi u interesuan per te miren, kurse mua me
interesonte per te keqen"...

3608. Na ka Ireguar Hakem b. NaJi'u, ketlj Shuajbi. ky transmelon
nga Zuliriu, kctij i ka trcguar Ebu Sclcinc sc Ebu Hurcjre r.a. dcklaroi sc
Pejgamberi s.a.v.s. kathene:

"Nuk do te ndodh Dita e Mbreme perderisa nuk luftojne dy
grupacionc, ideja e te cilcvc eshte e njejtc." J "

3609. Me ka treguar Abdullah b. Muhaminedi, ketlj Abdiirrezaku,
ketij i ka lajmeruar Ma" men nga Heramami, ky nga Ebu Huirejreja r.a..
i cili thote se Pejgamberi s.a.v.s. ka therte:

"Nuk do te ndodhe Dita e Mbreme perderisa nuk luftojne dy
grupacione, ne mesin e te cileve do te kete shume te mira, idene do
ta kene te njcjtc. As nuk do te ndodhe Dita e Mbramc dcrisa te
paraqiten dexhallet, rrenacake do te jene rreth tridhjete. Secili prej
tyre do te prctendoje se eshte pcjgambcr. " '

315 Disa mendojne se kjo i dedikoliet Aliut dhe Muavtut r.a., i cili ndodh i
ne Siffine, kur y\liu r.a. ishte halife. dhe padyshim, njeriu me me vlere ne ate
kohe. Ate te gjithe e pranuan per halife ne peijashtim te hanoreve te Shamit ne
kryc me Muaviun r.a. Kerniani Ihote se formulimi: "...ideja e te eilit eshte
nje..." domethene se secili prej tyre do te pretendoje se ka te drejte. tidersa
kundershtari eshte ne lajthitje. Nuk mund te mohohet se vetem njeri do te jete
ne te drejte, tjetri ne lajthitje, si 9 eshte rasti me Aliun dhe Muaviun; Aliu ishte
ne te drejte, kurse kundershtari i tij ishte ne gabim, edhepse ai ka arsyetimin
per gabimin e vet. Ai ashtu veproi ne haze te ixlitihadit; kur muxhtehidi gabon.
nuk i llogaritet per gjynah.

316 Pjesa e pare e haditliit flet per te njejten ^eshtje per te cilen flet hadithi i
pare, e pjesa tjeter ben ^ale per paraqitjen e individeve. te eilet do te
prelendojne se jane pejgamber. Disa nga atii u paraqiten qe ne kohen e
Pejgamberit a.s. Ne Jemame u paraqit Musejlemeja, ne Jemen Ksved el-
Anethi dhe gjate kohes se Ebu Bekrit Tulejha b. Huvejlidi, te Beni Es'ad b.
Huzejme, Sexliah b. Temimi te Benu Temimet. Esvedi u A'ra para se te
nderronte jete Miihammedi a.s. : Musejlemeja u vra ne kohen e Ebu Bekrit r.a..
Tulejhi beri teube dhe nderroi jete si musliman. Transmelohet se edhe Sexhahu
ka bere teube.

Numri prej 30 dexhxlialleve iu dedikoliet atyre qe Idshin ose do te kene
ndikim te eaktuar, ata do te jene shume dhe do te pretend ojne se jane
pejgambere, por nuk do te kene ndikim ne popull.

167

3610, Na ka trcguar Ebul- Jcmani, kctij i ka treguar Shuajbi nga
Zubriu i cili ka deklaruar nga Ebu Seleme b. Abdurrahmani se Kbu
Se'id el- Hudriu r.a. ka Ihene:

"Ne nje rast ishim te Pejgamberi s.a.v.s. Ai ndante placken. I
crdhi Dhul- Huvcjsiri. i cili ishtc nga Ebi Tcmimi dhe tha:

- O i Derguar i AU-Uabut, jij i drejte!

- Mjer per ty - iu pergjigj ai - kush eshte i drejte nese edhe une
nuk jam i drejte! Ke humbiir dhe je shkaterruar nese une nuk kam
qeee i drejte.

- O i Derguar I All-llabut - tha Umcri - me lejo qe ta vrasc!

- Hiqu prej tij, - tha, - sepse ai ka bashkemendimtare tjere.
Sccili njcri prej jush nuk do te dcshirojc qe te falet me ta, te
agjeroje me ta. Ala do te lexojne Kur'an por nuk do te ndikoje te
ata. Atyre feja do t"e kaloje sikur shigjeta knr e vret gjahun e zene.
Po shikove ne maje te shigjetes, a duket dicka; po shikove ne
kordhen e shigjetes, nuk do te hetosh kurrgje; po te shikosh ne
trupin e shigjetes, kurgje nuk do te hetosh; po shikove ne flctet e
shigjetes, as ne to nuk do te hetosh kurrgje. Shigjeta ka kaluar
neper ushqimin dhe gjakun e trctur. ' Shcnja e tyre do te jctc
njeriu i zi, nje mnskul i tij do te jete sikur gjiri i femres, ose sikur
nje cope mishi, shurae do te tronditet; Ata do te paraqiten knr do te
percahcn njcrezit ne mes vcti.

Une deshmoj se kete hadith e kam degjuar nga Pejgamberi
s.a.v.s. - thotc Ebu Sc'idi - dhe deshmoj se Ali b. Ebi Talibi ka
luftuar kunder tyre, por edhe une kain qene me ate. Ai urdheroi qe
ta gjejme ate njeri, e gjetem dhe e sollem. Te ai pashe atributet te
cilat i pershkroi Pejgamberi s.a.v.s. "

3611. Na ka trcguar Muhammed b. Kethiri ketij i ka trcguar Sufjani
nga A'meshi, ky ka transmetuar nga Hejtheme, ky nga Suvejde b.
GaJeli. i cili thote se Alio r.a. ka Ihene:

"Knr in transmetoj nga Pejgamberi s.a.v.s., me i kenaqur do te
isha te ble nga qielli se sa te genjej ndaj tij, e knr iu Has per die- ka qe

3[; Ketu aludohet tie shpejtesitie e shigjetes tie te eileti nuk ka tigele
kurrfare gjurme nga gjahu i gjuajtur. Qellimi eshte qe te krahasohet besimi i
havarixheve, i cili ne to kalon shume shpejt dhe nuk 1e gjurme. Pra„ besimi i
tyre krahasohet me shigjeten e gjuetaril le shkalhle.

