IH- "~£ , '/#
SCC ±
£ / orWi^^
o f
£5 **n ( *
Jt&4F K~7<rtKc/%
ALTARE
DAMASCENVM
CEU
POLITIA ECCLESI^ ANGLICA-
n«eobtrufa Ecckfi*Scoticana?3aformalifta
quodam dclineata,illuftrata & examinata
ftudio & opera
Edtoardi Didoclavij.
QVl
Locis Juis interjerta
CONFUTATIO PAR^NESEOS
Tileniad Scotos GenevenfisjUtairjdifupiins leiotas
Et arfjefta
EPISTOLA HIERONYMI PHILA-
delfhide Regimine Ece/efx Scoticana.
Ejufque
VINDICI^ CONTRA CALUM-
nias Iohannis Sfotfuodi Fani ^Andre&
(Pjcudoarcbiepifcopt per anoujmum.
2.R E G. 16. V. 10.11.
jo Profcftus autem Rex Achaz obviam Tiglath-Pelefero
RegiAffyrU Damajcum^quum vidijjet altare, quod
erat Damajcijnifit Rex ad Vriiam facerdotem ftmili-
tudinemillim altaris^& sirutturam ejus fecundum
totum art/fciumdus:
ii Et exflruxit Vriia facerdos altare : omnino frout wife-
rat Rex Acha^ Damafco^ itafecit Vrtia facerdos^
dum rediret Rex Achaz, Damafxo*
Anno MDC XXIII
LECTORIBVS BENEV.OLIS.
VAria hofium gcnera fuere ab initio infcfia Fcclcfi^
chrifiiand, infde!esj;<£rettci,fjr aperti JpofiaU $ occul-
tos tamen atheos aut ^sfpofiatas hofics non noverant
nafcentis aut adolefcentis Ecclefd tempcra* EJ^c hora tentationis
gravifsim<e,qujt novtfsimis hifce temporibus premit Ecclefias re~
formatasfletexit dcjertores ceupotius pr&vancatores & perfdos
proditores. H&r quoauc durafors EcclefUrfuod non folum tig^es^,
lcopardi, & leones^magni animis primipes, fed etiam cervi &
Icporcs,pufilli animisy qui nihil prgclarum aut laude dignum vn*
quamgcffcrunt, qvos neccaffra iuvani, nec litno tubk permiflus
Jonitus, audeant tamenfideles omni iniuria laceffere 7 vbi nec a
fcario nec a milite metuunt* Miraris,fatfiio7 lecior benevole ,
quodin tantis angufiiis non ferat opem^quantam poteB, Ecclefiis
reformatis Defenfor fldei Iacobus Rcx magnx Britd&nid. Titulus
ifle cothurnus csJ7&cui/ibetpedi, cuilibetfldei aptari potefi, non
minus Papa qui dedit^ quam veflr*. ^At defenforem vultis eius
religionis cuius in Scotia prcfeffor^quamfacramento & chirogra*
pho bis cefgnavit an. i$$oet 1 590. Mirarer potius,fi accurreret
in auxilium Ecclefiis exteris? cum in Ecclefiam Scoticanajn qu*y
natuSy educatus,quaadnitente adregnum in cunis evecfuseflt
tantofurore impetum facit \T>ices tanium expurgare Catharos ceu
Puritanos. Refert Tertultianus in hominibus innocuis non Cri-
men fed nomcn ipfnm innocuum chrifliani odio fuijfc-. Bonus
quidem vir Cai»s Seius, fed malus tantum, qnia ChrifiiAnus>Ca-
tharorum ejr Puritanorum odiofa funt non innccua no?nina. Si
cum Cathatis nec veniam lapfis ncc fccundas nuptias nega-
mus 7 cur Cathari vocamur^ finos impuros proftemur &
A z omnium
ttnniufH feccatorum primos nofirarum infirmitatum nobifipfis
eonfcii agnofcimus, cur Puritani indigitamur. ^Audite bofiem
nobis infesHfitmum Regem Britannid. Th prooemio opufiuli quod
u infcripfit Bafilicon Doron , hdC habet verba? Ad nomen ipfum
€C Puritanorum quod attinet,non diffiteor,tituji iurc, infumi
€C ^yfnabaptifiarumJeBx deberi, qud Eamilta amoris vccaturM
€C enim fe puros arbttrantur, & auodamodo vacuos pcccato^fe effe
cc veram Ecclefia,folof(\\ dignos facramentisya-teros veromortaies
€e cxecrabiles ejfeyejr Dco invifos, Cu tamen nulli effent in ecclefia
Scoticana ^Anabaptifi* aut Fumilifld, explicat, qucsvelit Puri-
€C tanorum nomine infignirt. Veruntamen,inqutt ,eos cjucquc hcc
€C titulo infignimus,(jut quum illius fetfd nomen refpuant, eorum
€c tamen moribus & erroribus afftnes funt : quales funt male-
' fani ejr vertiginofi concionatores corum dfcipuli', qui magiftra*
tus contemptu & fomniorum fuorum & ^evelattonum crcduli-
tate communcm Anabaptifiarum regulam feauttntur : propriam
vero FamiltA dtfciplinam in multis alits dmutantur* Nampro-
phanos dftimant cjuotquot in eorum vei ha nonfunt iuratn\& de
c minimis PolitU Ecclefiafiic& quttttuneulis tantum ^xctfant
c turbarum, ac fide facrcfancla Trirtitate ageretury confcten/u
fudfoipturam accomodartt,non fcripturd confcientiam^ cjufijuis
€t mintmum altcuius nugamenti apicem-negaverit , fiattm au~
4cdtt Ethnicus & Public.wus , ipfo fpiritu nedutn ficramcntc-
4 * rum communicne indtgnus : fattns effe regem , iegem, gregem
€c pedibus conculcari^ quam horum quicquam attingt , cjr bellum
€Cfacrumex eiufmcdtcaufis excitatum tmpitpact effe p^sferen-
tc dum : cjuin Chrifitanis Principihus non modo refifiendum, fcd
<c pro illis ne orandum quidem effe. Orationem enim e-xj/dc
€C ejfe , ac eorum corfcicnttts iam efje rtvclatum ciufmodi pre-
tes Deo cur& non effe. Pro principtbus chriffianis non orandum
nulius intcr ncflros anquam ajjerutt. Pro principe x^fpcflata non
wandum docet ^pofiolus, Ordlncs in ordinem cogcre tyrannum
<u
fojfc, ei refiftere, & h furiof jnanibus glaiium .exttrquere
verifimile ejl aliqups cenfuijfe. Kim ii fentiunt viri iotti ,
yui yj£ ixbaptiftarum mmbits aut erroribus nihil ha~
hent afftne. ^Alia Ordinuvt alia.iprivatorum ratio. Scrip-
turam a&itnmn noftrarum regulam rjr normam, non fomnia
non revelationes fequimur , & ai illam normam prin-
cipum etiam edic7a examinamus ; confcientiam fcrip-
titrd accommoianixm profitemur non confcientia firipturam*
Ofe nugamenta & minimas de politia qu^ftiunculas turbas
non excitamus , nec bellum facrum ex his caufts excitatum
pjci prxferenium iuiicamusffei ea nos nugamenta non effe
exiftimamus , qujt hosies & aiverfarii nug imenta ejfe clami-
tant. Non efl tutum abhofie inci cr doceri. Prophanos non.
afiimamus quotquot in verba noftra nonfunt iurati , fed cjui iu-
ramentis ludunt ficui pueri asiragalis , quibtts difciplinam &.
politiam Eccle(i& optime fiabilitamydr in quam iurati funt y op-
fugnare religio noneft* Jgrinam fint ijii concionatores verti*
ginofi divinare nequeo , Ji non illi , qui Comitum Rapammm
tum Hifpano in perniciem & retpubL & Fcclefu coniurato-
rum refiitutioni & reconciliationi obftiterunt , ' qui ius fujfragii
in Comitiis regni oblatum miniHris eoiem tempore magna cum
importunitate, improbarynt , partim quia ab ojficio mini-
firi alienvmeffeiuiicabant , partim quia myfterium iniquita-
tis Fpijcopalts tyranniiis, et fubverftonts difciplin&in eo laiere
prfpicietiant. Jgy obteftantibus nullum invehi Ipifcopatum
five Romanenfem jive ^^yivglicamim fidem non adhibuemnt*
Iacliclat Spstfvodus in libeilo fto famjfo Regem Fpifcoporum
gubemationcm iniroduxiffe 7 non corfestim et momento , fed
pe<Ltentim& per intervalia , ne res agi videretur. Tmpuden-
ter profiteiur dolo introduciam epfcoporum dominatio*
nem. Verum^cum resifta age>'etur per intervalla,ohtefrati fcpius
Jifiplinam ejr politeiam eccleftq non mutandam, nt res agi
\^4 3 vide--
vidercfur. Tamcn fgactorcs pr*viderunt, et quantupotcrantjp-
Jis malorumimtus obluciati funt. Cumqtte imprudenitorcs inre-
gtorumfententtam ceftjfent, & fuffrsgtorum numero vit efient, a-
ntmos tamen non icfpcndent, condi/tontbusejr legtbus tanquarn
cancelits,arciant ey concludunt mimjirum, q*i cuns )urefuffragij
fedcret tn Comitus, nc iura & likertates eccleji& iniaderet. H<zc
funt nugamentA,hd quxsttuncuU depoittia ecdcji*, ob quas exci-
tatd turox. An mimjiri dtbcantfedcre inter Ordincs in Ccmitijs
cum iurefujfragii,an cum iureperpetuo,%clan ad arbitrium con-
wcntus gcneraltsfingulis annis eligendi. Namfcnpta funt ijlay
cum agitarentur hd qu&fiiones in Eccicjia nojlra. Hisjiernebant
*uiam ad Eptfeopatum. Et eorum conatus retardarunt nojiri, qui
fagaciores. Ht funt illt vertigincfi, qmmalefant, qutanonia-
horabant ea capttis <verttgtne, quA a/it. Video , inqmt hhannes
JDAvtdfonus, catus & conftans Catofut temporis,nebulonem caput
mitratum exerentem. In tpfo epere horum mores fx dtfcrtbit ,
cum hortatur fiium , vt cx Ecclejia & republtca eos egerat.
" Puritanosjnquam, eos,quos nec beneficiis devincias, ne iureiu-
" rAndofdo<facias,necpromifsis toJirtngas,fme mcdo amlitiofosy
"Jine cauft maiedtcos, nec quic^uAfpirantes,nififedttiones ejr ca-
iC iumntas,autbus una confctenttx regula efi,non dhini verbi au-
" thorttasfed, commentorum fuortim zanitas. Tefior illum mag-
" num dcumfnec tejiamentum condentifas eji mcntiri)nunquam
H imer montanos aut Itmitancos nofiros latrones maiorem ingra-
<c tttudme aut perfdiam reperiri poffe , quam intcr hos fanaticos
" ncbulones, nec patere, Ji pacate vivcrc dccrcvcris , ut hica-
€l dem tecum patria frnantur. Hac opprobria in fdos Dei
fervos coniecia,tt tjpis etulgata^ cum ferveret animorum conten-
ttoejr optimorum oppofttio fufflaminantittm, qucmfludtbat in-
*vehcrc,Pfeudocpifcopatu.L£fa tot annos fatientia iuttaapolo^iaft-
letio Aturnoprtmcre nos non finit.Ambitioftfcilicct qut cpifcopatus
ejrbonores,non ambitbantjicc,ut oblatosyampleeiereturfleffi potue-
riit.Anfine cattfa mahdici>qui de coiuratis ecclefu ejrrap.hcfiibus
foii
ftitlimnh reHituendis expoftularunt^qui clamante nobilium[*t£
guine ad ccelum ejr vindiclam pofcente deplerabant tempora &
mqres : nullo iureiurandofdos faciam, qui iuratiin confefionem
jidei & dfciptinareceptaab ea dimoveri non potuerunt, quibus in
fnmmis angufliis ReA ipfe maximefdit. Si ulliperfidi fr fanaticl
nebulones inter concionatoresjn eos inprimis faviendumfuit, non
inviros optimede ecclefiameritos , nec evertenda politiaecele-
fia.Sed in eosf&vitum qui a dtfctplina fteterant, nec alios novi-
mus vertiginofos & fanaticos. Robertus Brucim vir gencre &
virtute nobilisjnaieflate vultus venerabilis ^qui plura animarum
milUaChrijto iucrifecitjuius animafi vllius mortaliu^abfit verbo
invidi.i , fedet in coeleltibus, ex ecclefta Edinbnrgena 23 ab hinc
annp cxtrufus ejr in hunc ufqydiem terris iactatus & undistAnima
mea ctiamma tuayBruci^ft ex alienapde effet pendendu. Andreas
(jfrte/vinus yqui fere ociogenarius diem fupremum claufit in exilio
vir undiquaquc doclus > pius^ candidus, ejr ftrcnuus Chrifti miles.
Jacobu* Andre* exfratre nepcs, quo in rebus gerundisy ejr ecclefi<t
negotih pubdcis adminiftrandis non prudentior alius in ecclefa
nosiray rjr vultucjr ingenio manfuetus exulBeruici mortuus. la-
cobumBaifuriumy Iobannem Welfhium , Car&lum Fermiumtjr
alios etia adhuc fuperfites qui fe animofe oppofuerant principiis
matorumycum ifta Rex fcriberetyet duriorapofi pafsifuntycredanu
ne egoperfidos aut fanaticos, quosnovi viros optimos* Si iis mo-
nbusafftnesfuiffentjiunquamvirisbonistam grati fufcnt^ ut
falem infipidum conculcaffent. Epifcopos quos evexit, ambitiofos ■
perfidos etin matrem ecclefiamingratosynonmodo dicimus fedetia
probamusyet luciUeter probatVindex epifiol&Philadelphi^qui tame
£quo parcius fcribitjt ea folum qu&fufficerevidcbanturflura pro-
cutdubio dicturusfiad duplicatas vindiciasp? ovocatus.Sedfuerint
quidam vcrtiginofi et fanatici eoncionatores , qui puritanorum
iitulo infigniri wre pofsint,non diffitetur inprocemio virorum bo-
norumfrequentiamfuiffcin ccclefia nofiray quos omnes ecclcfi&
Anglicana ritibus adverfiri in confeffo effe concedit* Et ibidem
dicit,
, dicit}£luodadcttcro$ ccncicnatcresattinet, alicfue ethm,q$tifat
7fimflexilU ecclcf<t nofir^foiitia /ngluara cercnervsfrtfcrtur,
> qmbus cfifccfatts dignitasfafahmjtfi.m redolct, & fiku* quA-
, dratus^ejr fufcrfelltceum,& td gtr.usaha Pafalmirfigr,ia<vtden-
, turfiosjcfior honorem meum^ nunquam intellexi. Imo vero tan*
y tum abesljvt de talibus rebus.quasjemfcr adiafhcras aftimarim,
y rixandumfutcw>ut utriufque fartis erudites & gravcs afertere?
7 fari henorc fr amore frofequar. At iam emnes vertig/nt-
fi^ & fanatici^ emnes Puritanonm odicje ncmine inftgniun-
tur^qui adverfantur ritibus Anglicanis^ quifaftidtuntfafium Pd-
falem dignitatis efifcofalis . Sit c&terafrcbusjjoc folo nominePu-
ritanus indigitatur>exagitatur,& durifsimaquaque fatttur.Anno
fecundofofi adventum^Regis in Ang/iajco minifin vel libertatt
concionandimulttatijvel bcnefcio frivati, vcl exccmunicatienis
fulmine icli,vclincarccrcm conietti^ veifolum vertere coaclu &
rcsiaurat£fapatus reliquia^quarum ufus flerifq, locis ante cbitum
FeltciJsim&Elizabeth* obfoleverat.Superiorem temforum annales
reflicanti refcrirenen efi graviorem fub ullofrtnctpefidem orthe-
thodoxam frofitente fcr(ecutioncm. Ccefit annojequenti eadem
inScotiagraffari^ejr in buncufqucdiemdurat.hftJcGpivi&vir.
tute iurifdiclionis a rege delegatA ceu Celfe Ccmmifsienis, ordina-
riam eccufaruntjamq-.fuffulciunt^cpimos quefq^ ejiciunt^ difcu
flinam cjrfelttiam cccleft* oftime lUbtlitamjn quam Rex iffe &
iffiiuratifunt^ ntutanttjr evertunt, &afficlo fijs tjr erthedoxis
Puritanorum nomir.c fer ecrumlatcrapuritas religionis rjr cultus
divini imfetitur. Hoc Dolmanni lefuita: elim confiliumfubigedos
Puritanosjlum catholici viribus & numero non medo adaquili-
hrium creviffcntfcd ctiam in lance aduerfa frAfondcrarint.
habes htc, hftet, MMufm'is literis dclmeatam k formaliftA, nefcioqw, politiAm Eccltfu
AngHcan*. DeerantmritA qn& JupjpUo. Lc-viter cmniA fafttinxijfim , m cApitc pri-
m^qmAtmttm detcxifc iditn vidcbdtv.r mihi ac rtfntajfe. Mnwo eonfilii fufiere
difiiitatioi.c, fed rapim, wgcnubns Ofcris , qn* feqUHntnr,tucUvi, frajtrtim nhicon-
fntanda occmtcbAt Tar^ufis l>im, Siftarii tr.tndaciis & ta\mn is adfincm opcris reicftis*
haies hU tuam nitrmmi ihiladdphi eptjtclim dt Reiimine zcclcfi* Sccucaha , einfeue
VindiciAs ctntra calnrr mas Spotyvodij ftr amiymnm qutrMm, vndt dtjccs quisfit wum
wfiianmjwus. VaU.
J<5 ^Jt^ts cj1^ eJ11^ ej*Jfc> &**(& dr*U) &%3?JL
CAPVT. I.
D* primatu Regio & Regiorum Ccmmiffariorum
)urifdiftioncincaufts EcdefiaBicis.
IN vrtKTel* Ecclefiaftica Anglia? getieralitcr con-
fideranda vcniunt i.Perfona?:)& earum adjacentia.
2. PofTefliones. 3. Conftitutiones circa utrafquc.
Perfona*, vel habentes adminiftrationem, vel nullam
habcntes adminiftrationem. Perfona* adminiftratio-
nem habentes, vel Supremam, magifque abfolutam,
qu#diciturPrimatusRegius,vel minus amplam.
Primatus Regius confiderandus,vel Generaliter3vel
Particulariter. Generaliter, qua authoritate tanquam
fupremusfecundum DeumGubernatorpoteftincau-
fis Ecclefiafticis fuorum DominiorumPrinceps ftatu-
ere,quicquid Divino verbo non repugnaverit.
Caufarum ratione habet Majeftas Regia in perfonas etiam Ec-
clefiafticasauthoritatemfupremam. Sed quia authoritas in per-
fonas & caufas Ecclefiafticas varia eft, & multiplex^prius pra?mit-
tendaeft hujusauthoritatis partitio in variagenera, prout diftri-
buiteam Mucketus. Jfuthoritas circa perjonai Ecciejiafticas Verfia- DepoliteU
tUYydutinillis etigendis, <& nominmdu , dd dignitates , 6* beneficia Ec- EccUfi*
clefiaftica: aut manuum impo/itionefiicrandis: autinpxnisftatuendis &* ^ngl.caP.1}»
infligendis. <Deinde,b<ec puniendipotefla*, \el caftjgat eos poenis ciUti-
bm, ut carcere, mulclis pecuniarrjs, morte; Velpcenis Ecclejiafticis,aua-
lesjunt excommunicatio, Anatbematifimm. (Deniaue authoritas pcenis
tiVilibws coercens,aut congregat perfionas Ecclejiafticas ad T^ationdia
& TroVincialia Concilia, aut eas inpacem ^egni & fygiam dignitatem
delinquentes , coram iudice Civili Jtftit & condemnat. Et fimilitcr ,au-
thoritM in caufis Ecclefiafticis fiecundum illarum Varietatem Varia eft.
Amplijjima eft diEtionvs Caufi£jignificatio>ut eam ius Ctfiareumpro <%e p r
pofiuerit. ^es autem Ecckfiaftic<efiunt, Vei contentiofie & extraiudicia- ^^ S-ccl&J^I
ies. ${es contenkojk & iudicUlesfiunt, queepcr litis conteftationeminter .? j^ (.,d'< &3
j{ftorm&' 7leHm>Veniuni in dtfieptationnv; $• UftMmjnftrumen-
£ torum
z Dc Primatu Regio.
*L|^ crrli#7CticJ^ Urum,in.liciorum adminiculis a legitimo iudice definiuntur: cuiujmodi
1t ■'**%*€*<■ /^J>r fant Lites de Decimis, til 'tionibtis>diffot)>endo matrimonio propter prne-
tontrattum* de intentati* crimm.btis Simoaue, bbfpbemue, hoercfis, iao-
* ~ r. lolatri<e,adultir.j>in eftnt^Zrc. T{esEcckJiafticcenon contentiofe, &*
r&f t~* l >ii *m <M extraiwikiales , et/i dtliberathum^tamen propriz iuriaicum examtn nun^
i * 1*5. ffluamfubeunt. Ethcenon funt unius crdinis : funt enim prim<e9 Vel
l* t-,X' i »< *" '"dtyritnarum appeudices. 1{es Ecclefiaftic* prim<efunt,quas Detvs m Verba
i*p fuot ^nquam iwefjurias adinteriorem animi nofiri fanftificationem do-
*-/» *.•****' *r * cct <s* .rcecipit, utfidei dogmatt quorum efficaci notitta, <? firramenta
fj<L>t<?. . auorum fideliufiifalutem adipifcimur . Horum appendices Jltnt exterml
r- +2 ***<*'"-** ritm,ac ceremonue ordmis & d.con caufi, qualix funt ftata ad Vabum
audiendum hca,ftat* horce, genuflexio in preci'm apud Deum effun*
dendis rs- Euchariifia perciptenda, Zrc. Genuflexionem in percipi-
enda Euchanftia ritibus ordinis & decori non annumerandam efTe
poftea docebimus. Authoriratem multiphcem in caufas ceu Res
Ecclefiafticas ad ha?c capita redigit . Circa res Ecckfiafticas non eon-
tentiofas & extraiudiciales,eft xuthorita* aut eas,fi fidei dogmatajunt,
publicepro concione tkcendi, &* bominum confdenttjsper exhortationet
€r redargutiones applkindi, ft facramenta, admintftrandi; aut poteilas
detjs,Jijidei fint dogmata9>elrtttis O* ceremonice, d:liberandi,earumJL
yeritatem z? <equitatem fcrutandi iuxta Verbi Dibini normam, autdcni-
que autboritas eft per pubtica* itges <?* ediSta ilUs promulgaruii <? sia-
iiliendi, ut bas populm fidelisnhgioje obfirVet &> amptettatur. Slc &
tircaEcclefiafttcas res conteatiofas Cr judiciaks, eft authoritasMl illaf,
. quandopcrpluresfubordinatasappelLtiomsadfuiremumiudicium dcla-
*-&&+> f r&qi*** ta* fuertnt, definiendi >el ab/que omni appellationum medio dcterminan-
\*Z£\<* **i\ &-$> * di& reos albfque immorigeros,qui buic tribun ilife fiftere tenentur ,car-
iPCsJ*+J** CJ* cere & multfa pecunitria caftigandi. Amplitudo poteftaris Regias
o-n^v**^} f"~ in perfonas , & caufas Ecclefirfticas fupremi Gubernatoris titu-
lo-comprehenditur. Gubematoris vero vocabulo, non inrelligi-
) tur princeps efle tantummodo cuftos & vindex utriufque tabulx,
fedetiam judex,& jurifdidionem alijs demandans. Quamvis e-
nim Mctaphoricum Capitis titulum, quem primus fibi afTumpfit
« - Henricus 8. expunxerunt ne offendiculum pareret Scfupremi Cu-
h • ' \m* bc™**0™ fubftituerunt,idem tamen manet fenfus. Henricus Sal-
1 iai d* co^bl'igien^s^c tedditverba ftatuti i. Elizab. mfi quod qu«c in-
cluduntur parenthefi, prudens an imptudens neRio, pr^termifc-
rit. Ea Ecclefiaftica jurifdiciio, qu*e poteftate aliqua Jpirituali VelEcclc-
fiaft ci antea exercebatur, Vellegitime exerceri potertt adUJ/tandumfta-
tum,&1 ordinem Ecckftafticum, item adrefbrmandum, in ordtnemredi-
gendum & corrigendum homines ecci 'fitfticos , omnimodos errores, ba*-
refts, RhifmataJwufM, offenfas ©* enomvtates infir.i hoc T{gnum impe-
riaft buiut regni diademati inper^etuum untt & annexa sft . qua 4{ex
y/fnglia pojpt ajjigmn , <? Authontatc munire ^mndo^ quotufcunqut
DcPtimatuRegio; $
€f qudtnUu lihitum fuerit) e nath>isfubditis,eos quos idoneos exiftima-
rk adexequendum Zr exercendumfub fua wlfitudine omnimodamiurif-
diclionem,pri)>ilegia,pr(eeminentias,uUo modo fpe&antes ad iurifditlto-
nemftiritualem, VeJ Ecctefiafticam infra hoc regnum, ad tifitandum,re-
formandumicomponcndumi corrigendum, & emendandum omnes eiuf-
rnodi errores ,h&rejes,fchifmata> abufm,offenfas, contemptm, & cnor*
mitates quafcunque,qu<euUaJpiritualipoteftate, \?el Mcclejiaftica potefta-
te^authoritdte^aut iurifdittione kgitime reformariycomponicorrigi^cocr-
ceri,)>el emendaripoffunt, ad omnipotentit Deibeniplacitum, virtutis in»
crcmentum (rpacu unitatifaue huim regni conferVationem. Hifce vcr-
bis ftatuti immediate fubjicitur formula juramenti, qux in Apo-
Iogia pro juramento fidelitatis fic redditur. Eg9 A. B.palain teftori pa„ £r
<zr ex conjcientia mea declaro,quod Majeftas fygia unicus eftjupremm *'
gubernator huim %cgni, omniumque alioi um fuoc maieftatU <Dominio-
rum, ac territonorum, tam in omnibm Spirkualibm, fi\>e Ecclefiafticu
rebm autcaujis, quam tn temporalibm, & quednullm extranem prin-
ceps,perJbna,pneUtm, Statm,ant potentatm, habet authahere debet ul-
iam iurifdiclionem, poteftatcm.fuperioritatem^pr^emincntiam^ Vel au-
thoritatem Ecclefiafticam ,fi)>e Jpiritualem infra hoc regnum : & proin-
de rcnuntio penitm, & rejicio omnes extraneas iurifdicfiones, poteftates,
fuperioritates & authoritates : &• promitlo mf deinceps fidem, & Ve^
ram obedientiam Q(egU Maieftati ciufque Httredibm, ac legitimis fuc-
cefforibmpracftaurum : & pro tirili mea adiuturum>ac p> opugnaturum
emnes iurifiitffiones, prhilegia, pr^eeminentias, Gr autloritates %egice
Maieftatiy H*redibm fuis, ac fucceffonbm conceffas Vel debitas, Jil^e
Jmperialihhius 1{egniCoron<eunita4,&annexas. Ita me S)em adiu-
}>et & per huimlibricontenta. Hascverbain fineaddita, quiatac-
tis Evaiigelijs pr2eftatur juramentum quod vocant corporale. If-
tudjuramentum primatus, aliud eft a juramento fidelitatis, quo
premuntur pontifici/. Sunt igitur verba prascedentia in ftatnto au-
thentica explanatio verborum juramenti. In interdi&U ceu in- <o
iun&ionibus Elizabetha Reginaprofiteturadminiftrationem Di-
vinorum in Ecclefia a fe alienam efle, neque ultra quicquam fibi
Vendicare, quamquodHenricus 8. 8c Edward. 6. vindicarunt, &
exercuerunt. Adminiftrationem facrorum ne quidem ipfe Henri-
cus 8. ufurpavit. Immo puto Reges & puderet, & pigcret facra
peragere in Ecclefia. Sed prseter iacrorum adminiftrationem va-
ria eft & multiplex poteftas in rebus Ecclefiafticis, ut fupra vidi-
mus. Verba ftatuti de jurifdi&ionemon de fimplici funct-ionum
facrarum adminiftratione intelligenda efTe quisdubitat? Praeterea
Henricus 8 . anno 1 5 34-confenfu ordinum m Comitijs adeptus efl
titulum Supremi Capitis Ecclefis Anglican<e,honores, digmtates,
prasuninentias, juriidictiones, autboritates, lmmunuates omnes,
uera emolumenta cV: privilegia ad eundem titulum ullo modo
B 1 Ipedairin
4 DcPrimatuRcgio.
fpecl:antia,idquc ut imperiali Diademati unita & annexa,item po-'
teftatem corrigendi 6c reformandi abufus, enormitates, orTenfas>
aliaque qua? jurifdi&ione ulla Ecclefiaftica coerceri vel reformari
p4g. ioi*. antea folebant, ut narrat Foxus in Martyrum monumcntis. Quid
cdit.anno ad haec Calvinus in Amozi feptimum ? Qta t antopere extulerunt
i J7^« Henricum ^egem jfngli<e certe fuerunt bomines inanjideratu toederunl
enim illifummam rerum omnium poteflatem; &> boc mepraHterJemper
VulneraUt. Erunt enim blafpbemi, cum loarent eum Jummum caput
Ecclefnefub Chriflo. Sanderus affert Edward. 6. refcriptum tale.
Defchtfmate Ed&ardus fDei Gratia Angli<e,FrancU,es> HibernU fyxfupremumm
^inghcdno fm^ Ecclefi<e Anglican<e <r Hibernic<e tam in caujis ffiiritualibutt
l.i*pa& «7 quamtemporatibuscaputfyterendo Tbom<e Cantudrienfi Jrchicpifcop*
falutem. Quandoauidem omnis juris dicendi autborim, atque etiam
iurifdiiiio omnimoda, Um illa qu<e Ecckfiaftica dicitur, quamfecularis k
^egia poteflate y>elut ajupremo capite manat, &c. jfd ordinandum
igitur quofcunque intra (Dicecejin tuam Canluarienflm, & adomneseti-
amfacros O* $refbyteratu4 ordines promo^endum , per preflntes adh+
ncplacitum nojtrum duraturas tibi damus potefiatem» Anno i «
eiufdem Edwardi ftatutum eft,ut Epifcopi in exercenda jurifdi-
dione non fuo nomine fed Regio,literarum citatoriarum alia-
rumque authoritatem munirent y & folo diplomate Regio abfqut
confenfu Decani & Capituli crearcntur Epifcopi. Statutum iftud
abrogatum anno primo Mariar, Iacobi prirao redintegratum eft>
Do&or Bancroftusquitanderaeve&us eft ad Archiepifcopatut»
fdg. 70. Cantuarienfem in Concione habita ad Cruccm Pauli anno 1 5 89*
& poftea excufa adfcribit Regiae Majeftati,non modo partem po-
» teftatis Papae, fed omnes honores ,dignitates, praeeminentias jurif-
didioncs,privilegia & emolumenta, quae antea Papae debita cenfc-
Pag<629 5antur : & Reginam Minorem Papiflam efle aflerit.Nofter Ban-
croftus Iohannes Spottifvodius pfeudo-Archiep. Andreapolira-
nus laturus fentcntiam depofitionis in quendam miniftrum quod
cclebraflet coenam dorainicam abfquegeniculatione in pcrcipien-
da Euchariftiaideraafleruit. Dico tibi N. Regem nunc Papara
efleatque etiamfore. Poteftas Regia in Ecclefia Anglicana vul-
go diciturpoteftasEcclefiaftica. Potcft autem poteftas Ecclefia-
fticadici vel ratione objc&i, quia in perfonas>& res facras cxerce-
tur, vcl ratione modi fecundum quem verfatur circa res facras, &
. perfonas, quia nempe modo Ecclefiaftico, non civili opcratur cir-
ca res & perfonas facras. Vtrum vero poteftas Rcgia fit Ecclefi-
aftica obje&ive tantum,an etiam formalitcr, ex fuperioribus facUe
dignofcere poflumus, fed facilius ex fequentibus. Videamus igi-
turprius quae fint jura particularia primatus Regij.
Particularitcr, conftatque in iis, qu* vel Statuto
primum
Dc Primatu Regto, $
primum conceduntur, vcl ftatuto reftituuntur tan-
quam Coronse Regiaede jure debita. Statutopri-
mum conceduntur, i. Primitias five Annatas poft
quamlibetvacationem 2 decimas omnium Ecclefia-
fticorum beneficiorum quotannis recipcrc.
Annatarum exa&io a pontifice imperata primilm extraordinem,
{>oftea in ordinarium ve&igalconverfa, tandcm in Concilio Bafi-
eenfidamnata fuit. Pofthabito tamcn Concilij decreto paflim
obtinuit etiam in ipfa Gallianon obftantc pragmatica San&ione,
faltem quoad benencia maiora. Primitia? ceu Annata? funt frudus
unius anni a novo beneficiario exigendi. Decima; papales pri-
Kum inftitutx ob bellum facrum 6c expeditiones contra Saladi-
num, poftea in anniverfarias fervitutes Beneficiarijs impofitas ob
extirpationem haereticorum aliaque graviora Ecclefiae negotia
converfse funt. Annatarurn eadem origo & caufa, qua; Decima-
rum papalium, nempe ut ijs ceu nervis belli Ghriftiana acies or-
thodoxam fidem toto Oriente propugnaret» Papam ad cxem-
plum Aaronis tancmam fupremum Antiftitem, & caput totius
corporis Ecclefiaftici, decimas nummarias pro rata beneficiorum
apftimatione»veI, ut Loejuutur, taxatione, a beneficiarijs exigere
pofte, ficut illi ab alijs agrarias, afieric Rebuffus,Tefte Bleyniano. TnlttiuS^m-
Ha; Decimaspapalcs unita; funt^ & in perpetuum annexae imperia- pfaxim &
\\ diademati iub Henrico 8. in augmentationem, &> fuflentationem Tkeoriam <+
imperialts corond, & dignitatis fupremi capitis Ecclefix jlnglicana ut ^enefici«rum
diierte dicitur in ftatuto Anno 34. Henr. 8. cap. 1 7 . Sicut igitur P-70.
priusPontificiRomano pendebantur ux iupremo capiti Ecclefiae p -
univerfae, itaeodemnomine caeperunt pendi Regi Anglia?, nempe *yp •""
nt fupremo capiti Ecclefia? Anglicana?. Sub Henrico 8. primum tul'*jtmiil<8
conftitntaeft Curia* Annatarum & decimarum antea papalium, & DeeiMa.
nuncRegalium. ' num< **
Statuto reftituuntur, tanquam CoronceRegiaede
jure debita. Eaque, vel a principe ufitata in fuis Do-
minijs, vel non ufitata, nifi tum demum poftquam Pa-
palis ufurpata authoritas ab Anglici imperij finibus
prorfus exterminatafuerat* Semperaprincipeufitata
in fuis Dominijs, ut3
il Iufpatronatns fupremum vocatum Patronagc Pa-
ramom ita ut ex lapfu temporis beneficiorum collatio
ad,&non ultra Principera unquam devolvatur .
B 3 Praefen*
C DePrimatuRegio;
Pra»fcntationes & collationes ordinarias, ear.umque devolurio-
nes probare non pofTumus, revolutiones potius,id eft,Ecclefia» juf
fuuni reddipoftulamus. Totamenim pr<Efentationum,pleni juris
patronatus, collationum, refi^nationum &c aliorura hujufmodi
fcelerum nundinarionern a Sacana profe&am efle venerabilis Be-
XnceHfcff.fi. zaaffirmare nonnon dubitat. Idem libro fingulari de notisEccle-
deicap!i\. ^atrius ad-huc infurgit in hsc fceiera. CoUationis inquitfiitf er-
p.13/. * ^w,'^'i'1" deVeluta, ouas Vocant^ refignationis iura, ubi tandem3ni+
Jiin Satan* coauina funt excogitata, inirita , percolata, & tandem om-
nibus fummis & infimis dementandis propinata. Patroni praefen-
tatio tollit Ecclefisb libertatem in eligendis fuis paftonbus. Quod
idem jus-ex lapfu quatuor aut fex menfium ad fuperiores jure
caduci gradatim progrediendo devolveretur, & Ecclefia; quafi
poftiiminionon.re.ftituerctur, fer\?itutem auget. Idem dc colla»
tione dicendum. Qui enim libera prascunte Ecclefias ele&ione
facratnrin minifterium, ipfofa&ohaberet jus percipiendifru&us
beneficij. Siquidem beneficium, id eft jus percipiendi emolu-
menta temporalia^, datur propter officium, id.eft, jus mini-
ftrandi fptrituaha ; & temporalia fpiritualibus annexa funt.
Verum ficut Plinius conqueftus eft fuo faeculo ex gemmis
coniici vafa, in qaibus aurum acccffio effet, cum gemmae vafis au-
DeftcrkEc- reisaccederefoleant,fic conquentur Duarenus, Quid,idquodme^
<tU$& Mini- rito kabebatur quondam prhnarium, nunc accejjionis cujufdam locunt
fciij £r bc- 1>ix obtinet. Temporalia emolumenta fpiritualibus rebus funt an-
.xcfijjshbj,. nexanonantecedenter, fed confequenter, -id eft, ut effe&us cau-
W-3« fam confequens, &none converfo : ideo maxime propric illis
conne&untur, & ad illa comparantur 3 ficut accetTorium ad prin-
cipale,eorumquenaturameb magis imitantim, idcirco totum il-
lud, qnodexutroquejure, ipiritualia mmiftrandi, & temporalia
percipiendi refultat* & eft quaij moraliter unum, fecundum ufum
nodiernum dicitur Ecclefiafticum benefici-um. Beneficium igitur
conferreeft utrunque ju& conferre, & miniftrandi fpiritualia, dc
percipiendi temporalia,inque beneficij collatione datur executio
ordinis, & clavinm in foro mteriori. Diplomatc Regio Beneficij
crogatorio confertur prefoytero potcftas Parochiquam ante ero-
gationem non habebat. Henricus Salcolbrigienfis ex legibus An-
Becano-ba- glicanis colligit, nonmodo collationes fBeneficwrum ad jfnglU ?(egcs
culnsp, 1 <ojpettarey fedadeofdem iUosJpetfare, uti Ecclefia Anglican* Trimates Vel
«f 1. Supremos Ovdinarios, Invcterata confuetucine Rtges Gallia? confe-
runtctiam B^nefkia Epifcopatu vacaaie, quaMpfe Epifcopus vi-
vus & fupcrftes confcrre debuiffet. Hanc inveteratam coufueru-
dinem legem Regaliorum fi\ e jus Regahae barbare vocant. Non
qua?nmus quiddc fafto molevit, five vacante Epifcopatu , ut in
GaIIia,fivtper devolutioncm cx lapfu tcmporis ut in Anglia, ex
ponti-
DePnmatuRegkn ?
Pontificum Romanorum vel Epifcoporum negligentia, conni-
ventia, adulatione auc fcedis cum Regibus pa&is, fed quid deju*
re fieri debeat.
2 RedditusvacantiumEpifcopatuum perciperead
nfum pioprium.
Hoccaput alterum eft juris illius quod in Galiia jus Regalias
vocant. Iftud jusortum eft ex veteri clientclarum & feudorum
jure, eaque afriuitate quarr. prcedia & poiTciTiones pradatorum
eum militaribusck profanisfeudis habent. Nam ilcut militaria
beneficia caduca fiunt ultimi clientis obitu,fi: iede vacante five
perobitum, five tranflationem Epifcopi, fi\e aiijs modis, confti-
tuuntRegcs Oecon«jmos, quorum minifterio proventus caducari-
es vacantis Epifcopaf us percipiunt.
3 Facultatem Epifcopi eligendi concedere. 4. No-
minare Capirulo idoneum ad Epifcopatum quem eli-
gant. 5 . Ele&o Regium alTenfum adhibere.
Facultas eligendi paftores tradita eft Ecclefia^ fi facultas, etiam
facultatis exercitium, quod abfolute non pendet 2. principum ar-
bitrio. Alioquin fruftra dataeiTet facultas, quam ablque alia in-S
fuper facultate in a&urn nunquam producere poffet. Sic enim
a principum arbitrio penderet, praedicandum fit, necne Evange-
]ium. Primis3po.annis, cum fummi Csefares erant Chriftianae
fideilioftes inrenfiflmii, Ecclefiae elegerunt fuos paftores. Dicent
forte palpones aulici quod alia fiVratio Ethnici, alia Chriftiani
Magiftratus. Sedquid fi Magiftratus nomine Chrifti3nus, facul-
tatem concedere renuerit? Idem iuris eft de eo quodnontft^S" quod
nonapparet. Re&e eruditns & Magnus Iuni"S m Ecclefiafte fuo.
Tertiummutationis genus memoria noftra inoieVitydum ij quieVerfi Ta- Lih.i.ttp.n*
p<e, ut Vocantytyrannide procurant Eccleftarum in(iaurationcm,iti6 itlud
Bcckfiafticum inftitutionis ,&* ordimtionis refthui non curarunt Eccle-
pjs ,ftd omma committunt fidti Magiftratusy dr ab eo in rebus Ecchfid
utramque paginam faciendam putantytdquc boc nomine, quod Cbriftti- y
nm Magiftratus. Praeterea facukas irta non manata ptincipe qua- A+.
tenus eft Chriftianus. Namdicitur ifta poteftas Coronse Regias
de jure debita. Sive igitur fit Ethnicus five Chriftianus , nve **
mas five foemina,Gve vir five puer^eadem eft poteftas,dum modo
fit Coronae poiTeiTor,
Facultate eligendi conceiTa per diploma Regium , una cum
diplomate mittitur Epiftola ad Decanum & Capitulum in-
fcripto nomine eligendi, quem fecundum ftatutaante diem vice-
fimum eligerc tenentur, alioquin ad Metropolitanum ele&io,
devolvituiv
8 DePrlmatuRegio^
. . devolvitur. De imaginaria ifta ele&ione, & Regia nominatione
?"'?*' ficPiacefius. %eges& Trincipes iure patronatm pr<etenfo nominant
pijcopai, itf pro i^u eligendum, &* capitulum fuper buiufinocH perfionanominata^
froemio. fingit elettionis fiutprocefiumfiiberaekttioneMx alicubi reliaua. Ele-
<c~tiQpaftonimnonligata, fed liberaeiTe debet, non pofitiva, fed
h Levit. comparativa : Iseligendm inficerdotium, ait Origenes, quipr<tftan~
hom.t. tior eft ex 6mmpopuJo,jui dociior, quifiantfior, qui itt omni Vvrtute e-
minentior. Gregorrus in Bulla 159=1. Mai. 1 . Si in quibufiuis Ecclefa
Vide Pt*ctfi-gradibM,& miniflris curandum efttales eligi, qni religione, (rfianEH*
umtn praxi tatefideles ttdificent jnutto certe magis elaborandum eft, ne in eim eletlio-
epifcopah. nc metur, qui fupra omnesgradm conftituitur, cui tanquam ftrto fideli
P«3« & prudentt , totimfkmilU cuu traditur, qui ad omnem tirttttem, &>
mandatorum Dei obfier^antiam^aliorum forma ejfie debet, cum certumfit
gregisfialutem magnopere pendere ex bonipafl$ris praftanti tita, &> do-
ttrina. In Ecclefia prima primitiva, ld eft Apoftolica, ele&io tum
. paftorum tum aliorum miniftrorum Ecclefi^,erat penes Ecclefiam
)f Acl.1.23. Ad.6.5. A&. 14.13. Et colle&is viritim fuffragijs ele&i
erant legati ad eleemofynas perferendas ad exteras Ecclefias, ne-
dumilliquiad graviora & facratiora munera deftinabantur, 2.
Lib et>ift Cor.8.19. In Ecclefiaajtatem Apoftolorum fubfequuta ele&ioe-
J'tn IJ ' rat penes clerum cvpopulum. Cyprianus. Ipfa plebs mctxime potefi
4« fi\ . ^- fatm habeti 1>el eligendi cugnosfiicerdotes Vel indignos recufiandi. Leo
pontifex Romanus. Teneatur/ubfiriptio clericorumihonoraterum tefti~
moniumtordinis confienfim Zrplebis, Quiprafiuturm efl omnibm ah
omnibm eligatur. Carolus magnns & Ludovicus filius in fuis capi-
tularibus hanc fuifle primitivam ele&ionum formam teftantur.
Di(l <i c $acrcrum Canonum non ignari ut in Dci nomine fanHa Ecclefia fiuo /*-
34 faerorum ^erm potmturbonore, afienfum Ordini Ecelejiaflico pr/buimur,ut
canonum f^c€i Epificopipcr ekUionem Cleri, &>populi,fecundum flatuta Cano-
num, deprcpria (Dioecefi, remota perfionarum o* munerum acceptionejb
Utemeritum&fiapienticedonum eligantur, ut exemplo &> VerbisfiH
V>eiep.etde-fufattis ufiquequaque prodeffe Valeant. Verba habentur in Grati-
fiaflj.StCti. aniDecreto. De futfragijs ele&ione, reiedione^decreto, & con-
fenfu plebis,qui Canonum & exemplorum congeriem defiderat,
Degubem. adeat Spalatenfem. Aenofcit Bilionus, fed fimul aiTeric merito
ecdeftcap,j< mutatameiTe iftam electionis formam,opponitque populo impe-
rito uniusprincipis peritiam. Quem quaefo dabunt nobis princi-
•^ pem, qui peritior fit omnibus civibus civitatis in difcernendis do-
nispaftorum? Autquisille, qui omnibus honoratis & primarijs
Dicecefeos civibus ex nobilum,vel equeftri ordine?judicibus, ma-
giftratibus, jurifperitis, aiijfquc viriseruditis eruditior, aut indif-
cernendo fpiritus fagacior fit. Nam unius civitatis cives hoc ne-
gotium curare foli nondebent, fed Dicecefani omnes per fe, auc
perlegatosfuos. Quod omnes tangit ab omnibus curari debet.
Deinde,
De Primatu Regio. 9
Demde, quasro, num princeps peritior fit ctiam clero civitatis.
nam & clero erant fuae partes, & quidem pr#cipuae in ele&ioni-
bus. Quid dico, clcro civitatis, dicerem totius Dicecefeos. 2tyn
enim tkfinibitjus divinnm ut hipotius quam illi ex dericis e/igerent, in- De ^rku
-quit Bellarminus. Tertibquaero,an princeps fic peritior,omnibus ^-3.
Epifcopis comprovinciahbus,nam illi etiam intererant ele&ioni-
bus Epilcoporum. Denique poteftas ifta unita eft Corona» Regiar,
& principi etiam Ethnico hac ratione debita. Objicit deindeBil-
fonus tumultus, populares, & fchifmataa populo fa?pius conci*
tata fuifTe in ele&jonib9,& propterea jus populi ad principem me-
rito tranflatum fuifle. Sic argumentanti nullaerit libera Magi-
giftratuum electio in civitatibus, quia in ijs eligcndis caedes, &
turbae populares faepius ortae funt. Pij principis eft coercere tu-
multus, non tollere libertates, curare, ut omnia fiant ordine 6c
decenter, non obtrudere paftores invito grcgi. 2^u3us ordo tam
prudens &><ommodus interhomines htftituttur, quin adnaftantur breti Dc cicflci(
incommoda. Secundo de incommodis prudenter curandistnon de refan - <ftffot&fr
tta mutanda temeretfipientes >idere oportutt, inquit Iunius.Poflunt
Paftores plebem dingere,ad paccm placidis monitis revocare : Stf^
Magiftratus poteft in ordinem cogere. Poteft illa vice plebs liber-
tate fua mul&ari, devolvendo ele&ionem ad majorem conven-
tum Ecckfiafticum. PoiTunt & aliamediain hujus mali remedi-
um excogitari. Sed qubd libertas, quam Chnftus fponfus Eccle-
Yix fponfa? Cux tradidit, omnino tolleretur, facrilegium eft, tapina
cft. Pra?terea, non populus, fedEpifcopi ipfi fa&rones, 6c fchif-
mata ifta concitarunt. Nazianzenus indicat perpetuam proedri-
am Scphilarchiam Epifcoporum, fchifmatum,c\: tuibaruuj occa-
fionem fuilTe. !Propterhanc, inquit, res otnnes noftra iaSiantur O* iOratJpejl
concutiuntur,propter hanc : fines orbis terra )>erjantur in Jujpitione* & uditumin
betto, eoquefurdo,<^ ne nemen quidem habente : propter hanc pericu- yrbem,
ium eft.ne magnnm illud&J noiutn nomen amittamus. Vtinam neque
ejjet prafidentta,neque hcipr*latio} neque Uoienta prteminentia, ut ex
fok tirtute agnfterentur \ T^uncautem dextrum hoc latus &fmiftrums
C^fublhniorct inferiorftdesy &> itta pr<eeundi, Veleodem gradu inceden-
di iribecla confiuetudo,mnltas nobis clades tnequUquam intulerunt. Am-
mianusMarcellinusidipfum obfervavit. <tamafus &> Vrfatiusfu-
pra modum adrapiendnm Epiftopalemjedem ardentesfcijfisftudijs acer- .
rime confliUabantur adufiuunortis Vulnerumque difcrimina adiumen- Llb*%7'
tis utriufque progrejfis>-7S[eque ego abnuo9 oftentationem rerum con-
fUerans urbamrum, huius rei^cupidos, ob impetrandum quod apbe-
tunt, omni contentione laterum iurgari debere, cum idadepti futuripnt
ita fecurt, ut diuntur oblationibus matrcnarum, procedantque ^ehicuiU
hfi lentes.j circumjpecle Veftiti,epulas curantes profufis, adeo ut eorum
contiHtregalesfupewit mmfis} a°r. Qua fide igijur obficro, inquit
C Iunius
i9 DePrimatuRegio.
Iunius ,m mifiram plebem bomhtes incendiartj crimen mceti<f//,per/!t&t*
De tlertc.cd. quefuteintorqueant. Verum quidemeft, (inquit Spalaienfis) plebem
7*w*1?* effe beftiam multorum capitum, & adfiditiones paratijfimam : fedhot
f'J*fe' Utiumcirca ele&iones bafte plebifideliinnatum non eft : qua non r»j-
/i<*/M.3,c, 3. nwi mnc qUim 0ftm fnqrlerationegraVu effet in clettionibns, ac publiae
"***• utititatu ftudtofijJimayfi Epifcopi e/fenty qui elim in pura Ecctefia fue-
runty ($* Efifcopattvs omnis effetnon bonor, neque occafio fuperbiendi T
acfuperciliofusfafttts effetab Epifopis noftris, ut olim remotiffimus .
Sic enim ftpe fortaffe n etiam adbibita k plebe effent idonei ad Epiftopa*»
tumMl inUti, ut olhn trabendi &* cogendi. Toftquam )>ero res inl>erfi
efty &* Epifcopatm ccepit plerifque in locis,ac prafertim in noftris Eccle-
fijs effe mundanm faftuiy certatimque potentes ambitioneftmulantejd
ittum animum adieceruntjnalis arttb. plebem corruperunt, &* adftditio-
nes incenderunt. fyducatur Epifcopatus adfuum Verumftatum, &> mo*
dtratiffimamjUtpriuiJnfttU elettionibus , plebem experiemur. Si Pa-
triarchac & Metropolitani magnitudine urbium defpe&a ad imi-
tationem quorunctam Antiftitum provincialium vixifTent, ut lo-
quitur Marcellinus, paftoribus populum docentibus &c ducenti-
bus, rarb ac ne vix quidem ulla orta eftent fchifmata. Laudat Bil-
fonus Ecclefiae Dei eximiam prudentiam in eo, quod populi con-
fenfum in Epifcoporum fuorum ele&ionibus non aamiferit fo-
lum, fed etiam rogaverit. Tot &* tanta eius commoda (inquit) in bi+
Degubern. ftorijs Ecclefiafticu teftata iribenio. Inde enim elrenit, ut populusltoti
eccUj.caf.isfui compos, paftoresfuos placate cxciperet, libenter fuftentaret, diligentet
fAiJ* audirety Gr ex animo ditigeret iml Vitam fortunafy omnes pericuio po*
tini exponeret, qukm ilti in difcrimen tenirent . An non ifta, quae enu-
merantur, commoda, funt «quitatis perpetuac? Cur igitur Eccle-
fijs obtruduntur oui principatum potius gerant, quam minifte-
rium obeant. Poftquam defijt libera ele&io, defierunt facerdorcs
aurei, 6c pfeudo-Epifcopi, vel Papifmum, vel Epicureifmura in-
vexerunt. Vnde tot fungi, afini, ftipites, tot aleones , tot porci,
imo apri fylveftresemifliin vineam Domini,nifi ex aulis Regum5
) & PontificumRomanorum. Quid dixia Regum arbitrio pen-
dere Epifcoporum ele&ionemi veriiis dixinem ab aulicorum.
Qui primarium ahquem auiicum munerib9corruperint,Wanditijs,
obfequijs & officiorum omnium aflentationibus alios fuperave-
rint, his in ifto ambitus certamine palma,braviumque decerni fo-
lct- Hi belli duces, & caftrorum praefe&i defignandi funt. Scd
quid immororin iftanominatione Regia, & imaginaria Capituli
cle&ione,cum abfqueulla velumbratifi eleftione poteft Princeps
Epiflol ai Per ^e Epifcopum nominare,& eligere,ut fupra diximus in ftatu-
folitArum to Edward .6. redintegrato Iacobi primo, & efficiet, quando libi-
yit4m jgcn* tum fuerit. Vbi ilie Canonjnquit Athanafius , ut a palatio mittatur
tes, u p* futurus eft Epipopm i
Quod
De Primatu Rcgio. i x
Qu&d ad ratihabitioncm ele&ionis, fi necefTaria, eodemreci-
dit, quo antecedens ele&ionem facultas eligendi. Quid fi oppor-
tune, & importune rogatus, fit tamen inexorabilis,an irritafem-
per erit elcaio. Videtur certe mihi multo deterior Ecclefiarum ^
jn eligendis paftoribus, quam civitatum in eligendis Magiftratib. ^
conditio : & cur in pari caufa impar eflfet ius, non vidco. Impe-
ratores quandoque Patriarcharum ele&ionibus fe immifcuerunt,
& cpntra Canones ele&ionis legitimam formam,relu&antibuf
multis quandoque immutarunt, non tamen Epilcoporum inferio-
rum ele&iones, aut ad Epifcopatus praefentationes fibi obnoxias
reddiderunt,donec omnia in deterius vergerent, Magiftratus qui-
dem minores,ut civitatum, in ele&ionibus nna cum populo inter-
fuifle & concedimus & laudamus. Quid Caroius & Ludovicus
ejus filius ftatuerint,fupra vidimus. Cum Epifcopi Regum feuda-
tarij Stvafalli evaferunt, libertatem ele&ionis vendiderunt. Sicut
feudo Vacanti Ligm dominus,a quo pendet ,VafaUum pro animifui arbi- £**fcC#»-
trio aceleHione fufficit, non fecus quam fDomini famulos fibi dcligere cli- Trla(nt*
/blent, inquit Gentiletus. ' f • Ilj*
6. Iufiurandumhomagij abEpifcoporeciperc.
Iftud jufjurandum ex feudorum jure etiam ortum eft, quorum
ratione Epifcopi inftaraliorum feudatariorum Imperatorem ut
Dominum recognofccbant,cuifefacramentofldeIitatis &homa-
f;ij,vel(ut concinniorevocabuloutar)hominij obftriuxerunt. Fri-
ericus primus ad Papam Adrianum fic fcribit. Ab Epi/copis, in-
quitj qui 7(egalia noftra tenentsurftomagium t^regaHafacramenta non
txigamut . Jtut igitur regalia noftra nobis dimittant, aut qu* £)ei 2)eo,
qtta* Caforis Cafori perfhhant . Idem Imperator Eprfcopos Bremen-
lem 6f Halberftateniem fcudis exuit,qubd ipfum in Italiam ptofi-
cifcentem comitati non effent. Vt igitur prsedia & pouefliones,ac
Regalia,civitates & oppida cum jurifdi&ione temporali fibi com-
parararent Ecclefiaftici, faecularibus negotijs fe implicarunt. Ef
ficit Clericorum aUratia, inquit Gentiletus, ut maluerint d&itijs au- Bxam.p. m
geriaddicentesft obfiquio, (rforvtiuti, quam mediocres /ortunas pojft~
dmdoy<? ekUionum Ecclefiafticarum tibertatem, &a clientelarifor-
Utute imtnunitntem retinerc. Videmus igitur Epifcopos, non tam
tnfervire Ecclefia? utminiftros, quamregibus utclientes-& vafal-^
los»regum lervos, Ecclefiarum Dominos, utrofque ex pa£fofacra
munera prophanantes, & Ecclefiarum libertatem tollentes. Gra- C<tuf.i$-
tianusin Decreto, ait quofdam Epifcopos Levitica tantum porti- qutft.%.
tione contentos,dc primitijs & decimis vivere,tcmporaliapenitus
abjicere,neearumoccafionef*cularis militiae oceupatione, alijC-
que obfequijs obnoxij tenerentur.iPtfrrfl alij funU inquit, qui non
coHtmtidtcimii (?> primiti$s prtdh &' Villai & caftetta, Cv civitates
C % pojfdait
12 DePrimatuRegio.
pojfident. Glofla in hunc locum . 9)uit quod Epifiopi juifeudum ftotf
habent a principibm^fid viVunt tantum de primittjs,decnnis & oblatio-
nibmjceculiri militia occupari non debent : altj \>ero,qui a prmcipibus
feuda retinent ,princtpihui firVire tencnturjiifi ab ittis a quibus feuda ie~
T>c rtpuh^ nentfuper hujufnodi pr$meruerint immunitatem . Ex ifto Gratiani lo-
Eulcf.Ub 6. co oftcndit Spalatenfis,Praelatos Ecclefiafticos ratione Regalium
c 7 num. 90. tener* & militare pro Rege, & ei tnbuta folvere. Debet igitur in
medio EeclefiaspredicareEnangeliurn, cvaliatuba bellum indi-
cere militibus. Deoncribusfeudorumtealibus nihil dicimus fed
oneribus perfonalibus,praefertim armatae militia?, obftringete fe
non debet Epifcopus, magis quam prefbyter, & re^aiia dimittere
potiusteneturjquammancipare ieobfequijs,quae a munetis Pa-
ftoralis exercitio avocarent. Neque eft in principibus pietas, fed
prophanitas,temporalia& regaliahac lcee donare Ecclcfiej vcldo-
nata in hunc ufum convertere , ut hc Ecclefiae liberratem in
ele&ionibus tollant, & paftores vafallos cohftituant. Inte-
rim generale juramentum fidelitatis quod omnes fubditi
prasftare debent , non damnatus. Sed iftud jufiurandum
non ut cives Regni Regi, fed ut vafalli ceu clientes Domino Ligio
praeftant praelati . Non alia debet elTe conditio bencficij majoris,
quam minoris. Ratione Rcgalium & polTelTionum temporalium
ortaj funt inveftiturac per baculum,ccu ferulam, & annulum, qui-
bus Imperatores declarabant alTenfum fuum, & ele&o temporalia
confignabant. Sed ha;c omnia pofterioribus faeculis nata funt.
7 Perfonas Ecclefiafticas quaflibet , ob maleficia
contra pacem regni, & dignicacem Regiam perpetrata
coram judicecivili fiftere, & condcmnare. 8. Eccle-
fiafticisjudicibusmandare, uc fuperfedeant civilis fo-
ri negotia coram fe agitare.
Nonufitata,nifi tum demura poftquam Papalis u-
furpataauthoritasabAnglici Imperij finibus prorfus
extcrminata fuerat. Eaquevel conccrnunt i. Appel-
lationcs. 2. Canoncs. 3.Beneficia.
1. Concernunt Appellationes ad inftantiam alicu-
jus partis interpofitas, eo quod, ultima appellatio fit
adprincipem,&non ultra regnum. 2. Dat judices
delegatos pcr Cancellarium Anglise fub Magno figil-
lo, qui de caufa ftatuant.
Sl
Dc Primatu Regio. 13
Si dc caufa aliqua lis inchoata fuerit coram Archidiacono, aut
cjus Officiali,appellatio fit ad Epifcopum Dicecefeos : fi coram E-
pifcopo ejufve ComrnivTario, ad Archiepifcopum : fi coram Ar-
chiepifcopi Archidiacono, adcuriam, quam vocant, de Arcubus RfP*l>titulo
(ubi Decanus de Arcubus ad omnium in provincia appeilatio- t^ppdlat. i.
nes refcribit^) &a curiaifta defertur caufaad Archiepifcopum,per RgM-Mufo
ftatutum 24. Hennci 8. ab Archiepifcopo ad Curiam Canccila- %?m4 *•
xix per ftatutum 25. Henr. 8. Delata ad curiam Cancellari» cau- ^
fa, fub magno figillo conftituuntur judices delegati, qui litem,&
caufam definiant,a quibus Commiflarijs non licebit ukerius pro-
vocarc.Caufae,quae per fubordinatas appellationes deferri pofltint,
funt omnes omnino cauia? Ecclefiafticae, non modo abufive ilc
dicta», ut matrimoniales,aut reftamentariae, fed etiam proprie di-
€tx : non modo, infultatio in altare,. poculi myftici confra&io,
menfae facra* everfio,manus demortuae ufus ad praeftigias, & fimi-
lia, qua^Mucketus enumerat; fed etiam hacrefis, fimonia, idolola-
tria, error in articulis religionis : omnes denique caufae & lites in
quibus olim appellatio ad Papam, defefuntur per appellationem
ad principem, & non ultra. Et ubi in locis excmptis immediate
deferebatur olim appellatio ad Papam, defertur immediate ad
principemin curia Cancellariae, per idem ftatutum 25. Heiir. 8. fyftol^ ibid*
1. Elixab. "Nonlicct igitur provocarc ad Conciliurn Oecumeni-
cum vcl generale Ecckfiarum refbrmatarum,nam utra regnum
provocare non licer. Neque ulla hic datur intermedia appeilaticA
ad Synodum Dicecefanam,aut Conciiium Provinciale, fed pro- '
greffus femper fit ab unico ad unicum*
E
% Concernunt Canones five teges Ecclefiafticas,
vel ierendas,vel adminiftrandasyvel relaxandas. Fe-
tendascoquod,
1. Princeps novas Ieges condere poteft circa cere-
ttionias & ritus cum confilio in ea parte, vel Com-
miflariorum fuorumin caufis Ecclefiafticis^vel Me-
tropolitani.
Rex Propheticus David non nifi p*r fpiritum informatus, & a
manu Iehovae ipfi incumbente inftrudtus ftruauram templi, dif-
tnbutiones Sacerdotum & Levitarum Schelomoni tradidit 1 .
Chron.24.12. fyftituit autem (lechhki]&h) LeVitas in domo lehoy*
cutn cymbalis,cumnablijs3 &* cumcitbaris expr<ecepto (DaMi*,&> Gd-
distifantis fygij, & I^atbanis propbeta* : 2^am a lebo>a prtceptum //-
fodtr4tperpropht4t,z.Cbron.Z9.ii. Non inftituit Rex Ezekias^
C 3 fcd
i4 DePrimatu Regio;
y fed folum reftituit, quod David, & Rex & Propheta inftituit.
Necinftituit David,quamvis Propheta aliquid novi, nifi prascipi-
ente Iehova per Propnetas. Non habemus Reges Davidicos, nec
Metropoiitanos videntes. Vtinam ca?ci non eflent, vel avaritia,
\ ambitione, & fplendore aulico non occxcarentur. Ad otdinarios
Ecclefias conventus igitur recurramus, ficfacram fcripturam, i
cujus cxemplari ne latum qnidem unguem recedere liceat, non
vel in loramentis aulxorum 'aut paxillis , aut anfulis aereis fabri-
candis. Sunt in facris tabulis leges generales Ecclefiae tradita*,
quarum norma ipfa Ecclefia dirigitur ad rcs natura fua adiapho-
ras pro circumftantiarum varietate ad ufum conformandas, uc
omniafiant ordine, Scdecenter, & ad Dci gloriam Ecclcfiaeque
aedificationem. Nam quie funt natura fua adiaphora, nificom-
mode adufum applicentur remoram injiciunr asdificationi ordi-
nem divinum conturbamt,ac fiunt illicita. Adiaphora vt fic,id eftf
falva & manente indifferentia funt inutilia, & otiofa; ad ufum a-
liquem accomodata,6unt utilia, velinutilia. Oportetpriuspras*
cedere quaeftioncm an fint adiaphora necnc, de quibus feruntur
ieges, prius quam de ipforum ufu difcepetur. Deinde ufus fecun-
dum Canonnm generalium facra? fcripturae normam dirigendus
eft. De ufu politico judicent politici, de Ecclefiaftico Ecclefiaftici
inconventibusEcclefiafticis. Praeterea nonfuntomnes ritus, 6c
*reremoni* res naturafua adiaphorae, cVpofiunt leges ferri de riti-
/bus & ceremonijs nuilatenus adiaphoris. Cum examinaretur
Barrous, dixerunt Epifcopi Anglicani Rcgiam Majeftatem poflc
comminifci & inftituere,quamlibet poiitiae Ecclefiaftica? formara
f*g* 7&* vi fui Primatus in caufis Ecclefiafticis,tefte authorc Petitionis ad
Reginam. (Denique quo tandem /#rtf,inquit Beza epift. ad GrindaJU
lumEpifcopum Londinenfem,/Ve ®ei Verbumfiu Veteres omnes
Canonesjpeftes, ciUHMagiJhatuiperJe Iiceat,conftitutis )am Ecclefijt
noVos ahquos ritws fuperinducere,aut\>eteres abrogare, \>el Epifiopis abf
(fueprejbyterijfuijudicio & Voluntate quicquam noVi ordinare fiu fit,
tgo qmdem nondum didici. Quoniam autem bu duaspefles, Epifcopo»
rum Videlicetfuperiorum tnrpes& ambitiopcs adulationesyJuorum prin-
cipumpartimViYtutibuiabutentium, partim etiam littjs JerVientium,
Ecclejtam CbriJHanam perdidijfe Video, donec eb redacla res efty ut Me-
tropolitanorum Occidentis potcntijfimm juslo (Dei iudicio cr Magif-
fratm & Epijcopos punientis ,diUna bumanaque adfe raperet,fateor mc
totum cobprrefcere, quoties de iflis cogitOy Gr cafdem, aut etiam acerbio*
res pfsnat plenjque poputis initio eVangeliumamplcxis, h quo nunc fen-
Jimdeficiunty tmminere projpicio. Poteftigitur princeps cum pcc
paucis Commiflarijs,fiveMetropolitano,luperftitiofos, & ridicu-
v los ritus invehere,6c cxternum \)d cultum, externarrjque politi*
Ecclefiaftic* faciera deturpare.
it Syaodu*
De*Primatu Regio. ?5
2 Synodus Provincialis vel Nationalis convocari
nondcbetabfqueprincipis refcriptoad Metropolita-
nos direfto.
Principem pofle Synodos convocare, abfit ut negemus. Habet
etiam, & Ecclefia eandem poteftatem. Si duo ex \>wii conjenjermt*
item, uHduo y>eltres coaeW fuerrnt inmmine m*0,inquit Chriftus, ibi
ero in medio iffirum^Mattb^ 1 8. i 9.20. Ex his verbis colligunt eti-
am Hierarchici Synodorum authoritatem, argumentando a mi-
nori ad majus. At convocari & convenire in unum coetum dicet
aliquis efle a&um humanum. Convenire in unum coetum eft
a&us humanus, (1 ad civilia politicus, fi ad pia exercitia cV in no-
minc Chrifti eft humanus, fed Ecclefiafticus &fan&us ; & proin-
dc coetus piorum faepius in veteri teftamento dicitur, Conlocatio
Janfta. Commiflio poteftatiseft a Chrifto, permiflio a Principe/^X
Collatio poteftatis aChriftotraditaenon tollitur acceflione Ma-
giftratus Chriftiani. Non quidem temere tentandum eft exerciti-
um poteftatis collatae inconfulto Magiftratu, vel abfque legum
authoritate. Sed fi graflantur haerefes,multiplicenturlites, popu-
lum Chriftianum fchifmata & fa&iones difcindunt,Ecclefiafchif»
matum,errorum, fcelerum flu&ibus prope obruta videtur, & pef-
tinaciter negaverit aflenfum,non cun&andum eft, non ceflandum
abofficio noftro, & cum periculo periclitandum eft remedium
per Synodum.Nonhaxilla ratiofuit qua Conftantinus Ecclefias,
fovebat olim, fed qua Licinius & alij eafdem evertere ftudebant.
Kon debet deterior efle Ecclefiae conditiofub Chriftiano Magi-
fcratu, quamfub Ethnico, nec minui, fed augeri libertas Ecclcfi-
aftica. Quod confertur Ecclefia?, non transfertur in Principcm
Chriftianum, fed tantum corrobatur. Poteftas Principis eft Cu-
mttlattoa non prhatiVa. Poteft igitur ipfe convocare , poteft pote-
ftatem collatam Ecclefiae approbare, fed poteftate collata, ejufve
exercitio privare non poteft. Sunt igitur diverfae poteftates, non
tamen divi{ae,nifi quando Magiftratus fe diviferit ab Ecclefia. D.
Pildus Hieratchicorum eruditiflimus afferit in Ecclefia eflc pote- De Eujrfa
ftatem cogendi Concilia, & deliberandi de ijs quar ad Ecclefias tt. j.p. 4^
c6mmodum & falutem (peftant, etfi non faveant Principes Mun-
dani,neque auxiliatricem dextramporrigant:item Epifcopos,Prt-
mates & Metropolitanos habere authoritatera cogendi fyno-
dos, eamque non adeo pendentem a principum poteftate, quin e-
andem cvercere poflint abfque eorum confenfu & confcientia,
cumfunt hoftesfidei. At in tabulis ha?c poteftas dicitur unita
Coronae Regiae, & proinde pendere a principe,quamvis (it Ethni-
cus. Pratterea non abfolute & fimpliciter pendere a Chriftiano
wagiftram oftcndimus. Tertic, fi Primates, & Metropolitani
powftatera
\6 . DePrimatuRegio*
poteflatem non habent convocandi nationalia &:provincialia con<
cilia, nifi pcndentem abfolute a Chriftiano Magiftratu, praecipu-
am muneris fui partem pendentem habent, & proinde non efl
opcra corum necefTaria in Ecclefia, ut pofteafuo locooftende-
mus. Poteft enim Princeps concilium convocaturus ad alium
quam Metropolitanurn relcriptum dirigere. 2fyn defendmus, in-
Derep. Ec- quit Spalatcnfis, ita boc jm conlfoeandi concilia adPrincipes pertinere,
clcfjib.s. c. ut nullo modo pojfunt praktiEccltfiafliciltel mutuo confenfu in unum
r. nnm.%9. contenire, Vel Metropolitani, Trimatw, aut fatriarcbde autboritate con-
Vocari. Quod addit, ex caufe fufpicionispoffe impedire,ne coeant
ipfis inconfultis, admittimus. Confulantur fuipicione folliciti,
metufufpenfi : expurgentur omnes fufpicionis latebrae,mittantur
legati,aut Corycaei. Alioquin facillimum fempcr erit caufas fin-
gere. Certe ratio ipfxfuadet, inquit ibidem Spalatcnfis, indittionem
& conVocationem nwilaut adderejut demere autboritatu ipfis concilsjs,
quia etiamficafu cofftenircnt in unum multi Epifcopi ceu occafione ali-
qua abfaui intenitom Couciltj, quid frobikt,- quo minus res etiam Ec-
clefiajticdf tratlare pojfent, v definire. Vbicunque entm duo \>el tres
fuerint in nomine Cmijli congregati (non dkit conVocati) in medio co«
i « c^ rum efh ipfe Cbrt/lus . Jjn nomine Vero CbriHi dicuntur congregath qui
K i d*M« ^ ga qu/junt cbrijii tranda contonerunt.
3 Nec tradari nee determinari aliquid pcffit in Sy-
nodo nifi confulto prius, & aflentiente principe.
Quid fi rogatus,prajfra&us tamen maneat, & animum obfirma-
^ vcrit,an in cafu neccflitatis ceiTabunt. Data eft Ecclefi» poteftas
m non moclo convocandi, fed ctiam definicndj & determinandi,qua
poteftate privare non poteft, Eaedem rationes hic militant qnae in
precedenti articulo. JEtifta potcftas dicitur etiam unita Coronas
Xegia», ac proinde competere etiam Principi Ethnico, abfque cu-
ius vcni.a,& afTenfu,nihil decerni poteft,
4 Nihilhabetvimlegis, priufquam. Regius aflen-
fus fuerit adhibitus3 ijs cjua? Synodus decernenda cen-
fuerit.
Si ifte fit fenfus, quod fubditi adobedientiam cogi non pof-
funt pcenis tcmporalibus abfque legum civilium fan&ione, am<
ple&hnur. Sin vcro iftc fit fenfus, qubd nihil habebit vim cano-
j nis abfque principis afTenfu, ncc poffe Ecclefiam in delinquentes
cxercere jurifdi&ionem fpiritualcm per cenYuras Ecclcfiaflicas^
nullaajquitatc fubfifteve videtur. Et contrahunc fcnfum militant
difberationes. Hic tamcn vidctur effc Hicrarchicorum fenfus.
Quis
Ded?rimatuRegio« %7
QuU enim eft, inquit Bilfonus, qui Synodorum freattenthm coarclat
Gr refienat,aut poteftatem tjs canones condendi &> caufics Eccle/iafticM Degulatn.
definiendi adimit * "MetropolitanM> an Trinceps ? Ibidem. Mioquin tcclef%caf,ic
nuUum exfi in regno ubi Chrifthnm rernm potitur, dccretaferendipo- p.419*
teftatem babent, nempe Synodi, necius audiendi componendiane con-
tro)>erfias inScciefia, no!ente,aut non permittente primipe fibi Vendicare
pojfunt.
a Concernunt Canoncs five leges Ecclefiaftica*
adminiftrandas & exequendas eo quod princeps po-
teft,
i Vifitare ftatum Ecclefiafticum , & eorum per-
fonas.
2 Reformare, & inordinem redigere, &animad-
vcrtere in eos, necnonin cujufvisgeneris Ha?refes,
fchifmata, crrorcs,abufus, maleficia,contemptus,enor-
Ciitatesquorumcunque.
% A(ttgnare,nominare,& autboritatcm dare,quan-
dpcunque & quandiu fibi placuerit3hujufmodi indi-
genisfubditis,quos idoneos cenfuerit, Ad exercen-
dum& exequendum jurifdi&iones, privilegia, pr#-
cminentias quaflibet concernentes jurifdi&ionem Ec-
defiafticam, Ad vifitandum, Ad reformandum cor- .
rigendum & emendandum quofcunquc excefius vel
defe&us,qui quavis poteftate authoritate,jurifdic*
tioncEcclefiaftica potuerunt reformari, in ordinem
tedigi, emcndari,reprimi .
Poteftas Principis in vifitando ftatum Ecclefiafticum, & hac-
tefes,errores, ocabufusreformando & corrigendo maxima ex
garte relucet in poteftate delegataad vifltandum, reformandum,
& corrigcndum. Poflunt delegati judices judicare in caufa haere-
feos, & fpirituales cenfuras decernere. Poteft igitur & Princeps . ,
eandem per fe poteftatem exercere. AuttoriUs cftipfim T{egujx- l
ercitiumaemandatnr ahjs, inquit Mucketus. Princeps conftituit C3P'$°*
delegatos judiccs per Cancellarium, non folum ad dirimendas li-
tes ao inferibribus Curijs ad fupremum ejus judicium delatas per
appellationem, fedetiam abfque omni appellationum interftitio, ^
D imt
y*
i s Dc Comiflarijs Regijs,
imb & nulla inchoata litc in Curijs Ecclefiafticis conftituit judices
ad exercendum omnimodam jurifdi&tonem, ad corrigendum,re-
formandum & emendandum errores, fchifmata, & abufus. De-
legati vocantur ftegis Commiffar/j Ecclefiaftici, corumque poteftas»
Commi/fio jurifdicttonis m caufis BcclefiaJHcis .
Solet Princeps conftituere plures Coramitfarios, partim faccu-
lares, partim Ecclefiafticos,ut Archiepifcopos, cV alios quos delj.
git Epifcopos, Dccanos, Archidiaconos, Do£fcores juris, Secre-
tioris Scnatus Senatores, f ummos judices, magiftros fupplicum li-
bcllorum, quandoquc Scnatores Londinenfes, praefe&um turris,
prasfe&um Angariorum, & fimiles. Non necefTc cft tamen, ut
omnes Commiflarij c varijs patriae locis dele&i. & Catalogo Di-
r*3 plomatis Regij infcripti, numero forte quadraginta aut qumqua-
ginta interfint, & conftituant plenarium confeflum. Nam unus
Archiepifcopus unacum duobus aut tribus alijs,five faecularibus,
five Ecclefiafticis, five partim faecnlaribus, partim Ecclcfiafticis in
quaviscaufadeccrnere poteft, casteris ne quidem praemonitis,aut
citatis. Si adulter aut maleficus aliquis alius pledendus, qui facile
caftigari poterat in Curijs inferioribus,monentur forte Senatores»
aut alij viri graves, ut interfint. Sed fi pij, & probi ceremonias,
& reliquias papatus faftidientes, examinandi &ad conformita-
Bete8ionc tem cogenai, non monentur, ne forte commoveantur piorum
, %<i. querelis, &myfteria regni Epifcopalis perfpiciant,ut refert Bar*
'' ' rous. Poteft Princeps hujus authoritatis exercitium uni tantura
demandare, modb fit indigena, five fit faccularis, five Ecclefiafti-
cus. ut teftantur gravamina exhibita in Comitijs ordinumanno
1610. ocexftatuto colligi, poteft. Poteft igitur virtute £atmi
pontificium aliquem aut aulicum conftituere judicem in omnibus
caufis Ecclcfiafticis.
Poflunt di&i tres Commiflarij (quorum Archiepifcopus fem-
per unus, & fine quo caxeri nihil poflunt (nifi libitum fuerit prin-
cipi novo Diplomate candem poteftatcm transferrc in alium) in-
Suirereinh»refes,errores,enormitates,fchifmata, qua? Ecclefia-
:ieis legibus legitime reformari poterant fecundum ftaturum i.
Elizab. cap. 1. &in omnes omnino offenfas contra ftaruta 1 .
Eliiab. cap. i. & 5. Elizab. cap. 1. &13. Elizab. cap. 12.&3J.
Elizabethae cap. 1 , & 1 . Iacob. Item in libellos famolos, concilx-
abula, libros editos contra tyrarmidem Epif coporum.
Poflunt ifti tres,nempe Archiepifcopus, & forte prsfe&usCa-
pitolinus, & pre/e&us Angariorum, quemvis cbrium Apparito*
rera authoritate munire ad efrringcndum Mufaeola, fcrinia, arcu-
las,conclavia cujuflibet civis regni & ad pcrlcrutandum, an clam
apud fe habeant libros Cartwrighri, Fenneri.Vdalli, Traverfi,Par-
kcri^aliorumq; dc difciplina & reformatione Eccle&e, aut fcripta
cdita,
• De Commiflarijs Regijs. r$
edita,autedenda'contra tetram Epifcoporum c\ominationem,pre;-
latorum exceflus, aut defec"his, aliafve corruptelas Ecclefia» An-
glicanae, ac fi eflet inquifitio in crimeti la?fas majcftatisi& ad diri-
piendum pro libitu.
Poflunt di&itres, fi vel leviflima orta fuerit fufpicio, vel ipfi
caufas finxerint,quemvisquovis munerefungentem facro aut ci-
vili,quovis anni tempore, etiam arationis &meflis,ex quavis
regni regione etiam remotiflima , per apparitorem citare ob le-
viuimam quamvis offenfiunculam, ut omiflam crucem in baptif*
mo,aut geniculationem in percipienda Euchariftia,aut qu6d clan-
culum quaedant erTutijt in Ecclefiafticorum Simoniam, Luxum,
aut aliasenormitates.
Poflunt di&i tres Commiflarij comparentem adigere ad pra>
ftandum iuramentum illud fuperftitiofum,quod corporale vocant,
manu,aut tribus digitis ta&is Evangelijs,per Deum & ea qua? in
Evangelijs comprehenduntnr, fe veraciter refponfurum ad ipfo-
rum interrogata, accufatore, aut accufationis articulis nondum
proditis, idque non folum in caufis matrimonialibus & teftamen-
tarijs,fed etiam in poenalib9, quorum pcena eft bonorum publica-
tio, aut gravior animadverfio. Et quidem quandoque, cum tefti-
bus vcl mdicijs certis reus revinci poteft. Trajanus, etfi Chriftia-
r\x fidei hoftis, fic tamen refcribit Plinio fecundo. S/ne dutkore cer-
to propojiti tibeUi, nuUa crimim locum bdbere debent. jS(am Zrpejfimi
txempli,necnoftrifiecuHeft. Dixic Dominus adulterae, Iohan . 8.
*o. Mulier,ubifunt tui accufatores. Ius naturale docet neminem
teneri prodere fcipfum. Nam natura eft fui ipfius confervatrix.
Lege Mofaica, Exfirmone duorum aut trium hftihmftata resomnis,
Deut. 19. 15. Alexander 2. Raynoldo Epifcopo Cumano de Gui- M^-S-f «
iandoprefbyterOneceEpifcopigravato, ficfciiuit. Si certi accu- caf- **■
fitores defuerint, tunc diHante iuftitia, fine omni controVerfia prejbyter
lu&unqueob hacinjufteamifit, & facerdotium accipiat, & integra
hcneficU. Concilium Bracarenfd. fic ftatuit. Si quis aliquem Cle- C*k. 8.
ticorum in accujatione fornicationis bn(>etit,ficundum prtceptum Pauli
duo VeltiidiefiimonU requrantur ab iUo. Quodfinon potuerit datis
teftimonus, probare quod dixit, excommunicationem accufati, accufator
4rcipiat. Accuiatotem requirit Iuftinianus, ut accufatus referre , ...
poflit jurameinum . 7S(on enim debet rejpuere inperfona propria, quod l 4*
placuit in perfona adurjartj. Quaratione nemo cogitur centraje teftes p'V/f '*'-
producere, eadem nec cogendus contra fe teftimonium prcbere. ' . '*' **
Iuramentum iftudquod voczx\t exojficio (inofficiofura potiusap- uhl°'iel' •
pellandum) introductum in Ecclefiam Ariglicanam fub Henrico
4. poftulantibus Praslatis ad detegcndos quos illa setas Haereticos
cenfebat,ac prejertim,quos Lollardos voeabant,quam lege fahgui-
nariara appellatFoxus in Martyrum monumcntis.Et certe, eft lex
D z Draconis
s6 Dc Commiflarijs Rcgijs#
Draconis &'Bcftis,non Agni. Eadem tamen legc Praefules hodt-
crni oppugnant purioris difciplina% & cultus aflertores, qud Pcin«.
tificij Lollardos,quamvis jurifconfulti complures contendant an-
tiquatamfui(Teanno^5, Hcnric.8.& commiffarios viccmmifTio-
nis neminem cogcre poffe ad prxftandum juramentum ex officio,
Fullcrus in caufa clientum argumentis pluribus evicit. Virigraves-
& cruditi,Cartwrightui, Fennerus, Snappius, & alij conie&i in
carcerem, qubd renuerentpracftare iftud inofnciofum juramentu.
Quos,poftquam aliquandiu in carcere affervatieffent, ne immc-
rentes carceris poena caftigaffe viderentur, in Camera Stcllata ac-
cufandos curarunt abadvocato Regin«r,quorum tamen integritas
a tcftibus ipforum etiam opera produ&is dilucide demonftrata
eft.Vdallus vir pius & do&us paftor Ecclefiae ad Novum Caftrum,
quia fe authorem libri,qui infcribitur (Demonftratio (Dijciplm<e pro-
derc noluit, in carcerem conjedtus, ubi piamammam una cum
fanguinis profluvio exhalavit.
Poffunt di&i tres Commiffarij Vicecomitibus, Praetoribus ur-
banis, propraetoribus, alijfque legum miniftris impcrare,ut non
comparentem apprehendant,in vincula conjiciant, vel vadimonid
obftringant, vel vi in judicium trahant. Poffunt etiam ob contu-
maciam fenonfponte fiftentimul&am pecuniariam irrogare.
PofTunt didti tres Commiffarij non modo inquirere, fed etiam
judicare in omnibuscaufis Ecclefiafticis, &proinde incaufa ha>
rcfeos, idololatriae, & fimilium. Fateor in ftatuto i. Elizab.cap*
ucautum effe, ne quid damnarent nominc hserefeos & erroris, nU
fi prius praeceffcrit determinatio in fcripturis Canonicis, aut Con-
cihjs generalibus. Sedgratisadditur ifta limitatio. Nam omnes
haereles & errores determinantur in Scripturis Canonicis: & pro«
inde in omnibus caufis fidei» & do&rina? judicare poftunt di#i
tres Commiffarij, nedum ipfe Princeps. Imo poteft pet ftatutum
hanc poteftatem uni cuivis demandare, modb fit indigena.
Poffunt di&itres Commiffarij, quem fuis calculis damnarint,
rnulda pecuniaria caftigare, aut in carcerem conjicerc : & ipfis
mandantibus,Commentaricnfes & Ergaftularij in omnibus pfco-
vincijs reum recipere, & affervare tenentur, quandiu Archiepifco-
po,ejufquc adfefforibus libitum fuerit, Gravamjna exhibita.in
Comitijs innuunt eadem rationepoffe commiffarios inftruiper
Diploma Regium poteftate vitae & necis ob leviflimam offenfam
Ecclefiafticse jurifm&ioru fubjacentem, quapoffunt ejufdem di-
plomatis authoritate muldas dicerc, & in carccrem mittere^quod
ordines in ftatuto ftatuere nunquam in animum induxerunt. Sed
quid jure diyino poffunt,videant Epifcopi. Xtynfmt iftajacerdo-
tum armajpiritualiajedcarnalia, au<e fuperioribus feculis fyges tetr*
tit(Hdemnt$eJH<e. H*c non eft virga difcipulorum Chrifti,qua?
\irga
-■
Pc CommifTarijs Rcgijj. ai
Yirgadile&ioniS eft,fed virga fcrrea,qua conteruntur Vafa Domini.
jfnne aUijuxmfibiapaUtio dtgmtatemfumpfirunt Jpoftoti. Terret ex-
tltjs, & crceribus Ecclefacreditjuejtbicogit, qu* exHtjsy &* carceribus n
tredita e/?,ir.quitHiIarius contra Auxentium. Gladius fygis cenfura st"r* 4*-
CurLe,glaliusfacerdotalisEcclfiiftic^rigor dificiplin*, inquitHilde- ®e futeflJt*
bertusCenomanenfis. ®ominati)>um modum regendi a poteftatibm PontiJSu<t?
fieculi obfirVmd.m jfpoftolis interdixit, inquit Occamus. Sicutnon l.'€'?J
.soribmit ^cgi^us ,su od adftolam pertmet^fic nec Epifiopi, qu& fygis xnMti%%4,
Junt,exercere dcbcn: , inquit \nfelmus. Quod quandoque affumit
fibilocios ArLhiepifcopus delegatos fecularcs , cum cxercet vim
coa&ivam in bona vel corpora reorum, nihiljuVat. Nam idem
eft,five foIus,five cum faecularibus, five folis Ecclefiaftici?, poenas
temporales infligat,cum Paftoribus fimpliciterinterdifta fitpote-
ftas gladijjfitque cxtra fpha?ram >urifdic*tionis Ecclefiafticae.Praete-
rca non tenetur affumcre fibi focios faxulares. Pctcft eafdem poe-
nas unacum Decanoaut Archidiacono,fi fint Commiflarij Regrj,
irrogare.Etfi folum feculares^nihil tamen poffunt deccrnerc abi-
que Archiepifcopo.
Poffunt didi tres Commiffarij poenas & cenfuras fpirituales de-
cernere excommunicationisrdepofitionisjfufpenftonis.Pofluntde-
cernere rcum excommunicandum,cv vel excommunicationis fen-
tentiam jpfi'denuntiare3vel ut in Scofia imperare cuju^prefbytsro*
aut Curioni, ut fcntcntiam dennnciet. Si cjuis dixerit hoc pofte-
liori cafu,prefbyterum,nori Commiffarios illos, excommunicare,
idem eft,ac fi quis dicerct fubduftarium aut carnificem effe judi-
cem, Commifiarij citant, cauIamcognofcunt,decernunt,& fen-
tentiam excommunicationis in fcriptis presbytero tradunt denun-
ciandam,.Vtrum"igitur comrhiiTarij an presbyteri funt judices* I-
mo nullatenus licere prsbyteris inforo exreriori judicare,*& cen-
furas <iccernere,nifi delegata ab Epifcopo poteftate,tueri conantur
adverfarij. Hic vero nec ordinariam nec delegati judicis potefta-
tem exercet,cognofcendo,judicando,decernendo, fed purus putus
praeco eftx & fetvus mcrus,cui necefTe eft depofitionis vel carceris
metuparere. Siquis dixerit Archiepifcopum decerncre ut judi-
. cem,refponfio ih promptu eft,Archicpifcopum decernere nan po-
teftate Epifcopali, & jurifdictione ordinaria,fed delegata a Regc, Qudtinus
ct proinde Regia.Cujus vel illud cerriffimu eft indicium, quod Ar- ^irchiet>tf-
chiepifcopus poteft hac dclcgata poteftate cenfuram excommu- copusinprem
nicationis decernere in quemvis Reum, etiamextra provinciam yuuu ncn
Suffraganeorum» in quavis Angliaa aut Hibernia? paroecia do- omnimoddmt
micilio utentem. Quatenus Epifcopus fecundum Henarchicho- extrapro*
rum principianon poteft exercere aftum Jurifdidionis exterioris vmctam »»i-
in aliena Dicecefi. Si baptiiaveric,facram coenam celebraverit in Um habetju*
aliena Dioecefi, ctiam abfque venia Epifcopi Dioeccfani, eoque ujdifiiontm,
D .3 inteir
- ii DeCoramifTarijsRegij*;
intenttcente, quamvis peccaree contra Canones, manene tarae*
toeettkf. vcra fa^-arnenta , quia hi a&us manant a poteftate ordinii,
Ub.f.t.ij. Sed fi excommunicationis, aut abfolutionis a&us exercuerit, ac-
tus illi a poteftate jurifdi&ionis manantes, funtnuBi & irriti,rcc-
?4S- 33 S* fte Fildo. Pr^tereaeandem potcftatem poteftper ftatutum prin-
ceps demandare cuivis indigcnae. Non excrcet igitur poteftatem
jordinariam, quatenus Archiepifcopu$,fed delegatam & derivatam
a corona Regia. In aflcrtione Chriftian* pontia* habemus ex-
cmplum fententise excommunicationis a Commiflarijs lat« ia
quendam ob contumaciam his verbis- In 0ei nomme,Amen. Nos
I. \V. fcr& TheoLogU jDoftor, &c. CsuceUaritu Bcclejue, Zrc.
Commijjartj rite & legitimc procedentcs, I. E deB. L. (Dicecejeos ,ad
dittum dtem, (r iocwn legitme, z? pcrcmptcrie citatum, & pr<ecogni~
%atum, diuque cxptttatum% & nullo modo comparentem$ronunciamk4
eontumacem, & tn panam contumacueJuA hujufmodi cum cxcommu*
nicamus in tjs fcriptis. Concordat cum 7(eg. T. Non decernunc
ferendam fententiam, fed revera ferunt decernendo. Quod pof-
funt Commiffatij Regij, poteft ipfe Princeps. Nemo enim plus
juris in alium transferre poteft^ quam quod in (e habet. Aflerunc
Hierarchici Principem pofle leges ferre fub poena ferendas fen-
tentia» excommunicationis,depriyationis,&c.Qna?dam leges An-
elicanae feruntur fub poena non modo ferendac, fed etiam latas
Jententiat deprivationis, id eft, poena deprivationis ipfo fa&o.
9e cceleL " Qijanivis de^urc contra aflerit Fildus, Ferre iegem, inquit, eftpr/e-
&>f •*.«". '-fir^^f^p^^»i^^nPincP°tefi^^tr^r^ Vnde coiHgic
, Principes leges pofle ferre, non Canones condere, quales Epifco-
pi,qui edicunt aut interdicunt fub poena excommunicauonis.
Si igitur Princeps poteft ut legiflator poenam cxcommunicationis
infligere per legem, aut ut Iudex infligere per decretum^eandem-
que judiciariara poteftatem,ut fupremus Gubernator,ali/s deman-
oare,modo fint indigenae,poteftne etiam fententiam latam denun-
ciare,(i eflet necefle, & decori ratio flneret. Nam ctiam Epifco-
pi rarbautnunquarn denunciant, fed hanc provinciarr alijs dc-
*iandanr. Dicitur in ftatuto Omnimoda jurifdi&io fpiritualig
ceu Ecclefiaftica, qu«e antea folebat exerceri in Ecclefia, efle unita
Coron« Regiar,eamqueexerccndamalijs demandare pofle Prin-
cipem. Non igitur negabo Reges'Anglicanos habere poteftatern
cenfurarnm,& jurifdi&ionis in foro exteriori quod quidam Hie-
rarchicorrun facere conantur. Depofitionis poenam reo infligc-
re etiarn poflunt. Si commiflanj poflunt,etiam Princeps poteft,
?• 3°*» Q&ft9 wciul1 Mucketus, eos deponere,ficut Satomon Abiatbaremjion
Canonica aliqua dmaditione eos ipfafaceidotali poteflate, quam tjs mi-
nime donaVit^uajtprftando, fidtantum extmium bujm poteflatu $n
fiosfuldites infrafu/t5 &\t\*ues sxurcitsum mhsbendo. Quod ad de-
gradationem
De Commiflarijs Regijs. ** i *
jradationem canonicam, qu« tealis depofitio dicitttr ea nnnquat»
ufitatata fuit, nifi cum quis ob graviora crimina traderetur, Curiac
fatculari ple&endus. Qubd quis exutus veftibus facerdotalibus,
aut inftrumentis facris,traderetur f*cularibus, ficut in exau&o-
ratione militis lnfignia militaria dctrahuntur, rion eratde eflentia
depofitioni s, (ed ae folennitate canonicae degradationis. Qubd
dicit Principem non privare eos poteftate facerdotali, fed exerci-
tio, idem eft, ac Ci cum Pontificijs diceret per poenam depofitio-
nis licitum exercitium poteftatis facerdotalis tantum tolli non ip-
fam poteftatem, & indelebilem, quem vocant, "chara&erem.
Spottifvodius Andreapolitanus cum tulit in Miniftrum quendant
ienrentiam depofitionis, ut Regis Commiflarius,aperro ore dixir,
De chara&ere indelebili idem cum Pontifici>s fentio. Quod addit
tertib privare tantum exercitio poteftatis in fuos fucus eft. Nam
probe norunt Epiicopi fe non pofle cohibere exercitium hujus
poteftatis apud exteras Ecclefias. Praeterea privare exercitio po-
teftatis tum ordinis,tum jurifdi&ionis in Ecclefia,cui addi&us erat
Paftor Iegitimus,cft poena fpiritualis,quam primatib infligere non
©oteft Princeps. Salomon Abiatharem amovit a facerdotio,re-
legando Anathothas, quia reus \xfe Majeftatis. Privatio exer-
citij facerdotalis erat confequens relegationis. Depofuit igitnr fe- v
Cundarib, non primarib. Fildus aflem nullos, nifi duces ipiritua-
les & paftores pofle inftar judicum amovere a gradu, aut ordine
Ecclcfiaftico quemvis Jegitime vocatum. At cum irrogatur a
Comrniflarijs Regijspcena depofitionis, nonut confequens ali-
cujus pcenae temporalis, fed fola, vel ut primaria,primario fenten-
tiam ferunt depofitionis : vel, ut illud etiam largiamur, privatio-
uis exercitij muneris paftoralis infra ditiones Principis, qus eft
poena fpiritualis, & quidem ob deli£fca, quae vocant Canonica &
lcviflimam offenfam in re Ecclefiaftica, ut omiflam crucem in
baptifmo, aut geniculationem in pcrcipienda Euchariftia, I^on
tft neftiui fBellarminus, inquitlunius, id iuris ccmmunis ejfe ut rcu4 De Conai /,
tx malefatfo forthtur iudicem. Siin re ficra peccaUJfet jibiatbar ad i.ctp.iQ.
Jacerdotes pertinuijjet cognitio illius tfedquiain rempui.pecca\erat^ ma- n9( %]
ieftatemq\ regiamjhiuter ac non Ecclefiaftice agi cum eo oportuit. Salo-
won ergo &* 4/9 ut prmcipesiudiccfrerunt cfothter judiiiumque exercuc»
tunt legitime, non autem adminiftrationem Ecclefiafticam objuerunt.
Tertio qui poflunt irrogare cenfuram fufpenfionis poflunt &de-
pofitionis poenam infligere. Nam cenfura fufpenfionis eft in
ordine ad pcenam depofitionis,nempe fi reus non receflerit a con-
tumacia. Didi commiflarij hanc fufpenfionis cenfuram ,qu« eft
eft fpirituahs irrogare pofluntiergo depofitionis,quaj fequitur ob
contumaciam,poena eft fpiritualis. Quarto, poflunt Commiflarii
cxcommumcare: cxcomtnunkatio autem eft cenfurafpiritualis^
depofc-
I
2~4 De Commiflarljs Regljs.
depofltionls igitur poenam fpiritualem revera infligunt. Denique
in {tatuto,omnimodajurifdidio,quae prius etfercebatur in Ecclefia
Papana,dicitur Commiflarijs demandata effc.Poena igitur depofi-
tionis quae infertur a Commifkrijs, eft poena fpiritualis & Eccle-
fiaftica, eademque cum illa quam Pontificiorum Epifcopi inflige-
bant fub Papatu, & cum illa quas in Curijs inferioribus Epifco.
porum irrogatur. Archiepifcopus tamen non poteftate ordinaria,
nas poenas una cum adfctforibnsCommifTarijsinrligit, fed dele-
gata quam exercere poteft in quofvis paftores fivc Anglicanos,fi->
ve Hibernicos; ut fupra de.cxcommunicationis cenfura diximus.
&efen[.Ub.i\ 2^en quatenm Epifopiexerctnt iflam poteflatem.fdquattnusjunt !fy*
tal£» gu Commijfarij in caujjs Ecclefiaflicis, inquit Downamus, nam at/f
qui non Junt Epifcobi , babent eandem poteflatem , nempe prasfe&us
Capitolinus,praefectus Angariorum, Londinenfes cives. Poflunc
igituripfi Principes fecundum leges Anglicanas depofitionis poe-'
jiam fpiritualem primanq inferre,& ludicialiter , ut loquitur Fil-
dus. Per ftatutum vero poffunt eandem poteftatcm cuivis indi-
genae demandarc.
Poflunt igitur di£H tres CommifTarij duplici gladio animad-
vertere fpirjtuali & temporali, & in uno eodemque decreto acic
titriufque gladij uno quafi ictu ferire reum unius tantum culpac,
&forteieviflima?Jutprivareofficio, & in carcerem trurlere, vel
«xcommunicationis cenfura, fimul & carceris poena potius quam
cuftodia percellere. Idem delidum pofliint in uno caftigare mul-
£t& pecuniaria, in alio carceris pcena,in tertio* excommunicatio-
ris cenfura, prout ipfis aequum videbitur. Nam poenae & cenfu-
xz omnes hic funt arbitrariae commiflariorum libidine,non legum
tdefinitionibus mctienda^ a quibus non licebit Reo provocare ad
judiccs ordinarios. Hac duplici vindi&a armati Epifcopi An-
glicani dominantur in paftores, & alios purioris cultus, & politiat
vindices: Pompamque&Hierarchiam fuam fuffulciunt. In hac
Curia, quam ad terrorcm Celfe Commijfionis indigitant, tanquam
arce munitiflima,fecuri in utramque aurem dormiunt piorumque
gemitus & querelas fufque deque habent. Sed ne abfque rationc
. infanire videantur adducunt exemplum Iehofchaphati, ut du-
** plicem iftam jurifdi&ionemftatuminent, t.Chron. 19. Synedria
* illa videntur diftin#a locis, perfoms, caufis, prcfidibus. Nam et-
fi confundi videnturverf. 8. diftinguntur caufis, & praefidibus,
verf. 1 1 , ficut 6c Dcut. 1 7 . cjui judices confundi videntur, verf. 9.
diftinguntur verf. 12. In conjun&isigiturverf. 8. refpec"tive ut
loquuntur Inrifconfulti interpretari verba verfuum collatione o-
portet, & cum partitione accommodata. Sed detur unicum fuiflc
5ynedrium majus, & Sacerdotcs ac Levitas etiam intcrfuifle, tum
dejurcrcfpondentesjtum dc fa&o fuffragia feremcs, crat tamen
ordinaiium
I
De Commiflarijs Regijs. 2$
ordinarium &ftatum. Non erat confeflus trium delegatorum a
Rcge Rcgiam jurifdi&ionem in caufis Ecclefiafticis cxercentium,
Ced Domus judicij magna, vel domus judicij feptuaginta judicum,
ficut Hebraei vocant,quac ante Reges conftitutos [regebat popu-
lum lfraeliticum. Non inItituitIehbfaphatus,fedcoiTapfum Rei-
pub. & Ecclefiae ftatum recognofcendo, reftituit & inftauravit.
Non judicabat de litibus privatis, nifi partium provocatione, aut
judicum confukatione delatis, feddecaufis publicis totius regni,
de tribu^de pfeudopropheta,de bello, de pace. Habcbat potefta-
te vitae & necis,& judicare poterat de caufis capktalib*. Non miru,
11 in popuio Dei Synedrium illudfuerit rnixtu perfonis & caufis,
cum plcrxq, L-ges judiciales fucrint etiam ceremoniales, & omnes
in facro codice defcripta?,erantqiLevita5 Iudxorum Iurifconfulti,
A Iudaeorum politia neceflariam non pofle trahi confequentiam
fatetur Bilfonus. lurijprudentia luddorum Mofiicis iibris compre- De Gubtm.
henfi^eip.gercntUnormam continebat. Quamtbrem magna ratione wp.i.
Sacerdotes <y LtUt* tanquamiUius fcientiee peritiffimi , qmppe quorum
fludiumin meditatione legis pr^dpue Viguit, in tjfdem cum judicibus
fubfiUus funt coUocati. jfliter fe habent 2{e/public<€ Chrifiianorum.
2^uUsus enim cihilis adminifirationis formam in Ebangelijs exprejfam
legimusjitpote qua Chrifiianorum Magifiratuum pruaentia legibufque
Municipalibus efi permijfa, dummodo nihilftatuatur quod cum pietatis
dc charitatis regula pugnet, aut nequo &> bono adverfitur. Miniflros
fgitur berbi Dct tanquam citilis iuris arbitros ac difieptatores in judictjs
fldere nihilefl opus,nec eundemfibi locumpojfunt Vendicare, quem Vete-
tesfub Mofi Sacerdotes tenuerunt. Addo nec eadem ratione in pae-
nis tcmporalibus eunde locum fibi vendicare potte.Difiiplina Mo-
Jaica cMisfuit &* politica,qu<egladtj coercitione habebatyin ea re diUrfa,
dbea quam dominusy <& Jpofioli in Ecclefia confiituerunt, inquit Sa-
ravia. Et ibidtm,cenfitramEcctefiitfue€ faominus diVerfam confiituit Gradib.
ab ea'qu<tfuit tempore legis. x^ihft enim eamMbert Voluit, qnod ejfet C4P* n./*0.
ciVtlis impertj , ne ejus pnetextu teges iuraquegentium, cmkfque aami- l6*
nifirationes , Apofioli Eccltfiirumque paftmes fibiadfumerent. Gela-
ilus Pontifex Romanus in Auaftaftum Imperatorem invehenste-
(latur diftin&as efle poteftates, poftquam ad verum ventum eft,
quamvis ante adventum Chrifti quidam figuraliter adhuc in car-
nalibus a&ionibus conftituti, utramque poteftatem exercuerunt,
jlttamen thriftus, inquit,memor fragtlitatis humanct , quod fuorttm X^
filuti congruerety dijpenfitione magnipca temperans,[ic attionib.proprtjs,
<s* dignitatibtts difiinttis, officia potefiatis utriufque difcreVttJues Vo-
lens medicinalihumilitatefabari, non humanafuperbia rurfics intercipi,
ut &* Chrittiani Imperatores pontificibus indigcreni, 0" pontifices pro
tcmporalium curfu rerum, lmperialibus diflq/ttionibus uteretur ; quate-
r.v.s Jbiritmlis atfio £ carnalibus diffaret wurfibus, & idco mititjms
E S>-0
26 De Commiflarijs Regijs.
0)eo minimeje negotijsjkculaributimplicaret, acVtciJfim non ille rebus
diVinis proeejfe Yideretur 3 quiefjet negotijs fieculmbm im^licatu* : ut <s*
tnodeflia utriuj\ ordinis curareturne extoUeretur utroque Jiiffultm:(s*
competens qualitatibus attionum Jpecialiter profejfio aptaretur. Eadem
ferc Nicolaus primus. Dicent forte, fe non ut Epifcopos, fed ut
delegatos Principis judices gladio temporali reos ferire . At Chri-
ftus nmpliciter interdixit dominativum regendi modum, &vim
coaffcivamper poenasterr.poralesMath.20. Luc.22. Vosauiemnon
Jic, Non ait Chriftus, quatenm Apoftoli, fed omnino Vos, nempe
-*- quieftis Apoftoli mcunonfic. Nonmodo in eodem officio, (ed
etiam in eodem fubjecto incompatibiles effe voluit has poteftates
Chriftus. JfpoJholU interdicitur dominatus. 1 ergo tu& tib% ufur-
pareauhe,aut dominans jfpofloktumaut Apoflolicus dominatum. For-
ma Apoftolica b<ec eft : tnterdicitur dominatio, indkitur miniflratio.
X)e conpde* Sic Bernardus. Non aliam mercntur replicam fic diftmguentes,
ratjib.x. quam fcomma cuiufdam Ruftici Colonienfis,quod in Colle&a-
neis fuis refert Fulgofius. Siunicumcrat Synedrium,cV potc-
ftatem vita; & necis nabebat ordinariam,cur non arrogant fibi ex
officio Bonifaciani Praelati poteftatem etiam ordinariam vitae &
necis,ficut Sacerdotes & Levita; in unico illo, ut ipfi volunt, Sy-
nedrio. Alioquin non quadrabit ad ipforum gladiu temporale ex-
emplu Synedrij Iudaici.Qubd ad celuras fpirituales attinet,potu-
itne Iehofaphatus earum poteftate faecularibus,autcuivis indige-*
na; demandare, idque vi omnimodas jurifdi&ionis Ecclefiafticfc,
annexa? & unitas regio diademati? Si igitur nec Epifcopi fint ca-
^ paces poteftatis gladij temporalis,nec facculares fpiritualis in Cu-
ria celfae Commiffionis,nullam habet legitimam poteftatem utri-
ufque gladij CommifTariorum etiam plenarius, nedum trium aut
quatuor,confefTus.
PofTunt di&i tres CommifTarij canones una cum Principe con-
dere, ut fupra vidimus. Imperartint prefbytero cuidam,ut pa-
nem Eucharifticum praberet uni, qui non nifi ore fumere vole-
bat,tefte authore afTertionis politiae Chriftianae. Solenne illis eft
imperare maritis,' ut uxoribus immorigeris, quarum cohabitatio
ipfis cordi non eft,tantum ad victum fuppeditent, quantum ipfi
praefcripferint.
Poffuntreis praefcribere falariaadvocatis,fcribis, apparitoribus,
alijfque Curiae miniftris folvenda.
PofTunt conftituere alios CommifTarios inferiores, & minores
a quibus, ut fubdelegatis ad ipfos fiat provocatio, ut refert Bar-
rous.
Poteft Princeps per ftatutum conftituere CommifTarios in
quavis Dioecefi,imo in quaque paraecia, a quibus nulla fiat provo-
catio, atque ita Curiarum omnium Ecclefiafticarum ]urifdi6tio-
nem
De CommifTarijs Rcgijsi 27
nem ordinariam evertere. Wolteus Cardinalis & Pontifi-
ris a latere Legatus, ipfius Archiepifcopi Camuarienfis Legati
Nati potentiam fubruebat, Curiam erexit quam Legatina nuncupaVit
adauam omnesfire caufai Ecclefiafiicas pertraxit , apudaliafiiitas trac-.,
tan t>ibunalia,quorum judices, regifirarios,c<eterofme minfftros otiofos
jamjedere oportuit,&* Wolfeianhs emolumentafilitamunerumfiiorum pag. 195 k
concedere, ut refert Godwmus in Commentario de praefuhbus
Angliav Ita & hic non una fed plures Curi» Legatina? Commif-
fariprum Regiorum erigi poflunt , quse Curias omnes ordmarias
fubruant.
Fingit Muckctus Commiffarijs poteftatem utriufque gladij de-
mandatam ad fupplendam,& corroborandam, ubi deficit,ordina-
riam Epifcoporum & Archidiaconorum jurifdi&ionem. Quando-
que *»iw/fr,inquit, ut propter inferiorum judicum Ecclefiajttcorum $*Z< 3<H«
negligentiam &* connbeutiam, autimpiam delinquentium perVuadxm,
%n contemnendis Ecclejitt cenfuris , propter iltorum fugam ab una Epif-
copalHDicecefiinaliam, O* potentiam in Comitatu ubi degunt, aut cri~
mmum atrocititem multi ordinaria jfrchidiaconorum O* Eptfioporum
iurifdiiiione Mnon omnino \>el nonpro meritis ple&antur ; qui hac ^-
giorum Commiffariorum potefiate pet univerjum jfngli<2& HibemU
ngnumprotenfi, & non modo cenfiuris EcdeJiafiicU, fidetiam j>oenis
temporalibus mumt^multo ocyivs in ordinem rediguntur, & acriuspu-
niuntur. Agnofcit igitur Epifcoporum & Archidiaconorura neg-
ligentiam, conninentiam , & irabecillitatem, fed an ferio? Ne-
quaquam : verum, ut hac fallacia maiorem tyrannidem introdu-
cant. In conftitutione edita per Simonem Mepham in Concilio
fuo provinciali celebrato anno 13x3 .habemus ifta,qu£ fequuntur.
fiiftritVe hoc approbante Concilio protinciali pr*cipmti6x utomnesju- Tind^tode
dicts ordimrij uofir* Cantuarienfis prolincUfi inUcemfinealiqua diffi- ;npr0V/M %
ciiltatt 'juVent in citationibus Z? executionibuAfaciendis, ac qujbufiun- ^ delu-
quemandatis licitis exequendis- Qub fugeret reus, fi judices ordi- , .* •' r . "
narij fe invicem iuverint. Si contumax excommunicationis ful- /c">™-
mine i&us fuerit.ppte.ft Epifcopus per Breve regium,2)e excomu-
nicato capienda Vicecomitis opera in carcerem truden^um curarc.
In Brcvi qupdam Reeio.<£ excommunicato capiendo dicitur, quod
potefias yfyuficrofinttftEccleJi* infuis queroiis deejft non debet, tefte pag. g.
ApologiaproceiTuumin Gurijs Ecclefiafticis. Siigitur judices or- .
dinarij 'hapent & mutuum, & brachij faecuiaris auxiiium,quod de
fugadicitfubterfugium cft. Si fupplenda Epifcoporum negli-
gentia& Archjdiaconorum, fi corroboranda jurifdiclio judicum
ordinatiorum, reftituantur presbytcri in (uum U>cum,& unacum
Epifcopo ut in veteri ricclciia communi confilio ,0: auxtho Ec-
clefiam guberncnt. Convocentur bis fingulis anois Synodi Pro-
vinciales. Frequentes coeant inconcilijsnationalibus. SiqOidad
E 1 hxQ
3.C4.L
is Dc Commiflarijs Itcgijs.
hacc dcfideratur, imploreturbrachium faecularis auxilij , velvin-
dt£b,prout arquum videbitur. Non eftccrlum terrac mifcendum,
divina & humana jura confundcnda gladij temporales & fpiriru-
alcsinunum conflandi & confcrruminandi prauertim in Ecclefia>
De Potefl. ur *P** Pra?dicanr,bene conftiruta & florentiflima./tf fitottm Ecek-
Poni.Qusfl, P<* ntM iniufium flatui dtbtt^ inauit Occamus. PoiTunt Com-
a!cT&. midarij litem inchotam coram judice ordinario, ad fe advocare,
ubi nulla deprehenditur negligentia aut connivenria. Poffunt cri-
am judiccs ordinarios antcverterc, quod farpius faciunt, & ubi
poifunt ordinariam jurifdi&ionem in fuis Curijs, malunt extra»
ordinariam iftam & delegatam exerccre in Curia illa augufta, ma-
joriterrorc,maxime cum quisad conformitatemcogcndus,vel ol>
fcriptum aliquod contra crucem aut fupcrpelliccum caftigandus.
Non igitur adfnpplendam negligentiam aut conniventiam judi-
cum ordinariorum (nam ipfi (unt aut c(Te debent ilh judiccs ordi-
narij) conftituri funt Commi(Tarij,nififemetipfos negli^entise,8c
conniventiae infimulare vellent Epifcopi. Ad corroborandam qui»
dem Epifcoporum & Archidiaconorum jurifdi&ioncm ordinari»
am^id cft, ordinariam tyrannidem , extraordinariam )urifdi&ic~
■cm,id eft,tyrannidem extraordinariam exercerc Epifcopos com-
miiTarioi non diffitebor. Tribunal inquifitionis Hifpanicx corro-
borat jurifdi&ione ordinariam Epifcoporum &Archidiaconorum
in Hifpania, cujus in his CommiiTarijsemgtcm efTe vivamfaciU
concederem. Quod de quorundam potent la caufatur,ludibrium
eft. Columbarum non corvorum, non proccrum & magnatum>
fcd tenuium &i plebeiotum tortura eft ifta iurifdi&io.
Ad Anglicani tribunalis cxemplar formatum eft anno 1610, 2*
liud in Scotia,cujus authoritate, fic potcftate altaris Anglicani ec-
typon efFormandum erar. Quidam miniftri Epifcopalem jurifdi-
ctionem & tyrannidem in Eccleilam afTe&antes, armati funtpo-
teftate utriufque gladij , cjuo facilius dominationem Epifcopalem
invaderent,idque folo diplomate Regio, abfque ullo ftatuto vel
fpecie minima confenfus proccrum, & ordinum Regni ut in An-
elia.DelcgataCommifTariorum jurifdi&ione freri Ecclefiam no-
ftram in hunc ufquedicm vi fubigunt, & miferum in modum op-
primunt SpottifvodiusAndreapohtanus,Laws GIafcuenfis,Lindc-
fius Roffienfis.BannatinusDumblanenfis, Douglafius Moravien-
fis,LindefiusBrechinenfis,Lindefius Calcdonius, Forbofius Abre-
donenfis, Boidius Argatheli* , Lambius Cafas Candidae ccu Gal-
Jovidiae, Abrcnethius Catanefisc, Gtaenjus Orcadum, Cnoxius in-
fulanorum Epifcopi : eorumch dcceiTores aliquot Gladftonus An-
drcapolitanus,Hammikonus & Couperus Gallouidiani f Forbofi-
UsCatancfiap,6cali/.
3 Concernunt canoncs vcl lcgcs rclaxandas. t. in
pcrpctuum
DeCommiflarijs Regijs. • *$
perpetuum cum prorfus abroganturaPrincipe. i.in
tempustantum,urcum princeps abolitionem criminis
vel violati Canonis alicui concedit. j. in praetcritum,
& in futurum ctiam,ut cum & aboletur infamia,& vio-
lator in integru reftituitur. 4. CumgratiafitCanonis
m f uturfi tempus,certae alicui perfonar , ex fpeciali oc-
cafione,caufacognita, qua Difpenfatione vocant,qu#
plerumq- fit, cum fub magno figillo Anglia? confirma-
tur facultates eiufmodi concefTa? per Archiepifcopum
Canmarienfem,cuihocmunus cx ftatutoincumbit5vel
fi ipfe abfque jufta caufa renuat,tum Cancellarius An-
gIia?easprimaridconcedit juxta ftatutumin caparte
cditum.
Si poteft prorfus abrogare Canones abfque Ecclefiafticorum, &
Synodorum afTenfu,frufrra conditi Canones. Ordo poftulat, ut
per quas caufas resaliqua nafcitur,per cafdcm intcrcat,ut Canoncs.
aConcilijs conditi aConcilijs abrogcntur.
Si etiam abfque confcnfu Ecclcfias poteft abokrc crimen & info-
miam violati Canonw,fruftra muniuntur Canones potnis & cen*
furis.Quod fi per fi&as caufas acciderit,ut nonnuRiejutmodi gra-
tias extorqucanr,per quas peenavinflic"be ab Ecclcfia aut remittun-
tur aut mimiuntur,Tridentini Patres decrevcrunt in hunc modu.
Epifiopus apudecckpamfuam rejidcnsjefurrebtione <? obrtptiont Gra-
$ue%qudfuper abfilutiont aticuiui publki crimmisyel ddiiH^ de <pto ipft
inquirere cetpexat aut remiffione pcemeM quam criminojks per eum con-
demnatus /ueratfiifts precibus impetratur, pe* fiipfim tanquam Sedis
jfpofiolicadekgatusetiamfummariecognojcaty ipfim% Gratiamypofi-
quamperfalfinarrationem-aHtynTi tac:tumitatemtobtentimeffe kgiti-
we confittcrit,nonadmittat^ An non licebit de CodicilUs veniahbus
Principis inquircrc, quibus artibusextorqueantur, quodde Papa?
codicillisin Ecclcfia Papanalicct.Conferatdignkates mundanas
proarbitrio, fed infamibus dignitatum Ecckfufticarum portae
nepateant.
Poteft prtnceps authorkate lcgum Anghcanarum difpcnfare iri
emnibus caufis Ecclefiafticis,in quibus difpenfationes prius folits
impetrari in CuriaRomana , quarutn di£pcn£ationumthefaurum
crogat in Curia Archiepifcopi Cantuarieniis, quam Curiarn facuU
tatu vocanuvelipfo renuente in Curia Cancellaris. Potcft autem
Papadifpenfare m omni lcge humanaCanonica.De difpenfationi*
crogationc capitc tettio opportunior erit dicendi locus*
Kon-
\o De Primatu Rcgio*
3 Nonulltata, qua?concernunt Beneficia Ecclefi-
aftica,& Dioecefcs, eoquod potcftPrinceps
i Mandare Archipifcopo,ut confirmetele&ionenir
necnon cum duobus alijs Epifcopis, ut confirraet
ele&um in Epifcopatum.
(Sanonibus cautum foit, ne fieret confirmatio nifi praevia inqui-
Sext. decri- fitione & examinatione accurata* explorando ele&um, ele&ionif-
uUUb.x.c. que ordinem. Si rite omnia confe&a viderat Archiepifcopus,tunc
47. Dccre- confirmationis munus impendebat. Qubd fi ele&us non fuerat re-
tdilib.i, pertus idoneus,, iterandaeratele&io. Hic vero omnia geruntur -
tit.6.c.$$&- potius pro imperio. Archiepiicopusnona Patriarcha, fed alteto
^. Archiepifcopo & duob. Epifcopis, vel a qnaruor Epifcopis con-
firmancfus eft.
2 Unire five confolidare, vel feparare antca unita,
beneficia minora,& Epifcopatus.
Poteft quidem accidere, utilitate vel neceflltatc fuadente,ne
quid Ecclefia detrimenti, aut cultus divinus decrementi patiatur
ob inopiam & tenuitatem,, ut minora bcneficiacoUigationem po-
ftulent Ecclefiolarum ? quod in Epiicopatibus, rarb aut fere nun-
quamaccidit, nifiquod Ecdefiafticorum avaritia infatiabilis, &
ambitio importunius idipfum efflagitarunt. Epifcopatuum &
beneficiorum conjundio nt, velin unum corpus connando, vei
unum alteri fubjiciendo, vel utroque fuum gradum & titulum ra*
tinente unum principale,altetum infcrius conftituendo. Sed an- •
nonhsecomniafunt Ecclefiarum, quarum intereft, aliorumque
Ecclefiafticorum confenfu & judicio prius probanda,ne unio pa^
riat djvifionem, &neEpifcoporumcV paftorum greges diffipen-
turjnihilne refert fintne Epifcoporum vires gregibus luis pafcen-
dis impares* Epifcopatuum uuionem quis, niu qui lanam 6c lac
<Jvium potius quam commod.um fitiet,exinua laude ornabit. De
provinciarum, & dioecefium civilium unionc & jure Metio-
politico cjvitatib. in ufum civilcm confercndo riihil dicimus.
3 Fiduciario titulo, quem Commendam vocant,
concedere vacantem Epifcopatura, aut beneficium
minus.
Prifcis temporibus folebat Ecclefia vacans probo alicui viro
commendari, donec pra^ficeretur paft6ridoneus,& Commendata-
Demirifler. r*us tanquam tutorquifptamaut prdcurator bonse fiHei, a&us fui
CT ber.ef. ' tationem reddebat. Verim (inquit Duarenus) rerad cenfulendum
l. s t w*. 3. Ecclejitjs UcAtttibus cxcogbatajandem ih ipfarum pernkicvh peftemquc
mirabilti*
DePrimatuRegio. $*
Vthahititer conVerfi efi, & fic immatata, atque dcletd> ut prifia iliiutfi-
ducue \nx frnago quadam umbraVeJttperfit, & mores ubique recepti fi-
ciunt, ut non fimptex fDepoftarim curatorMc , fidZiommM quodammo-
do bahcatur commendatarim. Fiduckrios iftos difpenfatores rec-
tiiis fucatos diflipatores vocandos cenfct. Non videbatur dua-
mm Eccleforum efle paftor, qui efifet unius paftor,alterius tantum
cuftos & commendatarius Atqiie ita fiduciarijs cuftodijs, vel po-
tius mancipationibus in.fraudem canonum, Epifcopi 6c alij bene-
ficiarij minores, & p6fteaetiam magnates pfura poflidere benefi-
ciacceperunt. Qutpefiti noflrofeculoita . grajjatur, inquitRena-
tusChoppinus,«/wwj««M ficerdothrum portio a Satrapis teneatur
fuh alienatiliumficrificuforumfiducia, tacitoque fideicommijfo. Inde De facra po-
manat etiam ficrorum munerum nefanda bareditds, Vei opptgneratio , lit.lib. i$*
Velturpis nundinatio 3certijfima Ecclefiafiicorum bonorum kbesi&t rui- 39.
na. Fiduciae funt, tam perpetua? quam temporarise: fiduciae,
perpetuar, ficut depofitum vel mandarum fimplex, revocari
non polTunt . Videmus igitur quanta impendeant mala ex fiducia-
rum celi commendarum poteftate.
4 Epifcopos ab uno in alium Epifcopatum tranf-
ferre.
Quam odiofa fvt Canorvibus alieni Epifcopatus afrec*tatio, & E-
pifcoporum tranflatio videat le&or Conc-Nicen.c. 15 . Sardkenf.
can.i. Antioch.caj1.21. Chalced.ca. 5, Carthag. 3-ca.38. Poteft
quidem accidere, ut tranfiationem fuadeat Ecclefia? utilitas
aut neceflitas, fed de utilitate, & necefiltate judicare debet Ec-
clefia,abfque cujus confenfu transferri non debent. Alioquin non
prscideretur Eprfcoporu avaritia& ambitk),fuae civitatis medio-
- critatem faftidientium, & celebrioris loci, admimftrationem am-
- bientium, fed fovetetur,fi unius principis libkiini perrnittenda
eflet ifta poteftas, ficut unius Papae arbitrio olim permifla fuit.
Primum quidem non nifiprobata apud Synodum Provinciae cau-
fa,& interpofito Epifcoporum decrero poterat Epifcopus ab una
Ecclefia in aliam transferri.Poftea non licebat incofulto Pontifice
Romano tranfire ad aHam dicecefin». eiufque authoritate intetce-
dente, etfi legatus a latere id concederet. Nunc incon£ultis Syno,
dis & Ecclefijs transferuntUr ab una fede in aHam^
•' 5 E duobus nominatisunum iri Suffraganeum E-
pifcopum eligere.
Suffraganeorum Epifcoporum fedes 25. in Epifcoporum Dice-
ce(ibusconftituta?i6. Henric.8* cap.14. Facultas permifla Epif-
copo> duorumnomina in fcriptis fub figillo, Regiae Majeftati ex-
k&endt,& rogandi, ut eorum unura nominc, titulo, 6c dignitate
Epifco^-
ji DdPrimatu Rcgio.
Epifcopi Suffraganet civitatis N. ornaret. Regio diplomate mo-
nltus Archiepitcopus Epifcopusa SufFraganeum bcnedi&ionibus,
& ceremonijs requifitis una cum duobus alijs Epifcopis, aut Suf-
fraganeis inauguraturus eft. Epifcopi comprovinciales Archre-
pifcopi SurTraganei dicuntur. Scd ifti funt Epifcoporum compro-
vincialium Suftraganei. Dc quibus plura fuo ioco. De Epifcopo-
rum ele&ione in gencre fupra diximus.
6 Fines & terminos cuiuflibet Dioeceieos exten-
ifere vel contrahere.
In univecio Anglix regno una cum Walli* princtpatu funt
comitatusquinquaginta& duo,quorum minimus in circuitu ha-
bet rmlliana plus minus quinquaginta, maximus plus quam du-
X)e ?olit. .ccnta tcftc ipio Mucketo : 8c tamcn Epifcopales [Dioeceics funt
<*f . I. xantum vigintifex, quarum aliquot pcr unum, alix per duos,non-
nuUa; perplures iftooum Comitatuum cxtcnduntur; <juod prin-
cipatum niagis quarn Emfcopatum nobis exhibet. Fines & ter-
minos cuiuihbet Dioecelcoscxtendere licct Principi in ufum po-
li ticum, ied Epifcopi poteftatem eoufque extenderc3 quo Dioecc-
ial limitesjporle pernegamus. Poteft enim Princcps ad provinciar
ampktudine dicecefin cxtendcre.Extenfiva Epifcoporum poteftas
in integras Dioecefes nulia squitatc fubfiftit,ut poftea doccbimus.
Epifcoporum tranflatio, Epifcopalium fedium mutatio, aut
conftitutio,Epifcopatuum unio,fcparatio,cxtcnfio, contra&io hic
Principi refervata,numerabantur olim intcr Rcfervata Papar, quae
iolus per fe,aut fpeciali mandato cxpcdire poterat.
Si Princcps poteft difpenfare in omnibus caufis, in quibus olim
Papa difpcnfabat : prefbytero jusParochi conferre; novas lcgcs
de ritibus &c ceremoni js r efce; Synodorum canoncs irritos & nui-
los reddcre : dioccefes Epiicopaies unirejfeparare, contraherc cx-
tendere :in omnibuscaufisEcclefiafticiseriam h*rcfis, fimoniar,
idololatria? & iimilium appellationes recipere ; fequitur Supremi
Gubernatoru titulo, non intcliigendum Principem eflfe foliim vin-
dicem jurc gladij, ux faepius inculcat Bilfonus. in libro de obedi-
entia, ied eiiarn efic legiflatorem & judicem in omnibus caufis
i Ecclefiafticis, In ComitijsOrdinum regni Scoticani anno 1606.
•• Cubi Proceres &c Magnatcs quidam Rcgia? Majeftati gratificantes,
pfeudo-Epifcoposad tcrtium Ordinem Parliamenti reftituerunt,
1 ut Abbatias in fcudo perpetuo retinere poflent) declaratum 2(e£em
efle/upremum Monarcbam,ab/blutum ¥rincipem> judicem &* gubtr*
natorem in omnibui caufis , tam temporalibus auam /pirituaiibus. Si
Princeps poteft in omnibus caufis Ecclefiafticis tum vindicare
gladio tcmporali,tum cenfuris & pcenis fpiritualibus caftigare, cV:
rcformare omncs errores, fchifraata^hscrefes, 6wcnormitates,eamq;
poccftatcm
DePrimatu R<?gio. 33
'poteftatem alrjs demandare; fequiurr poteftatem Principis efle
uon objeclive tantum, & materialiter Ecclefiafticam & fpiritua-
lcm,fedetiam proprie & formalitcr, & Primatum Regium efTe
propric & formaliter fpiritualem, non Primatum quoadfpiritua-
lia tantum . Kam quatenus cuftos & vindex utriufquc tabulae ha-
bet poteftatem viscoa&ivaj in caufis Ecclefiafticis, & proinde ob-
jc&ive Ecclefiafticam. Sedvirtute Primatus Rcgij habet omni-
modam jurUdi&ionem Ecclefiafticam, & fpiritualcm, Srproinde
cenfurarum & poenarum fpiritualkim potcftatem in omnibus
caufis Ecclefiafticis, eamquc demandare poteft, quibus libet indi-
gcnis, et reipfaCommifTarijs fuis demandat. Poteftas poenarum
&c cenfurarum fpiritualium in Prineipe, Sc CommifTarijs, non eft
alia,atque alia: aliain Committente,alia in CommifTarijs : fedea-
dcm. Vtraque igkur eft,vel formaliter politica, quod abfurclum,
vcl omnimoda jurifdi&io Ecclefiaftica, qua5 ante exercebatur in
Ecclefia Papana, non eft unita Corons Regi^c, nec demandata
CommitTarijs Regijs , quod falfum. Obfervandum non modo
extraordinariam CommifTariorum, fed etiam Archidiaconorum
& Epifcoporum jurifdi&ionem ordinariam in foro exteriori a
Principe tanquam fupremoCapite manare, ut dcfcrte dicitur in
refcripto Edwardi 6. quod fupra memoravimus. Per ftatuttime-
jufdem Edwardi redintcgratum Iacob.i. tenentur Epifcopi, lite-
ras citatorias,edi£ta,& decreta, non fuofedRegio nomine muni-
te, & procclfus formarc, figillifque fuis non fua infignia, fed Prin-
cipis incidcre,eaquc Bullis fuis appotiereautappendere. Quod
quamvis in quotidiana praxi non obfervant,non tanien arguit eos
authoritate Regia, & poteftate a Principe derivata non exercere
•jurifdiiftionemordinariam. FarratiusMenevenfis fub Edwardo
^. incufatus quod CanceHarium conftituifTet omifTo Regis titulo,
& authoritate,in tabulis mandata? jurifdi&ionis : &; in collationi-
bus & inftitutionibus fuum nomen authoritatemque non Regis
ufurpafTet, Primatufq; non meniinifTet. Ad prius refpondit, ut-
cunquc peccarit in forma, authoritatcm tamen Regiam fatis elu-
cere intahtfhs iihs: ad pofterius, fe collatioiKs & inftitutiones
confeciffe, fi non nomine, faltem authoritate Kegia» Primatumq-
mcmoravifTe.Whitgiftus Cantuaricnfis iftud non diffitetur. jfg<- R^pHcap^
nofiimtvt, inquit, omnem iunfitittiomm, quam babet aut exerctt ulla *$o.
CurUm Angiia ,fi)>e ciVilufk, f\\>e Bcckf\afiica,exerccrinomine , & au~
tboritate Maicfiatis \egi<e,abeaque, utfuprema Gubernatrice defcende-
re. EpiicopiPontificij, licet Papam ut Chrifti Vicarium recog-
notcaht-jCum excommunicationis fententiam ferunt, non tamcn ..
dicunt m nomine vcl virtute Papa?, inquit Swarez, fed lua utun- D(tenh ■?•
tu£ordinariapoteftate,verdicere pofTunt in virtute Chrifti, vel "^*"'' *
per poteftatem ;a Cluifto conceiTam, quia Chriftus eft author ^1*"
F Prin-
£4 De Primatu Regio.
Prinapalis, Papa tantum Chrifti vicarius. Non tamen negat pofTe
mimftrum,vel Legatum Pontificis dicere fe id facere poteftatejl
Pontifice accepta, quia non attribuitur efTectus Pontifici, ut prin-
cipalicaufaefimpliciter, fed tantum ingcnere miniftri ceuvicarij
communicantis iurifdi&ioncm fuam, qnod iccus fortafle effet, (i
diceieturinnomine aut virtute Petri aut Papx, quia haec verba
fignificare videntur authoritatem Piincipalis Domini: Etquam-
Vis dicere poflunt authoritate a Papa concefla, non eft tamen hic
autGmilis loquendi modus, 'f\ccejjaritit atqne ufitatus ab oYdi-
mrijs (Paftoribth, ut funt Fpiftopi , qui poft acceptam poteftatem
ad n.odum cauftc proxima Jtto iureutuntur. Vt Epifcopi Ponti-
ficij mediantc Papa habent jurifdilhonem in foro exteriori,quam-
vis non ufurpent nomcn Papa; in exercitio jurifdi&ionis , ita &c
hic non fequitur jurifdi&ioncm in foro exteriori nonmanarc
a Principe ut fupreino capitc Ecclcfiae AngUcanae, quam*
vis Epifcopi & Archidiaconi non ufurpent nomen Princi-
ci-5 in exercitio jutifdidtionis exterioris. Eft tantum peccatum
informa,&contraftatutum, quod nomen Principis 6c titulum
fupremi Capitis praetcreunt, rem ipfam tcnent. Obfervat Moli-
T/evoca.t.1. na»us excommunicandi poteftatem in Ecclefia Papana manarc
i.p.138. non a poteftate ordmis Presbyteratus, nec Epifcopatus natura»
fed ab authoritate & jurjfdi&ione, quam habent a Papa, apud
Examen con- Q^™ eftfcaturigo Ecclefiaftica? jurifdi&ionis omnimodae. Epifto»
cord tAnth.P05 deftender* a Tontifice Jauquam a CapitejiMlabudapud nos eft, in-
' ™ quit Becanus, quam accipere uuifdittionem foYi exteYioYis a Totjtifice*
*' Fugataigitur Pontificis Romani authoritatealium oportebatCa-
put fufficere, &exejus fcaturiginejurifdi&ionis omnimodae po-
teftatem haurire : nam abfque Capite fubfiftere non pofluntE-
pifcopi, & Archiepjfcopi. Detrahebantolim veteres ftatuisca-
^id^AttUU. pita,&alia imponebanr. Hermas Pentelicos (id e£ ftatuas ex
/,i.cp//?.8. marmore Pentelico) cum capitibus ameis, ad fe quamprimum
mittatPomponius Atticus, petitCicero. Whitgiftus afierit Prin-
Hg>l"'p. cipem exercere fupremi regiminis in omnibus caufis,ut partem
38i.j unam per Cancellarium, ita&alteram per Archiepifcopos. A
Principe igitur fluit jurifdidio omnimoda etiam Ecclefiaftica in
foro exteriori, 6c per appcllationes ad eundem refluic. Quod ad
poteftatemordinis, & jurifdi&ionis in foro interiori ceu confci-
enria? non derivatuta Principe, ab eo taraen pendet ipfius exercU
tium. Alia autem eft ratio jurifdi&ionis in foro exteriori ut dix-
imus. Notandum etiam, Principem pofle haec omnia jura parti-
cularia Primatus Regij exercere, qua talis eft fimplicitcr, & non
quatenus Chriftianus. Nam funt in perpetuum unita Corona?
Regia?. Sive igitur fit Ethnicus five Ghriftianus dummodb Co-
rona; pafleiTor, eandem femper retinet authoritatera. Et certe
quan-
De Primatu Regio.
*5
qtrarttamcunque cie jure habet poteftatem Princeps in caufis Ec-
clefiafticis, habetquatenusPrincepsfimpliciter, &non quatenus
PrincepsChriftianus. SpalatenfisafTerit Principis poteftatem in
cxternis Ecclefia?, juve divino, & naturali & pofitivo, cum pote-
ftate Regia ita neccffarib connexam cffe, ut infidelis etiam Prin-
ceps tali, fi vclit & fciat, legitime uti poffit poteftate. Et Turci-
cos igQy inquit, Magiftratm %n mea 0iojcefi Spalatenfi, qu<e maxima ex Oftenfio *r-
parte TurcU fubefl expcrtwifum inVtgikntes fuper Cbriftianos fubdi- erroru Su*-
tosyac fraflrtim Ecclefiaflicos mmiflros , ut leges proprias ferVarent. r*Kiy c<*p. 3.
Nihil igitur novi juns accedit Principi ex Chriftianifmo: tantum wm. 13.
fticntia? luminc, & voluntatis inclinatione redditur magis idone-
us Scpromptus ad dextre & commodeexercendum fuam potefta-
tem . Quod fi eodem vitio laboraverit, quo Ethnicus, vel cceca.
mentis vel depravatae vbluntatis, non ceffaret ab officio fuo Ec-
clefia, ubi opus fuerit,nec fibi aut membrisfuis in cafu neceflita-
tis deeffe debet : fiquidem poteftas Principis five Ethnici , five
Chriftiani CumutatiVa eft, utfupra diximus, nonprivatba. Salm
Ecclifidfuprema lex eUo . fygia prcerogatfoa compieHitur amplijfima
frimegia ^egtam Maicflatem ab ufitatajuris norma eximentia, qu<e ali-
quibus cancettis circumfcribere eft dijficile, inquit Mucketu*. Sic cir- De ¥*Att '*•
cumfcribit tamenHenatus Choppinus in prasfatione Operis de fa- z P $99>
crapolitia. Tfcgiam nimirum auworitatem Ecclefice folum wetimur
commodis, tantumque ipfitribuimus, utfacro Ccetuiqu<e adjumento ejje
debet, ojfendiculo nonfti, neVe cujm adjutrix ornancLe itta quvndam
fuit, Ecclefiaflicam opprimat libertatem. Haud fecm ac Horatiani e-
quiauxiliator hi cerl>um, cuitus imptorata ope9fitenoque recepto, tiffor
quidem equm difcejjit ab bofte, at non equitem dorfo, nonfianum depu -
Jitore. Quamvis Principum opem iraploravimus, ad Paoam.op-
pugnandum & debellandum cavendum tamen ne excuuo Papa?
jugo Magiftratibus ^tribuamus novum Papatum : alioqun
xion Papatum, fed Papani folummodo mutabimus, & Papifmum
Papatus comitem nunquam penitus profligabimus.Extrema fem-
per vitanda, & media incedendum eft via. Spalatenfis in eodem
Regno duo corpora Reipublicaj & Ecclefia- formaiiter divcrfa effe
ait,quamvis matcrialiterfint uuu corpus. Eade mullitudo utcfailis, jy
conflituit unumgenus 7(tipublic<e, cuius caputfolus fit ^ex, & cuias ' ' _ ^
membra fint omnes bomines quatenus pars funt %(eipublic<e cMis : ne-
quemembrum uttum-eft quodnonfuofubdatur Capiti. Etrurfus eadem
mutHtudo utjidelis, O* CbriftUna, aliudtoto genere diVerJum a priori
lonflituit^epublktegenus quod eji Ecc[efia,cuipr*efl Sacerdos,& non
%*:, qui 7(exrejpeclu buiusfecundi generis %eipubk'cce membrwn eflt
& non Caput : ftcut prioris ^eipubliae fontifex memhrum efl & ipfe,
non cafut : Idcoqueinpriori ^epublica Tontifix Jubjicitm 1[egi,in po-
fleriori Wo 7{ex Jubjickur wntifici. Ipfam potcftatem Regiam illi
F 2 non
\6 De Epifcoporum Gradibus.
Uumei.u* non ftibjkL-mte dixerat. Et paulo {w^x^fcteftAifti ituali^(2j ient^
poralis cum fint interje dhwfLJimi ordims nullo modo pojfunt inVicem
iommifieri. Hoc puto velle Spalatenfcm,rr'.ncipemefTe formah-
ter caput reipublicas in regno, 6c tribuum 6c fingulorum civium,
fetl non Ecclcfiae in regno, nec formaliter excrcere pottftatem Ec-
clcfiafticam .pofTe,eamve alijs cicmandarc, quod eft officium ca-
pitis.
Qui Primatus Regij jura cTifcere volucrit cx Hierarchicorum
contra Pourificios fjriptis Polcmicismihilcerti reperiet. Kam vcl
Andabacarum more inter fe dimicant,vcidiiilmulant,velde fadto
potiusexempla. quorundam Imperatorum a re&a normafajpius
deflectentiumcongeruntjquam de jureargumenta proferunt. Ex
ftatutis regni,CommiiTariorum jurifdiclione in caufis Ecclcfiaftir
cis,cx tabunsHierarchia? facilius & certius omnia Primatus Re~
gi) jura.cdoceiipoiTumus.
i
-^ j — — ■ 1
C A.P V T. II.
De Bpfcopvrum Cradibm.
fVllaeftjure divino. graduum imparitas inter Ecclcflae
paftores. DifTerentia inter Epifcopum & Prefbyterum
introduda in EcclefTam, crat tenue illud initium unde
ortaeftMonarchia Papa? : & gradus Epifcoporum erant
eradus,quibus fceleratus ille , & exlex Antichriitus Romanus af-
_ . , , icendit adfaftigium dignitatis 8c tyrannidis. «/fnticbrift 115 ,'mquit
Dtaiog.i.t. wicleffuS) faiet fubfpeciedcri fiocuratores duodccim contra Ecclefi-
iaP'v ' am Cbrijli /ruchina?jtes,cuiufimodicommuniter ponuntnr Tjp.<e,& Car-
dinales, Talrurcbce, Jrcbipnefiules^Epifcoph jfuhidiacow, Officliles
Decani, Monacbi^ Canonici bifiurcati, jfeudofiatres introduui iam:
ultimb O quetjiores. Omnes autem ifii nuodecim & fpecialitcr T>\ektti
Crtfirci, 0° fiatres infiundabiliter introducJi, fiuut manififii difiipuli
jfniicbriflUquk libertatem Cbrifii toUunt,iconerant JanUam Ecclefiutm
ac impediunt,ne currat lex Evangeltj libtre ficut oitm. Tdem afle-
rit, quodfuperbU Cnefareahos^radus & ordines adtnVenit .Shniltier di '-
co3 inquit, qubdtempore Tauit fiuit idem prefbyter atque Epifiopus, ut
patet i.Tim.}.& adTitum i . & idem tefiatur %Ue profiundas Theo-
logtis Hieron. ut patet 87. (Difi. cap. Oiim. Tunc enm adinVenta\nou
fiuit difiin&io Pdpa &* Cardtnalium^ Tatriarcbarum <r Archiepifiopo-
rum, Epifioporunu & ' Arcbidiaconorum, Officialium dr f)ecanerum
cum cceteris officiarijs &pril>atis religiombut, auorum non eft numerui
nequeordo. Prejbyteiosquamuis ordinc iuo abutentes non nu-
merat
De Epifcopprum Gradibus, 3 ^
aicratinter Antichrifti difcipulos, & gradus fuperbia Caef.-.rca irv-
ve&os in Ecclefiam , ficut Epifcopos. Sed quia de Epifcopi &
Prefbyteridifcrimine paulb fufius capite quarto dicluri fumus,
tantifpcrlargiamuradverfariis noftris Epifcopos Presbyteris efTe
poteftatis gradu de jure divino fuperiores 5c majbrcs, graduum
tamen difTerentias inter ipfos Epifcopos codcm jurc conftitutas
fuiiTe pernegamus-. Sunt qui Timotheum Afix propne didas, &•
TiiumCrttae Archieptfcopos proprie di&os fuifle volunt. Epif-
coposDioeccfanos fiiiffc datum (It, non concefTum, Archicpifco-.
pali etiam gradu alfjs Epifcopis fupcriores fuiffe ncn cvin-
ecnt. Nullos lcgimus eis fubordinatos Epifcopos Dicecefanos in
Afia aut Creta. Mandat PaulusTito, ut conftituat oppidatirrr.
Presbyteros. Et ne fortc putent fub voce Presbyteri latere E-i
pifcopum antonomaftice poftea dz dicltum , quia vocabula
tuncerant communia, obfervandum eftApoftolum non dicere,.
xttT*7nAiV7rpi<r@vTtpov> nCC kcltU TroXetg 7rpt<r(ZvTi%xg , fcd
HttTXTrohtv wfw/Wf«j ficut & Aft. 14. 23 , Paulus &
* Barnabas k*t IKkKyioiccv Kj)l<r@vTiqi{$ , conftituifle refert
Lucas. Conftituit igitur Presbyteria, non Dioecefanum Epifco-
pum in Cngufis oppidis,aut civitatibus Titus. Mandat Timotheo
Paulus, v.t adverfus Presbyterum accufatione- non recipiat: dc ac-
cufartione advcrfus Epifcopum Dicecefanum recipiendanihil di-
cit. De Prcsbytcris, Diaconis & viduis praecepta traditj De Epif-
copis Dioeccfanis, nec fubEpifcopi, nec Presbytcri nominc, ullfs
mandatisinftruit. Ad Archiepifcopos vel Metropolitanos fcili-
cetfcriberet Apoftolustrcs integras Epiftolas, & intcr tot 6v tam
varia c^andara^nevelunumjquod Archiepifcopo vcl Metropoli-
tano propriunvnrerfrreret. Nihil de convocandis Epifcoporum
Synodis,de Epifcoporum confecrationibus^ de corrigendis excef-
fibus,&. defect-ibus Pradatorumjde recipicndis appellatiombus in
Epifcoporum conflftorijs interpofltis^monct Apcftolus; quamvis
haecfunt praecipua Archicpifcoporum muncra, utvolunt Hierar-
chici. Eplicfusquidcm poftciioribus farculis conftituta eftfcdes
Metropolitana,ficut 6c GonynaCretjc.Vtrum verbhanc praeroga-
tivam loci prsftantia, an fucccfTione a Tjmotheo adcpta fucrit,
nihil certi cVdefininafhrmare audetBilfonus. Iacobum Apofto-C'£,™m*
lum fingunt Epifcopum,cx aflfiguntHierofolymis-.At fedes Riero- ^^/M8?*
folymitananonfuitMetropolitica, fed pofterioribus fa?culis fr.b*
ditaEpifcopo Casfareas.Mugna erat illius Ecclefiae praecellcntia,6c
©b Evangelij primam propagationem/Chrifti pafHonem, ot vcte-
ris civitatis praeftantiam,ob quascaufasad Patriarchatus cignitate
tande eve£h eft.Si Cathedra tenentc Iacobo fuifTet fcdes Metropo-
litica.eade diguitate poftea dirn'iuta,n.6 fuilTet Cefarcenfi fubje&a
F 3 laeobus
3« De Epifcoporum Gradibus.
Iacobus Apoftolus igitur erit folummodoEpifcopus Dioecefanus,
Timotheus vero &Titus Evangeliftas erunt Archiepifcopi. Sic-
cine Apoftolos in Epifcopos,Evaneeliftas verb in Archiepifcopo$
transfortnabunt. InterAngelos leptem Ecclefiarum Afiatica-
rum eratne unus Archangelus ? Annon omnes inter fejpares , &
tanquam ramiaequales ex codcm Candelabri aurei fcapo prode-
unres. Quid fingulare laudat vcl vitupcrat Chriftus in Angelo E-
phefino, quod in carteros Angclos Archiepifcopalem jurittfi&io-
nem redolet : quamvis quidam ipforum in Afia minori etiam fe-
deshabcbant. Praeterea Timotheus & Titus Paftorale munus
exercere poterantex orficio inqualibet ptaefc&urae fuas parte,Ti-
tus in quovis oppido Cretse, Timotheus ln quavis civitate Afiae, (i
A T modb Afiatica gens fcre tota credita fuitTimotheo,ut vult Cbry-
\nij;im*s. f0ftomus# ^t Archiepifcopus non debet Paftoris orrtcio fungi
in qualibet Dicecefi provinciae fuae. Non igitur erant Archiepii-
copi, fed vel Epifcopi, vel Evangelifta?. Obtter notandum Dioe-
cefes Epifcopales non protenfas ruifle ad Provinciarum, Infula-
rum,aut Regionum amplitudinem- Ergo nec quatenus Epifcopi
evangelizare tenebantnr in tota fua praefe&ura, fed quatenus E-
vangeliftae.Principium iftudmihicertiflimum, nullum Miniftrum
ordinarium ab Apoftolis prjefe&um fuilTe pluribus Ecclcfijs, ut
exempli caufa Ephefinae,&. Pergamenfi, Pergamenfi & Laodicen-
£, feduni rantum* At unam Ecclefiam Provincialem nullam
legimus, fed in plurali numero plures unius five Provinciae, five
Regionis Ecclefias. Denique, fi pra*cipua; muneris Archiepifco-
palis partes Metropolitanis, non nifi poft Apoftolicum fasculum
attributae fuerint, ab Apoftolis non funtinftituti. At prius verura
Epifcoporum confccratio Synodorum convocatio, ele&iOnum
confirmatio,appelIationum definitio,Provincias vifiratio, in Con-
cilijsprsfidentia, funt prascipux partes muneris Archiepifcopalis.
At hx omnes poft Apoftolorum astatem tranflataj funt in Metro-
Replic.pdg.] politancs^ut paulbinfraoftendemus. Whitgiftus Cantuarienfis
310.311. Archiepifcoporum ufum in Ecclefia quandoque neceflarium ,
316* quandoque inutilem c(Tc aflerit, & ad Principum arbitrium efle
mutabilem. Non funt igitur divinac inftitutionis. Nam quod
Chriflus inftituit,Principes tollcre non poflunt, & ordinaria Ec-
clefise minifteria, quae funt inftitutionis divina?,fluxum Screflux-
um Eurypi inftar non patiuntur.Downamus cum a&u conftitutos
ab Apoftolis Archiepifcopos docere non poiTetjad arcanas Apo-
ftolorum intcntioncsfe recipit, & Apoftolos intendifle diverfis
Ecclefijs in Provincia conftitutis Metropolitanum omnibuspra?-
ficiendum, quod tamen nullis certis indicijs demonftrare poteft.
Ex prxfumptis intentionibus ctiam Epifcopum Oecumenicum,
Sc Patriarchas majores excudere poflunt Hierarchici, fi tantopere
ilhs
k_
9
Dc Epifcoporum Gradibus. $$
illis talia figmenta arrideant. Pradicarunt Evangclium, ut plun-
Biiim, inquies, in civitatib. celeberrimis, utindead oppidamino-
ra ocyus & facilius evulgaretur. Non fequitur ramen illarun»
civitatum Eeclefijs jurifdi&ionem m converfas tributam fuitfe.
Sic enim Hierofolymitana matrix fidei, & rcligionis Chriftiana%.
non modo Caefareenfi,cui poftea fubdita, ied etiam Romanaj, &
Alexandrinaj,coiius denique Orbis Ecclefijs pracficienda erac.Pra?-
terea quamvis Apoftoli,utprudentes operanj miterunt falcem in
ampijorem meilcm, 8c paululum fcrmenti indiderunt iu magnanv
mafTam, quo citius totam fermentarent, non tamen minores ncg-
le&im prasterierunt.Spargebant femen Evaugelij non temere fcd
prout a fpiritu fan&o erant duc~H,five ad civiutes five adoppida,&:
villas,& Pa^os. Obibat ipfe Dominus urbes omnes, ac Vicos
Mat 9.35. & fic fuo exemplo pra2monftravit,quid fa&uri eftent A-
poftoh emittendi in univerfum orbem. Non deerat Apoftolis-
opportunitas conftituendi Archiepilcopos fua etiam anate, uc 111
Ecclefijs Afiaticis,nullos tamen a&u conftituifTc legimus. Si E-
pifcopos non folum converfis fed etiam convertendis a&u prajfec
'ceruntinfingulis Dioecefibus Apoftoli, utvult Downamus, cur
non etiam Provincijs convertendis,etfi a&u nondu converfis,Pro-
vincialem actu Epifcopum itidem conftituerunt. Eat igitur inten-
tionalisifte Archiepifcopus Apoftolorum setate nondum natus,6c
qua?rat fibi fpurius alios patres,. quam Apoftplos. Patres Nicae-
ni Metropolitanorum originem,non ad inftitutionem Apoftoli-
cam/edad rd cip%iU<L *$'A referunt« Nontamde fedibus Ro~
mana,Alexandnna,Antiochena,quam de gradibus lpfis Metro-
politanorum loqui patet ex adjc&ione c<eterarum rho\>incwu'my
iruM fedium particulanum exprefla. Preterea nullos legimus
perpetuos Epifcoporum confecratores, & modcratores, Metro-
politanis priores in Provincia Romana Romano, in Amiochena
Antiocheno, in Alexandrina Akxandrino,&c. Oftendant nobis
rel unicum exemplum perpetui praefidis Metropolitano prioris
eatteriscomprovmcialibus confecrandis^convocandis^moderandis
pj&pofiu. Quod crat 1II1 nomen \ Metrepolitanus- indigitari
non potuit, cjui Metropoiitana; Eccjefiae Epiicopus non fuit. Fa-
ftuofum Arcriiepifcopi vocabulum nondum erat in Ecclefia ufur-
patum, Sed non mirum eft Anonymum fuiflcjcroi nullusfuit.
Conje&ura igirurBilfoni inanis eft. CiimVeromiranda ilta fpiritus D<gubtr?>
fanHi dona ab bominibns deficerunt ,c[U<tprima forfan EcclefiafptcU^H /».487.4 8 &
tneligendopr&ipuos quofdam ctterorum Epfioporummoderatores 3 <t-
Utes proximtefubfequentes ,uttiros cekberrimos Ecclefijs pr<efictrutit,
ita Ecclefiarum iUarum Epificpos t* ^££cr/3«<& pr<erogatiVam inter
fiitm babereT>oteerunt* Vt raittam,quod Nazianzenus non dxgnio-
rum*
4© DeEpifcoporum Gradibu^
Qrdt.U Uu- Wto^fiJpolentiorum Epifcopales thronos fuiffe qutritur , addam &
dem B*fi4. "P°rten:orum,qui eranc ilii mirandis donis praediti, ab Apoftolis,
aut Evangeliftisali), quod eorum mnnus, & quo ornatum no-
mine?. Frivolum etiam eft, quod profert Saravia ex Apoftolorum
Degndib. Canonibus. Epifiopos ftngularumgentiumfiire oportettquis inter eoi
ttf. ic. primns f>ty<]ui hibeatur ^eluti Caput prtter cujtos firtcntim nihil quod
maiorit momenti Jit, agant. Comminifritur inde»hanc provinci-
am alijs,quamMetropolitanis commi(Tam fuiiTe,quia Metropoli-
tani non mcminit Canon Apoftolicus. At Canon ilk defumptu*
eft pauliim mutatis verbis>exConc-tfio Antiocheno,ubi &Mecro
poIitanusdicinir.3& caufa redditur, cur ad Metropolitanum po-
tius,quamalium controverfiarEcclefiaftica? deferenda» fint. Ca-
nones faifo di&os Apoftolicos Antiocheno Concilio recentiores
e(Te, vel hoc unicum evincir, qubd Canones illi qui norrvine Cle-
«lentis Graece editi,pracipiunt Natalem Domini celebrari 25 . De-
cembris,quod prorlus ignotnm erat iri Ecclefia Orientali antc E-
piphanij & Chryfoftomiaetatern,& horum Canonum tamen me-
r « r o minerintCanones Apoftolici. Quwmhi Canones ^etujiatem fuam
-y^-irZ0*' tuerinonpoffuntiinquitSciX\%ex,quantominus&' tti nomine jfpo-
.3-f-3oi. flolorum^uiittorum meminerunt,cy qutdam dicunt in iUis efft repre-
^OJ" henfioni op^ortuna ? Tilenus tamen Saravia? afTecla his recentiori-
P*r*n,p. ^us Canoivibus tuerur Metropolirarum vetuftatem. Sed detur ca-
19. * " nones Apoftolicos Antiocheno Concilio fuilTe vetuftiores non ta-
men Metropolitanorum authoritate antiquiores fuiiTe fequitur, &
-proinde Ar.tiochenus Canon erit tantura Apoftolici exegeticus.
Exipforum audaciconjcdtura vanitatis etiam arguitur Downa-
rni delirium de Apoftolorum intentione. Si enim Apoftoli iii-
tendiiTent Metropoiitanos comprovincialibus praeficiendos, cur
alijquamMctropohtaniconftifuti funt comprovincialium infpe-
ctores a Patribus.Vel arcanas illas intentiones ipfis nondum inno-
tuiiTe fequitur, vel Apoftolornm inftiruta defpexilTe. Patres igi-
tur Niceni ad vetuftum morem refcrunt gratiuin Metropoiitani,
non fedem tantum. Vox do%elicL in Canone Niczno multas
retro annorum centurias nectifarib noninnuit. In Concil.Car*
thag. 3-can. 54. fecundum Zonaram c ct0%cuQ$ TVTrog dicitur
antiqua formaque arite annos fcptuaginta in Concilio Nicamo
inftituta fuerat. Pctrus Actor. 15.7. dicit Deum elegifTe fe
d$f xp&oov ttoXflUM jampndem (ad verbum a diebtu antiquis) ut
per os eius audtrent gentes Jlrmonem Evafgeltj. Quod non noftra arta-
te,fed avorum extitit ab antiquo fuifle dicimus,quamvis proa-
vorum aut abavorum temporanonatrigerit. Sedipfiusrei \c~
tuftacem & initia vidcamus. Iuftinus Martyr, & Irenaeus de E-
ipifcoporum gradibus nihil dirTerunt^fed aitum eft apud illius ivi
4 fcriptores
Dc Epifcoporum Gradibus. 41
fcriptorcs de eisfilentium. Silent & ineunte Centuriatertia,Ter- ^^J
tulhanus,Clemens AIexandrinus,Origenes. Medii Centuria" Ter- ^""
tii Cyprianus Epifcopds inter fe aequales eiTe fcribit. Ejijcopattis r ^ „, yi .-
unns eft, Epifcoporummultorum concordi numerofitate diffufius. 'Item, ne^L]e *
Epijcopatusunus eft, cuiusa [ingulU infoiidumpars tenetur, In ver- pt j^/ ' "
ba Cypriani haec commentatur Spalatenfis. Ipjbs \>ero omnes Epif D * g-
copos nonreducit Cjpriantti adullam unitatem perfubjeSiiones &* Pr*- ,////£, c~
Utiones ufque ad unumfupremum, qu<e eft uniU* fubordinationh r , ftd \ n^m , j ,
omnes in folidum iltam totam Ecclejiamgubernant. Siin folidum om-
ttes & JimuliCCrteintcripfos ncqut i eft fntUtio nequejhbjeclio. Et u-
ntis smnium, inquit,Eptfcoporum eft Epifcopattvs, boc eft omnes Epif
co&i fimuljumptt & infotidum unumtenent Epifcopatum, & omnium
ejt unum £r idem ojficium, <r munu6 inter multos tamen diffujum. In
Concilio Carthaginenfi icem Cyprianus haec habet verba, T^eque
enim quifquam nojirum Epifcopum Epifcoporum fe conftituit^tut tyran-
nico terrore ad obft^uendineceftitatem coUegas fuos adigit*quando babeat
*mnts Epifcopus pro licentia libertatis, ZrpoteftatU fu«e, arbitrium pro-
prium Jtanquam judicari ab alio non pojfit, cum mc ipfepoffet alterum
iuduare. Qudd fi quis dixilTet, fic rmpune potTe Eprfcopos quidvis
agere,tefpondetalibi, ldctrco,fiater cbarijfime, copiofum eft corpus L.$.epiQ< 1$
Jacerdotum concordi* mutuoe gltitine,atque unitatis tincnio copuUtum,
Htfi ^uis oxcoUegionoftro barefin facere, &Jgregem Cbrifti Ucerare <s*
Vaftare tentapertt ,Ji<bbeniant c<eteri, quafi paftores utiles & miftlicor-
des o)>es Dominic^u &* gregem coUigant. Hos muitos Epifcobos ut
redigat in unum, inquit Spalatenfis, glutine eos concordict factt Jimul Dc ccdef,
intcr fe cobtrentes . Cok&entia bjec paritatcm fupponit, neque admittit rep. /.3.C. i#
fubordinationem unitis ad unum : admittit Jubordimtionem unim ad »-14.
plures,)relad coUeginm, ceu Corpmftcerdotum ut Hoqtcitur Cyprianm.
Hieronyraus Epiftoliad Evagrium Epifcopos inter fe parcs elTe
ex eo coiligir» quod omnes Apoftolorura fucceflbres fint* Vbicun- Epiff. g r.
qae, inquit ,fue rit Epifcopm , fiVe ^omafiye Eugubtj,fi)>e Conftantinr-
polifiVe %begif\Ji)>e Jkxandrite ft\e TanU, eiufdem eft meriti, eiufdem
tftjacerdottj .Totentia diVniarum, & paupertatu bumilitai,\>elfublimi-
orem Vel infenorem Epifcopum nonfacit. Cdterum omnes jipoftoio-
Yum fucceffores funt . Whitgiftus Cantuaricnfis ait Epifcopos & %Zfl-p- 38tf.
Archiepilcopos eiTe pares quoad miniftcrium^ non quoad jurif- 3«7-
didionem, & elTe eiufdem ordinis, non eiufdem graclus. T^on ne- n p r,
10, inquit Downamus, Metropolitanos eff*Epifcopvs compio^inciili- Dernr"*>
vmfuperiores poteftate )w ifcii&ionis, quantum)>is omnes omnino Epf ? a2,/*
fopipoteftateordinisjint tjuales. Haec[eadem Bsilarminus. lUud r)e p0*tif.
gutem quod Hicronymtn di.it, Epifcoposejje einfdem weriti (rfaccrdo- /;4#e>j^.
tu\ )>erum eft,fcdiateUigi debet de Epifopatu ratione ordinis, non jurij-
diciiouii. i\(ec enim negare )>oluit Hieronjmus mnonm efje ditiomm
Epifeopi Mexandrini, qu.vn Tanmjis^ cum conftet iUmn Trflms magnis
4$ De Epifcoporum Gradibus.
proVtnctjs^iftimumtantumciVitatuU proefuiffe. At Whirakerus re-
Drfontif. fponder, lUudnon effe exponcre Hieronymutnfed iiludere. lUudSz-
qi'4[l.i£.}. ccr dou) ordinem fignificatide quo rcjpondtnt : fine meriti quidaliud
"• x7» effe t>otcft,quim dignitatis , poteftdtu , atdboritcttisy iurijHictionis ? Qu&*
Ji dicat Hieronymus, Epifiopi omnes non Untum Jhcerdotio , 4/-
que ordine>fedetiammeritoi& poteflate &° honore & autberitate
tjuales funt . Etid valeie nomen meriti oftendit ex veibis Hiero-
nymi, nam prius dixit, fi authoritM qtueritur, rum fubjicir, omnes
funt ciufdemmeriti&fiicerdotij. PoiTunt efTe ditioresaut tenuiores,
fed tamen hnec ingqualis potentias, aut pauperraris conditio non
tollitdignitaris atquc authoricatis aequaliratem. Quod ad obje&i-
onem de majore ditione Epifcopi Alexandrini quam Fanenfis,vel
ut alrj Tanenfis, refpondet Hieronymum de jure, non de humana
confuetudine aut conftitutione loquutum e(Te. JEqualitas erdinis
a 2)eo efl} inquit lumuSyinAqualitas Vero iUitvs>quam hic tBeUarminui
dicit 3iurifdiHionis a pofttho <? bumano iure. Eadem totidem fere
verbisTilenus. Nefcmt) inquit Spalatenfis, diftinguere Hierony*
Tfrnf* Ec~ mmab ordine iurijditlionem} IgnoraVtt Bpificopos iurifidtfbione effie
iltf.l.i. c, 6. (tquaksjquos pares ordine faciebat ftilicet, fub titule Sacerdotjj incluftt
nnm£t quicquid& ordink & poteftatis baberet ipificopm , & pro unica irre-
fragabUi buitvs aqualitatis ratione pofiuit Jfpoftobrum Juccejfionem*
Epifcopus*& Presbyter funt ciufdem ordinis, ^uamvis fecundum
Hierarchicorum fententiam iurifdi&ione fint lmpares. An igi*
tur ut Epifcopus ad Presbyterum, ita fe babet Archiepifcopus ad
Epifcopum ? Cypriani teftimonia de jurifdi&ionis poteftate pari
intelligenda effe, quis adeo vecors eft qui non fentiat. Metropo-
litanorum poteftatem non inftitutione Apoftolica, fed conftituti-
one humana fubnixam arguunt Synodorum convocatio& in ijs
Praefidentia in fecunda annorum centuria. Prope finem Centu-
Uifoi.hb.%. riae fecundae refert Eufebius fideles faepius convenifTe, do&rinam
cap.i^. Montani examinalTc, haerefimque ejus reprobafTe, & cx Eccle-
fiaexterminalTe. A Metropolitanis Synodos illas convocatas
Lib.s.c.ii. fuiiTenon refert. Eodem libro narrat convocatas fuirTe varias
Synodos ob controverfiam de Pafchate, & Synodoin Paleftina
praefuiiTeTheophilumCajfareenfem, & NarcifTum Hierofolymi-
tanum. Non praefuit igiturunus jure Metropolitico, Synodo,E-
pifcoporum Ponti Palmas praepofitus &f chpxt%i*T<lT& ut ve~
tuftiflimus. Non ergo ut Metropolitanus praefidebat, nec in Pal-
mam hancprasrogativam ob fene&utem contuliffent, fi Metropo-
litano vel jure divino, vel lege aliqua Ecclefiaftica, vel confuetu-
dine debita fuifTet. Si Metropolitanus non prarfuir, nec convo-
cafTe cenfendum eft. Qui nec cx officio praefidebant in Synodicis
Epifcoporum conventibus,neque eofdem convocabant,Epifcopos
confecra{fe,Provincias vifitafle., appellationes recepifTe, compro-
vincia*
DeEpifcoporum Gradibus. 4j
vinctalium exceflus & defe&us correxiflfe quis compos mentis af-
firmarc sudebit. Kicro.™mus Epiftolaad Eva^rium, neque ab
Epifcopis,neque aMetropolitanis ordinatos Epifcopos in Ecclefia
Alexandrina, fed a Presbytcris folum eleifeos & in celfiori gradu
collocatos memorat. l^am &* j€lexandri<e t inquit,i Marco B^aru
gelifta u/aue ad Heraclam & foionyfium Epifiopos ffiefbyteri unum ex
je eleSium in cel/iori gradu collocatum Epificopum nominabant. Confe-
crationis voxin Epifcoporum Ordinationibus nondum nata,im6
nec ordinationis. Nam Epifcopi 6c Presbyteri una erat & eadcm
ordinatio. Erat igitur iftaeve&io ad Epifcopatum nuda tantum
ele&io &in proftafia perpetua collocatio.In Ceturia tertia legimus
convocata fuilTe in Africa Concilia quaedam, quibus tamen non
prsfucrunt Epifcopi Carthaginenfes, ut Lambefitanum, in quo-Cj»pr.7.r.r-
aamnatus Privatus a 90. Epifcopis, & Capfenfe convocatum ad />'/?-3-cW. 3
Epifcopi Capfenfisordinationem. Prope finem Centuria? ter- eplft. *3-
tiae convocata Synodus Antiochena non a Samofateno Antioche-
no, fed contra Samofatenum. Mutuo confenfu miflis invicem li-
teris Epifcopi coiere in Synodis prope tres annorum cencurias,nec
aniexofficiocuraconvocandi, & praefidendi pra^rogativa perpe-
tuainommbus provincijs alligata fuit. Cyprianum Archicpif-
copum,vel Provincialem Epilcopum non fuilTe comprovinciali-
bus fuperiorem ipfiusteftimonia a nobis citata fuperius abunde r »
teftantur, ex quibus colligit etiam Mufculus de Metropolitanis, &; oc'n0m'
Patriarchis ne cogitalTe quidem Cyprianum. Scribit quidem Cy- mi^ v' ^0"
prianus in hunc modum. Sedquoniam Latiusfufa eft noftraproVincix, €* at'
habet etiam T^umidiam & Mauritanias duatftbi cobcerentes. Sed fcri- Lib.^.epifi^
bit nomine Collegarum, ut indicant verba praecedentia 5 Sedcum
ftatuiffemus colteg* complures, qui in unum conleneramws. Non erat
fufior illaprovinciaunius Cypriani, fed omnium Epifcoporum -r .
comprovinciahum ex sequo communis. Nazianzenus de Cypnani , ,~ c
quadam pracfe&ura ha>c habet verba, 7S{eque Carthaginenfi tantum u ^u
Ecclefiaejiec Africse prafjcitur, \>erum etiam occiduis omnibusregioni-
hui acprope etiam ipfi Orienti>necnon jfuftrali & Septmtrionali Or<e.
Satifne fanus eft, qui Cypriani jurifdi&ionem in has tam latc
fufas provincias ex his verbis eliceret , & Pontificem Oecumeni.
cum aliquem fuilTe atTereret. Qubd igitur ubivis laboranti Ec-
clefiaj opem ferret fcriptis aut confilio, & do&rina? lucc in Ec-
clcfiatanquam majoris magnitudinis ftella inter minora fidera co^
rufcaret,&: cura univerfalis Ecclefia?,quae in communi omnibus E-
pifcopismcumbcbat.ipfum magis follicitum redderet, ideo Rhe-
torice potiusquam diale&ice Nazianzenus prasficiendi verbo utU
tur. Eadem enim fere cura emicuit in Cypriano, qua? in ipfis Pro-
vinciarum illarum Pr«fe&is, quibustamen nonpraselTe, £cd pro-
deffe volebat. Quod de Cypriano Nazianzenus fcribit,perfonaIe
G % fiiit
44 Dc Eptfcoporum Gradibufc
fuit,& Carthaginenfibus Epifcopis neutiquatn accommodandurav
Si fort£ alicubi occurrant de alijs illius Centuriac Epifcopis fi-
miles phrafcs , perfonarum elogia, non fedis aut dignitatis prae-
fc£tura,indc colligenda funt, nifi catteris eiufdemfcdis Epifcopis
eafdem congruere,ex rllius aevi fcriptoribus probare poflint, quod
Hon pofTe confTdo.
Natura iuadente, Apoftoliea.Ecclefia exemplo fuo prajc«nte,o£
neceffitate flagitanrc coicrunt vicini Epifcopi ejufdem Provinciav
r,egionis,aut Ptaefcdura^civiliSyUt canones conderent, hserefes fic
fuppullulames errores fupprimercnt,aliaq; communiaecclefiarum
fuarum negotia curarent. Non erat penes unum convocandi, aut.
prsefidcndi praerogativa : fed ex condido, & communi confenfu,
vc\ fynodi decreto & indi&ione.Synodos Provinciales indixerunt,
& prxfidcm elegerunt,velquianatis,ut in Synodo Ponti Palmas,
vel qui donorum.rationc maxime idoneus , five is etTet Metropo-
IlS Epifcopus, fiye alius aliquis. Poftea alligata eft tum convocan-
di,tum pra?fidendi prserogativa Metropolitano, fed abfque iurif»
di&ione:_ erarque mera proftafia, quamvis perpetua : vcrum quia
perpetua, etiam periculofa, & in jurifdi&ionis poteftatem poftea
Facillime mutata. Peffirro confilio fedibus, & locis praerogativas
alligarunr,ac fi fpiritus fan&us ipfis etiam fedibus alligatus cfTcc,
, cum deterhni quiqueperjkpejunt prbni, qui m adminiftrando aque info-
pe gHkew. ientes ejjejpknt^ inquit Bilfonus, ac in.ajjequendo impudentes fuerunU
«#i*^«*7*« £x throni pracrogativa ortaeft violenta 6c tyraunica,dominatio,
Hinc illas lachrymar, & 'votum Nazianzeni. Vtinam , inquit,
tUU* ejjet, ntcxfoh tirtute cognofceremur. Proedria igitur & loci
pr^rogativa tyranicae, & violetse dominationi viam coplanarunt.
Imprudetes quide ve.teres,neicij quis vel qualis futuruseflet Anti-
chriftus,myfteriu iniquiratisyqnod Apoftoloru teporibus petagc-
batur,fedulb promovebar,prudexes tame & de induftria Politiam
^cclefiasadRomanilmpcrii rypu &forma conformabanr. Tres
celeberrimi Metropolitani alijs Epifcopis in fuarum rediumcivi-
libus praefe&uris praepofiti funt primum confuetiidihe, deindc
lege & decreto Synodi Nicenar. Romx fedem habebat Prar-
fe&us urbi, cujus jurifdittio ad centeflimum ab urbe lapidem
procurrcbat, &quatuor regiones Latium vetus & novum, partera
Tufci* & Piceni ejus Prxfeclura comple&ebatur. Eadem prae-
lcdura erat Metropolit» Romani provincia. Ruffinus qui fcripfit
non mulro poft Synodum Nica^nam fic reddit verba Canonis
fexti. Vt apud Mexandriam, & in.urbe %pma Vetufta confuetudo
conJerVetur , ut Vel ilie JEeypti, >ei hicfuburbicariarum Bcciefiarum
foticitudinem gerat. Ecclcfias fuburbicarias intclligit Ecclefias
m
DcEpifcoporumGradiblir s&
ki fCgionibtis urbicarijs, ceu fuburbicarijs, qua? ad Ccntefimura
ab urbe lapidem protenGr erant , ut erudite demonftrat Conje-
£tor AnonymusindnTerratione deRomae Regionibus & Eccle-
fijs fuburbicarijs, eiufque Vindicijs. Metropolitanus Alexandri-
nus eandem habebat Prxfe&uram quarn Praefcttus Alexandri-
nus (qui & Pr«fc£tus ^gy,ptir.&Pra:fcclus'Augu{talisdicebatur^
id eft iEgyptum.Lybiam,& Pentapohn. Antiochia» fedem habe-
batComesOricrtfis>& AntiochenusMetropoUcanusquandoq;0*
rientis Epifcopus di&us ejus prefe&ure Metropolitanus fuit. Qua-
vis Alexandrini & Antiocheni Provinci* latius fufaeerant, quam
Ro.nani,Romanus tamen Metropolita ob urbis,& prcfe&i dignita-
tcm dignior habcbatut ; in alios vero Metropolitanos poteftatem
nullam habebat. Non erantplures Epifcoporum gtadus tempore
Niczni Concilij quam duo,ncmpe Epifcopus & MetropoHtanus.
Hallucinamur, qui Patriarchas a.Patrihus^Nicaaiis conftitutos
arbitrantur. Ncndum vel Archiepifcoporutn vel Patriarcharum
nomina audita in Ecclcfia* nec ulla crat Metropolitanorum ad
Archiepifcopos majores aut Patriarchas fubordinatio, etiam in
celebrioribusiihs Prouincijs & Praefe&uris Alexandrina, Antio-
chena & Romana. Latc quidcm patcbant Alexandrini & Antio-
cheni, foneetiam aliorumquorundam prcfe£tut« ante Conciii*-
Um Nice^num cum tarncn iiullifubjerant ipfisMetropolitani. Pro-
ferant vcl unicum ■exemrliim ullius Metropolitani uib Antioche-
no aut Alexanchino tempore concilfj^quamvis corum Prcjft&urat
crant aniphiftmaj. Nou tcrrarum latifundia, fed Maropolitano-
' rum fuhordinatio, & rclatio Patriatcham conftituunt. Et in ca-
none Nicseno Metropchtae, non aliud norncn ufurpatur. Veteres
inhis gradibusgradnm ncn fiftunt» fed gradum cclfiorcm poft
Conciiium Nicenum mutaticiviHsPolitiarratio&efabricatifunt?
Scriptor ilie Anonymusin Vindicijs-in hunc modurn diflerit. !Po-
ftcaqua Imperatorib* Qonftantino nominatim admintflrationes,& ' Ma-
giftratm multiplicandi libuio rncejjit, ft)>e minuendaMagiftratuumpo- **%'*>
tentU,fiVs que plurcs ad %$ipublic<e munU admittmntur , fiVe alia qua-
cunquc tandtm rationetex una (£ fmplici admmiftratione fihe Protin*
cia 2)icccejis tandem una faUa fuit'. Hac quidem ratione^ utfingulk.
^roVmcus ftnguli imfonerentui MagiftratH4,fitmma tamenferme omni-
tmtpAt^adeo totiu* Diaecefeos adminiftratio priftino Magisfratui re-
bnqueretur ,ut ecct> J&gyj>tus3 qn<e prafiftum \ Jnguftalem agncfiebat,
unafkerat initio Trotincia, ceu adminiftratio Jn tres poftea dhifi iUa,
at% adeo ex (ProVincia 0hctfistfaclafuit: Simli exemplo una primum
ctntefimi milliari adminiftratio fuit,eapoftea in plures, Suburtanai li-
tklicet fubdiVifi ProtinctM *Prafelti urbis {fricccejis fatla fuit , fm*
gularum nihilomims firme pcr banc fDitccfin Pfo\inwrum cura,
fmguik ^eiionbm sommiffa,
G 3 Sttbds*
46 De Epifcoporum Gradibus^
Subdivifis igitur Prajfe&uris amplioribus, vel ut SpalatenGs lo«
quitur,patentiflimis, fub veteribus Metropolitams conftituti (unt
alij Metropolitani, & illi vetcres in celfiorem gradum eve&i funt.
Graduum Hierarchicorum fcalam illuftrat locus illuftris Scali-
p geri in Notitia Galliae. Toftea, inquit, Conftantinm Magnm infti-
^ tutis quatuor <?r<efectis Trttorio , duobmin Oriente, totidem in Occi-
dente,alterum OccidtntU in urbe fyma, alterum in urbe TreVwenfe col-
locaUt.qui TrteftEfrm Traterio GaUiarum ^ocatmfuit. Etquiaperoc-
cupationesimpertj inillis urbibm beerere perpetub non licebat,' Vicarij
aliquot eis attributifunt, qui eadem poteftateprovinctjs jm dicerent. Tr<e-
fctto igitur TrMorio Galliarumtres Vicartj dati,primofedes data TreVe*
risyfecundo Lugduni,tertio Vienna. Itaque ut borum Vicariorum mag-
naeratautboritMyitauYbiumquoquein quibmftdem babebant, maxu
ma claritat. TreVerenfi Vicario parebant prim<e &* ftcuncLe Germania,
&* fBelgica,®* fBritannia,&c. Totum boc quod unim Vicartj iu-
rifdittioni fubjacebat Latini quomodo defignarint nefcio , fid Grtecl
efcctqxJlctVi/totKiiasvjmTyleiv Vocant. fygnorumVices,mcpi\x.,mul-
tainbac divifione mutarunt, fed ftatus Ecclefiafticus tam in Oriente
qukm Occidente ejm integra Veftigia baUenm retinuit. T^am ciUtates
qucein ProVinctjs nomina fecerunt MtjTpondh&s Vocant, & fi in ets
fedes Viccirtj fuerit, quetn tfcapxov dicebant, eas nonfolum M*7£S-
WA«J,fed & e£<*£;£Wi& vmTpictpxw nominant , & fra/ules
earum ifyipxM* » K& tt^t^x^ reliqUOS M^OTo/Jrag
K04 A(>xit7n<nci7njs qui fub (e €^<r««V^ tantum habeat.
Nam o« i%*$x*l> fab fe pmer mraoVjtf etiam Mjj7;m-.
hsTctg habent 3 M^osro^iToci vero tantum g^r^xoW^
In Ecclefia Lattna jfrcbiepifcoporumZr nomen &JM manet & iurif-
Mftio infuos fuffraganeos Canonica,fed ifcapxt&v nu^A ^ftigU **-
ftant,nifi forte qu<edam umbra ejmfuerit, quod Manpolita five jfr-
cbiepifcopus Viennenfis frimatem PrimatumftftappeUat. Vides igitur
tertium gradum introdu&um ad imitationem ftatus civilis, nem-
pe Patriarcharum, qui IPcLpXP* dicebantur & Metropolitanis fu-
periores erant, {edefque eafdem cum Vicario Prasfec"ri Pr&rorio,1
habebant. Sicubienet fedes etiam Imperij, & Prajfe&i Praetorio
caeteris digniores cenfebantur, & duo illi Patriarcha? Romanus, Sc
Conftantinopolitanus inter fe iaspius dimicarunr, donectandem
fuperiorevaferat Romanus. Au&a Provinciae aut civitatis dig-
nitate,Epifcoporum paritcrineadem civiute, aut Provincia au-
gebatur authoritas aut dignitas, eadem concidente & Epifcopali-
Canotij. um fedium dignitas concidit.67 qua l>ero chitai, decreverunt Cha!-
c.edonenfes, hnferatom authorirate innoVata eft, Vel deinceps innoVatt
fuerit,
De Epifcoporum Gradibus. 47
futrit nU ttoX^ikqIc *& AuporUif rimt^K^joov tKKAr\oi<t>*
^lKQdvfi tty $ *xote6*tTO, idett citiles & publicas firmas Ecclefi-
afticmquoq\ordo ccnftqu-it ur. Cxtexis dignior habebatur Epifcopus
Romanus JWt» /3«<nA6t/«v t?v wohlv iKelvqV, quod Vrbs illareg-
naret,ve\ caeteris imperaret, utdicitur in eodem Concilio. Con- c<e«, ig,
ftantinopolitanusquamvispoft Alcxandrinum & Antiochenum
ortus eis tamcn praelatus, qubd Conftantinopobs efTer quafi nova
Roma Senatu & impcrio cohoneftata, & aequalibus cum veterc
Roma privilegijs frueretur. Tranflara fede Pra?fc£ti Pranorio II-
lyrici e Syrrmo ThclTalonicam, tranflata etiam dignitas Ecclcfia-
ftica illiusfedis, & tum ipfam praefe&uram Saccrdotalis honos
cofecutus eft,utait Iuftinianus,qui ThefTalonicenfem Epifcopum AroVf/,ii, •
ftibumbra tPrtefetfurte, nonfuo merito aliquam prterogatiVam meruijfe
dicit. Divifa Cappadocia Anthymus Tyanenfis Ecclefiaftica una
cum civilibus dividioportere contendebat, ck Bafilio Casfareenfi
in eo certamine fuperior evafit. Videmus igitur non-modo in fe-
dibus conftituendis,dividendis,transferendis,evehendis, fed etiam
' in ipfis gradibus conftituendis ad typum civilis imperij politiie £c-
clefiafticas formam aemulatione ambitiofa & periculofa compofu- Spa]at i ,
ifTe veteres.Delirium Flaminum & Archiflaminum , ipfi rejici- HUm'l '
unt. Myraeus in Epiftola praefixa "Notitiae Patriarchatmim ag- . ' " ' .
nofcithanc aemulationem Impcnj. Huic nempe RomanoPonti- r nt '
fici, inquit, proxhni olim tPatri.ircbee quatuor !Prhnarrj,ftd longo prox^ ' •
hniinterVallo. Sequutur Metropotitani,fii)>e Arcbiepifopi^ longaftrie
Epiftopi.Singulis fute dicecefts dr !ProUncitefunt attribut<t> Zs* commif-
fte. <Dihi[\onis buius typos, Gr formas Ecclefta a ^epub/ica %omana
magna ex parte efttnutuata,adeo quidem , ut Veteres ProVimi&fs* Ec-
clepaftica cum ciVtlibus fere conVeniant*Qu am\is ad amuffim in om-
nibus Ecckfiaftica civilibus refpondere non poterant, vel obgen-
tesnondum converfas, velalia impedimenta, tamen maxima ex
parte intcr f ? coha^rebant, & ut plane refponderent conabantur
veteres . Sat, fi diramut, inquit Filefacus prifcos iilos naftcntis Eccle-
fitePatrese 7\epublica nonfclum pro urbium dignitate, qualis tunctem- ~ r
foris exiftebat juin potius Trotinciarum partitione ,qutt eo fieculo cerne- atitl .
batur,fupremaru ' in Ecclefia dignitatuminftitutionem,imitatione aitqua frfl''*^'
deri\ajfe. Sed urbium etiam dignitatem rcfpexiife fupra oftendi- '"
mus. In concilio Taunn. lis inter Arelatenfem & Viennen-
femde Primatu fic derempta eft, ut quicivitatemfuam Mctro-
lim in temporalibus probaverit, is totius Provinciae Primatum, fiC
ordinationum haberet poteftatem. Sicftb $onifacio quarioTo-
ktan<e Ecclefite ius Metropeliticum defenditurs inquit Spalatenfis, a Derepub u-
0{ege Cunkmaro,quia Impcrtjfolio trat Toletma ciVttu fubiimaU, Cr ciefi\ / z*
nmca trat in ttmporalibus Trovhtci, cuius Metropolis mt Tohtum. \ ,
Ibrdem. 5
4« Dc Epifcoporum Gradibus.
Ibidem , Totam Vero bxnc Hierarcbicam Jubordtnathnem inier Spt/l
copos Catbolic* Ecckfi*,fiio jure bumano Ecctejiafiico effe mfiitutanx
inde Vel maxime patet quodin Conciltjs omnes controterjia circa itlam*
non nifi exflatutis EccUfiafiicis terminantur, & ex ciyitatum typisfit*
cularibus. Agnofcit etiam Downamus Ecclefiam a Repubhca po-
litiajformammutuatamefle. fera origo,ii\quit fJuperioriiatis Me~
tropotitanorum & Tatriarcbarum htfuu MtionibuS erat fotitU atilis
&e trip\J>£-txmt>lar ** hnp™ fymano. Sed oggerit nobis' SaraviaJ, 8c
pjcoptp.tf. i^omnianulliusmomentieife dictitat. fopukre quidem Vtlpo*
tiuspuerileefiyinquit^quoddeMetropoiitanis, & (Diaecejibus &> fa+
#<ecijs adfirtutycum *que ferficum, Babjlonkum- Turcicum, Vrl jfoyfi
finum refentyoc fymanum Imperium. Verum ouidem eft referrc
ctiamaliaimperia, & quomodo Turcicum referat elegantiffitne
depinxit Pcucerus inlibrodedivinationum genecibus. Suntqua>
,dam communia imperijs & Poiitijs, ut Lconi,& Leopardo, 6c Ti-
gri.Veterestamen non proponcfcant Gbi exemplar imperij Perfici.
Turcici,aut Babylonici, fed Romani in formanda politia EcclefU
aftica. 'lormabant beftiarn ad imaginem iliius beftiar, & pro in-
cremento,inclinatione,aut mutationibusin imperio,tum ingradi-
bus tum in fedibus smulatifuntpolitiam Romanas rcipublicjc. Et
Lih-% tdttl. quamv*sPatresNicamicjuiMetropolitano5. & Conftantinopoli-
* ** tani,qui partitis >Provincijs Patriacchas tefte Socrate ftabiliverunr,
tprudentes,ut*fupra dixi,Antichriftnm non^introducebant, impru-
dcntes tamen id agebant, & dignitatum gradus, non tam pruden*
tia humana, auam aut fpiritu ambitionis ducli, aut in natura
ferm.clneiu' Chriftianse poliu* dignofcenda hallucinantes conftituerunt. Cy-*
nioj&tetdt. prianus queritur, in finuifiicerdotum amhitienem domiUJfiy ibi fub
umbrarecubaffeyibi inficreto tbalamifi fiaudutenter occultajfi. Ire-
^€d\erf.ha- naeus, fiominici patrimontj damna conquiritif, dumfoli Vuttisin Ecde-
f<J.l-4*C'l4* fia potentari. Eufebius perfecutionem Diocletiani procuratam a
vitijs Ecclefiafticorum refert. Prefides Ecdefiarum & paftores,
Hifl.iih. 8. *epudiata pietatis regula,diflidio &contentione inter fe exardefce-
ca.tr %.' ^ant> & tyrcwnorum more frincipatum cbtinere fiudebant. Libellos
illos in Concilio Niccno oblatos Conftantino, de limitibus pro-
vinciarum ,.aut Dioecefeon cententiofas lites fuifie auguror. Do-
£trinam Dam5oniorumintroduxi{fenr,nifiunus obftitiflet Paph-
nutius. Quitam proriives ad4apfum, &errorem in alijs rebus,in
diiciplinafcrlicet & politia Ecdefia; corrftituenda hallucinari non
poterant;cumnonnificorruptaEcclell*e politia ad folium fuura
afcendcre poterat An:ichriftus,6c iniquitas ifta peragebatur in
jnyfterio,tum in ortu,tum in incremento.
CAP.
4J>
Capvt. III.
De ^sirchiepifcoporum in ^fnglti digniute
& poteftate.
HA&enus de perfonis fupremam adminiftratt
oncm habentibus, fequunturperfonae,
Minus amplam habentes adminiftratio-
ncm, eamque vcljudicialem,vel Minimejudicialem.
Iudicialem, camque vel lege conftitutam vel legemi-
nime introdu&am, Lege conftitutam, ut ordinario-
rum judicum. Hi antcm fub Principe eam exercent
vel nomine proprio vel nomine alieno. Nomine pro*
prio tit Epifcopi fic didi cum additione ifta, ut Ar-
chiepifcopi, vel Epifcopi .(unpliciter.
Archiepifcopi, quorum in Anglia duo, Cantuart
enfiSj & Eboracenfis, confiderantur, vcl refpc&u pe-
culiarium fuarum Dioecefium, prorfus utalij Epifco-
pi : vel refpe&u totius provincia?, fccundum locum
quem tenentin ftatu Ecclefiaftico ,vd in ftatu Ci-
vili. In ftatu Ecclefiaftico, vel juxta locum quem
tenent utrique Archiepifcopo communem , vel pc-
culiarem Cantuarienfi. Vtrique Archiepifcopo
comrauacm, vel inordinationeipfa^velpoftordina-
tionem.
In ordinatione ipfa,mt fi nonfuerint ante Epifcopi^
confecrentur a quatuor Epifcopis. Si fuerint,eorum
de#io confirmetura quatuor Epifcopis.
Epifcopus, etfi ante Prefbyter, de novo confecratur: Archie-
pifcopus.,etfi ante Epifcopus, de novo non confecratur. Kon
iunt igiturEpifcopus & prefbyter Hierarchicorum praxi ejufdcm
ordinis. "Nam fiefTentejufdemordinis,utEpifcopus 6v Archie-
pifcopus,non confecraretur, Epifcopus qui ante Presbytcr, ma-
gis Cjuam Archiepifcopus qui ante Epifcopus. Archiepifcopi c-
leclio fccundumveteres Canones fa&a peromnescomprovinci-
alcs Epifcopos,Clerum,ck; Plebem, eratque moraliter una a&io,
H ekftta
jor Archicpifcoporum in Anglia
ele&i"o,confirmatio, or^linatio ceuconfecratio. Qui eligebant E-
pifcooi comproyinciales etiam confirmabant,. non trcs aut cjuatu-
or folummodo, 6c qui connrmabant etiam confccrabant. Et cer-
Lib.$. c.f . tum eft, inquit Spalatenfis,, Epifiopos conficratom fuijje quoque ordi-
nnm.$. narios eleSfionum ,elettorum% confirmatores, & approbatores^ & confi-
a qucnter examinatores & indagatores. Anicetuaad Epifcopos Galliae,
Diflintt. 66. inU(iautmy qUOd fo jfrchiepifcopi confcratione pradiclum eftyatquc
«tp.cap.i. pYtceptum> ideft, ut omnes Sujfraganei eum ordinent, nullatenm debet
immutari/\uiaqui ali)s prctsft ab cmnibm quibm preeeft debet eonftitui,
fiialiterprafumptumfuerit,Viribnicarmno7i dubinm eft, qi:ia irrita,
a ftcus tnt ejws atta ordinatio. Idcm ftatuit Gtlafius, E t UciJJimfi Me-
J ' ^'f- * ' tropolitdnuA humana conditionu forte.dece[jerit,a comproVtncialibm E~
6' P'fi°pi* fict(t forma tranfmifit, facrari modis omnibm cenfiatis : nec
quemquam fi-riquodVobis antiqua difpofitionc comejfnm eft3 patiamini
Vifl>6$.cap. Vmdicare. Sic Leo primus, Mttropotitwo defuncto, cumin loco e-
i^Metro- ins alitvs fuerit fiirrogandm proVmctales Epifiopiad ciVttatem Metropo-
poluano. itn conVenire debent,ut omfnnm ckriconim atqne ciVtum \>o\tmUte difi
cujfa,ex prejbyteris ejufdem Eccitfia toiacontts opthntu ordmetur. Sic
leguntur extrema verba in Editione Gregorij i3.Concilium
c./furelian.}, Aurelianenfe etiam pra?cipit Metropolitanuma comprovinciali-
C4n.$* bus Epifcopis eligi,cum confcnfu cleri & civium; Quia aquumtff,
ut qui pr<ebonendu6 eft omriibui> ab omnibus etigatur . Balfamo iu ccm-
cilij Conltantinopolitani cap.2. T^otaergo, inquit, exhoc eanone
quod olhn omnes *Prol>inctirum Metropoittani erant dvTWttpatoi,
& dproprijs Synodis ordvrutbantur . Confirmationem Epifcopi per
Patriarcham3 quamvis PontificemRomanumutoccidentis Patri-
archam agnofcant non urgemus, fed vetuftiorem Ecclcfi» mo-
rem eligendi, confirmandi,&ordinandi in Epifcoporum Synodis
obfoletum,ab Anglicanis non reftitutum, ipfos non veteri,ied re-
centiori humanae politiae formauti indicare dicimus. Archiepif-
coporum & Epifcoporum conlecrationis ritus ijdem, de quibus
infra.
Poft ordinationem , vcl quatenus funt Metropo-
litani, vel Archicpifcopi, vel Primates fivc Patriarcha?
minores.
Depolit «- Mucketus in hanc titulorum vavictatem fic commentatur. Vc*>
ckflSntL r"m cft nofirt kofa ^rchiepiftopi, & Trimates in jfn^lit folum Epif~
(JL ' * ' coposhabent fibifubditos, tamen infigniuntur tum jirchepifcoporum &
*' ' (Primatum titulisjtum horum permde ac MetropoUtanorum officijsfun-
guntur. Qui fucatum ordinis Hierarchici fplendorem tantopere
nobis commendatum volunt, viden' ut eundem ipfi labefadent.
Miram veterum folertiam &prudentiam canunt Hierarchici in
&bricanda graduum Hierarchicorura fcala,cum tarnenfado ftul-
titiara
Dignitas & Poteftas. 51
titiam &imprudentiamipfisobjee1:ent. Quid enim opus erattot
gradibus, fi unusMetropolitanus in fua provincia,abfque vlteriori
graduum fubordinatione tribus fungi officijs poterat, vel potius
- virtute unius oninia peragere munia,quaj tribus diftin£h gradibus
Epifcopi exercere tenebantur. Litem inter juris Cxfarei, & Ca-
nonici confulcos,anMetropolitanus 6c Archiepifcopus fint ejuf-
derh gradus, fic componit Matthias Stephani. Quofdam Archie- &* iurifdi&,
pifcoposait eofdem etTe cum Metropolitanis.ut Mediolanenfem, l*3p<irt. i.
Ravennatenfem,&c. alios verbefle Archiepifcopos,quibus fubji- caf*7>
ciuntur non modo Epi(copi,fed etiam Metropolitamut Pifanum, - ,
Acjuileienfem, Gradenfem, & fimiles. Downamus ait Archie- ''"/' *"
pilcopum teneremediuin locum inter Metropolitanum & Patri- caftl P,l7*
archam. Re£tius Anglorum eruditiflimus Iohannes Raynoldus in
Collatione cum Harto, exNovellis probat Archiepifcopum fu-
ifle olim eundem cum Patriarcha AiotKycwc* Supra vidimus in
5caligeriNotitia,e^rt^flvqf5^^JfW^^ di&um etiam Patriar-
cham. Dioecefis autem vox non ufitata apudnos notione, fed
jpro plurium provinciarum adminiftratione fumenda eft. Patriar-
chae igitur, & exarchi harum majorum Dioecefium primiim di£ti
funt Archiepifcopi,non autem Metropolitani eis fubjccti.Vfurpara
Archiepifcopi vox in Concilio Chalcedonenfi, ted m denotandis
tantummodo celeberrimis Patriarchis, non autem inferiorum
fubfelliorum Metropolitanis, aquibusadlPatriarchas illos appel-
lare ut etiamad Exarchum Dioecefeos majoris a Sy nodo concef-
fumfuit. Poteft vox.dpffl in compofitione fignificare principa-
tumintercajteros, non m caeteros ejufdem ordinis. Sed quibus,
*& qua ratione imponuntur nomtna fpedandum,non quoct fit ^ety-
mon,& qu»propriavocisfignificatio. Cum igitur in .-compofs-
tione fignificatetiamprincipatum in aiios, Sc non principatum
iblum inter alios ad denotanduprimumordine vel prxcipuum in-
ter caneros ejufdem ordinis,& pnori fenfu attribuitur Patriarchis,
qui in alios Epifcopos, & Metropolitanos, principatum obtine-
bant,aquibusperCanones&Leges ad ipfos provocare licebat,
faftuofum eiTe vocabuhim dicrmus, & tantum fasculi typhum
fpirare,adeo ut ipfi impofitores primi Metropolitanis communi-
carenon dignati funt. Exarchi nomen in fe modeftiffimum ,
inceptorem communium deliberationum fignificans refpue-
runt tamen Patres Africani in Concilio.Carthaginenfi. JVi-
mafedu Epifcoput non appetteturtjfapwsTwh-nM Trincepsfcer- D,a_99^m
dotum,Velfummusfacerdos3 dut aliquidb.uiufnodi, fid tantumfnme 3> ^rims
fidis Epifopm , addit Grauanus , untoerfalu autem nec etiam %o;nxnm
Tontifex appelletur, ne forte quis putet prscedentia de Romano De^radib.
Pontifice intelligenda eiTe. Dicit Saravia Longinuto inltaliam cap^jecl.
H * attuufle 14.
5 2 Archkpifcoporum in Anglia
attuhfTe novum rcgiminis nomen Grais fuperbiae plenum, ut ex-
archus diceretur. Fateturctiam venfimile effe-patres metuifle ne
firnulcum nomine patem poteftatem Romani Epifcopiin Col-
legas adfumerent.Sed de Epifcopis Romanis non intelligenda Ca—
nonis verba ex Gratiano oftcndimus . Archiepifcopi nomen com*
municatum cftMetropolitanis, fcdferius. Mo, inquit Filcfa-
Defacra E- cus Thcologus Parifienfis., in Occidcntt yfrchkpifiopi appe/iationtm
pf:o amhor. nonnifi firoreccptam fuiffe. Ibidem. yirchicpifiopi nomen primkm
i*l>. 9.ft&> nfurptxtum inbis partibus Concilio Matijconenfiprtmo,cmonefixto,£
14. if.\ quavocediuabftinueruntnoftri, & raro ea ufifunt. Vbi in praefa-
tione Concilij Moguntim iub Carolo Magno Hildebaldus memo-
raturSacri Palatij Archiepiicopus, Archicapellanum legendum
cffe contendit , & fibi adftipulantem adducit Nicolaum Fabrurn.
Ambrofij opus de dignitate facerdotum vel fuppofititium vei
interpolatum efle alii. obfervatunt. Quando coeptuin eft appel-
lari ab Epifcopis & clcricis ad Metropolitanum, & qui ordine
tantum prior in conventibusvcceperat effe etiam gradu potc-
ftatis & jurifdi&ione fuperior, abforpta 6v in eum tranflata Syno-
di poteftate, tunc paflim Archiepifcopi auguftiore nomine infig-
nitus Metropolitanus. Vides igitur appellationum racionera
femper ferefequutam hancvocem. Appellationum autem tranfc.
marinarum caufa dixerunt- Patres Africani Pontificem Ro-
manum fumofum fjEculi typhum in Ecclefiam introducere volu-
iffe. Tilenus inflato fpiritu inflatos Archiepifcoporum, & Pa-
triarcharum titulos propugnat. Quafivero, inquit, mfignis O* 1>o~
r cabulU fit faftus, rac tum demum ojfttme babitura Jit Ecckfia, cum pa-
s ftoresabjettis Epifcoporum, jircbtepifeopomm,& [Vrimatum titulis,
C4p* bt fiaterculomm iUornm,qui Minores & Minimi dici gaudent jiomina af-
fumpfirint. 2S(empe non folus (Diogenes Tlatonis, fid \>eftri quoque
tniniftri Epifiopomm faftum alio calcant fitftu. h\ flgnis &voca-
bulis poffe ineffefaftum quis nin* cerebrofus aliquis negabit , dc
in Archiepifcopi,exarchi,& Patriarchas nominibus revcra ineffe
oftendimus , nec nifi Patriarchis celeberrimis, & exarchis Vi-
cariorum fedes poflidentibus primiim impofita. Et #0;^ prin.
cipatum in alios inferiores etiam ipfos Mctropoiitanos innuere
docuimus,nec Metropolitanis ubique communicatum, donec in
gradum poteftatis &jutifdi&ionis fuperioris eve&iefTcnt. Epif-
copi, Presbyteri, *arfiuruu$ nomina retinemus & eofenfureti-
nemus, quem docuit nos fpiritus fan&us. Faftum in tituiis
& nomenclaturis fcripturae inefle fi quis dixerit,impius cffet. In
perfohis faftum damnamus Diogenicum, ficubi aeprehenderi-
mus. Scdquis tucsquijudicas alienum fervum & Diogenicum
faftum. in animo iatemcm perfpicis. Ex proprio ingenio viros
pietate
co-
hor.
Dignicas& Poteftas. 5 3
pietatecv vcra modeftiaconfpicuos te metiri, qui Tilenutn no-
runt,omnes norunt. Hypocriticas Minotum & tMinimorum ap^-
pellationcs & nomenclaturas etiam viramus. Epifcopi nonnun-
quam {efirVosfirlorum di&itarunt, ut addu&is exemplis oftcndit
Filefacus. Paulus Aquilcgienfis Epifcopus fe SerVorum Domini De:EpiL
ttltimumJerVumappcllax. Diedericus Epifeopus Mctcnfis, Bonifa- *«r£<f»L.
cius Mo»untincnns, Maurus Epifcopus Kavennas, £c aiij Epifcopi cfea.fi&f
in epiftolisad Bonifacium aut alios mifiis fe firVos firborum Dei
AUi famuUs famulorum Dci iufcribunt. Et Gr*ciy mquit, Epifiopi
cum de fiipfi s ioquuntur perfimili demijfionis forma Ttivy&cJv utlfAQ*
TJpx^nofiram mcdiocritatem dicunt. Alij etiam pcccatoris nomine
fubferibebanr,ut Prsetextatus Rhotomagenfis, Germanus Parifi-
enfis, & alij in Concilio i . Turonenfi. Obfervat & Meurfius in
glofiario hanc vocem dyiOd<rvvr\ in fermone & Epiftolis ad Patru **£• 7r
archas & Epifcopos ufnrpaife, 6v Patriarcham Metropolitanos &
Archiepifcopos in liceri.s <e€^T«7&r fimpliciter appellaflejipfos
autem fefe mntuo sram^nrrac. Habet igitur fraterculorum
Minorum & Minimotum raftum Diogenicum in Epifcopis 6V Ar- $e repub.
chiepifccpis fuis Tilcnus.Sed pergamus. Primates regulariter funr, Ecdef.p \\ a
utvultZecchiuSjquiprajlimttnbusMetropoliranis, ut Reges qui '"*'
tribus.ducibus. lohannes Belethus fimiliter,fVwiM/« quitribM Ar-
fbiepifiopis prafunt, \el praejfe poffunt, fygem exprimunt^cujuspo- ^e\^inis
teflvfi cxtendit adtres fDucatus. Metropolitanifrte Arcbiepifiopi com- °fficy>'><. ifl
farantut •ducilm^ui pluribm brafiunt Comitibus. IStam & Arcbiepfio*
pibluribttt Epfcopispreeejfeaicuntur. EpifiopibabeiYtJbnilitudinem Co-
Wltum^ AnGta Metropolitanorum poteft'atc,hoc etiam Archiepif
copi titulo audifunt. Secundum ufum hodiernum Patriarchac
dicuntur quatuorillicelebcrrimi Anriochenus, Romanus Alex^-
andrinus, Conftantinopolitanus, & quintus honorarius Hierofo-
lymitanus. Sex prjeterea minorum gentium numerantur Patriar-
chaefioc tituloex privilegiocx confuetudine infigniti,Aquileien-
fiSjGradenfiSjBmiriceniiS; Toletanus,Pifanus, Cantuarienitvjui-
busaddunt quidam Magdeburgenfem.Patriarchx tarren nomen
Metropolitanisetiamcommunicari pofleaiTeritMatthias Srepha-
ni. Pojfuntiinquit^ Mett opoiitmi quodammodo. (Pjtriarcbee-apbetia- De iurifdi^ .
rhbcetnonjint ltert Patriarcb<ey item foimatesyticet certumfit abbis.ad '.3p<*n. i.
\UosappeUari\>oJfe. Proprie igitur Pritrates& Patriarchaj funr ad tif.%.
quos a Metropolitanis appellare licet. Sed de vocabuiis forreVplus
iatis.
Quatenus Metropolitam
i In confirmandis Epifcoporum fu«e provincfe e^
le&ionibus.
H \ 2 In *
54 Arcbiepifcoporum m Anglia
2 In confecrandis huiufmodi Epifcopis una cum
duobus alijs Epifcopis.
Quodde Archiepifcoporum ele&ione, confirmatione,&confe-
crationc fupra diximus, de Epifcoporum etiam ele&ione, confir-
matione, & confecrationc verum eft. Nam praefentibus tam Me-
tropolitano quara caetews Epifcopiscomprovincialibus eligebatur
Epifcopus, quamvishodie poft efe&ionem adire folent Metropo-
De minijl. et iiranum ,inquit Duarenus, & Canonem Nic^num de confirma-
bentf.is-ci tioneapud nos ufitata non intelligendum efle aflerit. T^ulla ratfo
Dift.6i . c , fmjt, ut inter Epjfcopos babeantur ^ui nec a ckricisfunt ekc~ti>vec a piebe
nulla. Junt expctit't,nec a comproVincialibus Epifcopis cum Metropolitani iu-
dicio conflcrati, inquit Leo. Si commode convenire poterant om-
nes Provincias Epifcopi^eledioni & ordinationi intereffe teneban-
,turperCan»4-Concil.Nicen. & caeterorum qui aberant confenfus
n ' tid> Per h^eras requirebatur* Sedrnelius efl, inquit Lucius Papa,/*i/>/e
*ituLii & neraPeMetroPonranus><"#w omnibus, eum aui dignus efl, ekgerbj
ih*i .ff . ^ cunfti pariter Tontificem conj&r&erint. Sed femper dimciie,
nunquam melius Archiepifcopo Anglicano convocare Synodum
Provincialem Epifcoporum, & una eademque opera, ele&ionem,
confirmationem & confecrationem conficere : certe quia Pontifi-
ciorum Metropolitanis panlis mos eft, quos ftudiofe imitantur &
non veteres lllos Metropolitanos. Quamvis tempore Synodi
Lt$.uj>. ?. Nicaena? Provincise erant paucae, & patentiflimae, ut loquitur Spa-
num<9* latenfis,tamen ftatuit Synodus Nicaena, ut omnes Provinciae E-
pifcopi adertent. Qubd fi quis commode non poterat,confenfura
miflis literis fignificaret. Omnes tamen praemonere tenebatuf
>Metropolitanus,quamvis provinciserantampliflimae. .Poft Con-
cilium Nic.^nnm multiplicatis Provincijs,cum jam facilius pote-
rant convenire, rauluplicati 'etiam funt canones de Synodorum
conventibus,& fynodica eie&ione & confecratione Epifcoporum.
Antiochenum Concilium, E^fcopuAprater Synodum, (r prajenti-
Ctn.i:?. am Metropolitaninutlatenus ordmetur* Hoc autem modis omnibm co-
rampofito melius quidem efl, ut omnesjimul adjint ejufdem Tro\>mci4
facerdotes auos Metropolttanus Epifcopus per literas conVocabit. Vide
Difl. ei.c.i. etiam Anacleturn,& Martinum Papam m Gratiani Decreto, item
£7*7» librum SynodicumConftantinopolitanorum m Theodoreti hi-
J-Sc-9* «ftoria Ecclefiaftica,ubiNieamorura patrum fan&ionem fempcr
valuifTe meraoratur. Sed Epifcopi Angiicani vel in aula vel iu
jpalatijsEpifcopalibus molliterotiari maiuntquam collapfamvc-
terum diiciplinam inftaurare, nedum priraaevam & Apoftolicam.
Ad Metropolitanos jure divino Epifcoporum confecratio , non
X.ib.$tcdj>,i. magis referenda cft,quam adalios' Epilcopos. Spalatenfis aflerit
PWi juredivino quemcunquc Eprfcopum poifca quocunque Epif.
COl-0
Dignitas & Pbteftas.
copo ordinari & confecrari,fed jure humano Ecclefiuftico ad con-
fufionesvirandas non e(Tc permiiTum. Sed divifie Junt> inquit,
Tro\>inci<e, juxtafi<e<ruUresy 6" mundinast Chorographicafique diVifo-
tus, ut Epifiopi uniufiv.iufiue pro\>inci<e fuos eiufkm pro"\nncm Epifio-
posordinannt. jitqnc h<eccura potijfimum in MctropoHtanum pto-
y>mci{eronj?'U eft}cuiusprima ejrpotifilma inflttutio popter ]am dt-
£la< ordinationes. Piesbyreros u.num ex fuorum numero elegiffr,
&in celfuiri ^ndu conftnutum Epifcopum nuncupafie fupra ex
Hieronymo oftendimus. In Primitiva» Ecclefia? centuria iecun-
da rariores era;>r Syrodi. Nomu-.m igirureranr Epifcopi ab Epif-
copis alijs ncdum Metrepolitanis confecrati. Pofie alios Epilco-
pos pcrmilTu Mcrropoliram Epifcopum confecrare, parer ex de-
creralium hbro primo : irrvb confecraros abfque Mcrropolirani Tituli\,c .€.
confenfu ccconfciennaefte ramen legirimosEpifcopos parer cx O" 7. tlt*L
Hiiarij Papa? refcrtptti ad Epifcopos Tarraconenfes, difpenfanris 3i.^f-I0«
in ordinarione Epifcopi abfque noriria & confenfu Merropolirani. Caula U
At necMerrcpolitani hanc provinciam alijs demandare vel per- q^^ft.7*cap'
mirtere,aut Papa (.i!penfarepolTet, fi jure divino Merropoliranis Q^pmam.
^ordinandi poreftas compereret. Sylvefter Giraldus in Topogra-
v phia Hibcrnix, Archiepificopiy>eroin Hibeinia nuUifuerant ,/cd tan-
ttttn fe Eprfiopi inVicem confiecrabtnt. tDonec lohannes Tapyrio 1{oman*
Sedis Irgattts non mnUis rttro annis advenit. Hic quatuor Tallia in D v r
Hiberniam portaVit. Vide Filelacum. Ex Beda An^lo-Saxone „*''',",
• /i r» u tt ■ -r r rr ■ poiuauthor.
cnam conftar quandoque Presbyreros Epiicopos coniccraiTe rn r rn *
infulaS* Columbani. Habere autemfiolet ipfiinfiuU, inquir Beda, ^ff^-a
\jtecioremfempcr Abbatem ?refbyterum,cuius iuriZr omnis proVi?tcia , , f1"* /'"
Cr tyfi etiam Epifiopi ordine inufitato debeant effe fuhiecli , iuxtaexem* l *%€*t' 4*
plum primir<DoUoris iliius, qui non Epifiopus fid (Prejbyter extittt^
Cr Monachus. Et ibidem, Ab hac ergo infith ab horum col- C<#/5.
iegio Momchorumad ProVinciam Anglorum inflituendam in Chifio
tnijfus efl jfidanus accepto gradu Epifiopatus, quo tempore eidem mo-
mflerio Segenius jfbba,$ & prefbyter pr<efu\t. Non opus cfie pra?- -
fentia merropoliraniinEpifconorum confecrarionc colligir File-
facus cx Concilio Aurelianenn quarro, & Carrhagmenfi quarro>
& fatis crTe fi eius confenfu fiar. Henricus Spencerus Epifcopus
Norwicenfis confecraruseftab Archidiacono NorwicenH, ut ex Commeiitd-
Ncvillo referr Godwinus Landavenfis . Guilielmus dcEboraco rl° "P"f/',~
confecrarus eftWiironia? Epifcopus Sarisburienfis a Fulcone E- *»-«^*,X"**
prfcopo Londinenfi anno 1247. Per lcges Artglicanas- renuenre p-W1'
Archiepifcopo poteft vel Archicpifcopus alrer, vel aliusquivis E-
pifcopus abaliJsEpifcopisconfecrari.Canifius infumma iuris Ca-
nonici, Confeeratur Vero EpifcopM a tribus ut minimkm eiufdem pro*
>inci<e Epifiopis iujju Metropolitani c<eterif^ Epifcopis abfintibus afjhi-
fumfuum accommodantibus ; quamUs melius foret,fi ipfe Awhiepifio-
pus ■*
& Archiepifcoporum in Anglia
pus unl cumfuis Suffr&g&neu boc munm conficrationis obiret. Si igi-
tur primaria& potiflima inftitutio Metropolitani fitpropter Epii-
coporum ordinationcs, ut dixitSpalateniis, & tamenab alijs cae-
dem peragi poflunt, fequitur Metropolitanorum oardinem ncc
juris divini,neque neceiTarium etTe.
Quodadritus confecratioms attinet fic fe habent in libroor-
dinationum quem JLatina civitatc donavit Mucketus. Evangelio &*
Symboio finitis.y inquit, ekclm^er duos alios Epifcopos iliim proVincia
Jfrcbiepifiopo prafintabitUTy Vel&ticui Epific9po ex ipfitis confinfiu y>\ces
fiuasgerenti fvides non ncceiTario rcquiri ipfius Arcbiepilcopipras-
fentiam^) fiubhic conccpta Verborum fiormula, 1{e)>erendijfime in
Cbrifto pater\pr<zfintamm tiblbunc pium^ dottum Virum, utin Epifi-
.copumcenfecretur. Tunc Arcbiepificopm m&nd&tum ^egium de illim
c conficratione pro duci & publice lecitari curabit . 2) einde. j uramentum
dcfiuprema (\egis poteftate agnofienda elettU miniftrabitur . Toftremo
Juramentumfiufictpiat de obeaientia kbiu jfrcbieptfiopo praflanday ao
tnodo au£ fiequitur. In D.ei nomiue, jfmen~ Ego.l. N. kcclefi<eat%
fidis N. elettm Epifiopm profiteor, atque polliccor omnem reVerentiam,
atque obedientiam debitam jircbiepifioj>o,& Ecclfit/ Metropoliticatf,
&'Juccej]orjbm fiuis, ficut me (Deus aajuVetper hfium Cbriftum' Mox
jfrcbiepifitopmccBtum prafientem ad auxilium (DtVmum implorandunt
hortatus ftc eos alioquetur. Scriptum eftfratrcs in Evangelio S. Lucce,
Cbriftum Servatorem noftrum totamnottem prec&ttone infumpfitfifie an-
tequ&m jfpoftolos fibielegerat^c. S)eindejicut in ordin&ttone (Dia-
coni Lit&m i decantatur. fofthac Verba [ut Epifiopos, faftores/r mi-
niftros Ecclefite, Zrc .] additur breVis petitiuncula cum rejponfiorio, LU
X&mzvcTbbacorationeconcluditur. Omnipotens (Dem largitor bono-
yumomnium quipzr Santfum tujtmjpiritum diberfios mimftrorum or*>
dines in Ecclefta tua conftituifti &c. Tuuc jArobiepjficopM.in Catbedra
Jedens, quarit ab eo,qui conficrandm adftat, qua ratione munus bocjufi
cepturm ejjet,& quamfideliter eo fiunUurm eft. Hic pja&itur Vel r*t
citaturr Veni Creatcr,(src. (Deinde precatur : Jtnita precatiuncula ylr-
cbiefificopm 0> Epifiopi prafentes manmfuas rmjjonutfiupercaput Epifi-
copi eleUi,jic dicente jfrcbtepjficopo : Mcipe Spiritumfi&nUum, 6r ex-
citare memineris gratiam !Dei qua in te eftper manuum impofitionem.
<Deditenimnobis 2)em Spiritum nontimorUy fied poteftatis,cbaritatis9
& fiobrictatvs . iPorro j&cbiepificopus S . Codiccm accipiensei$ tradenr,
h(€c didt >erba9 AttenddsleSttoniyexbortationiyatque doUrin<e. jfrcH^
ejplficopuskicfieaccingit adS. Ccwam quicum recens confiecratus Epifco-
pus altj% communicabunt. Inftarultima CoUeSU immedi&te ante bene-
diUionemyConcluditcumbac precatiuncula, Clementijfime pater, Ora-
tnus tefiupplkcSy Grc. collecl:as,Litanias, Le&iones, quasftiones, ora-
tioncs ipfas brcvitatis ftudio praetermifi. Idem fere ordo obfer-
vatur, qui in Papatu fjcundum praefcriptum Pontificalis Ro-
manj
Dlgnitas&Poteftas. 57
tnani. Iaxta Pontin*caleRomanum,?/e>»0 conficrdri debet> nifiyriu*
conftet conficratori de commijfione conficrancUtfi)>e per irteras ,/fpofto-
IkaSyfifit extra Curiam,fiwper mandatum a. Camera Apoftolica emant-
tum in ipfii Cttr'u,fiVeptr Commijfionem Viba ^ocis oraculo a fummt
Tontifice confccratorifattam, fi conficrator ipfe fit Cardinalis. Confe-
cratio Epiicopi dtbet ficri Dominico vcl feftivo dic, cjuod ob-
fervant etiam AngIicani.Paratur in loco congruo Credentia,id eft
meufacompetentis longitudinis,latitudinis, & altitudinis cum va-
fis. Paranturitcm paramcnta Pontificaliatempori& officioMifEfc
convenicntia. Item faldiftorium & tria (cabella, miflale 8c Pon-
tificale. Hic etiam habent 6v fuam menfam& paramenta, pro
Coena, fuum MifTale, iibrutn communionis, ceu communium
precum, 5c paramen;a Pontificalia. Ibi adfunt duo ad minusE-
pifcopi afliftentcs, quiinduuntur fuperpelliceo, fi non induuntur
Rochcto. Et hic adfunt duo induti fuperpelliceo vel rocheto.
Sedet confccrator : ele&us veromediusinterafliftentesEpifcopos
mitratoscum fuo bireto & pluviali ducitur ante confecratorem.
Ita hic ducitur medius inter duos affiftcntes. IbiSenior aflifterr-
tium vcrfus ad confecratorcm dicit, Revcrende pater, &c. I-
ta & hiolbi legit4ir mandatum Apoftolicum,quod Notarius con*
fecratoris accipiens de manu Epifcopi, legit a capite ad calcem. I-
ta & hic. Ibi furamentum fidclitatis coram confecratore ele&Us
genuflec"tens prsftat taftis Evangelijs : ita & hic, ibi confecrator
Itanscummitra, ponit librum Evangeliorum fuper cervicem &
fpatulas elc&i capellano ipfum fuftentante,quoufque in manus c-
le&i tradendus fit. Refert & Petitio ad Reginam, confccratorem pdi
debere ponere Codicem Evangeliorum fuper cerviccm elc&i. *
Ibi confecrator & atfiftentes Epifcopi ambabirs manibus caput
confecrandi tangunt, dicentes, Accipe fpiritum fan&um. ItaSc
fcic. Ibi cortfecrator dat paccm conf ecrato.Sc ille fuis affiftentibuSi
Ita & hic, una ccenam Dominicam celebrant. Le&iones, Litanue
hymni,collecte,Tivangelia, exaraen eadem, autfereeadem. Ibi
confecrator cum mitra ledcns imponit chirothecas manibus cou-
fecrati. Hic corifccrati diftribuunt chirothecas amicis fuis para-
nymphis. Nam confumatum jam eft matrimonium Epifcopi cura
fponfa Ecclefia.Standojfedendo^genufledendo eafdem fe-rc vice$
lervant,quas Pontificij. Vides lcSor confecrandum praeftare jura-
tnentum Canonicas obedientiae, quod puto non krepfiffe in Ec-
clefiam,priufquara erant Papx juratichentes. Emitrebant quidera
Epifcopi confecrandipiofcnioncm fidei Catholicae ckorthodoxa?,
ut inde conftaret fe ab alijs Epifcopis non diffentire, eamque jura-
mento firmarunt, quod poftea ad juramentum obedicntiae detor-
ferunt Pontifices & MctropoJitani. Vides ctiamutMetropolita,-
nusimpofitis manibus donat fpiritum fan&um. 'ad imitationcra
I ChiilU
$* Arcbiepifcoporum in Anglia
Chrifti, qui poftrefurre&ionem ftans in medio difcipulorum,a£.
8aviteos,ot dixit,Accipite fpiritum fan&um. De quo plura in or-
dinatione prefbyceri dicluri fumus.
5 In convocandisprovincialibusSynodisjuxta rc-
fcriptum Regium.
4 In moderandisSynodis,&ultimofuffragfo fc-
rendo.
Provinciam convocandi Synodos in Metropolitanum volunta-
ria Epifcoporum ceflione tranflatam fuifle, non divino jure com-
petere fupra docuimus. "Nec ta3n£lata poteftate, liberumerat Me-
tropolitano convocare, vel non convocare. Decretum ut fingulis
annisbis celebrarentur Synodi provinciales; erantqjijs praeftituta
anni tcmpora per Canonem 5 . Conc. Nicami. Dicm menfis 6c lo-
cum indicebat Metropoliranus, & praetcr ordinarias alias etiam
cxtraordinemconvocabat, five ad Epifcoporum ordinationes, fl-
ve ob alias caufas. Etfi enim in Concilio Antiocheno, Motropo-
litano delata eft ifta pra?rogativ3,addita hac ratione, fropterea quH
ad Metropolin omnes undique^ui Videntur negotia baherey concurrunt^
Turtnenf, gx concu*i0 Turonenfi tamen & Toletano tertio patet dele&um
cap.i. fuifle locum. Non opus [efle ullo Metropolitano »ad convocan*
ToUta.cap, jas Synodos Provinciales docet experientia Ecclefiarum refor-
a*« matarum. In Ecclefia Scoticana, ubi nulli erant Epifcopi aut
Metropolitani plura Concilia Nationalia a prima reformationc
celebrata funt, quam hos annos 300. in Anglia Provincialia, ubi
Archiepifcoporum longam & interruptam leriem ja&itant. Quid
prohibetquin refcriptum Princiois ad alium quam Metropohta-
num dirigi poflit. Tantum abeft ut ad convocanda concilia Pro-
vincialia opusfit Archiepifcopo,ut nifi eo fublato hanc libertatem
Ecclefia recuperare non poffe videtur. Non habent vera & legiti-
ma concilia Hierarchici Anglicani : Synodos Hierarchicas
Epifcoporum Decanorum, Archidiaconorum, & id genus homi*
Gap.i6.p, num etiam rariflime. Rejicit Bilfonus culpam in Principem ,
45 A. quandoque in ipfius rei difficultatem, quia longo difliti intervallo
lunt;inter fe Epifcopi. Sed quaero, an ferio unquam rogarunt
Principem,ut refcripto facultatem convocandi concederet, ut
Dicecefes divideret_,&: extcnfivam fuam poreftate in plures comi*
tatus minueret,qubcommodius coire in Synodis poflint. Gre-
gorius Auguftino Anglorum Epifcopo. Eratemitatem tuam ita *<*-
Dtft.to.cap, lumus Epifcopos ordinareyut\ipfi fibi Epifcopi longo interVallo minime
*% difiungantur, ouatenws nuttafitnecejfitas, ut m ordinatione alicuius £-
pt/cot>iconVentre non pofsint. Sed fimbrias fuas, quas tam late ex-
tenderunt, contraherc illis cordi non eft.
Oppgunt^
Dignitas & Poteftas. 5$
Oppugnat Bellarminus Ariftocraticum rcgimen Epifcoporum
hocargumenro. Si Ecclefias Regimen eflet Ariftocraticum, Ec-
clefiaferefemper carcret Re&onbus, nec eflet ullus cui com-
mune bonum fit cur« : omnes enim Praelati inter fe pares ponun-
tur, & commune bonum curare non poflunt, nrfi vel congrcgen-
tur, vel communi confenfu Magjftratum aliquem eligant , qui
hocpraeftet* Congregatio vcro Conciliorum ht rarifThne, &cum
maximo mcommodo. Refpondet Spalatcnfis, l^equeutlo Magu Spal. dcycp.
firatu opus efi, ubi infotidum omnes laborantad unum finem : neque ecclell i < *
if>forumcongreg:tio generalis adeo ficquens efi necejfaria, nifi m gntif- u.n.**tl *
fimis caufis totius Ecclefice. Synodi tamen Protinciales ficut debent, ka
foffuntfacile ejfefiequentiffim* : Cr dumfinguU proVtnci* bono regi-
mine gubemmtur, tota Ecclefia uniVerfalis egregie remanet gubemata.
Idem fere Fildns. Dicitenim coa&a fuiue olim Concilia Provin-
cialia bis fingulis annis, item ob EpKcoporum ordinationes, Me- Dt EuUJ. /.
tropolitanumq; ad convocandum Synodos canonibus obftri&um f. C30.
fuirTe. At nifi in perpetuum obftringatur, & Ecdefia Provinciali-
bus Synodis Epifcoporum regatur ordtnarie, non erit Epifcopo-
tum regimen Ariftocraticum regimenillud qubd commendarunt
Ecclefijs Apoftoli: & proinde non folvitur Bellarmini argumen-
tum, fi non fint ftataconcilia Provincialia,ficut olim fuerunr,quod
refpondit Fildus. Queritur Gerfon,& quserit, ubifunt Synodi *?ro-
Imtcialesjkundumpatrum conititutionesfemel, \tl bis in anno celebran- Gerfon.epift,
fe. Rcfpondebunt Archiepifcopi Anglicani non opus efle Syno- P*cis.p*rtt*
dis. Nos & umbras noftras Archidiaconos,Cancellarios, OfTlcia-.
les,ha&enus canonesconditosexccutioni mandaturos, Non eft
opus Epifcopis presbyterorum Senatu,nec nobis Synodico Epif-
coporum confeifujMonarchazfumus.
Conciliorum Provincialium proftafiam olim fuifle mutabilem
patet, ex Synodis cenauris fecunda?, ubi prasfidcs, non perpetuoi
fcd ele&itios fuiffe monftravimus, Praefidentiam mutabilem &
tcniporariam,poftulatregiminis Ariftocratici ratio,fi ajqualitatem
illam fartam te&am falvari volumus,quje inter optimates potefta .
te pares efle debet. Proftafia perpetua anfam praebet ambitiofi*
ccrtaminumj&litiumj ambulatoria autera tollit.A perpetua pro-
ftafia ordinis ad primatum potcftatis facilis eft tranfitus . Preterca,
qui praeeft in Concilio libeto,cacteris gradu poteftatis faperior erTc
non dcbet. Nam tametfi in Synodo fileat exercitium potcftatis
fuperioris, metu tamen catteri non liberantur. Archiepifcopus
utMctaopolitanus efttantum praefes ordinis,fed fenfu divifo, &
quatenus Archiepifcopus eft,poteftate jurifdi&ionis fuperior quo-
vis Epifcopocomprovinciali, quam,quandolibitum fuerit,exer-
cerepoteft.PraecipuumMetropolitani munus eft,utc.i&ttant Hre-
rarchici praeefle Synodis.At abfque Metropolitanis pofiuntcon-
I & 6iiia
€o Archiepifcoporum in Anglia
cilia provincialia gubernari. Kon modo primitiva Ecclcfi* fcd
ctiam Ecdefiarum reformatatum,utdixi, experientia docet,nor>
opus cfle prjrfide Metropolitano. Imo & Hicrarchicorum ex-
cmnlis idipfum doccmur. In Synodo provinciali celebrata Lon-
dini anno 1603. pro prsfide fe gcrflit Bancroftus Londinenfis. Ya-
cabat quidem tunc temporis Sedes Cantuaricnfis : fed fat eft,
quod fede vacantc alius ifto muncre fungi poterat,& ut in a*«
tcrnum vacct, per me licebit.Obiter obferv ar?dum Londinenfcm
potiusquam q.ucmvis aliuro praefuiiTecx offkio,ut Decanum in
lindivccd.. fepifcoporum Qollegio, Habetenim, inquit Lindvodius, jfrchie»
Ub^, jitul.de pifcopus Cantuarienfis in coUegio Epifeoporum,Bptfcopos, Londmenfem
fcentt^.t.^canum, Wintonienfim CanceUarium, Idncolnienfem Vice-canceUarir
um, Smfburienfim Troecentorem, Wigornienfem CapeUanum, fyfftn-
fem cructferarium. Et in libello feptuaginta Archiepifcoporam
Londinenfis Epifcopus- ad Synodos convocaudas defignatur
ut Decanus.. In Synodo, quac convocatio Gleri dicitur, &,
cumordinum-RcgniComitia cclebrantur, habetur, Praefes, qut
prolocutordicitur,euYele&itius. Whitgiftus rcfpondet, jfrehie-
Keplicdl . pjfeopum nihilominusfuam authmtatem retmerc, auamquam Ciero in-
tik&.%. firiori pemijfumfit fibi eligerc Trafidemftcut rex aui (Dominus cu
wf.3* fios fuamanthoritaUm niinet , etft permijfumfit in (Domo infirion
tligerefuumproefidem. Viden* ut Principibus,8c officiarijs Rcgnl
agquiparat Archiepifcopum. Sat eft, quod Archiepifcopo abfcntc
alius hoc munere fungi poteft*; & jproinde, fi Metropolitarm
non fit opus, vel ad ordinationcs Epilcoporum, vel Concilia con-
vocanda aut regcnda, obquas caufas praecipue inftitutum vo^
lunt, non eft omnino neceffaxius, multo minus divina; inftitu--
tionis.
Quatcnus Archiepifcopi,
1 In recipiendisappellationibus, & refcribcndd-
ad appellationes interpofitas ab Epifcopis fuis fuffra-
ganeis.
m~ /.. SurTraganeos di&os fuific comprovtnciales Epifcopos per^
WefcHj. .1* fuafum not)is vult Downamus, a ferendis fuffragijs in Metropo-
frff .6.$ oi l litanorumeiedionc,,& in Synodis Provincialibus a Metropoli-
tanis celebratis, una cum ipfis Mctropolkanis. Fallacja eft in fuf-
lib. tMt.de foagij fignificatione , quam ■■detegit. ingenue Lindvodius , Suf-
tofliMionib. fraganeU fic di&is, quU j(rchiepifc6p0'fhffr*gari, O* affifteretenen-
ctpdHJfi- tur. Vocatienimfunt in partem foUicitudints jfrchieptfcopi,non m
pUnittuhttmpottfratu. A fuffragijs ferendis in Synodis provin-
ciajibus una cum Metropolitanis, Sufrraganei dici non poteranr ,
CM
Dignitas & Poteftas. c r
cumjamProuincialia Concilia in defuetudincm abijffentj auta
fuffragis ferendis in Epifcoporum ele&ionibus, cum jam elc&io
art Canonicos folos,aut adPrincipem &Canonicosdefercbarur.
Cum proftafia ordinis in gradum imperij , & poteftatis mutata
fuit, &c Epifcopi Mctropolitano fubjki coerjcrunt tum fuffraganei '
di&i funt. Videmus quam plena periculi res fit, ferre perpetuarn
proftafiamin Ariftocratico Ecclefiae regiminc. Appellare igitur
jicet ab Epifcopo ad Archiepifcopum tecundum leges Anglica-
nas. At nihil olim potuit Mctropolitanus in aliena Dioecefi abfque
comprovincialiumfententia.Anicetus ad Epifcopos Gallix, Si
autem tliquu Mctropolitanorum inflatusfuerit, &Jme omnium com- Cauf. $.
proVincutiumprafintia^tconfiiioEpificoporum^aut eorum,aut alias quaf}.$.<.st
caufiu (nifiea$tantum,quAadpropriamfuamparocbiam pertinent) age-
re,aut eos graVare Voluerit^b omnibm difineie corvtgatur ,- ne talu
demceps prsfumere audeat, Higinus Papa, Sabo in omnibm tyma- q^
n<t Eccleft* Jtrivilegio , nuHus Metrnpolitanus abfijue caterorum ' ' *^*
cowprelincialium Epifioporum^ inftantia, aliquorum audiat caufits , *'
fuia trriu erunt aliter cltA, quam in conjbeHu eorum ommum ^cntiia-
he, & ipfe,fifeccrit9 coerceatur a fratnbm. Concilium Antioche- Q4nX9m
num, Vtfumeft bti in anno per fmgulas proVmcias Epifioporum
Ctncitiuw fitti, mquo & prefiyteros Zr fttaconos prsfintcs ejfe o*
pertct,&* omncs quotqu»t ft Mdfis exifiimant, V Jynodictm expeo^-
Ure /ententiam< Ab Epifcopp. ad Synodum Epikoporum , non
ad Metropolitanum gravatus appellabat. Concilium Sardicen-
fe fic quidcm ftatuit, QuiejefcHS eft, nempe Prefbytar, aut Di- Sard. caA^ .
aconus per Epifcopum babeatpoteftatem confugkndi. ad Metropa-
iitanum Epfiopurn ilfm froVmi^, 5fcd Camms ifitis meritb tui-
bcmus pw jhfijfliSi inquit Sutlivius Hie-rarehicorum , etfi non De paMtif. L
firuditifHmuSv tamen virulcntiffimus. Et Spalatenfis, Sardicenfis *.€.t*.jLr+
enim Camnes ab Ecclefia unherfali nunquam fuerunt admifft , undt ^6t
&*. in corpore antiquo &nonum uniVerfilti Eccltfi.t , quo Oritrns SpaL derep,
femptr ufns eft , nuUtti Sardic-enfis Canontocumhabuit. luftmia^ eccULl+.cV
nns quidem legem tuiit , Qvodfi a &ao4ui allo fuocunque a* 8^.34^
ditio conlra Epifiopum fiat, propter qmmlibet caufiam, apud Metro* j^0yelU n^
folitanum eius caufa \udic(tur ', ficundnm fiiras regulas <?. teges no~ 1 12%
Jiras* Et fi quti iudicatti contradixerit, ad jfrcbtepifiopum z$* #*-..
trjarcbam S)icecefios illius caufe reftratur , quificundum Canoaes &*--
tyes caufim Judicet . Sed leges Iuftiniani nobis -null^/ momenti £
funt, quatenus a verbo IXci difcrepant. Concilio Gonft^nti-
nopolitano primo decretum ut lacius ab Epifcopo? ... HPrimum a- ♦
ffta omnes iliitcs (Protinci* Epifiopos accufitionem^ inftitncrd: €'nP4*t' U •
qtiid fi non fwt idonei ad correttionyn eorum crhnmum quct ^4n' *'
%n Epifc?pim confermtur , tunc fos arcederc iubet ad maim
1 3 Conciiium 1
Si Archiepifcoporum in Anglia
Concllium iflius iDizceftos Epiftoporum. Hic a minore ad maiug
Concilium conceditut provocatio. At poftea m Chalcedoncnfi
Concilio, quod inciditcirciter annum Chrifti45 5. cum fenfira-
Chalced.can. omnia vergerent in deterius, decretum, ut, Si clericus cum proprio
* V/ etiam alio Epiftopo ncgotimi aut litem babet, a froVmcU Synodo iti-
dicetur. Siautem cum ipjlus protincia Metropoitano Epiftopus'Vei
. Clericus controVerfiam habeat fiioecefis exarcbum adeat, \>el ImperatorU
brbis Conftantinopolii thronum^ apud eum litiget. Hic ad Exar-
chum aut Patriarcham concefla provocatio,non tamen ad Metro-
politanum fcorfimaSynodo Provinciali. Sedperindeefiet, fivc
a Patribus in Concilio aliquo Oecumenico, five a luftiniano in-
ve&a fit ad cvehendum Metropolitanum ifta fubordinatio ap-
pellationum ab Epifcopo ad Metropolitanum, a Metropolitano
ad Exarchum aut Patnarcham : ciim perniciofam invexerit mu-
tationem regiminis Ecclefiaftici. Mutationem iftam rnerito in-
trodu&am in Ecclefiam, nec molefte ferendam aflerit Biifonus.
Deguhern. Pidebantjinquit intoJerandes fumptus, & moleftias, quibns proVmcut
<*p.\6.p. tuiufy Epiftopi pene exbaufii erant , dumapudSynodos manerent tan-
A.61.+61 » <#»> quoad prfratas omnes contenthnes , Gr queretas in quaaue proVin-
cia exorientei componerent : nec quicquam caufie perjpiciebant^ur totius
orbts Epiftopis bis quotannis negotium circa multipiices quorundam con-
troVerfias facejftmntymagis autem illa ratione eVenturum anmadkerte*
bant,ut lites aut longam procrafiinationem , aut letem examinationem,
& prtproperam ftntentiam acciperenU Et paulo infra. Qugm /wi-
quum & intolerandumforet, ut omnes buius regni E\>ifiopi %n unum
con)>enirent)&j non laboremfolumfidfumptum tn aud$end$j ,exam$nan»
dis,judicandift$ tot contrcD>erft\s,iniurvjS, O* contentionibus tnfimennt*
quot bodic in omnibus AnglU Conftfiorijt ^erfintur. Etiam poft Iu-
ftiniani tempora funt celebrata qiiotannis- Concilia Prouincialia,
nedum attateluftinianiquandolex illa lata. Nondum caufaban»
turveteres labores aut fumptus,ut fingit Bilfonus. Ecquando dc-
cretum, ut femel tantum quotannis celebrarent Synodum, alias
, , ponunc caufa?,quam fumptus & laborei.ConciIium in Trullo prf •
4n* •' ci piuut quoniampropter Slarbarorum murfiones^ ac aJias ob caufits,qute
bicidunt,Ecclefi<t prafidesnon poffunt bis in anno Synodos celebrare , ut
omnino femel /ingulis annis in unaquaj, tfrotincia Synodusfiat. Poftei
qurdem laborarunt Epifcopi inertia& defidia, & itinerum longi.
tudinem obtendebant,ut rn Nic^na Synodo i . 'Propter ^xationem^
O* quoditineri perficiendo minus fufftcerenty aux cogebantur , ftatuititf
■femelin anno bocfiat , &fi Metropolitanus td fieri non curaVerit, ut
Canonicu poenis fub\iciatur. Non tameri,utvides, omnino fuftule-
runt ipfifupcrftitiofi Patres Nica^ni ftata Concilia provincialia^
ut Epifcopi Anglicani vel Pontificij. Honorem & dignitatem
Hpifcopatus atnbiunt,onus & operam defugiunt. Ix^aulaaut Pa-
lacijs
Dfgnitas & Poteftns. 63
Utijs fui| delitijs rcfoluti, & refupini pompis otiantur pigri, &
caufantur Ieonem efle in femita. Sumptus fuppetunt nd pom-
pam & nihil deeftjfedcum ad laborem & Ecclefia? negotia vocan-
tur,nilcum eft tamcn.Provincia Cantuarienfis aeque late proten-
diturfere ac ipfum regnum. Sed Epifcoporum Dicecefescontra-
bendjeefTcnt, &: Metropolitanorum Provincia? Synodorum com-
rnoditati accomodanda*, & commenfurandx, fi non [ux digniiati
amplificandae fed Ecclefiae faluti coniulere vellent. Prseterea non
nccefTe eflet, ut laborcm & fumptum in audiendis,examinandis.&
judicandistot controverfijs, & caufis infumcrcnt, quot vcrfantur
in omnibus Anglia? confiftorijs, (1 fe civilibns caufis lmmifcerc
nollent, forfitan decgmarum, ufiamentorum,legatorum^ Sponfaiium ,
nuptiarum %r fimUium caufirum judicia a Synodis remoVeritis, irquit Degutienh
Billonus, atque eafilum admitteretis 3 qu<e ad delitta cfcrcenda perti- c.l6.p^6$»
nent. Quidni removeremus,cum in criminibus & deli£tis,non in
pofTefliombus aut rebus civilibus fit poteftas noffra, cit loquitur
Bernardus. Strepitus caufarum civilium abEcclefia abarcendus
cft. Quid Veroficundum iurafer\andum fit in appeUationibm, quomo- Sp*UtM.3i
doagitanda, quomodoinbibendum,quidfit circa attentataagendum, &> cap.Z.nnm*
de fimilibus tricisinnumerU digladiantur inter fi iurifid. Nos fchnus 13.;
cu%a i.Cor.11. contentiones faciendi Bcclefia <l)ei conjuetudinem non
babet, nifi pofiquamfatta efipene tota temporaWs, & ad Tapatum per-
l>entrint inquieti,& Theologke expertes iurifi*. Pra?terc3 non cog-
nofcit lpfe Archiepifcopus caufas illas delata? ad.curiam illam
quam vocant Curiam dc Arcubus,fed Curiae Arcuata? prxe-ft De-
- canus.quiad omnium in Provincia Cantuaricnfi appellationesre-
feribit, qui Decanus dc Arcubus nuncupatur» jfdlocati in bac
Curiafuntfidecimautplur$spro\Archiepifispi arbitrio, cmnes legum
Q) 0 Horesfcrib* duo,procuratores decem, utrefert Camdenus in Bri-
tannia fua, ubi de tribunalibus Angliae. (Par efi, incjuit BiHonus, p »
ut alrquos adtutores babeant, niftplaceat VoPis, plmeos temporisin hu- *
manis lcgibusaddtfiendu, quam m facris firipturis recognofcendis infii-
mere,eoque inepte facere mihi Videmini qui tam acriter in Curiam T>e Ar-
cubus,aliaque Ecclefiafiica? Jurifdiftionis confifioria inVekimmi. Int p-
tias certe fundir, qui caufas Ecclefiafticis committit,ad quas cog-
nofcendas & traftandas prorfus incptuli funt, ocquarum cogriti-
onem in alios rejicere oportet, v&l ob imperitiam, vel ob negotio-
rum magnam molem,ut Papa ad fuos Auditores» Pareft,ut mif-
fisCanoniftis veftris, &relegatiscaufis civilibus ad judices com-
petentcs^Ecclefiaftici Ecclcfiaftka, & ordine Ecelefiaftico folum-
tra&ent. Obiter monendum, iftius Cutispraefidem Dccanum
appellari,quiajurifdi&ione exercet in 1 j. Paroeciascivitatis Lon-
dini exemptas ab Epifcopi Londincnfis iurifdi&ione : &Decanus
de Arcubus,quxa lurris templi Parceci* primariae Arcuat.) opere
gdificamc.
*4 Arcbiepifcoporum rn Anglia
jcdificatur. Admittimus igitur Conflftoria rnere Eccle(kftica &
non alia. jft, inquit Bilfonus, ipfttamen experientia docct, quanto
&eguherr.. tempore canfe, tim multitudinis, quam magnitudinis ratione, pcndeani
f.l4.p46$. fa Tjjaxjinu Curtjs Ecclcfiiftica mifHiclionu t licetiudices benemultito~
to anno legitimu, ut ^ocant diebud, iuri dicendo Vacare foleant. jfnnoH
tpmperquam laude drgnum forefbeffra caufa tjficere, ut paflores pef
cunctam protinciam conflituti in \no hcoperpetuo confflerent, cr dp~
ptltationibus tantum infcrVvrent^ qu<e ab otnni parte Jreqnentiits inlerpo*
nerentur, Habet Anglia Comitatus 39.unieum tamen Prstorium
Weftmonafterienfe,in quo fora.judiciaria conftituuntur,tum jurU
tumsequi, & ftatis temporibus^qusdieslegitimos juridicos, flve
•faftos vocamus, caufas cognofcunt : & hsc quatuor anni tempora
vixtrimeftrc conficiunt. Non tamen juftitij interftitijs , quid
dctrimenti capit refpublica. Sunt in Comitatibus Vi:ecomkes, &
Barones, qui in fu is Curijs caufas minutiores cognofcunt, & in
civitatibus&: oppidisraaioribus judices, ubiliseftetiam.de ma-
jorepecutvisfumma, falva tamen libertate provocationis ad fu-
preina tribunalia. Si reftituetentur paroecijs conilftoria, Deca-
natibusCIaflica-Prefbyteria, comitatibus Synodi, Omnibus in
commune Nationaiia ConciliaiablegarcnturCancellarij, Officia-
les, Archiiiaconi, 8ccartera illa coiluves, rra&arent Eccefiaftici
caufastantum Ecclcfiafticas, & ordine Ecclefiaftico, rarb inter*
pellarentur appellatiorribus ftata Concilia, 6c Synodi Provinciales
bis fingulisannis celebrat*. Hoc experti in Ecclefia noftra novi*
mus, ubi a confiftorijs Paroecianis, & clafficis conventibus, qui
fingulis hebdomadishabcbantur, rarius provocatum eftadSyno*
dum Comitatus, aSynodo ad Concilium Nationale, quod fingu»
lis annis femel celebrabatur,rariflime. Idipfum experintia edo&*
funt & aliae reformata? Ecclefias, ubi rariora funt Concilia Nati-
onalia. Non mirum eft ab officialibus, Cancellarijs & Archidia-
conis veftris appellationes faepius interponi. Scd ab Epifcopo uno
ad alium jurifdic"Hone fuperiorem,judicem fingularem provocan-
dum neutiquam aequum cenfemus, multo minus 2 claifico con-
ventuad^Epifcopum aut Archiepifcopum. hnptkmeffet arhitrari
tDeumnegare belle Jpiiitumfuum piuribuA, & unum folnm mjpirare
If.ette, ut.inAppellfttionum caula (cripferunt Patres Africani ad
Cadeftinum Papaaa. Civiiium caufarum potiffimum, non deli-
^torum rauone ruultiplicatas appellationes agnofcit Spalatenfis*
&t vtpuh, ^Vue *** cduftJUbditorm* Suffraganeorum ante omnia ad MetropoH»
juief l>x\t. tanos drtobuntur, pcflquam prtflrtim & judicia forenfia & mo&m
%jSm\ ' ' Proct(izndiftcuLiris eflmtroduttusin EccUJtam . Quid opuseftfa-
cetfere negocium Synodis, dicit Bilfonus, cum minore labore pof-
funt caufx expediri per Archiepifcopum. Opus erat Synodiso-
iun ad conftitutiones condendas,conditis jam Canonibus non opus
cft
Dignitas & Poteflas .' 6j
cftftatis Synodis. Synodi multu decaufistn Pcclefiajunt neceffarU, &e triplid
inquit Beza, tum ad retinenHum confinfum, tton adremedia communi- Epfcopatu
Iws 0'cuuentibt'A maiis communi confilio qu&renda, tumetiamut tjs t*%-9i-
confidatur, <mi particuhrium iUorum prejhyteriorumjudicio non acqui- c<»"* Chalc.
efcunt, & fibi injuriam facHam putant. Non tam iniquus Saravia can' J9-
quam Bilfonus. <De necejjitate Synodorumfacileyinqukcum2).!Es- ^ntl^. ca.
Ugfimtio. Convocata? iunt olim Syncdinon folum, ut Canones ^0*
CoiidereutAle<i etiam, ut finguh emergentia corrigercnt, ut dicitur in Nictn.i.c.1,
Concilio Chalcedonenfi : propter Ecclefiafticas caufiat, ct- qu<e exi- Nnan.i.c.4.
Jlunt controVcrfiM dtffohendat, &> ut omnes quotquotfi Ufios exifti-
manty Synodicam expeHent fintentiam, dixerunt patres Antiocheni 7
ut omnes qu<eftiones communiter examinentur, dixerunt priores patres
Nica?ni,wf Canonice inquifitiones fiant per Epificoporum congregationes,
dixerunt pofteriores Nica?ni. Potcftas non modo dirigendi per
Canones. fcd etiam regendi fecundum Canones uni permirtenda
noneft. Alioquin Anftocraticum quod ha&enus pofuimus, &
probauimus Ecclefiarum prouincia; regimen , in Monarchicum
mutabimus. Nam Monarchse etiam fecundum latasleges regunt
fubditos, & tamen Monarchas funt. Poteft Archiepilcopus non
minus abripiafTe&ibus, & tyrannidem exercere in Canonum ex-
ecutione, quam conftitutionc. Metropolitanum Anglicanum fo-
lumunacum principe pofie etiam hcLTWtotTHS *& iyurp%$
Agendarum formulas, Sc capitula de difcipliiia & ordme Ecelefia-
•ftico formare capite primo monftravimus. Mirum certe Bilfoni
-artificium in fabncandis Metropolitanis & Archiepifcopis fuis
obfervare ludus & jocus eft. Initio capitis 16. pluribus differit de
Synodorum utilitatc, &: neceflitate, ut Metropolitanum fuum u-
tilem & necefTarium efte oftenderet , fed ftatim retexit telam,
quam texebat, & Synodotum utilitatem & neceffitatem toIlit,imb
multaincommoda&difficultatem obtendit, ut Archiepifcopum
introducat, qui abfque Synodo lites definiat, &provinciales re-
gat :id eft Metropolitanum deprimit^ut Archiepifcopum evehat :
& Archiepifcopum Metropolitani animam intercludere jubet.
Nam initio capitis parem Metropolitanorum 8c Synodorum ne-
Ceflitatem ftatuit. Amphora coepit inftiuii , currente rota cur
urceus exit ?
2 In vifitanda fccundum kges3 & confuetudincs
tota provincia.
Archiepif. Anglic. quamvis rarb*per alios aut per fe vix unquaro
vifitat, ut judex ordinarius Ecclefias provinciae fuae vifitare tamen
poteft,etiamcaufacorre&ionrs.\Vhi:gift. Cantuar. dicit Archie- W4- ?*&
pifcopum., cum vifitatjwnpojfeftrre no*<u leges> nequeprafiribm no- ***•
i£ >os
€6 Arcbiepifcoporum itrAnglia
Vos ritus,mfiimperatum iUifuerit * poteftatefuperiori, Untummodo in-
quirit, an obferVentur leges O1 conilitutiones,quibiti Epifeopi & altj pa-
rere tenentur, neq\ abfaue illis quicquam decemcre,nifi quodipforum con-
fenfu, legum &> principis authoritate conceffum, aut quicquamin ipfo-
rum dicecefibus agere, quam quodipfi pr^ftare tenentur. Confenfum
Epifcopprum intelligit voluntanam ipforum cefsionem, vei ap-
probationem in Comitijs regni,cum legibus fanciretur Archiepif-
coporum poteftas. Nam invito & inconfulto Epifcopo poflb vi-
fitare provinciam, & immifcere fe caufis ad fuffraganeos fuos pro-
prie fpectantibus fatis conftat. Ad leges rcgni & principis edi&a
authoritatemve fe rccipiunt, cum aliter fe tucri non poflunt. Sic
nodos Gordiosfecare gladio, non argumentis folvere illis folenne
eft. Leges huraanas legi divina» adverfantes antiquari poftula-
mus : nec quid de fa&o fed de jure poflunt principes, quaerimus»
Si Epiicopale regimen fit divinum inftitutum, ut ipfi volunt, 2c
nos adhuc ponimus, Archiepifcopum tamen cum potcftate vifi^
tandi provinciam,& corrigendi exceflus, & defe&us Pradatorum
SufFraganeorum nec jure divino,nec veteri Ecclefiae politia fubniti
unquam demonftrabunt. Anicetum>& Higinum fupra audivi-
m r9 mus, audiamus etiam Calixtum. TS^uUm frimas,Vel Metropoli-
/? iT tdnus ^acefani Ecclefiim, telfarochiam , aut aliquem de ejm parochix
quxj .$, f.7. prafemat excommumcare, Vehudicare, Velaliquid agere abfque eius con-
filio \>ei]udicio. Sedhoc obferVetur,quod ab ApoftoiU, Zrpatribus, &
pradecefforibm noftrU eftftatutum, & a nobU confirmatum,ideft, Si
quis Metropolitanm Epiftopus (ntfiquodadfuamfolummodopropriam
psrtinet parochiam) fine confilio &* Voluntate omnium combrovin-
cialiumextra aliquid agere tentaVeritgradmfui periculo fubiacebit , O*
quod egerit irritum habeatur,Zr Vacuum . Sed quicquidde proVincialiurn
coepifcoporum caufis,eorumque Ecclefiarum, 6V clericorum atque fecu-
larmm necejfitatibm agere aut dijponere neceffefuerit,hoc communi con^
fenfii comproVinctalium agatur Tontificum, necaliquo dominationU f*~
ftu,fed humiWmi atque concordi adminifiratione. In Concilio Tri-
Siffn.ca.y dentino decretum in hunc modum. A MetropoUtanis Vero etiam
poft plene vifitatam IDicecefin non Vifitentur Cathedrales Ecclefia, nequt
fyioecefes fuarum lProVinciarum,nifi caufa cognita &> probata in Conctli*
Downamus. (ProV$nciali. Saniores funt igitur in minuenda Metropolitani po-
Libti,ca.6. teftate Tridentini, quam Anglicani . Dicunt etiam adver-
p.iu. 113. fari), durante Archiepifcopi vifitatione iurifdic~Honem Ordmarufuf-
pendi, &* non aliampoffe iltum exercere iurifdiStionem, quhn qu* dcri*
Vatur ab Archiepifcopo,&* quam exercet, ut ipfim delegatus . Archie-
pifcopus non modo inquirere, fcd etiam corrigere poteft, cum vi-
fitat, imb ipfum Epifcopum futfraganeum oflicio privare,& gradu
H#/.f>,44o. movere, ut teftatur Cartwrightus. Refpondet Whitgiftus, 2Von
pojft Vcl Mctropolitanu, Vcl ommsfimul Eptfeopos Epifcopum txauuo-
rm
Dignitas & Poteftas, 67
r&e ahfque principls confenfu. Sat eft, quod annuente principc folus
abfquealijsEpifcopis coepifcopum privare officio poteft. Nam
apud Pontificios Jrcbiepi/copM cognofcere poteft de crimme Epifcopi, y. . , . .
inquit Sylvefter, licet nonpojfit tyrocedere ad eius depofitionem, qutfo- 0Cr n *
li pap<e rejerbatur. In Concilio Antiochcno decretum, Si quvsE' e™'
pijcopm decertis criminibusiuuicetur, ts*f contingxtde eo comproUncit- ^ntiochon*
les Epifcopos dijfidere, cum iudicatus ab al/js innocens exiftimatur, reus ca. 14,
ab altjs, pro tottcomponenckcontro^erfia uifum eft fincLc Synodo, ut
Metropolitanus ex propinquaproUncia aiios eVocet tudkaturos,ut per eos
fimul & comproUnciales Eptfcopos, quodiuftumUfnm fuerit, approbe-
tur. Vides non potuifTe Metropolitanum fuo iufTragio difsidium
componcre, &deEpifcopo decernere, fed neceffe erat finitimos
Epifcopos accerfere. Sic in Synodo Conftantinopolitana cele-
brata fub Honorio & Arcadio. 2^on oportere renm \udicatum (E- Deecdef. IL
pifcopum) nec a tribus,nec a duobus deponi, fdftntentia maioris Con- ^,c, 20,
cili\, & eorum quijunt eiufdem proVincia. Fildus fatetur veterum
Canones pofcere ad Epifcopi deprivationem, & degradationem,
duodecim ad minimum Epifcoporum confenfum.
Non modo in vifitatione, fedetiara extra vifitarionem, habet iu-
rifdi&ionem in totam provinciam. Whitgiftus in cafibus folum- «^j p> ^.
xnodo exemptis, Metropolitanum poffe exercere iunfdicfcionem ^*
arterit. Sed, quod non poteft ut Archiepifcopus poteftate
ordinaria, potcft ut CommiiTarius Regis poteftate extraor-
dinaria. Spalatenfisquinimiuseft in Papaminore Archiepifco-
po fuo evehendo,illud etiam de caiibus exemptis rejicit. Vt prop- Lib. 3. c. l,'
terea, inquit, Vana fit exceptio\uriftarum,quire(hringunt hanc Metro - ».14.
politani poteftatem,ad ea fola negotia qua iuribm exprejfa babentur.
Vult enim Metropolitanum tanquam Canonum cuftodem & pra-
varum confuetudinum vmdkem univerfalem, boni communis
totius provinciae promotorem, fufFraganeorum corrc&orem & ju-
dicem ordinarium,ubicunque & quandocunque deli&a occurrunt,
indelinquentemcomprovincialium nomine infurgere, & quic-
quid poteft Ecclefia tota in Epifcopos fuos id poffe in fuffraganeos
fuos Metropolitanum. Epifcopos omnes jure divino pares pluri-
bus argumentis iple probavit; & purioribus faeculis nihil potuiffe
Metropolitanum abfque comprovincialibus fupra oftendimus.
Quod vel Metropolitanorum arrogantia, aut comprovincialium
defidia, vel ignavia poft multas annorum centurias tranflata eft in
Metropolitanum poteftas appellationum,vifitationum,& corre&i-
onisincertis cafibus,& Synodi provinciales tandem abijffent in
defuetudinem, Epifcopis otio indulgentibus in amplis iuis Dioe-
cefibus,& latis latifundis, eratvetens difciplinae labefa£tatio,de-
plorandapotius, ,quam lmitanda. Qui minutulum nobis Anti-
chnftum obtrudunt, curnon etiam Epifcopum Romamim ma-
K 2 jorern
£8 Archiepifcoporum in Anglia
jorem Antichriftum ampic&untur , fi non ut univerfalem E-
pilcopum , falrem ut Patriarcham occidentis cum eadem po-
teftate in Archiepifcopos , quam tribuunt Archiepifcopis in
SufTraganeos, & ut vindicem & cuftodem Canonum Concili-
orumgeneralium. Quod fi impar fir regimini Ecckflae univer--
fs, ut Epifcopus univerfaiis, non tamen lmpar erit regimini Ec-
clefiarum Occidentis, ut Patriarcha. In Concilio Chalcedo-
ncnfi conceffa provocatio a Metropolitano ad Exarchum ma-
joris Dioecefeos 3 vel Patriarcham Conftantinopolitanum. At
Conftanrinopolitanus dignitate fecundus erat a Patriarcha Ro-
mano.Z.ypae-us Archiepifcoporum jurifdi&ionem , quatenus e-
rant judices ordinarij Epifcoporum,a Concilto Tridentino mu-
taram dicit,utnunceorum judices fmt in gravibus caufiscrimi-
/ b t'f l nau^us Papa, in minoribus Concilium Provinciale. Et in illU
tit dcOf- \fir^ recejfum efl ajurc antiquoy ut a pluribm Epifcopir junttimfiri*
\Jo O di/*- magi* examinaretur, tnm infuper quod aliquando contingere pvtefl,
ui> 7i 71 ui appeltationes & fimiiia aliauando inter Jfrcbiepifcopos & Epif-
1,J^' copos fint aliqude difficultatesy oi quas ajfetfui fortenonnihil dartnt*
Vtut fit imminkta eft htc Archie\>ifcoporum autboritat , uti etiam
in capite terthy ut jfrchieuifopi ettam }>ifitata totafua <&i<rcefi non
Vifitent fuffraganeorum , ntfi caufa in proUnchh Concilio cogmta^
qua tamen jfrcbiepifcopi vifitatio in ufu effe defierat ante Conciij*
um. Vides quid ex decretis reformationis , SelT 13. & 14»
Concil. Tridentmi colligit Zypams. Quod accrefcit Papae ex
poteftatis Metropolitani diminutione,non probamus, fed quan-
tum Concilio Provinciali reftituitur, in tantum reftitutam ve-
terem difciplinam agnoftimus, &Tridentinos Anghcanis aequio-
res elTe judicamus. San&a congregatio Cardinalium intetpre-
tum Canonum & Dccretorum Goncilij Tridentini in Decla-
rationibus fuis , fic interpretatur decretum quoddam, SeiT. 13.
Infejf>i$*. jfrcbiepiftojrus non debet fe ingerere in prima inftantiacctufarum
t*p.iMt%i. qu* agitantur coram cius Sujfraganeo. Archicpifcopus Anglica-
nus poteft ingerere fe inquamcunquecaufam , vel agitatam/vel
nondum agitaram , coram fuffraganeo, poteftate ordinariav aut
delegata extraordinaria , & omnimodam iurifdi&ionem Eccle-
fiafticam exercere tum in fuffraganeos, tum in Suffraganeo-
rum fubditos, & proinde viribus, & mahgnitate fuperat
quemvis Archiepifcopum Pontificium^five veterem five novum
Tridentinum , Pontificis Romani cxuvijs ditatus, & utriufque
gladij poteftate in Curia Legatina arraatus.
Qu.atenu$
Dignitas & Poteftas. 69
0£atcnus Primatcs five Patriarcha? minorcs,
1. Dc jure, ut appellationcs admittcre ab infcri-
oribus judicijs, etiamomiiTo medio, 2. Excon-
Aierudinc pia?fcripta5 ut vacante quavis provin-
cia: fuae fcde Epifcopali cuftodiam Ecclcfiafticse
jurifdi&ionis habere.
Primatcs Anglrcani duo , Cantuarienfis & Eboracenfis,
non folum poteftate,cignitate,&: officio, fed ctiam SufTraganeo-
rum numero pares erant, ufque ad tempora reeis Guxlxelmx ,
txt ex Studbefio refcrt Godwinus in Eboracenxibus : qui eri- Coment4ri$
am narrat ex decreto Regis &: procerum , Pontifice Roma- ie pr*fuhkm
no permittente, feparatam Humbro flumine Eboracenfcmpro-
vinciama Cantuarienfi , & perexiguis finibus conclufam. Va-
ria erant inter duos Archiepifcopos certamxna de Primatu,do-
nec tandcm decerneretur, ut Eboracenfis Primas Anglia?, Can-
tuarienfis Primas totius Angliae nuncuparetur , quibus titulis
cum infulfa & ridicula ifta differentia inhuncufque diem gau-
dcnt. Ad Pnmates iftos etiam omiiTo medio appcllare pofTunt .
Quod Spalatenfis de immediata ad Fapam appcllatione fcrx-
bit , huc rcferri poteft. J^unc );«**, inquxt, Lcgulcij noftri axi-Derepnh.
oma feccrunty licere omijfo medio immediate ad fcdem jfpoftalicam ecdefl. 3.*,
consotare, nempe omiiTo Metropolitano. ItaSc hicomixTo me- c.j.num,\^%
dio licet appellare illos ut ad Primates. Sic enim diftinguunt, ut
liquet ex tabulis. Matthias Stephani appellationuxn immediata-
rum inftitutum ad avaritiam explendam excogitatum dicir.
Quod autem iure Canonico omiffo quocumue medio appellari pottft &e iurifdi&i*
ad folum Tapamy id iko conftituerunt0 ut omnes quaftitmes in fuum Ispvt.i.
iurium traberenty Zrfuam abarittam fitiarent, quia clericorum animm <*p-3>
tft enixmpra* cceterh in ptcuntjs cumuhndis, conira boneftatem
communem 6° fidem <DeopromiJfam. Sic PaparTnincrcs, prima-
tes , qui hxc Patriarcha? minores dicuntur, ad fuas Curias li-
tes & caufas vemiiaras in xnferiorxbus Curijs dcvolvendas cu-
rant plurxbus medijs, nempe vel mediate vel omiilb medio. Ap-
pellationes ab Archidiaconistalijfque infenoribus- Prslatis, eo-
rumqjOfficialib9 ad Archiepifcopxl omiiTis SurTragaaeis non probat
ipfe Innocen. 4. in Sexco Decret. tit.de appellationibus. Qua? dc
appellationibus fupra diximus,in immecxatas maximc itxtorqueri
poiTunt.Qubd fede vacate Primas cuftodiam habeat fpirirualxs ju-
rifdictionis xn Dicecefi qualibet fua? provinciae,Capituli jura,neuu
Ecclefiarum in Dxoe^cfi aurhoritare minuit. Narn capitulum jur-e
ordinano fucceditEpifcopo. Tropterea ftatirn atqtic mortum eft E-
K. 3 pifofits s
7o Archiepifcoporum in Anglia
Lih.i-cdp.? pifiopMtntcrhn dum aiius fubftituatur, ordinarie regimen illlus EcclefiA
num.io. totum ,plenum ,&* integmmjxcepta ordinatione,&> aclibus ordinit Pon-
tificalisproprtjs, efi penes totum CoUegium T,eftytcrorum,fi\>ecapitu~
lum Canonicorum, fid freftyterorum, dicit Spalatenfis. Et Papam
nihilamplius de jurepoflein fuae provinci* Ecclefijs vacantibus,
quarum adminiftrationem capitulo eripere , &: alij committtere
non poteft., nifi in cafu negligentiae , idem afTerit libro tertio.
Quod addit, de cafu negligentiae, non veterum inftitutum, fed
C*p. ?•«««• depravatioris difciplinae iub Antichrifto additamentumerat. De
M. iphus capiculi poteftate fuo loco di&uri fumus.
Iuxta locum quem tenent Archiepifcopi in ftatu
Ecclefiaftico peculiarem Cantuarienfi. i. Quilibet
Epifcopus fua? provincia* ab ipfo confirmatus exhi-
beatunum Capellanum, donec fufficiens aliquod be-
neficium profpexerit. 2. Quatenus totius Angliae
Primas literas tuitorias concedere poffit, quibus abfc
que raoleftia interea exhibcnda ei,qui appellaverit, ap-
pcllationem fuam profequi liceat.
Ampliflima eft dignitas Archiepifcopi Cantuarienfis in Hierar-
chia Anglicanainqua caeteris Epifcopis antecellit , & non minus
nuncquam olimab Vrbano 2. alteriusorbis Patriarcha, vel verius
Papa dici poteft. Quamvis depofito Legati nati titulo, quem a
Pontifice acceperat,tantum Pnmatis & Metropolitanitotius An-
gliaecognomentogaudet, non minor tamen eft eius dignitas Sc
poteftas,quam fuit fuperioribus faeculis. In Curia Legatina prin-
cipisaliam legarinam jurifdi&ionem exercere poteftcum utriuf-
que gladij vindi&a, ut diximus. Duae hic folummodo peculiaree
ejus prserogativae enumerantur. Qubd Capellanos habeat, hoc ei
commune eft cum alijs Epifcopis, fed quod Suffraganeus ab ipfo
confitmatusexhibeatunum Capellanum, donec beneficium ali-
4LC Undem ea permijfio etiam adprfratos quofiiuejnterVeniente dummode
Vepdraccia- Epifcopiautboritate,fuitextenfi. Ex omnibusfitis liquet, inquit Fi-
rum ongine, leiacus,quam male Jibi,&J anhna fu<* cojulant,qui1>elnefiioquo faftu
caf. 7. Velfafiidio, aut denique fupina negligentia pnblicum tUum Tar^cialis
MiJ]'<e conientum ajpernantur. Suntqui effiagitatam9 &* ut Verius
ioquar%inique extortam Epifiopalem mdulgenthm ceu dijpenfati$nem
prcetexunty quain priMv QratQYu^ficrHmaudirefibifMeffeconten-
Dignitas & Poteftas. 7T
dunt. Httnc conuptelam merito damnarunt plurimi Caliiot Epifopi fis
Synodis Diarcefinu. Decretum quoddam Dioecefanum Guiliclmi
Epifcopi Andeganenfis anni 13 14. ibidem fubjungit. Quod de
MifTa dicunt, dc vero Dcicultu re&e affirmatur. Si Nobilesfunt
membra Ecclefia? Paroeciana?, debent una cum caetcris membris ad
publicum cultum coire. Sed quod Epifcopi Sacellanorum ctiam
turbam habcrenr,qui in Capellis fuis vel alibi pro ipiorum arbitrio
concionentur arguit ipfos non modo aliorujed fuo ctiam faftui,8c
otio nimium indulgere, & cum Magnatibu* omnibus modis con-
tendere,nequid ad pompam deefTc videatur. Capellani Epifcopo-
rum, & Magnatum, aut Beneficiarij funt, aut Beneficium nullum
habent, fed ambiunt . Nam in hunc finem maxime fe addicunt
Epifcopo,aut Nobili, ut eorum opera Beneficium acquirere pof-
fint. Nec comparato fibi Beneficio cum cura animarum curant
fregem, fedinNobilium aulis verfantur, & non eft qui efurienti-
us in paroecia interim panem frangat. Huius criminis tam reus
cft Epifcopus,quamquivisalius. Sacellanorum turba inde orta
videtur,quod, cum rigidoiurecanonum, qui beneficium curatum
poflideret, refldere tenebatur, nec erat qui domeftica facra cura-
ret,excogitatum eft ut plures haberent capellanos,qui per vices an-
nuas, femeftrcs, aut trimcftres in procerum & Nobilium Capellis
ckoratorijs miniftrarent: grcgesfuo fe iucco alere interea opor-
tebat. Non tamen vices lfbe femper obferuatae funt, Ced ad aper-
tam perpetuae Kon rcfldentia? profeffionem res redijt. De Capel-
lanorumNon refidentia &beneficiorum pluralitate ftatim plura'
di&uri fumus. Alterum peculiare Cantuarienfi, de li teris tuitorijs
appellanti concedendis improbandum non efTet, fi ipfl peculiare
non efTet, & ipfx appellationes five mediatae fiue immediatae ad
Archiepifcopum legitimeintrodu&aefuiffent.Quamvis enim ma-
litia appellantis coercendaeft, ad praefidium tamen innocentia: le-
gitime appellantem tucri adverfus inferiorum infolentiam opor-
tebat.
Iuxtalocum quetn tcnentinftatu civili, velutrique
Communem5vel alterutri peculiarem . Vtrique com-
munem velde jure communi Municipali, velconcet
fione principum. De jure communi Municipali vel
in rebus Ecclefiafticis,vel civilibus.
In rebusEcclefiafticis3in quibus hanc habent pra?-
rogativam, ut approbcnt & infinuent teftamenta, &
concedant adminiftrationem bonorum ab inteftato
fuccedentibus,quorumlibet;i?ortis fua* temporebona
nota-
ji Archiepifcopomm in Anglia
notabtlia habentium , in diverfis Dioeccfibus airt jtt-
rifdi&ionibus fuar provincise.
Bona norabilia definiuntur in nup^ris canonibus Concilij Pro-
rx\ q% vir.ciahs anni 1603. fumma quinque librarum Anglicanarum.
. Habct Archiepifcopus forum, quod Curiam Praerogativae vocant,
Inqua, inquu Camdenus,C^m/)ii/7^r//i4 de baredifatibus abintefl.ito,
ceuteftamento dektis ,)us dicit. Si defun&us nulla habuic bona
notabilia extra DioecWln in qua obijt,teftamenti. probatio, ideft,
probationum per teftes aut inftrumenta receptio, approbatio, id
Eft,dccretide teftamenti validitatc probatio, infinuatio,id eft,a-
>ud acla judicis publicatio & tranfumptio , item commiflio ad-
miniftrationis bonorum inteftati, &cautiode fideliter admini-
ftrando ad Epifcopi Dioecefani CanceUarium,CoE!mifiianum,aut
OfHcialem, non ad Archiepifcopum pertinent. Si. vero habeat
indiverfts Dioecefibus bona notabilia Cancellarius, Commiffari-
us , Officialis aut quicunque alius jurifdi&ionem Ecclefiafticara
exercens, fingulos ad curiam-fuamfuper teftamenti probatione,
vel adminiftratjpnis bonorum negotio citatos, aut etiam ultro ad«
yenientes prcftvto prius juramento dimittit & boc negotium adprd-
rogatiVam jfrcbiepifopaiem eiufdem proy>incUJpettare> aperte dtferte%
profitgbitur* quinstiam partem ipfxm monebit , Zr hortabttur, ut apud
sudicem diclte Trtrogath^ tettamentum illud probet ,Vel a&miniflratio*
nem talium bonorumpetat, & coram ipfo emfmodi probationemfi)>e ad-
rainiflrationem , figtUo Curue pr*rogati}>arum munitam , infia quadrx*
ginia dies continuos exhtbeat . %egiflrariui etiam cuiufque iudids infi"
riork Apparitorem CurUprarogatfrA (Jemel duntaxatfmgulis menjwut
adfe Ixwente j ftne omni difficuhate certiorem reddet, quos executores Vel
cdminiflratione pttentes iudexjum infia menfemproxime p)<zcedentem§
(ob incompetenttam fu# in bac parte jurifditfionis) ad Curiampwoga*
ti]>adhnifrit. Hxc funt verba conftitutionis 95. fecundum ipfo-
rum verfionem ex quibus le&or dignofcere poteft Curiam Prasro-
gativas non effe propne Ecclefiafticam,fed civilem. Tituli de Te-
"itamentis^Legatis, Fideicommiflis, Succe{Iionibus,&c. in jureci-
vilioftenduntlmperatores Pra?fe&is& Prsefidibus fuis definien-
Lib t tit ' ^28^130 demandaffe has caufas, fuiffeque mere civiles. Lindvo-
dete1l4c't ^usdeinfinuationcttftamentorumdicit, V1*^ infintu*10 P* Pu&m
q \t™ n ' licatioteflamentorumprobibetur CUricis deiure>&J ratio rediitur in
qniaisco um *u'ttt(* allegatis , attia opprobrium efl Clericu,Ji\>elintfeper%tos ofldt-
" r dere negotiorum fbrenftum. Ibidem, bttc autem publkath de confuetu-
Mne yfngli* pertinet adjudices EcclefusJuos,flcu6 tamen cfl de iure conu
G*p.fe%uM muni. Item, Hbertas quoad approbationem buiufimdi fundntur fuper
confinfu T^gio > & fuorumprocerum ab antiiuo conceffo. Non pof-
funucilicet judices feculares difcutcre, fitne telUmenrum prius
pofteriori
Dignitas&PotefhK; 73
poftcriori vitiatumjfitneirritumj ruprum,nullum, fitne legarurrt
perpetuum,an in dicm, purum,an conditionatum ut vocant : (rne
conditio honefta an poflibilis : dcceiTeritne defun&us inteflabilis,
vel inteftatus, pubes an impubcs? Qui de immobilibus judicanr,
de mobilibus judicare non poflunt? Qui de lymphaticis, lunati-
cis, & furiofis in alijs caufis difcernere poflunt, numfuriofus,
-num mcnte captus fuerat in cxtremis defun&us cxplorare non
poflunt? Perindicia& teftes exquircrc non potfunt,num furdus f
Quid item prohibet Legatatium per Brcvc e Cancellaria pcrfe-
quilegata, magisquam creditorom,qui fideicommiflarium ccu
Ceftamentarium exccutorem per Brcve e Cancellaria teftaroris vcl
defun&i nomine perfequitur.Si ad Epifcopalem audientiam dela-
t* funtcaufa? teftamentariseob Epifcoporum pietatem,hac ratio-
»c omnes caufa?, tum Civiles,tum Criminales ipfis committcndae
iunt, & ipfi negotijs faecularibus funt implicandi. Praeterca fi eli-
gitur pietas & virtusperfona?,cur conftituunr judiccs vicarios, &
111 alioshoc onus rejiciuntr? An pietarcm 6c probitatem Officia-
libus, Commiflarijs&Cancellarijscommunicare poflunt. Deniq*
non femper pij, qui officio tenus fan£ti : & quis nequior Clerico
degenere, & extra propriam fphasram evagante.
In civilibus rebus, ut
i Titulum habere Cicmcnti^quem Anglice Grace
vocamus.
Archiepifcopus uterque clementia; MyLords Grace, Epifcopus
Domini My Lordt\\.\\\o ornatur. Titulus Clementiae Grace in An-
glia Ducibus folummodo cernmunicatur, non alijs in inferiori
gradu Nobilium conftitutis, non Comitibus aut Marchionibus.
Nec appellatione domini My £<?r4indigitantalios,qivam Nobiles
autfaeculari aliqua dignitatelul^entcs : aliamqucfipud eos norio-
nem habet., quam inmutuis lalutationihus & compeliationibus
voce latina mterdo&os.Et qua rationc infigniutur hk titulis, Du-
cum,Matchionum , Comicumcv Vicecomitum tituhs etiam co-
honeftari poflunt. Quandoquidem non funtiftae Magiftratuum
ut olim fed dignitatum, nomenclauras. Et <juidem Dunel-
menfis Epifcopus ccnfetur Comes Palatinus , tefte Camdeno,
qui refert a Guilielmi Normanni temporibus Epifcopatum eius
Comitatum Palatinumjudicatum fuifle,& fua jura Regaliaha-
buifle Epifcopum, adeo ut profcriptorum bona illi, non Regi ce- ^
derent. Etnuper, inquit, lacobm Tilfyitonui EpiCcopttt fttoamEli- ^ Bu*an' +
%abctbam~defonis CarsliPfeVilliComitis WcftmorlandLe* & alionum €dtt-*r4Hf*'
in boc agro proftriptorum, qui in Tatriam bcUu*nnefnhm mo]>srant,in J'vtl* c' i
)m iQCiHt; caufomjut perfiqHtittis tjftt; w\\ auibontM Tafumentaria P*600- 4°h
L intey
74 Archiepifcoporurn in Anglia
i?iterceffifet>& pro eo tem$ore,ftcfe habent terba^egin* adjudicaffet,
quodbnpenfisfnti maximti cum Epifcopumjum Epifcopatum efeaitio-
forum faucibtus eripuijfet. Allus nobiliflimi , & anrati equeftris
£>* difciplina ordinis Epifcopusappcllatur,utrefert Traverfus. Societatem no-
£.ccleffol^9 biliffimam equitumauratorum confcripfit Edwardus 3. ut milita-.-
' rem virtutem honoribus proemijs & fplcndore decoraret, quos ob
pcrifcelidem fuam in pr#lij,quodfceliciter ceflir, tefferam datam
Garterifive perifcelidis equites nominavit, cjuicaerulea Perifceli-
de aureis literis infcriptafiniftram tibiam fubftringunt, utrefert
Camdenus. Inhanc focietatern cooptati funt potentiilimi orbis
Ghriftiani Principes, & in hunc ordincm noftro x\o adfcripti-
lunt quidam Epifcopi Anglicani. Huic Prxlato Garteri, (ive Pe-
rifcelidis magna incumbit cura in feftis Georgianis cum ante equi-
tes geftantur biblia loco crucis,utdicitur, ab authoribus commo-
nitorij adComitia Parliamentaria. Quod de fedibus 5c gradi-
bus inlmperiocivili fupra diximus,vetumetiam eft de dignita-
tum titulis.N^m Magiftrattmm in Imperio Romano,alij illuftns,
ut praefe&us Praitorio, praefeaus urbi, comes facrarum largitio-
num.&c: Alij Spe&abilis,ut proconfuijComes Orientis, Praefe-
&us Auguftalis: Alij clariflimi titulis,ut Prastor, & alij,decoraban-
tur. Epifcopi eadem epitheta vel captarunt,vel avide exceperunt,
coeperuntque illuftres infcnbi 6c falutari, ut primi ordinis Sena-
CUment.de tores, & Sereniflimos dicendos ex Clementinis colligit ChafTa-
clecl. c. 1» njeUS m Gatalogo gloria? mundi parte 4. conflderatione 25. Etiam
plenfene' ante hac in Epiftolis fuis fic infcribcbant3Tar77/4fln*r&; xvAtd
Domino honorattfsimo^ tcS kv^Jloo fj^acct^/:7uroo Z>omin$-
beatifsimo roo eu^ic7put>7XTco cL$i\<p£fratri reverendifsimo*
Socrates hunc morem carpit in proemio libri fexti. Qui^ perfoncU
Ecclefiafticas infummo babent honore nobis crimini dabunttquod epifco-
posnonVocamtcs ^io^iX^ch^q ti ciytoordTag ®eo chariffimos ant
fanttijjimos aut altjs idgenus nominibtcs. jfhj quifuntjpaulo curiofio*
resinterdum Vertent Vuio^quod bnperatores non diVinijfimos > aut 2)o-
yninos, autaltjs titulti, quos homines iliis tribuere folent, apptttamm*
Veriim quoniam beterumjcriptorum teftimontjs perfykue probare often-
dereque poffumferVum ineorum lihris <Dominum. fuum proprio nomine
compeliaffe\ Ego quo rerum Veritati ut debeo injerviam iflos S)ignitatum
titulospenitus contemnam. Chnftus interdixit difcipulis fuis, Luc.
ii, 25. dignitatum mundanarum tituhs , dicens, 7(eges Centium
dominantur eti > <$* qulauthoritatemhabentineai ivepyt7ttj Benefici
bocantur. Nonvult Apoftolos magnificis titulis ornan, quibus
Reges 5c dynaftasgentium & Regnorum ornantur. Ncc interdi-
cit Chnftus unico titulo Evergetarum,quo honeftabantur duo
Reges
;
Dignitas & Poteftas. 75
Hegcs Egypti,fed Synecdochice omnibus id genus titulis, quibus
Reges, qui dominantur, & Magiftratus alij inferiores,qui potefta-
tem habent in gentes, utuntur. Titulus clementia? Grace, qui non-
nifi Principibus 6v Ducibus convenit,cum Evergetarum titulode
magnificentiacertat. Iile munificcntiam,hic Clcmentiam cx Gra-
tiam oftentat. Ridiculum igitur cft, qubd quidam Beneficos, non
Gratiofoscv Clcmciues falutandos &appellandcs Dominum m-
terdixiffe volunr. Dicit Bilfonus Chvmum probiberet nebonorem De » -
alioquiiUis debitum aut ambitiofe affectenU <*ut cupide excipwit, At *" rn*
prius dixhChriu\iimpxxccpi{\cy utjplendidos principumtitnlos, qui ** '*'*
Tropbetarum & jfpoftolorum Vocationi minime conVeniunt, nec cap~
tent, nec expelient difcipuli fui,Jed tam Verborum quam rerum magnifi-
centiam buiusfeculi poteftatibus relinquant. Cum ad huc premimus,
Si Benefici titulus, in quo non eft tantus faftus,Apoftolis negatur,
quanto magis ifhe, quaegravius animos inflant,ampullx Gratiofi
ceuClementis Domini,refpondet/2^W2e«!Se«^c/»fc Sacerdotinec paq
e fopulo cuiquam negari debet,fimodo reipfa liberalis in l^empubiicam,
*ut in bomines priVatos extiterit . Vt autem Benefici nomen qn is ambiat,
cum l $eneficenti<e,ac <Beritgnititis kude quamplurimum abfit id quo-
■ niam redelet inanis glorU cupiditatem dque 'hincipibm, ac Taftoribus
eft iUicitum. Stare loco nefcit,tam pugnantialoquitur. Chiiftus
ipfos titulos ufurpare prohibet, quibus Rcges &: Prmcipcs Genti-
um utuntur,five reipfa praeftirerinr,five non,quod titulis innuitur.
Alioquin Sereniflimi titulus negandus erit Principibus, qui nihil
minus quam Sereni funtrcx nullus Archiepifcop9 Gratiofi ccu cle-
mentis cognomento cohoneftadus,qui immitiseftj&crudelis tyva-
nus,ut iunt Archiepifcopi Anglicani, cnm tamenomnes excipianc
clementiae titulum.Cuilibet e populo aut ordine Ecclefiaftieo non
licet hos titulos aiTumere,aut delatos excipere, etfi reipfa munifi-
cus fuerit, aut gratiofus. Principes munifici tk benefici appcllan-
tur,utqui reipia hanc munificentiam exercere pofsint in alios,
unde &ab Hcbreis Principes IS^edibim , id eft munificorum &: li-
beralium cognomento antonomaftice decorantur,ut fatetur Whit- ReplUt.p e$
giftus,cui titulus Evergetarum refpondet. Non iemper deferun- ^
tur tituli perfonis ratione virtutum, fed ratione dignitatis & gra-
dus fajcularis. Virtutum cognomenta faepius quidem ufurpau-
turubinullafubeft veravirtus,ck aptiores funt tituli potentiam
ckMaieftatem oftentantes, quam moralium virtutum denomina-
nationes. Chriftus tamencum dominatum& poteftatem inter-
dixit,omnes tituloshocunicoEvergetjB damnavit,quos ad prin-
cipatum illum 6c poteftatem oftentandam affumunt fibi fivc ju-
re five injuna Principes. Detitulo Domini, MyLord, fimiliter
judicanuum eft. Nam quod objicitur de Elia, i. Reg. 18. 6c Eb-
zeo, z.Reg.2, nihil juvat. Rebecca fervum Abraharm, Gcn.i4-i8-
L i Sara
7<J Arcbiepifcoporum in Anglia
Saramarkum,Gen.iS.ii.Gr*ciPhilippum,Iohan.i».ir. Mag--
dalena quem putabat effc hortulanum, Ioh. zo. i $. Dominum ap-
pellant. Vox Hcbraea adonai & Gra»ca Ki>£/t@*y apud Orientalc3
non erant tituli dignitatum faecularium, fed hononficaeappellati-
ones, quibusciviliterfibi invicem tenuioris fortunae quilibct ho-
norem praebebant.Hinc & in Orientalium Epifcoporum Epiftolil
xvfiiy- vox faepius ufurpata fuit,additis promorc Orientalium,ho-
norati(timi,reverendifIimi,6cc. aliquando etiam fcd infulfe, bea-
tiflimi & fan&ifiimi honorificis Epithetis. Vt etiam hac aetate viri
Docli infcribunt Epiftelisfuis Domini appellationem. Adeoper-
vulgata erat ejus ufurpatio ut Epifcopi etiam prefbyteros Domi-
nos nuncuparint. Alc*andcr Alcxandrinus Epifcopus, EpifV. ad
Athanafium dum erat Prcfbyter (ic infcribit. Athanafio Domino
& dile&o filio. Sed quod Illuftiis titulo quo primi ordinis Sena-
tores decorabantur & aSpe&abilibus ac Clarifiimis diftingueban-
tur,poftea illuftrari volucrunr,prorfus aliud crar,& idipfum quod
Apoftolis Dominusinterdixcrat. Vox Domini irrepfit in Ecck-
fiam Occidentalem, fed eodem fenfu primum quo vox Grasca SC
Hebraea apud Orientales, ut in Concil. Arelatenfi 3. Aurelianentl
3. Turonenfi 1 . Toletano 3. & Epift.Ambrof.&i. ubi Aper Pref-
bytcr fubfcribit EpiftolaeSynodicxex jufTuDomini Epifcqpi Ge-
€*p. ife miniani. In concilio Emeritenfi: Paroecus prefbyter Dominus
dicitur. Hi etiam nempe Clerici, liftum 0>)>eflitum dijpenfitioiie
D* pdrcttU.Pre/byteri merebuntur , &* 0omino & Prejbytero fuo atque uttli-
OrtP.p^oytati Eccleft* fideles effe cUhnt. Filcfacus ftomtm Trocem Paratco ctttri-
butam dicit non ad autboritatem erga Ckricos explicandam fed benerati-
onis tantum caufa, Domini titulus idiomate Anglicano non tam
vulgaris eft, ut paftoribus communicetur, fed auguftioris eft fig-
D'fcn(li'Ct mficationis, & non nifi Nobilium aut Magiftratuum eminentio-
6P lio ' rum titu^us- QBa rationc appellcntur Domini My Lordstqvixrcn~
** * dum eft.Downamus afietit fic appcllari ratione jurifdi&ionis &C
authoritatis, & quamvis comunis cum nobilibus & politicis Ma-
giftratibus fit titulus,Epifcopos tamen non effe civiles Dominos,
quod probat per vulgatam fpiritualium 6t tcmporalium Domino-
p rum diftinctionem.Si ratione jurifdiftionis Ecclefiaftica? appellan-
; H tur Domini,ut vult Down. tunc epifcopi f unt Domini in Ecclefia,
V AtinEcclefiaunuseftfolummodoDominus, Dominus Chriftus,
neque miniftris & famulis competit Domini titulus.Dicit relatio-
nem ad Ecclefiam effe in voce fubintelleda Epifcopi,cum appella-
f * MS» tur Dominus Rofifenfis , Bathonienfis & Wellenfis,ac fi diceretur
Dominus Epifcopus RofTenfis,&c.Quam frivolas funt iftae argutie;.
Si enim hoc titulo ornaturquatcnus epifcopus,ergo ratione Eccle-
fiafticiregiminis, quod in Paftores Ecclefia» non congruere dixi-
mus. At Angelorura titulo,qui eftmagmficentior, ab ipfo Chrifto
idecoraiuur»
Dlgnitas & Poteftas. jr
cfecorantur. Primum ncgo Angeli,quam Domini fpjritualis titu-
lumefTe magnificentiorem. Ille minifteriu>hic Dominium fignifi-
car. Dcinde non fcquitur ab improprijs & allegoricis prophcrica-
tu & vifionum appellationibus ad quotidianas 6V ordinanas di\C u
argumentum. Magiftratus Dij dicuutur. Inepriret tamen imo in
Dcum impius cenferetur ,quiRegem Deum Anglia? indigitarcr.
Pr^tcrca,oroncs miniftri Angelorum etiam titulo infigniuntur, &
tamen dignitatum faecularium titulis non ornantur. In tabuiis di-
cuntur Epifcopi Dominorum titulo decorari ratione Earoniarum DtpoUt.f^ -
Epifcopatibusfuisannexaru. IdemdicitMucketus. Fruftra igitur 3ij.
allata lunt Elia» & Elize^i exempla.Nam non poflederunt Baronias
& lara latifundia.quorum ratione Domini falutarentur. Diftin&io
igitur Dominoru temporalium & Spiritualium non a dominatus
diverfitate fumitur fed a perfonarum qualitate quod hi fint Ecele-
fiaftici , illifa:cularcs,velfia diverfitate Dominarus,tunc necefle
eft,dicere Epifcopos Spirituales Dominos dici, quia preterquam
qubd fintBarones £c ea ratione Domini ficut alij feculares, qui
fiaronias poiTic;ent,habent etiam dominatum in caufis fpiritualib9,
& Ecclefiafticis, ut qui fint -mixtum genus,Prolefq; biformis.Sed
cum omnino interdkatur his titulis Apoftoli,ficut ipfis poteftati-
bus& dignitatibus civilibus quaru cognometafunt,necdivifanee
conjun&aratione <D*minoi u Epifcopi,aut ClemmtU titulo Archie-
pifcopi funt ornandi. In concilio Arelatenfi tertio qui fubfcribit
prcsbyter,non fcribit Dcfiderius presbyter dire&us a domino meo
lionoratiflimo DominoN. hujus velilliusfedis, fed a Domino J
meo Iohanne Epifco.Sic Aper,ex juftu Domini Eoifcopi Gcmini-
ani,ideft,ex julfuDomini mei Gcminiani,qur eit Epifcopus N/
Nominibus piajponebatur appeilatio Dorruni honoris caufa, nor*
fedibus ut in Anglia dignitatis oftentandjegratia.
