dar mietaeAcdae idee?
et ee ee
’ : ae
rie 7 pon
;
- » 4
ACTA
SOCIETATIS
PhU FAUNA KT FLORA FENNICA
VOLUMEN DUODECIMUM.
HELSINGFORSI 4
KUOPIO,
EX OFFICINA TYPOGRAPHICA 0. W. BACKMANT,
1895.
Brenner, M., Spridda bidrag till kinnedom af Finlands Hiera-
cium-former. Ill. Nylandska Piloselloidea .
Levander, K. M., Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna
in der Umgebung von Helsingfors, mit besonderer Beriick-
sichtigung der Meeresfauna. I Protozoa. Mit drei Tafeln
. Levander, K. M., Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna
in der Umgebung von Helsingfors, mit besonderer Beriick-
sichtigung der Meeresfauna. II Rotatoria. Mit drei Tafeln
Norrlin, J. P., Piloselle boreales precipue flore fennice nove
1-- 57
1—114
1— 72
1— 83
6 Pl.; 327 Pag.
ACTA SOCIETATIS PRO FAUNA ET FLORA FENNICA, XII, N:o 1, 1894.
SPRIDDA BIDRAG
TILL KANNEDOM AF
FINLANDS HIERACIUM-FORMER.
ll. NYLANDSKA PILOSELLOIDEA.
AF
MAGNUS BRENNER.
(Meddel. den 19 Maj 1894).
_gI¥\2.-
P)
HELSINGFORS 1894.
KUOPIO,
O. W. BACKMANS BOKTRYCKERI, 1894.
1 en fdéregaende uppsats, publicerad i 18:de hiiftet af »Medde-
landen af Societas pro Fauna et Flora Fennica» har redogjorts
for ett antal i den sydligaste delen af Finland forekommande
Archieracier, de flesta insamlade inom Nyland, i Kyrksliatt soce-
ken samt vid Helsingfors och pa Hogland. I en foljande upp-
sats, offentliggjord i vol. IX af samma societets » Acta», hafva
Ater de i Norra och Kajana-Osterbotten antriiffade Hieraciernu
blifvit niirmare behandlade.
Sasom en fortsiittning till dessa bidrag rérande vart lands
Mieraciwm-former kommer denna uppsats att redogéra for de
Hieracia Piloselloidea, som af mig antriiffats i sirskilda delar
af Nyland, sasom i Kyrkslatt socken, Helsingfors trakten, en
del af Borgé skiirgard samt pa Hogland, med omniimnande til-
lika af en del af andra personer dels inom dels utom Nyland
insamlade exemplar af samma eller med dem besligtade former.
De af mig antriiffade formernas fyndorter iro till storsta
delen uppriiknade i uppsatsen om de Sydfinska Archieracierna.
Sasom nya for denna uppsats tillkomma i Kyrkslitt socken or-
terna Danskarby, Storms och Adbiick vid de fran Esboviken i
socknens sydéstligaste del inskjutande vikarna Langviken och
Morsfjairden, samt Jolkby vid stora landsviigen i nirheten af
kyrkan, iifvensom i Borga sockens skirgard Kroksnis och Hum-
melsund pi Vessélandet, Girsniis, Vesteriing, Lillfiing, Kristiniis
och Krakéby pa én Kraké, samt Haiko pa fasta landet vid den
lika beniimda fjirden utanfor Borga as utlopp.
En stor del af de hiir uppriiknade formerna hafva redan
tidigare annorstiides antriiffats och af J. P. Norrlin i »Anteck-
ningar 6fver Finlands Pilosellae» i » Acta Societatis pro Fauna
et Flora. Fennica» vol. Il, samt i ed. Il af »Herbarium Muses
Fennici» eller af C. v. Niigeli och A. Peter i »Die Hieracien
Mitteleuropas» beskrifvits. Det stérsta antalet utgdres dock af
4 Magnus Brenner, Finlands Hieracium-former,
hittills obekanta och nu for forsta gingen urskilda och beskrifna
former, obekanta i féljd af den ringa uppmirksamhet dessa viix-
ter Ofver hufvud taget fatt réna, Siirdeles inom de stora kol-
lektiva arterna Pilosella L. och suecicum Fr. ir rikedomen pa
utmiirkta former stor, men iifven andra artgrupper, sasom cy-
mosun L., glomeratum Fr. och florentinum All., erbjuda flere
sjelfstiindiga former, hvarférutom swecicum Fr. i inskriinktare
bemiirkelse och Awricula L. iro rika pa en mingd mindre va-
sentliga former eller varieteter, de der ej tidigare uppmiirk-
sammats.
Af grupperna aurantiacum 1. och pyrrhanthes N. P. har
deremot inom ifragavarande omrade med undantag af H. Sae-
lani Norrl. ingen enda form antraffats.
Liksom af de i de foregaende uppsatserna behandlade
Hicracium-formerna, iiro iifven af dessa exemplar inlemnade till
Universitetets i Helsingfors botaniska museum.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 1. 5
Hieracium L..
Piloselloidea Koch.
1. H. stenocalyx. <Stjelk 50—98 cm, spenslig, uppriit,
gron, stjernluden, nedtill tatt kortharig, upptill glesharig, med
glesa ytterst fina glandelhar och spridda eller enstaka korta
borsthar, till omkring midten 3-bladig; dlad tunna och mjuka,
morkgroéna, tunglika—lansettlika, kortspetsade, langskaftade, glest
fintandade, kort finhariga, undertill mer eller mindre stjernhariga,
6fversta stjelkbladet med sma glandelhar; korgar sma, Ijusa,
4—talrika, utdraget smalskaftade, i enkel eller sammansatt flock-
lik samling, skaften niistan uppriita, stjernludna och fint glandel-
hariga med eller utan borsthar; holkar sma och smala, gragrona,
ludna af stjern-, glandel- och ljusa eller ljusspetsade har, fjdll
smala, spetsiga, otydligt eller de inre tydligt ljuskantade. —
Kyrkslitt, Strémsby, bjérkskog; Sibbo, Salpar; afven funnen i
Lojo, Peinsaari. — Mycket latt igenkiind pa sina utdraget skaf-
tade korgar i ofta mycket yfviga flocklika knippen, sina smala
holkar och ytterst fina glandelhar.
2. H. pubescens Lindbl., A. cymosum L. IX cymigerum
subsp. pubescens Lindbl. 1. normale N. P. Hier. Mitt. Eur. p.
417. -— Mycket allman: Kyrkslitt, Weikkola, sved, angsbacke,
betesmark, Strémsby, fingar och barrskog, Sundsberg, skog och
betesmark; Helsingfors, Aspniis; Borga, Lill Kroksnis, aker-
backar och akerrenar, Krak6, Vesteriing, ‘ing, och aingsbacke
naira Girsniis. — Vanligen lIjus- eller gragrénbladig med rikligt
stjernludd och ljusa blommor, varierar den stundom med mork-
grona eller obetydligt stjernhariga blad och mérkare blommor,
stundom hoprullade; holkarna mer eller mindre starkt hariga.
var. firmicaule (Norrl. Pilos. Fenn. p. 168), H. cymosum L.
IX cymigerum subsp. N. P. 1. c. p. 419. — Kyrksliitt, Stromsby,
buskbevuxen jing; Borga, Lill Kroksniis, iingsbacke; finnes iifven
insamlad fran Borgaé, Tirmo och Stor Kroksniis, samt fran flere
6 Magnus Brenner, Finlands Hieracium-former,
lokaler i det inre af landet, sisom Punkaharju; Pielisjarvi,
Lieksa: Sotkamo, Naapurinvaara; Ristijérvi, Tormala; och Puo-
lanko, Iso Aylii, hvilken sistniimnda fyndort af forbiseende fran
Nordésterbottniska Hieracia bortlemnats.
var. Jongipilum. Spid, upprat, stjernluden, nedtill titare
mjukt hvitharig, upptill glesare svartfotadt borstharig, med ha-
ren niistan lika langa som stjelkdiametern, upptill med spridda
mycket sma glandelhar, under Hot tcaveaes med inblandade
erdfre, nedanom midten 1—2-bladig; blad mjuka, ljusgrona,
tunglika—tunglikt lansettlika, trubbiga--kortspetsade, mer eller
mindre tydligt skaftade, de yttre sma, omvandt igerunda, hel-
briiddade med glesa tandiimnen, de inre mycket glest eller un-
dertill tiitare stjern- och styft hvithariga, stjelkbladen lansettlika,
stjern- och styfhariga eller ofvan niistan glatta; korgar sma, ljusa,
3—6, i niistan enkelt flocklikt qvastknippe, med vanligen korta,
spiida, glandel- och svart borsthariga eller harlosa skaft; holkar
7—8 mm hoga, smala, glandel- och sirdeles vid basen styft
svarthariga, men féga stjernhariga, af smala, syllika, trubbiga
eller niistan spetsiga, smalt ljus- eller okantade fjdll; kantblom-
mor svagt flikade. — Kyrkslitt, Strémsby, torr skog; Borga,
Lill Kroksniis, Akerbacke. — Skild fran svagare stjernhariga
former af H. pubescens genom liingre och glesare har pa stjelk
och blad.
3. H. contractum (Norrl. |. c. p. 169), A. eymosum L. IX
cymigerum subsp. pubescens Lindbl. 2. hirsutulum NP: Lieiop.
417. Holkfjiillen bredare, trubbigare och mer glandelhariga,
samt jemte korgskaften starkare hariga an hos H. pubescens;
stjelkbladen stundom med fa eller enstaka glandelhar. — Kyrk-
slitt, Koskis, akerlinda, Strémsby, ting; Hogland. Afven denna
art har antriiffats s& langt nordligt som i Puolanko pa Iso Ayla,
ehuru exemplaren fran denna lokal, liksom af H. firmicaule,
genom forbiseende ej i Nordésterbottniska Hieracia blifvit om-
nimnda.
var. setifolium. Skild fran H. contractwm genom litet langre
har pa stjelken och styfva borsthar pa bladen, ofta gandelhar
pa stjelkbladen och nagot smalare, spetsiga holkfjdll; fran H.
austerulum Norrl. |. ec. p. 146 genom nedtill kortare harig, under
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica XII, n:o 1, 7
korgsamlingen titt och langt svart borstharig stjelk, samt flock-
lik korgsamling med starkt hariga skaft. — Kyrksliitt, Weikkola,
torr iingsbacke, leraker, StrOmsby, iingar.
4. H. tephrocalyx. Spiid, uppriit, gron, stjernharig, nedtill
titare kort hvitharig, upptill mycket glest svartfotadt borstharig
och kort glandelharig, nira basen 1-bladig; blad tunna, ljusa,
tunglikt lansettlika, glest smatandade, stjern- och kort hvithariga,
ifven stjelkbladet utan glandler; korgar sma, ljusgula, i tit flock-
lik samling, med korta stjernludna, glandel- och svartfotadt hvit-
hariga skaft; holkar 5—6 mm héga, morka, grabrokiga af tem-
ligen tita stjern-, glandel- och korta hvitspetsade borsthar, fjill
korta och breda, trubbiga, de inre ljuskantade. — Kyrkslatt,
Sundsberg, akerren vid Tallbacka. — Till yttre habitus och de
korta fina haren och glandelharen lik H. jwncicaule Norrl., men
utan glandler pa bladen, samt korgskaft och holkar starkt ha-
riga och holkfjallen breda och trubbiga; isynnerhet holkarna
iro mycket karaktiristiska.
5. H. juncicaule Norrl. i Herb. Mus. Fenn. ed. Il p. 152.
Spiid, med vanligen korta mérka blad, har och glandelhar mye-
ket korta och fina; holkfjdll smala, spetsiga, foga eller okan-
tade. — Kyrkslitt, Stromsby, ang och torr skog, Sundsberg,
solig backe och smaskog; afven funnen i Sjundea, Pikkala;
Borgia; Pargas, Gunnarsniis; samt pa Aland, Sund, Saltvik och
Finstrém. — Liksom H. hyperadeniwm genom sina sma morka,
kortfjalliga och starkt glandelhariga men niistan harlosa holkar
skild fran H. pubescens Lindbl. Med afseende a de glandelha-
riga och svartfotadt borsthariga, punkterade bladen paminna
bada om H. spectalile Norrl. Pilos. Fenn. p. 170.
6. H. hyperadenium. Stjelk 27—52 cm, upprit eller upp-
stigande, med gr6én eller svagt violett, fint och kort hvitharig
bas, stjernluden, nedtill med korta svartfotade hvita borsthar,
nistan iinda fran basen med nedtill sma, upptill vanligen mye-
ket forliingda och temligen grofva glandelhar, stundom med ett
eller annat svart borsthar niirmare korgsamlingen, 1—3-bladig;
blad slappa, ljusare eller mérkare gréna, tunglika—lansettlika,
skaftade, helbriiddade, stundom med sma tandiimnen, kort och
styft hvithariga eller ofvan nistan glatta, undertill, stundom
8 Magnus Brenner, Finlands Hieracium-former.
ifven ofvan, svagt stjernhariga, med enstaka mycket sma har
och glandelhar, af harens uppsviillda moérkare eller ljusare bas
punkterade, isynnerhet tydligt pa undra sidan och pa de Ofre
bladen, stjelkbladen jemnbredt lansettlika—smalt jemnbreda, isyn-
nerhet de Sfversta starkt glandelhariga, siirdeles langs kanterna,
for Ofrigt stjern- och styfhériga med uppsviilld mork harbas;
korgar sma, |jusgula, tiitblommiga, fa—talrika, i mer eller min-
dre starkt hopdragen, flock- eller qvastlik samling, stundom med
en afligsnad gren, skafé stjernludna och glandelhariga, stundom
med nagot enstaka_ svart, hvitspetsadt borsthar, skdrm starkt
elandelhariga; holkar 5—7 mm héga, vanligen temligen morka,
stjernhariga och starkt svart glandelhariga, med eller utan en-
staka svarta, ljusspetsade borsthar, af temligen breda och trub-
biga, siillan smalare och spetsiga, ljuskantade fjdll. — Kyrkslatt,
Strémsby, jingar, Sundsberg, skogsbackar och beteshagar med
bjérk- och barrskog samt akerbackar. — Utmirkt genom sin
stora rikedom pa glandler finda ned pa rotbladen, stjelken upp-
till striif af de styfva glandelharen. Skjuter stundom korta
stoloner eller blombiirande grenar fran rot- och nedre stjelk-
bladvecken. Skild fran niairmast foljande A. lewcopteruwm genom
kort och sparsam harbekliidnad, rikare glandelharighet och Ijusa
korgar. Finnes iifven i H. M. F. i ett glattare exemplar fran
Pargas, Gunnarsniis, och i mycket starkt punkterade exemplar
fran Aland, Godby. Star nirmast H. jwncicaule Norrl., hvilken
kan betraktas sasom en i alla afseenden spidare form af denna,
med kortare blad, mycket fina och korta har, sma glandler och
smala spetsiga holkfjall.
7. H. leucopterum. Stjelk 24—-55 cm, uppriat eller svagt
uppstigande, stundom svagt flerbéjd, vid basen groén eller svagt
violett, stjernharig, nedtill starkt harig af fina och mjuka hvita
har, ungefiir lika langa som stjelkens diameter och uppat sma-
ningom glesare och styfvare samt under korgsamlingen morkare—
nistan svarta, ungefair ofvan midten med mycket sma och fina,
enstaka eller glest strédda, under korgsamlingen litet tatare glan-
delhar, stundom endast vid basen, stundom till narmare midten
eller nagon gang litet hégre upp 1—3-, vanligen 2-bladig; blad
mjuka och slappa, morkare eller ljusare gréna, smalt tunglika,
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica XII, n:o Lt. i)
trubbiga,—niistan lansettlika, kortspetsade, mer eller mindre
tydligt skaftade, de yttersta sma, omviindt iiggrunda, helbrad-
dade eller med knappt mirkbara tandiimnen, tilt borsthariga,
de yttre niistan utan, de inre med glesare eller titare stjern-
har, isynnerhet undertill, stjelkbladen jemnbredt lansettlika—
jemnbreda, stjern- och langhariga, vanligen atminstone 1 spetsen
med glandelhaér i kanten; korgar sma, titblommiga, hoggula,
omkring 6—15 i tat, siillan mer utdragen, qvastlik samling, med
vanligen mycket korta 1—3-blomstriga grenar, liksom de korta
korgskaften t&tt stjernludna med glesa glandelhar och med eller
utan spridda borsthar; holkar sma, 5—6 mm hoga, kort agg-
runda, moérkgréna, vid basen svagt hariga eller harlésa, af korta
och breda, glest stjernhariga och titt glandelhariga, trubbiga
fjill, de inre bredt, de yttre smalt hvitt eller ej alls hinnkan-
tade; kantblommor djupt delade, stundom 2-lippiga. — Kyrk-
sliitt, Weikkola, sved, ingsbacke, torr betesmark, Koskis, aker-
linda, Strémsby, torra angar, skog, Sundsberg, tallskog vid Tall-
backa, bjérkskog vid Framniis. — Paminner mycket om H.
curvescens Norrl. Pilos. Fenn. p. 166, som afviker genom smala
okantade holkfjill, och enligt beskrifningen genom ljusare_ kor-
gar. IH. M. F. finnas exemplar fran Lojo, Sammatti och Stor-
kyro, hvilka afvika genom glesare harbekliidnad och upptill van-
ligen harlés stjelk, jemte forevarande form betecknade med nam-
net swbcurvescens.
8. H. neglectum Norrl. |. c. p. 160, H. glomeratum Fr.
subsp. N. P. 1. c p. 470. — Kyrkslatt, Strémsby, torr angs-
backe,
9. H. detonsum Norrl. |. c¢. p. 156, H. glomeratwm Fr.
subsp., a genuinum N. P. 1. ce. — Borga, Lill Kroksniis, thimo-
theifalt (holkfjill trubbiga, korgskaft hariga).
10. H. crebrescens. <Stjelk grof, anda till 85 cm hog,
svagt uppstigande —uppriit, nedtill grén, upptill brunaktig, strim-
mig, nedtill mycket glest, uppat starkare stjernharig, nedtill kort
(1—1,5 mm) och fint, men styft hvitharig, upptill glest svart
eller ljusspetsadt borstharig (2—3 mm), med glesa—temligen
tiita, korta, styfva glandelhar, till niirmare midten 2—3-bladig,
stundom med en eller annan flagell; blad fasta, morka, blagr6én-
10 Magnus Brenner, Finlands Hieracium-former.
aktiga, tunglika—lansettlika, glest smitandade, glesare eller ta-
tare kort (1--1,5 mm) och fint styfhariga, undertill och stundom
‘ifven langs hufvudnerven ofvan svagt stjernhariga, stjelkblad
stundom med fa glandelhir i kanten; korgar 5—20, temligen
stora, nagot dunkla, vanligen tiitblommiga, i sammansatt flock-
eller qvastlikt knippe, med langa, raka, svagt utstaende, stjern-
ludna och glandelhariga skaft, akladiet 9—24 mm, med fa eller
enstaka korta, svarta, ljusspetsade borsthar; holkar 7—8 mm
héga, morka, titt Ijusspetsadt korthariga, men glest glandel-
och stjernhariga, med niistan klotrund pip och breda, nastan
figerunda, trubbiga /jdl/, de inre ljuskantade; stift ljusa. —
Borga, Kraké, Vesteriing, i tat grupp i diket och langs kanten
af ett thimotheifiilt. —— Skild fran H. incrassatwm Norrl. genom
korta har och stérre korgar i mer flocklik samling.
11. H. tonsile. Mycket lik H. crebrescens, men skild genom
liingre (3—4 mm) och gréfre styfva har pa stjelken och bladen,
mindre korgar och endast 5—7 mm hoga, nastan borstlosa, men
starkare och tydligare glandulésa holkar med tvir bas. — Kyrk-
sliitt, Sundsberg, angsbacke. — Star, med undantag af den na-
stan fullkomliga bristen pa borsthar pa korgsamlingen och nav.
maste delen af stjelken, pa griénsen emellan H. imecrassatum
Norrl. och H. crebrescens.
12. H. inerassatum Nortrl. l. c. p. 144. — Borga, Aggskir;
Hogland, iingsbacke vid Kiiskinkyla.
3.- H. pycnochaetum. Stjelk 40—60 cm, temligen grof
och fast, grén eller vid basen brunviolett, upprat, men svagt
krékt, med eller utan stjernhar, nedtill titt, upptill glesare langt
och styft morkfotadt hvitharig, nirmare korgsamlingen glest dun-
kelt eller svart borstharig, med sma mycket glesa glandelhar,
till ungefiir midten 2—4-bladig; blad gréna, tunna, tunglika eller
lansettlika, trubbiga—kortspetsade, skaftade, helbriddade med
sma tandémnen, tithariga, ofvan med langa, grofva och styfva,
undertill med kortare, fina och mjuka har, pa 6fra sidan glest,
pa undra sidan starkare, siirdeles langs nerven, stjernhariga;
korgar temligen stora och ljusa, iinda till 20 mm i diameter,
t—10 i glest flocklikt knippe af 1-—3-blomstriga grenar, vanli-
gen med en gren afliigsnad, skaft korta—temligen langa, grofva,
Acta Sacietatis pro Fauna et Flora Fennica, XIf, n:o 1. 11
stjernludna, temligen tatt glandel- och langt Ijusspetsadt svart-
hariga; holkar 7 mm héga, vida, svarta, titt hariga af glandel-
har och langa flerbéjda, bruna, svartfotade har, fjall breda,
spetsiga, de yttre utan, de inre med ljus hinnkant. — Helsing-
fors, Roénnskar, torr backe; finnes dfven fran Pargas, Gunnars-
nis, torra berg vid Terfsund, samt Lingholm; fran Lojo, holme
emellan Karkali och Lojo-dn; samt en smabladig form, med
mycket fa korta har pa éfre delen af stjelken samt pa korg-
skaften och holkarna, fran Helsinge, Halvik pa Degerélandet. —
Hor till Gr. II fallaw N. P. 1. c. p. 515 af A. fallax Willd., inom
hvilken den utmiirkes genom sina fataliga stora korgar med
morka holkar af breda spetsiga fjall.
14. H. sclerotrichum. Stjedk 40—50 cm, temligen grof,
men vek, grofstrimmig kantig, gr6én, strif, vid basen tiitt,
hdégre upp glest kort styfharig, med eller utan stjernhar, under
korgsamlingen med enstaka glandler, till ungefiir midten 3—4-
bladig; blad grablagrona, styfva, tunglika, trubbiga, — lansett-
lika, kortspetsade, temligen korta, otydligt tandade, ofvan tiitt
borsthariga med spridda fina stjernhar langs nerv och kanter,
undertill svagt stjernhariga och langs nerven korthariga, stjelk-
blad langs kanter och ryggnerv hariga; korgay sma, 15—25 i
flocklik samling, ofta med en gren ligre ned, akladiet 8—12
mm, sidogrenar Ofverskjutande, svagt stjernhariga eller vid ba-
sen nakna, upptill morkhariga och glandelhariga, skéirmfjill \jus-
kantade; holkar 5—7 mm hodga, med afsmalnad bas, graludna
af stjern- och borsthar, med glesa glandelhar, fjdll temligen
smala, syllika, spetsiga, morka, ljuskantade. — Helsinge, Fre-
driksberg, vid jernvagen. — Skild fran H. florentinum All.
subsp. msigne N. P. |. c. p. 548 genom bredare blad, de yttre
tunglika och trubbiga, samt icke tvir holkbas.
15. H. assimilatum Norrl. |. ¢ p. 151, HA. arvicola N. P.
subsp. N. P. |. c. p. 672. Skiljer sig fran H. septentrionale
Norrl. hufvudsakligast genom sina mérka, smala, smalt Ijuskan-
tade, spetsiga holkfjdll; dunkla, ljuskantade skérmfjall; langt ned
stjernharig stjel; och langs ryggnerven svagt stjernhariga 6fre
blad. Vanligen iir stjelken dessutom, isynnerhet niirmare basen,
iifvensom bladens ryggnerv rikligare borstharig, samt holkarna
12 Magnus Brenner, Finlands Hieracium-former.
mer stjern- och borsthariga. — Kyrkslatt, Weikkola, angar och
viigkant i aker. — Spidare, fablomstrig och svagare harig an
de tavastliindska exemplaren i H. M. F.
var. nudulum. Blad utan eller med endast enstaka stjern-
har p& ryggnerven, ifven stjelken mycket litet stjernharig. —
Kyrkslitt, Weikkola, torr iingsbacke, Koskis, akerlinda, Dan-
skarby, bjérkskog. — Skild fran ZH. septentrionale Norrl. var.
densisetosum genom morka, smala, nastan spetsiga, foga eller okan-
tade holkfjall.
var. a/ouliceps. Med afseende a stjernharen som var. nu-
dulum, for Ofrigt mycket vek och tunnbladig, med nastan hvita
holkfjill med eller utan en smal morkare rygglinie. — Kyrk-
sliitt, Storms, fing vid Horsviken bland bjérk och tall. — Skild
fran H. septentrionale Norrl. var. densisetosum, utom genom sin
sannolikt af viixtplatsen beroende veka byggnad, genom sina
smala spetsiga holkfjall.
16. H. poliocladum N. P. subsp., 8 praealtiforme 2. hirsu-
tum N. P. 1. c. p. 545. Skild fran H. septentrionale var. tene-
bricans Norrl. |. e. p. 148 genom hariga holkar och stundom
iifven korgskaft. — Kyrkslitt, Weikkola, ingsbackar. -— Afviker
fran beskrifningen hos N. P. |. c. genom i spetsen hvita har
pa holkarna.
17. H. albicrinum. Stjelk spiid, omkring 25 em, vid ba-
sen rodbrun, fullkomligt utan har och glandler, upptill glest
stjernharig, nedanom midten 1-bladig; blad blagréna, mycket sma,
de liingsta 4 cm, omviindt iggrunda — smalt lansettlika och
spetsiga, med sma tandimnen, vid basen langt hvitt kanthariga;
korgar fa i jemnhégt knippe, akladium och skaft 4—6 mm, talt
hvitt stjernludna, upptill glest glandelhariga med enstaka hvita
svartfotade borsthar och mérka smalkantade skdrmfjdll; holkar
6 mm héga, glest stjern- och glandelhariga med temligen rik-
liga, 1—2 mm langa, hvita svartfotade har, fjdld morka, smalt
ljuskantade och hvitspetsade, smala — temligen breda, nastan
spetsiga. — Kyrkslitt, Sundsberg, solig backe ofvanom Solbacka
torp. — Skild fran H. florentinum All. subsp. praealtwm Vill. 2.
septentrionale N. P. |. c. p. 540 genom stjernharig, men glan-
dellds stjelk och rikligt langt hvithariga holkar.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 1. 13
18. H. praealtum Vill. «@ genuinum 2. septentrionale N. P.
l. ec. Knligt N. P. L ec. pp. 5389 & 540: Stjelk tunn, harlés,
upptill med sma glesa glandelhar, utan stjernhir, 2-bladig; blad
smalt jemnbredt lansettlika, spetsiga, harlésa, med enstaka eller
glesa kanthar vid basen; korgar talrika i tit eller smaningom
glesare qvastlik samling, med sparsamt glandelhariga skaft och
dunkla, Ijuskantade skéiimfjill; holkar 6,5—7 mm héga, stjern-
och glandelhariga, med mycket sparsamma korta ljusa har, af
smala, spetsiga, mérka, ljuskantade /fjil/. — Enligt N. P. 1. ©.
funnen i Nyland.
19. H. Almgvistii N. P. 1. c. p. 537 subsp. Enligt N. P.
l. c. Stjelk glesharig, upptill glest stjern- och glandelharig; blad
lansettlika, spetsiga, i kanten och undertill glest borsthariga,
stjelkblad 1 med glesa glandelhar; korgar talrika i gles qvastlik
samling med glandelhariga skaft och Jjusa skéirmfjdll; holkar
6—6,5 mm hoga, stjern- och glandelhariga med sparsamma
korta ljusa har, af mycket smala, dunkla, smalt Ijuskantade,
spetsiga /pdll. 1. sessiligemmum N. P. |. c. p. 538. — Enligt N.
P. |. c, Helsingfors.
20. 4H. hirsutulum N. P. |. c. p. 537 subsp. Stjelk upptill
obetydligt borstharig, nistan utan stjern- och glandelhar, till of-
vanom midten 3-bladig; blad smalt tunglika — lansettlika, spet-
siga, harlésa eller med glesa kanthar mot basen; korgar i glest,
sammansatt, qvastlikt knippe pa mycket glest stjernhariga sku/t
med enstaka glandler och borsthar och dunkla, ljuskantade
skitvmfjill; holkav 7—8 mm héga, svagt borst- och stjernhariga
med obetydligt glandelhar, af temligen breda, men smalspetsade,
trubbiga eller nistan spetsiga, moérka, nagot ljuskantade /jdll.
— Lojo, Peinsaari, enligt exemplar i H. M. F.
21. H. subhirsutulum. Stje/k 20—50 em, vid basen och
toppen rédbrun eller brunaktig, med enstaka eller glesa, korta,
vid stjelkbasen hvita, for 6frigt moérka har, endast upptill, sillan
till eller nedan om midten med glesa glandelhir och enstaka
eller glesa stjernhar, niirmare basen 1—2-bladig med elt for-
krympt blad ofvan midten; dlad sma, blagréna, tunglika, trub-
biga, — smalt lansettlika, spetsiga, helbriiddade med smi tand-
iimnen, harlésa eller langs kanten och ryggnerven glest kort
14 Magnus Brenner, Finlands Hieracium-former.
eller vid basen titare och liingre hvithariga, stjelkblad utan eller
med nigot enstaka stjernhar i kanten; korgar 4—12 i enkelt
flock- eller sammansatt qvastlikt, jemnhdgt knippe, stundom med
nedersta grenen afliigsnad, akladiet 5—7 mm, Ofriga skaft 6--10
mm langa, stjern- och glest glandelhariga, med morka, ljuskan-
lade skéirmfjill; holkary 7—8 mm héga, med rundad bas, fjall
breda, trubbiga, — temligen smala, niistan spetsiga, mérka, mer
eller mindre tydligt Ijuskantade, med glesa glandel- och |jus-
spetsade har, mot basen svagt stjernhariga. — Kyrkslatt, Weik-
kola, iingar och iingsbackar, akervig, Koskis, akerlinda, Stromsby,
fugtig jing och dikeskant, Jolkby, vid landsvagen, Sundsberg,
‘ing; Helsingfors, Rédbergen, betesmark; Borga, Lill Kroksnis,
akerbacke, och Kraké, Westeriing; dessutom insamlad fran Hel-
singfors, Tavastkulla; Borgniis; Borga, Stor Kroksniés och Sundo;
samt Lovisa. — Skild fran H. hirsutulum N. P. genom bredare
tunglika yttre blad och glandler pa stjelken samt mindre hariga
holkar; fran H. septentrionale Norrl. hufvudsakligen genom
moérka skiirmfjall och moérka, mer smalspetsade, foga ljuskan-
tade holkfjill.
22. H. ustulatum. Stjelk omkring 40 em, spiid, vid basen
rédbrun, jemte bladkanter och ryggnerv med fa korta hvita har,
for Ofrigt utan har, stjernhar och glandler; blad blagréna, tung-
lika—lansettlika, kortspetsade, stjelkblad 2, smalspetsade, det
Ofre pa stjelkens midt; korgay fa i jemnhégt qvastlikt knippe,
akladium och skaft 5—7 mm, glest stjernludna och glandelha-
riga, det nedersta afliigsnadt, vid basen bart, med mérka, svagt
ljuskantade skdrmfjdall; holkar 6—7 mm, vid den rundade basen
stjernludna, af breda, trubbiga, morka, litet ljusare kantade,
morktoppade, glest glandelhariga fjiéll. — Borga, Kraké, We-
steriing. -- Med afseende a korgsamlingen och holkfjillen samt
skarmfjillen lik H. subhirsutulum, men utmirkt genom brist
pa har och, med undantag af pa korgsamlingen, stjernhar och
elandler.
23. H. flocciscapum. Stjelk bladlés eller med 1 ensamt
stjelkblad alldeles invid den korta rédbruna basen och 2 skiirm-
lika blad ofvan midten, upptill langt nedanom midten stjernha-
rig med nagot enstaka borst- eller glandelhar; blad fasta, aflangt
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 1. 15
lansettlika eller tunglika, trubbiga, helbriiddade, med hégst fa
vid kanten eller ryggnerven sittande korta hvita borsthar; kor-
gar sma, fataliga, bleka, kortskaftade i qvastlikt knippe, skaft
gratt stjernludna med fa langa glandelhar och nagot enstaka
kort borsthar, skdrmfjdill hvitgrona med smal moérk rygg; holkar
5—6 mm héga, med rundad, slutligen tviir bas, gragréna, tem-
ligen stjernludna, svagt glandel- och kort svartfotadt hvithariga,
af nagot smala, syllika, tvarspetsade eller nistan spetsiga, svagt
ljuskantade /fjdl?. — Kyrkslatt, Weikkola, torr ingsbacke.
24. H. septentrionale Norrl. |. c. p. 147. Pa grund af sina
hvita eller bredt hvitkantade shkdirmfjdll horande till H. floren-
tinum Gr. IV albidobractewm N. P. 1. ¢. p. 543, men, liksom
exemplaren i Lindebergs Hier. Scand. n:o 104, genom trubbiga
holkfjall med lingre (1—3 mm) har, och glandelhar pa korg-
skaften afvikande fran subsp. albidobractewm 2.pilosiceps N. P.,
hvilken anfores f6r Helsingfors. — Kyrksliatt, Weikkola, odlad
iing, ingsbacke, sved, akerviig, akerren och diken, Strémsby,
iing och skogsbacke, Sundsberg, akerlinda; finnes afven fran
Helsingfors; Borga, Kroksniis; Lovisa; Anjala; och Lojo.
var. densisetosum. Stjelk temligen rikligt svart borstharig
och nedtill hvitharig. -—— Kyrkslitt, Weikkola, fugtig ang och
iingsbackar, akerren och dike, StrOmsby, ang och sved, Edes,
akerlinda, Sundsberg, stenig skogsbacke och akerlinda, Storms,
iing i smaskog; iifven insamlad vid Lovisa.
var. adsimilans. Stjelkblad, vanligen det nedra, langs rygg-
nerven stjernharigt; stjelken vanligen lagt ned stjern- och borst-
harig. Skild fran spiida exemplar af H. assimilatum Norrl. ge-
nom breda, trubbiga, bredt Ijuskantade holkfjill. — Kyrkslatt,
Weikkola, iingsbacke, Koskis, akerlinda, — Emellan H. septen-
trionale Norrl. och var. adsimilans forekomma mellanformer,
hvilka i ett eller annat hiinseende férmedla Ofvergangen dem
emellan. Salunda ir stjelken hos var. densisetoswm mycket harig
och hos en del exemplar stjernharig ainda ned till midten, men
bladen utan eller med endast nagot enstaka stjernhar, hos andra
exemplar ater kan stjelkbladet vara lungs ryggnerven stjernha-
rigt, men bladen fdr 6frigt, liksom stjelkens nedre del, niistan
harlésa, eller ock fdrekomma stjernhar pa bladen af i Ofrigt
16 Magnus Brenner, Finlands Hieracium-former.
normala exemplar af septentrionale; iifven holkfjallens stjernhar
‘iro mycket olika utvecklade.
25. H. ingens N. P. |. c. p. 529 subsp. Stjelk mycket grof
och vanligen hégviixt, med braun bas och topp, grofstrimmig,
vanligen nedtill ljust, upptill svart styfharig, upptill med obetyd-
ligt stjern- och glandelhiar, 2—3-bladig, vanligen starkt flagell-
biirande; blad blagréna, bredt tunglika, trubbiga, veckspetsade,
— lansettlika, spetsiga, glest smatandade, utan eller vanligen
med glesa styfva har, isynnerhet i kanten och langs ryggnerven,
stundom med glesa stjernhar langs ryggnerven; korgar talrika
i upptill tiitt, nedtill glesare qvastlikt knippe med 1 eller 2
nedre grenar afliigsnade och morka skdrmfjill, de Ofre ljuskan-
tade; holkar vida, med rundad eller tvir bas, glest glandel- och
moérkhariga samt foga stjernhariga, af breda, trubbiga, moérka,
erénkantade jill. — Kyrkslitt, Weikkola, mullhég och odlad
iing, Strémsby, Kasaberget; Tytérsaari.
var. subglabrum. Mycket robust, nastan harlos; blad har-
lésa eller med enstaka har pa ryggnerven eller pa kanten, siir-
deles vid basen, de flesta blad utan tecken till stjernhar, pa en
del flagellblad stjernhar ifven pa kanten. — Kyrkslatt, Weik-
kola, lerakrar; Helsingfors, Thol6 park, berg vid vattenborgen.
26. H. dimorphum Norrl. i Soc. pro Fauna & Flora Fenn.
Notiser XI p. 132, H. collinum Gochn., subsp. 1. normale N. P.
l. ec. p. 310, P. pratensis Tausch, Norrl. Pilos. Fenn. p. 139.
— Kyrksliitt, Weikkola, iingar och iingsbackar, Koskis, ang och
dikeskant i aker; Hogland; dessutom finnas exemplar fran borg-
nis; Borga; och Lovisa. — Vanligen alla har pa stjelken Ijusa
med mork fot.
var. rariceps. Spiid, krokt, vanligen 1-bladig, med 4—6
korgary i gles qvast-, saillan flocklik samling, korgskaften nagot
forlingda; holkfjdllen korta, breda, mérka, knappt markbart ljus-
kantade; blad ofvan féga hariga — niastan harlésa. — Kyrk-
sliitt, Weikkola, iingsbacke; iifven funnen i sédra Tavastland,
Lammi, Ronni, pa sandblandad mulljord; och i Ladoga Kare-
len, Kronoborg, Otsanlaks, tufvig jing.
27. Selani Norrl. Pilos. Fenn. p. 121, H. pyrrhanthes
Gr. V. Blyttianum subsp. N. P. 1. ¢. p. 338. — Enligt Norrl.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 1. 17
l. c. p. 123 och exemplar i Univ. saml.: Esbo, Kaitans; Borga
Kroksniis, griisbevuxen backe; Thusby, iing; och Pyttis.
28. H. fennicum Norrl. Pilos. Fenn. p, 107, HA. spatho-
phyllum subsp. |. normale N. P. |. c. p. 390 & 391. — Kyrk-
sliitt, Strémsby, iing, skog bland hogt griis och vagkant i aker;
Borga, Krak6, Westeriing, ting och dikeskant.
29. H. ventricosum Norrl. |. c. p. 109, AH. spathophyllum
subsp. fennicum 2. N. P. Ll. c. p. 391. — Kyrkslatt, Weikkola,
torr ingsbacke, Stromsby, ing och skog bland hoégt gris; Borga,
Lill Kroksniis, strandiing, Krak6, Westeriing, ing och dikeskant.
30. H. nigellum Norrl. 1, c. p. 112, H. spathophyllwm subsp.
N. P. Ll. ec. — Kyrksliatt, Str6msby, ang och skog bland hégt
gris; Borga, Kraké, Westerang, ing.
31. H. lasiopodum. Stjelk 33—64 cm, grof, men vek,
upprat, grén, mot toppen brun, vid basen tatt hvitharig, ofta
finda upp temligen rikligt kort och styft hvitharig, med fa sma
glandelhar, med eller niistan utan stjernhar, stoloner langa. rikt
langbladiga; blad blagréna, tunna och slappa, vanligen langa,
tunglika, eller de yttersta korta, omviindt aiggrunda, trubbiga eller
kortspetsade, mer eller mindre tydligt tandade eller endast bugt-
briiddade, pa bada sidor glest eller endast lungs kanter och rygg-
nerv tiitare kort hvithariga, langs ryggnerven vanligen med
stjernhar, stjelkblad 1—3, stora, vil utvecklade, vid stjelkbasen;
korgar temligen stora, ljusare eller mérkare citrongula, 4—15 1
nagot glest qvastlikt eller stundom genom afligsnade nedre korta
erenar niistan klaselikt knippe, de 6fre grenarna vanligen Of-
verskjutande, akladiet 5—12 mm, grenar 7—35 mm, vanligen
2-blomstriga eller de nedre iinda till 4-blomstriga, tatt stjern-
och glandelhariga, stundom med borsthar, — niistan nakna;
holkay 7-10 mm héga, med rundad bas, svartgréna, vid basen
stjern- och glandelhariga, iinda upp hvitspetshariga med spridda
glandelhar, fjdl7 temligen breda, syllika, spetsiga, bredt Ijuskan-
tade; stift gula. — Kyrksliitt, Strémsby, akerren vid Ojango-vik
samt akerdike vid garden. — Skild fran H. nigellum Norrl. ge-
nom blagréna, vanligen tandade blad, stora bladrika stoloner
och ljusa stift. Varierar mycket i anseende till stjelkens, korg-
skaftens och holkarnes harighet, men haren alltid korta.
2
a
18 Magnus Brenner, Finlands Hieracium-former.
32. H. albiciliatum. Stjedk 24—40 cm, styf, upprit, ofta
rédbrun,. vid basen titt och kort styft hvitharig, uppat glesare,
med korta svarta glandelhar och glesa sma stjernhar, utan
stjelkblad, stoloner korta, styfva; blad fasta — temligen styfva,
erdna eller gragréna, korta, omviindt iiggrunda eller ovala, trubb-
spetsade, smatandade, glatta eller narmare kanterna med glesa
hvita har, titt kort hvitt kant- och nervhariga, det Ofversta van-
ligen langs ryggnerven tiitt stjernharigt; korgar 5—7, medelstora,
ljusa, konvexa, kort radierande, i qvastlikt knippe, de 2 6fre
grenarna niarsittande, den nedersta aflagsnad, jemnhoga eller 6f-
verskjutande, titt eller glesare stjern- och glandelhariga, med
eller utan enstaka hvitspetsade har, akladiet 7—15 mm; holkar
morka, 8—10 mm héga, bredt cylindriska, med efter blomnin-
gen tviir bas, glest stjern- och hvithariga, tatare svart glandel-
hariga, af breda, syllika, spetsiga, bredt ljuskantade fjall; kant-
blommor ostrierade, stift ljusa, efter torkning morkare. — Kyrk-
sliitt, Strémsby, leraker; Borga, Kraké6, Westerang, linda, och
sved ofvanom Kristiniis. — Val skild fran Ofriga arter inom
eruppen spathophyllum N. P. genom sina korta och fasta, tatt
hviteilierade blad, kort och glest hvithariga holkar, sylhvassa
fill och ljusa stift. Exemplaren fran Strémsby med mer lang-.
hariga korgskaft och stjelk, ljusare holkar och blad utan stjernhar.
33. H. planifolium. Stje/k 20—30 cm, temligen grof, upp-
riit, flerbdjd, nedtill grén, upptill vanligen brun, vid basen stun-
dom rédviolett, Ofveralit tatt hvitharig, nedtill mycket glest, upp-
lill titare, under korgsamlingen tiitt stjern- och mycket kort och
fint glandelharig, stoloner korta, bladiga och hariga; blad mjuka,
plana, morka, svagt blagréna, tunglika, ofta oskaftade, med
bred rundad spets, mycket kort uddspetsade och svagt veck-
spetsade, helbriiddade med sma tandiimnen, tiitt och kort kant-
och ryggnervhariga, stjelkblad O-—-2 niira basen, stundom ensamt
vid stjelkens midt eller till och med hégre, tunglikt lansettlika,
smalt uddspetsade, cilierade samt langs ryggnerven stjernhariga ;
korgar 2—10 utvecklade, temligen stora, dunkla, plana eller
konkava, fyllda, glesblommiga, i qvast- eller flocklik samling,
med korta, gratt stjernludna, titt och fint glandelhariga skaft,
vanligen utan borsthar; holkar 8—9 mm hiéga, med liten run-
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 1. 19
dad, upptill hopdragen pip och langt vidgadt briim, gra- eller
moérkgréna, temligen svagt stjern-, glandel- och hvithariga, af
temligen bredt syllika, trubbiga eller niistan spetsiga, mérkryg-
gade fjdll; blommor breda, strierade eller ostrierade, stift dunkla.
— Helsingfors, Ulrikasborgs brunnspark, i tiéita grupper pa stenig
grislinda vid Rauhaniemi. — Liksom H. subpratense Norrl.
mycket tatt kort hvitharig, men blommor och stift mérka och
blad bredt tunglika. Skild fran H. ventricosum Norrl. hufvud-
sakligen genom plana, mjuka, nistan otandade blad, kort och
tit harighet samt tiita stjernhar pa stjelkbladen.
34. H. subpratense Norrl. |. c. p. 102, H. spathophyllum
subsp. N. P. L ec p. 390. —— Kyrkslatt, Strémsby, fingar och
erislindor, vig- och dikeskant, betesmark, Jolkby, viigkant,
Sundsberg, angar; borga, Kroksnaés och Hummelsund, samt
Krak6, Westering, ingar och griislindor. — Exemplar med fa-
stare blad skiljas fran H. diluticolor genom grénare, titare cilie-
rade blad och morkare holkar af breda, trubbiga, forst i spet-
sen starkt afsmalnande fjall. Forekommer i tva modifikationer,
kort- och langharig.
35. H. salebricola. Stjelk 10—28 cm, uppriit eller svagt
uppstigande, styf — temligen spenslig, brun med groén eller svagt
violett bas, upptill tétt, nedtill svagare stjern- och glandelharig,
tiitt styfharig af temligen korta, hvita eller uppat dunkla, tjockt
svartfotade har, utan eller med spiida smabladiga stoloner; blad
morkt bla- eller gragréna eller delvis rédbruna, temligen korta,
styfva, lansettlika—-smalt omvandt iiggrunda, kortspetsade, tan-
dade, titt kort hvithariga langs kanter och ryggnerv, och vanli-
gen langs ryggnerven stjernhariga, stjelkblad O eller 1 litet, van-
ligen niira basen; korgar 2—6, sma—medelstora, konkava, kort
radierande, moérka, i jemnh6ég qvast- eller flocklik samling, med
korta, raka eller bagbéjda, stjern- och glandelhariga skaft, med
eller utan hvita svartfotade borsthar och morka eller svagt réd-
litta skiirmfjall, akladiet 5—10 mm; holkar 7—8 mm hoéga, med
liten rundad pip och vidgadt briim, temligen morka, tiitare eller
glesare glandel- och ljushariga med féga stjernhar, fjél/ temli-
gen breda, kortspetsade eller trubbiga, smalare eller bredare ljuskan-
tade —— enfiirgadt mérka; kanthlommor korta, smala, riinnformiga,
20 Magnus Brenner, Finlands Hieracium-former.
svagt eller ostrierade, stiff ljusa. — Helsingfors, Rédbergen,
bergspringor och stenig griismark. — Utmirkt genom sin moérka
fiirg pa blad, stjelk och blommor, med stjernhar langs bladens
ryggnerv, men isynnerhet genom sin lilla rundade holkpip, hvar-
igenom den liittast skiljes fran H. swecicum Fr.; haren pa stijel-
ken tita, korta och styfva, vanligen gliinsande hvita, stundom
dunkla. Skild fran niirmast fdljande H. densiciliatum hufvud-
sakligen genom ljusa stift, smalare holkar och mer kortspet-
sade fjall.
36. H. densiciliatum. Stjelk 15—32 cm, svagt uppstigande
eller uppriit, krdkt, temligen spiid, groén eller mer eller mindre
brun, meriindels tatt och kort styft hvit- eller upptill dunkelha-
rig, mer eller mindre stjernharig och &nda fran basen uppat
tiitare — mycket tiitt glandelharig, stoloner spida; blad fasta,
blagréna, korta, omviindt figgrunda — tunglika, kortspetsade,
tydligt tandade, dubbelvikta, langs kanter och ryggnerv, stun-
dom Ofverallt, tétt och styft korthariga, stjelkblad 1 nara basen
eller féga utveckladt nirmare korgsamlingen, med obetydligt
stjernhar langs ryggnerven och kanterna; korgar medelstora,
plana eller konkava, fyllda, mérkgula med svagt strierade kant-
blommor, 4—7, titt sittande, med korta, tatt stjernludna och
groft glandelhariga skaft: holkar 7—8 mm héga, vida, nistan
svarta, titt glandelhariga, med glesa hvita svartfotade har och
nistan utan stjernhar, af syllika, langt smalspetsade, foga —
temligen Ijuskantade fjall; stift dunkla. — Helsingfors, Rédber-
gen, i bergspringor. — Skild fran A. fusculwm genom korta
och tita har pa bladens kanter och ryggnerv, tydligare stjern-
har pa stjelkbladet och niistan svarta, vanligen foga eller otyd-
ligt smalt ljuskantade holkfjill; stjelken vanligen stjernharig iinda
ned till det vid basen sittande stjelkbladet samt jemte bladen
latt och kort styfharig, liksom hos H. salebricola, fran hvilken
den skiljes genom sina morka stift, vida holkar och langspet-
sade holkfjill.
37. H, scotinum. Séjelk 15—20 cm, uppstigande, krékt,
styf och straf, brun, kort glandel- och svartfotadt hvitharig, at-
minstone under korgsamlingen med fina stjernhar, bladlés eller
med 1 mycket litet stjelkblad vid basen, stoloner korta och
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 1, 21
styfva, stundom flagellbiirande; blad fasta och styfva, morkt
blagréna, korta, oskaftade, tunglika, kortspetsade, bugtbriddade
med sma tandiimnen, glest och kort eller vid basen tatt och
langt hvitt kanthariga; korgar 2—5, temligen stora, morka med
rédstrimmiga kantblommor, konkava, pa kortare eller lingre,
erofva och raka, atminstone upptill mycket tiitt stjern- och kort
glandelhariga skaft, med eller utan hvita svartfotade har; hol-
kar 8—9 mm hoga, vida, mérka — nistan svarta, svart glan-
delhariga, med fa—talrika hvita har, med eller utan glesa fina
stjernhar, af temligen smala, syllika, spetsiga eller nagot trub-
biga, grénkantade fjidill; stift gula, efter torkning bruna. — Hel-
singfors, Rédbergen, stenig grasmark. — Genom sin styfhet och
sina gula stift skild fran H. fusculwm, som den i Ofrigt liknar.
Skild fran H. suecicwm var. subfloribundum N. P. (var. asperwla
Norrl. 1. ¢. p. 92) genom sina stora rédstrimmiga blomster och
stérre holkar af smalare och smalkantade fjill, samt genom
den genomgaende bristen pa stjernhar och saknaden af svart
fotknél pa bladharen; fran H. piceiceps ater genom sin styfhet,
sina morka rédstrimmiga blommor och sina korta glandelhar.
38. H. fusculum. Mycket liten och spaid — Anda till 42
cm och temligen grof, svagt uppstigande —- nistan upprat, rak
eller krékt, mer eller mindre brun med grén bas, mer eller
mindre ljus- eller upptill dunkelharig, stjern- och glandelharig,
stoloner mycket spiida och langa; blad blagréna, fasta, vagiga,
bredare eller smalare tunglika — lansettlika, trubbiga — kort-
spetsade och veckspetsade, glest, ofta otydligt smatandade, glest
eller vid den smala basen tiitare kanthariga, ofta ocilierade,
stjelkblad O eller 1 vanligen vid basen eller forkrympt hogre upp,
sillan hvardera, utan eller med otydliga stjernhar pa ryggner-
ven; korgar temligen sma — medelstora, tata, plana eller kon-
kava, morkgula, med nyss utslagna breda och platta, sedan
starkt rinnformiga och i féljd haraf smala och glesa, svagt
eller ostrierade kantblommor, 2—6 pa i bérjan korta och raka,
sedan temligen langa, utstaende och baghéjda, stjern- och glan-
delhariga skaft; holkar 7—9 mm héga, vida, med lag rundad
pip och langt, tviirt utstaende brim, mérka, mer eller mindre
glandel- och hvithariga, niistan utan stjernhar, af syllika, kort-
22 Magnus Brenner, Finlands Hieracium-former.
spetsade, smalt ljuskantade /jéill; stift dunkla. — Helsingfors,
Rédbergen, i bergskrefvor och pa torr stenig mark, ymnigt, Ul-
rikasborgs brunnspark vid Rauhaniemi, griislinda; Borga, Lill
Kroksniis, skogsbacke vid sj6n, Hummelsund, stranding. — Star
niira niirmast foljande H. conglobatwm, men spidare, vekare och
till alla delar moérkare, salunda stjelken brunviolett, holkar mor-
kare med smalare ljuskantade fjill, blommor dunkla med morka,
efter torkning mérkbruna stift, dessutom vanligen mer gles- och
fablomstrig med Kingre korgskaft, bladen mer hariga och stjel-
ken vanligen temligen spid och krokt; ofverensstimmer med
afseende 4 de laga vida holkarna af spetsiga fjall och de morka
stiften med H. brachycephaloides Norrl. Mell. Skand. Hier. p. 33
& Hier. exs. 48, 49, men skild genom bredare, morkare gula
blommor, gréfre glandler och borsthar under korgsamlingen,
blad med smalare bas och langa spiada stoloner.
39. H. conglobatum. Stjelk 24—35, stundom anda till 45
cm, uppriit, temligen grof och styf, groén, upptill brunaktig, vid
basen stundom rédlatt eller ro6dpunkterad, mer eller mindre tatt
hvit- eller upptill moérkharig, upptill tatt, nedtill glesare kort
glandelharig och stjernharig, vid basen med 1 stjelkblad, stun-
dom 1 forkrympt hégre upp, stoloner langa, temligen spada;
blad blagréna, fasta, tunglika, trubbiga med kort udd,—lansett-
lika, kortspetsade, vagbriiddade, smatandade, stundom temligen
croftandade, tatt kort och fint hvithariga langs kanter och rygg-
nery, stundom mot spetsen undertill styfhariga, stjelkblad oftast
med stjernhar langs ryggnerven och ett och annat pa kanten;
korgary 4—12, medelstora, temligen Ijusa, plana eller svagt kon-
kava, icke eller svagt radierande, vanligen tatt hopgyttrade pa
korta, téitt stjernludna och glandelhariga skaft, med hvita svart-
fotade borsthar och langa hvitkantade, hariga och glandul6dsa
fjall; holkary 7—8 mm héga, laga och vida, med rundad, nastan
tvar bas, ljusrandigt morkgréna, tatt glandel- och svartfotadt
hvithariga med foga stjernhar, af bredt syllika—temligen smala,
spetsiga eller niistan trubbiga, mérkryggade och bredt hinnaktigt
\juskantade /jdll; kantblommor enfiirgade eller svagt rodstrimmiga,
rannformiga, stift ljusa. — Helsingfors, Ulrikasborgs brunnspark,
griislinda vid Rauhaniemi, och Rédbergen, bergskrefva; Hogland,
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 1. 23
ingsbacke vid Kiiskinkylé; dessutom insamlad fran Pargas;
Nurmijirvi prestgard; Borga, Tirmo och Kroksniis; Wederlaks,
eriislinda; och Kronoborg, Watikki, akerren. — Utmiirkt genom
sin styft uppriita, vanligen starkt hariga och glanduldsa stjelk,
fasta, vagiga, blagréna, tatt kortcilierade blad och vanligen tiitt
hopgyttrade korgar med tatt filtludna skaft och syllika, kort-
spetsade eller nagot trubbiga, ainda till spetsen langhariga och
glandulésa holkfjall. ‘Skild fran H. suecicwum normale N. P.
genom fastare blad, starkare harighet pa stjelk och blad, vanli-
gen stjernhar pa stjelkbladet, tatt hopgyttrade korgar, laga och
vida holkar och dunkla stift. Utvecklar efter afmejandet af
stjelken talrika blommande flageller, hvilka aro spidare, glest
glandelhariga utan borsthar, med fablomstriga glesare korgsam-
lingar och smalare, mindre starkt hariga holkar, liksom hos
H. suecicum Fr.
40. H. brachycephalum Norrl. Pilos. Fenn. p. 97, 4.
spathophyllum subsp. N. P. |. ec. p. 391. — Kyrkslatt, Stromsby,
vagkant i aker, ang och skog; Borga, Lill Kroksnis, fugtig dang,
Krak6, Westeriing, angar, graslindor och akerren, samt skog
ofvanom Girsnis.
41. H. breviceps. Stjelk 12—26 cm, uppstigande, svagt
s-formig, temligen styf, vid basen gron, upptill brunaktig, ofver-
allt taétt kort och styft hvitharig, glandel- och stjernharig, stolo-
ney mest underjordiska, bladldsa, endast i spetsen, stundom 6f-
verallt bladiga; blad korta, fasta, morkt blagréna, stundom vio-
lettflackiga, tunglika, trubbiga, — smalt lansettlika, kortspet-
sade, smatandade, vagiga och veckade eller rinnformiga, lungs
kanter och ryggnerv tatt hvitt styfhariga, isynnerhet vid basen;
stundom 1 eller 2 sma smala, langs kanter och ryggnerv hvit-
och stjernhariga, stundom afven glandelhariga stjelkblad nara
basen; korgar temligen sma, plana, tata, fyllda, temligen ljusa,
2—3, jemnhéga, stundom dessutom anda till 3 outvecklade,
akladium 8—12 mm, liksom de sekundira skaften mycket titt
glandelharigt och vanligen allena tatt svartfotadt hvitharigt; /ol-
kar 7—8 mm _ hoga, vida, rundade, med kort tilltryckt brim,
nistan svarta, mycket titt glandelhariga, med temligen rikligt
inblandade syartfotade hvita har, vid basen temligen titt stjern-
24 Magnus Brenner, Finlands Hieracium-former.
hariga, /jdll breda, nagot afsmalnande, med breda trubbiga spet-
sar eller nigot enda af de innersta spetsigt, svarta, gronkan-
tade, i yttersta spetsen bara; kanthlommor ostrierade eller svagt
rédtoppade, stiff gula. — Helsingfors, Rédbergen, vat, stenig
griismark, tillsammans med H. auricula och fusewlum; Kyrk-
slitt, Sundsberg, solig skogsbacke ofvanom Solbacka torp. —
Paminner genom sina korgar och holkar bade om A. auricula
och H. brachycephalum, dock mera om den sistnamnda, med
ljusa_ stift och tat glandelharighet som den forra, bredtoppade
holkfjall och hvita har som den sednare, for 6frigt skild fran
bada genom sin rika harighet pa stjelk och blad samt stjern-
har och glandler pa stjelkbladen.
var. reductum. Till alla delar mycket spad; blad ljusare,
mycket smalt tunglika eller lansettlika—nastan jemnbreda, néa-
stan harlésa, endast enstaka har pa stjelken, utan eller nastan
utan stjernhar pa stjelk och holkar samt foga har och glandel-
har pa holkarna. — Helsingfors, Rédbergen, vatare mark i nir-
heten af féregaende. — Mycket lik H. awriewla L.
42. H. leucochroum. <Stjelk lag och styf, Ofverallt eller
endast upptill brunaktig, hvitprickigt stjernharig, mycket fint
men titt glandelharig med eller utan hvita borsthar, vid basen
enbladig, med korta smabladiga stoloner; blad mycket ljust bla-
grona, fasta och styfva, tunglika, trubbiga, veckspetsade och
vagiga, helbriddade, glatta eller med nagot enstaka har i kan-
ten, 1 skiirmartadt stjelkblad pa midten af stjelken med stjern-
och glandelhar; korgar vanligen 3, temligen sma, ljusa, pa korta,
styfva, upprata, mycket tiitt glandel- och stjernhariga skaft med
hvita eller rédlitta skirmfjall; holkar sma, nagot morka, temlli-
gen starkt glandel-, stjern- och kort hvithariga, af temligen
smala, niistan jemnbreda, tviirspetsade, mer eller mindre tydligt
ljuskantade /fjall; kantblommor korta, stift ljusa. — Kyrkslatt,
Weikkola, sved vid Lammenpiiéi, och Koskis. — Skild fran H.
cochlearifolium och H. diluticolor, hvilka den mest liknar, genom
tviirspetsade, foga ljuskantade holkfjill; Ofverensstiimmer med
afseende a styfheten och harigheten med den férra, med af-
seende a glandelrikedomen och stiftens firg med den sednare.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 1. 25
43. H. cochlearifolium. Stjelk 10--40 cm, vanligen 16—
20 cm hog, styft uppriit, grén eller uppat rddbrunaktig, nedtill
glatt eller svagt stjern- eller kort hvitharig, upptill stjern- och
slandelharig med eller utan enstaka korta hvita har, under
korgsamlingen tiitt stjern- och glandelharig, undantagsvis med
enstaka eller glesa har, utan eller med spiida, ofta underjor-
diska stoloner; blad starkt blagrona, korta och tjocka eller pa
fugtig mark bland hégt griis langa och tunna, bredt tunglika-—
lansettlika, niistan skaftade, i spetsen rundadt trubbiga—veck-
spetsade, litet vagiga och kupiga, svagt glestandade eller hel-
braddade, glatta, vid basen langt hvitt harbraddade, de yttersta
bladen omviindt fggrunda, ofvan glest styfhariga, stjelkbladet
invid rosetten eller litet hégre upp, tunglikt lansettlikt, oskaf-
tadt, spetsigt, vid basen harbriiddadt, stundom ett forkrympt
naira korgsamlingen med stjernhar pa ryggnerven; korgar 2—3,
stundom 4—6, plana, titblommiga, ej radierande, 15—24 mm
i diameter, citrongula, mycket naérmade, nastan jemnhoga, kort-
skaftade, stundom aflagsnade, langskaftade, skaften foga ut-
staende, hvitt stjernludna och glest glandelhariga, med hvita,
ofta rédlatta skirmfjall, akladiet 6, sillan 10 mm; holkar 7—8
mm héga, 4—5 mm breda, i knopp cylindriska—bigarlika, se-
dan klocklika, pa midten hopdragna, utblommade aiggrunda med
rundad bas, bleka, svagt stjernhariga, fall trubbiga—spetsiga,
bredt hvitgrént hinnkantade, langs midten hvitprickiga af sma
stjernhar, med tata glandelhar, sallan med en del hvita svart-
fotade har, de innersta glatta; blommor 2—-2,5 mm breda, djupt
d-delade, ostrierade, stift gula, mdrken dunkla. — Kyrkslatt,
Strémsby, vata faingar, talrikt vid den torrare dikeskanten, lingre
fran diket smaningom spensligare, med langa stoloner och harig
stjelk, afvensom i blandskog i niarheten af samma ingar. —
Skild fran H. cochleatwm Norrl. genom tjocka, fasta blad och
glest glandelhariga korgskaft, spetsiga holkfjall med mycket litet
har och ostrierade kantblommor; fran H. hollolense Norrl. ge-
nom ljusare blagréna blad och mer utdraget spetsiga, smalare
holkfjill, liksom hos HZ. diluticolor, fran hvilken den skiljes ge-
nom glatta blad, obetydligt har pa stjelk och holkar, glest glan-
delhariga skaft samt dunkla miarken.
26 Magnus Brenner, Finlands Hieracium-former:
i4. H. diluticolor. Stjelk 10—80 cm, styf, upprat, uppat
brunaktig, stjernharig, mer eller mindre tatt hvitharig och isyn-
nerhet upptill titt fint glandelharig, med eller utan spada sma-
bladiga eller underjordiska bladlésa stoloner; blad tjocka och
fasta, i skugga tunnare, starkt ljust blagréna, vagiga, omviindt
‘iggrunda eller tunglika, skaftade,—lansettlika, trubbiga eller
kortspetsade, mer eller mindre tydligt tandade—helbraddade,
glatta, glesare eller tiitare kort cilierade och undertill nervha-
riga, stjelkblad 1 nedanom midten, vanligen langs ryggnerven
stjernharigt. oftast litet, stundom 0; korgar 3—105, sallan 2, i
tit qvastlik samling, ofta med en gren lagre ned, jemforelsevis
sma, citrongula, akladiwm 5—15 mm, skaft jemnhoga eller van-
ligen Ofverskjutande, tatt stjern- och glandelhariga, med eller
ulan hvitspetsade har; holkar 6—8 mm hoga, cylindriska, |jus-
randade, tiitare eller glesare glandel- och hvithariga, mot basen
stjernhariga, fjdll smala, spetsiga, sallan nastan trubbiga, starkt
ljuskantade, langs midten hvitprickiga af sma stjernhar, bas-
fall nastan helt hvita; st#ft gula. — Kyrkslatt, Koskis, Weik-
kola, Str6msby och Sundsberg, allman pa angar och graslindor;
iifven funnen i Esbo, Kaitans, fugtig grasmark; samt Borga,
Kroksnaés. — Skild fran H. subpratense Norrl. genom blagrona,
vanligen tjocka och fasta blad med lingre och styfvare kanthar,
samt smalare och spetsigare, nistan jemnbreda holkfjall; fran
H. cochlearifolium genom harig stjelk, kant- och nervhariga blad
samt titare glandulésa korgskaft och ljusare mirken; fran H.
suecicum Fr. genom fastare, ljusare blagréna, kortare och ofta
titare kant- och nervhariga blad, vanligen med stjernhar pa stjelk-
bladets ryggnerv, och mindre korgar med titare glandulésa skaft
och smalare och spetsigare, mycket ljuskantade och hvitpric-
kiga holkfjall samt niistan helt hvita basfjall. Blir pa vatare
och skuggigare lokaler vekare och mer tunnbladig och 4r da
svar att skilja fran H. swecicwm var. albisetum. Kan betraktas
som en H. cochlearifolium med kort harbraddade och nervha-
riga blad, starkare harig stjelk, titare glandulésa korgskaft och
ljusare mirken.
var. ec/latum. Blad och vanligen stjelk harlosa, afven holkar
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica XII, n:o 1. 27
stundom utan har, liksom korgskaften titt glandulésa. — Kyrk-
slitt, StrOmsby, aingar.
45. H. suecicum Fr. lad blagréna; holkar cylindriska,
ljuskantadt langfjilliga; blomfiirg af dunklare nyans; stift ljusa.
a genuinum 1. normale N. P.1. c. p. 695, Herb. norm, IX, 7.
Robust, glandel- och mérkare eller ljusare borstharig, vanligen
mycket tatt under korgsamlingen; 2—flerblomstrig, med korta,
grofva, tatare eller glesare glandel- och borsthariga skaft; holkar
héga, ljusa, glest glandelhariga, med langa, ljusa, svartfotade
har, af smala, spetsiga, Ijuskantade /jdl/. — Kyrkslitt, Stromsby,
dikeskant i leraker; Borga, Lill Kroksniis och Hummelsund.
strandangar; finnes afven fran Stor Kroksnis.
var. calvifolum. Liksom hos var, parcipilum N. P. bla-
den harlosa—mycket glest harbriiddade, samt holkfjillen breda
och trubbiga, men stdéngeln upptill starkt moérkt borstharig, ned-
till hvitharig, och holkfjillen temligen starkt ljushariga; korgar
ljusa, konkava; stjelkbladet stundom med ett eller annat stjern-
har pa kanten eller ryggnerven. — Kyrksliitt, Sundsberg, niira
garden samt pa Framniis och Solbacka.
var. esetosum. Stjelk upptill och holkay fullkomligt harlésa
eller med nagot enstaka har, holkfjdll trubbiga, mer eller mindre
tydligt Ijuskantade; korgar plana eller konkava; stjelkblad stun-
dom med enstaka stjernhar pa kanter och ryggnerv. — Kyrk-
slatt, Sundsberg, vid Kallviken; Helsingfors, Roédbergen, fugtig
grasmark. — Genom morkare, harlésa holkar, niistan utan stjern-
har, ljusa_ stift och storre glandelhar skild fran H. hollolense
Norrl.
var. setifrons. Hogvaxt, uppriit, robust, grén, vid basen
glatt, litet hogre upp med ytterst sma spridda, uppat smaningom
storre och jemte de spridda fina stoftlika stjernharen tiitare
glandelhar, under korgsamlingen moérk och jemte korgskaften
temligen tatt kort glandelharig och stjernluden, utan stjelkblad,
stoloner korta och titt storbladiga; (lad blagréna, tunna, om-
vandt aggrunda—bredt tunglika, de Ofre nagot spetsiga, sma-
tandade, ofvan niirmare kanterna och undertill langs kanter och
nerv langt (8-~7 mm) och styft hvithariga; korgar temligen stora,
omkring 6 i flocklikt knippe, nastan jemnhéga eller sidokorgar
28 Magnus Brenner, Finlands Hieracium-former.
ligre, akladium 12 mm; holkar temligen vida, 7—8 mm hoga,
litt langt glandelhariga och vid basen temligen tatt stjernhariga,
af temligen smala, niistan jemnbreda, trubbiga, svartryggade,
ljuskantade /jall; blommor klargula, kantblommor undertill réd-
bruntoppade eller kortstrimmiga, stiff som torra dunkla. —
Kyrkslitt, Weikkola, linaker. —- Med undantag af de stora och
breda. mycket langhariga bladen fullkomligt harlos.
var. pareipilum N. P. 1. c. pr. p., Norrl. Herb. Pilos. Fenn.
24. Stjelk harlés—glest ljus- eller hvitharig, stundom dunkel-
harig; blad harlésa—glest harbraddade och nervhariga; holkfjall
breda, trubbiga, ljuskantade, glest—temligen hariga. — Kyrk-
sliitt, Strémsby, fingar, betesmark, vigkant och dike i aker,
Sundsberg, jing, vat betesmark, gran- och annan smaskog; Hel-
singfors, Rédbergen; Borga, Hummelsund, ang, och Krako, Wester-
fing, ing. — Af N. P. 1. c. citerade H. floribundum var. alpestre
Lindeb. Hier. Skand. exs. 7 tillhér b. fran Opdal H. cesswm N.
P. p. 698, a. fran Walders ater ar en mérkharig form med
temligen titt hariga eller harbriiddade blad och morka stift, lik-
som den iifven med morka stift utrustade H. hollolense Norrl.
staende niirmare H. brachycephalum Norrl.
var. valdepilosum N. P. 1. c. p. 695. Starkt hvitharig; kor-
gar konkava, kort och tydligt radierande; kantblommor ostrie-
rade; holkfjdll trubbiga. — Kyrkslatt, Strémsby, ang, dike i ler-
‘ker, blandskog, Sundsberg, beteshagar i barrskog. Storms, barr-
skog; Borga, Lill Kroksniis, akerbacke. — Haren i fugtig barr-
skog iinda till 5 mm langa.
var. albisetum. Skild fran H. suecicum normale N. P. ge-
nom spiidare, 2—3-, siillan 1- eller 4-blomstrig stjelk med fina
hvita, temligen korta borsthar, under korgsamlingen ofta mor-
kare, och blad med titare eller glesare korta kanthar; fran var.
valdepiloswum N. P. och var. parcipilum N. P. genom spadare
viixt och smala spetsiga holkfjdll; korgar konkava, radierande;
kanthlommor ostrierade, undantagsvis rédtoppade eller 1 toppen
svagt strierade. Skild fran H. dilwticolor genom morkare och
mjukare, ofta glesare cilierade blad, smalare och morkare /ol-
kar af tunnare svagare ljuskantade, matt glimsande fjdll och
morkare basfjall, samt glesare glandelhariga korgskaft. Varierar
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica XII, n:o 1. 29
med stjelken mycket tatt—mycket glest harig, bladen vanligen
tunna och slappa, pa torr mark fastare, stjelkblad nagonging
med stjernhar pa undra sidan. — Mycket allmiin pa iingar, viig-
kanter, beteshagar och annan griisbevuxen mark, stundom i
skog i narheten af iingar: Kyrkslitt, Weikkola, Jolkby, Strémsby
och Sundsberg; Helsingfors; Borga, Kroksniis.
var. medians. 2—3-blomstrig; stjelk glandelharig och upp-
till mer eller mindre stjernharig, med eller vanligen utan en-
staka mdodrka borsthar, den nedre delen med enstaka eller vid
basen glesare eller tatare fina hvita har, iifven bladens har
mycket fina; blad korta och breda, veckade och vagiga, pa fuk-
tig mark tunna och mjuka, pa torr mark styfva och moérka;
holkay af smala, ljuskantade, langt smal- och hvasspetsade /jdill,
rikligt langt och svart glandelhariga, utan eller med fa hvita
borsthar och nistan utan stjernhar. Férmedlar éfvergingen
emellan H. suecicum normale och var. albisetum. — Kyrkslitt,
Weikkola, ing och iingsbackar, Stré6msby och Sundsberg, betes-
mark; finnes afven fran Sjundea, Myrans.
var. pseudauricula 2. calvius N. P. |. ec. p. 700. Liten och
spid, med eller utan enstaka hvita eller dunkla har och glan-
delhar pa stjelken, upptill svagt stjernharig med fa sma glandel-
har; sma smala kortspetsade—trubbiga blad utan stjernhar; smi
Ijusa korgar pa korta tatt sittande skaff med mycket sma glan-
delhar; holkar sma, sparsamt—temligen rikligt hvithariga, glest
glandelhariga och knappt stjernhariga, fjdl7 smala, bredt ljus-
kantade, trubbiga—niistan spetsiga. — Kyrkslitt, Weikkola, aker-
vig, Koskis, akerlinda, Stromsby och Sundsberg, iingar.
var. stipiticeps. Stjelk 15—50 em, spiid, nagot krékt, gle-
sare eller titare mork- eller ljusharig, 1-bladig eller bladlis,
med langa spiida stoloner; blad tunna och mjuka eller pa soliga
berg fasta och styfva, tunglika—lansettlika, rundtrubbiga eller
kortspetsade, glest cilierade; korgar 2—7, konkava, radierande,
glesblommiga, pa langa, bagbojdt uppriita skaft, akladin 6—30
mm, sidoskaft atskilda, fOga eller nagot édfverskjutande, glest
glandelhariga, med eller vanligen utan har; holkar 7—9 mm
hoga, ljus- eller dunkelhariga, glesare eller tiitare glandelhariga
och svagt stjernhariga, /jda/7 svartgréna, ljuskantade, siillan de
30 Magnus Brenner, Finlands Hieracitum-former.
yttre enfiirgade, temligen smala, spetsiga eller nistan spetsiga;
blommor ljust citrongula, kantblommor langa, ostrierade, méirken
ljusa eller obetydligt dunkla. — Kyrkslitt, Weikkola, ang och
‘ingsbacke, Koskis, Akerlinda, Strémsby, iingar, viigkant i ler-
‘iker, barrskog, Sundsberg, stenig skogsbacke, Storms, fugtig
barrskog; Helsingfors, Rédbergen; Borga, Krako, Westeriing,
Akerren; finnes ifven fran Jurva i sédra Osterbotten. — Genom
starkare harig stjelk och starkare hariga holkar féga skild fran
H. stipitiflorum N. P. |. ¢. p. 699. Skild fran H. scissum N.
P. l. e. p. 698 genom smalare och spetsigare holkfjall.
46. H. scissum N. P. |. ec. 698 subsp., Dahlst. Hier. exs.
|, 23, H. floribundum B Fr. Herb. Norm. VIII, 8. Stjelk och
korgskaft in harlésa iin temligen starkt dunkel- eller hvithariga,
med eller utan stjelkblad, stoloner langa; korgskaft mycket langa,
korgary dunkla, konkava, radierande; holkar morka, vida, glandel-
och hvithariga, af breda, trubbiga, ljuskantade fjall; hkantblom-
mor smala, rinnformiga, ej strierade, stiff ljusa. — Kyrkslatt,
Strémsby, viigkant i leraker; Borga, Lill Kroksnis, stranding,
Kraké, Westeriing, betesmark och akerren, Lillingen, griaslinda.
— Hufvudsakligen genom sina vida morka holkar skild fran
H. suecicum Fr. :
47. HH, piceiceps. Stjelk omkring 30 em, uppstigande—
niistan uppriat, temligen fast och grof, stundom spiidare, upptill
brunaktig, vid basen langt hvitharig, for Ofrigt glest langt glan-
delharig, med eller utan moérka borsthar och féga stjernhar;
stoloner talrika, langa, spiida, rikbladiga; blad blagrona, tunna
men fasta, omviindt iiggrunda—tunglika, veckspetsade, otydligt
tandade, med eller utan spridda kant- och nervhar, vanligen 1
lansettlikt stjelkblad ofvan basen; korgar vanligen 3—5, temligen
stora, citrongula, ljusare iin hos AH. swecicum, konkava, kort och
tydligt radierande, akladiwn 5—7 mm, sidoskaft 10—60 mm,
stjern- och glandelhariga, isynnerhet upptill; holkar 7—9 mm
héga, vida, svarta, med langa, svarta, gliinsande glandelhar,
stundom med inblandade ljusspetsade har, af breda, brun- eller
grOnkantade spetsiga fill; kantblommor ostrierade eller rédtop-
pade, stift gula. — Helsingfors, Rédbergen, bergskrefva; Borga,
Krak6, Westeriing, fugtig fing och dikeskant. —- Med afseende
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica XII, n:o 1. 31
a holkarnas form 6fverensstimmande med AH. brachycephalum
Norrl., men fjillen svarta, spetsiga, vanligen utan har, stift ljust,
kantligulae ostrierade eller knappt miarkbart rddtoppade, kor-
gar langskaftade samt bladen utan eller med glesa kanthiar.
Skild fran nairmast f6ljande H. albidoglaucum genom stora hol-
kar, vanligen utan har, och morka har pa stjelken, fran H.
scissum N. P. bland annat genom spetsiga holkfjall, vanligen
utan har. Varierar fran nastan harl6s—mer eller mindre starkt
harig.
‘var. dilutius. Holkar \jusare, af mycket bredt ljuskantade
fjaill. — Borga, Krak6, Westeriing, vat ting, samt betesmark of-
vanom Girsnis.
48. H. albidoglaucum. Spiid och hégviaxt, 30—40 ecm,
upprit eller svagt uppstigande, vid basen gron, hvitharig, uppat
vanligen morkare brunaktig, glandelharig och mer eller mindre
stjernharig, med eller utan glesa hvita svartfotade borsthar, nir-
mare basen 1-bladig; stoloner langa och spida, krypande och
rotslaende i mossan, vanligen rikbladiga; blad tunna, mjuka,
ljust, niistan hvitaktigt blagréna, langstrickta, lansettlikt spad-
eller tunglika, de nedre trubbiga, de 6fre spetsiga med veck i
spetsen, glatta, med glesa langa hvita har i kanten och langs
ryggnerven, stundom med enstaka har pa skifvans undre sida,
helbriiddade eller oregelbundet smatandade; korgar sma, ljusa,
glesblommiga, konkava, kort radierande, 2—8 i enkelt eller
sammansatt qvastlikt knippe, med langt 6fverskjutande sidogre-
nar, pa langa, uppriita eller nagot bagbdjda, smalfjalliga, stjern-
ludna och titt glandelhariga, iinda till 80 mm langa skaft, akla-
diet 6—30 mm; holkar sma, 6—8 mm hdéga, svarta, fafjalliga,
med rund holkpip och nagot liingre, upptill litet vidgadt, tratt-
likt brim, /jdll korta, temligen breda, smalt sylspetsade, glin-
sande, dunkelt hinnkantade, tiitt besatta med langa fina, tjock-
fotade, svarta glandelhar, vanligen med glesa, fina, lingt Ijus-
spetsade har och vid basen mycket litet stjernhar; kanthlommor
glesa, ostrierade eller i toppen svagt rédstrimmade, stift ljusa.
— Borg’, Kraké, Westeriing och Lillingen, vat mark, hufyud-
sakligen p& sank iing bland Sphagnum. — Utmirkt genom sina
sma svarta spetsfjilliga och fint och langt glandelhariga holkar,
32 Magnus Brenner, Finlands Hieracium-former.
vanligen med fina ljusspetsade har. Paminner om H. awricula
lL. mer iin om H. suecicwm Fr. Skild fran H. stipitiflorwm N.
P. |. e. p. 699 genom sina smi svarta holkar med breda, smalt
sylspetsade fjall.
49, H. serrulatum. For Gfrigt lik H. albidoglaucum, men
skild genom hvassare sagtandade blad och isynnerhet genom
holkfjillen, hvilka iro Atminstone mot spetsen bredt ljuskantade
med breda, trubbiga, Ijusa spetsar. — Borga, Krak6, Wester-
jing, val iting bland Sphagnum acutifolum, tillsammans med #H.
allidoglaucum.
50. H. sphaerellum. Séjedk 10—40 cm, spenslig, mer eller
mindre starkt flerbOjd, upprit eller svagt uppstigande, gron eller
itminstone upptill brun, vid basen starkare eller svagare hvit- och
glandelharig, for 6frigt glest stjern- och glandelharig af temligen
erofva glandelhar; stoloner spiida, bladiga; blad blagrona, fasta, eller
i skugga tunna, vagiga och veckade, tunglika eller lansettlika, rund-
trubbade eller kortspetsade, veckspetsade, utan eller med sma tand-
iimnen, glatta, utan eller med glesa eller vid basen tiitare kanthar,
stjelkbladet litet, nirmare basen, lansettlikt tunglikt, ofta jemnbredt,
nistan forkrympt; korgar 2—5, vanligen 3,temligen stora, konkava,
radierande, hoggula, jemnhdga, siillan en ligre ned, pa bagbdjda
eller niistan raka, glesare eller tiitare stjernhariga, Ofverallt eller
uppuill tatt glandelhariga skaft, akladiet 5—12 mm; holkar sma,
svartgrona, 6—8 mm hodga, med mycket liten klotrund pip och
kort, féga vidgadt brim, knappt-—glest stjernhariga, titt och
groft glandelhariga, af breda, trubbiga, grénkantade fall; blom-
mor ostrierade, stift ljusa. — Kyrkslitt, Strémsby, akerdike;
Helsingfors, Rédbergen, pa griislinda och annan_ stenbunden
mark ymnigt. — Genom sina temligen stora, mérkgula, kon-
kava, radierande korgar och grofva glandelhar samt klotrunda
holkpip latt skild fran A. awricula L., hvilken den i 6frigt liknar.
51. H. auricula L. Denna mycket fériinderliga art fore-
linnes hos oss i en mingd former, utmiirkta genom holkarnas
slorlek, fiirg, beklidnad och nagon gang form, holkfjiillens form
och konsistens, skiirmfjiillens beskaffenhet, korgskaftens lingd
och beklidnad, bladens bredd och stiingelns olika harighet, hvar-
jemte mindre nyanser kunna varseblifvas i blommornas firg,
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica XII, n:o 1. 33
men hvilka 6fverhufvudtaget alla 6fverensstiimma med afseende
a den spiida wiixten med de spida stolonerna, de blagréna smala,
vanligen tunglika och vagiga, helbriiddade eller med knappt
mirkbara tandimnen fdrsedda, glatta och vid basen mjukt kant-
hariga bladen, de sma fina, ofta gulknappade glandelhdren, isyn-
nerhet pa 6fre delen af staéngeln och holkarna, de fataliga, sma,
ljusa, plana eller konvexa titblommiga, icke radierande korgarna
med gula st7f¢ och de 6fverhufvudtaget sma, klocklika, liksom punk-
teradt stjernhariga holkarna med lag, jemntjock eller uppat foga
vidgad pip och kort, tilltryckt, ej eller féga vidgadt brim. Van-
ligen utan borsthar pa Ofre delen af stiingeln och holkarna, har
den dock pa en del orter antriffats sasom mer eller mindre
starkt harig, hvarjemte pa en del exemplar observerats starkt
forlangda glandelhar med endast tillstymmelse till glandel, sa-
lunda utvisande de hos denna art nagon gang férekommande
borstharens natur af ombildade glandelhar. Afven exemplar
med langt borsthariga blad antriffas pa sensommaren.
a normale. Holkar gragréna, mer eller mindre stjern- och
glandelhariga, af starkt afsmalnande, syllikt smalspetsade, van-
ligen i spetsen trubbiga, ljuskantade fjdll; korgskaft och stiéingel
upptill vanligen tatt glandelhariga af sma likformiga glandelhar;
_skdrmfjall \jusa, ofta rodaktiga. Varierar med korta och breda
eller lingre och smalare holkfjall, afvensom med bredare eller
smalare ljus kant pa fjallen och deraf beroende ljusare eller
morkare holkar; koergar vanligen ljusa. — Mycket allmiin pa
betesmarker och annan bar eller med kort griis eller mossa
bevuxen mark. De insamlade exemplaren iro fran Kyrksliitt,
Weikkola, sved och betesmark, Jolkby, viigkant, Strémsby, be-
tesmark i skog och Oppen mark, fing, vagkant i aker, Sunds-
berg, griislindor och betesmark; Helsingfors, Rédbergen, betes-
mark; finnes dessutom i universitetets samlingar fran Karkku;
Lojo; Borgnis; Hausjirvi; och Libelits.
f. setosum N. P. |. c. p. 189. Héstform med langa borst-
har pa bladen. — Kyrkslitt, Weikkola, beteshage.
f. subcomosum. Holkar med enstaka eller sparsamma borst-
har. — Kyrksliitt, Weikkola, torr aingsbacke, Strémsby, fugtig
ing och betesmark i barrskog.
34 Magnus Brenner, Finlands Hieracium- former.
f, subepilosum. Holkar och O6fre delen af stiéngeln med
enstaka eller sparsamma borsthar, glandelharen vanligen for-
liingda. — Kyrkslitt, Stré6msby, betesmark 1 barrskog.
f. tenuisetum. Holkar och stdéngel temligen starkt tunnt
borsthariga; holkfjdll mycket ljusa, hinnaktiga, endast langs
midten morkare och fastare. — Kyrkslatt, Weikkola, sved och
odlad iing, Strémsby, betesmark i barrskog, ing, akerlinda, vag-
kant i aker, och torr solig backe, Sundsberg, akerlinda; Hel-
singfors, Rédbergen, betesmark; afven funnen vid Lovisa. —
Skild fran var. pterolepis, utom genom harigheten, genom sma-
lare och mer smalspetsade holkfyall.
f. Jaeviceps. Holkar \jusstrimmiga, knappt markbart stjern-
hariga, glest glandelhariga med gula glandler, af utdraget syl-
lika, bredt ljuskantade fill; korgskaft glest glandelhariga. —
Kyrkslitt, Strémsby, barrskog, Sundsberg, graslinda. — Hol-
karna hafva i fdljd af bristen pa stjernhar och de glesa glan-
delharen ett egendomligt glatt eller slatt utseende.
f. mucronatum N. P. 1. c. p. 190. Bladen smala, nastan
jemnbreda; holkar sma, mérka, af smala, nastan spetsiga fjall.
— Kyrkslatt, Weikkola, torr ingsbacke, Strémsby, fing; &fven
insamlad fran Libelits, kapellansbolet och Simananniemi.
var. obscuriceps N. P. 1. c. Holkar morka, af smala, nastan
spetsiga, enfirgade eller féga miarkbart kantade fall; korgar
och skéirmfjill \jusa; glandelharigheten mycket varierande; korg-
skaft ofta fdrlingda. -- Kyrkslatt, Weikkola, betesmark, sved
och torr iingsbacke, Strémsby, ang samt viagkant och dike 1
“aker; Helsingfors, Rédbergen, griismark och bergskrefva, Borga,
Lill Kroksnis, griaslinda.
f. setuliceps. Holkar mer eller mindre hariga. — Kyrk-
slitt, Weikkola, torr iingsbacke, Strémsby, dikeskant i aker,
Smeds, barrskog; iifven insamlad i Birkkala.
var. stipitatum N. P. 1. c (ej exs. 248, hvars holkar aro
hariga). Holkfjill temligen smala, naéstan jemnbreda, bredspet-
sade, trubbiga, ljuskantade; korgar ljusa, stundom konkava,
korgskaft langa, vanligen med glesare, delvis férlingda glandel-
har; skiirmfjill \jusa. — Kyrksliitt, Weikkola, sved, Koskis,
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 1. 35
bjérkhage och akerlinda, Strémsby, ang, dikeskant i Aker och
betesmark, Sundsberg, ing.
var. pterolepis. Holkar medelstora, temligen ljusa, svagt
stjernhariga — niastan utan stjernhar, af breda, féga afsmal-
nande, trubbiga, bredt groénkantade /fjidll; korgar ofta af en mér-
kare nyans, glandelharen pa skaften vanligen olikformiga, skéirm-
fjall \jusa; ofta mer eller mindre starkt rédaktiga. — Temligen
allmin, Kyrkslatt, Weikkola, odlad fing och betesmark, Jolkby,
vigkant, Stromsby, barrskog och viigkant i aker, Edes, viigkant
och betesmark, Sundsberg, bjérkskog, betesmark, griislinda, iin-
gar, akerrenar och akerbacke; Helsingfors, Rédbergen, betes-
mark och bergskrefva; Borga, Lill Kroksniis, fugtig ing; finnes
ifven fran Kyré i Satakunta; samt fran Libelits i Karelen. —
Skild fran normale genom sina bredtoppade holkfjall.
f. epitrichum (3. subpilosum N. P. exs. 209). Holkar och
vanligen afven korgskaft hvithariga, stundom med enstaka har
pa stigneln. — Kyrkslatt, Weikkola, betesmark, Strémsby, fug-
tig ing, betesmark i skog, vagkant i aker, akerlinda, torr backe,
Sundsberg, vagkant i aker, akerlinda.
var. stenopterum. Holkar morka, medelstora—sma, vanli-
gen titt stjernhariga, af temligen breda, men utdraget smalspet-
sade, trubbiga, smalt eller otydligt ljuskantade /fjédll; korgar stun-
dom morka, korgskaften vanligen korta och tjocka, tatt glandel-
hariga, skdrmfjdll \jusa, ofta réda, stundom dunkla. — Temli-
gen allmiin, Kyrkslatt, Stromsby, ang, vigkant i aker, akerlinda,
betesmark i barrskog, Sundsberg, akerbacke, akerren, griislinda,
betesmark i barrskog; Helsingfors, Rodbergen, betesmark. —
Genom sina morka holkar af smalkantade fjill skild fran
normale och var. pterolepis, genom sina ljusa skarmfjall och
ljuskantade holkfjall fran var. melanocalyx.
f.. seticeps. Holkar med borsthar. — Kyrkslitt, StrOmsby,
akerlinda och viigkant i aker, ting, vat grasmark och betesmark
i skog.
f. setuliferum. Holkar och Ofre delen af stdéngeln med
fina hvita borsthar. — Kyrksliitt, Weikkola, sved, Strémsby,
vigkant i aker,
36 Magnus Brenner, Finlands Hieracium-former.
var. Jaetibracteum. Holkar sma, moérka, af temligen breda,
trubbiga, enfiirgade eller smalt grénkantade /jall; korgar nagon
cing af morkare nyans, glandelharen pa korgskaften nagot glesa
—temligen tita, skdirmfjdll ljusa, med eller utan smal mork
ryeg. — Kyrkslitt, Weikkola, éngsbackar, Stromsby, ang, be-
tesmark, torr backe och viigkant i aker; Helsingfors, Rodber-
ven; Borga, betesmark; afven insamlad i Borgnis, Laha. —
Skild fran var. obscuriceps N. P. genom bredare, trubbiga holk-
fill och vanligen mindre holkar, fran féljande varr. minutale
och parvicalyx genom ljusa skarmfjall.
f. chaetocephalum. Holkar med hvita borsthar. — Kyrk-
slitt, Strémsby, torr backe, vagkant i aker.
var. minutale. Holkar sma, 5—6 mm hdoga, nastan svarta,
olesare eller tiitare glandelhariga, med eller nastan utan fina stjern-
har, af breda, trubbiga, enfargadt morka eller med bredare eller
smalare gron kant férsedda fjadll ; korgar mycket ljusa—temligen
moérka, korgskaft med glesa olikformiga glandelhar, skérmfédill
miérka. —— Mycket allmiin, Kyrkslatt, Weikkola, ang och vig i
Aker, Strémsby, torr backe, viigkant och dikeskant i aker, ang
och betesmark i barrskog, Sundsberg, griislinda, akerren och
bjérkskog, Danskarby, betesmark; Helsingfors, Rodbergen, be-
tesmark och bergsskrefva; Borga, Lill Kroksnis, graslinda, Krako,
akerlinda. Dessutom insamlad fran Mintsilaé, Andersberg; Us-
kela, Karlberg; Karkku, Miienkyli; Lavansaari; och Kuopio. —
Bildar med fdljande varieteter en genom morka holkar och
morka skirmfjill utmirkt naturlig grupp, dock utan bestimd
eriins emot de ofvan uppriknade formerna och varieteterna
med ljusa skarmfjall.
f. paucisetum. Holkar eller Sfre delen af sténgeln med
elesa borsthar. — Kyrkslitt, Weikkola, betesmark, Strémsby,
torr backe, Sundsberg, bjérkskog. Afven insamlad i Libelits,
Simananniemi, ing.
f. brevivittatum. Korgar nagot moérka; kantblommor med
bred rédbrun rand pa undre sidan. — Kyrkslatt, Sundsberg,
torr akerbacke. .
var. parvicalyx. Skild fran var. minutale genom tatare
och likformigare glandelhar pa korgskaften samt starkare stjern-
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 1. 37
ludd pa sténgel, korgskaft och holkar, fran niirmast féljande var.
melaenum genom mindre, 5—7 mm héga, holkar; korgar \jusa,
med eller utan rédtandade kantblommor, — temligen mérka.
— Mycket allmiin, Kyrkslatt, Weikkola, sved och betesmark,
Strémsby, vigkant i aker, akerlinda, ang, skogsbacke, Sunds-
berg, vigkant, akerren, betesmark, ang; Helsingfors, Rédbergen,
betesmark; Borga, Krak6, vat ang. Finnes iifven insamlad fran
Pargas, Gunnarsniés, solig ing; Karkku, Mienkylé och Koskis,
betesmark; samt Libelits.
f. eriniceps. Holkar med korta hvita har. — Kyrkslatt,
Strémsby, vagkant i aker och torr betesmark; Helsingfors, Réd-
bergen.
f. microchaetum. Sténgel och holkar mer eller mindre
starkt hariga af korta och styfva hvita har. — Kyrkslatt, Weik-
kola, betesmark och odlad iing, Strémsby, vigkant, griislinda i
aker, torr betesmark, Sundsberg, akerren; Helsingfors, Réd-
bergen.
var. melaenum. Holkar 7—8 mm hoga, morka, temligen
tatt glandelhariga, nastan utan eller med glesa stjernhar, fjall
breda, trubbiga, enfiirgadt médrka eller med obetydligt ljusare
kant; skdrmfjdll morka, atminstone de nedre. Varierar mycket
med afseende a korgskaften, hvilka aro in langa och spiida,
mycket svagt glandulésa, rakt upprata eller bagbdjda, An mycket
korta och grofva, tatt glandulosa, rakt eller bagbdjdt utstaende,
stundom af bada slagen pa samma exemplar; blomftirgen ofta af
morkare nyans. — En af de allmannare bland vara auricula-former,
insamlad fran Kyrkslitt, Strémsby, viigkant i aker och betes-
mark; Helsingfors, Skatudden och Rédbergen, bergskrefvor och
grasbevuxen mark; Borga, Lill Kroksniis, graslinda, akerren,
fugtig fing, Hummelsund, vat ang. Finnes dessutom fran Pargas;
Taipalsaari, ang; Kivinebb; och Kronoborg, Watikka, akerren.
— Ar mahiinda densamma som hos N. P. |. ec. p. 186 benaim-
nes subsp. melaneilema, hvilken dock enligt N. P. exs. 66 af-
viker genom mycket bredare, niastan spadlika blad.
f. chaetolepis. Holkar hariga. — Kyrkslatt, Strémsby, torr
backe, fing och viig i aker; Helsingfors, Rédbergen.
38 Magnus Brenner, Finlands Hieracium-former.
f. setico/lum. Borsthar pa stdéngeln, vanligen till och med
akladiet. — Kyrksliitt, Strémsby, vagkant i aker, torr backe,
Sundsberg, akerren.
f. chaetophorum. Borsthar pa stiéngel och holkar. — Jemte
f. tenuisetum af normale och f. microchaetwm af var. parvicalyx
den oftast och i stérsta miingd antriiffade hariga form af H.
auricula, insamladi Kyrksliatt, Weikkola, torr angsbacke, Stromsby,
torr backe, viigkant i barrskog och aker, samt akerlinda, och
Sundsberg. viig i tallskog; &fvensom pa Aland i Sund, Hég-
bolstad, och Jomala.
var. pterophorum. Skild fran var. stenopterwm genom bred-
spetsade holkfjdll med bred hinnkant, fran var. pterolepis genom
dunkla, grénaktiga eller moérka skédrmfjdll, fran var. melaenwm
genom bredt hinnkantade holkfjdll. Motsvarar f. marginatum
N. P. lL. ec. p. 187, exs. 118, af subsp. melaneilema N. P. Kor-
gar in morka, in Ijusa. — Kyrkslatt, Sundsberg, akerbacke.
f. brachyaetum. Skild fran var. pterophorwm genom kort-
hariga holkar och sténgel; blommor mérka. — Kyrkslatt, Stromsby,
fugtig ting, Sundsberg, akerbacke.
var. melanocalyx. Skild fran var. melaenum genom smal-
spetsade, vanligen spetsiga holkfjdll; blommor vanligen morka,
nistan som hos H. suecicwm Fr. — Kyrkslatt, Strémsby, vata
fingar och vigkant i aker, Sundsberg, viigkant och betesmark;
Helsingfors, Rédbergen. Finnes iafven fran Aland, Sund, Hég-
bolstad; samt fran Karkku, Kauniais.
f. Jeptochaetum. Stiingel och holkar mer eller mindre lang-
hariga. — Kyrkslitt, Weikkola, betesmark i smaskog, Stromsby,
vig i aker, Sundsberg, vig i aker och betesmark.
var. megalocladum. Holkar sma—temligen stora, morka,
knappt stjernhariga, stundom borsthariga, af breda, trubbiga,
ljuskantade fjiéll; korgskaft mycket langa, groft glandelhariga,
skiirmfjill morka; blommor ljusa; vanligen hégvaxt, 2—4-blom-
strig, stimngeln stundom med enstaka borsthar. — Kyrkslatt,
Weikkola, fugtig ing; Borga, Krak6, akerren; har 4fven antriaf-
fats i Ylane, Kolva, pa sandig sjéstrand. — Skild fran var.
stipitatum N. P. genom morka holkar, na&stan utan stjernhar,
bredare holkfjall, morka skarmfjall och grofva glandelhar.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 1. 39
var. infundibulare. Stiingeln ofvanom den tilt och mjukt
hvithariga basen, jemte akladiet. beklidd med sma fina och mycket
langa, vid basen tjocka glandelhar, med eller utan enstaka eller
spridda, langa hvita borsthar, det sekundiira korgskaftet med
glesa sma glandelhar; korgskaft korta, skdrmfyjill \jusa; holk
svartgr6n, tratt- eller klocklik, starkt langt glandelharig och gles-
harig, af nagot afsmalnande, men temligen bredspetsade, breda
och trubbiga, bredt ljuskantade fjdll. — Kyrkslitt, Str6msby,
fing, Storms, granskog. — Anda till 50 cm hég och spenslig.