168

ka te bej ne mes nesh, (dijeni) se lufta eshte mashtrim. E kam
degjuar Pcjgambcrin s.a.v.s. duke thene: - Ne Ahiri zcman (para
Kijamelit) do te paraqiten njerez, do te jene te rinj dhe te
pakuptueshem, te diet do te lexojne Fjalen me te mire (Kur'anin),

por do te kalojnc neper Islam sikur shigjcta kur kalon ne gjahun e
zene, kurse imani nuk do ta kaloje as laringun e tyre. Kudo qe ti
hasni, vritni, sense per vrasjen e tyre ee Biten e Gjykiniit do te
shperbleheni." 3lfi

3612- Me ka treguar Muhammed b. Muthenna, ketij Jahja, i cili ka
traiismetiiar nga Ismaili, kurse atij ia ka transmetuar Kajsi nga Habbab
b. Erela. i cili ka thene:

"U ankuam te Pejgamberi s.a.v.s. Ai ishte shtrire nee hijee e
Qabes, nen koke Mshte venduar burden e vet. E pyetem:

- A nuk do te kerkosh ndihme per ne, a nuk do ta lutish A1I-
llahun per ne?

- Para jush ka jetuar nje njeri, - tha ai - per te cilin kishin liapur
nje grope dhe e kishin filter ee te. Pasta j e leoren sharren dhe e
ndane ee dy pjese, por kjo nek e sheiaegi ega feja e tij. Me brushe
hekuri ia nxoren eiishie deri ne eshtra, ose inde, por edhe kjo eek e
sheiaegi nga feja e tij. Per All-llahun, kjo ^eshtje (Islami) do te
plotesohet ashtu qe kaloresi do te mund te udhetoje i lire prej Sane
deri tie Hadrcmcut, ai nuk do te frikesohct nga askusli pcrvec All-
llahut ose ujkut qe te eios ia hane bagtine. Por ju shpejtoni lee
nxitimtcmadh." 3 ^

3613. Na ka treguar Ali b. Abdullahu, ketij Ez'her b. Sa'di. ketij

Iben Auni i cili thole sc ia ka transmetuar Musa b. Encsi nga Erics b.

3iR Edhe ky hadith iu dedikohet havarixheve. te cilet luftuan kunder Aliut
r.a. Ala iu kundervune arbilrazhil ne mes te Aliut dhe le Muaviul, duke thene:

"Aktgjykimi i takoti vetem AI 1-11 abut" Pobimi eshte i veitete. por ata theme se
domethenia nuk eshte e drejte. Pejgamberi a.s. urdheroi qe ata keshtu te
denohen sepse mbillnin perearje dhe kaos.

3i9 Kabban b. Eretti eshte nder te paret qe pranoi Islamin dhe mbante

mend ndjekjet dhe lorlurat te eilat i ushlronin kurejshitel ndaj muslimaneve te
pare. Pejgamberi a.s. i qetesonte ithtaret e tij duke iu vene tie dijeni se
muslimanet e pare kane per jetuar tortura dhe mundime shume me te renda per
shkak te fese se tyre, por kane duruar. Kjo muslimanet i kalitete dhe keshtu iu
perballonin mundimeve.

169

Maliku r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. e ka humbur Thabll b. Kajsin e nje'
njeri i tha:

- O Pejgamber i All-Ilahut, une do te informoj per rastie e tij.
Pastaj shkoi te ai dhe e gjeti ne shtepine e tij me kokeulur, dhe e

pyeti:

-Ckake?

- Kob - u pergjfgj ai (dhe i tha) se ka ngritur zerin e vet mbi
zerin e Pejgamberit s.a.v.s., andaj druan se mos i jane djegur te
gjitha veprat e mira dhe se eshte nga banoret e Xhehennemit. Pastaj
nje riii i pcrmcndur vajti te Pejgamberi s.a.v.s. dhe e informoi se at
ka thene keshtu.

Musa b. Enesi thote se (njeriu) shkoi perseri te (Thablti) me
haber shunie te gezueshem.

- Shko te ai - tha (Pejgamberi s.a.v.s.) - dhe thuaj: "Ti nuk je

I."} ft

xhehennemli por je xhennetli." "

3614. Na ka trcguar Muhamnicd b. Bcshshar, ketij Gunderi, ketij
ShiTbeja, ky transmeton nga Ebu hThaku, i oil i ka degjuar nga Berra" b.
Azlbi. I clli ka thene:

"Nje njeri ka lexuar suren "El- Kehf", nderkaq ne shtepi ka
pasur nje kafshe e cila shqetcsohcj. Ai e luti qe te qctcsohet,
menjehere kafshen e mbuloi tymi ose mjegulla. Me vone kete ia
tregoi Pejgamberit s.a.v.s. i cili tha:

"Lexo, o njeri! Ajo eshte meshire e cila vjen per shkak te
Kur'anit, ose lcshohct per slikak te Kur"anit. " "

3615. Na ka treguar Muhammed b. Jusuii. ketij Ahmed b. Jezid b.
Ibrahim Ebul- Hasan cl- Harrani, ketij Ziilicjr b. Muaviu, ketij Ebu

320 Thabit b. Kajs b. Sheminasi ka qene orator i ensarijeve dhe i
Pejgamberit a.s. Ka pasur ze te larte, dhe kur u shpall ajeli: "O besimlare, mos
ngritm zerin tuaj me larte se zeri t Pejgamberit, dhe me te mos btsedoni me ze
te larte, sic bisedoni me ze njeri me tjetrin, qe te mos zhduken veprat tuaj a e ju
te mos e hetoni fare." (El- Huxhurat, 2). Thabiti u frikesua mos po i digjen
veprat e mira sepse ne prezeneen e Pejgamberit a.s. tliste me ze te larte, andaj
nuk dilte nga shlepia. Pejgamberi a.s. alehere i ka thene: "A nuk je i kenaqur le
jetosli i lumtur, bie shehid dhe hyne tie Xhennet? ! " Ky premtim u realizua,
Thabiti ra shehid ne betejen e Jemames.

32i Ky hadith paraqet nje nga muxhizet e Pejgamberit a.s. sidomos kur
kemi parasysh se nga leximi i Kur'ani Kerimil qetesohen edhe shlazet.

170

Is'haku, i cili ka degjuar Ebu Berra'a b. Azibin duke thene:

"Elm Bekri crdbi te babai im (Azibi) ne shtcpi dhe bleu nga ai
nje shale per cleve me c'rast tha:

- Dergoje djalin tend qe ta sjellim bashke.

(Berrai) thote se e sollein bashke. Babai im doll qe te paguaje
vleren e saj dhe i tha Ebu Bekrit:

- O Ebii Beker, me rrefe si u solle kur udhetove me
Pejgamberin s.a.v.s. (Me rastin e hixhretil).