2. Praecedentiam fupra omnes Duces Regni.
Epifcopi etiam, inquit Mucketus, habent, pr ctcedentkm pr<e alijs De p#Ut c * -
7(egni ftaronihntjion modo %n priVatis congreffimisfidetiam infupremo p.$x}. '
^emiConcilio.fariiamentoxubiquiafum^omimSarones hoc ordine
baUentfu<ufiffi*nes. (Poft re^ervndijfimos Archiepifiopos Cwtuarien-
fem (y Eboracenfim ,primo locofedet Epifcopus Lonilintnfisydwi(k <Du-
tielmenfiSiptoxime Wintonienfis^teliqui Epifcopi utconficratione priorer,
niji qusdpoft Epifcopum (Dunelmenfim primum locum teneant ,qui7fe-
gi fuerint k ficretionbus confiltjs . Iohannes Stratfordius, Archie-
pilcopus Cantuarienfis fub Edwar<k>3. ad Cameram Parliamert-
talrm accedens, cum a miniftris Regijs a foribus arcererur cixir
adftantibus*, ^exmead hoc farlamentum firipto fuo \>oc*Yit, & ££
lanquam mayor far regnipoit ftcgero , fuffragium primum in Tarlia-
tnento habere debeo, jura EccleJiA mcaVendico & ingrejfum in Tarlia- p. j~- u
XxntH J>tfQ. Sic refen ex Berchintono Godw. in coment.de praeful.
L-£ ldera-
7g Archiepifcoporumin Anglia
Idem ex Regiftro Archiepifcopi Guilielmi Courtnei tranfcripfit
iftamproteftationem. Cumde iureZr confuetudine regni jinglia ad
**g* 173. jfrchtipifcopttm Cantuarienfim,mcnonc*hros fuos fiujfragancos, coc-
pifcopo:,dblates,&c. per $aroniamde %ege tenentes, perttneat in Tar-
Umentis Tfegis quibufunqueut Tares l(egni prtdttti 3cum cateris T{egrti
■P.inbus perfi naliter iutereffe, confiulerejratt we, definire&c . de \m in-
%tn ffatmgrc. cum cxteris Taribus Troteftantur. Verumpropterea qubd
in boc Parlkmcnto agatur denonnutlis rebtisjn quibus non Itceat ititsper
- f.crcrum Canonum inftituta intcreffe >,proteftantur porrofe abiturosjurt
Tmt,\tis cuiufiibet eorum femper nihilominus fiho. Mater flliorum
Zebedaei perijt a Chrtftout federent duo ipfius filij unus ad dex-
tram,aker ad finiftram Chrifti in regno ejus,Matth. 2,0. n quod
mundanum fore (bmniabant. Chriftus,ut dilirium curaret,ad me-
ditandum coelefteregnum fubvehebat.Noftri tamenPraslati, viri
Patritij honorariam feftionem & prsecedentiam inter Pares regni
fibivendicantfi dextris Principum federe ambiunt,& hocmorbo
levari renuunt. Cantuarienfis ut Primus Par Regni prae omnibus
Regni o&darijs praecedentia utitur, Eboracenfis prae omnibus
praner Dominum Canceilarium, Epifcopi pra? alijs Regni Baro-
nibus. InComitijsPariamentarijs Scotiaj anno 1606. Epifcopi
ad ordinem tertium reftkuti,ijs ipfis Comitijs de loci & fuffragij
praerogativa cum Nobilibus contenderunt. In Concilio generali
odavo Conftannnopolitano anno 871. decretum ut Epifcopi
dignitatem fuam tueantur. Si quis Vero Epiftopm poft hanc fan-
t4ci.?tct Uionem,fuam dehoneftaVerit dignitatem cadens ab honore fibi deH-
*4» to per Canones, Vixcritque ab)Uie fecundum Veterem & agreftem
confuetudinem, amo^eatur per annum, & Trinceps qui in caufi fue-
rit, excommunicetur per biennium. Prohibet ifte Canon,ne Epifiopi
fPrinapikui Veltiris miiitari dignitate prxditH obVtam lcngiffime proce-
dant ab eorum Ecclepjs: neckmulk equifite dcficndant in occmju^tuttu
s (T J mide abiecleque ante genua procidant quafi adoraturi. Synodus Tri-
t 7* 6" ^entina aU<kens Epifi opos aliquosfui flatus oblitos Tontificiam digni*
n-c ' l ' " . tatem non kVtter deboneftare; qui cum Tfgum miniftris, 7(egutis3 &- $4-
. ronibus in Ecclefia & extra indecenti quadam demtjfiom Jigerunt, &•
belutiinferiores miniftri altms,minus indigne non folum hco cedant%
fedetiampeifomLiterMis infi>tiuntsMand2ivi:,uttam in Eatefi^quam
fo>isfuum gradum O- Or<,'.ncmp,<t ocuiis habenter, ulique Je patres
& paftores effe meminerint. Quid ad haicGentiletus. iV*7j diffitem
Extm.f ,184 iiiurpaftorem de tutnda ampiificandaqut fua exiftimatione Joiiiittum
effc debere ,& operam dare,ne minfteriumfuum contempttlile reddatz
at noncontmdoi.io defdet autprimo ijco tnter TrocCn; Vendicando,aue
ft ijs minime officiofium prabendo,Verumrcc~te l>erbu <Dci doc.ndo,omnefi
qne ctiim To.tresjuorum Vitiorum arguendo. lS{on iiia tumida graVt-
tite Utcres E^ifopififi Vommios, <^J}eHabilifexhibebant9fidfyficera
muneium
Dignitas & Potcftas. 79
hiuntrumfuorum funSiione, & \>trti pietAtis *exercit/js . , Did i cc r u n c •
a PatribusTridentinis, & Curia Romana Patres noftri Revercn-
di& Reverendiifimi ambire pra?rogativamhonorariam praeceden-
tia? in publiciscongrefTibus,&: loci iii Confeflibus Procerum. Si
iftam diataxin laudamus,cur non etiam in laude ponimus ordinem
confidendiRcgum&Cardinalium in publicisconfeflibus fecundu
regulas Curiae Papalis; velialtem Patnarchas celebriores Principi-
bus xquiparan.us,& ordine ptobemus,qui obfervatur in Aula Im-
peratons, in majunbus Germanici Lnperij Comitijs,ubi ledendi Depolit.l.2.t
juseft Trevirorum Antiftiti e Regione Romani Princip!s,fceu ^,335.
Bulla? Aureae verbis) ex adverfo, lineari dire&ione verfus Impera-
toris faciem, ut refert Choppinus. Quanto dignior eft Patriarcha
Occidentis EpifcopusRomanus,quam Anglus minorum gentium
Patriarcharumunus, tanto digniorem fibi locum vendicare po-
teft. Controvcrfias ir.ter Praelatos de praecedentia quid memorema
cum interinfenores etiam in proceffionibus, 111 tumulandis de-
fun&orumcorporibus,in deferenda umbella,&: fimilibus faepius
orrae fint,teftibus ipfis Tridentinisdecret. 1 3.SefT. 25.
Notandum ordinem veterem in diataxi Anglicana immutatum
cfTe. Nam Concilio Milevirano,Africano, Carthagincnfi graeco, Milenit.cix
Bracarenfi primo, Toletano quarto, decretum ut ordo coniecrati- ^ifnca]c^ *
onis obiervarctur falva Merropolitani dignitate. Ex ferie fubfcri- Cartha.c.%9
bentwm Epifcoporum in Concilijs conftat,non fedibus fed aetati Bracarenf.
delatam pra5rogativam,ut qui plures annos egiflet 4in Epifcopatu (l^t
priorem fibi locum vcndicaret. Vt in concilio Aquileienfi ante Toleta.c, 3,
Genucnfem ponitur Brixianus^inMediolanenfi preponiturGenu-
enfis Epifcopus. Vide Baronium, Tam religiofe obfervatus. hic *jf%n*\%\.
ordo, ut prefbyteriab Epifcopis mifli ad concilia ipiorum vicc,in
fubfcribendo fuorum Epifcopbrum ordinem retinerent ante ali-
osEpiicopos ilns ordinatjonis te^mpore pofteriorcs, ut iri concilio
Cabilonenfi/ Aurelianenfi fecundo, Epaunenfi, Florentino. Hic
Londinenfis, Dunelmcnfis, 6v Wintonienfispraerogativafedis,non
tcmpore confecrationis fua* nituntur.
Sunt & alia,quae Pradatorum pompam mortahum cculis often-
tant,. praeter dignitatUm cognomenta, Prscedentiarr:, oc loci
prcjrogativa.Prauules Anglicani non incediu t abfque numerc L\ &
lricondita turba 10.30.40.aut 60 famuloru pra2tuntiu,aut atjrgo
fequcntiu quoru maxima pars nulloalio fu^itur miniftencquam
educere & reduccre Dominum Epifcopu, aut Archiepilcopi Cle-
menna-m, male frugi homines. Teftismihivir eximius Epifco-
pomaftix illeThcmasCartwnghtuSo Ahoshabet Statores, Cala- Jni.Repl.p,
toresalios, alios equifones,aut coquos, aut acahculis,auta cubi- 27.
cuhs, aut a facris, aut difcophoros, ant iy rmatophoros, quos etiarn
a cauda indigitare Iket. Hr funtqui Archiepifcopi Syrmaplu-
rium
go Archiepifcoporum in Anglia
rkma ulnarum & tcrgo manibus fublevant. Habet& alios pediJTc-*
quos menfa? affeclas, quosenumerarepiget. Cum tranfii Archie-
pifcopus per Bafilicam S. Pault,qu« eft Londmi, expe&ant ipfiu8
Clementiam my Lords Gra ^Do&ores juris Coccinan,ut refert te-
i P it?. ^'s oculatus auchor Itbri, qui mfcnbitur jtbftraclum . Non vidit
in Epifcopo Landavenfi celebr s llla Synodu« Dordracena pom-
pam pranulis Anglicam. Godwinus Landavenfis in Comrrenta-
P. 6i9- rio de prajfuhbus, refert Epifcopatum LaudaVenfim totius Angtkjt
. V/aUiai ejfe tonge tenuijftmum : adeo ut facerboth mn pauca (Dhcefit
ktSckaOeaty auA fru&us longe uberim: mcunibentibus reddant, quant
fuo epfopo botcfides .videte quem delegerunt Legatum ad Synodfu
Quibus artib9tenuiores epifcopatusrefarciut in Comendaru difpe*
iatione dicemus.Si quis in patna lua Ep fcopum aut Archiepifcopu
(lird 9»#ujV tyc&vmvlctS incedentem fpe&aret,2nnon Epifcopos
olim uuo aut altero Acoiytho comitatos, abfque folenni ahquo
■tufeb.Hi^ apparatujncm chentelis ftipatos £c magnat pediflequorum & afle-
.l.7i<*i9, clarum comitante caterva incefsuTe ftatim diceret. IS^eque de boc
Jicemus.quotncdoinfupefHamilatm (Paulus SamofatenusJ tnunda-
tidt dignitates ufurpa\erit,ac ftucenariut magti quatn Epifiopm Vocari
-i>9lueritj>tr% forum incedens, &> epiftoldi lcgens fimulque publice ingre-
ifiendo diclansfiumerofim caterVamfiteUitHiparHmprAcedentiumpartitn
fubfequintin circa fi babueritjta utetfidesnoftra intidite etodiopqpter
faftum^ fuperhiam cordis iUius ficla fit obnoxia. Hunc Paulum
Cst if u Samoiatenum, nonTarfenfem imitanturPrarfulcs Anglicani.Ia
' * '.- Sy nodo Carthaginenfi 4. quamvis fuppofititia decretum, Vt Epifi
* copusnon tongeab Ecckfia boft>itiolum3VilemfuppeUeHiiem> tj* tnen-
fimiff tiftumpauperembabeat, & dignitatUfu* autboritatemKfide &
Vha meritu qutrat, & ut ClericMproftJjUnemfitam, Gr babitu &■ in~
cejfu probet, & ideo necVeftwHS nec calceamentU decorem quarant. 7-
Dift- 91* cr tm ut SpiftopM quotibet in hcoftdens prefbyierumftare non patiatur9
4I% utrebus EcckfwejiinquamcommendatU non tanquam propr/js \>tatur>
Ji vita ^4u- 9US oranja f ere ipferta funt decreto Gratiani. 4«^ */*/»#/ menfa ufiu
g'<pm. *ftf™$*S &J>ar€.i>ut refert Pofsidonius* quaquidew inter olera &*
/iegumma,etim carnes atiquando propter bojpttes VeJ quofque infirmhres
contiffebat. Cocblearibus tantum argenteis utens * c<etera Vafi quibus
tnenfainfirebantur cibiyVel teflacea, y>el ifgifeat\>eimarntoret erant. I-
Sok^MI\6 tetnytejtamentumnutiumfecit, quia unde ficeret paupcr Cbrifti nott
cap.16. bdmt. Cum interminatus eflet Bafilio magno bonorum publica-
tionem Imperatoris pr2efe6tus,refpondit, Borum nibil mecrucurc
poteft. Equidem opes nonbabeo^rxterquam liceram Veftem <f paucos
iibros. Prsefules Anglicani palatia inhabitant , quorum conclavia
l« X&l-t*;7 fulgent auratura,& vafaria oncrantur toreuraatis., ut refert Cart-
wnghtus. Cum Grandelonus EpifcopusExonienfissdes magnifi»
cas extruxiflet Taintonae,6; fuppcUc^ilc abunde inftruxiflet^dixit
Dignitas & Potefhs. si
' l<r paraiTe locum illum, ut babcrentfucce ffbres%ubi caput fuum rec/ina-
rent,fiforte in manum %egis eorum tembmlia caperentur, ut narrat
Godwinus in Commentario, &Camaenus in Britannia. Quan- P tff.
tam pecunia: vim in #dium Epifcopalium infanis fubftru&ionibus, Camdcn. m
eifque rcficicndis crogarunt Prxlati Anglicani, vidcat ic&or in Danmor.ij:.
CommentarioGodwini. Has asdes magnifjcas poflident hodier-
ni Pnefulcs, hic reclinant caput fuum,& vulpes foveas habcnt.Eo-
rum quotidiana prandia, inquit Cartwrightus,iunt convivia,tan-
ta ferculorum varictate inftruuntur ipforum mcnix. Eorum coe-
na? coenas Saliarcs nobis •rcfcrunt. Tota eorum familia cultu
iplcndidiore enitekit^Bemardus in hunc luxum Sc pompam inve-
hens,fic fcribit, Vnde banciUis exuberare exiftimas rerum ajfiuentiam, I» Caniic
Veftiumftlendorem, menfarum luxuriem,congeriem"l>afirum argenteo- ferm.77i
rum CP aureorum ,nifide bonisftonjk ? Inde etf, quod iUapaup^ 6*
inops,<3* nudarelinquitur, facie mifiranda, inculta, bijpida, cxangui.
T^onefl boc ornareJpcmfim,fedJ}>oliare: non efl c/tftodire,fed prodcre:
non eft defendere,ftd exponere : non efl inftituere,fidproftituete : non
eftpafteregregem, fidmac~larci&' de\>orare. Hieronymus fimiliter,
JTurpeeftanteferesfacerdotis Cbrifti crucifixi &> pauperis , (rquicibo cXd Nepo»
quoque\>eficebatur alieno , liftores Confiilum & mitites excubare , iudi- tianum de
- cemaue proVincite melius apud te prandere,qu(\m in palatio . Quocifi ob. vittdcrtioru
• teticteris te facere b<ec, ut rogapro mifiris atqucfubkUU :' iucwx fiecuti
Jrltcs deferct ctaico contincnti, quam diuti, &* mtgis finttitatem tium
> henerabitur,qua>n opes. ^futfi talis efl, qui non audtat clericospro qui-
bujlibet tribulintibiis tm[i inta- pbyala&ylibmw carebo buiufinodi bene •
ficio: & Cbriftumrogxbo pro judice, quimagis (f cttitis, fubvenirc po-
teft^qmm )udex :Vtboves in pr£{epibus,ficilli in Epifcoparibus furs
4agtnantur. Sicut ftlim' allufit ipfe Edendonus Wmtonknfis, di-
> cens, Cantuaruecratem Tipalarem aitiorem quidem ,fed Winioni* pr<e-
fepe opimiitS, innuensopibus&reditibus tuncaffluentiorcmfuiiTc Cmmerttiie
<Wintonienfem,quamvisdignrtate Cantuarienfi inferiorem, ut in- t>rf[Hh°* p.
tcrpretatur Godwinus inWintonienfibus. l04*
Qui de altari parce olim vivebant, & ex fidclkim erogationibus
alimentorum fubfidia fibi 8c familiar neceflaria comparabant,nunc
de altari fuperbiunt & luxuriantur,& in agvum non tanquam vil-
iici^fedtanquamDominiexeuntjquibus non crucifixus, fed mfl-
xus eft mundus. Pollicitus cft in prima editione Confilij Profe-
ftionis fux Spalatenfis in nono libro de Kepublica Ecclciiaftica fe
dilTcrtaturum, quhnparca debeat ejfe miniftrorum Eccleft<eJuftentatio.
Sed in verfione Anglicana , & poftea in fecunda editione Confilij
prasfix* libris dc Eccleilaft. republ.expundisverbis , quam parcay
habcmus, qualis debeat ejfe miniftrorum Ecclefice fuftentatio. Non
magis follicitus cft Pontifex Romanus de fua triplici corona,
,$uam Pr#fulcs An^Ucani 6\: Scoticanidc fua tyrannidc &.pompa
M" tuenda.
82 Archiepifcoporum in Anglia
ruenda. Si cha!cographo,qui primus ilii in Germania occurrebar,
imprimcndum configna{TetOpusfuum,ut flatuit in codcm con-
fi!ioprofe£tionis,nonopus fuifler.ut tantum metueremus,in ipfi-
us opere ab Epifcoporum Anglicanorum confilio & providentia.
Sed Scillud in Gennania expungcndum qui curarunt, rcipfa fua-
dcnt,ut Opus lllud cx officina Epifcoporumexcipiamus.
Concefsione principum, ut immunitates, liberta-
tes,&c. inproprijs latifundijs.
Non folum Archiepifcopi, (ed etiam Epifcopi fuis,in fuis,lati-
fundijs,CQceiTione Prmcipum,immunitatibus, liberratibus,& pri-
In comment. vilegijs gaudent. Hugo Lincolnienfis anno 1186 fygi dedHmiUt
f'g-34* . marcas ut receptam redimeret confuitudmem infingulis feflis Circumci-
fionis peUes quafdam pretiofai, quai fiblas nuncupamuA , ipfi quotan-
nis exhibendi : utrefertGodwinus.HVr«*/tf iam Epifcopui nihil pri-
Intan.p. uthabuit, inquit Camdenus, quhnfute Ecclepte dignitatem augert :
3^i# ut tffrt ubique a telonio libera (Eiien/is libri Verbis utar ) imbetraVit, dt
iugoJbl>itutis,&' cuflodia quam cafleUo T^ormci debebatJiberaVU. De
Dunelmenfi Epifcopatuexeodem Camdeno fupra quaedam retn»
limus. Sed quibus praefentationum diplomata oculis luftrare da-
tum,plurcs harum hbertatum & immunitatum fpecies enumerare
poflunt
Alterutri peculiarem videlicet Eboracenfi, ut ha-
bere precedentiam fupra omnes Officiarios Regni
prseter Dominum Cancellarium. Cantuarienfi de jure
communi Municipali, ut
1. Praecedentia uti pra? omnibus Regni Officiarijs,
unde dicitur primus Par Regni.
2. Inaugurare Regem in Coronatione.
Si inauguratio Regum eflet Paftoralis muneris pars, ad Presby-
terum non minus quam Epifcopum,nec ad Metropoiitanum ma^
gis, quam alium Epifcopum fpe&aret.Ivo Camotenfis contraRe-
menfem Epifcopum, qui fibi foli jus inaugurandi Regem arroga-
bat, fic fcribit. Cum ergo htec eadem potcflatjit cuiufque MetrapoR-
Ivo Epifl. tani in Metropolifua, mirum Videtur, quare untu inproprium im amH-
18?. atl>ndicare,quoamultorumconflatejfecommune. 2V//i forte quis di~
cere audeat maiorem Vim Sacramentorum ejfe apudalios,quam apudatios
juodjchifinaticumejfet, & unitatem Ecdejtaj aitideret.Regum un&io-
nem Sacramemakm fuifle arbitrabantur a&ioncm, & eam vim
kabcre
Digmtas&Poteftas. g$
nabere , ut Spiritus San&i munera conferat , augeriquc intcrius,
quodextcrius un&io prxfignabat, utex Hoftienficolligit Mathias
Stephani. Vngcbantur Regcs & Principes oleo Catcchumcno- yemvi[ii8t
rum ln brachijs &humeris. Etfi quidemaltj ${eges Hierofolymitanm x f"'-1»
?Kmf>e,sfnglorum9&* Sicuhrum,ftcra uncTtone imbui confue\>erint,non (aP'1-
tamen ex oko diVmttus demiffo ac mtraculi injpeciem, uti Tfyx Cbrijli- q^opp je
anijfimtis ^wqmt Choppinus. Pra^ter ceremoniam iftam Iudaicam, uaJP0\^t i
miraculo nobis commendatam difcribuntur &ahj ritus in Ponti- % p £
ficali Romano. Poftquam Metropolitanus unxer.it Regis bra- pontifD0tH
chium & fpatulas cum oko Catcchumenorum, Rex a fuis duci- /0/g7t
tur fub Papilione, ubi cum bombyce extergitur un&ura olei, &
induitur veftibus Regalibus. Mctropolitanus tradit in manum
Regis gladium evagtnatum. Enfis a miniftris in vaginam reponi-
t-ur. Mctropolitanus poftca accingit Regem gladio. Rex accinclus
furgit, & eximit enfcm de vagina, illumque viriliter vibrat, dein-
de iuper brachium finifttum tergit,& reponit in vaginam. Tunc
ei corona imponitur, quam omnes Praelati, qui adiunt , de altari
perMetropolitanum defumptam manibus tenenr, ipioMctropo-
litano illam regentc,& capiti Regis geniculantis imponente,deinde
traditillilceptru.Regi furgentidifcingitur enfis,& in vaginadatur
alicui,qui eum ante Regem immediate geftct. Metropolitanus,
& alius Praelatus deducunt Rcgem medium ad folium,fceptrum in
manu,& coronam in capite fcrentcm, & collocat eum in throno
Metropolitanus. Suntnc ha?c,qu9fo,munera paftoralia?
$. Rcdditus fundotura, qui jurehomagij de fe tc-
nentur, recipere,dum harres minor eft 21 annis, etiam-
fialiosfundosin capite de corona teneat ha?res.
Narrat Camdenus in editione Anglicana Britanniae fuae Guili-
elmu primum primum inftituiiTejUt Epifcopi & Abbates, qui Ba-
ronias fuas in pura & perpetua eleemofyna tencbant, in pofterum
a Rege clientelari lege,.& in fervitio militari tenerent, & unicuiq;
praefcripfifle, quot militum numerum ad bella confcribcrent. E-
pifcopi fimiliter, qui agros & praedia fua colonis clocare, aut in
m emphytcufin pro.canone emphyteutico, ceuannuo cenfu, em- .
phyteutis,quos feudifirmariosvocamus, dare debebant, vaifallos
feudi militarisacquifiveruut,qui ipfis ad fervitiamilitaria, aliaque
obfequia adftridi eifenr, adeo ut nobiles etiam pracuia & fundos
ab Archiepifcopis & Epifcopis tenerent in fervitio militari, & jn gf/f4n# -
adobfequiaadftringerentur. Manerium de Tunbrige, inquitCam- edit.Ir<mf9m
dcnus) Giocefiridt Comites Ctientelari iure ab Jrcbiepjfiopis Cantuari- fnrt\lSt(.
tnflbm ea lcge tenueruntsut Jrcbie^ifcopuinintbronifatione SenefiaUi, p '€
14 Arcbicpifcoporum In Aflglia
O* eovum liberi ipfis intutela ejjent. Refert & Godwinus, in profufi
illis epulis.quas ad inthromfatvonetn fuam apparavit Georgius
Nevillus Archiepifcopus Eboraccnfisanno 1466 Comitem War-
wicenfem Senefcallum Archiepifcopi miniftrafle. Narratetiara.
#«{£♦ J87. Camdenus, $arones de Meinelnonnutta pradia de Archiepificopii Can-
tmrienfibuj tenuijje, & pro ufdem Coignieros &* Strangtyaios, &* ali-
cs qui ab ipfis prognatifiutH, adobfiequia & ferVitia miiitaria adftrifios
effe. Cumque ex pr^erogatba 7(ex Angli* {pYderogatiY* Verbii utor, in-
^uit) babebitcuftoiiam omnium terrarum eorum, qui de ipfo tenent in
capite perfirVitium miiitare, de quibus ipfi tenentes fiteriht feifiti in do-
ininicofuo,utdefeoAo,dieqm obierunt, de quocunque tenuerintper
bniufinbdifer\>itiumydHm tamen ipfitenuerint de rege aliquod tenemen-
tttm ab antiquo de Corond-ufijueadJegitimam cetatem b<eredh. Exciph
untuY tamen bac feoda,&' aiia McbupificopoYum , inquitCamdenus,
ita ut babeant buiufmodi teYrarum cujlodmn licet alibi, tenueyint de flfa-
ge* Sed quid Ecclcfiafticis cum jure homagij,fervitio militarijOb-
iequijs clientelaribus,fundorumcuftoma,quam\Vardam realem,
aut hsercdum tutela, quam pcrfonalcm Wardam vocant ? Quid
cum Nobilium, aut aliorum clientela ijs, qui eurae animarum, &
diyino cultai mancipati funt i
4 Proprijscanibusvenari in quovis vivario feraruaa
intrafuam provinciann
Habcnt Epifcopi ctiarn- vivaria iua, & th eriotrophia,& ichthy-
Camienuf in otrophia ad divitiarum & deliciarum cumulum. Camdcnus refert
CQritanifc Archiepifcopos Eboracenfes in SutbXPeU palatium peramplum, &
triaadiunftayjvariaferisrefertahabere, Godwinus fcribit Simo-
nem Iftip Archiepifcopum Cantuarienfem anno 1 349 Comiti A-
rundelia vendidiflc jftfts *6;damarumannuatim ipfi,fuccefforibufq;
reddcndarum :•& Hcnr. Burwafh Lincolnienfem,qui ut amplum
haberetvivariu, cum prasdiis fuijuris latifundia quorundam pau-
perum inclufiflet , poft mortemapparuifie cuidam Nobili, brevi
tunica indutum,eaque viridi,arcum, pharetram & fagittas mani-
bus geftantcm,& cornu venatoriumad cervicem pendulum,tan-
quam vivarij illius cuftodem. Nicolaus Papa mandat Albino Ar-
chiepifcopo,ut Synodalc cum Epifcopis & furfraganeis fuis couci-
J)ifli*8. 3*. ^um convocarct, & Landfredo Epifcopo Paftorali authoritate
idp.i • prxciperct,«/ ab ornni beftiarum Vei Volucrum \>enatiom pewtus alienm
exiftat,atqi ab immoderaU filUJuafamiliaritateJemet omntno coerceat.
. Ibidem. J^amutbeatus Rieronymus dicit Venaiorem nunquam legi-
L&.9.C44. wmfianUunu Crantiius in Metropoli, Epifcoporum mcrtiam &
luxumcarpens,?^wr/?5)y//>JW, inquit, eruleficimus diUnum in
Synef. epifl. ^eciejia minifterium , drjacramus canes in nemoYc,aut adoYamusfie-
lofi 1 cularesprincipesinauU. Synefiu.s quamvis ante fufccptum Epiu:©-
patuA
Dfgnitas&Potcftas. rr
patum ▼enatione delc&abatur , poft iufccptum tamcn fi-
m nccefTe cfTc fcribit ab co inftituto dcfiftere. . Archicpifcopus
Cuntuarienfis poteft venan non modo in fuis vivarijs, fecl in
guolibct vivario intra fuam provinciarn. \n Conciiro Latcrancn-
ft dccvetum, quod Arcbiepifcopi parceciai Ufitantes,pro dfoerfttate pro- Decret. Ub.$
Unciarum&> facuttatibus Ecciefiarumap. l>et 50. elxttionum numc- tit.^.tap^.
rum>Epifeopi autem 10. Vf/30. Curdtnales i^.?tunq«am exsedant9 ylr-
cbiduccnivero $.Velj. fiecaniconftituti fub Epifeopis duobm eauu
ctmtinti exiftant. T^ec cum canibm Ixnatortjs & alibws profcifearttur,
fed ita procedant, ut non quafuafun^fedqnak/u Cbrifttt qu<e ere tide-
antur. Quipiuradehocarguraentodelidcrac, vidcat titulum 2)c
Clerico Irenatvrc. lib. 5 . decretal. tit.24.
Per ftatutum, ut Gratiam faccre Canonum, alia-
rumque legum Ecclefiafticarum , per omnia Impcrij
Anglici Dominia, quas vocant Facultates.
Inter- Archieruicopi Cantuarienfls Curias numeratur Curia
Faculcatum,quam ficdeicribit Camdenus: Curiafacultatumjn aua Brit. p*U*,
frtfeftus conftituitur, quidtfideria cognofeit eorum,qui Eccleftafticiiu-
rUquandoqueris(idi.tatqueftriUi reiaxationem petunt, <&* ^egiftrarms^
fui concefjM diftenfitiones inferipta refert. f&flremo, inquit Mucke- j)epelit.f
tus ,f x J^gniftatutis neccjfetatis aut maioris utiiitatis ca ufi ( fummaria 3o 3.
buius,tumit!ius cognitione prius babita gratiam facit Canonurn, alia-
tumjue Ugum Ecckfiafticarum perunhxrfum Anglia \egnum, nempe
Archiepifcopus CantnarienGs.Lege lata i^.Henr. 8. data llli po- _ * . _
tclksi tub.figillo-Arehicpifsopali per fe,autspercommifraiium ad ^ "^°*
facultates,cortcedendi facultates, difpen{atione$,reftripta,in qua- m4'
ciinquc caufa concedere fblebat- Pohrifex Romanus; Quod Ci
taxa facultacis aut difpenfationis in Cancellaria Rcman3 excefTe-
rat fummam quatuor iibrarum Anglicanarum, ut cohfirmetut
magno fi^illoj&confcribatur in Cancellaria Regia per Clericum
quem ad Facultates vocat Camdenus, in hunc nnem conitituen-
dum. Merito lgjtur, dicit Carovrightus., pr-ofiigata Papae autho- r^/f<stf,
ritate Archiepifcopum in Ponrificis Romani locum iurrogatum, p.87.
falvofolumodoiureprincipis: & fcedam,ac non ferenda nundina-
tionem excrcere lpfum aflerit. Hinc nempex jure Canonico,inquit De di[dt>lina
-Traverfus,/ir«?w iliud %o>namm, iu quo turpijfemus dijpenfitionitm^ fol. 1 2..
MtappeRantjiefariarum mercatus, & omnis, fuaftuofi perdend* Ecck*
fia ratioexercentur, Authorcs eommonitorijad pa-riiamentum refe*. «
ruut omnia hic fere venalia eiTe,Gcut olim in Curia Romana, cu- ^»' 3* "
^us nundinationes nec mpdum, nec fundum, nee finem, nec pudo-
rem habent. Difpenfant non modo in legibus humanis,fed etiam
^ivinisrut non rciidentia, bcneficioruna curatorum, & Ecckfia*
kpluuhute,fcrnoiua,6wC.
Z6 Archiepifcoporum in Anglia
in legibus divinis abund& fatisinomnes cafus profpexit Deui
legiflator. In humanis, (i quici deficit ratione determinationis
particularium circuraftantiarum, ftri&i mris relaxatio, necefTitatis
aiii; majons utiiiiacis cauia, ueneganda non eft. Sed quid hsec ad
Poncificem Romanum,aut Papam Anglicanum ? Re&e Spalaten*
Lib * c 10 fa>Leger omnesEccleft.ifticasefJefub lmperio, & poteilateipfarummtt
*um 74 ' Eccle^arum^ta ut uni quaaue Ecclefia, ubi necejfttai, aut opportunitai
ita pojluiit, pofftt in legibns uni)>erfilibus,perfi exgraUJJima caufa difi
penfirejmo etiam mutare, moderari, &* pemtus abrogare> prtfirtim in
Synodis>rjr quo majores trunt Synodi, eo maiorem etiam habent poteita-
tem. In legibus igitur humanis,mere Ecclefiafticis, cV pro tempo-
rum,&locorum ratione mutabilibus, expenfa neceflitate & utili*
tate, fummum jus relaxandum efle a Senatu Ecckfiaftico,non a-
dco morofi fumus ut negcmus. Iudices enim Ecclefiaftici tum
juris tum asqui judices foftU Si nece(n*tas,aut maior utilitasrelaxa-
tionem ftricti furispoftular, difpenfatio debetur ex juftitia, noa
exgratia: neca Papa? ulhus majoris aut minoris arbitrio penderet,
ut nonnifi (oluto ipfis pretio impetretur. Ex gratia , neceflitate
aut utilitate non perpenfa, concedi non dcbent difpenfatlones :
nam id genus difpenlationes legum vere vulnera funt. Et tales ta-
men funt fere omnei difpenfationes Romana>,& AnglicoRomane>
In taxa Cancellar.Apoftol. dicitur, l^ota diiigenter,<juod huiufmodi
grati<e,&j ctijpenfitiones non conceduntur paupertbut, quia nonfunt, &•
tdeo non pojfunt confolari. In Cancellaria Anglicoromana, id eftj
Curia facuitatum ldipfum religiofiflime obfervantur.
Facultates confiderantur, vel Particulariter, vel Ge-
ncraliter- Partkulariter, qua? fa?piufcule xoncedun-
lur habita prius Caufa? fummaria cognitione, ut
i. Defignare publicos Notarios.
Defignare Notarios qui tabellionatus officium in curijs Ec-
clefiafticis exerceant, quamvis Archiepifcopo daremus , ad
Sejf.ii^de caufas tamen civiles publicos defignare Notarios ab Eccle-
tcfor.cdp, io fiafticis alienum efie dicimus. Cum ex Notariorum imperitia, ut
dicitur in Concilio Tridentino, adde etiam nequitia,, tot damna
& lites oriantur, & licet fingulares, hoc nomine funt in teftiroo-
nio perhibendo inftar duorum teftium,nonunius Archiepifcopi
arbitrio & libidini, Notariorum defignatio permittendaeft.
2 Vefcicarnibusdicbus quibufdam vetitis ob Po*
liticasfolum rationes, valetudinaiijs,puerperis, fenio
confedis^grotis.
Si
Dignitas&Potcftas. Sf.
Si folum valetudinanjs, puerperis, fenio confc&isrargrotis, euc
non omnibus valetudinanjs,puerperis, &c. an quia non omnium
crumen» pariunt nummos. Et cur non folis, fi lfti folummodo a
vinculo lcgis eximuntur. Si intcrdi&um fitvefci carnibus diebus
quibufdam vetitis, ob politicas foliim rationcs, curnon a politicis
vefcendi facultas conceditur * Eofdcm oblervant dies tum in qua-
dragefima, tum extra quadragefiraam> quos Pontifkij,& eandcm
jejunij formam,nempe a carnium non piicium efu (ele & alios co-
hibentes, & dicbusdominicis tempore divinorum, fcftos,vigilias
. «lics carnifpriviales in fequentem ieptimanam incidentcs populo
denunciare tenentur Paroeci. Religionis ergo, vel fuperftitionis
potius intuitu,vetitum vefci carnibuscertis diebus : de qua fuo io-
codi&urifumus.
3. Matrimonium cdebrandi, licet trinutidina de-
aunciatio,quas Bannas vocant,non prsecefTerint.
■
In libro public* Liturgia?, de Bannis five cdiclis tribus vicibus
promulgandisficftatuitur. Trhnum $anna edencia,fii>e promulganda
funt tribus diebus Oominicis, *ei fijtibis , ditinorum ojficiorum tempo-
re,popub p)<eftnte> iuxta antiquum morem. Wakerus Raynoldus &•
ve&us ad Epifcopatum Cantuaricnfem anno 1313 in Synodo
Provinciali decrevitin hunc modum, In matrimonio quo£ con~ prrt/w/^
trabendo fimper tribttsdiebm (Dominicis, VeL fifiivis, a fi difiantibM, Lindrecod"
quafi tribus edittis perquirant Sacerdotes apopute de immunitate S[>onfi ({t j <. \
& Sponfie. Denuntiationes, cx celebrationcm rnatnmonij coram " ' n'*
Ecclefia de iolennitate, non de matrimonij eftentia cfTe afferit q4^q tlt
Cahifius in furrima iUris Canonici. Non tamen temere relaxatidus je J^m
ccn<
cft trium praeconiorum ordo, ne clancularijs, & ciandeftims,nupr £**•&
tijs ineunais occafio praebeatur, Inrniperis conftitutionibus anni
160 j. videntur prsfules Anglicani abunde cavifTe,ne ordo ifte te-
meraretur. l^uUa in pofierum facuitas Vei induigentia $ro matrimonio
abfquetrina fBannorum denuntktione iuxta iibrum public* Ltturgi* iV ^4"' ,#I#
ter quoJiiUt celebrando per quamUs perfonam mifdifiionem EccleJiaJH-
eam exercentem, Vel pritittgia uila Ecciefiajjittnomwejibi Venduantem,
nifi tantum per eos, qui Epificopakm autboritatem obtment\>eiper Com-
tnijjarium ad facuitates,^ei fede pknaper Arcbiepifiopi & Epifioporum
Vicarios Generalesjutfede \>acante per Cufiodes Jpirituaiitatis , Vei Or-
dmarios Epifiopaiem iurijdi&ionem de iure exercentes, <&non per aiios
ioncedetur : idque duntaxat iitufiru & ciar* conditionis bomivibus^
JU<e reficttiln iurifidittionifubditis,interpofita ethm idonea & fujfici'
enti cautione. Cautionis interponendae capita fcquenti canone per-
fcnpta funt,ncmpe, Quod mUum extfiit impedimentum rationepr*-
iinJrattHS*9ufivgLJni;atis,ajfimtatisy MalteriM caufie cMufcunque dt
m$
%t Archiepifcoporum in Anglia
iure prohlbk^qmd di&o maitimonio occunere, aut ohftanpoffit. $7
Quodnulli controVerfia, lis, aut quertld tnota fit, *bel pendeat in aliqtut
Cur$a,coram utto iudice Ecrtefiafiicofupcr aliquo contrattu, y?elmatri~
rnonioalterutrius dittarumpartiumy cumalia quavis perfona. j. Quod
Parentum modofint m Ubis, te/ alias tutorum fi)>e gubernatorum fuo-
rum exprejjum conjinfum in bac parte obtinuerint. 4. Qtrid dittum
matrimomumin EccUfia farocbiaft&el Cap*lla$ ubi contrabentium alter
commoratur, &* non alias jdque pubiice infacie ccckfi&inter boras oc~
taVam & duodecmam curabunt folennc^ari . Has eautionis legcs no»
, improbamus^fedcur eafacultas illuftctbus perCanonem con-
cederetur & non obfcurioribus,qui eandem cautionem interpone-
re parati fint,primum quxrimus. Forte munera eorum non funt
illuftria. Nonnifi penfitato asre hanc facultatem ctiam iiluftribus
licet interpofita oautione concedunt , & munera potius , quam
caufas relaxandx IegisiS^ leges interpofitas cautionis penfitant. Si
nuptiarum candidati,qui gratiofam difpenfationem petunt,munc-
re potentes fint, iiluftnum numero cooptabuntur. Non obftantc
praBcedentrGanonegratiaetrinundinx dcnuntiationis tot pariunt
abufus&enorraitates,quot vigebant ante canonem conditum.Pa-
rentes fraudantur liberis etiam haeredibus: prajcontra&ibus matri-
•monii iUuditur, clandeilina matrimonia celebrantur : & connu-
nubio junguntur, infcio paftore aut Ecciefia cujus mcnibrafunt:
? nf «treferunt authores defenfionis petitionis ad Regem. De ipfius
1 ' ' matrimonij cclebratione, &jcaufis matrimonialibus fuis locis di-
(&urifumus. ' \
n4. Decaufis Bcncficialibusj- ut,
1 Ad abolendum irregularitatem abfquc dolo ma.
;1o contra&am.
Irregularitas dcfiriitur a Canoniftis & Theologis,*Impedimen*
tum Canonicum quo quis prohibetur ordinem Ecclefiafticum fuf-
cipere#autin fufcepto miniftrare. Sunt alia impedimenta jurc
divino,aut natutali fubntxa,ut foemineus fexus,defeclus baptifmt»
defe&us membrotu, & organorum neceflarioru. ad e exercitium
rrnuneris ad ordinem :facrum fpetlantis. Qui iftis impedimentif
detinentur,tie ad ordines facros promoveri pOfltnr,no irregulares,
~fed incapaces dicuntur,funtque ifta impedimenta, veluti negatio-
nesqu#dam,&iir»potentia;. Irregularitas autem prasfupponit ca-
• pacitatem in fubje&o, iiludque privat exercitio ceu ufu tahs capa-
<itatis/ Delidaomniagravia-etiamim.pediuflt , fi icquatur infav
roia,ut volunt Canonift*. At irregulatitas eft tale lmpedjmen-
tum, ut etiam poft poenitentiam impediat, donec difpenfatione
tollatur. Quxdam irregularitas fundatur in folaindecentia,alia iii
indeccntia iudude»te culpam. Nam indeceruia cft ada?quata
irrcgu-
Dignftas & Poteftas. tg
irregiilaritatis caufa apud Canoniftas, ut fi quis habeat dcfe&usa-
lioquininculpabiles.fi minifterij vcl ordinum decentiam minu-
unt, irregularis eft. Quaedam irregularitas contrahitur per a&um
hominis proprium,alia fine ipfius a&u. Qux per folam paflionem.
fine attu morali contrahitur, culpa vacat, impedimentum tameii
Canonico jurc inrrodu&um eft, ut defectns natalium. Irregulari-
tas autem per proprium a&um contrahitur, quandoque cumcul-
pa,quandoque fine culpa. Magiftratus qui gladij & Vindi&ae po-
tcftatem habet, fi gladio aut fecuri percufTent malenVum, irrcgu-
laris cft, fed abfque culpa. Homicida,' qui voluntarium homici-
dium comrnittit,irregularis eft cum culpa. In contrahenda irre-
gularitate lata culpa arquiparatur dolo. 7S{am (ludisfi neglJgentia ^Ahhnsin
doio comparttur, &* inducit irregularitatem, quia Vidctur affectare dtli- «*/>*/. Q**£-
tfumextantanegligentta. Kinc tot regula? irregularitatum dilcer- tttm, dc /ar-
nentes dolum &pravam vdiufitatern -a negligcntia. Irrcgularita- mi.crrr-
res pleraique ex Cacozelia legis "Mofaic* orfae funt, ut ex Levit. miff.
%l, ubi enumerantur qu«edam irregularitates legales, & ccecus
claudus, curtus, pralongus membra, vit in quo eft fractufa pedis,
-vel fra&ura manus,aut gibbofus,autj>racilis, aut cufus in oculo
«ft furTufio, aut in quo eft pfora,-aut laniofa fcabies, aut thlibias
tefte, prohibentur^ppropinquare^doffereiidunvlehova». Sic 6b
vitia quaedamcorporispcr canones recentiores indu&a eft irregu-
laritas, quamvishoc malo fe non affecerit;afficiendu;m curaverit,
fed violcntia aut natura ipfi contigerit. Ammonius radnachus
dextram aurem fibi amputavic,ne ad Epifcopatum promoverctur,
quara irregularitatem noftri praekni>fat fciomunquam coritrahenr,
qui Epifcopatus camavidc iambiunt>;Sc invita Ecclcfia invadunt.
Si quis ctiam fine cifi pa fua oculo careat, five dextro, five finiftro,
exctuditur a facto minifteno. l^am ttiytui erutaseft ocrtit^, non bijl.jt.ityl
poJfuntficundumCanoaesficeidotij)urdconcedi. T^queaiim aiiquid lySiEvttx*
eiprodeft% quodocuium inVitus amifit, cumnec\>oiens quifjuam ocu- gdm.
lumamifijfe credendus eft %nec ficratijjimos Canones aliquem cafum in
smijfione ocuii,qui adfacerdotium adipifienhum non impedirvt,fut6 e.v-
eepifferegulis mVcnimmtfed hoc tantummodo ad prohibitionem fiffe-
cijje Hdemus patribus9 utquicareat ocuto3ficerdota' ojficium adipifi
non pojfit, uz fcribit Ge-iafius Rufino Epifcopo. Irregularitas pri-
tur ex macularin ecuk) . Tibi quod in oculo macukm habeisSs' fiiiui becret.lih.i.
Canonicffuerisyobiettum. VndeCantuarimfi jfrchiepifiopo dedimus in tit.io.cxp;i*
mandatisy ut pro eo^qmdCanonici fiUm dicerisyin vromotione tua ex C:mdetx*m
muita difpcnfitione pwcedat. <&e matuia Vero yfrchkpifiopo prdditfo
inandaVimus, ut cum confiiiofuffraganmumfiiortfm% quod exinde Vi-
fumfuerityzxequatur% in quo tivi ex maxima ' difpenfathne cural?imus
proYidert> inquit Alexander 3. Vidcs oculimaculam, magnam in-
^iuccre irregulamatein, & non cornmicti, nifi ex difpenfatione
N l^apa?. ^
90 Archjepifcoporum in Anglia
Papae. Qui caret virtutc videndi in oculo dextro, quamvis nec ©<•
culocareat, nccexterius appareat deformitas, non eft irregularis.
Si tamen virtute vifiva careat in oculo finiftro, eft irregularis.
Quia licet non reddat faciem abfolute deformcm, facit tamen, ut
t . iule aftus celebrandi ceu legendi canonem cum deformirate qua-
Deanjun damfiat. Propterea oculus Jrnifter ocuius Cmonis Vocari folet^p^
f£,UU^m mjnoJM0> dicu Swarez. Qui poilice impotcns eft ad hoftiam
Je .r. r. frangcndam,irregularis eft» ut colligitur ex eapite ultimo tituli
**' 10. lib. i.decretal. Eximitatione legis Dcuter. 2,3. 1. Spurius nt
Vaiito in congregaticnem leboVx, etiam decima e]us generatio ne Venito
m congregationcm lebol<e, id eft, publicutn munus in populo Dei
ne gento,ut intcrpretatur Iunius, aliam induxcrunt irregularita-
tem ex defe&u natalium. Legem illam latam de Mamzere, id eft,
co qui ex proftibulo natus eft incetto patre, certa infamia, ifti ex-
tcnderunt in qupfvis ex illegitimo quovis coitu prognatos, cuitif-
modi funt nothi, & quos naturalesappeilamus, & conftitucrunt,
neminem beneficium aut ordinem confequi pofTe, qui ex iufto
matrimonio editus non eft, metum incominentig paternac, & cri-
p(|?i»j5. f6. raenparentum in filijs vindicandumobtendentes.Sed undtcunqut
bomines n4fcantur,fi parentum Vttia nonfiStentur, & S)eum retfe co-
lantjoonefti (rfalvi erunt, dicit Auguftinus. lepbtbe mter Vvros fan-
tlos Apoftoli \>oce numeratus, meretricis eftfilius, dicit Hieronymuf
ad Pammachium. 2S(aJcide adulterio, non eft ejus culpa qui najcitur,
fediUius qui generat, ibidem fcribit idem Hieronymus. Sattipertyf
fum, & contra Ecelefiafticam probatur ejfe cenfuram, ut frujtra pr$
quorundam \>oluntatibtutquisprt)>etur, quemfua culpa Mfacinm ab of-
Jicij, quofungitur,gradu non dejicit, inquit Gregorius Epiftol. ad
Colura.bam Epifcopura Numidia5,ut habet Gratianus in Decreto.
lure igiturdecrevit Synodus Middelburgenfis anno 1581. Quan-
Scuttingil dojpurtj & iliegitimi babent dikma nece[farta dona, noneft ratio , *nec
^Aiidcryfis, caufa cur ad officia <Diaconatus>SeniorataA, miniftri Verbi non debeant
l 9p. U. aut pojfint ad:niui>ui refert Scultingius. Non folum Digamus, qui
fucceiTive,8c diverfis temporibus duasuxores, fic enim digamiam
extendunt pontificij, fed etiam qui viduam uxore duxit, ipfis irre-
gulariseft.Quippe lege Mofaica pre.ceptum fuit,ut Pontifex virgi-
nem tantum uxorem ducere poflet, Levit.z 1 . Irregularitatem ho-
micidij deducunt cx illo loco,i .Chton.n. ISon es ddificaturws do-
Tnum nominimeo, quiajanguhiem multum effunais in terram, id eft,
non erit tibi tantum otij i rebus bellicis, ut eam «edificarc poflis.
f« 4 fcntcnt. Eff""*olanguinis non fuit irregularitas in ipfis facerdotibus vete-
di(i» tf. ' r^sTcftament;,cx miniftris templi, ut vult Aquinas. Non igitur
aiafl.i. potuit dimanare a teftamento veteri ad miniftros novi teftamen-
Jjrti, ' tu Imo **1 Mofes Levitis ob coedem trium miWium, Conftcrate mi-
nifterium Veftrum bodie lebol*, Exod. 31. zo. Si qmd hic myfterij
cft>
Dignitas&Poteftas. 9i
eft, Silomonem Chriftum Rcgem pacificum adumbrare voluit
Dominus. Lafciviunt tamcn in hnjus gencris irregularitatibus
Pontificij. Accufansvcl dcfcrcns aliqucm ob crimen, pro quo
debetur poena capitis,veltruncatio membri,eft irregulnris. Iudcx,
a&or.vel procurator,notarius five di&ator, vcl promulgator, fi in
membris fecuta eft mutilatio, irrcgularis eft. Advocatus quitra*
clavit caufam fanguinis, licet ncc mors nec fanguinis efTufio fue-
rit fubfcquuta : cxctcens artem chirurgiae, fi propter imperitiam,
&negligentiam eius, fit mors fubfcquuta ab incifione, aduftione,
aut potionc,quam dedit infirmo : extrahens fagitttam vcl telum,
vel gladium infixum corpori alicujus, fi vulneratus propterea citi-
us moritur, irregularis eft. Qui plura exempla dcfiderat, adcac
tra&atum faCerdotalem Nicolai de Plove. Qui prudens fcicns re-
baptizatus eft, eft etiam irregularis. Ex illicita & indebita ordi-
num fufceptione 6x ufurpatione,8cadminiftratione variae oriun-
tur irregularitates,- Ex khaerefis & Apoftafiae deli&o, nonex adul-
terio & inceftu,nififcquatur infamia,oritur irregularitas. Qubd
fi fequatur ex adulterio aut alijs deliclis, tunc non ex deli&o, fed
alio capite nempe infamiae nafcitur irregularitas. Digamus eft ir-
reeularis, adulter, nifi ex adulterio generetur infamia, non eft irre-
gularis. Tambelledividunt,&diftinguuntdelicl:a&: irreguianta-
tes Canoniftae. Canoniftas Anglicanos non alias ponere irrcgula-
ritates, quam pontificios certum cft : fed an Omnes dubitatur. Ita~
que tandem ius EcclefiaHicum jfngiicame Ecc!efi£, inquit Mucketus, Po{ltEcc"f»
comprehendit omnes Canonesin Vajlo \uris Canonicicorpore,a jure civi- ^n&icai f»
li,ubideficiunt, adjutosyper Canonum dottores explicatos , omnefycon- *•?•***•
ftitutiones, ac decreta l^ationalia, ac Protincialia in Ecclefiafticis no-
ftris Curtjs olim ufitata , qua nec ftatutis, aut iuribtis municipalibus
^egnijiec nuperu Ecckfiafiicis confiitutionibmftatutorum authoriu-
te conditis repugnantyne$ privilegrjs %egijs incommodant. Ex his ver-
bis colligo omnes fere irregularitates iuris Canonici manere in
Ecclefia Anglicana,quia nulla aut perpaucae tolluntur ftatutis Rcg-
ni,autnuperisconftitutionibus Ecclcfiafticis. Caeterasvel obfer-
vant,velobfcrvare polTunt. DixiW olfirVare pdjjunt, quia quaf-
dam irregularitate* majoris momenti,ck quae divina funt potius,
- quam Canonica impcdimenta,negligunt, quas maxime obfcrvarc
oportebat. Apoftafiae irregularitas inter graviflimas numeratur.
Prefby terorum tamen Anglicanorum plurimi,qui fub Edward. 6.
papatui abrcnunciarunt, & Marianis temporibus facrificulorum
munere fun&i funt>regnante Elizabetha gradum fuum aut reti-
nucrunt,aut facile recuperarunt, ut rcferunt authores commoni-
torij ad Comitia Parliamentaria, dt Cartwrightus. Temponbus jvepiPtl€
Ioilhijar3 faccrdotes, qui adolevcrant in excelfis Ichudae , abdica- '^ * ' '
ei funt ipfi, 6c ipforum pofteri a miniftcrio fuo, nec perniifTum cft
N 2, ipfis
$$, Arcbiepifcoporum in Anglte
ipfis orTerrc in altari Ichovae lcrufchalaimis, l. Reg. 13 . 8. 9 . Dc
l£vitis,qui longe rcccfferunt aDomino,3c fequutifunt Deos fter-
corcos#quum crrarcnt Ifraeliraj, dicitDominus,?^?* accejfuros *d
TtHy ut ficerdotio fungantur mibi,&* accedant ad uttas resfinclatme^
<u,adrcs fentfas fiaruUrumyfid reportaturos ignomtniam , &* abomina»
t\onesfuaiyquasficerunt.JE.^Qchic\j\^. 10.13. Quamvis ex Aaror
nis gcnere eu*ent,& non aluinde,quam ex Levkica tribu^ deligeree
fibilacercjoteSjloco tamen movet,quiapcrcgrino cultu fcfe pol-
luerunt. Multo rragis in Ecclefia Chrifti2na,.ubi nulla iribuum
ciirfcrcntia, Ccd undiqae deleftus haberi poteft, gradu fubmovcn-
ii lunt,ncdumin intcgrum reftitucndi,aut retmendi. Cypria-
nus ad Epi&e.tum > 6c plcbcm A(Turitanorum de Fortunatia-
$fi»|*^.?* no qupnqarn eorum E^ifcopo, fic krihit. GraViter e* dolenter
molmfmi , fratres charijjimuquod cognoVerim fortunatimum quon-
dam apudVos Epifiopum , pofl gravem lalfum ruin<e fua , pro in-
tegro nunc agere Velley&' Bpifiopaium fibi Vendicart ccepijje. Et
paulo infra, mifir audet fibi adbuc fiacerdotium, quod produHttVtn'
dicare , quafi ' posl aras (Diaboli accedere adaltare S)ei fas ftt. Et in-
ferius, Qja eraVia m fe delicla adduxcrunt t id efl , qui idolit
ftcrificando jacrilega ficrificia fecerunt , fiaccrdotium &et fibi Ven*
dicare non pojfunt. Idem libro. priroo Epiftolaram de Bafili-
de &: Marriali libellis idplolatria? commaculatis , Scncfando-
C&jVpM- rum facinorunv confcientia convi&is , fic fcrihit.. Etuftra taltt
Epifcopatum fibi ufurpare conantur y cum manifeftum fit ciufmodl
homints, nec Ecclefiti Cbriftipojfe prteffe, ncc faeo fiacrificia offer-
rcdeberc. Maxtmt cum\ jampridem nobifium, (r cum omnibut
cmnino EpifiopU intoto mundo conftitutis , etiim Ccrnelius collega
mtteryficerdos pacifictu 9 & iuftm , decreVerit huiufinodi Joomjms ad
pcenitcntiam quidem agendam. pojfe admitti , ab ordimti&nt autm
Cleri , atque ficerdotali honorc. prohiberu
^4*'.-1^ In Cotjcilio Ancyrano decictum , ut Presbyteri, qui tormen-
taad finem pcrferre non potuerunr,,fed \'\t\\ fidcm abnegarunt,
& idolis facrifiearunt, fi poftea ferio rcludati fuerint ,& cum pu-
raconfcfiione poenitcntiam egerint , ad lblura honorem & Ca-
thedram recipiantut,, neque orTcrant, neque fcrmonem confe-
rant, id eft, ne doceant, ncque aliquid aliud faccrdotale exe-
quantur. Hiceftfenfus Canonis ex mente Balfamonis. Con.-
tra igitur, quiantcquam torqucrentur , ccfterunt, aut fimula-.
te tormenta obtendebant, nec honore nec cathcdra digpi habe-
^T^pl.pm^ bantur. Tales fuirle refert Cartwrightus, apoftatas illos, qui a
>« f>a£° 17** -laplu Petri, quem aUegavit Whitgiftus, illorum Apoftafiam fic
17?. diftinguit. Petrus una hora ncgavit Chriftum, illi pluresanno^:
Petrus retinuit corde , quem negavit orc ; Illi 6c ore & «vanuye-
liUH
Dignitas & Poteftas.. $4
ritatt abrenunriarunt , apoftafiamr fuam chirographo fubfignan-
tcs : Pctrus mctucbat vitx, llli bonoribus & beneficijs Ecclefiafti-
gift: imoquidam, inquit, ccfferunr, ut compararent fibi plura be-
neficia : Petrus in angulo, illi in foro publico ceu Curia : Pcrrus
folummodo nc^avit Te novifle Ghntrum , aut fuiiTe unum cx
numcro difcipulorum , non laccravit famam ipfius,aut indo&ri-
nam ipfius debacchatus eft; illi probra & oppropria ja&arunt ia
Evangc.lium* & Evangelicos : Pctrus lapfus eft, uno quafi iclu ex
improvifo perculfus-, illi poft oblatam deliberandi facultatcm :
, Pctrus non militavit in caftris Scribarum & PhariGeorum hoftiurn
Chrifti j ilii miniftrarunt,& militarunt fub Antichrifto. Lapfus
Petri non juvat, quia Pctrus immediate, & extraordinem a Chri-
fto ad Apoftolatum vocatus, a C hrifto, qui potcftatcm babct in
kgibus futs difpenfandi, reftitutus in gradum fuum, vcl potius
de novo confirmarus erat. Aaron vituli aurei idololatria conta-
'minatus, non tamcn amotusa faccrdotioj quia irnmediate a Deo
vocatus crat, & orante pro eo Mofe Deuteron.9. 20, proba-
bile cft Dcum, & culpam condonaffc, & in fun&ione facer-
dotali confirmafie; Sed ex i- Rcg.. zj. & Ezcch. 44. quid legc
orcinaria dc-beat facerc Ecclefia , difccndum nobis eft. Quod
igitur de Fortunatiano, & cjus afTeclis dixit Cyprianus, in fa-
Crificulos illos apoftatas torcjucri potcft. Stipes, & obl«tiones> &* Lih.i.efi.f,
lucrd dejiderant , quibus priu6 tnfatiabiks incubabantt (3* coenisy atque
•puiiu ctiim mne inbiant^quarum.crapulam nuper fuperftite indies
txuditate ruBabaxi, nunc mamftftijjhne comprobantes, nec anlefe reli-
fioni , fid Ventri pgtins, &* ^uaftui profam cupiditatcftrVujJc. Af*
erit Whitgiftus appftsra* facrihculos pofTc, vel reftitui in gradum PaptjAAf
fuum,vei retineri, dummodo refipifcant, & poenitcntia pur- t^\
getur ipforum Apoftafia. De internaillorum refipiicentiaiudi-
cct Dominus : de externa & publica coram Ecclcfia pcenitcn».
tia nihil legimus. Pranerea irregularitas non tollitur poem>
tentia, fed difpenfatione. Nametiam poftpcra&am poenitenti*
am mancr. irrcgularitas ^impedimcnrum Canonicum. Et ideo
quantucncumque hominem porniteat fuidch&i, non potcft cx
vi alicujus-fententia? Ubcrari a tali oncre» In irregularitatem non
cadit abfolutio, fed difpenfatio. Apoftafiae irregularitas a ne-
inine infra fummum Ponritlcemi oui divina & humana fibi ven-
dicat, difpcnfari poteft fecunduro Canoniftas. Pera&a penitcn-
tia,& fanato vulnere, manct cicatrix,,Levit2 ou-facerdotes, de
quibus fupra, xcfipifcenres, non tamcn-reftituti funt in gradum
fuum.Irregulantas Apoftafiae non tam in pcenam deli&i impofita,
quam ob fcandalu vitandum,& ad majorcm cautelam,Ecclefia?q;
lecutitatc«i>ne in ide inconftantes ad miniftenum promoveantur^
* 3 0^3
94 Archiepifcoporum iti Anglia
Qui fidci & virtutis duces frarribus fuis elTe non pottterunt,pet fi-
dix & temeritatis magiftri extitcrunt,utloquitur Cyprianus,alio$
fortiter in prselio ftare docebunt? Ianuam divinae nufericordiae
nemini occtudimus, & Apoftatas in greminm Ecclefiae recipien-
dos non negamus : (c6 ad facrum etiam minifteriura provehen-
dos efle non fequitur. Qui Ecdefiae Anglicanae ftatum probe no-
runt , Curiones & facerdotes ipforum fcena mutata non aegre
ad pontificiorum raftraetiam nunc rctrahi polTe judicant. Tanta
eftconformitas mter culrum pontificium & Anglicanum, cui fc
conformarunt Formaliftae. Si quisirregularitates omnes percut-
reret,quantam irregularium turbam deprehenderet.
2 Ad abolendum fimiliter quandocunquc Simo-
niacum ambitum.
Simonia definitur a Canoniftis, ftudiofa voluntas emendi vel
vendendi aliquid fpirituale,vel fpirituali annexum. Beneficia funt
fpiritualibus annexa, ideo in beneficijs etiam Simonia committi
poteft. Simoniam Ecclefia?.Anglicana»,ut lepram totum corpus
Ecclcfiafticorum pervagantem tranfcribam ex Brightmannicom-
BfhhtmaYi. .mentarioin Apocalypfiiu Sed imprimis flagitandi mendicitas injignit
in^Apoc.ca. eft* forcunite epim oculisyt? animisi totum Clerum.Vultis exordia-
- ,v. 17. mur a^ infimis; Curiones quos \>ocant,tum ipfi rejum omnium iudich
rnendicifunt» J» qutbm Vtdere iicet, quod denunciatu fuerat famili* Eff,
bowines incur)>antes fe pro nummo argenteo, &> buccetta panis&niqijk-
terdotiorum adiungi pofiulantes,ut frufiulum panis comedant,i.Sam.z*
3 6. In reliquisy quipra maiori affluentiafubnixius ambulant, qu<e cur-
fitatio? qu<t largitiof auam importuna flagitatio ? quant<e blanditU to«
tius olfquij^omnium^ officiorum aJfentationes,ut Ecclejiafiicajibi mu-
nera comparent* Compiures adregiam aulam adbolant, Vel adoedes nobi-
H/fimiViri<Domim Cuflodis MagniJtgiUi. H<ec enimlocafunt infiar
[pcciofe portttempli Salomenis : frequentes bac bomines ingrediuntur,
& magnajpes efi auferendifiipem, Jl8. 3. Mu' M<ipncites,&t proceres
fittantur, quibus l>ei domeslici CapeUanifiunt, Vel ut ita dicam, Ciiente^
lares. Quam qv&fo ob caufam*. Vti quam primum beneficium aliquodt
HtVccant^Vacuum contigerity eodem %[fi fuorum Dominorum munere
fruantur. Mque b<ec bpnefia Videtur ejfe ratio confequend<e Ecclefiafii-
c<eproVmci<e:— %elkua turba ruri Vulgus patronorum colit, quorum
quidemincubatVeftibulis, blanditur uxoribns, adulatur liberis , fixmuUs
captat,ac mifiram ubivismendicorumjpeciem pr<ebet. Quidam afiu-
tius,quemadmodum qus in biVtjs, & Vtjs publicis emfidcnt, decorticatai
)>irg<u \ixtoribus offerunt, ut nummum impetrent . Sic ifii, lel largitio -
ne prteftdium pecuniarum,Vel paclione certi reditus aditum Jibi fariunt.
SedutpcrgamvA, ubires emendic.ita efi a Tatrono, quantu negottjrefiat
. mdoHiori tu\b<tjitimpeUetur ab Epifcopo infiitutioifli; non foiufup-
plican»
Dignitas&Potcftas. 95
pUcandu eft fiummo 2)omino,fiedet exan.inatorib9 rubicularij sy7^otanjsy
fpcomis Condis, 6" infimo cuique.T^on quod inficitia ab ingrejju arcebtt,
fed quod majori lucro famulis ejjefiolei, cui optis eft pltagratU. X^uUk
arx tam murita, quam afinm onuftus auro non expugnat : nec quifi-
cuamfieretam imptus,quirepulfimfert,auibus^ero mackinis adbibitis
tpfiViderint . Eadem eji ratio prabendariorum , Archidiaconorum , 2)e~
canorum. Jln ipft Epifiopi hacfordecarcnt \ Quid e>go ^ult iUa fre~
quens AuU &> Magnatum afjettatio ? Quare non exPeclant, dum ac-
cerjantur ? Cur non inuiti raptuntur a Mufikis ? Imofi quis eorum con-
> fcientia* appeUaret,utrum opima \Ua pradia Epifcopatuum fuorum locats
funtjponte defideratu redemptonbivs^ an paU&funt lar^itiones adiutori-
bus dignitatisf Sed nunquid in ambiendo fiolum mendicifunt * Eo fiane
mendicitatis quidam procejfermty utfi mut.mdafit fedcsy primitiat mn
fohant, nifi elecmojynam pauperibm Q{eitoribtvs beneVolentU nomine
turpiter corrafioint. Mendicm es igitur yfngele jinglicane. jtc ideo
dpudte ufu Venit^ut pri&ereantur optimi, alu% minusdigni, potiori loco
fint. 2^am ut ccecis, claudist&J ulcerofis, alipid erogamus, obthuramiu
sontra eor aurcsyquoshabitiore corporeyhabituq\ honefttore ejfe Videmtis,
fic homlnes ccece mtntisydeformis <zr mutilatce doftrina & ingenu\ftipes
,fatis multajs coUigunty cum iUi quiplvA eruditione Valent &• judicioy Vel
quia tamfortitcr ^ociferari nequeunt, Vel quia mendicare magispudet, 1*7
quiamhtus eorum homines mtftrety efiurire finanur, &■ fivme perhey &c.
PofFemetiam Cartwrightum, £c alios teftesadducere m fimonia-
cum ambitum Epifcoporum 6c miniftrorum gradus infcrioris,fed
tam luculentum eft Brightmanni teftimonium,ut alijsnon fic o- i T^eplica
pus. Cum Simoniae pretium fit munus, vel a manu, vel a lingua, p . 3,27.
vel ab obfequio, non iolum pccunia numerata aut numeranda,
intcrccrlionejprecibus, aflentatione, fedetiam obfequio rempora-
li vel fpirituali,ordines,8c beneficia fibi comparant., Nam rion fo-
lum Capellani Epifcoporum^fed etiam ipforum fam.yli atrienfes
adfacros ordines Stbcneficiapromoventur. Teftis mihi author
Pctitionisad Reginam Epifcopos Anglicanos, atrienfes, aliofque
viliores &: inertes famulos in iacro miniftforum ordine conftitue- fetil, 7«,
rc Et quamvis non prajcefTerir exprefTa pa&io,tamcn hac fpe ad-
dicunt fe tum Capellani,tum alij Epifcopis,& obfequia piasftant.
Non folum Simonia committitur a dante & accipientc,fed etiam
difpenfante, & ipfa difpenfatio ambitus fimoniaci non ftt abf-
que Simonia. Sic & cxterae 4ifpei\(ationes in irregularitate , im-
pedimentis matrimonij, nonrefidentia, pluralitate beneficiorum,
vefcendis carnibus,&c Nam in difpenfationibus fervanda eft x-
quitas Juftitise diftributivas, & pro ratione caufae neganda, vel con-
cecienda eft difpenfatio, qua jequitate fublatacorrumpitur, &e-
Iicrvatur Ecclcfiaftica diiciplina Nam difpenfatio vel petitur ex
caufa legitima^c tunc debctui ex juftiua,nec jure poftulari poteft
pretium,
$5 Archicpifcoporum in Anglia
pretium,velcaufa non eft lcgitima, & tuncturpiter venditur. St
dixcrint difpenfationcs odiofasefle , & proptcrca pctentibus o-
ncrofas reddcndas, ne nimia detur licentia importunius dif-
penfationcspetcndi, refpondemus, (I ex iufta cauia & lcgitima
pctantur,odiofxnonfunt, finon ex jufta caufa, merito odio(«
funt, & propterea ncgandae funt, non concedendae cum onerc pe-
tentis,& lucro djfpcnfantis.De officialiurr. ftipendijs, figillo,char-
ta, rcfcriptis &c teftimonijs, ttc fumptibus pro ijs expendendis nihil
lnc dicimus, fed delucroquod cedit in utilitatem difpenfantis.
Nihiligitut rcliquum cftquod prejtcxant, quamquodPontifices
Ur. Romani, ncmpc exigialiquid adfuftinenda onera dignitatis dif-
penCantis. Sic vcnales efle pofiunt conciones , '& facramentorum
mimftrationes, &quicquid (acratiulmumeftin Ecclefia fub fpe-
cie ftipendij, non nomine prctijxum ccrtum fit ftipcndium datum
efle ratione perfona?,quiaoperarius eft dignus mercedefua, & (I
quid ultra pctierit pro fingiilis a&ibus fui mtmcris, five a&ihus
ordinis.five jurifdidionis,fimoniam committerc. Oneradignitatis
fuftineri dehent ab omnib',non a/fingulis in fingulis a&ib9. Sed ut
rcdeamusad primum de «mbitulSimoniaco.»tum in ordine,tum in
bencficio,dicitur hic per Arehiepifcopu auferri & aboleri poflc,&
' quoad omnes poenas ipfum difpenfarc,excommunicatione majore,
uipenfionem,depofitionern , itregularitatem medrairte infamia.
Si igitur duriores & rigidioresfuerint Canonesy & conftitutiones
Ecclefiaftica^-afperitatem ernolliendi hichabent remcdium para-
tiflimum Simoniaci,quo iux triftitiae mederipoflint.De turpihi-
cro inelocanda jurifm&ioneEcclefiaftica officialibus & Cancella*
-rijs pofteadicemusjitem de fcodis,vt vocant, proliterisOrdjnurn^
addo tantum prxclaram Imperatoris Anthemij conftimtioncm.
€oi tit de SiquenquamVel in bac urbe regta, Vel in cteteris preVincijs, , qu* toto ot+
Zpifco *tr ^e diffuftfimtjd Epifcopatttt gradum proVebi, (Deo autbore, ccntigerit:
CktU ' iUYls bominum mentibm, nuda elettionis confiientia,Jyncero cmnium
iudiclo proftraiur . J^ernogradumjacerdotq Vc?ialitate prettj mercetur,
quantum quifque meretur, non quantum dare fujfiat, eeftimetur. t?rom
fetto enim auu lociututM, & quge caufapoterit.cjfe excufata, fi Vent-
randa IDeitempla pecumjs expugnenturl quem murum integritatis, aut
haUumfidei proVtdebimm, fi aurificrafames penetralia Veneranda pro»
firpat i {Deniqne quid cautum poterit ejfe,autjecurum, Jifanttitas i«-
corrupta corrumpatur lcejjet altaribm immenere profanuf ardor aVa*
titti, & aficris adytis repellatur piaculareflagitium. ltacaftm & bu~
vtilis noftris temporibm cligatur EpifcopM ■ ut quocunque hcorumper-
Venerit, om?iiaVtte proprUintegntate purificet. 'tfon pntio ,fid precir
bus ordinetur Antiftes. Tantum db ambitu debet ejftfepofitus, ut qu*-
latur cogmdus , rogatusrecedatjntitatut effugiaf.fola lUifnffrageturne*
seJfitaA excufandit froftfto cnim indignus eft fuerdoth9mfi ordinatus
fuerit
Dign lm & -PoYcftas. ; 97
fuerit Mtus. Cum fint.fi <iuis hmc fmlhm/r ^tnenndam Antifiitic
fi.icm pecunU interlrentu /ukijffe, autfi quis, utalterum ordinaret , Vet
e(igeret , aiiquid accepi/f detegitur : inflar pubiici criminvs , <<r Ufie
rnijtftjtis accufitione pr6po/ita> h gradu focerdoti/ retrabatur, T^e: boc
fohm deinceps bonorcpritori, fedperpetUit quoque infdmU \dimmn de~
ccrnimus ; ut sos qttos pxr fitcinxs coinquinat & «equati utrofque fimiiis
feent comitetur.
3 Beneficium vacans fiduciario titulo(qucm Cdm-
•mendamvocant) concederead tempus, vel durante
*vita.
Cum ahciii cura , &adminiftratio ecclefiac cdmmendatur, &
ob hanc curam fru&us beneficii,vel fakem pars aflign; tur, non ip-
fumbenefiriumin titulum confertur, commendadicitur.Com-
mendatarius autem non eft praelatus, vel proprius ecclefia? Re&or,
' fcd cantum quaii procurator, vel gubernator. Commendae initio
* introdu&as funt in iavorem ecclenas vacantis, ne diftituraRe&ore
proprio, omni interim regimine deftitueretur. Sed temporaria;
* tantum erant, & fex merfium fpatio concludebantur , ut habetur
* rn Sexrjbdecretalium. T^emo deinceps par&cialem ecclefiam, aiicui non Lib.istit.6»
"tonrfituto inttate iegitima, zr facerdotto, comntendare pr<?fitttiat : nec cap. ij.
* tali ettamni/i unam : &* cUdentineceJfitate , Vel uiilitate ipfius cccttfirt
fuadente , buytfmodiautem commendam, ut pr<emittiturjite fattamae-
1 cUramur uitrafemeftris temporis fpatium non durare. Statuentes, quic-
- quidfiecws de xommendts ecclefiarum parcechiium aetumfuerit, effe irr%-
tumipfbjure. Sed jam dantur.potius in fa vorem commendatarii ad
" plarcs annos vel in perpetuum , non folum eceiefia? parajcianae &
bsnefiLuminora^ fed etiam beneficia maiora &epifcopatusi qua
■ taticme, ur fa':ete quvdam dixit , noiTTommenda? ■•, -fed comedeu-
dae appellari debent. 1(icbardtcs Cbeynaus confetratus ^/fprilis 19 /« Commcn.
^%f.6tpr*fuit , Cr e cleft* Gloceftrcnfifimulac <Briftolien/i (quamrexit tariodepr*.
; commen-Utarius per %egina difpenfiationem annos pludfidecimy ut tc- fuhb. f*r.
.«itatur Godwinus. Sitftelobannes BuUingbam Clocesinnfis quoque fti.*Y7c
. Japifcopus , Sriftoiienfim ecclefiam /imiiiter per difpenfitionem admmi-
. firaUtad annum 1 589, quando 1{egin<e Vifum$riflolienfi'>us proprium
. dtre Antiftitem, tefte eodcm Godwino. In Concilio Chalcedon-
. .cnfi ftatutum, Ckricum in duarum ecclefi)S cihitattsm eodem tempore
confribinon oportere. Vcrum quidem eft adderc Gratianum. Sed . .
..tontra , nonnunquam epif-opm civit.ttisumui rctficitur Auhiepifio^ut C(iUI^\^
. cltoius ci)fitattif mctamen priorem ecckfixm defirit :■ fed priorecckfia '•'•c*rM-
j quafi commenfcta rclinquitur yfecuncL' qudfi titutatahabetur. Corrup-
;ftum gloffema. Idem enim eft, ae^fi dixiiTee /qnamvss non liceat
.^uni habere duas uxores poteft tamen unam tixons aliam pellicis
^ titulo habere. "Haecuna eft artiumUlarum qua epifcopatus iuos ,
^forte semii©rCsinnt,amplificaje & duare poifunx, quamviscon-
O ccduntur
rfc««9
9* Arcbiepiicoporum in Arglia
ceduntur eommendse ctiam ubi non funt tenucs rcditus cpifcop*-
tus, ut dc Gloceftrenfi & Briftolienfi diximus. Altcra cft benefi-
ciorum m inorum fiducia & commend*. Tertia eft, unio aliorum
bencficiorum ad menfam epifcopalem. Novirous & inecckfia
noftra cpifcopos a beneficio minori ad-inaius eve&os unafecum
beneficium minus tulifle>& epifcopatui univ i(Te,qu6reditus benc*
ficij maiorisaugerent,idque authoritate regia abfque ecelefia; con«
fcnfvyUt aHa fere omnia taciunt. Tridennni tamcn faniores , qui
decre* erunt prius judicaudum inSynododeepifcopatus tcnuita-
Conal.Tfid. te. Ouoniam pkr^ue Catbedtaks ecckfi& tam tenuis reclditus funt &•
Sejf 14 de- Augujljejit epifcopali dignitati nulld modo reJpondeant,neque ecctejiatum
cret . reform. necejjitatifujpciant examinet Concitium proVmciale, 1>ocatis tjs quorum
1 1 • interefl ; dr diligenter expendattquas propter anguflUsy tenuitatmque,in-
Vtcem unire, )>d nolis proVtntwus augtreexpechat : confeclaque Jeprre-
mijfisinflrumentaad Jummum fymanum !Pontificem mittat ; quibus
mflrutfut fummus pontifex exprudentia fua expedire judicaUrit , aut
tenues inVicem uniat, aut a liqua accefjione ex fruBibus augeat . Nolo, -
ut ex di&is quis colligat epifcopatus Anglicanos elTe reditibus te-
iiuiores. Nam epifcopi/Nobiles, & Magnates,pleriquc plerofque,-
annuis proventibus fuperaat. Si forteduo veltres, ut LandauenfiY
& Carleolcnfis habentredditus tcnuioresab epifcopatu propric
provenientes,non reipfa fed infatiabili epifcoporum avarina id *•
ftimandum eft , quine ampliflhnis quidcm opibus (aturari un>
quam poflint. Nih?l nimium eft ad dignitatem iftafli cpifcopalem
cum pompa, & fplendore mundano furfulciendam. Pratcrea 1
epifcopatus redirus ecckfiarum rninorum fpoliis locuplttant i
atque ita tenuitati medentur. De commendis pluradiximus ca*
pite primo.
4 Vt iilius beneficio patris pofllt immediatc fuc*
«ccdcre.
hytercrum ru.m tn ccckfiis > in quibus patres eorum immediate , ceu proximo ml*
7 * nifharunt% ey confletipjk benejicia )>acare. Si contrarium defa&ofut*
rit attentatum, pradpimus ut f ; eekti de ecelejwjtc lacantibus , diligen* 1
ter mquirant &> Juxta juris exigentiam deeis non differant ordinare:caw*\ t
tiM pne caVentes de c£terot ne tales ad buiujmodi beneficia utio titulo ad+ l:
mittant : necontra Juflitiamb&editaticrucifixi perfirreptionem locus °J
Jucceffioni pateat. Dicituvimmediate, id eft, nulla perfona interme- r
dia lbi mimftrante. Nam periona media purgaret vitium, inquit I '-
Deeretdl.Ub. ibidem Linduodius ; 6c colligit ex refcripto Papae ad Archiepif. :
tttit.17, copumCantuatienfem. Extranjmiffa conqueflione C. cierict perce-yl
phzttS) auodad rfbbatis dc caftris prajcntatiowm i» quodam beneficb ] ^
ecclffi*
Dignitas&Poteflas. 99
| tcclefyede N* eumin prtfinti rccipere diftuli/ti, eo quod patereiusm
pxtefata ecckfia miniftraUt : quo defunfto media mterccffit perfioni , cui
\pY<tl<Einm beneRcium tft collitum fdeoque mankmus , quatmus fi
left %tay pr<enominatum Guiliel. ad pnefitum beneficium admittere non
I poftponUynon ideo minus obfirVato Apoftolici reftripti decreto^quodfiuc-
\ccjfio*eminecckJia Dei h.ereditariim dettftatur. Presbytcri tilius vel
ex damnato, fcv illegitimo concubitu narus eft, vel ex legitimo, id
! cftfecundum canoniftas, ex uxore legitima ante ordinum fufcep-
tionem. Qui ex damnato concubitu natusduplici impedimento
Canonico detinebatur, ne ad bencficium patiis promoveretur
I quod illegitimus 2 quod filius (acerdotis. De priori cafu fupra
diximus, ubi de iregularitateegimus. Quod ad fecundum attinet,
profpiciendum quidem eft,ne quis paternum beneficium tanquam
naereditarium vendicare audeat, aut eo nomine , quod pater illud
five immediate five mediate poflideat, fed qubd pure & fimpli-
citerpromoveri non poftit ecclefiaeligente& rogante, aut Patro-
no, ut ipfi volunt, praefentante, nullo alio obviante impedimcnto
Canonico , iniquum cenfemus , & proinde nulla hk dilpcnfatio-
Jie opus efle, (ive nati fint ante, five poft fufccptos ordines.
5 Vtadaliquod tempus ( ob graviorem aliquam
«ufam ) Beneficiarius non refidere teneatur .• fed per
alium idoneum defervirc.
Beneficiariornm non rcfidentiun numerus in ecclefia Anglica-
na quanrusfit, (iquis recenferet,forte exteri fidem non haberenr
Soli capellani Regis, principis,Nobiliumtepifcoporum, aliorumq;
rnagnam conficerent turbam. Hi veftiuntur mollibus, & in auhs
Regum, principum,procerum, & epifcoporum molliter vivunt ex
proventious beneficii paraecianae eeclefia?, interim f raudantur pa-
ntciajfpiritualipabulo. Hooperus inconcione habita coram Ed-
wardo 6. Oportet maieftatem Veftram incipere h fiacetio <? faceQams
tuis^ & eogere, ut inftrviantammabus illis 3 qua proipferumUctufiu*
dant.quod p non feccritmaiestas Veftra, Verfitturin pertculo animatua*
Et LeVerius coram eodem Edwardo . (Domini mei, tum laici tum ex
cleroyDei nomine moneojtt obferVetis>quod <Dommus fbominorum^qum-
tb tfderit gregemfiuum dijfipatum &perditttm, fifinguinem inVefti--
gaVerit, deprehendet in aula ifta> &* homibm Veftris furesilios quimac-
tant% & perdunt gregem Chriftj% quos VosfoVetis. Aula» igitur prin-
cipis, & procerum , & cpifcoporum fpeluncae funt iftorum latro-
mim. Sic ot Acaderniae, Oxonienfis & Cantabrigienfis, latibula
ilint latronurn Nonrefidentium. Ibi qui m collegiis theologicis
dicuntur Socii, fruuntur beneficiis parseciarum, paraeciis interim
negleftis. Sunt & ecclefi» cathcdrales ceflatorum longurionum
ipdunca?> uc refsrunt autfaores commonkoriiadcomitia Parha^.
O 1 cientarut
xoa ArchiepifcopomminAnglia
raentaria.Quibufdam non fatis idoneis ad minifterium ctiam^w >
fufccptos orcfincs, & ccllarum beneficium aliquod, conceditur, u« •
pertriennium in Academia commorentur , & miferae ecclefiaun- \
terim totos trcs annos in medio mari fine gubernatorc fluttuan-
&e Ji[<yl tur, ut refcrt Traverfus. Cur autem hl firofipiunt , inqurt, Cir non v
tuL fa. 77. *nte ad Jcademum ad difcendum mittunt , quam ad doccndum admtt~ •
78. tnnt { Jut qi>£ eft tfta Epimetbd ingenii perVerfitM , ut ad docendum '
cum ccnftituant , cutincatbcdradifeenduir ftt * pudet ipfos pontifi- '
cios huius corruptelac. Multo. etiam ftrittior eftnunc TarAcortemre-
Jidentia , inqurt .Zy p#us , quam ante comiRum Tridentmum. Qtttppt '
fludiorum caufi poterant per fiptennium abeffe facultate ordmarii. Ho->
die Ordinariiulemlicentiam dare non poffunt , nee 'Parocbtabfintesfiu- '
tlmpercipere, Qtappc cum conferantur bodie per concurfum , prtfuppo* j
z £ M mttir, quod, qui ut magis idonetts erit elettut, fatisfit literatuA. Sunt & v
tonuf Ub *. a*n non ^esJ ftellaserratica? provincias peragrantes, quibus per*
tuul de dcl Achicpifcopum ifta npn rcfidendj facultas conceditut. Archie-
ftcif imn~ P'^coPusau^€t.quod ipfi Archangeii nan audent, qui prarroga-
ftd num u. l*vas non te^c^'1 non tam dat,quam vendit.Obtinuit illud fem--
• e . per,nequi facris operarentur , a loco facerdotii difcederentv*
Quofdam exiiia uno hcotenenty quofdam facerdotia ,inquit Seneca,dc
eranquill. yitar» XncJe eft quod curavit Schelomo doroicilia aedifi-
cari circatemplum 1 Reg. 6. & Apoftoius 1 Gor.9. 1 3. dicit, qui
altari aflident3 cum altan participare. Verbo TroomOfiivnv (igniri-
catur hocmunus perpetuam afliduaroque curam poftulafle, ut fa-
cerdotesquasrendoalia ratione vi&uivacarc non potuerint.ut an->
notat. Beza. Paftoresvigiles funt, eedefia civitas rbfefta. Nulla-
pax.nullaeinducias. Fideles funt oves gregis Dominici, miniftcr
eft paftor ovium, ducit ad iaeta pafcua , & quod in fe eft , indicat
lupum, inftigat canes. Vae paftori, qui adipem comediti& ianam.
induit, qujpcTopimum cft ma&at , grcgem autem non pafcit,mor(
bo aflfedam non ccnrirmat, aegrotam non curat , confra&am non
obligat, depulfam non reducit, peremptam non requirtt.Ezechiel-
34. 6. Chnftus paftoribus omnibus in peifona Petri dixit , fPdfie*
pafte, pafie* ut amduitatem ipfis coromeiidaret. jiut eportuit te grc-^
gem dominicum mintme firVandum fifijpere, autfufteptum nequaquanu
3em. epift. rcHnquere , inquitBernardus. Cum peteret papa Innocentius , ut
33. <pi'iS3- ^ ^e venirct>re^PoncJit *e P^ne paxvulos ladare,& proptereafinev
* ' ipforum periculo non pofTe. Paulus valcdkensprefbyteris ephc-,
finis Aft.20.x8*hortatur, ut attendant fibiipfis , & gregi , in quo
fpiritus fan&us illos conftituit.cpifcopos ad pafeendum ecclefiau*
L)ei: & alio dicendi genere idem monet Petrus 1. cpift. cap. y .
Tafcite (Deigrcgem, qui penes Voseft (vel, qui a vobis pendet)i//«tf pu
fpeftioniVAcantesJ&ria-)W7rSvli$) ut ofttndatnori lnancefte.nomen»
Epifcopi
mta:
Dfgnitas & PbteftasJ roi
Epifcopi,operii & laborisnonignaviaecx defidias nomen efTe. Si
quis omnia paftoris munia percurrerer, verbi praecicationem, fa-
cramenrorum adminiftrationent, admonitioncs publicas privatas,
confolationem anxiorum , cafuum confcientiae paratiflimam eno-
dationem,vitam exemplarem, fatebiturpaftorem non poffe gre-
gemabfq; pcriculo derelinqiiere. lS(amquu dubitattut iaquit iUe,
qutdiamtor aAjanuamy viltictu ad UUam.gubernator natis adguberna*
culum, prtceptor adfiholamy& altj adfua tnunerafedere debeant, ut di-
citur in Concilio Bononienfi anno 1586» Paftor ommbus iftis
munijs inunicomuncre fuo frmgidebetjfanttoriSjVillicijguberna-
toris, praeceptoris : refidere ergo debet. Paulus praecipit ut mini-
fteriumfuum impieant. lmplere autem iUudfi nequaquam poffe fii-
autsfigregesftbicommilfosymercenariorummore defiranttatque olium ^lrtsfctirk
fitartmyquarumfinguis de eorumeft manibus Afupmno iudice requi- 'tf6™***1*
rendws, cufiodU minime mcumbant : cum certijftmmn Jity non admitti
pafioris excufationem 3 fi iupus oVes^comedtt ^Qr p^fior nefiit , dixe -
runt ipfi patresTfidentini. Debet effe-regulack exemplar aiijs ,r
moriim prObitate,& pietate. Sed fi longius remota fuerit regula a\
regulato , quomodo adaptabunt tnores fuos ad eius exernplar.
CajetanusutdemonftretEpifcoporum refidentiam effe juris divi-T/n % % a*
ni,ficargumentatur. Ad illud tcnetur Epifcopus fub praecepto di- !»*,<,,'** -
vino >quod necetTariumeftad finem Epifcopi , quteftcura ani-
marum. Scd refidentia Epifcopi eftneceffarta ad curam ani^
marum . Ergo EpifcOpus tenetur fub divino prascepto sd
perfonaliter * refideridum in fuo Epifcopatu. Maior eft per fff
nota, & patet sndu&ive. Nam qui tenetur Gmpliciter ad a-
liquid agendum, tenetur ad medium necefTariwri ad illarrr
aclionem. Famulus tenetur fequi Domiriiim non !TmpHcK
ter fed ex fuppofitione, fi de cquo rpfi profpexerit^ Miles
tenetur ad' pfcgnandum ex fuppojfitione , fi miniftrata fuerint
ipfi arma. Sed E^ifcofus non ex fuppofitione , fed abfolute£c
ftmpliciter,tenetur ad curam artima*um5& propt^rea tenetur ad>
medium fibi poflibile necclTarium ad curam ammarum. Nec fo-'
Kim tenetur, fedeadcm neceflitate quateneturad finem, tenetutf
ad medmm,ex'quo medium eft ita neceffariurrsquod fine illo norv
poteft finem confequi. Minor probatur. Epifcopus tenetur ad cu-:
ram animarum mediantibushiS a&ibus perfomlibus, fciltcet do-
ftrina*, miniftrarione facrameritOrum/confecrationibus,vifitatio- "
ne, cuftodia, ac diligentia. Ergo refidentia perfor.ahs Epifcopi eft
neceffana ad curam ariimarum. Vndc colligit,quod non conJuctudot
fed abufiu efi tet Epifoporum non refidentium, &* fiquentiumcutias.
CumagitataeftiftaquaeftioinConcilio Tndentino Pauli ^.tem-
poribus. An Pontifici liceret Epifcopos a refideutia folvere. Ple-
fique theologi negarunt iicere^refidentiam enim juris effe diviui,
O 3 atque
rsi Archieptfcoporum in Anglia
atquc adco nemini fas c(Tc ab co quenquam folvere, idque ccmfta*
re ex Levit. 18. ubiLevttis Dominusita praeciptt. JDie notte$ mi~
v.ibitu m ubernicuh* o!firl>antes custodiat ficmini.. ne moriamini*
Quam difceptationem cumexliteris legatorum intellexi(L't,mox
cis mandavit, ut qua>ftionisdefinitionem in aliud tempus rejice-
rent. Intereavalidam manum quadrzginta Epifcoporum in aux-
ilum mifit, ut fufhagiorum numeroiniilius quaeftionis definitio-
ne poteftatem arcfidentiafolvendi rctineret,quod& accidit,ut re-
Gent.exum. fert GentiL* tus. Adberfus communifftmaw Cr herijfimam fcntentiam.
Sejf. 13. dc- infmrcxit, mquit Spalatenfis, jtmbrofitts CatharwuSydr profoiitafua
cret. 1 . audacu,firiptis opufculis reftdeyAi obligationem adfolumjus reduxit ec-
SpaUt.l.i.c. defiatticuwpofitilwn. Quod de Epifcoporum refidentia di&um
4- num. 14, eft, ad parochorum refidentiam accommodandum eft. Nuperis
Canonibus anni i6oj . dectetum in huncmodum. Quiiibet £)eca-
iMV^*- . nus, pr<efettttsyGuardianus,Vel %cBor ptimarius cuiufuu eccicfne ca-
tbedralisMt coilegiat* ,90 dies ad minus in ftnguiis annvs conjunttim
-1>el dttifim m ditta catbedrali Vei coltegiata ecclejia refidebit , nifi aiias
traUbus & urgentibus caufi^tjfquep&r Epifiopum dioecefimm appro-
bandis,detentiiifuerit,\>etlegttima aiiqua ratione difpenJatHS. Satis igi-
tur erit,fi 90 dies adfuerit>& cum decretum lcgitirna? occupationis
exceptionem habet, non deerit ptactextus Epifcopo approbante*
aut Archiepifcopo difpenfante ctiam in trimeftri illo fpano, ad
C*M4» vim decreti eludendam. Item nuttius Eeciejue catbedralis^aut collcgia-
Ut prtbendarius \>ei canonicus, aui unum Veipiura beneficia curata obti-
net(necinfuaEcchfia Catbearaii aut coliegiata reftdentiarius exifiit) 4
benefictfsfuis curati*?pr*textupr*ben(Uju£,ultra tempus unius mtnfis
aliquo anno aberit ,nifi ex urgente caufe, es* pro certo temporeper Et>ifio-
pumtDioeceJanumapprobandis : praebendarij & Canonici Rehden-
i\zx\\pofl exattumrefidenti<efu4e termimm* per ftatuta loca£a, aut
eonfuetudinem EcckfctfuA dcfinttum, ad beneficia fua, \>et unum ex us>
autfattem adaliam aliquam curam in qua ipfirum prajcntia legerequni*
tur.quamprimum con)>oLabu,tf, ut debitisiHic officus perfungantur.Du-
rante igitur refidentia? tempore in cathedrali aut colleeiata Ecclc-
fia parascianqs famelico? quis pafcet,8tcurn iibcratur a refidcntia,
tamen plurium Ecclefiarumcura diftrahendus cft ii plura habet
beneficia. Quod ad menftruas vel trimeftres Non refidcntium
&A.\4. um c°nciones,non refidenti* cnmen non purgant.Dicit Hieronymus
3. Ji autt I Epifcopos debere effe mdefinenter in tabernaculo Domini, ut aut
Vfc/!# aDeoaliquid difcant,aut ipfi populum doccant, legendo fcriptu-
rasdivinas & fa?pius meditando. Babington.in loprapcepta tate-
tur canem mutum e(Te, qui non fingulis xabbathis concionatur.
Prseceptum dc refidentia dicent efle affirmativum,praeccpta autern-
affirmativa,hcet fcmper obligant,non tamen ad fcmper,ut loquu-
€ur Schoiaftici, fed pro ioca & tcmppte. JDc loco non eft dubium
ad
Dfgnitas & Poteftas. icj
*& propriam pararciam, vel Ecclefiam obhgari paftorem. Dc tcm-
porc judkandum cft cx a&ibus & mumjs paftoralibus.Quidam ha-
bcntdcccrminacum,& ccrtum tempus^it dics Dominuos & ftata
tcmpora ». oncionandi, oc ccenam cclcbrandi, quidam indewmi-
natum, fcd ftequentius occurrcns, ita ut nulla fit tcmporis excep-
tio, ut eft a&us pafccndi grcgcm Chrifti. Oporttt enhn paftora/ibus
aBtbutitd affiduum paflorcm ejfe,ut quafi contmue pafcat ol>ts, inquir
Cajetanus. A paftore quoque cxiguntur, tnquit, llli aftus fupra
dicii m Exechielequosautcontinuum,aut frequensvaldc tempus
cxigere conftat. Et ratione corumtenetur Epilcopus continue in
Epifcopatu rcfidere,quantum tanta temporis frequentia continu-
am exigit refidentiam, cum cxfrequentia cxercitij a&uum hujuf-
rflodi , tum ex pra»paratione ad iftos a&us . i^am /icet omne tempu£
non occupetur in exercitatione aftus faftoralu, nulium tamen tempus eft
txemptum, inyuo non oportcat Eftfopum ejje paratum ad exercitatio*
nem aHtttpaftoralif. Ideo perfe /oqutndo Epifcopus tenetur fub pr*-
cepto adcontinuam refideniiam infuo Epifcopatu, ita quod boc pracep*
tum affirmatibum ex naturarei praceptaf.ficut babetiocum detmninaturri
fliitce: propriam dioecefin, ita babet tempus determinatum , fci/icet, affi-
due. Etfic,/icet praceptaaffirmatibaformaliter obligtntfemper, fed non
sdJemper,fedpro loco Gr tempore quo oporttt, O* m boc dijferant for-
matitera negativis : boc tamenpr&ceptum gratiamaterijtobligat ad fem-
fer ceu ajfidut, quod efl quafijen.per, & adcerttm locum. Obrendunt
praeterea vicariorum operarn. Onone 46. earundem conftituti-
©num anni 1 603. fBemficiartM *4 concionandum nonadmiffuscontio*
ntm finguiis menfibui Vnam ad mmus in Eccltfiafibi crgdita ptr concio*
natorem iegitbne aJ>brobatum baberiproturabit : fi tamen benefictj Valcy
Ordinartj \udicio idferrtpoffe Udebttur : omniautem die dominicoycum
in ipfitis EccUfia deficietconcio, diHas beneficiatus aliquam ex bomiltjt
pubtica autboritate fr<tfcriptis* aui prafcribendis, perfe >e/ certeper Cu-
ratumfuum reeitabit. Htc conceditur ei,qui ad concionandum non
cft idoncus,frui beneiicio, & mercenarij concionatoris operam ad
menftruam concionem conducere : 6c fic probe fatis fcilicet con-
fultum eft gregi. Et fequenti canone. Qutlibet Seneficatus ,cuiprop-
ter necejfitatem oifictj atias incumbentis difpenfatio de non refidendo in
btneficio fuo per buitis regm leges efl indu/ta, per Curatum, qui coniie-
nator eil idoneus,& fufficienti autboritate approbatus; Curajjuaprojpi»
tiet, modo benefictj Vatornon repugnet. Reputmabit, fi inter Epifco-
pum & beneficiarium bene convenerit, & lic ne condu&itio qui-
dcm mercenario parscia gaudcbit. Sed de vicaria condu&itiorum
opcracleeantcrfcripfic Damafus. VidenturmtbijSiC£\\i,e(jemeretri- £p;n »;
ewmfimues,qurtflatimutpar%unt,infantesfuosa/ijsnutric%bu6tradunt *
educandos, utfuam citiuA itbidinem exp/erepojfint. $tc /31 iflt infmtes
fuesjdeflftpH/QsfibitQmmiJfti attjs sducandostraduntputJu(U uMdi-
rm
104 Archicpifcoporum iri Anglia
nes expUe.nt. 2^j>n tiliter Dominut docuit% ntc apoftoli inftitucrUHtt
■fedifi^ui curam fufcipiunt ipft.peragant.C^ ipfi proprios manipubs 2)o-
.miny reprafintent. i^amijfe oVemottduam dii^enter qutfiut, ipfiin*
lemt, ipfipfoprijs bume\isrtpurti\h, nofque idtpfum fcere perdocuit.
Quam fuis humeris portarent Arcam Domini imponunt plauftro,
* & vaccis trahunr. Imo maxima pars nc plauftrum quidem &: vac-
iRfpb» cas concluclt» ut refcrtCarcwrightus. Chu vicariaquorundamo-
Cauf 17". Peta iri obeundo munere fuo utuntur, at> Iimocentio t damnan-
qufi. %.€»%* turhisvcrbis. \PraJC;pimus etUm ne conductitijs prefbyteris ecdefia com-
Lib\\ tit. +..niittanturt O* unaquteque ecclifiu cvi' ficultas fuppeiityproprium babcat
eap.confe- fi^rdotem . E: m dccretalium itbro tertio fcatuttur, ut qui non re-
qucntc. -fidet in beneficio, etiam modtcae aeftimationis, illo privetur, Non
Dc miuiftf ^*iiffim difceifc rfericm ccclcfiam fuam dcferens miUtiar defertori ;
fihjibs.c.%' quare &cingulum honoris. fui eumamittere & pro ea dcfertione
- caftigan debcie cotiltitutura. eft, tnquit Duarenus. In prdmatione
-Epifeopi dicitur. Vah> Zr praiica populo 2)ci, non dicitur mittead
. prasdicandura. Petro di&um e£l pafce non pafce peralium. Re&e
l Gajetanus. Indebitis perfin.tlibus, non abfilHtur dcbitor, fi per alium
.facit. Et cttm dicitury Salus animirum poteft procurati abfquc per-
'JbnaliEpif 'opicura^ ergo.no n ncceffitat ipfim adPerfinaUm curam. ftc
-Jpondetur, quod in moiaUbus non ntteneutur pojfibile ficu%ium poten-
- ti&m logicam,boc cft quodnon impiicat contradiclorU^ ftdfecundum p$-
\ \mtiamnicralen\officiorum. Conftat autem ex ftomini fententU q-iod
. inercenartj officium nonfe extenditadid quod pracipuum eft in paftorc
I fciiicet amorem aVium fuarum »,jw» aiknarum. Et propttrea dicitur9
. quodperfe Uquendo filus animarttm ita necejfitat paftorcm^ ad perfina-,
^kmcuram, quodregultriter nonpoteftfine ipfius pcrfon.tlicura Epifiopi
haberi quamVisper accidens contingercJjoc fortc poffet. Sedquodeft per
^cctde^s^noJDfatk^naiMAm mwaiiunvVmcuhrum. Et propterea uon
. itxcufatur Epifcopus a perfimli rebdcntia, ex boc quodper opti/num Wa-
eJrbtm proYidet ecclefia. Mercenanus levitec 6c pejrfuudorie obit par-
. tcs muneris pca:fcripca5?. bcneticiario^nonquafl dcvrn&us cxamo-
xe. Curatgregemaiienumnon fuum, & pro iucello vtli. Qua-
ntur,an in nullo cafu licet tantifper a. grege abefTe- non.vaietudixiis
curanda; aut rei familiaris caufa. id quodcontinuum dkitur interpcU
iationcmfititur> inquit Lindvcdms. StiUicidium enim non fempcr
cadens habci caufam continnam.TeftU qui def&ait fe Vidiffe Titiwn
deamannis continue pofitdere, btr.e probat. l^am nonopcrtet^ quvd
jommmomento eum Yiderit,fedfufft\t quodeum Indevit cmmanna col-
* Hgere fruttus. Vcrba ciinli modofuntmteUigeuda. A vinculo coiuinuas
refidentiasabfoWuntnecefTitasimpedim^nti, & qualuas xiegorii.
Impedimentum provcnit ab intruifeco,vel extrii>ieco>:'Perfecutio
extnrjfeca quanduque poftulat rug«im paftotis: led ex eccleda» bo-
4W>iuiiienda.elt rauo ^bleutiiK vglprefeA^ ctwmcurn.pericuJo,
impe»
Dignitas & Poteftas. ie$
Impedimermitn inrrinfecum, utinfirmitas corporis, quandoque
cogit valetudinanumad recuperandam fanitatem abefTe a grege.
Qualitas ctiam negotij perpendenda eft. Quandoque negotium,
quod ad tcmpus fubtiahit paftoris praifcntiam, tcndit in commo-
dum gregis fui, &eft pars munerispaftoralis Quandoque ncgo-
tium fpcaat ad utilitatem Ecclefiarum confociatarum : IS^am bo»
num partis ordinatur ad bonum totius, ut finem* inquit Cajctanus.
S d oporrer ut negorium commune fit neceflatium* ln eafu, quo
totim bonum periclitatur partcs etiam perdendo natura/esfuos ftatus or-
dinantur adbonum totius. Seclufo autem, inquif, mcejfitatis cafu , feu\
ferkuto totius,rMura totiusnon nquirit defiUumin parU aliqua,fed ni-
titin fingulas partes fafoare in fuis mturaLibus ftatibm. Sic quceiibet.
partuularts otdinatur ad uniVtrfUis ecciefiae bonum &• ferYitium , abfo-
lute quiiem3faba cujufque ecciefite perfettione,in cafu autem necefiitatis
criimtur da bonum univeifalis EcclcftaJyCtiam cumfui detrimcnto. Ap-
probar igirur, ut quis rmrrarur legatus ad fynodum, fcd ut quis fit
Epifiopus, &: mterim Romae refideat , ut fecretarius fedis Apofto-
lica?, vcl audiror Rotae, prorfus reprobat yquiafirVttia quee 1{oma ex~
bi'><.ntur in bvj>Jmodi offictjs,nullaneceJfitate communitcr exigunt quod
Epifcopi mcuiniant Ulibm offiajs , fedfunt tales in Ecclefia <De4 Velut
Monftra in natura. Cum iguur Epifcopi Anglicani funt frcquentes
in auU, aur praefideant in lccretiori fenatu aur funt judices in caufis
fecularibus , aut regi ab elecmofynis , non funguntur muncre ne-
ceflario ad felurem torius Ecclefia?. Sed de Epifcoporum jurifdi&i-
one civili poftca di&uri furaus. Proventuum fubftra&ione redire
ad Ecclcfias luas coatti erant olim Nonrefidentes; quod fi adhuc
cur&arentur j;!&ura beneficii mul&abantur. Quinto ctrtumeftE- TcrHt 3- «#
pjfiobos , & altos kabentes curama?timarum,fiabfque kgttima caujaab- Put- 10*
fintafuU Ecclefijs , debereprorafaabfintU ' fruHmrcftttuere. Etratio 1U<£Q' *•
tft, Quoniwhut efl inregutajuris , beneficium datur jjroptcr officium. f«"^0«5*
Quart fi iuis non pra?ftet debitum ojficinmJLviquefruttws percipit.Quod
JtficASpoJJefierifiitis popuh perminiftros Ucartos , ac proindenon de~
bereillun intalicafu in\>oluntarie contribuere fruHus. Contra eft %
quodpopulus non quomodocunque contribuit frutiut , ut fibifatis fiat
Jpintuali minifterio feci ut fibifatisfiat pcr officium \>eri pajtoris &> pro-
prtj, quando legitima caufa aliud nonpoUulxt* l<Um fitttat ea in re po-
pulus idquodfibi eft optimumi&* utilijfimum. fyatio autcm optima>&»
per fe accomodattffima adbonum fpiritualefubditorum promoVendum
tft9utaproprio paftore curentur , inquit Gregorius de Valentia. In
remanifefta diutius immorari nonlutet. Nam Oratore potius
quatn diale&ico h ic opuseftquiin animicidas iftos intonct, in
capeUanos,in focios illos,qui tanquam teftudines,utdixit quidam,
in collegijs fuis liquefcunt, & confenefcunt,in Praibendarios bene-
feiariosjaUofque omnes non refidenr.es. Triturantibus os obliga-
p tur5
tot Archiepifcoporum tn Anglia
tur, in circerem truduntur fidi Paftores , tnterim tut afint, tut fud
aluntur.
6 Vt Laicus Mufisoperam navans pr*bcndam pof-
fitrctincre, ncc tamcnad miniftcrium incundum adi-
gatur.
Prarbendas in quemvis alium licitum ufum concedt pofle libcn-
terdamus, potius quam in canonicorum, aut fubcanonicorum alt-
orumquc id genus norninum. Non igitur anxie inquiram an pre-
bcndx illac (int Canonicatibusanncx«,necnc.
7 Vt facris initiatus & alias juxta leges idoncus duo
Ecclefiafticabeneficia poflit retinerc, curata quidem
intracertamdiftantiam, Non Curataabfqucratione
diftantia».
• uf Curam animarum, largc intelligendo,habet,inquit Linduodiur,
lib. ).utui ^ eam fafa ^ ^ inforo pcenitcnttali,fi)>a alias,Gr[i)fefit Ecclefia &-
2 P™ *: tkedralis,J>arocbUlisy iel capelU, babens parocbianorum curam de jurt 9
1mj*fjA* )fije facl§,dummod$ parocbiam habeat, m aua jus parocbUk exerceat #
thffts. ^ fot j-it ^jp^gi^ Ve[ ojficium, fiu Ecckfia , ficutfunt multi Arcbi-
prejbyteri, Mcbidkconi , <<r*Decanit quinulUm habtnt Ecclefiam cui
pr<efuntyh4bent tamcn iurifdi&ionem fuper multas Ecclefias. Canifius in
f • 344 •' Summa juris CinomziyfteneficUCHrata dicuntur, qu* anhnarum cu-
tam annexam babent, idque duplici ratione, Vel auus SeneficUtta certit
perfinis, puta Parocbuejua Sacramenta Ecclejiaflica admmtflrat, &> )*f •
bum (Dci denuncUt, VrfquU exercet ea, quct funt iurifiiciicnn jpukua-
Hs, helutifunt Ufitare , mquirere ,fufpendere , excommunitare, abfohf
te. A^m & bnc anbnarum curam concernunt. fijon Curata quidem bt~
neficUfunt, auibus nulU buiujmodi cura annexa eif. Muckerus dicic
, difpenfan in beneficiis Curatis intra cerram diftantiam , auo contm
f4t'flt iiusinutrifauefuummunuAobeat. Author petitionis ad Reginam
narrat vetitum Canonibus Anglicanis ne quis poiTi^cret plura»
quam duo beneficia, eaque ad fummum non ultra i6 milharia An-
glicana a fc invicem diitanna , plurimos tamen 3 autquaruor ad
I A^*Mtf centumufque milliariapoiTidere. Cartwrightus refert qviendam
poiTidcre collegii praefecturam ceu Magtfterium in unoregi ian-
gulo, Decanatum in alio, praebendam in tertio. Per ftatutum zi
Hen.8. licet Archiepifcoporum Capellanorum fingults fex, itcra
ducis, poflidcreduo beneficiaCurata, Marchionts 6t Comicis j
Capellanorum (ingulis duo ; itemfinguhsduorum capellanorum
qui funt Ducum, Marchionum, Comttum , & Baronum viduis a
lacris duo.Secretarii Regis, Thefaurant, pranorts Cornitatus,
Charcophy lacis ccu illtus qui ab Archiuis,Decant lacelii Regii,Re-
gis
>
Dignitas & Potcftas. toy
fls Eleemofynarii, duorum Capcllanorum imgulis duo. Eccle-
afticiceu,ut vocant, fpiritualcs,qui funt Regi a Confiliis poflunt
tria beneficia cum cura ammarum poffidere. Capellani Regis, Re-
ginx, principis utriuique, aut cujufvis libcrorum Regis, aut fra-
trum. aur fororum,patruorum, avunculorum, amharum & marer
tcrarura Regis poiTunt finguli duo poflidere bcneficia. Imo in gra- fgg% x#*
«jminibus cxhibitis in Comitis ordimim anno 1610 dicitur Capet-
Kj^os Rc^is poiTe poHidere rot quot libct beneficia , alios quatuor
fimul in niverfis Comitaribus, quofram duo, & tamcn in nullo eo-
tum i:fidcre,interim dumobftquium praeftant Dominis fuis,quo-
tum funt faccllani, quod quidem non ferendum eft in republica
Chtiftiana, ut ibidem dicitur. AfTertor petitionis pro reformatio-
ne rtf rt innumeram efTe turbam benefitiariorum , qui duo benc-
fh ia Curata pcflicknt, & quidam pranerea 2 3 aut 4 dignitatci Ec-
defiafticas. Quod igitur antea conftitutionibus anni l^o^ftatue- T*g. i$H
tunt, non ftrio, fed ut illuderent fpecie aliqua rcfcrmationis, idc-
gcrunt. 2s{emini in pofterum facultasffiVe difpenfitio concedetur deplu-
tibus benefictjs Curatis fimul retinendis, nifitaiiduntaxat} quipro erudi- Ca**+\l
tionefui dignior, & ad officium juum bknius prafiandum babilis , &*
idoneus cenfibitur \nimirum qui ad gradum Magtfiertj adminus m altera
pofiratium jfcademiarum promotus fuerit, publicnfque ac idoneuscon-
cionator,idtm<]ue lcgitimc approbatus extitmt. Trolifi fimper utfuffi-
iienti cautione obftrtltus teneatur deperfinaii fua reftdentia in finguiis
benefictjspcr bonam anni tuiufque partem facienda,& ut eiufinodi Tenc-
ficia non amplius 30 miliarium fpatio ab iuticem diftent, & denique ut
$n eo bcncficio m ouo nonre/idebttconcionatorem rite approbatum retme-
*tsquipopu\uw docm utiliter, &> mformarepoffit. Audiamus Bright- U ^ptcd*
aiani cenfuram in fimilem canonem conditum anno 1597. Quid tapt j,
detemale meritifunt Magifiriartium , ut iflos primos tantofielereob-
Jjhri&os ejfe lolueris. Fateris pluralitatem effe rem malam ejrcoercendam,
iftis tamen hancpeftem indutges . Infigncfiilicet prhikgium fui grddus*
nrimis licet ejffe matis. Sed tibi forfan fitis eft tantum titulo cohi-
tpluralitatis bomines fallere. Totfunt (Deogratiamagifiriartium,
quot p omnes nulla alia reUigionc impcditi libertate confittutionis tuat
vtcrcnturyplurescredopar<ect* refidentibus ficum pafioribus carerent
qtiamboducarent. Sic tu frudenter amplificando malum cohibes. Intc-
tim vides le&or, quaenam fit illa diftantia inter duo bcncficia cura-
ta , qu* per ipforum Canones legitima eft, nempe 30 milliariu«K
Longior cft intercapcdo inter nos & Solem,quam inter nos &Lu-
wam, «que tamen impofTibile eft manibus Lunam , ac Solcm tan-
gtre. Kemo poteft duobus Dominis fervire. De conduftitia vica-
liorum opera ante diximus. Si mercenarii illi fintad minifterium
idonei,cur non ipfi pratficiuntur paftores greeibus illis. Si non iunt
tdonei» cni conducunt ipforum operam *, fed multi nc condndi-
O a tk»
iog Archiepifcoporura in Anglia
tios quidem habent mercenarios. Author libclli de vera Sc geriuina
relligionc rcfert apud pluraliftas, nec in numero , nec in liru mo-
PJ£» **4* ciurrTefle, ncc m quantitate. ^nnumerot u\c\\\\t,noneft modus , quU
nonfilum duas quafi Tfettorins perfinales,Vel tres poJJident,fidbis adjun-
gunt unim , Graltcram prabendamin pluribus Catbedralibus Ecclefi/s.
Jmo qui Vecantts cfi inuna Cttbedrali, non dcdignaturin atterius Catbe-
dralis cboro ut Canonictvs (P prahendariusfidere . Hac fiunt, Gr aguii*
tur in !{omana Ecclefia, cui Ecclefia nofira infisliciterfimiles. Tantam
Ecclefae dcformationem elTe ex hac pluralitate exortam alTerit
Duarenus , ut nulla vis humani ingenii ad eam ex primendam fuf-
DefdcrisEc- ficiat. Vrohigiofa faneres e/?, inquit , in Ecclefiabac beneficiorumcu-
clefi mimfi. mulatio, qud finc deletlu pajfim recipitur : ncc minus mibi monUrofi Vi-
/r6.8.c4&.4. dentur, qui tot perfims in Ecckfia fuflinent , quam Qritreus iile quima-*
nuscentum babuit, ut efi infabu\isy aut Ceryon, quem triumfutjje c$r-
hjlitut. L 4. porum perbibent. Idem fere Ca\vinus,Seddico utrumquc ejfe prodigio-
«tpij» 7» fum flagitium, quod S)eoy natura, & Ecclefiaflico regimini prorfus ad-
Verfitur9 ut unus prado pluribus fimul Ecciefijsincubet: utpafior nomh-
netur qui gregifuo adejfe, etiamfi Velit. nequeat. Quod de praebcnda-
rum pluralicate dicit Aquinas, fortiori ratione de beneficioru cu-
ratorum & proprie di&orum affirmari poteft. Dicit iile praeben-
darum pluralitatem in fecontinere plurimas deordinationes : Vt~
pote quia non efi pojfibile aliquem inpluribus Ecclefijs defirvire,m quibus
ejl pr#bendatus,cum pr<ebend<e videantur ejfe fiipendia ibidem mintftrm*
tium !Deo. Sequitur etiam dihini cultus aiminutio, dumunus loco piw
rium inflituitur. Sequitwttiam in aliquibus defiaudatio Voluntatum
tefiatorum, quiadboc bona Ecclefijs contulerunt, ut ibi ejfet certus »«-•
- . merus firvientium (Deo. Sequiiur etiam inaqualitas , dum unus pluribus
Bencficium imefCJjs alundtt , (<r alim nec unum babere potefi. Sequuntur etiant
m q**rto. muiu afa bujufmodi. Hxc ex Aquinate Sylvefter in Suraraa Gre-
GratUnus gorius magnus fcribit Epifcopis rn hunc modum. Singula Ecclefi-
dijjt. %}%c,i%afticiiurti ojficiafin^ults quibufque perfoniscommittijubemus. Item,
' -^S^ uni quantumtibet exercitat<e perfina uno tempore duarum rerunt
ojpciacommittenda funi : quia fi totumcorpm efi oculus,ubi auditus 3
Item, ficut indecorum efi , ut in corpore bumano ulterum membrum al*
teriui fungatur ojficio , itanimirum ntxium fimuique turpiffimum , fi
fingularerumminifiem peifinistotidemnonfuerint diftributa. Alex-
Cduf.\6.q.7 andcr 2 Papa3 XfulJHS Trjlyter duas babeat Ecckfias. In duabus Ec-
<. pcr Uicos. c[cf{ls alique connumerari poTe feptima Synodus prohibet, dicens
Canf xi <3u c" l * ' Ckricus alj infi^nti tempore nen connumeretur w duabus Ealefijs
c 1 Cicr ^&rtto^onis enim boc efi, & turpis iucri proprium, &> &b Ecclefiaftica
' confuitudine penitwsalienum. In Concilio Lateranenii decretum eft,
neuni pluxcs dignitates , vci Ecclefiae confcrantur. Sic f? habent
Titul,4, c.$0 verba libco tcrtio dccretalmm. Quia nonnuUrmodum a1>ariti<e non
Qu.4. ponmUs^dignitates dticrfin Ecclefiuftnas^ (luw Ecdfm parmiks ,
mtra
Dignitas & Poteftas. 109
coninJacroYum Cmonum inftituta nitunturacciperc, ut crtm unum of~
ficiumVix im^icrc fu)fihnt,ftipeudiafibi)>endiei'itplurimorum : ncid
decttero finty diftrictm inhibenus. Cumigitur Ecckjii, \>el Ecclcfnfti-
cum mhtifterium committi debuerit , tilis adhoc perfoni quxratur. aua
refidere in hco , fi^ curam eius pcrfiipfam Valcat exercere. Quvdfi uliter
dUum fucrit : &> aui reccperit quoh contraficros canoncs acceptt, amit-
tat : & quidcderitjargiendibotcftatepriwtur. Infequenti titulo ha-
betur etiam decretum aliud Alexandri 3 in Concil.Lateran. Quia ^ K
tn t intum quorundam proceffit ambitio, utnon du€s l>el tres ', fdplures () ' * C' -
EccLefiai ^erhibeantur habere}cum ncc duabus poffint debitam proVifiomm ****
impenJtre,per fratres dr coepifcopos nosfros hoc emendariprcecipimus^
dt multitudine pr^bendarum canonibus inimica , qu(e diffblutionis matc*
riam O* eVagationis inducit , certumque continet pericuium animarum0
eorum juiEcciefijs deferVve Valeant , indigentiam Volumus fublelwi.
Q-hobonus Pontificis Legatus in Angliam miffus inconftkutioni- De inflitui*
bus fuis Lcgatinis fic fcribit. Qhriftianae reftigionisVeritai itaplcrofque CP colUt.ca,
infuorum cordium clationc reliqnit , ut ctim animtefuct cufd \ix unuf u
quijquefufficiatyipfifemendtcifttterapenfimtcs ,non fiolumuniusbene- .
ficii, fiedmuitorum intrepide curamfiufiipiunt . In Concilio Chalcedo- chaced* **\
nenfl decretum ne Clcricus in duabus fimul Ecclefiis confcribere- '*•
tur, & qui aliter fccerit.de proprio excidat gradu. Quoniam Ecck- ^neo\ ^n
fiafticm ordo p.er^ertitur & aVaritU fomcntum praibttur ,cum unmpluT traft *fc "
rium /tnitur accupare officia Clericorum^fiilubriterpoftcompluresfiicre- ' -
JanHos Canoncsa Synodo Tridcntina cautum fuit , ut unicum fingulU
miniftrls conferatur beneficiumtinquiz Molanus. Poft cxortam benc-
ficiorum pluralitatem femper optimi quique adverfati funt,& fue-
runt,qui confcicntiasad Eccleharum polygamum proftituerc no-
lucrunt.Non tamen pudet Anglicanos fovere Dualiftas luosTria-
liftas Pluraliftas &: Totquotiftas (barbara vocabula barbaris mori^ g
bus adaptare licet ) & mculpatae vita? paftores unico fuo bencficio
aut ftiperidioi privare. Quot habcnt Pluraliftas & Totquotiftas, tot
habent Epifcopatus 8c c&terarum papatus reliquiarum acerrinios
propugnatores. Obfervant nonnulli Epifcoporum Anglicanorum
neminemeflcqui non ante fufceptum Epifcopatumxpiura poffede-
rit beneficia , & beneficiorum minorum proventibus aditum fibi
patefeeerit ad maiora, ceu epifcopatus;
S AdditMuckctus,^ prAparttysadficroiso-ramesquC' Dtpohti.
at ordinem DUconxtust & Prefbyteratus fimul & tempore ?>>o>t
non ftatuto fvfctpere.
Nuperis conftitutionibus anni 1604 ftatutum eft in hunc mo-
dum. Cum cx patrum antiquarum fintentia ,&* primitiV* Eccleji* praxi, C*n- 3 *•
{Diaconi officltm ad "mlnijhrij dignitatem gradtis quidam fit conftitutus,
ftttHvms &* tfdiwmus ut mllm deiaseps epifcopus aliptem cujufw
O 3 fondltionii
1 1 * Archiepifcoporum in Anglia
(on&iohis perfonm (quibufcun^ tandem anhnt dotibus cmmentlattm)
*no, & ecdcm dk Diaconum, #- prefhyterum conTHtuat', qum utritm
in ea parteprafcriptusin librode Ep'fiopuy Trefyteru^ fiiaconu ordi*
mnAu , es* inaugurandis ftricic obfirUtur , non quidtoiacono'. on nes
Trefiyterij aditu per atmum tntcgrumfrobibeamu4{cum tamenEpifopm
fu/ram tins admittendi caufm alioqum trir>enerit) lrerum utcum quat: #r
tempora Qiaconorum 0* Trefytcrorum ordmationi^infinguiosannosfinM
dccreta, alUuid filtemJPitu dctur ad pericutum defingub \ fackndum ,
qudles in ojfi io faiaconifi exbibuerlnt , priufquam in ordincm prefvytt-
rorumJufiit>wntur. Brneeft, quod non tuentur canonem fuumju-
re divino. Nom mftiruerunt Apoftoli, ut ad Prefbyterii gradum
riemo prcmoverctur, nifi prius ui Diaconatu tyrocinium taceret.
Suntdivcrfa? fun&iones , ct miniftrationes , earumquc dona funt
cJiwrfa, quarum neuira alreram includit. Diaconus cft menfarum
& viduamm minifter, Paftor eft fermonis & verbi minifter. Poteft
quis inftrui donis ad obeundum Diaconatum , qui ad verbi mini-
Kerium nunquam erir idoneus. Cum igirur Apoftclus Diaconum
dicir Cbi gradum bonum acquirere, non intelligit graJumad mi*
nifterium, ceu Epifcopatum, fed decus & dignitatem. Cum prav»
cipit Apoftolus, ut per oppida & civitates Titus conftitueret pref-
by teros, an prius erant Diaconi in illis Ecckfiis ncndum confti tu-
tis, qui ad Prefbytcrorum gradus promovebantur. Prefbyteri E-
pheuni & Hierofblymitani omnes,an prius erant Prefbyteri ? Te-
ftantur hiftorie Laicos ad Epifcopatum,nedum ad Prefbyterorum
?radum eveftos. Ambrofius heri Catcchumenus,hodie Epifcop*s.
cverus a Lanificioad Archiepifcopatum vocatus Quod fi omifTo
Prefbyteratu poteft quis ex Diacono fleri Epifcopus ( quem mo-
rem fui(Te in quibufdam Ecclefis orientalibus narrat Photius,tefte
3e ttf. i.i. Spalarenfc ) an non omiffo Diaconaru mulro magis potcft quis fie-
M" *« *fc ri Prefbytcr ? Sed an non merum ludibrium eft , quod , dum pro
gravi fcelere habetur. immediate, & per faltum, ex Laico Pte fby
terum creare omiffo Diaconatu,Diaconum prius conftituunt, qui
vel per trimiftre fpatium Diaconi titulo potius , quam minifterio
fungarur, vel per difpenfarionem urrumque fimul fufcipere potcft
nonobfervatistemporum inftertiriis, cumquc fe in infc-riori mini-
frerio nondum exercucrit. Sic in papatu ad pompam & fpeciem
potius,quam veritatem inffcriorum ordinum titulosaiTumunt,quo*
rum a&us & officia nunquam exercent, qui ad maiorcs ordincs af-
cenfuu funt. Has umbras & hrvas papatus fe&antur Anghcani
Przfules. De tempore ordinationibus prxftituto infra cu&uri
fumus.
9 Generaliter, unde poterit Archiepifcopus difpen-
£ue in omnibus caufe vcrbo Dci non rcpugnantibus,
raode
Dignitas & Poteftas. 1 i 1
modo aut folita? fuerint in CuriaRomana obtineri,
vcl, Si non folit* fint obtincri, princeps ipfe, vel qui
funt a (ccrctioribus confiliis permiferint.
Quibus in caufis papa difpenfare folebar, nocum eft; fi in iifdera
Archiepifcopus canonum gratiam faccre poceft,inufuris,perjuriot
& gradibusconfanguinicaus & affinicacis & fimilibus difpenfarc
poceft , imo in pluribus caufis, quam folebat pontifex Romanus ,
dummodo princcps & qui funt a fecretioribus confiliis permife-
rint. Quod addicur.lvrfo 2)ei non repugnantibus^rum juvat. Non
adeo frontem perfricuit poncifex Romanus, ut ubi licere palam af-
fcrac difpenfare in caufis verbo Dei repugnantibus. Quamvis im-
pudentes quidam Canonifta; dicunt papam difpenfare poflc in jure
3ivino,faniores tamen theologi id neganc,& in folo jure Canonico
poficivo papam difpenlare pofle contendunt , divinum autem ju$
tancum declarare & incerprecari. Sub fpecie declaracionis & incer-
prccacionis juris divini,reveradifpenfac in caufis verbo Dci repug-
nanribus. Sic poceft Anglicanus Primas difpcnfaciones fuas decla-
racionu & intcrprecacionum velamenco obcegere. An non difpen-
fac primas ille Anglicanus in caufis verbo Dei repugnantibus,qui
in non refidencia, Simonia, beneficiorum pluralicate, commcndis
irregularicacibus juris divini, difpenfare poteft. Eac igitur , & in
ttfuris, perjuriis,gradibusprohibicis, eandem fibi libercacem vendi-
ccc. Scd quc.ro quis poncificem Romanum, auc primacem Angli-
canum difpenfacorem confticuic e Non Ecclefiac Dei. Legicimi
igicur difpenfacores non func. Legesomnes Ecclefiafticae quas funt
humani juris, fub ipfarummec Ecclefiarum poceftace & lraperio-
funt , quas mucare auc abrogare, & m quibus omnibus difpenfarc
cx graviffimis caufis pofliint , frAfertiminSynodis , inquic Spala-
tenns , t> quo maiores erunt Synodt, e$ ntaiorem etiam adboc babent L.S.ct.n.tz
Poteflatem. Ab umus poncificis Romani auc Anglicani nutu & ar-
litrio canca rerum Ecclefiafticarum moles pendere non debet.
Vides le&or Archiepifcopum Cantuarienfem profligato papa?
tmpcrio in Anglia, eius>fpohis ditatum atque locupletacum clie.
Nara curia ifta facultatum & difpenfationum,non mfi poft exter-
minatam papr authoritatem conftituta eft,quam meruo auchores
admonitionis ad Comitia Parliamentaria vo^arunt abomimtionum
impuram ltoraginem, ZrVenenatamlacum. Nam inifta lacuaa, Si-
monia?, nonrefidenti«,pluraliratis bencficioruru/ordes abluuntur,
& gratiofis Archiepifcopi difpenfationibus exit reus nive can^i-
dior, relictis a tergo fordibus in Curiafacultacum.
Pra5ter cuciam Prxro^ativaSjCuriam Audientias,Curiam de Ar- {nB>iun.c&.
cubus, Cariamfacuhatum, habec eciam Canruanenfis aliam. oujc fran(0f ' ■
CurupecuUaxiuiadicuur, f«* 4d fttafdm Tartclfa al Epifcjpiii uo- /,f"
jurfdiUiont
i ii Epifcopus & Prcsby ter
jurififcflione innotinuUis (DiTccfibtfs fiparatas&> Arcbiepifiopo Cdnttt*
arienfipeculjmsjpeftat, ut icnb.it Camdenus. Quot fub papatu pa-
raecias in aliorum Epifcoporum dicecefibus poilidcbat,eafdcm rcti-
rict. Si Diceecies divifa: ob commoditatem rcgiminis Ecckfiafti*"
ci , cur quaefo exemptae funt quaedam parxcia: aDiocetani jurif-
dic~tione,ck imrtiediare aliis fubijc iuntur extra Diceccfin. Quis nc-
get iftam parsciarura excmptionem ncn ordinis caufa,fcd Archi-
epifcopalis imperii amplificandi cauia inrrodu&am ?
In conftitutionibus anni 1604 funt quidam cafus abfolutionis
rcfcrvati Archiepifcopo. Canone 2 ftatutum,w£ aui regalem princi-
pis primatum in caufis EcclefiaJlLis uttatenus Udtre , ant extenuare pr<z»
Jhnpfirityexco?nmunicctur ipfio facfo, nec nifi ptr Arcbiepifcopum rejti-
tuendus. Canonc 5 ftaturum, ttt aui ul/os tx 39 articulis de d$Strim
tditos anno 1562 ulia exparte fuperfiitiofos , aut erroneos extflere , Vcl
omnino eiufmodi &c. excommunicetur ipfio fiaHo , nec nifi per Arcbi-
epifiopum rejiituendus. Vides augcri mdies Archicpifcopi authori-
tatem, non minui, ut in Papatu. Mtnor papa eft orbis minoris,vei
iecundum Bancroftum , Propapa, Synodorum provincialium &
Ponnficis Romarti exuviis ditarus & temporah etiam vindicla ia
Commiuanorum regiorum Curia armatus , & proinde poteftate
intenfiva potentior quam ur.quam fuit fub papatu. Quam eriam
extendet ad imperii Britanici fines, fi duo regnaiifGemlegibus,
ficut jam unius regis imperio unitafuerint.
C H A P • IV*
Epfcofus & Prefbyter funt eiufdem gradus.
PRcfbyter venerabilis Theodorus Beza tra&atum edidit de
criplici Epifcopatu, Divino,humanoJ& Satanico.Divinum
dicit efle munus illorum, qui alio peculiari nomine vocan»
tur paftores, nam omnes paftores in facris fcripturis Epif-
copietiam vocantur. Epifcopatum humanum,ideft,exfolapru-
dentiahumana introduftum in Ecclcfiam praeter expreflum Dei
vcrbum definit, poteftatcm quandam uni cuidam paftori fupra
fuos collcgas attributam , canonibus tamen certis ceu regulis ad-
uerfus tyrannidem comparatis definitam, qua poteftate qui fungc-
banturdi&i funt Epifcopi fuorum fymprefbyterorum totiufque
cleri refpe&u , quafi clcro impofiti infpe&ores. Satanicum cx hu-
mano propagatum defcribit, eorum qui a Prefbyteriis prorfus fefc
fegregarunt,adeo ut nihilhabeantcum Preibytcris commune,aut
Prcfby teria prorfus aboleverunt , & totam adminiftrationem Ec-
clefiafticam, ac imprimis cjc&oncm, depofiuoncm , jura Ecckfijs
aept%
clufdcm OrdinIs& Gradus. ic 5
erepta fibi & nefcio quibus officialibus vendicarunt,ut jam non t3n~
tum fuperiorcs,fedtanquam foliclero dominentur,ten\poraliado-
minia invaferunt,rcipublicae negotiis non modo intereffe,fed etiam
prjeefTe voluerunt , ufibus facris dicata in luxu & pompa contra
■confcienriam & pudorem omnem confumplerunr. Tilenus in pe- Qap. 7.
tulanrillima fua paramefi iftam viri vcncrabilis divifionem carpit.
Quafi, inquit, quot epifcoporum totidem Epifcopatuum fint for-
m*e ac dirrerentiae,aut non aliter inter fe dirTerant, Epifcopi Chrif-
tianae Ecclc(iae,quam dirTerebant Aaronis pofteri afacerdotibusle-
roboamicis,utnque a Balaamitis. Difcrimina hic funt,inquit,non
folum Sacerdotum, fed cx Sacerdotiorum. InChriftiana vero Ec-
clcfia non nifiunuseft Epifcopatusdivinitus inftitutus,licet huma-
narum traditionum fermento, vel etiam Satanicarum fuperftitio-
num veneno varie poflit inquinari, quemadmodum & Leviticum
Sacerdotium per fihos Heli, ahofque permultos, itemque pcr alta-
ria in cxccujs paflim exftru&a fuit contaminatum.
Ifta funttela , quaeex Saraviae pharetra deprompfit Tilenus. In pr , £,,,/,
Ecclefia Chriftianaunum folummodo Epifcopatum divinitus in- COpat p %i
ftitutum obtinere debere agnofcimus, fed de fa&o varias Epifcopa-
tuum fpecies in Ecclefiam introdu&as fuiffe fuperionbus fasculis
afterimus, & totrdem Epifcopatuum genera, quoc eianr Epifcopo-
rum , quatenus erant Epifcopi. Regiminis Epifcopalis fpecies non
perfonarum moribus,pietate aut impietate,puraautdepravara fidc
fincero aut contaminato cultu/ed intrinfecis regiminis differentiis
& formis diftinguimus. Quis enim ncfcit aliam effe regiminis for-
mam , cum paftores omnes Epifcopi civinitus mftituti communi
confilio & auxiJio Ecclefiam gubernanu aham,cum tinus antono-
maftice di&us Epifcopus nonnullatr incollegas poteftatem habet
canonibus ceu repagulis circumfeptam,ne in tyrannidem erumpat:
aliam, cum folus in gre^em & Presby teros dominatur. Qui Ari-
ftocraticum regimen a~Monarchico temperato aut mero diftin-
guere non novit opus eft illi collyrio ad petfanandum (cotoma quo
laborat. Dant igitur nobis cLwiQcOkcuivct, quid pro quo Sarayia
ciufque affecla Tilcnus > ficut quandtqiK* folent pharmacopcla:.
Pius Epifcopusab impiofpecie nihildirKrt. Malusprstor aut ma-
lusconfulnon ceffat proptcr impiobitatem effe prastor arr conful,
ouandiu prasturamautconfulatum non evertunt. Apoftolatus Iu-
oar proditoris noti fiiit diverfus ab eo quo lungebatur Pctrus. Sa-
cerdotio eodem functus eft Caiaphasquo Aaron. Aberrationes
quaefunt humanarum tradirionum, CtTentiam umus miniftcrii non
tollunt, fed contaminant. Ludatin lfto campo Saravia , a ^r<a-
rium tamen nonimpctit. Sj Conlul principatum pcrpetuum , aut
perpetuam di&aturam fibi vendicavetit , an non alius erit ab eo
^ui prius fuit. Epifcopus ab E\ lfcopo diffcit non folum uc confwl
tt4 Epifcopus & Prcsbyter
aut praetor probus ab improbo praetore aut Confule , fed ettam
nt Conful a Principe aut Di&atore perpetuo. Qua» igitur fuper-
ftruit Tilenus per fe corruunt. Qubd Eoifcopatum humanum Sa-
tanicum non nuncupaverit D. Beza ipfius modeftise afcribendum
eft, qui mitius egerat cum veteribus,qui zelo quide fed abfque fci-
entia Epifcopatu illum invexerant ordinisur illi putabaut, tutius
confervandicaufa. Licet igitur Epifcopatus humanus prudentia;
humanaz fcetus, Satanicus etiam quadam ratione dici poflet , quia
in ipfius inftitutione peragebatur myfterium iniquitatis , eratque
venenatum illud ovum ex quo prognatus Antichriftus,tamen quia
imprudentes id agebant, humanum vocat. Nam,errare, decipi aut
labi , humanum eft. Sed qubd unus fingulari poteftate , & feclufis.
Prehbytcrisin fymprefbyterosdominaretur , quis zelum autpru-
dentiam humanamobtendet ? Quis non ab homineordinis tuen-
di,fed a Daemonequodam ordiivsevcrtendi caufa ortum non di-
ceret? Varia igitur Epifcopatuum genera in Ecclcfia Chriftiana de
fa&o fuiffe non dubium , nifiquod in humano Epifcopatu difcri-
bendo, & a Satanico diftinguendo perfpicuitate opuseft. Epifco-
pus, poteftatem fuam exercet vel confultis vel inconfultis prefby-
tcris. Si inconfultis, fingularem exercere poteftatcm palam eft. Si
confultis,fufTragia ipforum vel funt decifiva, ^cl confultiva. SL
deciflva, tunc Epifcopus eft folum praefes , & fymprefbyterorunx
fententiis,.ceu repagulis coercetur. Si folum deliberativa ceu con-
fuhiva, non adftringitur numerandis fententiis, fed ab ipfius arbi-
trio pendet, num maiorem aut miuorem, faniorem aut infaniorem
panem fequi velit : & fufFragio fuo affirmativo aut negativo ipfo-
rum fufFragiaaffirmativaautnegativatenues vanefcere in auras ju-
bebit, quotiefcunquelibitumfuerit. Ifte quamvis non fegregave-
ritafe Prefbyterium , apoteftate tamenfua& jurifdi&ione omnl
fegregat. 7>^onmagis detrabit Epiftoporum dignitati , inquitDouna-
Bef-nf.l. i. mus> uti prudentum & eruditorum confilio , quam Mayftati fteguni
c.j. p.iti. confulere prudentes & fidos tiros, quifunt eis a confilijs. ltcm,jimbro-
fius , inquit , loauitur deparaslafia Ttefbyterorum ad confulendum &*
dirigendum, quaiis eft confultatio confttiariorum principi , tlli deparafta-
fia adregendnm nwnero fuffragiorum, ut in Senatu ^omano , EpiftopQ
fuo ncfuffragium quidemnegatibum concedentes. Nulla eft hic difFe-
rentiapoteftatisEpifcopalis, quando adhibet fymprefbyterorurrt
confilia & fufTragiadeliberativa, vel quando illis inconfultis fuam
exercet jurifdi&ionem.Namutrobique eft folus judex &princeps.
V'Jt*J. . 3. Dicit idem Dounamus authotitatem Epifcopi non minorem efib,
^.s.f.m cum Prefbyterorumconfilium adhibet, quamcum nonadhibet,
iicut principis authoritas non minuitur , cum confulic eos qui a
Confiliis. Tria igitur Epifcopatuum genera fic diftinguirr*us. Vnus
cftEpifcopus paftor divimtus inftirutus. Nam omnes paftores
dicuntut
eiufdem Ordinis & Gradus. 175
•dicuntur Epifcopi in Scripturis, ncc unqunm repcriturvox iftare-
lata ad Prefbytcrium, fecf ad gregem, qucm pafcunf. Alius eft E-
pifcopusprades, quem humanum vocare poiiumus,quiperpetuam
habet proftafiam in Prefbyterium, & antonomaftice di&useft E-
pifcopus. Qui tantummodo moderatur a&iones Ecclefiafticas in
facro coetu, rogat fententias, earumque maiori numcro, ficut alii
fymprefbyteri , obnoxius cft. Tertius eft Epifcopus princeps, &
judex,qui folus habet poteftarem tn Prefbyteros & gregem , qui
Prefbyteros confulere vel non confulere poteft,eorumque coniilia
vel amplecTi vel rcpudiare. Hunc Epifcopatum Satanicum efTe di-
cerem a Satana ad evercenduomnem Ecclefie^ politia excogiratum.
De fecundo & tertio Epifcopatu lite nobis moventadverfarii: Prae-
fertim de tertio,cumcontrovertitur,an Epifcopus ccPrefbycer finc
eiufdem ordinis, necne. Nullus enitn unquam dubitavic pra?fidem
licet perpetuu & alios Symprefbyteros efle eiufde ordinis. Decanii
aut Archiprefbyterum non Epifcopum efTe volunt iftum prxfidcm
Epifcopus princeps eft etiam Epifcopus prefes,fed Epifcopus preXes
non eft e converfo Epifcopus princeps Idcirco argumenta qua? pro-
munt advcrfarii pro Epifcopo Prejfide nihil juvantEpifcopu princi-
pem.Suntdivcrfe; regiminisfpecies,&: proinde argumcnta non funt
comunia. Nos igitur feparacim de utroq; differtaturi fumus,& pri-
mum de Epifcopo principe & judice.quem folum agnofcuntadver-
farii. Nam unicum tantum Epifcopatu nempe terciunragnofcunc,
cumque divinitus inftitutum efTe afTerunt. In Epifcopo Hierar-
chico diftinguenda eft poteftas intenfiva ab extcnfiva. Nam po-
teftate fuafuperior poteft eiTe paftoribus uniusparoecias,veltotiu$
Dicecefeos. Ponatur cnim in una Congregatione , ceu paroecia ,
plures efTe paftores & Prefbyreros, quod in Ecclefiis quibufdam
reformatis, & in primitiva Ecclefiafaepius ufu venit, fi unus paftor
Prefbyteris & Paftoribus caeteris fuperior fit regiminis praecellen-
tia & maioritatc,ifte Epifcopus non minuserit, quam qui in Pref-
byteros torius Dicecjefeos eandem habet poteftatem. Rex Salem
non minus Rex cft, quam Rex Iudeae. Aliud igitur eft Epifcopum
abfolute & fimpliciter confiderare , aliud quatenuseft Diotcefa-
nus extendens & exerccnspotcftatem fuam in plures Ecckfias.Po-
teft igitur efTe vel Paroecianus, vtl Dicecefanus.
De intenfvaprincipis Epifcopi poteflate.
Dounamus cavct fibiavocibusyo/r< t\fmguUrh9 dum attriluit
Epifcopomaioritatem poteftatis. Sed dum ncmincm in confor-
tium poteftatis admittir,nec maioriras illa refertur ad minoritatem
aliquam regiminis Prefbytcrorumin foto externo, maioritas illa
potcftatisnihil aliud eft quam fingularitas poteftatis,qua folus po-
teftatis eminentia fuperior eft fymprefbyteris,quimaioritaiem il-
iam minuere & cornpriiriere fuffragiorum numero , auc cenfuris
J2, 2. fioa
1 16 Epifcopus & Presbyter
non poiTunt. Poteftas Ecclefiaftica duolex eft ordinationis & furif-
di&ionis. Vtraque cft Epifcopi, ut volunt Poteftate jurifdi&io-
_ i f i nis Prefby teri funt Epifcopo fubiccri ut Rc&oriyut judici. Vt Re-
Doun.def.l. ~ J , f , . > Q ' ,. . ' n .
' cton y per quem ducendi iunr & aingendi m excrcino poteltatis
ffidUtdfi orc^ms- Nam a&us ordinis fui excrcere non porTunt , aut quid
*!' maionsmomenri agereabfqueeius venia&conf-icntia. Uleenin*
'7 p £• 3 • f0lus proprie Paftorin Ecclefia, caeteri tantum funt fu : fidiarii af-
* ' fumpti in partem follicitudims , nonin plenitudinem poteftaris.
Vc judici,per quem corripiendi & corrigendi iunt cenfuris & poe*
nisEcclefiafticis fufpenfionis, Excommunicationis, depofitionis.
Epiicopus lgiturprinceps eftillequihabet poteftatem ordinationis*
&: maiontatem fingularem, vel fingularitatem poteftatis dire&iva;
& corre&iva; in Prefbyteros, ocgregem. Epifcopum iftum Re-
&orcm & judicem contcndunt effe divinum,quod ex confequenti
probanr,quia nempe eft Apoftoiica? inftitutionis. Sunt qui a Chri-
fto ipfo inftitutam hanc dirTerentiam volunt inter Epifcopum &
Prefbyterum, fed fic una fententia akeram jugularet. Nam fia
Chrifto immediate inftituta haec difTerentia, non eft Apoftolicae ,
fed Dominicae inftitutionis. Si Apoftolicae inftitutionis, noneft
Dominicae, id eft , a Domino ipfo in terris verfante inftituta. Si
tamen Apoftolicae, divinum elTe inftitutum non negabimus, Du-
cebat enim & dirigebat Spiritus fan&us Apoftolos ut in dodtrinav
tradenda, iia & in,polititia Ecciefiae formanda. Apoftolicara efTe
inftitutionem tribus argumentis, afcendendo per gradus, probant.
i Argumentum . Illud regimen,quod ubique & femper in otn*
nibus Ecclefijs obtinuit annos 300/ a Chrifto & Apoftolis, nec irr
Conciliis generalibus inftitutum fuit,abfque omni dubio Apoftow
lica; inftitutionis erar. Quo d uniVerfi tenet Ecclefia, inquit Augufti-
Ve baptipn. nus, nec Concilijs inftitutumyfidfimper reientum eji, non nifi Apofto-
comra Don. lica autoritate traditum reHijfime creditur. At regimen Epifcoporum
i.4.c.i4. dhx&ivum & corre&ivum in Prefbyteros & gregcm, ubique &
perpetuo 300 annos poft Chriftum, & eius Apoftolos in omnibus
Ecdefiis obtinuit, nec in Conciliis generalibus inftitutum fuit.
* Sic necefTano afTumere oportet , ut negatum concludant. Si norp
' '* uniu4 Epifiopi autoritate, fid communiTreJbyterorum Confilio Ecclefias
regiVoluit Chriftws , inquit Tilenus , praecentoribus & prasceptori-
bus fuis novis iuccinens,y7 nonfme tyrannka ufiurpationep fares Ecck-
Jice & Taftores uni unius, fi)>e Di&cefios Jhe proVincia T>iJlori,)>elpr<e~
fulipoffunt fiubijci: unde officro tmtus ac tam repentinm omnium auot-
quot per totum orbem terrarum ab Aboftolhs coliecteeac conJlitut<e fue*
runty Ecclefiarum atque ipfiorum etiam Trejlytcroruinjn tyrannicum boc
regimenconfenfivs. Propofitionem nonconcedimus ut neceiTariam
& certam, fiquidem in propofitione dicitur abfique omni dubio. Pof.
fuut enim omnes Ecclefiaj vifibiles & pamculares errarc. Conciliai
pamcularia
CLufdcm Ordinfs & Gradus,' i \j
particularia & gcneralia errare poflunt. Do&ores & pAtres errare
potfimt. Praxis perpctua & univerfalis Ecclefias poft Apoftolorum
tempora non cftccrtum indiciumtraditioms Apoftolica?. Ponti-
ficii fuas traditionesjejunium quadragefimale, 7 ordines,obferva-
tionem pafcharis &c hac regula tuentur. Ad legcm igicur 8c tef-
timonium in facris Scripruris, ubi confignatas reperiemus rraditio-
nes Apoftolicas, eamus, &non ad mortuos. Vnde ifta tradttio ?in- Epift 74> *£
quir Cyprianus de Baptifmo hasreticorum , Vtrumne de flominica Pompetum9
£r E^sngAica autioritate defendens,an de Apoftolorum mmdatis^atque
Epiftolis Veniens f Item, Si ergo aut EVangelio prcecipitur, aut in jlpo-
fiolorum epiftolis, aut jfttibut continctur, ut a quacunque b&refi fetuf4.
entes non bapti^entur , fedtantum mantis iliis imponanturin pceniten-
tiaw, ohJerVetur (Ditina bcec &> fantta traditio. Socrates de fefto Paf- **jM»J«* U
chatis licet antiquiflimo, & de multis aliis rebus fic fcribit. Mibi
quidem certe tidetur, ficut res aticemultce in locis quibujque ex more quo-
dam introduHce fuerunt ita fcftum pafcbatis ex quadam confuetudim
apud fingulos popidos obfrVationem priVatam babuiffe , proptereaquod
nemo ex jfpoftotti Legemde eo, ut Aixi>alicuitradidit. Tertullianus de De veUnJ
confuetudine fic fcribit. Confuetudo fere initiumex ignorantia , Vel \irgmib.
jlmplicitate fortita in ufum perfuccejfionem corroboratur, &> ita ctdber-
fus^eritatemVindicatur. Prauerea unde certo docebimur univerfa-
lem & perpetuam praxin 300 annorum poft Apoftolos. Nam
multi patres.nihil fcripferunt, multa etiam fcripta perierunf, non-
nulli nonnulla cradiderunt quse fatentibus adverfariis non funt A- ^ontrou, il
poftohca, a quibus reliquos diflenfifle non poiTuntoftendere , in- ?«.tf.<.4*
quit Whitakcrus. Plurima etiam funt fuppofititia & adulterina
fcripta patrum nomine infcripta. Qua de caufa Vincentius Liri-
nenfis att ventatem aflerendam aut haerefin impugnandam non
femper efle reftimoniis humanis. Sedneque femptr,neque omnesbee-
refes boc modo impugnandce /unt , fednoMicerecentefque tantummodo ,
cum primumfcUtcet exoriuntur, antequam infalfiVerint ^etufla fidei re-
gulat : ipfim temporis letentur anguftijs : ac priujquam manante htitis
l>eneno maiorum Volumina titiare conentur . Cceterum, fiditatatce & m-
Veteratcebcerefes, mqnaquam bac \ia aggrediendce Junt , eo quod prolixc
temporum trafiu longa tjs furand.e Veritatis patuerit occafio. Atque ideo
quafcunque ittat antiquiores \>d fcbifmatum Vel bcerefton propbanitates
nuUo modo nosoportcty aifi aui tfola ,fi opuseft, faipturarumautoritate
conVincere, aut certe Um aniiquitas uniVerfalibmfacerdotum Catbolico-
tum Concilus coribittas dimnatafque Utare. Cum igitur inuetcrata fit
Epifcoporum authoritas , nec noftro fxculo exorta, vctcrum
fcriptis fidendum non eft. Dicunt Antichnftum vitiafle patrum
fcripta,ut primatum fuu ftatuminaret. Necdfe eiat ctiam pio E-
pifcopatutuendo falfanum agcrc»fiquidem fublato Epifcoparu ru-
et ptunatus Pontificis Romani. Veteres , qui patres fuppofinos ,.
fj^ l Dionyfium
1 1 8 Epifcopus & Prebyter
Dionyfium Areopagitam, CbmcntemRomanum, Ignatium,Do~
rotheum , Canoncs Apoftolorum nomine talfo infcnptos, nobig
procudcrunt , nihil fere nifi Epifcopatum & Hierarchiam fpiran-
tes,gei\uinosetiam patres vitia(fe,prajfertim poft Acrii intentatam
litera contra Epifcoporum gradus non injuria raetuimus. Nam
quibus rcligio nou eft fT&itios patres & fcriptafuppofititia in lu-
ccrn edere , nec aliorum genuma fcripta interpolare fcelus erat.
€ontrou. i. Quod ad Auguftini regutam attinet , Vt banc admittamus y m-
quxll 6.C.4. qlut Whitakerus, optvs eft dupiici cautione? prima , fi ita retentum quid
fuerit , ut Jimilis femper ratio fuerit obfierbandt , boc efl , fi fimi-
litcr fimp.er obfirVatum fuerit. Secunda , fi ut necejjarium JerVatum
Co a, Bell fUCYlt- Tilenus in Regula Auguftini complectitur Apoftolorum
l't tcmpora. Tlacctbac ^egula: 2\?am quodinuniverfia Ecclefia omnibui
«of.*i 1 retro UmPoy&m firVatum; id utijue ab ipfis etiam sfpojlolisjeliquifique
fiknUis bomir\bvAy unilwfie Ecckfice membris , firhatumfiuit : quod Vef
a Cbrijlo in taris vaAiTtvcctpLtVQ acceptum , difcipulis fiuis Gr tiris
Apoftoilcis 'tradidevunt : Mi deinde Jpiritus fantli ajflatu inftituerunt*
Dcinde negamus aiTumptionem ut falfam. "Non confpirarunt in
tyrannicam unius paftons in plures Paroeciae, Diocccfeos, aut Pro-
vincise dominationem. Kon obtinuit regimen unius cum potefta-
te dire&iva &c corre&iva in alios fymprefbyteros in omnibus Ec-
, . clefijsprimos3ooannos. Jgituradea uJquetemporaVirgopura &• in-
Eujeb.ltb.$. corrufifa manfit Ecckfia, rjsy qui fianum fialutaris pr&dicationis canonen
( • l8# corrumpere conati funt , fi tum aliquifueruntyin obficura quadam caiigine
aaidujquetemporis dciiteficentibm. (Pottquam autemfiacer Apojlolorum
cborm dijferentemfiortitus eftfinemy Zrgeneratio illa prateriit ,qu,e divi~
nam fapientiam auribtcs audire meruerat , tunc impu erroris conJpirati$
perfieduStionem eorumy qui alienam dotfrinam tradebant, initium ccepit,
qui etiam, quoniam nemo ampliws erat fiuperftes ex jfpoftolis,jam nudo
Vertice contra Veritatis prfcdicationem falfinominis fiientiam exadberfi
pradicare comti fiunt, inquit Hegeiippus. Si ereptis Apoftolis hae-
retici cxcrcre caput aufi funt , Diotrephen etiam primatum am-
bicntem Apoftolorum a?tate eundem poft ipforum obitum ambi-
ifte impudcntius, non cft, cjuod miremur. Myfterium iniquitatis
Pauli tempoiibus opcrabatur. "Non veretur Morna?us dicere poft
HA.pdp.p. Apcftolorum decefium non diu otiatam efle ambitioncm , quin
jt primis veftigiis infiftcret. Dicimus igitur quofdam imprudentia
lapfos.qiioidam ambitione tumidos mutationem aliquam in qui-
bufdam Ecclefiis tenrafle,fcd omnes Ecclefiasin fingularcm maio-
ritatem Epifcopi Rccl"oris & judicis confpirafie etiam impruden-
dentes nedum Apoftohcam difciplinam proterve conculcafle ,
nufquam diamus.
Ad firmandam amimptionem argumcntum ducunt a continua
Epifcoporum fucecflionc in omnibus ccleberrimUEcclefus dedv&x
ih
eiufdem Ordinis & Gradus. r r$
ab Apoftolis ufque ad Concilium Nicamum:& interruptam ac per-
petuam fucceflioncm probant ex catalogoEpifcoporum Ecckfiae.
Alexandnns,Hierofolyraitana3 Romanae,&c.quem contexuit Eu- , -
febius.Eufebii teftimonium pluribus de caufis infirmumeft/OT Promtu w>
res ipfa bocjam in ipfo exordio expetit, inquit, ut mibi ignofcatur, Con- Ecclf.
fiteor namque mauvs ejje Viribus noftris ,abfolutumque &>imcomprebcnfi-
bile,quodpoUicemurac profitemur. Nam & priminos argHtiientam
boc jamaggrejfi, Velut defirtam quandam &* inufitatam Viam , ingre4t
conamur. Et quamlis <2)eum nobts U*e ducem, 6r cooperatricem Cbrifti
potentiam ade/Je oramus , nufquam tamen nobis nuda eorum bominum
Veftigia deprebendere licet, qui candem banc ante nos Viam ingrc/fi funt
*ifi (TMKpcls 7r0Q<pd<rtic. exiguas duntaxdt occafiones ,quibus alius ali"
terfuis quibufque temporibus , particulares nobis narratiuwuUs , quafi
faculM quafdam.reliqutrunt. Succeflio Epifcoporum ex fcriptoribus
cuiufq, fseculi non ex authoribus qui poft 3ooannos mcerta: fama&
aut narratiunculis de manu m manu traditis nitebantur probanda
«ft. Pra?terea,non fatis attente & cum delc&u Iegit, quae ante ipfius
temporaextabant fcripta veterum,uec perpenditfabulofastraditi-
unculas, quas a maioribusaccepit. Epiftolam Chriftiad Abgarura
quae extatapud Eufebium, Gelafius papain concilio Romano 70 itJCt T^;
Epifcoporum, ut Apocrypham,rejicit , licct Eufebius referat ex Dcn x^ c«
Archivis defumptam, & e Syrorum lingua tranfiatam. Quas Phi- $dnfta r0,
lo Iudaeus fcripfit de Eflenis Iudasorum , dicit Eufebius (cripfifle maftd^
de monachis Chriftianis,quod falfum e(fe oftenditex ipfo Philone
Scaliger inekncho Trihxrefii. Hiftoriam Petri Roma? crucifixi
probat tumulo Petri, ac G certum eflct Petrum Romae mortuum
fuifle,lndefcribendis miraculis quam fabulofus?In tcmporum 110-
tatione quot hallucinationes , & anachronifmos obfervat in ani-
madverfationibus inipfius Chroniconjofephus Scaliger. Imo ip-
fas fcripturas ofcitanter legit. Ait Cepham a Paulo reprehenfum
Antiochia*, non fuuTc Petrum Apoftolum , fed eiufdem nominis
alium e numero 70 difcipulorum. EufebiiHiftoriam, nonautem
Spcratis,aut Sozomeni rcjecit inter Apocrypha Gelafius. ln Cbro- 1.4, r. *;
tiico, inquit SpalatenGs,d///d/i<3.f, nec letes, iribeniunt en-ores, & tem- uummn.
porumfilfijfimam ajjignationem. Prajfuit conciliabulo Tyrio contra
Athanafium,& apartibus Arrianorum ftetit. Teftimoma veterum
de Eufebii erroribus , & Arrianifmorecenfet IofephusScali£er in ^ima^.
Thcfauro temporum. Quidam narrant rcfipuifle , alii 111 pcYfidia P' l6$
Arnana mortuum efTe. Dum rexeret hiftoriam , Arrianus erar.
Sed fit ipfe teftis cmni exceptione maior , interpolatam tanvr |
ftoriam Eufebii ab imperito aliquo impoftore non dubium eft So-
fcomenicnim meminir, qui 100 poft annos natus eft. D
talogus Eufebii Epiicoporum feriem quidem nobis cxl
uo Epifcopus & Presbytcr
tamen Epifeoporum judicum&principum, quifingularem haoent
poteftatem, ceu maiontatem poreftatis dirc&ivae& corrt&iva? tn
Prefbyteros & gregem.quod erat probandum. Epifcopi vocabu-
lum audio , fed officium & poteftattm dire&ivam & correeliivam
non audio.iEquivocatio eft in nomine Epifcopi. Dctur igitur fu-
ifle Epifcopos omnesquos recenfet Euftbius^peculiariter &anto-
nomaftice (ic di&os fuiffe non fequitur.Detur etiam antonomafti *
ce & peculiariter fic di&os fuifle non tamenfequitur Epifcopos
judices fuiiTe, cum & pranldes etiam antonomaftice & pecularitcr
di&i funt Epifcopi. Sed quia Catalogum iftum nobis reponunt ut
crambem bis coclam in fccundo argumento, progrediamur ad fe-
cundum gradum ipfanempe Apoftolorum tempora.
Secundum argumcntum.Illud regimen quod lpfis Apoftolorum
temporibus in Ecclefiis Apoftolocis ufurparum nec ab Apoftolis
reprehenfum fuit abfque dubio Apoftohcae inftitutionis eft. At re-
regimen Epifcoporum cum poteftate directiva & correctiva in
Prefbyteros & gregem , ipfis Apoftolorum temporibus in Ec-
clefiis Apoftolicis ufurpatum fuit, nec ab ipfis reprehenfura.
Ergo &c. Si probanda efTet propofitio oporteret lfto uti mc-
dio. Quascunque ufurpata funt ipfis Apoftolorum tempori-
bus in Ecclefiis Apoftolicis , ncc ab ipfis reprehenfa funt abf-
que dubio funt Apoftolicse inftitutionis. At multa adiaphora ufur-
pata funt in Ecclefiis Apoftoiicis. Pranerea non fat eft non repre-
nendi quse ufurpantur, ut fint divinae inftitutionis, fed oportet eti-
am approbari. PofTunt enim multa ufurpari in Ecclefiis nefciis A-
poftolis,& in remotis,ut aiunt,agentibus.Deniq;qua? Apoftolis vi-
vetibus,videntibus,& approbantibus ufurpata fuerunt, licita fuifTc
non dubium eft. Non tamen quae approbant , femper inftituunt.
Apoftolorum inftitutio non accedit commento humano, fed prae-
cedit. Docet & diri^it fpiritus Apoftolos, & illi ducuntalios,cum
quid inftituunt, quod in Ecclefia Chnftiana permanfurum fir.
Dounamus Prefbyterorum regimen commune comparat argento,
Epifcopi maiontatem auro.Si lgitur Preibyterorum regimen ufur-
patumfuifTet Apoftolorum temponbus, quod fruftra negantad-
verfarii, an reprehendiflent Apoftoli , fi quidemerat argenteum.
Sed tranfcat propofitio, & tranfeamus ad afTumptionem. Magn(
inquiunc,confcufu teftantur authores Apoftolorum aetate non fc
lumEoifcopos fuifie fed euiam Epifcoporum & fucceffionem u
EcckfiaRomanajAlcJiaudrmajHierofolymitana^Antiochcna.De'
nuj proferunr Eufebium, qui catalogum fuum orfus eft ab iplc
Apoftoiorum ixculo. Roma?,Linus,Aiiacletus, Clemens, Hicro-
iblymis , Iacobus Iuftus, & Simeon filius Cleophae ; Aiuiochiae,
Euodius& IgnatiusiALxaiionaSjMarcuSjAnianuSjAbilius^Ccrtic,
fucrc EpifcoLi Apoftolis viveiU]bus,viuuuiDus,&ac/probaiuibus.
eiufdcm Ordinis & Gradus.
121
T^os ittud fi non ab hfo Cbrifto immediate inftitutum, inquitTilenus, ptrf.ef.cdp.
acjaltemfttb Apoftoiis, & ab JLpoftolis fattitm fui/fe dcmonftraVtmus 10- j
antequam iili rebiu bumanis eximerentur ; jHexandrina? Ecclcfia? Epifi
copatum geffit Afarcus.ofiaVo JS^cronis anno mortuus,cni jitceejfit Ani.u
ViVS,buic Jfilins.qui omnesjuperfiitc lob.mne Apoftolo,Ecclefi<e itiipr*-
fuerunt Eufeb. L1.cap.z4.. ts* /.3.C.13.21 . Euodim ylntiocbia 6" poft
lacobumfatrem (Domtnr, Simeon HUrofolymvs ftditfPolycar^M Smjr-
me, Vihente & mdcnteiUo,quem dixiApojioio. Hu iterum prcxlit Eu-
frbius, quipoft annos 300 teftvtur , quida&um ruerit Apoftolo-
rum aecate,qui qua fidc dignus lit,ante diximus.Hiftoriam aggreflus
teftatur fe lnufuatam & deferram viam ingrefTum, quod in iplo h-
mine praefertimei a~cidiffe fatendum eft. Qubn \>ero multi^ qui- jjjq0Y / ,;
nam ex tUvs Jinceriimttatores Ecclcfias ab jfpoftolu fundatastpajcere po- ' ' '
tuijfe probatifitnt, nonpotcrit facile dici, nifi quatenus quis eos ex Tauli proif£0men.
Verbis collcgerit9 inquit ipfe Eufcbius. lnterVaUum iUud ab ultimo u- -n (jhronie
pite AHorum jipojlolicorttmadmedium Traianiimperium , quotrattu Eufebii.
Quadratus & Ignatim florebant, planecum Varrone cLd'/\c\Vi T>ocaripo-
teji, in quo nibil c.rtiderebus Chiftianorum adnosper\>enit, pr<etcr ad~
rnodum pauca, quce boftes pietatis obiter delibant , Suetonius , Corndins
Taitus , Tlinius Ccecilianus , quem biatum ut explerct Eufibius
ix Tafvv7rz6ertc*)V Clementis neficio cuius {nonefh enhn iUe eruditus
Alexandrmus 6 ^ufietTtvg) & ex rns mv\at,(ii(i?^ Hegefipfi
non melioris fcnptoris fine dcicHu ea deprompfit , uc obfervavit Iofe-
phus Scaliger. Tilenus hanc obferv3tionem Scaligeri nomine fup-
preiTo tranftulit in fuas animadverfiones. lllorum temporum bifto- Cc„,r0 x j
ridy inquit, magnos babetbiatus & iacunas , quasfturtj Clementes,ahj- x ^ ^*
que eiufidem furfuris firiptores depromptis ex cerebro fuo fabeUis , & bi- *
leris nd?niis expleberunU Item, Supra monuimus inEcclefiaftic,e bi- Qa'p?.not.6
ftorU inittjs magnas effe lacunat. Etenim a fine Jciorum jfpoftolico -
rum ufjue ad Traiani tempora Vix aiiquid certiexjiat. Hinc quidlibet
audcnit (f confjngendiarrepta occajioa male feriatis bominibm, qdjus
ne jfpoftolica quidemtempora caruerunt. Pudeat igitur Dounarnum
huius efTati. Hiftoria , inquit , actorum defijt 40. annosante obilum Defcnf. /. 4,
lobannisi reliqua Jpoftolorum aSia a Clemente 6r* Hcgcfippo memorU p 9tt
conficratafunt. C>uid in hiftoria Ecclefiaftica magis dccantatum ,
quam de Petro hiErente Roma?annos 15. Velenus tamcn pluribus
argumentis refellit. IofephusScaligerin notis in novum tcftamen-
tum annotat , religionis ck cultus Iudceorum Mctropolin unam
fuilTe Hierofolyma : pohtia* autem trcs^Hicrofolyma^Babylonciri,
Alexandriam , Difperfionis duas,Afianam ad quam llnbit P, trus ,
Europaeam cnius mentio lohannis 7. 35. Alunas caput erat Baby-
lon, Europese Alexandria. Ad Iuda?os difpcrfionis Afians? fcribit
Petrus ex ipfa Mecropoh Babylone. Quum igitur , inquit , Tjrus
R ad
iis Epifcopus & Prcst>yter
adTrtpiTcpyjv mijfus efjet vidcturin hcto"sro^£ Ajiarwperijffe^
fi conjettura Loctts ejt. \am de eius Ifomam adltntu ,jfttk 25 innoum,
&Jupremo capitisppplrio Vndem, nemo , qui paulo himanior fuerit ,
C<»t'0. ;./.i. mfat poffct, Tilenus Scaligeri vcftigiis mfiftens idcm fcribir. (De
<dps.not.3' (p trj f>Jnum afoentuSr mmte quicquid adflrmatur,non niy bommum
teftimonm adjiruitur : iuo, fiVirum fateri ]>olumus,un;us lantum bo-
rninis, quem ahj nimii creduiitM ufiao"ctVigct}g fiquuti; Tapi<einquam*
quem & perexignijudictj &* pertgdnarum fjbe'Urum captatorem , aC
aijfemimtorcm fhifle agno^ernnt etiam u\ qui in hoc ntgotio eijidem ba~
buirttnt. Si Papias pnmus diiTrninator huius fabella» , nubes ilU
' tcttium quosproducunr advcrfarii,unum tantummodo uftem no-
bis exhibet. tym quodab unico tefte triditum adalios dimanality non
nifi nnici <s fmgulms te/limonrj auiioritatcm obtinct, etiamfiidudidem
ab mnumeris altjs ftvpiouvoicixig deinde ajfirmctur. Apoftolinon erTer
C^p.^.not.t ccrto locoaffixnra icuere, icd per orbcm terrarum difcurrcre &
Ca.x »or n omncs gentcsdocere, affcrit idem Tilenus , inprimis autcm Pctri
C'p. 7-n0t- partesfuiiTecircutrHifionis minifterium apud Iudxos difperfioms
10. 11. implcre: non ad arccm Romani imperii,ied ad circumcifionis mt-
nifteriumdeftinatum fuiiTe, Petri propriam meiTcm fuifte Iuda»os
difperfionis,inillis regionibuspraedicaiTe, quibus proptereaetiam
priorem fuam epiftolam infcripfit,ordinane Iudajis extra ordinern
quandoquc gentibus, Paulum contra gentibus ordinarie , extraor-
dinem lu 'aeis. Ti oinde mhii tam confintaneum, qunn de Cbaldteorum
L 1. tajf.ii. Metropoli accipere iliam appeltationem ( nempe Babylnms ad fiin.111
not.i. pnoris Ep ftote Petri ) in qua Tetrus, quippe circumtifonis jfpojlo-
latumjbrtitus, Epiftokm itkm fcrifferst : ibi potiJJimumJubfiftenst ubi
ob maximam ludetorum frequenttam copiofijjfimam exercendi miniftertj
fui in: ffem cernebat . Quia Babylon in Apocalvpfi figuraliter Ro-
mam figmficat,forte Papiam cx alios vetercsin errorem induxit*
hu non proprie fed figurahtereife accipiendum. Si igitur vetcres
Papiam fequuti errarunt in P.tn adventu Romarn , & frde tot an-
nornm, quid de caueris judicandumeft ? Quod de prifcisGraeco-
rum hiftoriisThuckiides, de ve:eribus affirmari poteft Eufcbio >
Irameo, Hieronymo, &c, Qu<e a maioribus acceperant pofteri , ea
etScto^uvtgoog , ficuri examinis fuie. item pofteris tradiderunt , ficut ex.
Thucidide rcdditTilenus.De Lino,Cleto,Anadeto,Clemente,qui
in Catalogis Romanorum Epifcoporum poft Petrum numerantur
tanta eft (ententiarum variaas quis cui & quo ordine fucccflent
lirconciliari nullomodo poilir.Clctinufquam ncq; Irasneus neque
Eufcbius memincrunt.De conturbato ortiine fucccm"onis,& tanta
(crtptoru diverfi .ne eruditediiTetit Francilcus lun\us. Errori cauja
Con»o 3 l.xpxe >!tit,mc\uK,quod Epfcopmnon nnm prin.uin Ecclefi\s erat,fedmutti
c. j . not, 18. Jimulgrfflantqui Efi/iopifive fnfbyteri ab Apojlolisdictifnnt. Horum
auum
eiufdem Ordinis & Gradus. ii*
mtm mlaksy idefldics exfiuljj , fi\>e martyrtj , &* mortis , in Bcclt/ut
tHptycbis confignabantur , fiebatque eorum ad exemptum &' infiituiio-
nem publicam commemoratio folennis. Itaque Vmva , Ciemens , Cletm ,
^fnacietus, altj,fimut Epifiopiceu Prfbyteri fucrunt %om<ty ttiam quo
tempore Tetrus <s- (Pauiusin urbe dtcuntur fuijfe , quorum excejjum
Linus pofl menfis quatuor fiquutus efl,pofl Cletus , deinie AnacLtus ,
+c poflremo Clemens, utex Tertulliano, A4artyrio, Damafo^ <j/ bre\ii-
rio tpfo oftendimus . Sed falfa efl eorum fupputath , qu'% Anacktum
dtnt Ctementi fuccejforem : quam rem <Damafoin menUm non )>ertiffe ,
tltincit apertijfime annorum perfiftos confuUres notatioy qui '>us fucrunt
martyrio coronati. ldem Vttium jfuguftino, <p Oitato obtxtumeadem
tx cdufa. Quodvero Cletum Ignatus, lr<eneusy Eufibius, & alij ne no-
minar^t quidem , ab eodem eft argumento ; quit nibii attinuit ccLlres
fuofi[ue frtfbyteros ft)>e Epfiopos %oman& Ecclefi<e nominarijnoio ratis
jhcc.Jfionis & temporum tonjlare poffet :prout nomimto yfnencLtofa-
fyum,aui inde 4 morte Lini^ tejie Damajb in Ecclefi<e \omanx minijira-
w^aditiud ferme tempus ufque , quo Ctemens ex Gracia reherfius efl,
Jtpnge infoelices ilias correftorum fgongias , qui omnes auiiorum nirra-
tiones conturbare mttunt , quam buic disio ex \>eritate cedere , quodpiu-
res fueruntin Ecclefia \omana Ebifcopi, id eft , fnjbyteri, antcquam
Jchifmttum orimtium occafio difttnftionem Epifcoporum a T^fbyteris
peperijfet. Linus, Cletus, Anacletusigitur erant Ecclcfias Romaoa:
tantum Preibyteri five Epifcopi Paftores, non perpcrui praefides ,
nedum judices^Sc principesEpifcopi,qui fimul EccLfiamregebant
cumpluribusaliis,quorum nomina non meraorantur in hiftorns.
Spondet vir clariflimus Gerfomus Bucerus in neruofa & erudita
fua diflertatione,fe manus daturii,fi tanti diflidii conciliatio aliqua
inveniri oolTct , quae hquido doceat quem Hbet eorum pontirKum
toto Epiicopatus fui,quem fingunt terapore,folum inftar Epifcopi
itoLKiiTDuog appcllati Ecckfiae Romanaj praefuifle. Tria igitur
oblcrvanaa lunt in veterum fcriptis de Epifcoporum fucceflione.
i A maioribus abfq, dcledu &: examine multa acceperunt & pof.
teris tradiderunt,quse nec cum fcriptura,nec inter fe conciliari pof-
funt. Propter Papiae autoritatcm vcl antiquitarcm multi putarunt
PetrumRomajfuifle. Hicautbor muitarum fabulirum piimusfirip- De ponfic
fit fywa Tetrumfuiffe, bunc Hegefippus , Xraneus, & alHprvpter an.< qu, ^
tiquitatemficutifiunt &* fic opinw inVatuit , inquit "Wmukerus. hx Eufeb..ib 2]
neus apud Eufcbium ait,Iohannis auauorv m & Polyjarpi foauifl f# •-
Papiam,at Eufebius dicit lilum nequaquam fuifle fajidorum Apo-
iorum auaitorem,auteofdemocuhs luisafpeKitfc.Pr^rcrcaaiLfu-
ifle exigui judicn, peregnnas quafdam parabolas, cV queuiam fabu-
lis fimiiiora,quam venshiftonis tradiJufe.Si Papias vetuftifiimus
lcriptor ipfius Eufcbii judicio fabularum author fit3 non funt ve-
terum teftamouia abfque examine 8c judicio a acCipienda. 2 Vt
R 2 ubuus
124 Epifcopus & Prcsbyter
tabulas fucccflionum ab ipfis Apoftolorum temporibus dcdtice-
renr, 6v retrofiora faxula ad fua conformarent, cum plures erant
Epifcopi ceu Prefbyteri in cckLerrimis Ecclcfi]S,unumquendam
doc~trina,authoritate,annorum gravitatCjt-xperienria^elo, pietate,
fama,ca:ieris celebriorem felegerunr,qucm catalogo jnfcripfcrunt.
3 Quem fclegerunt <Sc catalogp ip.fcripferunt peculiariter Scanto-
nomaftice fecundum morcm fui fa*culi Epifcopum nominarum f
qui anare fua qua fiorebat abfque difcrimme Epifcopus vcl Prefby-
ter, ficut & alii fvmprefbyteri, diccbatur. Imb fuoetiam fsculo
Ireneus indiftin&e Preibvteros vel EpTcopos vocat,cum dc Apo-
ftolorum fucceiToribus fcribii, nilimallemus Irenaeum de vera &
communi Prefbytetorum cmnium fucceiTione mterpretari, potius
quam depeculiari iftaad tempotum notationem m hiftoriadefig-
na-.utam excogitata , vel ad hxreticorum ora obftruencum , qui
Doc"torum ccl.brium fenem nullam ab Apoftolis deducere potue-
runt ha:refcs cv errores tradentium poftcris, ficut poterant Ortho-
doxi fiiu ei i ^»ris dodtrinae fucceflionem perfonali quorundam Doc-
torum fucccflione monftrare, qui m Ecckfiisquibufdam inclarue-
rur.t. Otortety Incjuit Ircnasus, adb^rererjs, qui Apoflolorum ficut
V p^diximus, dotlrinam cuflodiunt* &• cum 'hefbytenj erclimfermomm
u**l fuum, & conVoftionem prsflant. Item, Quapropter £> eis,qui in Ec-
ckfia funt Treflyteris obedire oportet, hls qui fuccejfiemm hAcnt ab
j{poflolt6,Jicut oflendimus, qui cum Epiflopatus fuccejfione charifmd
1>uitatis certum fecundum placitum patris acceperunt. Item. Quum au-
I.3. e.%. f:m adeam iterum traditionem, qt«e cji ab yfpoflolis, qurtperfuccejfiones
(Pr.fbyterorum m Ecckfiji cufloditur, proVocamus eos , qui adkerfentuY
traditioni dictntfe nonflum freflyteris , fedetum jfpoflolis cxiflen*
tes fipLntiores finceram inVeniJfe Veritatem.Qux de Epifcoporum Ca-
talogo dicta funtingenere , EpifcopisEcclefie Alexandnn^ , 8c
*MO Hierofolymitana? etiamaccommodari poffunt. Qussrit Iofephus.
Scaliger, quum Epifcoporum Ecclefix Hierofolymitanae nomina
certacvcontin.ua fucccflio hadtcnus memoriae prodita fint , ubi
fuerit EcclefiaHierofolymitana. Nam certum eft Hierofolymis
eam confiftere non potuifTe. Funditusdeletacivitaseft,adeout nc
veftigium quidem urbis appareret. Aratrum illi impreffum aMu-
fonio Tyrrheno prasfvclo munitionum,adeo ut non folum urbs effe
defierit, fcd 6v m pofterum ncmini iicuerit illi folo vel cafamfu-
pcrftruere poft aratrum induCtum. Et tamen Eufebius El ifcopos
numerat ufque ad everfioncm quam ab Hadriano pcrt elfa cft. Ne
quis putaret nullam fucccfHjnem cathecirae Hierofolymitana; fu-
iffe, vetcrcs finxcrunt non totam prius dirutam , fed Domini va-
ticin-o & ipfius Iofephis hiftoriarefelluntur, inquit Scaliger. In
Ecclefix Antiochtnas Epifcoporum ferie.cadcm fere diverfi:a$ fen-
teuturuni cum llla , quas in Romama? Ecckfia? Epifcopis Alii
Euodium,
eiufdem Ordinis & Gradus. 12 3
Euodium, alii Tgnatiumreferuntprimum Epifcopum. Erant tan-
tum Ecclefiae Antiochcna? Pre(byteri,&:collegx. Verumquia am-
bo fama ca.*teris fymprefbytcris nobilioreserant,poftericatalogum
contexcntesutrumque fucceflTvc,fed non eodem ordine in catalo-
gum fuurn retulerunt. Quid de Ignatio magis pcrvulgatum,quam *XI*
exSyria Romam perdu&um fuitte beftiis obijciendum. Qmeric
tarucn Scahger, qui fieri id potuit,fiquidcm provinciahs magiftra-
tus de Chnftianis fupplicium fumebac.Si quis dixerit fuiiTe civem
Romanum, refpondct, civem Romanum beftiis objicere non li-
cebat. De Alexandrina Ecclefia dicit quidem Hicronymus, A ^f^ £V4m
Marco Euangdifla ufque ad Heraclim ^ <Dionyfium Epifcopos Trcf grium.
byteri fempet unum ex fe eitfhum in celfiorigradu collocatu m Epiflopum *
nommabant* At Marcus martyrio coronatus o£tavo Ncronis auno
fecundum eundem Hieronymum,&proindeante Martyrium Pe-
tri & Pauli. Sequ<tur igitur viventibus Apoftolis Epifcopatum
ob inuiffe in quibufdam Ecclefiis. Hieronymum Eufebium fc-
quuturn in hiftoricis, Eufebianis etiam multa inferfilTe , anachro-
nifmislaborare &c pugnantia loqui obfervavit Iofephus Scaliger.
Irenaeus aic, pefl borum ( nempe Petri 6c Pauli ) exceffiim Afarcus £.5. c ic'
difbulus ty* interbres Terri , &* ipfe qu<t annuncuta erant a Tctro per
fcnpta nobis tradidit. Non rgitur viventibus Petro & Paulo Epifco-
patus ille Alexandrinus ortuscft, nedum videntibus,cx: approban-
tibis. Apoftolorum pauci aNeronis 14 anno fuperftites erant;
pauciores a Marci marcyrio. Nam,ut vides,Irena?us refert fcriptfi
elTc Evangclium poft exceiTumPetri&Pauh ideft poft ultimuni
Neronis annum,ut voUmcomnes Pontificii. Hicronymus Cvalii
afTtrunt fcripfiffc Euangclium Romx. Oportebat igitur aliquot
adhuc annos agere Alexandria?, & in ^Egypto. Ynde Dorotheus
& alii producunt annos Marci ad imperium Traiaui. Sub Traiani
y>ero regno, inquit Dorotheus in Synorfi, in Aiexandria rudenti colla
injetta , a, ioco qui OBucolus dicitur , ufqneadeum q:>i Angdorum ( ctu>
nmviorum) dicitur, Jractus, ibique igni ab infams fimuiacborum cul-
toribus menfe Aprili combuflus, &> In 'Bucolojepultus efl. Secundum
Djrorheum &v aliosigitur, nelohanne quidcm fuperftitchoc ac-
cUir, quodrcfcrt Hieronymus. Quid fi vivenrc Iohanne fi tamcn
non vidente,ut qui longeaberatAlexandna,Epifcopat-js ifte oi\ii-
nis Alexandna?a PrefbyterisinftitutusciTcc. Multa fiebant in Ec-
clefiis, quaelatebant Apoftolos , nec nifi cx aliorum relationibus
fcirepoteranr. Potuitne igitur tale quui ficri lnuno aliquoorLis
angtilo, ecunumlatere Apoftolum. Cum intelligerec lohannes
Diotrephen primatum arnbiilTe c\:fra:resex Ecclelia ejeciiTe, ini-
natut cum venerit , fe rcnovaturum memoriam facinorum lpfius
epift. 5.9.10. Sicubi Apoftoli perfpcxiflent femina malorum, non
crat dubiura,quin reprehendiucnt. Myfterium iniquuatis ipforum
R 3 asraie
ia6 Epifcopus & Presbyter
actate opcrabatur.Non mirum igitur fi aUcubi primarus Antichrifti
fundamentum,ipfis inrciis,jaceretur. Praeterea celfior ille gradus
nil aliud erat quam perpetua ordinis proftafia. Nos jam de prima-
« tu poteftatis, de Epifcopo non folum prxfide fed etiam principe
diiputamus,&quidem dato,non conce(To,nec in re ipfanec in tem-
poris aflignatione hallucinatum fuifle Hieronymum. Hallucina-
tum fuifle in aliis quaj de Ecclefia Alexandrina retulit fequutus
Eufebium, fatis conftat. Scribit Hieronymus Philonem Iudamm
. cum ElTenos defcribit,Chriftianorum Alexandrinorum,quale fub
l E, T' ^arco Vltaeinftitutum agerent,fignificare voluifie. Ex 4uo(mqmt)
•Afs appareret talem primam in ^Cbriflo credentium fuijft Eccle/iam , quales
Pfc/ ' nunc momc^% CJJC ^nntur &* cupiunt, utnihil illis propriumfit, nuUus^
fhtHnc. jnter eos jfoe^ mutts pauper , patrimonia egentibus diUdantur,orationi
Vacetur <& Tfilmis, dottrin* quoque & continenti*; quales O* Lucajs re-
fertprimum Hierofolymis fuijftcredentes. Qui monachos m Ecclefia
AlexandrinafubCaioImperatore, id eft, Philonisattate fuifle re-
fert, non miru,fi Epifcopos etiam ibide fuiffe aflerat. Scribit fbilo,
inquit Eufebius, quo patlo prtefideant inter eos , tj quibus Ecclefiaflica
L.%. c. 17. commiffafunt minifleria, diaconatus etiam , & qu* fupra cuntlos emu
ttent Epifcopatus pr/efidenti<e. DeEfTenis judaeis non de Chriftianis
intelhgendum eiTe Philonem demonftrat Ioiephus Scaliger in
ElenchoTnhaerefii. Hieronymus dicit Prefbyteros unum exfe
ele&um in celfiori gradu collocafTe ufquc a Marco Evangehfta.
Oportet igitur etiam Anianum in illo gradu celfiori collocafTe. At
P. 445. ex fragmento cuiufdam vetufti codicis rtfertGerfomus Bucerusab
ipfo Marco Pentapohn profe&uro Anianum ordinatum fuifTe.
Sunt qui dubitant de ipfo Marco num unquam Alexandiiae fucrit,
quia Papias primus, qui Romae , unde Alexandriam mifTum a
Petro dicunt, Petrum fuifie retulit. Vides igitur quam tn dubio fit 9
Qc Politeia m9uit Parkerus , quoddixit Hieronymus Epifcppos a Marco Akxan-
ii c itf driafuijfe cum ipfum Marcum jflexandrice fuijfe emmino, adbuc non
* ' fatis conflet. SyrtacimTeftamentiVerfionem , utprobatex fBoderian*
Ityldus , ab Affyriis &> forfis accepimus : iili Vero eam fibia Marc9
Euangelifta traditam dicunt. Hoc fi Urum fit, Marcum in Syriapotius,
quam in Egypto Vtxifft probabite efl. De Marco, Simeone, Lino,Eu-
odio, & Iacobo in tertioargumento plura di&urifumus. Epifco-
pos in Ecclefiis poteftate ordinationis& jurifdi&ionis fupenores
Apoftolorum fseculo fuifle quibus teftimonis & teftibus,& qua fide
dignisprobant,hadenusvidimus. Videamus etiam quos in facra
fcnptura dant nobis Epifcopos fub Apoftolis in Prefbyteros & Ec-
cledas poteftatem direclivam & corrc&ivam exercentes.
Epaphroditus , dicit Dounamus , Apoftolus erat & Epifcopus
Plullippenfium, Philip.2.15 . Qui fuccedebant Apoftolis in regi-
mincpartkuliariumEcclefiarum difti funt, inquit, Apoftoli, ut
qui
erufcfc m Ordmis & Gradu$; \iy
«ui eandecum Apoftolis, & Apoftolicts viris poteftatem maxima
ex parte habebatu. Eofient obm Vocabant frefbyteros & Epifeopos, TheoAa*m in
eos autem q <i nunc bocantur Epifcopi.nominabant yfpo lolos.T, ocedente * .Ttm.}.
dutem temf orenomen quidem yipoftotatus reliquerunt fjsyquioIimappe(-
iabantur Apoftoii. Ita Tbilippenfium Apoftoius ent Epapbro-ditus,Cre-
tenjium Titus & Afianorum Timotbeusy\namt Theodoretus. Theo-
doretus cum perciperet Epifcopi vocabulum commune fuifle om-
nibus Paftoribus, ut Epifcopos tcfiusaetate Prefbyteris fuperiores
au^uftiore aliquo ornarcr titulo , Apoftolos Apoftolico faeculo
di&osautumat , vel fingit, quiaPrefbytcris, quietiam Epifcopf
di£fc: , Apoftoli gradu fuperiores Epifcopos ruos, ut ipfe pu-
tabat , rcferebant , vel Epifcopigradum Apoftolico fimillimunv
occupabant. Nullis enim fcripturae teftimoniis afiertioTheodo-
reti firmari poteft. Ambrofiusin Ephef. 4. & x. Cor. 12. 28. per
Apoftolos inteUigit Epifcopos Apoftoii. mquit, Epifopifunt. Tro- \n Ephef+l
pbeta? ]>e>o explinatoresfcripturarZy quamVis inter ipfti pnmordia fueiint
fropbeteficut Agabus , &c. lS(uncautem interpretes fyopbette dicun-
tur>Euangtl'ft(€ <Diacon'uficut fuitfbilippus. Quam propne & ge-
nuine lfta 2u\ Ecch fiae fui tempons ftatum applicet, vidcat L( &or,
a icnfu Apoftoli aliena elTe quis ambiget ? Apoftoli nomen in fa-
cra Scnptura vel communi fignificatione pro quovis kgato fumi-
tur,vel anguftiorc, pro duodecim illts primariis Chrifti dif.tpulis
& Matthta,Paulo & Barnaba in Apoftolorum ciaorum poft Cnrifti
Afcenfi onem cooptatis. ln communi Grrfcorunr ufk A 7ri^oXot Exevt. 14^
(ticebantur , inquit Cafaubonus, certi bomines , qui negoiu gcr^n i pag 3*3»
fratia,magis qnam deferendinuntrj, aliquo mittebentur. Sic accipitur Jo-
annis 13.16. Ibidem, Sic & Epapbroditum Vocat Taulus ,ftribens ad
f*bilippenfts , itiorum ct7re^o\ov Tkilip.i. 25. tanquam ad ft mijjum
*b iilist qui ipfi miniftrartU Ioidem , Certum eft ap^eli.uionem Apofto- P. $ 1 fl
lorum nemini prxter illos quos dixi ( nempe duodecim,Matthiam ,
Paulum & Barnabam) pofTe tribui ,n fi fbrtajfe (nempe apud Patrcs)
figurate & jequfoocl . In A6hs cap. i.2o.Perrus Apoftolatumvorat
t7Tf(TK07rviv^ ied in eadem oratione Apoftolatusdicituretiam ^ictr
Kovictj an propterea Dia-roni Apoftoli di&i funt. Obfcrvat Scrra-
rius ex Epiphanin harof. 30. fuifle apud Iudaeos Ttberiadenies , InRftl!>lnh
qui ab ipforum Patrianha fecundas tenebant , eique aConfiliis duub^s c.xx
eranr, & huc arque illuc in provincias ablegabanrur , utdccimas, p aII%
pnmitias, aliaque fimilia colliger<*nt, cV quae dcpravata vid< renrur
corrigerent, atque Apoftolos di& >s. Syriacam voccm Schtlibin
variis miniftris in Iu<iaicorum rituum defcripnone rnbuam ^ftcn-
dir Cafaubonus.Cum traquc Paulus Epaphrodirum Phil ppcfiuni
Ap^ftolum vocar, nihtl aliud vulrquam Philippcnfium lcgatum ,.
ut iwdicant verba , qux fcquuntur , quique mibi fubminiftm\it ,
quibus
iiS Epifcopus& Presbytcr
quibus mihi opus erat , quafi in hunc finem miflus eflTet Romam a
Philippenfibus,ut ipfi necefTaria miniftraret.
Illuftrat hunc locum,quod 2. Cor. 8. 23 de Legatis Ecclefiarum
dicitur. Titus cx alii duo ad Corinthios mifli cr.int, uteorum mu-
ncra collata in fubfidium Ecckfiae Hiqrofol/mitanas colligerent.
q ' - Hi duo collega: Titi dicuntur Legati Ecckfurum , Graece Apoftoli
^unius contr. £cc[cj{arumm ^ qUis permutatis vocabulis diceret EpifopiE-clefiaru
Bc . ont.5. an genuimim fenfum verborum exrnmeret ? D &i igitui iunt Le-
* c' lf* gat 1 Ecclefiarum quia ab Eccltfijs delegati fingulariter, ut obiationcm
no 'lm" to) ii acciperent apportentque.Dch&os fuifle ab Ecclefiis ad colligen-
dair? Ecckfiarum Achaia? beneficentiam patet ex vcr. 19. ubide
coliegarum uno dicitur,quod furTragiis dekctus eflet ab Ecclefiis
focius peregrinationis Pauli cum beneficentiaquae auminiftranda
erat: & ver.24. ubi dicit Apoftolus, Itaque demonftrationem cbarita-
tis \>eft<ce> &J noftra de l>obis gloriationis tdite in eos, tn confettu Eccle-
Bexti Cot /taium> nemPc 3. quibus mifli fuerunt. Quafi diceret , teftes buius
8. 24 ' teftrie pietatis babituri eftir omnes EcclefidA in quarum confpettu Verfe-
* mini, quumlegatos cemitis earum fuffragijs deleclos . Epaphroditum
dcletTum & delcgatum a Philippenfibus ad perferendum ipforum
beneficentiam aci Paulum fimiliter patet ex cap. 2.25 . quique mibi
fubminiffraVit, quibusmihi opus erat, Sccap.4. 19. omniaaccepi &*
abundo,expletm fum,acceptis ab Epaphrohito , quceaVobi* mijja funt M
odorem boncefiagrantia», boftitm (Deo acceptam ac placentem. Delega-
tumad perferendum ipforum benevolentiam fatentur , fedhuius
particularis & unius legationis ratione ipforum Apoftolum dici
negant, nec venfimile efle nomenclaturam tam auguftam ad fa-
cram Apoftolorum fun&ionem denotandum ufurpatam tam ob-
feurominifterio , aut ab hominibusdelegatis imponendam , ipfis
videtur. Minifterium illud non erat vile Sc obfcurum , fiquidem
Corinthiorummunera cx beneficentiam Cratiam, Phihppenfium,
odorem bonarfragrantia; appellat Apoftolus. Et Legati hominum
communi Grsecorum cc Syrorum ufu #VoV«A0* & Schclichindi-
cebantur ut fupra oftcndimus etiam ex lpfis fcripturis Iohan. 13.
16. Sic Angelorum nomine defignantur beati & cceleftes illifpi-
ritus, Grascorum tamcnufu communi quivis nuncius aut legatus ,
Angelusdicitur, ut Iacob. 2. 15. ubi memoraturRahab acccpifle
T#V clyyiteg nuncios illos, & alia via emififTe. Grascorum igitur
ufum in Graeeis vocabulis , non latinorum intueri oportct. Lati-
ni legatos 2c nunciosquotidiano fermone Angelos vel Apoftolos
non vocant: Grsecis tamen familiare illud crat. Nontamen nega-
mus tum Epaphroditum, tum duos illos Titi collegas aliud prse-
terea minifterium in Ecclefiis obiifTe. Collegas Tin Paulus vocat
gioriam Chnftijid cft tales, per quos Chnfti gloria illuftratur , &:
unius
ciufdem Ordinis & Gradus. n^
imius eorum fratrum Iaudem efle in Evangelio peromncsEccle-
alas His nominibus eoscommendac Corinthiis , partim nede ip-
forum fuie in rc pecuniariadubitarcnt,partim,utuberiorefTet ipfo-
Tum collatio , qub maior eorum effet au£toriras. Sic Epaphrodi-
tum ipfius cooperarium 6c commilitoncm dicit , ahifque nomini-
bus commendat,ut folcbat, quos ad Ecclefias mittcbat. Legiti ta-
men Ecclefiarum dicuntur huius particulans legationis refpc&u de
<juadiximus. An probabile eft Eccltfias voluiffe ablegare epifco-
pos fuos Romam aut Hierofolymam cum oblationibus fuis. Quis
pro Recxore cc judice interim fe gcrerct, fiquidem nullum eracE-
pifcoporum Preibyterorum regimen in foro externo , ut iofi vo-
lunt. Quid opus eft multis ? Ipfi Anglicani in ulrima tranflationc
utrobique, 2.C0C8.23. & Phihppi 225. Grazcam Apoftoh voccm
Legatum reddunt.Apoftoli igiturnulhdicunturnifi primarii illi de
quibus diximus vel communinotione quivis legatus. Sed & lftud
largiamur,ahos quapnmariosEcclefiae Archite&os Apoftolosvo-
<ari,non tamenicquitur Epifcopos faeculo Apoftolico Apoftoloru
litulo ornatos. Imo non abfque periculo ordinanis Ecclefiarum
paftoribus communicaretur extraordinariorum & prsefertim fum-
inorum auguftiffimus &maxime peculiaris titjlusmam communio
nominum rerum confufionem pareret. Apoftolis potius ereptis
Epifcopi Apoftolidicendi erant, fi, ut ipfi volunt,ipiis in regimine
«xterno fucce(ferunt,non autem Epifcopi,fiquidem vocabulum il-
lud Preibyteris commune erar. Si Epaphroditus Philippenfium
Epifcopus fuirTet,non dixifTet Apoftolus,2V&*//W/#?» duxi Epaphro-
Mtumad^os mittete. Dixiffet oorius^remittere ; fi crat ipforum Epif»
copus. Nam poftqua obiit iegationem,ck fubminiftravit ea,quibus
Paulo opus erat , ratione officii tenebatur reverti ad Philippenfes,
fi Epifcopus iliius Ecclefise fufffet* "Non tamen reverfurus videtur
infi Apoftolus eum mittere neceflanum duxiiTet. Ratio,cur Epa-
phroditum miferat , quia expetebat Vos omnes, (t> gnViJfime ange'>a-
tur, propterea quodaudiffetis ipjum infirmum ejje, id eft, ut reddit Sy-
rus interpres. Cupidtu erat ^idtnii Vos omnes,& anxim eratyauia cog-
noVerat quodaudhijjetis quod infirmatm fuijjtt . Ipforum folhcitudo
de Epaphroditopoftquam audiverantde lpfiusir.flrma valctudine,
acuit Epaphrodito defiderium, ut \ifat Philippenils d^Q ram fol-
licitos, alioquin non ftatim reverfuro. Dicit praecerea Apoftulus
fe minururn Timotheum, pojiauam, inquit , Videro rerum mearum
fiatum 2.23. ltem, v.24. Confido in rJ)omi,io me ausaue cito Venturum
ad bos v.25. (ed necefTanum duxi Epaphroditum*ckc. Adverfativa
particula oftendit Epaphroditum miffum ex occafione quadam ,
nempe quia nondum potuit mittere Timotheum. Quahs igitur
TimotheustalisEpaphrocntus, nempe Pauli cooperanus, hucat-
^ue lilvic, prout opus erat,miffus 6c proinde Euangehfta uon Epif-
S copus
i ro Epifcopus & Presbytcr
copusRe&or & iudex Epifcopcrum Paftorum Ecclefia* Phifippen*
fisdc quibus cap.i.i. Legati Ecclefiarum de quibus, 2.Cor.8.non
erant Epifopi Ecclefiarum. Nonenim commode, ut dixi, pote-
rant Ecckfiae ordinariis fuis reclonbus tam diu privari. Pranerea
duos Epifcopos ( nam de duobus, tantum loquirur Apoftolus)
Ecclefiarum Apoftolos appcllare , inepra elTet locutio. Non r"uo
fed plures Epif-opi Ecclefiarum Epifcopi dicendi funt. ApoftYlus
non de duabus, fed pluribus Ecclcfiis loquitur. Si igitur ApoftoK
dicendi erant , non rarione legationis ad colligendam Corinthio-
rum heneficentiam, fed ratione auguftioris alicuius fun£tionis &
minifterii, tum dicendi funt Apoftoli Ecclcfia^ u, quia ad Ecclefias
ha< atque Ulas mi(Ti,prout ferebat occafio, non auie quiaEpifcopi
Ecclefiarum.Nam Epifcopus eft unius non plunmarum Ecckfiaru
Epifcopus,ck duo Epiicopi Ecclefiaium Epifcopi dici non poflunt,.
prxfertim cum vel de nluribus,vel indefiniteloquimur. Non mi-
rum, fi Euangeliftae di&i fint Apoftoli, quia vel cum Apoftolis pe-
ragrabunt regiones vel ab Apoftolis Apoftolorum inftar huc at-
que illucmiffi funt ad Ecclefias conftituendas , otconhrmandas.
Epifcopi autem uniEcdefiae particulari addi&i funt,quam defererc
nondebent. Patreshoc fenfu Epaphroditum Apoftolum, nem-
pe quia Euangelifta,intellexiiTe videntur. Chrvfoftomus,./^/?*-
lum Veflrum, inquit, Vel qui \>os docuit, Vobis mittimws. Hierony mus,
quia & ipfiin tjs acceperat A^ofloUtus officium.A.mbrofi\i$,Eratenim
jfpoftolm ab jLpoftolo fattuAy dum iltum ad exbortationem eorum mit-
. tebat. Ifta omnia Epaphroditum perpetuum & ordinarium Phi-
FdrdneJ.cu lippenfium Paftorem & Re&orem fuifte non probanr, fed contra-
rium porius fubindicant. Ifti tamen funt Patres,quos Tiknus no-
minat. Sed, ut redeamus eb unde coepimus , dico Epaphroditum
& Titi collegas, licet Euangelifta? fuerint , non tamen hac ratione
Apoftolos di&os. Sienim collegaeTiti Apoftoli di&i funt Ecde-
fidrum ratione fundionis , qua peculian nomenclatura defignati
funt Apoftoli pnmarii. Nam & ipfi Ecckfiarum Apoftoli eiant ,
id eft,ad Ecckfias miifi. Qui Ecckfiarum Apoftoli didifunt,Apo-
ftoli ctiam fimpliciter appcllari potuerunt. Si quis dixerit prima-
rios Apoftolos dicTos elte Apoftolos Chrifti , Evangeliftasautern
P . ApoftolosEcckfiaium,vcl Apoftolorum refpondebitCafaubonus.
«fraf.3.7. Qi^ dtcemus de fBaronio, quiunim %pmanipap<eproprium jm effedi-
tit yipoUoios creandi , quodafiomini jipoflotis nunquam facium fu-
iffe legimus. S^ut igitur cicjti funt Ecckfururn Apoftoli ad quas
mifli funt , ita etiam Chrifti mittentis Apoftolos dici oportuir..
Di&i funt igitur Apoftoli Ecck fiarum notione communi , id cft
legati Ecckliarum , nempe lllarum particulariter, quas ipfos dele-
gerunt ad bentficentiam Ecckfiarum Achaias colligendam,& Hie-
rofolyma perierendam, ut fupra oftendimus. Idem de Epaphro-
dko
ciufdcm Ordinis & Gradtis. 1 3 1
ditofentiendum qui aPhilippenfibusmifTus, ut Paulo miniftrarcr,
caquibusegebat. Vtcunqueeft, Epifcopi nunquam di&i funt A-
poftoli Apoftolorum temporibus. An unquam, puras, tam augu-
ftamappellanonem renuiffent , 3c ad vulgarem Epiicopi titulum
fe demifiifent , fi Apoftohco faeculo Apoftolorum titulo ornati
fuiffenr.
Sub Apoftolis Epifcopos principes & judices ex Angelis Eccle-
fiarum Afiaticarumetiam procuderunt , quorum argumentum fic paf4nt e*p,
neditTilenus. Ex Epistolts quas ad feptem Ecclefiarum Afiati.arum l0
Angelos ditmivrcdg, fcripfit Iohanues , firmijfimum nettitur argu-
tnentum quo gradum illum jfpofiolicis temporibus inslitutum fuijfe
etincimui. i^uorjum enim fitiguli Ecclefiarum iliarum Angeli, fil>e Pu-
ftores Jbli compeitantur, iaudantur, objurgancur, ojficuadmonentur, fi
qu&in qua&bet Ecckfia tefteVeificus fattaynon ipforum magis , quam
communi Trejbyterorum, Vei diiigentia, \>el focordia eVenerunt * (^Juid
inquiM quam toto peccante coliegio ex aqualibus interfe Tnfbyteris con -
ftituto, unum ex us cujws exforsfupra cxteros auctoritas prorfus ntdla ,
communem omnium cuipam pr<eftare,Zr reprebenfionemjujiinerefolum?
Item , Cuius ad Smyrnenfim Angelum quem ne bejtii quidem Tolycar-
fumfuiffe negant,extat Epiftola Apocalyp. z. 9. in quo uno nihilcum
carpatymbil dtfideret lohannes, ex \>eUra fententiaboc fiitem reprebenji-
one dignum erat, quod Ecciefia iliius regimen ufurpajfit finguhriter\non
pnguUri laude aliojui ornandus , fiin illo regimine omnia illi cum coltc
gis tr Symprejbyteris erant communia. Quemadmodum quodin militia
i militibus &* centurionibus 9infiriorbufque ordinum ductoribus pecca-
tur, non immento tnbunis & fuperioribus prafdtis imputatur. ita quid-
quidin Afuticis illis Ecctefijs, non modogreges , fed etuim Trefbjten ,
fui Epifcopi refpetiu pars funt gregis , deliquerunt , nulla ratione uni
jfngelojfte prtejidi exprobrantur, ntfi eiusin eoercendis utrifque, &° ex~
fors quddam fuiffet potestas. Dounamus firmliter, Annon Scriptura
boc pajfim tejhtur, quando EccUfia Ephefin* Angelus commendatur ,
quod expiora]>erit, nec tulerit eos, quife dicebant Apoftolos effe , &> non
crant. Etcontra Angeius Tbyatirehfv reprebeniitut ,quod tuierit 1)oc~to-
tes b&efeos IS^ic ohit irum , qui comparantur interdum HBalaanio nonnun-
quam le^abeU , eo quld fornicationem & idololatriam perfuaderent*
Sunt, fateor, noftrorum quidam, qui Angeh appellationem non
ruMqsrTiX&sfeuthooTiKag fumunc,ut Raynoldus Anglorum
erudiciifimus, Theodorus ELza , &alii. Sed Angelum praefidem
folummodo , ccu irPOtfUiTZt incerprctancur , non Epifcopum ju-
dicem &principem. Raynoldusin collatione cum Harto dicit , -*$'** m*
Prefbyteros in finguhs Ecclefiis conftitutos Epifcopos afpiritu^0^ 3*
fan&o ad attendendum gregi,eumque palcendum:idque ut raciKus Pnem'
communi confiho & conienfu effedum darent , faspius coire in
S 1 unum
13 a Epifcopus & Presbyter
unum o*tum folitos : & unum elcgiiTe pncfidetn conventus ^ ac-
tldnumque moderatorcm,quem Chnftus Apocalyp.2.1 . Angclunt
Ecdefi* appellat ad qucm fcnbit ea, qua per mium caerens figui-
ficare volcbat. Atque bu efl iUe , inquit, quem poflta inprtmittU Ec-
In ofyoc. (iefo /pl(res pp;f0 :um nominarunt. Thcodorus Bt za fimihier «1icic.
* u Jngck, id eft , ttpoituti , ?««« ^r^ »i>w«wj mpfMi <fr &r
relfiU aimoneri , J per eum cateros cottegM ,. totamqueadeo EccUftam-
Sediiuftatui E-JfopalU tlle gradus , />*/*>* kumanitus in Eccltfiam
$>ei inl>ertus,certe ntcpoteft , wer <?c^. /wa ne perpctuum quidem tjiud
TTPCiWTog »unm ejfv neceprio oportuiffe,ficut exorta inde iila tyrannis
oitg irckic 1 ( cuiui apex eft Antl hviftuna bcftia ) ccrtijfima cum totius
Caf §1. non Ecrhfe modo Jfld etiam orbis pcrnicie nunc tandcm decUrat. Serra-
rius in Rabbinis,de Archifynagogo ficfcnbit. ?>,fteacaprta ludais
dici SthelLicbribbur>ideft,princeps coetus ciyy%\og vd <&7roCTeAec
Tijg cvvctywyfjg;) ceucongregationis. Aa hunc angelum allu^erc
Chriituni qui. am atbitrantur. Sed Cafaubonus Apoftolum non
Angclum Synagogae interpretarur,67i&f/i«,& tfihbur. InVenitur etiant
in tilorum ritibus , qui Srkeliack tfibbur a7rigTcXog T%g eruvct-yayijfc
nominatur. quafi dicatlegitum Synagog*. HabtrU, incjuit, £?• kvdiun*
Symgoga fuos Scheli ' bim,quos Volunt ejfecantores^qutprauniletfo ccer
£xitt. 14* tn prcccs ad (Deum mittunt. Qualecunque ipfius officium fuerir,prae-
tmillm fectum SynagogsefuiiXe non apparer. Fucrunt enim plures m una
Synagoga Archifynagogi,ccu Synagoga?pra?f'£ti,ur parct e x Mar-
ci 5.12. &: A&. 13 15. Noftrorumalii collc&ve velindcfinitede
pluribus Angcluminterpreraurur ur Foxus,Perk.infus,Brightman-
Brightmdn. nus&alii. l\ec uni alicui Angdo mittuntur ', fedtoti , ut lta dicam
uic/tyo&i.i Colhgio fyiftorumyqui omnes ka: communiVoce comprekenduntnr.X^on
enim unus trat yingelws Epkefi, fed plures, necinter ijios aliquis prtn-
cepf, ut manifeftum eft ex Vaulo.qui Miletum accerfVit frejbyteros ceti
E/fopos Epke/tt Jtt. 10. 1728. Multitudini ^eperciffttft pr&juijfct
. unus aliquis atitboritate reliquis : Ve/Jaltem intcr reliquamonita ununt
Ixrbum fecijfet de 0'ftquio erga primarium Eptfopum. Sed kulufmodi
principatus nondum mtus er:t, Tunc primiim ccepit , poftquam adtmpti
crant rebuskumanis Jpoftoli, niri quod Diotrepkes aliquid eiusjpecimen
dedit. H.>rum uc accedam (ententiae & interprctationi , quae fe-
quuntur argumenta, iuducunt. 1 Apcllatio Angeli tribuitur om-
nibus Paftonbus, item facerdotibus & Prophetis in veteti& novo
Tjftamentoludic.2.1. Chaggai 1.1.3. Malach.2.7. i.Cor.n.io.ut
nonnulh interpretantur hunc locum,mccrquos Hicronymus, qui
r Angelo^, i.Corinth. 1 1. intcrprctatur de iis qui praefidcnt Ecclc-
tDruJn fr*. fiis Rabbi David Cair)ius te(te Dn f10 (juo (Vaiuit Angelorum
<r i«» ^a^c. gcncra Uhum coium,qui m fuperis locis domicilium habent,alteru
ri X0, eorura
eiufdem Ordinis & Gradus. i$ %
eonim qui htc in infei iobus. Et tales funt , inquit, Propheta; aut
facerdotes. Neque tribuirur iftaappellatio ratione jurifdictioms a
(cd legarionis, ut qui fint numii & mterpretes voluntatis Dei.
Pa.tores aurem omnes talcs funt inrerpretes. Si re&orem aut ju~
dicenacertum defignare volebat rc& )ris,iudicis,aut pr^fidistitulo
compellare farile poterat Chnftus. Nam qui aliis prsefunt, appel-
Iarione altqua ipforum poteftatem figniftrante nuncuparifolent '
non autein ea qua? officium cum aliis commune folummodb deno-
tar. 2 Chriftus apericns myftena candclabrorum & ftellarum
dicit, Candelabra feptem funt feptem E^clefia^non autem feptem
fLHasfunt feprem Angcli feptem Ecclefiarum , fed 7 ftelke (unt
angeli 7 Ecclefiarum Apoc.1.20 Non abs-re numerus angelorum
omittitur, ne unum fortcin finsjulis feptem Ecclefiarum angelum
iiuelli<»eremus. Singulae ftellse fignificant plures angelos ceu pafto-
r<s. Vnusaries bicornisDaniel8.3.20.non unum led plures reges
Medorum & Perfarum figniftcabat. Quatuor cornua Zach. 1.1$
non 4, fed omnes Iehudam & Ifraelem mfeftantes advcrfarios &
fingulacomua plures hoftes adumbrabant.Quinque virgines pru-
dentes fponfum expe&antes , non quinque, fed omnes pios para-
bolice reprefentabaiu, & eodem capitc Matth.25. quinque fbrvi
quibus talenta tradita, non quinquc, fed pluresfigntficabant. Nihil
ufiranus quam in parabolis , typis , vifionibus Prophsticis , ununi
& individuum quid m figno plura in re Ggnu^ reprcfentare. Imo
quamvis in tnrerprctarione myftcrii numerum feprenarium eriam
Angclts appofuitTet, non fequeretur tamen unicum tancum fuiffc
ang.lum in fingulis Ecclcfiis. Dictturcap. 8. 2. fcptcm illos ange-
los (ncmpequorum antememmit) ftare coram Dominp. Sed
nomine 7. angelorum , quos tbi fpiritus mintftratonos intelligic
Rauioldus, dicttfignificari non feptem propne , (cd perfynecdo-
chen univerfos angelos. Nam nulh funt prajcile 7 angelt, qui foli
adftant coram Deo, ut patet cx Danu lts cap.7. utut de 7 angelis
coram throno Dei ftantibus garnant Magi 6c Cabahfta:. Namar-
ticulus txs adjun&us, inquit, indicat mentionem facererei no-
ta?, & de qua priusfermo habitus cft, itcm , adjunctum illud qut
ad/iant, dequtbusloquitur , fatis oftendir. Iam , capttc 7 mcmio
fa&a omnium angclorum, & dicuntur ftarc in circuitu throni , dc
capite 5 dtcir effe millies ccntena millia. Quare, mquit, cum com-
Tnune fit omnibui ektih Angdis <Dei flare coram tbronoMdetur rtomine Qenr(i ,r ■
fijtem AngAorumfignificarhuniberfos Angtlos 7)ei, Item,iAj numerp ^A ' r''
Jht.nano fit>e /igmfi cars omnes , numerum filte>n iufiuitum ttumtra pT^.ffo '4
jinito% docent 7 cotumna TroV 9. fipttm pajlores Aii b. s^fiptnn 0- 6 '- -
£uli 7*x(bar ^.fedin primis in iflis myjienjs Apacalypfidsy 7 candelavra,
7 h)npades,7 pbhLe, 7 fl'g*> Apoc. 4.5. ij. Si quis ex Mt h. 5. 5.
Quum psmw Ajfyrius ia tmtm noftram, &> quum cskaberit p tU
S 3 noftra,. . !
134 Epifcopus & Presbyter
uoftra, conftituemus Jitper eum ftptem paftorei , pra»cife tanrum fep-
temconftitutos colligeret,non cx mente Prophctaeid facerct.Duo
teftes a Domino exdati Aporalypf. 1 1.3. ut prophetarcnt , non
etant prascife duo. Vides igitur ctiam appofito numero numcrantc
non femper praecife fecundum numcrum rem numeratam fumen-
dam efTe*. 3 Vbicunque cft mutatio numeri fmgularis in plurale,de
pluribus , non dc uno fermonem haben cernrni eft. SerYxbttur te-
men, nempe mulier, iiberosgtgnendo, fi manftriat infide Gr cbaritate t
I . Tim.i .15. Verbum numero muititudinis eft pofitum fumno omni-
um codicum conftnfu, inquit Theodorus Beza. Mdti impoftores /'*-
greffifuntin mundum, quinon profitentur Ufum Cbriftum ~)>cmffein-
carnz. Hic eft iile impoftor &* sinticbriftusy z.Iob.j. Sic in Epifto-
lisad7 Evclcfias dnrigiturfcrmoaH plurcs, utcap.2.24. Vobis autetn
dico, & reliquis Tbyatirenfibm. Vobis, nempe ang^ lis Ecclefia: Thya-
tirenfis , nam de aliis , quam de Angelo , nulla ante mentio in llla
cpiftola; & diftinguncur ifti a reiiquis Thyatyrenfibus. Cum igitur
initiocpiftol^yfw^e/tf dicitur, indefinite intelli2endum,cuivis illiu$
Ecclefiae Angelo vel colle&ive. Eftque haec ufitata Sy necdoche in
Scripturis ctiam ubi apponitur articulus. Virauteille qui commiferit
Juperbe\ut non aufcuitet Sacerdoti conftanter miniftrantiibi hbo\><z <Dei
tuo% aut fummo judiciyZrc. Deut.17.12. Non unicum Sacerdotcm,
aut judice, fed plures fynecdochice intelligere hoc loco oportet, ut
patet ex ver.9. Et adibis ad facerdotes LeViticos, Vet adfummum \udu
cemt quieritdiebus illis. Marh.9.18. dicirur venifie ad Iefum Syna-
togae praefe&us,& A& 18.8. dicitur Cnfpus prajh&us Synagoge;,
l v.17. Softhcnes praeft&us Synagogae, cum taraen fuerint plurcs
Synagoga; prasfe&i. Q* c-nVfuvJ St^^uv^loh^.iy. j kXw
T>/c> Ioh. I O. IO. O l OT/pjV 0" KttXog ^cminato articulo , Ioh.
10. 1 1 . & fimilia mulra paiiim occurrunt, ubi non de certo indivi-
duo, fed indefinite de pluribus fermonem fieri fatis conftat. Et m
hac ipfa Angeli ]>ocet ut coeleftes Spintus fignificat , Synecdochica
loquutio occurrit, Pfal.34. &c. Caftra metatur jingelus. A&. 4. 1 .
Ioquentibus ipfis ad populum fupervenerunt facerdotes,& prarfec-
tustemplo. Erant tamen plures praefe&i, ut patet ex Luc. 22.4«
Abiens colloquutm eft cum prim mjs Jacerdotibus, ZrprAfitlis templo.
4 Invifionibus Apocalypticis farpius perunum Angelum intelli-
guntur plures concionatores Evangehum prardicantes. Septem
Angeloscum 7 tubis non feptenos fed plunmos concionatores fig-
nificare cx couimuni intcrpretum mcnte, Haymonis, Richardi ue
San&o Vi&ore , Ambrofu An (berti & aliorum teftatur Blafius in
Apocal.cap8. fe&8. & primum Angelum Apoftolos, fecundum
paftores 2 Ccnturiae &c. Arqu^ ita unus Angelus mille,vel miilies
mille fignirkabit. V:igiturcoUe&ive fumitur nomen Angcli in
caneris
eiufdem Ordinis & Gradus. 13 j
Cateris vifionibus, five concionarotcs vcrbi fivc miniftratoriosfpi-
ritus mterprcteris, ira& iniriolibri , ubi in fingulari numcro de
finguLs fcorfim loquutus eft,ur a capite ad ralcem libri omnia in-
ter fe congruerent. Sylleptice interprctati funt angclos Eccl;fia- Homil.wi
rum ipfi veteres.Auguftinus , fiauthorhomiliarum in Apocalyp-
(in,qu<e cius nomine nfcnbuntur. Quodautem dicit jfnpch Tbya~
tir<e htbeo adVerfiumte pauca,dicit prrfofiti' Ecde/iarum,qui luxuriofi
fornicantibut O aliud quodiibet male agmtibus JeVcritatem dfipiimt
Ecdefi*J}ic£nonimponunt. Gregonus Magnus, Sctpe facramficnptu Iit.34.wi-
ram pr<e£catore ' Eccle/ia. pro eo quod patns gloritm annuncimt.Ange ral. m fob»
iorum nominefiokre defignate : & binc e(Jey quod lobannes in Apoca- c. 4»
jypfifiptetn EcclefjS fcribenSy Angeiis Ecdefiarum loquitur tdejlypr<t //-
eatoribus populorum. Qubd de Onefimo, quem Ephefinae, cx Poly-
carpoquem Smyrnenfis Ecelefiae Epifcopum fuiffereferunt, nulli-
us momenti eft. Nam Iicetad falvandam hiftoricorum fidem rc-
fpondere pofTem, Epifcopos fuifie illarum Ecclefiarum , fcd non
(ingulares,verum unacurn alns, tamen ut vcrum fatear, non rlocci
facio pugnantes inter fe veterum rclationes,cum etiam de confcn-
tienrtum fide non immerirb dubi:atur,ut fupra dixi de Petri ponti-
ficatu Romano. Alu narrant Timotheum , tunctemporis, cum
fcripta Apocalypfis , fuilTe Ephcfinae Ecclefia? Epifcopum , quos
(equuntur Ribera, Lyranus, Pererius. Blafius rclinquit m meuio ,
& inccrtum dicir,quis fuit lllc Angelus. Ignatii Epiftolae funtfup-
pofiririac. De Polycarpo teftatur Eufcbius martyrio coronatum
fub Antonino Vero:Martyrologium Romanum f ub Decio perfe-
quutione feptima. Apocalypfis autcm, ut volunt, i^Domitiani
fcriptaeft. Angelos igirur &. ftellas intelligimus omncs Paftores.
Si ftellar fignifkant miniftros,etiam Angeh,nam ftella? feptem func
Angeli Ecclefiarum. At ftelte in Apocalypfi fignificant omnes
Paftores , non Epifcopos folos , nifi quis dixerir caudam draconis
foios Epifcopos caelo detraxiiTc. Non folum in Apocalypfi fcd eti-
am Danielis 12 ftcllarum elogio concionatores ornantur. Si quis
in lftam fententiamde angelis collc&ive vel indefinite fumendis-
trahi non poteft, fuo fcnfu abundet, lummae conrroverfiae nihil ta*
mendetrahitur , licet interprorum lllorum fententiam fcquatur,
quide fingulari & mdiviilua perfona, accipiunt, fed prscfiae tan-
tum & moderatorc. Hanc igitur etiam tueamur fententiam. Cur
dirigitur fcrmo, mquiunt. ad unum, fi plures erant coll.-gae. Di-
cunt Pontificii, cum Chriftus dixit Pctro, Ti'n dibo di\>cs Pctro
promiflas effe claves. Refpondet Tilenus, ChrifiuA daVes rcgvlcv-
lorum fttro quidem , acnonfoli, fed tumio/i cum fijctjs commuraiet
promittit. Cum Belbrminus duas reprylenmv.ii fpecies pofuiilct, Ccn-ro, 3./.
hiftoricam& paraboiicam , addit tertiam Tilcnus. Tertius igitur \%t.\L,
tnotfas nprctfentandi aiiquidefh> inquir, cum quis mnUntum aiieno ,
fU
*$6 Epifcopus & Presbyter
fedttiim nomintfuo mgotium *gity tanquam nicmbrum illiuscorpoyisyH
DeRimdHt TayiixroS •> cuius perfonam gcrit. Non pluribus nec maioribuscir-
pontif. infli- cumiUnuis dcfcribuntur & nominantur a Norariis perforue ha:-
iut.cap.*, redej, aut legntanajquam perfona Pctri hoc tcxtu, inquit Caieta-
nus, 6c tarnen Tilenus non uni Petro, fed omnibus fociis commu-
niter fuiiTe promitTas relpondet.Hoc loco ne nomine quide d»fig-
naturcerta aliqua perfona. Refpondemus igitur, quod uni pra^fidi
dicTura,omnibus coliegis dicTum. Tetrtts nongerebat perfonam conu
\iha. cap, 4. mmem tx ojficio : ex eo patet \qnod ' nondnm erat confiitutut Tafioreo-
rum; neque eratproprl' aputeorum , nifi ftcut primus inter Canonicot
potefi dici caput Cawnicorum , inquit idern Caetanus. Addo nullum
habuilTe primatum ordinisexofficio , & t3men quod Petro pro-
mifliim omnibus Apoftolis promiiTum intclligitur. Multo magis
igitur, ubi fermo de negorio & officio communi dirigitur ad prasfi-
dcm, adcollegas etiam dirigi intelligendum eft. Prsrerea ex ipfo
cpiftolarum contextu patet ad plures dirigi, plures laudem, plures
ctiam ubi peccabatur,vituperium ferre.Qtiid aliud fibi voluntiftae
comminationes, vitupena, Iaudes.promifiiones. Venwm adkerfunt
te, <s* moVebo candclabrum tuum a locofuo : Bcce futurum eft ut con-
ijciat Tdabolus aiiquos ex Vobis in canerem : Vobisautem dics , & reli*
quis Tbyatirenfibus, quicmque non tenetis do&rinam banc, Cr aui non
*ppro'>afiis profunditates Satkana, <? c. Et cum infingulari numero
dicitur, Propter nomen meum laborafti; nonnegafti fidem meam; ne-
quefrigidus neque caiidus ts ; an unicus,quem volunt,Epifcopus lau-
ciatur aut vituperatur,non autcm alii. Cur igitur alii ple£tcndi,auc
premiisornandi propter unicuni Epifcopum ; Veniam ady>erjumte9
<$* mobebo candelabrum tuum ; \>eniam adverjum te &* pugnabo cum
illhgitdio oris mei: non imponam \obis aliudonus. Si igitur fingulari
numero di&a, Uborafti : non negafti : rtfipifce : obfer\>afi% nomen me»
ttm : non tamen ad fingnlarem perfonam & individuam dirigi in-
telligcnda funt, cur non ctiam & ifta , quod nonpojfts firre maios,
dr expioraris eos quifi dicunt Apoflolos ejfe , &° nonfunt , &> compe-
tifii eosejfemendices : permittis tnulierem le^abety quetfe dicit frophe-
tijfamy docere : & fimiha quae videntur potcftatcm quandam innu-
cre ;cumeodem contextucum antecedentibus legantur. Revera
tamen ex his verbis non poteft necelTario elici poteftas in foro cx-
Crno. Anpfeudapoftoloscompellavit, veladconfiftorium fuurri
citavit Angelus Epheiinus, & maiontate poteftatis fuae excomuni-
cavit. Certealiud llla verbafubindicant, onjreprejfm fuifit, &> to-
ler,€S. 2^onfujiifiere malot,explorare eos quifedicunt Apoftolos;permit-
teremulierem h^abel doceret etiam privatis Chnftianis compctunt ,
qui judicio difcretivo pollent , fpintus probare & lupos averfari
debent, ctfi non fic eorum judicare judicio jurifdiftionis. De pri-
vata 6w communi omnium poceftate iiuelligenda cffe ifta verba
oftcn-
eiuf3em Ordinis& Graclus,' 9;7
•ftcndunt fequcntia , tdiftifattatJicoliitarHm: habesiftit juitentnt
tbBrinam Qlalaam : habts etiam qui tenent dotlrinam hanc : qui non
4pprobaftis profunditates Sathana. Vidc igitur quid fi t fuftinere, cx-
fiorare% permittere. Sed & iftud Iargiamur deforo cxterno intelli-
gcnda cife, an in iftoforo folus Epifcopus regnabat. Vobis autem
dko , & rciiquis ThyatvenftbvA% aui non tenetis doUrinam hanc &> non
4pprobaJiis,czp.z .24. Vobis, id eft tibi, qui praefidis ofHcio fungeris
& collcgis tuis dico. Nam qui alii funt a reliquo grege feccrnendi.
Quamvis dixiiTet vobis autem reliquis Thyatyrenfibus,non oppo-
neretur unus Angelus omnibus reliquis Thyatirenfibus, quafl ipfe
foluspeccaflfet. OpponercnturThyatirenfiumaliiqui pcrmifcrunt
Iexabelem docere,aliis qui non tenebant do&rinam hanc,nec cog-
noverunt profunditates Satanai.Ergo permittere Iezabclem doccre
non eiatunius Angcli , fed aliorum etiam Thyaticenfiutn. Si pcr
modum jurifdi&ionis voluntaria?,tnm plures collega? permiferunc
S\ approbando tantum & aufcultando , tum alii etiam ex populo.
Sed cum dicit,Vo/>f/ autem,& reliquis Thyatirenfibus, opponit colle-
«ascollegis &gregis partcm faniorem parti morbidae. Namex
Koc verfu patet non folum ex grege;fed ctiam ex Prefbyterio ali-
«juos in fana doc^rina non perftitiffe.Si Angclus Thyatircnfis fue-
tat tantum prefes , Ephcfinus & aliictiam fimilitcr. Ex argu-
«icnco igitur cpiftolarum liquct non unum compellari, objur-
gari, moneri , laudari., vitupcrari, fed plurcs,tumex gregc tum
«x Prefbytcrio. Non ad unum , fed ad plurcs dirigi Epiftolas
patct, tumexepiftolarum argumento, tum ex fubjccto Epipho-
»emate. Qui habet aures audiat qnid (piritui dicat Ecclefijs, & cx cap.
1 . 1 1 . Scrlbt &> mitte 7 Eccbfijs qu* funt in Jffia . Hinc eft , quod
uidam Angelum Ecdcfiaminterprctantur, quod.non prolo,quia
c ftellas& candelabra in unum conflarcnt. Sat cft , ut Angelum
Aatuamus tantummodo praefidem , qubd ad Ecclefias mjttuntur
«piftola? , quod in unum non coniicitur culpa, unus non cumu-
litur laudibus, unus omniumcommuucm culpam non pra:ftat,aut
rcprehenfionem fuftinet iolus , unusnonpermittitlezabelemdo-
cere,unus nonexplorat eos qui fe dicunt efte Appftolos, 6c noa
fuht.Nihil igitur lucrantur quamvis Angeli appcllationem noftro-
fum quidam e^xponunt ihoiTlKus* Quoniam,qua? dc Archippo,
Onefimo, &aliis Apoftolici,ut volunt, Epifcopis, afFerunt, non
funt tanti, ut iu lis confutandus immorer , pcrgemns ad tertium
gradum.
3 Argumentum. Ipfi Apoftoli Epifcopos poteftate ordinatio-
nis & jurifdidtionis Prefbyteris majorc,s ordinarunt , cxEcclefiat
ipfis commiferunt. Ergo funftio Epifcopalis cft abfque contto-
verfia Apoftoiica? inftuutiohis. Nos negamus Anteccdens, & nul-
tos prasliies perpetuos, nedura Epifcopos principcs poteftatc ordi-
T natioais
X
1 3 1 Epifcopus & Prcsby ter -
natioms & jurifcfiftionis dire&iva? , aut corre&iv« Pfefbyterij fu*
perioresab Apoftolisconftitutos fuiffj, afTerirnus. Epifcopos ab
"Apoftolis ordinatos,probant partim cx tradirione,partim ex Scrip-
turis Ex hiftoriis & vetcrum monumeotisproducuht Euodiurn
Antiochia%Linum Rom«, a Petro & Paulo ordinatos Epifcopos,,
Mar^um A|ex3ndriae,M* non ordinatum, falrem defignatum a Pe-
tro, Smyrn^Polycarpum almannc Apoftoloordinatum , Iaco-
bum Iuftum Hu-rofolym* a Petro Iacobo 6v Iohanne, vel ut alit ,
ab Apoftolis omnibus , ante difberfionem ftatim poft paflionem
D mini ci nfti:urum Epifcopum , & poft Iacobum Iuftum inter-
fccrum Simeonem Cleophas ftluimab Apofto!is,difcipulis,& coii*
fanguineis D^mini, qm adhuc erant fu^erftites, undique conveni-
ertibus el ctum ,. ut Iacobo in Epifcopatu fuccederet. Vcterum
vetuftidima monumcnta, quibus probanteorum Epifroparu^/unt
la:una? Wx Clcmentis 5c Hegefiopi nonmeliorisfcriptaris, Pap;«
fabularum aurhoris ipdus Eufcbii judicio de quibus (upra dix'mut.
I -nariusepiftola ad Antiochcnos dicit Euodium prim im noft A*
poftolos eius Ecclcfia? ^ubernacula fortitum elTe. Sed ifti pfcudo-
ignatiocontradiciteiufdem AntiochcnsEcclefiapPrefbyterChry*
Toftcmus & aperte profitetur primum omnium a Petro eickm-
€hry[ofl. de fecjj fulfl"e pr^fcdum Ignatium. Licm a{fentT.heodoretu$,&L Fco»
»t hanjht. j,x pa a ,n epiftola ad^Zcnonem Impetatorerrt. Alii dicunr fiuo»
S'1&hd9* dio fubrogatum Ignatium. Clemens in'confttrtirionibus refcrrii.
Tt>t*aoT. dc mul creatos Epifcopos Euodium a Petro,Ignatium a Paulon Prae-
Immut.did. tereanarrant Euodium conftitutum Epifcopum Antioclmranno
4» 45 Chrifti. At poft annum 4t nujlaeus fir meruio* Ad, r$ 1 ,tk
3. ubi legimus Pauium & Barnabam fegrcgatos ad oousad quid
jpfos vocaveratfpiritus fan&us , etfi nominatim ibi recenferitur
praecipui Prophetar & Do&ores. Cum rever(i func AntroihiaA,
Paulus & Barnabas, congretiarunt EcdcGam & retulerunt, quanra
j>er ipfos DcuscffjciiTct A&.14 37. Non r^tulerunt Euodio Epif-
copo. Cummifnfuntquidam Hierofolymam A&.15 2.Euodium
aut quemvis alium Epikopum ab Amiochena Ecclefia muTum
non legimus. Sic A&. 15.22.13.50.3 1.3 2, nihilde Euodibaut Ig.
natio memoratur, hcet oblata fie .occafio.RomaBpoft Pctrum qur*
dam Linum , quicam Lirmm fimul &Cletum, quidam Clcmen-
tern primum Epifcopatum fufcepiflc rcfcrunt. Qtj-idam narrant
Linum anrv-,alii poft martyrium Perri & Pauli conftitutum Epif-
copum. B.llarminusait Perrum paffiont fua immincnte Clemcuti
fedem Epiicopalcm reliquiflc , Pctro autem morruo Glcment m
in fcde Apoftolica fcderc noluilTe, donec vixcrunt Luius oi Cle^
tus, quiipfiusB ari P^tri adjutorcs fuerant in Epif opali offi'-io.
C#»f» 3 ' x Qu )'ircapnmu. a Pctro Ponrifex non Qemc.ns fcd Linus fiut»
<••)•'»•"•**• Contuinui* <?* rehitioau extmplum in primo Tstti fnctcffore. Q^l
ciufdem Ordinis & Gradus. i$9
fure , qHAfronte munui Apoft$lica autboritate ftbi demandatum, detrcc-
Ure potutt ifte Clemens\ nonne demens, fi ipfi Tetro ft fapientiorem ex-
iftimayerit tinc[u'\z Tilenus. A Marco Evangelifta urque adHera-
clam & Dionyfium dicit Hieronymus ad Evagrium Prefbyteros
linum ex fe ele&um in excelfiori gradu collocafle , & Epifcopum
nominafle.Voces A Marco intelligendas e(Te exclufive patet. Noit
enim ex feelegerunt aut ordinarunt Prefbytcri Marcum, qucm
irfidicuntii Petromifium, vel ordinatum. At idcm Hieronymus «r
alibi Marcum Ecclefiae Alexandrtna? primura Eufcopum fuifle j^4||i
fcribit. Verum, fed improprie, ficutipfura Pctrum Ecckfia» Ro-
manac Epifcopum primumfuifledixere vetercs,quem tamen Dou-
namus faterur Apoftolum , non Epifcooum fuiiTc. Eufebius in
Chronico non Marcum quem Evangehftam& Pauli interpretem
vocat, fed Anianumin (ene Epifcoporum Alexandria» primum
collocat. f.imivspoft Marcum Apoftolum Gr EVangclftam Anianus H:fl, /. t.c.
jfiexmdrimeparacitie adminiftrationemfttcepHvirphos & bir omnia ce~ 14.
khris. Euangeliftam & Apoftolum, id eft, Euangchftam proprie"
di&um vocat Marcum Eufebius. Et Euangeliftae opus peregifle
teftaotur hiftona;,qu« rcferunt ipfum ^gyptum Libyam ck Pen-
tapohn aliafque regiones peragrafle. Fabulae igitur funt , quae de
Petro ordinante vcf Alexandrinae Ecchfia* Epilcopum dcfignante
refc-ranrur-. fre Ecciefrt Mexc\ndrin<e primordijs , nib'*l exjlriptura
4>ns ne ex patribus quidein quiante Synodum I^jc^am ftoruerunt9 quic- j>e p0Ht ^
juamcmtdemonftraripottfl3inquitTi\tnus.lniziuir\ci:r(mSyUZvidC' c t ^*.
tur,exmale intellc&is Perri vcrbis.Salutat Vos ea quteftin !Babylone
Ecclc/ra \>obiftum elefta, & Marcus filitii meus9 1 . Pet. 5 . 1 3 . Obiter
•obfervandum cft Hieronymum dicere , a Marco Prcfbyterum a
Pfceibyteris elc&um & m celfiori gradu collocatum Eprfcopum
nominattim. Non igitur Apoftolorum fsculo Epifcopi Apcftoli
«ii&i funt, ut fomniavit Theodorems. De teftimonio HierOnymi,
ciulque Prochronifmo fupra diximus. Addo Clcmentem Roma-
»um in conftitutionihus dicere , Anianum ALxindr'£ Ept/copum ,
^uemprimum Marcus Eumtgelifta ordinaVit. buic fuccejftffe Abiliuma ConPltM^4\
Luc* EVangclifta ordinatum.Non dicitPrcfbyteros m cclfion grauu c,<***
collocafle quem nominarunrEpifcopum. Pergit Clcmcns,^//?/?-
nemprimum Eptfcopum Smyrrueybuiw poft mortemfuccejjortm Juiffe
Strateam Loidv filrum , cui fucceffit tertius Epifcopus alhr yiriftoru
Suidas Bucolum primum, Pblycarpum fecuncmm Ecck«fiae Smyr-
menfis Epifcopumdicit. Ac'<je, quae fupra diximus de mtervallo
tnter fcnptam Apocalypfin & Polycarpi Martyrium. Vctuftiffima
reteru monumcnta nini] cerri tradere poflint de ijsquae ab Apo-
^olis gefta funt,quia velfabulofa funt, vel fuppc fi icia, v. 1 mter-
polata. Baroi,iusidipfum;fatetur in Annahbus. Cum Apoft> lomrn '^nn 44 ^
xtminji UmfaiU auamfcrijita rcperiantur cjfe fuppofuaia i nu ft quid ^
i4o Epifcopus & Presbyter
dc illis a 1>eris fincerifque firiptoribus mmtam fit, inte&rtm & inronupi
tum omnino remanfirit : in deferationem plane quandtm animum detj^
ciunt poffc unquam a/fcqui, quod ]>erum, certumque Rt. Pranereanon
fac eft Euodium,Polycarpum,Linum,veterum teftimoniis ab Apo-
ftolis conftitutos Epifcopos proba(Te,nifi etiam fingulari poceftate
ordinationis & jurifdi&ionis Prcfbyteris & collegis fuisfuperiores
fuiifeetiara demonftraverint.Sed pergamus adlacobumminorem.
HieronymuSjinquiunt, in Catalogo lcriptorum, teftatur Iacobum
fuilTe ordinarum Epifcopum ab Apoftolis. lacobut ftatim poil pajl
fioncm <Domini ah jfpoftolis Hierofiolymorum Epifiopus ordinatur. Et
Clemens Alcxandrinus Hvpotypofcon fexto refert Pctrum, Iaco*
bum & Iohannem poft arTimptioncm Salvatoris noftri Iacobum
luftum Hierofolymorum Epifcopum elegifTe. Eufebius eaiam c*
Hegcfippo xefert fedem Epifcopatus Iacobo fratri Domini ab
f{ift.Li,.c.i$ Apoftolis delatam fuiflfe. Refpondeoprimumteftes lllosrecentio.
res efTe, quam ut de Apoftolorum a&is fidcm mereantur. Catalo-
gus ille fcriptorum non eft Hieconymt judice ipfo Bellarraino i»
P. i €6. K riptoribus Ecclefiafticis. T^tmerat enim Hilarinm Tonttficem , qu%
fimho Leonifiuccejfit* qui diupoft mortem Hieronymi clarere ccepit. Iu«
Contn.l. i , niu$ conjicit fic legendum, Cuius lohannes in Ubrofuo memtnit poft
ctiS' »*'&• paffionem <Dommi ftatim , ab Apoftolis Hietofoljmorum EpifiopM or-
dimtui eft. Conje&uram non levem probat exipfius Hieronymt
verbis Hegefippi verba refercntis. Sufiepit Eccicfiam Hkrofioljm*
pofi Apoftolos frater (Domini cognomento luftus. Senfus igicur eft t
quod non ftatim a paflione Domini,fed poft Apoftolos,iaeft poft-
quam Apoftoli Hierofolymis ceiTeruntin orbem terrarum pro-
feduri ad praedicationem Euangelti , ut interprctatur ibidem Iu-
nius. Apoftolos Hierofolymis poft paflionem Chrifti plures anno*
fubftitiite liquet ex a&is Apoftolorum. De tcmpore non multura
laboramus, fed de re ipfa. Eufebius & Hieronymus Hcgefippum
Clemence Romano non mcliorem fcriptorem , ut dicit Scaliger»
huius hiftoria; primum auchorem citant. Tota Hegefippi narratio
fabulofa eft. Dicit enim Iacobum ex utero matris fan&um fuifle*
vinum & ficeram non bibilfe, novaculam in caput eius non afcen»
difTe , huic foli licitum fuifTe in fan&a ingredi , neque enim lanc*
%tjy vefte, fed Gndone utebatur , & alia multa quas obfervavit in Ani-
madverfionibus fuis Iofophus Scaliger. *?atres9 inquit Whitakerus,
Wh t k de ^um ^aco^um Epifiopum Vocant> aut etiam l?etrum> non propril Jumuni
l* Epificpi nomenlfid Vocant eot Epifiopos iUarum Eccltfi irum , in quibus
ren ipc.qu. atiquzndiu commorati fiuut. Ibidem, Etftproprie dt Epifiopo loquatur%
%.CA $. /.j.. jnqUjt> abfurdumejh Jpoftolosfuiffe Eptjcepos. .l^jm quiproptie Epif-
copuseft, i$ Apoftolus nonpotefteffc* quia Epfcovus eft unius tantitnt
EcckfiA. M jfpoftoli plurium Ecciefiarum fundattrcs &* injfredorcs
trant. Item, S(4 illi certe onvtmo infinii<n$. Hocvtintnon multum
•H, 4 d$4
ciufdem Ordinis & Gradns. 141
fiflMtshinfinh dicere Tetrumfuijfeproprie Epifiopum, dutreli^uos ^
fojhlos. Summam enm mmiftertj autboritattm babuerunt : munus
Epifiopinibil efl ad munus Jpofiolicum. Item , Apofloii omnibus Q» -,
Epifcopis maiores fuerunt. Non poteft utrumque munwsinunam ^?^K r
ttndem perfonam caderc* Epiftobus enim unum tantum gregem babet , *' "*•
qucm pafiat utfuum . M Apoftoli nuttam certam babuerunt protinci-
*m> nccjue uUm ccrtas Ecclefiaf, quibttt aUigatifunt. i\on euim cuiquam
jfpoftolorum commifitCbriftus certam altquam Eakfeam , quodcertk
fecijfcty fifiiiffint Epifiopi , fid omnibits dixit , Jte tn unfterfum mun-
dum : O' tlli memoresfu* kgationis, itafecerunt. Fieri quidem petuit,
ttt diuturniorem feccrint moram in uno loco, qukm inalio. At non ut
Spifcopi, quia tum defijffent effe Jpoftoli, quales a Cbriftofatfi funt.
Qul fchent fibi ftiritws fintti duttumfimper fiqucndum effe , Woqut
eos ipfi Vocant, co continuo frojjcifiendum , fifidesfuas certis quibufdam
locii ajfixat babuijfcnt.Titrum unitis loci aut \>obis Epifiopum facerc eft> DcPeHttf> K
inquicTilenus, Apoftolicam digniUtemei detrabere. Quodde Petro 1«(-4»"d'.$«
amrmatur, de catteris Apoftohs affirmari poteft. Iunius a?quivo-
cationem in vocc Epifcopi fic expedir. Epifiobus abfilute aut reUtc
diciturVcl ( ut melius dicamus) communiter (rfingulariter. yfbfolute Confro.j./.
communiieruc dicimus Epifiopum,qui dono &* \ocatione DeiiiftruSitts i.f.ij.s^.j;
cJly&habctTi dgupet Tr[g Uoua-vvijs citrAContemfUttomm
particularis hci : rdate Verb fingulariterW Epifcopum qui toco & Eccle-
Ji<t deftinatui certa Omnes autem Apofiolicommuniter fuerunt Epifco-
fi, cx quo >ocatiJunt : poftea \>ero ordinis &* commodatatis Eccleftarum
caufa tracltis quidam, ts* quafifortes regionatim quadam conbcntinne in-
tcripfbs fuerunt diftribuU. Dounamus dicit Iacobum differrc a D'fi*f.Ldl
Petro , & aliis Apoftolis ineo , quod Petrus & alii peragrarunt <«£.j, f% 7*
Varias regiones , & quamvis cum provefti anate eflenc commorari
coepcruntin unaaliquacivitate, in qua operamfuam navaruntac-
aue ideba veteribus habiti funt illius loci Epifcopijicet forte qui-
oam eorum non erant proprie Epifcopi & Patriarchalem potiu*
poceftatcm in locis illis, ubi fundarunt & conftituerunt Ecclcfias ,
exercuifle arbitratur, ut Iohannem Ephefi, tk alibi alios : at Iaco-
bum aj? initio antc difpeifionem affignatdm Ecdefiam Hierofoly-
mitanam, nec ab una regione in aham profectum. Sed mora vcl
trium vel 30 annorum in una civitate non irnminutt Apoftolatu.
SempermanfifTet Apoftolus, licet iooannosmanfiifct Hierofoly-
mis. Totcrant jfpoftoli ficcre9hno faciebant ut jfpojloli, mquit Whi- Df Pwif. \
takerus, quacunque Epifiopifacetc poffunt, aut debcwt, (p aliqutd am- 1 *r 6-caf\
ftius. Praeterea non mora, fed obligatio ad morandum perpetuo in ] Wt(^- *•
uno loco facit Epifcopum. At Apoftolos oporccbat fequi dudum
(piritus fandi, & obligati non poterant ad commoranuum C mper De Pcnt.fl
in uno loco. T^eque enim Apoftolus uUus uni ciVuati tanquam gleb<e i. j . c*p i"r.
ifttiptuA fuit> quodgcgaruefi Epiftopu non Apoftoli, iuquit TiLnus. not. 7.
T 3 Denique
14* Epifcopus & Pre sbyter
DeniqueTacobus nonunius Ecclefi«H»erofolymitan*curanifuf-
ccpit, icd omnium in Iudaea. Nam plurcs crant Ecclefiae lucxx ut
liquct cx Galat. 1.22. Eram ignotm facie Eccb.fijs ludttce, qu<e erant m
Defenf. I. 4. Cbrifto: Ec 1 .Thefl*. 2. 14 Vos enimfratres imitatores eftis Ecckfiarunt
f • 5£. 2)eiqu*funt in Iudeea. Dounamus ipfe dicit Iacobo Iudasam aflig*
natam. Non ergo unius Ecclefiae Epifcopus erat lacobus,fed plu-
rium,id eftyApoftolatu fuo functus eft in pluribus Ecclefiis ludaeae.
E.nfcopus proprie di&us unius Ecclcfix Epifcopustft. Inauditum
•cft in Ecclefia Epifcopum dici plunum Ecclcfiarum Epifcopum.
Epifcopus & grex non Epifcopus & gregcs funt relata. lacobus
Galat.2. 19. dicitur Apoftolus. jtlium autem ex jfpoftolls non V\d%
fuenquam, nifilacobum fiatrem Domini. Et cap.2.9 Iacobus Cc»
phas & Iohannes dextras focietatis dedetunc Paulo & Barnabae,
ut hi apud Gentcs, illi apud incircumcifos Apoftolatu fungeren*
tur.Qualis igitur Petrus &: Iohannes,talis Iacobus fraterDomini,
nempe Apoftolus circumcrfionis , non unius Ecclefiae H«erofoly-
mitana? Epifcopus. Iudaei ita diftmguebantur; Hcbraei Palaeftina?,
difperfio Babylonis , Difperfio Helleniftarum. Heileniftarura
principes erant Iudaei Alexandrini. Heileniftas didi quia Biblia
GrascainSynagogislegcbant. Bafeyionenfes erant caput difper-
/lonis Afiaticae. Hebraeorum Palaeftinorum, Hierofolyma. Vidc
Scaligerum in hbro tertioCanonum Ifagogicorum, & qu*e fupra
citavimus ex eius Notisin novum Teftamentum. Videtur igitur*
,<qu6dPetrus,ut Apoftolus circumcifiotns, praecipue EccLfias ciif-
perfionis Afiaticae poft difpetfionem Apoitolorum , Iacobus vero
Hebraeorum Palatihnorum Eccleiias curabar. Hac Iudasorum
diftin&ione a Scahgero fumptaTilenus eandem fupifftruk divjfio-
0tfontif.J.nem provinciarum & regionum. %tliquis jipoftolis in TroUncits
hij, nettis difcedentibus aquum fuit , unum exillo collegio Hierofoljmts manere t
ludotorum faluti inVigilaturum : ficigitur lacobm Spartam fuatninter
Judaos Efydityvjcts, Hierojotjmssorndvit 9 jmm UWarcus
inter Helleniftas jilexandrU , ficuti (Petrus in Orientali }/€crw6fi#j
ftabylone. Sed borumEpiftopatus, quemadmodum fuitimmtiiutctYo-
cationis, &> fingularium cbarifmatum fulgore corufcaYit : ita nibtie/i
tauft , cur comm w^ruct ad fubfequutos Epijcofos d&
hominibus locatos pertinen extftimentur. Si Apoftoli ordinarunt Ia«
cobum Epifcopum Hicrofolymitanae Ecclena?, an contulerunc 111
illumnovam potcftatem, quam antea non habcbatquatenus A-
poftolus ? RefpondetDounamus habuiflfe prius poteftatem ordi-
nis , ficut habent Epifcopi qui funt fine titulo : fcd poteftatem |U-
«ifdidionis tunc acccpiiT^,cum defignatus erat Epifcopus Hierofo*
\y mitanus, & aflignata eflet ei particularitcr Ecckfia Iucaear, dicc-
ret,aflignatxcwcntEcclcfia:Iudxa;. Reliqui igitur Apoftoli ba-
bcbaftti
ciufdem Ordinls 8c Gradus* 143
fcebant. Dounami fcntentia,poteftatem tantum ordinis,non autem
junfdi&ionis. Nam nonerantordinati Epifcopi particulanum Ec-
clefiarum, ut ipfe fatctur. At poteftas junfdi&ioniscollataeft A-
poft dis omnibus in generali llla lcgatione. Sicut mifttme pater $
$tt &ego mittoVos, Matt.28.18. Et Matt. 18.18. qunecunqueVgihe*
titis m terra,<s~c. Etlohan. 10.13. poftquam afflaviteos, dixit, Ac~
wptefoi itumfnStum. St quorum remferitis peccata remittuntur tis ,
CPf. His 1 ocis videmus lacobum , & omnes ApoftSlos acccpiffe
poteftatem jurifdi&ionis , & ordtnis. Paulus nullibi conftirutus
tpifcopus alicuiirsparticulans Ecclefix, ubivis tamen poteftat.rn
habebat jurif-U&ioms. Si Apoftoli rehquinon hab.bant potcfta-
temjurifdi£honi$,quomo lopoflunt Epifcopifuccedere Apoftolis
in regimine extcrno Eakfia?, (iquidem rcgiminis externi pars
quam at praecipuam Scmaximepropriam fibi vendicant E/ifcopi^
eft potcftas jurifclid>ionis. Gloflator in Diftin&*66. c. Porro, de
confv-crat'One Iacobi in hunc modum diffjnt. jin nw omnes A'po~
floti Epiftopi t jid boc dicunt quidam , quod omnes Apoftolierant (im+
plices ptceriotes& tamen eonfecrare poterant . l^jyn Mofes fimolex facer-
doi erat, :r t imen confcraVit jfaron,ut 1 1 di?t. ncc lunc etat mftlrentid
inter Evifcopum rjrjarerdotem, ut 95 djl. Olhn. Vel d'u •, quod 4 mtum
Irt %ili unxionc bi ires confecra^erunt cum , fed prius erat inVfi ' Whr
Unctus d fiomirto. Vel dic> auidnon ordim^erunt eumy fiduntumfor*
Hivn ordhmli ath oftenderunt. Vei dic , qubd non Epifopum , fed
jircbiepijco >um eum ordina\>erunt. Vcidic, quod ordinaVerunt ideil in~
ibmn&tvervnt eum ad adminiftrationem certi ioci: prius enim erat Epijl
eopus HMetituto. V-i dtS in quas &. quot anguftiascoguntur,qui Ia-
cobum proprie di&um Eptfconum volunt: 8* unde fumpfitDou*
namus abfur^am dlam cliftin&ionem, nempe Apoftolum pnus
Epifjopum fine trtulo. Si dar.-tur manus impofitas fuiftc Ia;obo,
noa lequetur tamen Epifcopum fuiflc , magis quaru Paulum 6c n
Barnabam futfle ordinatos Epifcopos A&.i 3. ut vuk B llarmirus. pontif.U
Ex di&a Itutii difti :C^unerefponder B llarmino Tilenu>. O/dina- 1,c,*i*
tio td E;*ftop«tum Jpoftolicum bifxriam confilentur ; affiUtt Vdre~
Ute : fyriorifnft omnes ApoftoUorditMtifunt Eptft/pnmmeditted (Deo
*d o'>eHniwn uyiircrfum orr>tm terrarum , ai mlicmium o;wfn<,5
gmib»s : poHeriore fpeitatur cttm ^%itr^ & rehtione ad
prou'm~ia& q <M ad commvditatem fun:tionhjnier je fortiti *c t>artiti fim
Apoftiii. HocpxBo V:utut /fpoJolro iUofuo Epjhpitu ahfiute con-
Jffrrfojam dfa funct^.certosfn^ intn quos Verfretur, RH attrihutot
4cce*k : qu<e \ffignitio vmvroprie appeilt^ur ordim*'o. S'r enim non ad «*
cjfi~ium; fi a\iocum,in quo o'Aretoffi ium, ordin^tus fuit. Non igi-
tur nropne ordinarns fuir Iac«»bus EoiC-opus fed affi^nata ilh, •♦!-
cut Sc as:eris Apoftolis fua-provmcia, in qua Apoftounufun^ere-
tur» Nam umus EccUfi* Hicroiolymitanic curam fufcepiitv ipfi
non
SM «'•!•
144 Epifcopus & Presbyter
»on audent arterere. Faretur Dounamus , totius Iudas, ergo JRc-
clefiarum Iuda:». Et quandoquidem Hierofolyma erat Metropo»
lis omnium Hacbreorum Palstftinorum , ommum Ecclefhrurn
Palaeftin* curam fuicepifTe confcntaneum eft. Erat enim Apofto-
lus circumcifionis ficut Petrus. Non Ecclefia; particularis caufa
wanfit, fi verum quod manfent, Hierofolymis,fed omnium Iuda>
crum undique Hierofolymam confluentium durante politia Mo-
faica, & Leviticotemphcultu. Vidcsfratcr quotfuntmillta lultorum
quicrediderunt. Ad.21.36. Scdquod de amgnationc dicitur caute
accipiendum eft, nc du&um fpiritus fan£h toliarnus , quem Apo-
jLfd.».?. ftolos fequi oportebat. jfpoHolusnullus , multo minus Tctrus , ulli
ttnquam fe loco ccrtofixe alligaUt, aut uptut ad mortcm alligart debuk%
inquit Spalatenfis. Qubd mortuus fit Romae,dicit efle merum ac-
- , t cidens,& fi martyrio ibi non coronatus fuiflet, aut vinculis & car.
^1' ccre impeditus^alib profc&useflet vel proficifci potuit. Morsnihil
tribuit iili fedi, inquit , ut fatetur Bellarminus , ut dicatur propria
fedes Pctri. De inthronifatione quod dicitur fabulof um eft. Thro-
norum Epifcopalium & Archiepifcopalium faftuofa vocabula
nondum nata , nec nota Ecclefus. Eufebius ergo cum Iacobum
Epifcopum nominat ec thronum ei tribuit , fecundum morem fui
f«cc«li loquitur; Non erantfollicuti Apoftoli de thronis &inthro-
nifatiombus, ut fingit gloflator. Dc Simeone rllio Cleoph* referf,
Eufebius poft vaftatam Hicrofolymam Apoftolos & Difcipulo*
«^ -.- • Domini qui adhuc fupererant in unum undiquc una cum cognati*
••* ? - * Domini iecundum carnem efle congregatos,& una eademque fen-
tentia judicafle dignum , qui fuccederet Iacobo in fede parceci*
Hierofolymitanae. Rumoreft, inquit, Eufebius. An ex rumori-
bus fucceflionum Epifcoporum tabulas conficere debuit.Quando*
quidem de cius Epifcopatu in facris tabulis ne ym/ quidcm legx-
mus, rumores raittamusme bonas horas male coiloccmus in iftiufc.
modi nugamentis confutandis.Num fuerit Euangeiifta necne,non
moveor, cum de re ipfa ut dubitem,tam multa funt quae moveanr.
Si Iacobus ftatim a paflione Domini ordinatus Epifcopus 30 annos
praefuit, & Simeonnon fuccefleiit antceverfionem Hicrofolymo-
tum, vacabat fedes annos decem. Tantinc erar,Epifcopum Hiero-
foiymitanum eiigere,ut oporteret oc Apoftolos undique ex remo-!
tiihmis rcgtonibus convenire Hierofolymis? Viventibus Apofto-
l«s aiium quam Apoftolum in Apoftoli locum fubrogarcnt? Carni
& fanguinifcilicet dctulerunt in donandis Epifcopatibus, & Do-
nini confilium oblique carpicrunt, qui Simconem Apoftolum
nonelegerat. Atque ha»c de Epifcopis quos ex veterum monu*
aientis probant ab Apoftoiis couftitutos,pcrgamus ad Timotheuin
&Tit jm, quos ex. facra fcripcura Epifcopos ab Apoftjis ordinatos
efle coiueniiunt.
Timothci
ciufdem' Ordinis & Gradus. 145
Timothel & Titi Epifcopatum, uc didicit aSaravia , fic probat Pardncfc^
<x fcripturis Tilenus. Tirfpexi SoftbenemySihanum, Timotbeum ,Ti-
tum, Tycbicum, Crefientem, Lucam, lobannem Marcum,(^ fi qui pr#-
tereatales; a Paulo ad Ecclefia* minifterium proxime bocatos , ac tum
gregibvA, tumpiuribm gregum paftoribm prapofitos eum^fe , quem ex
germana ilii antiquitate retinuerunt Angli ,EpiJcopatum gejjijfe , accep-
tamqui a Paulo poteftatemnon tantiim adtempm ufurpajje.ftd ad pofte-
tos qusqtie tranfmifijfty adeo ut quam necejfarium eft Ecclefite Verbi &*
Sacramentorummintfterium tam fit in boc minifteno perpetuumjm il-
iudy ac poteftas inftituendi Miniftros, non minus gradibus quam doti*
bus mterfi diherfos : ita utgradufuperiores , pluribufque Ecclefijs pra-
fectijudicent de inferioribm, unum duntaxat gregempafcentibus ; infti-
tutafqm contra bos accufationes , Vel admittant ^el rfpetlant ; legitim}
conViclos palam arguant ; nemini cito manus imponant ; nibilpartium
fiudio atttanTct 7rpo<ric\?<riVi omnia %aptg TrgoxpipaTOc. fancfc
ac religioft adminiftrent, i . Timotb .5. 19. 20. zi. 22. Temporarm in Ec-
ctefcabasfun£iioneseJfequiftatuit> ipfim Ecclefiam temporum ticibus
tandemeVertendam, ac pejfundandamputat. Idem capite quinropa-
rasnefeos ; froinde ft a tyftrica Eccle/t* Trefbyteris ordinatus fuit Ti-
tnotbeusy utiautumat <Be%a; & pluribus JJia Ecclefijs Prapofitus fuit*
quibusfmgulis fmgulos dedtt paftores, quemadmodum Titus Cretenfibus,
utipraceperat ftiuius ; dubitamus ns adhuc, paftorem unum idoneis do-
tibus inftruHum, pluribus non modo gregibus,fed etiam paftoribus legi-
time pr<eponi i Tergemufne fponte c<ecutire m perUdtnda illa bypotypofi
Ecclefiaftica? gubernationis , Jrout eam ipfe Taulus penicillo fuo nobis
delineatity exemploqne expreffit $ ?^um extraerdinarjjnobis erunt , ac
temporartj Otnones illi in Epiftolts 'ad Tiniotbeum ?r Titum per-
firiptis i Cur igitur noftrorum Patrum ordinationes ad banc norman „
cxigimus * SedfortiuspremitargumentumDounamus. Exepifto-Ln umoni*
iis (PauliadHmotbeum&J Titum apparet fmquit, eum ordina/JeTimo-
tbeum Epbefi Epifcopumy (?> Titum Creta quum ipfe epiftolafint func-
tionis Epifcopalis Vera exemplaria & 7rP0TV7r&. Quemadmodum enim
jfpoftolm Ej>ifcopa\em aultoritatem reftetfu tum ordinationis, tum }u-
rifitiftionis ipfis commiferat,quodin epiftolis ^rcefupponitur^fic bis epifto*
lis eos inftruit, atque m tjs omnes epifcopos, qtta ratione funtiionemfuam
exercerent : primo rVfpettu ordinationis ( ut Tit.i.s . ^eliquite in Creta9
ut conftitUM oppidatim Treftyteros, ficut ego tibi mandati, \.Tim. 5.22.
Manus citb ne cui imponito ,neque communicato peccatis aiienis . Mque
%n bunc finem deftribit , quales rPrefbyteri , ©" iDiaconi, quos ordinarent
eJfedeberenti.Ttmotb.T,.z. & 8. Tit.i .6.7.8.9. ) Secundo refpetlu ju-
fijfliUionis nonfohm inplebem ,fed etiam in 'Prefbyteros ; injungens ip- ' >
fis, utfimul duces cmfoftfque dottrintifforum effent ( ut i.Timotb. 1 •
pre.catnsfu.tn te> utpermaneres Epbefiut denunch quibufdm, ne dfrtr-
v fm
i4$ Epifcopus & Prcsbyter
fam doUrinm doceant, nec attendant fabuiis 0"c. i.Timoth. l. profinit
de rehus tnanHms climores cohibe Tit. i. Multi Jknt dtceptores
i£s$u i7riro[*i£Hv , quibus oportet os obthurare^ qui totas
domos Jubfcrtunt , docentes qu<z non oportet turpis luaigratia, quam ob
caufam eosredirguito brtcife , utfaniftnt injide : Et Tit. 5. Jtulttt
qujjiioncs, & genoalogias, &> contentiones , acfugnas legales cohtbe)
fmutqnt judices (?* perfonarum ejr conbetjationts eorum, ut i.Tim.5.
jfdberfuA Trtfbyterum accufitionem ne recipito,niJifub duobus aut tribus
tejtibu*. Eos qui peccantcoramomnibus argue, nt &* reliaui metuant*
Obtejiorin conJptHu 9)ei fcr Domini Iefu Chriftl, & eletlorum Angt-
torum, ut h<t: obftrVes Jtnepr^udicio , nihii fa.iens in aiterant partem
inclmanh. Tit^. H.ereticum hominempoft unam Zr alteram admoni»
tionemrepelie. Tiafunt htc nobis diicutienda. 1 Anomnia, qu*
hiccnumerantur, praecepta poteftatem judicis , ceu jurifdidionit
neceiTario innuanr. 2 An lolis Tim^theo 6c ;Tito mandata cft
exequutio. 3 utrum ut Euangeliftis an ut Epifcopis.Quod ad pri-
mumatrinet. Imponere manus, &conftitucre PrelLyreros , ad
poteftatem ordinationis fpe£tare non dubiumeft.Denunciarequi-
bufdam, ne diverfam do&rinam doceant , tam extra confiftorium
quam in Confiftorio peragi poteft, ficut denunciare jis, qui divue*
lunt in hoc faeculo, ne efferantur animo , 1 .Timoth.6. 17. Prane-
ZAmrtJm 1. rea» ut obfcrvavitTheod. Beza to 7rctoctyyt?b.VV propritde e*
TkijJ'. 4.1. mandttorum genere dicitur , quodpermanm traaitur <s* accipitur , ut
auelor quidem ipft mandati dicatur hayyi>KHVy ideft , peraiiumfig-
nificare, qui Vero nomme alterius aliquid denuticiat, quafper manum ac~
Ceptum^ vctoctyyi^w, adebutha»c denunciatio non tam ip-
fiusTimothei,quam rmtrentis Apoftolifit. Vel, ut denuntiares, id
cft, expirie Dei nuntius ejfes, ut interprctatur Anfelmus Cantuaricn-
fis In hunclocum. Etquidaliudeft denunciare, ne diveTfam doc-
trinamdoceanr,quam illud,quodidem Paulus mandatTimotheo,
a.Timorh.2. 14. H<ec fuggere . obteftans in confpeftu (Domini* nedt
Yerbif fugncnt, quodnuikm adfirt utilitatem, obteftans, id eft / Do-
iriinoctiam ut tefte,aut potius judice advocato. Profanos de rcbus
snanibus clamores cohibere , ad verbum circumfiftere , nlhil aliud
cft, quam obfervare & obfidcre , ne in Ecckfiam irrepant,ut Bexa
interpteratur. Etquid illudeft nifi vieilare,quodomnibus Preiby-
teris Ephefina? Ecclcfias mandat Apoftolus Ad.20.28. 29. Si vero
graecam vocem reddideris <Del>it* , adhuc minus fignificabit. Ob*
thurare oradcceptoribusTit.1.11. nihil aliudeft, quam redargu^
crc , & rationeftripturarumfiperarc, & filentinm iilis imponere pon*
dere teftimoniorum , inquit Anfelmus. Dixerat enim prius ver. 9.
apaftorc requiri , ut podit contradicentes convincere. Acqui
hoc prxftare potcft quivis paftor , ctiam extra confiftorium. Ec
TCt.l^t
ciufdem Ordinis & Gradus. i47
>tr.i|. idem mandatum aliis verbis repetens, dicir, qnm obcaufim
fedarguw eospr<t:ife\ utfini/int mfide , rcdarguito praecife, id eft,
•xprefle ac fine ullis ambagibus, ut nulla pateant ad erTugiendum
diverticula. Eosqui peccant coram omnibus arguere, palam pro>
concione fieri poteft. Adverfus Piefbyterum accufationem nort
admittere nifi fub duobus aut tribus teftibus ; & hsreticum poft
unam aut alteram admonitionem rejicere judicialem proceifum
innuerc quide videntur. Sed concedatur Confiftorialia efTe omnia,
qujcad junfdi&ione fpe&are dixit Dounamus,tamen in Timorhei
& Titi folius poceftate fuiflfe non fequitur. Ealluntur , qv% putant
telTimotbeum Efbefij>el Titum in Cretd reguum exercuijft ,utfuo utcr-
suearbitrio omnn difponeret. Vttfucrunt tantum, ut bonis & jalutaru
ius confi/fjs populo prahent in conftituendis miniftrisjionut foli exclufis irftitut.l 4]
gjijs omnibus aitjs agerent, quod placeretyinqiiit Calvinus. Quod Apo- c.».£#. jj.
ftoli ipfi non fecerunt, Timotheum & Titum feciffe non eft veri-
fimile. Apoftoli foli non excommunicarunt,ubi etfat Ecclefia con-
ftituta. Paulus fibi foliexcommunicatiortem inceftuofinon ven-
dicat , folus non imponit manus Timotheo, fed una cum Prefby-
terio. Ec cum Paulus mandat Timotheo , ne cui citb manus ira-
ponac,monet,ut feipfum purum fervet, & ne aliems peccatis com-
municet. Videri poteft, inquit Pifcator , contmeri bis "kerbis alteram
frtcebti partem , qua ftobibet Apoftotus Timothco , ne conftntiat altjs
(Preftyteris eligentibus aMquetn ad minifterium Ecchfiaqui non fit dig-
uus. An mandatum deviduis fuftentandisad folum Timotheum
reftringendum eft * quia Apoftolus, dicit Honora viduas. Ipfi A-
poftoli A£t.6.fibi folishanc poteftatem non avrogar um.Jccufitio- Contr.4 f».
nem admittete eft crimen ad Ecclefiam deferrejeum injudicium adduceret 1 . c. 1. fi 1 6*
falam reprebenderet inquit-Whitakerus, </«<?*/ »0« modo fuperiores pof
Juntfid ttjuales etiamac inferiues. In romanarepublica Equites , non
de popub tantumfid etiam Senatotibur (9 Tatritijs judicabant Etccrte
non Videtur Timotbcus tale confiftorium aut forum babuijfe, qualepos~i
Epifopis in Ecclefia conHitutum fuit. Item, qualisbtc autboritd*fuc-
tity ex eo quodfiquitur, intetttgipoteft. Eos qui peccant coram omnijus
iMyXi-* quodaqualesquoque pojfunt. Elienfisiu Tortura Torti
fatctur jucifdi&ioncm foti extenoris inftitui Mar. 18. his verbii
t)ic Ecclefiic&c. Atdicereuni praefuli , non eft dicere Ecclcfiae.
Quac igirurfcriptafunt TimOtheo &Tico nonideofcriptafunt ,
*t foli exercerent jurifdi&ionem fori exterioris fed ut falvo jurc
Ecclefiarum fuas partes agant. Qu# hic mandantur Timotheo &
Tito Preibytcris alibi etia mandata effe poftea oftcndemus. Dices,
cur ergo ad Timotheum & Titum infcribuntur epiftolae. Di> i fu-
pra ex epiftolarum infcnptiorubus nonre&e collici poflt fin«.ula-
rem eoru pouftatem,quibus lnfcnbuntur. Sat c ft u fint pra?fu1csac
■lodcratprcsadionum Ecclefiafticaru adquos ditiguncur epiftols,
V % quod
14$ Epifcopus & Presbyter
}w/U.4.< .3. quod ipfi nominatim compelkntur. T^empe fic ^omtni Hfiforici
/. if. nonriro ioa/tuntur, inquitCalvinus, Confukm , ^fti comitia babuerit
creaffe nobos Migisiratus,non aliam obcaufim, nifi quia fuffragia rece*
perit, &>populum modcratusfitin eligendo. l\on efl certe credibjie Tau-
iumplus concejjijje Timotheo, & Ttto, auanfi'4 ipfifumpferit, Fide-
rnus autem ipfum ex populifvjfragijs Epifcopos creare folitum. Sic ergo
intciligendi funt fvperiores ioci, ne quid de communi Bcclefinejure , &> li-
bertate imminuant. Timotheum & Titum proftafiam retinuifTe
quandiuib}Iubftiterunt,non negamus. Sunt Praeterea inTimo-
tneo 6c Tito confideranda prxter vulgarem ordinis proftafiam
quaedam peculiaria. Primum graduseminenttoris fun&io. Praefi-
des vulgares funt eiufdem cum collegis fnnctionis : Timotheus 6c
Titus fupcrioris &: altioris. Deinde erant Apoftolorum coopera-
rii ab Apoftolisad Ecclefias illas mifli cum mandatis Apoftolicis ,
quas.curatent perficiab Ecclefiiscodem ordine,quo ipfc , eadcm (i
adeiret , perfqciflfet. Non abs reeft quod Apoftolus 2. Timoth. 4.
ti. fctipferit, Qraiia fU )>obifum , oc Tit. 3.15. Cratia <&& fit cum
cmnibus Vobis. Tertio noncrant omnes Eccclefias in Afia & Creta-
conftitutae. Alia eft ratip Ecclefiarumconftituendarum, aliacon-
{litutarumc Non mirum fi oppidatim conftitueret Prefbyteros,
Titus folus, ubi nullierant Preibyteri, aut Timotheus in Afia,
Nam non Ephefiorum folum » fcd Afianorum etiam Epifcopum/
referunt Timotheum.Sed in Ecclefiis conftitutis non ipfos quidcm
Apoftolosordinariam jurifdi&ionem folos cxexcuifle poftea vide-
bimus.
Quod ad tertium attinet , Advcrfarii Timotheum & Titum
Epilcopos, noftri Euangeliftas fuille aflerunt , & proinde non ad
©rdinaria munera trahendum efle, quicquid Timotheo & Titoli-
citumaut mandatum fuit. Euangehftas fuifle teftantur ipforum
pereginationes & per varias regiones cum Paulo & exrraPauh co-
mitatum peragrationes. Refpondcnt , verum Euangeliftas fuiflc ,
& varias regiones peragrafle , tandem tamen certis Ecclefiis aflig-
natos& poteftate Epiicopali inftru&os. Nam Paulus voluit Ti-
mothcnm vpoo-jAtVHV , id cft, perpetuo morari , aut continenter
manere Ephefi : & Titum rcliqiut Cretae, non ut res corrigerct ad
iuomentum, fed ut amifla reftauraret & fempcr cuftodiret Ec-
clefiam illam quafi reparandam *ut oftcndit vis verbi i7nhop$cZcr&i)
I.Timoth.i. 3. Tit. 1.5. At contra verbum Traocptiveiv non ex fc
fignificat perpetuam commorationem y feu quandoque tridui
moram, ut Matth 1532. lam triduum permanent apud me , & non
habent quo )>efcantur,&c Marci 8.2.quandoque lndefinitumiempus»
& urevc non perpetuum ut Act. 18.18. Tauius \>erh cum adbuc £cr~
tnanftflet mnitosdies, nernpe Corimhi. HoosjAivHi fignificat etiara
rryftaii
ciufdem Ordinis & Gradus. 140
«peflUre alicuius adventum, quod cum verbis Apoftoti i.Tnir^
13. (DonecVenero attende le&ioni belle congruit : Et fic Auguftinus y
rcddidit fygibi te utfu/Hnetes me Epbeft. Paulus commoratus eft £t,f<mf«
iiccldio-l Corinthi annum & menfes fex A&. 1 8 . 1 1 .quod verbum,
inquitTheodorus Beza, veteres Epifcopi fuum fecerunt t non ta-
ttien inde colligendum Paulum futffe Epifcopum Corinthi. Cum
dicit» \Donec Venero attende letlioni, i.Timoth. 4. 13. innuit fe non
propofuiffe, ut ibi perpetuo maneret , tanquam JEpifcopus illius
EcclefuE. Si conftitutus fuiffet Epifcopus,non dixilfet Apoftolus,
&oga)>ite,ut permaneresEpbeft Vel expeiims me Epbefi. Na fi fuit EpiU
copus Ephefinusquare rogandus erat,ut Epheflfubfifterer? Annon
officii & muneris Epifcopalis ratio hoc pofcebat,ut fibiipfi Cvguegi
attenderet, fuper quem eum conftituit fpiritus fan&us. Deindc
comparate, non abfolutc capiendum eft vexbum, permanere. Nant
Timothei commoratio Ephefi opponitur ltineri Pauli ; Nolebac
Timotheum comitcm , quia tunc tcmporis, oportcbat ipfura ip- ,
flus vices iupplere inEcclefiaEphefina jdeb Anfelmus fic intcrpre- '
tatur verba. Vt remaneres Epbeft id eft, nt Vice mea prceftns ageres Zs*
crdinares Eccleftam Epbeft, quam egoabftns nonpoteramftijficientergu-
bernare. Sed quod, Ifcmanere vertit, uteditio vulgata^ grarcas vpcL
non refpondet. Initinere potius Macedoniam profiflifcensrogavic
fimotheum, ut Ephefi fubfifterer. Vnde aliud fuppeditatur argu-
inentum.. Namqui oudinati erant paftores, Ecclefiis prxfentibus
&annuentibus cbnftituti funt,ApoftoIorum temporibus. Denique
ipfiusTimothei peregrinationes poftfcriptam priorcm Epiftolam
cvincunt non priusfuifte conftitutum Epifcopum EcclefiajEphe-
finae. Scripta enim prior epiftola, cum adhuc juvenis effet Timo- m.
theus, ut liquetexhis verbis. TS^emo tuam juVentutem coniemhaty
i.Timoth. 4.12. ideftitategerito, ut nemini oblata fit occafio
defpiciendi juventutem tuam. Parum refert, utrum profe&ionc
Pauli fufcepta ex Afia in Macedoniam A&. 19. an illa fufcepta ex
Graecia, ut Iudcorum infidias vitaret , rogatus fit , ut ad tempus
fubfifteret Ephefi. Nam ante Pauli vincula & captivitatem fcrip-t
tam effe epiftolam priorempatetexepiftola pofteriore quam con-'^*« %£
ftat captivum Romae fcnpfiffe Paulum , & quidem initio Biennii
filius,cuius meminit Lucas Aft.28.30 quod fic docctBaronius.Non
multo poft advcntum fuum Romam, nimirum ftatim poft pti-
jnam luam coram Nerone defenfionem fcripfit ,, & de iis qu^
proxime ei accidirTcnt^deque diverfo fuoruro ftaru,&: quinam eura
ceCeruifTent, certiorem reddidit. Cum verb pr**erer ha?c,multa quas
•b eodem Timotheo praeftaricuperet,eura admonuifTet,multaque
de his qua? obventura effent, mala praenuntiaffet,demum,quod ve-
hementer optabat, rogavit femel atque iterum, ut Romam venirc
ieiUnaret ajne hiemcrn>ac fecum affcrret penulam, quum ar.no fu-
V 3 periorc
1 5 o Epifcopus & Presby tcf
perioreipfePaulusrcliqueratTroade, necnon libros maxime au-,
tem membranas. Sic in Epitomcn redeg\t verba Baronii Spon-'
danus.Pedibus iter fecerat Paulus Troade AfTum ufque A&io.i j.
ideo forte rcliquit penulamj libros, & membranas , cum profifce-
rerur in Syriam. Meminit etiam Paulus Alcxandn fabri arrarii t
i.Timoth.4.14. qui utvidetur A&. 19 Demetrium argentarium
in concitando tumuku adverfus Paulum adjuverar. Trophimum,
inquit, 2.Timoth.4.20. reliqui infirmum Mileti nempecumprat-
terveheretur littus Afiae A&.27. Nam Trophimus afcenderat Hie-
rofolymam cum Paulo,A&.2i.i<> Cum igitur memoret Apofto-
lus quae recentiora erant,non eft eriflmilc poft plurium annorura
curnculum fcnpfiiTe cpiftolam poftcriorem. Praterea mandat Ti-
motheo, ut Marcum lccum adducat, 2. Tim. 4. Efi enim , inquhv
perutilismihiadminifterium. Ex Epiftola ad Philemonem Romi
ctiam mifTa.adduxifTe Marcu, liquet Philen.24. Vndc fatis eviden-
ter conftat Epiftolam fccundam ad Timotheum fcri^ tam cfle ante
illas ad Philemonem Philippenfes & Coloffenfes, quas Omnes cer-
tumeftmifTas efTe poft Timothei adventum , quandoquidem irt
iilis flngulis una cum Paulo in titulo infcribiturTimotheus,inquit
Baronius. Quidam arbitrantur omnium noviffimam fecundam ad
Timotheum, quodPaulusdicat,2.Tjmorh.4 6.Namegojamli»
l§r &* tempus prafiitutum mea dimijffionii infiat , quafi fpiritu Pro-
phetico praevideret appropinquansfuum martytium. Sed non co-
hsretha?cinterpretatio de inftanti martyrio cumveifu 17. 2>omh
nus mibi adfuit &• corroboraVit me , ct* ereptm fui ex ore ieonis &* eri-
pietme DeuA ab omni opere maio , &c. Cur jubet adducere Marcum
quia urilis illi ad minifterium, & afFerre libros & mcmbranas , (i
$4T6*iut inftaret Martyrium. In pofteriolus vinculis referunt Paulum de-
Wfn.% %. trufum ftrfle in carccrem ibique novem menfes ad mortem ufque
afTervatum. Non igitur potuit commode fcribere aut mittere
epiftolas, ficut prius cum biennium manfitin proprio condu&o.1
Fruftra etiam au Timotheum fcripiiffet ut Romam veniret, penu-
lam, libros & membranas fecum arTvrret & Marcum adduceret,
auia perutilis illiad mmifterium ; nec diceret fe ereptum ex orc
Leonis. Et certe veiifimile non eft Neronem tam humanum Pau-
lo fuifTe in pofterioribus, ut in prionbus vinculis. Si ergo Timo-
theus crat Epifcopus Ephefinus , ut volunt,cum Paulus fcribcrec
tpiftolam pofteriorcm, cur avocat a gregc, cur etiam poft eius ad-
▼entum Roniam miffurum fe dicit ad Philippenfes,fimulatque vi-
derit rerum fuarum ftatum Philip.2.i9.& interim mittit Epaphro-
ditum.Legimus etiam alicubi vin&u Timotheum & vinculis folu-
tumadhebraeosmittendu,Heb. 13.23. Conftat lgitur Timutheum
Ephefi non conftitutum Epifcopum , nec verbum ttcocuvhp
fixara & perpetuam comuiorationtm autrefidemiam iignirKaie &c
eiufdetu Ordinis & Gradiw J i/i
Titnotheum ut prius, poftquam ad tempus fubftinfT* F* h?C\y va-
rias rcgiones pcragrafTe. Multb minus cx vocc t7T7o-cp6Sv Tin re-
fidentiam Epifcopalem colligere poflunt. Nihil emm ahud vult
Apoftolus q'iam ut Titus perficiat «dificium, quod ipfe inchoave-
rat,ut ta MiTOVTA ca quae dcfunt , autreliquafunt,corrigat &
fuppleai. Quid auicm deerat, indicat, cum dicit, ut conftituas op~
fidatim Treftyteros, ftcut ego tibi ordinati, Tit.i.j. Non ut conferva-
ret Ecclefias fartas te£hs, 6c profpiccret rn futuros eventus &ca-
fus omnes de novo in pofterum emergentes dereliquit illum in
Creta, fed ut ad faftigium perduceret & attolleret aedificium cuius
fundamenta jecerat Apoftolus. fyliquit di/ctyulum, inquit Anfel-
musCantuar. ut rudimenta naftentis Eccte/t* confirmaret , O* fi quid
Videretur deeffe corigeret. Ibidem, omne quod corrigitur imperfeclum h Epifl. *i
tft. Vt eat inauit.qua defunt corrigai $d eft,ut ei qua a me correEiafunt% Tuum «, % ,
C^ necdum ai pitnam Veri lineam funt redaHaji te conigantur, & nor~
fnan^qualitatisrecipiant.Titictizm peregrinattonesoftenduntEuan-
gcliftam non Epilcopum fuifle. AfcenditHierof^lymamunacum
Paulo & Barnaba Galat.2.1. Corintho venit in Macedoniam
. Z.Cor.7.5. Ad Connthiositerum ablegatus 2.Corinth. 8.6.25. re-
.li&usa Pauloin Crcta Tit.1.5. &ad tempustantum , nam man-
_dat utTitusveniac Nicopolin Tit. 3. Profe&useftRomain Dal-
matiam 2.Timoth .4.10. cum Paulus erat Rotnar in. vinculis.Scrip-
ta eftautcm eriftolaad Titumante \incula Paul . Cumpcragraflec
Micedoniam Apoftolus venit in Graeciam A&.20. Verum non
pedeftri innercut conjicit Baronius: fed pcr iEgeum mare Cy- %Ant^fl
.cladas adnavigans prius pervenit Cretam ubi reliqutt Titum Sc
• anno fequenti fcripfitepiftolam in qua mandat ut adfe veniat Ni-
?«;opoliu. Sed largiamurSt" iftudjTimotheum&TitumpcrmanfifTc
.hunc in Crcta,illum Ephefi,non fequetur tamen fuifle ordinanos
- Paftores & Epifcopos, ni (i probaverint ita affixos fedibus fuis ra-
tione officri & muneris ordinarii , & Euangehftam ad Paftoris or-
.{linariigradum inferiorcm dehciporTe. Apoftolum Iacobum non
-obftante fixa ftationeHKrofolymitana Apoftolatum retinuiflc fu-
Jiradiximus. Idcm de Timotheo & Tito Euangeliftisdicimus.
mo diferte jubet Apoftolus,cum fcnberet e vinculis,Timotheum
pcragere opus Euangeliftx five Ephefi, ilve alibt fuerat>2.Timoth»
4. 5, Et qui hanc ep»ftol«im*fcriptam volunt a Paulo in poftenori-
bus vincuhs magis ftrmaht argumentum noftrum,nempe quod eti-
am aflignati certis Ecx kfns, non tamen Epifcopicreati, ica Euan-
.giftarum munerc fun£h lunt ui regionibus ceuprovinchs (ibi aflig-
natis. Viveamu^, utiftuc) argumentumelujit Tilenu;\. deterum
\fuo4 mib/a GtnebmfibuA Magtftrts petfuafo vifim> id l>obh quoque m
%a<km indo tdoUaVidtti, non muor* HamLu funi iUiTimotbeum &»
Titum*
15* Epifcopus & Presbyter
Titum> cr reliquos itlos Patdl rvvi^yxs Euangtlijlas fulfiil
^uenti barioUtioni adbibetur fultura ex loco z.Timoth.\ 5 .nbiTimo-
tbeus peragerejubetur op m Euangelift* . Toterat non abfimili fujfragtt-
tioneetiamin jtpoftoiorum cottegiumcooptari Timotbeus ex loco i.Cor.
16.10. VbiiMt dkituropm <Domini operari,ficut Paulus jipeftolns. In
ludo Gencvenfi edo&os fuhTe nos non poenitet. Genevenfium ha-
riolationibus captum fe fatetur , propterea non miratur nos etiara
captos. Acfi mirum efTet, fi quis non in eundem lapidem impin-
geret, in quem Lynceus oculis & perfpicaetflimus fcilicet Tilenus
lmpegerat. Scd mifTa Sectarii arrogantia ad rem ipfamveniaraus.
Opus Domini operabatur ficut Paulus, quia ipfiuscooperarius Sc
locius gcrmanus erat ln opere Domini, (icut aliura cooperarium , ,
Philip. 4. 5. hoc elogio commendat, quafi fub eodem jugo in agro
X»ominitrahentem. Iuvenis eratTimotheus, ut igitur conciliaret
illi authoritatem apud Corinthios,hortatur ne pro nihilo ilium ha-
beant,id eft,ut ahbi,ne juventutem eius defpe&ui habeant,Sc ope-
rari opus domini dicit, ut & ego. Preterea non dicit ut ego , ied
uc & ego , ug Kcti iyco7 qua? longe diverfa funt. Ambo operati
funt opus Domini, (q6. non opus Apoftoli. Timotheus operatu$
cft opus Domini , ficut & Apoftolus , ied non ficut Apoftolus-
Efto, dixerit Apoftolus, operatur opus Domini, ficut ego, non fe-
queretut vi & virtute eiuldem & paris fun&ionis operatum fuiffe.
Paulus ad Galatas dicit,neque rejpuiftis ,ftd me ut jfngelum <Dommi9
ut Cbriftum lefum excepiftts ,GaUt*^.\^.r\on tamen parerat Angelo
Domini,aut Chrifto Domino ApoftolusGalatarum judicio. Non
crgo paritas aut a?qualitas inter Timotheum & Paulum , fed fim?»
litudo notatur ncmpe qubd in uno tertioconvenirent in operc
Domini. Sed peragere opus Euangelifta? , non eftoperari opite
Domini licut & Euangelifta operatur, fed ficut Euangelifta opera-
tur, imb Euangeliftam ferib agere. Q^id eft opus Euangeliftae
^efenj.l^ peragerc,inquit Dounamus^iifiEuangelizare,hoc eft Euangelium
««4,3.1*, praedicare, qubd quivis concionator .Ec minifter Euangelii poteft.
Sed aliud eft Evangelizare fenfu largiore , aliud opus peragere E-
uangelifta?. Iftud enim eft ut Euangeliftam Euangelizareralioquin
rton ent proprium opus Euangeliftae. Apoftolus urgct Timothe-
um, ut perpendat dignitatem fundionis ad quam vocatus qub ani«*
mofius pergeret : cum jam amiflurus efTet praeceptorem ndelem:
quod obfervatumeftapicccvfcehcismemoria! MagiftroGevevenfi
Keverendo Calvino. Sit igitur EVangelt^tre omnibus comuiu-
ne, quidocendi& praedicandi poteftate prjedicieranc, Euangtf-
liftarum tamen appellationullibi infcripruris tribuitur,nifi jisqtfi
«rant Euangclifta? proprie difti , qui Euangelium praedicarunt
nonin una fed pluribus Ecdefns. Si nullibi.in ampliore fig-
nificariona
>ciufdem Ordinis & Gradus. r^
aiftcatione fumitur ifta appellatio , & nihil cogituthoc loco dif-
cedamus ab eodcm fignifjcato , perperam ab Euangelizationis
. opere communi ratiocinantur contra Euangeliftae appellationem
fubfidianis Apoftolorum miniftris peculiarem.Nam fic etiam Dia-
conos tollere poffunt , quia vcrbum mhuftrare ipfis Apoftolis &
Euangcliftis tribuitur. Fatetur prxterca Dounamus Timotheum
fuifie Euangehftam , nihil igiturimpedit quo mmus Euangelifta
dicatui\,qui reipfa fuitEuangelifta. Euangeliftas proprie& ltri&e
didos Timotheum &: Titum non fuiffe fic probat Tilenus in
Saravi* ludo edo&us. Euangeliftat proprie \ac ftritth acceptos Vaice.cAf.%
€onftat ex autbenticis 2Vgl>i Teftamenti tabulis , aCbriftonon mi-
nmimmcdiatc Vocatos futjfe , qudm ip/ifuerunt Apofloli. Timotbeum
Vero\ dtfcipulmcum cffet,fratrum quiLyftris O* lcvniierant^teftimo-
nto ornatum, & d faulo adminifterium \>erbi adfitum fuiffe , kgimm
txerte, ./£#. 16.2. 3. tPreJbytmtim de quo i.Timotb.^. i^.Jhe coetum ac
collegium frejbytercrum fignificetyUt Vult Be^a, fi*e munm a Pauio per
toanuum impofitionem demandatum Timotbeo, ut \>ult Cabinm,cui ego
tjfentior ; nibtl ad Euangeliftam proprie diclum; neque cnimquodex-
traordinarium duntaxat & temporarium eft munm,ab ordinanisEcclcfi*
fniniftris cuiquam poteft mandari; neque Prcjbyter qui ordinatur, idem
Euangettsta, quatcs fuerunt illi lxxydicipoteft . Hi cnim ab ipfo (Domino
tocati &* inftituti bomtnis if//A* inftitutionem &> prtcepta , qualia
Timotbem non pauca accepit, minime defiderant. Primum, ait a
Chrifto non minus immediate vocatos Euangeliftas , quam Apo-
ftolos. Septuagintadifcipulos intelligit, quosdicitabipfoDomi-
co vocatos, & inftitutos Euangeliftas. Vtrumque falfum. Nulli
crant Dominoin terris verfante inftituti Evangelifta*. Septuagin-
tadifcipulos e numerofa difcipulorum turba Dominus felegit,
quos apparicorum inftar mifit binos ante faciem fuam in omnem
civitatem & locum qub ipfe venturus erat, Luc. 10. Vt nimirum hi Z. r . <. H
nontam pr<edrcaretitEuangeiium, quodnondum erat impletum , qudmnnm.},
*tpr<epararentquod.immodo populos pergeneralem annunciationem jam
taventffe Adejfiam, & appropinquare regnum <Dci, inquit Spalatenfis.