H. pilosella L.
52. H. tenuifloccosum. Hogviaxt och spiid; stoloner mycket
langa och spiida, fabladiga; blad tunna, men fasta, blagronak-
tiga, mer eller mindre langt vingskaftade, tunglika, rundtrub-
bade—kortspetsiga, ofvan glatta eller med glesa fina langa har,
undertill gragréna, tunnt stjernludna med fina langa har, isyn-
nerhet langs nerven; korgskaft, stundom nara basen eller nar-
mare toppen 2-grenigt, flerbdjdt, tunnt eller under korgen ti-
tare stjernludet, vid basen glest hvitharigt, uppat glest eller un-
der korgen titare svartfotadt borstharigt och likaledes fint och
kort glandelharigt med enstaka grofva glandelhar; korgar tem-
ligen smai—medelstora, ljusa, kort radierande, med glesa smala,
djupt flikade, undertill vanligen kort rédstrierade kantblommor;
holkar gra—svartgréna, med rundad bas, fjdll temligen breda,
langt sylspetsade, ljuskantade, svagt stjernludna, temligen tatt
elandelhariga med glesa mérka, eller pa de niastan hvita elan-
dellésa basfijillen tiitare korta ljusa borsthar, yttersta spetsen
ljus, fint ullharig. — Helsingfors, Brunnsparken, vid Rauha-
niemi, — Utmiirkt genom sitt tunna stjernludd och sina bla-
gréna, tunna, ofvan ofta harlésa blad, aifvensom genom sina
nistan hvita basfjall pa holkarna. Médjligen hybrid emellan de
i narheten forekommande H. conglobatwm och H. sigmoidewm
Norrl., men mycket talrik.
53. H. jodolepis Norrl. Pilos. Fenn. p. 82, Gr. XII sud-
virescens subsp. N. P. |. c. p. 772. — Helsingfors, Rodbergen,
vat betesmark.
WO Magnus Brenner, Finlands Hieracium-former.
54. H. apargioides Norrl. Herb. Pilos. Fenn. 6, Grr Unk
subsp. trichophorum var. N. P. 1. c. p. 771. — Kyrkslitt, Koskis,
blandskog.
55. H. coalescens Norrl. Pilos. Fenn. p. 80, Gr. Il & subsp.
trichophorum var. lasiosoma f. N. P. 1. c. p. 770. — Kyrkslatt,
Weikkola, torr betesmark, torr iingsbacke, magra och fugtiga |
‘ingar, landsviigskant pa sandjord, Koskis, lofblandad tallskog,
emellan Jolkby och Gilobacka vid kanten af landsvagen, Dan-
skarby, skogig betesmark; Borga, Lill Kroksniis, akerbacke och
betesmark, Kraké, Westeriing, backe och vat ang.
H. auricula \< coalescens. Temligen lagvaxt och spad,
smalbladig; stoloner korta och spiida; blad blagrona, fasta, tung-
lika, trubbiga, med eller utan kort udd, gleshariga, undertill
tunnt stjernludna—glest stjernhariga, vanligen harlésa; korgskaft
spiida, nedanom eller ofvan midten langt 2—3 greniga, glest
eller under korgen titt stjern- och hvithariga, glest fint och
kort glandelhariga; korgar sma, fyllda, af mérkare nyans, med
ostrierade kantblommor; holkar sma, gragréna, glest stjern.,
elandel- och hvithariga, af temligen smala, smalspetsade eller
trubbiga, smalt grénkantade jill. — Kyrkslatt, landsvagskant
emellan Jolkby och Gilobacka, bland H. awricula L. och H.
coalescens Norrl.
56. H. incaniceps. Hégvixt, spid, smalbladig; stoloner
langa, spiida, glest storbladiga, stundom flagellartade; blad ljusa,
mjuka, skaftade, tunglika—lansettlika, trubbiga eller kortspet-
sade, otydligt tandade eller otandade, ofvan glest langhariga, un-
dertill filtludna och finhariga; korgskaft hoga och spada, fran
uppstigande bas upprita, temligen raka, stjernludna, temligen
ttt kort svartfotadt hvit- eller mérkhariga och mycket glest eller
under korgen temligen tatt kort och fint glandelhariga; korgar
sma, platta, mycket ljusa, t&étblommiga, kort radierande, med
ita, undertill bredt modrkrédstrimmade kantblommor; holkar
sma, klocklika—trattlika, fran iggrund bas smaningom vidgade,
med mycket kort, trattlikt briim, ljust filtludna och temligen tatt
mork- eller hvitspetsadt hariga med fa eller glesa glandelhar,
af korta och breda, kortspetsade eller de inre stundom langt
smalspetsade, i spetsen nakna och ljusa eller violetta fjdll. —
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 1. 41
Borga, Krak6, akerlinda ofvanom Girsniis. —I manga hinseen-
den lik H. coalescens Norrl., skiljes den hufvudsakligen genom
ljusa blad och korgar.
57. H. cyathiceps. Mycket spad, smalbladig; stoloner
langa, spiida, glesbladiga, stundom flagellartade; blad |jusgr6na,
stundom tjocka och fasta, stundom mjuka, langskaftade, tung-
lika, trubbiga med kort udd, otandade, gleshariga, undertill
tunnt stjernludna och glest finhariga; korgskaft hOga, spensliga,
niistan raka, svagt eller under korgen starkare stjernludna, glest
kort mork- eller ]jusspetsadt hariga och fint glandelhariga, un-
der korgen tiitare, stundom harlésa; korgar sma, ljusa, gles-
blommiga, radierande, med glesa, mot toppen bredare, djupt
flikade, starkt rédbrunstrimmade kantblommor; holkar smala,
bagarlika—cylindriska, med Aggrund bas och kort uppratt bram,
eratt stjernludna, tiitare eller glesare kort ljus- eller dunkelha-
riga, med féga glandelhar, af temligen smala, langt sylspetsade,
ljuskantade, anda till den ljusa spetsen stjernludna fjall. —
Borga, Haiko, fugtig barrskog, Krak6, Westerang, bland gras i
barrskog samt pa ang, Frodas i Krakéby, backe. — Skild fran
den i 6frigt mycket liknande H. incaniceps genom glesare och
kortare har pa korgskaften, glesblommiga korgar och jemntjocka
holkar af smalare, ljust langspetsade fjall.
58. H, hymenopterum. Skild fran niarmast foljande H.
densisetum genom glesblommiga korgar och langt sylspetsade
holkfjdall; fran derpa fdljande H. lomatolepis genom spiidare vaxt,
elesblommiga korgar och sma, starkare glandelhariga, graa /hol-
kar af langt sylspetsade, smalt eller de inre bredt hinnkantade
fjdéll. — Kyrkslitt, Koskis, léfblandad tallskog; Borga, Krako,
Westeriing, ang.
var. brevilingua. Korgar sma, icke radierande, med korta,
endast i toppen obetydligt violettflickade kantblommor. — Borga,
Krak6, Westerang, ang.
59. H. densisetum. Spiid och smalbladig; stoloner langa,
spiida, glesbladiga; blad slappa, gragréna, langskaftade, smalt
omvindt fggrunda eller tunglika, trubbiga,—lansettlika, kort-
spetsade, utan eller med sma tandiimnen, glest langhariga, un-
dertill tunnt gratt filtludna och tatt finhariga; korgskaft veka,
42 Magnus Brenner, Finlands Hieracium-former.
uppstigande eller uppréta, raka eller svagt béjda, glest stjern-
ludna och uppat glandelhariga, titt langt Ijus- eller dunkel-
borsthariga; korgar sma, ljusa, titblommiga, konkava, fyllda
eller mycket kort radierande, med djupt flikade, ostrierade eller
i toppen knappt rédaktiga kantblommor; holkar sma, temligen
smala. med iigerund bas, askgra eller mérkare, tunnt filtludna,
litt glandel- och ljus- eller dunkelhariga, af nagot smala, ljus-
kantade, kortspetsade, niistan finda till spetsen stjernludna /jddl.
- Borea, Lill Kroksniis, mossbevuxet berg och grislindor. -—
Mellanform emellan H. lymenopterum och nirmast féljande H.
lomatolepis, mer Ofverensstiimmande med den forras var. brevi-
lingua, men téthlommig med kortare holkfjallspetsar.
60. H. lomatolepis. Hégviixt; stoloner langa, spada, gles-
bladiga: blad tunna, ljus-, sillan mérkgréna, langskaftade, smalt
omviindt jigerunda eller tunglika, trubbiga, med eller utan kort
udd,—lansettlika, kortspetsade, glest smatandade, glatta—mycket
clest langhariga, undertill gragroéna, tunnt stjernludna — glest
stjernhariga och mer eller mindre starkt hvithariga; korgskaft
héga, spensliga, uppriita, upptill svagt béjda, glest stjern- och
elandelhariga, mer eller mindre tatt hvit- eller dunkelhariga,
upptill vanligen titt svart borsthariga; korgar medelstora, ljusa,
plana, titblommiga, langt radierande, med nagot glesare, mot
spetsen bredare, djupt tandade eller flikade, undertill rddviolett
strimmade kantblommor; holkar morka, klocklika, med lag, vid
pip, mer eller mindre starkt mérk- eller hvitspetshariga, med
jfverhufvudtaget fa grofva glandelhar, af breda, kort eller ut-
draget sylspetsade, bredt Ijusgrénkantade, langs midten stundom
niistan finda till den ljusa eller svagt rédlatta spetsen stjern-
ludna /jédll, basfjiillen iiggrunda, trubbiga, ]juskantade, Ofverallt
stjernhariga. — Borgaé, Kraké, Westeriing, vata angar. — Ge-
nom spiidare viixt, svagare stjernludd och glandelharighet samt
bredt ljuskantade och ljusspetsade holkfjill skild fran H. sig-
moideum Norrl. Foérekommer afven 2-grenig med val utveck-
ladt, smalspetsadt stjelkblad.
var. curtilingua. Korgay sma, icke radierande, med korta,
undertill svagt randade kantblommor. — Borga, Krako, betes-
mark vid Westerang,
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o J. 43
H. albidoglaucum lomatolepis. Mycket hégvixt; stoloner
korta—mycket Janga, spiida, glesbladiga, gréna; b/ad tunna,
ljusa, nagot stétande i blagrént, langskaftade, omvindt iiggrunda
—tunglika, kortspetsade, glest hvasstandade, ofvan niistan har-
lésa, undertill tunnt stjernludna—glest stjernhariga, atminstone
langs nerven hvithariga; korgskaft langa, spensliga, gréna, upp-
rita, stjelklika, med skirmfjall eller val utveckladt, jemnbredt
eller lansettlikt stjelkblad niairmare basen, vanligen med i skiirm-
eller bladvecket vil utvecklad gren, glest stjern- och glandelha-
riga, starkt, nedtill ljust, upptill morkt langt borsthariga; korgar
temligen stora, ljusa, svagt konkava, radierande, med en del
kantblommor djupflikade, smalt och kort mdrkrodstrimmade
eller ostrierade; holkar stora, laga och vida, moérkgroéna, starkt
morkt borsthariga, glest glandel- och stjernhariga, af bredare
eller smalare syllika, ljuskantade, spetsiga eller trubbiga /jédll.
— Borgd, Kraké, Westeriing, vat ang, bland Sphagnwm acuti-
folium, tillsammans med H. lomatolepis och albidoglaucum.
61. H. trichosoma N. P., Gr. IX melanops subsp., 1. longi-
pilum N. P. 1. c. p. 145. Temligen spad, smalbladig; stoloner
langa, spiida; blad tunglika—lansettlika, spetsiga; korgskaft gra-
erona, filtludna, mycket titt, nedtill ljusare, upptill morkt borst-
hariga, med mycket glesa ytterst sma glandelhar; korgar temli-
gen sma, fyllda, med svagt strierade kantblommor; holkar laga,
rikligt mérkhariga, néstan utan glandler, af breda, smalspetsade,
ljuskantade, dinda till spetsen filtludna jill. —- Kyrkslitt, Weik-
kola, vigkant pa tallmo. — Skild fran H. segmoidewm Nortel.
genom mindre korgar med holkar nistan utan glandler af anda
till spetsen filtludna fjall. Holkens glandler ytterst sma, Ijusa,
och derigenom nistan omirkliga.
62. H. sigmoideum Norrl. Pilos. Fenn. p. 63. — Kyrk-
slitt, Weikkola, viigkant pa tallmo, Koskis, blandskog i mossa,
Strémsby, betesmark i barrskog, fing, Sundsberg, bjérkskog vid
Framniis; Helsingfors, Brunnsparken; Borga, Lill Kroksnas, aker-
backe, akerlinda, fugtig ting; Hogland, Suurkyla.
f. fureatum, med eller utan stort stjelkblad nara basen.
— Kyrkslatt, Weikkola, mager ang, Adbiick, betesmark i
skogsrand.,
At Magnus Brenner, Finlands Hieracium-former.
H. auricula < sigmoideum |, Tuflik, af talrika, dels enkla,
dels greniga stjelklika, bladbirande korgskaft eller flagellartade
stoloner; stoloner langa, glesbladiga, gréna; blad nagot tjocka,
blderéna, omviindt iggrunda—tunglika, helbraddade, ofvan foga
hariga—niistan harlésa, undertill svagt stjernhariga; korgskaft tem-
ligen héga, grofva, uppstigande, krékta, en del med anda till 3
erenar (den nedersta fran stjelkbladvecket nara basen, den mel-
lersta fran skiirmbladvecket ungefiir pa midten, den tredje myc-
ket titt under den primiira korgen), gréna, upptill morka, glest
eller under korgarna tiitt stjern-, glandel- och ljushariga; korgar
mindre och litet ljusare ain hos H. sigmoideum, fyllda, med un-
dertill starkt rédstrimmade kantblommor; holkar moérka, glan-
del- och kort ljus- eller dunkelhariga, foga stjernhariga, af breda,
bredt ljuskantade, trubbiga, i spetsen svagt violetta fall. —
Borga, Lill Kroksniis, vigkant i aker. — Exemplar af samma
hybrid med ensamma eller fataliga, upprata, enkla eller féga
ereniga korgskaft, utan eller med outveckladt stjelkblad, finnas
i universitetets samlingar fran Helsingfors invid tyska kyrkan.
H. auricula \< sigmoideum il. Mycket liten, nastan for-
krympt; stoloner korta, foga utvecklade; blad som hos H. sig-
moideum, men undertill tunnt stjernludna-—glest stjernhariga,
vil utvecklade; korgskaft ensamma, mycket laga, filtludna, tatt
elandel- och langhariga, en- eller upptill tvablomstriga, med litet
stjelkblad niirmare basen; korgar sma, plana, som hos #H. auyri-
cula, af mérkare nyans, med mycket korta ostrierade kantblom-
mor; holkar morka, féga stjernludna, tatt glandelhariga, med
ljusa borsthar, af temligen breda, trubbiga, bredt ljus- eller bas-
fjillen niistan hvitkantade, i spetsen svagt violetta fill. —
Kyrkslatt, Sundsberg, Lokberg, torrt berg.
H. breviceps < sigmoideum. Temligen hég och spenslig,
kortbladig; stoloner mycket sma; blad sma, fasta, ljust blagrona,
kortskaftade, omvindt iiggrunda, trubbiga,—tunglika, kortspet-
sade, ofvan temligen tatt styfhariga—niistan harlésa, undertill
tunnt stjernludna—fullkomligt nakna; korgskaft ensamt, uppratt,
crdént, brunstrimmigt, upptill dunkelbrunt, glest eller upptill tatt
stjern-, glandel- och hvitharigt, upptill langt 2-grenigt; korgar
temligen sma, radierande, med undertill starkt moérkrédstrim-
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 1. 4
made kantblommor; holkar morka, stjernludna, tiitt glandel- och
dunkelhariga, af breda, smalt grénkantade, kortspetsade, trub-
biga eller utdraget smalspetsade, i spetsen bara och rédvioletta
fjall. — Helsingfors, Rédbergen, tillsammans med H. breviceps.
H. fusculum <_ sigmoideum. ‘Temligen hég och spenslig,
vanligen langbladig; stoloner temligen langa, spiida, smabladiga;
blad fasta, blagroéna, vanligen langskaftade, tunglika, stundom
dubbelvikta, med eller utan sma tandiimnen, ofvan niistan har-
lésa, undertill svagt stjernludna och hvithariga—mycket glest
stjernhariga—nistan nakna; korgskaft vanligen ensamma, upp-
rita, litet krékta, m6rkbruna eller nedtill gréna, med eller utan
outveckladt stjelkblad nara basen och der eller hégre upp, finda
till niira toppen, 2—3-greniga, glest stjern- och glandelhariga
och temligen titt hvithariga, under korgen gratt filtludna med
vanligen tata glandel- och borsthar; korgar sma, moérka, med
undertill bredt réddstrierade kantblommor; holkar moérka, nagot
stjernhariga, titt glandel- och kort tjushariga, af breda, bredt
gronkantade, kort- och stundom violettspetsade fyjdl/. -— Hel-
singfors, Rédbergen, tillsammans med AH. fusculum.
63. H. elucens. Robust, vanligen nagot lagvixt; stoloner
talrika, vanligen utstralande i alla rigtningar, robusta, ofvan
violetta, glesbladiga; blad fasta, morkgréna, vid torkning gul-
nande, omvindt iggrunda—tunglika, bredt kortskaftade, trub-
biga med kort udd, omiarkbart tandade, glest langhariga, un-
dertill filtludna och hvithariga; korgskaft uppstigande eller upp-
rata, morka, tiitt stjernludna—filtludna, mer eller mindre starkt
hvit- eller upptill langt mérkhariga, glest eller upptill tatt glan-
delhariga; korgar stora, héggula, konkava, tétblommiga, kort
radierande, med tiita, breda, undertill bredt rédbrunstrimmade
kantblommor; holkar stora, laga och vida, med niistan klotrund
pip, tatt fint langhariga, svagt glandelhariga siirdeles vid basen,
af temligen breda, eller de inre smalare, ljuskantade, langt syl-
spetsade, langs midten svagt stjernhariga fjdll med vanligen na-
ken rédlatt spets. — Borga, Lill Kroksniis, berg och torr backe
mycket rikligt tillsammans med H. tenwilingua, betesmark och
ingsbacke. — Till habitus och manga karaktiirer 6fverensstim-
mande med H. sigmoidewm Norrl., skiljes den genom fasta blad
Ab Magnus Brenner, Finlands Hieracium-former.
och mérkblommiga korgar med laga och vida, foga glandelha-
riga holkar. Skarpt afstickande emot H. tenuilingua Norrl.
genom sina morka och tita, foga radierande korgar och sin
langharighet.
64. H. ursinum. Vanligen lagviixt, temligen robust och
langbladig; stoloner korta, temligen robusta, glest smabladiga;
blad fasta eller tunna, lok- eller griisgréna, langskaftade, om-
vindt iiggrunda—tunglika eller lansettlika, trubbiga med kort
udd, nastan otandade—temligen groft glestandade, gleshariga
eller glatta med spridda langa har, undertill gragréna och tunnt
stjernludna med glesa—temligen tata fina hvita har; korgskaft
krékta — niistan raka, anda fran basen starkare eller svagare
stjernludna och kort och fint hvit- eller under korgen mérkha-
riga, med nedtill glesa och sma, upptill tatare och gréfre glan-
delhar; korgar sma—medelstora, ljusa, plana, titblommiga, ra-
dierande, med glesa, smala, rannformiga, mer eller mindre fli-
kade och undertill foga eller stundom morkstrierade kantblom-
mor; holkar svagt iggrunda—jemntjocka, starkt svartfotadt hvit-
hariga med strédda sma glandelhar, fjdll syllika, kortspetsade,
ljusgrénkantade, langs midten vanligen iinda till den ljusa spet-
sen stjernludna. — Kyrksliatt, Str6msby, angsbacke, Sundsberg,
blandskog nedanom Haga, bjérkskog vid Framniis; Helsingfors,
Brunnsparken, bland griis vid Rauhaniemi; Borga, Lill Kroks-
niis, akerbacke; Hogland, emellan Suurkyli och Pohjaskorkia. —
— Skild fran narmast besligtade H. sigmoideum Norrl. genom
smalare och glesare kantblommor samt féga glandelhariga hol-
kar af meriindels anda till spetsen bekliidda, kortspetsade fjail.
65. H. nitidifolium. Lagvaxt, slutligen temligen hég, robust;
stoloner korta, tatt smabladiga; blad korta, tjocka, moérkt gra-
grona, glinsande, omviindt fggrunda—tunglika, trubbiga eller
kortspetsade, harlésa—glest langhariga, undertill tunnt gragrént
filtludna, niistan utan har; korgskaft upprita, svagt béjda, at-
minstone upptill gratt filtludna, stundom upptill rédbruna, ned-
lill grona, glest stjernhariga, glest eller under korgen tiitare
groft glandelhariga, mer eller mindre ljushariga; korgar sma,
ljusa—temligen morka, svagt konkava, titblommiga, fyllda eller
glest kort radierande, af korta, breda blommor, de yttre djupt
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 1. 47
flikade och strierade; holkar laga, morka, tiitt glandel- och svart-
fotadt hvithariga, vid basen hvitt filtludna, af lésa, breda, lanet
sylspetsade, bredt grénkantade, langs midten iinda till spetsen
stjernludna, upptill vanligen rédlatta fjdll. —- Helsingfors, Réd-
bergen, ensamma exemplar hir och der. — Skild fran H. sig-
moideum Norrl. genom sina glinsande blad, korta stoloner, sma
fyllda korgar och till spetsen stjernludna holkfjiill.
66. H. ventosum. Lagvaxt och bredbladig; stoloney langa,
glesbladiga; blad fasta, morkt gragréna, omviindt iggrunda—
nastan elliptiska, med eller utan kort udd, niistan otandade,
starkt langhariga, undertill filtludna och tiitt och fint langhariga:
korgskaft mycket korta och krodkta, tatt stjernludna eller, at-
minstone upptill, filtludna, kort hvithariga, nedtill glest, upptill
tatt glandelhariga; korgayv medelstora, mycket ljusa, kort radie-
rande, med breda, réd- eller ostrimmade kantblommor; holkar
vida, morka, med nastan klotrund pip och skalformigt brim,
starkt glandel- och svartfotadt hvithariga, af bredare eller sma-
lare syllika, bredare eller smalare ljust hinnkantade, smalspet-
sade, de yttre 6fverallt, de inre langs midten mer eller mindre
stjernludna, i spetsen merindels nakna och I|jusréda fill. —
Borga, hogt, blasigt berg ofvanom Haiko, Lill Kroksnis, Aker-
ren. — Paminner genom sina hvitt filtludna glandulésa korg-
skaft om H. mollipes Norrl., men holkarna fro mérka och
mycket svagare stjernludna samt starkt glandel- och hvithariga,
med langt smalspetsade fjall. Stoloner stundom flagellartade.
67. H. luteiflorum. Lagviixt; stoloner foga utdragna, styfva,
glest smabladiga; blad tjocka, morka, bredt vingskaftade, om-
vandt iggrunda—lansettlika, rundade—kortspetsade, helbriiddade,
gleshariga—elatta, undertill tiatt, niistan hvitt filtludna och fint
hvithariga; korgskaft nagot tjocka, men mjuka, uppriita, svagt
bojda, tatt stjernludna och fint hvithdriga, nedtill med eller utan
glesa, upptill med titare korta glandelhar; korgar mérka,’ tit-
blommiga, konkava, foga radierande, med flikade, undertill starkt
rodbrunstrimmade kantblommor; holkar vida, jemntjocka, mérkt
graludna och titt glandelhariga, med eller utan glandelharen
déljande tata, langa och mjuka, ljusa eller dunkla har, fjdll na-
got smala, syllika, kort nistan trubbspetsade, utan eller de inre
48 Magnus Brenner, Finlands Hieracium-former.
med ljusgrén hinnkant, med undantag af den korta violetta spet-
sen ofverallt starkt stjernludna. — Helsingfors, Rodbergen, ste-
nig griislinda. — Skild fran H. mollipes Norrl. var. ertocalyx
och var. medioximum genom sma, morka, tatblommiga, foga
radierande korgar.
H. luteiflorum < salebricola. Temligen lag och spenslig,
smalbladig; stoloner korta—féga utdragna, spiada, glesbladiga;
blad fasta, blagréna, tunglika, kortspetsade, ofvan nastan harlosa,
undertill tunnt graludna och finhariga—nakna och grona; korg-
skaft uppriita eller uppstigande, nastan raka -—— krokta, mer
eller mindre spensliga, enkla, med eller utan forkrympt stjelk-
blad och blomkorg niira basen, eller omkring midten—nira top-
pen 2-greniga, glest eller under korgen tatt stjern-, glandel- och
hvithariga, ofta iinda fran basen tatt hvithariga; korgar sma,
morka, konkava, kort radierande, med starkt rodstrimmade kant-
blommor; holkar smala, jemntjocka, morkare eller ljusare gron-
aktiga, svagt stjernludna, ta&tt hvithariga, merandels med féga
elandelhar, af bredt syllika, kortspetsade, bredt ljusgronkantade
fill. — Helsingfors, Rédbergen, stenig graslinda, tillsammans
med H. luteiflorwm och salebricola.
68. H. mollipes Norrl. 1. c. p. 66. — Kyrkslaétt, Danskarby,
skogig betesmark, Adbiick, tallmo; Borga, Lill Kroksnas, aker-
backe. |
var, eriocalyx. Holkar starkt svart eller ljusspetsadt ull-
hariga och korgskaft glest glandelhariga, men starkt svart eller
hvitspetsadt borsthariga. — Kyrkslatt, Strémsby, Ojango, torr
tallbacke, Sundsberg, akerlinda, Storms, fugtig barrskog, Ad-
biick, tallmo; Helsingfors, Rédbergen.
var. setiscapum. Skild fran var. angustius Norrl. genom
svagt filtludna, men svart eller hvitt borsthariga och foga glan-
delhariga holkar; afven korgskaften glest glandelhariga och mer
eller mindre svart eller ljusspetsadt borsthariga. — Kyrkslatt,
Koskis, blandskog i mossa; Sundsberg, torrt berg, skogsbacke
och bjorkskog; Helsingfors, berg ofvanom varfvet, Rédbergen.
var. angustius Norrl. |. c, p. 67, — Kyrksliatt, Koskis, l6f-
blandad tallskog, Danskarby, skogig betesmark, Storms, fugtig
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 1. 49
barrskog; Helsingfors, Rédbergen och Roénnskir; Borga, Krako,
Westeriing, ingsbacke.
var. medioximum. AHolkar giandelhariga som hos var.
adenocalyx, korgskaft starkt hariga — Kyrkslitt, Sundsberg,
Loékberg, torrt berg; Helsingfors, Rodbergen.
var. adenocalyx. Skild fran var. angustiws Norrl. genom
vanligen svagare filtludna, mycket starkt glandelhariga, men for
6frigt harlésa holkar. — Kyrkslatt, Weikkola, torr betesmark,
Koskis, tallmo, Sundsberg, solig backe ofvanom Solbacka, bjork-
skog vid Framniis, Storms, backe och fugtig barrskog, Adbiick,
tallmo; Helsingfors, Rédbergen; Borga, berg i gamla staden,
Lill Kroksniis, griislinda, Krako, Westerang, ang.
H. auricula \< mollipes. Mycket lagvaxt, robust, nedan-
eller ofvanom midten eller i toppen kort 2—38-grenig, tatt filt-
luden, hvitharig och mycket kort ljust glandelharig; stoloner
korta och grofva; blad tunna, ljust blagréna, eller tjocka och
mérka, langskaftade, tunglika, kort-, stundom veckspetsade, myc-
ket glest langhariga—harlosa, undertill .tunnt filtludna—glest
stjernhariga; korgar sma, ljusa, kort och glest radierande, med
smala, djupt delade, svagt—temligen strierade kantblommor;
holkar gréna, svagt stjernludna, tatt ljust glandelhariga och tem-
ligen titt ljushariga, af syllika, smalspetsade, bredt Ijuskantade
fjill. — Helsingfors, Rédbergen.
69. H. molliceps. Lagvixt och robust—temligen hogvaxt
och spiid, vanligen kortbladig; stoloner forlaingda, smabladiga,
stundom flagellartade; blad fasta och tjocka, mérkt gragrona
eller niistan blagréna, breda, omviindt aggrunda, sillan Ijusare,
utdraget tunglika, med smal vigglik bas och bred, rundad, meran-
dels uddlés spets, svagt bugtbriiddade, utan eller med otydliga
tandimnen, ofvan niistan harlésa, undertill gratt filtludna, med
eller utan glesa hvita har; korgskaft uppriata, stjernludna, glest
eller under korgen titare—mycket titt fint glandelhariga, med
eller utan nagot enstaka svartfotadt borsthar; korgar sma, myc-
ket ljusa, taitt smalblommiga, plana, fyllda—kort radierande,
med svagt eller ostrierade korta kantblommor; holkar sma, laga
och vida, klocklika—niistan skalformiga, mérka, mjukt stjern-
ludna och mycket titt fint glandelhariga, af lésa, korta och breda,
4
50 Magnus Brenner, Finlands Hieracium-former.
trubbiga, Ofverallt, vanligen anda till den breda spetsen tatt
stjernludna, omiirkbart eller de inre bredt ljuskantade — helt
ljusa fjall. — Kyrkslitt, Str6msby, angsbacke och dikeskant,
Sundsberg, torr backe vid Sjévik; Helsingfors, Rédbergen, berg-
skrefva; Borgi, Lill Kroksniis, ingsbacke, Krako, Kristinas, barr-
skog: iifven funnen i Wiitasaari, Konginkangas. — Skild fran
kort- och bredbladiga exemplar af H. tenuilingua Norrl. genom
sina sma korgar med korta, icke eller f6ga radierande kant-
blommor och laga, vida holkar utan har, af likformiga, korta
och breda, trubbiga, 6fverallt stjernludna fjall. Ett mycket lik-
nande exemplar, men med mer smalspetsade inre holkfjall, fin-
nes i universitetets samlingar fran Gamla Vasa, torr backe.
f. furcatum. — Helsingfors, Rédbergen.
70. H. tenuilingua Norrl. |. c. p. 75. — Kyrkslatt, Weik-
kola, sved och betesmark, Koskis, tallskog, Strémsby, sved och
Akerren; Helsingfors, Rédbergen; Borga, Lill Kroksniis, aker-
backe, iingsbacke, grislinda, berg, Kraké, Westering, vata in-
car, — Korgskaften ofta starkt langhariga.
f. fureatum. Kyrkslitt, Weikkola, fugtig, bodrdig betes-
mark; Helsingfors, Brunnsparken.
H. auricula \< tenuilingua. Ofvan midten langt 2-grenig,
clest stjern- och fint glandelharig, med spridda, mycket korta
ljusa har; stoloner flagellartade; korgar sma, ljusa, kantblommor
kort strierade eller endast rédtoppade; holkar sma, rundade,
mérka, féga stjernhariga, temligen tatt fint glandelhariga utan
har, af smalt syllika, ljuskantade, smalspetsiga fjdll. — Hel-
singfors, Rédbergen, bland gris i bergsklyfta i narheten af #.
auricula LL.
H. fusculum \ tenuilingua, Nedanom stingelns midt langt
2-crenig med ett litet lansettlikt stjelkblad, glest eller under kor-
ven tiitare stjernluden, taétt glandel- och kort hvitharig; stoloner
flagellartade; blad undertill tunnt filtludna—mycket glest stjern-
hariga; korgar sma, ljusa, med rédtoppade kantblommor ; holkar
l4ga och vida, mérka, svagt stjernludna, tatt glandelhariga, mer
eller mindre ljus- eller mérkhariga, af syllika, kortspetsade, mer
eller mindre ljuskantade /jédll. — Helsingfors, Rédbergen, bergs-
klyfta bland hégt gris, i narheten af H. fusculum.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 1. 51
H. fennicum <_ tenuilingua. Mycket hogviixt; steloner
langa, grofva, glesbladiga, gréna; dlad tunna, gréna, langskaf-
tade, tunglika—lansettlika, glest hvasstandade, ofvan niistan har-
lésa, undertill grénaktiga, tunnt filtludna—glest stjernhariga och
fint hvithariga; korgskaft langa, grofva, uppriita, glest, upptill
titare, under korgen mycket tatt stjernludna och glandelhariga,
starkt, nedtill just, upptill morkt borsthariga, niirmare basen
med 1 eller 2 skarmfjall; korgar temligen stora, ljusa, taitblom-
miga, fyllda, nagot konvexa, med smala, djupt flikade, undertill
rédbrunstrierade kantblommor; /olkar laga och vida, klock- eller
skallika, med tvér bas och kort brim, svarta, tatt langt och
fint glandelhariga, med moérka borsthar och har och der fram-
stickande stjernludd, af bredt syllika, kort trubbspetsade, smalt
ljuskantade fjdll, de innersta helt hinnaktiga, ljusa, smala och
sylspetsade. — Borga, Krakéd, Westeriing, ing, i nirheten af
H. fennicum Norrl. — Skild fran H. tenuwilingua genom star-
kare tandade, undertill grénare och delvis svagt stjernhariga
blad och starkare hariga korgskaft och holkar.
71. 4H. fimbriatum. Vanligen lagvixt, robust och kortbla-
dig; stoloner langa, styfva, glesbladiga, ofta flagellartade och
greniga; blad morkt gragrona, fasta, lena, kort skaftade, om-
vandt aggrunda —tunglika eller lansettlika, randtrubbade — kort-
spetsiga, ofvan vanligen féga hariga, undertill gratt filtludna
och glest finhariga eller harlésa; korgskaft robusta, upprata—
svagt uppstigande, glesare eller titare, under korgen mycket
titt stjern- och glandelhariga, med eller utan korta ljusa har;
korgar sma—medelstora, ljusare eller mérkare gula, tétblom-
miga, plana eller svagt konvexa och fyllda—konkava och svagt
radierande, med korta, i tradlika flikar djupt delade, undertill
starkare eller svagare strierade kantblommor ; ho/kar morkgrona,
mycket laga och vida, niistan skalformiga, tatt glandelhariga
och féga stjernhariga, harlésa, af bredt syllika, kortspetsade eller
trubbiga, ljust hinnkantade fjédll. — Helsingfors, Rédbergen, berg-
skrefvor; Borga, Lill Kroksniis, akerlinda. — Skild fran H. tena-
lingua Norrl. genom morkare, fyllda eller féga radierande kor-
gar och mycket laga och vida, grénaktiga holkar af korta, foga
stjernhariga fjall, fran H. molliceps genom de gronaktiga, foga
d2 Magnus Brenner, Finlands Hieracium former.
stjernludna holkarna och starkt flikade kantblommorna; ofta
2-grenig.
72. H, urnigerum Norrl. |. c. p. 76, Gr. IX melanops subsp.
N. P. Le. p. 772. — Kyrkslitt, Weikkola, tallmo och betes-
mark, Koskis, blandskog, Strémsby, torr stenig tallbacke, Sunds-
berg, akerren, Storms, barrskog; Borga, Lill Kroksnas, aker-
backar, Kraké, Girsniis, betesmark vid hafsstrand; Pyttis, Risti-
saari; iifven insamlad i Helsinge, Nordsjo.
73. H. prasinatum Norrl. |. c. p. 78, Gr. IX melanops
subsp. N. P. l. ¢. p. 772. — Kyrkslatt, Weikkola, tallmo, sved,
blandskog, viigkant, Koskis, sved och léfblandad tallskog, emel-
lan Jolkby och Gilobacka, landsvagskant, Str6msby, mosand pa
fingsbacke, Sundsberg, bjérkskog och graslinda; Helsingfors, Réd-
bergen, griisbevuxen backe och bergskrefvor; Borga, Lill Kroks-
niis, Akerbackar och akerrenar, Krak6, Westerang, vat ang, angs-
tufva och akerren, Girsniis, griislinda; Hogland.
f, fureatum,. — Kyrksliitt, landsvigskant emellan Jolkby
och Gilobacka. ;
var. erebrisetosum Brenn. Nordésterb. Hier. p. 39. — Kyrk-
slitt, Strémsby, Heikovik, sten i aker; Helsingfors.
var. subestriatum. Kantblommor ostrierade eller endast i
toppen mycket kort rédstrimmiga. — Kyrkslatt, Koskis, bland-
skog.
H. auricula \< prasinatum 1. Hoégvixt, ofvan midten 2-—
erenig H. prasinatum med smala, tunglika—lansettlika, under-
till tunnt filtludna—glest stjern- och hvithariga blad, temligen
tiitt stjern- och ljust borsthariga samt glest eller under korgen
titt glandelhariga korgskaft, sma korgar med korta, ostrierade
kantblommor och gragréna, tatt hvithariga och glest glandel-
hariga holkar af breda, trubbiga, grénkantade fjdll. — Kyrk-
slitt, landsviigskant emellan Jolkby och Gilobacka, bland H.
auricula L. och H. prasinatum Norrl.
H. auricula \< prasinatum Il. Lag H. prasinatum med
undertill glest stjern- och hvithariga blad, glest eller under kor-
gen titare stjern- och fint glandelhariga korgskaft, sma korgar
med korta, foga strierade kantblommor och gragr6na, taétt glan-
delhariga, harlésa holkar af breda, kortspetsade, grénkantade
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 1. 53
fjall. — Kyrkslitt, landsviigskant emellan Jolkby och Gilobacka,
bland AH. auricula L. och H. prasinatum Norrl.
74. H. rubelliceps. Spiid och smabladig; stoloner langa,
spiida, glesbladiga; blad mjuka, gragrOna, mer eller mindre skaf-
tade, smalt omviindt aggrunda—tunglika, kortspetsade, temligen
tiitt langhariga, undertill askgratt filthudua och hvithariga; korg-
skaft temligen héga, spensliga, krdékta, nedtill gréna, upptill gra-
bruna, tunnt stjernludna, inda fran basen temligen tatt, under
korgen titt besatt med mycket. olika stora glandelhar, nedre
delen till eller nagot 6fver midten med glesa hvita eller dunkla
borsthar; korgar sma, ljusa, glesblommiga, radierande, med mot
spetsen bredare, flikade, undertill starkt strierade kantblommor;
holkar temligen smala, figgrunda, mérka, starkt glandelhariga,
med eller utan korta ljusspetsade har pa basfjallen, fjal/ tem-
ligen breda, lansettlikt syllika eller de innersta smalt syllika,
langt smalspetsade, alla med 6fra hilften 6fverallt stjernluden
och vanligen rédlitt utan miirkbar ljusare kant, nedtill Ijuskan-
tade. — Helsingfors, Rédbergen, stenbunden grismark, — Star
mahiinda niirmast subsp. obscwrisgwamum N. P. 1. c, p. 151 af
Gr. X subcaulescens, fran hvilken den skiljes genom smalare,
spetsiga blad, smalare, niistan aggrund holk och upptill okan-
tade holkfjall.
75. H. exacutum Norrl. |. c. p. 65, Gr. X & subsp. swb-
caulescens var. coloratum f. N. P. 1. c. p. 772. — Helsingfors,
Brunnsparken, viigkant vid Rauhaniemi, ymnigt, Rodbergen,
bland griis och Polytrichum juniperinum. — Ofta langt 2—35-gre-
nig, rotstocken list fiistad med par langa rottradar.
76. H. Hilme Norrl. 1. c. p. 70, Gr. XI vulgare subsp.
N. P. lL. ce. — Kyrkslitt, Weikkola, betesmark och pa sand in-
vid landsviigen, Koskis, tallmo pa sand.
var. estriatum. Kantblommor ostrierade, korgskaftets har
lingre, moérkare och styfvare. — Kyrksliitt, Weikkola, betes-
mark. — Korgskaft stundom med en outvecklad, oskaftad korg
litet under den primira korgen.
77. H. conspersum Norrl. |. c. p. 71, Gr. XI vulgare subsp.
N. P. l. e. p. 773. -— Kyrkslatt, Weikkola, torr tallbacke, Kos-
kis; afven insamlad i Inga, Fagervik; och Strémfors,
d+ Magnus Brenner, Finlands Hieracium-former.
78. H. obscuripes Norrl. 1. c. p. 73, Gr. XI valgare subsp.
stenophyllum {. N. P. 1. e. — Helsingfors, Rodbergen, bergspringa.
f. furcatum — Helsingfors, Rédbergen, stenig grislinda.
var. dilatatum. Blad mycket breda, omvandt aggrunda,
trubbiga. — Helsingfors, Rédbergen, stenbunden mark.
var. homophyllym. Stoloner korta, tatbladiga, med blad
af samma storlek och form som de breda, omvandt aggrunda
eller elliptiska, kortskaftade, trubbiga rosettbladen. — Kyrkslatt,
Weikkola, beteshage och tallmo, samt pa bar sand vid lands-
vagen.
79. H. paucilingua Norrl. |. c. p. 74, Gr. IV latiusculum
subsp. N. P. 1. e. p. 771. — Kyrkslatt, Koskis, tallmo pa sand.
80. H., oligochaetium N. P., Gr. IV latiusculum subsp. N.
P. l. ce. p. 140,
var, transitorium, Skild fran var. ovotdewm (Norrl.) genom
smala, tunglika—lansettlika blad och langa stoloner, salunda i
i dessa hiinseenden mera Ofverensstimmande med H. oligochae-
tium 1. normale N. P. |. c. & p. 771 och Exsice. 267. — Kyrk-
sliitt, Koskis, blandskog; Borga, Kraké, barrskog emellan We-
steriing och Kristiniis samt svedbacke ofvanom Kristinaés; Hog-
land, vid Suurkyla. ,
var. ovoideum (Norrl.) N. P. |. c. p. 771, H. prasinatum
Norrl. var. ovoidewm Norrl. |. c. p. 78. — Kyrkslatt, Weikkola,
viigkant pa tallmo; afven funnen i Tenala, Karsby.
81. H. stramineum Norrl. |. c. p. 61, Gr. XVII & subsp.
trichadenium var. leucotrichum f. N. P. 1. ¢. p. 775. — Kyrk-
sliitt, Sundsberg, smaskog i beteshage nara Tallbacka.
f. biceps. Korgskaft upptill klufvet 1 2 korta, upprata,
korgbiirande skaft. -— Kyrkslatt, Str6msby, Storangen.
Nylindska Piloselloidea,
adenocalyx var. . pag. 49
adsimilans var...... 15
albiciiatumy.. 2 .°%". 18
aierinuae ss. ; 2 E*. 12
albidoglaucum ..... 31, 32, 43
albisetum var. ..... 28, 26, 29
albuliceps var. ..... 12
PBN vISt bes kw 13
angustius var. ..... 48
Gparpigmes” oe Se. 40
Poe. 6 if
BU, 2 te Sot 32, 24, 40, 44, |
49, 50, 52, 53 |
SS ae. a 54
Grachyaetum f. ....; 38
brachycephalum . 23, 24,28, 31
Dreviveps Fee st tos ss 23, 44, 45
brevilingua var. .. 4, 42
brevivitiatum f. .°. ....-. 36
calvifolium var. oe)
Calpe! ser 6 ots 29
chaetocephalum f. . .. 36
ehaectolepis fp e..5 .°. % 37
chaetophorum f. .... 38
Ganlescens 66 ws > 40
cochlearifolium ..... 25, 24, 26
conglobatum ...... 22, 39
eonspersum .... 2 .?,'°.”: 53
contmectam re 6
erebrescens’ oo PY 9, 10
crebrisetosum var... . 52
Chemis FS ea 37 |
curtilingua var. . . 42
Cyorreps ee 4\
densiciiatum ...... 20
densisetosum var. ... 15, 12
densisetum ....... 4l
GOtOMIOT cite ee 5 9
dilatatum yar. ..... 54
diluiiegien fa. ss. 26, 19, 24,
25, 28
diluiias. VATe 4 s.. «eu ; 3|
dimiorpRGMi o5.~. <. 16
alfabetiskt fortecknade.
eciliatum var... . pag. 26
CVUEOTIS Pion a. cca of ieee 45
eplirichUmis. .<. . «id 35
eriocalyx war... ... 48
esetosum var....... 27
estriatum var, ..... 53
CXSCUDRNRS 5... 4 53
FOTIA CUED AS is sy-nhien 4 17, 51
fimbrigoutae.. fe al 5
firmicaule var. ..... 5, 6
flocciscapGmMm. « «6s « 14
TUsculeMm EA os ee 21, 20
45, 50
Bupa. ae sees 53
hivsmtuigtiy « 5< ¢.< tant 13, 14
iureavens ee 2 ROS 12
homophyllum var... . 54
hymenopterum ..... 41, 42
hyperadenium...... 7
INCADICEPRS .». 604, «0 ) 40, 41
incrassatuge . . .. ss 10
infundibulare var. ... 39
WHOORS MEE bean si ieaae 16
jodolepmeE sy FP >. 39
puncicnmle ss che: ss? 7; 8
laetibracteum var. . 36
laeviceps f. ....... 34
lasiopodum . . . ¢:'. 17
leptochaetum f...... 38
leucochrom@m= .....°. . 24
leucopterum....... 8
lomatolepis ....... 42, 41
longipilum var...... 6
lnteiorigre aos’ s ce 47, 45
medians var. ...... 29
medioximum var. 49, 48
megalocladum var... . 38
melaenum var...... 37, 38
melanocalyx var. . 38, 35
microchaetum f. ... . 37, 38
56 Magnus Brenner, Finlands Hieracium-former.
minutale var... . pag. 36
PAGHACODE 0.0 cs ww ain 49, 51
i a ree er 48, 47, 49
mucronatum f...... 34
neglectum ......-..- 9
mieleee .. oS :s alae 17
nitidifolium ....... 46
nudulum var....... 12
obscuriceps var. ... . 34, 36
slteteen... 2. Ce: 54
oligochaetium...... 54
ovoideum var. ..... 54
parcipilum var. ..... 28
parvicalyx var...... 36, 38
paucilingua ....... 54
paucisetum f....... 36
picmcene 42's 30, 21
planifolium ....... 18
poliocladum ....... 12
pupenemim?S . ke 13, 12
praealtiforme var. ... 12
ooo 52, 53
pseudauricula var. ... 29
pterolepis var. ..... 35, 34, 38
pterophorum var. ... 38
DUNOSEEIS (4... 2. sg 5, 6, 7
pyenochaetum...... 10
le ie 16
reductum var. ..... 24
WUDONICODE oe oe ee 53
SROUNI Anke. ese w=: 16
ts oi | rar 19, 20, 48
oe eae 30, 31
sclerotrichum ...... iI
ee Ge ss 20
septentrionale...... 15, 11, 12, 14
el) 32
sessiligemmum f..... 13
setionna fae oa.. « »%- 35
seticollum f.... ... 38
selifolium var. ..... 6
setifrons var. ...... 27
setiscapum var...... 48
oe 33
setuliceps [f........ 34
setuliferum f. ... pag. 35
sigmoideum. *..... 43, 39, 42
sphaerellum.......
stenocalyx .. =). s253, «ab 5
stenopterum var..... 35, 38
stipitatum var. ..... 34, 38
stipiticeps var. ..... 29
straminewm . . .a 5 >< 54
subcomosum f,..... 33
subepilosum f. ..... 34
subestriatum var..... 52
subglabrum var. .... 16
subhirsutulum ..... 13, 14
subpratense ....... 19, 26
sueciC@M. 5.< .- <.- 4a 27, 20, 23,
26, 29, 30, 32, 38
tenuifloccosum .....
tenuilingua ....... 50, 45, 46, 51
tenuisetum f....... 34, 38
tephrocaly#e... =<. .: 7
tonsahe -%:.4¢tis, iar cee we 10
transitorium var..... 54
trichosoiimia> 23> 7 43
UPNICEIUMKS . . 5< = wih 52
UrsHium .f6:.. . =...) . 46
ustulatom jt.2°<! 29 eh 14
valdepilosum var, ... 28
ventosum ¢<i< .) << ‘ap 47 :
ventricosUm.. «5... is. (7, 43
Pilosella-hybrider.
albidoglaucum > lomatolepis 43
auricula > coalescens... . 40
auricula mollipes ..... 49
auricula > prasinatum I . . 52
auricula > prasinatum II. . 52
auricula sigmoideum I. . 44
auricula > sigmoideum II . 44
auricula > tenuilingua .. . 50
breviceps sigmoideum . . 44
fennicum > tenuilingua... 5l
fusculum > sigmoideum .. 49
fusculum >» tenuilingua.. . 50
luteiflorum > salebricola . . 48
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 1.
I sammanhang med Nylandska Piloselloidea omnimnda
Hieracium-former.
albidobracteum .. pag. 15 marginatum f. .. pag. 38
alpestre var. ...... 28 melaneilema ...... 37, 38
austeralum. ... . ..» s 6
obscurisquamum .., . 53
brachycephaloides .. . 22
pioscepeds 2 5 15
eochiehtim 2... °...% 25
eurvescems 7. ..% ws 9 SUROLARNED guns ss. 6 7
SPINOR we es se 30, 32
SS Sa On ae 11 subcaulescens...... 53
formundam...... - 28, 30 subcurvescens ..... 9
subfloribundum var... 21
UN 25, 27, 28
tenebricans var. .... 12
Sn a ae 11
a
aks fei! ah
Pu) be
wie eftpiemialt
. :
” > ; + J :
a) Sar. 7 Mytexris: 1 *
a in ailonits *
‘ ° =f . prt
Plame Be Lo : 4
4
. pea
9 * >
% rai ,
; i
Rattelser och tillagg.
Pag. 17, rad. 3 star H. fennicum i st. f. H. fennicum
28, , 16 , Hi. cissum:i stuf H. scissum
52, , 21 . subestriatwm. i st. f. subestriatum.
46, , 15 ,, medelstora, i st. f. mycket stora,
46, 18 hvit- 1 st. f. hvit- eller mork-
53 efter rad. 2 tilligges: H. auricula x prasinatum Ill.
Hogvaixt och spid; blad langa, ljusa, tunna, undertill tunnt stjern-
ludna; korgskaft och holkar glest stjern-, glandel- och borst-
hariga; korgar sma, ljusa, ej] radierande, med nedbdjda, under-
till svagt rédtoppade kantblommor; holkar fran aggrund bas
uppat vidgade. — Borga, Kraké, Westeriing, vat ing, tillsam-
mans med A. auricula L.
¥ 7 or L
ps .
Siegst SiN
ae oa Es. *
t
A 4 ti i CAUQLAROY x ‘Diu E Mr. VE wet he m
ie ’ fe i veamtals ar. BS. Bree
' : P ee : 7 wn is —_
; 4 a ie Sat ey: } tah Mr, , rs ; rd AS a oo i Py
BM: + : 4 a ¢ A+ : y Sots ; 73 om
ih tt monlsion | Of.) Ok ghee
: : ie a ; . oy.
ie nally tink Ve ¢ ivd 4 SEL? Se ee
$1 of ne webineg Wo ieowealll) © Bing sation’ Git | ;
B hae | {ipisolaned’ marti) eer! .eycitl od ‘bilge nar) ‘paegili Pe
Bedny. -sboay —ofeia tacig mld doo skagreast : eat
Be cists bara ehiroret bust ia Beat cert “wy tod sightad au
eh Wet neil edod “rocummoldtiung aharqathin dgave Was ee
me nr jly anita odeot .pinth > a bighiy ag < “a
. ty wie Bl oa bout: soa >
‘i
i af - - >
ee ; r
r, g y Py
— a <a
ACTA SOCIETATIS PRO FAUNA ET FLORA FENNICA XII, N:o 2,
MATERIALIEN ZUR KENNTNISS
DER
WASSERFAUNA
IN DER
UMGEBUNG VON HELSINGFORS, MIT BESONDERER BERUCKSICHTIGUNG
MEERESFAUNA.
1. |
PROTOZOA.
——_—_—-—+e« MIT DREI TAFELN, e———
VON
K. M. LEVANDER.
(Vorgeleyt am 7 April 1894).
HELSINGFORS 1894.
KUOPIO,
O. W. BACKMANS DRUCKEREIT, 1894.
I. Sarcodina.
Uber die Rhizopoden des finnischen Meerbusens liegen
in der Litteratur nur sehr sparliche Angaben vor. Eichwald,
dem wir ziemlich lange Verzeichnisse tiber die Mastigophoren,
Infusorien und Rotatorien der Siidkiiste verdanken, erwihnt von
dieser Gruppe nur Amoeba punctata Eichw. und Arcella vulgaris
aus dem Seewasser bei Hapsal 4), sowie Amoeba diffluens und
Difflugia proteiformis aus der Umgebung von Peterhof), die
letzteren also aus einer Gegend, in deren unmittelbarer Nihe
sich der grosse Newastrom in den Meerbusen ergiesst. Grimm *)
fand Protomyxa viridana bei Libau. Bei seinen wichtigen
»physikalischen und biologischen Untersuchungen im westlichen
Theile des finnischen Meerbusens» verzichtete Braun‘) ganz
auf das Studium der Protozoén. In dem neuesten von Ko-
schewnikoff*) zusammengestellten Verzeichnisse iiber die
Thiere des Gstlichen Ostsee-Abschnittes findet sich nur die oben
erwihnte Angabe Grimm’s.
Von den polythalamen Khizopoden oder Foraminife-
ren ist friiher keiner im finnischen Meerbusen angetroffen worden.
1) Eichwald, Dritter Nachtrag zur Infusorienkunde Russlands. Bull.
de la Soc. imp. des Naturalistes de Moscou, T. XXV, 1852, p. 479—480.
2) __ — Beitrag zur Infusorienkunde Russlands. Ibid. T. XVII, 1844.
3) Grimm, Ks nosnanin dayne baariiickaro Mopa HW MCTOpiN ea ROSHHK-
nonenia. Tpyan CIB. O6m. Kerecrs. r, VILL. 1877.
4) Braun, Archiy fiir die Naturkunde Liv-, Ehst- und Kurlands. Bd.
X, Lief. 1, p. 85.
5) Kojewnikov, La Faune de la mer Baltique orientale et les pro-
blémes des explorations prochaines de cette faune. Sep. Abdr. Congrés in-
ternational de Zoologie. XII Session, &4 Moscou, Aoit 1892. p. &.
4: K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Was schliesslich die Heliozoén betrifft, habe ich nur die
einschliigige Angabe von Mereschkowsky 4) gefunden, dass
Actinophrys sol im Seewasser bei Petersburg vorkommt.
Im folgenden Verzeichnisse habe ich die von mir in See-
wasser in den Skiiren bei Helsingfors beobachteten Sarecodinen
zusammengestellt und es bedeutet in demselben bei den Species-
namen: s Stisswasser-, mm marine und } Brackwasser-Arten.
Amoebea.
Amoeba crystalligera, m.
A. villosa, s & mm.
A. verrucosa, s & m.
Hyalodiscus rubicundus, s.
Dactylosphaerium radiosum, s & m.
Testacea.,
Cochliopodium bilimboswn, s.
Arcella vulgaris, var., 8s.
Difflugia lobostoma, var. s.
D. globulosa, s.
D. constricta, s.
Centropyxis aculeata, s.
Cyphoderia margaritacea, s. & m.
Polythalamia.
Quinqueloculina fusca, b.
Trochammina inflata b.
Heliozoa.
Actinophrys sol, s. & m.
Lithocolla globosa, m.
Somit im Ganzen 16 Arten, welche Anzahl wahrscheinlich
durch zukiinftige Forschungen in nicht unbetriichtlichem Grade
vermehrt werden wird. Die meisten dieser Formen sind solche,
die sonst nur in rein siissen Gewiissern gefunden worden sind.
Zwei Species, Amoeba crystalligera und Lithocolla globosa, sind
als marine Formen bekannt, wihrend Amoeba villosa, A. verru-
cosd, Dactylosphacrium vradiosum, Cyphoderia margaritacea und
1) Mereschkowsky, Droqu Hass nupocrbimumn sKuBoTrnnun Chrepa
Poccin. Tpyan CIB. O6m. Eerecrn, T. VIII, 1877, pag. 109.
Acta Socielatis pro Fauna et Flora Fennica, XI, n:o 2 5
_e
Actinophrys sol sowohl im Siisswasser, als auch in der siidli-
chen Ostsee angetroffen worden sind. Ausgepriigte Brackwas-
ser-Bewohner sind die beiden Polythalamien. — Alle diese Sar-
codinen gehoren der litoralen Region an, indem sie dicht am
Ufer oder auf seichtem Boden leben.
In Bezug auf das Vorkommen der Sarcodinen in den von
mir untersuchten stissen Gewissern kann man diese in physi-
scher und biologischer Hinsicht wenigstens in drei Gruppen thei-
len. Zuerst haben wir mit Sphagnum, Hypnum oder anderem
Moose bewachsene Tiimpel, welche sich sowohl auf dem
Festlande, als auch auf fast jedem waldtragenden Inselchen
der Skiiren finden. Beinahe alle Moostiimpel, die ich auf Sar-
codinen untersucht habe, sind auf Felsen gelegen und zeichnen
sich durch ihren Reichthum an Nebeliden und Difflugien aus. Kine
fiir die Skiiren characteristische Kategorie ist die der sog. steri-
len Felsenpfiitzen. Es sind dies solche beim Schneeschmelzen
gebildete Wasseransammlungen in den Aushéhlungen und Kliif-
ten des Urgebirges, welche einer Phanerogamen- und Moosflora
ganz entbehren. Obwohl sie meistens klein sind, 1—2 Me-
ter im Umfang und 1/.—1 Fuss tief, sowie der Sonne und
dem Winde exponirt, trocknen sie nach dem, was ich in den
Sommern 1889, 1890, 1892 und 1893 auf Esbo-Lof6 beobachtet
habe, wiihrend der warmen Jahreszeit wegen der haufigen Regen-
giisse doch nicht aus. Nur die flacheren trocknen nach einer wochen-
langen heissen und regenlosen Periode vollstandig aus. Diese Pfiitzen
und Tiimpel, in denen es oft von Daphnia, Chydorus, Cyclops wnd
verschiedenen Rotatorien wimmelt, enthalten nur einige Rhizo-
poden-Arten. Zur dritten Kategorie zihle ich gréssere Graben
und Teiche, welche in der Regel durch einen tippigen Pflanzen-
reichthum (Nymphaea, Calla, Potamogeton etc.) das Auge erfreuen
und durch eine sehr reiche Protozoénfauna ausgezeichnet sind.
__ Um die Verbreitung der von mir beobachteten Sarcodinen
in den verschiedenen Gewiissern (incl. Seewasser), zu zeigen,
habe ich folgende Tabelle zusammengestellt;
6 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
| eR PMN Lis BUR ba de
Moos- | Teiche,| Sterile} goo.
2 ‘ Felsen-
tiimpel.| Graben. tiimpel.| Ufer.
Amoebea.
Amoeba proteus.
‘ crystalligera .
» vulosa .
» verrucosa .
Alyalodiscus rubicundus .
Dactylosphaerium radiosum. . . . be
Pelomyxa palustris |
ttt tt
Testacea.
Cochliopodium bilimbosum
Arcella vulgaris
» discoides
Difflugia pyriformis
zh acuminata .
- lobostoma
- globulosa
“i urceolata
. Solowetzkii .
A arcula
“f constricta
Centropyxis aculeata .
Lecquereusia spiralis .
Nebela collaris .
» bohemica
» earinata
» lageniformis
. 2 americana
Hyalosphenia papilio. . .
Heleopera petricola . . . . |. |
Euglypha alveolata
a ciliata
Cyphoderia mergaritacea.
Trinema acinus
++
en ere eae
ep
++ ++ 444444
a ot
+e +Php$ep epee ep
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica XIL, n:o 2, 7
EE SORE FEE 68 oe ay
Moos- | Teiche, / mee See-
vampell |Grében. ttimpel. | ufer.
| |
Polythalamia. | | | |
Trochammina inflata . | |
Quinqueloculina fusca . ....., | | | a
Heliozoa.
Actinophrys sol.
Actinosphaerium Eichhornii m4
inthocolla globosa . 2 ee ee
? Heterophrys myriapoda
Rhaphidiophrys pallida
Acanthocystis turfacea
Clathrulina elegans
Hedriocystis pellucida.
++
++4+4+4+
a
Erklarungen zu den Ortsnamen.
Alphyddan, 2 km N von Helsingfors, Teiche in der Nahe der Restauration.
Bergolandet, waldbewachsene Gebirgsinsel ca. 12 km WSW von Helsingfors
an der Ostseite der Miindung der Esbo-Bucht.
Boback, das innerste Ende der Esbo-Bucht, mit kleinen Flussmiindungen.
Esbo-Bucht, 9 km lange Bucht ca. 15 km W von Helsingfors.
Félisé, Inselchen mit Parkanlagen ca. 3 km NW von Helsingfors.
Gasgrundet, kleines Inselchen in den dusseren Skiren des Kirchspieles Esbo,
12 km SW von Helsingfors.
Hundorn, Felsen-Inselchen ohne Wald, 9 km SSW von Helsingfors.
Hvittrask, Binnensee, 23 km W von Helsingfors in dem Kirchspiele Kyrkslatt,
Knapperskar, Inselchen in den ausseren Skaren Esho’s, 13 km SW von Hel-
singfors.
Kyté, ebendort 15 km SW von Helsingfors.
Lappwiken, Bucht bei Helsingfors; Strandpfiitzen bei der Irrenanstalt Lappwik.
Léfé '), Doppelinsel (Lill-L6f6 mit Laubwald und Stor-Léfé mit Nadelwald)
in den Esbo-Skairen 11 km SW von Helsingfors. Zwischen beiden
Inseln der seichte L6f6-Sund.
Lohijarwi, Binnensee, 23 km WNW von Helsingfors im Kirchspiele K yrkslitt.
1) Nicht zu verwechseln mit dem gleichnamigen, 5 Km NW von Hel-
singfors im Kirchspiele Helsinge gelegenen Inselchen,
8 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Morsfjard, lange Bucht, an der Westseite der Esbo-Bucht (Kyrkslatt), nur
durch zwei enge und seichte Sunde in Verbindung mit der See.
Ramsé, Insel nérdlich von Bergélandet, zwischen ihnen der seichte, mit
Phragmites umsaumte
Ramsosund.
Rysskar, Waldinselchen 8 km SW von Helsingfors.
Skalirn, kleine Landspitze 12 km W. von Helsingfors, wo sich mehrere ve-
getationsreiche Griiben befinden, Ueberbleibsel einer alten Ziegelbren-
nerel.
Stenskar, nacktes Felseninselchen in den ausseren Skaren Esbos, 14 km
SW von Helsingfors.
Stor-Pentala, waldbewachsene Insel 15 km WSW von Helsingfors; in der
Mitte der Insel ein kleiner Binnensee.
Sumparn, waldbewachsenes Inselshen in den dusseren Skiren Esbos, 11 km
SW von Helsingfors.
Théléwiken, Brackwasserbucht an der Nordseite von Helsingfors.
Traskholm, kleines Waldinselchen 11 km W von Helsingfors.
Amoebea.
Amoeba proteus Leidy.
Ehrenberg, Infusionsth. p. 126, Taf. VIII, Fig. 10 (Amoeba princeps).
— Auerbach, Z. f. w. Z. 1856, Bd. VII, p. 407, Taf. XXII, Fig. 1—10
(A. princeps). — Leidy, Rhiz. p. 30, Taf. I, Fig. 1—7; Taf. HU, Fig. 1—13.
— Gruber, Z. f. w. Z. Bd. XLI, 1884, p. 216, Taf. XV, Fig. 43—45. —
Penard, Rhiz. p. 123, Taf. I. Fig. 35—53.
Diese classische Amoeba-Art wurde in einem am Seestrande
gelegenen, mit Lemna bewachsenen Graben auf Foliso (Oct.
1892), in dem Teiche bei Alphyddan sowie in den Graben auf
Skalérn angetroffen.
Uber ein Exemplar aus dem Alphydda-Teiche habe ich
folgendes notirt. — Sehr grosse Amoeba, 1,14 mm lang, von
weisslicher Farbe. Das Entoplasma ist dicht erfiillt von ovalen
oder runden, lichtbrechenden Koérnern, welche bis an die Pe-
ripherie gepresst sind. Die Kérner sind von gleicher Grésse und
fliessen ziemlich rasch in die Pseudopodien ein und zwar bis
an die Spitze derselben. Nur ein runder, dunkler Nahrungsballen
war vorhanden. Das etwa knopfférmige Hinterende erschien fein
radiar gestreift und mit kurzen, dicht aneinander stehenden Zot-
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica XII, n:o 2, i)
ten versehen, genau so wie in Fig. 48 u. 49 Taf. | bei Penard.,
— Bei einem grossen von Skiélérn herstammenden Exemplare
konstatirte ich auch das Vorhandensein der »corps_ brillants»
und fand bei dem Kerne innerhalb der Kernmembran eine von
Kiigelchen chromatischer Substanz gebildete peripherische Schicht,
wie sie Penard in Fig. 45 Taf. I dargestellt hat. Nach der Be-
schreibung Gruber’s dagegen sollte in dem Kernsaft eine grosse
Zahl dichtgedriingt zusammenliegender Chromatinkérnchen sus-
pendirt sein,
Amoeba crystalligera Gruber.
Gruber, Z. f. w. Z. Bd. XLI, 1884, p. 219, Taf. XV, Fig. 48. —
Mobius, Rhiz. fauna d. Kieler Bucht p. 26, Taf. V, Fig. 61—64.
Nicht ohne Bedenken habe ich mit Gruber’s A. erystalli-
gera eine grosse Amoeba identificirt, welche ich schon 1889 am
Ufer von L6f6 beobachtete und skizzirte und wieder 1893 daselbst
vorfand. Der Kdorper ist triib von kleinen Kornern und recht-
eckigen Krystallen, welche bei den Bewegungen des Korpers
rasch an die Peripherie str6men, ahnlich also wie bei A. cry-
stalligera, aber diese soll nach Gruber nur 0,05 mm im Durch-
messer haben, wiihrend ein grosses Exemplar von meiner
Amoeba nach Zusatz von essigsiiurem Carmin und darauf fol-
gender Abrundung ungefihr 0,18 mm im Durchmesser mass.
Auch sah ich keine so langen und schmalen Pseudopodien, wie
Mobius in Fig. 62 bei seiner in Ostsee-aquarien aufgefundenen
Form gezeichnet hat. Die Bewegungen bestehen nach Gruber,
»in einem ruckweisen Vorstossen von bruchsackartigen Lappen
oder in einem gleichmiissigen Fliessen», was auch fiir die vor-
liegende Form zutrifft. Von dem Kern sagt Gruber, dass der-
selbe eine ganz homogene Masse zu bilden scheint; nach M6-
bius umschliesst er noch einen kugeligen Nucleolus (Fig. 63).
Nach einer Aufzeichnung aus dem Jahre 1893 war der deutlich
wahrgenommene Kern rund, mit wulstartigen Verdickungen an
der Peripherie. Ferner wurde das Vorhandensein einer grossen
LO K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Vacuole und mehrerer leerer Navicula-ihnlicher Diatomeen-Scha-
len im Inneren konstatirt. Hinterende mit Zotten besetzt. A.
crystalligera wurde von Gruber und Mobius in Seewasser-
aquarien angetrotten.
Amoeba villosa Wallich? (M6bius), (Taf. I, Fig. 2).
Leidy, Rhiz. p. 62, Taf. I, Fig. 9, 10; Taf. II, Fig. 14—16; Taf. VI,
Fig. 1—16. — Mébius, Rhiz. faunad. Kieler Bucht, p. 25, Taf, V, Fig. 59, 60.
— ?Penard, Rhiz. p. 125, Taf. II, Fig. 6—9 (Amoeba luteola).
Dieselbe Amoeba, die MObius auf in Ostseeaquarien auf-
gehiingten Glasplatten beobachtet und mit A. villosa Wallich
identificirt hat, fand auch ich bei meinem Aufenthalte in Kiel
im Mai 1891 auf Hafenpfiihlen der Kieler Bucht. In dem seich-
ten und ruhigen Sunde der L6f6-Inseln ist sie die haufigste
Amoeba-Art (Sommer 1890, 1892, 1893 und 1894) und wurde
auch in Rams6ésund angetrotien.
Sie ist mittelgross, von sehr konstanter Grosse. Durch-
messer 0,05—O,1 mm. Pseudopodien kurz, breit abgerundet.
Der hyaline Saum des Pseudopodium ist scharf von dem breiarti-
gen Entoplasma abgegrenzt, welches letztere mit glanzenden
Kérnchen erfiillt ist, die bis zur Peripherie des Kérpers hervor-
dringen. Hinterende warzenidrmig, mit Zotten besetzt. Vor der
Warze findet die Vacuolenbildung statt. Der einzige Kern rund,
mit grossem, blaulichem Binnenkérper. In dem Korper findet
man hiaufig eine oder zwei kleine Diatomeen (Navicula?), von
deren Auflésung wohl der briiunliche Farbenton des Plasma
herstammt.
Dass Penard’s A. lJuteola mit der vorliegenden Form wahr-
scheinlich identisch ist, zeigt meines Erachtens nicht nur die
von ihm abgebildete Kérpergestalt, sondern auch die braunliche
Farbe. Bei meiner Amoeba fand ich jedoch keine Sandkor-
ner, von denen A. /wteola nach Penard stets mehr oder weniger
erfiillt sein soll.
Die von Wallich; (Ann.' Mag. of Nat. Hist. Ser. 3, Vol.
XI, 1862, Pl. VIII, Fig. 3 & 5) gegebene Darstellung von A. vil-
losa ist im Hinblick auf die grossen Dimensionen (bis 0,51 mm
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. it
im Durchm.), den granulirten Nucleus und die handférmige Ge-
stalt seiner Amoeba schwer auf die vorliegende Form zu _ bezie-
hen, welche dagegen mit der in der Ostsee vorkommenden A.
villosa MObius sicherlich identisch ist.
Amoeba verrucosa Ebg. (Taf. I, Fig. 1).
Ehrenberg, Infus, p. 126, Taf. VIL, Fig. 11. — Leidy, Rhiz. p, 53,
Taf. Ill, Fig. 1—38. — Gruber, Z. f. w. Z. Bd. XLIV, p. 214, Taf. XV,
Fig. 40. — Moébius, Rhiz. fauna d. Kieler Bucht p. 27, Taf. IX, Fig. 68,
66. — Penard, Rhiz. p. 128, Taf. Il, Fig. 35—54.
Diese durch ihre Lingsfalten leicht erkenntliche Art lebt
wie die vorige im LOfo- und Ramsdé-Sunde (1892, 1893 und
1894; zwischen Cordylophora).
Hyalodiscus rubicundus Hertwig & Lesser.
Hertwig und Lesser, Arch. f. micr. Anat. Bd. X, 1874, Suppl. p.
49, Taf. Il, Fig. 5. — Leidy, Rhiz. p. 94, Taf. XLV, Fig. 17, 18.
Von dieser durch ihre gelbrothe Fiirbung ausgezeichneten
Form fand ich einzelne Exemplare im L6f6-Sunde im August 1893.
Kleine runde Scheibe mit ziegelrother Mitte. Sehr trage,
gleitende Bewegung des ganzen Korpers, ohne Pseudopodien-
bildung. Bei einem Exemplar war die Peripherie jedoch wie
zerrissen in kurze dornformige Ausliufer. Plasma durchweg
grob gekérnt. Vacuole und Kern waren bei den lebenden Exem-
plaren nicht sichtbar.
Dactylosphaeritum radiosum Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 128, Taf. VII, Fig. 18. — Dujardin, Infus,
p. 236, Taf. 1V, Fig. 2, 3. — Leidy, Rhiz. p. 58, Taf. IV, Fig. 1—18. —
Mobius, Rhiz. fauna d. Kieler Bucht, Taf. V, Fig. 52. — Penard, Rhiz. p.
131, Taf. Il, Fig. 73—76; Taf. Ill, Fig. 1.
Sowohl in siissen Gewassern (‘Tiimpel auf dem Inselchen
Gasgrund Mai 1890, Graben auf Skalérn August 1893), als auch
am Ufer des L6fé-Sundes (Juli, September 1892).
12 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Pelomyxa palustris Greeff.
Greeff, Arch. f, mikr. Anat. Bd. X, 1874, p. 51, Taf. HI—V. —
Schultze, Arch. f. mikr. anat. Bd. XI, 1875, p. 342, Taf. XIX, Fig. 6—8.
— Leidy, Rhiz. p. 73, Taf. V, Fig. 1—19; Taf. VII, Fig. 31—34 (Pelomyxa
villosa). — Gruber, Z. f. w. Z. Bd. XLI, 1884, p. 189, Taf. XIII, Fig. 1—4
(P. villosa). |
Mehrere Exemplare aus den Griiben auf Skialorn August
1895.
Testacea.
Cochliopodium bilimbosum Auerb.
Auerbach, Z. f. w. Z. Bd. VIL, 1856, Taf. XIX, Fig. 1—13 (Amoeba
bilimbosa). — Hertwig und Lesser, Arch. f. mikr. Anat. Bd. X, 1874,
Suppl. p. 66, Taf. Il, Fig. 7 (Cochliopodium pellucidum). — Schultze, Arch,
f. mikr. Anat. Bd. XI, 1875, p. 337, Taf. XIX, Fig. 1—5 (C. pellucidum). —
Leidy, Rhiz. p. 184, Taf. XXXII, Fig. 1—25. — Penard, Rhiz. p. 138,
Taf. II, Fig. 12—22.
Im Rams6-Sund auf Cordylophora, August 1893; Morsfjard
auch auf Cordylophora und L6fé-Sund Juni 1894,
Arcella vulgaris Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 133, Taf. IX, Fig. 5. — Dujardin, Infus. p.
247, Taf. Il, Fig. 3—5. — Claparéde & Lachmann, Infus. & Rhiz. I,
p. 444. — Hertwig & Lesser, Arch. fiir mikr. Anat. Bd, X, 1874,
Suppl. p. 93. — Biitschli, Arch. f. mikr. Anat. Bd. XI, 1875, p. 459, Taf.
XXV (Fortpflanzung). — Leidy, Rhiz. p. 170, Taf. X XVII, Fig. 1—39; Taf.
XXVIII, Fig. 1—17; Var. angulosa Fig. 8—13. — Penard, Rhiz. p. 151,
Taf. V, Fig. 56—66. Var. angulosa p. 152, Taf. V, Fig. 67-—69.
Was zuerst die Verbreitung der A. vulgaris in siissen Ge-
wiissern betrifft, so kommt sie, an Grésse und Form der
Schale variirend, iiberall vor, sowohl in Moostiimpeln (Lof6,
Gasgrund, Stenskir, Kyt6é, Bergéland u. a. Inseln der Esbo
Skiren) und vegetationsreichen Wassergriiben (Skalorn, Alphydda-
Teich und in Tiimpeln auf Félisé) als auch in den sterilen Fel-
senpfiitzen der fiusseren Skaren (L6f6, Sumparn). In ganz mas-
senhafter Anzahl war dieser allbekannte Rhizopod in einer klei-
nen Quelle auf dem Inselchen Rysskiér zu finden.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica XII, n:o 2. 13
Var. angulosa wurde auch unter Exemplaren von der ge-
wohnlichen Form angetroffen (Félisé, Skilérn, Triiskholm, L6fé
in Moostiimpeln und auf der Wand der Quelle auf Stor-Léfo).
Uber das Vorkommen der A. vulgaris in der littoralen
Fauna des finnischen Meerbusens sagt Eichwald, dass sie
»im Seewasser von Hapsal vorzukommen scheint» (Bull. d. Na-
tural. de Moscou. T. XXV, 1852, p. 480). An den Ufern der
Lofo-Inseln an ruhigen und flachen Stellen ist sie ebenso
wie auf dem mit Chara bedeckten Boden des Ramsé-Sundes
sehr haufig anzutreffen. In der grossen Fucus-Lagune auf der
Inseln Kyt6 kommt sie auch vor (Probe n:o 174). Die im
Seewasser gefundene Form scheint durch eine kleine, braun-
gelbe, dickwandige und hochgewélbte Schale von kreisrundem
Umrisse ausgezeichnet zu sein. Der Schalenrand ist abgerun-
det und die Pseudopodienéffnung klein. Durchmesser der
Schale 0,063 mm, der Pseudopodienéffnung 0,021 mm.
Arcella discoides Ebg.
Ehrenberg, Monatsber. Akad. Wiss. Berlin, 1871, p. 259, Taf. IIL,
Fig. 1. — Leidy, Rhiz. p. 173, Taf. XXVIII, Fig. 14-38. — Penard,
Rhiz. p. 153, Taf. V, Fig. 70—74.
In den von Wasserpflanzen erfiillten Griben auf Skilérn
und Folisé. — Schale gross, kreisrund, platt, scheibenférmig.
Reticulation derselben sehr fein. Pseudopodiendftnung weit und
von feinen Poren umgeben. Ex. a. Durchm. 0,125 mm, Miin-
dung, 0,038 mm, Hohe 0,013 mm; Ex. b. Durchm. 0,125 mm,
Miindung 0,05 mm.
Difflugia pyriformis Perty. (Taf. I, Fig. 3—6).
Carter, Ann. Mag. Nat. Hist. Vol. XII, 1863, p. 249; Vol. XIII, 1864,
p. 21, Taf. I, Fig. 1. — Wallich, Ann. Mag. Nat. Hist. Vol. XIII, 1864, p.
240, Taf. XVI, Fig. 9, 10 (Difflugia proteformis, subsp. mitriformis, var.
pyriformis). — Leidy, Rhiz. p. 98, Taf. X, Fig. 1—27. — Penard, Rhiz.
p. 136, Taf. Ill, Fig. 30—38.
a. Schale gross, flaschenfOrmig, im Querschnitt kreisrund,
von groben Quarzkornern gebildet fungefiihr wie Fig. 6, Taf. X,
bei Leidy).
14 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Diese Form fand ich in den grossen Tiimpeln auf Folisd,
im Alphydda-Teiche und in den Graben auf Skélorn (Linge 0,29
mm, Breite 0,08 mm).
). Schale gross, langgestreckt oval, ohne verengten Hals,
im Querschnitt kreisrund, von Quarzpliittchen gebildet, ziemlich
elatt (wie Fig. 17, Taf. X, bei Leidy). L.0,15 mm, Br .0,06 mm.
In dem kleinen Teiche des Botanischen Gartens, October
1892. An derselben Lokalitiét kamen auch typische Exemplare
von D. acuminata vor, deren Schalen aber konstant von gro-
ben, eckigen Sandkérnern gebildet waren (Taf. I, Fig. 7).
c. Klein, kurz, mit weitem Halse, nicht komprimirt, mit
kleinen Diatomeen und nur spirlich mit Sandkédrnern bedeckt;
Grundsubstanz der Schale in der Regel gelblich oder braunlich,
in encystirtem Zustande ist der Weichkérper von kleinen Olkiigel-
chen braunroth. L. 0,07 mm, Br, 0,04 mm (wie Fig. 24, 25,
Taf. X bei Leidy); (Taf. I, Fig. 3 und 4).
In Moostiimpeln auf LOf6, Gasgrund und Stenskiér (Probe
n:o 218).
d. Var. bacillifera Penard (Difflugia bacillifera, Penard,
Rhiz. p. 146, Taf. IV, Fig. 61—66; D. pyriformis Leidy, Rhiz.
Taf. X, Fig. 22). Schale flaschenformig, nicht zusammengedriickt,
theilweise oder vollstiindig von Diatomeenschalen bedeckt, L.
0,147 mm, br. 0,077 mm, Hais 0,029 mm im’ Durchmesser (Taf.
I, Fig. 5).
Da Diatomeenschaalen an derselben Lokalitét auch von
D. acuminata und D. globulosa als das hauptsiichliche Baumaterial
verwandt werden, scheint D. bacillifera Penard als besondere Art
nicht sicher genug begriindet zu sein.
In einem hochgelegenen Moostiimpel auf dem Gebirge von
Bergoland (Pr. n:o 259).
e. Var. bacillifera Penard, forma inflata Penard (Penard,
Khiz. p. 146, Taf. IV, Fig. 67—71). Schale kurz oval, im Quer-
schnitte kreisrund. Mund weit. Schale diinn, durchsichtig, et-
was gelblich. Das breit abgerundete Hinterende resp. die hin-
lere Schalenhilfte dicht mit rundlichen hyalinen Kérnern bedeckt.
Auf der Mitte der Schale liegen in der Liingsrichtung oder etwas
schrig Diatomeen. Der Mundrand ist mit eigenthtimlichen, durch-
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica XII, n:o 2. 15
sichtigen, hyalinen Ringen (Penard, Taf. IV, Fig. 71) besetzt,
welche fiir die Schale dieser Form characteristisch zu sein schei-
nen. Uberhaupt passt die von Penard gegebene Beschreibung
dieser Difflugia in allen Stiicken auch auf die von mir gesehe-
nen Exemplare. L. 0,077 mm, Br. 0,055 mm (Taf. I, Fig. 6).
Mehrere Exemplare im Wasser eines grossen Sphagnui-
Tiimpels auf Triskholm (Pr. n:o 138). Auch in einem grossen
Waldtiimpel auf Stor-L6f6 kam diese Form vor (Pr. n:o 135).
Schale klein, kurz eifOrmig, spirlich mit Quarzkérnern und Dia-
tomeen bedeckt. Grundsubstanz hyalin, farblos. Mund cirkel-
rund, mit Ringen geziert. L. 0,075 mm, Br. 0,061 mm.
Im Seewasser habe ich D. pyriformis nie beobachtet.
Difflugia acuminata Ebg. (Taf. 1, Fig. 7—9).
Ehrenberg, Infus. p. 151, Taf. IX, Fig. 3. — Carter, Ann. Mag.
Nat. Hist. Vol. XIII, 1864, Taf. I, Fig. 1 1. (Difflugia pyriformis »acumi-
nated variety» p. 36). — Wallich, Ibid, p. 240, Taf. XVI, Fig. 11 (D. pro-
teiformis, subsp. mitriformis, var. acuminata). — Leidy, Rhiz. p, 109, Taf.
XIII. — Penard, Rhiz. p. 139, Taf. III, Fig. 54.
a. Schale gross, langgestreckt, mit kriaftigem Stachel; von
eroben eckigen QuarzkOrnern zusammengesetzt, so dass die Ober-
fliche sehr uneben wird (Taf. I, Fig. 7).
Sehr viele Exemplare dieser Form fand ich im Teiche des
Botanischen Gartens (Oct, 1892). L. 0,21 mm, Br, 0,08 mm,
Auch die Exemplare aus einem mit Nymphaea bewachsenen
Graben auf Skilérn (Juli 1890), aus dem Alphydda-Teiche und
dem Brunnen auf L6Of6 gehéren dieser Formengruppe an.
hb. Sehaie klein, kurz, glasklar, spiirlich mit Quarzpartikel-
chen bedeckt; Hinterende ohne Stachel; Mund ziemlich weit.
L. 0,06 mm, Br. 0,03 mm (Taf. I, Fig. 8).
Mehrere Exemplare von derselben Form und Grodsse zwi-
schen Moos in einer kleinen Felsenpfiitze auf LOf6 (Pr. n:o 77).
c. Etwas gréssere Exemplare als die letzteren, mit konisch
zugespitztem Hinterende (fast wie Fig. 10, Taf. XIII] bei Leidy)
fanden sich in einer kleinen, moosbewachsenen Pfiitze auf Sten-
skiir (Pr. n:o 218). Schale mit eckigen Quarzkérnern bedeckt.
16 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
L. O11 mm, Br. 0,06 mm (Taf. [, Fig. 9). In den Graben auf
Skiilérn, L. 0,07 mm, Br. 0,04 mm, Mund 0,024 mm (Pr. n:o 68).
d. Kxemplare, deren Gehiiuse von laingsgeordneten Diato-
meenschalen gebildet waren, wurden in einem hoch gelegenen
Moostiimpel auf Bergdland und in einer Sphagnum-Pfiitze aut
Stor-L6f6 (Pr. n:o 80) beobachtet (siehe Leidy, Taf. XIII, Fig.
23—25).
Auch in einigen sterilen Pfiitzen auf den nackten Felsen
der Skiiren z. B. auf Knapperskér (Pr. n:o 171) wurden ein-
zelne Exemplare der D. acuminata angetroffen, aber im See-
Wasser nie.
Difflugia lobostoma Leidy, (Taf. I, Fig. 10—13).
Leidy, Rhiz. p. 112, Taf. XV, Fig. 124; Taf. XVI, Fig. 25—29. —
Penard, Rhiz. p. 147, Taf. IV, Fig. 72—90, 96.
a. Schale gross, etwas liinger als breit, fast kugelrund,
gleichmissig mit Quarzpliittchen bedeckt. Pseudopodiendftnung
klein, in der Regel drei- oder fiinflappig, von grédsseren Sand-
partikelchen umgeben; der Rand mit sehr kleinen Sandkorn-
chen gesiiumt. Grundsubstanz der Schale oft schwach briun-
lich gefiirbt. }
Diese typische D. lobostoma kommt in grésseren, pflanzen-
reichen Griben und Teichen vor und zwar im_ botanischen
Garten, auf Skélérn (Pr. n:o 68, n:o 69, n:o 72, n:o 73)
und bei Alphyddan (Pr. n:o 306, n:o 307). Ex. a. L. 0,11
mm, br. 0,10 mm; Ex. b. L. 0,14 mm, Br. 0,12 mm.
b. Schale kleiner, etwas liinger als breit oder fast kugelig,
mit kleinen Quarzkérnern bedeckt. Pseudopodien6ffnung fast
immer dreilappig, von grésseren Sandpartikelehen umgeben (Taf.
I, Fig. 10, 11). Unter den kugelférmigen Kxemplaren sieht man
oft solche, bei denen die Offnung kreisrund ist, so dass sie voll-
stiindig der D. globulosa iihnlich sind, wiihrend bei den ovalen
Individuen die Mundlappen meistens in characteristischer Weise
elwas nach aussen gebogen sind, so dass das Vorderende der
Schale in der Profilansicht kragenférmig erscheint (Taf. I, Fig.
12, 13).
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 17
Exemplare dieser Kategorie kommen hiufig im L6fé- und
Rams6-Sunde vor. L. 0,072 mm (Pr. n:o 158); L. 0,074 mm,
Br. 0,070 mm (Pr. n:o 8); L. 0,84 mm, Br. 0,070 mm (Pr. n:o
130). Ganz ahnliche Formen, wie die in Fig. 12 und 13 abge-
bildeten, habe ich auch in Proben aus Gewiissern des inneren
Finlands konstatirt (Rantasalmi, Pr. n:o 111).
Grosse ovale Exemplare mit drei- oder viertheiligem Munde
und kragenformigem Rande wurden von mir in dem inneren
Ende der Esbo-bucht angetroffen. Ex. a. L. 0,121 mm, Br. 0,083
mm; Ex. b. L. 0,066 mm, Br. 0,048 mm (Pr. n:o 143).
In Moostiimpeln pflegt D. lobostoma nicht vertreten zu sein.
Difflugia globulosa Duj,
Dujardin, Infus. p. 248, Taf. Il, Fig. 6. — Ehrenberg, Infus. p.
131, Taf. IX, Fig. 1 (Difflugia proteiformis). — Wallich, Ann. Mag. Nat.
Hist. V. XIII, 1864, p. 241, Taf. XVI. Fig. 17 (D. proteiformis, Subsp. glo-
bularis). — Leidy, Rhiz. p. 96, Taf. XV, Fig. 25—31; Taf. XVI, Fig. 1—24.
— Penard, Rhiz. p. 142, Taf. IV, Fig. 20, 21, 24—29.
In Moostiimpeln (Pr. n:o 34, n:o 55, n:o 257) und an der
Brunnenwand (Pr. n:o 79) auf LOf6; in einem hoch gelegenen
Moostiimpel bei Hvittrask (Pr. n:o 154, Schale gross, kugelig,
theilweise mit Diatomaceeschalen bedeckt, Mund weit, L. 0,099,
Br. 0,099 mm) und in einem 4&hnlichen Felsentiimpel auf Bergé-
land (Pr. n:o 259), sowie in den Graben auf Ski&lérn (Pr. n:o 66).
An dem Seeufer oder in den sterilen Pfiitzen auf kahlen
Felsen wurde diese Art von mir bis jetzt nicht angetroffen.
Eichwald erwiéhnt das Vorhandensein der D. proteiformis Ebg.
im finnischen Meerbusen bei Peterhof, wo das Wasser von
der Newa versiisst ist (bull. de la Soc. Imp. des Naturalistes
de Moscou. T. XVII, 1844, p. 702).
Difflugia urceolata Carter. |
Carter, Ann. Mag. Nat. Hist. Vol. XIII, 1864, p. 27, Taf. I, Fig. 7.
— Wallich, Ibidem p. 240, Taf. XVI, Fig. 15, 16 (Difflugia proteiformis.
' Subsp. mitriformis. Var. lageniformis). — Leidy, Rhiz. p. 106, Taf. XIV,
Fig. 4—8.
2
18 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
In den Griiben auf Skilérn (Pr. n:o 69). — Schale von
derselben Form und iihnlich gebaut wie in der Carter’schen
Figur. Ex. a, L. 0.257 mm, Br. 0,203 mm; Ex, b, L. 0,275 mm,
Br. 0,25 mm, Durchmesser des Mundes 0,158 mm,
Difflugia Solowetzkii Mereschk. (Taf. I, Fig. 13).
Mereschkowsky, Arch. f. mikr. Anat. Bd. XVI, 1879, p. 194, Taf:
X, Fig. 17. — Leidy, Rhiz. Taf. XI, Fig. 12 (Difflugia acuminata). —
Penard, Rhiz. p. 140, Taf. IV, Fig. 411 (D. elegans).
In den Griiben auf Skalérn (Aug. 1893). — Schale, aus
ziemlich groben Quarzsplitterchen zusammengefiigt, ist an ihrem
Hinterende in eine kurze Réhre (oder in einen Stachel) ausge-
zogen, Hals stark verengt, die Mundrander umgebogen, ungefahr
wie bei der vorhergehenden Art. L. 0,098 mm, Br. 0,056 mm.
Es fanden sich keine Ubergiinge vor zwischen dieser und der
in demselben Wasser vorkommenden grossen und typischen
D. acuminata.
Difflugia arcula Leidy.
Leidy, Rhiz. p. 116, Taf. XV, Fig. 34—37; Taf. XVI, Fig. 30, 31. —
Penard, Rhiz. p. 148, Taf. IV, Fig. 91—95, 67—99.
L6f6, Sphagnum-Tiimpel (Pr. n:o 256). — Schale kreisrund,
abgeplattet halbkugelférmig, gelb, mit kleinen Fremdpartikelchen
bedeckt. Mund rundlich, mit einer concentrischen Reihe feiner
Poren. Durchmesser 0,070 mm, Héhe 0,036 mm, Mund 0,03 mm.
Difflugia constricta Ebg.
Wallich, Ann. Mag. Nat. Hist. V. XIII, 1864. p. 241, Taf. XVI, Fig,
4 (Difflugia proteiformis. Subsp. marsupiformis); Fig. 6 (D. marsupifor-
mis var. cassis). — Leidy, Rhiz. p. 120, Taf. XVII). — Penard, Rhiz.
p. 148, Taf. V, Fig. 1—16.
Die Verbreitung dieselbe wie die der folgenden Art. Ahn-
liche Exemplare, wie Fig. 6 bei Wallich (D. marsupiformis) ka-
men in einem Moostiimpel auf Bergéland vor (Pr. n:o 259).
Centropyxis aculeata Ebg. (Taf. I, Fig. 14—17).
Ehrenberg, Infus. p. 133, Taf. IX, Fig. 6 (Arcella aculeata). — Cla-
paréde & Lachmann, Etudes Infus. p. 447 (Echinopyxis aculeata). —
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 19
Carter, Ann. Mag. Nat. Hist. V. XIII, 1864, p. 29, Taf. I, Fig. 8 (E. acu-
leata). — Leidy, Rhiz. p. 180, Taf. XXX, Fig. 20—34 (var. ecornis Ebg.);
Taf. XXXI, Fig. 1—35; Taf. XXII, Fig. 29—37. — Penard, Rhiz. p. 149,
Taf. V, Fig. 21—37; p. 150, Taf. V. Fig. 45—48 (var. ecornis).
Diese stark variirende Form ist tiberall verbreitet. Ich
fand sie: in sterilen Felsentiimpeln auf LOf6 (Pr. n:o 211, n:o
223, n:o 245, n:o 54), Hundorn (Pr. n:o 166, n:o 168), Knap-
perskér (Pr. n:o 171, n:o 215), in Fucus-Tiimpeln auf Kyté (Pr.
n:o 174), Gasgrund (Pr. n:o 47); in den Griiben auf Skial6érn
(Pr. n:o 68, n:o 72, n:o 73, n:o 234, n:o 235, n:o 239) und bei
Alphydda (Pr. n:o 306), sowie in Moostiimpeln auf L6fé (Pr. n:o
23, n:o 55, no 79, n:o 257), Stenskér (Pr. n:o 218, n:o 228),
Bergéland (Pr. n:o 259).
Im L6f6-Sunde ist sie mit und ohne Stacheln sehr haufig
(Taf. I, Fig. 14—17). Schale farblos, von Sandk6rnern gebildet,
meistens in ihrem hinteren Theile hoch gewolbt, im Allgemeinen
von demselben Aussehen, wie Fig. 23 und 24, Taf. XXXI bei
Leidy. Wenn die Stacheln der Schale mangeln, was Ofters der
Fall ist, kann man sie kaum von JD. constricta unterscheiden.
L. 0,06--0,14 mm, Br. 0,05—0,i2 mm. (Pr. no 4, n:o 6, n:o 7,
n:o 158, n:o 159, n:o 179, n:o 200, n:o 227).
Lecquereusia spiralis Ebg.
Carter, Ann. Mag. Nat. Hist. V. XIII, 1864, p. 29, Taf. I, Fig. 8 (Dif-
flugia spiralis). — Wallich, Ibidem p. 240, Taf. XVI, Fig. 24, 25 (D. pro-
teiformis, Subsp. mitroformis. Var. spiralis). — Leidy, Rhiz. p. 124, Taf.
XIX, Fig. 1—23 (D. spiralis). — Taranek, Nebeliden Bohmens. p. 49 Taf
V. Fig. 1—17. — Penard, Rhiz. p. 156, Taf. VI, Fig. 10—20 (Lequereusia
jurassica Schlumb).
In den Griben auf Skalérn (Pr. n:o 68, n:o 69, n:o 72,
n:o 234, n:o 235, n:o 239), sowie in Sphagnum-Tiimpeln auf
Gasgrund (Pr. n:o 45) und LOfé (Pr. n:o 80).
Im Seewasser kommt ZL. spiralis nicht vor.
Nebela collaris Ebg.
Carter, Ann, Mag. Nat. Hist. V. XIII, 1864, p. 28, Taf. I, Fig. 12
(Difflugia peltigeracea). — Wallich, Ann. Mag. Nat. Hist. V. XIII, 1864,
20 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Taf. XVI, Fig. 27—33 (D. symmetrica). — Leidy, Rhiz. p. 145, Taf. XXII,
Fig. 1—20; Taf. XXIIl, Fig. 1—7; Taf. XXIV, Fig. 11, 12. — Taranek,
Nebeliden Béhmens, p. 32, Taf. I, Fig. 1—12; Taf, Il, Fig. 1—3; Taf. IV, Fig.
1—3. — Penard, Rhiz. p. 157, Taf. VI, Fig. 21—44.
In Moostiimpeln auf L6fé (Pr. n:o 34, n:o 55, n:o 77, n:o
256, n:o 257), Bergdland, Stenskar (Pr. n:o 218, n:o 228) und
in einem Wiesengraben in Bobick (Pr. n:o 147).
Nebela bohemica Taranek.
Taranek, Sitz. ber. k. béhm. Ges. Wiss. Prag. 1881, p. 230, Fig. 1.
Taranek, Nebeliden Béhmens p. 34, Taf. II, Fig. 4—12.
In Moostiimpeln auf L6f6 (Pr. n:o 57, n:o 135, n:o 256,
n:o 257).
Nebela carinata Archer.
Leidy, Rhiz. p. 154, Taf. XXIV, Fig. 110. — Taranek, Nebeli-
den Béhmens p. 38 Taf. III, Fig. 1—6; Taf. IV, Fig. 7. — Penard, Rhiz.
p. 160, Taf. VI, Fig. 69—77.
In Moostiimpeln, auf Bergéland (Pr. n:o 249, n:o 259), bei
Hvittrisk (Pr. n:o 154).
Nebela lageniformis Penard (Taf. I, Fig. 18).
Penard, Rhiz. p. 158, Taf. Vl, Fig. 50—61.
In Moostiimpeln auf LOf6 (Pr. n:o 77) und Bergéland (Pr.
n:o 259),
? Nebela americana Taranek.
Taranek, Nebeliden Béhmens p. 40, Taf. III, Fig. 15, 16.
Kine Nebela-Schale, welche an die Fig. 15, Taf. III bei
Taranek erinnerte, wurde in einer Probe (n:o 57) aus einem
Moostiimpel auf L6f6 angetroffen. Da indessen das Exemplar
nicht wieder aufgefunden wurde, bin ich hinsichtlich der Rich-
ligkeit der Artbestimmung etwas unsicher.
Hyalosphenia papilio Leidy.
Leidy, Rhiz. p. 131, Taf. XXI, Fig. 1~15. — Penard, Rhiz. p. 165,
Taf. VII, Fig. 23—35.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 21
L6f6, Tiimpel am Ufer (Pr. n:o 257). — Schale ungeféahr
wie bei Nebela collaris, mit weitem Halse, structurlos, gelblich.
L. 0,119 mm, br. 0,08 mm.
Heleopera petricola Leidy.
Leidy. Rhiz. p. 165, Taf. XXV1, Fig. 12—20. — Taranek, Nebeli-
den Bohmens p. 42, Taf. IV, Fig. 9—15. — Penard, Rhiz. p. 167, Taf.
VIL. Fig. 56—58.
L6fé, Felsentiimpel (Pr. n:o 54), — Schalenform wie bei
Nebela collaris; Schale farblos, mit kleinen Sandpartikelchen
gleichmiissig bedeckt, an dem Hinterende gréssere Sandkorner.
L. 0,119, Br. 0,076, Dicke 0,049 mm,
Euglypha alveolata Duj.
Dujardin, Infus. p. 252, Taf. II, Fig. 9, 10. — Carter, Ann. Mag.