- Mire - tha ai. - TJdhetuam (pasi dolem nga shpella Theur) naten
dhe ditcn e nesermc deri ne dreke; rruga ishtc e slikrete, askusli
nuk kalonte. Nderkohe na u paraqit nje shkemb i larte, i cili
lcshontc hijcn e vete, dielli nuk dcpcrtonte. IJ ulcm pranc tij. Me
doree time pergatita vendin per Pejgamberin s.a.v.s. ku do te flente.
E shtrova eje gune prej lekure dhe thashe: "Flej, Pejgamber i All-
llahut, kurse une do te vezhgoj perreth teje". Ate e mori gjumi. line
dola te vezhgoje mos ka dicka rreth tij. Menjehere pashe nje bari i
cili me delet e veta I afrohcj shkambit me te njcjten deshire qe
patem edhe ne. E pyeta:

-Iknjtjetidjaiosh?

- 1 eje njeriut nga Medineja, ose Mekkeja - 11 pergjigj i riii.

- A ke ne tnfen tende dele mjelese? - e pyeta.

- Po - u pergjigj ai. line pastaj e pyeta:

- A deshiron ta mjelim?

- Po - u pergjigj ai dhe e zuri nje dele, atcherc une i thash:

- Pastroji cicat nga pluhnri, khnet dhe berlloku.

- E pashe Bcrra'ane - thote (Ebu Is'haku) - duke i fcrkuar dhe
duke i shknndnr duart. Pastaj ne nje veder mjeli pak qnmesht,
kurse une kisha nje calik te cilen e sella per Pejgamberin s.a.v.s. qe
te pije uje dhe te mcrr ahdes. Erdhia te Pcjgambcri s.a.v.s., edlipse
nuk desha qe ta zgjoj nga gjumi, por arrita mu atehere kur ai u
zgjua. E perzita ujin me qnmeshtin derisa u ftoh pjesa e poshtme
dhe thashe:

- Pi, o i Derguar i AU-llahut!

Ai pin aq sa une u kenaqa - thote (Ebu Bekri). Pastaj tha:

- A eshte koha qe te nisemi?

- Gjithesesi, i thashe - (thote Ebu Bekri) - dhe u nisem pasi qe
dieffi filloi te leshohet. Neve na ndiqte Snrraka b. Maliku. Atehere
thash:

171

- Na zeee., o i Dergear i All-llahut!

- Mos u shqeteso, All-llahu eshte me ee! - tha ai.

Atehere Pejgamberi s.a.v.s. lexoi nje dua. Kali i Surrakes
sharroi deri ea bark - mendoj (sc tha) ne foke te forte, ishte i
dyshimt Zuhcjri.

- line shoh se ju lexuat diiane kunder meje! - bertiti (Surraka). -
Luteni qe te shpetoj, e une All-llahiin do ta keie per deshmitar se do
t"i kthej ata qe in kerkojne juve.

Atehere Pejgamberi s.a.v.s. u let per te shpetuar ai, kurse me
vonc sa here qe e takontc thoshtc: "Une iu mjaftojc per kctc. "

Keshtu kthente secilin qe e takonte, e plotesoi premtlmin - thote
Ebe Bekri. 322

3616. Na ka treguar Mual- la b. Esedi. ketij Ahdulaziz b. Muhlari.
ketij Halidi i cill transincton nga Ikrinieja, ky nga Ibcn Abbasi r.a. sc
Pejgamberi s.a.v.s. hyri te nje beduin qe ta vizitoje. Pejgamberi s.a.v.s.
kishtc traditc - thote ai - kiir vizitonte te seinurin te thoshtc:

"Nek eshte keq, Kjo, iesha- All- llah, do te pastroje". Keshtu i
tha edhe ketij: "Nek eshte keq. Kjo, insha- All- llah do te pastroje".

"The se - i ka thene beduini - kjo do te me pastroje, Assesi!
Pcrkundrazi kcto jane cthe te cilat valojnc, te cilat e imindojnc
plakun e mbetur dhe therrasin ne varr".

- Mire, pra! - 1 tha Pejgamberi s.a.v.s.

361 7. Na ka treguar Ebu Ma' men, ketij Abdul varithi. ketij
Abdulazizi, I cili transmeton nga Encsi r.a., i cili kathenc:

"Nje njcri ka qenc i krishtcrc dhe e pranoi Islamin. E mesoi
suren El- Bekare dhe All Imran. I shkroi Pejgamberit s.a.v.s. dhe
perseri u kthye ee krishterizem dhe iilloi te liases "Muhammedi
nuk die kurrgje me perjashtiie te asaj qe ia kam shkruar une". Me

322 Ky hadith i dedikohet rrjedhes se Hixhretit i cili per Pejgamberin a.s.

ishte muxhize, sepse pas duase se tij kali i Surrakes u gremis ne toke te forte.
Pasi qe e luti Pejgamberin a.s. qe te shpetoj e, Surraka shpetoi.
Nga hadilhi i permendur mund te pcrf undojme:

- Hbu Bekri ka qene asliabi me i mire.

- Tevek- kuli (mbeshtetja ne All-llahun xh, sh.) eshte vesjori e
rendesishme per muslimanin.

- Ithtari ka per detyre le ndihmqje udheheqesin.

172

vone All-llahu ia mori shpirtin cllie e varrosen, por te nesermen toka
e nxori jashte. Njerezit thane: "Kjo eshte veper e Muhammedit dhe
e shokeve te tij. Mbasi ai ike nga ata., ata e kane nxjerre dhe e kane
gjuajtur". Perse ri e varrosen ne varr me te thelle., mirepo, toka te
nesermen pcrscri e nxori jashte, ata pcrscri thane: "Kjo eshte veper
e Muhammedit dhe e shokeve te tij. E kane nxjerre shokun tone
sepse ike nga ata aedaj e kane gjuajtur". Ala edhe njehere e
varrosen, bile edhe me thelle, aq sa munden. Mirepo te nesermen
toka perseri e nxori jashte. Atehere kuptuan se kjo nek eshte pune e
njcriut dhe e lane jashte. "

3618. Na ka trcguar Jahja b. Bukejri, ketij Lcjthi, i cili transincton
nga Junusi, ky nga Iben Shihahi, ky ka deklaruar se e ka lajmeruar
Ibnul- Musejjebi nga Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka Ihene:

"Kur eek do te mbetet Kisra (mbrcti i bizantincvc), nuk do te
kete me as Kajscra. Pasha Ate, ne duar te te Cilit eshte jeta e
Muhammedit, pasuria e atyre dyve do te harxhohet ne rrugen e A1I-
llahut".