"Wwue bic injiituitur folennis qutdamprtdicatio Ebangelij , quaiis fuit ^Jnnot. i»
i diftipulis ufurpata, quumjam Ecclefiat conftituerentjedmittuntur ifti Luc.iq. 7.
Unquam Cbrifti apparitores% qui eum fignificarent adventare Hicrofoly.
ntam, &* Verum &* uUimumJubileum promulgarent, nempe utCbrftm
Jupremarum fuarum concionum Zrpajfionis, item ac rcfwrreci ionis plu*
rtmos teftes baberet , inquitTheodorus Beza. Vides, ut convenit
xntcrSpalatenfem&Magiftrum Genevcnfem. Hxc autcm gcfta
fuiffe in ultima Chnfti profe&ione exiftimat, cum «Jingerer faci-
cm iuam ad eundura Hierofolymam, Imperfccidm ck hmiraram
jftam prcwnulgationem vocat Spalatcnfis. T.mporiactiam fuit ifta
Kgauo, ^uamunatanturniviceobue mamlatumfuit, 6c prc' -'^
i*4 Epifccpus & Presbytar
ifdUt. I i. Bofldodfa ad rrunus aliqucd ftabile cx fixum vocati fur.t. fbuodecm
u.ynum.}, jjpoftclos j M frofm Jtc ncminatos firwa & confanti eitcltone ordi*
* mosfuos mtnijit os du w Ul ertnt efft Voluit. Hos 70 dijcipulos ad cer-
tuw, & Jlabilc aiatoa talis nuwtri corpus non rtdegit Jidfuos pracur-
fores ejTt Voluit. Teratfo boc primo mumre ncn lcgiwus tos awpltus mf.
fos 4 Cbriflo in mmijttrium Vtrli, vtquenov-am itlis replicataw commtf.
Jtontw cuw extenfone, ftcut duodecim Jlpoftolos fchnus dtnuo acctpijfc
i Cbrijio poft refumtfiencm m.mdatum , &- commiffionem gtntrakm
fui yipoUolituiptrpitui & uritrtrflisin orbtm tcrrarum <? dt illisftp-
tuaginta nulhm ampl;sos babcmsos mentionem m faais literis fub boc
prafixo nuwero jiififub communrjfimo difcipulo) tt nomme Nomma 70
difcipulcrutr.,qui a Domino fucrunt elc&i,dum fingula expnmerc
conati funt aliqur, cmnesfere,quorum mcminit Pauius m Epifto-
- j lis,niilIo judicio confarcinantes,;nter difcipulos Domini adnume-
34. rarunt, cuiusrei primus poftHippoIytum au&orfunDcrothcus,
irquit Barcnius. Euftbius, cum in iis hmc indeperquirendis ,
haud pan.m laboris infumpfifle videatur,fateturnulpiam inveniri
**'P' *■' l' eorum catalogum. Difcipuli, qui Iohann. 4.2 dicuntur baptizafle
£**• non erantexnumero yodifcipulorum. Imb nondum omnes Apo-
ftoli ad difcipulatum,nedum ad Apoftolatum vocati erant. Erant
adhuc rudes & ignari, vere difcipuli, non magiftri : & proinde ip-
forum baptizarenilaliud erat quamadmandatumChriftiprsefcn-
tis & Euangelizantis tingere. Et ideolohann.3.22 dicitur Iefura
baptizafle, quia ipfius mandato adminiftrarunt externam tingendt
actionem. Septuaginta difcipulosa Chrifto denuo confirmatoi
ante afcenfum in coelos nufquam legimus. Auguftinus & Ambro-
fiui , tefte Spalatenfi,fentiunc aChnfto defecifle , quia Chriftu*
converfus ad duodecim dixic , ?\nnquid & Vos vultis abire lobatm*.
6.67. Epiphanius defecifle, fed redrifle faltcm quofdam arbitrarur.
Chriftus quidem dixit iis, Gaudetcvert fotius » quod nomina Vefers
fcriptafint in coelis Luc. 10.20. Scd ad munus & vocationem rcdi-
ifle non putabat Epiphanius, qui fcptem Diaconosex horum nu-
xnero (ckclos (entubat, quod tamen probabile non eft. Nam
propter murmur inter HellcniftascvHcbraeos A£t.6.venfimiieeft
Diaconos omncs Hebr«eos non fuifle. Videmus tamen nonmodo
Gene^enfes Magiftros, fed etiam Patres 70 difcipulorum vocatio-
nem lmmediatara ad Euaugcliftarum munera denuo a Chnfta
confirmaram ncgare. Non kquirur ergo Tiraothcum & Titunt
non fuifle proprie & ftncte cudtos Euangcliftas, quia a Chrifto
non funt aui<rou$ vocari , quia neminem a Chrifto ante ipfiu*
afcenfioncm aa munus illud vocarum legimus. Extraordinariam
tamcn Euangeliftarim vocarionem fuiflc agnofvimus. Nam ex*
traordinaria vocatio fir non modo immedia.e-a Deo aut Chnfto
fua voce compellautejut vocatus eft MoUs SamuU & alu ui veteri
Tefta-
ciufdem Ordinls & Gradns. j^
Teftamento, & Apoftoli a Chrifto, CcA etiam mcdianre hominum
mmifterio,6c internuuciis adhibitis,non qui jus confcranr,fedqui
Dci yoluntatem & maniicum dcnuncient. Omnis lmmediara,
▼ocacio excraordinaria eft , non contra. Nam exrraorJ.inana
cft vel mj.iiara vel immediata. ImmHiata eft quas cicra ho-
minum miniftcrium fic, aut voce compcltante , au; fpincu in-
fpirancc. Euangeliftae vocati funr, aut imme.iiate foirirus atfUru
jncnnfeco , aur me iiance hommum mimfterio. Spirttus affla.u
intrtnfeco vocatuseft Philtppus Eaang-.hfta,uc vidcrur.Nam ctim
ante difperfioncm eflkc cancumm<>d o Diaconu;, p >ft difpcrfionem
infeiis Arioftjlis profe£fcus eft id Simanam,ur praedicaret Euange-
liun, & Euangehfta poftea di&us eft. Alii etia-.n qui primi ex
eadem difpcrfione in Phcenicia & Cypro Euangelizarunr , & m-
confulcis Apoftolis Ecclefce Antiocnenae fundamenta jecerunt
AcVi 1.19 eoJem modo vocati videntur. Mediante homifium mi-
nifterio vocatus eft extra ordinem Timotheus.Ne negligas donum
quod eft in te, quod datum eft tibi per Prophetiam, 1 .Timoch.4.
14. Ver Vrophstiam quomodo* quia ficilicet JpirittiA finctus oracuio
Tinotheum deftinxMrat , ut in ordinem paftorum cooptaretur Neque
eni n dele&us txntum fuerat hominum judicio, utfierifotet , ftd prtecef-
ferat Jpiritt(4 nuncupitioymquit Calvmus inhunc locum. Et ne quis
force putet Calvinum fenfi(Te Ttmotheum non fuiue Euangeliftam
fed ordinanum paftorem, {ciatillum pluribus argumentis probare
Timotheum fuiiTe Euaugeltftam, in commentarns & concionibus
in eundem locum & inftitutionum ltbro quarto , ubi dicii. (Pcr
Euangeliftas eos inteUigo , quiquum dignitate ejfent Apoftoiis minores , C'p-1- /• 4«
0jficio txmen proximi erant, adeoque \>ices eorum gerebant Qjtalts fue~
runtLucu, rimotheuA,TituSi&reliquifirniles. Extra oroinem vo-
catum Tim nheum ex i.Timoth.4. 14. alii etiam colligunt. }\on
bununo fuffragio Epiftoptui fifius fuifti> fid 'Prophttii hoc eft dihma
rc\>ektioney mquit Thcodotevis, fipiritujancto )ubentes aitTheophi-
la&us , fpiritus mandato , interprctacur Oecumenius. Qjhi eft e x
(Prophetia * inquit Chtyfoftomus. Exjpiritufentto. Qjuppe munus H^md % 1«
tft VrophetU nonmodo futura pr<edicere t Verum &* pra/entia dic.re : j Timoth.i,
fuoniam jr Saui prophttia oftenfits eft>qui inter 1>afa txtebat. <Detis enim
rcVelat juftis. Trophetiaitidem fuitt cum dicitfpiritusfiinttits : Sepa-
rate mihi fauium jr <Birnabam : ita &* Timotheus eleEtu eft. P,o-
phetias autem plwimts dicit. Forta/fis &> iiixmper quam ipfum accepe-
rat, quando eum '3* circumcidit atque ordinaUt , quemxdmodum & ipfi
fcribit* ^oli negiigeregratixm qu<t eftin te. lgitur ut iilum excitaret ,
fobriumqueac Vigiiantem faceret,admonet eum, quis iiium etegerit atque
0rduiar>erity acfiapertim dicat , <Dem ipje ie elegit , ipfi tibi Eccleftam
credidity nonte juaicium promoUt bumanum : Noii igitur fintenthm
f)<i pnhro ajficere. Siprophetarum nuncupatione defignatus fuiflet
X 1 Epiicopu*
1 5 6 Epifcopus & Presby tcr
Ep'fcopusEphefinus, quid opus erat , ut rogaret eum Paulus , tit
fubfifteret Ephefi. Noncft verifimile Timorheum nonobfequu*
turum divinae revelacioni abfque ullo rogatu aut precibus Pault.
De prima igitur affumptione ad Euangeliftaeofficium haec fpiritui
nuncupatio incelligenda eft. An Timoth^us donis non inftru&ut
donec fubfticerat Ephefi, quum tot annos ante praHicafTet Euan-
gelium in Ecclefiis celeberrimis. Pcrgamus ad alios. Anfelmut
Cantuarienf Videtur yfpoftoius prophetiim Vocarein/pirationemfincli
fyiritus , per quam fiiebat* quidde hoc <s* de cafteris ejfttatturus. Per
prophetiam,inquic Pifcacor, ideft, per finguiarem\ocationem tejia-
tam ab aiiqtio propheta ex reVei/atione Spiritusfiantfi 9 quaiis dificribitut
Irocatio Tauti & $arn.tba ad pradicandum Euan%tiium in Gr<ecia jift*
l%* e*p>4» 13.1.3.4. Mihi etiim prohabile lideturperpropheii rm inteliigi diVinam
u««.io. re\>chtiontm ,aic Spalacenfis. Videmus lgicur non folos Gevenenies,
fcd & veteres & recenciores agnofcerc vocationem extraordina*
riam in Timocheo, licec rnediacam , jubente per os prophetarum
fpincu fan&o. Agnofcunt & ipfi Htcrarchici. Dounamus in con-
^, cione ad finem , & Bilfonus de gubernatione Ecclcfia?. Sic entra
119 a^' Tripiicem eiigendi inno^o Teftamentorationeminbenio, perfipiri*
tum, perfiortes ^per fiuffragia. 'Pcrjbrtes Matthias deiigebatur ; perfiuf-
fragia friaconi : per fpiritM tocem emiffiam Tauins & lBarnabas ad
Ctntes docendtu abiegiti finnt : per fipiritum in Prophetis loquentem Ti~
prfg.ii*. inotheus defignabatu)\ i.Timoth.4. i.Timoth.i. Et eodem capite
Timotheum igitur tejiimonio 'Prophetarum approbatum & ammenda-
tumTauius incomitatumafpumpfity Zrfecum profjcifti}>oiuit , Cr per
impofiticnem manuumfiuarum eumjpiritufinclo locupietaVit. Vbi ett-
am vides de prima alTumptione prophetarum praedictiones intclli-
gereBilfonum. Et cette abfurdum e(Tet exiftimare Timorheurn
Epifcopi munus non nifi praegreffis prophetiis fufcepilTe , non au-
tem Euangelifta?. Addit Bilfonus Prophetarum praedi&ionibus
alium etiam modum extraordinem vpcandi Paftores in primitiva
Ecclefia, nempeafflatum incrinfecum lpiritus in ipfis Apoftolis.
Qap.f fag. SpiritusfianHus, inquit, Apoftoios in Tajiorum deieHu^oce, prophttta%
16 1 . Vei ajfUtu dirigebat, in quos manus imponerent , quojque ipfi caeitjiibus
Cap.7- p*g'fi<i$ donisac minifterio dignis adornartt, A&.19. Itcm, quos ipftfipiri-
lxs tusy Vtiinftinctu, Vti Voce, Veiper Troohttas nominaVerat. rn ew Apojioii
Cap 7.p*g- manusimpofiuere. Itcm, ldemfpiritus Tetrum zr lohannem SamarLe
ji*. dirigebaty in quos manus fiuas imvonertnt. Tari modo Tauium ajftauit r
utduodecimiilu Ephefijsad Eaifumibi plantandam multiformes fipi-
prftl ritus drter imptniret. Eufebius ttiam refert Iohannem Apoftolunr
' ' *• ex infula Paihme.Ephv.fum reverfum nonnullos in derum elegilfer
ut'2,j' quos Ipintus far.dus fit,nificabat. Si igi ur in Paftonbus defignan-
dis Apoftoh afflatu intrmfeco & inftir.clu fpuitus dingebantur,
multo magis lnaLlumendis cooperaxiis > 5c commiiitonibus furs »
qui
f iurdem Ordinis & Gradu*. x$f
IKil non uni Ecclefi* fed pluribus & per plures provinclas Evange-
lium promulgaturicrant. Dirigebat fpiritus fan&us Apoftolos in
peregrinationibusfuis, & in comitibus deligendis defereret ? Nc
quis forte miretur tot & tam variis modis Euangeliftas extra ordi-
nem vulgare vocatos,nempe prophetaru teftimonio,afrlaru intrin-
fecoipfius Euangeliftxvocati, vel vocantis Apoftolijfimile^vehm,
obfervet varietate' in elieendis Apoftohs.Quofda viva voce Chnfti
in terris,alios voce Chrifti ccelitus compellante,Matthiam intervc-
rriente hominum Minifterio^cx per fortes,ad Apoftolatum vocatos
perfpicict.Barnabas quo modo vocatus fueratmon conftat. Extra
ordincm tamen ln Apoftolorum numerumcooptatus cfh Nam
Apoftclum fuitTe eiufdem gradus cum Paulo apparetex multis in-
diciis. Abfque ulla reftri&ione & ciTrAag Apoftolusappellatur,
Ac1:.i4 4.14. Erpariauthoritatecum Paulo prjeditusemirtitur ad
gentes A&.13 . Alii erant in ipiurum comitaru > tamen Barnabas
ut par . non inter fuppares nominatur. Lyftrenfes Barnabam Io-
Vem,exiftimabant Act.14.1 2. Paulum vero Mcrcurium : cV faepius
prius nominatur Barnabas,quam Paulus. Semper diftmguitur ab
aliis comitibus Pauli, 6c in illa pcregrinarione per gentcs , & cum
afcenderenr ad confilium Hicrofolymiranum. Exacertario inter
Paulum & Barnabam orta ut aherab altcro abfceiTerit, AcX 5.39
& poteftasalTumendi cooperarium Iohanncm cognomenroMar-
cum,Apoftolum non Euangehftam fuirTe oftendunr. Silas erat
Euangelifta proprie & ftn&e di&us ut Barnabas , dicit Saravia.
Sed imaginanam fuam diftm&ionem Euangeliftarum demonftra- C*p *• Crf
renonpoteft. Hoc lpfoloco Act.15.40. Paulus Sila aHe&o abiit
commendatus gratiae Dci a fratribus : Barnabas aiTumpto Marco
navigavitin Cyprum. Vides Silam non parem fuifTe Barnabae,nec
afTumpfiftecooperarium y fed a PauloalTumptum. Ad.11.22. vi-
detur Barnabas iu eundem fTncm milTus Antiochiam, m quem-Pe-
trus & Iohannes Samariam. Cafaubonus Barnabam in Apoftolo-
rum numerum cooptatum fuilTe dicit. Baronius Paulum & Bar-
nabam fuperDuodenanum numerum fuilTe alltdos fcribit, ficut j n ^
Scnatort-s qui fupra numerum per gratiam in Senatum allegeban- - '
turquos Senatores abortivos appellan folitos fcribit Suetonius.
Calvinusait, Nift forte , quia Taulo adHtus erat colig.i $arndbas , ^fl.14.4,
utmmque in pari cjfiaj grudu flatuwius : ita Apofloli titulus Vcre iv
tpjum com^etet. Ipfe Dounamus dicit Apoftoli appellationem Defenf /.4;
ttcLT e^o^Vtributam Paulo ck Barnabae A&.14. 14. His { nempe ^-5-fi^ 14»
Dugfteum Apoftolis ) inquir Tilenus , accefilt PjuIus pecutiaritcr s
gentVms deflimtus Afl.9.1?. Gabt.t.j. fo>fitm &■ %irmKat. Rhe-/"*JW4
rnifts Pauh.m & Barnabam Apoftolos etiam vocant AcT:.i5.2.
Hunura teftimonia curnulare po{T'm, kd redeundura eft eb unde
X 3 di^iciius
i5 s Epifcopus & Presbyter
digrefTus fum. Euangeliftas a Chrifto viva voce vocatos fuiffene-
gamus,quia fcriptum non legimus : extraordinarie tamen vocatos,
ocab Apoftolis afTumptos di:imus. Nccetiamdjificemurenume-
ro 70 difcipulorum quofdam ad id muneris pofteaalle&os, ut ex
aliisChrifti-difcipulis. Qubdomnes velquidam alle&i fuerintab
Apoftolis, quia prius ad id munus vocati a Chnfto, negaraus. Sed
ad fecundumcaputprogtediamur. Efto, incjuienr, vocatifucnnt
cxtra ordin^m, non tamen ad Euangehftx, fcd Prefbyteri munus
vocatus eft Timotheus, I^enegHgito donum quodeft in te quodhtum
cfttibiperprophetiamcumtmp$ftioneminuum Trtjbyterii, ideft, ut
interpretantut , ad officium Prefbyterii five Preibvteratus. At
nullibi :n novo teftanunto ufurpatur vox ifta Prefbyterium pro
officio , fed colle&ive procoetu Sc confeffu Prefbyterorum. Cal-
Comment. in vmus utrumque fenfum non male quadrare dicit, hunc fenfum ta-
iTirrnrtfr. 1 men non reJiclt- Prejbyterium^ inquit, qui hicnomen cotte&ii>um pu-
' * * tantproPreJbyterorum collegio pofitumrettefentiunt meo judicia. Sed
certe fyntaxis & feries verborum fenfum illum de officio Preiby-
terii ferre non poteft. Qufs enim effet fenfus , fi quis fic redderec
verba , T^e negligito donum quodefk in te , quoddatum esi tibiper im-
pojitionem minuum Prejbyteratus ; adde fimilia, per impoutionem
manuum Epifcopatus, Diaconatus,&c Nec in (cripturis,nec apud
probatos authorcs repenes impofitionem manuum cum officio ad
quodquis vocatus,fed cum perfonisimponentibus conftru&am. Si
Prefbyterii vocem refcres ad donum , non modo erit hyperbaton
inelegans. Ne negligas donum ( quod eft in te,quod datum eft ci-
biper prophetiam cum lmpofitione manuum ) Prefbytcrii, fed &
ipiaphrafis Cdonum Prelbyterii vel Prefbyteratus, quod eft in te)
dunorerit. Apoftolusalibi illuftrat fenfum huius loci. Quam ok
caujam fuggero tib% ut exfufttes donum (De% , quod ejl tn te per hn~
pofitionem manuum mearum9 TtoVX&pwp* *-Timoth.i.6. Im-
Sofitio manuum perfonae eft ibi nonorficii. Ipfa etiam res & hi-
oria rei gcfbe lftum fenfum refpuit. Vel Euangeliftam vel Epif-
copum oportet fuifTe Timotheum. Nam Timotheum Prefbyte-
9eCUrU.l, nimfimplicem non fuifle conftat, inquit Bdlarminus. Quis )>er$
1. tsp.11. ' dubitet, ait SpzhtenC\s,primosplures Epxfcopos ab ApoJlolU Epifopa-
£ x. c. 4. ^mbabuijfe totum immedtate abfque p><etio Prefbyteratu : qualisfuit
nutn.it. ' Tvnotheus, Titm & Baniabas, SilaiJBarfabas & fimiles. Sed cum a-
libiTimotheum Epifcopum generalem nullicertae fedi alligatum
a Paulo vocari adjutorem fuum dicit , nilaliud fequetur quam
Euangeliftam fuifle, & ad id munus immediate, ld tft, abfque
Z.i. «*/>. 3. praevio Pretbyteratu vocatumfuiiTe. Nam quem lllegeneralcm
-zum. 60. Epifcopum, nos fecundum fcriptura? phrafim Euangeliftam voca-
mus. SicOecumeiuus. luxta Jlintus reVelatiotiem Timotheus & k
Paulo in difcipulum eklius> 3* circumcifus% & Epifcopus ordimtus esi.
Ac
clufdem Ordinis & Gradu*. 159
AtcumaPaulo affumptusEuaneefiita, non Epiicopns proprie jH «v^ «^
fuit. Sive igitut Prefbyterarus five Epifcopatus pronric dictus, ' ' !
Prefbyterii voce hic intelligi non poteft, quia nec hiftoria rei ge-
ita?, nequeverborum fyntaxis, nec ipfius vocis ufitata fignificatio
in fcripturis, hunc fenium ferre poteft. T^obisVeriorVideturgr^
CO)umexpofitioy dicit Bellarminus, qui nomine Trejbyteru' intelligunt DeClericit
cborumfiVe ccttum Trejbyterorum ideft^pifcoporum quinoVo Epifopo Lu caj>. jft
manus imponunt ; ficenim exponunt Qbryffftomus fTbeodoretus ,2 heo-
pbilittus, Gr Oecumenius. Licet de Epifcoporum coetu interpre-
tentur, rattoni temporum fuorumfuam inejrpretationem accommodan-
tes% ut ait Iunius, de ccetu & confelTu tamen non de officio Gra?ci
interpretes Graecam vocem interpretati funt.Epifcoporum coetum
non intelligere hacvoce Apoftolum patetvelex eo , quod tunc
temporis non erat collegium Epifcoporum Lyftra? , ubi alTumptus
Timotheus. Antonius de Rolellis ait, propterinopiam Epi/coporum
Vaulus Timotbeum & Titum folus E'JJcopos confecraVtt. Iohannes Mon4rch9
Maior, idem dicit, Vaulus non qudjtuit duos pro ordinatione Titi G* tart' \' ca'?'
Timotbei. Aquinas ait nondum editum canonem Apoftolicum, tn*-J(ntent»
ne Epifcopus abfquc tribus Epifcopis ordinaretur. Armachanus *lli,17-1lt»$
cum quemvis Prefbyterum legitimumconfirmationis miniftrum '* l'T'm-4»
probarc veller , hunc Iocum de Prefbyterorum coetu exponit in ®* con^m*
libro undecimoqueftionum Armenicarum,reftc Bellarmino. At C4?%11*
inquiunt, munusextraordinarium & temporarium ab ordinarns*
Ecclefiaeminiftris cuiqu^m mandari non potcft. X^eque enim fas
tratt inquit Ambrofius, neque decebat ut inferior Juperiorem ordinaret.
T^emo enim tribuit, quodnonaccepit. yitjfne ullacontroKrfta, ait A-
poftolus, Idquodminuseft, ab eo quod maius eft, benediciturfiL non h
contrario. Refpondco,primum,non Prefbyteros folosimpofuifle
manus Timothco, fed etiam Apoftolum Paulum,ut patct ex 2.T1-
moth. 1.6. ut exfufcites donum.quodeft in te per impojitionem manuum
tneatum. Apoftolus maior eft Euangelifta,etfi uterque extraordi-
terium \>ocat , inquit Theodoretus in lllum locum , qrti ApoftoU^
cam accepetantpratiam. Si non unus Apoftokis,fed plures Apoftoli ,
autviri Apoftohci plus quam Epifcopi initiarunt Timorheum*
impofirione manuum, in Euangelifta?munere,rumexrraordinani
cxtraordinariuminiriarunt. Sed Apoftolos plures , aut Apoftoh-
cos viros , five Epifcopos, five phisquam EpifcoposfuiiTe Lyftne
aut Eplufi, quum imponerentur manus Timotheo qui juftutn
Prefbyterorum Senatumconftituerenr,probare,non abfque frrip-
tuns divinare debuit. Prefbyteni vox ordinarium & fhcum cor-
feifum PiefbyterotumaUcuius ioci fignifcat non autem numerum
pro
i <s# Epifcopus & Presby ter
pro rc nata coeuntium,aut fibi obviam occurrcntium Prefbytero*
rum, ftve fimpliccs fint Prefbyteri five plusquam Prefbytert.Mif»
fis tgitur divinationibus & inanibus conje&uris , dicimus Prefby-
tenum id eft , coerum Prcfbyterorum certa* alicuius Ecckfia? tm-
pofuiffe manusTimotheo, fed Paulum Apoftolum , qui Euange-
Iifta dignitate & gradu fuperior eft , manus etiam impofuiffe &
proinde a fupenori non inferiori initiatum fuilfe.Inferiores etiam
fuperiorem ordinarc , & inaugurarepoffe in tpfa Romana Ecclefia
fatts conftat. Eptfcopi Archicpifcopum.Archiepifcopi Papam in-
augurare poffunt. Imb inquit Anaftafius tn vita Pelagii , cum non
cjfent,qui eum ordinarentjnbentifuntduo Efificofidobannes de Terufio,
O* tBowvi de Ferentino, O* Andreas Trefbyter de oflia, & eum ordina~
Verunt Epifiopum. Prefbyteri Ecclefix Alexandrtna?, qui unum ex
K 11 m de feincel»0"gracu*collocaruntut prjefidcm,poftea mutataillapro-
- i r [l . ftafia in gradum potcftatis abfque dubio in tnitio etirm confecra-
cj* .*• runc> j^uo Abbates mitrati, & unus Epifcopus ex Papae difpenfa-
-* ' ' tione iti Ecclefia Romana confecrare poffunt Epifcopum, at abba-
tes illi Prefbyteri funt.Imo unum Abbatem Epifcopos confecraffc
ex Beda fupra oftendimus. Confecrans confecrando fuperioreffe
poteft 6c fi non confecrato pera&a confecratione fuperior fit. Pref-
byterium eft maius Epifcopo etiam confecrato, nedum confecran-
do: Eptfcoporum Synodus Archiepifcopo, etfi finguli Prcfbyteh
fcorfim non fint maiores Epifcopo , aut Epifcopi Archieptfcopo.
Ananias Paulo impofuit manus, non modo ut curaret cascrtatem ,
fed etiam ut acciperet fpiritum fanftum. Prophetae & Do&ores
impofuerunt manus Paulo & Barnabae A&.i$. 3. quamvis Paulo
& Barnaba inferiores, <k feparati effent tlli ad opus ad quod voca-
£,.1. eap. t. verat eos fpiritus fandus,ab ipfo fpiritu fancto. X^uUus tunc aderap
Mum.io • ex duodecim Apoflolis> inquit Spalatenfis. Lttigenc intcr ie ponti-
ficii , utrum tmpoficio tfta manuum fuerit ordtnativa, & ad Epif-
copatum rclata, an tantum precatoria , nos tenemus precatortara
fuiffe & conamendatoriam ( nam commendarunt eos gratiae Dei ,
ut dicttur capice 14.26.) tamenut ordinarenon potuerunt, & ad
mimfterium vocare Apoftolos, qui erant extra ordinem vocati ,
ita nec ad opus certum, vel locura. Nam fpiritus fan&us dirigebat
Apoftolos tn fuisperegrinationibus , & htcdtferte dicitur quod
emtfli funt a fptritulan&o, oe tamen tmpofuerunt illis manus*
fbidemnum. tDeflinihit eos fpiritus fanttus, inqutt Spalatenfis, ad maiores adhuc
15. hboresy zr ad no^as ampliorefjue proVmciaji Cbrifti fide imbuendas. Ad
bocl>ero quoniam egebant^iurimiimgratiafpiritusfancfi , quiiUosrege-
utifo^erety confirmaret,^ tueretur, idcirco ipfifinet>ut par eft, creciert
itx expofcentibuA, (r rogmtibus,Ecciefiatota lUxjn qua erant^Antiocbt*
niyjejuwjs & orationibus tam grande obus conherfionis gcntilium <L>0"
mino cQmmendibat, <r gratiam fiirtius fimcti pro bu dnobui impion*
ba$9
eiurdem Ordinis & Gradas. !6i
hat, (3* pey impofitionem manuum impetrabat. Exponit poftrema ver-
<ba infcquentibus, eum dicit impofitionem manuum fuifTe cere-
moniam piam & tunc confuetam , uti partem qnandamefficacis
orationis. Sed re&ius diceret fuiffe ritum, & geftum orantis in-
dicantis perfonam cui gratiam implorabant , quam partem effica-
cem orationis. Cum affumcndi erant Levitae e medio filiorum
Ifraelis, ut puriflcarentur, jubet Dominus utadmoveantur coratn
Iehova, & nrtantur filii Ilraelismanibus fuis fuper ipfos Levitas ,
Num.8.9. 10. Etfi Dominus ]u(Terat Levitas confecrare in mini-
fterium, tamen jubet eciam Ifraelitas imponere manus Levitis,tan-
quam fi ultro fuo nomine eosdederent ad minifterium,ut appofi-
teintcrpretaturFrancifcus Iunius in Analyfi.Videmusergoquam
meptum fit ab «mpofitione manuum argumentum ducere contra
vocationem extraordinariam, & inde colligere Timotheum non
fuifTe Euangeliftam proprie di&um.quia manus ei impofita? a Pau-
lo & Prefbyterto. Impofitionem manuum exiftimantfacramen-
tale fignumefTe, vim facramentalem habere , & gratiam conferre
&proindc inferiores non pofTe maioribus, & ordinarios extraor-
ainariis imponere manus,quia per impofitionem manuum gratiam
conferre non pofTunt. At error eft , principium illud cui innitun-
tur, qui jamdiu in fcholis inolevir. Impofitio manuum ordinaria ,
gratiamnonconfert,fedtantum indicat perfonam cui impetranda
eft gratia,& in vocatione cxtraordinaria flgnum eft approbationis,
& quafi obfignatio , & tcftificaiio extradinarias vocationis. Cum
igitur Timotheus intiandus erat in munere extraordinario, expe-
alebat teftimonium habere cuiufdam Ecclefiae de vocationis modo
& ordine teftantis, & prseterea commendari gratiae Dei ab Eccle-
fia illa precibus fuis, quarum in perfonalibus adionibus ceremonia
confuetaerat manuum impofitio. Nam multi &c magni labores
erantTimotheo exantlandi , & magna illi militiamihtanda erat.
Notandum etiam magnum difcrimen efTe inter impofitionem rria-
nuum Prefbyterii &TPauli. Nam per impofitionem manuum
Apoftolorum Deus conferebat charifmata non antem per impofi-
tionem manuum Prefbyterorum. Ideo de fua impofitione fic lo-
quitur, S)onum quod efl iu te per impofitionem manuum mearum :
deimpofitione autem manuumPrelbyteriinon ait per impofitionem
manuum Trefbyter^ , fed cum imfofitione manumn Trejbjter/j : non
$<<& fcd uiTct, Quod ad regulam illam captiofam, 2N(pwo potefl
darequod non babet , refpondeo, non dedifTe Prefbyterium Timo-
theo vel dona vel poteftatem Euangelifhe, fed,ut dixi,fuo judicio
&tcftimonio obfignafTe, & Deo precibus fuis commendafTe.Prse-
terea fallit etiam in ordinariis haec regula. Nam concedatur Ti-
motheum fuifTe Epiicopum, dare tamen potcrant Prefbyteri Ly-
Hjenfes Epifcopatum Tunoiheo , ut Alexandiini Alexandrino :
\6% Epifcopus & Presbyter
Contfoveyf. 2^am Epifcopatm non eft donum aliquodreale , fidfuncth, qUA quideM
t.qu.i cap, daripoteft,abus quiea utinonpofjunt, inquitWhitakerus. Sic popu-
I s . fe&. u Iua tn quibufia m locis %egem crext, fic olim milites imperatorem tjrUmen
Ho n ptnes hos imperii adminiftratio fuit, necpcncs populum regni. 2)e-
inde, inquit, Bcclefia poteft facere Bpifcopum ; Eccleftce datapotefta* efi
fuos Bpifcopos & Taftons nominandi &> creandi.Et quanquam tota not$
poteft fungi hoc munere, poteft tamen eligere , & ordinare quieofungan-
r r tur, ut fi nullus ejfet in orbe Epifcopus, tamen Ecclefia pojfet Epijfcopos
pefenf c.i. frwr(? Guilielmus Altifiodorenfis in fumma fua lib.4. aiiv Siejfent
%n mundo tantum tres ficcrdotes ,oporteret quodaliquis illorum conjecra-
retaiiumin Bpifopum,almmin Arcbiepifcopum, fimplices facerdotes
non tamen funt Epifcopi. Vide Saraviam. (Dare, inquit Whitake-
rus, atiquod donum reale pro^rie dicimur, quod habemm, quod cum de-
drmus,non habemus. At Epifcopatus non eft donum reale, ut fupra
dixit, fedfun&io,certe nec Euangelifbcfun&ioeft donum reale.
Reliquum eft a dhuc tertium Tileni di&um. Euangcliftas proprie
di&os ab ipfoDomino vocatos,&inftitutoshominis \|/;AiT infti-
tutionem & pracepta , qualia Timotheus a Paulo non pauca ac-
cepit , minime defiderare dicit : & proinde innuit Timotheum
a non fuiffe Euangeliftam proprie diftum. Euangeliftarum proprie
&**. tr*cl. ^lc^orurri) qlu nuna mandata ab Apoftolis acceperant nemine nc*-
t*p . *• mine defignat, ut difcrimen fuifTe inter illos & Timotheum often-
dat. Saravia Silam & Barnabam Euangeliftas prioris generis ex-
iftimat. At Tilenus fupra annumeravit Silvanum (qui etiam Silas
nominabatur utpatetex A&. 17. 15 & 18. 5. i.ThefLi. 1. &
r-ThefT.3.6) pofterioris generis Euangeliftis. De Barnabafupra
^ /j diximus. Dounamusunicum Philippum Euangeliftam nominat 9.
w.4. fca.11 qUem ex numero 70 vel 72 difcipulorum & aChrifto immediate
vocatum fuiffe afferit , Barnabam ut fupra oftendimus, Apoftolo
Paulo affociat. At Philippus erat 7 Diaconorum unus, priufquam
ad Euangeliftaemunusvocatus. Non ergo a Chriftoin carne vei
poft refurrcdionemvocatus adEuangeliftsBofficium. Nam mini-
ltenum menfarum & viduarum a minifterio verbi fepararunt A-
poftoli. Euangelifbe erant miniftri verbi , & rninifterii illius ex-
ercitium intermififTe , vel utrumque minifterium fimul exercuiftc
non cft credendum, cum decreto Apoftolorum feparata efTent ifta
munia. Immediate tamen vocatum per afflatum intrinfecum fpi-
Syntagm. Tltus non negarnus> Vc\,fiex fliacono Euangelifta faclm eft extraof~
difput part. dlnem^ut (i ^Deo per AngelumVocatws, quod innuere Udetur fingularis
i.dilput.xi. iiiare),eiatio at~t.S.z6 aut priufquam Hierofolymis difcederet ab jipofto*
[ea.i^. fc adhunc minifttnj gradum proVecltvs , tit vult Tilenus, non reluc-
tabunur, & fic mediante hominum minifterio vocatum non aagre
dabimiiSjCum Philippum,tum alioSjqui prirai poft difperfionem in
Phoenicu & Cypro Euangeli&arunc, A&* 1 1 . 19. Sed nulla acce-
piffe
eiufdcm Ordinis & Gradus. 165
pitTc mandata ab Apoftolis Philippum,qui ab ApoftoIis,ut ait ille»
mimiseft, an crcdibile eft. An vetifimilc cft abfque mandatise-
mifTumab Apoftolis aut Cxhvex manfifle & nulla a Iacobo aut
aliis Apoftohs,mandata accepilTe, Aft. zi. Non funt pugnantia :
vocari extraordmeetia immediate,&:tamen,mandataabApoftolis
accipere. Non enim omnes qui extra ordinem vocantur, aut im-
mediate, funt Apoftolis donorum menfura asqualcs , & extra om- «s
ncm erroris aleam conftituti, ut llli. Ponatur Philippum a Chnfto
viva voce vocatum, Philippum & alios interfuiffe coetui Apofto-
lorum , & defccndifle fuper cos fpiritum fanclum die Pentecoftes
A&.i. an propterca tot & tanta charifmata in illos quot in Apo-
ftolos efTufa. Numomnes Apoftoli? Vt ylpojlolis mator cLita pote- Defenf.i,%j
ftas,itaetiamin tjs maior relucebat gratia> inquit Saravia. Si omnia
non funt lllisrevelata ficut Apoftolis, quod ab Apoftolis mandata
acceperint, credere par eft. Saravia Silam proprie di&um Euange-
. liftamvult, & tamen Lucas rcfert Paulum afTumpfiiTe eum fibi
comitem&eius opera fubfidiana,ficut &Timothei,ufum. An co-
operarium habuit, qui mandata nulla ab ipfo accepcrat. Praererea
multa mandata accepit a Paulo Timotheus,non tam fui quarn Ec-
clefiarum, ubi fubftitit ad tempus, caufa. Multa enim mandata
Timotheo Paulus dedit quorum ignarus non erat, ut qui in Pauli
coraitatu eorundem praxim m aliis Ecclcfiis obfervaverit. Eccle-
iiarum igitur adquas ablegatusvel ubi fubftitit , caufa,pra?cipue
mandata Timotheo data iunt. Apoftoh non poterant Ecdcfiis
omnibus, quasplantarunt, prasfentes operam fuam addicere , nec
viva voce informare. Et Apoftolorum fcripta aut nulla aut pau-
ciora in Eccleiiae primordhs extabant ; Oportebat ergo mandata
& mandatarios mittere , quivel mandata in fcriptis acceperant ,
vel ex ipforum ore exceperant , ut per mandata & mandatarios ,
<juo ad poterant, abfentiam fuam 1 upplerent. Mandata autem de-
derunt plerumque vel ut aedificium quod inchoaverant & adver-
fariorum importunitate coa&i,a'it alias obcaufas, reliquerant, ex
«dificarent, aut Neophytos trementes ob perfccttfiones recens ex-
citatas confirraarent, aut pfeudoapoftolisckimpoftonbus occurre-
rcnt, aut dogmata de do&rina plenius tradercnt,aut de politia for-
manda praeceptis Apoftolicisinformarent. Et in hifcc Euangehftas
tllos lmaginarios prioris generis , Apoftohs nullam operam ac-
comodaue cenfebimus ? Subfidiarios vocant Apoftolos, & tamen
nullum fubfidium Apoftolis tuhlTe fequitur , fi nulia ab Apoftolis
mandataacceperant. Apoftolos oporut fuifle potius quam Euan-
gehftas, qui iua authoritate omnia abfque Apoftohs pcragebant.
At nulios agnovit Ecclefia iummos Archuectos , nifi pnmarios
Apoftolos. Oportcbat femper Ecclefias certiores reddi , quicquid
de iide, vel politia neceflarja & perpetuacsadebatur , ab Apoftolis
Y z nuxifle,
i6+ Epifcopus & Prcsbytcr
fluxifle, vel fuper Apoftolorum fundarnenta aedificatum efle. Et
quibus mediis externis certiorcs reddi poterant, nondum abfoluto
Canone Scriprurarum, quam miiTisaliis,qui ex ipforum ore utex
fonte omnia hauferant,& ipforum vias in Chrifto noverant. (Prop-
terea mifi Vobit Timotbeum,qui eft filim mem dile£tu4,&' fidelu in 2)o-
mino qui Vobit \n memoritm reVocabit qu* fint Vi* mea9 in Cbriflo , Ji-
cut ubique in omnibtvs Ecctefijs doceo, i . Corintb.^. 1 7. ideft, quam viam
& rrguUm fequor paffim in docendis Ecclefiis,a\t Beza in Annot. Vi-
., . as mcas id eft, difpenfiationes, pericula, mores, leges,fiortes,regula6 Jlpo-
omi. 4. ft0[lcaA, {$> aliaitemomnxa, inquit Chryfoftomus. Et tu qua? audifli
w or* ' ex mt inter multos teftes, committefidis bominibus , qui funt idonei a\
alios quo ]ue docendos, 2 . Timotb. 2.2. Tu Vero affequutus es doBrinam
meam,Yttx mca rationem, propfiium, fidem , 2. Timotb. 3. 10. Re&e
igitur Gcrfomus Bucerus m lua diiTcrtacione fentit, qui, quod ab
Euangcliftismanavit merehumanum non fu:fie deputandum aiTe^-
P*£ff7* rit. i^ibilenimaiiudy inquit, Ecclefiis tradebant,quam quoda ftomino
O* jipoftoiis acctperant,& auUore Deijpiritu, cuius impulfu acjujfio-
ntfubfihiariam operam Apoftolis pr#ftabant,in ufum Eccie/ia? AeftinaU
efjc certcperfuafierant. T^am qua Tttm Cretenfibus, Timetbem Ephe~
ftis, cum loce, tum inftitutione fua ex Apoftoti brafiripo tradiderunt ,
>ere jtpoflolica ejfe,tanquamab Apoftolis immeaiate profeHa nemo un-
quam tnficia* ivit . Exdi&is patet Euangeliftas omnes mandata ab
Apoftolis, ut ipforum cooperarios, & quafi Apoftolos fubfidia»
rios accepilTc, idque non minuiiTe Euangeliftarum authoricatem ,
fed potius amplificaiTe. Sunt ergo in Timotheo,Tito,& aliis Euan-
geliftsextraordinaria, iftaquaeiequuntur. 1 qubd extraordinern
vocaci. 2 quod non uni Ecclefi2e,fed pluribus per plures provincias
®ionesop*,ram fuamaccomodarunt. 3 quod Apoftolorum co«
operarii&comitescum effent, ab Apoftolisablcgatiad Eccclefias
conftituendas confitmandas & mformandas do£hinam & mandata
Apoftolorum perfercbant, & proinde maiori authoriiate praditi
crant, & in dot>rina tradenda , & difciplina dirigenda , quam alii
paftores , qui particularibus Ecclefiis operam fuam addixerunt.
4 maiora habuerunt dona non induftria modb acquifita,f ed etiam
extraoruinem,& proindeextraordinaria. Charifmata fpiricus fan-
cti cffufafunt m Euangeliftas maior: menfuraquam inalios.Nam
cum fccundi eiTent ab Apoftolis & authontate &onere, donisetia
fpintusfupraalios in Ecckfia mferiores miniftros ornari parerat.
Barlous Epifcopus Rcn\nfisfatctur donorum fpiricus racione mul-
tu ^ifTerre Epifcopos noftros aTimotheo & Tico. Tanta f/?,inquit
, fo . dijferentia, quanta inter ba?c duo hoycc. o~od)icL$ ^ d? hoyof, yvucWQ
1 .Co>.\ 2.8. ltlorum cognltio maxima ex parte infufa etat per fitcialem
rtb.Ltionem , noftra autem magne labore <$* induftria acquifita efl.
C* 7.$ « o5. b.ifonus de gubtrnatione Ec.clefiac in An^licana editione harc
habet:
ciufdcm Ordinis & Gradus. 16$
habetverba. lttaduo dona, occulta refcifcendi i Or.14.25 &ftiritut
d/iernendi, 1 CW.12.10 quibm pr&hti erant Tropheta Gr Euangelift*
iicet longe mmori menfura, quam Jpoftoli ; huic maxime ufui inftrVte-
bant, ut idoneos adminifterium Ecclefitanon idoneis internofcere pof-
fent. In latiua editione illa verba, quibwspraditi Euangelift* &> Tro-
pheU expun&a funt, quia caufae fuae officere perfpexerunt In La-
tina tamen edinone ifta habet. Charifmata fpiritm in Timotheum p4~ I2Q; .
collata. jfnnon Taulifufijciebant manm, &• adgratiam prophetice dan- *
damt & alia fpiritus charifmata tribuenda , quibus homines eo tempore Pdg. 120.
inftruebantnr ad/acrum miniftetium obeundum * Ex quofequitur Pau- ?ag% 114.
lum ftnepbbvs & Trejbytoiiconfenfu VeJ confilio(quippe qu%bm ea con-
ferendijpi itumfanttum facultas non erat conce/fa ) fila manuumfua-
rum impofitione Timotheum tantis fpiritus fanUi donis cumubre potu*
ijje, utdiVmitus in faftorem^rophetam^aut Euangeliftum deieUuscen-
feretur * Quod argumentum eft , Pauli manm fatis habuljfe tirium ad ?*&• i*f .
creandos Euangelaftas^ Trophetas> Taftoresy in Ecclefia Chrifti , tametfi
IPreJbyterium nullum operamfuam aut poteftatcm adjungere:. Timothe-
umteftimonio Trophetarum approbatum , 6° commendatum faulm m
comitatum ajfumpfit, &> fecum proficifd Voluit , £7° per impofitionem
tnanuumjuarum eumfpiritufentJQ locupletaVtt. Quod de Prefbyrerio P*£. 12 *.
afferir, alTentimur, & fupra diximus lmpofitionem manuum Pauli
diverfam fuiflc ab impcfuione manuum Prefbyterii. Paulum im-
pofitione manuum fuarum contulifle charilmata fpiritus, Prefiby-
teros fimul oralTe, Timotheumdedidi(Te,vocationem teftimonio
fuo comproba(Te,& gratiae Dei commendafTe.Pauli impofitio ma-
nuum erat miraculofa, Prefbyterorum ordinaria. Sed readeamusw
Apoftolus Corinthios monet, quoties conveniunt , ut omnia ad
«dificationem fiant, qutfquis canticum habet,do£trinam habetfinguam
babety reVelationem habet tmterpretationem habet^i. Corinth .14.26. In
una Ecclefia Corinthiaca erant plures qui kclt U7ro>cclAv^tt
docebant, & idTimotheo,quiadCorinthiosconfirmaiuios ln hde
ab Apoftolo milTus erar, negabimus ? In Ecclefia una particulari
in plures,ubi nullus erat ufus, nifi proprer ornamentum Eccltfiar,
& do&rina» confirmationem , donum linguarum effufum
erat , & Euangeliftis, qui plures provincias & re^iones luftrarunt*
dono linguarum praediros fuiiTe dubitabimus ? Tam cgregiis elo-
giis ab Apoftolo exornantur , ut infignibus etiam fupra alios do-
nis infignitos eite oportuit.Vtrum vero omnes Euangeliftc; per im-
pofitionem manuum Apoftolicarumcharifmataacceperinr, necne
dubium eft. Quia A& 2.1. vox iV#v7^ dubiumeft,utru refera*
tur ad proximepraecedentia verba undecim jfpoftolis, an ad remo-
iiora, nempe turbam capitum , quafi 120. cap.1.15. Vfiratiuscftut
referatur Vbx aliqua ad proxime prxcedentia,& in duohus vetuftis
Y 3 codicibus
1 166 Epifcopus & Presbyter
codicibusaddirum eft , 01 cL7ri<?o\*l , ut refertBeza.Petrus di-
cirur ftetiffe una cum undccim, ut apologiam ederet,& ut videtuc
folummodo pro fe & undccim collcgis. Praecepta dedit Apoftolis,
quumfurfumreccptus cft, Chriftus A&.i 2. Eis mandavit , ne
abfcedercnt Hicrofolymis,fed ut cxpectarenr promiffionem patris 9
A6r. 1 .4. Vidctur igitur,qubd Apoftolorum manibus & minifterio
aliiscommunicata fucrint charifmata. Vtcunq; eft,fivedona effu-
fa funt ablque impofitione manuum Apoftolicarum die Pente-
coftes in quofdam Euangeliftas five non , omnium par poteftas &
authoritaserat in Ecclcfia. Petrusinquem effufa die pentecoftes
dona fpiritus, nonmaiorerat Paulo qui per manus Ananiaeacce-
pit fpiritum fan&um.Et fi qui alii acceperant dona die Pentecoftcs
five ex numero 70 dilcipulorum fucrint,vel ex promifcua difcipu-
lorum turba, nondum tamcn *d Euangeliftarum munera vocati
funt, nifi donorum menfuram dignofcentibus Apoftolis, & quos
idoneos ad id muneris ccnfcbant, allcgentibus , aut intrinleco
afflatu fpiritus poftea impulfi, utfupra diximus. In iis,fiqui forte
tales, donaantecefferunt vocationem, in aliis , qui Apoftolorum
minifterio dona accepcrant , conjun&a erant dona & vocatio. Si
quis dixerit,non verifimile cfTe Timotheum & Titum charifmata
extraordinem accepiffe , quia Paulus hortatur Timotheum,ut at«
tendatle&ioni, exhortationi, & do&rinae, i.Timoth.4. 13. fciat
primum le&ioncm publicam fcripturarum ibi non minus pofle in-
telligi unde exhortationis & do&rinae argumenta fumebant con-
cionaturi, quam privatam . Deinde aon negligenda erat le&io pri-
Tata,etiam ab )is qui per Apocalypfin quandoque docebant. Ignis
coelitus demidus olco tamcn in templo alendus erat. Paulus libros
& membranas habuit,quibus,dum otiu e(Tet,incumbebat,non fem-
per per Apocalypfin loquutus eft in Ecckfia i.Cor. 14. 6. Quan-
doque lectio prwata ftimulabat ad pctendum Apocalypfin. Daniel
con/iderans ex libris numcrum annoium , quibm fuerat Verbum hboVte
ad lirmeiam prophetam compktM fore Vafiitates Urufchakimorumy fejf-
tuagtfimum effe\ 2)an. 9.1 oravit, & declarationem illam propheti-
cam ^oSeptimanarum impctravit. Non modo Iirmeiae prophe-
tias,fedetiam hiftorias lcgiffe videtur. Exercitatiffimi & illumina-
tiffimi igitur fcripturarum pnvata le&ione fe exercere potuerunt.
Pr^terca donum loquendi per Apocalypfin non eadem men-
furadacum Euangeliftis, qua Apoftolis. Ideoerant Apoftolorum
comites,ut quod nec fua lnduftna affequipotcrant,nec prophetico
lumine ipfis revelatum fucrat, ab ns haurirent. Lumen fiopheticum
ic r • $*eP* non incfi mteUetlui propheU per modum forma permanentis, aim oporm
17 !• art,i. tereUquod TropheUfimper adeffet fiicultai propbetanditii)quit Aquinas,
fed per modum, cuiufdim pajfionis, Velimpreffionis tranfiuntis. Etfi-
tut aerfimpcr indiget noVa iUuminaUone^a ethm mens proybetefimper
nVek*
iiufcfem Ordinis & Gradu^ 167
indigct HOVd rcvcLtionc. Si qnid fcdcnti d7roKcL\v$6fi
weVelatum fuerit, ait Apoftolus i Cor.14. Ergo non omnia omm-
busrevelataeranr Alioquin non opus fuiiTetmifiiTeTimotheurrt
ad Corinthios. Cum igitur divina revclatioiie vocatus fuerit Ti-
motheus, & charifmata Ipiritus fan&i extraordinariaacccperit,
do&rinam ex ipfofonte, Apoftolico ore haufcrit, & quafi rivulos
ad Ecckfias ab ipfo fonte duxerit, & non uni Ecclefia? addi&us,fed
ad varias & per varias regiones & provincias ablegatus fucrit , &
Euangeliftae opus non Epifcopi opus peragcre monetur, virum A-
poftoficum,plufquam Epifcopum,& Euangeliftam proprie didtum,
eumqueeximiumfuiiTe, abfir,utdubitemus. Euangeliftam fuifTe
non negant, fed cum fubftitit Ephefi tunc ordinatum volunt Epif-
copum. Quaero an novam & ampliorem poteftatem illl, quam Defenf. /, aL
fomniant,ordinatione, acceperat, quam habuerat prius cum efTet* ^#
Euangelifta. Ita,refpondet Dounamus. Cum crat Euangclifta erat
tantummodo Prefbyter,& poteftate ordinationis & junfui&ionis
non habcbat,ordinatus Epifcopus utraque potcftate inftru&us erat.
Philippus etfi Euangelifta Samaritanis converfis manus non lmpo-
fuit , fed oportebat Petrum & Iohannem mitti Samariam
ut manus imponerent , A&. 8. Adverfarii hunc locum ad-
ducere folent , ut Epifcopos folos confirmationis facramenta-
lis miniftros probent. Iam adducunt , ut ordinationis pote-
ftatem Epifcopis propnam fuifTc evincant. Sed de neutra hoc loco
agitur, nec de impcfitione manuum confecratoria, nec confirma-
toria, vel G de confecratoria,non dc ordinaria,quam fibi vendicant
Epifcopi,fed extraordinaria illa & miraculofa, qua Apoftoli mi-
randa ipintus fan&i dona contulerunt. j^am cum primum Ecclefi* Cd^ ?'?"£•
plantarcntur jtiam iUiyqui credebant>in diuinisjcripturis Zr myfierijs adco ***• lt**'d
tyrones faerunt t & rudes, ut ad popuLum docendum & regendum nuL%
frerint idonei : nifiquos Apofioti per manuum fuarum tmpojitiomm
htrusfpiritus fanfti donis infiruerent , {$> ad illud munus exequendum
sptos ejficerent, \nc\u\r Bilfonus, In Samariarecens ad fidem conUrfi Pa&* •*#■
prorfus ad Euangdu' pra-iicationem , & EccIefi<egubernationcm inermes
C- inepti fuerunt, donec Tetrus & lobannes eorum aliquos Spintusfan-
StiUrtuteper manuum rmbofttionem donantes aiios Tropbetas, alios Pa-
fiores^lios DoHores mirabiUter effecerant-.quemque dcnis adfnnUionem
neceffarus adornantes. Vh\\vp^us hcetEuagelifta proprie di&us & r ri-
migencris,ut volunt,hac poteftate preditus non erar,non fequitur,
ab omni ordinaria manuu impofitione Philippum cohibitufuifT:.
Praeterea Durandus, qui hic de facramento confirmationis agi pu-
tat, dicit : Ex itto textu non efi clarum , an Apoftoli confirmabennt ?" l *• diP*
tanquamEpifcopiVeltanquamficerdotesifacri ctlxm canones beccUre 7 lut?'l*
non determinant. Auguftinus,velqui auchor eft quasftionum vert-
xis & novi teftamenti dicit lmpofuifle jnanus, uc .Prefbyreros.
Vidcau£
16% Epifcopus & Presbyter
Videant ifta adverfarii. Nos ncutrum concedimus, nec ut Epifco-
Quafl. 101. po5^ nec ut Prefbyteros, fed ut Apoftolos manus impofuifle. V-
trum vero dona illa collata per impofitionem manuum Apofto-
lorum, talia fuerinr , qua? aptos ad minifterium reddebant,conii-
Defenf.f.y cere, probare non poiTunt. Audiamus ipfum Saraviam. Vt Sama-
ft&. »• ritanis manus imponerenty & Jj>iritum Santfum acciperent mijji legun-
tur Apofioli, ut fic eos in recepta fide confirmarcnt. Quod ad Ecciefix
conftitutwneniyfieri cceptaeft, t<r perficipoteraty etiamJTnulius mijfut
ad eos fuijjet jfpoftolus. Item, per uniVerfum orbem plurimai fuerunt
conftitutit Ecclefuty ante.ju.vn ad eas perVenire potuerint yfpoftoli, & ad
auas accedere omnino non potuerunt. Vides Saraviam agnofcere Phi-
lippum habuifle poteftatem ordinationis, & impofinonis manuum
ordinariae. Nam quomodo conftituere potuit Ecclefiam,fi manus
imponcre non|potuit. Ex Eufebio libro 3.cap. 31. adducithaec
Traftat. dt verba , Etenim pkrique omnes difcipuliyqui eo tempore tixerunty arden-
fradib.c.i?' tiore fipientia ceeleftis ftudio amoreque incenfi 9 & prt quodam diVin'%
Verbi defiderio animis perculfi , pr<eceptum SerVatoris anteatraditum ex-
quifite executifunt : (p bis qui ope indigebant , facultates fuai libenter
tmpertierunt. !Deinde a domicilifs Juis peregre profettijnunus obierunt
E%angeltftirum\ atque iis y quine adbuc quidem omnino Verbumfidei
nudbijfent , Chriftum prtedicare & (cripturat fintlorum Euanfetiorum
tradere omni cura & cogitatione ftuauerunt. Qui cU in locis quwufddpe-
regrinU Hdei duntaxat jeciffent fundamenta>$tyoreJq;aliosconjHtuif)entt
illifiuecuram eorum^ui adfdem nuper erant adductiydottrina Cbriftifi-
duli excolendorum commififfentjpfi ad alias regiones gentefque cumgratU
£r Vtrtute divina fi contulerunt. Vides Euangeliftas Apoftolorum
difcipulos, poft Apoftolorum obitum Ecclefias & Paftores con-
ftituifle , & cooperarios Apoftolorum Euangeliitas ab Apoftolis
ipfis huc vel llluc , prout expcdiebat , mifTos ldem potuifie nega-
bimus ? Apoftoli non potucrunt foli per univerfum orbem Eccle-
fias conftituere . Quod ipfi perficere non potuerunc , £er coopera-
rios fuosperagere oportuit.Ipfe Dounamusfatetur veteres Grxcos
Chryfoftomum,Theodorerum,Theophyla&um,Oecumeniumin-
terpretari vocem fyefbyterfj i.Timoth.4.colle&ive,fed intelligunt,
inquit, Senatum ceuccetum Apoftolorumaut Apoftohcorum vi-
.j, xorum, id eft> Epifcoporum, aut plufquam Epifcoporum , de quo
Z)cJc»J.M>" commento fupra diximus. Sed qui nam quseio erant illi viri Apo-
§.<4.4-/« l °- ftolici plus quam Epifcopi. Num alii quam Apoftoiorum comites
X16.4. c* 3* & coopcrarn. Ipfe Apoftolicos virosalibtdicit Euangehftasfuiffe.
/<rtf # i* • Si Euangehfte; lmponere manus Timotheo potuerunt,Timotheus,
dum erat Euangelifta, alus, fcilicet, imponere manus non potuit?
Supra audivimus ex Bellarmino abfurdu effe dicere Timotheum
fuilTw fimplicem Prelbyterum , & ex Spalatenfi generalem quen-
dam Epilcopaium accepifle. Idem ahbi in hunc modum fcnbit.
lniH9
ciufdcm Ordinis & Gradus. 169
lnith quiuem nafcentis EcclcfioeEpifcopxfineccrta Ecclejja ereabantur & ljh t -
Ecclefi* uniberfali, ceu in communi deputabantur , ut ipfi O* Ecclcfias ^ \< '
fundarcntparticulares, & eu Velfibi rctinercnt, VeJahjs traderent.Euzn-
geliftas intclligit, quos Epifcopos quofdam generales eflc vult, id
eft Epifcopos, fed improprie diftos , ut nos volumus. Vidcs igi-
tur Timotheum, Titum, Philippum, Silvanum, & alios Euange-
liftas poteftatem ordinationis & impofitionis manuum habuifie ,
€tiam antequam affixi erant certis locis. Proinde qua*rimus quam
novampotcftatem , nova quam fingunt ordinatione , acceperit ?
Detur lubftitiffe Ephefi uique ad obitum , non tamen defiit effe
Euangelifta, ficut lacobus non defntefle Apoftolus, poftquam af-
fignatus eft Ecclefia? Hierofolymitanae. Philippus A&. 8. dicituc
Euangelizaffe in omnibus civitatibus ufque dam venirct Azoto
Caefaream, & AcV 21 . 8, Paulus, & qui cum eo erant,dicuntur ve-
niffe Ca»faream,&: manfiffe domi PhilippiEuangelifta». Philippus
manfit Cxfareae & Euangelifta nihiiominus vocatur. Timotheus
manec Ephefi, & opus Euangeliftae peragcrc mhilominus hortatur
Paulus. Iacobus manfit Kierofolymis, & Apoftolus nihilominus
▼ocatur, Galat. 1.19. Euan^eliftaigiturnondefiitefteTimotheus,
licet Ephefi commoratum fuiffe concefferimus.Si Euangelifta ergo
plufquam Epifcopus , ut ipfe Dounamus viros Apoftolicos inter.
pretatuseft. Apoftolus Ephef. 4. Euangeliftas collocat in gradu
celfiori fupra Paftores & Doctores , Paftores e? (Doclores, quo uno &: Pontif.
Verbo fiignipcaVit finquit Btlhrm\nus)confufe totam Hjerarchiammi- /-i. c.p.
niftrorum Ecclefite. Euangeliftx igitur fupenores funt confufa Hie-
rarchia. Euangeliftasinterpretatureos, quiEuangeliafctipferunt, £ C(ipA
&Dounamus4 Euangeliftas & fotte inquit 71 dtfcipulos. Non
audet certb amrmare, ne forte Epifcopis iuis Dioecefanis fuperio-
res viderentur. Beilarmini interpretatio eft infulfa. Agit enim
Apoftolus de officiis Sc fun&ionibus a Deo inftitutis ad opus mi-
nifterii. Scribere Euangelia non eft ftinctio inftituta ad opus mi-
nifterii,magis quam fcriberc Ada Apoftoiorirm,aut epiftolas.Hoc
accidentarium erat &communetam Apoftolis,quam Euangeliftis
fcribere Euangelia, quod una etiam vice praeftiterunt. Hic autcm
diftingunturalu ab aliis fpeciali aliqua,& peculiari fundioncQuoci
ad Dounamum , haefitantcr loquitur , & commentum illud de 7*
difcipulisad Euangeliftarum munusaChrifto vocatis nulla nttj
fcriptura» autboritate fupraoftcndimus. Sed detur vcrum efTe, ctic
tamen alios excludit Euangcliftas, quos & Euangeliftas fuiffc fate-
tur, eorumque fun&ionem extraordinariam. An extraordinaria
muneracum ordinariis mifcebit ? Multb magisigitur fatendum
cft Euangcliftas lllos hoc loco indicari,cum nulli alii funt ni(i uni-
us genens Euangelifta?, quamvis modo vocationis dirFcranr,nempe
quod Apoftolorura afflatu intrinfeco,aut per Prophetas fpuitu ju-
2 benta
170 Epifcopus & Presbytcr
bente vocati fuerint, priufquam mifli , aut afTumpti ab ApoftoruJ
Ex di&is liquctTimothcum Euangehftam fuiffe, virum Apoftoli-
cum , & plus quam Epifcopum , cV proinde ad Epifcopi gregarii
ordincm abfque injunanon redigendum. Salmeron in i Timoth.
fdg. 4 ef. Vidctur ergo auod fu cnt plufauam Eptfcopm, etiamjiad tempus in ea d «
titiie :<t Ttftor pr*dicj)>erit> Zr adficros ordines promo\>erk,unde quid*
Vocuttt eum Efijcopum. Epifcopum ad Prefbyteri gradum reducerc
facrilegium elfe dixerunt olim quida Chalcedonenfesifed Euange-
jiftas fuo loco moverc, cx ad Epifcoporum gra^u deiiccre grandius
facnlcgium eft.Sed diccnt fuifte fimul Euangehftas & Epifcopos ,
. nec proprercacapitcdiminutos, quia EpifcopatumgefTennt. Irno,
Ve gu ernd. £UJ}Jgeijj}a6 pdtius &> Epifiopos, mquic Bilionus. Quamprjmum cnim
cap. i*. p. ceri-. ajfiilji^M cum potcjlate (nautboritate,quam dixi,y?poftolorum
»751.180. comitts e/Je defierant. quidaliud, qnim Epifcopicffe poterant f Apoftolrs
prajintihus quidcm ajjiftebant, alfntium Vero^ices fupplehant, Ecckfi-
afjue ah ipfts reliclas in eodemftatu confr^ahant . lam 1>ero,fi ApoftoJi
potcftatis iftiusratione,cumin dicuhm locis permanerentyEpifcopteftent^
multo imgis Euangtlijt*. Refpondco diverfa efle hasc duo munera ,
Euangehftarum, & paftoru fub quibus conprehcndunt Epifcopos
fuos Hierarchicos. Alios, inquit, dedit Euangelifta6,alios (Paftores Sc
proinde,ut illi volunt, Epifcopos. Extraordinarium oppomturor-
dinario. Non poteft unus, & idem fimul & femel in eadem mate-
rio fungi officio ordinario & extraordinario , fedalterutrius cxer-
citu fufpendi oporter. Vti ordinarius paftoralligatur uni certa; Ec-
clefiae ex officio, quam defererenon poteft,ut extraordinarius non
uni Ecckfiaealligatur exofficio, licet commoratus forte ad obi-
tum ibi fuerit, fed tenetur , aliis Ecclefiis operam fuam accomo-
dare, & fcmper paratuseffe du&um fpincus lan&i , aut Apoftoio-
rummandatum, fi Euangclifta , fequi. Dixit fupra Whnakerus,
quicquid cgerat Iacobus, ut Apoftolum non ut Epifcopum egifle,
ik dico Euangchftam omnia, ut Euangeliftam egifle, non ut Epif-
copum , etiam cum fubftitit plures annos in aliqua certa Ecclcfia.
Iacobu^ fubfiftensHierofolymisvocatur Apoftolus,PhilippusCa?-
farea?, Timotheus Ephcficommorantes nonEpifcopi fed Euange-
liftasnuncupantur. Euangehftae& Apoftolinominibusdefignatu*
fundio, quamexerccbant , nempe qubd non ordinaria fucrat fed
cxtraordmaria. Alia praetcrea , &: maiori authontace praedicabant
Euangelium Euangeliftas, quam paftores ordinarii , nempe lega-
tione fuafungcntes, ut lcgati excraordinani donis extraordinanis
praediti,& Apoftoiorum mandataru, quod non poterant ordinarii
paftorcs. Si Epifcopi & Euangehftae fundio formaliter non fit
eadcm, nec a&us Epifcopi & Euangelifta? formaliter idcm, inquic,
vir limatiffimi mgenii Bantlius Anglus Pctkmfi lucceffor in co«
dice quodam manu fcripto. Quod quiuam obuciunt infenores
fundiones
%
ciufdem Ordinis & Gradus. 171
hin&ionesin fuperioribus contincri, refpondcr, fi intelligunt, vir-
ture & emincntcr nempc quod Apoftoli & Euangelifta; potuerunt
«xercere a&usomnium inferiorum funcl:ionum,fed altiori ratione,
ifte fenfus, inquir, aliquatenus tolcrabilis eft. Sed fi intellexerint
formaliter 5c eadem ratione qua inferiores , falfum eft. Exempli
gratia , inquit. Capitalis juftitiarius Anglia; non eft formalitcr
Coneftabularius. Materialiter Euangelifta & paftor ordinarius o-
perantur circa eandem materiam , fed eodem modo formaliter
nonoperantur. Prasterea non continetur Epilcopus Hierarchicus
m Apoftolo & Euangelifta ficut Prefbyter. Apoftoli quandoquc
Prcfbyreri vocantur, quia Prefbyteris 6c Apoftohs multa funt
communia , fed Epifcopi, cofenfu quo volunt Hierarchici Epif-
copatutn fuum defendere , nufquam vocantur. Si Apoftolus&
Euangelifta continet in fe Epifcopum ut inferiorcm, oportet pri-
fflum extra Apoftolnm &c Euangeliftam dare inftantiam de Epif-
eopo, ut damus de Prefbytero. Nam ut Apoftolusvel Euange-
lifta continebat fub fe Prefbyterum , ita reipfa habuit Ecclefia
Prefbyteros alios ab Apoftolis & Euangeliftis. Similiter, ut Apo-
ftolus vcl Euangelifta contineat in fc Epifcopum Hierarchicum,
tanquam infcriorem oportet oftendere in Ecclefiis Apoftolicis
Epilcopos Htcrarchicosalios ab Apoftolis& Euangeliftis ut verba
Apoftoli ipforum fententiae fic quadrarc pofTint. Alios dedit A-
poftolos,alios Euangeliftas , alios EpifcoposHierarchicos , ahos
Prefbyteros* Oportet monftrare non unum & cundem fimul
Apoftolum & EpifcopUjEuangcliftam atque Epifcopum, fed alium
atque alium. Apoftolos non Euangeliftas,Euang. non Apoft.Prcf-
byrerosnecApoftolosnecEuangeliftas paffim monftrabimus.Epif-
cOpum Prelbyterogradu poteftatis dire&iva? & corre&iva? fupe-
tiorem ab Apoftolo velEuangelifta alium nunquam nufquam
cxferipturis monftrabunr, Eftergopetitio principii, cumdi:unt
Timotheum ut Euangeliftam continere fub fe Eoifcopum , quia
nullus erat ille Epifcopus in rcrum natura ahus ab Euangehfb, qui
fub eo contineretur. Pranerea non opus fuiffet nova ordinatione ,
ut Epifeopatum (ufciperet Ephcfinum,*! ut Euangelifta continerec
fub fc Epifcopum. «Detur igitur Apoftolum & Euan&eliftam con-
tincre fub fc Preibyterum non modo eminentcr , fed etiam for-
maliter,quicquid poffuntagcre & operari ulcra Pretbyterum,agurit
& operantur, non ut Epifcopus Hierarchicus Prefbyterofupcrior,
qui nullus erat, Ccd ut Apoftoli &. Euangelifta? m celfiori gra.ui ex-
rra ordinemcv ad tempusa Domino collocati. ScJ rephcat Dou-
iiamus, AucboritM , qu<e ipfis commiffa fuerat,perpetuo tfo nccejfaria : ln <oncion.
tbfque quaneque gubtrnari potcft Eccieftt, ut abfjue jurifdiaione, mque
inpofoerum conferbiri, ut a'fjue oratattione, ideoque rion pecuiinh ex-
$f40rdin*nj$[>erfonis , ftd orduuria ckrftatione continuanda m v.s , qni
Z % Timutbei
i7z Epifcopus & Prcsbyter
Timothei ac Titi fucceffores funt, Itcm, ac ne putemus h*c iUis ditfd
fuifje, tanquam extraotdinartjs petfonis , quarum autforitas , curn ipfis
interitura ejfet , fedipfis, eorumque fuccejjoribtis ufque admundifinem:
filcre iniungit Timotheo , utmandata praceptaque, quoe ibfi tradiderat 9
inWohta ftrV.trentur ufjue ad acfoentum faomini noflri lefu Chrifti
i Timcth. 6. 13.14» ac proinde ktaltbus qui aquakmaucloritatem habi*
turi efjent htfinem ufque. Communem omnium cantilenamficca-
?dr*n, u s. nit Tilenus. 2^um extraordinarii nobis crunt ac temporartj Canones tUi
in Epiftolis ad Ttmotheum & Titum perftripti * Cur igitur noftrorum
(Patrum ordinationes ad hanc normam exigimuA f Aba quoque occurrit
m GeneVenfibttf placitis haUucinatio , quod extraordinat ium cum tempo*
tario confundtint, quaff extraordimrium qnodcji, idem temporarium ejft
necejfe fft,perpetuum effe nonpojfit. Mqui ut inauguratio Aaronis ad
Sacerdotium , iicet extraordinaria , non tamen propterea yfaronis mortt
fuit finita ; fed principtum fuit &• fons Juccejjionis ordmarue ; fic ett-
amfi exirx ordin:, &• abipjb Cbrifto immtdiate Vocatifuijjent Thnothe*
us & Titus , quod falfijfimum ejjemodo cftettdimus : non tamen hhtc
efficeretur , pturium Ecclefiarum prtjecluram i[fisfolis commiJJam,nort
ttemaitjs , quibmipfi acceptam d fauto , Vel etiam a Cbtifto iawpad*
tradidijfent ; Vcl quos Ecclefia in demovtuorum iocum fuffecijjet , com-
Cap. 4. mitti potuijfe . Et alibi, acceptama Taulo poteftatem non tantum ad
tempus ufurpajfe ,fedadj>ofieros quoque tranftnififfe,adeo ut quam necef
farium eji Ecclefice Verh drficramentorum minifterium ; tamfit in hoc
minifterio perpetuum jus illud , ac poteftas injiituendi miniftros , non
minus gradibus , quam dotibus interfe diltrjbs, Temporatias basin Ec»
clefia funttiones ejfe quijiatuit, ipfam Ecclefiam temporium Vicibus tan-
dem e1>ertendara,ac pejfundandam putat. Bellarminus probat oporterc
aliquem Petro fuccedcre in Pontificatu Ecclefoe univerfiae ex fine
Pontificatus. Nam cettum eft, inquit, Pontificem etTe propter Ec-
clefiam, non Ecclefiam propter Pontificem. Refpondet Tilenus.
Etiam Apojiolattvs, & Trophetia, & Euangelijiarum munusfuitprop-
ter Ecclejiam, Ephef^. 11. An ergofemper in Ecciefia Trophctd?,jfpa-
ftoliy W Euangeliftce t Dicit Bellarminus, non minus , imb magi*
nunc egere Eccltfiam uno Paftorequam tempore Apoftolorum.
_ p .. RefpondetTilenus, Hinc fequeretur etiam pluribus eam nunc egert
pe Ponttf. jfp0ft0iis^ Prophetis. XyegamusVero-cademprorfusrefuiriittjacten-
,x,(dp. 11. £ fundamentis, & in erigendis parietibttiyexadificandoque toto corpore:
alia ratio rei in generatione jilia m conjlituttone. Dato igitur non con-
ceflb Petrum totius Ecclefce paftorcm fuifle tempore Apoftolo-
rum » non tamen concedit Tilenus eius Pontificatum ad unicum
perpetuo fucceiTorem dirivandum,quia alia eft ratio rei in gcnera-
rione, alia in conftitutione. Nccfequeretur denique egae uunc exeo
quodtunc eguerit,fi hic concedereims , inquit Iunius, namfieripojfet,
Ht tunc egumt mVsUa , qut nuric nou egeat radicatt. Whitakerus
ait,
eiufdem Ordinis & Gradu*. tj\j
lit, Vultm qulcquid Jpoftolorum temporefuit ide/ft perpctuttm ? yft Contrcv. 4«
muiutum cxtraordinaria fuerunt. Et aliam fuiffi formam rcgiminis auep.+.u*
\emport Apoftolorumy aliam nunc> StapletonuA ipjfe fatetur . 2S(am turn p.374,
>fr jfpoftolos, Euangeliftas, 'Profbetas, Eccte/Fa gubernata fuityatnunc
berjolos Tiftorts & <l)oHorts regitur : rtliqui entm Jublati funt. Non
folum dona dicit fiiifTe extraordinaria , fed etiam aliam regiminis
formam Apoftolorum temporibus , quam poftea lub Paftoribus
Drdinariis.Sicut domo exejdificata non opus cft Archite&is ad fun-
damenta jacienda, neque aliis operariis ad parietes crigcndos, ut
in extruenda : ita ncc Apoftolis eorumque cooperariis opus eft Ec-
lcfiajam conftituta , ficut initio nafcentis Ecclcfia?. Temporaria
fun&io non ex modo vocationis folummodo, quia fcilicet vocatur
quis ad eam cxtra ordinem,fed ctiam ex ipfius natura,dignofcenda
rft. Aaronis & Pofterorum facerdocium ordinarium erat, cx Dci
inftitutionc, licct Aaronis vocatio fueratextraordinaria. Extraor-
dinarium erat ortu , licet in progreflu ordinarium eius & poftcro-
:um munus. Non modbfunt aChrifto ccuitrug vocati Apoftoli,
fed etiam donis extraordinariis prarditi, 6c fun&ione temporaria Sc
»xtraordinaria inftru&iad peragrandum orbem, & pra»dicandum,
Euangclium cum authoritatc divina, potius quamhumana,& Ec-
:lefiam Chrifti tn terris fundandam. Cum Apoftolus aic Ephef.4.
Aliosdcdit Apoftolos, alios Euangeliftas , alios Prophetas, alios
Paftores & Do&ores, utrum enumerat dona folummodb,an etiam
fun&iones ? Non de donts in abftraHo folum agit>fedde funiiionibtu ,
& qui eai legitimi adminiftrant inftruHis , rclpondet Tilenus. TS{on De Pontif.
ie donis illic agit jfpoftohts de quibus ante egerat ;ftdde ^ocationibm Q* im \ ,c. ^. not^
tdminiftrationibus in Ecclefia inftitutis pro demenfo domtionum cius> g2,
refpondet Iunius. Epifcopos fuos & totam Hierarchiam dicunc
in norum verborum Taftores Cr IDotfores involucris Iatere. Si
Apoftoii &• Euangeliftce nomina fun&iones fignificent , oportec
diverfas cfle ab omnibus Hierarchiae functionibus, quae ordinarias
funt. Non ergo folummodo vocatio & dona Apoftolorum & E-
uangeliftarum funt extraordinaria, fed & ipfae fun&iones. An A-
poftolus nilaliud fignificat,quamdonapcrfon£ilia Apoftolorum ,
non autem officium ? Simifitcr Euangelifta? Aaron cx poften
[ucceflbres nec auchoritate necpoteftaceaut fundione diftingue-
bantur. ut Apoftoli & Euangeliftas ab omnibus ordinariis funSio-
nibus in Ecclefia, ncque habebat fnn&ionem aliam, qua: includc-
ba &infe continebat faccrdotium illudquofun&ifunc ciusfuc-
cefTores. Sed pergo.Dounamus,neEpifcopatum, qucm Apoftoii-
cae inftitutionis & divini juris efle aneruit , perpetub & immura-
biliter ad efle Ecclefiae neceflarium ftatucrc cogatur cx loco illo
fupracitato i.Timoth. 6.23. cxcogitavit iftam diftinctioncm. ln
onmiregimine, incpxit, diftingucndafuntJoteftM, ordo,forma >ti modui
tituh.s
174 Epifcopus & Prcsbytcr
titulusfivedpplicatiopoteflatisadperfothwt, Csr ufus. Ipfa poteftas ex-
erccmla , ck ordo quibus infcriores fuperioribus fubjiciuntur , &
fubordinantur , funt eflemiaha cV immutabilia in omni regimine,
fed forma vcl modus id cft utrum Monatchice, Ariftocraticc , an
Democratice exerccnda poreftas : titulus , utrum re&ores fuccef.
fionc an clc&ionc jus acceperint in poteftarero, & ufus quomodo
excrccant,funt mutabilia. Si ifta funt diftingucnda in rcgiminc
ordinario, quod aflerunteflc Apoftolica? inftitutionis, multo ma-
gis in extraordinariis Ecclcfiae re&oribus diftingucnda funt. Apo-
ftolorum igitur, cx Euangchftarum funclio extraordinariaa pote-
ftatc jurifdi&ionis 6v ordinationis diftingucnda cft. Euangelifta-
rum fun&io non cft pcrpetub necefiaria, quippc quae extraordina-
ria 6c rcmporariatantnmmodo erat , fcd potcftas ordinationis 5c
jurifcacl:ionis,quamcxercebant,cft pcrpetuo neccflariaufque ad \\*
luftrem advenuim Domini noftrilefuChnfti. Chrifti mandatum
de praedicando Euangclium omnibus g;entibus , baptizando &
mortcm Chrifti annimtiando in Euchanftia celebranda ufque ad
ipfius reditum Apoftoli per fc praeftarc non poterant fed per ipfo-
rum fucceflbres perficicndum & implendum erat. Non tamen
oportcbat fucceflbrcs Apoftolos effe . Sic Euangcliftae & Apoftoli
poteftatem ordinationis & jurifdi&ionis exercebant in Ecclcfia.
non tamen oportebat Apoftolos & Euangeliftas rn Ecclefia dura-
rc ufque ad finem faeculi. Mofcs &eius fucceffor Iofue duxerunc
populum Dciper defertum,& introduxerunt in terram Canaan.
An propterea cum introdu&us Dei popuJus in terram Canaan
oportcbateligere fucceflbres,qui in eodcmgradu fuccederentMod
* & Iofuae ? Apoftoli & Euangeliftje duxcrunt fuicles pcr defertum
Paganifmi, & plantarunt Ecclciias. An idcirco oportcbat alios
eligere, qui Apoftohs & Euangehftis in eodem authoritatis gradu
fuccederent ? Ordinanum regimen reipublicae Mofes inftituit , li-
cet ipfe extra ordinem a Deo excitatus i & penes fummum Syne*
drion fummam potcftatcm ordinariam ex Dei inftituto reliquit.
Ira& Apoftoli ac EuangchfcaereipublicasChriftianae regimenor-
dinanum,quod pcrmaniurum decreverunt, nonapud fuifimiles,
tci apud Prefbyterium ceu Prefbyterorum Senatum depofuerunt.
Centrov, $. Nunquam instituit Cbriffus, ut Apostolis ficundum gradum in EccLfu
lib.i. cap.j+fuccederetur, inquit Iunius : qiueres^fifuiJfettjamApoHoUtusfunctia.
nos. ij. ordinaria dicenda ejjet . HocnutemVeritatiZrrationiddberfatur. Omnes
(Detfertiin dottrinam yfpostolorumfiiccejferwit, mgradum eoiu nemi-
nem adoptatit 2)(«;.Succeflio,ait Banefius,eft vcl m grauum cunJe,
vel in caput.In gradum cunde,ut cum frater fratri iuccedit in jurc
haereditatis. In caput, cum quis non eade linea fcd cxalia legalitcr
fucccdit. Sic in gradum Apoft. & Euang. quia extraordinarius.
&remporanus nemo fucccffic. In caput > Prdbytcri & paffores
ordinani ,
ciufcfcm Ordinis & Gradus. 17S
©rdinatii, quafi cx alia linca, quia ordinarii, fuccefTcrunt. Lcges a
MofedePolittabcjenonerant tcmporariae&extraordinaria;, fed
durante Ifraelis rcpublica fervandejicet non pcrpetuo a fucceffori-
bus , qui in gradum Mofls fuccedcrcnt. Sic Canones Lffi Epif tolis
ad Timorhcum & Titum perfcripti funt , non ut apud ctuHem
gradus,&r fun&ionis fuccefibrcs perpctuo manerct regimcn Ecclc-
hx. Ecclefiaftica poteftas, ait Gerfon , tribus modis confideranda De P9ten4te
cft,forma!iter ccu abfolure,matetialicer ceu retpe£rive,prout huic ^ j *\«
vclilliappltcarur,c3cexecutive. Etfi abfolutedurct potcfcaseadem, ^ei4\ s
tamen applicattve variataefc, &quaecrat in Apoftoliscx Euange-
liftis , non femper apud Apoftolos oc Euangeltftas manftt. Sicut
de jure in Apofcoloruro vel Euangchftarum gradum ncmo fucce-
derepotuic , tta nec de fa&oaliqtus fu zcc flic . Ttto Ecflefiarura
totius iufuls cura demandata eft. Non fucceffit unusaliquis , cui
ex aequo omnes Ecclefiaj totius infulae commendatae funt.Pliilippus
EptfcopusGortinenfiseftprimus , qucm pofc Apofcolorum rem-
pora proferunt Titi fucctftbrem. At ille non erac Epifcopus Bcele«*
fiarum ommu in Creta.Nam Epifcopus efc unius tantum Ecclefiar
Epifcopus, ltcet jam ponamus Ecclefiam illam effeamplam & Di-
oecefanam. Plur-.serant in Creta Dioecefes. Vnius earum Epifco-
pus memorarur Phtlippus. At Titus non unius,fed omnium curam
adtempus fufcepit. Dtces igttur Archtcpifcopum futfTe. Hoccti--
am faluim. Non Archieptfcopus nullus efc , qui non habet fioi
fubordmatos Epifcopos Dioecefanos. At Titusnullos Epifcopos
Diceccfamofc, fed Prefbyteros oppidarim conftituic in Ecdefiis oc
nullos habebat tales Eptfcopos fibi fubordinatos. Praeterea Archi-
epifcopus non cfc plurium Ecclefiarum Epifcopus, {'nd unius tan-
tummodo, licet plurium in eadem provincia Eptfcoporum in fy-
nodts ptaefes. Eptfcopum Ecclcfis alicuius audivimus,fed Epifco-
pum Eecle/taruni aut Archiepifcoporum Ecclefiarum aliquem dici
infolens eft. Archicpifcopum Alexandria?, non autem Archu
cpifcopum ^Egypti dicimus. Archiepifcopo non funt ex aequo
tf adita? omnes fuae Provinctae Dioecefcs. At Ticus non cura^uC
unam Dixcefanam in Creta ut Epifcopus,& alias ttt Archiepifco-
pu«;. Si necEpifcopusnec Archiepifcopus , annon Euangelifcam
ftnfTe necefTano oportec, etiam tum cum in Crctaab Apofrolo
dereli&us,tmb eciamfi inde nunquam migra(Ter>necali.is rcgioncs
pofrea ut Euangelifta pcragraffer, fed tbi diem ■fupremum obiiffcv
Si Tirus Archiepifcopus fuifTcc, fcqucrccur cciam Archicpifcopos
cffe Apofcohcaeinftitutionis, & priores Emfcoporum inftirurione.
At prius falfum, nec id aperte prorirert ipfi audent, & pofterius ab-
furdum efc Si Titus nec Epifcopus nec Archiepifcopus (cd Euan-
gclifta futt , an Ttmotheum Epifcopum vel Archtcpifcopum fu-
iflfe judicabimus ? Timocheum Ephefi fubftitiffe , non unius £c-
clcfwx
176 Epifcopus & Presby tcr
chf\x Epheflnac , fed aliarum qu* in Afia proprie di£b & 'vicinit
locis eranr, valde probabile eft. Nam vcrifimile eft ob eundem fi-
n jm ibi manfiife,ob qucm prius Apoftolus triennium./fciKf omnes,
qui habitabant in Jfia, tum lucUi tum Gra i audtrent firmonem 2)o-
mmilefii Ad.19.10. Ibi oftium magnum apertum 1-C0r.16.96c
illucventitabatomnis Afia minor, mquit Lonr.us in Ad. 18. 19,
vel religionis caula ad Dianartemplum , vcl negotiorum ad me-
ttopolincvurbjm proconlularem , vel ftudio Philofophiae : nam
. inde rluxit Philofophia Ionica; Iudci etiam dida? civicatis munici-
V \ pes erant eiufcjue privclegns poticbantur. Tilcnus nofter dicit Ti-
c 9> n0 •♦ mothed non iolum Eccle(jam,qucj erat Ephefi,fed cv in locis finiti-
miscuralTe. Chryfoftomus ait, Oti<trimeritopotefi,quomodo Timo-
Jn z.Ttmot. thcumadje Vocet, cui EccUfi* gentifque totius credidarat gubermcula ?
bomd. 10. Theodoretus in i.Timoth.3. Aiianorum Epifcopum vocat,quod
proprie dici non potcft. Nam, ut dixi Epifcopus cft unius Eccle-
fix Epifcopus. At in Alia plurcs erant Ecclefiac. Si nulli Tito &
Timothco in tam ampla rarifdidione fucceiTerunt , indicium eft
Euangeliftas fuifie, non ordmarios Paftores, 6c corum fundioncm
non fuitTe ad iucceiTores iui fimilcs derivandam. Quod igitur di-
cunt Paulum praeicribere in epiftolis ad Timotheura 6c Titum,
quomodo fe gerant Epifcopi in fuo munere,falfum eft. Nam quo-
modo perfcriberei Canones 6c regulas jis , qui nulli erant, vel rc
Sc inftituto , vel propofito Apoftoli. Epiicopi, verum, poftea
occuparunt locum affinem gradui Euangeliftarum, & propterea
Canones perfcriptos Timotheo 6: Tito exequi potuerunt, fed non
fequiturex ipforum fadovel jurehumano eiTe legitimos fucceiTo-
res Titi 6c Timothei. Qux fcripfit Apoftolus tum Timotheo &
Titout Euangehftis tuin lcgicimis fucceifonbus in tabulistefta-
menti deiignatis , nempc paftoribus ordinariis perfcripfic. Ipfc
Dounamus fatetur canombus hifce mformari non folum Epilco-
pos,fed etiam ubi dcfunt Epifcopi, Preibyteros. Apoftoli ipfi non
crant Epifcopi, 6c tamen hos canones obtervarunt. Cum in fcrip-
turis nullibi pedem figere poiTunt,ad fubfcripcioncs epiftolarum ,
6c teftimoma Patrum confugiunt.Nam fubicripriones annexas ad
fincm Epiftolarum non efie Canonicae Scripturaeparrc ullam fatis
conftac. Tanta vanetas eft harum fubfcnptionum m codicibus
jnanuilriptis,ut nullo pado conciliaupoilic. Ipfi Poncificii Baro-
nius,Serranus, Rhemifta:, 6caliifaiii arguunc plunmas. Exepif-
tolarumargumenroearurafalficacemevincic Bcza. Cum fcnberec
Paulusad Connchios epiftolam pnorcm , an ccrcum 1II1 fuit fj
fcnpturum aliam ? Cur lguur fubfcnberet Paulus, Triorad Corin~
thios fimiliter ad TheiTalonicenfcs , Sc ad Timocheum. In pnons
cpiftola? ad Timothcum fubfcnptione dicitur fcnptam eiTe ex Lao-
«ucea. Bw'ia , Baionius& Scrrarius conjiciunt lcnpcam fuiiTe in
Macedonia,
eiufdem Ordinis & Gradus. 177
Macedonia. Laodicea Phrygia; Pacatiana? Meiropolis dicitur. M
nufquam hoc epithcton apudillius ttatis firiptores Legttur, ut obfervavic
Bzza, fed apu\rec-:ntiores iUos, aui ?(omaniimpcr>j jam mcihtantis pro-
Vmcm defiripfirunt, adeo utex hoc ctiam loco conftarc po/fit,multo pojt
basfiriptns tpiftoUs tempore iftiufmo Hfulfiriptioncs adhitas fuijfe , ab
nliqui'jus plcrunque Vel indottti , Vti certe noa fith attcntis. Codex
Claromontanusnulhus loci meminit. Ad finem pofteriorisepifto-
lasdicitur Roma cfTe fcripta ad Timotheum , qui primus Ephcfi
ordinatus fuit Epifcopus. At hoc membrum decft in quibufdam
vctuftis codicibus in veteri vulgara cditione,& apud Syrum intcr-
pretcm. Paulus ita fcripfifTet , ad fmoibeum Epfiopum Ephefi Ut
Epbefin* Ecclefa, non autcm, ad primum, cum nondum certum , an
fucccderet fecundus, nec adprimnm Epifcopnm qui ordinatm fuitfcd
potius ordinatm eft. Poftremum membrum non extat apud Syrum.
Paulus ita fcripfuTet, cum ego itcrum fiftcrer defiri fyroni , non au-
tem, cum fauttis iterum fifterctur Ctfiri X^eront, Prascerea ex verbis
Apoftoli,- 2.Timoth.4. 16. ln frinta mea dcfenfione nemo mihi ad-
fuit, colliguntquidam liberationem e pnoribus vinculis , & ooft
decennium fere pofteriora vihcuia, in quibus iterum fifteretur
Keroni. De re ipfa non multum laboro,fcd cx verfu iiio tale quid
poiTe colligipernego. Quafi verb poft 9 aut 10 annos fcriberet ,
quid accidiuet illi in prima defenfionc,pra:fertim Timotheoquem
poft priora\incu!a convenilTe , & Ephefi Epifcopum conftiiuifTe
rcfcrunt. Epiftolam iftam fcriptam fuifle in prioribus vinculis
fupra pluribusargumentis probavimus,& proinde hoc poftremnm
fubfcriptionis membrum non eft ab Apoftolo additum aut an-
nexum epiftola?. Si igitur poft priora vincula, e quibus fcripta eft
ifta epiftola, Timotheus fuit conftitutus Epifcopus , quod hic di~
citur, fcriptum effe fynual Timotbeum , quiprimus Epbefiordinattis
fuit Epifiopus, aflumentum fcriptoris alicuius imperiti efte opor-
tet. Namnondum erat ordinatus Epifcopus nifi poft priora vin-
cula, utipfivolunt. Interim meminiiTe oportet Thcodoreti rc-
guiam falfam efte, aut Paulo fic fcribendum erat ,Kad Timotheum
jipoftolum EccleJL-e Epbcfina, Subfcriptione annexa ad finem epif-
tolaeadTitum diciturex Nicopoli Macedonis fcripta. Atnon lbi
fuit cum fcnpta eft ifta epiftola. Qfttm mifiro yfrtemam ad te , aut
Tychicum, ftude hcnhe adme l^kopoiinmam illic dccreU byemjre.^Noii
dicit Hic , ac Ci ibi efTet dum fcriberet , fed illic quo noridum in
ifto itinere pevvcnezat. Prxtevca ordinatus primus Epifiopus Ecckfi^
Cretenfium , & quis quajfo erat fecundus Epifcopus Cretenfium ,
imoanunquamullus? Epifcopum Dioecefanae alicuius Ecdefia?,
fed non omnium Cretenfium lcgimus. Deinde dixilfet Epifco-
pum Ecclefiarum Cretenfium, non Ecclefiae Cretenfium. Nam
gcnus aut nationis alicuius Ecclefias Chriftianas femper in plurali
A a numero
i7 S Epifcopus & Presbyter
numero Ecclefias, nunquam in fingulari numero Ecclefiam appeU
lant Lucas in Adis, & Paulus in Epiftolis. Denique Claromonta-
nus codcx , tcftc Bcza, non aliud habet quam , finita eft epiftola ad
Titum. Syrus, finitur epiftola ad Titnmquce fcripta fuit e X^icopoti,
Vulgara vetus editioinihil habct de Titi Epifcopatu. Quod ad ve-
terum tcftimonia attinet, nulla proferunt eorum , qui primis 300
annis floruerunt , nifi Pfeudodionyfii , qui patnbus annos ferme
600 ignotus fuit. Aliorum fcripta funt vclfuppofititia ut Catalo-
gus fcnptorum , qui Hieronymo , libcr dc vita & morte fan&o-
rum, quilfidorotribuitur, aut fabulofa & interfe pugnantia, ut
Niccphori,Dorothei, Antonini. Dorotheus ait Euangetium Cbrifti
(xorfu* Epbefi lllyricum ufijue* &* inuniberja Hetlade pradicaVit , ubi
& mortuus 6~ bonorificefepultus eft. Si pcriuafum unqua fuifletifti
Dorotheo Timothcii fuifle a Paulo Ephcfi conrVtutum Epifcopu,
hxc nunquam fcripfiflet. Nam Euangeliftam potius quam Epif-
copum nobis his verbis depingit. Magifter hiftoriae fcholalticae
refert illumfuifle Epifcopum Lyftrenfem. Aut funt recentiora
veterum illorum teftimonia, ut Theophila&i,Primafii,& fimilium.
Aut fecundum morem fui feculi fcripferunt,cum Epifcopi gradum
fublimiorcm Euangeliftarum gradui affinem & fimilem occupa-
bant, non autem proprie locuti funt. Quot veteres citat Bellarmi-
nus, qui Petrum Epiicopum appellant ? Petrum tamcn non fuifle
Epifcopum angufta figuificatione aflerunt etiam Hierarchici , ut
Sultiuius contra Bcllarminum de Pontifice & Dounamus, & im-
proprie Iocutos fuifie veteres illos, qui Petrum Epifcopum voca-
runt. Annon etiam improprie, qui Euangeliftam Epifcopum ap-
X. 3» *• 34t pellarunt. Eufebius refert in prima poft Apoftolos fucceflione plu*
rimos fuiflc Euangeliftas. Cum igitur opus adhuc eiTet Euange-
liftis, quamdiu (upererant Apoftolorum aliqui,cur ceflarent a fun-
, _ &ione fua EuangclifticaTimothcus&Titus? Quiaergopoftfunda»
*3' rtientum aliarum Ecctefiarum nccejfarius erat Titus qui adificium Juper-
ftrueret , fcribit ei9 ut cum Artemam aut Tycbicum , unum ftilicet dt
duobus, quife umfucrant in Cretam mijijfet^ impkturos locum eius,ipft
T^icopolin Veniret. Eundem Tychicum Ephelum Roma mifit, cum
Timotheum ad fc venire jubet. Iohannem hiftoria? tradunt in
provinciarum divificnc forritum efle Afiam &. Et Ephefi commo-
ratum maxima ex parte ufquead rekgationemin Pathmum , &
pofteaetiam rediifie Ephefum. Quomodo igitur fuit Timotheus
Epifcopus. Nam ufquc ad Iohannis rclegationem ibidcm Epifco-
pum conftiruunt. Si Timothcum Epifcopum volunt conftitutum,.
priufquam Eptufum venerat Iohannes , curr tamen Timothei
annos producunt ad annum Chnfti 90 alii ad 108 una Epifcopatu
geflifle oportuit. A.t Apoftolos fatentur Epifcopos conftituifle non
m lis locis» ubi ipfi ad tempus comniorati funt , fed in aliis > cura
alio
ciufdem Ordinis & Gradus. J?9
alib migrarent. Nam ubi aderant Apoftoli , poteftatem omncm
Epifcopalcm fibiipfis refervaffe dicunt. Maneat igitur firmum
Euangehftas femper fuilfenon EpifcoposHierarchicosTimothcu
& Titum , ut & plerofque alios , qui tanquam Planerae in fuis,
fphasris pererrabant , dum ordinarii Paftores fuis locis hxrerent ,
ut ftcllic m finnamento fixae. Si daremus Epifcopos fuiffe Titum
6t Timothcum, non tamcn fequitur eumpfe, ut ait TiIenus,Epi(co-
patum gefu*ffc,quem Angli. Nam Anglus fingulari fua poteftate
iolus dominatur in Ecclcfias per fe aut perCancellanu fuum,offiji-
alem,aut commifTarium.non ira Titus aut Timotheus.Imo nos qui
Euangcliftas fuifTe afTerimus , in Ecclcfiis conftitutis fingularem
potcftatem exercuilTc ncgamus. Quae fcripta funt Timotheo ia
triplici funt diffcrentia , ficut ea quae di&a funt Petro. Qua*dam
ei icriptafunt pro fe tantum, quasdam pro fe & omnibus Ch-riftia-
nis, quxdam pro fe & omnibus aliis Epifcopis Ecclefia? Ephefinae
de quibus Aft.20 prout ex diverfa ratione colligi poffunt. Quic-
quid cnim juris communis eft re&e de unoquoque fingulariter di-
citur kcct i&cLV y & de aliis intelligitur koltcl <tvvik$0XW*
Atque haec dc Timotheo & Tito quos ex fcnpturis probare co-
nantur conftitutos fuifTe ab Apoftolis Epifcopos . Si refponfio no-
ftrade Euangeliftica ipforum fun&ione fatishabet ponderis fate-
tur Bilfonus Epifcopalis muneris Sc poteftatis everlionem & rui-
nam inde fequi. Tlane enim, mquit, boc fi deficerit, Epifopis fuam Qe gHyernt
autbontatemEcclefi<* confuetudine l>endicare liceat , diHno aliquo jure c6t p. ^.
aut fcnpturarum tefiimonio non licebit.
Ex confequenti quomodo probaverit DounamusEpifcoposefTe
Apoftolicae inftitutionis hactenus vidimus. Videamus 8c eorum
argumentum qui nnmediate a Chnfto ipfo inftitutos efte volunt.
Quamvis Dounamus ultcnus non progreditur, quam ad mftitu- ~ , , ,
tionem Apoftolicam,tamen ait plurimos Patru auerere Chnftum . ' JrA'
in Apoftohs&Septuagintadilcipulis duos mimftrorumgradusin- * '
ftituifTe, Epifcoporum &Prefbyterorum. Et qui dicunt Epilco-
pos Apoftolis fucceffiffe , ex confequenti etiam dicereChnftum,
cum inftituit Apoftolos , Epifcopos inftituifTe. Septuaginta difci-
pulos ad ftabile &: perpetuum munus a Chrifto , du eflet in carne,
vocatos non fuifTe, fed ad temporariam quandam & generakm an-
nunciationem adventus Meffiae fupra oftendimus. ltaque nonprop- L.i. c*p. 3,
terea quod defecerint 70 negabo itlis direttam fuccejfioneyn per nofiros num* 6.
(Prejbyteros, fedquod tllosnon tanquam flabilealiquod corpmiUiivs nu-
meri Cbrifim infiituerit, Jicutfiabile duodecim Apofiolorum coUcgium
fecerat. Vnde &* in locum luda , antequam iUi aggrederentur munus A-
fofioiicum pofl refurreUionem iUis commljfum , fubfiituendus ftterat
Mattbias Mt. 1 profeSio ipfim Cbrifii infpiratione , ts1 infortibus iilis
wtcurfu. EtquoadquifqueeommVixt, yipoftolicum munus exprejjc
Aa % fibi
i$o Epifcopns & Presbytcr
fibi cum mandato generali commiffum exercuit. Quam confirmationeni J
quodque mandatum & generakm mijjionem a Cbrifto fatfam 70 difici-
putis non iriVenio, neque pojjum ajfinnare in ipfisfiuiffe direUe,proxime\
& immcdiate inftilutum ordinem Trefiytcralem , ficut tn 1 2 y/poftolis
directe & immediate inftttutus eft ordo Epificopalis , ait Spalater.fis.
Poftea 111 Euangeliftarum aut Prefbyterorum ordinariam vcl cx-
traordinariam funclioncm omnes autaliquot ipforum tradu&os
lH.t.csp.t. fuifTe non negamus. Imo ante omnia, nepcnitm hriba ejftitia Cbrifti
num. 8. citlio, qua 72 elegit , ytpoftolifinncii illos eoftiem 70 difiipulos , ut Vetl
perpctuos Cbnfti aJfecUs, ctiampoft pcraUam ptimam miffioncm dcnuo
miberunt poft Clrifti afienfionem, dicit Spalatenfis, quod fieri po-
tuifienon inuiti dabimus : illud etiam, quod dicit ex illis 7odif-
cipulis plurcsab Apoftolis fa&os fimiliter Apoftolos generales ,
hoc cft, ut nos fecundum fcripturamloquimur, Euar.^eliftas. Sed
BfffnJ.cd.}. acj ordinem Prefbytcralem fuiffcvocatosnegat. Apoftolos fatetur
/cc/3. Saravia non accepifle potcftatem ligandi &. folvendi,nifi poft mor-
tem Chnfti. Nam Jfpoftoiatiti, inquit^Jua initix & progrejfm babuit
& nonnibii afi diVerfics fuit poft acceptum fpiritum fianctum. Traierea
ciaVes regni cojlotumy potejlatemque ligandi fi daturnm promifit , quam
antemortemfiuam non dedit , auippe qu<e adbuc conjuntta erat cum Aa~
ronico ficcrdotio,non priusfinem acccptura , quamficrificio corpotis fui
LeUticas boftifvsaboleret^facrdoiimnque &• quicquidcum eo conjunitum
erat, in ftipfum tranftuiijjet. Bt hincftante Vetere Ecckfia noVam fiun-
dare non poterant. Si ante Chrifti mortem ligandi &: folvendi po-
tcftatcm non habuerunt, Epifcopi nondum erant. Quid fi nec
Prefbyteri?NamillamiiIioinciviratesIuda?x communis illiscum
70 difcipulis non fuit ad munus ftabilc & fixum praedicandi Euan-
gelium , fed adgeneralcm illam annunciationem & prodamatio-
ncm de qua fupra diximus , cum de 70 difapulis egimus. Negat
etiam Th. Beza baptizandi poteftatem. !<{cc Verum ejfearbitror quod
ais, inquit, bapti^andi quoque potcftatem tunc illis fiuijje commijjam ,
cum nutia ne tenui/Jima quidemfiat eius apudEuangetiftas mentio. Mi-
ibidem. ratur Saravia D.Bczam qui annotationibus do&iffimis novum Te-
ftamentu illuftravit,ter quaterve ad incudem revocavit, iterum at-
quc iterum legit & rtlegit , tam abfurde fcribere , Cum diferte abud
lobannem legatur (Dominum nonbapti^affe,fied ipfius difiipulos I0L4.
1 & 3.22. Hic lapfusy inquit , !D Se^am admonere debet ipfium IaH
L.i. cap,$. potuiffe, nec oracutum ejfe quicquid ab ipfio proficificitur^c. Sic im-
num. 2. pudenter pergit ac fi per triumphum captivum duceret virum il-
lum eruditiflimum , audax ck infolcns. Difcipulorum baptizare
nihil aliud erat quam tingere Chrifto Euangelizantc, ut fupra di-
ximus. llle quidem docebat & Buangeli^abat (quomodo enimfuum
haptifimum Cbriftm daret fine Buangeli^atione ) diftipuli Vero hi tunc
primuvi adhuc rudes & nondumfiatis adEuaugili%anaum inftrutti )erl
idhm
clufdem Ordinis & Gradus, iSr
tdbuc difcipuli, nondum magiftrifuum minifterium filummodo in bap-
tirando itajubtntt Cbrifto txtrctbant. jShndum tnim iilos fuos duodtr
cimcollegerat, ncqutuliumtx di/Hpulis ad Euangeli^andum adbuc mr
firat , fed quos babebat difcipulos eot tantum apudfi ut difccrcnt &> tc
fles octdati effe poffcnt vita & aUionum ipftus dctinebat , eofque adbap-
ti^jndum interdum adbibens, mox ad euangcli^andum &» bapti^andum ^
tanqnam migiflros emijjurus crat. Si nondum ad difcipulatum omnes ~
Apoftoli, ad Apoftolatum ulli vocati funt , quomodo qu.xfout
PrcfDyteribaptizarcpoterant. Baptizafle iil eft tinxifTe tantum
Chrifto ipfo Euangelizante & mandante fequitur. Haec enim gcfta
efTe antc Iohannem conjc&um m carcerem fatis conftat. Quod fe-
orfim & per fe baptifmum miniftraverint , doccntes £x tingentes ,
netenuiflima fit apud Euangeliftas mehtio. Quomcdo baptizare
potuerunr difcipuli priufqua ad Apoftolatum vocati,uon capio,nifl
illorum baptizarc fuerit folummodo tingere. Vocationem & rede
quidcm a mifnonc prima £c fecunda diftinguit Saravia & vocatio-
nem intcrdum nra?ceden> , nonfcmpercum mifiione conjun&arn
efTe affcrit. Eft cnim non raro poft vocationcm opportunitas mif-
fioniscxpe&anda,utin Mofe & Daviueoftendit. Et proindemif-
fio illa ii Apoftolorum Matth. 10. non eft neceflfc ut proprie &
peculiaritcr Apoftolicaappcljctur, ad quam tum impknJUm prorfus ' ^ ^
insPti fuiffcnt yfpoflolifid fuit duntaxat quoiiwi c$us pr.vludium & \
rudimcnfum , tdomnts ac pene fmguli ad auaicndum ipjkm Chifiumac- &1<x ' '** '
currcrcnt. Scdefto : poteftatcm baptizandihabucrint,poteftaiem
tamen ligandi tk folvendi non habuerunt ante Chrifti refurre&io-
nem,ait Sarav.a. Vnde ergo colligunt Apoftolos 70 difcipulis
poteftatefuperiores fuifTe.Dignitate infcriores fuhTe 70 difcipulos
Apoftohs non negamus, fcd Apoftolos ullam habuilTe in 70 difci-
pulos potcftatcm negat ipfe Saravia. SubjeUos autem fuifft Jlpofio- £{fenr c £
tvs ego nufquam aio, quodfciam , fed unogradu infiriorcs. Ftrofqucfii" ' '*
iffe primosfub fDomwi dirccliont, dum in terris )>ixit3Euangelfj praconts.
In quem finem igitur Apoftolorum & 70 difcipulorum diftin&io-
nemadducuntjUt Epifcopi poteftatem dire&ivam tk corredivam
in Prefbyteros probent. Patrcs, qui poft annos ampiius 300 fcrip-
ferunt, Epifcopos fuos Apoftolis, Prefbyteros feptuaginta difci*
pulis fuccedcre dixerunt. Nunquam dixerunt ex inftituto Chnfti
fuccederc, quia nunquam inftituit Chriftus, ut Apoftolis^//;;-
dum gradumin Bcclefia fucctdtrttur ', inquit Iunius. Quomodo trgojn- DcCieric. cw
quiesy dixeruntbos illis fuccedere * nempe bumana ac non divina infii- 14,710**1*.
tutiont,analogicarationc quadam,non autem propria , imitationt com-
muni quadam, nonjinguiari nectjfitatt Ecclcjta. Succtdtrt igitur ex fi-
•miHnonautemex pari bosillis dixeruni (Patres, quia gradus in Ecclefi*
nonpares , fedfimiles , nonpltne, fid quodammodo obftipariputabant
ilu pojft; altj opotttre* Siquaauttm Jtmilitndo efi, tintmficuntlHim
Aa 3 g*j4
i S 2 Epifcopus & Presby tcr
quid & remotijfima, tamen fimilttudo efl,fi here Vera, fi imagtnarie ima*
ginaria. Hcec Veroficundum quid, remota, zr imaginiria fimiiitudo efl M
ex qua, fi quiabfoLute concLudunt, abfolute fallunt. Bellarminus. Eo
Depontif. mod0 juccedunt Epifiopi jfpoflolis , quo Prefbyteri difcipulis 72. M
L 4- <- *f . conflat ftefbyteros non fuccedtre proprie difiiputis, fidfiolum fer fimi-
litudinem. Nam dfcipuLi illi 71 non fuerunt Trefbyteri , nec uLlum or-
dinemaut jurifiiicrionem d Chrifio fufieperunt. Vides ut convenit in-
ter Bczam, Bellarminum , Spalacenfem , dc munerc 70 difcipulo-
rum. Scd quid proprie adumbrarunt ? Appftolos & corum coo-
perarios, qui in orbem terrarum mittcndierant. Sed pergamusad
poteftatem plenam Apoftolatus, quam acceperunt poft refurrec-
tionem , tum datae funt lllis claves, quas ante promilerat Chriftus
& mifit eos ficut ipfum pater miferat , effuditquc in eos donafpi-
ritusfan&i. An non tum conftituit Apoftolos Epifcopos ? Re-
fpondeo non conftituifle Epifcopos proprie, fcd Apoftolos. Nam
Epifcopum volunt adverfani efle paftorem ordinarium qui habec
in alios paftores potcftatem. Talcm poteftatem non habuit Apof-
tolus ullus, ac fi Epifcopatum haberet ordinarium inclufum in A-
poftohca fun&ione , & ab ea diverfum. Omnem quamhabebant
poteftatem Apoftoli in Prefbyteros , ut Apoftoli exercebant, non
ut Epifcopi gregarii. Si etymon vocis refpicias Apoftolica illa po-
teftas Epifcopalis dicipoteft, & ApoftolatusEpifcopatus,ut Iudae
Apoftolatus Epifcopatus dicitur , A&. 1 . Miiiud de luda refpondeo
Qt Pontif, inffalmo 108 l>ocari Epificopatum, zit Bellarminus,«0» idquodproprie
U i#c, 13. nuncVocamus Epifcopatum,fidpra>fetturam auamcunque. Eftenim in
Hebreeo Pefytdab, quod Vifitationem cen prajecluram fignificat. Etcre-
dibile eft Tetrum Hebraice allegajfe bunc Ifalmum, &> nomen illudpree-
fetfura? ad jipoftoLatum ludx accomodajje. Lucas autem b<ec referens
Gr<ece fequutns eft 70 interprstes , qui Verterunt «njv \7na-K07n\v ,
quaVoce 70 interpretes non potuerunt intelLigere nifi prafecluram in ge«
nere, cum noneffetipforum tempore Epificopatus proprie dittus adhuc in-
ftitutus.yfdde quodetiam Cicero Lib.-j . epift.adjftttcum boc nomint uti-
tur, cumdtcitfia fompeio totius Campanm Epifiopum conftitutum.
Addo ex Iunio prophetam f cripfifTe proprie m Doegum aut alium
improbum, & ad Iudae hiftonam minime refpexhTe , licet Petrus
accommodetverba Apoftolatui Iudae. Obfervat etiam Chemni-
tiuseadem in Examine. ln (Pandctfis fiunt Epifiopi pra?fecli rebus
D Sacram *emMus. Et iLLa Vocabeta eo Lubentius accommodarunt ad minifterium
e4 c ( Eccltfiifticum , quia ex Gr*eca Veteris teftamenti Verfione nota tunc &*
-r Vulgata erant . Pafyd pe\ud.ib pekudim qua?fignificant Vifitationem, in-
JpeUiontm,munus,curam, adminiflrationem commifiam,ojjicium deman-
datumGrcesircddiderunt i7n<TK07riiv tTrtfKOTnjv & i&iCKOTnss
Ifym.i}. Epifiopiexercitus, luditb 9 Abimeticb babtf EpifcopumZi.
buL
elufdcm Ordinis & Gradus. is$
hul% 4 Ifcg. 1 1 . Epifiopi yuifuntfuper exercitum : Ibidem , Cuflodi* po-
fita> fiuper domum (Dominiita exponuntur a Gr<ecisy conTtituitEpificopos
Jitper domum domini, z. Taraltp.i^. lnfipeftores operantium Vocantur
Epiflopi i\^tm .4. Munus ceu ojficium Elea^ar in tabernaculo (Domina
>ocatur t7n<rKQ7rrii $ta Pfil.106 . funttio Iud<e)>ocatur iTT/SKOTnf*
Hocpoftreinumdeludae fun&ionc aliter in parallclis interpreta-
turlunius, nempe de Iudanon prophetafTe hoc loco Davidem ,
fed tantumaccomodata e(Te verba prophtas ad Iudae Apoftolatum
accommodationis genere aetiologico. Vtcunque eft,videmus graeco
vocabulo fignifican irrveteri teftamcnto, unde citatus locus , non
id quod nunc proprie vocamus Epifcopatum , fed praefc&uram
quamcunque. Prxfc&uramhabuiiie Apoftolos tamum abeft , uc
negemus, ut fummam in Ecclefia praefe&uram fub Chrifto cis tri«
buimus , & prasfe&uram illam Apoftolicam extraordinanam &
temporariam fuifle dicimus omni dignitate St poteftate ordinaria
fublimiorem. Quaria Apoftolatusfl0ta,inquttCafaubonus ,?/£/?<?- Exercit. 14;
teflaslonge maior <?' augusiior ; quam ulliunquam altj fiunttionifipiri- pav.z \±
tuatifuerit attrtbuta.Sotis ?mm Apofiolis diclum est,[icut mifit me pater,
ita (?* ego mitto l>os , hbannis 20. 21, quodetiam figni/icat Aposiolus
1 Cor . 1 2 . 29. B . Vero Chjfofiomus eum locum traltans, ea quam dixiy
bomilia, ut magnitudinem muneris Aposloliexprimeret, comparationem
Jpiritualium dignitatum [Ipfl dp%ctf nominat) cum civilibus , quas
*i$3yTcte tppelkt, instituit , <^ ait Apoiiolatum inter Jfaituales effic
'vsrctTictv srnu^ictT/ftriv , id efl, fupra omnes alias funttionet jfiri-
tuaksfic emtnere, utfupra omnes civiles magislratus emimtpoteslas Con-
/ttlaris. Itaque, inquit, Apoftolatum nominat poteftatem omnium
maxime fpintualem , item poteftatem poteftatum, & pranerca
poteftatum fpintualium caput, radiccm , &orfginem five funda-
mentum; quoniam Apoftolatu continentur omnesinferiores po-
tcftatcs, quas eo loco Paulus enumerat. Quh mfiit, jnquit Augu- L,z.de hap-
ftinus, illum yfposiolatus principatumcuilibet Epfiopatui pi cefierendum. tifmo cap.t,
Sed quid ad ifta regerit Tilenus difcipulus, vcl potius Saravia Ma-
gifter. Verum excipith extraordituriat funtttones , ac temporarias cum Par^fc^
ordimnjs ac perpetuis perperam a me mifceri , ac confundi. Apvdolum
igtturaudite docentem , quorfum isia munia ac gradus- a Cbrisfo insti-
tuti, in quem finem referendi, quamdiu retincndi , quando defituri : jic
ille ; Ad instaurationem fntlorum , ad opus mhiishrii, ad <eitficaiio -
nem ^orporis Cbrifti : donec ehidamus omnesin unitatem fidei , er ag-
nitionii filrj $)ei,tnlirum perficlum,ad men/itram ftaturajadulti Cbrifli,
Grc Epbf+t 12,13. 14. ln altero demum fiectth id futurum tefljtur
ipfemet 'Bt^a difciplinte^c/lrce, fi nonconditor,fidtemmftanrator t& af-
fertor acemmus. (^uantifp.r tgitur tn bocfie .do Verfiitur EcUfia,ficuti Ptr*». c. 4;
Sanfforum KttTctPTKrpcZ } operi mimstcrii, acirfcatione cor-
poris
i*4 Epifcopus & Presbyter
poris myfticifxti (T muncribustUcs ,di)>erffque munertm gndibus lccut
tjhlie,^>;n iy.turductis fuperAites adbuc ,aut ex ^JW ' tdncts babemus
jipodolos, Tropbcta^aut EudngUiflastyin Epifcopi etiam t2tv%QV%C
or.iimtio \>U confecratio fiufie prorfws not& Legatos ac Tribunos CbiijH
nobis exbibebit , quos non nifi abi[fo militht huius Imperatore Cbnjio
djJLiTcog , ut Vocari, neceffartjfque donis inflrui, fic (? copiis fui* fTA*
Jict pojje perfuafum babemus { Stc igitur babetotc: In functiotiibwi quas
extraordinarias ac tempomias futfje pertendttis>nos quidcm muita extra-
ordinxrii dona actcmporaria bobifcu agnofiimus: tfjks autemfunctiones
£<Tiu$a)$ acceptafynounifiadbreldJfnnumiUud temptis, quo Apoftoli
in carne tixerunt infiitutas fuiffe filfijjimum eft. Eucrunt fane illil
Cbrifto immmediatc l-ocatimijfique, teflcs eius dvT07rt<*oi , nullis cer-
tisfinibus circumjlripthftd ad unherfum terrarum orbem obeundumt>r<£«
comjquefuilucc coUiiihandum deftmati , ajpiniu fan&oitaerudtiiac
gubernati , ut in excitando fjirttuali Ecckfitt a>dificio nibil nifipurum
putum aurum, "btlin funddmento-ponerent , hel in parictibm ac tetfo fu-
perflruerent. Fuerunt hacin Ecckfi.e primordtjs incboando operi,^-tum
conVertendis infidclibus tum confirmandU fideitbm glifcente bofllum
Buxngehj rabie, & immanitAte,pLineneceffaria cbarifmata, quibv.sac-
cejferunt ys* alia, mvraculorumffinaliontm, iinguarum, rerum occultij-
fimtrum ititeiiigcntia , fnturartm pr<ediciio '&c. fed b<ec alijs quoque
conceffa Apoflolorum non fuerunt propria. 'Tofle.t Vero conftitutis Ec*
cleftjs,circumlatoque per orbem Euangelifmo 2dona iila continuari ac peren-
nare neceffe non fuit, cum &* tabuUfidei pr<eflo ejfent, ad dotfrina, ip-
fiufjueetiim Cbrijloprobatce difiplinoe dectarationem, o~ miraculis otim
editis , utrajue etiam bodie obfignetur : ipfai autem yfpoflolicimuneris
fartes ejfcntiiles, quieinVerbi praJtcatione, Sacramcntorum adminiftra-
tione, & difiiplin<e gubematione Jpectantur ; non magis quam ipfiim
Cbnfli Ecckfim e^anefcere, aui abolcri oportuit. ?^e Vos quidemfratres
Scotigraduum intequalitatem inter paftores in berbo iiborantes & Trefi
lyteros morum prjfectos ; inter bos &* Diaconos pauperum curam ge-
Ttntes negarefuftinctis ; boc unumfirre nonpoteflis,ut T.flor faftorh
$refoyter?refbyteropr<eftit,aut prtft. Qmji cum Tau.lus Timutbeo
( Tdrus crvpi,7rPi<rfivTiQM fi ^ocans ) alrjs ?, ejbyteris nundata dcdit s
ille Taftorute frefbytcr ejft dcfuiffet : aut quod prfcis Ecclefr* tempo-
ribiLS, aureoque illo jipofiolorum <eVo dilinifuit inflituti, bodiepro bu-
mano aut> etiam Sat.mico babmium e/fct commento. H.r: fumma dii-
fercationis Saravian^, q\ix habetur cap.16.17.18. tradatusde gra-
dibus, quam alibi ctiam aliis verbis attingit, ut iupra diximus , ubi
extuaordinarium cum temporarioconfundendum non efTo dicit,&
Timotheum 6c Tirmn fucceflifTe in eo , quod ordinanum habcbat
Nr$»^c.?. Apoftolacus. Q^circAtam'\Ui?quamahjpUinsmfimnoltab Jpo-
Epifcopus & Prcsbytcr i*$
ftoflolit AdftVdl c^i^y^y in to /juod ordinarium, cJJcntUlcf ac pcrpc- v4r4Hth g
tuumbabct ApofkolatuA , iurcmcrito corum coticgac dicuntur; acproptc-
rct Taulusin quibufhm epiftolis modo Softbcms> modo Sybani, modo
Timotbci nomcn cumfuo conjuncium pr^efribit. Dc cxtraordinaria
vocationc,o\: muncrc tcmporario 5c extraordinario ftipra cgimus,
&utrum Apoftoli Cv Evangcliftsfucrint Epifcopi propric dicti,
necne,ec utrum eorum fun&iones erant in Ecclcfia permanfura,
pag.140 141.141. 172 173.174. Sed quiarcponit Tilenuscadem,
plunbus verbis, plura etiam £c nos addemus. Apoftolus Ephef.4.
non vultfingula llla munera,qua? ibi numerantur,durarc, quantif-
per in hoc farculo vcrfatur Ecclcfia, fed fingula infervire opcri x-
uificationis Ecclefix ufque dum abfoluta fuerit tota illa coeleftis
civitas.quod quidcm opus crit in pcrpetuo motu ufquc dum om-
nes fideles cvafcrint in unitatem fidei £c agnitionis filij Dei in vx-
rum perfectum. In aedificationis autem iftius operealij fundaro-
res,alij fuperftru&orcs. Noneft nccelTe,ut fundatores fcnt fupcr-
ftructores, led ja&isfemel fundaraentis defun&i funt officio fuo,
& durat ctfi nona&u, virtute tamen in operc ipforum opera. Et
murttsurbis babcbat fundamcnta duodctimy in quibuscrant duodccim ^*M:!«*H
nomiru Apojiolorum jigni9Apoci 1.14. Et fundamcnta muri urbis
omni lapide prctiojb ornata 21. 19. Apoftoli dicuntur, fundamcnta
Eccleiiaetriplici rationc,ait Fildus,i.quia ipfiprimasplantarunt&
fundarunt Ecclefias,ac infidclcs ad Chriftianifmum convcrterunc
%. quiaipforum do&rina immediate a Deo accepto cft regula fi-
dei omnibus pofteris,& fundamentum immobile,cui innituur fi*
des Ecclefiae ufquc ad finem. 3 . quia erant capita, re&ores, Sc pa-
ftores univerfalis Ecclcfia*, penes quos erat nontxfodo fupremum,
fedetiam primumcCoriginalc regimen Ecclefia?, e quorum larga
&la lcgatione omncs poteftas 2c authoritas Ecclefiaftica, licec
inferiore gradu,cx modo, ad fuccclTores erat dcnvanda. Vides igi-
tur quomodo Apoftoli mfervierint aedificationi corporis Chnfti
ncmpc ut lnceptorcs opcris, fundamcnta asdificij jacientcs, quibus
fupcrftruxcrunt Evangclifta;, 6c fupcrftruunt paftores ordmarj,uk
que dum abtblutumfueritaEdiricium. Cum quarnmus, num i\i^
perftitesadhuc, autex inferis rcduccs habcrnus Apoftolos, p.ro-
phctas, aut Evangeliftas, rcfpondct Tik-nus > funcliones ii fis
i?JiJc«cacccptasdurare,licet multafueruuiivfun&ionibusextra-
ormnaria & tcmporaria: item ipfas muneris Apoftolici parres ef-
fentiaiesmanerc,nec magis quam ipfam Chrifti Ecdefiam e\ancf-
cereaut abolerioportere. At functionis Apoftohc* partcs cifeiK
tiales non cranc omncs ordinanae cv pcrpetua:, fed alia: extraordi-
naria: aliae ordinariar. Nec extraordinana vocatio nec dona extra-
©idinariafunt paucs iun&ionis C\ miniftcnj Apoftolici. Functio-
B t> nem
\%6 Epifcopus & Prcsbytcr
ncm extraordinariam & aliam a Paftonbus & Dc&oribus ordina-
X)e Toitif. Yijs J^}1^ dirTcTcnrcm nabebanr Apoftoli. A^ficli Orlaftcret
hb.i.cap. 10 ^ ppfopiproprie diHi ita.drfiinguuntur ,ut aiiud pbnc fit JpcslciuA^
alitid Taflor,five Epifiopus. Et ipfi injuit Apofiolta, dedit quofiam
cjuidem jfpojiolos , quofdam Tropheta.5 , alios verp Fl\m%clif1 <tf , 4-
iios autem Tafiores <r ^DoHores.Ephif 4. Oa/V/ difrtim dici potuit -
quofdam dedit Apofiolos, alios autem Taftores & Qoclores. Haec Sut-
clivius Hicrarchicorum unus,cum probatutus eft Pctrum non fu-
ilTc Epifcopum. Si aliud plane Apoftolus, quam Paftor aut Epif-
copus,non habent omnes muneris parres eiTentiales communes,
& cerrc lllud elTet mifccrc & conturbare omnia, fi fun&ionesquae
funt plane aliae ab alijs, parnbus omnibus eiTcntialibus convenire
DePontif. ft^tuerimus. Tilenus alibi fic fcribit. Tttri autcm ficut, & reliquo-
hb cd^ it rum •Apofi°,°rum munwi fu\t extraordiyhirium, ideoque tcmporarium
not t\ rton perpetuum. Non dicit vocationem, 2cqu2edam dona, fed mu-
Motaio. ni!S ipfam fuifle extraordinaruim & tcmporarium. Itcm Tttro
fucceditur3 vel ut Apofiolo, vel ut Momrchct. &- totiut Ecckfi* Tttto-
riyVelut minifiro Evangeltj. jfpofiolattM flrictc fumptus funtho c&
extraordinarU) in qua locum non hxbet fuccejfto. Monarchia extra Chri-
ttum cfi commmtttia^b ipfo Tetro aliena tnedum fucceffori cuipiam ccn -
"veniens. Minifterium Verbi, ficuti ordinaria efi in EcclefiafunHioy iU
hoc refpeEtu cmnium Tafiorum efi communis ifta Tdri fucceffio.
Ha?c ex Iunii nota 18 tranfTumpfitTilcnus. Vides Apoftolatum
ftn&e fumprum, & a Paftoris munere diverfum,eiTe per fe fun£U-
oncm,eamque exrraordinariam. Mirum certe, fi fir peric fun£tio>
elTentiale tamennihilhabeat a Paftoris munere diverfum. Nanj
quid ingredietur effentiale indefinitionem fun&ionis Apoftolica?,
faomnes partesmuneris effentialc-s flnt communes. Vel fallit vcl
failiturTilenus, cum partes elTentialesmuneris Apoftolicicnume-
rar, Verbi pradicationera. Sacramentorum adminiftrationem,dif-
ciplinae gubernationem. Si per difciplina? gubernationem intellU
git tantummodo gubernare Ecclefiam &c diiciplina regere erat pars
quidemefTcntiahs muneris Apoftolici,fed communis PrefbyteriSv
Si-pergubcrnationem difciplinaeintelligit , fummam illam potc-
ftatem& prajfeeluram quam habebant in univerfali Ecclefia,fupra~
o*mnes Paftores 6c Do&ores ordinarios,rantum abeft ut negcmus
etTe partcmefTentialem futV&ibnis Apdftolicae,. ut inter prxcipuas
muneris Apoftolicipart^s numercmus. In hac praecipue parte la-
tct fallacia. Nam ifta prxfcdura& fumma poteftas in Ecckfia u-
nivcrfali,extraordinanaerat,& temporaria neuriquam ad fucceffo-
icsahquos trarifmittendu. In extraordinarijs cnim locum nonha-
bet fucceflio. Nam iucceilio eft ordinis & perpctuiratis. At non
poteft idcm cfT.* ordinanum & extraordinarium. Cum ciixilTec
Bcllatniinus Epifcopos fuccedere Apoftolis non propnequomodo
unus.
eiufcTcm OrdinJs'* GrWus. ! U
unus Epifcopus altcri,c\: unus Rcx alteri, fcd jpcr qua.udar\i ./rmili-
tudinem,& proportioncm : quia nimirum ficirt Cnriilo j,i}f.Lqvri^
vivcnteprimi crant fub Chrifto Apoftoli duodccim, dcinde 7:.
difcipuli.ita nunc primi fub Romano Pontificc funt Epifcopi,poft
eosPrefbyteri, inde Diaconi, &c. Nam nullam, inquir, habent
partcm vcrae Apoftolica» authoritatis. Nam Apoftoli potcrant in
toto terrarum orbc praedicare , & fundarc Ecclefias, fcribcrc li-
bros canonicos, habucrunt donum Imguarum & miraculorum, &
in totam Ecclefiam habucrunt jurifdi&ionem : ha?c autem nonha-
bcnt Epifcopi : quid rcfpondir Tilcnus? Siapudfe futjjet cum tfta DtPontt.f.
fcribctet, utique cogitaffet9 ad Aposlolicam authoritatem ptrtinuifje ai- llb 4-caP z*
amifia qu<ein ordimrio Ecclefa minijterio locum habent & ufque adnota'i*
confummationem fkculifitnt permanfura, puta Vcrbum Dci pr<ed/care}
Sacramcnta miniftrare, difiplinam curare,&- ftqutcfunt cjufmodi?utto~
ti Eccttfi<eperpetuonecefJaria,ita & ommbus Ecclcfue Vaftotibwyjam f.v-
traordinartjs , quam ordtnartjs communia. (P>opria jfpoftoiorum
yvcAityLTLLcvnt funthccc, 1. immediata a Chrifio Vocatio. 2. tmmcdia-
t.t ai/ coikni institutio in doHrina. 3 . avccjxctpryiajct in doHrina fivc
firiptOy fae tibatoce ab tyfis tradita. 4. vovj-acrtct ceu prjfitfura, &*
aucioritas in Ecclcftam um\erfam^utcunquc dtinde ad fi<nH'ionis cqm-
modititem proVtncias interfe diVifirmt. Videsutinter propria Apo-
ftolorum yycttfJitrilctTU nurreret prsefecturam & auftontatcm rn
Ecclefiam univeriam, & diftiriguit acura difciplina?,quam, fcic iii
para;nefi,difciplina2 gubernationem vocat, & utrobique coniinu-
nem facit paftoribus tum ordinarijs,tum cxtraordinarijs. Prasfcc-
tura lfta, & au&oritas in Ecclefiam univcrfam cft "pars cfTcntiaiis
xriuneris Apoftolici, & i7Ti<ncZ7rvi quardam cxtraordinaria,. Omuls Drronttj,^
jfpo<lolipropter mumrls fui dtgnitatcm atque amplitudinem mundo om- <fu*ft. t.
nipr<efuerunt> ut pdjfu y>erijfme dicere? Jipofiolos fuifje Epifiopos to- cap.%.[etl%
tiurmundi, mundumque totum fuiffc JpoftoloruwJiQixqeivfmquitii*
Whitakerus. Ex cadcm mente lumws.Efifcopatus. ?etn,ut Apojio^ iu,uui *c
lorum onmium fjat Ciitholvus non l^piantis,autgkb^ %pmAn.<tauiru- Pon{ l'*"(a?
piTarpeu adfifi^tus. Epifcopatns;ifte Cathoiu.us crat cxtraoro.irui.; 4-npM«
rius tempoiarius & de eflentia Apoftohtus Eit er.im ylQoftmastni Depcnt ^.
proorhmbii ati «'/. inquic Iunius, quam Epfcopatus immedhtt ■i'rf)jo i****3»*rt 3
. iyifiitutus,pure6GQ7r\ivr@") & communis , idefi^ fmc certi hd
ajfignxtione. Epiicnopatum lftum & authoritatcm Apoftohcam i:>
ter ccmpor-ana numcrat ; eciam BcHarminus, ni(t quod-m uno Vc-
tro,Apoftodatu/n quendam fingit & Erifcb^arurh umvcrialcn^qui
ad iuQjelTor^s Petn tranfijt. Euit, inquit, in i'Ji< Ecekfte frnhV)Jdr}l Dcpcnt.ub.
nicejfifium \ ad fidvni\toto 'terrarum orbe cekrittr "diffemxmttsdam ' Wfti- i.f-p.9.
mis pM.iiCatui!/HS, &* Ecclefiarumfundatoribasfummarpoicft^, <&> ii-
&!> z hrt43
tit Epifcopus & Presbytcr
hcrtdi COHCideretur. Mortuu autem Apcftoiis Apofioiicd dutbofttdi i*
* JbtoTetrifucceJfore pcrmanpt. Saravia &: cjus dikipuli cmncm pu«
dorcm exuerunt, qui in Epifcopis Hicrarchicis Apoftohcam au-
thoritatcm duraredicunt. Qui fuccedit propric parem autborita-
tem habet,cum eocui fuccedit. Sic Rcx Rcgi fuccedcns eandeni
authontatem habet : fic proconful proconfuli.tSW/71 tjs qua Apofto-
ttoli cxtraordmarie habuerunt nonfuccefferunt iUU epijcop, hoc ift, iu
Defont.Ub. fUapoteftate ouaVere & proprie Apoftoiica eft. Ttym ieUarmxnuA ipft
\ .ytttj}. 8. fatetur Epifcopos non babcre authoritatem pradicandi m toto orbe,(r Ec-
■taf.ynou i cleftas fundandi : undeinteGjgipoteft, auim iu conftderate quidc.W Ibt-
oiogaftri affirmanty Apoftolicam authotitatem adhucin Ecckfa rtmane-
re . mquit Whirakerus. Saraviam abfque cfubio ciufque difcipulos
Theologaftros intelligit.Et quidTilcnus nifiThcologafterWhita-
kero? Summa igitur illa pra?fe&ura non tantum cxtenfivo|fcd etia
intenfive cxtraordinaria fuit,c\: temporaria,id cft,non rantum,quia
univcrfalisArubiq;gentiufundareEcclefias,ckomnibusPaftoriDUS
prsecfle authoritate Apoftch-capQterant,fedetiaintenfive.Nam no
aliaeratnaturapoteftatis Apoftolicarin particularibus ftationibus,
ubi commorati funt,ab ea, cpu«e incrat in univcrfali. Ex di&ts col-
ligo, uprxfc&uram iftam,ck fummam poteftatem in Ecclcfiarn
univcrfam, & irv fmgulas ejus pancs prout fcrebat occafio ittwko*
imv quidem, G vocis etymon refpicias, fed cxtraordinariam &
temporariam, Apoftolatus partem cfientialem &c. pfomde ad
fucceflbres nontranfmittendam.i. Apoftolarus nonincludit Epif-
copatum propric di&um, & ordinarium, ut includitin fe Prefby-
teratura. Nam praefe&ura Apoftolica & fumma poteftas in Ec-
cl (iam univerfam non poteft elTe fimul ordinaria &. extraordina-
Dc ?ontifm ria, fiicunt Tetrum ordinaffereiiquos Apoftolos Eptfcopos, ftd abfurde
bb.i.cdp i. & infulfe. Quorfum enim aui omntm in Jboftohtu acccperunt Epifio~
palem iurfiiiclionem ordinarentur Efifcopi f T^um 7(ex cre&rifoiet qu&*
ftoryautfummo Magislratui infcrior poteftai concedifotet inquit Sut-
cliviws. lacobus maricns Hierofolymis ncc novam potcftatem ab
Apoftolica, & fumma potcftate diverfam accepit,ut fieret Epifco-
pus, Ceddetcrmmationetn tantumfnmmxpraefeclursratione par-
tiiularisloci.etficoncedereturaflignatam illi Ecclefiam illam par-
,-• ticularcm non aute Palaeftinas & luda?orum Hcbrarorum Provin-
ciam. Inter prxfe&uram Apoftolicam, & potcftatcm Prcfbytera-
iem nulla eft mcdia potcftas, fed quicquid potuerunt Apoftoli plus
quam Prehbyten, id egerunt ut Apoftoli. Etiam ipfe Prefbyrcra-
tusqui m Apoftolaru mduditur non ltafuit in Prcfbyttris, ficut
in Apoftolis, fed in hisaltioriratione &eminenter ,ut fupradixit
iW.ilrf. Baynefius,&dicit ctiaFildusde Ecclcfia Ubroqninto.Pr^dicabant
"" verbum nonutordinarij Prefbyteri fcd ut Apoftoli, utltgari ex-
traordinarj & ctvn7n<roi, Summa huc rcdit, Apoftolos hatuifTc
ciufdcm Ordinis & Gradus. i g*
iiriftcwfv quandam, id cft,praefc&uram quandam & poteftatcro
i Ecclcfia univerfali &qualibet eiusparte, fcd ea erat Apoftolica
roprifc, & dc ipfius Apoftolatus ftricte & praecife fumpti cfTcntia,
t proindc cxtraordinaria & temporaria,quam non tranfmifcrunt
d ullos fucccfTorcs. Eratenim perfonalis & inftru&a doniscxtra-
>rdinariis, & ad trmpus ncccffaria ad Ecclcfiam in tcrris fundan-
iam, &inchoandum aedificium coelcftis Hicrofolymsc. Quiergo
rgumentanrur agradu Apoftohco& lpforum praeft&ura adgra-
ium Epifcopalem & Epifcoporum in Prcfbyteros prasftcluram
tabilicndum, abfque rationc mfanirc mihi vtdcntur. Pudctccrte
)ounamum ab Apoftolorum Epifcopatu in gcncre argumcnrum
luccrc, tantum adducit Iacobum , qucm ordinatum ab Apoftolis
ipifcopum , dicit, quod etiam fallum cffe & impoflibilc fupra
ftendim s. Oportet igitur oftenderc cxtra Apoftolos,Epifcopos
Uibus comiferunt prarfe&uram in Prefbytcros, alioqum quomo-
o conftabit prxfe&uram lllam fuitTc ordinariam. Dicit Tilenus
'imothcu ocTitum fuccciTKTe in eo quod eratelTcntialc & perpc-
auin Apoftolatu.Dicimus nos PaftoresomnesitafucceiTiiTc. Prav
:rea in Timotheo & Tito erat etia praefc&ura extraordinariajicet
on fumma, ut Apoftolica, caquc gradu minor. Oportct cxtra
rxfc&uras cxttaordinarias tum Apoftolorum tum Euangelifta-
am cxcmplum unius prjefc&urasordinarix in Paftorcs &. gregem
[ifcriptuns, monftrarefi Epifcopbs. fuos maioritatc potcftatis.di-
zGtivx & corrcclivae Prefbyteris fuperiorcs divino inftituto
vinccrc vcllcnt,alioquin opcram ludunt. Quid fibi poftca vel vin-
icarunt cx humano infticuto vcl ufurparunc, ad jus iivinum non
^cftat. An faris fanus ig^itur Tilenus , qui abfque hac praefc&u-
a Apoftolica Ecclcfiam oporrerccvanefcercdixit. Nam velhanc
iraefc&uram intellexit cum fupra dc perpetuis & ordinariis Apo-
Lcimunens partibuscgit, vclextraoleas vagatuseft. Hicrarchici
erte fatcntur Epifcopalc regimen non efTe ita ncceffarium Eccle-
lx, ut abfque eo abolen oportcat EccleGara. Videte igitur qu6
iroveSus cft iftc Sc&anus.
Progrcdiuutur *lii & Epifcopos poteftare ordinis& jurifdi&io- Cdp, 14,
tis Prefbyteris fapenores efTe jure divino probant cx figura Tefta-
henti veteris, ut Bcllarmmus libro deClericis. Nam crat unus
ummus faccrdos Aaron,& qui ei fuccedebanr, crant prseterea mi.
fcores facerdotes, omnes videlicet filii Aaronis & qui ab Ulis defce-
lebant ac deniquc erant Levitae caeteri, qui a Levi oneinem duce-
>anr,fed non per Aaronem. At Epifcopi , mquit, ldfunt in Ec-
:icfia, quod erani Pontifices in Teftamento Vetcri , id Prelbyteri
ipud nos, quod illic minores facerdotes , ut ctiam id Diaconi no-
kri, quod illorum Levita?, utdocent Damafus Epift. 3. de Chorc-
lifcopis, Hietonymus- Epiftol. ad Eva^num 85, Lco Epiftol. ad
Bb y Epifcopos
j*o Epifcopus & Presbytw
E>nfc6pos Germam*, & aln. Tilcnus & ahi HicrarcWt farpiui
ku.ulcaiK poluiaro vecensTcftarocnu, in qua iub Legis Oecono-
mia tiiftinctto Mmiftrorum tuit inftituta. itiu , mquic Tilenus,
2At4ntfi%i fiub Hiio eodemque fiacerdotio difiares o^ in.tqu.aks Sacerdotum & LeH*
tarumgtadus conjiitutos Udcmus. lliic non modoficerdotes fupra Leti»
tas emiaebant , jcd inter tpfios quaque ficerdotes \>arii erant gradus ($*
erdhes. In fiummo ficcrdotcfin Tontifice,non typifllum,fid ivr ct,fcicl$
quoqueratio confitcua. l\eque enim iUc typum gejftt Cbrtfti rtj^cifi
^gne, (f judiciarut potefiatts , quanxbabet Cfo fius , qui altoqui tamfic*
cunctum ordinem Aaronis , quam fecundum ordmem Mekbijedeci, $fem
gis <sr Sacerdotis dignitatem babuijfet. Trceterea qui in ^eteii Ttfiamcn*
to fatres & capita Sacerdotumy in noVo rtW*££eiV5 Sacerdotum prin*
cipes appcllant)>r,in 24 TccyptaTccd 2)alide afiributi {machk\otb ,
mifrmarotb , Pc^uddocb , Vocant Hebrai , Grac: hcVpirVSjtzrtf-
Kfyus, kXyipxc; , iip^pLi^icie ) ut Udciicet finguU JamiiU ccrtit
bebdomadum Vuibus mimficrium obirent. Hi omnes nonfotum ordine%
fed etiam poteilate infmoribns facerdotibus erant fuperiores . Bcllar-
minus a typis cx figuris argumcntatur , cum probare velkt jure
divino politiam ludgorum mtrodiictam in Ecclefiam Chriftia-
VeDontifi nam- ^arn & Ecclefiam Vcteris Teftamenti figuram fuilTe Eccle-
f&ic*p9 fi% GhnftVanae .cjicit, f& facerdotium Vcteris Teftamenti figuram
1 ^ Sacerdotii Novi Tcftamenti. Inttlligit autem facerdotes fuos fa-
crificulos. Si vera eflet Bcllarmini affirmatio de typo proprio S>C
deftinato, fpeciem aliquam haberet juris divini ipfius argumen-
tum. Scd negatur. Nara nec Ecckfia Veteris Teftameiui figura
Tihn. de fult Ecclcfia: Chnftianae, fi proprie loqui volumus. Etenimfigurt
Pont.L 1 . <4. non ^j fym cum re figuri,ta . Synagoga autem non minus fuit Ecctefia,
9t not. 13. ^uam hodie efi coctns Chifitanorum , qni & ipfi appellatur Synagogrt
Jjcob. i.i. AbundaYit quidcm typis ac figuris pnfia Ecckfia at nonprop-
tereantbii fuit ipfii niji typus aut figura EciLfeCbriJtian*. Ncque
facerdotes veteris Tcftamenri crant typi facnfkulorum ceu facer-
dotum.n»ajorum cx minoium novi Tcftamciui. Sic enim fummus
Pontifcx Oecumenicumaliquem Poiuificcm adumbraffet , ficut
, M 6c Ecdcfia vcteris Tcftamcnti Ecclcham umuciiam vifibilcm. Ac
TiUM.dcpo. qUQcj aci fummiim Poiitiriccm Jgnbfijmus, '.inauit Tilenus, bnng.
l!f» .V 9 fnijjepropiium ac dtfiinatum typum ChAfii.quo cxhibito lifmodiunZfi*
bris ac typis locum e/Je mgamus . Scd Ex fgura communifiVe eximpi
not. If.
,.,:ifiij>el umbra hghlis Juit.cuius corpn< eti in Chific.
tifMb.x.cap. ^^ gx ty^o Jwgulari pcrfin* Cb)if\i nonpotcfi dnci a> giimentatio ad
iz.not.ie. rattomm
ciufdem Ordinis & Gradus. ipi
riiUmm minifterii nojifi ordinarii, ex JinguUri ccu perfonali unfocrfale
cvnftci, ex Jegali ccrcmonia olferVatio perpttua. Hicrarchici noftri non
a typo deftmato 8c proprio, fcd a fTgura communi & excmplo ra-
tiocmantur. l\amjtguri una commtinis eft,quam Vocamus extmplum, jun jfpor^
altera Vero proprta fi \>e dcftmata, quam umbram Vel typum duimus . In ttc £ , ( 4 ^
fummo facerdote confidcranda cft , inquir, non folummodo ratio no't ,^
typi , fcdetiam ordims& politix. Ncque enim illc typum gcffit
Cbtifti rcfpe&u Regiar& jtrdiciariae porertatis, qua habet Chiiftus
qui alioquitamfccundum ordincm Aaronis,quam fecundum or-
cinem Mdchifcdeci Regis & facerdotis dignitatcm habuifftt. Scd
cum fanch omncs fnu Dco facerdotcs , annon illa ipfacmincntia
fummi facerdons, in qua ilii ponunt ordincm 6c eutaxiam,typica
fuit & fupcrcmincntcm fummi Pontificis noftri fupra omnes
alios faccrdotcs dignitatem adumbrabar , cuius faccrdotium
in omnes fi lcles inftuit & cthicos licct non pohticos in cxtcrno
xegimine faccrdotes £c Paftores facit. Non fcquitur tamcn Chrif-
tum (ic forc faccrdotcm tam fccundum ordincm Aaronici Ponti-
ficis,quam Melchifedici. Non cnim crat poteftas fummi faccrdo-
tis Regia, ut fuit Melchifedcci , & proindc non potcrat fummus
Ponnfcx regaleChrift.i faccrdotium adumbrare. Habuit Pontifcx
fummus dignitatcmquandam & emincntiam fupraalios etiam ut
faccrdos, licet non regiam. Scd dctur lcpatata ratio politiae 6e or-
dinis in his gradibus abomni typo proprio divcrfa, non tamen ex
figura comuni ceu exemplo concluditur neceiTarib cande poliriam
Bdlbnus. 2\am tribus LeVttica , inquir , neque alterius tribus regimini
fuit fubiecla^ncque jinc manifefia drci^oLOmnigubemationc
carere potuit. Ouomobrem ut cAtcrt omnesjiu b#c quoquefuos proprios
M*giftr*tus babuit, Udelicct Trincipem, Seniores, ludices , fmfcftos ,
CbilUrcbas, Centuriones, qu'% mos illius reipublic* fuit. Addit , quod
luniprndentia Iunaeorum Mofaicis libris comprehenfa reipublica;
gerenda? formam continebat , & proprerea Sacerdotes & Levitaj
tanquam lllius fcientia» peritifTimi iniifdemcum judicibus fubfcl-
]iis lunt collocati: qubd haec lllis tributa eft dignitas in fuis familiis
Jiaereditario jure Sc primogeniturasrefpe&u : quod mbiisient fimc-
tuarii &* facnficiorum ritus ac ceremonict , a quibus reliqu* tribus pr<e«
ter Lel>i:icam omnet arcebantur,non unius generis erant, ut mirum tide~
r$nonpoffit,diVerfes miniftrantium gradus pro diVerfitate officiorum ac
winiftertorum ciiftingui,quamUs Vel in poftremis Domino inftrtiteftm-
fer bonorificum fuerit. Aft in Ecctefia Cbrifti Vcrbum &> facramentx
Taftoribus omnibus nullo difrimme cocrcdita,utumufnodifunt,ncc ul-
kmba.knjtdmfaiftrationjsycelebratwfa , itctnec diftre-
t>*ntes
i$2 Epifcopus & Prcsbytcr
Pantes Minifirorumgradus pofiulant. Familise 24hebdomadam jn-
regram operabantur in templo,&: vocantur ftationes hebdcmadic£
'• x97t a Luca I0^1at ab Hcbrcis mifhmaroth,\& eft, $vA«W
& Talmudiftis itationes utraque voce a militia defumpti utob-
fervavit Iofephus Scaliger in Canonibuslfagogicis. Comparatur
& Lcvitarum miniftrantium in tabernaculo ambulatorio minifte-
rium militia?Numer.4. propter ordinemquafi militarem, quem
Sacerdotes cumLcvitisin externo minifterio obfervabant. Vbi
eratunicumtemplum commune, commune facerdotii minifte-
rium,milliaminiftrantium in quaque familia.non mirum fi in tali
faccrdotio ck minifterio fueritgraduum fubordinatio. Mutatofa-
cerdotio , mutaralcxeft& politia illius Ecckfiar ftatui congrua.
Dico etiam nec probabilitcr trahi pofTc cor»fequentiam a diverfis
gradiLus in Vetcri Tcftamento- Dicit Bilfonus licet ncceflaria
confequcntia trahi non pottft , Dcitamen fapientiam in politeia
Levitica relucentcm nonefle repudiandam aut parui ducendam.
Idem & nos dicimus, addimus & adorandam,non tamcn imitan-
dam,ubi non fubeft eadem ratio. Primum,quia ncc talem tribuum
«hftin&ioncm, nec communc templum & commune minifterium
in uno teplo pro univerfali vel Nationali aliqua Ecclefia habcmus.
Secundo quia umbras & typos,ut illi non habemus,a quibus pedc-
ret ifta diverfitas. Nam licet daremus diverfam rationem pohtias
atypo, atypo tamen maxima ex parte pcndebat illa diverfitas.
Quia crat unus, qui pra? aliis magis vivam exprelTerat Chrifti ima-
ginem, an non ob illam caufam etiam in politcia facra dignitatc
* lummuserat. Tertionon eftliberumquamlibet politciaj formam
in Ecckfiam Chriftianam introducere licet per fe autratione qua-
rundam circumftantiarum alibi laudabiicm. Iftud cnim argucrct
Chriftum non tam bcne profpcxifle Ecclefia? Chnftiana?,quain vc-
tcri profpcdum fuir, cum tamen Chriftus fidelis fuerit ei qui ipfum
confiituity ut &> Mofis fideiisfuit m tota domo ipfius , Hebra? 4. 3. 5.
Non rcliquit Chriftus Ecclcfiam tanquam taoulam rafam, cui in-
fcnbcrenturau hominum arbitrium leges dc gradibus miniftro*
rumipfiminiftrantium in Ecdefiafua. Atquehascde argumcnti
confcquentia. Inipfaetiam graduum collatione qualisfit analo-
gia videndum. Id funt Epifcopi, mquiunt, in Ecck fia,quod erant
Pontifices in Veten Teftamcnto,id Prefbyteri apud nos quod illic
minores faccrdotcs, ut ctiam id Diaconi noftri, quod illorum Lc-
vitx. At ftiaconU ufus nonjuitin Veteri Tefiamcnto, quia rebus pau-
^unius de perum & afflUtorum alia ti* Lex Dei profpcxcrat non crgo pojfunt <DU-
€/<r.<4f.i4- coni nofin jlmpticiter $d ejfe , quodLcViUerant, fid tantum refpeclti
n»f. J3- quodam five ut loquuntur ficundum quid , nempe qua datiuum efi O*
Acceflionale minifierium ipforum, prout LeVxtarum minifienum adopus
Swrdotum fwt mejjorium ahtorjMe S>mim 9 W qm mimfirane
menfis
ciufdem Ordinis & Gradus. 193
■Hlenfis. ViMx^fuitmtcrJacerdotesparconjortiumhonoris^potl Not. r<:
Ji.itistfidordmt' impari, «ua famtlitirumy aua tempetis rcjjnctu. -1\ \
confiifum Saccrdotumcx kgefuit ordinaria jurifiiictto EccLfuJlica>m,<
penes unum fummum Pontihccm. Ac Epifcopo Hierarchici ti i-
ouune maioritatcm potcftatis dirc&iva: 6\:correc"tivA;quam nou
habuit folus Pontifcx iummus in mfcriorcs familiarum principcs,
aut ilit lrt mfcriorcs facerdotcs, Impcrrccta eit igitur lita analogia,
& promde non condudit ne^atum , licec daremus neceflauatn
pollj^xrahi confequentium a gradibus fub vcten Teitamento.
Sujit qui Monarchiam cflc optimam rcipublica? formam tk pro-
inde tn Ec\le(iacrigendamcontcndunr. SedSutliuiusaiu.nt poli-
cicorum fententla monarchiazalus formas praeferendas cflc , prae-
fcrtim Ariftocratiam. Hoeauttmficci/Jc Hdentur, primo aua hoc ge- Sutliuiu: dt
tius impcrii antiqvijfimil fuiffc Vidctur,'^ ordini naturoe maxime coufin- fywj. <• !•
taneum : dcinJe qntapopuius (Dciillud piimum [robaVit : icrtio qi<ia--*j>.z*
fDeus non rcgnum , fcdoptimatum rcgimuijwpuio lfiaciitico prdjlripfit .*
qu.trtOyq'ti.1 ratio banc formam optimam ejje fiuadct : ^oflreml ffita di-
lini Crbumana tcjlroionia til.im omnibus antepcnendam ejje dccmt*
Qui ab apibus, gruibus, armcntisargumeniantur, non plus fapcrc
dicit quam pecoracampi:folum homincm iTcundum Arifcotciem
efTeanimal politicum : animalia rationis expcrtia non ccrtalege
fociari : mulca etiam «mimanttum generarepcnn,qua: abfquc ciu-
ce Iibcre vae>antur. Anim ilia pUr.r.jue nuliius prorjus regimpiis tnttr Tilenus dc
ftfunt $tK\ix.oltit lcones lufiiferxpUr.tquc omnes^ives ittm Pouuf.ub.i;
acpfies. Ex tarjiribn t quod maximum eji, pnta eiepbas, itemque quod Cap.i»not,jt
minimumfiormica Vtdtlicetvvi 1)cmocratiamiquam ad Monarcbiam pro-
pius accedcre Udcntur. Qj>.£ }n-ro Mcnarcbie aliquam fnccicm refiruntt
Cr* ab uno regijuiuit ut boVes, o\-cs, cqui, afmi, t&c nullnm agmfiunt
duccm congenerem.ac Jpoa^fcd bominis ciuftti & imfcrio
rcguntur, att Tilenus. Homcrus unius impcrium multorum impc~
rio utiliusciTc cum dicit, dc rcrum bcllicorum adminiftmione A-
gamemnoncm loqticntcm introducit, qucd ob repcntinos cafius & MU*i
tnccrta bciii unius imperio tutijjime committitur, inquit Tilcnus . S:d
miflis poiiticorum diiputanombus dicimus non alibi qucrrcndum
jmitus ccclcfiartypun^quam.qui cxprcfius cl> in fcript'i|ns va \i
Tcitatucnti. Ahoquiu argucrcmus Chnfttim non prxlliii ! ':T
cleiiacr^jrmam puhtia*. Qu&rinius qualem rcmpnllicam Chriflui hiUb.i ca,\i\
fiicto mJktucrctpayd;-Q retinendam-jnan qualis injci&ehda pcr bumdnam num* 1*3
fapientiam , quxin rebus dil-mis pottus tnfipicntii cst Vidcrttur, aic Spa-
iatcniis.
. Argumentanoftra contra Epifcopi principis potcftatcm intcn,
fivamiequuntur, Intcrfivam il\am poteftatem fupra pofuimus in
Qrt^uian poteftateorQinationis cV: junfdidioms duccliv^ckcor-
C c reclivc
f^ Epifcopus & Presbyter
re&iv* inPrefbyteros & ipforum greges. Quod poflint uti confi-
lioPrefbyterorum non minuit ipforum principatum magisquam
BdUr. ie Senatus aut Confilium regium Regis Monarchiam. Certi tnim 5Vi-
pontif.U>.i.l°mon 3 fygum 12 feniorum ccetum babebataconfthjs , & Affuerus
C40.3 .' %fttY l fipiwtum confilio in rebus omnibus utebatur, nec tamen ideo non
pcGletUis *rant %£'*> inquit Bellarminus, Et alibi etiam dicit, quld Epifcopo-
av. 14. *um auiloritas non fit in ccettt Trejlyterorum Quafi Confulis in Senatu,
Jed ut fyincipis in Conftlio Confiiiariorum ftbt fubjecforum ; Eandcm
c(Te fententiam hierarchicorum noftrorumfupraoftendimus.Cutn
igitur pencs unum Epifcopum fit ro Kpolrog *£ ro *ty#c,
de fingulari poteftate nihir minuitur , etfi aliorum confilio utitur.
Nam maioremfententiarum numerom (cqui, ut ipfivolunt, non
De pontif. tenetur. fytetertaquod EpifcopiVtteres Jine Trejbyterorum confilio ?;i-
ti6.r.tdp.S. hilagennt utileacjalutare, non tamen nectjjarium fuijje , aflerit BeJ-
Iarminus. Afferuntid ipfum Hierarchici,quod &praxi fua often-
dunr. Non enim confulunt Epifcopi Scnatum Prefbyterorum:ut
olim in veteri Ecclefia,imo nec opusefle poft jam conditos tot ca-
nones conciliorum di&itant. Scnatum Prefbyterorum nolunt cflc
tnftitutum divinum, ut fit Epifcopo a confiliis, tanquam Confuli,
nedura ut dirigat £c regat Epifcopum , & pcoinde utrumquc Scna*
tus ufum rejiciust. Nonne igitur jure divino Epifcopum princi^
pem efle genuinum illum Epifcopum,de quocontrovcrtitur,con-
tcndunt. Perinde igitur eft , five fpontc fivc canonibus adaelus
utatur Prcsbyterio, cumde jure divino difputamus. Nam jura
divino fe non teneri aflerunt. lusCanonum eft tantum jus huma-
num mutabiie, quodetiam ipfi antiquatum cflc dicunt,faitcm abi-
ifle in defuetudinem. Cum igitur jus humanum mutabile fit , &
pro ipforum arbitrio mutatum fuir, nos autem jus immutabile Sc
perpetuum qusrimus, Epifcopum principem , quem fingulari po*
teftate ordinacionis & jurifdi&ionis corre&iva; & dire&iva? divino-
jure prajditumvolunthisargumentis impugnamus.
1 Argumentu Nuilibi in lcripturis repenmus Epifcopumalium
quam Paftorem ordinarium, non Epifcopum Prasfidem , nedum
principem. Ergo jure divino nullus habct fingularcm poteftatem
ordinationis dire&ivas & corre&iva: in alios. Antecedcns proba-
turexemplorumSc teftimoniorum indu£fcione. Archippus, Epa-
phroditus,Timotheus, Titus&ficde cateris nonfuerunt talcs
Epifcopi, fed vel erant Euangcliftae , vel Presbyteri ceu Paftorcs
ordinarii abfque tali jurifdi&ione. Et Apoftolus Rom.12. i.Cor»
12. Ephef.4. enumerans dona 6c Officia Ecclefiae data, non memi-
nit huius Epifcopi , & fic dc aliis locis. Confequentia argumcnti
eft ncccflana;namalioquin fequerctur prascipuum ecclc Gx Re&o-
^ rcm a quo pendet cujufque pariicularis Ecclcfiae regimen omifTuni'
efle a Chrifto legiflatore,quod abfurdum. Cuci igitur jurc divini.
infti-
dufdcm Ordinis & Gradus^ ipj
r nftiruti non flnr humano introduclos cflc neccfie eft. Nam quod
dc ccelonon cft cxhominibnscft, Math. 21.25 26.
2 Argumcntum fumitur a mandato Chrifti Matth. x 8. Dic Ec-
clefiae. Non dicic Chriftus,quod fi non audiverit re aut duos illos
frarres, quos rccum aflumpfifti, dic Epifcopo , fcd dic Ecclefue. Vulc
Chriftusottcnfam dcferri ad plurcs,non ad unurn,ut oftcndit gra-
datio. ProgrcditurenimChnftusab unoad duos, a duobus ad
plures. Eadcm habetitur, inquit Druflus , in libro Mufar 221
quamquam Paulo alicer. QuiarguitJbciumJuum,debetprimumboCp ,
ficere placide interfe & ipfumfolum )>erlis moliibus , rta ut non pude- -J L »§§1
ficiat eum. Sircftpifcet bcne eft ; fin,debct eum acriter arguere^ pude- , ? ! „ J *
ficereitjtcrfi Csr ijpjum. Sinonrtfijijcittdebetadbiberefociosyipjumquc >4 *
coram i/lis pudore ajficere. Si nec boc modo auicquam proficit, debct eum
pudefacere corammuUis, ciufjuc deliclum publicare. Vidcmus igitur
progrcdicndum ab uno ad duosja duobus ad plurcs,non regredien-
dura adunum. Dicunt Ecclcfiam, poflc unum aliquem fignificarc
( nempe pcrfonam publicam ) qui virtualirer fit multitudo & ccc-
tus, ejulque authoritatem habcar. Sed, prauerquam quod nulli-
biin lcripturis monftrare poflunt hanc vocis Ecclefia? ufurpationc
rcpugnat non modo gradatio dc qua di£tum , fed ctiam promiflb
ratihabitionis fententus ; Dicit enim in plurali numero, quacunque De Pont. li,
ligaVcritis, non iti fingulan, quacunquc iigaVeris. lilud, (Dic Ecclcfue, i.cdp.6.
«hcit Bwilarminus, figmficare, dcfir ad pubiicum Ecctcfid juduinmy id
Cslfadeost qui pubhcam pcrfinam in Ecclefia gertmt . Ita enim Cbry-
fiftomusexponit, Dic Ecclefityidcft prtfuIi.Reipondct Tilcnus nofter,
Multitudinis numero ntitur Chyfoftomus 7rPGi0P0tc.^rcfj 7rpci^^ct* ^*'4*»
Imo, inquic Iunius,<&7> Cbryfoftomus ptafidibus fcilicetapr<e[tdcn-
ttbus 7r%oi$po'c hjlj vrpoiruct , idcjl, Synedrio EcclefaHico^ Nota ij?
ftVe collcg:o ex £r*Jbjtiru ip Semoribus conftituto. Ttr Ecclcfiam, ait
Sutliuius, non unus aliauis ( n>im hoc Verli ratio prohiltt ) fid plurcs Sutc.de Ponl
Eccleffa prxfidentes intelttguntur. Ft atttem ttnus tantumjummus Ecclc ^ x tC ,
firt Monanka defignctur per nomcn Ecciefafieri non potcft. 5(cpvgnat e-
mm primo cr nonun isrnatnra Ecclefia^ua eft congregriio cx pluri-
bus, & in \no confiftere, [tproprie hjuamur^ nonpotejt. fypugn it dc-
inde o- patrum intoprctatioy qui una Voce non unum poniificem ,fid f -
jrifiopos <? prtfi ientcs Eal:fityceu ut patresSynodi ia/tiunfis Ioquun-
turyEcckfit ri (tfidcntium comitium defignari Volunt chryfjst.m ALiih.
18 IJLneks Syliiiaci. Concil. tBafil. A"it ibi dc fummo rnbunali ia
Ecciefia uriiverfali lacioncs camen milirant ctiam pro Ecclc$a par*
ttculan,ucmrcquodnomen & nacura Ecckfi.e qux cft congrcga-
tio cx plunbus & in uno fi propric loquamur confiftcrc non po-
tcft, prohibcnc unum intcliigi pcr Eccl.fiam; alioquin poccrat ic*
plitarc Btfliamiinus, Si Ecckus vocabulo intclhguui unus ln K;-
Cc 1 clt
jp<S Epifcopus & Presbyter
clefia particulari, quid irapedit, qum 6c codcm unus Monarchl
fummusdefignctur, qui pr^efit cum poteftate Ecclefi^ oecuraeni-
cx. Projtereahic locus propne &primarib de Ecciefijs particuia-
ribusmtelligcnduscit, non de cecumcmca five elTcntiaii five re-
prclcntativa. "Nam deferre ofFcnias ad Ecclcfiam cecumenicam ef-
fcntialcm impofhbile cft. Concihum acumcnicum raro convo-
catur,5cc(tconvcntus cxtraordinarius. Ghriftus amandat fideles
adcoiwcntum ordinarium 6c rcmedium paiatifTimurr. In vetcri
teftamcnto vox Kahalitcm Gncda ScvcrfLone Grarcavox Ecclefia
fignificat totam congregatione popul: fivc civiiem ceu Ecclefiafti-
;:am- aut congrcgationcm ccu coetum Seniorum & Ret~torum po-
pui:.aut prophctarum. Detis adfiat incaetu fortium & inter Mapu
llr&tus iudi;at, Pfal.82.1. Vtnon moriatur, qui occidit, tantijper ctum>
fl.it ccram ccrtu vi iudicium. Num. 35.11. Tu)ic ius dtccvtcoetus inter
m pcrcufforem e& Undicemfinguinis iUius ficundum iudicia i/la,
veif.24. Tunc mittentes Semoyes citit.itis iUius,accibient cum indc, O*
tradent in manum vindicis iUms fnguinis }nt moiiatur Dcut.19. x 1 , Se-
:,;orcs uno loco vocantur, quialtero ccerus. Sic Ioia: 10. 4. & 6.-
I i.iit Lalcaf. .\t{- hmebiim congregationem /^&e^i^Lakahath per
metathefinprokehillah, gra?ce Ecclefiam prophctantium, 1 .Saraa
•»9.10. Eafdcm voces Hebr^as Septuaginta reddunt per Synedrion
• x Prov. 16.16. fyeVelabitur malitia eiiis in congregationeyScpiuagxnta,,
inSjned>io. Et vice verfa graxam Synedrij vocem, Matth. 5. 12.
Syrus reddit per vocem kenufhta quataiibi {ignificatccetum 6c Sy-
jiagogam. Cum igitur vox Eccltfia ec ei correfpondentes vo
Gnedah & kchillah nunquam unum fingulariter fed unumcolle-
ctiveccu plurcs in unum coetum collc&os figniflccnr, patet Chti-
ftum amandaiTe fratrem ofTcnfum non ad unum fmgulariter. fed\
ad plures in unum colle&os.
3 Argumcntum fumiturab intcrdicto Chrifti, Luc. zi. Chri-
")V* fius difirte Apoftoiis omnem infratret domitiationem, &pi#;ipu&m$'z
' * * '{* mrchiaminterdixit . 2^tm cum contentio inter tosejftt de digp.it;*^ di+
xit cis, Tfeges gentium dominantur in eof> & aui pottfiztem k.iberJfu-
per eos benefici1>ocantur : Vos autem nonfic. Bellarminus Pomificis*
Romanimonarchiam propugnans,rcipondet , Dominum non re-
movitTc Monarchiam ab Ecclcfia,fed potius eam inftituilTe atquc.
admonuiiTe tantu divcrfam efTc a Monarcha civili getftium;& vcl-,'
levicanumiuum pra?eiTc,fed abfquclibidinedominandi quali.
in rcgibus gentium qui tyranni funt plcrunque,impc
J •ttisut fcrvis,o:omnia referunt adfuumcomrrtodum ccgloriam.-
*** Ponhf Rcfponder Whitakerus. Qbrifius %U'v> Etbnicorum T^gum exmplum ,
qu£\t.i. proponit^ nonauo ambitionem modofuglint^fid ' utpotefiaum regiamk
C4p.}Jca.i fepyorfus alicmmtlf; thti lt*gant. Jdex Vcrbis ncn obfcun
guanquam cninr MmMyivM & Kcmjhsmlm£ui7 quibti:
lcrbii
Epifcopus & Prcsbyter XP7
%>trTh Mitttb<eus1>titur9 imperiumimmoderatum interdum /ignificant,
Lucastamen pnepofitionem omifitin utrcjuclcrOo. jftqui Kvg/ivtw
& thmfytv & rjs dtc~uniur,quipcteflattm & dommthnem obti-
ncnt%n qut mfiblenter aut tyramiicc imperant, &c. 2ty» enim omnes,
quiprincipatum adcptifiwt intcrgcntes.crudeliter & inhflc tmpcrarunt,
imo muitcrum & iufiitia dr clementia Uu.iitur. 2\ec illud k&ix
tn.tlttm ac.t prdpofterum alijuidfimper arguit. lbidem. Si igitur noa ScO.il
debct cffl inEcdefiatak aliquid, quak eft civilis MomrchU, qu
fe concedit Marmimsfum ^nius in alibi bmnes domi.uUis non modo
A Cbriflo,fedabipfo etiim $)U.irmino tollitur. Scd quid ifta ad Epif-.
eopuminquics. Certc fi coritra Papse Monarchiam in Ecclcfcyn .
hxc ratiomilitat,militat ctiam contra inferiores, fi/,c- ivietropolt-
tanum,five Epifcopum.Non fomniabant difc;j>uii dc fummaauc-
toritate,fed fubordinata f\i"5 CnniVo,&: CHriftus non Impcrai:oiL,
izd Re^umJ^c.-.r.ij.Principum & Magnatum, M^h. 29, j
cxcmpfum eis proponir. Ipfc Caltxtus Papa l" -J/piftola ad l*pifco- '
pos Galliaecitat ;hunc locum contr-a • faftum Mctropolitanorum
qui finc Epifcoporum confer.ft: vcl pradentia iudicabant dccom-
provincialium fubditis. Qidc.juid de pr oVmcialium coepifoporum ^ai
caufis,corumque Ecchfarion, C° ckricorum atquefecularium
bmatefe, aut drjhbhere neceffe fucrit^boc communi confenfu compro- iU?-7*
UnAtlium agatur pontificum,nec alljno dominationis fiafiu, fiedhumi:-
lima atftte con:ordiadminiftratione,ficut (Dominus ait, :\jn \>eni mini-
ftfat i,fidminiftrare, & atibi, Qta maior ent \>eftruxcrii mtniflcr Vefter,
Mctropoluanus cxcommunicare, judicare, yej aliquid agcre
prarfumens, utibi dicitur.contra aliquem Dioecefani parochiam
abfquc eius confiHo 6cconfcnfu,dominatur ut folcnt principcs ic
-natcs, an non Epifcopus ctiam qucm dicunt jufe divinouon
Tjncriconfcnfu Sc concordi adminiltatione Preibytcrorum do-
:«tiu inftar Magnatum,qni potcftatem cxerccnt inter gentes,
Calixtus defiderar non modo humilem fcd etiamconcordcmad-
miniftrationcnv Bemardus ad Eugenium fcribem hunc locum
in eundem finem citat. Nectibi dare Tetruspotuit, quod non babuit, &* corfid,
quodbabuitboc dedit, foltrttudinemfuper Ecclcftas. TSfunquid dom\- J.x.
natumi jfadiipfum : ?\on dominantes ait in Clero, fid forma fdli
~is* Etnc diBumfota bumilitatc putcs tnon \Hritaie,\>o>: Dominiefl^
^egesQentium dominantur eis,Vosautem nonfu. fiinumcfi yfpojio-
Itsxnterdicitur dominatus^c. Et tandem concludit, Forma yfpotto-
tica bec ett, dominatio inttrdicitur^ indicitur miniflratio, Ita Bernardus De Pentlf»
apcrte docet,i\\c\\i\x Whitakcrus, non requiriin dominatione bumilita- 2 "•'•3^-3.
~tem,redhfi;mdeminatio7iemproliberi. M fyettarminus permittit domi* j. j
#m, fi f'umiies&"modefri, & miesin dominitione fuirint. Cb/ifltis /'*"' ^™
dixit,\mu\\l\ixi:usjtiQmj)Hnttir, wnauttmh modo dfxit h\
cn
Ui^
19« Epifcopus & Presbyter
Vrfiilc modo dominantur. lUi dominantur inquit, Vos dutmnonfic>i&
efl,nondominabimini. SimplcxnegatioeH reipropofiu. Tilenus fimi-
Ttlen.not.66 liter, Non folum ji otoToVj fcd <tidM to ov prohibet Chriflus, O*
rem 0* rei tnodum nmo)>ct. ObjicitBellarminus, Qui autem dicit tu
Bd.de pont. nonfic praSris ut iUctidfigniftcat preeeris \quidem fid aiter quam iUe.
I- l.«i *« <Dande nonne ckre hoc locofubjungitur. Qui inter l>os maior efl, fiat
fcutminor &pracejf«n\ Gr*cc qyxjjw@*, idefldux (rprincepsfiat
ficutminiftrator* Vnus igitureratd 'Domino dux deftgnatus . Refpon-
det Tilcnus. IS^on ergo reflmxit^fidinpsmmaVit ambitiofum iUttm afi
J&/,$7. feclum (Dominus in fuis jUudque quodde Otbone Tacitw Hiflor. i. i.
QmniafiMliter pro dominatione; difiiputis fto p) Aceptumfhe confilium
infliUaVit. f^uodfii>elcogitatuimpium, omnino dicendum Cbriflumai
tnentes & cogitationes iUorum rcfjexiffie quas iUi (pif\oyrp(t)Ttvc)iTig
ficumlotoebant. Mqueita Interpretatur M^tiheus ita mentem Chrifii
enunfians* Quifquis \olet magnus ejfe, non quifquis ex meo infiituto erit
Ynaguu6,fidexpra)>ofuod\Jtderio. Cogitationes quac in difcipula-
rumanimosfubrepferunr, non dc tyrannide,fea fuperioritate 6c
majoritatc poteftatis erant. Videmus igitur non modonbftros, fed
£tiam Hicrarchicos hunc locum adducere ad impugnandam PapaJ
dominaxionem in rebus &caufis Ecclefiafticis,& noscontra ufur-
patam Epifcoporum dominationemnc dicam ryrannidem codem
jure adducimus. Siquidcm Epiicopi etiam dominantur foli in fuis
dioeccfibus & jure divino nulium babent gradu poteftatis fuperio-
rem nonPapamnon Archiepifcopum. Quod fi jure humano &
Canonicofe fubjecerint Archiepifcopo eouem jure ejus jugum
excuxere poflunr, at divino jurc MonarchiE funt, nifi Archiepifco-
posetiamjurcdivino inftitutos eiTedocuerint, aut Synodos pro-
vinciaiesjure divinc ftatas& oidinarias e(Te debere,ad quasquoti-
cfcunque laefi prelbyxeri provocare poflint & agnovennt,&: refti-
£.t ,cap. xi. tuerint. Concludam verbis Spalatenfts. fromittit eis tbronvs inglo-
num.3. ria* &" de throno Ecdefi* ne Verbum quidemfacit. (Debuit quidem ani-
mos eorum 4 temporalibiis dtgnitatibus abducere qiui eiUm fibifomnia^
banty nontamen debuittacere dcVero (yproprio throno EccleJiaflico,fi
qucmfub ratione throni & principatus relinquebat. 2^eque debuitfoUm
ignoranttim praVoe difiofiticnis auferre, quia /ibi temporakm dcmiiu*
tttm ajfingebant\fid etiam permittcre non debebat eos ignountia purt
negationis Vltenus Uborare : fidinfiruendi fuijjent quamnam maio*
ritatem inter ipfos effcnt babituri, & tunc prafirtim quando in ipfifirc
momcnto ipfius in cccium ciet>ationis,<^c.
4 Argumentum fumitur a praxi Ecciefiarum Apoftolicarum»
ut Coniuhiaca^,TheiTaloniccn(is,6c Afiatic*rum. In Ecckfia Co-
rinrhiara non vnus fed plures dikiphnam cxcrcucrunt. Pcnes plu-
res non penes vnum er^c potcftas cxcommunicandi inccftuoium.
Dictinc
cinfclem Ordinls & Gradus, 159
Dicunt Hierarchlci Apoftolum folum excommunicafle^quia dicit
xtKpg/Xcc* At Vtrbo Kgjviiv hic non fignificatur decretum ccu
fcntcntia judicis dccernentisinforoextcriori, prout debct fieriin
cxcommunicationc,fed tantum Pauli judicium,&approbaDionem
dc vtilitate & ncceffitatc cxcommunicandi tam fccleratum. Non-
d\in\ crat lata fententia cum fcripfit Epiftolam Paulus, kd tantum
oftendit dignumeflc ut fcratnr ab ipfis Corinthijs. Pranerea non
cxduduntur alij vcrbo xtKPLKct magis quam Act. 1 5 . 1 7. cum la-
cobus Apoftlus dicit iycJ Kfiivaj» Hic difertc dichur, Vobis &> meo
Jhirituinnomine fiominicongregatis- At diccs Pauli mandatum &
fententiam refcindere non poterant Corinthij,incumbebat illis nc-
ceffitas parcndi. I^am in huncfinem etiam ftripfi, ut cogwfccrempro*
bationem Veftrijdeft an adomma obedientesfiti^i. Cor. 2.9. Hoc f.t
ex accidenti quod tenebantur excommunicarc, nempc praemon-
ftrata a Paulo ncceffitatc £c vtilitate, & proptcr judicium Apofto-
licum quod certum erat. Libcrum erat tamen Corinthijs non cx-
communicare, fi de libertate abfolutaloquamur, & cxcommuni-
catus non fuiflct non obftantc Pauli XiKPiKcty fi rcipfa aCoriir-
thijs non fuiffet cxcommunicatus. Peccaflcnt quidem fic Corin-
thij non parcntes monitis Apoftoli in re ctiam tam pcrfpicua, pe-
ncsipfos tamen poteftas erat non excommunicandi.Prctcrea man-
datu Pauli non toHit ipforum poteftate, tcd exfufcirar. Qui man-
xlantibus& monentibus alijs pnefcrtim in fuperiori gradu pofitis
officiofuofungiturnon eo ipfapoteftace fua privatur. Objici-
unt deinde Tradere Satanae hic nil aliud effe, quam corpus Saransc
affligendum morbo aut cruciatibus tradere, tft quidam patrum in-
rcrpretantur ; & illud potcratfolus Apoftolus. Atifta ipterpreta-
rio eft tantum conjcftura. Nam non vcrifimile eft Paulum abfen-
rcm & folo fpirixu prefcntcm potuifle tradere Satana? cxcrucian-
dum inceftuofum. Prsterea ifta inrerprctatio tribuit Paulo non
fingularem poteftatem excommunicandi, fed tantum partes illas
cxtraordinarias, quibus pollebat Apoftolus,quasfV£fly>uwfcT<t iu-
tctfxicov alibi appellat, 1. Cor. 1 2.9. ut quum Petrus Ananiam &
Saphiram verbo occideret. Nam excommunicatum fimul Satanar
traditum ifto fenfu fatentur. Sed funt alia, quae coramunem pluri-
bus fuiffe ordinariam excommunicandi poteftatem arguunt. A-c-
cufatipforumconniventiam,&ignaviarn,quod fccleratum iftum
ram diu in fuo coetu ferrent. Ettosinflati eftis, & nonpotitts /**J-
fiis.ut toileretur e medio1>eftri,aui hoc facinws patratit. i.Cor.yi. tyn
acsu/at^nqui^ChryJoftomuSiOuodnon ei figni/icaruntyfid quod non de^
plorarant,ut tolletetur : oftendens auod etiam finemomtorc idfiaiopor-
tuitjroptsr peccati evidentiam* Nc quis putet Paulum de iudicio
UquO
200 Epifcopus & Prcsbyter
aliquo cxtraordinanc inteUigendtyrnja* G Connihlospcrftringcrct
quodnon or.irint.vt vindicta aliqua civii a .tollcrcturtvcrfu ultimo
cicit, Toltitt iptur ifltim impYobum ex 1">bit ipfis. In ipforum igituc
potcftatc pofitum erar, tollerc fccleratum ex Ecclcfia, ctiam non.
moncnrc Apoftolo. Cumtamendeeflcnt officio fuo,acritcr ob-
jurgat,&monct. v.r tandcm exerceant poteftatcm fibi traditao%
1 .mmar.darum alijs vcrbis rcperit cum dicir, Expurgate Vetuc
f-mentum, id eftut interpretaturTheophihtius, aduiterum kunc t
tnedio tollite, & alios ficinorofhs proptilkt. Tertio indicac fe anre
fcnpiitTe,ne commiicerentur cum fcortatoribus, addit, ne edanc
quidcm cum fratre fcortatore idololatra,ibriotoaut rapace verf.9.
10.1 i. Potucrunt lgitur quod ingenere fcripferat Apoftolus, efTe-
£tumdarein particu!aribus,Cx legitimo juciciicioconvidum jubcre
faccfftrc ab Ecck-ua, &: m pofterum ctiam poiTuntomnesebriofos
n. Vtitur verbo fcfl/ygn quod judicialcm in foroexcerno fenten*
tiam hoc loco figmruac ut oftendunt antecedentia & confcqncn'
tia. Antecedentia cum ait, Quidtnim mea mtetefl de extraneu judi-
care. Cum m una flgnificatione judcx dicitur de omnt dif
Marfil.p**. cernenteceu cognofcente tmaxime fecundum bahitum aliauem JbtcuLiti-
dcftnf. f<«i lum aut operatil>um,ut Geometra iudcx efl Cr judiiat dejjguif & ib*
p8,i.(*pi./brHm aciitcntiitt^medictti defmis'&- <egristprudens deagtndu <3* fu+
giendu, hot. niodo jucicare poteft, quilibct, criam de extraneisi
Cumdcfiatre fcortatorc,idololatra 6xc. vel ijs qui intus funt lo-
quitur,iricft, dc membris Ecckfia? potiftatcm judicandi ordinari-
am agnclcit, non modo communem lllam judicii difcretivi po-
feffatVm Lc ampliorem 5c magis propriam indicat. Scqucntia eti-
am harit jiidiciarjana potcftatcm conhrmant, cum dicitDc extra-
ncis vcrb Deusfudkac^cx fubijcit Tolhtc iguur iftum improbum.
Quafl Jiccrct cje exrrain i fcortatonbus iuuuabit Dominus vcl ut
Hwbi^.^. fcortatoro Cx adulteros damnabit dominus, dciisqui
rnrtis futit nonne Vosjudicam. Tbllite isacuf fceleraturn iHum cx
voois ipfiffi Tolkre icclc.racum cft tftvctu^ ju> utis
ex: . jiij^jmvjzt .:,i:4jutnnii it ^ir.quic in hunc locum L
mcniu^; fttl ttfM - conVnfm cumGvxcts jcoitaton! u.\ * ahi
sbaris ac nttrjfr (^u.ij..da> m Ut uUs, tiujutt, D.o pcrmittendum
nos auUm fhtre: wnigin.a. Quuuo i^r^WceU cenuruitl
Eccknaihcam a plunbus nonao un0 uur tcetex z. (
1.6. Suffi- it ijiuijmom bomnuijta mcrepatwk inivus iltts frofxch ,'
oWT4TvarAg,5V(i;y.NontuiiJccxcornrniinicatumapparct#
>Jam Pauiusuici: ian iw/r^ ^re.Si Sauna: tradi
uttutflcnr/
[trat.r. i»
cjufdcm Ordinis&Gradns. 2q i
fuftulWetit, expurgaffcr.;,mr.il amplius reftaret. Sifrc verb .'fta
ixiTtpt* idtmcjiiod 'w^np^ incrcpatio an pifctcrca
publica aliqua animadvcrfio, ptrinde cft. Nam Utcunque caputur
ipluribus peiacta cft,cVgrjduseratadexcoir.municaiioncm quara orf.r^.j
tnfigni refipifccntia praevcrtifle vtdctur Inccftuofus : & idemfen- .fc&xo.'
tit Saravia. Gradus inadmitrendislapfis adlacram rcmrnunior.em'
quos fervavic vctus Ecclcfia fcriptorcs Ecclefiaftid \ocarunt
<rv<r<tM,dt quibus vide Ca(aubonum.£Viri^j«a!iquado ^53'.
nihil aliudquam rnordaccai rcprehenfionem & jurgaroriarn fig-
nificat. Videcur qtiod inchoato judicio non folummodo increpa-
runtjfcdataciacccna arccbancacad ejc£tioocmpropcrabant,qui.
bus riicdijs inrcfipifccuuamaddu&us, cc propterea vltcsnii nort
progrcdiuntur. jjcnique qui rcconciliarc cc paccin cforg lapfo po-
terunc, cxcommumcarc etiam obftinatum porctant. Ac ilhid pri-
userat pencsplurcs, 2. Cor. i. 7. Ergo & pofterius. In Kcclc.
Thcflaloniccufifimiliccr pcncs plurcs crat exercitium difctphn^
Dicit cnim Apoftolus, a.ThefCj. 14 Siquis uon aufiuiut nosfropc?
$piftoUwfirmcnitbutu notate% & nc commerfium babtistt iumconZ
tum pudcat>mauc ut inhnicum ducitc7fid admonete utjhtnm. A\\\ fic.
tsgaat 9Siquis Scrmoni noftro ncnaufiuitut bunc pci EpijioUm not*tc%
ac fi iftc cflct fenfus. Si quis fermoni noftro non-auicultaverir, ju-
dicate mibi per EpiiU-lanv. At Gr#ci intcrprctcs- Oecunicmu^
ThcbphiU&us , Bafilius, 6c Syrus priorcm letlionem ample&un-
rur. Nccdictt Apoft«)lus^uauv£T«,fignificacc vcl mJicacc*
fcd ontAHXr&i'^ cft> noracepubiico ludicio ck necom mcrtium\
curn eo habecorc. Nec dicir indefinice $t i7ncrcX^g^ ftd ixd tjji
hr/5-aA?cpcrhancEpiftolam, qiuildiceretfi quis fefrnoni r.o-
ftro pcr hanc Epiftolam,id eft noftra? huic Epiftoke nen aufcu!-
tet, & pofthacperget inordinate ambularc, contraquam prasccpi-
nius inhacEpiftoIa,Tg7Cvc-^«*c5sdeft Ecclefiaftico judicio.
notatc, & ne commerc.um cum cp habctotc, Abcjus commercia
cavcrcnon poteramynifi prius conyj&US cVdamnatuseiTcT.Si Un-
tumperEpiftolam dciatus eflet Paulo ut inordinate ambula:
non protiuiis ab eius commercio abftinuiiTent. Illuftratur hxz in-
terprctatio jlijsfcripturasiocis, i.Cor.i.a. Laudo *os, jucd Jiut
trddidiWAsjraditionesrtiinctis. Scitis au£ pr,tce[-ta ded.rim >oHs, 1.
Tbtf. 4. i. Icc m, Qui bxcjfrerniti nou bowintM fttrniiy fcd Ifyi ,;;,
fui Spiritumfuum San&Hjndedit.ii-Tbeff.+B. Teftatna eft autem A-
poftoliti, inquicW.iitakerus, in eodem capitey ^uodprjcfripfit, il fi d Conlr •*•?*•
&ominoAKipiJfe\i$HUcfiQHti repugnet, monet etm tjjt pnm notan- 7* •*•[&%*
& d duuj4
2€>2 Epifcopus & Prcsbyter
dum,fbcundb ixc*mmunie,mdum , tertio fugienduniulpndeit. DeEc^
cMijs Afiaticisfapradixirausubi dc Angeli*7 Ecclefiafum egi*
mus.
$ . Apoftoli ipfi non exercucrunt fingularem poteftatetnordina-
tioniscV: jurifdict-ionis. Non irrtpofuerunt manus foli ut patet t.
Tim. 4. ubi Paulus vna cum Prcfbyterio lmpofuit manus Timo-
thco. Nsc Apoftoli ptures convocati iii Concilio Hierofolymita-
no oV hiu^uuit. contrcKxrfias^ fed vna. cum Preibyiens* Neque
folus Pauluscxcommunicavit inceftuofura. Atopponunt illu i Ar
poftoli. QuidVultis cum Virgi Venitm adVif,,m ih /f>ir>lu muifuetu-
Gontr.5. hh. dinis /i.Cdr.4.. &* t.Cor.iyxo. haee abfens frnbo, ne prefens praeci-
^tcap,i6. fa : tevcntate vtarex aU&ontate, quam cledit mifii dominus, &c.
Virga & poteftasfurit idem, 6c poreftatcm fibi daram afn:mat
Paulus, inquicB?I!arminus. Prt£:crea,inquit, Paulus folus tra ii-
HitSatana?, idoft, exeomrrrunicaVit 6c ■rcxandum Drabolo permi-
fit Alexandtum ctHymeraeufflut ipfe mcjrt; i.T;mr. R.fpondet
Vi **: Iurtius virgameueautminifterio Ecclitnftico communcm atque
*' 9 * ordinariam,'aut (ingularcm Apoftolorum exrraque ordinem,
Communem atque ordinariam fuifTe vrrius hominis, qua Apofto-
fu»s Chrifti, fi ngutari" au&orirate 5c teftirrronio & virruce Spiritu*
inftru&us : fed hanc in exempluffl ab ullotrahi merito non pofTe,
Ahtietiam poteftatem illaffl extfaordinariam ad tempus nafcen-
t*Ecclefiaj Evangelica^datam, quam habucrunt, qua Apoftoli lu«
praEcclefiam totam abilla quam communem. cum Preibyteris
De Conc l.i- habuerunt diftinguenda dicir. Secundum iilim commune Tetrusfuit
v?>i6.not.6 wllrprf)uTtf& Jymprejhyte*,i. Vet.y 1. Secundum banc ftngu-
lirm sffaniam z<r Sdpbirtm perdidie, Atl.^. llii commvm Ptulus di-
cit,i.Cor. s .4. \tfbis (rjpirhn meo in nomine <I>omini no/hi lefu Cbri*
gam tranfcripfii
gunt ctiam objurgationes,reprehcn(Iones, comrninationesfeveras,
quia opponitur lenitaticx manfuetudini. HymenamS& Alcxan-
dernon certo conftat an ullius Ecclefiae plene conftituta? fflembra
fuerint. In Ecclefijs imperfe&is yel nondum conftitutis non mi-
rum Apoftolos folos fingulari poteftate ufos. Si rradere Satana? C\t
Diabolo vexandum tradere,a<$hnc minus mirum eft folum Pau-
lum eos SatanaetradidiiTe quia^haec poteftas fingularis erat & ex-
traordinaria . Si nihif extr3ordinanum aut corporale fi^nificat
illaphrafis.non tamen fcquitur Paulum folum c^communicaiTe
Hymenaeum& Alexandrum, magis quam folummanus impofu-»
i(Te "rtmotheo quiadicit 2.Tim.i.i6. Per impoiitionem manuum
mearum. Namahbidieit per impofitionam manuum Prelby
i.Tim.4.i4.Sifueruntmembra Ecck ilx Ephefm* poft conftitu-
0 tum
ciufdcm Ordinis & Gradus. 2©j .
tum ibiPrefbytcrium, non cft verifimilc cum pwefcntcm fecilfe
quod abfcns a Corinthiaca Ecclcfia faccrc noluit. Curabat excom-
rnunicandos, dirigebac^udicium Ecclefiafticum cui praecrat , tt
feutentiam pubhcep.romulgavirin publico Ecclcfia;cGeru$Cprop-
tcrea dicitur traditTe cos Satana:. Duobus igitur cafibus Apoftoli
fingulari funt ufi poteitate, vcl cum neccltj crat infligcrc fupplicia
corporaha vi virtutis illius miraculolae quam communicavit cis
Dominus, ut cum Pctrus Ananiam Sc Saphiram vcrboocciditA$c
Cdp.ie,
Eccle/Jjsjam conftitutis & inparocbi.ts E ifapis diftributis nibil quod
adcomwncm Ecckfa ft.itumperrinuifT t,fni(le fiftwos, inconfultis
& inVitis locorum piftoribuA <r EAfcepis mc finniier crederc, Addu &-f.c<*p.i9t
& tertajmcafum cum cHcit cum paftoribus cc Prelbyt.eris Ecclc- #&»•
fiarum corruriunicaruntconfilia, de rcbus ie quibus a Dj;ni:.
nuilumhab^vmt ^ -ra::ep:um, lcd inc^rum poii.ta? erarit difpofiri-
ohe 51 Apodv. !i m v -iliii/.is Eeci f.js omuiaquas erant ordina-
ria&adcommuncrn E.^Lfue ftacum fp_ctabant communi con-
fenfu Scconfilio Pienjyrerorum & Paft'.;rum aaminiftrarunt,pro-
prio arbitracu £v \>ro itngcrip nihilg flfctiint quaravis cxtraorii-
narits uoius cx iumma pracfc&uara in Ecfcfia praediri quan:o roa
gis Pr.jcUti ex communi Prefbyicrorum fententia res 'EecL
cas tr.iciirc debent.
6 Nullumcft tiifcrimcn jure divino inter Epifcdpum Sc Pref-
byt.-rum. N mergoinftiLutus eft ynus,qui fingulan potcila:c or-
ciinationis & juniaicrionis m alios Preioyteros ccu Paftorcs in-
(trucrus erat. SupcrioribusargumentistouiturfinguUris Epiico-
Ei prmcipis poteftas, fed non dirrerentiagradvium. Nam Apofto-
erant Pre;by toris giadu fuperiores, licet communi Prc.ibytcrc-
rumcoufilio oc confcnfu res Ecclefiae tracxarent. E: m Co.-iliiro-
rijs noftiis omniacommuni conGlio geruntur licet paftor 'Scniori-
bus gradu fupenoi fit. Scd fublataetiam graduura intcr miniftros
ver.bi dirferentia, quod jam conamur, p«r fe corruit etiun.Epifco- '
pi pnncipis potcftas. Pcobatur Epifcopi Sc Pxcibyteuculbii: e:Ic
<hnerentiam hisargumencis.
1 Nuliibi iu Scnpturis reperitur lftagraiuum dirTexentia. '^rgo
norieft de jure davinp, P>.ftarem .ordipajiumaujs Evar .
naujs tniniftris gradu fupcaorcm, iicut rxnniftcr vcrbi Prcix.y te. :
gubcrnautc,aut Diacono fuperiurcft, !i:ctnon exei\ea: fiqgular
rerrj potcftatcm jurifdidioniSjoftcndanc-ii polfunc
2 Liahjs iunciiqnibiis Eccichalriv.iLS, njjifa fuit rruv
tim.impantas. Npn lgitur crcdibiL vft: mter Paft-
pai.ta.e.n^iauuairn luiUtutam. ^uilu^ Apoftolus eoar^ 2-
Dd 1 ito
Z04- Epifcopus & Presbytct
du fuperior, necEvangdifta Evangeliftis. In ordinarijffun&iori?-
busfimilitcr, nullus Scmot caucris Semoribus, nuIlusDiaconu*
Diacoitis graciu fupcrior crat cx inftituto divino. Si nec in extra-*
ordinari*]snecordinarijs ncc iupchoribus nec inftrioribus fun&io-
nibus ulla graduum impantasrcpcriri potefty in hac unica gradu---
um inaequalitatem inftitutam fuiflfc.quis credct.
y In Scripturis nulla propria &: peculiari appellatione defigna-
tur ifte Epifcopus graduPrefbytcris fuperior, icd femper confun»
• duntiir nomina, A communionc nbminum Epjfcopus & Prefby-
rcrcofdcm fuiflc Epifcopos 6V: Prelbyteros colligit Hieronymus:
i« Epiftola ad Evasrium.Zfg/mftfiV? Efaiitinq\iiz, Fatuutfiitua lo*
quititr. Audio quendam m tantam erupiyeT>ccordiamt ut (Diaconos (Preft
tyteris ; l\ eft>Epiftopis antffierrtt. T^am cum Jlpoftolus perftUue do-
ceat coJXtm cjfepnfojleros quos Epijlopos quid patitur mcnfarum & W-
duarum minifter, utfupra eosfi tumtdus efttrat adquorum preces Cbri-
fticorpmfiangn^confcitur. Qums autboritafem. Judi teftimeni*
um Tuulus Cr Timothcta firVi Chrifti lcfiu omnibm ftncfis aui funi
Thitippn cum Epfcopis rs- fiiaconis. Fis zs* atiud? In-atiibus Apofto-
lorum adunius EcdtfaftcerdoUs iti Tauttu lo juiiur, Att.io. Attenditc
bobist & ctintto gregi in quo Vos Jpiritus fitnfim pofiuii Epifcopos Vt rt-
geretis ecclefuwi (Dominiquamacquifixitfwguinefiuo. Ac ne quitcon-
tentioft in Vnaecctejia plures epiftopo r fuijfc contcndat atidio* ahudle-
fiimoninm in quo manififtiffime com*rcb.ttur eundcm cffc epificopiia;&
{rcfojtzrum . Propter hoc relijui te in Cr> ta Vt.qua dcerant corrigercs, e*
):onftkucrc's prejbjtcrosper atiutes ficut& ego tiki mandaVi. Siquii eft
Unecrimine, Vnius \>xoris Viryfiiios h.tbens fiaeks, non in accufittione lu-
xuria?. Oportet enim cpiftopum finc criminc ejfcquaji Q)ci dij}cnftt$rcm.
'lit ad Timothcum , Pfoli negligeve gratiam qu<e in te eft, <ju<t data eft fjf-
l'iperimpofftio;.'em manuumprefojtcrif. Sed& Tctrus tn prima epijlo-
Uy TrcfojterosJnqi.it , in^obis prccor comprtfojler &* tcftis paffionutn
ChnJli^fiutur<egloria. qua> rcVehnda cft particeps,rcgere gregem Chriili
tr injpiccre non ex necefijiutcfcd voluntariejuxt.t <2)cum, quod quidcm
grttcejignificaniius dicitur XinintvxtbTK ideft^Jitperintendentzs^nde 0*
. nomenEptftopitraEfumeft. RefpondetDownamusHicronymum
~>cjcKfl. 4. folummodo probare^nomina.fuifTc communia & confufa eofdem-
<*;./'*'.tf« qUe di£ios prefbytcros Scepifcopos, donec vnus e prcfbyteris eli-
geietur qui ceteris prejponcrctur,quod obtigiffe ibidem afferit Hi-
er6nymus Alcxandhx a Marco Evangdiita 6c promde Apofto-
lorum tcmporibus , antcaquinunc Epifcopr drcunt*ir Apoftolot
nominatos,quianon erant e-prefbyteris elcclr, fed Aporfoforum
comites & viri Apoftolici. Dc Throdoreti ccmmento quod epif.
copi di&i funt Apoftoli Apoftolorum tempohbus fupra drximus,
Kon amdet ipft BellaLmino,qui racJliorem cenfer Chryfoftomi^c.
^roTummultoiumcommciuariumin Phibp.r. acmpc ApoftoJo-
c iufdcm Ordints & Gradu& 205
fnfn tcmporc nomina HIa,cpifcopus & prefbytcr, communiafu-
ifTeomnibus faccrdotibus tam majoribus,quos nunccpifcopos di~
cimus, quam minoribus, quos prcfbyteros appcllarr.us, licet rcs
ipfa; & poteftates diAinetas eflcnt. Et quamvis nunc nomcn epif-
copi tantum priucipali analogaco, id eft, fummo faccrdoti tribui
fblcat, tamen convenit fuo modo nomcn Epifcopi minoribus eti-
am Sacerdoribus natn & illi fuperintendunt 6c regunt populum
faltcm in foro confcientia?, &ex dclcgatione Epifcopi. iieiftis <J)e claiti*
majoribntminoribufijucfacerdotibui nibilficraficrtytur* tradit. Cbryfi cap.\K.nox \
eftomtts nuiores minorefirue fecnndum rationcm fiuo tempore ob.
JerVatarn pronunciat. Prajtiiiffet autcm eos priores 6^ pofteriores dici,
inquic Iuntus. Theodorcci figmentum tamcn meritb rcjicit W0ta 5r»
Bellarminus. Nam boc tantum noli Tbeodoretus ajfert, auod primum
epijcopum fiye prefbyterum tradit jipoftolum &**.&■**»$ dittum fuifi?
fuin re Vnius & alteriusfiriptura locifalfi interpreUtiune deceptus eft\
Hicronymum nomina folum coriiiruinia fuifle non probare vclex
eo liquct quod conarur tueri prelby terorum digniratem adverfus-
arrog3ntiam & vfurpationcm Diaconorum , quam oftcndit can —
dcm fuiflfe tum Epifcopali. Si nomina tantum erant olim com-
lnunia nullius pondcris fuiflct Hieronymi argumentum. De coiv-
je&ura Hieronyrr.ini quod Alexandria; primum a Marco Evangc-
lifta epifcopus coepcrat hAx&mxit dici primus prcfbytcr fupra dt-
ximus. Hicronymum uiem fcnfifle cum Aeno iufraoftendemus.
Kunc fatis cft monitrafle cx communione nominnm rcrum com- K<*r'lf&
tnunionem ccllcgifle. Epiphanitis ad locum illora Philip. i.i.ali-
ter refpondc?. Dtcic Paulum ita fcnbcre folitum, quoacotenv-
porc ob mimftrorum pcnuriam multisin locisnon ciL-nt preiby-
teri vlli fed epifcopi foli cum Diaccnis : poflunt enim epifcopi e-
etiam prtfbyterorum ofriao fungi. At ha»c Epiphanij explicatio fieclcrki
tumhabcrcr Iocum,inquitipfc Beilarmiuus,fi Paulusdicerc:,cum **/>.if»
epifcopo & Diaconis , aut fi non ad vnamcivitatem fed ad mul-
tas fimul f riberct. Scd cum ipfc ad vnam vrbem Philippcnfem
fcnbat, ckdicacfc fcnberc ad Epifcopcs 6c Diaconos,,quomodo
qujefo illa cxplicatiolocum habere potcft ? Si enim in vna vrbe
multi cpitcopi eflc potcranr,quanto/i.jVi?<j lmus ciifiopus & aliyuol
prejbytoi? Theodorctus fatetur pcr epifcopos, Pnilip. i.i.inrcl-
ligi prelbyrcros.2vJf/fa/ quidem peteraiyir.au it»W multiepifiopi cfi
fintVnius cftitatis paftores , quofitV tflentjeiiicct pujbytat auos m-
mina\4t tpifiopos. OecumemusinPhilip. i. Nonqttodin Ina dVttatt
mtiiti tmnl eptfiopiyfid epifcoposltecat p/cjlyteros; tunccnm ntmmie
bnsadbuccommumccibant. Chryfoft.Homil.i. ad Phiiip. Quidbocl
un Tmius dlitatis muiti erant epifiopi l XtofMfua m fid prefbyUros ifto
nomine appellaVit. Tum enim nomtna adhnc erwt-communia atque e-
titmipftepifioput ytocabatur <D'wQmiS..J^$( vctdwic W* icmporepio-
pjum>
206 Epifcopus & Prcsbytcr
prium cuique dijhibutum eftnomtn, VI bi quUent epifcopus iUc Urs
prejlytcr appeUaretur. Preiby rcri igicur crant qui di#i funt epifco-
prPhilip. i. i. GcacV 20. Tici . iPec.^.vt cx ipfis locis pacer.
Fatenrur nominafuitfecommunia ied non fequi fuifle communi-
onemrcrum. Petrus fc fymprcnbyterum vocat, i. Pet. 5. Nuu-
quid igitur Apoftolorum Sc prefbyterorum ldem offirium: Apo»
frolatus item ^«K9>uan propterea Duconi Apoiloli.Comites non-
nonnulli vt Flandriae & Palatinus Khcni Domini funt aho.rum
Comitum. Gandavi qui Coniulis perfonam intcr Scabiuos fufti-
net nullo difcretoa Collegis vocabulo difccrnitur , fcd ta-iuum
pnmus Scabmus nuncupatur. Refpondco, Apoitolus, Prefbyter,
& Diaconus, non funt vocabula *>V^*. Apoftoli preibyceri aut
Diaconidici potuerunt,propter vocisctymo 6: latiorcm fi nifica-
tione,fed Diaconi &. presbyceri nunquam di&i funt Apoftoli. At
(De Cone. et funt ex <Dcil>erbo tuncie.^* tpifcopus & prtftyter yiv.quit Xunius. In
Hcclefl.^. dignitatibusfic func^ionibusdiitinguendis vel proprijs appellatio-
4ap.%tnot.i} nibus vcladditoacjuri£toaliquo aut defcriptione vtimur.Comes
Palatinus ab inferioribus eo info diicernitur, quod Comes Palati-
nus cVConful inter Scabinos Gandavcnfesquod,licetordine tantu
pr^fit in Senatu , Primus Scabinus dicicur. AtEpifcopus Hi-
erarchicusnullibiaut propriaappellacione5autaddito aujun&o^aut
<3cfcriptionedifcerni:ur a prcsLytero in Lxiptutis.Comtounio nomi-.
BeMwft. mm vnfripturisyurpata & al> acherfarijs quoque agnita ttiam rerum
crdjtfput. 1 communionem dejtgnat. l^eque ennti pnjbynr Vtre ciici poteft epiftopuH
m/tlfCtcfit epfcopusprdfertim cum a nomine adrd, idejf3 ojficu dtfcrip^
Beclerk ca ttonemtr'infedti^ct.io.2^.Tit.\.'j. i.Ptt.$.i.z. mquit Tilcnus.iVw
» r — 1 ' *&$ contra fc arpumentamur, ait Iunius, cum nomina eo tempote fue-
I ) .fiOi ,4. « 1 • • r J
T rtnt csmmum-iynominum autcm commumo quumptre dkUur , commu-
nionem rcrum nr.porttt^jua nonimt communifnnt dejigntte, extopro-
birineceffirk confquentiayergo Vtnomiuafic res communes ejfenomi-*
vibus defignatas : epifopos Or pnftjteres ideJ]ccommun'Uery quodcom-
mnniter dicuntur ejje. Eorum autem quafunt idem,profecto qi.a idem
funt.eadcmcft operatio. Syrus mterprcsadeo conrundit epifcopi&
presbyreri nomina, yt retineat etiam presbyten nomen ubi in gre;-
J«c^<3. i©. coeft epifcopi,vt 1 Tim.3.2. Tit.i. 7. SubjiciamLonniobfirva- .
ij.it. tionem dccommunionenominum. Sidomus jippoUmaris nomtnat
Antiftitem ordine in fcun.io Ciaudianum, qui tamen EpifopaUm I
gradum non habebat Epift. 25. Troftrt quoque Sidonij ScbolU*-
ftss lobannes SaVaro extmpia epifcopaUs appeliatidnis, alus quxmfa-
cratis epifcopis attxibut*, ita \>t rite ordinati ad Epifopate munus di-
cerentur cum addtiione fummi epiftopi \xl Sacerdetes : aiij infetiores
mmftri nonnunquam\>oc(Xientur tptfcopiy W>. i-cap. 14. Iu AcL .
20. 11. ld quoque notatn atgnum aliquando nomtn epifcopt diciae
noji cpifcopQi fid fimj>4cificef4otetquimtini*$u*?(ktn pvtioraEui.
afttcd
7
ciufdcm Ordinis & Graduj, 2«7
gflicd fbedt fioeet exempjis Etchfi* Viennenfis & Jrutmctc Jobarmes
Sa\>aro Scboliaftes Sidonii ApoBimris. Vides poft inve&am graduum
inaequalitarcm, ubicommunc crat epifcopi nomcn , additione ta-
mcn diftinguebanturA' potiora cis munia permittebantur. Argu-
mentum igitur a communione nominu & defcriptionum fic fc ha-
bcr. Quiluis nullapropriaappellatioiive fimpliciter,fivc cum ad-
jun.fto, nulla peculiarisdefcnptio convcnit, fcd tantum communis
qu£ omnibus ex rcquo compctit, ij habcnt rcrum cormnunionem,
& proinde funt inter fe pares. At nulli pafton ordrnario tribuitur
propria appellano autdefcriptio fcd ca quae communis eft omnibus
raftoribus. Ergo. Sic argumentamur non folum a communione
riominum epifcopus & Presbyter fed etiam aliot um omniurn.
j Ab mdu&ione rerum ipfarum argumentum fic duclmus.Qui-
busrcsomnes communcs, munia fc poteftates,ij funt mter fcgra-
chi poreftatis jcquales. At Epiftopo Paulino & Pi;efby tero rcs om-
rresfunt communcs. Ergo. Communionemrerumcomple&imur
potcftatcoi^inis Sc ]urisdi&ionis, fecundum vulgatam Scholafti*
corum diftmctonem.
A 1 poteftatem ordinis refert Downamus potcftatem pradicandi, Defenf- /,j,
fa.T.v-p-nra miniftrandixpeccatarcmittcndi & retincndi,oidinandi caP-4- f<tt<
mimftros. Prefbyteros habcre poteftatcm pr^dicandi/facrarncnta *4-*fr
minifh\mdi,peccata remittcndi 6c retinencfi in foto confcientia* ,
rt^n negant. Qua txmcn hanc poteftxtem Vnio modo participant Tref m
Sf*. ri 's* tpip9pi9uiqaii Bellarminus, inde du<e funtftecics ficerdotum. [a"*m*
7 fbyterihi conftcrandx Eucbariftia faltem quoad ufum pend.nt abepif ordtnts u>1*
topis, atfitrofiunt cis interdkere necorifccrent \>elfufpendereadtempus, Y>el
~br<tcipitc nthiitoco, Ulimodo>talitempore celebrent, *r praterea Treft
bfJi non it-.i babentbxnc poteftatem ut eam aiiis cornmunicare poflmt*
E: ahbi, Eft txmen olferVandum btt: omnix &-pr*ipue offtciu pradi-
can it proprix epifcoporum ejje , tta ut ne prtfbyleris quidem przdkare li- 0e ^fc^
ce \i nifi ex Epifcopt mandxto aut confenfu. Idcm docent Hicrarchici ca. , '
Epifcopos nempe e(le maiores Prelbytcris cxcrntioporefhrisor-
dini$,poteftatcordinationis & jurifdidionis. Dounamus duplici
babet poteftxtem 0)dinis quxtcnm fimplidter cft.Tnftyter ftd poteft :■* m
jurifxicthonis quatcnM eft Prtlatus aut Tvior . Qjtxrnm pyiorem b.t~
bet vfvtrxditxm in ordinxtUnefux^poiteriorem in inftitktit m T-:r pri-
orem autboritate inftruhur ad priedicxndum &° Jacr,imentx wimftran-
4u-n> ts* d'm aHioMs fpiiitkales ordinis fuipewgere qnas «hus , quinon
tft eJHfiem ordviis , mn poteft ne quidem conceff.t lictvtia exajui. X:n
poteft txmenex munia qkA xdi^fim o; {mcmfi^iant, adminif'
h congngatme ut paftor iUius^ nijigrex ittiaJJigniUti & ahtimen
fturil ,
201 Epifcopus & Prcsbytcr
fnfi *ppo, c: i mct mbii cura totiui diteefios. *P-'fbyly igiiur &■
€ctbabeit pot.fi. tttm oreinis , mn potefi fafioris munus fungt tnult*
congrig ittonc, qu£ pars efi epifiopaiis proVmc:<ey nifiauthoritatc ab ipfi
epifcopo in hunc ufurn muniatur a que accipit poteftatem junfdiciionu
euramque animarum Zr reghnen ecchf^e ps? ocbtalis ix infiituticne . 2)i-
fiinguereetiam oportct inttr poi<fi*tem lpfam & ipftusexcrcitium. ?\.:m
iicet quiiibtt mimfier eanucm babctpoiefiattniordinis, qua ti communis
efi cum epifcopis rationebrrcdicandi Verbu m tr ficramentum baptifiu O»
C&n<e flominic* adnwnfirtndiitxerckium tamen potcfiatii -eii Cr fint~
perfuit obnoxium autboritatiepijcopi^ qui illud pomittebat , hirigebat ,
<h f fli tutfufpendcbat . Idemalibi Epilcopum mdicecdi fuapropriepafto-
J*£j ' remeflcvulrjPrefbyreros & paraecos fcdummodocoadjurores 6c
^ ' fubfidiariosoperarios. Eadcm haber Filous ce poteftate ordinis
Fild. dc ec & lurifdi&ionis &: epifcopo proprie paftore paraxiarura fuae dice-
clefM.c.xj. cefeos. EpifiopM, inquit Saravia,wf ParzcU qua adipfwA curam pcrti-
Sarau. de net, infiituere pasiorem non fctlcf, quodtamen infua dieeefipctett, nimi*
tup. epif*p> tum quiVerus omnium pcrtrciirumfute dizcefios fit pafior, o* commu-
$7. nicet alteriquodipfikabet. Spalatenfis eriam aic ab hoc uno ita pcn-
SpaUt. I x. dere univerfam fuae dicecefeos curam animarum, ut ipfe fit pre«
€,9. nttm.i^ prius 6c ordinanus psftor,qui tamen poflk & debcat ad curam ali-
os prefbyteros affumere ? & poteft parochi officia ipfc plene,quo-
tiesvo!uerir,exercere ab ipfius dire&ione,inftitutione,deftitutionc»
parochos pendere : ufum poteftatisprcfbyteralis quara in ordina-
tioneacceperunt , pcrmitri, dum fiuntparochi, poteftatem ipfam
uon concedi , quse totaintegra& perfcfra presbytcralis in ordina-
tionc eis tribuitur : Ecckiuftica tamen prohibitione iigatur. Durq
▼ ero ad curam mittuntur animarum runc ligamentum prohibitio-
nis foluitur , ut jam potfit in a£tum producere fuam facri ordinis
pref byteralis poteftatem. Somniafua ur referunr, hierarchid vi-
ciimus, fed nulla teftimomaex facris fcnptuns prcieiunt. Prtsby-
tetos poteftatcm ordinis Don legimus acccpilTe,nifi quando eam 111
a&um proiu&uri efTeut in particulari aliqua ecckfia. Nam cun*
ordinatioduplexfir commums qua quis abfolute manciparur &
dicatur mimfterioecckfia; citra certigrcgis,aut particulans Ecclc-
Gx aflignationcm, 6: firgulans^qua parriculanbus &: certis Eccle-
fiis^*Jf obftnnguntur, pnori modd extracriiinarii ilh paftores
craittcbantur,ncmpe EvangcIiftae,pofteriorc Prcf byteri ccu pafto-
res ordinarii. Qui ordinati erant mx&tkvpim ,pouftatcm quam ha-
bebant ftatim excrccre poterant,ubicunque locorum fubfifterent,
qui e:fi non cerrum gregem curabanr. gregem ramcn aliqucm inde*
nnirefempcrcurabant. Sic non otiofa & iners erat poteftas ipfis
collata. Presbytcros aurem ordinaro* fuiffc , communi & abfoluta
ordinarione, qui per dicectfin aut provinciam errarent otiofi ut in-
dmdum vaga, ligaci viiiculo prohibitioni* apoftoUsacdum epif:
copi
eiufdem Ordinis& Gradus. 209
copi ne potcftarcm m ordinationc collai im cxercere nt,nc vc! vni-
co exemplo dcmonftrarc poffunt. Appcfi e Baytu fius, Nracrcat
Dominus miniftros , vr Academici Du&orcs M^icmx, quibus
Fiullos affignanc vaLtuuinarios curandos, aur Magiftros artium
abfqu.!difcipuli$. Qu >sad miniftcrium vocat,a Uxercitium cjuf-
demcadem opcra mitcit, diccns, Ite prejcticatc, & fcmpcr cum re-
lationcad grcgcm, vcl indeflnitum, vt Apoftolos cc Evangchftas,
autdefimu.m, vt Paftores ordinarios. Mandat Paulus Tito, vt
conftttuat oppidatim preubytctos, non vt ordinct vagabundos.vel
incrrcs; prcjterea prefbytcn 6c cptfcopi nomina ipfi fatcntur fuifTe
confuia in primitiva ecdefia. At preibyter dictui Epifcopus re-
fpc&u gregis, quafi ahjsfuperintcndens. Scd firte inprimhiVa Ec- ,.
clefn, mquic Dii{&ndus,nonficicbant tantam Vim in dijferentia nomi- 4 '!* '"" l**
numftcut modotpro^ttr quod omnem bdbentcm curam hocabant epiftc- 7M*M*
pum. Si igirur preibyter idem fit nominettnus,qui Epifcopus, 6c
Epifcopus omnis habcbat curam animarum, fcquitur non fuiflTe a-
lios preibyteros ordinatos ad min ftcriurn vctbi &. lacramento-
rum abfque cura animarum, qui fimpliciter dicerenter prefbyteri,
non epifcopi,&: ahos cum cuia ar.imarum, qui fimpliciter dice-»
renturepifcopi, fed omnes prefbytcri ad miniftenum vocati, in-
diflcrcntcr epifcopi di&i lunt , quia omnes ad curam animarum
vocati funt. "Non lolct Paterfamilias oeconomos conftituerc, nifi
cum ejus opera opus fit m familia :fic fic in Ecckfia. Non vocat
dominus,nifi ad iocum vacuum, vt fint actu,non potentia tantunt
paftores. Sedde abfoluta ifta ordinationc damnata a Concilia
Chalcedonenfi mfra fuo loco plura diccmus. Dicunt non folum yt
prefbyccrum , fedetiam vt paftorctn & prelatum cum qura ani-
rnarum pendere,qurad excrutium poteftatisab epifcopo, epifco-
pum efTcpropne paftorcm,paro?coseiTelolum"coadjutores,& pa~
raftatas ceu afliftentcs. Quia prima ecclefta al Apoftolis inftitutt Om
deo late crant fuflc, Vt pluHSpoftuiartnt Verbi & ficramento) uni ?nini-
Jt.os, er tamenVniws ecckfttVnus tantum paftor e/fe debuit, i.kofta-
tum Ecclcftarum ita ccmpefuerunt, inquit Fildus, w plures in eadcm jye eectef.U.
pnfbyteros inftituercnt^ftc taWKn> Vt l>num tantum couftituerentt qui ef f ,c,a7 .
Jet toci iltiu6 Taftor pr£cipum, rdiquiautem affiftercnt. Quod in qua-
qucecclcfiivntcus tanium efTe debeat paftor proprie ca&us, noa
iolum aliquefcriptura, icd etiam ratione aiTeritur. Imo non de-
funtexcm^la quibus mcrftrarc pofTumusduos fuifTe epi{copos,Sc
cx confcquenti ducs paftores propne oidos in vna ecciefu. Sic ab
vnopaftoreargumcntum ducunt pontificij pro vniveriali cpifco-
patu Rumani pontificis. llle cft paftor ovilis Donnni, Rcdor »f^ ^tcnt,
domus Dci^Cuftos vmeas.Sponfus eccJefia;,, cpifcopus vniveifalis. ^ ' '
Sicepilcopusc{lPaftor,Re6tor, Cuftos, fponlus ecclcfix Diccccfa-
41». Kamnonpwdct cos aflerere epifcopi matrirnoniura cum cc-
E e clctla
Sar.de f. ut>.
»?.3j.;
l.l-Caiy.^.
num 17.
vio Epifcopus & Prcsbytcr
clefu in elcctionc inchoatum in confecratione corfummaHim efseJ '
Dc PretLytcrisStravia a r. QniUfUttm rn parttm fiiiciludnis pafto-
rali* adjumjti Jkttt ab Epiftopl\jMeriu4 quam fpt nuni.tttm pft.pr-jgrc^
di no n pofjunt. Ex di&o Lconis epift. 2%. ad Epifcopum Tbefsalo-
niccnfem dccanutoin fcholis Scholafticorum &: Canoniftarum
{Vick ntftras iti Uue concedimus cbdrfati, W ir.uaitemfis locatutfoUi-
chudinis ,non in plenitudincm potiftatis)orli ejt, air Spalatenfis, illa
ImmcnfiplcnUuio poteftaiis §t firc onmifotcntia , vt iMJbli, nempe
Pontifices Romani, Ecck/tafltcani babeantpl aifjimam jurifdiclionem '
in toU tcclefia inivcrfili, eprfiopi Vero non ni/i in pnrtem fioUicitudinis "
fintYocatiJjuc efl mni adj >tor?s Pap<ey & confeauewternon nifi ejus
\i.\irij &adminiftri. SoUicitudinem omwum eccUfiarum adfietult (Pa-
pa nifttt pcrttnerc. Huiusjbcro fiUiciiudinis ip/iuspartemfi ait Epifiopis'
vbmmeniarCy \>t \>litpje nonpoteft, iUipro eofi.ppltant. Quodejtpro-
fcdo eptfopos facertfius Tap.e ccadjutores, qui non prop i-mjed ?a-
p* cfficium tar munus, rpjins Pap.e nombie exerceant. SiquiJemfoilici-
^tudinem EpifiopalemfaxiuntpArtcmfoilkitudinisP^patis^au<efit tota in
Tafd, tantjttam inproprio G^ ad,eju.:to fub\eUo . Si epifcopus cx Hic-
firchicorumiententiaeft paftortouusecclefia?dic£cefana;,ceu ovi-'
lisdominiciparticularts per rotam dioe:efin, prefbyteri funt tan-
Cum in partem follicitudinis vocari,hoc eft meri adjutorcs epifcopi
c*c ccr.fequenter non nifi cjus vicanj Sc adminiftri, vt vbi ipfe non
poteft,partem follicitudinis ipfiusilli pro eo fuppleanr, quod eft
profc&o nrefbyteros folosepifcopi adjutoresfacere, quinonpro-
prium fed cpifcop: munus &officium ipfi*us epiicopi nomine ex-
crceant. At iftud cft abfurdum & conrrafcripturam. Nam Pref-
byreri funt Logati Chrifti & ipfius nomine legarione funguntar,
funr paftoresconftitutiafpiritu San&o fupergregcm inyijn», ad
pa(cemdum ecclefiam Dei,a&.io. 28 Siint occonomi ccudifpen- -
iatoresmvfteriorum Dei,oeconomi autcm apatrcfamiliasconftr-
tuuntur luper familtam ; Dominus meflis extrudk operarios in
meffcm fuam. Ille fponfus, paftores funt a fponfo conftituti vt
miniftrent fponfa?. Non derivantprefbytcriab Epif.opo porefta-
rem ordinis magis quum Epifcopi a Papa Romano, fed k Chnfro,
Ordinano 6c mftitutro r.on magis cvincunt prefbyteri po-
teftatem ab Epifcopo derivatam efle, quam Epifcopi ab Archie-
pifcbpo confccrante. Nam licet rh orcinaria vocatione ad mini-
fterium interveniat minifteriumhumanum, Chriftustamen con-
fert porcftarcm, quod apra fimilirudmc illuftrat Bayntfius. Vt rn
Collegiis,inquic , Socij ahqucm admitrunt,quem rlmJatorisfta-
tuta dcknbunt , fic Eccleha huncvcl ilium eligit &: admittit ad
minifterium^quem Leges Chrifti a Spiriru functo perfcripra; in
facris rabulib,quafi mcenro digito monftrant. Si :ion ab Epilcopo,
f«da Chnfto ienvan; £uam poteftatcm, non funtlcgati, miniftri,
vican»
eiufdcm Ordinis & G.racfus. 211
vicarfj Fpifcopi,ncc pendct cxcrcitium mifiiflcrij ah Ei if<Y>p(),fed
a *. hrifto, rui rarionem rcddiruri fum pro gregc, quctn ipfijccm*
mcndavit Dcmiuus. Imoetiaufi daretur (ubon inatn g auuioi,
non tamcn fcquererur pn fbycn-s ctTc vi< afic s tk Itgau.s t puo-
pi, magiscniam Evangcliftas Aroftolorum, facerdous & Levna:
tnreriorcsfupcrioruDi. Defignara erani ab ipfd Domino faccrdp-
tium infenoru muniaoc miniitcria.cju* obir< nr.acjue ac fupcriotCL
Sic & Evang< liftaeira erant iou.:iore$Apuuolis>vt t:rre a Chrifto
fuara dcrivarlt potcftarc,qui ahos dedit Apoftolos,al/os Evangdi-
ftas, non ab A^ oftdis.Non porerat Apoftoli cos poitquarn vocati
fucranr,cohibire ab txtrcnio rnunens,ant partis eiuf. S,fh ut Epif-
copus paroetos (uos, quos libet, a munere praedicationis Evangtlij
reprimet, Evangeliftz ita fcrviebant in miniftcrio vt non Apofto-
liseorumq; pertonis, fed Domino eiufq', opcri operam navabant.
Opcraiur oj u6 2)*w/«*,vt 6: ego, ditic Paulus de Timorhec. Eorum
fatitus, inquit Bdyncf\vstnoneiatpcrfir:a!i-ftdrea/is. Chriftuscum
emifit7o diftlpulos, non (ubjtcit ipforum miniuerium poteftati
Apoltclorum. Cbriiitx av.tem omncs sfpcfloks atquc •Dfiiputos ftti de Ecchf. *?
Epifofnlem & Tnjlyterakin orctmcm ufircbant ,hnmediaicjn 'i)>iduc\ poimca po-
Cr cottcfiihc mifil, ficut a fatre Juo, idcfi , cum lujia f> Jpiiitualitejiau p. $,
autbotitate ad Ecckfiam t egtudam neccfjan.i mifjus fuevat, confi)git to-
tum ordinem bicran bicuin , cpifiopaii & ' faierdotati ordiuc csnJianUtn
immediate\proportionate tamcn atque fubordinatc\fuam potcfitaUm &*
iurifidifiUncm hoc efi fihchitatem rcgcndi Scckfiam a Cbriiio derihire
quemadmodum in Callijs infiriores iudiccs acmagiitratus, quamquain
jubcUtiParlamcntis, ttque Umcn imwcdiate auctoritatem fiuam are-
ge CbriiHaniffimo mutuaniur, quamiffa Tatlamenta. Sic Panfien-
ies. Siigitur datetur presbyteros ciTcEpifcopis mferiores,ncn.ra-
mcn fequuur a Chnuo 2que immcdiatenon dertvatam cfTe ipfo
rum ac Epifcoporum potcftatcm. Sed.diccntfe ag<iofccre oroina-
riam m ptcsbytcris poufbtem non dtlcgat2m. Dieit enim Spaia-
tcnfis. Cumitjtjut iure diYino Cr iffi fuam babeant polcflatcm , crranr
quicunque pnjlyia os pcrocbos nuros Jhciunt mimjiios Epifioporum^ui
Umenpropriam ac tidinariam^ &- non dtkgatam^t conjtat, babcnt po-
ttjluttm. Hicvidctur damnare.Hieran.hiccs^ quiPrcsbytcros E-
piitoporunimcre miniftrosfaciunr,cum tamcn fubiicit u'^ tamcnL*^**p.9\
ardmamm^t in aftum eam reducert nan pojjttnt* iurc Ecckfiajii o bu- »*«.,?.
tnano nifibvt ^b Epi/co^o applicentur f/VcJixe ji~r* l^-g^ prout Eprjcopo
placuerit intotafaa (Disceji) rcipfa idem durr... Quod ftjtim dkir,
Vlitamcuappiuantur ibiproprixm &, ordinarUm non iicariaw aul dde-
gatam txerccnt poteftatemM bnmcdiati ChrifiiminiJiii^uhA cft.Nasn
potcftas illaapplicativa tft tota in poteftate Epifcopi, ncc poteft fe
iw adum exercre poteftas presbytcri,nifi pro ejusarbitno.Pdpahui
XpUcopos veibo ienuspnn^.ipcsai>iolut( s &: non Papae niiiuftros
. £ c .2 . aux
2 r 2 Epifcopus & Presby tcr
aut vicariosfaciunrair Spalatenfis. Mjum^niu) inquit ^ettamlnuM
lib.t cap. *. ^ fy,,1a?10 potffae, Ub. +rq.%y. Epfiopi a T.ntificead feum jpjfa
num.xj. iS. 0nus fnfttntuidum. Onus trgc E -fcoporum non eft omviiyforum pro-
priumyfdeft onus ¥i'A : &~ Efifeopi ittud nrn bt proprium,fidl>tPa-
pale t:.:yy.' <n m:)icoad'ydores & adminijhifu hntant. Alij non ha-
feenr jprifdi&ioncm nifi cx fola commumcacione & parucipatione
cum Papa, quantum ipfe conceOetk. t^jm Voc.it ;pfi Epifeopos in
pnrttm fu<e fottieitu&nis . Vbicunaue e*go fjpa Vult fuam fotticitudinem
ipfimet exerctre, co-idy.tter non pioteS mpedtre, ouia coadjutor non pro-
prium,feedT.ip<e onm, inParte ttta feoUicttu.iinis pipalis fiuftent.it. Sic
prcsbyteros verbo teiius ordinanam non dclegatam poteftateni
nabcrc dicunr, & non e(Tc Epifcopi miniftros & vicaiios, Cum ta-
men EpifcopusafTiimereprcsbyrerosdiacurad partem oneris fufi.
tentandam,quod folus in Ecclefia dioccfana, quam dicunt effe
Epifcopi Ecckfiaro, fiiftinerc non poreft,onus presbyterorum non
eft ipforum onus oropnum, fcd onus Epifcopj,& presbyteriillud
non vt proprium,fed vt Epifcopale ranquam meri coadjutores 6c
adminiftrifuftcntant : & vbicunque Epifcopus vult fuam follici-
tudincm ipfemetexercere^Presbyrer coaJjutor non poteft impe-
dire,quiacoadjutornon proprium fcd Epifcopi onus in parte iJIa
folhcnudinis Epifcopalis fuftentat,& fic fi plures annos in aliqua
Paroecia mavferit Ep fcopus, & iuam follicitudinem exercere vo-
luerir, bene valeat Paroecos. Sed cummentumiftud dc plenkudi-
ne potcftatis & parte follicitudinis m?rum figmentum eft. Deu9
nulli ampliorem cV pleniorem poteftatcm conrulit,quam per fe
quis exerccre poterit, ficut hoc argumento dcmonftrat Baynefius.
Deus nemini mandarc poteft, vt majorcm provinciam fufcipian,
quamcui viribus proprijs par fit, nifi firnul etiam concelTerir fa-
culta:em afiumendi alios. quibus partem follicitudinis & oneris
communicet. Namquivult finem,vultetiam media ad finem. Si
voluiftet conftitucrcpaftoretn oecumeuicum 8c vniverfalem om-
nium Ecclefiarum, neceffario etiam oportebat ipfi concederefa-
cultatem fnbftituendi alios,& derivandi ad eos poteftatem docen-
<li 6v regendi particularcs Ecclcfias. Si quisvni cemmitteret ovcs
fuas, quse in pluribus pafcuis pafccrenr, nonne etiamconcedit po-
poteftatem affumendi alios opilionts infenores,qui fubferviant,
Sic, G Epifcopo commifit totam Ecclefiam dioecclanam 6c partu
culares m ca paroecias cum plenitudine curae & regiminis pa-
ftoralis, oportet etiam conftituilfe llium caput a quo manaret
poteftas docendi & regenui, adalios, quos nccclTe erataiTumere
ad partemoncns & folhcitudinis fuftentandaro, & fic ex oflicio
Epiicopi redderent rationem male vel b *negcftje ici Domino,
non Prefbyter: : vt infenores illi opiliones ci , cui commifla?
funt oves, non Doraino & poiTeffuri.
Si
citifdem Ordinis & GraduSi 213
SJ dixerintDominum conftiiunTe Epifcopum Pafcorem calege,
Otalio5 habeat in paroeciis inferiorcs miniftros & coadjutores , k
tamen epifcopo permifit quos vcllet affumcre, eodcm res recidct ,
nempe epifcopi non Domini miniftros effc. Si tales voluit eum
aflumerc qualcs ipfc fuis lcgibus defignavir, tunc fcquitur non am-
pliorcm epifcopo poteftatem contMruTe, quam per ie exercere po-
teft, aliis non minus authoritatc a Chrifto tnftruSis, quam cpifco-
pis, ut proportionatefuo funganturmunere. Cum Cnriftus dixit
Pctro, pafte oVes meas , idem cft , lnquit Bcllarminus , ac fi dixiiTct
pafte omnes oVes mcds>% quod cum pct fe non potcrat prajftarc , ex
plenitudinepoteftacisnecciTaria potuit per aliospafcerc. Rcfpon-
fletWhitakerusChriftumnon commendafle Pctro , hasaucillas
auc (Imul omnesoves, fed indefinite, &unacum aliis. Dixit, Ire
& docete omnes gentes. Petrus pafcebat per fe non per alios, quia
hoc demum illud cft, quod amorcm noftrum erga Chriftum tefta-
tur. Apoftoli in pafcendis ovibus nulli praeterquam Chriftoope-
ram fuam impcndcrunt. Vicaria p<iftendi ratio numquamfuita Cbrifto xVhit.com m
inftitutay l^oh \)Uvs Chiftm in paftendo requirit a quoquamyauam quan- «/i|C g /j*
tum pr&ft trc hft pojfit, & quantum quifque poffit, tantitm tpft requint*
5i a Petro nonrcquirit ccrte necabcptfcopo, ncc epifcopum un-
quam conftituic paftorem totius dtcecefeos, quam per fc pafccre
«on poteft,atque ita , quem illt volunt proprie & praecipuum ac
fmiverftlem dioecefeos paftorem, non erit propne paftor,fed paro-
chi qui per fe pafcunt gregcs fibi commendatos. Cum tn Concilio
Tndentino dimicarcnt Patres & Theokgi dc epifcoporum po-
tcftate fitne jure divino necne , dixtt Laineziuslefuitarum Gene-
talis, Pecrum folum cVunicum paftoremfutiTe Eccleftae, quod in Petri Suaiir
Uno Paftore collo^ata (ttpoteftas indivifa , quieamcomminiftris hiftor. Cohc9
fiiis, prout res poftulat, impertit & communiratjn fola fcde Apo- MtTriJj.7m
jftoltcaetTentialiter effc jutifdi&ionem,in aliis per derivationcm &j>. 6S7 <s-8&.<
partictpationem : papam tollere non poiTe ordinem univerfalcm edit.francof,-
cpifcoposin ecckfia conftituendi quoniam aDcocft, quemlibct
tamen particslarem, cu fic de jure Canonico pontificia aurhontare
tolli polTc. Oratio Laintzii quamvis a papalinis laudara, abadver-
fa parte adulatoria , a quibufdam hajrcrka exiftimabatur. Epjfco- pa.g^6,,
pus Paritlenfis vakrudinarius apud omnes protmbatur , fc quam-
primum habcreturCongrcgatio, libcrc fcntentiam di&urumcon-
tra cam do&rinam prionbusfrecuhs inauditam, anteannos .quin-
efuaginta a Cajetano primum excogiiatam , ut pikum Cardinali-
tiummereret: cam a Theologis Sorboncnfibus eoipfo rempore
ignominiofc nocatarflj.quaeecckfiam fpohet titulo fponfac Chufti ,
& eam veluti fervam unius homints Iibidini proftuuat. Vuit* Lai-
ncaius , fttlicetunum tantum epiftopuma Cbrifto inftitutum , ceetcns
nullam effi potejiatm nifi ab illo pendtntem, qnodpwmdt eft ac fi dnn et>-
£*e y unum>
21+ Epifcopus & Presbyte r
unumfilim e/fe epiftopum, ceteros ejus Vicarios ad nutum amehtndot,
"*£•*/)• Simon Florctuinusoixit fuccefTor^m Pctn tffc • cie jure i.ivinocpifc
copum de cttero Epifcopatum effe dtjure dilinojta ut Wi in ipfius T*p*
poteftate ft tjfcerc-,ut ncn fint Epif oji m Ecdtjia: at /Fngulos quofjue
epifoposcjjt dejure Pontificio, undejit, ut tiftqps p<JJitirearc , trauf
ferre, ipforumque (Diordfi reftrwgere , auttxtmdere , wtjortm aut mi-
norem ipfis autborftatem louferrc, fufpendcte ttiam aut (,\pribany quam
poteftattm ineo quodcft de jure diliuo^n&nbdtt. Siquidtm nonpiteftt
Sanrdote aufim- autbcritatem ctnfcrnndi propttrca qvodeam babit *.
Cfaifto, at ab tpifopo omncm jurifitiionem pot ft auftrre , buudalimt
eb caufam quam quia eam ah i^femet babet. Qj'2B pro epifcopis falfo
allata funt,Prefbyteris rt&c accomodari poiTum tomracpifcopum
papam mmorcm tumpe fi pendeatirforum poteftasab epifcopis
pcrmde eiTc ac (i ille folus cflct Paftcr irfi vicarii \3ha& ad Cjusnu-
tum arrovendi, & fi pofTit ipforum authontatem corumque para>
cias rtftnngereaut extcndere,fuipendere aut auf rre,fequctur non
cfTc prtibyterosdc juredivino. Anronius de Grofftto Domini*
canus cx vcrbis Pauli ad Et.htfioscum tlTent Mileti hortantis u%
Pa.Cji&i attcndaent gngicujus regtmim c fantlo Spbittt pr<epofiti ejfent obfer-
vavit, cpiitopos c/rTicii,iin tvi daium abhcminibus non habcre,
nam C ita rcs ciTet mercenanosfore,quoi -\wn oves non funt proprie^
tum ubi ei, a quobarc rura dtmanCata, fatisfacium fuerit, nihit
ipfis uiuacogiundum:Paulum dLmonfttareobligationemregendi
populum Chriilianum ttTe divinamcka fpiritu San&o impcutam,
ut conftare poflit cos inde vi nullus humana? difuenfationis excu-
fari poiTe : nullam fitri mtiitione.m ordinatoiis, itd totum fpiritui
fan&o t4iiDui,qui noi. f< lurr airhcritatun dcdcrir rcgt ndi, veruitt
etiam parttm grtgis oiv»itrit, ipfiique pafcendam attnbuerit : di-
ccndumque cum S Paul^ Spirn tm fai &um grtgi pafcendo prx-
ponere : nunquam opus aLribi irftrumtnto, aut n iniftro,, fccf
iempcr agcnti pwntipali cx cxEphci.4. Chnftum poft alccnfum
in taeios paftorcsdare. Quae tx nis loci* obfcivavit pro epifcopQ-
jum indepcncunn potcftate pnibvtcns accomodancia funt non
cpifcopis. tiain Pied yttios Ephcfmos, qui didli furt epifcopi,
alloquitur Paulus, non cpif oposantqmonaftice iic didos. & de
loco Eph.4. iupra diximus. Adco ftrcnue certarunt-pro dignkate
-fua & authomatc Papas mmores ccu epifcopi contra Papam majo-
rem pontifictm maximum ut corquvfti funt Sacerdottsepifoporum
/^£..384. dutboritattm nimhpere auttam CLrumVero in j/erVitudimm graViorem
fag. )6$. sdduHum. ld unum fpdUbant patres>ut tot ejjent paptey quvt epijcoji.
Bpifcop&tum umchs crdt fctpusadniintjtretianembabereliberiorem, boc
fq Sfe. Jeconfcuturos fperabanttrib.su proVifivnibwi ftsctti primo Ji parochi
csb ipfis pendeant. Dum non alio tefpiccrcnt, mfi ad authcrnatisfux
lacrcniv tiim, 3raptttuc»tcs argui»cni% fabficati funt, quasprd pa-
ho
ciufdeir Ordinis & Gradus. ar$
kochi< fbrtius militaNanr quam cpifcopis , licer parochos fervura
pcctis n.agligebant. Quo \ cum obfervarec Paulus Iovius totus pa-
lilinus, dumurgcrcm refidentiam clcri eiTc de jurc divino , iis >
oc InjYdxtum cuptre quicquid in eogenere operantur id tParocbu ufui *' '
fktH>ntn , ad iofos epifcoporum imperio eximendos. TS{am fi articulws
fbtineit, confejtim dittutos, epifcopum nec pojje ipfos Ecclejia dimoberc
Hccpetcfl .ttem ipforum refrVatiombus reflringtre , <& tanquam paflorcs
mmedhtc a 2)eo datos pluA juris in grege quam ipfis epifcopisconcedant ,
Vtndicituros: neque ejfe quod itnefpandeatnr. Atque hxc de deri-
vatione, dependentia, & excrcitio poteftatis prasdicandi , & facra-
mema miniftrandi. Interim videsltfrorcujusEcclefiae mernbiii fic
epifccpus,rtempe quod non alicujus pcrccciana;Ecclc{ice,fld Dioe-
cefanz tantum ex piuribus parcecianis conftatar, cujus ex xquo, &
non alicujus parcecianae in parte, venditat fe paftorem. Nam etfi
refideat in una partc diutius , quam in alia, tamen eft aeque paftor
illius paroecize , quam nunquam vidit , arque illius in qua refidet.
Verum eft quod ldcm Iovius dixit ( licet in alium finem & animo
iniquoin prsfulum rcfideiuiam ) omnino regni cujufque metropolin , P^.j^S.
in quibus fere prafnles Sedes fuat fgunt , ejje pr^e aliis deformitatc not.i -
pilem : Kr contra miffTs aliquot urbes , qu* a centum annis epifcopur*
Jitum mn afptxerunt , Vitiorumfordibus winut ejje corruptas , in ipfis
.mon.ibus , ubi nunquam Vifus tpifopus, ecclefidsreperiri , qua civita-
tibus cpifcopalibus txcmpio pwire poJJ unt . O mfcelicem paftorem quo
abfente grex cft fcelicior Scdab lftauigrefTiuncula rcdcamus.
Ordinationem ad Oidinis poteftatem referunt adverfaru: Sc
liunc a&um poteftatisordinis epifcopis raaximeproprium & pe-
culiarem eiTe contendunt \ cum alia pleraque refervara funt epif-
copispotiusadhonorem iaterdotii, quamadlegisnecciTicatemjUC
Ecclefcarum dcdicatio, psenitentium rcconcihatio, & funilia. Vd-
lunt tutem ordinatonam manuum irapoficioncm ciTelacramen-
tum,6c proinde a proprko Mmiftro admintfVandum, proprium au-
tcm ejus mimftrum effe epifcopupn , non Prefbyterum. Douna-
mus defioiendoppteftatem ordinis Epifcopalrs, dicit, Poteflat ord:- Lih.\.a.
nit cpifopalis efl prAterillam > qu^ ipji cum Trcfbyt&it commnnisefl, f*£< iof«
fatefiai per impofitionewm<muumgratiam confertndiy ut ordinirium.
fyiritus fauttiifislrHmcntum , lv/ bapti^jtis ad eornm confrmathnem ,
Vcl pmitentibus adeorum recotrilttttonem, Vtl Jifijnatis ad minifttrium
*d eoricm ordimtionem \.Tim.\. 14 2. H?».i.6.Ex^uadefinitione fe-
quitur non modo impo{t:ionem manuum ordi^acor.iam, fed etiam
rcconciliatoriam, &confirmatoriamefTefacramcnra. -Sunt cnim
ift* impofitiones manuum acl;iones facri fpintualis cffic^cie lp-
fiusjudicio, &gratiam conferuntbapcizuis , 6c pacuitentibus : 8i
fichabemustnafacramenaaidicabaptilmoSc Ccenx Dominica3:
Imoofitioncm mauuum OKdinaconam, m fpecie (ic dcfintr. Efl
t\6 Epifcopus & Presbyter.
9 i©tf a?tiofacyaftiritualisefficaci*> bomhtmt cultus DtUni miniftetfa cm*
** ' ftcrant , ineum conftrens potvftattm ord uis tiiius , in ano n/nftitutui
efi, ^uat id operatur ut ordinatu \ prfft faure i ttui ftcros fjv itualis <&•
fipanaturatis effxxci*. ScholaltKi & pontificu cuilium rriLuunt
crfcclum impofrioni manuum ordinatoriae,erariam gratum faci-
cntum , & poteftatem lllam fpiriraalcir miniliranr* , qoam cbar-
acTvrcm vocai t Dounamus dicit confcrn gratiam & poceftatem»
<T)e rubern*. Bilfonusapertius. Impofiti* manibus Mmiftros crurt non hoc folum
<cc ! c*t> q ' contimtyUtpoteftas iliis fiat\erbum f<r focratmtnta dfptnfindi^ fid tti-
P* is^ * tiamutimptrtiaturfjiritusfanttigratia, qvx utramaue pathtnmunetis
' fontfamfaciat&' fruffuojam. Pnmumiaigicmur cfic facranv ntum,
non ramcn fequetur cjus miniftrum proprium cffe epifcopum. Fa-
~. . rj terur FildusS^holafticorum eruduiflTrmos in hac fuitTe lententia,
WettQtj /.? CpjcCOp0$ potcftate confctratienis vcl ordinis majores Prefbytc-
ris non fuiiTe , fed folnm qus exercitio. Iu fcripturis non kgimus
diftu clum fuiffe miniftrum bapfcifmi& Ccen« ab aliorum (acra-
zncntorum munttro : nec venfimiteeftullam confecrationem nra-
jorcm tuifTe cx orcuiatione divina confecratione Euchariftiae.
U 4fent. di. iDiftingutndum esl de poteftate , inquit Durandus , f uux qu*dam eft
3,4. autfi. 1. lurifd&iotiis, &* quadam confttratienv. (Pctesltt iurifdittienis tft ad
r,cgendum populhtn , potefUi autetn confecrationis cft ad cotiftcrationm •
Cr adniintftrationemfacrdmentorum. Harum duarum potcftattcm , fi
qudilet prcecift comparcturt O* conferatur una alteriy dtgnior etfftcuntk
auam prtmaiordinatur enim prhna adfecttndam.Hac ratione & confc-
cratio cuchanftise eft digmer conieCrationc ordinatona: ordinarux
enmi lfta ad lllam. Cui igitur coufeciatio dignior & nobihor con-
veiiu,eumabinftriorccxckidcieiniquum cft. Hinc mtcrvueres
iic argumcntati funt : B.\ tizare potcft, corpus c omini'umcon<i-
cere . crgo cV manus lmponcre , c\ facrameuta omria ac imtlere«
Audiarrus Hieronymum , vd quifquis fueritauthcrepiftol* ad
_.- Rufticum Naiboncnlem , qux inferta eftCratiani Decrcto. Sed
g^*9*' w. Quiafittytum cft.prtflyttti duptict bonortbonorcntur >maxime, quik*
borant in Vobo {Doniimtfr^dicare eos decet, utile tft benedicete, congru^
um cenjirmate ,con)>enit t eddert communiotum, ntceffe eft tifttaremfir-
mos, orarepro inValUu ,atque omnta (Deificrawenta cenykre. Ita pun-
git Bilionum epiftola lfta, ut tcmpevare iibi nequeat a convicns ixi
authorcm iftim, qucm } crionatumHicronymum vocat. Bellar-
jninus tamer. 'n libro dc Scnptonbus Eccle{i.»fticis hanc cpiitclafli
cx genuinarvm numcro non expunxit. Sed cfto, non fit Hicrony-
mi , eft tamcn cruicorum judicio authons cruciiti Epiftola
Xfrfl. *d Objiciunt ctiam illuc Hic ronymi. QuttfuCtijxcebta erdinatiene £•
£u*l. fiftopws yauod non f«cit 'heflyter. Ergo,inquiunt,faltem orttinaiioc-
rat pcculiare Epilcopi. Hicronymus ea Epiftola contendit phinbus
ax^urncmw wundc^i cffc Epifcopum & Prc^ytciu» jwr© uivmo,
cjurdemOrdinis&Grailus;. 217
cirjus vcftigia etiam fua aetate manfifle adsric nempe quod ipfms
Ceculo nihil faccrcc Epifcopus, quod r.on facercc Prclbyccr, cx-
ccpcaordinatione. Nam junfdictio erat communis Epifcopo, &
Senacui Preibytcrorum ■: fcdordinatio,vcl potius ordinationis ri-
tusmempe x.uffyrl* erat folius Epifcopi propria,!)icet actus ipfc or-
dinatioms etiat ctiam communis : nec erat adminillratio ritus fcm-
ipfim ordin.itiomm prefiyteru Hieronymtu *W£wi/,inquit Wnirakerus. d( cUtu
Ec Iunitis, nempe» quo umpcre hcecJL/ibcbat Hieronymtsex pofic>io/iC4tl^not'7t
jnftitttto : fid tempora confundit jSeliarminus , utimpoitiorcs J:iUt.
ekncbi ignoratione. Ec alibi. A<ium ordinationis communem bove&fa.^not.ii*
epifcopws cum Ulo T/cJlytcrio.i-Tim.^. fidritv.i ordinandi pcr impoji-
tionem mknuum adcpfiiopumfiolnm pertindat , ideft , ai eum quipr*-
tutprefhyterio, fiVe ptr\ntua infiitutionc praejftt ( utpofi faclum eft e-
pifcopts ) frte temporaridy annuat menftrua, hcbdom idarli &*c. <De bec
ritu agebat Hicronymus , quem vimKhwtZt ordinationem locat. Hicro-
nymus poftquam teftimoniis cx fcnptura deproraptis prubatfec
eundcmfuiiTccpilcopum & Prclbytcrum, fubjicit. Quod autem.
bofiea uniu eLtttis f/r, qui caeteris pr?eponeretur,&c.deinde fubjun-
git. Quid enim faal.e.xccpt* ordinatione cpifcopas jucdnon ficit frefi
tytcr. Ex qua fcric verbotu.m patct Hicronymum intclligcndum.
de fuo faeculo : & poft feculum ilLud quo poftea unus elcftus , po—
ftea,nempepoftomniatcftimonia.aJIaja.efcriptura:adducitautem
& exepiftolis Iohannis, qm ad Trajaxii tenipora vixir. Sed fi ce
Hicronymi ,pofiea plura dicemus. ObjiciturChryfoftcmusetiam .
ad eundem fcnfum in commcntario fuo cap. 3. priorcs ad Timo-
atoueboc tantum plujcjuam pnjbyiui babere Vi.ia:tur. Sic cum inter-
prcte latinoB-linnvuiuis, Billonus, Dounainus &• al». S^d vcrba
* ~ \ \ . I )***?***/ X
intcrpretes tic vcmint. boia emm jujrragatiom borum tjcemkrunt Dc Clerie,
atque boc filo uidtntur TtcJbyXefK injkrum fiv.ere. Sic Iunius. <dp.7.n0.6i.
yttpOTOvt* ( hic ) fxjbyicrorum non Epifioporum cficitur ; pod fi
XtiPOTOfU eftcrdinrtioicrgo Trcfiytcrorum cft ordimtio . Tum \ui$
tta Krbum ^60ve*rei y intt.rprct.ttar cum^ accufmdi cifu. Suidim
4ppdJp (kccnUm wteMKToo, to «-Aeov, v/ja , fflft'KJQ'1 k&i;
E f r£y
2is Epifcopus & Presbytcr
rmv t$KvO/o$ &dy&¥ TrAicvtKTti . -aa-AsovexT&T ae , J cl6ik£ 9
clfrttcTiK9j: uq tq 7rhioviKTti y/Jtaj o &KtZo\<&>. Dijferemtam
igitur nonftatutt Chryfoftomusym coy quod jia M dinmdi babent epifio-
piac non Prefbyteri : ftdin eo , quod aftcudunt fupra prefbyttros /«
gradum JzT^trwrrtf , ct/i> quia afcendunt Ttejbyterii fujfitgi^jnr
juriam Trefbyteris Videntur facere,quum poteflatem ullam afiumuntfibi
quiordmis cauftnon potcftatis prafetti funt defujfragns iilorttm. ibi-.
dem. Medium, inquic Chryfoftomus, inttr epifapos & diaconos , fi
^uodeft,pcrparuum eftt cum epifcopt (r prefbyterittquales fmt munere,
officio , unum dtmque re (y ratione funt : fola \>ero ordinittone hw
mana dnferant^ quatcntua collegarum fuffragiis babent Epifcopi , quod
frafunt Trefbyterio ordine , quofolo prteuntcs , iniuriam Trifbytens kfv
dentur facere, quum potcttate prxfimt, minuuntque poteftatem prefby-
terii. ^m^to»?* etum apuci Scnptores Ecclefufticos non fumituc
femper pro ordinatione, (ed quandoque pro ckcYione per fufFragu
ut obfervarunt Balfamo §t Zonaras in Apoft. can. i. Theophyla-
&e tripleci &us etiam fic interpretatur Chryfoftomum. ls m bunc locum, fa-
*pifp*g. 37' tcnte Saravia,/Wt7?t qucdCfayfoftomm paulum mutatis Verbu , babet*
Eft cnim TbeophylaEtut Epitomut Cbryfoftomu Ipjtm bac \>abajunt*
Quaj de Epfcopis Mxit.ea Trefbyteris etUm con\>cniuni. Ttym ejr ipfis
docendi mnnus, fjr pnefettura EccicfieecommtJJa eil, foUtletiiettemfc
riores. Sed concedatur Chryfoftotrjum per ^«^rafuw ordinationeai
aftive fumptam intellexrfte, & barlare ncc non folaecifantem lo*
quutum fiMfTe, non fequitur tamen afrum ordinationis fuiiTepro-
prium epifcopo. Vauntumen etto atliVe acapiutu* nomtn ordnuticn%t%
9e<lerU.<4. Inquit Iunius, ut BeUarminuA accipH,adbuctamen manct a?qutbocatt§ ,
JJ. *ot. 19. quod foliis qmde Epifcopm ordinahat fxgno & fcrmone facram mftttutit-
tnem cius qui ordinabatur enunciansy ac uon JoIua tamen ordinationc )*-
fitatis , quam repref.ntabat (gnum . Scd addo , fi ordinauontm a&I-
ve fumpfifle dixcrint Chryfwfteraum , non re&e corrxn. macura
cfTe in locum Pauli . Dicit Apoftolum tranfiliiiTe ab Epifcopis ad
Diaconos omifTo Prelbyterorum ordine, ^uiamedium quod in-
tervenit inter Epifcopum 5c Pre(byterum perparuum cft. Sed ni-
hil ibi Apoftolus de Epifcopis qui poftea antonomaftice didi funr,
fed de Prefbvrcris qui etiam Epifcopi diAifunt ut patct cx colla-
tionelocipr.orlus fimihsTir.i . 5.6.7.8. Chryfoftoinusigitur fi lta
intellexit Apoftolum > ut ip(i volunt, obinveteratamck rcceptam
inter Epifcopum & Prefbyterum diffjrentiam tanquam nebulam
interpofitam , perfpicere verum non potuit & res duas vice unius
concepit. Eranc ;^»'C«#^*i Fpifcopus ci Pre(byter,nec opuscft fin,
gere Apoftolum cranli]iente;& Prefibjrterorum tk^/*«s ceu ordinem
praetereuntc.Redeamusad Hieronymum. Hieroy. lcnfifle nullam
poteftatc» ordinijvcl confecratiorvis facerdotah majorem ciTe,cx
cjus
cjufJem Ordinis & Gradus. JY^
ejiis dicYis colligit Durandus. Hicronymus, inquir, lidctuv confcnfijft
auodfiumma potcftas tonfiarationis ft1>c ordinis, erat potcflas fiicerdota-
ir, i>./ f ««»./ omnU fiacerdes ,quantum cft dc potcftatc ficcrdotali, peteft
smniafitcramenta miniftrare confirmationem , 0www ordincs, omncs le-
vedicliones, & omnes confcrationts facere , fcd prepter pcriculum fibif
watis fuitordinatum, utficadotesVnum exfieipfits eligerent , quidice-
retur Epificopus, quafifiuptr illos intcndtns cui obtdirent , ejr cui reftrta-
tumeft ordintsfacere : & boc non fiaciunt nifit ' fioli Epifiopi. Epifiiopm
trgo maior eftjicerdote, quantum aa poteftatcm iurifiiidtonis , fid non
cuead pottftatem ordinU Vcl confecrationis , Jed fiunt parcs quamtis ex
erdinationt Eceltfi<t aiiquafunt reficrVata Eptfiopis , & prokibita prcfiby-
teris. Et quod itajit probatur ex diitis Hieronymi , multipliciter often-
dendo quodfiriptura 6>°f .Et in fra.Siccrgo dicit Hieronymus^quod Epifi-
copus <r ^pnjbytcr olim fucrant nominajynonymn^ ctiam adminiftra-
tioncs , quia communi confilio Sacerdotum rcgebantur Ecckfk : fid
in remedium fibifimatis, ne unufiquifhue ad fc trabens Ecckfiam rumperct
eam, ordimtum etf ut untcs pratffct, <? quoadnomcn, utillefiolui Epifi
copus dktrctur , <f quo ad adminiftratiomm aliquorumfiacramentorum
£r fiacramcntdlium ipfi reftrVarcntur de confiuctudine Ecclefi*. Et infra :
Confuetudo anttm (^ inftitutio vckficeiioteft dare jurifditfionem , fied
non potcftatemordmUlel conficrationis. Nondicit Durandus Hie- D E . ,,.
ronymum fenfilTe hanc mutationem ab Apoftrolis fchifmatis vi- e ccfJ-*>
tandi caufa ir.troduclnm , ut illi affingir Fildus. Senfit igiturHie- ** f<^/,,^7•
ronymus,ut ibidcm dicit Durandus,poteftatem ordmis vel confe-
crationismajonm fuiflTeifi Epifcopo , quam fimplici facerdotcex
ordinatione EccLfi\c, non ex natura ordinis & confecrationis fe-
cundum divinam inftitut.onem. Dkit quidcm Panormitanus A-
poftoloslimitaiTe excrutium luijus poteftates ln Prefbytcris. Im- InDecret.l,
inediate\'\nqu'rt,pojtmortem Cbriftiomnts Trcjbytcriincommtoihege- i. tttul. de<
bant Ecciefiam , ntc fiic erantinter eos tpifiopi,fid idtm prejbyttr, quod Ccnfuttud,,
JZpifcopus,& parittr conficrcbant omtin fiacramenta , ut in c. oiim9$ cap Quanto*-
tDift '. & c. Itgimus 93 dift. poftmodnm adfcbifinata fiedanda feccrunt,
tcu ordinaVtrunt jipnfloli , ut crearcntur Epifcopi, O certa ficramcnta
||7 refirVarunt tlla intcrdiccndo Jimplicibtis prtfbyteris. Quotl dat acci«
pimus, in inino Prcfbyteros omniaconiuhflc fa<ramenta , quoci
addicdc refervatione ab Apoftolis inftirura negamus , & nullo id
firmat Scripturx rcftimonio.Duranduslocu fupra di&orcfcrr non
modo fententiam Htcronymi , fed etiam aliorutn Dcdtorum. (Di-
tnnt etiamaliqui, inquit, qnontunc omnibm cpulpratfcrcbantu) pkbibm,
confcrebatur utraquc potcftas , *t pitbes in ptdrhptu htbirent Trhicipem
Bcclejiafttcum, qui pojfct omnia ficramcnta minijharc, e>~ mnistros in-
ftituere. Hsec autcm ratio eft squiratis perpcuice, nempe ut plebcs
inpromptufemperhabeanr,quifacrjmcrita cmnia miniftrare pof-
"^nt. Quodcicfublatopoteft^cis cxcrcitio pcr Apoftolorum infti-
Ff 2. tUtUOl'
2.20 Eptfcopus & Prcsbytcr
turum fabulantur,duobus modis intelligcndum cft. Vel ita fufe-
laturn volunt potcft.uis cxcrcitium , ut lllicita tantum (it omnis
PreibytCTi pcr Prdbyrcrum ordinatio : vel ut non modo fit i!li*
cita, led ctiam irrita &: nulla. ld clt , ut non modo peccet crdi-
nando Prcfbvteiiim, fcd ctiam, quod nihil cfficiat, £c facTum non
f!t validum. 'illuftrcmus exernj .1 j. Perfbyter dum baptizat , aut
Caenam cclebrat in aliena parochia abfque venia, peccat ,
licet quad genus facti vcra fnu, qu^ miniftravir, facramenta , quia
hi fnnt, inquiunr, actus poteftans ordinis Preiby tcralis. Exerciti-
tirn poteftatis conlecrationis ita fublatum voluni al> Apoftolis, uc
ft quid in ordinatione per fe Prcfbytcri centavermt , nihil efficcre
f.Titiunt: Sic dicitToco di&o Pauormitanu:;. Jtem ttotat auodfittis
.Apoflohtum circa ficrameut.i balcnt impedire charaUeris imprifiior.em.
Trcm, Et Vtdes bic, quodtalu ordinalio { id eft lnftirutum Apoltolo-
vrum de quo Paulo anre ) babet impcdhe etiam imprejfionem charatte-
ru,quLi,ji Tnjljteri iila de factc co>;jhuni,nibii conj\i uat . Advcrfarii
ctiau; nullam per Picfbytcros ordi.:ationem vaiidam nifl in cafu
neeeifitatis, idcit,quaiuiodcfur.tomni;ioEpilcopi, aut ctficiunt a
$*&' ** 'fiJc,feni iunt,utcunq-, verbis aliucfimuIant.Nam ut refert Iohannc-
fonus in priore tracTacu dc minifterio Ecclcfie AngIiranc;,Sacerdo-
tibus Pontificiis ordinatis regnateMaria (ivem Anglia,five Rom£,
fivc Rhcmis,aut alibi nonopus,era: novaordinauonc: fedMaria-
ni facerdotcs retenti in hunc ufque diem, Tirellus, Titherus, Ni-
colaus, 6v alii qui Romar,vcl Fvhcmis creati facerdotes,abfque ulla
orcii: aiicne nova per Praelatos in bencficia inducTi : Contra , qui
crant legicimi ln Ecckfiis tranfmarinis miniftri , non funt capaces
^beneficiorum , donec prius creati fuerinc Diaconi & Presbyreri
perPreTatcs,ut oftenditexemplisWhitingami,Traver(i,& Wrighti,
qui cum ante minifter fuerat in Belgio,non tamen prius inftitutus
& indu&us in beneficium , quam a Scamlcro Norwiccnfi creatus
clTet Presbyter. "Vidctur mihi non modb abfurdum,fed etiam im-
piumaifc-rere Apoftolos irritum & nullum ftatuifleacTutn potefta-
ris confecrationis, quam habent Presbyteri vi ordinis exinftitu-
tione-Chrifti: & ldcm cfre,ac fi quis diceret ApoftolospotuifTe fta-
tucrc,ut ccenaaPrcsbyteroccTcbratamon cfTet vcrumfacramentii.
Preterca abfurdum eft diccre poteftatem confccrationis ma-
nerc,5cacTum poteftatis tamen nonmodoeffe irregularcm & pec-
care contraCanonem Apoftolicum, fed etiam nullum cffc : hoc
cnim efTet non modo exercitium, fed ipfam potcftatcm toiiere.
Quod fi ab Apoftolis fublatum fit excrcitium eatenus tantum , vc
peccent Prcsbyteri Prcsbyteros ordinantes, manet tamen potcftas
ipfa ccacTus poteftatisillius funtvalidi.Scd & iftud abfurdum A-
poftolis non temcre aflingendum cft. Nam quod dc facramento
Confirraationis arnrmatSwarezrjs^de facramcnto er Jm.ationjs fi-
janTiter
eiufdcm OrJinis & Gradus. 22 r
rmiliter afir4nari poteft. Sicilie. Si frefbyteri cx U fu$ ordmatio.u-,
Idbtrent fiAJfiicicotem potc/Iatcm ordinis ad bacfuramenttan miniftran- Si^-?1»
'tfumfibe cmfiln Vnfoerfim ftikibettntitr illud conftinrt% diurmtnrauc^ typ.ft.jen
fii-boc fikcramcnium darc tcn:. re modum fuum & ma F.jdjcvpa- I«m*3'^aB
lu fiffjgjfjptnt proprii VJkrpareibt foisitar GiififS. Sic fi Preipytni
cxvifua? ordindtiohisn^Dfenr^lutncienteixi pcnrftatVrii ordinis j>1
hocordinationisfacramcntum miniltrandum.fme raiifaVn viiivci^
fum nrohibercntur lllud conferre* dicCrenrurque 11 hbc fotframerii
tr n ordinis 'date rcrtterit, excedcrc modum fuum, & qj£ 1-ipifco-
ois funt[propria^vfutpare. In vnrvtrfum projhfbenttir', u:rn ribji
• miniitrl oi\1inarij,vcl finu!Ia& OTrtnirrdfirritailt ipfonim \<r-
diuacio ;'&£ phratln '.\\d\r\. inVnhiiJuni \robi'-cntur , in facramer.to
Conlirmarioius "mtclligit Swarczius. Apolrolos igituf in vnivcr-
fum prphibuilTc prcibyteris excrcititim poteftacis ordinfs1 fui,
im habetbant cx vi orc;inaticni$fua:,non cft v&rffirrnje. Siveioi-
tM\ priori, fivc pollcnori modo fublatum dixermt excrutium po-
teftacis ordinandi ab Aocftotis , canonem -monftrat]'- uoer-
4
Prefbyteium cfiTe jTrte divi~o ordin«riurn huius iacramenri mi-
/liltrum probatiir. Qui ftfnt vnius ck cjiifdcm ordinis, eSjefln pc f-
"fuin m>ni'trarc facramenta. Preibyrer & Eprfcopus funt vr.ius &
ejufdcm oriinis. Ergo, eadem pcifunt mmiflrare facramenra.»^ 4 ^rp
nbarduS; Cuwqia • omncs t'v\cm$z oruirvcs , fivvt fipuitnaUs- &*jSi "'
< UUxctMhifer t untn Cihoncs iuts r.iutum.fic/of cr/.int rkfpiBdti cc>fi,,t *
Jjixcvmlusficiiicei GrFreflytfrttttffiW bo^fib^sprimittlU Bcckft.i &l
£liur b.ibttijfic, <£ dc his fbii> pfeceptthn Afofeo-iibakmui. Sc holatri-
*ci cumfcptem tantum nufntrent ordmcs,epncoparum & Prefbv-
tcratum*pro'vno habent. PetiusSotoin ConcHio Tndentino dfc Petri Su4\is
xk9C.a*onist$ ixtrdlterwiJtorJfi* p) oficjjionis c^refjos duos albs adjun* hifioria cohc.
xi(feprim:m tonfuraih & Epifijpatum , quoritm opmhinniLvs atios er- TrtJ.t 7
rum vniusci
miiTtC.quia d^Uilibet fijCefdbs^rautumpbteJft in coniccranonc Hu- Dfl.^.eup,
chari>liS,qliantiTm ipfc4Pipa'. Scd vct-.res, ii':.]u.it, conlluuunt rros 4./^''. 13.
gradus,Epifcoporu'm, Prc!by:erorum, cx D:aconoruns tc conlc-
qucntcr crdmum miniftcrij. Nam quicitjfi orda, wcftii^ toifigrdt!£s
idc/jium qui-s Vit quidinter petfena-s aut risjnbordmatib tilhh :.Us ,al,js
Jbtjeihrlbta , ihjs hffiefidri!>bs,( xtfttntibmoHii. « fr.Sed cum ordo u ipLutier h 4 . f:>it>y
' ' a:: iyitur, vt dicit f>urandus,^nfl modopro nhtiom K<7 b .liiudmc or -rii.ii.xf,
Qtum ^fii io.juitnr dci^fij jitigujVwj.qucdordo ejtpuiunu :T T ^;'-1.
Ffi 3 ; \vir:*i
22Z- Epifcopus & Prcsbytcr
panum^fux loc i cuique trtbuens diftofitio . AHo modo accip't rpro grtC
du qui ordmcmfrimo ir.odo acccptumfacit. Tirti^ mod$accrp'tur ordo,,
proiO.qkodexteriMfenfibilitergeriturcircaaliquem, H in gradu a\\qu$
conftituatur : c hcc migisproprie Vocari cUUret $rdmatio, quam ordo.
Sccundomodo accepttts efl Jpiritualis poteftd6l>el dtputatio ad dijpenfa-
tioncm fcramerAorem. Abordinc tertio modo accepto, id eftor-
dinatione probo Epifcopum Sc Prefbyterum cffe vnius & ciufdem
ordinis fecundo modo accepti, id eft, vnius 8c cjufdem gradus, v£.
ipfiloquuntur,nempe refpectu poteftatis difpenfandi facramenra.
Ordo lile Sc gradus poteftatis quem habet Epifcopus ad confir-
mandum & confcrcndum ordines habet per ordinationcm & mo-
~ .— dum facramentalcm, vc llli dicunt ; M T-nfbyteri <r Epifcopi\>m
i* x. /m.3. ^ ^ eajm crJifjjtio, ait Ambrofius. Prefby teri & Epifcopi cum
fir vna cc eadem ordinaxio, Ergo vna cademque poteftas collata
Epifcopo 8c Prcsbytero ad difpenfanda facramenta. Vbi vnaea-
demquc confertur poteftas, vnus idemque crit gradus poteftatis
difpenfandi lacramenra. Im«ordinationem epikopalemelTe vete
"Dt Cacr ord facramentum negatur a vetenb. Scholafticis fatente Bellarmino,
J , ' ' quod de Presby terali tamen concedunt.Bonaventura dicit in Epif-
*' ' copatu non imprimi novum chara&erem, nec novam poteftatemi
Signum & res ferfibilis vtriufque orcinationis,Epifcopalis & Prel
byteralis eft impofitio manum. Qubd ad baculi collationem non
eft fignum ceu res fenfibilis huius facramenti, ficut nec inuriCtto.
J» 4. fmi. Vndeficut coUatio pallij non dat noVum ordinem yfrchkpifcopo Utra E*
4iflmQ.ii. pifcopum; fic ntc coUatio baculi, aut annuliy aut mitr^aut altcuitu con-
&*?%?. Jtmilis Vltrajacerdotem , tatia enhn potiusjfwtjjcramentalia, auamfacrd -
rnenta, inquitRcmavcntura. Etibidem. Vndeficutnon accipit aiias
claVe.-yita nec alium ordinem. Inungitur Epifcopus non ad nccefli-
tatem,fedad folennitatem. Sicut ampliatttr Vocabulum Cr fignifica-
tio ordinii, ita &Vtrbumi cum dicitur ifte ordinatur inepifcopum. Vn-
denon iUproprit dicitur aliquis ordtnariycum promoVeturin Epifopum%
ficut cumpromoVetur inficerdotem^fed magis proprie duitur confecrari.
Si ordinatio Epifeopalis ncn fit facramentum, fcquetur Epifcopos
non habere poteftatem ordinandi fibi collaram per ordinationem
Epifcopalem, fed per Prefbyteralcro, &. proinde qua Presbyteros
nonqua Epifcoposconkcrare. Narn facramentalia, vt collatio
baculi, annuli, inundio, non poffunt conferre Epifcopo,vel gra-
tiam grarum facieritem,velchaxacteremnovum , aut chara&crem
Presbyteralem ampliare auc extenucre. Non novum characterem,
S)t ficr.ord. vt im lcholaftici fatentur, nec PresbyteraLm extendere, l^ameam
:ap.6. dem3'\nc]uit Uritenmims, ejficacia requpitur ad cbaratferem reipfa cx-
J* 4. fent. tendendum, 3" adiinprimendum noVum. Durandus dicit quidem E-
mijlin&%i4. pifcopatum ccu ordinauonern Epifcopalcra cfTe vcre facramcn-
fut^i. tum, non taraen praecife diftindura a faccrdorio fimplici, fcd cft
eltffclem Ordinis& Gradus. 221
"knttmficrmentum cumipfi, inquit, Jfcnt perfcctum & imperfetlum:
tumperfftum/itt quodpoteit facerefibi fitni/e,idco illudfictrdoiiuin
non eil complttum, per quod ficerdos non recipit poteftatem ordvtandi
atiumficerdoiem/s tak eft facerdotium fimplex, bacerdotium autem
fummum,ideit , Epifcopatus eft perfettum facerdoti tm, quiaper ip-
jfum recipitur poteftas orainandi alium inficeAtktcm fummum W fim-
pLcem> & fic ordvutio fimp/i vsficerdotis &* ordiuatio epifiopalis ccn.
ftituuntVnumficramtntum. Ridicula funt ifta. Inftituitnc Chriftus
facramentaimperfe&a Sc incompleta, quae conferrent potcftatem
imperfi&am c\: incompk'tam. Opera Chrifti omniaopera pcrfe-
&a. Bellarminusdicit ordinationcm Epifcopalem cfTe novum fa-
cramcntum aPresbyteratu diftin£tum,& imprimere novum cha- "ejatf***
racterem, quia Epifcopus poteft duo iacramenta conferre; nempe ir*m<*
Confirmationem 6cordinesfacros,qu2e nonpofTunt vlli alij mfe-
riores ordines : & (1 tentent id facere, nihii prorlus effici4ir»t. At
idem Bellarminus in facramento Confirmationis dicit. Ccnfirmare ^p-H*
•tffeaEtum ordints, 6~ eum ordinem ejfeetiam in frefbtyero^faltem in-
c&oatumCrimperfeUum. Et charutcrcm epifcopakm, fticfit alius
a TrefbyteraIi,fa'cidemextenfior (f maior, dicir, effe pofeftattm afft-
lutam &• pcrftttam & indcpendentemconfercndificramcnta confirma-
ti$nif Cr Ordinis : Cbaratterem autem preftjiterahn effe quidcm pote-
ftatem abfolutam , ptrfettam.dc independentemquoad facramenturu
baptifmickcucharifta;, elTe autem potcftatem mchoatam, imper-
fec4am,&dependentcm a voluntare Supccicns,quoad ficratnentum
con/irmattonts,addidittct & ordinationis vt cohaercant fubfcgucntia
cum antecedentib. Annon hic ldem fentire videturcum Duran-
do,&ineademcommenra de facramcnns mcompletis & imper-
fe&is mcidit. Etquod ordinatio Epifcopalii noniit facramcntura
diftih&um a Presbyteracu, vt inhicin iacramento ordinis prcba-
rc conatur, patet pnmum tx eo, qubd nerao poteft in Epifcopurn
confecran,qm vel ante non eflet Presbyter, velnon tunc fimul ac-
cipiat vtramqueordinarionem. Si eflet diftin&um cxnovum fa-
cramentum,poteft euam dividi a Presbyceratu & fic Epifcopuc
poffec ordinare, «Rij tamen non pcflet confecrare euchariftiam,
<juod abfurdum . Poteft quis or*dinari Presbyter qui antea non fuit
Diaconus. Refpondent Presbyteratus non mcludic Diaconarum
eflentialiter, iicut Epifcopatus Presbyteratum. At haec ipfa ratio
probat Epifcopatum &Presbyteratum non eflc duo iacramenta,
fed ordinationem Epifcopakm includere Presbytcralem vt mtel-
le&ivum includu ferv(itivum,vel fimulconfereno.o vtramquc pote-
ftatcm nempe ordinis Presbyceralis & Epifcopalis,cv fic crit vnum
propuefactamentum,velfupponendo otdinatiomm Pasbytera-
Jem & poteftate inchoatam, & ficetiam ent vnum ficut perfcciuni
& imperfc&um, inchoatum& complaum, quo tamen moJo v-
nurtt r-
224. Epifcopus &Presbyter
, numdicereabfurdumeft. Prcterearadrm eft rcs fcnfibilis vtriu-f^-
Frcsbyteralis oidmntioniscc EpilCopalis confecrationis. Imolo-
* banr.es Pan(icnfis Dcclor Sorbonicus, in l&ro de poteftate Regia
e\r Papah a facultate Theologica probutc, probat Epifcopos elTe
Prcsbyrerisaequales qti.inrum ad digni:.nem.e(Tcntialcm mimfte-
de Eal c 1 1 . xv:> fk0^ eov:an oi '■ i'1-*-'1'3 l en/iat tfflttn \ >bus & Epfi.cpDrur».
ietuth l i* ^ ^p^A0^* HKl>t2CmPe cc:ipite Sphritum fitjcHkm , & quodcunaueli.
c S. ~* g*l-:iiii i i • ttgtrttrmia coAo . Vidc PicfTcum de Ecclcf. oc
*J Eucbarima. Si Ht idcm rirus nccei! etfehrialis, nempeim-
pofitio n.anuum Cnam bacujos anr.ulos,mitra$, &: inur.ciiones non
morani !em \ci ba.cur non icicm ctiam lacramentum.Ca^
f.i qui movct Bcliarmfi mttfi xz tutatur eiTe duo diftir.&a facra-
rncnta,eft, qubd aliur tueri non poteft Epilcopos cfle F:csbytcris
, , ^^ rpajores ordinarione cx •• ne. Secundc, mquir, quia f Epifi'
ur \4:<"--r.. C6patus fifc< nmtnium aPtc/hjL-rzlx di/linUum ,; dcfcndat
H **t >' EpfopumjrnedninomjioremejTeTnfyt^otim ordine qukm iurfi
diciioncx qnidboc temporc omnes b.eretici negmt: alhquiagre id defndi
foicrit. A: Epifcopakm ordinationem icholafticorurn sJij r.e fa-
I • crf.mcntum quidcmciTe vokmr.alij a-Presbycerntu nonpra?ci:.
itinctum, fcd idem cum l*resbyteratu lacranH-mam, nos prorfus
idem ciTe ex alijs probaviurjs. ergo fequirur aefcncii non rafle
epiicopum inaiorem effe Presbyteio ordme 6V: jurifdicxione ex jure
Spalat.i.x.'; Jivino. Inextricalnlcs Ct* ivfioiidiles emogunt difficultates> /i <±r ordo
H.n-Am.14, pcrr.tur lcvum ficramentum Cquod faciuntEIicriirchici,Rcmaiicn{es
cc Anglicani) & Epifiop.itHS ac TrcJhytcratM duo diWrJi ordines afftT
rint Itperior, alter infeuor. Ci\nowj\<t fire cmues incap. Cic-
rhdtjiinty.ii . t? in cjp. TerkHis\dift. 25 . ac cmn ipfis nou pauci cx
antiquioribus ScbGhJrkis, at$ Vliimo Igco Bettarniinus , no)um. <y <#►
jtfh&um .1 '?i'eJlytcr«tufiiciioit Epif.opJtum. M ceriepofiio, <(*9.{ orrh
fitpropric Cicr.imentuic:imfacramcritjiii opermo confiiUtin indhifii\'j\
k.jboc omnmo coguntur , fiquidemipfi quoque conjtanter ajjerunt jure
divino Epijcolxos cfjtPrefbyleris fupermes : aiioquinji ordimtio etum
ciiimcl.i non ht^dcfvJereiilud^HUii ntione pafiunt, qnod.expre/ie f-tc
t.tr Bilfathwnis. Cum vecercs numerant ti\sgradus, nempe Epif*
coporum , Presbytcrorum,oc Diacor.orum, numerant gradus fuis
fa^culis cbcir.cntcs in Ecclefia. Nec ixculLjcmnibus poit Apoftb-
'orum tcn:pcra,eacem erat diftantia interduos.priores. Epifcopo-
rum gradus prttnb erar tantum prioritatis 6c honoris. Deindc crat
;;:adus poccftatis quo ad )unfciiaione exrernam qui pro temporum
Ia:itudine inincr aut major erat. Sed quod ad giadum potcftatis
difpcnfandi omma facramenta Epifcopus 6c Presbycer iemper e-
rant., etiam corruptronbus fccu!is, cjufdemgradus. Ethicgra.ius
poteftatis& ordo ldcm funr. Nam ordoin fjcundo (Ignificato, u:
u.nitur pro gradu poteftatis, dicitur a Durando,ciTe ipincualis
teftas ,
ciufdcm Ordinis & Gra«!tfs. v 225
- tcftnsvel deputatio ad difpenfationem facramcntorum, Kon dicit
ad confccratt. riilix, ivd in univcrfum. adminiftratio-
nem fact Cum ajrtembicgraduspoteftatis fitpotcna-
tisordiniscc tndi facramenta : & poteftas ordrnis coi
tur pcr ordinationcm facramental< m: cV Epifcopi & Presbyteri tit
^ina eadennqi itio^idemque facramcutum3neccfTario fequi-
tur cfTeunju] cjufc.emque ordinis ceu gradus^prout gradus fumitur
pro gradu pouilacis difpenfandi facramenta , nac ; ftate jn-
' likuitionis p '.niis*. Nosex iifdcrx locis cx quibus rpfi col-
ligunt tmpoiitioncni rnanuum ordmatorian rrameptum ,
ex iifdern colligimusejus Ymniftros ordinarios fuilTc Presbyterbs ,
1.T1111.4. i.4»Dicii enim Apoftolus Presbyterium idtft Senatum
Presbytcron.m impofuilTe manusTimctheo. Si cum Paulo mirit-
ftro exttaordinario in promovcnda fun&ione exrraordinaria timuj
impofuit mar.us Fresbyrcrorum Scnatus, fublatis miniftris&fnn-
^bonibusextraordinanis & temporariis, ordinarias iriniftrcr.m
or&nariorum otdinationcs Ptesbyteris, utordinariisminiftris , ab
Apoftolis demandataa tuifle , baud dubiuro cft. Pcr fyejbytcrii vb-
ccm Scnatum Presbyteiorum intelligi fupra probavimus. Inhunc
Jocum relpcxuTe videntut confarcinatores commentitii fllius Con-
cilij 4. Carrhag. cum ftatuercnt in hunc mcdum. Trcfiyttr cumir- c
dinstut ,Epifi opo eum btmdictntc9&' mmumjkper caput tjus trntnte*ti-
am omues frtjbyttriqui ptitftnks funtjnanuAjuM iuxtamannd Fpific-
copifupcr caput tUim tintant. Vtcunque de aurhcrirate iHrascorJ-
cilij ftntiarrus,tamcn morcm illum vetuftum fuifle fatis liquetex
PontificaliRctnano, & ordine Rcmano. Bonaventurahunc mo-
rem jus vocat. yitillud, inquit, quoH dicitur dt mpofitiont manutm 9„ 4 fentmi,
&rtjbyttri>&ttndum auod Vrijhyteribi \>ocatUr Semot>& jfpoftolm in- dtftm8 25
teUtgebatJcipfumpermpofitiontm mcmu Treflrfteri: glojfa (Ptfiytt- qiaf,.^e '
rwn hotat hfifiopum : >ei T> ejbytt 1 ijdtft,PrtJbytei on m, attiafnut du
citjm9foUtm tnsjacerdotes dcltnt manus imponac. Viries, vt impc-
fuionem manuum Presbyterc rum Vus vocat , &.pr*terea in ioco
Pauli intcrpretatur Tnjlytoi fynecdochice cortum Prcsbyterori nxi
quid fi kgilTct Vnjbytttij, vnica fimplici intcrpreratione dixilTet,
TrtJbyttrnftA eft>uerusvel Senatus Presbyterorurn. Aodit tamen
ibidem Boriaventura, Stdi tnon impcntmt* \>t dahtts pottfta-
temVei^rdinem9qiii lo daripoteft & ekbeu 1>ndt iffinoh btnc- mrr- a , -
tkcuntfedfoinA tpifity utyftdboctjlmJfennmcoisJicTattanis /.-V. I- J 7' '^
dem alibi, (Di uoa Uta manta hnpofitio non ifi ad ot . inationu ?b*it-
colUtiomm, (idadfiffitficationfm. Signifiutur cnim gratia<omnmnh.
nti,<\u£. m ofaint faardotali confirtur, &* ptrfitcerdotUP dda cdmmL
Hro.ri. Idco nou tmjronuntfictrdotcs mantts faiacono,ftdfoi*A Fffio-
pus,in cn\tu impoftione manuum non tantum eft ftgnijicatiojjea} ttiam
M9teft*tU ( clLiio. Falfa cx fifta diftindiocxco^tata,poftreftitutui»
-
ii6 Epifcorus & Presbytrr
- mOfCm de quo dfctia us, 3 pofteris ad palliandam Epifcopo-
rutr vfi'rpaiionem3qni fuisf«cuHs vt ju<? pccuhare hanc poti fta-
lcn liUi vcncicarunt, qunm diftinclioneni arripuerunt etiam Hie-
, , rarchjci nr.ftr .Htnc mznuum imp pticntmadionjfcnfimpHitummini
dtgu et.ec- ajCOYjjia..:t\onmrefYre rt#*/t£//,inquitBilfoi tus.Iteni tmn i ro prtfi
ciefcap
l^' tyUriquipr<£fenttsfuntlxiutior£n4twnici nfntkntei mnnoktjjkm }uxu
K197\ t manum Epifiopi tcnent •> Saravia utniliter: 7S(uU*m Cewuinmfiomh
4 r* ' *~ poteflxtenfTnfc, bytcrunici tantum manmtfim confi-
fer.j ap. ia. crani'n Epfiopi manibus appontrejubentui / ftnfiu <> YoluntatLs ttfli-
j\ 'J^en~ ficandctgrr.il'. ,\t pmulbnte brecareniur ei,q ii i fior' m afumcbatur
ue.p.x%9, or^ntm [dtmalibi. TiJlyuri httfomtntmansu UnUtm confinjks
e.f lp>' " gratia. Jn VrtJbjUrisbnpoptto mdnuum tfl b.nc prccantium fignt<w,
p:Jcp.$Q. qH0({ejt in Eptfcopo ordinmtis, At dicit Fildus, quo^, \4n in ordnu-
de EccUfiu tlone Diicomficundum 4 Concil. Cartbag.fujficnit Epifiopum filum
M».i6. ' impofiijfemanui capiti ota%nanae\ 10 q-.o.l non fnUtficatm trat ad di-
gnitattmfaa. rdotalem ,fid ad minifto htm ccrlefia : ad ordinationcm ta-
men mmiftrorum Verhi Cr ficramen:oruwia.!tj cotrurrere dchant mini-
JiriyKquc ac Epificopus,\t autfini iUi tequalts poteflatc ordmis <? mtni-
fict-j. Hxc igirur impofirio manuum manar a poteftate ordinis, .
& viordinis fui habent potefratem imponendi manus. Si tantum "
frgnificandigratianempeprefbyterum elc&um & corpcatum tlTe
in ordinem & numerum Prefbyterorum in:pofuilTent manus, ni«
hil impediebat quin & Diaconi vna cum Epifopo manus etiam
ordinandis Diacunisimponere potuifTent ad fi^mficancum con-
fenfum,£ccooptationem ineund^m urdinem, cV quid opus erat:
impofitione manuum cum manus aiTociationis ftrTecitTct a/ fig-
nificandum conferfum vt fitin Ecdciljs Gallicanis poft unpcfrio-
nem manuum. Quod Pnfbyteri non vnacum Epifcopo manus
impofuerunt Diaconoordinando ficut Prefbytcro,\ide quici fcn-
tiat Amalanus hbro fecundo de Ecckiliftrcis officijsiic fcribit.
Qtt.Iic Eft iibeUus quidam apudnos dcfiois orHtnibus, nefiio cuius tuHoris.
qui dicit fiofum E: ifiopum debert mantu mponarejuper (Diaconum, quia
nonadfc crd&tium conficratw, fid ad mintfltrmm* Nunquid ficriptor
UbeUi dottio>\ atqucfinctior jiyoflolu^ qui pofiucrunt plurcs manusjuper
fDixconos^qumio conficrabantur , & prophna fioius Epifiopus ponat
tnanum fupzr £>jj onum, ac fifilus pofjit pncariVhrtutcm grati-Ji um
fc quamplwcs ApoAoli ptecabantm ' jinfi&rtcideo non imponitficerdo
ntanumfipereum oyi ad Di.i:oir:ius ojfiiium conficniur, u nonjum)
tjuodtpfi eflt idefifihcrdos- ? S/ it a cfl ,yiec cpificopum oportct ti mttnum
imponcre M nonfiat Epificopus. Ouod fi proptcrca oportct ei Epificnpv.m
inaaum iwpona cy quia ipfe oratpro coy non fiolus iUc orat, ficd omnes qtti
pie intcndunt >crbts Epiflopi^c mente rciincnt. R. 6le carpit Amalan-
us ridiculam illam difFerentiaoi in ordinandis Presb) teris cx Dia-
CQuis^cua) ahoquifneplures iroponant manus,five vnus^idemefl:
fiyf
cjufidem Ordinis & Gradus. 227
livc in ordinationc Dnconifive Presbytcri, (lummorlo il|c yn[l8
phirium presbytcrorumnomine imponat, & fibi loli lumc mutd
non vendiccn:,ac fic ipium a£h m,iu cft orciinationcm,vt fibi pro-
prium invadar. Non potcrant quidem pluicsenunciarc bcnedidi-
oncm abfque confufionc & indecoro, ficutpoterant plurcs «m-
poncre manus. Dum obtiiubat Epifcopatus, prefente Epifcopo,
ipfc (olus protulu benedictionis 2c cofccrattonis verba,non tamen
V
1>eritatis,quam reprcfintalat jignum . Qttin <s* facerdotes ali\ cum E- ***
pifcopo manus initiando imponebant.Vt cautum legimus apud Gralianum
■Difi.i}. c. Prefbyter. Signum igitur impofitionis manuum erat
commune Epifcopd & prefbyteris, & in eundcm finem ncmpc vt
dicit Amalanus, adprecandumgratiarum Virtutem, & vt ait Saravia,
trat Trtfiytervrum bcne precantium fignum, & vt Bilfonus. Vt fiicram
hanc atque pubticam aUionem communibus Votis preciluf^ promoVe-
rent. Sed an etum ad ordinandum. Imo ad ordinandum, cV indu*-
cendum in pofleflionem munerisad quod antc ab eligentibus de-
fignatus crat, vt infra do^ebimus. \ crba confecrationis erant ad
vitandam, vt dixi, ataxiam, ab vno prolara, five ab Epifcopo,five
apresbyrero, Epifcopo vel abicnte vel alias unpedito. Ncc tunc
erantnullius valoris verbaconfccrationisexore Presbytcri prola-
ta.Gratianushaechabet in primaparte Decrcti ex Concilio Tole-
tano. QuorudamClericorum , dwn Vnus ad hifbytenttm, duo adLeVi- n.y - ,
Urum rnmifienumfiicraren'v , 'pf»t us otuiorum dolore dstentus fertur DvW •**?■•
manumfumfiupereosimpofutjjetantum &> frejlytcr qtudam itlis con- XZ0™"**™'
tra EcchftafiUum ordintmben.Wxomm dediffe. Sedqw.aj.m iih exa-
viini divino reliifus humano iudicio iccufiarinon pctefi, tj quijhp rfiunt,
gradumfitcerdotij Vcl LeViiici ordhiis ,quem perVerfi adeptifunt rimittant.