Nat. Hist. V. XIII, 1864, p. 33, Taf. II, Fig. 17. — Hertwig & Lesser,
Arch. f. mikr. Anat. Bd. X, 1874, Suppl. p. 124, Taf. II, Fig. 5. — Schultze,
Arch. f. mikr. Anat. Bd. Il, 1875, p. 97, Taf. V, Fig. 1, 2. — Leidy, Rhiz.
p. 207, Taf. XXXV, Fig. 1-18. — Penard, Rhiz. p. 178, Taf. IX, Fig.
26—40.
In einem Bassin in dem Gewiichshause des Botanischen
Gartens.
Euglypha ciliata Ebg.
Carter, Ann. Mag. Nat. Hist. V. XIIl, 1864, p. 32, Taf. I, Fig. 13
(Euglypha compressa). — Schultze, Arch. f. mikr. Anat. Bd. XI, 1875, p.
101, Taf. V, Fig. 3, 4 (E. compressa). — Leidy, Rhiz. p. 214, Taf. XXXV,
Fig. 19, 20; Taf. XXXVI, Fig. 1—23; Taf. XXXVIL, Fig. 30, 31. — Pe.
nard, Rhiz. p. 178, Taf. IX, Fig. 41—57.
Hiufig in Moostiimpeln, L6f6 (Pr. n:o 23, no 57, n:o d4,
n:o 256, n:o 257), Triskholm (Pr. n:o 140).
Cyphoderia margaritacea Schlumb. (Taf. I, Fig. 19, 20).
Schultze, M., Organ. Polythalamien, p. 56, Taf. I, Fig. 78 (Lagynis
baltica). — Carter, Ann. Mag. Nat. Hist. V. XIII, 1864, p. 33, Taf. Il, Fig.
18. — Wallich, Ann. Mag. Nat. Hist. V. XIII. 1864, p. 240, Taf. XVI, Fig.
48 (Euglypha margaritacea). — Hertwig & Lesser, Arch, f. mikr. Anat.
Bd. X, 1874, Suppl. p. 132. — Schultze, Arch. f. mikr. Anat. Bd, XI, 1878,
p. 106, Taf. V, Fig. 12—22. — Leidy, Rhiz. p. 202, Taf. XXXIV, Fig. 1—16
22 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
(Cyphoderia ampulla Ebg.). — Penard, Rhiz. pag. 174, Taf. VIII, Fig.
50—64).
Diese friiher nur im Siisswasser bekannte Art wurde von
M. Schultze auch in der Ostsee bei Greifswald und von F.
E. Schultze ausserhalb Warnemiinde, sowie in der Kieler
Bucht aufgefunden. An den Ufern der Inselchen Lofo (Pr. n:o
136, n:o 158, n:o 179, n:o 183, n:o 227) und Bergéland (Pr.
n:o 142, n:o 250) ist C. margaritacea recht haufig. Neben den
gewoOhnlichen, schlankeren Exemplaren (Taf. I, Fig. 19, vergl.
auch Fig. 2, Taf. XXXIV bei Leidy) kommen zuweilen auch
kiirzere. mehr gedrungene vor (Taf. I, Fig. 20), die jedoch nicht
specifisch verschieden sind (C. truncata, F. E. Schultze, Arch.
f. mikr. Anat. Bd. XI, 1875, -p. 110, Yai V, Wig. 21, 2a)
Eigenthtimlicherweise habe ich die Art noch nicht in den
stissen Gewissern bei uns angetroffen, obwohl ich eine betricht-
liche Anzahl Proben aus Tiimpeln und Binnenseen durchmustert
habe. Haben wir hier moglicherweise ein Analogon zur Ner?-
tina fluviatilis, welche in Finnland stets nur im Seewasser gefun-
den wird? |
Trinema acinus Duj.
Schultze, Arch. f. mikr. Anat. Bd. XI, 1875, p. 104, Taf. V, Fig.
9—11. — Leidy, Rhiz. fauna p. 226, Taf. XXXIX, (Trinema enchelys Ebg.).
— Penard, Rhiz. fauna p. 185, Taf. X, Fig. 51—71 (T. enchelys).
Teich bei Alphydda und Bassin des Gewiichshauses im
Botanischen Garten.
Polythalamia }).
Trochammina inflata Montagu.
Montagu, Suppl. Testacea Britannica 1808, p. 81, Taf. 18, Fig. 3
(Nautilus inflatus). — Williamson, Rec. Foram. Gr. Brit. 1858, p. 50, Taf.
IV, Fig. 93, 94 (Rotalina inflata). — Brady, Ann. Mag. Nat. Hist. V. VI,
1870, p. 289
") Fir die Bestimmung der beiden hier erwahnten vielkammerigen
Foraminiferen sei es mir gestattet dem Herrn Doctor A. Goés in Schweden
(Kisa) meinen besten Dank auszusprechen.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2 23
we
Mehrere Exemplare aus einer ganz flachen, 1/3 m tiefen,
Byvik genannten Bucht (Pr. n:o 250), Schlammboden. Phrag-
mites am Strande. Diam. 0,176 mm. Nach brieflicher Mitthei-
lung des Herrn Dr. A. Goés ist dieselbe Form an der schwe-
dischen Kiiste bei Norrland angetroffen worden.
Quinqueloculina fusca Brady,
Brady, Ann. Mag. Nat. Hist. V. VI, 1870, p. 286, Taf. XI, Fig. 2
a—c. — Schultze, F. E., Arch. f. mikr. Anat. Bd. X1, 1875, p. 134, Taf.
VI, Fig. 19—20.
Kinzelne Schalen in derselben Schlammprobe, wie die vo-
rige Form. F. K. Schultze fand diese von Brady aus dem
Brackwasser der englischen Kiiste beschriebene Art im Schlicke
der Warnowmiindung. Im Juni d. J. fand ich noch einige Exem-
plare bei LOf6 auf einer Tiefe von einigen Metern.
Heliozoa.
Actinophrys sol Ebg.
Carter, Ann. Mag. Nat. Hist. V. XV, 1865, p. 277, Taf. XII, Fig. 1—3
(Actinophrys oculata Stein). — Cienkowski, Arch. f. mikr. Anat. Bd. I,
1865, p. 227, Taf. XIV, Fig. 82—90. — Hertwig & Lesser, Arch. f. mikr.
Anat. Bd. X, 1874, Suppl. p. 164, Taf. V, Fig. 2. — Leidy, Rhiz. fauna p.
234, Taf. XL, Fig. 1—11. — Mdbius, Rhiz. fauna d. Kieler Bucht. p. 8,
Taf. I, Fig. 13—18; Taf. I, Fig. 17, 18.
Sehr hiufig im Seewasser bei LOf6, im Ramsé-Sunde und
bei Lappwik, sowie in Hypnum-Tiimpeln auf LO6f6.
Actinosphaerium Eichhorni Ebg.
Wallich; Ann. Mag. Nat. Hist. V. XI, 1863, p. 444, Taf. X, Fig. 1—3.
— Schultze, Arch. f. mikr. Anat. Bd, X, 1874, p. 328, Taf. XXII. — Hert-
wig & Lesser, Ibidem. Suppl. p. 176, Taf. V, Fig. 1. — Leidy, Rhiz. p.
259, Taf. XLI, Fig. 1—11.
Im Sommer 1893 und im Juni 1894 fand ich diese aus-
gezeichnete Art im Wasser aus den Skil6rn-Griiben, sowie aus
einer Moospfiitze auf Folis6.
24 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Lithocolla globosa F. E, Schultze.
Schultze Arch, £, mikr. Anat. Bd. X, 1874, p. 389, Taf. XXVI, Fig.
6—10.
Im Léfé-Sunde, Juni 1892. — Durchm. 0,01 mm. — Diese
kleine Form, welche eine aus Sandkérnchen gebildete, sphari-
sche Schale triigt, ist von F. E. Schultze aus der Ostsee bei
Warnemiinde beschrieben.
? Heterophrys myriapoda Archer.
Ein dem Actinophrys iihnliches Heliozoon mit griinen Zoo-
ehlorellen im Centraltheil, aber ohne Hiille und Nadeln, wurde
aus einer Moospfiitze auf L6f6 erhalten (August 1893 und Juni
1894). Vrgl. Fig. 4—6, Taf. XLVI bei Leidy. Ectoplasma
blasig, ohne Zoochlorellen. Gelbe Oltropfen waren nicht vor-
handen. Pseudopodien dicht feingekornt.
Raphidiophrys pallida F. E. Schultze.
Schultze, F. E., Arch. f. mikr. Anat. Bd. X, 1874, p. 377, Taf. XXVI,
Fig. 1.
In einem Bassin des Gewichshauses im Botanischen Gar-
ten (Marz 1891).
Acanthocystis turfacea Cart.
Ehrenberg, Infus. p. 304, Taf. XXXI, Fig. 7 (Actinophrys viridis).
— Carter, Ann. Mag. Nat. Hist. V. XIII, 1864, p. 36, Taf. II, Fig. 25. —
Hertwig & Lesser, Arch. f. mikr. Anat. Bd. X, 1874, Suppl. p. 204. —
Greeff, Arch. f. mikr. Anat. Bd. XI, 1875, p. 3, Taf. I, Fig. 1—4 (Acantho-
cystis [viridis] turfacea). — Leidy, Rhiz. p. 264, Taf. XLII, Fig. 1—6 (A.
chaetophora Schrank).
In Griben auf Skalérn (Sept. 1892) und, Zoochlorellen
fiihrend, in einem Moostiimpel bei Helsingfors (Mai 1898).
Clathrulina elegans Cienk.
Cienkowsky, Arch. f. mikr. Anat. Bd. III, 1867, p. 311, Taf. XVIII.
— Greeff, Arch. f. mikr. Anat. Bd. V, 1869, p. 467, Taf. XXVI, Fig. 1—7.
— Hertwig & Lesser, Ibidem, Bd. X, 1874, Suppl. p. 227, Taf. V, Fig. 4.
— Leidy, Rhiz. p. 273, Taf. XLIV, Fig. 1—9.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 25
Hiiufig in den Moostiimpeln auf L6fs (1889—93, Pr. n:o
42, n:o 254) und im Brunnen daselbst (1893).
Hedriocystis pellucida Hertwig & Lesser.
Hertwig & Lesser, Arch. f. mikr. Anat. Bd. X, 1874. Suppl. p, 225,
tar. ¥, Fie: &
Dieses zierliche und seltene Heliozoon habe ich mehrmals
in kleinen Pfiitzen auf LOfé und Gasgrundet angetroffen (1890
und 1892).
26 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
II. Mastigophora.
Die ersten Daten tiber das Vorkommen der Mastigophoren
im finnischen Meerbusen verdanken wir Eichwald}, der fol-
gende im Seewasser bei Reval gefundene Arten erwihnt: Bodo
socialis Ebg. (Spumella vulgaris Cienk., Kent), Chilomonas volvox
Ebg. (Tetramitus sp.?), Ch. destruens Ebg., Ch. triangularis,
Cryptomonas cylindrica Ebg. (Chilomonas cylindrica Ebg., Kent)
und Peridinium pulvisculus Ebg. (Glenodinium pulvisculus St.).
Syncrypta volvox wurde von Kichwald?) in der Bucht Wiborgs
beobachtet, wo das Wasser siiss ist. Aus dem Seewasser bei
Hapsal, welcher Ort schon ausserhalb der westlichen Grenze
des finnischen Meerbusens liegt, fiihrt Eichwald *) eine Reihe
von Mastigophoren an, die hier auch aufgezihlt werden m6égen,
nimlich: Monas punctum Ebg. (zweifelhafte Form), MZ guttula
Ebg. (zweifelhafte Form), M. termo Ebg. (Oikomonas termo J.
Cik., Kent; Spumella termo Biitschli), Huglena viridis Ebg., E.
deses Ebg., Lagenella compressa (Trachelomonas sp.?), Tra-
chelius trichophorus Ebg. (Peranema trichophorum), Distigma tenax
Ebg. (Astasia tenax), Microglena monadina Ebg. (Chlamydomonas
sp. ?), Chilomonas volvox Ebg., Cryptomonas ovata Ebg., Cr. cy-
lindrica Ebg. (Chilomonas cylindrica Kent), Cr. erosa Ebg., Peri-
dinum pulvisculus Ebg. (Glenodinium pulvisculus St.), Glenodi-
nium cinctum Ebg.
Nach I. F. Brandt#) soll Prorocentrwm micans Ebg. in
dem 6stlichen Theile des finnischen Meerbusens vorkommen,
1) Eichwald, Zweiter Nachtrag zur Infusorienkunde Russlands. Bull.
de la Soc. imp. des naturalistes de Moscou. T. XXII, 1849.
*) Eichwald, Dritter Nachtrag zur Infusorienkunde Russlands. Ibidem,
T. XXV, 1852. p. 396.
3) Eichwald, Ibidem.
4) Brandt, I. F., Uber mehrere in der Nihe von St. Petersburg beob-
achtete Infusorienarten. Bull. de la class. phys. math. de l’Acad. imp. des
sciences de S-t Pétersbourg, T. III, 1845, p. 27.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 27
und ein anderer Dinoflagellat, Dinophysis sp., wird von Pou-
chet & Guerne }) angefiihrt.
Folgendes Verzeichniss bietet eine Ubersicht der von mir
in unseren Skiiren im Seewasser angetroffenen Formen dar.
Die Bezeichungen m, s und 0b hinter den Namen haben dieselbe
Bedeutung wie in der obenstehenden Liste der Sarcodinen (p.
4), f bedeutet, dass die betreffende Form bisher nur im finni-
schen Meerbusen angetroffen worden ist; die Namen in Paren-
thesen zeigen solche Arten an, die nur in den innersten Theilen
der Skiren, wo das Wasser stark versiisst ist, angetroffen wurden.
Flagellata. (Dinobryon sertularia, s).
x pellucidum n. sp., Ff.
Uroglena volvox, s.
Peranema trichophorum, s.
(Euglena acus, s).
Colacium vesiculosum, s.
Trachelomonas volvocina, s.
Lepocinclis ovum, s.
Phacus pyrum, s.
Carteria cordiformis, s.
Chloraster n. sp., f.
Chlorangium stentorinum, s.
(Hudorina elegans, 8).
Synura weella, s.
Cryptomonas ovata, s.
Dinoflagellata. Gymnodinium aeruginosum, s.
_ fissum 0.
Amplidinium operculatum, m.
Peridinium sp., 0.
e catenatum n. sp., f.
s tabulatum, s.
‘ divergens, m.
Glenodimum balticum n. sp., f.
. foliaceum, 0.
1) Pouchet, G. & J, de Guerne, Sur la faune pelagique de la mer
Baltique et du Golfe de Finlande. Compt. rend. Tom. C, Paris 1885.
28 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Ceratium hirundinella var. n. fureordes, s.
ed tyipos, m.
Dinophysis rotundata, m.
acuta, mM.
Im Ganzen also 28 Formen, von denen 4 nur in den in-
nersten Theilen der Skiiren oder in sehr versiisstem Wasser an-
getroffen wurden, niimlich: Dinobryon sertularia, Euglena acus, Eu-
dorina elegans und Ceratium hirundinella var. furcoides. Aus-
schliesslich marin sind 5 Species und zwar Amphidiniwm oper-
culatum, Peridinium divergens}), Ceratium tripos, Dinophysis
rotundata und acuta. Nur aus dem finnischen Meerbusen be-
kannt sind folgende 6 neue Arten: Dinobryon pellucidum, Chlo-
raster sp.? Gymnodinium fissum, Peridiniwm sp., P. catenatum,
Glenodinium balticum.
Pelagisch sind:
(Dinobryon sertularia).
» pellucidum.
Uroglena volvox..
Peridinium sp.
» catenatum.
» divergens.
Ceratium tripos.
pe ee hirundinella var. .furcordes).
Dinophysis acuta.
» rotundata.
Die restirenden, hier nicht aufgezihlten Arten gehoren der
Uferzone an.
Uber das Vorkommen der von mit beobachteten Mastigo-
phoren (58 Species) in den verschiedenen Gewiissern des Gebietes
giebt folgende Tabelle Auskunft.
1) Peridinium divergens und Ceratium tripos sollen jedoch auch im
Stettiner Haff, also im Siisswasser, vorkommen, nach Hensen, Sechster Be-
richt der Kommission zur wissenschaftlichen Untersuchung der deutschen
Meere in Kiel. Berlin 1890. Vrgl. auch Apstein, Uber die quantitative
Bestimmung des Plankton im Siisswasser, in Zacharias’ Tier- und Pflan-
zenwelt des Siisswassers. II. p. 285.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2.
Flagellata.
Dinobryon sertularia .
Gonyostomum semen .
Uroglena volvor . .
Peranema trichophorum .
Colacium vesiculosum .
Huglena viridis .
REET es
OPMUTIS St
‘ Ehrenbergu . .
Astasia tenax .
Trachelomonas volvocina .
hispida
caudata
bulla. .
acuminata
4 reticulata.
Lepocinchs ovum... ,
Phacus plewronectes
longicauda .
pyrum . .
i a
Hymenomonas roseola
Carteria cordiformis ..
Chloraster n. sp.
Stephanosphaera pluvialis
Chlorangium stentorinum
Haematococcus pluvialis .
Chlamydomonas sp...
Hudorina elegans
Gonium pectorale
Pandorina morum.
Ug eA
v7]
”
D
)
pellucidum n. sp.
29
| | mo =
res] 239i iy] SL S| Sy) P| 2 |2Sic |
E Sls |e2 Se \ssleg| #| = \eslec
SS\FelSalSbleeigh) S| B |ssiss|
ES p|n i)" aR aise) 2 | @ lacs '|
(Md eB Bt Las
? = | Ai
ge wb ctl OE ae A kid ks
=| | th Joon
| | /
ace | |
tb ae |
}
ina bo |
|
wie |] |
(ps | + + |
as 5 i | | | | |
| | |
al as ea
+ | | al
Pe | na
| i+ |
nf |
@
igo | |
pe 59 ae lek Wh bend,
| i+ pie | bug
Sa | om
F | |
+ pps
ot | | |
Sa |
poeta
pea | 7
__ ee |
| |
iv i
+ | |
| / /
—- of +)
re | |
a Lt | |
|
7 | mie |
30
Synura uvella
Chlorogonium euchlorum.
Anisonema acinus .
Rhipidodendron Husleyt.
Spongomonas discus
F intestinum . .«
Chilomonas paramaecium
Cryptomonas ovata
Dinoflagellata.
Hemidinium nasutum.
Gymnodinium vorticella .
» MerUg¢nosum .
fuscum
: fisswm Ni. Sp.
Amphidinum operculatum
Peridinium n. sp. .
“ catenatum N. Sp.
‘i tabulatum.
divergens .
Glenodinium cinctum .
: balticum i. sp.
‘ foliaceum . .
Ceratium hirundinella
var. furcoides .
” tripos .
Dinophysis rotundata.
* acuta
K. M. Levander, Materialien zur Ke
nntniss der Wasserfauna.
"1OSSBM
-WasoY
“1070
‘909-0 UU
"qUOS|O
OTIa4S
"IOJ-909
‘Seped 909
ee
++
++ +++
+ ++
++
Flagellata.
Dinobryon sertularia Kbg.
_ Ehrenberg, Infus. p. 124, Taf. VII, Fig. 8. — Dujardin, Inf. Taf.
l, Fig. 21. — Claparede & Lachmann, Etudes, Il, p. 65, Taf. XI, Fig.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. jl
16. — Biitschli, Z. f. w. Z, B. XXX, p. 233, Taf. XII, Fig. 11a, 11b. —
— Stein, Infus. Abth. II, Taf. XII, Fig. 1-4. — Kent, Manual I, p. 409,
Taf. XXII, Fig. 34—40, — Wille, Ofvers. K. Svenska Vet. Akad. Férh. 39
Jhrg. 1882, Taf. VIII, Fig. 44. — Imhof, Zool. Anz. B. XIII, 1890, p. 483.
— Klebs, Z. f. w. Z. Bd. LV, 1892—93, p. 414, Taf. XVIII, Fig. 9 a—e.
In Moostiimpeln (LOf6, Pr. n:o 80) und Griben (Skiilérn
Pr. n:o 66, n:o 70, n:o 73, n:o 239), in dem Binnensee auf
Stor-Pentala (Juli 1893) sowie in der Esbo-Bucht, pelagisch (Juli
1892, Pr. n:o 148).
Dinobryon pellucidum n. sp. (Taf. U, Fig. 1).
Dichte vielastige Colonien; Gehiiuse variiren an Liinge, sind
jedoch in der Regel langer und schlanker als bei D. sertularia
und viel durchsichtiger als bei dieser Art. Wéihrend ich bei
D. sertularia die Lange des Gehiiuses 0,026—0,028 mm, die
Breite 0,007—0,008 mm fand, betrug die Liinge bei der vorlie-
genden Form 0,042—0,047 mm, die Breite 0,004 mm.
Im Seewasser pelagisch bei LOf6. In den zahlreichen, in
Alcohol conservirten pelagischen Proben vom Jahre 1892 fand
ich das Dinobryon nur in den, welche im Juni und Anfang Juli
gefischt waren (Pr. n:o 1—3, n:o 13, n:o 30, n:o 33, n:o 44,
n:o 64—65, n:o 76). In den meisten der genannten Proben aus
den Skiiren Esbos kam die Art massenhaft vor. In der Esbo-
Bucht fand ich sie von der vorhergehenden Art vertreten.
Gonyostomum semen Ebg. (Taf. Il, Fig. 2).
Diesing, Sitzber. d. math. nat. Kl. d. Akad. zu Wien. B. LII, 1866,
p. 298, 332. — Stein, Infus. Abth. III, Taf. XIII, Fig. 6—12 (Raphidomo-
nas semen). — Kent, Manual, I, p. 392, Tuf. XX. Fig. 60—62 (Raphidomo-
nas semen). — v. Dalla Torre, Mikr. Thierw. Tirols., I, p. 268 (Raphido-
monas semen).
Diese an die Gattung Huglena erinnernde, wenig bekannte
Form kam sehr reichlich in einem Sphagnum-Tiimpel auf Folis6é
(d. 16 October 1892) vor.
Der lebhaft griingefiirbte Kérper ist formbestiindig, 2—2,5
mal linger als breit, in dorso-ventraler Richtung abgeplattet.
Das Vorderende ist mehr weniger breit abgerundet; gewOhnlich
ist der K6rper an der. Grenze zwischen dem ersten und zweiten
32 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Drittel am breitesten und verschmiilert sich lanzettformig von
dieser Stelle nach hinten zu, oft in einer kurzen, cylindrischen
Spitze endigend. Die zahlreichen Individuen waren alle von
ziemlich derselben Grésse und variirten nur unbedeutend in
Bezug auf ihre Form. So fand ich nicht selten Exemplare, bei
denen die Seitenriinder in dem mittleren Theile des Ko6rpers
parallel verliefen, und oft war das Hinterende stumpf, so wie
Stein es abgebildet hat. Die Ventralseite wird von einem am
Vorderende sich befindenden peristomartigen Ausschnitte ange-
geben, dessen linke Seite von einem héheren Rande begrenzt
ist, als die rechte. Der Rand ist nach vorn zu etwas nach links
geschweift. Aus dem Ausschnitte, welcher eigentlich einen offe-
nen Kanal bildet, ragt die nach vorn gestreckte Geissel her-
vor, welche einen hyalinen cylindrischen Faden von der Lange
des Korpers darstellt. Beim Schwimmen, was durch ziemlich
langsames und ruhiges Rotiren vorwirts geschieht, ist die Geis-
sel gerade nach vorn gestreckt, wobei der Wurzeltheil unbe-
weglich ist, die Spitze dagegen in so lebhafte Bewegung ver-
setzt ist, dass sie unsichtbar wird. Wenn die Geissel von el-
nem Gegenstande beriihrt wird, zieht sie sich im selben Mo-
mente zusammen und fiihrt, lings dem Vorderrande des Korpers
liegend, eine Weile sehr schnelle undulirende Bewegungen aus,
ungefiihr wie die Quergeissel bei Amphidiniwn. Bei Exempla-
ren, die sich still, ohne ihre Lage zu verandern, unter dem
Deckgliischen hielten, habe ich schnellere oder langsamere Wel-
len (spiraliter) von der Wurzel der Geissel gegen die Spitze
derselben fortschreiten sehen. Wenn unangenehme Reagentien
zugefiihrt werden, springt das Gonyostomum heftig hin und her,
wie man es in dhnlichen Falle unter den Dinoflagellaten ’) bei
Gymnodinium fuscum sieht.
Der ganze Korper erscheint mit Ausnahme der hyalinen
Hinterspitze hell grasgriin gefiirbt’ von kleinen runden, scheiben-
formigen Chromatophoren, die, sehr dicht an einander ge-
1) Von der zweiten, von Stein angegebenen, nach hinten gerichteten
Geissel, welche in seitlicher Ansicht sichtbar wird und »welche wahrschein-
lich die sprungweisen Bewegungen des Thieres bewirkt>, habe ich in mei.
nen Figuren und Aufzeichnungen nichts notirt,
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XIf, n:o 2, 33
stellt, in einfacher Schicht unter der Grenzmembran des K6rpers
liegen. Diese erscheint bei scharfer Einstellung des Mikroskops
als eine sehr feine Linie, die am Vorderende deutlicher zum
Vorschein kommt. Es gelang mir nicht dieselbe durch Zusatz
von Reagentien abzuheben.
Zwischen den Chromatophoren liegen die fiir diese Gat-
tung. eigenthiimlichen Stabchen, die als kurze, cylindrische,
glinzende Gebilde erscheinen. Sie sind besonders am Vorder-
ende des Koérpers reichlich vorhanden und stehen daselbst stets
senkrecht gegen die Oberfliche. Die meistens farblose Spitze
des Hinterendes erscheint durch sie lingsgestrichelt. Auch in
der Mittelregion findet man oft radiir stehende Stibchen, aber
noch hiaufiger solche, die der Oberfliche parallel in der Liings-
richtung des Koérpers liegen. Dass diese sich noch in regelmiis-
sige Ziige angeordnet hitten, habe ich nicht bemerkt, dagegen
beobachtete ich manchmal horizontal liegende Stibchen, die
gegen die Lingsrichtung des Korpers unregelmiissig, schief oder
quer gestellt waren.
Wenn wisserige Fuchsinlésung oder essigsaure Methyl-
griinlosung zugesetzt wurde, traten an der Kérperoberfliche eigen-.
thiimliche Zuckungen ein, ganz so wie bei Gymnodinium; die
Staébchen verlingerten sich schneller, als mit dem Auge verfolgt
werden konnte, zu langen, dtinnen Fidchen, die an Linge den Kor-
per oft vielfach iibertrafen (Fig. 3). Sie waren schnurgerade oder
erschienen, wie in den meisten Fillen, als fein gekriiuselte Aus-
liufer, die den Kérper wie ein Pilzmycel umgaben. Bei Zusatz
von Jod-jodkalilésung traf ich Exemplare an, bei denen die Fa-
den fixirt wurden, ehe sie sich vollstandig verlingert hatten.
Bei solchen erschien das distale Ende der Fiiden bacterienahn-
lich verdickt, cylindrisch oder keulenférmig, lichtbrechend und
wurde von Fuchsin oder Methylgriin stark tingirt. Im Allge-
meinen zeichneten sich die in Rede stehenden Fiiden, welche
in der Litteratur als Trichocysten betrachtet werden, durch ihr
grosses Vermégen Farbstoff aufzunehmen aus, denn schon in
einer sehr verdiinnten Lésung fiirbten-sie sich intensiv. Nach
allem dem, was ich ermitteln konnte, scheinen die Trichocysten
des Gonyostomum von derselben Natur zu sein, wie die s. g.
: 3
34 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Schleimfiiden der zwei von mir untersuchten Gymnodinium-Arten
(@. fuscwm und G. fisswm, siehe unten). Wahrscheinlich gehé-
ren die von Klebs beschriebenen Schleimfaden der Huglenen
auch hierher. Zwar wurde eine solche dichte, durch Aufquel-
len der Fiiden gebildete und sich stark farbende Hiille, wie bei
den genannten Dinoflagellaten, bei der vorliegenden Form nie
wahrgenommen, aber eine diinne, schwach gefarbte Umhiilung
konnte doch meistens unterschieden werden. An der Dorsal-
seite des Vorderendes sah ich 6fters einige ganz minimale, ring-
formige Kérner, die wohl Paramylum-koérner waren.
Die Mitte des K6rpers erscheint heller als der Randtheil
und wird von dem ovalen Kern eingenommen, welcher bei
Firbung mit Alauncarmin &hnlich wie die Kerne der Dinofla-
gellaten grobkérnig-fadig erscheint. Linge des Kerns 0,015 mm.
Membran und Kernkoérperchen sah ich nicht.
Am Ende des Geisselkanals liegt eine runde, pulsirende
Vacuole, welche sich ungefihr ein mal in der Minute contra-
hirte. Die, grosse halbmondférmige Hohlung, welche sich zwi-
schen dem Kerne und der dicken Plasmaschicht des Vorderen-
des befindet und von Stein als Leibeshdhle bezeichnet wird,
wird von Biitschli?) als ein Reservoir erklart. Eine grdssere
Anzahl kleinerer Vacuolen findet sich rings um den Kern zwi-
schen ihm und der peripherischen Schicht, aber bei ihnen sah
ich keine Contractionen.
Linge des Kérpers 0,080 mm, grésste Breite 0,034 mm.
Uroglena volvox Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 61, Taf. III, Fig. 114. — Biitschli, Z. f. w. Z.
Bd. XXX, p. 265, Taf. XII, Fig. 12a und b. — Stein, Org. d. Inf. Abth. II, 1, Taf.
XUI, Fig. 20—22. — Kent, Manual, I, p. 414, Taf. XXIII, Fig. 4—15. — Klebs,
Z. f. w. Z. B. LV, 1892—93, p. 419.
Dass Uroglena volvoxz in der pelagischen Fauna auftritt,
scheint nicht oft beobachtet worden zu sein. Zacharias fiihrt
sie in seinem »Verzeichniss der Fauna des Grossen Pléner Sees»
als eine pelagische Form auf. Bei L6fé wurde sie im Seewas-
1) Biitschli, Mastigophora p. 117.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 35
ser im Juni und Juli 1892 und 1893 mit dem Oberflichenetz
in grosser Anzahl gefischt. Auch in den inneren Skiiren (Ramsé-
Sund, Juni 1893) wurde sie in der pelagischen Fauna beobach-
tet. Sonst traf ich diese Form noch in den Griiben auf Skil-
orn (Juni, Sept. 1892, Pr. n:o 239).
Peranema trichophorum Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 322, Taf. XXXIII, Fig. 11 (Trachelius ? tricho-
phorum). — Carter, Ann. Mag. Nat. Hist. Ser. II, Vol. XVIII, 1856, p. 115, Taf. VI,
Fig. 45—48 (Astasia limpida Duj.). — Clark, Ibid. Ser. IV, Voi. I, 1868, p.
250, Taf. VI, Fig. 45, 46 (A. trichophora). — Biitschli, Z.f. w. Z. Bd. XXX,
p. 248, Taf. XIV, Fig. 19a, b (A. trichophora). — Stein, Org. d. Inf. Abth. II,
1, Taf. XXII, Fig.11.— Kent, Manual, I, p. 376, Taf. XX, Fig. 17—21 (A. tri-
chophorum). — Klebs, Org. ein. Flagell. grupp. p. 94. — Klebs, Z. £. w.
Z. Bd. LV, 1892—93, p. 368, Taf. XVII, Fig. 4 a, b.
Nicht nur in siissen Gewiissern (in einer kleinen Regen-
wasser-Pfiitze auf LOf6 und in den Skilérn-Griiben), sondern
auch im Seewasser am Ufer des L6fé-Sundes (August 1893,
Juni 1894) und im Rams6-Sunde (August 1893).
Colacium vesiculosum Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 115, Taf. VII, Fig. 1.— Stein, Org. d. Inf. Abth.
Ill, 1, Taf. XXI, Fig. 26—34, — Klebs, Org. ein. Flag. grupp. p. 91. —
Kent, Manual, I, p. 395, Taf. XXI, Fig. 34—38.
In verschiedenen Siisswasser-Pfiitzen in den Skiren Esbos
auf Entomostraceen festsitzend, oft in Gesellschaft mit Chloran-
giwm stentorium (Pr. n:o 165, 167, 168, 190, 216) Die im See-
wasser auf Anwraea cochlearis var. recurvispina vorkommende Form
scheint von C. vesiculoswm nicht specifisch verschieden zu sein.
Euglena viridis Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 107, Taf. VII, Fig. 9. — Dujardin, Infus.
Taf. V, Fig. 9, 10. — Stein, Org. d. Inf. Abth. III, 1, Taf. XX, Fig. 17—33. —
Kent, Manual, I, p. 381, Taf. XX, Fig. 27—51.— Klebs, Organ. ein. Flag.
grupp., p. 67, Taf. Ill, Fig. 2.
Zusammen mit Chlamydomonas in einer Pfiitze auf L6f6
und in den Griiben auf Skalorn.
36 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Euglena acus Ebg.
Ehrenberg, Inf, p. 112, Taf. VII, Fig. 15. — Eichwald, Bull. Mos.
cou, Tom, XXII, 1849, p. 480. — Dujardin, Inf. Taf. V, Fig. 18. — Stein, Org.
d. Inf, Abth. Ill, 1, Taf. XX, Fig. 10-13. — Kent, Manual, I, p. 383, Taf.
XX, Fig. 24, 25. — Klebs, Org. einig. Flag. grupp. p. 79, Taf. Ill, Fig. 21.
Diese Euglena-Art, welche von Eichwald auch im Seewas-
ser bei Reval gefunden wurde, habe ich in zwei Uferpfiitzen bei
Lappwik und auf Foélisé (October 1892) angetroffen.
Euglena oxyuris Schmarda.
Stein, Organ. d. Inf. Abth. III, 1, Taf. XX, Fig. 4—5. — Kent, Ma-
nual, I, p. 383, Taf. XX, Fig. 26. — Klebs, Org. einig. Flag. grupp. p. 75.
In den Graben auf Skalorn, Juni 1892.
Euglena Ehrenbergu Klebs.
Ehrenberg, Infus. p. 103; Taf. VU, Fig. 5 (Amblyophis viridis). —
Stein, Org. Inf. Abth. Ill, 1, XXI, Fig. 14--16 (Huglena deses e. p.). —
Klebs, Org. ein. Flag. grupp. p. 74
Moostiimpel auf Skaélérn (Juli 1894). — KO6rper sehr gross,
0,257 mm lang, bandférmig; die Paramylumkorner lang, stiib-
chenformig, Chlorophyllitrager klein, rund, scheibenformig.
Astasia tenax O. F. M.
Miller. Anim. inf. p. 10, Taf. II, Fig. 13—18 (Proteus tenax). —
Stein, Org. d. Inf. Abth. If, 1, Taf. XXII, Fig. 44—47 (Astasia proteus).
— Kent, Manual, I, p. 418, Taf. XXI, Fig. 46—48 (Distigma proteus).
LOfo, Sphagnum-Tiimpel (Juni 1894),
Trachelomonas volvocina Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 48, Taf. II, Fig. 29. — Stein, Org. d. Inf. Abth.
Ill, 1, Taf. XXII, Fig. 1—11. — Kent, Manual, I, p. 389, Taf. XXI, Fig
14—16. — Klebs, Org. einig. Flag. grupp. p. 88, Taf. X, Fig. 10.
In verschiedenen Tiimpeln und Grében (im Bot. Garten,
bei Alphyddan, auf Skildrn, L6f6), sowie in Strandpfiitzen (Lapp-
wik, F6lis6).
Trachelomonas hispida Stein.
Ehrenberg, Inf. p. 252, Taf. XXII, Fig. 12 (Chaetotyphla volvocina),
— Stein, Org. d. Inf. Abth. III, 1, Taf. XXII, Fig. 20—34. — Kent, Ma-
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 37
nual, I, p. 390, Taf. XXI, Fig. 21—23. — Klebs, Org. einig, Flag. grupp. p. 89,
Taf. Ul, Fig. 19 a b.
In Tiimpeln auf F6lisé (October 1892) und Skilérn (Juni
1892).
Trachelomonas caudata Stein.
Stein, Org. d. Inf. Abth. III, 1, Taf. XXII, Fig. 39, 40. — Kent,
Manual, I, p. 391, Taf. XXI, Fig. 24. — Klebs, Org. einig. Flag. grupp. p. 90.
Aus Tiimpeln auf Folis6 (Oct. 1892) und Skalorn (Juli 1894).
Trachelomonas bulla Stein.
Stein, Org. d. Inf. Abth. III, 1, Taf. XXII, Fig. 41, 42. — Kent,
Manual, I, p. 391.
Zahlreich in einer Pfiitze am Seestrande bei Lappwik, (Octo-
ber 1892).
Trachelomonas acuminata Stein.
Stein, Org. d. Inf. Abth. IU, 1, Taf. XXII, Fig. 43. — Kent, Ma-
nual, I, p. 391, Taf. XXI, Fig. 26.
Ein Exemplar von der von Stein dargestellten Form wurde
im Wasser aus den Griben auf Skalérn angetroffen (Juli 1893).
Trachelomonas reticulata Klebs.
Klebs, Org. einig. Flag. grupp. p. 90, Taf. II, Fig. 20 a b.
Diese von Klebs beschriebene, durch ihfe zierliche Scha-
lenstructur leicht erkenntliche Art fand ich in grosser Menge
zusammen mit Stephanosphaera in einer Regenwasserpfiitze auf
L6fé (August 1892). Linge 0,022 mm, Breite 0,015 mm.
Lepocinclis ovum Ebg.
Carter, Ann. Mag. Nat. Hist. Ser. III, Vol. III, 1859, p. 17, Taf. 1,
Fig. 15—17 (Euglena zonalis & fusiformis). — Stein, Org. d. Inf. Abth.
Ill, 1, Taf. XIX, Fig. 45—50 (Chloropeltis ovwm). — Kent, Manual, |, p. 388,
Taf. XXI, Fig. 11—13 (Chl. ovum). — Klebs, Org. einig. Flag. grupp. p. 84
(Phacus ovum). — Biitschli, Mastigophora, Taf. XLVI, Fig. 17 a b.
Diese Form wurde nicht nur in einer kleinen Regenwas-
serpfiitze auf L6fé, sondern auch im Seewasser am Ufer der-
selben Insel angetroffen (August 1892). Sehr zahlreich kam
sie auch in einer Strandpfiitze bei Lappwik vor (October 1892).
38 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Phacus plewronectes Nitsch.
Ehrenberg, Inf. p. 111, Taf. VU, Fig. 12 (Huglena pleuronectes). —
Dujardin, Inf. Taf. V, Fig. 5. — Stein, Org. d. Inf. Abth. IL, 1, Taf.
XIX, Fig. 58—66. — Kent, Manual, |, p. 386, Taf. XXI, Fig. 2—5, —
Klebs, Org. einig. Flag. grupp. p. 80.
In Graben auf Sk&lérn und in Strandtiimpeln bei Lapp-
wik und auf Foélis6 (October 1892).
Phacus longicauda Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 111, Taf. VII, Fig. 13 (Huglena longicauda). —
Dajardin, Inf. Taf. ¥; Fig. 6 — Stein, Org. d. Inf. Abth. III, 1, Taf. XX,
Fig. 1—3. — Kent, Manual, I, p. 387, Taf. XXI, Fig. 6—7. — Klebs, Org.
einig. Flag. grupp. p. 82.
In Graben auf Skaélérn (Juni 1892, Pr. n:o 70—73, Juli
1893 und 1894).
Phacus pyrum Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 110, Taf. VII, Fig. 11 (Euglena pyrum). — Stein,
Org. d. Inf. Abth. III, 1, Taf. XIX, Fig. 51—54. — Kent, Manual, I, p. 387,
Taf, XXI, Fig. 10. — Klebs, Org. einig. Flag. grupp. p. 83.
In einem Lemna-Tiimpel auf Félisé (October 1892), sowie
im Seewasser im LO6fé-Sunde (Juli 1892).
Phacus alata Klebs.
Stein, Org. d. Inf. Abth. Ill, 1, Taf. XIX, Fig. 55—857 (Phacus tri-
quetra Ebg.). — Klebs, Org. einig. Flag. grupp. p. 82.
In Moostiimpeln (Stenskir Pr. n:o 228), Graben auf Skal-
6rn (Pr. n:o 66, n:o 233), sowie in Strandtiimpeln (Lappwik,
Folis6, October 1892).
Hymenomonas roseola Stein.
Stein, Org. d. Inf. Abth, III, 1, Taf. XIV, Fig. 1—3 (II). — Klebs,
Z. f. w. Z. Bd. LV, 1892—93, p. 415, Taf. XVIII, Fig. 11 a—t.
Sehr zahlreich zwischen Zygnemaceen am L6f6-Ufer im Juni
1894. — Schale oval oder rund, miissig dick, weich, netzig
sculpturirt. Zwei Geisseln und zwei Chrysochromplatten. Au-
genfleck nicht vorhanden. Linge der Schale 0,017 mm.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2, 39
Carteria cordiformis Cart.
Carter, Ann. Mag. Nat. Hist. Vol. II, 1858, p. 250, Taf. VII, Fig. 28
(Cryptoglena cordiformis). — Rostafinski, Bot. Zeitung, Bd. XXIX, 1871,
p. 786. — Schneider, Z. f. w. Z. Bd. XXX, Suppl. 1878, p. 453, Taf. XXI,
Fig. 19 (Chlamydomonas tumida). — Stein, Org. d. Inf. Abth. IIIf, 1, Taf.
XVI, Fig. 1—3 (Tetraselmis cordiformis). — Kent, Manual, I, p. 315, Taf,
XIX, Fig. 28, 29 (Tetraselmis cordiformis).
Diese Siisswasser-Form habe ich nur im LO6fé-Sunde (Au-
gust 1892 und 1893) angetroffen.
Chloraster (?) n. sp.? (Taf. II, Fig. 4).
In einer kleinen stinkenden Uferpfiitze auf Lofo kam im
August 1892 eine griine Isomastigine vor, welche eine ahnliche
Gestalt wie Chloraster gyrans Ebg. besass, namlich einen birn-
formigen Kérper, dessen breiteres Vorderende in vier symme-
trische, nach hinten und aussen gerichtete konische Fortsatze
ausgezogen, aber nur mit zwei Geisseln versehen war, wie
von mir sicher festgestellt wurde. Die Geisseln entsprangen
von dem papillenférmig erhéhten Vorderpol. Linge 0,022 mm.
Stephanosphaera pluvialis Cohn.
Cohn, Z. f. w. Z. B. IV, 1853, p. 77—116. Taf. VI. — Cohn &
Wichura, Uber Stephanosphiira pluvialis. Nov. Act. Acad, Caes. Leop.
Carol. Vol. XXVI. P. I. Nachtr. 1857, 32 pp. 2 Taf.
In kleinen Regenwasserpfiitzen auf den Felsen der Inseln
L6fé und Sumparn, zusammen mit Haemotococcus pluvialis und
Philodina roseola, (Juni, Juli 1892).
Chlorangium stentorinum Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 115, Taf. VIII, Fig. 2 & Taf. LIV, Fig. 2 (Cola-
cium stentorinum). -—- Gienkowsky, Arch. f. mikr, Anat. Bd. VI, 1870, Taf.
XXIII, Fig. 23—28, 62—66 (Colacium stentorinum). — Stein, Infus. Abth.
Ill, 1, Taf. XIX, Fig. 1—8. — Kent, Manual, I, p. 407. -
Auf Daphnia und anderen Entomostraceen in den Tiim
peln der Skiiren, sowie an der Basis des hinteren Stachels bei
Anuraea cochlearis var. recurvispina im Seewasser bei LO6f6
(Juni 1894),
4O K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Haematococeus pluvialis Braun.
Stein, Org. d. Inf. Abth. II, 1, Taf. XV, Fig. 51—54 (Chlamydococcus
pluwwialis).
Kommt an ibhnlichen Lokalititen vor, wie die vorherge-
hende Art (L6f6, August 1892).
Chlamydomonas sp.
Cnfr. Stein, Org. d. Inf. Abth. II, 1, Taf. XIV, Fig. (VI) 1—23.
Kérper klein, 0,022 mm lang, 0,114 mm breit, oval, mit
Ausnahme des Vorderendes gleichmissig griin. Stigma ziem-
lich weit von der Vorderspitze. Die zwei Flagellen, welche
von einer kleinen Erhéhung des Vorderpoles entspringen, von
der Liinge des Kérpers. Am Vorderende zwei Vacuolen. In
der Mitte des Kérpers ein grosses, kugeliges Pyrenoid mit deut-
licher Amylumhiille.
Diese sehr kleine Art, die in gewissen bBeziehungen an
Chl. alboviridis Stein (Org. d. Inf. Abth. III, 1, Taf. XIV, Fig.
(VI) 1—23) erinnert, habe ich jeden Sommer bei meinem Auf-
enthalte auf LOf6> in einer kleinen schmutzigen Felsenpfiitze
beobachtet, wo sie das Wasser ganz griin farbte.
Eudorina elegans khg.
Ehrenberg, Inf. p. 63, Taf. II, Fig. 6. —- Carter, Ann. Mag. Nat.
Hist. Vol. Il, 1858, p. 237, Taf. VIIl.— Stein, Org. d. Inf. Abth. III, 1, Taf.
XVI, Fig. 8—12.
In Moostiimpeln (Skalérn, Pr. n:o 234, n.o 235), in dem
Binnensee auf Stor-Pentala, sowie pelagisch in der Esbo-Bucht
(Juli 1892, Pr. n:o 143).
Gonium pectorale Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 56, Taf. III, Fig. 1. — Stein, Org. d. Inf.
Abth, IL, 1, Taf. XVI, Fig. 4, 5. — Migula, Bot. Centralbl. Bd. XLIV, 1890,
p. 73, 103, 143. 1 Taf.
In Siisswassertiimpeln (L6f6, Félisé, Juni—Nov. 1892).
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XI, n:o 2. 41
Pandorina morum Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 53, Taf. Il, Fig. 33. — Eichwald, Bull. Mos.
cou. Tom. XXII, 1849, p. 478. — Stein, Org. d. Inf. Abth. Ill, 1, Taf. XVI,
Fig. 13—18; Taf. XVI, Fig. 1-4.
In Tiimpeln und Teichen (Alphydda, Bot. Garten, F6lisé,
Juni—November). Eichwald fand sie im Seewasser bei Reval.
Volvox sp.
Species nicht bestimmt; in Moostiimpeln im Brunnspark
und auf Skalérn (Pr. n:o 235), Lohijarvi (Juli 1892).
Synura uvella Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 61, Taf. III, Fig. 61. — Stein, Org. d. Inf.
Abth. III, 1, Taf. XIII, Fig. 24-28. — Biitschli, Z.f. w. Z. Bd. XXX, 1878,
p. 263, Taf. XII, Fig. 13 a—d (Uvella virescens). — Klebs, Ibid. Bd. LV,
1892—93, p. 418.
In Moostiimpeln (Bergéland, Rysskaér Pr. n:o 186, L6f6)
und in Pfiitzen am Strande (Lappwik, Fo6lis6), sowie pelagisch
im der Esbo-Bucht bei Bobiack (Juli 1892, Pr. n:o 143).
Chlorogonium euchlorum Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 114, Taf. VII, Fig. 17. — Schneider, Arch. f.
Anat. u. Phys. 1854, p. 197, Taf. — Stein, Org. d. Inf. Taf. XVIII, Fig.
6—29. — Krassilstschik, Zool. Anz. Bd. V, 1882, p. 627.
In Regenwasseransammlungen auf den Felsen (L6f6, Juli
1892).
Anisonema acinus Duij.
Dujardin. Inf Taf. IV, Fig. 27. — Ehrenberg, Inf. p. 34, Taf. II,
Fig. 12 (Bodo grandis). — Stein, Org. d. Infus. Abth. UI, 1, Taf. XXIV,
Fig. 6—11 (Anisonema grande). — Biitschli, Z. f. w. Z. XXX, 1878, p.
253, Taf. XIV, Fig. 17 a—c. — Kent, Manual, I, p. 434, Taf. XXIV, Fig.
26—30 (Anisonema grande). — Klebs, Org. einig. Flag. grupp. p. 97, Taf.
Il, Fig. 33. — Klebs, Z. f£ w. Z Bd. LV, 1892—93, p. 387, Taf. XVII,
Fig. 8 a, b.
Im Mooswasser von Skilérn, Juli 1894.
42 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Rhipidodendron Huxley: Kent.
Kent, Manual, I, p. 286, Taf. XVI, Fig. 4—9,
Die Kent’sche Abbildung von Rh. Hualeyi passt, was die
Veriistelung der Colonie betrifft, besser als die von Zh. splen-
Jidum Stein auf die von mir gesehenen Formen, die ich aus
moosigen Tiimpeln in den Skiren (Stor-L6f6, Sumparn Pr.-it0
94. Stenskir Pr. n:o 218, Skélérn Pr. n:o 68, n:o 73) und in
dem Alphydda-Teiche (Pr. n:o 306) erhalten habe.
Spongomonas discus Stein.
Stein, Org. d. Inf. Abth. III, 1, Taf. VI, Fig. 13. — Kent, Manual,
I, p. 287, Taf. XI, Fig. 10. —
In Moospfiitzen auf L6fé (August 1893 und Juni 1894).
Spongomonas intestinum Cienk.
Cienkowsky, Arch. f. mikr. Anat. Bd. VI, 1870, p. 430, Taf. XXIV,
Fig. 37—43 (Phalansteriwm intestinum). — Stein, Org. d. Inf. Abth. IIT,
1, Taf. VI, Fig. 11, 12. — Kent, Manual, I, p. 287, Taf. XII, Fig. 11—14.
Altes Wasser von Skilérn im Juli 1894, zahlreich.
Chilomonas paramaecium Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 30, Taf. Il, Fig. 6. — Btitschli, Z. f. w. Z. Bd.
XXX, 1878, p. 242, Taf. XIII, Fig, 15 a—g. — Stein, Org. d. Inf. Abth. II, 1,
Taf. XIX, Fig. 14—18. — Kent, Manual, I, p. 424, Taf. XXIV, Fig. 51, 52.
Helsingfors, in faulendem Wasser.
Cryptomonas ovata Ebg. (sive erosa? Ebg).
Cnfr, Stein, Org. d. Inf, Abth. III, 1, Taf. XIX. — Dangeard, Bo.
tanist, 1890—91, p. 46, Taf. II, Fig. 13—23.
Im L6fé- und Ramsé-Sunde (August 1893), sowie in einem
Moostiimpel auf Lofo.
Choanoflagellata.
Dieser Gruppe, die im Allgemeinen sehr kleine Formen
umfasst, habe ich bisher wenig Aufmerksamkeit geschenkt. Mo-
nosiga-Arten, aihnlich M. ovata bei Kent, Manual, Taf. II, Fig.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fernica, XII, n:o 2. 43
a
33—35 und WM, longicollis, Taf. IV, Fig. 18, fanden sich auf
Microspora-Faden in einem Waldtiimpel auf Stor-Léfé, und eine
Salpingoeca-Species wurde auf einem Mesocarpus-Faden in einer
Pfiitze am Seestrande angetroffen. Auch im Seewasser habe
ich (auf Chydorus sphaericus) bisweilen kleine Repriisentanten
dieser Abtheilung beobachtet.
Dinoflagellata.
Hemidinium nasutum Stein.
Stein, Org. d. Inf. Abth. III, 2, Taf. II, Fig. 23—26. — Kent, Ma-
nual, 1, p. 442.— Klebs, Org. einig. Flag. grupp. p. 118, Taf. I, Fig. 27 a,
b. — Schilling, Flora, Bd. XLIX, 1891, p. 274, Taf. X, Fig. 8.
In einer kleinen Regenwasseransammlung auf den Felsen
auf LOfo (Juni 1892), sowie im Ramsé-Sunde (Aug. 1893).
Gymnodinium aeruginosum Stein.
Stein, Org. d. Inf. Abth. III, 2, Taf. II. Fig. 19—21. — Schilling,
Flora, Bd. XLIX, 1891, p. 276.
Im L6fé-Sunde, 1892.
Gymnodinium fuscum Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 254, Taf. XXII, Fig. 15 (Peridinium fuscum).
— Stein, Org. d. Inf. Abth. III, 2, Taf. II, Fig. 14—18. — Kent, Manual,
I, p. 443, Taf. XXV, Fig. 17, 18. — Klebs, Org. einiger Flag. grupp. p.
118, Taf. II, Fig. 26. — Schilling, Flora, Bd. XLIX, 1891, p. 275, Taf.
Ke Figs!'9.
In den Tiimpeln auf Skalérn (Juni, Sept. 1892, Juli 1893 und
1894) sehr hiiufig und in dem Binnensee auf Pentala (Aug. 1893).
Gymnodinium fissum n. sp. (Taf. I, Fig. 5—20).
Der ovale Kérper weicht von dem der meisten anderen
Peridineen dadurch ab, dass er in der Regel seitlich mehr we-
niger comprimirt ist. Die beiden Kérperenden sind stumpf ab-
gerundet. Die vordere Kérperhilfte ist gewohnlich etwas breiter,
als die hintere, deren Seiten stirker zusammengedriickt sind.
Manchmal trifft man Exemplare an, die in Scheitelansicht
einen rundlichen Umriss zeigen, und einigemal habe ich Indi-
44 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
viduen angetroffen die, frei unter dem Deckglaischen schwim-
mend, in dorso-ventraler Richtung ausgeprigt abgeplattet waren.
Die um die Mitte des Kérpers herumziehende Querfurche
steigt auf der rechten Seitenfliche und auf der Bauchseite steil
gegen das hintere Kérperende ab, so dass das rechte Ende der-
selben ziemlich weit hinter dem linken oder vorderen zu liegen
kommt, Die beiden Enden der somit eine rechtsliufige Schrau-
benlinie beschreibenden Querfurche werden durch eine schmale
Liingsfurche vereinigt, und da sich jene Enden etwas tiber die Sa-
gittallinie erstrecken, wird die Richtung der Lingsfurche, welche
in Form eines feinen Schlitzes sich noch ein Stiick in den vor-
deren Kérpertheil hinein erstreckt, etwas von rechts nach links
wehen. Nachdem sich die Lingsfurche mit dem rechten Ende
der Querfurche vereinigt hat, vertieft sie sich noch in der Sagit-
tallinie des Kérpers zu einem sehr tiefen und ziemlich breiten
Spalte, welcher auf der dorsalen Seite des Kérpers tief in das
Plasma hineinschneidend, das Hinterende das Korpers in zwei
theilt.
Die Quergeissel erscheint, in ihrer Furche versteckt, als
ein hyaliner, undulirender Saum. Bei Zusatz von Jodlosung
tritt sie aus der Furche hervor und zeigt sich dann als ein
bandférmiges Gebilde, dessen einer Rand wellenartig gewunden
ist, ganz so, wie ich dieses bei G. fuscuwm beobachtet habe, und
wie es bei Peridiniwm divergens von Biitschli’) dargestellt ist.
Die Quergeissel entspringt von dem linken Ende der Querfurche,
wo diese von der Liingsfurche gekreuzt wird, und erstreckt sich
bis an das rechte Ende derselben.
Eigenthiimlicherweise habe ich so oft Individuen angetrof-
fen, die mit zwei Langsgeisseln versehen waren (Fig. 5),
dass ich den Eindruck bekommen habe, als kamen solche nicht
seltener, sondern vielmehr haufiger vor als die mit nur einer
Liingsgeissel ausgertisteten. Eine Verdoppelung der Liangsgeissel
ist ja bisher nur als sellene Ausnahme bei Ceratzwm tetraceros
und C. tripos beobachtet worden (Biitschli)?). Die Langs-
geisseln sind bei unserer Art gleichdicke, cylindrische Faden
1) Biitschli, Morphol. Jahrb. X, 1885, Taf. XX VII, Fig. 22 a, b.
*) Biitschli, Mastigophora, p. 958.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 45
von der Linge des Kérpers. Nach dem, was ich beobachten
konnte, entspringen sie von der ventralen Seite des das Hinte-
rende des Koérpers einnehmenden Spaltes, also ziemlich weit
von dem Ausgangspunkte der Quergeissel.
Die hier in Rede stehenden Geisseln habe ich zweierlei
Bewegungen ausftihren sehen. Entweder sind die Geisseln,
gerade nach hinten gestreckt, in so feinen und lebhaften Vibra-
tionen begriffen, dass kaum etwas anderes als ihr Wurzeltheil
zu gewahren ist. Diese Bewegungen ahneln, wie Pouchet
treffend verglichen hat, einem schwingenden Eisenstabe. Oder
die Geisseln weisen peitschenformige Bewegungen auf, indem
eine oder zwei grosse Wellen sich gleichzeitig von der Wurzel
der beiden Geisseln gegen die Spitze zu bewegen; es macht
den Eindruck, als wollte sich das Gymnodinium dadurch von
der Stelle stossen. :
Bei einem [ndividuum, welches vom Deckglaschen in seiner
Lage festgehalten war und bei welchem die beiden bewegungs-
arten der Lingsgeisseln konstatirt wurden, konnte auch eine
gewisse Periodicitéit in den Schwingungen des Saumes der
Quergeissel deutlich beobachtet werden. Blitzschnelle, kaum
unterscheidbare Undulationen, die nur einige Augenblicke dauer-
ten, wechselten mit einer kurzen Periode langsamerer, ruhige-
rer Wellen ab. Als ich meine Aufmerksamkeit diesem Umstande
bei anderen Exemplaren zuwandte, sah ich, dass diese Abwech-
selung schnellerer und langsamerer Undulationen bei ihnen allen
eine ganz normale Erscheinung war. Oft wurden die schnellen
Undulationen ganz gesetzmiissig durch kurze Pausen vollstiin-
diger Ruhe unterbrochen.
Die Exemplare des Gymnodinium fissum bewegen sich um
ihre Lingsachse rotirend geradlinig vorwiirts. Derartige kurze,
zuckende Spriinge, wie sie G. fuscwm bei Beunruhigung aus-
fiihrt, sah ich nie bei der in Rede stehenden Species.
Eine deutlich konturirte Hiillmembran wurde nicht un-
terschieden. Nur bei einigen Exemplaren wurde an der Ober-
fliiche des Kérpers eine Lingsstreifung beobachtet, welche, wie
Bergh?) betreffs G. spirale bemerkt, an die der Ciliaten erin-
1) Bergh, Morph. Jahrbuch, Bd. VII, 1881, p. 254, Taf. XVI, Fig. 70, 71.
46 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
nert. Die Streifung wird durch feine, helle, gegen die OQuerfurche
vertikal verlaufende Linien bedingt, welche den Eindruck von
Furchen machen, ohne dass man in Profilansicht irgend welche
Einkerbungen sehen kénnte. Vielleicht sind die Linien deshalb
auf eine streifige Anordnung in der Structur des dicht unter
dem kaum unterscheidbaren Grenzhiutchen liegenden periphe-
rischen Plasmas zuriickzufiihren? Wahrend der Korper bei G.
spirale formverinderlich sein soll (Bergh), scheint derselbe bei
der vorliegenden Art der Metabolie nicht fihig zu sein.
In dem Plasma des Kérpers kann deutlich eine von dem
Inneren scharf abgesonderte, dicke peripherische Schicht
unterschieden werden, welche bei schwicherer Vergrésserung fein
radiir gestrichelt erscheint. Bei Anwendung stirkerer Vergros-
serung sieht man senkrechte, cylindrische, hyaline stabchen
zwischen die liingeren, bandférmigen, unten noch zu bespre-
chenden Chromatophoren sich hinstrecken. Die Stabchenschicht,
welche an die mit Trichocysten versehene Corticalschicht man-
cher Ciliaten erinnert, kommt besonders in dem an Chroma-
tophoren armen, farblosen Vorderende des Korpers deutlich
zum Vorschein.
Die Stibchen werden beim Eintreten ungtinstiger Verhalt-
nisse aus dem Kérper herausgepresst, wobei sie durch Aufnahme
von Wasser aufquellen und eine Schleimhiille um den Kor-
per bilden.
Schon friiher ist von Klebs4) bei G. fuscwm eine leb-
hafte Schleimbildung beschrieben worden. Ahnlich wie bei die-
ser Art wird auch hier bei Zusatz von wisserigen Lésungen
von Methylgriin, Fuchsin, Gentianaviolett oder Bismarckbraun
eine weite, sich sehr intensiv firbende Schleimhiille um den
Koérper wahrnehmbar. Sie wird auch, wenn Pikrinsaure, Os-
miumsiiure oder Essigsiure unter das Deckglaschen zugesetzt
wird, abgesondert, bleibt aber in diesen Fallen ganz klar und
durchsichtig, wenn sie nicht mit einem der genannten Far-
bungsmittel, nach Auswaschen der Siuren, gefiirbt wird. Bei
lebenden Gymnodinien ist die Schleimhiille vollstiindig glasklar,
1) Klebs, Organisation einiger Flagellatengruppen, p. 118.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 47
so dass man auf ihr Vorhandensein nur aus den kleinen Parti-
kelchen, Bacterien etc. schliessen kann, die auf einer gewissen
Entfernung von dem central gelegenen Korper an der Ober-
fliche der unsichtbaren Hiille kleben. bisweilen sieht man, wie
das Gymnodinium sich innerhalb der Hiille bewegt. Jodlosung
bewirkt eine kaum merkbare Gelbfirbung der Hiillensubstanz.
Bei Zusatz von Chlorzinkjod wird eine den Kérper umgebende,
feine, farblose Linie sichtbar, welche sich beim Farben mit
Fuchsin als die Kontur der Schleimhiille erweist.
Wenn ein lebendes Gymnodinium zerquetscht wird, gelingt
es mit Fuchsinlésung die Stabchen zu_ tingiren, welche sich
dann als intensiv gefirbte, kurze, bacterienahnliche Gebilde
erkennen lassen. Werden sie beim Ausschnellen im selben
Momente fixirt (z. B. durch Zusatz von Jodlésung), erscheinen
sie als homogene, gliinzende Fiiden, deren distales Ende oft
keulenformig verdickt erscheint (Fig. 7). Bei Behandlung mit
essigsaurer Fuchsinlésung werden sie oft in Form hohler
Schliiuche fixirt, wie in Fig. 8 dargestellt ist. Meistens sind je-
doch bei den mit Fuchsinlésung behandelten Exemplaren die
Schleimschliuche zu einer homogenen Schleimhiille aufgeldst
(Fig. 9) wobei die Spitzen derselben noch als intensiv gefiirbte
Warzen oder Hoéckerchen von der Oberfliche der Hiille empor-
ragen +) (Fig. 10).
Wie die Hiille des G. fuscum und der Euglena sanguinea
(n. Klebs) lasst sich auch die der vorliegenden Art nicht mit
Carmin tingiren. In Alcohol schrumpft sie zusammen, quillt
aber bei Zusatz von Wasser wieder auf; eaw de javelle scheint
sie nicht aufzulésen. Gegen Jod und Schwefelsiiure reagirt sie
nicht.
Auch bei G. fuscwm kommt nach meinen Beobachtungen
eine peripherische Stiibchenschicht vor, obwohl die Stibchen
durch die zahlreichen braungriinen Chromatophoren ziemlich
verdeckt sind. In hervorgeschnelltem Zustande aber treten
die Schleimfiiden viel deutlicher als bei G. fisswm hervor, weil
sie nicht so schnell aufzuquellen scheinen, wie bei dieser Art.
1) Vrgl. auch Schilling, Siisswasser Peridineen p. 209.
48 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Wenn Chlorzinkjodlésung zu einem Wassertropfen zugesetzt wird,
der Exemplare von G. fuscum enthilt, so zuckt der Korper der
(ivmnodinien zusammen und gleichzeitig werden zahlreiche ge-
rade, farblose Stibchen ausgeschleudert. Diese sind oft so
lang, wie die Breite des Kérpers und verleihen diesem ein stache-
liges Aussehen. Oft nimmt der homogene Schleim, in welchem
die Stiibchen eingebettet liegen, vom Chlorzinkjod einen schwa-
ehen bliulich-violetten Farbenton an, was von Klebs nicht er-
wiihnt wird. Bei G. fisswm sah ich diese Erscheinung nicht
eintreten. Die Stiibchen oder Schleimfiiden selbst, welche grober
als bei dem letzterem sind, bleiben, wie bei diesem, ungefiairbt und
gliinzend. Behandelt man G. fusewn statt mit Chlorzinkjod mit
Fuchsinlésung, so nehmen die ausgepressten Stabchen die Ge-
stalt langer, cylindrischer Faden an, die sich intensiv roth farben.
Diese Schleimfaiden verandern sich nicht bei Zusatz weder von
starker Kalilauge, noch von 1 °/o Essigsaure.
Der Korper. des G. fissum ist von Chromatophoren
hell gelblich-griin gefiirbt. Exemplare, die in einem Glasschal-
chen in meinem Zimmer wihrend einer Woche gehalten wur-
den, nahmen einen dunkleren briiunlich-griinen Farbenton an.
Die Chromatophoren stellen langgestrekte bandfOrmige Gebilde
dar, welche von dem intensiv gefiirbten Centrum des K6rpers
auszustrahlen scheinen und zwischen die Schleimstabchen der
Peripherie eindringen. Wenn sie durch Zerquetschen des Kor-
pers in das Wasser gelangen, veriindern sie ihre Form und
nehmen eine scheibenfoOrmige Gestalt an.
Eigenthtimlicherweise wurden StarkekOrner nie von
mir beobachtet, auch gelang es mir nicht mit Jodlésung solche
nachzuweisen, obwohl bei meinen Versuchen die Sta&rkekorner
des mit Gymnodinium zusammen vorkommenden Glenodiniwm
sich stets deutlich dunkelblau farbten 4).
Innerhalb der St&ibchenschicht finden sich zahlreiche was-
serhelle Tropfen, die sich bei Beriihrung mit Alcohol schnell
aufl6sen und von Osmium dunkel werden. Sehr oft fand ich
') Dass die farblosen, in animalischer Weise sich ernihrenden Gymno-
dinium-Arten Amylum nicht enthalten, ist von Schilling nachgewiesen.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 49
im Vorderende des K6rpers zwischen dem Kerne und dem
Stibchenlager einen dichteren Haufen solcher Tropfen. Hiiufig
sind neben den farblosen auch gréssere, réthliche Oltropfen im
K6érperplasma verbreitet.
Der Kern ist rundlich kugelformig von fidig-kniiueliger
Structur und hat bei lebenden Gymnodinien seinen Platz nahe
dem Vorderende des K6orpers. bei einem in Canadabalsam
eingeschlossenen, wahrscheinlich encystirten Individuum habe
ich zwei neben einander liegende Kerne beobachtet, sonst ist
erin der Einzahl vorhanden. Nucleolus wurde nicht beobachtet.
Bei in Alcohol conservirten, mit Alauncarmin gefirbten und in
Canadabalsam eingeschlossenen Exemplaren sieht man um den
Kern eine schmale helle Zone, die gegen das umgebende, netzig
erscheinende Plasma durch eine feine, granulirte Linie scharf
begrenzt ist. Ob wir es hier mit einer wirklichen Membran,
oder mit einem durch Gerinnung des Plasmas, resp. des Kernes
bedingten Kunstprodukte zu thun haben, ist nicht leicht zu ent-
scheiden. Bei lebenden Exemplaren ist allerdings nichts von
einer Kernmembran zu sehen.
An der Riickenseite des Koérpers, zwischen dem Spalt des
Hinterendes und der Querfurche, trifft man in zahlreichen Fal-
len eine braunréthliche Scheibe an, die gewohnlich von unregel-
missiger Form ist und aus kleinen gefarbten Kornern zusam-
mengesetzt ist. Von Jod und Schwefelsiure wird die Scheibe
dunkei. Sie ist wohl als ein Stigma zu betrachten, ist aber
nicht immer an dem angegebenen Platze zu finden, sondern er-
scheint bisweilen vor die Querfurche verschoben; manchmal
sieht man nur minimale rothe Kérner in dem Plasma des Kor-
pers zerstreut. Die Farbe wechselt zwischen braun und roth.
Von Fortpflanzungserscheinungen sind verschiedene Sta-
dien von Lingstheilung in beweglichem Zustande mir oft zu
Gesicht gekommen. Die sich theilenden Individuen sind immer
von kleinen Dimensionen, gewOhnlich von ca. 0,030 mm Linge.
Theilung von grossen Exemplaren wurde aber nie beobachtet.
In Figg. 13—20 habe ich den Gang der Liingstheilung eines Indivi-
duums, soweit dieselbe von mir verfolgt werden konnte, zu ver-
anschaulichen versucht. Uber die Zeitdauer, in welcher sich
+
50 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
der abgebildete Theilungsvorgang abspielte, giebt die Figuren-
erklirung Auskunft.
In das Kérperplasma eingebettet findet man bisweilen ei-
genthiimliche Krystalle (Fig. 11).
Sonderbarer Weise wurden zwei mal fremde Einschliisse
im Inneren des Kérpers wahrgenommen. Einmal fand ich eine
Diatomacee, welche etwas linger war als der K6rper und daher
denselben enststellte, indem sie das Vorderende des Gymnodi-
nium héckerartig vordringte (Fig. 12). Ein anderes mal wurde
ein langer spindelférmiger Kérper von unbekannter Art (keine
Diatomacee) beobachtet. Wie bekannt, ist die Aufnahme von
fester Nahrung bei gewissen farblosen Gymnodiniwm-Arten in
jiingster Zeit durch Schilling nachgewiesen worden.
Gymnodinium fissum kommt zusammen mit Glenodiniwm
balticum und Gil. foliacewm den ganzen Sommer hindurch (1892,
1893, 1894) zahlreich in dem mit Potamogeton und Zygnema-
ceen bewachsenen Sunde der L6f6-Inseln vor.
Peridimum sp. (Taf. Il, Fig. 21).
Klein, Form der Schale ungefahr wie bei P. divergens,
doch schmiler. Querfurche in der Mitte des K6érpers, von steil
spiraligem Verlauf; das Vorderende desselben liegt vor, das
Hinterende hinter dem Aquator der Schale. Die beiden Enden
erstrecken sich tiber die Mittellinie der Schale, so dass die schmale
Lingsfurche zwischen ihnen eine stark schiefe Richtung erhilt.
Die Lingsfurche setzt sich bis an das Hinterende der Schale
fort, diese ist aber nicht gespalten. Der Rand des Hinterendes
rechts und links von der Lingsfurche mit einigen kleinen Zih-
nen versehen. Das Vorderende der Schale kurz réhrenférmig
ausgezogen; der Rand des Apicalporus’ fein geziihnelt. Die
Schale im Querschnitte fast kreisrund, ventral abgeplattet, re-
ticulirt, Tafelgrenzen schwach markirt. L. 0,039 mm, Br. 0,033 mm.
Pelagisch in den inneren Skiiren Esbo’s, im Ramsi-Sunde,
Juli 1892 (Pr. n:o 131).
Acta Societitis pro Fauna et Flora Fennica, XII. n:o 2. 51
Peridinium catenatum mihi (Taf. I, Fig. 22).
Levander, Acta Soc. pro Fauna et FI. Fennica, Bd. IX, n:o 10.
1 Tafel.
Diese von mir ausfiihrlich beschriebene Form wurde im
Mai 1892 und 1893 in den Skiren von Helsingfors und Esbo
am meisten in Kettenbildung angetroffen. Die liingsten Ketten
waren aus 16 Individuen zusammengesetzt.
Peridinium tabulatum Ebg.
Stein, Org. d. Inf. Abth. II, 2, Taf. XI, Fig. 9-18, — Klebs, Org.
einig. Flag. grupp. p. 119, Taf. Il, Fig. 22—24, 98, — Schilling, Flora,
Bd. XLIX, p. 288, Taf. X, Fig. 20.
Haufig im L6f6-Sunde (Mai 1892) und in den Tiimpeln von
Skalorn (Sept. 1892).
In mehreren Moospfiitzen und Tiimpeln in den Skiiren
und auf dem Festlande fand ich Exemplare, die dem Peridi-
nium tabulatum ahnlich waren, unter denen man jedoch wohl
auch die verwandte Form, P. cinctum, bei niherer Untersu-
chung finden wiirde (Pr. n:o 49, 57, 154, 167, 187, 218, 235,
320 ete.).
Peridinium divergens Ebg. (Taf. Il, Fig. 23).
Claparéde & Lachmann, Inf. p. 401. — Bergh, Org. d. Ciliofl.
p. 234, Taf. XV, Fig. 39—45. — Mébius, Bruchst. d. Inf. d. Kieler-Bucht
p. 112. — Pouchet, Journ. d’Anat. Phys, 1883, p. 434, Taf. XX & XXI,
Fig. 20—33.
Einzelne Exemplare dieser marinen Art sind nicht selten
im pelagischen Plankton in den Skaren W von Helsingfors (Pr.
n:o 131), scheinen aber bedeutend kleiner zu sein, als in der
westlichen Ostsee. L. 0,039, Br. 0,038 mm.
Glenodinium cinctum Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 257, Taf. XXII, Fig. 22. — Claparéde &
Lachmann,. Infus. p. 404 (Peridinium cinctum). — Stein, Org. d. Infus.
Abth. Ill, 2, Taf. III, Fig. 18—21. — Klebs, Org. einig. Flag. grupp. p. 119.
— Bergh, Org. d. Ciliofl. p. 247, Taf. XVI, Fig. 65--67. — Schilling,
Flora, Bd. XLIX p. 282.
52 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
In den Griiben von Skiilérn (Sept. 1892 Pr. n:o 239).
Nach Eichwald (Bull. Mose. XXV, 1852 p. 509) soll Gle-
nodinium cinctum in der See bei Hapsal leben. Ich mochte je-
doch zu der Annahme neigen, dass die von Eichwald gesehene
Form. welche von ihm als »griinlichgelb, mit deutlichem, aber
kleinem rothen Pigmentfleck» beschrieben wird, identisch mit
der folgenden ist.
Glenodinium balticum mihi.
Levander, Zool. Anz. n:o 405, 1892 (Glenodinium cinctum).
Der Kérper ist kugelig, in dorsoventraler Richtung etwas
abgeplattet. Durch die schwache rechtsschraubige Querfurche
wird die Schale in zwei Hilften getheilt, von denen die vordere
etwas breiter und geriiumiger ist als die hintere. Line flache
Liingsfurche geht auf der Ventralseite von der Querfurche aus
nach dem Hinterende. Die Chromatophoren sind klein, von
celbbrauner Farbe. Unter der Lingsfurche findet sich ein rother,
etwa rinnenformiger Augenfleck. Linge 0,022—0,030 mm.
Diese Form, welche jeden Sommer im L6fé-Sunde sehr
zahlreich zusammen mit Glenodinium foliaceum und Gymnodi-
niwm fissum auftritt, wurde von mir als Gl. cinctum beschrieben,
scheint sich aber von diesem durch seine geringere Grosse
und durch sein rinnenformiges Stigma zu unterscheiden. Viel-
leicht wiire es richtiger die vorliegende Form als eine Brack-
wasservarietiit von GJ. cinctum zu betrachten. Die Tafelung,
welche mit der der vorigen Gattung iibereinstimmt, kommt an lee-
ren Schalenmembranen stets deutlich zum Ausdruck, indem die
Tafelgrenzen als feine, etwas erhabene Linien erscheinen.
Glenodinium foliaceum Stein.
Stein, Org. d. Infus. Abth. II], 2, Taf. UI, Fig. 22—-26.
Diese in dorsoventraler Richtung blattdtinn abgeplattete,
mit einer zarten, dem Anscheine nach ganz structurlosen Mem-
bran versehene Art, welche in dem Hafen von Wismar von
Stein entdeckt wurde, kommt iiberall an geschiitzten, mit Pota-
mogeton oder Algen bewachsenen Stellen an den Ufern der in-
neren und fusseren Skiiren vor, und zwar in grosser Anzahl
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 53
(T6l6wik bei Helsingfors, Sept. 1893, L6f6-Sund wiihrend der
ganzen warmen Jahreszeit 1889—94).
Ceratium hirundinella O. F. M. var. fwrcoides mihi.
(Taf. II, Fig. 24).
Levander, Medd. af Soc. pro Fauna et FI. fenn. H. 17, 1890—92,
p. 131 (Ceratiwm furca).
Ceratium hirundinella habe ich in den Skiren nur an sol-
chen Stellen gefunden, wo das Wasser stark versiisst war, nim-
lich im nordlichen Hafen von Helsingfors (Mai 1892) und in
der Esbo-Bucht bei Bobiick (Juli 1892, Pr. n:o 143), Die hier ange-
troffene, pelagisch lebende Form besitzt nur zwei hintere Hoér-
ner, welche weniger divergiren als bei der typischen Siisswas-
serform, so dass sie etwas an das marine, an unserer Kiiste
noch nicht angetroffene Ceratiwm furca erimnert. Dass sie nicht,
wie man vorerst glauben médchte, als eine durch das brack-
wasser bedingte Varietiit anzusehen ist, geht daraus hervor, dass
die Exemplare, welche aus dem 4 km NW von Bobick gele-
genen Binnensee Lohijirvi von mir gefischt wurden (Juli 1892),
ganz dieselben Merkmale aufwiesen, welche fiir jene characte-
ristisch sind. Wahrscheinlich ist die in Rede stehende Cera-
tium-Varietat aus dem ebengenannten Binnensee durch den aus
demselben entspringenden Bach in die Esbo-bucht verschleppt.
Ceratiwm tripos O. F. M. (Taf. II, Fig. 25).
Miiller, Animale. infus. p. 136, Taf. XIX, Fig. 22 (Cercaria tripos).
— Ehrenberg, Infus. p. 255, Taf. XXII, Fig. 18 (Peridinium tripos). —
Claparéde & Lachmann, Inf. p. 396. — Biitschli, Morph. Jahrb.
X, 1885, p. 512. — Bergh, Org. d. Ciliofl. Morph. Jahrb. VII, 1881, p. 204.
— Stein, Org. d. Infus. Abth. III, 1, Taf. XVI, Fig. 1—7.— Bergh, Zool.
Jahrb. Bd. Il, 1886 p. 73. — Hensen, Fiinfter Ber. Komm. Kiel, p. 72.
— Mdbius, Bruchst. Infus. fauna d. Kieler Bucht. p. 111.
Von Ceratium tripos wurden im Herbst (26 Sept.) 1891
bei Léfé einzelne Individuen beobachtet, welche die grésste Ahn-
lichkeit mit Exemplaren aus der westlichen Ostsee aufwiesen.
Auch Imhof erwiihnt der vorliegenden Art aus dem finni-
schen Meerbusen (Zool. Anz. Bd. IX, 1886, p. 614).
Jt
=>
K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Dinophysis rotundata Clap. Lachm, (Taf. Il, Fig. 26).
Claparéde & Lachmann, Infus. p. 409, Taf. XX, Fig. 16. — Stein,
Org. d. Infus. Abth. III, 2, Taf. XX, Fig. 1—2.
Im Seewasser, pelagisch, bei L6f6 (Juni 1890, 1893), bei
Kyt6 (Pr. n:o 178) und im Rams6-Sunde (Juli 1892, Pr. n:o
131). Ex. a: L. 0,045 mm, Br. 0,041 mm. Ex. b: L. 0,046 mm,
Br. 0,035 mim.
Dinophysis acuta Ebg. (Taf. Il, Fig. 27).
Claparéde & Lachmann, Inf. 'p. 406. — Bergh, Org. d. Cilofl. p.
218, Fig. 49--52. — Mébius, Bruchst. d. Inf. fauna d. Kieler Bucht p. 112.
Dinophysis acuta ist hiufiger als die vorige Form in dem
Plankton der Skiren. Esbo-L6f6 (Juli 1890) L. 0,057 mm
Ramsé-Sund (Juli 1892, Pr. n:o 131), bei Hundorn (Juli 1892,
Pr. n:o 163). Auch in dem Lappwik (Oct. 1892), dem nordli-
chen Hafen von Helsingfors (Oct. 1892) und bei Folis6é (Oct. -
1892) habe ich Dinophysis-Exemplare gefischt, die wohl zur
Formengruppe der D. acuta zu zihlen sind.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 5d
IlI. Infusoria.
Eichwald erwiahnt einer nicht unbetriachtlichen Anzahl Infu-
sorien aus dem finnischen Meerbusen. Ich lasse hier ein Ver-
zeichniss der von Eichwald an der Siidkiiste, bei Reval, ange-
troffenen Arten folgen.') Wo die Nomenklatur Eichwald’s von
der jetztgebriiuchlichen abweicht, habe ich die von ihm ange-
wandte Benennung in Parenthese gesetzt.
Holotricha. Lionotus fasciola (Amphileptus fasciola).
Nassula aurea (Chilodon ornatus).
Dysteria monostyla (Euplotes monostylus).
Glaucoma scintillans.
Frontonia leucas (Bursaria vernalis).
Plewronema chrysalis (Paramaecium chrysalis).
Heterotricha. Climacostomum sp. (Leucophrys patula).
Oligotricha. Tintinnus mquilinus.
Hypotricha. Uroleptus piscis (Oxytricha caudata).
tylonychia pustulata.
Euplotes charon (Himantophorus charon).
» » ? (Euplotes striatus).
Diophrys appendiculatus (Stylonychia appendi-
culata).
Peritricha. Vorticella nebulifera.
1) Fichwald, Zweiter Nachtrag zur Infusorienkunde Russlands. In
Bulletin de la Soc. imp. des naturalistes de Moscou. T. XVII, 1844, p.
480—587.
Es sei hier bemerkt, dass Koschewnikoff in seinem Verzeichnisse
(La Fauna de la mer Baltique et les problémes des explorations prochaines
de cette faune) von den Eichwald’schen Infusorien nur drei Species nam-
haft macht, namlich Ervilia monostyla, Climacostomum patulum und Sten-
tor coeruleus (von Hapsal).
56 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Vorticella citrina.
Carchesium polypinum.
Epistylis digitalis.
» flavicans.
» anastatica.
Ophrydium versatile.
Cothurnia pupa EKichw.
» maritima.
» tincta.
» havniensis.
Vaginicola crystallina.
Suctoria. Acineta tuberosa.
Bemerkung. Ein ganz rathselhafter Organismus ist das
s. g. Zoothamnium flavicans Eichw., welches an einer an Ceramium
diaphanum hefestigter Synedra sitzend gefunden wurde. Eich-
wald, Bull. Mosc. T. XXII, 1849, p. 512, Taf. IV, Fig. 23.
In dem Ostlichsten Theile des finnischen Golfes bei Wi-
borg und Peterhof wurden von Eichwald?) folgende Arten
notirt:
Holotricha. Enchelys nebulosa, Wiborg.
Coleps hirtus, »
Dileptus anser (Amphileptus margaritifer), Wi-
borg.
Chilodon cucullulus, Peterhof.
Glaucoma pyriformis, (Leucophrys pyriformis),
Wiborg.
Heterotricha. Stentor Roeselii, Peterhof.
Hypotricha. Oxytricha pellionella, Wiborg.
Stylonychia pustulata, >»
Peritricha. Vorticella citrina, »
Cothurnia maritima, Peterhof.
Vaginicola crystallina, »
Suctoria. Acineta tuberosa, »
Bei Hapsal und Kaugern, also schon westlich von der
Grenzlinie zwischen dem finnischen Meerbusen und der Ostsee, fand
’) Eichwald, Dritter Nachtrag etc. Bull. de la Soc. imp. des natu-
ralistes de Moscou, T. XXV, 1852. p. 388—536,
Acta Socictatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 57
Eichwald eine Menge Infusorien, die hier auch aufgeziihlt
werden mégen.
Holotricha.
Heterotricha.
Hy potricha.
Holophrya discolor, Hapsal.
Spathidium spathula(Leucophrys spathula), Hapsal.
Prorodon teres, Hapsal.
Lionotus fasciola (Amphileptus fasciola), Hapsal.
Loxophyllum meleagre (A. meleagris), »
Dileptus anser (A. margaritifer), »
Nassula awrea (Chilodon ornatus),
Nassula elegans, Hapsal.
Chilodon cucullulus, Hapsal.
Glaucoma scintillans, Hapsal.
» pyrifornis (Leucophrys — pyriformis),
Trichoda pura), Hapsal.
Frontonia leucas (Bursaria vernalis) »
Colpidium colpoda (Paramaecium colpoda) »
Colpoda cucullus (Colpoda ren) >
Paramaecium aurelia, Kaugern, Hapsal.
» » (P. caudatum) Hapsal.
» bursaria (Loxodes bursaria) »
milium ? »
Pleuronema chrysalis (Paramaecium chrysalis),
Hapsal.
Cyclidium margaritaceum, »
Sptrostomum ambiguum,
Bursaria truncatella,
? Climacostomum sp. (Leucophrys patula), Hapsal.
Uroleptus piscis (Oxytricha caudata), »
anus sp. (Leucophrys sangvinea), »
Pleurotricha lanceolata (Stylonychia lanceolata),
Hapsal.
2 Oxytricha plicata Eichw. +), Hapsal.
Stylonychia pustulata, Hapsal.
1) sun animal complétement indeterminable» Claparéde & Lach-
mann, Infus. p. 151,
58 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Peritricha.
Suctoria.
Diophrys appendiculatus (Stylonychia appendi-
culata), Hapsal.
Aspidisca lynceus, Hapsal.
» turrita (Euplotes aculeatus), Hapsal.
Vorticella convallaria, Hapsal.
» picta (zweifelhafte Form), Hapsal.
» hamata » » »
» pygmaea » » >
Zoothamnuum niveum, Kaugern.
Epistylis anastatica, Kaugern, Hapsal.
Cothurnia maritima, » »
» tincta, Hapsal.
Vaginicola crystallina, Hapsal.
Acineta tuberosa, Kaugern.
Seit Eichwald finden wir in der Litteratur kaum einige
Notizen iiber die Infusorien des finnischen Meerbusens. Grimm })
erwahnt Freia elegans von Helsingfors und Imhof?) einer unbe-
stimmten Stentor-, Vorticella- und Codonella-Att.
Die von mir im Seewasser unseres Gebietes beobachteten
Infusorien sind folgende:
Holotricha.
Prorodon teres Ebg., s.
Lagynus ocellatus Daday, m.
» sulcatus Gruber, m.
Trachelophyllum brachypharynx sp. n., 0.
Trachelocerca phoenicopterus Cohn, 7.
Coleps hirtus Ebg., s.
_ Mesodinium pulex Cl. und Lach., s und m.
Lionotus fasciola Ebg., s und m.
» anas O. F. M., s und m.
Loxophyllum meleagre, O. F. M., s.
» setigerum Quenn., m.
» armatum Cl. und L.. s.
Trachelius ovum Ebg., s.
Nassula aurea Ebg., s.
1) Grimm, Zur Kenntniss d. Fauna der Ostsee etc. (Russisch) 1877, p. 6.
*) Imhof, Zool, Anz. Bd. IX, 1886, p. 614.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XU, n:o 2. 59
Heterotricha.
Oligotricha.
Chilodon crebricostatus Mobius, m.
» cucullulus Ebg., s und m.
Chlamydodon mnemosyne Ebg.,
Trochilia (2) crassa n. sp., d.
Dysteria lanceolata Cl. und L., m.
Frontonia leucas Ebg., s
Ophryoglena sp.
Cinetochilum margaritaceum Ebg., s.
Ancistrum bic Quenn., parasitisch in Mytilus
edulis,
Dorian ade aurelia O. F. M.. s
Urocentrum turbo O. F. M., s
Pleuronema chrysalis Ebg., s und m.
Plagiopyla nasuta Stein, s.
Discophrya planariarum Siebold, parasitisch in
Planaria, s.
Metopus sigmoides Cl. und Lach., s und m.
Spirostomum teres Cl. und Lach,, s und m.
Condylostoma patens O. F. M., m
Climacostomum virens kbg., s.
Stentor polymorphus Kbg., s.
» multiformis O. F. M., m
Folliculina elegans Cl. und Lach., m
» ampulla O. F. M., m
Caenomorpha medusula Perty, s
Strombidium stylifer n. sp., 0.
» grande n. sp., 0.
Tintinus inquilinus O. F. M.,
» subulatus Ebg., m.
» borealis Hensen, m, pelagisch.
> Ehrenbergii Cl. und Lach., m, pelagisch.
Codonella bottnica Nordqvist, b, pelagisch.
» Brandtii Nordqvist, 6, pelagisch.
» campanula Ebg., m, pelagisch.
» tubulosa mihi (C. ventricosa Nordqvish),
b, pelagisch.
orthoceras Haeck., m, pelagisch.
beroidea Stein, m, pelagisch.
60 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Hypotricha. Sttchotricha sp.
Oxytricha (Epiclintes) retractilis Cl. und Lach., m.
» ferruginea Stein, s.
Stylonychia mytilus Ebg., s.
Euplotes charon Ebg., s und m.
» patella Ebe., s und m.
» harpa Stein, m.
Diophrys (Styloplotes) appendiculatus Ebg., m.
Uronychia transfuga O. F. M., m.
Aspidisca lyncaster Stein, m.
» costata Ebg., s.
Peritricha. Trichodina pediculus? Ebg. auf Gasterosteis, s.
Vorticella striata Duj., m.
» monilata Tatem, s.
» citrina Kbg., s.
ry > marina Greeft, m.
< ae aa Carchesium sp.
< Y. \ Zoothamnium Cienkowskii? Wrzesn., m.
¥ \ Ophrydium versatile O. F. M., s und m.
| Cothurnia maritima Ebg., m.
» nodosa Cl. und Lach., m.
» curvula Entz, m.
» recurva Cl. und Lach., m.
v
(Pyxicola) socials Gruber, m.
Vaginicola erystallina Ebg., s und m.
» operculata Gruber, m.
Suctoria. Acineta tuberosa Ebg., m.
Also zusammen 76 Arten; von diesen sind:
21 Siisswasser-Arten (inclusive 1 Endoparasit),
34 marine Arten (inclusive 1 Endoparasit),
11 in Siiss- und Meerwasser vorkommende und
7 Arten, die nur aus dem finnischen oder bottnischen Meerbu-
sen bekannt sind.
Pelagisch sind 9 Arten, der Gattungen Tintinnus und
Codonella; die tibrigen wurden am Ufer oder in geringeren Tie-
fen angetroffen und kénnen daher als der littoralen Region
angehorig betrachtet werden.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XU, n:o 2.
61
Uberhaupt habe ich in der Umgebung von Helsingfors 108
Species beobachtet und bestimmen kénnen, deren Vertheilung
in den verschiedenen Gewiissern durch folgende Tabelle ver-
anschaulicht wird.
Holotricha.
Holophrya discolor .
Urotricha farcta
Prorodon teres .
Lagynus ocellatus .
i sulcatus
Trachelophyllum
rynx N. Sp.
Lacrimaria olor
Trachelocerca phoenicopterus
Coleps hirtus.
Didinium nasutum
Balbiani
Mesodinium pulex .
LInonotus fasciola
% anas
Loxophyllum meleagre
setigera .
= armatum
Trachelius ovwm
Dileptus anser
Loxodes rostrum
Nassula aurea
* rubens .
Chilodon crebricostatus
a cucullulus
Chlamydodon mnemosyne
Trochilia (7) crassa n. sp.
Dysteria lanceolata
brachypha-
Sc
x
‘Sejod
‘dung
| -gasuaturg
i" rep) ie
| oo: wo | 2a
| Bo w= | oS
ls oS wn 98
= id ae
Be
I
Ae |
| .
}
|
}
ies
|
|
oe
4
|
re! a
I ' '
}+| +
‘
4"
~ddipy *.t89
2 tT!
& 3
baa
2 >
} 7 | ow
oe I
xe
i
=e
i
+
|
}
i
|
ye
i
1950)
‘uezynyd
Frontonia atra .
a leucas
Ophryoglenu sp. -
Colpidium colpoda .
Plagiopyla nasuta .
Cinetochilum margar en
Ancistrum mytili
Paramaecium bursaria
: aurelia .
Urocentrum turbo .
Lembadion bullinwn
Pleuronema chrysalis .
Discophrya planariarum .
Opalina ranarum .
Plagiotoma lwmbrict
Nyctotherus cordiformis
. ovalis .
Heterotricha.
Blepharisma lateritia .
Metopus sigmoides .
» contortus
» bacillatus
Tropidoatractus acununatus .
Spirostomum teres
ambiguum
Condylostoma patens
- vorticella
Bursaria truncatella
Climacostomum virens.
Stentor polymorphus
» multiformis
x coeruleus
62 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Ri a8 w| F| 2
tel A) aoe | eS os
B3|2e|23\e8\sB| 3
Bi |S |S |Sa) a) &
ee |
|
oe
“+
+
ate
zg =
a.
a
ior |
+} |
+
+
4-
+|+
= —
4
+-
gh
~ +
ele:
+
-L
} + | +
et us
| +} + | oe
| +
‘Sepad 90g
woz yd
-LoF
+ +
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 63
Stentor igneus .
Folliculina elegans.
ai ampulla
Caenomorpha medusula
Discomorpha pectinata
Oligotricha.
Strombidium stylifer n. sp. .
i grande ni. sp..
HHalteria grandimella
Tintinnus imquilinus .
¥ subulatus
r borealis .
% Ehrenbergi
Codonella bottnica .
‘3 Brandtu.
" campanula
" tubulosa .
:, ventricose
a orthoceras
= bercidea .
. lacustris .
Hypotricha.
Urostyla Weisser
Stichotricha secunda
Uroleptus piscis .
Oxytricha retractilis
f ferrugined .
Stylonychia mytilus
Flistrio Steini
Euplotes charon
» patella
. harpa .
i val
f2| Ps dts} e 5 | om} @ ly |
Bo | Sf) be | Se | 5, | ? | ow eS
els) cee = ee
ee
Me | | sovehOanhil
+ |
ial ee
| +
| } | |
ee ems |
ee Ler
| | Riese
Ss leateel te | bovine | +
| | |
, | Paes em
j ali beet aa
al | | | ey,
3.1 | |
| ape kets
-| | | Po co
|
a! TY
|
pee hae opi
ies P+} |
= al)
| bite
| te +
| | + j / :
| / | | |
| ee ial
| /
sy ae |
+ |
+ |
Gu |
ee | ‘ies
ie |
feo me .«]
| | + |
en eis
64 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
s)
yeduiny
soon
“usqety
aoa
TASSBAL
ussey
‘uaz nya
-19F
“IF 11-999
&
SE
es
Bmw
oOo
=
‘dummy
Nddipy “104
| ‘Seped 90g
Diophrys appendiculatus. . - | pats
Uronychia transfuga . si \ a alke a EN
Aspidisca lyncaster . + (| te oe
costata | : ="
Peritricha. = RSE ME: Ra RES
Trichodina pediculus (?) . + . Fee Ghat ta
Vorticella striata | |
: monilata . - - +| | is
citrinad . .- + + © | ty |
mayinad. » + + > | 4. |
: putrina. . - + +] + ae |
fi Bp nes ce hance | | a
Carchesium sp. . ae ee =
Zoothamnium Cienkowskii (2)
Epistylis flavicams. «© - © +) + |
Ophrydium versatile . . + - ie Iecagy 34
Cothurnia maritima | |
A Pt Se a ae | | |
e curvula . | tera
; veCurvua .
- Le te | a
Vaginicola crystallina. . . + | sale |
operculata. . . . |
3 eee
Suctoria. |
Acmela tuberosas.. .. .. se abo, Oe as ae
Holotricha.
Holophrya discolor Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 314, Taf. XXXII, Fig. 8. — Biitschli, Proto-
zoa, Il, Taf. LVI, Fig. 7. — Schewiakoff, Holotr. p. 10, Taf. I, Fig. 3—8.
Skilérn, in stehendem Wasser (August 1893). Zahlreiche
Exemplare.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 65
Urotricha farcta Clap. & Lachm.
Claparéde & Lachmann, Inf. & Rhiz. p. 314, Taf XVIII, Fig. 9.
— Biitschli, Protozoa, Ill, Taf. LVII, Fig. 1. — Schewiakoff, Holotr.
p.:4,, 180... Fig. 1,
LOfo, Regenwasserpfiitzen auf einer Klippe (Juni 1892);
Tuimpel bei Skaloérn (Juli 1892); Sphagnum-Tiimpel auf L6fé
(Juni 1893).
Prorodon teres Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 316, Taf. XXXII, Fig. 11. — Cohn, Z. f. w. Z.
Bd. IV, 1853, p. 269, Taf. XII], Fig. 1-6. — Kent, Manual, II, p. 492. —
Butschli, Protozoa, III, Taf. LVII, Fig. 3. — Schewiakoff, Holotr. p. 13,
Taf. I, Fig. 9—13.
Die im L6féd-Sunde hiiufige (Juni 1893) Prorodon-Form
gehort wohl zu dieser Art, mit welcher sie nach der ausfiihr-
lichen Darstellung Schewiakoffs die grisste Ubereinstimmung
aufweist. Der nach Nahrungszustande, Contraction etc. in seiner
Form einigermassen wechselnde Kd6rper ist oft in der Mittel-
region etwas schmialer, so dass die Gesammtgestalt birnférmig
wird, wobei das orale Ende den breiteren Theil der Birne vor-
stellt. Der Schlund ist sehr erweiterungsfiihig, wie man sieht.
wenn das Infusor Cysten von Glenodinium balticum verschlingt,
von welchen sein Kérper oft vollgepfropft ist. Ein aufgemesse-
nes Exemplar, welches sich jedoch etwas contrahirt hatte, be-
trug in der Lange 0,084 mm, in der Breite 0,063 mm, was ja
mit den von Schewiakoff fiir P. teres angefiihrten Dimensionen
gut tubereinstimmt.
Lagynus ocellatus Daday.
Claparéde & Lachmann, Inf. & Rhiz. p. 218, Taf. IX, Fig. 8—9
(,,freia elegans a l'état libre“). — Daday, Mitth. d. zool. Stat. Neapel, Bd.
Vl, 1886, p. 489, Taf. XXV, Fig. 6—7.
Diese an der norwegischen Kiiste und bei Capri beobach-
tete Art ist nicht selten in unseren Skiren. Der Kérper besitzt
einen leichten bliulich-grauen Farbenton. Der Pigmentfleck am
Vorderende des Kérpers ist ebenso gross, wie in der Daday’-
schen Figur und scheint nicht rein schwarz, sondern blau-
schwarz zu sein. Der Kern ist einfach, oval, wie er von Da-
~
0
66 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
day gezeichnet ist, aber bei einem Exemplar (August 1893) war
er fiinfgliedrig, rosenkranzformig. Am Strande von LOofo (Sept.
1892, Aug. 1893), sowie zwischen kleinen Algen in 10 m.