3619. Na ka Ireguar Kabisa, ketij Sufjani, ky Iransmelon nga
Abdulmclik b. Uincjri, ky nga Xhabir b. Semurc, i cili thole sc
Pejgamberi s.a.v.s. katheiie:

"Kur do te shkaterrohet Kisra, pas tij nuk do te kete me Kisra".
Pastaj permendi edhe dicka dhe vazhdoi: "Pasuria e ketyre dyve do
te shpenzohet ne rrugen e All-llahut". "

3620. Na ka trcguar Ebul- Jcmani, ketij i ka trcguar Shuajbi nga
Abdullah b. Kbi Husejni. te cilit ia ka percjelle Natl 1 b. Xhubejri se Iben
Abbasi r.a. ka Ihene:

"Rrenacaku Musejleme, ee kohen e Pejgamberit s.a.v.s., erdhi
te at dhe tha: Nese Muhammcdi kete ecshtje ma lc mua pas tij, do ta
ndjeke. Bashke me ate erdhien edhe shume njerez nga populli i tij,
aedaj Pejgaeibeti s.a.v.s. u eis per te ai, bashke eie te edhe Thabit

323 ".. Pastaj permendi edhe dicka..." domethene se ka permendur edhe
pjesen tjeler te hadithil i cili Ihote: "Kur do lc ereenjosel Kajscri, pas tij nuk do
te kete me Kajsera" . Kjo i dedikohet Kisrase tie Irak dhe tie Sham. Ne kohen e
Umerit r.a. kur u ^lirua Iraku dhe Shami, pasuria e tyre u harxliua ne rrugen e
All-llahut xh. sh. keshtu u realizua ajo qe Muhammedi a.s. e ka thene ne kete
hadilh.

173

b. Kajs b. Shemmasi. Pejgamberi s.a.v.s. ne duar kishte ca dege
hurmash. Qendroi para Musejlemes dhe shokeve te tij, dhe tha:

- Sikur ta kishe kerknar ega line kete dege, euk do ta jepsha. Ti
nuk do te mund te ikish nga eaktimet e All-llahut te cilat i ke te
slikraara, e nese kthehesh (kunder Islamit) me siguri All-llahu do ta
marre shpirtin! Mendoj se ti je ai qe pashe ne enderr, ate cka pashe.

(Then Abbasi thote) se i ka trcguar Ebu Hurejrc se Pcjgambcri
s.a.v.s. ka theee: "Ne nje rast, duke fjetur, enderrova dy hallka ari
ne duart e inia. Ky rast me sliqefesoi, atehere ne enderr u inspirova
qe tl fryjc. Fryna ne ato dhe ato fluturuan. Kete e shpjcgova se pas
meje do te paraqiten dy rrenacake. Njeri nga ata ishte El- Ansi,
kursc tjetri rrcnacaku Muscjlcmc, i cili eshte paraqitur ne Jemamc.

44324

3622- Me ka treguar Muhammed b. Ala 1 , ketij Hammad b. Usame. i
cili traiismetou nga Burejd b. Abdullah b. Ebu Burde. ky nga gjyshi i tij
Ebu Burdc, ky nga Ebu Musa'a, mendoj se ky ka traiismctiiar nga
Pejgamberi s.a.v.s., i cili kathene:

"Ne enderr pashe se shperngulem nga Mekkeja ne vendin ku ka
hurma, mendova se ai vend eshte Jemame ose Hexhereja, por ai
qytct ishte Jcthribi. Ne ate enderr pashe se e luajta shpaten, por
pjesa e pare e saj u thye, kjo ishte ajo qe u ndodhi besimtareve ne
IJhud. Pastaj e leviza per here te dyte, ajo u be me e bukur se sa
ishte. Kjo Ishte clirimi (i Mekkes) te cilin na e Mi All-llahu dhe
bashkimi i besimtareve. Ne ate enderr pash lopet (se si therren), por
percaktimet e All-llahut jane me te mira, kjo kishte te beje me
besimtaret qe ndodhen ne Uhud. E mire eshte ajo qe e jep All-llahu

324 Ne vitin e nende, sipas Kixhretit Musejlemeja si anetar i delegacionit
para popullit te vet erdhi ne Medina. Vetvetes i kishte dhene pseudonimin"

rrahman" dhe ishte t njohur si Rrahmam nga Jemameja. Sa u ktliye nga
Medineja leshoi fene Islame dhe filial te shpalle pejgamherllekun e rrejshem.
Deshti te beje cudira: gjuante vezet ne shishe, pritte krahet e shpendeve, pastaj
ua ngjitte. Thoshte se kaprolli i vjen nga mali dhe e mjel. Ne betejen e
Jemames e vrau vrasesi i Hamzes Vahshiu. Kjo ka ndodhur ne kohen e Ebu
Bekrit kur kishte 150 vjet.

Esved el- A'nethin e vrau as'habi Firuzi ne kohen kur Pejgamberi a.s. ishte
i shtrire ne shtratin e vdekjes. Permes Shpalljes Pejgamberi a.s. mori vesh per
vrasjen e tij dhe i lajmeroi sahabel me qellim qe t'i pergezoje.

174

dhe shperblimi per sinqeritetin te cilin na e dha All-llahu pas
betejes ne Beder".

3623. Na ka Ireguar Ebu Nuajmi, kelij Zekerijja i clli Iransmelon
nga Firasi, ky nga Amiri, ky nga Mcsruku sc Aishcja r.a. ka thcne:

"Takova Fatimen e cila ecte sikur Pejgambeii s.a.v.s.
Pejgambeii s.a.v.s. i tha:

- Mire se erdhie, bija inie!

Pastaj i tha qe te ulct ne ancn e djathtc ose ne anen e majte te tij
dhe i peshperiti dicka. A jo nisi te qaje. Une e pyeta pse qane. Me
pastaj pcrseri i peshperiti dieka, ajo atcherc qcshi, ndcrkaq une
thashe:

- Asnjehere nuk kam pare qe gezirai te jete kaq afer pikelliniit
Pastaj e pyeta se cka i tha, ajo u pergjigj:

- Nuk do te shpaloj fshehtesine e Pejgamberit s.a.v.s. !
Pejgamheri s.a.v.s. kur ndcrroi jete, perse ri e pyeta dhe atehcrc

ajo tha:

3624. - Me peshperiti: "Xhibrili per cdo vit ma perseritte
Kur"anin nga njchcre, ndersa sivjct ma ka pcrseritur dy here.
Mendoj se kete e beri sepse me ka ardhur fundi I jetes, ti je e para,
prcj familjcs sime, e cila do te vijc pas mcjc".

Atehere une qajta, kurse ai me tha: "A nuk je e kenaqur qe te
jeslie e para e grave lie Xhennet", ose e besimtareve, prandej qesha.