Pnvatio praelupponit habitum Nonpoterant moverigradu,qtn*m
omnino non confecua funr;proferei t: igitur presbytcro verba co-
fecrationis,adepti funt illigradum fuum,licet egerit contra ordi .6
illum,qui in EccIcfiatuiK umporis invaLfcebat.Djclaraflct Con-
cilium potius irritam, &: nullamfuifle ordinationem illam, in qua
Ptesbytcr protulir vcrba cbnfc ;rationis,quam ordinatos gradu de-
■turoalfet, fi nullius pretij erant vcrba confccrationis enunciata per
-prcsbyterum. Scd quo modo hunc nodum folvit Spaiatenik,
Mifllonem potcftativam dittinguens a-prccibus, dicit. Proptcrca Berer'.eC(ie
igituridem Concilium fupponit iUos accepiffe gradum ordmum, qnibtis i t '
Epifiopus lippus manttt impofi<eraty(PrtfiyterVero prcccsrecitarat. 3)e- n:(m /^ '
ponendos enim cenfuit, quia )i fcficet Et tfiopus etiamfincVerbisjJoi.i ili.t
wanitum impo^ttione, itios fifflcienter or-iinaVerat : preces \>ero illx ad
txtemam Ceremouim dccorum^ pertinebant, es* ad eas fuutkndas lcge
Ggz Ecctt-
22* Epifcopus & Presbyter.
Ecclefiaflica Epiflopitcnentur. fld ordini fxcYo omni expdrte, & dhfolu^-
tifoaumdo ejfentiaUs ntm funt* Viden, uta verbis confccranonis.
rurfus relabuntur ad impoflcionern manuum, quam miflionis po-
tcftativne ilgnum facit Spalatenfis. Ar fi^num iftud eft commune
omnibus prcsbytcris de Iure,licet iniius adminiftratio Gc quando-
quc de facbovnius. Scdquandode facto cft vnius rirusimpofitionis,
manuum,a&us taraen ordinationis^ &vt loquitur Spala:enfis,mif-
fionis noteftativae non cft vnius. Ccd totius prcfbyteri|. Nec erat
ritus ifte lra peculiatis Epifcopo, quin & alij, etiam abfente Epif-
. . copo,adminiftrarc porcrant. Quod fiboc ditinicfiit jurisltfolus E-
* pifcopus ordinet, quo tandcm iure Preffyteri m JEgyfto ordimffmt ; hoc
•^p.if <•»« • Mim ^mit 0fiHS ($. yluguftinusfua adbuc memuria nxrrantfaltum. I-
19 ' dcm \\ib\, Co-i/Tgmre dicit ^Ambrcfius nsnconfiimre : & jiugusii-
Cfp.17.H0/. n'-'A interpra idomiif cxponit tonjccrarc Jd efi ovdimrc; Vel quifquis au-
~t ticr qucejlionum vfi ex blro% teflamcnto qu^il. ; o 1 . dicens, )>bi de cr-
BtU.de /erif.
£.14?. tuBor borum commeiiixriorum, fnempe qui circumferuntur nomine
Ambrofij in Epiftoias)6v quaflionnm Veteris <$> noVi Teflamcnti,qU(t
extxntintcr iibros S. <_Auguflini : -doctrim enim borum commentxrio-
rurn^j- iUarum QucefiionumfimiUimaefl^t notaberunt Cenforcs Lo*
Vanienfis in notisacT \Auguflinum. Stilus Hdetur etiam cffe idcm, O*
,. .. atas mirifice confintit. Hoc idem.dc Lovanienfium cenfura obfer-
Cap.Z.diViJ. vavit Reynoldus in collatione cum Harto, & colligit ex quajft.^,
€J" ^i7',in editas fuiiic quseftioncs illas 300 a Chrifto annis.De confecratione
{<frf.c/fȣic* gucha^jftjag abfente Epilcopo pcr presbyterum non modo in A*
lexandna & per totam Egy ptum,fed etiam per totum orbem Chri-
ftianum nemo dubirabat,de alia igirur confecrationc loquiintel-
ligendus eft au&or ille. Sed adalia exempla magis perfpicua ve-
niamus. In concilio Ancyrano decrctumcftin hunc modum ;
Cwr.ij. ^* Cborepifcopis non licet Trejbyteros aut Ditconos ordinare,fed ncc Trejhy-
teris ciUtatis,Jinc prreccpto Epifcopi Velliteris, in Vnxq ux% Parocbia Li-
cet Fildus dicat chorepifcopos fuiiTc prcsbyteros, non tamen inde
argumentum aucupabimur. Nam Chorcpifcopos fuide primum
veros Epifcoposdocebimus. Ex hoc tamenCanone duoelicimus. .
Pnmb, presbyceros civitatis ordinafTe presbyteros & Diaconos in
cundem modum ac faciebant Chorepifcopi,idque abfque vlla per-
mifTione autliteris Epifcopi, Sc valida eratcorum ordinatio, licet.
ordinaverantin aliena paroecia , multb magis igitur valida erat
de ftf.tctkL ordinatio, G celebrata in propria paroecia. R^fpon iet Spalatenfis,
x.c$. num. ^Jn e[f'e infolitum in mtura corruptajtt atiqui, quiidmgradum dliquem
^ja " in EcclefiaHico minifierio obtineni, norn mcdo ambixnt fnpeyiorem, fcd
intcrdtm etiam ojfuia dliquagrddns Juperioris defxcto inbddant. Hicer.
IP
eiufdcm Ordinis & Gradus. 22.9
£i Canonante prnnia cavtt9nt fnu ad Mts pcrVeniat ificrpationes. Sed
cur dictocanonc in pofterum cobtbenoi prcsbyrcri civitatis, ec
non in vniverfum omncs prcsbytcri Dicecefeos, nifi quod presby-
teri civitatis idem feccrant, quoti Chorcpifcopi. Chorepifcopos
autem ordinafle prcsbytcros & Diaconos ante conditum contra
Canonem facis norum eft. Sigradus prcsbytcn erat incitamentutn
adviurpationemordinationis, omnes onmnio presbytcri erant ,
reprimcndi, & non civitatis folummodo presbytcri,qui criam hoc
canonc id tentare malicna tantummodo paroccia prohibcntur.Se-
cundo cx hoc Canpne paret, permiflione & venia Epifcopi poflc
etiam in aliena parcecia prcsbytcros civitatis ordinare prcsbytcros
& Diaconos, |& proinde non ncceflanamefle impofitionem ma-
nuum Epifcopi, fed fnfHcere impofitionem manuum prcsbytero-
rum,cuius poteftatem habent viordinis fui. Rcfpondet Spalaten- _,
fis. Quodautem ex delegatione zr commiffione Ep,'fcopit Videtur conce- ^um^l'
dere Epifopis, W pojfint ordinare Tnfbyteros &* 2)iaconost non eftfacilt
admiitendum. \lla tnim Gcntimi Verfio lidetur mutila & imperfecta.
^iia clarius fic kabct. Chorepifioph non licere Pnfbyteros aut Dia-
conos ordhure ifidnec frtfiyteru cfritatis fme prtcepto Epiftopi, Vel
titeris in Vnaqua^ parochia aliquid i>npcrire : nec ftne authoritate litera-
rum ejus in ~\m.ioua% parocbia aliquidigere.Cfora lfta verfio omnino
lutulenta ec fcedacft. Conferat Lector cum Canone Graxo.
XfiapezrioxGwxg uvj i££votf i3rpia-(&v\io}is, v\ chctKovx; xzioqtoiw,
ttrKoi fjttjh zrqsTfturipxg WAs&>c, xco€/*T* £7riT(3ci7rrjvaf uW'
rS 'tTarioTCQTrX pnni ypxppLctroov , h tTtcyc. '/-jvcpoixUt,. It<l
habeturapud Balfamoncm. Bilfonus fic reduit. Cborepifiopis non dc gub.cap^
Ucere Trefbyteros \>el (Diaconos ordinare,fidnec Trefoyteris cipitdHs, nifii±J>.316*
permittmtur ab Epifiopo, id% cum literisjn alterim panvci-i. H*ec lon-
ge divcrfa furit ab imoerare, au.t aliquid agcrt in Vniquag parocbia.
Downamus fimilitcr intelligit prohibitum Prelbytcws civitatis (Def.l.j.eapi
hoccanoneordinare Presbyteros 6c Diaconos. Patet igitur cciam g .0.180,
poftconditumhuncCanonem potuifle Presbytcros in aliena pa-
rcecia ordinare Presbyreros & Diaconos permittente Epifcopo.-
Nondum ergo obtmuit axioma illud jamdiu vfurpatum apud
Hierarchichos. Epifiopus poteft delegare ea qu* funt jurifdittionis ,
nonautemea, qua funt ordinis. Downamus dicir, nonpoffe EpifiBef.Li.ca.4l
copum\communi"are iftxm poteftatem a!ijs}Vt petefl \urtfdic~iiomm . f,io6.
Saravia inappendice capitis 2-{.air, EpijcopuAlrtrd , qua fttnt jurifi Pefcap.i^-
diciionis Eccltfitfticain cenfiura mormthfy. cateris quajunthujusgent- ?•*•%%*
ris jjoteftxtem ficere poteft Vnfbyteru , ut quce fint EptfiopijuJicio re~
jerifita,decidtnt; fid attiones conjuncias cnm Epifiopali gradu non po-
teft, ut eft impofitio manuum Presfyterii &* ordinxtio. Vcra erTent ifta
omnia, fi Epifcopus eflet unicus 6c proprius minifter hujus fana-
Ggj nientii
33 o Epifcopus &Prcsbyter
menti. Nam Minifter piopriusalicu|usfacrarr,cnti non potell per-
mittere , aut dekgare atiura qui non eft mmifter illius facramenti,
.ad miniftrandum. Si poteft permittcre Prefbyicrum ordinare,
indubitatum lignum eft Prefbyteruni vi ordinisfuieandcm habe-
rc poteftatcm , & cohibitum fuiffe l^fius exercitium folummodo
canone Ecclefiaftico , non fublatum juredivino. Douiuimus ob-
BefM.$.id4 jjtus forternti illius axiomatis , vel potius vi veritatis vi&usalibi
4.pdg.?o. faretur Epifcopos in pnmitiva Ecdefia hanc poteftatcm ordinatio-
nis communicafte aliis,idque fatis luculente ex dicto Canone Con-
cilii Aticyram evicipnus, ubi ctiam oblervavimus ante conditum
Canonem fubindicari Preibyteros civitatis ordinafTc Presbyteros
abfqueliteris.St pcrmiflione Epifcopi, & non prohiberi ordinarc
Prefbyteros in fua paroecia abfque literarum Epifcopalium autho-
ritate etiam condito jam Canone. Quat deminiftro Connrmati-
onis aiTcrit Durandus dc ordinationis etiam miniftro multb magi*
jf»4 fenteut* affirmari pofTunt. Supptf\'o,qu9.{ ronfirmatio vel ordinatio, ftt fa-
Abft.j.fu.^. cramentum Vcrum a Cbrijto infiitutum 9 {?> e x infiitutione CbrifttE-
pijcopws JqIm fit minifter Confirmationis Ul Ordinationis nulio mod&
fimplex ficerdos ex commifjtone Taptpotefi ( multb minus inferiori*
£pifcopi ) c-onfcrre boc ficramentum . i ratio, de materia eujujlibtt fia*
eramenti fiunt materu,forma, & minificr, $ed*?apa , vel Epifcopus,
xibilpotefimutare circa formarn facroncntorum , Vel circamateiiam^
ergo nec citci minifirum. Igstur aut fimplex ficerdos ex diVma inftUtt*
Jioneefi minifier cenfirmationts ("ordir.ationis)^ tunc abfque commifi-
fiunt fapa?, vel Epitcopi^«*f/2 eam conferre, aut non efi minifta Jed
folus Epifiopus, & tuhiex quacunque commiffione nihil pottft. Ottod
m-nfier fibaictextriufae ad ficramentum , matcria i? forma iatrin-
fi c, nibil tmpedtt, quta ficut minfier conj i > cnsfi habet extrhifice ad fi-
>Tf*mtut*n%i iti <f fuftipiens ipfum^Je I uii fufcipiens aliquod ficramen*
tnentum eje dettrmmattvs , utm wJmt maftulus^ir Tapam aut Epifco»
pm non potesi mutan, orjt fiatynuUum eiificramentum, ut fi mulier
tr.i >etur. Ergo circa mintfltum lubii omnino mutaii poteitabjque eld-
cu:di>m ficramcnt ', fuambis extrinfiece fi habeat ad fiwr, h^ntunu
.2 (Difpenfire frcramcnta , quorum aHus rejpiiitmt corpus my ticum :uC
tonVemi Pip<€ -'sr Epfiopis ratione jwifiutionis , aut ratione conftcrati^*
nti. '2^on r .ittone j urisdiJ.vnu ,cjuia cum Tapaelectus Cr Epifcepus cou-
firmatus hsheant plenam jurifatciionem, tntequamjint conficratiypoffent
tunc bocficramentum, difpcnfire , fiu confirre, quod fajfum cji. Erga
non couVenit eis ratione junfdiciionis , fid conficrationis. Sed ea qual
conflerattonem recipiunt, non conficrato committinon poffunt, Etgopa*
pa Vcl EpifotHS non pofjunt commtttere non Epificopc, quodpojjtt tafta
ficramentt ccnferre. Quando competit alicui fitcramtnta mini trart l*ei
etiam fitcramentaitaratioue ordinisjiullus potefi difvenfare qu$ i.utus non
Jic ordinatus pojfit ea minifirare, nifi wftitutor prreddUorumficrwwtto-
rm
eiufJcm Ordinis & Gndus. 23 r
tnm lftlficramentilium. Etfiafijus Cbriftus infiituitjaeramcnta ,Ec-
€ie/ta autem infiituit muit. fktrxmentilia , ideo <t'um in miniftro iasH-
tuto per Cbrifium pro <t Jmfiliftraiiant Uiit leltdlisficranien'iyEccleJia ,
t>elf?..pa ncn potift hiriate atiavd 9 Vittn aJiqua dtfienfire, quintotum
fiuHrelur .infiurimtnf' iii u ptr Ecdefk m •njlitutn Papa poteft dfiin-
firecirca mimftrxm ,fidminor ?.tpa,put i quuun.jue alius Fpfiopus,non
potcfi,nifi fibifpectduer ejflt per Tapam induit' m. 3 Vapa non hdbet
maiorcm t>otcfi;.tem in coliatione conprmxtionis Vel ordimst quTt quicunq;
EpiEopuiJuret habeat majorem potefijte infow ciufirum Si ergo ex co-
wijjione Tap* fmpltxficetdos poteft coftmatione helminores ordmes co-
firre, idempotvrit quiitbetfiicerdos excomffione proprii Eptfiopi, quoda
nutlo concedjturu iCpc fcculo Durandi cu jam obtmeretaxioma illud
dc quo paulb ante dixrmus.Nam antiquuus aliter fe res halebatjUt
probavimus ex Concilio Ancyrano, £c D junamus etiam raflus eft.
Praeterea in cafn neccditatis potmffe Prefbyreros ordinare conce-
debatur ctiam corruptiifimis fauulis. Valet tamen argumentum
Durandi ex fuppofitionc,quod Epifcopus fit exinfritutione Chri-
fti propnus minifter facramenii confirmationis vel ordirrationis
Papa non poteft diircnfare , vcicommittcre Prefbytero mimfte-
riumconfirmarionis,aut ordinarionis. \Suuttnbaptifino confiertur
poterfas fiufiiph ndiftaamenta, fic in ordine conferturpotejta* difienfindi
Cd'fed Tapa vclEpikopus minor Papa non potefificere, quod.no bapti-
^JtutfuJtipidtVerumficramentum. Eigo non poteli fitcere . quod non
grdmttus tiii ordinatione, qua quii acct^it potcjiatem difpenfiatiVam con-
firmationis \>elordmis , pojfit koc fiactdmtnium confirre. Mhum erdm
tjfet,fi ilifuis pu ffei inattum>rtfpeUu cujtos non bxbtt potentiam. Cba-
ueterem autrn ordnis Vel baptfini nuiius babere pottfi ex commijfione
TapA, velEpifcopi,y?r/ rtquhitur fufieptio ficramoitorum. Ergo non
habenti cbaraftcrem ormnU per fifaptiomm Jxcramenti ; non potefi pr/
queyncunque commtttiditm illius ordhm. Ex i.UergoVtdetur quod ex
commijfionc cujufiunque nnlluipojfiet cenfirre ficramtntum, qucd non
poffetconfetreexfi. Cnm igitui permimcne vel commiffiont Epif-
coporum Prei yicn < !im ordinem Prefbyteratusconf^rre potue—
runt, & Pa; x t mmiffioneadhuc poffint, uatetveram ciTe alteratn
(appofltion m Duranui, nempe qnodmintfiu' f.icramcnti ct>fi>ma-
tionis , orainafionis, ftt omnis fieeidos^.quantum cfi ex infiii utione
Cbrijhj licct ex vnh;! ' iiio/ii Ecciefi<erefbv*tdfil ejtti, Cw ordinatior.i^
colUtiofiium Epifiopis, nccneceffuria efi commijfic , nififiorte propter
probabitionem Ecclefne dd Vitandum cuiptm inobeMniic. Tmkc facik
tft di.ere quod ex commtjfione Tapa fimplex ficerdos pojfit confirmare .
veletiamoriiinare.Tcftis Akxanderck Halesrefcrei s-quorundam
Doftorum fenrentiam , quidicunt, quld ex dem ..ud.it icne Tdpa ordi-
Httui potest ctnfirte ordinem , quem halet. Er^o cx demandationcw
PapaePreiijyui: Prefbyterum ordmarc potcft. Ad.ifti.rn olj.th-
ucrn .
232 Epifropus & Prcsbytrr
fd*$:m.m i nem : Ttyn potctt pafa conrmil 0 ut conjrciat corpuA
de cTcaitit. Cfoifti, !oc con m:ftt 'talidttur
DcC onu propofitO, ncr. :r, ut ficut in ccnfe-
xep.Q^nto. ftjone EuctwiftU nt p mftitt trcncm Cbriftijsa ntc in Vr-
dmatiom mintftrt Rcfpondet Paiscrmitarus.
> potins putartm,utjaceraoti'i fftin&t, idcftil-
vc in majorum five in minonrrr * ollatione, <]uia liat dc
Jkcramtnto Eucbartftia? fit difpcftum mftrtttthnt domtnka . aui kabcar.t
iUudadmtntftrarc, hci I n /;. coiiatione ordmum.
7\rrr, oihn nejbyterim con.munircgebant EccUjiaru, cr otc.inaii.nt fi-
cerdotes. Vnde quemadmottum onm potcrant, rta uidetur au&dpapa pof.
ftthocconcederefictrdoti.waximedilfg.ir.do. Si cx ccmancatione vel
conctfTicne Papac conceffuin fuerat pciT.mis faxulis PrefLytcrum
pofle ordinarc Prcil ytcri-m , patct Prcibyterum qucmvis lnftitu-
tionc DcminicacfT minrftrom hujusfacramenri ordinationis , 8c
, tanru EccLfaftico Canone id cis inhiben.lce I.eo i Papa Presby-
Eptft $6.2 tcrorum confecrationes rumtrat intcr ea3que Caronibns & regulis
Eptjtopos Ecclefiafticis , non autem jure divino iunt rcfcrvata Epifcopis.
Gcinuin:* Quan:\;s Cboreptfcopis & (pi(Jh)tens plurimacum Fpifcofismhiftcrio-
IfCjdii*, rhm LCVtmuiilS j}[ djfpojftto, ctaedam tamen autbontatt Itterts Lgis ,
fu*dam nottliis e~ Eci kjtoftkts rtgulis fibtpt ohibita ncVetint Jicui ift
\PreJhyicrorum & S>iaconorum9met t&gmum conjecratio , ficutconsli-
^rf ttitto altarii ubcTi .ttiiio. Extar.r veiia in Dccrcto Graria-
•Dijt.i6.cdt ^- £tpaulo infra. Oi-a? tn.nia foiis deitrifun.n.i pautificil m auiho-
^juam is. 7jii2fe Canonum prjecij unr, ut per l oc e^ dsJcrtUo giadui m , & dignita-
fis Jajiiginm Jun.mi pcntificis dtmcnfitttut , ic cit , ut loquitur Hie-
ronyrr.us, Ad honorem potius facerdotii , quam ad legis neailira-
tcm. Seclufa ighux prontbttionc Ecclcfiae& Canonum,pcrutrunC
Presbyteri crcinare Presbyteros. Qloo aurem irrita eiat crcmatio
perPusbyteros, non evcnit ir.dt quod vi ordims, £c jure divino
ron crat valica Presbyterorum pci PrcsL) rciosordinano , fcd ex
.. rigoie Canonutn , ut & nuilta? aha: orcinatioi.es. Qttod cliicitur9
fpelccU.i. jpquit Y\l us,cx patribuA ordinationes per frtfijteros aaminiftratMS fu-
€dp.i9fag. *u^ fjfjfgg^ intetiigencli tn tftftcundi m rigcrem canonum , qui ipjy
Wz ectatt in uju tront, uon aljotute , ex naturareiipfius , auod /•..-
cuod fimiuter ordtnationesjme ii:uio erantirritat Conc. Cbaiccd. Can. 6,
Ordinatumts Epifcoporum pcr pauciorestribuA Eptfopis ts-. metrcpoiitau
Wyordmatumes prcfbyterorum per Epifcopos exira JuajsEccUjtM alfaue
Vcnia , cum certo fcutm tamen %(omanenJes noJJt uiUmearumhritam
pronunciare, ii etqui fadant ifta omni cuipa non Yacent. ifo-
rum dicia ;: M r, nonalfjtte onmi exccptione ct*
fuum particularium , qni emergere pojfunt. Vt igitur crcinariones
• Presbytcrcrum fir.e titulo ctiuin per Epifcopcs Chalccdonenij
Patium 2vo4rxit£ declarata» funt, cum tamen poiieriotibus hifcs
f^culis
cjufdcm Ordinis&Gradus. 253
fa?culisnihii ufitatius , tum in Rc mancr.fi tum in AnglicanaEc-
ckfia: iiacontra, ordtnationes p< r Presbyteros olim validxeran»,
ut fupra docuimus, licet noveNis& Eakfiafticis rcgulisut Lco
loquitur precipcretur.ut irrirc e(Tent;Quod duid€ fcculis corrupti-
oribus non fine fumma iniuria introducUi eft.In caiu tame neccffi-
tatis conceflerunt Saniores Schoiaftici Presbyteros pofTe conferre
ctiam majores ordincs. FWtf*r, inquit jfcrmachanus, qubd Ji omnes 1. TI ^y;,
Epifto^i tffent defuncli fiterdotes mmorts pfffittt Efjfeopii ordinare.Si ^ivnen c.7,
pofiuit ordinarc Epifcopos muhb magis Presbyteros. Iftud tcfti-
monium Armathanii citat Fildus. Apud Saraviam habctur talc te- S)e Etckf.L
ftimonium cx fumma Guilielmi AltiGodorenfis.^ effent in mundo 3-<*-$9-p4.
Untum trcs fiwpliccs fticcrdotes, obortttquodaLiquis illorum confecraret 1*9.
aiium iu Epiftopum, atium in yirchitpiftopum. frcftytcru pcut Gr Epift tDe f>radtt.
copi, infua o\ rdinatione , claVes rtgni coelorum c.c iprunt, ftmtcmm ettam dcfcn.cap.i,
jtpoftotorum ft \c cfforcs. Perpcnde rationcm. Presbyren poiTunt /><*£. 31.
confecrarc Epiicopum , quia in fua ordinatione acccperunt claves
regniccelorum , cx funt futceflores Anoftolorurn. Ipfe Saravia. Qe gradih.
Quamlis ordmationcsmintfirartm Eccleffttproprii ad Epijeopos pertine- defenf. **«
rejudictm : neceffttdi tamen ficit, utnbi illt dcjunt, nec habcri poffunt , /><*£. 31,
orthodoxi Trtjbyttripoftunt tn neccJJitateordnwe fnfbytcrum; qu<eres9
tamctfi pratet ordinem fiatreceptum dipfis yipoftoloium ttmporibus ,
neceffttatc tamen txcufatur : quaftcit, ut m talirerumftatu Puftyter/it
Eptfiopus . froinde quamVis futumfit cxtraordinarium, Vocat;o extra-
ordtnaria non eft a nfndx . Ibidc m, yftqut hoc etiam Verum cft.quodin
taliEccUji* pertutbuttone , qtiando omnes Epfcopik Uro <Dei cultu defi-
emnt adtdololatrixm fine ulla gnbernationis Ecciefice Vtolatione, ad pios
frefbyteros & Ortbodoxos tota Epiftopalit gubernationis Ecclcftajiicx
authoritAJS deVoluttur ut Tuftytcr Hquid* ordinare pcfftt Prefiyteros.
Etpaulo mfra dicit , atnotis quolibet modo fupcnoribus orciini- P*g. 33.
bustota clavium Ecclefiae poteftasrcfidct apudeos , quiex infimo
ordine rtmanent Item, ubi E[ tfiopi omnesfacH funt impii haretici ,
ab illorum iurifdtBione orthodoxi Tufiyteri liberantur : ts poteftatent
chVmnu quam mfua ordinMomacctpa unt , JibiVtndicare debettt. Dou-
■namus fim Uter. Vbincgo, Vel Epiftopos uftos autpotuiJfePuftytero- T>efJ.i.ctf
Wmparafta/ta,h utrarumque, (nempe ordinationscc jurifdidionis) hu$ F'
aIttrutra,yJEpiftopo)umdefetfuutrurnquepeJJe peragi per freftytc-
^ros ; Qubaadprius, cum dicuht Prcibyte-ros imponere manut
»on au confccrationem velordinationcm, ied tantum fignifieandi
confenfus gratia , non dicunt impofirionem manuum ordirato*
riam etk ioluis Epifcopi , licet 100 Prelbyteri apponerent manus
fuas juxtamanus Epifcopi. Scd rcdeamus. Concedit Dounamus
in Epiicoporum detcdu Prcfby teros poiTe ordinare. Com ex Por-
tificiorum fcriptis,Summa Angelica,voceOrdo,docuiifet eos icn-
•tite Papam pofle Piclbyteris concederepoteftatcm ordinandi , fic
H h infert*
234 Epifcopus & Prcshyter
Brf V }. (d. infcrt. $i pontifcir permtjfu Tnjljler poteft ordbure Trejtyteros, fnuk
4. [ttl.ult. tb magii Sinittos Prc/byterorum , ad auem in dejettu Epifcopi curs
Eulefi<t dtVoluitur , inflrui pottfl U amhoritate cegtnle necejjitate, qu<e
nullam huhet hgem. Vniemus i«icur Hicrarchicorum fentcntia Pref-
bytcros in calu neceflitatis polTe ordir.arc Prcfbytcrcs. Scd quem-
dicur.t illi c(Tc cafuffi neccfTnatis. Exttcmi ne c/Jit<MJv.c\u\t Saravia,
Ve trtpl. dat Epifcopalcm poteJlatcmTnJbytero. Extr: mam voco , quando aut
bpjt- />-8S. -Epifcoiutt nulliU cftj aut eorum quifunt, impius cjt ufm. T^otiiuris eft
Ixtcanicfede, ad Trcfyterium Epfcopi , hoc eft ad Trcjbyteros de1>olui ,
qttoderat anie fulitts Epifiopi. Et qututio, quod *Dii K^«w ordjncltio^
ncm minijhotnm excipit t quando Eptfopum batietc nondctur. Si va-
cantc hde ad Prefbytcrium Epifcopi devoluitur . quod anteerac
fplius Epifcopijtunc.fequi.ur qubd fuperftitibus alibi etiamortho-
doxis Epifcopis , capitulum jurc dcvolutu pcffic ordinarc Prefbyi
tcros, ahoquin non devolueretur ad Piefbyreiium Epifcopi,fed ad
alios Ep ifcopos,jus,quod ante foliusEpifropi. Videant igitur quo-
modo cohsrcant extrema necefficas , & dtvolutio juris Epifcopi
vacante fedead capitulum. Nam cadcm etiam habet Duunamus
in teftimonio paulb fupra citato. Imo apcrtius adhuc Dounamus;
hif.l. i. c.a %*& Udeturraiio impojitionu manuum in confrmatione bapti^atorum,
ft& iilt, ' * ytconciliatione publice pAnitentium , qu* inordinationc miniftroru.m.
Sedlicet du<e priores referVatafunt Epijcopis <eque at tertia, extra odinent
tamen , in cafu necejftatis, zsr in defetlu Velabfintia Eptfcopi,\>etus Ec-
clefiaftnftt licttum fuijfe minrtris imponere manttt,\>el ad bapti^atorum
ionfirmationem , Velpcenitentium reconciiiationem. 'Priusteftantur jfm*
brofim in Ephef^. zsr jdngust. qu<efl. ex Ut. & nolo teft. m'\xt\m q.
joi* poftetiws Cyprianus /.3, ep. 17. £? ComiltayCarthag. groec. r. 43.
Cartb.i.c.4.. Conc.ArauJic.c.i, Infero. Eigoncn mocodcfcclu E-
pifcopi vel fede vacante , fed etiam EpiLopo abfente, pofTunt
Prefbyteri Prefbyteros ordinarc. Nam non modo vacante fede,
fed etiarn Epifcopo folummodb abfente, cnxit Dounamus Presby-
tcros potuifT^ lmponere manus in confnmatione, & reconciJiatio-
nepcenitentium. Exquofequitut Epifcopum non cfTeproprium-
&unicum Sa.ramenri ordinationis mmifhum, fedetiam Presby-
terum pofTe ordinare , idque vi poteftatis ordinis fui ccconfecra-
tionis , quam a:qualemhabet ex inftitutione Divina cum Epifco-
po. . Nam ut vacantc fede vel abfente Epifcopo, 111 Egypto, Pref-
bytcri confi^nabant , id eft ronfirmabant ut mterprctatur Ambrp—
fium Dounamus ( licet Iuuius 6c alii interprctcntur vi ouanis fui
ordinabant ut fupra ofbndimus) & in Afnca r^conciliabant , fic
vacam:e fedes vel abf.nce Epifcopo ordmare pofTunt Prcsbyteri vi-
fitffert. ae 01 dinis. Quodigitur Vatres officu Epifri , fi pr<?fns non ejjet, (Pref-
-jb.eccUp. byterispermifrunl , itleo ftttum, qnodeaqua* bununittu propter ordi-
i?. nm 4 <& dijfidiorum ^xchdmdorum caufa excogtuia ejjent, tn Ecdcfid'
detrimentum.
cjufHcm Ordinis & Gradus. s - .
dctriminlum Verti uollcvt , *i pr$indein nectjfitatu cafi Trejbyteris ju<
fuum remitti rnulu: y;r,t , ^«jw h/wi/j ftriBa bumani inftituti oljhlatia-
ne Eccltfiam frau<bri,t ut obfervatum eft a GeFfomo Bucero. Ec
aliud ab eodcm viro clanffimo alibi noraru !ignum obfervatur.
Quafe aBJentia Epifcopi, auando Vtlipf tm icmt Ulalim bujuslaco ob- Pd&- 3<\J-
tincripoteft, non eft immutaliiis necejfitM. Quod nibilominus {>refy~
terit meo poteft^ 9fdinan& fintafut, quis nonfnnc prodiiffe bideat*
quodpatxibiU) arto conjtiret iiiftrnBhnem iU.jm Epifopovum ©- ?nf
bytcrnumtantum bnm.me inflitutionis ejfe i yf/ioqui tilis necejfit.fiis
cafui , qucm decMnare potutwnt , nutlam purgandi fiicti Tuirationem
ipfis rdiquam feciffct Cur devoluta fuit lfta potcftas ad Presbyteros
magis quim Diaconos , mfi quod Presbyteri hanc iuberent por.c-
ftatem vi ordinis, non aurcm Diaconi. Sive cafus neceJfitatis fic
ineluftabtiis five non, non poflunt Prcsbyreri ordinarc , fi non
eiTcnt divinainftitutione mftituti hujus facramenti mmiftri.Nam
cum ordinau>ria manuum impoficio, ut ipfi definiunt, fit actio fpi-
ritualis efficacix conferens ordinando poteftatem ordinis , in quo
conftitutuscft, quomodoporeft non Epifcopus qui hancpotefta-
tcm ordinandi non accipit in ordinatione iua , aliis conferre grati-
am & poteftatem ordinis. Nam ipfa poteftasordinandi noncon-
fcrrurnifi per modum facramentalem, ut ipfi dicunr, & nosadhuc
ponimus. Opottet igitur in ordinatione fua PresbyierumaccepitTe
porcftatcm ordinandi, alioquin nulla neccffitas eum hac poceftate
indueret. Nam miniftcr cftde integritace facramenti,ut lupra av-
divimus ex Durando. Quod de baptifmo objicit Dounamus, ia
cafu neceffiratts, ubiMmiftri obtmeri non poiTunr, polTc Liitos
baptizare, omnino negamus. Non eft tanta neceffiras baprifmi, uc
propreream oporteat Laicum baptizare,ubi vel quando Presbyteri
obtineri non polTunt. Nam rn ordinatione Prcsbyteri conf.-rtur ^llun"> *4-
potcftas vel dcputatio, perquam ordinatus poteft aliquid facere %**&-*•
quod non poterar prius,inquit Durandus : v. g. potcit otdiracus
in facerdotem couficerccorpus Dominiquod prius non poterat,
Potcft quis non ordmaius cclebrare a&ionem exteriorem pronun-
ciando vcrba m(litunonis,& rirusadmimftrando, nihil tamcn effi-
cit. Sic dico ego, poteft quis non ordinarus celebrare bapufnum
quoad genus facti exterioris , nihil tamen cfficit nifi fit orJinatus.
Quod bapnfmum exceperint Scholaftici& Pontificii,ex alio erro-
rc,ncmpe furamae neccffitatis hujus facramcnti, ortumeft. Idem
dico de ordinationc, quou fi dcfint & deficiant cum Epifcopi tum
Presbyteri non poifc Laicum ordinarc, fiordinatio fit facramcnj
tum, ut adhuc ponimus. Proinde falfum eft , quod dicit Douna-
mus poteftatem ordinattoms & jurtfiistionis debolui ctiam ad corpui fiefji 4." t£
Ecchfi* in caf necejjitatis,id eft3Jui cleri JucceJfione9 &* aliorum auxi* a.>f<&. 15. '
So dtficiente. Falfuni dico, hoc pofito quod tucntur Hietarchici , pag. $?%
Hh 2 ncm.c
i % 6 Epifcopus & Presby ter
r.crme Ordinationcm cffc facramcntum: non cnim poteft corput
Ecclefiaeconferre per modum facramentalem, gratiam facratnenti
aur poteftafemordinis. Quod dicit Dounamus veriflimum tamen
cft hoc pofi-toquod ordinatio non fu facranentum , ex eoque non
effefacrarneiuum oftcndemus. Dominus enim (ic profpexit Ec-
cleuae fu<e, quod fi nnllibi reperirentur facramentorum miniftri
Ecclefue raraen comu'i: poreftatem eos ablque (acramentali con-
fecratione inftuuenii miniftios &.collapfum ordinemreftaurandi..
Denique, ut in pauca fuperiorem diifertationem coritraham,con-
ceffoenamqubJ fi facramentum impofi:io manuttm ordinatoria,.
ejus poteftasern ^fic penesquemvis Prcsbyreruum ex ordinatione
divina patetex fcrij.uuris,fatentibusctiam auverfariis : ejusqueex-
drci:iumab Apoftolisnunquam fublatum : nec ab Ecclefia ftatim
poft Aooftolos,fed validas fuifleordinationes etiam per Presbyte-
ros celebratas : Nec cuiando irritxfunt habitse, id provemiTe ab-
foluie ex natura rei, Ccd ex rigcre canonum, ut factum in aliis or-
dinationibos , qux faeculis hifce noviflimis in Eeclefia Romanenfi
& Anghcana non modo valicia? funt , fed etiam ufitatse : & ut pa-
tet etiam ex conceiTa poteftate pontifici hanc potcftatem deleoan-
di Presby teris etiam fieculis corruptiftimis : & ex jure devoluto ad
Presbyteros in cafu neceflltatis cum cluctabilis, tum includabihs ,
confecrandi non modo presbyteros,fed etiam Epifcopos. Abbates
extracafum nect fllcatis inelucTabilis eti2m Epifcopos confccrafTe
fupra ex Bedas hiftoria oftendimus, & quod m cafu neceflitatis in-
eluclabiiis poflint, teftantur Altifiodorenfis cx doc"tores llli de qui-
bus fuura Alexander dc Hales. Non tamen difThnulandum eft
iummam fuiiTe injuriam in divinam mftitutionem qus illara eft
presbyreris,fa?culis corruptionbus,irritas ftatuendo ordinationes
j ^a 7. per presbyceros. Nam quod dicu Durandus Ecclefia poteft artare mi~
u 4^ ' niifrumfuo Uatuto : fdnonpoteft irritarefacrameHium,concurrcntibu&
\i\pt £**** ^'ls V4afunt ^ necejfi^U f.rxmenti , priore parte partim verum eft ,
W* pocert poteftasregulari cxairigi , dummodo non tolhtur ordina-
fium ejus exercitium: ut omniafiant ordine & decenter ad Ec-
clefia» sdificationem, Expoftenore parte wrumeft , non poteft
Ecclefia lrruum ck nullum decernere facrameotum Euchariftia? ce-
lebratum alegitimocxvcropresbycero, quihanc poreftatem habet
cx inftuutione divina. Et fic deainsfacramentis, &con£equ^nter
deOrdinatione fi fic facramentura, quodadhuc conccfiimus. Se-
quitur ]am probandum ordinationem non jiTj fa. ramcntum, &
proindc multo magis Presbyteros poiTeimponcrc manus,& confe-
crare ordinandos. Nam nulla conlccratio m.ijor eftfacramenta-
li. : Si ergo potcft Presbyter confecrare m facramento poteft etiam
extralacramentum. Ordinationem non elTe facramentum proba-
LfVSa Si ordinatiofit facramsntumconfeiens graciam gratum faci-
t smeiR
eiufdem Ordinis& Gradus. '237
cientem , & poreftatem miniftrandi facramenra, tuncfequirur a c .
Chrifto inftituram fLiifTc-, & de marcria,& formaconftare. Siqutd sP*'4t<*fy
piamtate fnit i Cbn,fo inft'ttutumy adeone obfcure &° latenter id ftcif- Tef' /c"7*
fet, ut adbue poft miiie ?p ftxcentos annos in Ecclefia noTfra incertum ' '*' caP-+4
/tt, quaifii propria bvjutftcramenti materia , ft]>e resfnfibilis , au<e in num' *&*-
Sckalh appell.it u> tkmentum : num ipfii manum impo/itio t num tradi-
Uo gflicis CT pjtena? < de qutbuA cot.int Scbolafttci : ficut & circa for-
mam ac l^>'/v, quibtus prolatts impleatur ficramentum. 2^am in Trefby-
ttro ordin indo formam aliquiVotunt effe , jfccipe poteftatem remittendi
percatac^c.aliiVero , Accipe poteftatem offerendtficrificium. Itanefa-
cmus untim Sacramentum a Cbrtfto inftitutum, decujus tota fitbftan-
tia aibucfumus incerti ? jfn Cbriftws ludit & illudk fuam Ecchfiam f
Et ubinam quafio in Verbo (Dei mandatum habemus datum Epifcopvs , ut
erdinantes dicant, Accipe banc te/ iliam poteftatem. Gratiam grarum
fecientem probanr ex i. Tim.4.14. arrefponder S< lmeron , romo
quarro ubi de facramenro Ordinis, ibi efle non %*?« fed %*e.i<rftst
qubd grariam gratis facienrem ceu donum fignificat , non gratiam
fan&ificanrem. Apoftoli confcrebant dona ordinatis per lmpofi-
tionem manum ut fupra diximus , quod nonerar ordinarium &
ptrpetuo duraturum. Imonunc dona fuppoiuntur ante impofi-
tioncm manuum, non conferuntur fimul ac imponunrur manus ,
nedumpcr imp firionem manuum. Quomodo igitur poreft im-
pofirio manuum eflfe facramenrum, cum facramenrum fit fignum
vifibile invifibilis granae, ur iphdefiniunt,&quidern gratia? fan&i-
ficantis pcrfonam , ut rite &digne pofllt tanto fungi miniftcrio.
"Nam ut re&e Spalatenfis, nu. 43. Ordo non eft eo inslitutus ut digns
$uis pofifit miniftrare , ftdabfeiuteut pofifit minislrare, nec a dignitate
morali miniftri pcndet virtus & cffi.aciaSacramenrorum. Quod
adofficium& poreftarem ipfam miniftrandi valdeabufivedicitur
gratia ordinis vel officii. Dona aurem officio annexa proprie func
^«piV^bt* praeferrim- fi exrra ordinario modocollara. Sed facra-
nvnra non funt inftituta ad conferendas gratias gratis datas ut lo-
quucur , ceu dona , nec officia vcl poteftatem miniitrandi in offi-
cio , quibusdona funt annexa. Gonferre poteftatem miniftrandi
in culru divino per modumfacramenralem,efrcommenrurn S ho~
lafncorum qui de chara&ere ordinis vane nugantur, & inter fe di-
micant.
Praererea fi impofirio manum ordinatoria elTet facramentum,
non poteritquis ordinariabfque impofitione manuum. Nam fig-
numfacramentale dcbet eflo ceremonia religionis ftata& perpc- pet Suavif.
petua. Atvt dixit (upra Spalatenfis controvertirur an lmpofitio jya'conc. "
manuum fit materia, ceurcs fenlibilishujus facramenti. Etmulti Xnd.l7p% l
Ibeoiogieam non babentpro neceffarii, quicqutd ahj aliter fenlimt. Eti- 6^7,cdum%
mttbbw CtWQnift4*,HoftjenfemJobinnGm Anmm, Abbatem & francofurt^
Ub & fUlos
2} $ Epifcopus & Presby ter
alios affimm Tapamfilo Verbo prcflytcmm ordinarepoffc, dicendofFflo
Jacerdos,q'<od% iduris eft i lnwcentimnomnium Canonijtarum paun-
tcm> VntVerfe affvrerc ,nfi formuU itt* rvcvtir wUavr tU ohftarcnt, ahun-
dv fututum,fiita diictvt Qrdinator, Eftofacerdas, tut VorbU tantuudtm
Ttalentibus Vteretur; nam formulas qu<e obfirltantur ab Ecckfia poft con*
slitutai. SicMclchior Cornclms Lufitanus in Concilio Tridcnii-
BerepjccL no.VidePctri Suavis Hiftoriam. Spalaterfis fimilc affert, Mi-
l.-L.cap.x. randum Verc, inc\mt, quodEccfe/ia %pmani Canoniftarum quoddam di-
nfim.19. ttum adeo approiit, U nc tnutirc quidam conira ipjfum quijqu&m ex ca-
tbolicJs audvat, nimirum Gygat cum 02>. aO co citatis , q. b'. de Traf. n.
3. O* %ebuffuA debetnf imit. Summum foniifi <em foio Verbo poffvfi-
cere tpfacerdotem <^ Epifiopum, fi dtcat alicut duntixat,Ej1o ficerdos :
ttelEHo Epifiopus. Subjicit, Pugnantta funt ifia Ordtntm effe Vcrum
& propriumfiacramentum, quod Jine certa, & conftanti ccremonu effi
nonpeteft : syfololterbo Pap<e pofle bominemfinis iniUri. Cumtamen
Jatisappareat,& meiiuiftmadbuc moxrem cofirmaturws,ordinatione in
feiajegitima tamen (p poteftatilta deputationv confftereffai ile etiam ipfi
Canoniiiis cenfvnfirtm poffenon modo %p.im,fid quemcunq-, Epifiopti
folo Verbo Prcjbytcrum £<r Epifiopumfacere, nimirum ht fatfumteneat.
i.Vart.Sy*t. QnamVis contrapr<eceptu Ecclefiafticumfiomittantur ceremoni<e,fit,qui
^/p;$8. Voc fecer\t,peccaturM. Quid Til. noftcr? ^itoA impofttionis tnanuum9
inqurt ,</»ii» ordinationcMinifiroru adbibeturMft non poffit unpYoharix
tame cum exemplo prolim, &* Veteris ccclvficc praxi3quw Cbrisii inftitu-
tione & pracepto nitatur,mquefacramcnUfuftriHeO*proprie aui po*
tesi; cum non eadcm quaficramcnta proprie dicla, beneficia 1>tlpr<ebeat9
Velobfignet; neque ad ordinationem miniftrorum fimpliciter eft necejja-
rius. Praeterea fingula quseque factamcnta fua peculiaria propna&
analoga cum rc fua (ig^rficata figna habent. At impofitio manuum
eft ceremonia communis,vtipfi fatentur, pluribu< alijs religionis
a&ibus. Inde dicunt impofitionem manuum aliam fuifTe curato-
riam, aliam confecratoriam, aliam confirmatoriamjaliam recouci-
iiatoriam. Etin veteri tcftamento, vnde hic ritus dtfumptus tft^
non modo in facris,fed etiam civilibus hanc ccremoma vfurparunt.
- lacobbcncdicens filijs Iofephi impofuit manus, G-.n. 48, Mofcs
lofuas fucce1T0n.Num.27.23. tn dedicanuisLevuisnitebanturfilij
Ifraclis manibus fuis fuperLevitas ipfos,Num.8 10. Cxquifquefi-
liorum Ifraelis fuper caput holocaufti fui,Lcvit.i .4. Impofita? ma-
nusJijs qui eledi erant in numerum Senatorum Syjiedrij Magni. Ei
qui promovebaturadM3gifterium imponebantur manus a Rab-
bino aliquo. Manus impofitio vocata cftfiwicib: qui manum lm-
Scdlig.tltKiri ponebatyimf^,qui gradu Magifterij audus 6v cuiimpofitx manus,
tjthduf^.i^famucb. Verborum formula vetuftifTimahuic riruiadjunda erat.
Eg* tibi impono mank~,<jrmanus impofitt tibi efto^ hoc ^R.^Magifter
tfto4vd &c'xEnifimtcb Qtbmitbtktibfmutb^uX cft, cgo tibi manu im-
j>ono,
eiufdem Ordinis & Gradus. 335
pon*jHtfloiscuimantvsimpo[iUfit> aut Fgote Magiffrum crto ; tu Serrarf/^h
creattuseHoy au«- te magiflrum facio ,eflo M<tgifter. Vide Scaligcrum l>in.Ub.\.c4%
m elenchotrih.trcfij, & Nicolflum Sciranum in Rabbinis. Cum %U
igirur fucrar ccremoni J adhibiraintot hctcrogencisa&ionibus, &
fnaugurandis' etiam do&oribus, ducibus, &c Senatonbus, in pafto-
ribus inaugurandis facramenti flgnum,ceu rcm fenfibilem cfie non
cenfendum eft. Si ordinatioefTet Sacram^ntum, non poteft lrrita
reddi ordmatio per Epifcopum cclcbrata, Ucct fufcipiens fit flmo-
niacus aut ali|S vitijs contaminatus rnodo donis ad exerccndum
officium fit mftru&us. Nam fi Euchariftiam aut baptifmum idcm
ftcceperit non impediunt vitia in fufcipiente, quin vera facramcn-
ta fufceperir, At multa; ordinationcs ctiam per Eoifcopos irritaz
habebantura Patnbus ob vitia & indignitatcm fufcipientium,vt
probat Spalatcnfis ex Cypriano, Hieronymo, Auguftino tk alijs. LltCA KUm
Denique, fi ordinatio PrefLyteri per impofitionem manuum flt . . , s . '
facramentum,cur non criam Diaconi. nam & ijs imponuntur ma-
nus. In Y}\n<ZQ\\M\iNuUapoteflas \>el Deputatio confirtur ordinato ber
fuam pofjit aliquulfiu ere intcrim ^elexteritvs^ quodnon poterat prtuti £*4.«f/?.*4?-
Jedfolumquodnon lcebat ^rmsyquicquidenim potefi facere Diaconm l4 2»»*.
crainattvs, puta legere e\>angeii'- m , miniftrarcfacerdoti, idtotum potcrat
pritufaccre,ftd nonliwbat t-it fk Durandus. Diaconus eft tantum
menfarum & viduavum miniftcr. Sed demm quodcunque Voiumus .
officiftm&s minifterinm <Diaconis ,fiVe tempot de,fiVe etiam Jpiritualc, ? ' "frep*
cutn ipforum infiitutiofit ab yipoftolti, quti \am audeat ordinationem "**•'•* '• 4»
S>iaconi inter furamenta Chrifli Domini numerare* dicit Spalatenfis. Hum-^'
I>iaconi ordinatio igitur eft tantum mera officij injun&io, & libe-
radeputatio,vt idem diciuPrefbyteri ordinario crgo nonideocfl
facramcntum, quiaibi cftextcrnus rirus mpofitionis manuum.
lmpofitio m«nuumnonpoteil diciejje terononii a Chrifto inflituta, Vt Spal.de rep,.
tnea confiflit ordintifiuramenium : quia.de taii infl':t'itione nihtl ha- tcttj.%%c^.
bemu/s : izr tntanla renon efl d&inamlum: neqne ex hum.mtifiolti con- "um.so.
feUuris, qu* \>ixproba'i,it«tem contintantyfiunt fic* air.mi;. fialilimda,
inquitSpalatenns. Quut crgo * Conflat Kr<7 manuum irnpofitionem
ab Apojh.ii adhiberifolitam.tanquam partem ejfjsacis orationis \vbipre*
cespro particulari aliqua perjona fundercntur, \4faHum <Jt in noVa A-
poftolica Diaconorum tnflitutiont yftt.6. quam non fiui/fe fiicramenta-
lempaulb J>ofl probabo : C^ in Tauli ac fyarnxltefigregatime jict. 15.
quamfimiliter ficramentakm non fuiffe eff a me dem onslratum. O ■ la
igitur minifln Chrifliplurim, m indtgmt diVtnagratiaad rite fiua mu-
ncra obeunda, in ijfbrum deputatiaut precer ejficaces aihV\n lisejfe d t-
xerunt Apofloli K per manuum im.o'iiiontm. Qupdfi ft ifiecum li-
fnoth. i.Tim,4»&t *• Tint.i. afijnn.it Paulm. Ita etiam curn nuper
%apti^atis faciebant Apofto[i,\t per manuum imppfitibntm xriVmarent
JtyW eosffiiritumjantfum, jili. 8. Hujufmodi hro manuum impofttl-
oniSJ
$4$ Epifcopus & Presby tcr.
ones nonfutffefacramentalesfaiis explicat Jugujlniut ,dum dc ipfu Jn
Vnfrerfum iUud proferat.Qe bapt.con. Donatijt. lib. 3. cap. \6. Manui
nutem impo/ftio non ficnt bapttfmus ,npttinon poteft : quid enim tft 4-
liudjvfi orathfupa bominem. Impofitio manum rectius diritur ge-
ftus orantis, quam pars orationis vt a Spalatenfe, aut oratio ip{a,vt
ab Auguftino,cx eeftus ifteac ritus eft quidem fignum,fcd non fa-
crair.cmale figmncans aut cxhibens gratiam, fed mdicans & de-
monftransperfonamqu#deputatur adofricium ecckfiafticum, &
commendatur gratia? Dei per otationcm. Si igitur fit geftus oran-
tis,benedicentis, & dedicantis Deo perfonam certam & pamcnla-
remjquid impcdit Prefibyterum imponere manus,cum orare poflit,
& bencdicere,aequc ac Epifcopus. Etenim abnuentimibi isla,fic dt-
Epift.de 7. cam : quinon "bult Trejbyteros facere,quee iubentur k £)eo, dicat quts ma-
grddib.ccdef.joy eft Cbrifto ? aut quid corporiejus & fanguini poterit anteponi * Si
*d ^ufiuum fyejbyter Cbrisium confecrat,cum in Altario (Deificramenta benedi itt
Jtfaibtnenf benedtccre populo non debet, qui Cbrislum etiam meruit confecrare ? Be-
nedicit in altari, crgo poteft benedicere populo,ergo 6c ordinato.
ConceiTo jam quod ordinatio non fic facramentum, quam bclle
congruunt omnia,qua2alioqui videntur afyftata. Cur fueruntir-
ritae ordinationes per Epifcopos & Preibyteros pluribusde caufig
vt oftendit Spalatcnfis? quiaordinatio non eilfacrarrentum.Cur
potuit Papa demandare pottftatem Prefbytero oniinandi? quia
non eft facrameatum. Cur poteft Papa folo vciho prefbyterum
ordinare? quianon eft iacramentum. Curde£cicntibus Epifcopis
StPrefbyteris devolvitur ordinatio ad Ecclefiam? quia non eft fa-
crarnentum. Cur in cafu neceflitatis devolviturad PreiLyteros?
quianon eft facramentum inftituturr. a Chnfto cum proprio mi-
niftro. Cur non eftruus necefiariusimpciuio manuum, quia non
eftfacramentum. Vtrumvnusan plures lmponant manus ordi-
nandoadiaphoroneft^modoille vnus fibifoha&um cvpotcftatem
>dnn>4A%num» non vendicet, vt (upradiximus. Baronius ex Rabbi Nathane uiat
^j, quum quisad docendosalios promovetur eolk&o Scniorum con-
cilio,eo priuscxaminato, ideoneoque repetto,on.r.cs qui acierant,
manus impofuifTe. Eftoquod vnus,vt de vno videntur loqui Sca-
liger t>: Serranus,qui di&usfimei h i %itfii,ins qui vnacummanuura
impofitione vtebatur concepta verborum formula : vel vnus fig-
no & fermone fed ncmine aliorum. Sic in Ecckfia. (Difttngucn-
€>ti\eiU c4* da Jknt tempora ^inquit \uc\'\us,Trtmo enimtempGre dnebamur Epifiopi,
s " quicun% miniftrabant EccUftdfialuiis lerlum, Ait. 20, C^ hujm Prefi
bytertj cratimpofuiomanuum^i.Tim.^.TosJeaqnum Epifiopi human$
crdine Trcjbytertjs frcefuount , ordmationis injhtutum jutt ptnes toium
fPnJbytenum; fignum l>cro fuit ptnes Epifiopum, ideft,impofuio manu-
/umjie^at ab E^tjcopo./blum nominetotitis frtfbytatj, Vt in corporibus
& collegiu partes ejufimodi folent iis qu\ }>nmi Jnnt ordme> demandaru
Idem
cJMfJcmOrdinis&Gradus. 241
Idem alibi. Atqut bi ontntf mftituto T>eierant Epiftopi fil>e Tieflytai. T)' Conc. &•
01 LniVero cummuni < v / uiituto EccUftst unus dt nuuuro ipforum pr<e- Bcttof. l 4.
trit , ciui E >'f )pus \\x firut dictbutur. Ex quo profetctum tft, ut afiii in ".8 *ot.i}t
E clcftis ut EpiftopuA fitui cjufignUet ordm.uctquc mmuum iwpoft-
time , teluttotiu* prc/bytnii womvne : in ejits l>a <o Te/bytcri .iut cum
Epifcopo, mt etism alftnte Epifcopo ordimtrcnt, utfeo tempore jfmbro-
[nts -.- A u&u itinui yiLxand* i.e tcfta .»? ' ur or>ftr\\;tuni. Fddus tam c n li-
cet Hterarchicu* vcrba illa Conciln Hifpalenfis, Bpiftopus felu4
fottfl y felus \uferrcnonpottiit dicit non capiendt , a. fi q€ « . -
EpifcopM foUr$hftiuc Trtjbytcris poffit ordm fre Prcfbytcros , ftd quod y * c **
ntfque aiiorum Epiftoporum concurfu%or (m:m Trcjbytcraltm poteft con- ' C S '
fcn c% •juem a'feuc tfti.m auferre n m poteft . i^xm alioqut cubet ConciL
Cirth.4* c:n • 3 . quo.i in ordin \li tue pnftyteri Epifcopo manumfeptr ct~
put ej >; tcn:,ite,'r bcneiicentt Trefbytcri qui p>ccfntesfunt.2rc.Ei alibi,
requinbatur canfnftn 6 Epiftoporum §4 d prilnttonem frcfbytcri. Bil- c*p. *©. put,
fonusetumexConcil. Hifpal.i can.6. e\: Africano can. 20. pro- llty fcl\T
bac Epifcopum Prclbyteros (acro ordmc privaxe non porniflTe
abfque ahorum Epifcoporum aumiuiculo. Er^o cum patrcs Hif-
palenfes dixeraiu,oV/tf bonorcm dire peteii tnon mteiligunt , feclu-
fi; Preibytcris, fed Epiicopis. Nam ita intelligunt vocemySolus
in utero membto. Soltu, nempe fcclufis Epifcopis, emfcrrcnon po-
tcft. Sedpcniidccft iive folus (Ive una cum aliis impoiueru maiuis,
(iquidcm nomine Prcl"bytcrii impofucnt, & lllc folus honorem
non dedir, hcctfolus adminiftravit rkurr? & Ggaum impofinorus
manuum. Actus crar communis totiu^ Prcibyteni. Imo non fo-
lum nominc prefbyteni , icu cuam Ecclefix lnduccbatordman-
dum in poffeuionem muncns. Etit ergj Ecckjue» fedt Tn-fbytcrii or- Iunius 4e
dmite: fed 'jo^lea fitit Epiftopiiiitiin ordimtioms » >itu , quum Tnfty- drr. Cap. j,
tcrium eiparte> ULs , ut EccLjh P- flytetio fe.ts contuli/fct ex inftitu- *ot. 10.
tionc Ecclefi.ifti'a>non autem diun ■. , Ut TcrttdUauu6 & Hicronymws ,
Cr Ambrotftos d.iccnt. Qiioi dicitur a B.za D: tripl. Ep1fcp.2S.19.
Epifcopu impofuilic m.nug uomine Preibyteni, mixarur S iravia,
mulco OMffiisquod nommc E:ck':a?. Quamlus cnimomnes cujufttii
gradii paftora funt Ec kft.tr um miniftti : omnia trmcn qua al> ifefi. in
Ecchfia fiunt nomiiic & autborfatt JDomiui noftri lcfu Chriftt, non
EccJjfi.c neque t>i tfbyteriificiunt. Vt cum doccnt , tacramenta mi-
niftranc foluunt & ligant addit tamen quomod) autcm Ordiutio
m viwmq.ue impofitio tutboriUtcfiat Prtftytaii, opui babet m.iic
qivfiiione. S.ialarcnfis mvuhccr cicir, pltbem n :Uxm p utcm bnbcre Ht
traditim: potcftatis EccL laftic*, U^mpot fta,< ordin.mdi, mquit, mi- ~ .
niflros non cfi in rommetnitate bc l fie, qu* l ont.it cx CLricis &* Lii~ ^ ' *' ecc '
ctiy ftdeft in Epifopis, qui feuli in bfc mitien ii. &* ordin m iiautb nit.it e ^ ' *' x'
Apoftolis f ecejjcrunt. Sic Eptfcopos Sponfenon m|«iibos fcd do- ^ ' l'
mmosfaciUiU. Cumdicimus Epif>> »um iniciatioms htusadmk, ' '/'Ix-
Ii niftiaffc '
24% Epifcopus ft Presbytcr
niftr.iff*, &maru!? im; >ofu T mmine Prefbyrcrii& Ecclefia», non
exclu 'imus D » authorrtatem, fed opponimusauthoritarem pref-
byterii cV Eccleftar fingulfcri poteftati Epifcoporum , ceu lliiusqui
f , j imponif manus idcn!<nponcniumefttuthoritateutraquef>ei^ Ec-
BtniMt de tUfaptftoml psftoribm ordmtri i faeiquidem rr Cbrtjfi, uthirdk-
tlertcv cy.y ^^ ^ 7min^ ^ sbonfi : £ cclefi t toro, ut fonfiillius. " gic commu-
fot. r*. nfr f /j ^ tonf Spinftque auctontas , cujusfimt communes adminiilri *
Cbrifto &• Ecek/ia injrituti, quos Bpifiobos , Prejbyteros , foe paftores
MppetUmus. Sic tot m infiilan ordin ttsonis potefiatem babet Qhiiftus,
qutm cwn Ecchfnfut co nmunicdt, uter.jue *ero pro Juojurc. Sponfus
mqnam &° Sponfx Tfejbyterio tra.iit (UHnOJure. foftmodum ~i*ero bu-
Wano jure Trejbyterium contulit eam poteftitem in Epifcopos fpechtim
difiosj undefiquuta eft ufijrpatio, pertxtus illa fiidcm , at nonpropteren
inftior, in qua tyranmsftfe obJirmaUt jam ditt. Cum nemo debeac or-
chnan ad minifterium *7rv\tXvui»#t> fed fingularitcr ad hujus aut il-
UusEcclefia?miniftcriuin , acquum eft ut in minifterio iJ1** parti-
culans Ecclefia? per ipfam ordinerur communi Ecclefia: lllms no-
mme. In ordinatione funt varii a&us ccritus , bcnediclioncs &
preces,dedicatio & manciparioad minifterium,rniiIio poteftativa,
ut vocat Spalatenfis, ccu potius indu&io in poffeflHnem muneris,
& confirmano ele&ionis praccedenris, item l/npofitio manuum
fiveutgeftus orantis & benedicentis, five etiamordinantis &c'u\-
ducentis in poffeflionenj muneris, ut in promonendisad Magiftc-
rium in fcholis Rabbinorum. Hxc omnia fiunt authoritate Dci
&Ecclefix. Et dum unu< orat&imponitmanus , id faeir nomine
fkmus ie Ecclefise & Prefbytcrii. Sic ordinat 1)cus per Ecclfum , ordhiui Ec-
eJerk. cap.s. cUfui per frtjbyterium ; ordinit Trefiyterium per Fpfiopos &* Taflores-
»pM« fuo s : finguti conferunt quee fm funt. Deficientibus Epifcopis hc
Prcfbytens docenribus polfe Seniores lmponere manus,eorumque
unu,orarebenedicere & quafi repnefencare ordinandu Dco Eccle*
fijenomine fatenrur ipfi Hierarchici. A ldo& deflcientibus Senio»
riL>us,pofTe Ecciefiam conftiriiere ex luorum numero qui lmpo-
nat manus & mducat in poffetfionem muncris ad quod pcr electio-
nem defignatus eft, nominc Eccie&e. Nam non eft lmnoficio ms-
nuum, ut diximus, facr^mentum * quod rcquirat proprmm fuurn.
mmiftrum ex inftitutione divma. Et fi Dounamus hoc jus ordi-
nandi concc^Iic corpori Ecclefiae, ctiamhoc pofito, qubd fir facra*
mentum ordinatio,ut fupra ex Dounamo oftendimuSjquanto ma-
gis id concedendum, fi nou fic facramentum. Er fic nunquam pe-
ncura cft: Ecclcfia, quia tn cafu neceflitatis pii & fiJtles congregati
in nomine Chnftt poffunt eiigere &eLcl im inducere in minifte-
rium. iV iilta fideiiu-w.cettus adco parwa, irMrafide conficiattts , qui
in iUi ixi-e>rta mcejfitate ft :onsJituatHr , non babeat tantum poteftatu
mrebus EcclefiaJkicH^ quantum tbeologi dtfpnunt * ®emiao untoerfik'
■ JBidejut*
c jufdcm Ordrnis & Gradirs. 24.,
Ecekfi.et idfiiatdificationem, Um \n doShuu fidti, auhn difcipuna mo-Sctra.&e ii'<f.
rum if]t datum <l? YttiHum. Tbcelotorum communis fintmtia cfi, c/a- Epifc.p.99»
Vium nomine omnan fsgnificari potejittcm EccleflajYicam , & eas datas
irm tantum perjoms t fia etumt ur.hwfe Ecclcfi*, inqutt Saravia.
Nonne idem dicit quodaliisverbis Buccrus. (Deua non fimpliciter pe »Hberw
fingulxribus perfomtjfid Bcclefi* oriinandipotefiatem tradidit, er ordi- ecdefp.: t*.
narie ptrillam mtmfirosjibiconfccrat. Radicalirer igicur & origint-
liter eft poceiUs ordinandi inEcciefia& fcmpcr,ctiam cxtracafum
necciTicacis ; ordinarium iuftrumentun; Ecclcfia; ad acirainiftran*
dum rirus iniciacionis eft Paftor,qui pro hominibus conftituirur m
iis qua? apud Dcii agcnda funt-,excra ordine & in Ecclefia corfttiru-
cudaaut pcnituscollapia rc(lauran^a,inftrumentueft fi de-fic paftar
qucm piorum coetus elegerit ad a&um illum ordinatioms ipfius
nomme ceiebrandum. Ex d.clis patcc Preibytcrium nonminus
quam Epifcopum nornine Ecclcfiae inttiare poffeordinationisriti-
bus,qutppc qui jure divino (it conftitutusprohominious in iis qucj
apud Deumagcnda funt : Cx cum Epifcopus , qui juie humano
cantum prceft &: Prefbyrcrio & Eccjefig , 6i iplum ordinationis
ac~lum fibt foli totum vendicct, dcberc Preibytcros poffcflionem
ordinariamiui juns repetcrc & recuperarc. Nam jurapofitivacum
primum incipiunt corrumpcrc viam iuam , ut loquitur Panormi-
tanus, antiquandafunt, Atqueharc de potcftetate orciinationis
quam rcferunc ad pqteftatem ordinis,quia putabant ordinacioncm
effe facramcntum: (ed cum non fit facramcnrum, &: prxcer bcne-
dic~tioncs & preccs qnas Spalatenfis dicic non cffe abfolute effentia- T}e rep.gettn.
les otdini facro , fic miifio poceftaciva ut loquirur lilc vel lnductio /.», c. 5. %u.
in poffcilioiicm muncrisad quod ante pcr clectionem defignatus 54.
eratordinandus, refcrcnda cft potius earationead poteftatem ju-
rifdictaonis. Nam prcmovere ordinandum ad orhcium auc munus
aliquod, elcctionemque ante grcffam confirmare eft junfdidionis .,
ut & ipfa ele&io cua: confirmatur : Diftingucnda igituc confecra-
tio& fandtificaciohominis ad mit.iftcrium atraditionc potcftatts
yel confirmationc clcctionis , ecfi fimul temporc pcragantur.
SecjuiturpotcftasaLtcra nempe wrifdt&iortis.Iurifdi&iQnera di- ^ r rr
vidit Dounamns in intcrnam & extemam. Iutiidictionis intejns cJenr tl%
ceu fpiritualis potcftacem concedit preibytcris parochis & i!lam ' * * '* °*
dicit effe poteftatcm gubernandimodo priVato Ksr .yiafiin forofonjli-1
tntie. Hac poteftatc regunt non -folumin publicominiftcrio , fcd
ctiara privata cura. Quod ad pubiicum minfftcrium funt duces
inquit & dircctorcs populi in cultu publico, prasdicanc vcrbum ad-
monentes, incrcpantcS, coniclantcs, & facramenta adminiitrant.
Prcfbyterum etiam non parochum poteftate ordinis fui poflc non Defenfli.$.
fxiodo baptizarc, lirurgiam celcbrare cxconcicnati, quae func Con> «4 }*& fc4
munia Presbytcris cum Diaconis ( authoritate ab Epifcopo infti u. $*g. icj%
Ii z ais)
244 Epifcopus & Presbyter
cYs)f-'Jer<am rri-iftiare farram i cerair , cV remirrere &retinere
peccata. r/.*: pokftlt* i laui^, remitttnM & retinendt pcccataappdlz-
tur cliU\ o) t i ndum d-ttrimm pontficiorum rtfcrtur adcol-
liti tmen i [oeriit ntiot. Vidcs htc Djunamum ronftitucrc
duoscantutn a&us or rrnis Pre*1 ytcralis nempe cetcbrationem Eu-
chanftia?, 3c poteftari m remittendi & r peccara fcortnn a
prae licatione verbt Sc mhtiftrariont f i Tctm nrorum,idque in f>ro
interi';n , deqnoftatim riiretftus. Et fic pontifi.ii du.u in Prcf-
bytero dicunt eifj ooteftares unam confccrandicorpi ume
Cbriftialteramrcmittendi pcxcata. Baptifmum rniniftianai )us,
& praedicandi, ut ille tribuuntcciam Diaconis. H.mc potvftateta
rernitrend' peccata refcrt ad potcita^m ordinis presbvtcrahsquia,
inquit,eam in on.inationc accipit presbytcr, eique copetit fimphci-
rer quacenus eft Prcsbytcr abfque furifdiclrtonc ceu rt latione acf
grcLeautcuram auimarum. Poteftas luriLiictioniscxtcrraieft aoa
modo in itgandis & fclvencis pco atis fed ecjam in miniftrisvo-
candis, concroveifiis dc&riitae difcuticndis & dijudicancis, tum le-
gibusde politia externa fercndis. De vocatione miniftrorum,eIe-
cctone puta , ordinationc &. mifli nc furra uiximus. Supcrftntt
poteftas otyfi+Tnn qnae vcrfaiur m dijudicaodts controverfiis, J<*-
7«x7t»ti»quaevtrfatur m conft'uenda politia extcrna ptr Canoncs 6C
reiulas in rebus exrernis & ac la^ horis ad confervandum n **«*■•*
& tv-m^t , & potcfta %fin*\ :t u ludiciaria, qua* verfatur in off.n*
diculorum cocrcitione. Quod potefta: ocyua7ix,tj Prcsbytcris
competat patet ex Ad. 15. Congregati fnt igUm ^yoftoli &* Trefi
byteriutdificerent fuper b*c revert 6. nempc obfervatione legis &
cap. 16. 4. ubi dccrcta cjus Conciln vocantur icyuaTtt
jnftitufa vcl placira Apoitolorurr & Presby terorum , m Siyuct*
JK. 1U \lKOffAtVCl V7T0 TtoV A OT^oA«V X&j TTPtCrfSvTlpOut . Si
placita lunc dccreta ab Ap ftolis 6c Prc sbytcns ialium eit quod di-
§)e Concit. cit Bcllarminus in ifto Conitio int.rfuiffe JpoAoios tanquam judicef
hb.i,€4p.i6 ad ' dtfinicndum Tresfytcro* auttm ad confUttandum. Ncc mitum Prcf.
bytcros una cum Apcftolis habuiffe fuffragium deeifivum. N« r»
lice^t fingulari ratione fuerant fupra Eccltfiam reliquam Apcftoii -
ordinana ramen o* coirrruni , cum aliis ordinanis ccmmunka*
1 ' t ic Danr- Ordinaria\>eroufi[unt^uli'y\m Eciltfa erant conflitut* , nift
d lib ref eif,J/n°di eJTet> quttdiVma extra ordinem reletationc dict ddcnt , aut
' ' motu diVtno geri. Communicatioy inquit Iunius, %n rc\chtionc extraor-
' dinaria non habet bcum . Hic autem jipoHoli a%. untur ufi t omniknicd-
tijne. Ftquamvis Apcftoli fatis inftrucli uc pcr fe poffcnt dccen-
nere, noluerunt camcn abfque Presbvrens placitum edere . ut fic
oftcnderent Presbyteris pnmum cffc iocuui m Cuncilii& ut,qui cx-
1 tiA
ciufdem Ordinis & Gradus. a4j
traordinem tunc primierant, fur-< (Toribus. Si in Synodis & con-
vcnt ibus cxtraoroinanis n lcrunr (ulfragia 'm dijudicanoi* i ( urro-
vc: fiserum pratd ntibus Apoftohs mut o magis i.I poiTunt in prc£*
bvt no. Paulus hnrtatur Prsfiycros Ephciinos, ut a:tendanr ani-
nnm in gre^em & obfcrvcnt cos qui loquuurur pervcrfa,ur poft fc
dvfcipulos aoOrahani, A&. 20 18. 29. Et idem Apoftolus dicit
LC0r.T4.31. 6 i ;tns propbetarum pro^bttu fub\iciuntur : Prefi ytc-
rdl tjlcs vjlr eonftuui PaulusTic.1.9 qm poiTunr t rt «**At?'*M*
tAfyxt". Si contraciicentcs argmticntti c« nvifi crccct y,
tcr,in dijiidiicandis •frntrovcrfira fuiTra*: urtl dccifivum fenrc quid
prohibct. Poteftas hxfar.xn Piebytens etiam comperit ut • aret
cx v icTocapitc Aft. 15 ubtdccretuinab Apoftelisoc Ptelbyteris
«t gtntesconvcrfai wfHherent ab iis jua immolit.-: f \ni ftma lacbris O*
fimguine dr fujfocato, A&. 1 5 . 29. Et AcT.2 1 .25. j^os ( Iacobus &
Prt ibyicri qui acreranr, aderant autem omnes vci iS1. ) fcripfimiu
& decreVimui nciui 1 bkjujm&ed nlfit)>ent ,nifi ut cal>c.;nt ab iis qutefint
immohta (tmuhtbru & a fnguine <f rebuAfujfocati* , ac fiortatione.
Confulit enam Presbytcrium Hicrofolymir^m.m Paulo , ut aiTu-
mcret fibi focios viros quatuor qui ^oto obftn&i erant , & cum cis
fau&ificarentur, ut fratribus inhrmis & paci Ecclcfiae confulerct ,
Atft.to.21.22.14. CtKTi paulus mandat Corinthiis ur omnia dc-
cenrer &k«7«t«|i> fiant iCor. 14.40. nonne a^nofcit poteftatcm
conftiiucncii eiitaxtam in fuaparticulari Ecclefia Potcftas *f*itm\
communis cuifubfunt omniaEcclcfiajmerrbra, ncmpe ligandi in
foro exteiion uc &. folvendi ccmpetit Presbyceris. Cenfiura dufUx
efi, lnquit Eprfcopus Ciccftricnfis, publiani ey etbmci , minor & TcrfM* tor*
m itor. Minor aficramenti* txcluditmodo. De ma\ore \>ero attera , au* u ?a&* 7°«
grc t EcrLfu if.fi, 4u<e perinde reddit ui etbnicos; qutbws nec f<vs templum tatUon- Ha-
ingredi quod tatr.tn iicuit pullicanu : deiila+ix quifquam efi quin fa- ncy"£ in s>.
teatur infikutimeam a Cfoijio Mat. 18. ferl>erl>a Dic Bcclejia zfc
S)eexttnjnforo iliagitur : txtaioru fori iurifilittio ilio necabo loca
fnnditaejr. B 11 un^n.us fatetur hictradan dc frroexteriori 9 Et q)e ptntif
quimYif ■ '/ y>uteatur pracipue" de botefiate \urifdittionis qua itl. CL 1Z -
peccatores exommurdcs.ntur tamen Tatres jamnominati locumbuncdc *
utraque potfiite ordiuu liJtlicet <r yirfiattionis exponunt. Dk lt A-
poftohs non daras fcd promiflas fuiiTc claves ordinis & junfdictio-
Bis;datasautemfuilTc Iohannis 20.21. Clavcm ordiniscum aixir,
dccipitc ' fiiritum fancium quorum rmifiritu peccata : junfcidionig
cum dixiz,Sicut mifit mepattr rf ego mitto Vos. At in his poitericn-
bus verbis nulla mcntioclavium icd in pnonbusubi adus clavium
remittere & retinere peccara id eft Ugare & folvere ut dixit Mar.
18 exprimuntur.His ergo vetbis csedcm traduntur daves qua> pro-
mittuntur, Mat.16. & 18 cVconicquentcrclaves juriidid. >nis ex-
tem* cujusadus nobiliuamus eft niaj^r illa excQmmunicatio dc
34* Epifcopus & Presbytcr
quafunra. Cui conceduntur a&us clavium catur 6V poteftasrpfa*
quatafesaftusdependem. At Prcsbytei is conceduntut 2cT:us cla"
vium nempc remitwre-Stccs cincrc id eft Icquendoproprie, aperire
&c claudere ccelum. N3m in OFdmationc Presbytcn dicit Epif-
copus.Accipc fptriiuni fai &um:quorumren:nTerispeccatac\c. Di-
cont ponttntii Dtl vtrbis-fignificari tantum claves ondinis, id tft
aciusligandi &c ulvendiin privato foro panuenti£.Dounamus,ut
fapra vidimus, iicct videatur rcpudiarc iacr«mcntum pcenitcntix
videtur ramcn ampUelifoium pceni;cntiaie fecrecu-m & privaturn
confitentis & ConfelTarii. "Nam concedic Fr^bytcro poteftat€ra
rcmittendi & recinendi peccataextra pr&dicationcin vert>i & fa-
cramentorumcclvbrationem : 6v concedit tantuin in foro pnvato.
Sedcam esdem funt claves qua; prcmittuntur Mat. 16. Cv 18. &
tradunturhis ver.bi<,daves junidi&ionis externae in fcio publico
tracuntur : cv proindc cum Prcsbytcns rraditur potcftasrcmirtcn-
C\ & rerinenui peccata traditur porcft as cxccmmunicandi. Futilc
cftcommcntum dari poteftatem ordir.isad rcmittcndacV retinen-
da peccajta inibro pcegitentiaccc tantum dari Prcsbytero junfdic-
tionem in foro mtcrno. Nam fic confuncuntur potcftasordinis
ck jurifdi&ior.is. Imo millum erat forum rcenirentialc privarum
f ., fzculis purionbus. Exterm Ecckfiaftka panihntU tnitio fuit fimper
'*' f4'7' publica ,nonmodo ubi quis adpocnitenttamredigebatur accufatu6 (? con-
^8' W* InBut pro crimiue publico (s* famofo ,fed ctUm ubi fponte auis pro oc-
cultis auosue deiiftis >ctkt habere EccIeJiaftkamfoIuttonem.Tubljce ewt»
fua crimina particularia fatcbatur e> fic ligabattcr ac excommunicaba-
tur excommunicatior.e pzmtentiaii O intcr pznhcntes publkos repcnt-
batur dtinde peracla fctnitmU reconciliabatur , ait Spalatei fis. Quan-
dopeccatagravialuntmanifcfta&fcandalum paiiunt , mericc Ji,
gatur peccator per claves doocc rtfipuerit,cx in publico profiteatur
iefipiiccntiam. Sed cum injungeret fatitfattionescx opera pcena-
lia peccantibus , tunc fuperftiticfi putabant intcrna refipifcentia fc
i non fatis tutos , ^ec digne pofle Euchanftiam percipere,nifi ptiu*
fponte confeili effent occulta cnmina, nt fic primum ligarcntur
deindc foluerentur: tk fcrupulum illum auxerunt Patres liorrando
ad externam poenirentiam pro giavioribus criminibusetbm oc-
ti^%<af.j, cultis. Et quUfimilittr cata (jr infaUibilis cft eadsm Cbriftipromiffie,
rnplxC . ut data per Ecclefiam folutione \incuii Ecclcfiaftki , claVe non errantt \
ftatim ccrtfy <sr tnfiilibiiiter in ccelis quoqut Vincuium , quo fe peccat&r
coramfDeo UgaVit, & cni Ecckfia fuum cxcommunicatisnts addidtrat
Ymculum , ptr certam Cr in/kUibilem peccatiiUimumijfioncm diflclu*-
tur, bincficut fatres Vebementer fcmper bortati funt fidiles pcicitorts
poft U)>acrum baptifmi crminilta contaminatos , ut tuttoiiscauteU er-
go non contenii jlli remedium ex interna pcrnitcntiafola, Ucet dtfefuffi-
citnti, adbtbuij}c, Voluntaric (cr profwm pccctiigraVu ctUmftoccuUh
corum
1
eiufdfm Ordinis& Gradus. 247
ttunt vnmtfero ftltem Ecdef t confe/fionouftg nifi EcchftiHica HLpas-
njkntiatiexctmmunicationt urcnt , utinacobteniAabboc lig.imme per
rtcon ilUtionem fiolitione , omnino Ctrti ftatincosH; qu&qut ftbl pecea-
tum Uludeffc remt/fum , fic Spalareufis. Poenircnua igitut cxterna
erat primum publica pro manifeftis criminibus, tlenuic publica
etiam pro occultrs, ub» publira erat peccari manifcftatio, ck pccra-
torbenefi ioclavium mii volcba: , pojlea Vsro i:i quid-.m publice ■** -
pumtcntit b<ec <s> affumsbatur Zr pen^elutur, ut tamcn ptccatumtr&t u>»>37'
quod definon efict publicum & notvrmm ficrcti M Bt l:fi.i Epifiopo
Velficerditi ptnitcrttiarU apcrtretttr , <s~ pro qualitatt dt&tti parnhms
quwtititsm feubibat posnitcnti* , qusm tamcn publicse perageret & dfea-
cris dbflmerctj. &*cwnpu&lice paemtentibns pcculhri loco adbocin Ec-
elsftt d:feinxto maneret & aHus bumiltt.itis cxerctrtt a: tandtm rtcon-
cilntimsm y confijuentsr foiutionsm in ttrra O* in coclo ohthmet. Et
cx Sozeme-noracionem mutationi? tndicat. Qdiojkm, ut credibile Ub.j.t. \i
cjly faccrdotibui <\binitio Vifem fuit , tanvtam in tbsatro au-iicnte Zr<s
clefue multiturHns ' deli/fiyrownciare. Trefiyterum itaque aliauem Wr,e
integrit.ite quam m.tximi fpettabikmi ficretorum eti.tm tenatcm ac fepi-
entem buic officio prafcccr*nt%twn tcctdtnttf%qui peccarantytc~ia Uistjita
confitebantur. llle Vsro pro cuiufque deliclo quidaut facere fmgulos aut
luere $!>ortebat interminttus, abfebluebat, ut <ife ipfi commijforum pccnas
txigerent. Exautoratofacerdote paenitentiario tempnribus Thco- SpaLt. Ub.f,
dofii Senioris fublatum dicitpublicam prcnitcntiam.:p0j/rf<*/j#«m f*.7( ku.+q",
tft ut publics boenitentia tota ad fecretam reduceretur , non ruodo auo
ad peccati mantfiftttiomm, fidelhmquoadipfius posnitsntU pcraclio-
nem, utpsccator fiiifum minifero Ecclefice idboc deputato*:ccufms , fe-
treto defecretis ab eo iigiretur, & excommunicatione peeniteniiali a feoU
nimirum Eucharijtu pir^hipatione plitterstur , & ad externm j&im-
iunffam EcclefiajUcam poemtcntiam Cccreto per.-.genhm obltgantur , ea
lxro rite peraHi rsconalliretur, fy ad feacr-e Coene cornmunioncm ad-
ntittcrctur. Ha*: itavie, inquic Spalateniw , tH tota introduttio fcre- i?urnt 4I"#
tasposnitentU occuitorum> qu<e iiia eji ipfjjjima, dr non alia,publica t?oe-
nitemit , ad fccrctam dunUxat redn&i modo explirato ■, utVideluet qui
triminivii /ecretis, jr n&nfubticii acno*oriis grabirentur, cupsrentque
tlatdum ben :icio ttmiffe mcm o'>tin:rc, (ecretum ptccftum propria confefe
fione mmiilro EccLfie fecnto apcrircnt , & ita poenitcntitt.Eccitfiiflic^ ,
fid fecreto pcragcnd* fubitccrentur 6> ligarnttnrjac tkmttm per mtmftrum
VtrtutechVium reconciiiartntttr frfitntttntur, Er3libi, Initio quidcm tfHmt ^;
ut diximuSy etram bnblice omrobus audtentibut conHtebantur , pcjtcafe-
cretafiebatconfjjio,fidpoenitentiaetiampub/ice: a demum <s* con-
ftjfio sr pomitcntia fecreta feusrun:. Et profccto poenit.ntu infii Eccle-
fiajYica fimper uni & eadrti eji poenhus in fi , in fia ' irtutc
Cr ejfiacia <$> \n pengsndi toti p+cniteutia a principio ad fintm :
ftlumhuUitfHitpems pubiicum 'jrftiretHin. Sedinfc ctiam fectf-
iifiliua::
24* Epifcopus & Presbyter
tiffirna poenitentia eadem pcnitus eft,qua* erat illa maxime />ȣ/*<-*,
ixam nojiri nwderni Jblcnmnt ^occnt. Ex di&is colligo quandoqui-
dcm ftnus incrodu£tum cft forum iftud pnvacum fecretse pceni-
tentia?, mcpte & pucnliter fingi clavcs ordinis tradi cum cfixerat
Chriftus loh.io. miorurr, icmilcntis &c. non autcm ju<rifJ ftionis
in tbiu cxtcriuri. N.:r.i remittere & rerinere peccata & ligare ac
ibluerc caccm fnnt & claves hic tracirae caedtm funtquaeante a
Chriftopromiff*. Promifitauttm potcftatcm ligandietiam refra-
cXuium & qui non vulc audire Ecciefiam. Hoc fit in foro cxte-
riori. In interiori illo poenitentiae foro ligabit facerdos tantum \ o-
lencem & ultro confenticntcm. Patet igitur ex di&is po(fc Prek
bytcros ligarc cx foiuere in foroexrenorijquia pofTunt rcmirtcrcac
retinere pcccata ut ipfi fatcntur, ac in foro publico , uc ipfi loqun-
tur, quia de^ublico agit Ghnftus Mat. 18. ubi de poceftace ligan-
di & lolvcndj tradatur, & fecretum illud poenittntiae fenus invec-
tumcft in Ecclcfiam. Propriura &adarquatum efre&um dicit Spa-
V <r ico tatenfis cfie tantum ligare & foluerc peccara,(ic& Ciceftrieufis in
du H jov TcrturaTorti. At Fildus etijrn ligare per lcges pcnit mter a&us
\'ld dc £ i ciaviusn- Presbyterosin Concilns poflecondcrc canones irfiad<
tlcfl xi vcrIarn ncn ncganc. Pcrgamusergoad praxin aiceriusa&us. In
'* ' * EcckfiaCcrinihiaca.presbyterorum primae erant partes in cxcom-
municando. Potueruntexcommunicare inceftuofum inconfulto
Apoftolo , ut fupraprobavimus PofTunt multc magis inconful-
to Epifcopc. "Necdumcratconftitutus EpifcopusCorinthi cap.8.
Saravia nc^at eti«im presbyteros fuifTetunc tcmpons in Evclcfia
Corinthiaca. Qui quscfo a< miniftrarunt facram cccn^m fta:ii>&
ordinarns temponbus mfi Presbytcii. An inicrnnfla cft ccltbra-
tiocomacdoncc Apoftolusaut Evangelifta aliquis vifiraret Eccle-
fiamillam, quod crat fortuitum. Loquitur Apoftolus decorna
conjur.cta cum Aeapis ac de rc crcinana. Dicit Bilhnus quod
&*.l.p -l$9 IPerJbrtes, per Trcfhetat cocljii nnmineconcitatos jtipojiol' prjt-orcs tk~
JignabantAwb pctiusper impofitibntm nununm fuarum , prout fpiritus
iucebat, onmibus rebus ad pajiorum munui nectjjarns eos ittflrutbant ,
quos imparatos e> impolitos ojfmdcrant . Ic cm quod erat plane dibi-
tiutn pfUS (^firUuJunHo dignum , ctm homines indicare Taulo , in
quosmantu ihiponcrety ium eos admitancii grat:* fua fubjtdits augere
utTropbtt/U e?- frijioreiad Hcckp* cemmodumuttles Gr oppotiunos
fW* ' toscjficeret. Apoftolum tantafpintusabundanria donatum ncmi-
nemrcbus ncccfTcUiis ad Presb)teri rrunus inftiuxifTc an vero fi.
milc cft. Cckbris erat Ecclcfia illa proptcr dona prophcrife & hn«
guarum, & tamcr nc unum innuentumetiam rudem &impoli-
tum qucm donis t rna'cr Af oftolus ut adgubernacula federet,quis
-rttcj. 7». crtc|jr. Hi iph.iniusqucmcitat ibi^cm Saravia hcet conjiciat Epif-
copos non ftadn m ^umordns cujufque Ecckfia? conftKutos,^rf/*-
i lytsris
eiufdcm Ordinis & Gradus. 24^
byteru tdtotn> inquit , Cr fDiaccnis opus erat. Ter hot cnim dnos Ealc-
fiaiiica compUn poffunt. Sed quid imrrcror m icfuranda tam ab-
furda icntenna cum ratcanturipfi Hicrarchici fuifietum Corimhi
prcfbytcros, B.irlous in concione habita anno 1606. Bdfonus,
quanquamin pofleriori epiitoia Tiulu.s de codem homine Verba facuns ^eg^efnat.
pr<epof\tos ac Dodores alloquiVideaiur 2 Cor. 1. Sufficit iflitfmodi he- ca?-9^.\ii
tnmitjla oh\urgatio a piuribus [ncfttta.k\\b\ dicit untmquamq;Ec;L ' fia ^' 1CP- ^c"
tnnituprejbytcrisabundaffe &• tnttr ali/U Corinthiaca.Sp&Wittifis.Jfidd '/• ilb- *•
refpondtt Ambrofita in 1 Ccr.cap.w .nondumtunc datu fuiffe Cothitbits -*?-3- n':>,:
ttnum Epifcopky qnifupraprtfbyteros iBosempterctyCuiipJcqxoque affen-r $*'
tior. Scd miiTahacdigrcfTiuncula pergo.Quod dc prefbyreris Ecclc P^il1?*
Gx Corinthiaca: idcm cic Theffaiomcenfis Ercleiia? presbytcns di-
cipotcft, utpatetex collatione cap. $. v<.r. 12. prioris cpiftolaj &
cap.3.vcr. 14. poftenoiisepifto-s. Kfirnai propria nempe in Ec-
clefiafticos ufqucad ^«//unrdepofitionem Prcsbyterisetiam com-
pctir. Monet Apoftolusprcsbyteros Ephcllnos ut vigilent, quia
cxorituri erantlupi gravcs & qui lcqucrcntur pcrvcrfa. Inqucm fi-
ncm vigilarcnr, nifi ut lupos arccant ; De rcgimine hunc texrum
intcrprctantur ipfi hierarchici-, fcd in co fallere cupiunt quod pref-
bytcrorum nomne fuos Epifcopos intelhgant , cuia Ewurit; cof-
dem vocat. At unius Eeclcfi^ non crant multi Epilcopi fecundum
ipforum pnncipia: & Billonus numerat Bcclcfiam Ephcfinam in- Pag,l*9-
tcr Ecclefias quae mulus presbytcris vcrbolaborantibus abunda-
bant. lUi autem quos aUoqucbatur eo ferwone Paulsu crant prtfijtcri j . »
Ecclefi<eEpkcfin<equosad fe Aisittum Voaltrat jiU. 20. 17. non autem j 11
nnuiaitquU utVolunt Eptfcopws. De prcsbyreroru rcgimineextemo ' **"
mgencre loquitur Petrus, cum probibet dominari in clcros id efV ' '*
greges ceu fortesha?reduanas domini. Tanquam fi dixiffet cur di- Qap Yf)X
cam Eccleftis dominariVos non opoitae. Si fottv q\<eritu h<ec ccrtiffima lff* '* c
eslratio quia JinguU Ecckfidc fnnt kM?oi fortes fibt hareditatef 'Domini
quibtvsfolum (Dominum dorainni tcquum efl non ejm adminijiros. Ec-
clcfia appeUatur utofk. 1 htereditas refptttu domiut grcx hcro cen oYile
dicitnr rcfpettu pajhrum &* adminvtrorum iUiui. Prcsbyreros non
fubjicit Epifcopis , fcd jubet ipfos prcsbyteros tTnry^m^ , idcft,
cffe EpifcQpos fivz infpccrorcs gregis 3 ck pafcere , verum
non Sf t&rMKi&aootlK ut dominantcs & potcftace regirriihis cx-
tcrni abutcntes. Nam fi nullum regimen extsn.i fon h*-
bcbant, id in dominarioncm mutarfc non porerant. Vel nullum
crat regimen publici foriin Ecclcfiis Ponticis,ck reiiquisdifpcrfio.
nis illius,vclpresbyteriregcbant inforo publiro. Per Clerosintcl-
ligi greges & particulares Ecclcfiasfatetur Bilfonus. InpLbcw, m- fr4tt4t p lt
quit, qmm Petrus clerum gregeynque <Domini p/iius (y pofleritaapdla- jye Eccm. I
tit. EtFildus, H<e portiones Ecclefa S>s$ ftc dfrife , <s- fingulorum < ucp %%.
2jo Epifcopus & Presbyter
pre/bytcrorum urtecommeudata tppeJtaU fitnt Tituli t quiatitulumm
eu Dd nhn0 babuit^tqne ftn \>v,i{icX)>ii Unjuamfortem b&edifttis fu£*
Ec p^r P implicespresbyrecos, agnof »t Bilfo-
D/ gpkeru. tms, cum dicit&iJfagHe tempora <y ttcon Uithis fcripturu Fiit tefic
<*p ii. f*£. Hieroaym) tempni fuu n Eccit 'Ze communi hejhyterorum conjilio gu~
»70. bermrentur, lllo tempore TjuIm b*r ti PreJbyterorEpbefims artth-
nemkibuit. Wo Tctrus id Prejbyteros ihebeorum ebiftottm fcripfit. Fa-
tetur ibi nuilos ruiflVtun: Epifcopos inE-cleua Ephefina, autitw
ter dffperfos Iudaeos, nifi qui Presbytett efient iique in una Ecclc-
ua fepenumero multi. D-nique Prcibyterorum Pracfecturam va
regjmirieexterno & publico jndtcantelogia& variaeappellatioiics
quibus rattone officii & prasfe&uras fuai ornantur. Paftores dicun-
tur lpforum que opus & labor pafcere dicituc Aft. 20. i.Pet.c.
W"**«- At mfjUt^f Ggaificat amplins ampliusquam (iirmi.
y j 4> '" •*" Botncetit ut Tbeoptrikttus objerv it ycurl m Hurem fig nijicit^ 'uxtvut
aciioris imperii tideturbtbtre figmftcationem. Rs£te etiam B .•Ilarmi-
De pontif. nus qub i jctus p iflwxli no i -Jjh tvitum pra r*ere cibunt , fi{ etUm du~
l.i.a.is. cere,reduccre, tueri>prceeffc,regere, ct/ligare. Hinc Rcges paftorcs di-
ctmtur mctaphdricc, Scrcgerc pafcere, ut M.k.2. 6. Aooc.2.27. &
12.J.&; 19. 15. AgnofcitSaraviatam apud prophanos q iara ficrOsr
Dtfenf c 9. fcriptores tjnbd pafcete Ggntficat regete. Dounsmus conccdi: per
fe£l. 4. pafccre frgmrtcan regc-re cum P.iftonbus civilibus idefl: tCgibtrf fSc .
D-f. Li.pa. Migiftrafbus cttbultur,at cti fpiritualibus,tamum prsbste nabalfi,.
U3. Sic fuaautjioncate minuit in Kf ;caphora vim proprfae {ignificattb-
nis.Nam in Metaphora tota vis propria? fignincationis tranffrctnri
Ec licet non eod£ modo tegant cr/iles & fptrituales Paftores, utriq;
taraen fuo modo, ur his auc lllis congruit M.Taphora? anajogta Pa-
ftores Ecclefiae non regunt more imperatonoaut Regio, noii virga
ferrca,fed baculo & pcdo betligni Paftoris. Non dubmm eji^uittper
p ifcere ojficiU fajhris ittteiitg xtur. Et qiat boc de Mirv.fi m metnpbo, icl
iheitnr aebeni botpafiofdles acfmpnesfare: cibii comp.irare,d::cere,re(iuce»
re,pr<eire Voce & Uta, tueti a tupU c*'.erijq;ftrit,pr*efje in rebwf?iritH+.
Cantrrfvu. &but regere nontmyA Dominijedut tutomjtonwperiofid Ug tvtto*
*<4 7.fi. gregie : cafiigartrtpnhsnTom^m^monitiombus^ excamumcatbniiis &»
Chryf.l i.dc difiipliitireliqua, ioquitWhiiJakerus. Chryfoftomus non femsl offi-
J4cndo4t cmay p^fafa iroorctfi&i vocar« Paftotis eft non fotum fiftula
cataere fedettam pedQEcele{ia(tica?difciplina; regere,& lupos abi-
gcre. Eptfcopt vc^dicar.ulibi tohs pedum , 2c Prelhytecis unicam
pclinqiiufli filtflum , & ne bancquidem , nifi prcrut ipiis libicum
«\jerir. Dicuncur & irPOlgit^LiVOt Si orPOiSooTiS* t. Thclf. y. 1».
^t.pibcrm. i.Tim.j 17. Bilfomi? * Q\f •i(>i>um<tut inuditumcuiq-iam tideatut
cto p.ilu JiMmiiiros Taerbi mn Kax-fuvlaf-JiHuni bcc efi ,gt.i}>os & fiduh*
u
cjufdcm Ordinis & Giadus. 25 r
ad dcCOiium , ftd xdAag Tfpci^oJtuq ad gubcmmdum vf.ici-
endumque ptr) dtlmcohunfLmnA , quum ,/fpoJlolm utrum-
quc in Vr.Ji til - l iii 1U0S \olumn6 COnJungat ! . Tbejf. 5 . Vbi qtddanX
diffiffimsu bujtii difcipiind %t.onusha fcribit. Ttytandumeft nutbm
titnlu Tnftorts dcjffftct Trirno dlch eos Uborare , (miul fr*fctturan<h
triic cos 0rn.1t Cdhnn. in Tbcjf.^. Dc Scnioribus qu< s vocam Lai-
cos, nezac Bilfoniis intelligendum loqui Apoftolum,dcdocentN
bus tamen Presbyteris cbncedit. Cum Apoftolus Prcbycerum
Epifcopum vult 1. Tim. 3.4.5- Kct\£g 7tpo^v9Li bcnc pra?efTc
domi furc, aYioqul non dignutn cenfec, qui Ecclctum Dci curec,
oftcn-.iit regim< 11 EccleCae prcsbyccriscomn.icccmhimfuiiTc. Vo-
cantur & qy &ftvm Hebrae 13. 17. id cft du&orcs ceu rc&orej ,
Syrus, gu6v.rnau)rcs- VVyxjjLtvoc; Vox caflrenfis & pcliticd ejt: qu<e Sarania it-
idem fignifictt fuod tjytpovci civcci :': & de publiit perfint dt- fff «?• 9*
ciluYyqu<eiutinc'Cvtl.\tc , ani in cujiri< pr<eeji , & rejpondet bcbraic* r®' l*%
\ni L\agid,iJe/l, piinceps, dux9pt<cfiti9 anttfles : inqutt Saravia. Ec
Billonus faulusad Hibiadsmimjhos Verbi TX$t[yXfMVX$ a(pci/.:t, Qe aulem.
Iftter 7rpit?(X,r§ ctt arrftm quod onteftaft fgni/icat, & TfycZo-Qctt ca.iq.c.iS*
qnod ducum more p *'■>?, quid\>obis dijcrhnmis Videtur. jiuc.Ut igitur
cnmt cujus erud tiom m non Aebei i , jutvt ium in bac parte nonfoletis con*
tcmnere ; Idcnt \>akt ro^po^aoSoo^ Cjuod tjyeto~6at quia nimlm
rum ^jftores grcgi pr<tunt Concedic Presbytcios doccntes vocar^
tj yxy.Witc. <i 5 cfle vocabulum auguftius, magna?que authoritatis
r»- wwm j ^"iv —^v..,,.,. ^.„v„ ,.^u .>_, ,.~., j -. — wmwrwJ jcntorew^ 2radtcatpt
fii proptcr tttatcm tencrandks cjt, fignificat , fcdetiam eum qni in ^c-
pul li.a dignitate (r «mtboritate prastat : cjiquc boncnis \wabutum auo
bonorxtuns f? Mtgiftratusin UUti tijramento nttncupantur : 0" mde
tranfUtum ,fttt tyUores Bcckfsarum Cbiifliinnovo tejtamento jigni- ?$'€1t'%*
ficct. Idem qiib.i Epifsopinomcn tunct id t(l Apoftolorum xvo, errU f^* l
laioris & offiiity Senioru erat bonois &* dignitatis. Prdbyteri igicur
vox lmpclira Paft ..,nbus fatente Saravia 11011 tam a.tatis rariohc
quam bonoris, dignicatis cv auihoruatis: nam ea rationctribuitur
i
\IUaWl IK/Iiuiii, v.Ui;im<H^ LV <lUllllili'c.ll> . HdlU Ccl LetluilV. II IUUH1H
rvdoribus in vcteri tcftamcnto. Epifcopi vox quidcunque H j;nifi-
cet,laborrm, officium, n.fpcctioncm, reg(imen,prc{bycciis<.uam
tnbuitur in novo tcftamcnco. Et ccrte Bpifccpi nomen Ccttfuramm- r , r , j
j 1 • ■> 1 j j n 1 ' • . ticjaiui a*
ciscxt, ejt cmm i7no-Jcc7ns vcx deaucta, nb iTrisKCTsrn <]?<* non tnodo nfjc*. au
tifitAtisnemfwd o- anhnadVerfioncm defonat9quo4 \nJl\o is Litnis occur thor, p . 1 j .
Kk : m
252 Epifcopus & Presbyter
tit noiwmrum ut Wccle/tifl. cap. 1 8. »j» \x><r*jT%: bira \\fitition\s fets
cjjltgitiomi Mt •>■ " i t md H jchnn'*7trrnjr4 expon'<tu, t^Unnt ul~
tio /s* Syn fio'% rr;oW ^ts dcitnim ifoerfio in malos . Quomouo ufur-
partir vox epifcopi in veteri teftamento apud 70 mtcrpretcs 6c
Pu^.isi. fcriptores prophanos fupra oftendimus. Cum Prcsbytcri totics in
fcriptura vocenttir Epifcopi , rcginien ctiatn & praetlctura codem
noniiuc d< (lgnatarllis comoecit. Quodcunque oc qualecunquefuic
regtmen Eccleilafticum, omne,privarum, publicum , elogiis ance
dtats ornatur. Patettgituv p?nes Presbyteros in EccKHa Apoftoli-
ca f.iifTe ji.uifdic"V-mis yioteftatem ordmariam.
Grarianus in Decrcco cttans Hieronymum m Epiftolam aJTitu
Vift 9\.c*p- n x\Jct n:e . vcrba. Oiin ide n ent Prtfbyter ,q ii & Eptfcopus. Et ante-
0 ' a t:n Diiboli i,t'tin:£ ijludu mrcligion: fi.wnt , &• diceretur in po-
p.dis,Ego fa.n 'Ptuli%ego A)olhyego autem Ccphae, commum prefbytc-
Yirum confiiio ErLje gtbtrni '> ittt ir . pj tqi im ^ro unufquifqdc eos?
quOi bapt:->tl>i>r.it , ftoi putzb-xt ejf nvi Cbnfti, toto ovbe decYttum eft >
ut unus diprcfoy^rii flfeSfo* fup:rpon:retut catvis% adquem onrnh Eccle-
fi,e curdpcrtinvel , fy f:h fmtum ftmmt to/'e/ent'tr : St paulo poft.
Stcut erg9 prtfbyiert fiunt fe ex EccUfi* confuetudine ci, quifibi pr.-cpo-
fitus fu?rit,elf fubjetfjs . itt Epfopi no\>:rint fe migis confuetudtne >
qu tm dfpmfitionh 2)>jminic<e ^erittte prejbyteris effe mdores^ in com-
mune debcre EccUfinn regere. Similia habet Hieronymus in epifto-
la ad Evagnum qux fapra oag. 204. citata vidcat L^&or. Tria di*
Jitniut de ftinguit ternpora Hieronymus. T»imunyquo Ecdefi* sommuni Tref-
Clem ca.if. ly^Yorum confiHo ^ujjmibwtur. Sccunlum, quo ftudi.t inrehgiqnt
W!JU l6> fc~t*funtx ac diHum e/r li topulis ac non Cotinthi folwn &*c, Ntm
quim primunilit Corintbi dicennlur , adhuc communi prefbyterornm
confilio Eccliftje gnbermbmtw ttt patet ex 1 Cor.^.-^ z Cor.i. tertium
demum, quo unu< de prefbjterh el:ctusctet?ris fuit fioero rfitur. yftque
hxc /tngutatemporafum, ut cum )>ulg> loqu.tr , litiiu.ftntm hxbuerunt.
... Quodaa4 tcm >us primum crsadicit Dounamus primo Hieronymi
\ ' f\' ^weqti£fjdfa« eflTc rcfpcdu Hierofolymitanx Ecciefise 6c probat
'*?*'*' ''• exipfoHteronymo, qut dicit in Catalogo fcriptorum Iacobia fta-
tim poft pallione Domini ab Apoftolis Hierofolymorum Epiftro-
pum fuifft: ordinatuna- AT Catalogus tlle fcriptorum non cft Hie*
r^nymi judiceipfo Bellarminooc ut fupra obfcrvavimus pag. 140.
r74.140.141 fcd recentioris cujufdam. Dw ceftimonto ipfo & Iacobi Epilcot:aru,
i4t. vitie quatrtupra a uobis allarafunc : jam de Hi:ronymi mente flc
tcftim.)nioa^imus. Dtcit fecundbi prelbytjros ad tcmpus guber-
"Oefenf.U.^. naffe Eccbfiis , mod^ privatj tis i.tcom.nn \: actcndeudo, eafquc
«^3./ccl.xo regsndo qaad m foro confcienna?, cx pafcendo IV ramentis & ver-
bi dtvim pabulo. Ac rc^im n utuJ nntj jttam fuit mutatum, nam
poteftatem h mc reg? uli in hto interno inhunc ufque diem rcti-
ttcnx; Hicronymusloquicur deca cegiminis fotraa quod poftea
mutatvm
eiufcJem Ordinis& Gradusl tjt
rrmtatum eft,id eft, de jurifdictione extcriore fori publici : Dicit ^'-4 /Ji©»
rercibpresbytcrosaJ teropus gubernaflc Ecckfias comuni confiTo
fedquafi iub Apoftolis,qui fibi rcfcrvarunt Epifccpale poteib.tcm
ordinatioms, ncmpe & junfmclionis exrerna; & p ublica?. Nomcn
Epifcopicum Prcsbyrcroconfufnm fuifTcjO&ua^.Tcopi & Pref.
bytennon fuifle confufa, fed ofrTium & authonutem Epifecpi
adhucin Apoftolis fuiffc, Presby cris fub Apoftoin; tunc talibus
cxiftentibns, qualcs poftea fuerunt fub Epifcopfc. Iccm presbyte-
ros nunquam habuilfc potcftaicm ordmauonis cc jurifdiftfonis
pubhra;. SubEpifcopis tantum confiliarios non judice* fuiflepaf- Pa?
hmdicit, nccadftndos iplorum confilio Epifcopos. Sententiam
fuamfic llluftrat. TWi/m/-, inquit, remjujlicam lutUnnm proUnci Pa? n*
amfub imptrftore fymmo gubemat m fi<if perfyned/ion adtempuA
aut commum conftho Sentorum , donec prtjlcoa ipfis imperator re/erh '
fintipnefeck Btrodemjmteft dkirempubueam Hhm gubernatamfuiffl
adUmpuscommum Seniontm cmflio, fidquifi fub imUeratore, quiin
fut pote/iate retinuit autboritatem rc£ ilem. Hinc coiitgi mh p otefi of
fieia Senttorum c^ %egts fnijfe confufu ^am fnmma autborita4 fuifin
fmpcrator^ & Senatores Ules erant fitb T{ %e9 aitaitt briu* fub Imberato-
rc. Prc/bytert Hieronymim>ymc\ nr Sarav.a , omnia oficiaprafltbant D'f-<f-i}.
sn Cbriili EccUfu,qu.t Ep\fcopi% fh jnnfdiciionis pottjhte Q-ordina ^7"7-
ttone.exceMd. BiUonus fim.liapatfi.n nabet. Tilcnus, Quodteroex Di &U9-P*fr
todcm Hieronymo ob\icttur nuUos fiitlfe jipoftilorum tcmpTrt a ui »« f* *7*. *7>
fuo Ecclefiatum jtrcJbyteHu prat/fint , fed unjmoHamaue eommuni Par*"ef
pte yterorrimconfttog^erniriconfiteiti/f, idnosqutdem baud graha "P'**
ts conc:dimus,de iliis (cihcet temportbtts, quibus fitperjiues ApojhiirrJ
lis dum eonflttutis \dc:nis ttitt fkcfeforihm , Eccieffat bfifulnude w-
V<fijant,tiaquxmgentr.\ks tst Cuboluiomnium & fmgdarum Ehifto-
pi. Refpdndeo, pnmb,fi Presbyterorum confilio ufi fuiu AP Jftol
li in cxterno regimine,non regcbanc cantum modo puvaco & quatT
in foro confcicntia;. Nam fi taics cra.u Piesbycen lub Apoftoli*
qualesSmioresSynedrulub Impcratore nondum conftituco rcee
non gubcrnabant iolum quafi ih foro confcicntia?,fcd eciam i.i foro
pubiicohcecfupenorcs cflenC Apoftoli. Et co.itra (iexcipias or
dinationem & pubhcam jur.fJiaioncm, quid refebit mfi tio^ula-
ns illa & pritata cujufquc paft jris cura c>: mfp.cl: >, & uual jnam
quxfa, regimcn ftngencium, quo presbyten quatl fub Apoftohs
com.num confilio Ecclcfus guberuabam r H.cronymu> dtck id
reg.mcn fut(T' Prcsbytcrorum abfque Ep.fcopo, cujus cura U foii-
citu.io poftea oclara cft Epiicopo. At regimims externi & fori pub
lici,ordinatio..is oc jurrf iic^ioms publuae poft del ara cft fohcicudo
& cun Epifcopo. Er^o arite prxpoficum Epifcopum fentic Hi va
nymus Presbyccrosp:rfe commaui cor.fino guojrnatfc ficcl f]lrn
aciatione otdmatioms cc iurifdiclionis publua^, Non difti, guic
^ ^ 3 Hicr<::iy«
Dr
f$ntifii
li.l.
taf g.
Dc
clerias
«tp
IJ-
254 Epifcopus & Presbytcr
Tlicror.virnf, fed univerfum regirnen Ecclcilaftieufla complctlitur
futs vcrBii i iim dit ii Ecckftd commnni Tttslyittontm conplio gubet-
ndbantur : »c fi dixitTet omnc rcgimen Ecckiiac in rnitio crat pcnci
Presbvrcros: Dc regitnine publico lot;ui patetetiamc* U us fcrip-
turx AcY 20 Hcb. ) 3-cx quibu/softei dir ibic\ m ai ud vcuus ccf-
demfuiue orcby tcros & Epifcopos. Ikllaiminus hccrdc orrina-
tionc negct,de jurifdi&ione tamcnfatetur Hicronj n 1 rn irafcn-
fiflfe. Fufctur$.HitrjmyniH$in tafinthttiafuifie, uitxftukans h- fi
ccpos >ft dc iutifitiionc c'gctur> tfji auiditn frcstyttris maiortt , Jcatuit
Ecchfi.ftico nnidilino, (BuaffinSeniM falfa <j\. Vcram t fle i\n:< nticra
Hieronymi antc pt obavimus , runc aeitur tantuen de fcnfa vcr-
borum Hierdnymi. Dc jurifdiclioneTatctur, cu 11 aucncm abbi
cxcipit quia H«econymu$ in Epiftola ad Evagrium ficait. Qt-id
facit txcepta 01 dinatient Epifiopus tjuud non fitcit Ttesbyttr. At t c fua
artatc ut fupra diximus, loquitui rltcronymus. Prdpnus igirur ac«
SdUr.it cfc»ccdunt alii. loan. jfntoni Qbclpbmusli. 1. dc Ecctijiadocct ix, EJie-
ticucap. is. Tonjnrifentcntia> initio naficntk Eccicfnc ontnes Prtslytcros fitiflt Z/ f
cofos. irVtfff ouodtdtmfii Ebifcopatus c~ frtslyttraSusfid quvdutraqut
digniUs ornnibus fczrdotdtis prtmo ilto iimpcre datetut . ti)tinde auU m
ad fcbifmata titkanda cccpijjc aliquos folum ptcstyttros otdinare , Gr loc
modo cx Ecclifne confuttmmt facJum cjje, ut Epficfx mciorcs pus/y-
in tfunt ttrisefjtnt. QJicunt aiiqui, inouit Durandus, quod tunc ctruibus qut
ciji.it. i' 5» pratfcrcftantnr sLbibus cmferebatur tttl cquc / et <f\ 'a+ ,1 t pkles in pt imp-
tubabcrcn. ptinciptm LccUfi-ifiicum, quipofct cmttia Jactamcnta nttm*
flrart, i? minifiros infiittttre. Sanicics ifii Hierarchicis Ai glicanis.
Pectetich Jitbjccfolutiomn pkneftiffacit , Bcllarmino, 6. cnim Hittonythus
ca£. ij. tncii conatur Titslyicron.m dtgnkaU ?«, qualis trat fto ttmpcrt aal-ttfits
infokntum 2)iac*nctum , utpatet tx Epificla cd ' L\eg\itm. lndc aitcns
dmonfirart nititur dignitatetn pttslytttotum tfje nutximam , quidta-
dcmfitcum Epifiopak. ISlihilatttcm adboc ptolandum cfjatctyft foh.m
ddceret primos pttwytercs tdte fuiffi Epifecpis partsyquod babtrcnsctiem
Epfiopalcm pottfi>>temy ncc cfjcnt fitt.ptices Tttsfyttti. Qiitide , fi ideo
ptimi prtsiyttri fuiffint patts Eptfiipis, quodcfitnt ttiataipfivcnLpif
copi dtfiincto qu\e txJIieronymt finttntiaposlta exotta ifi , indc cxaatfi.
fit quodatiquifimpncem Tresbyteratum in crdmationtpcfiea accepifient.
At S.Hieronymtisconttrarittmfignificat dccet cftitr. EptfeoPaSttm cfjenom
lum , & tx Ecclefia? tonfuttuahtt , tun fnpli.cm jrdlytcrcttum : fic
cnim ipfe ait Communi preslyterorum corifiio Ecc\cfi<e guberntbatttur*
(pcftquam Itto unufquj ' uc tt.:t. Gcnuinus igitur fenfus veroo-
xum Hicronymi fcft, Prcsbytcratum fuifle Epifcopatum , unura
idcmqve cfiBcium, 6c nonduo divtrfa cfficiainuno fubjcdo com-
patibiiia cV prcsbyrcroscadcm poruilTefatcre vi fuiordinis cV cla-
»h ^.fentemtm vuirn fjm tradirarum, cuje poftca funt rcfcrvata Eptfcopo. Magts
dip.i^- q.;. autimmravfamjnc^xw Darandus,£*0^ Hwwymus pcrVcrbafua qu*
pontt
fjufdrm Ordinis & Gradus. 25/
fov.t jnjttu ilHuf CMpUklt OlimAi letur tftiare prtibyttros r~pfi<):yf,»on
Jhltm quo.td confe r iii-mtm.f ictitm q't intum ad regime* Ea kJtfAuad
ftriintt ad botefl \temiutifinfiionis. MuWa poffum hic accumulare
tcftimotua inrcrprctantium Hieronymi fentcntiam de uno eodem»
que onvio , fed breyitati ftudco. Non pudct camen Hteraichicos
noftros diccrc Hicronymum inrelligendum refpeftu nominufn
differerc Epifcopum & Prcsbyterumeundetn etTe, quoru novus &
imbellis hypcrafpiftes Talenus nofternorfminori vel ignorantia
veliropudentta (icfcribit. Qui anknaJhtrtunt parum pr^ftdu repofi- Poacnef c.j
tum tjfi m promifiHO)»oc.ibulsrum Bpifiopi&t Prtsbytert f/3 , quem.in
firiptur.t cernimus, ubi At^ofloli quoqut <V Qiiconi nomin% quctndonut
famtntur tihxi-AZMt : i,i quatamen nominum communio i: n.mfmtni*
Jhriorum <cqu dit.itt.rn autgnduutn confafionem t ufi itu t cfl , n Hicro-
ny.ni pairoctmum aefooctnt \ Ait ilk in epift. ad Ttt. Bptfiopoi m/gif
confitctucCnt quam (l)omini <e dtjpofttionts Tftritate fnrtsbyltris tjfi mab-*
res. Stdquid ptndsdemidtfltxtadam nominum camrhuniont, taiam
Hkmt.y no trrandi occafia fiterit obieUa t Non erratTc Hieronymum
pluribas tefhmoniis probando eundem fuiiTe 3t rc & nomine Epif-
copum fuprapag. 204. 205.206 docuimus: }im (ateft quod aperte
nou ncgat Hieronymum fcnGffe eundem non fuifta Epifcopum 8c
prcsbycerum » quandoquidemjainde fcntentia Hieronymi agicur?
S.Hieronymi bcrbt aJiqui tr mterbrctart cnnmtur , ut S.Tbomas qui in **c *<** r.-i J
2.z. q. 184.. art.6.fi.mt Hitrony num ioqui fohm dt nomimbus EpiJ-
copi t> prcsbyteri, nan de $pfi re.jitctrtt berba il/t crtatazcommuni prefi
byterorum confHo Ecckffa gubernabantur. EtitLt : Magis conjuctudtne*
attam ofjpofitionis domink^wtrUatepreslyterJseffe matores, &\e. aliud
fignificani qtum filam comunitcdeni ^oc ibuhrum .inquit Beltarminu&
Hierouymus conaturtucri pJbyterorumdigriUatem advcrfus Uv
Folcntiam Diaconorum 1:1 efJ^ttola ad Euagrium. Puerthter & in-
aptc difputaiilc Hieronymujffrfolumargtfmentum acommumo.
ne nominum duxiffet , c\: non officii : Potuerunt enim Diaconi
regercre , qubd infcripfura Apoftoliquoque & Diaconi nomina
ponunrur •bmxfl-an ut fupra riixit Tilenus. Dicic unum reliquis
pra?pefu-LjrTj m fchifmatis remcdium , ot in cclfiori gradu colloca-
^um^&Epifcopumnominatum. SipolVexcqgitata erat fimul cum
nominu dulmttiQnc graduum difttndlo, iequuur puuscum com-
munioncnominum fuiflc etiana graduum communioncm id eft y
unum cuncicmque futfTe munere ck. ofH:io Epi&opom 6jC Presby-
terum. Si fola diRir.clio norrinum non f.jit excogitata m re^iicriu
um fchiimatis, fed etiam graduum,foIa communio nominum non
etat caufa fthifmatum , Qua; Epifcopis in Kmcdium ichjfmans
dclata funr, oftenduntautc remcdiumcommuiiia fuiffe prcsbyte-
ris. Dicuntur maior.s prcsbyrens , pracpcfiti presbyteriijanu rc-
aacdium crgo non cranc maiores , nec prxpofiti. tt?a?rclrea dicifc
Hkror«y-
25« Epifcopus & Presbyter
Hieronymus non modo presbyteros anre fchifmata,cV: fchifmatura
iemedia commutu confilio gubematfe Ecciefias abfqac Epifcopo
icdctiam a^iiuc dcbcre Ecclefiarcgcrcjicer Ecclefiaeconfuerudine
presbyicris maiorcsfint. Sccundum rcmpus de quo Hieronymus,
cft tcmpus fchifmatum, Cttm dictrctur in popujis , egofum Tauli^c.
Ar hoc accidi(fe fuotcvnpoic tcftatur Paulus i Cor. i dicup.rHie-
rarchici, & ab eotcmpore fcnfifle Hicrorymum natum c(Te Epif-
eoporu principatum.HKronymusnon ram Corinthiacam Ecchfi-
Junius (U nm, quam alias comphirts r« fpcxir, &: idco non cixit Corintbi, fcd
cl-rins c. i y. in popuUs, cv poflnvam unvfui.qne quoi bttpti%a\>erat £rc. Mctum non
not. ifi. Corintbi fblion , Jed EccUftarum mafttm in populis natum^ atque pra?di-
catumglorxofe nnmns , antequnm ad iilud ccnfiiium in toto orbe Veni^
rctur. j\egat tpfl fyitthtr, qut maUrm qutdem Corintbia Ecc/tfia reprebtn-
dittjcd de Epf.opo fuper onendo nuilum Hrlum m eaepiflela, nullum
,. infecundifcit. Quod fuulus dicit , id de Ecclejia dtcit Corintbiorum
77 /,oafrc* folum , atlonge alner Hieronymu^ cum diceretur in populrs , tnquit :
ufr.i. <*/>.8. jtgjjj^ m toio 0Yle decrctum eft. ffrfonflt rgitur efl temporum ratio : licet
«o/.x4, a£ maium ffrjwlire, quodin Corinthiis reprcbendit Taulus, Hierorymus
ie maio ubinue diffvfb dicens alluflrit. Iftud tempus quo conjicit Hie-
ronymus lchifmara viguiiTe fuam habuit latitudinem. Nonuno
eodeRique anno di&um in populis, Ego fum PaulicVc. Graflfaba-
tur hoc malum per populos,& non in una aliqua particulari Ecclc-
fia, piiufquam m toto orbe decretum, ut unus fuperponeretur. Nr-
miscnim inqtjum fui(Tct propt^r fchifmata unius Ecckfiae in om-
luniut de riibus alius mutafTe ordinem divmitus inftitutum. Tertia pcriocius
dertcis c.if. temporis fcquitur cum praepcfitus erat Epifcopus. 2fyn enim dicft
net. 17. Hieronymus ccepiffe ab eo tempore,ciuo dicT.um in popHlis , fcd pofl iL .
Whital^. de ludtempus. Toflqutm Vero unufiwfqtu quos bapti^aVerat fuos efje nori
fontifc. qu- Cbritfi pulabat ,m toto orbe decretum eftftt unus de prosiyteris cticJus cde-
i.fd ifc&. teris fluptrpontretur. T^timbocab jtpomjftis faUum decrctum ifl i Hic-
s>?. rcnymus itflnfpondeat : Sicut 'PrestytTi-f, inquitfciunt fl ex Ecckft*
confueiudine kpiflopo fibi praprfito eJjefubitUos. ExEcctiJi* conjucttt-
dine, nit Hieronymus , non Apoftloorum decreto : Tvm fubnetlit ita
epifcopi noVerint fl preslytaismaiores ccnfuttudine wagis quaw Domi-
tiica difpofitionis Verttate. Jtfi illvm ordinem mutaffent ±Apbftoli &*
pres/ytciis tpijcrfoi p) aifeciffent , c? conmnni prisbyterorum confilio-
e:clcfi.is repi \>etuijfentt eafine (Dominica difpcfitio fuiffet s utpote a
Cbrifti Apoftolis profeiia ,mfi florte qv<e uipoftoltdccrelcrun* , ea con-
Juctudinii non clfpofitioni (Dominic* afcribenda flunt. Sed tilis Jlpcfto.
tis nihil ejt in itloordine mutatum. Tslam illa ad Corintbios flripta eptfle.
la csl, cum Paulus in Macedonia ageret : at posi boc tempus in Creta Tu
tum reliquit yut presbyteros oppidatum conftitueret. Si rnutandum ordi-
nem jioofcolus putajjet, ndn prtcepiffct conttitui in fingulis op-
fidis preslgteros: wc Hicronymus ex Tatilo^ ex Tetro , ex jfctit, ex Jo-
fannc
ejurjcm Ordinis & Graclus. %$7
bsnne leftimonra attuliffety quibws prefbyterum eundm e/Je cum Epifio"
po demonftraret. Taulus cpiftoUs fuas ad fbilippenfcs , adTimotbeum ,
ud Titum, <r Fetru&fuas, G* lohannes funs poft ftripfertmt quam illud
Corintbi natum febifma eft : (?* Iucm etiamfiesbyteros Epbtftnojpoft
itlud fcbifina a Taulo Miletum accerfitos effefcribit. Cum Hieronymm
bis potijfimum iocis Tbitip . i . i . i Tim A . 2 fit. 1 . 5 .7 1 Pet . 5 . 1 ^;'#.
20. 1 7. contendat presbyterum parem effe Epiftopo peromnia, nonpotuit
tam effe immemor fui ut putaret ab jipoftotis eam rationemmutatam
effe . Sic alibi% cnmfcripinrte teftimonia adduxiffit tquibws Epifiopum <s*
Trefbyterttm non dsfferre e\inccret,fub)icity poftea unum ehtfum, qui
caterts prtponeretur. Sipofieaeleclusunm eft , qui presbytcris fuperior
ejfety non ergo Apoftoli , ftd Ecckfuftica au&dam confuetudo aut contti-
tutio differentiam illam introduxit. Imo mfine epiftoU tndicatfianc effe
traditionem Apoftolicam utiidemfunt. T{on ergo Apoftoli contrarium
decrc\>erunt. Sed ipfa vcrba toto orbe decretum non innuunt decre-
tum*licujus Concilii flve Apoftolorum , iive poft Apoftolorum
tempora.Nullum tale concilium viventtbus Apoftolis legimus ce*
lcbratum vel in fcripturis vcl extra fcripturas : & po&Apoftolo-
rum tempora nullum, quod rotius orbisconctlium dict poteft,ante
Concitium Nicamum. Nec eadem funt, decreitcm ioto orbe , tt de-
crctum Concilio totius orbis. Namdecretum Concilii totius orbis
non re&e dicitur decrctum totoorbe. Senfus igitur vcrborum eft,
quum diceretur in populis, toto orbc , id eft in populis decretum
€ft,hoc eft in particularibtis Ecclefiis, aut Conciliis pro/incialibus,
Totoorbe drftribHtive id eft totiusorbispartibus, non repraefenta-
tive in Conciliocecumenicototiusorbis. Quis enim non videt
hxc verba toto orbe decretum idem fonare , zcdscretum pertotum or-
bem , qu6d diftributive eft capiendum. Prxterea decretum Con-
cilii generaiis & reprsfentativi totius crbis ficfioiul&femel, at
Hicronymus ait fauiatim adunum omnemfoilicitudinem ejfc detatam9
& exconfuetudine Ecdeftx praepofitum Epifcopum Prcsbyteris , qu«
verba non congruunt decreto Concihi gencralis , fed decretis par-
ticularium Ecdefiarum , aut partium orbis, Ecclefiis aliis aliarum
exemplafcquutis, &idem,quod ali«, dccerncntibus. Vndc in-
Fert Hieronymus Epifcopos presbyteris maiores efle coniuetudw
ae Ecclefiae magis quam Dominics difpofitionis veritate , id cft
magis confuetudine quz irrepfit in Ecclefiam , quam authoritatc
fcripturaram aut Domini pcr fe aut pcr Apoftolos inftitutione,
Nam ante dixerat Hieronymus putat aliqttu noftram effc>nonfirip-
turarumfententiim Epiftopum O* Prestytcrum unum ejjc. Deinde ad-
<Jucic tcftimonia fcripturar ; tandem infertmagisconluetudine Ec-
clcfi* quam difpofitionis Dominicac vericate id eft quhn , ut fupra
<lix\T,ftripturarumftntenti<t. Nec dicit fcripturarum fententia Epif-
coDum & ptefbyteruia unurn fiiiiTe utpotc in ptimordns,fcd unuin
JL4 dTe
/,
'*? * Epifcopm & Prcshyter
cfl*;,ac fi dixt&l feripturarum f.mentiafempcr unum fuiiTe. Qui
igicurfingun- ilicr inyroum l CQnfuetuuinem Ecclefiaj intellex-
iffe inftitu um frpoftolorum fic difoofuionem Domimcam ipfnus
Chnfci inftitutioncm, ^raetcrquam qubd inepte loquutum fingunt
Hicronymir.n vocan Jo ir.ftuutum Apoftolorum confuetudinem
EcekfiavfE-igLint ipfi etiam multa abfurda. Nam mutatis muran-
dis fecundum iftorum inierpretacionem fic capitnda Hieronymi
verba VtLYgoTreJbytttijctantfi jipoiloLrutn decrito bpifcopo fibh
pYctpoltofubjtfto; effh ita Epifioft nobttintji Apoftohrum decnto ma-
gis quam Dominic* difo/itionii l>eritate presbyt:)i< effe maions ; c^ tn
communi debere Erclefiam regere , ac fi fub Apoftolis lchifmata nata
eiTcnt & ipfi Apoftoli vitandi fchifmatis caufa mutaifent Domini-
Tttfltt. Je caui difpofi iuncm. Qjtod btraffurdum mibiVtdttur dictn , inquit
grad. «t,i}0 S iravia. (Dominni noftcr qui ejt 7)eifiprenttJ, longe meiittA n&rat, quid
utilc &f nece/farium e/Jk l»a- iVld iv fchifi,uti')us auatn y/poftoLi. Quo-
rum ut nonfuit t lm fipere m bxc re VtLLe liltti : ita non fuit ipjorum
Oj unius Ecrkfapeccatx-n mutare Domini inilttuilonem. Iteir, Lnfti-
tutiomm {Dottiinicam Taulummuta/Ji , C utidl>o/utffety pc/tui/Jt, non
eft probabi/e. Qateri Apoftoli, qui enni per ]>arias nationes ciifpt.fi , fg~
norabant quidageretur Cortntbi y ut decrtto Ttnti addiaijfe crtdanturJU-
umcilcnlum. Sedut etemus fcbifmaiUud Counihiacum ad eorum per-
1>eni/fe notitiam ,. o* ex di)>*rft} «37- maxime nmotis otiii partibusmi-
taculo aliquo fimut corileniffe ; eutprobab tur, Vttandi fibifimatis caufia
Befcp. 13. in mutationem fiomimc* tnftitutiorits confenfijft f Et alibi , Ab fic uc
fs& 14. tam lcves- Apoftolos fuiffe cenfeamus ,. ut divinitus inftitutam re-
gtminis fermam mutalrerint , aut aliam ipft ' obfirVaberint , aliam ebfer-
Vandam tradtderint. Ret*te elicit abfurda ifta ex interprLtatione lfla ,
ied quod putat earo fuiffe Hieronymi mentem, falluur. Apoftoli
ur fupra oftendimus nec fuftuhrunt nectollerepotuerunt potefta-
tero ordmis presbyteralis (ic nec junfdiftionis quae manat ab ordi-
ne & exercetur ttiam in publico foro. Mancat igitur rtcla inrer-
pretatio verborum Hieronymi,.nempe difpodtionis dominicae ve-
, ritate id eft fcripturatum authorirate Epifcopi non funt maicres
l&e gub'ert-3. presbyrens. Feiitascnim, inquu Billonus , apud antiquos patres pro
n.iif x*4)>trit*tefic'ipta non raro dcripitur Vtde Tettuliianum dc Corona militis
Cyp:i>n. contraStepban. Concii Cirtbag. de bapt.^jnd.bttretic. Vc-
riratem iftam fupraHieronymus vocavn Lntcntum icnpturarum.
. Aliam igitur excogicant i:ucrprccacton^m fct1 a mcntc Hierony-
Farcenef. ca. mlfatls alienam, quam Tilcnus fic expnn)ir. Ul )>cyo non erraUt ,
^ nempe Hieronymus, fi boc tmtum fi'?i Voiutty nempe quodqmeex f&t>-
miriuec difiofitioais Vertt^e utrfijue communia erant nomina, ex Eccle-
fuftua aemum confictud ne fuci unt dijttnth. Siunn$i*eioca ttmpefta-
tey quaid fenpfit HUronyainA* prtjhyttro nequt concionari nequebap-
ItZgre , aut <x*am 'Donwu adwiiftr»n ikuijjt , pueftnH Eptfeopo fm
ipjtui
ciufdem Ordinis & GraJus. 2<0
ibfius Venit & permifftt ut teftatur TcHuiltan . de baptifino , atque if>fe
jJ:iroavmtis aiherftu Lucifa & Trffidoif. in \ita ^iuguftinty qy.imos
foUBc l 7e conjlttudtmrwllo Cbrytimandatc nitcbatur.^on voJuifTe
tantuin nommacommunia diip. fiuonis diminicx vcnratc poftea
Ecck-fix confuetudtnc luifTediftinda ex verborum fcopo & con-
textu cvicimus. Et quodad iub|ccTioru'in lllam tcmporis decurfb
introdu&am vcrum cfc non clTc fccundum dominic* dHpofirioMt
vciitatem,fcd omncm omnino fubjc£tione,preibyterorurn confue-
tucimi Ecilefiafnbuir , cc paritate domimcae diipofitioni ut patet
cx argumentis quibus probat cxfciipturarum fententia Epifcopum
ck Picsbyteru unum cundcmque cffc ©c nondum ullo modovel ia
rc minim. Epifcopum pramcfitum fuiffe prcsbytero.Tandcm quia
vident nulla interpretatiime depravata poffe cxtorqueri alium icn-
fum , dicunt Hicronymum non fibi conftare & alibi comradicere»
utcum Iacobum dicit conftitutum Epifcopum Hieiofolymorum
ab Apoltolis, & Marcum Alexandrias m Catalogo, item traditio-
nem cffe Apoftolicam ur Epifcopi prasponanrur Presbytcns. De
Iacobo, Marco, 6c traditionc Apoftolicaiuprargvmus p. 140, I2r.
»89. 190& B.llarminum negare caralogum illum ette Hierony-
tni. R cie Hieronymus m cap.13. Mattb. Quod de firipturis auto-
titatem nonhabet , eadem fictiicate contcmnitur , qua probatur. Et in
cap.i. Aggaei q^a a!fqueauctoritate & tcjttmoniis fcriptMarum,quafi
iraditione /hojloiica fiontt repiri nt ntque confinguut , percutitgladius
0ei. Conciuuo verb«s Spalatc i.fis. Sunt qui Hieronymum inreHam £>,y^Mt j;
fintcntiam Vtl inVitum Vtlmt trabtre. Uktamtndum confuetudini foli t (* nM%'
EccLfiaftictty Bccleftaquc humano decrtto tniuit , idauodab Apoftolig 4tf "
\uredt\>ino ( falfum ) ett fitiitatum, aliquantutum arte dtflexity <<r
exorbita\>it'neque in boc aut excnfafi fiitts pottjk , aut tn aiium contrari-
mmfinjum trabi: \>etba iilius neque aliamjtntcnti.m, ne<iue deftnftonem*
neque txcujMonem ahnitttntu funt bat m bpift. adTitum. ln toto
trbc decretum <src. Et ipfius THeni , Quodex borum pastcrum ceu Synug pa^
fresbjfterorum colUgio uuu&reliquh eji pr^pofitm , Csr Bpjcopi cogno- i.c^kmo.
mniu ornttus fi»gi%hrieer9 ab humano ortum mftituto,non k di\>wopr<e-
tepto exi^tmarn *5 , mnfolum cum Hiaonymo , Vernm eti irn cum Lom»
hardo, Cratiuno, Lird. Ctfno &> aliis^Hkronym. inc. i.Ttt. & ad
E}>ag,. LotnbanL l.a,. dijt.ia, Gtat. d/ft 93. c. Lgjwus & dft. 95.
f. Oitm. <zr c* fiq. Cujanut de conccrd. Catbolica c . 1 3. £t m ipccuio
Antichnfti orium 6c uurcmtiita apencns utat Hieron. in c. 1. ad
Tit.aphonf 87. Er aphor.S8. ait Ejijcopos '$■ Tr Jbyteros re Zr mu-
ucreeefucmfuiijcyfionhiaonymusfolumm 1 Tm.T, Jedetiiwftiiptu-
taperjli ue dotLt fit.i. yiH.zo. fbd 1. ac proinde bumani rJtituttfiVe
fofiitVi ut Vocantjuru ft itiajub di^af/s nomintVu* munerum diftihUio.
AqucHa^cdci nui ... Hieronymi.
Quwl au rcm iyfai>minctj cum cicunt in ipfis primctuiis non
h 1 % iu.UC
2<So Epifcopus & Presbyter
fuiffe Epifcopos , ncc opus fuiiTc, quia Apoftoli ipfi invifebant Ecv
clefias, fed poft inftitutos ab Apoftoiis & migrantes Apoftolos re~
liquifTc fubftitutos,obeuntesdefigna{fe fucceflores , utraquc parte
faifitfimum eft. Nam Apoftolorum generalis cura & iafpedio non
fuftulit neceffitatem ©rdinationis & jurifdielionis exercendas in
quaque Ecclcfia particulari. Quafi vero , prefbyteri difpcrfionis
nullam exercerc poterant jurifdi&ionem , priufquam Petrus Ba-
bylonelitcrasaut Legatum mififTet, autipfc adveniffet* Corinthios
reprchendit Apoftolus, qubi tam fegnes fuiftentin ejiciendoin*
ceftuoio & agnofcit eos poteftatem habere judicandide iisqui in-
tus funr. Non opus eft repetcre, quae fupra attulimus argumenta ,
quibus probavimus pencs presbyteros fuifle poteftatem ordinatio-
nis & jurifdi&ionis, Nec minus falfumcft, abfcntcs vicarios, de*
cedcntes vero aut vita defun&os fucccffores defignaife, neque ulla,
exempla profcrunt, nifi Timothei Titi & firmliura>qui non pafto-
res ordinarii ceu Epifcopi fuerunt, fed Evangeliftaede quibus apmd
- it.wjf, BUfonumficChryfoft.ierm.il. in Ephef.4. fafiores O* Doclores
%69 m *****, quommfideitoUu populus trat creditus; &> inferiores Hs etant%
qui Etongcli%antes omnesebibani regiones , quia craxt in uno loco occu*
pati. Prastereain Ecclefiis conftituendisconftituerunt Ptefbyterci
non Epifcopos, & conftitutas abeuntes coramendarunt prcfbytc*
tts,ut Paulus A&.20» cum jam putaretfe non amplius vifurum fa-
cicm ipforum, &in confinio mortis pofiti ut patetex Epiftola ad
Thilippenfes. Prefbyteri in conftituendis primi inftitun ab Apc
ftolis & in conftitutis poftremi reli&i funt & proinde inftituto di-
▼ino genuini Apoftolorum fucceffores , non autem Epifcopi qui
Ecclenarconfuetudine & inftituto Humano prefbytcris prxpofid
funt. Sit ccrta Hieronymi conje&ura tum non dubitamus aiTererc
«on fuifTe confilium fpiritus fan&i adtoilenda fchifmata,fcd Sata*>
tuead jacicnda Amichriftianfrui fundanenta , & fchifmatum m?.r
teriam . Antidotum verfum fuifTe in vcncnum, & remedium ipfo
moibo nocennus probavit cventus.
Non eft exiftimandurtt (Utim poft Apoftolorum decetTura irw
trodu&ura fuiitc hunc de quo differimus, Epifcopatum. Ariftocra*-
tia non eft ftatira mutata in Monarchiam*. Primi qui,poft Apofto-
lorum terapora, Epifcopi ,.erantfoiummodo.pr«fidesperpctui in
, Prefbyteriis^non principes. Atinquit Bilfonus,JFfer germamqui'
jyt ivbein. ^m eJldefifiptioAfajoris zrSenatorur.t ciVitatis% autprafetti dr Qecu-
Ecdej.u. 1 1 riomm tppMttij cujufaam apudr.cs . Epifiopi V«i qualem. btbuit aut b*~
ffg.%%C+ iom jgfafo Cbrifii Ecdefa r.rinimL Et Doumunis jfub Uterum Epifi*-
satnu
e Jufdcm Ordinis & Gradus. x6w
Untiat r9gttxconfulendo,wontndot bortando aliis pr*ttt>dutbortidtefua to-
iam allione rtgat , Gr quiddecretum fuerit eommuni conjiiio idexequ*.
tnrjd munens fuftinttat Epifcopus mTreJbyterorum coettt. Sed iftare-
©udiant. NoneflEpifcopusifte,fed Decanus.Quidergo? Epifco-
»0$ vetcrcsin Prefbytcriis,noI'unt fuiflc ut Confules in Senatn, fcd4
ut Reges intcr confiliarios, quorum confilio, non cx neccflirate fed
libera vohmtate ufi funt. Vide qua; fupra citavimus rag. 113. 114.
115. Si nulb funt Epifcopi nifi tales, primi illi Epifcopi crant no-
minetenustantumEpifcopi , rcvera tantum perpctui praefLles &
rocjirraic&wnp0*' Nonneauthor commcntariorum , qui cir-
curafcruntur nomine Ambrofii,dicit,Epifcopum nihil aliud fuiiTe,
quamprimumprcfbyterum. Quid fignificat quarfo prrmtiA prefi ^j tjMi
fyter aliudquam ^tfr0Hrgi0-/3u7ff@-. ¥rimiprejbyteri*pelhbantur <ap. 4.
Epfcopi, ut rcccdwte eofequens eijuccederet, inquit author ille, Et Hic ! . Tim. 3.,
tnmeje Epifcoptis , quiinter prejbytcros primivseH. Et idcm author q«*ft* loib
in cuefhombus vcteris & novi Teftamenti(nam eundemfuiffeau-
thorcm-fuprapag.118.ex Bellarmino & aliisoftendimus.) Quideft
Epijcoptuijnqait.ni/i prhnut prejlyter yboc eJtJumtiificerdos.Viulb in-
fra. Et turpe eftjndictm dicere primicerium. 2s(amin Mexandriay%r pen
totam Egyptumft dejit EpifcoptUyConfecrat prcjlyter . Sic fcripflt author
ille Ambrofii coa;ianeus,vel potius, ut volunt alii,paulo vetuftior.
Ex alteta parte de Prcsbyteris Pfeudoignatius in Epiftola ad Tral-
lianos dicit, quodfunt tig ervvifym tS 6iS > K& avv$*rj*(&
*A wroAtf* XZ*** » **nfuam finatui 2>fi, e^ colltgatio\\c\ ccetus)
jfyoftolorumCbrifli. Item, qtidVerc ^prejbykrium, quhnfiicer cottus
cuVna*, conflliarii vvu(&&h*t% & 'ajfefforts Epifiopi ffwifyvmi,
Et inEpiftolaad Ephefios tale defidcrat prefbyteriurn Epifcopo
adunatura, quomtdo cbordM m citbara coiltgatu ctrnimu*. Irenaeo ^'^4. *44»
Presbyteri dicuntur principes. Iu epiftola quaede 7 Ecclefiae ordi-
nibus infcnbitur, cV extannter opera Hieronymi ,, dicuntur pref-
byteri judices. Inie *b initio negotiorum Judfas ejfe mandttifunt Trefi
byteri, tjr interejfe Jacerdotum concilHs^uoniam &> ipji prejbyteri ut te
gimus, Epi/idpi nominantur,ftcundum quodfcriptum eftad Tilumzrc
Auguftino ?(ttrom O4 reSlores terrct. Origeni libro tertio adv«rfu* S(m.}6. ad
Celfum E:chfic (ZuhtvTUt* Sedebat Epifcopus in throno , fede- fr*"'* m
bat etiam&C Prelbyccr dixit Aetius.,. &,norjne.gavit Epiphanius. £rCnlo.
Nazianicnus narrat quomodo providentia divina Ba(ihum in L*u4tm\
rii,fti^lqrSwo%T(iviioi9^o\'Oigfacris prefiytcrii fidibtu adme- ^1^'
Tterity dicit a lwdorum munere ad prefbycerorum.excunde ad Epif-
C
252 Epifcopus & Prcsbyter
■■*.
£«4-'f io. rum. fymWc&prifiyter afcribatur prcjhyterorum Carthg'nenfirW
hen 1.4 c.<h numcro . £r nobifum jldcat tn clcro. Iu,a;us inwhixur ir\ prcfiyhrof
prpwpaJts confcjjionii turnorc tUos. Chryfoftcmus foilicite praJJcrt
Hom. ^. m lt)Wt p^fbyicroruoi quit.quc talcnta numeiar &: parum lnTerefTe
*M ' ** 'nrcrf,rc^ yrcrum cx Epifcbpum idcm dicit i^c/ yup ecnrot Ji*
3. />r.-or ud SaotluX <vt 'uoi\ aicthdiypevor H& l&c-c<r*clav tac iKxJ.rjC.iac*
Tm.hom.11 ttetii ■/. - //.• ioremii M»tfiM /%^/' /'/<w* c^ p)<cf\dendi Eceleft* <j- antt
dt EpifoU dixit tr.dxm & dc pnjbjterii cvnUwt dici. Ongmes cii-
hom.y.inlof. c.cm.Ltfiudtor tibimay:mdexttra t/je , C* pr efiyter nominor , inr.uit
Dr Z*t>.j}ug. p,cjijytcroi pro manu Eccitfiae dextra habitos rliitTe , interprcre ip.
x^> ib BiMo. Cenfur» nonerant penes unicum Epifcopum. Ccg:mur
I J. I adiito arum divinar um commeworatione >ir\qu\i Tcrrullianus»a/g/u£fli
" P00' fi.nctis \>ocfl>u4 bafiintui , fi.m etigimus fiduciam fig'mus , ciifciphnam
• pfaeplorumnwiloinmuA inculca:tenibus denjamus. lbidttn itiam ex~
hortathms, cjjVgaticmu Gr cenfura divina. 2\*m (s- iudicatut marn*
cum pondere, ut api- dccrtos de f)ei corfdlu.fummumquc futurijuaicU
prajudicium efi, /iauis ita d.Iiouerit, ut a communicaticne vraticukyO*
conlcntus,& omrits fincli commtrcii rekgetur : Trtfidcnt prcltti jurave,
Z1.4, <*, 41. Scniores benortm ifium nonprttio , fidttfiimonio adeptt. Fito , i.ih J
43« j avet Seniores quos vocant La<co!> locus ifte, Semorcs docenres ra-
men docer piariedifTe in cafbgationibus & cenfuris ehvinis, in cx-
communicacione etu m maicn, ut \ocant. Particularem Eccle-
fiam defaibit & tarm n plures Seniorts ceu Prefbyfetos pra fu.tte
dicit. Irenarus, Prifiyttris its in Eccltfta obcctbc opotttt, quifuci tfiit-
ucmab ylpofiolts babtnt% & unacum ordine pxjlytmi Jimm doiiri-
namprabtnt a.iinfoimationem 0~ corrcfticnew aitorum. Tahs pffit-
Derultrn. tcros nutrit Ecclead. Dc Prcib\tcris Paftoribus intclligendum lo-
f*£. 144. cum fatetur Bl(Uius.de ccrrcGione juciciaJi intclbgcncum oftert-
dir ccntcxti.sioci, ibi damnar.tur prcib) tcn mjiifti quidamnant
. -- innocentcs, ex laudanrur probi. Hicrcnymus(^/?ft//2)d»m ttonfix-
%n M tc 1 i(ntia SnCcrdotum ,fid reoruw \>\ta auaritur, nuomedo ergo ili id eft m
Kgp Leprofum Sacerdos mundum Vei immunnum facit , fi (? blc aliigti
Eptff.ddHe' Vetfoluit E- ifopus zyprefiytcr. Idcm, Mibi ante Tnjlyttrum fidert
Lcfi*rum. non licet ; itii f< pccca\>cro, iicitme tradert Satar.t adintentum carVU , ut
t^mbref. jatbus fitfpi ;tut. Siric ius Epifcopus Rc mae cprfrola ad Ambrcdum
*pi\i.%9. narrar lovinianti.Auxcntium cxc.PrefbytttiHui cxaminecV rotius
iynod .ontr. r\rr\ confcnfm harvieos damnaros fui(Te, accofarus Chryfoftcmui
€/;»>/. v. fa ^gy nnJpfe y^f nzcpct yv&fup tx kA«'^ 7T0*h retc X€i(>GT>
wac.CiitgoriiJ ySi cjnui cit quocuna; Clcrict ad aurcstua* piiVincrit juoi
Lib. if . ttjujifpojfct ojfmdtrc fac-lencn creddf.ner adV;ndicfam te res •ccendat
<t ji. s 9. m> gnita ; fia tfyijo) '•' ' u s Scn:ori'us Ecchfide tu* dHig^ttr efl btritts
ficijt / nt\m'da\ & turicfi nucrfi/tis rti popojieritycunowca cjjh c!; ■
fiiini MriqUcntL. Atilii pufby:enum damtiat rieglJgtntia^, qurui m
HiUiiurji
r jufdcm Orjdinis & Gradus. 261
Hilarium qticndum non aruroadvertcrunr. T^ec illud W excuf t'0-
»t m helram credith tf[eiloneun\ , qnod Vobis Jtufi judinre lolcntilus
frjter <s* cot^fcosns ttnfter Ttfbifi ,s dicitur aijt.uliffj, iV*>w f %elus
in btbis reSHluainii ^iguijfct , fniliusuni 4 iriuif.it r.ition':!iiuct Jii.ideri,
qu.ln mulliab :<no poti.rant dijferti. In ccnalio Canhagim iifi quar- Ca*. 1%.
to decretum. Vt Eptfopus /ine conjiiio cLriarum fuorum d ricosnon
0* tiaet , iti ut iinum affinfum isr conni\yenthm Hr teftimonium qu*~
rat. Vt Epifopus nuliius caufam audut a'f/ue prafntia ciericorumfuo- c-»- *3»
tum, alioq. \n nrita erit fntentia Eptficopi, nij\ clyrti otum ptttfnth t on~
finuJnr. Cunones hujus Concih Baronius vcu 31 Ecclcliafticse *"»• 3*3,
prompiuarium difciplinaeabanciquionbus ufu recepta?& ad prifti ««»14
iiam confuetudinem revocata3. Cypr ?Ya!ytiris <s~ fDiaconis non C?fY- ^.J-
dcfuit SacerdotiiVigor, ut qnidam minus dJfiipittue mtmores, cr temera- ep*J* f .
tnr: fijtinatiom prcectpites , nui cnn tipfis communtctre jam itcptr+nt ,
iomprimerentur . Clemens,uc in fratrum a ntrovt.rfns nonapud ju- £ i.nd I*«
dices fajcularcs, fd apud ptjlyuros Eccl fia? quicp.id illudefi dtii coy
Matur. Con.ilmm Hifipalenle SactrdAibus ac mimftris fclus , id qqh % ^-
eft abfque altorum Epifcoporurn admiuiculo , non autcm ablque can tf< '**
Synednocx Clcrofuo urdictum bonorem datpottft, folus \d eft
abfque ahis Epiicopis, aufitre non poteft Tales enim neque ab uno
damnari, nec uno judtcante poter •nt bonoiv Juipri) ikgiis-exui, fiedpra-
Jentari jynodali \udicto , <sr quodcanondt iiiis pr<ecipertt, oportet dcfini-
ti. Concilium C.uthaginenfe cettiuiTi. Si autem hejbytcti Vtl <Dh- f# gt
coni fuaint accujati, adynclo fili tx ticinis locu proptius Epifiopus
Ugitimo numero coikgarum, quos ab eod*.m accnjati petierint id eft , un&
ficutn in prejbyteti nominefx in (Diaconinomine tribus, ipforumcaufu
difutiatj cadem dierum (p dilationum , & d commui$ione remotionum,
tr SfcuJJione perfonarum, inter accufitores, O* eos auiaccujantur , for-
tna firVita. ^iiquorum autetn cleiicorum caufa etiam folus Epiftopus
loci agnofidt, <jr finiat. Exrat hic Canon in decrcto Gratiani addi- Cauf.jf.
turnota. Solus autemadexclufiunemaliorum Epifcoporum , nonfuo- qurfl. 7.
tum clericorum diuur , Jine quorum pr<efintiaje*tenlia tjus eritirrita. w^ j.
SivUt curaduitur St-lushonorcmdart pofle r intclh^itur, abfque
E -lifcopo, nnn tamcn abfquc Syncdrio &clero,ob quod accufatas
Chtyf >ftomus,& de quo cautum in Concilio Carthaginenfi quar-
to, ur lamiam vtuimus. Su folus aufcrre non potcft jiempe exvlu-
fis vicims Epilcopis. Prcsbyteros igicur & Diaconos Epifcopus
gradudejtcere non porerar abfquecoepifcopisfecunclum dccrctum _
Concilii^Canhagincnfis. In ceteros ncmpe cLncos, inquit Bilfo- ?'f.? "*'
nus , Epifiopus fbltu jttdicium exerctre poterat alfique aihi rutn Epifiopo- ^J /^ *'*
tum adminiculo% non tamen fine Cleri fuifniori'>usy ut rtfte G, :go> ius P4*11 9*
FiTdtis.
rripref-
ttorum
ccnflio
7*onit>&' in Cvnrflio Jlfricano can.iofitum eji Sjc ctia Qipra Fildus.
CoucihoTuroneufi (ecundo decrctum , QjiLtn ntmpc Archiprcf- '
b^cjum aut abbatcm, uegltgentia ejuit , cum mnium Preslyttrorum
afc* Epifcopus & Prcsbytcr
conftiio refntctur. Quid opuseftut immorcr in particularibus, com
in genere omnia coanmuni presbyurorum & Epifcopiconfilio oc
$ilhnus eap. calculo gerebantur. ^Preflyteri cc fmores ijh aw/xG&Xuj&fwintyHrm
u.S* H4. confJtUrn& affejjons Eptfiopierjat , ut memorat Jgnatiusj coihmmi
' confi&o Eclefiam regebanty ut refert THeronymus ; eorumftne confilto ni-
bil agebaiur in Ecclefia utajferit jfmbrofius , nec defuit hs ficerdotii \i*
gortutteilt4 ej\ nobts Cyprianus. A primordio Epiicopatus fui (tarue.
rat Cypnanus nihil fme Prefbyteriorum ccnfilio fua rnvatim
Xi.t. ep.io. fenrentia gcrere, idcirco ait. Otnni attu admtperiito piacutt presby-
Lt.i. tp ip. tetium contraki. Et aIibi,negotium quod adrotius Prefbyterii con-
filium ac fententiam fpc&abat , praejudicare fe , & folum fibi rem
communem vendicarc aufum non fuifTe. Se non pro arbitrio tan-
tum fcd ex dcbito & officii vinculo hoc fecifle reftaTur cu ad Pref-
Li t. ff.\Q> byteros ck Diaconos fcnbcns ait. Sed cum ad \os per Dei gratutm
)>eneroy tunc de iis qu* l>elgcfta JuntVelgerenda,ficut mutuus honor po-
fiulaty in communetrcftabimus. Mutuus honor poftulat, ut in com-
mune tra&ent negotia quae ad omnium confilum & fententiam
Ve %ulcrn. fpe&arent. EtBillonus dicithunc ciTe ^ermanum fenfum verbo-
tav-u.fdf. rumHieronymi, quodEpifeopidebentin communic«m presby-
x«4. teris regere Ecclefiam fecundum Dominicae difpofitionis verita-
tem, Epifcoporum autem oraefc&uram exclufis preftryteris non
Chrifli aut Apoftolorum inftitutionc aliqua fcd umporisdccur£u
introduG;am,cx: paulatim invaiuiiTe.Ambiebant^uidem xtate Hic-
ronymi hanc fingularem potcftatem Epifcopiquidamifednoncum
tamcn cam Leee aliquaadepti funt Ecclefia habet ienatum ttetttm
C4*/! x 6 . presbytewum , fine quorum confilio nibil mcnacHs aiere ticet . fyboatn
5». i . tap.7. finus SalomonU, ideo perdidit regnumtquia noluit auatre preslyterosjues.
ictlefi* . Senaium quoque f(pmanibabebantt cujus canfitio cunfta agebant: O nos
habemus Senatumnofirum certum pesbyterorum, inquit Hieronymus:
vide Gratianuro. Hieronymus oicit Epifcopos cfebcre in ccmmu-
ne regere Ecckiiam cum Presby teris, quia initio omnia comrouni
Presby terorum confilio gubcrnabantur, antcquam praepciitus fuit
p, Epifcopus. Indc eft quod Cyprianus fibi foli rem omnem vendi-
care non audebat5qu« ad omnium confilium & fcntentiam fpcda»
bat,nonquodfponte fe obftrinxerat,cum Epifcopatu» fufcipcrcf,
&e ?$nuf. ut fag" Bcllarmiruis. Sifrater cjficium hocficHjponte ptccatit, &
li4i.«.«, not. pUtm tantopraUis jttanto maiore noxa Gr pericul* Extfi* O* Prtla-
t. cr «• 8. ^rum^im^dpuIJicdt&pnncipumiurainminuicIam
a#i. i^. inquit Tilcnus. Ex di^tis elicimus omnes caufas & lites coaamuti
Presbytcrorumoc Epifcopi confilio definit2s , nec in controvcrfiis
* aut cenfuris detcrminafle, aut decrcviiTe Epifcopos , abfque Prcf-
byterio. Canones3 verum, prohibentpresbyterosctiamquidtcn-
tarc finc Epifcopo , ncmpc in iis quae ad communc cmnium c cu-
filium li lemeniiam fpc«abant , ficut Epifcopi coroprovinciales
prohibiti
ciufdcm O rdinis & Gradus. s* *
prohibiti abfque Metropolitano agcrc quicquam in iis rebus quae
ad provinciam fpe&arenr. Sicut igitur Mecropolitanus coepifcopis
ordinc folum fupenor, non iurifdcTionefuic purioribus fsculis, fic
epifcopus Presbjteris. Ec ficut confttturo femel Metropolicano
prarfide concilij Provincialis non potcrant Epifcopi in unum coire
negle&o 6c contempto Mctropolirano nifi pnus fublato ipfo ordi-
■nc&gradaMetropoIiranorum, ficco-nfticuro fcmel perpetuo prse-
fide Prcsbytcrii qui norainabatur Epifcopus , co negle&o & con-
tempto no porcrant presbytcri aliquid tcntarcin irsquac ad cora*
■muncm folicitudine Sccur afpe&abanc, ni.fi prius fublata ipfa per-
pctui proftalia* Illud cllquoJ in Presbyccris fuis culpans Cypria-
nus, ait qnod, aliatti de 'T/cJbyteri^ nec locifui memores,nec prapofitum Lib. 3. fp.14
fibi Epfcopum cogitantes cum contumelia Zr contemptu prapofiti totum
fil?iVcndi:ent . Cum igitur dicti Prcfbyteri nilul egiffe fine Epifco-
po, non intelligcndum , ac (i Epifcopus habuiffet vocem , ut vo-
cant, ncgativam in Senatu EcclefiaKtico quae irrira redderct maio-
Tis partis Presbyterorum furTragia, ficut non ita intelligendum cura
Epifcopi di&i mhil potiurTe in comunibus negotiis absque Mcrro-
politano ; Nam Mjtropolitanus plurium fuffragiis adftrictuserar.
Presbyteros fuiiTe judices ncgotiorum Sccaufarum non fimpliccs
confiliarios patetcx tcftimoniis fupra citatis,qu£ fingula pcrcurrere
poceft Ie&or. Cum Bdlarminus Epifcopum Regi , presbycerium
Senacui & confilio Rcgio comparafTct, refpondecTilenus nofter.
Lin£? diverft ratio *e comparatio fy'g'tt cum confiiiariti &> Epifcopi cum Ds ponrf.
$,e]byteris : ille^ere ac proprieefi domintii confilianorum fttorum: ifte lib.i . <*p.%.
tamen conftr\>us eft ac <nx*ir*py*t prcfbytercrum. Ex altera parte m- D; Ecclef. U.
quit Fildus, non1>o!umus potefiatem Epifcoporum infiar pdtefiatis prin- c.i-j. p. ij/>
cipum fuijfe, ut tult BelUrminMtfsd patcmam. Sed ccrte fi prafidet
ut Rcx in confilio, proftafia ejus eft regia & non paterna, Epiico- C<S1< %j#
pus & Prefbyteri funt collegae \ Prefbyteif Epifcoporum coilega»
vocantur in concilio Carchaginenfi quarto. Ec Auguftinus in Epflf-
copum elcdus Presbyteros fuos collegas vocac. Archiepitcopus spif.\\y #*
Granatenfis in Concilio Tridentino , ex eo quod Pontifex appelle- 1 10.
tur Epifcoporum collegainEpiftoIis veterum, argumentacur,Zf/7<r p . c
contm collegiinaturam, utccn/iit e dilwfigeneris perfonis. Idfane m- ^etrl 5uff*a
turam coiiegii admittere) ut in eo caput fit , atque ita de Epiftopali eVcni- T?Il Vn"
re cu)u& Tapa capttt eft : nempe adadifiationem duntaxat, O* qtioddi- c:lu in ent%
ci folet , inbenepccntem caufam Sic fi Presbytcri Epifcoporura coi- 'J.* ?' *79j.
legac & fratres func, non funt folum confiliarii. Cum igitur dixite ™*tr4n<0h
Hieronymus de Presbyteris Alexandrinis, qubd unum cx fe clec-
tam in celfiori gradu collocarunt, non dc divcrfo ordine minifte-
riiloquucus, (Nam illud inftiruerc non eft pcnes Ecclefiam ullam)
fcd dcgraduocdinis &C honoris,quew quihbec pra^fes hab^t in quo-
«unquc coilegio. AUi ipfum locum in quo fcdcbat Epiicopus pr«-
M m Ccs
r
166 Epifcopus & Presby ter
*es interprerantur fuifTc gradum illum de quo Hieronymuj, quod
locus e(Tet celfior & fublimior, unde totum confcrTum Presbyteto^
rum modcrabatur. Huc alludic Canon 35 Concilii Carchaginenfis
euarti, Epifcopus in Ecclefia & in confeiTu Tt ejbyterorum fiublimior
fsdeat intra 1) domim )>ero colitgam fe pnfbyterorum cognofiat. Sede-
bant etiam & Presbyteri , nam eiufdem Concilu can. 54.
decretum, utE/tfiopuS in quolibet ioco fidsns ftare Preftyterum no*
patiatur. Vccunque eft, finc de gradu loci fivc de gradu ordinis five
utriufque incelligendus Hieronymus,degradu poteftatis, praeccr-
quam quae praefidi cuivis eft neceflaria, non eft loquucus. Rcferva-
taa func eciam Epifcopo praefiii quaedam peculiariaob facerdotii
honorem,non ob Iegis neceflitatem, ut pcenitcntium reconciliatio,
baptizatorum confirmatio, Ecclefiarumdedicatio, virginumcon^
fecratio, ritualis Presbycerorum & Diaconorum ordinatio,Chrif-
macis confe&io : itemquod fi praefens elTec , ipfe praedicaret, bap-
tiiaret, Euchanftiam confccrarer. Sed haec poftccma non paflim
, obcinuerunc,nc utteftatur amhor quida verus. 2^emobinc Epifiopo-
^ /^ • j rum didolicte tentztionit inVidia inftitus irafiatur in templo, fiprejbyte-
***tJ0*\ riinterdum exbortentur piebem , fiin Ecclefiis pradicent, ft plebibm , ut
7 gradtb. firiptum eft, benedicrmt . Etenim abnuenti mibt ifta Jic dicam ejrc. quo-
difi.$s.t4p. nim & tyfi prefiyteri, ut itgimus, Epifiopi nominantur ficundum quod
4. Gratu* firiptum eft &c. Sedoderunt boc facerdotes fuperbi in preJbyUris nomen,
qui nolunt effe quoi Cbriftm, qui difcipulorum ptdes laVit (rc. fropte-
rea bafiribo , utfiprateriti temporit error nonpotettjam rebocari , Wl
tdprtfins in Eickfitsfir^etur bumiiitds, utprejbyteri hoc in EccleJtisfuU
facknt quod %om*, ft>e quodin Oriente , quedin Itaiia, quidin Creta *
fuodin Cyproyqu$din AJrica quod in lllyrico quod in Hifpania, quod in
- , Britannia, quodetiam exparte per GaUu,qutdin omnibvt hcittubibu~
Epijt.t,4d fnHiiMpzrfiterat. Hieronymus , (Pefiivtteconjuetudinveftinquibujl
^/•': dam EccUfiis tacere presbyteros , <s prtjentibut Eptfiopis mn loquu Ait
inquibufdam Ecclefiis non m omnibus, vei paftlm & ubique. Pef-
fima ifta confuetudo quae aecate Hieronymi in quibufdam Ecdc-
fiis obtinebat, &c refervacioaes lftae prauerici temporis errores,ut ad
unius facerdocis Epifcopi nempe praefidis honoremmultumadfe-
rebant, presbytcrorum, qui funt genuini Epifcopi , authojitati &
mgnitati muitudctraxerunt. Sed milTafaciamus iftaquaefpecl^nc
ad ac^us ordinis, cu jam de jur;f iidione agitur. Dico igitur veccrcs
Epifcopos incxercicio junfjidionis exccrioris £c publicae, fivc in
controverfiis definienuis,fivw in lcgibus ferendis^ive celuris & pce-
nis irrogandis,omnia conamuni presbyccrorum non modo confilio,
fed etiaauxilio,judicio & coaciho peregifie. Proinde cum legiaius
Epifcopualiquemexcomunivalfe aurgradu moviiTefcmpcrintclli-
gendiieft uuacum Presbyterio & S-rnatu Ecclefiaftico.Imo ciia4-
iitur vox (Solus) alios coepifcopos dpn Presby uros autcicrum ex-
bltfcti
•
eiufdcm Ordinis & Gradus. 267
cludi fatentur ipfi Hierarchici ut fupra oftcndimus in explicatione
Can.Concilii Hifpalcr.fis.Epifcopi canonica fententia ut Synodus ^dn' 9'
Carrhaginenfis graeca vocat »gwart» ^Q09* non erat ablque conci-
lio aut prcsbyteno, licet tyrannicamquidam & contra Canones
poteftatem arrogabant. Vnde in Concilio Hifpalenfi (lc decrctum. _-.-
Luxta antiauorum Tatrum decretum ttatuimu* \ utnullmnoftrum fine Conc' '**
Concilii examine quemlibet Presbyttrum & toUconum dejicere audeat. *• can* 6'
Ttym muitifunty qui tndifcuffos poteftate tyrannica, non autboritate Ca-
nonica damnant. Concilium tamen iftud recentius eft.
A prcsbytcrorum furTragiis in Conciliis Provincialibuscolligere
non ineptc , puto,po(Tumus eorundcm poteftatem in Presbytenis,
nempe quod in eis non confiliarii tantum fcd etiam judices fue-
rant. In omnibtis 'ProVincialibus & NationaltbnsSynodis, inquit Fil-
dus, presbyteritulerunt fnffragh,&> fubfiripfirunt eodemp.itto qio Epif. &e Ecdcfli,
copiyfiVe ad Canones dtfiiplinde condendes congregatifuerant, fthe adcau- f- c* 4J> • p *♦
fa4cognofccnda.5,fiveadcontroVerfia4in doUrtna definiendas.Intcrfuite 374.
Couciliis Provincialibus probat ex Concilio Antifiodor. Can.7. MM®«f*£«
Tarraconenf.can. 1 3 Tol.q.c.3 Toletan. 1 & Gregoni I1.4. ep.c.88. 16°*
& fuffragium tulifle dccifivum ex fubfcriptionibus Conc.Eliberti-
ni & Synodi fub Gregorio. Licet Pontificii quidam folis Epifco-
pis fuffragia in Concihis e(fe contendant cxempla tamen ab ultima De £ubern.
antiquitatis mcmoria deeflc non dicit Bilfonus,quibuscontrarium cap.vc.fdg.
doccatur. In Synodo \omana a Cornelio anno Cbrifttn$ adverftis jS(o- 46S.4S9.
Vatum indiSia Sexaginta Epifcopi *r plures freslyteriatque (Diaconitn- Eujcb. li. f,
terfuerunt , utrefert Eufibtus. ji Synodo jlntiocbena, qua (Paulum caai%rli,
Samofatenum Eptfiopatu dejecit anno domini 270 non Epifcopumfitum, 7. cap. 30.
fed Tresbyteri &• (Diaconi, utix ipforum littris conftat , fcripferunt. ln
Concilio Elibertino prope tempus primi Couciln TS^ceniprtter Epijcopos , 5uW- Elf>*
36 Presbyteri memorantur. \n Arelatenfi ficundo eodem feretempore ^or-H^
11 Treslyteri cum fthcor.i altifaue Clericis fubfiripferunt. Idem Udere Subp.AttU.
eftin ConcilHs %om<t babitis fub Hilario &• fub Gregorio, ubipofi 22 ronc.z.f.x9i
Epifiopos -Presbyteri 34 & in primo fub Symmacbo ubi posl 72 Epifco - yom 1 Cot
posPresbyterUjfubfiripfirunt. Simiiitcr in 3,5 & 6 Jub eodem Sym / ' r
macbo. His addatur Conciliumfub Etiice %omano 41 Epifioporum O0 Qlref0 /r$
y+Presbytererum. Adducit aiam ad firmandam fuam fentcntiam (a $t.
Concil. Antifiodorenf. can-7Tarracon. can.13 Toletan.4. In Sy- j-0
nodis Provincialibus condiderunt Cannones & lcgcs Ecclcfiafticas. cj
Qui ptovinciales conderepoterant,ftatuta in Presbyteriis/cihcet, *
codere non poterant, Et qui leges conftituere poruerunt in provin-
ciahbus & nationahbus Cc.u iliis,in legum earunde tranfgrefforcs
cenfuras exercere una cnm Epifcopis in Corfiftoriis non potuifle
anvcnfintilceft.^f 1 ddi potert, inqu\t Dounamus diHdc,minifiro)u Bcfcnf. li.il
autborhatiquodinfirendls legibus Ecckfiafticisipfi ' fuffragium bahant, cap. z. /;#.
Mptrfe,ft mijjifuerintad Synodum^cl per eos auos tpfietegcbant.lizw., 1 1 y .43-44.
Mm 2 Maxiw*
m.i. cone.
. 1002.
26% Epifcopus & Presbyter
Aftxima Eccleft&icorum authoritas exercetur in Synodu, SynodotUM'
autem mirxim* authorita* cft in fcrendis l.gibus EccLftafticis. QuibuJ
rr.axima authoritas cooeditur in Svnochs an minor neganda in pres-
n » / /■/• bytcriis. Praetereain Synodis non modb defiuierunt controverGas
ct'' de docTrina & damnarunr hxretkos, fed etiam Synodali fententia
|. • $o./<*. deiecerunt Epifcopos-,Prcsbytcros, Diaconos.Dicit Fildusin Sy-
nodis provincialibus tra&atum de Epifcoporum ordinationibus ,
depofitionibus, Sc litibus ac caufis, qns per appeilationem a parti-
cularibusEcckhisdelataeerant ad Conalia Provincialia , Qui ju-
rifdi&ionem exercebant in ipfos Epifcopos in Synodi?,& dccaufis
per appellauoncm dclatis judicare pocerant , in presbyteriis etiaar
judicafTe exiftimandum cft. Epifcopi & Presbyteri in Concilio
Antiocheno Samofatenum ejeccrunt In Conciho Sinucdno pref»
f bytcri una cuttt Epifcopis damnaruntMarcellinum,
Jjtp. p4as * gx ^iftis ,giturpatct Epifcopos vetcres fuitfe folummodo pr£^
pajt.i.c.is, (|jcsin ScnatuEcclcfiaftico& PresbyterosfinfTc judices una cum
Epifcopo. Etideo ftc:ind.(tm Veritatem , & intmtionem Hieronymi,ncn
altudEpiftopM quam jircbipreslyter, ut ait Marfilius Patavinus. Et
q4<ii facit except.i ordimtione Epifcopas^ quednon facit Preslyier, dixit
Hieronynsus, Idcm fecundum ipforum interpretationem dixit
Chryfofromus, nempe quod fili ordtmtiom fresbyteris fuperiora fx-
Qc gihtm*. iffeni. lurildiclioigitur commums erar, quod vidit Bilfonus, cum
<*.i$.p.%?i ifta fcnberer, Qu& EpifcopispeculiarU & noncommittenda Trcshyicrit
cr<int>bu)ufmodifunt fiicccJemS pnUUgihtu, dr ordirundi pr&cgatfat;
Pa&c l^ & in Pratatione ait ordinationem efTe prope unicam Epifcopi &
Presbyteri diftinctionem. Sed deordinationc fupra diximus , &
nullam ne hic quidem jure divino efle dirTercntiam inrer Epifco-
pum 6x Presbyterum evicimus.
Presby terj§qnj erant in puriore Ecckfia ncgotiorum & caufarum:
judices , tandem exclufi funt acommuni regiroinc & rerumgc:.*-
darum adminiftrarione , & paulaim Epifcopus pnefcs rrutatus eft.
in principetn , 'mb principe omai deterior<.rn duminum. Narrt.
cum principes al-orum confiltis in repubhca adminiftrandauti tc-
neantur , Epifccpi non tenentur uti confiho Senatus Ec-
ckfiaftici f- nr 6 ne vel ipfius prsfcntia neccfTaric/ requiruur
ttt volunt Hicrarchici. Sic qui ohm crant judices jam nc
vel-fpc&atorc? v Tionfiliariifunt. Bilfonus dicit non efll- necefla-
liam prcsbyt> ru afliftentiam vcl ad confiiium u: olim Xondum,
enin ulUm ii-igmii ferationem babcbant, pr£terqfum presbyteria fua,.
X); gnhtrn* '?j}.'.:c:.f:.fUe j* fijrente £v»n?:!U,cum Synidi c&peruxt ficftttntutfk
414« f*J5tf< lon^ocjyi, 'y nmuatmm EcchfUrum ptftores, tuncktcrai ult/t <it>oq*ts,
mitUaio , t . tfiil cekbrandth dc ordine & dif.ipHna in Ecd fiir
fkii .r.ireut , pius otii Wbtutionu ■-. kj Ec-
cLfkt tu^ - tdtrmip iocprum TteslytcriU d+L»», y t , eo quod, qnd
i
ejtffdtn Ordinis & Gra<?us. 2f&
antea ('Yislykraum chr^m rcquirert Jbletcnt, pttilinciali* Ccncilm fihi
afcifcnnt. Ittm, Ptiucipii utttraut ccucilia,<ju<t Cancne? prtflrilcriuh
nec Cbiifliaui prrucijits , <\ui Ugcs fcrnnt^fd umfquijque locus prr.p) te p uj
f'}//ufin clv /!/; !o prudtniis C' ccnflio nlillus erat. Itaque ne fcta *
\ifc.rpi\clnnta' rcrum ownium in Ecckfi* giwndarum cjjitrfgula, ad~
mmjbatio Ecckfijflica ita mitio Afpenflta fuit, ut nec Trtslytuis ibfque . v ., „
Ipifcopofuo pucamam agertnec Epifcopofine freslyteriofuo maioranc- D<!'nl lttU
otii cnnficere ticcret. Simiiia habct Dounanujs,qui diuc rtimis ^oo ejP-*-P*l9*-
CLnfto annil maxime necciTarium fuiiTe Epfcopo uticoi filio x<5t'
Piwsbycerorum nim c. hnftiani ncc habcrcnt nvqucntcs Synedos
ad definie ndas controvcrfias , ncc corrttirutioncs Sy nocicas ad ci-
rigcndum Epifcopos, nec aurhoritatem M.igiftratus ad reforman-
dum enormitates in regiminc Ecclcfiae , alioquin pro lege ftctnTct
Epifcopi voluntas, ejulque rcgimen expofirum funTeterrori in fe-
ipfo,injuri* immedicabili in clerum & populuni,obloquio & fcan-
dalo mulrorum : fed cum frequcnrius convocaremur Synodi pro-
vincialesaddefiniendas controverfiis, injurias recognofcendas,ca»
noncs condendos , quot viderentur fuffkerc dirigeudis Epifcopis r
&accederet auxilium Chriftiani Ma.giftratus,confilium &affiftcn-
ria presbytern non erant tantas neceilitatis , Presbyteris otium &c
{cholafticam vacationcm dcfiderantibus, Epifcopis fingulare regi-
mcn afTlctantibus. Sic interpretatur Ambrt.fii verba , vcl aurhorfe
iiliusqui paulo veruftjorerat Ambrofio.Ambrofius dc Senioribus,
quos ipfi vocant laicos, ioquitur, ut fuo loco oftenucmus , non de
Presbyteris tumdocentibus tum regentibus. Nam non exoleviiTe
ufnm Senatus Ecclefiaftici diu poft tcmpGca iliius authoris patct
Cx teftimoniis qux fupra attuliinus ex Hieronymo , Gregorio Sc
ahis. Praecer-a Prcsby tcria funt ordinarii convcntus Ecclefia; , Sy-
nodi funt extraordinani. Extraordinarii conventus non debenr
tollere ordtnarios. Eciam anteannuai 3oofrequcntioraerant con-
cilia provincialb, non ramcn fublata eranc Presbyteria. Nec erat
ifleunicus Presbyteriorum ufus , nr quoties dubium afiquod itr-
ciderer, confilium prxberenr, fcd etiam ut fua anmoritate & po~
teftatc fibi tradita utererur in corrigendis vittis , ideo ut dixi eranr
judices caufarum. Pia?rerea fempei occurrunt dubia, &er»ergunt
novi cafus, quibus prxfenti rcmediu opus eft praofertiui hifce teo>
poribus, cum noncelebranmr Synodi Proviuciales bis quotannis ,.
nt apud veteres. Inro faepjus dc jure controvertitur , oc de inter-
pretatione canonum an:e conditorum in conciliis Pxovmcialibus'
& Nationalibus ? Praeter Caoones Conciliorum opus eft etiara.:
ftatucis particulatibus pro uc pofcic Ecclefiarurn parnculanum in
quaque civitate comrro.liras. Denique Canohum exequutio hcm
mmus neccfatiacftad fllutexn Eccl Batr,quam Canonum pr^fcrip- c*hl*<??lv
tu,.w^,inquitB>Ilbt.ui,C^3/^»i ConciUQm*£aMottts:.& CbnjUi- ^*'
tJO Epifcopus & Presbyter
nortmprincipum conVitutionei moderando ac terminana\o eas omncs con-
$roUr/tai O* qutXtones, qu* in preslytoiis antea traHarifikbant, effe-
cerint\ ut nec tanta eorunt utilitat ejjtt , nec tantws et< bonos haberetur.
Troindcfoli Epifnpo, nec confciis nec confultis peslyteris iegum omni-
um txMUtioncm mandarunt , majoribus Curth minorum fDecuriarum
judiciis decreta fu4 fibmittere nolentibus. De canonibus conditis ad
informandum Enifcopum jamdiximus^&de canonum exequutio-
ne quod erat erat etiam penes Presbyterum. Frivolum igitur eft
qubd dicit Bilfonus maiores Curias decreta fua ininorum decuria-
rum judiciis fubmittcre noluifle. Non hoc volumus, fed minores
decurias dccreta maiorum curiaruro exequutas , ld eft Presbyteria
Provincialium fynodorum canones adminiftraflenon minusquani
Epifcopum,alioquin fentcntia Epifcopi non cratCanonica. Poteft
Epifcopus abripi affe&ibus tam in exequutionc canonum , quam
eorundem prxfcuptione. Monct Hicronymus ctiam poft condi-
tos jam multos canones in Conciliis tum generalibus tum provin-
cialibus , in communc cum Epifcopo debere Prefbyteros re^ere
Ecclefiam . "Nam fi antequam orirentur diflidia communi contlio
regebant Ecclefiam,pnusquam ullus praeponeretur Epifcopus^non
eft pr^ripicnda ipfis omnis poteftas regiminis ullo dccreto aut con-
fuetudme Eccleiia?, fed propter honorem difpofitionis Dominicar,
qua perfe regebant Ecclefiam, in honore eos habere debcnt, & una
cum iisrcgere. An Apoftoli ubi aderant in conftitutis Ecdefiis,
ufi funt Presbyterorum confilio ad informationem , quia nondum
conditi Canones , an auxilio potius & confortio poteftatis in ad-
miniftratione clavium. Largiamur jam Epifcopos praepofitospref-
by teris Apoftolorum decreto; vel ita praepofiti crant ut in commu-
ni Ecclefiam regerent , vel ut liberum eflet Epifcopo uti vel nom
uti ipforum opera & auxilio. Si prius, ergo Apoftohcae inftitutio-
nis eft ut in commune rcgant. Si poftcrius^ergo Apoftoli inftitue-
runt Epifcopum Monarcham & principem cum fingulari regiminc
& poteftate.Atctiam poft Apoftolorum tempora Presbyteri erant
Detuh.uf. ju^ices tum in Conciliis tum in Prcsbyteriis. Praeterea quomodo
,4 pa '3,^ confiftant ifta quse fequuntur non video Bilfonus docens,qua occa-
' fione Presbyteriorum poteftas primum decrevit, dicit, non quod
Ipifiopi \uracorum ufurpabeiint, aut dominium in eos ampuerint , fid
qud antea infmgulis presbyteriis tracUri folcbant , tum demum in Syno-
C*f. ii. p4. £%i ^ magnis Epifioporum cr pafioru totius regni <? proUncu* cdciliis
***• agitari cseptrunt. Al« bi tam tnJ>Ion reprehendttjiempe ^Ambrofius quod
Laicos Sanioresa regimine Eccleftrt depuHffent , fid quia fiatres & con-
Jerlros, quibus affefforibus & confiliariis %n omnibuscumdolirtndttum
difciplin* cAufis utifolebant, nimU fipientue offcH 'itione 1 ficris confi-
Dtfl. i, u. Vis remoliffent. Et Dounamus dicit id evenifle Do&orum id eft
3 t*t* ij*t E^Xitopoiuia anogantia & fupcrbia dum foli volcbant aliquid vi-
dcri
cjtirjem Ordinis & Gradus. i7i
cferJ. St non opus erar Presbyterorium confilio & paraftafia, quia
conditi tor canones,nor vrant, fupcrbine cV arroganriae damnandi
Epifcopi. Sed falfumetiam illud ommaagirata fuiiTe in Conciliis,
qua» antea in fingulis presbyccriis fa&ari tolebant . Erat iftud im-
poflibile. Er, (i vcrum,quid quaefo rchftum Epifcopo, magis quam
Presbyterio. Dices execunoncm canonum. At ranonum procu-
ratio tra&abatur etiam in Presbyreno. Vcl agitabatur excquutio
canonum particulariter in Conciliis vel non agitabatut. Si prius,
non opus erat Epifcopo, magis quam Presbyierio. Nam ibi non
minus crat lcgum procuratio, quam canonum prajfcriotio. Si po-
fterius, tura nou omnia agitata 111 Presby tcriis tractata funt in con-
ciliis : & non minus Prrsbyteno quam Epifcopo opus eft in Ca-
Ronum exequutione , ut lcgura exequutionem prpcurent, prop-
tcr Eoifcoporum aut negligentiam, aut arrogantiam, aliofque pra-
vos affc&us. Vcrumtamen, mquit Billonus , quo gubcrnalioni eoruin. Degub.cap,
modum quendam ec rationem pr<efriberenty ut ratrU poteffati ftmilis , 14. fa.^i*
cuiufnodi ab initio fimper in <Dumo Dei fnerit, non ftegitpar e/fety me-
tu dontimndi in httreditatem fiominii Ecclepa Ckrifti nibil Eptfopo in
quibufdam maioris momenti negotiis xbfque Synodo aut Pres&ytcrorum
Juorum confcnfi aggredipermt/it. Citat Conc.Carth 4.C 13.32.C0n-
cil. Hifpal.2.can.6. deindeinfert Tlura funt huiufmodi , in qutbut
Epifopofine fyesbyterio fuot aut Synodo , mmimefe mtcrponere liccl\it,
quorumalialegibus mutatafunt , aliain prafentiaobtincnt. Dtxit fu- c*p. u,p4
pra ex Arnbrofio, quod nihil abfque eorum confilio agebatur , & 22,4 "^ '
cx Hieronyrao, quod otaniacomraumconfilio gcrebantur, jam
«iicit cautura efTe de rebus maioris moraenri. Sed car ialtcm res
omnes magni momenti non tra&antur communi confilio & con«
fenfu presbytcrii. An bonorum Ecclefiafticotum alienatio eft res
«nica magni monenti.Idem ccrte obvenit presbytenis quod Syno-
dis.Metropolytanus Synodorura jura ut fupra oftendimus,fuftu!ir,
fic prebbyteriorum Epifcopus,& >a progrclTus fic non a Prcsby terio
adSynodum, fed abEpifcopo adMetropolitanum , a Metropo-
litano ad Regisdelcgatos. Veftigia quidem non modo commums
cotifilii , fed etiam regiminis mauferunt qubd abfquecapitulo bo-
na Ecclefia; diftrahcre non potuit Epjfcopus , & quod fede lucante D(f u> i.c*t
cufiodia Eptfoputus 6~ jurium Epifcopalium quotLmmodo rcftrtur ad*m $*• l90.
capituium,\M fatetur Dounamus:& quod non pcnuus fublata fic po-
teftas clavium a Presbytens. yfdnos quodatimety mquit Bilfouus , De£u_y CJ§
ttft dttium potefittem omnibud Paftoralem anrmarum cur..m babcutibus I4 p '„*'
communent ejfefuo quodim gradu exifiimemus ; ad elitandas ttmen in-
Jtnitas excommunicationum procellas , qu* in omnes Ecc/fiis par&cidf-
que alioquiirruerentj redundarent , (s1 intokrmdus mdc [ttih atque pug-
uas neceffario confecuturus>fi cuitis preslytere pro arbttriofio excomrnu-
nictre focret ; BcclefiiC Dtt prudtntiam m §0 maxime laudamus, quod
itmiwi
2ji Epifcopus&Presbyter
neminiinficriotis alicuius lcci excommunicandi fiicult ite'',i, n'fi k conftn*
fu (r antborittte Epifopi tribuerit. Nos nulh Presbytcro iingularem
excomunicandi poteftatcm tribuimus, ncc Epifcopi confeniura
&: authontatem iufficerc, fed presbyterii totius aurhoritate & con-
fenfu excommunicaiTe oc in Ecclefia Apoftolica tk purioribus, quas
fequuta funt, faeculis presbytctos ciixi.nus. Vndc provcniunt toC
bruta excommunicacionum fulmina nifl cx Epifcoporum confifto-
nis , quae cjaculantur ipforum Canccllarii & offiiaks etiam ob
Cdp.iJLpd. rcmpccuniariam &alias res leviflimas. Dicit idem Bdfcnus, T^on
\6(. tarnen omnem cUVium poteftatem fresbytcris iu prorfus ab\udicamus ,
quin reis confitcntibus prtfiribcre poffint.ut aljiineantad ttmpusJimen-
fx <Dominica ; publicam Ver* earnm adminiftrationem, auxin excluden-
do pr&fraHos & obftimtos peccatoresab omni fdelium cQmmunionetam
Jacra quam ciVxli Verfitur, nulio modo Vlis penhittim»s> quia b&nc Eccle-
fia Cbnfii femper,ac Joiis conccffit Epiftopis. Quid mctuit nupcr Bil-
fonus , fi Presbytcri habeanc poteftatem minoris folummido cx-
communicationis,& non majoris. Nam (I non pofluntexcommu-
nicareexcommunicatione maiori , ncn poterant tot cxcommuni-
cationum procelhe in Ecclefias irruerc. Scd ut Panicus erat terror
ille, ita neciftud cuius presbyteroconcedimus exduderea (acra>
ccena pro arbitrio,fedauthoritatc & confenfu presbyterii.Excom-
municationem majorem fuifle penes Prcsbyterium & Senatum
Eccleilafticum non rnodo ex fcriptura,fed etiam c patnbus ut Ter-
inMalU xg. tulliano &aliis fupra probavimus, adde &c Theophila&um trif
inquit, c*i ru9 -nii tKKX%aiui x-foefyvi fofcentwrot r* «^«ffpe*. Vni Ecckfiac
phues tnbuit Antiftites ceu pradatos coram quibus divulgandum
peccatum,&qui ligandi & folvendi poteftatem habt bant.Douna-
mus dicit non omnem clavium potcftatem ademptam efle presby-
Dcfcnf. 1L i. :eris f ftdtantam exercent claViumpoteftatcm per Vcrktm ^ficramen*
<*p. x. fag. tdi quanU ckjure eis c$mpetity tum ligando manififib fiandalofos Gr tm-
41! penitentes contra eos dentmciando judicia ®eiinVerl>i pr*hicatione %
repeikndo a ficramentis , tum fotVendo fdeles refipifccntes applicat
gratuiUs E)>angelii promiffiones, €r addendo facramentaut Jtgilta. Htc
tantum minorem excommunicationem & quodam cafu conccdit
Prcsbyteris, non autem maiorem in confiftorio. An Chriftusalia
tradidjt poteftatem excommunicationis maioris,aliisminoris,alii
in peccata mamfefta, aliis in peccata non manifefta. Sed qu.d fi t
P<tiKerUf *e W minori excommunicationc fallat nos Dounamus. Extat quidet
Pj£^$9t*. in tfubrica LeiturgU Anglican<e canonqutdam , auo pafiori permittitur
P Oi'P*>l69* notoriosarcerey nempe a CoenaDomimca, fcd in deterius jam praxis
EccleJta* noft><eprolapfi cft, <s- eluditur bic Canon interprctamento Cano-
niftarumy qui nuliospro notoriis a paftore habendos dictint3nifi qui antes
inforo Catbedralis Eccltfi£pro notoriis condemnati Junt : quodcoincidU
ium bac Jbttenti* Wbitgiftiam mnes quanquam notoric cognitos in
Eulefii
cjufdcrn OrJinis & Giadus. 273
Stekfi* effe. G tdjacr-imcnt.t accedcrc Viint, doncc excommunicaticne fe-
fareittnr. B nc eft tamen, quod illucf minutulum concedunt prei-
l>v . ris orc renus, nara veftigiura cft authi ricatis & porcftaris tla-
v uni quam ini gramhabucTunt. ln <i///j,;nquit Durahdus,iw» tft U 4 fintent,
nfi doioata t& Lmttat* potcfta* prout V&p* \ Uctt inter quos gradum d fl. 24.5«.
injimum ten ntfhriftocei ficirdotcs^quibm dejure, cntus papa ejt andi- f.
t ',//<* n' (lajurifi ctlo eontpctit aut mmima, ut excommumtare \ro fur-
tis notoriis : Qrbufafmoti in i-.cis , uliboc de confuetudbu oLtintnt,
Qui cxconnunicare poflunt profurtis uotorus, 6c proaLis :r.nn.
nibus excommunicare potTunt. Non enin diftinxerunt vcteres
inter. furta & aha pjccaia, multb minus Apoftoli , aut Chriftus
tum rradidit claves*qui lxit qua?-unque hgaveritis, ncn qua? futta
ligavcritis. Ll iftud qubd duit Durandus vcfugium cft pouftatis
claviiim quxcrat olim penes Presbyreros. Alexander j Floren- r ,
tino Epifcopo. Cum ab Eccieftarttm praiatis Ecckjiaftua Jlnteutia in ~ \ J _/
tnalefattores aliquos promulgatur, rata debct &* fiimacohfi/iaCy C uf / * J °*
que ad digmm Jati ftfHouem iuholtHliter obferVari. Ouapropter man- \ '° 0r '**'*
iantm, qutteniu Ji auando fflebanut fin&i f in ctericos Vtl /aicos pa- ' ?
racimot fuo< interatBi Yei excommunicationis fententiim rationabiliter
tuierit, ipfimfacia* tripiolatiHtcr obJhrVari , ©• eam ftne congua fitif-
facHone,atjue eiufdem pit bani t onftientU non relaxes. Hic viuemus Pa-
rochos 6c Plcbanos in Laicos & Clcricos Parochianos inicrdicti
cxcommunicationifque fententiam ferre poiTe. Filefa^us in con> Vag i*,jf
mentano in Titulum iftum . Cioffi in ctput buc nos doctt pralttos ,
quo nomineetiam Tarj(bi confent.tr, ex omnium c onfcnfu excommuni-
ctrepoffe. Iiem Alexander 3 Lingon. Fpifcopo fi; leribit de eo qui
furtive ordinem Diaconatus fufcepit , fi non fuitate , Vtlab altquo Decreta\l e.
jfrchirHi omrum aut Talatorum tuorum jub yinithimates intcrmina- tti 30 <«*. i,
tiine proli >itut <jrc. Inde colligu Fjlefa< us Tarochi fub anathematis P<*ge 113,
interminttion: prohibere po/Junt eum qui furthn ordinem Jufeej it , ru in
fitjccpto ordine minijhet. In capitulis Caroli Kiagm cx Ludoviei ^1'6- c lz4«
impp.fi ftatuttur. Pitcuit, ut fideics nc partipendant excommunica-
tionem facer htum iliorum : quoniatr fi hocficeitnt , jufte fgrtgabun-
ttr 4 cojtu QhriftUnorttm. Fiicfacus, hic aytrtius etiam S utrdotes in- ptrt j 14.
ferioris ordinis fu '> i >fis Epiftopis^ quos Parochos dicimtti , excommuni
candificultttcm babercfignificatKt. In iif lencapitulis iVuu.um, Vt Ll-7 -c% nS>
excommunicitus 4 Sacerdote, quandiu eft inipfi ex 0 munVt thne, muo-
tti n ttu V.i Epif opos accufire non prafimat. Qnodfi pi afum f, it , nan
recipiatur fed akt maio.icxcommunkationi fubiictas aut *b fu 1. ?a , :/-
Ixtur. FiLfacws, l\on dubium eil ex itsVerbis Sacerdotes iadican-iius ^4t' I2-4«
ab Etifcopi<y r?> Ulos nonaiios exiftere quam farochos. In Cencirto
Nannetcnfi ftatunnn, ut Epifcopi inomuibusconvemibus, reliqf.i
facerdoteS in Ecclcfits inceftuofa contrahi marriimoaia pubhce ^V^ *f*
prohtbercnt, cos quoquccxcommunicaTioni fubjtccrenc, quicun-
274- Epifcopus & Presbytcr
que p d pfsefcotia Synodi actionem inircnt inceftaram fcecVra
/4*. nf nuptiaru-n ut mcmorat Hildebcrtus Turonei fis Archiepikcr. us.
Filefacus , 2\{jmo finus negfttrti retiquos illos ficerdotes, quos non \mt
faratos inteUigm w 0 io Tnri/tenfis Epifiopus , inquit »dcm Filcfa-
jhg 1 2 j . cus,r/i Syn odicu conftitutionibus antc anuos 400 Capituio dc matrimonh^
aamomm r :>c€ o<, bibct. Probibeant ( Tdraci ) firmiter taicis pcr ex-
nmunicalionem ficrilegia fieri. Trobibcat Sacerdos inEccLfia, publice
Jkh excommuaicatione, ne aliter conjugum iranfeat adrcbgionem, aut re-
cipiatur, nifi ptr Epifiopum. Capituio Ue commttrvbtvs pracepiu Synoda-
libus numero 37 probtbeani Sacerdotes pat excommnnic.itionem & ma-
xime tcmpore Via.tcmiarum fingutis dicbm dominicis ,ne aliauu Ch iftii-
UH6 rctineat apud fi mircbum vindcminum , quem indaei calcant aliquj
modo propter illam borribitem immunditinn, quam in contemptum Jk-
cramtnti AUarh faciunt /s3 firemanfirit, detur porcis Vci expendant ad
optiipro fino. Isfumero 30 probibemt pcr excommunicatiomm fiepe , ne
Carnifices permittant ludaos taniare carnes JUas,viJitotum detintant lu-
dai. 2^jmero 41 . Stccrdotes fi-b pcena cxcommunicationis irbilcant
Parocbianis fiuis , ne ignotos concionatores audiant, propter pericula ba-
refeum ey errorum , quos ficminant. Item, Et quidem ji ex fententia.
fat 117, <&*rhom<e a )me farocbis concejjum eft ob furtum, rapinam, &* fimi-
les cafm excommunicatiomm proferre , nonfine cav.fit cognitiom idfiet.
Qtdexcommunicaiionem wnnifia indicibus firri dicunt , quidniparo-
cbos etiim ludices exiftere credent. jtym tkuliU, quem nos interpreUn*
dumfuficpimusy $)e ojficiojudui Ordmarii, cumparocbos completiatur^
ut omnes comedunt , ctiam juridcam poteftatem innuit. Obje&ioni,.
cjubd excommunicatio propric praelatorum eft & ad junfdi&io-
nem fpecl:at,Parochis nec Prajlatorum nomcn nec jurifdi&io cora.
petir, relponder. Tarocbos ipfios prathtos appcllare tam "bulgarc eft, zp
toties re^ctitum in iure Canonteo , ut nuila ratione b<tcimpropria appctta-
tio cenferi dcbtat. Capite isto id manifijium , ubidifirte ^netati )>ocan-
iuripfiTarocbi, &* ineam rem farocbi ceu Tlebani S. Taneratii mentio
fit. Et dpud $emardum Tapienfim infiriptio eftyde ojficio r3~ ?rdttati &*
iudich ordinaiii. Et tib.^ dccretai.tit 30 de eo q.i furttue ord.fiufe.cap , y.
tx Eptftoii Aiexanlri tertiiad Lingonenfim Epifcopum,mcmoratp?eela-
ios ~r? ipfiEpifcopo fiibjcttos>q inuiiaiii funtnifi ^'bates, Vancbi
& fimttes, <2r tcxtus iddemonftrat fiaie. Eodern Libro fequitur \Til ^3 1
de excejfibm Tr<elatorum quo nomine etiam Taro.bof compnb.ndi nem&
stiamfintu ncgabh, & poftrcma capiia fiith iud cant , ac ctp. 7 . qued
repctiturex Concit. LaUramnf fuh Alexandrio 3 part.i cap. 4 r^ La-
tcramnd fiab Innoccntio 3C.33. ubit>ecanirufticani , dum tegWimuvp,
bifitandarum Ecckfiarum fibt commmtffarum modum accipiunt 9 Prata-
torumnumerobibcntxr. ^Jt ii Parocbi. Lib.y dccrct.tit. 6 dc Cicrico
agrotinte c.\ praUttonis ojfichnn nomnatur , okns regend* puxci<e.
GloJJa lycis (inmltu , fiu boctpfi copitefeu titui,dt axcejfibm fidtat.
U CSJk
ciuftlcm Ordinis <?* GraJus. 275
fc* 1 Quaft.6. MmoMrfo, f ^ommunicct, & atiis fupu*. Quod ad
jmrif/ittioncm attinet.aadunt cr caufc cogniti oncm , a <e cum /l/a con-
\uncta eft. Ch/Ja m UL K//V txcummuxicct, de qua nunc dictum , &
de txcttJibuA fra ht.c.i. IwriJkWionem farocbis tpfit *ttribuit>& caufe
(tfnittouem, nontamen takm qnalem b.iUt Epiftopm. Cautee ccgni-
tionemcolligit e* difto loco Acjumatis in additionc 3 partis o.iz,
artic.i. Videmus igiturfeculis recentioribi-s, & fub Antichnfto p
regnante Parochos cxcomunicare potuuTe icttnon illo folenniriiu -'i*11**
de quo 1 1 q.}.c 2)e'ent, & fturcbarau* ld>. 1 1 copiofe. Scd fi ad pu-
riora afcendenmus iarcula , deprchcndcnms cx anre di&is excom-
municacione maximc folcnnem prolacam non nif! authoritarc &
confcnfu Prcsbyterii. S:d cum Uuenniuucs nihiladdunt aut mu-
tantelTencialc, farerat quod Parochisetiam corrupriffimis farcuhs
eiTencialia excommunicationis permucebantur. Irao nimium eratv
quoi ipfis permtflum , nempe ut abfquc ullius pr^sjyterii aut Se-
natus Ecclefiaftici authoritate &confcnfu excommunicare pote-
ranc : quod nos nec in Epifcopo nec Parocho, nec praelaro maiori
nec minori fcrre polTumus.Vidimus fupra Spalacenfem alTcrencem
poteftate excommunicandi non efie diverfam ab ea quae perclaves
excrcetur in foro poenitcntiali & pcenitenciam fecreriilimam can- ti.%.cap%
dem effe penitus, quae erac illa maximepublica, quam noftri mo- num.%.
dernifolennem vocanc. Atquehanc fecrctam nunquam negarunt U,$, cap.
presbyteris. Denique Prcsbyrcrcs potuilTe reconciliare publice nu.n-, 48.
pce ■lcences ipfe Dounamus non negat, utfupra oftcndimus. At-
que haec de potcftatc junfd:c~rionis.
Cum itaque prcsbytcro competatutraque poteftas & ordinis &
jurildi&ionis , non fuut Epifcopus & Prcsbyter divcrfi ordinis &
gradus miniftcrii. Spalatcnfis ad poceftacem ordinis reducic a&us,
quihcetexterni fint & vifibiles,internum tamen cffc&um , & qui
pcrcingat m animam , moliuntur. Poreftatem jurifdidionis po-
nit in lllis a&ibus Ecdcfiafticis cxcernis, in quibus Ecclcfia exrer-
num cciam pnncipahtcr &dirc&e intendit crTe&um. PoteftasVera ^*f; CAt-
Cr propria ejfentialis Eccieftaftica cft totafpirilualis, tpfpiritualemfo- HHtn' f •
iumacmternum effectum operatur quam cgo propril^ocopotcftaum or-
dinis ceu miuiftcrialem. Huic Voo accefjoriacft poteftds circa extima
EccL§e,utcirca)itus dhinicultws, circa errantinm corrtptioncs &• cx-
clufiunes, wcatcmporalium rectam admifiiftratwnem, circa miaiftroium
tleHiones ac deputationes O- Jtmiiia, quaper fe Cr mrc&t pacem Eccle-
fi*, decorum^puYg^tionem , debitumque in ea ordincm rejph mnt, cmnia
tamen ad fimmfpirituahn, ut Detvsrite colatur &c. Dicit utramquc
poteftacc-m, fivcordinis ocjurifdicflioni.s^dir^de 6c immcdtate rlu-
«re ab ipfo ordint,cV dato ordine dari fimul cum ordine facro om-
nem facram & Ecclcfiafticam poteftatcm,qux fit Ecclefix propria,
five illam voces ordini^ five jurifdidionis , mepteque k\ aran po-
"Nn 2 teftatcm
2-6 Epifcopus & Prcsbytrr
ui\ nem jurifdi&ionis qii irw unque velis intelligere, moc^o fir pro-
pri j E 1 .-(iailiLj, boc tft/piritk -li> pH adfpiritnalia pctfi & ejjlntii-
l il.ii. Rectdit a reccpta X| licatione Schulafticorum m dif-
tingucnda, poteftatc ©rdinis cV juni" i&ionis. Scd annoncui pote-
ftu ciTenrialis wie c\: proprie EccLfiitiica conveoit^convenit eit-*
am acccilona. N- nnc aofurbuRi eft exiftitnarc«Prcsbytcros ido-
nec* effeada&usfpirirualcs -,30 «,£rus autem regiminis me-
». ^ t flc.extcrni otnninoineptoscfle. $i ngimen externutn guberndtitoUM
I & wniftrayrum ordtnatiouem excipfd*#o/Junt tifki oretinii Tnjlyttr.ilis
qitcquid boffunt Epifiojjty etiaih circa rcrum Cs />< rfonarum btntddionts
cr conficrationts ?? bocfonejurt 4hmot<p ut d.xiex Uftti ordinuj. ge
t i -neEccltftJijiica funt Epif oins aliquti ./. rfoi/*,inquit Spalacenfis . Or-
dinationem ctiam clTe refervata leee Ecclcfiaftna non jure uivino
oftcndimu«,cV cum potcflate jurtfdi&ionis mauare i icat a potefta-
tc ordinis,( ur extemum regimen gubernativ.it ne<r-uits,quibusquod
principalc ctr con< * ffir. Nam accefToriu d< bc kqui principak Di-
lih i.cd.\x. cir i e <tuodcl\\>ts omnibuA axque jfposlolufknt dxtae^nonfoii Tetrot
MhM.i 8. &* a^ aboftotisi ad omnes Bpiftopos &* fieslyieros ex (Cquo tiwr.jt.runt.
Etanahoatquc ahombdo tranfierunt, alio ad Epif.oposalioad
prefbyccro/jvclalioad pre(byreroS,quaquo Apoftolis traditeTunr .
"Non tamcn tam iniquuseftSpalarenfis mcommune regimen.Nam
fatetur non decere Epifcopos fine fuis Presbyreris fuas EccLfias
praefcrtim in gravioribus negotiis gubernare cV quandoqutdem ju-
redivinofui c in minifteniseffentialibus Epifcopicollegej & focii,
achuc communi confilio & labore in rcs Ecclefiafticas deberc in-
cumbere. Quid ? an acihuc ? etiam poft rct canonum cVconfti-
tutionum congeftam farragincm. FactfTant igitur aln Hicrarchici
cum canonum fuorum praetextu.
Pacenrl ca. Bcquis nefcit, inquit Tilcnus, yferium dtfcnmen hoc abolcre conan-
JO# tem interk&rciicosab Auguftino rehtum efje. Addat & Epipbanii m,
qucm fequuti funt Auguftinuscjc Philaftcr. Scd non erat haereti-
cus Aerius,licct ita jir icavcritvel Auguftinus vel Epiphanius. Ar-
ln Cbitno- gumenta Aerii,quem Theodoius Bibliander dicit fuiffe ^irum do-
lYal ™m fiiffimum , pluia forre eranr, quam quae refcllenda felegir fibi
Epiphaniu». Aercaccrrc cofitra Aenum Epiphanii refponnoncs,
quasfingulas fuislocis fupraexaminauimus. Epiphanius omnium
primus qui Aerium inter hzrcticos retuli , fua authoriratc pnvata
cvnulli fynodo damnatum. Epiphanii ingertium dignofci potcft
tx ipliusconcertationibuscum Chryfoftcmo, & nlurpata Diaco-
norum ordinatione inaliena D;oe ^fi, c\' altercatione cum Eu-
Soadt.l h tf. doxi i Augufta pro 6: contra Mmachos Ongcniftas. Adcar lcdor
cHp ii. So'i .dttrn cx S< romcnum. Ncc tantifacicndumcorum judicium,
ii^m.i.%' qui Acriumetiam harrericorum albo infcripfcrunt , quia morruos
taf. if. nuutn\ocauuo5, pro mortuis non orTcrenuum vel orandum,certos
jcjunio.
cjuWem Ordinis & Gradti?. 277
^v-^nrwr." *n s non ftau,cnc'os cflt roptciuUi-ar. £t f fcc. ffio-
nfffl i ctt, ut i itur, obh.-u tX rru.l a^ abas corrupttlas m Eo 1- (I-
iiv» irrepentcs , 6c in)^l fitntcm Epif' onorum arroganiiam jura
Efee(bytcrorum & EccU{t»ufurpantium , &dominauonem arTec-
Uticium, plerifq > in 1 > <s, id fcciflc probabile eft. Qund Ama-
nus fuenr, vcnlunilefUHiefti Quis enim infcnfior hoftis Aerio ,
quim Euftathius ipfius Epiicopus Arnanus. S tus Epiphanius
Aerio Anii itfmum Impingir, & qui polt idcm cx Epipnanio de-
ftimpfcruru. Theodoretus, So raccs, Euagrius, Sozomenus nihil
lalc mem >ra.u. Senfitfint cum A rio Hitronymm ,quo miaua curan ^//4\«>%
dnnitfl totics rtubu obtjci derium ob injuifii bomfoi m Si fuitin b.c 4 1U l*ca?»
ftb*rttic*s Aerius ficium bdreftos HUronymum babuit,tiec tllum mo~ * !*"• J°«
do fidalias etiam Uttres Tatres gracot pariter & latinos, quemadmodum
M^ini confttttur. Ttyndffjftrre iure atque authoiitate diVini Tujly-
Urum *b E^ificopo AtnuA finfit ; hccipjum Hieronymus cotit-.ndit, ifi
iemque firibtnrarum ttfiimonns hefin.lt auibm Aaiivs. Quam auttm
de UUs te/Hmomh inefte ac putrtlitir Epipb>jn;us refpondcrit , omnes Vi-
dcre poffunt. SaraviaHieronymi opinionem cum Acrio confentav-
■eam fui(Te ratetur. Quod Epipbdnim inter b^erejes banc Epiftope De gradtb'
rum (LieaHouem annnmcrafjct , erat priiati betminis fetttcntid% nec mjli : csp. 13.
a\j»t ttitm tAuguftinm i julfiipfit : non tamcu erat putli a EcclefU Spal Iib. z.
definitio. Et fi.ie Hierotymus recentijfimum EpiphanU adbuc ViVentu cap i.nu.+y
Wbrum de bdreftbm Lgebat, inbac timen Epiftoporum & Trt/bjttrorum
parititeab Epipbank} damnata di (fuitieb.it, <j* Epipbimum immerito //-
ttr b* efis ean paritatem fejuiije putab:t , ait Spalatenfis. A/tuhdcl
M.hiii, iuquit Bcllarminus^Ji iib, i . deficrorum bominum origine <y r> - r' •
e miinentia cap . 5. ajfinn 6 \ Hieronymum idonomnino cum Aeriamu ' /Cl
Jenftlje neque filum Hieronymum in ea batrift fmjfe , fidetiam Ambro- c ' *"
fium , AugitftinumiStdulium,Vtimaftum£htyf>jtomrim Jbcodotttum,
Oecumcn umyzr Tbeopbilaftum, Ataneita> inquit Medina 3 ijHVtri
dlioquifmftijfiini, & fanciarum fiti.turarwm confuftijfimi , quorum
tamenfententiam britu in Aerio, dtindein IValdenJtbus, pojhemo i 1 lo*
banne Wiciefu^ d<tnn\Vit Eccicpa, Et infra. Ergo m Hieronymo , &
Gr*cis illu pdtribm olim propttr eorum honorem, C>~ reVereniim ha?c
fintentia aut diffimulabatur aut tolerabatur >n iilis : contra in b.ercticis ,
quod in atiis quoqut mu Itii ab Ec: Ift 1 aeclinattnl, tanquam btret dftm-
pereft damnata. Referc Petrus Suavis ii^ Hiftona Conciln Tuden-
tini , cum addiidui ciTet cckbris locusHieronym. & aurhoritas
Auguftini agnofctntium Epifcopatum cfte EctLfialticam confti-
tutioncm quod Michael Mcdina rcfponoerit, noxi tjft mirandkm, f.< ^^4 edit.
fi Hieronywus, Auguftinui drft quisauus e pattibwt in eam l'ce ifin tn Franefnrt,
eurrijfetyre nonftis ufqueqnequt tlara, C: mmoVtt b.iud parutn audi-
toreseiksdscHidmdafia , quod Hkronymm 19 Auguftinm b&etu ) ftn*
ftfj^nt* Vrfum dultor ul. o. fnionis (u<e hoc iffi rttineniiorfl 0 1 irili eam
"N n 3 fuftenta-
z7t Epifcopus & Presbyter
fufenUhdt. PoiTem & nlios plures citare qui Hieronymum & ali-
os Patrcs cum Acrio confenfifle contenduntXum RicharCus Ban*
croftus, qui tandcm ad Avchiepifcopatum Cantuarienfem evcclus
eft , pro concione habita Londini ad Crucem quam Pauli vocant
anno 1588 9 Fcbruarii,dum ceiebrat entur comitia ordinum rcgni,
dixiflet Aerium damnatum fuiflfc hxrcfcos univerfa» Ecclefiac con-
fcnfu, qubd aiTcruiffct jure divino nullam cfTe differentiam intcr
Epifcopum & Preibytcrum , 6: Puntanos in Aerio ab Ecclcfia
damnatosfuilTe, rogatuspcr literas virclarifiimus Iohanncs Ray-
noldus a viro illuftviffimoFrancifco Knolho , oui crar Rcgina? a
confihis, ut de Bancrofii aiTertione fentcntiam edcret , rcfcripfic -,
Bellarminum lefuita agnolcemem infirraitatem rcfponfionis Epi-
CoHt.f* /', 1. phanii ad argumentucn Aerii producit. Probat ex Hierorymo
<aF ' l<>- aliisque fcriptotibus qui Epiphanii contc rr poranci , auc poft Epi-
phanium florucrunt. Auguftmum exiftimaiTc aftWnonem iftara
Prefbytcrum , ab Epifcopo nulladiffercntia dcberc difcevni fiiifie
haereticam, tantum ut reperit relatam ab Epiphanio.cum ipfc ncf-
ciret quoufque haerefeos ncmen extenciendum effet , ut teftatur in
praefatione dehaercfibus ad quodvult deum. Sedquod jure divino
nulla fit lntcr Epifcopum cc Presbyterum diffcrentia ipfum Augu-
flinum reipfa dicere Epift. 19. IueJlum etiam contra Hardingunt
idem quod BancroftusavTerentem citat allcgantcm Chryfoftomutn
Auguftinum,Hieronymum,Ambrofium. Addit ex Michaele Mc-
dina,Theodoretum, Pnmafium, Sedulium, Theophylae^um. Ad-
dit ipfc OwXumemum in 1 Tim.3. Anfelmum Canruarienfem Ar-
chicpifcopum in Epift.ad Tnum cxalium Anfelmurr, Collc&.can.
lib. 7 ca.87 & l 27- Grcgonum P. & Gratianum dift. 39 & 95 &
flolTam in diftin&iones illas. Quibtii addipotejl, inquit , <juod qui
os annos 500 naVarunt operam inreformanda Ecctfu docuerunt , quoi
omnes paflores.JiVe Epifopijhe Trt:byUii ditti, parcnn babtnt ex ^erb$
S)ei autboritatem & poteflattm. Primo Waldcnfts, JEi.ezs Syivius
hift. Bohem.cap.35. & Pigh.Hierarch. Ecclef.lib.2.cap. 15 dtindc
Mdrfilitt* fytiatintti ( defcnf. pac.part.i.cap.i 5. ) Wiclcfus <? eius
dfcipuliy ThomasWaldenfis dodt.hdei Tom.i lib.2 cap.6o cVr Tom.
2 .cap.7 PoHed Huffus &- Hujfita, JEneas Sylvius loco citato Lu-
tberus adverfus falsb nominat.ovdin.epift. & adverfus papat Rom.
Cahinus (inEpift adPhtlip.i ccTit.i fBrentiusy Apologiaconfef-
fionis Wittenberg. cap.21.^ <Bullingerus Decad.5 .ferm.3 Mifcuim
lor. com. titul. cie Minifter . <? diii aui mdiore numero recenferi pof
funt apud nostum Epifcopi, Iuellus loco citato & Pilkingtonusin
tractatu de incendio Paulinae Bafilicae , tum profeffores %egii in
i/icidemisnoftris, D. Humfredus in Campianum & Durscum Ic-
fuitas par.2.ratio 3 & D.Whitakerusad rat.Campianirat.6&con-
fifUiioDurseiIcfuitsehb.6 aiiijUcPiri dotti, Bradfordus,Lamber-
tus,
eiufdcm Ordinis & Gradus. 279
tus, & alii de quibus Foxus in udTiS & monumcnt. D. Fulko contr.
Bnftoi motivo 40 &concra Rhemiftas Tic. 1.5 in eo confntiunt ,
& apudevfru n tionestomnes quos kgi^niilludtratlanl argumentum ,
& ib&ne Ii'io plures ai'i, qnos nondum Igi. Et infra fubjicit com-
munem fcnrcntiam reformararum Ecclcfiarum in Hclvctia , Sab.
audia Galiia, G -rmania,Bclgio,Hungaria, Polonia. Puto cgo Ae-
rium hxc tria affcruiffc. Primiim, nullam efTc jurc divino difTcrcn-
tiam intcr Epifcopum & Prcsbytcruro , quamobrcm adduxit ar-
gumcntum efcripturis Philip.i. 1 Prefbytcrum ab Epifcono nu!-
1.1 diffcrenria difcerni debere ncmpc jurc Ecclefijftico,idcft Eccle-
fiam non poffc conftitucre ullam effentialem differentiam intcr
Epifcopum & Preibyterum •, 3 nullam de fa&o hacTenus ipfius
ajtate inrroducTam differentiam cfTcntiafem Quod ad primum
idcm fennc Auguftinus ipfe cum fcriberet lfta , Qudmauamficun- ^F'P- l*
dumbonorum bocabuU qu.n \nn EcclfiAufuA obtinuu Zvfiopatus 'Prefi
bytcrio maiorfit ; tamen in multu rebtvs AuguJtinM Hmonymo minor
tft. Dicic Epifcopatum eiTe honorcm majorem Presbyccratu , &
vocabulum honoris maioris quam Presbytcracus ex ufu Ecclefia? ,
Njii dicit fe nudo Epifcopi vocabulo Hieronymo maiorcmcffe ,
Ecclcfiasconfuetudine. Nam hoc leve efTct ad captandam Hiero-
nyrai benevolcntiam, Dicit ergoetfi quatenus Epifcopus fic adep-
tus majoremhonorem exufu jamobtmentc in Ecclefia qjam Hie-
ronymusquatcnuseft Prcsbyter, tamen in multisrcbus Augufti-
nus Hieronymo minorcft & inferior. Sccundum rctulit inccr ha;-
refes,quiaab Epiphanio ira rclatum intcrpreratur non quod ipfs
decerminaret eftc hxrefin. Nam fatetur lc ncfcire quoufque extcn-
denda fit definitio haerefeos.Enumcrat harrefes quas ab alns fcnpto-
ribusnota^asreperit, quibustamen fingulis definitionernbasrdeos
non applicat. Et certc fi jure divino imer Epifcopum 6c Preibytc-
rum nulla fit difTcrentia non eft hasrefis afterere nullam dcbcre effe
intcr Epifcopum £x Prefbyterum diffcrentiam eflcntialem, Non
enim jure poteft Ecckfia mutareillud quodeftdc jure devino,
imb ne Apoftoli ipii,ut fupra dlximus. Quod ad tcrnum,id ctiam
tuebatur Aenus , uc patet cx argumcntis qu«e ducit a re nraefenti
&facTo Ecck [ix.lmponit mmns Epjfcofus jmponit &* Tre/bjter. Se-
det Epifiopns in tbrono, C kt &* rrtjlyte>\ inquit Ac; ius , ck h^c ue-
gare non potuit Epiphanius. Et procul dubio fLexftarent fcrip 1
Aerii , pleniorcm acccpiifcmus cnumeratioium ecntrri quascom-
rnuniaeranc fuaastare Epifcopis 5: Prefbytens eriam jure Eccleff-
aftico, &: quac prorulic contra Epilcopos roaiorem afTc&antes po-
teftacemquam quae ipfi^ jurc divmo vcl EcckfiafticocompeteBac ,
inter quos ipfius Epifcopus Euftathius Sebaftiei fis Mona< ho/um
in Armcnia audjr Atjrn hoftis infcnfus non . i-
nius sx Monacho crcatus ^pifcopus.
De
2*0 Epifcopus & Preshyter
D \Wi lenfibus & Albigenfibuseorumque proragire Paupcft-
C«m/. tefl. bis de Lu£dnno#RaiuenosPifanus qui annom circa 12^0 f ri| fit
v rrir*f./*.if in hunc mocum. tntcr omties fetfdt j quafunt\t[ftnruv.r. t t. ft
ya.is 9. pemiciofior , fkampan (uno; tribus dt eafiu Trima , f/,/i
M*TH£thifl diutumior ; quidam m tmport Sytbtjtn : 1 i-
papat. mb.ctnt quoda t-m;o*e „ rawii Secind*\ quia tftgimtrifor s firc
bdg. 73 » . tntm nuiia cft terra in q . t. Tcttiaf quodomm
immantt ite llfih. miarum in T.Hhm f. orrorem inducant , /vr Z ca-
mftarum magnam babcns fpeciem pietatii r, co quod coram bonintHu
iuflt \i\unt , {£* /;< >;? ^WTi/d </f £>*c cfcdant , &• cmncs jfijiculos cjii in
jynibolo continentur , /Z/-?;? Ifymanam Tcteftam bUfpbemant , 6" c/f-
jm;^. Iacobus Dc Ribexia in fuis c'c lolofa collcctaneis ait fuiffe
f^ 7**- doftnnj & eruditionc pra?ccllcarifiimos & Saccrclotes Waldcr.fi-
Pa&* 7>$' bus ingemo pares non tuiff'. Vidit & audivit rufticum idiotam
Rainams, qui recitavet Icbum de fcerbo ad vcrbum , fjr plutes
aiios qui noVum te&amentum fcfcenwt perfttle. Waldcnfes ifti eoium-
que lobolcs docuerunt unum tundcmque elle Presbyterum &
Epifcopu ut fupra aucivimustx Thoma Waldenfi: ocgradus mini-
ftrorum cffe imaginem bcftix quae defcribitur in Apocalypfi , uc
0 n rd g refcrt Vfferius, & tamer. Rainenusdicit fcdtam iftam,Cfic loquiiuc
~J ' ' ' adverfarius ) late & per omnes fcre rcgiones diffcfam perduraffe,
^ * J a temporibus Apoftolorum ut volunt quidam. Muhad Ccfenr.as
Cjra/. ieftt. Minoriiarum gcneralis,qui ante annos 230 floruir,& aPapa Iuhan-
veut. //.18. ne 22 damnarus,& prupna bulla & cxLcmmunicatus, afl<xu'nfc .*.
p*g.i7»}. dotes omnes culujcmtqttc gradus exftunt , effe tjuahs authoritatis , po-
teftititO* iurfliciiunis cxinflitutioneCbrifti, ut referr Antonimil
FlorentiiHJS iu fumma partequara. Idtm tutatus eft Perrus de
Tom. i# Corbaria. Iohannes de Vcfalia Wormatici.fis , omnes Epifcc>pc>s
& presbytcros pares tffc dixit. Vide Goldaftum ir. Monarchia im-
pcrii. Vidcmus igitur in ipfis tcncb is Cimmeriis & iub aculro
Autichnfto affulfiffe hanc lucem non paiuis. Reccnrio-
rum teftimonia quui m^ morem, cum tuujis cbv la funr p» ne innu-
Confult. art. mcra. ConVcnii tnter omnes 9 inquitCaffander, olim Apoftcfoiunx
14. ttaie intcr Epifiopos & Tiefbyteros difirtmcn nuilum fiijje- Et pc ft
Apoftolorum tcmpora t^ ikot^ un jure Ecckfiaftico docuimus fu-
iffc tantum Archtpresbyterum , cum communi pre«bytcroium
cx Epifcopi coi fiho,au>ino, &confenfu ger.banrur omnia , liccc
quijam aff cvtabant fingulanm potcftar m. Extlufo S^natu Ec-
ckl\x a communi regimine manfiffc tamen vcftigia communis re-
giminis in Capitulo,& potc (latis clavn m in Parochis ccu Praflatis
minonbus etiam in Ecclefiacorrupra. Inrcr purior^autem doc*tn-
nxSc reformationis vindices fcmper agnitam Presbytcrorum plc-
nan* & legimam poteftatcm etiam laeculis corruptiffimis,
t|
cjufdcm Ordinis & Gradus. 2S1
Dc Epifcopi poteftate extenfiva.
SVblara Epiicopi principis poteftatc inrenfiva,tolliturexten-
fiva.Non cnim poteft cxtcnderc potcftatem rn plurcs Eccle-
.ias, qui non habetin unam. Deextenfiva tamcn Epifcopi-
poteftate pauca pro rationc inftituti hujus opetis di&urus
fum Erclefiaj vox in facra Scriptura nuncjuam ufurpatur ad dcno-
tandam Nauonis^ProvinchTjaut Dicecefjos fidclcs & Chnftianosr
ut jam ufurparurcum dicimus, Ecck(iaGjllicana,Angl;cana,Sco-
ticana. Non eft ifta phvafis diccata a fpiritu fa;icio m fcnptuns.
Poffumusquidem ita ,:icere,fi co aut (Imili fenfu , quo Ecclcfiam
univerfalem & Cathohcam dicimus. Sedcum dc Ecclefia particu-
lan cV ptopne vifibili loquimur, non pro numcro Hdelium Natio-
ms, Proviwcia?, aut Dicecefeos ufurpatur,fcd pto nurncro ficiehum
in culru divino& difciplina communicmtium. Legimus quidem
Act.7.38 Ecclefiam Iudasorum numero fiiigulari , icdloquicur ibi
Stcphanus de natione Iudaeorum quae crat in deferto, & tunc tem-
poris una congregati erant, & caftramccabancur circa arcam. Imo-
cum pervenerunt in ccrra Canaan, communicarunr fimul in cultu
diviuo tnbus praecipue feftis, quibus renebantur afcendere ad tem-
plu.n locum communem culcus publici. Et extra illa ftata tempo-
ra , farerdotesec Levitae mmift abant in templo non pro civicace
Hierofolymorum folummodb, fed etiam pro tota gente, afcende-
runcque pii ad facnficia&culcum divinum ', prout vei lege tene-
bauuir, vel devotione impellebantur. Habuiccivicas llla plures fy-
nagogas, fed templum commune erat omnibus regionera incoren-
tibus. Non lta vult coli Chriftus in Ecclefia Chnftiana, aut m.
ulla Natione , Provincia aut Dioecefi erigi locum communcm
publici cultus, m quo cbmmumcent fidelcs. Cum de ipfis ludxis
Chrtftianis toquicut Paulus, non dicic Ecelcfia lu iaeorum , vcl Iu-
daica, fed in plurali numero, Ecdejfe iudseae Galar. i. n Ecciefi^:
pcr Ia laeam AcV.9.31 (icd-- aliis fcrtptura ut Ecclefia? Galause, G.w
fat.i.i 1 Cor.i6.i,EcclefiaB Afiae i Cor. 16.19, Ecciefiae Macedb-
num iCor 8. 1 E: ' jxix&C Ciliciae,4&. 154.1 Ecclc&e pec
Galilaeam & Samariam A& 9.31. Et curo de Eccltfiapactjculari
loquitur fcnpcura faepius ctiam utitur pcaspofinone \t ad denocan-
dum Ijcu n illum particulacem, ubi communicarunt membra uni-
us Ecclefie, qui tocus nec Provincia nec Diceccfis fuir,ut Ecclefia»
t? iipo99\J.MOK A.:l 8 1 Act. 11 12 wk3^>)6>, 1 Cor. 1.2, 2C0C.1.1
h *A»ti9^h^ \Ct.i3i h^cpyxAu ApOCal. 1.12 'ujotntct - Aj \.z.
l8 V o*fhn* ApOC. 3.1 H «P \etetX(ps>'et Ap > W- ^9« i-
rigeba itur Ecclefiae pet incegras Dioecci s auc Provmcjas Ap u
fix>lorum fae-juio. laepta eaim fuiffet Locuiio, fiEccJ fias eraru
O o, Dioeccfanic;
2. 82 Epifcopus & Presbytcrr
btf.l. t. (4, Dicecefanne. Ouis enitn diccret Dicccefanam Ecclefi.im eflein *li-
$. vdg. sj. quaciv'itate,ut Antic*chi*,Londini,Eboraci.. Quidni,mq'jit Dou-
namus, uc anirr.a dicitur habitare in canite, liccc fit in coto corpo-
re. Animapotcft dicieuein capitc , licet fit in rehquocorpore,
quiaeft quiddam indivifibile & toraeft in qualibct partc. Noncft
quidquantitativum, cujus pars una extra aliam. Non poffunt fi-
dcles totius Dtcecefeos efle in civitatc. Si fideles non poiTunr, Ec-
clcfia Diceceleos dici non poteftcue incivirate. Namquideft Ec-
clcfia mfi quid aggregativum multorum fidelium. Si Ecclefia cft
anima, civitas caput, c{\]od nam crit ccrpus diverfum ab anima.
Cum igitur fcriptura cficit Ecclefiam fuilTe in civitate Hicrofoly-
mitana, Antiochena , Thyatirenfi, Corinthiaca &c. perfpicuum
eft Ecclefias particularcs iurifdi&ione ordinaria 6c difciplina; po-
teftate inftruclas non ruiue Dioccefanas aut Provincialcs.Tam exi-
guus erat in primis imtiis fidelium numerus Ecclefiarum parricu-
larium etiam m ampliscivitacibus , uc ficilime & commode po-
tuerint ','7nx<n «W & in unum ccctum coire 6k in divino culcu coni-
municare, A&. 2.44.46, A&.5.12. Ad.21.22, 1 Cor.5.4, 1 Cor.
11, 17, 18,20,23 &c. Nec certis judiciis demonftrari poffe puto
Apoftolorum xvo adeo crevifle fidelium numerum , ut non potu-
erint in unum locum & W W *ot» congregari.Sed largiamur prop-
ter numcrumau&ioremplunbusinlocisconveniue , nec potuiiTe
in unum ccetum coire, tamen fatenturadverfarii, uon fuiffc diftin-
ftos ccetus aut ut nos vulgari fignificato dicimus , patcecias Apo-
ftolorum fxculo, fed promifcue in variis conventibus coiifle , &
Presbyteros in promifcuominiftrarTe&docuiiTe. Quandiu tamen
numerus fidelium in quaque civitate non divifus ( 1 at in fi::as, cer-
tas,& ftatas congrcgationes , licet indiftinde plurcs agitarent in
una civitate convcntus , numerus lllc Ecckfi* non Ecclefiarum
nomineindigitatur.Vt Amftelredamenfen Ecclcfiam non E r\ fi 1$
dicimus, quia promifcueconcionantur paftores, & promif.ue in
ifto vel illo templo fideles coeunt. Sic dum fcnberetur Apocalyp-
fis, Ecclcfiae patticulares Ephcfina, Thyatirenfis , Laodiccna , non
dicuntur Ecclefix in plurali, fcd Eccl^fia in fingulan licet lpfi con-
jiciant plurcs fed promif.uos fuifte in illiscivitatibus convenrus,
dumfcriberct Iohannes. Nam utappofite Bayncfius , ahud cft s
cum pafcunturoves in communi paLuo, licct non idcm indivi-
duum gramcn depafcunt , aliud cum in divcifis & diftindtis
pafcuis. Pra*terea non folum prcmifcue docebant presby-
teri, fed etiam in communc regebant Eccl.fiam qua? ip-
ln Conc. forum curaecommendata? erat, ut dixit Hieronymus , & pro-
fropcfincmt inde in commune Ecclefiam rcgere debcnt. Dicit Dounamus
non fequi; presbyteros in comrnune toti gregi attentiorcm operam
dedifle, priufuuam Ecclefia? convemus piOKnfcuun ftatas congre-
gationes
ejufdcm Ordinis & Gradnj; 2g?
garioHCS cfigereretur cVPre byteri feparatis paracciisaffixi,fcd poft-
cpi 1 r> fuis titulis aflignati effcnt finguli (ingufis , Epifcopum &
Presbyccrosquosapud fc rctinuit , quorumque confilio urcbatur ,
regimen Sc curam omnium in fc fufccpiflfe. Sc i quo jurc.Num A-
poftolico. At ipfe Dounamus farctur Apoftolorum svonon divi- DefJi.i.p*.
fam fuiffc Eccfefiam unius civitatis in plures & diftin&as congre- 114.
gationesceu Paroecias. Excipit alicubi Ecclefiam Alexandrinam, Htjl.ltb, r.
quia dicit Eufcbius Marcum Alexandrias conftituilfe Eccleflas. <ap> i6>
Kon dicit ffbi rcr'b conftare EuL-bius, tantum, aiunt irrquic Mar-
cum primum in ^gyptum mifTum, primumque EccLflas Alexau-
drix confticuifTe. Pra?rerea firmat fuam conje&uram erronea Phi-
lonis interpretatione , qui de ElTenis non Cbriftianis loquicur,
quam Eufcbii hallucinarionera obfervavic Lolephus ScaLgcr in Pag.ne.
elcn.ho tnhacrcfii, ut fupra diximus. videat etiam leftor , qvx fu- ppg. 1 19,
pra Doravimusde Eufebio & Marco. Practerea cum de diftinctis in izt.u<5\
Ecclefia Abxandrina paraeciiscitat Epiphanium haeref. 69. Dou- Def. itb, z,
namus, dicit anteConftanciniaecatera divifas fuilTe. Nicetas Cho- fag 35.
niatesdiftinclis parcecias Alexandriae mcmoransnonad Marcum Nuet. L f..
aur Apoftolorum tcmpora alccndit , cv quae rcfert cx Epiphanio orthot. fid.
defumpfifll* ait Filefacus. Nicephorus dicit tantumex confuetu- tdp.t.
dine antiqua unum prazeffe omnibus Presbyteris in Alexandrina De origme
Ecclcfia Epifcopum, Presbyrerosautem ipfos fuasrcgere Ecclefias ?*r<xcUr,
& populum in eiscongrcgaturn docere , utobfcrvat idcm FiLfa-/>*g. 599.
Cus. Duarcnus dicit in (ingulis ci\ iratibus fui(Te Presbyteiornm NiupB. nh~.
collegium quoddam,cui praccrat Epifcopus, in quorum locum fuc- 8. cap.i r.
cetfme videntur Canonici. T^ondum chin Ttejtyteri fiparatOA hcibt- DrfacnsEc-
bant Ecciefias-, in quibus docercnt & fitcramenta adtniniflrarent. Quod defmmiftcu
y>dSo%ommus demonftrat , cum ait confuetudinem furffein jftexandria lib.i. c*t.j.
temporcfiuo , ut uno exifttnte Juper omnei Epif.opo Ttesfyteri Jtbrfim
Ecclefias ohtinerent ,& populm m els coUeHtvi fiokmmter celebrartnt ,tri-
fart.bifi.ttb.i cap.ic). Ipfhjs Sozomeni verba tuht ifta. Ariusmil Hifl, Hb.im
tit legttos ad ' ■Vuuiinu,v.Epific- 9bum Cyri & EuJtbiumcognomcnloTdm- c*p> M ^-
phium Ec leftim Cffitrc* P..i.cjiin.e gubonantem &r Tatropbilum Epifi '*''• B*fik>
copu-nSchytbopnhs , pctiitrue ut putcfldt ftbi utpote gradum Tresbytcri MS7-
ante adepto, una eumjt - ttur poputum fibi fklrentem id conVen-
tus Vocandi. 2tym confi : f» mfktffe dlexandrU . ficut n • rrr .Ji , ttt
Ucetunus omnwuspr-feJfetEpfitrpw9f^efbyt ' m Eccle-
fias retimrent , populumque (u icommiffium ad conVentus.t trgerent. Ait
confuetudinem ruifte Alexandriar, non Marci inftiti.tum. Cum
igirur nulla (it ifta exceptto Dounami man< t rrrmum quod fspius-
ahbidicir, nonfunTc Ecclcfias civitatum Apofti lorum £vo qivi*
ias iri dittinct.is Patoecias eafquc uni matrici & Catbedrali ftibor-
dinatas. Dicuntquii!am Euariftum anno Chrifticentcl ticu-
losideft Paioeciasm urbeRoma Prcsbytcns uisifiiTf. Oku h i s
O o 2 Pa»4Lu;uus*
J>Uttn4 in
2*4 Epifcopus & Presbytcr
Panuinius libcllode Epifccfpatibus , titulis & Dhconiis Cardina-
lium, Torroautem , m Trfjbterorumadmimfirathin promifiuo tfjtt ,
$dem Evarifius, quitatitcs po/i Scatum 7\trum jfpoftclum T^muhM
fotttifexfuitfcirc4annumg Chrislonato centtftmum, tifuhs , k/, ut
nnhc d cimuiy poro cias in urbt T^oma ipfis Trejbyteru ci\i'.it, Utjtngulsk
fie in>ii t hifi<> et> in Jita urbu regione titulo k i LJaro?c ia , confufionh tt /-
/. neU cauja, dihiui nyfteria populum tYuduntcs, facrah.tnta dd omntt va
ttdfi Venhntibus txhibmt , finguiofiyut Trejbyteros in unoqnoqut tit'Js
pofiuit. Stjficereenimtwn Vfkseji isnumcrus pYoptercredtnttum pau-
ciUtenu Slc. Er.mira ifte non facile , perfuac.c bic vera cfTe qua* re-
■\an[o^ ^^ Idem, fateor, Platinamemorat, fed pcrfonaium^Damafum
jCqUuruSjftf njt (fiamafim .inquit. Stdiibtr ifie,ncn ipe c.e vitis Ponti-
jmp.or, p . ^currij qU1 D^malo trbuitur,f/? xjinaftajii <Bn ' liotb.ciriinon <Dama-
*■> * fi, utnotum eft , air Bellarminus. At AnaO.ifius BiLhothecarius
Abbas Romanus floruitcirca annum 858. Quid fi i^ f Damafus
dixilTet,an fides illi habcnda, qui recennor cfi & prope fincmccn-
turiae quarrae Pontifex. Pcifonatus Plannx Damafus , & tamen ,
ut {Damafussaity.mquit. Ipfe pro certo affinrare non audct. Praete-
rea, tituti, inquit Onuphnus, erant tempia, Vei ut nunc dicitur , Eccfe-
fia? fhc locaficri in finttorum bonor.m aut mcworiamtrttta <s pet
urbis regiones a %ommis fontifcilm anlifittvs diftintta in quibuiani-
marum cura d 'Tnjbyteru \n eu commoranttbm , bubebatur, D^unamus
£>rf. Ub. 1. titnli, nempequosaflignavit Preftytens Euai\{\.us,eraht a?dtsjtc a?t
fu<*>- 96' 1>el loca ccnumtutim : itcm, Elarifitcs diVifit fingutu Trejbytais tituios
?**• lo0' id esJ,fiata ccnVentuum toca,qutc nos Eccufia* Tarceaanat Vocamu6,qui-
bm ipfi intituhti erant , & dicii bujtu aut illitu tituli aut Para cia? Trefi
bytcri. An vcrifimile eft lmperante Trajano qui pcrfccuiioiKm
movit in Ecckfiam, & a periecuticne lmmani tandcm ccfTansat-
queinquircndis Chriftianis , c^blatos tamcn puniri jciTir , in urbc
Roma tot #des facras coi ftruftas fuiffe? Nec quod clc Higmo di-
cuur idem Onuphrius piobabilc cft , nirr.pe quod non longe pcjl
fiddtum quotidie infiiruium multitudintm pamotUA Highnu $[cm*nus
Pontifex, quum tot crtdtnlifm nonf;<jfiitrtnt li , ptures w uncqucqut
titulo outihi Cltricos turn T) <JlytcYos tffit Voluit. Hinc au ttm Tijbyte*
toYum Cardimlium nomcn maruffe credickrvm , ut u Vidciicct efla ftif-
lyter Cardinaiis, id est piincipalu qui castcru ?Ytfiyttris cjujdtm tituH
ptaejjet. ScribiiOnuphnus de Carcinalibus dii Cardintkm Dia-
Conum Alexandrum Farncfium ; idcirco ab anriquilTimis ouara
poteft temponbuseorum origincm rcpetit. Scd Bcllarmuuis Onu-
J> Cltftc. phr 11 crtdidtrim dc Carchnalium ncmine errorcm cfTe oftcndit. NeC
U.i* c. 16. Orupbrio in caetcns cgo credidcnm. Platina dicit Higinum cltrum
prudtnttrin ordincm redegijft Cr difiribm/Je , fed ut aha ncmpe infli*
tuifjt ne templa Jfine celebratwne dcdicarcntvr , neVc augercntur diminue*
{rwikrte Jine arbitratu Metropolitani W Epifiopi; ne ttgm rdiquale ma-
1 nm
cjufJem Ordinis&Gradus, 2$c
terrrs i\ letificanda f , in propbanos uftti conYsrteretitr%
poif: timn .! Ijh- : ■■ .n titti
ri. Quid ? au ctmpore Higmi ft u£ta coenobia & rcm-
pU, &Higinus poft Pctrum , uc di.unr illi.noivus Pontifcx erat
patriarcha, qui haberet fibi fi - cropoliranos, quibus etiara
;ret \ Ain Dionyfiutn qucm 15 poft P.;rum numc-
iniiQ 190 prtmum dtvifiue parae tas, quia Epift )1 1 2 aci Scvc-
rnin Gc Unbir, Eutcfiti fingulas fingi Iti Trejpj \ i ■' timkS, Paro bias
Cr ceemiteritia tU d&tfwus. Scd j ihuc de fi leE ift larum,quas tri-
buuntur Pontificibus R unanis illius cx fuperions aeratii conrro-
▼crtirur, ckaubitantdi ncer ipfos Poncificios. Vccunque
eft, 6ve Evariftus five H^ir.us, five Dionyfi is Gve M.i.c llus Pa-
rcccias Gngulas fingults Presbyteris inurbe Rorna divifcnr,ramen
ex.i&o Apoftolorum (aeculo id fa&um cft, idque in urbc amplifli-
ma, non ramcn ftarim in omnibus civiraribus. Praeterea non dam-
namusdivifioncm maiorum& amoliorum Ecclcfiarum in raino-
rcs : fed ua dividere ac Ecciefijs illae diftin&ae fuo proprio fpolia-
rcnrur Pceibyceno cv exercitiodifcipHnaK faltem lca dividi uc pac-
ticularium Ecclefiarum Prcsbytcri exjludanrur a communi rc«i-
minc diftinctarum Paroeciarura. Namitavuit Dounamus divifas
fuitTe , uc Prcsbyceri qui ancc divifionem in commune regebant
Ecclefiam, facta divifi >ne fuam folummodo parceciam rcgeb^anc
quafiiti toro confcicntia» , rehcta Epifcopo & paucis quibufdara
Presbyteris ipfius confiiiariis in Cachedrali 6c macncc Ecclefia in
diftan&is Parce rascommuni jurifdi&ionc in rbro exteriorc. Scd
quaencurquo jurc poiTunc ica Parceciis diftinctis affigi Presbyccri
u: a communi regimine diftmcftarumabftmeanr, & confequenter
a fuae Paroecix regimine externo &inforo caufarum. Nam fc-
CUndum vcritarcm difpofitionis Dominicae Prcsbyteri ut fupra
probavimns, E:.Lfiim in commune rcgcbanc. Ius humanumdi-
vinum collere non poteft.Vc Preibytcri func omnes inccr fe pares,
eorumque nullus a communi Ecclefiaeregimine excludendus , fic
& Paroe ia; hftin&a? func interfe poteftatc pares , & una al eri
n'>n iub ). DtCit Dounamus Apoftolos confticuuTc pet
civicarjs Presby ceros,ut eorum mirufterio fermenrarecur roracivi-
tas. Dum «naifa tora /am fermentara non divila crac in plurcs pa-
ncs, concedit Prcfbyceroscommuni confiliogubernaiTc, atdivifa
jam milfa in piurcspanes , praepoiicos iuis fingulisfingulos prefc
bycerosfuiiTe , 5: Epifcopum cum paucis confiliariisiu cathedrali
fua Eccicfia jurtfdi&ionem inomncsexcrcutrTc. Scd illud eft de
quo quxrttur , cur una pars maffac divifas imperaret in al.as. An
pavs llia prius fermcntata quamaiiasid cft fcparaca illa pars prius
Conyerfii & CQjivertk alias. Kon cft verifimilc unam civicatis pia-
«cam au. rcgionem urbis cunvcriam ance alias , fed ^roniiiwue pet
Oo } varui
2%6 Epifcopus & Ptrsbyter
raru:, mtatis regiones & partesconverfos fuiiTc fideles," qui in
isnum aggr :gati cnetum , paulatim r.lios {Tmih modoconvcrterunt
promifcue pct civitatis partes,& fic tofa mafTa fcrmcntata,non po-
tcr.u in divifione feligi unaquae aftas fcrmentafiet , fed necefTario
fidclcs qui in prirnum<oetura coiere , r! i v i i a intcgra mafla , divift
ctiam c\i ipfi, cc fuistitulis ac diftin&is Paree iisafcripti, Gcutipfl
Presbyteri. Pratterca non fequcrctut, una pars prius fermcntata
fermentavit atiam: ergo dclxnt alix illi fubordtnari & fubjici.
Conuerfa convettentern ut m Chrifto priorem & ob converfionis
beneficium in hohore habere poteft. Sed Chriftas tantum pote-
ftatis conccftic converfis Ectkfis quam converccntibus. Nam (I
haec ratio eflct ullius momcnti , Hrerofolymitana Ecclcfia omni-
busaliis imperitafTet , Antiochenae, Romanae, Alexandnnae &c.
Sufctph 4 Gracis ^omanmpopulusffutuite non coaftc leges-quaflam Vo-
Defen.patis cSdS dcccm tabuUrum, a quibus tanquam ab orrgbk Lgesrdiqua fymd-
2part.:a.i$ nipopuli broeejferunt. Bt tamen conftat %ommum populum Gr<e:is
j-4.i?l, nniU junfdifiioneiel autoritatt fubje&um , inquir Marfilius Patavi-
mus. Et an haerediraria etiam ifta poteftas ; Quid fi convertens
mater fiat meretrrx vcl defeccrit a fide, cx filia converfa in fide per-
manferit. Quid fi pia materexuerit marernum afTectum , ficfatis
pro imperio le gcflcrit. Scd redeamus. Vna pars maffi ron eft alia
fuperior & autboritate maior. Pifter maflam intcgram dividitin
parcs panes. Sed utcunquc piftor diviferic maflam fuam , ita vult
Chnftus dwidi Ecclefias arrpliorcs,quando 'ram non poflunt com-
Derep.EccL modein unam coalcfcere Ecclcfiam,ied molc fualaborant. Dicif
2*M--C4p,i» Spalatcnfis univeifamChnftanam multitudinem , quotquot per
num.\o,% univerfum orhcm fparfi inveniuntur , unum efrkere magnurrr
ccetum , unicamque rempnblicam fpiritualcm. Bt b<ec uni-
Us eftunius totius integralu in re quantitatitoa , bomogcnea , qua babet*
fartes duntaxat mtegrantes , [ed bomogeneax : fecut, /i dfoidercs unum
ntagnum lapidemin plures partes , & particuL?, italignum, aurum 9.
terram , aquam tsrc* Ecclefia b*c una eft , unicus magnusgrtx , cujus
partcs & particuLe non fubjecHlfit, nonpotentides, non morales aut me~
tupbfficar; Jfed mere &pure intcgrantes, bomogtne<e tamen cr ejufdsm-
rationis funi particulares Ecclefi* majores & minores. Vnitas itanue
Ecclefa unibcrfitis miHtantis non est unitas generis , quod muttiplii tur
perfpecies ufqueadfpecialiffemam : neque uniras per ejfeniialew fuhr-
dinationem, j d i interp trtt t bu\us magrueEccleft* integrantes duntaxai
nuili eft effentialid fkborhtnatio , nulla dependentia &• conftquentet
nulla fubjtmoi nulla prtktio i haecde patticularibusEcckfiisafqud
afnrmari pofiunt. MaiTa di^ ifa in plures eft ficut magnus lapis di-
vifus in plures particulas. MaiTa anre dii jfioncm totum integrale ,
fztatcix uiftincl^ partes integrantes led horoogeneas ; nulla hfc
«(Tcntiahs fubotuinatio, r.ulla dependontia nulla (ubj^dio , nulla
gralauc^
eiufdcm Ordinis & Gradus. 287
prarlatio. Inratione formali Ecclcfi.e per quam Ecclena cfl: Eccle-
fia ncmoe fi ie & rciigione univcrfa Ec lc(".i eft una, inquit , & cx
bacunicatctotaeft homogenca, nam ejofdem funt rarionispartei
cujus eft totum, fi :ut aquas parces divifg funt aqua : 6c mulra? par-
tesaquae conjunctae fimulnilulaliud faciunt, mfi magnatn aquam:
ficmultac Ecclcfiae perofbem poutae partiales conftituunt jsnicatn
Ecclcfiam totalem magnam. Sic & partiales hujus mafTae Ecclc-
f\X func unms fidej & rclligiones participes , cur non ergo & com-
munisrcgimihis. F<llitur, inquir, Bellvminns , dum corpus Fcc&fue
f.uitonum beterogcntum, ficut um arbor cjt ex ramis C^ radice. Fal-
lunturccrte vcl rallere potius volunr Hicrarchici, dum corpus Ec-
clefia» tit civitatisaut Dicecefeos faciuntunum Hererogeneum, ac
1] cachedralis rnater elTet caeterae partiales, filia?, vcl potius illado-
miua, ill* ancillae, &, ut lepidc quidam dixit , ut campanaria tur-
ris Ecclefiae cachedralis devoraret turricillas parcecianarum. Su-
pcrcminct illainter alias tantum,quantumlenta foieut inrer vibur-
na cuprefli,ad oftendandam reemaeMajeftatcm. Sed non tam ce
immani turrium ftructuru , quam de Domini Epifcopi turrira po-
teftate jam diftero. Olim chctum filia devoravit matrera, jam vicc
verfa dici poteft , maccr devoravitmultas filias. Cum lgitur funt
Ecclefix partialesy^rorfj confinguine<e,ut utnr verbis Bedaei , eodem ^e Virc ft~
femhieincoiTupto genitat ineadem fimilia Catbolici elucM* , me?nh-:t &um P4- <*7»
ejufdem capitis, paimites qufdem )iti(, cobafrtdes ejrs/aem baredititis ,
fil\<e domin<t Sar.e non autem ancilta? yfgar, & in tot privilegiis pares
an poteftateregiminisimparcs efic dcbent ? Eccjeuae ergo pares %
carumque Preibyteri parcs , & nulli funt a communi partialium
unius malTae Ecclefiarum regimino excludendi. Ante divifionera
pari confortio praediti crant honoris & poteftatis. In concilio Hie-.
rofolimicano inter fuerum Prefbyteti Ecclefiae & Act 21. 18 cum
introjit Paulus ad Iacobum adfuerunt omnes prcsbyteri. Poft di-
vifam maflam quo jure funt fecludendi. Certe fi tale inftitutura
obtinuiflet in Ecclefiis Gve fccunda annorum centuria five tertia
imprudcnter , ne quid gravius dicam , violatum ordincm
divinum diccrcm &poft toc annorum centurias in Ecclefiis refor»
matis jure reftitutum, in aliis furhma cum Ecclefiarum in-
juria non inftauratum. Sed ncgamus id factum cfTe primis illis
faeculis. Nonerantalii Presbyteri Romanae Ecclefia? aliis pradati
per multa (aecula, vel ipfo Bcilarmino teftc, Kam cum fiint tria
Cardmahum Presbyterorum oRicia ,unum commune cum omni-
bus aliis Prcsbytcns ut confecrare Euchariftiam , rcmirtcre & rcti-
ncre pcccata in foro pcenitentiae , duo reliqua il fis propria funt
officium eligcndi fummum Pontih'cem,& eidera perpetuo afiiiicn-
di, eumque in regenda uuiverfa Eccleua confilio & induftriaad-
juvandi, Scd non ejft adco tntiqHum, utfoli CnrHimles dnobm officiis
pojiwfo *
288 Epircr>pus & Presbyter
2: tle UH poUerioribui ftmgnntur,dwii Bcllarminus. Tfym a tcmpore jfpoflo-
up. it. lorum ptr mnlios anno-t immb etiamfer altqt o> f<e\.Utquia paucierant
Tre/bytcri, & Diacom omnes ftmulad opi, o- ad ConcilU
Vn: t j ■■:■/, ,-/; opm erattunc iiftinguen a CdrtlinaltbuA non Cardinales,
Jicutetiam in alits Ecclcfiis non dislingvi '\mtur Canonuilnon Canoni-
cis. On.:> >. Cypiianus, cum aliquoties Jcril it :d i\omanum Clerum, non
fribtt adflos Cardtnales, fd ad omnes P:- 'Jbjteras &■ {Diaconos Ecckfiai
G[omana*. Et ftmikter illi cum Cypriano refi ond nt, fyejbytcri & <Diaco.
niomnes rcfiondent. Vidc lib i epift .3 ipiji. 5 & 21. Cum
crewffct mukitudo Clcfi dicit vocatosqu dcm omnes ad ekc"tio-
ncra fcd nori ad Concilia , fed aliquos principales, qu\ 7(oma &* atiis
fuibufdam in Incis Cardinaks dtceb :nt r. Sed 1 ulla hujus mtuationis
monumenra *rofert ante rempora Gregorii. Idconitat. inquit, cx
Jjynodo Gregoriilib 4 rtgi(i>i r.83. Namjblum Concilio inicrfkerttnt ex
faeJbyterU 34 rr iitituUres omnes, id eji, CardmaUs. Certum autem efl
tui.c \oma\ fuifjl multu plures T< ejbytcros, qrt.im 34. i\jm fi tempore
S. Covii-l i . irc 1 annum T>o niai 1 <o in m:4.io perficutionum regn.inti.u4
ldolohtris tamen erant Ttymteafi frejbyteri , ut ex epijiola e)ufdem Cor-
ndiirefert Eufitbius iib. 6 hifior. ca. 3 3 certe muUb plures erant tempoie
Gregorii circtannum Domini 600 , quando nulht-s in urbeerat Taganus.
D. Fiidus licer Hierarchicus eadem dicit , abfque ullo difcnmine
"De EcdfCa Prefbyteros omnesele&ioni cx confultaricnibus Epifcoporum m-
Ub s.cdt.iS. rerfuilTe. Num omnes interfuerinr confultanonibus Gregorii
pa. i4i. 143 state dubitar , elc&iom rarnen Epifcopi omnes interfuiiTe certo
conftare air. fienique Qojhcmia quingentit mnis, inquit Bcllarminus,
ncquead Conciiii neque ad vleciiomm ainvfft fiunt omnes CUrui , quod
nimis mniti efjhtt, fidfioii Cardin :l:s. Vera caufa erat ftudium
phficanrii dig;;i;arem quorundain, adconciliandam Roman?:
ampliorcm majcftaie. Nunquam tam mulri,quin pofTent in unum
coire conflftonum : Sdcjuo ]ure poftremisannis quingentis magis
excludendi ab eleclione, quam miile annis prascedentibus. T^on
. . enim \us diVmum dtfinhit 3 ut hipotitvs qtt tm illi cx clericts ehgant , ut
Jje clencis farcrur jpfc Beliarminus. Er aconimunibus confuliationibus cur
up.o* excluderentur temporibus Gregorii (fiveruni fed teftimoniaei
ipfo Gregono in conrranum fupra atruhmus ) magis quaui ror a*i-
norum cenruriisanre ipfius aetat? m. Si in Romanaigitur Ecckfia
peraliquot fccula, ut dicit Bcllarmmus, non diftinguebanturCar-
einales Piefbyteri anon Cardinalibus, diftriburioin ntulus ceu
Paroecias non luftulit Ptelbyrerorum commune regimen. Si de
Romana Ecclefia id verum,mul- b magis de alus N.:m,ur ait B^-l*
larminus, eriam in aliis Ecclcfns peraliquot fxculanon diithiguc-
bantur Canonicia non Canoi.icis : immo Jivifioncm paroeci^ruia
ioaharumciviratura Ecclefiis ftatim ab Apoftol >rum u-ur.v ui>as
inttoduclamqnis pro certo afHrmare auuvt. Skuc Siiicius Epifco,
pus>
eiufdem Ordinis & Gradas. 2*9
pusPvOmanus Epiftola ad Ambmfium dixit /T;r/<? brejbyterh , ;'ra £/»;J So"
Cypriauus, phcuit contrnbi Trtjbjttrium. Cyprianum , qui ftaiuit Cjft.ik j/
ab initio Epifconatus fui mhil inconfulra plebe agerc, prcibycecas fp>fi*mii*
aliquos exclufiffe an vcrifimile cft. Epjfcopus non ioium rcgcbat
in communccum Prefl Vterrs, fcd ctiam doccbat promifcuc, ut
alii Prcfbytcri ante drvifam maflfam in particulares Ecckfias, &
poftdrvifionem in fuafeparata Ecclcin,hcetut prcfe? Pre/bytcrii
habucrit infpeclioncm in ccetcras diftinctas paroecias. Nam pro
arbitrio in hac vclilla civitatis pnrcecia miniftraiTe vcTbuni & fa-
ccamenta Epifcopura pro fuo arbitratu oc tanquam commur.cra
omnium Paftorumnon Iegimus. At lta ficri debuit, fi Epifcopus
fit uniuerfalis omnium diftinctarum Paroeciarum non infprclor
folum, fed etiam paftor. "Non dcbet in una parte hrrcre, G omni-
um fit Paftor. Nam fi fingults Prefbyteris fingube aflig-
natas funt Parceciae, fk partes gregis Dominici vel fcparatam habet
partem gregis tit Prelby teri, cui & ipfe addictus eft, vel nullam. Si
nullam , vel eft Paftor abfque gregc , vcl totum grcgcm ex a?quo
pafcere deber.una pars rton charior illi eflet quam alia. Tcmplum
Cathedrale fi non fit illius paroecis in quo fitum cft pecuharc, kd
commune omnibus, idolum eft. Nam fi Paroeciani nnguii fuis in-
tcrfint Paroeciis, ut percanones tenentur , ficut pluribus probac
Filefacus. cx Cathedra Epifcopus concionabiturtanquam aciem, LihrtJenril
casdens & parictes verberans. Profcrt ex OnuphrioFildus tnlin- zif:e *****
gulis titulis fuiffj E:clcfiasquafda prnvcipalcs, in quibus miniftra- ctdrum.
batur Baprifmus, quae proptcrea dicbefunt baptifmales, inhis Ez~ &.jr. jm^i*
clcfiis Edifcopum concionatum pro arbitratu, & fecum duxiue ca-
tervam numerofam,5t conventus lftos ftationes dictos,quia ftabanc
inter orandum,cc inde di&as Ecclefias iftas Stationalcs vel Stario-
num. Scd cum probandum elTet exemplis , nulia proferunt ante
Gregorii «tatem, quidiciiurin Ecckfiis hifce concionatus ciTc.
Sutn, inquit Beilarminus , nihiUlntd erat>mji\>igilladiurn4icmtore D ,
Jolcnnisjcjmii. Cv.m tnmpublicl &Jbtenniltr jcjunsbatur, Vrgihbtnt ^*" *~
in or.itionviu, & ejnfinomUgiUa & quafi txcubut orantium & )t\u- ?'**'** P**<
mntium Jtatisnes dicebantur Vocabulo dtfumpto tx miiitia. $tem,?W# "2"^ *
*y. Gregorita Jiatio dbus ctrta loca attribuit in urbe %oma , £7- ipfc ad
et locd Venimi temport flitionum Vtgiatihomih&A in )>irw Ecdtfiu dc-
iUmotft. Non modoGregorius ip(e fed 6c ahi Preibyteriaafta-
tlonum iocavenerunt , nec folus Epifcopus concionatus dtritur
illis locis : alioquin cur diccrec lohannes Diaconus in vita G c-
gorii lib.z.cap.i3. Grcgorium dclamafTe vi^inti homihas in illis
Ecclefiis, cum potius aiccndumeratGregonum ex ofhcio m iis
locis^qus ftationibus attribmt,bomuus habuiiTe. Convencrunc ad
Pane^yricos illos conventus non modo populus fcd etiam Preiby-.
teii ;&& cuco bafiUcaad quam ftatio iudi&i, untAm nopulimul.i-
Pp tudiuej».
i-r.
2oo Epifcopus & Prcsbytcr
^uiliiTn ^apcre ron pofTct, 8twrme,s tamen ftationis rarticipes
cffe cuperent, confucun.o intro-.l^ft i cft, ur nunc ifti, nunc ilh lo-
cum ftationis adirenr , & fic a lummo mare ufque ad vcfperam
runquam dccfTent, gtfj in Ecch l«'a Dmm prccarn*tur,cx laudarent.
Et Epifcopus folus,fihcet, a fummo mane ad vcfperam m divino
cultu conventibushifce praefuir. Vt paroeciae d:ftir.c"t32 tempcribm
hifcefolenniorsb-iscoicnmi in unum , fic cV Pnfbyteri earum 6c
in commnne pafccbant &uirig«.baiu ut ante divifam mafTam. Ec-
tljfias toralis.
Conceif&tut Eptfiropffrr) rrnn modp infpe&oreoi , fed etiam Pa~
ft ^rcm diftinctarum Paroeciarum in civirate &c fuifTc, ck ex offi. jo
cfT..\an etiacn m regionc conrermina & adjacente nunc vidcndum.
Vox IdtcwK, ur rcfcrrur ad Epifcopum ignota Eufcbio & fuperio-
tibus faecuus. In Concilio Afncano eo fcnfu capirur. In Chalce-
do^enfi & Couftanrinopolirano ditionem aut circuitum jurifi.i-
ctionis Archiepifcopi maioris ceu Pa:narcba\de quo capite fecun-
do Jiximus, (\£ lificat. E^febius utitur voce mtfnatf eNrquidcm
vane. TmvotJ* Eufcbio fi gniflcat Ecctefiarn, quae civitatem & fub-
urbia civitatis incolebar, quando relara cfl ifta vox ad Epifccpurn
velubinon diftin&a erat in partiales Ecclcfias , etiam ad Prefby.
terum:nonautem EccLfiasillasquaserant in regione. Vrirur cnira
faspius eadem phrafi qua fcriptura,ut cum dicit Epifcopus Paroecias
in hac vel illa civirate. Quomodo quasfo Ecclefiae h Tu-i^J^cas pof-
ficf.lib. %. funtdici effc'» i^ *■•*«. Dicit Dounamus Eufcbium uti quando-
C4p 7. p. iij <luc e£^arn praepofiiionc wm\ ut cum de Dyonyfio loquitur 71»* ^rfa-
u|,|. rttffiecf; rm >&t AA»|*r^n*> fKKMcriu» t»'v t7nryjTiit *7rs**{.iZuvii hlftor.
I1b-7.cap.35. At cum lpfe interpieiur wnc invelcirca Alcxan-
driam, cVcodem fenfu dicit Euf.bium quaudoque ufum ^rdqxio
«1, nihii aliud vult Eufebius quam Dionyfium fufcepitTe Epifcopa-
tum nftfxrUs Ecclefiarun , qua* erant in civirate Aiexandrin;
& fuburbus ctBcacivitaccm, Er quod dicit Eccttftmm non Ecri f
indeortum,q bd Ecciefia Alexandrina erat divifa in diftinclas pa-
roecias & Ecclcfias, ut fupi.-i ex Sozomeno didicimus, licct divifio
ifta ad Marci inftirurum , aut Apoftolorum tempora non fit rcfe-
renda. Idem ait Douramus fentirc Eufebium , cum dicit Epifro-
Xib.t. pa.n Pus *"<*£9«*»««< vel vnpotxim 'tKKXwixs vel fV*A»(r.'4>r afTumo. At Eufe-
bius ait Djmett ium fuilTe Epifcopum tHs «\tUi a-«/>«*/*$ Iib.6. ca.8,
cum igitur dicit lib. 6cap.i Demetrium » undem fulVepifTe **> o\
«fvifc 1 ws^inAih nit tTtrvtwnn* nihil aliud Vult quam Paroeciarum di-
ftmdarum, qu.e jrant in Paroeciamagna Ecclefia? Alcxanurir»,
non outom Paroeciarir-i 1- j^ros 6\: reoion-.m adjacenrem ut E-
pifcopura D10?" fai-.j .- ..".1 Parocciarum E^ifcopaliurn pcr roram
JEjyprum ui \l.:rop(li.anu 1. *'*tj> lili ■, in vel intra nonexna
auvarwa fi^n 1 11 :at, Sic ^KaLs^uk^ '%, 7r*ftxtx & atii* •jrkfirii»*
Paroeuaur
cjufdem Ordinis & Gradus. 2gI
Parosciam illam civitate &fuburbiis comprchcnfam fuifle inui*
canr. Sic Apoft«..lus urirur kcctu Rom.16 . j. Salutate Prifcillam
&c Aquilam ^tjr rtjv Kctr oikov ctvruv \kkXv\o\X\ Ecclcfiam
quaedomi corum. hnLbiuserum alia phrafi utitur quaeidcm ex-
primit , utcum dicic lib.6.caf. 16 Dcmcrnum t^ Aa^v^w?
tKicX^TioLg i7rt<rK07rov Epifcopum EcclefiaB Alexandriobrum. in-
eprequisl >querctur, puto , fi Dioeccfanam Ecclcfiam Epifcopi
Loiuimcnfis vocarct E> cLfiam, Londinei.fium. Non cnim funt
rurales Paroeci* in Dicrct fi,Lonmnerfium civium , fed Epifcopi
Londmenfis. Viiriir Paroecia: 5c Ecclcfia* vocibus m fingutan nu-
mcro , cum fcribit dc Epifcopis Alexandrinisetiam poftDeme-
triura&Dionyfium. Ipfactiamvox Trct^oiKict propric fignificac
accolatum eorum , qui sedes conriguas vcl non longe a fe in»acem
diflitas incolunt. Quod de civitate una tum regione Dioecefana
inepte dicitur. Tandcm vox ifta Paroecia & corrupte Parochia
impropria loquuuoue Jmpofuacit lntegtas Diatcefi fed poft Eiu
fcbii auatem.
Scd extenderint alias fuas ultra civitate & fuburbia Epifcopi civi-
tatu ante Eufebie. auate & alia phrafi defignate- fint ipforu Eccleficj
in agris ut \v mg %Jf*ie Vc ] Kcum %oi(>ctv, refpondeo primu non
fufuifleab iimia.Nam'ftrnHf %oi^g fuifle alios acivuatu Epif.
copis, quos Chorepifcopos vocabant, omnibus notum eft. At re-
pclicant ChorepifcoposfuiiTe EpiLoporum tantum furTraganeos ,
corumque viccs fupplevifle & hac ratione di£tos ChorepTfcopos.
At oppofitio ufuata nuer *mXtv K^XcJpctv oftendit alia ratione di-
ctos Chorepifcopos, nempe quod iv rug yjupcug Epifcopieflent,
quodfatetur Dounamus. Cum decretum fueut in Concilio An- DcfM.i-pd.
tiocheno can.io ut Chorepifcopi ordinenturin poftcrum ab uno r7.
Epifcopo ficut Presbyreri,non autem ut ante a Mctropolirano & Li.tj><t.tpt
tribus Epifcopis ut Epifcopi civitatum , ficut Balfamo interprera-
tur&iple Dounamus, paret Chorepifcopos EpifcOpfs civitatum
fubje&os non fuilfe , fed poteftate pares, utqui Epikopalem ma-
nuum impofitione acccpiflent a Metropolitano ficut ipfe Epifco-
pus civitatis, Sc 1110 jureordinafle Presbytcros & Diaeonos quod
ctiamhac fyr.odo vetuum in futurum, nifi permutente Epifcopo,
unde colligit Bcllarminus Chorepifcopos illos fuifle veros Epiico.
pos , cum etiam nonnifi permittcnte Epifcopo civitatis poterant Dederitis
ordinare Prefoyteros & Diaconos , quia ritu Pontificum funt c*p 17.
confecran. AiiosfuifleChorepifcoposdicit , qui confecrationcm
Epifcopalem acceperant,L:d Chorepifcopi dicti funr, quou non ha-
bcrent propriarn Ecclefiam , fed in aliena Dioecefi rainiftrarent ,
P p z quaies
5 Fresbytcr
r Epif opi cuiidam Titulares,qui & Suffra-
pifcopkM ruifle, qui nihil alimf*
■ , fei acvillisccu ttiam oppiauhs
1 ffiodo tcprxiCBtarcntj quibusnefub«kaconos
c . , . u..i.> hcuirTe Damai 3 ;fn.mat Verum quiricm
t m ftatuitTc Concilium Antiochenum , ut deinceps Cbo-
1 rdinctur ab uno Epifcopn , cV promde Prefbyrtr fo
1 !• qs: & deotriritbus omnino Lhorepiicopishoc ftaruit.
Kam \l Canon iUieut nulhomnino Chorecnfcopr onfineatuf »
ur antea ot linati funt a Merropolitano & aTijs Epifcopis, quta or-
rffnatio lla '-rat fignum paritatis , quam intcr Epifcopos civitatura
cV Chorepifcopos fublatam vofcbant. Nam fpiritu fuperbiae af-
£a'i jam Sc inte» non ferre poteraiit rivalcs Chorepifccrxs , vei
rutatcm fuam vtkfcere.quod fu is E-
pilcopi communH aretur etiara rurahbus Chorcpifcopi cmncs fuas
labuemnt & 1 1 G w & duiones, ut Epifcopus cUrhatis , noa crant
titulares au: f.-fna-janci. Na.n cur or.iinaci ut Epifcopus civi;
a Metiopolit o,& non ab jripifcopo,quorumdicuntur furTiraganei
fuiiTc,cur fubfcripicr-uc Concilio Nusno, ur Epifcopi civirarutr?,
rur ordinarunr Ptesbyteros & Diaconos , doncc canone intcrdi-
ctmn fuir.Dainafus verus an fuppofirius parum referr,vu:c Epift.4
fuiifj foIummodoPresbyteroSjcVne Subdiaconos cuidernordinare
£i$fcfc f**£m potuifle, Scd de fidc dccretahs illius Epiftola; ciubuat ipfe Douna-
J5 13» mus. Ex Epiftola tamen illa colligt poccft Chorcpifcopos Epifco-
palis authcritatis muniapraiftitiiTe, licctDamafus ifte illos prop-
tcrca arrogamias Cxambmonis infimulet. Cur non irritae eoruin
erdinationes,n non babuerint poteftateordinandi.Conciiio Ancy-
£> ■ ranointerdi&um tancum ne ici facerent inaliena Parcecia, ur fi
- ' ** oftcndimus. Xamccepcrancdeprimi Chorep/fcopi. Nain Concilio
Neoczfarcinfi cui interfuetunr complures tx iis qui fubfcripferunc
Ancyrano dicunrur ttTe a-i inftar 70 difcipulo:u. Scd Canon An-
tiochenus,de quo fupra, oftendit Conciiu illius provincialis cano-
nem ( fi genutnus } nihil movilTe Chucepi£copos:fcd fui.crcs fuiflc
mhilominus ofHcio codem quo Epifcep: civir.uum, doncc cchibitl
erant per Canoius. Imo cx Damafi Epift. 4 & Lconis Epift.. 86
conftatgraves rixastxtitifte iqtec EpiJcojpos tivitatum & Cborc-
pifcopos. Si Epiicopoium fclummodo furfr.iganei fuiffcnc ex ori-
mo infticuto,, non aurcm Epitopl ejufdem )ur1s <k potcftaiis, nofl
furtinuilTcnt tain diu ccrraminacum Epiicopisurbanis. Scd tan-
dem grariu 6c dignitate cederc coidi f unt & ipfo Chorepifcop: fib»
fify-frty mine. L;iorum ditiones Dounamus dicic fui.Ft infLir decanatuum
ruralium iu Angha. Et Muckctus , 3>€cani rvraks Vet&is Ecd
C*f.9- M- Cboref-ijcopN &- ^nbiireftjteris §(e^onarks biud cljirnilu, Q
3i^« *d potcitatcm grorfiis abiimilcs fumc Cuoloco oftendemui, Quod
ad
ejufJem Ordinis & Gradirs. 293
ad ditioni* circuirum idem dicir cum Dounamo.
Quam augufti faerint fines Diceccfcon Epifccoalium indc Ii~
<juet,quod celebravcnnt Conciliaprovincialia Epilcoporumquo-
tannis, qubd jam non poflc propter Diccccfccn cV provinciaru la-
titudinemcaufantur Anglicani.Ium exeo,qubd ad examinandam
caufam Prcibytcnaccnfati , fcx Epifcopiex vicinis locis, ad cau-
fam Diaconi tres adjungcrentur Epifcopo, Conc.African. can. 20.
Tam propchabitabant, ntin unum coirc fatis comode potuerinr.
"Narrat Cyprianus Tihztum Veterem h4reticMnx inLdmbcfitam colo- L:.j.Ep>jt.£
ujm, aritmultosfcte.3nnos> ob muits <sr gviVu dctitU nun.iginti Epifto-
forum fuUrvi» condewnatum. Vidcs in.una Synodo Lambcfirana
90 Bpifcopos multos fcre annos anre (criptam a Cypriano epifto-
lam iftam. /h Sy noJo Cartbagtnenu* cetebrata advcrfiis Novatur»
dc pacelapfis pocnitentibusdanda interfucruFit 84 Epifcopi utau-
&or Synodici cjp.22, referr. Carrhagine cclebratum eft circa
annum 308 concilmm Donatiftarum Epilcoporum 2"o cujus ne-
tninit Auguftinns Epiit.48 ConciHum Carthagmerifc fextunxcete- PjZe '*>
■bratum eft db Epifcopis 117. Si tot intcrfuerant in Conciliis qubis
crant per univerfam Africam. Auguftinus contra Gaudentium»
innumcrabilcs in Afnca fuiik Epiicopos orthodoxos memorar.
Victor Vticenfis in perfccutionc Vandalica 660 Epifcopos ruga (1-
bi confuluiifc rcfcrt. In quibufdam Ecclefiis crant tantum duo
Prcfbyteri vel unus , aliquando nullus ut probat ipfe Bilfenus e* &e pArtn\
Amhrofio in 1 Tim.cap.3, Concilio C=rth. 3 can. 45 & Africano ta, 13. $ag.
can.*6. Vbi tam piuci Preubyteri nen lara Dioeccus. Cum elige- 301.302-
retur Epifcopus, nlebe pracfente Cx univerfa fratcrnirateelcctuselt,
utde SabinorefcrtCyprianus. Quod& aptul ^os faltum U 'emms nh.i. ep^
m Sxbini colkgct nofttiordinatione, i.t de unmrJafraternHath fijffragio
Ct* deEpifcoporum , aui inprffintU corOknerant. auiq-te deeea.i lios
literM fccerant% iudi^io, EpifiopatUs eideferretur , & mahus ei in hcum
fBafdidius imponentnr. Ibidern ait dc traditionc divinacx Apoftolica
obfervarione defccnderc, ut elecTio fiat ptebe pra;(ente. Non a«ico-
numerofa pleba etar,quinadeHgenc!um Epifcopum in unum con~
venire pofTet. Haec & fimilia oftendnnt EphxoporUm diricnes
Jion adeolatefufasfuitTe , ut nunc funf, & Epifcopos hou modo
hi civitatibus', icd etiamoppidis pagisac villrsper agros 6: re-
gioncmconi1i:uro3 fiiiffe. Et diferteapud fcriprores dicitUc Eptf-
copos in-oppidisSc villis Epifcopatum Qf&fe.Gngormsautmnifo: Lih, 4. <. -**
^Un^imbis CappadocU pcrexjgmt (inqua patcr-ejnsa eyat
£cckham)Epifcopus crca:us?7rr'Aj»>5 it/TiAjf; ut aii Socratcs.Alexart*
derquidam qui fcCarbonarrun; finxi. a Grcgorib Tliaiimatwr-
govico Comano pcarpoGtus eft E^i£:opus., rtnanno
i^t, num. 10 Yill--iin ruiiTe patet cx Eu •:
fyntf» nv* *»iqlw *»pn> Zoticum 3 vico Cuaiaiio fuiflc, Theoi o-
Pp 1 .
iC4. Epifcopus & Pttshytyf
ritus rcfcrt, quendam, qui nomma.ur Mnis , ab Euflblo praepo.
Z&.fjdp 4, nenc.um Dolichae , qpac i»Al; rata oppidum ihi dicitur.
G.-nnadius de viris illuftnbus diuc AlHepitttri vi.i non grandis E-
£<6.i.c.io. pifjopum tuiiTc. Spinoion Trirnith$ntis oppidi Epifcopus utrcrert
Sozomcnus , querjQ m Epikopatu p< fr.um ctiam opilionem fuifTc
tradun:. Obfervat Cartwrghcus non cxrarc in tabulisGeographi-
cis nomina 4aut 5 oppidorum, quoium EpHcopi mc morantur in-
X^pL 1. pd.it. tcrfuifiV Concilio Caithaginenfi Cypnari anate celcbrato. Hicro-
t*Z 53?« nymus Epiftola ad Euagrium ccnfert rrigida quaedam oppidula
cum Roma cV Alexindria, ubi tamen Epilcopi cranr. Oppicum
Triumtabernarum Vclitris vicinum fuit , habuit tamcn fuum
LH>.i.ep.$) Epifccpum, licet poftea Gregorius papa reltquias vaftarx iliiusEc-
cIcLje Epifcopq Veliterno fuD/ccit, Sic & plurium aliarum vicinis
fuisa^gregavit Scunivit. Caftrum Cumanum fuum habuit Epif-
Lib.2*<P'$i copum. Grcgonus Benenato Epifcopo , Et tcmporu qualitu & tu»
itn nos locorum inhit.it, nt Cnnutum atque Miftn trm unirc dcUd-
mns EiclcfiaA, qnorium Jiec longo itintfis Jbatio afe fiiuncl* funt , nec
( peccatis ' ficicntijus ) tanta populi muititndo ejt , ut [mgulos , f.cut 0-
lm> babere dtbant ficerdotes. Quia igitur Cummi cajhifictrdos cur-
fion tit* buius explt)it,utrafjue nos Fc-.hfns prtfintis auttoritatis pngi-
m uniiffe, tibijue commifife coghofce , propriumque utrarumquc Ecclt-
Egifl.lL fiarum ficito te efje pontificem. Olim igitur,antcquam hoftilis impie-
ras, ut idcm dicit cpift 3 5 defolalTet Eccleflas illas Cumanam atquc
Mifenatem , fuoshabuerunt Pontificcs , licet non longo itineris
fpatio a fe fejuo&JE elTent. ^emigius apudLaudunum Ciabatktn, quod
er.it caftrum juet Dieecefios conftituit Epifopum , addit Hincmarui ,
dum b.ccre/ert, r£ .'l\emigium (f Canomm jifiicanorum £r Apoftolic*
J\<£. $e«. authcritate fuitum tdperegijfe, inquit Filefacus in Concmentano de
Epifcoporumauthontare. jfpud aiias Yxro nationes reperius ubi &
pagis Epifobi ordin intur, Jicut apud yfrabes ac Qypros ego compoi , &*
H;/I Uh 7. apud ty)>itianos ac Montaniftas eos qui dcgunt in Jb>ygia, ait Sczo-
<*p.ip, menus.Efto,quod non ubique in pagis cx villisac oppiuis peragrof
conftituti funt Epifccpi , fed quod Epifcopi civitatcm Parcecias
ilias ruralcs gubcrnarint in lccis ccmplunbus, tamen fequitur pra-
xin Ecclcilas non fuifTe interpretem intentionis Apoftolorum ut
vulc Dounamus. Nam vuic Dounamus Apoftolos inrendiiTe ut
Epifcopi civitatum rcgerent rcgionem adjaccnrtm 6V mtenrionem
probat praxi Ecdcilarum poft Apoftolorum tcmpora. At poft
Apoftolotum tempora varia erat praxis ut jam oftcndimus conce-
dendo quod ftatim m nuibufdam provmciis conftituta? erant Ec-
clefiae Diaecefanae. Ptseterea ntgamus ftarim poft Apoftolorum
tcmpora ld fa&um, fed feriiis, & Epifcoporum aut incuria aut am-
bitione dilatatos fines Ecckfiarum fuarum , qui Prefbyuros in
^illisoc oppidis conftituerunt , quos fibi & Preibytenis iuis in ci-
vitatc
att.
lo.
ejufdc m OrJinis & Giadus. 2$c
Yirate obnoxios fecerunt, non autcm Prcfbyrcria erigi aut Epif-
copos conftirui curarunt. N.im cum ipfi eorumque Prc fby tcri &
Chriftiani Ecclcfts civirans lucrifcciflent primi eos , qui ctiam
erant inagris , pnufquam aliun.Ie accedcrcnt alii qui eam operam
navarent , non dederunt opcram , ut Prcfbytcria & Eptfcopatus
crefcente fidtluim numero pcr agros conftitucrcntur , fed ut pau-
larim converfi funt, paulaum fub fuam ditioncm redcgerunr.
Quod cum aliarum civitatum Epifcopi pcrccpiflent , ut dignitare
aharum civitatum Epifcopis pares eucnr , ChorepiTcopOi & Epif-
copos oppidorum 5t villarum deprimcrc edepcrunt paulanm, do-
ncc randem penitus fubacti effent & ipfum nomen expungeretur.
Hinccanoncsllquentesconditi. 2\£>w debete inViUis Epfiopos ordi- Qenc ^a ,
mr/yfid V fivntoresjd tfi t qui circuyrtLint confiitui ; bos autem% quian- caf.
teb<ic ortin^ti fnnt nihil agcre ccnfimus fine ctvfiicrttia ttyiJcopiciVitutis. Vlde qI
Balfamo in huncCanoncm , Aliiquidem Canoms wtoLc. Kuuag *«J///, 8<
X&j '&v td ' G%c*}€JLo'C. xpPiTnrKOTrxg W ***** © pigis Cbcrcptfiopos
Cf* Vvcfbyteios cctutuuaius defni:runt. Trctfcns autem Canon iubtt
fieri TiDlQ^VJTetg & non Epijcopos, mdignitas Epijctrpaiu Vtlts O*
contempa e\>idat, utpote cum non babeat pagus > in quo ordinatm eH E-
pificopus, bminum multitudimm ad Dd r±r Epifiopatui bonorem. Si
$ni autem ante Canonem, ina»it fiunt inhis hcis conftituti EpiJcofi , ne
encimtuTy fied omnia exerceant cumficicntia Aietroplitani, quieosordi-
natit. Ex hoc canone ck Balfamonis interpretationc patei in Ori-
•ente Epifcopos in vicis ck pagis confthutos fuifle non in civirari-
bustantum: & qui ha&enusconftituci erant antc hunc Caiionim
omnJa peregifTe abfquc conlctentia Epifcopi civira: is; Scd quinam
funt ifti penodeutae v ifiratcrts,ceu ut alii circumcurfarorcs,auc cir-
cuitorcs. Suntautcm periodeut* , au Balfamo , quibodieab E[ifi:opis
promotenturexard ( i. Hi enhn ctrcumcurfimt , & dchcla arnma olfir-
"bunt ,s- fidtles pc> ji.innt . Teviod(utal,\\\c\\.-\\i Zon.iras ftt euhdtiri Ca-
noncm, ex t# «i:tt, ,f-6 l Uhllibi propvhm fiedem Catbedramquv bffantes
buc illuc fidtLf cio contincndis \\igeniur. Filefaciw, Si m eo ius Pe Ongin.
Canoni nm Uttnarnm j}quil\llemus Ttnotkutai non alios Jfjgttifiexre , P*~* mrum
fftktm A>. >os cm Da.mos rufivanos aicercmv.s. Iuft.llus in p>g. 570.
hunc Canonem, Ss.nt igtur 7Ti(f/cdi'JTCLi in Ecctejfc n.cuitoves
ftVclifitntores, quiVetnti trm* \ticainregfones ci>it*tibiti Jitb-
mhriifitint ic frcuHKtrnt nuilxmque .ftt*{ f> ut ait
Zon.ir 03. Hnc cft , quod de Choremlcx pis falio iupra dixij: Douriar
mus,eos r.uUam propriam habui(fe Ecckfi.im. Nara Gborepileo-
pi a Pvriodeutjs dtftingun;ui htc apiu! toif*t»or>j m ec apttd Iufti-
niaiium C.de Epfcop. &: Clcric. li.41. ubipoft Cborcpifvot ura
ponit xiPiodiUTvlf • Gi.wtMas i\iri&ih* $#n$f*ntin»gofctmius
epJUU
2>o$ Epifcopus & Presbytcr
ebiftola encyclica ad S. Ltonem Magnnm T.\ in enumerdwBs Trck-
fufticis dignitatibks &* officiispoft Cborepif 'opum :■ \cenf t Tnpto^tvT^
ceu circnitorem, ceu vifif.torem dicas. Et fub finem rygat fr~nt./icimm
ut buius epifloU exempUru tranfmittai hpifiopis Occtdtntis Gr
*zri0to$evTctic, y iis nimirum quorum munus Ecclefm cnctjrt 4W tiji-
Tag. <7*- fare, vide Filefacuin. In quibufuam codicibus legi:ur ?} sr£^e5ev-
Ut.i. c*A?. ^. inalilS dt&d. PhottUS in Nomocanone Canoncm Lao-
ciiccnum fic interpretarur. T\efit omnino Eiifopus (v Trofci (Z»A.
%i!cty KcJtcyi rn p*ri>a ciVitate Vcl V\co. Baifamo cx hujus K-gis
sequitate, dixifTem iniquitare, colligit pari rationc quod muUoma-
gis uon (fl adDei bonoremyfi antiBcs propter paupcrtatem eatpedes, &*
pi il>etur neceffariis . Quocirca in Eccltfiis Orientaldns, in quibus non ad-
modum mulii inVeniuntur CbrifiUni,Epifiopos eiigi tutum non eft Ver-
gitad Eoifcopatus dedecus, kilicet, fi exiguo populoprarfir, fipe-
des iucedat. Celebratum eft Concilium iftud Provinciale Laodi-
Bt/t.So. c.3 cea,circa annum 364. Anacletus, Epifcopinonin CaftUiis,autmodi-
cis ciiitatibus debent conftitui, & infra, non admodicam ciUtatcm, ne \>i-
lefcat nomen Epifopi, fidadbcnorabilem urbcm tituUndus & denomi"
mudsis eft. Adulterinam efTe epiftolam illam dccrctalem qui tri«
y**- *' buitur Anaclero lippis 8c tonforibus norum eft. In Concilio Sar-
dicenfi decrctum non liccre fimpliciter Epifcopum c-onftituete in aliquo
pi£o Vet parba nrbe, cui l>el unus Trcflyterffljcit. 7S(on necefje tft enim
ilUc Epifcopum conftitui, ne Eptfiopt nonun &> auttoiias Ulipcndatur.
Sed propincU Eptfiopi debent iu iis urbibus Eptfiopos conftitucre, ubg
etim prius Epifcopifuerint. Siauicm in)>eniatur urbs aliquatam popu-
iofia, utipfi Epifcopatuiigna indicetur, accipiat. Balfamo m hunc Ca-
nonem , (Juu autcm Uiibus clecns Epifcofts in parUs Viltbufique Paro-
cbiis , inquitusfiepeneerant quidem Epijcopi, qui (rpedibus inccde-
bant, & erant atioqui contcmpti , Epifiopalis digmtatis contemptui ba-
bebaturftttuerunt Paircspie conftituaiur Epifiopus in Uco,fi)>e inpago%
Vel in exiguo oppidulo , in quo 'belunus fi.ccrdos fiufficit , ne Epificopalis
dignitas Vilhenditur , fid tn illis urbibus couftituantav Epifcopi , qu<*
bominibus abunhnt i? yme \am oiim babent Epifiopos. Tanquam <*«•
tem dixijjlt qufiAam 3 tniquum effe urbem populo ficqucntcm non ba-
bere anHftltem^ ei Modiam olim Epifcopus in ea non conftituatur, ad-
n PtniiGc» ******** &***** *n butufnodi ciUtate etUm dt no)>o conslitni poffe Epifio-
-tf pum. Ipie Suthvius canoncs quoldara hujus Concilii pro fufptctis
f*g. i^ . najjCt> B^ne eft tamen,quod concedunt populi frequentiam requi-
iere Epifcopnm. Vbicunque igitureftpopulifrequentia five in ur-
be, five in vicinis pagis & vicis , dcbec erigi Prcibytcrium» Nam
C4uf.\€. Epifcopum conftitui alicubi abfque Prcibyterio non volebant Pa-
« m\ f\ ^rcs iili. Gre2€rius Iunio icribic Bomfacio Eoifcopo Epift.t in
f*£«l* * ^ hunc
ciufdcm Ordinis & Gradus. 297
faunc modum, pra ifmiu ut j« xt.t ficrorum Canonstm ftttuta , ubi
mubitudo txcrtVit fijetium, tx Vigore yfpoftolic<e fidis debeatu ordinare
Epiftopos. Th Unn n contemplationea ut non U/efiat digmtai Epifcopa-
tm. Zacharias Pjpa .-. i Bonifaciura Epifcopum Afeminerimuitquod Tem.\ Ccn
infirrU Canonibmprre ipimur obftr\>art , ut minime in \iUuUs vd in epltt% m%
modtcis cibitatts Epifcopos ordincmtts , ne VAcfiat nomen EpifiopL Ei-
dcm tamen pcrrouu ut in caftjlloquod diccbatur Afarfiburg Epif-
copalcm Cathcdram conftituerct. Lco Papa ad Epifcopos Africas
cpift.85 c.z. llbntfine .jnod adficcrdot ilnn ptrtinet dignilaiem , inttr
§mnia bolumuA canonumftatuta ferVari, utnon in quibuflbet loccs, ne~
qut qnibx/libct caUtliis^ fs* uHante non fueruit, Epifiopi conficrentur.
Infra nt auod finftorum Tat) um diVinittvsinfpirata decrtta Vetuerunt ,
Viculis O" po\)[p}hmbm k/ obfiuru &* filttariu munkipiss tribuatur
facerdotak fajbgwm* H#c patrum decreca in Conciho Laodiccno
5c Sardicenfi nondivinitus infpirata, fed a fpiritu ambitionis.