Tiefe S von Gasgrund (Aug. 18993).
Lagynus sulcatus Gruber.
Gruber, Protoz. Haf. Genua, p. 509, Taf. X, Fig. 37—39.
Altes Wasser vom Ufer der Insel LOfo (Juni 1893).
Trachelophyllum brachypharynx n. sp. (Taf. Il Fig. 1).
Kérper gross, 0,35—0,40 mm. lang, deutlich abgeplattet,
spindelférmig. Der Halsabschnitt ist in vdllig ausgestrecktem Zu-
stande gleich lang wie der eigentliche Korper, welcher nach
dem abgerundeten Hinterende hin sich verschmalert. Das Vor-
derende des Halses triagt, wie bei den ZLacrymaria-Arten, einen
schmileren, pfropfférmigen Fortsatz mit terminaler Mundoffnung.
Bei Contraction des Halses wurde auch der Pfropf oder Mund-
zapfen etwas verkiirzt, war aber noch in contrahirtem Zustande
deutlich zu sehen. Er ist von einer Anzahl gerader, hyaliner
Stiibechen durchzogen, welche nur doppelt so lang sind als er
und in den Hals hineinragen. Hinsichtlich der Kiirze der Schlund-
stabchen weicht unser Infusor von 7. apiculatum Perty (Clap.
«& Lachm.) ab, welche Form mit langen, den ganzen Hals durch-
setzenden Stabchen versehen sein soll?), und nahert sich den
eigentlichen Lacrymaria-Arten, bei denen aber der Korper nicht
abgeplattet ist. Ich kann nicht bestimmt behaupten, dass die
Wimpern an der Basis des Mundzapfens langer als die Korper-
cilien waren. Diese entspringen von deutlichen Papillen, welche
in meridionale Langsreihen angeordnet sind und dadurch eine
feine Streifung der Koérperoberfliiche bedingen. Der Korper ist
durchsichtig, das Entoplasma gekérnt und enthalt groéssere, matt-
glinzende Kugeln. Im Ectoplasma beobachtete ich zarte, ziem-
lich lange, lichtbrechende Stibchen, die der K6érperoberflache
1) Claparéde & Lachmann, Inf. & Rhiz. p. 307, Taf. XVI, Fig. 1.
Biitschli, Protozoa, II, Taf. LVII, Fig. 12.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2 67
~~.
parallel liegend, unregelmiassig zerstreut waren. Obwohl sie
beim Zusatz von Essigséure-Methylgriin nicht ausgeschnellt wur-
den, médchte ich sie doch fiir Trichocysten halten. Im Hinter-
ende des Kérpers findet sich eine grosse, contractile Vacuole,
welche sich durch eine postero-terminale Offnung nach aussen
entleert. Eine helle grosse Vacuole sah ich bei dem abgebil-
deten Individuum auch an der Ubergangsstelle zwischen dem
Halse und dem Ko6rper, bin aber nicht sicher, ob sie ebenfalls
contractil war. Drei (zwei?) grosse, runde, homogen erschei-
nende Macronuclei in der Mitte des Korpers. Nahrung fein.
Characteristisch fiir die vorliegende Art bleiben also die
betrachtliche Grdsse und blattartige Abplattung des contractil-
metabolischen Korpers, der pfropfartige Mundzapfen, die kurzen
Schlundstabchen und die tangentialen trichocystenartigen Gebilde
im Ectoplasma.
L6f6, am Ufer (Juni, August 1893, einzelne Exx.)
Lacrymaria olor O. F. M.
Miller, Animale. Inf. p. 75, Taf. X, Fig. 12—15 (Vibrio olor). —
Ehrenberg, Inf. p. 342, Taf. XXXVIII, Fig. 7 (Trachelocerca olor). —
Claparéde & Lachmann, Inf. & Rhiz. p. 298, Taf. XVI, Fig. 5—8. —
Quennerstedt, Bidrag I, Acta Univ. Lund. T. II. 1865, p. 45, Taf. 1, Fig.
5. — Kent, Manual. Il, p. 515, Taf. XXVII, Fig. 29—31 (Trachelocerca olor).
— Biitschli, Protozoa, III, Taf. LVI, Fig. 9.
Skalorn, Moostiimpel (August 1893).
Trachelocerca phoenicopterus Cohn,
Cohn, Z. f. w. Z. Bd. XVI, 1866, p. 262, Taf. XIV, Fig. 1—3. —
Quennerstedt, Bidrag II, Acta Univ. Lund. 1867, p. 13, Taf I, Fig. 9—
10. — Kent, Manual, II, p. 516, Taf. X XVII, Fig. 32. — Mébius, Bruchst.
Inf, fauna Kieler Bucht, p. 101.
F6lis6, Seeufer (October 1892).
Coleps hirtus Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 317, Taf. XX XIII, Fig. 1. — Kent, Manual, II,
p. 507, Taf. XXVII, Fig. 3, 4. — Maupas, Arch. zool. exp. et gen. 2:me
ser. T. III, 1885. — Biitschli, Protozoa, III, Taf. LVIII, Fig. 1a—f.
68 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Uberall in stehendem Wasser (Graben bei Skalorn, Juli
1893), auch im LO6fé-Sunde zwischen faulenden Algenmassen
sehr hiiufig (August 1892). — Bei Wiborg im Seewasser nach
Eichwald (3:ter Nachtr. Bull. Mosc. XXV, 1852, p. 396).
Didinium nasutum O. F. M.
Miller, Animalc. Inf. p. 268, Taf. XX XVII, Fig. 20—24 (Vorticella
nasuta). — Balbiani, Arch. Zool. exp. & gen. T. I — Biitschli, Proto-
zoa, Ill, Taf. LVIII, Fig. 3 a—e.
In der Umgebung von Helsingfors; die Fundstelle nicht
notirt.
Didinium Balhiam Bitschli.
Biitschli, Protozoa, HI, Taf. LVIII, Fig. 4 a—b. — Fabre-Do-
mergue, Ann. sc. nat. Zoologie, T. V, 1888, p. 35, Taf, IV, Fig. 43—50.
— Schewiakoff, Holotr. p. 15, Taf. II, Fig. 14—21.
In Siisswasserpfiitzen auf der Insel Lofo (Juni 1892) und in
dem Graben des botanischen Gartens (Nov. 1892).
Mesodinium pulex Clap. & Lach.
Claparéde & Lachmann, Inf. & Rhiz. p. 370, Taf. XIII, Fig. 10,
11 (Halteria pulex). — Cohn, Z. f. w. Z. Bd. XVI, 1866, p. 293, Taf. XV,
Fig. 32—34 (Acarella siro). — Quennerstedt, Acta Univ. Lund. p. 32.
(A. siro). — Stein, Org. d. Inf. Bd. IL. p. 148 (M. acarus). — Rees, Tijd-
schr. Nederl. Dierk. Ver. Suppl. I Aflev. II, 1883—84, p. 655, Taf. XVI, Fig. 24.
— Entz, Mitth. Zool. Stat. Neapel, Bd. V, 1884, p. 303, Taf. XX, Fig. 8—
15. — Merejkowsky, Comptes rendus Ac. se. Paris, T. 95, 1882. — Mau-
pas, Ibid. T. 95 u. 96, 1888.
Eine kleine, im Wasser von dem Ufer des L6f6-Sundes hau-
fige (August 1892, Juni 1893) Mesodiniwm-Art, die bei einer
Dicke von 0,021—0,022 mm eine Lange von ca. 0,049 mm hat,
halte ich fiir identisch mit Mesodiniwm pulex, welches an
den Kiisten verschiedener Meere wie auch im Sitisswasser von
mehreren Autoren gefunden worden ist. Sowohl das Ausse-
hen des Thierchens, wie auch dessen Dimensionen, welche
nach Geza KEntz bei Exemplaren aus der Neapel-Bucht
zwischen 0,03—0,04 mm Linge und 0,02—0,03 mm _ Dicke
schwanken, befestigen diese Auffassung. Auch am Seestrande
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2 69
der Insel Félis6 wurde dieselbe Form (im October 1892) ange-
troffen. Lange 0,027 mm.
Lionotus fasciola Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 356, Taf. XX XVII, Fig. 3 (Amphileptus fasciola).
— Dujardin, Inf. Taf. XI, Fig. 17 (A. fasciola)) — Cohn, Z. f. w.
Z. Bd. V, 1854, p. 4384, Taf. XXII A, Fig. 6, 7 (A. fasciola). — Wrzes-
niowski, Z. f. w. Z. Bd. XX, 1870, p. 500, Taf. XXIII, Fig. 29—32. —
Kent, Manual, Il, p. 743, Taf. XLII, Fig. 5—11. — Rees, Tijdschr. Nederl.
Dierk. Vereen. Suppl. I, Afl. 2, 1884, p. 609, Taf. XVI, Fig. 2 (Loxophyilum
duplostriatum). — Andrussowa, Trudi 8:t Petersb. Obtsch. Estest, T. XVII,
1, 1886, p. 256, Taf. II, Fig. 14 (Loxoph. duplostriatum). — Schewiakoff,
Holotr. p. 19, Taf. II, Fig. 27—30.
In Siisswasser und im LO6fé-Sunde (August 1893).
F Tionotus anas O. F. M.
Miiller, Animale. Inf. p. 72, Taf. X, Fig. 3—5 (Vibrio anas). — Du-
jardin, Inf. Taf. XI, Fig. 6 (Lionotus folium). — Wrzesniowski, Z. f.
w. Z. Bd. XX, 1870, p. 497, Taf. XXII, Fig. 26—28 (ZL. folium). — Kent,
Manual, II, p. 742, Taf. XLII, Fig. 12, 13 (ZL. Wrzesniowski). — Biitschli,
Protozoa, III, Taf. LIX, Fig. 5 a—b (ZL. anser).
Im LOofé-Sunde (August 1893),
Loxophyllum meleagre O. F. M.
Ehrenberg, Inf. p. 357, Taf. XXXVIII, Fig. 4 (Amphileptus melea-
gris). — Dujardin, Inf. Taf. XIV, Fig. 6. — Claparéde & Lachmann,
Inf. & Rhiz. p. 358, Taf. XVI. Fig. 9. — Quennerstedt, Bidrag I, Acta
Univ. Lund. 1865, p. 45, Taf. I, Fig. 8. — Wrzesniowski, Arch. f. mikr.
Anat. Bd. V, 1869, Taf. IV, Fig. 28. — Kent, Manual, II, p. 528, Taf.
XXVII, Fig. 52. — Biitschli, Protozoa, Ill, Taf. LX, Fig. 2 a—b. — Bal-
biani, Zool. Anz. Bd. XIII, 1890, p. 110—115, 132—136, 9 Figg.
Aus dem Rams6-Sunde (Juli 1894). Die Art wird von Eich-
wald von Hapsal angegeben.
Loxophyllum setigerum Quenn.
Quennerstedt, Bidrag Il, Acta Univ. Lund. 1867, p. 6, Taf. 1 Fig.
4. — Kent. Manual, II, p. 530. — Biitschli, Protozoa, III, Taf. LX, Fig. 1.
Diese Art, die zuerst von Quennerstedt an der Kiiste des
Kattegat bei Warberg beobachtet wurde, ist ausgezeichnet durch
starre, borstenfOrmige Gebilde am Korperrande. Nach dem,
70 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
was ich beobachten konnte, sind diese keineswegs als entladene
Trichocysten zu betrachten. L. 0,13 mm, Br. 0,06 mm.
L6fo-Ufer (Juni 1893).
Loxophyllum armatum Clap. & Lach.
Claparéde & Lachmann, Inf. & Bhiz. p. 362, Taf. XIV, Fig. 17. —
Kent, Manual, II, p. 529, Taf. XXVII, Fig. 53. — Biitschli, Protozoa, HI,
Taf. LX, Fig. 2,
L6f6, am Ufer (August 1893).
Trachelius ovum Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 323, Taf. XXXIII, Fig. 13. — Claparéde &
Lachmann, Inf. & Rhiz. p. 345. — Cohn, Z. f. w. Z. Bd. IV, 1853, p.
266, Taf. XIII, Fig. 8, 9. — Gegenbaur, Arch. f. Anat. u. Phys. 1857, p.
309—312. — Kent, Manual, Il, p. 522, Taf. XXVII, Fig. 388. — Foulke,
Ann. Mag. Nat. History. Vol. XVI, 1885 p. 477—78. — Biitschli, Protozoa,
lll, Taf. LIX, Fig. 3. — Fabre-Domergue, Journ. d’Anat. & Phys. 1891,
p. 1—21, Taf. V.
Von diesem ausgezeichneten Infusor fand ich zahlreiche
Exx. in dem Brunnen auf L6fo (Juni 1893), wie auch einzeln
im Seewasser nicht nur in den inneren Skiiren im Rams6-Sunde,
(August 1893), zusammen mit Cordylophora lacustris, sondern auch
in den ausseren und zwar im Sunde zwischen den Inseln Lofo
und Sumparn zwischen Po‘amogeton perfoliatus, (August 1893).
Andere Fundorte: Graben auf Foélisé (October 1892), Waldtiimpel
auf LOfo (Juni 1894).
Dileptus anser O. F. M.
Miiller, Animalc. Inf. p. 72, Taf. X, Fig. 7—11 (Vibrio anser). —
Ehrenberg, Inf. p. 355, Taf. XXXVII, Fig. 4 (Amphileptus anser), Fig. 5
(A. margaritifer). — Dujardin, Inf. Taf. VII, Fig. 17. — Claparéde
& Lachmann, Inf. & Rhiz. p. 349, Taf. XVI, Fig. 3 (Amphileptus gigas).
— Quennerstedt, Bidrag I, Acta Univ. Lund. 1865, p. 44 Taf. I, Fig. 7.
— Quennerstedt, Bidrag H, Acta Univ. Lund. 1867, p. 4, Fig. 8—12. --
Wrzesniowski, Z. f. w. Z. Bd. XX, 1870, p. 504, Taf. XXIII, Fig. 3883—44
(Dileptus gigas). — Kent, Manual, II. p. 524, Taf. XXVII, Fig. 68, (A. gigas).
— Bitschli, Protozoa, Taf. LIX, Fig. 4a—g. — Schewiakoff, Holotr. p.
22, Taf. Ill, Fig. 31—33.
Im Wasser aus den Skalérn-Griiben (August 1893).
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 71
Loxodes rostrum Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 324, Taf. XXXIV, Fig. 1. — Dujardin, Inf. Taf.
XI, Fig. 5 (Pelecida rostrum). — Glaparéde & Lachmann, Inf. & Rhiz.
p. 339. Taf. XVII, Fig. 2. — Kent, Manual, Il, p. 748, Taf. XLII, Fig. 1—3.
Wrzesniowski, Z. f. w. Z, Bd. XX, 1870, p. 489. Taf. XXII, Fig. 21—25.
Quennerstedt, Bidrag I, Acta Univ. Lund 1866, p. 51, Taf. 1, Fig. 9 A—B.
Mehrere Exemplare von Skalorn (Juli 1893 und 1894
zwischen Lemna).
Nassula aurea Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 340, Taf. XXXVII, Fig. 3. — Cienkowski, Z.
£ “w. Z.-Bad. VI 1855, p. 301, Taf X, Fig. 1—10° (W.. viridis). — Kent,
Manual, Il, p. 494, Taf. XXVI, Fig. 42 (N. ornata). — Biitschli, Protozoa,
Ill, Taf. LX, Ftg. 4 a—f. — Schewiakoff, Holotr. p. 28, Taf III, Fig.
39—46.
Diese Art ist eine von den am meisten in die Augen fal-
lenden Ciliaten des flachen algenreichen Ufers am LO6fd-Sunde
und ist daselbst von mir vom Juni bis September im Laufe
mehrerer Jahre beobachtet worden. Die an dem genannten
Orte vorkommenden Exemplare sind in der Regel kurz und dick,
mit breit abgerundeten Kérperenden, und intensiv gelb gefiarbt
durch Phycoxanthin, einen Farbstoff, der von verdauten Os-
cillariaceen herriihrt (Schewiakoff). Trichocysten sind bei ihnen
stets vorhanden und werden beim Reize ausgeschleudert. Ein
kleineres kurzes Exemplar, welches aufgemessen wurde, betrug
in der Linge 0,143 mm, in der Breite 0,112 mm.
Nassula elegans Ebg. (Chilodon ornatus? Ebg.) wird von
Eichwald aus dem Seewasser bei Hapsal angefiihrt (3:ter Nachtr.
Bull. Mose. T. XXV, 1852, p. 516).
Nassula rubens Clap. & Lach.
Claparede & Lachmann, Inf. & Rhiz. p. 330, Taf. XVIII, Fig. 8.
— Kent, Manual, Il, p. 496.
Graben bei Skilérn (Juni 1892).
Chilodon crebricostatus Mobius.
Mobius, Inf. fauna d. Kieler Bucht, p. 89, Taf. VII, Fig. 1.
Eine kleine, 0,039 mm lange und 0,018 mm breite, mit
dicht gestreifter Bauchseite versehene Chilodon-Art, welche zwi-
72 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
schen Algen (Cladophora, Ceramium) von dem 6stlichen, expo-
nirten Ufer der Insel L6fé angetroffen wird (August 1893), halte
ich fiir identisch mit derselben Form, die M6bius aus dem Kieler
Hafen beschrieben hat. Ein grésseres Exemplar von 0,072 mm
Liinge und 0,051 mm Breite gehdrte wohl auch zu dieser Art.
Chilodon cucullulus Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 336, Taf. XXXVI, Fig. 7. — Dujardin, Inf.
Taf. XIIL, Fig. 9 (Lowodes cucullulus), Taf. VI. Fig. 6. — Claparéde
& Lachmann Inf. & Rhiz. p. 334. — Stein, Org. d. Inf. Abth. I, p. 114,
Taf. I, Fig. 6—23. — Wrzesniowski, Arch. f. mikr. Anat. Bd. V, 1869,
Taf. Ill, Fig. 17, 18. — Kent, Manual, lI, p. 746, Taf. XLU, Fig. 16—22.
—— Biitschli, Protozoa, III, Taf. LXI, Fig. 1 a—d.
Ein 0,070 mm langes und 0,036 mm breites, mit ca. 18
Cilienreihen auf der Bauchseite versehenes Exemplar der Gat-
tung Chilodon, welches zwischen Algen auf der Siidseite von
L6fs (bei »Notgrund«<) aufgefunden wurde (August 1893), scheint
identisch mit dem in Siissgewiissern tiberall verbreiteten Ch.
cucullulus zu sein. |
Auch am Ufer von L6f6 und im Ramso-Sunde fand ich
im August 1893 Chilodon-Exemplare, die mit dieser Art iden-
tisch, oder sehr nahe verwandt sind.
Chlamydodon mnemosyne Kbg.
Ehrenberg, Inf. p. 377, Taf. XLII, Fig. 8. — Stein, Org. d. Inf. 1,
p. 116, Taf. II, Fig. 1—6. — Quennerstedt, Bidrag II, Acta Univ, Lund.
1867 p. 27, Taf. Il, Fig. 1. — Kent, Manual, II, p. 750, Taf. XLU, Fig. 41 42.
Am Ufer des L6fé-Sundes (Juni 1893; mehrere Exx.) Ehr-
enberg fand diese Art im Ostseewasser bei Wismar.
Trochilia (2?) crassa n. sp. (Taf. Ill, Fig. 2).
In lingere Zeit aufbewahrtem Wasser von dem Seestrande
bei Léfé fand ich im October 1892 zahlreiche Exemplare einer
zu der Unterfamilie der Hrviliina (Biitschli) gehérenden Art, die
ich in der Litteratur noch nicht beschrieben gefunden habe. Da
die Erviliinen nur zum Theil genauer untersucht worden sind,
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XIL, n:o 2, 73
will ich hier eine ausfiihrliche Darstellung der vorliegenden
Form folgen lassen.
Der farblose und formbestiindige Kérper erinnert in seiner
Gestalt an die Abbildungen Stein's vom Phascolodon vorticella.
Er ist oval, nicht doppelt so lang als breit, seitlich etwas zu-
sammengedriickt. Das Vorderende erscheint, von der Riick-
seite gesehen, fast quer abgestutzt, das hintere Ende des Kor-
pers ist breit bauchig abgerundet. Der Riicken ist hoch ge-
wolbt, die grésste Breite sowie die grésste Wélbung desselben
liegt hinter der Mitte des K6érpers. Die Seitenflachen des Riic-
kens begrenzen das schmale Bauchfeld mit wulstartigen Riin-
dern. Die Gesammtgestalt erinnert etwa an eine Cypraea-
Schale. An der linken Seitenfliche des Riickens finden sich
gewOhnlich zwei schmale, spaltartige Langsfurchen.
Das Bauchfeld stellt eine Liingsfurche dar, die nach links
flacher wird und nur durch einen ganz niedrigen Wulst gegen
die linke bauchige Seitenfliiche des Riickens abgegrenzt ist, nach
rechts dagegen tiefer wird und da von einem verdickten Wulst
eingesiumt ist, welcher den rechten Rand des Riickenmantels
darstellt. Nach vorn und links gegen den Riicken aufsteigend,
erweitert sich das Bauchfeld zu einer breiten, runden Stirn-
flache, in deren Mitte sich der Mund befindet. Das Mundfeld
ist nicht concav, wie bei Phascolodon, sondern schwach convex
und wird von der Fortsetzung des rechten Wulstes begrenzt.
Nur die rechte Seite der Bauchfurche und zum Theil das
Mundfeld sind mit Cilien bekleidet. Der iibrige K6rper ist ganz
nackt. Die Cilien sind in Reihen geordnet, welche folgenden
characteristischen Verlauf zeigen. Neben dem rechten Wulste und
ihm parallel zieht sich eine enge, gleichbreite Zone von fiinf oder
sechs Cilienreihen hin, die am Hinterende des Korpers, wo sich
die Furche etwas vertieft, hakenférmig nach links und etwas ein-
wirts um einen sich hier findenden, beweglichen, lanzettfOrmigen
Griffel biegen. Nach vorn zu verliuft dieselbe Cilienzone in der
zwischen dem convexen Mundfelde und dem genannten Wulste
sehr eng gewordenen Furche bis an den Vorderrand des Mund-
feldes, wo dieser mit einer von dem Munde ausgehenden undeut-
Kk. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
ae |
—
lichen Rinne zusammentrifft. Auf dem rechten und vorderen Rande
des Stirnfeldes hat also die Cilienzone einen ahnlichen concen-
trischen Verlauf, wie ihn Stein bei Phascolodon vorticella dar-
gestellt hat. An der linken oder hinteren Seite des oralen Fel-
des findet sich ein anderes Streifungssystem. Von der ge-
nannten Mundrinne und dem Munde ziehen sehr dicht stehende,
zarte Cilienreihen nach hinten zu einer feinen Grenzlinie, die
als eine continuirliche Fortsetzung der Furche des Vorderran-
des das Stirnfeld nach hinten und unten umgiebt. Die kleine
Region des Stirnfeldes, welche vor der Mundrinne zwischen die-
ser und der frontalen Cilienzone gelegen ist, scheint nicht be-
wimpert zu sein. Weder an der Mundrinne, noch am Hinter-
ende wurden langere oder steifere Cilien bemerkt.
Die rundliche Mund6offnung fihrt in eine sehr lange, von
sehr zarten Stabchen gestiitzte Schlundroéhre hinein, welche
stark gebogen ist. Das hintere, starker gebogene Ende der
Schlundréhre, deren convexe Seite nach rechts liegt, ist noch
in der Nahe des hinteren Kérperendes zu verfolgen. Dicht hin-
ter der Mund6offnung ist die Schlundréhre schwach bulbusartig
erweitert.
Der Kern ist hyalin, oval, in der Mitte von einer schma-
len Querspalte in zwei getheilt. Nebenkern auch vorhanden.
An der rechten K6rperseite finden sich zwei contractile,
dorsal gelegene Vacuoien.
Die Exemplare schwammen lebhaft umher. Sie waren von
variabler Grésse. Ein Individuun, welches zu den grésseren
gehorte, wies eine Linge von 0,050 mm bei einer Breite von
0,035 mm auf.
Was schliesslich die verwandtschaftlichen Beziehungen un-
serer Art betrifft, so erinnert die Kérpergestalt, zum Theil auch
die Streifung und das Vorkommen von Stabchen in dem Schlunde
an die Gattung Phascolodon, wihrend das Vorhandensein eines
beweglichen Schwanzgriffels das Infusor zur Ervilia-Gruppe hin-
weist. Unter den hierher gehérenden Gattungen scheint sie
sich am nachsten den Trohilia und Dysteria im Sinne Biit-
schli’s anzuschliessen. Obwohl nicht unwesentliche Differen-
zen zwischen Trochilia palustris Stein, dem Reprisentanten der
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 7)
erstgenannten Gattung, und meiner Art zu erkennen sind, méchte
ich diese jedoch bis auf Weiteres als eine ziemlich abweichende
Form in dieselbe Gattung stellen.
Dysteria lanceolata Clap. & Lach.
Claparéde & Lachmann, Inf. & Rhiz. p. 285, Taf. XV, Fig. 8—13.
— Mobius, Inf. fauna d. Kieler Bucht, p. 88, Taf. VI, Fig. 7—9.
Von diesem marinen Infusionsthier, welches ich in Kiel
1891 kennen lernte, fand ich ein Exemplar zwischen feinen
Algen in 10 m Tiefe, S von der Insel Gasgrund (1893).
Frontonia atra Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 360, Taf. XL, Fig. 6 (Ophryoglena atra). — Kent,
Manual, II, p. 532, Taf. XXVI, Fig. 63, 64 (O. atra). — Fabre-Domergue,
Ann. se. nat. Zool. T. V, 1888, p. 19, Taf. Il, Fig. 22—27. — Biitschli,
Protozoa, Ill, Taf. LXII, Fig. 4 (> F. acuminata = O. atra 4+- acuminata Ebg.»).
Graben bei Skalérn (August 1893). Dunkel, mit schwarzem
Pigmentfleck.
Frontonia leucas Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 329, Taf. XXXIV, Fig. 8 (Bursaria leucas). —
Kent, Manual, II, p. 497, Taf. XXVI, Fig. 37 (Cyrtostomum leucas). —
Fabre-Domergue, Ann. sc. nat. Zool. T. V, 1888, p. 13, Taf. II, Fig.
16—21 (C. leucas). — Biitschli, Protozoa, III, Taf. LXII, Fig. 3 a—c. —
Schewiakoff, Holotr. p. 38, Taf. IV, Fig. 57—64.
Zusammen mit Prorodon teres und Condylostoma patens
ernahrt sich Fr. lewcas am Ufer des L6fé-Sundes von encystir-
ten Glenodinien und von Oscillariaceen und Diatomaceen, von
denen der K6rper oft vollgepfropft ist. Zoochlorellen fiihrende
Exemplare (Bursaria vernalis Ehrenberg, Inf. p. 329, Taf.
XXXIV, Fig. 7) wurden nicht gesehen. Trichocystenschicht deut-
lich. In Gesellschaft mit Prorodon teres, Pleuwronema chrysalis,
Paramaecium aurelia und Coleps hirtus in grosser Menge (Juni
1893).
Bursaria vernalis, die synonym mit der vorliegenden Art ist,
wurde im SeewasSer bei Reval und Hapsal von Eichwald beob-
achtet (Bull. Mose. Bd. XXII, 1849, p. 519 u. Bd. XXV, 1852,
p. 515).
76 K. M. Levander. Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Ophryoglena sp.
Die leere Haut eines Cyclops vom LO6f6-Sunde war voll-
gepfropft mit Exemplaren eines Ophryoglena-artigen Infusions-
thiers, welches ich nicht mit Sicherheit bestimmen konnte. Der
Kérper war oval, das Hinterende abgerundet, das Vorderende
etwas zugespitzt und an die eine Seite gebogen. Hinter dem
letzteren liegt der nierenférmige Mund und dabei ein uhrglas-
formiger Kérper nebst kleinem Pigmentfleck, welcher jedoch
nicht stets vorhanden ist. Das ganze Entoplasma war von
grossen Kugeln (Fetttropfen) erfiillt, so dass der Korper undurch-
sichtig war.
Colpidiwm colpoda kbg.
Ehrenberg, Inf. p. 352, Taf. XXXIX, Fig. 7 (Paramaecium colpoda).
— Dujardin, Inf. Taf. IV, Fig. 29 (Colpoda cucullus). — Schewiakoff,
Holotr. p. 42, Taf. V, Fig. 65—68.
Tiimpel des botanischen Gartens (October 1892).
Nach Kent’s*) und meiner?) Ansicht hat das Paramae-
cum cucullio Quennerstedt’s (Bidrag II, Acta Univ. Lund.
1867, p. 18, Taf. I, Fig. 17—18) nicht Bezug auf die as
al Form, sondern auf die folgende.
Plagiopyla nasuta Stein.
Stein, Sitz. ber. d. k. béhm. Ges. d. Wiss. Prag 1860, p. 58. —
Quennerstedt, Bidrag II, Acta Univ. Lund. 1867, p. 18, Taf. I, Fig. 17,
18 (Paramaecium cucullio) — Kent, Manual, II, p. 538, Taf. XXVII, Fig.
dU, 51. — Gourret & Roeser, Arch. Zool. exp. & gen. 2 ser. T. IV, 1886,
p. 476, XXIX, Fig. 10. — Levander, Acta Soc. F. & FI. fenn. Bd. IX, 1894,
p. 62, Taf. III, Fig. 28—30.
Helsingfors, Graben bei Alphydda, in einem Tiimpel am
Seestrande bei Lappwik, auf F6lis6é und L6fé (October 1891).
Cinetochilum margaritaceum Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 246, Taf. XXII, Fig. 2 (Cychdium margaritaceum).
—C Claparéde & Lachmann, Inf. & Rhiz. p. 278, Taf. XIV, Fig. 4 (Glau-
1) Kent, Manual, II, p. 538, Taf. XXVII, p. 50—41.
*) Levander, Beitr. zur Kenntniss einiger Ciliaten, p. 62—72.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 77
coma margaritacea). — Kent, Manual, Il, p, 796, Taf. XLV, Fig. 30 (G.
margaritaceum). — Schewiakoff, Holotr. p. 47, Taf. VI, Fig. 73—75.
Im Wasser aus dem Rams6-Sunde, welches einige Tage
gestanden hatte (August 1893). Lange 0,03 mm.
Ancistrum mytil Quenn.
Quennerstedt, Bidrag II, Acta Univ. Lund. 1867, p. 4, Taf. I, Fig.
1—3 (Opalina mytili). — Kent, Manual, I, p. 565, Taf. XXVI, Fig. 26, 27
(Anoplophrya mytili).
Parasitisch in Mytilus edulis bei Lofo, 1893.
Paramaecium bursaria Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 324, Taf. XXXIV, Fig. 3 (Loxodes bursaria). —
Claparéde & Lachmann, Inf. & Rhiz., p. 265. — Quennerstedt, Bi-
drag I, Acta Univ. Lund. 1865, p. 49, Taf. I, Fig. 12. — Kent, Manual,
II, p. 486, Taf. XXVI, Fig. 31, 32. — Biitschli, Protozoa, II, Taf. LXIII,
Fig. 2 a—d, 5 a—e.
Graben auf Skalorn (Juli 1893; mit Zoochlorellen).
Paramaecium aurelia O. F. M.
Ehrenberg, Inf. p. 350, Taf. XXXIX, Fig. 6. — Dujardin, Inf.
Taf. VIII, Fig. 5. — Claparéde & Lachmann, Inf. & Rhiz. p. 265. —
Quennerstedt, Bidrag I, Acta Univ. Lund. 1865, p. 47, Taf. I, Fig. 10. —
Blochmann, Mikr. Thierwelt des Siisswassers, p. 66, Taf. V, Fig. 149.
Zahlreich im L6fé-Sunde am Ufer (Juni 1893) und im Was-
ser aus den Skalérn-Graben, (Juni 1894). Das Infusor wurde
auch im Seewasser bei Kaugern und Hapsal von Eichwald
beobachtet. (Bull. Mose. Bd. XX, 1847, p. 333 u. Bd. XXV,
1852, p. 517). i
Urocentrum turbo O. F. M.
Ehrenberg, Inf, p. 268, Taf. XXIV, Fig. 7. — Kent, Manual, II,
p. 641, Taf. XXXIII, Fig. 7—10 und p. 618, Taf. XXXII, Fig. 23—24 (Cal-
ceolus cypripedium Clark.). — Entz, Z, f. w. Z. Bd. XXXVIII, 1883, p. 179,
Taf. VIII, Fig. 12—14. — Schewiakoff, Holotr. p. 49, Taf. VI, Fig. 76—86.
Zahlreiche Exemplare in einem Tiimpel am Seestrande bei
Lappwik (October 1892),
78 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Lembadion bullinum O. F. M.
Claparede & Lachmann, Inf. & Rhiz., p, 249, Taf. XII, Fig. 5, 6.
— Kent, Manual, II, p. 537, Taf. XXVII, Fig. 54. — Schewiakoff, Ho-
lotr. p. 55, Taf. VII, Fig. 87—91.
Zimmeraquarium des Zool. Museums, im Herbst 1891.
Plewronema chrysalis Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 352, Taf. XXXIX, Fig. 8 (Paramaecium chrysa-
lis). — Dujardin, Inf. Taf. VI, Fig. 1 (Plewronema crassa) und Taf. XIV,
Fig. 2 (Pl. marina). — Claparéde & Lachmann, Inf. & Rhiz., p. 274,
Taf. XIV, Fig. 8. — Quennerstedt, Bidrag II, Acta Univ. Lund. 1867, p.
19, Taf. I, Fig. 19—22. — Kent, Manual, IJ, p. 543, Taf. XXVII, Fig. 55. :
— Fabre-Domergue, Journ. d’Anat. & Phys. Bd. XXI, 1885, p. 558, Taf.
XXIX, Fig. 4, 5 (Pl. marina). — Mobius, Inf. Fauna d. Kieler Bucht p.
101, Taf. X, Fig. 7, 8 (Pl. marinum). — Scheviakoff, Holotr. p. 58, Taf.
VII. Fig. 92, 93.
Am Ufer des LO6fé-Sundes 1889—1893, haufig; auch zwi-
schen Algen in 10 m Tiefe bei Gasgrund (August 1893). Lange
des K6rpers 0,095 mm, Breite 0,054 mm. Die Gestalt des Kor-
pers, die Lage des runden Macronucleus, der contractilen Va-
cuole und des Afters sowie die weite Mundmembran stimmen
genau mit den schdnen Abbildungen und der Beschreibung
Schewiakoff’s tiberein. Langere Wimpern am _ Hinterende,
mit welchen die Kieler Form nach M6bius versehen sein soll,
wurden nicht erkannt.
Eichwald fand »Paramaecium chrysalis» im Seewasser
bei Reval und Hapsal (Bull. Mose. Bd. XXII, 1849, p, 522 u.
Bd. XXV, 1852, p. 517).
Discophrya planariarum Siebold.
Kent, Manual, Il, p. 568 (Haptophrya planariarum). — Bitschli,
Protozoa, Il], Taf. LXV, Fig. 2.
Bei L6fo in einer Planaria am Seeufer (Juni 1890).
Opalina ranarum Ebg.
Quennerstedt, Bidrag I, Acta Univ. Lund. 1865, p. 42, Taf. I, Fig.
1 A—C. — Engelmann, Morph. Jahrb. Bd. I, 1876, p. 574, Taf. XXI,
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 79
Fig. 1-15. — Kent, Manual, II, p. 559, Taf. XXVI, Fig. 1—9, 20. — Pfitz-
ner, Morph. Jahrb. Bd. XI, 1886, p. 454, Taf. XXVI (Kerntheilung).
Im Darme von Rana temporaria bei Helsingfors und
auf LOf6.
Plagiotoma lumbrict Duj.
Dujardin, Inf. p. 504, Taf. IX, Fig. 12 a, b. — Stein, Org. d. Inf.
p. 352, Taf. XVI, Fig. 16—19. — Quennerstedt, Bidrag I, Acta Univ.
Lund. p. 52, Taf. I, Fig. 14. — Kent, Manual, II, p. 583, Taf. X XIX,
Fig. 10.
Im Darme von Lumbricus, LOfS (August 1889).
Nyctotherus cordiformis Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 328. Taf. XX XV, Fig. 6 (Bursaria? cordiformis).
— Claparéde & Lachmann, Inf. & Rhiz. p. 236, Taf. XI, Fig. 8, 9
(Plagiotoma cordiformis). — Quennerstedt, Bidrag I, Acta Univ. Lund.
1865, p. 53, Taf. IJ, Fig. 1. — Stein, Org. d. Inf. II, p. 338, Taf. XV,
Fig. 1—10. — Kent, Manual, II, p. 580, Taf. XXIX, Fig. 4.
Im Dickdarme von Bufo vulgaris, LOf6 (Juli 1889).
Nyctotherus ovalis Leidy.
Stein, Org. d. Inf. Il, p. 344, Taf. XV, Fig. 11-16. — Kent, Ma-
nual, II, p. 580.
Im Darme von Blatta americana, Helsingfors, Zuckerfabrik
Tholo (December 1893).
Heterotricha.
Blepharisma lateritia Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 328, Taf. XXXV, Fig. 8 (Bursaria lateritia) u.
p. 324, Taf. XXXIV, Fig. 2 (Loxodes cithara). — Stein, Org. d. Inf. U, p.
178, Taf. 1, Fig. 5--11 u Taf. Il. Fig. 1—4. — Kent, Manual, Il, p. 585.
Im Wasser aus einem Graben auf Skal6rn fand ich mehrere
Exemplare von iihnlicher Gestalt, wie in Fig. 1, Taf. Il bei Stein;
sie waren nicht roth, sondern farblos, oder durch symbioti-
sche. Algen sch6én griingefiirbt. Das Peristom reichte etwa bis
zur Mitte des K6érpers. Macronucleus war einfach, in der vorde-
ren Hilfte des Kérpers gelegen. Auch in einer Moospfiitze auf
80 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
der Insel L6f6 fand ich farblose Exemplare von Blepharisma late-
yitia (August 1893).
Metopus sigmoides Clap. & Lachm,
Claparéde & Lachmann, Inf, & Rhiz. p. 255, Taf. XII, Fig. 1. —
Quennerstedt, Bidrag IH, Acta Univ. Lund. 1867, p. 23, Taf. I, Fig. 23
(Metopides contorta). — Stein, Org. d. Inf. Il, p. 329, Taf. XVI, Fig. 5—8,
10, 14 (,normale Hauptform von M. sigmoides“). — Kent, Manual II, p.
581, Taf. XXIX, Fig. 6 u. p. 583, Taf. XXXII, Fig. 18 (Metopides contorta).
Gourret & Roeser, Arch. Zool. exp. & gen. T. IV, 1886, p. 483, Taf. XXX,
Fig. 5—8. — Levander, Acta Soc. pro Fauna & FI. fenn. Bd. IX, 1894,
p. 5. Taf. I, Fig. 1—4.
Helsingfors, im Wasser aus einem Tiimpel am Seestrande
bei Lappwik (Dec. 1892), auf Folis6 (Sept. 1892), in einem
Graben bei Alphydda (Sept. 1892) und auf LO6f6 in einer Pfiitze
am Seeufer (Oct. 1891). i
Metopus contortus Lev.
Stein, Org. d. Inf. II, p. 332, Taf. XVI, Fig. 9, 11, 12 (,verkiirzte
Hauptform des M. sigmoides*). — Kent, Manual, II, p. 582, Taf. XXIX,
Fig. 7 (M. sigmoides p. p.) — Biitschli, Protozoa, If, Taf. LVII, Fig. 1e
(M. sigmoides p. p.). — Levander, Acta Soc. pro Fauna «& Fl. fenn. Bd.
IX, 1894, p. 19, Taf. I, Fig. 5—9.
Helsingfors, Graben bei Alphydda (Sept. 1892) und bot.
Garten (Sept. 1892).
Metopus bacillatus Lev.
Levander, Acta Soc. pro Fauna & Fl. fenn. Bd. IX, p. 32, Taf. I,
Fig. 12, 13.
Diese von mir beschriebene Art wurde in drei Exemplaren
in dem Tiimpel des bot. Gartens (Oct. 1892) entdeckt.
Tropidoatractus acuminatus Ley.
Levander, Acta Soc, pro Fauna & Fl. fenn. Bd. IX, p. 39, Taf. IL,
Fig. 14.
In demselben Wasser, in dem die vorige Art vorgefunden
wurde, wurden einige Exemplare dieses Infusors, (Oct. 1892)
beobachtet.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 81
Spirostomum teres Clap. & Lach,
Ehrenberg, Inf. p. 359, Taf. XL, Fig. 5 (Uroleptus filum). — Cla-
paréde & Lachmann, Inf. & Rhiz. p, 233, Taf. XI, Fig. 1, 2. — Stein,
Org. d. Inf. I, p. 190, Taf. I, Fig. 5—9, 12, 13 u. Taf. IL. Fig. 1. — Kent,
Manual, IJ, p. 586.
Am Seestrande bei Léf6 (Juni, Juli 1893) ‘und bei Lapp-
wik (Oct. 1892).
Spirostomum ambiguum Ebg.
Ehrenberg, Inf. p, 332, Taf. XXXVI, Fig. 2. — Dujardin, Inf. p.
d14, Taf. XII, Fig, 3. — Claparéde & Lachmann, Inf. & Rhiz. p. 231.
Kent, Manual, Il, p. 586, Taf. XXIX, Fig. 13, 14.
Lofé, im Brunnen der Insel (Aug. 1892, Juni 1893). Im
Seewasser habe ich diese riesige Art noch nicht beobachtet,
wahrend Eichwald ihrer von Hapsal (3:ter Nachtr. Bull. Mosc.
Bd. XXV, 1852, p. 515) und Ehrenberg ebenfalls aus dem
Ostseewasser bei Kopenhagen erwiihnt.
Condylostoma patens O. F. M.
Miller, Animale. Inf. p. 181, Taf. XXVI, Fig. 1, 2 (Trichoda pa-
tens). -- Dujardin, Inf. p. 576, Taf. XII, Fig. 2 a—c. — Claparéde &
Lachmann, Inf. & Rhiz. p. 244, Taf. XII, Fig. 3. — Quennerstedt,
Bidrag H, Acta Univ. Lund. 1867, p. 24, Taf. I, Fig. 24. — Stein, Org. d.
Inf. Il, p. 173, Taf. I, Fig. 1--4, — Kent, Manual, II, p. 584, Taf. XXIX,
Fig. 12. — Mobius, Inf. fauna d. Kieler-Bucht, p. 91.
Dieses grosse marine Infusionsthier ist sehr allgemein an
dem algenreichen Ufer des Léfé-Sundes, wo es begierig Gleno-
dinien verschlingt. Auch im Wasser vom Ramsé-Sunde habe ich
dasselbe angetroffen (August 1890). Unter den zahlreichen Exem-
plaren, die ich im Laufe der letzten Jahre gesehen, habe ich
nur einmal Conjugation wahrgenommen. Es waren dies zwei
Individuen, die mit ihren Peristomen gegen einander gekehrt und
mit den Frontalrandern zusammengeschmolzen waren, so dass sie
ein /\ bildeten.
Condylostoma vorticella Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 326, Taf. XXXIV, Fig. 6 (Bursaria vorticella). —
Wrzesniowski, Z. f. w. Z. Bd. XX, 1870, p. 487 Taf. XXII Fig. 20 (C. stagnale).
— Kent, Manual, II, p. 584, Taf. XXIX, Fig. 11 (C. stagnale). — Biitschli,
Protozoa, III], Taf. LXVII, Fig. 5.
6
82 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Zoochlorella-haltige Exemplare in einem Waldtiimpel auf
LOf6, (Juli 1894),
Bursaria truncatella O. F. M.
Miiller, Animale. Inf. p, 115, Taf. XVII, Fig. 1—4. — Ehren-
berg, Inf. p. 326, Taf. XXXIV, Fig. 5. — Claparéde & Lachmann,
Inf. & Rhiz. p. 252, Taf. XIII, Fig..1 (B. decora). — Stein, Org. d. Inf.
II, p. 300, Taf. XII, Fig. 8 u. Taf. XII, Fig. 1—6. — Kent, Manual,
Il, p. 576, Taf. XXIX, Fig. 1, 2. — Brauer, Bursaria truncatella. Jen.
Zeitschr. f. Naturw. Bd. XIX (XID, 1885, 1 Taf., Fig. 1—11. — Schu-
berg, Morph. Jahrb. Bd. XII, 1887, . p.--383,.:Taf, XIX & XX —-Biut-
schli, Protozoa, III, Taf. LXVII, Fig. 6 a, b.
Lofs, in einer kleinen Regenwassersammlung auf einer
Strandklippe (Juli 1892) und in einem Tiimpel bei Helsing-
fors (Edenswik, Oct. 1892). —- Nach Eichwald auch im See-
wasser bei Hapsal (3:ter Nachtr. Bull. Mose. Bd. XXV, 1852,
p. 515).
Climacostomum virens khg.
Ehrenberg, Inf. p. 332, Taf. XXXVI, Fig. 1 (Spirostomum virens).
Claparede & Lachmann, Inf. & Rhiz. p. 229, Taf. XII, Fig. 2 (Leuco-
phrys patula). — Stein, Org. d. Inf. Il, p. 210, Taf. IV, Fig. 2-9. —
Wrzesniowski, Arch. f, mikr. Anat. Bd. V, 1869, Taf. IV, Fig. 21, 22. —
Kent, Manual, II, p. 587, Taf. XXIX, Fig. 18 (ZL. patula). .
Diese eigentlich Siisswasserart habe ich sowohl in einem
Graben bei Skilérn, (Juli 1893), wie auch am Strande des LOfo-
Sundes gefunden, wo sie seit 1889 mir jeden Sommer zu Ge-
sicht gekommen ist. Die Exemplare an diesem Ort enthalten
stets symbiotische Algen (Zoochlorellen). Auch im Rams6-Sunde
wurde sie beobachtet (Aug. 1893).
Folliculina (Freia) elegans Clap. & Lach. (Taf. II Fig. 3).
Claparéde & Lachmann, Inf. & Rhiz. I, p. 220, Taf. X, Fig. 1—4,
7. — Stein, Org. d. Inf. Il, p. 289, Taf. XII, Fig. 1i—7. — Kent, Manual,
Il, p. 598, Taf. XXIX, Fig. 33—35.
Von dem s. g. Flaschenthierchen habe ich zwei Formen
aufgefunden. Die Exemplare, die ich S von der Insel Gasgrund
in 10 m. Tiefe (August 1893), auf Ceramiwm und feinen braunen
Algen festsitzend bekam, stimmen, wie aus meinen Zeichnungen
zu ersehen ist, hinsichtlich der Gestalt der Hiilse, wie der ova-
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 83
len, abgerundeten Peristomlappen mit F’. elegans Cl. & L. iiberein.
Die fast farblose Hiilse war abgeplattet flaschenformig mit kur-
zem, aufwirts gebogenem Halse, wie in Fig. 3, Taf. XII, bei
Stein. Die kegelférmige Spitze der Hiilse, sowie die Stiitzla-
melle unter dem Halse waren stets vorhanden. Auch eine im
Halse befestigte Valvula, welche im Profil als eine gerade Linie
erschien, und welche nach dem Zusammenziehen des Thieres
schief die Miindung zuschloss, war zu erkennen. Sie war be-
festigt an der unteren Seite des Halses und erstreckte sich schief
aufwirts; beim Ausstrecken des Thieres, welches ungefiirbt war,
wurde sie gegen die untere Hiilsenwand nach vorn umgeschla-
gen. Eine dorsale Lamelle sah ich nur bei einem Exemplar.
Das trichterf6rmige Vorderende des Infusors mit den relatiy
kurzen, breiten, gleichmassig abgerundeten Peristomlappen stimmt
auch mit den Abbildungen der Autoren von der F. elegans
uberein. Der Korper erschien mit breiter Ansatzfliiche an die
untere Hialfte der Hiilse befestigt und war lingsgefurcht, aber
anscheinend ohne bewegliche Cilien in den Furchen. Ich sah
in den Furchen nur kurze bewegungslose Wimpern, welche am
Halse etwas linger zu sein schienen. Linge der Hiilse 0,203
mm, Abstand zwischen den Spitzen der Trichterlappen 0,13 mm.
Ahnliche Exemplare, wie diese, fand ich auch im Wasser aus
dem L6fé-Sunde (August 1893). Das Wasser hatte mehrere Tage
im Zimmer gestanden, und die Thiere befanden sich auf der
Lichtseite des Glasschalchens, an dessen Wand sie ihre farblosen,
gallertartigen, abgeplatteten Hiilsen befestigt hatten (vrgl. O. F.
Miller, Anim. Inf. Taf. XL, Fig. 4—7 und Claparéde &
Lachmann, Inf. & Rhiz. Taf. IX, Fig. 6, 7, F. ampulla). Um
den ovalen Kern in der hinteren K6rperhalfte wurde stets ein
blaulicher Kornerhaufen beobachtet. Im selben Wasser kamen
auch mehrere Exemplare von Lagynus ocellatus vor, welcher
von Claparéde und Lachmann — wahrscheinlich mit Unrecht
— fir eine Jugendform des in Rede stehenden Infusionsthie-
res angesehen wurde.
Schon Grimm begegnete Folliculina elegans in der Umge-
bung von Helsingfors (Grimm, Zur Kenntniss der Fauna der
Ostsee etc., p. 6, russisch).
84 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Folliculina (Freia) ampulla O. F. M.
Stein, Org. d. Inf. II, p. 275, Taf. X u. XI. — Kent, Manual, II,
p. 597, Taf. XXIX, Fig. 21—28, — Mébius, Das Flaschenthierchen, Polli-
culina ampulla. Abhandl. a. d. Gebiete d. Naturw. Hamburg, 1887, I Taf.
— Mobius, Inf. fauna d. Kieler Bucht, p. 91.
Im August 1889 fand ich auf einigen Meeresalgen bei der In-
sel LOf6 eine mit langen, gleichbreiten Trichterlappen und bauchig-
flaschenformiger, dunkelgriiner Hiilse versehene Folliculina-Form,
welche ich auf Grund der von Mébius gegebenen Darstellung
von F. ampulla aus der Kieler Bucht als diese Art bestimmt habe.
Caenomorpha medusula Perty.
Perty, Zur Kenntniss kleinster Lebensformen, p. 140, Taf. III, Fig.
4. — Gruber, Ber. d. naturforsch. Ges. Freiburg, Bd. VII, 1879, p. 549,
Taf. X, Fig. 29, 30 (?Calcaria contorta). — Kent, Manual, II, p. 640, Taf.
XXXII, Fig. 1—6 (Gyrocorys oxyura Stein). — Blochmann, Die mikr.
Thierwelt des Siisswassers, p. 72, Taf. V, Fig. 173. — Gourret & Roe-
ser, Arch. de Zoologie exp. & gen. T. IV, 1886, p. 493, Taf. XXXI, Fig. 34
(2G. oxyura). — Levander, Acta Soc. pro Fauna & FI. fenn. Bd. IX, n:o
7, p. 42, Taf. II, Fig. 15—19.
Helsingfors, in einem kleinen Tiimpel am Seestrande bei
Lappwik, (Oct. 1892). Auch andere Caenomorpha-Formen habe
ich in der Umgebung von Helsingfors gesehen, die noch unbe-
schrieben sind.
Discomorpha pectinata Levander.
Levander, Acta Soc. pro Fauna «& Fl. fenn. Bd. IX, n:o 7, p. 55,
Taf. III, Fig. 26, 27.
Dieser von mir beschriebene Repriésentant einer neuen,
sehr eigenthiimlichen Infusoriengattung wurde in einem Teiche
bei Alphydda bei Helsingfors in zwei Exemplaren (Sept. 1892)
entdeckt.
Stentor polymorphus Ebe.
Ehrenberg, Inf. p. 363, Taf. XXIV, Fig. 1 u. p. 262, Taf. XXIII,
Fig. 1 (St. Miilleri). — Dujardin, Inf. Taf. XV, Fig. 2. —Claparéde &
Lachmann, Inf. & Rhiz. p. 225. — Stein, Org. d. Inf. II, p. 228, Taf. V, Fig.
{—12. — Kent, Manual, II, p. 590, Taf. XXX, Fig. 10—20. — Schuberg,
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 85
Zool. Jahrb. Bd. IV, 1890. — Balbiani, Zool. Anz. n:o 372, n:o
373, 1891.
Im Brunnen auf L6f6 (Juni-August 1893), sowie in Moos-
ttimpeln (LOf6, Gasgrund), Auch im Seewasser aus dem Ramso-
Sunde wurden mehrere Exemplare im Juli 1893 beobachtet: diese
waren farblos, mit rosenkranzformigem Kern; Liinge in ausge-
strecktem Zustande 0,81 mm.
Stentor multiformis Ebg.
Stein, Org. d. Inf. II, p. 269, Taf. IX, Fig. 10—11. — Kent, Ma-
nual, II, p. 595, Taf. XXX, Fig. 8, 9.
Diese marine, tief blaugriine Stentor-Art ist ziemlich hiiu-
fig am Seestrande bei L6f6, auch fand ich sie zwischen feinen
Algen auf 10 m. Tiefe S von Gasgrund (Aug. 1893).
Stentor coeruleus Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 263, Taf. XXII, Fig. 1, 2, II, 1—4. — Clapa-
réde & Lachmann, Inf. & Rhiz. (St. polymorphus p. p.). — Stein, Org.
d. Inf. II, p. 239, Taf. VI, Fig. 1-8. — Kent, Manual, Il, p. 593. —
Schuberg, Zool. Jahrb. Bd. IV, 1891, p. 197, Taf. XIV.
Aus den Graben auf Skalérn (Aug. 1894).
Stentor igneus (Ebg.) Stein.
Ehrenberg, Inf. p. 264, Taf. XXIII, Fig. III, 4—6 (St. niger p. p.).
— Stein, Org. d. Inf. p. 260, Taf. IX, Fig. 1—7. — Kent, Manual, II, p.
594, Taf. XXX, Fig. 1—4.
Im Wasser aus den Griiben auf Skalérn habe ich (im Juni
und September 1892, Juli 1893 und Juni 1894) in grosser Indi-
viduenzahl eine dunkle Stentor-Art von kurz kegelf6rmiger Ge-
stalt gefunden. Der K6érper schien wenig metabolisch zu sein;
die Rindenschicht war von Zoochlorellen griingefiirbt und braun
pigmentirt. Der Kern einfach, rund. Freischwimmende Stentoren,
die makroskopisch tief schwarz erschienen, habe ich auch ein-
mal in einem Tiimpel auf den Felsen (Rédbiirgen) der Siidseite
von Helsingfors beobachtet.
86 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Oligotricha.
Strombidium stylifer n. sp. (Taf. Ill, Fig. 4).
Der stets formbestiindige, griinlich-gelb gefarbte KoOrper ist
am Vorderende am breitesten und verschmilert sich nach hin-
ten, so dass seine Gestalt kegelférmig wird. Als characteristi-
sches Kennzeichen fiir die vorliegende Art dient der starre hya-
line cirrenihnliche Stachel, welcher von der Spitze des Hinter-
endes entspringt. Der Stachel lauft sehr spitz aus und ist nicht
gerade nach hinten in der Liangsrichtung des Korpers, sondern
etwas nach links gerichtet. Nie sah ich ihn in Fibrillen auf-
gelést, wihrend die Membranellen beim Zusatz von Osmium-
siure stets an ihrem inneren Rande sich zerfaserten. Doch
glaube ich eine feine Langsstreifung beobachtet zu haben.
Das Stirnfeld ist gewolbt und bildet in seinem rechten
Theile einen breiten, von links und rechts zusammengedriickten
Kamm, welcher sich am Seitenrande des K6rpers in einen her-
vorstehenden, ventral gelegenen Apicalzapfen erhebt.
Die Membranellen formiren ein breites Band, welches von
vorn und rechts dicht hinter dem Apicalzapfen nach links und
hinten hinabsteigt und einen vollstindigen Schraubenumgang
bildend an die Bauchseite umkehrt, wo es steiler nach hinten
abfallend und sich verschmalernd durch den weiten Mund in
den ganz kurzen Schlund fiihrt.
Die Membranellen erheben sich von radiir um den Api-
calzapfen angeordneten lichtbrechenden Basalleisten. Sie er-
scheinen im lebenden Zustande an der Basis breit, sichelformig,
mit einem konvexen dusseren und konkaven inneren Rande und
endigen in einer feinen Spitze. Beim Fixiren mit verdiinnter Os-
miumséure l6sen sie sich an ihren inneren Rindern in zahl-
reiche feine Fibrillen auf, so dass jede Membranelle einseitig
befiedert aussieht.
Hinter der adoralen Zone oder in der Mitte des K6rpers
findet sich ein ringférmiger, fein gestreifter Giirtel von dicht
an einander liegenden Trichocysten. Diese liegen nicht der
Korperoberfliche parallel, sondern sind so gestellt, dass ihre
vorderen Enden hinter der Membranellenzone ganz dicht an die
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 87
Oberflaiche herantreten, ihre hinteren gegen die Liingsachse des
Kérpers convergirend betrichtlich tief in das Innere desselben
eindringen. Aus einigen beobachtungen glaube ich schliessen
zu k6nnen, dass der in Rede stehende Giirtel aus mehreren
Reihen auf einander liegender Trichocysten zusammengesetzt ist.
Bei Zusatz von verdiinnter Osmiumsiure wurden die Tricho-
eysten nicht hervorgeschleudert.
Der Macronucleus ist oval, in der Lingsrichtung des
Koérpers liegend, und enthiilt verschieden grosse, mit hellem Hofe
umgebene Binnenkoérperchen.
Wenn das Infusor flach gepresst wird, hebt sich die Grenz-
membran als eine scharfbegrenzte, hyaline, lichtbrechende Linie
ab. Da das Thier unter Umstinden ganz flach gedriickt wer-
den kann, so dass seine Gestalt ganz entstellt wird, ohne dass
der K6rperinhalt ausrinnt, muss man der Grenzmembran eine
bedeutende Festigkeit zuschreiben.
Der Koérper war bei den von mir gesehenen Exemplaren
stets griingelb gefiirbt von Chromatophoren, die wahrschein-
lich sowohl von Diatomeen, als Glenodinien herriihrten. Zoochlo-
rellen waren es nicht. Bei einem Exemplar sah ich eine Diato-
maceenschale im Entoplasma, bei einem anderen einen Phacus
pleuronectes. Ausser den Chromatophoren enthalt das Ento-
plasma lichtbrechende Kérner von runder oder ovaler Form.
Linge 0,06—0,08 mm, Breite 0,04—0,05 mm, Linge des
Stachels 0,022 mm, Héhe der Membranellen 0,026 mm.
Die Thiere sind sehr unruhig, schiessen hastig hin und
her mit plétzlichen scharfen Wendungen, wobei sie an kleine
Partikelchen im Wasser anprallen.
Zahlreich im Seewasser des L6fé-Sundes (Juni 1892 und
1893) und bei Lappwik (October 1892).
Strombidium grande n. sp. (Taf. Ill, Fig. 5).
Gross, cylindrisch, beide Kérperenden stumpf abgerundet.
Vorderende mit hervorstehenden Apicalzapfen am Stirnfelde.
Stachel am Hinterende fehlt. Ein langes gleichbreites Tricho-
cystenband windet sich schraubenformig um den Korper und
88 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
endigt in der hinteren Kérperspitze. Plasma grobkoérnig. Briaun-
liche Nahrungskérper, Diatomeen ete.
Folisé, Uferpfiitze (October 1892).
Halteria grandinella Duj.
Ehrenberg, Inf. p. 267, Taf. XXIV, Fig. 5 (Trichodina grandinella).
— Dujardin, Inf. Taf. XVI, Fig. 1. — Claparéde & Lachmann, Inf.
& Rhiz. p. 369, Taf. XIII, Fig. 8, 9. — Quennerstedt, Bidrag I, Acta
Univ. Lund. T. Il, 1865, p. 63, Taf. II, Fig. 20.— Kent, Manual, I, p. 632,
Taf. XXXII, Fig. 35—38. — Biitschli, Protozoa, IIT, Taf. LXTX, Fig. 6 a, b.
Im Wasser aus den Griben bei Sk&lérn (August 1893).
Tintinnus inquilinus O. F. M.
Ehrenberg, Inf. p. 294 — Dujardin, Inf. Taf. XVI, Fig. 5. —
Claparéde & Lachmann, Inf. & Rhiz. p. 196, Taf. VIII, Fig. 2. —
Kent, Manual, IJ, p. 604, Taf. XXXI, Fig. 15. — Mébius, Finfter Ber.
d. Kiel. Kommiss. 1887, p. 120, Taf. VIII, Fig. 36.
Hiufig bei L6fé in den Monaten Juni, Juli und August.
Das Thier lebt sowohl pelagisch in der offenen See, wie auch
am Ufer. In einem Glasschilchen mit Wasser von dem See-
strande fand ich noch nach einer Woche mehrere Exemplare
dieser Art lebend. Eichwald entdeckte diese Art, welche zu
den marinen Formen gehort, im Seewasser bei Reval.
Tintinnus borealis Hensen.
Hensen, Sechster Bericht der Kommission zur wiss, Unt. d. deutsch.
Meere, Kiel, Ii Heft, p. 117, Fig. 3. — Nordqvist, Meddel. Soc. pro Fauna
& Fl. fenn. Heft. 17, 1890, p. 126, Fig. 6.
Auf Chaetoceros festsitzend ist diese Form, welche von
Hensen zuerst entdeckt und abgebildet wurde, von Juli bis Oc-
tober eine von den hiufigsten und am zahlreichsten vorkommen-
den pelagischen Ciliaten im Seewasser sowohl in den ausseren,
als in den inneren Skiren unseres Gebiets. Nach Hensen ist sie
hiufiger in der 6stlichen als in der westlichen Ostsee, wo sie
zu fehlen scheint.
Tintinnus Ehrenbergii Clap. & Lach. (Taf. Ill, Fig. 6).
Claparéde & Lachmann, Inf. & Rhiz. p. 203, Taf. VIII, Fig. 6,
7. — Kent, Manual, II, p. 607, Taf. XX XI, Fig. 1, 2.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 8Y
Ich habe hier eine Zeichnung einer Tintinnus-Hiilse mit-
getheilt, welche der von Claparéde & Lachmann geliefer-
ten Abbildung von 7. Ehrenbergii von der norwegischen Kiiste
so ahnlich ist, dass ich kaum zweifle, dass sie derselben
Art zugehért. Die leere Hiilse war sehr gross, 1,045 mm lang
und 0,238 mm breit, und erschien bei Vergrésserung 180 ohne
wahrnehmbare Structur, Die Miindung war nicht gesiigt. Das
Hinterende der dickwandigen Hiilse war in eine kurze, kriftige,
leicht gebogene Spitze ausgezogen. Sie wurde in einer pelagi-
schen Probe aus dem Ramsé-Sunde d. 14 Juli 1892 gefunden,
Kein anderes Exemplare ist mir spiiter begegnet.
Tintinnus subulatus Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 294, Taf. XXX, Fig. 3. — Claparéde & Lach-
mann, Inf. & Rhiz. p. 205, Taf. VII, Fig. 15. — Kent, Manual, IJ, p. 605,
Taf. XXXI, Fig. 5. — Hensen, Bestimmung des Plankton. Fiinft. Ber. d.
Komm. Kiel, 1887, p. 69, Taf. IV, Fig. 21. — Mobius, System. Darst. d.
Thiere des Plankton. Ibidem p. 120, Taf. VIII, Fig. 32.
Pelagisch bei Lofo (Sept. 1894).
Codonella bottnica Nordavist. (Taf. Il, Fig. 7).
Nordqvist, Medd. Soc. pro Fauna & FI. fenn. Heft. 17, 1890, p.
126, Fig. 5 (Tintinnus bottnicus).
Die Schale dieser Art ist von sehr characteristischer und
constanter Form; sie ist namlich réhrig, nach hinten lang aus-
gezogen, das Hinterende selbst ist in der Regel scheibenférmig
abgestutzt. Nordqvist hat die Art unter die Gattung Z’in-
tinnus gebracht, hauptsiichlich infolge der Ahnlichkeit in der
Schalenform mit Tintinnus fistularis Mobius, aber mir scheint
die Verwandtschaft mit der Codonella-Gruppe noch grésser zu
sein, denn die farblose, durchsichtige Schale ist mit kleinen
Kieselpartikelchen bedeckt und allem Anscheine nach von der-
selben Structur wie die der unten erwiihnten Codonella-Arten.
Lange der Hiilse 0,203 mm, Breite 0,025 mm,
Codonella bottnica wurde von Nordqvist in dem pelagi-
schen Plankton von Bottenhafvet, dem mittleren Theile des Bottni-
schen Meerbusens beobachtet (bis 61° 8’ n. L, in dem Hafen der
90 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Stadt Raumo). In den Skiiren W von Helsingfors ist sie sehr haufig
von Anfang Juli bis October (1892 und 1893). Unter den 1892
gesammelten pelagischen Proben kam die vorliegende Art in
erésster Individuenzahl in zwei Proben vor, von denen die eine
(n:o 131) d. 14 Juli im Ramsé-Sunde und die zweite (n:o 311)
d. 4 October im Lappwik gefischt war. Sie scheint demnach
ruhige und flache Gewiisser der inneren Skaren der offenen See
vorzuziehen, in deren Oberfliichenwasser sie zwar sehr haufig,
aber nicht in sehr grosser Individuenzahl angetroffen wird.
Codonella Brandtit Nordqvist.
Nordqvist, Medd. Soc. pro Fauna & FI. fenn. Heft. 17, 1890, p.
126. Fig. 1, 2.
Diese zweite neue, von Nordqvist beschriebene Codonella-
Art, die er auch in Bottenhafvet entdeckte (bis 61° 8’ n. L. im
Hafen der Stadt Raumo), ist ebenfalls durch ihre kurz cylindri-
sche, am Hinterende fussartig erweiterte, mit kleinen Kiesel-
plattchen bedeckte Schale wohl characterisirt. Der Kern ist wurst-
formig. Sie kommt von Juni bis October im pelagischen Plank-
ton haufig vor; die zahlreichsten Individuen enthielten diejenigen
Proben vom Jahre 1892, die im September und October gefischt
waren (Pr. n:o 261, 309—312, 319). Noch d. 23 November
1892 erhielt ich mit dem Oberflichennetz aus dem Sandwiks-
hafen einzelne Exemplare dieser Art.
Codonella campanula Ebg.
Claparéde & Lachmann, Inf. & Rhiz. p. 207, Taf. VIII, Fig. 9
(Tintinnus campanula). — Kent, Manual, II, p. 616, Taf. XX XI, Fig. 35
(C. campanella Hackel). — Entz, Mitth. zool. Stat. Neapel, Bd. VI, 1885,
p. 205, Taf. XIV, Fig. 15.— Mébius, Fiinft. Bericht d. Kommis. zur wiss.
Unters. deutscher Meere, Kiel, 1887, Taf. VIII, Fig. 32. — Mobius, Inf. fauna
d. Kieler Bucht, p. 92.
Diese schéne marine Codonella-Art ist ziemlich selten bei
LOf6 (Sept. 1890). In der westlichen Ostsee tritt sie am reich-
lichsten im Aug., Sept. und Oct. auf (Hensen, MObius).
Codonella tubulosa mihi (Taf. II, Fig. 8).
Nordqvist, Medd. soc. pro Fauna & FI. fenn. Heft 17. 1890, p.
125, Fig. 3, 4 (C. ventricosa Clap. & Lach.).
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 91
Die vorliegende Art ist eine von den am hiufigsten vor-
kommenden pelagischen Organismen in unseren Skiiren. Die
Schale variirt betrachtlich an Linge und Gestalt. Nordqvist,
der sie in den Skiren des siidwestlichen Finlands beobachtete,
unterscheidet zwei Formen: entweder ist die Schale cylindrisch
(I. e. Fig. 3), oder mit erweitertem Hinterende versehen (Fig. 4).
Diese beiden habe ich auch bemerkt; sie kommen zusammen vor
und scheinen durch zahlreiche Zwischenformen in einander iiber-
zugehen, so dass es kaum mdglich ist, eine Grenze zwischen
den beiden Formengruppen zu ziehen. In der Abhandlung
Nordqvist’s ist die Art unter dem Namen Codonella ventricosa
Clap. & Lach. vorgefiihrt, aber, wie es mir scheint, ohne genii-
genden Grund. Obwohl kurze Exemplare in_betrachtlichem
Grade an die letztgenannte Form erinnern koénnen, scheinen
sie doch, haupts&chlich hinsichtlich der Form der Miindung,
von einander verschieden zu sein. C. tubulosa ist in fast allen
Planktonproben von den Skaéren vom Mai bis October (1892,
1893) vertreten. Schon Anfang Mai (1892, 1893) habe ich zahl-
reiche Exemplare in den pelagischen Proben gefunden. Auch im
Winter, wenn die See lings der ganzen Kiiste eine dicke Eisdecke
tragt, scheint sie nicht ganz zu fehlen, denn ich habe einzelne
lebende Exemplare im Februar und Miirz aus Eisléchern bei Hel-
singfors und L6f6 gefischt.
Codonella ventricosa Clap. & Lach. (Taf. Ill, Fig. 9).
Claparéde & Lachmann, Inf. p. 208, Taf. IX, Fig. 4 (Tintinnus
ventricosus). — Geza Entz, Mittheil. a. d. Zool. St. Neapel, Bd. V, 1884,
p. 413, Taf. XXIV, Fig. 24. -- Mobius, Fiinfter Ber. d. Komm. Kiel. 1887,
p. 119, Taf. VIII, Fig. 30, 31.
Ganz ihnliche Exemplare mit zwiebelf6rmigem Wohnfach
und kragenartig erweiterter Miindung, wie das abgebildete, habe
ich in Proben von der Kieler Bucht (1891) und dem Weissen
Meere (1892, Pr. n.o 321, durch Dr. A. O. Kihlman) gesehen
und halte sie fiir identisch mit Codonella ventricosa der Autoren.
Die Art ist am reichlichsten in den im Herbst (Sept., Oct.) ge-
fischten pelagischen Proben yertreten: Ramsé-Sund 14 Juli 1892
92 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
(Pr. no 131), LOf6 24 Sept. 1892 (Pr. n:o 309) und 21 Oct.
1893 (Pr. n:o 601), Lappwik 4 Oct. 1892 (Pr. n:o 311), F6lisé
24 Sept. 1893 (Pr. n:o 600).
Liinge des Gehiiuses 0,06—0,09 mm, Breite 0,05—-0,06 mm.
Codonella orthoceras Haeck.
Hickel, Jenaische Zeitschr. f. Mediz. u. Naturw. Bd. VII, 1873, p.
566, Taf. XXVIII, Fig. 10, 12. — Geza Entz, Mitth. a. d. zool. Stat. Nea-
pel, Bd. V, 1884, p. 412, Taf. XXIV, Fig. 25 (C. urniger). — Mobius,
Fiinfter Ber. d. Komm. Kiel, 1887, p. 119, Taf. VIII, Fig. 33.
Eine Skizze von einer Codonella-Schale, gefischt N von
L6fé d. 2 November 1892, zeigt eine so auffallende Ahnlichkeit
mit C. orthoceras aus der Kieler Bucht, dass ich kaum zweifle,
dass sie auf dieselbe Species Bezug hat.
Codonella beroidea Stein.
Entz, Mitth. a. d. zool. St. Neapel, Bd. V, 1884, p. 411, Taf. XXIV,
Fig. 1—9.
Eine &ahnliche Schale, wie Entz von Codonella beroidea aus
der Bucht von Neapel abgebildet hat, erhielt ich d. 22 Februar
1891 in dem eisfreien Sunde (»Ugnsmun») zwischen Sveaborg
und dem Stadttheil Brunnsparken.
Codonella lacustris Entz.
Entz, Mitth. a. d. zool. Stat. Neapel, Bd. VI, 1885 p. 196, Taf. VIII,
Fig. 10—16. — Biedermann, R., Structur der Tintinnen-Gehiuse, Kiel,
1892, p. 20.
Lohijarvi, pelagisch (Juli 1892), L. 0,04 mm, Br. 0,03 mm.
Hypotricha.
Urostyla Weisser Stein.
Claparéde & Lachmann, Inf. & Rhiz. p. 141, Taf. V, Fig. 2 (Oaxy-
tricha urostyla). — Stein, Org. d. Inf. I, p. 192, Taf. XIII, Fig. 1—4. —
Kent, Manual, II, p. 764.
L6f6, Moospfiitze (Aug. 1893). L. 0,24 mm, Br. 0,08 mm.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XIT, n:o 2 93
ose
Stichotricha secunda Perty.
Stein, Org. d. Inf. I, p. 175, Taf. X, Fig. 9-13. — Quennerstedt,
Bidrag I, Acta Univ. Lund. 1865, p. 58, Taf. IT, Fig. 10. — Kent, Manual,
II, p. 776, Taf. XLIV, Fig. 1, 2.
Einige Exemplare aus den Griiben auf Skilérn (Juli 1893),
theils in braungelben Schleimréhren, theils freischwimmend und
Zoochlorella-haltig.
Auch im Seewasser habe ich Stichotricha-Formen beobach-
tet, da diese aber sehr unruhig sind und beim Zusatz von Fixi-
rungsfliissigkeiten fast stets zerfliessen, konnte ich sie nicht be-
stimmen. So fand ich zwischen Algen in 10 m Tiefe S von
Gasgrund Stichotrichen, unter denen ich eine kleinere, kiirzere
und eine grossere, langere Form unterscheiden zu kénnen glaubte.
Jene mag vielleicht Stichotricha gracilis Mobius (Mébius, Inf.
fauna d. Kieler Bucht, p. 87, Taf. VI, Fig. 4) gewesen sein,
doch ist dies recht unsicher.
Uroleptus piscis Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 358, Taf. XL, Fig. 1 (Uroleptus piscis) und p.
365, Taf. XL, Fig. 11 (Oxytricha caudata). — Claparéde & Lachmann,
Inf. & Rhiz. p. 146, Taf. V, Fig. 7 (O. caudata). — Stein, Org. d. Inf. T,
p. 178, Taf. XI, Fig. 1—3. — Kent, Manual, II, p. 780, Taf. XLII, Fig. 21.
L6Ofd, Moospfiitze (Aug. 1893).
Oxytricha (Epiclintes) retractilis Clap. & Lach.
Claparéde & Lachmann, Inf. & Rhiz. p. 148, Taf. V, Fig. 3, 4.
— Kent, Manual, II, p. 774, Taf. XLIII, Fig. 23, 24. — Quennerstedt,
Bidrag II, Acta Univ. Lund. 1867, p. 41, Taf. II, Fig. 12, 13 (Mitra ra-
diosa).
Diese leicht erkennbare Art, welche von Claparéde &
Lachmann an der norwegischen Kiiste entdeckt wurde, fand
ich d. 25 Aug. 1895 im Rams6-Sunde zwischen Cordylophora-
Rasen.
Oxytricha ferruginea Stein.
Stein, Org. d. Inf. I, p. 187, Taf. XI, Fig. 11, 12. — Quenner-
stedt, Bidrag I, Acta Univ. Lund. 1865, p. 59, Taf. II, Fig. 14. — Kent,
Manual, II, p. 786.
4. K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Ist sehr héufig im L6f6-Sunde und Rams6-Sunde (August
1893). Linge 0,135 mm; Farbe braunlich.
Stylonychia mytilus Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 370, Taf. XLI, Fig. 9. — Claparéde & Lach-
mann, Inf. & Rhiz. p. 158, Taf. VI, Fig. 1. — Quennerstedt, Bidrag I,
Acta Univ. Lund, 1865, p. 56, Taf. II, Fig. 6. — Stein, Org. d. Inf. I, p.
147, Taf. VI—VIII. — Kent, Manual, I, p. 790, Taf. XLV, Fig. 18—21.
LOf6 im Wasser von dem Ufer (Juni 1893) und in stagni-
rendem Wasser an demselben (Oct. 1892).
Histrio Steini?2 Sterki.
Vrgl. Ehrenberg, Inf. p. 373, Taf. XLU, Fig. 4 (Stylonychia histrio).
— Stein, Org. d. Inf. I, p. 166, Taf. IX, Fig. 17—22. — Sterki, Z. £ w.
Z. Bd. XXXI, p. 56, T. IV, Fig. 9.
Skalorn (August 1893).
Euplotes charon Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 378, Taf. XLII, Fig. 10 und p. 379, Taf. XLIU,
Fig. 12 (E. appendiculatus) — Claparéde & Lachmann, Inf. & Rhiz.
p. 173, Taf. VIT, Fig. 10. — Quennerstedt, Bidrag II, Acta Univ. Lund.
1867, p. 37, Taf. II, Fig. 5 (var. marina). — Rees, Tijdschr. nederl. dierk.
Vereen. Suppl. I, Afl. IT, 1883—1884, p. 639, Taf. XVI, Fig. 15. — Stein,
Org. d. Inf. I, p. 137, Taf. IV. Fig. 14—20. — Kent, Manual, IJ, p. 799,
Taf. XLIV, Fig. 26—29. — Andrusowa, Trudi St. Petersh. Obszest. estv.
XVII, 1, 1886, p. 247, Taf. I, Fig. 6.
Euplotes charon gehért zu denjenigen Infusorien, die so-
wohl im Siisswasser, wie auch im Seewasser lings der Kiisten
verschiedener Meere leben. Bei L6fé ist das Thier hiufig im
Seewasser und stimmt hinsichtlich der Korperform und der
Stellung der Bauchcirren im Allgemeinen mit den Abbildungen
Stein’s von Siisswasserexemplaren gut iiberein. Vier Exemplare
zeigten folgende Dimensionen: Ex. a, L. 0,047 mm, Br. 0,034
mm; Ex. b, L. 0,059 mm, Br. 0,042 mm; Ex. ¢, L. 0,07 mm,
Br. 0,06 mm; Ex. d, L. 0,077 mm, Br. 0,050 mm. An einigen
ruhigen Tagen (Juni 1893) erhielt ich zahlreiche Exemplare der
vorliegenden Art mit pelagischem Netze ziemlich weit vom Ufer.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 95
Euplotes patella Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 378, Taf. XLII, Fig. 9. — Dujardin, Inf. Taf.
VUI, Fig. 1—4 (Ploesconia patella). — Claparéde & Lachmann, Inf.
& Rhiz. I, p. 170, Taf. VII, Fig. 1. — Quennerstedt, Bidrag I, Acta
Univ. Lund. 1865, p. 56, Taf. Il, Fig. 6. — Stein, Org. d. Inf. I, pag. 135,
Taf. IV, Fig. 6—11. — Kent, Manual, II, p. 798, Taf. XLIV, Fig. 23—25,
Sowohl im Siisswasser, z. B. Zoochlorella-haltige Exem-
plare in den Graben bei Skalérn (Aug. 1893) und in einem Tiim-
pel auf Sumparn, wie auch im Wasser aus dem Ramsé-Sunde
(Aug. 1893).
Euplotes harpa Stein.
Stein, Org. d. Inf. I, p. 137, Taf. IV, Fig. 12, 13. — Kent, Manual,
JI, p. 799, Taf. XLIV, Fig. 22. — Andrusowa, Trudi St. Petersb. Obsz.
estestv. T. XVII, 1886, p. 248, Taf. I, Fig. 7. — Mobius, Inf. fauna d.
Kieler Bucht, p. 82, Taf. IV, V.
Nicht selten im L6f6-Sunde (Juli 1893). Lange 0,112 mm,
Breite 0,070 mm. Auch in einer mit Lemna erfiillten Pfiitze
dicht am Seestrande bei Lappwik fand ich grosse Exemplare
dieser schonen, eigentlich marinen Art. L. 0,133 mm, Br. 0,091
mm. Sie wurde von Stein in der Ostsee bei Wismar entdeckt.
Diophrys (Styloplotes) appendiculatus Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 373, Taf. XLII, Fig. 3 (Stylonychia appendiculata).
— Dujardin, Inf. p. 437, Taf. X, Fig. 7a (Ploesconia scutum) und p. 445,
Taf. X, Fig. 4 (Diophrys marina). — Claparéde & Lachmann, Inf. &
Rhiz. I, p. 182, Taf. VII, Fig. 6, 7 (Schizopus norvegicus). — Quenner-
stedt, Bidrag II, Acta Univ. Lund. 1867, p. 33, Taf. II, Fig. 6—9 (Stylo-
plotes norvegicus) — Stein, Org. d. Inf. I, p. 132, Taf, III, Fig. 22—99.
— Kent, Manual, II, p. 800, Taf. XLIV, Fig. 30, 31. — Cnfr. Rees, Tijd-
schr. d. nederl. dierk. Vereen. 1883—84, p. 634—636 (Styloplotes Quenner-
stedtui und St. Fresenii, Taf. XVI, Fig. 14). — Fabre-Domergue, Journ.
de l’Anat. et de la Phys. Bd. XXI, 1885, p. 11, Taf. XXVIII, Fig. 9. —
Andrusowa, Trudi St. Pet. Obsz. T. XVII, 1886, p. 249, Taf. I, Fig. 9.
— Mobius, Inf. fauna der Kieler Bucht p. 86.
Diese Art, welche an verschiedenen Meereskiisten (Wis-
mar, Kiel, Norwegen, Nederland, Concarneau, Kertsch) beo-
bachtet worden ist, findet sich auch sehr hiiufig am Ufer des
L6fo-Sundes. Auch im Ramsé-Sunde (Aug. 1893) und S von
Gasgrund zwischen Algen in 10 m Tiefe (Aug. 1893).
96 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Uronychia transfuga Stein,
Dujardin, Inf. Taf. X, Fig. 7 b, c (Ploesconia scutum p. p.). --~- Cla-
paréde & Lachmann, Inf. & Rhiz. p. 185, Taf. VII, Fig. 8, 9 (Campy-
lopus paradoxus). — Stein, Org. d. Inf. I, p. 129, Taf. IV, Fig. 1—5. —
Quennerstedt, Bidrag I, Acta Univ. Lund. 1867, p. 32, Taf, II, Fig. 4.
— Kent, Manual, II, p. 797, Taf. XLV, Fig. 34—36. — Rees, Tijdschr. d..
nederl. dierk. Vereen. Suppl. I, Aflev. II, 1883—84, p. 633.
Hiaufig im L6fé-Sunde (Juni 1893) und in einer Pfiitze am
Seestrande bei Lappwik (Oct. 1892).
Aspidisca lyncaster Stein,
Stein, Org. d. Inf. I, p. 122, Taf. III, Fig. 1—3. — Quennerstedt,
Bidrag II, Acta Univ. Lund. 1867, p. 31. — Kent, Manual II, p. 793, Taf.
XLV, Fig. 24, 24. — Mobius, Inf. fauna d. Kieler Bucht, p. 86.
LOf6, am Seeufer (1892, Juni 1893),
Aspidisca costata Kbg. (Stein).
Ehrenberg, Inf. p. 325, Taf. XXXIV, Fig, 4 (Loxodes plicatus). —
Dujardin, Inf. Taf. X, Fig. 1 (Coccudina costata). — Claparéde &
Lachmann, Inf. & Rhiz. I, p. 190, Taf. VII, Fig. 13—15 (Aspidisca ci-
cada). — Stein, Org. d. Inf. I, p. 125, Taf. III, Fig. 15—17. — Kent,
Manual, II, p. 794, Taf. XLV, Fig. 25—26.
Aspidisca costata, welche eine Siisswasserform ist, fand ich
im Rams6-Sunde (August 1893).
Peritricha.
Trichodina pediculus? Ebg.
Auf der Haut von Stichlingen und Elritzen, die sich in
grossen Schwarmen an dem Ufer der Insel L6Of6 aufhalten, lebt eine
scheibenformige Trichodina-Art von 0,057 mm in Durchmesser,
deren Hakenkranz nicht in derselben Weise konstruirt zu sein
scheint, wie er bei 7’. pediculus von J. Clark abgebildet wor-
den ist (Memoirs of the Boston Society of Natural History, vol.
I, 1866). Jedoch bin ich nicht sicher, ob sie nicht bei genaue-
rer Untersuchung sich mit dieser als identisch erweisen wird.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2, 97
Vorticella striata Duj.
Dujardin, Inf. Taf. XVI, Fig. 3. — Kent, Manual, II, p. 684, Taf.
XXXIV, Fig. 15—19. — Mébius, Inf. fauna d. Kieler Bucht, p. 95, Taf.
VII, Fig. 13.
An pelagischen Nostoc-Colonien bei Léfé beobachtete ich
(im Sept. 1893) eine Vorticella-Art, welche ich mit der marinen
V. striata identificiren méchte. Der Kérper war nur 0,03 mm lang,
deutlich quergestreift, der Stiel eben so kurz, wie Mébius ihn ab-
gebildet hat. Der genannte Forscher sagt, dass er nie spiralige
Contractionen des Stieles sah; meine Exemplare dagegen con-
trahirten sich z. B. beim Driicken des Deckglischens. Ich bin
daher nicht ganz frei von Zweifeln, ob die meinigen wirklich
der genannten Art zugehéren.
Vorticella putrina O. F. M.
Miller, Animale. inf. p.311.— Kent, Manual, Il, p. 684, Taf. XXXIV,
Fig. 23, 24.
Von den zahlreichen von mir beobachteten Vorticella-Arten
habe ich nur einige bestimmt. Zu diesen gehért auch die vor-
liegende Form. Der Koérper ist klein, in ausgestrecktem Zustande
schmal langgestreckt, in der Mitte am breitesten, mit ausgezo-
genem Hinterende. In contrahirtem Zustande ist die Gestalt
regelmassig birnformig. Die Oberflache ist deutlich quergestreift.
Stiel oft sehr lang, 7—8 mal linger als der Kérper. Liinge
0,055 mm, Breite 0,021 mm.
Zwischen Leptothrix (?)-Faden fand ich diese Vorticella-
Art zusammen mit einer viel grésseren Form in grosser Menge
im Wasser aus einem Waldtiimpel auf L6fé (Juli 1894). Nach
Miller und Kent kommt die Art in faulendem Siisswasser
und Meerwasser vor.
Vorticella monilata Tatem.
Kent, Manual, IJ, p. 688, Taf. XX XV, Fig. 27 & Taf. XLIX, Fig.
39. — Biitschli, Protozoa, III, Taf. LX XIII, Fig. 10 a, b.
Diese leicht erkennbare Art, deren K6rperoberfliiche mit
in Querreihen angeordneten Protuberanzen geziert ist, wurde
a
4
Y8 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
auf Potamogeton perfolatum im Seewasser am Ufer der Insel
Sumparn (August 1893) angetroffen. Auch fand ich auf den
Wurzelhaaren von Phragmites im Ramsé-Sunde einige Tage spi-
ter eine grosse Colonie. V. monilata ist eigentlich eine Siiss-
wasser- Art.
Vorticella citrina Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 271, Taf. XXV, Fig. 2. — Kent, Manual, IT,
p. 678, Taf. XXXV, Fig. 29 u. Taf. XLIX, Fig. 13,
Mehrere Exemplare von leicht gelblicher Farbung in einem
Felsentiimpel auf Sumparn (August 1893). Eichwald fand sie
im Seewasser bei Wiborg.
Vorticella marina Greeft.
Greeff, Arch. f. Naturg. Bd. I, 1870, Taf..IV, Fig. 1—6 u. V, Fig. 1—-7.
— Kent, Manual, II, p. 685, Taf. XXXV, Fig. 1—8 u. Taf. XLIX, Fig. 30.
— Mobius, Inf, fauna d. Kieler Bucht, p. 94.
Kérper deutlich quergestreift, der Stiel fiinf mal linger als
dieser. Zusammen mit Zoothamniwm Crenkowskii, Cothurnia
maritima, Acineta tuberosa aut Ceramiwm und anderen Algen der
See bei L6fS (Juli 1889 und 1893).
Vorticella sp.
Im Wasser vom Ramsd6-Sunde traf ich im August 1893
mehrere Colonien einer auffallenden Vorticella-Art, deren breit
glockenformiger oder kurz zipfelmiitzenformiger K6rper sehr
gross war, namlich 0,11 mm lang, und deren Entoplasma von
groben Kornern dunkel erschien. Peristomwulst kragenformig.
Bei V. campanula, der sie sehr ahnlich zu sein scheint, soll
nach Kent (Manual, Il, p. 678) die Oberfliche glatt sein, wih-
rend diese bei den in Rede stehenden Exemplaren fein, jedoch
deutlich quergestreift war.
Carchesium sp.
Bei Lof6 wird mit dem Oberfliichennetz zuweilen (Juni,
August 1893) eine Carchesiwm-Form gefischt, welche die grésste
Ahnlichkeit mit C. polypinwm Ebg. besitzt, aber mit dieser doch
kaum identisch sein kann, da die Oberfliiche ihres Kérpers deut-
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 99
lich quergestreift ist, wahrend sie bei C. polypinum glatt sein
soll (Kent, Manual, II, p. 690). Die Colonie ist reich verzweigt,
die Muskeln der Aste hingen nicht mit dem des Stammes zu-
sammen; der Korper ist wie bei C. polypinum zipfelmiitzen-
formig.
Zoothamnium Cienkowskii? Wrzesn.
Wrzesniowski, Z. f. w. Z. Bd. XXIX, 1877, p. 278, Taf. XIX,
Fig. 16, 17. — Kent, Manual, II, p. 696, Taf. XXXVII, Fig. 15. — Mé-
bius, Inf. fauna d. Kieler Bucht, p. 95, Taf. VIII, Fig. 1-14.
In der offenen See 5S von Gasgrund in 10 m Tiefe und
S von Knapperskiir in 20—221/, m Tiefe traf ich im August
1893 auf kleinen Algen eine Zoothamnium-Art an, die wohl iden-
tisch mit der marinen, in der westlichen Ostsee vorkommenden Z.
Cienkowskiu Wrzesn. (Mobius) ist. Korper kurz birnformig, 0,05
mm lang, 0,03 mm breit, Kern wurstfOrmig, gewunden. Alle Zooi-
den schienen von ziemlich gleicher Grosse zu sein.
Eichwald fand Z nivewm Ebg. »selten im Seewasser
von Kaugern« (Bull. Mose. Bd. XX, 1847, p. 327).
E/pistylis flavicans Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 282, Taf. XVIII Fig. 2. -- Wrzesniowsky,
Z.f.w. Z. Bd. XXIX, 1877, p. 281, Taf. XXI, Fig. 1—4. — Greff, Arch. f. Natur-
gesch. 1870, Taf. VI u. VIII. — Kent, Manual, I, p. 702, Taf. XXXV,
Fig. 48—50; XXXVIII, Fig. 1-5.
Grosse Colonien aus den Graben auf Skélérn (Aug, 1894).
Ophrydium versatile Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 293, Taf. XXX, Fig. 1. — Stein, Inf. Entw.
gesch. 1854, p. 246, Taf. IV, Fig. 2. — Claparéde & Lachmann, Inf.
& Rhiz. p. 119. — Wrzesniowski, Z. f. w. Z. Bd. XXIX, 1877, p. 298,
Taf. XX, Fig. 1—20; Taf. XXI, Fig. 6—11. — Kent, Manual, II, p. 735,
Taf. XLI, Fig. 1—9.
Einzelne kleine Colonien von c. 5 mm im Durchmesser am
Ufer bei L6f6 (August 1892 und 1893).
Cothurnia maritima Ebg. (Taf. Ill, Fig. 10).
Ehrenberg, Inf. p. 298, Taf. XXX, Fig. 8. — Stein, Inf. thiere
Entw. gesch., p. 224, Taf. III, Fig. 35, 37. — Rees, Tijdschr. nederl. dierk.
100 K. M. Levander. Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Vereen. Suppl. I Afl. II, 1883—84, p. 663 (p. p.). — Kent, Manual, I], p.
720. — Mébius, Inf. fauna d. Kieler Bucht, p. 98, Taf. VII, Fig. 14—15.
Hiilse glashell, kurz und breit, nicht quergeringelt und ohne
wellige Konturen, Miindung weit. Thier sessil. Der Stiel der
Hiilse ziemlich kurz. Diese Form ist bei LOf6 sehr haufig und
wird Ofters auf Ceramiuwm und ‘anderen kleinen Algen, die auf
Steinboden wachsen, angetroffen. Bei zwei Exemplaren beob-
achtete ich einen von derselben Substanz, wie die der Hiilse,
gebildeten Stiitzfaden, (Fig. 10) welcher zwischen der einen Seite
der Hiilse und dem als Unterlage dienenden Algenfaden aus-
gespannt war. Diese Exemplare waren von dem Ufer des In-
selchens Stenskiir erhalten worden (September 1889). C. mari-
tima ist nicht nur aus den stidlichen und westlichen Theilen
der Ostsee bekannt, sondern auch aus dem finnischen Meerbu-
sen durch Eichwald, der die vorliegende Art im Seewasser
des Rigaschen Meerbusens, bei Reval und noch bei Peterhof
beobachtete (Bull. Mose. Bd. XXII, 1849, p. 515). Die andere
von Eichwald beobachtete Form, C. havniensis Ebg., welche
mit langem Hulsenstiel versehen ist, habe ich nicht angetroffen.
Cothurna nodosa Clap. & Lach. (Taf. III, Fig. 11).
Claparéde & Lachmann, Inf. & Rhiz. I, p. 123, Taf. I, Fig.
4—5, — Quennerstedt, Bidrag III, Acta Univ. Lund. 1869, p. 22, Fig.
22 (C. maritima). — Mereschkowsky, Arch. f. m. Anat. Bd. XVI, p. 154,
Taf. X, Fig. 1—5. — Kent, Manual, II, p. 721. — Entz, Mitth. zool. Stat.
Neapel, Bd. V, 1887, p. 430, Taf. XXV, Fig. 19—24 (p. p.).
Diese Form wird von einigen Forschern (Rees, Entz)
mit der vorhergehenden zur selben Art gezihlt, scheint aber
bei Léf6 von dieser, wie sie oben characterisirt wurde, ziem-
lich gut unterschieden zu sein. Die braungelbe Hiilse ist rela-
tiv schmaler und langer als bei C. maritima und mehrfach leicht
eingeschniirt, so dass ihre Konturen wellig erscheinen, eine
Kigenschaft, die ich nie bei C. maritima gefunden habe. Das
Thier ist mit einem kurzen, mit einer kleinen knopfférmigen An-
schwellung versehenen Stiel an das Ende des Hiilsenstieles be-
festigt, welch letzterer ziemlich kurz ist. Linge der Hiilse
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2 101
0,081 mm, Breite 0,027 mm. S von Gasgrund, 10 m tief, auf
Algen (Aug. 1893).
Cothurma curvula Entz.
Entz, Mitth. zool. Stat. Neapel, Bd. V, 1887, p. 432, Taf. XXYV,
Fig. 17, 18.
Auf Harpacticiden des Seeufers bei L6fé fand ich im Au-
gust 1893 mehrere Exemplare einer Cothurnia-Art, die in jeder
Hinsicht mit den von Entz gegebenen Abbildungen von seiner
in Siebenbiirgischen Kochsalzteichen und im Golfe von Neapel
entdeckten C. curvula tibereinstimmten. Hiilse bei einigen Exem-
plaren farblos, bei anderen briiunlich, der Hals schwach nach
einer Seite gekriimmt, der gedunsene Theil der Hiilse mit tiefen
transversalen Einschniirungen versehen.
Cothurnia recurva Clap. & Lach. (Taf. III, Fig. 12),
Claparéde & Lachman, Inf. & Rhiz. p. 125, Taf. IV, Fig. 9, 10.
In Fig. 12 habe ich eine Cothurnia abgebildet, die auf
dem Riicken einer kleinen Harpacticide vom Ufer der Insel
L6f6 beobachtet wurde. Infolge der grossen Ahnlichkeit der
Hiilse mit den Abbildungen von der auf marinen Cyclopiden
parasitirenden C. vecurva in der Arbeit von Claparéde &
Lachmann, hege ich kaum ein Bedenken, das Thier mit die-
ser Art zu identificiren, welche von Kent (Manual, II, p. 721)
nur als eine Seewasser-Variet&ét von C. curva Stein betrachtet
wird, Was diese letztere anbetrifft, so besitzt sie nach den von
Stein gegebenen Abbildungen (Die Infusionsthiere auf ihre Ent-
wicklungsgeschichte untersucht, Taf. VI, Fig. 19) einen viel dicke-
ren Stiel, als bei den von mir gesehenen Exemplaren aus dem
Seewasser bei LOfo der Fall war. Auch kann man nicht sagen, dass
bei meinen Exemplaren die Dorsalseite der Hiilse »fast hécker-
artig aufgetrieben» sei, wie bei C. curva Stein, denn sie ist nur
etwas bauchig aufgeblasen. Der walzenférmige Hals ist etwas
gegen die Riickenseite gekriimmt, wihrend er bei C. curva stiirker
umgebogen sein soll. Linge der Hiilse 0,070 mm, Breite 0,027
mm, Lange des Hiilsenstiels 0,010 mm. Der Koérper war an den
102 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Stiel der Hiilse durch ein fein gestreiftes kurzes, cylindrisches
Fussstiick befestigt (Juli 1892, Pr. n:o 5).
Cothurnia (Pyxicola) socialis Gruber.
Gruber, Z. f. w. Z., Bd. XXXIII, 1880, p. 457, Taf. XXVI, Fig.
2327, — Kent, Manual, II, p. 728, Taf. XL, Fig. 16, 30, 31.
Die vorliegende marine Art habe ich-stets einzeln auf Al-
een festsitzend angetroffen. Ein Exemplar fand ich auf Cera-
nium aus 19 m Tiefe bei L6fo (Aug. 1892), ein anderes auf
einem Oscillaria-Faden vom Ufer des L6f6-Sundes. Hiilse braun-
gelb, oval, mit transversalen Einschnirungen, wie bei C. curvula
Entz. Das Thier ist mit einem netten, runden Deckel versehen.
Vaginicola crystallina Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 295, Taf. XXX, Fig. 5. — Dujardin, Inf.
Taf. XVI, Fig. 6. — Quennerstedt, Bidrag I, Acta Univ. Lund. 1868,
p. 62, Taf. II, Fig. 18; Bidrag II, Acta Univ. Lund. 1867, p. 43, Taf. II,
Fig. 15 (forma maritima). — Kent, Manual, II, p. 715, Taf. XL, Fig. 1.—_
Entz, Mitth. zool. Stat. Neapel, Bd. V, 1884, p. 428, Taf. XXV, Fig. 25—27.