3625. Na ka Ireguar Jahja b. Kaza'a, kelij Ibrahim b. 5a' di. i cili
transincton nga i ati i tij, ky nga Urvc, ky nga Aishcja r.a., c cila ka
thene:

"Pejgambeii s.a.v.s., gjate kohes se semundjes prej te ciles
nderroi jete, e tiiini vajzen e tij Fatimen dhe i persliperiti dicka.
Ajo filloi te qaje, pastaj pcrseri e thirri dhe pcrseri i peshperiti, ajo
illloi te qeshe. E pyeta - thote (Aishcja) - per kete e ajo me tha:

3626. - Pejgambeii s.a.v.s. duke biscduar me ze te ulct, me
informoi se do te nderroje jete nga kjo semnndje, line qajta. Pastaj
duke folur me ze te ulet, me informoi se une do te jem gruaja e pare
nga familja e tij qe do ta ndjeki (do te shkoj pas tij), prandaj qesha.
« fi5 80

325 H. Aishcja Ihotc sc h. Falimcja ka ndcrruar jclc nc muajin c Ramazanil,

175

3627. Na ka trcguar Muhainmcd b. Ar\are, kctij Shifheja, ky
transmeton nga Ebu Bishri. ky nga Se'id b. Xhuhejri, ky nga Iben
Abbasi r.a.. i cili ka thene:

"Umer b. Hattabi r.a. Iben Abbasin e konsideronte te aferm te
vctin andaj Abdurrahman b. A lift tha:

- Ne i kemi djemte sikur ai!

- Ti e di prej nga kjo - tha Umeri, pastaj e pyeti Iben Abbasin
per domethenien e ajetiti: "Knr do te vije ndihma dhe fitorja e All-
llahut" (En- Nasi; 1).*Ai tha:

- Ai cshtc afati i jetes se Pcjgambcrit s.a.v.s. te cilcn la shpalli.

- Edhe une nuk di dicka tjeter lidhur me ajetin ne perjashtim te
kesajqediti-thaai. 326

3628. Na ka Ireguar Ebu Nuajmi. ketij Abdurrahman b. Sulejraan b.
Handhalc b. Gasili, kctij Ikriincja nga Iben Abbasi r.a. i cili ka thene:

"Pejgambcri s.a.v.s., kur ishtc i scmurc nga e cila edhe ndcrroi
jete, doli perjasht i veshur me gune dhe shall te zi te mbeshtjellur, u
nle ne minber, falenderoi All-llahun, e lavdoi Ate, dhe pastaj tha:

- E tash! N jerez ka me shume, ensarij ka me pak, ashtu qe
ensarijte ne krahasim ine njerezit tjere do te jene sikur krypa ne
ushqim; at qe do te kete sundimin nga ju, ka mundesi qe disa
njerezve tin beje dem, nderkaq te tjereve dobi, le t'ua pranoje
veprat e mira, kurse le tl tejkaioje te keqijat! '"

Ishte kjo ulja e fundit e Pejgamberit s.a.v.s. (ne minber).

3629. Me katreguar Abdullah b. Muhammedi, ketij Jahjab. Ademi,
ketij Iluseju el- Xhufi, i cili transmeton nga Ebu Musa. ky nga Hasani,
ky nga Ebu Bekri r.a. i cili ka thene:

"Pejgamberi s.a.v.s. life dite e mori Hasanin dhe hypi ne minber

gjashte muaj pasi nderroi jete i ati i saj e ajo ishte 25 yjecare.

326 Disa as'hahe Umerit r.a. ia shihnin per te ma dhe pse e merte per

keshilltar Iben Abbasin r.a., i cili atehere ishte i ri, kurse te tjeret ishin ne vitet
e pjekurise. Ai i bindi ata se Iben Abbasi me te vertete meriton kete. sepse
Pejgambcri a.s. per ale eshle lulur: "O Zol, mundesoi qe t'i njeh rregullat e fese
dhe mesoja shpjegimet e tyre! "

32 ' Duke pasur parasyshe se ensarijte ndihmuan Pejgamberin a.s. dhe
muhaxhiret. ai ua terhoqi verejtjen qe te respektojne detyrat ndaj tyre, sidomos
kur ata do te jene pakiee.

176

dhe tha: "Ky, biri im, eshte i pari! Ndoshta me ndermjetesimin e
ketij All-llahu do tl pajtojc dy grupct e imislimancvc. "

3630. Na ka treguar Sulejraan b. Harbl, ketij Hammad b. Zejdi. i cili
transmeton nga Ejjubi, ky nga Hiuncjd b. Hilall, ky nga Enes b. Maliku
r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. lajmeroi per vdekjen e XhaTerit dhe te Zejdi t,
para se te' vinte lajmi, por syte i lotonin.

3631. Me ka treguar Amer b. Ahhasi, ketij Iben Mehdiu, ketij
Sufjani, i cili transmeton nga Miiliainmed b. Munkediri, ky nga Xhabiri
r.a. se (kur eshte martuar) Pejgamberi s.a.v.s. i ka Ihene:

- A keiii ju qilima?

- Prej nga te kemi qilima? ! - iu pergjigja.

- Ju do te keni qilima - u pergjigj ai.

Me vonc unc i thash asaj - mendontc per gruan e vet - : "Hiqi
qilimat e tu, kurse ajo i eshte pergjigjur: A nuk ka tliene
Pejgamberi s.a.y.s.: "Ju do te keiii qilima", dhe line nuki hoqa.

3632. Me ka treguar Ahmed b. Is'haku, ketij Ubejdullah b. Musa.
kctij Israili i cili transmeton nga Ebu Is'liaku, ky nga Amcr b. Mcjmuni,
se Abdullah b. Mes'udi ka tliene:

"Sa"d b. Muadhi u nis per ne Umre dhe u venclos te Umejje b.
Halef Ebu Safvani, mirepo edhe Umejje, kur udhtonte per ne Sham
dhe kalonte neper Medine, vendosej te Sa"di. Ne ate rast Umejje i
katheneSa^dit:

- Prit te kalojc dreka kur njerczit pushojnc, pastaj shko dhe
bene tavafin.

Sa"di derisa e bente Tavafin, erdhi Ebu Xhehli dhe tha:

- Kush eshte ky qe e ben tavafin rreth Qabes?

- line jam Sa'di - u pergjigj, kurse Ebu Xhehli i tha:

- Ben tavafin pa frike! A ju e keni strchuar Muhammcdin dhe
shoketetij?

- Po - u pergjigj ai, kcshtu keta dy filluan te ndcrrojnc fjalc
kurse Umejja i tha Sa'dit:

- Mos e ngre zerin ndaj Ebiii- Hakemit, sepse ky eshte i pari i
kesaj lugine!

32R Kjo ne te vertete ndodhi kur Ilasani ia leshoi halifatin Muaviut. Keshtu
u pajluan dy grupct c muslimancvc per merit at c lij.