Nullara enim caufam reddunt dccreti vel patres illi vel pontifices
Romani qui authoritatc fuadecreti exequutionem promovebanr,
quam ne nomen & au&oritas Epifcopi vibfccrct. Non Ecclefiae
«dificationem, 6\: commodam gubcrnationcm, fed fplcndorem $c
magnificentiam Epifeopi fascularcm rcfpexcrunt. Ejufdem cft
menti & facerdotii Epifcopus, ubicunquc fuerit. Potcntia divitia-
rum cv paupertatis hurnilitas vel fublimiorem vel inferiorem Epif-
'copum non facit, ut ait Hietonymus. Sol lucct in pagis & oppi- * %Spl- P****
dis ruralibus aeque ac civicacibus,ncc eo obfcurior. Potuerunt hac l P^&W*
rationc pagis & villis negaife Prefbytcros, quos Apoftolus du-
plici hono°e dignos ait, ne turba, aut locus ignobilis contemptibi-
lesredderet. Virhoneftat locum , non locus virum. Scd Satan
his mcdiis promovebat myfterium imquitatis & quia Epifcopos
minores volebat effe principes,aliorum ipoliis caput unius exaltan-
dum omnibus modis curavit uc recte obfervavit vir ille clariflimus
Thomas Cartwrightus. Ex vicis cc pagis non tantum fuppetebat
quantum fufficeret ad pompam quam affe&abant. Tandem Con-
cilioToletano 12 cau.4 ut ex Burchardo citat Dounamus, denun- £/•»• p,xt,
ciatum anathema m eum qui curaverit Epifcopum conftituen-
dum , ubi non antc crat Epifcopus. Africanos ipfoseadem cupi-
do amplificandae dignitatis fuae , & extendendae Dioccefeos
tandcm mceflic. T^am & ifti dccreVerunt, ut Dioacefts aua nunquam C<M* ***•
habnerunt Eptfopum nonbxbtant & iUa toieeccfis qtue aUquando babuit,
babtat proprium . Et fi acctdente tempou, crefientefide Ddpopulns muU
thlicAtus (ic/iderabiiit proprium babercretforcn, tjui tidclicetboluMtatc
iu cu\us poteftatt est conftitttta , babtat Epifopum. Vidcn uc mutuo Cauf. ts f /.'
mulifcabunt. Ucm decrctum Concilio Africanocan. 20 utextat 1. cat>% $%
apud Gracianum. Tantum abcrat, uc permitterent crig novos Muuis,
Enifcopatus illi ia quorum potcftatc crat ut pcpalus cciam vi-
Q <J cinorum
2$s Epircopus & Presbytrr
cincru Dioe^ f os i aderetonati funt.Hinccertamina interEpif-
cbpos de dilai ttis Diceccfibus ut patetex Concilio Africano can.
S485 86. H«c tamcn ornnia dcmonflrant confuetudinem Eccle-
fix veterem Fuiffc conftitucndi Epifcopos &: Prefbytetia peragros
6V regionc m in oppidis, vicis, pagis , caftellis, municij iis, acqu^ tlc
incivitatibusamplioribus, &eumdiu cblu&juum fuiiTct,invalef-
centc Policpifcoporum ambitione,potcntia Sc authoritate,tandem
Mo;;opohs iftis ceffifTe integras rcgiones. Sicquiunius Paroecias
in civitate Epifcopus fuit, tandcm etiam regioms totius : &: ipfum
Parcecia? nomcn quod a T&gxo&pabS diftiurclum, utriufque &
Parceciae civitatis & t#7c vtt civTtjv yjJ\&'$ impoilrum cft eaf-
queuna notione complcxum eft. Qutntnm negotii credimus effe y
Ecckfiajt, inquit Erafmus, cum prater ticos &tpagosi viy.iti frequentes &* am~
hb.i. pUcititatesuni parent antifiiti * Itcm, Multorum prafklum ditto tam
lite patety ut fi quammaxime forent expediti omnibus mundanis nego-
tiis, non poffent tamen in omntbm oppidis concionari, quum bodie nna
lot. (ontun. cititas comptutes requirat Ecdtfiaflas. Mufculus, tiderint Epifcopi
de mmiji. qui quum ne uni quidem Ecclefirt legitime miniflrent , Eptfcopatm fui
veyh. potesiatem non ad pauculas aliquot Ecckfiasfed ad inttgru etiam protin-
cias extendunt \ Bsrnardus, Quum pr<efideant> inquit, urbibm laLfe
Zpft. 82.. populoftSy &< totaiytit ita dicamypatrias proprU Dioecefis ambitu rircum-
cludant, occafioneinVentaex quocunqueUteri pritilegio , fatis agunt ut
& ticina* fibijubdant cititates, quatenm du<e, quibm lix duo pmfules
fuffciebantfub uno redigantur antisiite. Tanta eft Epifcoporu impu-
dentia, ut patcntiftim:) ri&u multas devorent civitates. jttque certe,
Ih 3 pr (tcept.fi \amtigeret antiquus ille erga populnmamor , agnofcerent ipfi plm in
una cititate negotii effe , quhm quod facile ab optimU expediripoffit. Sa-
tvs norunt primitiVam Ecdefiam mlloshujufmodi Epifcopos babuijfe antt
tempora Syfoejhi primi, dixit Hoopfrus Epifcopus. Dixit lbidem
Epifcopos &. Prefbyteros mutuo fcabcre. Epifcopi Prefbytens
permittunt plura beneficia,alioquiii potuiflcnt regcrere Prefbyteri
Epifcopis, quod Epilcopus iinius civitatis EpifcopusefTe dcbec.
jftque itafieri debet : O* dum Magiflntm ia bunc ordinem redegerint,
Um hnpojfibile erit Epifopopie (ffobne m omnire religionis fcripturanv
Saran. de tranfuadare^quam Camelum adigi f per forai?»en acvA Epiphanius hae-
g7<td.cap, 24 re(J ^g, firibens de Mexandrma Ecckfta mnuere ti-htur hunc morem il~
ia atate fuiffein muitis Ecdefiis , ut duc> fimvi habtr.nt Epifopos».
qu.indo in Mexandrma Eccltfia banc confl tt tdk t ut duot
fimul haberet Epifcopos , £ y&p •stot* >; tWi^avo^i-d ovo %7rlcrm
xottVc. icrxiv y oo$ ctl d'?k.cti 7rotei$- Non lnrendifTe Apoftolos
ut Paroecia civicatis dorainaretur in 7m,coyf.ug dywxebS CCll
^7/C^C/^ ut V0CdUtut m Concilio Chak . I. ca. 1; £^:cl primum
ejufckin Ordinis & Gradus. 299
cxeoquod regitnen cujufque Ecclefiac particularis tale inftitucrint
a qun nulli Prefbyreri illius EcclcfieC ex lu lercntur, k-d communi
corifilio & auxilio ni exercitio difciplinae ordinario.
At Preibyteri univerfas DioecclVos non pofTunrcoirc in unumad
regimcn ordinarium &continuum difciphnarexercitium. Con-
ventus Dicccefani funt exrraordmarii , & rarius occurrunr. No$
jam agimus de foro ordinario Nam,ut ante dixi,EccIefias Dicece-
fanae partesomnes funrhomogcnea;, rum in civitare tum extracx-
tracivitatem , & Ecclefia? rurales azque funt Ecclcfijeatquc Eccle-
fia* civitatis ; quiddixi, Ecclefia? civnatis ? EpilcopusacCanoni-
ci Cathedralis bafiltca; nullam volunt fcparatam parceciara ,
fed tcmplum commune. At Pretbyteri diftinctatum Paroeciarum
funt cjuldcm roenti cx faccrdotii cum Canonicis, & pcr multa fa>
cula non crac difTerentia intet Canonicos 5c non Canonicos ut fu-
pra audivimus cx B. llarmino. Non eft igitur, Ecclcfia totalis , in
fchoeccft conftituenda major aut amplior, quam qu«e in rot tantum
dividatur partiales, utcommode earum Prcfbyteriin unum fre-
quentius coire poffint ad prdinarium difciplinae cxercitium. Nam.
quod Epifcopus unuscum uno Prclbyrerio cxercerer jurifdi&io-
nern in regioncm adjaccntcm , & excluderent Ecclcfias alias co-
rumque Prefbyterosacommuni rcgimineeft contra inftitutum &
intentionem Apoftolorum. Nec ca lcgc Parceciis Prefbytcri ^t'
Ihxr t-jmrniyfAitu ut loquitur Epiphanius ha?rcf. 69 de Prefbyre-
ris Alexandrmis, ut communi regiminc fecluderentur , cujus por-
ticipes crantante divifam malTam. Pranerea regimen Ecclcfiarura
particularium ex Apoftolorum inftituto fuit non mere Anfto-
craricum, ied Democratia temperatum pro jure plcbis in clc£tio-
nibus & excommunicarionibus. At popuius lata? Dicecefeos non
poteft fuispartibusfrui in communircgiminc. Imb apud Hicrar-
chicos nulle; funt populi partes vcl in comuni regiminc totalis tota-
lis vcl propiio fua» partialis Ecclefijc. Apoftolorum intcntioenam
manikftacxeo, quod Eccltfia particularcm in portu Corinthiaco
Cenchreis c6ftituerint,licetvicinacflct Corinthiace,ncc Corinthi-
acse fub)cda,ideo & poftca fuum habuit Epifcopu nominc Lucium,
fi vera refert ClcmcnsConftitutio-Apc ftoli I.7 C.48.N011 igiturea
mcns Apoftoloru ut Ecclefia civitatis ficut domina exerceret juiif-
didiunein alias utancillas. Paiceuaeciiftinda; quaficoronamento
uinrej fub comumPrcfbyreriohabentcomunc rcgimcn,fcd in Hie-
rarchicis Dicecefibus necuniuntur pari jure comuni Prelbyteno ,
nec uniri poifunr,ncdum Dcmocratn. a fuam potcftate excrcere. Si
ialvaaum regimen Ariftocraticu pet Presbytero*,tunc tot habere-
mus Epifcopos quotDecanarus ui banos & ruralcs ceu clailicaPref-
byccria,fi DcmocrariLU,iuncpro uno in unaDicea fi Epifcopoce*
tum,ducciuosaut trecentos.Sed latae Epifcopotum Dioeccfcs non
CJjl 2 modo
3 o© Epifcopus & Presby tcr
modo fpoliarunt partkulares EcckTias confiftoriis,Dfcanarus claf-
fibus,fed criarn provincias Conciliis provincialibus. Singulze unius
provinciac Dicccefes tam laie protenduntur,ut non poiunt fingulis
annis bis celcbrari Concilia Provincialia (icuc olim.In.b nunquam
in Anglia celebrantur ftara vel fingulis tricnmis Concilia, fcd raro,
extraordine, & more Hierarchico,fortc icmcl 20 annorumfpatioa
fividerintEprfcopi neccfTe-eflfe novos condere Canonesad fukien-
dam dominationem fuamiti Ecckfiam. Si lllud non viderint, non
celebrant vel more fuo Concilia proviqcialia. Sic dominanttir ib-
li Epilcopific Archiepiflopi , ck appdlattones fiunt ab Epifcopis
eorumque confiftoriisad Archicpifcopurr .Giopperus tn Concilio
Tridentino cum cuperet reftttuijudicta Synodaha , fic ciffercbat,
p ' ? v* ^iiUti j^dicia primitt^felus Fpifopus non cottftituebatfd Epiftopui th
%'A c > conciitofecerdotum: Sic olimncnadunum a/iquem,fedadalUm congre-
Tl CWk" gatiow.m uniMrfm apoc/tatum. Vcrum Epifopis^tfum fublatis Syuo-
1\ „ , dls more judicum ftecu/arium forum i<r ofliciales inftituere. Neque in
M/> j7^- bOC},cjHgio malnm pedcm fixijfe,fdad abuftcs mage majores quam in
374 ei, y^ro Cecularigradum non cunctanter firiffe. 1/tic enim proVocationem
' ' nonfieri nifi aa judicem mmediate fuperiorem, tantum abejfe , fasut fit
ad P pvemum primo feitu tendere. Ncque licerein articu/ts cauf<e proio-
carea Decretis judicis , qua Vocantur mterhcutortuftd caufe jJncm, &+
detrcta iitis detifxia neceffiris effe expeHanda. At ccntra tn judiciis Ec-
clefiafiicis & appelhri a fingu/is a&is \udicis , unde ®* caufarum im-
wenfitas nafitur , C? immeciiatead fupremum. Et infra. Atque st ju4
ntaiori fideac ftnceritate di.aturreftituenda judicia Synodalia tot tan-
ttfque ccrru^te/u nonadeo ebnoxia, prcfttgandos cum fuo foro Ojficia/es,
per quos in orbem tantum fcandali ift tnbcttum, ut Germania tos diuti-
uiperferrcnon poffit. Caftcllus Bononicnfis Papalinus diccbat )>e-
terem regendce Ect/efi* formam conducili/em r>on fore , nifi Ecckfia quo~
?*£ 5~4« queftatusantiquum obtineat. Ecchfias olim fuiffe par>ast etbniciscir-
eumftptas, & quia hofti Vt inas, bocinttr ft magis unitas : at nunc (r
amp/aSy &finead>crferio, qui in Via ofjicii contineat. Sed cur qua?fo
ampiiores jam quam clim ? sn uc fublatis Presbyteriis 6cSy-
nodtsfolus regnet Eptlcopus ? Praefules Italt \udicio)um Synoa\x/i-
um rejiitutionem prope omnes aVc Jabantur}quod Epfcapaltm dignitattnt
fdezy imminutumwt, & popuLne quid/ara fipertf. Cumauteml>entum ejt
' • ' ad \ud\cium contra ipjas pafonas E'/fco />' -tn:y mmo untis faiilem fui-
rnct judicio coercendir^tiomm expediebatp emo dt \udiciis in Synodopro*
Vinciaii, cu)ns o/im erant propr;a, rtftituendis \>trba faciebat. Quis in-
ter Pontificios aut Anghcanos Epticopos pctcr , ur Diceccfesdi-
vidi aut contrahi,Provincialia Conciliarettitui poffint? Certe nul-
lus. Prastetea non potcitiungi Paftoii* ;ti cc • .1 diftinftas om-
aes Dioecafcos fua? Paroecias, quari w 1 mi iun tamen fe Paftorcm
primanum univeifaJeXQ 6t oroprie diclum venditat. Non eft pat
huic
cjufcLm OrJinis & Gradus. 301
huiconeri fcrendo in Parceciis unhifl civitatis, multo magisinr.
crit , fi pei centum 200 aut 30^ Parcccias Dicccefeos eo rnuneie
fungcndum fit. Sed ftaruerunt apud fe fe non pra?ftituros ofHciurn
illud paftorale quod fibi vendicant. In Conciho Triburicnfi quod
celebratum eftanno anno 895 relttaefh coram Santta Synodo qucri. ftlefdcut de
monit plebtnm, eo qitod funt quidm Epifiopi nokntes ad p)\tduandum cr:%. p-trxc,
\>dconfir-nxad't.m fait p\:r annum Tarcedas circuire. Si ju(la querimo- p*g, 137-
nia, totus orbii Chriftia»usmcrit6 querimonits perfonare poteft.
Sed refpondtiTcnt Anglicani, qui efurittnt aut fitiunt accurrant ad
templa cathedraha, & ii non nos , praebendarium unum aut ake-
rumaudient. Si dixcrint fc parcecias omnes pafcere licet non per
fc, tamcn pcr Prcsbyteros para:cos, refpondimus fupra paftoris
munuseiTe officium perfonalc, quo pcr fefungi oportct paftcrcm ,
non per ahum. Necaliumagnofcit icriptura Paftorem. Atquc has
abfurditatesocinJLirix,hxc utplctaquealia,incommoda extenfiva?
poteftatis Epifcoporum.
De Bfifcofo PrtJIde.
CVmomnia commum Prefbyteroium confiliogercbantur
aurco tllo Apoftolorum fsculo , ordinis ratnen caufa ali-
quisfemper praefuit, qui nullam in collegas poteftatem
liabcbat, eounocxccptoquod in cccm primus erat aftio-
num moderator , qui rcs proponerct , furTragiacolligeret, &alia
peragcrct, quae adquemvis cujufvis colleeii prarfidem neceiTarib
pertincnt.Exact-o Apoftolorumcvo proftafia ifta,que fnit priuste-
poraria, murabihs,& ambulatona,mutata cft in mt*?*e\m Jh*h%m>
ceu perpetuam. Initium perpetua proftalia habuit in Alexandri-
na Ecclefia,fi vera,quae rctulit Hieronymus. Ibi Prcfbytcri unum
ex fe clcct-irn m celfiori gradu collocaxunt & Epifcopum nomina-
runt. In Africa fcropei nafcitur aliquid novi,monftrumaIiquod.
Non tamcn ubique inftitutum Al' xandrinorum ftatim obtinuit ,
fed pedetentim & pauiatim , ut alia quae non legc fed confuetudi-
dine introducta funt. Non ptarvidcbent malainde oritura, idco
Srocliviorcs crant in hunc 01 dinem vcteresln omni regimine Ari-
ocratico perkulofaeft perpetua praefidis proftafia, & raetuendiim
fcmper nc primatus Qrdinis fendm mutetur m prii otefta-
tis. Nam pra?fidentiaomnisetiam temporaria potc ftat m aliquam
neceffauo annexamhabet, utconventus indic raordinem y
fcinconventibus omnibus tum ftatis tum extra or 'i;1.. m indictis
dencgotiis rercrendi,fentemiasrogandt,fufn*agia 1 olHgcndi , fert.
tentiam fcrendi , & Prefbyterii nomiae ck au&otnate multa alia
adminiftrandi, & procurandi. Non expcdit lgitur u afit
& flxa pioftafia ifta. Evemus docuit ex petpetua proftaua optnm
Qji 3 Egifcc*.
302 Epifcopus & Prcsbytcr &c.
Epifcopatum porcftatis, Arcpicpifcos, Parriarthas,& ipfum Anti-
chnftum, pontificem Babylonmm, Epifcopum Oecumenicum.
Dcfti fuperiotum faeculorumexpcrienria pofTumus cum\cncra-
bili Bcza aiTcrcrc , fcedvm iUum rivum ex bummo BpifcopatU pai U-
De gradib. tim corrupto dedvttum , \>ix alittr penituA arefieri poffe, quam finiel $h-
<a 13 /ccl.js tfrutlo gradm UUtu Epifcopahs fonte Ux minm cmbitiofis futuru pie-
rifiue, aui ordinabuntur, quam qui funtfupenorU m feculis ordinati,
Dicitaltbi etiam iogenue vir clanflimus. 2\>fi fic iQa Hierenjmi
Verba accipiantur , fat mibi efi dicer.e nulla cum 2 trtm in]urii , paula-
fttf. 51 tim ficjouamvisiis ntbihv.intcs cogitantibus , illi gradui Epfcopaliadi-
tum bunxmitus apertum , per qutm moxingreffa amlitto giadum ifium
initio quidetn iri olgarchiam , ac tcndcm in borrendam illam Sinticbrif-
tiantm tyranntdem Oecumenicam eVexittbaudfi,tisfcjo an v.nquam abo-
kndam, lifi fbnel fubiatis quibtu eo afctndit gradibut, in 0, dincm iitVma
infiitutionis redigatur. In Antichnlto dengnando erjrarunt Patres,
quia nondum agmtus & rcvelatus, ideo difciplinam imprudcntes
adulucrarunt , & viam munivcrunt cjustyrannidi. Ex parvo fe-
mine fxpe oritur arbcr proceia. Si non adulterata fuiflet difci-
plina a?que ac dodrina , nunquam vidiffet Ecclefla magnum illum
Antichriftum. Haercfes & errores in dc&rina fidei illum nun-
quam introduxilTcnt, nifl etiam in regimine turpiter erraflent Pa-
tres. Namimpia Antichrifti Monarchia eft pars regiminis Eccle-
fiaftici fed corruptae & faftigium Hierarchiaecujus llli fundamen-
ta jecerunt. Nec eft qucd qnis objiciat r.obis authoritatem
Ecclefia» primitiva?. Nullam enim aliam agnofcimus pure primi-
tivanifi Apolorum auate.Tandiu virgo manflt,poft eorum exitum
myftcriuminiquitatis,quod ipforu le>ulo peragebatur,altiuscaput
fuumexererecoepit.Liber Apocalypfcosfigna:us erat7 fioilhs Di-
ln Conal. xir HieronymusLombardcllus Francifcanus. 2^on mtncrcm efje Ec-
Triaentino. f^^ bu)ufce temporis autboritate quam fiuratprsmitiUe* Quod vt rum
'"'l a *Ua~ e ' ninttlhgatur, exceptaillaprimaquae propter colkgium Apo-
vis h'ltonat ft0iorum majoris erat gratia? & authontatis, ut loquitur Dricdo de
Cenaln TW- variis dogmatibus lib.4 cap.4. Siceteftamur igirur Anric-hriftum
tifnt.pa,ioi jamrevelatu,deteftenaurckovum exquoipfc prognatuscft. Qubd
veteres illi & primi Epifcopi tantum fucrant praefidcs ck rcipfa Ar-
chipresbyteri,licet nomine Epifcopi,fupra oftendimus.
De Epifcopo Prcsbytero.
IN fcriptura idem eft Epilcopus, qui Presbyter , ut fupra proba-
vimus.
Excrevit prctter expectationem ultra )ufiam Capitis mcnfuram,ut tf*
des Leclor,ifiade Epifcopatu dijjertatio. i\on tamcn omnia qu<e de ift*
argumcnto dictre paratmfim b ic congefta funt^nec erat tllud infiitutum
eperisbuim. TergammadEpifcopatHm Jnglicanum*
C AP.
Epifcoporum iri AngliaDIgnitas &Potefias. 30)
Cap V.
De Epifcoforum i* T.cclefu K^Anglicana Dignitate
D
& Potcjlate.
IcitTilenus, Softhcncm,Sylvanum,Timothcum,Titum, p ^ -
Tychicum, Crtfccntcm,Lueam,Io.Marcum , & fi qui '*
c>r<rtcrea talcs, cumptc, quem ex germana lliaantiquitatc * ;
rctinuerunt Any.li, Epifcopatum gcflifTj. Praeterca non
tmnni infiflm crat Pontifici %omano Lutberus, quam tBizg : ilk Umen P^ranfi,
quamVis nuilum nonlapidcm moVeret indifturbanda $afytonis turre de cap. 6.
gradu, qucm legitimi, quaks J.nglia babet, Epifiopinbtincnt , litem mo~
Vit nemini; compertumque habens rem fine Ecckfict pcmicie abrogari
nonpoffe, quodunumpotuit , nrmen fiuftulij , inciuchque &* expunsta
puriore Vocabulo Gr<eco parum ktinum fiuppofiuit , p> o Fpifiopis Super-
Intendentes ; pro Archkpifiopis Superintendentes gmeraks appelians,qu,-e
nrmint ncilli fuidmajpernantur, quipei Cermaniamt Sarmatitm , fi-
nitimifijue regiones excufjo Pontificit \ugonon omnia Lutberi dogmata
probant. TimothcumTitum tk qui prxtereatales Evangchftas fu-
iflfc non Paftores ordinarios fuperioii capitc probavimus. Ne A-
poftoli quidem ipfi, nedum Evangeliftae talcm gcfTcrunt Epifcopa-
tum qualem Prarfules Anglicani. Vbi conftitut» erant EccLfia;
una cum Presbyteris regebantEcclefias. Tradiderunt aurhoritate
Apoftolica Ecclcfiis foli , qvx fpiritus revclavit , fed non judica*
runt foliin foro exterioii. Sicut facerdos fummus pcr Viirn &
Thummimrevelatam renunciavit folusDci voluntatem, non ta-
men judicabat in foro exteriore folus,fcd in &: unacum Synedno.
Ef apu J vetcrcs poft Apoftolorum tempora Epifcopi non ioli pra?-
fidebant EccL fiis, fcd probati quique Seniores, & quaeque EccK fia
Senatum habcba: Presbyterorum, fmequorum confiito nih'il a^c-
batur, ut fupc-riori capite oft ni.imus, ncc negare poifur.t ipfi Hic-
rarchici. At I anusftclufis Presbyteris , & fpreco
Senatus Ecckfiaftici confilio,auxilio,ck conl rtio, ckc~tionem,de-
pofltionem, excommunicarionem, ben< Bciorum colLationem, vi-
ntationem, &alia omnia Ec< ! 6a juc i fibi & fuis Cancellariis, o£
ficialibus, Archidiacoms , qui Epil >r-
pori,vindicavit, ut folus fingulari p< tcftace dominetur in .
tatem Dbmini, & eva|j ram jurifiu&ionis Ecclc-
fiafticas immifcet fe negdciis reiput regni. Non igitus
Cuinpfe gerit Epifcopacum,qucn vet m
Miniftri lili extraord !. Tir \ ic primiciva?, Apoftoli <5c
Evangelifta? , ( nam non alium it Epifc<
aurca quam mdefinuuna c\. extiayidinarjuBa Apoft c-c
ange-
304 Epifcoporum in Anglia
Evaii:»cliftarum,fi Epifcopatus dicendus fit , aut dcfinirum oc" ordw
nanum Presbytcroium ) fcd eumpfe quem poftremis quingcntis
annis gcfferunt fub Antichrifto. Si quis pcragraverit Italiam, G uV
liam3Hifpaniam,non aliam re?,iminisEpifcopalisformam invenier,
quam quae in Anglia, praettrquam quod refpc&u fubordinationis
ad Pontificem Romanum apud illos,in Anglicana Ecckfia novura
ercxerunt Papatum Romani Pontific is exuviis locupletatum , cui
fubordinantur Epifcopi. Qua etiam fubordinatione potcntiores
evafcruntquam unquam tuo Papa Romano fuerunt. Exccpta illa
fubotdinationc pecotnnia fimiks EpifcopisIta!i$>Galhs,Hifpanis,
eadem rcgiminis forma,Confiftoria & fora extLriora eade, htcs &
caufaeeaedcm,iudiciorum ltrepitus iue,iidem praefecti angariis Can-
cellarii,ofnciales, Archidiaconi, Vicarii gcneralcs, & tota focda llla
colluvies eadem quae in Pontificiorum Curiis. Epilcopatus ergo
Anghcanus neceftdivinus , quun A^oftoliinftituerunt, nec hu-
manus, quem vctcres invexerunt, fed Satanicus,quem Antichriftus
adultus, filius perditionis, Satanae organon ncqujflimum, & AntU
chrifti affeclas evcxerunt tn pcrnicicm Ecclcfiae &. ad vaftationem
x vincae Dominicse. LutherusEpifcopum 6c Presbyterum jure di-
no eundem fuiffe non dubitavit. Recitata alicubi Hicronymi fcn-
tentia hxc habct verba. Hieronymus non modo Epifcopos <ejuat inter
f^ihu in fC) ftd&TreftyterosEpiftopis comparat, alierum atatis aiterum officii
diftut.Lipf nomen ejfe pronuntians. ltcn\,Apoftolus Paulus Epifcopos definivit AB.
20 per attendere gregi & rcgere Ecclejiam (De$. jiltendite inquit Vobis
cr untoerfo grcgi , in quo pofuit Vos Spiritus SanStus Epifcopos\<jrc.
quum tamen ad Prejbyteros toqueretur , ut tx textu colligit aperte !Bea-
tus Hieronymus. Et 111 1 Pet. 5 Epifcopos non alios fuiffe quam
Presbytcros. Audiamus & alios Gtrmanicarum Ecclefiarum
Theologos.InarticulisSmalcaldicisde Primatucc Poteftate Papae,
& de poteftate & jurifdidione Epifcoporumexhibitis principibus
in conventu Smalkaldiej celcbrato idcm Hieronymus introdutitur,
oceocolligitur difimHos gradus Epifcoporum O* Trefbyterorum fiM
Comwentot. faftorum tantitm bumana autboritate conftitutos ejfe , Uqueres ipja
infptl.t. loquitur, quU ojficium 0? mxndatum plane idemeft&fola ordtnatio
poftea difcrimeninter Epifcopos (5* Taftores fecit. Sic enimpoftea infti-
tunt fittt, utlmus Epifiopus ordinaret minftros \>erbi inpiuribus Eccle-
fiis. Quia antem \we dilino wiltuni eft difcrimen inter Epiftopumts*
iPaftorem, noneft dubium ordimtionem idoneorum miiijhorum k ft-
ftorein Ecclefia fua fittxm \ure divino rat&m £?• probatam ejfe &*c.
Hatfenus de ordinatione diximus, qme una,ut Hieronym ti4 ait, difterne*
hat Epifiopos a Trejbyteris. \taque nulla dijputatione opm est de cateris
Epifioperum ojficiis, nijifortajje de Confirmatione, Campanarum bapti-
zriiione, er fimilibm praftigits dicendum ejjct , qu* propcmodum Jbk
Epifopi rttinutrunt. Scd 4t jnrifti£tiQn$ aliquid dumdum reftat.
Conftat
Dignitas & Poteftas. 30>-
Ctnftat )urifiiHioncm illant communem excommunicandi reos mani-
fiftorum criminum pertinere ad omncs Paft9M,& cam Eptfto^ostyran-
rmce adftfoios ad qutftnm ftium turpiter cxplcnhm attraxiffe. QfficU-
tes enim licentiim fkam intokrabiUm excrcuerunt , O* ex aMifta Vel
aliis cupiditatibtis bomines affltxerunt nimium , &* fine legitima &
)ufta cognitione excommunicarunt. Qti<e autem ifta tyrannis tft , qua
eifficialU in ciVitite aliqua poteftatembabet pro fuo affdlu [>ral>o Jfne
)uftt cognitione damnandifVex.mdi , cogendiZr excommunlcmdi bomi-
wts ? Cnm igitur banc \urifiiUioncm Epiftopi iyrannice adft folot tran-
flultrtnt, eaque turpiter abufiftmi , Cr praterea fufficicntes caufte fint ,
cur ipfi nvi obediaur \ccrte Iket banc furto &v ti aSlatam juriftuftionem
rurfumipfis adimere, &* paftoribtti ud quos ea de mzndato Cbrifti pcr-
tinet, reftitueriy &*curaret ut legitime exerceatur ad Vit<e emendationem
&* ad ittuftrationem giorLe (Dei. %cliqua eft \urifdittio in iis cattfis qu<t
Pontificio ceu Canonico ytre ad forum Ecclefiafitcum pertinct, ut impri-
mis funt caufte matrimoniales . Hanc \urifdiUioncm Epiftopi etiam bu-
Vhino tantum )ure arripuerunt, & quidem non admodum ^cteri , ut ex
CodiceO noVeliis luftiniani apparet cauftu matrimoniales a Magiftra-
tu politico di\uai:andas fuiffe , quicerte debet iltas dijudicare , praftrtim
fiJLpifcopi in\ufte pronuncient aut negitgcntes funt , idquod & Canjones
teftantur. Hic (ingulis verbis pingunt {uis colonbus , &pungunc
Epifcopum AngUcanum. Nam talis eft Epifcopatus Anglica-
nus qualem illi damnant in Germanicis Pontificiis. Approbarunc
articuios hofce Iohannes Bugcnhagius. Vrbanus Regius,Ge-oigius
Spalatinus, Andrcas Ofiander, Martinus Buccrus , Phihppus Mc-
lanchton, Paulus Fagius, Iohannes ^Epinus, lohanncs Fonranus ,
Iohannos Brentius, Anconius Corvinus, Dionyllus Melander, &c
atii quorumnominale&orvidere poteft in centuria \6 Ollandn.
PolTem aliorum Germanorum teftimonia quam plurima citarc, in
eandem fjntcntiam, fed funt cuivis obvia. At Gerraanica? Ec-
clefis reUnta re mutarunt^ nomina z? pro Epifcopis crcarunt Superinten-
dentcs , CT pro ^Arcbicpiftoph Generalcsaut fyoVmciales Superiatcn-
dentety quafide noimnibus , non auecm de ipfa re ifta fitcontroVcrfi i , aic
Saravia in prologo ante tra&atum dcgradibus, &: Tilcnus,ut modo
audivimus qui nihil poteft in hoc argumentofapere fupraSaravi-
am. "Non dcfunt ergo,dices,in Fxclehis Germanicis reipia Epifco-
pi&C Archicpifcopi quosmutatis bonis grsecis nominibusin male
la:ina vocant Supcrintendentes & generalesSupermtcndentes.Mi-
rarcr certe, fi fic dcfipcrent , ut tantum grsecas voces latinis com-
mutarent, rcm ipiam taraen illibatam &: lntaclararetinerent. Ve-
rum quidem eft quod fcribit Auguftinus Epiicopatum elTe nomen
operis non honoris. Gr*cum eft enim atque inde dutfum bocabu/um , j> ciyit D .
quoditle quiprteficitur.cif quibus prcejicitur,fuperiiitendity curam eorum /^* '
JcjfcetgcrensfiTtT quippe fuper exms Verd initnth e#. Ergomt^^rf ' pcl9*
^ Mmas9
3 06 Bpifcoporum in Anglia
Gauf.S.q.i. )>elimus, Utine fuperfotendtrc poffumus dicerc. Qu« verba Decrero
cap. Qui E- Gratiani inferta func. Si refpicias vocum fignificacionem prima-
ptfcopAtxm. riam, verutn eft Superintendentes potfe appellari Epifcopos. Sic
Parrc:i oinnes , qui habent curam animarum Epifcopi appcllari
poffunt , ut & in fcriptura fic appcllantur. Sic ^Bdiles Cercales,
qui preerant pani 8c ca»tcris rebus venalibus, quae civitatum popu-
lisquotidianum victum fuggerunt, di&i Epifcopi. Homcrus Hec-
torem vocat Epiicopum civitatis. Apud Athenicnfcs adolefcentes
ab anno decimo-o&avo ufque ad vigefimum cogebantur oculis
luftrare vicinas regiones, ut cum ingrueret neceflitas, eflent regio-
num, viarum, & iocorum periti , 6c di&i func iirirwt int %»?**
regionis infpettorcs. Cicero lib. 7. cpiftolar. ad Accicumdicic fe a
Pompeio totius Campania? Epifcopum conftitutum. Ezechiel,qui
cap. 3 3 dicirur tfophe fpeculator dici poteft Epifcopus. Vide plura
pag. 182. Omnes qui quovis modo prxfunt, txiwTAt, i'^«i,fuper-
tendentes, infpe&ores, in(pe£tatores dici poflunc Re&e igitur E-
verardus aic,non efle firmum argumentum duftum a vocis etymo,
quandoeftexceflus verbi, utcum fignificatio excedic rcm fignifi-
Legalloc^, cataiTlj & poteft aliis rebus communicari , ut Epfcopi , inquit dicit
funt quafi Superintendents, fed funt &* alii Superintendentes. Quod ad
res ipfas attmet, officia Archiepifcoporum,Epifcoporum Anglica-
norum ,' & Superintendencium Ecclefiarum Germanicarum non,
funt eadem . Inter eos,qui approbarunt arciculos Smalcaldicos, dc
quibus fupra , erant quidam Superintendentes, Vrbanus Regius
Ecclefiarum in Ducatu Luneburgenfi Superintendens , iEpinus
Hamburgenfis, Fontanus inferioris Haflia? Superinrendens. Sara-
via fatetur Superisrendences dirferre ab Epifcopis Anglicanis.
C^.14. %a. Eormxautem regiminis EcctefusJici jfnglicxna Ecclefia in aliquibusxj
a^S. %Us 'nempeGermanicis) dijcrepat. Dixiflec in multis, & longeali-
am efle formam regiminis. Schultingius in Anacryfi Hicrarchica
Li ?. pa.id. *lt> Tametji Lutberani omnes & Cabiniani etiam quijam, ut Zeppertis
Vxftor Herbornenjis infu<e politU libris & alii , Superintcndentes con-
ffituant , tamen iili adeo inter fe diffident , ut nem» alteri Velit cedere ,
nemo aiteriusfmtentiamfequi, ideoque nullum etiamgenerale caput firre
pojfunt, fed qtflibet infuo locogallus in fuo gallinaceo, &* Epijcopus O*
pontifex effecupit* Cupiunt eflc Epifcopi,non igitur exiftimat efle
vere Epifcopos. Anutla ojjficii paftora/is parte Epifcopi \el infpeclo-
res Ecckfiirum (quos etiam Decanos & Superintendences vocat
9epolit.it Zepperus initiocapitis) exempti aut immunesfunt* Gradumnon po-
<«i4-f*?i*a teftatis,ftd ordinis fuftinent ,eumque temporarium &* definitum. Com-
mnni diftiplin* & cenfuris Ecclefiafticis fubiacent. Ts^uUm ipfe profu*
arbitrio leges condunt. fropria authoritate nihil aguntffed communi om-
nia Synodi fratrum, &* pii Mxgiftratus conftnfu &* decreto. Item ,.
P<*Z> jiri. Quemidtnodum Senxtta confukm requvit , qui primariam wpublic*
(urant
Dignitas & Poteftas. 3o7
curdm gerat, oculatijfime , nequiddeirimentieacaputy $bfin>ct, Scna-
tum con\>ocet, depropontndis cogitet, \>ota coUigat}autboritatefua totam
atthnem gubernety contcntiofos & exorbitantes compefiaty confulcndo ,
rnonendoy botttndoaliis prtcaty c$mmuni confilio decreta exequatur: iu
mimftrorum etiam collegium talem quempiam defidtrat , quem reliqui
ie\>ereautur & obfr)>ent ia «/, dtquibus fecundum communia con)>entus
ipforum O* pii Afagiftratus /Lcreta , atquefententum ipfosmonent &
exbortentur. Item, Vt trgo fummam batfenus dittorumcoliigamycertis p4f -i4
EccLfiy <? nmiftrorum coUegio prtfidem & iiifptctorcm prcefici opor-
(H urdiuisypotithey^ pacis conftrtamlte gratli , qui fic dignitate alios
anteceddty aiiiffte pr/pofitns fit y ut kullis tamcn omnium miniftrorum
ojficii partibus immunis ipfifit : (f fic alios obfirVct , ut ipfi tamen in
icrbi diUni obedsentia , es* difciplin,e ratione aiiis etiam reciproca quadarn
obligatione &> Itge fubiettus fit. Et qubd , ficut ab omnibus fimul Prf.fi*.
Ecclefiarum miniftris quibus praeeft, eligitur fic convocatis omni-
um fimul Ecdefiarum quibus praeeft fenioribus & miniftris defti-
tuatur , fecundum formam Ecclefiae peregrinorum Londini in
AngHa per Eduardum fextum inftitutaeanno 5o,approbat. Super-
intcndens Zepperi gradum ordinis non poteftatis obtinet,eumque
temporarium cv dcfinitum, ut conful in Scnatu praeeft, & recipro-
ca ooligatione lis quibus ordinis caufa praeeft, fubjtctus eft. Si ta-
lis fit etiam Superintendcns Lutheranus vel fi paulo majorem ha-
bet poteftatem, & fit prasfes perpetuusin Synodis, claflibus vcl
Confiftonis multum tamen diffctt ab Epifcopo Anglicano. Epif-
copus Anglicanus mandante rege eligitur a Capnulo & denuQ
confecratur, quia Epifcopatum a Prefbytcratuordine diverfum
profitetur.Ecclefiarum omnium fuae Dicecefeos non modo infpec-
torfedetiam Paftoreft, non ullius particularis Ecclefiae ceu parof-
ciae, & folus fingulavi poteftate jurifdi&ionem exercet in omnes il-
las Ecclcfias eoiumquc paftores per feaut pcr Cancellarios , offi-
ciales , CommiiTarios & Archidiaconos fuos, nec ulla obligatione
rccipreca fubjicitur omnibus forte 300 aut 500 miniftns Ecclefia-
rum quibus praeeft. Mitto pompam,luxum,digmtatern faecularem,
Baronias & fimiua quae iunt accefibria ad Epifcopatum Anglica-
num. Antalis eft Superintendens Lutheranus ? Ntquaquam. Ar-
chicpifcopus An&licanus abfque Synodo & Epifcopts exau&orarc
«coepifcopos poteft, appellationesabEpifcopisfufTraganeisrecipe-
rc, eorumqucconfiftonis, & quatcnus Pnmatcs etiam omiiTo me-
dio, lcges etiam de Politcia Ecckfiaftica condere una cum princi-
pc&pleraque alia dcquibus fupra cap. 3 &: Cantuaricnfis habet
ICurias Facultatum & difpenfationum, Curiam praerogamae, Cu-
nam Audienti^,Cunamdc Arcubus,Curiam pecuhanumvHabent
Archiepifcopi pra?cedcntiam fupra omncs duces regni & omantur
"tmilo ckmentia;. . An talcs Germanici Superuuendenrcs Genera-
Rr 2 ks
F«37*
sot Epircoporum in Anglia
lesaut Provlnciales ? Nulhbi nifi in Romana Ecclefla habcnt Pa>
res Patres Ar.glicani. "Non tamcn diflimulandum eft Superinun-
dentium proftafiam prsfertim ubi perpetua , & qualemcunque y
quam habenr, poteftatcm, non effe probandam. Gualterus epifts-
laad Th.Bezamdicit Superintendentes Lutheranos in Germania
nimia poteftare arrcatos,adeo ut nihil non licerc fibi putant. Extat
epiftola in Erafticonfirmationc Theflum de excommunicatione.
Et alibi acrius invchitur, At non tnter Tontifices modi O* Epifcopos ,
dfjenfuiores illi nequam inVcniuntur, fedapud eos etiam, proh dotor, qui
f « Luctm £ i>ani?dii dottriaam puricrem profitentur . Quam procnl er.im ab iflorum
kcmii. tyi.moribus abfunt Suptrintendentes quid.vn , ju\ in multas Ecctt/uu jus
foiio 344? fibi fumunt, & non fohm iliis contra Chifli pr^cepttm , Verum etiam
earum mimflris fuperbl dominantur. Etcum muttorumconuptos mores
facilefcrani, eos tamenferre nequeunt, qui Vetm illud papiflicdt dofti ina
fermentum tmprobant, & fimpliciterlcteris Etclsfiajentsntiam tradunt*
Quam primum enim iHis Verbutum aiiquodexcidit quo crsjfc ijforum
cpmio pcrflritigitur, mox ccu Catcnes quidam e Ccelo delapfik eos aafuum
quafi tnbunalcitant, nec rationem dottrint ab eis exigunt.fsdut nondum
conVitti errorem & culpam agnefcant , pttunt, (? mhominum quorun*
dum yerba iurm cogunt,quorum auiboritatem ipffupra omnes prtmitil*
Ecchfut dociores atque Martyni emhnre Mant Quodfi obedue detrac-
^ tent,adar»icum colbquium aut difputationem Jtfe ojferant, & utrttio-
nes ipforum audiantur,poflulent ,tunc noVi ifli omntum doffrmarum cen-
fores maiori rabie ciccenjtapudprimipes eos accufant , ts* odiojis Sacra-
mentariorum (r Suermercrum nominibus graVatos ab Ecctefiartm mi-
mflerio deturbant , & cum uxoribm atque dulcijjlmis liberis in exilium
e\iciunt.Annon hoc efl confertos O- ancilUiin domo (Deipercuttre* M-
de his, quod iidem ilii amplijfimis flipcndiis ditati cum tbriofis av.licis :o -
mefjantur & iudunt, fame interim tantumnon pereuntibm multis lerbi
admmiftris, qui tenuijfimo Jalario tanquam pecudum tastores conducli in
diemttitant.Sxifcnmevidenus Lutherani tyrannidedefcribenda dc-
pmgitcerte moresEpifcoporum Britannicoruui. Siniiles funtmo-
r bus,licet poteftate impares finf,Si pumiiiones Germanicitantura
fceviunt,quidcenfendum, putas, le&or, deGigantibusBritannicis*
Nam illi ad iftos funt, ut pumiliones ad Gigantes. Brittanici eti-
am eo infokntiores, quod poteftatem fuam Te ex jurc divino habe-
re jaccitant , Gcrmamci tantum jure humano & libera paftorum
ceftione fuam mti profitentur.
In Epifcopatu Anelicano funt haec quatuor praccipuc obfervan-
da 1 denvatio poteftatis ipfius 1 fingulare illius exercitium 3 de-
putatioaliorum ad ejufdemexercitium 4 Extenfiva poteftas.
Quod ad primum attineu jurifdidioncm fuam ccnvant aRcge
immediate ut a capite & fonte, ficut Pontiflcii a Summo Ponti-
fitt. Poteftas junirii&ionis apud lllos cft tota in uno pontficc ut in
fuo
Dignitas & Potcftas. }$$
fuo fante, in inferioribus non nifi dcrivata & limitata. Sic & apud
Anglos poteftas jurifdi&ionis omnimoda eft unita coronx regiae &
acorona Regia manat ad CommifTarios celfae commiffionis, aal
Epifcopos aliofque ordinanos. Vir illuftris Edwardus Cocus affcr-
tot ftreuuus libertatum Patris , lcgum Anglicanarum peritiflimus
in Relationum partc quinta , nempe de jure Regis Ecdeilaftico ,
h*c habet verba cditione latina folio $. Qua omnia ( ncmpe mem-
bra corporis politici) lcx bifarim m Clericos (s* laicos di)>idit,quiutri-
que proxime & immediate fub fDeo fuo capiti ( nempc Rcgi de ouo
paulo antc ) ftib)iciuntur &* obftquuntur. ${cgium etUm politici hu-
jus corporis caput plenarit & inlegra poieflate , prcerogui)>a dr jurif-
diciionc ad fuum cuique bu)us corporis membro diftribuendum , cuiuf-
cunque lociac ordhiisin omnibus caujis EccUjiafticis Vcl fterularibtiA in-
ftruttum eft & atmatum,aiias totius csrporis caput non ejfet. Et per-
inii ac in fecularibus %*■ in foris \udicialibuA caufa temporales judicat
V determinat ):ixta leges jfnglicc temporales : itain caufls Ecciefiafti-
cis & fpiritualibusfcilicet <BUJpbemia apofta/ia, bcereftbm^fcbifmatibu^
Ordinibtis conferendis, Clcricorum admifftonibtis O* inftitutionibus, re-
rum dtVmarum celebratione, ritibm mttrimonialibtiSy {Di^ortiis, ftaftar-
diisgencralibus, decimarum jure, ey carundem fubtraciionibtis , oblatio-
mbuiy ob\>entienibuAyddapidationibtvs, Ecclefiarum reparationibus, tesft-
mentorum probationibuA, adminiftrationibtiSy fimor.iit, inceJiibws, foY-
nicationibus, adutterivs caftitatis opfugnationibtis , pen/ionibus, procura-
tiwibia, appeilationibus Eccbtft ijticis , pxnitentice commutatione , &•
aliis (quorum cognitio adcommunes leges Anglix non fpettatjajudicibtts
EccJcjiatJicis determimndte & decidenda? funt \nxta bu\us regniregias le-
get Eccleftafticas. Quemadmodum leges, quas yftbcnis ^omani tranftu-
krunt, cum ab ipjis compjobat* & confirmatce fuijfent, casritbilominui
\us ci\>ile ^pmanorum nominarunt ; utetixm 2^oYmanm phrafjue ipfo-
Yum leges ex ^ingHamutuo acceptas nomine legum W confuetudinum
T^ormanni(t biftgnierunt. Sic ilat jfngli* l^eges EcckfiaJiicM, quas ha-
bent, \eges ab atus dzdunerunt, ex illis tamen quotquot bic generali omni-
wn confnfu approbat* fuerunt , appofite &* refie Angli<e leges %gf>
Ecclefiaftic* appellantur. Qttod qnicunque ncgaVeritJdem dentgat 7(egem
ftenarUm babere poteftatem, juftitum in omnibus caufis fuis fubditis
ddminisirandi Ve! crimina & dtlitta infra boc regmtm puniendi. Ouia ,
vt \am iiquidoconft.it, detaminatio tot 0* tanti mnr.enti canfarumin
cognitionem legum communium non cadit &~ confequentir l^xtwn eft
abfolutus Monarcba.nec caput tuiius integr'% corporis bv.ius rr^jy.Senfus
cft, ut Rex in foris judicialibus caufas temporales judicai c< decer-
minat juxta leges Anglias temporales,ita in foris Ecclctiafrtcis cau-
fas Ecclcfiafticas & Spiritualcs judicat & dcterminat juxta leges.
Angliae Ecclefiafticas. Nondifputat virilluftrisan jurr rhvino ira
♦fot, ttlUum refert icges & infert quse fupra diiit. In eundera fetii.
Rr ; fum
5 io Epifcoporum in Anglia
fum Whitgiftus Epifcopus Cantuaricrfis fcribir. Jgnofcimus om-
t\fULp *%• nem jurifdictionemyPtwn babct aut exerctt ulla Curia in yinglia, fa>e ci-
titts fitJiVe Eulefiaflica excrctri nomine 6- autboritate Ma$eflatis 7[e-
pU O* ab ipft ut fupretn* gubonatrice dtficndtre. Itcm, Tfcginam excr-
cere fupremum fuum regimen in &mnibuscaufis, in civilibus pcr Canceila-
P rium,in Ecclejiafticis per Jrcbiepifcopos. Quamyis autem procedcndi
"* 3*x' formuU^ procejjus in Curiis Eccltjtcflias mquit Vir illuilris^//»/y2c^
Epifioporum &c nominibus >non fiquitur Curiu HUs nonejfe ^gis,ld
legem iuxta quam procedunt non tjje ^egis Lgcm. Sit hocexmptum in-
flarmultorum. Quiiibet Vfus Eranc. Tiig. k fubdit&in nomine <Lq.
mini fuitcmtur , & tamen ^tgis cfl Curui, ^omncs in ca proce/Jus
adfygis lcgcs diriguntur , fubditique quamplmin i CurUs ex 7(ecordo ,
Crdlia,* in Jnglia tenent , iuxtatamen ^{egis lcgcs & 7{cgniconfuctu-
dincs ineis proccdunt. Relationum part. 5 fol. 39. Videat plura lcc-
tor fupra pag.3 3 . 34. A&us igitur junfdi&ioms Ecclefiaftica? ex-
ercentur authontate derivata a Rcge. Si authontatcm illam Civi-
km appellare libct, tum a&us fpiritualis aaiurae ut funt excommu-
nicarc,officio dcftituere &c. civili authoritate peraguntur , quod
abfurdum eft,Sed cum impofTibile fit,ut elevetur fupra aaturam fu>
am authontas civilis ut fiat fpiritualis , fcquitur fpiritualem pote-
ftatem coronae regis unitam efie, & ab ifta derivari Epifcoporum
junfdictionem ordinariam. Poteft etiam Rex Epifcopos crearc
ablque capitulo, quando libitum fuerit. Annoius . Verementanus
ex eo inter alia, qubd Pontifex Epifcopos a plebe & Cleronon
ele&osEcclefiisprasficiat, aut prxficere pofIit,colligit, Epifcopa-
lcm poteftatem rn Romano Pontifice velut ln fonre contineri &
Mcnarch' ac* Epifcopos denvari. Libenter enim in fymanum pontificem , quod
Mcd Ub z. fylfC0P0S * pkh & clero non tkttos Ecckjtis praficiat , lelut m diUni
" ' ' juris tioldtorem inVolares. Sedmodum nen inUnis , boc quo prtflare
' P°Jfis» V**11 ea^m °Pemra h %egem Strenijfimum Magnee fBritannt* ir*
ruat. Iseniminregnis fuis tanquam fupremus Tontifex Ecclefiaflka
gubermt,quos placuerit Epifiopos Eccle/iis pr<eficit, nec eos Clero nedum
populo eligendos permittit. Haec di&a in Spalatienfem a fcriptorc
illo,quifquiscft. DeEpifceporum creatione, nominatione ima-
ginanacapituli eledione,cx* poteftate rcgia creandi Epifcopos abf:
que imaginariailiacapuuli elc&ione, diximus fupra capite pri-
mo , ut &de derivatione poteftatis Epifcoporumabauthontate
regia.
Quod ad fecundum attinet audiamus oenfuram Francifd Ba-
coni qui poft creatus Cancellarius Angliae. (Dutfuvt, mquit , cir-
cumflantiae in Eptfcoporum adminiflratione , in quwusnunquammibi
fitis fuiffefattum confiteor. Vna efl , fmgulare exercitium autboritatis;
filtera ejufdem deputatio. Quodad (Pritvam, Epifiopus confert ordims
/blMjxcemmHtticatfolut 9 jHdiwPfibti* HoOidrtkrejJeabfque omni
fue
Dignitas&Potefhs. ji?
fere in regimme exemplo,& proinde Verifimiie eft irrepftjfe degenerantibus
& corruptioribut feculis. Fidemm ftmmos ${eges O* Monarcbas fuum
babere Conptiariorum Senatum. 2\(ulla ett Curia temporalis aitioris na-
tur<e uUibi, ubiautboritas in unimpcrfona refidet. fBanctu regim, !Ban-
cutcommunis communium placitorum, O" Scaccarium( utar juridico- /„ t p4£
rum ftilo forcnfi in tranflatione , ficut Camdenus in Brittannia ) ,#7>
funt <Btnci vel fora pturiumdefinito numero judicum. CanceUarius An-
giu habet paraftafiam dttodecim Mdgiftrorum CancellarU. Magifter
generalis CurLe Wardorum babet Curiae fute Senatum p: &* CanceUa-
rim Ducatui. In Scaccario Dominut Thefaurarim rum Canceitario &•
fBaronibus conjunguntur. Magiftri ^queftirum femper uno piures.
Ajfiffarum juftitiarii femberduo . fiomimu prtfes in timitanea regione
O* plagaSeptentrionalihabet Senatum. Camera fteliata eft coetus con-
fitiariorum fygis (Dotninis Jpiritualibus &* temporalibus afterjks. Ita
ut in omnibus Curiis aui pr*cipuus,femper babet coUegas aut AJJeffores.
Simitereperid poteft in atiis rite adminiftratv apud exteros regnis ub%
juriftittio adhuc magis diftribuitury ut in Curiis (Pariamentorum GaUl*
£r atiis locis. Nemo negabit a&us, qui exercentur per \urifiiittionem E-
pifcopi non minoris effe momenti,quam qui in citilibus curih . Ttym ho -.
tninumanimcemijoru pretii funt quam corpora, pc etiam exifttmatio.
Habentfuas infirmitatcs Epifcopi necexempti funt a communi ilta mate-
diHionein omnes tibentes denunciatayVa foli, namfi ' ceciderit drc. Imo
commenda-
communt-
in Conciliif,
aque ac Ordinum in Comitiis. Vnde igitur fingulare ittud \urifiiiStionis
exercitium * Certe \udico, <& non abfque ratione3ut arbitror.quodab ini ■
tio non fuit ita, &* quod!Decanus & Capitula erant conciiu yixta Epifi
roporum fiedis & Cathedras , erantque iUis frejbyterii & ConpHoria3<s*
fmmifuiffe ftnon inodo rcdituum & bonorum adminiftrationi , fideti-
<Wi? muttomagis JHrifilictiomEcclejiaftic*. Sed iliud probabik eft
fDecanum c* Capitulum , in rebivs qu<£ lucrum & mundum fipciia-
hant , periinacins adbafijfe Eptfcopo , nec Jiirm iws amittere )>oluijJe.
Sed quod ad \iviJdictionem quia atimabant rem laboris & affidu*
infpefiionis pienam , pemiferunt Epifiopo irreptare, & ttfurpdre idcuco
durat unum, intcriit alterum. EtVideiuusPontificem %omanum , [fas
eft ab bofte doceri , &> abjqut dnbio primd Ulius Eccieft* inftituta trant
praftantiffima ) omnem EccLpfticam \nrifdittionem exerccre quap in
Conpfiorio. Et ex quibus confiftit iftua iilius Confiftorium, yionne Trcf-
lyteris VaroecUnis f(om<e, quife Cardindes indigitant, a Cardmibus mun-
di. quia Venditat fe uniVerfeiem totius orbis Epifopum. Aique tterum
quafiiam ejus umbras durare Vidanusin quantum Dccanus &> Capituium
!Pro forma etigunt Epifcopum quod in \urifiictione fummum tft. <s*
quody quando Epifeopus conferi crdines , fi qui fortuito a.ifunt foejby-
hri ,
3ii Epifcoporum in Anglia
teri, afoocat, ut una cum ipfio manus imponant, & qu<cdam alia ptrHicu*
Imafiunt. Idcirco id lidetur mibi pium <? <t<fuum , & prima mltitu.
tioni conftntaneum,ut Epifiopiin caufis graVtoribus, & auoe fpiritualem
poftuiant di\udication7,ut ordinatione,fifienfione ,de priutione miniftro-
rum,excommunicatione ad gcnuinum & proprium ufium rtftituta , ui
pofi indicabitur , ftntentia ftrenda in lalvtitate matrimonii & legitima*
ttonibusyjudicio caufiirum cnmnalium, ut Simoni<etinceftus>blafipbtmU
&*fimilium>non debetfolus O* alfaue affiftentiaprocedcre. Quiarticulus
refortnationis talis cft, ut inftitui pojfitjineftrepitu,& res tllius natune,
quce addetrohur Epificopis , gratiam\com\iiabit infieriorum graduum fra-
iitisy & fceliciorem prccejfum &* detcrmimtionem cattfirum gua agi-
tabuntur. Et ut optarem robur illudaddi Epifiopis tuit in Senatujta non
indignum eft Majeftatis ieftrce fygice penficulationt , num coniwire
juJicaVeritcorroborundumgenerale Clcri Conritium domum ConVccatio-
nis, cu\us potcftiis tunc cum pars \egni fufittta erat ob bomrnium non
Vtultos abbinc annos prteftitum Vontifici fymano, cohibitafuit, aui #r-
do nuiii jam cedctin fide &* obfiquto erga Maieftatem \>eftram. Vbi
hicdicicur Decanum & Capitulum , primitus fuiffe Epifcopo a
Confiliis,intelligendum eft cumprimum conftituerenturDecanus
cx Capitulum , non cum primum inftitueretur Epifcopatus, mul-
tbminus cum communi omnia Prefbyterorum confilio gercban-
turabfque Epifcopo. Prefbyteri erant ante Epifcopum , & cura
primum Epifcopi Prefbyteris praepofiti funt , fimpliccs erant prx-
fides, &: quafi Decani. Non erat alius a Prasfide Epifcopo Deca-
nus, nec difTerentia erat inter Prefbyteros Cardinales & non Car-
dinales, Canonicos & non Canonicos pcr rrjulta fascula, ut illi non
ifti effent Epifcopo a confihis , ut oftendimus cx ipfo
Bellarmino capite fupeciori , & cx Fildo Hierarchico, fed
omnium totius civitatis Prefbyterorum confilio omnia gere-
bantur , ut fi jam Londini omnes miniftri parceciani conftitue-
rent una cum Epifcopo Senatum EccleGafticum , eumquc
pro totali civitatis parcecia,non pro Chorepifcoporum ditionibuf ,
Tantumabeft , ut inftituta Romana? Ecclefia? prima fuerintpra;-
itantiflima, licec refpe&u Monarchia? Pontificia? valde fpeciofa, ut
ille dele6tusquorundum alios Paftores legitimos regimine fuarura
Ecclefiarum,qu£ ipfis prse ahis chariores erant,fpotiarit,a commu-
nictiam regimine extruferit , & Cardinalium dignitatcm ampli-
ficarit. Ex Babylone llla myftica fede Antichrifti prasftantiflirna
regiminis iuftituta non expedanda,necpetenda fuat. Cardinalcs
illi tamen erant Prefbyteri Parceciani, & Diaconi civitatis Roma?,
non ita Canonici ceu Praebcndarii noftri in civitatibus Epiicopo-
rum fcdibus : Sed & capituli iftud commune rcgimen tandem
ctiam exoJcvit. Quam pcriculofum igitur eftrecedcre ab eare-
girainis forma , quas prsicripta cft in divinis ubulis,& peregrinas
aiias
Digfiitds & Poteftas. 3tj
siias comminifci regirainis fpecics ; Quod dat poltticus , acci-
pimus, & cujus pudcat Epiftopos Anglicanos,qubd Pomifex Ro-
manus omnia adminiflrcc quafi in Confiftorio , quod habcat Sc-
nauirr, Cardinalium , quorutn confdio utitur, ilh nullum Senarus
ufum habent nifi cnm agilur de diftrahendis Eccleiiae bonis,requi-
xiturCapituli confenfus. Ec qualisqu&fo illaregiministbrma qua»
jne in reipublica bcne conftituta probatur. Pcpim , [ufpcnfioms% ex- ^nnt'i0 sJtm
communicationes in confi;taio Epifiopi procedunt ab autbonUte 6- ju- 1Jt ■ chriffi*-
dicio uniui Epifiopi , fi *dfit% M afintentia &• poteftate Vmrn Gine-
rin nonpotcft in rcpubiica,ubi adminiftratur juftuia in caufis cri-
minalibus alicujus unius iubditi minifterio. In foro juris quod
Bancum Regium vocant , oubd Rex in eo praefiderc folebar, Ca-
piralis juftitiarius Anglia; folusabfque tribus velquatuoi allciTori-
dus luftitiariis legem auc ftututum interpretari non potcft,ubi ori-
tur controverfia de interprctatione legis aut ftatuti, k'd poffunt alii
tres,fi inaliam cefTerint fententiam, forum rrahere m fuam inter-
pretationcm, nec poteft folus in reum poenam decernerc; ntd prius
confuentem, aut duodecitn virorum,quos juratores vocaot,inqni-
fitione examinatum. In foro, quod Bancumcommuncm vocaiic ,
quia communia placita inter iubditosex jurcquod comtnune df»
citur, in eo agicantur, Capitaiis juftitiarius fimilitcr habct juftitia-
rios afTeiTores trcs vclquatuor. Et nonne fiatis conttat , inquic ipfe Qsf. hb. jj
Douna.nus, quod \udicesii $ mco fygio aui communium placitorum , *ag. 143. '"
qui fiint luiiitiiriorum Cipisalium pardftat* eorum cuiiibet conjunHi ' '
fitnt, ut ad auxitimdum in recte adminiftrando judii ium, ita etiam ad/e-
primendumtncpro arbhratu filus juficet, In curia Wardorum ccu
pupillorum prae:er MigiftrumGcneralemhabent Superviforem li-
bcrationum.rcccptorwngeneralem. Atcornatumccu Advocatum
generalem Scaliofu Sic in aequitatisforis, uc in Canceiiaria & Cu-
na requeftarum ubi paupcrum Cx regiorum famulorum caufa; cog-
nofcuntur, func plures. Percurnt fiuguia juris 6c sequi foraufquc
ad mfima in regno Anglicano Auercor politia; Chnitiana; , 6c
oftcndit jus adminiftrari in fingulis pcr plures,non per unum. Ali-
undc igicur, Babylone ncmpc, advenic finguiare Epifcopi auc ejus
CanccllariijAFchuiiaconi cjufve officialisrcgimcn. Nam non coa-
gruitcum regirnine reipublica? Anglicana;. Non haBcdico, quod
regimcn Ecclefis vellem conforme civili, fcd quod pudcrec Ecclc-
dafticos ea regimims formauiiquam bsncconitituue Refpublica?,
quantum potcit rieri,repudiant.
Quantum ad tertium, nempe dcputationem atrinet, Epifcopus
AngUcanus ipoiiatis confiftoriis& Decanasuuru claificis Prcfby-
^ f tcriis
3 14 Bpifcoporum in Anglia
teriis fua poteftate , etiam Capitulo, quod ipfius Senatum &Pref-
bycenum vocant Hierarchici, omnem ipforum poteftacem fibi foli
vendicavit, quam tamenfolus cxercerenon potcft. Sed quia one:
ri impar eflt neeeiTe habet poreftatem aliis communicare. Nec re-
mittitad Prefbyteria & Ecclefias jura (ua, fed tranffert in novi-
tiam quandam prolcm punotibus feculis ignotam, Vicarios, Can-
ccllarios, Arclndiaconos, Officiales & Commiflarios Decretalium
Romam Pontifkis excrementa. Pedum Paftorale apropriis pafto-
ribus abftulit, £v tradidit in manus extraneoru,quibus ovium nul-
la cura. S.ed pergat politicus in Cenfura fua. Quod ad fecundam
circumftantiaui, ntmpe deputationem autbo)\tatis ipforum y attinet, ne-
que iliim ctrtntn <s* firmum fundamentum Video , ut qme ab ex-
emplls & ngulti retti regimmis aiiquantvhm difaepet. Eptfiopm excr-
cet y.oifacl iomm fuam £>er CanceUariurn yC 'ommiffarium, Qfficuks crr>
VidimvA m omnibus per orbem legibus munera qua? rcquimnt pcri*
tiam & fidem non tranfferri aut exerceri per deputatum , np
exprefie contineatur in Origtnaii Zr eo crfn babctur legitimum. Nullui
unquam iudex in uUo foro conftituit Vicanum. Epifcopm efiiudex, o*
quidem natur<e fublimioris. Vndeigitur proVenit , quod aiiumfurrogat^
cumfiduciu omnisy utdicTumy fit perjbnalis £r inbctrens , ncc in aliuni
tranffni pojfit. Cwte quod ad iftud etiam, Ab initio nonfuit ita. Sed
probabile efty cum Epifeoii nimium fe addicerent pomp* bu\ws fieculi 9
Cr ehaderent Magnates in l^egnis , Tnncipum Confiliarii , deiegaffejum
rifdiStiones quee magis propriaerant , ut rts conditionis longe inferioris
qu*m qu<e amplitudmem fuam iUuftrarent & tunc inftar \egnm & Co~
'mitum 'Paiatinorum ^otebant babot CmccUarh f w judices . Std c xem*
piis Tfegum <sr Mngnatum fe tuen ]ure non poffunt. 2^-mi dua funt
rationes , ob qtas tftges adminiflrant jusperjudicesfuos, lictPtyft fint
fummi judices. Trima eft , quia officia fygum funtmixima ex parte
htereditaria Et eft regula jurhyquod officxa bdereditanafunt resy qu<e ma-
g's intereffe quam fiduciamfonent, quippe qu<e muUer%bmy infantibmytu-
mticisy idiotisy atiisque,qminepti funtad y.irifiiJionem per femetipfot
exercendamy dtfcrri pojfint , v proindc fecundum otnnes ivges talia pef
delegttos admihiflrari [wjjunt. Secunda ratio eft propter jurifdictionis
fu<e amplitudinem qua tanta eft, quantam Vei lyatalium a ma\oribm aut
aD-ogliclii jut ejfccerit. Idcirco Mofes, quigubemator crat popuii ncn
nieo numcrfi e\ufque congregati unain caftra non per proVmciaA o- ci-
Vitatetdifierfi, <f ipffpiritu extra ordinem inftruttuA , non tamen par
e> d foius regtndo per fi populo , &* \udiium minislrando ftdcon/ith
fueri fui ^ethronv a fleo probato fubftituit Seniores Qr \udices : mutt$
fttigis id poffuntaiii%rgcs &* (Princi^es. Eft & alia tertia ratio a vr*~
ftnti mftituto non Vaide alient, nempe quod f{eges Vel 1{irumpubL fua-
rum rcff)i-et-!y isl patrimoniorum fuorum ampiitudinh ratione funt ple*
tumque mcaufis jtartes t vtunc \udicts ftant medii inttr eos eorumquz
fubdiips.
Dignitas & Potcftas. 3 r
fubditos. Sed in Epijcopo nihilhorum firmum eft. Nam primum mw
nus eft eiettibum tr a.i vitam , von patrimouiale , nec hareditmum mu-
nud pcriiia, fiducia, & donis idoueis digttum. Qttod adficundim ratio-
nt,y>erum eftjurifidtttionem tpfvrum e/fe latam o* amplm,& quodhota
ipfis ihVidenia funt fecundum ojftrcm naVandam tam in \>erbo & dottri-
m, qukm m )*rtfdictione (sr regimint : 2^on tamen capio , pofito , quod
)udicia in Curiis adminiftrentur fincere W abfque artibm obliquis exco-
gitatis admuitipi:cmda6 caufits ob feodorum ccu falariorum quaftum ,
quin tamen Epifcopus in caufis ma\oris momenti per fi \udidali munere
fungipoftt. bfym octtlis noftris cernimus CanceUatium jfnglia expedi*
recaufaiaquUatis totius regniy quod non pro\>enit a praftantia perfina
bunoratijjima, lUtm, qui nunc locum iltum pojfidet , fidfimper itafnit ,
quamVu magis aut munus onerofum lit/ganti , qud magis \>clmii:us
\>aiebat iUe caufiu expeditndifacultate. Si,quodante dittum, oportere E-
pifiopum laborando in firmone & doHrina horas,ut plurimum,coUocare,
ntorqueatur , regero , c^ CanccUarium negotiis %egni maxima ex parte
otitim fuppeditaffe , quippe quiplcrumquetaies erant,ut inipforum confi-
liaa ^eges noftrimaxime recumberent. M Epifiopus , cu)us ditio non
tam ampta nec iites adeo multipitcesyubi referendi beneficium & certiorem
reddendi per UbeUos ultro citroque mijfos inter tiros delettos (y idoneos
*d attionum procefjus maturandos , aliaque ad\umenta , «7«^ ordinarie
occurrunt in \urifdittione, obviajunt, ipfi munusfuum oliie poteft. Eft
&* aiiudadminiculum. Caufie ad eum delatafunt dt > dccimis, l?gatis% bo~
norum adminiftrationt aliifque rebus teftamentarus , item matriwonia-
Ubus, miniftrorumaccufationibks adfufpenfionem , deprihilionem , aut
degradationem tendentibus, fimonia, incontinentia, harefi, prophanatione
Sabbati, & id genus ahh,qua aliv offendiculofunt. Harum duaptima,
meo \udicio, cateris alfimites fiuntnempt de decimis , & teftamentariis,
Sunt enim res n.itura fua temporaies e^ emolumentum afferunt , ticet
temporalium \udicum benignitate &* ltenia permiffttm fuerit Quriis Eccie-
Jiafticis iis fi immifiere. 'Prioribus, ut Ckrici poflent contenderecoram
\udicibus fidspro eo qnod adfubleVanda \>ita fubfidium datumerat To-
fterioribus , quu defunclorum tcHamenta exequutioni mandanda curare
opus pium habebatur. SedquodadiUa6 duat attinet^oteft Eyifiopus abfi-
quegvaVtore ullo periculo deonerarein \udices ipfius ordinarios. Exifiimo
ttiam fic futurum ut iites iUa mn\orem numerum ccnficerent. Quod
caterat attinet>quaperitiam & dijudicatiommfiiniiiilem dcfidcrant tra-
tione natura ifefirum, avt offtndicuii quod ex eis ontur, aquum cft, m
\udicio ut jfudientia ( fic Oanoniftae dc judicio Epifcopali lucuun-
tur ) non nifiper Epifioi um tpfvm concedatur, adhibitis, ut ante fubiadi-
catum, paraftatis. ^ectjfarium etiam effet, ut CancdUnus, attt alius qtu
fimilijub Epifiopo fungitur munere,)uris ciVuis peritus , ij.fi ^ecxret ad
tum etudiendum infotmulis \wis & praxtforenfi Cttrta : quod fifiercl
tninis necejfam ejjct Ojficialif Curia , de qua tot iam txcitantur querela.
Sf z Si
3 16 Epifcoporum in Anglia
Si caufle iliivA gennis ante dtft<e ad Epifcopalcm AudieniUm defcmn*
tto y nugatori* lites rtprimtrtntur, & catfle ccmpettntes n>a)ori grali-
tate cs~ (incmt-ite difcptartntuY. Pcliritus ifte abiquc dubio plura
dixifTct in deputanor.Gcn iftam, fi non cavcncium fibi potius
duxiiTcr, ncnimia hbcrtarc fibi cicarer periculum. DixiiTet divi-
dcndas & conrrahendas clTc D;cccefes , ut Epifcopi faclius per fe
muncrc fungi pcdiiuunacum aliis ur in Senatu. Dioeccfes amplio-
^, . /i rcs funt quam utcas brachiis fuiscircumrl'.£ti pcdinr^pertinacicec
• r rutr.cn retinenr, nc quici ckiu ad luxum cc poir.pa,Dicir Duarenus,
lb ' a ^t{,-'acc ta \wf']tii° *b Epf/cepis ip/is nunc exucitur , quod cLiw non
* * foiummagHacurHgralitatc &* ijec&re, ftd etinm Ltnitate ac JimpLicitate
fitbat , fal a lic.uiis quibufdam luruftcis , qui oJfciAes Vulgo dicuntuY.
Qucxum auditork calumniis, impofituris, acflicpbufotenjiiui % qua-
cunquercgia, ac prophanat',ibun.L:alcng< Jupcrant. Non dubitota-
men,quin, fi Epifcopi ipfi lnconfiftcnisiuis excrccrent jurifdicli-
oncm fub larvatagravitategravior graiTaretur tyrannis. Epifcopi
Pontificii & nunc Sc fuperionbus fa-culis pctfonara gravitate An-
. -. r elicanis nofti is non inferiores , ck ramen crudeles rycanni, de qui*
flfW^ ■ Bus Lutherus. Ftrinde habet in Epifiopi* malis & impiisy acJiSatanaS
fatjo voKti- ^ .~ tnitratws & annulatm in Caihedra fidens popuLo imperaret. PoiTunc
•, r lgitur Epucopi Anghcani majori cum gravirare iedere m coniifto-
pij-.opor* fj-s g, Curiis fuis quam ipforum Cancellarii aut Vicarii, quia ma-
■>■*•*" ^10, jori cum pompa &habituPharifaico, (cd non minori tyrannidc,
quod,qwanc'o &; ubi ipfi exercent jurifoi&ionem , oftendunt, nec
majori fincerirare , quia forte denarius CancellariincnccmperiC
dignitati Epifcopi. Major & magis gcnuina gravitas , majorquc
fiuceriras ciTer fi praefideret SenatubEccltfiaftiuis.Quod ium con-
fulit politicus ut Epifcopus utatur confuhorc Cancellario aut cfE- *
ciah junsciviiis pcrito ad erudienducn Epifcopum , ck ut ita fiac*
necetTarium ciTe aiTerit, idcm tftquoc. Bilfonus olim refpondit.
2)e puhtrn, Q!i<c b'*e dtwtniia cfly inquir , Tnjbyttiiis Itfiris tarum ligum adrni-
ctfp.14. < *;. nijiraiiomm ui' utn quas nuuqttam pojjuntlti LgtreVcL intiLtigen Pii-
3^4. 5$ % . mum eosfholis edoctndos tradttey demdty cum Ltgi n i cas fientiam naffi
fm . int ad yicademiaA dcducite , poflremo ubi tantum ftudio profecerini
ut \mfetundum cas dicere pojjint , pofluiationcm pto tis inttrponite W
ci > lis curi* loco iu qu>ui'et T ngCLtfubjtituantUY. Fingir xck licantt.in»
Quaji Ve*o Epjcopi lnfltitantam ) >risfientiam habcrent. Rcfpondct,
Eo ntagis CanceOariis .lifjut \ui feritis opm habent. R< gero, E^ ma?-
gis Prt ii yccn.: Cancellatusalnfque jutifperitisopushabcnt. K. ra
t(»oeni juiv pciTunt Prtfbyteiia u 1 Canccllario^oniultor^ quc- E-
fifcopus, Imc; Epidopus non modo utuurco utconfultorc fed
c :am judice. Nanutum abfente Epifccpo juc icat Canccllanu*,
ablcnre ArchicUacono officialis Pra?tcrta ncm inftuur. ur tcmpa-
catio it/lum lntcr confiftuiiu Epifcopi 5: cci.fiftotiuni P«iceciaru,
{cd
Dignitas & Potcftas. 3 17
fcd eriam inter confiftonum Epifcopi & claffica Prefbyteria, in-
ter confiftonum Epifcopi & totius diccccfcos communc Preiby-
teri jm,quod concilium potius vocandum. An non lfla uti poffunt
confultorc Cancellario aut alio jurifpento. Scd nugatur Biifo-
nus. Removcantur a foro Ecclcfiailico Decimarum, ceftameiito-
tum, legatorum, & fimilium caufarum judicia , & runc non opus
crit Pre!byt<rus vel Paroeciauis vcl claflicis jurifpcritorum confi-
lio. Canones de ordine Ecclefiaftico & pttefercirn «c orfjudiculis
removendis & purganda Ecclefia pauci funt , quorum pevici paflo-
res omnes, ctiam Semores, faciledf: poffunt. Qualcs quadb funr,
Canones regiminis Ecclefiaftici, quorum lpfi Epiicopi lgnarifunt,
qui fibi foiib vendicant gubernacionem Ecciefia? ik. proindequibus ?»*« *• J?»
opus eft confuironbus jurifperitis./» eodem articulo occurrit dubium, 8f. art.y
inquic Cajetanus , An Epiftoptn debeat cffc doctus & docior Tbcologle
dn \uris CiHomci. Ad hoc quidam dicunt , quod iictt priftts Epiftopis
ih tgisftientia Tbtologtca conVcniebat, quamfcicntiajuris, quia opm erat
contn bxreticos Tbeotogice giidio percutere, bodie tamen qnia migis accU
dunt quaiftioncs fpeUamcs ad \m qutm cui fidem , curihenil tnagi^quod
Eptftjpi fintin\ure periti. S.d bilonge aberrant , tum quia ojficium
Eptf oporum, q-4od eis in conftcratione tmponitur eft p><edtcarc , matcru
autem prte iicationit non eft yti^fcd Evmgclium,diccnte <Domino,pr*di-
CAte Ebtng.lium, fub quofacra Scriptura comprcbenditur , quct eftVere
C? proprit ftten'h tbeotogij. TS^ecmintts tcnentut bodiequam olim Epift
copi ad preedictndum , quia non mintvs boiie quam oJ$m boc imponitur ,
jjHtmtisbodietanta ejl abufto,quodnonfit qui fticiat fcre ufjue adunum.
Tum quia magistcnctur Epiftopm ad docendum populum ftr\>are ea qud
adboms more* fpettant , qict Itfm Qhriftm mmhvit ftrl>iri} quam do-
tere bomines Canones facros , quos non ipft (Dominm fedbomincs edide-
runt, Et infra, Et proptena dito quod bo/Gc ceffaffent quaifiones fidti
maximt ttmcn necejfitatefr dolh'm<e morum. Sed cum Epifcopi finr
Re&ores, & fedent ad gubcrna.ula Ecclefiseexpeditut non modo
theologia? tkd ctiam jum EcclefirtfHci periti funt ( jus ftercoLeum
DccrctakiumaMcga--nus Ror.iam ) ut pedo Paftorab pofut regere
ovcs ipfi commen iaras. Alioquin cur aufcrrerur pedum rtins Pa.-
ftoribus & tra icrctur Epifcopo, qui eo uti ncfcit nifi adhioitis
coafultoribus ^uris Canoni i autcivilis peritis. Nonefl Epif.opa-
tus regnum hsercditar^um, ut propterea non Cn neccffana jlh jur s
Ecclcfiafti:i pcrtia fi.ut m regnis hjcrcduarivs imp;:iacquan.ic qu*
mas, quandoquc focmina, quan ioque pucr, &: idco juns p^ntn
non requsntur neceffario , fed in ehgendo EpiCcopo cligitur perlb-
fias induftru 5c peritia. Raro conctonaorur Epifcopi Anglicani, &
quHetn ib bac opere dtfti trunt, qnia nuiiim ant minhmm fui munah p
pirtem exiftiinanti ut refcrt Rcplicatdt ifi f^cunda Rephca contra *' *l PdZ\
Djuji, Rvdeamuseou.idedi^rcfTi fumu^.Epifcopi An^iica.ii nori ll
S f > moda
3 1 f Epifcoporum in Anglia
modo utuntur Cancellar iis & jurifperitis utcorifulconbus,fedetia
furrogarunt ut judices. Atque haec de dcputatioue jurifdi&ionis.
Quod ad quartum attiner, extenfivam neirnpe EpiafLOporum po-
tcftatrm, Dioecefes Anglicana latius fufae funt^quam ut in ns con-
fcrvari poflit vel legitimu & ardinarium parLicularisullJus EccJe-
fix rc"iraeti ( nam omncs Pareecias Dioeccfcos unam conftituerc •
Ecclefiam particularem dicunt Hicrarchici) per ccmmune Pref-
byterium , vcl cxtaordinarium totius provinciae perConcilia Pro-
Bf foliteia vincialia. Conflat binc, inquit Parkerus, ne ipfas quidem ProVincMS
Ecd.li.s (4. Veterum Metropolitanorum* qutmuitos Umen Jub ffi Epfiopatm ba-
xyfett %t.buerunt ad<,o ktas fuiffe> Mnunc Epifioporum jinglicanorum (Dixce-
par.z92. ' fis fitnt. Q^ tn*>n non mo^flU7n putaret \eitotam (Dicecefin Jnglica-
fscl.13.pag. n*m bit in anno conVocari i Idem, Quorum , nempc Archiepifcopo-
xS7. ' ' rum ck Enifcoporunn Anglicanorum, circuitmimmoderatm efl y ut
Camd. Bnt. qid ad^opim jfngiicanamillarianonnunquam porrigatur. De Ebo-
edit.Francof. racenfi hcec refert Camdenus. laminde Ecclefiaftwa dignitas inhac
fn 8 \a. 570. *?& conVaiuit , paMioqne ab Honorio P T. miffo fatta efl cilitoA Me-
trobolitma, quxp)<tler duodccim in jingiia Eptfiopatmyin omnes Scotia
Epifiopos primatis jurefungereturifid ante yuingentos annos defecitajua
Metropoli Scotia&ipja Metropoiisaiios licinos Fj>ifiop(itmttenues ilto»
quide zr fire umlratiles ita deVoratitut ]am \fiiu infua ®r*cefi babeat
S)uneimenfimfiiiicttj CeftrenJe^CariiolenJe.O-Mannenfim fiU Sodoren.
Je in Mannia infuia.Vnus igitur Epifcopatus, Eboracenfis devoravit
a!jos7 tcnucs quide,fi conferanturcum Epifcopatibus,qui jam func
, iri Anglia, non tamen tcnues, fi refpicias regimen Ecclefije. Fceiicio*
8e ciMit Dei res ejjolt res buman* , fi omnia regna effent parVa &> concordi hicinitate
ltb.4. cap.if Utantia^ft Auguflinus. Sicck Ecclcfias rcs foelicioresefTent, fidu
vidererur unus Epifcopatus in plures. Apofloli non alias particu-
larcs Ecclcfi&s inftituerunt , quam parvas, anguftis finibus conclu-
fas & concordi vicimcate ketantes. De Lincolnier.fi Dioecefi fic
Jtritann.pa. fcribit Camdenus, Horum <Dt(ecefis non contenta angutti* iUisfinibm%
43o< quibm hi primiti)>a Saxonum Ecciefia contenti erant Epifiopt Sidua,-
ceftrenfis , qui buic ctgro prjjuerunt , tot regiones complexa ett Vtjius
magnttftdine laborarit. Et hcct Henricm Jecundm Eiieufim 'PtoUnctant
& Henricus 8 Tttroburgcnfim detrctxerit , jurifditiione tamen &> comi^
. . tatuum numero , totim jingiite iongl maxima etiamnum cenjetur , Ct*
jlj farocbiaies EcckftOA 1247 tn Jua <Dio»ceJibabet. EtLinduodius , Vbi
lyn exeo e enjm conficttur Cbrijma tn Ecclejia Catbedratiquadiftata ioco tBaptijmi
l.i. titu.o e jr0Yj*anper antum milHaria Vei ampiim, ut eft ponere exempium in <Die.
faeiaun . cefi nncoin'mft y noneftimputandum TrefiyterofiVe Curato , fi tn ipf*
cap. um J4- - ra^at0 ftmfto non habeatnoVum cbrifma , cnrn e/Jet impoffilile & ad
ui\n , e imp0jjiliienemd obligatur. Vides non polTe obf rvan ftatucum Io-
quanto ci tus ^annls peccham , auod Vrejbyteri per fe aut per Diiconos aut fubdiu
conos a hcorum Eptfiopii annU finguiii *ntt fafib* foknnitatm Vel
citius
Dignitas & Poteftas. $i*
titim fieri p$terity ficrum cbrifma fingutvs Ecckfiis peterc teneantur,
propter Dioecefeon quarundam ampTicudinem. An ctiam inftituti
Chrifti & Apoftolorum , quibus omnes Preibyteri communis re~
timinis participcs effe debent, violanda funt potius, quam ditiones
pifcoporum minucndar. Gregorius Auguftino Anglorum Epif-
copo, rcfponfo oftavo, Fraternitatem tuam ita \olumm in jlngtidJE- c'iM®* <fi
pifiopos ordtnare , U ipfi fibi Eptfcopi longo intcrValb non dis\ungintur; €m
quatcnus ntilla fit neceffittu , W in ordinattone alicn)ta Epifcopi conUnire
non pojfint. t\am Epifcoporum ordinatio fine agvregatis tribus Vci qua-
ttior Epifcopis gcri nondebct. Addendum erat & ut vetcresalii Ec-
clcfiae canones* fi non Apoftolorum inftituta , confcrvari pofilnr.
£)ua6 habet Anglia ProUncUi^rcbiepif opatus ttem duos Cantuarienfcmt M£» iog,'
nimirum.totius Angiue Trimatem &* Mctropolitanum; ir Eborxccnfcm^
mdbrnifithftnt 25 Eyifopi ; Canluarienfi 12 , Ebornccnfi trcs rcliqui ,
lic Qimdenus in Bncannia.Epifcopatuum Anghcanorutn plcnque
plurcs comitatus obtinent,Licolnienfem omniura maximu fex ter-
minaiu Comitatus. Francifcus Godwinus Epiicopus Landavenfis
in Commcntano fuo dc praelulibus Anglwc , iv\ Imitce Epifcopa-
tunm vctcrum numerat 52, modernorum 26. Vide etiam lo&ot
o^uaaex Muriceeo actultmus fupra p.30 32.De incommodis tk -inju-
ruscxrcnfivKpoteftatis cgimus capitc luperiori.
Sunt & alia prarter quacuor ifta obfcrvanda tn Epifcopatu An-
gltcano ut pompa&dtgnitasaliaque qua? in fequentibus nobis oc-
currcnr. Ha&euusdc ArcbiepKcopis,qui fic di&i cum additione,
fcquuntur.
Epifcopi fimpliciter. Quprumin Anglia 24.. Qup-
rum confiderandus ftaius in Republica, in Ecckfia.
In Rcpublica, Qupd titulum habent Dominorum
ratione Baronia? bpifcopatui anncxa* ; Pra?cedcmi-
am coram aliis Biaronibus in Conventu trium Or-
dinum, Creterifquecongrcffibus*
De titulo Tiomhiorum, my Lords , diximus fupra pag. /47? f&
Hfc dtcicur Epjfcoposiftotiujlo ornatcs Cltiorfc BtromsB -Enifco-
parui anncxac Prgdiorum Domim non fu»u Bpifcopi , fcd fo-
ltun modo ufufructuant. Noncnsmpoteft vciidcrc, afcerifcffe; do:
nare, perrmsurc pro fuo arbitno. Qttjecuiiqn? olim Jon ttapluMl
BccLtiarad pium ufum donaba^Tur. Prajdia 6C polfii ..v.s ve<»--
debant D^mtnu Cv ^rccu p'>fuerunc a fvte pc des Apoftolorum,
(fcjlquam rctmrc cppit Ec iefii b;i\ufm^ii poff.jjioncs , u >f Dt ^uhl.
fumEcctf\$fyomniium\quwnm'£)ominMm)>c\uMtr*njytf n 9 cdp6%
ntnttum VoluntMm bfim £< cl ffm . Lt dumdico in-EukfwmjnlcUgQ num, 10.
€&m rftigujtmo, nm E/fiopos, hqu ptUtoi-abos ^nxnjdcndeihm >oi-
l.i:>
320 Epifcoporum in Anglia
kgujnon Ecclefi.itticos folos , fidtotum cottum fidetiunv. primum quidtm
er immedtate particuitrium Eccttfiarum. At profecio a dominis donmti-
bus dominium tn totam Ecclefinm atijvam particutaremyhoc eft in fofttm
totumfideiium ctctum iliius Ecclcfi* tranffirri ptanum eft, auia tntenth
eorum emnium eft, nt boni h<ec \>fui cemmunijfimo Ecciefiaftico inferui
jtnt : 6r in Ecclefiafticis homtnibus Ecchfi.i tpfi nunquam ccgnriit di*
ampotcftatem , anim mera & ftmpticis adminiftrationis, zit Spalaren-
fis. Bona it aque Ecclcfiaftica iunt bona comunitatis, & dominium
ipforum eft penes totam communitarem illam particularem, qua-
tenus eft communiras fpiritualis & Ecclefiaftica non temporalis,
qua? tota commututas eft prima & immcciiata Domina fucrum.
bonorum, &. licet totus fidelium ccetus fit horum bonorum Do-
minusquoad pofTetfionem,quoad ufum ramen illa pars fola huius
coeius ir.sbonis fruitur, quaMndigec&ex Evangclio vivercdebet
ut paupcres &1 mir.iftri, quorum r.nuseft Epifcopus. Nec eft ab-
folutum ipfius Ecclcfiaedominium in illa bona,fedaliquaex partc
conditionatum , ut loquitur idem Spalatcnfis , nam non poteft
Ecclefia haec bona diftraherc extra ufum pium & Ecclefiafticum,
Num.it» quiainccntioDorr.ini quando Ecclefiae donavit fuic tranfferre in
Ecclefiam Dominium conditionatu ad pios folum uius.fDominium
iuquepknu (non tamen adprophana) rerum omnium Ecclcfiafticaru ffte
immotitium, fiVe etCtmobiiiii fubfiftentium>&J attaru fubfiftantia perfi-
l>erat,l>fitqttefiatim non confumuntur,ficundum Spalat. eft ptnes Eccte-
fiam, <^ in tota fideiium communitate. Commendaca quidem fuic
bonorum Ecckfiaz adminiftratioquibufdam praefertim Ecckfiafti-
cis, i^d non adminiftranda arbitnofolius Epifcopi,ut miniftrencur
& dividanrur pro cius arbicrio per Diaconos vel ceconomos, licet
paulatim fibi fingularem hanc poteftatcm arrogaric. Et fi com-
munitas fideJium viderit Ecciefiafticosadminiftratores maledivi-
dere aut adminiftrarc bona llla poceft adminiftratioticm illam cor-
rigcre ex iure divino. Sed fa£ta bonorum divifione mobilium &
immobilium e afiignata cuiq- fua portione & intcr alios Epifcopo
fcd maiore quam parerat, invalefcente iam avariria & ambitione
nontamen crantEpifcopi Dornini praediorum ipfisaflignatorum
fea adminiftratores velufufru&uarii folummodo.Ac non earatio-*
ne quafunc ulufiuctuarn Praeuiorum ornancur ticulo Domino-
rum my Lords Epifcopi Anghcani. Nam ficomnes aliiufufru&ua«
rii, quiafunt Domini fcu&uum eodem tituloidiomate Angiicano
omandi etTent , Imb, ait Spalatenfis, Zriyobilcs (t»e Tbeoio^i fivc
lih.g.cdtf.7. Canonift<eEpifc)pos faciuntbfuarios tantum, zrnon proprie V/ufruclw
uttm. 4*'« rt0i $** Mtue de futiilms ipfis9fiio excepto Vfu pio, pojfunt prolibittt
fttte Voluntatis difponere. Vtcunque eft,fuudi Doininus non eft. Prar
cerea non quicunque Dominus cft fundi auc praedii alicwius,eo ip~
io utnatur apud AnglosDomini mj £*/v/tuulo, Eft camcn vicium
feculi
Dignitas & Potcftas. 3 2 1
f^culorum fecentioru uc & temporalia Epifcopatus prc/Ha Baront^
nominc,& Bpifcopi ipfi fBaronium tirulo &confequentcr (Domino/u
OTnentur&arones autem in ylnglia ultimum locuminter nobi\esmajo;ts Btii. cdi$$
obtinent,a\t Camdenus.Et Smithiusin Repub.Anglicanadicit ntu- ¥**»*, pto4
lu iftum my Lord memini Baronis ordine infcnon copetcre, nifi iis t*g 19.
qui muneris alicujusratione co cohontftantur. Chnftus interdixit
Apoftolis fuis non modo jurifdi&iontm, & impcrium civilc , fcd
etiam fplcndidos titulosquibus Magnatcs,Principcs & in dignita*
tibus fxcularibus pofiti condecorantur. Et corpus & umbram, dig.
uitates mundanas, carumquc urulos,omncmque ftrepitum glona?
mundi ab Ecclefiafua faccflere jfciTit. Seddehifce iupra pag. 76. Ju$ Poum
77 fiuis diclum. Tantum addam Iohannis Bedaei fententiam. Vn- pag. 4^ '
de coltigereeft, quantafit malitia ataue afminaimperitia eorum, qui Epif
copum dicunt (Dominum Ptriftenjem , (Dominum Carnutenfem Zdc.
Solics enim ^ex illorum locoium (Dsminm eft. Verum quidem eft in
aliauibws (Pro\hiciis Epifcopos tenitorii dominos ejfe , quaivs eft Epifto-
pv.s \omanti&,0' aliquot Epifcopiin Germania,quibu<S adVerfttur dittum
{pap* ISJcolni epiftoU 8 dicentis cos , aui fub EVangelio ^eges funt <sr
Jacetdotes ejfe membra Diabcii. Quicquid ergo prttexant Ecclefiaftici ,
certumeft eosiiequetcrritorium, neaue Jurtfdiclioncm babcre ^Ua juris
autboritate , neque partemVtlam imperiimeri autinixti, quaie cft ju-
YtfdicHo.
Eadcm eft pra-ccdentia? quae tirulorum ratio. Eodem interdi&o
Chrifti prohibcntur. Nam fcdere a dextris & finiftris Chrifti »
quemfomniabant dilcipuli fore Monarcham, cjufdcm cft gcneris
cum pra: cdentia anre alios. De ordine confidcndi in publicis con-
ventibns& praxcdentia egimus p. 77.78.
Non folum ab imperio, junfdictione, dignitatibus , titulis, eV
praeccdentiadifcipulos fuos cavere voluit Chnftus, fed etiam ab
omni alia pompse & luxus oftentatione in veftitu , famuhtio,
vi&u, asiium magnificentia,& fimilibus, inquibus peccant citiara
Eptfcopi Anglicani ut di&um p. 79.80. 81. Spalatcnfis Gcrfonem
iftam pompam & luxum improbantem tn tra&atu de tcmpcrantia
in cibis, potu & vcftibus praelatorum adducens, a.t. (Dcinde difiuta- £>e 1(pMh*$
Honem redncit ad tria capiea . Vci enim, inquit, pompam in lejlibns , in (Up j. 4/
ferctdisfm ftrl>iioribus quccrunt Eidefi ftui ad placcndum £>eo , Vel)>t ' *
proficknt proximo : l>el ad Ecclcfia? bcniftatitw es* autboritatem. Xon
primum, inqnit.quia ex Bkronymo non tenera Vtjiis , Jed munditiarmn-
tis facit ornatum CUricor*m. Et quia plas plicent Dco opvapietati^in
^xbtcs poffent expendi ea, quce talis pompa requrrit. TS{onJlc:indumyquia%
\nquit,plu6 fcandali^at laicoipompa b*c Clencorum quam tdijiict; pltu
ad indign*tionem,& murmur,&- inUdiam eos excitat ,quam ad amo> em:
Cr pltis augct in (is aVariritm <? fuperbiam quam extinguaf.ucque pcteft
ficerdospQmoaticHs Urbo & txemplo kuwiiiuteuhffugcittatem, <<r (b-
Tc brid-r
32z Epifcoporum in Anglia
hrietitem aiiis petfuadere . Et infra, <Dum objiciunt, inqutt,iflipcwp4+
ticifiiccrdotes, non adfuperbixm nonadexceUentiam boc facinws , fidut
Ecclefiaperhoc cumfuis fertitoribtu honoretur , O* (u honorata crefiaf
infua autoritate, %efpondet> Honor debet dari in teflimonium Virtutis ,
nonpropter exteriores Aihitias )>el ornatum. Sicque pofulum inducunt it%
errorem , dum ille ab evs difcit honerare Ecclefiam propter temporatia ifli
<p non propter bona futura & fvitnaiii. jitioquin Chriflus &* ejui
jfpofloli- non fufficienter ornajfent Ecclefiam O* honoraffent, quando U-
Beref.1.9* i'{a inji cotempferunt & alis Jpernendajuaftrunt. Ipfe SpalatenfTs cura
cap 7. nu.+S muita in Epifcoporum pompam & luxam protuliffct , tandcm ait.
t^itque W epo atiquid mihiindulgeam , non fum adeo rigidm VtEpfco-
pum Velim inflar meri firui aut lilu merccnatii tnendici piane vitam.
agere. Volo itaque Epifcopum tantum fumere & feponere, \>tipfl pneter
bictum circacrapuiam, Veftimenta habeat hotiejta , nonpompofa, nc<j;:e
nimium pretiofi,\uxta temporum )>arietatemcommoda e^ oppcrtuna.Ez*
mulos necejfirios tantum, non adpompam &* nudsm ctienteUm, fed qhi
Lib.9. uf f hofpitibm recipiendis & bene tratlandvs fint oportuni. Et ahbi , !^el»e-
xum. 35. rentia, quam nobis pcpulia exhibei ob folum fplendorem externunt , efl
rel>erentia etiam extrema, populdris, plaufibitis, tota kana & fpiritui nihil
proficua, O* fplendor hic , Vt dicebat <Barnardws , admirationem mn
de\>otionem excitat. Siitaque coUapfa}am reVerentiaJpirituali^u* adfpi-
ritaalem popuiiprofeftum plurimum \>alet , dum mihi bona pradicanti
credit,mequc cum reVerentia ejr de\>otione iibenter audif.quid adfphltum*
quem folum Eccllefia refpicit . fi populm me tanquam diviiem & in
rnundo potentem ac honoratum mundino foto honore re^ereatur * fiu eat.
ejr hdc reVerentia,. ne ex iUx &>pcr iUam populus ctiam in errorem indu»
catur,]>t ex carnali etiam carnalior fiat . Amraianus Marcellinus,cujus
verba vide fupra pag.9.10, licet ethmcus , beatos praedicat non E-
pifcopos Romanos, led Provinciales quofdam quos tenuitas ed^ndi
potandique parciffime, indumentorum Vtiitas, <<r fupercilia humum Jpec-
tantia, perpetua numini, herifque ejus cultoribus , K puros commendat
& Verecundos. Nbnexterno fpiendore , rerum urbanarum oftetu
tatione, epulis profuils, numerofo famulitio, aedium nfagnificencU.
SpMt. U>9. concilianda eft Paftori reverentia, fed ornamentis virtutum. Qui-
caj>. f. num, que fpiendorem hunc eximium in prrtiatis & Ecclefiis neceffarium* aut
4°» faltem Vtiiem 6^ 3xpe.dientem arbitrantur , faUmtur plurimum,Cr iddo-
centes mhil aliud ejpaHntjiifi paUia qualam proferunt, quibus nos miflri
Lib.f+ca.j* iurpidudmemmflram quoquo modo obtegamwf. Qu.ino.bis prtUtis, lu^
Mtn.51.. ' quuSpahtcnfisinimiumapplaudtwternoflrdtcupiuntfoVerepoKtpfiS,
a)»aritiam nutrire , ambitioni arriderc, & tuxumtpbduS$a tarVa cu)ufdam
dccentU & honcflatis obumbrare. Marcellus fecundus Pontifex Ro-
manus cum retormationem inftituendam diceret, & metum illum
extenuanda^ au&oritatis Pontificias,quem dcceffores ipfius objicic-
bant, inanem fuifte. Ea enim,\\cni&c teformacionc, foiidum mttoUt,
M
Dignitas &Poteftas. 323
fedl>anatantum fpeciofijmo quafumptuofi ^gr^ia.prafulum tuxum T#ri Su<toh
O* pompam, & comitatm frequentiam , fumpius immodicos & fuper- hifc Conc.
nacaneos , alhque quibus fontificis digmtts Uiefcit potius , quam ma- Trid, l.<.f.
)orem parit \>eneratitncm. Htfce ineptiis amputatUbauddubit VcramM* <*'*-
suffotitatem, potentiam, exiftimationemy auUum ir'% apud omnes. Me- Francof
litb Lutherusfalfbnominatumordinem Epifcoporum vocat eque- Ttm.i.fdg%
ftrt & beroicum genus ficerdotum quod fe principes Ecclfurumnomi M» de
nareaudit. Cum probatfet ex A6Y 10 omncs Prefbytcros , & qui *brog miff.
noftra actate Parochi & Concionatorescommuni nomenchuura pnW.
vocari Epifcopos, & jure poflidere titulum & nomen Epifcopi,ait. Tom.xpa^^
Sed Tautus forfm Tafiffarum ItbeUos & apofogiu iUas mtfire confutas y^-Adverf
non lc*it. Qutnam alias aufuz fiiffet \>ni Vrbi plures pr<ejicere Epfopos fifi nomina-
& omnes Trefbytercs \>nius Vrbis appeliare Epiftopos, cum non fuerint tnmordincm.
omncs prmcipes neque fiteUitium, neque cabalfos aluerint, fidVtx plebci Epifcofor.
qnidam & tnfimar fortis bomtnes * iSfam ignoraVit forfan paulus ( quod
mftro faculo intleUt ) neminem Vere magnum Epifcopum effe poffe , qui
n>n centum equos ( W ille inquit) alat in prafepibus altisycujus domus non
regali fplendida luxu perflrepat , qui non regiis titulis dominationem
prtfulgeat. Gratianus ex Concilio Tribunenfi ha:c habet. Vafa in 3e 'nnfiu
quibus ficrofantta conficiuntur myfteria calices funt (s* pateu*, ds qu%- </,p. u c\
lus <Bonifacius Martyr & Epifiopus interrogatus, fi iiceretin Vafiulis yaf4t
itgneisficramenta conficere : rejpondit, quondamficerdotes aurei ligneis
calicibus \>tebantur , nunc e contrario lignei ficerdotes aureis utuntur ea-
licibu.s. Fcrrerius Orator Gallus in Concilio Tridentino dixit E- Petrut Sua-
•ifcopis, Si priusfi in jftnhofias, Juguifinos &> Cbryfiftomos for- Vis m hftor.
rna\>ermt&' Eccltftatn purgaVerint, effetturos* Wprincipes etiam eVadant Con.tnd.lt Z
Tbeodofii, Honori%>jircadti Vaientintani & Gratiam. Non opus eft ut p $53. tdit%
immorer in re tam perfpicua. luterrogetur experientu^ magna Voce Francof,
clamdit. Itaeft: NibtlVeriuseft. ±yamundefuittantaprincipu'm&-
Siecularium debotio apudantiquot Ecckfiafticos pauperes &> pannofos *
yndetmtus bonos ? tantareVcrentia * tantuscultus * Uique quia pom-
ptt talcs nibtli fendebant. ldcirco tanquam apudbonos (fjidcles di/ben-
fatorescopiofijjimai eu miniftrabantur dhhict. Sedpoftquam infolefcere
Cr ev abuti casperunt t in contraria Verfi eftprior largitio, inquit Gerfon
in tractuude tempcrantia m cibis , poru ck veftibus pratiatorum.
ftesipfi loquitur immenfim quorundam principum , }>tcunque pius e/ftt Df bentf.
ajfetttts eornm, tantum Urus in Ecclcfiamfpar/tffe, It ex fixide iUa ?..n- <? rntmfie-
doraj a Poetisdecantata , non plusmalorum inter bomints <f caumua- MM ^.2.. c.4.
tumexUiiffetideatur. ait Duaremus.
In Ecclefia ratione Vocationis aut Fun&ionis. Ra-
tione Vocationis excerna? adEpifcopatum in qua qu^-
dam refpiciunt piincipcm^qu^dam Epiicopos. Princx-
LTt 2 pem
324 Epifcoporum in Anglia
pcm idque Antcckdionem , Nominare, Facultatem
cligcndiconcedere,Poft eleftionem, Rcgiumafltnium
adhibcrc, Mandare Archiepifcopo utconfirmct, Ipfi
duobufqucaliis confccrarc, Homagii jusjurandum ab
Epifcopo novo exigcrc, poffefTiones Epifcopatus ttfti-
tucrc.Epifcopos, Archiepifcopum qui confirmct ele&i-
oncm5Ipfum duofque alios qui confccrent ad prsfuip-
tum libri Ordinationum.
Muckctus fic, (Potfquam Wegis ticentht & mdndato Epifcopi m jfn-
Vt Polit. gIiaa<Decittio & Cdfituto Cathedralhm Eccleftaruminfrd <D'uscefes qui-
¥*i- 5'1« Itm prfficiendifunt, ctigtintur , iUitns affenfk eltfti comprobantur , ccn-
frmaticonfecrantu;\ Zrtum confcratihomagii juramentum %{cgi pra-
flittrint , ^exiUis Vici/Jim fuorum Epifcopatuum pojjtffiones nfiituit.
Afiertor politiae Ecclefiafticae verse & Chriftianas Gc dcTcribit ot-
dinem prccedendi. Cum vacat Ecckfia aliqua ut Cantarienfis
Wintomenfis cvc. Decanus & Capitulum figtuficant Regi fe orba-
tos effe Epifcopo,& fupplices rogant Regiam Majeftatem , ut cor>
J>dg.ij4. cedat ipfis facultatem eligendi alium, Rex diplomate fuo obfig*
i7$. rato concedit facultaem, moncns, Vttalem eligant in Epifcopum O*
fPaftore, qui (Deo dc\>otM> & Ecclefiafua* neceffanusjnobifque Gr rcgno
Ytoflro \tilvs <&* fidclis exiflat. Sed una cum diplomate mittit litcras
commendatitias, quibus nominatur Epifcopus tligendus . Pers&a
ek&ione iterum rogant, ut a(Tenfum Regium achibcat Dcmino
ek&o, to the Ler d ektted. Deinde mittit aliud diplcma ad Archi-
epifcopum,velalium quem delegent Epifcopum, ut ccmprt batum
fuo afleniu confirmet 6c confecret fecundum ordincm pia.fcrip-
tum. Pera&aconfirmatione & confecratione , & prxftitohoma-
gio ac juramento fideliratis Breve Rcgium mittitur e Canccllaria
ad eum qui refert bona pubhcata ad Scaccarium ccu Fifcum prin-
cipis, mandans, m illi reftituantur timporaha Epifcopatus. Potefi
ctiam Epifcopus, (i hbitum fuerit , aliud Breve a Canccllana ob-
tinere pracipiens clientibus & villicis,ut eum agnofcant fuum Do-
minurn. Imaginaria ifta ck&ionis forrra Ecclcfias ipfius libcna-
tem in eligendo ominino fuftulit. ISIibil hic de confenfu , nccura
fufrragiis pcpuli & honoratcrum civium , aut Prtfbytcrorum
Dioecefeos. Cum in Concilio Tridentino agcrctur ae Epifcopo-
fetvi Sua^is Turn quahtatibus nulla crat controvcifia, ommbus in viria & enor.
h.jlor.Com. m*fates piaefulu, atquc Ordinis Ecckfiafttci uno cre deckmitanti-
T*td P4.T-77 kus' Yeru>" Iohannts Salazat Epifccpus Lanciancnfis culpam r m-
edu Framc* ncl? *n AlllalD Romanam tanquam mali font< rruonjecit, qua? in
furu Epifcopatuum cuftnbutione , non perluDarum promuita led opc-
HO
Dlgni tas & Poteflas» 325
ram fibi pr«ftitam contcmplatur. Quem UpifcopM fAtontintis ex~
cipiens prndentcr admodum rcjpondttjmmcrito tn Curiam fywanamcri-
men i'lud conferri, quod altb fit tranffenndum : Citm in Cermania Epif-
copatut percleftionemjn Caliia^Hifpania, Hungaria, pcr nominationem
tfcyam defirantur ; in Italia plerique fint de jure Tattonatus, & mbu
qui funt liberi, defcrendistprincipum commcndationibm , quorum precet
jnnt armat<t, plurimum fit tribuendum,qui cum excufitionem non admil-
tanty Pontifici eorum pro merito confercndorum libcrtatcm adimunt.
Cardinalis Lotharingius dc Epifcoporum ele&iouc in alia illius pd^
Concilii congregatione (entenuAmdiftuvuSiConcordata patam dam- •' *
mVis , diccns mtcrpapam Lconcm (p fygcm Francifium coUationcm bt.
neficiorum f^egni dtftribntam fuij]ey qu<t capttulorum effe dcbebat : &>
parum abfuity M dicerct ficuti prada dtvidi folet intcr \>enatores. Paulus ^*447«
4 diccbar, decretum fibi^lfbi anlimjuam ab bvc fermento nempe Si-
inaiiiz pcrpurgarit in eum modum It ei ncmo ob\eUare poffit iUud, Afc-
Hicecurt teipfum , & Trincipibm ipfis oftendcrc SimonU maium in ip-
Jorum aulti graff.iri Vcbementius, ?s* cyifdem aufcrcndi non decjfeftudi-
umfibi,qut principibtU aquc ac prafulibtit antiftct. Dc hoc malo St»
monia? in promovervdis Epifcopis Anglicanis vidc qua; fupra pag.
9$ tranfcripfi cx Brightmanno. Galli ln fuis Synodis vcrtunt fe ad Bochellus in
planctum & prcccs. In Synodo Rhotornagenf.1581 dicunt, Opta- decretts Ec-
tntis omncs k i>co atquc k Cbriftianijfimo noftro ^egejupptices precamnr, *lefi GalUti-
eleEiionesreftituicum Vcteri Zr ftnccra eligendi forma. Sed quoniamhn- **-1>*g 77U
pctrandi fpes nondum oftenditur , cum contigerit fedem Vacare, preces &
foUnnes fupplicationcs ad fieum ut gregi paftorem det idoneum , fieri
mandamtiA. Item inConcil. Bitur. 1584 decretum vt Vacante fide
Epifiopali fimt preces pnblica , G° fuppiicationcs capitulis indicanlur.
Optantautem ius elcclionum reftitui Clero, ut patct ex Concilio
Rhcmenf.1583. Foeliciorcsquidcm eltcnt res Ecclcfue , fi Clero
permittcretur liberaele&io , quam cum eam totam aut intcgram
fibi arrogant pnncipes> aut nominationem & comprobationem-
folummodor.licUCapitulo umbratili quadam nominati cUctio-
ne-qua; propnc ele&io diccnda non eft. Nam clc£ho omnispro-
pne comparativa cft,qua a pluribus unus eligitur maximc idoneus.
Ncque cft ifta ckctio pcr Capitulurn probanda, licet integraefTer,
nec eft adeo aiutqua. Supra vuiimusex Bcllarmino 6i F)Ido ptr
multa fjecula non agnitam fuiffe dirTcrcntir.m intcr Canonicos oC
non Canonkos, Cardinales & ncn Cardinalcs Prcfbyreros,&: asta-
teGregorii omncsClcricos inrcrfuiiTeeledior.i. Scd poftremis 500 De clerics
annis, ncque ad Conciiit, neque adelcftionem admifft fnnt on.ms (Jiin. ;, caau r<rk
inquit BeLlarminus, quoaaimis mulii ejjvnt , Jldfili Cardinsle!. Yit
tamen aeratc Grcgorii erant multi Prelbyten m Romajia EccLfia0
Nam fi tcmpore Comclii circa annum 150 in medio perfcquuao-
*um regnantibus Iuololatris erant46 Prcfbyccri Ronn-e , multo
T t 3 ^lurcs
3 26 Epifcoporum in Anglia
plurcs erant tcmpore Gregorii , quando nullus erat in urbe paga-
nus; Sic conjicit ibidcro ipfe Bellarminus. Nec eft numerofa Pref-
byterorum turba juftaexcludendi aliquema jure ele&ionis caufa.
Nam eadem rationc pauci Epifcopi evocandi erant ad Concilia
gencralia : & ordinum Comitia minori quampareft confiftent
numero. Debent igitur omnes roiniftri Londinenfes convocari ad
eligenduro Epifcopum &non illi foli qui funt membra Capituli.
lfta ekdtionis forma,licet evTet integra in Anglia,nempe per Capi-
tum eftreccntior & nonnifi poft inve&am iftam Canonicorum &
Srflitti.lih 4* Capituliinftitutionem. jfd Canonicos foto!, inquit Calvinus, tnte-
vp,i.Jcfl,i.gr4 potefias nempe eligendi Epifcopos, tranjhta efi. JUiln quem lo-
lunt conferunt Epifitpatum eum mox mconfpeflum plebis producunt%
B* cUr 4 v non exammanc^um fid adorandum. In Germania Epifcopi a fex tan-
' ' ' tum autocto inteidum hominibus cliguntur fatente Bellarmino.
Cumdicoomnes Prefbyteroshabere jus elcctionis intelligo non
civitarisfolummodo , led totiusetiam Dicecefeos. Nam fi antc
divifam maflam totius particularis Ecclefise Dioecefanae in partia-
les ceu paroecias , Prefbyteri omnes eligebant,non eft aequum, ut
fa&a maflc diftribuuonc,ita affigerentur fuis particularibus paroe*
ciis, ut a communibusnegotiis excludantur, nec ut una EcclcfT*
pars (it potior jure ele&ionis quam alia. Sed eft & alia ele&ionis
FormaantiquiornempeperCIerum& populum. De Cornelio E-
lib,4,ttp,tt pifcopoEccleficeRomanse ficCyprianus. Fd&us eft autem Cornelitvi
Epfficpns de @ei& CbriUi e\us \udiciof de Clericorum pene omnium
tefiimonio , de plebis, qu&tunc affuit ,Juffragio , & de facerdotum anti-
quoruw, CP bonorum virorum coUgio, quidam codices confinfu. Dc
quo ctiam narrat , qubd Epifcopatum ipfum nec pofiulaVtt nec loluit,
nec Wcateri , quos arrogantia zrfuperbict tumor infiat, inl>afit;fidqui-
etus&* modefius, O* qualesejje conJueVerunt , quiad bunclocum dtVi-
tus eliguntur , propudore Urginalis confiicntia* fua , &■ pro bumihtatt
V ingenita? Jlbi &- cuftodit* Verecundne , non Vt quidam Vim fecit , ut
Epifiopusfieret, fidipfe Vim pajfus efl , Vt Epifeopatum coaftu; fufeipc-
ret. Nullam vim patiuntur Bnttannici vt Epifcopatum fufcipianr,
Lib.i,tf\%. fedpluribusartibusambiunt. Et de Sabino etiam narrat Cypria-
nus, quod de VniVerfe fiaternitatis fuffragio , <b" de Fpifioporum qui
F t h tih < tderant \udicio Epifcopatus ei delatus erat. Cum eligendus erat fucccf-
ur -s ••■ ibr Anteri refert Eufebius fratres omnes in Eccleflacongregacos,
ttf. i^. ^ cum muici cjg compluribus illuftribus viris eligendis cogitarenr,
populum Fabianum Epifcopatu dignum proclamafTe. In Epifto-
la Concilii Nicaeni acf Alexandrinos & fratres qui in ^Egypto,
Htjt.J.i.t.^ Lybia& Pentapoli,quaeextatapud Theodoritum , decretum, ut
quia a Meleto creati fuirTent, facratiori ordinatione confirma-
tentur. Qu§d Ji quis forte Eccleft£ prajul obdormierit )us efio pauio
<tnte receptU fucceden inlicum demortui u*£iu 9<icii#/7#, xi i **<* dtf r9
modj
Dignitas & Potefhs. \t7
9H$do digni Uderentur rjr populm eos cligeret , Mortuo Auxentio A. Soxomtnui
rianocontcndunt Mcdiolanenfes, propcercaquod non unum om. li.ctc. 14,
ncs ad Epifcopatu Mediolanenfis Ecclefia? capelTendum dcligcbant
# tov ciajtov cLi'pxfiiv$t y tandcm communibus fuffragns ad Am-
brofium Epifcopatum deferunt ut refert Sozomenus. Refertetiam ^-S •<'*/>«*'•
Chryfoftomum fuccefliflc Nc&ario ^QlQ-cLpivw <5g tSto tS
Act£ yjif t& jcAijW > foftquam in boc QkvM O poptdmfnffragiafua
contulijjnt. Et ipfum Nc&arium elc&um narrat Thcodornus ^*A *•'•*•
trKv}(§* ts xXriPX K&f *x><r*IS im^tpi^o^vfjt Ttjs 7ror\toog CUm
omnium clcricoru &C totius ciVitatis approuatione. Mortuo Eudoxio
Conftantinopolitano Arianiin locum e\ws Dcmopbilnm fufficiuntfid Soc.l.4. c-14
qui ' fidci Confubftantiaiis faVcbant , ft tempm opportunum naUos arbi-
trati EVigrium quendam ipforum fidei fautorem 7rPOi/3ct>KoVTO
iicfignthant , ait Socrates : Ec Sozomenus Ehagrium quendam Soc.l.f.c.i%
^yiQlfovTO fujfragiisfiis eligunt. Homoufiani Paulum quen,dam Soc.U.z.c.6¥
AdEpifcopatumConftantinopolitanum TrPOXi/ptfoVTMt deligUnt
ait Socrates Poftabdicatum Ncftorium multi Confhntinopohta- Soc,Uj%€.^
Ol Philippum plures etiam Proclum \7nr\iy0vT0 clcgerunt.
Itiquc in primci Ecciefia popului proponebat nomaubat ciigebat atquc de- Bilfcn. 4e
cernebat pcrinde ac Clerm : Cr licet Prejbyteri in diferncndo plmjudi- gnhcmnt. «t,
eiopollebant, inetigendo tamen Taftores fuos popu[m facultatem babebat, if. /7,434,
adco l>t fi m-a\or pcirs eorum confintiret etiam contra Clerum Yota plurium
obtinerent dummodo eleStiiiefient ,. quos Canones paterentur,nec ordi-
nantes jufttm improbandicaufam baberent. Auguftinus aftante & Cle-
ro& frequcnti populo dixic Trejbyterum Eradium mihi fuccefforem Epift,n0
"holo . Ec cum populum probare ipfius nominarionem petfpiccrer.
^jgo Vt digncminigcftis fulfiribcre quoiquot poteftis. Ec cum fiicret
populus, urgct, hic mihi Veftra ajfcnfione opus eft,de bac afjenfione ali-
quid acclam.tte . A populo accLmatum tft fiat, fiat, dittum Vicies quin-
quies. AlbinusFiaccus Alcuinus, Cum EpiJcopuAcilitatis fuerit de- Lib. dc divi*
fnnUtii ehgitur aUus a C^ro ceupopulo fitque decrttumab illis & t>eni- »« officus*
unt ad Apofto&cum cum fuo tletto, defirentes fccum fuggcftionem i i ,ft
rogitorias litcrt6,l>t eisconfccret Epifiopum. Plura accumuiarc tclti-
raoniaquid opus eft,rum advcrlarii idipfum fateaniur tiic modud, ^erK ••
inquit Bellarminus ut cligcrct Clcrus & po^ulus ctvitatis , /..7; /';/
*i4n,
6
lent, Verum plebifola fuffragia comeffa nou eiecHone,qu^e per fu ycriptio-
nem ficri fokt. Quum Lco diftinguit ofricia fingulorura in cicdio- Leo-cpijl, 87
pe^.&civjbus.vota, populis teftiraouia., honoracis aititdum, clcri-
cis
3 2 $ Epifcoporum in Anglia
cis clc&ionem vcl fic, Clcricis fubfcriprionem, honoraris teftimo.
nium , ordini & plcbi confcnfurn tribuit , rhctonce potius more
fuo loquitur, quam diale&ice diftinguit. Nam tcftimonium
modo popuhs,mod6honoratistribuir. Pranereade more fui forrc
farculi loquitur. "Nam ex fupra allatis teftimoniis patct populum
propofuide , nominafle , tlegifle , decrevifle, defignaiTe. Ipiam
^oZoXnt primam nominationcm futlTe penes populum fupra audi-
vimus. Siquandoahqui ad Epifcopatum capefiendum defignati
eflcnt vcl aClero vel a Concilio, tamen popuh fuffragiis vel aflen-
fu unus crat ele&us. Sic nominatiocrat aliorura , ekftio crat po-
puli,& contra, fl nominatio crat populi , confenfus & elt&io crat
aliorum. Vtrum acclamatione, manuum elevatione , an fubfcrip-
tione aflenfum fuum tcftatifucrint, perinde eft,populusconjur.&is
J)e tuUrn. paflibus cum Clero inccdcbat, ut loquitur Bilfonus. Hoc tnimtunc
c *f p.434. PotiJJimum agebatur, inquit Pamelius, utiiMtce plcbi ncn darttkr Epift
coput, non tamai ficU cogertntur Epifcopi admitttre qmmcvnque pieis
poflidijfet utipatet ex Can.i <&* i Gr<ecarum Syno.a Mattino ftracarenfi
colldlarum es1 tx dith Ceitflinitpfi. Cr Sttpban Pap* dccrtio 63 4ft.
lc.nojje. Sed [1 quam petiijjtt contraftatuta Canonum dtnuo Zrftepiut
conlocarifolitos Cttrum tfrpUbem doncc concordarent in qucmpam ido-
neum, coiligere lictt ex epiftol.Gelafii fapa dd fbiiippum O- Cerontium
citataa Gratiano dtfl.6$ c. flebs. Si qua autem contradifiie quorvndanx
cborirctur, diftutiebayitur primo perfon* contradicentes, Cr tum denum, fi
tera n#n ejjcnt, qua ob\icercntur ordinabatur EpiftopUi W conftat ex c*n.
40. Conciiii Cartbag. 3. Ncc ccz&us eft populus recipcre quem-
Socrates 'lib. cmique Clerus aut alii Epifcopi nominaflent. "Ncc Clerus
capie nec populus potucrunt cogcre alios praeter Canones. Qui Proclum
elegerunt deftitcrunr, cum doeuiiTcnt quidam Canombus vttitum
Epiiccpum alicujus civitatis nominatum ad aliam civitattm tranf-
ferri. Sat cft quod ccncedit Pamtlius mvita? pkbincn datum E-
pifcopum & abfque populi fuffragiis inutilis erat ifta fubfaipcio
quam memorat Leo. Et iftc mocius ehgcndi ncmpe cum teftimo-
DeClcr.c.%» me & conftnfu populi duravit fatisdiu aitBcllatmirus. Pamelius
fatetur ad Gregorium ufque, imo ad tcmpora Caroli & Ludovici
. impcratoium durafle. Baronius ufurpatam a Caroh praedecciTo-
e>™».8i3- ribus cle&ionem Epifcoporum in pnftinam libenatem rcftitutam
m*j. rcfert fancita lege una cum Ludovicolmpcrii conforte , qux extat
intercapitula fivc leges Etclcfi^fticas & civiles Caroli & Ludcvici
lib. 1 cap.84 & infcritur Decreto Gratiani dift.63 caP* 34- At co ta-
puulo tribuiturclc&io&Clcro & populo & flcundum ftatutaia*
crorum Canonum. Habes lc&or verba capituh fupra p. 8 Populi
elc&ionem a divina authontate dcfccnd.re dicit Cyprianus.
Li. 1. ep. 4. Proptcr quodplebs obfliucnt pr&eptis ®ominicis zr <Deum metuens k
ftccatwe &rtepo/ito Jepararefi aebetmcft adJamlegi/Awdttisfacrifici^
inifctrci
Dignitas & Poteftas. ^9
tnlficYfy auando tpfi maxhne habeat poteflatem \eleligendi tfignot fictr-
cerdotes 1:1 bndignos rccufandt Quod & ipfum lidcn.tu de dfrin* aw
tboritate defccndere W facerdts plcbe tr<ejvnte fub emniun» ocw
lii deRgatur^-r dignm atque idoneus publico \udicio ac tcflimonio ccm-
probethr. Hfc plebs potcftatcmhabcteligendi dignos & recufandi
indignos. Atque haec epiftola non efl unius Cypriani, fed Synodi
Afncanse, cV complurium Epifcoporuro. Exempla afft runt ab ele-
Aione Matthirc A&.x . 13 & Diaconorum Adf.6. 5 ubi multirudini
fidelium difpiciendi viros idoneos & eligendi partcs tnbuuntur.
Qutbusaddi poteftaliudcx A£t.i4.i3,ubi Paulus & Barnabas di-
cuntur per fuffragia creafle Prefcyrcrosin fingulis Eccle<iis. Nam
XHpnl* fignificar propne manum pon igo, aut protcndo aut arroL
Jo, quafi tnr xiigT wUv, quod fiebat in fercndis f uffragiis,& proinde
fignificar, non inodo minum protendere in fcrcndo fiiffragio , fed
cciam pcr fuffragia creare Magiftratum,cum conftrniturcum accu*
iativo. Vt apwd Athenienfes togantc in foro praxone cives fuffra*
gium pcc manus clevationcm fignificabanr,ira in Ecciefia fideles ro-
gante pratlldc a&ionis. Scd manus imponere ordinando aut inau-
gurando nunquamfignificat, vcl apud Prophanos fcnptores , vcl
alibi in fcripturis. Nam 1 Cor.8.i9 propriefumitur pro fuffragiis
elc&o. aliis locis meiaphoricc prodcccrnere aut dtfi^narequovis
modo , utAft.41 namDcusnon delegtt Apoftolos ulia manus
porrc&ione ncc imponendoroanus ordnnavic. Sepiuiginta inter*
prctcs impofuionem manuum inauguralem exprimunt alia vocc
ncmpe ivtUns rui gi fg.fr. Lucas abufitatis 70 interpretatum vocibus
& phrafibus quoad fieri poteft non rcccdit , ufurpata? enim erant
Septuaginta mterpretum phrafcs inter Heilcniftas. Nec novacn
affiixilfe fignificationcm , qua antc cum Graeci aurhorcs nunquam
ufifunt,credcndum eft. Et quidem fignificationt m , quam ipfe
mos ferendi fuffragia per manusporrcaionem repudiar.Elevabant
enim manus , dum figntficarent luffngium. Pra?co enim dicebat
cuihoc vcl illudnon placc «^'-»77)/ $ipi. Quisenimapte tnanuum
impofitioncm Sc proindc depclitioncmfupercaput ordinandi ma-
nuum clevtitionem dicerct. Abufi tamen funt iftius vocis ocnuina
ftgnificacione Patres ocipfacn manus impoficioncm in ordinitione
X*tp»T<r'et9 appeilarunt. imerdum tamen propriam retinenr fi~*nifi-
cauonem, ut Pfeudoignatius in Epift. ad Phiiadtlphienfcs? Sic
Cpncilium Laodieenum incerprcte Balfamonc. Canon efl Non Ca» * '
oppoytere *}* x"W*** ^r, inprsefintia audientium. £ttyT«>u4fj m-
quir, bic nemimt -m* tycpx; id esl fufragix Vei deciionem ,• Quia in
elcAionibus dicuntur nonnulla indigna dc iis, qui eliguntur, audi-
entesSynodus non vult interc(Te,fic tlle.Eandcm int^rpretatioacm Ze
fcquitur Zonaras, & in Can. 1 Apoftol. hacc habct , Nviti quiJj-m Cd**™'^
&ip™«M4tHr pcrfi#i*prec«m , & finfti ffhitm intocath, dum^\ "' *
3jo Epifcoporum in Anglia
fcerlotio quo initiatur, & conftcrationem fortitur. Ex eo ificla, quii
Pontifex manum extendat , bcnedicens homimad facra deligcnds. ( At
illa rnanus excenfio non cft ritus confecrationis a quo ordinatio
dcnominanda , fed antecedit tantum,& praeterea illa extenfio noiv
fit porrigendo in altum, ut folcbat fieri in ferendis furYragttt. ) fid
quondim «w i ^n~Q*t %vpf9t» muptfipfum fuffragium nommatum efl
Chtrotonta. T^im quum poputU ctVttatum liceret eligere ftcrornm pTA*
fiios , con)>emebat populus £r alii quidem hunc , alti hero deligebantilf
ium. Quatenus aotem plurium fujfragium Vmceret , ehgentes ferunt f$-
iitos cxtcndere mtnus. Et per manutita porreftds numerabantur, qutVet
bunc Vel iltton delegijftnt. Tlurium )>erocalculis eiecium fummo /2-
cerdotio prtfecerunt. Cbhotonitnomcnhinc defumptumy quo ftc ctum
Synodorum fdlres inueniuntur Vfi , fujfngium ^n<p»* nominantes Cbi-
rotoniam. Poteftasin ehgendis adaha munia, Ecclefiam in pafto-
ribus eligendis jus habuifle indicat. Socius peregrinationU *PauU
%tipor**6t.i 97Tv <mt fXKMrimr fujfragiis delettws ab Bcclefiis ad munera
collata \\\ fubfidium Ecclefiae Hierololymitana; perferenda t Cor.
8.19, Ec Aft.15.21 TunChifum efh ApofloiU ts* PreJbytcrU cum
tota Ealefia mittere Antiochimcum faulo Zs* Sarnaba Wiifeytrw «**
Berep. /;.i. J)«; 't£mvrJt deletlos cx fefe Vvros ludam CT Silam cura Epiitola S/*
c.%3. num.i* rrodi. ln eletllombu/i Verominiflrorum etiam jfpoflohrum tempore,<s*
ipforum inftituto plebem &* totam multitudinem magnam habuijje par-
$em , quitfl primm & fortajfe prmpuu* Democratkeejfeclui , >t ipfi
tnultitudo elig-it fibi Migiftratm &> gubernatores, ait Spalatenfis. Ibi-
dem, Habet Ecctefiafuo modo infi nonnihil forma democrat$c<er non ir$
f 0 tantum, quodetiam cx infima pleh ajfumi poffint &r foleant hominet
ai Eccleftftica ojficia , & tninifleria, etiam Epifcopatu? p fint idonei t
quod tamen Vtx redolet minimum quid 2)emoc>:ti<e : Gr hoc in pltbe eft
dliquidpajjtbum duntaxat , ipfa \>ero hinc nihiihabet poteflatu O* au*
ttoritatU. Active igkur & executive fuomodo concurrere aita4
cxcommunicandnm & in eleftionibus a&ivum quid habuifTe ex
Qap 3, infticuto Apoftolorum a{Terit,.& pluribus docet libro tertio & pro-
bat nvilrisexcmplisfuifle morem veteris Ecclefia»,eumque morem
PeJQtp.EceL duraffe ad noftra pene tempora. \am Vero pofl Concilium ISuenum
i.j.c? n.n m elettionibM eundem prorfui Veterem morem perpetuo Ecclefiatn , ad
nojha pent tomporaferVajp, Vt a Clcro &r populo fieret, expatribut, ae
Yebmgeflis, & Concibis, (s*\uribm: ex%omanorum (Pontificum ab*
tcftationibtity & QccretU jamfumo comprobandum* Popuh partcs fu-
iiTe non modb teftimonium reddere de vita & raonbus eligendi ,
hd etiam decernere, eligere, proponere, poftulare , & quandoquc
poftuldco aftcnfum adhibere fupra exemplis Eradii, Ambrofii,FU-
viani, Neftarii,.Euagrii,Procli& Alcuini tefttmonio probavimus.
&ifi>tSi.> t» Si plcb6 aliqucm indignum, aut contra Canones pofcerec , docen-
dam non pnvandam jure fu»docuic Coeleftiuus epift. aJ Epifco-
pos
Dignitas&Potertas. 23i
fot Calabriat & Apuliac. Atque hunc non aliuffl cfifc fenfum Cano-
ms Conciln Laodiccni affenc Spalatenfis, nemye non efle permttttn- T.aod.Cent,
dum, Vt plcbs abfolutefuam cxpteat Voluntatem circa berfonarum cleHio- um, 13.
nes, Ui VtdtHcct contra Cawnes perfinai etiam inbaltks eiigit. In quo Spdlst. dc
fcnfu Canoncm bunc inteUtxit Afartinus <Brataren/ts . In fua enim col- Vy>. ij.c . J*
icHione c.\ boc paHo eum ponitdtfi. 6\. T^onlicet. 2\(on iicet popuh num.s*.
tlcHionem ftctrc e»rumyquiadfaccrdotium promoVeuntur : fcd in )udi-
tio Eptfioporum jit , Itipft eum probent fimfirmone trfide , drfpni-
tualt tita cdoHus fit.ftr eieHionem itaque inttUigit etiam abprobatiomm.
Simplex itaqut eieHio relinquitur )ure communtmifiimo pleii : dumn.o-
do cleHi approbatio Vtl reprobatio non fpiHct adplebem fedad Epificf os
trdinatorcs. Praxis Ecckfije ancc & poft conditum canonem lllum
©ftendit quis ric genuinus ienfus. Clerum multitudinem fequi aut
cjus erroribus abripi debere nullus adco defipit, uc fuadeat. In\ itis
autem Ecclefiis populum non obcrudendum communis fenfus do-
cet , ne plcbs inVtta Epifiopum non optatum aut contenmat autoderit9
& fiat minus rcltgiofa, quam corib€nit>cuinon licutrit babere quem Volu-
erit. Iti Concilio Panfienfi quodcekbracum anno 5 59dccrcturn
in hunc modum. Et quta in altquibus rebus confuetudo prifia ncgligi-
$ur9 ac dtcret* Canonum viohntur, placuit, Vt }uxta autiquam confnetu-
thnem canonum dccreta firVentur . T^tiQus civibus invitis ordinetur Bpif
copus , nift quem populi & Clericorum eleHio pieniffima qutfierit Volun-
tate, non princi[h tmpcrio^neque per quamlibet conditionem contra Me-
tropoitsVoluntUem, Epi/coporum comproVtnciadumingtratur . Iam cce-
perant pnncipcs paulanm invaderc jura Ecclefia:, cum vidcrenc E-
pifcopos evafiif: rcrum potcntes in farculo, & Magnatum armulos
pleriiquc in locis. Primo conlenciencium tancum numcro baberi
volcbant, &ele6tioncm jam fa&am ratamhabentium, & initione
hocquidem , (cd tandemarrogarunt fibi omnena poteftacem re-
licra quibufdam in locis Capitulo umbratili quadam nominari clc-
ftionc vel potius approbatione. Si quis dixcnt tranflatam eiTe in
regem populi poteftatem cor.fcnfu populi. Nam in comuiis ordi-
num cives omnes regni per lcgatos fabs confentiunt in lcgem latam
de ifto modochgcndi. Sic refpondct Whitgiftus Cantuaricnfis.
Sed rephcat Carcwrightus. Hocilludcft dc quoquaeritur,num ju-
rehoc fcccnnt. Num ovum iftudele&ionis Papilticaeamifentna-
turam fuam vencivjfam, quod incubuerit ipfi Parhamentum. Con-
fcnfuscivium in Comitiisfemel.uempe cum fertur Lex.prxbctur,
atquoties eligendus paftor,requintur par ticularis corfenfus. Con-
\cntusordmum inComiciis noneft conventus Ecclefix. Conven-
tus nationahs Ecclefix,id cft lcgmmum & hbeium Concilium na-
tionale, praefertim ubi cft reformata Ecclefia , debet definire hunc
ck&ionis modum efle legitimun\priu>quarn quid de eo ftatuacur
in Conauns ordinum a lU eft fanc iri potcft xn Ccruitns hx< lorma
Vv 2 ek£i-
3 3 z Epifcoporum in AngHa
ele&ionis, (i prius inftituta a Concilio Ecclefiae, ubi fepfafenraei*
habetur Ecclefiac , quatenus eft communitas Ecckfiaftica & (ptri-
tualis, & non in Comitiis ordinum. Hoc inquam, pofito, quo4
particutares Ecclefiae poflint ccdcrc jurc fuo, non nifi praceuntc de«
creto Svnodi gcneralis id pofllnt. Scd non polTunt tranfferre juf
illud, cVpracfcrtim jus perpetuum & quafi naereditarium clt&io-
• , nis in Concilium Nationalc,multb miuus in principem. Eft enim,
1 ^* ' ut ait Cartwrightus, jus ele&ionis libertatum illarum pars , quara
* r * ' * Chriftus acquifivit fanguine fuo, quamque in aliurn rranfferre noa
Iicer,aucalicnarc,magisquam haereditatcm regni ccelorum,cui an*
nexacfl. Nr*m de omnibus racdiis falutis follicita efle debet Ec»
clefia. Debetergoeligere Paftorem unum cx millc , utloquiruc
Iobus,pr£ftantimmum,fan&iiTimum, cruditiflimum, ot quem po-
teft, vigilantiflimum,nonab aliorum pendcre arburio , praefcrtira
principu aut potius aulicorum.Dimicant inter fe Canonifte; & Im-
perialiftej.illi pro Pontifice,ifti pro Irnperatore. Vtnnquc adulatiot
Pauci pro Ecclefia. Non quia Pontifices hac libcrtate fpoharuut
Ecclefias,. cam (Ibi vendicate debuerunt Iraperatorcs & Pnncipes*
£cd ut nutritii & advocati EccLfiae, fiquidem his clogiis gaudent §
Ecclefiis reftitucre. Tributa exigant , Regalia aut junfd;&ionei
aliasciviles tcmporalibus Epifcopatuum annexasctiam infirnarura
Curiarum recipiant,ele&ionem paftoium,libertatum Ecclcfixnoa
minimam & ex qua falus Ecclefie; pcndct.,Ecciefiis rclinquanr,aIio-
quirt raajoris (acrilegii poftulabantur^quam fi mille Epifcopatuurn
prasdiadiriperent. Experiencia ipfa elata vocc clamat magis aut
minus florentes efle Ecclefias, prout magis aut minusliberaelc*
&io, & florcnriffimas illas, ubi docence & ducentc Prefbyterio ho»
noraci cives, & inferioris ordinis pfebei fideles una poftuiant , elU
gunt,aur di^nos recipicndi,&indignos recufandi,ut loquitur Cypr.
potcftatemnabent. Scd cum dormientibus& invitis,gemcnnbus»
i.ed hifcere non audentibus, prsponitur Epifcopus,quem aula vcl
Pontificis vcl Principisemiferit, hinc Epicureifmum illinc Papa-
tum, veletiara hinc Papatum St illinc Epicureifmum invchi in Eo
clefiam, ccccuseft, qui non perfpicit. De Epifcoporum ck&aone
videat plura leclor iupra p. 6.7.8.9.
Dcaflfcnfu Regiodiximuspag. 2.1. "Non damnamus fimplicitcr
affenfum Rcgium. "Non enim lgnoramus Imperatores & Piincx»
)cs elcctioni libcra; Cleno: populiafTcnfum fuum quandoque acb-
nbuifle. Scd ita pendere ab aflenfu principis eiectioncm, ut dener
;a:o aiTenfu vcl omnis clccTlio irrita redderetur, vcl. illa fola vim
labeac, quam afTenfu fuo roborarir, pernegamus. Nam prius tri-
buir Principi. poteftatem privativam in ns quae Chnftusconceffit
Ecclefia: pnmanb & immediate, fkfic nulloshaberet Ecclcfia Pa-
ftoxcs^fi ita Pnncip: plawUttit.»,A* Pnnceps habct tajnum potcftar
tcra
Dignitas & Poteftas. 3 5 $
tem ctirmilativam in libertatibus, quas Chriftus tradidit Ecelefi* ,
iion privativam. Pofterius etiam,fi non omnem » liberam faltem
c\e dionem tolUt,8c pcrindc crir five antecedcnter elegerit,fivc con-
fequenteraflcnfum ahhibuerit , nam in idem recidunt. Sipopulus
ahquem poftulafTet vcl elegiiTet contra Canones, fzpius convocari
folitos Clcrum &plebem, donecconfcntircnt in idoncum quem-
piam, dixic fupra Pamelius. Scd fi canonice quts cle&us a Clcro &
populo, inutiicm tamcn reddi pofle clc&ioncm pcr Principem
pro mero ipfiusarbitrio iniquumcfljt. Non ita pendet a fummi
Magiftratus arbitrio Magiftratuum in civitatibus ek£tio. Praetc-
rea quid opus cft particuiari aflenfuprincipes in qualibct cLctio-
ne , ubi lcgum authoritatc id eft Principis & ordinum in Comitiis
confenfu legitima cle&ionis forma ab Ecclcila pnus rccepta fan-
ciri porcftas.
De Epifcoporum confirmatione pcr Metropoiitanum cgimu*
£ag.5°oc f4-
tn Epifcoporum confecrationibuj rria funt expcndcnda i con-
fecratio ipia, i confecrator, 3 ritus Coniecrationis. Quod ad pri-
aiiffl attinet, oftendimm Epifcopi & Prefbyten unam eademqje
cfle ordinationem nec uilam ha&jnus difjjrcnnam cffcnttalem m-
trodu6fora in Ecclefiam , nc quidctn fub ipio Papatu. Ejufdcm
ordinis Epiifcopum & Prefbyterum cflc probavima» , 8c pro irrdc
non opus eft Epifcopo nova ordinatione , ccu ut vocant, confecra*-
tione . Bonaventora, I^on it& proprie dicitur alijuii ordinari, cum-.pro- I* ^-4- ^.
motetur in Ejifiopum, ficut cumpromoVelur infittrdotem tfid migii1*- ?*•$•
proprie eonficari, quia uc paulo ante dixit , ficul non recipit aliat cU~
Ver, ita nec alium ordinem ; 6c infra, Saccrdos non imngitur <id ordfais
necejfitatem , fidmagis adfoknnitatem, ut dtgne pojfit corpui Chrijlifi-
cratijfimum conficTtre* Icem, Vhde ficut coUatio paUiinon dit no\>um
$rdinem jfrchicpifiopo ultra Epifiopum- , fic nec cotlatio baculi anttkli ,
M mitr<e>:iut alicu]ti6 confimhs ultra facerdotem. Tatia cnhn funt fa-
tramentUia potius quam ficramenta. Non enim ficramentaiia Untum
prA:eduntficramentum,fed etiam fiauipoffunt. Accepit igiturEpif?
copus facramenrum O/dinis, vcl Ontinationis curo ciac ordmarus
Prefbytcr, quid jam ulrra accipit, nifi huiicraqusdam facVarn-n-
talia nona Chrifto, fedab Ecclefiainftuuta. NulJaerar pnmo.poft.
Apoftolorum arratem fsculoaliaad Epifcoparum prosnorio qjaro
perele&ioncm. iique ettam coiligit Wtilctusex -Arabrcfii oc Hic-
ronymi tcftimouns : Ambrofii ciim.dicit Epifcopi tr forflptaimiu ^*eP P*i*
tft (s1 eadem ordtnatio &c Hicrony.mi , cumait yflcxaudn^ fnfiy. XJtl'
Uri unum ex fe dccbum in cd,'iori grath.caUoatum.Epifiopum.nomin.i- r 1 1 **-
tunt, Aibinus Fiaccus Alcuinusex vifdem Hjcrouymi vcrbib colli* $»■
git non aliam fuiftc Eotfcopi confecrationem, quam eljftioncm. '"'i^ir
^uaIU auttm ejfetantiqnitju Conficntio Jtpifiopormn ofiemUt Httranys '** VV >f'
'Vv j mu4?al y
"T
354. Epifcoporum in Anglia
m/ts in epift*!* adEvagrium, Mexandrit, inquiens, k Mnrco Fhrw/f-
iifta vftjue ad HeracUm er <Dtony(tum Epiftopos ,PreJbytcriftmper unum:
exftekllum in excelftori gradu conftitutum Vel coilocatum Eptftobum
nominsbant, quomodo fi exercitus lmperatorem faciat, & ftiacont eli-
gantde ft , quem induftrium noVermt & Arcb%diaconum\occnt. jir-
chidiatonus eandem conftcrationem babety quam cafteri Diaconi , ftd elc-
ttiow fatrum praponitur. Item Hieronymmftipev epiftolam ad Titum.
jintequam fcbifmaU in retigUne ftercnt &r dicereturin populis&c.
vi toto orbe decretum eft , ut unus de Trcftyteris cleBtvs fuptrpeneretut
cttcris. Vtergo Archidiaconus candem quam caeten Diaconi con-
fecrationem habens ele&ione fratrum prseponitur, fic Epifcopus
eandem confecrationem habensquam caneri Epifcopi idcft Pref-
byteri quos fcriptura Epifcopos nominat, elcctione frarrum prar-
pofitus fuir. Floruit iftc Albinus Alcuinns Beda? difcipulus circa
annum 780. Quod ad lecundum, ncmpe Ordinatorcm ceu Con-
fecratorem attinet , dato fed ncn ccnccffo quod nova fieri debeat
confecratio, tum dicemusquemcunquc Epifcopuma quocunque
Epifcopo pofle confecrari , nec Metropolitano proprium effe , id-
que probavimus fupra pag.54.55 imb & Prefbyreros confecrafle
Epifcopos ex Beda ibidem oftendimus.Et certe, fi largiendum efTet
HierarchicisTiraotheum fuiffe ordinariura Epilcopum,tunc locus
ille 2 Tim. 4 probaretetiam Prefbyterosimpofuifle manus ordi-
nandis Epifcopis. Nam per Trejbyterium intelligi caetum Prefby-
tcroru capitc fuperioridocuimus.Fatentur etiam Rhemifte; ex hoc
Pauli loco dedufhim Canone illum Concilii Canh .4 quo Pre/by-
tcns in ordinatione Prefbyteri permittitur apponere manus juxta
manusEpifcopi.Quod igituraiunt, minusa raajoribenedicendura
nullius momenti eft. Etquomodo confecrat Epifcopus Epifcopum
imo & Archiepifcopum & Huftienfis Papa.Refpondeat Bonaven-
Ih4 [entent. tura Epifcopus benedicit Epifcopum,dicendum quod hoc nuBunt
Lijl.i$.q.i.ettinconVeniens, quia non benedicitur nift in quantum caret ordine fi\>t
dignitate Epifcopali. Prefbytxri confecrantes funtma|ores Prelby*
tero confecrando in Epifcopum.* Et Altifiodorenfis m fumma hb.
4 ait. Si ejjent in mundo tantum tres Jimplices Sacerdotes oporteret quod
tliquis , illorum confecraret alium in Epifcopum alium in Arcbkpifto-
pum. Prefbyteri [tcut &* jfrcbiepiftopi injua ordinatione claVes regritcm*
iorum accipiunt , funt enim etiam Apoftolorum fucceffores. At nullo
m cafu id facere poffunt Prefbyteri, rnfi eam confecrationis potefta-
tcm haberent vi ordinis fui Prefbyteralis: fed de hifce fatis di&um
fuperioricapitc. Quodadnumerum Epifcoporumconfccrantium,
Sutcliinus <U nfc trium requiritur. Sed non ita apud veteres. ln ConciliU etiam
Pontifi Ub,i Epiftoporum ordinationes <r depojitiones faciendasefje dixcrunt.Siquid
f*f*i'f*»62. autem borum alibifa&um efJettbociUipro nnUo babtmunt. (De tradi-
tionedfrina, in^uit Cypriaws, O jfyoftoljfa ordinatione ftrVandum eft
,
Dignitas & Potcfhs. 33J
<?P tcncndant, jUodtbudnos qu§quct &*fereper unhfsrfai proVmcm te-
nctur , utad ordtmtiones rite celebrandas ad eam plebem cu% prcepofttnt i
trdinttur, Epifcopi c)ufdem TroVtncitt proximi quiquc con)>eniant. Ej uf
dcmetiam morU \>efligiain multarum fynodorum aftis apparcnt , in-
<)uit Surhvius. Cumautem inquit confuetudo iQa paulattm antiquari
c*p$/]Tet, martfit tamenmos iflc, M Epifiopi [mguli non ab uno Eptfcopo
fymtno fedd duobws aut tribtu Eptfcopis ordinarentur; ty hoc canones
Apoflolornm fer\>indumpr<eccptrnnt. Canones lllos fuppofititiosefTe
lippis & tonforibus notum. Canone quidem Concilu Nicami
quarto dccretum, ut C\ omnes Epifcopi Provincia? convenire non
pofli n propter urgentem neccflitttcm vel via; lo igitudincrn , a
tnbtisordinandum, abfennbus tamcn fuffragium forenribus, fcrip-
tifque aflTenticntibus. Balfamo ele&ionem intelligit in hoc canone
Pcr *"f»i"*ru» non autem xaU%fuvi» confecrationcm. Vccunque eft
livead ele&ioncm, five aJ ordi.iationem.prasmonendierant omnes
■tconvenirent, &qui non po:eraut,confenfum luutn lireris figni-
ncabant, ele&tonemque occonfecrationcm una eademque a&ione
confTcicbant. Sed Epifcoporum Anglioanorum latse Dioecefes im-
pediuut , quo minus in Epifcoporura comprovincialium Synodo
ordmationes ficri poflint, dc quo fupra diximus pag. 54. 55. De ,. .
ntibusetiam confecrationis diximuspag.56 & 58. In iibro priori f™ * ef>t'
editioneordinationum, cuifubfcnbere oportet , ut 36 arciculum *meP*>101'
Mterpretantur miniftri Lincolnienfes , imperatur , ut in ronfecra-
tione& ordinationeucantur Alba, capa, fuperpellicco & baculo
paftorali; Author petitiouis ad Reginam refcrt, eos uti quidcm
luperpcJliceo , rarius capa nunquam baculo Paftorali, Lincolnien- Petit. * ^t
fcs tam^n dicuntfieri pofTe quodquidam hisomnibusucantur. Vc-
cunque eft libro illo ordinationum omnibus uti pra;cipitur. Itern
ut codex Evangeliorum ponatur fuper caput confecrandi , & ba- . .
culus Paftoralis tradatur in raarium cjus , ut refert idcm Author ?:tttt0BS
petitionis, licetjam tradant in manuum confecrati biblia: & tamen
«egit pedo magis quam pafcit pabulo , & baculo non abigit canes.
& lupos , (cd percucit confervos Paftores & extrudit. Vernm
quidcm cft Concilium Carthagincnfe 4 can . 2 habere, ut cum. Eyf-
copu4 ordiaatur , duo Epifioptponant dr teneant Eharigeliorum codicem
fuper caput &p cerhiccm ejws, & )>nofuber eum fundente benedictiomm
rehqui omnes Epifcoti qm adfunt , mantbmfaU caput e\ui tangant. Scu Co»tr*j{ht.
Concitium iiiud eit fuppofintium, ut fxpius dixnmus. FuLo dicir m'ft- in 1
Canones illos ex Poutificum Romanorum decretis ccu-.farcinatos Tim- > jr&7
cffe. Illud vcro,inquit Albinus Alcuinus, (Juo l duo EpifitfthiU&.tlLib.dc Javi.
codiem E)>angeli§rum fuper caput ejttA, <r uu» fundentc fper cum be nls 9ffc"s p.
Wui.Honem, reiiqui c\ut adfunt Epifiopi mambus fuis Jspe>-caput t)us 6l 63»
Ungunt, nan repiretur in auttoritatc Veteri ncque noVa , fid ntque in l[o-
*l*H4 traditionu Vidcat igicur kdor, quid )uaicandum u\ de 4
Castbag*.
p
i
336 Epifcoporum in Anglia
Carthag. Er.tat quidcm in Ordmc Romano pag 71 ted vcl cotu
fcnptum vtl mterpolacum poft Alcuini tempora ex di&is patec,
J)e Ecdt- Amalarius Fortunacus Epifcopus Treverenfis hxc habet. 2)icit ii-
fjji.ofHc /i, beltus fcundum cujns ordincm cckhatur ordinatio apudeutfdam, Vt du4
» c*/>- 1 4- Epifcofi tcneant Elhingelium fuper caput c\ts%quodnequc l>ettts auilorius
D:*fdndm ^inttmat ntque yipojloiica tradttio , neaue Canonic* dv&erttts. Dicit
fotional.lib. Durantius hoc ritu rooncri Epifcopum quodPondus Etangtlic* pr*m
%, t.u n.$. dc^tionis circum quaque fene ^igere tum non debeat. Baculi bene-
di&ionem & vidcat le&or in eodem Ordine Romano. Quando
datur baculus dicitur in Ordine Romano, Accipe bdrulum pajioratis
oficiiy potejlatem igandiatque fohendi, (? fisin corrigendis >itits perfb-
Verans , \udicium Jine iratenens , in fo)>enciit\>trtutilus auditorum ani-
mos demulcens, in tranquilitate JeVeritatis cenfuram non defirens. Ponti-
fex tamen Romanus Paftorah virga non utitur, tum propter biflori-
am> ait Durandi:* , ficredere fas eft , tum propter ratiencm fed ridi-
$4iion. lih.} Cli]am, videat kctor. "Nam pigct tranfcnberc. Baculi f cut 6c an-
CtH.rmm 14 nuli coltationem intcr confecrationis ritus irrcpfifTc puto , cuna
mos ille invcftiendi Epifcopos & quafi inducendi in poiTeffioncm
temporalium per baculum Scannulum introdu&us, quem invefti-
turae ritum una cum feudcrum jure a Longobardis ortum qui-
damexiftimant. In confecrarione Epifcoporum eft fignum facra-
mentalo. Scd de facramentatibus ck lymbolicis fignisin cuitu divi-
no C namconfecrationcm facramentum efTe volunt,nos a&ionem
relligiofam ) poft fuo ioco tra&abitur, 5t de htaniis, colk&is, leo
tionibub & id genus aliis. De veftibus etiam faccrdotatibus in gc»
nere dicemus loco magis opportuno. ObfetTandum eft obiter
quod Albinus Alcuinus intcralia refert elcftum Daimatica incu-
tum introduci ab Archidiacono , tum Pontificcmdicere. CleruS
unherJUs & plebs corjentiens cihitatis cum adjacentiiis fuis cligerunt f\b%
illum Trejbyttrumtel 'Diaconum Epijcopum Jtbi confecrari. Ait cum ad-
j tccnttis, & proinde non folius civitatis confenfum , fed ctiam ad-
jacentis regionis , fultcm fuburbanae confenfum adhibnum fuifle
in cledione.
De jurejurandohnmagii five hominii di£tum fupra pag.1x.1x.
Ratione fun&ionis , in rcbus fpedantibiiSjVel Ordi-
oiEpifcopali, vc! jurifdidioni. Ordini Epifcopali, ut
1 Ordinarc Diaconos& Miniftrosad praelcriptum
Libri Ordinationum.
Poteftatem ordinationis non eiTe peculiare Epifcoporum jut, fed
communc cum Prefbyteris capire fuperiori probavimus. De prac»
fcriptaformuia ordinandi Prefbyteros & Diaconos, & an Diaco-
natus fit ordo infra fuis locis di(Teremus.Vnicum hic obfervandum
ejufdem eiTe jutis 5c inftituti acmpe humaiu hxc omnia, qux hic
cecenfcntur,
Dignitas &Poteflas. 33?
re:cnfenturnempe quod Epifcoporum fic ordincs conFcrre, Eccle-
(ias dedicare, pueros confirmarc,& quod magis ob honorem faccr-
dociiquam oblegis neccflitatcm rcfervata lunt Epifcopa Concili-
um Aquifgranenfe quod celcbratum fub Ludivico Iinperatorc
ann.816 ordinatiohcra refervajarb Epifcopo folum proptcr aucro-
ritatc Vrtsbyteri\ autcm intcrpretantur Seniores : auia Senioyes ?%*'
*iate Gr<c:i Trefliytirot Voant. His enbnfwut Epifcopu dftaifiitio my-
fleriorum &ei commifja eft. Tr.cfitnt enim Ecclefue Cbrifti , CP in con-
ftctionc Duminici cotporis trfinguinis confortesfunt cum Epiftopis :
fimilitcr Bp in dochina populorum ts* in ojficio prddicandi : acfolum
prorter aucioritatem fummo facerdoti Clericorum ordinatio & confecr.it*
tio rejcrlxtd eft. Eadem habentur apud lfidorum libro fecundo clp ^,
Ecclcfiafticis officiis. Sciendum eji prtctcrea poft hanc EccUJt\irumC''P'7t
partitionem &r diftributiomm, inquit Duarenus, E[nftopi in magni r)eBenqr.
tlla Vfacefi fi.id {y T/tfbyteroruni in fuis EccUfh parem non fuijfe po- sfyminiQ
teftatematqueautboritatcm : cum ordimtio Trcjbyterorum^caterorum- L 4
qutminislrorum Ecclefa, bafilkarum confecratio Gr quadam alia Epif
copo tantum permiffa iint, non etiam Trejhyteris infirioribus. Ac fi di-
xifTet, ante Parceciarum diftributionem &divifionem hasc munia
erant Epifcopo & Prefbyteriscommunia. Diftributionisparcecia-
rum pcr civitates £V. pagos authorcm accipic Dionyfium Roma-
num ex rclacione cpiftol<e fecunda? Dior.yfii papaead Scverinum
Epifcopum. Sed &~ boc ipfum quod ex 'Lionyfio Tapa profertur con- L* 9. c. 7,
fiitum eft muitis tcmporibns poji 'Dionyfium. Epiftolaenim iUa yfpo- num 34.
crypbdeft (s- wtBitu autboritatis&x Spalatenfis. Qum 7(omani Tonti-
ficeseccbfnu RngulaA fingalis Vrcjbytcris defignafjent , <p parocbUs eis
diufijjcnty Honorim ArchiepifcopuA Cautuarienfis circa annum a falute
repatata6}6 Angliam prtmus in •parocbiasJ>t legitur inhiftorii Cdntua-
rienfiydiftribuue cccpit, vt referi Camdenus. Vccunque eft,fivc anre B it.p. ig&;
iive poft divii!oncm,orcinationcm ecdem modo & jure rcferva- «tit.Ftanuf.
tam, dicit Epifcopo Duarenus, quo bafilicarum confccrationem,&:
citat verba Ifidon, qu<e extant apud Gratianum, dift. 15 . cap. per-
le&us. Sic Leo, utfupravidirauspag. ajaordinationem 6cbafi!i-
carum confecrationecn canonibus & rcgulis ecclcfiafticisjrcfcrva-
tam Epifcopis dixit.
2 Ecclefias, & locafcpultur^ dcdicarc.
Mucketus (Ic, Verbo & gr itwum aStione eccle/ias, Grjepultuu loc» n ,
ftcru \fibuA deduare : f(W,mquit, tcfte Eufibio libro lo.cap.]. fate:n- > ?*''*' <a'
plis a Conft*nt\nt magnifice extruiiu Vetcres Epiftopi nugm cum fo- ^P3>9'
temuUteprtftitcrunt. Et curquxfo antc Conftarltinum non profc-
runt dcdicationum cxempla. Nam etiam ante Conftantinum ha-
bucrunt Chriftiani fua, vt vocat Ifi dorus Pelufiota 1. 2. Epift. 247.
•«tofl*f w*> ceu loca cccUfi* congregands deitinataj qus & IvxrC
X x f0
•
3 3 s Epifcoporura in Anglia
Sufeb H 1 P'* &'w<7iujt%'grf* idcft, oratoria vocabant. Ance perfecutionem
/ s <•** i ; fub Dioclctiano nv>tam rcfcrt Eufebius cam numcrofas fuiffe ag-
gregationcs, cz inftgnes concurius ad oracona. vt pritcis aentncijs
non conCenci in firigulis civitatibus amoliores & ^fpatiofas ex tpfis
fundamentts extruxerint ecqleGas. De ecclefiarum dedicationean-
teConftancirtiaetacem quidem legimus in fuppofiticijs Clementis
Evarifti, aur fimilium Epiftolis, quorum fasculo Chnftiani nulla
habuerunt rempla nedum confecrata, fed in prtvatis aedibus, quan-
doquc in fpelundsec criptis fubrcrrancis fsviente nimirum perfe-
cutione convenicbant. Conftantinus vna cum luxu & magnificen-
tia remptarum Sc bafilicarum dedicaciones invexic. j&lificia im-
piorum tyrannorum machinis deftru&a 8c folo aequata, rediviva
conftru&ione clariora, 5c celfiora confurgere fub Conftantino coe-
pcre. Optatum ei tem^eftate^ deftderdtumnobti /peftjculum cxbibe-
tur cehbrationes vi Idicet encceniorum pcr cibitates /s* oritorierum recens
ltiot<ap.i,ftrrutommc0)ifirrati°nes> inquit Eufebtus. Levta pnmum & hu-
milia as.lificia ftruebantur, & quandiu lcvta & humilia, nulla dig-
nati funtea confecratione. Sed cum aulas regias, fplendore, mag-
nitudine 6c ornatu fuperarent, tunc dedtcare cceperunt. Ac fi re-
ligio erTet in illis rationeornarus & fpl jndoris. Rirus tamen dedi-
cationis & cofecrationis.Hiftrionici illi,nempe,qui extantin Pon-
tificali & ordine Romano auate Conftanrini non lum tntrodu&i in
Ecclefiam. Quibusritibus Anglicam dedicent Ecclefias, nondum
mihi liquet. Habent haud dubio formam praefcrtpcam & oftrjiurn
confecrationis. Nam liccc Mtcketus dicat verbo & gratiarum
a&ionededicari apud eos ecclefns & ccemiteria, non tamen abf-
quepeculiariofficioid fieriarbicror, prajfcnpcisinimirum ledio-
num^precum^litaniarum.canticorum numero & forma atque alijs
ceremonijs. Qujj fi confecracionis offi:iura vlltbi defcriptum re-
peri(Tem,multa haud dubio deprehendiftem Pontificali Romano
X)t?olt» confentanea. Hookerus negat poficionem primarij lapidisperE-
lib.s, pifcopum vfurpariinrer ritus dedicationis Anglican». Necopus
Utl.ii, eft;Nam vt Piacefius obfervatexglolT. in cap. Nemo Ecclefiam
Dift. i. in confecration. Htnc aciun nempe pofitionem primmj Upi-
dupotejl alteri fubdelcgzre. Alios ritus dedicationis filentio cegic
Prax.epifc. Hookerus. Efto : nec pingantur cruces in patiectbus. nec
p4ri.i.c\[ acccndantur lampadcs ante cruces, nec pulfetur ofttum 6c
apenacur ncc baculo paftoralt defcribacur alphabecum in
pavimcnco , nec afpergacur cemplum mixtura ex aqua vino
iale 8c cinenbus, nec inungatur Chrifm ite, fuperf unc tamen mul-
t£ alia2inepciae Sc ritus fuperftitiofi. Sed miflii parti:ulanbus,quia
Bjllibi,vc dixi, defcnptum mveni officiura dedicationis Anglica-
nae, videamus, qui 1 fioi velit ifta Ecclefiarum 8c Coemitenorum
pec vabum & graciarum a&ionem ded;cauo & confeciatio. Nul-
Dignitas&Potcftas. 339
lum habemus prarteprum in novo tcfhmcnto vel determinancK
ftatum c\ tcrrumlocum in unaquaque parcecia pro convcntibus
ecckfiafticis,vtl crigendia?dificia. Licitum cft fidehbuscoirc in v-
num ad publicum cultum, vbicunquc ccmrrode potTunt,& lub
dio etiam celtbrare conventus, fi hbitum fuerir. Sed ob conmo-
ditarcm ramtn, expcdicbat, vt ftatum frequcntarent locora, ne lo-
ca conventuum aut abfque vlla neceffitate inultiplicarentur,aut in-
certa reddercnrur, ijs qui cxtra ecclcfiam & alliciendi funtin gre-
mium ccclcfoe. Et licet interdum iub dio convcntus celebrari pof-
funt, non tamcn (cmper id ficri commode poteft, ideo azdificia ex-
trui ad depcllcndas aeris&coeli injurias expediebat. NccefTirate
igitur iagirante & commoditate fuadente ert&a & trigcnda funt
«dificia m vfumcivikm, ncmpe ad propulfandas cceli injurias a
ca?tu,& miniftrandas fedescommodas, non ad colcndum Deum
templis cx aedificijs. Swarez. dicit locum facrum dupliciter fpc&ari De relig.
potTt,velfubratione loci dicatiad continencum Dei populum ad »ow,i.uk
divinum cultumcongregatum, & fic peculiarcm habere rationem 3.
far.ctitatis,vcl quatenus eft rcs quastiam confecrata & dcftinata ad
cultum divirum, fub qua habet convcnicntiam cum alijs rcbus fa-
cris, vt vafis cx vcftibus.Rationc priorc nullam,pofteriore fuper-
ftitiofarr habet fanc"titarim,& fi hocfenfu fabrica? illa? di&se a ve-
teribus Kvpaxcu non probarem. Templum Hierofolymiranum erat
pars cultus uivini, ncn /ta ttmpla in ecckfia Cbriftiana. Alioqui
inftiruilTer tcmpla exftruenda in cum fincm. Nam nullum ahum
vult culium, quam qucm nobis pradcribir. iEdificia ecckfiaftica
funt anncxafpnitualibus, ncmpe praedicationi verbi, facramento-
rum cclebiationi orationi cx ahjs publicis pietatis extrctijs ficut
cx alia bonaeccltfiaftica. Ant cxa auttm iunt fpiritualibus mate-
rialia aedificia ad prottgcndum coeium fidelium ab aeris injuria, &
vtccn moae potmu vac are cultui divino £x fpirirualibus txerciriis.
"Nccar&ius eftconnexionis vinculum inter aedificia illa & cultum
divinum3quam inrer bona alia ecclcfiaftica, 6x eur.dem cultum.
Kam leparan poiTunt aecificia lfta ay.ubhco cuhu,imo Chriftiani
faepe deferueruht ipltndidaillaaedifitia, vr purum rctintrtnt cul-
tumpublitum,cum tamcn oifficulrcr pc iTit iufttnrari culrust i\n.us
ablquc alijs bonis tctltfiafticis. Vbicunquc coierit invnum coetus
piotum, Chnftus pollitttur prasfmtian. fuam, five maedt tcnle-
crata, five in fclitut int, fivt m monte. fnh.o Gr perjc prowittil no- im j( (U^
bu ptttftntiarnfuatn, It ti w;/ iisfuu in onmt toco; locu U. *, in qn* con- r. &ti0P A,
lonihtidjtltuuis /ri-t tt»tj,lk irch.iititper acadtns zs- jtcuh/iuiio prop- nct 1*'
ttf nos : imo luo ncn picn.iuU tu,fednobu intis Et certt nelcio an
locus \llus CKtncus i<u 6tusttiam iiafcntc cttltfia.Nam ttmplum
Hitrcft l)mitanumki dumtrat pioptcr typum, proptcr afptcla-
bikniDtipiaeitiitiwm cxquiaditatum ipfi tftonxriKdiate,ck prop-
Xx z teita
s 4-o Epifcoporura in Anglia
terea fancTrum cra: ctia extta tepus divini cultus non ita fynagoga*
Iudjeorum nec templa noftra materialia. Vtcunque eft, cur, quae-
fo, dedicantuf, verbo & precibus. Mitto jam nugas alias, & ntus
hiftronicos. Annon ut fcparentur ab onani ufu profano,& dicarcn-
- i, turaclionibus (olummodo facris. Nam benedi&io duplex eft, in-
Snarez- d€ . .. ,,. r r
otuc Suarez aua conititativa rei tacra? , nempe quae permanentem
» #(> producit efrsctum oC conitttuit rem permanenter iacram, ut con-
pt u £ fccratto Bcclcfi* , auc caiicis , benedi&io aquac aut veftiracnti, rcj
, , autem lacras qua? pcr beneaictionem conitituuntur appellari la-
irt C cramencalia permanenria. Alia benedictao eft invocaciva,five pri-
* - 'l> vaca, ut benedi&io menfar, bcnedi&io pacerna 8c quam fenexdat
juveni Ali^^srojunt, inquir, btntdiEHoncs t QHAlicetrcm proprie non
c&nfinrent, nec (epareni ittam a communihuA 's* propbanU u/ibus, nibil-
vnvivA ftknt fieciali ritu a mmiflris BcclifU , &* ex fieciaJi ejusinfti-
Htiom, ut bapeant /picialem e]fettum,/\Item per msdum impetratioms
ii mmbte totitis Ecckfta, 'sr ideo merito i-iter (kcram "n-alia numerantnr.
El tjles funt benediciiones nuptutrum , iteni benediHio na\>U>e\ domtis
aut diquorum ciborum , prout in Miffali \>el Tontificali babmtur. Fc
has brnediciiones vorat facramcntaha tranfeuruia, Benediftio in
conlecracione Ecclefiae eft benedietio conftitutiva rei facraei ficuc in
CvPnfecratione altaris , calicis, patinae 5c fimilium. Non jam diftin-
Euomore Pontificto bcnedi&ionem five verbalem, five cum aqua
encdicla a confecratione per untlionem, fiquiiemeadem vis eft
b;nedicttonii (implicis (ecundum adverfanos eciam abfque illa
mixtura aqus, (igno crucis,8c un&ione Chrifmans, quae cum lllis,
nempeconftitucre in effe facro. Et qua ratione fic confecrant Ec-
clefiis, confecrare ctiam dcbent poculum Euchariftum, cncnfam
Euchartfticam & limilia. Chriftus certe cum Cclebravit coenam,
confecravic panem &yinum,"non matcrialem meofam, mappas,
caliccs, catinos, paricces imo nec panem c\: vinum confecravir , ut
p. rmanerent res facr<e extra ufum, fed m ufum prxfentcm.Dicunt
U Ucrarc templa verbo & precibus , fed ubi oratio fidet , ubi pro-
miflio Chrifti, ubi verbum inftirutionis , unde ergo auchoritas
co lftituendi res (acras 5c facramenrajja permanentia tepla,altaria,
calices, patinas, &{imi!ia. Addiccre bona mobilia & lmmobiiia
Ecolefiae pium 6c lauaabile eft, feu facrare ca , adeo ut nefas fit eis
ucijCum nonucitur Ecclefia,etiam ad res licitas fcd prophanas,ac fi
eis polluetctut Ecciefia , vcl me-ia , velcalix, & fimtlia,execranda
ttftfupcrftkio. Er certe ha?c eft benedi£tionis & confecrationis
eorum vis, nemoe ut conftiniant res illas iri elTe facro , quam \ im
non promifit Dominus prccibus oc oracionibus uoftris , n fi ix
c >nfecrandis iis, qus ipfd con(er:ra ida inftituit, ut pane c\: vmo iq
^ochanftia, aqui in bapcifrno. P.j.ricccs, cahces, patinas, menfas
confvciari non lnftiruir.PoiTunc 6c mufcarns id eft rlaoeihs ad eve-
tilandas
Dignitas & Poteftas. 3 4I
tilandas rnufcas a vino in poculo comparatis eadem ratione ean-
clcm opcram impcndere. Ordinantur cnim, ut vides, ad abigcndas
mufcas a vino. Tanram tamen inefle putant vim fuis confecratio-
nibus, ut (T quis de rc prophana, licet licira,in facrata aedc rra&avc--
rir, rcm fanttam cv tacram prophanaiTe exiftimcnt. Ecclcfiae vox
i Cor. 1 1 propne Sc firnpliciter caetum notat , locum vcro illius
connotar,qui fortc fuir in privaris asdilus. In cor.ftitutionibus Ec-
clefiaftieis provinciae Cantuarienfis anno i6o4Canoncdc Eccltfia- CJiU 82,
arum rdighne propbanm ufbm non />0#/.'t?w/.f,ftatuerunr, ut Ecclefia-
rum Occonomi 6c inquifitores non parianrur curiasfccultres, Vifna
Franci ficgit Lcets ,)uratus hicos Layjuries, lujtrationes militum , vd
propbanuw ulium ufum /tl>e ritum inEcckfiis, capeBU , aut cccmiteriis
fuufieri,aut celebrarL ac fi templa & cocmiteria hifcc curiis & ahis j^e ritihus
Cr arbitriain Ec l fiis exerceriVctiturn ejt in ConciUo Lugdumnfi. Abu-
tuntur verbis Chnfti Domus mea, domui orationU, qua; dc Hierofb-
Iymirano templo dicta funt. Nqn finebat Chnltus r ut vas depor-
taret quifquam pertemplum Marc. n. i6quodctiam fieri audio
in Angha praefirrtim pcr Cathedrales bafilicas. Sed a templo Hie-
rofolymitano argumcntum duci non poft ad tucndam baulicarum
noftrarum dedicationem, reiigionem, & immuniratem , uc fupra
diximus. Non polluirur Ecckfia Curiis aut arbitriis. Vnum idem-
que aedificium indftterens effe poteft, ck ad culrum divinum, & ad
cuxias fareulares , modb non lmpcdiaturexercitinm cultus divini,
obqucm primano addiclus eit locus Ecclefias. Vhurri idtmque pc-
cuium indifferenseiTc poteftadiomaauherrj &facram potationem,
nontamcn poiluitur, ncc ppus eft execrarione ufu, u't Ibquur.tur,.
ut licite id fien pofiit.Non funt cnini vafa Ecclefiae facra ut fuerunt.
vafa templiHicrofoiymitani qua? deportataBabylonem , & pro-
phanata in convivio Belfchatzaris. Nam ut templum illud fan-
cjum , fic fanc^aerant &t.ius yafa, Qui templi Hierofolymitani!
exeraplofuas confecrationes cC ibimumtates tucntur, etiarfc facra-
menta extra Ecclefias cekbrara. damnare debenr. Nac ia
nullibi oblata, nifiin templovolujit Dominus. Inutilis tftcoi ift-
crario remph, fi ex arn cbr^fecratumcpnLecrare quis rorcft'
panem Eucharifticum.ficut lnutilts fui(Tet con&cratio templi Hie-
roio.lymitant, Ci extra i!U.J: templum ubique liciturri fuiffet ofFerte
iacnficia. An fanclior Euchariftia quaB cclebratur in xdc confecra-,
ta, quam qus extra, quam quas a Chrifto celebi a:a, quam qii.c ad-
rniniftrata ab Athauiiio in Ecclefianondum dcijicita Afolog i Qe ~0\:.
ad Conftaptinum^HookerusAnglus tamcn dicit ou i •; ;- , . ' . "Jfi.
U&fleftaicohjecraidslttgere,^
Xx 5 eis:
342 EpifcoporiTm in Anglia
eis alia locanon conjecrata ad excrcitium cultws publici abfane uUa ne-
ctffitate: cultum diUnum non eamgrati* Cr decoru berficlionem kabere%
ciuam haberct, [i coacurreret dignitas loci cjucm defderat, majejlatem *3*
fau&itatem loci eJJe ratione noftri magnce \\rtutis & cjficacice, inferuire ,
tit adniniculumfnfibile ad excitanaam delotiomm, caquerationejra-
S)e cultu Jlautiores offjare diicnes noftras etiimfinttijfimat & prtejiantijfimaf,
f:nlior.c.\. Nonneeademdicitqufc Pontificii. In Bccitjta funt omnia accomo-
data ad txcitandam deVotionem, qv.icorationi maximenecejfaria eft.X^am
altaria> cruces imagincs. rcliauia?, ipfietiam parietcs <Deo dicatimoVent ad
pietatetn; qu<e ctrte alilinon inVeniuntur inquit Bellarminus. Vnde
inferr, Ecclefite Cbriftianorum retle adorandum cratione etiam prfaata ,
inftituuntur. Idcmcerrefequiturex dic~ti< Hookeri verbis. Et fic
frequentanda erunt templa privata? orationis caufa, quia majeftas
& fan&itasloci excitant devotionem , & ipfi parietes Deo dicati
moventad pietatem. In coetibus Ecckfiafticis,verum3omnia fieri
debentordine & decenter. Sed annon ordine & decenter poflunt
facramentaminiftrari, verbum praedicari extra locum confecra-
tum, in aliis locis a?que commodis , ubinihildeeft nifi parictum
confecratio. Parietes confecrati movere forte poiTunt fuperftio-
fum, veram devotionem excitare non poflunt ; Nam paricturo &
locorum confecrarionem non mandavit Dominus: & figmenris
tib.ftnten- ceri:^tl noftri non benedicit, necut mediis utiturad devotioncm
tiamm. excitandavel augendam. Quidfupplicaturmf)eobcumfantlumn-
quiris l Vokns intemplo orare in te ora, & ita age fmfer, ut §)titcm-
plum fis , ibiemm<Deu4 exaudit , ubibafitaty ait Auguftinus. Non
eft facratior & commendatior nobisDei piaHentia in rcmplisqua
alibi : &Chriftus monet utorarurus <intret i.sts iztftutt in concla-
ve & oret » xu k^otttu in occulto, quando orationcs privaras ccn-
cipit •, nonablegat ad confecratos panetes. Et in publuis coeti-
bus majorerat fervor,cum nullas habuerunt confccratas Ecckfias.
Dedicationem ld eft deputationem loci in ufum Ecckfia? per tabu-
las do nationis aut aliis modis, qiubus rerum dominia tranfferun*
tur vel fiunt jurispubhci, probamus. Suarez.dicitoratorium per
fimplicem voluntatem ad facra minifteria deftinari pofle tom. 3.
difput.Si. fe&.2, Cur non etiam Ecclefia. Ex Ecckfiarurn confe-
cratione nata? funtearum immunitates & libcrtatcs, execrationes,
rcconcihationes. reconfecrationes, aliaqueabfurda , qu# omni
per fe corrunt fublatoifto confecrationum principio.
Sublata Ecclefiarum confecratione toemiteriorum tolliruretiam
benedi&io & dtdicatio. Nam fi temL,la non funt confccranda,
multominuscxmireria. Vlus iepulchrorum , cft ufus civihs ad
excipienda defuuctorum corpora Iudaei in fuis praecns fepukhra
habebant ]udic. cap.2 9 Iofu. cap.24.30 JiGen.23 19. SiquisJo-
cum fepulchrorum fan&um dixent co lenfu,quo ieges & jura ma-
giftratuum
Dignitas &Poteftas. 343
giftratuum, muros & portas civirarum, valla propu^naculorum &
arcium,fpecuhs excubitorum , & lcgaros fan&os & facrofan&os
dicimus, nempequia res hse non violai.-daefunt , & ab injuria Ma.
giftrarus aurhorirare, legis (anc~tione,& poenx irrogatione muniun-
tur,& ■bfendumur, noncontradicimus. Sed nnlla hic opus erit
bcncdi&ionc conftirutivaterrae (andtae, ac fi fan&ior eftet terra illa
ad excipienrla d,aruu£rorum corpora, quam alia. Nam naturaliter
videtur a i mortuum pertinere locus in quem ipfc infertur locus
in juo fptlttur corbu&ejfiatur religiopvs Codi. lib.3. tit. 4;. 1.2. Ca-
davens igitur ipfius ptndcntia cfn it locum dielo fenfu facrofanclii
& religioiu-n abfqne ulla bencdictione Pontiticali. Et propterea
qui f •pulchium violat vel diruit , vel mhabitat, cadavera mortuo-
rum fine permiffu in alium locum tranffert,faxa, marmori. aliaque
orna.nenta aufert, defun&orum reliquias contre&at, puniatur.Sed
armiluitria,curiasfceculares,jaratus laicos, non pati in Coemiterhs,
ut fupra vidimus in Canone Anglicano , ac fi iis locus aliquis fan-
clus potlueretut & prophanaretur , eft fuperftitionis pollutio non
levis. Quicfcunt cadavera in locis fubterrancis in orbe illo invi-
fib.Ii, ncc polluuntur negotiatiombus, judiciis , arbitriis , magis
qua:n deambulationibus. Dcfccnderunc a-1 inferiora tcrra? , reli- Lih.%.tittu
cra fuperioraviventibus in ufus licitos. Mynfiigerus in luftiniani fc&- ie\ify+
inftitutionesin locum lllum fyiigiofum iocum unujquifquefualolun- Jtun.
Ute facit , dum mortuum infertmiocum Juumt fic commentatur , Ex
boc igitur textu notandum efl , religiofum Ucum eum dici, in quem illi-
tum ejt bominis mortui cotpus K/ totum, Vslquodin eo principale ejl p
idejhcaput. Tametji enimfacrum, ut aedes facra , nonnifi pnblica au-
tboritate conjiitucbatur : religiofutn tamen locum cuiiibet priVata au-
tboritate olim facere permiffum erat , bo.lu Vero fecus eft propter \u*
pontificium de c<emite\iis conferandis proditum , quo non jfit locui re-
tigiofitsS , nifipcr Tontificis confecrationem,
Vides igitur fepulcbroru dedicationem a iure folummodo pon-
tificio introdu&am, cum tarnen aedium facrarum confecratio par-
tim^^JjValudatfmiot dedicationistempli illius vnici & typici ,
nempe Hierofolymitani, partim paganifmi imitatione incrodu&a MynPng-10*
fir. £{am fiebat olim confecratio eiufmodi a confule \uffu popuii: tranjlato Paut£- s*~ '
}fcr§ in principem imperio per Cafrem ipjum, aut illitvs autboritate per cueres*
Tontifices,<juiconcione advocata <s* ritu quodam /inguiari adbibito c
y>el\tifoculum accendebanta in quo camen prtfabantur ,& Jtjbicine.
eunte, concepta quadam Verba tnunciabant : idquerite & Vfjue at'
tiglofc, M ne quidtm Verbo aut fyllaba caderent J-lodie Vero apud nos pcr
JohsrttigmpisnoJlrteanlittiteSi ejr Epifcoposfit rerum locovum\>eJ\cro-
rum cvnfcratii, certis tamen & folennibns prajatis )>crbis3 acritu quo-
dam fmgularitquos pontificia lex prafripfit . Diftinguit Iuftinianus ves
facras areligiofij»& faudis prout lege civili diftinguebamur & fe-
pulchrorum -
captte
p>\e-
\deo re-
344 Epifcoporuin in Anglia
pulchrorum locum propric religiofum dicir. Scd milla eft
e . . . proprie loci illius reiigio alia , quam rerum aliarum , qubd
, . inviolabilis fit vt fupto diximus cie rebns, quae in jtire civili
P- v f fartftae dicuntur. !?j/rt <*afrm ex Ciccronis i dc lepibut ea loca,
^t^tojui. .^ ^ fuoriuta tQatttt erat, nequc arari neque coli \mfiij\e\ Vnde religio
a relinjuendo dicla putatur a Ser.Suliitio & Maff. Sabtno. IS^am in a-
randoiocui ille fpuitura relinquebaiur . ItaqueftTontifices purum cjje
iocum aiiquem aecernebant^xararilubebant. Purus lccus erat, qui nec
faccr, ncc fan&u?, nec religiofus hab batur.Exarari ccemiteria,aut
violari fepulchra inhumanum ducimus, fed rtnmunitates a curijs
faecularibus ccemiterijs tribuere imb & tcmplis cft ex preceptorum
pfeudoapoftolicorum genere,quae damnat Paulus, Coloff.2.2 1 . Ne
ederis }neque guflaristneque attigeris. Templorum confecratio non-
nihH augcbat vicini Ccemitenj religionem : adeo vt cxrra coemi-
terium fepeliri habebatut nonleve periculum anima?. Inde etiam
cft,quod alij in tcmplo potius quam in ccemiterio, ali) in Cancello
potius quam navi templi fepulcbri locum eligercnt, £c quo propius
cdtare primarium eb beaticres fefe judicabanr. Vtilius tamen fu-
iffet ccemiteria a temphs fejunct-a fuifTe ad fuperftitionis omnis an-
fam tollendam, Scextracivitates Scvrbes in agiis defignata & de-
fayiuLy- pncarain hunc vfum loca certa, fi commodcfieri potuitade-
ititgi. vitandum aeris infalubrioris pcriculum. Lege autem decemVtrali non
iicuit aliter ,quam extra civitatemfepeiire mortuum. l>Um in Vrbe iocoVe
pahlico fepulcbrum facere duodecim tabuiis alijfjue legtbutVetitum efi,&>
fiatuta efl D. jfdrianirefcripto, in contemptores quadrsginta folidorum
^oetf<?,inquitMynfingerus ubi fupra./^ autem appropinquaVtt Chriftus
porta ciYitatis qua» vocabatur Nain, tum ecce defunftus efferebatur,
Luc 7. i2.Chryfofr. fermone delege & fide ait: omnem civita-
tem 8c omne caftellum ante ingrcffum habere fepulchra. Refert
Plutarchus Lycurgum legem tuliffe vt fepelirenturmortuurum ca-
davcra in civitatibus& circa templa. A Lycurgo forte mors lfte
manavit in ecclefiam. De ccemiteriorum dedicatione & benedi-
tStionc habemus multain Pontificali Romano. Ccemiterij bene-
Jrolio 147 didionem pontificalc Romanum neceffariam effe non afTerit, fed
tantum non fupervacaneara. Qttanquam pterique ajferant ccemitert)
benediftionem necejfariam non e/?ey dicentes circuitws extra eccicjiamy (s*
fCemiterij afperfiones quafiunt^quando ecclefia dedicatur,fufficere ifuper-
Vacaneum tamtn non efl benedtttionem buiufmotifjeii. Quibus ntibus
vtuntur Pontificijin benedi&ione coemiterij poteft Le&or cx eoj
dem pontificali difcere.
Dc miniftioconfecrationis ccudedicatfonis ecclcfiarum & coe-
rniteriorum nulla eft fere inter nos & adverfarios controverfia,
"Nam ipfi fatentur hanc confecrationem epifcopo refervatam io-
lumniodio inftititto ecclefia?, & ad honorem facerdotij magis quam
ob
Dignitas & Potcfias. ?4c
oblcgisnecefluatem. Et cerrc, G admirtend* iftas confecrationcs
cfTent, Prcfuytcr non minus confecrarc poreft, quarfl epifcopus.
Nim qui panern eV vinum in Euchariftia conlecrare poreftj vafa dc
tetnpla confecrard poteft vi ordinis presbyreralis. Ex Lconc, Ifi-
doro, Duarenofupra indivimus rcgulis ccclefiafticis & inftiruto
ecclcfts rcfcrvatam cpiicopo hanc confccrationcm. Azorius ctiam
air.quod Tontificis Ttyma/iiautboritate potcfi commitiifimplici flcerdo- T»(littm»ral%
ticcctt/i,econficr.itio. Non opuseft plunbus in rc tam perfpicua & /•*M.^«
nullius momcnti. Siquis quaeficrit, quis reprjefentabic etcieiTaoi, io.crfp.z5,
cum transfcrtur Dominum are2& zedificji iulcnni juris formu!a,a-
liud cft, & rcfpondeo, quemvis po(Tc,qucm elegerit in hunc fincni
ccctus fidelium, Gve Epifcopus, fivc Eresbyter, five Diaconus,fivc
cx plebe aliquis five confiftorium. Nam communitas fidelium cft
domina asdificij & adjacentis ccemiterij,non autem Dominus Epif-
copus auf Prcsby ter vllus .
Pcrgerem ad fequentia,fi non tcrnpiorum etiam ornarum fump-
tuofum,ec formam Iudaicam probarentadvcrfarij. Ornatum tem- Dep>o!it,
plorumexcmplo tcmpli Hierofolymitani tuetur Hookcrus ; Sie/.c.£if.ic»'
Bellarminus & alii Pontificij a magnificcntifTima avificatione tem
pli cv tabemaculi infanas iftas templorum fubftructiones opera ex
luogenerepiaeiTecolligunt. Sed adVtrunquc fuit mandatum (Dci : Tunm dc
admagnificentiam tabcrnaculi, mandatum legale £r extraord'mirinyn\ cultu fwtf*
ad m ignificcntiam templi mandatum finguiare ex analngia legis , & ex- <**/>.& >jo!.4#
traordtnarium per prophe ias e) tvs . H<ec autem magnificcntia fuit legalis,
Gr figurati^^five typica rnftitutionis, qua externus ornatus in ieftamen-
to \>etereubcrn.uuii & templiinternam gloriam !Dei &> Cbrijii in ecclc-
fia, & ecclefice in Cbritfojigurabat. lnconfiquens igitur ejt ex dijpari
argumentitio Synagogarum fabrica? non certarunt cum termplo dc
magnificentia. Adducit dcinde Hookcrus exempla veterum, qui
conccfTa pace ecckfiac magnifica exttuxerunt templa. Non funt
probandaquaxunque veterum **ko£»}Au6. Non probarunt prudcn-
tiores inter ipfos vcteres. Munditiem, ornatum fimplicem & mo-
deftum, amplitudinem ccetui cuiq; convenientem non damnamus,
fed ornatus cxccfium 3t redundantiam.Non conciliat ornarus ifte r r, .
majeftatem,prout fupta voluit Hookerus, divino cultui. jfurum c*H/*»Tr-
ficrammta non qu(erunt, neque auro placent, qua auro non emuntur, ait ^ut' caP'19
Ambrofius. vide Gratianum. Perfius licet Ethnicus, Dicite Ponti-
ficesinfantto quid facit aurum. (Domum Dei decetfiuiftitudo, ait Bcr- Bcrn.ad wtU
nardus, qute non lam politis marmoribtvs, quam ormtis moribus deietia- tites tcxwti
tur,(?t puras mcgisdiUgitmentes^uamfuperauratosparietes. Ide Apo- <<*p.j.
logia ad Guihelmum Abb . Omitto oratoriorum immenjas altitudines*
immoderatas iongitudines,fuperVacua4 tatitudines yfumptuofa/s depolitio-
nes, curiojas aepitfiones , quee dum orantium in Je retorquent aJpetHum*
impcdiunt <s* ajfectum, zr mtbi quodammodo reprafentmt antiquum
?Jr ritnn
3 4<* Epifcoporum in Anglia
Epi. adNc ritum ludeorum. Multi, iit Hieronymus, cedipcant parittes & e&-
f>o:i4nt lumn.iF trcl fic fubftruuut, marmora nittnt, auro Jpiendtnt laquearia*
gmmv altare diftinguitur, &> miaiftrorum Chrifti nuUa tieUio ejr.i^e-
qut mibi aliquis opponat di\>es in lud.ea templum,menfim, lucenuu. tbu-
ribuUf4tehdS,Jcbypb0Sim*rUr$oU. & c.etera tx auro fabrtfatta.Tunc
bec brobabgtUur aDomino, quando Sacerdotes bojiias immolabant, ts*
finguh p rudum erst redcmptio ptccatorum. 7fync>er$ cum paupertitem
c yf - domu6fuc€pauper fiomiuM dtdicirit, cogitcmus crucem tiuA, &- diUtias
" l.ttu m ■nt :' imus. Male )>os parietum amor cepit, inquic Hilarius, male
xenuum. fcctefum <Dei :n teciis £difci]fiiue\>eneraminij mile fub bis pacis nomen
tugtritts. Anne amHguum^eft in bis Auticbriftum efjeftjfurum* Mon-
tes mihi CrJylb-e, £r licttf, £r carceres tr Voragincsjunt tutiores. In kis
enim prophtt<e xut manentes,xut demerftjpiritu Dei propbetabant. Olim
erant aurei facerdotes cum calices erant lignei : nunc contra lignei
facerdotcs cum calices aurei funt. Dicit Bellavminus templa mag-
nifica cfTe maguo fplendori civitaiibus. Eftj: at ifta magnificentia
nee convenit ecclefiae, nec vtilis eft: Ornatum iftum facramenta,
vt di&um, nonquaerunt. Praeterea non funt fraudandi pauperes,
qui funt templa viva ck egent non modo otnatu fed etiam necefTa-
rijs &pauperes femner habebimus. 0 l>xnitas Vanitatum,fid non \>t-
Zern.^Ql. nwqu&minfinioYifu\getecrtcfixin parietibm Zr in pauptribus egtt,
?? m* foos lapides induit auro ,<<r fiuosfilios nudos deferit. Palatia,prajtoria Sc
*s™v4t* alia loca publica magnificentia & ornatu fple-ndori civitatibus effe
po(Tunt,& propter lnfirmitatcm humanam opus eft ad tuendam
dignitatem poteftatum faecularium tk civitatnm externis hiice
medijs. Quod ad ecclefiam attinet, ornatus fiiuplex & modeftus a%
dificiorum, fuftentatio miniftrorum facerdotum aureorum,fuppe-
ditatiorerum necefTanarum ad cuitum divinum promovendum,
&ornatus pauperum funt ornamento 6c fplendori ecclefia?, noa
templorum infans fubftru&iones.
Quodad formam attinet, tribus partibus conftarc dicunt eccle-
, fias Pontificij,&ad fi.ntluudinem temph Salom">niS , in quo erat
BtlUrm.de atrjum) fan&a & fan&a fan&orum. Prima pars eft porticus ante
' /4',"• ingreiTum in templum fecundanavis, tertia facranum five fan&u-
**p-i* anum pars intenor templi, vbi erac altare, quasque divifa erat a re-
liquo templo gradibus,canceilis, & vehs five aula»is, nequeeo pe-
netrabant alij,quam facerdotes cum fuis miniftns clencis. Hoo-
kerus reipondet. Efto, 6c curnon pofTunt Ecclefiae cxtrui ad fi-
V: PaW. militudinem templi Saiomonis, ficut palacia regum pofTant ad fi-
rf»y«f. 14. militudinem palatij Saiomoms. Rcfpondeo,no.i par racio,non ea*
demlibertas iii ecclefiafticis quas in civil-bus. Parntioncs tcmpli
Hierofolymitanierant exempUna tk typi rcrum coelcftium. Duo
funt vitancta in ecclefiarum maccriahum forma, vnum fuperftino,
ns.vmbu vmbrarura veceru reftamenti, adhucmanere videatur,
alterum,
Dignitas&Poteflas. 347
altcrum, ne 'impedirrento fit a?c!ificationi popufi, vt fit perparttfi-
oncs iftas injponnfw iot um ecckfijs, vbi populus auribus percipere
vcrba faccrdotis c fai ftuario prolara vix potcft, quod ctiam cvc-
nitin Anglicanis dum dant opcram liturgicis, vt infra oftcndc-
mus. Betlarminus ait ccckfiasChrtftianorum vt plurimumadO- Ve cultu
ricntcm convufas fuilTc, quia Iucia:i orabant & orant ad occiden-yiatf c,$.
tcm, vt fignificcirus corum clTc litcram occicicntcm noftrum au-
tcm fpiritum vivificanrcm. At contra ethnici orabant ad Oricn-
tcm : & Iudaei vbicunque locorum crant profpcctabant verfus
tcmplum, five orientem fivc occidentcm vcrfus. Kcc idololatra-
rum more convertendi fumus interorandum verfus oricmemtE-
axchkl. 8. 17 nec Iudaeorum verfus occidentem, ceu potius vcr-
fus templum aut templi locum, fed vt ait Auguftmus , Cum quis ^j simpk-
qu<erit oratiomm colloctt metnbra, ficut ei occurrit. Sed.dctur co fo- oanumiib.
lummodointuituorafTe orientem verfus, quod falfum, nam alias x.j^a^
affert rationcs Bcllarminus,fcquitur nec Iudaizandum in forma &
partitionibustempli. Nokbant veteres celcbrare pafcha i4luna»,
feddie dominica proxima lunae quarta? decimse poft sequino&i-
um vernum, ne vidercntur Iudaizare & qui contra faciebant,
Quartodecimanos vocabant. Rcfcrt Epiphanius Iudseum qucn-
dampieudoprophetam fcckftiflimum nomincElXai (vel vt re-
&ius Scaliger in Elcncho tr ih*refi) Cap. 27. ElTcnus quidam quir £■ » r
addito articulo El Arabice kxt ibrfb na vocatus fuit; prohibuifTe y ,'f ' '*'■
Oraread oriente ajjercnte non opottirejtcintindere, Verumfaciem Hie-
rofilymam conVettere ex omnibm partiltu, ita Vt hi qui in oritnte Juut
inotcafum Hierofoiymu intenaunt. vide Batonij Annales. Id dam-
nat Epiphanius. Omnesomnino formas probamus, qu<e ex con-^MWd I0f*
tingentedecoro ad aedificationcm populi aptae funt. Partitiones *ww*3«i
nullas quae funt lmpedinunto aedificationi populi, probamus,
omnium minime illasqua? fiunt de lncuftria ck ftudio imitandi
templum Salomonis, ficut faaunt pontifu ij , qui tcmpla prjecir ic
propter factificium Miliaeextri&a doccnt, fkut tcmplum Salon o-
rus propter facrificia Deo oblata, & ideo oportet facrificulum in
loco lacratiore & fcparato facnficare.
3 Pueros confirmare.
rnodo pu)hricmtiquitati probatum fuijje fateatur,/ecietiam probet ipfe,
ac reftitutum Velitj intfitutionum lib.^.ciy.ftt.^. Sed optat potius <aPmt^'
quamfperat fimpliccm ufum impcfitionis manuumreftituendum.
Kem ipfam ncmpe erudiendcs j ueros in do&rina catethetica,pri-
fcfquam admittantut adccenasparticipationem , proque iis oran-
Yy 2 dum
S j.s [Epifcoporum in Anglia
inta probamus cjuod &: Gngulis vicibus , cum eKaminanrur fa-
us. Sed ritum impoficioms manuum natura fua indirTerentem
oenfcmus ; Quid emm eft, nifi geftui orantis,ut poftea auriicmus.
rt qtiandoqmdem degeneravit ntus ifte in fpurium confirmatio-
nis UeTamenturn,mer«6 omifwrunt EccleGx reforraat^.Nos verb,
reftitutioni obfiftimus, partim ad aflerendam hbertatem
anam ia ritibus adjaphoris , partim ad amoliendum ab Ec-
1 noftra Confirmationfs Anj>'icanae facramentum.
Impofiuo manuum eft rirus fimpliciflimus, communis Ecclefi*
fubveteri Scnovoteftamcnto , geftus nempe orantis vcl benedi-
ccntis, quo manuimpofita indicatur pcrfona proqua preces&be-
uedidiones funduntur. Iacob bcncdicens filiis Ioiephi manus im-
pofuit Gen.48 Mofes Iofua? Num.27. Impofitx etiam manus lis,
qui cooptatierant in numerum Senatorum Synedrii Magni,& qui
sd Maufterium promovebantur a R*bbinis. Vfus itaque jftius
riruserat vulgaris, Cv in facris & civilibus , patriarcharum bene-
di&ionibus,fcnarorum,Doc"torum,Ducum inauguranonibus. In
uovo teftamentolegirausChriftum, cum oblati eflent ei pueruli ;
ut manus eis imponeret , & precaretur, impofuifte eis manus Mat,
19 13 15. Ipfi Pontificii fatenturChnftum hicnon inftituifle fa-
cramentum Confirmationis. Ibi enim nuUa promiffio , nuBum pr*~
S»treZi w 3 teptum&uB* mattrU autfirma defignatio legitur, fme quibm facramen-
pdtx. &m\ ti infiitutio effe non potefl : item Txrifimrlt non efl Chri;ium pueros
difput. ii. iM°s confirmafie}quia utdiximus cum T).Thomay decuit bot Jacramen-
Jtct. &. ftwii ani€ Cbrifliglorificationem non miriftrtri: & alioqui iUi pueri non~
dum erant bapti^ati, neaue ad bunc finem Cbrifto ojfcrebantur^fldut ab
eo benedkerentur, ut Hteronymus dicit : Vel ut curarei$turt utfignificat
jfnfilnus. In miniftrorum ordtnationibus manus impofitae 1 Tim.
4.14, Pauloitcm ccBarnabajemiflis ab Ecclefia Antiochcna A&.
1 3 3 Paulo cum curaretur ipfius cxcitas, c\z impleretur fpiritu fan-
&o Aft. 9 17. Item in curandis aegrotis & inrirmis impofita? ma-
nus Matth.4 18 Marc. 5 23 Marc.16 18 A&.28 8. In conferendis
etiam donis extraordinari*s fpiritus fan&i Apoftoli impofueruut
manusdum orabant Acl.8 15 17. Erat igitur geftus apud ludxos
familians mauuum impofii:io,quoties foiennis erat precacio aliqua
aut beneditlio, praefertim ubi periona fingulariserat , cui benedi-
ccndumerat. Nam finumerofior eifct ccetus, tum attolkbantur
i£*~.mt*itsT. manus. Tum attoUens jfaron mmus fitdi Verfuspopuium bcnedixiteis
inloca difji- Leu.9 21. E Chnftus fublatis manibus iuis benedixit difcipulil
tiitors pen- Luc.24 jOiObfetyat Drufius,Sacerdotescum populo benedicerent,
ut:nchipa£. fi in urbe eflent, levafle manus fuas verfus f.apulas. Verereseti-
2^0f am in Ecclefia Chriftiana vanehocgcftu ufi funt rn rainiftrisor-
dinahdtf, in Catechumenis admittendis, in converfis ha:reticis am-
pledendisjin lapfis reconciiiandis,ut fupra dixiumspag.138. Cum
tam
Dignitas & Poteftas: 949
tam varie ufurpatus hic ritus fit tara in vctcri qu\cn in nouoTe
ftamento, & apud veteres , & nihil ahud fic quam gcftus orantis
indicans perfonam pro qua orat quis nomine Ecclefiae ut lmpcrrc-
tur gratia, non fignificans multo minus obfignans & exhibens gra-
tiam quam pctit orans vel benedicens,facramentum diciproprie
non potcft. Nulla cft analogia inter geftum iftum & gratiam quam
petit Ecclcfia vclbaptizato velreconciliando, vclordinando, vel
ad Euchanftia? facramentum admittendo adulto. Et fi analogiana
quandam comminifci poflimus, tamen decrit Chnfti inftitutum
&: promiflio, nihil obfignabit. Nam Chrifti folius cft,qui potefta-
tem habet cxcellentia? mftituerc facramenta. Sed, uc dixi,ufurpa-
tus hic ritus ad indicandam pcrfonam illam fingulate pro qua gra-
tiam petimus, non ad figmficandumgratiam ipfam camque obfig-
candam.
Ponciricii cxcogitarunt materiam fenfibilem hujusfacramcnti,
chrifma ex oleo olivarum £c balfamo compofitum, tanquam ma-
teriam remotam Sc un&ioncm exchrifmace fa£tam m figura ccu
£gnocrucis,tanquam materiam proximam necaliam manuum im-
poficionem agnoicunc Pontihcii eiTentialem huic confirmacionis -
iacramenro , quam quae includitur intrinfecein ipfa unCtione. Q)}.
cencium eft, mquit Svvarcz. nuUammantvs impofitionemdiftinciam ab SxBdrrt i
unciione Cbrifm&tis manu Epifcopi fitlla cjje de efjentU bu)tvs Jacramenti * j^ "
ipfim hero unciionem ejje cjjentiakm &-' utrtinque fitis conftare ex di- <ftl '^
itis, & ex ufu Ecchfi*, neque buic Veritati obftare Apoftoiicum faclum *
uempe Atf.S auia tUudnon fuit juxtaiegem &J inftitutionem ficra-
rnentorum>ftd pr<eter iUam ex fpeciali omi/jJone \>el difpenfatione , &•
tonfiquenter Jignum iUud fimplicis tmpoftionis manm non fuifje Verum
facramentum Confinnationis quoad fubftantirm , fuijfe Vero quoad
tffeftum. Itcm , Stmplicem manuum impofitionem , qua ufi fiunt
jipoftoli <^Ac~i. 8 &- 9 relwa non fuifje ficramentum Confinnitionis
quod nunc babemm, quia in ritu finjiliti )>alde dijferebat , imo necfim-
pliciter ficramentum fuifjc, quu non erat ceremonta firma (zrftahiblegr
inftituta. Bellarminus.etli capite fecundo de Confirmanone dicat
non rejectam effe manus impofitioncm. <Bis enim Epificopm manui
imponit ccnfirmandis , ut ex Tontijicali Jtymano inteUigi fatefi , fimei
tum fttper eos manm cxtendit atque orat;& rurfnm cum fignit infionte
aique ungit : ipfi enim unclio v Jignatio chm man-t fmt , man m tm-
podtio reciijfimc dicitur. Capite tainen nonoy Uem ejje unciioncm
Cbrifmatis <? manm impofitionem.quienim ungit, manuuwponit, c?*
idcirco utrumque fignipcari, etiamfi alterum tantum expnmitideatur.
2S{*m Conftat Apoftolos in Confirmalione ufis effe Chrtfmatr. t\d pri-
mum locum Bellarmini fic SpaJatenfis. jffiputiU exkn/k rntnuum Drrrpxh. L
VaMe improf>rie dicitur hnpofitio , & fift impofttio, non eft tsmm fccra- ru*.f. n. %$
tnwtalis fid pure deprecatoru: nequein ea autfquam n&sfru*i p.-fiit
Yy i tim*
$50 Epifcoporum in Anglia
limficramenti : nou ergo iUaextenfio aut impofitio ett materia broxims
ficramentL Pollice Vero duntaxat frontem tangere effe manum tmponen
t nimis coattum eft,nimifqueViolcntum. cummanm impofita fimperin*
telligatur expanfi , Cr defiuper applicata. (Pontifex autem tantummodo
tarigit uno digito adverfim frontem bominti confirmandi/idque nonut
eimanuin imponat , fed ut crucem imprimat. Ad poftenorem fic ,
Num,$o. Mira certeficr* firiptur<e decl iratio an detorfio * Manus imponebant9
buc eft, unguento ungebant. Quaro ex duabus actionibus ad unum effe-
ttum concurrentibws, utfunt adbibitio mantvs & unftio taii adbibittone
per manum faiia, qu<e fit pr<ecipua dr Sacramentalu propril ? Certeft
manm adbibetur nonfui gratiafidgratia ungmdiy tunc manus adbibitb
trk inftrumentalis, un&io Vero erit aclio principalis, & principaliter in-
tenta. Inepte fiilicet Luca6,ubidebuit exprimere aHionem principakm cui
(fj-ittiu deberetur, mmpe unftionem ,Johm pofuit inftrumentalem , &•
JtVegencralem, m certam acindefinitam : quia manu multa fieri poffunt
circa bomincm : poteft ilie aliena manu laVari , potejl ungi, poteftper-
cuti , fottft pingiScc. Cum igitur folam mzmis impo/itionem, eant
profitto ut principalem atfionem &* perfi intentam , non ut inftrumen-
talem expreffit. Ex Cypriano ScTertulliano patet propnam manus
impofitioncm adhibitam fuifle praeter eam manus a&ionem , quae
includitur inun&ione chrifmatis. Caro ungttur, inquitTertullia-
. nus, ut amma confecretur, caro fignatur Vt anima muniatur ,caro mantts
~r • re~ impojitione adumbratur, ut anima fpiritu illuminetur. Et libro de bap-
fur . carms. t jfmo Egreffi de iaVacro perungimur benedicla unHione, & paulo pc ft ,
<Dehinc manu&imponitur perbenediftionem adVocans ejr inVitans fptri-
tum fanftum. Cyprianusepiftolaad lubaianum de baptizandishae-
reticis. Quodnunc quoque apudnos geritur , nt quiin Ecctefia baptu
%antur per prapofitos (fic Bellarminus legit cap. 6. de confirmationc
non praepofitis) Ecclefite offerantur, <*r per noflram orationem &• mar
vus impofitionem fpiritum fanStum conftquantur, & in fignaculo <Do*
minicoconfummentur.S\m\\\z paflim repeiiuntur apud patresde ma-
n lum impofitione,unde a quibufdam manus impofitio,ab Eufebio
Emifleno, vel quicunque fuit au&or, Sacramentum impoiitionis
manuum dicitur in fermone de Pentecofte. Vnitio Cbrifmatis bap~
Pdg-zii, fjjrno baud aliter fere atque calix fanguinis Dommi corporis (Dominici
facramento con\ungebatur , ait Caflanderin Liturgicis.£/f#f»Wtw0-
dum baptv%ati, Cbrifmate , ab Eptfcopo confi>mari , ita quoque juicor»
pus (Domini acceperant, ab Epifcopo fyefbytero Vei (Diacono caltce fan*
g%inu Domini confirmari dicebantur. Prcbat ex libro Romani Ordi-
nis. Itaque verbum confirmandi utrique aftioni , id eft un&ioni
Chrifmatis & dijpenfitioni finguinis commune trat. Quanquam con-
firmationis nomen buic aclioni qua bapti^ati Cbrifmateinunguntur,bodU
tantiim accommodatur. Spalatenfisdocet in vcten ecclefia per plura
fscuU cercraonum confirmandi ceu condgnandi fuiife ceremoni-
itan
Dignltas&Potcftas; j^
alem rkumbaptifminonpeculiare per fe facramentum, idque pa- De rtpuh¥
tereexdi&isClemcntis m conftitutionibus, Dianyfij Areopagitx, Ub.s.cap^.
Tcrtulliani, Cypnani,Concilij Ehbcrtini,Optati Milevitani, au- num.io.
thons quaeftionum apud Iuftinurn, Hieronymi, Ambrofij, Augu- er Jeq-u *d
ftini,Theodoreri, Severi Pamarchae Alexandrini, Damafccni, Al- 16.
cuini, Rabani,demonftrar. Ex quibus colligit ifta, ex Melchiade &
Fibiano. Confirm uio ergo non efl nomen abfolutum \mum perfefiicra-
vientumfti'iirican^feHreUti)>um, Vt )>nctio Cbrifnatis fit bapttfni con-
firtmtio , boc eft )>lti>na ceremoniaUtimufque ritus, quo totus baptifni
ritut abfblUtur & confummatur. Ex Tcrtulliano. lgitur ad iffim
fBtptifnireligionemfpettaYunt (s* \>nctiones Zr manuum impofitiones ai
J^iritumfantium iribocandum. Ex Cypriano,A^/tf.7/ impofitionem fa-
ijfe in ]>ero ecccle/hftico baptifno partem ceremonhiem, (p Utimum ri-
tum,quo baptifni facramentum conjhmmaretur, Utimumque acciperet
complemcntum. Ex Hieronymo adverfis luciferianos. Pltcruti innuit
%mo (3* explictt Hieronymm Cenfirmationem per minus Epifopdlis im*
pofitionem effe quidem cercmonhm ad baptifnum pertinentem, ita trmen,
ut ncque neceff.trii fit, ncque quicqw.m iila perfe Jpiritualiter ejficiatyfed
quodeik quibufdam tnbuttfokt, ut det fpiritumjanftum, id totum per-
feciijjime baberi in folo baptijmo, lege tamen Ecclefiaslica eam adbiberi
propter folum bon9rem quendam externum Epifcopalis digmt-tis. Ex
Auguftino Confirmationem ejfe partem Cercmonialem & Ecclefijfti-
cam baptipni,quia bapti^Jtos ungit Ecclefia. Ex Alcuino,?^?« eft igitur
bdtc configmtio Sacramentu confirmitionisfed eft confirm.itio ficrameti
nempe baptifini,&J confequenter etiamfecundum Alcninum adbaptifnum
fpe&at. Dcinde rn ger\ere,Atque ex bis omnibus tcjlimoniis confirwa- Nuw,ist
tum maneat primum argumentum , quo ego confirmationcm dnumero
proprie fumptorum facramcntorum cxcludebam, quix a Cbrtfto nonerat
tnftituta fed ab Ecclcfia adritus baptifndes complendos. Supra audivi.
cx Tertullianoftatim egrclToscx lavacto perunctos fuifTe : dehinc
manus impofitas. Vnctio ip;itur & manus impofitio claudebant
baptifmi miniftrationcm. Non erant dua2 unc"bones poft baptif-
mum unain vcrucc per Prefbytcrum, ahain fror.tc per Epifcopu ^,
fed una ufquc ad tempora Sylvcftri. Ante Sylveftri tcmpora faalc-
poterant bapnzatoschnfmate fignare Epifcopi, quandiu non ha-
bebant iate tufas Dioeccfes, £cd anguftis fimbus concluias, & ou--
taret mos illc celebrandi baptifmum ftatis teraponbus pnfchae 5c
pentecoftcs & in uno eodemque loco nempe civitate. Sed cum la-
tiusextenderentur Dioeccfcs , & obfol^fcere cxpera: mosille , &
non unoinlocout putacivitau baptizarentur infantes, ncc poriiit
Epifcopus, qui in honorcm facerdotii non ob Icgis necefli^c
iftam ungendi chrifmatc &: lmponcndi manus prarrogativam jaa:
aequifiverat, ad fingulos baptizatos in pagis & villis excurrcre , ne
<4men omnino chnfmate deftituti eifenc baptizati 6c ex hac vi
1 5 2 Epifcoporum in Anglia
migrarcnt ante advcntum Epifcopi,linftitutum eftutChrifma quo
baptizati in vertice a Prcfbytcro inunguntur, m omni ordinarid
baptilmo adhiberetur, refervata nihilominus Epifcopo unctionc
chnfmatis in frontc , quam tamen non diftulit ad feptennium auc
rt • decennium xtatis baptizaci,utnunc apudpontificiosfedftatim da-
Trattat.6. im ca occan"one opportuna. Auguftinus ait Ouando impofuimus manus
\ lO!!?mCd *ft15 ™fiintibus, attendit unufquifque VeHrum.utrum tinguis loqucnntur,
. T° "' - /. Et alibi dicit quandoparuuh confirmantur , eos qui illos ofTerunt
j c »' proipfis refpondcrefkut in baptifmo. Videsnonexpe&afle Fpif-
4ogmut.cap. COpum ^ doncc pcr fe Pfittacorum inftar recitare poffenc pauca
**• quacdam capita brevis catechifmi. Hoc antcm injiitutum Vt baptizg*
ti cbrifuatcd Pre/lytero in Vertice timnntur> Sybeslro attribuunt , in-
cjuit CafTander. Beda, cum duarum un&ionum meminifTet, unius
^ antebaptifmu,alterius, quae ftatim fit poft baptifmum ait. Sciendtt
Tom Sw autem, quodilla untfio, quafit permanuum impofitioncm ab Epifcopis
Pfalit. 4tafi a/ia a duabm praduiis ZrVulgo cofirmatio dicitur, cademefi
' ' ' cum fecunda , proptcr arrogantiam tamen non concefja efi [ingulic
faccrdotibm ficnt Gr multa alia. Vnica igitur yn&io polt bap*
tifmum erat olim ntque feparat* cbrifmatio inVertice & cbrifmatio
pb.i. ca, s* infronte^xt Spalatenfis, fed propter arrogantiam Epifcopi qui an*
num.31 re folebat vngere, & praerogativum illam fibi delatam amitterc
non voluit, & ne omnino tamen baptizati decedercnt ex hac vita
abfque Chnfmate, excogitata eft duplex Chrifmatis uu&io poft
baptifmum quarumhaecaltcra propter arrogantiam refervata eft
Epifcopo, vt & mulca alia propter arrogantiam refervata funt, in-
quitBeda.^fw/f temporaTertulliani nuUam Cbrifmatxonum mcmoriam
autbenticam inVenio Zrfiriptores Ecctefiafiici ante TertuUUnum ds Vn-
ttione confirmatiomsnibildixerunt lufiinus (rafertim Afol z.mfine
qui exatle recenfet totos ritus baptifmi &* eucbarifiU, ae confecrations
neVerbumquidem. Spalat.num.31. Iuftinusnec vn&ionis ncc lm-
pofitionis manuum mcminit,tum tamcn profitetur fl nihil omif-
iur Uyncinquit waligie quuqua^dijfimulanter agerein bac narrationt
yideamur. Hic igitur videtui fuiffe ortus & origo Confirmationis.
Concludentes baptifmi miniftrationem orabant pro baptifato, fi-
cut nos in ecclcfijs reformatis ftatim poftipfam afperfioncm con-
cipimus brevem precatiunculum pro baptizato,nempe vt cum Do-
niinus tueatur,vt gratia illa 'quae obfignatur in baptifmo fc cxc-
rat cum ad adultiorem pervenerit astatcm, & indies crefcat ad ex-
tremum halitum, & fimilia. Dum ita orabant concludentes bap-
tifmumimponebantmanus, additum Chrifma & fignum crucis.
Nosrem ipfam tenemus nempe precatiunculum pro baptizato, vc
di&um, ritum autcm inapofitionis manuum non vfurpamus nec
quaeadditafunt Chrifma & flgnum crucis, quia inde error natus
cft fpiritum fandum iion datum in ipfo baptifrao, nifi ad remimV
ncra
Dignitas & Poteftas." $5 *
nem peccatorum. Si nuda manfifTet impcfitio mantium abfquc
Chrifmate & figno crucis.dum claudcrcnt baptifmi celebrationem
vt fimplcx gcftus oratuis & benedicentis baptizato, ficut varie v-
furpatus crat in pcrionalibus benedi&ionis geftus illo in vctcri &
nova lege, & ad alias etiam perfonales bencdieliones adhiberetur,
utcum recipiuntur converfi, aut reconciliantur pcenitentes , tclc-
rabiliseflct mos ille. Hic & non alius cft locus impofitionis ma-
nuum, fi fervandus fic mos vcterum, licet poftea divulfa fuerat una
cum imcYtone frontis a baptifmo, & tandem dilatain feptcnnium
aut decennium, Gcvit )am fit in An^lia, ubi rcjcctochnfmatc fig-
num crucis reliquerunt in claufula baptifmi,& impcfi:ioncm ma-
nuura diftulerunt ad feptimum velocbavum annum.
Ecclefia Anglicana non obfervat morem vctcrum impGr.crrdi
manus infantibus baprizatis, vel priorem in bapuitm claufula vcl
pofteriorem ftatim a baptifmo data prima occafione. Sed quid (i
Ecclefia» primitiva? Apoftolicae cxcmplum fe imitari potius dicant.
Impoficio illa manuum de qua Heb.<5 crat adhibita adukioribus
qui ftatim ad facram ccenam admittendi erant, qui inEcclcfiam
adultorum rccipiendi erant, qui recipiebant fe difciplinas Ecci fi-
afticas (c(q fubje&uros. Inrerprcranturquidam locumillum de im-
pofitione manuum extraordinarta qua Apoftoli confercbant dona
illa extraoidinaria , alii de impoficione ordinatoria ccuconfecra-
toria, qua inaugurantur Mmiftri ad munus minifterii obeundum.
aliide Catechumenoru admiftione in Ecclefiam adultorum, vcl
libcrorum fidelium adultorumqui ha&enus erant in Ecclefia fas-
deratorum, vel convcrforum a paganifmoaut haerefi , qui utriquc
probe tenebant capita do&rinae catechericae , ut de fide in Deum ,
Vefipifcentia ab opcribus raortuis, refurrect-ione mortuorum,cV: ju-
dicio aeterno. Admitto jam intcrpretationcm iftam tertiam, & ta-
mcndico non favcrc Pontificiaeaut Anglicanae Confirmationijfed
potius Ecclefiis reformatis Ulis , quae ad rem ipfam proprius acce-
uunr,nempe neminem admictentes extraneum in grcm»u Ecclefiar,
aut ad facram Coenam, abfque fidei profefiione folenni , examina-
tione, foederis paclionc, & precibus Ecdefias, cv ubi quid deli-
dera:ur,reftitui optamus,iicct rirum adiaphorum i.npcfitionis ma-
nuum fuanaturaliberum, cftenim tantum geftus oranris, ck tam
fcede confpurcatum fuperioribus Schifce fasculis,tum a Pontificiis,
tumab Anglis,ut ftacim videbimus, non ufurpent. Si ufurpare-
tur, non tamcn propterea confirmatoriam dtceremus ratione fpi-
ritus fanfti conftrmantis, fed Ecclefiaeapprobantis oc confirmantij
fua approbatione examinatu & ad verum illud ac geminuum Con-
fiimationis facramentum admittcntis.Proprie quidem ec primariq
eflec geftus orantis tempore precum, cxconlcqusnti aurcm ficcle-
fiatconfirmaiuisccapprobantis. Etficquod pctlona:us Clemeitt
Z. z Apoitoii
r
3 5 4. Epifcoporum in Anglia
Apoftolicar. conftitut. lib^.cap. 17- tribuit vnguento fuo, nempe
quoci fit itZuwns -ris Ipoioyi*; confirmatio confcflionis fcilicet fidci,
impofitionis ntui.prout eft fignum ecclefiae confirmantis & appro-
bantis confetfionem Catechumeni, tnbueremus , non vim facra-
mentalemconfirmandi. Scd quia vt dixi,ritus ipfe eft indifTerens
& fcece confpurcatus, meritbomifius in ecdefijs reformatis, tum
in claufula baptifmi,vbi eam veteres vfurpabant temporibus Cy-
priani cx Tertulliani, tum in admiflionc catechumenorum in ec-
clefiam adultorum, cum jam funt futun parricipes facra? ccenae, &
difciplinaeccckfiafticx fubjiciendi. Anglificut pontificij, nec in
% claulula baptilmiimponunt manus, nec expc&ant tempus matu-
rum, quo Catechurreni catechcticam doctrinam probe edc&i ad
facram coenam admitti pofTunt, led fat erit,fi exegcrint annum
feptimum vel o&avum , & mcmoria teneant fymbolum, oratio-
nem Dominicam, & paucula quasdam capita Catechifmi. Quid
Depolit.lib. ergo /ibiVult, inquit Parkerus, quod inpriVatis <edibtcs admmiftietur i
3 .c. \6. Jcti, quodfepe temlii confirmentur, priufquam adperftftam atatem per Cano-
xi. nem .AurelianenJemdebitamperVemrint * quod confirmentur quicun-
que Catecbcfin Anglicanam Verbotcnus recitare pojjunt, quatn \>eltrienna»
lisquifque difcere poterity & Martini fyuceri juricio tmperftttior tft\
quod vjilege yinglicana, nifallor, capax coente D^minict jit, qui c on-
firmatur, confirmentur tamen, quimoao Catecbejtn recita)tpoJfunt, qui
fefe examinare nonpoffunt, Vel ritefife ad menfam Honint^rcfparatc, ad
quam etiam non niji multos poft annos accedere fclintl Martirus
Bucerus in cenfura fua in librum Sacrorum ecckfise Ai glkara?,
£ap.\7. ait. Qutbtvs conferri pueris debeat confiimattn, definiuntur in lilro efft
ij,quipoffintrecitare yfrticulosfidei, precem Zfomimcam, &■ dtctm prtt-
cepta,& binc commode rejponderc ad quaftiones bretioris Cahcbtfmu
Iftud autem diligtnttm iroftSic poftulat pondtraticmm. Jiut aim id
qu<eritur,Vt ad confirmationtm pucri factantftrkmjideifuee ccnftJ)-0-
nem, & e\ufmodi confjfiontm, quamecckfia merito ratum babtat,tjs
quibus bapttfmaimpertit in aetate adutta : aut Jatis exiftimatur , // Urba
modo ejui confeffionis recitcnt "Ncn fat aitcffe recitare veiba Cate-
chtfnu,fedrequirenda esl e]ufmodi fidei conftjfio auteiudicaiipojjit non
eflenata in oreaut ex bumana tantiim parata dofitrtna ifedea quoqutfig-
na babeat in Vita & mortbuA, Vtrecipi debeat ab Ecclcjijs tanquam pro-
fecla ex corde Evangelio Vere credcnte & dcttrin* Jpnitus fancli. Vndt
olim ij quipetebant bapti^ari adulti auos Competentes Voeabant, explora-
bantur multo tempore , qui exftuclibus fidei fcilicet qui in lita &* mori-
bus credentium proferuntur, coenofcercntur . Et infra. hi quibutita^
h^ec noMbomtnu Ver<e% in Cbriftum fideifigna necefiaria 1 non appa-
reant, borum nefcio qua bona ccnfcientia pofsit rectpifidci confcftio illa
maxime publica (rfolennis in Ecclejijs,funt entm b<*column<e (rfitma-
menta Mijtatis. Et conjfat nonpaucos pueros buiufmodi faccre conftf-
fioocm,
Dignitas & Poteftas. 35 5
ftonent, haudmuore fideifinfu, quam tfittactu aUquUfuum effert %*iPi.
Fc capite 18. At quis dubitat Catcchifmo optvs ejfe iuVenibws, donec/ci-
entiamrel/gienis plenamfuerint confiquuti * lam confirmari debent^ qui
Verba moio catecbifnincitarepoffunt. ToUendam igitur optarim ifiant
parenthcftn [wbicb are not confirmed ) quinondum funt confirmati,
Cr pro eo adjii buic prtccepto, Vtadfint Catecb/fno adolefientes ac juVe-
m om>ies mares & ' firmin<*,\)fque dum coin dottrina Cbrifii profecerint,
It.t ^aflore ipfo remiffionem huius pr<ecepti accipiant. IS^ec ea pau~
cuIa tantum Verba tradenda dr exigenda funt pro toto Cbrifii Catecbif
tno qu<e in Ubrofunt prafiripU : fid dcbent catecbument in claffcs difiri-
bui,omaiique Chriili myfleria,eaque ratione diligentia atquc copia expli-
cari & elucidari, commcndart & infigi, qua & cittus dr plemfis qutfi^
poteritproficere. Eft quidem aliquantulum prolixior Catechifmus
quem pucri ad confirmationem adducendi memoriter cdifcercnt,
quam fuit, dum ifta fcriberet Bucerus,fed vt Parkerus dicir, quem
'veltriennalisquiique tamcn difcere poteft. Dicitur in libro pre-
cum ceu facrorum fe confirmationem puerorum adminiftrare,cum _-
ad maturiorem aetatem pervenerint, quodnonalienurnfit a confuetu- !<c\et-P-
dine primitil** ecclefi^qua praceptum erat , W confirmatio adbiberetur /'/- l^'
lU,qui adtttatem m.uuriorem perVeniffent, Vt ipfi )rm in religione Cbri—
ftiant mfiitutijuam ipfirum fidem pubiice profiterentur, <ir promitte-
rent fi divin* Voluntati (? mandatis eiu4 obtemperaturos. Quam vera
funt lfta, ex jam di£tis patet.
Dicituribidem,qubdconfirmatioadminiftratur cura ad matu-
riorem aftatem pervenerint. Quoniam confirmatio iilis adbibetur qui
Um bapti%atifunt,M per impofitionem manuum & orationem Vires &*
defenfionem accipiant contra emnes infultmpeccati, muncii, & LDiaboIi,
commodijfime admimfiratur cum pueri eam atatem attigerint, quatum
per fuam carnis infirmitatem,cum per Varios buiivs mundt &1 <Diabo\iin~
Jultus in maximo pericule conflituuntur , ne in graviffima peccata prola-
bantur. Hackwillus in concione habita de confirmatione dicit ad-
miniftran, vt tum praeferrim cum illucefcerwe Vfu rationis , incipiunt
UbiinpeccataVaria, & nondumfit Virium bibent adreftflendum defim
Hu experknti* , per impofitiomm manuum tjrpreces accipiant Vires ey
definfionem conii\%tentatiomsmundiycarn\s <p (Diaboli, Sic Swaicz,
M^gis expeditnonconfirmari infuites ante vfum rationis . Quanquam Tcm.$.dif
rationis vfu iUtfcefienteetiam expediat nonadmoduiUam dijferrvfidpr*- put.$s.fe&.
)>enire infantem innocentcm p> itti quam graViter peccare incipiat. A t A- z , .
quinas,Bonaventura,& alij plenque Theologi cenfent cxpeuire;
inagis lnfantiaetcmpore, quiaxtasinfantilis non efr capax fidio-
*is, qua efft&us facramenti impediatur, & huic fentcntiae iavet
antiquus vfus Ecclcfiae^ait ibidem Swarcz. Scd mterim qucmodo
congruantiftaduonon video,nempe quod expcdanda a?tas ma-
turior ob publicam profefftonem fidei fecuHdum confuetudin.m
Zz 2- ecckii*
356 Epifcoporum in Anglia
ecclefia» primitivae, Sc ramen ftatim confirmandos illufcente vfu
rationis. Namnon crat confueiudo ecclefia» pnmirivae exigere a
pueris 7 aut 8 annos natis proflffionem publicam fidei, fcd ab a-
dultis. Non confiftunt iftaduo temporaillufcentis vfui rationis,
& publieae profcflionis fidei. Imo vix norunt pueruli confirmandi,
qiud (lc profiteri fidcm, licet norunt recitare verba catechifmi. jlt
iuccr cenfu- publicam facere fidei confefionem in Ecckfia Cbrifli iOam qua iam g.
14 cjp. 17. fckniibm O* Volentibus fizdas filutis cum <Deo conflabilkndum pt,Vt in
fibro efl propofitum, &• eam confefionemratam babcripublice in Cbri-
fli ecckfijs, id certe non Video qnomodo ticeat, quamdiu adeo nuUo bro-
babili argumento datur credere ejje confcfiionem fidei qua infit confiten*
tiy fitquecognitionvs Ver* eVangeii), & non Vana quadam Verborum iwf.
tatio,qu*Verbat/ueritandem edikrunt,Vt eamodo memoriter recita-
rent,etiamfinihl eorum animis fentiant. Conftabiliendum foedus hac
profeflione puerorum colligit Bucerus ex his verbis libn facrorum.
Ouii cum pueri ad maturiorem atatem perVenmnt O didkerint, qua &*
quantafufceptores ipfiornm nomine in IBaptifmo prov.ifirint, ipp proprh
ore,prop)i& confcnfu,pubiice /« confpeEiu ecckfioe eadem agnofcant & con-
firment,profiteanturquefedivina gratia adiuVante conaturos ea omnia
fidditer obfirVare, quibus jamfuis Verbis, fua confiefiione affenferint.
Septennes fcilicct apti funt ad conftabihendum fcedus. Obfcrvan-
dumcriamnon necelTanb differcndam efle confirmationem ad
feptenniurn aut decennium aetatis, fed Vt confirmatio maiore cumpu-
erorum tedificatione adminiilretur, ficut dicitur in hbro Sacrorum.
Rata igitur erit confirmatio infantium hcet minore cum pucro-
rnm sdificatione adminiftretur. Sic Swarez ob aiiquam graVent
2o«M- Aify* caufiim conVeniens ejfepofje interdum prtvenire, O^ infantem ante Vfium
5 ? /<rc? ,.t , rati 7njs confirmare, Vtft diuturna abfintia epfcopi timeretur,aktfi infant
ejjet inpericub mortis. Quvtpotins addo non Vtderi in boc tantam efje
tamqueVrgentem ecdeft* confuetudinem, Vtpraceptum inducat. Vndefi
Bpifiopus ex fioU beneVokntia Velaliafimiii caufa infantem confirmaret
anie Vfium rationis abfquefcandalo, nempe ob violatam ecclefiae con-
fuctudinem jam obtwentcm, non admodum peccaret . Vel confirma-
tio eftadmimftrandabaptizptis iure divino ftatim a baptifmo,veI
Jus divinumaliud determinavit tcmpus. Si prius, vt fuit praxis
veterum, tum non dirferenda ad feptennium, tum non inftituta ob
Catechifmum,tum non expe&anda aetas maturiorprauextu majo*
risa2dificationis,alioquin eadem rationc poflunt difTerre baptif.
mum,vt maiori cum rru&u 6c reverentia percipiatur ab adultis. Si
aliud determinavit tempu; jusdivinum, quod quaefo, anfeptenni-
um autdecenniuma baptifmo,an potius adultiorem2tatem,illam
fcilicct qua Ethnici convcrfi admilTi ad baptifmum & facram coc-
nam, nam ad vtramque fimuladmifTi fuerunt. Et boc temperecunt
bapti^antur aduitiyfodamdk datur $aptijmui7 Confimatig &- Eu.ba-
riftti
Dignitas & Potcflas. 357
riftia,lt Veleres faciebant, ait Bellatminus. Non crant admiffi fcja- 1?« '•tyfJib
tcnncs catechumcni. Duo fuerunt Catechumcnorum gencra,v. <ap.?.
num corum qutaudicbant concioncs & volcbant ficri Chriftiant,
fcd nondum pcrirrunt baptifmum, ck ij di&i funt Auditorcs feu
Audicntcs : ali| pctcbant baptrimum & dicti lunt compctcntes, feu
elc&t. Diftmguit Swarez Carechifmum adultorum in fubftamia-
lem &cercmonialcm. Subftantialem vocat eum, qui per f c & cx
natura rci fuppoCta tnfttrurione & fine baptifmi neceflai ius crat ad
convcnientcm vfum baptifmi Sc confiftcbat infufficienti inftrufiicne yom 3 &
& doHrhtarcrumjideiacmorum. Mqueitafimperm eccle/iaflrVatum „u^ %i.
efi,Vtantebaptifmumfiufficiens catccbfimusprtecedcYct. Alttrum cere- 4r/.I#
monialem vocar,qui ad priorem ordinabarur, c\: lllum includcbat,
folumque addcbat fpectalcm qucndam modum & ordinem al> Ec-
clefia inftitutum &obfervatum in catechumcnorum inftructione
& praeparationc ad bapttfmum. Poft petirum baptifmuin a com-
petcntibus inchoabatur iftc catechilmus. In quo catechiimo fic-
bat fiiutinium,quonomine figtnficatur,inquit Bcllarrninus,p;^;7f De la+tifm*
examen (jr ex\-lorath qu<eJjm,ancora?ctentes firmiter credercnt. Et Vt cdp.tt*
catius cxffioraretur ,an Vera cffet catechumenornm conVeffto adfidemfie*
bant ab Eccifu fcptcm fcrutmia infiaiUos 15 dieskdie quo mbarit vo-
miiht hfaut ad ttiem ^r//?w.j/i;.Subftar.tinlcm catcchifmum reliquc-
runt ecclcfijs reformatisfCeremonialem retinucrunt non aciulto-
rum illum,de quo modo dixi,cum fcrutinio, fcd pfittacorum pue-
roiu qut adfccdus initum in baptifmocor.ftabiliendu omnino in«
cpti funr,Recitando mcmorirur carcchifmii fcilicet cofTrrhant foc-
dus. Hic habcmus duas confirmationcs vnam cofcdionis fidei ccn-
firmanns foedus,alreram (piritus fancti ccllati per impofirione ma-
nuum & preccsadconfumandu &corroborancum pucrum in gra-
tia. Ab ifta pofteriori dcnominauuifte ritus confnmatio apud
Anglos , quicquid dicant de priori ad fallendum. Eft ctiam hic o-
bitcr norandamdici in HbroSacrorum, vt fupra audivimus, 1 ne-
roscum ad matunoremaetatem pcrvencrint publice & in confpe-
ftucccLfoe confumarecaquaefufceptoresipforum nominc in bap-
tifmo promifcrunt. Qubd quam verum fic difcere ex Patkero Ceto!itJ-*l
polTumus.^ >c non in publico loco exercetur.fth in prihatis Efifcopi *idi- iaf.n, fc&
btiy.<jr quanfopublt e adminiflratur,admin?ftratur tamen in \o locc , qut \ ,.
multis mi/tJii'-us ab ecclefia diftat Je cuim mcmbro agitur: & fi quando
in eadem ecclcpi,ea tamen non confulta qutdt. Vel adconftnfum req: ifit :.
In carcchiimo jam autto poft tempora Buccri dicitur, Chnkum
duo tintum inftituilfc facramenta in gencre ad falutcm neceflaria,
baptifmum fcihcet & facra coenam. Quidf funt igitur alia facra-
mentaqujenon funt geueralia & omnibus commnniavtfacramen-
tum ortiinarionis, aha generalia fed non ad falutcm necelTaria \t
facraincntum Confirmationis ? Ipfi Pontitisij non afferunt e(Te
Zz } ncceffa-
3 5 8 Eprfcoporum in Anglia
f « Ub. 4. difl necc(Tarium ad falutem. Et 7 nuU.t aiix Jitppeteret buius rei probatio,
j.fcCi, 1 8. folt ecclefi* bnberfilis covftttudofitis magmm tim adprobandum babt-
ret, Vtpote qu<e bapttQtu ceu ptr^uiis ceu aduitis in mortis necejfitatt
conftitutis, ncc adbuc confirmathficramentum boc adbibere non curat,
ait Eftius.
Gratiam qu# conferturin confirmatione liber facrorum vocat
Vires & defenfionem contra omncs injultus pcccati mundi & (Diaboii :
Illudeftquod pontificij dicunt, in baptifmo accipi gratiam in re-
miflionem pcccatorum, in confirmatione adanimam corroboran-
dam & viribns inftruendam ad fpiritualem pugnam, prscipue ad
confitendum fidem tempore profcquutionis. Hookerus ait m
Baptifmo infantesadmitti in Dei famiham vt ibi vivant, fed in
foUib.i.p. confirmatione efficiuntur apti ad militandum in cxercitu Dei &
3*4« proferendum fru&us fpiritus fan&i. Hacwillus ait in baptifm j nos
credere reiniflionem peccatorum ad juftificationem; in confirma»
tione animari nos ad profitendum fidem iftam ad falutem. Pontu
flcij dicuntparaclrtum,quem promifitChnftusaccipi in facramcn-
to confirmationis & feptiformcm gratiam ipiritus fan&i. Idcirc<
fic orant ante confirmationem : Emitte in eum Ipiritumfinttumfip.
tiformU gratU tuabaracletum de caelisy/piritumfipienti* 2r inteUecliut
Jpirittm confiiij zr fortitudinis,/piritumfcientia> &* pietatis, adimplee-
um Jpiritu timoris DominU tsrconfigm eumfigno crucis, in Vitam pro-
pitiatus eeternam. Awgli dicunt, Ommpotens aterne Dem, qui bosfir*
Vostuosperaquam (pjpiritumjanttumregenerare dignatm es, omnia£
ijs peccata condonare, confirma tos qu<efumm Domine, Spiritu paracletot
muneraque Dhinct gratti iniiiis augey Jpiritum Sapienti<e & inteUettws,
Jpiritumconfiiij &fortitudinis ,Jpiritumfiientia? &* )>er<e pietatis. <De~
nique Jpiritu fintti timoris tui animos eorum repie. Ter Dominum no-
ftrum lefum Cbriftum. xAmen. Hzc\etbaconfigno eumftgnocru-
^omittunt quia fignant figno crucis claudentes minifteriura
lAmaUrius baptifmi. Sacerdos cumVngit tSfeopbytum ait Detvs omnipotens pater
de eccltf.off. <Domini nofln Ufi, Cbrifti, qui te regeneravit ex aqua Zrfpiritu finHo^
i^i.t.ty. quique dedit tibi remijfionem omnium peccatorum, ipfi linit te Cbrifmate
faiutis in Utarn aternam. Bpifiopm ^erb tranfiiit berba, Ipfitelinit
Cbrifnate falutis, quafi ditior nonfoium M fifoare po[fit,fed etiam ditx-
reideo dicit : Emitte in eumfiptifirmem Jpiritum fianttum tuum, &c.
Hackwiliusaitgratiam fpiritus in baptifmo inchoaram confiimari
& perfici in confirmatione. Dicuntne idem pontificij non efle
perfe&um & pleneChriftianum qui non eft confirmatus, vndio-
ncm coufirmatoriam elfc vn&ionem perficientem, Novatum
non fuiife plene Chnftianum quia non Confirmatus. D^rogant
ne iftaomnia veris facramentis ? In baprifmo accipimus gratiam
fpiritusad vitam &ian&ifi:at:ionemJ cutus ranrum pirs eft robur
&fortitudoadrefiftcndutninfultibuscarnis, mundl, & Diaboii,
&
Dignitas & Potcflas. 3Sp
& ad ptofitcndum 6dem. Donaqu* confcrunturpoftbaptifmum
promittunturm baptiimo, &promiflioafliftcnti;c& auxilij divini
obfignatur nobis pcr facramcntum baptiimi, arquc mdies pneftac
fidefitcr Dc minus pr< mifla fua fuppcditando robur & vircs ad mi-
litamuim contra Diabolum, muiuium, &carncm,quibus nos ex
partcnoftra pollicitifumusnos abrcnuntiaturos. In baptifmoin-
duimus Chriftum,& arma fpiritualiaquibusarmamurad pugnam.
Concilium Milcvitanum, Qui dicit $aptifmum in remifsionem pecca-
torum duri tantumt non ctium m adiutorium gratia anatbma fit.
Si^uum lcufibilcconftans cx rcbus& verbis quibus applicatur
promiffio gratiac in boc facramcnto , fuit manmimpofitio cum ora- T>e confir-
tione, inquit Bellarminus. In libro facrorurn Ecclefia; Anglicanse mat. cap.t.
dicitur ConpimatioiUis adbibttur,quijam baptifutifunt , utperimpo-
fitionem manttum &* orationem Vires & deflnfionem accipiant contra
omnes mfuitus peccat'%. Et in precatiuncula poftimpofitas manus aic
Epifcopus, Suppiices tibi preces fundimm pro bis pueris fupcr quos ad
exempium Apcfloiorum tuorum tnanus impofuimm, \>t certiores eosboc
Jigno redderemm tu<e in ipfos benigna? Voiuntatis. Dounamus ait ad D c r,,
potejiatem ordinis Epifcopalvs pertwtre per impofitionem manuum con- * } c[ft\
ferre gratiam Vt ordinatium fpiritut Santti inflrumenttm Vri bapti^a- c<^*4#'f
tis adconprmationem, VelpamitentibmadreconcilUtioncm , Vel defigna-
tvs adminiflerium ad ordtnationem. Trecatiolim pracipuam babet, in-
quitHuttonus tcftc Parkero, manmimpofitio minm pra?cipuam,ali-
quam tamentaiwqui Tttrm Or lobannes ntmine opm babuiffcnt tantum Depolit. Ith.
laboremfumerc, Vt ab Hierofolymu ad Samariam itinerarentur. 2^am 3» <•<*/>• i*.
precari adajue Bicrofotymis potuerint. De Petro& Iohanneftatim f*&iU
diccvnus. Intertm vidcs lc&or impofitionem manuum eiTe Anglis
fignum bcnignae voluntausdivinx obfignatorium,efTe inftrumen-
tum pcr quod gratia confcrtur, & meiTe ipfi vim & cfficaciam. Eft
igitur Confirmatio Angluana facramentum,& impofitio,manuum
pars ligm fcnfibms neceiTaria fine qua non confcrtur fpiritus fan&i
gratia ad robur & fortitudmcm , fine qua non confirmatur bap-
tizatus , finc qua non perficitur gratia b;ptifmi. Impofitto ilU ma* Spalat.hh. $
nuum jpofloticarum non erat nifi temporaria &* adejfe&um flnfibilem, caps- »*«♦
O" quaierat ceffatura , nonerat facramentum Ecciefice ftatum & per- 33-
petuum : nec iii a impofitio manuum trat proprit facramentaiis. Im6 li-
cet per impofitionem manuum Apoftolorum ad Apoftolatum au-
thoritate condecorandum ut per inftrumentum Dominus dona
illaextraordinariaut linguarum& Prophetiae contulcrit, non fe-
quitur banc prserogatiivam dedifle aliis ad confcrcndum perim-
pofitionem manuum gratiam fpirirus fan&i ordinariam. Quam
vane adhibita fuerat tum in vetcri tum iu novo tcftamcnto ma-
nuum impofitio fupra oftendimus.Fuit ritus & gcftus orantis&
indicancis perfonaui pro qua unpecrac Ecclefia grauam , non au-
tctn
3 $o Epifcoporum in Anglta
tcmfimbolum ffgnHicans muko minus obfl^nans gratiam ipfanv
Idco Auguftinub dixit rcpcti pofTe. Manus autem impofitio non /F-
tih 3 . ie at bapufmuA repeti non froteft , quidenim eft aliud nifi oratio fupcr bo-
b*rfup.\t minem, inquit Auguftinus. Cum itaque ex Augujtino conftet Spi-
D? tcp. Ec- ritum finctumnon datum pzr manuA impofiiionem tanauam per facra-
tlof.l.u M« mentamex opere operate, fid tanquem perprecet £r orationem Eccleff<t,
num, 4 1 . q ais iam in tali manus impofitione agnofiet rent facramentakmpelfacra-
mentum , ait Spalarcnfis. Schifmatici & ha?reticiqui ab Arrianis
convcrfi aci Ecckfiam per impofitionem manuum recipicbantur ,
ctfi per impofitionem manuum confi\mabanrur in fua fc&a.
Sed Ecclefia Anglicana nuttam fides projejfionem exigit d Ta-
piftis quando ad Ecclefiam redeunt. Confirmationem Pontificiam
Pdvhfrus dc exiftmant eiTe vcrum Confirmationis facramcnrum eoque accipi
Pol H.z.cap. fyiritum fan&um, idcoque convcrfis pontificiis manus non impo-
14. fcdi. io. nunt. Nec puto utuntur mauuum impofnione in paruitentiumre.
conciliacione. Vtcunqueeft impofitioncm manuum confirmato-
riam nunqnam repetunt, licet novacgcant confirmgtione, pr«e-
fertim cum ingruit perfecutioaliqua in fideles.Hocneetiam ex ve-
teri illo errore ortum Confirmationem imprimere Chara&erem
indclcbilcm. Inarticulis Do&rinae Chnftiana? Ecclcfis Anglicanse
h«c habcntur verba. Sacramenta a Chrifto inftituta non tantumfunt
nota? profeffionii Chnftimoram , fed certa qtaedam potius teftimonia ey
'qrfiuciiL l%. efficacia figna gratix atq\ bon* in nos boluntatis f)ei,perqua mVifiliiiter
tn nobis operatur, noflramque fidem in Je non folum excitat , fedetiant
confirmat. Quinque illa 1>uige nominata facramenta fiilket Confirmatio*
fanitentia , ordo , Matrimonium , 6r cxtrema \>nc~tio pro ficramcntis
E^angelicis habenda nS»funtyut quapartim apraVa Apojlolorum imita-
tione profluxerint partim Uuftatusfunt infiripturis quidemprobati.fid
facramentorum eandem cum baptifmo & cocna <Dcmini rationem non ha-
bentes, "\>t qu# fignnm aliquod fenfibik ceu ceremoniam a (Deo inftitutam
non habeant. Articuli hi approbati eranr ab Epifcopis dc Archiepif-
copis in convocatione habita Londinianno 1562. Non erant fui
memores cum in articulum iftum confentirent. Nam in libro fa-
crorum quid fcntiant jam vidimus. 2^onne articulus hic 25 vim om-
nem adcorroborandum impofitioni manuum dcnegat, nonfolum ex opere
cperato ( quod ncc fignis ipfis facramentalibus Anglicana tribuit Ecclcji.i )
Tdrkeyus icfidetiam ex opere operantis * Certe teipfifhtcnte doHiJJimus ille fohan*
YoiitU lib 3 nes ^aynoldus ficundadic Hamptonicnfis colloqnu rubricam liturgia pci
sati6. f 12. quamminiftratur confirmatio ad corroborandum manifeftam huic arti-
culo contradiHionem continere ajfirmaVit. Sed necarticulum illum
cxplanari,nec vcrba m libro facrorum emendari in colloquio pafli
funt.
Habent etiani fufceptores in Confirmatione pucri ficut in bap-
tifmojpcr quos ad Epifcopmn confinnandi adducumur ut in libro
facrorum
Dignitas & Potcflas, 3<sj
fact^rura dicirur, & boc etiam more Pontificio. Raticnem bel.larn
ccrrin nrus eft Aqumas. Sicut alquis dc no\o natus indtgtt infltu- J**".} q 71
tjort i,i bii qut pirtimnt ad confttrattctjimvtt*, ita ttiiqut ajfumuntur •'*.!•«
adpugn.m tp^gcnt cruditoribus a quibus tnfituantur , <?< / is qucepcrti-
neat admoduMt ccttuth.nis Et idco in bellis tnatcrialibus cotifiitnuntur
ducts & Centtrknes ptt quos alii ghbernentur . Etproptcrbocetiam iUe,
qui accipii b< c Jact*minthw,ab alio tcnttur quaft ftr alium inprgnafpi-
ritu^lierudicndur. Seu annon obligatuseft fuLeptor, pairnu^,ccu
fponfor in baprjlmo ad hanc operara praeftanciam. Qnid igitur
jam opus novo & alic iufceptore in conrirmationc. Hic monevdum ^e reP' tet^
fupenfl nnlLxm pcnitus fpirttualem cognationcm ex bac fiUconfitmatio- '•!•*• *•**•* J
nts ceremonia njultare. Cvm enim ficramentum iUa non fit, ftd baptifi
mi comphtfuntum, neque n*Vaw inducerepotcfi cognaioncm . c\7am m~
aue nolts tndiget fifccptorilu^ fiitta ut nunrfit , a baptifino fi^rctur.
Jttde cuim fifieptorcs m ibrijmatione prsdurunt^quod oimcbrfmatU
effet ceremcnta baptifmum compUns , <s- iUt iidemfifieptores , qui bap-
tv^andum cjferebant, offerebunt etiam cbtfmandum & fic uniram non
duas Jpirituules cogn.itionts & compaterniutes contrabebant ait Spala-
tcnfis. De patrnus baprifmi dicerur fuo loco.
Mimftrum confirrr.ationis volunt elTe folum Epifcopum non
quemlibet Prefbytcrum. ldnempe Vos urit quod n^ctium boccurtt Partnef.c.r,
tpifiopw^ incjuii Tili nus. [Ui Pajlortex XnftrafttnUntix mandandum>
qui ( onfinnandos antea bapti^aUt 6? injiituitt O- quodnon aliu6eorum
QtdiniriuA Rtpafior. <ytt enimlxro qui Epijcoporum otdintm dilim infii-
tutione nifi didtcttunt , vdem Epfcopum Vniuftujujque Eccbftce adfiam
ditrc.fwpuiifintis t fiotcm ctdtn^rtuth i£i%*t ducndum norunt. Pou ft
pugatur cx fupra t \& $ puf.»uire cfle alia quae reforn^atione indt-
genr in ccnfirmatioiv An^-ana propter quae adeo exofa nobis
cft. S-'d noftrarura reu m lgnarus lfte utcaecus & quafi mentis im-
yos pra?adulam i hbicimc m viros bonos mani ftrcpuu verborum
irruit. Ep:fcof um non cfTc on4inanum paftorcm omnium parcc-
ciarura dioecefwos a divma inft>rutione capite fupcrion cftendi-
ipus. Et proindc c>c.a; u fcrt, falia funr , e\ti6 partes effe VniVerfim
tkVtfc fuum lujhi.re, utq<tdiamjtngutas o\es quoadcjm ficri poteJi,no*
fcere ^r explorare ; lictjfitu ifft n<fccndm omnique bonore acreVercntU
profiquenduA eit ab tj}><. Tiotnde- boc confirmandi officium nemniali%
uttittA <*r conVcnientius tribni pottfl ; fi quidcm is bcc patto nonmodo
iUum fuarumin fidtt dccitina captutn dr profcBum cognoftat Vetum
ttiam paflorumpani :uL<ibus iUis gngibn s ptapofitorum in iUU pnfien-
dis ftdhlitatcm & indifim», perfpictt, utfi qt\s uon ea nuapar efl fidt
4c ftudio Verfathty <o rttnoto jHccenturictm alitcs Spartr.m banc diligtn*
tius ornoluruA. Hxc paftonbus fingulis parcecianis u&ius tri-
buuntur, qui etiam facilius agnofcere vultum gregis fui pofTunt,
*uan> Epiicopus, qui ccntena irilha 3nimarum pierumque hal^et
Aaa b
j5* Epifcoporum in Angtia
in Dieecefi, q'Jiv;:m fe paftorcm ordinarium jactittt Paitor ftuW
tus. Ethocnc rcmagere, pafbere pcrahum ♦ mftrucre i*
docV.nicarecherica per Pr:iI-vrero<fi:ure;iam ipfm pafcir verbo
nctn pcr Prefbytcrotconctonamio, rnm paftorismunusfitper-
(om\ ; I~ -i^sobhgatur perfe pafcere,
quam Medicus curan perL*. Et oviura fuarum captum 8c pto.
fecrumindoc' ilicet, Epifcopes, qui pueroi
pfi.racon.im morc catechttmiifn reciramesatidierit, & numquam
revifec, quidaganr. lmo ipfe Epifcopos non tcnetur proponere
quaeftioncs Ca-tchefeos, cma- anre abfqiu» i^ fi.i> opera edr.&ifunr,
led alius quicunq; pro ipfias arbitrio,ut dicitur in libro facrcrum.
7fe bo: fuukm n-gxri pateft, inqnit, bjnc in obeundo toto 0V1H r am n k
iorts vrJmksc gradus ptjlore ffceptam iliu qutcximini fejtjtin-
d nwrunty euAus Epifopus bent precstur , impo/7ri;~}ue mumpni fi\{
tsrdUorum ebaripkstum merememU <jr in gratvft Qeifkdert per/eH*
untUmco leepttt precibns expeth, n*n ltT>: catcar it promijTum f)eo in
btptifme pcr fuficptaret u wmriwmt clfqrium fe ntum ac gitum b*-
bere aiir ius tejientur,pcrdj\ndfque catecbeticisfidci ludimeutis ina.m.
btnt Jludiefui?. Ceremomalcm catechifmum edtfcunt,quem ore»
Cenus advenrante Epifcopo tenent & (latim dedifcunt qucm ncn
tntellexerunt. Luftra Oviilis Ecdefias omnes. Vbi major regnat
ignoraruiaquim ubi ?iget Confirmationis lftius ritus, ckcontra m
EccLfiis rcforrr.aris, vbi catcchifmus fubftantialis,plenior inter ip-
fos pkbeios cogoitto, ubi gradum non fittunt in principiis fsd ai
altiora perducunrur» Qu>d orandum fit pro incremento fidei &C
aliorum charifmarum & pc.fcveraniia m foedere,nuiiusdubirar,oir
fempcr lita prccibus expetit tn convennbus fuisqusque EccLfiai
pro ommbus Sc fingulis raembris tam pueris quam adultis m pub»
hcts precibus. Sed quod una vice &. folus Eptfcopus impofins roa«
nibus ifta cxpetit lmo per modum facramenti imptrri: bap;uatis#
ac fi paracktum dare tcfias non PrefbyteneiTct, ac fi fpiritu» fan-
8ti grariam ad r^fiitendum mfulribus peccari in baptifmo non ac-
cepiffcnt, fcrre non poiTumus. Quod addirur bapttzatos fic fe ra-
tum ac gratum habcre promifTum D.o obf. qjium in baptifuio
rcr fuf cprorc-Sjrcilan^qiiomodo fiat & quoraouo h\ n dcbeat pau-
j ane dutimus. Et kocabfque Epifcopocomroode fieri non pc»
fieft-l PrciL»yter ahquis aut quicunque alius pro arbitrio Epiicopi
pcopoiuil queftiones carcchL-fccs forte in x ibus Epifcopi aut in
E- Lfia ali.i.a non cor.firmaiorumpror'iia.O prarJarum tcitirro-
iHuxn^prarriara fcederis confii mano. Epifcopus fi ic im^iicita ^xa»
nn -.atosao ahisconfi, mat. P^lt avccptum fpiruuro per lmpofi.to.
n.m manuum Epifcopt tanquam iiiitrumcntuorc.mar;urn jam m-
gt iirur \€bi n praclturr f. intualc, ac fi nunquam ingrclTus, i ec
iiJLrc(T.irus ciTct aiue adve.iuim Epif opi. Cdicrum pofieuam n
fucU**ti .hm.d jj ., aaw.iuuwouio4iwU3f fa. *n£n¥i vttxre conjkt-
mimM)
Dignitss &Potefh». 365
rmttt tfftcum pn pmd: t won tiiam oh caufim tcs obftrjgilare smmadut-
tCy ouhn auid Fpfcf.it^ gr*Sus, **im h iu jtttio jtdklum
cuptretii, ttiim bacin partc fuam exgern uitatetfttgintm de-
moiftrnt : fm\ t% tnim itla bai pattes tbifto} 0 m n matn Trtfbytero, nifi
dc tonftnfk Ej tftji uynutawit* Qins adhibet tibi fidcm os impudc n$,
non alias potuifle mulra perpcndentj caufas occurrcrc , quam odi~
um germanx antiquitans. Hominesfumus errare poflumus, hu-
mani mhiia ncbisalicnum puramus , fcd mcro anticjuitatis odio
& non alumob caufam Epiicoporuru haccac partegradum daro-
nare cfTet diabolicum non humaiium. S^d dic nuhi , qnamam fic
gcrmanaartiquitas,an illa quac ad honorcm facerdotii detuln hanc
prxrogativam Epifcopo? Annon illaeadcm chrifmatis uncl onem
ctiam addidit, Eiuhanftiam infantibus baptiiatis dedit, cu|us jarn
pudcr ipfos Ponnruics. Ante cbufmans un&ionem inv< cljm de-
monftra, fi potcs, refervaram Epifcopo iftam pra^rogativam. No-
bifie libcrum cft,ut rcfpuere chnfma Cx inepti; salus antiqutrs lst
fi & tollere rcfcrvatior.€ iftam.cx tamen afcfqueodio antiquiratis.
Miferet nos anriquiratisndiculos ritusintrociucentis , non tamca
antiquiraris nomine,fed erroru cos oxnnes damnamus.NuHam ag-
Bofccre debct EccLila Chnftiana geimaiiam antiqunatcm pv.ft
Apoftoiorum fxculum. PorTcm hic excurrcre in larum campum ,
fed digredicndum non cft in rcrn ram perfpicuam. Amici veteres ,
fv J u.a^is amica vcutas. Eriam poft inftuutam iftam refervatio-
rem potuerunt Prefbyren conHimarc abfque confcnfu Hplcopi ,
H modo rantum abciTvt. Nim, ut refert author ille commenrario-
rum in Epiftolas qui circumferunturnomine Ambrofii,in ^tjyp-
to, abfcntc Preibytcro , coniignaba.t Prefbyter, & idem forte au-
thor in quacftiombus ex vetcn ck novo tejiamcnto mixtun ait
T^amin jfuxandri* &* pertotam JEgyptum , $dtfit£pifcQpia%cqQpg. quefl. xorr
\ut Trtfbytcr. Ex bis du< bu> locis «bicnte Epifcopo , Prefbyteros '
ccnfirnia-.Te colligit Dounamus. Si vclabfcncc EpifcopoSc* ilioin. Qef lib ,
coniultopotcrant confirmate Preibytcri, non ram fuperftirioie ,. * ' *#
marfi hicritus pcr.es Epilcopos.quin Prefoyten ctiam conligna- *
re poiTcnr. Quod fi alu ilhs conlultis vticonfcntientibus confar-
marc poinnt, uc fatctur Tilei.us, quomodocogr.oicit ipfe captura
flcprofe&umovium fuarum indcclrinafidei , ficut hac raticnc
mouO voluit Tilcnus hoc c-fficiurr ncmini alti tribui nifi Epifcit^
po, quomodo cognofcet tf ic vultum grcgis fui. Quam bcllecon-
gruant ifta quis non videt. Dc mmiftro Sacramenti confirmationtf
alibi tamen fic fcribit Tilcnus. jfcne quL iubUct hunc tjjecbajaBe- Syxtdrn.
tem Jmicbiijlifuvr.i Cbriflum 6~ omne mmcMjefi cffcrcnlU. Cum pdn idif
iuptfmii agrtgirin fccrdoiibui <tc ui«conis imo etiam amulicnuUsriie tjut.il.
dariixijcimtlur , hoc unguentnm nonnift ab Efijcopis traffati fatjL
2^vipe ut tautopiAftMittus babettur Jntubrifti txcumtntkm, CbriJH
Aaa x /*&*•
$64. Epifcoporum in Anglia
ferawento, qmnlo Epifcnpui Sacerdote V quoVis Utco ; %ntiftx1p-
fo Cbrijlo nujoreffe comtur. Hoc poHremum non obfcure innuit ^eU^r-
mvr.n, u'n binc rathntm tujtri , cttr non niftab Epifopo kgitiml darh
pofftt cin ifnitio: q-tit cim ei fit com^Iementum &* pevficiio baptijmu
uttin i b (c fbtmi nonni1! k ^nmo tg°nt: mjrimi pifit : & truia ad-
flrfrcYt il mflitixnt nin nih Ducum 2T I n >entoru>n Rt, quorum ma-
\e/t*!tnrum Eprfiopk uffifMt ntn vbfcutwktft -jnfitm Cbrifairt
Ec left xfjtie i m 'i'ti i partes reiin^uat Ibidem , Qju f ¥eri q>u in b.:p-
tfn> Cbrift im >n btnnt, non et-.vnro^mr <ib eo wrhpiunt »V retundendot
<D:i'nli impHM, nec mithU Cbrifli ndftrfa inttir, fni tn f-e i 4 3*fimi-
iiin tjut iffintur. O n ics mmiftn par*ciani lunc .luces tn Chri-
ftia io exercitu, omnes func ovium fibicom rundatarum paftoies,
eafq-i; coirfignire poffunr, fi confignandae effent. Fatetur igitur
m , ^n Bonaventura quod in taHbtts nemperationibus & convenienJis
7W «4* '/• quasexcogitarunt S"holaftici, mighs locumbabet congruittt , ouam
' • l7' ntcejfitte,QiU mjiitutio necejfitatem ficit prdt:ipu\. Imo nec ulla eft
in iis congruitas quia nituntur falfo principio nempe Epifcopum
elfe Prefbytero fuperiore,deinde mulca inde oriuntur incommoda.
Nam fi confirmattonis facramentum vtiie & commodurn ciTetB
paftores omnes lllud miniftrare debent, alioqui lugendi effent qui
in viculis & pagis a prefbytcris baptizati ante monuntur quam ab
Epifcopis invifantur. Vbi non confervatur fru&us & vtilitasnul-
la eft vera congruitas. Hic vides, Tilene, aliam fubeffe caufam, ob
quam Epifcopos huius facramenti miniftros proprios efTe nolu-
mus,quam odium antiquitatis. Sed redeanius. Congruitatem flfc
neceftitatem in fola infticutione quaerimus. Vbi eft inftuutio? Co-
nanturtamenfetueri exemplo Apoftolorum AcV 8. vbi Perrus
©clohannes mittuntur Samariam ad imponendum manus bapti-
2atis, vt acciperenr fpirirum fan&um ? Si Philippus potuitidem
pra?ftare,non opus fuiflet mitti Petrum Sc I jhannem. Apoftoh fo-
h ma.ius lmpofuerunt & imponendo fpintus fanfiti graciam con-
CulTunt. E^ifcopi autem Apoftolorum fucceifjres lunt. Largia*
mur jam Epifcopos eife Apoftolorum fucceiTores, negari tamen
non poteft Prelbyteros eife ctiam eorum (ucceflbres, vt capite fu-
Deruri oftendimus. Djinde non fuccedunt vel Epifcopi vel pref-
byteri Apoftolis in extraordinana eorum audontate. Quod ltn-
pjficis manibus poterant Apoftoli conferre dona prophetia 8c
linguarum erat extraordinarium quod folis fere datum Apoilolu.
L^gimusetiam Ananiam, Ad.9. impofuiifc manus Paulo, vtim-
plerjtur fpintu fan&o. Hancpoteftatem excraordinanam non ha-
buit Philipjjus hcet Euang.lifta ■ & Epifcopi fcihcet vendicabunt,
quoi Evangelifti noii potmt. O.dmanam fpincus fandi gratiarn
collaca in bapcifmo fuilTc non viu jitat Hi^ron. f^jftfortc Eunucbm
i 2<jiiipp9 DUjouo Jine ftiritu fancto b&ptiQtu* Jkijje cre.iendtu cif.
DnrnmMH
Dignitas & Potcfta*. ^$
©iacomim tsmunn fui(Tw- putat, & tamen finc fpirita fan&o bapri*
lafTj noi creJtt. Sed ponatur fuifTc ordinariam lllam manus im*
poii-iortcm. Durandus ramen att,£x iHo textu non eft cixrum an jf- * ^ . ^n
liconfomtberrntitanfiam Epip.opi+eltanqutm ficcrdotes : ficri [? quai z,
ttum camnes boc tUrl tion dtUrnjnant Author quaeftionum veteris
&novi Teftamcnti, aiteos confumafTe vt facerdotes. Sed nos nul- ^uefl.ioi,
lam ibi confirmationcm facramentakm fuifTe dicimu?, fed extraor-
dinariam do&nnac confirmationcm de qua Apoftolus, Heb.t. 34
NamcrT ftusimpoGtionis manuum erant vifibiles & dona illa,qtia:
fcholaftici vocan-t gratias grans datas, ad sedificationem ecckfla?.
T,'ecfolum ad dona »Ha confcrenda rmfii funt fed ctiam ad conft:-
rucndam eccLftam. Hxc tgttur fit pnmaratio, ncmpcquod cV in-
ftitutione & cxcrapio fint dcftituti. 2. ratio fic, Eptfcopus & Prc(-
byter funcetufdem ordinis. Cum igitur confirmare fit a&us ordi-
nis fecundum adverfariorum do&rmam fcquitur Prefbyreros vi
£ji ordinisconfirmare pofTe. St dixcrint dirfcrre tamen exercirio
potcuansordinis, rcfpondendurr. erit, Chrifto aut fpiriiui fanclo
tarttam imprudcntiara non afcribcndam,vt conccderet poteftatem
cuiuscxerctttum nunquam permitteret. Si Prejbyteri ex Vtfiee or- « .
Hnationis babercnt fnfticientem poteftatem ordinU ad hoc facramentum '" $utn4t»
mUiftrandum fine cauf in Vniherfum prubtberentur illud conferre, att P4r' ?"•
Swarez. AfTumo at vi fu« ordinationis habcnt fufrkientem pote- 17'
Aatem ordinis ad hoc facramentum confcrcndum. Ergo fine cau-
fo in vnivcrfum prohtbentur tllud confcrrc. Tilcnus cum prefby-
tcros ordinwc poflfe probafTct, vecererrj morem excrcitium porefta-
tis tllius fupprimcntem improbat. Quod Deus inftituit , nulla ecciefia Syntag.pmt.
id ttrohtbcre pQteft. At <Deus inftituit W prejbyterio ctclefi^iusfifquejit t.dtjput.iu
stiof \fOcare ei ordmarc. Ergo nulla tcciejia ifprobiberepoteft ac multo mi~
nkspapt. Eadem de conhrmationedici poffunt. Stexvi ordinis
prcsbytcralis Presbyteri confirmarc non porTunt, ex difpcnfatione
p2p*vci Itccmia Eptfcopi id ctiam non poifcnt , & fi quid tenta-
tciTt nthtlefrlcercnt. Sicut [1 EpifcopuA )>el Tapa darent iicenttam laico
Entbiriftiam conficrandi, &* in Trtjbyterum ilium non ordinarent. Con- De ypf ' "^*
tedercauttm ticeutijfnaHcui ktaliokidfiaat, fipponitiUumhahte jm ' ' c Ix*
remotam Sh tikicfcentctn poteft item iitud ficnndi , ftd aiiqud ^rccccpto num *£•'
Ugatam neexeat inaBtum. Si tamen exit in acfum , fittum tttrt , ait
Spalatcnfis. Quam tniquum flt praeceptum quo ligatur pofdftal^
Jamdidum. Prcfbyteros difpcnfationc Papse poiTc conrtrmare ,
ionccdunl Pontificii prsrferumCanoniftse. Grcgonus hb.3, eptft.
i6 lanuano Eptfcopo Carolitano fic fcribit. torttnil ^twqueadnos VAf GmU-
fuoftUm fcandiliXjtos fuifje^uod Trefbyteros chrifmatctangere in fron- nUm. dtft, $s
U eos tfui haptiQU funt probibuixi**. Et no | auidcm ftiun ium ifttm c*p.i,
tetertmccckfi* nofir<* fecirttMS. Sed /iomnmo bac dere diqui ionhi-
^antur^ ubi Eftfcopi dejutti, ut Trcfbyteri etUm infitntwui 1mpikNtt&
Aaa 3 cbtifituu
3<S6 Epifcoporum in Anglia
'brifinitetdngere debcanij ccnccdimKi. Prius interdixnTe «Jicif ,
qma inftic utu divinum nec quia mos ur.ivcrfalis Ecclcfia?, fed cuia
mos vcrus EccJcfiae Romana? , poftcriuj permitrerc , quia contru
x ft^anrur ahqui, StCCTtt (i tantr. fit virtus Epifcopalts coi firmatio*
nis mcfitb contrirHntur, qui ca f\ aiuiantur. Tilerus, Gratca Ecclt»
..c re ria pCypcjuo fti )j(li,it &■ flrlftit mdij/fti . nltv , tti tam 'Prtjhytcnaunm E-
fitb.yc. u. pifiopi cbrifinaSt ccnfinncnt, qm />» rt i botius Pat)U\cba ftfjtmtnH \
ft*». *** poVtuiM apud SSarenium tam.io^an. £63 »« 41 tcriter fymanam Et-
ci.fimi perslringit , & efttn c Eftf.oporumyneauetx
fiti >tnfis > nequeex dihina tnfiitutiontVjquam babtri3 imi hix bumanu,
jftqut ukhi ju6 fuifft Prcflytertrum ttiam in latina Eickfn, fitts ccUi-
giturcxeo QttoH Giigoiins /.3 indic. 11 ep. 0. deia v.o\*a inbib.iio.ncnt
fprefqyttri cbrijmatt in fronte tangertnt baptt^atos, muttos ftandaist^tm
tos att fui/ft\ffitit(j«t I.4. ind. 1 3 tpift. 3 3 tdft tx wtiiri )fu Ecci ft Ro-
Dtcrctatum manae verum fcciffe* Ex.decrctali Innoccntn tcrm patet firnplicfli
itb.im ut.4. faccrdotes conftantinopclt exccnfueiudinc confirmafTe. In Cca»
iap 4, cilio Arauficano fub Lcone piimo papa fi: ftatutum. 2\uUn& mini*
oti.i. Jirerum qui bapti^judi recipii pffitht m fnc cki ifimatt u r.quam dt btt pre*
£Ttdi, qnia mttr tttspiatustjtmtlht baptijmatt cbrifmari. S>t te autim,
qui in baptfmate quacunque nect£itatt facLntt cbtifmatuonon fiuetit^
$n confirmationt facerdo* commoncbitur. 7\aw inter nos cbrifimatu ip-
fius nen nifi una btntdiHio efi. Teftimonia pro miniftro chnfmatis
.valent ctiam pro miniftio impc fitioms manuu Abbates ex privile-
gio conrtrmare potuerunt, qui tamen crant Prefb) tcn. $ ratio, qut
polTunt imponerc manus in confcrenci*: ordmibus , polTunt etias*
«nconfirmationc. SicargumcntaturArmachanuslib.il. Aimc-
aicarum queftionum cap. 4 cx 1 Timoth. 4 tcfte Bcllaimino hbra
defacramcntoconfirmarioniscap.il. Probat intie Epifci pis £c
Presbyteriscommune fuifle munusconfirmaadi. ^raiiocft autho»
ris epiftolacad Rufticum Narbcnenfem de feptcm gracibui Eccle-
Gratian.dip. fix. Sed quia finptum tft.TnJlytiri dupiki honore b6m9rentur%m*±imp
$S cap, f. qui libotant in \>trbe Domini, pnedicart tes dtcetyuliie eft benedii trejon-
gruum eenfimart,conl)tnit reddtre communione,mt.JJe tUUfitart tnfit*
tnosiorart pro inValidis^tque omt ia &cifacramcnta compUrt&c.K coik
fccrationc Euchanftica infenetiam benedicere popuio poiTe. Imo
non modocongruum cft, i^r pttft yterconfnmet.fedetiair» urilc,fi
tanta utilitas fit hujus facramcnti , quantam illi prxdicant. Hie-
ronymus adverfus Lucifenanos ait.fi ad Epilcopi tanrum impreca-
rionc-m fpiritus fandus ccfluit, iugendi fuot, qui in "iculis aut c«»
ftellis aut rcroctionbus locispcr Prefbyterosaut Diaconos bapti.
xati anrc dormierunt, quam ab Epifcopis invifcreorur. Muitis lo-
ck id faftitatum efTc rcpcrit, nempc ut pcr manus Epif-api accipi.
ant fpiritum fandum ad honorem potius facerdotii, quam ob Jegi*
ncccfnutcm. Ai: mMs Vtltiis non utijucttk ad houorcm facer.
<totij#
Dignitas & Potefla?." ^-
dotitv non ob legis ncceuri:atem. BjcU a^ertiu? in Pfalav
*i arro^antta; td tribtiit, uc fu>r3 attJivttnus. Wmtm u* * n t
taccam, 1*3*4 f: ipfirefi 1um\ iaq lit CUvinu*. Qjottm enimpj- *'/,£?'
fulifii p;rt:>t M/l T>totifntm p:run*in>. C V igit-.tr p atiuntur in Juo C ^*'**™**
gr. & 1 1 U i (im tckrt/h irnun otum i n ; trfi &i ?ni wd:ri fit eih cr.it : c ur
S/uhtcnlj;, Curettvn Effopit^mugiiif.nt, Wfitisptrochtsftcul.
%i: meo lirm m h n ->n 9tf nitt mt, <j'tvi b oyafrtim aleas ptroch:,ts bi~
f.inl4twnf7 tdmothmrtro bfs tcceitm\ Etfine Epifiopi ilti 3 oh% De rep. utt
am^l i h t \ttnt i i Turctca tbthnt Cbriftianormn (DiiEcefir, K* ntent hi'jct t$c. t*.
Archnf.fiopitts Spilateujts , ad <] ixs tyft Bpifiopu ieeejfmi non datur num.14.
tut i4, ieiernttjfi ceremoai* bt: m tgni momenti cx'tfliweetttt% fuis parcchit
iii i dtgantintu/neuitatem con^rmadi tibsrtm cincedtre.lmo negtntibui
ttn n Ltepifitpis jf9jf.i.'i I £*• debtnt ttipirocbi b.tn: ccremomam f/roprgg
nttborittteexercere. f atenr t tnten me potuiffe , f;d noitiijz meis Vrefby-
$cns ittttr Turctucum Chriftiinisfuis degcntibus ficultatem h.tnc cmttm
dtrti fuit mUamitUcbtm hniisccremmi.e nunc necejfhatem, auamft*
erameni nomrne infigakitejuum nmerat, Et\tn tUa q-toqueapud n<?«
firosai htcrum &• ataritiam eft conVerfi.Hm.jlius trgo omittitur qurm
Weertetnf. Er dt&is patet quimv^ra (Ir Tiietii oofervatio. T.imt
nt rii l ibcs,\n<±\i\t9ac *e.Zv* ^ip<Jt> Cathtroru efl Epifopomm xxfxiptnf.
£pifjp i n qtififoum Vult dc conprmttUws ritu Ittem ei non maieptt^
tt:c }mhos harrebit flrepitus y quos lt cxsitatis >qwfi pericuUm fitt nv in
Bajtan-tm tranfeatfuramtntum. 2\m migrabit fcdcfui hic tit'tst qu&n*
tijparfim ae fil)>.i manebit fidci Hoctrina. Ineptc nobis trbvits. Ar*
mtniane.Catharotum noracn, cum Cathatl fuos bibucnr.t spifcor
pos, quos uos omnes ful>lato« ex omnibus ecck(j}9 optamu^. Epif.
Copum Cilvutn voluerant Phoctus, Armachanus, SpaUtenGs,epif«
copi, qui tamen rttum robbant communern Epifcopo 8c
Piefbytero. EtTc revera P^panum facramencum, licec cbrif.
tnace non vtaittur loroimpodtiouis manuum,fed ipfa impodciont
mvturn in Atigltcana ccdcfia^apff> odendimus, &: corrupCdtn
eflfj aoft imm con6fmationts, vt plerunque firri fjict, vbi nrus
externt fu n corrupn Hec vanos h>)rremus l\reptcus, qui cctt»
tiovimus Anglicana nobis iadtes obttudi.
Ai poteftatem ordtnts fptftant liuoaliaq.ixbicomina funt^an-
nuin^iavit tamcn Muck<'tus. <Di!igentcr dorerr cTxingetium, n9n «**Bf^rtn
tantun m edthedtalibws tecief/js ,auibm prajuntyfdctiam pijjim /;cv om-
%cs ccctcp nfire iiof ejtot, ^t msxime putabunt e Kscdire. In ijfitm C.i -
thti.l t 'Ml tecUfits fifiis fiiennibus Ca*n decenti imicfo:fi.)\i.j2 :~nim
tUminijhan9 adUcu^uiu ku^ fcuifiotjYl uici».ur i» conititutto-
cjbu-s
f p.m-
I *6 Epifcoporum In Anglia
Can. &4 nibus, anni 1 604. 9kt Cathedrales omnes tjr coiitgiatdt ecchfitsfaenm
cwnam infirfisfiletwibtis adminiftrart Volumut, notmunquam per Fppf.
copum,ftquidem brafins txtittrit, nonnunquam Vttb fiecanum, quandoqt,*
etiamptr Canonuum Vtlpra?/ tndatium {miniftrum ibidem maxime tm$-
mntem) eun^emqut dennte Lapa amittum, ac adiutum ab EVangtL) G*
EpiftoU kttctibus. Dc ciiebus fcftis & veflibus facris chcerr.us luis
locis. Diltgentia & finceritas in praedicando defideratur in epifco-
Contrapr*- P*s Anglicanis. "Nam quiaam raro concionanrur, alij orr-nino ccd
fai p 16 fant,ac fi iflet muncns irf<>rum parsnunima, vt rctert Replicatoc
contra Downamum. Latimerus in ccnciombus invthitur iti pra&»
latosnon doccntes, tpifcopos Dcminos cpiicopos euficies.quoru»
ccnciones ranores, vt fragia i\ n.cl (nigulis anr.is rccitunt. Muuu<
Vefont.l. docendieftprascipuum rru\ us cy\ko\\.TametJi plerique ectun ntm»
i.t.t%. Pe ^Pontificum J^otnanorum ,\nqiut Bdlatminus, nan concionantur,u*
menalios multos extrctnt attus paftorales , dimiigant, fvtVunt, dijftn-
f;nt,controVerfiaj iudicant,epifcopos creant Sic probe defurctos fc
putant praecipua muneris iui pane Anglicani, licet lfiorum ple-
raquealijsetiam tommendent. Dc Pc ntificibus Ktmanis fcTi-
ttidem, lenus, Ligant fine\ftd potius tanquam lutores & torttres non Vt dctte-
res, Concionandi munus tanquamfuo fa ; gio ttu ignu m in fordid,Jfim$~
¥ummonacborwmmendicabuUn)ictunt invnlinguaj vitw autftmo tm-
peditifedfiftufaftidio* VerbidtVmi conepttaccorrupti. Dc Aiglica-
nisingenere & grac.u luo haec cadcm dicipoflunt.Tindallus Maf-
tyrin libro de obedientia de epifcopis,ha2c habet: foftquam cltfie-
fjg.lfl, iunt epifcopi prtdieareVerbum, commtntijunt mutatt, isu.tn ccnfims-
$ionis cetemcniam, Vt atiqutdfalttm rttinettnt,quodin diotttfnfuam \q-
teftatvfignum ejjet. ^(eJtrVarunt fili etiam ccmpanarrm l a[t .'^atuntm t
ecclefiarum,c<emiterwum fs' altarium dedicaticntm & c-nwtatior^m9
calicum conftirattones,qua6 confitmationes li O altat comuraucms mme
commtftrunt Sufftaganeis, qutatalibus ministrandis ijfis Vccare non da*
tur, partim quia Mdine,deliti\s O rtrum omniutn « fUentta, [utiim
quh %egis & 9(egni negoti)S impeditifunt. Vnus eft cujtos prtVati, ahnt
MagnifivWi, alms eft ConfeJJoiius, tdtft prtVatu4 prodttor, aut occulnvs
ludaA : llte pr<efts Senatu?Janttioiis,altui efi Legatus, tetfua tU ^tgi
* Confiliis V* rtgnis illts vbt illi a ccn/iins. JEqu e Vtilesfi u titt 1 «^—
no conjiiio fuo%ac oVibus lupi Velanftribtu Vufpecuut,
Ratione fun&ioois in rcbus fpr^cantibus *d ?a-
rifdiftionem , raque eft vel delegata vel Ordi-
naria lege triluta, Delcgata ei nonnurqu^m a
principe,non quatenus epifropus, fed civis & fubdi-
tus9vt d cQnftitMatur Eizcnarcha, Si a lccraiori
conftiio
Dignitas & Poteftas. l69
confilio Principis, Legatus mittatur ad cxtcrnum a-
liqucci principc m. Vcl quodvis aliud honeftum ci-
vilcmunusdemandatum habcat.
Quatenus Eircnarcharcpifcopi pofTunt in carcerem & vincula
fonjtccrc,qucm furti,rapina?,homicidij rcum fufpicantur,aut pacis
& otii communis violatorem, & aflTervandum curnrc,doncc convc-
nerint caeteri Eircnarcha?. Inter Eircnarchas, cjui in quoquc comi-
ratu funt numcro tt iginta aut quadraginta, quidam iunt primarii,
Iuftitiarn Quorum di&i , quibus praecipue in hac cura innititur
princeps. Inrerprimarioshofce liepius cooptantur epifcopi. Ha-
bent Etrenarcha? conventus rrimeftre?, in quibus inquiritur in fuf-
pe&os & reos. Dcinde denub inquiritur &. animadvcrtitur in foro
Aflifarum. ^JJiJk qu<u dicimus, inquit Camdenus jn quolibet Co- Brit.p.icZ.
mitatu bii anno babcvtur in outbm duo affijarum lufiitiari) adboc depu- fc'./# j>4v
taticum Eircnarcbi* file pacts lufiittarijs comitati, & de cililibm & <ofartt
criminalibiuccgnojlunt. Arque ita epifcopi quatenus Eirenarcha;
cum ah]s Enenauhts ccu pacis Iuftitianjs dcbent celebrare fex
conven:us,Conciliatamen ipforum dioecefana funt rariora. Sunt
& qwidam cpifcopi a fecrctiori confiho principis. Non lo-
lum EireoarchaCj confiharij, 6c lcgati munere fungi polTunt,fcd c-
tinm quodvis dhudhonefturo munus civile excqui, vt hic dicitur
& a Muckto p. 3 14. Supra audivimus Archicpifcopos cx Epifco-
pos in conventu tnum ordinum,caercrifque congreflibus prazceden-
tiam habcre. Conftituunt in comitijs maioribus, ceu conventu
trium ordmum ordincm unum. Suprema & abfoluta poteftas rcg-
ni, vt ait Smithius in Repubhca, rciidet m comitiis maioribus ccu
Par\amcnto. TarUmcntum, ait Smithius,abrcgatkgeranttquas, firt
noWt9iura& pojjefiiones triVatorum,pcndera &■ menjuras mutat,pra- Pdg*V.»
fcriht modum fuccedcndi tn rtgno, tributa, lecligrdia, & capitationes ;
contro\>crfid6,\>binonantehtalex,dv\uaicat,fam<z & ordini rcsiituit,
(Umnataut alfolVtt qucm prmcejrs ipforum exammi Z? judtcio /ubjicit;
Denique, quicquidfieripotuit * populo 7(omanom Comitiis Ctnturiatts
aut Tributis td a parlammto Angiicanofieri poteH :, quodreprajmtat, &
poteflatem babettotius regni,tum ca\ntistum corports. IudictSjait idem *a* '** *
Smithius, funt Princeps,Dommi temporales & Spintualcs, Lcgati
comitatuum oc civitatum. Quid poflunt epifcopi quatenus Domi-
ni parlamcntarii ex dt&is patct. Sunt autem omnes Epifcopi An-
glicani Domini parlamcntarij &mcmbra Senatusfupe*rioris, ficut
Nobilcs ck Baroncs alu qui eiufdcm Senatus mcmbra funr. Legati
autemcomitatuumoccmtatummuncrojcoaut 400 cwiftiiuunc
Senacuminferiorern parlamenti.
B b b Supu
jyo. Epifcoporuniin.Anglia
Suoraetiam anrliyinvas cx Cancellario Fcancifco Baccone Ca-
ntmfti SceHatam cpnljttere perfonis tum ecclefiafticis tuni faecula-
rib.is^vtloquuntui-. ln caw-era icr$ Stetlati trxctmtur crimm.ilia per-
*j'£»,07» JHri^im^oituu-eJoUsmxhtt/rc aitCamdenus. ludicet funt ®o-
edit tTMco- mlnt{ji cdnce>urillA jfnglu D. Thefiurarius AnglU, r2>. frtfis Confiti)
Jurt' p&oiti, 7). Qu/tjU tribMtftgilti, <§. SemfcnWus bijfnt*), Secretarius %-
, Cifituis luUuiirius jfngtiq, Migi(ier^Udorum,Magiftir i«-
fthitrhs commmis Ruisi, &* omnss Cviiuirii ftatu^ tamecckfiajHci
q^unLiici, &'ex TarUmenti !Btrom'*us %U quos princept aAl>ocabit.
Caufaehuius fori numerautur a Smichio, R3ptus, impofturae, aut
crimen falG,hbelli famoil, conventicula ilhcita 6c fimitia. Poen*
fuut carcer, mul&a, coliiftngium. Denique quodcunque munus
pubiicum civile qup ccclefiatlici fungebantur fub papacurnc no-
xnine honefti muneriscivilis lntelli^icur, eodemque fungi nunc
poffunt Epifcopi Anglicaui. Fan4ti lunt autem munere D Can-
cellarij, D. Thefauran^Secretarij, Cuftodis privati figiili, Capita-
lis Iuftitiarij, Cuftodis magni figilli Sc ftmilium. Iohannes Mor-
tonus epifcopus Elienfis, Warhamus Cantuarieniis, Nevilius Ci-
ceftren(is,BurneliusBathonen(is& WiilenGs, Edendonus Winto-
nienfis, Edmundus StarTord Exonienfis, Iohannes Salmon Norvvi-
cenfiserant Angliae CancelUrij. Iohannes Hotham, alijs Hothun,
Epiicopus Elienfis, Academias Oxonienfis, fifci Regij, & Anghaa
Cancellarius, triplici Cancellanatu fun&us eft, vc referc Godwi*
nus in commentano de Prsefulibus Angliae. Hubertum Wdterum
jirchiepifopum Cautuarienfim Cancelkrium creaVit Richardus i.Cr
%' 1 19* fummum yfngtie Iudicemfibe luftitiirium, omniumque ditionum tam
in Anglia quam atibift abftnte prcefidem atque gubcmatorem, ac praeter a~
alia multa nobilium pupitlorum regni (munus quceftiofifjimum) itliusfi-
deicommifit. Pctrusde Rupibus epifcopus Winconienfisdwj* 1114
p faclus eft jfnglie fummus iudex fiie capitaiis luftitiarius. Iohannes de-
*lr 174, Kirkby Elienils, Anglia? thefaurarius, atempore, inquic Oincienfis,
quo ndtus eft prcefutatus ceifitudinem , contimo ifque adjinem titafal-
P^.3 \6m Hhttis, ojficio Thefiurarut Scaccarii D. 1{egis non figniter incumbebat ;
a\eo vt de inim&um fibi commi/Jarum cura penitus non cuwet. Quin-
f.iimpYjiextu ojficiifui Utra modum prtedecefforttm fuornm fe extulit
fupraft , \>t nomenThfvuy itiinomen Tontificis totaiiter adumbrarcf.
NicolausBubwtchepifcopus Londinenfis fuic Angha? Thefaura-
rius.Thomas Brencingham epiicopus Exonienilsanno 2. Richar-
di 2. Tbefaurarius Angliae conftitutus eft. Richardus Sampfon E*
pifcopus Coventrienfis Sc LichfeldenfisfjWallise fadus eft prarfes;
?^-.tt3= * eoque funclu^ eft munere au fecuntlum Edwardi fexti. lohanmi .
Wbitgtfi epifopus Wigomienfis Wahi.epropr<efis defignxtus eam rexH
proHnciammenfibus 30, qumdiu nimtrum Sidn^ks prorex HibernU
%r<efuiit JLftc lohannes Whicgifc iecatc noftra ad epifcopatum Can-
riiaricnfcw
Dlgnitas&Potefhs. 37i
tuarienfem eve&Useft. Decani & Archidiaconi etiamhifcc publi-
cis rmineribtisgaudcbantolim ihpapatu. Iohanncs Staftbrd, ff/n~ T.iii
tjnintofataocntcfaSius eftftccmus Wcllcnfts JFrebcndartus Sanjbu-
ricnfis/s' ftgilli \) iv.ui cuftos.ac dcin yitiglh Thefinrariu <-.Th o. Bcckc -
tus aThcobaldoCantuarienfi donatus Archidiaconatu Catuaiicr.il
i Rcgc ad honorauflimu (ummu Angliae Canccllarij munus prove-
<ftus cftj quatuor aut quinque annos Ctnccllariatus muncrc fun&us
fft, antcciuam Thcobaldo in Archicpifcoparu fucccdcrcr. lohanncs P.141.
dc Chifhui eccicfice $ .fauli (Dccanus, (? Lcndincnfis fr/ando$ Jrcbidi-
tconus^poftquam magniftgiili cuftosfuijjct, ac dcindc Jngluc Thtfiu-
rmusy in Eptftopum Lendinenfm conftcratus eft. fygerus ^Waldcnus ex p. j^ (
fummt pauperic tcnuifsima% fortuna parVo temporis Jpacio Decanus cl>a-
fit Eboraccnfts, & Vrbis Caletenfis Thefaurariusytum Secrctarius T^igius
acindcfummus Angtit Thefaurarius . Wolfaeus poftea Cardinalis^an-
te vero Eleemofinanus Regius Lincolnienfis Dccanus. Lancdottis P.isj.
Andrews, cum ciceftrcnfts effet EpifcopvA &* lacobo T^cgi ab cleempjynis, P.35?.
hucy ncmpc an Epifcopatum Ehcntcm, tranftatus eft.Wvc eft au&or
lllc Tortura: Torti. Vidcmus jam quamam alia furit honefta illa
munera civilia, quae Epifcopis Anghcanis dcmandari poiTunt a
principc, ncmpc Cancellarij, Secretarij, Thcfaurarij, Capitalis
Iuftitiarij, Cuftodis magni & privati figilli, pra?fidis & prorr<cfidis
Wallise, Elecmofynanj & fimilium. Vndc & normuiii (inquit vir
pius&erudirus Guilielmus Travcrfus in Tradatn deDiiciplina
Ecclefiaftica Rupclla? excufo anno 1574. Eboracenfts protincU pra- Fol i?t
fiiiuram cr (imitium munerum authoritatemt quibusmn ita pridem
fungebantur^iris politicis omni dignitatcpraftantibm delatam ejfey tan-
quam de iUata iniuria conqueruntur. Et certe qui legati, Eirenarcha?,
copfiliarij, Domini Parlamentarij, judicis inCamcra Stellata, pro-
prsefidis Walhae , cuftodis magni figilli ( quo muncrc jam funjgi-
rur EpifcopusLmcolnicnfis) eleemofynarij Re^ii pcrfonam fufti-
nere po(Tunt,Canccllarii,ctiam Thcfaurarii,Secrcr^rii,Capitalis iu„
ftitiarii munera avidc amplccterentur, fi oblata elTent, & a politi-
ciseafibipraeripihaud dubib mdignantur. Habent ctiam epifco-
patibusfuis annexas Batonias 6c Baroniarum ratione curias quas
Baronis Curias vocanr, inquibus Bcncficiarii iurati iuratam con-
ftituunr,qui ftatuta fibipecuhariacondunt,quorum mul&a in Do-
mini vlum cedit Anglicanorum feuda anncxam habeant etiam
clientclam mihtarcm. Saravia ait,qubi Feuda in Anglia qude dantur ~ * . ,
EpiftopU ali\f% ecclefiafticis nullamplerumq, cxigunt militiamyfed dat.tur ra * /*
inputxm* Vt Vocantyelcemoftnam: mhilominus tamen Vcteres omnes epif- *jJl? \*
copatus piurimos fundos^c. cisentibus fuis in ftudo militari tenendos l 'ca,£% *
concejfcrunty qui hac ratione militarh ^aliaque obftqnia deHta^ Vice Epf-
coporum^egibm Artglitc prceftanpy ab cifque epifcopos fv-: piimunes rid-
dunt. Camdenus in Britannia? editionc Anglicana wferc Guilicl- Pafi^.