Diese allbekannte Art, welche eben so sehr ein Stisswasser-
als ein Meeresorganism ist, wird nicht selten im Seewasser bei
Lofé und in den inneren Skaren beobachtet (Aug. 1893). Die
Form der Hiilse, welche farblos ist, und die Miindung gleichen
den von Quennerstedt gegebenen Abbildungen von marinen
Exemplaren dieser Art (Bidrag II). Auch im Seewasser habe
ich Zoochlorella-haltige Exemplare angetroffen (LOf6-Ufer, Ramso-
Sund). Linge der Hiilse 0,192 mm, Breite 0,066. — V. erystal-
lina wurde von Eichwald im finnischen Golfe unfern Peterhof
und bei Reval beobachtet (Bull. Mosc. Bd. XXII, 1849, p. 517).
Vagimecola (Thuricola) operculata Gruber.
Gruber, Z. f. w. Z. Bd. XXXIII, 1880, p. 462, Taf. XX VI. Fig.
29—33 (Cothurnia operculata). — Kent, Manual, II, p. 719, Taf. XL, Fig.
13—15. — Entz, Mitth. zool. Stat. Neapel, Bd, V, 1884, p. 426.
Auch diese Form, welche von Entz nur als eine mit einer
an der Miindung der Hiilse befestigten beweglichen Valvula
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 103
versehene Varietit von V. crystallina angesehen wird, habe ich
mehrmals bei L6f6 auf Ceramien und anderen Algen fest-
sitzend angetroffen (Aug. 1889, 12—13 m Tiefe). Auch Zoo-
chlorellen fiihrende Exemplare wurden mit Algen aus 10 m
Tiefe 5 von Gasgrund gedregscht (Aug. 1893).
Suctoria.
Acineta tuberosa Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 241, Taf. XX, Fig. 9. — Claparéde & Lach-
mann, Inf. & Rhiz. I, p. 388. — Fraipont, Acinétiens de la céte d’Ost-
ende, 1878, p. 49, Taf. III. — Kent, Manual, II, p. 829, Taf. XLVIII, Fig.
25—28, u. Taf. XLVIII A, Fig. 7. — Mobius, Inf. fauna der Kieler Bucht,
p. 110. — Levander, Medd. Soc. pro Fauna «& FI. fenn. H. 17, 1891 p. 140
(A. grandis).
Diese weit verbreitete marine Art findet sich bei LOf6 auf
Ceramium und anderen Algen, sowie zwischen Cordylophora la-
custris im Ramso6-Sunde.
Derartige breite Exemplare dieser Art, wie Eichwald in
Bull. Mose., 1847, Taf. VIII, Fig. 17 aus dem Seewasser bei
Kaugern abbildet, habe ich nicht gesehen.
104 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.,
Litteraturverzeichniss.
Andrusova, J., Uber die Infusorien der Bucht von Kertsch. — Ar-
beiten der St. Petersb. Gesellschaft der Naturforscher.
Bd. XVII, 1886, p. 236—258, Taf. I, II (russisch).
Auerbach, L., Uber die Einzelligkeit der Amoeben. — Z. f. w. Z.,
Bd. VII, 1856, p. 365—430, Taf. XIX—XXII.
Balbiani, E. G., Sur la structure intime du noyau du Loxophyllum
meleagre. — Zoologischer Anzeiger, Bd. XIII, 1890, p.
110—115 132—136.
Bergh, R., Der Organismus der Cilioflagellaten. -- Morphologisches
Jahrbuch, Bd. VII, p. 178—288, Taf. XII—XVI.
» Uber den Theilungsvorgang bei den Dinoflagellaten. —
Zoologische Jahrbiicher, Bd. II, 1886, p. 73—86, Taf. V.
Biedermann, R., Uber die Structur der Tintinnen-Gehause. Kiel
1892. 3 Tat
Blochmann, Fr., Die mikroskopische Thierwelt des Siisswassers.
Mit 7 Tafeln. Braunschweig, 1886.
Brady, G. S., The Ostracoda and Foraminifera of Tidal Rivers. —
Annals and Magazin of Natural History. Ser. 4, Vol. VI,
1870, p. 273—308, Taf. XI, XII.
Brandt, I. F., Uber mehrere in der Nahe v. St. Petersburg im
Sommer des Jahres 1843 beobachtete Infusorienarten. —
Bulletin de la classe physico-mathématique de 1 Acade-
mie impérial des sciences de St: Peétersbourg, Tom. III,
1845.
Brauer, A., Bursaria truncatella unter Beriicksichtigung anderer
Heterotrichen und der Vorticellinen. — Jenaische Zeit-
schrift fiir Naturwissenschaft, Bd. XII, 1885.
Braun, M., Physikalische und biologische Untersuchungen im west-
lichen Theile des finnischen Meerbusens. —— Archiv fiir
die Naturkunde Liv-, Ehst- und Kurlands, Bd. X, Lief. J,
1884.
Biitschli, O., Zur Kenntniss der Fortpflanzung bei Arcella vulgaris
Ebg. — Archiv fiir mikroskopische Anatomie, Bd. XI,
1875, p. 459—467, Taf. XXV,
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. LO5
Biitschli, O., Beitrige zur Kenntniss der Flagellaten und einiger ver-
wandter Organismen. Z. f. w. Z., Bd. XXX, 1878, p.
205—281, Taf. XI—XV.
» Kinige Bemerkungen iiber gewisse Organisationsverhilt-
nisse der sogenannten Cilioflagellaten und der Noctiluca.
— Morph. Jahrb., Bd. X, 1885, p. 529—-577, Taf. XXVI
—XXVIII.
» Bronn’s Klassen und Ordnungen des Thierreichs. Bad. I,
Protozoa. Abth. I, Sarcodina und Sporozoa; Abth. II,
Mastigophora; Abth. III, Infusoria und System der Radio-
laria. Leipzig und Heidelberg 1889. Mit 79 Tafeln.
Carter, H. J., Notes on the freshewater Infusoria of the Island of
Bombay. — Ann. Mag. of Nat. Hist, 2 Ser. Vol. XVIII,
1856, p. 115—133 u. p. 221—248, Taf. V—VII.
» On Fecundation in Eudorina elegans and Cryptoglena. —
Ibidem, Ser. 3, Vol. II, 1858, p. 237-——-253, Taf. VIII.
» On Fecundation in the two Volvoces and their specific
Differences; on Eudorina, Spongilla, Astasia, Euglena and
Chryptoglena. — Ibidem, Ser. 3, Vol. III, 1859, p. 1—
205 o Padi.
» On the Presence of Chlorophyll-cells and Starch-granules
as normal Parts of the Organism, and on the reproduc-
tive Process in Difflugia pyriforms Perty. — Ibidem,
Ser. 3, Vol. XII, 1863, p. 249—264.
» On Freshwater Rhizopoda of England and India. — Ihbi-
dem, Ser. 3, Vol. XIIl, 1864, p. 18—388, Taf. I, I.
» On the Fresh- and Saltwater Rhizopoda of England and
India. — Ibidem, Ser. 3, Vol. XV, 1865, p. 277—292,
Taf. XII.
Cienkowski, L., Uber Cystenbildung bei Infusorien. — Z. f. w. Z.
Bd. VI, 1855, p. 301—306, Taf. X, XI.
» Beitrige zur Kenntniss der Monaden. — Arch. f. mikr.
Anat., Bd. I, 1865, p. 203—232, Taf. XII—XIV.
» Uber die Clathrulina, eine neue Actinophryen-Gattung.
— Ibidem, Bd. Ill, 1867, p. 311—317, Taf. XVIII.
» Uber Palmellaceen und einige Flagellaten. — Ibidem, Bd.
VI, 1870, p. 421—438, Taf. XXIII, XXIV.
Cohn, F., Uber eine neue Gattung aus der Familie der Volvocineen.
=iZe f. w. Zp BawdV, 2858; px77—116, Taf. VI.
» Beitrige zur Entwickelungsgeschichte der Infusorien. —
Ibidem, p. 253—281, Taf. XIII.
» Uber Encystirung von Amphileptus fasciola. — Z. f. w. Z.,
Bd. V, 1854, p. 434—435, Taf. XXII, A. Fig. 6, 7.
» Neue Infusorien im Seeaquarium. — Z. f. w. Z., Bd,
XVI, 1866, p. 253—302, Taf. XIV, XV,
106 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Cohn & Wichura, Uber Stephanosphira pluvialis. — Novorum
actorum Academiae Caes. Leop.-Carol. nat. Cur. Vol.
XXVI, P. I, Nachtrag. Breslau u. Bonn 1857. 32 pp.
2 Taf.
CGlaparéde, E. & Lachmann, J., Etudes sur les Infusoires et les
Rhizopodes. Genéve 1858—1861.
Clark, J., The anatomy and physiology of the vorticellinian para-
site of Hydra, Trichodina pediculus. — Memoirs of the
Boston Society of Natural History, Vol. I, 1866.
» On the Spongiae ciliatae as Infusoria flagellata. — Ann.
mag. of Nat. Hist, Ser. 4, Vol. I, 1868, p. 133—141,
188—214, 250—263, Taf. V, VI, VII.
Dangeard, M. P. A., Contribution a l'étude des Organismes infe-
rieurs. — Le Botanist, 1890—91, p. 1—58.
Daday, E. y., Ein kleiner Beitrag zur Kenntniss der Infusorienfauna
des Golfes von Neapel. — Mittheilungen aus der zoolo-
gischen Station zu Neapel, Bd. VI, 1886, p. 481—498,
Taf. XXV.
Diesing, F., Revision der Prothelminthen. Abtheilung: Mastigopho-
ren. -— Sitz. ber. d. math. naturwiss. Classe d. k. Akad.
d. Wissensch. Wien. Bd. LII, Abth. 1. Jhrg. 1865, p.
287—401.
Dujardin, F., (Suite a Buffon). Histoire naturelle des Zoophytes.
Infusoires. Paris 1841. Atlas.
Ehrenberg, C. G., Die Infusionsthierchen als vollkommene Orga-
nismen. Mit 64 Tafeln. Leipzig. 1838.
Nachtrag zur Ubersicht der organischen Atmosphirilien.
— Abhandlungen der k. Akademie der Wissensch. zu
Berlin. 1871, p. 233—275, Taf. III.
Eichwald, E., Beitrag zur Infusorienkunde Russlands. — Bulletin
de la Societé Impériale des Naturalistes de Moscou. Tome
XVII, 1844, p. 480—587.
» Erster Nachtrag zur Infusorienkunde Russlands. — Ibidem,
T. XX, 2, 1847, p. 285—366, Taf. VIII, IX.
Zweiter Nachtrag zur Infusorienkunde Russlands. — Ibi-
dem, T, XXII, 1849, p. 400--548, Taf. IV.
» Dritter Nachtrag zur Infusorienkunde Russlands. — Ibidem,
T. XXV, 1852, p. 388—536, Taf. VI.
Engelmann, T. W., Uber Entwickelung und Fortpflanzung von In-
fusorien. — Morph. Jahrb. Bd. I, 1876, p. 573—635,
Taf. XXI, XXII.
Entz, Geza, Beitrage zur Kenntniss der Infusorien. — Z. f. w. Z.,
Bd. XXXVI, 1883 p. 167—189, Taf. VIII.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 107
Entz, Geza, Uber Infusorien des Golfes von Neapel. — Mitth. a. d.
Zool. Stat. zu Neapel, Bd. V, 1884, p, 289—444, Taf.
XX—XXV,
» Zur naheren Kenntniss der Tintinnoden. — Ibidem, Bd.
VI, 1885, p. 185—216, Taf. XIII, XIV.
Fabre-Domergue, M., Note sur les Infusoires ciliés de la baie de
Concarneau. — Journal d’Anatomie et de la Physiologie,
Bd. XXI, 1885, p. 1—-15, Taf. XXVIII, XXIX.
» Recherches anatomiques et psysiologiques sur les Infu-
soires ciliés. — Annales des sciences naturelles. Zoolo-
gié. Toy V,/4888,. p.:.4—140,. Taf. IV,
» Etude sur le Trachelius ovwm. — Journal de |’Anat. et
de la Phys. 1891, p. 1—21, Taf. V.
Foulke, 5. G., Tvrachelius ovum. — Ann. Mag. Nat. Hist. Ser. 5,
XVI, 1885, p. 477—478.
Fraipont, J., Recherches sur les acinétiens de la céte d’Ostende.
— Bulletin Acad. roy. de Belg. (2) T. XLIV, 1878, 6 Taf.
Gegenbaur, C., Bemerkungen iiber Trachelius ovum E. — Archiv
fiir Anatomie und Physiologie, 1857, p. 309—312.
Gourret, P. & Roeser, P., Les Protozoaires du Vieux-Port de
Marseille. — Archives de Zoologie expérimentale et géné-
rale. 2 Ser. T. IV, 1886, p. 443—534, Taf. XXVIII—
XXXV. |
Greeff, R., Uber Radiolarien und Radiolarien-artige Rhizopoden des
stissen Wassers. Arch. f. mikr, Anat., Bd. V, 1869, p.
464—505, Taf. XXVI—XXVII.
» Untersuchungen tiber den Bau und die Naturgeschichte der
Vorticellen. — Archiv fiir Naturgeschichte, Bd. XXXVI,
I, 1870, p. 353—384, Taf. IV—VIIL.
» Pelomyxa palustris (Pelobius), ein amébenartiger Organis
mus des siissen Wassers. — Arch. f. mikr. anat. Bd. X,
1874, p. 51—73, Taf. II—V.
» Uber Radiolarien und radiolarienartige Rhizopoden des
siissen Wassers. Zweiter Artikel. — Ibidem, Bd. XI,
1875, p. 1—32, Taf. I, II.
Grimm, QO. A., Zur Kenntniss der Fauna des finnischen Meerbu-
sens. — Arbeiten der St. Petersb. Gesellsch. der Natur-
forscher. T. VIII, 1877, 32 pp. (russich).
Gruber, A., Kleine Beitrage zur Kenntniss der Protozoén. -—— Be-
richte tiber die Verhandlungen der naturforschenden Ge-
sellschaft zu Freiburg i. B. Bd. VII, 4, 1879, p. 533—
555, Taf. X.
» Neue Infusorien. — Z. f. w. Z., Bd. XXXIII, 1880, p.
439—466, Taf. XXV—XXVI.
108 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Gruber, A., Studien iiber Amében. — Z, f. w. Z., Bd. XLI, 1884,
p. 186—225, Taf. XIII—XV.
» Die Protozoén des Hafens von Genua. — Verhandlungen der
kais. Leop. Carol. deutschen Akademie der Naturforscher,
Bd. XLVI, nso 4, 1884, p. 475—539, Taf. VII—XI.
Hickel, E., Uber einige pelagische Infusorien. — Jenaische Zeitschrift
fiir Medicin und Naturwissenschaft, Bd. VII, 1873, p.
561—568, Taf. XVII—XVIII.
Hensen, V., Uber die Bestimmung des Planktons oder des im Meere
treibenden Materials an Pflanzen und Thieren. — Fiinfter
Bericht der Kommission zur wissenschaftlichen Unter-
suchung der deutschen Meere in Kiel fiir die Jahre 1882
bis 1886. Berlin, 1887, p. 1—108, Taf. I—VI.
» Die Expedition der Sektion ftir Kiisten- und Hochsee-
fischerei in der dstlichen Ostsee. Untersuchung des Plank-
tons sowie der Thiere und Pflanzen des Meerbodens. —
Sechster Bericht der Komm. zur wiss. Unters. der deutsch.
Meere in Kiel. 2:te Heft. Berlin. 1890, 1 Taf.
Hertwig, R. und Lesser, E., Uber Rhizopoden und denselben na-
hestehende Organismen. — Arch. f. mikr. Anat. Bd. X,
Supplement, 1874, p. 35—237, Taf. II—V.
Imhof, O. E., Uber mikroskopische pelagische Thiere aus der Ost-
see. — Zool. Anz. Bd. IX, 1886, p. 612—615.
» Die Flagellatengattung Dinobryon. — Zool. Anz. Bd. XIII,
1890, p. 483—488.
Kent, Saville, A manual of the infusoria. 2 Vol. Atlas. London
1880—1882,
Klebs, G,, Uber die Organisation einiger Flagellatengruppen und ihre
Beziehungen zu Algen und Infusorien. — Untersuchun-
gen aus dem botanischen Institut zu Tiibingen. I, 2,
Leipzig, 1883, 131 pp. Taf. I, IIL.
» Flagellatenstudien. — Z. f. w. Z., Bd. LV, 1892—983,
p. 265—445, Taf. XIJ—XVIIL.
Kojevnikov, G., La Faune de la mer Baltique orientale et les pro-
blemes des explorations prochaines de cette faune. Sep.
Abdr. Congrés international de Zoologie, XII Session, a
Moscou, Aotit 1892, 26 pp.
Krassilstschik, J., Zur Naturgeschichte und iiber die systema-
tische Stellung von Chlorogonium euchlorum Ebg. — Zool.
Anz. Bd. V, 1882, p. 627—634.
Leidy, J., Fresh-water Rhizopods of North-America. —— United Sta-
tes geological survey of the Territories, Vol. XII, Washing-
ton 1879. 324 pp. 48 Taf.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2 109
~_.
Levander, K. M., Mikrofaunistiska anteckningar. — Meddelanden
af Societas pro Fauna et Flora fennica. H. 17, 1891.
p. 129—143.
» Notiz tiber die Tafelung der Schalenmembran des Gleno-
dintum cinctum. — Zool. Anz. Bd. XV, p. 405—8, 1892.
» Beitrige zur Kenntniss einiger Ciliaten. — Acta Soe.
pro Fauna et Fl. fenn., Bd. IX, n:o 7, 1894, 83 pp.
3 Taf.
» Peridinium catenatum n. sp. Eine neue kettenbildende
Peridinee im Finnischen Meerbusen. — Acta Soe. pro
Fauna et FI. fenn., Bd. IX, n:o 10, 1894, 18 pp.
Maupas, E., Sur les Suctocili¢s de M. de Mérejkowsky. — Comptes
rendus de |’Acad. sc. Paris, T. XCV, n:o 26, 1882.
» Sur les Suctociliés de M. de Mérejkowsky. 2 Note. —
Compt. rend. Acad. se. Paris. T. XCVI, 1883.
» Sur Coleps hirtus Ebg. — Archives Zool. exp. et gén. 2
ser. T. Ill, 1885, p. 337--367, Taf. XVIII.
Mereschkowsky, Studien iiber Protozoén des nérdlichen Russ-
lands. — Arbeiten der St. Petersb. Gesellsch. der Na-
turforscher, 1877, 183 pp. 3 Taf. (russisch).
» Studien tiber Protozoén des nérdlichen Russlands. — Arch.
f. mikr. Anat. Bd. XVI, 1879, p. 153—248, Taf. X, XI.
» Les Suctociliés, nouveau groupe d’Infusoires, intermédi-
aires entre les Ciliés et les Acinetiens. —- Comptes ren-
dus Acad. sc. Paris, T. XCV, 1882.
Migula, W., Beitrage zur Kenntniss des Goniwm pectorale. — Bota-
nisches Centralblatt, Bd. XLIV, 1890, p. 72, 103, 143,
T ar
Mobius, K., Systematische Darstellung der Thiere des Planktons,
gewonnen in der westlichen Ostsee und auf einer Fahrt
von Kiel in den atlantischen Ocean. — Fiinfter Bericht
der Kommission zur wissensch, Unters. der deutsch.
Meere in Kiel fiir die Jahre 1882 bis 1886. Berlin 1887.
» Bruchstiicke einer Infusorienfauna der Kieler Bucht. —
Arch. f. Naturgesch. 1888, I, p. 81—116, Taf. IV—X.
» Bruchstiicke einer Rhizopodenfauna der Kieler Bucht. —
Abhandlungen der k. preuss, Akademie der Wissenschaf-
ten zu Berlin vom Jahre 1888. 5 Taf. Berlin 1889.
Montague, G., Testacea Britannica. Suppl. London, 1808.
Miiller, O. F., Animalcula infusoria fluviatilia et marina. Hauniae,
1786. 50 Taf.
Nordqvist, O., Bidrag till kainnedom om Bottniska vikens och norra
Ostersjéns evertebratfauna. —- Medd. af Soc. pro Fauna
et Fl. fenn. H. 17, 1890, p. 83—128. 1 Taf.
110 XK. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Penard, E., Etudes sur les Rhizopodes d’eau douce. — Mémoires
de la Société de physique et d’histoire naturelle de Ge-
néve, T. XXI, n:o 2, 230 pp. 11 Taf.
Perty, M., Zur Kenntniss der kleinsten Lebensformen etc. Bern
1852. 17 Taf.
Pfitzner, W., Zur Kenntniss der Kerntheilung der Protozeén. —
Morph. Jahrb. Bd, XI, 1886, p. 454—467, Taf. XXVI.
Pouchet, G., Contribution a l'histoire des Cilio-flagellés. — Journ.
de l’Anat. et de la Phys. 1883, p. 399-455, Taf. XIX
—XXIl.
Pouchet, G. & Guerne, J. de, Sur la faune pélagique de la mer
Baltique et du golfe de Finlande. — Comptes rendus de
lacad. sc. Paris, TC, “1385.
Quennerstedt, A., Bidrag till Sveriges Infusorie-fauna. I. — Acta
Universitatis Lundensis. T. II, 1865, 64 pp, 2 Taf.
Bidrag till Sveriges Infusorie-fauna. I]. — Ibidem, T.
IV, 1867, 48 pp. 2 Taf.
> Bidrag till Sveriges Infusorie-fauna. [[l. — Ibidem, T.
VF, 1569, 35. pp. 1. Tal.
Rees, J. van, Protozoaires de |’Escaut de l'Est. — Tijdschrift der
nederlandsche dierkundige Vereenigung. Suppl. I, Afl. 2,
1883—84, p. 593—669, Taf. XVI.
Rostafinski, J. T,, Beobachtungen iiber Paarung von Schwarm.
sporen. — Botanische Zeitung, Bd. XXIX, 1871, p. 785
—-790.
Schewiakoff, W., Beitrage zur Kenntniss der Holotrichen Ciliaten.
— Bibliotheca Zoologica, Leuckart & Chun. H. 5. Cas-
sel 1889. 77 pp. 7 Taf.
Schilling, A. J., Die Siisswasserperidineen. — Flora, Bd. XLIX,
1891, p. 220—299, Taf. VIII -X.
Schneider, A., Beitrage zur Naturgeschichte der Infusoria. — Arch.
f. Anat. u. Phys. 1854.
Schuberg, A., Uber den Bau der Bursaria truncatella, mit beson-
derer Beriicksichtigung der protoplasmatischen Structu-
ren. — Morph. Jahrb. Bd. XII, 1887, p. 333—365,
Tats XIX, XX.
» Zur Kenntniss des Stentor coeruleus. — Zoologische Jahr-
biicher, Bd. IV, 1891, p. 197—288, Taf. XIV.
Schultze, F. E., Rhizopodenstudien. I. Arch, f. mikr. Anat. Bd.
X, 1874, p. 328—350, Taf. XXII.
» Rhizopodenstudien II. — Ibidem, p. 877—400; Taf.
XXVI—XXVII.
Rhizopodenstudien. Ul. — Ibidem, Bd. XI, 1875, p. 94
+-139,- Taf. V—VIL
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 111
Schultze,
»
Schultze,
Steing Fz,
»
Sterki, V.
F. E., Rhizopodenstudien. IV. — Ibidem, p. 329—353,
Taf. XVII—XIX.
Rhizopodenstudien. V. — Ibidem, p. 583—-596, Taf,
XXXV—XXXVI.
M., Uber den Organismus der Polythalamien nebst Be-
merkungen tiber die Rhizopoden im Allgemeinen. Leip-
zig 1854.
Die Infusionsthiere auf ihre Entwickelungsgeschichte un-
tersucht, Leipzig 1854, 265 pp. 6 Taf.
Der Organismus der Infusionsthiere. Abth. I, Allgemeiner
Theil und Naturgeschichte der Hypotrichen Infusionsthiere.
Leipzig 1859. 14 Taf.
Uber die Eintheilung der holotrichen Infusionsthiere und
einige neuere Gattungen und Arten dieser Ordnung. —
Sitz. ber. der k, béhm. Gesellsch. der Wissensch. in
Prag, 1860, p. 56—62.
Der Organismus der Infusionsthiere. — Ahth. Il. Dar.
stellung der neuesten Forschungsergebnisse iiber Bau,
Fortpflanzung und Entwickelung der Infusionsthiere. Na-
turgeschichte der Heterotrichen Infusorien. Leipzig 1867.
16 Taf.
Der Organismus der Infusionsthiere. Abth. Ill. 1 Hailfte.
Die Naturgeschichte der Flagellaten oder Geisselinfusorien.
Leipzig 1878. 24 Taf.
Der Organismus der Infusionsthiere. Abth. II. 2 Hilfte.
Die Naturgeschichte der arthrodelen Flagellaten. Leipzig
1883. 25 Taf.
, Beitrage zur Morphologie der Oxytrichinen. — Z. f.
w. Z., Bd. XXXI, 1878, p. 29—58, Taf. IV.
Taranek, K. J., Beitrage zur Kenntniss der Siisswasser Rhizo-
poden Béhmens, — Sitz. ber. d. k. bohm. Gesellsch. d.
Wissensch. Prag. 1881, p. 220—235.
Monographie der Nebeliden B6hmens. — Abh. d. k. bohm.
Gesellsch. d. Wissensch. Prag. VI. Folge, Bd. Xl, 1882
55 pp. 5 Taf.
Torre, Dalla, K. W. v., Studien tiber die mikroskopische Thier-
Wallich,
welt Tirols. If. Theil. Infusoria Flagellata. — Ferdinan-
deum Zeitschr. Hft. 32, p. 260—273.
G. C., On an undescribed indigenous Form of Amoeba.
— Ann. mag. of Nat. Hist. Ser. 3, Vol. XI, 1862, p.
287—290, Taf. VIII.
Further Observations on Amoeba villosa and other indi-
genous Rhizopoda. —- Ibidem, p. 434—453, Taf. X.
On the extent, and some of the principial causes, of
structural variation among the Difflugian Rhizopods. —
112. K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Ibidem, Ser. 3, Vol. XIII, 1864, p. 215—244, Taf.
XV, XVI.
Wille, N., Om Chrysopyxis bipes Stein og Dinobryon sertularia.. —
Ofversigt af k. svenska vet. akad. Férhandlingar, 39 Arg.
1882, p. 9—12, I Taf.
Williamson, W. C., On the recent foraminifera of Great Britain.
— Roy. Society, London 1858.
Wrzesniowski, A., Ein Beitrag zur Anatomie der Infusorien. —
Arch. f. mikr. Anat. Bd. V, 1869, p. 25—48, Taf. III, IV.
» Beobachtungen iiber Infusorien aus der Umgebung von
Warschau. — Z. f. w. Z., Bd. XX, 1870, p. 467—511,
Taf. XXI—XXIII.
» Beitriige zur Naturgeschichte der Infusorien Z. f. w. Z.,
Bd. XXIX, 1877, p. 267—323, Taf. XIX—XXI.
Zacharias, O., Die Tier- und Pflanzenwelt des Siisswassers. Leip-
zig 1891.
Fig,
Fig.
ig. 9. D. acuminata Ebg. Aus einem Moostiimpel. Vergr. 400.
- 10, 11. WD. lobostoma Leidy. Kugelférmige Variation aus dem
Fig.
Fig.
Fig.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 113
Erklarung der Abbildungen.
Tatel T.
Amoeba verrucosa Ebg. Aus dem Seewasser. Vergr. 325.
A. villosa Mobius sp. Aus dem Seewasser. Vergr. 325.
Difflugia pyriformis Perty. Aus einem Moostiimpel. Vergr. 500.
D. pyriformis Perty, encystirtes Exemplar, dessen Schale
zwei Offnungen hat. Vergr. 400.
ll ae a
. 5. D. pyriformis Perty, var. bacillifera Penard. Vergr. 400.
6
D. pyriformis Perty, var. bacillifera Pen. f. inflata Pe-
nard. Vergr. 520.
7. D. acuminata Ebg. Aus dem Teiche des botanischen Gar-
tens. Vergr. 180.
8. D. acuminata Ebg. Aus einer Klippenpfiitze. Vergr. 400.
Seewasser. Vergr. 520.
. 12, 13. D. lobostoma Leidy. Eiférmige Variation aus dem See-
wasser. Vergr. 400.
. 14. Centropyxis aculeata Ebg. Aus dem Seewasser. Vergr. 400.
. 15, 16. C. aculeata Ebg. Ein Difflugia constricta Ebg. aibnliches
Individuum in seitlicher und ventraler Ansicht, aus dem
Seewasser. Vergr. 400.
. 17. ©. aculeata Ebg. Ungewohnlich breites Exemplar aus dem
Seewasser. Vergr. 400.
ig. 18. Nebela lageniformis Penard. Vergr. 400.
19, 20. Cyphoderia margaritacea Schlumb. Aus dem Seewas-
ser. Vergr. 520.
21. Difflugia Solowetzkii, 1) Mereschk. Vergr. 520.
Tafel, li:
1. Dinobryon pellucidum n. sp. Vergr. 780.
2. Gonyostomum semen Ebg. In der rechten Seite der Figur sind
eine Anzahl Chromatophoren durch Schraffiren angedeu-
tet. Vergr. ca. 600.
1) Irrthiimlicherweise wurde bei dieser Art p. 18 auf die Fig. 13 statt
21 hingewiesen.
8
K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
g. 3. G. semen Ebg. mit essigsaurem Methylgriin behandelt, wobei
eine Anzahl Trichocysten sich fadenartig verlangert haben.
. Chloraster? n, sp.?
J
*
_5—12. Gymnodinium fissum n. sp.
5
. Dorsalansicht. Vergr. 740.
. 6. Ventralansicht.
_7. Nach Behandlung mit Chlorzinkjod. Die Schleimfaden er-
scheinen bacterienahnlich. Vergr. 740.
_ 8. Nach Zusatz von essigsaurer Fuchsinlésung. Die Schleimfa-
den erscheinen schlauchartig. Vergr. 740.
._ 9. Die Schleimschliuche sind zu einer homogenen Hiille auf-
gequollen. Fuchsinfarbung.
_ 10. Die warzenférmigen Spitzen der aufgequollenen Schleim-
schlauche.
. 14. Krystalle von der hinteren Halfte eines Individuums im
Ruhezustande.
. 12. Ein Individuum mit einer grosser Diatomacee im Ko6rper.
.13—20. Dieselbe Art. Langstheilung eines kleinen Individuums
in freischwimmendem Zustande.
. 13, 14. Anfangsstadien, Dorsalansicht, 7 Uhr 6 min. n, M. d.
5 Sept. 1892. Der Kern war undeutlich zu sehen, schien
aber fadig structurirt zu sein.
. 15. Ventralansicht.
. 16. Dorsalansicht, 7 Uhr 12 min.
. 17. Dorsalansicht, 7 Uhr 17 Min.
. 18. Ventralansicht, 7 Uhr 49 Min.
. 19. Die beiden Sprésslinge verschieben sich; der Kern ist in
der Mitte stark eingeschniirt, 7 Uhr 52 Min.
. 20. Die beiden Sprésslinge sind fast vollstandig von einander
abgeschniirt, 8 Uhr 45 Min.
. 21. Peridinwm sp. Verg. 520.
. 22. P. catenatum Lev. Kette von zwei Individuen, Ventralan-
sicht. Vergr. 780.
23. 2. divergens Ebg. Vergr. 520.
. 24. Ceratium hirundinella O. F. M. var. furcoides n. var. Aus
dem inneren Ende der Esbo-Bucht. Vergr. 520.
. 25. C. tripos O. F. M. Vergr. 400.
. 26. Dinophysis rotundata Clap. Lach. Vergr. 520.
. 27. D. acuta Ebg. Vergr. 600.
Tafel-il.
1. Trachelophyllum brachypharyn« n. sp.
. 2. Trochilia (2) crassa n. sp. Vergr. 740.
3. Folliculina elegans Clap. Lach. Vergr. 400.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 2. 115
Fig. 4. Strombidium stylifer n. sp.
Fig. 5. S. grande n. sp.
Eig. 6. Tintinnus Ehrenbergii Clap. Lach. Vergr. 180.
Fig. 7. Codonella bottnica Nordqvist. Vergr. 325.
Fig. 8. C. tubulosa Lev. Vergr. 210.
Fig. 9. C. ventricosa Clap. Lach. Vergr. 520.
Fig. 10. Cothurnia maritima Ebg. Mit Stiitzfaden, Vergr. 325.
Fig. 11. C. nodosa Clap. Lach. Vergr. 325.
Fig. 12. C. recurva Clap. Lach. Vergr. 500.
<< S>-+- —___
the Arvidewn, Heloes,
b a S08 / © © '2
Ay FT
=
3
3
=
5
=
os
s
=
“
18. Arvin, Hf
M. Levander autoyr.
SA Snel atte ee
, 5
KM. Levander «utogr.
(ho Abebiecn Lb fore.
Bee Fd
a
a
ACTA SOCIETATIS PRO FAUNA ET FLORA FENNICA XII, N:o 3.
MATERIALIEN ZUR KENNTNISS
DER
WASSERFAUNA
IN DER
UMGEBUNG VON HELSINGFORS, MIT BESONDERER BERUCKSICHTIGUNG
MEE RES ALUN A
CEL
Et. 98 Ot
ROTATORIA. a
———+e MIT DREI TAFELN. e—-————
VON
K. M. LEVANDER.,
(Vorgelegt am 6. October 1894).
HELSINGFORS 1894,
j re | , ~ ’ ty a>. wr ; F ad ~ P| res if ie
, 7 Bev. a} tt be aif «* Ty) .# os
iw rae wi ie es Ean ne OMAK
7 "a 7 ) i a
Die ersten Beitrige zur Kenntniss der Rotatorienfauna des
finnischen Meerbusens hat Eichwald geliefert. Er erwihnt
unter den Rotatorien der Gegend von Reval *) folgender Arten:
Ploima Illoricata. Plewrotrocha leptura.
Furcularia gracilis.
r Reinhardtii.
Diglena forcipata.
% catellina.
Ploima Loricata. Salpina sp.
Euchlanis diiatata.
5 emargimata Kichw.
, (Distyla) Hornemanni.
Distyla Weissei Kichw.
Monostyla cornuta.
Colurus caudatus.
a incrassatus Eichw.
Monura colurus.
Lepadella ovalis.
Brachionus brevispinus.
Anuraea striata.
Lophocaris rostrata Eichw.
Im ostlichsten Theile der Ostsee bei Hapsal und Kaugern 2)
wurden von Eichwald folgende Arten, die wie die vorigen
fast ohne Ausnahme eigentlich littorale Siisswasserbewohner
sind, angetroffen.
Rhizota. Floscularia proboscidea.
Melicerta tubicolaria (Tubicolaria najas).
1) Eichwald, Zweiter Nachtrag zur Infusorienkunde Russlands. In:
Bulletin de la Société imp. des naturalistes de Moscou. T. XXII, 2, 1849,
2) Eichwald, Dritter Nachtrag zur Infusorienkunde Russlands. In:
Bull. de la Soc. imp. des naturalistes de Moscou. T. XXV, 1852.
4 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Bdelloida. Rotifer tardus (citrinus).
Ploima Illoricata. Plewrotrocha leptura.
. gibba (?)
Notommata najas?
Proales decipiens (Notommata decipiens).
Furcularia forficula.
gracilis ?
F Reinhardti.
Eosphora aurita (Diglena aurita).
Diglena grandis.
. catellina.
conura ?
Distemma? forficula s. laeve Eichw.
» marinum?
Ploima Loricata. Distyla Weisser Kichw.
Monostyla quadridentata.
Colurus caudatus.
Pterodina patina.
Brachionus Bakeri?
Anuraea valga.
striata s. baltica Eichw.
”
9
Aus den 6stlichsten Theilen des finnischen Meerbusens bei
Wiborg +) und Peterhof (Sergiewsk) zahlt Eichwald nur einige
Arten auf, niamlich:
Bdelloida. Rotifer vulgaris, Peterhof.
macrurus, Peterhof.
» tardus (citrinus) Peterhof
Ploima Illoricata. Notommata aurita (2), Wiborg
s ansat a(?), Wiborg.
Furcularia gibba, Peterhof.
n Reinhardtu, Wiborg.
Ploima Loricata. Mastigocerca rattus (Monocerca rattus), Wi-
borg.
hbicormis (Monocerca bicornis),
Peterhof.
1) Eichwald, Dritter Nachtrag zur Infusorienkunde Russlands.
ry
9
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 5)
Monostyla cornuta (2), Wiborg.
Metopidia acuminata (2), Wiborg.
Im conservirten pelagischen Planktonmaterial aus dem fin-
nischen Meerbusen fand Imhof?) folgende Raderthiere:
Conochilus volvow.
Polyarthra platyptera.
Monocerca sp.
Euchlanis sp..
Brachionus sp.
Anuraea cochlearis var. baltica \mh.
Hierzu médchte ich bemerken, dass das Material, in dem
Imhof die obengenannten Riaderthiere beobachtete, entweder aus
dem Ostlichsten Theile des finnischen Meerbusens oder aus
irgend einer Bucht, oder vor einer Flussmiindung gefischt sein
muss, denn im offenen Wasser bei Helsingfors kommen Cono-
chilus volvox und Polyarthru platyptera nicht vor. Auch habe
ich daselbst nie Arten der Gattungen Monocerca, Euchlanis und
Brachionus angetroften.
Nachfolgende Liste enthilt die Arten, die ich im Seewas-
ser in den Skiren bei Helsingfors gefunden habe. ”)
Rhizota. Floscularia ornata, s.
s pelagicn, s.
Bdelloida. Rotifer vulgaris, s und m.
Ploima Illoricata. (Asplanchna Girodi, s).
Synchaeta baltica, m.
: monopus, b.
(Polyarthra platyptera, 8).
Triarthra longiseta var. limnetica, s.
Albertia intrusor, s (parasitisch).
Plewrotrocha littoralis n. sp., b.
1) Imhof, Uber mikroskopische pelagische Thiere aus der Ostsee.
In: Zool. Anz. Bd. IX, 1886, p. 612—615.
2) Hier bedeutet s, dass die Art eigentlich im Siisswasser lebt, m dass
sie marin ist, b Brackwasser-Art. Die Parenthesen zeigen solche Formen
an, die nur in den Theilen der Skiiren, wo das Wasser stark versiisst ist,
beobachtet wurden.
6
K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Notommata torulosa, s.
Furcularia Reinhardti, m,
. marina ™,
Loricata. Mastigocerca carinata, s.
x curvata . sp., b.
Dinocharis pocillum, s.
Diaschiza lacinulata, s.
semiaperta, S.
, Sp. p: .
Diplax videns n. sp., s und b.
Euchlanis dilatata, s.
C plicata n. sp., b.
Cathypna luna, s.
rf appendiculata n. sp., b.
Monostyla lwnaris, s.
a cornuta, Ss.
Colurus caudatus, s.
: dicentrus ? m.
- leptus, s und m.
Monura dulcis, s.
Metopidia triptera, s.
Pterodina patina, s.
r clypeata, m.
. crassa nN. sp., Ss und b.,
(Brachionus pala, s).
z wrceolaris, S.
brevispinus, Ss.
(Anuraea aculeata, s).
: x. var. Platei, b.
ie cochlearis, Ss).
5 var. recurvispina. b.
x Eichwaldi n. sp., b.
Notholca acuminata, s.
( , longispina, s).
. foliacea, Ss.
striata, s und m.
biremas, ™.
9
2)
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 7
Also zusammen 45 Species, von denen 4 (Asplanchna Gi-
rodi, Polyarthra platyptera, Brachionus pala, Notholca longi-
spa) jedoch nur in der Nahe von Flussmiindungen (in dem
Nordhafen von Helsingfors und bei Bobiick) leben. Von den 41
Arten, die im reinen Seewasser gefunden wurden, sind
21 Siisswasser-Arten,
6 marine Arten,
5 in Siiss- und Meerwasser vorkommende und
7 Arten und 2 Varietiiten, die nur im finnischen oder
bottnischen Meerbusen angetroffen sind.
In der pelagischen Region leben:
Floscularia pelagica.
(Asplanchna Girodi).
Synchaeta baltica.
- monopus.
(Polyarthra platyptera).
Triarthra longiseta var. limmnetica.
(Brachionus pala).
(Anuraea aculeata).
3 a var. Plate.
feo Bes cochlearis).
: 4s var. recurvispind.
Eichwaldi n. sp.
Notholea acuminata.
‘oes longispina).
c foliacea.
biremis.
Aber von diesen treten in den iiusseren Skiiren im offe-
nen Wasser nur Synchaeta baltica, S. monopus, Anuraea acu-
leata var. Platei, A. cochlearis var. recurvispina und A. Eich-
waldi im Plankton massenhaft auf. Ob die Notholca-Arten auch
weit von der Umgebung der Inseln leben, habe ich noch nicht
festgestellt, es erscheint mir aber weniger wahrscheinlich.
Die Riaderthierfauna in den siissen Gewiissern ist bei uns
auch sehr reich. In den Siisswasserbecken treten pelagisch fol:
gende Arten auf:
8 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der
Asplanchna priodonta.
7
rP]
: Hervicki.
Synchaeta sp.
Polyarthra platyptera.
Triarthra longiseta var. limnetica.
Gastroschiza flexilis.
Mastigocerca capucina.
Anuraea cochlearis.
° tecta.
Notholca longispina.
var. helvetica.
Wasserfauna.
var. ewryptera.
Im Ganzen habe ich im Siiss- und Seewasser 103 Arten
gefunden. Wie sich diese nach den Standorten, wo sie vor-
kommen, vertheilen. geht aus nachstehender Tabelle hervor.
Rhizota.
Floscularia cornuta
» ornata .
: mutabilis .
S pelagica
Melicerta ringens
Oecistes pilula
Bdelloida.
Philodina roseola
> citrina
" aculeata
: tuberculata .
Rotifer vulgaris
i. tardus .
» macrurus
+
to rs «|B
| Dighy &| Son & |, Zs |
BolsSi/2siSs| ° S mje eS
sol\SCl>S/Sa) co ISSEolN oe}
OSE Pass) Sle ols"
Se Pe arte iS eS cP
@ |r i | sion
= |
|
a Ace ?
= | =
tL |
= ih ie |
+ |
| |
| + -
bebehecte ius
sat (onal
at |
dich | |
+
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3.
Ploima Illoricata.
Microcodon clavus .
Asplanchna Girodi
: priodonta .
‘ Herricki .
Synchaeta baltica
‘ monopus
fe ae E War
Polyarthra platyptera.
fs % var. eyryptera
Triarthra longiseta var. limnetica
Gastroschiza triacantha
‘ foveolata
fh truncata Nn. sp.
e flexilis
Taphrocampa annulosa.,
F viscosa N. Sp.
Albertia intrusor ,
Pleurotrocha littoralis
Notommata pilarius
p collaris- anaes
} Sp. -
s Sir ats
5 torulosa
Copeus caudatus
Furcularia Reinhardtii
e murina
Monommata longiseta .
- grandis
Loricata.
Mastigocerca rattus
bs carmata
-~
—
WA | mle (2
SelPaasl|Eal oe |2 le ole
Bo eBiosls @ Pmigs 24
wolseolsoisy Voip biceg
o2/2 Ela B/S SG leolFoalss
‘is oi als | m/c y
<7 oe old?! © |e dw olf
| moe ae
S airs tee a
ue
an
a ae ak
_+
4-
10
Mastigocerca bicornis .
ss capucina
‘ fusiformis N.
sp..
” curvata N. sp.
Rattulus tagris .
Diurella rattulus
Dinocharis pocillum
‘ tetractis
Scaridium longicaudum .
: eudactylotum .
Stephanops lamellaris .
; muticus
‘ variegatus N. Sp.
Diaschiza lacinulata .
3 paeta.
s semraperta .
» sp.
HL Sp : ’
Diplax videns Nn. sp. .
Salpina mucronata
» spingera ,
. brevispina .
» ventrals
Euchlanis dilatata .
p macrura
4 triquetra
; plicata n. sp..
Cathypna luna. . . .
; appendiculata n
NE affinis N. sp.
Monostyla lunaris .
53 cornuta .
Colurus bicuspidatus .
a caudatus
; BPs.
. . .
—————————————
++4+4++
+44+4+4+4+4+ 4+
++++t
-
+
‘aoe
‘Sejod
| gasmeuurg
a
| ydueddipy
-
++
9TE1984$
+ ++ +
|| -1eFQ 99g
+ ++ +++
‘| ‘qostsejed
\| 309
———————————
‘pd WaIBys
K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
a19uuy
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3,
oe
a
io 2
OA m | oe
ct G2 Se se /'S
Pelneseleg! & |e y|Fe|zc
SOISSlPslen aAlSslFsike
ST BoM alkol F 8, ols
O\ rh ao ee 2,
Colurus dicentrus ? F
is leptus . AZ
Monura dulcis . oe eee ies we Sloat | |
Metomdia lepadella . . . , . . |+ en. bail] fe
3 4 var. collaris Nn. v. se
solida as od |
. acuminata . » oo. fd
‘ FIO Fh 0 rae pinenent hole ak |
PCV OMING VERO). eg i. Mee. be 2)2 1am xo
fs CBE RED. RET ROY Wile | ae | ee
> | |
crassa N. Sp. . | +{ | [4] |+
Brachionus pala oral
‘ UPCCONT IS Se ee FD pod [EE =. | Ise |
3 bramspinus . . 3. . oh | 4 aa |
of Bae Payot. ney FAW pet. | | |
|
| polyacanthus. . . . . | a | | |
Noteus quadricornis +] | |
Anuraea aculeata . BES +} | | L-al-F
: Z var. Platei . | | + |
2 7 var. brevispina. . ae |
” z var. valga +] J+
= }
‘. cochlearis | a |
- . var. vrecurvispina Lag | +|
j SOOTHER sh S07 tent ans.. 0 a + |
|
© servrulatd. 1 < « « ~ . b= ee |
Me PAWN: SP. we et | i
Notholea acuminata + +) ) ++) +
re longispina +) | [et
feline) a. Sige te . = | 9s Peart
‘ striata iz ag |
biremis | +/+] ? |
| ms
Scirtopoda, | |
Pedalion fennicum Po |
12 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Erklarungen zu den Ortsnamen.
Alphyddan, 2 km N von Helsingfors, Teiche in der Nahe der Restauration.
Bergélandet, waldbewachsene Gebirgsinsel ca. 12 km WSW von Helsingfors
an der Ostseite der Miindung der Esbo-Bucht.
Boback, das innerste Ende der Esbo-Bucht, mit kleinen Flussmiindungen.
Esbo-Bucht, 9 km lange Bucht ca. 15 km W von Helsingfors.
Félisé, Inselchen mit Parkanlagen 3 km NW von Helsingfors.
Gasgrundet, kleines Inselchen in den diusseren Skiren des Kirchspieles Esbo,
12 km SW von Helsingfors.
Hundér, Felsen-Inselchen ohne Wald, 9 km SSW von Helsingfors.
Hvittrask, Binnensee, 23 km W von Helsingfors in dem Kirchspiele Kyrkslatt.
Knapperskar, Inselchen in den dusseren Skaren Esho’s, 13 km SW von Hel-
singfors.
Koplorna, Inselgruppe, 13 km SW von Helsingfors.
Kyté, ebendaselbst, 15 km SW von Helsingfors.
Lappwiken, Bucht bei Helsingfors; Strandpfiitzen bei der Irrenanstalt Lappwik.
Léf6 1), Doppelinsel (Lill L6f6 mit Laubwald und Stor-L6fé mit Nadelwald)
in den Esbo-Skéren, 11 km SW von Helsingfors. Zwischen beiden
Inseln der seichte L6fé-Sund.
Lohijarwi, Binnensee, 23 km WNW von Helsingfors im Kirchspiele Kyrkslatt.
Morsfjard, lange Bucht, an der Westseite der Esbo-Bucht (Kyrkslatt), nur
durch zwei enge und seichte Sunde in Verbindung mit der See.
Nurmijarvi, seichter pflanzenreicher Binnensee, 35 km N von Helsingfors.
Rams6é, Insel noérdlich von Bergélandet, zwischen ihnen der seichte, mit
Phragmites umsaumte
Ramsésund.
Rysskar, Waldinselchen, 8 km SW von Helsingfors.
Skalérn, kleine Landspitze 12 km W von Helsingfors, wo sich mehrere ve-
getationsreiche Graben befinden, Ueberbleibsel einer alten Ziegelbren-
nerei, .
Stenskdr, nacktes Felseninselchen in den dusseren Skiren Eshos, 14 km
SW von Helsiugfors.
Stor-Pentala, waldbewachsene Insel, 15 km WSW von Helsingfors; in der
Mitte der Insel ein kleiner Binnensee.
Sumparn, waldbewachsenes Inselchen in deu dusseren Skaren Esbos, 11 km
SW von Helsinegfors.
Tholéwiken, Brackwasserbucht an der Nordseite von Helsingfors.
Traskholm, kleines Waldinselchen 11 km W von Helsingfors.
1) Nicht zu verwechseln mit dem gleichnamigen, 5 km NW von Hel-
singfors im Kirchspiele Helsinge gelegenen Inselchen.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 13
Rhizota.
Floscularidae.
Floscularia cornuta Dobie.
Leydig, Z. f. w. Z., Bd. VI, 1855, p. 3, Taf. 1, Fig. 6 (Floscularia
appendiculata). — Eckstein, Z. f. w. Z., Bd. XXXIX, 1883, p. 344, Taf.
XXII, Fig. 1—4 (F. appendiculata). —- Eyferth, Einf. Lebensf. p. 101
(F. appendiculata). — Blochmann, Mikr. Thierw. p. 112, Taf. VII, Fig.
224 (F. appendiculata). — Hudson & Gosse. Rotifera, I, p. 51, Taf. 1,
Fig. 7.
Lofo, in einer Moospfiitze (Aug. 1893), in den Graben auf
Skalorn (Juli 1890, Juni 1892), vielleicht auch im L6fé-Sunde (?).
Floscularia ornata Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 408, Taf. XLIV, Fig. 2, — Dujardin, Inf.
Taf. XIX, Fig. 7. —.Eyferth, Einf. Lebensf., p. 101, Taf. VI, Fig. 36.
— Hudson & Gosse, Rotifera, I, pag. 50, Taf. I, Fig. 9.
In den Graben auf Skalérn (Juli 1893) und am Ufer der
Insel Lofo (Juni 1893).
Floscularia mutabilis Bolton.
Hudson & Gosse, Rotifera, I, p. 56, Taf. Ill, Fig. 2. — Bil-
finger, Rotat. fauna Wiirttembergs, II, p. 36.
Aus dem Binnensee auf der Insel Stor-Pentala (Aug. 1893).
loscularia pelagica Rousselet.
Rousselet, Journ. Roy. Micr. Soc. 1893, p. 444, Taf. VI, Fig. I.
Im Seewasser bei Kyt6 wurde mit dem pelagischen Netze
(Sept. 1894) ein Exemplar erhalten, welches genau mit der von
Rousselet gegebenen Abbildung iibereinstimmte. Linge
0,324 mm.
— Stephanoceros Eichornii Ebg. Diese Art habe ich noch
nicht in der Niahe von Helsingfors angetroffen, aber in einer
Planktonprobe aus dem Binnensee Ruutanalampi im Kirchspiele
Rantasalmi (in Mittel-Finland) wurde ein Exemplar entdeckt
(Pr. n:o 115, Juli 1892, durch Magister A. Westerlund).
14 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Melicertadae.
Melicerta ringens Schrank.
Ehrenberg, Inf. p. 405, Taf. XLVI, Fig. 3. — Leydig, Z. f. w.
Z., Bd. VI, 1854, p. 17. — Claparéde, Ann. Sc. Nat. Zool. 5 Ser. T.
VIII, 1867, Taf. Ill, Fig. 1, 2. — Gruber, Zool. Anz. 1882, p. 80. — Ey-
ferth, Einf. Lebensf. p. 102, Taf. VI, Fig. 34, 35. — Blochmann, Mikr.
Thierw. p. 111, Taf. VI, Fig. 222 a b. — Tessin, Rot. Rostock., p. 137,
Taf. I, Fig. 1, 2. — Hudson & Gosse, Rotifera, I, p. 70, Taf. V, Fig. 1.
Kommt besonders zahlreich in den Graben auf Skalorn
vor, wo sie auf der Unterseite der Nymphaea-blatter wohnt
(Aug. 1890, Sept. 1892, Pr. n:o 240—242; Juni, Juli 1894).
Oecistes pilula Wills.
Hudson & Gosse, Rotifera, I, p. 82, Taf. VII, Fig. 2.
In einem moosigen Wald-Tiimpel auf Stor-Lofé (Aug. 1893
und Juni 1894),
Conochilus volvox Ebg.
Ehrenberg, Inf. p. 393, Taf. XLID, Fig. 8. — Cohn, Z. f. w. Z.,
Bd. XII, 1863, p. 197, Taf. XX, XXI. — Eckstein, Z. f. w. Z., Bd. XXXIX,
1883, p. 351. — Eyferth, Einf. Lebensf. p. 102. — Blochmann, Mikr.
Thierw. p. 111, Taf. VII, Fig. 218. — Plate, Naturgesch. Rotat., p. 9, Taf.
I, Fig. 1, 2. — Hudson & Gosse, Rotifera, I, p. 89, Taf. VIII, Fig. 3.
— Bergendal, Rot. fauna Groénlands, p. 20.
Diese Art scheint stets in der pelagischen Region der fin-
nischen Seen vertreten zu sein. In unserem Gebiete habe ich
sie im Teiche auf Stor-Pentala (Juni 1894) gefunden; auch in
einigen von mir besuchten Seen der weiteren Umgebung von
Helsingfors: in Hvittraisk (Juli 1894), Lohijarvi (Aug. 1890) und
Thusbytrisk. Auch die Planktonproben aus Saimen, Kallavesi
und mehreren anderen Seen und Teichen des inneren Finlands
(Rantasalmi, Kuopio) enthalten Exemplare von Conochilus volvoz,
der sogar im Winter (1891, 1892) unter dicker Eisdecke im
Teiche Maljalampi bei Kuopio (63 n. L.) gefangen wurde.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 15
Bdelloida.
Philodinidae.
Philodina roseola Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 499, Taf. LXI, Fig. 5. — Eckstein, Z. f.
w. Z., Bd. XXXIX, 1883, p. 355. — Eyferth, Einf. Lebensf. p. 103. —
Blochmann, Mikr. Thierw. p. 105. — Hudson & Gosse, Rotifera,
I, p. 99, Taf. IX, Fig. 4.
Characterischer Wohnort fiir diese Art sind in den Skiren
die aut den Klippen sich bildenden kleinen Regenwasserpfiitzen,
deren Boden von Haematococcus-Cysten roth gefarbt erscheint.
Auch in Moospfiitzen auf L6fé habe ich die vorliegende Philo-
dinee beobachtet.
Philodina citrina Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 501, Taf. LXI, Fig. 8. — Eckstein, Z. f.
w. Z., Bd. XXXIX, 1883, p. 353, Taf. XXIV, Fig. 14. — Eyferth, Einf.
Lebensf. p. 103. — Blochmann, Mikr. Thierw. p. 105. — Hudson &
Gosse, Rotifera, I, p. 100, Taf. IX, Fig. 6.
In Moostiimpeln, z. B. auf Skalérn (Juli 1894).
Philodina aculeata Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 501, Taf. LXI, Fig. 9. — Eckstein, Z. f.
w. Z., Bd. XXXIX, 1883, p. 352, Taf. XXIV, Fig. 15. — Eyferth, Einf.
Lebensf. p. 103. — Blochmann, Mikr. Thierw. p. 105. — Hudson &
Gosse, Rotifera, I, p. 101, Taf. IX, Fig. 5. — Bergendal, Rotat. fauna
Gronl. p. 21.
In den Graben auf Skalérn (Aug. 1893).
Philodina tuberculata Gosse.
Hudson & Gosse, Rotifera, I, p. 102, Suppl. p. 7 (Ph. macrostyla ?
Ebg), Taf. XXXII, Fig. 6. — Bergendal, Rotat. fauna Grénl, p. 22, Taf.
I, Fig. 1—3.
Die schmutzig gelbe Haut ist dick, lederartig, langsgefaltet
mit radiar gestrichelten Warzen auf der Riickenseite. Kewegun-
gen triage; das Thier erinnert, wie Gosse zutreffend bemerkt,
in seinem Aussehen und Benehmen an Ph. aculeata und Roti-
16 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
fer tardus, welch’ letzterer zusammen mit ihm vorkam, aber
durch die Lage seiner Augen sofort unterschieden werden kann.
In einem Moostiimpel im Walde auf Stor-Léfé (Aug. 1893).
Rotifer vulgaris Schrank.
Miller, Anim. inf. p. 296, Taf. XLII, Fig. 11—16 (Vorticella rota-
toria). — Ehrenberg, Infus. p. 485, Taf. LX, Fig. 4 — Leydig, Z. f.
w. Z., Bd. VI, 1855, p. 18. — Claparéde, Ann. Sc. Nat. Zool. 5 Ser. T.
VIII, 1867, Taf. Ill, Fig. 6, 7; Taf. IV, Fig..1. — Eckstein, Z. f.
w. Z., Bd. XXXIX, p. 355, Taf. XXIII, Fig. 6-12. — Zacharias, Z. f.
w. Z., Bd. XLI, 1885, p. 226, Taf. XVI. — Eyferth, Einf. Lebensf. p. 103,
Taf. VI, Fig. 22, 23. — Blochmann, Mikr. Thierw., p. 105, Taf. VII, Fig. 240
ab. — Hudson & Gosse, Rotifera, I, p. 104, Taf. X, Fig. 2. — Plate,
Z. f. w. Z., Bd, XLIX, 1890, p. 7, Taf. I, Fig. 2, 3. — Bergendal, Ro-
tat. fauna Groénl. p. 26, Taf. I, Fig. 4.
Haufig nicht nur im Siisswasser, z. B. im Brunnen auf
LOfo, sondern auch im Seewasser zwischen Algen am Ufer der
Insel LOf6. Dass die Art im Meerwasser gedeiht, ist schon durch
O. F. Miiller bekannt geworden.
Rotifer tardus Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 490, Taf. LX, Fig. 8; p. 489, Taf. LX, Fig. 5
(R. citrinus). — Leydig, Z, f. w. Z., Bd. VI, 1855, p. 18. — Eckstein,
Z. f. w. Z., Bd. XXXIX, p. 358, Taf. XXIII, Fig. 13. — Eyferth, Einf.
Lebensf. p. 103. — Blochmann, Mikr. Thierw. p. 105. — Hudson &
Gosse, Rotifera, I, p. 105, Taf. X, Fig. 1.
Gosse hat die Vermuthung ausgesprochen, dass R. tardus
und citrinus dieselbe Art sei, was ich auch fir richtig halten
méchte. Nach der Beschreibung Ehrenberg’s sollen die Au-
gen bei R. tardus langlich, bei R. citrinus dagegen rund sein,
wihrend in seinen Abbildungen umgekehrt die letztere Art mit
in die Lange gezogenen Augenflecken, die erstere dagegen mit
runden gezeichnet ist. Im Wasser aus einem Waldtiimpel auf
Stor-L6f6 fand ich (Aug. 1893) zusammen mit der sehr ahn-
lichen Philodina tuberculata einen sich triage bewegenden Foti-
fer, der hinsichtlich der gelblichen Farbe, der Lingsfaltung der
dicken Haut, sowie der thranenférmigen Augen mit den Abbil-
dungen Ehrenberg’s von R. citrinus tibereinstimmte. Keine
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 17
Fremdkorperchen waren der Haut angeklebt. Die Sporne des
vorletzten Gledes waren deutlich vor der Spitze mit je einer
Querfalte versehen, so dass die Spitze ein abgesondertes End-
glied bildete.
Rotifer macrurus Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 490, Taf. LX, Fig. 7. — Leydig, Z. f. w. Z..,
Bd. VI, 1855, p. 18. — Eyferth, Einf. Lebensf. p. 103. — Blochmann,
Mikr. Thierw. p. 105. — Hudson & Gosse, Rotifera, I, p. 107, Taf. X.
Fig. 4,
In den Graben auf Skalorn (Aug. 1893),
Ploima.
(Mloricata.)
Mierocodidae.
Microcodon clavus Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 396, Taf. XLIV, Fig. 1. — Grenacher, Z. f.
w. Z., Bd. XIX, 1869, p. 487, Taf. XXVII, Fig. 2. — Blochmann, Mikr.
Thierw. p. 102, Taf. VII, Fig. 232. — Hudson & Gosse, Rotifera, I, p.
118, Taf. XI, Fig. 1. — Bergendal, Rotat. fauna Grénlands, p. 33.
In den Griben auf Ski&l6rn, zwischen Moos (Aug. 1894).
Asplanehnadae.
Asplanchna Girodi de Guerne.
Guerne, Excursions zoologiques dans lIes iles de Fayal et de son
Miquel, 1888, p. 54. — Guerne, Ann. Mag. Nat. Hist. Ser. 6, Vol. LI, 1888,
p. 31, Fig. 4, — Plate, Z. f: w. Z., Bd. XLIX, 1890, p. 5, Taf. I, Fig. 1.
— Hudson « Gosse, Rotifera, Il, Suppl. p. 14, Taf. XX XIII, Fig. 6. —
Nordqvist, Medd. Soc. pro F. & FL fenn. H. 17, 1890, p. 124.
Diese Art, welche von Nordqvist im nordlichsten Theile
des bottnischen Meerbusens (bei Uleaborg) gefischt worden ist,
erhielt ich mit dem pelagischen Netze am Strande des inneren
Endes der Esbo-Bucht im Juli 1894 (Pr. n:o 643).
Asplanchna priodonta Gosse.
Eyferth, Einf. Lebensf. p. 120, Taf. VU, Fig. 39. — Blochmann,
Mikr. Thierw. p. 104. — Hudson & Gosse, Rotifera, 1, p. 123, Taf. XII,
9
18 RK. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Fig. 2; Suppl. Taf. XXXIII, Fig. 2. — Imhof, Zool. Anz. Bd. VI, 1883 |
p. 470 (A. helvetica). — Imhof, Z. f w. Z., Bd. XL, 1884 p, 171, Taf.
X, Fig. 4, 5 (A. helvetica). — Zacharias, Z. f. w. Z., Bd. XLV, 1887, p.
270. — Zacharias, Schrift. d. naturf. Ges. zu Danzig, Bd. VI, H. 4, 1887,
p. 63, Taf. I, Fig. 6-11. — Imhof, Jahr. Bericht d. naturf. Ges. Grau-
biindens, Jhrg. XXX, 1887, p. 124.
A. priodonta mit feineren oder gréberen (var. helvetica)
Kieferziihnen scheint tiberall in den Seen und grésseren Teichen
Finlands verbreitet zu sein. In den Seen unweit von Helsing-
fors habe ich sie im Lohijarvi (Juli 1892, Pr. n:o 155) und
Thusbytrask (Mai 1893, Pr. n:o 353) gefunden.
Asplanchna Herricki de Guerne.
Guerne, Excursions zoologiques dans les iles de Fayal et de son
Miquel, 1888, p. 54 — Guerne, Ann. Mag. Nat. Hist. Ser. 6, Vol. II, p.
30, Fig. 2. — Wierzejski, Zool. Anz. Bd. XV, 1892, p. 345, Fig. 1, 2.
Im Binnensee Lohijarvi (Juli 1892, Pr. n:o 155, 157).
Synchaetadae.
Synchaeta baltica Ebg. (Taf. I, Fig. 4).
Ehrenberg, Infus. p. 438, Taf. LI, Fig. 5. — Hudson & Goss
Rotifera, I, p. 126, Taf. XIII, Fig. 1.
Im finnischen Meerbusen kommen zwei Synchaeta-Arten
vor, die durch ihr haufiges Vorkommen und ihre grosse Anzahl
im Plankton sehr auffallend sind. Die gréssere von den bei-
den ist identisch mit S. baltica Ebg. Im lebenden Zustande
erscheint sie glockenformig, wie in meiner Abbildung dargestellt
ist, und misst dann 0,523 mm in der Liinge. Die Abbildung
stellt die ventrale Ansicht dar, und ist dabei zu bemerken, dass
von den vier starren Borsten des Raderapparats nur zwei, und zwar
die ventralen sichtbar sind. Beim Conserviren wird der Rader-
apparat und der Fuss in der Regel eingezogen und das Thier
stellt dann ein mehr minder ovales blisiges Gebilde dar, welches
0,285 bis 0,311 mm lang und 0,202 mm breit ist. Die Skizzen,
die ich 1891 in Kiel nach lebenden Exemplaren aus dem Kie-
ler Hafen entwarf und ein Vergleich mit den dort gefischten
conservirten Exemplaren zeigen deutlich, dass die grosse, im
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica. XII, n:o 3. 19
Seewasser bei Helsingfors vorkommende Synchaeta-Art voll-
kommen identisch mit der S. baltica der westlichen Osts¢e ist.
Merkwiirdigerweise wird 8. baltica nicht von Plate?) er-
wihnt in dessen Bericht iiber die Rotatorien in den von Dr.
Nordqvist aus dem nordlichen Theile der Ostsee und dem
bottnischen Meerbusen gefischten Planktonproben, obwohl sie
doch in diesen Meeresabschnitten zahlreich aufzutreten scheint.
In einigen vom Herrn Magister J. Lindén aus dem bottnischen
Meerbusen bei Kask6 gefischten pelagischen Proben, die ich
zu untersuchen Gelegenheit hatte, kommt die vorliegende Art
ganz massenhaft vor. Wie in dem conservirten Material
von Kiel und Helsingfors, war der Fuss in der Regel eingezo-
gen, so dass nur sparliche Exemplare ausfindig gemacht werden
konnten, bei denen der Fuss nebst den Zehen ausgestreckt war.
Wahrend Plate der S. baltiea nicht erwiahnt, fand er in
dem von ihm untersuchten Spiritusmaterial in grosser Zahl zwei
Synchaeta-Formen, die er S. cpus und 8. monopus nennt. Die
ersterwahnte soll ungefaihr doppelt so gross sein wie 8S. mo-
nopus, namlich 0,255 mm lang und 0,142 mm breit, und sie soll
des Fusses und der Zehen ganz entbehren. In den von mir un-
tersuchten Proben von Kask6, also ganz aus der Nahe einer der
Stellen (Kristinestad), wo S. apus reichlich vorkommen soll, finde
ich nur typische Exemplare von 8S, baltica mit eingezogenem Fusse
und daher abgerundetem hinterem K6rperende, wirkliche fuss-
lose Synchaeten aber gar nicht! Ich kann mich daher nicht ge-
gen den Gedanken wehren, dass S. apus Plate in der That nichts
anderes ist als S. baltica, welche beim Conserviren ihr hinteres
Kérperende eingezogen hat’),
Das Raderorgan ist breit, in voll ausgestrecktem Zu-
stande nach vorn convex und tragt zwei seitliche kriaftige Wim-
perohre, bei welchen je eine grosse starre Sinnesborste steht.
In Dorsalansicht sieht man noch zwei ahnliche Borsten, welche
1) Plate, Uber die Rotatorienfauna des bottnischen Meerbusens etc.
in: 2..B WwW. 4; Bd. XLIX, 18h 7p 4.
2) Diese Vermuthung bestitigte sich, als ich wihrend Druckens dieser
Abhandlung vom Herrn Dr. Nordqvist dieselben Planktonproben zur Un-
tersuchung erhielt, in welchen Plate seine Befunde gemacht hatte.
20 K. M. Levander. Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
jederseits um die Medianlinie liegen. In der Mitte zwischen
den erstgenannten borsten liegt die Mund6ffnung, welche eine
Liingsspalte bildet, deren Riander bewimpert sind. In der Mund-
6ffnung liegen jederseits fiinf spitze Chitinziihne. Oberhalb der
dorsalen Ecke der Mundspalte liegt eine kleine bewimperte
Warze, und zu jeder Seite des dorsalen Theiles der Mundspalte
befinden sich je zwei kurze Borstenpaare. Das kleine Feld, wo
die Mundspalte und die genannten bBorstenpaare liegen, ist
von einem ovalen Ciliensaum umgeben.
Hinter dem Hiaderorgan ist der weichhautige Korper hals-
artig eingeschniirt, aber erweitert sich dann zu einem breit
konischen Rumpfe, der in den kurzen, mit zwei Zehen endigen-
den Fuss allmahlich tibergeht.
Der Schlundkopf und der Kauapparat sind &hnlich
gebaut, wie bei anderen Synchaeta-Arten.
Der Oesophagus ist lang, diinnwiéndig und langsfaltig.
Das Lumen ist nicht bewimpert.
Der Magen ist rundlich, von grossen bewimperten Drii-
senzellen gebildet, und fiihrt direct in einen kurzen diinnwin-
digen, unbewimperten Enddarm, der an der Dorsalseite der
Fusswurzel sich Ofinet.
Die Pancreasdriisen bilden zusammen mit den Kriu-
eln der Excretionskanile eine graue plasmatische Masse auf der
Grenze zwischen dem Oesophagus und dem Magen.
Die Veristelung bei den Excretionskanilen ist charac-
teristisch. Die Kaniéle bilden zu jeder Seite des Oesophagus-
Hinterendes einen Kniiuel, welcher zwei Aste entsendet. Der vor-
dere Ast geht schief nach vorn, wo er an einem kraftigen
Muskelfaden in der Nahe der Korperwand befestigt ist und
endigt mit einem Zitterorgan, der zweite zieht sich ungefahr
gleich weit nach hinten, dem Langsstamme selbst sich anschlies-
send und spaltet sich in zwei kleinere Astchen, welche mit je
einem Zitterorgan endigen. Das blaschen ist gross, und in sei-
ner Wandung machen die Excretionskaniile mehrere Windungen,
ehe sie in das blaschen einmiinden.
Der Dotterstock ist von querovaler Form. Nur ein
Auge ist vorhanden, aber das Pigment ist bisweilen in zwei
getheilt.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 21
Die lateralen Taster liegen in der hinteren Hilfte des
Rumpfes.
In die Zehen hinein miinden zwei ovale Fussdriisen.
Was die Muskulatur anbetrifft, so bemerkt man eine
Ringsmuskulatur in der Halsgegend und kriftige dorsale und
ventrale Retractore des Riiderorgans.
S. baltica tritt im pelagischen Plankton in den Skiiren bei
Helsingfors vom Anfang Mai bis zur spiteren Hilfte Octobers
massenhaft auf. Auch in den inneren Buchten und Sunden
kommt sie hiufig vor. Fast alle meine pelagischen Proben aus
dem Seewasser enthalten Exemplare derselben.
Synchaeta monopus Plate (Taf. I, Fig. 1—38).
Plate, Z. f. w. Z. Bd. XLIX, 1890, p. 3.
Die zweite im Plankton des hiesigen Seewassers sehr
haufige .Synchaeta-Art unterscheidet sich in ihrem Aussehen
auffallend von allen iibrigen Mitgliedern der Gattung. Der
Korper stellt namlich ein véllig durchsichtiges, diinnwiindiges,
rundes Blaschen dar, welches am Vorderende zusammenge-
schnirt ist und das verhiltnissmiissig sehr kleine Riiderorgan
trigt. Auf der Mitte der Hinterflache ist die Kérperwand etwas
beulenartig ausgestiilpt und findet sich hier eine kleine unpaare
kegelformige Zehe, die bei conservirten Exemplaren fast immer
so eingezogen ist, dass sie kaum wahrgenommen werden kann.
Der schmale Darmkanal nebst dem ihm hinten anliegenden
Ovarium ist in dem glashellen Bliischen zwischen dem Rider-
organ, resp. dem Kauapparate und der Riickseite der Zehenwurzel
oder des ganz rudimentiren Fusses strangférmig ausgespannt.
Das Raderorgan ist klein, trigt zwei seitliche Wim-
perlappen und vier starre Borsten.
Der Schlundkopf ist ebenfalls schwiicher als bei S. dal-
tica, aber von ganz demselben Bau wie bei dieser Art.
Der Oesophagus reicht bis zur Mitte des Kérpers; er
ist lang und diinn, faltig und erweitert sich nach hinten. Ich
habe keine Bewimperung darin beobachtet, auch sah ich keine
in den Magen hineinreichenden Cilienwellen, wie bei anderen
Raderthieren.
Io
nS)
K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Der mit dickerer Wand versehene Magen ist durch eine
Einschniirung vom Oesophagus abgegrenzt, klein, oval. In dem
Magenraume habe ich selten Nahrungskérper gesehen. Der Ma-
gen geht allmahlig in den Enddarm tiber. Der Oesophagus,
Magen und Enddarm liegen alle in derselben geraden Linie in
der Liingsachse des K6rpers.
An der ventralen Seite des Enddarms liegt ein grosses
Excretionsblaschen, in welches zwei Excretionskaniile
einmtinden. Jeder Excretionskanal ist bis zur Grenze zwischen
dem Oesophagus und dem Magen an die Magenwand festgeheftet.
Zwischen dieser Stelle und der K6érperwand ist jeder Kanal im
Leibesraum frei ausgespannt, wie aus der Fig. 2 zu ersehen ist.
Die Excretionskanile endigen mit je einer Wimperflamme. Die
Enden der Excretionskanaéle sind an einem Muskelfaden der
K6rperwand _ befestigt.
An der ventralen Seite des Magens liegt der Dotter-
stock, welche ca. 8 Kerne enthalt.
Das Auge ist einfach und liegt im Hinterende des ovalen
Gehirnganglions, von welchem ein Nervenstrang zum Nac-
kentaster geht. Dieser besteht aus einem Biischel zarter
Sinneshaare und einem darunter liegenden Ganglion. Die Cu-
-ticula bei dem Nackentaster ist nur wenig erhaben.
Die zwei lateralen Taster befinden sich an der Ventral-
seite des beulenformigen Fussrudimentes und sehen so aus, wie
bei den meisten anderen Riiderthieren.
Die Zehe ist mit einer sehr kleinen ovalen Fussdriise
versehen.
Betreffs der Kérperform ist noch hinzuzufiigen, dass die
Bauchseite mehr aufgeblasen ist als die Riickenseite und nicht
selten in dem Grade, dass eine solche Gestalt entsteht, wie ich
in Fig. 3 dargestellt habe. In polarer Ansicht erscheint der
K6rper schwach seitlich komprimirt, in Folge dessen sieht man
ihn unter dem Deckglaschen in der Regel auf einer Seite lie-
gen, wobei der Riicken durch den Nackentaster und die Kloa-
kendffnung an der Zehenwurzel gekennzeichnet wird.
Hinsichtlich der Muskulatur ist zu: bemerken, dass von
der Zehenwurzel ein dorsales und ein ventrales Muskelfaden-
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 23
paar symmetrisch bis zur Aequatorialregion des Kérpers durch
den Leibesraum sich hinziehen.
Lange des K6rpers 0,257 mm, Breite 0,164 mm.
Dass die vorliegende Form von mir richtig bestimmt ist,
ersehe ich daraus, dass einige von Dr. Jaigerski6ld in Upsala
gemachte Zeichnungen, welche er dem Dr. Plate zugesandt
und soeben mir gezeigt hat, von diesem als S. monopus erkliirt
wurden. Auch habe ich dieselbe Synchaeta in Planktonproben
aus dem bottnischen Meerbusen gesehen.
Diese ist im Plankton aus der ersten Hilfte Juni bis
October oft massenhaft vertreten, sowohl in den inneren, wie
in den ausseren Skiéren (Helsingfors, Nord-Hafen). Im Osten
geht die Art wenigstens bis zur Lovisa-Bucht, wo ich sie d. 5
Juli 1892 (Pr. n:o 89) sehr zahlreich mit dem pelagischen Netze
erhielt.
Fam. Triarthradae.
Polyarthra platyptera Ebe.
Ehrenberg, Infus. p. 441, Taf. LIV, Fig. 3. — Dujardin, Infus.
Taf. X XT, Fig 6. — Leydig, 4. f. w. Z., Bd. VI, 1855, p. 42, Taf T, Fre.
10. — Plate, Naturgesch. Rotat., p. 16, Taf. I, Fig. 4. — Eyferth, Einf.
Lebensf., p. 104, Taf. VII, Fig. 2. — Blochmann, Mikr. Thierw. p. 103,
Taf. VII, Fig. 235. — Hudson & Gosse, Rotifera, II, p. 3. Taf. XIII,
Fig. 5. — Nordqvist, Medd. af Soc. pro Fauna & FI. Fennica, H. 17,
1890, p. 124.
Dieses Réaderthier, welches nach meinen Untersuchungen
haufig in den Binnenseen Finlands angetroffen wird (Z. B. im
Saimen-Puruvesi Pr. n:o 120, Wirmavesi im Kirchspiele Kart-
tula Pr. n:o 347), wurde in der Gegend von Helsingfors im
Teiche des botanischen Gartens und im Teiche auf der Insel
Stor-Pentala (Aug. 1893) angetroffen. Im Binnensee Lohijiirvi
(Juli 1892, Pr. nso 155 und 156) kommt eine Form mit brei-
teren Ruderborsten vor, desgleichen im inneren Ende der Esbo-
Bucht (Juli 1892, Pr. n:o 143, 144). Die Breite der Ruder-
borsten bei Exemplaren vom letzterwahnten Orte war 0,049 min
24: K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
(var. ewryptera? Wierz.1). Auch von Nordqvist wurde P.
platyptera in den inneren Skiaren des nordlichsten Theiles des
bottnischen Meerbusens beobachtet.
Triarthra longiseta kbeg.
Ehrenberg, Infus. p. 447, Taf. LV, Fig. 7. — Leydig, Z. f. w. Zu
Bd. VI, 1853, p. 44. — Grenacher, Ibidem, Bd. XIX, 1869, p. 491, Taf.
XXXVII, Fig. 3. — Eyferth, Einf. Lebensf. p. 104, Taf. VII, Fig. 1 c. —
Blochmann, Mikr. Thierw. p. 103, Taf. VII, Fig. 234. — Hudson «&
Gosse, Rotifera, II; p. 6, Taf. XIU, Fig. 6.
Var. limnetica Zacharias.
Zacharias, Forschungsber. a. d. biol. Stat. zu Plén. I, 1893, p. 23.
Die im Seewasser vorkommende Form dieser Art ist mit
ebenso langen, oder noch liingeren Ruderborsten versehen, wie
die von Zacharias aus dem Ploéner See beschriebene Varietat
limnetica. Z. B. betrug bei einem Exemplar aus den ausseren
Skiren (Pr. n:o 642) die Liinge der vorderen Borsten 0,76 mm,
die der hinteren Borste 0,38, wahrend der Korper eine Lange
von 0,20 mm hatte. Auch sind die Exemplare, die ich in
pelagischen Proben aus den Binnenseen des inneren Finlands
gesehen habe (Raavanvesi-See in Rantasalmi Pr. no 111,
Siiiminki, Pr. n:o 116), ebenfalls mit langeren Borsten ver-
sehen als in den Abbildungen der Autoren von T’r. longiseta.
Das in Rede stehende Riderthier ist von mir mit pelagischem
Netze in Menge gefangen worden: im Seewasser bei Helsingfors
(Nord-Hafen Pr. n:o 310, Lappwiken Pr. n:o 311, bei Folison
Pr. n:o 312, im Oct. 1892), in dem seichten Brackwasser-See
Morsfjirden (Juni 1894, Pr. n:o 617) und im inneren Ende
der Esbo-Bucht (Juli 1894, Pr. n:o 643). Nur ausnahmsweise
scheint dasselbe i den iusseren Skairen vorzukommen, denn
ich habe es nur zwei mal angetroffen, nimlich in einzelnen
Exemplaren bei den Koplo-Inseln (Juli 1894, Pr. n:o 642) und
im L6fé-Sunde (Juli 1894).
1) Wierzejski, Bull. de la Société zoologique de France. 27
janvier 1891.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XU, no 3.
Io
Or
Gastroschizadae.
Gastroschiza triacantha Bergendal (Taf. I, Fig. 7, 8).
Bergendal, Acta Univ. Lund. T. XXVIII, 1892, 2 pp. — Bergen-
dal, Gastroschiza triacantha n. g. n. sp. Bihang till k. sv. vet. akad. Hand.
Bd. XVIII, Afd. 4, n:o 4, 1893, 22 pp. 2 Taf. — Bilfinger, Rotat. fauna
Wiirttembergs, H, p. 55, Taf. Ill, Fig. 13—18.
Aus den Graben auf Skaélérn (Juni 1892, Pr. n:o 72).
Lange des Panzers 0,154 mm, Hohe 0,112 mm, Linge der Ze-
hen 0,021 mm.
Gastroschiza foveolata Jagerskidld (Taf. I, Fig. 5, 6).
Jagerskidéld, Zool. Anz., Bd. XV, 1892, n:o 407, Fig. 1; Bd. XVI,
1893, n:o 429; Bd. XVII, 1894, n:o 438. —- Wierzejski & Zacharias,
Z. f. w. Z., Bd. LVI, 1893, p. 240, Taf. XII, Fig. 6—10 (Bipalpus lynceus).
Mehrere Exemplare aus dem Binnensee Nurmijirvi in einer
vom Herrn Magister K. E. Stenroos gefischten Planktonprobe
(n:o 262). Lange des Panzers 0,243 mm, Breite 0,135 mm.
Gastroschiza truncata n. sp. (Taf. I, Fig. 9, 10).
Diese kleine Art ist mit den zwei vorigen niher verwandt,
als mit der folgenden Species. Der Kérper ist kurz gedrungen.
Der Nackenschild ist kurz, quadratisch, vorne fast quer ab-
geschnitten, mit schwach welligem Vorderrande. Der Riicken
und die Seitenflachen des Panzers, welcher ohne Griibchen ist,
sind mit Langsrippen versehen. Lange das Panzers 0,140 mm,
Hohe 0,102, Linge der Zehen 0,021 mm.
Von G. foveolata unterscheidet sich meine Art durch ihre
bedeutend geringere Grésse, durch die Beschaffenheit des Pan-
zers, welcher nicht mit Griibchen bedeckt ist, durch den kiir-
zeren Nackenschild, welcher mit zwei von dem Nackentaster
divergirenden Lingsrippen versehen ist, waihrend bei G. foveolata
nur eine mediane Lingsrippe vorhanden ist. Auch ist der Vor-
derrand des Nackenschildes bei meiner Art anders beschaffen.
Uberhaupt ist die Modellirung der Schale eine ziemlich abwei-
chende, wie man beim Vergleich der mitgetheilten Figuren sieht.
26 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Diese Art lebt auch im Nurmijiirvi, ist aber hiufiger als
die vorhergehende (Juni 1892, Pr. n:o 83, K, E. Stenroos).
Gastroschiza flexilis Jagerskidld.
Jagerskiédld, Zool. Anz.. Bd. XV, 1892, n:o 407. — Zacharias
und Wierzejski, Z. f. w. Z., Bd. LVI, 1893, p. 236, Taf. XIII, Fig. 1-5
(Bipalpus vesiculosus). — Lauterborn, Zool. Jahrb., Bd. VII, 1893, p. 268,
Taf. 11, Fig. 1, 2 (Dictyoderma.hypopus).
Wurde in derselben Planktonprobe wie G. truncata ge-
funden. Ausserdem habe ich Exemplare aus dem Binnensee
Parkunselk&é im Kirchspiele Rantasalmi (Pr. n:o 114) gesehen.
Notommatadae.
Taphrocampa annulosa Gosse.
Hudson & Gosse, Rotifera, II, p. 16, Taf. XVII, Fig. 12.
In einer Sphagnum-Ptfiitze auf LOf6 (Aug. 1893). — Beim
Vergleich mit der Darstellung Gosse’s von 7. annulosa fand
ich eine Angabe, die nicht auf das von mir untersuchte Thier
passte. Gosse sagt nimlich von dem Darmkanal: »An ali-
mentary canal, broad and straight, with no accessory glands
and with no constriction, runs through the cavity to the cloaca
closed to the forked toes» (I. ¢. p. 17). Dagegen wurden von
mir zwischen dem Mastax und dem Magen ein betrichtlich
langer, cylindrischer, anscheinend wimperloser (?) Oesophagus,
und am Vorderende des Magens zwei rundliche, farblose Dritisen-
beobachtet. Da bei der nachfolgenden TYaphrocampa-Art auch
ein deutlicher Oesophagus und Magendriisen zu sehen waren,
nehme ich keinen Anstand die vorliegende Art mit 7. annulosa
zu identificiren. Lange des raupendhnlichen Thieres ca. 0,14 mm.
Taphrocampa viscosa n, sp. (Tat. Ul, Fig. 14).
Von der hier zu beschreibenden Form habe ich zwei Exem-
plare im Mooswasser von Skélérn im Juli 1893 und Aug. 1894
gesehen. Das triige Thier erinnert lebhaft an die Tardigraden.
Der Ko6rper ist dick, querfaltig, cylindrisch und in seinem hin-
teren Theile nach hinten etwas verschmiilert. Uberhaupt ist die
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII. n:o 3. 27
Korpergestalt ziemlich ahnlich derjenigen von 7. annulosa und
T. selenura (nach der Abbildung Gosse’s).
Die hyaline Haut war sehr faltig; ich zahlte ungefahr 9
grosse Querfalten hinter dem Auge und ca. 3--4 vor dem-
selben. An der Haut klebten kleine Sandkérner wie an eéi-
ner Codonella-Schale. Eine freie Schleimhiille war nicht vor-
handen, sondern die Sandkérnchen adhiirirten an der Ober-
flache der Haut, was bei den Bewegungen des Thieres deutlich
zu konstatiren war. Ejigenthiimlich sind die Zehen. Sie ent-
springen auf der Ventralseite des abgerundeten Hinterendes aus
einer gemeinsamen breiten stielartigen Basis, zwei einander zu-
gewandte Sicheln darstellend. Solche Zehen scheinen auch bei
T. selenuva Gosse (Hudson & Gosse, Rotifera, Suppl. p. 20,
Taf. XXXI, Fig. 5) vorzukommen, sind aber nach der Abbil-
dung Gosse’s etwas langer als bei dem von mir gesehenen
Individuum. Sonst ist die Beschreibung Gosse’s von den Ze-
hen »the caudal points long, slender, crescentic, wider at their
bases, and making together a regular semicircle» (Rotifera, II,
p. 17) auch fiir die vorliegende Form ganz zutreffend. Viel-
leicht ist diese identisch mit 7. selenura, obwohl Gosse der
klebrigen Haut nicht erwihnt. Einen stummelf6rmigen Fort-
satz am Hinterende konnte ich nicht sehen. Das Vorderende
des Korpers ist schief abgeschnitten, und stellt ein ebenes, kurz
bewimpertes Feld von eiférmigem Umrisse dar. An jedem Sei-
tenrande standen liingere Wimpern, welche das Vorhandensein
von Wimperohren andeuteuten. In der Stirn waren zwei hya-
line Kiigelchen und rothes Pigment mit einem in durchfallen-
dem Lichte schwarz erscheinenden Fleck dahinter zu erkennen.
Auf den Kauapparat, dessen Kiefer ganz iihnlich wie bei
der vorhergehenden Art gebaut zu sein schienen, folgte ein réhren-
formiger Oesophagus, in welchem deutliche Cilienwellen zu sehen
waren. Der bewimperte Magendarm ist wie bei 7. annulosa
geraumig und erstreckt sich durch den ganzen K6rper bis in
das hintere Kérperende. Zwei farblose Magendriisén von rund-
licher Gestalt lagen am Vorderende des Magendarmes, welches
griinlichgelb gefarbt war.
28 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Der Dotterstock und ein ovales Fi lagen in der Median-
linie des K6érpers unterhalb des Darmkanals.
Nur zwei Wimperflammen in jedem seitlich verlaufenden
Liingskanal nahm ich wahr. Eine contractile Blase war vor-
handen. |
Das Vorhandensein zweier Fussdriisen wurde ebenfalls
festgestellt.
Wenn die vorliegende Form nicht mit 7. selenwra iden-
tisch ist, wogegen die beschaffenheit der Haut und die kiirze-
ren Zehen sprechen, mochte ich fiir sie den Speciesnamen vis-
cosa vorschlagen.
Linge 0,29 mm, Breite 0,06 mm, Zehe 0,03 mm lang. Fiir
T. selenura giebt Gosse eine Lange von 0,25 mm an.
Albertia intrusor Gosse.
Hudson & Gosse, Rotifera, H, p. 15, Taf. VII, Fig. 13.
Von dieser parasitischen Art sah ich d. 20 Juli 1894 zwei
Exemplare, von denen das eine auf der Haut, das andere im
Darme zweier verschiedener Individuen von Stylaria proboscidea
ihren Wohnort hatte. Ich zweifle nicht, dass meine Exemplare
gu dieser Art und nicht zur Albertia naidis Bousfield (Hudson
& Gosse, l. c. Taf. XVII, Fig. 14) oder A. vermiculus Duj. (D u-
jardin, Infus. Taf. XXII, Fig. 1) gehdrten, denn die Korper-
gestalt mit dem verdickten Hinterende, die Form der Kiefer und
die Grésse (Liinge 0,243 mm) sprechen fiir die Identitat mit der
Gosse’schen Albertia-Art. Die Stylarien, von denen meine
Exemplare herstammten, waren aus dem Seewasser bei der In-
sel Bergdland gedregscht.
Pleurotrocha littoralis n. sp. (Taf. I, Fig. 11 a, b).
Die mit diesem Namen bezeichnete grosse, augenlose No-
tommatide, die in der obersten, von Conferven gebildeten Al-
genzone an den Strandklippen der Skiren sich haufig vorfindet,
ist sicher sehr nahe verwandt mit Pl. marina Bergendal *) und
1) Bergendal, Rotat. Fauna Gronlands, p. 50, Taf. [, Fig. 13 a, b.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 29
Furcularia marina Duj. (Gosse 4), scheint aber nach den bishe-
rigen Beschreibungen und Abbildungen mit keiner von diesen,
vielleicht synonymen Arten, identificirt werden zu k6énnen.
Das Thier ist langgestreckt und sehr durchsichtig, da die
weiche Haut, welche sich gern stark faltet, ganz glashell ist.
Der Ko6rper zerfallt in drei Abschnitte: einen sehr retractilen
Kopf, welcher durch einen weichhiiutigen Hals mit dem aufge-
blasenen, geraéumigen, an der Riickenseite ziemlich convexen
Rumpftheile verbunden ist und in diesen oft eingezogen wird,
und einen fussartigen Abschnitt, welcher durch Faltenbildung
vom Rumpfe abgegrenzt ist. Das Riderorgan ist schrag nach
unten gerichtet und von einem eigenthiimlichen Kopfschirm iiber-
deckt, welcher letztere indessen, da der Kopf beim lebenden
Thier stark beweglich ist und auch bei Zusatz von narkotisi-
renden oder fixirenden Fliissigkeiten sofort eingezogen wird,
schwer genau zu beobachten ist. Das Gehirnganglion ist sehr
gross, aber Augen sind nicht vorhanden, welcher Umstand ge-
rade das Thier als eine Plewrotrocha-Art documentirt. Die Zehen
sind ziemlich lang, sichelférmig nach unten gebogen und spitz.
Gerade hinsichtlich der Form der Zehen scheint mein Thier
von der Bergendal’schen Pleurotrocha marina deutlich verschie-
den zu sein. Von der letzteren sagt Bergendal: »Der Fuss
besteht aus einem selten ausgestreckten Gliede, welches zwei
gebogene Zehen triigt. Die Zehen haben angeschwollene Basal-
theile und sind gew6hnlich nach unten gerichtet.» Bei meinem
Thier dagegen sind die Basaltheile nur schwach angeschwollen,
lange nicht in dem Maasse wie Bergendal abbildet, was aus
meiner Figur leicht zu ersehen ist. Zwei grosse Klebdriisen
finden sich in dem Fusse. Was die als systematisches Merk-
mal wichtigen Kiefer betrifft, sind diese in den beiden von
Bergendal gegebenen Figuren allzu skizzenhaft abgebildet,
um Auskunft iiber deren Ahnlichkeit bei den beiden Thieren
zu geben. Gosse hat von den Kiefern der Furcularia ma-
rina Duj. eine Abbildung gegeben, welche zeigt, dass diese Art
mit der meinen offenbar nicht identisch ist. Bei meinem Thiere
1) Hudson & Gosse, Rotifera, p. 41, Taf. XIX, Fig. 15.
30 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
sind die rami viel breiter und grésser, die manubrii relativ viel
kiirzer als bei /. marina Duj. nach Gosse, wie man sieht,
wenn man die meine und die Gosse’sche Figur mit einander
vergleicht.
Was schliesslich die Grésse meines Thieres betrifft, so
iibertrifft sie die von Bergendal und Gosse fiir ihre Formen
angegebenen Maasse. Pleurotrocha marima Bergendal soll eine
Liinge von 0,150—0,180 mm, Furcularia marina Duj. eine Linge
von 0,113—0,144 mm haben, wihrend eines von meinen Exem-
plaren eine Totallinge von 0,29 mm besass.
Pl. littoralis wurde an verschiedenen Stellen des Ufers
der Insel L6f6 (im Juli und August 1892 und 1893), sowie im
Rams6-Sunde (Aug. 1893) gefunden (Pr. n:o 179, 200 u. 227).
Notommata pilarius Gosse.
Leydig, Z. £ w. Z., Bd. VI, 1855, p. 37, Taf. IL, Fig. 28 (N. tripus
Ebg.). — Hudson & Gosse, Rotifera, I, p. 23, Taf. XVII, Fig. 5.
Skalérn im Aug. 1893 und Juli 1894. — Im Hinblick dar-
auf, dass das Hintertheil des Gehirnes in drei, mit dunkler
Koérnermasse erfiillte Lappen getheilt war, ganz so wie es in
der Leydig’schen Figur abgebildet ist, habe ich die vorliegende,
mit konischem, an der Basis eingeschniirtem Schwanzanhang
versehene Form mit NV. pilariws Gosse identificirt, welche nach
Gosse mit WN. tripws Ebg. nicht synonym sein soll.
Notommata collaris Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 428, Taf, LU, Fig. 1. — Leydig, Z. f. w. Z.,
Bd. VI, 1855, p. 38. — Bilfinger, Rotat. fauna Wiirttembergs, H, p. 43.
— Eyferth, Einf. Lebensf. p. 106.
Ueber diese Art machte ich folgende Aufzeichnungen:
Kérper glashell mit Ausnahme des braun gefirbten Magens.
Haut weit, faltig, beim Schwimmen lingsgefaltet. Fuss und
Zehen von derselben Linge. Der Fuss bei den Zehen mit
Querfalten versehen, einziehbar in eine kapuzenartige Haut-
falte. Zehen langer als in der Abbildung Ehrenberg’s, mit
wohl entwickelten ovalen Fussdriisen, die durch die Spitze der
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 31
-Zehen ausmiinden. Zwei deutliche Ohren. Gehirn gross, mit
breiten Seitenlappen, die in der Spitze dunkle Korner enthalten.
Von der Mitte des Hinterrandes des Gehirnes hinter dem fast
tassenfOrmigen rothen Augenflecke ragt nach hinten ein sehr
langer Schlauch, dessen Ende bis an den Hinterrand des Mastax
reicht und mit einer sackartigen, dunkle Korner enthaltenden
Erweiterung endet. Mastax kraftig, Oesophagus ziemlich lang
mit in den Magen hineinragenden Cilienwellen, Magen kurz
(wahrscheinlich doch nur in contrahirtem Zustande), braunlich,
mit zwei kleinen ovalen Magendrtisen am Vorderende. Lateral-
taster kurz, cylindrische RoOhren, mit kurzen zarten Sinnesbor-
sten versehen, in der hinteren Hiilfte (hinter dem letzten Quer-
muskelband?) des Korpers. Wassergefasse mit je 3 (4?) Wim-
perflammen. Linge des Thieres 0,38 mm.
In altem Mooswasser von Sk&lorn, Juli 1894.
Notommata sp. n:o 1 (Taf. I, Fig. 13).
Der KOrper des sehr unruhigen, weichhautigen Thieres ist
ziemlich dick, wurmihnlich, cylindrisch oder gegen die beiden
Enden etwas verschmialert. Der Kopf, welcher durch eine Ein-
schniirung von dem Rumpfe nur schwach abgegrenzt erscheint,
ist wenig schief abgestutzt. Wimperohren sah ich _ nicht,
wahrscheinlich. sind solche doch vorhanden. Ein Fuss fehlt.
Zwischen den zwei kurzen, konischen Zehen findet sich ein
kleiner stummelférmiger Fortsatz. Das Auge ist klein, mit
einem uhrglasfOrmigen rothen Pigmentflecke versehen und ei-
nem davorliegenden, zweitheiligen Krystallkérperchen, welches
fiir die vorliegende Form sehr characteristisch ist. Der Nacken-
taster ist nahe der Spitze des vorderen Ko6rperendes gelegen.
Die Kiefer mit wohl entwickeltem Fulcrum versehen, wurden
unaufhoérlich hervorgestreckt. Der Oesophagus stellt eine massig
lange, cylindrische Roéhre dar; der Magen und der Darm ver-
schmilern sich allmahlich nach hinten. Am Vorderende des
Magens liegen zwei rundliche Magendriisen. Die Wasserge-
fissstimme waren undeutlich zu sehen und nur ein Zitterorgan
wurde beobachtet, obwohl wahrscheinlich mehrere vorhanden
waren. Die contractile Blase kam auch nicht deutlich zum
32 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Vorscheine. Der Dotterstock war langgestreckt, die Bauchseite
der K6érperhdhle ausfiillend.
Diese Form, welche eine grosse Ahnlichkeit mit n:o 32
Notommata sp. bei Bergendahl}) zu zeigen scheint, wurde im
Wasser aus den Graben auf Skiélérn im Juli 1893 entdeckt.
Notommata sp. n:o 2 (Taf. I, Fig. 12).
Am Ufer der Insel L6f6 (Juli 1893).
Notommata grénlandica ? Bergendal.
Diese Form gehért wie die vorhergehende zu den gleich-
miassig dicken, wurmartigen Mitgliedern der Gattung und erin-
nert sehr an die von Bergendal gegebene Figur (Rotat.
fauna Gronlands Taf. III, Fig. 21 b) von WN. grinlandica
Bergendal. Die Haut ist weich und legt sich in unbestin-
dige Falten. Das Riderorgan liegt fast in derselben Ebene
wie die Bauchfliiche und scheint eine ovale, gleichmiissig be-
wimperte Flache zu sein. Ein Fuss ist nicht vorhanden. Die
Zehen sind klein, konisch, mit einer Abstufung vor der Spitze.