177

- Per All-llahun, - atehere tha Sa'di - nese me pengon qe te mos
e beje tavafin rreth Qabes, te jesh i sigurte se do ta nderpres
tregtine tende me Sliainiii.

(Ibcn Mcs'udi) thote se Umejja vazhdonte t'ia terheq verejtjen
Sa'dit: "Mos e ngre zcrin, dhe filloi ta ndale, atchcrc Sa'di u
hidherua dhe tha:

- Leshome, sepse kam degjuar Pejgamberin s.a.v.s. duke thene
se do te vras ty!

- Mua? - pyeti ai.

- Po - u pergjigj (Sa'di).

- Per All-llahun, Muhammedi kur flet, nuk genjen - tha ai,
pastaj u kthye te gruaja e vet dhe i tha:

- A e din se cka me ka thene kumbara im nga JethriM?

- C^ka te ka thene? - pyeti a jo, kurse ai u pergjigj:

- Thote se ka degjuar Muhammedin duke thene se do te me
vrete mua.

- Per All-llahun, - ka thene ajo - Muhammedi nuk rrenc.

Kur dolen ne Beder - thote (Ibcn Mes'udi) - dhe erdhi lajmi per
ndihme, atij i ka thene gruaja e tij: "A te kujtohet se ^ka te ka thene
kumbara ega JethriM? "

Ai nuk deshti qe te shkoje, por Ebu Xhehli i tha: "Ti je njeri
nga njcrczit me me fame nc kete luginc! Udhcto bile njc ose dy dite!

AI u iiis me ate per dy dite dhe All-Halm la mori shpirtin.

3633. Me ka treguar Abdurrahman b. Sliejbe, ketij Abdurrahman b.
Mugirc i clli transmctoii nga I ati i tij, ky nga Iben Musa b. Ukbe, ky
nga Salim b. Abdullahu, ky nga Abdullahu r.a. se Pejgamberl s.a.v.s. ka
thene:

"Kam pare (ne etiderr) se si njcrczit, ishin tubuar ne njc vend. V
ngrit Ebu Bekri dhe nxori nje ose dy kofa, nderkaq njera kofe e tij
ishte me pak e mbushur (me uje)~ All-llahu e beftc magfiret. Pastaj
kofen e mori Umcri dhe ajo u shndcrrua nc kofe me te madhc! Vne
nuk kam pare njeri gjenial sikur ai qe te bente die te ngjashme
sikur ai...Andaj njcrczit e lane puncn.

Ilennnanii transmeton nga Ebu Ilurejre se Pejgambeii s.a.v.s.
ka thene:

178

"Ebu Bekri ka nxjerre nje ose dy kofa". "

3634- Me ka treguar Abbas b. El- Velid En- Nersi, ketij MiTtemiri
qe ka thene se ka degjjuar babain e tij, te cilit i ka tregiiar Ebu Uthmani:
'Mam lajmcruar sc Xhibrili a. s. crdhi tc Pcjgainberi s.a.v.s., ku ishtc
edhe Ummi Selemeja. Ai fob me te dhe pastaj iku. pastaj Pejgamberi
s.a.v.s. I lha Urami Selemes: "Kush ishte ky? " ose si v ka thene.
Ummi Selemeja eshte pergjigjnr: "Ky eshte Dillje ,, .

Per All-llahun, - me vone ka dcklaruar Ummi Selemeja - nuk
kam dyshuar aspak se ai ishte ai, derisa degjova prej Pejgamberit
s.a.v.s. se ai transmeton nga XMbrili - ose sic ka thene. (Sulejinani)
thole se e ka pyetur Ebu Uthmani: "Prej cilit e ke degjuar kete? ",
ai eshte pergjigjnr: "Prej Usame b. Zejdit".

BISMIL- LAIIIRR- RRAIIMANIRR- RRAIIIM

RRETH FJALEVE TE ALL-LLAHUT XR SR: w ...e njohin Pejgamberin s\q i

njohin bijte e vet, par nje grup sish me qdo kusht fshehin te virteten edhe

pseedme," 330

3635, Na ka treguar Abdullah b. Jusufi, kete c ka lajmcruar Malik b.
Enesi nga Nafiu, ky transmeton nga Abdullah b. Umeri r.a. (I cill ka
thene):

"Hebrenjte erdhien te Pejgamberi s.a.v.s. dhe i thane se eje
bnrre dhe nje graa kane here zina. I Derguari i All-llahut s.a.v.s. i
pyeti: "(^ka permban Tevrati rreth vrasjes me gnrre? "

329 Ky version t hadithtt gjendet tie kaptmen Ta'hir me sened te plots.
Fjalia: "...Ne nxjerrjen e ujit ka pasur dohesi..." nuk zvogelon vleren e Ebu
Bekrit porse tregon kohen e shkurte te halifatit te tij dhe angazhimin e tij per te
lulluar renegalel. Per da Him nga ai, Umeri sundoi nje kohe le gjale kur Islami
u perhap tie shuttle atie, andaj edhe kofa e tij ka qetie me e madlie. Pra sutidimi
i tyre krahasohet me pusin e ujit. ndersa nxjerrja e ujit me drejtimin e pushtetit.

330 "Atyre qe u kemi dhene Liber e njohin ate (Pejgamberin) sic i njohin
bijte e vet por nje grup sish me c,do kusht fshehin te verteten edhe pse e dine" .
(El-Bekarc, 146)/'

Ky ajet ka dy shpjegime. I pari eshte se ithtaret e I Jbrave te Shpallura me
te vertete kane ditur se Muhammedi a.s. eshte Pejgamber sikur qe kane ditur se
femijet e tyre jane te tyre. I dyti eshte se ata kane ditur se Muhammedi a.s.
eshte Pejgamber mu ashlu sic dine te dallojne iemijet e vet nga te Ijeret.

179

"T"i demaskojme publildsht clhe t"i rrahim me kamxhik" - u
pergjigjen ata.

"Rreni, ne ate permendet vrasja me gurre" - tha Abdullah b.
Selami.

Ata e sollen Tevratin dhc e hapcn, njcri prej tyre e vendoi doren
lie kaptinen e vrasjes me gure dhe lexoi kaptinen para dhe pas saj.

- Ngre doren - i tha Abdullah b. Selami, ley e c-oi doren, kur e
pane kaptinen per vrasje me gure, ata thane:

- O Muhammed, e the te verteten. Ketu eshte kaptina per
vrasjen me gure.

Atehere Pejgamberi s.a.v.s. urdheroi qe ata dy te vriten me
gure, dhe ashtu u he.