Bbb z mum
Godtsinus in
iorr.mtntario
de prcefuti-
bus p.ijS.
P*g. 90.
Godviuus
B/St4HK. p<tt
tfor ed-.t.
$71 Epifcoporum tn Anglia
rnurn primum inftiruifTc, vt Epifcopatus& Abbatia?, quaeBaronias
cenebant in pura & perpetua eleemofyna,& ha&enus libera erant
ab omni obfequio fccuiari, in pofterura fubjicerentur fervitio mi-
lirari, &c prafcnpfiiTequotquifque cpifcopatus & Abbatiaquaeque
ipfi &fucceiToribusmducs temporc militia? fuppcditaret. Hoc i-
gitur fenfu aiincxahabeut feudaepifcoporum clientelam milita.
rem,ncmpe vt (1 nou ipfi,faltem alij iplorum vicc militarem ope-
ram prjebeaut. In confeffu Parlamentario dixit Thomas Arundel-
Ius Cantuaricnfis, quanqium ipfi nonmiiiurent }clientes tamen &*fo-
mulos ipfnim ^ginunquam iu defuiffe}quvi auxilia tulerintin omni-
buA bcliii prortfaportione Ukis multo copiofiara. Rex Guilielmus z
relftrfua abexpcditione Wailicx expoftuhre ccepit cumillo ncmpe An-
felmo Cantuanenli de miUiibm ab eo adid 'beilum mijfir, Vt (rpaucis
6~ incrtibust &> ttmen non optiml inftru&is. Prima feudorum caufa,
ut obfcrvat Saravia, fuit militiaequeftcis , ut pnncepsequiracum
& capitancos fcmper haberec paratosad rcipub. defenfionem: &
jfcuda nihil aliud ruerunr in principio, quam milicia? ftipcndia nor\ •
h^ereditaria , icd annuis penfionibus fimilia. Lcges clericum non
idoncum tunc ccnfebant, qui fcudum cencac, nempc milicare, fed
pariratione mulieres & impubcrcs excludebanc aliofque omnes ad
militandum ineptos,hodietamen admiccuncur,quia poffuntdebi-
tum militiasobfequium, fi quoddebeacur,a»qucac muliercs & im-
pubcres,peralium praeftare. Sed quod datur Ecclcfise &accipicur
pure fimplicirerque dandura & accipiendum eft, non cum condi-
tione talis obfequii. NamEcclefiafticorum non eft mdicesadbeU
Iummittere,licetperfenon militent.Vide dc iftoargumencoplu-
ra fupra pag.i 1.12. An finc vero qui inter Epifcopos Anglicanos
pcr fe militare ceneantur,nondum mihi conftac. Ceitum eft Spen-
ccrum Norwiccnfem fuuTe virum belhcofum, qui ut ait.Walfinga-
mius, crat antiftes beUigerr)>elut aper fiendens dentibuA nec fibinecbo*
ftibu6 ptrcenu Sed ex animi lihidine potius quam pro obfequio fe
bello immifcuit. Dumelmenfsm tamen Comitera Palacinum,cui
libercates & jura.omnia regnante Maria reftitucafuiffe referc Carru
denus, SanCti Cuthbcrti vexillum in acie fua, ut arbitror,contra
Scotosferendum.curarc tenctu. Vrcunque eft arnhi Vui bellum-
qnegerant quh arma frenii. Habent.& Epifcopi jurifdiftionem or-
dmariam rationc otr.::ii iucivilibus , utpotc caufisde decimis &.
rcbusteft.tmwii:cu:iis,qus abufive Ecclefiaftica dicuntur. Scd miifa
jurifdicxione ordinaria. quam habenc rationc officii , de qua
poftca , nos de dclegaLa jurifdidione civiii foluinmodo nunc
diffcrimus,
Ante legem lacacn utramquc jurifdi&ionem E:clcfiaiticam &
polincam ab uuoeodemquc aJmir.iftran pocuiiTe patec cxemplo
Mvlchifedeci.,Iobi & alicrum.Vnde & conjunftionis harum jurif-
diftionun
Dignltas & Poteftas. 37$
di&ionam monumentum eft vox Coben, quarquandoque faccrdo-
ecm quandoque principcm &: praefidcm politicum fignificat. Scd
quum rempub. Ifracliticam in eaque rite ordinatam Ecclcfiam
conftituturuserat Dominus,poteftates natura iua cHverfas diverfis
adminiftratoribus committi voluit : nec poftea ordinarie 6c rcgn-
lariter in una coalucre pcrfona. Ordinarie dico , quia cxtra ordi-
nemquandoque coltapfo reipub. & Ecclefi£ ftatu Dominuscx:i-
ravu lacerdotes Sc Levitas , utcundcra inftaurarcnt. Sic Hcli 5c
fummus pontifex & judcx politicus fuic , Samuel Lcvita, prophe-
ta & judcx. Si corporis naturalts racmbrum aliquoa adeodebdc
fuent, uc offi:io fuo fungi non pofut, ahud opem feret. Vt ll quis
pe hbus mccdere non poteft, manibus ambulabic &. manibus crun-
cusdcncibus cibum accipict. Vbi non lunc militcs mercenarii,ipfi
civcs pofTunt Cvdcbent armis civitatcm dcfenderc. Sic Clcricf, non De pvteft
nifi dcficicntibm Uicis,fi dcbcnt ftcularibus negottis pumifcere , inquit p0nt. qut9>
Occamus. Fortuitus cafus non cvcrcitrcgulam. Dicoec.am regu- cap.$.
Jariccr, quia quae concra lcgcm vcniunt, in exeraplum non funt rra-
hcnda. Vt confufio illa invectaLevitarum & Sacerdotum ambi-
tionc & avaritia poft vi&orias parcas per Maccabcos. Vc lfta fepa.-
racio facis pcrfptcua erat in fingularibus pcrfonis3fi: etiam m Qrne»
driistum majoribus, tum minonbus. Synedrium majus civilc di-
ltin&am crac ab Ecclcfiaftico , Caufis ccu rebus, pecfonis Sc pcenis
ac ccnfuris. Summus judex judicabat defangu ine , ld cft cxdc &
caufis capitalibus , & de litc , id cft caufis civilibus rcrura ad virae
commoda percinencium. Saccrdoces de plaga, id eft lepra & mor-
bis fiveincommodis , qua: ratione Ecciefiftica & ccrcmoniali Cc-
cundum legcm diftingui oportet, ut optime intcrpretatur Franc.
Iuntus in Deut.17. Nam rcfpcctive verba eife intelligcnda dixi-
raus fupra pag.i^. Amarias Sacerdos primarius praserat m fyne-
drio Ecclefufttco in omiii negotio Ichovas ld eft caulis facris, Ze-
badias filius Iifmaelis anteccftbr in domo Ichudae id eft in regno,in
omni negotio regio td eft iti pohticis regni caufis z Chron. 19 1 1 .
In Th.ilmudico tfa&atu dejynedrh , &v in ultimo lilro lad Mojis M- Caftuk *%l
gyptti , qui tfi de todcm argumcntojcgimm defirri folitum princijttm tn erat.i^antu
fynedrm focum, fapieniijfimo c Jhtuagintajyncdris jiuBov illum aQpet- 3 i.num. 13.
lit fyjh haitfcbiba captit Jytitdm. ^m lcfibiba hoc ticbitfem e/fac,p, 243.144-».
beth tibi dbmus y.tdicu Cu/iu aut ccnjcjjus mdicu m . yiadu trro Mii-
monidc^ hunc p)\c 'Idvm tilius corfiffas , ' qui Mofis perjonam rcfi \ tbat a
SapientVmi afpcUatumfutfJi ?fa[t Vtiniiptm : kabuifjtiUum quaJiYiU^
ponttfex crat prarfcs orcfinarius fynedrii Ettlcfijftki rYbri au-
ccm [>olitici, t)iftin£torum fyncdriorum excmplum habeim -s.
Bb t> 3 lerom..
374 Epifcoporum in Anglia
Ierem. 268 9& fcqq. Synedria fimiliter inferiora & fninora alia
H?ant Eccldiaftica qua? ln fynagogis exerccbant cenfurds Ecdcfia-
fticas, alia policica quorum confcfTus habebatur in porris civira-
tum. Poftquam verb facerdotcs qui Maccaba?os fcquuti funt, po-
tcftatem politicam fibi arrcgaffenr, rcTiorrm cor.fufio totam Ec-
clcfiam cx rempublicam Iudaeorum occupavir.£ t/i autim iUtus admi-
in te«t%i7. wflrationis waxima fuit pofterioribns iUis ttmpcribus corruptw , tcmtn
Ivftigh non olftura & qucfi rudtra coUigiex nol'o ttflatmr.to pcfjuTrt ,
ex quibus fuijje adhuc per illudtempus dflincla ccnjitia3 qntmtis retuja
cucio)itate ipjorum , dtmcnflrtmm , inquit Iunius; vide Locum.
At dices,ctiamfi diftircta fucrim fyncdria, cum majora tutn mino-
ra, in politicis tamcn intcrfuifTe etiam Lcvitas & Sacerdotes. Re-
fpondcovt de jure rcfponfa darcm.ludiciales luda?orum Ugescbipfo
Qefenf. dc (&eo latafunt : &jm cftite judaicum pars Tbeologi* fuitjmdefattum
grAdih.ca.n efl, Vtinpoputo (Deiiidtmfuerint JbeotogtC^ lurifionfuiti, ait Sara-
via. Si,ut ckfa&o etiam fuffragia ferrent , rcfpcnciendum,incor-
ruptamancnte aciminiftratione in Ecclefia ck pclitia non ecfdem
Levitas 6x Sacerdotes utriufque fyncdrii mcmbra & judicesfuifTe.
Cum enim numerofa eiTet tnbus Levitica, £x tot millia diftributa
in claftes quot fufficerent cultui divino , fupernumerarii conftituti
funt Iudiccs, moderatores ,fcboterim baculifiri id eft apparitores ,
qui res judicatas exequcbantur & baculo ac loro populum ad pra%
cepta obfervanda cogcbant. Praeterca a Iuda?crum politia necefTa-
riamnon pofTc trahi confequentiam fatetur Bilfonus,cujus verba
videatfupra lector pag.25.Et conctflb unico fynedrio,iIhus exera-
plum non imitandum oftcndimus pag. 26.nam fcqueretur orciina-
riam poteftatcm vitse cx necis pcfte habere Ecclcfiafticos ex Dei
inftituto abfquc ulla principis delegatione. "Nec mirum, fi ralis fiu
ilTctaclminiftratio populi Ifraelitici : nam leges corum judiciales
fere omncs erant mixtae & partim ceremoniales. Naccremoniales
obfervantias habcbant in cibis, vtftibus,aratione,agrorum redemp-
tione. Imb ipfa terra erat typica. Omnia, utait Apoftolus 1 Cor.
1 1 yu. IG4 I0 contingebant iUis infigura ': & totus flatus iUius populi , ut ait A-
*rt. 2. qbinas, figuralis erat. Dcnique iprituaha temporalibus adumbra-
Vc pouft bantur- •/fnftorit** (Pontificalis in noValege fpiritualior efl &> magu g
P$ntif Ju.i. temnis negotiit elongata, quam fuerat aueloritas TcntijicaiU in leteri
ii ' ' h£e> fuemadmodum tex noVa efl magis Jpiritualis quam Vetus , inquit
De'ponttfM. Occamus- Bellarminus Regem facerdotisofficiuminvaderein ve-
x J '' ' teri teftamento non potuifTecum probafTet,aitmunerafacerdotum
in novo teftamento effe longe auguftiora quam fuerant inveteri,
Nicolaus Papa in epiftola ad Michaelcm Imperatorcm quse inci-
pit, Tropojueramus , ait. Fucrunt bacameaduntum Chrtjti3ut auidam
typice regesfimul & facerdotes exifterent , juod fanBum Mclcbifedtcb
fuijfe fanfti predit biftgria , q uodauc pi membrit fuis dwbtlus
imh
Dignitas & Poteftas. 375
iwtiatus. {utpatc quiftmper, qu,e diVmo cultuiconVcniunt fibimet tyran-
co ficitu Vmdicare contendit)Vt Tagani Impcrutoresiae & maximi pon~
tihces.' Std cum adVcrum Vcntumeft eundcm ^tgcm fdicerentur atque
fpjntificem vltra fibimc lmpcrator j.ura Tontificatus anipuit , nec Ton-
tifex nomcn impcratorium VfurpaVit : quoniam iAem Mcdiator <Dei (s*
bominum , homo Chriftus \cfus ficattibus propriis O* dignitatibus di-
ftiniiis offiaapoteJhtkViriujque difircVit , Prppria Volcns medicinali
bumilitaU furfum efferri , non bumam fupcrbia rurfusin infcrnnm de-
merj>i,Vt & Cbriftuni\mpcraicrcs pro itUrn.x Vita pontifidbus indgerent
(pTontifices pro cnrfu tcmporaiium tantummodo rerum imperiaiibus
kgibus Vtcteniur, quatenus fiiritualis attio carnalibus dift.irct incurfibusy
Cr idco miutans 'Dco mhdmtfe ncgotits fiecuhribus impiicarct 3 acVicif
fim nondlle rebus diVinis pr<efidere Videretur qttiejfet negotiis fiecularibus
impiiatus. Quaeirarnus igitur vcricacem in vcricate novi,non in um-
bra vcteris teiFamenti. Chriftus exem.plo fuo docuic quid facere
debcant miniftri Evangeliujiut enim ipfe minifter Evangelii:hej'j-
ditatis tamen hercifcundc poteftate recufavit,utamunere fuo alie-
nam Luci i 14 Bcllarminus ipfe aic 2)ommu in hoc mundofiufiepiffe
perfunam Tontificis tnon principis temporalis,& illis Verbis monuiffefim- D? pentf.li.
pJues Tontifices ,nefi mifteant aiienis negotiis.T^ec judexdignatur effe //'- 5 cap. 1%.
t$um,nec arbiitr facultutu 3 mquic Ambr.Iohumus 8 in adulcera ferre
fanrentiarenuit Sc Ioh.6 15 cu. noffct Venturos^sr fe abrcpturos ,Vt f\-
certntft regem .feceffit rurfus in montonfolus ipje. Inde Bcll. obfervat
quod Cequitur, dpparet ergo eum neiuijje acccptarc ckftionefuam in 3{e-
gem. Ncc mvallc polirica,ncc oblara arripuic. Rcgnum Chrifti non
eratex hocmundo Ioh. 18. Vcnit in hunc modum abfquearmo-
rum ftrepicu,obfervatione £c pompa , & ut ros ca»li delcendcns in
veUus Gedeonis. Ejccit eicinplo emences boves & oves Iohan.
2 fed fiiendtim Cbuftumnoue]ccijfetllos bomines extemplo.quafipon- iiijftm
tificia Vel regii poteftutefedmore prophetarum, ^clo quodam diV.no, quo
Thinees occidtt Jlo>Utores & HclUs prophetas <B*al , aic Bellarminus..
Imo exrraordmariomodocxcruit vim divina; poceftatis. Sicutex-
cmplo fuo prxmonftravit quid Apoftoli & omnes demxeps pafto-
resfacerencjficenam vcrbisdocuit. No.u pcrmitcit cjifcipulo qucm
vocabatad aniiu:u;andum cvangclium, vt priCuf.pcIiret pri\rr>,
fcd ftacim lcqui mbct. Sfae ^'f nw~tuifipL;i:nt watuosfios : tu Vi)\o
piofttitis annuncia 1 egnum Dei. Luc.9.63. Noknr lllum retarjari of-
ficio pietatis in parentes.quod iure nacurae dubctur, dc m::ncrjbus
cmilibusquid iguur lenciendum. Non ^litjeges ciititcs (ecu/iciuxp
quas iudic^rec ecclcfia, necc6mific Apoftohs pvjcnaiu tcmporaI:u
fed ipiritualium cenfurarum pateftaccm. Cctfn\itu gcciefiafi^ dipfr- Dtfenf. c 1 1
fam conftituit ab eaqitce fuit tcmpore Ugts fub M fe : tubfifenfy c.uala- fici, it.
bereVoiuityquod effetciVilu imperi]yni
tium ciVilcfque adminiftrattones , sipoftoU*,,
ttirbafciti ' ,
m
376 Epircoporum in Anglia
tu*bartnttaut fibiadfi{mertnt,an Saraviai. Claves non gladios ccm-
m.fit Apoftolis corumque fucccflbribus. CUvigeros non enfife-
h Mat. 17. ros ccs corjftituit dominus. T^rba adverfus S>cminum gladiis trmatd
ptocejjerat, Gr ipfe recondi gladium prtecepit, fignificans quiaeos non
bumano , fid cru M gladio ejjrt peremplurus. inquit Anfelmvs.
De tontide- Quidtu Ijhpare gladium ttnta*, qucm Tctrm iuffus ponere iu Vaginam9
M/./.4. ait Bcrr.ardus. Membrum Chrifii ^cx, Memhum Cbrifii Sacerdos,
gladiua ^tgis ccnfira Curit , glatim facerdotalis cCckfafiic* rtgor difci—
fyift.a.0. plime, inquit Hildebcrrus. Quibus nec leges civilcs, ncc potc-
ftatem coa&ivam tradidit, pOilncos Dominos non ieonftiruit. j{-
Dc co»Gde- pvftolis interdicitur (Dominatus : 1 ergo tu, & tibi \furpare audc, aut
ftt.Ui dominans j4pofiolatum,mt Jpcfiolicutdominatum. Zorma Apoftcli-
ca b<ec efi, intcrdicitur dominatio, indicitur minifiratio, inquit Bernar-
dus. Filii Zebcdci fecundum opinioncm, quae iarr.diu infederara-
nimisludasorum, fomniabant regnum Chnfti fore rerrcnum, &:
Chriftum "Mcnarcham potcntifiimum,ambiebant propterea locum
a\ dextra & finiftra Chnfti, id cft fccundas parres in imperio.Chri-
ftus docet illos fore miniftros non Dominos & principes. ${eges
gcnlium dominantur in eaf,& qui aucloritntem habcntin etujbenefici Vo-
cantur, Vos autem npn ita : Luc.zi.i) . 16. Et ne quis regiam folum-
modo poteftatem interch&am puret, Matthauisait.,*» «^omjtp -nJV
\hm principesgenrium, c€ oiptyetXoi Magnares. Dicuntnon prohi-
bcnillis verbisepifcopis Dominatum, qualis elTe poteft Regum
&principum piorum, led qualis eft Regum ignorantium Deum,
qui tyranni funt potius quam Rcges,& probant ex verborum pro-
prietate. Nam Matthacusair, xaw*:^»©»^» id eft violenter dotni-
f nniut de nantur : Sed h?tu in compofitione non folum fignificat contra, vt
PontifMb. s. in Hs-f^y^&tM xctiayivdmM aut de Vt in wmppslv aut deorfum 1>tin i&tu-
ca.\o.not,€. Qttiii ^reiQbaj & fmMibm ,fid etiam inttndit duntaxatfignificationem9
Vtin n0.rAcpuy.il KacTttvcxcui&c.ita cfi Verbum y.»1uxopiivii9,it Cen.i .28.
£r ^/.72.8. & fmitia multa. Quapropter bic dijputator & linguet
Crtca, <sr lccu fcriptut * inhrxam facit. Toslremo confutat Lucoa ti,
zyqui eadem Verba repetens Cbrifii interpretatur fictvs. tfegesy inquit,
gentium demmantur eis,& qui babcnt eM inpotefiate Vocantur bcntficji,
Vidctifne Cbrifium fimpliciter de dominatu agere, non de Violcnttfolum.
Lucas vtitur vcrbo fimplici xv&t»%ta. Sicutuv^v & *etr*H9pi idtm
fJinificant Crttcis\ ita & xtp*fr e^ KciTK%vpiivt»fi}>e vfumjpciles five a-
fbidemi ndogiam,z\t Tilenns nofter. Vel cum Spalatenfi dicamus includi
verbo Grarco violentiam, ied non iniuftam vt puta tyrannidem,fcd
legitimam proptervim coaclivam,quam habent principcs omncs
*>■ ctiam iufti&legitimiinfuos fubditos,quiitadominantur, vteisc-
tiam invitis dominentur, lib. 5 .cap.2.num.6. Noa erant adco im-
•udentesdifcipuli vt petcrcnt tyrannidcm fubChrifto^nec tam ru-
lcs vt tyranuos illos conftitwum crcdcrenc Chriflura, Denique
Regcs
Dignitas & Potefias. 377
Reges gentium plerique gubcrnarunt gcntes maiori cum laude
qviim plerique Rcges luc'a?orum & Ifraciitarum. Rcgia porcftas
criam mter gcntes cV tthnices eft a Dco ordinata. ^Dcminathum i-
potcftatcm& dominatiuum regcndi modum llbi vcndicarenr ratio-
nc muncris proprij Apoftolatus,non autcm nc cblaram poteftartm
amplecterentur,ficepifcoposnonquatenus funt cpifcopi vi & vir-
tutc muncris c -pifcopalis poiTe fibi vcncicare dominium publicum,
tamenquatenusfunt cives rcgni ccu Rcipublira» poiTe muncra ci-
vilia cbire vt Eirenarchae,Confiliarii,Cancellarij & fimilium. Ac
non itaJimitat verba Chnftus,l'0/ autem quatcnus Jtpofioiinon /ict
fcd fimpliciter i\uVos autim nonfic. Removet omne dominium ci-
vile non modo a natura Apoftolatus, fcd ctiam a perfonis Apofto.
]oru,cx vult incompatibilcs,vt loquuntur, clTc bas duas pctcflatcs
in vno codcmquc fubic&o. Ahoquin facile potuiifcnt regcrere dif-
cipuli. Non quarcnus paftores & dodtorcs cupimus dominarum vl.
lum politicum, fed quatenus cives rcgni & membra primaria ceu
principes iraperij quod arbitramur fore potentiftimum & patentif-
fimum. Sic hodie Epifcopi Geimania? qui fub imperatorefunt
ctiam principcs Imperii; 6t fic tuetur Pontificum principatum Bel-
larminus. Sicut tjfdem o\>ibuA> \>tfunt^ ciVes ^eipublicte dominatur prin- jr> pont.lib.
ceps politicusjta iifdem potefi domimri eadcm ratione Tcntifcx,fi fit eo- jtiat>,iQ,
rttm prmceps politicuJ.Sed revocant noftri ad interdietum Chrifti.In-
terdicitur dominatio,indicitur minifterium. Petro Iacobo & Io»
hanni indicitur miniftcrium , & interdicitur dominatio non fo-
lum qua erant Apoftoli, fed quia erant Apoftoli . Duae funt autem v
caufa? cur dominationem cx principatum politicum interdixit
Chriftus-, Vnacft,quiaipforum officium erac nudum & merum
rruniftcrium,nihileosideo voluit haberc mcri aut mixti imperii
auc cx lute Apoftolicoaut aliunde collatum, ne potentia evange-
liiarmis carnalibus potius quam fpiritualibus & virtute fpintus
inniti videretur. j^unc auttm du<e Vvgttfunt* altera, ^tgum gtntium,
dlia difiipulcrum Chrifii : lirga rI(egum gentium Virga dominatioms ; jn jj4f (
lirga difcipulorum CbriHi tirga diretfiems ; Virga paftoralis officijfu-
pncuram animaru folicite Vigiiantis: ilia Urga qua dominationu efl,non
cft concejjk minifiris eVangeUj pacis , ait Rupcrtus Abbas Tuiticnlis.
In crimmibut nonin pojjejfionibus efi potefias Vcfiray auoniam propter
%Ua, O non proptcr has accepifits cliVes regni uelorum prti-aricatores ex-
clufuri non pojjejjbrcs. Qj<<cnam tibi mriorVtdctur pottfias peccata re~ D- wnjW,
mttcndi anprajdia dividendi ? Habent l\tc tcrrem £r infima zudice^fu- ^i.c*.
cs$ ^ges &* (Principes terra? : auidfincs alitnos b&ddit$si ouid fihem
ufiwn in aimm mcjfm extenditii I Cur maior tis ejje Jonwt* , tflH
Ccc intcr-
j7s Epifcoporum in Anglia
interpeUttMaquodvn dtcente.Dic fratri meo9l)t dbidtt mteum htfg
ditxtem, refyndity Quis me conflituit iudicem inter Vos, inquit Bernar-
dus. Alia autcm rauo fuit ne diftraherentur a rnuncte fuo, cui to-
tos vacare oporteba:. Idcirco PauUs Apoftolus dicit fe efle
lA&OiJxtn- dtysjt/ruzvov ei$kvc&yyi\'.ov 9iX Rom.i.i.Quod prascepit ChrU
unm. ft^ Apoftoh obfervarunt dihgjnriiliTie. Elymae excaeratio,Ana»
niafi & Sipphirxcxanimatio erant rcs excraordinaria? & miraculo-
fa?,non acemporali Magiftracuum poteftatejfedtemporariailla A*-
poftolorum quas dvvauAg dicitur, pro;edentes. Dum adhuc conv
morarenrur vna Hierofolymis Apoftoli, licet donis extraordina-
riis inftrucb, fentiebant tamcn fe non pares fuitfe vtrique oneri &"
miniftrandi mcniis & prej.iicandi verbum, propterea diaconos in>
fticuerunt. 2^on efl *yuum nos derelittofirmone <2)ei minijhare menfis.
Erant vtraque haec munia ecclefiaftica, vtraque fimul tamen obire
renuerutu Apoftoli. Epifcopis camen Anglicanis dereh&o grege
aulam (edari ScRegi ab eleemofynis eiTe fatis aiquum videtur. Dc
Wintonienfi (Ic olim Gualterus Mapezius m libello qui infcnbitur
Plan&us fuper epifcopi9 haec habet. Wintonimfis armiger Pr^efidetad
ficaccariumy Mcomputxndum impigery Pigtrad Ekangelium, 7(egis re<
1>ol)>ens rotulum% Sic lucrum Lucamfiuperat , Aiarco marcam praponde-
rxt, Etlibra iibrumfu^iicit. Adaliud menfarum miniftenum fe re«
cepit Wmtonienfis,nempe ad tabulam illarro quadrangularem Scac-
catii Regii, vbi caufae quaj ad fifcum pertment, audiuntur. Grego-
Diff.89.Mp. ^ius, cuius verbaexrant inGraciani decreto,fic kribit : Singuli ec~
SinruU. cKl lfti* mii offictx fmgutis quibuf%.perfonis fiugnlatim committi iube*
mm. Sicut eniminlmocorporemultamembra bibemtos, omnia autem
membra non eundem attum babent\ ita in eccleftte corporefiecundum l>eri-
Aicxm Txuli fententiamin Vno eodem% Jpiritu abi conferendum efl hoe
officium,alii committendum e'ii iilud: ne^Vniquxntumlibetexocita-
tceperfion* Vno tempore duarum officia committenda funt : quia fi tetum
corptct esl oculus M auditm ? Sicut enim Vtrictas membrorum per diber-
fiaofficia^* robur corporis firbxt, & pulcbritudinem reprcefint it : it.i MMJ
rietasperfion trum per diberfia nihilominwt officU diflributx & fortitudi-
nem cV° )>enuflatemfanHa (Deiecclejite manifeflat. Et ficut indecorunt
efl,\>t in corpore humano alterum membrum alterius fungatur officio\ %u
mmirum no xium fimttl% tur:ifiunum efl, fi fingula rermn minifleru
perfionis toiidem nonfuerintdiflributi. Ex loco Apoftoli ad Roma-
nos cap.i 2.6.7.8. argumentum promit Gregorius, quoprobat duo
officiaecclefiaftica vni non committenda e(fj, ficutiam vidimus
in DiaconatuSc Apoftolacu. Si duo ecck-fiaftica om\ia non funt
Dsfuga. [<£- v"i commictenda, multo minusecclcllafticum & c.vile. Quoi e.
cuU.f.t» nim ad atia ojficiaconfirlur , hoc religionis cultui at% huic noltro officio
decerp itur , ait Ambrofius. Natura ipfa evw^oV iv vnum inftru-
juentum
c.io notm
Jf.
Dignrtas & Potcftas. 379
tdentum vnras rci vfui aptavic : necincorpore politico proban-
oum eft o (ZtAi(rx.Q hv %,v : ov ZUt oopvopt7retvov multo minus in Ec-
defia. Nam Ipintuju debct efTe ordinatius quam tcmporale. Ne-
mo tjni militat impluatur bujm VtU negoti)!, Vt eiplaceat a (ju« deleHns
eflmiles^i.Twn.i.^.. Adclangorem tuba?& fonitum tympani icm-
p«r paratus eft milesreli&avxore &: familiafequi ducem &: impe-
ratorem quocunque vocarit. Nolunt regimen politicnm hic voca-
li negotiafaxuliccu hujusvitae Bcllarminus, & ali) adverfarij, hd
curara parandi vi&us, & proinde negotiationes, mercimonia, & fi-
milia. Sednegatur dtflinHio : tixmtdVniVerfe fim^liciterqne diitur. iu/&eb f-
fieindefnnintts itnpedtmentumVetatur,annonVetaturmaiu4* efl autem J.
maiuA impedimentum principis dr regiminh poliucijt quis bene defungi
}?*/t7.Apoftoius Ad. 18.3. manfitapud Aquilam&: Prifcillam & o-
perabauir,quiaeiuf^ cm erat artituij : crat autem ars iUorum con-
ficere tabcrnacula. Alibiait. Laboramut opcrantes proprijsmanibiti,
1. C0r-4.ii. Itc m notte ac die operando, necui Veflrum oneri ej]hmat
prtdicaVtmut apud b*f eVangclium, 1 . ThefT.2 9. fic 2. Theff.j. 8. Li-
cet igitur pararc victumartificioaliquo,fialumde nonfuppctit vn-
de vivamus. Re&e, nolunt compedibus ferreis, aurcis tamen li«
bcntcr implicari volunt epifcopi*, licct gravius onercnt aurei quam
ferrei. Vbi iam illa limitacio per quatemu. Annon epifcopus im-
plicatur negotijs huius vitae, quando vt civis regiminis policici cura
diftrahitur. Ridicula eft igitur illa diftin&io, cx indfgna alia refura-
tione quam bubulci illius, qui Archiepifcopo Colonienfi codcm-
que Duce pcr pagum quendam incedente, eumque profequente
caterva militum,a rifu temperare fibi non potuit. Interrogatus quae
caufa rifus, refpondit valde fibi ridiculum vidcri,quod Petrus A-
poftolus faccrdotalis ordinis princcps in tanta inopia vitam egifTet,
vt eius fucceiTotcs adeo locuplctarentur, ®ibus Satrapifq; pa-
resficrcnt. Objiciente Archiepifcopo perfonam fc duplicem fu-
ftinere ducis fciliccr & Epifcopi, maiorcm multo cachinnum fu-
ftulit, velim, inquit, hoc vnum abs re doceri cum hunc ducem, cu-
ius perfonam geris, iam fato functum cacodaemones ad inferos ra-
pient, quonam iturum epifcopum exiftimas. Vide Duarenum de
beneficij$& minift. l.i cap. 4. \bi h«crefert ex libro 6 colk&ane-
orum Fulgofij. Sed rcdcamus. Qncmadmcdum faeculi 1 militibus
non concedebatur procurationem ahenorum ivgotiorum fufcipe-
re,& poflefliones conduccrc , ne a figms fuis avocentur milites
C delocato fic & clericis id non indulgetur, vc infra videbimus.
Cautum erat lege civili in hunc modum, Militem nec pvo patre, Vel c , .
r.utreMl etiamVxore,7iec exfi.ro refcripto procuratorio nomine expetin '"V"
oportet tcum ne% defenfionen, alienamjufcjpire ,Velredimere negotia, Vel ' 3* "7*
quafi fujfragatorem accedere Vtilitate pubtica permitiatnr. Mihtes coele-
ilis mihtia; funt fcmper quafi inprocinehi veiinexpediticne,mulro
C c c z magis
3*o Epifcoporum in Angha
nu^rs igtrurnbri func negotljs huius vitae implicandi.Sacrum mq-
nus minifterij allimilarus mihriae, Num. 4.3. & 8. 14. 25. i.Cor.9.
7.Phihc».i.i5. Hieronymus hunc Iocum Pauii cxplicans ait, Mul-
to migis nos libe/os ejjfe dcberca negotiis ftecuhribta W Chrifto placet-
mus A mbrofms, Ecchfiifticm autem idcircoft ®;o probet, \>t huic de-
\>otus oficiumimplcat, quod Jpobondit in <Du rebusfjBicitus, afecu-
hri negotio alisnus ,'^on enim'con)>emt Vnum duplkem bahre profiejfio-
nem. Apoftolusi« Cor. 6. cum fratrcs a fratribus in ius vocari,
eorumquc lircs difcepcaricoram Magiftratu infidcli cernerer,atquc
ka. Chnftianifmura cxponi iudicura profanorum ludibrio,ad arbi-
troscv cognitorcsdomefticos tnembra ecclefiae retrahir. Nec ca-
xnenconftitujtpaftoresiudices auc arbiccos haru difceptationum,
qui fuis functionibus occupaci ecanc, fed aic, Itane mn eft mter Vos
fhpicn;,ne inius f.d.km* qui loo/sit decermvt inter fratres \fxofyi.Cor.6. 5»
Imb pocius quam iudicio expcriri coram imuftis oporceac, Si iu-
dicii habetis de i\s qiicc adhuius Vit<e vfum pertinent Kpm?0ict (iiomK^
sos qui nudo loco babetur in ecclefi* tx$ i^ivn^H? e v tjj iKK/\rj<ncc
cos infubftUiis coUocatey 1. Cor.6.4. Lacimerus epifcopus Wigornu
enfis de Epiicopis qui eranc in Anglia regnance Edwardo 6. in con»
cione de aratro hsc habec vcrba : Ocupati funt quidxm m nego*
tiis RegiSiquidjmfunt Leg4ti,quidvn principi a ficrctiori confttioy qui-
dam inaulualii domini 'Farhmcntarii 3dii prtfides -%& o/ficin.4 monetaridt
prtpoftti. %:ne, Qene ? Hoccine munus Veftrum. Si Jdpofloli noiebani
derelicto ftrmone Dei fieri'Diaconiyan debet quis propter curam officin*
monetari* derelinquere. jfudipatria mex Angluy quiddicat Aposlolus^
1 .Cor.6. Itane non esi inter )>osfipiensyne )>nus quidem, quipopit inter
frjtresfuos decernere. jfderubeftentLtmVeftram dico% Q*c. Stc AngliA
adpudoremtibiincutiendumdico. Bftne nobilis apud Vos , qui pr<ejidis
munus obeat3ftd oportet T^latum eo fiun^i ? Eftne quis fiapiens in reg*
noy qui pr<epomtur monetarLe officina*. jfdincutiendum "bobis pudorent
loquorstfritcrum, ad incutiendumVobis pudorem loquor. Si non /tt
ih!erl>osfiipien?,nel>nusquidem,conftituite lixam ceu aqua Sa)uium9.
firtorem trarium , futorem Vcteramsntarium, mancipium, pedifftquum,
pY£fdluxivmonet.iri\ . Tr<eJTdem create generofwnfortuna tenidoris alique
cubicnhrium/iigrniiiiml-d ftiio forenfi legalem bominem, mendicum*
Item, £/? opprol-rlum uobitibui ac fi prudentue 0* eruditionis exper-
tcs omnino impti effcnt ad %ilia munera, ey omni religione fiotuti.
Apoftclus vocac judicia dc difcepcacionibus iftis «aa^V* ko/t^* id
elb de rcbus minimi pretii, cujuimodi func t* Ziuinyi.'. 6v proiudc
indigna quibus diftrahautur paftores, M commicceiula pocius iis3
De cura ?j- ^ni nui[D locohabencur in Ecclefia. Oculum , qui pr&Videndis fium-
pcj4it. vi-is prxcmiwt) cura puberis non obfiuret, ait Grcgorius. Ouibus da-
tum eft }udicinm in ma)ora} quidniconttmn.it judicare de ternnis peffefi
/iuncutis
Dignitas &Poteftas. 5Si
fimft&k bominum, auiin asieftibm & dngelos judicdbunt. ait Bcrnar- n
dus. Clemcns epitt. i ad I<icobum fratrem Domini. i^eque enim i***M**
judiem aut cojnitorcm fkruhrium ncgotiorum hodic te oYiiinareVult *„'/-' lm
Cbrijius : ne ptafbcatM ptjcfintibus hominum curis non pojfis Verbo -2)ei aa'' C
>acdre> &>ficundum Vcntatis reguUm ficerncre bonos a malis. Iftd nam- l'c\19,
que opeYd qu* tii minus congrucre fuperius expojuimus, exhibeant fibi *"* em' '
tnUcem Vacantcs Laice : & te nemo occupet ab bis ftudiis. per qu«e falus
omnibus ditur. Vide Gracianum.Grcgoriu? Romano dcfcnibri, per-
Utum efi ad nos re)>trendiffimum fratcm noflrum Safiiium Epifiopum , Difiinft. 88.
Mntlnmm delticisin caufis fiecularibus occupari , &* pratoms inutili- tab.^eiUiu^
tcY defirbire. Qtures quoniam Zr ipfum Vilem reddit &• rc\>erentUm
fidcerdotdlemdnnifnlat:ftatimut reherentia tua boc praccptumfufieperit. _
Or.Excant verba apud Gratianu Trob doloryZiz Rabuuis,multim- £j_\ -**
Itcniuntur bu)u: temporis Viriinter Eccleftafticos, qui relicto pwiicandi "crr,n6r,e^*
officio 0*fi)irituali )urifdictionc eofie magnos ceftimant> fi tcrrenis mgotiis
pr^eponantur , er difieptationibus fecut.irium Jcepe interfint ita ]>t in eo-
rum cQnVcntibus quafi arbttrifideant, & eorum conflictuum \udices fiant.
Teftimonia hxc omniailluftrantdiftu locum i Cor.6. HtciWaeJh jje~£ +
igitur Apoftolicadottrina ipffus Cbriftits* mandato Zrcxemplo plurimis no^]n lCc~T
iocis confrmata , nedum HUrunqucgladiumceu 'Pctro ceu aliti a Tctro 6 l%
1>Uti 'Paftoribns comefjerit. Quod fiattente Vtopportuit 3a beteribus iliti E-
pifcopis abambitionefatcor qua mox ilios fiauuta est, proculrcmotisyfid
Hmen ab- ^fpoftolica regula dc/icientibns futjfet confidcratumfnequeJeip-
fos tot Idboribus fatiga/fcnt, de quibus alicubi conqueritur ^iugufttnus y
O* Gregoigusquoque ftomanus: neque poitctis inVadcnd.e Magiftratuum
poteftati ad/tum certocum bumani gcneris exitio tandcm fiquutur$ pa-
tefieciffent.
Do&rinac Chrifri 5c Apoftolorum fubjiciam eveterum fcriptfs
©auculaquacdam ;n candcm fententiam. Canonum , qui Apofto-
lorum infcribuntur , unus fic habct , Epifcopus Vei Prefbyter "bel
Diaconvs kqtwkoS cQpovjiSotg fie:uhres cuym mn fiufcipiat; dHa-
fui deponatur . Can .81 /Hxpnuf non oportere Spifiopum ^ci Trejbyteru
fetpftttn Its ^jxcjictg hoDcfarg ad pubiicas adminiitrdtiones de- Can. s,
mittcYe , cL>KcL irqoviiMOLtqiw iai? v^Ky^l^iKctig x^^
fedfoEcclefi*j}Lij n.g.iiisi-Yj^ri. Can. 83. Epifiapud Vcl 'V^jtyUY
Vel 'Liaconui exercitui Vacans , &* Vtraque obtinereVolens oa)pLcc:Ht*y
*(%& K& itMTiWV hoiX3\Tit \omanum fcilicet :vLgiji,\\tumO>
fiacerdotakvn ddminiftrationem dct>on.itur. Cypnanus Prc:"bytens cV
Diaconis & plebi Furnis confiiteniibusi dc Viftore,qui Fauftinum
Preibyterum tutorem nominavit. Cum prikpridem hi Concdio Epf-
coporum ftatutum fit, ne quis de clcricti & 3)ei mtniftris tutc-rem UlLit*hep.&
matnm teftamentofuo eonjiiiuttjuandofinguii d'tonofxe-d'.th ho-
Ccc 5 m&m
Bpijl. $7,
Hcm, 17.
3 gz Epifcoporirm m Anglia
norati, (? in ckrico mmiiltrio conftituti nonnift aftan &feacrificiisilt-
ferVirt, &■ pncilus atque oratimilus Iware •dttcant. Scriptum tft, tmm
ncmo miiitans $)eo cb/igatj< mo/tjliis feeiuUiitu-s, *4 pojfit plattre ti (Ui
Jt probalic. Qucdcum de onmibus dictum ftt, quanto mcgu mo/cftiists*
/aqutisfetculatitus ot/rgarinon dtttnt, quidiVrnis rttus & fptritualitus
cccupati ab Ecc/cfla recedcre & adtjttnos (? feeculares attus Vacartnon
pojjunt. Psmeliu^ in hunc fafiiSB* Hoc auttm Concxlii ftatutuntjie
quis C/ericumtutcrcm le/ Curatonm t< /t«n.into cttftituat , dtnuo ttno-
Vatum (ft per Cotui/iun CbaUedontnJ\ icnry exctftts tutdts mfetrati/i*
um perfeonarum , C^ lcgitimis tuttlL, ad qt a< ptr hges comptl/t fcterant,
feedts- bu /cgituspoftca littrati feunt EptJio\ 1 fuflyttri biaconi , Jub-
diaconi, Monacbi Conftiti.t.lufiin. fapuato. L. Gtntralittr Cod. de
Epijcopti & Oeruis quum Lconi yfvgtfto petpticm Giattanus efeaibit
i6queft. 1 Gtmraliter. Eocic itaqv.tm.mo li/ciumad hgitin.eu tutt/as
temtur,multominus ad teftamentarias aut datilas. Si tsrr ngicii erant
Africnr.i in cpera pitiatis, quiri 1 utas de aliis negotiis n agisahc-
nisicntiebant. Synefius Mtmetipfum JcitnsVixad a/tttum pertngt-
re poffe admircr eos, qui ItraquepoJJunt ; miki Vires non feunt Vt pcjjm
.duobus dominufecr\\re,Si qui Verofeunt qui rttum diVerfeartm *ggnjj> <ne
non Uduntur, itti poffunt Jimui tsrfeactrdotio feungi & aiUitus ptaejjt.
Gregorius, <Z)ei caufeam relinquimus, <& adttrrtnanegotia jeftincn us ,
locum fanttitatis accipimus , &* terrenus attibus impiicamur. lurr,
'Dutn notis competentia reiinquimus , C?° ncbis ncn cm.ptttntia ccg-ta~
mus , peccata nojha tarbaricis Viritus feociamus. H llanus ad Au*t n-
tiurn, Quitujham feuffragiis ad pradiccndum E\c<rgt> tm Jlpoftcli Vft
feunt,quilus ad]Utipottftatitus Cbtiftum pr^diccrunt , gcnttjqut onnes
feere ex Idolis ad (Dtvm tranftuitrunt. Ar.ne attquum j i afaiatio cig-
nitatem feumpfecrunt hymnum Lteo in carcete inter catatd c t J. fl>geU
lacantantes. Jitnuncprob dolor diVinam fe ato fevfj > gi /.//. l(,m-
mtndant, inopfecue Virtu.i feutf Cbrislus,dum ambttio non :hi feuo icnci.
liatur arguitur . Bernarcu^ De confideratione adEugunum lib. 2.
2^on monftrabunt puto qv.i boc duunt Vbi a/iquandc cwJJi m A\ osli*
lorum judexfedtrit ben inum aut dtljfeet taminorum aut dtjintuurter*
rarum. Stetijje dtnim.t /ege JpcftoUs judicandus, fedijjt )udicantesnon
lego. ldem,perttretunt m paiatio Itges , fed luj-miani non Qcmini.
Qua mente obfeecro Jvftines coram tt jin.} et filere iftMgatrireillai. Ex-
tattitulus indecretalibus lib. 1 dc obligatis ad ratiocinia. Eft
aute m tlla obligatio vinculum quoddam rcddens homi-
nem impeditumad Ecdefiaflica mimlteria, proprer adrriniftra-
tioncs publicas forenfes & privatas pupillorum , Duobus modjs
obligacvtur primo ad tales adiones ceu minifteria pcragenda ad
quse obligantur ratione talis muneris, deinde ad reddendam ratio-
nem pera&i mur.eris.Durante ptiore obligatione irregulareserant
ad ordines fufcipiendos procuratores, Aftores, executores ceu Cu-
ratores
Dlgnitas & Poteftas, 3Sj
ratores pupillooim ccu cutores. Quia ratione Cumkr qut aclu
func m.Mnbra Curi* inepci funt,ut ad clericatum aflumanturjfic. e
converfoquiiamadtu aaordinem minitterii promoti funr, nondc.
bent iifdem admmiftrationibus fbrenfibus fe immifccre aut alio-
rum fccularium auttemporalium,quae irrcguluitatem inducunr.
Grarianus in Decteto. Generaiiter fincimus omnes Vvosre^erendtffi- Xt qu. x. c*.
tnos Eptfiopos,nccnon Trefbyteres fiVe fliaconos (p SubdUconos ,& pr<e- 40#
cipue montcbosy livei non fint ckrici^ immunitatcm ipfio \ure omnes babere
tutebe ,fibe teft imcnentarue\fiVe datibce fi\>c iegttimtt/s* non tuti la folum
easext>ertes,feictiim curce : nonfolum pupillortim & adultorum fed &
furio/i tyfurdi frmuti, & aliarum perfimrum , auibus tuiorcs Vei cu -
ratores aVetertbiis legibus dantur. Eostamen Clericos & monacbbs bu-
jufnodtbabere beneficium fancimus , quia-puificrofiwftaA EcskfiaA l>el
monafterin pcrmanenty non divagantes neaue circa diuina minifitrin de-
fides : cttmpropter boc ijfu-n bencficium eis indu'g >nuiutaliis onmibus
dercliciis 2>ti omnipottntis mimftmis inhttrcant . ln decretaliuin libro
terriocitulushabctur. Necienci vel monachi facularibus ncgotiis
f«immifceanr,ubicapitc primo prohibenturcfTe condudtores fejcu-
larium rerumjaut procuratores. Capite inc miniitriu laicor fiant,
nec inrcbuscorum procuratorcs exiftant : & cap.4. Sed nec pro-
curatioms tilUrum :ut jrdifiiciiones ctiam fiecul.tres fiub aliqui 'us \>r'm-
cipibtis zrfitrulxribus Uris ,bt )uftiintu coium ftatsclertcorum auifiuam
extrcere pr cfumat. St auis autem adlerfius b.ec }>cnire tentaVcrit^uia con-
tri doclrinam yfpoftplici dicentis, 2^cmo militans Bco impiicctfifittu-
iaribus negotiis fiitcttlariter agity ab Ecciefiafiico fiat mviificrio alienus : j
pro eo auod offuio ciericali neglecio.ftUHilmsfieculi , UpotcHatibus pla-
ceat.fi immagit. Epifcopi tamen Anglicani, cum funtpacis juftj-
tiani , aut judices in camcra ftcllata, aliave munera obeunt , quae
jurifdictiouis faeculares cxercitium poftulant, fluftibus faeculi , ut
poteftanbusvclfibi potius olaceant, fe lmmergunt.Capite 8 Inno«
ccntius certius, Frattrnitati tuann mdamus , auatenus clericis in fiuris
ordinibus conftituti* tabdliomtus ojficiumper benefiaorum fiubtraciio*
ntm appeilutione poftpofitt interdic M.Capite 6 Alexander 3 Londinen-
fiEpifcopo Secundum inifituta pr<edecefforum noftrorum fiub intermi-
natione anatbematis probiben:us9 ne monacbi bel citrici iucri cnufia ncgo-
tientur. Idcm Alexander 3 Cantuarienfi Archiepifcopocapite 5.
Clericis in fiacris ordimbus confluiis cx Con.iiio Toletvao ytdiawn fn-
guinis agitare non Ucet Vnic probibemus, ne aut pe* fi trtmcotiontl
membrorum ficiant aut iudiccrtt inftrendoA. Qtiod fiquit t.-Je ani.-l fect*
tit , bonore priVetur & loco. lubcmu- etiam fub interminatione amibe--
rnathmeauisficerdos officium h ' ext Vicecomitu autpra?of:iife:i:hris.
Si auis autem contra boc Vemre prcefiumpfierit •., £7* commoniius nsexj&r
rtnoluerit , excmmunicationi fiubyictat. GuilielmusCourtnqub E«
piicopus Gantuarienfis, cum proccrcsnonnuilosquifcdHionis m-
ter
3H Epifcoporum In Anglia
ter regcm & ©ptimatcs atitho rcs fcrcbantiir,ad fupphcium popof-
ciiTenr,priufquameade rc quicquam dccernerctur,Archiepifcopus
cuem Canoncspiohibebaor adeiTL-, cum de fancuinc agerctur,ab-
duftis fecuni fufFragar.eis fuis e Pail-mento dikcflit proteftatione
pr.us fafla, quam vide lupra r.ig.78. Capite npno ejufdem tnuli
ib Innocentio tcrtio ftatutnin, ut fcntcntiam fanguir.is nullus cle-
rkus diftet aut prcferat, fcd nec fanguims vmcj&am excrceat,
aut v bi exercearur intei fir,nec quifquam clcricus literas di&et , aut
fcribat pro vinci&a fanguinis deftinandas. Kullus quoque clericus
ruptariis vel baliftaiiisaut hujufmodi vnisTanguinum piepcnatur.
Non folum judiccs in caufis fanguinis , fcd ctiam curialesceu mi-
niftri juftitije ut tabellioncs , procuratores, foilicitatores, & infe-
iioresctiam miniftri qui vel denuntiant vel fcribunt fenienti?m#
vel aliquod fimile munus c*hibcnt,aut qucmodocunque ad caufas
fanouiniscooperantes, pcr Canones erant iriegulares. Sed ridicu-
lum cft, quod Bonifacius 8 m Sextc Decretahum decrevit. Epifee-
tus, inquit, ccuqnicunque alius pralatus Ulciericus )urifii&iont.m ebti-
nens temporalem, f. bomicidio ant alio malcficio ab ahquibus in \urifdic*
tione fua ccmmiffo 3balli\>o fuo aut atii cuicunqueinjungat, utfuptrbot
Veritatem inquirens \uslitU debitum exequaturjrregularis cenfoi non de.
bet, quamVts ijfe baltivus Vel alius contramalefaHores ad (anamfangui-
nis procefferit \uttitia mediante. Nam licet clericis caufai fanguinis agi-
Urcnon liceatf eas tamen cum jurifdittiontm obtinent temperatem,debent
<Sr pojjunt metu irregubritatis cejjante altjs delegare. Bozius ad iftam
Detnnpou- obje&ionem Tapa ejr Epifcopiquibabent prapofitos fanguwis Videntw
U Monach. occidere, Refpondet verbis Alenfis. Eft au&oriras jubendi, eft &
b. J, c*. 7» au&oritas innuendi, gladium cxcri non ad jufTum Ccd ad nutum fa-
cerdotis. Quam frivola funt lfta ? nam fi ad ejus nutum pra?pofi«
tus fanguinis vel ballivus ad pcenam fanguinis procefTerit, nonne
ad caufam fanguinis efficacius & potentius cooperatur in cauf*
ianguinis,quam tabellioncs aut alii curiales. Pranerea an non idcm
eft ad juffum &: ad nutum occidcre? quomodo polTunt quaefo juf-
fum anutudiftinguere, nifi nutum mutum finxerint. Denique
an non derivatur poteftas pra?pofiti vel ballivi ab Epifcopo,qui na-
bet temporalem jurifdi&ionem? Duces & comites, quihabent
temporalem jurifdi&ionem & regalia non per fe fcd per alios pra^
pofitosfanguinis proccdunt ad pcenam fanguins,comunicatanimi-
rum poteftatc eladii quam habent,inferionbus iudicibus.Non igi-
tur pudeat Epilcopos, qui talem habent poteftatem , infignia f ua
cum baculo paftorali tum gladio decorare,ficut fecit Luderus Mo-
naftctienfis. Dignum notatu eft quod dc Burggtaviis habetur m
Chronico Carionis. H)efignabantur fBurggratii judicio «r arlitrio lm-
|j,f ./,71 $. pcratorum. Munus eorum erat, It effcntceu cufiodes pacis public*,con-
*"**' * flituemt &'gubern4rcnt]udicia pubfoa, Cr omnem Vniter/tm exerce-
mt
Dignitas&Potcftas. 335
Ycnt poleStattm politicam loco Impcratorum , & eorundtm authcritate
iu ccttis ac defiinatis tmis (s- tcgwnibus ,qu<e aiiributa crant Ecclefia &
EfiCcofis, concejfionc & bencficto Iwpcratorum. Efifiofis cnim quilus
fola rerum ficrarum adminiftratio , &" Ecclefiafiic* difciflinj frocura-
tio incuynbebat ,qu*Urbo pcragitur , 6~ his commcndata ejl dii>inittn,aut
cccufari follicitudint cutanciarum Cr conficicndarum opum aut lofni
& tovjpiti in foro autjusgladn ifurpan tiefits erat. Scd Vctera $urg- rv*. 714,
graVtorum jura multis in tocis paulatim frtgerunt Efifcofi , cum hnpOm
tkntia dlimi imfenifotcfiatcm pojitica gubcrnaticnis raputrmt* ifioc-
ci/ionibus fufcrfiitionis, qua fafinatee tenebanturmentes omnium ordi-
num. Tostca Epifio[iorum eximplo tdtm ficcrunt alii , dvntc attcnuatis
pullicis impetii Viribus ofibus & pojjtjfionibus farcm comiiibmTalali-
ms O* SurggraVis in fuiis diticnilus finguii Trtmifcs <r Eftfcdpi con-
fenfu Imftratorum potefiatcm Ifutparccocpcrunt.
Objiciunt impcratorcs 6c principcs, qui donaverunt Epifcopis
principatus temporalcs, fmfTe viros pics, & plcrofquc eorum , cjui
ejufmodi opcs Sc principarum reccpcrunt. Scd non fcquitur pii fe- funius de
ccruntyergi ftc. 2S{am G~ piiquoauenon infrcquinUr zu.!* fine fiientia fpnvf. lib.u
traducuntur. ln cmnibus autcm bifit donationibus tria Vidoidafunt^e- cap.p n$t*
Itts pietatis ,qucm in illis agnofcimus ,ficntia Vcritatis (r frudcntia admi- n 13.
niftrationis. Hccc duo atjidcramm flu) imum. Itym etft rcsfuas aiicnare
potuerunt, tan.cn r.cc Vcri juaicii t:cc prudtntis fuitcililcm admiwfita-Cd**lct*5
tionem in Ecclejiafiicos tratfmitttte. PctrusFerrarienfis non dubita- Kf'*m Vff~
vit vetercs impci3torcs vocarc fiultos Ctefarcs proptet talcs dona- 7ltat P' s^'
tiones. DcEpifccpis Simon Schardius, Tiiabolicajuperbia atque clo-
minandi cupiditatc tlatias ccntra divinum prtceptum fccularibus negotiis
fefe impiiute falccm proterVam inmefiem non fuam ttmire porrtgcre,
utramque perfionam goere . Deorigine & progrciTuhujus corrupte-
lae pauca dicenda tunt. Petrus Suavis inhiftoria Concilii Tridciv * -
tini fic habet . Ccriftavtinut Imperator exploralo hu)mjudicii, nempe ' £}*
EccleGaftici, in controVerfiis terminandis fru&u,nuantumquc pojjct lis J° r '
religitnis capturis ac fraudibm attionum detcgcndis^ quas judiccs dcfre-
hendere non foterant, legemfinxit, \t afententiis Eptfioporu froVccatio
nonejjct, eafquc judices exequtrcntur. Qumimo lite coram \uduefiecu-
iari pcndente, quicunque ejjet cavfie ficivs , fialtertitrapars , altcra tictt
obluclante, Eptfcofum fibijudicem dtpofiiret , iiico ad e\tis cognitiomm
lis utircferretur. Exmde )udiciumEpifiopico:pit ejje forenfi , cb- cum
Maglfiratum haberct fcntentU exequutotem lurifdiciicms Efifcofalis ,
itcm Aadicnti* Epifcofalis>&1 fimiUwm titulorum nomhia fibt Vendicare.
Etiam Valens Imferator forum iUudampliandum cenfuit anno 365 in
ftettiont inprctia rerum fromtrcalium ei atuibuta. Qti* forcnfis ncgo^
tiatio bonis moderatify yfntiftibus parum bUcebat. ^e/crt cntm Tojfi-
dcnius AuguUinum huic ccgniticnt intcrdum adufjne frandii horam ,
nonmnquam ifqut ad \eJJ>e\am Vacantcn , foljtnm tam Angariam dice-
Ddd mUs
3g$ Epifcoporum in Anglia
rtMi tnhnttm a rebus ad fl proprieflethntibm al>ocabat,per£ eatn res
Vtiles omittU \>tperpkxh actumultuofis incumberetur. 2ye% D.PjhIum
id ftn muneris fumififfe, quod Pr<eiicatori minios con\>entebat , fed ad
alios ab!.gt/Je. Evifcoforum \>ero non nemine, authoritate per Conflan-
tini itgtm concefft abntente,cadem tex 70 pofl annis ab jfreadio O* Ho-
norio rc\>ocata,jflatutumque Wreligionis modo cauflu dijudicarent, ctViles
autcm non alitertnifi de partium Voluntate Zr confnfuyfimul decltratum,
nnttum iltis forttm debcri. Qu<e quidem lex , cum %pm& propter fum-
mtm Epifopi poteflatem parum attenderetur, Valenttnimus anno 452 m
ea ipfa \>rbe degem iegem reflauraVit/s* exequutioni curaVit mandandam*
Verttm 4 principtbus infquentibws boteftatis antea ademptce bona pars
r:ddit(i> luflhuano etiam forum ftabiliente &• ^Audientiam , iifque Vm
cumcaufisretigionis , delitti Clericorum Ecciefiaflica (? in hicosVarias
jurifdictwnes Jpontanea* ajftgnmte . Videtur confundcre Ecclefiafti-
cum confiftonum, ubi una cum Senatu Prcfbyterorum judicabat
Epifcopus de Ecclefiafticis, cum cognitione rerum civilium ipfi
abfque Senatu permilTa. Et quod de foro dicit, negant alii. Audia-
mus igitur jurifperitos. Conftantinus Magnus legem fanxit qua
permittebat altcri parti lttigantium, five a&ori ilve defenfori qui-
cunque elTetcaufae ftatus, in quacunque caufa, (ive ante five poft
conteftationem caufa? & quidem inftante judicio, evocare caufarn
ad Epifcopum etiam adverfa parte obluclante, & ab eo fententiam
judicii acciperefineappellatione. Lex infertacft decretis Gratiani
Caufa 11 qu. 1 can.3 5.Quicunque,5c can.38.0mnes.Ratio reddi-
tur, lUudeflenim Veritatis autloritate firmatum,iUttd incorruptum,quod
a facrofantto bomine confcientia mentis iUihtteprotulerit Videndum ita~
qtte an Vnjuamfuerat obflr\>ata. ?fcgatury 0- non potuijfe obflrVari fwt
totius ordinis \udiciarii corruptione diitur, Nam quum \udicia redduntur
in inVttumy & poteffAsitta ftUefacultas \udicandi , quim nos \urifdictio-
nem dicimus , confiflat in eo potijflmum, \>t l>i tegum &* autboritate Ma-
giflratus quifque in officio retineaturyquam porro vim babuiffet iex, quxm
poteflatem Magiflratus , fi liberum cuique fuijfet aut eum judicem ad~
mittere, aut e]us \uriflictionem pro arbitrio deciinarc. Quare iex iUa in-
Urpretindxefl de bono Zrfilutari conftlio, quodpius iUe imperator dabat
eis quiab Epifiopoe\>ocabatury ne \udicium ipftus recufiret , tanquam
prudentis arbitri , &> fic Tatilus Qorintbiosarguebat , quod judicio ex»
perirentur fub judicibur infidelibus : neque tamen Vel Paulo Vei Impera-
tori propofttum fuit neceffitatem imponere , qua judiciorum ordo el>erte-
retur. Trobetur eam legem unquam obflr\ntam fuijfe , Vt nimirum Ui*
caperfona dere mere propbana Vnqnnm fueritad Epifopum eVocata , nifi
i*4£»74-7f» forte\uramenti pr<etextus fuerity aut fimiiis alicujus fatti Jpiritualis, (s*
manus dabo , ait Benignns MiUetotus in Divionenfi Cuna Confi-
lianus in Trafratu de DeJi&o communi & cafu privilegiato. Nec
alio fcnfu intdhgendam probat ex lege Arcadii 6c Honorii. Si qui
Dignitas & Potcftas. 3 g7
ex confinfit dpudfiacYcC legis antifiitcm litigare Volucrint non \>ctahuntur :
fid expericntur iiiiu-s in cilili duntaxat negotlo, more arbilri fi>onte re-
Jidtntis fudicium Codic.lib. i tituln de Eptfiopali audientia Lege 7 . Hic
trcs norabilcs obfcrvat adftrictiones Milletotus. 1 ut acilit confen-
fus partium 2. ut incivili duntaxat ncgotio , non m caufiscnmi- PdZ-76»
nahbus 3 morcarbitri fponte refidentis. Dcinde lcx iUabcneintei-
tetha magii tcndebatinfaVorem latcorum, quibm permittebatur Eidfcopo-
rutn \urifdiciioncm fubire , quam Ealefiajticornm adjurifi/ffionemam-
piimdam. Nam ut \ubebantur omncs bujtis Vit.a occupattones ab\ucn n;
inViia prorfus occupatione inVenircntur mundani negotii occafione,ne
prafocati prafintibas bominum curis nonpojfent Vcrbo 'Dei Vacare 1 1
qucfi.i. CanonTc quidem.mcrito etiam dubiiari pojfit , an iiceret ipjis
federe arbitris ad componendas Cbrifiianorum \itcs:quodi fis quidem ijict
lcges pcrmittunt yfied nunquam imponere timenneceffitatem hokerunt id
eosconfugiendi. Imperatores Valcns Gratianus & Valcnrinianus
ftatuerunt, ut caufae civilcs Ecclcfiafticoru cra&ajrentur in fynodis
picecclanu morc controvcrfiarum dc rcbus Ecclefiafticis /. 23 Qtu
moseU CTbeod.de Epifi. Eccl.t^ Cler. Imperatores Valentmianus
2 Theodofius &A.rcadius pro fynodis Epifcopos conftituerunt,fed
nullam aliam cognitionem ilhstribucrunt , quam rerum Eccle-
fiafticarum L. tgraViter qu& cft \>it. C. Tbeodofii. de epifc. ]udi. ex hac
legccxrra&us Canon illc , Continua 11 queft.i fed adeotruncatus
ut lcgiflatorum mtcntio prorlus evertatur. Eandcm lcgem confir-
marunr Arcadius & Honorius Leg.i Cod. Tkcod.de reiig. Quotiesck
religione agitur Epifiopos conVenit agitare, cteterM Vcro caujh quce ador-
dhurios cognitores , Veiad vfumbublici juris pertinet legihts oportet au*
fai. Et magis perfpicue Valentinianus tertius lib. Novel. Valenr.
3 tit.n de Epifc. judic. 6c divinf. ncgot. <De Epifiopalijuduio di-
\>erfirum fiepe caufiatio efi , ne Uterim querela procedat , neccjfe eft pr<e-
fcntiicge fancirl ltaque, quum intcr Cicricos \urgium Vertitur , &> ipfis
/itigatonbus conVcnit , babeat Epifiopus iiccntiam y.uiicandi, prceeunle
tamen tinculo comprjmiffi , quod <f de iaicu ficonfintiant , atitborita*
noftra permittit : alitcrcos\udices effe nonpatimur , nifi Voluntas \uy-
gantium intcrpoftta , ficut diilum ejt , conditioneprcccedat : quoniam
conjtat Epifiypos & frcfhyteros forum lcgibusmn babere , nec de aiiis
caufis ficundum *jfrcadn & Honurii diValia conjtituta, qn>.t Tbcodofia-
num corpus ojtcndit , p><tter rcligionem poffe cognoficre. Siarabo c\ufi P.
dcm officiilitigJtoYcs n.lint, l>elaltcruter , agant pubiicis legibus & )urt
communi. Vndc colligit Millctotus iis tcmporibus juscommunc
attribuiflfc judibus fxcularibus cognitionem omnium caufarum
etiam Ecclefiafticorum cxceptis rcbus fpiritualibus, 6c adreiigio-
nem pcrtincntibus, ac per confcqucns junfctiftionem judicum fo-
culanwm in E(.clcfiafticos fundameotum habuifTe jus communc.
Maitianus Impcratorl.25 cum Clcr. C. de Epifc. & Cler. & 1. 14
D d d i JDeccr-
385 Epifcoporura in Anglia
DJcefmtnus.C.deEpifc audientia iftas conftirutionssconfirmans,
aididit, fipro reb n orophanis a&or laicus noltetcoram Epifcopo
litigare adverfus Ecciefiafticum defenforem cognitio deferretur
prcTcicricis s qui fub^rant Avchiepi{copoConftantinopolitano,ad
praefe&im prstorio. Lco & Anthcmius ai alias etiam duioncs 5c
provincias iftam legcm extendeniat,ftatueruntquc non admitten-
tibus parnbus judicium E;>ilcoporum fponte fua, ut jiidices ordi-
narii judicarent tpndfiiQS \udi:es ordmtriot ideil TroVmcitrwnrcfio-
resommnm contra /} igentinm exciphnt t&ionesi 31 Omues .juivbijue
O* teg. 36 )ubtmHS ft:i. v!t. C. deepift. & Clcnc. Sic vidcmus id
Iuftiniani ufque terapora non potuiiT: Ecclctiafticos de aliis caufis
quam fpiritualibus cognofcere,& dcaliis tantum cx compromiiTo
& more fcdentis arbitri. Soli ImpcratoresHonorius & Theodo*
fius vidcbantur multum auxiffe poteftatera Epifcoporum, leg. 41 •
Clerkos C Tbeod. de Epift. Eccl. &* Cler. fed explicata fiiit & reftri-
?*£• 79. £a per Valcntiniani 3 Martiani , Leonis & Antheraii conftitutio-
nesj ut di&ura. 'De dditlit porrc* &* crimmibus etiam Eccltfiafticorum
non concementibus Jpiritutlia nunratm reperixs tempor%b%s dieforum
Imperatorum ad luftinianum Vftfue Epiftcopos cognoU/fe ^nqui: Mille-
totus. Authentica, Vt Clerid apud proprios Epiftopos pnmum con •
beniantur, &*pofl hoc apudciUles )udices, pro civilibus caufis,in qui-
bus defenfores erant Ecclefiaftici, ftatuit, utcoram Epifcopotrac-
tenrur, modo fit corapendiaria difceptatio , & deplano , & ex non
fcribto examinetur negotium fine damnis , &* accipiat formam etiam
fcriptam , Jiboc ptrtes quo.jue Voluerint & popoferint , &* liberentur
aiterutrt certamine. Si Vero autproptcr cauftc nituram, id eft fi contro-
vcrfia non pcrtinetad Epifcopi cognitionem, aut quandam forte a$fi
jU£ g. <• jicnltitem id eft fi non vacet decidere negotium quod adfuam cog-
•* " "' nitione pertinet, ut interprctatur Milletotus non ftuerit pojftbile Deo
amabill Epiftopo decidert negotiujun: licentiam ejfte ad judices ciViles peu
gere.la criminalibus diftinguens inter crimina civilia & Ecclefiafti-
ca \it,Si EccUjtifticTi fit deivM egcns caftigatione Ecclefiiftica*fy mulcla,
2>eo amabilis Epifcopus bocdftcernit nihii comunicantibus charijjimispro-
Vini-e judicibus . In criminibus autem ciVUibus proVmchtum pr<efiies fmt
\udices. Crimina ecclefiaftica appeilatcommiua in difciplina eccle-
fiafticam, alia civiliaquaeetiamcommuniadici poflunr, quiaiure
comuni vcl legibus publicis vindicantur. In ecclefiafticis caftigati-
onem & muldam Ecclefiafticam tamum conccdit.Rcpetit &con-
firmat novella 123 candem diftin&ionem, quam feccrat Novelia
8*3 adjiciensfc permittcrc,eiqui aclioncra criminis haket adverfus
ecclcfiafticum pro delictocivih auc communi coram epifcopo agc.
re fi volct. Non dcfcenuam ad corruptiora fecula & impuros Cano-
rres. Na Canones cxtant in Dccrctis quibus edicitur vt non modo
intcr clencos, fcd qiu^libct intcr Chnftianos ortx controverfia! dc-
frraiuut
Dignitas & Potefhs. s%9
fcrantur ecc!c(i\r iudtcio, & ab Ecclefiafticis decidantur. Cauf. 1 1-
quajft.i. Cinon Quecunquc ScCanon (i qui ex fratribus. lS{ikilo~
ntin ui tamcn certum tH ,ait Millctotus,p.26. quo tempore ecclejia fine
con!ro\>:rfit fuit mtxime pura, nibil tam ft]>;re probibitnm fuijfe ecciefia-
fticis, ouani tempotMut negoti]S fie tmmifcere,qiue interdtfiio Verbi/^4-
pofijli nititur, i^emo miiitans^ fjrc. Cuitvs infcquutus Veftigia S. Cle~
ment dijcipulas c^fucce/for S. Petriinter Ctnon:s Aooftolicos ab ipfi
coUe.ios ^uncrecenfit, Bnfcopus aut prefbyter, aut diaconus fiectdxrcs cu-
rtsncfiftfaito^alhauiilejonitur. Qiiod fffum Conciii\s Cxrtbxg. i. zs*
Ar'Cb:t;edon:>tfi, Afguntino & xiitr cenfirmatur & rxtum bxbetur.
jftjm: tunctemporis null tm conttntutfim iurifiiciioncm babebant,nul-
lum ptrum l.gibus , fid xu iientiam ■s' notionem duntxxxt. Tfeque Unttn
in omnesperfinas ne% indifferenter in omnibtvs afibwsfd in cccft/taftuai
UntHnperfoms.ln reiiquis omnibus contentiofx omnh iurtfiiiciio lr om-
nis mundmi negotiath j/tumjerio iliis probiUta, H btftmui Imperxtor
it juxttm con.Vtntion.wmpe l:g. 40.C0J.L 1 .tit. 3. dz Bpifiopis & cle-
rtcis dicat abfiUrdum e/fe, imo cttxm opprobrhfium, fiperitosfi difieptati-
V*m forcn7um)relint o';ienderc,eij\ multxm impofiuerit quinquxgintd
Ubrarumaurifi tefixnvntorumrefignttioni (?* publicatiom fi immifit-
Knjlege %y confuita dibalit Cod.lit.6.tit.zi. detcJUmentis. Cuius pro*
buitionis origo potefl aiconciiium Cxrtbxginenfi \rcftrri, in quo Canon
txtat bis herbis, Epifcopus teShmentofUm tuxtimem nm fufcipiat . Io-
jUdnci Bedajjs A.dvo:atusin Patlamento Parilienu in tra&atu de
jure Re^um hxc hibzt.Pnfe coUigere prombtum eft, quxnta fit mtlitix Fa?.^t
*tq\ afintnx imperitix eorum, qui epsfiopum dictuit &0ntinu Vxrifienfim,
®<tminum C*rwutenftm>&*c. Soius enim '7^x iocorum iiiorum Dmnhtuj
tft-Verum quiiem efl in a!i:jui'>ns proVmci]s epijcapos territori] Dominos
€Jft, quxl'4 eft epijc0f>u6 fymaTiUT, Zraiiauotepijcopih Gcrmmu, qni.
vMxdi^fnur di:i.an P.*;> ? NtcoLtt epiftoix 8 dtceniis, eosquifUb Ehxn-
gelio regesfmi ^ficerdotes efjemsmbra Dlxboii. Ouic.juid ergo pr*-
textnt eccWixfticii certum eft, eos neque territorium neque jurfiiiciiO'
Him bibere VI i htrit M.utborUatt,nt% pxriem tfttm imperij m&i aut mix-
ti,qtuU eft iurifit h ?, ^cltitulo tcfitfac Epifiopali audientia, qu'% differt
utitnlo d: iurifHiciionc vmnium itdicum, in quem friltns dotius Cuht-
cius, fic ait, Bpifcopi iunfxiciioncm non babcnt, ntc forum ucc appxri-
tioncm nec exculionem.
Vccu'\qvic ab 1 n v-rarotibns accepcrint epiicopi pjteftatem Z\.
jurifdi&ioriem temporalem Civ* dele^ara:n, iive epifcopatibus an-
nexam vt fuufsrulis bifee pofterioribus, & poft feuioru:n legej
introdudasgravicer peccacurn eft. Nj: ea probitas Cvcbantas c-
n»icuit in ecclefiifticorum judicii]s,quam exp».-c\abaiu L.nneraro-
res & princip*s. Nec mirum : nam quibus reUg,ot)on eUfuuiu
munus ncgligere, & ^«■^'otmTKli^n; cffft, m alicno munere fe nc.
qui;er gerere fcelus non eft. Idwinam fiiiem itti Hiercs tim p*ob\
Ddd 3 cogn$J
! 3$o EpjfcoporwninAnglia
cognohficnt & tam prudtntcr caVtJJ\nt,quam SjlVcntrs itlt TtcaAos tmc
$exd annot, Ipificcpus juumum in mnurfim lyrarms tgijftfalisfib Arcadio O*
ii» i.Cor. 6. Ibconofio nwore cxcrai])tt,dt quo libtt ofcrtbcTc qu<e 2\fd.pkohm rc~
i. citatkb.14.. cap.i$. Qucnium, ivquu,islu cflin.m trat, quum ij qui
fub co crant Cknci in caufis, 11 nugis Indccunque inter eos qui iudicio
conUndtrtnt,proy>tmtntibm^tlvtinu)u,inatknLm inslitutrtra , ne quis
ex cltro poftbac ccufim iudicartt, cerftttutt, fid fiu\\lu&titium iibtUos
acctptos ( i n gradtcs epifiicpaiis fiullu m) ) ni cx fidUil m iaicis,qutm p) *-
ciputhfti <jr ccquiftudttfum efiefiiebatcccito dedit.eiquejudicio caufii-
rnm ctmmiffo de ture contcndtntium nugcticnta ad cum rciecit. An ia-
niores ipfi epifcopi? nihil mirus. fyific) orum non ntmine autbaita-
teper Conflantini legcm concejfa abuttnte eadtm kx 70 poft annis ab
Jircadio O0 Honorta reVocata, fupra dixit Petrus Suavis, & Pcntifi-
cemRomanum parum attendifTe ad legcm Arcadij & Honorij,
proptereaa Valentiniano reftauratam. De epifeopis Romanis &
Alexandrinis llc Socratcs. Vtrum gravis tum inlioia? flamma contrtt
l.7<< xi« eof nem?e Novatianos im cfia fiuit }iumEptficopatm 7{pmanm ncn aliter
at% yllcxandrinm, quafi cxtrafiacerdotiifines cgrcjjm adfiecularem prm-
cipatumerat iam ante delapfim. Cum epifcopus Rornanus SoJis in-
ftar fulgeret, oportebat epifcopos corufcare vt minora fidera, alio-
quin fuifletinftar vluls vlulantis in deferto abfq; grege coucoloru
avium. Vt igitur ipfe princeps erat in patnmonio Pctri, curavit vt
alii epifcopi crearentur Duces,Comites, Palatini, Barones, Can-
cellari),Secretarij, Thefaurarij, Eirenarchae, ideft, mXtoT&wnikinu
& imvniri9itimi> adeo vt Antimus Trapczuntij Epifcopus dicerer,
Magnitudintm Cr dignitatem facerdotiinon ftirkuakm effe animarum
cnram, fid quendam ciVikm prihcipatum, Conftant 5 . A&. 1 . Pius 4.
2et. Suavts Pontifex cogitabat dc conjiitutiont fiancienda, ne epifiopi fyma & tn
hifl.Conc ftatu eccltfiaftico funtiionisficcutans procurationtm fiufiipiant. Sed *b
Trid.l. 8.j>, Legato Simonetaaliifi%fiuis pralatismonitm eftjdmagno ecclcfiafticorum
812.. tdtt. prceiudicio cejfurum tn Callia, (Polonia & aitisregnts, in quUm T^egibui
Francof. ftunt a confiliis,Zr aiia regni muncra amplifftma fuHincnt, qu<efacile fut*
tit eis abrogare, Principibm excmptum fmttitatisfu* imitantibm Gr no"
bilitatejkcutarivtititatum propriarum ajpeclu ad id procurandum exciu-
ta. Quo circafi ita conftitutum baberet, exequi qua deftinafifet,rcbm id-
ip[isfiacerct,non lcgcficripta\ ne ordini ecciefiaftico alijsin rtgnis tamgri-
1>e proeiudicium afflrret. Cum Iohannes Baptiftade Bernardis epif-
copus Adiacenhs de Epifcoporum abfentiae caufa tollenda diftc-
rensdixiiTet in Concilio Tridentino.%/f/y?«//<*»0W aliam effe caufiam9
P«f4*« mfiqubdeptficopiinaulus fyincipum ficuiaribm negotijs admmiftrandis
impliciti tenerentur, iudic um9CanctUar'torum,Secretarmum,Qcnf\lianc*
rum, & QuaHorummunia obeuntes: adeo VtUxftre munm aliquod
publicum rtptriatUY,in quod epifiopm atiquii adtcUm non fit. Hanc 4-
ttwi muntrii ifurpationem prohib\tm 4 2)> Taulo mcejjartu m 4ucwte,H
qU
Dignitas &Poteftas. 5pI
fltieccltfit milttat ftcularibuA abflineat negott\s. Infumm* Irgebat, wi
Jynodi declaratione tnnotefceret cunStis, ne% epiflopis ne% alijs, quibtis a-
mmArumcuraincumbityfiueffe,fecuUreatijuodmunu4 aut officium
exercere. Sedepifcopus Quinquecclefienhs Orator Caefaris refra-
gacus cft, affercns, fic ecckfiam vniverfam & Principcs omncs ab
anno o&ingentefimo ad hunc vfque diem damnandos,co nominc
quod iurifihftioncs temporales donarmt epifcopis,Epifcopos quod
acccpcrint: ccclefuEamplitudinemcx: fingularcm qua apud omnes
eft,exiftimationcm,non aliunde magisprovemre; quam quod dig-
nitates ecclefiaftiac viris illuftnbus & langumis nobilitate confpi-
cuisdcferantur, & ampliflima m adminiftranonc publica munia
praefuhbus dcmandcntur, quorum fi ccclcfiaftici eflcnt incapaces,
tunc nemincm e nobilitate ad facrum ordinem afpiraturum ; nul-
lum praefulem aliquo loco acnominc futurum; imo ccclefiam,quae
fblis plebeijs & plebeiomore viventibus fic confifteret,in omnium
opprobrium & contcmptum ituram. Hxc Scfimilia nullius mo-
menti attulit. Sed bacfentcntU communiomnium Tr(efulum applau.
Ju fuit accepta ,etiam eorum quirefidentiam dciure dihino effe putabant, SS9'
adeo potcntes funt in hominib/ts affetttis, inquit Pctrus Suavis, ad iu-
diciuw, ne contraditihnes pojfit difcemere, corrumpendum. Omnia quav
fupra diximus de refidentia& Non rcfidetibus huc afferti poffunt,
videat Le&or. Tantum addam Caietani fcntentiam dc cpifcopo
lcgato. Quocjrca cmn officium epifcopipnecipue circa Jpirituaiiii Verfe-
tur, e& fyvrituale cfi mngts necejfarium ecclefue quam Umporale, non //- *• *• y<*$*\
cite epifcopus propseriemporalencgQtium aitcrius per/once )>eleccle/i<e pri- x8?ar/, i.
htret ecclejiam fuam Jpirituali pajlu, ad quem pcrfen* fua pr<efintia te~
netur. Sed e concraoptime faceretji intemporaUbnt dvmvim Juflimret
fu<t ecclefiet, W aiteri tn fpirituaiibus fub\peniret. Similttcr cum Vnum fit
magis bonum neceffmum quhm aliud : puta negotium /idei l>el paciss
fU4mmin4flratioficr&nentvYum,&' huiufmodi, UudabillUr epijcopus
(ro negotio fiiUi tetpaeis in aliena moratnr eccle/ia. Et bac mione epif
copi bcitefnnt legati adpacem inter reges Chriftianos componendam. Si
enim cuiujquam, inquit yimbrofius, offcium pacem fiicere, fuerdotis
maxime offcium ift. Ouodatctem tegati eant promifiue ad temporalta
ncgotta abuft mis efl . Scrtptnm cfl entm nemo miiitans ^Deo^c. Quod
epifcopi legatieant prormfcuead remporaha negotia dainnat Ca-
jetanus , nec tamen omnino probandum eft vt proptcr negotium
pacis mittantutyac fioratorcs Caelarei ad pacem ioipeuaadam ar-
gumcntisdcftituriefTent; nec propter negotium fiJci magis aptus
cftepifcopusquam preibyter. Neuter autem Lcgati pomoam Sc
magnificcntiam oftentarc debct, fcd oratons Gmpii:js,|5c Legau
divini perfonum gererc. Quod de cpifcopo ob mutiLra iiculana
non refioente dicitur,idem enam de refidentcoccupato ijiae:n mu-
nenbus dici poteft,quia cpijcopus ad IflifflNljg fimui Uuttur^d rcf.lm-
tiam
35>2 Epifcopoium in Anglia
Uam £r cpusy vtcbucicnti rcfr cr.dct ibidem Caietanus. Albertus
Du^nnus cpifccpus Vcglicr fis in Ccncilio Tridemino,Wf*/r/,wu>ii-
?ct.Su4\'v ^ ^ ^ fji ^ -^ Cft ;pt ctfio %(hPi frj}or crjfe oVes Vadity propriaA
t Arl oYcj rna:t rt ™'watm> ^nitPn ^ptu-m h Vnampcrditam qu<erat,iitam
Trtdjib.7. y^ rpfis/nnH : qu<e accipkndaatjit dt cmnibus t)s, quos Cbnfius pa-
p 7t$. t tU r.jorcy mftftMjtiJefl de cmnibus iyyqui habtnt curam aniwarum\ Epijco-
fjanccfutt. ^ waxm^ f:(ui 0 # tpaftlus ciixit <s~ fcripfit.Qitodfi quisfe minime rt-
ptttabit Chrtjti deocto ad bac ojficia obiigatumyautfimttipfum deprtbtn-
dct \tgntrum e> ^ern publicarum ntgoti)s Uiiiortm3db}iciendu pafioris
munns &1 fecuUnbus tantum wgoti\s in\igiU<ndum\ opus efje bent
magntm\no cfficio rttle fuvgt,duobus contrarijf fonempojjtbile.
Propcnit oifficultatcm practicam Suarez , Videmus in Curijs
principum oc Regum Clcricos ciTe ordinarics iudices caufarum
r civilinm, ck huic muneri tiTe dcputatos, nec propterca cenferi irre-
&c cenfmu g|,iare^vel ?d vfum ordinum, vel ad prcmctiontm ad fupenorts,
dtfput. yi. eriamdurante tale rnuncn : ck tsmcn miniftcrium illud non mmus
[ect.l.num. irppij^acnegotijsfacularibus, quam cfficium advocati & ilmilia.
**• "Nullam poteft excogitare iblutjonem in qua acquiefcat nifl iftarn.
2\ihihminus inquit \fu rtceptum cfi fiVe ex concejjione !Pontificumyfile
quu ccnfuitudo ita inttrpretata tfi tpfa iura,U Cltrici abfque ncta irregu-
laritatis,Ulalterius impedimcnti canonicipcjjint ejje confiiiarii ${egum in
buiufmedi iudtciis ccu t)ibunalibusy in quibus de conUnienti regni guber-
natione & prolidcntia,)>el adfummi m de caufis ctMHbus agitur. j4ut t-
niniboc miniBtrium nonefiiudicatum adco rcpugnans cfficio Clerkali
praftrtim quando clericus curam animarum aut aliamfptcialem obligatio-
nem raticne beneficiinon babet^ Ulcerte propter commune bonum regni
aliquid Ac rigore \uris in bcc parte nmifjum efi : idco% boc non efi exttn*
dendunufedqv.oadfitripcjfit IMtandum. Sed conceffio Pontificum
jus divinum violare pouft, nec conira illud praefcribere confuetu-
do c&ingcntorum annorum.Et cum Canones ipfi in hunc fenfum
torqueri nonpoiTunt., pravam efTeoportet interpretationem, qux
a coniuetudine & Pontificum conceffione deducitur. Fatendum e-
ratingenue contra ipfos Canoneshac in re peccatum elTe. Quod
dc comuni bono regniobtenditur,quam frivolum llt iam viuirnus
in Caietano fk VegUenfi. Comune iftud quod dicitur bonum rcgni
fingitur ad detrimentum ecckfiaf. "Non funt mimflri evangcli|
quales Perfarum Magi aut Gallorum Druides. Si fenferit fe aptic£
remadRegnicx Rcipublieaenegotia adminiftranda, nec fit vllus
aptiorinter faecularesexordine equeftri autnobilium, imo ex in-
fimo ordine a r dixit fupra Latimerus, tunc abdicet fe minifterio,vt
cpifcopatum eiusaccipiat alius magis idoneus.Nam nifi penitus
coliapio vtriufque & Repubhcae & ecclefia! ftatu adeo vt nec m ec-
cltfia ad facrura minifterium,nec in republica ad rerum fa?cular£
uro adrainiftrationcm vlius fit aptior, ferendanon funt animalu
Dignitas & Poteftas . 39;
•>$*$• mixtumquc genus prolefque biformis. Sed conrri cernr-
mus m florentiffinm regnis,in quibus unus cx niille mtcr feculaies
xnagis aptuscft ad fxculana adminiftrandum ,quam Epifcopus;
camcn rudes o: ir;eptos Epifcopos ail maxima Regni munia evchi
nouabfqjgravifTimo prsjudicio in faecularcs.Dicit praeterea Suarcz,
juciitatum fuviTe non adco repugnans officio Clencali , 5c quarc
quxfo ita judicatum , hifi quod compedibus aurcis Ut fupfa dixi
non autcm rerreisirrplicari volucrunr. Sic dicit Bcllarminirs quod
poteftas Ecclefiaftica & Politiea non funt contrarwfed utfdq&c
bona, utraquc laudabilis, &: unaaltcn tervit, ergo rion puguanc in-
terfc ; imb magis divcrfa fuftt pax oc bcllum ousm bona scmpc.
raiia & foirituaha, tamcn unus £c idcm Rcx firfttfl pi xcii Scnatui
Ar ..... irm t n nt*m't* ff r niwntit (7»«*«.v hvi\ !*\ H nfTillil ti 1 nnvt h t. rr-i , t *, * .
Plt
saminijirationem iUin*. l^on tntm idfiium yidtri opus eft , ne inter fe
fument : Vtrumttiam VtidemJuljeHum ftt Vt';iuJ?;uecapax,atijiiefervn-
do* partVt <Deoprobetur\>ocjito, W txpedi.xt puliico. "NemiiKm ordimril
4 Dto locatum adfica&vtium &• adprinciprtus ttmportth admimfltx-
iionem ordmarie 1'ocan couccdimus 2. Tmi.i ncgamus pubiico expedirc,
filtt adnwvjlraiioncmjpirithakm, fite Umporaiem rtfbtxtrk . Tacis &
btUtgtnus \>mm & finis communis efi Jiatmodus dtfftrtHS • admini-
ftratwni Vcro tempcr;li& fthitualinonittm, Rdoondcaccnarn Ti-
icnus. EUnchm <r*^ ?i \m>*^n. ■ P^oH pugmnt mttrfi , nsrt fi.nt
cwtrarift quotauot firit artes *c difiiblin* aut kgitimt bccationes. ^um
propterea mus idemqnebomo par ommibwi l puta, Ufimuiftt agricoU
<? nauia ) er medtctn 1? Epiftopus & miics &* ^ex & Jgafo !s*c.
Exclamemtvs bic cum jfpottolo : Ad hac anii idomus ? t ior. % \6.
Item. Inepium ccnfi-juent \ juaft tts Urrout fite tcmpordes &* Jpifl-
tuaks nonnu^ii inttr fe tfiffirantyuam togi ^» amhi. Inkriui fim id
auidm foifoknutapte commode<iuefie>ipotcj} , W Imts idtm^ueftVe
SimifffU TriMrttS aut miles, 'smul fittog.it us & figdt:is ;;)-c arma-
tusy auanto minus apium & cpp'{iium, \>t \,;us idem.jue Epifcopfts , &*
maitriaien trdUtt gkdium & jpirituiltm ? id cflanvis a mr/itia fui
totogcnere diteifis \titur i C'^.10.4. Objici praitearea potcftiquki fi
QuisEcc!ehafticus(icdominio r-vinccjts , 'ptita ■ tidominium ad ip-
fum dircdc pervencfit ortu, clonatione, & KftVrlibiis rnodis , ck ad
harrcdcs tranilcrit non fucccfforcs Ecclefiaftiroj.S: c fcoverfa prin
ceps dominio fiat Ecckdafticusdono cV vocariond Dci. Rcfpou-
det Iuniusonortereutrumque pblttJc^adminiftratTbni renuntiare.
Statuo Jimpliciter duas ttas trocurationes Vet adaimsh ttioms non cfjc Dc Pcnt-f
con^iingendas j&bbmint; ]'i adliramuis Hbcreii. $'-c ftrtv.it Cbriflis J.j, U9.
Mattb. lofic docet ratifi Cor. 1 . Jid h*c ,?'*{< ifojitns < &>cus & '.-jies n-t. 1 ,
tft : cujus aui admvnfter efi,fifiriwtyatum )>*Ht;cHW in (c rt tye) i \
Eee .'■'•]
10. II.
3 94 Epifcoporum in Anglia
graVilfitem fu± adminiftrationis , ncctimdivin* ^elotypU cenfendus efl
cognofere. Sicqui eft dominio princeps, fi dono &. vocatione Dei
Ecclefiafticus fieret , politica? procuranoni & admimftrationire-
nnntiare dcbet. Nameadem eft via AthenisThebas, quaeThebip
Athrnas. Renuntiaruntquidam & dommio & procurationi , &
clauftris fe abdiderunt. Abfurdum effet , fi quis gcftaret gladium
ad vindi&am , & fimul facerdotio funeeretur m templo, ficut Ma-
labarum Reges in India Orientali qui fimul & Reges funt & Saccr-
dotesatqueBrachm.ines.Multomagisdebet Ecclefiafticusadquem
.dominium indire&e pervenit nempc refpe&u Ecclefiae, renuntiare
procurationi politicae. Et talia dominia non debent donari Eccle-
fix> multo minus a^miniftrari ab Ecclefiafticis dominioru illorum
principarus. Quod de principatu fummo dicimus,idcm de mfeno-
nbus adminiftrationibus fentiendumeft. Sed an non quatenus ci-
ve* Regni & membra reipublicae pofTunt intereiTe Cominis ordi-
num, ordinemque unum conftituere , fiquidem lex fundamentalis
eft ut Ecclefiaftici ccnftituant tertium ordinem. Refpondeo non
poiTunt ; nam caicm ratione quatenuscives poffent omnia fubire
muma quorum capaces funtcivcs, atque fe implicare quibuflibec
negoriis (secularibus ut fupra di&um. Sic fierent Ecclefiaftici Can-
ceilarii, fecretarii, Cuftodes figilli, praefe£fci limitanei , vicomites,
capitanei &c. Parliamentum eft fuprema Curia in qua leges fcrun-
tur & judicatur cum de civilibus tum de criminalibus poteftas au-
tem utraque 6c aliena eft a munere miniftri Evangelii. Deindc
quatenus civcs repraefentantur in comitiis per alios cives regni, ut
legatos civitatum & comitatuumj Non debet Ecclefia duplici mo«
do repraefentari in comitiis regni , uno quatenns Ecclefia & com-
tnunitas fidelium, alio quatenuscommunitascivium. Nam priori
modo univerla fidelium totius' regni communitas coagmentative
xn unum congregan non poteft nec debet fcrre ieges aut judicare
dccivilibus & crnninalibus , multo minus repraefentative per lega-
tos fuos. Nam iicet eadem fit cum republica materialiter,& eadem
fint utriufque membra, tamen quatenus eft formaliter Ecckfia eft
communitas fpiritualis. Quatenus autem formaliter eft commu-
nitas faeculans ccu temporalis , repraefentatur ut dixi per fxcula-
res, legatos nempe civitatum & comitatuum.Si umverfafideliura
communitas quatenus eft communitas fpiritualis uon poteft fe
immifcere negotiis fsecularibus muitb minus Clcrici ceu Eccle-
fiafticorum natio, qui fibi folis Ecclefia? nomen vcndicarunt ut eo
nomine corpus per le conftituant. Sed certc corpus lllud multb
magis amovendumeft a poteftate faeculan. Etquota qusefocjvium
pars illi, ut feparatum per fe ordinerr» conftituantquatenus cives.
Sedaudiamus Gcntiletum in examinc Concilu Triuentini. Hu\u$
lib.4. feff. ordinis Hkrarcbkiconftitutio {magnumpr* fe ferensf^Undowfucum)
*>ll<&, %. bnriiegiQYumqne ab ipfts coacarVaiorum cumulut ingens effecerunt , u
Undem
Dignitas& Poteftas. ^95
Unkm Bcchfiaflicik T^obilitate (r poptdtribus difllnfti firJ, /latufqne
puHici ordinm Bcckfiaflicum origine Utimnm & ordinc primum ob~
tinuerint. Antio enim wufquifquewum natatitio fuo ordini jungeba-
i/fitni collig
fjr innumerabiti pribilegiorum congerie ( quam bodie multiMare mag-
mm \focitint ) partim u quorundam prineipum indulgentiay partim l>?ro
tnaxime .% fymani T^ntipcis profufi libcralitate fife munierunt , ccepit
prifa iUa , qiae inter Vafiorts &• greges intercedebat Vnio , paulatim
fipefere V obliterari. Praercrea falfum eft lege fundamenrali Epif-
copos & Abbaces (nam hifunt domini parlonientarii) conftituc/e
ordinem tertium , corpus regni non effe incegrum abfque ifto or-
dme,leges fcrri abfquc eorum Fententiis nou pofTe.Wdietus in Sy~
nopfi Papifmif ait nondum elapfos annos 400 a quibus dignitas iita ^
aRegibus Angliae coilata Epifcopis ut fierent Barones & Domi- CoHtr *' V"
ni Parlamencarii. Author Abftra&i pag.216 fcntit Henric. 2con- 7j F*-2-***
ceftilfc hanc dignitatcm Epifcopis ut fint Domini parlamcntarii
cV: fcdeant m Camera ftellata , quod colligit ex vcrbis Matthaei
Pans. Anhiepifcopiy Epifcopi, ts* Vntierfie perflnue regni , qui de 7{tge .
tenent in capite , babeant poffeffiones de 7(ege ficut !Baroniam9 Zr tnk cdn-Tlg**'
refpondetnt \uflitiarus £7- mintflris T^egii^fequantur & faciant omnes nl uS-9 f *•
confuetudinesregias:(^Jicttt t<eteri fBarones dcbent intereffe judiciis curitt >7*
7(cgis cum <Barombustquoufque perVeniatur ad dhniautionem membrorU,
Velmorte. No dicitur lbi lnjpeximti5,ncpc libertates 8c privilegiaeis
conceffa a maioribus noftris vc fieri folet in confirmationibus & re-
petitionibus antiquaru libcrtatum. Scd quia poteft quis refponderc
lbidem antc enumeratas hbcrtaccs i*n gcnere, dici, FaSta efl recogui- p
tiofiVerecordatio cuiufdampartit confuetudinum& libertatum anteaf **' 5
forumfuorum T{egi< Videlicet HenriciaVifui dr aliorum, qude obJprVari
debeant inregno {? ab omnibus tcneri propter dijfiufiones &* dijcordids
flepe emergentes inter Clcrum & luilii4tiarios (Domini fygis O* Magna-
tum \egni, Henricum ulttrum huiivs Henrici z annum banc dignitatem
fjj conccjfljfe potius exiflimmdum esl. Fa&a aurem cft ifta recognirio
apudClarendonam anno 1 164. februari] 80. Sed afccndant ad.ip-
fumGuihelmum Normannia» ducem, fi velint, quingcntorum cir-
citer annorum dignitasent. AiTcrtor politi* ccckfiaftiCfj pluribus
exemplisprobat lcges lacas abfque pr;:lacorum aflfcnfu Sc authon-
tate,imo& abfquc praefenria, quaiuicque etiam cxciiifo Cicro,vc
in ftatutis Edwardi primi dicicur. Habilo /{ex cum $ ircmbus Tarla-
meiito 6r Clero exclufo statutu efl.Si prajlaci lnterefle non dcbuerunt; P^-i^7«<3f
cum ad ftacuta de diminucione mcmbrorum, aut morte pervenire- \*Vl*
tur, quid opuserat eorum prxfentia aut iurTvagijs, cum lcges fe-
rcndae de poffclTionibus, 6cc, Multo magis dcfidcracur corum fcn-
Eee % tcutia ,
39$ Epifcoporum in Anglia
tenrii, rum decapitc quam cum de bonis & fortunis agitur, qui*
&onis&fortunis vita charioreft. Dcniquc quomodo quzfo re-
preXenrant i!li eccleCam cum non funt legaticcdefiarum,ficutalij
lunt ciuitatum & comiutuuuXi exceptis nobiiibus. Sedjuid fi
Baroniarum ratione& qnarcnus Barones habent ius furfragijin
Comitiis? Ccrrc fi epifcppi efTent quates olim fucrunt,fide pnrau
miti)s oc decimis yivercntj G fcuda cV: Baronias non pofliderent, a*
dextera princirisin maioribuscomkiis non fcdcrent; Non pietate
vlla in eccletlam moti igirur hanc digniratcm & poreftatem preia-
latisconcedunt principes, nec proptci Chriftum. Nam Chriftus
psupcr ec inops rtullum ibi inveniret locum. Imbvt Hilarius ait
ad Conftantium, eftkiunt cpifcopos ne fint Epifcopi. Et fervum
iilud pecus cpifcopi in comitiis primi ferunt fufrragia ad im-
ponendum oncra fubditis. Va? lili regno, ut ait Tyndallus, vbi illi
funt a Confilio vel regis vetordinum regni. Supereft vnaquzfti»
uncula. Quandoquidcm fcrunt fententiam deliberativam non de-
cifivam, quid prohibet quin poflint inter^fte Comitijs. Falfum eft
ferre fententiam delibcrativamfolummodo: nam numerantur non
ponderantur ipforura fentcntiae ficut aiiorum qui habent ius fuf-
fragii, & ius fuffragii quod habcnt Ordines non eft delibcraticum
tantum, fed ctiam decifivum, & licet principi , quo iure ncfcio,
concedatur fufTragium ncgativum,non tamen poteft abfque eorum
iufFragiis ftatutum aiiquod fceptro tangere. parlamentum, vt ait
Smithius, eft fuprema Curia, &: mcmbra funt Iudices. In fuperio-
ri Scnatu in medio fuper laneis faccis fcdcnt Iudices regni,Magifter
Rotulorum &: Secrctarius : nullum tamcn ferunt (uffragium, fed
adfunt folummodovt confulti de iurc refpondeant, fi difficultas
aliqua ortafuerit,aitidem Smithius in Rcpublica Anglicana.Non
fic inrerfuntcpifcopi,vt deiure divino conlulti refpondeant, fed
numcrantureorum fcntentia?. Imo fi controverfia aliqua aut cifi>
?*£»4t« cultas orta fuerit in re religionis,confulitur convocatio Cieri , quc,
femoer celebratur comitiofum tempore : Hic cV: non alius, fi vilus,
eftlocus Epifcoporum. InhoccoetureprcTcntatur ordo Ecckfia-
fticus licet more Pontificio non libera cle&ionc. Suntnc peritiores
iuris divini & humani Prcjules Anglicani equitandoa Bafilica Pau-
li ad Wcftmonaftcrium, qnam Cicrus Pcdeftris Domus Convoca-
tionis ? Quid opus eft duplici epifcoporum confultatione ac
confenfu & in fuperiori fcnatu,ci in convocarione Clcri? Non
fumus adcorigidi,vt nullum locum dcmus ecclefiafticis comitio-
rum tempcre. Si opus fit Theologorum confiiio inredubiafic
cafu ahquo,vt dicunt,confc ientiac advocentur, ut cxverhp Dei re-
fpondeant.Epifcopisquifarpius indoc"ti{unt,confiiium lftud non
alligamus. Debctetia ecclefia legatos fuos mittcre fidos& probos,
^ui^oftuiata Ecclefix exhibcani Ordinibus octuietu nequid Ec-
tt \ » clefia
Dignitas & Poteftas. t 97
defit detrimcnti capiat , Cc nihil praetcrea fibi atrogent. Tlic fuit
mos Ecclcfi* Scoticanr comitiorum tcmporc celebrare Concili-
urrt Nicionalc , ubi dclcdi lcgati plurcs aut pauciorcs prout opus
erac. Imo ipfa fynodus obfervabat , fi quid tcntarctur in jura fic li-
bertates Ecclefic. Non tamen fynodus aut Synodi Icgati in legi-
bus fcrendisaut judicits cxercendis furTraga cuierunt : imonecle-
gatifemf)cr intcrfucruntdum ferrcntur icmcntias , necfi aaerant
furfragia fcrcbant. Epifcopi autcm quafi lcgati nati intira Ecclefia
E:c!efiam rcpraefcnrarcfe dicunt, Sc procuratorcs D:i &: Ecclcfias
(c jacli:ant,cum tamen («uius fint prodirorcs libcrratum & Patriae
& Bcclefiac , ut Crcatori fuo , qui donat ipfos EpifcopatibiM , 6z
quartdo libitum fuerit aufcrrc poteft, placcant.
Miiudcr Evangelii proptcr fimpliciratem minifteni non debet
dignitates (aeculares ample&i : propter ejus digmtatern non debct
fead ncgotia terrx demittcre &: judicia ifta minima ut Paulus vo-
cat: propter ejus gravitatem non po:cQ:, Intentus efto Lctionitexhor*
Utioni, doclrinjt. Hx: me.hti.re in bis etfo : intmlus efto tibh/i &•
iodrint > ptnmntmiftk i Ti<n 413 if 16 mftttcntpeftikl intem-
peftibe 1 T\m.\ 1. Pfaltcrium femper haberet in mambus. Ignis
altariscontinuo ardct, qucm continuo fovere deb:t. Ec propter
decorum ; Abfurdum nsmque eft, ft promiftuis acJibus nrnm turben-
turofich & alti creditum altttt fhbtrsk.it. Cod. de teftamcnris leg.
Confuica Divalia. In Ecclefiaindecorum utunum membrum fun-
gatur otti:io plurium. Sic & rn republica. Non eit dubicandum 9
quin Naviculani non debent decuriancs creari:quia ucrunquc Oiii-
cium gerere non pollunt.
Iurifdic5iio ordinaria lege tributa in Dioecefi propria
eftqucvel jurifdi&ionis exercendaenervus , vcl ju-
rifdi&io ipfu, Iurifdi&ionis cxercenda? ncrvus ut
cenfurae Ecclcfiaftica?, ea?que funtvel qu# & Laicrv
& Ecclefiafticis poffunt infligi , vel peculiaris in Ec-
clcfiafticos. Qu^ laicis & Ecdefiafticis poffunt in-
fligi, ut Interdkftio divinonim, Monicio, Sufpcnfio
vcl ab ingreflu Ecclefin? vel pcrceptionc facramen-
torum, Excommunicatio, Anathematifmus contra
hajreticum pertinaccm,Peculins in Ecclefufticos,
utSequeftratio fru&uum Ecclefia», Sufpcnfio ab
officio, abofBcio&bencficio,Dcprivatio3 Dcpofi-
tio# caqucvclvcrbalisperfcnccntian[i3velrcalisqua?
Eec 3 Dcgta^
■
S9g Epifcoporum in Anglia
Degradatio dicitnr. Quarum. ncmpe Cenfurarum
Vna vidclicet excommunicatio infligitur pro con-
tumacia folavel non fefiftendo iri judicio vel non
parendo mandatis Ecclefiafticis, Relicjua tampro
contumaciaquam proa&ualibus deli&is.
D? t>oUt Momtio, inquit Mucketus, omnes fere ccnftrM Ecchfufticas prtce*
" i « . dit <r itlarum vi nemo ccnfitur Ethnicus & publicanus, riifi prius Ecclt-
* ' fum non audierit ftib excommunicationis commimtione prtcipicntem.
Excoirununicatio Canoniftis eft duplex minor & major. Minor
eft fkfpetifio ab ingreffu Ecdefi* aut a fola Sacramentorum fufceptione
quam CyprianusVoat abftenfionem : & propter ccntumaciam Cr alia
delicla adbibetur , fedprcecipue propter contumacixm in non comparende
in Curiis Ecclefiafticis, aut nonparendo illarum mandatist qua quando-
P 6 que in rebus infimHpoteftejfe fummayaizMuckctus. SutpcnCioabin-
* gteflu Ecclefiae privac precum publicarum & praedicationis verbi
beneficio, ideoque non ad aedificationem fed deftru&ionem intro-
du&aeft.Hanccfiehujusfufpenfionis efficaciampatetex j quefta
Can. praefenti. Ad conciones audiendas admittendi func omnes
excommunicati ctiam excommunicationemajori.Nam verbi prae-
dicatio eft ordinarium fpiritus fan&i inftrumentum quo & convcr-
tuntur infideles & lapfi ad vitse emendationem & obedientiam re-
vocantur. Non probandaeftgraduum diftin&io quos vetus Eccle-
fia in admittendis lapfis ad facram csenam fervavit. Quinque loca
pcena? obireoportebat, antequam ad facram communionem per-
venirenr.quorum primus & ab altari remotifTimus extra portas Ec-
clefiae conftitutus erat, qui mtouXxvvis diccbatur, quia qui ln hoc Io-
coconfiftebant nonpermittebanturingredi in Ecclefia fed pro fo-
ribus flebant,& orationes lidelium poftulabant,non folum a fideli-
bus fedetiam Catechumenis feparati tres ut plurimum annos.
Proximus gradus five locus dicebatur *k(Iu?u intra portas erat,un-
de audire verbum Dei cum Catechumenis poterant , fed non fas
fuit iis ut Competentibus Ecclefia; precibus interefle. Tertio loco
qui oTraTrruois, dl&us quafi dicas humiliatio , quo precum partici-
pes non ramen admilfi ad cccnam fed una cum Catechumenis exi-
bant.Quartus !ocus<rJy*^didusubi ftabantunacum fidelibus,fed
Euchanftis participes nondumerant. Quintus fttyfa juscommu-
nicandi, cum jam pcenitentiam abfoluifient & folumexpe&abant
tempusreconciliationes& participationisEuchariftiae. D. Fildus
De Ecdef ait excommunicationem minorem excludere folum a Sacramentis
lik,\ up, 15 & dici excommunicationcm quando peccator eft contumax nec
' vuit fubjicerc fe difciplinae Ecclefiae, lecl fi fc fubmiferit,etTe a&um
di£ciplinae paenitcntialis , quaca praefcribit Ecclefia refipifcentibus.
Excom-
Dignitas &Poteftas. 3^
Excommunicatio major cft3 inquit Mucketus , qua ttccatornon folum ^e tolien
aperceptione fecramentorum Velingrffu Ecclefne , fed toto fidtiium con- £"'ef Anil.
fortio exf/«<//r«r.Privatur precum^publicarum beneficio,facramcnio- C»T ./>. 3 itf*.
rum participatione , & privato fidelium confortio ac communio-
ne politica. Infertur excommunicatio vel a jure velabhominc
ait Canifius in fumma juris Canonici, A jurecumquisipfofa&o Li.y tit.i*,
abfque judicis minifterioexcomunicationifubditur, qux&idcir-
co latae fcntentiae excornmunicatio nominatur. Quanuo excom-
municatiofertur ab homineferendo legem ftabilem ac pcrmancn-
tem obligantem fub pcena excommunicationis,quam ipfo facto in-
currant tranfgrcflbres, dicitur fieri ab ipfo Iure. Quando fcrtur ab
homine profcrcndo fententiam, aut pr#cipiendo aliquid in (ingu-
lan actione vcl negotio , in quo non ftabilitur jus aut ftatutum
permanens fed tranfitorium mandatum, dicitur per antonomafiam
■ fernabhomine. Htcmibi diVifioin eaparteUdetur \amdiuintokra- Spaiat. de
bilis , in qua ponitur aliqua excommunicatio (il-ea )ure [tVe ab bomine in iet>ub. Ec-
auam quis proptcr aliquod fatfumcx fiipfio incurrat , O" non ftt ip~ (t(f.is.(a\
tpfi nominatim per particularem aclutH ligandi cxcommunicatus. numer zf
Video in bac excommunicottone iuru <? ipfofitto ceu lattfintentia mag-
num Tapatm arcanum latere,cui rudes Q~ imperiti Canonifi* ceu potius
S)ecretift<tjlvitum (&■ robur adderejunt conati. Excommunicatiomm
taminbam tpfo faclo &■ iat<efintenti<enultam penittit effe nec in dnimam num' ***
•perari mihiftat indubitatum. Dicir abfurdiffimum efle vt quis fe cx-
communicaret, etiam \>bi poena juris eftnotijfima, <&■ fattumfimUiter
fit noiorium.quod anticipata excommunicatione puniriVideatur , in quo
cafu adhuc necejfitatem aeciaratori<e requirunt Canoniil<e, Sed tales decla- wn. 14;
tatorutfimper fiemper fiunt falfie <y nuli<e, quia bicnunquam fuit ligatus
Gr excommunicatio requiratjfecuk iigamentum. Hcec enimfiunt Viucu-
laquttfine Hgante, &■ Jhie pr<efintii iiwi qui ligandm fit, non iigant.
Quando ferebatur taivs excommunicatio tunc crat ligans C^ \iacuium
fidtigandus nemo aderat : quando Vero affuit ligandafitum ligans non a-
derat; 1>mculumfort<tffe aderat , quodtamenfme iigante nemo poteft con-
ftrmgere. T^ifi igitur quando ifte commifit faffum, cui annexa erat iuris
excommunicatio yhtie fiittnti((y tunc Jpecialiter & nomimtim excommu-
niceturtproficio cxcommnnicatis jUa iuru lat<e fintentue nihil penrtus no-
febit. Itcm. Excommumcare etinim efl actu aliqutm ligare non potcn-
tia : non tnim hgatur qui poteft aut debet ligari, fid qui reipfa trgdhtr.
Quomndo autem reipfia ligatur qui liganti efl ignottos . Quod lgitur
cxcomunicaiionis cenfura ita imponeretur per lcgem ceu conituu-
tionen^vt ftanm pcr uanfgrflionem legisconrrahatur 3iue lcnten»
tiam judicis tam condemnatoriam quam declaratoriamj damnat
Snalatenfis, &: merito , nam fi lex aut conftitutio per fc exiom-
municationem inrligeret,obligarctur ipfe rcus ad eius exccurionem
quia non intervenu ibi pedena alia,a qua poflic execut:oni inanda-
ci
nutn. 25,
4oa D Ignitas & Poteflas.
ti & prajtercancmo puniendus, nifi auditus aut conttimax, Vt jux«
ta levitacem velgravitatemdeli&i pumatur. Excommunicatiolatae
fententise non folum a iure fed ab homine , utfertur in generali
fub conditione peccati committendi,Si qu:s commifent tale pecca-
tum excommunicatus fit ipfo fac^o,vbi esedem rationes quae m aiw
tedictis mihtant. Nullam lgitur vim habent verba illa ipfio iure vel
fa&o ante fententiam condemnatoriam nec ftatim pcfro dcli&o
inducunterTc&um excommunicationis. Ifto tamen modofcrendi
fcntcntiam excommunicationis ctepant conftituiiones Anglicana:
vt in conftitutionibus anni 1604 Regiiin ccclefiam Angiicanam
primatus impugnatcresciecommunicandi ipfo fa&o, nec nifi pec
Archiepifcopum reftituendi,can. 1. Quicun% m pofterum affirma^
bit iiturgiae formam in Ecckfia jfnzlkana kgibuifiabilitam, Zrin libr§
precum publicarum ac adminiftrattonis facramentorum comprehenfim§
corruptumjuperflitiofium aut iilkitum effe <Dei cultu?n, lel quicquam in
fe continere, quodfcripturarum Canoni fit contrarium, excommunicetut
ipfio facloy non nifi per Epifcojjum Dizcefianum Vei jfrchkpifiopum re-
ftUuendM^&n.A,.. Quicun^ mpoflerum affirmabit Ecciefi* jlngiicAn*
titvA ac ceremouias kgibm conttituUi, impias jfntichriftianas aut Ju-
perftitiojks ejfe, Vct dinique eiwsgeneris, Vt homines pi) ac religiofi9
quamYis legitimA authoritate iuffi, nonpojfunt integra confiientia eat ap*
probare aut obfirVm, Ul ctiam (prout occafio tukrit) eifdem Jkbm
/cribere , excommunicetur ipfio fiaclo, Can. 6. Quicunque iu po+
fierum ajfirmabit Ecclefi<t jfnglican* fub tfegia Ma\efiate regi-,
men &* difiiplinam per uirchtepijcopos Epificopos , (Decanos , jfir*
chidliconos &1 reliquos ad e)ufidem gnbernacuium confiitutos , tAfr
tkhrifiianum ejfe ac diVmo Verbo conirarium excommunicetur ipfio fiaclo
can . 7. Quicunque inpoflerum affirmabit aut docebit formam &> riturn
Epifiopos Prefbyteros &' Diaconos ordinandi <Sr inaugurandi quicquam
in jl continere , quodpugnet cum Verbo diVino> illofique omnes quotquot
ddenm modum Epifcopi 'Prejbyteri &* <Diiconi ordinantur , non ejjeritt
erdinatos,neque htlafieipfis Velab aliispro Epiftopis Trejbyteris aut !Dk-
conis habendos, priufiquam ad fiacra ilta officia altim ordinationem fub*
tint adeptitexcommumcetur ipfio fiaUo- can.8. Sicquotquot apudip-
fos viri boni funt puiioris cultus & Difciplinse vindiccs, aflertorcs
& defenfores funt cxcommunicati ipfo fa&o,more Pontificio. Sic
imaginanis iftis vincuiis & terriculamcntis ordini fuo rcvcrentiam
ll obedicntiam comparare fc polleputant Epilcopi.In cxcommu-
nicationc demdeconfidcranda efl: perfona cxcomunicantis ceu mi-
. . nifter cxcommunicationis. Mucketusfic, Hu\us minoris excommu-
vc py '< nicationis fintentiam fro contumacii in non comparendo in \udicis Ecck»
a r- fi*fi}w aiiquis erudittts Prefbjter ( qnamVis emm fiottcs Epifiopus ordi*
ising ^f nartSi dekgata tamen potefiatc W infiuppkmento adtertiam partem rctle
<a.i*t*y objimvit jfquinMt prejbjter cxcmmunicm potefi ) ab Epifiopo 4«-
tbjrititt
Dlgnitas & Potcftas. 401
iuthorHdtefujficitntimutvtu< denuttiat, ld% tx prtfiriptoiuJuiu quctn
Vocatntis epifopi CanctMarinm tqm per eccU/t.-t nofhra conjlitutiones cum
ndh^nc cenfttram firtndim t^netur ac-ctfre C^ fi-t a fjocim. Itetn, Se />«£.* 17-
tundutn mieftit nojlra canones quotiefitmav.e maior cxcommum atio in j 18.
immeJutam pxmtn cuwfm nolotU hanfeos, fihifuiatis , fim,n-£,per-
iuri\, 1-/W, inceftui autgraVtons aJicuim criminis henerit infttgendd per
ep'for u tnprovri: pafona pronuntiatur^nk cum ttufmodi frequentta &*
a/Jiftcntu <]'* tdmaionm rei authorUatcmconciliundim conduceu Vide-
litur. Quod ait in propria pcrfonaepifcopum pronunti.ire fentcn- pa? x^r.
tiamcxcommunicarioms majoris in poenam harrcfcos autalicuius x^, x+j,
gravioris cnminis, potcft interdum fieri,(ed r.on l:mper fit : &: cur x48.i6t,
gravioraa lenionbu? dtftinguit crimina. Trii datrmamus in mi-^tfj.i^i.
nirtro excomrnunicatir>nusq'iodepifcopus iibi vt orciinariatn cx- 171.1.71«
communicandi poteftatem arro^et, quod iingulari authoritatc
cam exercc.v,quod laicis cam delegct. Excommunicationis rni-
niftrunvorduiarium efTequemvis Prefaycerum 6c ordinaria non
dclegata poteftate excomniunicatc poffc captte fupcriori prob.7- p '
vimus.Singulan potcftate camcxcrcere notum cft. Quod deafEf- £' '
tcntia refert Muckt-tus, uon dc alfiftentia iudicum aliotum irrtelli- " x^l'
gcndumcft. Nam ipfc Epifcopus cft folus & vnicus iudex. Can l *'
ccllanus ct (i qui alij acifunt nullum habcnt fuffragium decifivum : l71' ' *
f I funt mera manctpia cpifcopicui auha?rent vt vmbra corpori. *'**
Non a.icft blc Ecdcfi.ifticus Scnatus ctu Prefbyterum verus, ncc
capitulum quod rcccntius. Sicaufa* vt vocant inftatitia? & lires
civiles ad juJices cifiles abKgarct ; &caufasquas vocantcfficj
tracViret folummodo non opus c fft t illi Cancellarn, au jurifconiul-
ti confilio- In C2tifis officij peririores funt Prcfbyteri quam cancel-
lari}. Smgularem Epifcopi roteftateru incxcoismumcando capitc
etiam fupcrtori refutavimus. IXlegant etiam alijs excommunican-
di potcftatem. Scc fi folis cpifcopis cxcommunicEre Iiceat no.n po-
tcft eam poteftatem tramfcrre m aliumctiam prefbyrerum hanc
poteftatem. Nam poteftas clavium eft poteftas fpintualis. Apud
Anglostamtn lunscivilis Do&orcsquales funt Cancellanjck offi-
ciales ne in facnsquidcm ordinibusconftitutihanc potcftatem v-
furpanc. Refponuet B\\(onus9i\equaquam fibi clihium pjtcftattm j{~ qc Ckf\er
pvjtoUi corun:jucJucccjJcri'r:i6peckikitiiuretraditam ajfumunt, fedfcc- €.der '*
\tamob contumat.vn tr.figunt, qua omncs ilt<e ammadberficnes conti- - '" '*
Ttenturqutele^ibMtneojjinatjfunttqtiiihVsseccfcftce ttmen contem- *' *
n^nt, quocunft nominc appeUcntur;p\feJuJpcti[\: [itftve condemnatio aut
excommunicdtio ntbil refctt, dummodo ne Pottstatem h mc dihtnofedbu-
minofsl>iiure)>endtctnt. Quanquam [1 ' fmtentix Canonis nuUum non
euijnodic intemftum txcomoiuntcationis tincufo inVolt\it, nihil caufe
efi qutn )ui\\ces cinks deimquentem in petnam Canonis hvidijfe c\ecforer,^
Tdtbtt tnitn aSttdeft, fmmji CHmprajfaBe obfiinatum adeoquc excom-
£ff mHnicacionis
40i Epifcoporum in AngKa
tnunbationis reum dccretn Canonis ejfe prenunciarcnt ttec funt folit
rtculnca quibus ecckfi z fua? nuditaTem tegcre ftudet Bilfonus.Poe-
na iftaeft poena fpiruualis qua reus privatur prccum publioarur»
bcneficio,facranvjntorum perceptione, & fidehum ccnforrio, quat
infligrurpotcftate claviumqua ejicirur pcccator cxtra ecclefiam
&exponiturSarana?. Decxcon.municatione canonisceu latae frn»
tenriae, qubd ima^maria & nulla fit antc oftendimus. Sed nec C\n-
guli c anones continent latam fententiam excommunicationis. Et
non folum decUvatoriarn , led etiam condemnatoriam excom-
municationis fententiam ; &hancquidem faepius quam illam fe-
runt. Sic fc reshabet. Sub papatu poteftas excommunicandi de«
le^ari potuit cuivis clenco etiam extraordincs fa.ros co^ftuuto.
NccciTaria erat tantum prima tonfura per qi:am quis couftttutba-
turin clericouim ordine. Laico aurem non dcLgara fuir lfta po-
pr9\incUl teftas. Et dicuntur liici nonfulum illiterati, fid ethm iiteratidum tamen.
lindcwod J.frimam ionfuram non acccperint, aitLinvooius. <2)ec<e:oo i>ero cal>en-
$ttit.dt€lc* dnm afratcrnilaie^eftra, eft, inquit Gregorius,lib.7.epift 66.nej<ecu-
ftcis coniu. laribus Viris ataue nonfub regula noftra degmtil us , res ecrtejiaftua com-
gdiis ca»; tnittantur^fedprobatisde Veftro offcio ckricu. Extant verba apud
Gnuicxeo, Gratianum, dift.89. capit. Iudicatum. Concilium Hifpal. 2.C.9.
Indecorum eft Vicarium epifcopi laicum efje trfeculares in ecckfta iudi»
care. Haec poteftas delegandi excommunicationem cuivisclerico,
f etinetur apud Anglos, nifiqubd abfurdius quam Pontificii hanc.
poreftatem delegarunt Cancellarijs &officiahbns, qmiamnonin
clericorum ordine, nedum ullo ordine facro conftituti funt, nec
primamtonfuramaccipiunt,vt in clericorum ordine conftiruan-
tur, Atque icadeteriusfereshabet iuecckfia Angiicana quam Ro-
raana ceu Papana, nec tam bene inter le convcniunr, qux ex Baby-
ione tranfumpferunt. Author abftra&i refert etiam wlios laicos
qui non erant iuris civilis Do&ores excommunicaiTe,vt Bedellum,
Chippindalum, Giafierum, Talentinum & alios, quorum quidam
crant Diaconi & proinde in facro ordine conftituxi, alij tarnen
non erant Diaconi. Non tamen Diaconis concedimus excommu-
tiicandi poteftatem delegatam. Aliud effugium quacrunt & dicunt
Cancellarios,officiales,coinmi{Ta»ios deccrnere excomraumcatio-
nem,fedteneriaccerferc& fibi adociare eruditum aliquem prcf-
byterum ab Epifcopo authontate iufticienti munitura qui fcntcn-
tiam excommunicationis denuntiet. Siccmenovocommento illu-
derent ccclefijs. Verumquidem eft niter articulos proclerico,qui
per Archiepifcopum, epiicopos, 6: rcliquum clerum Cantuanen-
ils provincia; in Synodo anno 1584. approbati, hajcri verba ifta.
®miauequodVtiufquii\ueVtcaxius Genetalu9oJjiaalu* feu commtjf*.
rius^ui ordines eclfvjtt' os nonfufceperit, erudUum aliauem f^Jbytc*
mmfibiaccerJet^-uJJoi^U» qutfijJiamiaktbQiitak M 4tb ijfo m
Dignitns &• Potc ftn*; 40 j
btrifTiHjn: fut* >?/ jb Jr. b l cono Vrefby %ero exiflenU in surifdittionc
fua inumt .«, /7/;/.' tv pr.-ofcripio it> stun ^ricjlmis .txcommttni-
tattmhfim ntinmpro : mtumvu ieiiknciabit. Vides hic fuffi.crc, (i
v. irius generahs,officialisaut CommifTarius ecckfiafticcs ordu
resfufceperint, vt pum.fi runt Diaroni, tunc non eit acccrfeiuius
Prefbyter. V: :ei erum obit< r Arrhui:a:onum fi fic e'tiam Prciby-
ter, poffc Prclbytcrum munire ppteftate dcnunti.mdi fcntenu.
im. Sed ad r.-m ipfam accedamus. Canccllarius.rfficialis aiit com-
tnifTarius cCi nullos oraines fufceperunt,ilcccriicre tam:n excom-
municationcm poffuut: cx praefcripto judicis cancellapj oernpe \t
fupra dixit Muckecus, offi ial:saut coinmiffarij, dcnuntiat (cnten.
tiam, preibytar. Cancelhrius cft ludex irem officiahs ccu irom-
miffarius, nonaurcm Preibyterille qucm teiiefjracccrfere, c\ qut
dcnunciat. Illc cicat rtum^ognofcit, iu.licat 5: decernit, oc fi.r-
mar fententiam, prefbytcr cft tantum minift r vcl potius carmfcx
qui vcrba cx fcnptis rccitat. Illuftre excmplam habcmus in a(Tcr*
ti me policia; Chriftianae vi fcquitur. Inh.nnes Hon: Legum t>Ocior Pa&-lt&i
OfitiaiislrcncraHlis tosniiai %Arclid\uotii Surf. ojhpf&iti <r fmguiis
# ctorspni & e-fiiutcm.Cum nos rite cr Igitime prcc.dintcs omnes &
ftngutosquorum nomina tfcJnncn compurmdo coram npbts. zrc.fiu
filtcm mnonfiti fci.ndo maniath noflri^&c. j.r:n nti.i+eiimin co)i-
iumjc:s i:f>fjue & c excmmunic maos forc dicrclKrhua. Cum% dif~
cretmVtr AU/fla\oul. AUen T^fcyti.rt tofikm omnes zr fxngia.;
furfl- iptosx e x fficio noflro excommu nic**l\rit infitiptisjuflitit id e.<i-
g rt?e%\'obif igitkr commUtlmufit&-C, quatcnas eos cmnes isc.ftcut pr#-
firtur iv rffi io noftro mero excommunicatos fkiffe, & ejfey O-c.piihm
4tnunt\tii , tsrc. f>aiumjfuh f-giiio ojffici ilitatis noflr* i^dit fDcccmbrir,
anno (Domini 1 5 S7 . Millr ii«--_ curiu 'Roulandus ATaviUS cx fcriptu»
ris protuht vtioa fcuicntiae, C\\ exccn^uiii.ati funt tamcncxcffi-
cin « decreto uiJicis hcrope D £toris Hone officialis, qui ctiam aM
r,ccroribus & pairochis cbmrhittit, \t denuntient cxcoinmunicatos
fuinT:. Tna hi. funt diftiiij»ucnda,iccrctum Dl£1 jris Honc orncu
al s, Prcfbyr r prof.rcns f- . utcnsiam.oc dcnunnatio fchtehtiae pcr
l^rftores& Paiowhos. Nam poft fcntcntiam dl.uam mitiuntad
jnicatorum nomir.a, vt cur.^.is convcnicntibus
tc 1 ar qui r'u ranc . x. n.mun:cati,S: Ci; excommuhicatis vbi-
quc occluoatur iJ^tus cv ; l< fi ifticus,ot no; propriedcnuntiatio fcu-
tcnriaccii 1tut.Q30~.ad pnmum,.iccrctum nempe, non competit
Offi.iili auc CanceIIariolaico,c^pTobaturcxconftitutione Henrici
Chichcle \rchiepifwol)i C^ntuirienfis. Cuyi ex eo ^nod Clerui coa- L;HJ t v- •
f jurilmJjonciQ e^cl.f ::>c:rc ac /e > , ' .. * *J*
atmmiptq 39j excefjibiu jdfurum <f cocrntton* mjtmtntmts f/ nc lc
tnterdumfuo wt:* Mon fuj alicni n rminis )>>»L ...• inbefligare, ju~atl
ty iHfuinrt wj'<epumre & cmgcrc- ae c v. 6 n nunu alionktn !itc>*< & * c*°*
*ff* fithfi-
404. Epifcoporum iti AngKa
fuffimtimm dectrnere pr<efummt dc mpotiorum correftionum bmufmol
difrib& £) regiflrari\ ac rcgiftrorum eorurJem cufiodcs exijlunt non
modicumpatutur ecclcfn fcanddum, ac ccclcfitjlica ViUfiat auttorilfU &•
cenfira. bjvi ipjtur buiufmodifcdndalis occurrere/s* ecclefiahonejlati &*
decori pro^idere 1>olentes. Linduodius 111 glofla in verbum dccernere.
Non dicitcxcommunicare vcl fuGcndere Sc forfan legiflator cx
certa fcientia (ic fcripfir, vt innucret quod perfonis prsdi&is etiam
deccrnendonon licei 'ic mrromitrcrc de rebus fpiritualibus. Extra.
d'c judicijs,cap. Dxernimus. Vbictiam prohibctur ne pt&Iati lai-
cistaliacommittanc.Quod ad fccundum.presbyterum nempepro-
fcrentcm vcrba fciendum eft in ferenda cxcommunicationis ccn-
fura quod primum fententia fcribitur,dcinde ex icriptis profertur.
Non cftautcmncceflTarium vt ipfe judcx proferat vcrba lcgendo
T)e\tnfttris per fcriptum. Qudrepvobabile cj}% inquit Swarez, nece/farium natt
hfp.l f<& effe W iudex ecchftaflicus pevfeipfiimproftnt cenfuramt q>>ii Cr confue-
13. tudine magis recefytum ejje Vtdetto & ad firicm intentum in illo cap. 1«
hoc noneU nccejfarium. TS^ecVerba ctus in omm proprieUte JUmpU id
eontinent: dicitur enim \udex proferre, fibe per fi /ibe pcr mini-
■ftrum proferat : dliai oporteret etkm per feipfum talem fitktcntum
fcriberet auodnemo dicet : ££• boc certim ejt in Epijcobis, quos etkni di*
&iau£torcs cxcipiunt proptct yfiMdignitatem. Quod igitur Cancella-
rius vel oflftcialis in nullo ordinc facro conftitutus presbyterum au-
thoritate ab Epifcopo munitum accerfit, vt vcrbaex fcriptis iegar,
fucus eft ad £allcndum (lrapliciorcs, vel potius llludendura eccle*
fijs. Quodad tertium attinet nempe denuntiationem, oportet p&-
chumcxcommunicati,quinonaccer(itus 5c ordinis antccedentis
ferendam fententiam, aut in ferenda fententia ignarus eft, parce-
«ianos fuos certiores facere N. cxcommunicatum efle. Et Rou-
landus Alanus curio taobolaris, cruditus fcilicct Presby ter profert
extcnptisfententiam excommunicationis in parcecianos aliorum
parochorum. Officialis & Curatus aflfociati vt bos & afinus aranc
magro Dominico. Nara prcsbyter iileqaem atfociat fibi Canccl-
Iarius,eft plerunque omnium infimus, & imperitiflimus vt rtfert
Author defeniionisPetitioms, p. 175. Sciendum pra^cerea uon E-
piicopum modo, Ccd etiam Dccanos Canonicos 8c prebendarios ia
omaibus prope Anglue ecclefijs Cathedralibus &collegiatisha«
bcreexcmptas quafdam parcciias in quibus omnes cenfuras fpiri-
tuales ferunt vel peu fc vci ptrvicarios fuos,imb quod maius cft in
tegione Scptcntnonah intcgros Decanatus cxcmptos c(Tc a mrif-
didione cpifcopali, 111 quibus Diaconi corumvc Vicanj non fo-
lum tcflamcnta probare adminiftrationcm bonorum concedertj
polfunr, {cd ctiam dc crimimbus ecdcfiafticis cognofccre , Sc
y*£4lf* ccnfuras fpirituales ferrevt rcfcrt Affcrtor Politiae Chn{tia/iar.
** - Faifum eft igitu; quod fupra duxic Muikctus Eoifcopum foJura
ordimria»,
Dfgaitas&PoteRas; 405
ordinaria. Prefbvterura delegata tintum poteftate excommunica-
rc pofTo. Nim di&i om:i?$ Decan) &Canonici funt tantum Pref-
bvccri. Et ordinaria potcftatc cxcommunicare in Ecclefia Papana
Pontificis tegatutn a laccrc, Vicatium Epifcopi,Vicarium clc&um
JhntilUm \t ordmarim babere Vt Cardmales mpropriis Ecckftis, in ftti-
hus fuoi titulos babent, itcmfuperiores 7(eligion'm. 'Deniauc multifunt
in ErcLfit Abbatesy Arcbtditconi^ O* jfrcloiprefbyteri quihtos quoadbanc
pirttm Epifupalisjurifditiio comunicata eftyquipromde iUam ut ordina*
ritm b.tbebant. Si Epifcopus lolus habet cxcomunicandi ordinaria
potc(tucm,cureaudcm Atchidiaconis & Decanisceu Archipref*
Dytcnspermittnut Epifcopi Anglicani. An Pontificis Romani ex-
crnptio, aut tcmpons prajfcnpcio concra jusdivinum valere de-
bent. flfuiUm ut dicunc temptcs currit %^i nuUum temptis currit l^eu
fullict. Similtter T^uUum tempu* cumt Ecdefij^ttUum tempm cur-
rit fitmino. Vidcmus igitur morcm vctercm qui fuit fub papatu
retcmum in Ecclcfu Anglicana. Intcrim Prelbytcri Parochihac
poteflatc turnordinanatum delcgata privati ubique, &in eorum
grcgcs dominantur alicni. In articulis proClero mcapircdc ex-
cefllbus circa excommunicationcm rcformandis habentur hasc ver-
ba. ^{ibiiomimis \t cxcomimicatio,qu* iutboritatv ac difiiplin* Ecck-
Jiaftict qnafiner^us quidam ac Vtnculum babendt eft , ad pnftinumfu-
um dccus ac dignitatem reducatur : Cautum eft Vt quotieficunque cen*
furi iftim immediattm p<tnam cu\uf\>ri notorlt btrejeos , fibifinatis fi-
Tnonittperjurit, vjkr.t, ince(lusy adulterii, ceu gratioris alicuyts criminis
tjnerii infii^cnittfintentii ipfa Hlper jfrcbitpifiopum Epifiopim, $)e-
cantm, Arcbifticonum Vel ?r<tbenda/ium(modo/acris ordiuibus rf Ec-
cleft idica jtirifdiclione pr<e iitusfucrit) in propriaperfiona pronunciabitur, ^
Vn* cum ejufiiodi frequcntia & ajjiftentia au<t ad majorem autbo^
ritiitcm conciiiindam conducerc tidcbitur. Fallum eit ergo quod fupra
dixit MuckcriK Epifcopum folum pronuntiare fcncentiam ex-
comrnunicarionis, quando csnfura ifta infligcnda eft in ltnmedia-
tam pocnam gravions criminis. Nam Prxbendarii in facris ordi-
nibus confticuci aut Ecckfiaftica jurifdi&ione praediti ficut ubi--
quc ferc funr,idcm prxitare pofTunt.Prajterea hic fola pronnntiatio
fententiaercfcrvatur, quamjudicem ipfum profcrre noueft nccef-
fc. Sicde gravionbus criminibusut adulteno inceftu &c. Cair*
ccllarius Epifcopi judicare &ccnfuram deccrneremhilominus po-
teft,etiaran non (k in facris ordinibus co;>{titutus. Eadem cautio
adhibctur rn conltitutionibus airni : S97 &iifdem vcrbis. Audia^-
musccnfuram Bri^hcmani. Quis cfi bic prtfhnus ufitf pronuntiandi ln <jCpot*)l
fentcntiam per cos quorum nomin: d:m?tofolo Eplfiojojt: auditaqnidem tay yfoi.6f
IZHUfa Eccleji* , <;«* dia Vcrum d:cus & diguiM excQmmunicationis m 8.
$if } manfitt
4od Epifcoporum in Arglia
WMWJiki QtfM nultus locus relinquitur fajlcri cu)ufqve €*htf,r*}ut
eiim eratfintenihm prenunciare * forfin bu\us n bilrejert qt idftt fi u
©W W lel fieripotcj} U minus fit ulontus, necfatis \udic o & ffi t,tu
pratditus. fylcranonnibil Ulue pctt.it limttus jctn ciim . es mnc
n-n dtluitcum eo tu nos lihrtfit fr.n.ocmpte CcnfinM r.t n tumtum%
\\cn e(k tnim dubttandum , qu.nilit quttrdfinUt.tnt, Itttj.cttont &
ttlquis inflrutius fucnt , quVus iltdtm tum nfon cftt^atisjvptrq^t
idoneusfit ad quamlibtt parttm fui muneris : \tlf\Joio ticum t-gittctm
fttt quid injfttitt quo minns fyslcr adlibtto clioti m tctf.t c , di.igtn~
tique difijuipticne fatfa , mn tam \ronuntut JtnUntiem, <;t < m ln tt if-
copus l?i/ pieebtndatius \>tl qwYis aiius { jit inqt ies, rc tin is Ut t m
4gt communi confiiio , fid unius tantum ffare at Htr.o. Hc crim nn n fl
tuareformaticniSi alque tammaudidf '9pt$fiinilfus% titati & ct^nu-
tts mem in 'fje, Ck> iji us j vjfit dict re Ecc lt f*. y.nir.Ui tltquts l ttj u j fci-
cemfufiinelit \ Vnus quidtm ordinU gratia oiim ptom nt « Ut fii i rti-
cm ,Jtd res judiata futt non tjus \n us , fid tttius t onci ii mtlttrto.Tfr*
ctteTattlus Inctjiucfum exccnmuweuri h?l*iti*ifctKgt£gati$& ctn~
Jtntitntilus fiatrilus i Ccr. 5 1 . jitque fc Ec itfajcr alu4 1 ctfat tlajcfl
}/ liquct ex Origtne, TertuUtano, CjpuanoCr alts. ldctno nhattt te
de prijrina dignitate tam audctitr pcUicoi , r.i/, ca os fihtm kinitvm
era nontimere. Sedqvidfibactua quampr<efirs tmtmdatio\ Uam ttcm
aperiat graUorum criminum in.punitoti *. Commrjfarius qu^ ndtv t\ut
pttererat y bis falt^m quotannis adttuos lirtttte \uramtnticonpeiltlat , vt
fceltratos defirrent : nunc quorfvm tdagat mtit fotfin tf/, cvm ofccia-
tus Jtbi ft tjbyttrfintentum in bu\ufmodi denuntiart non pojgit Nerja.
ftt fperandum ejt,ut ceaitutfpontc ad Epifiopos jitcbidtaconcs, fo*lijfim
dariosadVohnt% quos nefcitmt uiiloci inVtniant \tl Ungius forteabfnt %
uec iterfinejumptufiert potefi^ cum prsfintts , irqut aiiin/sjv*>pttlus t
Vixficramcnto pcjjintaagi , It reos indictnt : Httc cogitaffe te ofor*
tuitjMC adbiluifferemedium ptius ipfo morlo . HabcsFicluculenrsm
Briehtmanm ctnfuram it; conftuutioiiem iftam. Sed vic^ctur in
pofteriori parte non cmnia examinaiTe. Stripftrat ifta fr rrc
poft nuper editam conftitutionem cim nondum perfptcla falla-
cia. Nam nihill prorfus video in illa conftifutione rtfervatuA
Epifcopo,Decano,Archidiacotio,autPr^bendario,prcjter fentcnti
pronuntutionem. PoiTunt iidera qui ante judices citarc, judicarc,
decernerc & Swarcz ait r.on c(Te neccffarium uc ipfc |udex Ugcn-
do ex fcripis vctba ftntennse proferar. Excomrr.uncant m Ec-
ckfia Anglicanaob rcs leviculas valoris 12 forte dcnarioifm ,
aucnon pcifoluta feodauc vocanc five falana juns Ecdcfiafticiad-
miniftrisdcbita , ut rttcrt ^uthcr Petitionis-, Crimina & deJtcla
non debita pecuniaria funt rrateria five objvftum exci mmunica-
tionis. In Conciho /\utili. nerfi qumto fic fta;urum , T^ttUusJa^
wdotum quenqttam ruU jia\ti bominm pro pur\Hs <>" leVtbus caups &
cowmnwm
Dignitas & Potefhs. 4^7
itm n ivtn* pifien lit, taittt exi cubas quibni Antiaxi Vafrtf ab Ecde~
ft vccrijufferuntcommiticntts. Idem habjtur in W >rmiticn(i c.i j.
& m;nc6quum cot damia & mcomoda exconvnjuicatioaem fc-
q 1 » uur In E;, lcfi i \ ^ltca-n,^»^ evrom nvtcttiomm hinculis con- Muc^ttut it
flri.ti n>n poTtnt :f' in Curiii fot CiVUibns ffre Ecckfnflicit Atiores Poith* Ecd.
auttejhs : & ftNtrt 4.0 dkes tbpntti ptrfi.lun! pe* rffiriptum %<gir tsfngt.tap. f
ym ex Cmcelltrit Curit mmtns iUud Epifcopo pofiulmte% carcerix Co- f«£-l1*»
• tut ieruni Psccromite min imtur , dtnec Epifcopo de&ennt
fitfi ■untemctutionem pt^noralttitm%fiie\uffor'um aut \uratoriimfi c\ut
man iitis (r decrctis tUtpeittnros.Kxx perrmttendu cumis lgituc oifi,
ciali cxcomunicarc ob non pcrfoluta quae debewur k-oda cunae ad-
miniftns.aut debita quae ipfi. dccrcverint a&^ri folvenda. Momtio-
aut6excommunicationc antccedcns pcrfacpe non cftcanomca.Apr.
panror,etfi non convencrit citandum domi,fignificat uxori aut fa»
muhs : fi non di&o dis comparuerit, ob.cowumaciam excommu.»
nicatur , ficut refext Defenfor petitionis pag. 181 . Vcexccrnrr.u-
nicantur obcaufas lcvcs , fic etiam eaiem facihtate ahfolvuntur ,
ncmpcperfolutis feodis aiminiftriscuriae aur debitis adori, Non
excommunicantur, w-queabfoluunturprasfente ccctu Ecclcfias fed
1 in curiaOmciahsaut Caiicollitii. Heo ln articulis pro Clcro (ic
1 ftatutum. Volumus etiim W fi ut confiitutum efl cjnfdem excommu-
mcxtimem per minishum Eccicfit denuntiari : itt ipfi judex de abfolu^
\ion: ipfim \Apoiifattfficiionemfuamperac~iim , eundem minijirum
certiorem fkciet, qniciniem a'filutionempopulo pMice dennntiat. jic
interim qucibem lirebit dwto minfiro tyum a ficris arcere & repelierc
tantutm in Ecclefiam minime recipiendum doncc e]ufmodi, Certificato-
riumtb ipfi ludice exbibuerit. Vides fententiam ferri ln Confifto-
rio Epifcopi per Epifcopumaut ejus Cancellanum in Confiftcrio
Archidiaconi per Archidiaconum aut ejus Orficialem , Pacocho
autcm relinqui puram excommunicationis & abiolutionis dennn-
,ciation^m, quam noftri mtimationem vocant. Notaudum etiarn
quod verba quibusfcrtur L-ntentia, concipiuntur lingua Latina,
CAnithemAtifinus, mquit Mucketus, tintumin pertimctm btretkum p t ».
pxeritur, auo ifie Unfuam publicm 2)ei bofiit rejetlus , mUediciur% cxe- *' * '
:ritusy etemn j ' u' v$ 's* .kmaitioni dehohetur. Anatbtma tnim tut no-
tit Hteronymus in cip. primum ad Gilitts nomen cfi execrationis O
maleditiionis. Swarez tomo quinto m ) partcmSummse Aqmnacis
aic anathema fubftinrialicet non dirTerre ab excommunjcacionc
majori, atque adeb omiem excommjnicationem quoadeflenti- . . n .
araelTe quoddam anathema, accifi autem interdum, W dilcfaficun- vfl.fetlit
Aum aliquam acci lentakmjblennitttem 1>A graVitatem* quia excommu-
nuariams dicitury quoties talis ccnfura inettm fertur : amtbwhitizrvi
autem { prtfertim cum fitab homine ) tdiere liietur puHicam denuu^ta*
tioutwi , cum quibujdam-toctenoribur figmsac ceremtniis tarortm o*
dw~
40» Epifcoporum in Anglia
etamnationem m&)orm judicantilus. Quando Urh intxcomrrnmc^tio*
nibus hjure latv aajungitur lcrlum itlud, juduatur ma\cr gf(i} xtm 4$*
littiy Cr pjafertim judu*ri folct (cccaivmlanfts autfdif. atis, Yclali-
tidaauil-aicns : Et proinde diftircricnem clfclJmun acciccr.rari-
amingraviratc dclidij&inccrcn cnns& inpLbiicaaccbrratic nc.
Kon tanun rctc-fl fc experire ciflialtr.tiLuscuSPcmrr.iLi cx Ce-
Cduf$, qu. cretis. Engeltrudatn\xcrev:$ofihis noYeris non foUw txutrtrvnict-
4. (t.En^tl- tioneqv.tekfrattrnafocittatefeParat, fedetiam anatbaratt qtt&d ai tpji
igndam. Cbrifii corpore qucdcfi Ecciefia recldit , crtlrb pucuf^m ift , h t^uit
Iohanncs 8 fcribtrscuidam Epifcopc. Exeon mumcatio n iroc
non fcparabat a fratcrna focietatc.crat igimr ir earr ptius lata ftn-
tentia excommunicaticnis majcns, ftdcrtfctmbispertii acia,&
flagitiis anethtmate percutTa ut acriori tk maxm a,ci ae »n LccUfit
C4uf.u.§u. cftporna. Xnconcilio Mclcknfi cap.c 6 ftamruro,ur i\cmo Epifco*
%, €4. nemo. porum quemiifat ftnecerta Cr maniffia ptccati cavfi itvnununt fth
Vet EccUfafitca. Sub anatbemate aunm fwe confcuntia jlrcliipfiopk
attt coepifi oporntn nullum prafumat pmerc , mift Xnde Canonica mat
autforitas : quia anatbtma cH *terna mcrtis dammtio & non ti.f pro
tnortati dtbet imponi crimine, er itti aui atiter non potuerit ecnigi. Sy l-
Cauf.x^.mu. vcrius Papa de Guihfario vel utalii legunt Bellifano. Fgo tamcn
»4 <4 Gh li- propterea ncn dimifi nec dimitto (jftcit tnnuum fedam Epifiopis , quot
ftuhr, congregare fotui , e$s jui talia erga me egirunt enatbtmath^aU , & ura\
cum itiis jipcfielic* &-fynodatiai tlonUUftatuiy nuUum Xnqucm rea-,
liter decipiendumyficut decepttu fi m & fialtquis dewctbs Hu»* Xneittn
tptfioporum tctaliter deceperit ^naibtma maranstba ftttt in ccrfjtfu
i>ei&*fan8orum jingilcrum. Exhis decrctiscolligi pcfle viclciur
anathcmaquoddam fuiiTe reipfadiftir.&um iroaori cxrtn rr 1 ni-
catione,&non folcnnitate tantum aut acciccntdhtc r divtitum.
Habuitecclcfia Iudsorum trcsgradus exccmmunkationib^iVtW,
CberemySc Scbamatba. Z^ddii^oy. fimptaa vetbo, qrcd 11, ro
fciifuEfaiasvfurpateap.e&f.vt Drufiusinterpretaturqtafhorum
lib. i.qt*ft.9. fienificat proprie fcparationcm. Quicxccrrmunica-
tuscrat pcr ftljddni, diccbatur Menuddeb, qui cxccmmLnicabant
cum Mcnadciim vccabamur. In tcmplo Salcmonis erat {inquit
Drcflus inlch.9 ix.) porta lugentium Cxfeparatorum pcTcruam
lugentcs oV ftparati irgrcffi in tcn plvm. SiJ*bum iupcnusvda-
irerant fcicbai tfuifTc lngcntts, fi non fueratvelatum,(cparatos ttu
ccetumotcs Ttmplum irgrtdi liccbat non itcm fynagog*m vt
con)icit Diifns iu Ichan.^.ii.T^am ctftruclo templo lugentes &
fpcrfi intratui t iynagogas fecunctm R. Iuda. Separatorum auttm
nullaaruc' eum mentio. Separatis ingTeciicntibus teroplum dicc^
ccbart : (^u, balitct in bac *dt indat cordi tuo Vt audiamtu Verkafecio*
wumtuctum Qv\ Cit txccmmnricatus ablquc rtfipjfccntia obift,
lapidabarit vn.am t;us. Hsc fpecics cxccmmumuuom ncn mui-
/
Dignitas & Poteftas. 409
tum diffimilis excommumcationi minori. Cherem,cum vox pro-
pricUmitur, namquandoque omncs cxcommunicationis fpecies
figrttticabat, crat fecunda fpecies cxcommunicationis qua, qui pri-
on fuecic non rcvorati,extcrminati funt cx Ifraele & pro mcircun.'
ci{ishabiri,cui rcfpondet excommunicatio maior& exponercSata*
nx. Tertia dicitur Scb:immubjy vcl eodem fenfu Af4r.rn.1tb4, id cfl
D >minus vcmt. Miran Dominus, & atb.t venit, Cic Scbivt, i J cft
nom:n pro nomincrcrragrammato perantonomafiam,id cft Do-
mino vfurpatur. Hzecfuit vltima dcvotio Scexecratio, qua Domi-
ni judicio&advcntui pcrmittebatur is,quitenratisomnibus reme-
dijs &officijs deplotatxfpeifcpeccatorcm oftendit. Bcxaprcfby-
tcr vcnerabiiis in 1 . Cor. 1 6. ix . diftnbuit excommunicationcm m
duas fpecies Nidui & Cherem.id eftjanathemi &anatherr.a in firfi-
plcx & Maranatha.Nam residco devots,qu£ etfi redimi iVdfri potc-
ranr,tamcn non pcribant,fed facerdotibus cedebantyvt Num. 18.14
Chercm nomincindigitanrur. Cum Apoftolusait Anathema M&-
ranatha,coniungit genus Anathcma cum fpecie vna Maranatha.Ifta
fpecicanathcmatis parciffime & raro vundum dicunt Theologi.
Scd nefcioan vnquam vtendum,mfi extraordincm revelarum fue-
rit ifto anathematc pcrcutrcndum peccaffe in fpiritum fauc~turr\
Chryfoftomus tcrtiam fpeciemanathemaris ncminc vidctur intel-
lexifle in tracVitu quo contcndit non effe anathemate vtcndr.m in
ecclcfia Chnftiana. Ab cxcommumcatis cxcommunieatione eti-
am majorc a?dificandis,c\: ad frugcm revocandis non abftinet ccc!c-
Cj, fcd ab anathcmatc Maranatha pcrculfo abftinet. Sylverij Pa-
pas anathematis Maranatha vibratio in Guilifarium crat facerdo:is
rabidi inane terriculamcnrum.
firjtione & perceptione fjcramcntorum prohibuur. . Swarez abftrahit
propnam definitioncm interdicli & a loco & perfonis,ab vfu & ^" * '
a&ivo & paffivo, quia interdiftum in genere ab hoc etiam pra?fcin-
dit, & intefdum vcroijue modo,intcrdum altcro fcrri poteft,.c\: de-
finit rn hunc modum .Interdi&um cft cenfurx ecclc/i ij}f< a hrol ibou
\fum auarundam rcrum dtVinaribh, &$klWm commnncmy quatmM
Uln e)t .Diclum qudtehus talit efi, tifepajetui hccc cinjura ab cxconu
municatione. i\im excommunicatia pribht quidem vfu t.xiium rcrumfi-
crarum : non tamen quitenm efi vfus rcifjcrte.fedqujtcnnicfi crmmv-
ni.jtio cum ahjsfidelibuA. Interdictum toro firnutitcr pribat \fu taijk rei
fi:r.t per fe ac independenter k ftmmunkatione cum dijs, Excpmmuni-
catio privat non folum communicatione indiynVis fca enam liu-
manis ': interdi&um vcro folum privat ufu rcrum/facrarum , nec
pnyat uiu omnium rerutn facravum fed quirundam*. Dcinde divl-
GoS ditur
^ie Eplfcoporum in Anglis
dtcq: interdic* um in Iocalc &: pcrfonale. Locale diredi^ ferrur ad
Vc eenftrU locum , quiain eo dirc&e ficri.divina ofncumterdicunrur. Hoc
dtfp.jt./.i.. intcrdi&um dicitur locale, quix prohibitio e\ni proximc Urfiluy circa
Ucum (rirUti iLtumcontinetur, tamen iUxm prohibitionem td hominet
ib [gi> qui iu eo hct prohlbentur d^inx auairc9facere,aut recipei'etqusm-
1>is non prohucantur fimpliciter fcu exirapt^m bcum. Atque h.tc cen-
juri fcmper eft '■■ p<rni*iic'u\us l»e/ aUquprufn himinum , proprie quidem
iSiuA ob cuyx: c:<L: im intirdx:iuv.i ^oniturfxji iw o & qua/iper commu-
hifateonem etuim Vdorum qui '?us taiis locns interdxcitur. JS(on ergo dici-
tur interdiSfum hcxhy q:tix non fit pccnx & grabamen perfbnarum : ftd
q.tia direlte cadit in hcum/xr perilbm in perfonai redunltt.lnterdiBum
itrfonale immedixtc dirigitur ad perfomm eiqus interdicitcertum qucn*
dxm uf.im diiimrumrcrum, dijhrtftte a prtcedenti* quodnon tcrmina-
tur ad Ctrium locnm fiUm fiperfoai inlerdi rU efi fimplLitcr , prohi-
bitx efl nzalicubi talibui ojficiis diiints uti^sktt. Intcrdicium quod
itmu! locale&perfonale ci1> interdi&um complexum vccant. Irv*
tcrdi&um quod deambulatorium dioitur , cft locakvcl ccrte plu-
ra localia fucceffive continet prout taiis perlona fuccefiive mutat
loca, 6c includit etiam perfonale vel formalitcr vel virtutes fertur-
que hoc modo. Vbicunque Perrus flierit ille locus interdi&us fir.
Vtrumque tntefdi&um cclocale <Sc pcrfonale diviiuntin gene.
ralc & ipecialc. Generale localeeft quod in aliqucm Iocum quafi
generalem & plura partialia.loca comple&entemdirigitur. Spc-
ciale,quo fpeciatis locus nimirum hscc vel illaEcclefia mterdicitur.
Spccialc pcrfonalc eft quotics in (ingularem perfonam ferrur , G v*e
illa fic una five plures , & five certa five incerta. Generale refpicit
aliquod corpus politicura colle&ivmn plurium pcrPonarum>cx per-
fOna» fingulas folum prout funt partes talis communiratis. Qm~
nes interdi&i erTec*lus ad trta capita rcvocantur qua: funt pri vatio
tftiva & pafllva facramcntorum quorundam, prtvatio acliva Sc
pailtvadivinorumofficiorum , pnvatio Eccicftafticae fepultura:.
■fy* t*w interdiBitcmpore ornnU fxcr.imentx er dfri/iJ offvsU inter-
'Sanifntf in diMfunt,fldpermittiturffaptifntisXonprmxtiofpsnitentu
fummtfuris Jcj duopoflcriora duntaxt morientihus, itemmijfe ilhrumjue dibino*
£*»*Hici hb. YumoffZciortm celcbrxtio,d>immodo fubmiffa )>octjanuis cku&s/fr cam-
3. titnl. t^i.pmlf nonputfatis dictntur : prceterquam in ftJHtiutibus J\itali)' £1-
j}*l JT> minifTsfck<e, Pentecofles O' affumptidnts £. Vtrginis juibus dtVmorum
cfficiorumcslebratio etiam putfitis campinis t*pertis'ynuis, altaque Voce
tdmittitur.ficuthtius conflitutione Sonifactj 8 continetur. Interdi&unv
perfonaie, inqutt Spalatcnfis, pars qua?dam eA pcenaiis cxcomrau* .
P/ %t sul l nicationis . Interduium loale O* generalcprout nunc propria effc cen»
£«:.li.s-c*. fura njJeriitiY & ufwrpatur , n&Hmctt Zr prift* Eccltfa insuditum*
fnjm.zt* 'uubnl: fxnz ,ftd U nen parurh pium jie dicam rmpi tm inHntum hocpro»
diitpofl millcfimum \m i Cbriflo annum^ui fwhsm mnum licetim-
Dignltas & Poteftas. 4ti
ptrf&M admoVtt i'.!e IhUcbrandvA , qui longe ma\or fae fuit fuln.i*
num jaculator. Succtfloxcs Hddebrandi p;o cxcmplari arnpuilfc
nutat intcrdictum cujuLdarn Abbatis norainc Odclnci,atquc mrcr- jfm Jl
di&jm, quale nunc eft iruegrum 6c completurn pepcnire. Quod- *
nam E*dngtliumt qu>e firtpturadocet Jeviantiaretta Ua bomvnipcriu
tnraiem dilmi cuitus fubtrafthnemeffefiuccurrendum t Wcbs toU fiaelit
aUcujus magntt atitatis aut froXinci* aut ^egni Vcl ipfii in aliquart
.ittgraittcr Vti ntbil. Siipfi peccaVit, SaccrJotum eftproiih orart,
%iUm Joceie, arguerc, increpare, obficrart, cxpiarc, % Tim.^t, Sc.l ceite
rare uJmoJum iil^ntcmus n&crdittum fui/Jt popuium pro ipfius populi
delrfio : & auando ddictum tji iniY.rfiaU , cenfura locum nonbabent.
non portalnt xmquitattm patrts. bt mfra. yin vcro pro p)
excommunicato firti fiiitv.m fuit interJictum t Quaro , Hi/pbfo U
c-onfintit in iLiicio, prc quo quis excommunicatus efi , ncc lult fiab *o
feparare Vci ccntra. Siconfintit, non txptlitt ntaue tenctur ciVvnaJhi-
"ticre : patictur ctiam tutcrJictum : fi. nonconfint*t, ilia non babctpotfi
tatcm qucnauim expeitendt : (S" fiatts ei eft, cum iUo non communicare.
Ecclejta t.tmoi poiejifimptr rccurnre adauxiliium bracbiifiecuiaris, &*
ficreus expelLtur. Scd quorfium bx cxpulfiones t quorfum turb<e? poft-
quam Ec lifta excommnnicaV.t, nibiiaiit,Jauodagat in iiium habet, Vt
ejr communifimum cntnium Sanctorum dtttum. Stautcminterdiclum
adbucfupcrc/ftt, tunc cxcommunica\io nonefjct Vftima ptrna Eccle/iasti-
ca. xV^h etgo Lgttima eft,fed fpnria h<ec cenfiura, ac penilus abominan-
da, auain Ecciejia profiua ncn agnojcit. ${eftat igitur \4 propter princi-
pestnterdiftum boc funit excogitatum. Cum viderent Pontifices rx-
commumcatis prmcipibus nopuium nihilominus adha?rere &C
principcs excommunicatioiiemtioccipcndere , experiri volebant
anOdchici inventum principum excommumcationibus vim ad-
dcre poiTcr, iuco populurr. ecdefti pabulo, divino cultu , Sc rebus
facrisprivarunt, ut poputumtn pnncipctn concitarcnt,ucait Spa- ,r
latenfis. Si interdittum jujtum infi ejfet, cum tamen muito plura & 4Xi
certiora malaprodw.at , auam lona, au<elixilta \>nauam etiam ieVtffima
confiauuntuiyinJc adbuc iniquius ierfditur&i abominabilms. Sipratma
tx W)usla caufafiratur , quod jjtw, H piurimum contingit p it [ rofcBo
inttrdittummaxime abommandum. Linduodiusait intcruiciumha- p . ■
bcre fimilitudincm cum excommunicatione minore, oux a facra- / . •/ j"
mcnustantumicparat, non a comrnunione ndclujm. yndei^quit w :, >
1 um excommunicatio minor abauiarecefjerii, iaterJtctum UJctur quo* cap ^** *e
dammodo in cjui Iku m mutato nominefurrcxtfje. ^l .
Interdiclum excipit , mquit Mucketus , corporaiis pmiitntia fic jLttf ei"
Jitfa quia non folum intaiori, jedeiiam exterien bomiht iusnJat auae
PubLcx in Eulcfii primum pxmtenti(e,<juam Cyp^iarnn e^iftcLic. Exa-
Ggg s, mobgejin
A\ i Epifcoporum in Anglia
Vt politia mologeftn \>ocat , eft quam ftmilima. De ritibus folennis reenitenti*
tccUf^n- in EccLfia Anglicanailjhabct. Eique nempe reo qui compurga-
+!U4,cd6. torcscompararc non potuit, &adrempus excommunicatur , per
f*g. 32.8. excommunicationem humiliato ( \>t Ecciefxa fafffiat & paiam conftet
illum reftpuijfe ) infligitur pubiica [^nitentia , qu* tum magis fuerit fo-
lcnnis bis rittbus ptragitur. &i: atiquo dominico ,'mitio matutinarum prt-
cumj><rn:tentiam aciurus tapite tsr pedt ' us nudws, imteo Ifeiamine can-
dido a collo ad crura demiffo indutus,cibcr:que Vtrgam manibtvi geftans ,
ftat merens (jr UcbrymabunduA in pord:u Ecct fi/e, iltamque intrantium
ardentes apud deum , H filn ignofc at prtctl bumiWtmt petit , Cr cum
hoc modo pauluiumin porticu ifulfttttrit, ipfim Eccleftam ingreffurus ,
fi hkmi profternit, terramque deofluUtur , & inde eieVatus retfa adit
tempti mcditullium , \>bi in ioco eminentiori, Vndc d tota congregatiom
poffit conjpici , &* 2 regiom Mtnitrifacra ceiebrantis eretlut ftans ai-
monetur , quam iremendum fietus commifirit, quam Deo exofum &*
Eccleftce fcandahfum , quodojfenfo <2>eo nutlo alty modo fatiffiat}quam
per cruentum Cbritiifacrificium, fibi viVa fide appiicandum,nec Ecctefue,
quamper bumilimam peccati fui agnitionem,fmceram teftificationtmfu*
po>nitent'te, dohris, angorispro illo perpetrato , non modo \>trbis (s- Voce ,
fed iacbrymis quam poteft \>berrime fufis ; fanfte promittendo tanquam
in Dei (3* jingelorum confpetlu , fe diiina gratia auxiliante per jugem
2>ei inVocationem, Verbi tDiVini meditationem, affidua pietatis eyfanHi-
monU opsra, contra munditcntationes carnis iUtcebra* , & Satameinft-
tUai diligentiat in tjofterum tigitatttrum . Et b*c pcenitcns cum perfecerit
magna cum adifantium comrmfiratione , iiiique mmifter peccator remif-
ftonem annuntia\>erit , ipft totam congregationem per Ufiera hfu CbrtfH
fuppliciter & obnixe rogat, Vt ftbigraVtffimum fitndalum quo iilam af-
fecit, condonare, infuam fanSiam commumonem ilium quo HUm afftcit »
condonart infuamfinftam communionem iiium rtciperetpro \>tro Ecclc*
[ia mtmbro reputare , Gr in horum teftimonium \>m cum to dominicam
orationem aita l>oct recenfire ex Cbriftiana fua charitatt dignentur»
In fcriptis Anglicanis plura non reperio de forma & rif ibus (olen-
nis pcenitentix. Nec qux jam retulit Mucketus de lachrymis poe-
nitentiSjdeadmomtione miniftri pia &gravi,aliterquam perfun-
ftorie ut pleraqae alia geri arbitror . Quae de pedibus nudis , alba
virga.deofculatione terr#,confufa orationis Dominicaerecitatione
refert, non modo fuperftitiofa , fed ridicuia & abfurda funt. Lin-
teum etiam veiamen candidum a collo ad crura dimiflum non pro-
bo Corporales poemtentia? & opera poenaliaqua? vocarunt vete-
fcs fati(Tacliones,quomodo degencraruut in fatilraftiones pro pec-
catis,oninibus nocum eft. Ipfa prima inftitutio harum fanffadio-
num non erat per fe laudabilis. Nam nec Dco faciffir,nec Ecclefi*
fatiilieri dcbet openbus poenalibus, aut poenitentris hifce corpo*
jrjlibus. Spirituaiibus mcdus uti debet EcclerlajComminationibus
kgi$.
Dignitas & Potefhs . 4i 9
Iegis, fepararionc afacra communione , publica redargutione, &
fimilibus, & ad domandum contumaciam, fi alitcr corrigi ncqueat
pcccator,a fidelium confortio exdudendus eft , nec ante recipicn-
dus quam fatiffecerit Ecelefiz non operibus poenalibus aut corpo-
ralibjshis poenitentiis quas injungunt reis,& quas fubire & obire
filent etiam pro formahypocritaeabfque interna & vera refipifcen-
tia.f d perfuadendo Ecclefie\ quoa 1 humanitus ficri potcft le ferio
refiuif cre,& quide publice pro publiciscriminibus.Perfuadebit au-
tem cfricacius naturalibus (ignis refipifcenriae tcftiraomis,quam in-
junct,is,quas vocant,pcenitentiis.Na vara refipifcentia internafacile
& fponte prorumpet in naturalia figna,dejeau vultumjachrymas,
pe&oris runfione,corporis humiliatione,ingenuam confeffione,im^
portunam fidehum & torius ccetus obteftatione,ut fcandalum con-
donare,& una fecum a Dco ipfi venia deprccari,& in gremium fuu
recipere vclint. Mutos ftare paenuentes ad tepus prsfcriptum loco
publico non probo. H*c & (imilia figna naturalia poftulat publica
refipifcen;ia,non tamen in omnibws omnia.Na non omnibus datur
la hrymasefTundcre.Et cu fic inftanter mftantius inftantiilime, vt
dicunt,reconciliationcm pcticrit,& jam fatisexplorata fit ecclefia;
ipfius rcfi;>ifcentia,repicienduscft,ncc obfervada fuperftitiofe iunt
tempor3 prasfctipta, fedcontrahenda aut protrahenda proutcon-
ftiterit de fcria illius refipifcentia, & femper rejiciendus donec ec-
clcfia; iudicio fatisfecerit (alias fatisfaaiones non agnofco) id eft,
donec ecclcfis fatis per fuafum fuenr eum fcrio refipifcere, Nam
vtdicitur in tynodo Cabilonenfi, fub Carolo, 2^on eji penfandape- Cdp. 34»
nitentii quantitate temporis,fed ardore mentis. Item, Multi quod fine
dohre dicendum non ett, in peenitentia non tampeccati remiffionem qukm ^4P- 3f»
temporu conUitutiexpeHantexpletionem. Tempusquidem maxime
oportunum edendi publicse refipifcentianndicia eft, dum fit con-
ventusfidcliumtotiusccclefiae. Locus debct ciTe certus, & paulo
cminentior, (altcm talis, vt indc ab omnibus & audin & confpici
poflir. Confiftorialcm exomologefin, quas publicam ex ecclefia
profcribir, & vbi jam fcandalem per ecclefiam aliquam latins pro-
pagatum eft, miror, fi qui funt,qui rueri velint. Quando ita cuiufi u % iontfS
quetrimennotum eil omnibus,& omnibm execrabik apparet,U1>ei nul- pamCn f*,r
Usprorjui, fcc/ non tales habeat dvftnfires per quospoffit fcbtfma contin- (at) ,
gere,non dormiatJeUritas difi lin*, inquit Auguitinus. Sed redea- *
musad Anglicana. Solenms pcenitenna? Angiicansemeptias fupra
vidimus, fed an frpius lta ineptiunt? Ne quis forte putet rigidiores
efte pracfulcs Anglicanos,fciendum eft ranoraeife apud eosexem-
pla publicx poenitentiarlicet graifenrur fcandala. Apudeoscom*
mutatio pcenitentise tollit fere omnem publicam pcenitentiam.
,/fnglican* ecelefioe Canonesjtituerunt, inquit Mucketus,/* ctimen non
fuerstnotorium (rpublkumfihnuem parnitentum pojfe cemmutari m
G g g } rvul&m
414 Epifcopcium in ArgHa
muUiam pccuniatiam in ItVamcn paupuum ihfdm par<rci*% l>clin alios
pios ijus crcgandam modo corfiunt tam cjfe ad rtum tefoimanciumfa-
niortm Cr tutiortm ratiomm. Habetur quidim Canon in artkuhs
proCleroanni 1584. & in capitulisctuconftiturionjbusamu 1597
f » vfpou- auus titulus (De moderandajolcnnis poenitmtra ccmmutationc, vbi h*c
W <aP 1* ca"cir ^crc ^ba^de quo fic Brightmannus,?;^r^ commutationtm
f*U?!tn 8. ^mtcntiafcoda cJficiariotum,apparitorum cxctftUy dequtiwslclkndu
' potim quam modnandu agi debuijjet, Gr ^cgiftra. Scd ouando cft
crimcn notonum Scpublicum ? Parkcrus iuprapag.*72 dixit Ca-
nomftarum interpretamento nullcs pro notcnjs habendos, mfi
qui antea in foro catr cdralis cccltfi* ccndtmnati funt. Vtrum fic
notorium publicum cklictum nccnc ipfi jn ccr.fiftcrijs judicant
Vtrtim vero ccmmuranda fit pcenitentia in ir.ui&am pecuniariam
oportet prius confuli epifcopum . 'jt^e qucipoftbacfolennisp*nucnti&
commutationifirariorilus graVioribuJque de caufis, atque adto xt.m ipfi
ebjfcopo confliterit earit ejje ad reum Hccncilicndum Gr refotwandunt
janiorem & tutiorcm. Qujcun% \eroabfque Epifcopt Siicetefani notitid
pccnitentiam commutaberit, aut pecuniam ratione ccmmutationis huiuf-
tnodifolutamjnalioslfus qulmfupra efi expre/}um,nt:mpc relevaroen
pauperum eiufdem parcccia? vel alics pios vfus, conUrtetit Vel alitcr
praftntem hanc conjiitutioncm Volalerit : u ab exectfione cfficit pei
eundem (Dtcecefanum per integros trcs mcnfes fuftcndetur. Capitulum
iftud habetur in conftitutionibusanm 1597. Sic Epifcopum vide-
mus judicare de gravitare caufa?, ob cjuam commutanda fit pceni-
tentia corporalis m pecuniariam , & Cancellarios & OflScales an
deh&um fitnotoriumnecne, & publicum. Pcenam pecuriariara
non debent infligerc viri Eccltfiaftici. Kam poena civilis cft. A-
lexander 3 Cantuarienfi Archiepifcopo fic fcnbit. ^ccepinms quod
Qccittdl. ls Jb&M*4*' CoVentrenf Epijcopatiu pro contgendis exttJjUtis & atmi-
nt. 17, \ap% n&us p*nicndu,a Clericts Laicis pocncw pccuniatiam txtgunt , £r pt9
4icct, " annua pecunia exacliene pctfontu quandoquefufjtndunt^ Ecckfias inter-
dicunt, d Vtcariis dcnarws, It eos in Ecchftis cantare ptmittant , exigerc
nonformident O* alut agunt , qua Cantnum obVient infiitutis , Cr 4c
radice cupiditatis Gr alaritU prodire Vtdcniur. Ecclcfia non habet
fifcum, & proptcrea Epifcopo ncn licet nummarias pcenas uiis Jo-
culis quafi fifcis addictrc , quum fifcum non habeat, nec purc &
flmpliciter reis muldas irrogare nullo adjcclo ufu vcl caufa pia, in
quarn talis pecunia infumatur, nam tunc fibiEpifcopus aiitcfH.
cialis mulftatitiam pecuniam adjudicarevidebitur. Grtgoriusp
ftatuit contralinguam in blafphcmiam fcrelaxantcm publicccon*
tra Dcum, vel aliqucm far.dorum (uorum & maximc beatam vir-
gincm,vt perremporalem potcftatem blajpbemus fi dil>es fueru qua»
draginta jolidcruw, alioquin t) igintafiVc Vigtttti, O fiad id nonfuJJiciat%
iWncucfoijdorM) yfualjs mcnct* ptena muiHttur, Vbi agnofcu Gre- '
goriui
Dignitas &Poteftas. 41;
gori*.!* 9 tkA fc.nporalcm poteftatcm pcrtincr- » pure fimpliciterquc
mul£tam pccuni3riam irrogare. Sicut pure 3c (implicicer irrogare
fton potcf: , ita nec mn!&am diccre dcbct judex Ecdefhfkicus.eri..
amfi iti pum quendam ufum jucitcaus dcftinarit. Nam pius ilie
ufusnon mutat naturam poeiavnanet nihilominusnaturafua pce-
n3 civiiis. Scd dices hic non infligitur pocna pccuniaria a jdHrS #
fed cligitur a rco, qui corporalcm pcenitcntiam hac pcena pega-
niaria rcdimit. Vnde inarttcuUs Clcri dccecnitur,inquiunt'. Si T*r*~ , *
iatur imponkt f-afntm pccuniaria »1 tlicui peccato dr t>etat UUm , Tfegia **fW ie
ff$hibiiio h:\bet locum. Verum tamen , fi frdldtiimpotont pxmscor- ? ?'}**•
p ir j/t'f , fiP illi fic punienJi Vclint bujufn iidis poenss perpecuniam rcdu
mcre ; nm ba'>ct locum rtgi.t prohibitio , f\ coram br eelitis pccunia exi~
gttur. Sv-d licet direttc non infligitur poena pecumaria, tamen in.
dlre&e tnrligitur, cnm cam graves pcrnttcntis injuneuntur, ut co-
gantur rcdimjre fuas pccnttetnias. Ideo (Ututum fuit alohanne
Stracfort Cancuaricnli A,rchicpifcopo. hi commutationibus etiam- .. > m
poenitentiarum corporalium pro pccunis , quas abfuemxgna & Vrgen.te . ' * .
caufaftcripro'.'i>emuf,hcorum crJinani talitcr modcrmtur , quodddin- tHPro tn ,
fuentftur' potnitentias corpdralesrraWs rr pu^licat nonbnpomnt ad:o *' ' " •
fxCiJfttiisM caufitbt ty pcr ohUquum cogantur reJimerefwts poeniten- *Q™niam*
iiispccuniariigrati Jumma. Vrgcntcm caufiim ibi dicit Luduodius ^0™ - >
c(Te cum perpnaejl nobius, W talit cuiui opinlo ex in-ie multumladi*
retur &*gcn:rarctgra)>e Ecckfi,t fcandalum , pro a-uo Vitando ouxnJo-
que omittitur\*critAS iufhitU. Si crimen fuerit publicum & notorU
um,ipu" non audcnt aiTercrc commutandam folcnncm paenitenti-
am cum mu!c"ta pecuniarta. Nam flc divitcs & nobtles publicam
& folcnncm pceuitentiam quovis prctio redimerent & (lc perge-
rent in pcrpetrandis ftagitiis, &recidivo continuando. Et illape-
cunia a judicibus EccKfiafticis , iicet th facros ufiis erog^ta , non
cfTcc poena ied mcrces fcorti in Domum Dci non introducenda,
Nam licet non datur voci aut clccmofyna; nomine,cum tamcn re-
dimitur Iibere poetu fcortationis,cmitui fcovtum & datur mcrces
fcorti Dcutcr zy Si crimcn non fucrit notoriurn cx pubiicum nul-
ius cft locus publicas S: iolenni poenitentine. Ndn eft enim fecun-
dum rcgulas charitatis tcus adi^cndus aJ publicarn cxomolo-
gcdn proptex dkliclam , cluod i^on eft notorium ck publicum. Ec
•pfe M acketus air, Qtt.m loaue cnhn fii w Cyrillm \ib. 3. in LeVit. pie
Crprudenter -nonct, M fer\ari fuum pcccjtum Jecretum UJtrit ilic^ui **' *»•*'•£«§
pe cat , fcry&it cr ijfe enwtJ itionls pudorem. Si \>ero viderUbeecatum 5 x *-
fu%mp:rexomol:gh:fiH protUmari, &' ff< (prj)>!> fuo judiao) dcfa*
nuri, ilhco tdhsjtufa&am conVertetkr. Vnde & Iohanms Peccham
Cantuarienfis (tatu^ bltrf\ in hunc m.uum. T/$etettd :um juxtafi-
eros unotiti pecc ktffasibti Vt inccjlus </sJfimiIii <\u£ OU \fi \ufgaiiffinw
fuo Jcjitiita uum conmo+mPcontiattm fint filenm poetmia cajti-
£tmek
^16 Epifcopor um in AngKa
ganda : qucrundam tamen ncgligcmia agcnte&c. Si trimen non fit
nororiu" & publicum dcbet rci.m. Scnatus Ecclcfiafticcs non Can-
cellarii aut Officiaks , ad fcriam rcfipifcentiam horrari non impo-
nendo opera pccnalia & corpons affl ttivaquae pcftta cogantur rc-
dimerc pecunia, fed medns illisfalutaribus de qutbuslupra dixi.
'/mus. Nam quorfum quaefo opera pcenalia commutarentur cum
' poena pecuniaria , an ut adducerctur rcus ad veram rctlpifcentiam
& dolorem fecundum dcum poena pecuniaria,qui non potuit ope-
ribus poenalibus & pcemtentiis pnvatis. Verum eft quod dixit fa-
ccto Petrus Marcutius in Concilio Tndentino ab Epifiopis Ecchf-
, afitcam cenjuramin cenfum ($* aurifodinascori)>erfim,c[um bommeslt*
GenitleluStn ^ijfflmi^ de caufts dftcra conmunione expellunt, Vt pofiea ab eifdcm ab.
ex*mne ru* folutionis preciumextorqueant. Et Spalatenfis, CtaVes regni artorum in
ii. p. ii 3. fia),es arcarum O*fitiniorum commutalimus. Refcrt Barrous in De.
T>e Retj bl ^e^onc Pa^-232 penes Epifcopum aut ejus commifTarium cfTe cen-
p ,y-? ' furasEccleiiaftica$,&excrccrinon obcontumaciam erron aurdc-
* "num %6 * ^° conjun&am > ^cc* °b contcmptum , aut non comparendo m
• '- ' curiis Ecclefiafticis, aut non parendo illarum mandatis , utpotc in
diebus feftis, aut cruce in baptifmo cVo. T^ec, inquir , atfa noYt eg§
delitta de quibus inquiruntptdeter aduUaiu m es~ fbrnicationetn Si non
pro eaudt magifiri CommiJJatiifolea ferrea nummos expcndetit,fieripo»
tefi quodoporteatreum publicam agere [anitentiam inlinteo candido co-
ram omnibus paroecix SodonMis> interim dnm ^eclortegit librumpre.
cum aut bomiliam, Sed ft fuggejferit Verbulum in autcm CommiJfarii%
<T dixeritfi purgationem Qanonicamfufiinerc Vellejum opcrtet,Vt com-
paretfibi compurgatoresfuifimilestquiJuper tibrum Magttfrt Ccmmijfa*
rii jurentfi credcte Vtfunt corrupta confiitntia^ infontem iltttm ejfe, Quo
*** * faclo , &perfot)>u feodis ceu impenfts Curi* lictt tota Vita adto tgregi.
m fuijfetfcortator Vt nibil fupra , & fiepim deteilus ac depnbenfus in
ipfo crimine, nntta tamenfides adbibenda probationibus , objuramenta,
qutefodates Sodomitaprafiiterunt , & bacdicituripjiuspurgatio. Mt
pudety & borret animus Vet cogitare ea,qu*iU%pcfiutant adprobationem
adulterii, abfaue auibus omnis intentata querimonia aut accufitio ttudh
tur. Sicfantti iltt patres Fpifiopi adultertum Vel rifus Velrci pecuniarU
tnateriam fjficiunt per\urio autrifu expiantes. Quorum authonratc
reiejici& refipifcentes rurfum ad exoraologhcfin publicamad-
mitti Ecclcfiaeque reconciliari debeant, ex iis quaecapite fupc-
rioridi&a funt depoteftate jurifdi&ionis, manifcftum eft. Nam
fi Prefbyterexcommunicare poteft,reconciIiarectiam poteft.Rc-
conciliationem pcenitentium adverfarii fatcnrur refcrvatam Epif-
copo ob honorem faccrdotii tantum non ob lcgis neccflitatcrn.
Bellarminus dicit pcenitentiam publicam folcnncm a folo Epifco-
po indici , & ab eodem pacem reddi poenitentibus, Prcftvtcris
tamen idlicere in abftjuia Epifcooi &urgente neccflitare. Ji
foenjtentk
Dignitas & Potefhs. 4*7
pxnitentiim nonfilcnncm, inuuic, Vrefbyteri pioy.it \n\ungtYt potermt
O- pot-tittntcs reconciliare. Djfcripiic fupra Muckctus'poeriitehiiani
publicam folcnncra. Sedan aliariV habenc^qu&fin}phcice< &pro. ,,,
prie publicadiciturquas a fjlenni diftin&a ? Pu:o nuilim.vSW^r*- pf0viMcia!t
frie duitur pubUca. iUt <jh* fitin ficU ^cckjtk finc fiknnitite , de <jua /.?. tltui },
dicitur 50 {ijhuft. c.t.In Cipiteffciifet, cum in]ungitur peregrinatio per pxmteHtttt
munltm ctm baculo &* pera bcncdiciis. Et banc ootcft imponere ouili- (at,. pr*tc*
bet ficcrdosjko hirochtano ficuninm \iymundum. Vndemutto fior- rCa,
tittS pottft hoc fiacerc pocnitenturius E[>/J:opi generaHt ficundu gloffam
Wtl. finper \iymundum , nifi confuetudo fic contrarU , inquic Lin-
duodtus. Ex Tcrculliano capicc fuperiori audivimus probatos
quofquc Scniorcs prasfeditTe^uiicaffe/iaftigafle,^: omnes cenfuras
exercuiJTe.
Toftwna Ecclefiaflica pocnaLucis cir Clcticis communis cfi dcnega- &* folitU
tio ChrifiUn.tfipultu.rce. in iocis ficratis, inquit Mucketus. Omnes au- t>> 319.
tem cxc ommunicati%perjurit filoma criminc ftrangultti, infignes fioens. ttidcm.
tatores, h.eretici, apoftit* , mortem fthiafcificatcs fnft de extraordina-
rii iUorum poenitentit ccrtior filtns fucrit Epifiopnsyyti tum licentiam
concediteos in locis fiacratis inhumtndi) hoc Utimo pictatts officio orban-
tur. Diximusfupralocum fepulturaeefle foiummodolocum civi-
lem non facrurn ; Scquandoquiiem jam non habent familiaeloca
hsredicariafcparataa lococommunifepukurae, iniquum eftutob
fingnlanaquorunda cadavcri oporceat loca religiofa multiplicarc,
vcl pocius tnpurauc jurifcofulttloquuncur Scmjuiiis expofita ex-
Eonere. Quindo mixci eranccum echnicis Chriftiani, & diftin&a
^hebanc ccemiteria locil habere potuit fcpultura in Chriftiano
coemiterio denegaca; Sed cum jam civcs omnes (Int Chriftiani
n°c diftinda habcant coemiterta>aliudquacenuscives,aliudquate~
nus Chriftiani ncc fit locus rcltgiofus ullus nifi pcr Pontificis conr ^ , . ,
^'CracioncmiUt atc Mynfingerus,.fecundurn jus pontifTcium, fed lnl^'\'^il
manjc purus,excluiere cives comrauni ccemiceno tk omni omni- tlt* }• P4ra&*
n° loco rcltgiofo & iacrato eft exponere cadaver in locum aracio- r^lliofutn^
nJ> foifi jni, mhabitatiom & id genus aliis fepulchri violacionibus
obnoxtum. Sed tjlui aliasomnes abfurditates fuperat quod cx-
^°m.punicatos abfolvunc etiam poft obirum uc paxcicipes fiant
Chnftiana^fepuUurae, ficut-referc Fcan«ifcus Ihonf*nus ln diiTcr-
^tionecum Hcnrico Iakobo pa^.65 Sc alii.
S»;qauncur Ecclefiafticae ccnfuras in Ecclefiafticos peculiares^
n#tum> pnmifuU Sjqutftratio i \un Cim ( )>t )>\deretft'in £)igefiis De tollt'
& Codice) in )tis Cmontcum dinvxUxqu<t ift fiuctuum Ecclefue adtm* ?"&• 3I£*
p%A apudaliHm dtyofitio td y.14 alicu\ustuenl.im,ant oausdtciiaanium,
*ele)Hi inifiuftttin ftmwif. eft contwna.iim ^aftigmdam : ytamfi
$uis oj;i Itgitimtiq yns ouJolu.iUon 1 n n locis )tbi fcLtenda tfty l>iola)>t-
rit Jaxti Mtiyios EccUfa hnglican£ Canonc) mtjorem txcommunica-
Hiih tionm
4i 8 Epifcoporumin Anglia
ticnem ipfi fiflo incurrit, inquit Mucketus. Canonrm intclligit lo^
hannis Scradford Arcjiiepifcopi Cantuarienfis. fydfintisftituimui
tkliberatione Concilii, quod in VrcVtncia noftra VwUtores fiqncfirorum
?fflvw:. per Bpifopoi aui Ucariosfios gtnerdes ipfiorum^t Officiaks Trhicipaki
Ltndxtodt cx ciufit fusfuf <f ycris, in bonis Ecckftaflicts aut ciiis in ciftbu* a jure
libi ut. Ae pcrmiffistnterpofitorum, pofi & contra ptdlicationem debite faclamin
S<q4tfrauo- hcvyinquibii& bon: Rc fiqueflraia con/ifiunt, majoris excommunicatio-
■•**'• nis finientiim tftfb ficto \n urrant. Si tamen k fiqueflro fuerH appelU-
tum & QpptUatiqne le*itime proficuia, ea pcn i <nte poffefjorcs bonerum
fiaucjhttorum *P aUi iibere (2* impune Vtantur eifiiem. Fuit autem
Iohannes Srratford Epifcopus Cantuarienfisanno 1333. Linduo-
dus intcrnretatur conftitutioncm iftam dc f-qucftratione qus fit
judicis poteftarc, non autcm ex partium convcntione. Scd cum
judicia ir»fa fint de caufis civiiibus, fcqueftrationis pcena qua? inde
orirur eft pcena civiiis &: proindc alicna a judicio Ecdcftaftico.
Tioxima cenfura efi fiufitnfw, qua monitione pr.-ecedente infiripto &
Caufi cxpreffa pcrfin* EcclefiaHUse interdicitur excrcitium fiuiojficii \>el
beneftcit telVhtufique pnuU in toto helin parte, adcertum tempai ulin
Mucketus
dc polU'.4
p<sg. 3*t, perpetuum. Tertia cenjitra eft DepriVatio , qua Ecciefttftica pcrfiona ob
gra^e aiiquod crimen ab Eccleftaffico bcneficio amohttur. Vitima efi fic-
pofitiopoena inprimxVa Ecclefta vfitata. Et bac ficundum jus Canoni-
cum Vim adbuc in Ecclefta jfnduanx obtinens efl Vel yerbaiis per judi*
cis JenttHtiam, Vel reaJis, quafit dcgraddtionejurt ficilicet perfiona Eccle-
Jtafiic<e propter b&efinVefies fsr tnffgnia ordinis fiuiper Epifiopor 4e-
trabuntur in prafintia citili Magittratui , cul pofi dtgradaticmem coer.
cendus reiinquitur. Quotiefcuncjue fufpenfio imponitur foiiim, vt
deli&um puniatur, & nonuta contumaciarecedatur, nonhabet
rationcm cenfura?, fcd folius pcense,ait Swaret. Sufpenfio qua; eft
cenfura non habet abfolutam durationem , fed tantum durantc
contumacia. Sufpenfionem autem vindicativam dividunt in tcm-
fiorale & aliquomodo pcrpetuam. Temporalisdkitur gua?adcer-
tum & limitatum tempus fertur,ut cum dicitur in legc vel fentcn*
tia , Sit perannum vel duos menfes (ufpenfus. Perpetua vero ali-
quomodo dicitur, quap prodelido commiflb fineulla temporis
hmitatione fertur vel indefinite fufpcndendo nullo adjundo figno
cxprefie figniflcante pcrpetuitatem,vcladdendoillud. Sed ilhprif
or ncmpe liifpenfio perpctua negativ^ vel indefinita poteft retine-
re nomen fnfpenfionis ait Swarez. , poftcrior vero qua; pofitive flc
fimpliciter perpetua magis dicenda videtur depofitio. Sic aliquam
dicunt cflfe iufpenfionem ab ofrtcioaliam a beneficio, aliquam efic
fufpcnfionem ab ordine & non a jurifdidione aliam a jurifdidio-
ne & non ab.ordine , aliam ab utroque. Mira certe ifta vanetas
fuipcnfionurc.Sufpenditur quis ab una parte onScii & non abaJia.
Sulpcadrturquisa beneficiocum tamen non fuijpenditur aboffi.
Dignitas &Potefhs. ^T9
cio. Nam beneficium darur propter oflficium &: acccfforium dc-
bctfcqui principalc. Sic deprivatioa. bcncficio fequi dcbct dcpofi-
tionem ab ( fliao. Depofiricncm faciunt aliam veroalem , aliam
rcalcm qiii degradatjo dicitur Depofitio veibaiiseft duplcx^quac-
dam cft qux abfoluic & pcr fe fit fine ordinc ad aliud ; alia qua: fit
in ordincad dcgradatior.cm realcro. jfd toScndaiVcriorufn requi- Suart^ie
\ecaticncs Htsmns pticnmdetofitiencm alfoiutam, aliam feWfWUm, «*(*"*&&
fiu illtm tir.ium dipofrtionen:ykinc dcpeffioncm Vobak m , ciiU Vcro aut 3°- le^- l*
nc» \>oc<tnr Jipcfitic fcd dcgradatio attt diaitur dcpoptio feaiis ceu aUua-
iis. Quan.lo trgo dtpofitio dicitur nibil cliudeffe, quam qu^damfifptn-
fo poRtile pcrpdua, Cr irrcmijjiiiiis inteliigendum id efi dc dcpojiticne
tbfoluta. Dcpofirus abfolute non poteftfme nova fcr.tcntia dcgra-
dan. Vnadcpofitioeft poena m quafiftitur, alia cft quafi v>a ad
degradationcm. Ad illaru quse ordinatur ad dcgradationcm rcqv.i-
ritur fpccialis foknnitas , qux ad aliam abfokitam dcpofitibncm
neceiTaria non cft. Dcpofitio qusc ad dcgradationcm ordinatur,
nunquatr impor.itur iplo jure, ncque incurritur ipfo facr,o,quia re-
quint folcnuita^em , qu« non potcft nifi medianre hominisfen-
tentia .v^hibcri. At dcpofitio abfoluta intcrdum imponitur ipfb
jure. Vnde licct aliquis ipfo jure depofitus fit, ad realem dtgrada-
tionem non proccdirur , dcncc ab hctnine fit depcfuus verbalitet
cum folcnnitatc . Ccmparanrur depofitic qus ordinatur ad degra-
dationcm & dcgradatio.ficut fcntentia & fentcntise cxecutio.Nam
per verbalem derc firioncm profertur fententia,per degradationcm
mandatur cxccutioni quoad aliquas a&iones velcffeftus , qui per
ipfammet fcntent-amabfquc hominisadionc pcrfici non pofiunr.
Pro lifdem criminibus imponuntnr , quia vnain integram pcenam
complenr ficut fententia cc exccutio ide crimen refpiciunc. Degra-
Jatio diffcrt adepofitionc qualibet in folennitate.Nam licet illam
fpccialcm folcnniratem non requirar,quam cjus vcrbalis dcpcfitio,
aliara tamen propriam poftular. Specialis folennitas degradatio- r ..
niseiufmodi eft fecundurn Svvarezium. (Degradandus indutm ficris ,r ce*rr'*
Vejhbuf C~ pottam rnfimvnnta facra idefi , 1-afi aut iibrum J<H qt<<e tujP'}°-I'a*
pcrtment ad iptcm cfiwient, a qtto dcgtadatur>ad Eprfcopi pr<efntiam ad~ *•
ditcatnr, (s* ab eo publice illis cxuaturactandcm radatur , Vtl tandeattir
capuiilltus cum aliquaforma ts* tenore Vcrborum, qu<t ejfcchim bujtts
degradationis declarant. Tcr qttam ceremoniam , quoad pri1>aiioncm or.
titnis aul bemficitrum n:kil'dene\o fit, T^jm pcr proluioncm fintmtiA
cL-pojltiems cratjam fatfum, fid iUud ipfnm quajifilennitcr promfilga-
tnr, &*reprafinlatur admajcnm ignotniniam &* terrorem, O 1>/ per- f ctu ^/<4V«
fina %lii heluti difponatur ad Utimum effctlum , qucm addit hic pocna P' ^onc'
Vitra depoftttonem "kKrhlcm. Dcgradatio ptivat pnvilcgio clcricali ^^ '^4'
cV: privilegio fori, non item dcpofitio. Vetcri FtcLfi.e confuctudine ?' 37<i' "^
shw Ecctefiafiico cui)v ad ftatum fiecularcm cratredcundtw, ne Ecclcfi* Fr**coi-
Hhh % minificrtQ
420 Epifcopoi um in Anglia-
mmifferh dcfgnati ftftthria trattflre confputrentur.Ejiifcbpigradum tfl
Eccltfiofticum dmetant (1 nde fcgradaticms ncmcn)adtximplum muitta
drmata, qua adtuendam profjjicnis eivs digmtctnn non ptrmittebdt
militi munus ccfirenfe defertre , aut jttdhi ciltli fubjici, nifi prius exau-
Pag. nf,. ftorato & ordtne wilitari priVato , civgulo fciiicet & armis miiitam
privilegii infignibus ci dctrattts. lu*ta nafcnu m confuctudinem de-
gradationisufuscft tantum cum quis ftatim tradendus eft brachio
faeculari, a quo pccna mottis miilclcuir. jfdcam Veromodo foienni
perjiciundam tot circumfianths rcquifttis f&Uvm rei diffcultate Vt rarif-
fimeeoftt perVcntum. lmo ad augendam ordinis Ciertcalis reVertntiam
Valereplurimum putabatur , quod Iudex ne \hfio qnidtm jufiUio Ckrici
fanguinem fundere poterat nifi multa fotennUatumferiepracedtnte. Sed
cum Degradatio non auferat chara&ere quem djcunt ordinis ma-
l gis quam depofitio, quicquid porro agitur eft rr.era ccremonia. Et
tales adbuc ineptias,ut vides retinent.Angli, ac fi depofitio abfo-
lutanon iufficeret, fi ulla depofitionc opus cfTct , ut quis tradatur
. brachio fteculari morte mulCtandus,& ac fi Iudex ne juftoquideHS
judicio Clerici fanguinem ftindere poterit niil depofitione& fo-
lenni degradatione praecedenw. Depofitionis poteftatem fibi foli
arrogat Epifcopus Anglicanus quod vctitum fuit canonibus apud
veteres vide pag.2^3. In conftitutionibus anni i64habetur hic
Canon. Quotiefcunqne in Curia aiiqm EcclefiaHicaad quemlibct buius
iProVincia Epifcopum fpeiidnte contra mmiftrum accufatio infiituetur,
CanceRariusy CommiJJarius , Officiatis Vel quivis alius Ecclefiafiicaw )h-
&**. xu. rifdiBionem obtinens (cu)us incererit) caufam omnem per procejfus >
atiafque Vids & modos adverfia eum expediet, ejufquein noncomparerh
do contumaciam primo fufpenfionis ^candem Vero continuatam excommum
nicationis poena Vicifctur. Sin autem debite cowparens tegithno juris
proceJJuifefubmifirU , tunc vbicaufa maturitas fentcntiam poftularit,
fi forte deiittimeritum Vei depriVationem Vel depojitionem Zfacris Ordi-
nibus ex decreto \uris exigat ; nuilam ejufmodt fententtam per quamli-
. bet perfonam pronuntkn Votumus praterquam per Epifcopum , adbibitis
ipfius Canceliario & <Decano,fi cowmode idfieripotefi, Cr dliquotpra-
bendariisy fi prope Ecclefiam Catbedralem ditia Curia teneatur , Vel jfr-
cbidiacono , modo e\ns facultds detur, aiiifque duobus ad minus graVibus
minifiris ac eifdem concionatoribus pcr Epifcoptw adVocandis , quando
Curiam aliis in locis babcri contigerit . Non eft penes Decanum vel
Frsebendarios fuffragium decifiwrn in tali fcnrentia, jmonecre-
quiruntur ut confultores, icd ad quandam actus folcnnitatem vel
potiusad fallendum fimpiiciores ac fi ibi eiTet judicum (enatus. .
Eorum praefentia requintur, idquc tantum fi commode fieri pote-
nt, nonautem cooperatio in pronuntianda (entcntia. Non func
igitur veri judices alTcjTores. Prastcrca Epitcopus folus fententiam
folummodo pronuncjat, judicat Cancellarius, officialisaut Com-
miiTairus A
Dignitas & Potcftas* 3 42r
mufarms , Cx cauf.im c mucm pcr proccfTus aliafquc vias & n -c
advcrfus miniftrum expcdit , doncc caufa? maturitas icntcfrtiaitr'
poftularit. Mmiftci, qui juris prcccfTui le fubmittit Aat intcrim
capitc apcrtocoram Canctllario,cfficiali aut Cc mmifTario. Siquis
omiferic cruccm in baptifmo, gcniculationcm in corna,fupcrpclli-
ccum auc fimile qun;,non cvadct impunc. Scd cbiics, fcortatcrcs,
adulceros,non rctidentes, &o nufquam in his curiis daronatos in-
vcmcs. .;»
Eft&alia pocna, fcd tcmporalis ncropc Carccris, Clcricorum
propria.Exftatapud Lindvodium Aatutum Bonifacij Archicpf.
copi Cantuarienfis dc carccrc cpifcopi. lttm ft/ituimus quod^uili- prcVttt<i^j
bet EpiJcopMbabeatinfuoepifcopatu Vnum Vel duos carccres ad rfW^/,^,^'
fltgitiofos depnhenfis m crtninc Velconlittos luxta ccnfuram Canonicam . ams '
dctmendcs. Etfi clcrictts a/iguis adto malitioftvs O* incorrigibilis fuetit, utmftatlu-
Cr confuctus adfljgitia committcnda , pro cjubitvs ctiamfi taicm ejjctfi- rtlit
cundum legesfacutt Uttmum debtt patifupplicium jtalis ckrictcs ptrpetuo
carccriadjudicctur. Sccundum dicccclcos amphtudincm ftatutum,
vt epifcopushabcrct vnum aut duoscarcercs ad dciincr.dos clcri-
cos flaeiriofos. In caufaha?rcfcos liccbatetiamctiam judici ccckfi-
aftico laicum in carcerem conjiccre, ait Lindvodiws. Habcnt ad-
huc cpifcopi carccrci fuos. Hinc fortc ortum quod in foro Aflifa-
rumdamatus aliquis fuxti prima vice admittitur adclericatum. Et
in huncfinem ad forum Aflifarum mittit cplfcopus judiccm fub
figillo authoritate munitum, vt de clcricatu judicet. Exhibct
damnato plaltcxium vt pauca vciba legat. Rogatus afudice in foro
Afjifarum commiflarius cpifcopi LtgitVt chricus: fi refp-onceric
• traditur FpifcopiccirmifTario, vt corr.mitratur carceri epifco-
pi cuftodicncus ad mquiiuiont m aliam clericoium, vt refert Srr .i- ^d£' :
thius in Republica Anglicara. Eugenitu z \Pupa mfiituijje carcfres Dfr
fertur cufioaiafj. prtmut ad clericorum dciiHa cohibenda ait Choppi- , '*cia. ,
nus. Fuit autcm Eugcnius pontifex circa ar.num £24- Rcpertum { ' ia '
cft igitur lftud ftatutum primum in cauda Draconis/Non tfk cnim '*■ ,24*'
lfta pocna fpiritualis fed puie tcmporalis quae non concefia tft' a
Chrifto miniftris Fvargeli'. Dkit Whitgiftus Cantuarienlis pofTe
eodem jurc epifcopum corMcere in carcerem, quo Petrus Ananiam
& Sapphiram morterrulclavit.Sic Pighius contraMarfilium Pata-
vinum. Sed non accepit inquis coactivam potcftatcm a Chnfto in
preceptionum fuarum tranfgrefTorcs. Credo negarcnt hoctibi A-
iascnm uxore Sapphira, cui ob fraudataexiguam partem pre- Hierarcb.
:ij iui aondivenditi,quod ad pedes Apoftolorum depofuerant ad ub,i,cap.±
incutiendum terrorcm cceteris Ut*mtdttatifnntTtsj infi expcrtiautbc»
ritatis Tetri coacltVam autpunitivam ejfcaciam . Sed Cartwnghtus xe-
plicar, iftud fecifTe«Petrum non ordinaria poteftateconccfTaeccle-
liar, fcd extraordinaria^nempe vi illins poteftatis quara Pauius }»*.
Hhk3 ^
* 42* Epifcoporutt in AngTia
ftit vocat, i . Cor. n. quam etiam civilis Magiftratus «ooha:
bet, nec erat peccaturn manifcftum, fed occultum ciiffimulatio
AnaniaE& Sapphirxdequojudicarenon potcrat civilis Magiftra-
tus. Cum Paulusait, Quid vultis in verga veniam ad vcs i Cor.
ATt b *'21 ' non a^1uam otdinanamfttcnfm tmpotatem punitihcm , fed tx-
Lh * traotdinetiam in fignii ac mitacubjts punuicnilu* intcipruatut Chty-
n*mAx* *" ioftomus&cxcmpXum Pctri A&.5.10. cV PauliAd.ij. n.addu-
*m. 41.^ . y^c Spalatenfem. Habent gpifcopi etiam quatcrus Ccmmi£
farij Regij in celfa commt(Iione,eirenartha?,autflmili junfdicjtionc
civili delegata poteftatfcconjiciendi in carccres Regios &comunes.
Iurifdi&io ipfa,qua? eft vel voluntaria vel contentiofa.
\o\untai\a. ciiy ad quam €XctccndamBpi/ccpu5a nuUoprofuo mtcr-
tffe autpublica VmditU attotc ccghkt . Conttniioja tfi, ad Itics intct JLq»
totem Gr fyum dirtmtndts inflituta.
MuJteiia Voluntaria ftabilitur vcl Starutovel Iurc municipalr,
fcl*£ vel Iure municipali & confirmatur Ecclcfiaftico vel
Iure ccclefiaftico & confirmatur iure municipali.
Statutovt 1 Facultatcmad tempus aliquod conccde-
rc vcfccndi carnibusdicbus alioqui vctitis, 2 Utquis
approbatus poffit facere medicinam vcl chirurgiam
in illa dicecefi, aut pueros erudire, 3 Vnirc & ccn-
folidare ecclefias minores juxta ftatutum in ea partc
editum, 4 Affiftcre civilibus judicibus in exequen-
dis aliquot fiatutis caufas ccclefiaflicasconcernenti-
bus, 5 Decimas & fubfidia Principi ab ccclefiafti-
cis cogere, idque vel pignoribus captis vel pcr ccn-
furas ecclefiafticas.
"Nullahicopusexplicationc: nec in refutationemulfum Jabo-
randum eft. De primo^quod iupctftitiofum,dic"tum cft fupra pag.
87. Vtquisapprobatuspcftuexcrcere medicinamautChirurgiam
ad Ecclcfiam iurirdieltonem non attinet. Non vni five cpifcopo u\
ve loci ordinario committenda cft Patdagogorum fivcXudimagi»
ftroru examinatio& apprcbatio. CondideruntCanonem epifcopi
de pa:dagogis five ludimagiftris quo (ibi & fuas Hierarchix cavent.
Crfn.7^aw». T^cmojfte inftboia aliqua publicajttoinprihitis teaibus pucros doccbit
l$04» aht eiklf,ei> 7i:fi <J*iabtpiJcop0 (Diccefano Vci loci ordinarto iiccntiam c~
iufdcmmanu Crjigillo tcboratam obtinuctit'; & fub finem ck deniqut
4ki primo Cr tatio mticulis {Jupta mcmoratis) integris ac Jtcundi duo-
•uAJptioribM mmbrisfklfctipferUi ccmpc articujo dc primatu Re-
gio,
Dlgmtas &Potcftas. 41$
g»o,de libra articulorum religioiiij compofito anno ij£i.& de li-
frro publicc licurgi.c. 5c libr > ordi.inii Epifcopos, Prefbyceros,&
D'i:oio*, Canoi • 7*. incer l/rlima^iftrorum offiria rcferunt dic
feftivo dif:t juIos fuos a.l ecjLfiam aiducere,catechifmum vcl am-
pliorcm /cl brjvi^re» publicaaurhoriracehadenus cdicum lacine
*uc \ngli:t' oro ca ku puerorum pu^ros cdorccc Si quis privatus
oflfirio rainiileri) fuerir, qjDJ ricibus Anglicanis conformars fe
ft9lit,tirJr) potedpueroserjiire, Ciirurgiaia auc m^dicinam cxer-
cerc abfquc fa:ulcatc conceiTa ab epifcopo. Sic adirus omnes occlu-
dunt, unde penculum rrtjtuunr. Rjfei:c author pcticioms ai Re«
fcinamfacultatemiftim non concedi luiimagiftris abfque pretio.
Cumcamen Alexandcr 3 Eoifcopo Winconienfi aliud praccepcrat.
9t'9bibui neinTareciatuapro licentia docendi cxigatur alijkid aut eti- P*£**t.
dtnpromittUur. Si quid\>cro poflea filutum fuerit >el promiflhmremit- DecretJth
tipromijfumficia er rtUitui appcUitione ceifinte filutumfiiens qubd tlt-**
Jcriptum tfi : Gratis accepiflis >gratis date. ChafTarmis in hunc titu-
lum air, hunctirulum e(fepa«cm tituli dc frmonia. Hienimpropt
*d fim^ni* erimcn accfdunt, aui a\>ara cupidttate a* kis ali.juid ' extor-
fttent,<jru adfiientiarumt bonorumaue difiiplintrxm cognitioncm aditum
pateficiunt 'r mumuntquts decet pottus pr*mi)S' e^ mrmmbuAadd^-
ctndtirn inVitari. De ecclcfiarum vnionc diximus pag. }o. Iudices ci-
vilesnon cognofcunt dc caufis mere ccclefiafticis nificiviiicer.nori
modoccclcfiaflico, & proinde cpifcopi aflifcntia non opus eft:
& cur cpifcopus magis quam ex ordine prefbyterorum delettus alr-
«juis alius ? Quod ad vlcimum & res ipla eft ab epifcopi munere a- &
iiena, & modus exigendi decimas & fubfiiia pignoribus captis.
Pcr cenfuras ccclefiafticas cxigere cft cenfuris abuti. Kuc ctiam rc*
fcrc Muckctus.quod exigunt quandoque a nonnullis iuramentum re- ^,
£fj primarns,&> iuramentum fidelititis infnt dieeccfisfiuas epifiopales. I-
tcm , quodex f^eciali aliqua ctufi iudaces ciViles redduni ccrtiore: de pcn-
Hfict\squi aHuraU/ha fuperflilione accedunt adnoflraficra aul 9bflinati
Hspemttiifefubducunt. Quomodocontra 6at teftaturindies aufhw
pontificiorum numerus.
lure municipali vt i ad rcfcriptum regium certiores
faccrccivilesiudicesdelcgicimisvcliHegitimisnata-
libus, 2 Item ccrtificarede de lcgitimis vel illegiti»
misnuptijs. 3 Regiumrefcriptum requireredcrt^*
rctico pertinaci antea condemnato, comburendo* ^j
4 Itcm reqairere rcfcriptum Regium pro carceii
mandando corpore illius, qui vltra 40 dies obftinat<^
anirao cxcommumcatus pcrfiftit.
rrimua^
424 Epifcoporum in Anglia
v Primum & fecundum habent ex eo, quod iudieant <3e caufis nu-
tri:noiiulibus,dc qaopoftea, Tertium pars cfl lcgis iUius quam
tulic Henricus 4. P:r antiquas eccle/tafliras huim regni ieges nemo h&-
rctic* prxtitatis qua* crimen efl. Itfe maieflatis contra diVinum i^ttmen
conVtnii poterat, nifictb iJRctyeflfcopo &* l>nherfo eiufiem protinrU-
clyo, O1 inde ab\uratustdr poftea dc inttgro comictus &* condemnatui
a clero eiufdem pr oVmcictln Jynodo gineralt : Sedflxtutum 1 .. Henr. 4.
cap. 1 5. authoritatem epifcopo Dixceftos htreticos condemmndt tribuit.
Quodg ante sfatutum iliudhteteticusj.icuixri brachio adcancremandum
commiilinon poterattdonerjzm.l xb iutajfj 6~ iacxndcm UliJUm ba-
rcfiji rjLipfui fuijfct. Sic vir illuftjis D. EJwardus Cqcus in Relati-
ftiL 2.3. bttura parte quinta. Epifcopus citabat, examinabat, iudicabar,
damnabat, Magiftratus vt carnifcx excqucbatur,imo Epiicopus re-
fcriptum regium requirebat ad comburendum antea condemna-
tutn,2cquomodoqucefo hoc agere potcrat abfque periculo irregu-
33 ?«3* laritacis- Tcrniciofcfl decipiunt qui exiflimxnt eos tantum howicidas effe
;.i3. * quimanibtt&bomimm occUunt zrnonpotins eos,per quorum confdium
O* frxude & exhortxtione homines extinguuntur. 2<(jm IttrLei (DorninZ
nequiquam propriis rmnibwt occiderunt ficut fcriptum ejl* T^obis n6n
licet interficere quen\uam. Sed tameniUis mors (Domini imputatur dicen-
De cenfuris tes crucifige, crucifige eum. Sware* multum fudat,vt Inquifitores tra-
&rp ' r( $ dentes reos mortis & de crimine convi&os brachio faeculari ab
Jj* '-J * omni irregularitatis periculo «ximat, fcd fruftra. Trimta omnium
Thomas jtrundeUinWicU)>iin9sUUcomburiofe)>iit>vt refert Godwj-.
nus in commentario de praefulibusAnglia^.Fuitille Epifcopus Can-
iuarienlls eiufdem Henrici 4. contemporaneus. Quod ad vitimum
attinet, hieordo fervatur. Siexcommunicatus perftiterit obftina^
tus 40 dies, defertur nomen ejus ad Cancellariam per epifcopura,
Provin Ith ? Lindvodius ait, quod adrogatum infertorum prceiatovum 7{ex non con*
tit defenten f*&>b ftribere pro captione excom.nunicatirum. Vndt Jialiquis excom*
excom cap ' ™Hnicattisfueritabinfemriepifiap$,l>tput* Decxno \>el Archidiacons
Prttere/' ^0C4^° re£>*<* *n*ieflatis fieri dehet per epifcopum. Nim inferiores efifi
vcrb PretU- c0^u nm P°l]unt inbocare brachium feculxre 9fedepiJcopi exequentur eo*
Hxum* vumfententixs , quodfi Bpifcopi hocfacere noluerint, cornpelli pojfunt pet
Aichiepifcopum. Cofinus tamen ait in Apologia ordinis procedcn*
di in curiis eccleftafticiSj alios hanc authoriratem in quibufdam ca-
fibushaberenempc CanctUarium Oxonknfem , cuftodemjpirituaiitatu
JedisVxcantis 3ojfi'ciakm &*licarium gcneralemepijcopi, ipfo in remotis
P*rt.i,pag. gginte. OportetexpreiTedicatur excommunicatumfuiiTe excora-
?• municatione maiori & quidem nominatim notv autcm mdefiniti
auc generaLiter Nec femper neceUe cft exprimi caufam excommu-
nicationis riifl in 10 crimmibus quorum mentio 5. Elizab. cap. ij#
aiin alijscriminibusecclefiafticis aut in caufis teftamentarijr, ma-
^nmonuiibus, de decimis &c. fat eft, (i dicacur propterjuam nuni-
iftfttm
Dignitas & Potcftas^ 41 5
feftamcontumaciamvdpropterfuammanifiefiamcontumadm in non
farendo ctrtis mandatis licitis fibifiattisy vdpropter manififtas offcnfiar
fuas. Deinde obtinctur rcfcriptum rcgium cx Canccilaria; curia
$>e excommunicato capiendo. Curnobrinuit Epifcopus fuum Signifi-
cakit, fi ncgligcntiorfucrit Vicccomes pcr Brevead candera Can-
ccllarijtcurumcitandus cft. Cum fignificaverit Epifcopus Can-
cclIari«Te\commiinicationem, non ooreftdeinceps excommunica-
tus cflc dGtor aut teftis in vlli* Curiis civilibus aut ecclcfiafticis.
Ciptus ec in carccrem conieftus non inde liberabirur, nifi prius
preftita cautione pignoratitia , fidejuiToria aut juratoria<fV parendo
maaJatis Ecchji* in forma )uris, & de fitisficiendo tam cfe contemptu
fttam de injurta Ectlefia iUata. Pracftita cautionc abfoluitur excom-
xnunicatus, & mandat Epifcopusvicccomiti, ut liberet e carcere.
Si abexcommunicationis fententia3ppcllaverar, eicmeadha?rear ,
e" carcere etiam liberabitur. Habent ut vides viliflima illa Oflrw
ciaiium, Canceilariorum, corniflariorum decreta & fenrentirs iata?
pro rcbus etiam vihiTimis auxitium brachii faecularis. In quodam
vetcri rcfl npto Rcgio dc excommunicato capiendo habentur harc
vcrba quod poicjtoA T{egia ficrofintla EaleRnm Juis querclis deejfe Ibii, f**X>
nondebct. Inaiio, Jura & hbertates Ecclfiisticas iUafi Voientcs in
omnibus o/JtrVari. Vbi originalis caufa excommunicationis
cft dehftum violans jura & libertatcs Ecclefiaj damno aut
iilara injuna , fatcor imc-lorari poteft auxihum brachii fascu-
laris & rtus cogi ad refarciendum damnum, & civilem fatif-
fa&ionem, vcl etiam fi jam excommunicatus interturbare velict
facra, auc vioiarc jura & hbertatcs Ecclefia?. Scd vhi ex deli&o vcl
conrumacja non damnum aut injuria inferjtut in ]ura &libertates
£cdc(ia?,fcd folummodo fcandalum orirur, nefcio an ullusimplo-
tato brachii faecuiaris auxiiio cogeodus fir ad fatisfa&ionem quarn
vocant pcenitcntialem. Nam ut Ecclefia in ie non habet vim co-
aftivam fic ncc pcr obliquum uti debct ad cxtorquendum coa£hs
& proindc fiftas exomologefeis. Ksc falvo aliorum judicio difta
a mcaccipiat leftor&doncc meliora edoftus fuero.DicitCcfinus
hoc Reilnptum Regiumdcexccmmunicatocapiendo & carceri
commiccendo effe peculiavein Ecclefiae Anglicanae libertaterrv.ncn
communem,quoci iciar3aliis Ecdefiis. Ad caput iftud de jurc Mu-
nicipali refert Mucketus, adreficti[>tumr».gium cr/tiores fictre jndicts Ibidtpacr.t
cibiUs non mcdo delcgitimts aciltegitims nupttis &* ?iatalibus,{ed ctiam
de excommunicatis er inalus caujis Eukfiafticis , aunum aliauando in
curns livUibus efit iucidens cvgnitio, rationc temporaiium caufirum,qua-
>um funtappenJites. Quadam Qfegis LrcbU a ciliisbus cjns curiis ma-
nantii pro beneficiis legitime pYcefentato reftituendis , perfinis EccUficf-
iuis nuUumbabtnlibus fisctilare feudum \udkio <i\>tti attandoaue (ijlen-
disstxeani.
I i i iure
42.6 Epifcoporucn in Anglia
Iure municipali&confirmatur Ecclefiaftico ut lDe»
funftorum tcftamcnta prcbari & infinuari faccre
2 ab intcftatodtccdentium bonaproximo agnato
vcl cognato adminiftrandaconcedtre. 3 Bonaca-
duca (cum nuUiis hsereditatem adire vclitj tuto cu-
ftodienda & colligcnda mandare. 4 Rationes admi-
nifttationis hujufmodi rcddi facere , earquc vel ap-
probarcvelrejicere, proutjuspoftulaverit.
Eadem habet Mucketus ; tertium fic , $om caduca (cumnuQus
h*reditdtem adire Velit) mmdmt ttttq cufl.idienda <? colligenda , doncc
fecunaum juris prdtfcriptum diflribuantur. Caufa: teftaiTuntariac funt
natura fuaciviles , abufive tantum dtcuruur E:cleGafticae, & pro-
inde abulive referuntur ad jurifdi&ionem ordinariam Eptfcopo-
rum, cum ne delegataquiclem jurifdi&ione res teftarncntanas tra~
&are debeant.D- jurtfdi&ione civili in genere fupra diximus & de
caufis teftamentanis in fpecie, pag.7*.
lurc Ecclefiaftico & cjnfirmatur jure municipali ut
1 conferre beneficia aJ praefentationcm aliorum.
2 Inftitutosinducendos mandare. 3 Beneficiorum
vacantium fru&us fub tuto fequeftroad ufum pro-
ximifuccefToris colligendos & cuftodiendos man-
dare. 4 Congruam portionem Vicario aflignare.
$ Literas dimiflforias vel tcftimoniales concederc.
6 Qoplibet tricnnio Dioecefin vifitarc & inquirerc.
li ehtuf Xnterbsneficiicollationem &ad illud inftitutionem,^f tantunt
itptiittpax.dftrwto quidam Cmonunt periti flatuerunt; \>tb*c fit concejfio Eccle*
i iK. ' fi&icl beneficii (imttataf nempe Clerico a patrono nominato &* obltto :
* $Ua Ubera, clerico cui ipfe EpifcopM Voluerit. De collatione , inftitu-
fbi4em0 tionc,induc>ione alio loco plura dt&uri (umus. Torro e\uf<ltm \uris
Ecckfitflici)»i% admittunt rejignttiones beneftciorum,quorum Vacantiunt
fruftts ,/ubtuto flqueflro ad\>fum proximi fuccejjoris colligendos o*
P'tft9diendos mandmt ; fed verba 3 membri funt magis generaiia.
Affertor polettia; Chriftian* referc Epifcopumeo nomine quo (ibi
vendicat , quod (It cuftos Ecclcfiatum, vacante Ecclefia , ftatim
mittere literas fequeflrattanis ad fequeftrandum frutluA in Vfumproxi-
tniincumbentis, quem pro cura adbibita adconJerVandumfru&us mipfms
Vfum oportet folbere 1 1 pUts minus affes pro literis fequeflrationis , &
Untmdem pn iiterfs auat dicunt ^Uxationis 9 friufquam realem
fojp£iontm
Dignitas & Poteftas. 427
pojfefftcne oUimrepottt it,& prttcrea 3 aut 4 dcnarios Apparitoriinfin-
guU miltarta. Vndefit injutixfatnmo, quistatuto 15 Edw. 3, eft Do"
minus W adbocatm bem/icii <s- proinde qua diu \>acat, pcncs eum cufto-
dis &* poffejfioitlius ej]e dcbet. Quaruim ut alia omnia fibi ioli
vendicac Bpifcopus. Dc portionc ipfa dcfinienda (lc ftatuit Stc- prrWwf
phanusCamuancnfis m Concilio Cantuaricnfi. Statuimu4lti>ua- Unde\codt
rio perpetuo adwimu redditus qutnque marcatum ajfigmtur, qui fcilicct at offaioVi-
tro quinque nurcis foltt dariadfirmam nifi fortem $llis parttbus Wai- carll ca
JLe fit m quibus proptcrtcnuitatcm EccleJUntm minori fttpcndto Ucarii Staiuimu;,
funt contenti. TroVtdtat quoquc Dieecefintu Epifcopus fenfiia EccLfi*
facultate )>trum licartus omra Eccitfi.Jlica fubtre debeat aut perfona :
1 Re&or, thc Parfon , an adea fimuidebeat conferrc, \trique proVifi
Umtn quod \Archidiacontvs loci fi\>eab illis autaltcro eorum debcat pro-
turari )>na tantum procurationefii contentus. In definienda igitur por- £;* ,
tionc congrua Vicario pcnfandafunt onera & facuhates Eccleil*. ^^
Hzc Jumma nempc quinque marcarum,^^ ad babentescuram ani- q *'
marum eiUm licct foium fuerint licattt tvmporaki Ytdtluei prtjbyteri **J3mam* >
: fub reUortbus Vd Vicarit Tarociialcs limttata fuit ad fex marcbas . de-
> ntum Vcrofub Simone fiubduty Archicpifccpo Cantuarienfi extenfa fuit
\ etiam quo adtalcs licarios ttttiporatts ad 0U0 marctu beiaiias ad quatuor
1 maras cum cibonis , ficut de pr<eJic~iu patet (r legitur infra de ceitbrati
' Wjj' c.ejfcnatx. Vndeji in Ucatits temporaiibus confiderata temporum
qualiute bxc fiimma a quinque niarcis ad oclo matcas ftt augmentata <s*
1 nibilominus UA faiano ipy faccrdctcs non contcntanturin pluribtu iocis
■ bu aiebus nifiduem ad minui marcas pro falario acceperint, multo ma-
luigttur uppati$ quod tfta fumma fi quinque tnarcarumnon erilhodie
Jujficiens Ult Vicuno ptrpctuo de quo bic toquitur maxi.ie attentis &
tonfiheratu omrdus eift qua? fnnt incumbcnttbtu rafione rfidcnt*e fcfe
' puta bofpttalitatis Zrc. Tcitium igitur quod pcnfandum at j.i dcfi- &>a!r***ut
nienda portione congruaeil temporis circumftantia. Vicatios au~ "ptraUU.m
\ tem perpctuos hahent Mcnacbi UiCanonici: quititufii\ei prtfbcndu ^ecrttsl tit.
\ annexas babent parocbiales Ecchfias & bis licariis ajftgturi debtt p*rs re- dc °fficio r*
dituum aut proientuum , notnme poriionu congrucntis fi^e f*f& «>i <a*li-
ns*"& w* inCaAwT^*. De quuuo fic Muckctus, Ltteras {bitnijhii.is *
ceu teftimoniaUs concedunf mtkndit infacru ordinibus, VeJjjam initia- * Ll'
tis ad animarr.tr. clcram admittendu ab alterius fiiceccfi} Epijcopo. Si
Mimflri Cr Curati cx \na Qiecefc in atteram tranfierint, nequaquam a i
cnram )>Uam exercendam atlmittentur , nifi Epifcopi cy* iDtceccJeos +nde
adlfcnerint , Vciloci ordinartilittcris tefitmonialibus de ipfirum bohejid
[ eon)>crfationetfuJJieientiat conformitate ad Ecclefiafticai rcgni ^^J/.j-
nileges f)am rcm acu tctigit) munitiacceffcrint. Hic Cauon
canoncm xi quidicitur sfpoftoioruM, l\on rccipitndus- ji , opud, aiis,.i
fnc cr.mmendatittu litteris receptus fuerit. Huic enim Canoni
)i;ie jacfQ. canon* tit . 3 . boc ScbouonftbjU it. C
Iii t (Un:i4
Vi.
4i§ Epifcoporum in Anglia
tt%ri. cdp. fomi(it£
Qu %uanta. pojfunt conccdcre
pfdVfft . tit. dttitU fic ditt* onia continent teftimonhm fi)>t c omwtndatUnem de lita
d Cleric.pe- honeftatt &* moribws ordimndorum. Hd tamen llttra* dicuntur aiuxs
de audrum forma htbctur 73 diftintt* ptr totum (r has non
onccdcrc infiriorcs Epifcopis tnifi ' koc habeant de confuetudint
fibe prililegio : £r hoc <c,1imo Vtrum ouo ad or dines fufcificndos ; fecus
quo ad recipiendum huyfnodi clericum ad diVma in ordimbus fujceptist
dum tamen ipf aui has titertts commcndititiat conccdit notus fit Cr per-
fom credibilis, 2S^<mnon fblus Epifopus fid auicunoue bonus Tralatm
tales literas comhieadititias concedere poteft ^mtffniit dicuntur per
quxs aliauif dtmittitur a \urifdiliiont fVue poteftHe praUtifuu & dicun^
tur quandoauc licentialet quoniam Viddicet lirentit datur ad aliquidfaci.
tndum Uputtordines abalieno Epifcopo fujcipimdos. Has titcrasad or*
dines nonpoteft concedere pralitus non excmplus inferior Epifcopo> nifi
fibihoc competentde confuetndine prafiripta. Chafianaeus ait confti-
tutum pridem clericos qui de fuiscivitatibus quacunque de caufa
J* titulumde profifcifcuntur Epifcoporum litevis debere muniri, nequc alias rc-
Clericu pc- cxpi pofleab extraneis EpifcopU.Ha; litcrse Grscis di&ae ^/*«/*m
i<£rinis, vsxtx** quiaconciliant animum ejus ad quem fcribuntur, Latinis
commendatitiae item formarae & dimiiTorix. Has tamen a com-
mendatitiis aliqua ratione dicit feparare Cuiacium. Ordinem ip-
fum probamus , fed quod ab Epifcopo pendeat, & illius ftet ca-
dacve arbitrio,damnamus; qua autem fide dignse finr eorum licera?
viimiiTorialcs, norunt Ecclefia; Anglicanae. De membro fexto fta-
timvidebimus. Addit Muckctus , Dant iictntiam collocandi fidik
$)e poJif , fa Ecclcfia, dirutnd* Vtttris fabricx* Ecckftt &* no)>£ cxtrutnde ,cx hu*
MS*!*1, mandi cadabcr & alio tranffertndi : njfignant 7(eclori Ecclefia? morba
itaimpedito, W muntri fuo fuptrtfft non pojfit,coad\utorm ad explen-
dum c\ui ojficiuntr Solusomnia.
Pars pra?cipua voluntariat jurifdi&ionis cfl quolibet
triennio Dioecelin vifitare& inquirere pcr Oecono.
mos aut per teftcs Synodales de exceffibus & defe.
fcdibus vel ipfius miniftri vel Oeconomorura ipfo-
rum, vcl reliquorum Parochianorum*
Ipfius Miniftri quatenus minifter , aut quilibet alius.
Qijatenus minifter vel refpedu publica? Ivx funfti*
onis idque vel committendo quod non oportuit, vel
omittendo quod debuit , ve! refpeftu vita» privatar»
Quia plurima tolerwtur in laicis qua? miniftros de-
i deccnt»
Occo»
Dignitas &Foteftas. 4Z^
Oeconomorum ipforumidquefccundum eoruramu-
nus vel in Ecclcfia five templo vel cxtra.
R eliquorum Paiochianorum> vel quatenus erga pecu-
liarem habcntcs aliquam fun&ionem vel quatenus
ergaalios quoflibet Chriftianos delinquentes.
Quatcnus erga peculiarem habentes aliquam funflio-
nem , ut mcdicos, chirurgos, Iudimagiftros, Obfte-
trices,idquc fi exerceant vel non probati vcl admini.
ftrenc Sortilegium, aut aliquid fupcrftitiofum,Hof-
pitaliumcuftodes, ubi cx ipforum fundationc vel
ipfc Epifcopus vifitator ftatuitur aut nullus alius
omnino*
Qjjatcnus erga alios quoflibet Chriftianos dclinquen-
tes,in caufis velcontrapictatem, Iuftitiam, autSo-
brictatem.
Contra pictatcm, oualis cft Blafphemiain ipfum De-
um Contumcliofi , aut Iurantis per Nomcn Dei
temcrc veluti nonin judicio, juftitia,vcritatc, Pcr
alia quam per nomen ipfius idque vel per creaturas ,
Idola aut fi<5titia qusevis; autblafphemiainfacram
fcripturam, idquevcl authoritatem ejus minuendo
vclprofane eam ufurpando: Idololatria, Superfti-
rio, Sortilegium modo hujufmodi fit quod lcgibus
civilibus regni vel non omnino coerceatur, vel ipfa-
rum legum difpofitionc Ecclefiafticis cenfuris etiam
fubjicitur , La?fio fidei coram Ecclefiaftico judice ,
privato alicui voluntariepraeftitse, Hserefis, Error
contra auiculos rcligionis cdkos in naturali Syno-
do habita ij6* & rcgia authoritate confirmatos,
5chifma,Convcnticula iUicita^Abfentra a divinis in
propriaparochiacelebratisdiebus dominicis, feftis,
abi legitinvum non fubeft impedimentum , Abfcn-
tisillcgttimaafacra? coenx pcrceptione, qua? ter
lii $ quotanni*
^0 Epifcoporum in Anglia
quotannisad minimum percipicnda prjcipitur.
Contra juftitiam qualis eft circa caufcm aliqurm Fc
clefiafticam calumnia, contumelia, convitium, Si-
moniacus ambitus vel in confequcndo facro Ordine
five graduaut Bcneficio, Ufuia vltra ratam 10 in
centenispcrannum,Tcmerariaadminiftratiobono-
jumdcfundi, fubornatioperjurij,Talfum circa ali-
quem adum Ecckfiafticum commiftum , Con.
tcmptus erga miniftrum, Detcntio Lcgatorum ad
vfum vel pauperum vel quemlibct alium pium dtfli-
natorumant bonorum debitorumad publicosvfus
Ecclefi^ Adminiflrationis rationcm ncn referre,
Dilapidationes Ecclcfiafticorum Bonorum edifi-
ciorum.
Contra fobrietatem qualis eft Incontincntia qrjvis,. j
Eaque eft vel inceftus cum confanguinea ant;fBni
intraquartum gradum exclufive fivc juxtaiuirc ci«
vilis computarioncm vel Adulterium um /ccun-
dum jus civilc cum aliena \^ot violatur3qusm cano.
nicum vbi maritus etiam cum foluta mcecbatur,
velStuprum cumvidua coirumpitur,veI Fornica-
tio, cum folutus folutam violat, Spurci fermones
Sollicitatio aliena: pudicitij,Ebrietas, Matrimoni.
um clandeftinum vel ratione Confenfus Paren*
tum vel Tutorum non adhibiti aut loci privari, aut
Teftium vltra duos non adhibitorum, aut Trinun-
dinsedcnunciationis, five Bannorum editionis non
adhibita?pertres dies vtilcs vidclicct Dominicalcs
vel feftos alios.
Addam ex Mucketo plura rapira de quibus inquirirur, alia ctiam
plenioraerplanioraexcodem dabo. Exploratio de exceflibuset
cVrV&ibtisminiftrorum vcrbi eft, an iugtter & fineere eVavfciium
umtionentut ,religiofc Cr rrterentcr admmiffrent faeramcnta, dixifTct
fopet&uiofe, mUntutem & rudionm pkbcm ihCatubiftno inftrttent,
quod
Dignitas & Potcfhs. i j i
quoJ rarum nifi pr^parando ad confirmationem epifcopalera»
4t*"-)ttntet ftdulo Hftent, more quemmfra videbimus, Utampii &•
/firii mftftuant, Cci\icctt\te/timentis gr iVttati fiuae confintaneis tnduan*
tur r retiqm fxciant & tcclifUt canonibiu pr<tfiriptay de quibus fuis
locis viiemus. Dc dcliltu Oeconomorum\>trumin\>igiknty\>t omnct
farocbiani cclefits ftas diebits dominicti debite ficquntent > <tdes
facrjt tbfjfordi/ui ab.tfituti ceu o/iitrijs munde c*nfer\>enturtpecunia-
rum ,i ft in tccleft.t \ftum crpenfiirum ntioncm fidslttcr reddant,
in mortt b tmmnm inj'tirant dr fcandihfos ordtmrio bti in anno dcnun-
tiint,acalitfuimnnera fincerc peragmt. <De dcliiiis ludimagiftrorum
anfitot dftimhs catccbifin^m pubiica autboritate bunc tnfinem Latine
O* /fnglice impre/fm edoceant, ad ecclcfttm facro quolibet ey feftihe
dieadiuwtt^ curent \>t ibift auiete &* modefie gerant , qttid ex conciont
quotii haberi contigerit didicerint, prctkgant fiuis dificipulis altamgranp»
m ttiam quam qittt publtca autbmtate fuerit approbata. Tofterior tnqui-
fitii dccrratis aunum Ubct Cbrifthnornm tff. Et primo an delinquant
inpietttem per Ui/pbemitm, quct eft in ipftm Deum Cr facram ftriptu-
ram \>cl Detftnchs cowtititm aut m dedUtnm Jemeraria iuramenta, &c*
iJohlitriim concedentem creaturat bonorem dtbttum creatori, fuper-
fiitionem tribucntem certis rtbus Grbsrbornm aut geftuum obftrVatU
Qittbui effittni jui neattt rationihtvs pbyftcti ant politi ir neque <Dei \>crbo
nttuntur : an per fottihginm,da\>inationes, incantitiones, \>cneficia iegi-
\ busrcgniciVtlibn&noncoercita; Sepultorumin faaatti locti exhumath*
j nes, aut ipfbrum foul brorum Vt^tationes : periurium fi\>e U/tonem fidei
I coramhdice eclefiafti o, \>eipri\>ato alicui in caufis ecclefuftrti prtfiitdt
an pcr bjreifn, 's*c. fibifimta aut con\>enticult itlicita ad fihifimata tenm
dentia,abfintiam,(^c. anpcr contemptum bapttfini, quem Miftreanck
appe&tmut, dtiationem baptifni in articuh mortis'x contemptum confir.
tmtionis eptficopalis; facriligium quando nonefi fitonia, negligentiam {fi
: patrcs aut mttreftmiHas fint) in non mittendis liberis <$* fiimulis fuis di-
tbtU dominicis & fifttsyVt a miniftris in Catecbifino erudiantnr donec
I eundem perdtdicerint, contemptum &*de/idiam,fili!>eri <$* famulikpa*
i tribua & nutribus fvntliis mijfi adeccleft(tm)>t itlic catecbi^enturttem»
• foreconftituto noncompareant : anper incuriamin non fiibferbiendo cla*
raVoce mini trc confiffionem orationem dominicam, Grjymbolum (cor*
pore tuncereEio) rtcitantu m non fub\icienlo refitonft qtutin kbro com*
munxumprecumprjtcipiuntur^noninclimndo genua quando confiffio ,
• litmit, T reliquai preces recitantur, nomtn 2) tmini-Ufu auoties inter di-
Una inciderit , non congrua &* bftmili re\>erentit exciptendo, in capitc
'• yttsndo dtVtna celebrantur jcontegendo, nifi ex infirmitatis caufa contega*
i tur vtleolo autrica\ an per immodertos geftM m tcmyh, oban^ulationet^
'• pulfitioncs campanarum, rifumt gtrritum, quemVts ftrepitnm ttmbon
dvinnt cuittts cum quoquo modo perturbznlem; demnm qufiun% inalijs
rtbiU tanctcmjoris occapaxiones ouamin \nrbo dili&entcr audmdo , &•
pmibn* >
.
4!* Epifcoporum in AngKa
frecilws cteYole effundendir : an perUnditiontm eduiionm a cdp}cnilui
& tabetnati\s, W quonmlis ab iUis recepttontm infuas ccuponas &• ta-
bernas : otiofas amtutatwnes in camttertjs & pottkitm ecclcfiarum
tuandofacrafiunt; temerariam Cr viiojtm ratiocmalimem de fcripturit
O- rcbwsfacrts \\rofanationem dierumficrorum & dommicatuminpub^
iicis nundinis &■ mcrcatibm cetebrandts ,ferlitibu6 Cr mcnuatibut operi-
busfatitndis,offcmisVtnditioM Gr empttoni difiinatis aperitndis : m
perconUtia aut contumelias inrcgm.tn ccckfiafi%ium,titutgi&m,ritu/sfa~
cros,formam otdinandtin Ecclejia tsingluana\ communcm lil^vfum &•
confnetndinem cum cxccmmunicatii dum in Ultsfunt\ Cr prtfintiamin
cohonefianda eorum cum mortui fuerint ftpultura. S)tnique anper prt-
fbanationem retum diUnis ifibu* dicatarum Ufacri caticis ,fuggtfiiy pa-
tinat,mcnfie eucharifika*,baptifierij , & inparticuUri per ptophanatiomm
tempiiaut camitcri), qudfitpugnistwcis, iuHorum Uoltntus (quaslulgo
dictmus ArreflsJ ludisfcenicis , fptUaculis, conUl>i]s,trtpudiis,Ufitati-
onibus mititum, mercium benditionibus, Gr aii\s negotijsfiei utaribuA. $e«
eundo inquifitio fit an dclinquant injufiitiam per calumuiam feu mends-
teminfamdtionem,fceneratiomm,contumeIum quamalum culpoc , con*
Vitium quo malutn pcen<e aiicui objiciturin caufia aliqua Eccieficfitca ,
tnper Simoniacum ambitum , & in eo mterceffum^ ad facrum ordimm
bel bencficium confiquendum ; tcmerariam adminifirationem bonorum
eUfuncli , per\urium infpiritualibus caufis O* curns Ecclefiafiuis , fub-
srnationem peryurtiin etfdetn , crimtn faifi circaatiquem actum Icciefiaf-
ticum {btinliteris \>t loquuntur tcfiimenialibus, (r ficranmordmatio-
nutn & infiitutionum infirumtntts) conmifjum, an per contemptum
ergaVerbimtntfirum, lietentas manusei injuimdo, quibttfiunque r*r
lumniis> contumeliis, &> conVttiis eum itnpeitndo , fotum diffiajotum
mter maritum Gr Vxorem, patrem fs* fiiium aut qucfyisaiies , detentw-
nem legatorum adlfum pauperum, Vei qutmtibet atmm pium ifum defii-
natorum aut detenttonem bonotum ad pullicos ifius Eicltfi* dtfiinatom
ttim, dilapidationcm Ecclefiafiicorum bonorttm & afdificiorum, deftclum
Menfittum in Ecclefia Vt ttbrorumfacrorum, bapttfierii, menfeefacnctcU
peUsfirtcA )>el alterins materiic deccrapto ea ccntcgtnda^ciflte adclemo-
fynarum cufiodiam , pulpiti &c, denique an per defeBum commoctinh
toris (p ornatusin hts onmilvs qua patocbianorum expemfis funt com-
faranda. Ttt tio quaritur an dciinquunt infohietatem ber inceslum cum
fonfinguinea UL ajfiniinfra gtadut Lt\it. \-j . prohibttos , adutterium
<?'c. Jpurcosfimones, cantikntu rithmos amuftcisVel atiis recttatos ,
knocimum & fotltcitationetn aiiena pudicitia?,ebritatem ; anpermatr$m
rnonium snitttn ante atatcm Ecclcfi* canonibus confiautam , mmpt
fuando mdi esl infra annum i^fcemhta uC^ privfquam contrahentes ■
rudimenta religtcnis didicctmt , matthnonium clandifiinuni Vtt rationt
tonftnfu& panntum aut tutotu non adhibtti, ttfihim Vltra duos non ad-
bibitcruw, trinundin* demmciaiionis n&nadhtbitaper tres dits t)on.i»i-
cales
Dignitas & Poteflas. 43 j
CdUs \e1fifto r, kmporis Cr Hoci fi non in parocbi i li Bcclefr* mconf t cU
igngrcgitionis, intct btttai ofhum & Huodecimam f-Unni^ctur, Pof-
fcnr & plura cnumcan quar habentur in articulis, dc quibus inqui-
rebatur in Diceccfi Gloceftrenfi St Bnftolienfi anno 1 594 Londi-
ncnfianno 1 589 6c anno j£ji Wintonienfianno 1603. Sciendum
eft pnmum non omnia deli&a canonica fupra enumerata cfie aut
ill articulis illis. Sunt multo plura,quaead junfdi&ionem Ecck-
fiafticam fpc&anr, urfurtum , homiciJium, Sodomia, poiygamia
&c. Nam licei de lis judicet M.igiftratus, nihil prohibct Ec-
clcfiam etiam fuofungi officio pranertim cefTanteaut rcmuccnre
Magifttttu. Nam quandiu magiftracus non procedit ad pcenam
mortis,exilu,relegationis,aut fimilem poenam quae impediat Kiim,
nc coram fc-naru Ecclcfiaftico comparear, debet rcus cenfuris Ec-
clefiafticis caftigari,&ad veram refipifcentiam,fi fieri poiTu,rcvo-
cari Idem dch&um poteft efTe utriufque fori , civilis ncmpe 6c
Ecclcfiafticiobjccvt.um,nectamen unum detrahct jurifdi&ioni al-
terius.E*.fi fur in toro civihcogatur ad reftitucndurn quadruplum
non tamcn abfquc cxplorata refipifcencia admittepdus ad iacra-
mentorum pcrccptioncm, fed ejiciendus donec refipuerir, ne Ec»
clefia fiat fpclunca furum cklacronum. Diftin&iodch&oiu inEc*
clefiaftica & Laicatfficit,etiam ut neghgentiorcs finc magiftratus
in caftigandis quibufdam crimnubus.quaj lege divina capitaha cfle
debebant, ut aculteru , incantationum ckc. Enumcrantur hic
quacdam deli&a dequibus raro aut nunquam formantur arriculi
ad ceconomorum informationc,& oftenditur in fupradi&is poti-
usquod fi.it hasccmnia Ecckfiae jurifdi&ionifubJL&a.quam auod
dens omnibus inquirant invifitationibusfuis Epifeopi.Plurcs aut
pauciorcspro ipforumarbitrio formanturarticulidedehcbs, quac
ab oecconomis 6c tcftibus Synociahbus detegenda funt 6e denou»
cianda. prouc pacet ex collationearticulorum in vifuationedioe--
ccfii Gljccftrenfis,Londinenfis,Wintonienfis, quorum fupra mc*
mini. Arriculosformanr plcrofque dc delidis contra canoncsde
coformirace, ut dercganc & denuntient ,fi mimfter celebravcrit fa*
cram ccenam abfque genunV-xione, bapcizaveritabfque figno cru-
cis, rnutec aut omittat qutd in hbro prccum publicarum, dum ce-
Iebratdivina, num recitant litaniam diebus Mtrcurii 6c Veneris ,
num inter hcuigixpubltcxcelcbrationem Superpclliciisurantur ,
num dicbus Dominicis temporedivinorum fcftos , vigilias , dies
carnifpnviales in fcqucntcm feptimanam rncidenccs populo de*
nunciant , num excommunicatos aut abfolutos iti ipforum curns
denunciarit, num io pubhcis precibus memorcromnes tirulos
pniuipis. Num admifcnc ad facram ccenam excommunicatum
immcmoinipforumcurus, num preceturpro Archiepiicopis 8c
K k k Epikopis^
4! 4 Epifcoporum In AngKa
epifcopis , num Rneationum diebus perapraverit limites Pa«
rcecice&canravcrit Pfalmos 103 & to+cum iurTh^iis, lerania, fic
homiiia pra:fcriptisinhu:ic ufurn r!e quibus ommhus& plenfo^ue
aliis videbimus infrain oflkio Prcfb>terorum &: Diaconorum.
ltem fi cx populo aliquis diebus Dominicis rckcta parcecia ubi
eft mutus & mifer Curid profc&ui fuerit in aliam parceciam audi-
turus conci ^narorcm, C\ non ftibfervicrir clara voce miniftrocon-
fc(Iioncnr%oran"oncm Dominicam, c\r fymbolum(corporc tunc c-
recio)reciranti, ^011 fubjicicndo rcfponfa qiuu \n hbro comrauni-
uoi prcum pr«rcjpiuntur>fi non rnclinarit genua, quando con fefTio,
litania,& reliqux prccesrecenfenrur, fi nomen Domini Icfu, quo-
ties intcr divina incicierir, non congrua cc hutrnti rcvercntia exce.
pcrit, fi dies feftos opcribus mrmualibus & fervilibus aut apertis
tabernis prophanarit, an prophanarit ccemit:num, 2:1 conviiia aut
contumdias cfFutiverit in regimen eccLfiafticum, liturgiam, litus
fu.:ros> formam crdinandi m Ecclefia Anghca:;a,an ineat Co ieta-
rem cum cxcommuuicatis in ipforum curijs, ah non communica-
rit geniculans. Denique in quacunque re felaefos fore exiftimanr,
aut Hierarch \x fuae dignitatem imminui, de ea diligenter inquiri
volunt. Adulrerij, & inccftus,aut fcortationis & fimilium delict,e>-
rum reos etiam, fateor, detegendos curant., & quidem ferib, non
tamen fincere, nerape vt citentur, oC res clam tranfigatur ad-
hibita qrtandoque ' pro forma purgatione canonica,aut com«
mutata pcenitentia, nam ad publicam & folennem paenitcn-
tiam raro adiguntur. Quod ad blafphemiam in Dcum, in
fcripturam,prophanationem iubbathi,fimoniam, & alia mult3, di-
L-Mwdnif, c*s cauk tantumfupracnumenta funt. GraViorapccata }>lI omnint
*lfmU non wftigttotur, W bUfibemia, yfura, ebrietaSy*rc. Vej leViufiute ut pu-
ta todiceltnea aut linteo )>etamme W adutteriumyJcortatio & nuee nvnJUnt
bera deiic~ia,1>tfi quii non fuerit conformis ritibu* pontifici\sy J* non
comparuerit ad ftbilum cancelliri) officialis &* id genut bominumyqu$
nuUam habent citandi autboritatem ,fil>eriics coerceretur^ nonfiolum tx*
tommunicatione,fiJJ>enfione,depri)>atione,atque ati)s Jpiritu libtis, qun$
dictnt coercitionibmftd etiam cxiiio tcarcere \opprobrt\s>diclwy , Crc. V-
bi raagis grafTatur fimonia,vbi magis execrandae blafphemt in De-
um, vbimaior prophanatiofcripturarum quam etiam in concio-
nibus publicisformahftarum^prsefcrtim in AuIa.Et epifcopis cor-
rj~ di aut curae cft fcilicet fandhficauo dtei dominica? , fftj cum mfiric-
fv"er **{- ' tioremiUita obftr\>ationem , hterfue Semtus parUmcntijuyoiur & infi-
**/**" rior conjenftffet 17 Eli%abetb*>rcIuctatHm efi a nuttis migis quam E-
£b $i n* Pfi°W f* ^km autbores fuerunt, ne fygiwt tegem de ea refcrret,
v'* PorTem addere Sc recenriora dc eadcm re cxempla. Si fi>igula qux
** ''* fupraenumerarafunt pcrcurrcr^m, viderct 1 cV">r non alitef hic
rccenicd dclida^uam auu4 CAnonillas &Summi(las ^tificios y bi
plciiiof
l
Dignitas & Potertas. ^ <
ptcntorcir enumeraeie, ad oftentatione nempc, cV fucG. Duofunc
gencra deli&orum quz non ncgligunr, nempe qua: Hierarchiam
mr,aut rcliquias papatus violinc vel qu*E lucrum fibi & curijs p n,,- j
iffcruni. Sedcumhatcconftit'.tioy inquic Lindvodius, nibiltucri m dc VIU
nalis importarctalestw burfit prtlatotum, paucifunt Vel nutti att% -L^.a^
€im cxcquantrr, cum tamen & communiter pr*Uti circa v!>fir\>.i7:- -. cdJyt
tiam liUrum conftitutionum multum inVtgiient, quaium pratextu pana dert(4ij '
glLjiue perutoitri.e afubdiii* ieVaripojfunt,prffut ali/ts mtatur in confii- ¥efyt Vf--
.-. Inindicelic habet, Vgilire n§n curJnri prfldti ^
estVt o'firVentur Uatuta nuUamViilitatem burfilem mdueentid.
0c Cencvcttfiunvdifciplina contra teftimonium prarbct Bodinus
in Methodo hiftor. Qttorum ittud, \nquitJauJaBiieefttfijttidvfpiam
gentium,quad%renpublicam efficit,finonopibu& Gr imperi) magnitu-
ycerte vittute ac tietateflorevtem : ilta nempc Tontipcum cenfitra, auM
maiusaut diVtniui cogitari pctuit adcoercendas hominum lupidita-
:r ea Vttia qu<e legibui bumanis (sr judici)! emendari nxtlo modo pofi
men coercitio ad Cbrifli normam dirigitur, Lttenter primum
& amie dcindt pauio accrbins, tunc mfi pareaifi<?uitur interditfiofitcro-
cjficax, interdtclionem animaJverfio Magiftratus. Ita fit
VI 4h* Lgilus n-ifauam vindicctntur^iUic fineVi actumuitu ccerceantur.
Igir r k -dla mer. trsria , nuUa ebrit tates, nuUtefxtattoneSy nuHi mtndici,
v \ fli otiofiin ilia ci\ itate reperiuntur .
H*'£2 i capira dc ejuibus iuxta Canor.es fuos vifiraro-
re^epifceri in triennahbus Dicecefeon fuarnm viflrarionibus jrifxi.
tuunt exploratunem, jam vidcnJum quo ordine progrediuntur,
Vt" ilia fi fuerinr contra Canones perpetrata, derepunt nut quibus
ijsejrquirunt. f-imum Epfoptti pcrfiuafirtptsfer>ificjt omnx- jWirfcrt .df
iftris, Oeconon\H 9teflihut Synodatibtatrium ^elnuatuor^oLp.ixs»
im Diaccfis plurti (Decmatuicample&tns adeo amtlt
eftvt omncs omntutn (Decanatuum miniHri, oeconomi, JynoAJes teftet
czmmodelnj bce Cr* fimtd inttrejjl nt jue.tnt) Vtftatuto die Whoram
atiqua piinian. •■ Dicanstuum aclefia compareant Cum autem
tempore Gr hco in-ivJu epifcop.us cumfuo cancelUrio ceu Vicarzo O" jir-
chdUccnofuo ajjiftailibus t;c niiquiad comparendW moniti conVtnerint
f-rft cffufiii ajiUa i - tT concionem ab ipfi Eptfcopo aut exaci-
tito \ quaiiiformalifta ille qui m Vihrntio---
. ;ani Dunclmcnlis D;ceccf:cs, dixcrat Papam eiTc Iegirimum
Pelri fuccciTo de inutnis baftoris ia £?tgcm Gr* grcgis in pa-
llorem cfficiy ov, m s coram epifiopo m emmcntii ri ca u ft dtttthfe
fiftunt. Tum EprftopM bnVi commemorat Qtcemmh &*teftibto Sy*
■ Animfintprfcipuidefc&nsCj-qu* oinuns qui^n tkligifr
io C fidciittr operam fiuam lutoare.qnam arcinmfit caraiii
. ccnfiitntift Vmculnm.fi, Lnne iLudj^ramentum quoficro codice m$°
tsu aj)f>rttxnfi Cr QrtdeojcuUtefanftifionfaitftunauainlDeum cc \
Kkk j tkui
4.$ $ Epifcoporum in AngTia
tinui pr* oculh bxbentes abftue odiofa)>ore,fl>e, metu, omntine pra\>o
affittu cum ardenti^elo ad promo)>endum pietatem,{d\x\fct ad cxplcn-
dam fitim curiar) (r tmpietatem extirpandam , dixiiTet finccritatera
& puntatem religionis extermmandam , omnes infra fuas pnreciat
delittorumfupraenumeratorumyi\on nifi in articulis ipfis oblatis di-
geftorum, aut fitti Mdtntta, Vel probabilikui induijs, 6r Vebemcnti
fujpi ione aut puHica famareos Ordinxrio fuo detetturos <T denuntiatu-
ros. Iuratos habent Coryca»os Sc expi >ratores Oeconomos & teftcs
Synodales,vt duo illa deli&orum genera de quibus fupra dixi per
eos exquirant, faspiflime tamen perjuros, vt fatetur ipfe Mucketus
cum ait Prefbytgros ab Eucrmiftae -perceptione repellere debcrc
Po344» ' donec refipuermt, Occonomos cr tcfles Synodiks in criminibus Ordi*
nxrio rctegendis ncfitrie per)urios. Ordmanorum appellatione com-
prchcnduntur non modo Epifcopi, fedetiam alij tnferiores pra?Ia-
ti,ceuquilibet habens junfdi&ionemordinariam. Pergo. fiiindt
dlloquitur)>erbiminiflros 1>t cum Occonomis tr tesiibus fynodxti ' us in
criminibus retegendis operasfuas Vrtint communicare, es- fi bi injuo offi-
cio pr*fl*ndo pr<e timore potentium aut incuria fuerint remiffiores ipfi HU
deferantcafliganda. Poicit opem & fubfidiariam operam mimftri
ad denunciandafed non ad caftiganda deli&a; imo praecipua de-
nunciationum cura incumbit Oeconomis & teftibus Synodalibus
nqn miniftro, qui ficut illi, non adftringitur }uramenti vinculo :
imo fa»piusoeconomi ipfiusmintftridelictacontra impios & ira-
puros ipforum canones & ritus denunciant. Hortatur praeterea fiC
monet miniftros vt ofEcio fuo fidehter fungantur, ignaros inftru-
endo,immorigeros redarguendo, hortando fegnes, reducendo er-
rantes,confirmandoinfirraos, confolando affli&os, &c. Cum ta-
men eorum plerique ad haec raunera tam apti fint quam bos ad vo-
landum,miferi Curiones qui vix intelligunt quae legunt ex prae-
fcripta Iiturgia. jitque bit9itafummaafc6tatat & vix quidem afTe-
&ata cumpietate Gr graUtate perattis & certo die praflituto , quo \>erbi
miwftru&conomi&jUsfynofaleSyfuatdelittoru epifcopo )>el
rius Vicario monentur deferretfol)>itur bicjacer{c\u\a auri facra faraesj
Confejfut. Toflquam autem tempore defignato deimquentium nomina <&•
babitationesfcundumjurisformuias Epifcopo dehta fuerint illos acccrfit
fr quorum erratorum accvfantur indicat. Qua fi agnoflantur Cr IeMh
§ra funt> delinquentes ab eo animo fedato fqui nunquam coramo»
tus) O* ex cbaritatia ra feipfum magisquam errantem affettu tantum
$ncrepanturtredarguuntur, admonentur quafiper ludum & locum 14
yefipifcant & i* poflerumfiant cautiores (i non caftiorcs : fin gra\>iora
Jint prout / fi eorumque cancellanj gravitatem penfant, ntc*gnof
canturtexgitab accufattsfi fide dtgni &* Veri/tmile eii eos non pt\ura-
turos, fi non tranfegerint cum Epifcopo aut Canceilario, W fuam
inneccntiaw praftiiuto mamgnto teftentm. Quodfi mterpofito j«m.
ramtnii
Dlgnitas & Potcftas. 437
ramtnto quidpiam afjerere Vel negare rccufikerint , & ad boc fxcim*
dumtrinisVicibui fAenniter rogati perVicaces perfliterint,fua taciturni"
Utc txnauam proprii confijfione rei pronunciantur. Bt tametfi \ura.
tnento obftriciH intentatum fibi erimen repulerint , tamen non di-
mittuntur mfintes priufouam fuftinuerint canonicam fui purgationem.
Purgatio Canonica introdu£ta eft ad abolendarn purgationcra
virigarern.Purgatio vul^aris di&a, qua? fiebat per duellum, per can*
dcns ferrum & ludiciu aquae fngidae vel fcrventis,qua? quia paiTira
recepta erat, vulgans di&i eft, Canonicae purgauoms ordmcm Cif
defcribit Muckccus. Eptfiopui ceu ejut Vicariui imperat reo ab Oeco- De P9"tl4
nomis dcnmctato^t adpurgandum fi l crlmine fibi obje&o dh ftatuto ?*&• *x7*
*d ludici) locum redat & fecum afferat compurgatores qaatuort fix
W/ oc~titficundum judkis arlntrium pro bci dtftantU rT ddicti aut
pwfon* qualitate eorumnumerum dftimantis , fpefhtct probitatis tirof
fihi Ucinos, fuamque Vitam exploratam btbentes , qui itlum ab boc dc-
USo immunem effe juramento fuo confirmeant. IntereaEpifioptii mp»
nijho TarotbU, cujui rem eii i>icolt,pr.tcipil , w per fix adminimum
dta tnte tempus purgttioni defttnitum, bocfuum mindatumpublice in
Bcchp t , dumficra ceUbrantur, notum faciat omnibusfuii parocbianis ,
iadicans iis tam compurgitorum, tum rei nr>nina , dhmque jturgationis,
Hfiaiiqui fiit contra banc exceptiones prohturi, iUas Bpifiopo e^ufhe
Vicario, tempore con tttuto, exbibeant* Tandem cum compurgatorcs \na\
cum reo comparumnt &• iis Oeconomoru dctecitones cum fingnlis iUartl
cwcumftantiis cliti fuerint patefacise, &* rem fbrti animo &* conjianti
furamentum Verttatu prafttterit finon commifije crimen fibi ititenta*
tum, compwgitores etiam \uramentum credulitatis appofuerint , quod
confientia fua perfuifijfimum babeant, eum )>erum \urajfeyfubinde bi~
bcturmfom, Verumfireui nullos compurgatores queat comparare, aut
duntaxat legitimis exceptionibus expofitos,fintentiajudi:is rews decerni- Wt
turt(s* adtempu4,ficrimen e\us fuerit publicu totam^; Bcdefi t offende-
rit excomunicatur,eique per excomunicattone bumilutoiyt Ecckfia>fitifi
fiat (9* $alam confiet iilum refipuijje ) infligttur pubiica pxnitentta, qu*
cum migis fuerit folennis bis rittbus peragtiur.w de fupra ntus folennis
pcBniccncia?. Obtinuit olim , «t aic Ivo Eoifcopus Cantotenfis
cpift.*o6 ut fieret purgatio Canomca ejus cantum )uramenco,qirt
piavacalicujus fulpicionis macula laboraret. Poftea illud in ufu
cccaitelTe, ut & compurgacoreseidem adliibcrcntur , qui juraci
ccftimonium dicerenc de ninocencia rci & exccpciones ejus adrir-
marcnc, I i fien dicitur adfumpca raanu tertia, quarta vel feptima
ordinis fui, ld eft , ut qui ad purgationem cum reo admictuncur r pr -
tjofdem gradus fiiu, ordinis, oi coudicjonis. Aftnus hero mentio fit C'UM4H ?*•
I*1»' W*** quiataHis ficrofinlixs Ebwgtiiis , quafi mtnu juratur. rd(cL ln *'*
Ciuinuoreus purgationem Canonicam iuftinere velir quales fibi ' *' "*'
tomparetcompurgacoresviuirnusfu;>ram Barroi teftimo«io.S^ 3^*
43 8 Epifcopor wn i n A nglia
de purgatione Canonica dicendi cccafio recurrct prope fir.cm ea;
pitis.
Kpxfcopi Arglicani r.on vifir.ir.r f ngulas Ecclcfias partirulares
feil paraiehs, fcdut fupra dixir Mnckctus , convocatis tiium aut
quatuor decanatum Oceortomis, teftibus fynocal)bus,& miniftris
generali in delicta inquifitionc uurur, & qnicicm fingulis tamum
B*<h:Ui De- t/ienniis. Ar Epifcopi GnHicar.i > ifirar.t fmgulas quotannis. 5Y*.
cret. EuUf. eipuumhoc Epifccpalis cfficiimtnus (ft > Yuhun puoris fui cignofce*
Gallic. tc9 O* fupcr greges fttos eenfiderarc i^nctannis itaquc ftngvUi &> ftbiz
fdg. %6i. fubdita* Gr ahtus ctiam exempUf, yuarum V.fiuii* fcultatc fibi a fa.rir
Conenibusconeefl.i, ecrum cura tncumlit , EccLfigs Epifopi Ytfiioit.
Qua? ttnnoperfici non potetit, inftquentcm Vtfitatio prorogetur . Sic de-
Vd?M<\. crctum in GoncHio Tholofano anno 1 590. I11 Burcegalenfi anno
1582 decrerum . Ouod fi eam toUm propter ejut Lititttdinem pcragrart \
non pojfintifilttm nu\ortm tjwspartcm luftrare curent, ita tamen Vt bi-
ennio compieatur . Idcm Deacrum in Conciho Rhcm. anno 1 583.
InConcil. Tndent.fciT. 14.0.3. cereformut quotannis vifitent
& intra bicnnium fui dioeccfeos vifitationem abfoivant. Prauerea
Ep'fcopi licet opima habeant beneficia, & amplos rcdirus, quibus
fnftinere pofTunr onera fui muneris, tamcn vifitationibus anne.
xum habent falarium quoddam,quod procurationem vocant,quia
ft llicet , . ?femo ttvetur benefitit.mfacere de proprio \>el propriis Hipen.
Aiis miiitsre. Sic militcs ifti mercenani ftipendio plufquam liberali
conducli non mihtabunt , nifi rumerato prc fingulis feremiliti*
actibus ftipendio. Trimum quioem ir.ftitutum eft , vt vifitatcri.
e]u'quccomitibusannona?, abaria 6c pabulum jumentorum prav
bcrentiirab Eockfu quam\ ilitabat piocutaticnisnominedieilJo-.
quo vifirab.at, 6c ranonibus caut.um cft ncgraiiorr" eflcnt ct
tet, /1.3 . £cciems eas obcuncio. Grarcnmu cfje dignofinur \ qnod quidam pree-
fi 9. «p. k{orum ita in procuratkupus graVts exift&nt, Vt intiedum Ecdefiafticf,
* h /ffoji. crnxmtntnfubd\ticxpQnoec:mpeUantur^ er longitemporU ViHum bre»
his bora confumai. Quocpca ftatuimus , quod jfrcbiepifcopi panrcut
Ufitantes,pro d.\.rrytatep) olincutrum G° facuitatibus Eccltftarum 40 Vtt
5,0 t\uiionum numo^m, Evf.opauttm icVei 30, cJrdnaies 2.5 nun-
putmtxcedfint, /iy.HdaccmKro 5 ki;, ®ccr.ni csrMitutifubEpifco»
pis duo> «-< (ji-.ts cchtey.ti cxiftcnt. 2^ec cum canibus Venatoriis es- ali~
bns pnccdanty fcditiptoccdantM non auafuafuntftdquse lefk Cbrift?
tjuarere Hdtantur. i\cc fumptuofdA epuUs qutrant ,fedcum gratiarum
dtlianc rccipLnl, quoci honcfti O compttattur iilis fuerit miniftratum.
Sicdecretum in Conciho Laceranenfi. InConnlioTholoianoan-
Jiij-heUin no l <> 5° dcWfWHJ Jn Iiunc mcdum. Epifcopi irt Xifttatmit frnt mo*
pazib^ diflocqt. tUtVtfi mniHifyhe ccatenti^ Qta pturcs quam tj%i pro digni^
*^*'- ' tatt tif^pifujfjah^tytcucstcmintfirfccumduxerinty cos tili proprtis
funiptibuj aUra. 'J)uq tmttm mcnftt ftrcuia etimjubciut dpponi. In-
feritnm
Dignitas &Potefhs. 439
firisrum Vtfitatorum con,it.itum,pro temporum, toforuM}pe>Jbnarum~
^uerationedfiniant. Pcftea plcnfque locis cibanorum 6i aunonas
vicc: data pccnnia procurationis nominc. Ftiicis recordationis Gre. Q(aett ;; .
gortus pipa 10 pr.edece/Jbr nofler ,inquii Bomfacius Sprobibuit in Ccn* tu.to.cap.l
cilioLugilunctifi, ntabqui )b procur.ulmem fibirutione Vtfitationts de~
bitam txigert pxfnakm pr.eftmcrent, beletiant recipere.) \>olcnte.V<.rum
quoniam rcrum experkntu nos injiruxit ex t.im perjbnis Vifipantibus
jutm locis EcJc/its Vifitatis mult.i incommodorum difpendia prohenire
conccnimus W Vatfimb.c, vircbiefrififph Epifcopi, O* aiiiquilus cx ofi
: ficio ompctitufit.ve, d boLntibus Ecde/iarum & locorum Vfititorunt
TtHtfibks ceuperfionis pccuni.xm ticite re.ipereValeant projumpti' us mo-
dcratis f.icicndU in Vctuiiibus c.i.bus qutbus Vifitationes pcifionaiiter ex-
trccbunt : adjuientes quodnon liceat Ufitanti, nifi )mam procuraticucm
recipere Vn.i dic>/i}>e Vnum locum UJtaVerit fi\e piurc, ttiamfi hcus qui~
iibct VtfitAtus ab illo fufficaet ad procurttioum integram ptffilu-.a-
dam,cum c.idcmfufficevc debe.it , \ttcmpor:.lii met.it .1 locis pcrjbnaiittr
l>fi itis pro diebus quibus iis jpvitualiajhbminiftrat. fytio autcm, in-
quit Lmdu^dius ,quvc Vijti int ptures tccUfiaa Vno die non recij ict nifl PToyiH<- h&r
'bnansprocuratione efl , quta Vifitatio e/t-frincipale procuratio accejjbiiu. \ttit{ ^e «*-
%ieo Vifitationi )•;///</ ifiej nj dcbct acccdcre pi scurati) plunu^n.c conVini, iiJ iaP- 5U*~
fuodacceJfonXfit ma]Uifuop!in:ip~!i.Ep\fcop\ Anglicaui plures nno yiS Vf '*•
circitcr quadca^inu EtcK fias vifiunt uno dic, uno lo:c, & umcn Cano>us.
iion urnus, fcdomnium cx flnguhiium procuraiiones txigunc. lu , ,
jfngliacomnatnLiJus babct> :nquit Liuduodius, Vtnomine procurc- -
fionis Jrcbidtaconus rccipiat inpecunia jfi/idos & 6 denarios , hoc eil
profcipfo cy equofiio 18 denarios, tsr pro quatibet alia e)?ectior.e cum fuo
fejjorc u denarios, Mhero confuctudo fumm.im pr ocwrat ioms nonli-
mitat, recurrendum ejl adea attte b.ibcnttu in extrau.xganti Scncdlcti qUd P*rt. t. cafl
focipit YjA rf:tlioMS. Piaccbus in praxi Epifcopaliair, quud oiuncra 1 L . Vf i)6
fualiacunquc, -^ quomodocunque illa oJfcraiitur,recipcre non potcfi , ne
quidem comcfiitiu, ytficum afportct. i^eque Canceffai icf, auditor, hil
Motdriiu tpif.opireclptti auiiquam potejl d Vifitatis profiriptura proccfi
fis Vifuithnis. i^qxetenenlur Viftatiprtftare^ettur.ucqiiorum neaug
ferraturaspro cquis te/ttatcris. 'frocurationcm tamenfihe aiimenta itiius
fuo Vtfit.it pro ipjj rs-fiuo comitaiu VfuatiproV.kre obbgcntur.i\on
epuUauiemfumpt'.i>fie , fidVVcius fri.gciis proiempois neccjjit.tc qui
Vifitxtia expediti r, ^ noh ampBui daridebet. Et non nifipro modirato
comitatu qui bjginti bel triginia ebec^iones exced:>e non dtbtt. Et qui-
dem bic numerus comitalunn hcis abundantibus r.dltibus Jhftiieribtfa
fit, afyt tutcm Ei clfu p mpeycs qua t.vito mwiero fuJhnUnJo fipcerc
von poffent, Utrajujs Ures grabari non dcbent cap . \Uui te 1 j quefl . 3
Jed fiuru nonfufficut ad fufteat.uiomm dt'*Vc!tre> Vtetjam Au,\t
bnamprocurjtioHPm componmt cap.fr ocuratioiW,<De cenfi; m LibeAvn
tnetUm tiftdti ,fi IvlintpccunU rt&nereproXivttiffnem, fijttattrienei
$hf
44.0 Epifcoporum in Anglia
Ve ptlit /. tuY reciferc m u fpccie qt * ollxtt cap . Etltcis de Ctnftbus.
£.«>/>. iu Vifitatiomim vuliratcm 6c neccfiuatem pene lncredibifem ctJm
Zeppero agnotcimus, & gradus lllcsqui Synodorum vcl conven-
tuum gradibusrefpondent, domefticas perconfiftorium eiufvcde-
putatos vifitatores, confiftorij perclafleseorumve deputatcs,Clafc
fium per Synodum particularem ccu provincialem ciufve deputa-
tos, Synodi particularis per nationalcm eiufve deputatos,modo no
©auci deputari vltra inquifitionem excefluum & dcfc&uurn procc-
dant ad corre&ionem & cenfuras, fcd renuncicnt deputantibus.
Kam illud eflet emittcre ternporatios quofdam epifcopos. Sed m
Ecclefia Anglicana nulla talis conventuum fubordinatio & proin-
cle ncc qux ei rcfpondeat vifirationum. Archiepifcopt,Epifcopi,
Archidiaconihancomnem potcftatcm fibi vendicant. Non vifi-
ruant fi igulas ecclefias prout fccundum rcteres canones debenr nt-
fi ncceflttatis coegerit duas trefve aut plures vna vel duo die vifita-
fe, fcd 40 vno die vno loco per Oeconomos 6c tcftcs SynodaLs.
Kon fingulis annis, fed fingulis triennijs.non vt inquirant tantum
&referanrad fenatum ecckfiafticum,fed vt ipfi corrigant pcr fc
autfuos officiales: nec tam vt corrigant quaro vt varijs artibus
fiummos corrodant,proinde,vt audio,apudAnglos viurparur tftud
di&erium in vifirantem, venit epifcopus ad coroparandum fibt au-
rum. Quis mihi detvt videant eccltftam 2)ei ficttt m dnbua antiquit
qaando Apoftotilaxabant retiamcapturam non anrifidanimarum, dt-
cit alicubi Bernardus De confidcrat. ad Eugenium. Denfqut
non eft necefle vt per fe vifitent, poflunt pcr alios. Vt quodquidam
ttit, A bo\>e majori difcat arare minor^ Minores non tantum Epifcopifel
O* Anbidiaconueorumcfa male cjfitioft 'abfit Verlo inVidia,n tn demalit
loquortquaplurimathrbaefttnonde bonis quorttm Vlinam mator tftl
wultitudo) eorum inquam Officiaics Cr Vicarij plerunquet dum ds&ctfet
O' parxiia* obequjtant, non tamfacmorcfos & criminum rtos psnis &*
correclienibttA k l>iti\s deterrcnt, quofine percgrmatioms buiufmodi clhn
fuerunt iure Canonico ordinat* quam pecunia prafenti &numerata tttult
procurationis , ne dicamfiiiitia \urifdiclionis emungunt, & exigunt tuttt
ciericostumlaicoSy inquit Efpencjeus in Epift. ad Tuum, Vifiran-
tium retia declinare non poflunt LudimagiftriOportet omnes fin-
g^ilis vifi:ationibus oftendcrc facultatem conceflam erudiendi pu-
eros ; & licet nihil incnt virij, oportet novo falario redimere, In*
Jpeximut illud ceu apprabamut.
Hae funt publicae & magis generalcs per totam. dioecefin inqui*
JJutket* fitiones,funt, §LEpifcopdts\x\ Ecckfia AngUcaniViJttationes Ca*
P .Ji*# tbedralium eccUfiarum fjr Hojpitaltum, qutfuut tanquampri\>atat in-
quit Muckeius. Deecckfutum Cathedraliumvifitatione licctni*
\ il lcgimus. facile tamenconjici poteft eundem fervari ordinem
qoi a^nd PontificioSilnquiruntapud Pontificiosanquilibetoffici-
um
Dignitas & Potcftas. 44i
um fu« prasbcndas anncxum excrccat, num praelati & Canonici
aJ pulfum campanae ioleant congrcgari, nurn m aciniidionc ad
poflcffionem Canonic.uuum praebendarum vcl clifttibutionum
accipiant dedu&iones altquas cx fru&ibus, folutiones, donativa,
fcu tucundos mgrciTus vcl fiquoalio nomine voccntur profefTio-
ncm fidci inim cxigant a recipiendis, num diftrxbutxoncs quotidia-
nae fint fufruicntcs, an ita tcnues ut vcnfimilxter negligantur, an
iuxta pradlriptum iuris dividantur, Cv fimilia , vidc Piacxfium, &
its fimilia Anglicani, de quibus infra vidcbimus. Hofpitalium
& Curiarum vifltatioetiam fxmiliscft. Sed nc Vifitator fubditis
cxhtbcre medicamcnta falutis fe vclle prse fefcrens pratbeat mor-
tisexcmpla, prius familiam fuam reformarc , rnorcs fuoa 2* do-
aicfticoruw ad praefcripta purxorum canonum compoi crc debct.
Nam ipfius familia eft quaii in fpeculo pofxca ut (ic ma^ifiia puLI/-
cx difcxplxxxae. Legant praefules Anglicani caput pnmum dc Rc-
tione fetT. 15 Concxl. Tridcnt. Opimdnm.
Sv-quitur Epfcoporum contentxoia circa caufas Eccicfiafticas
junfdi&io, ubx judtcium rcddxtur in xnvitum. Non emrn (pon-
te comparct Reus, ncc hbcnterexpcctat judicxs fcutcutiarn , ideo
dicitur Reus pais ju^itns. Sunt autcm cauf* vel civik> ycl.vri-
minalcs.
Contentiofa jurifdiclio, in qua conGJerantur vcl flefc.
fon#, vclres judkatiT, vel juJiciaipfo.
Perfona?in judiciovcrfcntcs., Iudex, ifque vcl Ordi.
nariusipfc vel furrogatusipfius, autPaites, Aftor
& Reus, hiquclitigantvclper fcipioSj.velalioiUfo^
Confilium ut Advocatorum , Operam ut proeu-
ratorum.
Res iudicatcecarque funt velPublici, vel privati inter-
cfTco
Pubhci vcl Intcreilc, yd vindirfte , Intereffc ut pro
, contributione ad Reparationes in Ecclcfi#; -fabii-
cam , aut ccxnitciii macenam infumendas, vlI
acquificnnem alicuius rci , qua: dcfideratuiin Ec-
clcfia. Vindida: pro deli&o vcl contumelia Ec-
. ckfiafticis punicndis. lindvodt
pro\i*c. tit9
RoLvrrns Winchvlfrc ftaxaii, OtSpftKOatlt fuis fumpriblus com- JetdificaHd*
piuareiu L£cndimy nntipbwuiium^ §r.iun«L PjfcJttHHm tropcri\m , £ ur
tl TiBrura ''
442 Epifcoparum in Angfia
librum fequentiarum, Ordinale>mijfile, manuate, eaticem &c. ftrm
repararent, cUufuram camitaii, & naVim Bccltfue tsm interius
quam extcrius , tam tn hnapnibus quamin fencflris Utreis , item tibrts
ejrteftimentt, quanJo opus cratreparatione. Sic in conftuutionibus
anni 1604 ftatutum , ut Ecdeftarum & Capellarum omnium <x*
conomi fk Inquifitores fumptibus parochianotum comparcnt li-
brum publicarum precum, Diblia ampliiTimi voluminis,Homilia-
rum librcs pubhca authoritate approbaros ; ut baptifterium ex la-
pide in loco antiquitus ufirato ftatuatur ; ut menfae in ufum facrac
cocnae confervcntur, & fubinde reficiantur, & tempore divim cul-
tus operiantur tapete ex fcrico, fivc ex altaqr.ae per loci Ordina-
riurndecora &congrua juclicabitur materia , ut decalogus pinga-
turin orientali partc Ecclcfias, ut Ecckfiae fart* tacfae conler-
vcntur. Ecclcfoc fabricam reficiendam, farta tc&a confervanda,
necc(Taria& commoda utenfilia comparanda probamus , fed ubt
quarubonorum Ecckfiafticorum pars , quae fabricis reficiendis
deftinata erat : primum&navi & cancello , jam nequidemcan-
3e effiicio ce^° reficiendo plerifque in locisrefervata. H<ec reparatio, nempc
csfrckidia- cancelli de jure communi pertinet ad eum , q ui receptt quartam itUm ,
lon.c, xAr* $UA a^ afftiquo affignata erat fibrica Ecctefi* iz q 1 quatuor , (s* fif
ehidu* de }ure communi pertinet ad 7(efhrem , qui babet ipfim quartam , non
autem parocbiano 10 q. 3 c . Vnio,confuetudo tamen tranffert ontis rc*
parationis fattem naVts Ecclefia in farocbianos , O* fimititer canceili
quandeque, ficut fitis conflat in ciViUtt Londincnfi in muttis Ecctefiis,
O* banc confuetudinem firVare debent compettt (Partcbiani Sccuntt
conctudit, quod in cafu dift&confuetudinis parocbiani debent cantribuc-
rcadfabricam fecundum portionem terra quam pojfidcnt (s* numerum
dnimdlium qu<e tenent O* nutriunt infrapart(biam,mq[iii Litiduodius.
Scd unde orta confuetudo , nifi ab Ecclefiafticorum & praefer tini
Epifcoporum inexplebili avantiaad luxum & folendorem omnia
bona Ecckfiasabforbcntiu,& populii novis onenbus prementiura.
Privati intcreffe , verfaturque in caufis vcl matrimonii
velfucceffionisin bonavelEcclefiafticorumjurium#
Matrimonir, ve! pcr A&ioncm^ dire&am aut Con.
trariam^dirccSamcflqucMatrimoniiconciliandijVC-
lutiquando agitur, ur juxtacontra&um cdebretur
& confummctur matrimonium$poft celebrationem
praeftenturoWequia mutuaconjugalia : Contrari-
am, veluti qumdo intendimus aflionem iaftitatio*
nis matrimonii contraeum, qui falfo jaftitat con*
&ra&um mati imomakm intcrceflifle in prf judiciuna
noflrum :
Dignitas & Poteflas. ^ j
noflrum: 2 Supportandi, vclutiquandopoflnup-
tias agitur pro pccuniain dotem cum fponfa pro.
mifla : 3 DifTolvcndi ob 1 prxcontracfhim alter-
utrius cum altcro matrimonialem 2 frigiditatem
perpctuam & incurnbilem 3 confanguinitatem vcl
affinitatcm vcl per concubitum licitum vel illici-
tum. 4 Adulteriumcum quisviolat thorum alie-
numautfuum, 5 Nimiam fevitiam,in quocafu
fita thoro & menfa non a vinculo fcparatio.
Ad a&ionem dire&am rcfert Mucketus jus , quo petitur ut
}$it ceUbratiomm , auawdo altcr con\ugum alterili Vel doh aufertur , D* fohtta^ x
nt reflituatur, Cr bumanim trattetur, cr ciprtftentur obftauix conin- £cc f\ ^nV'
lalia. Ad matrimonium fupportandum , auando poft nupti&s ag%.f*&- 331»
tur d< Ugitimis lel iQegttimis mtaitbus tjre. jfd matrimonium dt/Jol-
tendum aucai pr*ft<ppcfitum Vmculum obdefeclum conftnftjs ex mctu ,
tx *tate mfra i+moris <s~ 1 i femin<t annos , Vcl ex perfin* ignoran»
9h, ob pr* ontratlum altautrtus cum aitcro matrimomum, frigtHtattm
ferpetuam (r incuraliUmyconfinguinitatcm \cl affinitatem coniraUant
ptr concubitum iicitum aut iflicitum. Vitimo ad matrimonium ftporan-
ium ftcundum tborum 6r menfem Velpropter adui.trium Vtt propter nu
PtiamftUtiam : &* in ftparatione exhac pofterioricaufi peraHa agi-
iur aa comparandum alimom* fumpttu , quibtcs uxor in auam fel-itum
tttifefuftentct. Ccntratlus mixtus cft, partim divinus, partim
poltticus, qui non ut alii contr?£his, fola contrahentium volun-
ttte fcd imprijnis dei ipfius interventu & authoritarc fancitur , &
proinde non cft locus diflolutioni ex fola contrahentium volun-
tatc , ficut in aliis contra&ibus. Cum igitur fic partim divinus
caufjc criam matnmrnialcsex partc ad fcrum Ecclefiafticum per-
tinent. Nam in conciliando marrimonio cavendum nc contraha-
turintergrndos prohibitcs jure divino aliocjui inccftuofis pollue-
retur Ecclt fia.Licet igitur celTarer Magiftratus aut etiam permirte-
rei matrimonia inrra gradus prohibircs jure divino, non dcbet
connivcre Ecclcfia sw ferrc in fuo ccetu talia membra. Fupgati-
: tur judiccs Ecclcfiaftici omViofuo ; ejiciant cx Ecclefia qv.os non
pofTuntexrepublica. Quod dc conciliando &contr*hendo ma-
trimonioicedediflbivcndodicimus. Nam abfque legitin:a caufa
in vcrbo prjefcripta non funt approbanda divortu. Sed auorfum $eK4 jr n£
btcadcjftciaksypromotorcs, pvocuratores , totam dwiqut i&am.psr-^hs&fil
■.m coUuUtm qua Bcckpam 7)ti \ampridem tUiaftat * anorfum boc *hh *rc'
; *j iHa tson EccUft* tantummodo Qbn/tiari*\ torum etizm uniherft "r.,w,# ' " '
Lll z mundiJ
444- Epifcoporum in AngHa
mtk i ii-\-roY<t jj Qu tcnus aurem hic contraelus ad focierareni
hunvK>m locclMr, c ivilis i ft. Sei rurpn auum contraUm ifte , «i
Mtxaibidem pwi antedixi , ]•■:■/ mixincai foriet ium h-tmanam pertineat , /;/w;j-
nt4fue mcre riviliain controVzrfin con\ugaiibus inridunt , utquetad \us
dotvtm , ^r/ dondtiones mntuis , & plurima .i ■fi/iodifiettent : ataut
adeo plurimum ifirft reipublic* rite autmmus riteexVerbo <Dei con-
iunitot aut p ftci fiparZtffi an'cior\t\tc qw,qne magiftratus dtlinarum
ethm Ugttm cuflodis Vm\ifi>He ccgnoft : iure certe JUomn tantum
prophwitcrumetiam Cbiiflimi ff relrgi fi principes hgcs de coniugiis
pofiueruut pajjim extantcs & ex eis cmHter iudiearunt. Apud Anglot
eaarm luiiicii&io ln caufis mammouiahbus quae apud Pontifkios,
confufa £c mixtapartim civilis partim Ecclcfiaftica. Ccfinus d«
rebus datis vcl promiflis ob caufasa matrimonii affirmarp
quodad Ecclefiafticam ]unfdictionem fpf&ant. Citat Bra&o»
Afoh^U nem idipfum afferentem. Sic de rebm ditis Vel promififis ob cau-
f*rt. i f.%6 fiam matrimonii principatiter ; &> fitc de rebns qu<e accidunt matrimcni*
ut fi pecunia promifft fuerit ob caufim mttrimonii , auia tiufidem iurti
idefl iurifidiclionis ejfie debet aceefjorium cuius eft princtpak. Ac (i )u-
rifdi&io de caufa principali nullo modo fpt&aret ad Ecclefiafti-
cum ma^iftratum •, aut feparari non poflint acccfiorium & princi-
pale. HisexceptU conditionibus^ncmpc Monogamiajinfolubihrate,
& erga proprium fanguinem cognationifque gra^um aliquem re-
verentia , iam coutraHm matrimoniiut contraclm eji zr fianebuma-
J)erep. i<, nf{4j corporem & Utus in genere rerum temporaiium , ciVtiU eft, &*
«4,11 num.i fiyjfi omnino fiubiettm poteflati: acproinde inmultUaliu conditionu
bm &* circumflantiis per ipjam civilem poteflatem eft regulibilU , ait
Spalatenfis. Ex raatrimoniis bonorum 5c hasreditarum,imo enani.
r gnorum dominia & fuccefliones pendent. Excludetuiine igitur
Magiftratus acaufa principali, & folis officiahbus Epifcoporum
* je viliiiimis mancipiis committenda? Quctcunaue igitur fi*e pontifi-
pudus ibid c**> fi** Bpijiopales canones ciuliter de coniugiis , ut <s* de rebus fiert
* ' §mnibus ftatutrunt , ea Cbriflianorum ommum principum munus eft9
\>el fiuo nomine edere , fii iufta fiunt Vel ut ab illegitimis legijlitonbttA
fiancita abolere : nedum ut ubi inftaurata est pura religio , utlo mod$
fierri tam turpU tam manififta, tam d fte intolerabilis armiU debeat ,
quam Binfcoporum ambitio extorfit,al /ta eorundem confirmavit^utra-
jfueabthiiiamnonfinit. Praettrea judicant officiaies fecundum jul
canonicum; ex eoque divortium etiam ob adulterium non efte
cum folu i jne vincuh, fed feparationequoad thorum & mer.fam
ftatuunt, unde fequitur feparatos non pofTe contrahere novum
mirrimonium. In rs* de republica ludaica loauebatur Qhriiluiin aua
tam tirt auam ficeman<e adttlterium morte expiabatur , o Jic coniunx
t%s ta. 11. innoc:ns abiUo coniugio penitusliber erat. Cumergoy air Spaldtcnfis ,
tmm% i o. qiMntnm cx parte legn nwtuajit adulteY4>etiamfi ex miflricot dia viVat,
Pir
Dignitas & Poteftas. 445
>/> tmtnevM iia Itbcr eft , cc fi faHo ipfto mortut iiia efjct. Qucftio
propofiia erat dc repudio Ctiamubi miila fubcrar pocnamoms
quo tamcn & dimitcens oc dimiiTa libcri crant ad nova matrimo-
ina , Chriftus tantum caufam improbat omnem excepta fornica-
tionis, libertatem illam non tollit. Qui dc matrimonialibuj cau-
fis juftum tta&atum & plenam diiTertationcm dcfi lcr.it , adcac
Bc^ae trufbtum dc polygamia , repudiis & divortiis & rcfponfum
ad Neocomcnflum litcras cpiftola 10 , ubi tra&atur. qiueftio. An
proptcr /tpram fieri pojfitibirtium. Njh cnim oatur nnpraefentia-
rum immorart in (ingulis. Tantum adJam pauca cx AfTcrtione
politia! Chriftianae. Totius control>crfi<ecardo Vcrtitur prtapue ineo, p
num contrt&w conccptus fuerat perTrerba de fiduro , cum turamtwto &l I0*
anabjqueiuramente. Multum fuimtre^oivcnio &* rcpliando ingcntia rll*
Votumint ad probanium l>cl ccnfdandum accipio -'jr acsipi.un. i^an*
d ./ te dimicant de literis {$* acctntibus. Qu&ntui iabor in dfutienats lo-
c.di^num fbrmuhs, ft quis dixcrit. TcVolo, tc anihm, rmbi perplacct
teaccipere, nullmn nifi fi \>olo , fi \>)iju:m dux.ro Vxorcm te ducam
ts* nom dtreFie rejpunierit , teacctpio in pxorem. Et \>!c<nquc in ftrir
turis d.tcrmimlum ftt , t> iure ciVtii dc tonfinftu parentum , in £cch
ftjfticis tatnen curiis obtinet ius p.tpsie cinonicvm , qno iefinitjur cot
Jc ■f'i parentum cfjc ttntum tk boncftite rion de neceffitate , O* 'fU\
mitrimonu detent tffl libera , 6~ nm pcndere cx aiienoarlitrio. fju-.
fi matrimomum non contrabendum abfqut conftcnfu parcntum nec teU
inindum abfque legilima promuigaiime non objiantt fitt facuital
conceffa , terifmm efl muitorum bccredit.tles ob lcgitimoru,n
aut illcgitimorum nttaiium controUrfian ex iure canonico defime,»
dam non diuj 1>t nunc plerumqne fit, itnertasfon. 2^on tot & tam du
rabtics iites orirentur inter pjftcros VnittA d: iure b.ereditatis (s* patrl
monii , ncc multi ex ordine equcjtri & gcnerofi lugevtnt qn.ifi furto ftnr
reptas filias , wptes, papilias. Stc forct pojfibile , \>t \>lia impetranl
quatuoraut ^nnque dherftu facuitatc: nubendi quattior aut quinque ma>
ritit t ncc in Ecdeftijha Curia concedcrctur facultM indeftmU rclicli
loco puro O* Vactto quo qnodlibet nomcn tnjcribi pQjftt , qua poteft
impetrans mattimonium contraloae cum nupta aut firorc : ncc poft fo
iennitcr celsbratum matrimon' ■ ', &- cob.ibit.xtiomm quatuor autjex
(tnmruinorto dijilioant fiiji i praitcxtu aiicuius pracuntracius pro-
< m di ccrneretur : nec cuiii t poft matri.
momu filcnni more eetebratuiH &* ratione diYsrt.i obaUtgitum f>ra::on~
traHum npjki diff & ontracinm cum co matrimonium pro
q'iofin!enlitpra?oi!r,u;:>\ L se coacle pcr cenfnras Ecckfiajti-
cdspermjftentt todcm confiftorio , Ucerctpofi dtlortium 10 aut n an-
norumf^toremquom babuk bxrtem repciere iam ettam nmptttm quceque
piffet ofienicrc tibclium tcftvnonhfttm di\>ortii ex eodem confisiorio
multos anteannos tnuuantcm, Quij^s indiciis ficargumentisaduU
L 1 1 3 tciium
44* Epifcoporuin fn AngJia
teriurn cvinci volunt abfquc quibus opera perditur, horrct ani-
* m- musvel cogitareait Baircus. PciTent hfc muha a!ia rcfcrri, fed
Wctttif' - j o^s cq^ curri ^ pontificiis confiitoriis Anglicana, quis difct-
*' **3' rc potcft. nam qui ilU r.6nt & ifta noverit.