Von einem schwarzen Kornbeutel am Hinterrande des grossen,
sackformigen (Gehirnes zieht ein langer Kanal gegen den vor-
deren Kopfrand, wie Bergendal bei N. grénlandica beschrie-
ben und abgebildet hat. Im Kanale gleiten die Kérner hin und
her. Vor dem Kornbeutel liegt ein rother, uhrglasférmiger Au-
genfleck. Der Oesophagus ist cylindrisch mit langen, weit in
den Magen hineinragenden Cilienwellen. Der Magen ist cylin-
drisch, diatomingefarbt und scharf von dem Darme abgesetzt.
Am Vorderende des Magens sind zwei kleine Magendriisen zu
sehen. Lange des Thieres 0,216 mm, die der Zehen 0,011 mm.
Diese Dimensionen sind fast dieselben, welche Bergendal fiir
N. grénlandica angiebt.
Das Thier wurde aus einer Moospfiitze auf der Insel Sum-
parn im August 1893 erhalten.
Notommata torulosa Duj.
Dujardin, Infus. Taf. XXII, Fig. 2 A, B (Lindia torulosa). — Ley-
dig, Z. f. w. Z., Bd. VI, 1855, p. 39, Taf. Ill, Fig, 31 (N. tardigrada). —
1) Bergendal. Rotat. fauna Grénlands p. 59, Taf. III, Fig. 22 a, b.
) 0
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 33
Cohn, Z. f. w. Z., Bd. [X, 1858, p. 288, Taf. XIII, Fig. 1—3 (Lindia to-
rulosa). — Plate, Naturgesch. Rotat., p. 28. — Eyferth, Einf. Lebensf. p.
106. — Blochmann, Mikr. Thierw. p. 101, Taf. VII, Fig. 229, —- Hudson
& Gosse, Rotifera, II, Suppl. p. 22, Taf. XXXII, Fig. 20. — Bergendal,
Rotat. fauna Grénlands, p. 54. — Bilfinger, Rotat. fauna Wiirtt., UJ, p. 45.
Im Schlamme am Ufer der Insel L6f6, (Juni 1893, Juli 1894).
Copeus caudatus Collins.
Hudson & Gosse, Rotifera, II, p. 33, Taf. XVI, Fig. 5. — Bergen
dal, Rotat. fauna Grénlands, p. 81, Taf. IV, Fig. 25 a, b, c, d. — Bilfin-
ger, Rotat. fauna Wiirtt. [I, p. 45.
In den Graben auf Skalorn (Aug. 1893).
Furcularia Reimhardtu Ebg. (Taf. Il, Fig. 15).
Ehrenberg, Infus. p. 420, XLVIII, Fig. 4. — Eichwald, Bull. d.
Natural. d. Moscou, Bd. XXII, 1849, p. 530; Bd. XXV, 1852, p. 396. —
Hudson & Gosse, Rotifera, Il, Suppl. p. 22.
Der Korper ist langgestreckt, spindelfOrmig. Haut weich.
Kopf sehr retractil, vorn abgestutzt. Der Fuss ist lang und
schmal und besteht aus zwei Gliedern, von welchen das erste lang,
cylindrisch und weit ausdehnbar, das zweite dagegen ganz kurz
ist; dieses letztere wird oft mit den Zehen in jenes erstere fernrohr-
arlig eingezogen, ganz so wie Bergendal}) es bei seiner Diops
marina dargestellt hat. Der ganze Fuss kann und wird oft in
den Rumpf eingezogen. Die Zehen sind ziemlich gross, lancett-
formig wie bei Diops marina”). Zwei lange beutelf6rmige Fuss-
driisen im Hinterende des Rumpfes strecken sich durch den
ganzen Fuss bis in die Zehen. Der Oesophagus scheint quer-
faltig zu sein. Der Magen ist sehr lang und enthalt gewohnlich
eine grosse Menge langerer und kiirzerer Diatomeen. Auch in
dieser Hinsicht erinnert die Art an die nahe verwandte, von
Bergendal in eine andere Gattung gestellte Diops maria.
Der Mastax scheint mit einem sehr rudimentiiren Fulcrum ver-
1) Bergendal, |. c., Taf. IV, Fig.
2 D:o, l. ¢., Taf. IV, Fig.
bo bo
~J ~J]
34 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
sehen zu sein, wie bei der Bergendal’schen Art. Am Vorder-
ende des Magens sind zwei farblose Magendriisen, die vielleicht
lappig sind. Das Gehirn ist sackformig und trigt in seinem
vorderen Theile ein kleines, hellroth gefarbtes Auge, das ganz
so halbirt ist, wie Bergendal bei Diops marina beobachtete }),
ein Umstand, der die Aufstellung einer neuen Gattung veranlasste.
Von dem Nackentaster gehen zwei Nerven bis zum Gehirn.
Die contractile Blase ist gross, etwa birnformig, die
Wassergefassstamme bilden je einen grossen Kniuel, welcher
lichtbrechende Korner enthalt. Die Geschlechtsdriisen er-
fillen den Raum zwischen dem Magen und der Bauchwand. —
Totallange 0,38 mm.
Das Thier, welches ich bei meinem Aufenthalte in Kiel im
Mai 1891 aus dem Kieler Hafen kennen lernte, ist sehr unruhig,
stark contractil und daher in seiner Form sehr wechselnd. In
unseren Skiiren lebt es zwischen Conferven am Strande, wo es
Diatomeen frisst. Ich habe es an den Uferklippen der Insel
L6fo im Aug. 1892 (Pr. n:o 179 und 200) und im Juli 1894,
sowie in 10 m. Tiefe auf Steinboden zwischen Algen S$ von
der Insel Gasgrund im Aug, 1893 angetroffen. Auch in einer
algenreichen Pfiitze auf einer nackten Klippe am Ufer der Insel
Kyt6 fanden sich im Juli 1892 (Pr. n:o 175) Exemplare dieser
characteristischen Art. Eichwald beobachtete sie bei HKeval,
und im Seewasser bei Wiborg war F’.. Reinhardt das hau-
figste unter den Raderthieren.
Sehr nahe verwandt mit /. Reinhardti ist wohl ausser
der oft erwahnten Diops marina Bergendal, I’. Bolton: Gosse*),
die eine Siisswasser-Art ist.
Furcularia marina Duj.
Dujardin, Infus. Taf. XXII, Fig. 4 — Hudson & Gosse, Rotifera,
II, p. 44, Taf. XIX, Fig. 15.
Zusammen mit der vorigen Species fand ich in 10 m.
Tiefe S von der Insel Gasgrund zwischen Algen, welche auf
) 1. c. Paty, Fig. 27d.
2) Hudson & Gosse, Rotifera, I], p. 45, Taf. XX, Fig. 2.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o0 3. 3d
Steinboden wuchsen, im August 1893 eine augenlose Furcularia-
Art, die mit der Darstellung Gosse’s von Furcularia marina
genau tibereinstimmte. Besonders will ich die Ahnlichkeit der
zangenformigen Kiefer bei meinem Thier und der Abbildung
Gosse’s (Taf. XIX, Fig. 15 b) hervorheben. Der Befund war
auch deshalb von Interesse, weil es dadureh fiir mich klar
wurde, dass Bergendal’s Plewrotrocha marina und meine PI.
fittoralis nicht identisch mit Furcularia marina Duj. (Gosse) sind.
Monommata longiseta Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 432, Taf. LID, Fig. 2 (Notommata longiseta).
— Eyferth, Einf. Lebensf. p. 109, Taf. VII, Fig, 12. -- Blochmann,
Mikr. Thierw. p. 103. — Hudson & Gosse, Rotifera, II, p. 46, Taf. XVIII,
Fig. 16 (Furcularia longiseta). -- Tessin, Rotat. Rostock. p. 151, Taf. I,
Fig. 11. — Bergendal, Rotat. fauna Gronlands, p. 75, Taf. 1, Fig. 14 a, b.
In Moospfiitzen auf L6fé, Traéskholm und Skilérn (Pr.
n:o 34, 57, 80, 140, 256).
Monommata grandis Ebg.
Tessin, Rotat. Rostock. p. 152, Taf. I, Fig. 12.
In seiner Arbeit tiber die Rotatorien der Umgegend von
Rostock beschrieb Tessin unter diesem Namen eine neue, mit
ungleich langen Zehen versehene Monommata-Art, welche sich
hauptsichlich nur durch ihre betrachtlichere Grisse von MV.
longiseta unterscheiden sollte. Im Wasser aus den Griiben von
Skilorn kam mir im Juli 1893 unter Exemplaren von M. lon-
giseta eine gréssere Form zu Gesicht, die ich fiir identisch mit
M. grandis halten méchte. Die Lange des Korpers betrug 0,189
mm, die der langeren Zehe 0,199 mm, die der kiirzeren 0,154
mm, wihrend die entsprechenden Dimensionen bei der vorher-
gehenden Form sich folgendermaassen gestalteten: resp. 0,095,
0,155, 0,132 mm.
Veranlasst durch die Angabe Gosse’s betreffs eines fron-
talen Pigmentfleckes bei M. longiseta, dessen Vorhandensein von
Bergendal stark bezweifelt wurde, méchte ich bemerken,
dass auch ich keinen solehen Fleck beobachtet habe.
36 K. M. Levander. Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Rattulidae.
Mastigocerca rattus O. F. M.
Miiller, Anim. inf. p. 205, Taf. XXIX, Fig. 5, 6 (Trichoda rattus).
— Ehrenberg, Infus. p. 422, Taf. XLVIII, Fig. 7 (Monocerca rattus). —
Leydig, Z. f. w. Z., Bd. VI, 1855, p: 19 (Monocerca rattus). — Plate, Na-
turgesch. Rotat. p. 48 (Monocerca rattus). — Eyferth, Einf. Lebens., p. 110
(Monocerca rattus). — Blochmann, Mikr. Thierw. p. 103 (Monocerca rat-
tus). — Tessin, Rotat. Rostock, p. 156 (Acanthodactylus rattus). — Hud-
son & Gosse, Rotifera, II, p. 62, Taf. XX, Fig. 9. — Bergendal, Rotat.
fauna Grénlands p. 102.
In Moospfiitzen (L6f6 Pr. n:o 23) und in den Griiben auf
Skélérn (Pr. n:o 68), wo auch einige sehr grosse Exemplare im
September 1892 beobachtet wurden. Lange des Korpers ohne
Zehe 0,257 mm, Hoéhe des Kérpers 0,103 mm, Lange der Zehe
0,243 mm, Hohe des Kieles 0,017 mm. Die Art wurde von Eich-
wald im Seewasser bei Wiborg, aber nicht bei Hapsal beob-
achtet (Dritter Nachtrag zur Infusorienkunde Russlands. Bull.
Mose. T. XXV,. 1852, p. 397 u. 522).
Mastigocerca carinata Kbg.
Ehrenberg, Infus. p. 460, Taf. LVI, Fig. 7. — Tessin, Rotat.
Rostock, p. 156, Taf. Il, Fig. 15 (Acanthodactylus carinatus) — Eyferth,
Einf. Lebensf. p. 110, Taf. VII, Fig. 25. — Hudson & Gosse, Rotifera,
H, -p.: 60, Tak. XX; Fig: 7:
Von dieser Art fand ich mehrere Exemplare am Ufer des
L6f6-Sundes im Juli 1895.
Mastigocerca licornis Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 423, Taf. XLVIII, Fig. 8 (Monocerca bicornis).
— Levdig, Z. f. w. Z., Bd. VI, 1855, p. 19 (Monocerca bicornis). — Tes-
sin, Rotat. Rostock, p. 157 (Acanthodactylus bicornis). — Eyferth, Einf. Le-
bensf. p. 110 (Monocerca bicornis). — Blochmann, Mikr. Thierw. p. 103
(Monocerca bicornis). — Hudson & Gosse, Rotifera, Il, p. 63, Taf. XX, Fig.
5. — Bergendal, Rotat. fauna Grénlands, p. 103, Taf. VI, Fig. 40.
In einem Moostiimpel auf der Insel L6f6 (Sept. 1892), in
den Graben auf Skalérn (Juni 1892 Pr. n:o 66), sowie auf der
Insel Félis6 zwischen Lemna (Oct. 1892). Von Kichwald wird
“J
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 3
die vorliegende Art aus dem finnischen Meerbusen bei Peterhof
erwiihnt (Bull. Mosc. T. XVII, p. 703, 1844).
Mastigocerca capucina Wierz. & Zach. (Taf, ll, Fig. 16).
Wierzejski u. Zacharias, Z. f. w. Z., Bd. LVI, 1893, p. 242, Taf.
XIII, Fig. 11—13.
Diese in mehreren holsteinischen Seen von Zacharias und
in einem kleinen Teiche aus der Umgebung von Krakau von
Wierzejski entdeckte Art wurde von mir im Lohijirvi-See
im Juli 1892 mit pelagischem Netze erhalten (Pr. n:o 155). Ob-
wohl schon die genannten Autoren eine gute Abbildung dersel-
ben gegeben haben, will ich doch, um den Unterschied zwischen
dieser und der folgenden, sehr ihnlichen Art deutlicher her-
vortreten zu lassen, meine Skizze iiber dieselbe reproduciren.
Die Linge des K6rpers bei dem abgebildeten Exemplar betrug
0,283 mm, die Hohe desselben 0,07 mm; die Linge des Fuss-
griffels war 0,119 mm, die des grdsseren Nebengriffels 0,028 mm.
Mastigocerca fusiformis nu. sp. (Taf. Il, Fig. 17).
Der K6rper ist spindelformig, an der Riickenseite doch
stirker convex als an der Bauchseite. Das Vorderende ist ring-
formig eingeschniirt, doch ist der vordere Abschnitt ktirzer als
bei der vorigen Art. Die Dimensionen des K6rpers und das
Verhaltniss zwischen der Linge des Fussgriffels und der des
Korpers sind bei den beiden Arten gleich, Vielleicht kénnte
die vorliegende Form mit JZ. macera Gosse (Hudson & Gosse,
Rotifera, HU, p. 61, Taf. XX, Fig. 12) identisch sein? Die Lange
des Korpers bei dem abgebildeten Exemplar betrug 0,28 mm,
die Hohe 0,07 mm, Bei einem anderen Exemplar war die Kor-
perlange 0,33 mm, die Linge des Fussgriffels, an dessen Wurze
zwei kurze, ungleich lange Nebengriffel zu sehen waren, maass
0,112 mm.
In den Graben und Moospfiitzen auf Skaloérn (im Juni Pr.
n:o 73 und Sept. 1892, Pr. n:on 234). Auch im inneren Fin-
land scheint M. fusiformis verbreitet zu sein, denn aus einer
38 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Probe (n:o 115) aus dem See Ruutanalampi im Kirchspiele
Rantasalmi habe ich ein hierhergehoriges Exemplar gezeichnet
und aufgemessen.
Mastigocerca curvata n. sp. (Taf. Il, Fig. 18).
In Fig. 18 habe ich eine Mastigocerca-Form skizzirt, die
noch nicht beschrieben sein diirfte. Ich erhielt sie mit dem pe-
lagischen Netze am Strande bei L6f6 im Sept. 1893. Der Ké6r-
per ist durchsichtig, schmal cylindrisch, wurstartig gebogen.
Die durch eine Einschniirung vom Rumpfe abgetrennte Kappe
ist ziemlich lang und vorn mit einem beweglichen diinnen, cu-
ticularen Fortsatze versehen. Auge hellroth. Die griffelformige
Zehe misst 4/3 von der Lange des Korpers. Diese betragt
0.176 mm, die Dicke des K6rpers = 0,033 mm, die Lange der
Zehe 0,055 mm.
Rattulus tigris Ebg.? (Eckstein) (Taf. I, Fig. 19).
Eckstein, Z. f. w. Z., Bd. XXXIX, 1883, p. 376, Taf. XXIV, Fig. 21
(Diurella tigris) — Plate, Naturgesch. Rotat. p. 50, Taf. I, Fig. 14; Taf.
lI, Fig. 13 (Diurella tigris). — Tessin, Rotat. Rostock, p. 153, Taf. I, Fig.
13 (Acanthodactylus tigris).
Im Mooswasser von Skilérn (Aug. 1893 und 1894). Die
Abbildungen, welche Miiller [Anim. infus. Taf. XXIX, Fig. 8
(Trichoda tigris)|, Ehrenberg [Infus. Taf. LIII, Fig. 1 (Notom-
mata tigris)| und Gosse (Rotifera, II, Taf. XX, Fig. 13) gegeben
haben, deuten alle auf viel laingere Zehen und einen schlan-
keren Koérper hin, als bei der Form, die von Eckstein, Plate
und Tessin fiir synonym gehalten wurde. Die Korpergestalt
meiner Exemplare stimmt nur mit den von dem letzterwahnten
Verfasser gelieferten Figuren iiberein. Linge des K6rpers 0,149
mm, Hédhe 0,06 mm, Zehen 0,033 mm.
Diurella rattulus Eyf.
Eyferth, Einf. Lebensf, p. 1141. — Eckstein, Z. f. w. Z., Bd. XXXIX,
1883, p. 376, Taf. XXIV, Fig. 20. — Hudson & Gosse, Rotifera, II, p. 67.
--- Tessin, Rotat. Rostock, p. 155 (Acanthodactylus rattulus). — Bergen-
dal, Rotat. fauna Grénlands, p. 106.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 39
In einer kleinen, algenreichen Klippenpfiitze auf der Insel
Sumparn fand ich im Aug. 1893 zusammen mit einigen Meto-
pidia-Arten ein kleines Riiderthier, welches ich, auf Grund der
von Eckstein gegebenen Abbildung und Beschreibung von Diw-
rella rattulus, mit dieser identificirt habe. Die an der Wurzel
der Zehen sich vorfindenden kurzen Borsten wurden von Eck-
stein tibersehen, von Tessin aber beobachtet. Wenn das Thier
um seine Langsachse rotirt, erkennt man auf der rechten K6r-
perseite eine langskielartige Erhéhung der Cuticula, wie sie sich
bei dem Coelopus porcellus finden soll. Dass die vorliegende
Form nicht mit der letztgenannten identisch ist, wie Gosse zu
meinen geneigt ist, zeigen meines Erachtens die sichelférmigen
Zehen, die anscheinend gleichlang und an ihrer Wurzel von
einander deutlich getrennt sind. Lange des Koérpers 0,077 mm.
Dinocharidae.
Dinocharis pocillum O. F. M.
Miller, Anim. inf. p. 206, Taf. XXIX, Fig. 9—12 (Trichoda pocillum).
— Ehrenberg, Infus. p. 472, Taf. LIX, Fig. 1. — Leydig, Z.f. w. Z., Bd.
VI, 1855, p. 19. — Plate, Naturgesch. Rotat. p. 51, Taf. II, Fig. 15. —
Tessin, Rotat. Rostock, p. 167. — Eyferth, Einf. Lebensf. p. 112, Taf.
Vil, Fig. 36. — Blochmann, Mikr. Thierw. p. 107, Taf. VII, Fig. 245. —
Hudson & Gosse, Rotifera, II, p. 71, Taf. XXI, Fig. 1.
Die vorliegende Art ist nicht nur hiufig in Siisswasser-
timpeln (Skalérn Pr. n:o 66, bot. Garten 1892), sondern auch
im Seewasser, sowohl in den inneren (Bobiick Pr. n:o 143, By-
viken Pr. n:o 250, Mankholmen Pr. n:o 130), wie auch in den
dusseren Skiren, wo ich sie oft an verschiedenen Stellen der
beiden’ Inseln ~“L6f6 (Pr. n:0° 8, ‘n:o 159, 179, 182, 183, 227)
beobachtet habe:
Dinocharis tetractis Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 473, Taf. LIX, Fig. 2. — Eyferth, Einf. Le-
bensf. p. 112. — Hudson & Gosse, Rotifera, II, p. 72, Taf. XXI, Fig. 2.
Bergendal, Rotat. fauna Grénlands p. 107. — Bilfinger, Rotat. fauna
Wiirttembergs, II, p. 52.
Sehr héufig in verschiedenen Moospfiitzen in den Skiiren
(LOf6 Pr. n:o 23, 34, 57, 79, Gasgrund Pr. n:o 45, Stenskir Pr.
4A) K. M. Levander, Materialien zur Kenutniss der Wasserfauna.
n:o 218, 228, Triskholm Pr. n:o 138, Bergdland etc.), kommt
aber nicht im Seewasser vor. Auch in Proben aus dem inne-
ren Finland habe ich die Art gesehen (Rantasalmi Pr. n:o 115.
Siaiminki Pr. n:o 118).
Scaridium longicaudatum Kbg.
Miller, Anim. inf. p. 216, Taf. XXXI, Fig. 8—10 (Trichoda longi-
cauda). — Ehrenberg, Infus. p. 440, Taf. LIV, Fig. 1. — Leydig, Z. f.
w. Z., Bd. VI, 1858, p. 19. — Eckstein, Z. f. w. Z., Bd. XXXIX, 1883, p.
373, Taf. XXVI, Fig. 42. — Plate, Naturgesch. Rotat., p. 47. — Tessin,
Rotat. Rostock, p. 157. — Eyferth, Einf. Lebensf. p. 109, Taf. VII, Fig. 21.
— Blochmann, Mikr. Thierw. p. 102. -- Hudson & Gosse, Rotifera, II,
p. 73, Taf. XXI, Fig. 5. — Bergendal, Rotat. fauna Grénlands, p. 109.
Aus den Graben auf Skalérn (Juni 1892, Pr. n:o 72).
Gosse zeichnet (Rotifera, Taf. XXI, Fig. 5) das zweite Fuss-
glied bedeutend kiirzer als die Zehen, wabrend sie in der Eh-
renberg’schen Figur von gleicher Lange sind; ich, fiir meinen
Theil, habe das letztere Verhiltniss beobachtet.
Scaridium eudactylotum Gosse.
Hudson «& Gosse, Rotifera, II, p. 74, Taf. XXI, Fig. 4. — Bilfin-
ger, Rotat. fauna Wiirttembergs, I, p. 116. — Jennings, Rotat. Great
Lakes, p. 21.
Diesse grosse, glasartig durchsichtige Art, die erst aus
England von Gosse beschrieben wurde, seitdem in Wiirttem-
berg von Bilfinger, in den Michigan-Seen von Jennings
beobachtet worden ist, wurde in einigen Exemplaren im Juli
1893 und 1894 in den Graben auf Skaloérn gefunden. Total-
lange 0,76 mm, Linge des Koérpers 0,243 mm, des Fusses 0,121
mm, der Zehe 0,324 mm. Die von Eckstein (p. 373) beschrie-
bene eigenthiimliche Bewegungsweise des Sc. longicaudatwm ist
auch fiir die vorliegende Form ganz zutreffend.
Stephanops lamellaris O. F. M.
Miiller, Anim. inf. p. 340, Taf. XLVII, Fig. 8—11 (Brachionus la-
mellaris). — Ehrenberg, Infus. p. 478, Taf. LIX, Fig. 13. — Leydig, Z.
. w. Z., Bd. VI, 1855, p. 55, Taf. IL, Fig. 33. — Tessin, Rotat. Rostock,
Acta Societaltis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 41
p. 159, — Eckstein, Z. f. w. Z., Bd. XXXIX, 1883, p. 394. — Plate, Na-
turgesch. Rotat. p. 61. — Tessin, Rotat. Rostock, p. 159. — Eyferth,
Einf. Lebensf. p. 115, Taf. VII, Fig. 30. — Blochmann, Mikr. Thierw. p.
108. — Hudson & Gosse, Rotifera, II, p. 75, Taf. XXI, Fig. 7. — Cnfr.
Bergendal, Rotat. fauna Groénlands, p. 110.
Ein Exemplar mit wohl ausgebildeten Stacheln am Hin-
terrande des Panzers fand ich im Juli 1895 in den Griben auf
Skilorn.
Stephanops muticus Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 479, Taf. LIX, Fig. 14. — Eckstein, Z. f. w.
Z., Bd. XXXIX, 1883, p. 392, Taf. XXVII, Fig. 56—58. — Evferth, Einf.
Lebensf. p. 115. — Blochmann, Mikr. Thierw. p. 108, Taf. VII, Fig. 246.
-— Hudson & Gosse, Rotifera, II, p. 75, Taf. XXI, Fig. 6.
LOfo, in einem Sphagnum-Tiimpel, im August 1893.
Stephanops variegatus n. sp. (Taf. Il, Fig. 20).
Diese Art wurde schon im Juli 1890 in einer kleinen
Pfiitze auf den Klippen der Insel Gasgrund entdeckt; spiiter
habe ich jeden Sommer in den Jahren 1892 (Pr. n:o 135), 1893
und 1894 dieselbe in zahlreichen Exemplaren in einem moosi-
gen Waldtiimpel auf Stor-L6fé beobachtet.
Der Korper ist seitlich zugedriickt und zeigt, von der Seite
betrachtet, einen sehr hohen Riicken. Von der Mitte des letzte-
ren entspringt mit einer breiten Wurzel ein sehr langer, diinn
auslaufender Stachel, welcher gewohnlich senkrecht gegen die
Langsachse des Thieres steht. Meist erscheint der Stachel sanft
gebogen und kann nach hinten niedergelegt werden, denn die
Cuticula an seiner Basis ist weich. Keine Gelenkeinrichtung
ist vorhanden. Ausser dem Riickenstachel ist weder der Rumpf,
noch der Fuss mit Stacheln oder derartigen Bildungen versehen.
Der Fuss besteht aus zwei Gliedern, von denen das zweite et-
was linger und schmialer ist. Kein Sporn bei der Wurzel der
beiden Zehen; diese sind kurz. An der Bauchseite des Kérpers
bildet die Cuticula einen concaven (tellerférmigen?) Schild, des-
sen Kander frei hervorstehen. Der Kopfschirm ist gut ent-
wickelt. Eigenthiimlich ist das dunkelbraune Pigment, welches
besonders stark an der Bauchseite entwickelt ist und sich von
42 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
hier lings den K6rperseiten gegen den Riicken erstreckt. Das
Pigment scheint dicht unter der Haut zu liegen, ist veriistelt
oder bildet mehr minder runde Flecken oder Scheiben. Das
Pigment wird von Alcohol nicht extrahirt. Zwei rothe Augen-
flecke, wie bei St. /amellaris. Von der Seite betrachtet, erschie-
nen die Cilien des Riaderorgans in 5 Querreihen angeord-
net. Die Kloakendéffnung liegt an der Riickenseite der Wurzel
des ersten Fussgliedes. Ovarium central. Totallinge des K6r-
pers 0,95 mm, Liinge des Stachels 1,045 mm.
Von einen Riickenstachel tragenden Stephanops-Arten, von
denen Ehrenberg noch keine Kenntniss hatte, sind schon sechs
aufgestellt worden. Keine von diesen liasst sich mit der vorlie-
genden Form identificiren, welche somit n:o 7 darstellt. Jene sind:
1. St. wnisetatus Collins (Hudson & Gosse, Rotifera,
Hf, p. 76, Taf. XXI, Fig. 8). — Von dieser Art unterscheidet
sich meine durch ihren stark gewolbten, hédckerartigen Riicken,
sowie durch den Mangel eines Sporns an der Wurzel der
Zehen. Auch ist der Stachel bei Sf. variegatus viel langer als
bei St. unisetatus.
2. St. tripus Lord & Gosse (Hudson & Gosse, Rotifera,
Suppl. p. 36, Taf. XXXIII, Fig. 24). — Das Aussehen dieser
Art, welche mit einem Sporn oberhalb der Zehenwurzel verse-
hen ist, ist sehr abweichend von dem der meinigen.
3. St. Leydig Zacharias (Z. f. w. Z., Bd. XLII, 1886,
pi 2eabyrPat) UX) Pig.)'4)! 2:
bei Zacharias’ Species ist der K6rper farblos, langge-
streckt, cylindrisch, und der Stachel entspringt vom vorderen
Abschnitte des Rumpfes.
4. St. longispinatus Tatem (Hudson & Gosse, Rotifera,
II, p. 77, Suppl. Taf. XXXII, Fig. 26; Tessin, Rotat. Rostock,
p. 158, Taf. Il, Fig. 16, 17). — Der Rumpf ist tonnenférmig,
an der Dorsalseite des dritten Fussgliedes sitzt ein aufwarts
gekriimmter Sporn.
5. St. armatus Hood (Hudson & Gosse, Rotifera, LH, p.
77, Suppl. Taf. XXXIN, Fig. 23). — Ausser dem langen Riicken-
stachel sind noch zwei kiirzere am Hintertheile des Rumpfes
vorhanden,
.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 43
6. St. bvsetatus Ternetz (Rotat. Basels, p. 33, Taf. Il, Fig.
8, 9). — Hinter dem ersten Riickenstachel sitzt noch in der Me-
dianlinie ein kiirzerer. Ahnliche Stachelverhiltnisse soll auch
eine von bolton unter dem Namen Sf. bifurcus beschriebene
Art besitzen (Hudson & Gosse, Rotifera, IH, p. 77), so dass
es sich modglicherweise bei naherem Vergleiche herausstellen wird,
dass St. bisetatus und bifurcus synonym sind.
Salpinadae.
Diaschiza lacinulata O. F. M.
Miiller, Anim. inf. p. 292, Taf. XLU, Fig. 1—5 (Vorticella lacinu-
lata). — Ehrenberg, Infus. p. 428, Taf. LI, Fig. 4 (Notommata lacinulata).
— Dujardin, Infus. Taf. XVIII, Fig. 6 (Plagiognatha lacinulata). — Ley-
dig, Z. f& w. Z., Bd. VI, 1855, p. 38 (Notommata lacinulata). — Eckstein,
Z. f. w. Z., Bd. XXXIX, 1883, p. 364, Taf. XXIV, Fig. 22, 22 a. (Notommata
lacinulata). — Plate, Naturgesch. Rotat. p. 23, Taf. I, Fig. 6 (Notommata
lacinulata). — Tessin, Rotat. Rostock, p. 149, Taf. I, Fig. 9 (Plagiognatha
lacinulata). — Eyferth, Einf. Lebensf. p. 107, Taf. VII, Fig. 18 (Notom-
mata lacinulata). — Blochmann, Mikr. Thierw. p. 100 (Notommata lacinu-
lata). — Hudson & Gosse, Rotifera, I, p. 26, Taf. XVII, Fig. 9 (Notom-
mata lacinulata).
Dieses kleine Réderthier kommt in den Graben auf Skiil-
orn (Juli 1893) vor, ist aber auch sehr hiaufig im Rams6- und
Lofo-Sunde (Juli, August 1893). Die beste Abbildung von ihm
hat Tessin gegeben, jedoch erschien bei meinen Exemplaren
die Riickenfurche nicht gleich breit, wie in der Tessin’schen
Figur, sondern sie erweiterte sich nach vorn. Die vier Borsten
am Fussgliede, sowie die nach hinten gerichteten langen Tast-
borsten des Riderapparats kommen erst bei starker Vergrésse-
rung (Ol-Immersion) zum Vorscheine. Dass die vorliegende Form
nicht zur Gattung No‘ommata gehort, darauf hat schon Tessin
die Aufmerksamkeit hingelenkt. Vielmehr zeigt sie hinsichtlich
der Beschaffenheit der Cuticula, der Riickenfalte u. a. Theile
der Organisation so auffallende Ahnlichkeit mit den Diaschiza-
Arten, dass sie in dieselbe Gosse'’sche Gattung gestellt werden
muss. Die Kiefer sind ahnlich denen bei Diaschiza semiaperta
Gosse (Hudson & Gosse, Rotifera, II, Taf. XXII, Fig. 10a).
a
44 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Die zwei kleinen Pigmentpiinkte, die nach Eckstein an dem
kegelfOrmigen Theile des Riderorgans sich finden sollten, konnte
ich nicht wahrnehmen. Die Zehen sind, wie Plate und Tes-
sin abbilden, spitz und langer als in der Eckstein’schen Figur.
Diaschiza paeta Gosse.
Hudson & Gosse, Rotifera, Il, p. 79, Taf. XXII, Fig, 11. — Bil-
finger. Rot. fauna Wiirttembergs, II, p. 53.
Aus den Graben auf Skilérn, im August 1894, einige
Exemplare. — Eigenthiimlich fiir diese Art ist ein lachsfarbiger
Flecken in der Halsgegend. Vor diesem sah ich eine blass-
sriine, grobkdrnige, kugelfOrmige Masse. Die Zehen waren nicht
so stark gebogen, wie Gosse gezeichnet hat. An der Wurzel
der Zehen finden sich einige zarte borsten, wie Bilfinger rich-
tig angegeben hat. Lange des Korpers 0,11 mm, die der Zehen
0,044 mm,
Diaschiza senuaperta Gosse (Taf. Ul, Fig. 21).
Hudson & Gosse, Rotifera, II, p. 80, Taf. XXII, Fig. 10.
Nicht selten im LO6f6-Sunde (Juli 1893). — Die Zehen
waren bei meinen Exemplaren kiirzer und weniger gekriimmt
als in der von Gosse gegebenen Figur. Die Riickenfurche er-
scheint in dorsaler Ansicht in ihren beiden Enden schmal lan-
cettformig, Linge des Koérpers 0,176 mm, die grésste Hohe des-
selben 0,073 mm, Lange der Zehen 0,062 mm.
In einer Moospfiitze auf LOfo traf ich Exemplare an, die
sich nur durch ihre bedeutendere Grésse von den im Seewas-
ser vorkommenden zu unterscheiden schienen. Die Lange des
K6érpers betrug 0,229 mm, die der Zehen 0,122 mm. Dass die
Grosse der D. semiaperta sehr schwanken kann, geht auch aus
den Maassangaben Gosse’s hervor.
Bilfinger vermuthet, dass die vorliegende Art mit Fw-
cularia gibba Ebg. identisch sein koénnte (Rotat. fauna Wiirttem-
bergs, Il, p. 54), was auch ich fiir sehr wahrscheinlich halten
mochte.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 45
Diaschiza sp. n:o 1 (Taf. Il, Fig. 22).
Kérper formverinderlich, in ausgestrecktem Zustande
schlank, in contrahirtem erinnert das Thier an D. lacinulata.
Die Haut ist weich und an dem Riicken in eine ahnliche Langs-
falte gelegt, wie bei den anderen Formen der Gattung. An der
Stirn, welche mit lingeren Wimpern versehen ist, liegt der rothe
Augenfleck, welcher in zwei Theile getheilt ist und mithin an
gewisse Diglena-Arten erinnert. Der Fuss gleicht dem der an-
deren Diaschiza-Arten und triigt zwei missig lange, spitze Zehen,
welche nach hinten und oben gerichtet getragen werden. Kie-
fer ganz ahnlich wie bei D. lacinulata. Totallange des Korpers
0,108 mm, die Liinge der Zehen 0,022 mm.
Einige Exemplare dieser kleinen Art wurden am Strande
der Insel L6f6 im August 1892, sowie im Rams6-Sunde im Juli
1893 gefunden. Die Thiere waren farblos.
Diaschiza sp. n:o 2 (Taf. Il, Fig. 23).
K6rper dick, sehr weichhiutig und contractil, ohne Augen,
Magen griin gefarbt. Zehen kurz, spitz, etwas nach unten ge-
kriimmt, an der Basis mit einer deutlichen Querlinie versehen,
so dass jede Zehe eigentlich aus zwei Gliedern besteht.
Mehrere Exemplare aus den Graben auf Skalorn, (Au-
gust 1894).
Diplax videns n. sp. (Taf. Il, Fig. 24 u. 25).
Der Riickenrand des seitlich zusammengedriickten Panzers
erscheint in lateraler Ansicht als ein Drittel eines Kreises und
geht continuirlich in den Vorderrand iiber, welcher gleichmis-
sig abgerundet ist. Am Hinterrande ist der Panzer tief ausge-
schnitten, ungefiihr wie bei Salpina brevispina, Stacheln sind
aber nicht vorhanden. Die Riickenkiele sind hoch. Von den
iibrigen Arten der Gattung, namlich DD. compressa Gosse und
D. trigona Gosse, unterscheidet sich die vorliegende Form u. a.
dadurch, dass ein dunkelrother zweigetheilter Augenfleck vor-
handen ist, und zwar dicht auf dem Kauapparat liegend,
welch’ letzterer rostfarben erscheint. Durch das Vorhandensein
46 K. M. Levander. Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
eines Augenflecks verrith die Art ihre Verwandtschaft mit den
Salpina-Arten, von denen sie sich jedoch durch den vdlligen
Mangel an Stacheln unterscheidet. Der Panzer ist fein areolirt
und mit zwei Liingsfalten an beiden Kérpenseiten versehen. Der
Kopf kann in den Panzer volistandig eingezogen werden. Der
Fuss besteht aus einem Gliede, welches die langen, gleichbrei-
ten, spitzen Zehen tragt. Die Kiefer sind iuhnlich gebaut wie
in der Gattung Salpima und scheinen fiinf Ziahne zu tragen.
Liinge des Panzers 0,14 mm, Hohe 0,08 mm, Linge der Zehen
0,05 mm. :
Diese Art ist sehr haufig in Moostiimpeln (Lill-LOf6 Pr.
n:o 23, 5b, $0, 135, 253, Rysskar Pr. n:o 187, Stenski#r n:o
218, 228, Bergdlandet n:o 259, Triskholmen n:o 140) und
wurde auch in einzelnen Exemplaren im LOf6-Sunde (Juli und
August 1892 Pr. n:o 158 und n:o 227) und im Bywiken (Sept.
1892 Pr. n:o 250) gefangen.
Salpina mucronata O. F. M.
Miller, Anim. inf. p. 349, Taf. XLIX, Fig. 8, 9 (Brachionus mucro-
natus). — Ehrenberg, Infus. p. 469, Taf. LVIII, Fig. 4. — Eckstein, Z.
f. w. Z., Bd. XXXIX, 1883, p. 380, Taf. XXIV, Fig. 18. — Eyferth, Einf.
Lebensf. p. 113. — Blochmann, Mikr. Thierw. p. 107. — Hudson &
Gosse, Rotifera, II, p. 83, Taf. XXII, Fig. 1. — Tessin, Rotat. Rostock,
p. 164.
Haufig in Moostiimpeln (Gasgrund Pr. n:o 47, Foliso n:o
314, Skalérn n:o 235 etc.) — Das Raiderorgan ist sehr einfach
gvebaut, besteht nur aus zwei kurzen lateralen Wimperreihen.
Starre Sinnesborsten scheinen nicht vorhanden zu sein. Das
zum Kauapparat fiihrende Mundrohr ist kurzbewimpert.
Salpina spinigera Ebg.
Ehrenberg, Infus. p, 470, Taf. LVIII, Fig. 5. — Eckstein, Z. f.
w. Z., Bd. XXXIX, 1883, p. 379, Taf. XXIV, Fig. 19. —.Eyferth, Einf,
Lebensf. p. 113. — Blochmann, Mikr. Thierw. p. 107, Taf. VII, Fig. 244.
— Hudson «& Gosse, Rotifera, Il, p. 84, Taf. XXII, Fig. 2.
In den Griiben auf Skalérn (Juni 1892, Pr. n:o 73).
J
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 4
Salpina brevispina Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 470, Taf. LVIJJ, Fig. 8. — Eckstein, Z. f.
w. Z., Bd. XXXIX, 1883, p. 380. — Eyferth, Einf. Lebensf. p. 113. —
Blochmann, Mikr. Thierw. p. 107. — Hudson & Gosse, Rotifera, I, p.
84, Taf. XXII, Fig. 4.
Haufig in den Graben auf Skalo6rn (Juni 1892, Pr. n:o 69,
n:o 72, n:o 73).
Salpina ventralis Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 470, Taf. LVIII, Fig. 6. — Eckstein, Z. f,
w. Z., Bd. XXXIX, 1883, p. 380. — Eyferth, Einf. Lebensf. p. 113. —
Hudson & Gosse, Rotifera, Suppl. p. 38, Taf. XXXIII. Fig. 29.
Der Vorderrand des Panzers ist bei der vorliegenden Art,
welche S. macrocantha Gosse sehr ihnlich ist, feiner gekerbt
als bei S. brevispina, und die Punktirung desselben ist ebenfalls
zarter als bei der letztgenannten Form. ?
Auch diese Salpina-Art wurde in den Griben auf Skalérn
angetroffen (im Juni und Sept. 1892, Pr. n:o 69 und n:o 239).
Eine Probe (n:o 263) aus dem See Nurmijiirvi enthielt ein Exem-
plar derselben.
Euchlanidae.
Kuchlanis dilatata Ldg.
Leydig, Z. f. w. Z., Bd. VI, 1855, p. 60. — Eckstein, Z. f. w. Z.,
Bd. XXXIX, 1883, p. 385, Taf. XXVI, Fig. 53. — Plate, Naturgesch. Rotat.
p. 52, Taf. Il, Fig. 146—20. — Hudson & Gosse, Rotifera, II, p. 90, Taf.
XXIII, Fig. 5. — Tessin, Rotat. Rostock, p. 165, Taf. II, Fig. 20.
Riicken ziemlich hoch, doch nicht kielférmig. Ventral-
platte flach, mit breit abgerundetem Hinterende. Kiefer mit je
fiinf Zihnen. Am Fusse zwei Borsten. Die Zehen sind weder
an der Spitze stumpf, wie Eckstein abgebildet hat, noch in
der Mitte erweitert, wie Hudson & Gosse darstellen, sondern
gleichbreit und scharfspitzig. Auge einfach. Totalliinge des
Korpers 0,38 mm, Linge des Panzers 0,243 mm, Breite dessel-
ben 0,176 mm, Liinge der Zehen 0,070 mm,
48 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
EL. dilatata ist ein sehr haufiges Raderthier und zwar nicht
nur im Sitisswasser, sondern auch in der See. In den dusseren
Skaren habe ich sie zwischen Algen (Conferven) bei der Insel
LOofo (Juni—August 1892, Pr. n:o 8, 179, 200, 227 etc.) und
Stenkar (Pr. n:o 220), in den inneren Sk&éren bei Bergéland
(Pr. n:o 130, 250) gefunden, und ausserden in mehreren Siiss-
wassertiimpeln angetroffen (Pr. n:o 44, 96). Eichwald fand
die Art im Seewasser bei Reval (Bull. Mosc. T. XXII, 1849,
p. 537)
EHuchlanis macrura Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 463, Taf. LVUI, Fig. 1. — Hudson & Gosse,
Rotifera, IH, p. 91, Taf. XXIII, Fig. 6. — Bergendal, Rotat. fauna Grén-
lands, p. 116.
In den Graben auf Skaélérn (August 1893).
Euchlanis triquetra Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 461, Taf. LVII, Fig. 8. — Leydig, Z. f. w. Z.,
Bd. VI, 1855, p. 57, Taf. IV, Fig. 40, 47. — Eyferth, Einf. Lebensf. p. 113.
— Blochmann, Mikr. Thierw. p. 108, Taf. VI, Fig. 247. — Hudson &
Gosse, Rotifera, U, p. 91, Taf. XXII, Fig. 4. — Bergendal, Rotat. fauna
Gronlands, p. 117,
In den Graben auf Skalorn (im August 1893).
Euchlanis plicata n. sp. (Taf. U, Fig. 26, 27 u. 28).
Zusammen mit £. dilatata traf ich am Strande der Insel
Lofo nicht selten eine kleinere, sehr charakteristische Huchlanis-
Art an, die frtiher nicht beschrieben sein diirfte. Schon bei
schwacherer Vergrdsserung fallt die geringere Grésse und der
relativ langere Fuss, welcher mit kiirzeren Zehen versehen ist,
in die Augen, wenn man das Thier mit #. dilalata vergleicht.
Der Korper ist oval, in dorsoventraler Richtung abgeplattet, die
grosste bBreite liegt hinter der Mitte. Das Vorderende ist quer
abgestutzt, das Hinterende des Panzers breit abgerundet. Ganz
eigenthtimlich ist die Gestalt des Panzers. Zwischen der Bauch-
platte, welche plan, oval, mit bogenférmig ausgeschnittenem
Vorderende und breit abgerundetem Hinterende versehen ist und
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 49
deren Seitenriinde lamellenartig hervorstehen, und der dorsalen
Platte, welche am Vorderrande quer abgeschnitten ist, findet
sich lings jeder Korperseite noch eine breite halbmondfoérmige,
lamellenartige Dupplicatur. Eine solche ist auch bei #. dilatata
nach dem von Tessin (Rotat. Rostock, Taf. Il, Fig. 20) gege-
benen Querschnitte schwach entwickelt. Die Haut zwischen den
drei lateralen Lamellen ist weich, und der Raum zwischen
der ventralen und der medianen Lamelle weiter, als zwischen
dieser und der dorsalen. Der Fuss ist dreigliedrig. Die Zehen
sind lancettformig und so lang, wie die beiden letzten Fuss-
glieder zusammen,
Das Auge ist roth, breit, vertikal gestellt und zweigetheilt.
Die Totallange eines Exemplares mit ausgestrecktem Kopfe
betrug 0,27 mm, die Linge des Panzers 0,151 mm, die Breite
0,113 mm, die Lange der Zehen 0,035 mm.
Die Bewegung und Lebensweise ist dahnlich wie bei £#.
dilatata.
Cathypnadae.
Cathypna luna Ebg (Taf. Ill, Fig. 29).
Miller, Anim. inf. p. 139, Taf. XX, Fig. 8, 9 (Cercaria luna). —
Ehrenberg, Infus. p. 462, Taf. LVII, Fig. 10 (Euchlanis luna). — Leydig,
Z. f. w. Z., Bd. VI, 1855, p. 62. — Plate, Naturgesch. d. Rotat., p. 59. —
Eyferth, Einf. Lebensf., p. 114, Taf. VII, Fig. 37. — Hudson & Gosse,
Rotifera, U, p. 94, Taf. XXIV, Fig. 4.
C’. luna ist haufig in allen Gewiissern des Gebietes anzu-
treffen. Sie kommt vor: in Moostiimpeln (LOf6 Pr. n:o 125,
207); in Teichen und Graben (Skalorn Pr. n:o 66, 72, 235
Alphyddan Pr. n:o 306); in sterilen Felsenpfiitzen (L6fé Pr. n:o
141, 211, Gasgrund Pr. n:o 46, 48, Hundoérn Pr. n:o 168, Kyté
Pr. n:o 175) und im Seewasser in den inneren und iiusseren
Skaren (Byvik Pr. n:o 250, Mankholm Pr. n:o 130, 227, am
Ufer bei L6fé Pr. n:o 179, 200, 227). — Bei einem Exemplar
von dem Ufer der Insel L6f6 war das Auge, welches ja in der
Regel ein einfaches Gebilde zu sein pflegt, in zwei runde Punkte
getheilt. |
50 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Cathypna appendiculata n. sp. (Taf. Ul, Fig. 30).
Diese Art, welche von aar Groésse der vorigen ist, zeich-
net sich besonders dadurch aus, dass das Hinterende des Riic-
kenschildes in einen lamellenartigen dtinnen Fortsatz ausgezogen
ist, welcher an dem quer abgeschnittenen und schwach wellen-
formigen Hinterrande breiter ist als an der Wurzel. Der Panzer
und die Zehen sind liinger und schmiler als bei C. luna. Die
letzteren laufen allmiihlich spitz aus und sind mit unmerklichen
Stufen versehen. Die Frontalecken des Panzers sind schmal
und spitz. Der Augenfleck ist, wie bei der vorigen Art, breit
und von rother Farbe. Lange des Panzers nebst dem Fort-
satze 0,135 mm, Breite 0,093 mm, Linge der Zehen 0,039 mm.
Die vorliegende Form habe ich nur im Seewasser gefun-
den, und zwar im L6fé-Sunde (Juli, August 1892, Pr. n:o 159,
227, Juni 1893) und im Rams6-Sunde (Juli 1893).
Cathypna affinis n. sp. (Taf. Ill, Fig. 31),
Ist ungefahr von derselben Grésse, wie C. luna, jedoch
schmiler. Der Panzer ist oval, mit fast quer abgeschnittenem
Vorderrande; die Frontalecken deutlich hervortretend. Am Vor-
dertheile des Riickenschildes sah ich sechs leicht erhabene
Lingsrippen und es erschien mir, als sei die Ventralseite des
Panzers in dhnlicher Weise langsgestreift. Am Hinterende des
Riickenschildes findet sich kein Fortsatz. Die Zehen sind schmal,
so lang wie der Frontalrand breit ist, und spitz ausgezogen.
Keine Stufen sind an der Spitze vorhanden, Linge des Panzers
0,124 mm, Breite desselben 0,091 mm, Breite des Frontalrandes
0,066 mm, Linge der Zehen 0,061.
Aus Moostiimpeln (bei Hvittriisk, Juli 1892, Pr. n:o 154;
auf der Insel Kyté, Juli 1892, Pr. n:o 176; auf Rysskar, Au-
gust 1892, Pr. n:o 187).
Monostyla lunaris Ebg. (Taf. Ul, Fig. 32).
Ehrenberg, Infus. p. 460, Taf. LVII, Fig. 6. — Eckstein, Z. f. w.
Z., Bd. XXXIX, 1883, p. 381, Taf. XXVII, Fig. 47—49. — Blochmann,
Mikr. Thierw. p. 107, Taf. VII, Fig. 241. — Hudson & Gosse, Rotifera,
Il, p. 98, Taf. XXV, Fig. 2.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 51
Sehr hiufig in allen Moospfiitzen (L6f6, Pr. n:o 34, 57,
59, 135; Rysskir Pr. n:o 187, Stenskiir Pr. n:o 218, 228), in
Teichen und Graben (Skalérn Pr. n:o 68, 235; Alphyddan Pr.
n:o 306), in sterilen Klippenpfiitzen (L6f6 Pr. n:o 60, 125, 252);
einmal fand ich das Thier im L6fé-Sunde (Pr. n:o 159), —
Zwei Exemplare von Skalérn zeigten folgende Dimensionen des
Korpers: 1) Totallange 0,218 mm, Breite des Panzers 0,113 mm,
Linge der Zehe 0,080 mm; 2) Totalliinge 0,224 mm, Linge des
Panzers 0,133 mm, Breite desselben 0,105 mm, Liinge der Zehe
0,091 mm. Da ich bei den finnischen Exemplaren nie die zwei
seitlichen, von Eckstein abgebildeten Dornen am Ende der
Zehe gesehen habe, habe ich hier eine Abbildung der bei uns
vorkommenden Form gegeben.
Monostyla cornuta O. F. M. (Taf. Ill, Fig. 32a).
Miller, Anim. inf. p. 208, Taf. XXX, Fig. 1—3 (Trichoda cornuta).
— Ehrenberg, Infus. p. 459, Taf. LVI, Fig. 4. — Eckstein, Z. f. w. Z.,
Bd. XXXIX, p. 382, Taf. XXVII, Fig. 50. — Eyferth, Einf. Lebensf. p. 113,
Taf. VII, Fig. 29. — Blochmann, Mikr. Thierw. p. 107. — Hudson &
Gosse, Rotifera, Ul, p. 98, Taf. XXV, Fig. 1.
Da die von verschiedenen Forschern gelieferten Abbildun-
gen von Monostyla cornuta nicht unbetrichtliche Verschieden-
heiten in der K®orpergestalt und in der Form der Zehe auf-
weisen, so dass es zweifelhaft erscheint, ob sich die Figuren
alle auf dieselbe Species beziehen, habe ich eine Skizze von
der von mir mit Monostyla cornuta Ebg identificirten Form bei-
gefiigt. Es ergiebt sich aus derselben, dass die Zehe, deren
Linge gleich der halben Kérperbreite ist, in der Mitte am brei-
testen erscheint, und dass die Spitze ziemlich lang ausgezogen und
scharf ist. Die Lange des rundlich-ovalen Panzers war bei ei-
nem Exemplar 0,083 mm, die Breite 0,066 mm, die Liinge der
Zehe 0,033 mm; bei einem anderen waren die entsprechenden
Dimensionen 0,075 mm, 0,075 mm; 0,32 mm und bei einem
dritten Exemplar resp. 0,076 mm, 0,070 mm, 0,028 mm.
Die vorliegende Art hat dieselbe Verbreitung in den Ge-
wassern des Gebiets wie die vorige. Ich fand sie in Moos-
pfiitzen (LOf6 Pr. n:o 256, Rysskiir Pr. n:o 218), in Teichen
52 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
(Skil6rn Pr. n:o 233, Alphyddan n:o 306), in zahlreichen ste-
rilen Klippenpfiitzen (LOf6 Pr. n:o 40, 223, 245), in Fucus-
Tumpeln (Gasgrundet und Kyté Pr. n:o 174), sowie im Seewas-
ser im LOf6-Sunde (Pr. n:o 159, 227).
Coluridae.
Colurus bicuspidatus Ebg. (Taf. Ill, Fig. 33).
Ehrenberg, Infus. p. 476, Taf. LIX, Fig. 6. — Eyferth, Finf. Le-
bensf., p. 112. — Hudson & Gosse, Rotifera, II, p. 102, Taf. XXVI, Fig. 2.
— Tessin, Rotat. Rostock, p. 163, Taf. Il. Fig. 19.
In den Graben auf Skélérn (Pr. n:o 68, 72, 233). Linge
des Panzers 0,091 mm, Héhe 0,056 mm, Liinge der Zehen 0,02 mm.
Colurus caudatus Ebg. (Taf. Ill, Fig. 34).
Ehrenberg, Infus. p. 476, Taf. LIX, Fig. 8. —Eyferth, Einf. Lebensf.
p. 112. — Hudson & Gosse, Rotifera, II, p. 104, Taf. XXVI, Fig. 6.
Am Ufer der Insel L6f6 (Juni 1893). Liinge des Panzers
0,091 mm, Hoéhe 0,043 mm, Liinge der Zehen 0,035 mm.
Colurus dicentrus? Gosse (Taf. Ill, Fig. 35).
Hudson & Gosse, Rotifera, Il, Suppl., p. 45, Taf. XXXI, Fig. 42.
Ich bin nicht ganz sicher, ob die vorliegende, ziemlich
grosse Art mit C. dicentrus Gosse identisch ist. Der Panzer
ist in seitlicher Ansicht oval und am Hinterende mit zwei ge-
kriimmten Haken versehen, wie bei C. dicentrus. Die Zehen sind
auch lang und sind deutlich von einander getrennt, aber
scheinen nicht, wenigstens nicht immer, gebogen zu sein, wie
bei der Gosse’schen Form, denn in den drei Zeichnungen, die
ich nach drei verschiedenen Exemplaren entworfen habe, ist nur
eins derselben mit schwach gebogenen Zehen gezeichnet. Die
Lange ist nach Gosse 0,137 mm. Meine drei Exemplare zeigten
folgende Dimensionen: Ex. a. Totallinge 0,15 mm; Ex. b. To-
tallange 0,176 mm, Linge des Panzers 0,112 mm, Hohe 0,063
mm, Lange der Zehen 0,045 mm; Ex. ec. Liinge des Panzers 0,11
mm, Hohe 0,061 mm, Liinge der Zehen 0,044. Gosse fand seine
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 53
Form in Seewassertiimpeln, meine Exemplare sind auch aus
dem Seewasser am Ufer der Insel LOf6 (Juni 1889, Pr. n:o 40,
Juli 1892, Pr. n:o 136 und Juni 1898).
Colurus leptus Gosse (Taf. III, Fig. 36).
Hudson & Gosse, Rotifera, II, Suppl. p. 46, Taf. XXXI, Fig. 46.
Die in Fig. 36 abgebildete Colwrus-Art habe ich nicht
ohne Bedenken mit C. leptus Gosse identificirt. Der ovale Pan-
zer ist in seitlicher Ansicht am Hinterende genau so ausge-
schnitten, wie bei C. leptus. Auch die langen, geraden Zehen,
die ich nicht von einander getrennt sah, stimmen mit der Ab-
bildung von C. leptus tiberein. Ein grosser rother Augenfleck
ist vorhanden. Nach Gosse soll die Lange des Thieres in
ausgestrecktem Zustande nur 0,085 mm betragen, wihrend meine
Thiere viel grOsser waren. Ex. a. Lange des Panzers 0,074
mm, Hohe 0,038 mm, Lange der Zehen 0,03 mm; Ex. b. resp.
0,074 mm, 0,043 mm, 0,03 mm. Gosse bezeichnet C. leptus
als »lacustrine and marine»; meine Exemplare wurden nur im
Seewasser am Ufer der Insel L6f6 (im Juni 1893) und im Ramso-
Sunde (im August 1893) beobachtet.
Monura dulcis Ebg. (Taf. Ill, Fig. 37).
Ehrenberg, Infus. p. 274, Taf. LIX, Fig. 5. — Eichwald, Bull.
Moscou, T. XXII, 1849, p. 540. — Eyferth, Einf. Lebensf. p. 112. — Bloch-
mann, Mikr. Thierw. p. 107. — Hudson & Gosse, Rotifera, II, Suppl.,
p. 47, Taf. XXXIV, Fig. 9.
Die von Ehrenberg gegebene Beschreibung und Abbil-
dung passt sehr wohl auf die vorliegende Form, welche aber
grosser ist, als Ehrenberg angiebt. Liinge des Panzers 0,13 mm,
Hohe 0,061 mm, Linge der unpaaren Zehe 0,039 mm.
LOfo und Stenskiér, am Ufer (Juli, August 1892, Pr. n:o
136); S von der Insel Gasgrund zwischen Algen aus 10 m Tiefe
(Juli 1893) und in einer algenreichen Klippenpfiitze auf Stenskir
(Pr. n:o 175),
Von EKichwald wurde bei Reval M. dulcis nur in ste-
henden Gewissern, M. colwrus dagegen im Seewasser gefunden.
54 K. M. Levander. Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna,
Metopidia lepadella Ebg. (Taf. Ul, Fig. 38).
Ehrenberg, Infus., p. 477, Taf. LIX, Fig. 10. — Leydig, Z. f. w. Z.,
Bd. VI, 1855, p. 56. — Plate, Naturgesch. Rotat., p. 59. — Eyferth, Einf.
Lebensf. p. 114, Taf. VU, Fig. 26. —Hudson &Gosse, Rotifera, ll, p. 106,
Taf. XXV, Fig. 6. — Tessin, Rotat. Rostock, p. 160, Taf. H, Fig. 18.
Hiiufig in Moostiimpeln (Stenskiir Pr. n:o 218, Skalérn
Pr. n:o 66), in sterilen Klippenpfiitzen (LOf6 Pr. n:o 40, 258;
Gasgrund Pr. n:o 48, Kyt6 Pr. n:o 175, Sumparn Pr. n:o 93)
und in der grossen Brackwasser-Lagune mit verfaulendem Tang
auf Kyté (Pr. n:o 174).
Eine Anzahl Exemplare von verschiedenen Lokalitaéten
hatten folgende Dimensionen:
Pr
n:0 93
Py
n:0 48
Beh Per. | Be | Berl wee ea
n:0 218/n:0 175\n:0 258) n:0 96 | n:o 40 | n:o 96
Lange des Panzers in mm} 0,091 | 0,094 | 0,095 | 0,095 | 0,097 | 0,098 | 0,19 | 0,103
Breite >» > >» » | 0,058 | 0,064 | 0,068 | 0,064 | 0,063 | 0,086 | 0,065 | 0,084
Lange der Zehen. . ._ .| 0,021} 0,018 | 0,021 | 0,021 | 0,021 | 0,028 | — | 0,028
Metopidia lepadella Ebg. var. collaris n. v. (Taf. Ul, Fig. 39).
Der Panzer ist breit rundlich oval mit deutlich abgesetz-
tem, kérnigem Halskragen, welcher an der Ventralseite tief
winklig ausgeschnitten ist. Die Dorsalseite des Panzers ist re-
gelmiissig convex wie ein Uhrglas und etwas runzelig. Der Stirn-
schirm besitzt eine tihnliche Form wie Tessin bei M. lepadelli
abgebildet hat. Uberhaupt scheint die von Tessin gegebene
Abbildung besser auf die vorliegende Varietit, als auf die typische
M. lepadella zu passen. An jeder Seite des Kopfes liegt ein deut-
licher Augenfleck. Der Magendarm ist zweigetheilt und besteht
aus einem birnférmigen Theile, dessen schmileres Ende nach
hinten gerichtet ist, und einem Blindsack nach links. In den
zwei birnférmigen Magendriisen beobachtet man eine Anzahl
kleinerer und grésserer, farbloser, stark lichtbrechender Tropf-
chen. In jeder Driise fand ich nur einen ovalen Zellkern, wie
Tessin schon festgestellt hat. Die Excretionsblase ist gross,
kurz und breit. In den gewundenen Excretionskaniélen sah ich
in der Nihe der Blase je eine Wimperflamme. Der Dotterstock
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 55
liegt in der rechten Korperhalfte. Linge des Panzers 0,098—0,101
mm, Breite 0,077—O,080 mm, Linge der Zehe 0,028 mm.
Exemplare dieser durch ihren breiten Panzer und deut-
lich abgesetzten, kdrnigen Halskragen ausgezeichneten Varietit
fand ich ziemlich reichlich in einem faulenden Tang enthalten-
den Tiimpel auf der Insel Gasgrund (Juni 1892, Pr. n:o 47,
und im Sommer 1893).
Metopidia solida Gosse.
Hudson & Gosse, Rotifera, Il, p. 106, Taf. XXV, Fig. 11.
Sehr hiufig in Moostiimpeln (LO6f6, Pr. n:o 23, 57, 59,
135, Traskhoim Pr. n:o 138, Gasgrund Pr. n:o 45, Rysskar
n:o 187, Skalérn Pr. n:o 73) und im Brackwasser (Bywik Pr.
n:o 250).
Metopidia acuminata Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 477, Taf. LIX, Fig. 11. — Eckstein, Z. f.
w. Z., Bd. XXXIX, 1883, p. 387, Taf. XXVII, Fig. 52. — Eyferth, Einf.
Lebensf. p. 114, Taf. VII, Fig. 31. — Blochmann, Mikr. Thierw. p. 108.
— Hudson & Gosse, Rotifera, II, p. 107, Taf. XXV, Fig. 9. — Bergen-
dal, Rotat. fauna Grénlands, p. 122.
Klein, Panzer oval, Hinterende ausgezogen, einer Loffel-
spitze ahnlich. Die Zehen sind von der Linge des Fusses. Liinge
des Panzers 0,078—0,091 mm, Breite 0,058s—0,06 mm, Liinge der
Zehen 0,028 mm. — Aus Moostiimpeln auf LO6f6 (Pr. n:o 5d,
57) und aus den Graben auf Skaélérn (Pr. n:o 235).
Metopidia triptera Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 478, Taf. LIX, Fig. 12. — Eyferth, Einf.
Lebensf. p. 115. — Blochmann, Mikr. Thierw. p. 108. — Hudson &
Gosse, Rotifera, II, p. 108, Taf. XXV, Fig. 7. — Bergendal, Rotat. fauna
Gronlands, p. 125,
Diese elegante, glasklare Metopidia-Art ist ziemlich selten
in Moospfiitzen (LOf6, August 1893), in den Griiben auf Skil-
orn (August 1893 und 1894), sowie im L6f6-Sunde (Aug. 18983).
—— Ausser den oben erwiihnten Arten dieser Gattung habe ich
in den hiesigen Gewiissern noch andere beobachtet; da sie aber
56 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
sehr schwer zu bestimmen sind, muss ich sie hier unberiick-
sichtigt lassen.
Pterodinadae.
Pterodina. patina Ebg.
Miller, Anim. inf. p. 337, Taf. XLVI, Fig. 6—10 (Brachionus pa-
tina). — Ehrenberg, Infus. p. 517, Taf. LXIV, Fig. 4. — Leydig, Z. f.
w. Z., Bd. VI, 1855, p, 46, Taf. I, Fig. 9. — Eckstein, Z. f. w. Z., Bd.
XXXIX, 1883, p. 401, Taf. XXVII, Fig. 59. — Plate, Naturgesch. Rotat. p.
61 (p. p.). — Eyferth, Einf. Lebensf. p. 118, Taf. VU, Fig. 33. — Bloch-
mann, Mikr. Thierw. p. 108. — Hudson & Gosse, Rotifera, I, p. 112,
Taf. XXVI, Fig. 11. — Tessin, Rotat. Rostock, p. 168, Taf. II, Fig. 22, —
Ternetz, Rotat. Basel, p. 37, Taf. Il, Fig. 10, Taf. II, Fig. 11, 12, 14.
Haufig in Moostiimpeln (LOf6 Pr. n:o 23, 257), in Teichen
(Alphyddan, Pr. n:o 306, bot. Garten, Skélérn Pr. n:o 235),
in sterilen Klippenpfiitzen (LOf6 Pr. n:o 36, n:o 54, Stenskar,
Pr. n:o 215), zwischen faulendem Tang (Kyt6 Pr. n:o 174) und
im Seewasser im LO6f6-Sunde (Pr. n:o 40, 227). Sehr zahl-
reich fand ich noch das Thier in einer Pfiitze mit vermodern-
den Erlenbliittern auf der Insel Sumparn (Sept. 1892, Pr. n:o
308). Eichwald fand Pt. patina im Seewasser bei Hapsal
(Bull. Moscou, T. XXV, 1852, p. 530).
Pterodina clypeata bg.
Miiller, Anim. inf. p. 339, Taf. XLVIII, Fig. 11—14 (Brachionus cly-
peatus). — Ehrenberg, Infus. p. 518, Taf. LXIV, Fig. 6. — Eyferth, Einf.
Lebensf. p. 118. — Hudson & Gosse, Rotifera, II, p. 114, Taf. XXVI, Fig. 14.
Diese Art, welche von Miiller in der Ostsee entdeckt
und von Gosse in Meerwasser-Tiimpeln an der englischen Ktiste
wiedergefunden wurde, wird von Bartsch (Raderthiere Tiibin-
gens p. 359) und Bilfinger (Rotat. fauna Wiirttembergs p. 60)
aus Siisswasser angefiihrt, wo sie von ihnen auf Asellus aqua-
ticus parasitirend beobachtet worden ist. (Vrgl. auch Ternetz,
Rotat. Basel, p. 46). Bei uns habe ich Pt. clypeata frei lebend am
Ufer bei L6fé (August 1893) und in Strandpfiitzen bei Lappwik (Oc-
tober 1892) angetroffen. An der letzteren Lokalitét kam sie
zahlreich vor. Liinge des Panzers 0,115 mm, Breite 0,10 mm,
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 57
Pterodina crassa n. sp. (Taf. Ill, Fig. 40).
Der Korper ist weniger abgeplattet, als bei den beiden
vorhergehenden Arten. Im Umrisse ist der Panzer, iihnlich dem
der Pt. incisa Ternetz, oval mit halsartig verengtem Vorder-
ende, dessen ventraler Rand bogenférmig, dessen dorsaler Rand
in der Mitte mit einem halbkreisf6rmigen Ausschnitte versehen
ist. Auch in dieser Hinsicht ist die Ahnlichkeit mit Pt. incisa
eine recht grosse, von welcher sie jedoch leicht dadurch zu
unterscheiden ist, dass der Querschnitt des Korpers elliptisch
ist, wahrend die Riickenfliche der Ternetz’schen Art stark
concay ist. Abweichend von anderen Pterodina-Arten sind die
Seitenrander des Panzers dick, so dass die Eingeweide bis an
den Rand desselben vordringen. Der Kauapparat verhiilt sich so,
wie in der Abbildung, welche Ternetz von Pt. patina gegeben hat,
dargestellt ist, nur sind bei der vorliegenden Art die drei vorder-
sten Zaihne in jedem Kiefer deutlich stirker, als die dahinter-
liegenden. Der Dotterstock liegt dem linken Seitenrande an.
Die Fussdffnung liegt dicht am hinteren Korperrande; der Fuss
ist an der Spitze bewimpert. Liinge des Panzers 0,157—0,162
mm, Breite 0,113—0O,121 mm.
Diese Art fand ich im Teiche bei Alphyddan (Pr. n:o 306),
in verschiedenen Tiimpeln am Seeufer (F6lis6 Pr. n:o 313, Kyté
zwischen faulem Tang, Pr. n:o 173 und 174) und im Seewas-
ser (LOf6 Pr. n:o 179, 183, 227).
Brachionidae.
Brachionus pala Ebg.
Ehrenberg, Infus. -p. 511, Taf. LXIII, Fig. 1 und 2 (Brachionus
amphiceros). — Leydig, Z. f. w. Z., Bd. VI, 1855, p. 50. — Cohn, Z. f. w.
Z., Bd. XII, 1863, Taf. XXII. Fig. 4 (B. polyacanthus). — Plate, Naturgesch.
Rotat. p. 65, Taf. IH, Fig. 22—25 (B. amphiceros). — Eyferth, Einf. Le-
bensf. p. 116. — Blochmann, Mikr. Thierw. p. 109. — Hudson & Gosse,
Rotifera, II, p. 117, Taf. XXVII, Fig. 3 und Taf. XXVIII, Fig. 3. — Vogt
& Yung, Lehrbuch der vergl. Anat. p. 424 — Bilfinger, Rotat. fauna
Wiirttembergs, II, p. 61.
Massenhaft im pelagischen Plankton im Siid-Hafen von
Helsingfors, d. 25 Maj 1893 (Pr. n:o 361).
58 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Brachionus urceolaris O. F. M.
Miller, Anim. inf. p. 356, Taf. L, Fig. 15—21. — Ehrenberg,
Infus. p. 512, Taf. LXIH, Fig. 3. — Dujardin, Infus. Taf. XXI, Fig. 2. —
Leydig, Z. f. w. Z. Bd. VI, 1855, p. 51. — Eckstein, Z. f. w. Z., Bd.
XXXIX, 1883, p. 396, Taf. XXVIII, Fig. 61—64. — Plate, Naturgesch.
Rotat. p. 69, Taf. lI, Fig. 26—29. — Eyferth, Einf. Lebensf. p. 116. —
Blochmann, Mikr. Thierw. p. 109. — Hudson & Gosse, Rotifera, II, p.
118, Taf. X XVII, Fig. 6.
Diese Art wurde angetroffen in einer Moospfiitze (Gasgrund
Pr. n:o 51), in Strandtiimpeln (Lappwik, Kyté Pr. n:o 173, 174),
und im L6fé-Sunde (Pr. n:o 40).
Brachionus brevispinus Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 513, Taf. LXIII. Fig. 6. — Eckstein, Z. f.
w. Z., Bd. XXXIX, 1883. p. 397, Taf. XXVIII, Fig. 67. — Plate, Natur-
gesch. Rotat. p. 72. — Eyferth, Einf. Lebensf. p. 116. — Blochmann,
Mikr. Thierw. p. 109, — Hudson & Gosse, Rotifera, I, Suppl. p. 50, Taf.
XXXIV, Fig. 17. — Bilfinger, Rotat. fauna Wiirttembergs, II, p. 62.
Typische Exemplare mit glattem Panzer habe ich im L6f6-
Sunde (Juni 1889, Juli 1893) und in Strandtiimpeln auf der
Insel Kyt6 (Pr. n:o 171, 173) beobachtet.
Exemplare mit kurzen Zacken am Hinterrande des Schale
und koérnigem Panzer kamen zahlreich in denselben beiden
sterilen Klippenpfiitzen auf L6f6 vor (1892, Pr. n:o 224, n:o
245), in denen Pedalion fennicum angetroffen wurde. Diese
granulirten Exemplare stellen eine schéne Ubergangsform zum
B. Bakeri dar, so dass auch ich mich der Ansicht anschliesse,
dass eine Artgrenze zwischen B. brevispinus und Bakeri kaum
gezogen werden kann.
Das Vorkommen von B. brevispinus im Seewasser bei Re-
val wurde von Eichwald festgestellt.
Brachionus Bakeri O. F. M.
Miller, Anim. inf. p. 359, Taf. XLVII, Fig. 13, Taf. L, Fig. 22, 23.
— Ehrenberg, Infus. 514, Taf. LXIV, Fig. 1. — Leydig, Z. f. w. Z., Bd.
VI, 1855, p. 47, Taf. IV, Fig. 42. — Eckstein, Z. f. w. Z., Bd. XXXIX,
1883, p. 398, Taf. XXVIII, Fig. 65, 66. — Plate, Naturgesch. Rotat. p. 72.
— Eyferth, Einf. Lebensf. p. 116, Taf. VII, Fig. 28. — Blochmann,
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XI, n:o 3. 59
Mikr. Thierw. p. 109, Taf. VII, Fig. 248. — Hudson & Gosse, Rotifera,
II, p. 120, Taf. XXVII, Fig. 8. — Bilfinger, Rotat. fauna Wiirttembergs,
Il, p. 62.
Typische Exemplare von der Formengruppe B. Bakevi
habe ich noch nicht in der Umgebung von Helsingfors beob-
achtet, aber in Planktonproben aus den inneren Theilen des
Landes kamen solche vor, z. B. im Binnensee Nurmijiirvi (Pr.
n:0 273).
Brachionus polyacanthus Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 514, Taf. LXIV, Fig. 2. — Eyferth, Einf.
Lebensf. p. 117. — Hudson & Gosse, Rotifera, IH, Suppl. p. 52, Taf.
XXXIV, Fig. 24.
Diese seltene, glasartig durchsichtige Art fand ich in den
Graben auf Skaéloérn (Sept. 1892, Pr. n:o 239, Juli 1893). —
Der Panzer ist diinn, vollkommen durchsichtig; seine Form ent-
spricht ganz der Abbildung Ehrenberg’s; nur sind bei meinen
Exemplaren die lateralen Stacheln des Hinterrandes nicht so
lang, wie in den Figuren Ehrenberg’s. Die Fussdffnung ist
von drei gleichlangen Zacken, und zwar einem dorsalen und
zwel lateralen, umgeben. Merkwiirdig ist der Fuss, welcher
wie bei B. militaris und Noteus quadricornis aus drei Gliedern
besteht. Die lancettformigen Zehen stehen gabelartig von ein-
ander ab. Die Lateraltaster liegen auf der Riickenseite, unweit
von der Wurzel der hinteren Lateralstacheln. Lange des Pan-
zers (ohne Stacheln) 0,178 mm, Breite 0,162 mm.
Noteus quadricornis Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 503, Taf. LXII, Fig. 1. — Leydig, Z. f. w.
Z. Bd. VI, 1855, p. 53, Taf. IV, Fig. 414. — Eckstein, Z. f. w. Z., Bd.
XXXIX, p. 394, Taf. XXVIII, Fig. 60. — Plate, Naturgesch. Rotat. p. 65.
— Eyferth, Einf. Lebensf. p. 115. — Blochmann, Mikr. Thierw. p. 109,
Taf. VII, Fig. 250. Hudson & Gosse, Rotifera, II. p. 121, Taf. XXVIII, Fig. 5.
In Graben und Teichen (Skilérn, Sept. 1892, Pr. n:o 235,
Alpbyddan Sept. 1892, Pr, n:o 306, bot. Garten, Oct. 1892).
60 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Anuraeadae.
Anuraea aculeata Ebg.
Miller, Anim. inf. p. 354, Taf. XLIX, Fig. 12, 13 (Brachionus qua-
dratus). — Ehrenberg, Infus. p. 508, Taf. LXII, Fig. 14. — Eckstein,
Z. f. w. Z., Bd. XXXIX, 1883, p. 400. — Eyferth, Einf. Lebensf. p. 117.
— Plate, Naturgesch. Rotat. p. 63. — Blochmann, Mikr. Thierw. p. 110.
— Zacharias, Schrift. d. naturf. Ges. zu Danzig, Bd. VI, H. 4, 1887, p.
62, Taf. I, Fig. 5. — Hudson & Gosse, Rotifera, II, p. 123, Taf. XXIX,
Fig. 4,
Die Siisswasserform fand ich nur in den Graben auf Skal-
6rn (Juni 1892, Pr. n:o 66, Sept. 1892, Pr. n:o 239) und pela-
gisch im inneren Ende der Esbo-Bucht (Juli 1892, Pr. n:o 143
und 144).
Var. Plater Jiigersk.
Plate, Z. f. w. Z, Bd. XLIX, 1890, p. 2 (Anuraea aculeata Ebg.
var.). — Jagerskiéld, Zool. Anz., Bd. XVII, 1894, n:o 438, Fig. 1).
Diese Varietaét ist eins der hiiufigsten Riderthiere in
der pelagischen Fauna des Seewassers. Sie wird wiihrend
des ganzen Sommers in grosser Anzahl angetroffen, aber im
Mai und in der ersten Halfte Juni’s kommt sie doch nur spir-
lich vor. Noch im September und October ist sie zahlreich, und
auch im Winter habe ich sie gefischt.
Var. brevispina Gosse.
Eyferth, Einf. Lebensf. p. 117. — Hudson & Gosse, Rotifera, II,
p. 124, Taf. XXIX, Fig. 5.
Diese Form, welche Gosse erst als eine selbstindige Spe-
cies beschrieb, die aber spiiter von ihm als eine Varietiit von
A. aculeata aufgefasst wurde, scheint mir in ihrer Gestalt sehr
constant zu sein. Zusammen mit der Hauptform habe ich sie
in einzelnen Exemplaren nur in einer pelagischen Probe von
Boback (Juli 1892, Pr. n:o 144) erhalten. In den Graben auf
der Insel F6lisé (Pr. n:o 316 u. 317), bei Alphyddan (Mai 1893)
und im botanischen Garten (Oct. 1892) kam sie stets in ihrer
typischen Gestalt vor.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3, 61
Var. valga Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 508, Taf. LXII, Fig. 15 (Anuraea valga). —
Plate, Naturgesch. Rotat. p. 64. — Hudson & Gosse, Rotifera, II, p. 124,
Suppl. p. 55, Taf. XXXIV, Fig. 30.
Diese Form fand ich in einem grossen Tiimpel auf der
Insel Kyté (Pr. n:o 176), in den Graben auf Skalérn (Pr. n:o
72) und in gewissen sterilen Klippenpfiitzen auf LOfo (Pr. n:o
56). Eigenthiimlich ist, dass es, wie Ehrenberg bemerkte, stets
der linke Stachel des Hinterrandes ist, der mehr minder ver-
kiimmert, wie ich an mehreren Exemplaren von verschiedenen
Fundorten beobachtete. Characteristisch fiir sie ist auch, dass
die vordere Hialfte der Ventralseite des Panzers granulirt ist.
Liinge des Panzers 0,13 mm, breite 0,084 mm, Lange des rech-
ten Hinterstachels, 0,059 mm, des linken 0,038 mm, der mittle-
ren Frontalhérner 0,038 mm.
Anuraea cochlearis Gosse.
Hudson & Gosse, Rotifera, I, p. 124, Taf. XXIX, Fig. 7.
Pelagisch in den Binnenseen Nurmijarvi (Pr. n:o 83, 263
durch Herrn Magister K. E. Stenroos) und Lohijarvi (Juli
1892). Bei den Exemplaren aus Lohijaérvi ist der Panzer grob-
granulirt. In dem inneren Ende der Esbo-Bucht (Pr. n:o 143)
finden sich eine kleinere und eine gréssere Form von A. co-
chlearis vor. Die erste besitzt eine Panzerliinge von 0,162—
0,176 mm, wovon 0,054 mm auf den Schwanzstachel kommen,
die gréssere dagegen hat eine Panzerliinge von 0,216—0,243 mm,
wovon 0,073—0,095 mm auf den Schwanzstachel. Diese ist also
nicht kleiner als var. recwrvispina, und die Vorderstacheln sind
auch oft wie bei dieser nach aussen gebogen.
Var. recurvispina Jaigersk.
Jaigerskidld, Zool. Anz., Bd. XVII, 1894, n:o 438, Fig. 2.
Ist ebenso allgemein wie A. aculeata var. Plate: und tritt
oft in sehr grosser Individuenzah] im pelagischen Plankton auf.
Meistens enthalten dieselben Proben, welche durch Reichthum
an Exemplaren von A. aculeata var. Platei ausgezeichnet sind,
62 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
auch besonders viele Exemplare der vorliegenden Varietiit, aber
in gewissen seichten Buchten (Finnowik) kam sie in ungeheurer
Menge allein vor.
Anuraea serrulata Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 508, Taf. LXII, Fig. 13. — Eyferth, Einf.
Lebensf, p. 117. — Hudson & Gosse, Rotifera, II, p. 124, Taf. X XTX,
Fig. 8. — Bilfinger, Rotat. fauna Wirttembergs, II, p. 63.
Sehr hiiufig in Moostiimpeln (LOf6, Pr. n:o 80, Bergéland,
Pr. n:o 259, Félis6é, Pr. n:o 320), auch fand ich sie im Teiche
bei Alphyddan (Pr. n:o 306 und 307) und in der flachen Bucht
Bywik (Pr. n:o 250).
Anuraea Hichwaldi n. sp. (Taf. ll, Fig. 41).
Der grobnetzig sculpturirte Panzer ist kurz und flachge-
driickt, mit breit abgerundetem Hinterende und am Vorderrande
mit sechs, fast gleichlangen Zacken ausgestattet. Die Tafelung
beschriinkt sich hauptsichlich auf die Randtheile des Panzers,
welcher mit einer medianen Lingsrippe versehen ist. Lange
0,162 mm, Breite 0,108 mm.
Diese glashelle Art, die ich nach dem ersten um die Kenatenus
der Rotatorienfauna des finnischen Meerbusens verdienten Forscher
benannt habe, fiihrt eine pelagische Lebensweise und ist in un-
seren Skiiren eben so hiiufig, wie die beiden baltischen Varie-
tiitten von A. cochlearis und aculeata. In der spiiteren Halfte der
Monate Juni bis September und October ist sie stets in der Oberfli-
chenregion des Seewassers vertreten, und zwar oft in sehr grosser
Individuenmenge. In der Bucht von Lovisa (Pr. n:o 89) und im
inneren Ende der Esbo-Bucht (Pr. n:o 143) kommt sie auch
vor, aber in unseren Binnenseen habe ich sie nie beobachtet.
Die vorliegende Form, die ebenfalls in den von Plate un-
tersuchten Proben aus dem bottnischen Meerbusen (Kristinestad)
enthalten ist, wurde von Plate?) als A. tecta Gosse bestimmt.
Diese Art beschreibt Gosse2) folgendermassen: Nearly as cur-
vicornis, but more pointed; and the tesselations are larger, and
1) Z. f. w. Z., Bd. XLIX, 1890, p. 2.
2) Hudson & Gosse, Rotifera, I, p. 125.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 63
arranged on each side of a mesial dorsal ridge, which gives
to the back the form of a vaulted roof. — — It is high and
nearly circular in transverse section». Linge 0,127 mm. Die
von Gosse gelieferten Abbildungen zeigen eine von A. Lichwaldi
ziemlich abweichende Tiafelung, welche bei A. tecta sehr aihnlich der
bei A. cochlearis ist. Die Verschiedenheit in der Form der Ta-
felung zwischen A. tecta und der vorliegenden Art geht deutlich
hervor, wenn man die von mir mitgetheilte Figur mit der Gos-
se’schen vergleicht. Wihrend der Panzer bei <A. tecta hoch
und fast kreisrund sein soll, ist er bei A. Hichwaldi flach, nur
die facettirten Rander sind an die Bauchseite gebogen. Ausser-
dem ist die letztgenannte Art nicht unbetrichtlich grosser als
die zweite.
Anuraea tecta ? Gosse.
Hudson & Gosse, Rotifera, II, p. 123, Taf. X XIX. Fig. 10.— Lau-
terborn, Zool. Jahrb. Bd. VII, 1893, p. 259.
Diese wird von Lauterborn als eine Varietiit von A.
cochlearis bezeichnet. In Planktonproben (n:o 83, 262) aus
dem Binnensee Nurmijirvi fand ich oft von einer A. cochlearis-
Form mit kurzem Hinterdorne Exemplare, bei welchen das
Hinterende ohne Dorne und abgerundet war, so dass sie den
Gosse’schen Abbildungen von A. tecta ziemlich ahnlich er-
schienen.
Notholca acuminata Ebg. (Taf. Il, Figg. 43, 45).
Ehrenberg, Infus. p. 506, Taf. LXII, Fig. 9 (Anuraea acuminata).
— Eyferth, Einf. Lebensf. p. 118. — Blochmann, Mikr. Thierw. p. 110.
— Hudson «& Gosse, Rotifera, II, p. 125, Taf. XXIX, Fig. 3. — Bilfin-
ger, Rotat. fauna Wiirttembergs, II, p. 63.
Die vorliegende Art, von Ehrenberg bei Berlin entdeckt,
ist eigentlich ein Bewohner des Siisswassers; indessen habe
ich sie nur in einigen Pfiitzen auf kahlen Strandklippen auf
den Inseln LOfo (Pr. n:o 37) und Kyté (Pr. n:o 175), sowie in einem
Graben auf Skalodrn (Pr. n:o 66) angetroffen, wiihrend sie im
Seewasser in den Monaten Juni bis August sehr hiiufig ist. Ahnlich
wie NV. foliacea, biremis und manche anderen Riiderthiere findet
64 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
man sie in flachen Buchten und Sunden zwischen den Inseln
(LOf6 Pr. n:o 136 Juli 1892, n:o 227 Aug. 1892, Juni 1893) in
viel groésserer Anzahl, als in der offenen See. In den inneren
Skaren (Ramsd Pr. n:o 128, Bywik Pr. n:o 250, Bobiick Pr.
n:o 145) scheint sie nicht in grésserer Menge vorzukommen,
als bei L6fo. ¢
Ehrenberg und Gosse sagen, dass der Panzer nach hin-
ten ausgezogen und abgestumpft ist. Bilfinger macht darauf
aufmerksam, dass der hintere Fortsatz nicht unbetriichtlich va-
riirt. An den Exemplaren aus dem Seewasser findet man oft,
dass der stielartige hintere Fortsatz des Panzers, wie ich in
Fig. 43 gezeichnet habe, diinn ausgezogen und scharf zuge-
spitzt ist. Auch findet man zahlreiche Ubergangsformen zwi-
schen den beiden abgebildeten Extremen.
Notholca longspina Kellicott.
Imhof, Zool. Anz. Bd. 1883, n:o 147, Fig. (Anuraea spinosa). —
Zacharias, Schrift. d. naturf. Ges. zu Danzig, Bd. VI, H. 4, 1887, p. 61,
Taw 4, Fie, 4° — Zacharias, Z fw. 7. Bd. bv, 188/,, ps fed, bau
XV, Fig. 5. — Hudson & Gosse, Rotifera, II, p. 125, Taf. X X VIII, Fig. 6.
Die Art scheint nur in solchen Theilen des finnischen
Meerbusens vorzukommen, wo das _ brackische Wasser durch
Sisswasser verdringt ist; ich fand sie nimlich im inneren Ende
der Esbo-Bucht bei Bobick (Juli 1892, Pr. n:o 143) und im
Siid-Hafen von Helsingfors im Mai 1892 und 1893, wo das Was-
ser durch den Fluss Wanda ganz triib und gelblich war.
In den Binnenseen Hvittrask (Pr. n:o 152), Lohijiirvi (Pr.
n:o 155), Thusby trisk (Pr. n:o 353), wie tiberhaupt in allen
den Seen des inneren Landes, aus welchen pelagische Proben
zu meiner Untersuchung gelangt sind, kommt die vorliegende
wohlbekannte Art vor. Sogar in den Seen der Kolahalbinsel
(Umjawr, Aug. 1892, Pr. n:o 340, Pontschosero Aug. 1892, Pr.
n:o 342) fehlt sie nicht, wie die vom Herrn Dr. A. O. Kihl-
man aus denselben heimgebrachten Planktonproben zeigen.
Notholeca foliacea Ebg.
Ehrenberg, Infus. p. 507, Taf. LX, Fig. 10 (Anuraea foliacea). —
Eyferth, Einf. Lebensf. p. 117 (Anuraea foliacea). — Blochmann, Mikr.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 65
Thierw. p. 110 (Anwraea foliacea). — Hudson & Gosse, Rotifera, II, p.
56, Taf. XXXIV, Fig. 35.
Hiufig am Ufer der Insel LOfo (Pr. n:o 136, n:o 227);
bei Bobiick fand ich nur ein Exemplar (Pr. n:o 143).
Notholca striata O. F. M. (Taf. Ill, Fig. 44).
Miiller, Animale. inf. p. 332, Taf. XLVU, Fig. 1—3 (Brachionus
striatus). — Ehrenberg, Infus. p. 506, Taf. LXII, Fig. 7 (Anwraea striata).
— Eichwald, Bull. Moscou, T. XXV, 1852, p. 530, Taf. VI, Fig. 18 (Anu-
raea baltica). -- Hudson & Gosse, Rotifera, Il, Suppl. p. 56, Taf. XXXIV,
Fig. 33. — Lauterborn, Zool. Jahrb. Bd. VI, 1893, p. 265.
Da die Ehrenberg’sche Abbildung des Panzers hinsicht-
lich der welligen Konture des ventralen Frontalrandes und der
Form des Hinterendes, welches nicht so breit abgerundet ist,
wie von Ehrenberg dargestellt wird, nicht richtig ist, habe ich
hier meine Skizze reproducirt (Fig. 44). Die Ventralplatte ist
in ihnlicher Weise gestreift wie die dorsale, obwohl undeut-
licher. Bewegliche Seitenstacheln, wie Miiller sie zu finden
glaubte und abbildete, sind bei vorliegender Art nicht vorhan-
den. Grisste Linge des Panzers 0,181 mm, breite 0,094 mm.
N. striata wurde in einer Pfiitze auf den nackten Strand-
klippen der Insel L6f6 angetroffen uud kommt auch am Ufer
daselbst vor.
Notholca biremis (?) Ebg. (Taf. Ul, Fig, 42).
Ehrenberg, Infus. p. 505, Taf. LXU, Fig. 6 (Anuraea biremis. —
Hudson & Gosse, Rotifera, Il, Suppl. p. 54, Taf. XXXIV, Fig. 26,
Ist sehr hiiufig am Ufer von L6fé (Pr. n:o 136, Juli 1892),
auch in einigen Klippenpfiitzen (Kyt6, Pr. n:o 175, Gasgrund
Pr. n:o 44),
Nach Ehrenberg’s Artbeschreibung soll N. vemiger nur
mit vier frontalen Zihnen versehen sein, withrend ich immer
sechs Ziihne gefunden habe. Wahrscheinlich hat Ehrenberg,
wie ich glaube, die zwei ‘iussersten lateralen Zihne tibersehen.
Dass es sich nicht um zwei verschiedene Species handelt, geht
auch daraus hervor, dass ich im Mai 1891 N. remiger aus dem
Kieler Hafen beobachtete, also von demselben Platze, von dem Ehr-
enberg sich sein Ostseewasser zuschicken liess, und diese war mit
~
0
66 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
-sechs Frontalziihnen versehen. Da beim Schwimmen die Sei-
tenrinder des Panzers auf die Bauchseite umgeschlagen werden,
kénnen die fussersten lateralen Zihne so unter die mittleren
versteckt werden, dass der Frontalrand vierspitzig erscheint;
wahrscheinlich ist in diesem Umstande die Erklaérung zur An-
gabe Ehrenberg’s zu suchen. Die Linge des Panzers 0,194—
0,227 mm, Breite 0,092—0,111 mm.
Die Riicken- und die Bauchplatte sind langsgestreift. Die
Seitenstacheln werden nicht beim Schwimmen bewegt, sondern
liegen meistens an den Seitenrandern des K6rpers in entspre-
chende Falten gelegt. Nur wenn das Thier gepresst wird, treten
sie aus den Kérpenseiten heraus.
Bei Behandlung mit Kalilauge wurden in jedem Kiefer
zwei gréssere Zihne sichthbar nebst einem kleineren Zwischenzahn.
Hinter diesen wurden noch zwei resp. drei unentwickelte Zahne
in jedem Kiefer erkennbar. Das Auge ist einfach, roth. Der
Darmkanal gleicht dem bei N. acumimata, und die lateralen Ta-
ster sitzen an entsprechender Stelle in der Mitte der Seitenran-
der, wie bei der letzterwahnten Art.
Secirtopoda.
Pedalion fennicum Lev.
Levander, Zool. Anz. Bd. XV, 1892, p. 402, Bd. XVI, 1893, p. 26.
— Calman, Ann. Mag. Nat. Hist. Ser. 6, Vol. XI, 1893, p. 332, 1 Fig. —
Levander, Acta Soc. pro Fauna & Fl. Fenn. Bd. XI, n:o 1, 1 Taf.
Hinsichtlich dieser Art verweise ich auf meine Abhand-
lung in Band XI dieser Acta. Ich will hier nur hinzufiigen, dass
das Thier auch in diesem Sommer, wie in den zwei vorherge-
henden, in denselben zwei sterilen Felsentiimpeln an der
Ostseite der Insel L6fé lebt, in denen es zuerst entdeckt wurde.
Vor kurzem hatte Herr Charles Rousselet in London die
Freundlichkeit mir brieflich mitzutheilen, dass Surgeon Gunson
Thorpe ihm kiirzlich aus Australien geschrieben habe, er habe
P. fennicum in den Salomons-Inseln gefunden!
P. mirum Hudson habe ich in einer Planktonprobe aus
dem Binnensee Ruutanalampi im Kirchspiel Rantasalmi (Pr. n:o
115, Juli 1892, A. Westerlund) beobachtet.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 67
Litteraturverzeichniss.
Bergendal, D., Beitrage zur Fauna Gronlands, I. Zur Rotatorien-
fauna Groénlands. In: Acta Universitatis Lundensis, Tom.
XXVIU, 1891—92, p. 1—180, Mit 6 Tafeln.
» Ehrenberg’s Euchlanis Lynceus wiedergefunden? — Ibidem,
2 pp.
» Gastroschiza triacantha n, g, n. sp. Hine neue Gattung
und Familie der Riderthiere. In: Bihang till k. svenska
vet. akad. Handlingar. Bd. 18, Afd. IV, nso 4, 1893,
p. 1—22. 2 Taf.
Bilfinger, L., Ein Beitrag zur Rotatorienfauna Wiirttembergs. In den
Jahresheften des Vereins fiir vaterl, Naturkunde in Wiirt-
temberg. 1892, p. 107—118.
» Zur Rotatorienfauna Wiirttembergs. Zweiter Beitrag. In den
Jahresheften des Vereins fiir vaterl. Naturkunde in Wiirt-
temberg. 1894. p. 35—65, Taf. Il, HL.
Blochmann, Fr., Die mikroskopische Thierwelt des Siisswassers.
Mit 7 Tafeln. Braunschweig 1886.
Calman, W. T., A new Pedalion. In: Annals and Magazine of
Natural History. Ser. 6, Vol. XI, 1893, p. 332—333,
1 Fig. |
Claparéde, E., Miscellanées zoologiques. In: Ann. Se, Nat. Zoo-
logie. Ser: 5, T.° VI, 1867, ps:d—36,- Taf. IN—VI.
Cohn, F., Uber die Fortpflanzung der Raderthiere. In: Z. f. w. Z.,
Bd. VII, 1856, p. 434—486, Taf. XXIII u. XXIV.
» Bemerkungen iiber Réaderthiere. In: Z. f. w. Z., Bd.
IX, 1858, p. 284—294, Taf. XIII.
» Bemerkungen iiber Riderthiere. III. In: Z. f. w. Z., Bd.
XII, 1863, p. 197—222, Taf. XX—XXII.
Dujardin, F., (Suite 4 Buffon). Histoire naturelle des Zoophytes,
Infusoires. Paris 1841. Atlas.
Eckstein, K., Die Rotatorien der Umgegend von Giessen. In: Zeit-
schrift fiir wissenschaftliche Zoologie. Bd. XXXIX, 1883,
p. 343—443, Taf. XXIII—XXVIII.
Ehrenberg, C. G., Die Infusionsthierchen als vollkommene Orga-
nismen. Mit 64 Tafeln. Leipzig 1838.
68 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Eichwald, E. v., Beitrag zur Infusorienkunde Russlands. In: Bul-
letin de la Société impériale des naturalistes de Moscou.
T. XVII, 1844, p. 480—587.
» Erster Nachtrag zur Infusorienkunde Russlands. Ibidem,
T. AX, 2, 1847, p. 285—366, Tat Vil, IX.
» Zweiter Nachtrag zur Infusorienkunde Russlands, — Ibi-
dem, T. XXII, 1849, p. 400—548, Taf. IV.
> Dritter Nachtrag zur Infusorienkunde Russlands. — Ibi-
dem, T. XXV, 1852, p. 388—536, Taf. VI.
Eyferth, B., Die einfachsten Lebensformen des Thier- und Pflan-
zenreichs. Naturgeschichte der mikroskopischen Siiss-
wasserbewohner. 2:te Aufl. Mit 7 Tafeln. Braunschweig
1885.
Grenacher, H., Einige Beobachtungen iiber Raderthiere. In: Z. f.
w. Z., Bd. XIX, 1869, p. 483—498, Taf. XXXVII.
Gruber, A., Uber die Baukunst der Melicerta ringens. In: Zool. An-
zeiger, Bd. V, 1882, p. 80.
Guerne, Jules de, Monographic Note on the Rotifera of the Fa-
mily Asplanchnidae. In: Annals and Magazine of Natu-
ral History. Ser. 6, Vol. HU, 1888, p. 28—39.
» Excursions zoologiques dans les iles de Fayal et de san
Miguel (Azores). Paris 1888.
Hudson, C. T. und Gosse. P. H., The Rotifera or Wheel-Animal-
cules. Vol. I, Ul, Suppl., 34 Taf. London 1889. _
Imhof, O. E., Studien zur Kenntniss der pelagischen Fauna der
Schweizerseen. In: Zool. Anz., Bd. VI, 1883, p. 466—471
» Resultate meiner Studien tiber die pelagische Fauna klei-
nerer und grésserer Stisswasserbecken der Schweiz. In:
Z. f. w. Z., Bd. XL, 1884, p. 154—-178, Taf. X.
» Uber mikroskopische pelagische Thiere aus der Ostsee.
In: Zool. Anz., Bd. IX, 1886, p. 612—-615.
» Studien tiber die Fauna hochalpiner Seen insbesondere
des Kantons Graubitinden. In: Jahres-Bericht der natur-
forschenden Gesellschaft Graubtindens. N. F. Jhrg. XXX,
1885—86, Chur 1887, p. 45—164.
Jagerskidld, L. A., Zwei der Euchlanis Lynceus Ehrenberg ver-
wandte neue Rotatorien. In: Zool. Anz. Bd. XV, 1892,
n:o 407, p. 447—449, 2 Fig.
» Weiteres tiber Gastroschiza Bergendal. In: Zool. Anz., Bd.
XVII, 1894, n:o 429, p. 357—359.
» Uber zwei baltische Varietaéten der Gattung Anuwrea, In:
Zool. Anz., Bd. XVII, 1894, n:o 438, p. 2 Fig.
Jennings, H. S., A List of the Rotatoria oft the Great Lakes and
of some of the inland lakes of Michigan. In: Bulletin
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 69
of the Michigan Fish Commission, n:o 3, 1894, p. 1—
34, Taf. I.