Abdullah (b. Umeri) thote: "E kam pare nje burre se si
mundohej ta mbrojc gruan nga vrasja me gure." J

KERKESA E IDHUJTARB/E QE PEJGAMBERI S.A.V.S. VIU TREGOJE
NDONJE SHENJE DHE UA TREGOI PERGJYSMIMIN £ HEMES

3636. Na ka treguar Sadak b. Fadli, kete e ka lajmeruar Iben Ujejni
nga Iben Ebi Nexhih. ky nga Muxhahidi, ky nga Ebu Na'meri se
Abdullah b. Mes'udi r.a. ka Ihene:

"Ne kohen e Pejgamberit s.a.v.s. hena u nda ne dy pjese dhe
Pejgamberi s.a.v.s. thirri: "Shihni! "

3637. Me ka treguar Abdullah b. Muliammedi. ketij Junusi, ketij
Shejbani, ky transmeton nga Katadeja, ky nga Enes b. Maliku r.a., i cili
iukathene:

"Mekkasit kerkuan nga Pejgamberi s.a.v.s. qe flu tregoje
ndonje shenje, dhe at ua trcgoi pcrgjysmimin e hencs".

3638. Me ka treguar Halei" b. Halid el- Kuresliiu, ketij Beker b.

331 Ky hadith eshte' i nderlidhur me hadithin e pare. Duke pasur parasysh

se Pejgamberi a.s. iu ka vene ne dijeni se ne Tevrat gjendet rregulla per
denimin e zinaqarit edhe pse Pejgamberi a.s. nuk dinle shkrim- leximin dhe
nuk e kislite lexuar Tevratin as me pare. U vettetua se rregulla gjendet tie
Tevrat. Pyetja nuk kishte per qellim qe te dihet se sa dhe si aplikohet kjo
rregull e Tevratit ne praktike, e as qe prej tyre ta niesoje te verteten, por
mjailon qe ala vetem te pranojne per delyre nga Libri te eilil i besojne.

180

Mudari. ky transmeton nga Xha'ier b. Rebia, ky nga Irak b. Maliku, ky
nga Uhejdullah b. Abdullah b. Mes'udi, ky nga Iben Abbasi r.a. i cili ka
thene:

"Hena u pergjysmua ee koliee e Pejgamberit s.a.v.s. "' """

3639. Me ka treguar Muhamnied b. Muthenna, ketij Muadhi, i cili
thote se la ka transmetuar babai i tij nga Katadeja, se Enesi r.a. ka thene:

"By slioke te Pejgamberit s.a.v.s. ee eje nate te erret, kane dale
nga Pcjgambcri s.a.v.s. Ata mbanin ne duar dicka te ngjashmc me
fenerin, qe benin drite para tyre. Kur u ndane, te secili prej tyre
ngelin nga nje drite deri sa arriten ee shtepite e tyre. "' '"' 88

3640. Na ka treguar Abdullah b. Ebil- Esvedi. ketij Jahjai, ky
transmeton nga Ismaili, te cillt i ka treguar Kajsi se ka degjuar Mugirc
b. Shu* ben se si transmeton nga Pejgamberi s.a.v.s., i cili ka thene:

"Disa njerez nga ummeti im gjithmone do te jene te vendosur
(ne urdherat e All-llahut) deri saf « vijc caktimi I All-llahut" 334

33t Buhariu ketu permend transmetimet e tre sahabeve. edhe pse per
coptimin e Henes transmetohen haditlie tjera nga Abu, Hudhejfeja. Xliubejr b.
Mut'imi, Iben Umeri r.a. dhe disa te tjere. Enes b. Maliku dhe Iben Abbasi r.a.
ate kohe nuk ishin prezente, sepse kjo ndodhi kur Pejgamberi a.s. ishte ne
Mekke. afro pese yjcl para Hixhretit. Enesi atehere ishle peso yjec,ar dhe
jetonte ne Medine, ndersa Iben Abbasi ende nuk ishte litidur. Abdullah b.
Mesudi ka qene prezent dhe e ka pare ate. Ebu Nuajmi transmeton nga Iben
Mesudi, i cili ka thene: "Kam pare vetem njeren pjese" te Henes ne kodrinen
mbi Mine, e ne ishim ne Mekke" . Termidhiu gjithashtu transmeton nga Iben
Mesudi se ka thene: "Derisa ishim me Pcjgamberin a.s. ne Mine. Hena u
pergjysmua ne dy pjese, njera pjese pas kodrines, pjesa tjeter nen kodrinen" .

Idhujtaret e Mekkes kur pane coptimin e Henes. disa prej tyre thane se
ketu ka mundesi te jete magji dhe propozuan qe per kete te pyesin udhetaret qe
ishin jashte Mekkes. Te giilhe verieluan se kane pare coptimin e Henes.

Per coptimin e Henes flet edhe ajeti kur'anor: "Momenti po afrohet e Hena
po coptohet! E ata, kur shohin mrekulli. e kthejne shpinen dhe thone: "Nje
magji e vazhdueshme ! " (El- Kamer, 1- 2).

333 Ketu jane permendur kerametet e dy sahabeve dhe te Usajd b. Iludejrit
dhe Ubade b. Bishrit te eilat jane permendur edhe ne kaptinen per muxhizel.
sepse kerametet e sahabeve pas Pejgamberit a.s. paraqesm muxhtzet e
Pejgamberit a.s.

334 Nevaviu pretendon se keta njerez nuk jane vetem shkencetare porse
jane edhe trima. luflelare, fakiha. muhaddilhine, da'i dhe besimlare te sinqerte

181

3641. Naka tregiiar El- Hunicjdi kctij VclidI nga Iben Xhabiri, ketij
i ka treguar Umejr b. Hani 1 , i cili ka degjuar Muaviun duke thene se
Pejgamberl s.a.v.s. ka thene:

"Nje grup nga ummeti im panderpre do ta preokupoje ceshtja e
All-llahut (Islam it), nuk do tin pengojc ai i cili do tl leshojc, as ai i
cili do tlu kundervihet, derisa flu vjen caktimi i All-llahut, ata do
te qendrojne ne ate. "

Umejii thote se Malik b. Juhamiii ka deklaruar se Muadhi
atehere ka thene: Ata jane ne Sham, nderkaq Muaviu ka thene: *Ja,
Maliku vcrteton se ka degjuar Muadhin e at ka degjuar se ata
njerez jane ne Sham. " 335 90

3642. Na ka tregiiar Ali b. Abdullahu, ketij i ka tregiiar Sudani,
ketij ia ka percjelle Shebib b. Garkade, i cili ka thene se ka degjuar disa
njerez nga fisi i tij te cilct transmetonin nga Urve se Pejgamberi s.a.v.s. i
ka dhene nje dinar qe" t'i bleje nje dele, por ai per nje dinar i bleu dy
dele, pastaj njeren c shiti per nje dinar, dh tc ai shkoi inc nje dele dhc
me nje dinar. Ai u kit qe te kete bereqet ne tregti dhe arriti aq sa sikur te
blenle edhe pluhur, do te iitonle.