Succcffionis in bona defun&i teftamento condito,
vel ab intcttato dcmortui ; Ddunfti teftamcnto
condito, Univeifalis veluri quando agiturad pro-
bandum vd improbandum teftamentum exhibi*
tum; Pauiculaiisvcluti cumagiturad lcgatumali-
quod confcquendum : Ab intcttato demortui, id-
quc vcl prcprie cum nullum conditur tcflamt ntum,
vcl perviamintcftati, cum nullus ctt qui onus cxc-
cutionis teftamenti in fc fufcipere velit. Agiturquc,
vel ad confequendam adminiftiationem , vel contr*
tcmerarium adminiftratorcm ; Ad confequendam
adminiftrationem, vel fimpliciter , velcumvolun»
tate ultima annexa, ut compleatur, vcl cum tutcla &
ad ufum Minoris : Contra temerarium adminiftra-
torem , qui nulla munitus authoritate fefe dcfun&i
bonis immifcet.
De caufis tcftamentariis cgimus fupra pag. 7» 73 , vide ctiana
^3^.389 Caufas omncs teitamentanas eiTe proprie civiles non ne-
gaiu adverfarii.
Ecclefiafticorum juriumqualiafunt, Decime? pra?dia-
les pcrfonalcs Mixtar, Oblationcs dcbira? pro con-
fuctudine, vel Qualibetanni quarta,in baptifmis,
Matrimoniorubcncdic5tionibus,in gratiarum adio-
neapucrperio5Sepulturis, Mortuaria, Impcnfa?* b
dilapidationes ardificioru Ecdefiafticorumper prj-
deccfToremfa&as, Pcnfionesindcmnitatis, procu-
rationes vifitationis plcrumqucprfftandir, Synoda-
lia, Salaria quredamdebita ex caufis judicialibus,
vcl judici vcladvocato, vclprocuratori, velfcriba?;
Extrajudicialibus, utCuratis, Acdituist
Dignitas & Poteftas. 445?
tocniqae alcMuck«tus, jurabcneficiivel dcquiwtcli, enm pr<tfinta~ ^ ##fv
tum Ordinmus abftuc Itgitima cauft rc\icereVtdetur\\ciret)nendicon- £(CJr * *t*
tra Ordinartum aJiumVe quemlibct , qui bcnefcio ejufve poffcjfione abfi . ''( *
quc Igitima caufia nos fj>oli*tos Vclnnt ; TrelrecupeYandi contra Ordinari- * *^* ***•
um , quiminus jufte nos fpoliajfe bcncfjcio tjujfte fruHibus tidetury&
contra qutmiVet aiium qui in uoftrum bcncfcium intruftt fe proprU
4utbmtateaut prtttcnfi Ordmariiadmijfitne. Decimae perfonales fo-
luunturratione pcrfonar; puta cx lucro ncgotiationis, vcnationis*
miluiar, vcl alterius muncris five artificii : praediales ex provcnti-
busmardiorum, veluti ex friigibus,fceno,vino,fru6tibusarborum,
cx obventionibusmolcndmorum,locatarum asdium.Sc fimilium.
Namharcomnia ex pracfcripto facrorum canonum dccimarum £■# .
fun&ioni fubje&a (unt ait Canifius in fumma juris Canonici. ' l * l*
Sunt j:<i bis tcrtium genus dccim irum i/itcr\iciuut,quttf mixias appciianU
tdeft partimprdduUs partimpcrfonales \ quaicsfiunt , qttct cx fruHibut
pecorum, aiitrumquc animaiium^ciuti :x ftztu , lanajattttcolliguntur*
iStd commodius h.crebocantur, lnquit. adpftaialsi dcchnas,Vbt anima*
&j in prtdu; fafmntur : at fi dmi porrccto paftu , ad perfinaies refe-
runtur, nifi forte uttinque *aut paficrenlur, quaficcit mixtum gcnfis
conftituerent. Ius natmar docet non obligandum efTe os bovi tri-
buranti, Scarquum eft , ut qui ferunt fpintualia metant tcmpcra-
Iia & carnaha. Qais enim militat fais ftipcndiis. Ex puro difctfc •
fu rationis ccu puro jure naturali non iecruitur tamcn obligario
foluendi Jecimas. 1(<itio ruturdis ditiat, U iis quipro populo liborant
fopulu&aiimentaprtibcat : Vndcenim dcdacimM deberi \egibttA tributa, D* Chricii
ty mtiitibui ftipendis fjr \udicibtu aiiif/ue miniTtris yubticis fihria , laf* *U
tndectiam dcducere poffumus dcbcri fitcerdotibws decimas Ul aliquid ca-
rum loco, ait Bellarminus. Decinuts, air, Vel aliquid illarum loco. Er»
go dccimae non func dccerminata matcria ftipendii miniftrorum
de jure naturac. Pvartereadcterminatioquantitaiismuixo minuscft
de jnre naturar. Et materia & matcriae detcrminatiocrat impcrata
a Dominoinlege veteri. Antc legem fcriptam nullum Iegimus
prarccptum de folucndis decimis. Lex autem de dccimis non fuit an>
tetcmpora Mofis, ncc ratio dittat, \>t fitcerdoti dcnttir dccempartcs , fid
>tdeturquantumJattseftade)usfuftmUtionem, inquit Bellarminus. T
Modusofrlrendi cx voto G -a.z$ oftcndic non fuiiTe ex obligatio- m% l **
ne, icd cx dcvoticne & fpontaneaprormilior.e aic S^varez. Ex ^l1tl*u V
gratitudine,revcrentia,gratiaruma£tione, nonex obligationeait.^4/,< raV*:
Abrahamum JediiTe decimas M.lchifedcco. Erac lgitur prarcep- *"%
lumdcdccimis non divinum morale, nam fic ctiam obligafict
ante legcm ; nec divinum ceremoniale: nam quid myfterii quar-
fo aut figmfkationis latcr m denario numero. Si e(TvC divinum
fctcmoniaJ« ©mniiio ccfiiilet nec renovari potuiflct pcr legcm hu-
manarn».
44$ Epifcoporum in Angluj
manam. Rclvquum igitureft quodfuerit divinum judiciale quoad
fyatm p.?$ determinarionem tfccimae pams , Vnde in rigore <r proprietate fir»
monis decimarum fotutio nonpotefl dici proprie cerimonia.fymfnflen-
tatio miniilrorum nonefl ctremonU , Vtperfi patct , inquit Swarcz.
Detcrminatio quantitatis nullam omnino cercmcniam continet
fcdinftituta eft ad conftirucndam 6c fcrvandam sequitattm , &
proportioncm inter partcs populi , intcr tribum Leviticam 5C
alias tribus. Erat igitur praeceptum in lcge veteri de dccimis divi-
num polrivum non divinum morale , & proindc non obligat Ec-
clcfi-im Chriftianam , id eft , ex vi illius praecepti quod populo
Ifraclitico datum , non tcnentur Chnftiani darc decimas paftori-
bus. In novo teftamento nullum de dccimis extat prjeceptum , &
proindc nec jure divino novi teftamenti obligantur velad matc-
liam vcl ad determinationem materiae , fcd ad legis aequitatem
riempe congruam fuftentationem. Sequitur igitur quod praeccp-
tum iftud fit de jure Ecdefiaftico vcl politico ad exemplum tan-
tummodo & fimilitudincm juris divini pofitivi in iege vetcri.
Quodad jus Ecclcfiafticum nego Ecclefiam pofTe determinarevel
materiam vcl quantitatem materiae. Obligantur quidem dare tem-
ro^alia qui accipiunt fpintualia non tamen debet Ecclefia praefcri-
bere fingulis & fingulorum pofteris & materiam & quantitatem
materia? five fextam five decimam fine duodecimam partem. Haec
determinatioeft attus civilis poteftatis fi dc prsecepto loquimur.
Voluntariam unius aut communi confenfu plurium vel omni-
um determinationem agnofco, & dedicationem bonorum fivi
mobilium five immobihum , fcd non abfque muitiplici cautione,
nempe ne poftcri aut refpublicagravius detrimentu patiantur ob
donationes nimium profufas , aut inde fuperftitiofus abquiscul.
tusfoveatur. Cum quidamcivis Carthaginer.fis «n*»&- donaflec
Ecclcfia? omnia qua: habuit bona refervato,durante vira,ufufruciu,
JA f tres ^ P0^ea hberis praster fpem a deo donatus eitet reddidit Epifcopus9
- *r* «empc Aurclius nec opinantiea qu<e donaVerat , ait Author iilc fer-
f monum de tempore apud Augufhnum. Tot artibus emunxic
ficrm. % . Ecclcfiafticorumnatiofubpapatu populumargento, & bona tra-
xit in fuuin korban , ut dcmcntcs & ftulti putarent fc liberos de*
bita& inparentesck libcros charitate dum modo facultatcs luat
Jonarent Ecclefiae. Mcrito igiturlmperatores populi donationi-
bus limites conftitucrunt ut patet Cod.lib.i tit.5 leg. 16 & ex fta-
6 ltoquod vocant manus mortu*. Sed non abfque graviflimj icc-
lcre tamen Magiftratusminiftrosfcholas,paupcr s, privabit coih
grua & compctenti fuftentatione quam vcl fideles dicarunt in
eum ufum aut ipforum majores ratam habnerunt , quod tamen
fic inquibufdam Eccicfiis rcformaus, ubi paftor praeierom rurahf
vjx alcte familum fuam poilit. Sed mifla faciamus ifta omiria &
• dc
Dignitas & Poteftas . 449
«Jc eoquod prarcipuum lv;*caputeft,ncmpc dc foro caularum a
mus. Ccrtum cft non poffe parochum fua authqritatc pcc vim
cimas accipcrc etiamfi fubditus injuft^ derinear, vci folutionem
diffcrat , ait Swarez,& pac *churn non pofle parocbiano ncgarefa-
cramcnta doncc d Cbluerit , quia hoc e(Tet propria autho-
rirate illucn cogccc cv borns fuis vel poftcftioae & ufu corum pri-
vare. Item quu illa coactio vel eflet pcc juridictioncm forcnfcm 8c
coa&ivam ccu punitivamin foro cxtcrno quam non habet paro-
chus: vcl eflet per facultatem quafi intriniccam poh ra«
rncnrum indignis, & bac non uri poteft parochus , nifi quandq cft
publicum cc indubitabilc dclictum: hic autcm peccatum no:i eft
publicum,quia noneft pcr fententiam dcclaratum , nec eft itain-
dubitabilc, ut fic publjcum evidentia fafti quia poteft quis jus i!i-
ouod praetendcre. Ergo pct publicam poteftatena cogendi lunc
ioluerc dccimas qui detinentaut non foluunc. Scd adhuc manet
dubium in quo foro,noti in Ecclefiaftico •, nanaEcclefia woi\ poteft
authocitatc lua determinarc quantitatem bonorum folucndam.
Ergo nec in foro luo tccupctarc , nam quaecivili authocicate ira-
perarttur ejufdcm auxtlio rccupcrantur. Praecerca impcrari pofluiii
occtmac roagiftratus authoritateeciam hatrcticis cv excommunica-
tis, alufqucqui extra Ecclcfiam funt, de quibus tamen in foro fuo
non iul . (ia. Controvcrtitur iiuer lcgukios Aughcanos
Ccftc Cofino ln Apologia , de tcmporc quo cccpcrintcaufa? de dc-
cimis a f.iro fatcuiari ad Ecclcfiafticum craniTerri. Scd de cempo-
rc non LicigabimuS, fiquidcrodcreipfa conftiteric nempeabini- ^4fht"fi
tio non fuuTc has caufas fon Ecciefiaftici. B~l!a fcilicet eflenc liti-
giain P.efbytccio Ecclefiatde Jecimu latiis , de proVcntibns bofco-
runh pwn lgis /tkurum o* cdttrsrtan arbprum fi Vmdm h •, Uhjriurum
pifeiitorum fluliorum , flagnorum, ai borttm, pecorum, columbarum ,
/cmiuum,frutfuum, <r beichrum guarmmrtm, ancupitii bortorum ,
curtilagi,rum , Un£ t lim , \ini Grgraw*- turbarum in locis quibus ,
ft K' \ um , caponumy auctrtm Sf anatum , L1»*"0**
ol-orum , i mel&t Grccr* : mokndtnorum, Ven.u K§jiMy*
fwtumy«\ inm;tncc nonequoru nyuuUrum }pul- ut*** f~,
tijumta < irumficundum tcrum v.itorem , &> omnium pro\>i ntutup >r r?'is cai'-rn2
;, fcihcet quas pro a. H.rc enUn omnia cnumerat Ro- ct4'
:us Wiiv hclf Cantuaxtcnfis in fua conftitutionc,
Quot htcoriuntut litcs : Vc quotobjli foluendi pro fcx agnis auc
a, quomocio dividcndas funt decimaTjquaudo o vcs aiibi hyeme
bi sftace pafcuntur, de pafcuiscommunibus & non cominu-
nibus, defylvacaedua, de arbcnbus ch .r.cibas
fquc daudentibus, quapdcnanos valcai vitulus,quqc
Sillusequinus utcxdenariocumjij|cmcro ; aa ►ftcahaciikr
innumcra aha dc ctciibias lxti^?£« in ciiciM Ecckfiafticis. Naca
* Mrhm cuna
45 o Epifcoporum In AngKa
curiariilae vindicant fibi locum Prcfbyteriorum. Si igiturlitesiftc
non convcn:unt Prefbyrcriis ccrtc neccuriis lllis qua* ipfurum lo-
cum & aurhoritatem fibi arrogant, Scatuuim *i Hier. 8 quod Re-
^f-rtio po- ftores cc Curiones quinqu: paroeciarum Royftoni eorumque
laid p. 99, fiicceflores poflinc rccupcrarc decnmssn Cuna Cancellariae. SunC
nc illarum parccciarum decimae raagis tcmporalu bona quam alia-
rum omnium paracciarum , vel an non fimilitcr decimae aliarurn
paroeciarum in curiis faeculanbus recupcrandae funt. CumCxru-
9erep. /. j. phcem Ecclefiafticam poteftatem eiTc contendit Cameracenfis ,
M»«.io, Sextam efieait poteftatem exigcndi neceflaria vitae ab ris quibu»
miniftrancur fpirirualia, Refpoudet Spalatenfis, Sextd Vero nequc
cft potc^M neque Eccieftxftica poteft/ts inquam r,*n cst, quix concionxtor
nuliam bxbet Vim coacliVi Vtcompefiat ixicos fib% ili<nenta neceffxria mi-
niftrxre, ncquetxUm potcfxteCbnftus l>nquaconceJfit jfpoftolh.Qum-
do enim dixit^Digmu cft operxrius mercedefuajiM nxtur<e ex(licji>tty*qu£
ejfet 4c omnwo \uft'im^t qui fpirituxlU populis impertit, ab iis acchixt
co>porxiuad tit<e fuftentxthnem neceflxrit. Igitur neque poteftxs txlit
poteft/ts eft, multo miniis Ecclefixftica. Nim f% minifhri rerum /piritut-
iinmpro aiimentis fuis babent aliquam actionemy eam conm principere*
rum temporalium trittmt , &* ad poteftatemrecurrunt tempor4em%
Quod adoblationes attmetearum natura eft, ut fpontancae fint 8c
voluntariac , praeterca fuperfluae funt ubi ex dccimis aut aliunde
mimftri Ecclefi* commodam habeant fuftentationem. Nim, ut
Be virtute ait Suarez, nuttu* iufte cogitur \>t duplicatxm mercedem ftlbat pro e%~
cjr (iatu re- dem opsra , fed firocbixn iUi fnlbendo d^cimds imt ftipendium 'j*
UgioH.tom.i fuftentattomm mmiftrU , non tintum fijfi iutem fidttixm ordmxrii
tf €i >*>l • sbundxntem; ergo titulo fuftent .timis non pofjunt tusle obiigari ad tt$.
^asoblxtiones. Vn\e ineo eafiqui reci^it decimxrum fruttus , tenetuv
fujfiritnter EaLtfial <T miniftris eius proVidere r<r prtlxti tenentuf
folicitecurare, Vtita fiat, <? nepaupeies ac fidties nimium gra\>entur,
Denique quid fibivult oblatio ad altare praefcrtim fcfto afcenfio*
nis Chnfti, & cur magis m puerperiis,matrimoniorum bc ncdic^io-
iubus , & exi.q iiis & baptifmis quam in alns aclibus & officiig
miniftcrn excrccndis, nifi vel ut ntus ludaicus ftabilianr, aut fu«
catae fimonias rcatum incuna t. VLs oblationes funt potius ope-
rum&acluum pretia, quam ftipcn uum fuftcnrationis, cjuicquid
diciscaufade falarioccu ftipendiodixennt.^wwo 1119 bxbito ^e*
tnis Gdhd Cwtiio exomnihus Cbrtftixni orbis proUnciis a C:lixto z
Pontifice prafente inter alpi fxncitum eftutrefert ^niericuA Vitxiii
jfngius S ■ Ebvuifi LexoUorum Cxnobitajn hiftoriofuorum temporum
Co Ttec jutographo, ]S{e in bxptifnatis ficri T fipuitnr* acceptionc &
infrmiru* Vtfitatione Vel Inftione Viium pretium exigmt , ut refert
Rcnatus ChoppinuUibro fecundo de facra politia p. 339. Scatu-
tum de Morruaniseditum pcrRo lertumWinthelf^e fic mrerprc-
UcuscftSuaoaLan^ham Archicpifcopus Camuaricnfiit Fl Mr*
Dlgnitas & Poteftas. 45?
Ytcct fi decedms tria \cl plura cui*jcunq;generu in honujuis hatuerit ant
nulia , optimo cuideiure fueritdJ>itum rtfrVtto , EccleJLefid a qua &e * */**j
facramenii rccepit dum tiVcrct fine dolo , fraudeftu contra/Uttione qua tu ^tr:' >«
■Abet pro rccompenftione fubir xHionis decimarum perfonalium necnon Si^utnm.
€r oblationumfccundum mclim animat refrVetur po/l obitum t?ro fa~
lutt gninne fnce Et t lefi* fu<e buiufmodi liierandunt. Qvod fi duo tan-
tum m bonji dcccdentis extiterint animalid de manfuetudine Ecclefice ex-
itiio qunliltt nominemortuarurcmittatur, Sic ergo , inquit Linduo-
dius, ad tffifium qued debeatur mortuarium f-ffist quod fint tria anr*
tnalti \nius & ciufdttn gencris , putatres equilni trcs bacc* , K/ ttinn
auod fint duo eiufHcm gtncris , ut duo c$ ui &* tertium alteriusgencris, Vt
inaVacca. Etidcmerit fi tria illa ahimatia fucrint tnum tuberjbrum
generumvh.lnmequuoiVnusbosy&Vna oVis. Et in Ula vcrba pro
fdute animiefurf, <\u& inquit, cnfiflit in peccati rcmijficne , quod non
rcmittitm nifi ftlftraclum nftituatur , dc fubtra&ione c:< negligen-
tiavcl ignorantia intclligendum ftatutum non devoluntaria Hax
.funt Mortuaria illa dc quorum jure agi potcft in curiis Ecclefiafti-
cis,quorum inftitutum cx ufum vidctis*, quae autcm lites & con-
troverfiae pofTunt agitari in caufis mortuariorum cx cadcm confti-
turione dcclarativa Simonis Lmgham colligi potcft. Dc Synoda-
Iibus fic Duarenus. Vuflquam reStus Eccleft<e , qui antiquitus erant
commums & ab Epfcopo , fed unacum Prefbyrcrio, dflribneban- De Ettlefi*
tur, divififunt, & fwgulis minifleriis attributi, EpifcopU fingulis Vefti- nwp'™*
£•/ quoddam abinfcnoribm Eccltfiis pendi cceMnm ett. Huiufmodiin- "°*7 «*> S»
primis iUudefl quodin Jynodo a JingulLs curtcnibus O* infoiorum Ec-
clefiarum gukcmatoribus cxigunt. J>^im duos folidos finguli Epifcopo
Hare \ubcntur 10 qucfl. 3 cap. lliud: dtcitnrquc bociws Vulgo Catbedra-
titum quod Catbedne id eft bonori E[hfcop»li dcbeatur. Dicit Fildus
miniftros inferiores Epifcopo nunc procurationes tantummodo Dc EccL l,%
foluere. Choppinus ctiam dicit iftud ve&igal Ftancicis monbus <af >/*.
non penfitari nifi vcl indotats Ecckfiaj pra^fcclis, vel aliis ex con- Qt:i>p> de
rinuae pofTclfionisufu honorarium hoc Epifcopalecorrogantibus./^Cfi</o/;//rf
Ob id I\inet\>en/inm praftle nuper z; ajjcs aris dcpoflentea parocbo in^- * <*p.
fpccie Catbedratiit erogationis , bu Scnatum appeUaVtt jfbufm nomine. ***> 7»
Ta/csenim indicJtones nummarias intcndcbat Curio apatria confuetudi*
ne pcndci e, ac ita dcmum probanda^ fi ex prifco regionis ritu ab Hterar-
tht percipcientur. Cathedraticum quandoque Synodaticum ap-
pdlaturaic ibidem Choppinis, cx citac cr.p. Qlim titul. de ctnfibus
hb. 3 dccretal. De procurationibus fupra diximus, ubi dc vifitatio-
nc diorccfcos egimus. Hoc autem munut ideo procuratie Vocatur , Oe fatris
U Ecchfiis Eptfcopi procurant, idcft curunt, id efl alunt ac tncntur : nuniflcriu
Jicut putri d\> untur procurati knutricibus , & tquus 4 f>om\no apud ttb.j up%<
Tltutum & aliosautbores Utinoss qui ptoprie acemmdatc locutifunt>
inquic Duarcnus. Sed quam vere ifta dc Epifcopis dici poffint
M m m 2 tcftao-
45 z Epifcoporum in Anglia
mturEo .aria quscf.odavocant , habent quam plurU
ma, ut refert atTertor poltuat, Fcodapro excommunicatione , ab»
P<*£. 73 75» fblutione, inftirutionc, indu&ione, poteftare concionandi , facul-
tatc cckbrandi matrimomum abfque trinundir.a bannorum, ut
vocanr, denunciarionc,commutationc pcenitentix , rckmatioiie
fcqu-jftrartonis cVc. lohannu StratfordCantuarienfis conftirutio
Zi«dvsde talishabetur apud Linduodium , SaVm 0* miftrabilis cupiditte adin-
de cer.fihns i>enit , Vt bro literi' inftituttonum cliricorum ad bencficU EceLfaftica
c4p, 6<r.rf; admiffbrujn , ey iitcris ordinum pro fcripturarum Uborc ac figtuts ji-
tntmullotiens exaUiones immtnfeid reprobante canonc , diante quod
jicut non decet Epifcopum manu* impe/itiontm Vcndtre , ita nec mi-
wftrumcaUmum \>enundare. Anbidiaconorum au&que (s* fuorum of"
fcnlium , necnon &* aliorum etcrici fciltcer (cribentes m ipfoium
is, inquitLinduodius,«Jr/#Afflf0*'/4* litcras inquifitionttm, quat
ncmoe praeccderedebcnt admtffiot c$ ad benerv ia , frper bmeficiis
>4cantivui ftclai tradere rcnuunt nifi prim exctJJiVam mmis fummam
pecunU habeant pro fcriptura : 2^os igttur bunc abufum aboiere l>oltntes
m benefitaj hllra 1 1 denarios,pro littris \>ero cuwJHbet facri ordmis iltra
fcx demrbs dt&icterid perfe Vciper atios nonruiptaut quoVts modo. /&
cAitris ncmpcquxrcnumcrationcdignaelTcnt ulrra fcripturam \>t
puta conccptione iiterarum buiufmodi &• atiis ipforum laboribmt inquic
Linduodius , Ordinarii Juis ttnemtur miniftris ft'pcndia conftituere%
pr fgiltationc Vero littrarum buiujmodi, aut marifatlis. i qui rcgunt
auia* Eptfcoporum & inrcnora,ti)quit Linduodtus, pro introitu cea
^anitonbus , b ■ fit )ii.yVe( barbitonforibus ( quorum ojficium eft ordi-
mn {§rum corunas aptare Vt tnconJptStu fui ordinatoris defirznt tonjit-
yjnitV'^r«(73/.'»T>3itLinduodius ) Epifoporum a cleruu minatibus
}el maroribus ordtnibuA dccoratis nibil omnino exgi Volumus Vcl perfir
lui. Cautum quidem in Conftitutionibus anni 1597 quod mqut
alii neque maiora feoda ab Epifiopo, Ordimrio* yircbiduconoMi eorum
tnimZris dehueps \>Ua deaufa penipiunlur quam ea qu<e ineunte boc
te± • 0'i nunc Ma.eftate pcrcipifolebant : quodquetabula qmedam
ft ig nlorum buiufmodi ftodorum fummas continens m quoti^et con fto
rij ante fijti.m fincltlobawtis $.ij tiftd proxime Vcnturum figatur 9
tuiks excmpltr manu ipfius ordinarti fubftgmtum intra tempus pr<edi-
Bumad jtrckicpifiopumtranjmitettiir. Iicm dtcrctum, lt citra \>l-
ti-num diem mnps Mai proximefiquentcm Epifiopus quilibct , bilftdt
aiijui Epifiopati Vacante* c titos fpirilualitatts ibi iem%curet tabuiam ma+
nuins atccntii eiufijuc T^giftrarii fulftipt im pubtuc figi, Vtl in loci
fuoli^etyubiius abillo dicetxr, Vttattas publicl in tiufdem iurifdiBunh
ar hho ita w quihis eiufitm t.tbuU infttciendat fiacult i:em babeat\ Gu*
fhidsmUbuUhft continebit fefaratasfummas pnguiorum feodorum .
D;grvtas & Potcftas. 453
9 tf/t fim ct *»<&« f**fw 4 ^gatfi 4ls£f tficiarm <tc mhtiflris tbtfdem
Curirt frtqutntius ai ifcitius *binitio it&ni <##* Smnimnist^tgHm
ad i^mahftitL fu£anmimptrcipiconJut>crunt. Rcfcft tatncn P*g% u^;
Dcfcnfor petitioi isaufta mirum in rnodurn cffcfalnria pro fenten- n^%
tia judicis abfquc ulla pauperum habita rationc : pro tcftnmento-
rum probauoneuuplum exjgitur fupra fummam ftaturi: pro apo-
chisexecutores toaut ittforte poft annis coguntut folucrequida
quailra$inta quuiam quinquaginta folidos. Imtio rcgni Elizabc-
thx pro Iittris inftitutibnum liimma feodi una Iibra,iam quatuor
aut quinquc librx Anglicanar, & plenfquc tocis cadcm fumma feo«
«1 pcolitcrif ordinutn. Archiadiaconi quandoquc m vifitationi-
bu> luis cxigunt prolibcllo articuiorum itautil quandoquc 14
,qui tame vix tribu^aftima-.idusdcnaiiis.DcuiquCimquir,
. ctt<S ncc taaletnumeran potTunt cxcciTus cunaium Ecclcfia*
irum poltanuum illum 1 s 97- Njc mirurrf, nam penicuwfqut
Qr linsrii u Miniflri maioraftodi , tukm auainbuiufinodi tabuiisrt-
nentur , petcigientisjfujpcnfiotrit perfixmenfis ab execu-
officiifniptr Ordindrtum fuitm infigtmUt itl Otdinario negligen-
te :ut f / facert omitttnte , ptr yfrcbiet/tfiopum, aui alium delinauentis
i$co intervn dipttiabit, ut habctur 111 Conftitutione anni 1 597. Rigt-
di fcilicct ccqfores in OfHcianos & Miniftros fuos funt Ordinarii.
De benefi.ioa- quirendo, rcrincndo, & rccupcrandoagitur ctiam
in Curiis Ecccfiafticis. Atque hzc de materia-ir.iumin foroEc-
cl.fnftico, fcquuntur.
Iudicia ipfa in quibus confidcrantur, in jus vocatio , li.
tis contcftatio,Caufe cognitio,Scntentia,Qii3epoft
fcntentiam iunt.
In jus vocatio.Monitione fada pra?fcntiin judicio per
judicem, Citatione caque vcl Pcrfonalitcr , vei Viis
&modis tatftiidque vddenuntiatione vel affixionc
ad locum iolicae habitationis, Denunciatione vel
uxori citati , vclpubhcein Ecckfia parochiali.
Litis conteftatio,qua: fit Generaliter & minus propric
licetmagis ufitatecum narrataproutnarrantur nc-
ganturefTc vera, ideoque petita prout petuntur fic-
rinondcbereaiTeritur,ParticuIariter&piopiiequan-
do tandcm certum aliquidinquo ftatus totius caufx
vertiturabunoaffirmarur,abalionegatur,undena£
citur ftatus conttoverfia? vel f a&i vcl juris.
Mmm 3 Caufe
454 Epifcoperum in Anglia
Caufa; cognitio , qus emergit partim ex proba-
tionc perTcftcs, Inftiumcnta authcntica vcl priva-
ta, authcntica originalia aut tianicnpta, Indicia,
ha*cquc funt vcl lcvia vd piobabilia vtl violtnta,
partim ex Exccptionc contra ttftium pufonas
autdi&a, partim cx horum rcprobationc pcralios
velmajorisnumcrivcl fidci, parVm cx Advccato-
rum diiceptationcdctotacauia.
Sentcntia vel Intcrlocutoria 3 quarum alia in meris ter-
minisintcr!ocutonrr?remanet,aliahabet vim dcfini-
tiva? , Dcfinitiva vcl Abfolutoria vcl Condcmnato-
ri^vel partim AbfolutoriapartimCondemnatoria.
Qua? poft fententiam funtvel ejuldemcxecutiovelab
cadcm appellatio, Ejufdcm cxccutiovcl de reipfa
principali de qua controvertcbatur,vel de expenfis.
Ab eadem appcllatio ad fuperiorem,qua? fit vel pro-
pric & dicitur fimplicitcr Appellatiovel minus pro-
prie,& fit vel per viam querela? cxtraordinaria? ad
principem vcl per remiffionem totius caufa: velad
ipfum principem vel adcjusdclegatos.
Proceflu in caufis civilibus dijudicandis,qualis hic ponitur, non.
damnarnus tantum fi tria ifta obfervarentur : ncmpe fi non in Ec-
clefiaftico , fed civili foro caulx civiles difceptarentur, fi fpiritua-
libas cenfuris non abuterentur in caftiganciis non comparentibus,
mandatis curiae non parentibus etiam ubi caufae funt mere civilcs ,
fideniquc lites non nimiuin protraherentur. De primofic Spala-
Be rct>ub tcn^s- Qj^dVero nunc Ecckfia infuis \dtoribustota pcne fattct ter-
/< c x ' ttnti^fth^itufiyittiAnlviuti
uum 18 ^us A<* ^mporaha diflt xit , Csr t x fii epitojo fiecuii foro ad fi terrtnM
dttraxit tricas , Lgxbufaue mere Urrenis fua impltVit Voiumina : Itcm ,
Ttum, i*. Cttr ijuffo Iufhnus lmptratorii quadam Ugt C De Epifc. & Clcric.i 41
tbfurdumefjt *-\}m\ imo etiam opprolnum , fi EccitfUslici peritos fi
Mhit estin 'ne ifc ptationum efjt firei fktm , nifi quufiitbat lyldem-
dumrejjfa W Oo i i , au<e adfirumjhe&ant, dgitent, aut profiteantur.
Jmi>r?but igitur n mtrtU m Ecrlefiajlicis fiudtum i.gum ctoliium. Si
tmm Vinis debent cjj< ******** VeridlfwJitm & opprubno-
fume>t, v: bumana iura fimt , quibus twporalu a&iuntur , tjwe k
profijjilM
Dignitfc &Poteftas; 455
fyofeTtone Fcclft t/oica toti ftritmli , & omnh ittrifiiMionis Ver* ex*
pertejfunt remottjfima. Cum abfurdum fic, fi Eclcfiiftici peritos (e
Velintoftendcre difceptationum forcn(ium,difccptationes ipfacfo-
renfei ab Ecclefia debent etiam cfTe remotiffi nae. Nam nullas ali-
as difccptationcs auc caufas tractan voluic Chriftus in foro Eccle-
fia ftico nificJsdequibtM |udicare pofliht Eccicfiaftici. Non juf*
fit Cbriftus raris carfarei Dd&ores conftitui in EcclcfTa ad dikuti.
endai caufas civiles aut Menochii, Farinachii, Mafcardi aliorum-
flue )urifpcritorum decifiones dc prxfumptionibus,probationibus#
^ uionibus examinandisafLrri, fed caufas civilcs earumquo
dccifioncs ju ncibus faeculanbus rcliquir. Nihil |am dicam quo«
mov.o non modo divina led & humana jura pervercunc Caefareurn
nimirum & Canonicum Officialesqui funt hatum caufarum judt-
ccs; dcquibus capite fcquenti agcmus. Dcfecundolupra diximus,
ubi de cenfuns egimus. Excomm lnicanc pro rcbus leviffimis, 6c
re pecuni iria 1 1 forte dcnariis. Dc rertio inter ahos.quet imoniarn
edi it Dcfenlor nctitionisin confutationc Oxomenfium. Nunc
inq.nr, iuLx% ^gifiririus, Ad)>outuA 0 procurator conjpirarunt acf p ^
protJmdum tfci qnt.ltacau/a, & ut aic propheta, Mich. 7 3, con- r4*,lJ*z
torjucnt ctrummm .
A-quehatcde caufis Ecclcfiafticis , quas appellant civiles , cri-
minales fequuntur. Crimina& dclifta.de quibus judicarur, enu-
merata funt fupertus m tabuia vifitacionis, & m eattdem ob(erva-
cininbus. D caufiscnminalibus judicium varie inftituitur ordi-
a E >if oporum aurhoritate , p?r viam Accufationis, Dcnun»
ciau nis, I quifitioms. Pcr viam Accufarionis, quando quis fuf.
ti 1 fecrimen vontra accufatum probaturum, ci in hunc finern
teftes producit a judicecitandos & examinandos. Perviamdenun-
eiatioms, cum ce^onomi quahbct tncnnali Epifcopi vificarionc, Sc
p 1 binas vicea annuanm judici Ecclefiaftico dv li&a deccgunc , fcd
probauonis onus minlme fubeunc. Pcr viam (pecialis inquifitio-
rnsconrra certam perionam Epifcopus vcl alius judex Eccckfia-
ftiLUS ex offi:iofuoinquinc ln ejus deli&um vel imerrogando
^icmos Rci oV » )us crimine 6t deli&o , eorumque teftimonia con-
tra tum afTumendo, vel fcifcitando ipfumrcum de (uodcli&o, ut Depolit.Mgi
illud in judicio detcgatur, cc dete&um cenfuns Ecclefiafticis ca-d. ^iJbeJ
ftigctur. Ipfum rcum intcrpofito ad veritatem dcclarandam ju-
ramento uc iuo dehci > fciicitatur : Haec omnia habcc Muckc-
tus. Dixiper viam fpccialis itiquificionis, quia inquifitio triplex Lindxcade
eft, alia dititur generalijfima, qi4f fit mcro judicis ojfiiio ingtnerali Veint. de un2
frolmiiaU Conctlio. yilta e/i gencrulis qu<e fit de ft.tn EcUftx /tUtatis >ftituttoni!>.
€aflri)>il bci, hrtfirtim dum pralatHS ti/Itat, bocetum fit mtro judi- cap txtnuu
cisojficioi&qnmdoqueaLtqwtmpitrinte. Gineralts fit tribmmodis^tih. maHu
prim* qkdAd perfontt &> *uoad dtlicta P.g. in^mm Urdiiww, fifitrunt.
in
4$£ Epifcoporum in Anglia
** hcofitee jurifdiBionis aiiquis Cicricus , hetLaicut^ qui fit \it\of * *
aut maU conVtrfiitionis. Secundo modo tfi gentraLs , quo ad perfotat
fidqnoad dtlicium JingulaAs^ Mputa fi inausratur , an aiiquis fit inrr<t
yxriflitlomm ipfius inquirtntis qui comm fit tale cettum crimen. Tertio
niedo efi generaiis quoaddeliciafid fptctaiis quoad perfbnas , Udelictt
quando mquiritur conltfi certam pcrfonam crimine non exprejjo . Specia-
lis igitur inquiGtio erit fingularis, quoad certam perfonam oc cer-
timi deluftum. Inquifitio igitur vifuationiseftgcncrali$,Tnquifirio
judicis in Confiftono eftfpccialis. Illa cftadiftam prjeparatoria.
jtbjoluto Vifitationis proce(fuy ft accufatus fitetur ddittum puniewdtti
eft, non pcem or4inarutfid arbitram : hstcenim eft propria pcena judicii
laquifitioms. Tanto magis , quod Ufitatio fit potim permodumfori
foemtxniialis auam contentioft , nec in ea pr* ift puniendi fims inlm-
den:)us eft fea corrigendi & filutaris fcntUentid lnjungtnd<e. Quodfi
ficcufiitus in ntgatione perf/ftat, r> fuit depofitum contra ipfum de fi.ma
C° crtdulilate tantum , nec adftt modusquo probari poffit filxi lertia*,
tameniiifimatio ceu fiandaiumSs3 non ieVis prafumptio iniungxnd*
eft Canonica purgatio , quod ft vn purgatione defecerit pro confejfb ha-
btri dtbet. Si autem negat accufitus , &* fuit defofitumde certiudim
faUi> O* graVts fit orta infamh \>el fiandalum,ceu agatur de pr*)udt>h
tertii3refirVandus efi ad\udic\um ordtmrium^ contra iitumper modum
axcitfstioriisab jidbocato fifii Epifcopalis procedidebtt. Et tum dimunt
altVeniripotCitad inquifitionemfbeciaiem^in -jua &> iurare teftes,&> nott
ivfi l"ghimi fidmitti debent . T^amtunt poteft, fi \>tht , aceufitus excipe-
re contra tetfes, poteft petere probationum copiajs , & omntbus dcfinfio*
mtm remediis Vti , pcem etiam ordmam, ejr A iure ftatuta boc cafit pu-
niri debct dtlinquens. H#c Piac<Tius in praxi Epifcopali. An idem
ordofervatur lnEcckfia Anglicana , nondum mihi conftat. Sed
rcdcamus. Accufatio ut ftnde fumitur & proprie tyKUu.» dici-
tur,cft criminis delatioapud judiccm publicas vindids caufa m-
terveniente legitima infcnptione. Hujus formula hacc extat apud
Paultim I.C Ego Luciut Titius profiteor me MtVtam lcge luii dt
adulttriis reum dtferre, quodcum Caio Stio in UJo loco 2v^. in tali domo
iS^. mcnfi ilio ^f. confuiibus illis ?^ T^jduiterium commifint, uiuspr*-
fijfionis ciiufa fubfiribo , )>d aiius meo nomine , qttv litcras nefih,
InirriDtio mftituta ad injiciendum accufatori terrorem n: t^nic-
rccalumnietur. Dcnunciatioautcm triplcxeft. AliaCivilis, alia
Canonica, a!ia Evangclica.Civiliseft, quae a jure civili introdu6ra
cft, ai: CaiTifius, vduti quas fit per miniftru publicum ad hoc con-
fticutum , ut dcli&a aumiiTa renuncict ma^iftratui . eorumquc
a£bores prodat , m quos dcinde inquifito fiat : & hic in curiil
E.ckfiaft»ciseft,quxfit judicipcr oeconomos. Alnpublicam ju-
dicialcmdenunciationem vocanr, Angli^e prefintmtnt. Canenici
4eiiunci^io 3 inquicCaniilus eSS. canonibus produa eft contra
prarhioi
Dignitas&PotcfUs; 455
prftlat©sEcclefiarum 6V Monaftwiorura , quosfubditi clcrici vcl
Monachi dclinquentes,fi monitioni non acquieverinr,dtfcrrc pof-
funt ad fuperiorem fuum ; cum corum interfit habere bomim prx-
latura. Dcnunciatio vcrb Evangclica, indu&a eft ex lege Evange-
lica, in qua hic ordo fcrvarur, ut delinquens primum privanm
corripiatur, deindc H correptirni non paruerir, iterum moneatur ,
adhibito uno vcl duobus ceftibus, dcmum fi contumax pcrfticerir,
dcmancietur Ecclefia; Mat. 18. Civilemceu publicam iudicialcm
denunciationem non habcnt Ecclcfiaj reforraata: , quae habent in
finguhsparceciis confiftoria. Nam quiu opus cft juratis oecono-
mis ad denunciandum deli&a ubi ipk Paftores & Seniorcs funr vi-
giles iidcm 5c ccnforcs morum. Exclufis igitur Senioribus infti-
tutifunt ifti Ojconomi ad denunciandum delicta.non de deli&is
jndicandum,Ecclcfia: Apoftolicaj, autquas poftfcquuta cft primi-
tiva; nunqua noti. Dicit Muckctus probationis onus eos non fub-
irc,quia praefumunturquicqiftd in hac rc faciunt,non odii&male-
volenti», fcd fidei i\ix libcrandce caufa faccre,notum camen cft &
perjuni & malevolentiej fepiiTime reos eiTc. Perjuriinondetegcndo
prout mctuunt aur favec,& malcvolentiaecalumniandoin rindi&a.
Adfpccialem inquificionem non dcbcc dcfccndcre judex , nifi
prius crimcn fuerit,uc dicunt, notorium , aut criminis pcrpctrati
Fama, indicia, cx quibus fama ftatim eft fcquutura, aliavc legitima
cjus retegcndi mcdia perclamofam infinuationem id cft frequen-
tcs hominum fide dignorum fermones , ad cjus aurcs dclata pra:-
ce(Tennt,ut agnofcit Muckcrus^nc rcmere in aliqucm cum pericu- p - i.v^
lo cxiftimationis fua? gra(Tctur,ait Canifius. Qucre rem contra in-
quirentem \udUtm rdle prius excipit de public* delitti finttt , quod
ta non refptrf.cs ft. St tiwn b*nc txceptionem Qmifrii rc ni , Jufti- Summf iurii
nebitur contrntum iriuudftlo fanqum buic excepthrnipf tacitercnun- C<**,/.4**.
cuVerit. Sed cum adcomprobandam famam duos tantum requi- **•
rant reftes,quis non videt,quam facile judex malevolus duos teftes
libi comparare poiiit , ut fic aditum aperiat fpeciali inquifitiont.
Ex officio non modo merccnano id cftad inftantiam alicujus, fcd
Ctiam mcro permovcntur judices Ecclcflaftici in Eccleftis rcfor.
matis. Sed quod tcus juramcncum cogitur interponere ad vcrita-
tem cnarrandam , ut m m Ecckliis Anglicams nonprobamus.
Rclpondcntid fi:ri tanrum quando deli£h fama, manifcfta mdi-
cia, & rciiqua illud detcgcndi media duobus tcftibus fuerint com-
probata.AuJiamus ccnfuram D Francifci Baconi,qui poft creatus
Aiigliac Canccllanus. EJi & ttriian qmdnonUm m junfdicihnei?-
Ja qu>m in msio p; pctdtnAy qnod rtjormatione in igtt , eogue mavis^
*«od matrarim fi: ttgibu* &> confuctodimkm r%ni9 qu<e ttftiuncor.
4mtm procedtndinonrcguntytamcn ,:d diri^n.hmconfiUpolfunt^Jtque
Y««wntiimexojjiciQ3quo qtiisccgitur accufirc Jiuutlpfum , ^ quod
N n n i/t^uj
456 Dc Officialibu*
ma\us efl,t\ttYamentum indicitur, WinnU* tccuflttiones dechrantur. Tcf
kges Ahxlhe nemo tenetur flbfum accttfre. In caujis fummis l<efe mi*
yAlatis qudjiio fit ad detdtioneui p:r tormtnt.i non ad indicium. In
cdpitatibuscanfn, nuUiuA deiinquentis rtjbonfio pr&tiio iuramcntopoftu-
Uturi imo nec ptrmittitur. In criminaiv.M ncn capitalibm^quA in Camc-
rtfleliata, autcaufis confcieiitite ceu <ejui & boniquain Cancetlarta tra-
Hantur , iuramcntum partis requiritur. Sed quemodo * Ui efl accufa-
tto , id efly Vt ms dicimus , libclltts (juerhnonict ceu denun*
ciitionis , ( k quo dcflttlere nonpotcfl dcnunctatbr, <r txtra cuius can-
celtos examinari non potefl rtm ) curiee exhibitus, & reo per ptocejjum
edittts. Sed qutmlti excminarc prtfttto priut iuramento, ex infinuatio-
ne foiitcsfam*, ant accuflticnibtts fecrttis fjr nendum editis\tcunque k
hre Mli Jpeciem aliquam babere Videatur, ex dimttro timtn ita oppo*
niturfenfuiiuris communis , w mcrito atiquam actmittere pofflt thnita-
tionem. Vides hic tyrannidem quam exerccnt ln Cunis fuis An-
glicani , pracfertim quandoconjiciunt viros pios lmpegifle in ca-
tkui nones de Hierarchia oc ritibus fuis. fn fpeculi inquifttionc rto eden-
diflint articuii de qnibiu inquirendum efl; item nomina rs- difia teflium
necnenexceptiones & uplicaliones itli penw/V/e?;^,aitCanifius. Cum
nccpropria confeffione nec teftibus , nec fa&iipfiusevidentia dc
crimine convinci poflit, (1 oneratus fuerit forte ex invidia aut bdio
fufpicionc aliqua indicunt illi purgationem Canonicam 6c non-
dum editis amculis,de quibus inmairenduni, cogunt prxftarc jura-
menturn.
CHAP. VL
Dt Vicariis generalibm , ojficialibus &
Archidiaconis,
HA&enus de Epifcopis qui ut ordinarii judices minus.
amplam habcntes adminiftrationem judiciale lege con-
ftitutam , eam fub principe exercent nomine proprio
fequuntur qui alieno.
Nomine alieno ut Epifcoporum furrogati, videlicct
Vicarius generalis ad univerfitatem caufarum juri£
didionis voluntariar, Officialis principalis ad uni-
verfitatem caufarum contentiofe jurifdi&ionis,
Commiffarius ad certas caufa/ , & intra aliquam
partem Dioecefeos.
Minus amplam habcntes adminiftrauoncm judicia-
Jcjij
& ArchidiaconJs. jj <7
!cm Icge minime introdnflam , fcd vc! Rcgali
compofitionc vcl privi Icgio,velpra:rcriptionc tcm-
poris, vt cxcmprarum juriididionum nonnulli,
itcm Archidiaconi, quorum Offtcium Icgc confti-
tutumcft, ut Inquirant de Ecclcfiaiu fartis tcdis ,
fuppcllcdilc &c. & dc cxccffibus Ecclcfinfticis
mul&anCis, Refcrantad ordinarium graviora qug-
quc, Inducantinbcncficia : Iurifdic5tio5ut pudcrip-
(crint: cxcrtetur autcm vel perfciplos vcl per Of-
ficialcs.
De depurationc jurifdi&ionis Epifcopalis ad judices furrogatos
hahcs fupra cenfuram Canccllaru Baconi pag. 313 314315.
Vicanus gencralis conftuuitur ad univcrfiratcm caufkrum turif-
di&ioms voluntanae & proinde vifitare poteft vicc Epifcopi , c\;
alia omma expcdire, qua? fpc&int ad jupfdi&ionem vciumariam
cujus capita enum:rata habcscapite fupcnori. Di< it Fddus Vica-
rios gcncral, s poruilTc omnia fcrc apcrc ad junfdiclioncm fpcc.tan-
tia, quae lpfi Epifcopi poruerunt,& ciflrt teftem Lmduodium. Ha-
bctquidcm Linduodius in conftitutionem Iohannis Srrarford Ar-
chiepifcopi Cinruaricnfis , tirulo de fcqucftratiombus c&n. Fre-
ouens haec vcrba, //<?>*< w ncmpe Vicariorum gencraliunv/^/cy?^
Hiffert ab officidium principjiium potcflaie. 2tym Ojficiales dicuntuf y
Muibns caufrum cognitio gcncraliter pcr babentes iurifidictionern Eccle-
fiaflicam committitur, (fc- /'/; talvs tranfifuncMtur cocniiio c.tufirum toti-
m dicecefees , non t.tmen mqutfitio nic correUio fi\>e punitio criminum ,
Vt legitur iu c. licet de officio Vicariii.6 nec poffint aliquos amoVcve k be^
nefiais , nec confitrrc bencficia nifi fecialitcr fiuerint talia eis commifia,
:■•.•/.» ir generales omnia pra?\ Ha facere pofiunt Virtutc officti , ex-
cepta coliatione benefaorum , W patet de Offiao Vicarii c. \>H. 1.6. In
articuhs oro clero diitis anno 1 584 ftatuitur , quod unufquifqii",
Vicaritis generaiis, Offjcialis ten Commiflarius, qui ordines Ecclefiafti-
cos nonfifieptrit, etuditum ciiquem T, fyterum fibi accerfet C-r affocia-
bit aui fufficienti authoritate \dabipfo Epifioto in iurificlioncfua, Vcl
jlnhidiacono [foefbjtero exiflente) inturifltciione fita mnnitus , id-
que ex prtfiripto tpftus iudicis tunc prsfintts excommunicationis fin~
tcntiam pvo contumacu dtnunddnt. His verbis vidcs Vicarium Ge~
ucralem pofle excommuhkarc , & fi ordincs facros fufceperit,
polTc pcr fc denunciaie tet t ntiam,fi non,pcr Prefbyterum tfucl< -
riratc munitum , quod reipfa idem cft, ut fuora obfcrvavimi s„
Etlicetexgcnerali commiiiione V.carius geneiaiis auc officia^ j
Nnn 1 EpvUc^
45? De Officialibus
Epifcopi beneficia eonferre non pofTunt , poflunt famen, fi bene-
fkiorum colUcio ipfis fpecialiter fit commilfa , ut habuur m
6decretal. titul. de officio Vicarii cap. cum in generali. Et Ca-
Summa iuiis nifius ait . Qu.it autem concernunt jurifilt&hnem rerumJphituaUum Ve*
Carnntci L i ^tltt fnnt inquireretpunire> corrigerc excejfus fiubditorumt conferre benc
tit. 11. ficli &* officid EccLfitftica Ul adimcre , aliaquc huiuJmodiy ea rttil al-
teri committuntur, fied fpeciaiimandato , quem licct \ocarc Vuarium iit
fitritualibus.
Officiaiis principali* Epifcopi dicitur ir. Ecclt fia Anglicana Can-
celiarius & Officialis foraneus dicitur Commiflaiius. Sic enim di-
ftinguit Cowellus in Interprete. Officiaiu mquit, in\ure Cmonico
fiumitur pro to cui Epifeopas gcneraliter cemmittit fpirituaiis jurifidtttio-,
nis proVin iatn. Et bocfinfu \>nu* eft in auaaue (Dtcectfi Offiiialis princi-
palis , quemftatuta & leges bu]us regni CanceUvium l^cant jinno $z
Benr. 8 e. i 5 catcri , fi funtplures alii , jure Canonico Officiales fiora*
nci appcliantur glojf in Clement. 2 dertfcriptis , fedabudnos Commifi
firii , Vt inftatute Henr.S quandoqne Commiffarii foranei, fDificrimcn
tftud legere potei apudLinduodiumtit.de fequesirationibus cap. 1. Se4
Voxbtc Offichlis inftatutis noftris &* \ure cemmuni fignrjicat eunt
quem furrogat Arcbidiaconiii in exercittum iurifijiShionis , Vt liquetex
diHoftatuto <s* aiiis bcis pluribus. CemmiJJarii \>ox titulus efl Eccle-
fiafticx iurifidictionis (fijiem quoufque commijfio permittit) inpartibm
2)ieceJeos a primaria cihitate tam ionge dijjitis, Vt CanceUarius fubditos
ad principate confiftorium Epifcopi citare non pofjet alfiaue rnagna eis
moleftia. \tte Commijfarius aCanoni^iis dicitur Commilfarius Vel 0f~
ficialis foraneus Lindw. deaccufit.c. 1 ^trb.mandxt.yircbiepift %n glejfd,
& in bunc Vfium inftitutus eft, VtJuppkatVices Epiftopi in iwifdi&iont
O* officio in remotis dioecefeos partibus^el in piroeciis Epifiopo peculiari*
btiSy <<r ab jircbidiiconi turifdittione exemptis. l^am M funt yfrcbi-
diieoni qui pr<efiriptione aut compofitione babent in arcbidiaconatu fi*o
iurifidittionem , ut plerifique lecis babent, ibi Commijfarii spera cftfiuper-
Vacanea , &1 plerumque dfrexat &* obtnrbat populnm oblucrum potius
quam delinqucntium mores corrigere conttur. froindc Epificopm ab jfr-
cbidiacono quoiannis ptetfationis nummos accipiens pro exteriori iurifi
dictione VtVutgo dicitur , oncrando ipfius circuitum Commijfario , non
•modo inium ajficii Arcbidiaconum , fedetiam O* multo magis tenuie-
res cx plebe, It communis praxis doctt, magno ipfirum malo. Epifco-
pi Cancellarii tk Commiflfarii, 5c Archidiacom Officiaks, a Cano-
niftiscommuni appcllatione Officialum indigitantur , fed diftin-
guntur in Officiales principales , Officiales foraneos, & Officiales
Arcbidiaconi. Inlegibus& ftatutis Angliac Officialis principalis
dicitur Cancellarius (quorum unus crat GuhelmusLinduodius
gtorTator in provinciales conftitutiones ) , Officialis foraneus
CommiiTaiius, Officialis Archidiaconi fimplici appeliauone Offi-
cialis
ic Archidiaconis. 459
CfttU. Nonadeo vctufta eft Canccllarii di&o fcnfu appcllatio ac
Ofliaalis, utobfcrvat Fildusdc EccleuVlib.^ p.i"}> dcquavoce
vidc Onuphriuminmterpretatiane vocum Ecclcfiafticarurn vocc
CancclUriui.
Archidiaconi habcnt in ditionc fibi fubdita jurif lictioncm.
hU probemodum dixcefes prafirtim qutemaioresin Arcbidiaconttttd
qntltis Archiduconi Epiftoporum oculi intigilant quindoque fttartam,
fitpt 0t44fU minitA aut mgisamplim disecefts partem complectentes: A/fl-
norescnim alijuot Imnm tantum babent jiribidiacon*tum> Vt Cantuari-
gnfir, fy/fiKJir, Wigornienfei , Glojfictftrenftst Sriftolienfes &* alU.QU
h\ium Archidiaconorum (qui poft Epifcopum potiorem locum
obtiuent J cft inquircre in viiicationibus fuis de Ecclcllarum far-
tisrc&is, fuppcllc&ile & utenfilibus Ecclcfi£& de cxccflibus Ec-
clcfialticis mulftandis , & rcfcrre ad Eptfcopura graviora quacquc
Vtfttaiimem ptrmodum fcrutationis femplicis tdn\ujmVicariusEpifeo- , . ...
pi babet ^inhidi.iconus de iure communi , ( mquit Linduodius ) ftdin J°yt£c' tl**
tali firutathm M nomine fuo correUiones faciat , pr^terquam in le- J °ftici(>
Vioribus, ni/i confuetudo hoc /ibi tribuat muntts non habet. Ex privi- Atlhl***c9-
lcgio &c confuecudine prancrtota tatnen poflunt corrigcre etiam "' c1f4 **.
gzaviotdylnitb Arcbidi.tconimiJJi folummodo ab Epifeop* adti/itandZ '
C7* referendum , non adfreniwn ftntcntiim in hUius cjuf.tyautVt cor- jje £Ci\tr
rtctimi at refot.n itioni Vdiusrdfi immifctreni,ftdpoftea progrejju tem~ /^ , J'
pcru autboritatc muniti funt ad iudicandum &* corrigendum ac refor~ '
mamdum letiora. Vn.le in Cowilio Ltteramnfe fub Akxandro 3 fta-*
tutum , ne Ar.bidiaconus ferat fintentiim m aliquem. M inComili*
^botomjgenfi ( apud foVerum z clajf.fict. z ex Burcbard. iib. 1 cap . 90 )
confiitutum, H Arcbiditconi & Arcbipnfbyteri fent pracurfores Epift
copi 9 (rcorrigint acreforment , qu<e funt letiora &> minoris momen-
ti. Inde e)>enit><jnod Anbiduconi quorum opcramultum\fus eft , ej*
qui Epifcopum %n infitationibus Vt plurimum comitabantur , (s* letio-
ra dili:t* corrigcbant, tmdcm etiam gratioribus coercendis ft immtfie-
banty (f poftca prsfuiptionis titulo graliorum deiictori^n co rre&hnent
fi'-i Venitcarunt. yitauc %u (DUconifdtemprimiriiy fciltut Jfrcbi-
diaconi ( ^uibus initto non la:cbat fidert coram Tnjbytero , nife iu-
bentc) raticne dcmandjt* iUis ab Epifiopo oper* , tandem noti
modo Ttcjbjteris bulgjtibus , fid etiam ipfis Arcbiprcjbyttris mato-
res e^afiiuiit. Idcirca ab omnims conceiitur strcbtdiaconos nutlam
iurifilicttonis autboiitatem cr potcitatem babcre Vi gradus aut «rdinis
fui y fid fjlnmmodo prtfiriptione , nec nuiorcm , qu.im It prtfcripfe-
rant% cut tamen pr*fcitpttoni ctjuitM inejJeVidetur , quia exiftimatur
Epifiopum confnftjfi eorum excrcitio in tis regimmis partibm , quas
prtfiriptime jibi ajfcrere pojfint , ait Fildus Hiorarclncus. Cor>
Cilio Tolcuno quarto quod ccl-bratum fuit fub Honono
Nnn 3 dccrotui»
46o Dc Officialibus,
cccretum crat in hunc mocum. E[ifcopum per cu>i&& £)iffcefcs pd-
Cd<\,^ \ide xotliifque fuM ptr fnguios amOi't)t Opo)tit , KCffffrjrjtf quo )>»aquA-
Gratianum ^ut fyfifo* in reparatione fni indtgcat . Quoci fi ipft uut Lngnore cltttn-
io.f i «■ /«,- , out aim occufttictiibus impiicttus , td txpicre ntquit, Prtf-
Epilcoppm, lyiuotptobabiks aut (Diaconos tnittat , qui in reditus bafiitcartm , er
rep.j)ationcs , Cr W/tfW miniftratitium iianirant. Epifcopus auum,
ait Fildus mifit plcrurrque Diacom s pra?ferticr Archidiaconos,
quierant ir.tciDiaconos pnmarii , £; rantum miniftri EcclcfisE&
Epifcopo magis vacabant qu^m Preibyren, exp^clantes mandata,
& ad cxpcdiencum negotia parati. Habes hic k&or ortum &
prcgrcfTum aurhoritatis Archidiaconi. Scr oucc! ait Fildus exiftU
man nihil hic abfurdi e(Te , quia videtur Epif orum conierfiiTe,
ouatenus pia:fctipferint,an quid abiurdius? Sic coniuctudinc pia>
icnpta tueri poteft fuam junfdi&ionem cmnimocam pontifcx
Romanus-, fic turpitudo omnium fere errorum ac abufum in Ec-
clcfia Papana velari poteft. Confuetudo quce apud quofdam obrtpft-
Taty impedir c non debet quo minus Veritas prabaie at Gr lincat. t\jem
confuttudo fineVeritatclttpfta* erroris eft, aic Cyprianus m cpiftcla
adPompeium contraepiftolam Stephani, videlocum in Gratiani
decreto dift.8 cap.S. Vbietiam Nicolaus Papa habct 1 xc \trba
ca.4. Afaia confuetudo qu<e non minus quam perniciofa corruptela litan-
dacft, nifi cittus radicitus eVeliatur in priliitgiorum jui abimprolU
ajjumituri& incipiunt prtelaricatianes <? lari* prcefi<mptiones ctttrriml
tion compreffce pro legibm Venerari , e^ priUlcgiorum more ptrpetui
celebrari, & Auguftinus 1. 3 de baptilmo contra Donatiftas cap. 6.
T^emo conjuetudtnem rationi<^ Veritatipr<tponat: quia confuetudncM
ratio & VtrttM femper exciudit . Audiamus Hicrcnymum lnvthen-
tem contra Diaconorum fupercilium Epiftola ac< Evagnum. Sed
dicis, quemodo %omct ad teftimonium Biaceni 'ftefbyter orainatnr i
Quici mihi prefersVnitcs orbts confuetudintm * Quuipaucitattm^de qu4
otum efi fnperctiinm in icges Eccitfa Vindtcoi * Omne qnod rarum eft
plivs appctttur. Palcpium apud lndos pipere prctiofius tft.T/taconospaucU
tat bonorabiles Trifhyttrc s tu rba contemptibiles fat it Cccttrn m ttia m in
Ecchfn %omct Ptjljtcrt Jedint Zr ftant (Diaccni iicet paulalim incre-
brefcentibiis litiis mter 'py./byteres aljtnte Epifcopo fakre (Diaconum
V'dcrim , 6* in domeUich bemdiUiombus bemdittirjmm coram Pr.fby-
teris dare. (Dfcant qhi boc faciunt , non fe rette faccre , & audiant
Jipoftolos^ l^on tft dignum , Vt reiinqucntes UrLnm <Deimmirf>emu$
tnenfis. Scimt quire duccniconftitutt fhntjcgant Jcta sipoftol$rur*t
recordentur conditionis fi <t. Ec ca^m cpiftola. ZV^w cvm .dpofto-
lus pcrfticue doceat eofthm efie frtftytcros qn*s F^fcoys , qutdfatitur
m.hfnnm e.v lidparnm mmifter , W Jupra co< j\ tumidus tjferat, ad
fUorum pnces Cbnsli corpus fangv'[faue cot/fititur * Auu r Qua*! io-
nuiii vctens cx Novi teftamcnfj quae extanc a^ud Auguftinum to-
mo
0P
& Archidiaconis- Aci
mo quarto queft. 101. habec Gmilia. Quidan qui nomtn bibet Fal-
cUti duce ftnltitia (s> ciVitatii ^ommt i.iHintii LeHtai facerdotibus ,Gr
disc yicris cotjuire contcn iit , non dicam pr<iferrc, quufiul-
tiuf cfl &* fj\te incrcdibiU Vtd:tur, O* nos n >n emenditores fed catum-
vcs btbtsmur. Qu i i^itur kgt% qua\>e confuctudine, quonam exem-
; /* 'i audeat, nuilumfehe arbitror , U i.tos quibus confecfjus in
ninime iis cocty.tet* qui proptsr quod antiflites <Dei
funtindomo Da's* inbonore Cbrifti cum dsgnitate confiflunt. Qu<t
MtnU ii cfl V> 'fbytais miniflris ipfeorum pares ficere f Ou* temeritatts
pr<tfeumptio fe.erdotibus baiubi tabetntcuii & emnium Vafbrum tius
& iignnumcon ifeores &* portitores aquttconferrt. Et infra. Sedquia
3£;w m t EccLftrt miniflri feunt, idi vco bonorabiliores putantur , quam
apud \\tteras Ecclefias propter magnificentkm Vrbis %omwdt , qu<ccaput
effe Vtdctur omnium civitatum. Si itaque ftc tfl boc, dcbeat 2r fecerdoti*
busfltis Vnit irequia fi it qulinftriorcs feunt , crcfeunt proptcr magni-
ficentiam cM itis , fuanti mtgts qui potiores,feibiim.m<iifeunt. Qjuc-
*ii(> nim Ojficialtbus prtflitur , augmcntumfit poteflati , ficut bonor
, firVt .i I l.iudon proficit Domint. Ec prope fincm. Et iterum quo in-
fl.utur , 6~ pulcnt finmuitum debtri ,i nobu : (Perducunlur enim , />;-
quiun*y qiiordinanit fttnt , Vt dum Uteri illorumfepti feuntbcnore dig-
nitiiemtur. Fiteor fittteorum effc , fed auafi ofjficiaiis , JlbEpfcopo
enim mittitur , l*t offequium pr<e';eat ordinmdo. Tora quaeftio illa
: infumuur in ifto argumcnro, Quomodo contra LeVitas 7(omanes
difetptandum fit , qui contendunt ieVitas ficcriotibus & diacouos Trcf.
byitris cottquare. Vidcmus ubi ccepent Archidiaconorutn autho-
rius vel potius (upercilium & inlolencia, Babylone occidcntali
un ie omnc malum,6\: quouique provedi funr. Prcfbyteris in Ec-
ckfia Anglicananon parcs fcd multis gradibus fupcriores funr, 6c
vt refert Cartwnghtus dedignmtur paflores probatiffimos Eccicfict i R£pl.p.?3
tgnofcert fib\ ctquaies. Archicpifcopi ^e^crendijftmi , Epifcopi IfeVt-
nndi, Archidiaconi /^«f/<j^i/;jelogiocohoneftantur; Prefbytero-
rum turba nullo ornatur honoriscognomento. Archidiaconi per
totamfere Angliam vi folus praelcnptionisceu confuedinis fub
Papatu praefcriptaein Archidiaconatu fuo jurifdi&ioncm excrcenr3
viutant, fcedulasdctcdionum quas Anglice §iils of Preftntments
vocant , accipiunt , confiftoria habent, ubi v^l pcr fe vel officiaks
quos furrogant , jurHdiclioncm exerceiu in miniftrosaut laicos»
C^Juam gravis cV: mojefta fubditis ructat utriufque Epifcopi fi.-
stluI & Archidiaconi junfdidio in vifuationibus, 6c m curus Ec-
clcfiaiticis patetex Canonc 121 Conftitutionum anni 1604. Ln
t>artibus iis, >bi Epifeopus <s* yfnbiduconus fiu ex pr.tftiptione9 fiVe ex
tompofitionead dxberfk Vnius & ejufetm anni tempota Vtfitationes fetas
obfa confueVerunt, ne Maieflatis Jiufubditi in piunbus Curiis Eccle-
foftius Juptr ^no & todm srimtm 3 non Jive gravi ipfoium mouftis )
foftukaW
De Officialibus
poftukntuY, ftatuhnus & ordinamusVt quilibet JrcbididcottUslel eiu*
Ojfidalis infrA Inum mcnfim 9 poftperattam eoanno Vtjitationem >&
pnefi?itationes acceptas , Epifiopum M eitts QanceUarium fubfua mantt
Cr figillo inftruat ac informct de omnibus , & dtliHis eorum omniutn
qui in Vtfitatione fua ftterint detecii (sr prtfientati , quo u fuper UU
cauft ant crimine ad Archidiaconum prius delato altquem conVenirc dc»
\nceps ahftineat. Tari ratione dectrnhnus W Cancdlarius , infra idi.ru
tempus poft finitam Epifopi Viptationem , e* deteUiones receptas co*
rum fontium nomina & delitta , quss in proxima ipfius Vtfitationt
prafintari contigerit , fuafubfcriptione &/?g:Ilo Verificata, ad jfrchl-
diaconum }>el eius Ojficialem in praditfum finem tranfmittat. Quo4
fi difti Officiariiul fi invicem (fuut prafeilur) inftttucrc aut infor-
mare omtfirint , Vci peft fattam tiufmodt infurmationem, perfonu aul
culpdiinaliena Vfttatione detettat ts* prafintatas attigerinty tunc eorum
quilibet ftc ddinquens ab omni iurifdittionis fittt cxercitio per Epifio-
pum flizcefianum catenus fiujpendctur , donec expcnfat omnes pcr hanc
moleftiam Jujceptas perfonttgraVatA reftituertt. Puto tamcn lubditos
hoc gravi oncre non efTe levatos. Vtcunque eft , hac tranfattione
pTsdam inter fe dividunt Archidiaconus & Epifcopus , Cancclla-
iius Sc Officialis Archidiaconi. Et nota quod JfrchidUconus, ctiamji
nonfubfit caufa , pouft fimel in anno Ufitare : ftd fi fubfit caufa fiepi*
us Ufttandiypoteft eitam fiepius in anno Vtfitarc. t^ec obflat extra e.c. t*
Vbidicit quod debetV/fitare de triennio intrieniu , quh hoc debet intetligi
fic , ficiltcet de triennio in tritnnium Vtfitet dc necejfitatc9ftd quolibet an~
no poteft tijttare fiyelit , inquit Linduodius. Dc procuratione *i-
fitationis tum Epifcopitum Archidiaconi, fupra diximus. Incon-
ftitutione qua; adfcribjtur Iohann. Stratford fic ftaturum. Sacr$
approbante Concilio ftatnimus W hiquiadmiffos ad bencfida Ecclefiafti*
ca admandata fuperieris tenentur inducere , pro induAione huiufmodi
facienda fumptibus contententur modcratisMdelicetfi MdidUconus iu«
ducat, 40 dtnariis , Jt fuus cfficialis> duorum Jbtidotum perccptione pr§
fingniis fiuis <<r fiuorum cxpenfts pro dieta penitus ftt contentus. De 40
TitM **&*• denariis, ait Linduodius, Qua fumma fujjficerc tidttur Jbro quatnot
tntionib. J»' perfonis <r totidem equis cum Vno fummarto. Ad objeaioncm ex
qnia. titulo de Cenfibus cap. Cum jipcftoius t ubi conceditur Archi.
diacono vifitanti accipere prccurationem pro 7 equis , refpondet ,
alternative ibidici 7 vcl quinque. Vnde confiderato minort numer*
bene fujficiet hajc fummatmaxime cum in inducliune fiicknda non opor-
teat ^.rchidiaconum tot equitaturis ftipari, ficut in fua Vtfitatione , vbi
opus cftVt plureshabeatminfiroj, Videlictt OJfficintem fuum & %{igif-
tra>ium, prs.tcr aliosfuos fimiliares &* ftrVtentes pro tunc Jtti &~ Juis
neceffdrios , auos tamcn fecum habcrc omnts non oportct in hoc attu
rumpr indttcbionis.Vide quo equeftregenus Archidiaconorum e-
vt&um cil fupra nedcftre Prefbyteroium,quibus piaefentibus non
ltccbat
ic Archidiaconfc 46*3
liccbatolnmjedere Diaconos. Ad fucandum iftmn faftum & Ar-
chidiaconorum authoritarem &cminentiam fupra Prcfbytcros ,
dicit FiKius Canonibus Ecclclue Anglican* cautumctTc , necjuis
Archidiaconi officio fungatur mfi qui Prefbyteri ordincm fufce-
perir. Efto; non tamcn oflicio Archidiaconi fungitur quatenus Ii6.f. «tf.ajj
Prcfbyreri , fed quatcnus Archidiaconorum locum occupan-
tes, & quam confuctudine praefcripta acquifiverunt jurifdi&ionem
candcm codemq, nominccxercentes. Quis docuitconferreutrum-
que munus in unam eadcmque perfonam , cum diferte fejunxc-
rint Apoftoliiftas duas fun&iones Prelbytcri 6\i Diaconi A&.6 9
ut Prefbyteri poffint vacarc fcrmoni 8c do&nnae. Practerca undc
habet Prcfbytcr unus inagisquarn alius jurifdictionemin plurc*
Prefbytcros eorumquegreges. Denique falfum eft omnes Archi-
diaconos Anglicanos efTe ctiam Prc(byteros. Nam quid fibi vo-
lunt verba illa jfrcbidiacono fyefbyteio cxiftente vel non exi-ftence
in ArticulisClcrianni 1584, & inconftitutionibusanni 1*97.
De officialibus Epifcoporum pcincipahbus & foraneis,5c Archi-
«Haconorum qui fimplicitcr Anglis Officiales dicuntur paucadi-
cendafunt. Hi funt judices ilh furrogati , qui Epifcoporum &
Aichidiaconorum nommc jurifdv&ionem exerccnc «n eorum cort-
fiftoriis , Cx funt plerique Dc&ores juriscivilis in nuilo facroor-
dinc conftituti, ut fupra oftcndi. Choppinusde facra polma
lib. 1 p.240 rcfercoportcre Officiales Epifcoporum & Archicpif-
coporum Ecdefia: Gallicanae gradum aliqucm fufcepiffe fcin ordi-
nc Prcfbyteratus conftitucos efte. Les OjftcUux des EVefques %r
ArcbeVeftucs doftcnt eflre graduez^rjr conftitue^jn ordrc dc prcsirift^
rte peuuettt tenir'de 1'E^iftfue lefiau aftrme ne antre cboft. far Lart^ ds
P Editi de <Blois Can. omnis OpprefjtiA z qu£Jl. 6 pariint dc cicricorum
raufis facerdotalitantum \udkio difteptandis. Anglicani licct non fint
in ordine Prcibytcratus conftituti non fecus tamea dc caufis
Ecclcfiafticisjudicantquam fi ipfi Epifcopi & Archidiaconi intcr-
V.
>uene
ttibipatet. i^ontamen fic eft inaiiis , qui mnjunt Ojficiales princi- ' '? -*
fdics y quales funt officialcs foranei etiim ad \miVerfitatem <aufirum bt
terta paite Dtzcftos defutati & idcm , fidu$ fint depututiaquaiiter,
Umeu Vnus eorum rcftdettntoco priniipdiore namitte cenftbitur Offi~
ciilis principaiis , mquit Linduodius. Dixit fupra Linduooius in
officialec principalcs tranftundi cogntrioncm caufarum totius Di-
f£ . fcos uou tamen inquifitionern , nec corrcdion, m crimnium :
cV diclocapitc ait , hu> aoi Ofji i>im Wkt±imc*<mfijtiti* Mufirum
cej>nittene, <j".t ir commijfiomm eis etiam gemratitcT firfhmwe<H
tyttiU ipjim <>jji;,i {ranjfnn .\niur. C cff t Ltmep to\ tm f ol.fta- ' < c
4$4- De Oflicialibus
minum correttione, txteffuum punitione , & a beneficiis Uladminiffrr,-
tionibua amotione : nec etiam conferre po/funt beneficia alfque fpectaU
commiffione. Dc fui fseculiconfuetudine fcribit Linduodius. S"d
quanta fic noftiO fasculo ipforum authontas paccbitcx ftquenti-
bus. In conftitutionibus anni 157 i habetur hi': canon. Nuliu4
horum , nec Canceiiariui , mc Commiffariut , nec Officiaiu in cogni-
tione caufarum precedct Vfijue ad ferendam fntenlUm excommunicatio-
nis, nifi tantum in caufis wfiantUrum. In correttionis mgotiis alia qui-
tlem fiicknt omnh , quet de ]ure poffunt & fiUnt fieri. Excommuni-
catiouis autcm fententiam defirent tantum ad Epifcopum: eamque aut
ipfi per fi pronunciabit , aut graV% alicu'% Vtro in fxcro minifierio con-
fiituio pronunciandam committet. Hicvides Cancellarios, Officia-
les, & Commiflarios iudicarc dc caufls non modo inftantiarum
fed etiam corrcttionis. Ibidem-, C<*nceltarii,Officialts,Commiffarii
smnem adbibebunt diligentiam , w cocteri omnes qui ioforum jurtfdittio*
nifub\iciuntur,officiumfaciant. lmprimis\>er$ , "X>tThttorts, Vicarii 9
& minifiri Eccttfiarum ftudiofe berfentur in facris Uteris , er fibi /j-
bros ordint & profeffioni fua congruentes tomparent , \>t quicunqut ad
Migifierium jfrtium non accefferit, emat fibi duos libros 1^0 W Tefta-
mentiy alterum latine tranflttum , alterum Anglict, Vtilltrum qutfqut
rnemoriter edtfiat ta penfit firipturarum , qua tlii \>e\ ab Ecclefiaslic*
iudice Ordinario, Velab alio cu\us fidem 'sr indufiriam , Epifcopm eligt-
rt maluerit , fuerit impofiu : W obfirVet ordinss (r ritus defcriptos in
libro publicarum precum, tam in legendu facris fcripturis , G* precibui
dictndu quam etiam in adminifir atione facramentorum , W neVe detra-
bant aliquid, nt)>i addant, neVe dt materia neVe de forma: w bonefiefe
gerant Zr ingraVtVeftitu in libelio admonitionum propofitofm the book
of Advemtements, modesli & decenter ambulent &* c. Icem, V%dt»
bunt etiam ne fyttor Vtcariut aut Tarocbm vjpiam infirVtat Vel in captU
la Velin Oratorio, aut pubiicai prects dicat in cuiufquam prfratis tdibur,
nifi Epifcopm autograpbofuorO* manu* fu<t fiubfir iptione tius rei pott*
ftatem fecerit. ln Canonibus anni 1604 ftatutum, ut deh&a
Cancellariiis Commiflariis & Officiahbus detegantur. Canone
iii ftatutum , Vt qnotiefiunqtte in Curia aliqua Eccleftafiica ad quem*
libet pro\\nci<t Epifiopumfpettanteycontra minifirum accufitio inftitut-
tur, CanrelUrm, Commiffirius, Ojficialis \>ei quitis aiius EjcieJJafti-
tam \urifdittionem obtinens ( cuini intererit ) caufim omnem per procef.
fm aliafqueVm & modos zdberfiis tum expediet, tiufqut tn non tom*
parendo contumaciamprimo fifienfionis , tandem Vero contimatam tx*
aommunicationis penaVlcifietur. Sin autem debitt comparens iegitime
iuris proceffuififubmifirit, tunc,vbi cAufie maturiUs fintentiam poftu-
iarit , fiforte deiitti meritum l*/ deprfrationem Vel depofitionem dfictir
srdinibtts tx dccrtto iuris txigat ,nullam eiufinodifenttntiam pronuncuri
dfsimas , jtrtterquam per Efijcofum adbibitii &<t vidc reliqua
fupr»
& Archidiaconis. 46 r
fapra pag. Vides Commiflarium, Officialem , vel Canccliari-
um pofle fufpenfionis, dcinde cxcommunicationis fentcntia mi-
niftri contumaciam in non comparcndo ulcifci ; & fi comparuc-
rit , & juris proceflui fc fubmifcrir, caufarn maturare ufque ad
fentcntiam, quam etiam pronunciare nullareligio vetat, fi licet
excommunicarc. Sed pronunciatio fententiac refervara Epifcopo
&cjus Cancellario Dccano & aliquot prxbcndariis fallicia cft ut
fupra oftcndimus pa.4.04. Merifb igitur Cartwrightus de hac fcrui-
tute qucritur. Tofpicere petejl /e#0r,inqu:t, quam indignis modis Ec-
ck/fam trattent jfrchiepifcopi, Epifcopi^ Archidiaconi, qdbtis nonfuf * R^plftrt.
ficit per fe tyrannidemin eam excrcere &* qu<£~fib'inon competunt priVata * p«69.
autboritate fuafibi arrogare , fid etiim in firYitutem redcgcrunt fub ip-
fbrumfirVos <r firVorum firVos , intelligo Cance/Urios, Commi.ffarios,
&c. Illud ctiam quod Canccllarius vel QrE:ialis non cunftitutus
in facrisordinibus ncmpe ncc Prcfbyter nec Diaconus aJjungcc
fibi Prefbytcrum qui pronuncict fentcntiam cxcommunicationi- •"
bus,quamridiculum fit oftcndimus etiam fupra pag.404. Prsierca \lidcm*
dicit Cartwrightus cxcommunicationcs & abfolutioncs in eorum
Curiis noneflc graruitns, led a miniftris curiae, quotquot incidc*
rint in ipforum manus, argcntoemungi, qui hoc quxftu vberri-
mo cum omni fplenJore c\; fefti vitate vitam tranfl^tint: imo &c
abfolnere unurn proalio. Curia Commijfuii inquiunc admonitores
in Admonitiouc ad Comitiaanno 1570 quidaliud efi quitm fiei-
da lacuna . /;; hac Curit Vntts fi lus cxcommunicat, Vritos fbltUfidet iu-
dex, ct* q:d pro arbitrio q tam tulit fintentiam reWcare potefi etiam
inbocato j*m nomine D^i & quidem pro pecunh , quod dicitur commu-
tatio pcenitenti<e. In hacQurts cxcommunicabitur qttis ob non folutos
duos denarioSy K7 finmcompiruerit ciiatris. H<tc Qur%aexpil.it parcc-
iiat , cruciit paupcres Saeradotulos , Oeccnom&s onerat manifefiis
periuriifyidutterium (f.fornicationem cajHgat ridicutis cenfuris, remiitit
abfque fatisfactionc Ecclcfia pr^fiita , ts* id genns milk abominatioues
perpetratyUn hdices, AdUcati , Trocuratores pkrique fiunt Tontificii.
Quod ad Siri '>as <<r i^otarios funt aVidi hclluones . Quod fiforte bidc~
rmtfiriptum ifiudf exacerbarentur U Vefi<e , & pungerent 1>t Cra-
brones. Tres eotum fufficercntVt admortem qucm^is fodicarcnt quippe
quod funt Commiflanicelfe commijfioniu Itcm, quifunieorum Can-
ceUtrii , mfi Jufietiipapatus. De nemine audio qui non jit dorodocui *
Qtaeorum jipparitores nifi firuviliffimi. Qutd Canonifia nifififi-
pettipontificii* jfpud quis magis poUent exifiimatient quam Epif-
copos* w fint eorum prtcipui adiutores <s> commijjarii celfe commfi
fionis, U )>na cum iis fratres obtorqueant , fifitnt Uti pii , &* pontU
ficios iibertate domnt , Veikviut cxflig?nt\ Quomodo tiaclantur cau-
fa eorum Cnrih , nonne pro arbitrio Hfegtttct pecunia f Qudnto oneri
i Qlero ; Qumtamjuuinwn corradunt quotannis , c%i alioqui farci
O o o 2 f£g i
•^$6 T>c Officialibus
poteft \ fyn tfl minutulum quid quod fUttentit eormn Curiju. Xtctal
Ofrendere: caftas aures attdtre obfarna litigia in eorum Ctniis. jfppari*
torcs imo T{egiflrarii ipfi , jfrcbidtaconus , O* Magifter Canceltaritii
rfiepe ftbi temperare nequeunt, quin oporteatin rifum folui. Vides ubi
compararc poflunt focios vcl commihtoncs in cclfa commiflione
Epifcopi ad exerccndam tyrannidcm in Ecclefiam,cx ipforum Cu-
riis officiales Canccllarios 6c CommifTarios, fervum pccus. Quod
lucdicitur de Cancellariis & Officialibus fufpe&ae fidei, Epifcopi
poftea ia Canonibus provincialibus fimulabant fc cmendaturos.
Sed quid boni hic cxpe&andum ab iis qui ipfi eodem morbo labo-
rant. Etquid miri fi muneracaptent , cum quidam GmceHmi &*
Officialcs pendant 11 quidam 30 quidam 50 libr/u. Qfegiftrarii quidam
Wfcm tiip \oo quidamioo. Quomodo igitur ca)>eri potcft , ne extorqueant ab
" ** * aliis , & iniquis Gr non ficrendis exttfionibtu refarciant reditus , in-
quit defcnfor Pctitionis contra Oxonicnfes. Qui chare cmit
charius vendtt. Indecretalium libro quintohabctur titulus, £Je
prtlatiVices fudSVel Ecckfitu fub annuo cenfu concedant. cap. 1, fic
Alex.j in Concil. Lateran.^ Traterea quoniam in quibufdam partu
hui fub prctio fiatuuntur , qni flecaniVocantur, ts* pro certa pecuni*
quantitate Epifiopalem jurifdiftionem cxcrccnt : Ti^finti decreto fta-
tuimtu , U quide c&lero boc prafumpferit , ojficio fuo pribetur : &•
Epifcoptu confirendi boc efiicium poteftattm amittat. Et in glofla
ibidem dicitur Si Epifiopui committat tices fuas alicui , poteft &
dcbet confiituere faUrium ae camcrafua , cumiUead hocnon teneatur,
cap. 2 eiufdem tituli. Quoniam in quibufdam partil?u6 tDecani qui-
dam Vel Jrcbiprcfbyteriad agendas Vices Epifioporum feu jircbidiaco*
norum & termmandas caufis EcclefiaHicat fub annu$ pretio ftatuun*
tur , quod adfacerdotum praVamen O* fub)>erftoncm iudiciorum nom
tft duUum rcdundare , iaUtcntu peri probibemtu. Quaehiscapi-
tibus de decanis ruralibus jutifdi&ionem fpiritualem habentibui
dicuntur,de Cancellariis & Officialibus etiam dici poflunt. Idcrn
titulus habetur etiam apud Linduodium provin. lib. 5 M extai
conftitutio Stepbani Cantuarienfis , U Mcbidiaconatus \>el 2)ecanatut
\cl aliquod ojficium quod in fpiritualibtu mere confiftit nulfi dctur ad
firmam. Choppinusetiam ut fupra vidiraus, refert non oportcre
Officiahbus ab Epifcopo figillum locari in firma vel annuum cen-
fum. Dicit Suarez pofle fummum pontificem vendere clericatum
CameraeSt auditoratum Camerae, quae funt munia conftitutaad
T m de v;V- Ecclefiaftica jurifdi&ionem exercendam vice pontificis. Nam quia
tute \r fa em°lumentum temporalc magnum erat, partem cjus fibireferva-
tHrelmon ' Vit >' eamcJue ^mul aprincipio redimi voluit, & ita fine fimonia,
fow. \dtit ^tndtUone \urifdic%ionis Jpirtiudis illud emolumentum exigit m
it fimonU Pr*lft&ts ojficw confirendis. Inferiores Vero pr<elati non babent tantam
;i#L Poteftnttm* <r idw tm txtenditur btc licenti** Dc poteftace pon-'
*tA n tlEcii
& Archidiaconis. 467.
tificisfcomam non nuncdifceptandumeft ; fcd cindcm potcfta-
tem negat infcrioribus prxlacis. Viccs fuas aliis concedcrc Epif-
copisnonlicct, fi modo juredivino clavcs & jurifdi&io fori cx-
terioris iis committuntur. At vices (nbannuocenfu addiccrc & Ah <■**?«*
qunfi au&tonan fceds pa&ionisfpccicm prae fc ferr, quam Cano- accePl aFud
ncsnonprobant. Scd Redeamus. Muckctus Canccllarios Ecdi v4nfloseun*
cor*m, quorum mcntio Canonc i Concilii Chalccdonenfis , mu- dem '!): ^u
nus adminiftrare afTcrit. Etenim CancelUrii, inquit, Wd* ***"&*?
ufque JurU paiti EpifcopU in audiendis Eccleftaflicis caujis con- n»"w»»fr»-
tcntioflt iurifliBionis pntcipnt' funt adiumento : eiufmtdi of(iiiorltudil^us(^
antijuitus fungebantur Ecchfidici €eu Epifcoporum Ecdici. Dido CancthatMtn
Canonc medn locantur mter ceconomos Sc paramonarios vel Dio<tjtos t
Mt alii, manfionarios. faramonarii autem trant e genert eorum l140* Ue iHh
qui res Eccleflaflica* adminiflrabant idefl Vtlli ifiVe actores pojfejjio- W""»*'*-
num , inquit DodilTimus Cuiacius in titulu 11 codicis de Epifcopjs cer *cre ■*■
cV Clericis. Gentianus Hervetus & alii interpretes reddunt t° teP***t*'
tKhx.01 canonc lllo Djfcnforem. Erant Ecdici alii nolitici alii T c ° '
* v mouSy ut v««
Ecckfilftki. Ecdicidi&icivitatum defcnforcs item \m'W[Tcii , detur auta
fjuorum munuserat judiciocxperiri contra eos y qui autum vel tar.onts An+
argentum vclpecuniam Reip. dcbcbant. Ecdici Ciccroni epift.ad gUcani di~
Fumiliarcs I.13 ep.56, vidcntur di&i illi , quibus a civitatibus fttnguntCan*
cura mandata erat, de his quae deberent , cuna privatis cranfigen. ctlUi ios 4
di. Quaenam igitur fimilitudo inter Ecdicorum politicorum ^LVtcatiis.
Canccllariorum officia ? In fynodo Carthaginenfi can. 57 vide-
tur Ecdicorum munus hiiiTe pauperes adverfus ditiorura & po-
tentiorumtyrannidcrc,defcndere. Quia autem nonnidii , Vt Ixri- jneo m^
ftmileefl Eptfcopi , cum de pauptribus & afflittis dicercnt, non exau iHCtnatur
tti'ebanturtfldtuerunt patres Vt imperatores admonercntur, \>t cum Epifo- auod \trba
porum tlcttioneab eis darentur \k$imI dcfenfres pro rcprimenda di- nowel 1$ Ec*
hitum tyrannuie : W fic cejftt ajfidua Ecclefiarum pertutbatio qua ab dtcis Bcdt*
W afficiuntur , qui ad eai accedunt, quod a potentioribus in\ur'ia ajfctti ^icis «**
funt , ait Balfamoibidem. Ibidem Zonaras , Epifcopi non tantum tompodat^
poputos ipforum cur.-e commijfos docert fed eorum quotjue patrociniumt
Jiinjufle Itfantur fufcipere , ac illos pro Uribus tueri debent. Quo-
niam )>er$ aliqui pollentes opibus Epifcoporum quoqut anciorita-
tem contemnebmt , pofluixnt ab Imperatore huius fyaod patns
io6nvetj -rwdt iK$iK*g , W 2>cfenfores aliqui conflituantur
qui fimul cum Epifopis potenthrum tyrannidm reprimani , ne pau-
ptrum opprejfionibs , boc cfl iraVtbus iniwiis , qu* ipfts inferun-
tur , tjfidue Eeclefta pcrlurbetur , boc efl ob pauperes ad ip-
famcotifigientes , atqueab ea fibi opem impUrantes, afflduU ptrtur-
bationhusimplicetur. Vides Ecdicorum ceu Ecclcfiecdicorum ( non
autcm Epilcoporurn Ecdici didli funt apud Yctcrcs^quod mera^
Ooo 3 m)
^Bs De Officialibus
ni) munus, quorum auxilium adhibitum, quia defpe&ui habit»
Epifcoporum authoritas. An quis Cancellani di&o audiens erit»
qui Erifcopum fpreverit ? Quod autem imponit Zonaras Epiico-
po patrocinium popuh cx Epifcopo facit «'AAoiftoiTnrx***? , fi pr«-
ter flnes vocationis velit fufcipere caufarum civihum cogriitionera
& judicium. Nec id volunt vcrba Canonis , fcd tantum derenfo-
rem pauperum Ecclcfiaeopcm implorantium fiwnjg TuvtTTHT-
Kcirtvv 7rpovotoig \7Tt\iyr\va,i cum EpifidpsrumproVidentU ceu pro-
yifionc deiigi. Horum Ecdicoru primus dicebatur 7rf&>T€fc^;t©^,
qui in Ecclefia Conftantinopolitana ampliorem habcbat potcfta-
temut&alii Ecdiciquam in aliis. Sedquis iaftum&cdignitatuni
& officiorum fedis illius cum ipfa Babylone de prarrogativa
certantis, cuius Patriarcha Antichrifti prsecurfor, non faftidiret.
TLpUTtKOiK©* idemut arbitror , qui Onuphrio primicerius de-
fenforum in Ecclefia Romana. Cregorim Vt auttoreft \obannes (DU-
tenusremotis afiuo cubiculo facuUribus , Clerices fibi prudentijfimes
* m treut, con/tliarhs, famiiiarefque delegit . l^emo laicorumquodlibet paUtiimi-
icrn£i~ ™fttrium>, ^ Ecciefiafikum patrimonium procurabat , fed omnia Ec-
*7r cleftaftici iuris munia Ecclefiaslici viri fubibant : eb quod nonnuilipre-
- '* cerumfefub ibtentu reiigionis tonfurare czperunt.Vvocetes igitur ante
crant PrimiceriiDefenforum. Efto, au&afuerit Ecdicorum po-
teftaspoft Chalcedonenlem & Carthaginenfem (ynodos, &caufis
mere Ecclefiafticis (e imtnifcuerint, five in Coftantinopohtana fivc
inRomana five inutraque Ecclefia , non tamcncrunt Cancellarii
Ecdiccorum illorum Chalcedonenfis & Carthaginenfis fynodi
fuccelTores. Sed undecunque originem traxerint, a SatanainvctH
funt ad excludcndum Prefbyterorum Senatum. Sivetus quod
cvincere non polTui tquid inde ? nonne & Satanas vetus vue-
rator eft. Ne quis forte putet plus nimio inve&um efle in Officia-
les audiat Petrum Blefenfem inepiftolaad amicum qusnciam,
quaeum hortatus eft , ut definat eiTe Epifcopi Officialis. QuU
te affetluofijfime dciigo, inquit , in Vifieribm \efu Cbriili , propofui\tt
fiaiutaribm monitis adbortart, Vt de Vr Cbald*orumt & de medio <Baby-
jjfp«/?.i5' lonis tempefiiVus exeas , ejr nnniflenwn damnatijjima Viiiicationis
cmittat. Scio quia cupxditas fiubvertit cor tuum , \>t fieres officUlts
Epifcopi. Credo buiufmodi Ojficiales non ab Officio nomine ficd ab Of-
Jicio \>erb§ mutuafJ't\>ocabuium. Tota OfficUlis intentioeft, \>t adopus
Epifiopi fua iurifdittioni commijfas miferas o\>es ,; quafi \>ice\illius ton-
deaty emungat, excotict. lfli enim funt Epifioporumfanguifug* , tuo-
mentes aiiorum finguinan quem bibcrunt. Quod aggregant perspprefi
fionem panperum, Epifcopis quidem ad dclicias cedit , officialibuA ad tor~
mentum. Epifiopus quafilon^a manu bona aliena diripit, Zr notam crl-
tninis i fi reuioVens , fids ofificiaiibns cul}t O- infimirt difirimcn m-
& Archidiaconis. 4.$^
pingtt. Ideo quafi fiub Vmbra Epifiopi, V oblentu utftitue paUiaUfiub*
ditos opprimunt, EicUftM grahtnt , redditus alienos Holenter inuaduntt
eculos habent ad muncra , pupilU & Vtduoe non intendunt. Hanc td-
miniflrationem quam ttbidamnabiliter \>fiurpadit patitntius ferrenty nifi
furarum literarum fiientii pt dimmetes. Caufe 6r judiiia quibus teim-
prudcnter, ne dicam impudenter immifes , potius cenfuetudinario <$•
fie.ul.iri )ure dccidnntur. Virum literatum & Eccleftafticum non fir de*
cebat firuhribus ncgotiis tmplicvi. ^ApoHolus ad Corintbtos fcribens
dicit, fe ulinmegoth fi habucritis eos qui contcmptiHiesfiunt inter \>os,
contttuttead iudicandum. Offcium ofjuiatium , quorum te numer*
aggreg.fii, hefoe efl iura confundere , fufcitare lites , tranfadiones re*
Jctn /;7c, iwuttere diiuiones, fiupprimere beritatem, fo\>ere mendacium t
qu.ejtum fiqui , (tquititem Vendere, inhiare exaftionibus, )>erfiitiat con-
tmtutte. Iflifuutqui bofitctjuos graXtat fuperfiua e\>et~tione <s* mul-
tttu iine clienteU : qucerunt dtiicatos &* fupetfluos cibos, cumfcriptum
fitL'.c.\o 7 comcdentes ey bibenw qu<t apudillos fiint. 2)e alieno enim
prodigiy de proprio funt aVari , Verborun infidiatores, tzr aucupes fyUa*
barum, tendunt Ltqueos <$* pedicas %n capturam pecunia, \ura interpretan-
tur id libitttm & ea pro Votuntate fua nunc abdicanty nunc admittunt ;
bene ditla depra\>mt$rudcnter aUegata perX>ertuntfumpuntfoedera>nutri-
unt ftmultxtes , fmicationts dijfimulxnt, mxtrimonh diflrahunt , adui-
terix fobent. Calvinus ofrkialem a pietate non alienum admonec
cpjft.248 ut munere illo feabdicet. Quam difjfciie fitpurum atquc
integrum dco obfequium pr<eflare quifque profiexperitur.Tua \>ero pecu-
iiarts raiio,quiini'ift<eillius (^Jacrilegae dominxtionisJateUes effe cogerisy
ac mintfjker . •Diuifisn* qadem pratjfe honorificum efl : fed tide quam
fl nue in purgxndis flxgitiis labores, quce puerv quoque ipfis nsta funt,
Tuum efl U deemetxte atiifque Vttiis taccam,ftortandi licentiam in ciero
cobibere : nunc tecum re(>uta quam in hac craffx qnct omnibus nota efl%
§bjc(fnitJte , tolerabitis fit tua diJJimuUtio. Atque Vtfiberijfimus fii m
hac pattc, nempe hoc erit opette tuoc pretium , Vt idolis nuneai integet
tultusy U fuafcriiegia exerceant )>eflri facerdotes. Trtsipuamenim j#-
tfiuiionis tu<e partcm in hoc fitam ej]e non negibU , U faba fit &> iu-
Utti Tapitus religio quamfiis tnnumeris corrupttli; fcatere. Sic Offi-
(jiak-s Anglicamiarelhtesfunt Epifcoporum , Archicpifcoporura^
& Archidiaconorum , eorumaue prxcipua junfdidionis pars in
hoc fira cft, ur falva & mta&a (it Hieiarchia & liturgia Anglicana,
idcft Pjpatus Anglicani religio. Et infra , Vt dicam \>no Vcrbo,
ttitmfireipfi Cbriflo tuum olfequium ojferreconetis* titulus ipfe sfnti-
chrifli liexiUiferum eff, docet Ad tim exithie feiumque extmplum res
ipfa accedit : quia (i furtim ncfiio quiJboniadmtfies , nunquam tamen
k tribunxh furgl: quinmukit ojjfiria prtft.leri , tmfid domimtioai cui
mmcipatuscs. 7(eli^ua iunfdicixo m caufis ciVttibus cenfiumttur , *bp
)ftQunque fiimmam ^uitatsm (tkre ftndw , fines tmm a <fiomino
iroejixo*
4fo Dc Officialibus
pr<efixose)>ertis, dum fub faUacirepminis pr<ttextu alienam proVinciam
Vfurpas. Et inftitut. I.4 cap.i 1 {Tcfc.6. Euitigitur facinus nimu int-
probum, qued Inus bcmo ntmpe Epifcopus tranjlata ad Jccommunipo-
teftate&- tyrannidt li'ndini patefecit aditum, <r Eccleji* , quod fuum
erat eripuit, C confejjum ajpintu Cbrifii ordinatum fupprcjfit Zsr ab~
dicaVit , fecl.y . Verum (Vt aliud malum femper ex alio nafcitur) Epifo-
pi Veiuti rem fua cura indignam faftiduntes ad alios ablegarunt. Inde
creati Ojfictales qui tocum ittum fuftincrtnt, nondum dico quale gcnus
bominum, hoc tantumdico nibildifferrc k propbmis iudicibus. Ettamcn
Jpiritualem iurifiiUionem adbuc Vocants \>bi nonniji de rebus terrenu li*
tigatnr. Vt nibil Jit illudmaliy forum littgiofum, qua fronte locare
pLudent \udicium Ecciefia * AtiUic funt monitionesa cft excommunica-
tio. Scilicet ita cum <Deo luditur, debet pauperculus nliquu pecuniam >
Citatur,fi comparet,damnatur &c. Quid opus cft multis ? H)e boc }>#-
j , eabulo Ofpciaih dicit WiiinClement. & fi principalis de refcrip. quod
lintevode f,;'r ^n/ar 4^ oJf\c\ot cu, tuod idem eft quod nocere, quia Ulcs W plu>
**' ni ^wum nocettt maxvmc fuiditis quibusprafunt.
flrat. v. O/- procuratorum rn Curiis Ecclefiarficis clamores irnportunos ip2
faaics. |js etiam judicibus & Advocatis molcftos & Regiftrariorum ac
Apparitorum , qui funt Curiamm canes venatici , exceflus quid
memorem ? Ex fceda illa colluvie Gancellariorum, Commiflario-
ium,Officialium, Regiftrariorum, Procuratorum, Advocatorurn,
Appariterum ecquid bonifperare poflumus.
Curiae iftae Ecclefiafticorum Senatuum jura invaferunt , & cau-
farum civilium fimul & Ecclcfiafticarum Babylonicum chaos in
forum fuum invexerunt. $cwque ft de caufarum Ecctefiafticnrums
difceptatione quaritur , ac prtfertim de conetlionis difciplina, vbi qu*f§
in papatu tnVenias fyejbyterorum collegium i Wi iegitima ]udiciorum
forma,quibus erudiantur indo&i O* peccatores ad rcjipifccntiam addu*
eant,M(DciVerbum f \>b\ Veteres Synodi O* Canones ad conVtncen-
dos bcereticos ? Ptnes quos eft cxcommunicandi potettaA , & quibusM
eaufis * qua abfolutionum &* fatisjattionnm Ecciefiafticarum formu*
U f quaent Venerabilis Bcza in Antithefi Papaius & Chriftia-
nifmi. Hasc omnia pungunt etiam Ecclefiam Anglicanam .
Sunt & quidam Decani ac Praebendarii qui junfdi&ioncm exer-
cenr, ficut fupra di&um eft. Praeterea in fingulis , fere S)icecefibus
Epifcopalibus funt Ecclefiaftiae ]urifdic~iioncs exempt* , ait Muckttus ,
aut ab jfrcbidiaconatibui ey fiicecefi Epijcopafi : aut^ i (Diceceft Epif
9e flitia copdizr proVincid Archieptfopali, Vtldeniquea proUnrh jfrcbieptfct*
f «£• i^4. pati c^ fygice Maieftati rationz Jfpelktionum , immcdiate funt Jubz
dtt*.
CAP-
De SufTraganei$& Decanis ruralibus. 47j
H
CHAP. VII.
Dc Sujfragancis & Dccanis ruralibus.
A&enus dc pcrfonis habentibus adminiftrationcra mi.
nusamplam eamquc judicialem, fequunturhabentet,
'Minimejudicialem, Iiquefuntvel EcclefiafH-
ci vcl Laiei , Ecclefiaftici, Diaconus , & Minifter.
Iique fun&ionem habcnt vclabfque titulo perpetuo
ut Curati, vel cum titulo, iique habent praeter com-
muncm peculiarem funftioncm vel minime pecu-
liarem.
Prarter communcm peculiarem fun&ionem , vel per
totamaliquam Dioeccfin, utEpifcopitituIares,qui
olim Chorepilcopi nunc Epifcopi SufFraganei vo-
cantur, veniuntque confidcrandi fccundum locum
qticm tcnent, In Republica proximum poft Baro-
ncs, vclinEcclcfiautpotequiEpifcopifunt voca-
tionc&ordine, fcd carcnt jurifdidione , Coad-
jutorcsaliorumEpifcoporumquorum vicenonnun.
quam ordinantminiftros& Diacanos^DcdicantEc-
ckfias , Confirmant pucrosantc informatos Rudi-
mcntis Chriftianifmi, in Dioeccfi ipfis attributa.
In paite aliqua Dioecefcos ut Archiprcsbytcri quos
Dccanos ruralcs vocant, atque nunc plerumque
adhibcntur, Ad conv^candum fuam clafTcm , ad
fignificandum iis nonnihil ab Ordinario ut fit pcr
hteras, Ad indua ndumin bcncficiavice Archidia-
coni rcmotius ngcntis.
Dicitur htc Suflra&aneos Epifcoporum olim Chorepifcopos fu-
iiTcdi&os, (ed Mtxtkctus Dccanos rurales ponus Chorepifeopis r)c ^/^
iucceffiflc exiftimar, 2>ff.?»i ru>-ilcs, inquir, veteri* Eei&fk Cb>repif ^, j^k
"pis O* Jrchiprejbjtttis %egion.trus battd abjtmks db Epfcofis ?mi
P p p illgs
47$ De Suflfragancis
illos adhibent, pkrumaue adbibentur ad conVocandum Clerunt ddflgnifi-
candum Prtftyteris <r ^DUconis infra fuos Qecanatus nonnihilbt fit ,
perliteras, ad inducendum in benejiciavice tJrchidiaconiremotius agcn-
tis. Chorepjfcopi initio Epifcopis uibanis porcftarc pares, eorum-
que rivalcs eandcm omnino jtirifiicTioncmcxerccbant quam Epif- I
copi urbani , poftea diminuta eft eonirn potcftas rctento ramen
nomine. Sed 6t Epifcopi in Chorcpifcopi tirulo vocem oderunt
Eplfopi, quia metuebantne iortcantiqua jurareperercnt , & ab-
latoChorcpifcopi nomine Archiprcfbyteros rurales,» tandem De-
IntreJti&i* canosrurales appcllarunr, & in gradum Archidiacon3tu mfcrio-
inprdxin & fem detruferunr, Vcl ctiamdici potest, imguit Bleynianos, bocfu-
theovtu be- lff* fittum, nempe W Archipnjbyteri jtrcbidiaconis cedant imo ettam
xef. p Aii.fofa* > nepropterfubropationem inlocum Chorepfcoporum fupcrbirent
:/•£• ' (^ycbiprefbyteri, ejridemftH, quedantcaCborepiftopiarrogarent, fi
immediate Bpiftopis fupponerentur. Et jure quidem vendicarc fibi
pofuint Archiprefbyteri ratioue ordinis fui, quod Archidiaconi
uon poffunt. Nam Epifcopus & Prelbyter jure divino funt ejuf-
dem ordinis &gradus, non autcm Epifcopus & Diaconus. Vides
igitur ex odio & metu Epikoporum non modo violatum jus di-
vinum , fed etiam turbatum ordtncm veteris Ecclefiac , efTc&um-
tjue ut Archiprefbyteri erdine maiores dignitate tamen minorcs
effent Archidiaconis. Cum dico Decanos fucceififfe Chorepifco-
pis non intelligo in omnem eorum poteftatero, fed tantum in
«crumlocum& ditionem. Inde cft quodair Schultingiusin Ana-
&»!*.?. ifo cry^ Hierarchias. f« fubUti Chortpiftopi Vtcem fuccejtit auidem ex
m- % parte jfrcbiprejbyterrnralisyel tDecanu* Cbriftianitatis ad quem Grego~
rius 9 cap.$)udurHidepri\>ilcgiisreft)fa[it. Nam quodad poteftarcrn,
Epifcopus exuto omni potcftate Cnorepifcopo , eam omnem libi
•vendicavit, eamque communicavit Cancellanis, CommifTariis ,
SufTraganeis, Vicariis gencralibus, partem aliquam reliquit Deca-
nis rurahbus, fedminime judiciakm nifi confuctudine prarfcrip-
taeandemrecuperatinr. Scd ad Suffraganeos noftros redeamus,
«juibus committunt vices fuas in conferendis ordimbus. Quod
Epifcopo maxime proprium clamitant, nempe Prefbyterorum &
Di ironorum Oi dinationem aliis tamen titulo tantum tenus Epif.
con s, communicanr,nempe SufFcaganeiS fuis. Epifcopi poftcrio-
ribus hifce & t orruptioribus faeculis,ut orio diffluerent, vel civili-
t>us & publicis reipublicae.negoms vacare poflint, SufFraganeis ea
quac funr ordinis,Canccllai iis ea qua2 funt jurifdi&ionis commifc-
runt. Nihilquod Epifcopale exercebant ipfi, nc implicarentur
koni militcs negotiis Eccl.fiar & rcbus fpiritualibus. Epifcopus
Guadicenfis in Concilio Tridentino invc&us eft in Epifcoporum
titularium ordinationem. jfffirmabat eorum ordinationem effe Cu-
tff fymam mVwtum ttim UQipfi Vwfo ifuifigmmlHm bHtnaoum t
tius*.
& Decanis riiralibus-." i^j
tht Aput anliquos nulium cerni wftigium. T^am p Epifcopus oiim Petri Suaxi
Epifopitu exutuieffet aut Eptfiopatum renunaijfet , U fic acceptum htjlor. Conc.
quafi non amplitts ejfet Epifioptcs, Rtut cut Vxor deeft non eft amptus Tudent t. 8.
mtritus. pique iegi apud antiqniifimos <DoHores Canonnlu iriVatidas pag. 803.
cdtt.Fiantof,
re nonjunt, & inftitutionem Cbrifti <f jipoUoli immutandi. Fildus
ex Mckhiore Cano \\xc habet de SufFraganeis. Taies epifiopi Mel-
cbhr Canus dtfferens de Conciliis, Zr perfonu quibus Concilia, conjtft- ®e &*'&£
unt, ait tantum abeffe , quod babeant tocum Vtium aut fiujfragium in ^,J# PdZ'l4>*
Concitti.(,}>t nec babent nec babere debeant locum )>ttum in Eccicfia. Epifi
copos de quibus iltic firmo eft , \>ocat annutares Epifcopos , forte quod
Epifiopi quicomplete funt epifiopi babeant & baculum & annulum ,
cum ad)urifiHclionem fuam tum matrimonium cum Ecctcfia fignfican-
dumy ifti annulum fiolummodo haberent. Si Epifcopus poteft uni
communicare titulum & ordinem Epifcopi , & fic potcftatem or-
dinandi Preibytcros& Diaconos , potcft & pluribus, omnibus
Decanis fine Cathcdralibus fivc rurahbus,& ruralibus omncm ve-
tcrcm Chorcpifcoporum jurifdi&ionem reftituere. ywo fi Vult
Epifiopus, & Canones non probiberent , potelt fuos parocbos piene epif- De retu°-l*
copos ficere, & ordinareVt omnesfuiordmis accus ptcne poffint explere: *' CdP-*m
&> fimut ac in foiidumcum ipfo EccUfitmgubernxre, inquit Spalaren^ num* If'
fis. Malcdicant juri Canonico Parochi qtiod omncm adcmerit ip-
fis jurifdicTionem fori cxtenoris , & poteftatem ordinationis abf-
que ulla fpc reftitutionis. Dc SufTaganeis dicir Fildus, quicquid j)c Ecci^t
obtendant eiTetantum Prclbyreros,de Ecckf I.3 cap.59. ln con- , p.if# '
ftitutionibusanni 1604.can.35 hab-ntur hsc vcrba. Quod fi qois-
Epifcopus Ul Sujfragayiem in fiicros ordmes quetnpUm fme prxdiUis
qualitati!>us aut jufto, Vtfupra,examine 9 cooptarit,per Tro\>i*cU fue
Arcbiepfopum ea dc re certtorem faBum ( ajjidente l>no atio Epifiopa )
ab omni or.tmes confinndi poteftate in integrum biennium ficludelur.
Hkvides lurTraganeum poiTc cooptor^ in facrosordmes. Et can.
60. Cumque in triemuli Epifcoporum tyitationc mos fintfiffimi iftius
operis,nzmpc Confirmationis , ptragenciiin Ecciefia per muttas ttates
ibtinu.-tit ; Voluimus (21 ordinamus , )>t quiiibet Epifiopus Vet tius Suf-
ft tganeus tn confutta Vtfittttone fua morem Cr ritum ttlum in provria
perfina diligenter olfi/bet. Hic vidcs SurTraganeum poftc confirma-
tionisfolc>jnitaterncelcbrarc. Dc SurTragancis videplura pag.31
3 z, de dirTetentia lutcr Epifcopos (utfraganeos Archicpifcoporum
ic EoifcopostitularesEpifcoporum Suifragancos, pa^. 60 61 &
dc Chorepifcopis pag.2.01 102. J)e facrii
Decani ruraks antc di€ti Archiprefbyteri vicani ccu ruralcs. mnupA^.
SuDtautcru, yinbiprejbjterorum duo g:nerafincpt\t Duarcnus, qt o-c*p> g.
Ppp 2 rtm
474 Dc Suffraganeis
rum Vrhani quidam dicuntur, qui m rrbe & maiore Ecchfia cfficie fi$
funguntur. Cum entm Epifcopus ptopttr alftntiam ferte Ul occtty
patienes fuas (?b officio, puro, alicnas) nonpojfitomnia Epifiopt mtt-
HM )>f/ Jolus Vet Hm ctm Ttflytiris obirc ,Jtdcura*Juauum ttspar-
Uri nectjje babeat : Itilius ) ifum tfi , ex ftiJlytuU \num cateris pta-
pontre , qui ea qta ad Tnftyta orum offuit-.m pcrtbient , partimip-
fe exequatur, partim aliis facimda prafcribat , quam emnibus Jimui
(Prtjbyttrisid committere, ne contentio atiqua interipfos cx communient
adminiferattenis eriretur. Itaque JPrcbiprefiyter Vrbanus tam potefea-
tem babtt in maiore Ecclefia, quam qiMs Trijlyter in Eccitfia fili ajfig-
nata babere dicitur. Std cr cahris quoque tiufdtm tiufdim Ecclefia
(Prefbyteris, qui Cardinales id fe primariiGr pracipui dicuntur, ad dijft*
rtntiam terum quiin inftrionbus Ecclefiis funt confittuti , b&nd dubie
praeft. Jfrchieprejbytert Vicani nuilam in >rbe potfftattm3nuili*m mi-
nifeetium babtnt fedin maioribus, ctlebrioribufqut pegis covftituuntur.
jfcfingulu prater Ecclejia propria curationem , certarum bcciefiarvm ,
ctrtorumqut Trefbytercrtm , qui per minores titulos h*bit&nt^ infptUio?
ebfirVatioqut committitur. De Decani appellationc h*ec habtt Sca-
9*Z>195\ ligerinOpufculis 0t fcboiUmiiitiartm hoc certojcias , quod in ar-
ttficiis crat coltegium , $d inmilitiis fuiffe fcbolam. Scbeta autem erat
proprie cerpus mititum quodadcaput certum rtferebatur. ltaque in ccn-
turta milttum erant dectm decuria , qua olim tabernacula dicebantur,
Vnaqua]utdecuria9 qua tx dtcem miiitibus confeabat , refertbatur ad
fuumcaput,qutm (Decanum locabani , eliterautem caput febota. Ho-
die eius Vtfeigia txifeunt incollegiis Eccltfiafeicit feu, VtVocant Canoni»
cis. l^amdecimum collegitVocant alii ftecanum, alHcaputfchola. lta-
qut in tota proVincia T^arbonenfi ac meiiori partt Itaiia Dtcanum Vocant
Capiflioi , boc efe,caput febofa. Dccani rurales exiguam habent
veterum Chorepifcoporum poteftatem nempe convocandi
Prefbytcrosfu<e claflis, & fignificandi nonnihil abOrdinarioper
literas. Prefbyteri claffis funt qui initio conftituerunt Prefbytc-
rium Chorepitcopi. Non enim exiftimandum cft Chorepifco-
pum, dum etiam Epifcopo par erat, omnia gubernafie abfque
Prefbytcrio flngulari aliqua poteftate : nondum enim poliepifco-
pi illam Monarchiam fibi arrogarunt. Sed invalefcente paulatim
Epifcopi urbani authoritate ienfim decrevit Chorepifcoporum
poteftas , donec tandem devcnerint ad Dccanorum ruralium,
vt vides infima fubfellia. "Non numeratur hic ut vidcs intcr
perfonas judicialcm adminiftrationcm, fedinter nemine judicia-
lcm habentcs. In quolibet Dccanatucontincntur 9 ioauti2pa-
De politia roecis. ®eca*atus quibus praficiuntur rurales (Decani amtiquis Arcbipnf
t* 4^4. bytcrisnonmuiiudiffmiies, Cr ceprchendentes aiiquando dece partecids,
quas Cenc.Cbatcedonenf fyiralestfr' ^tgionaiesVecatyinquitsMucketus.
AffertorpolitiaeChriftianajp. 268. rcfert quemquc Archidiaco-
natuni
& Dccanis ruralibus, ^fj
natum dividi in decanatus, & Rcflfcorera vcl Vicarium anti^uifll-
mseEcclefias, quaedicitur Matrix ecclefia Decanatus, etfe praefi-
icm cum conucniunt,nificommnni mmiftrorum confcnfu alius
cligatur. De Archiprcfbyterisruralibus habctur Dccrctum. Decct
Grcgorij 9. cx Synodo habita Ravcnna?. 1. 1. tit. 25. VtfinguU ple-
hes Arcbiprefbyterum habeant, qtii nonfiolum imperiti Vulgi fiolliciiudi-
vcm£cratyfcdctum Trefiykrorum quipcr minores tituios habitant, W«
Um\ugicircumfipeHione cufiodiwty qua quij% indufiria dirinum obtu
cxerceatyepifiopo enunciet. T^ec contmdat Epifiopus non cgere plcbcm
jfrchiprejbytcro quafiipfie camgubcrnare \>deat\ quk etfi \>dde idonctu
fitMcet tamen \tfiua onerapartiatur, Vtficutip/e matrici ecclefidt £r<eeft,
ita sfrchiprefiyteriprtftnt plebibtis, Uin nullotitubet ecclefiafticafiUi-
citudo; cunHa tamcn refirant ad Epifiopum ncc aliquidconlra c\m dccre-
tum ordinare pr<efu7nant . Refert Fildus Archiprcfbytcros rurales e- De Ecclef,
le&os futfle aClero, & Epilcopum ratam habuifleele&ioncnf], nec '< h <• 2*.
potuifle Epifcopumgradufubmovcre Archiprefbyrerum abfque
confcnfu Cleri. Vt Epi/copusncc jfbbatem nec Archiprefiyterum finc
omniumfuorumcomprcfbjtcroYum tsr Abbatum confttio delocofuopr<e~
fumat c\icerejiequeper pr*cmium alium ordinare, nijtficlo conjiiio tam
jtbbatumquamTrefiyterorumfuorum : Concil.Tu"ron.2.can.6. Ad- Conc.^Ar.tu
monebant dclinqucntcs. Si quis ex Jk uUribta inflituticnem aut fiodorenfi
commonittcnctn Jfrchibrcjlytm fui contumacia ficiente audire' di- can.A±t%
ftulerit 3 tandiu d limitibm fintf* Ecclefne habeitiir extraneus, qtun~
diu tam filubrem inftituthncm adimpkre ftudaerit. Prererea ,
ait Fildus , bis fingulis annis vifitabant Ecclefias fibi fiib-
jeftas, cx i\ quid reforrmtione, confirmarione, autreparationein-
digcbat,vt id fieret jCurabantjcV: cirat Synodum Auguftanam. De-
cani rurahs officium crat in caufts EccicfiafticU ckdiones ei tranfi Cap'. «W<±
tnijfas ncmpc ab Epifcopo autcius furrogato, exequi, cuiut figtllam dam \erbi
intalibus tft authcnticum, inquit Lindvodius titulo de /udicijs in Decamrura*
conflitutioncm Iohannis pcccham Cantuarienfis. Conftitutionis libus.
vcrba funt ifta. SsatuimustVtnulii traditur certifjcatorium, )>el alias
conceditur fub figitto alicuius Qecaniruralis configmtum^ nipprius ina-
liquo dit filenniintra mijjarum folennia in Ecclejta, Wi citatttsfoVct U-
remt Vel amplius conVerfiitur, publice recitetur ccrtificatorium : hoc
adiuntto moderamine,Vt citatmfiufficicntes habcat inducias, U dic (f lo-
cofibi prafjxis competcnUriwkat comparerc. Hic deciditur, inqtiit
Lindvodius, qucmo.lo T>ecanirurales pecutit conupti figitlabant muU
toticnf falfi certificoriay & alt\s malitijs circaea }-fi fitnt m pr<e\udicium yi .-
muttorum. Certificatorium inquit ibidem crat, litera rejpoifiba di- '■ r'J~
rccJajudkiJupcr mandato quod ab eo cmanaVtt ad ali.juem citmdum. *
Statuirur, vt cernficuorium publice recitetur ?{on enim tntclli-
ga* quodcitatio debeatfic fiaufed fblum citationis rcntitio U per ^f^jp^-
conftare pojfit, qu od depc ncns apponcns figitlum non cfi in dolo k / fiau» f<r *
Vpp 3 ds * '
\j6 DeSuffraganeis
de figtllando forfan fiilum Vel falfum certificaterhtm. In fine illrat
confhtutionishabcntur hax vcrba. Et hoc jurent 8)ecani ruralesfi
fallurosin epifiopali Synodo omnianno. Lindvodius lbidcm in glofla.
S>e bii nominatim Zrfhecialiter ifiud ordinaturtquia per cospotim qnarn
pcr alios qui babent fietUa autbentua multa fiebant fraudes. In illa vcr-
ba,Omnianno. Hoc tdeo dtcit fortaffls^uia quolilet anno mutantur foe-
caniy & fiunt noti, alia* poftquamjimel jurati ejfent non oporteret bu-
jufnodijuramentum reqttiri> nififubejjet caufi fefpicionis . Quarto, ait
Eildus,habcbant ftata capitula quatuor fingulis annis, & cxtra or-
dinem (spius pro re nata,& anno tranfa&o ab indu&ione in bene-
ficiaparochitenebantur prseftare juramcntum Decano, & fic ad-
mifli ad confidendum in capitulo, & tencbantur intcrefie annuij
capitulis,alijfqucdataoccaiione habcndis,&oneris partem fubire.
Iuramentum admittendorum in capitulum non crat fimplex fcd
cum limitatione ifta, Sahis )uribus Capituli,& citat Synod.Trcvir.
^econflitut, ^jg DeCanisChriftianitatis, non tamcn fuifle illudivbique retep-
cdp. Ouiain tum arbitror. Lindvodius de capitulis ruralibus fic fcnbit. Quan-
tontm. veib. j^ vero capitulum ponitur pro colleclione plurium, &* non communitet
"Capitulis \i\>entium>fed ob trattatus communes interfe habendos ad aiiquem lo*
?ur*lil>HS* eum confluentium, Exemplum patet in capitulis generalibus Monacbo-
rum O* $(egularium,fecundum quevt modum colkttio ^eltorum, Vica-
riorum , %r aliorum tirorum EcdefiaHicorum ob buiufmodi trattatut
communes interfe babendos dicitur etiam Capitulum. Bt quia \>t com-
muniter huiufmodt capituta celebrantur in tocis minu* inJignibusVtdeliai
in rure conftitutis^ binc tft quodcapitula ruralia dicantur, Vtbic apparet:
Gr b*c caoitula quando% appeUantur conVentus in conilitutione Otbo-
nis. Et horum capituiorum qutdam tenentur de tribtu hebdomadU in
tres>qu&damfimelinquarta anni Gr b<ec dicuntur capitula ptincipaliti
propter maiorem confluentiam Cleri. Haec capitula erant quafi vcfti-
gia ccu reliquia» prefbyteriorum Chorepifcopalium. Haec capituU
habent ccclefiae reformatas in Bclgio quae Clafles vocant,8c de tri-
bus in tres hebdomadas habcnt, & Ecclcfiaj Scoticanae, quae Pref.
bytcria vocant(namparcecianaconfiftoria alionomine nempcSet-
fioncs appellant) & quseque finguhs hebdomadis in vnum coeunr,
quorum poteftasantca Synodis provincialibus tantum fubordina-
ta & Concilio nationali, jam enervata eft Epifcoporum potentia vi
& tyrannide omnia jura& libcrtatcs ecckfiae noftras conculcanti-
um. In capitulis illis Aichiprelbytericeu Decani rurales, ait Fil-
dus, ftatuta Synodorum Epifcopalium & provincialium rccita-
bantexclufis laicis.fi fpc&arent ad clerum,qui alioqui intercflc
potcrant, dum promulgarentur conftituticnes vtrifque commu-
ncs. Sicquidcm conftitutio lohannis Peccham lata cft dc pro-
xnulganda conftitutione contra concubinarios exclufis lauis.StatuJ
itur vt Epifcopi covfttftttitnew J>r#4itfamfacjant \n <juaUwanni prm-
cipattwi
& Decanis ruralibus. 477
cipdlilftU NhkuUi rWd&rns perfe* Ve/ eorum officiales, ^elfaltem per £).•-
tanos rurales, bel&rentes eorum Vtces diftinch X? apert} coram toto c*~
pitulo, excttfis hicis,recitari. Ec cur quarfo non fimpltcicer pcr fe,fed
vcl pcr alios, ncmpe officiales fuos auc Dccanos ruralcs ? Terfe, in- verfr.f*r£s
quit Lindvodius, fi forfiin prtfentes fint alits autemfujficietM perfuu
hterM fieri pr<t ipiant Vel per nuntiutn pr,ejertim cum non doceat ftatum
Tontificjlem in ftngulis capitulis bujufmodiperfonaiiter intercffe. Vides
faftum; capitalia ruralia eciam principalia non dignantur vcl prx-
fcntia fua dccorare epifcopi. Dcinde ait Fildus, non folum pro-
mulgarunt ftatuta in capitulis fuis,fedetiam eorundem executi-
onem procurabanr, inquirebant in ecclcfias vacances, qua occafio-
nc & cuius culpa vacarenc; fi quis ingeflic fc in minifterium-, in in-
▼efticuraseorum cjuirecens minifterij munus inicrunt, &qua au-
thoncatcfurrogacialiorum vicesfupplercnt, pranerea admonicuri
erant quos vifitatione aliave informatione reprehenfibilcs depre-
hcndcranr,quod fi ne ficquidem lucrifacere poffcnt, laicos fufpen-
debant alacramentorum perceptione» occlericos a fur.&ionis ex-
crcitio. Si tamen ad huc pertinaces pcrgcrenr, detulcrunt epifco-
po, fi rcs ipfa non pofTec moram ferrc, vcl fequcnti Synodo Epif-
copali denunciarunc. Hxc poftrema de admonicione, fufpenfione,
denun iationeconfirmat cicacis ftacucis Synodahbus Epifcopi Hil-
dcfcmenfis. Excanc ftatucacap. i. vbi cciam habcncur hajc verba.
Confiderantcs ,juod Arcbiprejhyterirurdles pro eo conftituuntur, H Cle-
ricoru;n honcjiatem &* confratrum UtUtdtem procurent, excejfus eo-
rumnfrdnty nundata noftri Vicari\ & officiaiium noftrorum debite\ex-
equantur, & finguia qu<t a fuperioribus mandantur% adnotitiam confra-
trumfuorum deducant, qud tamen ab ^ircbiprefbyteratibm fuis abfentes
ncq>.cant adimpiere : statuimus, (ye. Quanculacunque Archipref-
byt.rorum poceftas vel fuitvel adhuc remanct quibufdam locis 6
exiy>uatft praeilUquain initio habebant Chorepifcopi, hodicque
fu-u cantDmlcfri Epifcoporum. In Angliah«ec funt Decanorum
rur^IJDtn .-^iegiafcilicet munia, vc convocent Clafiem quod ta-
jnen fi,o nic nuuquam fit, ac fignificenc Proibytens & Diaconis
infsa (uos Dccanatus nonnihilvt fic per liceras,cc inducant quem-
pi.iinm bencficiavicc Aithidiaconi rcmotiusagentes.Sunt quide3
quuiam rurales Dccani in rcgione Septcntrional',vt in Comitatu
Eboracc. n,LancaftrcniixRichm6dcnfi,Ccftrefi;^c.qui non modo
tcftamcntoru probationes^adminiftrationunique poteftate habent,^- .415,
f.dctiamcognitiontmccclcfiafticorum dclidorurn cum potefta-
tecenfurarum vcrefcrt AlTcrtor politias Chnftianar. Sed ifti De-
caniruraLsexcmptifunt aiurifdidionc Epifcopi & Decanatum
habcnt per modum tituli ac quafi Epifcopalcm iurifdicTioncm ex-
crccnc. Ncquis fortcpuiec rurales Decanarus Clailicorum Pref-
bvtcnorurn u.iibras 6c vece.rum rehquias ceu reftigja vnius Angliej
foium
tft Dc Suffraganeis
folum fuifle,fciat ctiam vbiquefcreadhuc apud Pontificroshabe-
ri . Extattitulusin libro i. Dccrcrahum de Archiprefbyteris vbi
quaehabentur cap.vltimo de ruralibusex Synodo Ravcnraehabi-
ta fupra videas. Et ftatutis Synodahbus epifcopi Hildefcmenfis
iftaftatutade Archiprelbytcris colligic Scultingius ln Anacriii
lib%i.}.i7> i-Mbti Synodos capituiaKfit>e \>t itlt Vocant\ Claffes ctitbrent, 2. W r*-
gant omnti ad oftendendosfiioi titulos &• inleftiturax. 3 . M reftdeatper*
fonaiiter. 4. efl bic mcntio Camerori) , quem ignount CaiVmift*. h
eft perpetuo ajjlftens jfnbiprtjbytero, tanqttam Confitiarim ab eodetn
pre-xiwm. 5. Sfrcbiprejbyttridc fiandaiofis exceffibws , quales bic ottn
Jpecies numtrantUY, AnbiMaconum \>ci Bpifcopum, faciet certiorem.
6. jfrcbiprefbyier non poteft fuum officium exertere, nififita Vicario
hxfpiritudiibtu,\>e\ipfo Arcbiepifiopo confirmatus . 7. in confirmatiotic
\uramentum prteftabtt. Er ad intcrrogationcm 106 Synodi Mixldel-
burgenfis, vbi dicitur, ClaJJic<ecengregationes non inVno loco ftmper
lih.11. p* firubuntur ,fid circuiarker ts* orbicuianter per Uces , quoad pojfibtle eft.
16U Refpondet. Contrarium obferVatur in Capituiis rurattbtvs, boc eft Ciaf-
ficvs cori)>entibus noftris qu<efimper in tempio \>no loco ftrVantur, iitet
fBenedittinorum Capituia, (VndeiOi procuidubio hoc baufirunt) fint or-
bicttlaria, nuncin bac nunc in alut Abbatia. Sed perinde cft five or-
bicularia fint fivc fixa. Nam de loco ftatuerc polTunf, prout com-
modum viderint. In confutatione Synodi Nationalis Belgicar,
fw g Grmanica*, GalliccC, Artic. 15. jfdeo freqmntes conuentM Clafficos
-**• 3-p- * n9n.impr$b$rem,fi nonejfenttontr* .Antiquitatem. Canones enim or~
dinarunt id bis in anno tantttm fieri oportere, totiesfciticet, quotiei fir-
Vantur Conciiia Dicecefena. Sed fupra oftendimus cx Lmdvodio fut>
ipfo Papatu frequentiores fuiiTe convcntus clafticos. Ipfe Scultin-
giusalibi cumdixilTer, ObfirYaferVoremftttce mfrequentibtu claffi*
lil 1 ». *** c onVe nt^M annuatim inftituendii, fubjitit Non improbant Canonet
11V arjtiquifiequentei conVentMctaJficoi Gr Synodoi particularei, quonim
fic facilitu extirpantur & citins Vitia fingulii annis. Prsefidem Claflls
Decanum foraneum ceu Chriftianitatis ibidem voeat, fed mutabi-
lem non vult.lib. 13.P.9. Noscontra mntabilem non perpetuum
prsfidcm volumus propter tyrannidis periculum,Sc ne mutcturin
Clafiicum Epifcopum. Bochellus in Decrctis Ecclefia? Gailicanas
habet etiam Titulum de Decanis ruralibus ceu Vicanjs foraneis,
lib* v°i ex Sy nodo Aquenfi 1585. afTert ifta. Vt Bpifcopm in Vrbe ettam
externumgregem facitiws qtufi pr<tftns intueri &* curare pofifit, deligat a*
Uquot prebatoi Jacerdotei t qui itterarumfeientia, morum% mtegritate &
rerum agendatum Vju pr<e>tantierei fint , quibus finguiis impofito Vi*
€arii foranei nomine tnbuat certas regiones Dioicefisfuce , otto Vf/ decent
farocbixies Bcciefias continentes , conftituto tamen Ucariatuin aitqu$
ioco infigniori & frtquentiori \ iliis tamen eam facu/t.ttem trxbutre p$-
Urit BpiftopHS , quqm ipft <rpre iliorym ($nditjone , & pro hcorum
UmporuMH
Dc Ecclefijs & Decanrsj&c, A 79
ifmporttm+e ralione trVxtendnn cenfiucrit Hi autem V\e«r\\ rtgioni fibi
pcr Bpiftopum commifftt Treftyterot cuiufiunjue conditionrtcuram ani-
m.\riiuihi'>tnUt hnei fintulk mcnfibai modh in ^mm modo in alitm e-
\us regtonii parocbiilcmecclefum congregent : id% inorbem eodem ordi.
WeftmperftcUnt iiim autcm V%cnr\) itbedum de caftbm confiicntU A-
poftoite* feli'-r Epifiopis reftrVatis Afctropolit uti cura edendum reli*
ftis fiuerdotibtu Ugenlydr aitquot cipita tnm btrum confiitutionum%
ium earrtm, <tu,t in Synodif Divcefixnti fiunt, fimtilfa aliquidex probau
*lii]'u fitmm.t d: cafibat conficltntioe expliubunt- rrgectjwi auttm d§
Trejbytcrcrum vita "s* moribm quotrant^ & quales fc in pifiorali pra^e-
tnt cur i : & tn eorum culpa in ecclefta diVtrrtis cuittis defidcretur : an rt
ipfii t>ne tcntur ca qt<e Epifopi l>cl ali] eorum nominein BccUfttrum m-
ttffiutcm eorumie reparattonem impendi iujjerinl : <tn itbros btbeant,
fmofpr^ejeriim ex tynodidecreto babere debmt,rs>c Hiautem Vicari)}>o-
Umtate Eptfnpi <th officio amoVerifimpcr pojfimt^c ft mate id adminiftr4m
rint pvnaA dent e]ufihm epifcobijudicio.Ex Concilio Rhemenfi,i 5S3.
ln Syno.fi 7)tc4M% rurales rcadant ratione eorum qtt* in fuif Calendif &*
^ifitattombuf egerint, & compererint. Sunt & plura uha codem titu-
lodecrcta de Dccanis ruralibus ecclefia? Gallicanaiquae lubens o*
xnicto, quia fatieft oftendiiTe claflium ccu Prefbyteriorum cladi-
couim vmbram a^huc mancre fub Papatu, corumquc origineni
ptrvetuftam e(Te,2c quamvisapud Pontificios fub Epifcopis lervi-
tiitem frviunt,tamcn frcquentius in vnum coeunt, quam apud
Anglos,vbi neiVio nefcio an vnquam habeant Capitula ifta rura-
lia. Mancnt nomma D.*canatuum &t fines ceu limites kd con-
venrus, ut audio,nullos celebrant, per fe fingnli. Ipforum Dccs-
aurum fcrviiia, qua; fint munia,fupra vidtmus.
cap. vin.
De Ecclefiis cjr Detanis Cathedralibu» .
H
Actenusde ijs quipraner communem peculiarorn Sia-
bent fun&onem, fcquuntur qui
'Minimcpeculiarem, ijqirccoHocanfcu^vehV
Cathcdraii ecclcfia vel Parochiali.
In Cathcdrali aliqua aut collegiata ecclciia,cujusfune
vel membra vcl minime membra; Mcmbra quo-
rum, prscipuum Dccanus. In Ecclefia? antiquae'
fundationibusali-s etiamdignkates,vt Subdecanusa
Cancel!arius3 PrsecentorvThcfauraxius Ecclcfir,
Q^gq In-
. 40* DeEcclcfiis&
Ih omnibus Canonicifive prstbendaiij, quorum ia
antiquioribusEcclcfijsalij funt Refidentiarij maio-
rcsqui omnia cum Decano adminiftrant & regunt
iniIlaEcclcfia,habentque fcdile in Choro, jus fuf-
fragij inCapitulo; Non Rcfidentiarij, habcntquc
fedilein Choro, fed non fufFragium in Capitulo,
Minime membra, atque inferviunt, Adminiftrationi
publica? liturgia? & facramentorum vt Subcanonici
fiveVicarij Chorales, vcl Affiftendo celebrantibus,
vt Epiftol#,Evangelij Leftor.
HsVilit» Mucketus fic. T^amin hiJceEcclefi)splurdfuntmtntbrd9 i. Letto-
Zccl. ^i*gl. res EpiftoU <f EVangeli)3 2. Pueri &> Uri Sjmphonius, qui 1{egi)s in-
£.3i$o. yunliionibuA tenentur hymnosin !Dei Omnipotentis laudes cantare i]§
moduLtionibwSy W ipfie hymnorumfententide Vna mtetligantur, non ta-
men obiervacur iniun&io lfta ficut nec plersequc aliae, 3 funt Sub-
canonici ceu VtcartjChoraies, Matutinis & Vejpertinis precibtu publicc
inChoro (juolibet die celebrandis, frequenti EuchrsftU admmiftrationi .
faVientes &* per Canones ne ignaVtm otio litam ducant, fludio fcriptu*
rarum incumbentes, \.funtCanontciceuVrebendari), querum in anti-
quioribtvs ecchfijs aliqui funt non ^efidentian) fidts habentes in Cho«
ro ,fidnon fuffragtum in Capituio, *s* fecundnm Erckftarum fuarunt
confuetndmes jtatis ticibns concionantes : altj H{ifi kntiari) qui tum
fedcntin Choro,tumferuntJujfragtuminCapitubt ac quibtvs toto nt*
ceffxriafa HtRdentht tempore incumbit, W fint HoJpitaLs &* non «•#-
do in Cathedrali Ecclefia cujutfunt Cmonici,fed m ali)s etiam Eakfi\t-
eiufdem Diaecefios, Imde ipfi Ulipforum Ea left<e aliquoduttigalceu an-
khos nditus percipiunt, Evangelium diligcnter annuncknt : Pojhemo in ■
Cathedraiibu-s ecclefi)f antiquce fundaUonis funt Officiarij, W Thefaura-
ritviy Trjcentor, CanreUawiifSubdecanHSy quorum haria funt juxta di-
Vtrfarum Eccitfiarumjtatuta munera. Et his emnibut ^raeft <DecanM9
qui 90 dies adminimum fiugulis annis in Ecclefiacollegiata rtjidcre, per
totum hoctemtxos Verbum diVmumfidulo pradicare, hofitditatem exer-
cere,feftisfo.enmbM [ftadhoc peragandum prafens non fuerit Epifco-
ptti) decenti capa amicluA ficram coenam adminijtrare canonibtu offtrin*
• gitur. Wicleffuscapite fiejpeciebtvs Minittrorum^hxchzbtt^lniilis
J)Ull. 4, autem eft maior deceptio, cum Antichriftm habeatfub Jpecie Clcri pro-
tf^.itf.J curatores duodecim contra Ecclefiam Chrtfti machinantes , cuyufmodi
communiter ponunturTij ce, & Cardinaies , Tttriach*, yfrchipr<tjulest
Bpifc»pi, Archiepifcopis 4>chiliaconi,Offictalesi<DecaniiMonachii&- Ca-
mnki tifmnh Pfafofmm introdnfti jam Mlim$ G* Qj"ft»ts.
Omnts
Decanis Cathedralibus. 4$ r
OmnesiUtem ifti duodecimy<s' fipccialiter prtUli Cctfiivci, &* fralres im-
fundabtlttcrtntrsduHifunt manififti dificipttii yfntnbrifti, *uia UbfTttt-
iem ChtiftitoliHnty (r onerantfanctam Ecclefiamy & impcdiu*uync cur-
rat lex Ehangdi) ficut oiim. Cananici diiii fiunta canone fi)>e regula, Q( r .
quia Communem quindam liurcgulam inftitutwn^ obfir\>abAnt. IS^im jjaLj rx
ecd.juium M' iid)t antiquitu&certti fie\>otis obftrtngcbint ferc non ali- '"J '*
ter ac Monuhinec eorumtitxratio i Monacborum inftctuto multum * ^*
difcrepabats^ux. Dndrcnus.Scdpoftcaquam borumfiodilitiorum non-
rtu'.Liifi\>muiiffioluta\iberata^fiuntyfiaciumeft U cxteri db imferitii
jki\>i>u Gr<eci \>erbi parum a/J'equtbanturnon fimplictter cauomci, ficl
ccnonii T{cfuiares \>ulgo dicebantur qiufi di\>crfia ejfet Uriufij; Vocisfig-
nificatie. Uuodfi quis k canone dictos potiuA effie contendat ideft penfi-
ene fhc annona.qua ipfis dift>ibucbatury\>eluti proftipendio <s- mcrce-
dcy equidcn non repugno. Canonicam enim ordinmamque\ac certxmpen*
fiouemi] tantumaccipiebant fortey qtti adid coUegium admitubantur\cte-
teris ecclefi* miniftrisfiVc clericis prt cujufijue mento xliquid erogari fo<
lebatytxoblationibtu tncertis^ quafiebant in Ecclefia. l^nm eafere efi
ejus Urbifi^nficatio apudVeteres. Fabricius Blcynianus tamen in in-
troddu&ione inThconam ck praxin bencficiorumaliam ponirde-
nominationem. Qucmidmo-dumemminfibolis Tytbagoreorumy qui
primas in «d^tw partcsy longcque ratasy mtximt raticni adfiribe- p Q .
Ltnt **>»»k*i bd. eft Hirmonicidtcebantur,\>t reficrt & interpretatur ^ ' -
Cttliuf l(bodigi>t!C6 in iih.y yfnUquuic.i i.fic jr in Ecciefia, quiin al-
bum ckruorum primi ordinis <sr gradns adfiiiiotifiunt, Canonici appettari
ftUnCjfiorte qnia camnicumid eft certum Zr regulatumloctm intcr ali-
0f cterices obtinent, cum clcricificundt aut infenoris ordinuy quatcs jifm
fitfiof &* Matricuhrios oftcndtmivs,fiedcs certas &• propriM in choro non
habeant. 2^im que.l in quibufilam proditum cft canonicos %r canenica-
tu6 dieik ccvionc fi\>c itita annonayquam quttannis prioris trdinis clerici
pcrcipiH#t,ne; Fvgct. in tratiatu de ^erfionis ecclefiafti. is ,nec nobis etiam
arrtdet. Canonici qui prxbendas habebant a prxoendis didi prx-
bendir i j. Trdbt nJtruM nomine Veniuntgeneraliter omnia beueficia Ec~
clefiaiiica. Ita htrl duuntury quodclericis afiignaU fint ad Vit* fiubfi-
diumy quafi eis alimcntaprcebeant : eaquc ratione Cajfiodorofiib,^. Var/ar,
Epift 42- (fii1*. 5. epiit.ig. Uaticum exercitus Vei amont fibc ^^$
fuiquam * principe muncris Igco data pr&bendarum \>ocabuto benjfi & fig- * ..- ^ .
nificdtHr, inquit Alcxandcr C1u(T.losus in Paraiiths in Dccretaks. *n *>J***
Timbend* \>ocabulum boctitulo, Vt & toto f,re Bocjure, rtftnctius c;I
juodammodo, &* fignificat tantum beneficium qi>o iqais habct Unauam
Canonktu Sa?ckhrts l>c/ ^egularu in EccLfi 1 Catbedratijftl ea qu* con-
^eutum CUricorumaut Monacborum babet, \>nde •3J Canonici h(e'\n-
darij dtHt in canfanHorum dift. 70. Mj funt Cmonui,qui in Ect l.fia
j-ddcm inftttutifiunt, nondum tsmen prd&cudqtofunt af]tquuttyfiedpt 0-
ximeVacaturam fxpectant. Canomcos cjui non iuiu Prscbcndari] fed
Qjl ^ * proxiai
4%z DeEcclefijs&
proximc: vacataram cxpcclant, ad cffc&um & in herbis Caaoat-
P.MS. c°s vocanr, air Blcynianus. Tralenda titjft?t a Caner.hu inquit Lwd»
vodius. tiam Canonia cft ^mjfhituaie^quodaliqnis ajfequitur in Ec-
Titul d-e i5- cU/ta ptr rcnpticntm infratnm, &* tjfgnatuntm ftaUi m tlcro C^ /tf-
ij]c*ept* cimcapitulo. Pi<ebcndaVnd (ftjmjfirituale rccipitndi ctrtos proltn»
hend*. cap. fUf ttameritijin iccltjiattn tpittns paciphnti ex diimo (JJicitj cui in-
MjoriHtis ftftit : & nrfcitur cxca?;c?iia tanqutm /ilia tivatre. Ft Jic nota, qupd
\crb.pia- pcchenda cft ntmen \unsyqMA r.cn ccijiituitrr Untcm tx pcjl>fjicniln59
hendas . j}^ ex jure ccnoni* cut anni Uitur^ qvajint rtditu ncn pctft ic?,ftitni%
C quiaficnonefjii quodliabendcric prabtittttr. Buarcnus Cancnuoifi
e ' ,l rts bencficia ccu praebcndas duabus fcre rcbus loflare ait. 2\^m in quim
vtiniteny bus ccchfijs eftprabtnLrum dtftinclio ctrta ptadia 0* ptfjijjttnts cb*
• 5.«*f >4« ilncfit fingulit qv.asfc inpoteftatefua habrnt, \t riditum abaltc quopttm
acciptretis ntctjfe ncnft. Frucluj autcm hvjufmedi [ili acquuunt, Jt
prajcntesjhnt iu cititiitc , qntmtis in templo quctvu ncn pfaUant, aut
pfaUcniiha nojjajfftant. Tra>tcr eafpofjtffionts qui pfaKnr.t in Ttmpi$%
Mtttfacris ca.jtiombtts intcrfunt , quamVu [lernmque in collipium c4«
non:corum cooptati ncn fint hi in fngulos dits atque adto ho?a* fti*
pemrecipere fo/ent, acleinti quafdam fpcrtulai , quibus a manu 1>ulg$
nomeninditum eft , quod tantum piajtvtiin mcinum tradantut. Sunt
qui diftributiones quctidianas appeUant ncn inepte . Fgoa Lattnii £ia-
riaprcpri} locarifcio. Etinfra, Fidetur autcm hoc t?igationis gtnus
ideoexcogitatnmcfje, W cum a hneficiarijs lulgi conun^ntittur pjaL
lcndi aut facris ajfifttndi munus , quafi proprium ipforum non efjtt, Jpe
bvjus dianomes &■ mtrcedis illetti itt muntis amplecleicntur. Z^ant
ijstantum, qut fecris interfunt ha fportuM drftri/uu?itur, non cii\s
nifi forti eos excv.fet \aletudo. Ad confequenda ha?c diaria praefen-
tiam ait non fufficere, nifi facris cautionibus precatiombufque
qius afliftat. Excogitatas igitur quotidianas diftnburiones txifti-
»at,nc Canonici caeterique ecdcfiae beneficiarij quibus eac diftri-
buuntur fi interfunt, munuspfallenclidefererent, vt fpe quafttu ii
faciant ad quodcfficiendum ideo cogijpoffe n§n tidentur, tjuia fecundum
IfeteremiijjUtutionemfortaJfisaliafuit eorum in Eccltfta funclio. Et
fupra dixir, TermulU efje adcorum mu?ius pertintntis, quibus exeauen-
tiis Ecclefite non minus imo Vero magisprodejfe poffunt. Hoc enhn pfat-
lendi munus, quamVis mgdgcndum nonfttjamenolim inferiorum tan*
tummodo cLricorum fui. iuc tnter prcecibua ac mcgis Fcclefi* neceffarU
babitumfuit. Vnde Jit (mquit) Vt quoti in compenfalionem mmtfterq
iQius antiquioris ts* ptAcipui datur canonico tametjiforte mfingulas beb»
Aomada^ ?nenftstaut dhs dislribvifeleat, tamen apptllatiene Diaritrum
fninlmehic contineatur. 2^;;« interduiu cano?jicinuUam certampoffeffi»
tnem in miniileriofuo ajjigntiam habent,feda dfrfbre atiquo frumenin
aut tinuftato tcihpore ipfis diftribuitur. Sed cjr panes quoq; dantur eif-
di?n iUis non enmint dijfimiles,quia )uris ciVttis autJ oiibus panes citilts
JicimiHr. Fcjuc fibarta luct cantiombus Jktrjs ncn *fjftmtcs capiunt.
Pcms
Decanis Cathcdralibusi 4gf
?etr*us Suavis in hiftoria Concilii Tridentini rcfcrt Canonicos
quatuor modis perccpiflc rcditus aflignatos Ecclefoe Cathcdrali
aut collegiar*. Vel cnim omnes Vna fitum ntenfi fumptu communl
rnflar Monack orum rtfuUrhtth alcbat, Vel fua cuiqv.e fio)f\m portiopr*. Llh 6/*&*
leb.itnry T>* '■nliin.ic dcnominat iVtl pofl prd:titum k fingulis Eicle- Hr '"?*
fi<e dcbition mmi;tai".m dnmnfum fuum in annona. attt pccunia nume- ^)4>xcotHlftt
Yata apere confucVtrunt (Difciplina ea ViVtntfi in communc exiguo tctn-
fonliguit, pltrifijue diVifiommVelin prntbcndxi Vel in quotkuand&Hi-
flributione\ fingttlii fackndas fhgitantibti* , cumaliis, qui VdobinVHm
ktu iincm , Vcl ob cxcrcitium aliqnod fpirhuale ficris officis intcreffe non
foffvtty excufiri cupientibus. JSfeque trat dlfficile aliquid Cdufiri cur
ficrisnon inlcrVcnircnt » Vnde in re divim parum frcquentcs prabcnd*
tamen frufium pcrcipcrent. VbiVeYonon nifi opere pcr&Ho fut cuique
menfura tribuebatur, non ddei procliVe erat excuftionem obkndcre adco-
cjue difiiplma finBior (r infrequentandis officiis diVinis aJfiduitaA infc-
cundo gcncrcqucimm primo diligentius cult.i . fiSiumqne indt Vt Vhi
pii ex eo iemporc EccLftis quidpiam donantes aut lcgantcs id in quotidia-
n*s diflributiones conferri preecloerent cxperimcntifijuc tomprobatum ,
*>uo maieres effcnt dtflributiones , boc Qamnicos a\ EccUfuvs itaffe
frequentius. Pra?cipuum Canonicorum minifterium erat canerc
hymnos,cx Pfalmos & cclcbrarc laudes Dei ccrtis horis a Canonc
definiris, qua? Cancnica? indc c\\d.s ut vulr idem Author. Cumquc
fcgniorcsciTent in obeundis divinis officiis , ad corum focordiarri
difcuticndam ratio percommoda vifa cft Tridcnrinis ut prarben-
darura pars aliqua ln diitributiones convcrtcrcrur. In Du'nel-
menfis Epifcopatus Ecclcfia Cachcdrali , non percipiunt diftri-
buriones thcdiVidcndes nifi divihisofficiis Canonici fuis vicibus in-
terfuerint.Qrte morem obfervcnt in aliis Scfingulis noirdfi didici.
Nonfuifie praecipuumraunus vetens Prcsbytcrij cV'S:natus ecclc-
fiaftici munus pfallendi utait Duarenus Facile cocedimus?fcd cano-
nicos in aliis Dcrmultis prodciTc poffc Eccltfire negarrms. Na Pres-
bvtcri civiraris nondu divifa mafla inregra in plures Ea lcfias parti-
culares attcndcbantgregi promifcue,poft divifam mafTafin^uii pa-
roeciiSjCx communi confiliouna omnes regebanr Canonici autcm
Presbyteri miniftrantin bafilica Cathedrali qua di( untEpifcopino
cfTc particularc ullius parccciaj diftinc*te_ x^ iincium, fecl communc
totiusDioeccfcos. Tcmplum commune, quale fuuHicrof lyini-
tanum Ecckfiis Chnftianis frrquenrandum non prarcepir Domi-
mus . Ilbus lociob typum cV Dci prasfentiam cultuserat proprius
& pcculiaris in quo ccn^municabat totius Ifraclis populus , quem
ahbicelcbrare ncfaserat, ldco locus erat communis ptcuharis
cultus qucm undique frcquentabat. Trzdicatio vcrbi,facranR"n-
torum minifrrario, alia:que liturgia publica: paiusii.it omr.i-
k»s.Ecclc£is & Parceciiscommun.s. Culrum aliqUun CathcOfa-
;^4 De Ecclcfiis &
li alicui Ecclefiae peculiarem praeter ordinariutn & communem
num Chriftus aut Apoftoli mftituerunt ? Si dixcrint prcbendari-
os plcrofque habere ctiam Ecclefias Parcecianas , & curam ani-
marum m aliis locis extra Cathcdralcm Ecclcfiam , illud etiam ut
impium damnamus. Nam fi praebcndarii, qui habent paroecias
loaut 30 millaria Anglicana ut complurcs habent, aCathedrali
bafilica diftantes, in quem fincm rcli&o gregc & fparta fua quam
na£ti omare debcnt, praebendarum praetextu civiratem adeunt ,
quibusnullum in Cathedrali bafihca mimfterium necefTarium,eft.
"Non injuria igitur invchitur vir eruditus cK infignis ille Epifcopc*
maftyx Thomas Cartwrightus in Prxbendarios quod negk&is
paroeciis , ubi ipforum cura eft necclTarialatitent ignavj cVdtfkles
in Cathedralium Ecclefiarum latibulis & cx aliarum Ecclcfiarum
fpoliis genialiter vi&itant , 6c cutem curant (haec eorum hofpi-
talitas ) Ecclefias Cathedrales latibula & fpeluncas Lurconum &
Longurionum, prarbtndas pingues bucceas ceu offas vocat , quas
.praeftarct academiis erigendis, & f uftcntandis afTignare in ilhs lo-
, cis. Imo hacumbraminifteriifraudanturquaidamcivitatcs , ubi
5 H$fl'p*g. fitaeEcclcfia; Cathedrales, dcbitaanimarum cura. Cancuariae ubi
s*3 i<4 fe(jes Archiedifcopi funt naut 13 parcecia: non tamen 4 probaci
*fi' concionatores ,quibufdam locis nullus. Si dixerint prasbendario-
JJJJntor pe- fum fajtcrn ln capitul0 operam efleutilcm &; neceflariam, rcfpon-
hu& p. 1 s 1 • ^crcrn norij quatenus funtCanonici ceu praebendani & miniftri
EcclefiaeCahedrahs, ( nam fic nullum habent ccrtum gregem )
exclufifque parceciarum fingularumpaftoribus. Quatenus autem
funtparticularium paroeciarum paftores adhibendiquidem efTent
ad commune Ecclcfiae regimcn fed non foli. Nam ut diximus ca-
pite4 jus divinum non diftinguit intcr Canonicos& non Cano-'
nicos , Cardinales Presbyteros, & non Cardinales , imo nec Ec«
clcfia multis annorum centuriis poft Apoftolorum tempora. Sed
quid fiin capitulo ipfi Canonici ccu Praebendani non fint Eccle-
narum Dioccfeos communis regiminis confortio , cum Epifcopo
praediti. In diftrahendis forte Ecclefiae bonis abfque capiruli con-
fenfu nihil poteft agere Epifcopus , ncc opuseritin hnnc finem
conventu capitulan , fat ilhs fi capitulares feparatim praebucrint
confenfum. Iurifdictionem voluntariam & contentiofam Vica*
riis, Cancellariis , CommifTariiscommiferunt, Archidaconiseo-
xumque Officiahbus permiferunt. lamVerojnquit Muckctus,£^/£
_ ... copmbuncDecamm , es- aliquos ex Canonicis & Offciariis recenjitis
** ' ' in Trtjbytcris & Diaccnis ordmandis, <? kbenefcio ul ojfjcio remo-
?- 33 *n< }>mdisy in colloquiis cum inauietis & turbukntis Jchijmaticis ad ets in
etiie reduccndos & fedandoi , in priefrattis barctiiu jundice condem-
nandisac anatbematiT^ndis in fententta cxcommunicationis folemniori
ddurjiisfacinorcfos <? infmes peccatores deuuwianda , & \n aliis Bc-
Decanis Cathedraliburs.. 4s/
tlcfit buhlicis cr maximi momenti negotiis tranfgendis fiH affbciat.
AfTociatquot 6: quoshbttum ipfifucrit, ut corum pracfcntia fin-
gularitatcm poteftatis fuae monarchicae obumbrct. Duo trcfve cx
lllo numcro una cum Epifcopo non conftitunt eonfciTum judi-
cum. Nam nullam habenc potcftatem fufTragii dccifivi , Iudicat
folus Epifcopus. In ordinationibus etiam adfunt non ob confe-
crationcm quatn voluntciTeunius Epifcopi fcd ad afliftentiam fo-
lummodo ut dicunt. Ad colloquia cum lchifmaticis forteopuseft
Epifcopoilluminatorum Do&orum auxilio, quiaipfi huiccerta-
mini impares. Ob operam iftam navatam in colloquiis cum fchif-
macicisccu ipforum Dialc&o Puritams, & alia officia ad fufFulci-
cmlam eorum tctram dominationcm praeftita iftiaffeclascgregiam
laudeui & fpoliaamplarcfcrunt.Scdfi capitulum tefcrtimaginem
vctcrisPresbyterii& SenatusEcclcfiaflici curnon ordinariecxer-
cecur jurifliiclio in tk cum capitulo.Capitulum habent adelc&ione
imaginaria illius qucm princcps nominavcrit eHgcndum Epifco-
pum aut ad confenfum praebendum alienationi bonorusn Ecclefia?,
prascciva nihil : nifi forte ad profpiciendum , ut in choro temporc
culcus ritc & compctentcr omnia inftiruta obferventur , ut utan-
turcapis, caputiis,fupcrpeHiceis, Rochctis, &c. Sed pergamus.
Ganoniciomnes non funt ncccfTario Presbytcri, fedalii Pre?bytc-
ri,alii Diaconi. In ConcilioTridentino decrctum , ut dimidiafil- « ^ *.
tem pars Trtjlytcri fint%c<eteri\>ero $>iaconi aut Subdiaconi , \>bi Vero elmt* .
confutudo hudahilior obtinetlt ptures lel omnes fint Pr<fryteri omni- refor'ca'ltr
HdohJtr\>etur. Canonicorum quidam habcnt fimplicem Canonica-
tum,alii praetcr Canonicatum etiam dignitacem. Sic diflinguit in-
ter digniratem &c pcrfonatum Chaffanams. Forte boc modo pojjunt P^dtiti i*
inticem ita dijiingui , ut pe>fomttvs fit qug Um dignitM in cboro , quoe ll^-l ®Ccrii
licct non babeat jurifdtctionem diftinttamad]un&am , tamen aliquibus m,7«
pwogattois Vtitur , ?s* cdttros Canonicos prtcedit , qualis primiceria-
tnt , ©■ aiU e\ufnod'u Digmtru \>tro ea eft,qua? adminiftrationcm, no~
tionem ant omm vrum curam habet , )>el cui extracborum munmaliquoei
lel officium incumiit : }g:tur dignit.is omnis & perfinatus eft ind\ftin<*
&e : «t, non <$jue pafonatus dignitat tfl ; Jtd fer t^rx^nnt tantum
propter mimftcriuin iburt , ty honorem orimi confljfus , quem Canonici
i*firio)es debent pt)fin*tum babcnti. Trimicerii, ait Ioachimus Ste-
paani iu Inftitunonibus juris Canonici, in Ecclefia tales dicuntur ,
fui curam feciiLm babent, ut DUconi 6^ alii in fcris Ord:nif,us con-
fliiuti letiiones aliaque offci.x Ect lefi ftica abfque \>ll t negligentia rite ad-
miuiftrent. Et cum ad eofdem cura pfalUndi in Ecilefia frundnm viodos
%r tonos pro dtoer fhate dierum ts* ftftorum fptc~£.if>at , Cvitores dice^
bantur, &> babebant fub fe ad pfalmodiam & cantionem Tr<erentores ,
Snccmtores, zs* Concentores. Canifius autem m Uimma ]uris Cano-
jakiflc, rfd prjmUtrii ( qui <? Cantor jiVe pmentor dicitur ) curam-
pertimt s
4«6 Dc Ecclefiis &
fti£'l co. 8 Pertmct * w ** A°c™t° P*<*Mt Diaconisi& aliis Ecclefi* miniftrisjeftio-
'■ ' ' xefijut diftribuat (DUconis aa noftunti CLricorum Gjf.cii. Thefaur*-
rium fic dcfcribit Ioachimus Stcphani , Sacrifta tft cuftos ficrorum
y>A(orum% Vcftimentorum (y ormmentorum Ecdefide^quem Tbcjaurarium
*Hm \ocarunt , ad quemJptUat (Bafiticarumrcparatio £r omnium redi-
tuum Ecdefta cura, & Tbefiuri cottetlio &" confirVatio. Quod offici-
um Zbefiurariitandem ojfiiio Sacrifiiecon)unttum eft. Canifius (ic.
lib.i />';. ii .Scaiftct qui O* Thefiurmus dicitur incumbit cuftodia ficromm Vafb-
rum , Vcftimentorum Ecoltfiafticorum fibe tetitcs Tbefauri Eedefiaftitis
/'& & s nccnon eorum , quce ad luminaria pertinent . SiboUftictts , ait Ioachi-
~r ( *' musStcphani m numcro Canonicorumis dtcitur , qui magifter,gu-
bernator O prafccluseft SchoUrum , difcipimat Zr UteraA profitetur <2*
\urifdil~iionis legem m ficboUm txercet. Vnde if in aiiquibus capitulis
CancetUrius dicitur, lidelicet, fiin ta Vrbt, in qtu eft Cipiiulum, etiant
jicadtmU extai. Habent enim coliegia Cathedralii Scboias, quibtn fuh
affigmtiom prabtndarmn Magiftrum ceu prtceptorem qui a ScboUffi-
co eligiiur prtjiciunt. Et m bic Magifter pro tnunere doctndi aliquid
txigafi Capitulo.iniungitur , \>t fulJJiisVtte ei fufficienter proVideat*
Sedcum poftfinodum (Bafilecnfim Ui Zr Eerraricnfim in Gtrmania A-
caakmi* a principibus Germania aperi* , e x dtcreto birum Synodorum
W Canccllariatus ad Bpifiopos (Diaeccfium m terris Ecclefi<e &* imperii
iranJJatumetty Sc infra His pra?terea Epifcopis (Diectfixm in tcrris Ec-
clefitcZr Imptrii \>el torttm Catbedris Jingulari indutgcnih hnptrato-
?um& (Pentificis fymani jus 7{egaie conceffum eft , W in Caadtdatos
Htparumfirutinio I>c7 examine probatos dignitates graduum , puta Do-
Uorum, licentiatorum Magiflrorum, Baccaliureorum, &c. confirrent.
Ynde (sr (Decanisfacuttatum in yfcademiis Hcentiam , ius Vctfaruttatens
treandi BocioresJicentiatoSjmagiftroSy (BiccaUurtos, &*c. ab bis Epifto-
pis Vtleorum Catbtdris peterc nectjfum eft. Bochcllusex Synodo Tu-
xonenfi.i 583 habet Decrctum iftud. Scboltftici &• Canccllirii tam
Catbedralium quam collegiatarum Eceie/iarumcum UHuros aut decan-
Uturos in bis Ecclefiis matutinarum lcctionesyEVangdia &* Epiftolas do-
we teneantur , quo puntt* & accentus cantando detite obfi) \>ent . M uc-
ketus ait Subdecani, Thefaurarii, pratcentorrs, Cancellarii varia
efife munera juxta diverfarum Ecclefiarumftatuta. (Dignitatem non
hxbet Epifiopus Dominus, ait Ioachimus Ste^hani, qmaeft apex dig-
vitatum , Vtprinreps apex cft magiftratuum>ftd atii maiorum ordinnm
Ecckfiarum Cierici qui Epifiopi fiatres dicuntur , W jfrcbidiaconu pr<e-
pofitiy (Decani ceu jfrcbiprcftyteri, primiceriizr Cantores, ScboUfticus
9tu Cmcellarius , Sacriftd, Oeconowi, Jpocriftarii tyahiqui btncficU
dignitatnm babent. Decanus 90 dies tantum refidere tenetur in Ec.
clefiaCathedrali aut collegiata , idque conjuncTim vel divifim ,
prsedicationi incumbere & hofpicalitatem exercere ; nifi aiih irt*
V\hm & Vrgentibus (dufis, iifque J>er Epiftopum 'Dmefimm appwan-
tti*
!
Dccants Cathcdralibus.' \if
dit detenlus fucrt, Vcl Irpithna aliqua rationc aliter dijfcnfitus. can. 41
conftitut. ann 1601. S)C poftico fallunt le&orcm candidi Car.o-
num conditores. Feftis foleranibus in Cathedrali Ecclefiail pner
fcns non fucrit Epifcopus tcnetur adminiftrare facram ccenam dc-
canonem 24earundem conftitutionum.
Cumpei am dedueitur pr«eunteunoqui geitat tccptrum
ccu virgam argenteam ad fedem prarcipuam ubi purvinar
fcri< romallum. Calvinus inftitut. hb.4 cap.5 fi-cl io iri
6$ , D.ca:jc.s,Capellanos, prafpofitosinvfhens, cV qui-
cunque crdotiisaluntiir,ait, Qjule cnint EccLJiitmint\U-
tium prtftm qucunt f Ttym \>erb\ pr^dicathncm t euram difciblina %
tf ficramtutornm adminiftrationem ta-nquam oncrd nimti molejttt a Je
ilerunt) Qj/idc/^o habent rtliquum quo JeVcros efft Tnjlyteros fa-
Rmt f CtnturnfcUicet & cercmoniarum pompam. Item. Qui in ('<:-
■ urunt Trefhyterielfe a*chuet*nt, \tfucrant olim.qui Sccle-
fiam cum Epifcopo in comtnune ngcrent. & bebtti coUegtev\m iffent in
munert pafl nau. ri:n:i xtes ULt Capitulares qutu Vocant n\b't\ prorfia
ficHttnt nafiontm. Omnes ergo eiujmodi-ordi-
ii inpgninitui nolitii quum Jint certe nec 7)ci in-
fiitutione nee antiqua >.e fufhdti , hcttm nuflum
baberc dcbtntm defcriptionc regiminis /ppitualisjuodore Dominiipfius
conjecroi _ c. Decrctaliumiibroquinro tir. 5 ca- p4r ^j *
■ Ecclefiis q tt capUnltm btbtnt Theologjo brrebendet Uh._\tit__e
tffignetur qui pratcat tiam Canonicis ad Jinttijfim* pbiisjbpbta adittts
piTj . E ;-" i k Conc ili o Tr i dcutino feiTione
■crcto 1 de rcformatione fancitum , ut iri nnaquaque £ccl: f7a
Cathedrali prabcnda una atTgnarctur Thcologiz? Do&cui ceu ie-
ftoriqui fac . nram doceat ? Sed Gfentilctus ait fuper orae-
bendis Theologalibus melius profpcctum conftitutione regia Au-
rclianenfi art.8 quac pr^cipit. Vta i-naquaque Ecciefia Catbedraii aut
colltgiata prttbenia conjlituatnr s qua Doftpr TbeoIogU dcjiinctur %
qtti ■ l>crbum tbei prtedicet , O*
terndi finguik • . . Tbeologitas praiegat , quibui Ca-
U qufque fua_ni facuntycarituri. yit nondttm
htanimum ina i nijittutioni parcrc tum quod plunbus aiis
inpcaimeniis diflubunthr . tum qU libabcantur^met uunt.fi
d >wo ad ptidem di/JuetaJcboUrum auditoria redite cogcrentur. Dc cre-
tumetiamut dauftra mo s Theolrgic habcrent.
I. ororcs ifti forten« fiquam
r>eftituti,ictant il1i qui pro :r,:}. 6c quoV Vinceiv-
lius Luinci.fis txactatorcs vocat in con ».40, In difii
criminatim poi i< tas.
fdterum qu$s Jfpojlolus ad t, ' ■ 'tXo.io-
us hcs Vimk nt ;.. i ifagifiroi V. cat , f •• cmaeU
K r r 'it.ci*m
4*s DeEcdcGis&
modum & (D.Ukr.nyHits in commtnlwii luius Zpi/loU hunc lotuyt
rjraptt ait Cofter.us in Annotanor.ibus. Ii H. L-i Coultan-
tinopoliranacrar Unus Do&ot 0 mlvxyyixi^ aui Evan^el,!>as,alius
i t« A^fDXx qui Apoft >lum & tertius.irb 4^%£b qui pfalmos
interpretabarur crat criam quartus di&jo i xifAnrp ut ohiervavit
Meurfius ingloflario voce ^JW^a©- Sunt & e*xtra £ccle(ias cathe-
drales i.n aliis locis concionatorcs ftipendarii & qm 1 £rores dicun-
tuvLetturers incanonibus Anglicanis,q uia iftud prael-gendi rnunus
excrcent. lnter membra Carhedralis Ecclefia; numeram Subcano-
nicosceu VicarioschoralesCanon 41 Conftirutionurn anni 1603
yidentur diftingui his vcrbis , jft ut minoret Cmonici, Vicarii cho-
rales diique Ecclefi^fu^miniftriad facrarum literarum ftud'um com-
peiimtur , <<r eorumVnufqnifjne no)>nm teftwuntwm non fol nn fr-
moneVernacuh , ftd (rLnim benes fe habeat. An vicafii Choralej
rnflliquiaiiisdicuntur Aflifii, ncfcio. Scd Jffifti flc duti quafi
\ d% "fi*ui '' f°.r^^r?PUr «JfiJuitatem , quam maiorempropemodum quhn
ptroduaio j.yp Cmonici dttino cultui exhibjre tenentur , e xqno profbplendis ifo-
tn praxmte Yum Qanonirorum defeliibws ad/citi , & Eccleftaftirorum brobentuuni
benefuttQ*. pirticireseffecliVidmtttr. Vnde ficete Iohnnes Andreuipfos ^ ffJt-
%7l* os quaft ' afmes , quod totum fere diVmi cultus porient on'>s , appell.it ,
refcrt fanormitanus. Le&or Epiftola? ck Evangeli , the Tifthr ani
Gojpeller diftinguntur, ac fi diverfa eflcnr muma Jegere Epifto-
lam & Evangeiium.Epiftola; ie&io fumirur non folum ex Apofto.
lorum epiftolit, fed etiam cx vetcri teftamento , & tamen epifto-
h dicitur. Lcctio epiftotepraecedit le&ionem Evangelii. EpiftoU
Rationale lit namque dv/ignat officiumquod phannes ante Chrift*m excrcuit] qnt
4 cup 16. fr&Wtt aute ficiem fiomini pirareVictieius> inquir Durandus. Cerit
VAintt - ' quoque epiftob pguram Legis & 'P-opbetU, qv<e Ctjiifti advcnlum pr#.
cefferunt , frut ipfa Ei>wgelium pt(t:edit. Dicirur quoque Epiftola iri
loco infenori, EvangelCi in fuperiori & fuppofito Dinno. Seden-
tesaudiunt epiftola fed Evangeiium ftanrcs mfacrificio mi(Tas,acfi
jnajori vencratione dignum e(Tct Evangclium c^uam cpiftola qua;
idem-docet Evangelium. In Angliaeriam ritu luperftiriolo ftan-
tes audiunt Evangelium,ftdcntes Epiftolam. Rirum iftum fertur
AnaftaGurn Papam introduxifte. OrBcium legendi non cftpcrfe
diftindum ln Ecckfia ofiiciiim- Chnftus ipfe legitdeinde intcrpre*
tatus eft. Legere igitur &. nuerpretari fcriprura non fuut officia lta
diftm&aquin uni & eidem competcre pofiint. Poterat Prefby-
ter, Diaconus,Subdiaconus,fcnpturas legere. Quotofficia tot fc-
rc ordiues , faltem ad numerum feptcnarium excogitarunt vete-
r;s frculis poftcrionbus , cx ad certum miniftcrium facrificio mif-
fz cxhibendum retulerunu , & quae erant tyronum rudimcnta ac
pr eparationcs f:minani ad munftcrium Prelbyten commutarunt
in funttiones oruinum ut OftianorumjLeclorum, Acolythorum.
Pucn 6c viri fymphoniaci poftremistabulis numerantur intcr
laica
Decams Cathedra!ibu$; 4g9
itica Cathedrali, EcclefiaB mcmbra. Mucfcctus Cnntores facrosaic
reccnferi Conc. Laodic.can n 13 intcrcosqui Gni Ecclcfiaftici
ordrnis. Scd varic accipi nomenordinis apud fcrlptotH Ecclefl- . .
fflffcos agnqfcit ipfe Bellatmfriiis. ft iico iritjuit CoVrieMs pdpd in r"'
tpiflolt ad FibUhum apud Bufbum lib 6 bifl cap. 3 3 nrflnn frit mcn~ ca?% l1,
■n Cantarum \>el libormtium i- 1 lliruin quos afii 1 tmtfafit , j\
nimirkm ilii htc babcntbrbpriam1 &rdiriatidhe'fh , riec referuritut djjftin&i
taiiorie <td w & tri Cohciiio Carthagintift .77 trio ad litiit Mfinjii
loco 1 n : htdr , ftd ibidem Coricti
ordinm ib ' f:d ctiim fine lUoiti.i tyiftopi fot 1 ?, tf
fi<
Qbi prefbyiero , Vidc Vt quod ore cantits coriz credtf , <p quod corde
credis opcribuscomprof>es. Ncc puto minifterium ifttH cartendi in
choroapud Anglos nurnerari intcrordincs ] licet MucicCfds ['dctjrft
illum allegar:t. Imp Pfalmiftatusco iufcrior erar 'prima ronfura,
quod prima t( et ordo non effet , Curti ordinibus rarfien in
co oonvcnicbat , quod ncr fpcciaiefh fitiirVi & pcr le a rdl<5 Epif-
copoconfcrcbar ur : Cfi.ium autcm pfallcndi poccrarcommitti a
Prefbytero pcr folam clecVioher$ ceij mindatum. S I tam :ri
hfc pcccatutqubd minitterium illud& 0 leri 1 reftfitiA
gaturad perforias fcle&as , « aficjiib (rjfc , & pScuTtafri ctt*
ra ad id depuratas , quod iHd b : drmii&us fldcli-
bus.Albcrrus4dift.24 art/26 ..'V.^r . i:fto3 i.ardan Ji Dj-
um ctTe offijium totitis con * corporis Ecclc-
fia? totumquc fidclium ccctum poffj c-fTd chorutn &' rcfpondcre
praccincntibus in laudcm Dci. Bafilins rpifb. 63 pojjuln-: doriUni
prtCatioms ptiiL ^faUaad, Deurii tonJWioi \'ko ortttone ftr-
gentes ad pfiimodiam inftituurtnr TmdlliariUs ex cpiftola Pli- ^ 1 9£et*
nii adT»aianum rcfcr: de Chriftianis ffi&er obftWitiohtm non fi- Ct %t * *'
crifjctndi nibil alhdf de f:\is tbruM com^efiffe jiiahi cxttts akiemi- * '
nosad c.tncndumCbiifto <p 0to , & ad cor.fr dcrandim difiplimm
bomiciiiuin, adultaiiim^fraudon,peyftdiam/sJ ctficr.ifdcra Oro hBetilts*
Ad cantum fidclcs hortatur Apoltolus Eohci. 5 & ColofT. 3 ut in
pfalmis, Schyrnnis, cvcanticis ipiritualibtis fccxcrccant. B>ro-
nius Annalum tom.i ann 60 n.iSj dtcit populurn olim promifcue
cumclcricis in Ecclcfiacantaflc. Vt autcm omnia ordii;cSc d»-
centerfiant, aliqucni conftifui poltc praeccntorcm non ncganvjri,
flcut jam in choro cantoruaa prauldei u;ius prasccntor vuigo p -
prllatus: pcncs qucm cft aufpicatus mclodirc quod Gut:! nftn-
^fVocant. Quicl irhpedit cuhdc'rh"bfd i ih communi
C32tu fidclium, ncmpeut pra;;at • Primum igi-
tur quod in cantu damnamus cft rcfti lclio iftius miniftefii ad ccr-
Rrr i tam
4§>o Dc Ecclcfus &
tarn clatTcm, clcricorum ncmpe aliorumque Pfaharum fc-lce"to-
rum. Secundum cft cantuf (ymphoniacus inEcdcfiis Carhcrra-
"Bdnsi ffa- libus. Cantus Bcckfidt primitiia non erat Trariua Gr di/Jbnm ex qua-
goge parL4t tuor+ocum fimpbonia & concurfufid ftmplex. toeinae inVe&ua ifl 4
crfp.ifff/M* Grtgorio Quintocircd atmum (Doviwij^ it eanttts qui Muficalis di-
citnr, l-r fknt cantores es* pueri fymibcnirci qu*e cette mcYa cfi coYYup^
tc/i cantns Eccleftafiici & qui nibit hebtt pietatis : fid tcthi adaurium
P f fT lh &le&*&*enVn comparatus. Auguftinus fe accufansait, £un\ mibiac*
0 W/. ' • r/'(//7, w me amplius cantus auam res qu.-e canitur , mo^eat, panaliter me
il/ TtJt ptcctYC confiteor, & tunc mallem non audhe cantantem. Et Bernardus,
, ' ld ' Sape adjactum myfleriumVoccm meam fregi Vt dulcius canerim ; W4-
*' ' gis deleStabar in^ocis modu/itione quamm cordis compunHione. Hie-
xonymus in lorum illum Ephef«i 19 ficcommenrarur. jiudiantbi
quihuvin Ecclcfia pfallendi efl officium , <Dco non l>ccc fid corde cantax*
dum : necin tragcedarium morem guttur ts* faueei medicamint leniewtt?
funt Vt in Ecclefia tbcatrales moduli audiantur ts* c^nt::a. Concil.Con-
ftant. 6 in Trullo can.75 fic habet. Eos qui in Eccteftis ad pjiilendum
acceduntVolumus nec inordinath }>ocifirationibus Z*mt *tm tcnit )>ti, <s*
ntturam ai clamorem VtgeYc, nec aliquideorum q:* Ecciej cenon con-
tkniunt (p apta mnfiunt afcifierc , fii ctim migna attentione Qp ccm-
punHione pfialmodias (DeOy quiefl occultOYum infpeSor, ojjerrz. Can-
tus {ymphoniacusad aurium potius oble&amentum quam animar
d2Votioncm excitandam inferuir. Praiter iftud periculum cft &•
aliud incommodum,qubd plerumque oon intettigitur qnod cani-
ttir contra prarceptum Pauli 1 Cor. 14 & fic non in re & matc-ria'
fed in cantu oble&at fc & pfallens & audiror. Obfervatur ut lau-
dcdignum in Aihanafio, quod in Ecclcfia Alexandrina pfalmi-
fram vcl pfalmi kctorem tam modicovocis flexufonare juflir ur
pronuncianti vicinior videretur quam canenti ficut teftatur Augu-
irinus loco fupra citato. La Extravangantibus communibus titulo
devita& honcftate Clericorum , viderur commendari fimplex
cantus & tanrum per modumexccptionis addi, Vt interdirm, pras*
cipue dibus fcftis Ci\e folcnnibus liceat proferrc fupra cantum fim-
pliccmEcclsfiafticumaliquasconfonantias, qusc melodiam fapi-
_., , unt. Author petitionis ad Reginam refcrt injunclionibus
p»£< €9* Elizabetha;pia:cipi cantum fimplicem , fobiium , & diftindum ,
pronunciationi potius quam cantui fimiliorem , Ccd cuiiofitarcnv
cathedralium Ecclcfiarum hanc fimi/iicitatem fpernere. Tcrtium,
quod damnamus, eftcantus alternatus , cum in horis Canonicis-
pfalmi altcrnatim pcr fingulos vcrfus a pfallcntibus dicantur, quar
akcrnatio antiphona vocacur. Hajct& alias fignificationes anti«
oliona. Hic vero fumitur pro illa rcciprocationc alternatim cancn-
tium, quatenus ahcmatim pcr verfus reciproce a cuobus choris
Giivitur. Socrates refcrt I^natium hunc cantum inftituiftc Antio-
chia; .
De Ecclcfijs & Decan!s5&c. ^*
enia!, nemne ut per »/«*' «w«^8f popului cancrct, &' Igna-
tio oblitatn Yifionciti Angcloruna fau&atn Trinitatemhymms al- Lib.€s%\
tcrnavi: ollandantium , & formam canen.ii inca vi-
fiDnccxprcfTam Ecclcfi» AoWQchrns tradidi(Te. Nuga?. Theodo-
^tus iviano & Diodoro fic refcrt. Hi primi in duas HifUib z.
j '■.'/( pftlmos ucmentium , inflituerunt alternis f])Mdi- «.14.
Letntare, fuod Antiochi* fieri ctpttm perugatum )f
quequaque efl* Thcodontum fcquuntur Sigebertus 5c alu compiu-
rcs. Pamel us in tra£fetumCyprianideQratione Dorriinica icfcrt Not%6>
ihftitutum iftud ad Flaviatuim & Diodorum,& nitirur authoritatc
Sigeberti:Quifquiseftauthor,ipfum inftitutum non cft laudabile?
1 non intelligitur plerunq; raaretia,& qui cancre dcbet & vocc
cx* cOTde, cordc canit non ore vt deb::, fiquidcm in huncfi-
ncm inftitUtus ctfntus vt voce & cantu proTeramus laudes Dei.
Qutrtutn;quod damnamus, eft cantus Organicus ccu ad Or-
, cv ipfc c ira ftrepitus , Inftrumenta inanimattt,
Jft>e ea fint 4«>.« QnT*fil>c \urtw*A quicun& in Ecciefiam rel-o-
bu m Parte refidiunt. Ham ad s td „ pdYfi
Letit ifla pcrtinkijjc nosaffeiimui fveti bcot i. Cbron. g tnfp J -*'
19 25 n VidisexcmpbnitifoJp^it.^i^ib.inis.iieJ^pro-^J
>to iUudimitarin»n\ubentur, ntum boc aiienum ab
E . f> . n in hb U tettres a< firmant, qui eiufmodi crepitacuta pueros ma-
g\s d: ert \m \irosyquos par eft. tu tunvU 'vjt-Mpytu, luftiniet
r.-tm etiam Scbplaflid qui apertl boc Vocant Iudah^are,
resbonos. Hujufmodienim mufiCa inflrumenta magts animum moVen*
ad (UleHationcm , quampet ea formatur mterius bom dijpofitio. Invcte*
riautem Te/hmento ifuserat talium inflrumentorum tum ouii popu-
hteraimaga Hurus (rcarnalif, Vnde eratper buiufmodi in?frumcnta>
probscanim,:. nes terren/ti' tum etirnn quia bu\ufi
modi inflrumenta . . alijtiid figurabant. Ex quo loco patet
falfum :tTc temporeVitaiiani PontiHcis circaanniun Domini 606.
Organorum vfum in Ecckfii cceoiiTwj, vt Platina, vcl Ludovici
pij.ide^ poft innum 820, vt Alraoinus lib-4.de gcflis Francoruta
rcferr. C. * in hunc rocum Aquinatis fic obfervat. fcota*
quodtempore 7)iViTbom.e ickfianon non bticbatur crginii- ln cujad
Jigrtum a.ibuc Qtymana Ecclefia coramjummo Pontifice non Vti:«r. Du ...
randusctiam tcPcitur incapella Sanimi Poiuifuis non exftare, & eritt Ui
rcficttNavarrumfcmclatquc iterum fcripfiiTc fupcrftite Thoma l,M^,Ii«
Aquinatc vfum organorum nondum receptum fuific. Polydorus 1 , c 2g
VirgiLusdc invciiiionc rcrum,ait incertum cfic authorcm, MuL
^z . Dc Ecclefiis &
ta itifuptY n&ijfmis temperiltu ivfli uttunta Mujici Mtffiaji ni, qtto-
rum auiiotes \am in cllivicrum lir,iruht, ex quibtn proptirfuatitatent
eonctntws ommadmiroticm (r hude digna furrt itla qus. Organa Vo-
cant, Uide quhkm al tUu diffmilia qu<e (DaVtd ludaorum %x}earat,
qmbvA Ltlitafuros hymncs accburvnt. Laude digna fint, fi rcfpcias
obUftatior.» m fcd non ita fi Chiiftiam culrus \ uritatcm cx fir.ce-
Synteg.frt. ritattrn Optfofim iilud mackimmtntum, quod Jntonomafltce \>o-
ttJtfp 4P- Ctint Organon Vitalimi frip* inVcntnm ac donum iUu arndtat , qui mag-
thej.4,% , Vi(C vurdrici fupparafftari , qr, hn Ch ifliant fimflicilali fiudcre malunt :
non abfimiies Ethnich^ues Litfantiut ad Itmplaltntitare cit, nontam
retigiemt gratii quam Vt Videant quod obleclct.ltb.z.cj' & quibmpub-
tuorum conVcntuum finis non eft 7rWtu*y?</w*^7*,dixitolim Tileuus.
"Non folum crganailla mufica confragofa, qua?, vt ai: Zeppcrus,
varium vocum garritum cfficiunt, & templa liruis,tubis, Sc fiftulis,
pcrfojiarefaciunt,fednulia omnino inftrumenra mufica fuperftite
Thcma Aquinatc in ecclefiam inve&a cx ipfius dictis colligitur.
Author Quaeftionum apud Iuftinum omtaia in gcncrc inftrumen^
ta mufica cx ecdefia explodir, canere cum inftrumentis & crotalis,
Quj;ji. 107. faqUe ex templis explcfus efl, GrJublattttVfM inflrumenterum e\tuge-
tieris,aliorumque qu<e puerii digttajunt relittuf%esl Cr rehntm cantm
omnine* Adlocum Iuftinireipondet Bcllarminus, T^osVoofattmur
ifum inflrumcntorum muftcorum non ita conVenire ptrftclis ts- imperft-
dtis & ideo in Ecclefiafero adn.itti ccvpijje. Iuftinus dicit vfum inftru»
Dehoms 0- mentornm concefTum lndafis propter lmpctftclionem ipforum oc
fcnb.inpat- ideo locum non habere eiufmodi inftrumenra rn ecckfia Chrifti-
tttulanli. ana,vt locum lllum irtcrpretaturipfeBellarminus. Nihileft lgi-
Cftp.i7.k turquod refpondet. Nam non fur.t ccmparandaHnter fe patticu-
lares perfonse rudioresin ecckfia Chriftiana cum rudioribus in
Ecckfialucaica, fedvtriufque ecckfia? ftatus inter fc. Sratus Ec-
ckfiazludaica? eratimperf^clior Chriftianas perfe&ior. Prasterea,
an nulli ernnt in ccckfia Chriftiana imperfucti ante Aquinatis
tempora. Aquinatisargumentum fumituraftaiu totius Ecckfia?
Chnftiana? collara? curc Iudaica. Dicit preterea Thomas mftru-
mentahuiufmodi corporalia aliquid figuraiTe. Willetus in 2. Sa-
mutlcap.6.qua:ft. 9. ait orientales utfuntafTcCtibus fcrvcntiores,
fic Sc mufica magis affici quam Septentrionaks.Pcrpendenca pra>
terca tcmporumconditio^qua fub poedagogia lcgis cmnia trant
typis ck vmbris plcna,& hac Mufica inftrumcntah reprcfcntaban-
tor cantiones lllse fpintuaks dequibus Apoftolus, Ephcf. 5. 13.
P-S5>3« cx in Synoi,fi fimilitcr ait barrncnicam muficam inftrumcntorum
Iudaicoruii) fuiffe typum fpiritualis harmonia? 6c gaucij 111 cordi-
c btt» fecimdum lliud Apcftoli,Ephcf 5.19 Zcpptrusde legc Mo-
jt fcica,iib.4i air, Inttrtcmtntdhs mujte 4 inficris& cuitu dttino poptdi
34 " ludaici adctwr.cninliuMojcdca pirtintiit}qu# nunc ali!itafunt> cV pau-
1q
Dccanis Cathrdialibus. 491
Jop&ft de organis invcttts in E'clcfiam C hriftjanamait , Vtut Jit
iprfceptum & rcpulxm Z>. PiuUfxttum eft.qui i. Cor. 14. 19. r,W'
i ultt1)t m cori\>entt%jtA ecciefiafiicis ad(th(ic:tionem omniafixnt, W-
aue aIi) titctliguit Qp informcntur. Quo quidem nomhte iinguas ctitm
.cdumconfrig-J.i UU trgwawkjica, qucc Yxrium
fjciunf, & UmpU lituit, tnbis, O- fijiuits perfonare, Thcf +v
.uugire faciunt. Aiulrcas Chraftovius Polonus in
P.a^uie ccrcmonijs Cx Canonc rnilTae. Fulgo enim fit, Vtaurcs bo-
fuet.t con.entibui au.Iitum Verfi ^DtiJasti iixnt : & ta qu<e dc-
b. t Eccicfn ore in tjiimonium fidei ct iifi.attonis c.tufi diccre K/ cxntare;
\ts & irrationfiibks organts committxntur ,\>t funt pfilmorum,fyai-
^i.jui, er aiiarum rerum d.cxniaii-mes. Ore inim /it confeffio
noti tub ->its, quo fit U ordini Mclcbtfedecixno xlii
ejfe , qj.lm j. ■,irum:ntx Mujicormt doccun'. Ordinie-
?i tonpuiy quo czperunt inftcro ojficio
. i moUt Chrijlim -t. \\ n cttxm BcUxrmintvs fxtctur ortum c/Je
rc Vttxli.ai Pu;\e Sed n-iU-m ratifnsm filrt cur
auri ' feuh & Conji i\Ut p Milni tftatt ncn f:c, mt ad-
:t. Sicni nn 660. iei Sio nnt quomodo
\>im non fuijfe pafjam nxturim buminxn: q tt tmJiu ad Dci
\>erat / Ex omnibns enim Vui-
ii'.s iApp Ulos Cbiijium ddcxijjc crcli nus. Ec Toe(j 41. yf: <et>isfu~
tnfirmos etiam btbuit, non txmcn proptcr cos orga-
u 1 1 ibibuit Vtrum xutcmpromoVexnt lultedium mtnuxnt, nefiio .Ma-
giiiros entm M-.ficorum ruiffime pios Vtdent omncs, &° ioi\gtiudmc fua
lum choro lorx/i ejfe moiejia ifix infirumtnta. Vtuttamcn m eff,
■ iniuum ratiomm Tctri iVLutjris dtfitn&ione ceremonkrUnon
H cxpugn.nc. Sicut enim crucntirum wimarum obiitio crat lu< .
Cr gmtibiti cfimmunis, nibilomirtr.s tatmnjanguine crucis fublitx cfi .
tuam ordim Md>. bjfideciano contraria. Ita Qr \fuA iiiorum infiru-
mcntoruvi ceternoni\s futfticu conlcnitnsefi, quamtis Zcntes quoaue m
qu. ■mforton{htficit:\il >for w dedicf*
tio,, is, Sicut enim ebixti^
ues ita niifi.t fnftrm :n*
firxntyqu ■ t nn ratio fiudiofis daUra*
bit. Sedquaqviscon 11011 fuiltc Maficam lnftiuannra-
lcmir, vctei tcftam :nro prapfigurajfiyajr) gaudij pioiura& catuio-
num fpintual.um in cordibus noftris non tamen fcquitiir viurpari funim h
ppffisinEcd ■ •tnquerss fut; ■.. ?~ Exod cae
•runt eapift cqmplenn ntum in Cb, jio Vfurpare cji im ..ius ^. ' P*
FccLefefummtprcpria: ;,
Diftin^uit funiusiigna Icge imj . um qua . ..ta funt
ctlia ad reifuturce . . mrunt* xlu fin . tlitu t" tiah7*
BcclfuibAbiiCfHntfignificAtminu Calvirius cxiftjmat ncn aptioia^/a,
cffc
M-7
2.. 2 ?«.£!
494. DcEcdcfijs&
cfTe cultui divino in Ecckfia Chriftiana ir.ftrumenta Mufica quattl
fbi Cfl fuffirum lumiriariaaliafque umbras Wgis Mofaicae. Paraeus, 7« w«
cLfiaexritan<h<jeJranimu*adr£cum& httitfam Jpiritualtm. non ti-
iijrjutisytymfanis : qvodleltn dt ■:• rf rerVirir & jiuJpid* rmniis pcpulo
fietti oiim inan/fii rfldjacris covcfonibus ,i>JalmoaifS,& bymnis. Aqui-
dttii. nas, Ecclejsa non ajfumil mftrummta mujicd>(icut citbaras & (Pfilteria
in diun/ts laudcsjte lideatur ludar^arc Dt Davidis inftirutocx prae-
cepto Domini & prophetarum cius vidcat lc&or infignem illum
locum, i.Chron. 29. 2S. ibi vidcmus ordinatam fuifTe muficam in-
■ftrumtntalcmex prafcripto Domini nd cultum Dorrus Iehov*
x\ux fuit thcarrnm ceremoniarum Iegalium,non antctn fuiffecom-
inunem cuivis fynagogae. H<ec inftrumentalis mufica fi apta, cul-
tui divino in ccclcfia Chriftiana, otrr denegatur fingulis paroecijj
'Scconccditur ranrum Catbedralibus ccckuis, & lacelJis Regiis.
Si fumptuofum fir organon fuffkiet tibia vtricularis aut cythara.
Ar. Chrifhis inftituit cuitum prculiarem & propriurr cathedrali-
bus aut collegiatis ecclefijs alijfve locis infignior-ibus, quem ncga-
vitalijs flcut fa&um fub veteri teftamento ? Quis lgitur non vt-
dct hic r&Ksty\ix> apertiflimam. Schultingius m Anacryfi hierar-
chiasetiam roeminas in Anglia tangere refett. In jlnglh quidem
tii\Q.tAp%tm^UY*rs* fiidcm fuaVijfime adbibitis etiam infirumcntis Muficis ,
3_ quA etiam foeminte interdum in ecclfia tangunt^ nonfecus ac Viri. In Ec-
clcfijsreformans non habent organa locum aut ftatum vllum in
cultu divino. Vnde% inquit Zepperus.m quibufdtm EccleJ \t rcforma-
Dekgc Mc- tisorganailla mitfica retinentur non autem nijt omnims cultus dikini
fti.L4.c9, partibus peratth <s- dimifjo cortu Ecilcfiajtko pulfintur adfinem politi-
^•347» cum propteriUos^ quiex boc fcno (?■ nttmerit obleHationem ouindam
qu*> unt , quibufque buicimirumintaii Mufica interejfe tibet. Quintum
quod damnamu«,eftquod canuntuon canenda, vt fymbolum &
in fepultura Antiphonas quafdam vcrfus fiilicetdefumptos ex E-
vangelio fecundum Iohannem, cap. 1 1. Iob.19. i.Tim. 6. & fi-
milia in alijs liturgice partibus. Ideofrequens illa admonitio in li-
turgia Anglicana & libio ordinationum, dicatur aut canatur^ dec&n.
Uturaut recitetur, nempe hsec vel illa litania aut Antiphoua aut ali-
tytwpfs pa- ud quid. Nam alta vocifcratio fub lata cantus fignihcationc ccm-
pJp^V» prehenditur,ck cantusdiciturin divinis orBcijs. Cum fpecies oda-
rumceU cantionum fpiritualium fint pfalmiex hymni,ilii canunt
ea qusnecPfalmi ncc hymni compofiuonem aur foniTam ha-
b°nt . In divinis ofBcijsapud Pontificios hoc carpit Willerus, quod
ncmpe canant non cancnda, vt Lccliones fcripturae & preces qua;
cani non debent. tyn dtcct orantem canere, ait Hicronymus, pia?-
fat. iib.2. in Habacuk. Sextutn quo J damnamus eft, quod temj-us
1 1- -7^51. hoccxcrcitio tcn.ur, ahjfque dcccrpirur magis neccffarijs ckno-
att.x.au 3. t>1iiOI1DUSi2^/.|7|V moduA tli proVocandt bomims ad diMionem
dochmm
& Ceremonij* 495
Hoclrinam & pmficathnem qtwnper cantum, ait Aquinas."
Arque haec dc ecclefns cathedralibus,vbi capae, organa,altaria,a-
Ikcque ceremonia»& rcs facra?,vt in publico thearro pompam fu-
amobjiciunt omnium oculis. CollcgiataeEcclcfiaehabent (uosc-
tiam canonicos & praebandarios quorum caput plcrunquc Praspo-
ficus dicitur.
CAP. IX.
Dt rcktts Adiaphoris <jr certmonijs.
P
Aucas Propoficiones de ritibus & Adiaphoris in generc
hoc capite pofuimus,"quia fequcmiceremoniasquampluri-
mseoccurrenc examinanda:.
^yfclus humanus dicitur iudifferens, qui nullam haltt honkatem vel
pui!i$iammora!em:idtrt7qui nulla lcge nasuralt aut divinaimpe"
ratur aut vetatur.
Eft Adiaphoria quazdam in rebus Phyficis,vt Receptionis quam
habct materia refpectu formarum^CopnmuniratiSjquam habent fu-
penora refpe&u infcriorum,Idenriraris,quam habenreaqua; funt
cadcm co snodo quo funt eadem, ut habec Caftanxus in Synopfi,
fed hae non fuuthuius loci. Nec-etUm omnis adionum huma-
narum adiaphoria. Poreft enim aliquis a&us fieri (uccciTive bo-
nus vel malus, & a&us cx genere fuo bonus ficri malus fi defic vel
vna circumftantiarum dcbitarum,vt adus dandi eleemofinaro po-
teft oralinari ab operant? in finera malum, oftenrationcm. Difpu-
tant ctiam pontifioiideindirYerencia intcr meritum 5t demericum
virae aeternar.quaj inrer fe opponunt ficut bonum & mainm in mo-
iibus. Sednes de pura puta adiaphona,'que nullam praefapporut
bonitatcm aliam aut molitiam mora!cm,agimus. Dixi bomUtem
ant malitum moralem, quia omnis a&us humanus habet fuam boni- <^fq mm tA
tate moxA^m. Inacitone bumnu bonius qutdruplex confideraripotcft . t ^.i8,rfr/«
Vmt ouidcm ficwidum geutU broutftiliaet eft atfioy quU quantum habet *.
deacttone (sr entittte tarium habet debonitate. AiU Veroficundumjpe-
ciemyqu* accipitur ficundum objcHum conVsniens. Tertmftcnndum cir-
cumftantias , quafificundum accidcnti* quadm. Quirta autemftcundunt
finem, quafijlcundum habituMnem ad bonitatis caufam. In adionibus
ctiam malis moralkcr cft fua entitas 5c bomras naruralis cuiu3 au -
torDeus,quc€inbonis fubfternicur bonitaci morali. Dixi nulltm
bomrarcm vcl maliriammoraiem,quiafi vllaex parte a&ushuma-
iws includi: ratione boni vcl mali non iam eft indirTcrens, Opor^
Sff ecc
4$6 Dc rcbus Adiaphoris
tet igituractum indirTefcntem tenere locum prsecile raedfum U£
ter bonirm & malum. Inde Adiaphora vocantur rnedia,^ fJLir^y
rd hfJLiCM KUfJfflfyctfletKPnu quia difcrimine boni vel mali ca-
renr. Adiaphoranon funt media per participationem vt rubedo
interalbum & nigrum, fed per ne(>ationem vrriufque extremis
Conformiratis & difTormitatis ad reftam rarionem ceu lc^em NeC
folum requiritur negatioconfirmiraris ceti dirTormitatis ad legem
ceu recfcam rationem, fcd ctiam majoris propenfionis in vnam
quam inaliam parrem. TertiumOjUodconftituithuius medii for.
maleeftnon repugnantiaad vtrunque txtremum Lapis non eft
coecusnecvidcns. Habes ibi medium negationis, fedcumrcpug-
nantiaadvtrunqueextremum. A&us homtcidii in bove cornu
peta nullam habet conformiratem aut dirTormitatem ad re&am
rationem,non tamen dicitur a&us indifTcrens, quia ibi eft repug-
nantiaad vrrunquecxtremum, nam bos eftanimal irrationale. A-
diaphora igitur funt dubia, indiftin&a,& vtroque vergentia, fcd
non magis vergentia in vnum quam alterum extremum. Dixi nul-
klege,diuinaautnaturali imperariautveraria£him indifFerentem
quia pocefta&usefTeindifTerensfecundum legem naturalem vce-
dere carnem fuillam,qui tamen vetabatur lege divina pofitiva in
veceri ceftamenco. Divinam legem voco illarn revelatam in veibo
quae exemplum eft perfe&um exemplaris legis aecema? quas ad«
ymbracurin natura&Scriptura.
AttmmfiCHndHmfuamfpeciem indijferentium nullus k deliberativn
ratione procedtns efl m indtvidui cett aci* exercito ir,dfferens, fcd
fi'o cvrcHmflmtuvrHm &fims rmone efi moraiuer bonus vel ma*
Ihs.
Confideratura&us moralis vel fecundum rarionem quam forti-
lur ex obic&o abfque circumftantiis,vel fecundum rationcm quam
fortitur ex obie&o cum omnibus circumftantiis, finis loci tempo-
ris, &c. Pnor refpe&u feeunda? eft generalis vcl vniverfalis, quam
vocant confiderationem actus fecundum fpeciem , quia ab obie&o
fumiturfpecificatio cuiufcunque a&us. Namjicktres naturalisba»
hetfpeciem ex formafuayita attio abobktto^ ficut & metus a termino.
Secunda confideratio refpt&u pnmaj eft particularis vel fingula-
lis qux dicitur a Thcologis confideratio a&us fecundum individu-
um&actualera exiftentiam, quseft cuiuflibec rei fecundum eflTe
fingulare, & cum omnibus circumftantiis fuis. PolTe dan aflum
indifTcrenrem fecundum fpeciem fuam,idcft qui ratione obit&i
lui nihil includitre&aerationicouforme aut difforme fatis pater.
^Tam ucio neque amrmando quod kyanda fic fcftuca de cerra, nc-
'& Ccremonij^ ^f
ijtie IcTantfafn efle negando magis rc&a eft,quatenus a£us ille con:
nderatur prascife ftfcun^um rationemquam fortitur cx obiecTo.
Vbiratio eftsque indiffcrcns quoad verirarem oc falfiratcm in af-
firmando & negando acTuseft etiam mdinvrensqu^ad maliriavd
bonitatom in profequcndo & fugiendo. Nam rccTitudo rationis
eonfiftit Ui confotmitate adlegem naturalcm vel divinam. Arque
hoc cft argumentum Durandi. Cum dicitur a&us cfl~j indifFerenf
lccundum fpecicm, hic nqn cft fenfus,quod de racione fpecifica
illius a&us fic,quod fic Jndifferens. Nam Ik acTus omncs. individui
fub illafprcie eiTenceciam indiffercnces, quia ea quaj funt de ra-
tionc fpeciei convcniunt omoi individuo fub illa fpccie. Illo
fenfunullus eft acTusindiffercns exfpccie (ua. Omne enim obie-
&um acTus humani poteftordinariad maium vel bonum per fi-
nem vclcircumftantiam. Sed hiceftfenfus, quodde ratione fpe-
cifica cuiufdam atTus non eft, quod fit diffcrenter vel determuiare
bonus vel malus, fed vcrunque poreft illi per aliud convenire. Sic
mulci func atTus fccundum tuam fpeciem indiffcrentes,cum tameti
nulJi fubilhs a&us individui a deliberativa ratione procedcntes
fintindifFcrentts. Nullum effe a&um humanum lndiff.renrem
quinon poffic in individuo fieri bonus vcl malus ncmo negabir.
AcTu & reipfa nuilum cfTe acTum humanum in individuo \ dclibe-
rativa racione procedencem qui fic lndifferens cucnctir Thornifbe,
: corumque argumenta mihi vtdentur firmiflima. Bcllarmmus cum
aftiones humanas divifilTer in narurales quales funt ambuhre, fe-
dere.colerc agros,gererc bdla,& huiufmodi alia , moralcs quibus
a&iones omnes vircutum & vitiorum continentur, vt elecmofy-
Oam dhiZy furari, formcan, &huiufmodi : & divinas ac fupcrna*
turales qua; proprie ad falutcm asternam confcquendam pertinenr,
vtcrcdere,fperare,diligcre,orare, & lacrificare,&c. fubjungic. Et j)f 0*4114
quamVis aSiones primigmerU,quMmturaUs diximws* Gr a quibufiam &. fiy m
cililts cti.im denounnatur m p4ttkular'i,fih$ >t Tbi$logi Loquuntur in in- ylt1 1 1 l^
ditiduoy ncccfjhiofunt beme & maU morahtcr iuxta dotlrimm Santti |# '-
Tbom*, (quam r.os Vt probaHlionm fiquimur) tamen cx gcnere fuo
indijftrcntUy id ef{U iffe Thomas intcrpretatur) fcundum Jptchm.
AcTusindividuus in exiftcntiafuafcroper habet aliquam circum-
ftantiamperquam trahitur ad bonum vclmalum. Circumftanuae
dicuntur conditiones qux funt extra fubftantiam adTus humani^oc
tamenaliquo modo acTum attingunc, vt curn penfatur quis fecit,
quid,propcer quid, circa quid, quibus auxihjs, quo loco, quo Cciri-
Forc^quomodo. Mociusqui cft circun^ftantia eftqualitasacTus, vt
quod ahquis pcrcutit foitit< r vel remiffe non auu-m beue vcl n.ale
agerc,circa qmd cft conditio adjun&a obic&o ceu caufs marcnaii ,
ficut mobiccTonon dicitur circumftantia furti quod flc ahcr.um
(noc cniiE pertinet ad fubftantiarr furri) fed quod fic magnum \el
Sff-i parvum
4§* Dc rcbus Adiaphoris
ZJffuindt parvum : quid, attingita&um cx parcc cfTc£tus,vtquod aliquijrpctf
x z qu 18. fandensaliquem a^uaabluit& abluendo noceat frigore \el calo*
art . ' ' re,abluer« non eft circumftantia. fed fauare vcl nocerc, Propter
!: qujd notat finem adiunctum, extraneum Sc rcmotum. Nam in
ahqua ac~tione confiderari poteft duplex finis proximus quem im-
mediate refpicit operatio & eft ipfum cbie&um a&us, rcmotus cft
in quem obiectum ordinaturab agenre. Prior appellari folct finis
opcris,poftenor finis «perantis. Pricrem fircm refpicit operatio
cx fua natura, pofteriorcm veroexlibera voluntate operantis or-
«inantisa&ionero ad eum finem. Quodfi opcrans intendar illura
cundcm nnem ad quera opus fua natura ordinatur, tunc finis ifte
cfccetur finis operis& operantis. Siquis aliquem mterfecerit , vt
iuferac eius pecunias homicidium crit finis proximus huius adus ,,
& furtum remotus . Huius finis remoti ckextranei circumftantia
intcrcircumftantiascft praecipuaquia nen tantum habet rationem
circumftantiaerefpe&uaft.usjfed etiam principij & caufas fuar bo-
nitatis. Circumftantiae etiam ahas non folum augent bonitattm 6c
rnalitiam a&uum moralm m, fed etiam dant novam fpeciem,vt lo-
cus facer mutat fnrtu ln facrilegium.Hifce prajmiflis/tquiturpro-
bandaipfaThcfis nempc nullum aftumhumanuma deliberauva
ratione procedentem cfle in exercitio ceu individuo lndirlcren-
tem. Ratiodeliberativaquandoagitdirigit a&um ad aliquim fi-
nera. At debetfemperordinaread bonum finem & 4cum d^bitis
£.7. M*r*L circumftantiis. !Dico autem Vobis^ quod de omni \>erb$ otiofo, quoilo-
giSf^ quutifuerint bomines reddent rationem in diciudieij, Mai.n. Vcrbum
eft otiofum>quando proferturiine debito fine. Otiojum Hrbutn efi
quod Vtiiitate refiitudinis, aut ratione iuft* necejfitatis, autpU Vtiitatis
caretj&it Gregorius. Inde argumentatur Thomas. Si non carec
ratione iuftae neceffitatis, aut pia; vtilitans, eft bonum. Eadem cft:
ratio de omni alio actu otiofo. Omnis a£tus qui debito fine caret
eft otiofus,& proinde de eo reddituri fumus rationem quia malus.
Et qui tuentur fententiam Thomas hoc etiam argumenro vtuntur.
Sic-ut agcntia naturalia dcterminantur fuis inchnaciombus ad om-
nes adus fuosconvenientes proprijs naturis, itaagentia libera ha*
bcnt aluoau£torepr«jceptum tendendi fuis actibus hberis in fi-
nem convenientem naturas rationali, bonum nempe rationis,quod
cftbonum morale. Objicmntcontra fentientes locum Hierony-
miepiftola quadam ad Auguftinum. <Bonumeft continentia^uium
tft luxuria,intcrVtiun% eft indiffcrens ambuiarc, dingcrc ahi slcrcora,
capitii naribws purgamenta projicere , fputvs pbiegmata iacere : hcc ncc
bonum ncc maium eft %>fhe cnimfeceris fii* nonfecerir, ncc iiiftitum
babebis nec iniuftitiam. Refpondcntquidam actus hos communiter
iieriablquc deliberationefolo impulfu naturae. Alij a&us hos dc-
fcruiic indigentiae natura^oc talcs folummodo concedunc efle in
individuo
& Cercmoniis. . 40$
mdividuo indifferentcs, Sed re&ius alii fic refpondent , fulclibe-
rarc fiunta£tus ilh vcl fiunt ad fuccurrendum indigentiac naturae ,
aut alium utilem fincm vclotioie. Si prius, habcnt fuam bonita-
tem moralem. Nam quod quis agit ordinarc ad fuftentationcm
vel quictem fui corpons ad bonum virrutis,ordina:ur in co qui cor*
pus Hcordinat in bonum virturis. Sed fpuere dchberate & tamen
otioie non ob utilem finemeft acTus otiofus 6c proinde non indif-
fercns. Quod quis ipuat aliud cogitans non procedit cx dehbcra-
ta ratione, 5c de co ftatim dicemus. Nec dixit Hicronymus acTus
illos efte omnino indirTerentes : fed indirFcrentcs fcctmdam fpc-
cicm. Ideo aiibi ait \ndiffereniU nec botu nec mdi funlfid Vilut
in medituttio pofita \fn O* eVentu bona Vel mah fitent. Itc,m \ndiffe- Contr4 V-
rmtUfimtnec benanecmak^ & pro Vtentium ^ualiiate hiriantur.' Jn v":Mrt* ***
thcfi dixi atfum h detiberatiha rattone procedmtem, quia Schclaftici c„X9jr .
excipiunt acTus cx imaginatione procedentcs , ut cum qu»s ln Hdtam
movetmanum, pcdcm, baculum alus intentus, veJ fricat bar- laPi 1J$
bam , led tum dicunt acTiones illas hominisquidcmdici, icd non
humanas propric, cum non fint hominisquatcnus cft homo. II-
lasautcm proprie humanns dici, quarum homoeft dominus •. cifS
autcm dominum fuarum aclionum pcr rationcm & voluntatem.-
At refpondetur, impcrio rationis 6c voluntatil fubefle morus
iftos locales membrorum exteriorum, quos prgvenife debebat
ratio. Concedunt rationcm dcbcre acTurn pracvcnire, quando ma-
ter>a cft peccatutn mortale, fed quando acTuum objcda fecundum'
fc non funt peccata, ut fricare batbam , levarcfcftucam, movere
pcdcm aut mannm dicunt nos non peccare etiamil ncgligentiores
fimus in pra?vcniendc,quia circa hos adTus ratio nullo modo tene-
tur clTc pervigil nifi in cafu alicuius adjun&i , 6c proinde ciTe cx-
tragenus morisaindirTerentes ad bonum & malum . Sed certe fi ra-
tiotenetur etTe ptrvigil,- ne tranfgrediatur labia-noftra verbum
osiofum , qviia de eorationcmrcddituri fumusirudie judkii, vi-
gilare ctiamdcbetr.e prodeat aftus ahquis otiofus. R»gidusn jus
legis divinae mtnuerc mihi videnturqui iftanegant. .In multis la-
bimur ornnes, ut obftruatur omne os. Accipicnres quippe manda-
tum & fintietitei 4efcc~him , cUmabimm inccelum & mifinbbur no- Btntnri* itt
firifteui. Seuiat eft in.praeientiarum , i\ concedatur a&usa deli-/<r«. jo.
bcrativaraticnenrocedent^snonciTeindirTcrcnLes, quia de ejuf-
modi jamdifTcrcndumcrit. Sienimquis in pcccipienda Eucha-
nftiafricarctb.irbamddibciatenveproanim-libfdme/iveutmo-
remgcratprincipiimperanti, dignus eft cui barbaradatur. Dico
mtur nullum adum a delibcrativatationc procedtntem ciTc in m-
dividuo lndirTtrentcmfedvel veftimm efie omnibusdebitis cirJ
cumftantiis,maxime finisvei nonefTc, Q pnus enc acTus bonus,
«poitcnusmalus. Namquilibet fingularis deftdus caufac ma-
S f f" 3 luru ;
500 De rebus Adiaphoris
lum : bor.vtn autcm caufatur cx irttgra caufa, cV corruptio «!•
juflibet circuroftannajdcbitaemaxinr.e finiseft abcrratic a regula.
Vius rerum indiffcrentitm detcimirancus cft rcgulis fcbiietatis,
charitatis, 6t pietatis. Sobrietas poftulat ut fcbneuramur. Nara
libertas Chiftiana non cft crTiaenis licentia : non debet cfle cccafio
carniGalar. 5 13 non roalitiae velamen 1 Pet.5 % 16. Charitasexi-
git ut ufu rcrum indirTerentium proximum non hedarrus aut
cfFendamus , fed abftineamus ab cmni fpeciemaliad vitarrum
fcandalum ne ruat exempio noftro proximus in peccatum. Pietas
pofcit, ut omnia refcramus ad Dei gloriam. SiVe editis (i\>e bibitis
]\\>e auid facitist omnia in <Dei gloriam facite. 1 Cor.io $ 1. Qui ncc
explicite idcft actude Dei gloria fine ultimo cogitans operatur,
nec implicit£ id eft dc aliquo finc bono in particulari , unde fequi-
tur gloria Dei, etiamfi de ea actu non cogitet,nullo modo nec ex-
T)e gtatia plicite necimpiicite refert omnia ad Dciglonam. Et ramen vei
libert arbit, explicite vel implicite omnia referre oportet fecundum pracccp-
l,f* c4i©« tum illud Pauli utagnofcit Beilarminus.
T^bus & rittbus fit&is cen ceremoniis cukus divinia 7)eo prafcrtp*
tis resautritus facros ludmos mt ab komimbns infiimos adde*
re non efi aduiphoron five ad fignfiuitioncm five cd opera»
tionenu
- , Dixirebusaut ritibus facrisceuceremoniis , quia %n \uyc poU*
)HS \j teo fui funt imperati &* felennes ritus , cermoni* \ero froptil non
fohti* Aio- xifi ficr* obfirMioms m cuftitdiypjo appeUantur : & oblervatioiies
Ifs iaf'7> ordinis& decori proptcreutaxiam nondicunturproprieccrcaio-
niae aut ritus facri ; "Nam eutaxiae leges funt communes civilibus
&facris. Exnaturacft & communi jure, quod fint oftiarii vel
aeditui in Ecclefia,non tamen eft cfBcium asdituiordo facer clc-
ri fed officium commune ad res humanas a:que ac facras pettinens
. Ojficium,inqu&m>con:muncesJin Jacris Cr pripbanis rebns. Ccre-
D* Ctenc. p-jonia pr0pri^ &: fimpliciter diciturBellarmirioa&io externa,qua;
J?"1^** nonaliundccft bona& laudabilis, nifi quia fit ad Deumcolen-
%e faaatH. ^um , ut facrificium,genuflexic,& fimilia. Sacrificium,genHiflexio
- ' (a*1?' & firnilesa&usexteriores noniuntactusalteriusvirtutis uliius, in
ordinc tamcn ad voluntatem rebgiofam habent fuam honeftatcm
fufficientc» in qua fundari pcflit cercmonia five ritus facer&ac-
comroodaripofllntad fignificandum cultum divinum. Quilibet
actufextenorde fe indirterers non habct lftam proponionem ad
fi^niflcationcm cultus divini ut deambulare , agiure tauros, & il*
jniles. Votura dcagitandis taurisinhonore Dei non cft validum,
quia-etfi a£tus ille fit indirTcrens nihil in fe habet utihtat s aut con-
vcnienu», utad DeicultumqukquaraconfcrrepcfTit. Idco aii
Suaua>
& Ceremonii*. 5qj
arc*z, T>ic9 i%itur ( eftfue geneuliter obferMndum ) Vt attut indijfe. L.tde votis
sfiit bimBtii exfimbinello non fitiseffe ^hq\ ex 1%'jertitedut fal- «tp .4,
Suai
rem ,
ft spprebenfone operantii in eum finem referatur : fid op§rtere W tads
reluio prudtnter fi.tt , & cum proftortione ac funUmento aiicuiuscon.
tonienti* inter hlemedium & talem finem , ideftquod fitinikad il-
lum \>el proxime Wli*teri>entualiorum mediorum, quh aliat efl bnbru*
iensrehtio tiiis mediiad talem fin:mt & potius Udetur in berbis aut
fiifitapprebj>ifi>ne , aukm in re ibfx exiflere, A&us igitur a^uandi
tauros nullam accipit honeftatem ex rclationc ad honorem Do, ut
podit J.ici ritus facer , aut cerernonia incultu divtnr>. Actuum de
ic inhrf.rentiumalii determinari potTunt a privaco quohbjt, quia
natura ipfa docetgenu rle&ere, manus elevare &oculos, pcctus
tundere St alia fignacultus interioris. Scd nos jam ditk-rimus dc
dererminatione a&uum., & accommodatione ad cultura divinurxi
cx mcro inftituto,6c dicimus D^um folumhos ac*tus faoros & rc li-
giofos ceuceremonias determinare & praefcribere jure poife. Dixi
rebus aut ritibus facris a Deo pra»fcriptis , quia D:us non modo
ritus ied etiam resfacrasinftituit. Res facra? aliae funr ortu ipfo
facrae , uc fcripturafacra , altse inftituto , ut templum Hierofo-
folymitanum , veftcs, &vafa facra, Ciz lacramenra in novoTefta-
mento. Nam ex inftitutodivinoaqua^panis , vinum fiuntres fa-
crae. Templa, altaria, veftes, imagines , cerei accenfi , vafa facra
pontificiorumnon funtex infticuco drvtno resfacrar, Ccd huma-
no commcnto , & proinde non funt interres facras numeranda.
Templa funt tantum ardificia , qu« dcfrrviunc eidcm ufui Ec-
clcfia?,cui publicaaedificia deferviunt in Republica,ut fupra often-
dimus & ut fimile in otficio aeditui dc quo jam dt&ura arguit , ftc
vafa. Imagines autem cerci accenfi, altaria & Gmiha funt fuperfti.
tioforum&maletcriatorum figmentahomtnum. Ex rebus&ritw
bus facris conftttuttur materia alicuius cultus particularis , ut ad-
miniftrationisfacramenti , prajdicationis verbi , cantus pfalmo-
rum.oblationis precum , graciarum actionis &c. Ex parciculanbut
ccupartialibus conftituuntur officia duina. Nam quandoqueo-
mnes concurrunr, quandoque plures , quandoque pauciores irt
licurgta publica. Dtxi five iuiaicos five ab hommtbus tnftirucos,
Cjuia ludatci erant oltm a Deo infttcuti non ab hommibus , fci
tamenantiquata jam lege M jfaica nonfunt amplus ufurpanda»res
aut ritus facri Iudaici qut crant ex inftttuto dtvtno non ipfo ortu
facri.Dtxi dentque five aderfe&us fpmrualcs five ad fignificatio-
nera , quia ceremonia? ratione finis ccu crTvjdus aliae inftttunrur ad
crTcdus fpirituales ut ad daemones coercendo^ auc peccacum ve«
nialc remtttcndum &c. quam vim fpiritualcm tnbuunc cxorcif-
misfuis aqua; benedi&a? , fi^nocrucis &c. velao figniruacionera
Vt vc&s albaneophy corum> liimm* ccreorum,fuperpeiliceum &c.
a£Ul
SOz De rebus Adiaphoris
a&us ordinis & decori non funt proprie ccremoni* , ut Tupft
dictum.
Quod rcs aut ritus facros addere non liccat ritibus & rcbus fa-
cris a Dco prafcriptis probatur. 7S{eadditeadVerbum iliud quodego
pYtfcipiolobu^iequedctrakite dceo, \t flrVetis prtcepta lebolfa <De%
r/; rer ^eflri quacgo pracipio Vobis {Deut.^.lnfidelitatis argumentum fuerit ,&>
a Rl' ■ figwmfliPe*bia certijfimum , fi quis eorum au<e flripta funt aliqutd l>e-
defi cic n- £yeytccrCi tMttorumqu&nonfmfiainlroducere. Cyprianus cpifto-
•^* la ad Pompeium, Vude e/£,inquit, iflatraditio Vtrum de dominica &•
Ewngclica autboritaie deflendens an de Apofloloru mandatis atquz epiflo-
lis \>eniens*Ea cnim facienda effe^quaflriptafunt^teflatur fiem, O* pro-
fonit ad lofue,diccnsynon rccedet liber legis buius cx ore tuo &c. Si igitur
aut in EVangetio pr<ecipiturtaut in yfpoftolorum Epiftolis O* aliibus con*
tsnetur , obflrVetUY etiam bccc fantUtraditio , Cyprianus non unam ,
fed omnes traditionesdamnat qua? non poffunt ex fcriptuns Evan-
gclicis & Apoftolicis confirmari. Dogmatica 6c ethica in fcrip-
tura cxprcfle contineri aut ex eadem jufta confequentia deduci
dicet aliquis,non autcm ritualia. Si per ritualia intelligant cert mo-
nialiaceuritus facros cultus divini,falfum. Bellarminus dividens
traditioncs ratione materia? in traditiones de fide & moribus, Tr&-
ditio ad mores pertinens efl, inquit, qmd fignumcrucis in flonte pin-
fendum flt , qudd certis /iiebus \e\unia funt fa)fianda aut fefta ceb-
randa &c. Vcrbum Dei refpe£tu finis, ad quem a Deo ordinatur,
t)e Vfrfeo perfe&umexa£fcum &abfolutum eft , ait Hookcrus. At ordina-
&einon[cri- turiniftum finem, ut inftruat nos in omnibusquse ad fidcm vel
fto (ctjt. x. DOnos mores,maxime autcm quae ad cultum Dei pcrtinent. Scrip*
Dc politet* tura de cuku divino traclat ex propofito , & ut inftiuat quo mo-
lib.^f, 144 do colendus fit Deus, fi ergo non plene tra&at imperfc&a eft , &
fcopum non attigit.. Sub Evangelio habemus lcgem noftram ce-
rcmonialcm determinantcm legem moralcna quoad cultum, ficut
fub lege Mofaica Iudasi ; Ad hanc lcgem pcrtinent facramcnta cV
eorum ritus cmnes quorum inftitutio referri non poteft ad jus na-
tura?,(edad voluntariam Chnftidetcrminationem. Lcgi ceremo-
niali Iuda?orum non licebathominibus addere autdetraherequic-]
quam. Vnamquamque rem quam ego pr<ecipio Vebis eam obflrVantesft-
ciie : neadditeiinequc detrabiteex eo (Deut.11 $2. Loquitur ibi dc
cultu dominus. Non minus perfe&a eft lex cercmonialis fub legc
nova,quam fub lcge veteri. Ergonec eiaddere aut dctrahcreu-
cet.
Vis huius confequcntia? patct primum cx eo , qubd non minus
nunc quaaa tunc rationcm humanam coerceri ccrtis feptis,& quafi
cancellis circumfcribi opusfit, ne in rcbus diviiiis lafciviar , aut
infuperftitirmsdelabatur. Deindecx eo,quod Apcftclus &Por«
ulex profcflionisnoftraelefusChriftus ficielis tuit ci qui ipfura
conftituir,
8c Ccfcmonlj^ jgj
•Oaftifuit,Vt & Mofes fidelis fuit in tota domo ipfitf. Et Mofcs
cuidcm fidus fuir in tota domo ipfius, vt famulus; At Chriftus rt
tolius domui fuac prxeft. Hcb.3. 2.5. 6. Mofcs cxafte dcfcribit om-
nes rirus cultus divini, & in cxtruendo tabemaculo rcrum minu-
tiflamarum marcriam & formam cqnformavic ad excmplar quoi
imniitrauir» illi in montc fcurulas,annulos, vc&cs, fotcipes, trul-
las. Can.cdic ipfc Bciiarmiuus omnia , qu.x ad cultilm Dci per-
tincbanc in fpccialidererminatafuifTe in lcge vctcri,frd negat ean-
flcm ci1crationcmrc(tamcntivctcris&: novi- Ouit lcx tefiwtnti ^, peKt,£&
tottris dibjtur Vni tan tum popnlo, & ad cotum ttwi?ntynimirnm >finc t * *
sd cirifli adventum, potuit facile detrminare omnia, Vt etiam fecit.T^tm i! 4 ' <4,i*m
infpecUli prtfiribit omnia, qu<t tam &d cultum Z)ei , tfuim ad \nauu
Kj-fortnfis contentiones perttnent. Et ideo non ejfe mirum fi probileret
dddialias legcs. Jit lex EUngilica datur tcti mund*> idefi Mbet/tfftmi*
rum nattinum populis ,<?• dtoaturaefi tfaue adfinm mundi Ft idcir-
49 non [ot:r.it tamfacile determinare omnia in $eculiy Vlnon efftnt ad-
huc ncce[f*ri<e alia ieges tam cibiles quam Ecdefiafii:* . Idco inquit ,
Skusmiliusejje )udica^ity fi m EVatigclio, quodcfi tommuxe omnibus,
tradtrtt communiffimas kgcs deficramentis atque articulis fidei, &* alis
magis fpeciaiia pro tocorum Cr temptrum diVerfitate rctinjueret infiitw
tnda per JptfioUseorumqucfuccefforcs» Sicctiam refpondentHic-
rarchici, Hookcrus Itges Mofeicas ludaicam tantum gentem conccr- pe p9j;t^
ntre : £r idto comparationem nuUam inferri poffe tam exic~f* politciM Ecd.hh 2
p*o ownibus FcJcf/ts Chrflianis, qutmultdimo penehmttmcr* funt. ^ 1*4,
Quod ad lcgcm judicialcm nullam babemus nifi Ecclefiafticam de '
icgimmc ficdifciplina Ecclefia? ; judicialcm forenfemoc poltticam
non tulic legiflator noftcr, quia temporalc regnum fibi non acqui-
Tcbat,nccrcmpublicam Eeclcfiafticam iuftituit fed dc culcuex-
tcrno in EccUfia prarcepta dcdir, ntus & cercmonias pnefcripfir.
j\on peterat, inquit$fAf. tam facile determinare cmnta in fpeciati in
noVo tefiamcnto .Kcfyondc+i Iunius, QuiA* tu mibi (BeHarmine pottn- ^tf9ntif
%km fM fircnwfit&es numero perfonarum bcorum (r temporum ? tnm , ^
profiUi in illa potuit quam in bac <Dcua ecque potentia atque effentU in ' ' * ^*
fmtus if immutabilis . Afarcionitarum non Cbritfianorum finteniU
illaefi. Ri:us iacri omncs funt univerfalesaut particularcs , uni-
verulcs, ut pingcrc cruccm in froncc,particularer, ut jejunium fab-
bathi quod in Ecckfia Romanacxquibufdam alus, icd non ubi1-
que obfervabatur. VnivcrOlcs nonne facilc potuic Dominus dc-
terminare ? Homincs potut runt cx Dcum etiam non facilc potu-
ilTefi quisdixcnr, impiuscft. Particulares vcl non pcndcnt a cir-
curnftanuislocitcmpons6c pcrfonarum,vcl pendenr. Si non pen-
dent tum fieri poiTunt uniTcrlalcs. Si ficri polTunt umvcrfalts,tum -
itiamfacilcdctcrminarc potuic Djus, Sc.deiis \cat& fcrrc. Ie*
junii obfexvatio cftunivcifalis , cc a Dco eciam prsccpta in gc-
T 1 1 ncrc,
5#4* ^c re^us Adiaphoris
jierc. Praefcriptum tcmpus eft etiam ritus univerfalis , fed intTfttt-
tiw^b hominibus,quem facik Deus etiam praefcnbere potcrat , # .'
placuitTct illi talis ritus. Iejnnium fabharhi erat temporc A ugufti-
niritus particuhris Ec.clefiae Romanas & aliarum quarundam. Se4'
ritusille particularis non pendcbat a circumftantiis illarum Ecdc-
. fiarum. Facile poterat ubiquc obfervari, & Deus etiam facillimfc
potuit dcterminare ut jejunium fabbathi ciTet univerfale, fi prae-
fcriptum quodvis tempus ipfi utile vifum etTet. Si pendcnt a cir-
eumftantiis locorumjtemporum, perfonarum,potuit tamen Deuf
potentia &fapicntiainfinitus dcterminarc. Se«i priraum nulli funt
cjufmodi rirus particulares, quipendent a circumftantiis locorum,
temporum & perfonarum , nifi ritus ordinis & dccori, fi ritus di-
cendi funt,at ritus facri nulli particularcs fucrunt in Eccltfia, qut
pendebant acircumftantiis, Detur inftantia.Praetereactfi daretur,
aontamcnapprobac ejuimodi ritus facrosdominus , qui neuni-
vcrfalesquidemab hominibus inftuutos probat. Si particulari*
bus Ecdefiis liceret univerfalibus ritibus iacris alios fupcraddert
particulares, quanta etTet varietas vel elTe poterat cultus externi m
Ecclefia. Vniverfales ritus inftituit Dominus, plurcs potuit,pau>'
ciores voluit , fed propter novas legis fuavitatcm & hbertatern
*ftttu\ti*u* multiplicarenoluit. Le)>i)ugofuonosfubdidit>&fircin<ele)>i^ \>nd%
af i\l ci; ficyAtntntU numero pauciffimis , olfirVationt faciltimis , /ignificationt
prteflantiffimis ficietatem noti populi coliigaVtt. Imo nec facrament*
mftituirfst, nifi quid fingulare habcrenc prasteralios ritus. Ali*
^j t>i Bellarmini & Hierarchicorum refponfio eft , Cum Mofes prtciptt :
hi a'*4 17 non *lft a^en^um aa* *d au0^ lex PY*fiYibit , boc debere intelligi de ad<*
y*i'4*c ' 7' Jitione corrumpente non autem perficiente opuA pr<eceptum. Vt cum lex
dicit, filumficrifices o)>es & bo)>es &* a)>es mundai : fi auis )>clletfieri-
fiwre etiam canes O* fues O- bomines, illeaddet, O» corrumpet pr*m
f#ftfm,diftin&iQnem iftam illuftrac fimilitudine libro (ecundo dc-
C«>.$i° cflfcttu facrarcentorum. Idem \>idemm in monetarum corruptione. 7/-
liemmdicunturfalfiriiy aui \>el ipfis monetas corrumpunt , addend$
fl<mnum argento , aut minuendo ipfum argentum, VelauimonetM kfi
eufii obtrudunt.pro moneta principis. 7S(tbil autem hsruminVenientin
cenmonm Eccitfi<t. Eadem & diftinctione & illuftratione utitur •
^m r Mottonus. Nulla hibent llliarma, nifiqux miniftranrur aponti-
T)tpn[.ccie- f5QisincontroVerfiis cum orthodoxisquos illi Puritanos vocant. ,
1*m*r.p.i9 At additio perficrcnsetiam prohibctur.quiaarguit imperfc&ionem .-.
in prascipiente. Nam quod perficitur imperfe&um cft , Scriptu-
ya fiicra efl perfetla di\>initus , eoque nec contraipfam nec prtter ipfim
iDt pontif. hxaddiautminuiinBcclefiapolefl. \mo fiqua infuper adduntur , ex
Li c,l7n9t.fatt°funtc™trari**erb°®e'> ouod fibiaddiautminu%\>ttat, inquit
30, ° Iunius. Sic Tilenus , petitur j>rincipium , qmn V hoc ipfo contran'4
^/4 15. efiintlihtnoUlex , 2HQd_dil>in<? additxr ; auandofuidem iflafiti
~ ■' J ■■* 'i<icauii&
& Ccremonijs. 505
tkicqnmaddi^tM. Si nullu aliudefTetvinu inrituulio, faccft quod
atidicur ad opus prjeccprum. Ipfc Bellarminus damnar additioncra
rci homogcnc* ad opus pracccptum , ut cum Dcus jubet crmc-
di inpafchate unum agnum a nngulis famihis, fi aliqua familta
duosagnoscomedifTct , multo magis igitur darr-nanda rcihctcro-
gcneae additio. Ugftitores ipfjnon jattabant ft noVum luicyuam . .
tradcre , ftd tantum addtre caVendi fiormulas qv* media ejjent adtrini- * ynus
eula adftrUndum fltilegem. Dcus prohibet ne addant ad pra*c'cpu *' 1%tl"
ipfius ut cuftodiantca, illi dicunt fe addere ut cuftodiant 6c me-
Jius obfervent ac fi ritus inftituti ab hominibus prarlervare pof-
fint prsccpra Dei , & tfficerc ut melius obferventur , cuin contra
videamus pluns fieri mandata hominum , quam^prscepta Dei.
Alia additio eft ad numcrum praeceptorum & hanc non efle prohi-
bitzm contcndunt pontificii , bc adverfani noftri. Nam lud^cos
addidifTe ad numerum prjeceptorum ceremonialium probat Bd-
larminus, excmpio fefti Purim. Sic Hookcrus £c Morconus; Re-
fpondct Tilenus,F<r/*«w boc aut ex Mordocb<ei aut ex %e*is pr*:epto, ^e p$nljr
Mktcommuni populiconftnfu inftitutum fuit. Si primum ; auciontate / > ca.iw
propbetica id fiBum , eadtm lidclicet qua liberillcjcriptus . Si fteun- H9t * '
dum,polittcHM eft mandatum non Ecelefiafticum, Cr a probatione qu*~
ftionis alienum. S% poftremum, non modo alienum fiei etUm ad)>erfum
§ft : ftqucrctur mn Monarcbicum ftd &emocraticum efje regimen,
Adducunt ctiam feftum dedicationis inftitutum a Machabaeis.
Scdexcmplum iftud non imitandum aut omnino probandurru
Kam de authoritate lcgitima cjua?ritur. Ad utrumquc tamen rc-
fpondet Sutlivius , Oftcndcrc etiam debet iltatfiuijfe kges Sacerdottm,
&- non propbctarum qui b<tc ex flei mandato inftituerunt. De prophe- &e PiHtf'
tis autem VVhitakcrus. Si Tropbetai dicat mandtffe aiiquid no]>t,fuc- '•*• ca- *•
tuntilli tquales Aloft, <r AquaUm poteftatem h.ibuerunt. TS^am pro- P 44°«
pbeta? aui poftea fuis temporibuA exorti fi\nt,fpmtus fiancii organafue Qe ?»*uf.
runt, & ex orc (Domini funt locuti. Sedde utroque fefto plura di- !7iW,7«c<*rV
Ifcuri fumns capite fcquenti , ubide dierum feftorum obfervatio- 3 •/"'#• *;
nc tra&abitur. Mortonus ut probet additiones ad praecepta affjrt
fa&um Salomoms i Reg.8 & ait Salomonem crexiffe in tcmplo
iliudalcarejeneum , cum vidifTctaltare Domininon capcreom-
nia holocoufta. Scd rc£tius Bcllarminus,a quo lftud argumentum
«lutuatus cft, ait tantum fauetificaiTe alium Iocmiti in templo , & De fanUf.
ibtobtuliffe holocaufta, mde quidem colhgit in eonon peccatum/'M c*.i9i
fjittc quod Achazaltarc novum in tcmplo erexcric, fed quod al-
tire erexcruad Cmilitudinem alcaris idoli Damafceni , necquod
ManafTes aiascxtruxencin templo,fed quod excruxeriteas mihtiae
cceli. Refpondct Iumus. Non ftquitur cx difpari. -\*m fiitlum eft
txtra trdinem, &* oceaftove finguhri ex mcejfitite pritftnte cui per^idem/
mahguimommHnU mh pvfpcHum eft , forte etiam particulan >e\>e~ Not* $%
Tt t 2 kt\otK.
59$ Berebiss Adiaphons
lulvnt. jtl illi nilyil fecerunt , nift execrando pruritu JdohUtrite Tifc-
*hi&. pou % nus, Ab exemplo & fittfo extraordinmo nibil hgitimi conciuditur pr§
ptfeflite T.mti/icis ordhum ; qui ncatie %r efl neaue Tropbda , yun-
IU fuit Salomo Canonicorum lihrorum fcriptor , cuius notee non funt
epifloU decrctales. Et cum dixiffct Bellarminus Dcum Salomonit
facfym ncc impcrafTenec approbaviflc , nifi potius approbaflc di-
cendus fir, cum fequenti capite Salomoni per quiaem apparucrit,
//**. 3. cumquc laudaverit , ac mulra bona illi promifcrir. Hinc, inquit ,
rjftiiis^ colligeret iBelUrminut pracejfijfe pcculUrem infpirationem delocl
illitu in templo fanBipcatione : non enim Uudat S)eus itiXotptio-xtnei*
JU Pcttiif. Whitakerus, ^fpondeo Salomonem atiidcm conficcrajje medium atrii .
/5^7 <.$• \>tibi etUm facrificia offerrtntur , auU non fitis amptum erat priut
*"' ?' atrium propter ficrifciorum multkudtnem . Sed primo Saiomon non cx+
truxit noVum altare, non id kgttur , fed tantum ipfim atrium adcant
7cm conficratit, idcfl palrimentum atrii , Vt Lyranus inttrpretatur . Se<
^7" \xtruxijfentin fempIo(Dei: auid autem Stlomon fecundum altare in v
atrio extruxit , ex retehtione proculdubio diUna fecit. Si unquara
raptus fpiritu Salomon in illa dedicatione templi raptus erat,ut
bene obfervatum in Replica contra Mortonum, occolligi po*
teft ex hiftoria 1 Reg,S & 2 Chron.6 &7 Prancreafacrificarune
facrificium boum vicies bis mille & pccudum centics vicies mille»
«juum dedicarent domumXXeirex&: totus populus; altare «rcuni
qumd fecerat, non porerat capcre holocaufta munera & adu
pesj confecravic internam partem ccu interius arrium nempe
facerdotum. Ncccflitas cogebat fupplerc, quod deficiebar. Sa-
crificia erant magis necciTaria,.quam altaria. Altarc enim erat
proptcr facrficium non autem facrifkum propter alcare. Noluit
jgirur ilie deefTc facrficio, ctfi deerat altare facrificio. Ncc di»
citur erexifTe aliud altare , fed fan&ificaSe intcrius atrium in
MeL Martyr hunc praefentcm ufum,non eFum fufTecifTet ctiam aliud altare, &
m 1 j^£,8 porius pavimentum quam alcare confecravit, ne alrarc alcari add-
<*4« deret. ChiU l*ero aneum atim, quamVu amplnm ejfct , non erat om^
nium ficrtfidorum capax,dicitur Salomon conficrafje mcdium atrii boe
eft pdUmentum yuod cratiuxta V\Himarumaltare9\t etiam ibi ficrifi-
fU offerentur. !Dicitur autcm Salomon ccnficrajje nonquod ipfiatrium
ingreJfnA fueritfid quodaJf/Atu ditino fiacerdotibus mandaVit iocum iU
lum conficrari, Et quid fi erexeric altare neceffitate facrificii ur*
^entc , non tamen crat ftabile & perpctuum > fed quale terreut^
illudquod ante extruclum tabcrculumfuit , & quod faciledirui
porcrat. Quomodo igitur indc cxcudenc cercmonias fuai
%4biks 3 iuie quibu^ intcgci umcn futc potcft Dci cultus.
& Cercmonifs. 50^
^nt fcctt altarc «rcum ex prasfcripto divino,quidni ctfam potcrat
Deo infpiranre,aut pcr Vnm &Thummim confuiro, vc folcbac
fieri in rc dubn,aut cafu cmcqrcnce, altarc tcvnporarium cn^rc.
Sed cur diccrct confecrafTe atrium intcrius tn liunc finem, Ci alrare
tantum confecraffjr. D.masus, h(jm & pars iUa atrij crat irm nm Contre. * , L
tx bomhum, fedex fyciinfttiutofincta, Exod.i7*1r 4°- (topote in qua 4.c. j>.
trat altarc bobcauftorum) Zrficrifieijstecipiendis deftinata (mm inea-
dcmparteVerfib.intur ficerditcs finifcantcs) \>crum pcr t9tam ittam a-
tri) medi] & ficerdotatis partem O* paUmsntum factiJicaVst Zrercma-
1>it. Alt3requoJ ad lordanem extruxcrunt Gaditas & Rubenitac,
Iof. ii, objicir Mjrtonus. Altars illud nullumhabcbat ftatum in Defcn.p.f4Z
culcudivmo. Non extruxerunt,vt in co offjrrcnt holocauftura
cum munere, fivc vt pararent ineo facrifkia cuchariftica, fcd vt
cfTettcftimonium iurisfuiquodhabebant commune cum alijs, ne
dtcercnt in poftcrum nTijs ipforum, T^on eft Vobis portio in lebolta « - -
Satisergojupcrjuc (inquit Calvinus) anoxaft cximunt fili) j\uben, int0iue'caki
Gad & Mvnfje, dum proptentur non alium fove ttfim attaris,quam Vt ll,v°'?.1*»
*k\n:ulum fit fratcrn* coniHnc~iionis,<2' iuftjm rationcm adferunt : quia
pcriculum c-ai,tie Ungo temporhprogreffu decem tribut alits cxcludennt
tam ili?n/ts, auvdnon eandem tcrram in colerent . 2\^im <juia re*i*
irans Iir 'defttrn nen fuerat initio comhrcbenfi \n fiedcre, pottnt dherfk
ratio bibitationis mo^ere liiem dijjidi). Tjfteris itaaue fuii tempejiihe
tonfulunt^taltari quafipublicis tabulis iusfuutn tucri queant, Mitaalij
alifis mutuo agnoftanty <p commumtex ferlhntvm 1)co. Argumentiinr
«juo probctur additiones prohibitas in vcteri Teftamenro fumi
etiam poteft c locisnoviTcftamenti , vbi datnnantur traditione?
Pharifceorum a majonbus acceptae quas hvTtftintf vocabant. Dc
quibuscxtat conftttutio luftimani Novell. 146. in haic verba.
Qua dcuierofu quftfeatndaria tradkio ab ipfis dicitur, in unhcrfiint
tnterdieimia ,W a**ficris lifafc comprcbenja non fit,m% defupcr tradiu
fer prophetM }ftdcxccrpta ft4t(.Um )>irorum contineat, anitenena dutu
taxat loquuntur,nec quicquam dsVini infe babeant numinis. Reprc-
henduntm' autem nou folum dogmatadc fide fcd ctiam cercmo-
fcf»inunles& fupetftiriofae, cuiufmodi crant locioncs, Marc. 7.
Ham Pbarifii & omnes lud.-ei nifipugno, id cft, manu in pugni for-
maro compofka, tum fic eluta prirnnm cVdeindc demi(Ta,vc inter-
pretatur Scaliger, Lrttrint v:anujrnin cdunty tenentes traditiones Sori-
$rumy ts1 aforo Ixnientes.tiifi ht-i fi/erint non edunt. Et alia maitajlint
f*4 acceberunt}n:tnpe Ivtioncs pocubrum Cp fextariorum, ■& <er*men~
t*rumw t£c~terum,icd fiuftra colunc Deum , doccnres doclrinas
^uaefuntniandatahominiim rcfpondit Chriftus Phanfsis inter-
rog.*nttbus cur dtiVipuli lllotis ma«ibus edcrcnt. Et tarr.enifta; jt* Epifl.ad jit^
ojt^*<ntf rJt TT?trZvui* in admirationem rapiebat vuigus lmpcntum . ijfiam.yu* '
/Wfttf *r i&ur ^inquit Hiaony m.us) obfei utienes lu<Uic* tpud iw- 1 *+
Tit 3 pcritoi
tun.elTrtm
in
fal Dc rebus Adiaphoris
peritos &Mm pkbtcuUmim.iginem habere rationu hkWi**$ fipktf
ti<e, >ndc (r doctorcs ccrum n<pu boc ififaphntcs lccantur, e> Ji auan*
doctrtu diiliu tradtttones fuai txpcnunt ctiji^uliufhis^foUnt cicctt
u *6<p*i ViuT»^«n, ideft,fapitntts doant traditimes.
Qtiod ad ordinis & dccori corftitutiencs, Iucxos non alitcr ac-
Chuftianos rotuifle ftatuerc non ncgamus: & quoplures crant
ritus & ceremon^eo plurcs pofcebant de ordmc & deeorocofti-
tutiones.Inde fynagogarumereaio^ftara tempora & hora: precati-
onum^ahaquc multa.Inepteigitur[argui,tur a fynagogarumcopfti-
tutioncadprobandumadditioncmccrcmoiiisad Jegcm cercmo-
ni^cm\ ^am ^nagoga nonerat typus & figura vt templum ; Nc-
ceiie fuit finguhs labbathis vacare lec*Honi & interpretationi legis
& prophctarum. Non poterant Iudzi fingulis fabbathis convcni-
rcin locum, vbi erac tabcrnaculum vcl tcmplum. Oportcbat igitur
«dihcari fynagogas in varijs locis vt commode convenire poftent.
.« wH.-MormrMtandt Lcgm infynagogis dicbtufabbatbi introduclum abib-
U(i.^.f$Mofetradtin^<^ dtindepoftredituma captiVitate ab E^ra m ifum
rtoocatum & amplificatum adjuntta pr$pbctarum lettione. Ad ordinem
ncmnonadceremoniasfpcaar,quod legcm diVidunt in Scclhntf
tottdcm {auds Vocant ParafhothJ) auotfuntin anno fabhatba, auo iu
fingulisanmstota lex pcrlegatur, finiaturaue in fefio tabernaculorumM
turfum%fequcntifabbatho repetatur.ltem quod ex propbetis capita aut*
dam,qtt* */>/*to Haphtarorh lcttionibus iegis tum nutnero tum i d*.
ttrm* confinfu quatentufieri poteft corrcjpondentiafeletta confiitutaaut
funt quaJtmulUganturco ordmequo dcfcripta Junt adfintm Libliorlm
rcrtettjsexcuforum. Adordincm pcrtmethorarum urecarionis dc-
terimnatio, Tcrtis, Sex(*,Nona;. Nec necefTccft, vt rcrtix ceu
matutinae precationis tcmpus refcrantad Abrahamum Swxtarqu»
dicta precatio munens ccu precatio mendiana ad lfaaci, Non«
ceu precationis vefpettin* ad Iahakobi inftitutum. Hax cnim in-
ftituta lunt in poteftatc Ecclefiat fervato ordinc & dccoro. Poffum
plura percurrere, fed hifce paucis difTerentiampoiTumus dicmofcc-
rc intcr ea quae fuerunt typicaSc facra, & ca qua? erant ordi-
nisccdecon gratia tantummodo inftituta. Si ergo non liccbai
homini audere ceremoni js ccu ritibus facris cultus divini fub lege,
neciubEvangelioliccbit. NamChriftus legiftator cft Mofc d?£-
nior ■ & amplion gloria prsditus. Mofes vt famulus in domo Doi
hdehs, Chnftus ut fihus 1 uper domum conftirucus, Mofcs admini-
itcr & promulgator corum qu* a Deo accepit refercnda , at pri*.
cipatus impofnus humeris Chrifti,If d.9.4.
Dixinonlicitumrcftitucre ritus Iudaicos, Nota cft cmnibus
Auguftini diftinaio in tna tcmpora Vnum ante paiiionera
j r a m ^110^^2^*"'1?^ erant rnortua neque mortifcra : ali-
ud poft plene promulgatum EvangehujD^quo aaoitud fuiu cV mop
tiicra ;
firCeremoniis, s*9
iifcra; tertium mediwm a paflionc Chrifti ad plcnam Evangclij
promulgationcm, quo mortua crant nec vllam obliganJi vim ha-
t[ebant,non tamen fuerunt mortifera Iudcjis converfis dummodo
iibn fcntirent necefTariaad falutem, acli finc ijs juftificari non
poffint. Cercmonias Iudejorum dividunt Scolaftici in facrificia,fa-
cr^mcnta, & facra, & obiervantias. Sacra appcllant inftrumcnta
ilU defctvientia cultui divino facrificij vt tcruplum,vafa, taberna.
culum, obfervantiasappellant obferVationcs m cibis, veftimentis
& alijs hujufmodi,quiDus in fingulari converfatione diftingueban-
tur ab idololatris. De ccremoniarum legalium abrogatione habc-
muspafHm tcftimonia,Colo(T.2. 17-Galat 5. 3. & alibu Quts enim ^( p9\lt't4
cercmoni.it iilas in boctemporc \>Ait teneri mordicwi aut redintigrari q UM j^0ns (a0 g
t)eus inftituerat oiim,l>t ret futurat adumbrarent confimmatajam )wi* " ' * ' -*
titc, aut quas ordmi &* modo iliins rcipublic* contemperaVerat jubUW
\im repubiicaper Voluntahm \udiciumque ipfitis. Atque adbiec duo cs*
remoni* omnes pcrtincbant: aut adfigntficandum "berititcm praciput fu-
turamyaut adcuituminilitHcndum ficundum cam rationem, ttu* fDeut
fifc colenduinpateficerat, & circumftripfirat cuiioribm fuis %n illa re-
puHica ($* ecckfiafua. Hit crgofuiUtis O* ceremonias fubUtas confir-
«f<*>mtf,inquit Fr. Iunius. Auguftinusait ccremonias Iudjcorum •• •* f<,-
& peraiciofas &: mortifcras effe Chriftianis, & quicunque eas obfir- "" ' "
Valfcrit fiyt cx ludtcis fibe ex gentibtcs , non folum leracster fid
etiim fimuUti , eum in baratbrum (DUboli dclwiutnm. Item, ±Ac ^^
prcinde qutfauis nunc Cbriftianorum quamVts fit ex Iudafis ft-
militer cclebraberit , tanqnam fopitos cineres erucnt non erit pitis
dedu lior Vei bayuius corp*ris9fiaimpiu4 fepultur<t Vioiatar . In e u n de m
ferefenfum Calvinus, T^unc cumfttis confiot taies cercmonias, nec /H4jf f» •;
>cU efic necfepuicbra, quibus tegitur Cbriftus,fed fcetida potius fierco^ ' *
ra,quibtts obruta csi fincera fides Grreligio, qui premifcue facUnt iibe*
rum carum ifum bngeplus Tap<e arrogant\quh*m igifu* Q)eus ccncedit.
Cum lex revocatur quafi pnvative tantum aufcrendo foluramodo
impenum & obligationem dicitur mortua, Cumquafi contrane
prohibencio vfum eiusctiam materialiter, idcft prohibendoopus
llludquod ance pre/ipicbatur ,vel prcxipiendo quod prohibeba-
. tur^dicitur mortifera. Non folumignur non obfigant ccremonia;
legalcs, fed ctiam noccnt, fi feruantur 6c propterea graviffime pec-
cant Romancnfcs &qui Romancnfium imuatores,qubd ludaicos
rit¥«; fimiarum more lmitentnr , 6\: lcgis ccrcmoniahs fpecicm cc- GratU iel
«lcfijsChriftianisrcprefcntcnt. Fcelix Papa fic defendit vndio- c^-
nts,alcaria,veftcs facras,dedicationum rirus, dic. Sieaim Iudai, qui &e conjecr.
Vmbr^iegis defeMebantha: ficiebant , nuito mrgis not, mqmt, quibw difl.i.cap,im
yeritas patcfatla efi. Sicargumentaturetiam Gicgonus Paoa. Quod
autem q$q diebui EnccenUfuntcciebrandain iibr* 7(egum perUEUde- CaP-f°le*i
&*£mc Tcmplircpmetis. QuodPontificiuscultus ludaico affin-s*"""*
Htr
5 ia Dc rebus Adiaphoris
fu%£z quarn fimilTlmus negari non pottft,fci duo obtendunt. Pri»
mb non cfie nrorfus candcm materiam rerum,ncc eadem menrc bC
Wctffttlu ip cundcm fincro fcrvari. T^on debcre mirum Vidttifnefira ctrtm:
ftcrtmintO' tii<t habent aliquamftmilitudwcm cum ludaicis. 2^am erant iU* fgura?
lum.cap 31, rtrum ncfrarum31t \.Cor.\o. /rg;*«*,aitBcllarminus. Falfura. E-
' rant vrobra» fpirirualium royfteriorum, non novarum cercmonia-
fum. Quocl fi typific fi^uras fuilTcnt ccremoniarum in novo te-
ftamcnto, oportcret exactc & plene refpondere typo, adco vt nul-
la iit cererr.onia ludaica qucj non habcret antitypon 6c correfpon-
denremcetcmoniam in Ecclefia Chriftiana. Et \tro\t fuerit boc
difcrimm.qkodtu inittis irfbcnifli >\t in Vijlris ceraft3illcrum oleum.fs*
$ttorumfujfimtntumfitO* tbu6\>efirum%etiawf\ tbus tUorum quoqut
Jujfimentt admifccrctur 9ttiam fint 'fuffimento incenfum confceretMrum
i>t b&c maxime inter iUos dfcrimen largiamur, \eftri tamen ritus ipfige*
*ere ludaicifunttquii \mbr*funt3 quales luaaici exftitcrunt. jitqnt
fani prebabite cji inVentores eorum a Mofipfos acctrfiMf[e,quemadm$-
dumpatrcnxtx Mofeipfos flabiliunt. tiam maximefpectoftM fucu*0
GtlUp. eum f*0 >f/ fiurandut Eptfcopus \tl aH) eos adumbrarunt.bic efl, fieum eot
Hdrtc. csf. tnlege MofiicaedixiJJe3 ait Rainoldus. Itcm, 2v>» tamcn id difcri-
$Jc&.+ minis inttr \as & ludtos affert \nnocentius3 Vt Veftrafacrd Xnclio tx
*U$ Gr baifamo confettafit3 quum ittorum ex oleofuerit &* myrrba rf-
Iiifquearomatis,2^oneratnejciu6 httin* aut itlm3qua admifctntur ca-
tbartici3)n materia difrepantiam3non iibcraturam ecdefiam Uttram i lu*
dai^nndiconfuetudine ingimrt catbartici^boc efi ritus auoficerdotts <r
altariactnfecratis. T\tbtl$ ctrtemagis3quam ficanem tmmolaretis, dt~
indeque dicerttis non in eo Vos \udaos imitariy quum illinon cancs,fed§-
>es & b$y>csimmolarcnt. Confugiunt a fimilitudine fymboli ad in*
tcntionem ck finem diverfum. Licct aliqua fimilitudo fit in extcr-
no fymbolo,tamcn abfolute maximum cft difcrimcn, ait Bellar-
minus^quiafinis diverfusjnon prcjnunciant Chriftum vcnturum
Ud partim funt in mcmoriam rcrum futurarum, partim ad fignifi-
eandam gloriamfuturam. SicetiamHicrarchici dicunt non efle
damnandos omnes ritusluaaicos, fialiamcnte & inalium finem
▼furpentur. Ceremoniarum legalium vfus triplex. Formalis,ma*
tenalis, & mixtus ceu medius, id eft partim materiaiis, partira for«
roalis. Formalisvfuscft, fi lcgalia obfervcntur fpiritu Iudaico, id
tft vcl ponendo in ijs ipem lalutis, vcl vt prcjfigurantia MefTiam
veaturum. Hunc vfum damnant. Materialis vfus cft , fi res illz
m vfmnamjmuntur fine fpiritu lcgis tanquam durantis aut fin«
intcntionc cultus,vtfi quisad curandam valetudinem tondcatur
V> 1 ibftinc ataliquo eibo.Mixtus ceu mcdius vfus cftf(i fiant cx in-
tentionecultus in generc, &: tanquam rcligiofx cercmonix in gc-
«cralirationereligonis. Etfi vfusiftc fit matcrialis refpeetu legff,
cftfoimalistAmcnra(ioneinremionisacultuS| & hic vius ncrope
mediuf
anedius &mixfu5partim matcrialis partim formalii eft illicitus.
Circumcifionis vfus materialis cfl: licitur, ficut fi quis circumcidc- ^ •
rctur proptcr fanitatcm,quo cxcmplo vtitur Aquinas. Sed cir-*'* * ' ^?
cumcifionis vfui apud ^Ethiopci cft parrim marerialis partim for- dr '4#
malis. ' Caictanus extcnuat hunc vfum , cmia inquit fervartt *„3 ±4r ,*,,;
hunc ritum non fpintu Iegali,fed folum cx quadam intcntione inii- •-
tandiChnftum,&:fic matcrialitervtuntur,additaextrinfcca hone*
fiarc.Scd abaliis refutatur in hunc modum.Quicircumciditurob
Chnfti imiracionem, vcl rcfpicit Chriftum vt fufcipicntcm cir-
cumcifioncm tanquam facramcntum quoddam a Deo inftitutum,
cV fic incidit in fuperftitionem Iudaicam, vel refpiciunt Chriftum
folum vt anvttum tali vulncrc ccu cicatrice,quod non eft vcrifimi-
U c\: cfTet ctiam vana fuperftitio,quia conformiras in fola illi ma~
tcriali Isfionc non cedit in honorem Chnfti, aut dcnique refpici-
tnt conformitatem in paflioneillius doloris.quod ctiam non cft
probab»Ie,quia in infantia noneftfcnfus talis conformitatis, nec
aduttii licct manus aut pedcs perforarc.vt in illo ddlore '&pafiionc
Chrifto confirmcntur,c(Tetquc ctiam vana fuperftitio:CircumCifr- ,
©nem Mofaicam obfcrvandam arbitrantur ^thiopes.oc Europseos / %*'**!. ♦
rcprchcndunt, qui circumcifioncm non admittunt. Nam vt rcfcrt de<^Pccrt'
Fra. AKaaxius in hiftoria ifcthiopica, cxcmplo Chrifti vtuntur P "d-t9m*^
fbfcipientit crcumcifionem tanquam facramentum ficut Ebio-^ )m,)01 ''
riaei&Connthianihseretici, Vrgent cxemplum Cbriflij inquit Epi- jj r ^
phanius, Chnfltu circumciflu efl octaVo dic, crgo &* nos circumiden- * '"
dojumus. Scd audiamus Rainoldum in Colloquio cum Karco.
Quodautem addifcrimen iUttdquo Tapa \nclionem l>effram aiiud c/fi-
«Jlu f.~ £ ,1 */v 4VO ~\\t,.\ *V'/VV#<1W t'in'l11(l«1 /.«„«si*<%M U^V. H,«„ «v . -'.. .7; .1
%
fitcere,
uafrrmit. lPoftrmo%\t habuertt fiVe cffettumaliudfivefmfim alium
abudVos auamupudiUoSyU qmdammodo habet/he eum qui infiituit,
tVe caufim quare wflituit.rtfliciamut : pctcmttamcn ccrmonianihi*
iwimu effe ludaica. \am[fcro equiJe-n) nen ibis inficmqurn lu- I
ditfmi reaforet tcckfta \>eftra, [i agnum oferret in bolocauftum, etfifa-
«/ ctis td quo non Chriftum Vcnturum, Vt Iudtrfid Chnflum Vcr.iJJe
C^ terpafiommflinm cnm ipfumingrefjum efejum aiios quoq; in du-
xifeingloriawfuamfignificetis. Synodus fcxra in Trullo cclebrata
damnatvfum Agni ad reprajfcmandft Chriftu interimaginciwc^.ij^
?«,&:c. AntiquM ^ ergofiguras fs-Vmbras W beritatisfgna ^ Cb*ra-
U<.reseccLfi*tradit6i amplttlentes gratiam & yerituicrn pr^cnamuu
Non foli io (acramcntis, facrificiji, oi facris fed ne in obitrvaiitjis
quulcm Iuda-.zanc.u licet diverfa mcntcdocct Apoftolus, Galar. i.R^inoIJJhd
&trtufiitem gcntu cccgit ludai^&Ye quum eius txmvio <p autfontete
5*2 De rebus Adiaphoris
induBi lucUicHM rUum in ddeciu eiborum approhrenl. jftqui
nequc iUi et fenfu approb&ni quo luddis indiccbatur. Ipfis emm
indiccbatur Vt fimfiimoniam eam defignaret ad eamque ipfos dc-
duccrct , auam Cbriftwi pcr gratum JiJelibus erat attaturus, i\e-
auc \ert Utu\tx Tdrum, boc rel>era prtftitijfc Cbriftum,eamqueJigH-
ram etiam Vntierfum Mofaic* legisiugumjuftuiijjc. qutd qutque gen-
tes cdocuit. Quarc ctiamfi ecclcfia ]>eftra rittu ludaicos finfu aiit retine-
at,quam quotpfos ludttis Deus indixitjicut ajfirmat Innoccntitu, W iU%
€4p, %. mcdeaturUceri : boc tamen 'Petriexcmplum oftendit rem ipfam \udai-
cam ejJcVoffc ludai^arc qui tbfir\>at%s. Auguftinus de do&rina Chri»
- .- ftiana \ib.-$. Quodadeos quos fieu* intenitfub fignis inutilibus nonfo-
*n ' **• lumferVilem oferationemfub talibus fignts,fed ipfi etiam J/gna fruftra-
Vit,remtUtque omnia. Et alibi, Mibiquede ammo meo crede, quodct-
ram 2)eo loquens iurc cbaritatis expofco, nunquam lifum mibifuijje eti»
am nunc Cbriftianos ex Iudneis fitios ficramcnta iUa Vetcra quoUbet afi
feclu celcbrare &• quolris animo debere ab cis Ulo modo colt : Et ne
quis putet illum loqui folum de facramentis propne di£fcis,non au-
tem large,ante dixit, Ipfum )>cro Paulum non adboc idegtffcauod+el
Ttmotbeum circumcidit, )>el Cencbrcis Votum perfobit , Ul Hterofolj-
mis 4 lacobt admonitui cum iis qui ^oVcrant, legitima iUa celebrand*
Jufcepit U putare \>\deretur per eafacramenta etiam Chriftianamfalutent
dari,fid ne iUa,qu<t pritribmM ctngruebat temporibuA, in Vmbris rerum
futurarum fiem fieri iujferat, tanquam Idoiolatriam Genttiium detefta-
vicredcretur. iEmulatores legis ia&itauerant per do&rinam Chri-
iti, \>elut ficrilega nec Deo tnandante confcripta damnari, qu*per Mofem
fatribmfucrunt monftrata. Ideo inquit Auguftinus, Cuius falfie rrj.
minationis inUdiam congmentius deVitare ntnpoffet, quam Vt ipfe ea ce-
lcbraret,qudt damnare tanquamficrilega putabatur, &c. fyopter autbc*
titatem aivinam, GrficramentorumiUorumprtpbeticamfanttitatem, vt
loquitur Auguftinus adtempusnon erant mortifera, fcd tantum
mortua lcgalia, & cum honorc fepelienda. Verumtamenjicut de-
funSiorum corporanecejfariornm officijsdeducendt erant quodammod§
adfepulturam; nccfimulatefidreligiofetn$n autem deferanda continui
ffd inimicorum obtre&ationibus tanquam canum morfibtu projicienda,
proinde nunc quifquis Cbriiiiinorum, quamUs Jit cx ludais fimiliter ea
ultbrare ^olucrit, tanquamfpitos cincres eruenst&c. Sentit igitur Au-
guftinus contra quam de eo fufpicabatur Hieronymus tancum ad
tempus legalia obfervata tk obfcrvari potuiflc, nunc verb ne qui-
dem a ludaeis fidelibus quovis animo, quolibet ar7e£tu, vllo modo.
celebrandaautcolenda. Sicutquoddam difcrimen inmateriavel
fine nonefficitlegitimamdirTerentiam, ficncc in forma ritus vcl
a&ionis. Pafcha celebracum in ^Egypco,Exod. 1 2. fingularibus iii
illam horam ceremonijsinftrudam erat, ncmpe vt comedcrent
lutnbu fuccindis, cum feftiaaiionc9;um baculo in raanu,cum cal-
ccamcnui
&Ceremoniis. 513
c;amerms ad pedes,cc tamcn non erat divcrfutn pafcha3quod cclc-
bratum in tcrra Canaan. Purificatio poftpartum, facrac vcftcs,o-
lcum, luminaria , altaria, Jics fcfti, velamen intcr chorum & altt-
re in quadragcfima, arcula& facramcntum, vn&ioncs, bcnediclio-
nespafchali agni,agnorum cercorum, aqua cxorcitna, funt lu-
daizantis RomanafEcclefiae ccremoniae, etfi nonomino eaedem
Romanis cx IuJaris, fed divcrfiras quasdam fic quandoquc in mate-
ria,quandoquc in modo,quandoquc in finc, vttupra probatum eft.
In Conciliu Nice;no decrctum Pafcha rno &: codem dic ab omni-
buscelcbrandum non autem 14.luna.vt folebant Quarcodccimani
five cffet Dorninica, Hvc no*,fcd Dominica proxwnalunae Deci- r ...
masquarrae poft xquinoftium vernum. Rationcm rcddit Conftan- *"l™iut
tinus in literis ad ecclefias de habicaNica:* Synodo. M primum~'m*Q»K-
■ indigntmplaneVidebatur , Viritum Cr confuetudines imitantes ludjeo- r***"***".
rum(quiqttoniamfiusi;forRmmanws immanifcelere polluerurJ merito 3 «p.«7*
UfieLfios dt :et>caeco animorum errore tenentur irretui) ijlud feflum
ftnctijjimum ageremus.) Et infra, Nibil nobis commune cwn ludjeo*
rum turba omnium odffi maximc uilum enim Vur.i infijta-
tnus quam a Jcfbatore didicimus. Proponitur nanque nr.flrA
Yeligioni curfus quidam Cr legitimM Gr decorus.hunc igitur confintimti~
bm animis morduus tenentes fntres honoratijfimiab Uia deteJUbili ///-
dtorum opinione nos ipfos remo\<eamus. Eil cnim rel-era abfiv.dijfi-
mum^t ibi infilenterfe \attent nos alfque ipforum dijciflite fuhpdio 1-
JiM m nulto modopojjc obferVare. Ec infra, Proinde qutdcfi cur ijios Dc culiu
imitemur quos conflatgraVtcrroris morbo kborare. Bcllarminus fate- Sinfttfm c.4
tur, Trimos Chriftianes propttrrecentem memoriamficerdotij Aaronici
gbftinuijfe non folum * Vocabulo templi,fed etiamficerdotij, nc tideren*
tur adhuc durare ludaic* ceremonlt .\taque Apofloii infuts Epiitolispro
ftcerdotibus epifopos £r Prefiyteros ,pro ttmplis ecckfias dicunt 0*Jtmi*
literloquuntur luflinusy Ignatius /s* Cctteri antiquijfimi Patres. Qui a
nominibus,multo magis a rebus Sc ntibus Iudajorum abftinuiffc
crcdendum eft,Sc utinam fopicos cineres non cruiiTenr, qui primos
illosChnftianos fcquuri funt. Dicit etiam ecclefias Chnftiano-
rum,vt plurimum ad o:i.-ntem converfas fuiffe, quia Iudasi orant
ad occidcntcm , Scd de Iudacrs id non vcrum, nifi wt* u.Nam Iu- Can. t*«
daeiRomacortum rcfpiciebant. C©ncilio Laodiceno decretum .
Quodnon oportet izftttfap ludai^arc kr infabbatho oliiri. Zonaras,
&oinde Sabbatbo otlvi, tanquatn rcpetitotfudtis moretfidelibus haud
permijfum ,quique ludaicu rttibtU adhctrefiunt i\s ajtatbema apud Cbri-
Jium indicit. Ice m . Septuagifnnwi Apojiolorum Sanllorum canan, ne*
jue \etMnia cum ludctls cxercsre, necfiflos dies agerc>ncc\qu<e in ipforum
eekbritatibus Xcnla mittuntur accipetcfidcla finit, nempeazyma, aut
nlequid,ut dicitur in llloCanone. In quem fic Baifamon. i^
jbcerit atitem ecj ludai^are tanquam idem cum ludxis fintiant : omni 10
Vvvi e,.m
5 i 4. fcc icbus Adiaphoris
tnim nondcpofitioniVelfcgngitionifolum fJ>}icientury fid etiam alfi*
luttt Or tmnUx partc perfed.t cxceviv.iUni^tUnii+tiubet c&non Laod.
Svnod. fea dic bos quijemrttitfentirC,(T orthodox§s eficfed Ecclejla-
fticamm ;rtditicnum conlemptorcs w «/U?«f*< ?#>r*t cr mAifcrimitu-
tim liVentes. 2onaras..2v^»B tametfi non fiiitUtquod i!tiy muitis tamcn
•ccafnmm fcandiii prtbet tnfiq; ipfumfujpicionem §n .7»* c*hc'ucms Ty**»
h 1 farttm. nXirtif quifi Iudii:os habeat ut honore acprdio ritus. (Dtnifue diiigcntcr
SumnnisJcj, >fat EccUJta in buiuJm$dicmwom\s Cr elfcrlantt]SyZit Suarcz, omnt
4§m . 3 dtjp, conJJrtium & apparentcm fimiiitudmem cum ludxis l-ei aiijs infidclibus,
• d.i W c§0igitur ex jfuguftinidicla epilloU 1 19- C~ Bpiphanijlw: x. con*
tra ba*?tfcs infine. Non prarftitit quod dcbebat eccleiia,agnofdt ta-
men,vt vides dcbcrc ecclefiam vitare omne confortium &. omnem
rtiam apparentcm fimilituUinernin ipfis cercmonijs & obfcrvan-
tijicum Iud*is. Atque hasc de ritibus ludaicis quos p.on fclum
Romanenfes,fedctiam Anglicani Romizances imicamui &tuen3
tur.
Nonfolum facros ritusludaicoseorumve vel anoarcntcm fimi-
Jitudinem vitare debemus,fcd etiam cavcre, ncalios fufeftituamus,
quam quos Dominus nobis in novo teftamentodetwminavit. Au-
_ ,n guftinus de cumulatis fuo remporc ccremonijs habct horc verba ;
mpp ♦ 2 15. Etiim/tnon intetligatur quomodo contra fidemfuntjtamen auonim onc
f*f*lf< rant reiigionem Gr JerUltbus oneribus ptemunt, auam Cbrijius y>oiuil
pauciffimis & mantfeflis cekbrationum Sa.ramentis tiberam tJfctptoptt*
rtafaiimt W tokrabiiior fit conditio lua\torumyauiet'umJshmpus iibcr*
U iis non agnoVcrunt, tegalibus tamenfitcmh fubyiithantur , non bunu*
nis prtfumptionibus. Deterior crit ftatus Ecckfiar Chnftiana» quam
ludaic*, fi fubjicienda fit humanis pr«efumpuon:bus,cura illa Dei
inftitutis folummodo fubiiciendaerat. Omnia eranc illis pcrfcriji.
ta in facris tabulis qux ad ccrcmonias facras fpc&abant Ianfcmua
$QHc§ri. £- aderir, QuodVni luddorum popuU per Mofem diHgenterfatis ptafitip*
yang.c. 1 10. ta ejfent qtutcnnauc ad ttligionem pcrtinerent,^ \ujiitiim intcr bomines
DeFont;f. Jerbtndam. Non (uftulit iugum fuum, ut aliud imponcrent ho-
^.-7%c.j./f. mines. VeUrts ceremonUifubUus e/fe, non modo auia figto 4 fuerant,
Jed &* tttod mult* dr mokjl* nimuon futrunt ,'s* (Dtus botuii auoaam.
modograiil.inbe cum nd\>$ popub9eum£fibt finguUri bcneficio deVtncirf%
cumtum bisccremorvis iiber ■al-crit . At ft his fubUtis ceremoni\s tam mul»
t* atid? noV* introduttte fuerintjtum nutlumtnt hacinre Chrifli hnt*
jficiumy dicitWhitakenib. Galat. j. 1. Apoftolus air, Statetn libtrta*
te fua nos Cbrislns UheraVtt, ts1 nolite iterum frUtutis iugo mplicari.
Pacientius ferendum cfict divinum quam humanum jugum. Chri-
ilus Math .159 alludcns ad yerba, Ifaiae 19. 1 5 14 damnat omncm
cultum ab hommibus invcntum. Apoftolus Colod.i damnat om-
ncs $i&*3f*rsei'«fi id eft cuhus voluntarios 5c fiditios, quos homi«
ncj ilbi lpliscomnainifcuiuur, vel ab aliis accjpiuntj etu vidcancur
kabcic
& Ceremonijs. $15
crerationc fapiemis&iummiifionisanimi.Argjmentaturloco
illo AponVjIuvit obfervat Th.Bezaacornparatis. Abrogatiscnim
itlil ipfi-s ricibus quibus olim Deus ipfe muadum erudiic , quarcft
impudentiahumanas fupcrftitiones inculcare. Sic vcr. i3 2^em»
prieripi.it \ohis \nm partum palmariurn ^Xut m TKjn.*M»£«r««V/n w - ,. .
)'/ir*» « id eft i>>.« tw xuftymt v&\ tj fAo^n^s } !?.•»/ abiolute poni- . ♦' f"
tur canquam non.cn g^AsvnyC' Non iulunfcultum angclorum,fed hnrejig^r
ctiam ntusillos non comcdendi, guftandi, attingendi t6iko6onr*
JC««y rocat. Vcitur etiam Apoftolus vcrbo hyutt-n^&t verf 20,
ciii dc rinbus aear & traditionibus in dclc&u & pollutionibus ci-
borum. Sic Ac"t. itfdecrcta Apoftolorum de abftinentiaa fan-
guine& fuffocatovocantur dogmata. Damnatur i9i\odp>^(TK6iH
omnis in gencrc in fecundo praeccpto dccalogi. Kam ibi damna-
tur omnis fupcrftitio : fuperftionis autcm fpecies funt Idololatria,
quxdefcrtcultum cuinon deber, & t >odpK<rx£ict> > qus De^
fed alircr cjluam dcbct. Imagmis oomine (yncCdochicd omnena
ahum cultuma nobis excoguarum inhibet , (icut in aliis praeeep-
tis ivnecdochue comprchenduntur aha plura qu&nr qua? cxpri-
niuntur. Et quid aliuH legcs de facrurais,facrtmentis,& ficris riti-
bus quAm determinacioncs cultus exrerni , quem pratcipit Dcus
hoc praBCcptO , & conrra prohibcmur ne^ativo prscepto cx no-
(tro ccrcbro dctcrminare, quibus facramenris aut facrisj ritibus
Utcndum ik mcxtcrno cultu pnvato ceu publico ; ac fi ciixilTet
Deus,nonfaaes tibi fculptik cVc. ldeftncn determinabis tu pro
taoarbitrio quomodo (aqa colcndus , i'cd quo modo ego deccr-
mmavero,co modocoles.LexceremoniahsIudaicneratdetermina»
rio morahslcgisquoadcultumcxreroum. Etquascontra ficbant,'
ut cultus in execlfis , ignis alicnus, &. fimilia crant hujus pr^cepti
Tiolationcs. Qut fculpit fibi nruvn quem habeai ut facrum in cul-
tu divinoviolac pracceptum, etfinonad literam fculpat fibi fta-
tuam,cui fc incurver. Drcunt Hicrarchici fc non urgere ntus fa>
cros dc ceremcnias ut ncceiTarias ad cuitum Dci. Si intclligant ne*
Ccflarios ad ciTc cultus , ac fi aufqueiis non polTotconfiftere cultus
divinus ncc eo modo urgere fe dicuntpontificii. Fakmur enim om-
baCttbdlici, inquitBcllarmlnus, czrcmenpu EccUJiaftscM non tffiDeeffc&H
fracipuurn cultmuntc abiisp mtiam & tfficacUm Jacrdmen* facram.t.^
torum tUm iujiificandi ut .ramtnta t pnittJt infe-
rtora tjft Jkcrawtntis. Sj neccfla ios inteUigajit perp«tuos cx immu-
tabiles,nec id afferuntPontificii.Suirez nc .j..»rcs paftcres
mutarepoffeunivcrfalesritu*, 2: qw|»erpeTuo fuetunt in Ecclc- Xn 3 fAii,"
fu , rnutari tamcn poflc non negat. StmmuA autcm pohtifex dcpk- tom.i • 1"**
mtudine pttejhtis f. 4 fofltt bumftnodi rUusmutare : quiadus potef «5 '»'/. ij,:
Ui jiM tsi vifuior yjld eadm cu m tUa ex qna bni.ijmodi TUus origmem j< 0. 3,
Vvv : ' djxerunt
5 \6 Rc rcbus Adiaphorls
duxerunt. Nnnaudm tdmen id facit aut faciet ftne nid£H<t nttejffitdte WJ
tttilitatc , prtftrtimin his obftr\>antiis gua antiquiflim* funt in Ecclcfid-
jitquc cadcmpr»porti$nc indicandum efl de pnVatis cenmoniis particu-
hrium Efifcopatnum. 2s(amiiUetiam poffuntab Epifcopis mutari , fi
expedire cenfuerint, quando propriafummtpontificis auHoritate non funt
lonfirmat* propter eandem rationem. PofTe privatos Epifcopos in
fuis Dicecefibus nonnullos ritus & ceremonias inftituere, quae non
funt contra univerfalem Ecdefiae legem aut traditioncm, eofdem-
que mutarc, univerfales autem ab Ecclefia univetfali ceu fummo
Pontifice mutari pofle aflcrit. In facramcnto reqviiritur, ut fit cc-
rcmcnia religionis ftata&: folennis; nam facramenta tam diu du-
rarc debent, quandiu durat ipfa religio. Scd in omnibus aliis ce-
remoniis id non requiritur. Cum cclcbraretur pafcha in «gypto,
obfertarunt ceremonias quafdam , qu« non obfervabantur in
tcrra Canaan,fed illa una hora cum mox egrefluri crant cx a?gy pto,
&tamenerant rirusfacri, Sc fi obfervaffent Deo non impcrantc,
fed ultro , fuiflct cultus voluutarius. Ncc igitur neceflitac
nec perpetuitas , rcquiruntur ad conftituendum ritum facrum.
Affingunt Pontificii ritibus fuisopinionem raeriti,neccflatis obc-
dientia?, quibufdam efficaci*,omnibus fan&itatis ,* & cultus. Sed
non funt ifta omnia ncceflaria ad conftitutionem ritus facri ; Sat
eft fi quis fponte & abfque ulla ncccflitate , aut opinionc efficaci»
aut meriti afTumit a&um aliquem in ufum facrum , detquc ei
ftatum in cultu divino. Cum dico ftatum, non inrclligo ftabilita-;
tcm. Nam dc ftato ftatu ante dixi non eflc neceflarium ad con-
ftitutionem ccremoniae , fcd accomodationem & ufum a&us ali-
cuiusincultudivinofiveprivatofivepublicoad finem facrum &
religiofum. Neceflitatem non requiriaddefinitionem ceremoni«
in generc patetcx ipfo iQ&idgtjffictieis nominc. Significat enim
voluntarium cultu quem quis iponte fibi fculpit & comminifcitur.
Poteft quidem voluntarius cultus fenfim vergcre m ncccffarium ,
iK^Sffietff-pcog in ctwyxW quandoquis affingit neceffitatcm, & in
tWttXpiuiu ayoooTTuy ut cum Superioresaliiseofdemritus obfer.
vandos imperant.4Hafida:i initio pranereaqua: legctenebantur fa«
cerc, ctiafpontcqua-da impcndiafaciebant intcmplu & facrificia.
HorumpropagoPharifari nonmodo voluntarios fumprus fcdeti-
am voluntanos culrus in pracepta & canones redigerunr, non
iolum ut darent dccimas anethi &c. fed etiam ut lavarcnr fa?piu$
&C. Hmc mpctoooifg TreifffZvWeuv & iVTuXpoLtct, a\&eu7ruu
Sediftaeacceffiones, etfi augcant malitiam pravi culrus,aci cultum
tamen fufficit, qubd adfit voluntatis eledio & afTcdus colendi
Dcumhocvcl illo ritu. Superftitionis nomen huic voluntano
cultui optimc convenir. Ifidorusaliasetyrnologiasrejiciensiftam
ampkditur >
ic Ceremoniis. 517
amplcftituf, Super(tltioncm di&ama frperttstki W/ fptrinftiiuo
eo auodfitfuptrfiua aut fuptr ffatuta obfirUtio. Quando igitur quu *"*■ * ">
intendensculturaDci, rcbus aut ritibus m cum finem utitur non mo*f <aP'h
comprchcnlls in ejus ftatutis, fuperinftituit.Futilis cftilla diftinc~tio
in haccootrovcrfia, Supcrftitionem eiTe non quicquid prarceptum
noncft, fcd quicquidcontra prasceptum cft. Nam fupcrinftituerc
non eft folum contra iuftituere , fed etiam praeter inftituere Idern
cft hic cultus fine lcgc & cultus contra lcgem -Non cft aliud Evan-
gelium prarterilludquod Evangelizavit Paulus. Sic nec aliuscul-
tus prxtcr illum qucm praefcnpiit Djus. Iu colcndo vero Deo
cultus fupcrftitiofus eft pcrniciofus vel fuperfluus.Permciofus cum
utimur figno mendaci & falfo ut fi in cultu Dei utercmur circum-
cifione aliifqueritibusludaicis, quia jam falfam fignificationcm
habentex vi primaevas fu£ inftitucionis. Sicqui inter Pontificios
cmentitias rcliquias venditant. Nam Deus non colendus menda*
ciis. Iis cnim non honoratur fed irridetur. Superflua fuperftitio
cft quae orTcrt Dco pro cultu id quod lcge impofitum non cft. Per-
niciofus cultuscft mcndax , cx falfus dicitur cultus ob duplicera
falfitatem cum in diccndo ccu fi :»nifi:ando tum in eiTendo , quia
omnis cultus fuperftitiofus in ciTendo falfus cft. Supcrfluus cft in
ciTcndo falfus, fcd non in fignificando. Qula ctfi fignificctur rcs
vcra , taraen eft cultus inams ob alium defectum. Superftitioncm
quaedicitur cfle fupcrflui cultus fubdividunt mturpemcv lcvem
ccu vanumculium. Turpem quando quis intcndit colere Deum
iis a&ibus , qui alias pravi & turpes funt , etfi non funt menda-
cia, ut immolatio hominis in facrificio turpitudinem & malitiam
involuit in ipfamcta&ionc colcndi. Superfluuscultus rem etia in
fc indifferentem adhibet ftd cultum divinum, Dcoquc cxhibet ac[fi
Deo graiiaforct , quam a manibus culcoris nunquam requiGvit.
Supcrftitionon tantumaddit adlibus veri cuhus fed etiann dcrra-
hit , ut cum Pontificii miniftrant facram ccenam fub una non fub
utraque fpecie. Tam cnim fupcrftitiofum cft mimftrare in. fulo
pane quam addere ultra pancm Sc vinum aliam maccriam. Nec
obftat, quodtalis cultusfitper rnoJum privationis , quiaillamet
privatio exigitur ut parsritus. imo ad fuperfluum cultum hoc
genus etiam refcrunt , ecjamfiritus ille fit quafi pnvativus , quia
ille etiam fuperfluus cft ec reddit tctum cuitum vanum & muti-
lcm,addc& turpcm. Nam mutilatio facramenci eft contra parti-
cularc prajceptum Hecfacitc. Dicoigitur diftin&ionem iftam pra^
ter&contrafcripturam nulliuscflc momenti. Nam (i fic -pranec
cftctiamcontra. Quod eft contra gencralc prasccptum eftcontra
parricularia. At dc totalegc Ceremoniali exftat generale prsecep-
tum utfupradictum, 2){e addas nea-uc diminHis. Addere ergo \ci
dctrahere cft contra lfluu gcncraie praecepcum,crgo contra ornpa
oam-
5i g Btf rebus Adiaphoris
particularia pracepta. Sed redcamus. Ad culcum tr*t <«f emotJt^
am iguur non cxigitur necciTIcas aur perpetuiias, icd libcra volua-
tatisele&io & voluntas colendi illo ritu facro ccu ceremoma,uc
2« Ifntyrd- oftendit ipfa vox \$i\o6ri<nc6tctc , aut *$ihoiripi<roxbpt\<ntii€t£
to fdf. 47?. qllo>ctbo fuperfluum Pharifieorum cultum jugulat Epiphamus.
xid.Cdufd», Q^odad eflicaciam fpiritualem eam non tribunt omnibus fuisce-
cxer*f.€S- rcmoniis&c rebus facris ipfi pomificii. Quod ad fan&itatem ne-
gant Hicrarchici fe fuis ritibus affingerc ullam fan&itatem irhar-
rentem, aut infufam. Negaatetiam pofitificit fan&uatcm intrin-
fecam rebus inanimatis , fed extrinfecam & rclativam tantum tri-
buunt , & bonoripce traBantur, ait Suarex, propter fanStttatm tjium
f>i * p^rt. babenttx cc quod cultu diYtno dedicata ftnt : non funt capaces res >nA~
fm.}.Difa rtimatte, inquit, proprUexceHnttiaautintrinftcafinttitatis^fidtantuni
8i/*tf» 8» per quandam denomiuationem ccu rtUtionem cxtrinficam funt capaces
^OHOW.Refpe&ivam proprcrca non abfoiutam vcncration. m rebus
. facris fuis tribuunt. V afques %es inanima ftcundumft JanHa non
^u d*c *ttftd ** ordinead aliamcui ptimo finUitas conlenit , finlla »un-
lib.idyp.f. cupatuYt Bcllarminus aitlmagines eflfe fanftas prcpter duo,pnmo
W* popterfignificationem & reprarfentationcm rci far.£tae , fecundo
propter Ecclcfia; inftitutionem ?^am quemadmodum calices & Vefies
Be \tn*&- Cr tfji bomineseo ipfo fiunt fixcri quod dicantur cultui O- fiparantur £
mb. c*f.i?t fropvano \>fu cjrc. Hanc fan&itatem exTrinfecam tribuuntrcbus &
ritibus fuis Hierarchici. Imo infeparabilis cft ifta proprietas ab
omniceremoniareligionis cturitu facro , nempc opiniovel ex-
iftimatio fanftitatis. Nam cultoris exiftimationc femper facer eft
quamdiu eo modoutitur. Fundatur autem fanSitas infignifica-
tione, reprcfenrationr, fandifieationc , aliave fpintuali efficacia *
vcl imrncdiaie ofTertur Dco in cultum adorationis, ut thus adolen-
do. Si utitur ablquc ulla relatione facra non colit ied ludit. Di-
cunt prasterea Ccrernoniarum Patroni diuiri cultus partcs aJias
etTceiientialcs , alias accidentarias ; cfTentialibus non addendum,
$u4tez, in accidentaiiis addi poffc.Haec ipfiflima eft pontificiorum diftin&io.