Lauterborn, R., Beitrage zur Rotatorienfauna des Rheins und seiner
Altwasser. In den Zoologischen Jahrbtichern, Bd. VII,
1893—94, Abth. fiir Systematik, Geographie und Biologie
der Thiere, p. 254—273, 1 Taf.
Levander, K. M., Eine neue Pedalion-Art. In: Zool. Anz., Bd. XV,
1892, n:o 404, p. 402—404.
» Zusatz zu meiner Mittheilung iiber Pedalion fennicum. In:
Zool. Anz., Bd. XVI, 1893, n:o 410, p. 26.
» Beitrage zur Kenntniss der Pedalion-Arten. In: Acta
Soc. pro Fauna et Flora Fennica, Bd. XI, n:o 1, 1894,
p. 1—32, 1 Taf.
Leydig, F,., Uber den Bau und die systematische Stellung der Ra-
derthiere, In:-.Z. 1. ws Z., Bd. Vi, 1855, p; 1-—120,
Taf. I—IV.
Miller, O. F., Animalcula Infusoria fluviatilia et marina. Havniae
1786. 50 Taf.
Nordqvist, O., Bidrag till kinnedomen om Bottniska vikens och
norra Ostersjéns evertebratfauna. In: Meddelanden af
Soc. pro Fauna et Flora Fennica, Heft 17, 1890, p.
83—128, 1 Taf.
Plate, L., Beitrage zur Naturgeschichte der Rotatorien. In: Jenai-
sche Zeitschrift fiir Naturwissenschaft und Medicin, Bd.
XIX, N. F, XII, 1885, p. 1—120, Taf. I—III.
» Uber die Boreticatiues des Botinizchen Meerbusens,
nebst Beitragen zur Kenntniss der Anatomie der Philo-
diniden und der systematischen Stellung der Réaderthiere.
Inve Zo iow. Zo Bd RELI, £8905 p.. 1—-42,. Tar 1.
Rousselet, F. Ch., On Floscularia pelagica sp. n., and Notes on
several other Rotifers. In: Journal of the Royal Micro-
scopical Society, 1893, p. 444—458, 1 Taf.
Ternetz, C., Rotatorien der Umgebung Basels, Inaug. Dissert., Basel
1892, 54 pp., 3 Taf.
Tessin, G., Rotatorien der Umgegend von Rostock. In: Archiv der
Freunde der Naturgeschichte in Mecklenburg. Bd. 43.
Vogt, C. und Yung, E., Lehrbuch der praktischen vergleichenden
Anatomie. Bd. I, Braunschweig 1888.
Wierzejski, A., Liste des Rotiféres observés en Galizie. In: Bul-
letin de la Société zool. de France, T. XVI, 1891, n:o
1, p. 49—52, 4 Fig.
» Zur Kenntniss der Asplanchna-Arten. In: Zool. Anz., Bd.
XV, 1892, p. 345—349, 2 Fig.
» und Zacharias, O., Neue Rotatorien des Siisswassers.
In: Z. f. w. Z., Bd. LVI, 1893, p. 236—244, Taf. XIIL.
70
K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna.
Zacharias, O., Uber Fortpflanzung und Entwickelung von Rotifer
vulgaris. In: Z. f. w. Z., Bd. XLI, 1885, p. 226—251,
Taf. XVI, Fig. 1—11.
Ergebnisse einer zoologischen Exkursion in das_ Glat-
zer-, Iser- und Riesengebirge. In: Z. f. w. Z., Bd. XLIII,
1886, p. 252—289,. Taf. IX und X.
Faunistische Studien in westpreussischen Seen. In: Schrif-
ten der naturforschenden Gesellschaft in Danzig. Bd. VI.
H. 4, 1887, p. 43—72, Taf. I.
Zur Kenntniss der pelagischen und littoralen Fauna nord-
deutscher Seen. In: Z. f. w. Z., Bd. XLV, 1887, p.
255—281, Taf. XV.
Fig.
Fig.
Fig.
Fig.
Fig.
Fig.
Fig.
Fig,
Fig,
Fig.
Fig.
Fig.
Fig,
Fig.
Fig.
Fig.
Fig,
Fig,
Fig.
Fig.
Fig,
Fig.
Fig.
Fig,
Fig.
Fig.
Fig.
Fig.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 3. 71
—
Cv re en
u.
u.
OCONNIAN
1 I
47D:
12.
13:
—3.
Erklarung der Abbildungen.
Tafel I.
Synchaeta monopus Plate.
Normales Thier von der linken Seite gesehen. Vergr. ca. 400.
Eine extreme Form in derselben Ansicht. Vergr. ca. 180.
Bauchansicht des Rumpfes.
Synchaeta baltica Ebg. In ventraler Ansicht. Vergr. ca. 180.
u. 6. Gastroschiza foveolata Jagersk. (Bipalpus lynceus Wierz.
& Zach.)
Von der Riickenseite gesehen.
Von der linken Seite gesehen.
Vergr. ca. 180.
Vergr. ca. 400.
Verg. ca. 400.
8. Gastroschiza triacantha Bergendal.
10.
Dorsalansicht.
Vergr. ca. 400.
Von der rechten Seite betrachtet. Vergr. ca. 400.
Gastrochiza truncata n. sp.
Riickenansicht.
10. Seitenansicht.
Vergr. ca. 400.
Vergr. ca. 400.
Pleurotrocha littoralis n. sp. Vergr. ca. 400.
Die Kiefer.
Notommata sp. n:o 1.
4)
Vergr. ca. 400.
sp. n:o 2.
Tafek Lt
Taphrocampa viscosa n, sp. Ventralansicht.
Furcularia Reinhardti Ebg.
Mastigocerca capucina Wierz, & Zach. Verg. ca. 360.
»
4)
fusiformis n, sp.
curvata n. sp.
Vergr. ca. 270.
Vergr. ca. 270.
Vergr. ca. 360.
Rattulus tigris Ebg.? (Eckstein.)
Stephanops variegatus n, sp.
Diaschiza semiaperta Gosse.
)
»
sp. n:o 1.
sp. n:o 2.
Vergr. ca. 270.
Vergr. ca. 270.
72 K. M. Levander, Materialien zur Kenntniss der Wasserfauna. $
Fig. 24 u. 25. Dzuplax videns n, sp.
Fig. 24. Seitenansicht. Vergr. ca. 360.
Fig. 25. Bauchansicht nebst dem Kieferapparate. Kalipraparat. Vergr.
ca. 360.
Fig. 26—28. Euchlanis plicata n. sp.
Fig. 26. Riickenansicht. Vergr. 270.
Fig. 27. Bauchansicht. Vergr. 270.
Fig. 28. Optischer Querschnitt (schematisch).
Tafel III.
Fig. 29. Cathypna lima Ebg. Vergr. ca. 270.
Fig. 30. C. appendiculata n. sp. Vergr. ca. 270.
Fig. 31. C. affinis n. sp. Verg. ca. 270.
Fig. 32. Monostyla lunaris Ebg. Vergr. ca. 360.
Fig. 32a. MM. cornuta Ebg. Vergr. ca. 360.
Fig. 33. Colurus bicuspidatus Ebg. Vergr. 270.
Fig. 34. C. caudatus Ebg. Vergr. ca. 270.
Fig. 35. C. dicentrus? Gosse. Vergr. ca. 360.
Fig. 36. C. leptus Gosse.
Fig. 37. Monura dulcis Ebg. Vergr. ca. 360.
Fig. 38. Metopidia lepadella Ebg. Vergr. ca. 360.
Fig. 39. M. lepadella Ebg. var. collaris n. v. Vergr. ca. 360.
Fig. 40. Pterodina crassa n. sp. Vergr. ca. 360. .
Fig. 41. Anuraea Eichwaldi n. sp. Vergr. ca. 270.
Fig. 42. Notholca biremis Ebg. Vergr. ca. 270.
Fig. 43. N. acuminata Ebg. Vergr. ca. 270.
Fig. 44, N. striata O. F. M. Vergr. ca. 270.
Fig. 45. N. acuminata Ebg. (thalassia? Gosse). Vergr. ca. 270.
Berichtigungen zur |. Theil.
Seite 11 Zeile 7 von oben steht XLIV statt XLI, 1884.
, 18 , 18.., “unten , Monaishber.>-, Abhandl.
4 21 . Jiloidénle)colenqe,. 0 dom Papa: .f
Lith, G. evideson. Hors.
K, M. Levander del
> Tate
ACTA SOCIETATIS PRO FAUNA ET FLORA FENNICA, XI, N:o 4.
PILOSELLA! BOREALES
PRAIUIPUE FLORAS FENNICA, NOVA
DESCRIPT4#
A
J.P: NOBRBLIN
(Soctetatt exhibitum die 3 Novemb, 1894)
Sta
HELSINGFORSIA, 1895.
Kuopio 1895
Ex Officina Typographica, 0. W. Backman.
Ab anno 188% usque ad 1887 ex-diversis partibus meridio-
nalis regionis Florae Fennicae omnem collegi materiam, qua
opus erat ad secundum fasciculum Herbarii Pilosellarum
fenniae, qui tamen ne ederetur quibusdam causis usque ad
hoe tempus est impeditum. Hoc in fasciculo novae quaedam
insunt formae, quae in ipso libro describentur; nonnullae earum
ante in Museo Fennico datis nominibus sunt expositae. Una
cum formis illius collectionis alias haud paucas descripsi Pilo-
sellas novas, quae inerunt in secundo fasciculo Hieraciorum
exsiccatorum, quem iam sum editurus. In hoc inerunt formae
ex aliis quoque terris septemtrionalibus collectae. In his prae-
sertim formis colligendis benevole me adiuverunt amici J. A.
Palmen (ex Nylandia) et A. O. Kihlman (ex Rossia boreali), alii.
Descriptiones, quae sequentur, maximam partem iam prae-
terita hieme absolveram, cum valetudine mea prohibitus sum,
ne opus ederem. Post id tempus multae formae novae, ex
Scandinavia maxime collectae, innotuerunt, quas in libro manu
scripto potui respicere, in synonymis praesertim constituendis.
Exeunte mense Maio huius anni cl. M. M. W. Brenner vulganda
tradidit quae scripserat de Piloselloideas Nylandiae, quod opus
quoniam una cum collectionibus ipsarum plantarum in paginis
sequentibus imprimendis vidi, earum formarum, quas ille quoque
auctor tractavit, nomina in plagulis corrigendis inserui,
Helsingforsiv d, 30 m. octobr. a. 1894.
"y - ty Si - 39
anaes tine ane spass ie amie iia zi
Saadloaad: al var smnshiliagai dee. hay anh (aie
a pintado ese th Gil nn AA ae
ie. ee pee Baas Jie ae Mahe? sited me ayaa . i
fai] TOES > canes 4 bi ite PAA) 2) NaakSiatah 2
¥ Fs ‘maely >i xi wii aaa ARS) a AES ih >be soar +6
' ;
ape) towiank age.ol. anil daa, ane wipuy «
; f ' 7S t sick ‘ol P ee ae wtith 7h kh ips arial | ‘Sut
i AE Skee dart ie 2 A OG achuaxilioa- eine
m7 dghas, ita se aca eal f IGMUB iss. : DD abe dei (nihamty A, ate),
“sD ORM Mane eer res dias 4 MRUY .eAnME EMER ft
a Wiite BoNeuletg fan aariiininy al eben hi ve
“8 wire dad Ad savy _taniewian. sxigatiog sunigaest 4 ras
. LetT : 7
: J it tt 1 Ptr sth! t ‘ bit ‘ . J | Alo ! : o Fy qqrehig he rt, as Mid f
ye Tlie Ls ad ranean. MoM intia. # vivid £0 tall Sei
» Serer
r * #U Scr an sep anit hgolisaels Pooh reg
"- Ste tt ai eile ent aq ay ediqoiten) fi pes
spe ‘Wi: fe iris tao! casio 4 inv bit ait
Apibre? wt “iit aitucol a} a ¥
Be aed vanes ces
Pilosella macrolepidea var. vel subsp. gracilior Norrl.
Adnot., p. 57.
Ex formis pluribus alandicis distinctis lusis modificationibus-
que innumeris nonnull sunt distribute in Herb. Pilosellarum
Fenniz; sub n:o 101 datur forma genuina, pedunculo alto et
debili; sub n:o 103 var. (et lusus) foliis obtusis, involucro pallido,
floeccoso, parce et minute glanduloso, squamis adpressis; cala-
thidium flavum, radians; inv. 10/55, D. 27—30, Lm 2.7 mm.
In Hieraciis exsice. sub n:o 2 forma humilis, involucro floccoso
et glanduloso, depilato, squamis sat latis plerumque + obtusis,
exterioribus spe marginatis, ligulis marginal. striatis; sub
n:o 3 var. (et lusus) parvulus, foliis lingulatis, involucro pedun-
culoque floccoso et glandulis gracillimis vestito, squamis ad-
pressis, angustis acutis subvirentibus, calathidiis minutis flavis
flosculis sat densis fere evittatis. — Inv. 9/5, D. 22—-25, Lm.
2.3-—2.5 mm.
Var. hysgina n. — Hier. exs. II, n. 4.
Ampliflora, obscura, 8—-10 em. alta. Rhizoma sat cras-
sum. Innovatio per stolones breves subhomophyllos aut szpius
per rosulas -& stipitatas brevifolias. Folia sat magna viridia,
sat obscura, oblonga obtusa — oboblongo-lanceolata subintegerrima
vel tenuissime denticulata, supra setis tenuioribus c. 3 mm.
longis sat dense — dense vestitus, subtus e tomento tenui albicantia
l. canescentia 1. subvirescentia, nervis haud prominentibus.
Pedunculi 1—3, erecti, obscuri, dense floccosi — tomentosi,
depilati, glandulis atris dite vestiti. Jnvolucra circ. 12—13
mm. alta, basi ovoidea, depilata. Squame latex, adpressex
apice breviter obscure violacew — atropurpurez, exteriores
lineari-oblongx (inferiores) vel lanceolato-lineares apice suba-
cutee (superiores), leviter — dense floccosee, dorso praesertim api-
6 J. P. Norrlin, Pilosellz boreales.
cem versus creberrime atroglandulosa, sapius omnino im-
marginatw (saltem inferiores), interiores acute acuminate,
virenti-marginatee. Calathidia ampla vel amplissima, e sulphureo
flava, radiantia; ligule marginales lata, extus stria lata sat longa
— brevissima purpurea pictee.
Habitu peculiari foliis subtus tomento tenui glandulis
atris numerosis involucris calathidiisque magnis squamis adpressis
facile distincta, at forsitan modo est varietas preecedentis (P.
*gracilioris).
In Rossia boreali ad Mezenskaja Pishma in ripa saxosa
prope ostium fluvii Vorka legit am. A. O. Kihlman.
Var. calophylla n. — Hier. exs. II, n:o 5.
Gracilis, late viridis, tenuifolia, 10-—24 cm. alta. Rhizoma
mediocre — sat crassum. Jnnovatio per rosulas sessiles |. stipi-
tatas aut per stolones breves homophyllos. F'olia 1—38 vel flo-
rendi tempore s«pe deficientia, tenuia et mollia, amcne
viridia diluta, anguste oblonga, utplurimum obtusa, supra
omnino depilata vel pilis raris brevissimis instructa, subtus
tenuiter tomentosa virenti-canescentia — pulchre nivescentia.
Pedunculus gracilis, virens |. parum coloratus, depilatus, flocco-
sus et glandulis minutis obscuris dite — ditissime obtectus.
Involucra 10—11.5 mm. alta, basi rotundata, depilata. Sqwame
adpressxe, mediocres — sat late, exteriores apice lato plerum-
que obtuse, subpictee, floccosee, dorso crebre — creberrime nigro-
glandulose, sepius immarginate, interiores levissime virentia,
summo apice szpe obtusulz. Calathidia ampla (84—35 mm. D.),
sulphureo-flava, radiantia; ligula marginales sat late, -b incise,
extus striate.
Planta pulchra in priorem, cum quo involucri fabrica
et calathidiis convenit, formis intermediis (legitimis?) transit;
ceterum habitu, colore et foliorum indole P. “epipsile') omnino
est similis.
Ad Mezenskajia Pishma Rossiz borealis in ripa fluvii sa-
xosa prope pag. Kobylina et Jeremino copiose (A. O. Kihlman).
1) Sub hoc nomine in mus. fenn. designavi formam, quam in
Adnot. meis de Pilosellis fennicis, p. 59, descripsi.
ss]
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4.
P. communis Fr.
A. Monocephale, |. raro ad basin furcate, foliis prasinis subtus
tomentosis.
P. tremipes n. — Hier. exs. I, n:o 6.
Gracilis, angustifolia, ec. 10 cm. alta. Stolones breves —
submediocres, subhomophylli. / ola virenti-prasina, sat angusta,
oblongo-lingulata vel raro oboblonga, supra sparsim hispida
subtus albido-tomentosa. Pedunculi 1—3, debiles, adscendentes,
supra medium leviter colorati, fere depilati, floccosi et glandu-
lis valde tenellis mediocriter vestiti. Jnvolucra sat magna, basi
ovata, fere depilata, dense floccosa — subtomentosa, glandulis
minutis dite vestita, subcernua. Squame mediocres, albide
I. pallide, exteriores apice sat lato lanceolato, immarginate,
inferiores acuminate, apice lviter picte. Calathidia flava,
radiantia; ligule marginales sat breves subtus leeviter vittate
vel evittate.
Inv. ©, D. 27—31, Lm. 2.5 mm.
Forma origine incerta (hybrida?) subsimilem P. macrolepv-
deam graciliorem, in vicinitate cujus crescit, tangens (cfr Hier.
exs. II, n:o 3).
Ad Godby Alandiz, unico loco aprico sat sicco, in grege
sat denso crescens.
P. aridicola n. — Herb. Pilos. Fenn. Il, n:o 104.
Virescens, subrobusta 10—18 em. alta. Rhizoma sat cras-
sum. Stolones validi sat microphylli, foliis saepe sec. costam flocco-
sis. Folia sat obscura virentia siccit. facile lutescentia et sub-
prasina, sat magna, oblonga obtusa, supra sparsim setosa, subtus
e tomento denso albicantia. Pedunculi sat validi, colorati,
floecosi — tomentosi, glandulis subminutis sat crebris et setulis
brevioribus subobscuris parcius vestiti. Jnvolucra magna basi
ovoidea, parce floccosa — subtomentosa, vulgo glandulis pilisque
obscuris abundanter vestita. Squwame mediocres — sublate,
subulato-lanceolate, acute, exteriores immarginate superiores
virentes, apice vulgo longe rufescentes. Calathidia maxima,
8 J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
flava, radiantia; ligule marginales subremote, extus stria vel
vitta atropurpurea picte.
Inv a D. 35—40, Lm. 2.e—3 mm.
In Tavastia australi pluribi locis apricis sabulosis, abun-
danter visa.
P. albicans n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n:o 106.
Cinerascens, dense vestita, c. 10 cm. alta. Rhizoma et
stolones fere przcedentis. Folia prasina, opaca, sat flaccida,
sat magna, oblonga — oblanceolata (superiora), supra rarius
—— sparsim hirsuta, fol. summa sepe basin versus floccosa.
Pedunculi virentes |. sublivescentes, dense floccosi —--
tomentosi, -t setuliferi, glandulis minutis mediocr. obtecti.
Involucra magna, basi ovoidea — oblonga, cinerascentia |.
albicantia, tomentosa Il. dense floccosa, villis crebris — confertis
apice canescentibus, glandulis raris |. fere nullis. Squame
basales szpe latiuscule, ceterze sat anguste sublineales, acute,
pallidee, apice szepius incolorate, exteriores immarginatz szpe
sublaxe. Calathidia magna, flava |. flavida, irregul. radiantia;
— marginales subremote et pig ait extus lzeviter vittate.
iy. oe ails , D. 30—34, Lm. —2.5 tim.
Involucris oe. floccosis et albido-villosulis a confinibus
facile distincta. Cet. indumento, squamis, flosculorum colore
sat est mutabilis.
Per magnam partem Fenniz usque ad oppid. Kajana et
Kareliam ladogensem frequenter distributa, in sabulosis aridis
greges sat magnas interdum formans, at locis fertilioribus modo
parcius obviam.
Var. |. potius *P. valens n. — Herb, Pil. Fenn. II, n:o 107.
A priore rhizomate longo et crasso laxe adfixo, foliis magis
elongatis pedunculoque densius hirsutis, involucro latiore, calathi-
dio pleno convexo, ligulis marginalibus brevibus evittatis 1.
leevissime striatulis mox distincta.
In insula Furuholm Nylandiz legit am. J. A. Palmén.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 4)
P. salebrosa n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n:o 108, f. et
modif. umbrosa.
Prasina, sat magna, glandulosa. Stolones ++ elongati,
foliis sat brevibus obtusis (obl. spathulatis). Folia prasina,
oblonga 1. oboblonga —- lanceolata, supra sparsim — parce
pilosa, subtus tomentosa I. dense tomentosa. Pedwneulus vire-
scens (in apricis subcoloratus), floccosus et glandulosus, fere
depilatus. Jnvolucra magna, basi ovato-obtusa inzequalia.
floccosa et e glandulis numerosis nigris sat longis obscura,
seepius depilata. Squame H- late — latiuscule, dilutae subvi-
rellz, inferiores lineari-oblongwe, superiores Janceolato-lineares
vulgo obtusula, exteriores immarginatee fere ad apicem svepius
incoloratum vestite. Calathidia magna, flavescentia, sat radiantia,
ligule marginales pauciores, vulgo -- sublacerz, extus breviter
vittatee 1. in umbrosis fere evittate.
Inv. — D. usque 36, Lm. 2.5—2.6 mm.
In Tavastia meridionali saltem satis frequenter, formis
variis obvia. Quoque in insula Bodé Nylandiae (J. A. Palmén).
P. prasiniza n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n:o 110.
Prasino-virens gracilescens, ce. 20 (15—30) cm. alta. Rhi-
zoma tenue. Stolones graciles, elongati, incolores, foliis spathu-
lato-lingulatis obtusis. Folia prasina, tenuiter punctillata, sat
brevia, oblonga — late oblonga obtusa, supra setis raris —
solitariis, vers. margin. sparsis, subtus tomentosa. Pedunculus
erectus — subadscendens, sat gracilis et debilis, viridulus (su-
perne sordide subluridus), lseviter vel sat dense floccosus, par-
clus glandulosus, fere depilatus 1. inferne rarius setuliferus.
Involucra magna, basi ovata, sat dense floccosa, glandulis pilis-
que brevioribus sat obscuris conferte obtecta. Squwame an-
guste, parum virentes, lineales, immarginate, inferiores su b-
lax et p.p. obtusule, superiores fere ad apicem breviter
pictum acutum |. acuminatum vestite. Calathidia flavida, sat
radiantia, maxima; ligule marginales late, extus stria brevi —
-- longa notate.
10 J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
12 D. 35—40, Lm. 2.8
i
Ad Godby Alandiz in prato sat macro et sicco copiose.
Inv. 3 mm.
P. maura n. — Herb. Pilos. Fenn. HU, n:o 111; Hier. exsicc.
Huo: F38.).
Prasino-virens, nigroglandulosa, c. 10—12 (8--18) cm. alta.
Stolones -+ longi, foliis sat minutis, subdecrescentibus. olia
virentia, sat mollia, oboblonga (inferiora) — oblanceolata,
sparsim setulosa, subtus tomentosa. Pedwneuli livido- |. lurido-
fusci, dense floccosi, setulis sat longis obscuris densiusculis
—— sparsis (— raris), superne glandulis nigris sat longis con-
fertis — creberrimis vestiti. Znvolucra circ. 10 (9—11) mm.
alta, basi ovoidea — rotundata, dense floccosa — tomentosa,
e glandulis nigris sat longis confertis pilisque obscuris im-
mixtis nigricantia. Sqwame mediocres, lineales, acute, summo
apice breviter nudz et coloratz, exteriores facile sublaxz im-
marginatee, interiores pallidz, leeviter virentes. Calathidia flava,
sat radiantia, sat magna; ligule marginales c. 2.3 mm. late,
striate. |
Indumento sat est variabilis; in aridis macris pili evadunt
rariores vel fere nulli.
In Nylandia et Tavastia meridionali pluribi visa.
Var. plenior n. — Herb. Pilos. Fenn. HI, n:o 112. A priori
distat pedunculo crassiore, involucro latiore calathidio subpleno,
ligulis tenuioribus. — Inv. 10/775, D. 27-34, Lm. 2—2.4.
Ad Ainola Tavastiz meridionalis in campo arenoso.
P. hadromera n. — Herb. Pilos. Fenn. IJ, n:o 113, 114.
Valida et firma, c. 15—25 em. alta. Stolones elongati,
firmi, livescenti-virentes, foliis minutis angustis obtusis, supra
flocecis adspersis, vulgo decrescentibus. Folia prasina, opaca,
et subobscura sublutescentia, firmula, superiora sat angusta
sparsim vel parce pilosa, subtus tomentosa; f. rosularum in pa-
gina superiore floccis adspersa vel subfloccosa. Pedunculi
pauci vulgo erecti, parum colorati, floccosi, setulis brevioribus
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o0 4. 11
spars. — rarioribus, superne glandulis sat minutis confertis vestiti.
Involucra seepe maxima, basi ovata — rotundata, floccosa,
glandulis apice cerinis creberrime vestita. Squwame sat anguste
oblongo-lineales, subvirentes, exteriores vulgo sublaxe et bar-
batule, immarginate, fere ad apicem vestite. Caluthidia am pla,
flavida, longe radiantia; ligule marginales +- striate.
(10—) 12—15 adhe
Inv mar 44> D. 35—40, Lm. 2.5 mm.
. P. exacutam pinguiorem in memoriam planta viva revocat,
at statura robustiore foliis opacis crassioribus magis pilosis et
floccis facile distincta. Ad Ainola Tavastize meridionalis frequen-
ter saepius sparsim, rarius in gregibus densioribus minutis
crescens.
P. viridicans n. -— Hier. exs. II, n:o 8.
A priori, cui est sat similis, differt foliis stolonum angusti-
oribus longe acutis, involucris angustioribus et magis obscuris
pilis brevibus nigricantibus vestitis, calathidiis parum radianti-
bus, ligulis intensius striatis,
11 , ¢
Inv. 663° D. 32—36, Lm. 2.6—2.8 mm.
In campo macro ad pag. Gorka regionis swirensis.
P. coacta n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n:o 115.
Robusta, latiligulata, 8—15 cm. alta. Rhizoma crassulum,
longe repens. Stolones valde firmi et validi, sat elongati,
e tomento villisque albicantes, foliis sat magnis et numerosis
lanceolatis longe acutis, supra setulis brevioribus dense vestitis.
Folia obscura, prasino-virentia, dense tomentosa, spars. hirsuta,
exteriora oboblonga, superiora anguste lanceolata. Peduncult
(1—3) adscendentes, sordide liventi-fuscescentes, floccosi et glan-
dulosi, breviter raroque setuliferi. Jnvolwcra maxima, basi ovata
vel subrotundata, medio lzeviter constricta, fere depilata, floccosa
et glandulis brevioribus obscuris confertis obtecta. Squame
valde latw, pallid, exteriores lineari-oblonge immarginate,
usque ad apicem brevem acutulum |. obtusulum vestits, sape
sublaxae. Calathidia magna flava haud radiantia; ligule mar-
ginales latissimee, extus stria breviore notate.
12 J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
12—15 :
oD
Ad Gorka Kareliz olonetsensis pluribi, in campo arido
ereges densos numerosos formans.
Inv. 3.3 mm.
P. florulenta n.
Sistit gregem, varias formas complectens, foliis intense
prasinis, calathidiis e sulphureo flavis — maxime flavis
vulgo plenis flosculis confertis. Stolones plerumque folis primo
inerescentibus dein decrescentibus, interdum breves subhomo-
phylli. Pedunculi virentes, superne leviter picti et abundanter
elanduliferi. Involucra parum obscura depilata, floccosa, glan-
dulis sat minutis confertis obtecta, squamis virentibus acutis,
exterioribus immarginatis.
Var. vel subsp. 1. pleniceps n. — Hier. exs. Il, n:o 10.
Folia tenuia, sat lata obtusa, supra sparse setosa, subtus virenti-
tomentella —- cano-tomentosa. Pedunculus adscendens ec. 10
em, altus, levissime coloratus, setulis sparsis — fere nullis.
Involucrum latum, basi rotundatum — truncatum pallide virens.
Calathidium maxime flavum, pulchre plenum, ligulis marginali-
bus breviter striatis. — Serotina.
2=@, D. 26-82, Lm. 2.3—2.5 mm.
Saltem per partes interiores Fenniz late distributa; e Ta-
vastia meridionali usque ad Kajanam, ubi frequenter, obveniens.
Inv.
Var. vel subsp. 2. semiradians n. — Herb. Pilos. Fenn. Il,
no 116; Hier. exsice. II, n:o 9. — Stolones foliis sat magnis
acutis. Folia amoene dilute-prasina, exteriora oblonga -— an-
suste oblonga sxpe tenuiter denticulata, superiora oblongo-lan-
ceolata — anguste lanceolata, supra sparse hirsuta, subtus
canescentia — nivescentia. Pedunculi 1—3 sat graciles, 15—30
cm. alti, depilati, superne glandulis gracilibus creberrimis ob-
tecti. Involucra magna, basi ovoidea, dense floccosa, elandulis
sracilibus apice pallidioribus creberrime obtecta. Squame sat
anguste, adpressz, lineares acute, viridule, fere ad apicem
vestitee. Calathidia magna vel maxima, flava, subradiantia; ligule
marginales stria plerumque sat brevi picte.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica XII, n:o0 4. 13
Variis formis per Fenniam meridionalem late distributa:
e Tavastia meridionali (Urdiala) usque ad Ladogam occidenta-
lem (Kurkijoki).
Variat involucro humiliore et latiore, basi +- obtuso.
P. obovalis n. — Hier. exs. II, n:o 11.
Indumento, involucris calathidiisque cum praecedente, cujus
forsitan modo sistit varietatem conveniens at differens statura humi-
liore foliis valde brevibus latis apice rotundatis, virentibus, subtus
dense tomentosis nervis prominentibus. — Involucra c. 9 mm. alta,
dense floccosa et creberrime glandulosa squamis numerosis pulchre
imbricatis, inferioribus lanceolato-oblongis; pedunculi 5-—10 em.
alti; stolones parum elongati.
In insula Rams6 Nylandiz pluribi legit am. J. A. Palmén.
Aliam formam vel forsitan modo modificationem pedunculo
altiore, graciliore, in colle sabuloso inter alnos ad Suivala Ta-
vastizw meridionalis a, 1879 legi. Involucra 9—10 mm. alta,
basi rotundato-truncata, calathidia ec. 30 mm. D., maxime flava.
subsulphurea, parum radiantia, centro valde densiflora et con-
vexa, ligulis marginalibus 2.6 mm. latis, extus stria sape valde
brevi vel macula rubra notatis. Stolones florendi tempore bre-
vissimi. Datur in Hier. exs. II, n:o 12.
P. tenuirhiza n. — Herb. Pilos. Fenn. ll, n:o 117.
Gracilis prasina brevifolia, c. 14 (12—16) cm. alta. Sto-
lones graciles elongati, foliis majusculis — minutis, vel brevio-
res subhomophylli. /olia prasina, supra sparse |. parce pilosa,
subtus tomentella — tomentosa, exteriora spathulato-oblonga,
superiora late oboblonga |. lingulato-oblonga obtusa. Pedunculus
gracilis strictus mollis virens |. livescens, basin versus sepe
foliolo reducto instructus, depilatus vel inferne parce setuliferus,
floccosus, glandulis gracillimis mediore. vestitus. Jnvolucrum
sat altum basi ovoideum, dense floccosum ++: cinereum vel e
glandulis obscuris minutis crebris obscurum, depilatum, Squa-
14 J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
me angustie sublineares obtusula, sordide virenti-pallide, usque
ad apicem vestila, exteriores immarginate. Caluthidiwm me-
diocre — majusculum, sat flavum, haud radians; ligule mar-
ginales tenues, breves, +- striatae.
10—11 ee
Inv. _—.., D. 238-27, Lm..2:3 mm.
5.5—6.5
Ad Gorka juxta fluvium Swir in campo arenoso aperto
et secus marginem pineti sat abundanter obvia et habitu sat
mutabilis.
P. remotula n.
Gracilescens, prasina, angustilingua. Rhizoma et stolo-
nes sat graciles. Folia sat brevia et lata, prasina, supra sparse
— raro,subtus densius pilosa, virenti-tomentella — cano-tomen-
tosa. Pedunculus simplex |. basin versus interdum ramulum
exserens, gracilis, erectus 1], adscendens, superne + lurido-live-
scens, parcius floccosus, szepius fere depilatus, glandulis minutis
obtectus. Jnvolucrum circ. 19/6 basi ovoidum, + floccosum,
glandulis obscuris dite obtectum, pilis raris — nullis. Squwame
sat anguste, pallida, sublineares acute, exteriores immargina-
tee usque ad apicem fere vestite. Calathidiwm magnum (30—35
mm. D.) radians, flavum; ligule marginales anguste (1.8—2
mm.) lineales, leeviter striatze vel fere evittate.
Formis nonnullis levioribus per Fenniam interiorem usque
in Ostrobottniam Kajanensem visa. In Herb. Pilos. Fenn. II, n:o
120, datur forma stolonibus microphyllis, foliis rosularibus subtus
tomentosis. In Hier. exs. no 14 datur forma pedunculo altiore
et graciliore (ex Tavastia meridionali).
P. trochocnemia n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n:o 121.
Habitu notisque variis cum precedente conveniens, distat
herba obscura, foliis sat angustis acutis, pedunculo glandulis
majoribus et magis numerosis obtecto, involucro nigricante glan-
dulis obscuris longis ditissime vestito, squamis obscure virenti-
bus, calathidio perflavo, valde radiante, ligulis marginalibus
angustissimis et remotissimis.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 15
Pedune. 10—-16 cm., Inv. ——-“, D. usque 35, Lm.
1.6—1.8 mm.
Adhuc modo ad Vaiksy Tavastiz meridionalis in prato
macro, ubi gregem magnum format, lecta.
P. ambusta n. — Hier. exs. II, n:o 15.
Humilis, mollifolia, flosculis abortivis, 5—12 cm. alta.
Folia virenti-prasina sublutescentia, valde mollia, setis longiori-
bus sparse — parcius hirsuta, subtus cano-tomentosa, late oblongo-
lanceolata — oblongo-elliptica, exteriora obtusa. Peduncali 1—2,
sordide obscuri, succosi, floccosi et glandulosi, fere depilati.
Involucra sat alta basi ovata, depilata, leeviter floccosa, conferte
glandulifera. Squame anguste, lineares acute, sordide pallido-
virentes, exteriores angustissime marginate vel immarginate.
Calathidia raro evoluta, sordide lutescentia radiantia,
seepius quasi deuste; ligule marginales remote et involute,
-b leeviter striate.
Inv. c. 11/, D. e. 28, Lm. 2.5 mm.
Externa facie parum notabilis at semper uniformis et ab
omnibus aliis disjuncta. Achenia evoluta abundanter gignit.
Late distributa in Fennia meridionali; in Tavastia australi
et Karelia ladogensi, Kurkijoki, pluribi vel sat frequenter. Soli-
tarie vel in gregibus minutis laxis, potissime ad margines pine-
torum, crescit.
P. flexipes n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n:ri 118, 119.
Prasina, sordida, 12—20 ecm. alta. Stolones elongati, sat
validi ex parte livescentes, foliis sat minutis, distantibus decres.
centibus. Folia prasina opaca, supra raro — sparse hirsuta, subtus
tomentosa, exteriora oboblonga — lingulato oblonga, superiora
oblongo-lingulata — lingulata, breviter subacuta. Pedunculi 1—2,
adscendentes sat graciles ,et seepe flexuosi, sordide lurido-live-
scentes, floccosi et glanduliferi, depilati. Jnvolucra sat magna, basi
ovata — subtruncata, dense floccosa et glandulis apice lutescen-
tibus abundanter vestita, fere depilata. Squame arcte adpresse,
pallid, leviter virentes, sat angusta, subulato-lineares, acute,
16 J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
exteriores immarginate, fere ad apicem leviter violascentem
vestitae. Calathidia sat magna, sordide flavescentia |. sublute-
scentia, parum radiantia, ligule marginales sat breves, extus
plerumque lzeviter striate.
inv. —,. D. '¢. 30; hime, (26 “min.
6 —7
Ad Ainola Tavastiz meridionalis frequenter locis sabulosis
macris greges densos formans.
P. conspersiformis n. — Herb. Pilos. Fenn. If, n:o 123.
Humilis, robustula, prasina 5—10 cm. alta. Rhizoma et
stolones crassuli. Folia prasina, oboblonga — late oblonga,
sparse hirsuta, subtus canotomentosa; folium summum oblan-
ceolatum — spathulato-lingulatum, breviter acutum, supra pre-
sertim basi floccosum. Peduneuli crassuli, erecti vel adscen-
dentes, fuscescenti-luridi, dense floccosi, glandulis obscuris bre-
vibus setulisque sat brevibus sparsim — sat dense vestiti. Jnvo-
lucra sat magna, basi oblonga — ovata, dense floccosa —
tomentosa, pilis sparsis — nullis, glandulis crebre — creber-
rime vestita. Sguwame sat angustz, pallide, subulato-lineares
subacute, exteriores immarginate, ad apicem leviter pictum 1.
incoloratum vestite. Calathidia majuscula, radiantia, subflava;
ligule marginales anguste, sat intense striate.
0-12 ,
Inv. a D. 25—30, Lm. 1.7—1.8 mm.
A confini F. conspersa involucris multo majoribus crebre
glandulosis cet. distat.
In Tavastia meridionali, Ainola, locis aridis sabulosis frequ.
et seepe maculas amplas densissimas formans.
P. clinans n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n:o 122 (genuin. et f.).
Humilis, prasina flaccida, ce. 8—-10 cm. alta. Folva prasina,
subpruinosa, sat flaccida, exteriora late oblonga — obovato-
oblonga, superiora oblongo — late oblongo-lanceolata, sparsim
hirsuta, subtus dense tomentosa. Pedunculi aA- obliqui, cur-
vati — subrecti, livescentes, floccosi et glandulosi, depilati. Jnvo-
lucra majuscula, basi ovoidea, dense floccosa, sat conferte glan-
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4 17
dulosa, depilata. Squame sat angusti, lineales acute, exte-
riores immarginate, dorso obscuro-plum bewx — nigricantes.
Calathidia flavescentia, radiantia; ligule marginales subremote,
subinciswe, deflexee, apicem versus dilatate, sat intense striate.
Inv. c. ae D. 25—30, Lm. c. 2.2 mm.
Locis macris saltem in Tavastia meridionali et Savonia
australi pluribi frequenter.
P. flaveila n. — Hier. exs. II, n:o 16.
Humilis, prasina, flaviflora, ec. 8—12 (in umbrosis usque
ad 20) cm. alta. Stolones elongati heterophylli. Folia prasina
obscura sat mollia, oblonga — late oblonga, sparsim setulosa,
subtus tomentosa. Pedunculi sepe numerosi, molles, lurido-
livescentes, floccosi, glandulis gracilibus et setulis sat longis
tenuissimis sat densis — fere nullis (seepe in eodem specimine).
Involucra mediocria, basi rotundata |. subtruncata, floccosa, crebre
glandulosa, pilis numerosis —- raris. Squame parum coloratie
sat. anguste, basales plures breves subulato-deltoidex cano-albi-
cantes, superiores lineales jonge acute. Calathidia plena,
maxime flava leviter sulphurea; ligule marginales valde an-
guste lineales, laviter striate.
Inv. ae D. 22—28, Lm. 1.6—1.7 mm.
Indumento, foliorum forma cet. sat mutabilis secundum
stationes diversas.
Ad Gorka Karelix olonetsensis in sabulosis pluribi. Fere
eadem in paroecia Paltamo prope Kajanam haud raro. Formas
varias valde confines in Fennia meridionali pluribi; ex. his h. 1.
commemorare liceat P. teniarum m., in sched. ligulis 1.5 mm.
latis extus stria angusta pulchra notatis, stolonibus serotinis
longissimis crassis et induratis; lecta in insula Korpo (reg.
aboénsis) et in insula Svartholmen par. Esbo (J. A. Palmén).
P. convexula n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n:o 124.
Sat humilis at robusta, prasina, angustifolia ec. 10 (8—15)
cm. alta. Stolones crassuli elongati, foliis sat minutis lanceo-
2
18 __. J. P. Norvrlin, Piloselle boreales,
latis, decrescentibus. Folia prasina, sparsim hirsuta, subtus
tomentosa, exteriora oboblonga -—— lingulato-oblonga, superiora
oblongo-lingulata — sublinearia. Pedunculi sat crassi, sordide
colorati, adscendentes vel in umbrosis erecti, floccosi et glandu-
losi, setulis brevioribus sparsim vestiti. Jnvolucra sat magna
et lata, basi ovata, medio constricta, dense floccosa, pilis sat
brevibus apice canis confertis glandulisque immixtis obtecta.
Squame sat latz conspicue virentes, lanceolato-subulatz, exte-
riores immarginatae, summo apice pictz, nudulz vel vestite
(inferiores). Culathidia magna, flavida, subradiantia, centro densi-
flora convexa; ligule marginales late, extus intense striate.
Inv. Q—™ D. 30—36, Lm. 2.7—2.9 mm.
In isthmo Karelico ad pagum H6ts6la, in latere aprico
sicco collis sabulosi.
P. cuneolus n. — Herb. Pilos. Fenn. If, n:o 126. et n:o 127
(var.). Hier. exs. Il, n:o 17 (forma).
Humilis, laxa prasifolia, c. 6—10 cm. alta. Stolones elon-
gati, foliis distantibus decrescentibus. Folia intense prasina,
lingulato-oblonga — lingulato-spathulata, supra pilis raris, subtus
virenti-cano tomentosa. Pceduncult laxi, in apricis adscendentes
in umbrosis erectis, simplices |. raro subfureati, livido-fusci-
duli, floccosi, glandulis minutis haud dite setulisque breviori-
bus sparsim — sat dense vestiti. Jnvolucra basi oblonga, medio
late constricta, dense floccosa pilis sat brevibus erebris vel con-
fertis glandulisque rarioribus vestita. Sqwame inferiores late,
obtuse, superiores latiusculz virentes in apicem longum acutum
attenuate, exteriores immarginate. Calathidia majuscula, flava
|. flavida, centro convexula, radiantia; ligule marginales remote
sat anguste, apicem versus dilatatez, subtus intense striate.
Inv. an De.o28,; 4um.sen Boma:
Per majorem partem Fenniz formis nonnullis levioribus
distributa; in Tavastia meridionali pluribi, in Savonia boreali,
isthmo Karelico et regione swirensi adhuc visa.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 19
P. suburnigera n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n:o 129.
Prasino-virens, c. 12 (8—20) cm. alta. Stolones sat validi
et elongati, foliis minutis distantibus subdecrescentibus, albido
tomentosi et breviter villosi. F'olza prasina — lutescenti-virentia,
oboblonga — late oboblonga, obtusa, sparsim pilosa, subtus
cano-tomentosa. Pedunculi 1—4, suberecti, sat colorati, fere
depilati floccosi, crebre glandulosi. Jnvolucra sat magna, basi
rotundata -—— subtruncata, leeviter constricta, sat floccosa, depilata,
glandulis sat magnis nigris dite vestita. Squwame mediocres —
latiusculz, adpressee, virentes, lineari-subulate, acute, exteriores
fere ad apicem rufescentem vestitz, immarginate. Calathidia
majuscula, flava, radiantia; ligule marginales anguste, lineales,
striate.
gut
6—7’
A subsimili P. urnigera distat foliis magis elongatis, pedun-
eulis parcius setulosis, involucris minoribus depilatis glandulis
brevioribus, calathidiis minoribus, ligulis marginalibus approxi-
matis, angustioribus striaque longiore instructis.
In arenosis ad Viiiksy Tavastize meridionalis pluribi greges
magnas formans. — Serotina.
Inv. D, 22—28, Lm. 1.8—2 (—2.2) mm.
P. distantilingua n. —- Hier. exs. II, n:o 18.
Gracilis, brevifolia, 10—20 cm. alta. Stolones elongati,
microphylli, foliis decrescentibus. Folia prasina sparsim hirsuta,
canotomentosa, oblongo-obovalia — late oboblonga
obtusa. Pedunculi facile numerosi, graciles, stricti, interdum
ramulo abortivo infra medium instructi, sordide virentes I.
superne livescentes, floccosi et glandulosi, setulis paucis vel
nullis. Jnvolucra basi lata rotundato-obtusa, fere depilata floc-
cosa, conferte glandulosa. Squame sat latee, conspicue virelle
(siecitate decoloratee), obtuse vel superiores subacute, exteriores
ad apicem vestite immarginate. Calathidia maxime flava,
radiantia; ligule marginales longe remote, anguste, sublineales,
subtus stria angusta tenui notate.
9-10 Db. 2530, Lm. 1.7—2 mm.
Inv. ee"
20 J. P. Norrlin, Pilosellz boreales.
Formis lvissisimis nonnullis per partes interiores Fenni«
meridionalis usque ad Kareliam ladogensem (Kurkijoki freqven-
ter) distributa; magis gracilis, omnino depilata involucris mino-
ribus (°/s) squamis angustioribus sub. nom. abbreviatula datur
in Herb. Pilos. Fenn. II, 130. Magis differt var. (vel subsp.)
oblongiceps in Hier. exs. II, n:o 19, recedens involucris angusti-
oribus (9—11/5-6 mm.), squamis infra apicem —- nigrobarba-
tulis, glandulis sat longis; ligule marginales valde distantes,
pedunculi szepius setuliferi.
P. infecta n. — Herb. Pil. Fenn. II, n:o 132.
A subsimili P. tenwilingua differt foliis brevioribus magis
acutis, leviter subglaucescentibus setisque rigidioribus subtus
leevius tomentosis, pedunculo adscendente graciliore at firmiore,
squamis magis obtusis, calathidiis minus flavis, cet.
Planta origine incerta, forsitam accidentalis, ad Kaila et
Nygard Tavastiz australis, ubi greges vastissimos format, adhuc
modo, visa. — Forma furcata ad Nygard lecta verisimiliter est
planta hybrida.
P. impallescens n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n:o 135.
Subprasina, in apricis plerumque c. 10 (8—16, in um-
brosis usque 30) cm. alta. Stolones elongati sat validi. Folia
subprasina, sat mollia et brevia obtusa, oblonga |. oboblonga
apice leniter recurvula, sparse — densiuscule pilosa, subtus
tomentosa. Pedunceult =- lurido-livescentes, floccosi et glandu-
losi, setulis brevioribus sat raris vestiti. Jnvolucra mediocria
I. sat magna, basi rotundata — ovata, superne leviter constricta,
dense floccosa, glandulis obscuris confertis vel crebris pilis raris
vel fere nullis obtecta. Sguame@ lanceolato-subulate acute,
virentes, exteriores immarginate, apice breviter picte. Cala-
thidia primo subflava dein expallida, sat radiantia; ligule mar-
ginales sat remote, apice subattenuata, subtus stria brevi levi
notate |. fere evittate.
I—10 7.5—10.5
PY A grange Nowy
), D. 26-30 (—35), Lm, 2.2—2.4 mm.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 21
Locis apricis sparsim vel in gregibus minutis parum densis
plerumque crescens in Tavastia australi pluribi visa (Hollola,
Asikkala, Kark6la).
P. coalescens var. vel subsp. torosula n. — Herb. Pilos.
Fenn. II, n:o 134.
A genuino differt statura robustiore et humiliore, foliis
latioribus, involucro latiore squamis inferioribus magis pilosis
immarginatis, pedunculo parce glanduloso diteque breviter
setuloso.
Modo ad Helsingforsiam (pluribi) adhuc visa.
Var. vel subsp. contraria n. — Hier. exs. II, n:o 20.
Stolonibus angustifoliis, foliis rosularibus angustis,
anguste lingulatis — _ lineari-oblanceolatis, pedunculo setulis
longioribus et densioribus, squamis involucri angustioribus magis
pilosis, inferioribus immarginatis superioribus apice intense
longeque coloratis a P. coalescente distat.
In campis macris regionis Helsingforsiensis a. 1876 pluribi
vidi, dein locis numerosis in teniis esboénsibus legit Cel. J.
A. Palmén. |
P. subprasinata n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n:o 137.
Sat humilis prasinifolia, c. 10 cm. alta. Stolones sat longi
microphylli, Folia prasina subglaucescentia (viva), firma, oblonga
-— late lanceolata (superiora), supra rarius — sparse hirsuta,
subtus virenti —- subcano-tomentosa. Pedwnculi recti, livido-
fusci, floccosi, glandulis obscuris numerosis setulisque rario-
ribus vestiti. Jnvolucra sat magna, basi rotundato-obtusa, medio
constricta, floccosa, glandulis pilisque apice canis sat conferte
vestita. Squame latiuscule, inferiores oblongo-subulate, obtusa
tenuiter marginate, superiores leviter viridulx, lineari-lanceo-
late, sat acute. Calathidia sat magna, radiantia, sat flava:
ligule marginales subremote, extus sat intense striate.
9—10 ;
Inv. vie D. 28—32, Lm. 2—2.3 mm.
bo
bo
J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
A subsimili P. prasinata distat statura graciliore, foliis
angustioribus, flosculis obscurioribus, squamis inferioribus ob-
tusis, superioribus magis virentibus.
In regione swirensi ad pag. Gorka mihi obvia.
P. congregata n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n. 136.
Prasina, sat latifolia, c. 10 (8—16) cm. alta. Stolones sat
longi heterophylli. Folia sat firma, intense prasina subglauce-
scentia, inferiora obovalia — obovato-oblonga obtusa, superiora
late oblanceolata — lanceolato-obovalia, sparse hirsuta, subtus
virenti-tomentella. Pedunculus adscendens, vinose livescens,
crassulus, floccosus, sparse setulosus, glandulis gracilioribus
mediocrit. vestitus. Jnvolucrum sat altum, basi rotundato-trun-
eatum medio constrictum, dite floccosum et pilosum, glardulis
tenellis, raris. Squame late, inferiores sat breves deltoidew
submarginate, superiores virentes longe acute, apice breviter
nudulz, subcolorate. Calathidiwm magnum, flavescens, subra-
dians; ligule marginales late, extus striate.
= D. 32—36, Lm. 3 mm.
Calathidio majore minus flavo, ligulis latioribus, involucro
parcius glandulifero a P. prasinata distans.
Ad Gorka regionis swirensis in clivo sicco aprico copio-
sissime, in gregibus densissimis crescens.
Inv.
P. laxipes n. — Hier. exs. Il, n. 22.
Prasina, brevifolia, c. 20 cm. alta. Stolones aut breves,
aut longi foliis magnis subdecrescentibus. Folia prasina sat
mollia, brevia, late oblongo-lanceolata — obovato-oblonga,
sparsim hirsuta, subtus virenti — cano-tomentosa. Pedunculus
basi adscendens, laxus et sat gracilis, obscure virens, floccosus,
sparsim — sat dense setuliferus, glandulis tenellis parce
vestitus. Jnvolucrum sat magnum basi subrotundatum, e pilis
confertis nigricantibus sat obscurum, floccosum, fere eglandu-
losum. Squame sat late, inferiores oblongo-subulatee obtuse
submarginatze, superiores lanceolato-lineares, subvirelle, summo
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 23
apice obtuso breviter colorate. Calathidiwm magnum sulphureo-
flavum, longe radians; ligule marginales longe et late, extus
breviter vittatz.
9—10
Inv. —
Bo Ae D. 30—33, Lm. 2.83—3 mm:
Ad Godby Alandiz in prato macro pluribi sat copiose.
P. dodrantalis n. — Hier. exs. II, n. 23.
Virescens, brevifolia, c. 20 cm. alta. Stolones aut brevio-
res subhomophylli, aut elongati foliis sat magnis subincrescenti-
bus. Folia prasina, exteriora lingulato-spathulata obtusa — late
oboblonga, superiora late lanceolata — oblongo-lanceolata (summa
angusta acuta), supra setis raris, subtus virenti-tomentella — sub-
eana. Pedunculi 1—5, virentes, superne fusco-livescentes, lz viter
floccosi, fere depilati, superne glandulis minutis dite
vestiti. Jnvolucra magna, basi ovato-rotundata medio subcon-
stricta, -+ floccosa, pilis raris vel nullis glandulisque sat mi-
nutis crebre obtecta. Sqwame sublineares, exteriores obtuszx
fere immarginatz apice nudulo picte, inferiores pallidz virentes
acute. Calathidia magna flavescentia vix radiantia; ligule mar-
ginales sat late, leeviter vittate.
ee D. 30-—35, Lm. 2.6, 2.7 mm.
Locis macris subgraminosis in regione swirensi ad Gorka
pluribi et ad Wosnesenje (nonnihil recedens) sat freqventer
obvia.
Inv.
P. pinguescens n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n. 138.
Robustula, obscura, ec. 10 em. alta. Rhizoma sat crassum.
Stolones sat validi, florendi tempore sat breves et microphylli.
Folia intense prasina, oboblonga vel oblongo-oblanceolata, supra
sparse — rarius hirsuta, subtus virenti-tomentella — cano-to-
mentosa. Pedunculus crassus basi sepe furcatus, piceus,
+ obliquus — subadscendens, dense floccosus, abundanter
glanduliferus, sparsim — sat dense setulosus. Jnvolucrum sat
obscurum, latum, basi subtruncatum medio constrictum, dense
floccosum, dite glanduliferum pilisque raris — sparsis vestitum.
24 J. P. Norrlin, Pilosellze boreales.
Squame mediocres, lineari-subulate acute, superiores apice bre-
viter nude picta, sordide virentes, exteriores sublaxz et fere
immarginate. Calathidium flavescens subsulphureum, magnum,
subradians; ligule marginales late, stria plerumque sat brevi
notatee.
10—11.5
Inv
egg 3 De oa nae, Lm. 2.6—2.8 mm.
Parum insignis unico modo loco ad Ainola Tavastiz me-
ridionalis adhuc sat copiose visa.
P. fimbrillosa n. — Herb. Pilos. Fenn. I, n. 139.
Minuta prasina laceriflora, c. 8—-10 (in fertilior, —18) cm.
alta. Stolones elongati, graciles. Folia prasina obscura, oblonga,
supra parce pilosa, subtus virenti-tomentella — cano-tomentosa.
Pedunculi adscendentes, graciles et debiles, dense floccosi, se-
tulis tenellis sparsim — sat dense glandulisque minutissimis
vestiti. Jnvolucra mediocria basi ovoidea, -+ floccosa, villis
canescentibus sat brevibus -+ abundanter glundulisque valde
gracilibus raris obtecta. Squame anguste subulato-lineales
acuminate, sordide virentes |. lurido-olivacei, basales seepe sub-
marginate, fere ad apicem plerumque incoloratum vestite. Ca-
lathidia mediocria sublutescentia radiantia; ligule marginales
valde lacerate, extus -& striate.
Inv. c. 9/5, D. 22—26, Lm. 2 mm.
Forma insignis P. luteole Norrl. confinis. Involucris et
ealathidiis a ceteris facillime distincta. Variat foliis brevioribus
et latioribus.
Locis macris subgraminosis per Alandiam ,,firmam‘ mihi
satis freqventer obvia. Qvoque in insulis adjacentibus visa:
Kumlinge, Seglinge (J. A. Palmén).
B. Furcate 1. subsimplices, foliis subglaucescenti-prasinis, subtus
tomentellis virentibus, vel raro canescentibus.
P. alticeps n. — Hier. exs. II, n. 24.
Gracilescens, prasina et sat angustifolia, 10—20 cm. alta.
Stolones sat graciles, subtomentosi, foliis lingulatis obtusis vix
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 25
decrescentibus instructi. Folia amcene prasina leviter subglau-
cescentia, parce pilosa, subtus +- subtomentella, anguste oblonga
]. elongato-oboblonga, obtusa. Scapus sat gracilis adscendens —
suberectus, simplex vel basin versus furcatus, inferne viridis
et setulis tenellis albidis rarioribus glandulisque sparsis —- rario-
ribus vestitus, superne sordide coloratus, fere depilatus et glan-
dulis minutis crebre obtectus. Jnvolucra alta et sat angusta,
basi ovata, parce floccosa, depilata, e glandulis nigris nume-
rosis obscura. Squame anguste, basales pallida, obtuse, supe-
riores lineales in apicem longum angustum acutulum attenuate.
Calathidia sat magna radiantia sulphurea, flosculis paucioribus ;
ligule marginales + vittate.
1—12 =
Inv. ; ae He2e Link 23-28 mi
I pascuis Alandize pluribi obveniens, plerumque sparsimn
crescens.
P. lygea n. — Herb. Pilos. Fenn. Il, n. 140.
Nigroglandulosa, flaviflora, 10—18 cm. alta. Stolones elon-
gati, canotomentosi, foliis angustis distantibus. Folia firma,
prasina lviter subglaucescentia, late oblonga 1. late lingulato-
oblonga — oblanceolata (superiora) apice szpe obliqua et bre-
viter acuta, raro — sparsim hirsuta, subtus virenti-tomentella.
Pedunculi (1—4) subluridi, basi interdum vel medio raro fur-
cati, floccosi, depilati vel setulis albis raris vestiti, superne cre-
berrime nigroglandulosi.’ Znvolucra sat magna, basi rotun-
data, ++ floccosa, depilata, e glandulis obscuris sat longis nume-
rosissimis nigricantia. Squame subanguste, subulato-lineares
in apicem angustum acutum attenuate, virenti-pallide, exterio-
res sublaxe immarginate. Calathidia sat magna, maxime
‘flava radiantia; ligula marginales anguste, subremotee, lineales,
striate.
10
Inv. ae D. 25—30, Lm. 1.8—2 mm.
A P. maura sat simili differt foliis firmis subglaucesc. prasinis
subtus subvirentibus, pedunculo furcato, calathidiis flavioribus et
ligulis angustioribus.
26 J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
In Tavastia austro-orientali pluribi (Asikkala, Hollola, Kar-
kola etc.) obveniens.
P. hypopta n., coll. — Herb. Pilos. Fenn. Il, n. 141, f.
Sub hoc nomine designavi formas varias latifolias per fere
totam Fenniam distributas, at plerumque valde parce obvenientes,
P. subprasinate facie sat similes at folia magis glaucescentia
et firma, subtus virentia, scapus szepe furcatus, squame invo-
lucri exteriores submarginate. Calathidia fere P. clinantis vel
suivalensis. — Verisimiliter ex parte saltem sunt origine hybrida.
P. hypoptella n., coll.
Preecedenti confinis at gracilior, folia parce pilosa, pedun-
culi superne glandulis, minutis crebre — creberrime vestiti, invo-
lucra depilata, crebre glandulosa, squamis angustis acutis, vix
marginatis, ligulis angustis. Ex formis numerosis h. |. deseri-
bendz modo sequentes: i
Var. 1., = var. demissa m. in Herb. Pil. Fenn. II, n. 142.
Humilis, latifolia, c. 8 cm. alta. Stolones -- elongati
microphylli floccosi et dense villosi. Folia brevia, glaucescenti-
prasina, oblonga — lale oblonga — obovalia, supra parce pilosa,
subtus dense subtomentella. Pedunculus adscendens — suberectus,
++ coloratus, simplex aut medio |. infra furcatus, sat floccosus,
parce setulosus et abundanter glandulosus. Jnvolwerwm medio-
cre, basi sat obtusum, floecosum, e glandulis crebris obscurum.
Squame sat anguste, exteriores parum |. obsolete marginatz,
superiores subvirellze in apicem longum angustum attenuate.
Culathidium sat flavum, radians; ligule marginales anguste,
striate.
=—q,, D. 28—26, Lm. 1.7—2 mm.
Adhuc modo ad Ainola Tavastiz australis lecta. Forma
confinis gracilior ibid. lecta (Hier. exs. II, n. 25).
Var. 2. Herb. Pilos. Fenn. II, n. 143.
Sat similis priori at altior (c. 12 em.), folia angustiora
minus vestita, involucrum basi rotundatum haud constrictum,
Inv.
+ Song Gabe a a.
VA Las J
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 27
squam superiores lineari-subulate in apicem tenuissimum sub-
chalybceum product, exteriores immarginate, calathidium flavum,
ligule marginales remote.
Ad Vaiksy Tavastiz meridionalis locis subgraminosis parce.
sate D. 30, Lm. 2 mm.
Inv.
P. viridilivens n. —- Herb, Pilos. Fenn. II, n. 144, f. turge.
scens et modif.
Subrobusta prasina circ. 10—15 cm. alta. Stolones +- longi
supra colorati, foliis majusculis subincrescentibus. Folia g glauce-
scenti-prasina, crassula at facile flaccida, oboblonga — sub-
lingulata, supra marginem versus parce hirsuta, subtus sat dense
stellata — subtomentella. Scapus adscendens crassulus, + colo-
ratus, inferne subunifolius, furcatus, ramis simplicibus aut 2-ce-
phalis, -t floccosus, sat dite nigroglandulosus et setulis
firmulis obseuris sat densis — subraris vestitus. Jnvolucra
sat magna et sat lata, basi truncata medio constricta, basi sat
dense, superne leviter floccosa, pilis sat longis obscuris immix-
tis glandulis plerumque sat dite vestita. Squwame sat late,
basales oblongo-subulate obtusz, dorso nigricantes, exteriores
-+- obscure, subulatz acute immarginate, interiores virenti-
plumbeew in apicem tenuem denudatum plumbeo- vel sordide
livescenti-virentem acuminate. Calathidia flava radiantia; ligule
marginales ee versus subdilatatee, subincise, +- striate.
Inv. ee a » De ewe,.<30. dam. -2>nam.
Ad Hdots6dla Isthmi karelici freqventer in pascuis macris
sparsim crescens. Quoque ad pag. Gorka in regione swirensi.
Specimina in Herb. Pilos. Fenn. distributa differunt statura
robustiore, scapo magis colorato densius vestito, foliis latioribus
late oboblongis |. oblanceolatis subtus pilis basi nigris magisque
numerosis vestitis, involucris majoribus magis obscuris et pilosis.
Inv. a i D. 30—32, Lm. 2 mm.
Habitu sat dissimilis quod ex magna parte a statione
(denudato) pendet. Ad Héts6lé in latere clivi denudato et in
caespite prati.
28 J. P. Norrlin. Pilosellz boreales.
* vel var. erigens n. — Hier. exs. Il, nm. 27.
Foliis angustioribus plerumque lingulatis subtus tomentellis
|. leeviter tomentosis, scapo cauliformi vulgo erecto usque 30 cm.
alto, sat gracili, magis floccoso, pilis brevibus raris glandulisque
minutis vestito, involucris minoribus, dite floccosis pilis parcis
pallidioribus glandulisque minutis sat numerosis, squamis angu-
stioribus, cet. a preecedente differt.
In colli sabuloso ad Sirlaks par. Riisiilé Kareliz meri-
dionalis copiosissime; subsimilis ad H6ts6lé pluribi.
P. aplotea n. — Herb. Pilos. Fenn. UJ, n. 146.
Glaucescenti-prasina acutifolia, simplex, c. 10—17 em. alta.
Stolones sat longi, floccosi et villosi, supra a= livescentes, foliis
decrescentibus. Folia intense prasina viva subglaucescentia,
media et superiora lanceolata — anguste lanceolata, parce pilosa,
subtus dense stellata — tomentella. Pedwnculus simplex vire-
scens, leviter floccosus, mediocr. glandulosus, fere depilatus.
Involucrum sat magnum basi ovatum, floccosum, depilatum, glan-
dulis obscuris sat abundanter obtectum. Squwame adpressve
virenti-pallide, lineari-subulatee longe acuts, exteriores obsolete
marginate, superiores apice breviter nude picts. Calathidiwm
magnum maxime flavum, longe radians, ligule marginales
anguste, remote, extus striate.
ina a5 D. 30—35, Lm. 22.2 mm.
Parum insignis, adhuc modo ad Ainola Tavastizw meridio-
nalis in campo sabuloso lecta.
P. lividipes n. —- Herb. Pilos. Fenn. H, n. 145.
Subsimplex obscura obtusifolia pleniflora, 10—15 cm. alta.
Stolones sat longi — longi, floccosi, supra livescentes. Fla
obseura, oblongo-spathulata obtusa, supra sparsim —
rarius hirsuta, subtus leviter — dense floccosa. Pedwneulus
obseurus, lividus, plerumque adscendens, interdum basi furcatus,
sat dense floccosus, sparse setuliferus et mediocr. |. parcius
elanduliferus. Znvolucruwm majusculum basi ovatum, medio leniter
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 29
constrictum, dense floccosum, pilis brevioribus canescentibus
glandulisque minutis immixtis dense vestitum. Sgwame subline-
ares acute, sordide virentes, inferiores sublaxze et seepe tenuiter
floccoso-marginat#, superiores apice violascentes breviter nudzx.
Calathidium plenum valde flavum; ligule marginales leviter
vittatae.
oD e250) Lam! 2224 iim.
Habitu peculiari notisque sat insignis, unico loco ad Ai-
nola Tavastize adhuc lecta.
Inv.
P. vitilis n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n:ri 147, 148.
Gracilescens, pallidifolia, flaviflora, 10—20 cm. alta. Sto-
lones elongati et sat graciles, foliis sat minutis lanceolatis acutis
decrescentibus. 'olia sat brevia, tenuia, pallida intense pra-
sina, plerumque late oblongo-lanceolata et ++ acuta, supra pilis
raris, subtus virenti-tomentella — leviter subtomentosa, cane-
scentia. Pedunculus gracilis et tenax, adscendens, -+ colora-
tus, inferne folioliferus et szpe furcatus, dense floccosus, pilis
longioribus sat dense setulosus et superne minute diteque glan-
duliferus. Jnvolucrum sat magnum, basi rotundatum — oblon-
gum, medio subconstrictum, + floccosum, pilis glandulisque
tenellis immixtis dite vestitum. Sgwame adpresse, sordide virellz
dorso obscuro, sat anguste et in apicem longum tenuem denu-
datum -t coloratum obtusulum producte (intima acute), exte-
riores immarginate. Calathidiwm sat magnum, fere maxime
flavum, radians; ligule marginales subremote, subtus -+ striate.
Inv aaa D. 25—30, Lm. c. 2.2 mm.
A P. jodolepide subsimili mox distat foliorum colore pal-
lido, indumento pedunculi et involucri coloreque calathidiorum.
In Tavastia meridionali ad Ainola freqventer et in gregi-
bus magnis sepe crescens; quoque in par. Hollola. — Sat
precox. |
P. reflexa n. — Herb. Pilos. Fenn. Il, n:ri 149, 150; Hier.
exs. II, n. 28 (f. et modif.).
30 J. P. Norrlin,. Piloselle boreales.
Viridi-prasina, sat latifolia, ¢c. 12—15 (10—30) cm. alta.
Stolones ++ elongati, foliis sat magnis vix decrescentibus. Folia
prasina |. viridi-prasina obtusa, mollia, margine reflexa, supra
limbo sparsim — parce pilosa, basi petioloque szepius setulis
longis densis hirsuta, subtus leeviter floccosa — densius tomen-.-
tella, exteriora late oboblonga —- spathulato-oblonga, superiora
lanceolato-oblonga — late oblonga |. oblanceolata. Scapus sat
validus, erectus — adscendens, coloratus, inferne subunifolius,
fureatus, ramis simplicibus vel in fertilioribus 2-cephalis pedi-
eellis sat brevibus, basi pilis longis albidis vetustate fulvescen-
tibus conferte pilosus, ceter. sparse — sat dense setuliferus
medio glandulis sparsis, superne densis — sat confertis vestitus.
Involucra sat magna basi truncata, medio constricta, parcius
floccosa vel in umbrosis fere nuda, e pilis et glandulis crebris
obscura. Squama mediocres, sublineales +- pallido-marginate,
basales obtuse, superiores subacute |. obtuse, dorso sat obscure,
apice breviter nude et subcolorate. Calathidia lutescentia,
subradiantia, sat magna; ligule marginales vittate vel fere
evittate.
Inv. c. 1%, D. 30—35, Lm. 2.5—2.7.
In Tavastia australi pluribi et seepe abundanter obveniens,
sparsim vel in gregibus crescens.
P. aurulenta n. — Herb. Pilos. Fenn. Il, n. 151.
Furcata, erecta, obscura c. 20—30 cm. alta. Rlizoma
gracile horizontale, parte superiore -+ verticale. Stolones longi
eraciles, ex parte livescentes, floccosi et villosi, foliis minutis
distantibus subzequalibus. Folia tenuia mollia, prasina obscura,
subtus virenti-tomentella — canofloccosa, supra sparsim —
rarius pilosa, exteriora plerumque late oblonga — oblonga ob-
tusa et szepe conspicue denticulata, superiora late lanceolata I,
oblanceolata, fol. summum angustius. Scapus gracilis, strictus
vel in apricis macris subadscendens, subunifolius, inferne vel
raro medio furcatus, ramis erectis simplicibus, obscure virens
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 31
vel livescens, sat dense floccosus, inferne sat conferte albido-
pilosus, glandulis raris, superne setulis tenellis 2—3'/, mm.
longis sparsim — sat dense glandulisque obscuris minutis abun-
danter vestitus. Jnvolucra majuscula basi rotundata, haud con-
stricta, ++ floccosa, glandulis minutis pilisque brevioribus apice
canescentibus immixtis sat conferte vestita. Squame anguste
adpressee, sublineales acute, subvirescentes, exteriores dorso
lato, anguste — obsolete marginate, superiores fere ad apicem
-- coloratum vestitee. Calathidia majuscula, subradiantia, dilute
subaurea, siccitate subcrocea, stylo concolore; ligule mar-
ginales anguste striate.
Inv. 2°, D. 26, 27, Lm. 1.8 mm.
Planta insignis et jam flosculorum colore facillime distincta;
in viciniis templi par. Kurkijoki prope Ladogam occidentalem
in latere montis locis graminosis vel macrioribus sat frequenter
et pluribi sat copiose obveniens, sparsim lI. in gregibus minutis
laxis crescens.
P. Thedenii n. — Hier. exs. II, n. 29.
Glaucescens, obscura, macrocephala, c. 10—15 cm. alta.
Stolones elongati firmuli parce vestiti, foliis sat magnis distanti-
bus subdecrescentibus. Folia prasino-glaucescentia, firma et
sat crassa, sat brevia et lata, obtusa |. breviter subacuta, bre-
viter lateque petiolata, supra rarius — sparse hirsuta, subtus
virentia, leviter floccosa — subtomentella. Scapus simplex vel
furcatus, sat validus et firmus, adscendens, -- coloratus, leviter
floccosus nigro-glandulosus setulisque obscuris firmulis sat dense
— sparsim vestitus. Involucra procera angusta, basi ovata —
oblonga infra medium leviter constricta, obscura. Squame
lineari-subulate, dorso angusto obscure, floccosz, dense glanduli-
feree et pilis obscuris vestitz, exteriores sordide obscuro
virentimarginatz, superiores apice angusto nude et subcolorate.
Calathidia flava, radiantia, flosculis rarioribus; ligule marginales
striate.
32 J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
13-14
6—7 ’
Externa facie sat peculiaris origine incerta forsitan hybrida.
In memoriam cel. K. F. Thedenii, floree holmiensis exploratoris
meritissimi, denominata.
Ad Holmiam in colli saxoso nonnullis locis anno 1878 legi.
Inv. Lm. 2.8—2.9 mm.
P. squarrosula n. — Herb. Pil. Fenn. II, n. 153.
Subglaucescens, subsimplex, c. 20 (8—14) cm. alta. Sto-
lones sat longi, floccosi et villosi, foliis sat magnis obtusis in-
erescentibus. Folia sat mollia et glaucescentia, late lingulata
— late lingulato-lanceolata |. late oblanceolata, summa szepe
acuta, parce pilifera, subtus dense stellata — subtomentella.
Scapus sat gracilis et debilis, simplex vel rarius infra medium
furcatus, adscendens, superne parum coloratus, floccosus, sat
abundanter glanduliferus et parcius setuliferus. Jnvolucra sat
magna, basi ovoidea, parcius floccosa, fere depilata, e glandulis
nigricantibus obscura. Squame mediocres, basales sat breves
lineari-oblonge obtuse, cano-floccose et -+ albido-marginate,
superiores sublineares fere ad apicem vestite, interiores in
apicem angustum obtusulum nudulum et fere incoloratum atte-
nuate, intime acuminate. Calathidia majuscula, parum |. vix
radiantia, flavescenti-sulphurea; ligule marginales sub-
remotae et apice subincisee, dentibus squarrosis, subtus obsolete
vittatee vel fere evittate.
Inv. 1%, D. usque 28, Lm. c. 2.8 mm.
Locis macris graminosis ad Gorka in regione swirensi
pluribi.
P. inclinans n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n. 152.
Glaucescens crassula c. 10 (6—20) cm. alta. Stolones
erassuli, +- colorati, foliis sat angustis et minutis. ola sat
crassa, sat glaucescentia, supra parce pilosa, subtus parce floc-
cosa — mediocriter tomentella, oboblonga 1. oblanceolata (in
denudatis macris latiora et breviora). Scapus obliquus et ad-
scendens, inferne folioliferus, medio 1. szpius infra furcatus,
ramis simplicibus aut primario 2-cephalo, pedicellis brevibus,
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 33
crassulus et flaccidus, fuscescens, parce floccosus, sparse
setuliferus et usque ad basin abundanter glanduliferus. Jnvo-
lucra sat magna, basi rotundato-truncata, medio constricta, floccis
dense adspersa — leviter floccosa, glandulis et pilis apice
albidis sat dense vestita. Squwame sublate, exteriores obtuse
albido-marginate, superiores subacutz, apice nude parum colo-
rate. Calathidia flavescenti-sulphurea, +- radiantia, sat magna,
centro plena; ligule marginales subremote plerumque leeviter
striate.
igs. .D-\80—S, am, ‘B.2—2.5: mm.
A confini P. suzvalenst scapo obliquo fusco minus ramoso,
-setulifero, involucris pilosis ligulisque latioribus, cet. facile distincta.
Nonnullis locis sabulosis sat copiose ad Ainola Tavastiz
australis adhue visa.
Inv
P. Bomanssonii_ n. — Herb. Pilos. Fenn, II, n. 155; Hier.
exsicc. II, n. 30 (culta).
Glaucescens, robustula, brevi- et latifolia, ec. 10—18 em.
alta. Stolones +- longi, foliis sat wequalibus, parce floccosi. Folia
glaucescentia, glabra marginem versus parce pilosa, subtus leeviter
floccosa, obovata — spathulata (— late lingulata) obtusa vel
brevissime mucronato-acuta. Scapus crassulus at facile laxus,
adscendens, parum coloratus, inferne furcatus, ramis simplicibus
|. I 2-cephalo, deorsum floccosus sparsim pilosus et parce glan-
duliferus, sursum dense floccosus, glandulis minutis sat dite
setulisque subobscuris dense (— sat conferte) rarius sparsim
vestitus. Jnvoluwcra majuscula basi sat truncata — ovata, plerum-
que obscura, parce floccosa et glandulosa, pilis obscuris
abundanter obtecta. Squame sat late, exteriores -+- albido-
marginate, superiores in apicem sat angustum obtusulum nu-
dum et breviter coloratum attenuate. Calathidia majuscula,
breviter radiantia, maxime flava; ligule marginales late, extus
leeviter vittatee vel fere evittatee.
o—, D. 26—30, Lm. 2.5
In Alandia ad Godby et Rangsby pluribi; Qvarnbo (J. O.
Bomansson).
Inv. 3 mm.
34 J. P. Norrlin, Pilosellz boreales.
Var. tenwior, scapo humiliore gracili, involucro °/5, calathi-
dio 20—30 mm. diam. ligulisque 2—2.2 mm. latis. In Alandia
pluribi lecta. Specimina distributa sunt in Hier. exs. II, n. 31.
Nomen datum in memoriam clarissimi J. O. Bomansson,
qui hane formam sat insignem detexit.
P. adfixa n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n. 156.
Glaucescens subsimplex angustifolia, 12—16 (—20) cm.
alta. Stolones -- elongati, sat graciles, supra colorati, foliis mi-
nutis subdecrescentibus. Folia angusta, glaucescentia obscura,
supra pilis raris —~ solitariis, subtus mediocr. stellata — leviter
floccosa, intermedia lingulata obtusa |. acutiuscula, superiora
anguste lingulato-lanceolata. Scapus sat gracilis adscendens —
suberectus, -- fuscescens, simplex vel rarius inferne furcatus
ramis simplicibus, sat parce floccosus, setulis rarioribus, glandulis
sat validis inferne sparsis superne crebris vestitus. Involu-
crum sat magnum et angustum basi ovato-oblongum, parce
floccosum depilatum sat conferte nigroglandulosum. Squame
sublatze obscurz, basales pallid parce vestite obtuse, superio-
res in apicem subangustum obtusulum attenuate, exteriores
marginate. Calathidiwm flavidum majusculum subradians; ligule
marginales late, apice incise, evittate.
Inv. ae D. 26, 27, Lm, 2.5—2.8 mm.
Verosimiliter est planta hybrida, a P. communi et P. nudi-
folio (in Herb. Pilos. Fenn. II, n. 157, 158 et Hierac. exs. Ul,
n. 33, 34 distributa; quoque in Dahlst. Hierac. exs. IV, n:o 9
sub nom. Hier. psilophyllum) orta. Adhuc modo ad Godby Alan-
dize unico loco macro arido maculam amplam minus densam
formans.
P. paroica n. — Herb. Pilos. Fenn. I, n:o 159.
Glaucescens, crassula c. 9 (6—13) cm. alta. Rhizoma
mediocre parte superiore crassum. Stolones longi erassiusculi,
villosi et dense floccosi, foliis latis obtusis vel breviter subacu-
tis, decrescentibus |. subzequalibus. Folia crassa, sat brevia,
pallida viva intense glaucescentia, supra raro — sparsim setosa,
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. ao
infra leviter — sat dense floccosa, costa et marginem versus
parce pilosa, exteriora lingulato-spathulata, intermedia late obob-
longa, superiores late lingulata obtusa vel late oblongo-lingulata.
Scapus sat crassus, simplex vel inferne, raro medio, furcatus,
ramis simplicibus 1. raro 2-cephalis (primarius), obliquus |. ad-
scendens, sordide violaceo-fuscescens, dense floccosus — sub-
tomentosus, parcius glandulosus setulisque brevibus raris
l. solitariis. Jnvolucra sat magna, basi ovoidea, medio con-
stricta, ++ tomentella, sat dense glandulifera et plerumque
parcius pilosa. Squame mediocres pallid, basales obtuse al-
bidee, superiores subulato-lineares, apice seepe obtusulz et bre-
viter picta, intimze pallido-virentes acuminate, inferiores tomento-
marginate. Calathidia sat magna, subradiantia, sordide flave-
scentia, flosculis paucioribus; ligule marginales sat late,
lacerate, extus stria sat levi notate.
“=, D. 27 (82), Lm. 2.6 mm.
Variat in terra permacra scapo valde tenui involucrisque
minutis. Planta forsitan ex origine hybrida at achenia evoluta
tamen sat dite fert. Unico loco ad Nygard Tavastie meridio-
nalis adhuc lecta; in viciniis forme confines adsunt. Florendi
tempus longe durans.
Inv.
P. privigna n. —- Hierac. exsiec. II, 32.
Glaucescens, sat gracilis, furcata ec. 10 (8—16) cm. alta.
Folia firma (in graminosis laxa) prasino-glauca, lingulata obtusa
vel in denudatis breviter acuta, parce pilosa, subtus leeviter
floccosa 1. densius stellata. Scapus sat gracilis, adscendens
parum coloratus, furcatus et apice sepe 2-cephalus, floccosus,
parcius glandulosus et setulis sat densis —— rarioribus hirsu-
tulus. Jnvolucra mediocria, basi ovoidea l. oblonga, leeviter
floccosa, pilis et glandulis minutis sat dense vestita. Squame
mediocres lanceolato-subulate, superiores in apicem angustum
obtusulum ++ coloratum product, intime acute, exteriores —t-
marginate. Calathidia mediocria sublutew, flosculis paucio-
ribus; ligule marginales subtus plerumque intense striate.
Inv. —, D. (19—) 22, Ach. 2, Pp. 5 mm,
.
36 J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
Locis saxosis prope Helsingforsiam pluribi at parce a.
1876 vidi.
P. ,,auriculeformis“ Auctt.
Duz forme subsimiles, ex origine hybrida, in Herb. Pilos.
Fenn., dantur. Altera, Il n:o 161, crassula, humilis, 4—10 em.
alta. Folia glauca crassa, sat brevia obtusa, late lingulata, pilis
raris vel fere nullis, subtus sat dense — leeviter stellata. Scapus
adscendens crassulus parum coloratus, superne 2-cephalus vel
fureatus, depilatus, floccosus glandulisque minutis abundan-
ter obtectus. Jnvolucra leviter floccosa, crebre glandulosa,
depilata. Squwame latiuscule, inferiores late albido-marginatie
obtuse, superiores in apicem angustum obtusulum nudum atte-
nuate. Calathidia fere ut in P. paroica at nonnihil flaviora et
densiora flosculis interioribus tenuissimis. -— Achenia, in uno
9—9.3 E
ag, D. 80—22,
Lm. 2.7 mm. Loco subdenudato juxta P. paroicam ad Nygard
Tavastie.
Altera — Herb. Pilos. Fenn. II, n. 160 — gracilis angusti-
folia 8—16 em. alta. Folza oblongo-lanceolata — lingulata acuta,
firma intense glaucescentia, parce pilosa, subtus mediocriter
stellata — leviter floccosa. Scapus gracilis coloratus, medio l.
infra furcatus, ramis simplicibus, floccosus, depilatus, mediocriter
glandulis minutis vestitus. Jnvolucra basi angusta, +- obscura
parcius floccosa, depilata, sat dite glandulosa. Squame anguste,
inferiores albicantes dorso glandulosa, superiores sublineares
dorso obscure, vix marginate, in apicem angustissimum colo-
ratum nudum attenuate. Calathidia omnino iisdem P. paroice
similia modo minora et flosculis rarioribus, ligulis marginalibus
stria ++ conspicua notatis. — Achenia ex dimidia parte evoluta.
— Inv. °%/s5, D. 26, Lm. 2.7—2.8 mm. — Juxta priorem loco
macro duro crescens.
pecimine modo visa, sterilia videntur. Inv.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 37
P. suecica *conglobata (Brenn.); *P. interrupta m. manuscr,
— Hierac. exsice. II, n. 46.
Caulis crassulus, 3—4 dm. altus, infra medium 1—2-folius,
inferne dilute virens pilis 2—2.5 mm. longis albidis rufobulbo-
sulis sat dense —- dense hirsutulus, superne obscure virens —
-- livescens, parce stelligerus, setulis obscuris densiusculis vesti-
tus, infra anthelam floccosus, sat conferte glanduliferus setisque
nigris nitidis 3 mm. longis sparse hirsutus. Folia crassula,
primo firmula at cito flaccida, glaucescentia in pallido-lutescen-
tem nonnihil vergentia, opaca, spathulato-oblonga vel oboblonga,
obtusa vel breviter mucronato-acuta, plerumque conspicue den-
tata et repandula, marginibus costaque pilis brevioribus sparse
— densiuscule ciliata. Folia caulina basi lata apice szpe obli-
qua breviter acuminata, inferius dentatum, superius oblanceolatum
]. anguste spathulatum, omnino denudatum vel costa ciliatum
et levissime stelligerum. Anthela sat humilis, 5—10-cephala
subumbellata vel corymbosa, ramis 2—4 approximatis canofloc-
cosis parce setuliferis 1. depilatis, bracteolis sordide albidis apice
et dorso rubello-livescentibus; acladium 6—7 mm. longum.
Involucra obscura mediocria, basi rotundato-ovata, pilis subob-
scuris parce et glandulis nigris sat abundanter obtecta. Squame
mediocres, basales late pallido-marginat, superiores acute dorso
nigricantes e viridi obscuro-marginate, apice plerumque leviter
livescentes. Calathidia majuscula vel sat magna, pallide
lutea (siccit. facile obscuriora), sat plena plana; stylus concolor 1.
subsordidus; ligule tenues marginibus sepe subinvolutis, margi-
nales distantes, subtus stria levi |. levissima angusta notate.
8.5—9 Bia? lc
ae D. 22—28, Lm. 2—2.2 mm.
PP. suecicam var. connectentem et *P. asperulam (Hier.
swecic. var. subfloribundum N. P.), quacum olim conjunxi, tangit
et cum iis confluit, ab hac foliis efloccosis calathidiis pallidiori-
bus et ligulis marginalibus tenuioribus et rarioribus vittatis, ab
illa calathidiorum fabrica pilisque in parte inferiore caulis bre-
vioribus et densioribus differt.
In Nylandia pluribi frequenter et in Tavastia meridionali
mihi obvia,
Inv. c.
38 J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
Var. 1. (vel forsitan forma genuina). Hierac. exsicce. Il,
n:o 47.
Minor, caule inferne magis violascens, folia superiora valde
concava minus denticulata eximie acuta, folium caulinum basi
angustiore, involucris minoribus, squamis angustioribus magis
acutis. Calathidiorum margo eximie interruptus.
75-8 1 94-98 Lm. 2—2.2 mm.
4.5—5’
Locis graminosis in Nylandia (Nurmijarvi) et Tavastia au-
strali visa.
Inv.
Var. 2. laxior n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n:o 163.
Magis gracilis et alta (usque 6 dm.) pilis seepe longioribus,
folia angustiora acuta, anthela laxa bracteolis plerumque albidis,
involucra basi ovoidea squamis basalibus subalbido-marginatis;
ligule marginales lzvissime vittate vel evittate.
7—8 z
Inv. eer D. usque 25, Lm. 2 mm.
In prato macro cespitoso ad Vaaksy Tavastie australis
pluribi copiose; subsimilis quoque ad Herala par. Hollola et
Korpi par Nurmijarvi.
*P. phlebophylla n. — Hierac. exsicc. II, n:o 48.
Calathidiorum fabrica cum priore omnino congruens, sl
colorem flosculorum paullum obscuriorem excipias, at habitu
notisque sat est diversa. Caulis est firmior et glabrior basi
intense violascens. Folia obscura plana marg. reflexa, subtus
in planta viva pulchre venosa, tenuia at firma, basi violacea,
superiora integerrima oblonga — anguste oboblonga, parce ciliata;
folium caulinum superius seepe in medio caulis adfixum costa
stelligerum; involucra atroviridia squamis angustis longe acutis.
a D. c. 26, Lm. 2.2 mm.
In prato humido cespitoso ad Korpi (par. Nurmijarvi) Ny-
landiz sat copiose; fere eadem in prato cespitoso ad Vaiksy
Tavastiz.
Inv.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 39
P. *erythrocaulis n. — Hierac. exsicc. I, n:o 49.
Gracilis glaucescens intense colorata, 2—3-cephala, 1.5—2.5
dm. alta. Rhizoma repens, stolones epigzeos elongatos graciles,
coloratos, foliis increscentibus, exserens. Caulis adscendens gra-
cilis, intense vinoso-coloratus, parce stellatus, sat dense glandu-
losus, inferne subunifolius pilis sparsis — densiusculis vestitus,
infra anthelam dense stellatus et sat conferte glanduliferus (glan-
dulis mixtis), depilatus. Folia glauca et precip. subtus violaceo-
notata, brevia, oblonga — late |. spathulato-lingulata in petiolo
brevi lato decurrentia, nuda et fere depilata; folium caulinum
reductum angustum calvum. <Anthela corymbosa subsimplex,
c. 20 mm. alta, ramis 1—2 floccosis et crebre glandulosis, brac-
teolis obscuris et apice -- rufescentibus. Znvolucra mediocria
basi ovoidea, e fuscovirenti 1. plumbeo obscura, inferne parce
stellata — fere nuda, depilata. Squwame subulato-lineares in
apicem angustum nudum obtusulum attenuate, dorso nigricante
glandulis sat longis nigris crebre obtecte, exteriores late obscuro-
marginatze (basales sepe pallido- vel albido-marg.), interiores mar-
ginibus subvirellis. Calathidia sat magna, sat plana, pallide
sulphurea (coloris fere P. auricule), flosculis sat remotis, stylo
concolore; ligulze marginales evittate.
8.5 me :
mae, De37-50< ban, 2a a,
In regione swirensi ad pag. Vosnesenje in devexo arenoso.
Inv
P. *cenea n. — Herb. Pilos. Fenn. H, n:o 164.
A priore distat preesertim statura validiore, caule erecto
(1.5—3 dm. alto), involucris majoribus, calathidiis magis obscuris
et stigmate siccitate sordido. Cet. folia crassa et firma, anthelie
rami inferiores 2-cephali, bracteolis pallidis glandulis validis,
squame involucri parce pilose, inferiores albido-marginate,
superiores e viridi-obscuro late marginate, ligule marginales
levissime striate.
9—10
Inv. mer gpviet 26, Lm. 2.7 mm.
In devexo arenoso ad pag. Hoétsdla Isthmi karelict.
40 J. P. Norrlin, Pilosellie boreales.
P. albiciliata Brenn. saltem ex parte; P. *metabola m, ma-
nuser. — Herb. Pilos. Fenn, II, n:o 165.
Firmula, prasino-glaucescens, 1.6—3 dm. alta. Rhizoma
repens elongatum crassulum; stolones epigzi longi pro parte
rufescentes. Cawlis suberectus, crassulus 1-folius, + stellatus,
inferne pilis albidis brevibus (1—2 mm.) sat densis glandulisque
raris, superne piceo- |. sordide rufescens setulis sparsis |. sat raris
et glandulis sparsis — densis vestitus, apice + floccosus parce
setuliferus et conferte glanduliferus. F'olia prasino-glauca opaca
firma, inferiora obtusa, intermedia et superiora lanceolata —
late lanceolata |. oblanceolata —- spathulalato-lanceolata vel late
oboblonga in petiolum brevem et latum decurrentia, superiora +-
acuta et apice szpe plicata, subintegerrima — minute denticu-
lata, efloccosa, marginib. et costa pilis brevibus (1 mm.) dense
pubescentia, limbo plerumque depilata.. F'olzwm caulinum inferius
in basi caulis adfixum evolutum costa stelligerum, infra medium
caulis insertum sat minutum subtus szpe stellatum et apice
parce glanduliferum, in medio vel superne valde reductum brac-
teiforme. Anthela corymbosa, sat humilis et sape densa 4—6-
cephala, cano-tomentosa, depilata |. setulis paucis glandulis sat
longis et gracilibus frequentibus, bracteolis sordide albidis,
ramis 2—3, approximatis vel inferiore distante, 1—2-cephalis,
sat crassis rectis, pedicellis et acladio brevibus (c. 5—6 mm.
long.). Jnvolucra subhumilia basi subtruncata, plerumque sat
obscura, + stellata, parce vel parcissime pilosa et presertim
basi crebre — sat conferte glandulifera (inv. centrale vulgo dilu-
tius et parcius glanduliferum). Squame basales late albido-
marginate, inferiores acute, dorso obscure, szpius conspicue
pallido-marginate, superiores sat late, in apicem nudum szpe
virenti-plumbeum obtusulum vel subacutum sensim attenuate,
exteriores dorso chalybeo-nigro marginibus dilutioribus — sat
pallidis, angustis vel rarius sat latis, interiores late e levissime
viridulo subpallido-marginate. Calathidia lutea, stylo sicco
obscuro; ligule marginales sat anguste, leeviter striate — evittatee.
7.5—8 2
low; 04, D. 6.25.4. Bam
Variat pilis foliorum et caulis rarioribus; variat quoque
involucris minus obscuris, pilis frequentioribus.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 41
Ad T6lé prope Helsingforsiam in devexo graminoso anno
1876 mihi copiose obvia; quoque aliis locis ibidem visa.
P. *atroviolascens n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n:o 166.
A priore distat caule humiliore adscendente basi intense
violaceo, foliis brevioribus et pallidioribus petiolo angustiore,
pilis rarioribus et nonnibil longioribus.
Planta 1.2—2.5 dm. alta. Stolones sat graciles intense
colorati. Caulis apice sat dense setuliferus. Folia pallida, sub-
glauca, tenuia firmula, plicata et tortuosa, marg. et costa sparse
pubescentia. Involucra basi ovoidea sparsim pilifera, squamis
superioribus e subvirenti late pallido-marginate. Calathidia sat
dilute lutea subsulphurea, stylo sordido sicco nigricante; ligule
marginales subtus vitta brevi levissime notate vel fere con-
colores.
Inv. I. °/5, D. 22—26, Lm. 2.2 mm.
In isthmo karelico ad pag. H6ts6la pluribi mihi obvia.
P. *pheostigma n. — Herb. Pilos. Fenn. H, n:o 167; Hierac.
exsice. II, n:o 50.
Subprasino-viridis, acutifolia, brevipila, 2—3 dm. alta.
Rhizoma repens, gracile. Stolones epigzei, longi graciles, colorati,
obtusifolii, vel breviores immersi. Caulis breviter adscendens
vel sxepius erectus, sat gracilis, superne piceus vel sordide fusce-
scens, basi breviter violaceus, infra medium 1- raro 2-folius, a-
stellatus, usque infra medium glanduliferus, inferne pilis brevio-
ribus (1.5—2.5 mm. long.) albidis mollibus crebris — sat con-
fertis, medio et superne setulis obscurioribus sparsis — sat
densis, apice floccosus, conferte — creberrime glanduliferus et
sparsim — rarius setuliferus. Folia sat brevia, lanceolata —
late lanceolata acuta in petiolum sat angustum attenuata, tenuis-
sime denticulata, tenuia mollia prasino-viridia plerumque
pallida, supra glabra marg. pilis albidis 1—1.5 mm. longis sat
dense ciliata, subtus costa crebre pilosa, limbo sparse — raro
pubescentia vel depilata, costa et margin. floccis parcissime ad-
spersa. Folium caulinum plerumque minutum subtus floccis
42 J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
adspersum. Anthela corymbosa sat humilis (15—26 mm. alta),
3—6-cephala, ramis 2 approximatis vel distantibus caulem sub-
equantibus 1—3-cephalis, sat crassis pedicellisque brevibus
(c. 5 mm. long.) canotomentosis et crebre glanduliferis; fere
depilatis, bracteolis angustis albidis. Jnvoluwcra mediocria, basi
ovoidea, obscura, sat dense stellata, glandulis nigris pilisque
obscuris dense vestita. Squame basales angustee, late albido-
marginate, superiores sat angusté lineari-lanceolate acute, mar-
ginibus virentibus — subobscuris, apice sepe obscure livescentes.
Calathidia majuscula lutea et subsulphurea, sat obscura, plana,
flosculis parum numerosis, stigmate vivo sordide virenti-
fumoso sicco facile nigricante; ligule marginales extus apice
levissimee vittatee vel fere concolores.
ea By 4. 9. dam. 22.9 ana,
4.5—5
A subsimili P. subpratensi distat statura humiliore, folliis
pallidis parcius vestitis, pilis caulis brevioribus, anthela, calathi-
diorum et styli colore.
In Tavastia australi ad Vaiksy mihi anno 1887 primo
obvia, dein in Nylandia boreali pluribi visa; quoque in regione
aboénsi ad Laxpojo par. Lojo lecta (Harald Lindberg).
Inv.
P. *xanthostigma n. —- Hierac. exsice. II, n:o 51.
A priore differt caule validiore magis virenti pilis 1—2
mm. longis dense vestito, foliis brevioribus et latioribus
parum acutis, limbo depilatis, efloccosis, anthela 3—8-cephala,
calathidiis dilute luteis stigmate concolore vel siccitate paul-
lulum subsordido.
ade! 2) 1: 26-37, tam, 25. mim:
In collibus pratorum in par. Nykyrka Isthmi karelici anno
1876 pluribi frequenter vidi; dein a. 1885 ad pag. Héts6la legi.
I ordin. inv.
P. *erythropoides n. — Herb. Pilos. Fenn. I, n:o 169.
Gracilescens, glaucescens, 3—5 dm. alta. Rhizoma hori-
zontale gracile; stolones epigei vel subhypogei. Cawlis gracilis
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XIl, n:o 4. 43
erectus |, adscendens, basin versus violaceus et superne -- colo-
ratus, infra medium 2-folius, mediocriter stelligerus usque ad
medium vel infra parce glanduliferus, inferne pilis albidis
2—3 mm. longis tenuibus conferte, superne setulis obscuris c. 2
mm. long. sparsim — densiuscule vestitus, infra anthelam luri-
dus, floccosus, sparse setuliferus et densiuscule glanduliferus.
Folia glaucescentia sat pallida, longa et sat angusta, lingulata
— anguste oboblonga vel oblonga petiolata obtusa, tenuiter denti-
culata, nuda, marg. et costa pilis brevibus (1—1.5 mm. long.)
sat dense — sparse vel rarius pubescentia. Poliwm caulinum
inferius evolutum et plerumque —+- acutum, superius reductum
subtus costa et marg. rarius limbo stelligerum. Anthela corym-
bosa composita, 5—8-cephala, sat laxa ramis approximatis vel
imo distante, gracilibus, inferioribus 2—3-cephalis caulem demum
superantibus pedicellisque canofloccosis, fere depilatis glan-
dulis parvulis paucioribis — numerosis; bracteole albide an-
guste; acladium 4—7 mm. longum. Jnvolucra cire. 7.5 mm.
alta basi angusta, parce stellata, pilis apice canis glandulisque
parcius vestita. Squame basales angustz subulato-lineares
late albido-marginate, superiores sat angustz sublineares, in
apicem longiorem acutulum vel breviorem obtusulum (inferiores)
interdum leeviter livescentem attenuate, dorso obscuro angusto
marginibus subvirentibus plerumque sat pallidis. Calathadia ra-
diantia lutea, flosculis stylo sicco obscuro; ligule marginales
anguste, remote.
In campo sat graminoso ad marginem sylve prope Upila
Tavastiz australis anno 1876 sat abundanter mihi obvia, dein
in isthmo karelico pluribi vidi; subsimilis et confines in Nylandia.
P. subpubens n. —
Sub hoc nomine conprehendo gregem varias formas confines,
preesertim in regione swirensi obvenientes, conplectentem (et for-
sitam cum P. pubente N. P. jungendas) statura gracili, foliis
angustis pallide viridibus et lseviter subglaucescentibus pilis bre-
vibus vestitis, foliis caulinis costa vel pagina inferiore stellige-
ris, involucris sat parvis (6—7 mm. altis), glandulis eaulis et
i
aS
J. P. Norrlin, Pilosellie boreales.
anthele minutis — minutissimis. Rhizoma gracilis repens, sto-
lones subhypogei vel epigeei.