Sufjani thote: "Hasan b. Um are na e ka sjcllc kete hadith nga
(Shebibi) duke thene se Shebibi e ka degjuar nga Urve. line shkova
te ai, mirepo Shebibi tha:

"Une ate nuk e kam degjuar nga Urve", pastaj tha: "Une kaui
degjuar disa njerez nga fisi iin se kete e transmetojne nga ai, por e
kam degjuar kur thoshte se e ka degjuar Pejgamberin s.a.v.s. duke
thene:

3643. "Mire eshte lidhur per g rivet e kalit deri ne Diten e
Gjykunit".

Dhe kam pare - thote (Shebibi) - ne shtepine e tij (te Urves)
shtatcdhjete kuaj." 336

dhe nuk eshte e thene qe te gjithe te jene nga nje vend, por ata kane jetuar ne
vends te ndryshme. Pervec, kesaj. ky hadith eshte argument i forte se Ixhmai

eshte burim i sherialit.

335 Kjo deklarate e Muadhtt nuk eshte hadith por eshte niendini i tij .

336 Per kaptinen rreth muxhizeve ka te beje pjesa e hadithit: "Ai e luti per
ta bekuar ne tregtine e tij, dhe sikur te blente pluhur. fitonte" . Ne baze te ketij
hadilhi haneiljte thone se shitja eshte e lejuar edhepse disa shkeneetare tjere

182

Sufjani ka deklaruar: "T'i bleje dele sikur te jete per kurban".

3644- Na ka treguar Museddedi. ketij Jahjai, ky transmeton nga
Ubejdullaliu, I cill ka deklaruar se e ka lajineruar Nafiu nga Iben Uineri
r.a. se Pcjgainbcri s.a.v.s. kathenc:

"Grivet e kuajvc (per te zotin) kanc vlerc dcri ne Ditcn e
Gjykunit".

3645- Na ka treguar Kajs b. Hafsi, ketij Halid b. Harthi, ketij
Shu'beja, ky transmeton nga Ebu et- Tajjahu, i cill ka deklaruar se ka
degjuar Enesin, duke transmetuar nga Pejgamberi s.a.v.s.. I eili ka tbene:

"Kuajt (per lufte) nc grivet e tyre (perte zotin) kanc te mira." J/

3646. Na ka treguar Abdullah b. Meslerae. i eili transmeton nga
Maliku, ky nga Zcjd b. Eslcme, ky nga Ebu Salih cs- Scniani, ky nga
Ebu Hurejre r.a. se Pejgamberi s.a.v.s. ka tbene:

"Kuajt mund te ruhen per tri qellhne: dikujt i sjellin dhurata,
per dike jane mbrojtje, per dike mund te jene gjynah. Per sa i
perket rastit kur eshte per dhuratc, atcherc njcriu e ruan per hire
te rruges se All-llahut dhe e kullot ne livadhin ose ne kopshtin e vet.
£ka do qe te kullotc, nese cshtc i lidhur me litar, nc livadh ose nc
kpsht, njeriu per ate ka dhurata. Nese ai e kepute litarin dhe
tejkalon eje ose dy hapa, atij per kete i llogariten vepra te mira te
vecanta. Nese ndodhet perreth lumit dhe pin uje, atij edhe kjo i
llogaritet veper e mire.

Njeriu i eili e ruan per punc, mbrojtje dhe modest!, dhe nuk ka
harruar detyrat ndaj All-llahut qe i ka ne qafe dhe ne shplne
(zeqatin), ai cshte mbrojtje (nga fukaralleku).

Njeriu qe e ruan per fame, dyftyresi dhe per armiqesi kunder
muslimanit - kalin e ka vetem per gjynah. "

Pastaj Pcjgambcrin s.a.v.s. e pyetcn per gomarin dhe u pergjlgj:

"Per ate nuk me eshte shpallur dieka ne vecanti, ne perjashtim
te kesaj ne pergjithesi, te vetmit ajet: "Ai I eili punon mire sa grima
- do ta shehe ate, For edhe kush ben keq sa grima - do ta shohe."~

kete nuk e pratiojne dhe thone se hadithi ka te beje per rastiti konkret.

33 ' Ky hadith eshte radhitur ne kaptinen mbi muxhizet sepse ne te
permenden eeshtje te cilat do te ngelin deri ne Diten e Mbrame.

33K SurejaEz=ZilzaL8.

183

3647, Na ka trcguar Ali b. Abdullahu, ketij Sufjani, ketij Ejjubi, ky
transmeton nga Muhammedi, i cili ka degjuar Enes b. Malikun r.a. duke
thene:

"Pejgamberi s.a.v.s. ne mengjes he ret hyri lie Hajber. Ata
kishin dale me lopata. Kur e pane, thane: Ky eshtc Muhammcdi
dhe ushtria! Pastaj duke shpejtuar hyne ne fortifikate, kurse
Pejgamberi s.a.v.s. i coi duart dhe tha: "All-llahu ekber! Ma
Ilajberi! Kur arritem ne vendin e nje populli, e keqja do t"i arrije
baslike me agimin popullit qe I eshtc tcrhcqur vcrcjtja! " J '

3648. Me ka treguar Ibrahim b. Mundhiri, ketij Iben Ebu el- Fudejk,
ky transmeton nga Iben Ebu Zi'ba. ky nga El- Makburi. ky nga Ebu
Hurejre r.a. i cili ka deklamar se ka thene:

"O i Derguar i All-llahut, nne prej teje kam degjuar injaft
hadithe, por i harroj. "

"Shtroje gunen tende" - tha ai. line e shtrova. Ai me doren e vet
grabiti dicka dhe e gjuajti ne gune, pastaj tha: "Mbeshtille me
gjithe ^ka ka! " Une e mbeshtolla. Pastaf me nuk liarrova asnje
hadith." 340

339 Pejgamberi a.s. ka thene se Hajberi do te bjere ne duar te muslimaneve
para se te ndodhte ajo. Pasi u realizua, hadithi eshte radhitur ne kaptinen mbi
Muxhizcl,

340 Ebu Hurejre r.a. kete e?_?_?_ ka thene tie nje rast kur
Pejgamberimbante vaz. Pejgamberi a.s. e urdheroi qe ta shtroje gunen e vet.
pastaj simbolikisht mori dhe leshoi dicka. Kjo ishte nje simbolike per dhenien
e dilurise; kjo me vone u be realitet sipas deklarates se Ebu Hurejres r.a.

184