Var. 1 (Il. subsp.) erythropa n. — Hier. exsicc. Il, n:o 52.
Caulis 2—4 dm. altus, -- rufescens 2-(1-)folius, parce
floccosus et usque infra medium glanduliferus, inferne pilis c. 2
mm. longis sat dense — sat conferte pilosus, superne sparse
setuliferus, infra anthelam floccosus, setulis obscuris brevioribus
sparsis glandulisque valde minutis crebris -— sat confertis
obtectus. Folia angusta, lingulata — sublinearia obtusa, inte-
gerrima, pallida glaucescenti-viridia, superiora margin. et costa
pilis tenellis brevibus (c. 1 mm.) sat dense pubescentia et sepe
parcissime stelligera; folia caulina acuta vel subacuta costa et
marg. stellata — parce floccosa. Anthela corymbosa 3—10-ce-
phala, sublaxa, ramis 2—3 caulem superantibus, leviter tomen-
tellis, glandulis pusillis crebris — confertis setulisque obscuris
raris — fere nullis; bracteole albido-marginatz apice seepe sub-
rufescentes; acladium c. 7 mm. longum. Jnvoliucra sat parva
(c. ‘/4), sat parce floccosa, mediocriter glandulosa et pilosa.
Squame mediocres, subulato-lanceolate, inferiores acute late
albido-marginate, superiores in apicem acutum I. subobtusum
attenuate, e virenti late pallido-marginatee. Calathidia \ute-
scentia; stvlus siccitate fuscescens.
Ad Mjatusova regionis swirensis in pratis passim obveniens,
copiose vel parcius crescens.
Var. 2 (I. subsp.) impleta n. — Herb. Pilos. Fenn. H, n:o 170.
A precedente differt prasertim caule parum rufescente
superne setulis obscurioribus (c. 1.5 mm. long.) glandulisque den-
sius vestita, foliis latioribus, flaccidis marg. reflexis saepius repan-
dulis vel denticulatis, foliis caulinis sat obtusis, anthela setulis
sparsis nigris bracteolis inferioribus obscuris, squamis involucri
obscurioribus, calathidiis dilute luteis flosculis frequentioribus
densis, stylo concolore siccitate subsordido, ligulis extus apice
submaculatis.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 4D
b]
6. =
fy 2e
, D. 22—24, Lm. 2.6 mm.
In Aor graminoso sat copiose et nonnullis aliis locis
parcius ad Vosnesenje regionis swirensis.
Inv.
P. *subswirensis n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n:o 171.
Humilis, brevifolia, 3—8-cephala, c. 2.5 dm. alta. Rhizoma
repens; stolones graciles epigzi violacei, foliis brevibus rotun-
dato-obtusis. Caulis adscendens |. erectus, inferne livido-viola-
scens superne sordide coloratus, infra medium 1—2-folius, parce
floccosus, setulis ec. 2 mm. longis sat densis et superne glandulis
minutis sparsis — sat densis vestitus, infra anthelam tomen-
tellus crebre glandulosus et sat dense setuliferus. Folia brevia,
sat pallida glaucescentia, oboblonga — lingulata, petiolo lato,
apice spe brevissime acutiusculo recurva, costa et marg. pilis
1 mm. long. dense pubescentia costaque parce stelligera; folia
caulina sessilia, breviter acuta, subtus apicem versus stellata,
costa dense stelligera. Anthela corymbosa sat humilis, ramis
crassulis, tomentellis, glandulis minutis dense vestitis, setis raris
vel fere nullis; craig latee albidze; acladium c. 5 mm. long.
Involucra minora c= > mm.), parce stellata, sparsim pilosa
4— a
et sat crebre glandulifera. Squwame late, inferiores subulate,
albido-marginatz. Calathidia dilute lutea, flosculis stylo
sicco obscuro; ligule marginales extus breviter vittate vel
concolores,
A subsimili P. swirvensi differt statura minore, foliis palli-
dioribus magis pilosis et stelligeris, ramis anthele tomentellis,
squamis involucri pallidioribus, late marginatis.
In versura agri cum P. swirensi et seq. ad Gorka juxta
fluvium Swir.
*P. papyrodes n. — Hierac, exsice. II, n:o 55.
A priori differt foliis obscuris subviridibus tenuissimis
mollibus marg. reflexis apice rotundatis subtus pubescentibus,
squamis involucri obscurioribus.
Ad Gorka regionis swirensis in prato et versura agri.
46 J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
*P. nemophila n. — Hierac. exsicc. Il, n:o 54 (var.).
Habitu P. subpratensi sat est similis at foliis valde flacci-
dis pilis brevioribus densius’ pubescentibus subtusque magis
floccosis, caule pilis brevioribus vestito, anthela glandulis valli-
dioribus, involucris humilioribus squamis latioribus obtusis, cala-
thidiis obscure luteis, stigmate sordido siccitate fere nigricante,
distincta.
Formis variis przsertim in Karelia australi et isthmo kare-
lico margines sylvarum et pratorum lucosque juveniles frequenter
incolens; quoque in Tavastia australi visa. In Hierac. exs. datur
forma sat recedens calathidiis subaureis letis; invol. 7.5—8/4.5—5
basi ovoida, Lm. 2.4 mm.
*P_ colobima n. — Hierac. exsicc. II, n:o 56.
Obscure virens, obtusifolia, 3--6-cephala, 1.5—3 dm. alta.
Rhizoma gracile elongatum; stolones epigei |. subhypogeei.
Caulis gracilis — mediocris, erectus, sordide virescens, basi
violaceus, superne obscurus, infra medium 1—2-folius, inferne
setulis mollibus 1.5—2.5 mm. long. dense — sat conferte hirsu-
tulus, superne leviter floccosus, setulis subobscuris sat densis
glandulisque sparsis vestitus, infra anthelam canofloccosus, setulis
obscuris 2—3 mm. long. densiusculis glandulisque confertis ob-
tectus. Folia exteriora plerumque emarcida, intermedia et supe-
riora obscura viridia subprasina sat opaca vel paullulum niti-
dula, mollia et facile flaccida, oblonga — late lingulato-oblonga
rotundato-obtusa, efloccosa, supra fere glabra, subtus margin.
pilis 1—1.5 mm. longis sparsis — sat densis, costa densis, pube-
scentia. Foliwm caulinum inferius magnum latum concavum et
carinatum subspathulatum obtusum |. brevissime acuminatum,
superius sessile, oblongum breviter acutum, costa stelligerum.
Anthela humilis, ramis 2—3, 1—3-cephalis, canotomentellis,
dense glanduliferis, setulis sparsis — raris. Jnvolucra sat parva,
basi obtusa, +- stellata, glandulis minutis pilisque canescentibus
basi nigris dense vestita. Squame late, basales subtriangulares
late albido-marginatez, superiores in apicem angustum fuscescen-
tem acuminate, exteriores dorso nigro e subviridi obscuro-
Lay
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica XII, n:o 4. 47
marginate, interiores e subviridi late pallido-marginate. Cala-
thidia obscure lutea majuscula plena et convexiuscula, flosculis
stylo sicco sordido — obscuro; ligule marginales apice leviter
maculate.
7.3—7.$
Inv. oS, D, 22—25, Lm. 2.3—2.5 mm.
ahd jo
In prato alnifero solo subturfaceo in monte Naapurinvaara
Ostrobotniz kajanensis.
P. lagarotes n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n:o 172.
Gracilis, prasino-virens angustifolia, 2—3 dm. alta. Rhizoma
tenue; innovatio per rosulas stipitatas et stolones immersos vel
epigeos. Caulis sat gracilis erectus et sepe flexuosus, pallidus,
superne fuscescens, 2-folius, mediocr. stellatus, usque infra me-
dium glanduliferus, inferne pilis albidis c. 2 mm. longis sat
conferte hirsutulus, superne sat dense — dense breviter setuli-
ferus, infra anthelam floccosus, sparse — sat dense setosus et
crebre glandulosus. Folia pallide viridia subprasina, tenuia et
valde flaccida, anguste oblonga |. lanceolata — lingulato- |.
lineari-lanceolata, superiora acuminata et apice spe plicato
recurva, in petiolum latum alatum decurrentia, supra pilis
1—1.5 mm. longis marg. versus sparse vestita, subtus sparse —
sat dense pubescentia (exter. parcius), efloccosa. Folium cauli-
num inferius magnum, sessile basi semiamplectens, apice
acuminato recurvum, costa parce, marg. parcissime stellatum,
superius in medio caulis vel infra insertum sat evolutum sessile
acuminatum, costa et marg. flocciferum. Anthela humilis (10—
16—20 mm. alta) corymbosa, densa, 4—10-cephala, ramis ap-
proximatis canotomentosis dense glanduliferis et sparse setuliferis,
bracteolis albidis. Jnvolucra ce. 8 mm. alta sat angusta, parcius
stellata, colore |. obscuriora et tum sat ‘crebre glandulifera par-
ciusque pilosa, |. pallidiora glandulis rarioribus at pilis frequen-
tioribus vestita. Squame anguste subulato-lineares longe acute,
basales albido-marginate, superiores marginibus obscurioribus
vel pallidioribus, subvirentibus, apice incoloratz vel sublive-
scentes. Calathidia lutea, stylis vivis et siccis concoloribus;
ligule marginales concolores |. subtus leeviter striatie.
48 J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
Externa facie P. fennicam *amplectentem, angustifoliam,
valde zmulat at squamis involucri angustioribus longe acutis
distincta.
In devexo subgraminoso ad TO6l6d prope Helsingforsiam
unico loco sat copiose anno 1876 inveni.
P. cherophylla n. — Hierac. exsicc. II, n:o 57.
Obscure viridis, pleiocephala, ¢. 2.5 dm. (1.5—8; culta
5 dm.) alta. Rhizoma repens sat gracile. Stolones graciles
violacei, epigeei vel hypogei. Caulis obscure virens inferne vio-
laceus, 2-folius, pilis crebris — confertis obscuris vel sordidis
2.5—3 mm. longis et supra medium glandulis minutis sparsis
vestitus, superne usque infra medium stellatum vel leeviter floc-
cosum. Folia saturate viridia obscura nitidiuscula, exteriora
facile emarcida, anguste oblonga |. oblanceolata acuta (superiora)
++ denticulata, supra marginem versus sparsim pilifera 1. fere
glabra, subtus pilis brevibus (1—1.5 mm. long.) sparsim — den-
siuscule pubescentia, costa stellata. Folia caulina sessilia, acuta
costa floccosa et pagina inferiore apicem versus sepius stelli-
gera. Anthela corymbosa composita, sat conferta, 5—15-cephala
(culta 30-ceph.), ramis caulem superantibus sat gracilibus paten-
tibus, tomentellis, sparse — parce setuliferis et sat dense glan-
duliferis, bracteolis angustis albidis, acladio et pedicellis c. 5 mm.
longis. Jmnvolucra minora, sat lata, basi parum truncata medio
constricta, obscura, pilis glandulis et floccis mediocriter vestita,
Squame sat anguste, sublineares obtuse, exteriores sublaxe,
inferiores late albido-marginatz, superiores apice sat lato |. sub-
angusto violacewx, exteriores subplumbez late obscuro- vel
subpallido-marginate. Calathidia majuscula, vitellina, stylo
subsordido siccitate obscuro — nigricante; ligule marginales sat
angustz distantes subtus levissime vittate et apice rufopunctate.
wees D. 22—25, Lm. 1.8—2 mm. in specim. cultis.
Variat pilis brevioribus et rarioribus.
Ad Nevala in par. Pielisjairvi Karelize borealis adhuc modo
lecta (E. A. Wainio).
Inv.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 49
P. pericausta n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n:o 173; Hier.
exsicc. I], n:o 58.
Externa facie P. Sealant sat zmulat at robustior, foliis
rosularibus lanceolatis subtus stellatis, folio caulino in pagina
inferiore dense stellato — lviter floccoso, supra svepe stellato
et flosculis subtubulosis mox diversa.
Folia plerumque viridia et leviter glaucescenti-prasina,
mollia |. in graminosis fertilioribus firmula et magis prasino-
glaucescentia. Jnvolucra basi ovoidea — subtruncata, obscura,
mediocriter vestita. Sqwame superiores sublineares sat anguste,
apice nudo incolorato sat lato obtusz vel subacute. Calathidia
flosculis diu tubulosis vel semitubulosis sat distantibus, inte-
rioribus subfulvis vel obscure citrinis; ligule marginales spe
-- laceratez, ferruginez, subtus stria rufo-purpurea notate.
Inv. ~, D. c. 22 (20—25), Lm. 2.3—2.7, Ach. e. 1.1,
Pp. c. 4.5 mm.
Ad Vaiksy in Tavastia australi pluribi in pratis aliisque
locis graminosis; Sysma (L. A. E. Allén). — Sat similis quoque
in Luhanka (E. A. Vainio) et Kuhmonen Tavastiee.
P. (decolorans) *calolepidea n. — Hier. exsicc. II, to 62.
Leete viridis diluta pleiocephala, 5—7 dm. alta. Rhizoma
sat tenue repens vel subobliquum. nnovatio per stolones hypo-
gos vel rarius subepigeos et rosulas_ stipitatas. Caulis_sat
gracilis -—- mediocris, erectus, viridis basi violaceus superne livido-
fuscescens, 2—3-folius, sat dense stellatus, setulis tenellis albis
inferne 2.5 mm. longis confertis, medio 2 mm. longis’ densis
vestitus, superne usque ad medium parce glanduliferus, apice
leeviter floccosus, setulis sat obscuris 3—3.5 mm. longis sparsim
glandulisque sat parvis crebris obtectus. Folia 1—4 (exteriora
, ee: 120—140\ , _ eS
interdum fere omnia) emarcida, magna (c. ea, leete viridia
diluta, oblonga vel oblongo-lanceolata, integerrima vel tenuissime
4
50 J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
denticulata, efloccosa, pilis brevibus (1—1.5 mm.) sat dense pu-
bescentia; folium caulinum inferius prioribus subsimile costa
parce floccifera, superius (prope caulis medium) sessile, lanceo-
latum acutum, subtus parcissime flocciferum vel fere efloccosum.
Anthela corymbosa composita 8—16-cephala, ramis 3—5 appro-
ximatis 1. imo -k remoto, canofloccosis, setulis obscuris sparsis
vel raris, glandulis minutis sat confertis, bracteolis albidis in-
structis, pedicellis brevibus, acladio 6—10 mm. longo. Involucra
7.5—8 mm. alta, basi dense floccosa, cet. in squamarum dorso
parce floccosa et glandulis minutis pilisque subobscuris medio-
criter vestita. Squame basales anguste, obtuse, albido-margi-
nate, inferiores lineari-lanceolate sat anguste late albido-virenti-
marginate, superiores mediocres — latiuscule, sublineares in
apicem breviorem obtusulum vel subacutum nudum livido- vel
roseo-violaceum attenuate dorso obscure subviridi-marginate.
Calathidia flosculis distantibus subcroceis vel fulvescentibus;
ligule marginales extus stria breviore |. longiore notate.
Rossia borealis, Petshora, Pishma ad Novoshilova in prato
humido inter gramina alta (A. O. Kihlman).
Ad rivulum Polovinnyi in prato am. Kihlman legit formam
vel modific. caule crassiore 3—5 dm. alto magis colorato, pilis infra
anthelam brevioribus, involucris fere efloccosis, ligulis minus ob-
scuris leevissime striatis, qua verosimile pro forma primaria salu-
tanda. Ibid. quoque alia forma est lecta folio caulino spathulato
apice acuto, et tertia caule gracili apice setis 3—4 mm. longis,
foliis dentatis, involucris paucis (3—4) obscurioribus et magis
floceosis, calathidiis subfulvis ligulis marginalibus extus vitta
levi instructis. Etiam varietas vel subspecies (vel hybrida?) sat
recedens caule setis brevibus, involucris nudis setis apice albi-
dis squamis angustis in apicem longum acutum longe et intense
coloratum attenuatis, pulchre marginatis, cum prioribus crescit.
P. Kihlmani n. — Hierac. exsicc. II, n:o 60.
Leete viridis, robusta magni- et longifolia, 5—10-cephala
3 a 4 dm. alta. Rhizoma repens vel subdescendens. Innovatio
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 51
per stolones hypogzos vel subepigzeos elongatos crassulos +-
coloratos aphyllos. Cauwlis sat crassus erectus |. subadscendens,
pro magna parte intense fuscorufescenti-coloratus, 1—2-folius,
dense stellatus, setulis albidis 3—4 mm. longis crebre hirsutus
et usque medium parce glanduliferus, infra anthelam floccosus,
sat dense glanduliferus et setulis obscuris densis — sat confertis
100—140
14—20
lanceolata vel oblanceolata vel oblonga (exteriora), superiora in
petiolum alatum sensim attenuata, setulis vel pilis albidis c. 2
mm. longis sat dense in utraque pagina pubescentia, subtus
dense |. sat dense stellata costa plerumque colorata densius
vestita. Folium caulinwm inferius magnum, subsessile forma
fere priorum at magis acutum; superius valde reductum acumi-
natum subtus + floccosum. Anthela corymbosa ramis 2—3
distantibus |. imo longe remoto apice 2 — pluricephalis, cano-
floceosis, glandulis crebris — sat confertis et setulis obscuris 3—5
mm. long. sat densis bracteolisque angustis sordidis pallido-viren-
tibus instructis, pedicellis brevibus, acladio 10—15 mm. longo.
Involucra 9—10 mm. alta, sat angusta, obscura vel nigricantia,
sat dense floccosa, pilis obscuris glandulisque sat parvis crebre
vestita. Squame basales minute anguste + conspicue pallido-
marginate, superiores mediocres lineari-lanceolate in apicem
sat longum et sat angustum acutiusculum obscure violaceum
breviter nudum attenuate, dorso carinato sat late vestitee mar-
ginibus virenti-obscuris. Calathidia magna obscura (fulva),
ligule marginales subtus stria lata rufo-purpurea sat intensa
vel leviore ornate.
vestitus. Folia 2—3 magna mm. ) plerumque anguste
Variat pilis brevioribus; variat quoque foliis caulinis latio-
ribus squamis involucri dilutius marginatis.
Speciem hane notabilem, foliis et pracipue anthela invo-
lucrisque magnis obscuris dense vestitis basi angustis ab omni-
bus confinibus facillime distinctam in prato macro prope rivu-
lum Polovinnyi ad Pishma Rossiz borealis detexit preclarissi-
mus A. O. Kihlman.
52 J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
P. *lychnea n. — Hierac. exsicc. II, n:o 61.
Leete viridis, brevipila) 4—5 dm. alta. Rhizoma breve
repens vel descendens sat gracile. Caulis gracilis, erectus, viridis
basi breviter rufescens, 1—2-folius, parcius floccosus, inferne
pilis tenellis albidis 1—1.5 mm. longis, superne setulis subob-
scuris 1.5—2 mm. long. obtectus, usque ad medium densiuscule
glanduliferus. Folia pauca, lete et dilute viridia, exteriora obob-
longa — late oboblonga, superiora lanceolata longe acuta pilis
ce. 1 mm. long. sat dense pubescentia, supra efloccosa |. medio
parcissime stellata, subtus limbo parce costa densius floccosa;
folia caulina densius stellata, superius reductum. Anthela sat
laxa, umbellata, 20—30 mm. alta, 4—11-cephala, ramis 3—7,
gracilibus obscuris, parce floccosis pedicellisque c. 5 mm. longis
glandulis minutis densis et setulis obscuris tenuissimis 2—3
mm. longis sparsis vel infra capitula frequentioribus vestitis,
bracteolis obscuris. Jnvolucra 6.5—7 mm. alta, nigricantia,
parce stellata, pilis obscuris 1—2 mm. longis glandulisque
parvulis sat dense obtecta. Squame anguste, lineares obtuse,
inferiores pallide virenti-marginate, superiores virenti-nigra apice
rufo-purpurez, exteriores margin. obscuris argustis instructe I.
fere immarginate, interiores dorso angusto nigricantes margini-
bus virelli-pallidis. Calathidia mediocria croceo-aurea vel ful-
vescentia (ut vid.); ligule marginales apice vitta brevi rufa lzevi-
ter notate vel fere evittate.
Habitu notisque variis cum P. flammea, preesertim forma
ejus quadam ex Aune Norvegie congruit, at foliis plerumque
acutis, setulis anthele tenuioribus, involucris minoribus parcius
floccosis et glandulosis, squamis angustioribus parum virentibus
ligularumque colore mox distincta.
In prato prope pag. Novoshilova ad Pishma Rosize borealis
(A. O. Kihlman),
P. *gorkense n. — Herbar. Pilos. Fenn. Il, n:o 176; Hier.
exsicc. II, n:o 66 (forma).
Intense prasina mollifolia, 6—13-cephala, 3—5 dm. alta.
Rhizoma repens sat gracile et plerumque ++ breve, stolones
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 53
epigeos florendi tempore locis denudatis exserens. Caulis medio-
cris, virescens, basi breviter violascens, inferne 1—2-folius, floc-
cosus glandulis sat gracilibus usque ad medium et pilis basi
coloratis 2—3 mm. long. sat dense vestitus, infra anthelam
fuscescens setulis obscuris glandulisque numerosis obtectus.
Folia intense prasina e cesio glaucescenti-pruinosa, plerum-
que obscura, undulata, mollia et siccitate facile corrugata, inter-
media et superiora oboblonga vel oblanceolata acuta (superiora),
tenuissime denticulata, sparse — sat dense pilis 1.5 mm. longis
vestita, supra parce subtus ++ dense stellata; folia caulina bre-
viter acuminata. Anthela corymbosa, ramis approximatis tomen-
tellis pedicellisque virentibus sparse setuliferis et glandulis sub-
cerinis sat crebre obtectis; bracteole szepe subvirentes subalbido-
marginate; acladium 8—10 mm. longum. Jnvolucra minora,
basi ovato-rotundata, medio leniter constricta, e subvirenti ob-
scura, mediocr. floccosa, glandulis numerosis sat minutis pilisque
obscuris sat longis sparsis — sat densis obtecta. Sqwame fere
lineares, parum acute, basales late albido-marginate, ceterse
exteriores dorso viridi-nigre, marginibus sat angustis obscuriore
vel pallidiore virentibus, interiores late virenti-marginate. Cala-
thidia majuscula obscure lutea, stylo sicco sordido vel obscuro.
Inv. ‘/4, D. 22—25, Lm. 2.2—2.3 mm.
Variat pilis brevioribus foliis latioribus, cet. Ludit flosculis
tubulosis (in Hierac. exs. II distributa).
Locis graminosis presertim prope agros ad Gorka regionis
swirensis frequentissime et seepe copiosissime.
P. *farrea n. — Hier. exsicc. Il, n:o 68.
A P. (septentrionali) *exserente subsimili anthela et apice
caulis albido — cano-tomentello depilato et eglanduloso, invo-
lucris fere depilatis basi tomentellis superne sepe dense floc-
cosis nec non calathidiis majoribus distincta.
Caulis fere omnino calvus, superne modo parce floccosus,
mollis et flaccidus. Anthela szepius oligocephala paniculata,
ramis remotis — longe distantibus vel interdum approximatis
subumbellata bracteolis virenti-pallidis vel apice rufescentibus.
Involucra basi ovoidea, grisea — sat obscura, glandulis raris;
A4 J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
squam mediocres vel latiuscule dorso et margin. fere conco-
lores. Calathidia mediocria e sulphureo dilute lutea (paullum
quam P. awricule obscuriora), flosculis rarioribus,
iny, SO" 48-22 iim.
3.5—4
Locis siccioribus in Karelia australi et ladogensi passim
vel sat frequenter obveniens.
P. *tenebricans Norrl. — Hierac. exsicc. II, n:o 69.
In latere montis graminoso ad Kurkijoki Kareliz copiose
visa; quoque ad Niskapietilié par. Rautjaérvi pluribi.
— basi rotundata vel truncatula, calath. e sul-
phureo sordide lutescentia, D. 15—16, Lm. 2 mm.
Inv.
P. *rhyponta n. — Hierac. exsicc. [I, n:o 70.
A priori distat foliis latioribus, calathidiis majoribus non-
nihil flavioribus et densifloris involucrisque majoribus et latio-
ribus medio leviter constrictis.
775 DT 18-92 mm.
45—)’
Ad Kurkijoki Kareliz ladogensis cum priore at parcius.
Inv.
P. melanophea n. — Herb. Pil. Fenn. II, n:o 182.
Rhizoma breve descendens aut locis mollioribus repens
crassulum. Innovatio per rosulas sessiles |. stipitatas |. stolo-
nes brevissimos apice rosuliferos foliis subtus stellatis. Caulis
sat gracilis, 3.5—5.5 dm. altus, 1—2-folius, inferne fere calvus
— sparse |. densiuscule stellatus et setulis 1.5—2.5 mm. Jongis
vestitus, superne glandulis raris et setulis sordidis 1—2 mm.
long. obtectus parceque floccosus, apice leviter floccosus et sparse
— densiuscule glandulosus et setuliferus. Folia glaucescentia
opaca et sat mollia, media et superiora oblanceolata — lanceo-
lato-lingulata 1. anguste lanceolata, plerumque acuta vel acu-
minata, minute denticulata, limbo glabra et efloccosa, margini-
bus parcissime et costa sparse pilis 1.5—2.5 ciliata, costa inter-
dum floccis rarissimis adspersa. Foliam caulinum inferius evo-
Or
or
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4.
lutum oblanceolatum acuminatum costa floccosum marg. parce
stellata. Anthela paniculata, humiliore vel altiore, superne densa,
complanata, ramis 2—4, fastigiatis caulem demum superan-
tibus inferioribus szepe longe distantibus, apice 2—8-cephalis,
sat gracilibus, floccosis, setis raris, glandulis sparsis — densi-
usculis, bracteolis virenti-obscuris instructis, acladio et pedicellis
brevibus crebre glanduliferis et +- setuliferis. Involwera mi-
nora (7—8 mm. alta) nigra, parce floccosa, pilosa et glanduli-
fera. Squame mediocres, exteriores nigrve unicolores, supe-
riores oblongo-lineares obtusule. Calathidia sat parva (18 mm.
diam.) eximie diluta, flosculis plerumque tubulosis.
In isthmo karelico ad pag. Hétsdla et prope stationem viz
ferreee par. Nykyrka locis sabulosis graminosis (in versuris agri
cet.) pluribi visa.
P. coracodes n. — Hierac. exsice. Il, n:o 71.
Glaucescens brevifolia, glabra 2—3 dm. alta. Rhizoma
breve descendens rosuliferum. Cauwlis adscendens curvulus,
2—3-folius, inferne viridis et fere calvus superne piceus parce
floccosus setulis obscuris c. 2 mm. long. et glandulis sparsis,
apice candéfloccosus setulis glandulisque densiuscule vestitus.
Folia 4—-6 brevia, crassula, e lutescenti glaucescentia,
fere glabra et nuda, modo costa et petiolo parce ciliata, exte-
riora spathulato-lingulata, intermedia et superiora lingulato-oblonga
costa parce floccifera. Folia caulina sessilia apice acuto
violaceo-livida, subtus costa floccosa, marginibus dense limbo
mediocr. stellata. Anthela corymbosa, 6—10-cephala, ramis
2—3 approximatis cano-tomentellis setuliferis et glanduliferis,
bracteolis obscuris. Involucra ec. 8/4,,—5 mm. basi rotundata, medio
constricta, sieca e chalybeo-atra 1. fusco-atra sublivida, parce
floccifera, pilis sat obscuris c. 1.5 mm. long. et glandulis minu-
tulis mediocriter (in squamarum carina) vestita. Squame sat
late, basales deltoideo-lineares obtuse unicolores, superiores
lineari-oblonge in apicem sat longum obtusum |. subacutum
attenuatee, exteriores marginibus glabris coloris dorsi. Calathidia
sat parva (17 mm. diam.) flosculis eximie tubulosis, sat flavis.
56 J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
Ad pag. H6étsdla, par Nykyrka isthmi Karelici, in devexo
prati macro anno 1885 parce visa.
P. empeda n. — Hierac. exsicc. II, n:o 72.
Sat gracilis, glaucescens, 3—10-cephala, 3—4.5 dm. alta.
Rhizoma breve descendens vel subrepens, flagella prostrata
exserens; innovatio per rosulas sessiles (et stolones?). Caulis sat
gracilis at tenax et firmulus, + coloratus, deorsum 1—2-folius,
inferne nudus setulis pallidis basi e livido nigro-bulbosis 2.5—3.5
mm. longis densiuscule — dense hirsutus, superne parce floc-
cosus, sparsim glanduliferus et setuliferus, infra anthelam floc-
cosus dense glandulosus setisque subobscuris basi nigris 2—3 mm.
longis sparse — densiuscule vestitus. Folza firma glauca siccitate
aliquantulum lutescentia, superiora oblongo- |. lanceolato-lingulata
vel anguste lingulata, efloccosa, limbo glabra, costa sparsim
— sat dense hirsuta, marginibus inferne parce, petiolo densius
ciliata. Foliwm caulinum inferius evolutum acutum costa den-
sius setosum, efloccosum. Anthela corymbosa, ramis 2—5 distan-
tibus, floccosis parce setuliferis sat dense glanduliferis, acladio
4—7 mm. longo. Jnvolucra sat parva et lata, basi rotundata
— subtruncata, sordide obscure-virentia vel virenti-fusca, parcius
floccosa, glandulis parvis pilisque 1.5—2.5 mm. longis basi nigris
densiuscule obtecta. Sguame basales valde anguste late pallido-
marginate; superiores lineari-lanceolate in apicem sat longum
angustum acutulum dorso seepe fuscescentem attenuate, exte-
riores e subvirenti obscuro-marginate. Calathidia mediocria e
sulphureo-lutescentia sat diluta, flosculis diu subtubulosis,
ligulis marginalibus apice plerumque rufo maculate vel bre-
viter striate.
ice ee D. 18—22, Lm. 2.3—2.5 mm.
5)
In devexo macro ad Korpi par. Nurmijarvi Nylandiz parce,
sparsim vel solitarie crescens.
P. *irrubescens n. — Hierac. exsicc. II, n:o 73.
Glauca, angustifolia, 4—13-cephala, 2.5—-6 dm. alta. Rhi-
zoma breve crassum descendens vel subhorizontale. Innovatio
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 57
per rosulas sessiles. Caulis gracilis — mediocris, erectus, glau-
cescens, 1—3-folius, leviter floccosus, inferne setulis 2—2.5 mm.
longis albis sparsis -— raris, superne setis raris glandulisque
sparsis vestitus. Folia glauca sat tenuia at firmula, exteriora
lingulato-spathulata, cetera lingulata (intermedia) — anguste lingu-
lata — sublinearia, brevissime vel mucronato-acutula, supra
nuda |. parce stellata et raro setosa, subtus dense stellata —-
leviter floccosa, costa et marg. setulifera. Folia caulina sub-
linearia, brevius 1. longius acuta, basi lata sessilia — subam-
plectentia, costa et marg. setulifera, subtus leviter floccosa.
Anthela paniculata sat laxa, ramis 2—5 distantibus, inferioribus
longe remotis, cano-floccosa, sparsim — densiuscule glanduli-
fera, depilata; acladium 5—10 mm., pedicelli 3—10 mm. longi.
Involucra ¢. 7 mm. alta, basi ovata, sat obscura, leviter floccosa
et dense glandulifera, depilata. Squwame anguste sublineares
acutiuscule, exteriora marginibus angustis vulgo obscuris,
basales plerumque pallide marginatee. Calathidia sat parva dilute
sulphurea, ligulis marginal. integris, apice extus rubro-maculatis.
Locis arenosis macris prope templum par. Korpilaks Ta-
vastiz orientalis. — In Fennia meridionali varie forme subsi-
miles occurunt, inter quas una magis recedens h. |. commo-
retur, quam anno 1882 in versura arenosa ad Kukkasniemi
par. Karislojo legi. A preeced. differt caule superne glandulis
raris, foliis setulis tenuioribus et frequentioribus, anthela magis
discreta polycephala pedicellis valde gracilibus, involucris angu-
£9 Se: 6.5—7 : : / ety 43 5 ak
stioribus ee = =) basi angustis, rarius obscure pilosis, calathidtis
0.0 —v. .
magis radiantibus, ligulis marginalibus (2 mm.) subtus haud
maculatis (= P. stenomera Norrl. herb.).
P. “protuberans n. — Hierac. exsice. II, n:o 74.
Glaucescens angustifolia, 3—7-cephala, 2.5—6 dm. alta.
Rhizoma breve crassum descendens vel tenuius repens. Calis
gracilis plerumque erectus et 2—3-(1—4-)folius, glauco-pallescens
superne luteo-fuscecens, leviter floccosus, inferne setis 3—4 mm.
longis densiuscule — dense hirsutus, superne sparsim glanduli-
ferus et setosus, apice tomentellus, sparse |. densiuscule glan-
58 J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
dulosus et setuliferus. Folia glauscescentia subobscura, sat
flaccida et opaca, exteriora brevia et obtusa, intermedia et
superiora lingulata — anguste lingulata |. sublinearia, obtusa I.
breviter subacuta, rarius lingulato-lanceolata acuta, supra nuda
l. marg. vers. stellata, setis 2—3 mm. long. sparse — raro
(marg. vers.) hispida, subtus dense stellata, costa et margin.
setulosa. Folia caulina sensim decrescentia acuta, superiora
sublinearia marg. et costa sparsim setulifera, subtus leviter floc-
cosa. Anthela ramis 2—4 distantibus paniculata |. approximatis
subumbellata, canotomentella sparse |. sat dense glandulosa et
sparse setulifera, acladio 5—7 mm. longo. Jnvoluwcra sat obscura,
6.5—7/4 mm. alta, basi sat truncata medio constricta, deflorata
inferne valde ventricosa, floccosa mediocr. glandulosa et setulosa
vel interdum pilis raris vestita. Sqwame late e basi sensim atte-
nuatze obtusz, interiores late marginate, exteriores marginibus
obscuris subplumbeis, basales lato +- pallido-marginate. Cala-
thidia lutea (colore fere P. septentrionalis), ligulis marginalibus
(ut vid.) laceratis, evittatis.
In devexo argilloso graminoso et in versuris ad Korpilaks
Tavastiz meridionalis.
P. lygodes n. — Hierac. exsice. II, n:o 76.
Valde gracilis et angustifolia, oligocephala, 2—4 dm. alta.
Rhizoma gracile longum et repens vel breve descendens. Jnno-
vatio per stolones subepigzeos (vel etiam hypogzos et rosuias
sessiles?). Calis valde gracilis, adscendens — strictus, sor-
dide virens, 0—2-folius, seepe parce floccosus, inferne pilis bre-
vibus (1—2 mm. longis) sparsis — sat confertis glandulisque
raris — subnullis, superne setulis obscuris 1.5—2.5 mm. longis
et glandulis nigris sparsim vel rarius vestitus, infra anthelam
ramisque anthele cano-floccosus glandulis longis atris setulis
nigris 2—3 mm. longis vel glandulis longissimis immixtis sat
dense obtectus. Folia 2—4 glaucescenti-prasina, in graminosis
valde flaccida, intermedia et superiora lingulato- vel oblanceolato-
linearia rarius anguste lingulata, obtusula —- longe acuta, ciliata,
supra seepius depilata . marg. vers. pilis 1—1.5 mm. longis
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 59
raro limbo sparse pubescentia, deorsum sat dense apice rarius
stellata, in pagina inferiore dense stellata et sat dense — sparse
pubescentia. Foliwm caulinum inferius oblanceolato-lineare acu-
minatum basi lata insertum, subtus dense stellatus — leviter
floccosus, superius reductum glanduliferum. Anthela corymbosa
sepe complanata, 15—30 mm. alta, 2—7-cephala, ramis 1—3
aequantibus, +- distantibus, bracteolis livido-nigris. Lnvolwera me-
diocria basi ovoidea, fusco- vel olivaceo-nigricantia, mediocrit.
floccosa, glandulis nigris gracilibus sat longis pilisque obscuris
1.5—2 mm. longis -- immixtis crebre obtecta. Squame subu-
lato-lanceolatz acutze vel interiores pro parte obtuse, exteriores
immarginate. Calathidia majuscula coloris P. auricule vel
paullulum obscuriora, flosculis rarioribus, ligulis marginalibus
profunde incisis.
a. op, Ui. 25 ann.
Ad Pellonkyla par. Karislojo reg. aboénsis in versura agri.
Ibid. quoque occurrit foliis densius vestitis, involucris magis floc-
cosis, calathidiis minoribus; in hac forma inv. 65—7/35—4, D.
23, Lm..2 mm.
Inv
P. *infidula n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n:o 77.
Gracilis prasino-glaucescens, c. 2 dm. alta. Ahizoma breve
descendens vel subrepens; innovatio per rosulas_ sessiles (et
stipitatas?) Caulis gracilis virescens, 2-folius, floccosus parcius
pilosus et glanduliferus. Folia glaucescenti-prasina, florendi
tempore pauca (exteriora emarcida), lingulata obtusa — lingulato-
1. spathulato-lanceolata acuta vel sublinearia, pilis brevibus sparse
hispidula, subtus leviter floccosa. Folia caulina acuta basi lata
semiamplectentia, eglandulosa, subtus floccosa, supra sparse
stellata. Anthela corymhosa 4—8-cephala, ramis 2—4 sepius
distantibus, canofloccosis sat dense glanduliferis et sparse setuli-
feris, bracteolis rufescentibus. Jnvolucra minora basi ovoidea,
obscura, -- floccosa, glandulis minutis mediocriter et pilis ob-
scuris parce vestita. Squwame anguste, longe acute, basales
pallido-marginate, ceterzee obscure, exteriores immarginate.
60 J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
Calathidia mediocria sat obscure lutea; ligule marginales apice
extus leviter maculatee.
7.5
F D. 20, Lm. 2 mm.
Forma mihi non satis cognita adhuc modo unico loco arido
macro ad Gorka regionis swirensis visa.
Inv.
P. immigrata n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n:o 184.
Prasina, 5—15-cephala, 2—4 dm. alta. Rhizoma crassum
repens — descendens; innovatio per rosulas sessiles vel stipi-
tatas. Caulis mediocris, virens superne obscurus, erectus vel
subadscendens, inferne 1—2-folius, usque infra medium glan-
duliferus, inferne setulis tenellis 1.5—2.5 mm. longis raris,
infra anthelam canofloccosus glandulis densis iisdem longio-
ribus setulisque nigris raris immixtis vestitus. Folia 3—6,
prasina, obscura, sat mollia, exteriora brevia, late lingulata,
intermedia et superiora lingulata — sublinearia obtusa |. bre-
viter subacuta, supra sparsim stellata et setis 5—4 mm.
longis hirsuta, subtus sat dense pubescentia et stellata; folium
caulinum inferius lineari-lanceolatum, superius reductum glan-
dulis frequentibus instructum. Anthela sat humilis, subumbel-
lata vel corymbosa, ramis 4—5 approximatis, canofloccosis
glandulis apice cerinis mediocribus, longioribus setulisque soli-
tariis immixtis crebre obtectis. Jnvolucra obscura, sat parva et
basi sat truncata, medio constricta, parce floccosa, depilata,
glandulis apice lutescentibus longioribus nigris immixtis
conferte (basi sepe creberrime) obtecta. Squame_ basales
anguste pallido-marginate, superiores mediocres sublineares
obtuse, exteriores immarginate vel anguste obsoleteque mar-
ginate, interiores marginibus virentibus. Calathidia lutea (coloris
P. *asperule); ligule marginales subincise.
-Inv. */4, D. 18—20 mm.
Ad Vaiksy Tavastiz meridionalis juxta canalem in campo
et devexo arenoso sicco macro sparsim crescens.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 61
P. *stemmatina n. — Hierac. exsicc. H, n:o 79 (ff.).
A P. pilipede, cujus varietas forsitan est, differt statura
minore, involucris minoribus sat dense setuliferis, squamis angu-
stioribus apice magis attenuatis, calathidiis minoribus et magis
dilutis, stylo vivo et sicco concolore, et a var. subdimorpha invo-
lucris minoribus calathidiorum et styli colore.
Caulis 2—3 dm. altus sat gracilis; anthela corymbosa vel
rarius subumbellata, plerumque sat contracta; folia prasina
superne sepe glaucescentia, lanceolata, acuta; involucra parvula
basi subtruncata, medio constricta; calathidia flavescentia sul-
phurea haud radiantia, ligulis marginalibus laceratis.
Inv. ec. %/4, D. 17—20, Lm. 2.1 (culta 2.3) mm.
Forman hanc adhuc non satis extricatam jam a. 1878 prope
Holmiam (Haga) legi; dein ad Godby Alandiz pluribi vidi, Ad
Godby quoque est lecta var. vel forma confinis foliis latioribus
magis glaucescentibus, anthela oligocephala, involucris (°/5) cala-
thidiisque (23 — D.) majoribus.
P. *subfuscata n. — Hierac. exice. II, n:o 80, 81.
Involucri forma et magnitudine calathidiique colore et
fabrica cum precedente conveniens, distat caule magis alto
(usque ad 5 dm.) et firmo 1—2-folio, anthela umbellata densa
et seepius polycephala, involucris obscurioribus parce pilosis,
squamis exterioribus vix marginatis, foliis prasinis (I. leviter
subglaucis) opacis sat obscuris lingulatis |. oblongo-lingulatis
obtusis vel lingulato-lanceolatis subacutis (superiora), foliis cau-
linis magis evolutis.
oe D. 7-22. bm): 2222. 2: Ach 16, Pp..2 soe
Habitu notisque pluribus quoque cum P. diluta vel infu-
scata (in Jemtlandia obvenientes) sat congrult.
In prato locis siccioribus pluribi sat copiose prope pagum
Godby Alandi.
Inv.
P. adjuncta n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n:o 186, 187 (f.).
Prasino-glaucescens angustifolia, polycephala, 4.5—7 dm.
alta. Rhizoma breve crassum caules laterales facile exserens.
62 J.P Norrlin, Piloselle boreales.
Caulis mediocris — sat crassus firmus, 2—4-folius, viridis, ple-
rumque dense floccosus, inferne setulis 1.5—2.5 mm. longis
sparsis -— densis, superne glandulis setisque basi nigris brevio-
ribus sparsis — raris vestitus. Folia 2—3 (exteriora florendi
tempore emarcida) sat crassa, costa valida, prasino-glauca
et sat diluta, lineari-lanceolata — linearia longe acuta et
tenuiter denticulata, supra dense stellata et marg. versus setulis
tenuioribus 1.5—2 mm. long. sparsim — raro hispida, subtus
leeviter floccosa et sparsim (costa dense) setulifera. Folza caulina
sensim decrescentia, linearia acuta, parce setifera, subtus sat
dense floccosa, eglandulosa. Anthela paniculata sat laxa inter-
dum fere indefinita, rarius superne subumbellata, ramis 4—12
caulem superantibus, floccosis parce glanduliferis setulis ple-
rumque nullis, acladio 6—20 mm. longo pedicellisque sat longis
(6—12 mm.) sparse — sat dense glanduliferis, setis sparsis —
fere nullis. Jnvolucra sat parva basi ovoidea, cinerea — sat
obscura, mediocr. — dense floccosa, mediocr. glandulosa, pilis
raris — nullis. Squwame sat anguste, basales latius pallido-
marginate, superiores lineari-lanceolate apice sat longo et an-
gusto obtusule |. subacute, exteriores dorso -+ obscure margi-
nibus flocciferis dilutioribus. Calathidia parva lutea subleta,
serotina, flosculis tubulosis.
Inv. c. “/4, D. 17, Lm. 1.8—2 mm.
Indumento coloreque involucrorum sat est mutabilis. —
Locis siccioribus pluribi in Tavastia australi visa.
P. atrobulbosa m. in mus. fenn. (sub Hieracio atribulbo) ;
Hierac. hyperadenium Brenn. pro minima parte. — Herb. Pilos.
Fenn. II, n:o 190; Hier. exsicc. H, n:o 84.
Intense prasina, obscura, 3—10-cephala, 3—6 dm. alta.
Rhizoma breve descendens vel rarius subrepens. Jnnovatio per
rosulas; flagella gracilia brevia violacea angustifolia, abortiva
vel apice emarcida interdum gerit. Cauwlis sat gracilis — medio-
cris, sat firmus et seepe adscendens, sordide virens superne facile
rufescens vel fuscescens, infra medium 2-folius, parce floccosus,
inferne pilis albis 1—2 mm. longis sparsis — sat densis glan-
dulisque raris, superne setulis obscuris raris — solitariis vestitus
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 63
et sparsim — sat dense glanduliferus, infra anthelam cano-
floccosus, glandulis -- longis crassis atris setulisque raris
vel nullis obtectus. Folia 2—5, firma et sat crassa, obscura et
intense prasina, exteriora brevia lingulato-spathulata, intermedia
et superiora lingulata I. lingulato-oblonga obtusa |. breviter
subacuta apice recurvo, ++ undulata et spe tortula, supra
setulis brevissimis (0.5—1 mm.) sparsim hispidula at parce
stellata, subtus sat dense stellata et pubescentia, in superioribus
apicem versus pilis basi nigris glandulisque raris (in graminosis
nullis) immixtis instructis; folia caulina anguste — _ lineari-
lingulata acuta, subtus pilis atrobulbosis glandulisque atris
(pres. in margin. et costa) obtecta. Anthela humilis (15—20
mm. alta) corymbosa (ramo imo sepe longe remoto) vel sub-
umbellata, composita, ramis 2—4 brevibus sat validis cano-
tomentellis glandulis longis et brevioribus atris densis setulisque
atris solitariis vel nullis vestitis, caulem equantibus, acladio
brevi (3—6 mm. longo), bracteolis seepe obscuris. Lnvolucra
mediocria basi ovoidea |]. rotundata, nigricantia, parcius floccosa,
pilis nigris raris |. nullis glandulisque sat magnis atris con-
fertis obtecta. Sqwame basales minute spe pallido-marginate,
superiores mediocres lineari-lanceolate obtusz |. acuta, exte-
riores fere immarginate, interiores marginibus fusco-olivaceis
— subvirentibus, intime pallide virenti-marginate. Calathidia
sat densiflora lutea 1. subsulphurea flosculis (et stigmat.) sicci-
tate apice sordide virentibus; ligule marginales szpius sub-
lacerate.
Variat caule altiore crassiore erecto, foliis angustioribus
glauco-virentibus, anthela umbellata, involucris pallidioribus basi
truncatis cet. distincta; in Hier. exs. II distributa et verosim.
pro forma primaria salutanda.
8-85 21-22, Lm. 22 mm.
4—5
In campis herbidis siccioribus ad -pag. Godby Alandiz
frequenter obvia. Quoque ad Gunnarsniis, par. Pargas in regione
aboénsi (Axel Arrhenius).
Inv.
64 J. P. Norrlin, Piloselle boreales,
P. tenerescens var. luteo-glandulosa Sel. in mus. fenn.
(sub Hier. pubescente). — Hierac. exsice. II, n:o 86, forma |.
modificatio.
A P. tenerescente (in Bidr. Hier. flor. Skand. pag. 62
descripta), quacum notis gravibus convenit, caule altiore spe
2—3-folio pilis frequentioribus et glandulis gracilioribus, stolo-
nibus epigzis raris minusque evolutis, foliis superne dilatatis et
seepe minute denticulatis, caulinis magis evolutis, subtus glan-
dulis valde gracilibus hyalinis instructis, anthela altiore, squamis
magis acutis calathidiisque luteis recedit.
Planta 3—7 dm. alta; folia viridi-prasina; involucra basi
rotundata; ligule marginales incise.
Inv. = D205-=46) Gime? aa.
Lecta in pratis ete. pluribi in par. Kurkijoki Kareliz lado-
gensis, Riiisilé et Ruokolaks Karelize australis, Korpilaks Ta-
vastiz austr.; nonnihil recedens foliis caulinis subtus densius
pubescentibus et glanduliferis prope Willmanstrand legit Cel.
Th. Selan et in par. Ruskeala am. H. B. Zilliacus.
Cum priore ad Barkkarila prope Willmanstrand (unicum
specimen: Slan) obvenit forma habitu sat peculiaris ad P.
cymosam spectans. Rhizoma sat breve repens (in spec. tavast.).
Caulis sat validus, virens, erectus, infra medium 2—3-folius, par-
cius floccosus fere ad basin parce glanduliferus, inferne setis
ce. 1.5—2 mm. longis densiusculis hirsutus, superne setis bre-
vibus basi nigris rarioribus vestitus. Folia sat numerosa longa,
viridia siccitate leviter prasino-lutescentia, mollia, tenuiter dentata,
exteriora oblonga, obtusa, intermedia elongato-oblonga, superiora
lineari-lanceolata, supra setis 2—3 mm. longis sparse — den-
siuscule hirsuta et fere nuda, subtus sat dense pilosa et parce
stellata; folia caulina linearia acuta glandulifera. Anthela um-
bellata laxa c. 50 mm. alta, ramis 9 gracilibus, parcius floccosa
elandulisque tenellis dilutis iisdem longioribus immixtis sat dense
obtecta. Involucra parva 6—6.5 mm, alta, sat diluta, parcius
floccosa, glandulis minutis crebris cum longioribus (vel pilis
tenellis in specim. tavast.) immixtis vestita. Sqwame sat anguste
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 65
sublineales acutiusculze vel subobtuse, inferiores seepe conspicue
marginate. Calathidia luteola ligulis marginalibus incisis. —
Ad Upila Tavastiz meridionalis quoque duo specimina jam
a. 1872 inveni. — Forma adhue dubia in museo fenn. s. n. Hierac.
sporadicum m. asservata.
P. dubia Lindeb. Hier. exsicc. n:o 16, var. contractiformis n.
— Herb. Pilos. Fenn. Il, n:o 194.
Prasino-virens, 3—5 dm, alta, anthela glomerata, 4—12-ce-
phala. Rhizoma breve descendens, interdum stolones (?) pallidos
aphyllos abortivos exserens. Caulis mediocris, parum firmus,
sordide virens, 1—2-folius, mediocrit. floccosus, inferne pilis
brevibus (c. 1 mm.), superne setulis obscuris 1.5—2.5 mm. longis
glandulisque sparse — sat dense vestitus, infra anthelam dense
floccosus setulis nigris 2—3 mm. longis et glandulis obscuris
dense vestitus. Folia 2—6 mollia et flaccida, subprasina, exte-
riora lingulato-spathulata obtusa, intermedia lingulato-oblonga I.
anguste oblonga sat obtusa, rarius oblanceolata acuta, superiora
seepius anguste lanceolata, interdum elongato — lineari-lanceo-
lata acuta, supra sparsim |. sat dense stellata, setulis brevibus
(1 mm. long.) sparse hirtella, infra nonnihil densius vestita.
Folium caulinum inferius fere semper prope basin caulis
insertum evolutum, superius (in caulis medio |, supra adfixum)
reductum bracteiforme glanduliferum. <Anthela contracta (10
—20 mm. alta), umbellata 1]. subcorymbosa ramis 2—4 cano-
floccosis glandulis et setulis nigris 2--3 mm. longis sat dense
vestitis. Znvolucra mediocria basi ovoidea et medio spe leeviter
constricta, e fuligineo obscura |. nigricantia, -- floccosa, glandulis
nigris et pilis mollibus cano-fuscescentibus brevioribus (1—2
mm.) conferte obtecta. Sgqwuumne sat late, basales partim
pallido-marginate, superiores lineari-lanceolatee obtuse vel sub-
acute, exteriores immarginate |. obsolete marginate, interiores
marginibus fuscescentibus — olivaceis — subviridibus. Calathidia
plerumque mediocria lutea ligulis valde laceratis.
Inv. “2—* D, 2221 (—25), Ach. 1.8, Pp. 45 mm.
ov
66 J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
Locis humidiusculis vel subumbrosis ad pag. Godby (satis
frequenter) aliisque locis Alandise visa. — Involucris et cala-
thidiis, magnitudine excepta, cum P. *contracta congruit.
P. *illudens n. — Hierac. exsice. II, n:o 87.
P. neglecto sat similis at foliis glaucescenti-prasinis et cala
thidiis nonnihil dilutioribus flosculis +- tubulosis mox distincta.
85-9 D, 22—25, Lim. 2.4 mm. locis fertilioribus,
Ad Kurkijoki Kareliz ladogensis pluribi; cet. in par. Raut-
jirvi et S:t Andres adhuc visa.
Inv.
P. fuliginea n. —- Herb. Pilos. Fenn. I, n:o 195.
Obscure viridis, pleiocephala, 3—6 dm. alta. Rhizoma
breve descendens. Jnnovatio per rosulas sessiles. Caulis ob-
scure viridis adscendens |. erectus, 2-folius, parcius floccosus,
inferne pilis albidis brevibus (1—2 mm.), superne setulis obscuris
raris glandulisque sat densis vestitus, infra anthelam floccosus,
elandulis longis nigris brevioribusque immixtis sat dense obtectus,
fere depilatus. Folia 2—5, viridia (I. siccitate subprasina), exte-
riora subspathulata, intermedia et superiora lingulata — anguste
Jingulata obtusa vel rarius oboblonga, supra sat dense — sparse
stellata setulisque brevibus ({ mm. long.) hispidula, subtus dense
l. sat dense stellata et sat dense pubescentia; folium caulinum
inferius lineari-oblanceolatum, superius lineare acutum subtus
leeviter floccosum, margin. et costa pilis nigrobulbosis glandulisque
immixtis vestitum. Anthela humilis (15—20 mm. alta) subum-
bellata, 3--10-cephala, ramis 2—5 equantibus, viridi-obscuris,
sat gracilibus, parcius floccosis, glandulis gracilibus, longioribus et
brevioribus mixtis crebris, setulis raris 1. nullis. Jnvolucra minora
basi rotundata, sat nigra, parce floccosa, glandulis nigris crebris
pilisque nigris raris obtecta. Squamo basales minute, interdum
pallido-marginatz, superiores latiuscule oblongo-lineares obtuse,
exteriores immarginate. Calathidia mediocria, lutea, ligulis
margin. sat latis parum laceratis. |
eee D. 20—22, Lm. 2.6 mm.
In prato locis humidiusculis prope pagum Godby Alandize.
Inv.
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 67
P. pubescens (Lindbl.) *nigrans Almqv., Dahlst. Bidr, Syd-
6stra Sverig. Hierac. fl., I, p. 76. — Hierac. exsice. II, n:o 90.
In Alandia anno 1884 pluribi legi formam cum descrip-
tione |. c. sat bene congruentem; fere eadem quoque in Tavastia
australi. In speciminibus alandicis involucra sunt 7—7.5/35—4
mm. basi ovoidea, calathidia diam. 16—18 mm. flosculis sat
dilutis et distantibus, ligulis marginalibus 2.2 mm. latis inte-
gris. In herb. mus. fenn. specimina quoque adsunt (s. n. H.
*contractum var. detractum) e Pargas, Krakniis (Axel Arrhenius)
et Korpo (Ringbom) regionis aboénsis.
Var. striolata n. — Hierac. exsicc. II, n:o 91.
Recedit precipue foliis angustioribus, involucris basi ob-
longis squamisque obtusis nonnihil angustioribus et ligulis lace-
ratis. Caulis inferne striatus; folia mollia, media et superiora
anguste lingulata — linearia; folia caulina linearia, inferiora bre-
viter, superiora longe acuta. Inv. 7/35, D. 16 mm.
In versura agri ad Godby Alandiz. Sat similis lecta ad
Ecker6d Alandiz (Th. Selan) et in insula Sagu regionis aboénsis
(F. E. W. Elfving); quoque in Tavastia australi foliis firmioribus.
P. *acutalis n. — Hierac. exsice. II, n:o 93.
Dilute viridis lutescens acutifolia 55—70 cm. alta. Rhizoma
breve descendens rosuliferum. Caulis viridis, 2—3-folius, sat dense
floccosus, inferne setulis albis brevibus (0.5—1 mm.) sparsis —
densiusculis vel rarioribus, superne setis nigris brevibus raris
glandulisque sparsis vestitus. Folia 1—3 (exteriora emarcida),
firma, e lutescenti viridia nitidula, marg. reflexis, elongata,
minute denticulata, costa sat crassa, intermedia oblonga — anguste
lingulata, superiora anguste — lineari-oblanceolata longe acuta
vel acuminata, supra setulis brevissimis raris, parce — me-
diocr. stellata (costa densius), subtus limbo parce pilosa et
mediocr. — dense stellata, costa sat dense pubescentia; folia
caulina sensim decrescentia, inferiora prioribus similia lineari-
oblanceolata longe acuta petiolata, superiora e basi lata linearia
longissime acuta, subtus leviter floccosa. Anthela paniculata
68 J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
composita 10-—30-cephala, ramis 4—7 validis caulem superan-
tibus, remotis et imo spe longe distante, sordide virentibus
canofloccosis pedicellisque 4—10 mm. longis sparsim — sat
dense glanduliferis et setulis raris brevibus vestitis, bracteolis cane-
scentibus l. -+ coloratis, acladio 10—15 mm. longo. Involucra
minora basi ovoidea, obscura parcius floccosa, dense glandu-
losa et pilis brevibus inferne nigris parce vestila. Squame
mediocres, basales szepe conspicue marginate, superiores lineari-
lanceolate summo apice obtuse, exteriores dorso viridi-nigri-
cante obsolete marginate, interiores e viridi pallido-marginate.
Calathidia minuta diluta lutea; ligule marginales integre.
TP 299, 1315 So ea,
3—4
Ad Ainola Tavastiz australis in campis et clivis herbidis
et graminosis siccioribus.
Inter formas varias confines in Fennia meridionali obve-
nientes unam tantum insignioren h. 1. describere volumus.
Inv.
P. Arrhenii m. in museo fenn.
Lutescens polycephala c. 6 dm. alta. Rhizoma et inno-
vatio preecedentis. Caulis mediocris — sat validus erectus virens,
2——4-folius, + floccosus minute et parce glanduliferus, inferne
setis c. 1 mm. dense hirtellus, superne setis brevibus obscuris
basi nigris sparsis — raris. Folia florendi tempore pauca (1—2),
sat magna, luteo-viridia, lanceolata vel oblanceolata —- anguste
lanceolata acuta tenuissime denticulata, conspicue petiolata
parce stellata, supra setis brevibus sparse — densiuscule hir-
tella, exteriora lingulato-oblonga; folia caulina sensim decre-
scentia acuminata subtus densius stellata, superiora seepe glan-
dulifera. Anthela paniculata ramis numerosis -+ distantibus
sequantibus, parce floccosis, sparse —- densiuscule glanduliferis
et setulis raris — frequentioribus, pedicellis glandulis gracilibus
et setulis c. 1 mm. longis obscuris apice canis sparse — den-
siuscule vestitis. IJnvolucra 7—8 mm. alta sat diluta, mediocr.
glandulifera et parce (vel basi mediocr.) pilifera. Sqwame sub-
lineales apice obtuso szpe livido- vel rufo-fuscz, exteriores
submarginate. Calathidia lutea. — Caule setis longioribus, den-
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennia, XII, n:o 4. 6Y
sioribus et firmioribus, anthela densius setulifera, foliis latio-
ribus magis asperis et brevius acuminatis a priore distincta.
Ad Gunnarsniis, par. Pargas, in latere collis jam a. 1870
legit amic. A. Arrhenius; ibidem ad Terfsund in prato humido
quoque obvenit minus lutescens, obscura, densius floccosa
anthela densiore involucrisque nonnihil humilioribus (modificatio
videtur).
P. subcurvescens Norrl. in museo fenn. Hier. lewcopterwm
Brenn. — Hierac. exsice. IJ, n:o 89.
Gracilescens, e luteo glaucescenti-viridis, 5—16-cephala,
3—5 dm. alta. Rhizoma descendens. Caulis sat gracilis erectus
1. adscendens, virens basi interdum rufescens superne livescens,
2—3.-folius, floccosus, inferne pilis sat tenellis 2—4 mm. longis
dense hirsutulus superne sparsim setuliferus, usque ad medium
vel infra glandulis sat minutis sparse — sat dense vestitus,
apice tomentellus et dense glanduliferus. /olia 3—6, sat diluta
et mollia e glauco vel prasino lutescenti-viridia, inter-
media et superiora elongato-oblonga vel anguste lingulata obtusa
vel subacuta (summa), supra setulis 1.5—2 mm. longis sparse
hirsutula et sparse — sat dense stellata, subtus sat dense
pubescentia et dense stellata, exteriora breviora et latiora.
Folia caulina anguste lanceolata acuta (inferius) — linearia,
superius sepe glanduliferum. Anthela sat humilis, ramis ap-
proximatis gracilibus pedicellisque tomentellis, dense glanduli-
feris, depilatis. Znvolwcra parvula (I = 6.5/4), basi rotundata medio
constricta, obscura — nigricantia, depilata, +- floccosa (precip.
inferne), glandulis gracilioribus — crebris obtecta. Sqwame supe-
riores mediocres |. latiusculz sublineales, virenti-nigre obtusule,
exteriores immarginate |. obscure marginate, basales minute
anguste submarginate. Calathidia sat minuta ([ = 18 D.) lutea
siccitate subsulphurea, sat densiflora.
Ad Helsingforsiam et Thusby a. 1876 legi et dein ad Korpi
et Suuni (frequ.) Nylandiz vidi; Bergé (J. A. Palmén), Lojo
(S. O. Lindberg et alii), Sammatti (G. Selin). Formam magis
recedentem in Lojo legerunt Harald Lindberg et Ch. E. Boldt.
70, J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
P. cymosa *speirea n. — Herb. Pilos. Fenn. Il, n:o 196.
Obscure viridis, angustifolia, polycephala, 4.5—7 dm.
alta. Rhizoma breve descendens. Cawlis mediocris, viridis, firmus
et tenax, fistulosus, 2—4-folius, sat floccosus, inferne setis tenui-
oribus 2.5—4 mm, longis parum firmis, basi rufescentibus densis
superne glandulis et setis obscuris sparse vestitus. Folia 1—3
(exteriora emarcida), mollia, viridia viva sat obscura, sicca palle-
scentia et lutescentia, intermedia anguste oboblonga — lingulato-
oblonga, superiora anguste — elongato-lanceolata, supra medio-
criter stellata et setulis mollioribus 2—2.5 mm. longis sat dense
hispida, subtus sat dense stellata et pubescentia. Folia caulina
sensim decrescentia angusta acuta, superiora in pagina inferiore
costa et marginibus apicem versus glandulifera. Anthela um-
bellata 1. subumbellata, sat contracta, ramis 3—8 superantibus,
canofloccosis, mediocriter glanduliferis, bracteolis x+- obscuris,
acladio 5--10 mm. longo, pedicellis 4—8 mm. longis sat dense
glandulosis et setulis canis 2—3 mm. longis sat dense vestitis.
Involucra minora, basi ovoidea |. subrotundata, nigricantia,
parcius floccosa, superne dense glandulosa et parce pilosa, basi
parce glandulifera et pilis canescentibus basi nigris 1.5—2.5
mm. longis obtecta. Squame basales valde anguste acute im-
marginate, superiores sat anguste lineares, exteriores obscure
immarginate apice brevi obtuso picee. Calathidia sat parva
lutea, ligulis marginalibus integris.
Inv. =, D, 16—18, Lm, 2.2, Ach. 1.7, Pp. 4-43 mm.
Habitu notisque variis cum *H. Duseniz N. P., Lindeb.
Hierac. exsicc. n:o 107 (cymosum, var.) congruit at follis rosu-
laribus angustioribus et magis viridibus densius stellatis et setulis
longioribus vestitis, foliis caulinis glanduliferis, anthela umbel-
lata, squamis involucri obtusis densius glanduliferis distincta.
In prato locis arenosis prope pag. Godby Alandiz sparsim
crescens.
*P. signifera n. — Hierac. exsicc. II, n:o 95.
Leete et dilute viridis, polycephala, 4—5 dm. alta. &hi-
zoma breve crassum rosuliferum. Caulis sat gracilis, firmus
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 71
flexuosus, sordide viridis et -+ coloratus, 1—3-folius, sat dense
floccosus, inferne setulis tenellis albidis 1.5—2.5 mm. longis sat
conferte vestitus, superne sparsim — sat dense setuliferus et
parce glanduliferus. Folia 1—2, viridia et valde diluta, spa-
thulato-oblonga 1. rarius subovalia — oblonga vel oblanceolata
(primordialia interdum persistentia ovalia —- subrotunda), sub-
integerrima, supra sat dense stellata, subtus sat floccosa, cet.
pilis et setulis tenellis brevibus (1—1.5 mm.) sat dense vestita.
Folia caulina basi lata inserta densius floccifera, superiora apice
glandulis minutis parcissime instructa. Anthela umbellata vel
subpaniculata, 25—50 mm. alta, 10—20-cephala, ramis 3—6
caulem superantibus, mediocr. — cano-floccosis, setulis raris,
elandulis sparsis, bracteolis angustis subobscuris munitis; acla-
dium 10—15 mm. longum; pedicelli 5—12 mm. long. glandulis
minutis sparse setulisque tenellis canis 2—3 mm, longis den-
siuscule vestiti. Jnvolucra minora (7—8 mm. alta) angusta
cylindrica, virenti-obscura, sat floccosa, superne parcius pilosa
et glandulis minutis densiusculis, basi pilis canis 2—3 mm,
longis conferte obtecta, glandulis raris vel nullis. Squame
basales angustz interdum pallido-virenti-marginate, superiores
mediocres lineares apice rufopurpureo obtuse, exteriores
fere immarginate, interiores dorso obscuro virenti-marginate.
Calathidia \utea.
Foliis dilutis squamisque involucri apice coloratis facile
dignota.
Rossia borealis, Pishma ad ostium fluminis Svjatloja in
precipite ripario alto, loco glareoso calcareo (A. O. Kihlman).
*P. ainolensis n. —- Hierac. exsicc. II, n:o 94.
E lutescenti dilute viridis, tenuifolia, polycephala, c. 6
(4—8.5) dm. alta. Rhizoma breve descendens; innovatio per
rosulas sessiles. Caulis mediocris erectus, viridis deorsum inter-
dum coloratus, striatulus, plerumque 2- rarius 3—4-folius, dense
floccosus, inferne setulis brevioribus (1-—2.5 mm. long.) tenellis
mollibus albis conferte hispidulus, medio parcius glanduliferus
et sat dense setuliferus, superne glandulis sat minutis sparsis
72 J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
— sat densis setulisque obscuris sparsis vestitus. Folia 2—6,
diluta viridia et leviter lutescentia opaca, tenuia et mollia, margin.
subreflexis, exteriora oblongo-lingulata — oblongo-spathulata
obtusa, superiora anguste oboblonga |. oboblongo-lanceolata,
pilis vel setulis tenellis 1.5--2 mm. longis sat dense vestita,
supra sat dense subtus dense stellata. Folia caulina sat reducta
linearia, superiora apicem versus marginibus et costa glandulis
minutis solitariis instructa. Anthela cymosa, primo densa dein
sublaxa, ramis 6—10 approximatis vel imo + distante, caulem
superantibus, tomentellis parce setuliferis et glanduliferis, acladio
sat brevi, pedicellis 5—8 mm. longis gracilioribus setulis albidis
2-3 mm. longis sat densis, glandulis rarissimis. Jnvolucra
minora cylindrica basi ovoidea, +- floccosa, pilis albidis 2—3
mm. longis creberrime vestita, superne sat dense pilosa et
glandulosa. Sguame e virenti fusco-nigricantia, superiores sat
anguste lineares apice oblonge fusce, inferiores anguste acute
immarginate. Calathidia parva, e sulphureo pallide lutea; ligule
marginales sat lacerate.
’ — 46,’ Lm: ¢, 2 ram;
Pilis caulis et foliorum mollibus et foliis dilutis tenuibus
facile a confinibus dignota.
In arenosis ad Ainola Tavastiv meridionalis parce modo
adhuc visa.
Inv
*P, retractata n. — Herb. Pilos. Fenn. II, n:o 197,
Lutescenti-viridis polycephala, 5—8.5 dm, alta. Rhizoma
breve rosuliferum. Caulis sat gracilis — validus firmus, virescens,
2— 4(—7)-folius, sat dense floccosus, inferne setis pallidis 2—4mm.
long. bulbulis rufescentibus — nigricantibus dense hirsutus, superne
et apice setis obscuris sparsis — raris glandulisque raris
vestitus. Folia 2—5 lutescenti-viridia mollia nitidula margin.
reflexis, exteriora oboblonga — spathuilato-lingulata, superiora
oblanceolata — _ elongato-oblanceolata plerumque acuta, supra
mediocr. stellata et setis 2.5—4 mm. longis sat dense strigosa,
subtus dense stellata et sat dense pilosa. Fola caulina angusta
sat minuta linearia vel lineari-lanceolata densius_ stelligera,
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4. 73
eglandulosa. Anthela paniculata rarius subumbellata, primo
congesta dein sublaxa, sat humilis, ramis 5—12 patulis floccosis
et inferne fere depilatis et eglandulosis brateolis +- obscuris,
acladio 5—15(—20) mm. longo; pedicelli c. 7 mm, setulis pallidis
vel basin versus nigrescentibus 3—4 mm. long. sat dense hir-
suti, parcissime minuteque glandulosi. Jnvolwcra sat parva,
parum obscura, sat floccosa, parcissime glandulosa et pilis
canis |. inferne nigris 2—3 mm. longis basi plerumque ovoi-
dea crebre — sat conferte, superne parcius vestita. Squame
sat anguste 1. mediocres subacute, exteriores dorso plerumque
obscure marginibus late pallidioribus ++ floccosis vel rarius
anguste nudis. Calathidia sat parva lutea.
6.5
yas) D. 17 mm.
In Tavastia australi (Hollola, Asikkala, Koski) locis apricis
rarius.
Planta sat similis est distributa in Fr. H. N. XIH, 15, in
N. P. die Hierac. Mitteleurop. sub Hier. cymoso var. holmensi
allata. Parum diversa quoque in Ostrogothia occurrit et veri-
similiter in scriptis N. P. (sub. Hier. molliseto?) et Dahlst. jam
est tractata.
Inv
H. 1. commemoretur forma sat insignis at adhuc modo in
speciminibus non satis evolutis visa, qua in Hierac. exsicc. I,
n:o 96, s. n. Hier. *peristictum datur.
Est planta obscure viridis lutescens pleiocephala 5—7 dm.
alta. Rhizoma breve descendens. Calis sordide virens, ple-
rumque 4-folius, dense floccosus, inferne setulis 2—3 mm. longis
mollibus albidis basi nigroviolaceis creberrime obtectus,
superne setulis sat obscuris basi nigris dense glandulisque mi-
nutis parcissime vestitus. Folia 2---3, erecta longa viridia ob-
scura, inferiora lingulata — lingulato-oblonga, superiora elon-
gato — lineari-oblonga |. oblanceolata, sparsim — sat dense
pilis 2 mm. longis vestita, supra parce subtus sat dense stelli-
gera; f. caulina sensim decrescentia sessilia, superiora supra
dense stellata, subtus sat dense floccosa et pilis basi nigrobul-
bosis vestita. Jnvolucra parcius floccosa, glandulis raris |. soli-
tariis, pilis c. 2 mm. longis canescentibus |. obscuris frequentibus,
74 J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
Squame. late ovato-lanceolatee, exteriores obscure virenti-margi-
nate. — Ad Hyvinge Nylandiz loco graminoso aprico solo duro
sparsim crescens. Ab Hier. molliseto, cujus forsitan est varietas,
differt setis caulis brevioribus inferioris conspicue bulbosis
superioris rectis (haud crispulis) obscuris — nigricantibus, foltis
angustioribus pilis tenellis mollibus brevioribus vestitis, invo-
lucris parum numerosis breviter villosis.
P. *syrjenorum n. — Hierac. exsice. II, nio 99.
Prasino-glaucescens, umbellata, 4—6 dm. alta. Ahizoma
breve subcrassum descendens, raro longius subrepens. Caulis
sat validus erectus, virens, 2—3-folius, floccosus, inferne setis
tenellis 2—3 mm. longis sparsis — sat densis, superne setis
obscuris glandulisque sparsis vestitus. Folia pauca, exteriora
oblongo-spathulata facile emarcida, superiora glaucescenti-
prasina sat diluta sicca sublutescentia, anguste — _ elongato-
lanceolata 1. oblanceolata acuta, subtus leviter floccosa, parce
(costa densius) pilosa, supra -b stellata et setulis gracilioribus
c. 2.5 mm. longis (in basi petioli usque 5 mm. long.) sparsim
hirsuta; folia caulina angusta sepius eglandulosa. Anthela um-
bellata 25—40 mm. alta, rarius subcorymbosa, ramis 3—7
(imo sepe remoto) apice 2—3-cephalis aequantibus vel leniter
superantibus, sat crassis, cano-floccosis, glandulis densis setulisque
rarioribus vestitis, bracteolis obscuris |. fuscescentibus imis szpe
majusculis virentibus; acladium (8—) 7—15 mm. long.; pedicelli
3--8 mm. longi dense glandulosi et setulis canescentibus I.
subobscuris 2—3 mm. longis sat dense vestiti. Jnvolucra 7—-8
mm. alta lata basi rotundata, obscura 1, fusco-nigricantia, a-
stellata 1. floccosa, inferne pilis subobscuris 2 mm. longis densis
— confertis, superne glandulis numerosis minutis obtecta.
Squame sat late, sublineares, in apicem brevissimum obtusulum
attenuate, exteriores immarginate. Calathidia plenissima stylis-
que concoloribus dilute aureo-sulphureis, ligulis marginalibus
integris, subtus evittatis vel levissime rufo-maculatis.
Ludit caule parcius vestito, anthela humiliore, involucris mi-
noribus parcius vestitis, squamis angustioribus et p.p. subacutis,
om |
or
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4.
Rossia borealis ad Pishma in littore saxoso fluvii Umba (A.
O. Kihlman).
Habitu notisque pluribus cum Hier. transmarino }) |. H.
arctogeno convenit; etiam cum forma Hier. paradoxi (Lindeb.)
anthela minus alta similitudinem quandam offert. Ex altera
parte confluere videtur cum forma (vel modificat.?) alia, quam
amic. Kihlman in prerupto alto solo caleareo ad ostium fluvii
Svitloja legit, statura altiore et magis robusta, foliis exterio-
1) Sub hoc nomine in Hierac. exsicc. II, n:o 98 datur forma quam
in latere clivi saxosi aprico ad Domaas in Gudbrandsdal Norvegie legi.
Est planta intense prasino-virens, 5—15-cephala, 3—5 dm. alta. Rhizoma
crassum breve descendens |. subhorizontale; innovatio per rosulas sessiles.
Caulis gracilis erectus virens, superne livescens, 2-folius, sat dense floccosus
et usque ad medium parcius nigroglandulosus, inferne setis albidis violaceo-
bulbosis 3—5 mm. longis dense hispidus, superne setis obscurioribus sparsis
vestitus. Folia 1—3, exteriora minora spathulata — lingulato-spathulata
florendi tempore plerumque emarcida, superiora lingulata — lanceolata acuta
petiolata, prasino-viridia, supra setis 2.5—4 mm. longis sparsim — densius-
cule birsutus et parcius stellatus, subtus leviter floccosus et sat dense
pilosus, costa crebre setuliferus. Folia caulina acuminata, superius margin.
sepe parce glanduliferum et subtus setulis nigrobulbosis hirsutum, Anthela
plerumque umbellata et laxa seepe quoque paniculata, ramis 3—d equanti-
bus demum acladium 4—10 mm. longum superantibus apice 1(abortu)—3-
cephalis, canofloccosis, vulgo parce setuliferis et glandulis nigris sat minutis
mediocr, vestitis, bracteolis nigricantibus. Involuera virenti- vel fusco-nigra
— subatra, sat lata, basi truncata, medio subconstricta. parce floccosa, inferne
villis canescentibus (— subobscuris) 2—2.5 mm. longis crebris — confertis,
glandulis rarioribus — fere nullis, superne pilis obscuris raris obscuris glan-
dulisque parvulis (preecipue in apicibus squamarum) siepe sat numerosis
obtecta. Squame sat late, supra medium in apicem obtusulum breviorem
sepe rufofuscescentem attenuate, exteriores immarginate |. margin, nigri-
cantibus angustis instructe. Calathidia diluta sulphurea sat densa; ligule
marginales integre vel partim subincise, subtus leviter vittate.
7—1.;5
ryan D. 21—23, Lm. 2.5—2.7 mm.
| ap
In Fr. Symb, p. 42 s. n. Hierac. sabinum v. vittatum allata videtur.
A H. sabino norvegico Fr. in H. N. XUI 16 distributa nonnihil recedit invo-
lucris basi Jatis ligulisque vittatis (specim. tamen nimis manca sunt). Cum
descriptione in N.P. |. c. pag. 412 nostra forma sat congruit at distat setis
foliorum (et colore ligularum marginal.). Ab Hierac. arctogeno diversa colore,
indumento, involucris majoribus defloratis haud sulcatis, calathidiis multo
majoribus. Cet. variat indumento et ligulis fere evittatis.
Inv.
76 J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
ribus magnis obovatis, rosularium setis longissimis dense hir-
sutis, umbella altiore et polycephala, involucris majoribus, cala-
thidiis ut vid. minoribus, squamis indumentoque nonnihil rece-
dens. Hee parum est diversa a forma in Fennia meridionali
pluribi obveniente, quam in museo fennico nomine H. litoreo
distinxi, cui cl. Brenner dein novum nomen addidit: H. pycno-
chetum. Est planta 3~6 dm. alta; rhizoma precedentis. Caulis
gracilescens, sordide virescens plerumque 2—3-folius, dense vel
leviter floccosus, ad medium usque parce glanduliferus, inferne
setulis canis basi nigris 3—4 mm. longis dense hirsutus, superne
setis obscuris sparsis vestitus. /olia glaucescenti-prasina, obscura
mollia et flaccida, infima (florendi tempore emarcida) ovalia et
exteriora spathulata — spathulato-lingulata, superiora anguste
-— elongato-oboblonga 1. oblanceolata 1. lingulato-lanceolata,
supra setis 2.5—5 mm. longis sparse — sat dense hispidula,
et -+ stellata, subtus pallidiora floccosa et sparse pilosa; folia
caulina lineari-oblanceolata acuta eglandulosa. Anthela sat alta
et laxa sepius subumbellata 3—10-cephala ramis 2—5(—9)
gracilibus -— crassulis apice 1~—3-cephalis floccosis glandulis
tenellis erebris setulisque subobscuris raris vestitis; pedicelli
4—15 mm. longi setulis subobscuris 2—3 mm. longis sat dense
hirsutuli, acladium 5—20 mm. longum. Jnvolucra nigricantia
lata, basi rotundata, medio leniter constricta, -- floccosa glan-
dulis minutis densis pilisque subobscuris 1.5—2 mm. longis
presertim basi sat dense obtecta. Squame@ exteriores nigrican-
tes immarginatz, superiores lineares subacute. Calathidia ma-
juscula subsulphurea ligulis marginalibus integris.
(85, D. 22—24, Lm, 2.5(—3) mm.
Vihti in rupibus pluribi (H. A. Printz et J. P. N.), Pargas
Gunnarsniis pluribi (F. E. W. Elfving et C. J. et A. Arrhenius)
Karislojo inter Karkali et Lojo 6 (G. Selin); Helsingfors, Rénn-
skiir (M. M. W. Brenner). Forma vel potius modif. sat recedens
in par. Nurmijiirvi lecta (K. E. Stenroos). In insula Korpo ad
Korpostrém in junipereto am. A. Arrhenius legit specimen vali-
dum 8 dm. altum caule 6-folio umbella 40-cephala ramis 16
crassulis canis glandulis validioribus,
Inv.
~]
~sJ
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XH, n:o 4.
In par. Wihti, in rupe ad Irjala, beat. H. A. Printz legit
formam peculiarem statura praeced. subsimilem, caule dense
floceoso et inferne conferte setifero, foliis exterioribus semirotun-
dis — ovalibus supra setis longis crispulis hirsutis, anthela um-
bellata tomentosa pedicellis eglandulosis crebre canosetosis, invo-
lucris canofloccosis eglandulosis setulis canis creberrime hirsu-
tis; in museo fennico s. n. H. ijalense m. asservata.
P. macranthela N. P. *rangsbyensis n. — Herb. Pilos. Fenn.
Wewo Te:
Angustifolia, dense glandulosa, 4—10(—15)-cephala, 2—5
dm. alta. Rhizoma crassum descendens; innovatio per rosulas
sessiles. Caulis adscendens |. erectus sat flaccidus, superne
fuscus, O—1—2-folius, dense floccosus ad medium usque vel infra
mediocriter glanduliferus, inferne setis pallidis tenuioribus 2—3é
mm. longis sparsim — sat dense hirsutus, superne setis ob-
scuris sparsim vestitus. Folia subprasina opaca et vulgo flac-
cida, longa, intermedia anguste oblonga — anguste lingulata,
superiora anguste lingulata vel lingulato-lanceolata —- oblanceo-
lato-linearia subacuta, supra sparsim hispida et + stellata,
subtus -t floccosa et sparse pilosa. Folia caulina reducta
linearia acuta, superius interdum glanduliferum. Anthela sat
humilis — alta, ramis 2—4 crassis paniculata |. furcato-panicu-
lata — subumbellata, seepe ramis florigeris ex axillis foliorum
eaulis aucta indefinita, tomentosa, glandulis sat validis et longis
erebris setulisque obscuris plerumque raris vestita; acladium
4—10(—40) mm. long. interdum setis frequentibus vestitum.
Involucra mediocria basi rotundata |. subtruncata medio con-
stricta, -- floccosa, glandulis nigris crebris — creberrimis
pilisque nigricantibus ++ immixtis obtecta. Squwame. latiusculie,
exteriores obtuse apice rufo-fusce (superiores) vix marginate,
interiores acute. Calathidia majuscula dilute lutea sulphurea
sat radiantia, flosculis paucioribus; ligule marginales concolores,
partim sublacerate.
Inv. 55=57, p, 23—25(—-28), Lm. 2.2—2.5 mm.
In colliculis petrosis siccis prope agros ad pag. Rangsby Alan-
diz satis frequenter at plerumque modo solitarie vel parce crescens,
J. P. Norrlin, Piloselle boreales.
x]
(oe)
*P. plebeja n. — Herb. Pilos. Fenn. Il, n:o 198.
Prasino-virens, 3—10-cephala, 2—4 dm. alta. Rhizoma
breve crassum descendens. Caulis adscendens —- erectus plerum-
que sat gracilis, O—1—2-folius, dense floccosus et usque infra
medium sparse glandulosus, inferne setis longis (3—5 mm.) sat
dense — crebre, superne sparsim hirsutus, apice sat dense glan-
duliferus et sparse setosus. Fol7a mediocria subprasina crassula
et mollia, exteriora oboblonga, intermedia et superiora anguste
oblonga — anguste lingulata obtusa vel lineari-lanceolata acuta
(superiora);-supra setis 3—4 mm. longis sat dense hispida, sub-
tus floccosa — tomentella et dense pubescentia; folium cauli-
num inferius (prope basin caulis adfixum) minutum valde
angustum, acutum, superius reductum apice glanduliferum. An-
thela paniculata -—— subfurcata raro subumbellata, ramis 1—4
superantibus, imo szepe longe remoto, floccosa, glandulis gracili-
bus minoribus et validioribus longis dense obtecta, acladio ple-
rumque brevi. Jnvolucra minora sat angusta basi subtruncata
obscura, -- floccosa et glandulis mixtis conferte obtecta, fere
depilata. Squame anguste lineares, exteriores plerumque fere
immarginate, interiores in apicem angustum obtusulum vel sub-
acutum attenuate. Calathidia sat parva lutea, ligulis margina-
libus plerumque integris.
Inv. shes Dt to. Lin. 22 Hen.
3.5—3.8°
Ad pag. Mangstekta Alandiz in latere vasto collis petrosi
frequenter at sparsim crescens; sat similis quoque ad Holmiam,
Djurd (5. Almqvist).
A precedente foliis brevioribus et densius vestitis, invo-
lucris minoribus squamis angustioribus apice incoloratis calathi-
diisque minoribus luteis facile dignota.
*P. lenifolia Norrl. in mus. fenn. — Hierac. exsice. I,
n:o 100, 101 (f.).
Gracilescens obscure virens mollifolia, 7—30-cephala, 2.6—6
dm. alta. Rhizoma crassum descendens; innovatio per rosulas
sessiles. Caulis gracilis (— mediocris) virens, plerumque 2-folius -
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica XII, n:o 4. 79
et dense floccosus, usque infra medium parce et minute glandu-
liferus, inferne setis tenellis mollibus albidis 3—5 mm. longis
crebre — conferte hirsutus, superne setis pallidis — subob-
scuris sat dense vestitus. Folia prasino viridia obscura valde
mollia, intermedia anguste lingulato-lanceolata, superiora elon-
gato-lanceolata —- linearia +- acuta, supra setis tenellis 2—3
mm. longis sat dense hirsutula et + stellata, subtus floccosa
et sat dense pilosa; folia caulina linearia acuta. Anthela ple-
rumque umbellata 20—40 mm. alta, ramis 4—10 crassulis caulem
longe superantibus, imo spe remoto, cano-tomentella, setulis
canis circ. 3 mm. longis et glandulis minutis sat dense obtecta.
lnvoiucra minora — mediocria sat angusta, basi ovata vel
rotundata, obscura, +- floccosa, setulis canis vel in apice squa-
marum obscuris, crebre vel basi creberrime hirsuta glandu-
lisque parvulis sparse — sat dense preesertim superne obtecta.
Squame late — sat late sublineales in apicem brevem obtu-
sum attenuatz, exteriores anguste |. obsolete marginate (I. im-
marginate), interiores marginibus latis dilute virentibus l.
pallidis. Calathidia sat parva — mediocria dilute sulphurea,
ligulis marginalibus integris, concoloribus.
Inv. 2, D. 1722, Lm, 2.2—2.5, Ach. c. 2, Pp. 4.5 mm,
Locis siccioribus ad Godby (pluribi), Knudsboda et Norrby
Alandiz parce crescens; quoque in Brandé (O. Bergroth). Sub
duabus formis extremis visa, altera frequentior magis gracilis et
alta valde angustifolia caule pluri-(2—4-)folio, setulis molliori-
bus albidis involucris minoribus squamis angustioribus subacutis,
externa facie P. cymoso (spewee) sat similis; altera latior, an-
thela minus umbellata cet. P. alandicam in memoriam revocat
et forsitan in eam transit, in Hierac. exsice. Il, n:o 101,
distributa s. n. var. subalandica. Forma quadam nonnihil rece-
dens lecta ad Eckerd (F. E. W. Elfving et Harald Lindberg) et
in Kumlinge (O. Bergroth), Forma confinis in Ostrogothia (S.
Almqvist in mus. holm.).
In Alandiz quoque nonnull aliz forme hujus gregis (P.
machrantele) sant lectee. Etiam in Lapponia australi, ad Rova-
nen par. Rovaniemi preclariss. E. A. Wainio legit formam sat
80 J. P Norrlin, Pilosellz boreales.
singularem, quae in Adnot. meis de Pilosellis fenn. p. 142 jam
est commemorata at perperam cum P. pilipede conjuncta. Est
planta 1—35.5 dm. alta, prasina, rhizomate breve descendente.
Caulis inferne 1-folius, sat floccosus et pilis 1.5—2.5 mm. longis
sat crebris vestitus, usque infra medium mediocriter glanduli-
ferus. Folia prasina vel leviter glaucescentia brevia, exteriora
subspathulata, intermedia late lanceolata acuta petiolata, supe-
riora anguste lingulato-lanceolata acuta, supra setis sat validis
do—4 mm. longis sparse — densiuscule hirsuta et mediocr.
stellata, subtus floccosa et pilis tenellis sparse pubescentia.
Folium caulinum minutum angustum acutum. Anthela plerum-
que subumbellata et sat difformis, aut humilis (c. 20 mm. alta)
et oligocephala (8—5-ceph.) aut elongata (50—120 mm. alta,
7-—20-cephala) ramis 4-——8, 1—5-cephalis, tomentellis et sat
dite glanduliferis, bracteolis sat obscuris, pedicellis et acladio
(5—50 mm. longo) glandulis mediocrib. numerosis setulisque
obscuris 2—3 mm. longis sparsis vestitis. Jnvolucra 6.5—7.5
mm. alta, lata, basi ut vid. subtruncata, nigricantia, parce floccosa,
glandulis nigris crebris pilisque obscuris c. 2 mm. longis sat raris
-- densis obtecta. Squame sat late subulato-lanceolatz sat
acute, exteriores immarginate. Calathidia flosculis dilute luteis
subsulphureis stylogue concolore; ligule marginales evittate —
Variat foliis magis glaucescentibus, setis rarioribus. (P. *rova-
nensis m. in herb.). F. subsimilis foliis longioribus squamis invo-
lucri angustioribus ad Kalkkivaara par. Sodankyla (EK. A. Wainio).
Corrigenda:
Pilos. salebrosa p. 9, lege P. salebrata.
P. nemophila p. 46, , LP. nemoricola.
In »Bidrag till Skand. halfOns Hierac. flora» duze forme
sunt allatee nominibus jam adhibitis et ea causa mutandis:
Hier. tenuiscapum p. 26, dicendum H. teneriscapwm.
Hf. mollicaule p. 64, ‘ H. flaccicaule.
Index
nominum qu in paginis preecedentibus vel in fascic. If Herb.
Pilos. Fenn. (hb.) et Hierac. Exsicc. (exs.) sunt allata.
pag. pag.
abbreviatula . . hb. 130. . . 20 | brachycephala, f. exs. 4 .
agchmss 4.3: «bb. 179. brachytes . . . hb. 125.
maida 000. . CSS: 93g ict GZ | -ealolepidea « . exs. 62: 2. . 48
Bae i yl. SSG BE | plop lla. oc7 058. 0 =, 1.22.) Jf
adjuncta . . . hb. 186, 187 (£.) cherophylla.. .exs. 57. . . 48
exs. B2-(wara.. -61 |} ehnans-.... . .. hb..122.......46
wruginascens. var. hb. 174. @@abir. 2t cjaz | bb, 115... 2.488
alandica . . .hb.200,exs.102 79 | colobima . . .exs. 56... 4
albicans....°. .-hb.106.° ... .8 | communis Fr. . ae
conglobata Brenn. hb. 163(v.), exs.
46,47 (var.) . 37
congregata. . . hb. 136. . . 22
genmeciens (var.).i. <<. a 0 Pa) ae
conspersiformis . hb. 123. . . 16
albiciliata Brenn. hb. 165. . . 40
alliceps. ... .exs. 24. . . 24
Sui o.. . Jesse: Les ci 45
amplectens. . .exs. 53... 48
ainolensis . . . exs. 94. .°. 71 | coalescens. . . hb. 133.
aflotes.-> .- 2 bb 446.°. 28 |
arctogena. .. . . . . - 75 | contractif. (var.). hb. 194. . . 69
aridicola . . . hb, 104, 105 . 7 | contraria . . .exs. 20... @i
Nii ee th 8 | eonvexula .-«. .. hb. 124.6 cee
HeneeMiaiys. SE). i. = <a ws ae | Coracodes.. . . exs. TL: (Aataeeeee
atrobulbosa . . hb.190,exs.84 62 | cuneolus . . . hb. 126,127 (v.)
atroviolascens . hb. 166. . . 41 | exs, 17. (f)..: 38
auricula L. ff. . hb. 163, exs. | cymosum, var. Low eo
4 —43 | demissa (var.) . hb. 142. . . 26
auriculeformis Fr, exs. 36—39 . diluta 61
auriculeformis Auctt. dimorpha (f.). . exs. 63 .
hb. 160, 161 . 36 | distantilingua . exs.18,hb.130(f.) 19
aurulenta . . . hb. 151. . . 30 | dodrantalis . .exs. 23. . . 23
Sure ots siete. 70. ce» | dubia Lindeb. var. hb. 194. . . 65
iitormmata s. ..° + htb.@83.: ~~... | Dusenii. N. By) 6.5: +): ee
Bomanssonii. . hb. 155, exs. 30, empeda. . . .exs. 72. . . 56
eee: a en eer
82
J. P. Norvlin, Piloselle boreales.
pag.
erigens (var.). . exs, 27 . 28
erythrocaulis. . exs. 49. 39
erythropa . . exs. 52. 44
erythropoides. . hb. 169. 42
farrea .exs. 68 . 53
fimbrillosa. . hb. 139. 24:
flaccicaule . oe 80
flavella . . exs, 16. es |
flexipes . hh Tis dae. eo
florulenta . at sie 12
fragilipes srexs. 59 .
fuliginea «hb, 195., 66
glomerata Fr. . hb. 189.
gorkensis . . hb.176, exs. 66(f) 52
gracilior . hb. 101—103,
exs. 1—3 . 5
hhadromera hb: fis iti S168
holmensis N. P. 73
hyperadenia Brenn. . . . 62
hypopta . hb. 141 (£.). 26
hypoptella . . hb. 142, 143
(varr.),exs.25. 26
hysgina (var.) . exs. 4 5
illudens. CXS.) OF: 66
ummigrata . . hb, 184. 60
impallescens . . hb. 135, exs.
21 (var.). 20
impleta . bt E7OR: 44,
inclinans “hb. 152’. 32
infecta . . hb. 132. 20
infidula . .ers. 72%. 59
infuscata oth nee ee 61
intermissa (var.) exs. 92...
interrupta . . exs. 46, 47 (var.) 37
irjalensis A i aE a7
irrubescens “exs. ‘7a. 56
jodolepis prey Soy bs, 9h a
juncicaulis . hb. 191—193,
exs. 85 (f.).
Kiblmani . . exs. 60. 50
lagarotes obs Ay? 47
latescens os IS: z
laxior (var.) “hb; 163 38
Jaxipes . . exs, 22. 22
pag.
lenifolia . exs.100,101(f.) 78
leucoptera Brenn. a gw ft ae
litorea . nee Ae 76
lividipes . hb. 145. 28
luteoglandulosa Sel. exs. 86 64:
luteola . re 23
lychneea ., 25, 061, 52
lygea . hb. 140. 25
lygodes ae Pa ae 58
macrolepidea . 5
machranthela N. P.. eke care
maura . . hb. 111,112(v.),
exes 7M.) - 10
melanophea . . hb. 182. 54
metabola . ib? 160. 40)
mollicaule . vas), 80
molliseta N. P. . exs. 97 . 73
neglecta es. (BG 4 ee
nemoricola. . exs. 54 (var.) 46
nigrans Almqv. exs. 90. . . 67
nudifolia e“hb: «157, S836;
exs. 33, 34. 34
oblongiceps(var.) exs. 19. . 20
obovalis Gx, 44542: 13
oenea . hb. 164. 39
onegensis, ff. . hb.175,exs.64, 65
papyrodes . exs.- 5D. 45
paradoxa Lindeb. 75
paroica . hb, 159. 34
pericausta . . hb. 173, exs.58° 49
peristicta . » exs.-96 x Bas f
phzostigma . hb. 167, exs,50 41
phlebophylla. . exs. 48. 38
pilipes Seel. a eee 61
pinguescens fb, 1358. 23
plebeja . rhb, 198". 78
pleniceps . Hexse 10%; 12
plenior . » Bb 142 10
polymnoon N. P. exs. 103, 104 .
prasinata . Oe See
prasiniza bed i). °
_ pratense Tausch., f. exs. 63.
privigna CES. 32s 3d
protuberans . exs. 74 . 57
Acta Societatis pro Fauna et Flora Fennica, XII, n:o 4,
pag.
psilophylla G. Anders. . 34:
pubens N. P. 43
pubescens (Lindbl.). 67
pubifolia . Hb. ive
pychnochetum Brenn. . 75
rangsbyensis. . hb. 199. 77
reflexa . . hb. 149, 150,
exs. 28 (f.). 29
remotula - hee 120. (£);
exs. 14. 14:
retractata . . bbs, Toe. 72
rhypontha . ; exs:, 70". 54:
rovanensis. 2 80
sabina norvegica a Be Fr. 75
salebrata | be 108,109 (v.))- 9
semiradians hb: 116,exs..9° 12
septentrionalis, ff. hb. 180, 181,
signifera
speirea .
sporadicum
squarrosula
stemmatina
stenomera .
striolata (var.)
suecica Fr,
exs. 67 .
mere. Oly...
ab, 196°.
eh. -055-.
-Egss-To: .
sexs, OF
~ exs, 45-.
subalandica (var.) exs. 101.
subbrevis (var.). hb. 109.
2 .ex8> 89.
subcurvescens
subfloribunda N. P. (var.)
subfuscata .
. exs. 80, 81
32
61
subgrisea (var.). exs. 82.
subprasinata .
subpubens.
. nb. 137 ;
. exs. 54.
subpulvinata .
subswirensis . . hb. 171.
suburnigera . . hb. 129.
suivalensis fs tae Begs
swirensis . . hb. 168.
Syrjenorum . . exs, 99.
teniarum .
exe Ger
tenebricans
tenerescens
teneriscapum. . « « » +
tenuilingua . hb. 131 -(&)
tenuirhiza . . hb. 117, exs. 13
tenuiscapum . . . .- .
Thedenii . exs. 29 .
torosula. . ibs 1a
tortilis . . hb; 28S.
transmarinum N. P, exs. 98 .
tremipes . exs. 6
trochocnemia. hb. 121.
turgescens (f.) . hb. 144.
urnigera . bbe 128.
valens . hp. ae
vialis . XS, B00 x
viridicans . . exs. 8 :
viridilivens . hb. 144 (f.)
| vitellina . hb. 188.
vitilis . hb. 147, 148 .
| xanthostigma. . exs. 51 .
83
pag.
435
29
42
A ee "-< @ » on secant fet Far : dine
eee ONE ee inated | iy eyo k ter
? me jee ; Ev? ih! Ls ¢ wacuriveg tee | aie 6 @ ae aaa
Soe MBE. boc rh eareriaat i 7 Ye tut it. re
ta om 7 : ’ ore! af x ttle nel ap su anes
t tek . eo smote f Sila OR kee 2a
‘
iA
wis a
+Pox
- ~
Hisense > Sag
ae
2s
“a - = ty + ree.
= —
$
.
P
_ ,
« % _ ¥ iets ,
> ‘ » F
‘ic
et
we
. bd x
: ¢ ~~
~ * —
——. *%
>
h
< “.
‘ ‘
Fe