3 farum. "Ncmine ccremonia? pnmum in genere defimunt, fignificari pofle
tcm.$t difp- omr.e cultum Dciexten u,qui ccrtoacdefinitoriru fitobmaiorc
jj /c#. 1. rcvcrentiam Dei, & fic <ub caercmonia: voce coprchendunt facra-
menta, facrificium MirTs, facra, id eft, deputata ad iacrificiuin
peragendumjautfacramenra miniftranda, utfunt vafa facra,ve(lest
tcmpla, 8c fimilia &: obfervantias , ld • eft a&ioues quibus
cultores Dci uturtur, ut cis (& ad cultum dci difponant , uc
t*fas:fi{ nicrucisj&c. Quas inla^ramtntis&facrificio MiiTaeaciio-
ncs vel circumftantia^ n ligiofas obl rvant prarter eas quae iunt de
eiT.-ntii ceu fubftancia faci-.ficii autfacramcnti ut vcrbi gratia in
baptafmo urtcl o, exorciitmis & aha huiufmo !i, vocant (acrft*
mentahaceu ceremonms fawiamcnulcs. Diftinguntvarnsnioujs,
vcl
ic Cercmonijs; $* -
¥el juxca feptem circumftantiasa&uum fnofalium , ut funttir-
cumftantia loci , temporis, pcrfonae , modi, & fimilium, vcl pro-
ut in divcrfis Categonis collocari poffunt,ut un&io fiat olco oliva-
rum,& vinum mifccatur aqua naturali in Categoriafubftanciar, ut
mifccatur aqua modica,vel baptifmus fiat tnna immerfionc ln ca-
tegoria Quanritatis, qubd panis fit azymus,veftis huius vcl illius
colori* in Categoria qualitatis. Quafdam rcvocant ad rclatio-
ncrn, quia folum propter deputationem quandam aut cxrrinfccam
benedi&ioncm ccnfcntur facra», ut oleum bcnedi&um & alia hu-
jufmodi. Irem quxdam conflftunt in temporisvel lccidetermi-
natione, ut templa & dies feftivi. Aliae ad veftiturn facrum pcrri-
ncnt: aliac revocantur ad fitum , utgenuflexio. Aliae in aciionc
& paflione confiftunt, ut geftus figna, & fimilia : quinimo omnia
alia, quasnumerata funt in tantum ad cercmonias ceu facramen- •
talia pertincnt, in quantum in ufu alicuius a&ionis facrae obfcrvan-
da funt. Omnibus his ccrcrnoniis commur.c cft, cum facramcntis
5c facrificio, qubd ad divinum cuhum ordinantur, & qucd finc
a&us externi virtutis moralis quasrcligio dicitur, qaia religio ver-
faturcirca cosut materiam fuam 6V: objc&um quod , Deus autcm
cftobje&um Oii ScddifTcrrc dicur.r, quia facnficium,inquiunt,
contintt ipfum fupremum Dci cuhum , quo Dci cxccllentiam per
alicujus rci oblata? immutationrm prcfncmur •, facramcnta ver*
ordinantur ad far.&ificaiionem fiiieijum, quam fignificant &ccm-
fcrunr.ut aiunt,rra:fcrtiai in legc ncva. Sacramentalia autera cr-
«Jinanturad cuhum D:i mediofacrificio vclfacrainentoaliquc;&
quxdam propinquius quxdam rcmotiiisrefpiciunc facramcnta, uc
alcare propinquius quam tcmplum , 6c calixquam altare. Eft-
?[uc h*c illis propria ratio cercmoniar facrameucalis , quod
it quafi ctrcumftantia facramenti , & a fubftantia cius dutin^
da, fitque veluti accidcns cjus. Yfum facramcntalium ccremo-
niarum adcuhum Deifecundarib fahcm pertinere dicunt,^ idea
fertinerc dicuntur ad tuitum ficundarium, inquit Suarez, nonfilum*
quut continent cultum extcrnum,fid eturn auia in ipfomet externo cultti
funtVeluti accidcntU alhrum attwjum nobitiorum , faticetftcrifjcii O*
ficramcntorum. Bcllarminus ctiam negat eos fcntirc pra&cipuum
Dci cultum in hiscercnaoniis confifterc. Fatemur tnim emnes Ot-
tholici eeremonm Ecctcfafikas non effe pr<ecipuum cuttum nec abHs --,
fendcre ejfcntiam & efficaciamficramentorum^c. Aquinas ait, quas * ?' lu,f6\
pcrtinenc ad folcnniratem facramenti non eflc de ncccffitate4rUQ ^
facramenti,fed ad ber.e cfte. Vidcs eodem modo diftinguerc For-
ma!iftas,quoPontificii. Ad hax.quatuor capita rcvocat Aquinai
Ctremonias ernncs legis veteris , facnficia, facraincnta,facra , &
oblcrv.mtias. Sacrificu cc facramcntavctciis lcgis vocant Ponti-
ficiicultuspartcsfuncainentaies & fubftantiales,facra & obiervar-
tias fccundarias & accidentarias. At indc argumcmati fumts
X x x fupia8
>2# Be rebus Adhphoris
fupra, cumceremonia» illa? quafi magisaccidentarisfunt a Deo in-'
ftiturse & definirae, iifque non liccbat adderc aut dcrrahere.Src ncC
in nova lege licet hominibus inftituere aut definire has ccrcmonias
«mas fecundarias &accidcntarias vocant. Nam quod ait Suart^,
l^ 2nVeterikgey auiaeratiex flrVitutis , magis Confiflens in exterioribus
§neribus , auam in interiori gratU fpiritu , plurim* ceremonue fuerunt
di\>ina infiitutionetradtU ac pr<eccpt<e : M Vero lex neVa efl lex grati*
fr fliritur : & idet folum in ea tradidit Chriflus, qu<e adgratiam $b-
imendam funt necefjaria media , Vel utilU inflrumenta : rdiaud Ver§
Ecclefa difpenenda commifit : fupra confutavimus in comparatione
Mofis & Chrifti : & pranerea dicimus , cjuia Chriftus tradidit ea8
qu# funt ad gratiam obtinendam ncceitaria media & utilia inftm-
j»cnta, nihil reliquum eiTe,nifi ut in iis mcdiis utcndis fervetur or-
do&decorum , &utmedia' neceiTaria ac inftrumenta illa utilia
©rdinentur ad eum finem ad quem aDeo inftituta funt, ncmpc
xdificationem.Deinde nonquxritur,an ceremoniae,dequibus con-
trovertitur,fint partes efTentiales facramenti vel facrificii , vcl ali-
cuius altcrius primarii cultus , fed aw fint partes cultus, id eft an
fintcercmonia* ceu ritus facri quibus colitur deus. Nam fnntcc-
lemonia; etiam a Deo imperarae in ipfo facramento, quxtamen
«iTcntiales partes non funt facramenti, verbi gratia , fra&io panif
in Euchariftia cft ceremoniaaChrifto imperata, & proinde pars
cultusdmni, non tameneft efTentiahs rarione facramenti. Nam
parres etTentiales funt materia, ritus & elemenra , forma vcrbum»
Sublatauna iftarum tollitureiTentia,& non eft facramentum.Fra-
(ftio panis eft pars integransuniuspartis efTentialis, nempe mare-
riae. At fublata qualibet parte inteerantc non ftatim tollitur eiTen*
iia. Amputatamanuaut brachio homo manet homo , conftans
panibuseflentiahbuscorpore&anima, fed mancus, quia manu*
& brachium funt tantum partes integrantes materias , id cft corpo-
sis. Stc coena abfque fra&ione poft benedi&ionem eft coena,fed
snanca ritu , & rei funt coram Deo qui mancam celcbrant cce-
naru non minus, quam lcge civili qui alicujus brachium aur rna<
•num amputavcrit. Sunt quidem partes quaedam integrantcs ma-
teriam, quibusfublatis deftruitur totum compofitum ex matcria
& forma,ut amputato capite deftruitur homo, propter depc nden-
siana cffcntiaz a parte llla intcgrantc. Sic fublatis benedi£tionet
diftributione, manduca/ione, & hauftu, ritibus integrantibus ma-
teriam, tolhtur facramentum. Dicent forte facra & obfervantias
jn veteri lege fuiiTe partes cultus divini , quia a Deo imperati, fra-
iftionem fimiliter & fimiks ritus in nova lcge. Manec tamen difTe.
icntiainter partes fubftantiales 6c accidentarias non obftante Dei
inftitutione, ut illidiftingunt. Sic fi quis jam offereiu a facrificu
piaeciperetj & templa m cum finem engi , aliofque ricus praefcri-
bcr«
&Ceremoniis. 5t*
¥f ret bC obfervationes facras in ordinc ad facrificium , alias cultu»
illius partes conftitucret fubftantiales & fundamcntalcs , aliag
quafiaccidcntarias. Haeceftunica difTcrentiaquod authoritas di-
vinain utroquegcnrrc diftinguit legitimum cultum, ciufquc par-
tcs res 6c ritus omnes , ab illcgitimo. Alioquin quod ad materi-
am,formam,6\: flncra homo Simia fimilia fingit omnia, lifquoparr-
tibus & ricibus (ecundariis & prirnanis colit Dcum, ficut vcri cuU
torcs Ifrachta: Dcum ritibus & priraariis£cfccund.anis.coluerunr,
tantum nor. lcgirimocultu colunt. Authoriras Dei iola potcftfa-
cerc lcguimam 6c neceflfariam parcem cultus,fine fit fubftantialis
five arciden:alisparsalicujuscultuspar:iculans,facrificii,«un facra-
menti. Dcniquenonquaevicuran ccrcraonia* fint elTcnciaics parrcs
alicuiui altcrius cultus , fcd an per fc fpcetacas non habeant ctiam
cfTentiam cultus. Kam fi non habcnt,quomodo dicuntur ulla ra-
tionc culcus, auc iis coli Dcus. Si ntu aliquo (aczo coiitur
Deus, habec culcus e(Tenciam , licct non fic crTcntialis parstotius
particularis, facrificii ncmpc aut facramcnti : Sic colcbatur Deus
in vcteri legc facris &: obfervantiis. Sic dc ritibus obfcrvantiis nn-
f>cratis ab homiuc velultro fnfcepcis colirur opinionc colcntium,
icet fruftra coluntme mandatis hominum,ait Dominus , 6c vo-
luntanuscultus eftcultus, licct fit fuperfluus,vcl ob turpitudinem
vcl ob levitatem, vcl cciam, ubi non apparet lcvicas auc vanitas ju-
dicio carnis , fcd rarionem habet fapicntia?, ut ait Apoftoius.
Cum igitur codcm moJo c\: in eundcm finem mftituic ricum u-
crum, h»moquo Dcus, ncmpc ut fignirket vel myfterium ali-
quod aut officium noftrum , aut ad fanclnfTcandum , aut operan-
dum,cv alioqui pcr fc laudabilis non fir, vcl ad ordinem ve.l deco-
rum,nonne apponit limenfuum iimmimco, & poilemfuum adpoflsnt
tneum, ait Dominus Exechiel^jS. Etfi fic rcs vel adus ordinis
aut dccori,fi ulcrahunc ufum (uperaddac fignificandi,fandificandi,
cperandi virtutcm,adhuc apponit limen (uum limini Dei,8tele-
vat rem vcl actum illum fupra naturam fuam ad ceremonia? facra? Iunius toni?
naturam. Cultus fni folus legifixtor efl <Dett4 , qu* bomimha per- u 1. 1 ci&,
tnifit, canonfunt cuitus, fldadcultum. Origines , 2^emo qui ocuiis «#r. n.
4W/W cernit, alhmodobeum colit , rrukn ficut ipfi docuit. Onr. 6onc;
Dixi in chefi ad operationcm five dgnificatioiie', quia ceremoniis Ccf. libfr
quibufda tribuunc Pontificii vim 6c cftkacia ad erTc&us fpiricualcs
ut aqua; luftrali & crucis figno &c. ad delendum pcccaca venialia ,
ad fueandos dasmones, cx curandos morbos. Quam vim tnbunnc
aqux DcnedicTas notum cft, ck undc cam vim habcat s nempc cx
prccibus&impctracionc Ecclcfiaj, abutentcsloco Apoftoli, a Ti-
moth. 4dicunr, Omnis creatura S>ci bona efl &? mbil ab\iaendum
quod (nmgratiarumacUone perrtpitur. Smttifl.itur emm perVerbum
&ti Cr ontiomm. Scdlocusillc nihil juvat.Sancbricatur crcacura
X xx % pcs
$23. Devebus Adiaphoris
aerverbum Dci, cum ex verboagnofeimus Deum creaturas fuas
inftituiffe ad ufum noftrurn: pcrprcces & gratiarum a&ionem ,.
curn gratiAs prodonis illis agimus, & rogamus , utcrcaturarum
ufum efrkiat nobis utilem & Talutarean. In modo & fine pcccant
Pontificij-, In modo, cum ilgno crucis benediccndi & fan&ificandi
vim tribuunt,ac fi per illud fignum rcbus creatis aut benedi&is
virtuscoeleftisinfunderetur. In finc, cum ad vfus divinitus noa
inftitutos fan&ificant. San&ificamus panem ad vfum communem
in vi&u communi, & myfticum in facramento, quia ad vcrunqwc
Deusinftituit. Candclarum lumea inftituic Deus ad cxpellendas
tcnebras, illi fanctificanc ad effeetus fupcrnaturales , ad fngandos.
Da?mones» Decfthic verbum fidei, quia d«eft inftitutum Dei.
Sed in his ritibus non immoramur, quia hos erTe&us fupcrnatura-
les,delendi peccara, fugandi Daemones, & curandi morbos, non
agnofcunt advcrfarij formaliftae. Vim tamen facramentalem tri*
buunt impofitioni manuum confirmatoriae & confecratoria; vc f u-
praprobacum,quod nonfacerent ipfi Pontificij,mfi fentirent effc
ritumalciorisordinis, quamfunt huius generis ceremonia?, &
vcrum facramcntum. Nam licct his ritibus & rebus bene-
di&is tribuant vim ad cfTe&us fupcrnaturales , non tamen
facramentalem , quam Deum folum poffe dicunt. Dccffi:acia
& virttue quam cribuunt formaliftae figno crucis, diccmus (u#
loco,
Ceremonias fignificantes nullas inftituitChriftus,nifi facramen-
tales^ quibus addcre alias , five in cclebratione facramenti fivc ex-
tra in uUa alia Uturgiae parte, ut in praedicatione verbi, pfalmorum
cantu, precibus publicis &c.non licet. Nam,uc fupra di&um, legi
ceremoniali novi teftameti non addendu magis,quam legi ccremo-
niali in vcccri tcftamento Imb cum Chriftus iple facramenta noa
inftituifTet, nifieciam uteflcnr fignaexhibitiva & figilla, indicac
nullascffcceremoniasfymbolicasex inftituto humanoaddendas.
Qua?cunque pcr figna vifibilia doceri voluit vcrbo & fignis ac riti-
. ^ bustacramcntalibuscircumfcripfit&deccrminavit. Aquinas,e//f
% P4r:t&<* idem peteft per dibtrfi figm fignificari, determinare tamen, auofigno fii
jg, 5 a:\ i . Mendum perttnet adfignificdntem . <Dc tU auttm esl, aui ntbis fignificai
fpirituaiii perres finfbtksin facramtntis (s* per Verbd fimilitudinarU
in fcripturis. Chrifti folius eft fignarc fua bona. Si licerct homi-
nibus addere ritusfymbolicos, liceret etiam rcs fymbolicas, ut
lac & mcl aquse in baptifmo, pani & vino in Euchariftia , fi
iis non ttibuatur praecipuum officium facramenti , fed tantum
fignificandi; Sic olim in baptifmo delibatio lacTis & meilis ceu
vini erac in ufu (uc ceftatur Tertullianus lib. i contra Marcionem
frtlUr. de & Hieronymus in dialogo contra luciferianos ) in fignum nova?
iaftifc c*yj% jafcnuae.in Chnfto. AUudebant ut infantcs3ad locum Pctri auafi
& Ccremonijs. 52$
Htodo gtniti infanles lac concu[nfcitc. Ettamen iatn non cft in ufu
apud ipfos pontificios. Pudct,cos imitari nnorcm patrum,ctfi fig-
nificatio fic pctira e fcripturis. Concilio Antifidiorcufi dccre-
fum , nc quis offrrrct mulfum in altari , at cur ab omni ufu fa-
cro ctiam fignificandi fepararunt, & folum panem, & vinum aqua
miftum , quod apoftolicum vcnditant , admittunt. Sic argu-
mcntamur Bracarenics. Mt enim E^an^elifta , ^J.ccepit lefus pa~ Qrdea
nem & caliccm <*c. ccjfet ergolac inficrificioofferriy quia etidens ex- r* *
empium Eungelic* Veritatis illud effmi nenftnit. Argumcntantur ' !
negativcabinftitutis contra addcnda omnia. Et licct dc obla-
tionc loquantur,tauien ctiatn dc (ignificatione valcbit argumen-
tum. Nam ad utrumquc, illorum judicio inftituit clcmcnta
Chriftus, & cur a baptifmoamovetunt, ubi fignificandi ran-
tum officium habcbant. Si iicerct rcs rebus adderc- in figni-
ficationis ufum , polTcmus haberc menfam benc inftruciam
rcbus varia fignificantibus ,pane , vino, agno, Iaftucis , &c.
& panctcs imaginibus columbarum , ovium , avium , fer-
pcntum, &c. 2c allcgoriae omnes atque fimilitudines , qua»
nabcntur it\ fcripturis poffcnt pingt in parictibus : & non
raodo in pingcndo fcd etiam agendo rcprxfentari, ut ad fa-
lis alfegoriamcxprimendam adhibeatur guftus falis , lampadcs,
inccnfum, vcftis alba Neophytorum &c. nam hacc omnia ha-
bcnt fuas fimilitudines in fcripturis. Balfamon in can. 82 Sj-
nodi 6 in Trullo. Si autent b*c ita fe babent , eos malc facere
4rbitrert qui in Ecelefta columbu emittunt pre Jpiritus fintiian-
tentu : Cr aui pre iUa ftcUa, ju* no\>o modo apparuerat & crzt a
vdmira bilis , cerees accendunt : es* jui arcanam z$* falutarcm 2)d-
tnini (2* ®ci & ftr^aloris noftri \efn Cbrifli gsnerationem. tboro
firato txprimunt , er qu* funl fupra rationem es* mmlis cogiiatio-
nem , j&fitmpitt im-mfovptifi Jitty&Qttlts bumanis ftudiis deftribunt.
Quod fi rcs fymboiicas rebus addere non licet , certe nec rii
tus. Nam qus ratio imparitatis? Cum fecundo prasccpto pro-
^ibcmur facercnobis fculptilia , prohibcmur , ut dixi fupra ,
exfculpere ex ccrcbro noftro ritum aliquem factum in cultu
Jivino ; at ritus Ggrtrficans fic fymbohcus proptcr analogiam
quim habct cum rc fignificata proxime accedit ad imigimY
Gcfculptilis rcprarfcnrarroncm. Si Cbriftus non inftituilTet fa-
cramcnta num Ecclefia poterat ctiam fymbola inftitu#rc ad
iignificationis ufum ? Non omnino. Tmo non dubirat judicio
& doftrina vir praeftantiHimuj Parkcrus a^fcrcrc facramcnta Dtcru^pan
imaginum nominc dimnata in fccundo dccalogi prarccp- 1 p<t?^it,
to, nifi impcraflet Chriftus, & impcravit , uc dtxi , non
tam ob fignificattonera quam exhibitioncm rcrum figmficata-*
rum,
Xxx 3 Pr«t€«
3 24 Dc rebus AdlaphorJs
Pratterea difTimilitudo intcr Iudaicam & Chriftianara Ecdefiam
hunc modum doccndi,memoriam excitandi, & affi &us afficiendi
oftendit alium magis fpiritualem commendatum fuifle Ecclefia?
Chriftianas auam Iudaicae. IudaJorum ftatus crar puerilis,ideo hac
paedagogia cc puerihbus hifce rudimentis opus habebant. Swit
pcratque rudes in Ecclella Chnftana ac olim inter Iudaeos. Efto.
At clarior lux Evangclij afTulgct rudioribus in Ecclefia Chiiftiana,
quarn in veteri reftamento. Ibi velatum hlc rcvclatum. Sempcr
, . . . adoratus Dcus in fpiritu & veritatc,y?^ in hoc differunt ne)>i cultorts
Ca.vm. m- ^ ^ieYfttiS^ qU0(( fab Moft Jpiritualis 2)ci adoratto multis ceremonUs
pu. .4.C.10. a({nmfrrata Q, quoaammodo implicita erat, quibus abolitis nunc Jimplir
'* K- uj adoratur. Auguftinus , Cbrifiiana tibtrtas eos quos inVtnit fub fig-
&t d$tliin% nis utilibusjnttrvretatis ftgnis quibus fubditi erant,ad eas res quaium
Cfcntf. /.*. UU fitnt figna eleMit . Bellarminusaic aquam,oleum,aliafque res
tap.-Z* " bcnedic~lione confecrari ad fignificandos ipirituales cfTlcTus. Nan\
cincris afpetfio pcenitentiam •, palmae, vi&oriam ; cerei pafchahs »
f>e cult, gloriam refurre&ionis fignificat. X^ec obfiat , inquit, ratto 2>rcn*
(Anft.t.j. tii de adumbrationc. 2^am ifi<t adumbrationes non funt proprik
ndumbrationes futurorum , Jfed repnefentationes extern<e rerum
prafintium inUJibilium &Jpmtualium, Veletiam rerum prateritarum,
qutUiliJfimeefunt ad ejfectum excitandum. Iunius. 2^cgatur filutio.
j GontrX 3 . fBrcntiuA promijcue de omni adumbratione dicityac non rerum futurcrum
<r.7.8oM4. folum. 2^am tjr prttcrita &* praftntia quoque adumbrari pojfunt . Se4
m rebm divinis Zrfacris adecclejtat ptrtintntibm negat alias adumbra*
tiontsttftl adbibtri,quam qu^hfiituit <Dtm,cui fili regnwm efi &
potentia Grgloriain ecclcfia.Cmw Bellar.finem cercmoniam in dedi^
catione & confecratione ecclefiaru dixcrat fuiffe ad fignificanduna,
altarc Chriftum, altare lapideum Chriftum petram, matcriale
templum Ecclefiam fpiritualem>& fimilia re&c defignare. Refp.
Iunius. Falfum. 2famjuid opm efi tajignificari, quttadfunt, qutjuc
€ap.^%nctt Udtntur oculoprtfintijfima, Gr cernunturfide per fpiritum ? Fccltfi*
*°; am Udtsprafentem, curjignificas * Cbriftum cernis ejrfentit in tey in
tuo corpore operantem : auid figmficatione $ptu i lnane , ridiculum,
wendaxt impium eft rerum divinarum prtfcntiffimarum figna in Ecclt-
fia ab bomine imperari, aua folus <£em (r 2)omiwis lefm Cbrtfimin*
fermare in eapotefi, Velut domofua O* corpore fuo . Bellar^inus ait
eosrc&e ad fupernaturalcsefTc&us cfficicndos & fignificandos vti
aqua,oleo, aliifque rebus benediclione confecratis. Negat \trun«»
quclunius. Quia cfficerc fupcrnaturales cfTccTus opus cft folius
Dci : eft autem eiufdem vti rcbus ad fupernaturales erTvcTus,cujus
Cap.y.nct, &€fficere. Qucdfiadvfuminfiituere non potefi quifiiuam,prefec?i
J1-i nequt ad ftgnijicationtm bomo legitime potefi adbtbcre,nifi Jyuman*
& arregante infiituto,ne in priVato quidtm , qtunto minusin ecckfut
f>th <r publica ndminifiraticnt ij>fim> ?fyn pettst tjje ItntdiHie a*t
conficratiQ
& Ccrcmoniis. $t$
?oVtftcratio ecekfiaftica fine torbo inftitutionu & oratione fidei. Hic
suUum comparct inftitutionis ]>erbumteratio autem fiHci non poteft ibi
effe>\bi ntc %)ci inftttuentis mandatum , nec promijjio eft. Vcncrabilis - .
Bcxa Epiftcla ad Grindallum Epifcopum Londincnfcm. fleinde t'***'
iUudquoaue coufidcrare oportuit ,non effeidcirco abolitai lcgales ceremo*
niM^tntiafer^ituiftiperindHceretHr^nequeenim bocfuijfet jugumlegu
toUcrc/edmutare^ftaidcirco potih^\t Cbriftum exhibitum nudumjam
Cr in cUra luce \>crfintcmj%utiify figuris aut \mhris rurftcm obfturt-
tum omnes intuerentur. Irem . Et Mftmel dicam9 quicquid a ludtif,
fuicouidi Tagauic m rittts Cbriftianos eft tranflatum prater Chrili w-
ftitutionemt& certum lApoftolorum exemplum : itemauc ritus ^omnet
Jymbolicos ftmel ex ecclefia Cbriftianitin quam nuilo bnquam iureinVe-
hi potueruntyproflipari oportere, nec ijs rnctnentibui fuam ecclefice natiVsnt
fuicbritudhumreftituipoffeexiftimo. Chemnitius. Quod ^erbpr^ , 2
tenditur pcr itlorritus abhominibtu additos multapie &* Vtiliter fignifi*
€*riimoneri& doccri,adi&ud refponderi poteft figuras proprm effe betc
Ttsteftamcnti: qu<t)>eroinno}>o teilamento Cbriftui moneri Zr doceri £xamc%
)foluit>non Vmbris,fed luce \erbi tradi Crproponi iwlnit. Et de Vcrbi non part.x»
nutcm de figunrum ab bominVms inVentarum efficacia babemuf pro. Qcruibus
mi/fiontm. Quo: Vero ritut Vcrbo adbiberi Voluit eos ipft inftituit. Da Lciam.
bjcus. fylafpbemum vftfentire &* docere remlltam externamin ecclefia / , fj«;
ftei effe rerum /piritualium Cbrifttanis fignum^aut facramentum \ojfe, j,l9,
TUpfueritexpreffea 7)eo in eum finem inftituta . Parkcrus beneficium,
quofruitur Ecclcfia Chriftiana pcr cercmoniarum figurantium
ccu fymbolicarum abrogationemilluftratcomparatione fimilium &e eruce
elcgantifTima. Obfcurioreperhicroglyphica fcnptione apud JE- ?*rt'*9B'&i
gyptios fucccflit planior perliteras Alphabeticas. Sic orientalibus
magnum eratbenefirium,quod imperator abrogaverac obfcurio-
tem legcs perNotas licct compendiofam fcribcndi formam, & in-
troduxcrstfaciliorem. Sic Philofophicis Scholis, quod Anftocc-
les Platonicorum & Pythagoricorum docendi modum pcr nume-
ros &figurasalio pUniori excluferit. Qubd Diodorus Tarfenfis
allcgoricas icripturae interprcrationes ipernens fimplicioram &
litcralcm protulent. Ha,' aliegoricae interpretationcs, quibus ni:
miumadci!fti Patrcs procliviores forre ad fymbolicos ritus in-
ftitncndbs vciamplcftendos reddidcrunt. Symbolicis ritibus in-
ter alia hoc incrat vici^quod mutaeiTent (ignat amigmata. Chri-
ftosnori inftjtuifTct ipfafacramcnraad nudam figmhcationem, (t
non etiam ad exhibitionem, ncc inftituit vt muta figna, fed aadi-
ditvcrbumadelementacx rirus. lllicontra <k figna rerum (piri-
tualiumcorufcanteiamlucc Evangelij inveherc aufi funt,& ad-
kucrcrincntludaizantesaut Paganizanccs Chnftiani, & quidera
rnuta. Hiccineaptus cft docendi modusdoccre per figna,cum it «•
U figna cxplicationc opus habeant. Ec m quera finem addcn-
pretiuo?
3 iS Dt rebus Acfiaphow
daexplicatio fignorumhumanitus inflitutorum. Opcr£prethsta
ne fecerit,inquit Replicatorad Mortonum, qui doceret p©pulu»
pro concione,quid fuperpelliceum^quid capa fignificct. Itc & da-
cete omnesgentcs,quid fignificent facrae vcftcs, &c.
ObjiciuntceremoniaruPatroni fignu elevationis manuum,gcnu*
flcxionis & fimilia. At cu figna fint duplicia voluntaria five, data &
naturalia fivc nata,quae no pcndcnt ex nova inftitutione,fcd natura
fua fignificant, vt fumus ignem, aurora oricntern Solem,odorrcm
odoraram, nos iam agimus dcfignis non natis fcd datis. Hefpiccre
r inecelum, tollerc manus, flc&erc gcnua, tunderc pc£tus, dum
•'•* <FC-/4" oramus, natura ipfadocet, vtnotumeft, & fatetur Bellarroinuf.
trdm.<apw yt ln fignis vocalibus,fic in fignis rcalibus fe habet. Nam toccs
aliae funtnaturalcs & csedem apud omnesgentes, vt plorare, fuf*
pirare,ridere. Aliae funtarbitrariaz & variantur, prout pro arbitrio
nominum & variarum gentium imponuntur. Sic in fignis realu
buSjquagdamfunthomininaturaiia, quibus interiores animi afTc-
tlus quafi expromit alijs,vt incultu divino animi fubmifllonem,
dolorem, divinae excellcntiae recognitioncm exprimir, quae natura
omnes mortales docuit : alia funt ex inflituto. Scd ca quae funt ex
inftituto varia funr,alia enim nulla habcnt cum re fignificaca fimi-
litudinemaut analegiam, fed folummodopendentexinftituto,vc
hcdera refpe&u vini vendibilis,pulfus campanae refpc&u concionis
habenda?. Alia habent fimilitudine vcl analogiam^fcd iu detcrmi-
naram & confufam,doncc determinentur ab aliquo ad a&u fieni-
ficandum aliquid qualia figna funt facramenta , & fymbolic*
ceremoniae, fic imagincs , quae ncmincm in particulari fignifi-
■J)e[4tv4m.l9 cant,nifidcterminentur addito aliofigno. Quatdam taotam ha-
i*c*f,9. t>cnt cumrc fienificata fimilitudincm, vt finc ulla inftitutionc na-
turaliterfignincentjVt vcftigium in arena impreiTum fignu» eft
cftpcdis, addit Bcllarminus imagines quafdam vt Chrifti. Nos
fignarcprefentantiaresfacrasper fimilitudincm vel analogiamcx
determinatione humana damnamus.Signa quae communi confue-
tudinc aut confenfu vfurpantnr ab horoinibus ordinis caufa
nemo damnat, cuiufmodi funt pulfus campapaerefpe&uconcio-
nis habendae ; Nummus ille plumbeus qui datur communicaturis,
vt difccrnantur ab indignis £c ignotis,&c. Sed non funt iftas cerc-
asoniae facra.
3efcn[.ce. Mortonuscercmoniarum advocatus myfticam fignificationcM
rfw.p.53. ceremoniarum diftinguit in facramentalem & moralem: facra-
*4% mentalem quafignificatur gratiaa Deonobis collata ; moralera,
quaofficia noftra fpiritualia &obedientia Deo dcbita fignifican-
tur. Ceremoniae noftrx inquit,funt figna moralia;fuperpelliceuni
cft fignum fanttitatis vitae, frontis confignatio, cum fignocrucis
eft fignum conftamiae in fidc Chriftiana,genufkxio in pcrcipienda
cuchanftia
& Ccremonijs* $lf
tnichariftia figaum humilitatis. Sienum faeramenti inguir, duplcx
cft,ad modum figni,& ad modum figelli. Myftica illa figna,inquit*
quxvocamus facramcntalia difTerunta myfticis moralibus, tum
2uatenus fignificatione repreTcntant fpeciali , tum quatcnus ob-
gnantapplicando cVcoufirmando fcedus gratia». Moralia amem
non rcprcTentant collationcm gratia: a Dco nobis dat£, folummo-
do nota faciunt officia moralia alicius virrutis quc Deo debcmus.
Primo obfcrvandum confundcre Advocatum naturalia figna cur«
inftitutis ab hominibus. Nam genuflexionem agnofcimus cffe
fignum fubmiflionis, fed naturale, proindc folummodo cxigi i
nobis re&ameius accommodationem ck ordinatam. In percipi.
cnda euchariftia genua non c(Te fle&enda cV proinde non rite ac-
commodatum fignum cfie fuo loco probabimus. Deinde male
«Jividit cercmoniarum fignificationem myfticam , in facramenta-
Icm cc morakm , quod antc eum ncmincm fecifTe arbitror. Nam
ceremoniafacrarr.entalis, quae a facramcnto diftinguiri!r,definitur Tttn.iJifc
a Suarcziocxtenor aclio religiofa, aur circumftantia feuconditio H/. *<•
ad revcrentiam & convenientiorcm modum miniftrandi facra-
mentum ccu orfcrendi facrificium. Etquia ceremoniae facramcn-
torum cjufdcm fererationisfuntcum nonnullis aliis ntibus , qui
cxtrafaeramema fiuncck obfcrvantur, idco nomen Sacrameata-
lis latius ficqucnter ufurpari, &: doclrinam de his ccrcmoniis fa-
cramcntorum magnacxparte pofTe ad aJias extendi. Sacramen-
talesdmdunt vane rationeritusexrcrioris, aut rationc finis. QuxT » *<
Ipccialiter proptcr fignificationem inftitutas, carum TignificatiOg 7/t
duplexmoralis & myftica. Sic diftinguit Suarez. Signum mo- '
ralc nihil aliudcft, quam efTe id quoexterius indicamus bonum
intcrioris animi motum 5: afrecTum , cujus generis funt figna ex-
tcriora intcnoris rcverentis & afTecTus , ut genuflexio,capitis in-
dinatio, manuum clcvatio. Ofculum fignificat, quandoque revc-
rentiam , ut cmm facerdosofculaturfacras veftes & altare , quan-
doquc amorem vel bencvolcntiam, ut in ofculo pacis, & fic ofcu-
lum daturin Miflafub duplici figmficatione morali.Aliafignifica-.
rio harum ccremoniarum eft rtiyjtica , cujus generis funt acliones
illxomnes quas facerdos in ipfa confccratione ad imiiationcm
Chrifti facit , ur accipicndo pancm, bencdiccndo &c. & ali^ eti*
am cxtra effcntia facramcnti,ut manuum lotio poftprimam obla-
tioncm , ut cum brachia cxtcndit facerdos poft confccrationem
in rcprarfcntationcm crucifixionis Chrifti.dtytfio hoflia in tns
partes,miftio parriculae panis, qucm putanteffe jam corpus domi-
ni, cum fangutnc , u(us figni crucis ad commcmorandam Chnfti
paffioncm & modum ejus, & in miflis folcnnionbus thunficatio,
&c Irtet hkc figoa vidcs extra illas acTioncsquibusf:rcrdosimi-
tatur Chriftum in CQnfccratione cffe alias ccrcmonias, qoarjim
Yyy" flficA
ypf De rebus Adiaphoris
myftica figmfkario myfterium aliquod falutis reprarfentat, nt iit
frequcnti ufu figni crucis,miftione parricula» panis>divifionc hoftia?
in tres partes tVc. Lotio manuum poft oblationem priorem an-
te facrificium fit in fymbolum oportere nos a peccatis omnibus
mundari , accenduntur autem luminaria tcmpore facrificii tum
ut fub typo luminiscorporalisoftendamr lux illa fpiritualis, turn
ut Chriftus ignemcharitatis accendere & nutrireiu nobis digne-
tur. Vides igitur non omnia facramentaha,cxtra ruus quos infti-
tuitChriftus, fi^nificareofficia noftra, fed quaedam repraefentare
nobisaliamyftcriafalutis, eodemquc modoquo res & ntus infti-
tutiaChrifto, id eft fymbolice. Nam quod non obfignent & fint
figilla, ut res & ritus Chrifti,nemo dubitat , & ipfi pontificn ean-
demvim nontribuunt facramentalibus que^ facrarm riro , ut fuprt
dietum. Gratis igitur afTertur huc a Mortonodiftin&;o inter fig-
nificationcm ad modum figni & figilli. Quod ait ceremonias ad-
ditas fignificarc officium noftrum erga Dtum , non autem Dii
beneficiaerganos ficutritus facramenti,innuere videturfacramcn-
ti tpfius ritus non indicare officium noftrum. At Replicator iftum
fcnfum refellit argumcnto a natura icedens fumpto, cujus figr.um
& figillum eft facramentum •, ex parrc enim noftra proteftamur in
fcederis confirmationc officiurh noftrum, & ex etymologia ac no-
tione voeis facramenti , quatcnus facrum juramcntum &
Euchariftia? s qua»gratiaruma&ionem fignificat , &annunciatio-
ne mortis Chnfti in Euchariftia. Bellarminus non negat hunc
ufum facramentorum. Nam etiamft bxnc Uilitatem cum aligs babeani
9t-f' am ficramenta* W admoneant bomines bonorum operum y &* Vntutum ,
. Y^ « ( nxm certe negari non potefi , quin merjio in bahtifno & emerfio ad-
^™* ' moneat mortis , qua moridebemus fcccato, Xs> refurreSiionis^ qua refur^
Cm gert debemus ad no\>am V%tam , cu\us rei meminit etiam jfpojlulus i Cor.
6, Cr Eucbarifiiaadmonet pacis O* amicitt*, qu* inter nos ejfedebet*
Summ enimVnum corpus , qui de Vno pane participamM x Cor. 10)
Umen non efi ifie folm nec prteciputu facramentorum ifus. Et ahbi ,
Tvtib l>*<r,tf nempeNniianzcnus, baptiJmumJigillumVelob/ignatione
Mdf. 17, fidei>qui* baptifmus efi publica approbatio )>d tefiificatio fidei tius, qu\
bapti^atur. Hoc officium facramentorum & verbi ufurpat fignaab
homimbtis inftituta, ut fignum crucis in fronte & fuperpelhccum
ufurpant officium baptifmi& Euchariftiae.Nam baptifmooc Eu»
chanftia cadem profitcmur, nempe conftantcm fideiprofeflio-
ncm & fan&itatem vitae, iifquc dc hisofficiis monemur. Pranerea
falfum cft eos facramentalia rctinere in hunc folum ufum. Nam
Ii^nura crucis fcmper reprsfentat Chrifti pamoncm 6c crucifixio-
uem,eftque hacc primaria ejusfigni fignificatioicum autcm pingi-
Sutin fronte bapt^ati habet offi:ium illud fccundanum figniH-
candi couftantiam in iidc. Habet ctum «lia officia & virtutes in
Anglican^
&Ceremoniis3 $19
Anglicana Ecclefia de quibus fuo loco. Vcftium fatio myfticacft,
nontantum fignificatio moralis , ait Suarcz,quatenus funt virtu- .
tum infignia,qutbus tanquam fcripturis utcntes admoncntur,quid '* *
debeant appetcrc, quid vitare, Ccd ctiam myflica.intcrdum ut alba
veftis fisniruat illam qua Chriftum illufit Hcrodcs. In Ec-
clcfiis Cathcdralibus Anglicanis adminiftratur cccna ab Epifcopo
fiadfucrit, vcl Dccanogloriofa capaamiclo.Non foludiftmguun-
tutveftes figmficatione facraa commumbus , Ud criam rclatione*
ad unam divini cultus partcm magis quam ad aliam. Non in ck
libct adminiftiationc cccnc^ licct cuivis facerdpti An^Ucano un ea-
pa, nccfupcrpcllicco fcmpcr utitur in cxercitio muncris fur, Naqt
qui concionatur & facra non miniftrat praefcripta in lnurgi.vion
tcnctur inducre fupepclliccum. Scd de cruce 6c vcftibus facris plu-
ra fuo loco dicemuscapite fequenti. Dcniquc hr;*iamur, in hunc
ufum folummodo cos habcre facramentalcs-luuVc fimilcs cerfr
monias, tum non damnabit , puco , Pontificios fuperftitiorn» ub
alias id gcnus cercmonias omncs. At Ecclcfia AngUCAaa vot «
a\iasrcpudiavit,quae moralem folumhabcnt figuificationem, rur
nonigituralias omnes ccremonias moralu fignuicantes. Vtcun-
quc cTr,mcritb utrique damnandi. Nam non magis motes , quam
a!ia myftcria fidci pcr figna docendi fumus, nifi figna llUqux
Chriftus inftirui: , q;-a:, ut farpius dixi, nou ram inftituit ad do-
ccndum cx fignificAnduna ipfa laluns my ftcria, quia fiiris perfpicue
Chriftuscrucii.v.is cor:un omnium oeuhs m ipja pra5.iieatione E-»
vangclii,quam ad obfignandum foedus gratia2,idq; non abfquc ad-
ditovcrbo.AnnocqucncccfTccftdoceri myftinafaluris pcr figna
acpermores. Rcddat , Tvfortonus rationem difrcrentis. lmo
illa pctius quam ifta , fi ulla, quia magis myftica. Scd nulla ,
«uia,ut fupraplunbus argumcr.tis & tcftimoniis confiuriavimus,
pasiagogica ilia per figna docendi forma pucnli Iudsorum fta ui
non adulto Chnftiauorum convenicbat , & coufundunt difiimil •
tudincm intcr utrumque popuium , qui cundcm modum recinent
in Eccclcfia Chnftiana , ut bene monet Galvinus m opecc lllo ^- 4 tdf»
nunquam fatis iaudatolnftitutionum. Populus Dci non (A.i r- ,0 f M-
modo hcc modo fcd etiam ad ha^c utraquc crudiebatur,? nempc Sc
myftena falutis bentficiaquc pcr Chriftum comparanda , oc mor. s
offi:uquc pictaiis , cua: etiam tunc fub lcge dcbebant Domino.
Percurre facramenta, facrificia, facra , c£ obfcrvationcs omnes
Iuiaicas, 6c facillime dcprehcndcs. Si qu.s igitur, ut nos docccec
officium noftrum finccritatis, pcr panem azymum docere vcller,
nonneumbraludaicaadumbrarct quodvcrbi prasdicarione clanus
docere poteft, cv dc qua ipfa adruo facra pcr fc monct. Experientiiy
inquit BciUrmmus^dncctficitiniiotcUigi , fi >p<td Vcrbo dtc^tia ,q\.km
finutufigdijuctuY. QpjdaHtem funtfiuramtiii , fi cnm \>t. i
Yyy i piircntur.
5 io De rebus Adiaphoris
btf*ium. P*rentur% nifi mlut quidam f Tari ratione expericntia doeet mtgis fitK
Ll, caf, 14. fu*dere Verba> quam muta fgna,modo non fnt mivacuh. Si ad ele-
mcnta & ritus facramemi non accctftflet verbum, aliquid dicetcr, .
fed contra nnita figna multum dicit. Superpelliceum & capa funt
muta figna.Crucis fignum quaedam tacet & nutu tantum fignificat,
alia loquitur apud Anglos.Scd non dccet imagines ioqui in Eccle-
iia^Quid loquitur videbimus (uo loco.Quam efficax fit hicdocendi
modws,tcftanturfan&oru facerdotum^conftantia &cruce fignatorft
jnores,quod obfervat oculatus teftis Replic.contra MortoniObjici-
untceremoniarum Patroni impofitionem manuum,ofcuIum pacii
Agapas, &velamen illud dequo Apoftolus,t.Cor. 11. Quod ad
impofitioncmroanuum, dicimus non fuiffe ceremoniam rcprev
fentantemrem aliquam fignificaram, vclgratiam, velmyftcrium
fidei, vel mores , fed tantum ritum indicantem rem vcl pcrfo-
nam,dum orabant,benedicebant, aut inaugurabant, vt in impcftr-
tionemanuumordinatoriacctt confecratoria fupra oftendi fuifle
folummodb geftum orartis, ccu benediccntis indicantem perfo-
nam>proquapetebanrgratiam,Yel cui bcnedicebant , non aurern I
fignum rcpreTentans gratiam ipfam quam petebant. In v(u fuit
fub lege,& ante lcgem, quod tempus vtrunq4. fuit prafigurativumj .
non tamcn fuit ifteritus flgura : nec fignum Temcmorattvum aii*
cujus tei praeterira?,ncc prazfigurativum alicuius rei futurap, nec ad-
umbtansrcrn aliquam praefentem invifibilem aut fpiritualera, fcd
indicativum ccu dcmonftrativumperfonsaut rci cxtcrnar. IrrfuU
fe igirur argumentum ducunt a fignis externisresalias txtcrnas irW
dicantibusadprobandumfignarerum invifibilium &fpiritUdIiLiTr ■
nunccfTclicira. De manuum cxtcnfione qu« fit fupt r obhta irt 4
MiiTa,dum recitatur illa otatio, Hanctgitur oblnionem firWui:< no~
Jtrtidrc. nihil di&um in particulan apud authores vel vetcr s vcfr j
reccntiores. Vnde nonUdentur inteUexijfe continvre aliquam fignifi-
Tom.^Jif^ t4tionemmyftkam,ftdfelum gra\>em quaudatn Gr relxrentcm dcmett*
*♦'•/•• 3 JlrAtionemficrifici} corrtfpondentem #//i figno demonftrativo, Hanc gk
$ur, inquit Suare2. De fuo affingit figntficationes huic geftui, vt
6 impofitioni manuum affi&a? funt, fcd impofitx manus ctiaro*
vi&imis/vbi evanefcunt affi&x illa? fignificationes. Nihil aliiiaV
impofitio manuumcontinet, nifi demonftrationem rcivel perlo.*
nje,quam crKrimus,cui benedicirnus,pro qua oramus. De impofi-
tione manuum pluta vide fupra capite quarto. Quod a<\ agapas ar-
linet.controvertitur, num prseceffcrint iacram fynaxin an adde&a>
fuerint,quafi appcndix ; ttem, vndc orrar. Nam quidam putanr
Chrtftianos kac in re ludatos, qui iacrificia fua epults fniiebantjcV
Gentiles, qut in idoleis convjvia plerunque luxuriofa agicabant
imitatos,fed alio tirulo fobtias & frugales *ymv*t facrispera&is ce-'
^ebraJTe, quibus diyitcs proraifcuc & pauueres. accumbebant, fcd -.
cicc
& CcremonijjJ $si
H\6 invecVim abufum , & proptcrea Apoftoium aperte vctu;fle
comrru-fTationes in occkfia quocunquc fuco pingantur. 2^jn \>utt jn j^trijl
jgiturfibe lutUico fiVe G:niilitioritu tpuUsprophan/U ficris mifi:riy in- [^ '
qir.t Parasus.Qui etiam cxcollatioiic luftiniut Tertulliani coiligit
earum vfura u\ GracciijAfrica, Scapud oricntales tantum obtinu.
iflc,non aurcm apud occidentales, quod probabilo cft. In Conci-
lio Liodiceno can. i$. vctitsc.quae conftitutio inftaurata in TruU
lana fynodo can. 74. adie&a pcena. Hoc ipfunt, inquit Durantut,
longeanU Vetuerat S. Taulus 1 . ad Corintb. \ 1 . Nunauid uon babetis Def^Kl%9
domos adimnducandum Gr bidendumtaut Ecchftam <D(i contemnitir ,&* **?> *^«
poftea, Si fn& efurit domimanducet. Sic Suarex. difnur,8i . fe&. 8. num-*»
Hinc etim con\>i1>ia ceu &gip& in Ecclefi* probibtntur a T.iulo 1 . Cor.
1 1 . quodpoftca mtdta Fcclejiajlica decreta confirmarunt, 6. Synod.can.
74. Concii.yfntifiodoroifci. jffrictnum.c.ij. Cartbag.t* 4J. Jquif-
inn.i.c. 59. dr 80. c. i\uUu4. c. T^onoportet. duk 41. Qualifcun-
qucfuerit origo carum,5c finis maxime laudabilis, ncmpe cxer-
ccndaechariratisergo, hxcccenacommuniserat non myftica. Hdc _
cctna a myfierijs tsto gtmrefuit di)>erfa, O* pofica templis efi e)ctl!t> ac **"&* M>
iandcm penitusfubUtJ9it\(\u\t Cafauborius. Non crgo habebant fta- l*t»1i*t
rum in cultu divino,etfi agitabaritur in Ecckfiaftcrijs. Balfamort
inCanoucm74. Trullana? Synodi, Statuit, canon, ne aliqui ia
Ecclcfia conviventur. Hoc enim Vocat dyn7rv\v rj oog ffv^cfmci^
mycLTnjcj Ji dyctTnjv yiyipimwl auod fit Slellionk efficienr;
K'/ auod tiai propt-.r dilecttcnenu Non alio modo ergoerant figna
charitatis, quam caufa efficiens vcl finisceu erTc&um alicujus rei cft
ciusfignum : fic quodviserYc&um caufae fua? fignum eft. NulU
cft htc myftica figmficandi ratio magisquam mitencordiaein dan-
xc eleemofynam. Quod adolculum attinct,eiusi-.fuseratfrequen#
apud orientalesitum ethnicos tum Ifraehtas. Obviam f:bi invicem
occurrcntes fcfe iiwiccm falutabant ofculo in fignum amicitiaV
teftc Xeoophontc lib. 1. paediae Cyri, & Hcrodoto in Ciio, fic z.
Reg.io 9«Nonfuit igitur fignum appropriatur», vt fic loquar/
facns convcntibus,fcd m morum civilitate vfurpatum in fignucv
amicitia?,ut apud nos dcxtras jungcre. M<gh\>ero folmncfuit pri~
tnis CbridhnityWtum al'h (nora, tum alias) ium precfrtim in facric-
cotibentibtu sntcfacramfyn \xmfifi ofiulo, /fi* amico ampltxu fiiuta--
rent,dicentest Tax tecum-, erat kec ttmmunmdtmru reconciliationis ac
iniurUtmnis remi/fie pur<*% cbaritatis Jymbolum. Sic Corndius a
Lapide in locum ilium Pauli, Salutate aliy aiios ofiuiofanHo. i Cor,
53. n. fanftoid cft pudico, & ab animo chantaris fanfta? plcno •
^roficifccnte,vt quod cratin morumcwilita:e vcl lmpucticum vcl
iimulatum facpius,omni vitio 6c fraude carcret.Nihil aliud vult A^ ■
poitolussmfivt oiutuam chanutcm oftendant. £rat etiam fubjc-
Y y y 1 dionis
5 $ z Dc rebus Adiaphorls
ftionis & revcrentiaffignum apud oricntales, vtpatet ex hiftoria
Iofephi. Sed five amoris fcV bcnevolentix, five adorationis cV re-
vcrentiar fignum fir,fignum morale eft intcrioris motus &arTidus
animi,vt fupradixit Suarcz, idco annumeravitgenuflexioni,eleva-
tioni manuum,capitis inclinationi, tunfionipeaotis. Noneftau-
tcm myftica huius cercmonia; fignificatio. "Nain cum myftica
quandcquectiar» quid ad morcs pertincns fignificat,vt lotio ma-
ruum,dc qua fupra dixi,c\: myftica moralis dicitur,huius fignifica-
tio pure moralis abfque my ftico vll» fignificaodi modo, & proin-
de fignum indicans non fymbolice reprsefcntans rem fignificatam.
"Nos ccremonias myfticas omnes fiuc morcs,fivc rr.yfteria fidci fig-
nificantcsdamnamus. Etquod adillud fignum n.oralccx naturaie
ofculi,proptcr abufum fublatum eft.Manfit eius vcftigiu m ofculo
tabcllr pacis. In talibus fignis qua? facilc in abufum verti poflcnt
fundarc myfteria fpiritus fan&us noluit,.& myftica figna nifi ftau
mala voluit.Iungcrc dextras,& amplexus,funt eiufdc gcccris figna
moralia. Sicavertcre facicm cft fignum odij aut aninaimalevoli.
Qufiu&mnetibiinVitiuccwiHUHicdt^quipikamnc adtt extenfa manfi
bertitfiitiem, inquit Hicronymus ad Theophil. Alcxandrin. Sic cc-
dere henorariori & dignitate fuptriori, in facro conventu, ut oh*
fervat Replicator ad Mortonum , eft fignum revercntije. Quod
ad velaroen,dc quo Apoftolus,i.Cor.n. attinct. Quidam (cntiunt
Apoftolum hunc morc Cerinthiorum rcprehenderc , oubd mulic^
res vclamine depofito,capitc nudo,bacchantiu ritux)tabantoc pro-
phetabant : viri contrapromiflb capillitio, velcapite velato, quafi
rn Lycaeo Philofophantes, vel in idoleio facrificantes ad orandum
& propbetandum in ccctus procibant, Gentilium ritu, apudquos
Pythiar ecftatica: nudatis capitibus pafiifque capillis oraculafundc-»
bant : contrafaccrdotes facra vt plurimum mitris, calyptris, coro-
nis,vittiscapita pratcingcbant. Sic Para:usin locumillum. Sequi
fedicit vctcrum rcceptam fcntentiam, nempe Apoftolum loqui
de muheribusfpiritu prccum &c prophetiae itaquandoque afnatis,
vt publicein prcccs &oraculaedenda impetuquodamdivino pro-
rumpercnt,6c Apoftoli rra?ceptum imperantis mulicri filcntiurn
in publicoecclefia? coeru intclligendumde ordinario modo,cxcipi
donacxtraordinaria. Ex kac mterpretatione loci fequitur nihil
aliud Apoftolum reprehcncerequam modum qucm iervabant in
orando Cv prophetando,nempe quod velaminc pofito &: cnnibus
paflls Pythiarum aut Sybillarum Ethnicarum ntu prophetarent,&
ficpcccarentcontradecorum,& prastercaquia taii ntu chvina &
diabolicaoracula pari modoedi £c haberi vidcbamur. Si cui non
arridet lfta interprctatio Paraei de dono prophctanci cxtraordina-
rio,& deformitatc in raodo ad lmitationem ethnicoium quam ta>
jnenconfirmatauthoritateChryfoftomi^aliam accjpiat. Prophc-
tarc
&-Ccrcmoniis. jn.
ftire htc eft canerc. tyw e//4m prophet* cymbdlls\ \>t LcviU eltm hi
fempto intfrumentis muficis ptrfinantts in uflxmtnto Itttri citti funt
propbctarc.rx obfervat in cundem locum Iunius. Sic Cornclius 3.
Lapide. fiQotx ri mulicr orans aut }pfopheUHf. Propbetans hic non fu-
tniter proprii \t ikm f:t, quoApropbciiam proloqutns aut explicansy fed
hnproprtijdtmque e/}y quodfxcrts bymnis &- Pfeiuiis 2>enm landanr*
tofjue dccantans. !*jam iequitur btc Taulut depublica con^tntu&bi non
pcrmittit mulieri loqui, nec doctrt,ftdbtnt cdnere, cumfcilictt totns coc:-
tM canit. Sic propbeta pro cantore capitur, i . P.iral. 1 5 . V. 1 . 1 /^eg. 1 o.
fc,io. Sic Saui dicitur fuifjeinter fyopbetAS, id eft%.inter cantores fiei
hudes cantntts. Sic plijpropbttarumin fibris ^um dicunturij, qui
$>tihudibuAtrcuituift*Vttbant. Coacta cerre mihi vidcrur corum
inrerpretatio,qui prophetarc accipiunt paflive, ac fi drxffTet Apo-
fcolus, Mulitrpropbetms, id cft, propbetiam audkns. "Nam nufquam
ahbi fumitur paffive, cur hlc igitur vi$ infcrtur {Ignificatiom vocis.
At dices,mulicres non magis oraffe, quam prophetias interpreta-
tas fui(Te,licct cancrc folitas non abnuendum fit. At vt voce acci-
nentes dicuntur cancrc, fic ctiam orantem mimftrum mente 6c a-
nimo confequentcsoraredicumur; propheriam vexS aut concio-
ncm audiens nunquam prophctare aur concionari dieitur. Popu-
lum tcmporeprecum orare,temporcinterpretauonis autprsedica-
lionisprcdicarcnemodixerir. Qui orat meme, cauit voce, redtc
orate aut caneredicitur,& eft a^ensin aftuil!o,qui tantum audit
concionantemeft patiens quodad a£tum illum.A«|'*quamcarpit
Apoftolus h«c fuit,quod in c6vcntibus ccclefiafticis mulicrcs,cum
ventueratad preces&cantu,'depoiltoYelamine5v cnnibus paflis9
Pythia-u atit Svbillaru ethnicaiu inftar orabant & cancbant,quia
-coriru folebant canere cVoracula fua fundere Pythiae 5c Sy bittae,©-;
viri Sacerdotes imitantcsvclabant faciem fua^dum oraret aut pfal-
lcrcnt.Nam dum explicarcntur prophetiat,tanrum auditores cranr,
icd dum orarent & canerent jam fenticbant fe omnes Pythias 6\c
Sacerdotes ciTe, quia fimihbus fungcbantur officiis in Chriftiano
coetu, quibus Pythiac & Sacer«aotes in facris Gcntilium. Contru
iftam deformitatem difputat Apoftolus, £c probat Muliercs non
debere,dum orant aut car.unr,deponere vclamen,quo utebantur lta
publicoextracaetumfecundum morem gentis, & quo fuamcon-
ditioncm infcriorem prc ^tcbantur,& ficexuere pudorera omnem*
ac ft inter facra liceret figna illa infcrioritatcn fuam indicantia
nulla habita decori ratione rejicere. Conflrmat dccorum cffe infti-
tucum civiie de velamine argumcnro a natura dudlo. yfnne natur/,
juidw ipfi boc Ipos docctijuod Viro qutdtm comatum tfft dedecori ftt ,
Xiulieticontra comatam ejffe decori ? T^am comi pro Vehmine data tji
si 1 Cor. 11 ij 14. 15. Sic ctiam Beza, Comamulierirnoneft pro-
prjt VeUmWjftd iiidmt mHljcris tyHt teUmint indigtru N*tura tnim
*irc
f^ Dc rebns Adiaphoris
Uro brtVtores uplllos , ttiamfi quis finat cxcrcfcererejnulicri prolixhrtu
V capiti olVoluendo idontos tribuit, in 1 Cor. 1 1 15. Per naturalc
vclamcn probat dccorum artificialis velaminis quo utcbantur mu«
lieres. Sic etiam vin pcccabant , quod non fervarent decorum il.
\ud, dum nrarent & cancrcnt, quod in civili converfatione fer-
vabant in fignum fuae fuperioritatis. Nam viri inccdebant abfque
yclamine,tur,k;it-ur dum orarentautcanerenr, vclameninduercnc
ficutrauliercs folcbantcuaextra convetus facros.Dc velo loquitur
Apoftolusquoutcbaturmuliernonutebatur virin publico. Nam
nudo capiteabfqueomni tcgumcnto inceffiiTe virum fub dio quti
.cxcdety abfque velaminc fatis conftat. Aut dum prophetae inter-
cretarcntur, an crcdibilceft Corinthios audiifie propherantcs nu-
docapite. Imovidemus invetcri teftamcnto Sacerdotcs, dum
xniniftraiem, miniftraiTccapitctiaris operto. Exod.2840 Etech*
44 1 8 , 6: notum cft pilcum libcrtatis fignum fuifle apud verercs.
Velamen igitur mulieris tantum prohibct, dum orat aut canit vire
DeusDcut.az 5 ingenereflt prazcipit , 2^e tftoinHrnmcntum )*.
[tilt fuper feminam , ncque induite tirVeftcmfimtme. 2tym abemi-
nationi tft hbo)>et <Deo tuo quifquis ficit isla. Traccptum tftud cft h$~
neftatis , nenin ctremonia* nonin jure ciViliftVt politico f ftd nata-
ra ipfi fundaftt. Ex quo fity W boc prAeeptum , qua fundamtnto »4-
.turaii eft, juris perpetui tffc ftatuamm; tft cnim piane analogum pr*-
. ctpto illi yfuod Taulus adfirt 1 Cor. 11 dectpiUamcnto: lt enm oftcn-
dat tiri tfft It apilio brtVtorifit: fcemin* Mcemam alat , idte naturam
ipfam apptUat teftem, qt«t cfitn nikil( W Tkiiofopbi loquuntur) fiuftr*
ficerity preftclo nec Viro bntiores crines , ntc fcemina lengiores fiuftr*
dtdifft putanda cft. Natura igitur ducit ad conrtituendurn
difcrimcn in habitu cx veftitu intervirum & mulierem accorcnu*-1
datum difcrimini quod Dcus in natura pofuit. Detcrminatio va-
riatur fecuudum variarum gentium morem. Vbicunque mos na»
turej confenrancus cft,ut fuitin vclaminis diftin&ionc,ficut probat
Apoftolus, icrvaturdecorum,quod intcr facranon cft violandunu
InBelgioaliusmoscft, non velo fed calyptris utuntur mulieres»
quas Heucas vocant. Si igitur mulicres Belgica? intcr facra , cum
ventum eiTct ad preces , & cantum pfalmorum exuercnt fccalyp-
tris, quibns vtuntur in publico inccdcntes , an non decorum vio-
larent, & furcre potius quam orare autcanere viderentur.Admit-
tamus iam tertiam interpretationcm & paflive accipiatur vcrbum
propbetantet , & fit fenfus , dura prccibus aut prophcti*
6: fcripturaium intcrpretationi intcrfunr,tamen de velo non de
quoviscapitistegumcntocapitisloquitur. Nam, vt dixi, noneil
vcrifimile viros nudo capite durante liturgia intcntos facris fuifle.
Vult folummodb Apoftolus, ne decorum lllud quod fecundum
morem ipfi namrs confencancum extra coetum favabant t ftatim
vc
& Ceremonijs. , J^J
vt Te ad facra in conventu Ecckfiafticoaccinxcrinr, violarcnt, ac
fi intcr facra decorum civilc cV quidem in naturac prtncipiis funda-
tuira non cflet fervindum, Sivc dcpofitovelo, fivc ctiam pafiis
cnmbusid violarent muheres, aut a(Tumpto,cum aliasextracos-
tumEcclefiaftirum non utcbantur viri. Eftigirur (ignum iftudar-
tifiaale w natura fundatum agentibus prxfertim oricntalibus dc-
terminatum cui apud alias gentes rcfpondcbat aliud analogum ,
non autcm myfticurn fignuro aut ab Ecdrfia inftiturum. Inepte
-crgo argumcntantur a figris moralibus artifuiahbus ad dccotii in
commuui convcrfationc Lrvandum inftuutis,& natura? confenra-
neis, a ' myfticm mouim,aut myftenorum fidci figmficationcm
in Ecclcfijm, ubi corufcat lux Evangelu, introducendam Sunt,
.qui cnarn luxum cx mollitkm m viris, impudcntiam in mulicribus
Corinthiacis rcpnhvnv 1 ab Apoftolo volunt , quod viri comarn
alcbant, quod apud artiquos aut mollitici. aut feroci* aro;u«
mcntumhabcbaiur , Mollitici nomine Ciccro Gabinium infc&a-
tur, uicominnarum ganconcm , &: catamiftratum faltatorem.
Pifonemqubd madcnti cflet coma, compofito capillo, & fronte
notata calamiftn Tcitigus. Ad fcrociam alluditur Iobi 5 5 Pfal.
63 12. Qjtawobrem cum conht ntttriu argumentum cjjent, aut moBi-
tieiaut firocU , ob eamcaujhn Taulus modcfliam sn Ch'iflunis rcqui-
rcns finguLwtm, \ubct , nccomam nutrhnt morc cincinnaiorum autfe-
roculorum mUltum , fid ut tondercnt , vide Rcynoldum dc libris A-
pocryphis. Muhcrcs Connthiacas cultui vcncris addictiffi-
K\x , adeo ut quotidie milie puellas in honorcm vc.ncris aci ijpfiuc
lemplum lcnonibus & lcnocicio exponercnt, ut habct Cornelius i
lapide in hunc locum, & hinc fortc impudentiores,ck in Chriftia-
n >rum cattus cx vitio gcntis aliquid indccori irrepfcrar. Vtcun-
quc cft, dc indccoro agit Apoftolusl Scd^tamcn fecunda fcntcntia
mihi maxime arndet , propter ea quae dixi de velo & capite nudo
dum orarcnt aut pi ophctarcnt & a&i va fignificatione vocis propbc-
tins ahoquin fimpliciter cC abfolute reprehcndiiT t impudentia;
& mollitici figna ctiam extra tempusliturgiacfacr*. Non dixiiTec
Mulicr orans aut propbetans , fcd fimpliciter Afuujer. Morc igieur
cthnico, orantes aut piophetantes non fcrvabant dccorum lllud
quod cxtra coctus facros (crvabant. Multa dici h\c poffunt dc vdo
cjufquc ufu apud varias gentcs , fcd fat cft attignTe ca qux ob-
je&ionem pro fignificantibus cercmoniis in Ecclcfia rcfellant. Im-
ponunt velamen faciei Chrifti gloriofoque Evangclii minifterio
qui myfticos ritusurgcnt. Nonnc, inquit Reyncldus, conflat lu- f*lloq. «f><
Hajcas umlru , boc ifl, obfiura /ineamenta Cfotfli [tanquam pittur* cu~ % fctt. £
iufdam auai.l: ahtutu fuo aboieVu , quippc qui ima£§ ipfi ccrum Cr
€orpmft) iterum pcnicillo rcligionUl>eflr* pittorum dcduci i Con-
fcaio Wutcmbcrgica , T$cc Ucct rcflitueretctcru cereminiti ttgis, ne-^ft 3y
Zit *hc * x
;jf De rebus Adiaphoris
que ttoVdS comminijci ad adumhandam^e ritatem iatn expoftcm & t*
tucem proLtam per Ebangelium , It inttrdiu canddu acctndert ad pg.
nificandum lucem Ehtngem. Eadem ratio miluat cciura omnes ahas
ccremonias myfticac (Tgnificationis.
Etji Ixeretrebus & ritibusin novo tcfi*mtnto infiitutis , r.ddere rcs
& rttus facros injiitutos ab hommtbus , non tamen Itcct mutuar'%
au, rcttncre rcs am rttus facros Idololatrarum .Jive ethitcorumjtvo
^Ponttficiorstm, Jivc ab tpfsexcogjtattfucrtnt, Jive ab altis , fcd
ah itlis fuperftittone polluti & fi m fe fuermt res adtaphora , mor*
do non Jit nct Jfirius carum ufnu
Vitandam e(Te omncm conforraitatem cura Idololatrig docc-
mur praeceptis datis populolfraoiuico. Levir.29 fic prasratur ci«-
minus , fan&i eftore quia cgo fan&us fum, dctndc vcr. 19 airfi
jS(e fmitoiumtntorum tuorum ccin duo gcntra, in agro tuo ntferito duo
Jeminum gtntra & \eftimtnto duorumgenerum nc obte^ito ic. Voluit
0<?m/»«*,inquit Aquinas, ut populmcim diftingucrctur ab oiiis p$-
B & f*. xo* pulti : non folum fignocircumcifionis, juodertt tn carne, Jcd ttiam
#*. 6 <ti f . ffr/d bdlittu diJtinlHone. Et ideo prohiiitum fuit eit, ne induertntur
teftimcnto exland (s* tino contexto , fs> ne muticr indueretur y>tftt
Vtrtk\ aut i conterfo propter duotprimo tuidem adVitandum idololatri*,
cultum Huiufntodi enim ^ariu Veftibut ex di^erfis contextis Geutilcs
m cuttu dcorum fuorum Mebantur , Cr ctUm in cultu .Afartis mufo.
TtsWcbanSur amis\trerumyincuUu outtm Vencruc eonVerfi tiri Wf-
hnturVeftibas muUcrum. Et Tcr.i7ciufdcm capiris praecipit, nc
circumcidant aur circumtondcant capillum aut barbam Arabura
& cthnicorum morc , Dc Arabum raorc teftawr Hcrodotus in
Thalia. Dicunt Ardbes tonderi fui capiQdmcnti comam , w tpje $10-
nyfmUeft $*cchm tonfiu tft : tonitntur autem infubrotundam for<*
t9*m csrckmradcntts tcmpors , vide amputatos Utcrc oui habuanc
in dcfcrro Icrcm.9 26 & 49 31. Bvcanus in analogu vcteris &
* novitcftamcnu. JSgyptii Cr alii Ccntilcs putabanl fuos dcos Jigurs
' "* • rotunddWpote omntum captcijfimA er pcrfecltjjsma pra calcru dcUHs*
r#. ldeoqnein illoram graliam capita Juainrotundum Attondebtnl. Int*
mo tttim ttmph rotunda dns Juis adificabant, W ?{*i** Tompilius fe*
Jfr*: ^uguftm Cafir omnibusVni\>erfim diis ^jdualU Jpcciatim. Jgitut
luda tscfmiks efjcnt Gtntriibks prohwfafkntfcclart hancfuperftitionh
S\c Lcvu.n.f . in luSupro rrortuis prar.ipir. ty eapltos eVcBcndo
cahitium cmtifuo inducunto, neaue Utns barb<efu£ radunto , neauein
corntfu* c*fram inadunto Sic Deut.14. 1 . Horum rituum vana;
apud JE ;ypnos, Arabas,Syros,Cenahana?os fu^rant obfervationct
nc* Heiodcco & Diudoro coaftat, mcniu lunius in Levic. 21.5.
& Cercrooniis. }37
fc ratio redditur, verf. *. vt ipfo Deo fancli [fiot, & res Dci fanfte
procurcnt. Ez:k. 44. praeipit vtfacerdotcs ncc prorfus radanr,
*ec prorfus alant czfariem : & Bcllarminui fatctur, Sacerdotibu4 £>e Monach
ludterumprebibitim rafiuram.non quodinfe msla /tt, /eJne l>idercntur £M°'
fimilcs ficcrdetiba* gentilium.in quorum bicrnu babttabdnt, quitoUci» CaP'*ltB*\
piterafi idotisfscriJic4b*nt,}>tex epiftoU lcrcmu 4pp4rct. Iccm, So-fi4i»*
lum ergoproptcr Ucint4m IdohUtrsrum probibcb^ntur Saccrdotes lud*o~
rum rddi,qu*ferte cdkfi erdt,cur 0^tdti,Hieronym\^(r Ambro/ij tcm-
pore,Cbrifti4nificerdotes non radercntur9fid tenderentur. T^am 4dhuc
ipfirum tcmporc crant Sacerdotcs lfidis,qui caputradcbantM Ambrofiut
tpift.\d. Cr Hicronym.incMp. 44. Excchitlis tcflantur, Tofteaquam
dutenti&i cdufi ce(j&it,nibtl abfurdifaciunt , qui dd dli^uidficrum fig-
niftcandumcdputradunt. Vbi Iuuius, Etfi in rim VtramVij CbrtftL
anas won obligttur , q hu efl libcrs, tamcn ratio iltius rei perman;t9
ne lfel/Uclfigno aut Cpecie quidem eommunic^re nos cumfuperftttione pic«
tati 4<herfii oporterc. Sic Deut .i6.n.T^e confirito tibi lucum yUiear^
boribtu fecundkm altare ltbo)>* flcitni. Sicenim facie^ant idolola.
trz, Exod,34-i j. Sic 1. Chron.13.9. leciftis^obu ficerdotcs^t po-
pniireHquarumregionum. SicDeutn jo. praccipit Dominus, Ca~
ltetibinefequendo eas iliaqueris, poftquam perditAfucriat 4 facie tuo,
Cr* nt exqutras de J>ijs cdrum dtcendo quomodo coluerunt gentes iftg>
t>cos fitost \tfic ficiam ego auoque, ne/scito fic hboVtc Tieo tno. 2^am
qnuquid dbominationi eft UbeW, qtti quidodit, fecerunt dijf futi, cum
etiam filiosfuos dr filidsfiu^s comburant igne offerentcs ®tjr fuis. P-
n*mquimq'uerem quam egopr*cipio Vobis> e*m olfir]>antesfacite, nc ad-
Jito einequedctrdbifoex co. Qmnem cuhum Idololatrarura cultui
iimilem vetat. Impietatum Achazi non rr.inima erat, quod cum
vidiflTer alrare quoderat Damafci,mtferat ad Vriam facerdotem fi-
militudine' ilhus altaris, & ftru&uram eius fecundu totucn artifici-
um cius,vt(imile extrucret. i.Reg. 16. i\. Pcitfchtzi accipientce
arca Iehova? impofuerunt cam p!auftro,vt deportetur ad If aeliras.
Impofuerunt (Imiliterlfraclicaearcam Dei plauflro novo,cumde~
porcanda etTetlcbufum.Perirnitur Hu«a in icincre quia non fc-
cun Jum ntum fuum, fed idololatrarum id fecerunt. Qnu principii
>#/ nonfeciftu btcirrupit lebo)>4 Veu* nofter m nos quum wnr.quirt.
remns cumritc,2L\iD*v\d Levitis,i.Cbron.if.i3. Aquinas ait4quod *%x' ?M;Tfc*
adoratio ad occidentcm introdu&a fuit >n lege ad excludendam 1- 4rt 4,a" f>
dolatrtatfi.nam omnesGcntilcs in rcvcrcntiam Solis adorabant
adorientem, 8c probat cx Ezcch. 8. Quid omnciritus legis ccrc-
monialis nifi fcptum intergenni panctis quodirim.-bancur Iud*ei
1 Gjutibus.^quitatem huius lcgis vidcrunt Chnftiani vctcres.
a\obif qtabud Sdbbata cxtuneafiwt, <r tfeomenta (3* fiiue aHquand$
4) toioAUeHaySdtkrnalUcy UnuatU y $rum* > Mutrenales fie- t>e IJiht^
fucniantur^ mumrA cammtint, ftrentconfinant, lufia , convfra eon- * H«
Z^K1 ftrepuni
\l% Derebus A.diaphoris
flufunt. 0 mclior fidjs mtionum infctfantfuam qu<c nuB.imfolcxn:*
Utent Cb iftimorum fibi Y>ndicat, non (Dominifum dieni, ncn fyntcfO-
/r\« .' etiampr.^[fentyno!ufiumnon ctrmmunicnffent, tiourtnt enim ne
CbrifliimVtder .ntur . T^os ne etbnici pronnnciemut ,t\6n^cumur. En li-
bro de orauone^cum rcprchendiiTct qr.ofdam, qui non nifi ablu-
f*p.xt« tis manibusoraTionem obirent,addit, Sedquon;amVnum allquedai-
tigimui hte <t ohfr\>ationvs, nonpigtbit c<etera quoque dinotarc, quibui
tnerhtVjttitisexprobranda efl, fiquidtm [neVUini aut ftominiciaut j{~
poflolici fracepti autboniatc fiunt. Vi cfl quorundam pofitis bcnults §-
tationem faccre. Sictnim adeunt ad idcia nationtJ. Et infra, qnoi
affigruta oratione ntos efl ajjidendi quibufdam* Crr. Quetn mtrtm bie
tmpngnet, nonpcrindc conftat, inquit Pamclius, propttr \erba illa^ af-
ftgnata reu tranfa&a oratione, Or iOat cum adoraitcm & fedtfTem.
Sed quahfcunquefucritmos, vacuis obfervationibus annumcrat,
& a more genrilium contraritum iftum fic argumentatur. Torro
eum pcrtnde faciant nationcs adoratir figtUaribua fuis rtfidendo, lelprop-
tcrea in nobit reprcbendi meretut, quodapudidolafua ceitbr atur, Concil.
€*n 71. *• Brachar. decretum ne o 'flrVationes agtrtnt Cakndarum VtlUuro aut
Ur/Jitdtt arborum domos cingerent, addita ratione ifta,fa/4 omnisrfld
« te ^bfliimtio Pagawfni tft Concil. Tolctano. 4. \n temporibus toro rer
* ' liauti r . Calendis lanuarj qure propter ertorem GcntiHum aguntar^ om*
tihtt jftieluU non dceantatntur. Melchiades Papa conftttuit, /^
dit f>ominic$ <* quintafcrU jejuniumnuttus iidJium ogeret, qaia eot
tUcs Pagani quafifacrum jejunium celcbrant. Vidc Cataniam in fum-
snaConciliorum, pag.40. Vccercshuius legis aequitatem extendc-
runr, &non folumcuracthnicis, fed ctiam cum hxreticis om-
nem conformitatis fpeciem virandam judicabant. Cum < on«
ftituifTcntManichai dicra Dominicum diera jejunij, Chriftianii
8f\ji$C* itidcm non facicndum ludicabac Auguftinus. 2>ie flominicoieiuna»
reflandalum eft m*gnum,maxim} poflquam innot-it ktrefts Manicba*-
orum,quifut4 auditoribut ipfu/n conftituernnt ad ieiumndum tanquam
Xiectet.farL kgitimum diem. E* Concilio Martini V*vx,Siquis Prefbyterproptcr
s.M.jo, fubticam poenitentiam aficerdote acceptam abfque oliqua necefft.ite ate
aaf.ij* tbominicafro quadamreligiom \e\unaVerit,fient Mmichti, anatbcma
fit. Concil. Toletanurn 4. ca. 5. ftoptcr tftandum autem fcbifnatit
jcandaium >el Harretici dogmatis ifum fimfUm tencamuA baptifmi
tmrfionem, neUdeantur apudnos qui tert;6 mcrgunt , b<tretvorum
, approbare ajjcrttonem , dum flquuntur tCr morem. Concilio Bra-
%a*}u carertfj primo1 dccrctum vt Qjticunque inCterocibo camiumnom
>tuntur,pro amfuttnda fuficionc PrifciUunAbatrc/is ¥el oUra foH^eum
eatnibu4 tamen praguflare cigantur. Bellarminus dicit Ep^ haniutn
DeeffeSt. i» fine librorumconcra omncs herefcs rccenfuiftc ccrcmonias ec-
Jacr.Ln4ftcUfixvt indicarct quafdamveluti notas quibus cccL-fia ab omni-
li, bus (c&ii cufccrniiuirSuarcz ctiam Uuu dili^entcr vitarc ccclcfam
& Ceremonijs. 53$
in huiufmodi ccrcmonijs & obfcrvarvr ijs omnc cdnfortium & ap-
parentcntem fimilitudinem cum fudaeis vej jlip (nndclibui,Tt col- '""Jf*.
Jigitur ex Auguft.nocpi.i 19. cV Epiph lib.3.co»n. hajrcfcs in finc. VJ1^' ''•
Vc in militia tcflVrarum milirarium communio parit «7»$f«p & /r x*.
confufi.mem , fic intcr Ecclcfum orthodoxam & hxrcticam com-
munio rituum Prjeterca prxcipit Dcus , ut Ifra .-lusdeftrucrcnr
loca il!a ia cxcclfis montibus & fingulis coilibus oc fub qu.ique ar-
borcvtrcnti, nbi gcnrcs colucruiu Dcos , ut diruercnt alraria ,
confnngcrcnr ftdtuas, lucos comburercnt igne , fculptilcs Dcos
«arum fncudcrcnr, & efficerenc ut pcrirct mcmoria corum s
Dcut. n 23 neau^iretur nomcn dcorum alicnorum in ore eorum
Exod.13 rJ quodobfcrvarunt piiPfal. i64Hofch.i 17 Iehofhu*
2 j. Vide rcformationem Iufchija; x Reg. 13 aboievit omnia inftru-
mcnra idoIoUtria; & idolothyra . iEquicatcm huj us prccccpti Yide*
runt vctercs Chriftiani. Tcrtullianus in libro dc Idololatria ido-
Iolatrias affines factt idolorum fabricacorcs , ctfi non colant, & ar«
tiffccs ctiam, qui templum, aram , zdiculamcis exrruxerit , fi
bra&cam expreiTeritaut infignia5auc domum t jus fabricaverit,it( ra
ludimagiftrosaliofquc, qnos licerarum profcfTores vocar , quibnt
Vcccjfeej} (Dcos nationum pradicart , nomina, gentnbgitii , fabulas> or~
rumtnU bonorijica qud\uttorum enunchrt , tum foUnnu ftftkatti to*
rttndem obferVart Nam Si ^r/f//7, inquit, literas doctat infertaA ido^ C4A $a&
Urum pr^edicationc , fint dubio dum docct, coivmend.it, dum tradit af- ' '
firntst , dum commemor.it , teftimomum dicit. Deos ipfoi boc nsm$m
tb/tgndt , cumltx probibtAt>\>t dixim*s&tos pronuncuri , ey norucn
boc in >ano coUocari. Vnde infcrt , T^nlh igitur ars> nulli profejfio , Cd/.i r3 f
ttniu wgotiatio , qutauidaut inftrucndU aut formandu idolU adwi-
viftret, carcrc poterit litulo idohhtrite , nijtfialiud omnino interprete-
tnur idohtiiam , qukm famuhtn n idoloruni cckndorum. Itcm , Sed ,
$mncm adfi itum eius \ice peftU etiam de longinauo deVitcmm , non in ^*1*?
bisUntum, autepr*mifimM, fedin toftcrfa ferie bumame fuperftitio-
tift/tbc detsjuis, fiYc defunftis^ /t)x 7{egibu4 mancipat*, U ad eofdent
Jpirittt&imwund(iSpertmcntis,m$di pirjicrificia (r ficerdotht modo
fer fpeHacuU & bo: gtnus, medo per fftos dies. Proptcrca non
dcbcrc aic communicare fivc habitu, fivevi&u, five quoaliogcne-
tclastiriac in fc(tiS& folennrtatibuseorum.P/^w/i^M inVenies etbni-
forum fores fmt iuctrnis 's* hunu \ fxam Cbriftiancrum. Dc ilia quo-
jkefyec it auid Videtur. Si idoli honor eft,f ie dubio idoli bohor iuloU-
triicft. Itcm. Si tmpiis rcnunehftf ',*ie fveris tempium iartuam tuam»
In libro dc corona miln is, Proptirc<i Xptftvius inclrmjt fugiti iiolo- c
litri.m,omnem\>tique & tor-tm. 7{ocoghaj)t\um,w qumtce htitant *t'lQ°
fpin<e. Pfjbil dandum idolt^ ftc nccfumendum ab idoio. Si tn idolio re-
cumberc alien\ meftk fide ouidin idoli bnbitu Vtdcri. Ou<c communi*
Cbrijli (? Qjtfi (^ideofugitCjhngurn enim divortmw mandat ab iio«
Z\X 3 hlatruh
$4>e ©crcbus Adiaphoris
Epifk ad lol*tria> innullo firoximi agendum. Sic Auguftintis. Omnis bontr tfc
pMcoL ^ cum *pt>tijfima d'ftruBnnefuh\>ertitur. In te perfpicua quid opus
j»4. * cft multis ? Aflumanusramum. Atpontificii do&rina hxretica
omnesquiunquam fuerunt, hzreticos fupcrant,& idololatria ac
fuperftitionc ipfos erhnicos , p ams cruftulum adorantes, quoru»
caput Antichriftusille infignis, qui Romam Babyloncm,fornica-
tionum & aduheriotum matrem incolit, cx qua monentur fugere
quorquot fe faluos volunt.
Rephcantadvcrfariifc non eadem mcnre uticiribusquibusPoi^
tificu Supra diftinximus , & diftm&io cft ipfius Suarriii , ufu«j
cercmonjarum judaicarum fuifle materialcm , formalcm.mediu»
ceu mixtum , ck non formalem folum fcd mixtum parrim mate-
rialem partcm formalcm damrari. Sic ufusfignicrucis matrrialii
quomodoeofaepiusutitur artifex in opere fuo , aut fupcrpelliciet
ad tcrgtncias patinas, aut fi libet etiam tcgcndam nuditateq^
paupcrum, non damnamus , fcd in cultu divino,quia miniftri An-
tichnfti Sacerdotes Baalis eodem vruntur. Prsterea ^d eundem
umen finem non alium quam illicefcrunt vtrunque & funerpcl-
liceum cV: crucis fignumcum confignantbaptizatutfi <JuodTerfc
v aiunt fe non intcndere nuitayt»nem Romanenfium,nihil eft. Imi-
tantur tamen cum ritum cundcm, eodcm modo, in cadem divini
cultusparte obfcrvanr. Quidimitationcm definiemus, fi ifta imi-
tationem nonconftituant. Pontificij imitantur Iudjeos cV Ethni-
rucos,eorumque cultus ex Iudaifmi & Paganifmi ritibus cor.fla-
tur,non tamen cthnicos aut Iwcaeos imitari fe profitentur. Licet m
externo fymhoto /it aliqua fimilitudo tnter noftros riUu C? ritm Gtntilu
ttm Cr \udaorum,abfolute tamenmaximum cfje difcrmen. i\am ifiue
C intenthne fumunt extertu attionesfpcricmjuam. \Wttu Centilmm
fiebant ad cultum (Daanoniorttm : noftrifiunt ad colenaum \erum $c-
&e cffea, um^ inquit Bellarminus. At ritus,quibus gcntcs coluerunt Decs
facram. fuos, etiamfi i pfi exhibeantur , funt illt abhominationi. Sic ntuf
t*f cjt, Romanenfium compluresrefcrebanturad idolum illud panis tran»
fubftantiati in facnhciomiffavntcr quos numerant etiam facrac
veftcs. Alij etiam ad facrum vfumfed fuperftitiofe vfurpati abf-
que illa rclatione, faltem rclationeproximain ipfoa&u minifterii
xacrificij, vtcrucisfignum in baptiimo vci confirmatione. Eiuk
modi ritus omncs rn cultu luo refpuit Dominus. Imitatio in ope-
fe ptxcepto prohibctur, non folummodo eadem intentio quuad
omnia. Si Ifraelitae ctrcuincidiiTent comam, aut barbam rafifTent,
ck non animoimitandi cthnicos fc id feciiTe proteftati fuiflenr#
reostamcn violati prascepti fuifTe negaturum nemmcn> putc. Et
ipfum ctiam imitandi propofitum arguir, quod dicant Formahfta?
fc rcunercquofdam ritus Posrtificiorum, vt eos lucnfacere pof*
Ccni&c rcduccrc inrcftam viam. Ergoirmtari intcadunt, bcct re-
tcia
& Ccremoniis. 541
veraiftumlucrifaciandi finem folum praetdndant. Deus indirigen-
<lis fuis prudentiflimus aliam przfcripfit rarionen.longe diveriam,
▼t nempc ab omni gentium fuperftione & idololatria efTent quan^
tum fieri poflfct, remotiiTimi. Nam fpecies conformitatis, aut re-
fcrvara» reliquiae fupcrftitionis & idololatria? illaqueant pios &
confirmantidololatras infua fuperftuione & idololatria. Gloria»
renturludari, vr fupradixitiConftantinus, fi vidcrini rcligioncm
noftram non poiTc fubfiftere abfque illorum ritibus. Et Hicrony-
mus ait Iudaicaiccremonias in Ecclefu Chnftiana rctcntas aon
efficere Iu.laros Chriftianos, fed Chriftianos Iudatos. Auguftinus c-^|«(?. tjjj>
fecun< (Jregulaillama legiflatore prudenrifrimo datam populo fuo n.
fic coniulu. S i quarritis,l>ndt Vtncantur Taginutndc tUumincntur, y>ndt
sdfttuttm toctntur. (Dcfirite omnes foitnmtatts ipfrum. 2>eferitenu 9t *ff*g
gtu eorum. Etfi non conftntiant Veritati noftr* , faltcm pudtat paucita- 9omtn.fef.fr
$14 fu*. Chriftiani ©rabant converfi ad orientcm, fiye nc vidcren-
tur ludanare,fivc ctiam ut conjicir Scaliger Elcnch. trihaeref. cap.
to. quu Cbriftuc k Tropbetis \>ocatns eft w*n\i Luc. i 78 W refte
"ktrterunt Septuagint* lerem.11 5 Zftf 38611 ubi Hebratct tsltfe*
m*eb tamen Lco Papa contra incurvandi oricntem vcrfus morem
fic fcnbit , Abftincndum eft ab ipfi kmfmodi fpecie officii, quam cum .g y j9
§n noHris iri\>cnit, f «» deorum cultum rttiqutt , nonne bancftcum par- ^r frQam*
tem opinionis Vetuft*, tanquom piobabikm rttentabit , qmm Cbrtftia- ' "
ms qr impus Viderit tffe communem. Qula cundem morcm fcrva*
bant ethnici.licctabcthnicis, fi \\\x veracaufae fupradi&a», non
fumpfcrunt , confultum tamcn non putar co uti , ne confirmen-
tur m fua fupcrftirione. Tcrtuljianus objicientibus, Sed Uem D« i<f •/♦/*•'
•ernpc Apoftolus dWijubct, omnibm pUeere curemtu 9 quemadmo- <u* <*t»\*>o.
dumcfo mquitomnibtaperomniapUceo ; Refpondet, ^imirumS^
turnitfj &* J(alcnda4 lanuarhs celebrans bominibui pUctbat , an mode-
flis f> pdtientiiyangraVitate^an bumanitate t an inttgritate* 'Proindc ,
cum dicit* Omrita omnibuA fa&tu Jumt W omnes lucrifacUm , numquii
ldotolitris Idslolatres , numquid etbnicis ethnista, nuntuid feuliribus
Jficularis. Kon eadcm tunc tcmporis ratio rituum iudaicorum,qui
^uiaimperati a Domino.erant cum honore fepdiendi,& ethnico-
tum ccu Idololatrarum, qui fcmpcrcrant E>eo cxecrationi. Sic
)am Antichnfti ccrcmoniis conformitatem non dcbemus. Quac
commnnio Chriftocum Antichrifto, Hierofolymis cum Baby-
ionc. Pontificiorum numerus indics auftus in Anglia per fc ar-
guit imprudcntia; commcntum iftud tucnfaciendi quod prx-
tcxunt, & foiummodbprsBtcxunt ut ftatim bftcndcmus, %Ti l>c- c ^
70 A/^iww/,inquit Bucerus, 2>eum& Sofpitntottm noftrumlcfum *~*t'9y*t'
thriftum ex toto corde , tota anima, &• cunctis Vmbusl quo tex pendtt *?l *
§mnis , fi \>t ex bac dtUHione conftyui neceffe eft,illud immenftt (p im.
tnMdtfiscbmUtisms-btmficiHm, ^uodje (srinmorumfro ntkis, &*
j ±t De Tebns Adiaphoris
in alimomam nolh >//* ttermtgratt amplccTtmuY, (r , U pif tft , fltf-
picimta O1 aduramus , nihit fani ad extremam relioui facimus deteft*~
ttcncm ir fUrtffnnam prcflgationcw omnis eius impietatis ataue ab$~
xnimticnis , quam Satan per jintkktiflos fuos inVexit contra ha?c fan-
Hifjlma njftttid : nihtlaue protfus apud nos loci in)>cnient \d retine-
bunt e<£ res cmnes, kctba, (rgeftus, in autlus lcl appareat efje atiqtjd
tjntis imputiiibus pffine , aut ad h&arapiantur ( quanquam rmprcli flT
abfaueliUdaticiufa) harupt fuarum inrputatum commcndationcm
&picluram, nifi id exiftat tx ris rdus^erbis aut fignis , qu<tQ)cmu
MU noiler commenaahit . Harc Bucerus ad Arglos in cenfura litur-
gir Anglicana:.
Dixi*)iW ab jfnticbrifto , fivt ab aliis txcogitatcs , fed ab jfnti-
,chrifto pollulos Vc/ mtgis pollutositS' \furpatos. Sum quidam ritus ab
Antichnfto adulto inftitun & ir.vccti in Ecclefiam, ut gtnuflixi»
in a&u participationisEuchariftiae , qua: inille annis ignota fuic
EccLffias, aliae ante inuocufhe, ut crucis fignum. Dicunt For-
jnahftaeeos non ab Antichnfto , a Pontificiis, a Romana Ecclc-
(1a , fed a patribus, ccu a primiritiva Ecclcfia, ntus fuos acccpifle.
JSUfpondeo primo,non omnes ritus Anglicanos a Patnbus defcen-
ditTc. Nameorum geniculatio in facra coena , ut dixi, nunquarm
nota fuit Patribus , aut Ecclefiae ante rranfubftantionis mcuftrum
natum & jam adultum, ut fuo lococapitcfcquenti videbimus. E<
dcvcftibusWalafridus S/rabo tradit pcr incrementa audat ciTc.
bt ithut Vtflt* e*i*m Sactrdotalesptr imrtmtnta ad tum , cui nunc habetur.auB^
£(ci.t4.i4. fint otnatum. 2^am primit temporibus ammuni mdumento Veftiti,
■- ' MijfuagtbantyficutO- battenui quidam Oritntalium factrt ptrbiltn*
tctr : & tic pcrgit cnarrando, quomodo Stephanus, Sylveftcr, alij-
quc Pontifices hanc vcl illam veftero introduxennt. Sed fint veftcs
adco vctufta?, ac fignum crucis quod Tertulliani aevo fuit in vfu, 8c
fimiliter omncs alia: cercmoni* Anglicana?, non tamen apatribus,
fed ab Ecclefia Rom^na immcdiate acccpcrunt. Antkhnftus cnim
cos ritus & ccrcmomas omnesconfcrvavit, quaral.oquinfortepc-
rijlTcnr, &: in defuetudintm abijtTenr, nifi Ule coluiiTet, auxjfler, &
lucem evangeli) qua earundem vaniras & fuperftitio diLernefida,
fuppreiliflct. Prxtcrca Antichriftianifmumii fi patres introdaxc-
runt. Apoftolorumstare peragcbatur myftcrjum iniquitatis. Na-
tus patrum jcvo&ab ijseducatus.l^^/4//V tjipojtelis nutlum ft.tt-
. , ^ lum, imo nuUusfert anntts aut diesfuit, in attt non additum eft aliauU
*c k . dd yfntichijiianfnum 6~ Apoftajiam ,dcncc tandcm adixuw & dn*.
p*»ti[ 5 • A^ ^ Chriiii Unuunfit. Natus tum fuit Anrithriftus fcd vagiemew
td&- **' in cunis & myftcrioinvolutum non obfervarunr. Liber Apoca-
lypfcos liber fignatus fept^m figillis intus cx foris, quse nemo po-
terat {olvcrc,inquit Percrius m Apocalypf#cap.5 6v hoc commune
cft pio^hctijs, vcobfcnra: fiut donecimplcantur. Puurunr patrcs
oriundum
Sc Ccrcmonijs." 545
oriundum etribu Dan & regnaturum tribus anniseum dimidio,
cumtamcnipfiin finu fuofovcrcnt catulum. Przterca ) eteres Ec SaAtel tottt,
tltfi* Cbriftion* TaftorespluAtquo fi^oluerunt, tum ludtts tum eib- Meuachos
accommolxre'. quodtxiHmartntmadBUnittiumtltius alttSum }Ard<g*Unf
iriquibufiiamcotmoniUy iifqueapud Vtrofiftte famitwibus , quam fi 4^.13, /m£.
aditnfceunt pur* /implitttati a Chrifto tnftttuM , & tnttui Vtrbo >8 m g.
com t>rtbt nfie . Vnde mult<e certmonU m FccU/tam irrtpprunt . Jt cx-
peritntix decUi n non benedixiffe huic confilio : tai\dtm entm bo-
minesomi ualiVei cultu exteriora prorfiu ampltxi funt. Tiic *?'£}£
^wc m fWnraam^te de oatnbus eadem icnbir. Caierum mulii nu?- 6* th{h !*•
rus in fynragmate de patribus eadem fcnbir. Caterum multi mag- 6
fii
i>n...
p%$antt/ed ttiam laudibtu ornare fifiintnt $aron.an. 57 ficL icS &
601 S.it es-c Quidni etitm Jaronii ex JEgyptio auro Vitulum con-
flortis fa&um probaVtrint quod tamgnaViter tmuUntur. Idem ibidcra if
dicit patresin panencticis & dcmogoricis, hyperbolis cc Rheto-
rum pigfBeotis UrfiiTe, in agoniftcis Sc erifticis cam impotcntcr Sc
incaute nonnunquam < ifrrvefccre, ut dum quidvis undeucide ad
eautac fu* prsfidium rapiunr, nimioque impetu ad proftcrncndum
adverfarium rapiuntur, ipibfmct in contrarii erroris fcvcam all-
quandoruifTe prarcipites. Sed & koipfis ttegeticis firiptis frtqwcu- jhef. *£
ttshillHcinattones ex linguarum ignorathne , & mtmmoia ac liticfit
hitniorum Ytr/iont , qu. 'i > potifTtmum oborU ctrnuntur : cu-
iufino u Utiis cum tetus Tfibnorum tranjlalio maximefcattat : frufirk
e/i profeSo; ttuifquis gcnumum eofttm fenfitm pcr txpofitionum tubulos
tLfihari potusffe putai abiis , quicxtamturlido &jc*nofo rfyp haufi-
tunt. Rurftr» tam in derr.cgoncis quam in txcgcticis plefofquQ 1?
nodos in fcirpo quarrentcs immodice indu'fi(Te allegoricis, anago-
gicis, *>: tropolcgicis , quasvocant, cxpofitionibus, faftidita fim.
plicitatctextus Sc fcnfu hiftorico. Doctrinam Theologicam fiof- |9
culis Rhctcrum ck tam variorum pigmentorum mirotheciispro-
pemodurn obruiife , utnonfacile a quovis<:rui, & ad ardificario-
ncmtraRi:- :c; dogmatactiam cx philofophorum fcholis ^t
prarfercim ex platonis Acadcmia, nonnulla ctiam ex Zenonis
porticuintroduxilTe c^ccivitatc donafTe. Qua fronte igitur audet
Virum illum clarifnmum pi* &: foclicis mcraoriae Th. I3czam ccn-
tumcliaarHcerc obliberam iuam ccnfuram de-Patnbus,corumque
conciliis. Si optimit ttiam tempcribm ia fuit Bfificporum ambttio^ f*i.4a' ie&
futiUtdSy ignotantia , ac mutttrum etitou apertijfima *c dtjberuti/fima ^fnte not4J
improbitas, U Satanam piane artibtu oorum pr<efuifi Qdnonts
ciliime perffictunt: quemadmodum^ inquir, abfqut rubort bociftatur Synod Dmu
&c%a. Quid ais ? abfique ruboreVccifcratur. Pcifricuifti fronrem? x4( '
.Prpbat ouobus locis Nazianzcni, cx piobarc dicit tcmrr'rm
A a a a lo-
$44- Dc rebus Adiaphoris
hiftoriam. Nonornnibus fed multis defperatiflim* improbirati:
notam inurit. Et in conciliis majori parte,quae fsepius vincit fanio-
rcm, horum futilitate,illorum ignorantia.ahorum improbitatejfre-
tus Satanas Antichnfti rcgnum c\: mvfterium iniquiratis pro-
movebat. Nonnc ignorationcm linguatum 6: iutiliratem pa-
rrum in cxegeticis , afFc&uum impotcntiam in agonifticis, t&vstj*-
\\a* paganifmi in ritibus, errores, imprudentiam , ftrophas , pig-
menra ad zdificationcm non juyantia ipfe olim agnovifti,& in dil-
putatjonc dc Conciliis, graviflimas calamitates Ecclcfiae importa-
ta? fuitTe ab iis qui fpcciofis Epifcoporum ac do&orum titulis frfc
vcnditarunr. Epifcoporum ■mbirionem.contentiones ob iss&i$&**t
Athanafii aliorumque fanioris judiciidamnarionem in Conciliis,
tumultus,& excitatam pcrfecurionis proccllam in pios veterum
monumcnta & hiftoriac non diiTimulant , etiamartatc illa florcn-
tiffimaquartaeccnruriae. Sub cthnicis etiam imperatonbus ambi-
tionis morbo laborabant Epifcopi , ut ex tcftimoniis Origeiuss
Eufcbii , Ircnaci conftat,quorum quaedam fupra capite lccundoSc
quatro attulimus. Concilium ipfum Nicacnum omnium ccleber-
rimumvolebat legcm novam in Ecclefiam introduccre,ait Socra-
tes,ut qui cffcnt facris initiati,cum uxonbus, quas duxeranr cuas
£:&.!.£.*/> «8* laici,uon dormirent ; Nifi unus reftitiffer Paphnutius dc&rinam
dacmoniorum introduxiflTet, &gradus Hicran hia? ftabiliuir9quU
bus afcendcret Antichnftus in lolium fuum. Non potuifTu afcen-
dere in tantum faftigium nifi pcr Conciliorum canortes 6c authori.'
tatcm pnmus patriarcha conftitutus eflet. Et Satanam in filio
pcrditionis formando & educando fegniorerr. fuiffe credemus?
€*mm:nt,in Salmcron Icfuita ait Do&orcs juniores perfpicacioresfuiffe vetc-
^•w4w.5. ribus. Dominicus Banncs m 2 2. Summac Aquinatis haec habcc
diff>.*i. quaeft. 1 art.7 conclufionc fecunda, 2s(on eft necefie, Vt auanitrtmo-
Tom,z %h. x tior fnerit Ecclfii k ttmport jfpoftohrum , tantb fit in i'U tninus fcr-
rftt«7« fccla , cognitio myfteriorum fidci. H<tc conclufio prohntur^uia poft
jfpoftolorum tempora non ftttim f trunt in Ecdefid tiri doftiffimi in
rcbus fideiinteQigendis , ty explicandis dtxteritattm babcntes. Et con-
clufionctertia a.Tcrit fuccedenlibm fttculu qutdam Vberius Cjr fubtu
Hus a pofterioribus Ecckfttt floftoribus pertraffari, quamfuerant aprit*
15' lit'd r^us definitd. Quzhbct xras fuam mcnfuram habet,ut benc obferV
- * f?.. " vat Parkcrus , & aetatum infuper antecedcntium menfura fruitur ,
— --•/. - & ipforum Pontificiorum tcftimoniis, Andradii, Bondcriani &c.
probat Deum plura actati noftrae rcvelaiTe , plura ad veritatcm cr-
u:ndam medialargitum ede , omniahoc facculo rcnovata, litcra-
turam quafi dcnuo rcnaram. Linguarum cognitione politiore &
cultori hujus & fuperioris faeculi do&ores omnium fuperiorum
do&ores antecellerc , quisncgab't; Non jam habemus tam tur-
bidos & cccnofos viuofwum traja&uionura nvojquam vctercsa
Quajl
& Ccrcmoniis. 54;
Qucim in ricibus & ceremoniis prudcntcs fuerunt Patrej , vcl cx
unius baptifmi ritibus judicare po(fumus,2cftu falis, cxufuVuionc,
un&ionc chnfmatis , ccrcoaccenfo, vcfte candida, delibationc-
la&is& mcllil ccu vini. Afiffam f.icio Augufiini Kr lnno:u\t\i fin-
tcntum [qu.cex filfi cxpofttienc loh.6.6} T^jBman
ccntos cinittr annos piguit in Ecckfut Ettcbarifliam etiam mfantibus
Ttcct/firum, ait Maldonatus in loh.6. 53 vide Mortonum iri Apo-
logia 1 part.cap.13. Pudct ipfos Pontificioshuius ritusdandi Eu-
chariftiam infaqiibus eofque confirnaandi. Qui fe imirari P.urcs
riicunt, profircmur fc codem morbo laborarc imprudentia? quo
illi w$t\Lu Iudaifmi & Paganifmi,corumq*, hallucinationus c\: in-
cptus vcucran. Scd an imitantur ifti patrci, qui regimcrt Ecclefias
Hicrarchicumqtiale fuit 200 ab hinc annos lub Papatu patribus
nunquam notum nempc pcr Epifcopos fcclufo Prefbyrerorum Sc-
natu, cx pcr corum Canccllarios,Arehidiaconos, Orficialcs rcti-
ncnr. Qui regimen Ecclcfix, genicuiationem i.fl coena atiaque ip-
fius Amichrmi adulti cxcrcmenta ab Ecclcfia Romina , ctiam
©mncs aliasfuas ceremonias , quas retinc»t, accepcruur. Anti-
thnftus erat futurus, utait Lutnerus, Rcx potens pompis&cerc-
moniis. Pro Domiuo ceremonianrn fe gcflir , cum Yctcrura
ecrcmonias alias rcjccir, alias retinuit , alias adiccit. Dicant mihi
Anglicani , num rctinuilfcnt cafdem vctcrum ceremonias quas
Romaucnfcs , fi Ponrifcx Romanus illas rcpudiaff:r,am abiiflcnt
mdcfuerudinem fascuiisfuperionbus. Atquc hascdecercmoniis,
«ua? ctiam a patribus ortas per fc vitiofae crant. Dico pr^tcrca ab- t
ftincndumnobisctTcetiam ab iis ricibus qui patribus A diaphori ,
ab Antichrifto poftcafupcrftitione, cultuS, meririiHcce&Itatis opi-
nionc inquinati, modo non fint ufus ncccff.irii. Habet iftud prin*
tipium Theologicum Zanchius ia 4 pra»ceptum.Qu6d etiam adia-
phora abufu & fupcrftirione polluta funt tollcnda & exrerm>nau>
da ex Ecclcfiis. Et Epiftola ad Reginam Elizabetham , s)fefqe
tni n b§ntflum eft, pf^uteht f>eic§»tumelUm ifurpata diufueruiJ, fi fy'P* '^. 1'
res /untperfi «h*$o&i tuin Ecckfia^ cum difirimint ttiim filulis pio- f4*« 43-* •
rum retincantnr. Probatquc excmplo Ezechias. Scrpemaactu , tui
hftUutus futrtt 4 Dco , o- quidtm ad filutem lfraelitsrum,per pi tm
f(tgcm E^ccbum.quii ido con*.ra fleivcrburn nbutebanturljraclitrefitb-
■iatutejl, &*ab bvc fi&§ fumniUaudatur Ei^cbitt , auod iilum j //#-
cet firpenttmrcdigtrtt incitjcrtSjtofiutin Jprufiuentem^ /.• \>'!umVn-
4kim extartteitts \>efl gium, f; eitci \ujfcrtt. Quanco m igis rcs 6x ri-
tui Adiaphon ab homi " :uti cum vcrguut ln lupcrftuio-
nem rclaliQsabufus. AgapaE initio , ut fentiunt quidam, in con-
vcntus Chnftianorum nuro* i.crc charitatis excrceiv \\i-
Jisiftcfiiis, 6cramen fublatafunt, ac litfupia umaua-
ahcmatc easi.cvchcrcm Ecclcfias pr ihibttum* Omnium maxime
A a a a z
5 4.o Derebus Adiaphoris
hecruce res adiaphorae, eum fiunt idolothyta Antichrifti, otmttcndat funf»
' p 6 quia ab idolothytis cavendum cft. Elcganter ParkeruS; virgincm
™ * duccre oportmflcfacerdotem Domini,& animalorTerrc quod nun-
quam jugum rulit > fic virgineos rirus velle dominum, qui ab Ar.ti-
chrifto nunqua inquinati, ncc iub illius ingounqua ararunt, Nom
dicit Ezjchias, reftituam fcrpcntem arncum adpriftinum ufum,ut
fit monumentum Ifralitis, aufcram abufus, & providcbone in po-
fterum populo fic fcandalum , fcd fimphcitcr iuftulir, & in.pulvc-
rcm comminuit. Nulla igitur injuria afficimus Patres , cum rcs
corum adiaphoras abufu & fupetftitione poftca pollutas rejicimus,
magis quam Mofcm Ezcchias. Si igirur ulla ccrcmoniarum
de quibus inter nos & Formaliftas ceu Conformicanos controvcr-
titiir,fuifTet primoinftitutoadiaphora, tamenquia ab Antichrifto
polluta fuperftitione & abufu, rcjicicndam cxiftimamus. Sed nui-
las novimus ejufmodi ceremonias quas nobis obtrudunr, quin
ab initio fupetftitionis fua? maculam habuerunt , tum cum a pa-
tribus inftif uta?. Non magis iicebat patnbus primitiva: poft Apo-
ftolos Ecclefise, quam patribus Ecclcfiae hujus fazculi ccrcrooniaj
oynid£m* fymbohcas inftituerc, & alias ineptias in Ecdcfiam invehere . Ti-
Kr*r * lcnus patrum appellatione 'i»Mf«n»«f lumpta Paftores omncs quo-
*'v* '3« cunque faecuLo vixerint cohoncftari pofle non negat. Autbontatc
paresfunt , andono linguarum & intcrpretationis fcripturarum
j,p. . infcriores funt hujus fssculi patres ? Si camlis aquam duccns quieo.
omPe'- ' pioft 'prius & largitcr profluebat fnbito dcficiat,now;e ad fonte pergitur$
M^(i°i\ ^ W ^iC defettionis ratio ccgnofcitur, inquic Cy prianus. Quod &* nunc
*?* l *m- facere oportet f>eificerdotcs prtccpta dftmdftrtantcs, W Jt tn aliquo »«-
eP ani* taberit &- Vacilla]>crit Veritas ad originem dominicam &* E\}&ngdica\n \
&* jipoftolicam tradltionem re^ertamur, (r inde ftrgat cHu6 noftri ;•«*.
£?•**}$,$• tio Vnde & ordo & origo furrexit. Et ad Caecihanum, ^/gi«j r
noftr* congruit3 & timori <$* cfftcio Sacerdolii noftri cuftodire tradi*
tionis 2)ommic(e)>eritatem : &* quodprius tidttur apud quofthm erri-
tum , domino monente corrigere , \t cum cUritate fua Cr maicftate cce-
JeftiVcnerit, inbeniat nos tenerc quod monuit , obftr\>are quod docuit ,
facere quod fecit . Vides Cyprianum recipere feadfacram fcriptura -
& clefugcrc authoritate veterum,etfi iuter vetcres ipfe virjprirnarius
& Apoftolorum faeculo aurco fucccilent ccnturia annorum tcrtia.
Dixi mudononfitearumrenim \>fu* neceffarius^ quia fi ufus fit
ncccfTarius licire lis vn podtimus. Quid ? inquiunt Formahfta; ,
nulla rc utendum, quam abufu Cx fuperftinone polluic AntU
chriftus. Ergo etiam ipfa facramentaaufcrenda, nam ea ctiam
polluit. Tcmplaalia cxcruenda , quam qua: fub papatu cranc fa-
crificio miflae alnfque fuperftitionibus polluta. Pon:ifices Roma«
i?i fine bonis Icgibus quod politicum £c cxtcrnum ordincra
actinct^ non potmllwac fireiare fuam tyrannidcm , inquic^
Sara-
ic Ceremonijs. 54f
Sftravia. Refpondeo, «livina inilituta non funt Antichriiti fed **f**P*$r\
Eccle?]?. AntichiiiTiis eft pofTctTor malxfidei, ut furgcmmnc ftir- A^.t.8.
to ablatg. Qua: funt divina,non accipimu? ab Annchriito fcd
vcndiramns, cuiufmodi funr facramcnta. Excepit fupra Buce-
rcs, verba , aut fuma, «|ua; Dominus noftcr commendavir.
Htccnim , \>t nullt nobis Vtture potefl hominum per\>erplM : ita ntc &*fnr*>t>ti
propter ilbrum abufium intcrmittere dcbemus. Sunt adulterara & viria.
ra vcrbum & facramenta a Pontificiis,nos ramcn nonabdlis Vitia-
fam veriratem, fcd ex ipfis fontibus puram ruurimus. Quo.i ait
Saravia non poruilTe Romanum Pontifircrn finc bonis legibus fir-
mare fuam ryrannnern, quod poliricum v5c cxrernum ordincm ae-
tmer, vcium ; f.-d verum cciam quod ldcm fubjuiv,:^. Tntcrlatrd- $(g ~
ves nnn potcfi reiineri ficiefaS , nifi natura qudi docuit ficietaUs co::fir-
Vmdeieget of>fer)>tntur. .AntiJmftus w»ajth«®' & fidis tncupruden- S*Ct, 3;,
tior cx ipftns n ttttrct &• diUnarum inftitutionum faniibm h ttifit mulitt
non modo VtithfeA prorfia fecietati bumm t 1 Nos cx iifdeih
foiiobus feripturar, Cx natnrs prmci] icioncs ordiBis 6c de-
con haurimus, non ab An: .ccipimus tnagis qfcSfm a latrb-
nibus lcg- s boni ordmis. Commmia funt nobis natura? pnncipia
non lllorum propria. Nos de cercmoniis tk ntibvis facris,non n
Tura ducenre aut fcripturadoccnte inftirucis , fcd ex merohomrnrs ■
?lacito cV arbicrio ptofrcifcencibus agtmusi Coronafiij, uc vbc*
cttulliartus , obiicicntibus, Sed cur m.iior cxigiiur r.itio CbrU ^ecsrtni
fittn. itifiiHm , cum itldietiim mturadefindh ", qu* prrmn witis c*6.$
Qmnium dfiipimt efi. Refponder,naturam ipfam pr?rfcribe!ec< >-
nam cx flonbuscapiti non convenire.AppIicarionemfirmanc ncc*-
nc, non nuncdifquiremus, tedcum pnraJOfec fc probafTe , mfcrr.
Qtoeret igitur Deilwm hxbens ccmmunemifi t inpukics r.iundi-Jn n.t- Cap%e*
'>ulis,id ■jua.i ts* yfpofiolus filet pro)>ocare\U cum inhclamine
ttydo: tttft cumsJtynur.os :mtura fecere
dia 1 lu* fitrti legu O* tege n ttnrakrh fug+erk&HgfUTiiV
lege. O^p.cientibus, Mercurui hrcra? enarraviiTe ncOC(Tarta^ cV c6~
mercu rcbus & noftria erga Dcun\ ftudijs, primurri mcdclas A'
culapiumexp erram navcm primam moliram. Si r-y C
Imiufiuiu ibrtrmte/cutorumalisfuem ex :2)/js .
adi AHHorem ni ricumbtnitm inlc~
Hulo Cbrifium, & cum . < ojftrt, &*tuin t-
f -'ttmex hrcto ing 1 itnteo eir: m Otiridis
iisni , it refpoy;lco , admic-
icnt aui-lem Mtnfitium comniunmtbn , fed pro^oc m < 1 a4
1 tfmm & initu.-s \li cm difttn :homm\ quu psffi>itki fiUit oi-
hram corruptehm con iitiow$,qui fitbye&l tfi txinii 1 1 n e$
utmiim & nofiris &*fuperw U v\ bta , r> J ,/] ? t • w-»
t**ihi** ***** *&&**& arufubfidU, c^ hr,K>i*fiUtU ntcct! h
Aaaa 3 jfUs
$4$ Dcrebus Adiaphoris *
rijs ncccffitdiliaYitA kunun,e procurcnt : ItHDes infpinU ertdunhtr*
fropiore profpettore, Cr inftruUore, &■ oblettatore, ft forte hominkfui.
Qute Vao bunc ordimm exccfjcriutja non conVcnire Vfibus noftrU^ nec
S)eirebm,mc in conlcrfitionibas Qlruli recognofii eft. Sic ad illud
quod de templis objiciunt, refpcndemusea cflc, vt Tertullianuslo.
ouitur, inftrumcnta cxhibitionis hnman3;,mcras vtilitatcs, certa
fubfulia & honcfta folatia necdfitatcs vitae humanse procu-
rantia. Nam tcmplis vtimur non vt rcbus facris aut confe-
cratis, ficut fuit tcmplum Hicrofolymitanurrij cx ficut >js vtuntur
Pontincijproptcr ordinem quem habcnr ad corpus Chrifti in fa-
crificio mifTa*, rcliquias & imagincs iai «ftorum, fcd ad fubfidium
yhx humans vtilc & necefTanum, ncmpc vt propulfcnt iniurias
cocli 6V acris,dum colimus Dcum, & hic vfus civilis eft. Idcirco
Pentificij cxiftimant noftro vfu pollui & prophanari tcmpla,caque
»on convcrtercnt ad vfum cultus fui idololatrici ablque recon-
ciliationis,vtvocant, ritibus. Dcus jufTir populum fuum dirucre
fana, dclubra, & a?desfacra*in cxcclfis,quia vnicum vclcbat um-
plum facrum, m quo illi faciificandum cffct.Nc igirur illi tcmplo
derogarent,alia dirui voluit. At nunc nullum tcmplum cx Dci in-
ftituto fan&um eft, & quod inftitutionc humana confecratum,
non amplius vt conf ccrato & fan&o vtimur. Libcium cnim exifti- -
mamus dcumcolercfivc in tcmplis five extra templa,vti templis
velcommiitare cum praztoriis aliifvc pablicis acdificijs. Tcmpla
^uatcuus funt aedificia non funt inventa Anticrifti, fcd codcm na-
Eurae luminc cxtru&a, quo aliaaedificia tum publica tum privata»
Quxftio noftra eft dc rcbus aut ritibus facris num licct addere rc-
bus aut ritibus facris a Dco inftitutis. Templis autcm vtiraur,non
ut rcbusfacris aut facrum quid fignificantibus ,ficut faccrdof fu-
pcrpclhcco. Paikcrus rcvocat ad 4 capita rcs omncs idololatrarum
quarum vitium & abufus purgari pcflit. Pnmae Claflis funr ,
idololatrarum non ioololatriiae, quarurr. kgc Moiaicapcr aquam
aut igncm purpataium vfus crat licitus,Num.3i.23. vt veftimen-
taleprofinon leprofaaqua abluenda, Lc\it.i4.8. Secundae ClatlU
funt rcs idololatrarum idololatricse, fcd quse ftatura non habcnt in
cultuidololatrico,vt fons aquai vndcaquahauruur ad minifteriuai
idoli,Solin firmnm<.ni<squ( madoraiunt cthnici. ISIam alia ratio
Solis ahaimaginisauc f\mboli,fme fit ignis Peifarum, llvehuma-
nacffigies,coloffus,aur aliud quici fimilc. TcrtiarClaiTisfunt, quac
habucrunt m cultu idololatnco ftatum, tamcn quia a Dco mfpira*
ta iunt , ck eorum \fum hcct non eundcm licitum cftc &
durabilcm. Infpirata a Dco fecundum Tcrtulhanum dicitea,
quasprocurant mcras vtilitatcSjCcna fubfloia, honcfta folatia ne-
ccfTitatibushumanasvita?. Quaitas Claflis funt Dci inftituta, cu-
luiraotniuiu iaiumtnu quac lta vjuare juilla pcrYcifitas homi-
mum
& Ccremoniis. 54^
KJ potcft.quin cifdem vti tcneamur. Rcvocari tamen poflunt zd
Dei aut naturx inftitura 6x dona. Nec fuperpellictum, ncc crucis
fignum ad vll3m iftarum daffium rcvocari poffunt.
Ex 'diftis igitur (equirur ritus Pontificios non adglutinando*
autaftucndos ritibusa Dco ipfo inftitutis, etfi ab ipfis non pri-
mtim excogitati,fcd prima inftitutione auiaphori fuerunt, ab ipfis
verofupcrftitionecV abufu polluti. Nam fi primo inftituto adia-
phori, libcri funt, fi liberi, curuhro iugrjra trahirnus cura idolo-
latris. Si vfus earum rcrum fucrit neceffariusad vitsc humana? fub-
fidium,vt a Deo mfpiratas, aut natura uiccnte & neceffi atc vita?
humanx cogcnte accipimus. Scd ad cultum divinum iuhil nccef-
farium potcft cxcogitari ab hominibus, nec ab Antichnfto un-
quarn cxcogitatum eft. Qux in hunc ufum irVfprrata a D o funt, Xcrtul de
nobis traditafunt f riptis pcr fpiritus fan&i amanuenfes. ^juilci^i- coron. milisl
turhxbenduyn eft apudbominesVcri (Dei, tjuodit Canditt '://> Tj.volt tn- (db.7,
troduttum, & b }i s k primor dio dicttum cft,auod%jam tuvc ilohht/U
iniri.ibatur abiiolis, rj- idilis adbttc Vivis ?Hun\s gcncns eft genicii-
latio in eucrunftiaPudetnc Formahftas clamiiarc rcligioh m abf-
quc ccremonijs nudam oc uuultam, ec ritibus, quibus etuir, Pon-
tifici| utuntur,ornandam.Pnmoiomniant quid turpc yva
mrcligionc, qux in lc pura cft & immaculata, iua puntatc 3c
fplendorc Adamoin intcgritatis ftatu fimiliorquam Adamo pcc-
carori,qua? vcftimcntis noneget, fcdobvclarur & obfcuratur po-
tius veftibu^ccrcmoniarum ab hominibns iriftitutarum. 0 ^onc^e Prafaioin
ywjinquitThomasWaldenfis,?^»^;^ Videbar.tur rcdargtundi d.fii 4f8>m ar
pull^hibus mandaVtrA4 ttdducere tibi afinurn & puUum, quit fupcradde fa:r *menta!:~
bttntju/fistuis deccntemfijfitonis ernatum, impdnmttfj&pcr eos Vfti- kus.
mentafiua,^ teipfum defuper fiederc fiacrunt . Quid ais, afineiRcli-
gionem virginem pulchram afino aut pullo aiinac affimilas? Si hao
iimilitudine ludcrc liccat rc&ius Hcrmannus Hamelmannus eam r*e traj-2 -y
accommodat . Cbridtn non optu habet ifta txtema/kpientia in fiuisfit- p4rt , /' *
cramentis. Vemtpauptrfiedens in afinaad filumShn, hquo adventu 5/ \y*
nolnit eliquxm cxirmttcn:m, ergo non Vuit *koaue tUam in fuis ficra. '
mtntis. lunius cxpendi pctit ab ijs qui fimplicitatcm myfteriorum
Chnfticircumveftien dam putant humanis tra.iitiombinquas rc-
pudiatChnftus,pnmvim,quaauaoritat: quovc cxcmplo addufti, Ecc!rfl$*
ldfcntiant. Deindcinquem finemj Sr XhaHrftoriiftMt imriia tjuid C"P *•
fimplicitate Cbriftiboneftiits! qnid boncfic e ftmtfticiits ? Cultus nivi-
nuseftfirmlis mari vitrco coram throno quod pellu iuum eft,-ion '
corpusopacum aut cercmonus vclatum. Pra:tcrcacur ornairunta
merctricisBabylonicas anus fronte rugdif conquirunt a^o nanra ^P'P a<* ^
fponfamChrifti,etiamfi ornamqtis vlliso: us cflei ? ^uiifibi obficro X :am £^
Muit Dr«<,inquit 2Tinchius,^»/<m Vetnit r.c ararct; r bobj & afmo &■ ^.
M>it,ut ide agcr diVcrfitfircreturfimentc,^ nc quf^umVefltretur Ufte
tx
/5$ Dc rcbus Adiaphoris
ex lan.t & lins eontexta * ${es esl Heo odiofa & execrdHis fi iJetn 4gtt
GjominiccUtur ab Epifiepis impijsjsmul Gr pijs ;fi in cadim Ecclcfia
cum dcttrina EUngelij doUnna etiam Trftfiica dcceatur, fi dtnique fa-
crawenta, ceremcni*, & ritui ex Jprfioluis Cr Tapittiris conftati V-
furpcnlur; fcr ijs ceu leflc ex Una & imo confeiia Ecclefia hftitur. Jn
codeccptus Zanchius, fi fenfcrit Epifccposullos poffe effe pics ,
qui ccclcfia invita epifcopatum invadunt, aut Anglicanos vil«
cererooniarum Pontificiarum hoftcs effe,cum prxcipui fint a&orcs
in perfcquutionc ob ceremonias, & cpifcoparus fui authoritatc pij
fcilicctcpifcopi ccclcfiam opprimunt.Scd quod ait ceremomjs cx
Apoftolicis & Papifticis conflatis,ccu vcftc ex lana & lino confe-
€ta, non vefticndam eccleilam rcfte monet. De ornatu myftico
J5z facroiam agimus,nam dcordinc.&decoro .civili fuo loco dicc-
snus.
■€tfi licerct rcs & ritusfacros Tontfciorum addcrc rcbus cjr ririlxsfa-
cris divino iwcshs~iitutis,non umen cxfedtt, qnia ad vitandum
fcandalum abslinendtcm cft ab cmntfpcac malu
Intendere ruinam fpirituale proximi aut difpofitionem ad ruinam
quovis dicto aut facto , vel pcr fe malo , vel quod fpeciem habet
mali pcccatum cffe & formaliter fcandalw ncmo negabit.Nam in«
tendereruinarnfpirituale proximiDiabolicum eft.Sed de iftafor-
malitatc metaphyficafolumnon loquiturfcriptura,cum monet vi-
tandum fcandalum , his verbis Vasijsperquem fcandala veniunr.
Tribus modis ponimus ofTendiculum coram proximo. Prim©,cum
diretteintcndimusillum fincm,nempeut impingat velruatin cr-
roremaut peccatum. Secundo,cuminducimusconfilio noftroaut
opera ad a&um malum non peccati ipfius fed noftrae libidinis cau-
fa. Tertio, cum incuria &,negligentia noftra committitur dicto
aut facto peccatum,vc! actus mali fpecicm habens coram proxuno.
Primo rnodo fcandaium committitur, & ex gcnere operis & cx in-
centione pcr verfi fmis . Secundo & tcrtio^ex" conditione opcris noa
intentioncopctantis. Ad conditioncm opcris, vt fit indu&iuum
ad peccandum, non cft ncccffc vt fit per fe malum. Sat cft, fi ha-
2 2.. j«. 43*^cat fpCCiem mali. Scandalum atfiVum fimper eft peccatum in eo qui
arL%3 fiandali^ijtyVtl quia ipfum opm quodfacit eftpcccatum,Vel etiam,fiba~
beatfpcciem peccati,d'mittendum eftfimper probter ptoximi cbariiatem9
ex qua ^nufquif^ tenetur foluti proximtprotiutrc, Cffic qui non dimit*
jiit.i^ titycontracbjtilatem agit, inqxut Aquinas. Item, iDiiium aut faiium
alterim potefl ejfe duplicttcr aiteri caufa treccandi, \no modo perje , alio
tnodo pcr accidens . fPerfiauidem, qumao aliquis malofuo Vcrbo Ul fa-
Ho intendit atium adpcccmdum induccre, Vcl etiamji ipfi boc non inten-
a\tt, & ipfumfxctum cfi tde, quoddejuirationc babet, quod fit induc-
Hlim adpeccanduw>putA cy.m aliquis pnblice facit peccatum Vcl quod
kibU
& Ceremotujs: ssi
bal>et FmUitudinem pecati. Et tunc iNe, <jtti humfmodi actum fcit»
proprie dat occafiontmruin*, Vnde Vocaturfltndilum attbum. <?a acci-
dens autcm,ali<]uod VcrbumVct fattum ynm efl alteri caufi peccaniit
quando etiam pr<ttcr intentionem operantis, &* pneter conditionem operis
aliauis male dtfpo/itm exhuiufmodi opere inducitur ad peccandum,puta
€km aliauis bmdet bonis aliortim. Pvccle crgo Scholaftici dcfinic-
runt fcandalum dic"tum aut fa&urn minus re&ucn prjebcns occafio-
ncm ruinae. Nain quando diftum aut fa&um tion cft pcr fc ma-
lum,{iramen mali fpeciernhabcr, eft minus rc&um, qma inordi.
nate fit. Nam fi ordinate quid ficret,non induceret ad pcccan-
dum. Spcciesmali inducit ad peccandum. Ergo di&ura sut fa-
ftum fpccicm mali habens,ctfi non haberet aham moralem malU
tiampcr fceft minusrc&um, oc fcandali nuluiam habcr. TSUm » % % ^
prima dijferenth aftut moralis cft bomim & mrtlum. F.rgo iUud.auo per *
fl primo aClus efficitur ynalust*ui aiias ef]et bon%$>r>tft fieret cu m tU -« cm-
ditioneobietti,nectf]ectt* auod fitfecificans &* determinans aeiamad
fpccicmt;tUmflncn fit talis conditio per fl intcnta , W l\ g. fi q ':it com-
tdtf camest auando fibi licitum effet comedcre ni/iproximtu (candali^c-
?«r, tunctalis ccmeflio, coliocatur inflpecieflandaii, c^uomam noH alinn*
ibct malitum, inquit Dominicus Banncs. His prajmiftis dico,
quodad vitanJwim fcandalum pufillorum ccuinfirmorum vitanda
omimfpccies conformitatiscirnn fynagoga Amichhnfti, omma-
quceiusidolothyta, ctiamfiahispcr fc liciracifcnt. Kam fi fpiri-
tualia bona minus nect (Taria funt ad tcmpus occulranda aut difTe-
renda,multo magisadiaphora ccnfpurcaca £c vitiaia ab Antichri-
ito.* Sidc^eritatc) fumitu\\ \>t$m nfci [nrn;Uritur fc4tiik* ff9mmH g;
hm^uam quodVer:t.:s ?:!:::jUatur, ut ait Gregonus. Sed timittcn- Ktih.:l.y. J
dum efl propter fcmdjiium ernim quod pciefl i> .-etermittiflilu triplki l-c-
vitate flilicet iiu^juUilue, & iottru:*. ut ait Hieronymus. GlofT.
ordinar. in Mat. is« fuper illud, Audito hccVerbeftarid^ii^aii flwt.
Sicfibona temporalia funt pcrmittenda proptcr fcandalum , ut
comcdcre carnes , m^lto magis funt adiaphora inquinata ab An-
tichriftojjquorum urusnoncftneceifarius in culru divino.Aoofto-
lus noluit fno jurc uti mctendo tcmporalia , cum femma-net fpi-
ri:ualia Corinthiis, cum vivlcrct fic intcrrumpi pqfle F.vaugclium,,
Signum crucis , fL.p^rpeliKcumjgcniculationem 6cc. quis dixei it
habere ufum necclTarium m cultu divino, aut tcmporahbus boi is,
ncccftariishumana: virscfubfidiiscompaancia , inultb minus fiv i-
ritualibus bonis, qux faroc ad ternpus prxtcrmittcnda ad vitandum
fcand/ilum infirmoium. Epifcopi tamen Anglicani ck Scctic.M i
paftorcs ftipcndiis, coiumquc greges fpintuah. privafc
malunt,quamccrcmonias Ulas vdtxcogitatasab Antichrifto , ve|
magispollutas (nam fempcrahquo modopollutje) omitti. Gravia
f unt n:onna ApoftoU de vitanoo fcandalo, quae illi fufque c'l-
B b b b que
5 $ 2, Dc rcbus Adlaphoris
quchabent. Hic potius adbibite \uhicium , Vt m fr&ln propofiaitt
rfjtxopp* H wkdtimiKm quidpiamad quod impingn aut ofilndat Rom.
14 13. Monctibi, uttuma graviori, tum a levion orTcndiculo
cavcamus, five omnino impediat, fiveretrahat five retardet & re-
moretur fratrem in via falutis. Si prspter efcam frater tuus trifiitU
gjficitur , non\am ficundum cbatitatem cmbulM. 2*(e efca tua tlfom
ftrdito , pro quo Cbriitus mortutts,\V 1 5 nc c%b% caufa defirue opm &)c%9
emnia quidtm munda , fid ntalum efi bomini r* h» oyerx«^«r©*
U6i»Jt quledens impin^it, ▼ . 20 fBonum efi non edere carnes , neque bi-
lere Vintm , fi*h U * i mfiXtp®' rx *pr*rnl« «»V r*«rA*Ai<j7Wf , n mfym
neque quicquam faccrc , in quo frater tuus impingitVel oficnditur Vtl
infirmus efi, v.n. Videte ne quomodopotefiasilla Vtfira offendkulo fi%
iis qui infirmifunt 1 Cor.8.9. Si efia ojfendiculo efi ftattimee , non
idamcarnes inoeternum , ne fim offendiculo fratri 1 Cor.8.13. T^emo
quod fitum efi qu^rat , fed quifjue quod alterius efi, 1 Cor.xo 24 In-
firmifrates crant vel ludari vdgentiles converfl.Iudaei infirmi , de
quibus Apoftolus epiftola ad Romanos,putabanr difcrimcn cibo-
rum lcge Mofaicaimperatum etiam in Chrjftianifmorerinendum.
Hortarur firmicres fide, ut fraten.e cos fufcipiant , amanu r mfti-
tuanr, patientet tolercnt, ne fua libertareutantut cum tfferdiculo
infirmiorum, eos triftitiaafriciendo. Nam ne reprehenderentur ,
quafi judaizantes propter abftinentia edebanr fi ;clnaiue conicien-
tiacibosquos putabantvctitos lcge Dei,unde triftitiacx dolor,vtl
fiimiorcs fidc averfabanrur ut prophanos 3c gular deditos Hoc
utroque modo rriftina afficiunt frarres fuos Epif opi. Nam mi 1-
tos inducunt, & cogunt ut reclarr.anteconfci-ncn induar* ftiptr-
pelhceum, &corfuncnt fjgnocrucis , unde cruciatus in eorurn
confciennis. Kam ut ait Apoftolus. Qj % Vero ambjgit , // er-!crit,^on*
iemnatttA efi, quoniam non edit exfide, R< tv. 14. 1 3 iu eft \xMi 1 on-
fuentiam , 6i peccatiacdamnationisreatum mcurrit. Alios, qui
necinducineccogipoiTunt ad edencum. 1 10 luendum , aut g<ni«»
culandum &c. inducunt tamcn fuo cxeroplo & prxcepto, ut fea*
tiaiit cosprophanos, & nullo religionis fcnfu affici,fcd fua qu«-
rcre. OpusDeiidcftfideminfirmammultorum dcftruunt, quan»
tum in fe eft, £: qui vidcbattur fratres jam recefTerunt a nobis ad
titificioi um caftra S> m uiu cibor6 lcge Dei vctitcaum pruden-
tiam & chantatem reqinrar in firmionbus fidclibus, quantbma-
gisrequiiinrjus nosin idolothytisantichnfti , qua»Dcus r.unquani
impcravjt, fed contra omma idoloihyta &idololatri2inft:umen-
?a tolli&exierminatiex Ecdefia voluit. Corinthii firmiores Me
libenate fua in efu idclothytorum , id eftcarnis immolatae idolis
infirmioresfiJc induxerunt,ut confcicntias fuas inhimas polJue-
zent, dubitantesrcdenean fecus facercnt , edcntes aacXviri|iium
jiimiotuni, 6c inhuclcs in iuaicioiolataia woniirmaiunt. Scd Apo^
ftolitf
ftolus air,fi cfca facir,ut offendat fratcr meus, non vefcar carnibus
in areruu. Apoftolus dixit Bonum eft non edcrc carncs nec bibcrc
vinu.reque quicqu.m facere,in quofratcrimpingatvcl ruat.Epif-
copi &c Formaliftae contra Bonum eft edere carnes & bibcrc vinu,
euremus cutcm,pereant'Puritam, ruac vel impiagar populus in
Iudaifmtim cumludaeis Romanenfibus,in paganifmum, cum Co-
rinthiis infirmionbus id eft in Papifmum exiulaifmo& Paganif-
mo conrlatum. Nun fum egocuftos fratris mci. H*C negant ver-
bis Ced fa&a clamant. Dicunt primum eflc fcandalum acccptum
non datum, pailivum nou a&ivum. At rcfpondemus etiam fcan-
dalum pafiiv um quandoqnc e medio tollendum , nempc fi rej ipfa
non llc necciTaria, etfi alioquilaudabilis. Scrpcns ameus cra: mo-
numenrumaMofc pio inftitutoere&um, & tamcn Ezrchiascon-
trivit cv ln pulvercmcomminuit,quia monumcnrumnon ncccffa-
rium,& jam populus nulla dataoccafione impingcbat. Amiculum
Gidhonis fuit tantum monumcntu parte vi&orie,abu{i(funt tamcn
co Ifraelirae ad cultum Idololatricum poft mortcm Gidnonis,fu»c-
que familiarejusin tendiculam.Iud.8 2~. PrsefhtiiTct ovicntc abu-
fu 6v fcandalo paffivo omnino fuftuliifc. Parkerus illuftrat ifta
clegaati fimilitudine. Qui bitiis nutrienUs pjrcit, O* fivet necon-
triftet pcecantium boluntatem , nou tam eft mifricors , fttam quinon * $ f».
bult cultrum puero rapere, ne audiat plorantem , & non timct ne Vul- ep. jii.
neratum doleat Vel extinttum. Extant verba in decreto Gratiani
Similchabctur 22 qu.2 c.14 deco , quigladium fibi commcnda-
tum abaliquo nonrcddit pctcntifi pccierir, cum fa&us fucrit fu-
riofus, ne fe vel alium interimat. Principium cfl a natura indi-
tumhomini, Neminemlacdcndumeffe. Hinc clicirui conclufio
gcncrahs. Nihil committcndum etTe quo quifquam Ixdi pofTTr.
Hinc rurfus particuiaris dctcrminatio legis judicialis Deut. 22,
Quum eedificabis domumnoVam, tum ficies loricationem ad tettum
tuum, bt reatum fanguinis non imponas domui tuct. Tcda Syrarum
aedium crant ambulatoria. Opus igirur in ambitu repagulis ccu lo-
ricationc, nequiscaderet. Ex eodem principio ortaaiia lex Ex.
21 33 quumretexeritqnu fobeamtaut auum foderit quis fi>Veam,dc-
inde non operkeritiUam , ac cecident iUuc bos aut dfvuu , (Dominas
foVc<e rependito Idem fenticndum dc periculo atuma? , & proindc
in lege cercmoniali fimilia prazcepta lcrvanda funt. Si id quod ma-
li fpeciem non habcbat,ut Serpensaeneus, fublarum tamen fuir,
propterfcandalum pafn\ um,quanto magi« quod mali f< ccicm ha-
bct. Qui3tunc non eft folummodo pailivum in impingentc fed
ctiama&iuumin praebente occafioncm ruma? vcl ciiipcfitionis ad
ruinam.Idolothytaomma habers fpecicm mali, cc apra cifc ad in-
duccndum inpeccacumfrarrcm mfimuin conitac cx 1 Cor.S&
lo.Namque^ rasioeftcarnisimmohunxeademeft aharum i\rura
B b b b 2 conlccu-
% 2
5-ft Derebus Arfiaphoris
cor.frcratarum. Atcrueisfg^- rpelliceurn , geniculattc
e«aa > fvint idolot! - llit (c r.on inrciv I
ruinam irrumiorum.IUud profitebitur nullus rtifi D;abok:F. Scnn-
daltim e(t in conditione Opcris , fi non in intentione opcrantiso
Qui comu-ktit adultcrium non mtcndit fpiritualemruinaoi iltiuf,
qut cum committit adultcrium fed tantum ur iibidmi fuae fatiffa-
ciat, Zc tamen facTo iuo orarbct occafioncm ruins: Et dixi fupra
quod non folum cnm quis fcicns prudcns quid facit ex «»uo prs-
videt fcandalum oriturum, fcd ctiam, cum incuria & negiigentia
id facit quod ex fc antum cft ad inducendura ad peccarum , com«
mtttit fcandalum. Sed Epifcopi non tcmete 5c ex incuria ac negli-
gentia hic fcandalum committunt fed delibcrate & multos jam
annos, admoncntibus fratribus , & paftoribus , & plangentibus,
tum vocc tum fcriptis.Si igitur fola incuria R.everendi aut lara cu
lorpatres cwltrum permittunt filiorum manibus culpaniii ramen
funt propter laram cnlpam. Doceantur, inquiuntinfirmiorcs, 8t
dc rc&o ufu inftruantnr. In his fpiritualibus boms, qua: non iurtt
dc ncceflirate faluris diftinguit Aquinas , amafianddlum quod excis
45- iritur, auandoaue ex malitU procedtt, cumfiilicit ihaui Volunt imperfirc
*r**7* huiufmodi fpiritualit bona fitndaU ccncitin.ii & boc efl v fiandilum
^barifieorum quide doelrina Cbrifii fiandali^iba-itur ^uodeffe contew-
nendum dominus docct Mit. 13. Quandonue \>tto JcMWtUtum procedit
ex infirmitate Vet ignorantia O" buiufmodi efl fiand-ium pufiilorum
propter quod funt Jpiritaalia bona Vr/ occuitmU W etidm inter-
dum dijfetenda, vbi periculum non imminet , auoufoue rcddita r~:i
buiufmodi fiandaium ce/fet. Si \am pofl reddttam rationem baJufmodi
fcanddum duret, iam Videtur ex mnlitia effe & fic proptvr ipfum non
fnnt buiufhtodi fpnitualU opcra dimittcnda. Ex hoc loco Formalilhe
habentcffugium fuum ad confervaKdafuumpfeudoadiaphora,fed
fruftra. Nam iilorum idolothvta non funt bona fpirirualia , ut
acrus docendi ccu praedicandi Evangelium , qui interdum occui-
tandus aut difTerendus, nc fanctum cietur canibus, ut monct Chri-
itus Matth.7, ^cd ut ipfi profitentur(verum ut iimpliciores fallauc
nam nuicri habent 111 pretio J adiaphora £c confpurcata fuper-
ftirionc ccidololatria. Talia non dicit occulranda atrt difTerenda
©b fcandaium puilllorum, donec reddita ratione cctfct fcandalum.
Secundodicitoccuitandaaut diiumulanda, doncc pufiili red«
ratione infrrucTi fcandalum non accipiant, at non ilii occulcant ad
tcmpus ScdifTcrupr ufum idolothytorum , donec rcddita rationc
ceiTet fcandalum puiiliorum. Sed eadcm opera urgcnt & ufurn
ceremoniarum & informationem puiillorum. Prir.s fub poena dc-
privanonis, excommunicarionis,carcens 6Vc. ec via prarcepti; po-
iteruis fngide &: via coniiht tantum , non fub pcena carceris , dc-
pnvaaonis 6cc. Iatcrimpufilli cadunc iu iovcara. Doioinus §•«
& Ccremonijs; $<j
rcx rependtc pro bo?e oc afino , qui cecieii: in foveam, &: illi non
rependent pro animabus, quas fanguine fuo rcdctnic Chriftus ?
VafqiK-s ad teftimonia qu*djm Patrum fic refpondst pro itnagini- p? 4<fcr«f.
bus. siabfilute i!li hqumtnr, intefligcndifunt tlitcitam exifiimaff: Dei t.x. difh.J^
fittnrtm cy imagmem ncucx fi fid rationt periculiimperite muliitu- <**,*,
JiniSy quo ccffknte, (H admonet ConciL Trtdintmnm) diligcnti fhlici-
tudiue , tf doffrinapafhrum manififlum eft exs imagincs mrt dxmnari
Hsnpoffe. ErdcfiJC tamen reformaras confilium iftud inronfulcum
fpcrnentes rpfastmagincsfuftulerttnc , ut Sc Anglicana inuio rc-
formarionis, reddira hac racionc in Homilia de idololatria cunc
edira. i^jn ubiqus pradiettur Vtrbum, O* \>bi pr.edicatur , non tam
cfficax efi remeiium qnhn fi ipfi idoitirU monumentt amoVemtuv. Sed
nunc alia mens etiam de imagimbus. Screnui Mifliuen-
ft! Epifcopus,cum vi .icrec populum adorarc imagines cxemplo re-
gis Etechis cas confregtc. Gregorius mignus fupcritiriofus pon-
mendir, ConVsrm.li, inquir, tibi funt difier/i Ec- Lih,} ep% 9t
t efiv. : p n iis o 1 lenrku iu m , quiao »;; m
ntm if.tl im \dartrt non liceat &T.inrprudeMi confilmm,ur probavic
evonrus. Si Epilcopi fuifTcnt Ezechia?a conu*liis,non confrcgifoc
m iencum,cum nohntcomburi fuperpeliiceumvetcaparu.
(itinbibio tapa ad atiqntmyftm ctHoeatus, ad qutm ta- -* eP* *t
m n ornnes, nifi attcntijfimi, non fine \it<e pcrkuh coiruant , itrumfit-
titu efl . tpidem iQnmJemei toliere de Vi'iy Wlpotius illo reir. •, •-.
nntes ajjidttc monere in quam partem conberterefi dibetnt, vt otfindiat-
inm Vitcni f Qjiid ft ettbn Vti ptgri )>el non /atis attenti fint monito.
*cs, Vel fruftra plcrofiqnc moneant ? Referc Parkerus pluribus lqcis jye aUcs
nuUas habert conciones-, ai;is ncgltgi iftas admonitiones , aliis af- part% ,
ferri pravas intrrpretatiofics, partira ur gr<iii:kencurau!je c\: Eptf- p<u,A$
copis)r»iaimutfrltrurna|fl4^;{one$gravior ^jT.ciattr, 6c ciutdi-
crum CafTandri fi l\ftimm iUia juibm ba mformalioPdcHpiendtf/JH, Co*fult. ^rt
tionipji birum fuperjiitionum attctores effcni'. Buccriis in Ccnlura *r.
i,tl-i icana, capitcdcvcfte candidida & chrifmace. Pri-
. Vtiimus per sfoticbriiios- ^omwcnfis , 6"* iwia- CaP»*o*
•;/, qui furas t ifDci cercmouUs
myirios & ncj 'os,Wifla tni
mi>i mie p.aucos ... .!,e fuperfiitioniac hms9qua)m
idlorum am
fi*nt n«n rettnend* occnfionet. imusvfium ijiorum
fntuurem poffe reftitui t?t i . XUs dolti inum aiiis
aitts ti vfijue non prod j :n ; malim qua
Apoftolus aham nos iuire rationcffl vulc qiiam offendiculu Gmui
ponere coram fratrc infirmo &difcep ny>ero>quifidcinfir*
Mte efl lafttmkenontame ad dertamini Jifceptdttonu.Kora.ia, i loftt-
tftendi prtiis ante fa&iiquam inftituendadifccpiaiao poftf:.aum
B b b b } Quilenam
Qxialenam cuacfo illud docendi gcnus? Ceremonia? fignificantei
^ocent, & docctc tamen opus eft, quid doceant. Vix poteft paftor
pufillos arlduccreadcognitionem carum rerum qua? funt neccflk-
ria» adfalurem, oc nugis inftruet ? Qualefnam funt iftarccremo-
nia?,quibus opus eft predicationc vcrbi ad maiorcm cautclam. Dc-
niquc pufiili movcntur raagis factis quam verbis, & putant moni-
tiones iilas & mformationcs cfle protcftationem fa&o contrariam.
Efto,fit in docendo miniftcr diligcntiflirr.us, non tamen auditorei
omncs fempcr attcntiflimi ad fingula quse dicuntur. Vulgus extcr-
na figna fempet habet in confpeau; ijfq; deleclatur, quamvis non
CtnfurA cdp. intelligat. Vidcmut fauidcm \>ulgui dclettari cttionibtu fcenicis, &
% ' multiiVtiJigniSyauorumtmenfgniflcationemplcriaue uon intcltigunt^
pauujfimi c onjtderant, inquit Buccrus. Si viderent aftiones fceni-
cas Miffac Anglicanirudiores ocpufilli, vix difcernerent ab An-
glicaua ccena? cclebratione,non prorfus abfimilem faltem & aeque
laudabilcm judicarcnt Mififecclcbrationcra, fi lingua vulgari mi-
rriftrarctur. Prejtcrca non ait Aquinas,data rationc ceflare fcanda-
fn \ **' lum pufillorum,ct tunc pcccarecx raaliria. Sed tantum videtur
€\ *r\ j cc^arc fcandalum, 7S{ota circa quartam conclufioncm poffe contingere%
' ' W pufilli ninfint sapaccs rationis rcddtU, & tunc quamtis rcdditajit iU
lis ratiotejfandum cfl tamcn ab buiufmodi Jpiritualibtu non ncceffartjs*
Et ratio efl. Quia tunc non cx malhiafua Jcandale^antMr,fldex ign$-
rantiaVclinfirmitate. EtproptereafD. Tbomas in concluftone Vfus efl
berbi opinatiVo^diccnSyjam Vidctur ex malitia cffc , inquit Dorninicus
Bannes. At inquiunt, miniftri funt dociles, illis non indulgcn-
dum.&datarationcceflat fcandalurn a&ivum, illi autcm peccant
cxmalitia, idcircoeorum fcandalum eflc paflivum ht acceptum,
nonanobisdatum. Egoquidem mihi pcrfuadco, (ihabcrcnt as-
quos judiccs in difceptationc fuperiores fore, quantum cx polcmi-
ciseorum & Antagoniftarum fcriptis colligerc polTum. Sed fint
inferioresj infirmiratem tamen in do&iores cadcre poflc nemincm
ncgaturum puto,oc fupcriorum temporum hiftoria de dimicatio-
nibus intcr do&orcs ecclefiae ob ccrcmonias idipfum probar.
Parati funtetiam coram Deotcftari fe non poflc acquiefcerc in
Formaliftarum folijs riculneis . Prewrea non cft bonum :fpirirualc
ex quo oritur fcandalum. Non ideo data ratione ccflat fcandalum
infirmorum aut mutatur in fcandalum Pharifaeorum. Namillicx
* recte fa&is fumebant occafionem lmpingcndi &: animo malitiofo
inipfamveritatem. Cumlcandalumfrarnbus datum ncgarc non
poflunt, prqtexunt caucndum, nc pontificijs fcandalum prasbea-
mus,quod tcnemuroflRcio charitatis lucnfacerc ctiam hoftescc»
clcfix Paulus factuscftomnia omnibus,6cc. Refpondemus, pri-
mo non candem hab«ndam efle rationcm fratrum & nofti.
nm. Apoftolus hercatur Corinthios,vt habeant rationcra prarci-
&Ccrcmoniis. sst
»ac fratrum infirmlorurn. Secundb non iunt invitandi ad ecclefi,
am orthodoxam fimilitudine cercmoniarum ceu commumonc t{m
tuum, vt pluribus przceptis & excmplis probavimus thefi iV^rio^
ri.Non eft Paulus faftus cthnicus ethmcis, Idololatns Id;oi0]arra.
utfupradixitTcrtullianus, fedexiegibus, id eftgcnr^jb^ quafl
exlex,ideft,quafinonobligatuslcgc cercmoniali M.vfaica in dic-
rum aut ciborum difcrimine, & ommbus omnia. 'mfirrr.is tum Iu-
d*is tum GentiiibusquaG infirmus, firmisquaii firavjs, & ficom-
nibus omnia ut aliquos fervarct non mentuendo f-d compatien-;
do.non fimulantis aftu, fed compaticntis afT d.a, vt ait Augnfti-
nus, epift. 9. & 19. Num Deo prudentiores 'Aimus, qui etiam vu
&u & ami&u diicerni voluit populum fu'jm ab'omnibus alijs0
Non repetam quar fupra dixi contra crjmmumonem rituum &
conformitatem cum Idololatris, fat eft. monuifie peccari hac ratio-
ne contra praeccptum illud divinom dc viranda conformitatc.
Praeterpafi vllius momentieflerlfta ratio,etiam Turcis confnrmes
eflc debemus, arque ita turcopapifmum intro .^uccre in ecclefiam0
Tertib,confilium carnis ift/ud inconfukum cft. Contrariaconrra-
rijs curantur, inqui: ParV^erus. Hoc non eft falvarc sgrotancein
cumlanguenteconfur^ii^curare raletudinariumfcbres mcmiencio,
▼r ait Auguftinus,cpift. 19. Quarto» retorqueri potcftifta ratio in
f rmaliftas qui. conformitatc fua ponunt ofTendicuIum corarm
Ponrificijs. PUcentquidem Pontificijs Ld non aedificanr. Glorian-
turcVgefttunt animo, cum yident trophaea damnatae fu<e fe&ac
erigiin ecclcfijsnoftris,quod non difiTmulanr. Aperte profltentut;
fc (pcm concipere redituros nos ad ccclefiam catholicoromanam.
Nihil illi concedent nobis vel in d<o£irina vcl in ccremonijs. Tc-
nacifiim» funt vfque ad miniroum quadrantem. Si vel obulum
conceftcrimusjcxcoarguunt noftram approbationemcultus aut
dcctfiiuefux. Sandcrusconfirmat vfuro imaginum cxemplocru-
cis Anglicans. Hardinguslnurgiam ecclcfiz Romanae vlu cruci%
fuperpclluci, cxc. apu.i Angloa. Paifonus librum cornmunium
precum ccu liturgis Miftale cranflatum vocat. Guilielmus Rai-*
noKius probat neccffiratcfQ baptifmi per ufum privati baptifmi.
Rhemiftsabfolutioncm fuam, auricularem confeflionero, facra-
mcciim pcenitentia?,cor.fiimant abfolutionis sgrorancium modo
prsfcripto in liturgia. Hasc & plura habet Parkerus in libro de
cruce. Cum tdololatrs rapiunt vfum idolothy torurn ad approba-
lionem idololatiKTCx fupcrftitioiiib !ux, eofumvfus cft ilhcitus,
quia cx lplorumconfenime patct obriunatos ^lTe in damnata fua
rftitionc 5cidololatna. Dcbcmus potms inuucercad dubitan-
durn de culcu idololatrico, C\ omnino abfterrcre non poilumuj
tjium fpccic fimilis cultus confirmire. Pra?tcrea,coramomnibus
ifiujs ponitui offcndiculura etum holhbus pcicinaciflim
qu
5*1 Dc rebus Adiaphoris
«^utbus dubiumnoncftnoftra conformitareconfirmari. Necalitcf
ruri potcit,cum conformitas cft publica. Audivimus quid vcrbis
prancxant, jam andiamusquid fa&a clamanc. Qtiaerit Parkcrus»
a- - num Cu:< intcr formaliilas,qui rcditum ad papifmum moliuncur,fi-
wt (r*ci cUt intet f ftaeUtas erant iEgyptij «jui fuadebanc reditum in M~
£art,i.p.v. gyptum ^juUbfwbiiHoti commento, quam ceremoniarum con-
formirate nec lenius licct lentuis potcft vulgus fub jugum Anti.
chrifti rcduci. Nam idolothyta fur.t ncrvi religionis idololatrica^
unicuii pcr ^uos ccrcmoniarnm Magifrri pcfTunt irrcpcrc, &
ccclefias fubvcrtcjc. J3e fcandalo dato Pomifkijs iudicart
poiTumus cx impunitatc &: augciccnte corum numeroj & viribus.
Sintalij qui ctiamfi nenfpiritu -/Eiypriaco & dolo moliunturre-
ditumad Papifmum,at incurise, & lata? culrae rearum tamen m-
currunt, qui,modo Epifcopatibus & opimis bcneficijs gaudeanr,
fecuri in vtramquc aurem dorrriunt. Imb Parkcrus Fnittro pro-
pofito urgcrc ceremoniss cx ipforum fa£tis colltgit , & fpintu Dc-
metrij praetcxcre bonum publicum,intcndcrc ecnimodum priva-
tum,clamitando,2^c//j ceremttiU2^u0us Bpificoptn^ & perfcquendo
«uemque gallum gallinaccum cantu irfis arcto forono opprcfiis
molertum. Nam hoc illis ccrtum -nx^^o» cfl non pefTea?quoanu
mo ferrc,quodipfiorio £c civitijs diffluam, pompa fplendeant^
dominencur in Ecclcfiam, Plurahiras,Nonrefidcnres foveanc, c\:c»
qui ccremonias Papatus ctiam reliquias averianrur. Iflebius Chrif.
ma & oleum acerrime dcfendic, vt ipfe un&ior difcederet^nVilli
ut pinguiorcs craditiones tueanrur, alias eciam urgenc canquam fe-
pimcntum quo pinguiorcs circumfepiunr. Nam fi bonum pubit-
curo intendcrcnt, ipfi utcrentur Alba, Cappa, Cafula, bacnlo pa-
ftorali, fccunduro prsfcriprum iibri precum editi rcgnantc Ed-
vvardo. "Nam nulla alia lcge cencntur ad cercmoBiis Miniftri
quam quae librum illum fanxit. Sed illi exlcgcs ae fi omni rcligi*
onefoluci rigidum jus Icgis tamcn rcligionis obtcnro a miniftris
exigunt. Quiedit Idolothytumin privato convivio coram frattc
infirmo inordinare & hok iecundum charitatcm ambulabat.Quid
igitur fcntiendum dcijs quiin ecdefiasccu publicos convcntusi-
dolothytorum uium vi invchunt. Illius fcandalum crat privatum,
iftorum publicum, c\ lapidcmponuntin via in qucm mulri im-
pingant. Quoc Pontificij obfirmancur,quot funcapud cos qui ira-
pingcnces claudicant intcr Deum & Baalem,quot profcfTores cepi-
di nec frigidi nec fcrvidi, (adco vt Brightmannus ecclefiam Angii-
canam etiam horum rcfpcftu fnb typo Laodiccnar olim depidam
exiitimct)quotfunt quiad Athcifraum dcflexcrunt. Primi rcfor-
roatoresnon potuerunr omnia una horacx momcnto repurgare,
quia nondum illuxerat evangelium omhibus locis, cx pniis n.Sru-
cnduscratpopulus^crrojcs ex animocTelkndi, quam vi avel-
■& Ccrcmorujs. &+
frndu^abexternis illis ceremonijs quas formaliftsdicuntnon per
£c impiascffc. Dcinde, ittud «7 uoa ne obft,i>.mdum Vtdaar , toUrnri
fkidem muluproptcr infirmos pofle,fu* Umenfemclfuithu injtaurari
minime defoant, aucniam boc non cflet infjrmiUtem toUere.fcdpotncSA*
liquaexparte fubhtam rtttitucre*er qttafi fugientem reincare : ftojit,
tninimc tuirer nonnuUos bic ffc dtjfciliorcs in tjuibufilam rejtttucndi*
frabere fnaw initio firtaflc fuiffent tfuum de iUh abrogmdis ageretur*
His &* iUud addoi mfirmiutcmfrufira in eo rcgno pr*texi , in^uo, t$t
um'amiot&* pr* licatum £r reieptum,<!r tot exctHtnujhnorun* ms.r-
tyrum firjgninc cenfirmatutri Elangelium ftwii. He: vir venerabihs
Th. I3^za m Epiftola-sd Grindalium .Londincnfem fcripGc anno fy'P*l:
1 566, & ramen adhuc infii mitatem prartexunt. Pr£terea,toleratio
illafola tolerabilis eft,qu<Tcfi in initio refcrmationis & ad terapus
dum multitudototafcrecarnalisA ]un£racum diiigenn infrrrrfia-
lioncinfirmioru,ut fpontc dcferere molitos errores poffinr. At i!Ii
•0ntrair.vit.1s ecclenas , vbi deficrnt idolothytorum vfus, cogunt
feciperc, qui funt magts fpiritualcs tk alios docendo abfirahunt a
fcccibus illis & rcliquijs Papatus, p€rfequuntur,uuos omnibus hu-
jiianiratis officijs profeqni cV currntcs inftigarq Jcbebant. Et nor>
fuos folum facellanos aliofquc fibi add'c*t/js inftigant, vt carum u-
fum tucantur.fed etiam fratres fuos epifcopos Scoiicanos, qui gna-
Yiterdant opcram , *t in ccclcfiam Scoticanajp reducantur, qua-
rum ncc vola nec vcfligium manferar a prirr.o reformationis anno
If6o. pcrcutiunt raftoresgrc^ibus terrorem in]iciwnr,minas ia-
ftantcs & pericuh Jenunciantes.Sicfrat.rtim uifirmitatiquara prns-
t<xunr,conful«nr, fed v£ ijs per quos Vcnirjrit fcandala. Sic crga
•onfervos fe gcrtmr; fed bcarum fervum Dominus quum vencrir,
prjeficiet fuprs omnia quse (Ibi fnppetunr, & fcfvws neqtiam, qui
dixit inco'defuo,Tardat Dominus adven:um,(vt orc ctiam Laiis
JEpifcopus Glafcucnfis)coeperirque c^derefervos &ancillas &: cde-
re & btbcre Sc incbriati, cocdctur multisp.lagis, Luc, 11. 45. 46.
47- 4*- .
Stat igiturfirma thcfisnoftrn. non cxpedire res & ritusfacros
Ponti^ciorum, id eft coruoa idoiothvta addcrc rcbus Z: ritibus fa-
drisiurcdivino inftitutis,ncponamus ofTcndiculum coram fratri-
bus,eostriftitiaafTiciendoaut rctardando in via falutis, aut ad rui-
tiam inducendo ccu difponendo,ncc coram ho(tibus,cos obfai man-
do incrrore. Nam licct orsecepta iuns natur«dis ncgativa uc non
occidendum,nonCunt viol.ndaob vitandum fcandalum,affirmau-,
▼a tamen,quiaob!iuant fcrnper quidem led non ad i\r pcr, - ' d
^uando 6c quomodo opo:tcr,funt dimtttencla qnai ruia
iunc fortenon oportcr,ut ingredia?des mulierfs co' fljtv^ein ex-.
tTemisad dandum ehemofyra, flfcancalum ipde otLtctt:!, !iri it-
HfidapotiuscleejR^ofynajSic bona bjnnia fpintuafia.i? wi ncceila-
C.ccc l\2
5** Dc rebus Adlipfioris
riaad faUirem pofTunt ad tcmpus oceultari ad vltandum fcancta*
}um pufillorum, cV Apoftolus dicir ie ab iijs rcbus potiusvelle ab-
ftinerequas Dcus creatit & vfu ad qucm cas in crcarione infti-
tuir,quam fratrtm induccre ad impingmdum. Quanrb magis ab
idolothytis quas Dcusucc creavir,& ab ufu qucm nunquam infti-
fuit,imo nec probavit unquam,abuinencum eft, potius quamrri-
ftitia afficiatur, au: impingar frater meus, aut coecus idololatra cr-
rans exua feraitam obfirmctur. Nam qui ponic lapidcra orfendi-
caliante ccecumrcus etiam cft,Levit,i9.i4.
ttfi liceret ceremonijs facris a *Deo infHwtis addere alias, five a nabif-
ipfi^fiucaTatnbusfive^Pentificijsaut alijs excogitatas, non ta-
men debcnt efie vana aut Iudicra,non nimum mu/tiphcanda , ea-
rumque nccpe/petuitas^nec vnifurmitas \nec obfervatto extra cafum
fcandali am contemptus necefiaria.
Hxc thcfis nitirar hypothefi.Dato enim & non concetTo licitutm
nTecrrcmoniasab hominibusinftitutasaddere a Deo prxfcriptij,
non tamen incptas,&c. Ia ifta igitur ihcfi]confirmanda non ira-
morabimur. Vana$& ludicrasceremonias condcmnant ipfi Ponr
tffieij ingenere,licet in fpeoie a&iones icenicas, geftus hiftnoni»
tos, & ccremonias ineptas & ridiculas complures habcant. Sif
Formaliftxidipfumcanccduntin gcnere, licet in fpccie &: parti-
eularifacTumfit proteftationi contranum. Nam digiro pingeic
lineas in acrc vcl fuper frontem baptizati, eft gcftus Eiftnom
& candida veftis eft fcenica , de quibus fuis locis capitc Xcqu
diccmus. Non etiam nimium multiplicandasconceduntauvCda-
%t [dtid li, tij, fic etiam Pontificij. Bellarminus conccdit ceremoniai eccle-
2 (4p% 30. iiafticas non elTe nimls mu!tiplicandas>ita W Jua multitudim ol > 1 S
ouodammodo religionem9cuifertire debent*Et leges abfolute impcfitag
omnibusChriftianisdicit eiTetantum quatuor, nimirum ac i.r«
$e pontjf. vanc|ij feftis}de fcrvandisjcjunijs, de confetfionc finguhs annis fa-
i* iat'1*? cienda,&de facracommunione in Pafchacehabenda, capterastan»
turacondirionales,particularcs,vel non legesfedpias admonuio*
uesvelinftitutiones. 7ormalifta»etiamfi non habeanttoc numero
ceremonias, quot Pontificij, plurcs tamcn inftituere vclreftuuerc
{c polTe nonnegant. Et certequo jure vnum ntum myftica; fig-
nificationisadmittunt,plurcs lmo omnes Pontificiosritusejufdtm
gencris ampk&i poftlnt. Eadem enim cft ratio omnium aliorum
«jufdcm gencris,quae unius. Nam de numerohtigare!non debent
cum Pontificijs,cum determinatio numen fit rn lpiorum pocefta*
te, & quantum ficri poteft dicunt fe debcje Pontificijs fefe con*
f#taaaiCt Reftuuant igicui thruma^lcumj fpucum, ciuces figni-
< ' ~ " ficantc!?
&Ceremonus« ^ct
ficantes in mitTa, cercos accenfos, vcftcs allas miiTalwrnagiucs ut
J5nt fignacominoniroria ficut fignum cruds , &c multa alit. llli
Romaaa? Ecclcfix in numcro non funtronformes , &: hoi in ipfa
ritus natura conforrncs efTe yolunt, ideil addere pttis figoifiean-
tes ritibus a Deo inftituris, qaod gravius cft , «juam in nu-
mcro riruum fignificantium conformari. Nam fi r.atura ip-
flus rirus non probanda fic , nc yel in una confcrmandum eft.
Ccrcmoniarum pcrpctuiratem non etTe neceiftrum concedunc
Pontificii, ut fupra oftcndi in teftimonio Suarczu , &; probatur .
ctiam temporum hrftoria. Nam nbnmnli ritusiqtji pcf unirerium
feie orbcm ohm obfervabantur, paularim abrog.ui Cairt , vir pnc-
guftatio ltctis & mellis poft bapiifmum ad infautia? GgmfiVatio-
nem, item nongeniculando , fed ftaudo oraredie oominico Sc
pcr omncm Pentecoften , ui cft quinqunginra eies intcr Pafcha 6c
itecoften , Euchariftiadatainfantibus. Pnorts duo folum ilg-
nifkantes , ec fignificationis ratioperpctua, tamen lpfi ritusab-
rogatifunt. Vniformitatem in ritibusnon elTe ncccflariam con- •
€«dunt ctiam pontificii. Suarcz fatetur particularcs ritus enam 7W3 dtfr,
kacaetatein ufu effc in variis regionibus , & privato* Epifcopc-s is. M.%.
pofie m fuis Diaecefibus particulares ritus inftituerc. Bellarminus
ctiam dividit ccremonias in univerfales & parricularcs. Cuiquc ®e {ff€^*
Jicciefia: fuis ritibus frui liccbat, ncc una alterius confuetudini cc- [tiTam.ca.i-g
dcrc cogebatur. Sit trgh \na fides hnherfee au* vbiqut di/atatur Ecck-
Jj*, tanquam inttii in membris , etiam fe ipfc fidei VnitM quibufdam di-
ttr/is obfcrV.itionibus^celebratur, quibut nulle modo quoH m fide Verum
efl , impeditur. Opmisetmn puLchrhudo jili.e ngis intrinfccns : itla
futem objeryitioHeSjtjHtehirUcelebrantur, jn e-jus Vefle intelligantur .
Fndt ibi dicitur,infimbriis nureis circumamicU l>arietate. Sedea juoque
>eflis ita diVerfs celebratiombu* Varietur , Vt non adverfis cffntenthnibus ^P'fl*^»
diffipetur, inquit Auguftinus. Sic nos contcndimus non debcrc
Ipifcopis Ecclefiis omnibus unifortnitatem rituum pra?fctiberc ,
^ato i\:d non cor.ctfib ( quod fzpius rcpetendum j rttus fymbo-
licos pofTeaddi ccrcmoniis a D^o inftitutis. Auguftinus loco fu-
pra di£lo loquitur de riru ordinis tantum , non dc ipfius rirus na-
tura, ncmpc de icjunio fabbathi , de quo contcntio orta tcmporc
Auguftini. Romani Pctrum affcrebant inftituifTe jejunium fibba-
<i, Oricntales lacobum & alios Apoftolos vetuifle intermtnikiH;
tjl ifla conttntio, inquit Auguflinus , generans iilet xonfcnii ns qu.-e-
Jiiones. Egodixiffcm ncutnscrcdendum , 6V: varietatcm iftamar^
gumentum efTc nuUum omnino prsfcrinrum jej«nio dicm ab A-
poftolis. Sedhocpofito, quoci^cjunn ftara dcbenr cfTe tcmpora
^: dics,dico conttnncncm tuiffc dc lana caprma, de &6ta ordinis ,
nonde rituipio. Nam Ci de ritu ipfo , nempc de prarfcribendo 6c
^atucndodicm jejumonon movercm litem,dc dicnon conten^e-
Cccc 2 rec»#
3$t Dcrcbus AdiaphorU ■
terv 9 oramne litigiofusefTenn. Sicquod ait alibi Auapftinus aaf*
fprl.uS. pkclor. jftid)>cri aw per foea ierrarum rcgvmefque baftantkr, ficuH
tft qued alii \cinmnt fabbatbo , ttlii Vcro nsn : alii quotidie eommtint-
cant corperi Zrfanguini dominicosliiccrtu dhbus tccipiuntjlili tantuth
dominico , &* fi quid aliud huiufmodi iviidmadycrti poleft , totum b§c
geriM rerum lihcroA babct obftrbationet , ?vv Mfciphna 1>Ba eft in bis mc*
iior %rati prudentijue Chriftiauo, auk',n \t ec r.iodo agit , f uo agtre \>l-
dvrit Ecclefiamtid qttamcnmaue ferte dc\>CKcrit. Naffn iftavarittas eft
in ordineduntaxat noninipfisiitibin , quorum qufdaui funt in«
ftituto divinoalii humano,Vt in divinorum cbfcrvarione circum-
ftantia tcmporis eft libera, utquodie, cV: quoties fingulis annia
vel menfibuscelcbranda fit Eucfaariftfa, fic m humanorum , con-
cefTo quod flnt liciri , circumftantia temporis etiam libera cft,fef-
vatisregulisgencralibusordinis & decori. Ritum ipfum ncmpe
ftatum tcmpus jejunandi non attigir Auguft-.nusfumpfit procon-
feffo inolitum crrorcm , quia ritusille , ut plurcs afii. jam rnva1!
lefcebant magno numeroin Ecclefia & viam prsparabant Papif-
0f eff?&* c mo* Sed demus exemplnm in ritu fignificanre. Bdlarminul
faitam.c.iy dicit iotionem pediniT--poft baptifmanon hnfferitum univerfalem,
fervarum Mediolani, non Roms, & colligit ex Auguftini epift.
118 & AmbrofiodeSacramcntis lib. vcap. i cercmoniailla,lavan-<
di pedesNeophytorum mox a Baptifmocrat ecclefiarum quarun-
dam particu!aris,ncn obligabat alias. Quin e^pedit diverfiratcrrx
cercmoniarum,inEcclcfiisvid'jriait Zeppeius3utliberras Chnftia-
j&ifoUtu na rcclius intclligatur. Si quis dixerit univerfales tamen obligare,
S£iy negatur. Nam qusuniverfalcs, initio particularcs eranr. Mibt
euidem ccrte tiddnr, inquit Socrates •, ficut ahee res muitde in tocis qui-
£i&.j M.u. bufque exrnorc quodam introduel* fucrunt: iu ftflum Pjftbstu cx
quadam confuetudwcapHd fingulos populos obftrlMitionem priMsm *-4-
puiJTe, propterea quodnemo ex yfpoftolis iegem de co , W dixi cuiqnaw
edidit. Dicit res multas in locis quibulquc ex more mtrodu&as.
Quod apud fingulos populos ex more initium cepit,una horaaur
momento totum orbcm non occupavir. Prsterea non quia uni-
vcrfalesideo perpetui cffe debent ritus. Nam etiam univerfalcy
' xitus abrogatoseffc fatentur. Abrogatiaurem funt nonunoannoy
fed paulatim & plurium annorumcurriculo , quod ricri non po-
terat nifi in particularibus cmibufdam provinciis ccepilTent pri*F
mum oblolcfcere. Qujdigiti r impcdir_, qubminus eadcm per-*
«ittaturlibertas Ecckfhs hujus fsecoli : ut dcfuctudirc paulatins
evancfcant. Libertatem iftamhabcnt Ecclcfia? parucularcs in ri--
tus univcrfales,etiam licitos,muito mag-is fi judicavcrintabfqur lo»
gitima authoritateintrodudos. Dcnique ntus ii funt univerfaljs-
dicendi,nonqui funt communes nobis 6c Rcroanenfibus , narn:
c^uamuiu irjtcr ao$ §i illos non convenit de Uoclr ina3& fundamerv
talibis
& Cef cmanijc. 5<jj
tfk&ih , irt rltuafibui confc:miras non eft tuifl* tfedum neeeffa.
ria, imd vnlde pcriculofa <k verica,ut fypra probavi. Vcrae Ecclc-
fix funt forores, non fa!fa & vera. Mererrix illa Babylonica no»
cft foror noftra , fcd ahae Ecclefia; reformata? qux nobifcum cow-
«entiunt in doexrina. Pudcrct igitur Formaliftas uniformitatcm
cum EccUfia U.omana urgere, qux non cft vcra Ecclcfia, & cunt
*his Ecclefiis reforrnaris conformitatem rcnuere. Dico igitur nou /
«ffv.* jam rirus illos irniveifalcs , fcd abrbgatos a pl»!n!>u« Bcclcfiis,
cVain^Iius abrogandosfpcramus, prout fpiriruoris Chnfti con-
fumecur filius pcrditionis. Dixi o!>fir)>ttiomm txtra cafum fi-Anda-
li 3*contemptH6noneJfineceffirhn.' Nam fi fi&tres pcr fe medi*
\m obfcrvaticiibcraeft^ifi aliundeaccedat adjun&um alicjuid
quod peccaru inducat. Decrctum de fanguiric & fu rfocaco-Apofto-
li vorarunt necefTarnim non fimpliciter,{cd jyiv» rl nempe refpcccu
Iuda?orum, quos offcndebant G.ritilcs ; uc facilius coalcferenc
*n unum uterquepnpulus, Sc incomuni convitta non iverfarcn-
*ur fu ;.ci gentiles, hic pauca quae continentur dccret© illo Act. i r
ilOpofucrunt gentibus de lege Mofiica ccremoniali,praercrea nihil,
ut obhgarcnt confciemias , a: (i non liccret vcici fattguine &c
amextracaAim(can(fati&coi>ftmptu«. N*n lim^kx iVhiuh, &
k*e ncfrjjit.-t* fuit , fid accitkntalu aut hypotktka rtfptttn diorum. pontif7Cap%
A^ f^vw £er fuertml propttr ytofim, ideftjmfirmos^non abfoluti: t o. <4^
frf/v VciliTjt. Darum hoc prjeceptu.m ad tempus tamiim, doncc con-
«rmaticfTcnc Iudaji. Si «ain fervaretjfdccrecLim illud ut quibuf-
■*ra Iocis diu fcrvatum, non fine fuperftitionc i { fcret. Non juffc-
ruojj abftinerc ab his ut immundis , ficut lcgc Mcfaicn pr«ccptum
fuir,ergopropterfcandalum cantum. Non committicurigitUT-xiu*
picx pcccarum in cereinomisfacris abhomine mfticucis, ununa irt
fc ipf» aliud in contemptu;fed in contcmptu folum. quia tenemur
jegcgencraiiparcre perinrum rsandatis , fcd lcgc parttcu-
jari non teneorincor,fcientia,nam'efl res pcrie mcdia.de taserum
joquimur. Si enim fit res pr<ecepta auc prohibica a Dro, juncob-
Iigacur confcicntia rclpe6tu rei ipilus ettam in occulto & cxrraca-
fum fcanuali &: conrcmprux: quia tunc pracccptum humanum
eontinetqiiiddivinum , & auchoriras divina obligat inrcriorcm
nomineminconfcientiamctu pcenx. Affing-ant Ponnfi^ii etiam
menci opinioncm. Sed jiiud Ulis communc c(t ctiam alus boni^
opcnbus. Quodadculrus opHitoncna,dixi fupra th^fi ccrru mc
noh porTccapeie,quom*idoquis rTngerc pofficccremunjam ficr-m^
jamfiinulaffingatopmione cultus. Mam liaffi itcrit fpiriCuil m
▼im^ut operationem, autftgnificatioaem myfticam alicuirci aat
Cccc j rnui,
5*4 Dc rcbus Adiaphork
titui, &ufatpaveTicineuDifinem> dum colit Denie eo tit», itt
ahis ritibusa Dco inftitutiscandcm naturam , idemque officium
habcncibus, colit, hcct cultus illc fit fupcrftitiofus & Pco lngra.
tus. Dcctorcm qucndam in Comitiis Oxonicnfibus anno 1*05
vcrfus fcqucntcs evulgafle rcf< rt Parkcrus
f>c truct ln Domini cultu , fi quid mtdium tjfe Vjdetur,
ftJ p ff, Quoci populi dubio ftat, cadit.arbttrio ;
&oc facrofnHa parcns EuUfia fivtcdo finxit,
lnqhtfkcris cultum bunc fl \eiit cjfe ratum :
2fon eritbiccultnt meditcs%cogetur ad illum
Quifcue : neceffariusbic quoout cultus trit.
Ex rebus mcdiis cultum & quidcm neceiTarium pofle EccJc-
fiam conftitucre dixit do&or illc. Ncutrumquidem jurc potcft,
utrumque falfo, ut fupra ptobavimus. Opinio uaquc cultui eft in-
fepatabilis a ceromoniis myfticis & icbus cor.fecratis. Ab a&ibus
ordinis & dccoti fcpatari potcft , vcl fupctftiticfe fupcraddi, ^uod
faciunt Pontifi«ii.
fiscut rebus & ritibus facris * ^Dco inflitutis addcre non Ucet altat
res aut ritus facros, fic nec detrahcrc aut ritum mfitucrc 3 qui dc+
rrahat,
Qui miniftrant fnb una &non fub utraque fpecie panis & vini
Jetrahunt rcbus aDeo inftitutis.Sicquiabfquedifttibutionccom-
municantium. Nam verbaillaChrifti S)iUdite-mttrVos,cum^ot"
rcxit poculura,continent praeceptum. Dcbent igitur communi»
cantes non finguli e manu mimftri accipcre poculum, fedinrcr fe
dividerc. Qui ritusexcludittitum iftum imperatuma Domino,
& inducit alium, ncmpc ut accipiant finguli e manu miniftri, noa
eft licitus. Noneft igiturquilibet gcftus in facra cocna autfitus
eotporisindifTctcns. Quod ad gcnuflexionem non modo dctrahit,
fcd ctiam idololatriae rcatum addit. De diftnbutione communi-
cantiumdicemus (uoloco capite fequenti. Regula ipfa gencralis
eft de omni detra&ione. Nam duobus modis dctrahimusjomiflio-
nc fimplici, vcl exclufionc, quse neccfTario fequitur ritus cuiufda»
additionenr
Cum igitur nec addcrc nec dctraJotre hceat rebus & rittbus facris a *De$
mjhmtis, fcquitur Scclefid poteslatt perm ff->.m duntaxat rerHm
tjr rttuum facrorum a T)co infiitutorum adwmtjhattonem & pro-
eurationem dirigendam lenerahbus qmbufdam canontbus *Deo in
natura & Scrtptura datts, ut omntafUnt ordine & dccentcr, atqut
. m rcs & rum fam admimfiremw n: tdtjiccnt.
Thcfcs
& Ceremonilir. pgj
fhefcs qutrta,quinta, fcxta cranc folum Hypotheticar, danda
iion concedendo.quod lieerct adderc res Scritus facros divinitui
inftituris,tarncn nonlicitum diximus addcrc Idololatrarumritus,
$C fi liccrcc non tamcn cxpcdirc , quia vitandum fcandalum, 6c
II liceret adderc vcl a nobis vel a patnbus vel idololatris excogita-
tos,tamen non multiplicandos,noa vanos aut Iudicros, ncc necefla-
riara vcl perpetuitatem vcl uniformitatcm, vel obfervatione extra
cafum fcindaliautcontemptus. Sedcum nullos omnino adderc
liccac,uec inftitutis dctraherc,vt di&um thefi tertia & feptima, fe-
quitur, rcrum & cercmoniarum facrarum a dco inftitutarum pro-
curationem & adojiniftrationcm folummodo ecch C\tc rcli&ana
c:Tc,cuius officium eft curare vt omnia illa a Deo inftituta.RS & ri.
rusrianr,ordine 6c decenterfiant, &ad aedifi.anonem fiant. Om-
nis«m|<«eftpra2ter nacuram, ordo concra euam p ^lincus tn rebm
politicis rcs puLhra eft & amabilis. Finis ordinis & decori tn rerii
&ceremomarum admmiftratione eft asdificatio ccclcfiae,cxr fingu-
loru-T» m Ecclcfia in fide & ptctate. Omntafiant ad acdtricationcm
Apoftolus,i Cor.14.26. cantica, ltnguarum donum , Icrip-
tur.T interpretatio,rcvelario,ornnia denique Dci dona ordinaria &c
cxtraordiiunaciufquc inftituta. Rcs & ntus Dji propre Sfcdifi-
cantauunam. Aftusordinis £c decori dirigunt res ck ricus divi-
nos ad fincm fuum. Confufio contra impcdic nc adcquar.-
cur fuum fincm. Si quis igitur lingua cxotica concionarctuc
a tc mifcens exottcam cum vernacula adminiftraret rem dn-t-
na-n, carcc Finis ifte, nempexdificacionis eftcynofura
qusdtngcrcdebct ecdefiafticos in confticutionibus ecclefiaftico
poluicts. Adcultum divmum necefTaria func initrumenta qua?*
dam ut a?aiftcta publica , vafa , poculum , patina, menfa,
5cc. Inltru^naentairtaculcus dtvini nonfunt res facrs, vtolimfiic-
ru-itintemploHierofolymttano. Chriftus cum inftituit facram
eoe.um,non confecravit patinam, caliccm, menfam, ccenaculi pa-
rietcs. In inftt umentis igiturcultusdivini oihil aliud fpc£tamus„
quam marenan* & foriaam materialem ceu phyficam , ut fint ap-
t* ad taLm vfum,*c decorum civtle ceu orn2tum honeftum. For-
ffnmquam Suarcz vocac quafi fpiritualem, id eft cpnfecracioncm
nullamagnofcimus. Neccaii;cmex conta&u vini , auc patinam
•xcontactu panis in Euchanftiaconfecrariexiftimamus.Nctrram
confecrationem, inqnamjagnofcimus.vcl pci un&ioncm Chrifma-
tis,velperconta&um panis &: vini. Non eniin inftituta fuot elc-
«entainhanc fiucm^ut fanctificent rcs inantmatas. De matcria
& formavaforum phyficanon fumusanxij, ficne poculumargen-
tcum an ftanncumanaureum,(icne patmaquadiaca vclorbicularis
&c. Hzcenimomniafunt obfervationts hbcra?,pro locorum va-
ticcace, Vs confecrasioncm non aguofcimus, fic ncc facram aut
myfticana
<j^ DerebusAdiaphoris
tpvfticarn fit»jnticaii«>ncm(ut Pontificij^ui Corporale purum ftn*
ta cfif; volunt.vt figQificet Chnftum lyndone involututn. Nos
.iccori.m & o; nsium civikm tanturu refpicimus. Cercmonias
as rr.yfticas qnac vcrfantur circa vafa aut alia in-
umcnta ludicrasccnfcmus,vrqubd mappailla qua alrare totum
coopci itur.exui non dcbc2t,nifi fcria quinta hebdomad* quam fa»
^jm voeanr,obfpccia!cm fignificationem Chrifti nudati a vcfti-
mcntis fus.Decorum m inftrumentis onponitur fordibui & luxui.
Kam vt non debent eflc fordida (ed munda fic nec nimium
prctioia.Auruin enim facramenta non qua:runr. Et ordooppont*
£ur ineprac corunde difpofitiom,6c collocationi, qua fiunt incptio-
ra ad ufum cultus divini. Ordo rerum & rituum lpforu opponrtur
confufioni & ataxiar. Eft quidam ordo divinus,qui non pcrmitti-
£ur abitrio hominis, vt in euchariftia, benedi&io, fracrio, diftribu-
t'o,manducatio} quo ordine ptaeccderct vna aliam. Eft & ordo
«juidarr* qucm vocant difpofuivurb,quem ipfa rei natura docct, ut
precatiuncula concipicndaanteintcrprcrationem verbi ad anim*
pracparatienetn. Alius ordocft hber & cx placito , ut quo cuhne
c«nca«iPfalmi,autlcgcndafcripturaiacra in ^publico conventu.
Dccorum in rebus & ritibtw ipfis divitus inftuutis difpenlandit
opponitnr lcvitatt i» gcftu,pronuaciatione,cantu,item confufiont
& pcrturbationiordinis. iNam cx.ordine etiamontur decorum,6c
eontra cx confufione indecorum.Cor.tra ordinem &proinde etiam
contra dccorum pcccatur, cum duac a&ioncs facrae vno oc codem
aaomentocetebrantnr inuno eodcmq; conveiuu. vt fi in ipfoac"tit
eelebrationis euchariftia: popnlus cantet aur leetor legat. Sic folent
facriflculi sniflas fuas fimul in anguhs rcmpU demurmurare & ce.
lckrarc. Eft hic *tw|<«, cx fimihs llli, quam carpit Apoftolus in
Corinthiacaecclciia & etx&Tttrsfm» vocat. Trtfbttd duc *kt tres /0«
4U*utur,&c.7^>?tcmm cjiihtomfcfiiisldtusdutvor {Detii, Ad ordi-
ncm pertinent tempora conventuum,vices concionandi, pfallcndi,
precandi,facramcntaminiftrandi,itcmnumcrusct ordo lcdtionum»
precum.&o Namcx iftoprincipioetcanone vniverfali, QmnUJi*
ant crdinc 6r dccentcr nc&itur conclufio,Ergoftatuendafunt cerra
tcmpora culrui divino. Dcindc acccdir dctcrminatio pro circum*
ftantiarumvarictatevariacx prudentum judicio. Pnncipium et
cenclufio fun: iplius juris naturalis,particularis dcterminano eft ez
prudeiuura judicio. Hinc duo fcquuntur, primG,actus ordiiiisct
decori non cfTc propric ctremonias facras, ut diximus thcfi tcrtia,
eda&uspolkicosTt6muncstumcivihbus tum facrisact.ionibV*ni
facrisvcicrisrcftamenti quamnovi. Qu* autcm fuxit ccrcmcntalid
CSfy.t. tf^<//«^r,inquicluniusin 1 bro de politia Mofib,^ ccn\*cntm Ia-
beritertio ioco <s-tcmporc h*c non tam ccrcmoninrum ^kimf»Uti^.funt%
& fiU infiitHUpQlitica ?'«rjj cmmntipfutit immHHbjfaf* sttte *fttni
4tWH4y
& CeremoRi)*; ^5
ftmltiftepUm h*c a nohU non tdnquam ceremdnUU^JId tdhjtum pa-
litica ecikfU, id cft> ad iuttutn ordinem bonejlatemque ip/tus pertinentia *
futduo TauluS pr*cipitdiligenUJjimcy\.CvT. 14.40. curantur religi».
me fnmma . Sin ad ordm:m juris particuhris /peShnt^uod jtu partictt-
laread Cbriftunosrcipfiminime pertinet, Csrc, Sunc igitur ifta poli-
tica Ecdcfia» potiusquamccremonialia dicenda. Hookerus cere-
inoniarum Pitronus, aic, Omnem ceremoniam cfTc vanam quaz
uon fit fignifican». Ceremonias fignificationc vacuas eflc otiofos Deptlit.,^
hominum delirantium geftus. Si nullus a£tus cercmonix appclla- f./w*#f;
tionc (iigms fir, qui non fit fignificans, fequitureos quifunt ordi-f* 3^t.
risoc decori non efle propric ceremonias. Scd cxtcudatur vfus
▼ocabuli fi lubcr,nam de nominibus non litigabimus,fi cutn reftii-
ftioncdicanturccreujoniaeordinis & decori. Pontificij etiam ce-
rcmonijsordinis.ckdecori addiderunt myfticas fignificationes, vc
corporali.ficut di&um,item ipfi patinas 5c calici, vt calix fepuU
thrum,patina lapidem fcpulchro iuper impofitum fignificer. Non
tamen vafis propter affi&as ipforum fignificationcs abftinendum,
Suiafunt inftrumcnta neceiTaria cultus divini. Colligo fccundo,
erernninationesconclufionum clicitarum ex comrruni illo prin-
tipio,5ccanonc vniverfali non cfTc cafdcm apud omnes, nccom-
fli tcmporc,quianon femper eadcm circ,ufn(Unriarum ratio. In
hifce politicu ccclefiae quae funt mutabiiia pro nuxa & nuirabili
conditione circumftantiarum nccperperuitas, nec vniformitas auc
txigcndaaut cxpcdanda. Dc his ritibus ncnnpc ecclefiafticopolt-
ticiiafferuntcxempU SocratcsSc Augnftinus locis fupra citatis.
Hi funt innuiucrabiies fccundum innumerabilcs dcrerminntioncs
•rdinis & dccori in varijs locis. Cum fymam Venio jejunofibbatho,
ttim bicfum n$n jejnnfi, ait Ambrofius, confulenti cum hac dc ro ,
Auguftmo,cuiacxpcrat pcrturbari & fiu&uare marcr Jpfius. Et ^uiu"^[
re&e, nam (1 concedenda eflent ftata tempora jcjunij,dercr;nina-^> lI*i
tiodiei cfTec libcra. Sic in Pafchate obfervando de diei detcrmi-
natioRCContendebant. Icjuniorum ratioante paf^ha aliterab alijs
ebfervara eft, ait Socrates. Nam Romse tres (eptimanas ante Pai-
oha Sabbato cv Dominicoexceptis,fimuljcjunant,qui. taillyruSc
totaGrasciaquique Alcxandriashabitant antc fex fepumanas jcju-
oiaqua»ance pakha fiunt,ordiuntur,alij praeter horum confuecu-
dUncm fsptem fepnmanasieiunant. Sic m Synaxicekbvanda va-
tias erant confuctudincs. x^am quanquam smnes )>binue bi orb: trra- -
fum ccclefi* fiugulid Jeptimaufs Urtentibm dicfikbatbi ntysltru ctk- > '' <f*
frtnt : Alexandrinitjtaen^ ^omaniex antiqua traditicuc .iftud /*-'J*,,lIs
cere renuunt.Eif\ cofuetudo erat vnivcrfaUs,tamcn non.funtcoiU l-
mes Alexandrina cv Roniana ccclefia,& traditione antiqiia praete-
xuntquacnihil aliudcratquam annquacoftituno eccl C\\Cz ^o po-
^!ca ^18 pcculiaris dcdiequo cclcbracun Ctant iynaxu). yfpi<d
S)ddd §m
\ 6 s ^c rebus Adiaphoris
tmnes rtligionum &fittarum formdZ nufituam reperirepoteris dudi,qu4
inprecandi moreinterfe confintiant,a.'t ibidem Socratcs. Publicaruni
precum hoc cft divini officii(fk enim eo nomine divinum officium
indigitant k. librum liturgise ceu officii divini AngH infcribunt
librum communium precum)e__ercitia cV partes erant preccs,pfal-
_ modia, lc&io, concio, lacramentorum celebratio. In pirticuUriu-
3e vepub. men qU§t ^ ^ ffitlmi bymnique rcciundi dut canendi, qute pjrs ficrA
etd 17 c*l% friptuiA legidebcat,quid orare, quti petere debeamm, eyc. IShinquam
*w. J4» Bcclefia Vnt^erjajlene confenfit\fid Vn.ia.KAJ, ecclcfia autfiltem proVimU
proprium fibi ofitcium compofuit Gr orc&naYit, inquit Spalatenfis. Hif
panU Ifiodoti <BrcVtatium & MiffUe diufuntficutt, ff id quodMo-
t^ptabd \>ocatumfuit : Mediolanenfis ecclefia jfmbrofrmum officium
dctinet adbttc in matrtce. Monacbi ^enedi^finipropriumfiquuntur <Brt-
Vtarium &• Mi]fale,7)ominicani fuum. Sic in Anglia rhvinum offici-
__m celcbrant Ucundum ufum Sarum. Quanra digladiatio orta c(k
proptcrofficium Gregorianfi8c Ambrolianum, Gallicanum, Mo-
zabicum,vtrura cedercnt Gregoriano,necne. Quandoquidem con-
▼enerat dc pracfcripta formula verborum & dc rcbus ac ritibus ip-
fis etiam fuperftitiofis & ludicris, ridiculum erat dimicare & con-
tenderc de hacvelillavcrborum formu!a,de brevitate aut prolixi-
tate huiusaut illius precatiuncula?, de ordine legendi & fimilibus
Su_e crant tantum politicae conluetudines fuarum ecclcfi.irum;
c percolabantculices & deglutiebant camelos. Anglicanum ve-
tb officium nobis ob.rudendum peccat & in marcna 5_ forma, &
praelcribit conceptis verbis formulas prccum, licaniarum, ro_li-£U«
rum, &c, dc quibus difleremus capite fcquenri. De ecck fiaftico-
politicis ort_e difllnfioncs ob quorundam contentiofam timidita-
Jfpzjf.xxS. tctn & fuperftitiofam timiditatem, vt ait Auguftinus, Tmtiim quU
Jubeft qualifiunque ratiocinatio coguaniis, aut quia infita patria fic ipfe
sonfueVtt, aut quia ibi vidit vbi peregrinationem fuam quo remotiotem l
futi eo doUUremputat. Nonne licigiofws effet, qui hebdomadariac
concioni intererTe rcnucret m ahjs locis , quia in fua ecclefia non
habent cundera ordinem, forte inveterato plurium fceculorurn
itnore. Non alius fuit fcrupulus & fuperftitiofa timiditas matris
Auguftini,qua5 non de praefcribendo temporc jejunij, fed de ipfo
dlie dubitabat. Ecclefiaftco-pohtica non funt culcus,fed ad cultum
ut fupra dixit Iunius. Quia tamcn ad culrum ordinantur & in lpfo
«ultu vfurpantur, adecclefiae non magiftratus politici arburiu:»
conftitucnda funt & dcttrminanda. David diftnbuit Levitas m
«ertas clatTcsquod erat ecclcfiaftico-politicum, fcd prophcta fuitt
dk cx aliorum prophetarum confilio id feciti
CAP.
Dc Vocationc Sc FunAione, &c. $cj
C A R X.
JDc vocttionc &fti*8io*c frcsbjtcrormn ccdc/it
AnglicAn*.
HA&cnus de Ecclcfiafticis in Ecclefia Caihedrali , (c-
quunrur
Ecclcfiaftici in Parochiali Ecdcfia, Miniftcr
& Diaconus.
Quos Ecckfia? reformataj Alinisfros Angli vulgb Triefts vocanr.
DjiIuci quidcm videtur nomcn Prieftk Prefbyrcr, Gallice Preftre,
& conrra&e Preift. Cum tamcn depravarum fit a Pontificiijs An-
glisad fignificandum facnriculum ceu facerdotcm MiiTalcm, ca»
cemquc vocc faccrdotes vctcris teftamcnti defignanr, vcl exco^i-
tanda fuitalia tox qua itfivt : i. facerdos exprimerctur Yt ficrifgcr
vcl nomen Anglicanurr. Eldcr, quod propric voci Prefibs ter rc-
fpondct (fi tantopcre illis non arndeat Miniftri vocabu!um)aut pa-
fcoris, aut aliud fimile fubftitucndum crat loto il!ius nominis ,
Preift. Siquidcm patria lingua per Tteifts Sacrificos intelligunr,oui
Apoftolorum fcrmonc dicuntur^i^f, ncq; vnquam Apoftoli hcc
nomcn '^«« ccclefix Chnftianae paftonbus actriburrunt, Si rc-»
(pondcrint fc non cfle Dominos verborum ncc pofle vcrba alijs
impcrarc,ncgamus.id magis difficile fuiffc illis, quam alijs Ecclefijs
rcformans. Sed Epiicopi in ordinationibus, coliacionibus, cano-
ribus,vfurpantYocabu!um T/eift.quod patria lingua facerdotcm
aut facnficumfignificat3cvdtfcrimen vocum in veifionibus, con-
cionibus, interprctibus 6v concionatoribus imperare fcilicctnon
po(Tunr,quiomnia omnibus impcrant. Fatcrur Bellaiminus, P/i- t r A
mos Cbrifthnos propterrcccntemmemoriamficerdotij A*roniti abfti» Decklt"l^rS
nuijfcnonfolumx Vocabulo templifed etiimfacerdotij r.eViderentur ad~ <a? *•
huc durare Ludaic* cercmeni*. \n% yfpoiloli infuU epiftoiis pro fi-
cerdotibwi Epifcopos 4r Trcfbjtcros pro tcmplis ecciefias dicunty Zrftmi-
Itter loquuntur luftmu4jgnatiu*> (s* cdteri anti^uifimi Talres. MuL-
tonaagisabftincndumnobis eft a vocabulis lllis proptcr ram re-
tcntcm memonam, & adhuc vigentcm vfum facercotij MifTalis.
Minifter, in quo confiderantur3 Externa vocatio vd
publica miniftri funftio.
Externavocatiovelad Ordinem vciadBeneficium,!!-
ve locum minifterii.
Dddd t, -Yidcs
27* Dc Vocatione & FimAione
Vidcs aliain effevoeationc ad ordinem,aiiam ad beneficlufll cc4
&tpolit.Ecm Miniftcrij locum. ExternaVcro bipertite cjl, inquit Mucketus, ra«*
tkf.Angl JhXel ad hfumfacrum miniftcrium , Ul certum /orw-w, f«* minifte»
i*f- 1 o,/». tJgM exercatur. Jtquc b* du* )>ocationes cxto n*> licct a i phoimum
$ft\ conjunguntur % fecundum t>rim<e)>£ &- Ecrleji* jinglkan* Can$nct9
quibtu certum efi neminem fine ccrto tttulo & dejtgntto munerisfui cx*
erctndi loco ordinandum,tamen quandojuc, Jicut oltm in priwtla, fic
bodiein Anglicam Ecclefia, alijui Vocantur ad minifitrium ccrto mini-
ficrijfuihco tninime d?fiinati,Vtficij coilegiorum, O* ante quinquen*
ftium artium Magifiri proprijsfumptibus dtgtntes in jfcddcmtjs. Au-
thores Admonuionis ad Parlamenrum refcrunt vna vicc[Epifco-
j>os quoidzm emifi/fe 60.80.10«. quibu* ordints contulerant,tanquam
famulos alfjueberii. Itera, & cum crcati fuennt, vel in coilegi^
fuo delitcfcere poflunt & ignavi vitam tranfigerc, vcl cum bullii
Epifcopahbus vbique & paflim crrare, accircuHVclhonum inftar
in aliorum Parcecijs concionar 8-»rout hbirum i!lis iu^nt,velami«
<tiria,nummis,auxaiTentatibnc compararefibi benvficia,vbicur.que
captare poflunt, vcl deniquet (i lftis omnibus fruftra.i futtiur.
mendicorum inftar obernre <$* in mutta* ineptiai incu
£
njiar obernre & in muttai intptia* imidere^ K/, \t fkrim
te ficerunt,fcbednkm affigereadTault,Vdin regio penjiilto, (qaocf
iurfam vu!gus,R. Ebzabetha Excambium rcgium dixir) aihfit
UcU publicu ", quibu* fibiprocurant t>ro'>os certe qvofdimbuu* oui h+
f> inobfiquijshabtant. Sicftudiafua & laborem dcferunt quj
Vis & quovis fere prcrio. Sed de vocatione ad bcnen :a dU
•vtniis fuo loco. Apoftoli non ordmarunr prefbvrems w- ,s#f j
tcctT 'tXKtyirixc. & Kctm m\jv, A<5i. 1 4.. 2 3 . Tit. 1 . y . Con.
«ilio Chalcedonenfi can. 6. decretum, 2^tmineih ei?aMAvuiru£
tdcjlabftlute ordinari, nec Trefbyterum nec fttaconum, nec omnino n£.
$Uem eorum, quifunt m ordine ecclefiafitco , nifi hSikuic, 'Balfamo Sc '
JTonaras iiiKtoe. fptcialiter in Ecckfta ciVtt.xtis Velpagi aut martyrio aut
VionaHmo is yuiordincsfufcepcrit i7rtKf}OVTioiTO dfignetur vclut alij
praedicetur, alij pronnncietur ,t#c ^g cc7ro\vrtaS XH$ QTMXpivVS tot
iuiem qui abfolute ordinmtur>decre\jt fmcia Synodm trritam ejjectuf'
inodi manUH impofitione ,&-wfeutm poffe operaritadeiui aui ordinaVtt
iytutkm* Zonaras in hunc ca.ionem fic comentatur^jar^/t?» aui »
Qhconum cretri^aut alium quemHs hominemita Clero adfcri^.it factd-
tiseiltberdficrafacicndt.ficrafbejnnttiortes, qutbnt locis coUibucritf-
exerccndijeUnquatur.bic dnon Vetat. Scd eos omnes tccleptt cuipiam
yrbantant §p?id.in<e> aut dic.ito Marlyribwstemplo , Vei monajierto
t^min ttim addictos, itx dtmum ordinibm inftgnui jnbet. Quin l>t bot *
tcmpore fingularum VrHtm dngult Epifcopi rvHuncianturt/tc quicmqm
ibm ordwbM infigmha eJfitWnecHfufdim mlcji* faczrdos&iaconus,
eiertcufn
Presbyterorum Anglic^noiura. sri\
icftcufc (quamUs b*c pofltn tota r\tiofit ncgLcla) nuncHpabttur Vi-
uunuscan.conc. Chalc.opponi<7W» & uwiiXsktftsnn Ceu dm>CrVr, pf ra(r m^
Tffleritres Kri confrttuthnes pontificum butc \uri dcrogaVtrstnt , #«#. „,* / w i*
btu conflitutum efl , W ir/xM 00/* /5) ordimtio , /W // ?*i flr.Aw* ^ ***
$rdsnUum , y7 £«j/ /f/, iaterim alere cogdturjum certut ei tstuhs affig-
**tus fuerit c. cum ficundum.<2>epr*bendis Zr c. Epifiopus. Qu<econ-
ftttutiones confufionem incrtdibilern fcr dedecus attulerunt Ecclcfiie, in-
qutt Duarenus. Dicic Muckitus, ut plunmurn conjungi ucram-
qltie vocacionem, fcquirur igitur non femper , quod camen fcmpcr
fjflum in Ecclefia ApoftohcafiC fempcr fieri dccrevit Concilium
Chalccdonenfc , alioquin **v*»i irritam cfib rt* Txixvm» K**pty*>
#/*» ejufmodi manuum impofiuoncm. Et quomodo quxfo ut plu-
*imumconjungunc,docet, quia ncmpe Cauonibus cautum, uc
ncmo ordinctur (ivic crrto fcitulo cV. dcfi>nato muncris i\\{ cxnr4-
ccndi lovo." I.nelligic hau.l dubib caooncm primuni con-
ftitutionum a.ini 1574 , in quera vid- ccr/uram Bright-
nu*.mi 111 Apoc. 3. ve! 33 conftiturionum anni 1603 cujus
hxcverba. KiuitU \.tm olim Tttrun decrttu cautum efl , ne qutm
Ikerct Diiconum *el Prefbjterum ordintri,r.ifi quem confiartt certum
uiiauem & d figmtum muncris fni exercCii U tot ttm parid temom ob~
tttcrcy qijrum n9s *utborit\tem ficnti fh.tutm^ o" #K&n*mu6;ne ftrit
d-i.t c1 ■/ infizros ordines admittatur, n:fi.j!4t eodem twore br<efentqtio-
ts od promotiontm aVaiAm vcde/Suifliiim infri Qiecefiu
t Imj Epfiops « auo manwirri imp>'fi:ionempctit, tunrtficAntem exbibut»
rit : ld birum ow iniubiliium ctrtifi atorium iltukrit /ii>ede Eccie/id
elifctsnfy.i DtSeccfti cen unfticTionrn dtHi Jtfffipi* cuiut curt fkngi
f*ifit> fi)>e dc lo.ofthiconi \>d Trtfiyt:ri in -Citbidrali aut coUegusU
Bccltfii aii]tt.t infntinJen -Dittceftn \>icarite\ in >j-io fun.lhnem fitrAi
exercett , l< / nifi fidcm feccfk f: ejje a:U Socinn a:<t '}ura Socu obti-
ntretVd defgnxtnmtffe Qon.iuHitium fthe QaVCtfanUiri in ahjuo Col-
legso CAntibrtgttnft 4ul Oxonitnji , Ui etitm ad Migifitrngraisim anti
AtumfstennptHi phbeclum 9 fisis %'>iUm fimptibsis Vi\>;re : \:l nifi db
cpifitpo i.'f\m ordimnit in Btneficikm , R\>ead exirctntium tlpfUMM
Curam txmetum tncintem,, foe>i}of}fiL<tdmiitertdu5. Si^H:sVer4>
Eptfcspni i/t ficros ordvtcs duenaUXm afibcrit , q.ai pr^isBorum ifiqu*
tttulo non (hpr.exifi^ .1 ■ . -.-.?/ imctfirh caient4 fi*bminiflrAm
lity donec ei fem ..'. di ; i t '•' 1 ■' tk 0 ofie ttfit. O^ li ficere recufiu.ot
fer jfrthiepifiopim , 1>no pr<etere4 Epsfiopo aJRdcnle, ab srivniioni
-'efbjierorum y irum ptrintegrum Annuni JufioenXctur. D^-
«ft hi: chufula (qaam irritanceni /otantj nempc lrntam eife
eiuimodi ordinarij-.vm ad dedeci» Epifiropi , qui otdinavic , t:t
in.Conciho Cbilcedoncnfi dccretoii& doftea irt Piicencmo fusj
Vibano 2 vide diftin6t. 70, hk tancitfai fufptn icn.ius Epifcopus
ordinans pcr incegturn aiinurn ab orkiiiiacjOAc Prcibyccror t» ^ .
Dddd 3 D.a-s,
«7* Dc Vocatione & FunAionc
Di^conofum fi ripjdior volucrit Archicpifcopus tffe in Epifc*.
pum, quod ob deUfta etiarn gravioranon e£V metuenduwi. Sed fo
Jubct lllis illudere Hcckfiis talibus far.&iombus. Drinde quid tt-
tuli nomine intclligunt, an ccrtum gregem aut paroeciam ? nibil
minus, fed cum pontiFtiis ordinis omnis & dccori juratii
hpftifeus tituium inrerprerantur reditum ccu poiTeflionem dcprt-
vata interpretatioBe cvertcntes fenfujn Canonis. Vetus iaterpre*
fortc iegit »•,«** pro %ifmt uncic prava interprcUtio pojjtjfionis pro
pttgi ut conjicir, Duaremus. In fynodo Chalcedontiifi fan-
citum eft , nc abfolurae fierent ordinr.tior.es , hoc eft , qum
tdhlnHt >n- Iocm Jtwtd ajjignetur ordinatis , \>b'tmtmus fuum cxerceant. Hoc de-
ftitut.l 4.C4. cretum duplhi n$minel>ttlijfimumeft, nconerentur EuUJIa fnper\acu$>
Sc feM.4, fumptu, &* tn hoviines otiofis cxpendaturt quod tr&gati pauperibus de~
bet. T>t\nde W ii qui ordinantur, rogitentfi non adhvmnm promt \>tri9
fidmunut fibimarMri ad quod vbeundum filtnni ttsltjicatione vlit£en-
tur. At ^omanenfes Magittri ( qui nihit in reiigiene curandum putant
prater Vcntrem ) primb tttulum in/erpretantur rcditum, quiad alimoui-
amji4jjici.it, fiVe ex patrimonio ftt JtVe tx facerdotfa . Itaque quum 2)ia-
eonum \>ei Trejbyterum erdimnt tnibtl filicitivbi debeant miniftrare, $r-
dinem iilis conferunt, fimedofatis divitcsftnt adfealendos% Verum ouis
hominum hoc recipiat, w titulus qnem reauirit C$milii dtcretum fit an-
nutvs pro\>entui ad altmoniant.Sic titulum hocCanonc interpretantut
& intelligunt non folu Ecclefiam vacante, M etia locum Diaconi
aut Prefby tcri in Ecclefia Cathedrali vel Collegiata, aut Socii, aut
c5duclritii five Capeliani in collegio aliquo Citabrigienfi aut Oxo-
nienfi,aur fi auis ad magifterii gradum provc&us ante quinqucnmft
ibiilem fuis iumptibusVivcrct,aut fi brevi poftea ab Epifcopo ot-
dinante ad bcneficium aut curAm alicmam exerccndam fit admit-
tendus. Heccertum.poft Ecclcfiam prmitus fkndatam, conftitutam-
fetuSuavis qnc> affignatis euiquc cottui minifterits necejfmis , anreu iMistempow
h$. Cwcil. ym^ neminem adficros ordines admijfum , a\ui n$n peeuliariminifierh
Tridtnt. lt+. deftinatus. Verum pia b<ec infiitutio moxcmupt* aiiis3quodexemptio-
*•? *<©• nibus effentmuniti , ant cb alios afpeclni humanos ; Epifiopis y>er$ Vt
titt Tiam. numerofum habcrent Clerum ncmini pctenti fitcres ordines demgantibns.
Itaqucin Concilio Chilccdonenji id genus $rdinati$nis pr$hibitum9 quod
tunc temperis ^ocabant abfilutum aut filutum (itaenim pr$priefi-
nat\>$xgY<ea) decretumquc Minemo, nifiadmunus pcculiare ordina-
tctur , atque Vt liber* filuttque erdimtiones n*Q<e cffent ac irriu:idqui
multis deinceps Canonum pofteriorum fanfiionibus fuit confirmatum \>t
jam pro regulagencralireciperetur in BccleftayT^emincm fine titulopojfe
ordimri. Umantiquis illis bonfi\ue tcmporihta Tituii appeliatione d$-
nottbatur munus aut miniftcrium obettndum. Vbi vcr$ corrupteU i»m
IfatuercT Vilinomine cfrpit intetiigi redditus , undeUctus comparatur,
adeoquc «uodfincitum erat , M m Ciero ntmo efjet otiofm % mutaVtt m
Presbytcrorum Anglicanorurja. $71
tUudU utma ejfet egentu : ne quis iahore fiut Vtttum fi n parare cogc-
retur. lta Canonton fcnfu hac interpretatione obteltto Mcxander t, in
Cdtcnncnft fu» finxtt, 2ty quis ordinaretur ftne titulo,ex quo tantutn
pojfci eapere, quantum dd titam alendaw ejjet neceffarium , addtta ex~
ctptionek regula mp defuo aut ba/ediutc paterna abeunde illi fiuppetcret*
Quibusarcibuscxccpcioncrn illam dclufcrinc , & fi; nihilomiuuf
Crevericinopum faccrdotumnumcrusoftcnditPetrusSiiavis.Curn
de ordinationc au riruluni diffcrtarerur in Conciho Tndcntino
hacc fcntcntia multos "babuit furTragatores, Vtkl+et \>t mos iUe jam
fcceptus neminem ordtnandi ftne titulo , aut beneficii Ecclefaflici aut
Tatrimoniiad Uclutu idonei porro obtineat , ne ficerdotcs cum fiumma
ficri ordtnis contumelia mendicantes ieprehtndantur. Tum )>t a.l pr<t~ „
Vorteniuvt fiaudibtot flituatur omntm EpifcopnA adhibeat diligentiam ,
Ucfiti imonium ad quod Clcricua ordinatus fuit> atienttur, HaBCunica
lir videmuscura tumRomanenfiuru tum Anglorum, ne nunirum
CL-rict in ordinlbus ma|onbus conftituti pra? egcftate adigan-
tur ad vil-.a txerccnda offiVia, vcl uc dicitur in glolTa in dift. 70. nt
Acatur in phtcu memt&cdt ptfitltx Clericu*. Quod tn Canone Angli-
cano dicitur. Si quis Vero Epifiot>ui iufiicrot ordines quenquam afitbe-
?it qui pr<edtclorum titulorum aliquo nen ftt prtlitu* , tunc omnia itti
necefj uuc eatentu fiubmimflrahtt-fdonec eidem de atiqua Ecclefia profpexe-
rit. Noncft reccnsEcclefis Anglicanse decrctum. hm voo quid £a/v<„ ^m-
recentiores C.ino:tct Epifiopos dimnabanteorum alimotm^ quns fneido* tut ^ %
xto titulo ordtmfjtnt f quofic reprimerent nimiam ewum faciutatem , refl . C ,J>
stiam cautio excogitataefl qua eludercnt panam. J\am qui ordbutur
nominato qualicunque titulo promittiteo fe fiore contcntum. Eo pacio
£p aiimentorum ajtione depellitur. Taceo miUc fraudet qu<t hlc fiunt ,
M quutn alii tmnesfiutrdviiorHm titulos mtntiuntur w <^c . Authorcg
ldmonitionisad rarlamcntum rcterunt,fioblcrvatum fiiiilct iftud
decrctum $aut OfEpifiopi aluiffent JingUli niagisnumerafam fimtli-
Mm , qu*m \nquam lllui MagmUum in boe regnc; Hic opus efTct
:is, quai vocanr,|uftiti». N.im Codicilh^ceu rcfcripca Ponri-
* lummi dicunrur juftitiae ad futura bcneflcia.quibus.iub.tuc
Epiicopoconfcrrc bcncficium Clcrico qfuem ofdihavit , quia ju-
ftum cftcumak: paupcrcm oruinavic. Canoncs quibus
damnui Epifcopi afimoma coru.n quos fine titulo ordmaffent ,
fidc Decrctalium lib.5 ciculodc Pr^bcndis £c Dignjcaubus cap.
>{^»to,ckcap. Epfcopus, 2c cap Cum /ecundum Jpoflelum , 5c
Iib 1 titul. de aecau & qu.ilitace & orciine prKficicnck>rttrri cap,
j{ccepimws. & Scxto Dccrctaliara titulo ds prsbcnuis cap. Si Epif-
€9pH4. Adeongidi cranthacin rccanoncs etiam rcccntiorcs , ut
caucum fncrir, Sj quti orditiaberitfht adordtnem pntfinU^ti altqucm
}rom:JionemVd iuramcntumab ilio rectpitns, quodjUpcr prolifioue fiua
^on JMfkttth e.kndemiordinalor «? cplistiwc, prafentator Kn ai exe-
374 E>e Vocatione & Tuntflong
rutione ordinu per trhnnium, Gr ordinattuahordine ficfupfcepiOyio^
Denetalhh. dfienfitiontm fiper boc f>er feiiem jipoftoiicam obtinercmeruerint, nt~
3 tit.i wp. rvintfi Jlfpenjos. Glofia ibidera Tsttum talc fiU iuramentum tttrpe
Si quit. rftj ideo nuUam obiigatiomm inducit. Epifcopus Guadicenfis in Con«
Petu SudMis cilio Tridentino mvchifur in Epilcopos titulares. %At enim , 4ict*
frantof, qU€ naturam eontradiciionis ncn pati , It i>8i catft crtcndi Eptfop$s th»
tnkres dicatur lcgitima. At idem eft Epifcopus, qui Prefl yrrr Apo-
ftolorum idiomarc. Ergo, nonordinandus Prcfbytcr , nifi firoui
habeat ccrtum coctum & grtee unde mcnto uici pcffit Epifccpus.
2n ordine aute f(omano fit mentio taiis pronuinulionis Fpfopi newint
per jfrchiditconum facite . S)e tittdo S.Stepkant eligimtu Tetivmad kc-
tortm ad eundcm titulum. glofTa in dift.70 Si nc hcloi quidem ad
iTiffus abfquetitulo,quanto minus debet Prcfbyter.
Externa vocatio ad ordinem fivegradum^ cernitorquc
inRebus ordinationem prscedentibus vd in oidi-
nationereipfa.
Inrebusordinationcmprccedentibus, qualcs funt,
1 Publica per Epifcopum fafla dcnunciatio dieiordt
nationum in locis cdebrioribus Dioecefcos 2 Lite-
rateftimoniales ad Epifcopum ordinantem a viris
probatarfidei&religionis, tamde ordinandi c«ri-
vcrfatione quam Natalibus, veluti quod non eft fpu-
riusaut fervus. 3 Examinatio Ordinandi,vel cdu*
cationis, utm in fchola trivialian academia,vel pro-
fc<5tus in literis humanioribus & theologia. In quo
confiderantur velprofe&us ipfe,idque vcl perEpifr
copum ipfum difpiciendus, vel per Archidiaconum
vel aliquem eius viceaflumptum3 ve! ipfegradus
fcholafticus initus.
In ordinatione ipfa, conftatque in precibus pro ordi-
nando3cohoortationibus ad eiijManu impefiticne.
Epifcopus appropinquantc dic orclinationum affigit cdiftum
^aluisEcckfceCathedralij&aliislocis cckbrioribus quo naonc»
Presbyterorum Anglicanorum. ^7t
tiJinandoj , ut fiftant fc ad locum defignatum & diem diclum cc-
lebrandis ordinationibus. Zcrola in praxi Epifcopali. Vndecime , f4ri % yt$
4ui praxiWcndum , quando EpificopM \>olnerit agere ordines generales , Qr/9t
Jutfilun f.xtemt>mbu&annifieripoffuntyftempe, Quatuor tcmpori-
mfitientcs & fiibbdtbo fimfto : Sco quodper menfim ante ordines dc-
let poncrcctittumad Vaiudt Ecckfta* CatbedralisVei alibi, vbi ei magic
conVcnire Udebttur,quo Voccntur omnes ordimndi & tumc accipiant com-
mijflomm ab ordinario direclam ptrocbo pro capienda informatione ,
pojiea firia quarta ante ordinationem omnes prtfintari dibcnt coram
Eprfiofo &c+ Nam primum cxamcn inftituitur in parochiaordi-
riandt pcr parochum vcl alium cui illam provinciam commifcrit
Epifcopus dr reduclum in ficripturam occlujum remittendum ad Epifi-
(Opum, ut refert Piacefiusin praxi Epifcopali. Apud Anglos non « - - ,
obfervatur ordoifteautptimumiftudexamen. Lampridius dc A-
Jcxandro Severo rcfert, qubd Vbi aliquo.s YolkiffeL Vel \diores pro- nHm' ^*
Irtficiis dare, \>cl prtpojitosfaeere Vel procuraUrcs id eft, raiionales ordi-
nsre, nomina eornm proponebat,hortans p$pulum,\>tji ' quis qnidbabe-
tetcriminu, probaret manififtis rationibtis , fi non probafjetfiubiret pcc-
nam CApitis. toiceb&tquc gra^e ejfe, cum id Cbrisiiani & lud<ei facerent
fa crdinanduficerdotilns , non ficriin proUnciarum fyftoribus, qui-
bui es* Jortun* bominumcomn;ittcret:tur Zr capita. Vmbram mori*
Yeteris videmus durare apud Pontificios & Anglos, fcd tantutn
mmbram.Nam aeratc Scveri non exteiidcrant Hpifccpi iurifdictio-
ncnt per integram dioecefin , ncc nunc eorum nomina proponun-
tur,ut tunc fa&um innuit Severus : & quamvis proponercntur,noti
funt diceccfi noti,ut tunc fucrunt Ecclcfi^ unius civitatis aut oppi-
di,& plcrumque ex iliius Ecclefiae clcro fatis noto eligendi, aut ali-
munde,ut fansnoti,erat poitulandi.Eullafua Epifcopaiidenunciat
JEpifcopusappropirquare dicm ordina:ior/um,quaquafi clafiicutu
canit ad congregandum cxcrcitum, qui pofiea impofitis eius ma-
«ibus ftatim involtt in Ecclefias c* invadant invitas , ut appofitc
cixit cgregius ille Epifcopurnafryx Thomas Cartwrightus: An di-
ferte etiam peredi&um moneantur omncs in Dioecefi , uc denun-
cient, fi quaenovcrmt, ordinandorum «klicta, dubitat, fLdlargi-
cndo quodetiam illud fiat , tamcn feno & canciide in hoc nego-
tio Epifcopos non agerc his rationibus docct. X^amM frtetenant /7-
lkdt irquit, qqod Eptficopui fiolebat adtre Ecclejiam illam cui pn£t onen- * X*fh<*
dustrat faflor , ncmpc dilatatis jam Jimbus ditionis, aut Ec M f*$1
una majoredivifain plures particulareSj nonautem Ecck':^ u?ej]c- Hf 150«
runt ad Epijcopum, Ksr^tincommoiumeiUm iliud mittam
Ei cli ! it totius dica efios diVerfii . j \>uo in loco, pvafeitm
tnUSula, Vbijjpihs Epifeoptisconftrterdnjes, A
fibeduk qu<£ nffigitur tyluis Ea It fia , t x * , i rtkt ft
JMtccingerefi ntiuMHttubteJouit;*;! non Sfi^rniufis^ ,
Ji e.t.4 4iuuU
j7« Dc Vocatioii* & Punftione
tmnid wiittm , quia1 intertfi Eccltfit tdejfe txdmini idomorum kt
minificrium quce tam babent cura incumbentem. 2fym conferunt otdi-
ttet Ebifcopi tam \>acantibus qukm non Vacantibtu Eccteftit. Et quidagt-
nnt %bi Eccleft* \>acantestcum incert* fint, an ltllum iUa ordinattone n»
dlia quadam pr tcedcnte crcatum nattur* fint , in iQa f)i*cefian in dtida
gcd fint ccrU , quod tamen non potefi ficri , ex iUo numero Vnum fi
dccepturd4t(r \>aca\erint forte quatuor aut quinque, Vel oportet inquirert
inVttam &* mores 40 50 imi quandoqut 100 ordinandorum , quodim-
fo/fibiie,dut decipi facile poffunt. Nam fdtronta tr Fptfiopus aftringi
molunt iis in auos iti* inquificrint , fed feligent ex integro numeroyqum
Ubitumfuertt. Et licet crcandorum numerut Vacantium Ecciefiarum w«-
ytcro md\or non effet , eum tamtn non lerfiti fuerint in td diecct*
feos partt , M /tt£ funt Vdcantet Ecclefi* , quomodo objiiieni
in tos quos ante nunqudm Vtderant, ant de quibus nibil unquam dudit-
nunt. Si incfjet candor iOe , qutm fimulant Epifiopi, prtmum fitrcnt
djuiudmilli funt qui in minifierium initiari defiaerantydeinde denuncit*
tent Ecckfitt , M dntt dicm ctrtum prafiitum^um in bos aut iitos *w*
bicntts inquir&nt.
Litcrar tcftimoniaiei de converfatione ©Htnandi cujufmodi ftie-
yant, referunt authores Admonitionis ad Parlamcntum, nempc fi
comparaiTet fibi ordinandus litcras commendatitias alicujus tx
'Nobilium aut equeftri ordine, ex infima plebe quivis , do&us an
indo&us parum intererat,promovebatur. In conftiturionibus anni
1 ^97 ftatutum, ut cooptandus in facros ordines , de Vttd fud lauds-
Vtti Grmorum integritdte literas tefiimonialet fub figillo Vei aiicuiui
collegii Cantabrigtcnfis aut Oxonienftty W% anteamoram fecerat, \>elad"
guius lufiitiarii adpacem ftomin* 1(cgin<t conferVandam affignsti, \nl
tum fubfniptioneGrtefiimonio dliorum provorum Cr fide diguorum
hominum eiufdem parcecU, \>bi per tret annos ante proxime ehpfos com-
woratus efitexhibedt. &can.$4conftitutionum anni 1603. T^ullus
Epifcopu* in facros ordines quenquam de catero cooptabit ,qut non cxfut
Ipftus diaccfi fuerit : nifi Velex noftratium jfcddemiarum altera prodit-
trit Grc, dt Vlterius de Utafua laudabiti o- morum integritdtt Itterastx*
b&uerit , fub figillo diicuius Colle^iiCantayrigienfis dut Oxonunftsy\bi
tntea moram fccerit, Vcl ctrte trium aut qudtuor graVium mtnistrorum
t>nd cumfubfiriptione <r tefiim$nio aiiorum probdbilium & fide digno*
tum bominum , quibuA eiufdem Vita &• mores perproximum triennium
fuerant explorati. Academiarum,fi eflfcnt Academisequales cflTc de-
bcnt, teftimonianoneflentcontemnenda , nec corum fidcs labc-
tfa&anda , fed lcgeiti fcripta Anglicana occurrunr non leves dc
cis querimoni« Quod ad trium aut quatuor gravium miniftroruia
Siceras teftimoniaks,novimusquinam lunt ilh tantcgravitatiselo-
gioornati difintus Vtr Tioltdndus jfUnut & alii Cunoncs mifelltB
ccftes graves & relieiofi kilicet ipfo forre ordinando ncquiorcs 8c
ym ilU *o.upciue ndwj fonc illius fodaks Sc c»»fortcs & corun-
Prcibyterdrum Anglicanorunai }jf
Sem dcli&orum participei. Hacc ita fc habcre clamant fcriptt pio^
rum, & vox populi : Et fi cum teftibus hifcc »moeK«Vyf alios
quis componcrei , facile4 corum fkk-m clevarcr. Dc natalibus ex-
ut dccretum Alexandri } - Confultationi tutt taliter rcfpendemut^uod j)egretdiM»
%eaue fiurios ncque fir\os ordinare debts : &* /imemores, inconftcra- , /5/# gg
tione tibi diclum Ytde ne qucmlibetfirVilis conditionis ad ordines promo.
lcre prttfnmas. GlofTa ibidcm. Spurius eft cui pater eft Vulgus t
Crfic non poteft oftendere patrem , \>elft oflendit> Verecundum oftendit,
*uem baberenonlicet. Deillegitimisnatalibus vidc pag.90. Servos
non ordinandos antc plenam manumiilionem jure quidcm dccre-
▼it concilium Toletanum , ut habetur codem titulo, 8c ratio rcd-
ditur in canonibus vulgo di&is Apoftolorum can. 82, oyn ri «nitfw
*mM*frwnvmf lix*$ ttftfrmi familits eVertit , fubduttis nimirum 2)j~
mno minifteriis atioauin neceffarus. Fortajfis eniw ftrl^us ille procurt-
tor effe pojfit domtu & nezotiorum (Domtni fuiy l>el tabern* (Domini-
c* pr<epofittis , Ve/ cuius fidei funt crediU pecunU ad negotittionem :
fropterea S)omino fuo motefta fortt eius ordinatio. Quod fiftrVus fe-
sro dignus exiflimetur, Eptftopum cum Domino dc eo ncgotio communi»
rare oportet : bic autem fi confinftritt ille ordinetur. Mtgnus etenim
fPaulus Omfimum Tbitemonisftr)>um , cuius mmiflerium judicabat Wi-
ie Pbi/emoniifine toomini Voluntate non dccreVt* eum retinere , ftdipfum
temifit ad Pbilemonem. Hasc Zonaras in illum canonem. Non li-
ccbat fervis olim militarc invito aut repugnantc Domino. Et liccc
fcrvus propric dicatur,qui jurcgcntium contra naturam fubjicitur
dominio alterius, nec fervitus hujus gencris jam ullibi in Europa
Jocumhabcat, tamen sequitas & ratio, ^u* eft anima lcgis , iti
alns ctiam fervis valet, qui mancipati funt publicis aut privati*
fervitiis. Non cnim hic tam fpedanda vilis conditio fervi, nam it\
Chrifto non eft diffcrentia nitcr fcrvum & liberum , quarn
quod diftraherctur a cura facri muncris, vel damnum pateretutr
Dominus.
lnftante ordinationis die , cxaminatur ordinandus pcr Archi- pr4%i gpif.
diaconum. Dicit Piacefius, licct dc jurc fpe&et hoc examen ad tofal. 0,1.1
Archidiaconum,po(Tetamen Epifcopum alnsviris cruditis, hoc c*i num. a$l
cxamcn demandare , vel ipfemetexamini praefidere: raro tamen ?
•xamini ifti ante diem ordinationis praefidet ipfe Epifcopus,quam»
Tis rtgorofi examen boc inftituidebet, ut ait Piacefius. Nam exam*.
natur de iis in quibus periculum anim* vertitur 9 intcgritatc vita;
lc do&rina. Cum eligitur Epifcopus eligitur induftria perfona; D
fi^es , peritia. Nonriebst igitur dcmandare examen lftud aliis :
mnltominus ferre,ut Archidiaconus Prefbytero&c.ordine&gra»
duinferiorexaminet Preibyterum , quiaPapali quadam conlue-
Sudine hoc munus fibiarrogar.Si dixerit quis Arcniuiaconum<riTe
Eece 2. ctiam
5f € Be Vocatioae & Funftibne ;
ctiara Prcfbyterum,id dc omnibus Archidiaconis affirnain htk
poteft. Praeteret non quatenus Prefbytcr, fed quatenus Archidii.
conus co miincre fungitur : 2c Archidiaconus Prefbyrer mon-
itrum eft in Ecclefia. Imocur inuilam PrefbyterunB rejicerethoc
onus Epifcopus , fiquidem in cligemio Erifco-^o eligitur , utdixi*
ffnuj , induftria& fidcs perfonac. Author Abftra&i rcfert quan^
doque Archidiaconum examinare in una regni rcgione , Epifco-
puminaliaconfcrreordines. Sedad ipfum examcn veniarnus. De
converfatione fidcs adhibcnda, inquiunt, litcris teftimonialibut.
Quemlibet prarfumerc debcmus dignum quem ncfcimus indij,
num,dicunt Canoniftx.Timotheus tamen aliis cc amplioribus clo-
giis ornatusafratribus,cum a(fumcreteum fibi comitcm Apofto-
.lus. Do&rina quia eft quid extrinf cum & aeadenrale hornini,id-
circonon pra?fumUur homini inefte nifi induftria & diligentia
.acquiratur. Hicactuali ut dicunt,&.agnolcunt,examinc opus eft,
Inconftitutiombu«anni x<?i habemur hasc verba, Anhdiaconi&*
dllorum /ubftitnti, q>tos cjficiales appellwtjn lifttationibus fuis Voca-
.buKt<Urum*a\ rationem quantum quffuepromoVerit inftudh ftriptu-
rarum^dr quicunque ex illo ordine Mu^ifterin artium /» jicademiis ntm
dttigerint , illis proponenl partem atiqnam ?s^oU Teftamenti memoritet
edfendam,eo/que inproximn fynodo ad re tttttonem adtg^nt , & cort*
tittmises zr neghgentes Epifiopo indicabttnt . Prrvum cr -antrr cuc-
tores gregis deinde fiunr difcipnh. Quahtates adetTe dcbcut eG
tempotequo difpofitio fumirerT^&um. In opilione, \ngttc , mi'-
litc v magiftratu Sc ahis id obfcrv, ndum ncmo n**gat. Cleri no.
aiine PreJbyteros intelligi oftendunt vecb<i ftquen;ia , Tf.jclc
bifitatione jircbiduconus fignifica^it Epifcopo , quos mVnoie tn quo-
que iDecanatuea doEtrina &r )utic\o pr<tditos% \>t digni ftnt qui pro
soncione doceant populum , <sr prtftnt aliis 9ex tllu Epfaput poteft
dcleHum faccrc quos teiit ejfe (Dtcanos rurales. Conftuutiombus
anni 1597 & Canone 34 conftitutionum anni 1603 videncur
»a;orem peritiam exigerc in ordmandis. 2>fulius infocros ordinet
quenquam de Ceetero coopttbtt , qui non cxfua tpftus itieecefi fuerti*
mfi )>cl ex altera noftratium jfcademiarum prodmit ; Vel wfi
hteras ( quas\>ocant) (Dioitfforias attulerit ab Epifcono de cu\us j«-
fifdiHionc extftit : & (i <DUeonus ficri expetit 23 fin Trefbjter 24
£'ttu fuaannnm \am compley>erit , ac etiamin altera Mtarnm Aca*
dcmtarum gradum aliquem fcbohfticum fufcepertt , \>ci fatsem nifi
tationem fidci fu<c iuxta jirticuios rcltgionis mjynodo Epfcoporum &•
clcrianni 1562 apprabatos , Utino Jtrmone reddtre pojjtt <?* eanderm
firiptura teftimoniis ccrroborare. Non exigic canon ifte , ug
mulh cooptentur in facros ordincs, nifi qui prodiennt ex Aca-
dwnuis, fcd fifunt DioeccfaniYcUlun* Dxoeccftos fubdiii H
iuhcai
Presbytcroriim Anglicanerufn. $n
habeiit literas dimiflbria? , modo polTunt rationem fidei
rcddcrc, ut di&um, latino fcrmone non rejiciendi.) Prxteraa
gradusfcholaflicus in lueris humanioribusfuflicitjUOn autcm re-
quirirur neceflarib in Thcologia. Preuerea obfcrvandum nihil h?c
requin in Prcfbytero magis quam m Diacono. De cooprandis
non in ordinem Prchbytcratus in fpccic fed injfacros ordines in gc,
Jierc ftau:it canon illc,& verba utrifguc accommodari poflunt.Dc
indenihilhicdedonoconcionandiftatuitur. Annon quiaexifti-
mant donum concionandi non eflc Prefbytero necclTarium &c
c/Teiuiale, ficut & Pontiftcij. Tcttib nec iilud obfcrvamr quod
confccrati ctiam poft canonem illum conduum debcant retic --
rationem fidei fuae iuxta articulos illos fcrmone latino, & corro-
borare teftirnonijs fcripturae, quod tamen efiet racilhrnum, Rcf-
pondet Mafonus Hierarchicus m hbello de authoritatc ecclefia? 1«
condcndis canonibus,e(Te vitiu non legis fcd trangreiTorum lcgis.
Nonne ipfimet conduorescanooum funt eorundcm violacorcs, 8c
4|uis concrahifccreaudet? Quid mvant legcs atquinlin*, vbido*
nnnantur Domini, dixitTem, tyranni legum admintftn 6v exe-
cutorts. NuIIusl candor in condendo canonc , fcd rantum f.ik'
lacia. ad gi^ncndam f;>em rrformationis in a upvs pioium»
fycote ighur mecurn notijfitntu tudt coHftituthne.<yu)<\u\i B.rigluman- *g ' - *
iMs.qittJQlmtffefipimtilfiwtJrAclHiuin Synodo Londinenfi jr edh [ . *'*'+
ta* >mno H97-f^"i mcduiim>n.eccL'f<<g Uboranti facis? Primitn de- l;flave *
cernn W kpmtnei ideonciad facros onlincs &* bencficuM lto anttEccle-
f-fticj timictmtur. Eouidtm titulus recreabat mt*ltosy *<r \>ti tandeni
0Culis complures te iudicabani. H*c bominum genws ecctefiim iam din.
tnalc bibuit. Spes erat remedij, quando tu morltum Vtleres C£ agnojcei
res. Ex maihtntnt mortbus nafiuntur bond Irgcs . Sed qudm tufiiyicn-
$er occurrisiibuic nulo O exptclationem bonorum expieviJltjeLUhi yfi
ferptn U^dnidefienieniiamftras. 2s(oftifinatum cffcjixtuto rcgntyl\c.
ininemahhitttndum adfiicot ordinc*yni/t qui nattisfit 24 ttnnoi ad mu
ntmumy atque prxus attukrit Dicpcefhno tcftimonium bominum, quos
Wgmtos babct Eptficoput ejfie fixnAYdigiinh tum 'dcprofafua Matum dc
•profitcnfa dotinnu eccU/ia nofti* ; mc nonpotucrh 7 ttomm fidii fiug
tiddere Utinn firmonet\>elJ(itte prteci>uo nuodam con:iomndi donofin
pr*ditu4. ~iic tam dta ccr.ftituto mbUomwnt Lb&raUt E
turbah iimnum indgni; Qttibm ergocauii,;ilyn.6 i n '..nU>ta-
tcmicgis fublcbajH i SoUntcnim prudentes ^ ocukli ijri ptfijctia U-
£um infirmitate firiciiorHnii f.ir.civmwui in iUam pa\ barc* aus
Viient bominum nudaciam ptrrumpere . Et eodcm capitc nabct aurej
am lllam Sc vcrini.nain fcntenxiam T^miLprofifitn.tt6 not U
M Chrifti teres ncn fir]>antur. Quorluui legc^, fi t\ s
funt Quorfumleges.vbiprimalcx^ncmpe de Kguimo rceii
%uod commcndatuE nobis lnicnptunsnon piimas tcnct, icu 1 r r-
Secs | *as
j se Dc Vocationc & Fun&ione
fus cxulaf. Nec praicipit canon ut rcpcllatur ordinandut, 8c irrfc*
fiat ordinatio ctiam poftimpofitas manus, fi compertum fuerit
nonfuiiTc idoneum. >Jecin ordinantcm gtavior ftatuitur pcena.
Canone fequenti fic decrevcrunr. Quodfiauii Epifeobus >ei Zujfra*
gaueusinfacros ordincs qutmpUm fint prtdtHts aualitatilus autiuftoW
fupra) txamint cojrptarit ptr proUncUfud Jrchitpfcopum tadertctf-
tioremfatlum (afiidente ^no alio Epifcopo) ab omni ordines conferendi
poteslatein integrum bienniumfecludttur. Gravis fcilicet animadvcr-
fio. Nam fi EpiUopus fufpcnderetur ad biennium intcgrum a con-
fcrendis ordinibus habet SutTraeaneum qui & ad eius nutum con-
ferret.Si SufTraganeus,ipfe Epilcopus confcretiDeinde quis illc qui
audet adire palatium Archiepifcopi eumquc fcgnioreexcitarc ad
judicandum de Epifcopo.Sic imponunt ccclcfijs impoltores illi,ir*-
terim patitur ecclcfia,& retinet ordinem confecratus,nam chara-
iftcr cft indclebilis. Obiter vides lc&or, licct Archiepifcopi uni
cum Epifcopis conjurati fint contra liberrates ecclefi*,quid tameri
poflit de jure Anglicano Arch. ncmpefolus fufpendcre epifcopum
ab officio. Nam Epifcopus qui aflidct non eft iudex,fed aflidct fo-
gttiaf.Z.a. lummodo. Habtnt Epifiopi, inquitCalvinus,y«#j Ucarios qui antt
i*Ufii-U **dinationtm & ^tlrina tnquiranU Stdauidi an lcgert fuas mijjac
* poffinl : m \>ulg*rt aliquodnmtn.ouodin Itttiont otcurrtt declinare, an
conjugart 1>erbum,an vocis >nius Jtgnificationem noktrint. X^ec tnrm
ttTntceJJty W ^nius terficuii ftnfem rtddert fciant. ffjqut tamtn i
Jactrdotio repettuntur, qui in his quoqut putriiibus tlementis deficiunt9
modo aliquam pecunU VtlgratU commtndationcm attultrint. Si Ikur-
giam Anglicanamquis legere queat articulatc,omnibus neccrTan/s
Kiiniftri Anglicani muniis fungi potcft. At (i non iperfedaro om-
aibuique numcris abfolutam rerum cogmtionem in omnibus ne-
ccfTanam dicimus, mediocrcmtamcn dcfideramus,vtquetahs fifc
TBtfatr, «i- tc* ordinem Prcfbyteratus promovendus quaies vulgo hominesc^
nifil a.c, i. ruditos appellare folemus,ait Duarcnus.
De lcco & tcmpore ordinationum extac Canon in conftut ionij
£*n.$ r , bus anni 1 603 . Vt nuDi in poflerum frefbyttri aut Diaconi ordintntut
pi/iin diebus (Dominicu immediatc pquentibus lejunia atutuor tempo-
rum Vulgn feptimanM cincrum, Anglice tbt Ember Xtcet^s, adfrtcts &*
Jejunia , id% bunc in Vfu m antiquitus inftitutas)atqut in ccckp-t jfngli»
canabodie continuatas. Quod Itiqutfieri yoJumus in Ecckfia Catbt-
drali Vel Tarocbiali,vbi Epfopus commoratur , ac tempore fiitinotum,
afiiftente nonfoium jirchidiacono,fed O* <Decano, cr duoius ad tninut
§>r<ebendarijsi aut (iUis legitime dettntis) quaiuor al*js graUoribus pcrCo»
viiy qud Magiftri artmm adminimum txiittrint &- ptopnbiiiis concttm
natoribus Itgitime approbatrt. Afliftentes iftinonhabcnt poteftatcn»
©rdinatioms,fed eam fingul irem vendicat fibi Epiicopus.JWi tpiji
topi bis >trb'ts AcsipiteJpirttumfinHum^ (f(. frfljtvos crtant .mquic
Muckcti*
Presbyterorum Anglicanorum, $sg
Irf^sketus) licetlma cumijs fDeeani, Catheiralium \Vecleffarum prt-
rndctrij &• yfrchidkeoni ad tam Jacrofinftam, & puhlicam aclionem^^0^^
vommunibus Votif prome>endam,manuf auo£ imponant. Noi d;ituraM-J4*s
Prefbvtcris etiam Decanis aut Praebendarijs diccrc ordinando, Ac~
tipe/ptritumfanffumi&e. Quomodo diftinguunt intcr impotVio-
nem manuum epifcopi &am'ftentium, videfuprapag.216 Ordi-
nationei non eflciic cclebrandar in ccclcfia Cathedrali vci Paro-
chiali,vbicommoraturEpifcopus fcd in ecclefia Parochiali, cui
prxponcndus Prefbytcr/inonconfecrarentur »r»AiXf^t'*« contr»
canoncm Concilij Chalccdonenfis, & Apoftohca; Ecclcfia; mo-
rcm. Praetcrea licet in Ecclefia Cathedrah aut Parochuli,vbi com-
Bioratur confert ordincs ftatis tcmpor ibus, extra ha?c tempora fo-
lennia contulerunt ordines quandoque epifcopi pro re natain fa-
cellis fuis. Ordinationcsablquetituloiutroduxerunt quoque fta-
ordinationum tempora. Nam quandiu ordinatioerat ad certum
tirulum ceu grcgem non erant ftata tempora. Nam non pouranc
omnes vno tempore diverfis parcccijs, & diu rfis locis prxiici.
Non igitur crat traditio Apoftolica, ut alfcrit Leo fcrm. ;. Cc 4,
4c jejunio feptimi menfis. Stata t^mpora defimuntur Decrecahum
3ib.f .tic. 1 i.cap-v c^uatuor tempora, fabbatum fai:&um,fabbthum
tntc Dommicamdc paflione^adde &excatnte prsmo, fabbathum
poft Pcntccoften. Con/uetudo ,ait gloffa in 75. diftinct. cap. Quod
C PunbuVcmfft h*btt quoitantum ctrethoram nonamfibbathijiunt
9f!ina*tion9s. Si die Dominico non jejunandum, & camen dic Di-
Eiinico cclcbrandac ordinattones Prefbycerorum & Diaconorbra
apud Anglos, quomodo cchbrant ordinationcs eum jcjunio. Si
dixerinccontinuatojejunioufque ad prandium,anteprandium cc«
Jcbrari ordinatione»,an non tamen cx parte dies Domtnuus cric
diesjejumj, qniavetitum ante celcbratas ordinationcs comcderc.
Fulco Rhemiftisharcjeiuniaquatuor temporum authotitare illius
loci, e\t3t 1 3 \ . confif rrrjntibus rcfpondet, hiuaia Kftra Stptmanii
€inerum nihtlaltudjunt, tjuam ludificatio >eteris dfcipltn* ecdfvjti a t
tfam ohfirtitis dtss iftos ex necejfitxte, quamtis nuJifint in Dicn efi or.
Hnet/ujcepturi, & <juindo% epijcopi hejlri confirunt ordines ahfque pta>.
tarationejejunij. Sic puto epiicopos Anglicanos fingulo^ fmgu-
!is Scptimaniscincrum non celcbrare ordmatioius, & extra hazs
tempora celebrafTc jam diximus abfquc ullo jejunio.
Inconfcrcnd:5orciinibushuuc morem obervant. AdPrefbyte-
Mtus gradum per Diaconatumafcenderc oportct fcrvatis dcbitir
ttemporum intcrftitijs. Poteft tamen Archiepifcopus concedere fa-
cultatem,utpra?paratusadfacros Ordines queat ordmem Diaco-
»atus6£ Prelbytcratus fimul & tempore non ftatuto fufccpcrc.
Dc aiccnfionc ifta per gradus, tc»porum inccrftmjs, & difpenfatu
fnevidcpag. 109.11«,
Caiv
jt% T)t Vocatlone & FunftioM
Can. $J. eonftitutionum anni 1603. fic dccrctum. tpifapto
friujquam cuilibct ordin/mdo manus imponct , diligentieum examine ex*
cutiet <r explor&bit,pYAfentibut ijfdcm M'miftrisyquos^c\it in impofitit*
r.t manuam fibi ajjtftere. Quodfi Epifcopus legitiml imfedttus prtditf*
txammtocart mqueat fxliudtamcn aprtfatis Miniftris ftUictte fieii
procurabit. TroVtfofcmper^t avi Epifcepo in dtUa cxaminatione,(r ma~
nuum impo-fiiionc adejfe debcant, dc iffius Catbcdrali ecclejia exiftant (/?-
^uidemsorumfacuitas dahitur) alioqui tresad tninus idonci concitnatf
rcs ah tadm (Dieiejf adfcifeantur. Epifcopus Anglicanusctiam jtju-
nijs quaruor temporum ccu Septimanis cinerum legitimas fingcrc
poteft caufas,qiubusimpeditusnon poteft ordinancioiumcxammi
vacare; Sempet occupatusalienis ncgotiis& fcccularibus,nunau£
poteft curare fpiritualia & fua. Sed permde eft five Epifcopus nvc
Cathedralcs Prefbyteriexarninavennt. Cano^em & amuflimex-.
aminishabemus^an.34. cuiuspartcs fupra vidimus. Prasfcribatur
accuratior modus examinandi,nihiltamen inde commodi perci-
pietecclcfia, qfcandiu ciuicnodi habet cxaminatorcs,epifcopum
vel Decanum & prazbendarios trcs aut duos cpifcopo ipio nihilo»
probiores,vt paulo ante diximus.
Forma five ritus ordinandi Prefbytcros hsec eft. Poft cxhorti-
tionem ,qua monentur de munere & officio fuo,qui Ecclefiafticum
minifterium fufcepturi funt, fcquitur ftatim S. cccnas adminiftra^
tio,§piftola praelcgitur ex Aft.io.a vcrfu i^ad 3*.vel fifortecon*
tingat eodem die dc Diaconos & Prefby tcros ordinari totum capJ
3. x. adTimoth.Poftealegicurctiam pars cvangelii cxtrcma fe«
cundum Math. a veri. 18. ad finem, velloh. 10. averf.x. ad
17. vel Ioh. 20. a verf i9.ad 24. Evangelio lefto recitatur vel de-
cantatur hymnus, Vcni Creatorfpiritus* Mentcs tuorum lifita, &c*
quemhabes in PontificaliRomanifol.19. Hymno finito, ytrchidU*
conus cos omncs% qui ftrefbyteratum Ulo die funt fufccpturi, prtfenUbii
Epifcepo bifctVerhislfus, fyVcrtndcpaterin QbrtfU, prdfento tibi per\
fonat bic aaftmtes,Vt adordinem prcjbyterit admittantur. Hic Vera ad*t
hibcantur interrogationes & refponjiones, qutfupra pramittuntur in or{
dinationc (Diaconorum. , Tuncque EpiJcopus adpopulum conberjus dictt.
§>ikclifratreS) hifunt i&i,qu$s annuente %eo Hatuimus bodie tnficrum
^rcfiyterij mtniJUnum cooptare. X^ibilcmm viUtnimusfoft examina-
tioncm dcbitam obftare>quominus cenfeamus eos aptos 6r idoncos ad iU
luimunus obcundcmyadcoqiic iegitime locatos ejfe. Si quis autcmVc-
ffrumin eorum qnoUs graVius \>Uum crimen belimpedimentum cogn*f>
«V, cuius caufaadjacmm ijtudminisierium non dcbcat recipi% ucgrdVttur
id txtempto tn iDeinominepatefacere. Quomodo his di&is iliudunC
cccirfia?,pau o ante diximus. Si graVius aliquod crimcn \>cl impeJU
tncntum oljeUum fuerit in al:quemyabfiinebit ab cjus ordinationeepi/to*
fus^enec reuskUl'\crim'mHomfiiibcrumeJfe^robaHr\U Sunt ordi*
bamll
Presbytcrorum Anglicanorura. ^gj
iandi abfolute &: (ine titulo, quis igitur anxius crit,utut fc res ha«.
bcant, & fi graviflima Ovc fafti five juris infamia laboravcnnt.
Hic mos ramcn arguit confecratos fuifTc olim Prefbyteros prxfcn-
te grege fuo. In Pontificali Romano poftquam Archidiaconus
adduxit ordinandes ad epifcopum,Pontifex ccu cpifcopus, Legen- fallo i%
do annuncUt Ckro G~ populo juxtaflatutum Cartbaginenfis concilijfe-
denscum mitra <y dtccns. Quoniam dikclijfimi fratres : %cttorini\>is
<3* naVtgio dcfercndit eadtm efeficuritatis ratio Velcommunis timoris pat
eorum debet effcfientcntia quorum caufet communh exifeit. T^eque enim
fuitfruflra * patribus inftitutum ,W de eleciione iilorum qui ad regimen
aitaris ad> ibendifiunt,confiu!atur etiam populas, quia de Uta & con1>erfii-
tione prttfentandi quodnonnunquam ignoraturk pluribmfittur apmcis,
f> necefje eft tfr facilius ei quts obedtentiam exbtbcat erdinato,cui afjen-
fum pr<ebucrit ordinando. Horum fiquidem fiiaconorum in Trcfbyteros
(auxiliante Domino) ordinandorum conbcrfitio, quantum mibt Vtdetur
probata, C° Bec placita exiftit, Zr digna W arbttror ecciefiaflici bouoris
augmento . Sedne bnumfeitajfe K/ paucos aut decipiat attentio >etfit-
iataffeUiOyfententia efl expetcnda muitorum, crc. Pofthaec eniico-
pus cos qui digni fucrint reperti comendans precibus vniverfi cce-
tus, vna ciim ckricis & pkbe pr/efente Litaniam rccitabit (quas habetur
in libro prccum publicarum,cx: incipnffiter dc czlis Tjcus/o*c. cum
huprecatione. Otnipotens fDcus largitor bonorum omnium qui perfian-
cium tuum fpiritum diberfhs miniferorum ordiacs, in eccLfia tn\^ e^c.
Hic ftngulis ordinmdu juramcntum de fiuprema regis poteHate, ficut
pr^efiribitur in ordtnalione Diaconorum proponet Epifeopios. I ura mcn-
tum fidclitatisiufcipitur hac verborum formula , Ego jf. <B. Vere
& /incereagnofeo,profitۤ}it:flipcori&* decUto inconfiicntia mca co-
Ycim Dco <r mundo quodfitpremtti Dpminws nosfer ^ex licobm, efl lc-
eitimm (? Verut f(ex bujmregni,^ omnium aliorum Maieflatisfua
Dominiornm & terrarum. Et quod fapa necperfeipfum nec per )>Wam
eliam aufloritatem ecclcf:<e, \>el fedis fyman*% V<r/ per \U< tnedia cum
fnibufeunque diijs diiquam poteftatem,nec auttoritatcm babeat j\egem
deponendi, Vcialicui princtpi extranco tpfUm dantnificare, aut tmu
fiuai inbidcre auctcritatem concedenai, \>et )>ff*s fubditorum fiuorura ab
eoiumfene Maicftati> obcdkntia <sr fubjetlione exonerandi aut Vttr* eo-
rum licentiam darearma contraipfum gacndt, tumultws feminandh aut
aliquam violentmn aut damnum Maitjiatis fu<e perfotht, SMuiVei SJfj
giminijVcl .tliquibusfiuis fiubditis infinjua Dvminta ojferendi. ^tcmt
$UTOtXCorde,quod nou obftanttalitfua declaratione, \>ci fintentii Sx *
communi:atinis atit depriVationis fatta lel concejfi, aut fienda Velcen-
cdcndiper Tafiam \>elJuccefforesjuosjYti pet quumcunqut autioritatent
dei iv.itam Vet detiVartp) atenfiam ab tUo ceu kfiuafiedt contra dittnm ^c-
£cm h.-credcs aut fuccefiores fiuos, lel quacxnque abfioiiitione difforum
Lubditorum ab corum obedientii 3 fjdelitatent utricn<? Veravt obcdtin-
Ifff tim
5^4- £>e Vocatione & Fan&iGae
twnfkjmvcjldti, htredibtcs, (r fcccfforibmfuis pr^eflabt; Ipfumqui
C^ ipfit totis mcis YviktU ctntra omnes confpiiatitnes & atttntata qu*>.
cunjucqua* contraptifonim ittim lel itttrum, eorumque ccromm <r
dignitalcm>ratione\>tlcolGrc ali.ujtufcntcnti* )>el dcclardtionis, aut aiiXs
fatta fut)int,defendam:omnem% operam imptndam reVelarc & mani-
feflum facerefu* Afciefluti, h&cdibus O-fuccefjeribuifuis tntnes pro-
ditiones & proditorias confpirationcs, qua contra ilium aut aliauos iUo-
rum ad notitiam Vel auditum meum pcr)>enerint. frdterca, jurot quid
ex corde abhorrco, deteflor (3* abjurt tanquam impiam <f htreticam,
hanc damnabilem doUrinam (^propoftthncm, Quld frincipcs per ?4-
pam excommunic*ti\>el dcpribati ptffint pcr fuos Jubditts )>ei alios ali-
4juos quofcuniue deponiaut occidi Et \ltcrim crcdo, (9 in confcientU
tncd refifoor, quid nec Tapa nec alius quicunquc poteflatem habtt mc ah
hoc juramento aut aliqua eitu parte alfobenai : quod juramcntum tg-
nofco reUa ac plcna auHmtate efje mihi iegitime miniflratum, omntbuf-
que induigentijs ac difpenfationibtu in contrarium renuncio. Haque tm-
nia pknc ac fincerc agnofco & jurojuxta exprejfa Verba per me hicpro-
laU^es* juxtaplanum ac communem fenfum & inteUeHum eorundem
Urbcrum abfque l>Ud tqufoocathne, aut r^ntali el>afione> Vtlficreta re-
fer)>atione quacunque. Hancque rccopnitionem & agnitionem facid
cordltliter^oluntarie & Vere in Verafiae Chrifliani Uri : Sic mc QeuA
tdjuVet. Hoc juramentum quod habes le&or cx verfione latina
Mucketiin libello dc Formactnfctrandi Archiepifcopos Cr EpifcopoS
Grordinandi Trtjbytcros &> fiiactnos in Ecckfta Anglicam , blc obi-
ter infertCijVt videatlcftordifcrimen inter juramentum primatus
dequo capiteprimo pag.$. & juramentum fidelitatis. Haber de-
5nde oratiunculam ad ordinandos epifcopus,qua obteftacur, vt fc
lib cogitent de oncrc omxtj fni,vtpote qui appellcntur in S. literis
Legati, Excubitorrs,Paftorcs ac Difpenfatores Domini ad doccn-
jkim,pra5monendum,pafccndur* occurandum familtam Domini,
vt quotquot fidei fua? committuntur oves, vcl in pofteiu commit-
tentur,nunquamce(Tentad veram D^ i cognitionem pcrduccre, &
m vnirate fidci conjungere ac fovere,vt erroribus explofis fana do-
(ftrinaerudiantur. Aclmonct ne fcandalum vel occafionem fcan-
daliaIijspra?beanr;quanto ftudio in facris literis pcrlegendis &
pcrdifcendis, veifari oporteac. Ha?c fumma illius oratiunculas
qu*eextat in libello Onlinationum. Sed bic fatis mirari nequeo,
qua fronteitaalloquanturordinar.dos,quoium plerofque fans no-
runtnonmagis aptos ad docendum, exhottandum, convincen-
dum,quam boscft ad volandum, qui fupra hturgiam aut nihilaut
ccrtepaium fapiuat. Nifiqubd, dicis caufa, vcterc53ab(quc vlla
vinute,fimiarum inftar admonitionesScexhortationesacnibeant.
Deindc percontatur qua?dam Epifcopus 8. vcl 9, qu*eftionib«f,
«luaruai tcrtia cft, HunquidfidUtm & aJjidHm titnbis operam in dt-
ttrintt
Presbytcrerum Anglicanorunu 55;
Mrin4,ficramentorum, at^ue difciplinte Cbriftiin* difptnfitiont iuxta
praceptum fiomini cr rcccptnm morcm buiuA regnh grcgem<jue tu<t fidci
fommendatum docebh tadcm omnifludio obferVare. ^. ita fictam Do-
tnino auxitiante. Quomodo navarcnt opcram in doStriv.x difpen-
fationc,qui doccndi donum non habent, vcl an dodlrinaj difpcnfa-
fationcm volunt illam Evangclioruna & Epiftolarum ordinatarn
lc&ionem decantandam aut recitandam morc Pontificio. Curn
poteftaj difciplin* omnibus Prcfbyteris crepta fit,quid intelligunc
iifciplinae nomine,qua?diverfaeft a Doftrina & facramcnris, aut
^uomodoeam difpenfant Prefbyteri ? an denunciationcm pub-
licamfententiajexcommunicaiionis lata? in confiftorio Epifcopi
per Cancellarium aut Officialem? vel an difciplinam iilam pobni-
tentialem,quam Confcflarij injungunt confitc*nbus,intclligunt ?
vel an abfque ullo fenfu vefba quibus vtebantnr veteres curn dif-
ciplina crar pencs Prcibytcros, diciscaufa, ufurpant ? Quaeftio
poftremaeft, Zjfunquid ordinari§ tuo alijfque prjtctpuis EcclefU Mi-
niftris, <jf<orum iur ifiliittoni Jubejfe te contigerity obtd^ntiim cum dtbi*
U re\>e>cntia prtftabiijiber.iianimo fialutartbtii cerum menitis obtempe-
tJns*rijf%cenfiris acquiefccns. Rcfp. Hoc auoaue ficiam (Dumino
ouxiihnte. In rcmaxime feriafibi tamen iernpcr confulunt. In
TowiHczli Romino gcnu flcxus ponit manusfu/ts iuntftu inter mavfns
Qontificis dicenti<fpronit:;is mibi <y Juece/forib/es m.-isteVerentiam O*
obeditiitUm \& 'itte tefpondet , promitto. Deintfe opcat iilis dona ad
\xi officia praftanda. 'Poft \aec rogtbitur \>n-;\>crfi congregatio^t j*-
tint tactttsfuis precibus &* >otil ardcntibus isfud negotium eihfiue fuc-
otffum fD:oeommend.tre. Cuiusreigratit pauxitlnm tempo/L \Jhatiiim%
prout Vifium erii extredire.filentio-tranfigatur. Dcinde precarur gra-
iiasagens quodChnftus incctlum afcendcns, Apoftolos, Piophe-
Hs, Evangeliftas.Do&oreSjOC Paftbres in hunc modum (Anglica-
«umne?)efnifit,Scorat,vtconccdat ipfis animorum 'gratitudincm
pro tanto beneficio obcdientia fua declarare. Hacfinitt precatio*
ne Epifiotjus & freflyteri prtfntes mmus fiutu impunant fingularum
oui ordmantw capitibuf fpar.it im. Quilusin genu.i fuhmiffe procum-
tentiws Epijcoptts h*c >&ba pronunciaf.it j ylrapiio fi ;vitum finttuhi •
€uius remiferis peccita erunt tiremijfh^ 0° euju lig iVtris peccata't t>unt
oiligata. 'Jttlxro fidekm rgc dfitnfitorem^erbi (Dti & ficramento-
rum, i» nomint fcttis £r FtHj tst fiptritus fantti Bpijiopus item ffn-
guiis torum in manum tradcns S.fiyptur* codtcem. fic dint, Natrt j i;i
**8orititevf prfdicandiVcrbum §)d (s1 admimftnndi Sairamenia in
ilta £Vf/<ji,/, ^uttti i fiterU evmmendktt. Qua a( thoi ir, ylc-
Otplte fipmium janltum cademeii.im pottft i • i - «r 1 Ch ftum im-
perartcm mari turbido, vt fit rrantfurHum. Si dixcrint iftud in
Chntro fui<rc mirar ulofum, fic £c ififud. Idco in impcrarivo ri
4ixit,Actyiltfpirtiumfinttum,v\ ciui potiftaum habuit c 1 f >
Ftf f 2 sendi
5 S6 Dc VoCatione & Fun&ione I
Tcndi dona fpiritusfan&i : Non orabat,vt alias folebar, cufn I
raajjrtatis iua: Ggna ev tcftimonia cdcre volebar. Sivcrba, etiam
fignurnexternurn iufwfilationis ufurpare poflunt. Facto fimul 3c
vcrbo fignificavit fpiritualc donum quod Apoftolis coatulit. A-
poftoh ipfi non ifto modo crcabant Prefbyteros, & licet hoc pri-
vilegiutn illisconceffum.vt impofitis rrambus conferrent fpintus
fsn&i dona,tanBen orantes non praxipicntcs aut imperantcs ordi-
3 rt[ narunt Prefbvtcros. SerVamus , inquiunt !, exemplum 'Dominu
1/9 M multa eg\t DomiaM, qu* nobis exemplum tjfc n»luit. <Dixit
5. x^.y.ip (DomintfA Sifcipulu , yiccipite Spiritum fmctum. Dixit & La-
^w, Lar^are , \>eni forat, <Dixit faralytico , Snrge Cr ambulg.
Cur non cadcm dicunt emnibus mirtuu O* Paratiticis f DiVtnA
ftift Virtutis fiecimen edidit , quton infuffUndo m yipoftolos , fpi*
ritus fmcti gratia illos repkVit. Hoeipfum fi omntur tificere, $)?•
-um tmulmtur , £r tantumnon ad certamcn proVocant, J<d iongijfi»
me abfunt ab ejfettu , nce aliud inepto ifto geftu quam Cbriftum il-
ludunt. Sunt quidsm adeo effrontes, \t affcrere aufint confcrri a fe Spi-
ritum fanctum , fed qu.tm id Verumfit, docet experientia, qu* chmat
ex equis fieri afinos , ex fatuis pbrcneticos , mticunque m ficerdotet
ronfecrantur. Ha?c Calvinus. Et ceremoniam infufflationis
damnans , quando quidem k \Cbrtfio in finguUre miraculi Jym*
bolum "ifurpata eft , innuit miraculum in verbis illis , yfccipite
fpirhum Janfium. Cum Epifcopus ait, Age fidelem difpenfalorem
Verbi <Deit fcribne loquitur, an ludit & illudit. Ati poteft Curio
-Liturgicus difpenlarc verbum Dei, qui nihil aliud potcft7
nifl legcrc Epiftolas, Evangelia, Colkclas, prcccs praefcrip-
£as ftatutis temporibus , prout dirigit hber Lirurgias pub-
Jicar, vel an illa difpenfatio verbi , vt dividuur in Lcc"bones i»
libto iilo &legitur, eft J^t»^^. Similitcr cum tradit co-
€iicem facrae fcnpturae iu manus aic , babeto autboritatem pr*e+
dicandi \>erbum 7)ei. Sed quid fi non habcat donum concio-
nandi , fi:ut eo carcnt plerique Prefbyteri Anglicani. De-*
inde quia fi non conceffcrit Epilcopus poteftatem illam Nam ne-
mo teneturconcionan apud Anglos vi orcinis Prelbyteralis, fed
oportet etiam poft impofkas manuscx forte plunbus poft annis
hanc faculcatem impetrarc ab Epifcopo. Sicut in Pontificali Ro-
manohabccur, Epifcoius cum inftruit ckadnaonct Preltyrcrofr
'rol i^. ordinandos ait, Sacerdotem ettuim oportet ojferre, bcneditfrc, pr^ejfe ,-
" ' ** prtdicare, O- bapti^are. Itc na , fub eodem quoque myfttrio O* eadem
figuraia nol>o Teftimento Dominut 71 elegU atquebinos antefe m pra-
yolio jr. dicationem mifit. Irern, Sit doctrina \>eftra fpiritualis medicind popule
g)eit fit odor Vit<e Veftr<t, deleftamtntum Eaicftd Cbrifti , w prtedkt-
tione atqutexempio (edificetU domum id eftfamiliim <Dii. Et cum snv
ponit cafuhurj , mTHS^mtmfu^erbosfamhlostHos, quesftefi*
fyterij
Prcsbytetortim Anglicflnoriim. $&7
lihonorededicamns , munus tn<tbcned\tiionis infunde , U grati- /re/4 x^
af/uum fr cenfura Ithcndt probentfi ejfi Seniores , his mfiittai dif-
plinti qutcs Tito & Ttmotheo fiulws expofutt ( cx citantur i Timoth.
3 ad Titum i ) vt m kgt tua dic u* nocie , omnique tcmpore meditan-
Ufs fuod tegermt credjn!y quodcrediderint doceant, auod docuerint imi-
tentur. Non tamen iunt omncs Prefbytcri apud Pontificios con-
cionatorcs , nifi quibus ca poteftas concclTa fucrit , fic apud An-
glos. Hortaciones , & admonitioncs ifta? funt fragmcnta vctcrurn
illarurn tnix adhuc rcliqus funt in ponnficahbus iuis , quas non
hiftrionum morcqui non fincarce hifrrioniarn agunt , tld Simia-
rum lnftar abfque ullo delectu aut rcfta applicatiQtie more luo \i-
turgico recitant.Cum tradic codicem facrse fcriptura;, rradcret po-
tiusin manusordiuandi librurn prccum publicarum ccu publicae
juurgias.' Ec ficut apud Pontificios Prcfbyccri non concionantes
abfoluetv poiTunc in foro pcenitcntije , remittere vel retincre pec-
cara, fi; omnibws Prefbytcris Anglicaais* (ivc pra:dicare five non
iicire- poftint , »n ordinacione data poceftas. rcmittendi & rc-
tincndi peccaca. Praetcrc-a cum.aic , Halcto tu mHoritatem pr&di-.
'mm Dei & iiditwuftrindi ficramcnta inillt Scclefi, qu* ubi
i; commen.idi ,\\oc ctiam modo illudic, quafi ecrtum eflctcomo
idaodam inando Ecclefiam, cum a Patrono&Epif-
copo toti rc$ pefedcar, 5( (i deerit qui conducac , nemini opctam
fuam lo.are potcft. Hoc peraHo Symbolum fidcide cantUur per ear-
tum ( cx quidcm abfque rithmo.ut arbitror ) <5c per coecum utrum
inceiligendusomnium fpe&ancium an ordinandorum cantum,nd-
cio. In Poncificah Ponttfex acceptamitra Vcrtit fi ad crdinatos, qui
ontt altarecoram ipfo ftxntes fimuX profitentur Jidem quxm predicaturi M* **-
funt dicentes Credo in <Deum Tatrcm (rc, Decantato lymbolo ftx-
timfc <td S. communionem accingunt , quam qmnes qui ordiues Jujcep-
turifunt pariterffeipiant in eOikmpcrmxnentcs leco , hbj manuum im^
pifttionem acceptrunty donecS. ce/ufiurit peracia. Piacefius in prax i
Epiicopali ait ordines non confcrcndos nifi in Mi(T*i Afiiores Hde- « . ,.
hcety nammtHores poffuntetUmabfque Mijfa confrri. Audivimus - —^
fratim poft pnmam cxhortationem fequi S.cce .%. a<lrr.uiifcracio*
ncm , 'am pcil: ordinem cpllatum fcqui com m un i onc m <So Eu«
chamlia: perceptioncm. Pnore aftionc nonnc referrmf^KtiiTa^pO-*
fterjorc communk). Deind^ an. nou eft prophanatio facramenti iic
aividerc facram coense cclebraiioncm , S: interconiecratio/lern 6c
c-ieraen-.orumdifpenfaticncm , aiiuu agere mio aliud lacramen-»
rurn, utipfi opinantur,celcbr^rc,nam oidinatio dlis facramencum
z(i. Sicunius facramcuticeLbraticncm dividunt, duorum con-
;.ungunt vci pocuis mil.. nfunduncac ilunum facramLn-
. ittd fandjficare: , vcl fan&uis rcd.leic non po(Tet niii divi-
ckndounum^inferendoaiterum Vtrum verb aiu quam ordi-
• Ffff - alt
'518 Dc Vocationc & Fun&ionc
vanti pcreipiant ctiam Euchanftiam ncfcio, fcd ex hoc loit
vidctur poffe collegi qubd ncn, ar«uc hsec alia- ctiam fa»
erarccena; prophanatio. Tunc autem poft Utimam CoUcclam imme*
d.iate aute benedidtoncm fiquitur ifiaprecatio Mtfiricors pater &c. ubi
hnbcmus harc vcrba. <Juo \>erbum tttum iUorum Voee pnedicatum
:?er Vtm ftiam & cfficactam obtintat , nec \>Uo ttmpore inutilc audi-
ttribniVel tnfruUofumreperiatur. Vicicsdenub praedicationem ver-
bi expectandam ab omnibus ordinatis fc«l quam ridicule , jam di«
ximus. Si Diacjnatui O* Trefbytetit ordtnes eodem dte conferantur %
tntm omnia in S. ccen* celebrattone eodem modo pcrogantkr , quo p>*.
fcrVitHrtn ordinstione frefiyterorum, nifi quod loco EpiftoU Uguuf
capi i ad Ttn oti\ %H EpifiohmVerofiatim ordinentur (DiaconiO*
htaniam fitnel dccantarc aut recitirefufficvit. Sunt cV alia piura , quas
noti habentur in libello ordin«arioiium , ut paramenta , locus or*
dinarionis , & fimiha dc quibus mhil repeno ajru^. iVriptorct
Anglicanns.
Devocarione ad minifterium in Ecclcfia Anglicana vidjamus
^uid fentiat Th.B zaepiftolaad qnof«;am Ecclefiarum Anglica-
&p§.lw. narum fratres. (Jy^rituranprobarep^ffimtuiftam m-n*hm inminu
ftertiVoeitiontyq^ed^ideltcetabfque lcgitimo fi*ffrag}0 fnjbyttni, &
l>Ua afjignata pareecia UVtJftmo examtne bit* ty morunt turba erdinan»
4/erutn in alhum refiratur , quibus pofiea pro Epiftopi arbitrio potefi*$
fu lterbi 2)ei ad certum tempm annunciandi Vel recitandtt liturgU, in.fr
won annuBciandi oirmino, nifi permictente Epiicopo, fi non exci-
pianturper canonem. Refpondet, Certequodad nos attmetnolimu*
winiftem funclionem hac ratione ne obiatam quidem rccipcre* ucdwm
fetere. Si refciviffct alia omnia quas requiruntur in vocatione cun»
ad ordinem tum ad gradum , quui refpondiflct?
Intcr ordinationis eff.&us numerat Piaccfius f quid ordinat*
?rrf$- e» § ^*ri dtbent literte teftimoniales erdmationU fu* ab Epifcopo ordinante <J*
n*ci \ c^j.fineliterisnoncrederttur ipfi. jScc fnjfiuret babert titttras Jaccrdttii^
p * ' ' ftd omnium crdinum habtrt debtnt : pojjet enim pnefimi fuiffe per
faltum promotus. Canonc 137 conftitutionumanm i6o3habttnS
hic Canon. Cum non ndnima fit V.^tationu caufa o- cffMns , W
Mpifioptcs, ^irchidiaconm , aut alins UJitans de ftatu, fuffiittntia , Cr*
ftcultctiltK Clcri , (s- aliorum ljfitandorum perfettierem alieuam noti*
tram cotfiquantur , tquum duxtmus, \>t juiltbet ^efior, ftcaritu, C«-
7 Jttis, ludimagifter, & aiius ^uicnnque licentiatuslttcrM otdinutn , /»-
ftitutionis, fjr InduUionU jtemoue dfpenfationes , liccntiai Gr faeuU
tatesfuai quafiunqut in >ifitatio»e prima tiiim Eptfioji, >e/ in proximS
foft cius admiffientm exbtbcat per diHunx ynftantem approbtnOM , aut
{fi iuftafuetit caufa ) reiiciendas , V fi approbat* fnertut , pcr $(c*
liftrarim iUt moris eft) confgtianda» , qnodque feoda in lijitationi-
ksa ( iuiMtk jirtmiJlnHin) tonfutH Jtlui , fim%idHntnxin tempon
41
Presby terorijm Anglicanorum. $ H
Micuius Epjcopi integra perfil)>antur ; inreiiquisVeti ciufdem ti/itatio*
nibtts, quimdiu in ea fide permanfirit, dietorum fcodorum dimidmtttn-
tum cxivatur. Grcgorius fynodo generahpraefidcns fic ftatuir, St~
eutnondebet epifiopus manum quamimponit, itamc minifter ( i Ac-
chidiaconus qui examinac promovendos ) Vei 'tytarius in ordim-
tione e)us1>octm Vel cakmum^endtre. Vro ordinattone igitur Vei \fu
paliii , ceu chartis atque paHiiiis^eum qui ordinaturt omnino dliyuidda-
re prohibemus. Idcm prohibeturcaufa i qu.2 cap. Skut Epifiopum,
AfTertot politix Chnftianae aic ncgari non polTe. Prtetcr fioda cen
fal.riiiiU anAio/iEpifcopo ejufoe %egiftrxrio aul Scrib* procxpcdicn-
Hi4 iiteris dantur , Epifiopictitm Secrctarium , Sitentiarium , cubicuk-
riumt promum condum , panarti zuftodtm,atrienJem>aiiofique ex eiusfit-
tnuiitio cxigere & acciperefeoda quofdam maiora quofitm minora, prius
qukm mifitro minifteUo permi/Jum fuerit prAteigredi yftrien/is domun-
eulam cumcapfuia qmconlinentur iitera ordtnum. Pctrus Suavis dii-
ferens qua occafione fimonia rn collarionem facrorum ordinum ac
benefiaorum lrrepf.rat, ait, Toftquam temporale quod in communi ^m q ->
tfferuabatur & pojftdebatur , cctptum eji ditidt , Cr reditus ccrttts ap- indent U g
pclittione IBeneficittitulis appiicari , cum hucufjtte dilincta nonejfet p j^
ordinatio a collitione thuii, ac proinde benvficii titulo annexi3 fed l>na frnnccf "
darentur fs* acapcrtntur , tunc primum Vifum eft ordinatoribus . prop-
tcr emolumenh qua orJvi.-.tvvde probeniunt , prcpter Jpirituale lempo-
ralealiqiid dari , cuius intuttu m remunerationem iemporaic quiddam
fumipoffet Cum Vero propojitum tratbeneficium impetrdrs , is Jefi ai
holuntatem dantii accommodare necejje habebat. Indc aic fequutam
negociarionem apcrcam in oricncali praeferricn Eceleda. Iu occu
dtutaitittm, bonis licetfrementibtts, eadem aiibimagis aiibtminus ob~
tinuit lifque ad annum filutis milit/imum.quo ttmpore fittta inter ordi-
ftationem & cottationem bene/jcii dittnciione , ordimtio crpit gratuito\
fedincoihttone prelium exigi nunifi/tius. Ex eo creHt Jemper abujiis.
l>ariis impofitu denominatiombuA , Vtpote anmtarim , muiutorum fer-
}>ttiorum,Jcriptur<e, Jtgidi & iftiujmodi tegumentorum , quibus co.
•pertus graf\aturper Ecciejiam exigua fpe e\us atiquando tottendi.quoad
Cbnftus ipft aliaUce nummuhriorummenfis ebertat, & flagtlto nun-
dinntons ijhi e Umpio e\i:isit. Verum ordinattoni qug a ccllatione bene~
fich fiparata gratis adminiftrabatur nondiuturnum id fuit gaudtum,
Epifiopi enimfireta catanmamabitcta O* mfruttuof* , ad aiterum fo~
/ijw, )mde emolumentum pcrcipiebant, erant attenti. Vadc 4 Vtris Eptjco»
picin filo temporaii adminiflrando occupatis niich pcdetentim ordina»
Honum adniniftraUonc piftituti Epifiopi Htulares, qui minifteria epifico-
porum Ecchfiftica obirent. His, r{uodreditus\uuUos pojjtatrent »* :f-
fkm cnte funciionibus ^uasobibant, \ i parare : lique Vicf-
quo: ad ordines admittebant , his aii^uid conftrre cogekautui ,t«
mumdumQjyntnomne [M ebiationis3 dm honoratiort tithio dom-
tirtfri
y9e De Vocatione & Fun&ioiie
tionif, de Acmque ne cum debitum cflet , $mitterctur impbjito \io\nm
mcrcedis , non qu<e Epifcopo ordinanti , fed famulis cttcs aut tabtiiiom,
Aut aiiis injer ordimncium niniftranttbut ccderct. &e hccigitur abujk
cirticuite wftituttis altcro ilio auiin coiiatione bcneficti ifnucnirc foUt
relitfo ttnquam dcpioiato , ncqucatio rtmtdio , quam extrtmt, fanabtlu
De articulo ifto quam varias fuerint leiueiuias in Concilio Tndcn-
tino leaat ibi lecTtor. (Dcmcrccde 2\ctani debita mnmbil diUum eiii:
ojficiumillud Eccltfiafttcum , aliu mtre fecuiare cffc ccnfentibus, adeo*
qut qu$d iis penditur ntninVtdendum. jintonius ^nvguHinus Epifto.
pus. llerdeftfis rcrnm antiquarum diligens obftr\atot ajfirmabat in Eccle-
fid Veteri mmiftros in covfpettu ftiuspopuii ordnmijilitos, Vt diploma~t
teautiiteris ttjlimeniaiibus opus ncn ejjct : tum Ini tttulo fiVe btne-
ficio addtftos diecejin nou mutaffc , fcd Jifortc negttti eaufa aiiquo pro-
fictfccndnmt/Jttjib Epifopo iittram nrfetraffe. qu<etum lormata dU
cebatur. Tefttmoniaiium Utcrarum ifum , tx quo populus ordinatitnu
bus intcrVenire difitt , & cterici Vagmt ac difcurrcrc cwperunt,ddfuppkn-
dam populiprdfntUm introduclum. Itaqttc n.unus illud projkculandu^
ccndum , fcdquodin matcriaftiriluali lerfttnr , cum modcrdttoneexer-
cendimt , &> mercedem quidcm TtyUriis concedendamUdcriyfed certis
limittbus circumfripiam ac modcr«tam,
Extcrna vocatio ad Beneficium five Iocum miniflerii
ccrtum, idque vel Rctforiam vel Vicariam.
In quorum utraque confideranda veniunt,Nominatio^
Examinatio,Admiflio.
Nominatio,fivc cum jus prxfentandicftinalio quam
inNominante, ut quandoquefit, five cum jus &
nominandi & pra?fcntandi fpe&atadcum.
Examinatio donorum fuorum vel conditionis adhu-
jufmodi bencficium capacis vel incapacis per Epif-
copum.
Admiflio, adtitulum ipfum, cum Epifcopus inftituit
ad prxfentationem alterius dicitur Inftitutio 3 cum
Epifcopusipfe inftituens habet Iufpatronatus dici-
turcollatio, vcl ad poffeflionem per indudlioncm,
aut ipfius Archidiaconlpropriaoperafa<5hm3autfui
iiirrogati.
Cutn ja.ro fufccperint 0:4 -uem Prefbytcratus , Bc oc dinati fint
Presbyterorum Anglicanorur». 59T
^nafi innubibus , nulli cerro gregi addi&i , priufquam ad certum
minifteni locum ccu bcneficium admitti poffint Pacroni alicuius
&c Epifcopi gratiam mcrcri oportcr. Ambitum eorum Simonia-
cum graphice* dcpinxit Bri^htmannus, vidc fupra pag.94, ne cogar
repetere. Patronus cx Epiicopus, ut vcnatores prsedam , liberta-
tesEcclcfia? mtcr fcdiviferunr, &liberam miniftrorum ele&ionem
fciftulerunt.Invccta cft ncfanda llla bcncficiorum divifio in collati-
Va & elc&iva Ele&iva vocaiu ad qux per ele&ionem lmaginarijni
^uts vocatur,cuiufmodi funt Epifcopatus aliaquc bcnefi :ia iriajora,
ac fiad mmora etia non vocanduscffctquis pcr elc&ionS: deelcc-
tione vidc fupra, p. 67 8 } 10 45 325 326 327 328 329 330 331
332. Ius patrom honorificum , quoci conceditur l^cus honcrifi-
«us in Ecclcfia, Vrile, quoci fubvcnircdebet Ecclefia maioricura.
quam aliis paupcnbus , fi adegeftatem reda&us fucrir , &one«
rofum , quo licue poteft dcfcnderc fuam Ecclefiam , nc bona eius
dilapidemur , cx natura rei feu ex naturah gratitudinc vidcbantur
confcqui pro beneficio quod patronus Ecclcfiasconrulir. Scd quod
Ecclefiaftici voluerunt etiam concederc lllis jus prasfentancti ad be-
«cfieia, pra:texru allicicndi ahos adhxc opcra piecatis, quis fa-
sion judicio prseditus probarc poteft. Sicenim avari libcram ele-
ftionem mimftrorum vcndiderunt , vcl Epifcopi rcfcrvata fibi
collatione prodiderunt. ChafTanaeus illud jus connivcntibus ocu-
fcs potiusaomifiiTc. , quam induxifte cxiftima: Ecclcfiam , & pro-
b.tcap.3 tic.38 lib.3 Decretalium. Temporibus luftiniani pri-
jBnm invaluiifc putat propter Canonem Pelagfi, quifub Iuftinia-
pofloruit, &extat cap. Abbatcm 18 q. 2. luftinianus ipfe Nou.
57cap.ult.&N. 123 cap.18 nominanm cavct, eiqui Ecclefiam
txtruxit & alimenta Clcricis in ea mmiftrap.ribus conftituit, licere
Clericos Epifcopo praefcntarc cjus judicio probandos & mftitucn-
dos. fr/efentare Vocat dillo cupitc 1 8 i 7rA«ym, v&i tMp«ffw , \>ndc & faitiicU
ifu buromtui dicitur pajfim )tos nominationu. Eademfen VAtione olim m DecretaU
tbtinuity Vt pUmUmau aaciiitatu Vel municipiidccHs inftitucrcnt % 1 , m.,g,
fibtk£rcdibnfquefuis})dj]entiUud jtu excipere > tt lndis pr<eeffent tmu
fam jigdnotkstie Ele&io miniftrorum non eft ludusau: jocus,
icd res magni momcnti, & in qua vertnur pcnculum anima:.
Qui teioplum cxtruere,dotcm aflignare, &expenfas Clcricis mi-
•lKrare non vult, nifi ca lcge , ut poteftatcm in eam Ecclcfiam
fibi acquirat, fimoniacum 6c impium ego dixerim, r.on pium eC
ccligiofum. Glofiaincar. pi«e menus 16 quaeft. 7 ait , quod oivn
timcnmbil \uruhabibant Tutrom pr<eaiiis Vt 10 qu*/t. 1 c. noVcnnt.
Suarcz negat in Dccrais lllis dencgan hoc jus patrono, ftd fo- De Stm^nis
lnm talejta m bona Etclefia, to itla Vfurpare ant admimjirare pr*fi,m*U <*%* «.8.
Vtcunqueeft, dejure C.ivino jus iftud ortum non cft. ln tpfis Ec-
ilefU uafcentibm cxordiis nen prodiit iui dnfmodi Vdum ci cempeiiijje ,
Gggg au%
5pz Dc Vocationc & Fun&iane
Chdfcnjett: 1 Wl" tolconttruxiiJi'i Eccltfiam, \>el dotem ei affigniffet. li tmittm li-
indecretJ. cutt > *t 1*4m)*Mct kgtm & C*H<Gtfancm fum ret , W f<?*-
lib ? /i/ '%flitutumefil. 15 \mtn C ili /5r. SVf/t/? Ouod Vero Gihfiit* pap**
*ui fub'L vAmjU.fo fforuit , f*Vff rfV proccjfionis aditu in
can. PiemcniU ' Zs* Ctn.frigtntius \6 qu.j idnuUam pr*rogat'i)>amy
neque \us tdificiuii tribuH ! fed quod omnibuA Chiflianis licuit, in dc-
di.dtione ipfius Ecchftd proceffioncm adire , cum ad cvltum rclifftonis
ndducebatur qua de rc efl c.tn. prarepti. (sfcan. certam de conjc
difl.i. Centurio fy nagOgam fuisfumptibus extraendim curave-
rat, Luc.7 5 nihil tamen juris inde ln rligendis fynagog» prarfc&is
fibi , aut hsercdibus (uis, arrogavic. Abfurdurn eft patronum, qui
unuseft,&unum Ec-lcfi;* mcmbrum lotius rmibitudinis potcfta-
tem fibi vendicare : fcd adhuc abfurdius, tranffcrri jusilludtle-
&cnilin hxredes per fucccfTioncm aut alios pcr donationcm aut
permutationem, quibus non cadcm plerumqirjclettioms cura quae
primis patronis , cV: qui faspius nec illius Ecclefiae mcmbra funr,
cujus jura invadunc. Bilfonusait in villis colonos , qui agrisco-
lendis vacabant non habui(Te tantas opes , ut templa iuis fumpti-
busextruerc , nectantam facultatem , us de fruftu & proventu
agrorum Domini partem aliquam Miniftris tnbuere pofTent.
&e fuber- ^co l'tm ^iculisac pagU rufticams aut tempU non omnmo tdificari ,
ndt Ecclef. & Ckricos rebus adviciumneceffviis deflitui ; aut <Dominos cuiufquc
*»tf P.44°« a^ eam l*r£itatem honore & pr*erog4tilr4 nominandi T^eclores Eccitfiis
fuis necejfe crat proltocdri, Sub\nite, inquir, <*&/>«// Vcftris memoriam <f
imagincm huius infuU fiepius Ufrontm armis expugnat*^ cum nem§
liberum anod atunttenementum , aut adVv.ae termmum fiH habtret,fid
$mnes excepto fDomino in ferVitutem nddicerentur ; quistnm ^eclortm
eligere potertt ni~i loei T>ominus t qui folus Vbcrtatcm retinrbnt ? Scd re-
fpondemus pnmum non hac cfca pelliciendos fuifle Dominos vil-
larum , nec in imtiopclkctos fuiiTe , fed pio & religiofo afT &u
du&os rem fuam Deo dicalTe , eiufque propricfarcm refjgnaffe.
Et quamvis dominus fit ejus foli in quo bafilicam jedificar , auc
«arum rerumquas Eeclcfia; conftitutio donar, tamen prftdedica-
tionern is locus eaeve res Deo dicatac m eius dominio non manenr.
Si res ipfc quej funt mereteporales eximunturjpoft dcdicatione illi-
usdomimo,mCultomagisE ckfiejlibcrtatescx anime^ colonoru^que^
Jiunqua erant fub i; fius domin.). Agncolas non minus funt mebra
Ecclefiasquamipfc D^ minus villa;. o: in Chrifto non eft fervus &
liber, fed omnesfunt liberi. Si abbac libtrrate nempe cUaioni»
cxcludendi fint, ab ipfa cttam Ecclcfia exchidi pofli t,eo nomine^
qubJ coloni fint agri olae aut fcryi. Pra?tcrca non ncgat Bilfonuf
extruais rcmplis cV ftipendiis fjcra?milma? afTignaris,nIiis liberum
clicntclamconccfiKTe, aliosfcrvilcmconditionem retinuiflfc , fed
Mcgat proptcrca detogandum pnonbus ipfprum pnvilcgiis. At
•[U0«
Presbytcrorum Anglicancrum.' 593
quod ab inicio non valuit tractu rcmporis conualcicere non po-
teft. Scrvicus ctiam proprie dicla jurcgcntium incrodu&a nulhbi
ferein Europa jam locum habcc. Ehmiquc jus Pauonatus ha-
bcnc, cjui ramen villarwnvvel Parceciarum ncquaquarn Domini
func. i\[os credivus inquic Sopingius , non tum primis E^angciii cx-
ordiis, neque flatimin Eccicfu pofl proflgatnmTaganifnum emerfifje: ^Fp9nf- a<[
nequectiam apud G-.<t:os & Latinos , cumres Eccleftd ibi adhuc cffent Hf"!"m fM*
puriores,fdfo>J^n m Latina Eccl fu demum pofl Anguflini tempora or- Sl»randi f.
inmVidcri. Qj^odVclinde patet,auod btcVocabuh Patronus , Pairona- S0m
$U4, Adi<oatu, ?)-cfntatio.guardiai baberc,(s* reiiqua funt hthu no1>4
Gr barbarifnum fipiant , ideoque Vogente fetculo in EccUJta Litinapri.
mnm nata, aut tunc maxtma ex partc autta , propjgata , & ccrti: l ,"*-
bu* roborata. B za c*e rcfurrt&ione homil. 13. yfnnon etiam cuiii-
htt notum <?/?> pro tUHionibui Cbriflianis fuijje in Scckfiim rntrujos
fatrtmttu, niuitus, coUatloncs ,r fignationes \ pcrwtntationcs, debolutt,
tam aperte tam dirtcte & ex diamttro tepugnaniii omnia EccUfut Vetcri^
t7* antifiis putis canonVous, quam ttnebr<e iuci funt contrarict. Vidc
ctiam lupra paj.6. Si quis dixeric pacronum non qucmlibet dcberc
uonnnarc feci Ucro munerc dignum, ab Epifcopo examinandum,
^ucra rejiccre poccft EpiiVopus, fi compercuna fucrit non elTe fa-
tisidoncum. At tulhiur tamen libcra ek&iodignioris. ls eligen-
Aha e/1 ex omnipopuh , qi<i pr,tJlantior tfl ex omnipepuh, aui doftior, Hom. c m
fmfan&ior, quiin omni Virtute uninentior,ut aic Origenes Perfc&am LtVit.
iigni paftons ldeam nobii depinxit facra fciipcura ; Ad perfe&am
ideam rcfpiccre dcbenc cligenccs,ac eb digniorem cligere quo pro»
pius ad eam pcrfcctiosem accefferit.
In ConcilioTndencinodccreium , ut vacancc Ecclefia Paro- - ^ ,
•hiali Epifcopus eligat , vel concuriu propofico inviter, qui fe vc- £',x* '!*'
fcnt fub]iccre exrnmi examinatoruna derutatorum in fynodo C re'°r'
Dicecefana, Exantmatores autem flngulis annis in ^Dittcefamfynodo
ab Epifopo \>el eius Vicario adminusfex proponantur , qui fynodo fi-
tiffnciant &• ab ta probentur , ad)>enicnteqnc bacati&ne , aut eofdem aut
4U0S tres qnos malucrit ex prttdittis iUis fex eligat. Et inha,perac~to &-
inde txamtnt rcnuncicntur, quicunaaeab bis idonci judicati fuerint *ta.
$e, mtribui , doBrina, prudcntia, tj- alits rebus ad Ucantem Ecdefiam
gubcrnandamopportunis, cxbifauc EpiflopHitumeligat, quem cftiris
tnagis idoneum)udicaVoit, Cum jus patronatuseft Ecckfiafticum ,
vel clencalc, decrcvit fynodis cxamcn promovendorum fieri per
«oncurfum plurium,&digniorem cligcndum. Sed in jurcparro-
«atus laicorum huiufmodi examen perconcuilum nonur^ebant,
lauis p«tronis vel nimium indulgentcs, vel de re lpia dclp.rant.s.
Scd apud Ang!o« nullum habent cjufmodi examen pcrcoiuur-
-ium, fivc Ecclcfiaftici, five Laici fint patroni Stifficir fi praefen-
•tacushalieat, quae funt ncccflana, ad liturgicum nnniftcrium. Sed
Gggg z quid
594 De Vocatione&FHn&ione
quid opus nova exatninatione promovendi ad bcneficium? an non
cxaminatus, cum fufcepcrat ordinem Prefbyteratus,uel an admir-
tuntad ordincm Prefbyteratus , quos adcerturn locum miniftcrii
cdu bencficium non admittcnt abfqae novo examinc. Patrono
prsefentante aliquem, cm contulit Epifcopus ordines , non poteft
rcjicere Epifcopus, nifi culpam (imul in (e tranffcrar. Scd cuiuf-
niodi,qu<efo, eft cxamen illud promovendi ad bencficium ccu
- p . ccrtum miniflt rii locum ? Multi aiunr, inquit Cartwrightus, pro
a *$ • x difculo fru&uum aurei fu rculi cos locare, & venum exponere hor-
fart.p.iio* tu}os domini f Qj4i dnnumnonhabcttn mtntt '-, fi tamen kalti %n
manu non §pm i'Ji ali i claVe, qua reftret \tduas Ecciefix , Cr aditum Jtbi
pattfaciat ad btntficium. T^ow/r inquit a(fcrtor politiaeChriftiana»,
Pag.i^, commcndarunt nobis Epiftopi cos , qui dfctrnne non norunt inter apem
tjr fcritorium , inter articulos fidti & oritionem Dominicm, cuius
P 16 139 rtl ^.c^or HMfawfis n"nc captOanus in Dioecefi Wmtonieni
' * 5 proft/ri potcft ttjiis omniexceptionemiior. "^eUor isie,rogante Epif
copum quodam ex ordine equtftri , interrogatus qu<enam efjet primapt-
titio orationis (Dominicte, fublatv in ccelurn ocults & meditabundustan-
fag. 138. jim refp0ndit, Crtcio in Deumpatrem. Et licet mpetrare tunc tmporis
uon potuit inftitutiontm , poftea tamen procurante tiufdem Efift^pi
CanctUario, in idem btneRcium inftitutus eft , toqut in hunc iftjue diem
fruitur abfque Vlia moieftia, quamVisUx legere queat Angiicana ad cap-
tumpopuli. Tofjum etiam w plures alios nommarc tnea diceaf csm-
. mcrantes quibeneficia pojfilcnt. Cartwrightus etiam malum iftud
* Ket1' l granari teftarusair. Ccrto fcio,omn:s qu<e extant biftoriai Ecciefiafti-
pdrt. p»S)7' cdsnon poffe tot nobis producere miniftros eomunere indignos Vtique
^*8* per Ecclefidi tottus orbis cletlos temporibus ^ pojiolorum , quot pau-
cis his annis agminatim prodierunt quafi ex tqtto Troimo e palatth
paucorumillorum Eptftoporum , qui funt in Jfngik. Si quis contrk
Juftretoculis GzUiam, tum pacis tum pcrfecuticnis ttmport , Ci^ ddn-
de Vtrtat ft ad Ecciefiias Sabaudicas , C^ in quibufdam Gtrmanut
ciVttatibus , rtdeat deinctps ad Vicinos Scotes , (r ccnferat inter
fe gemratim miniftros eleaos ab Ecckfiis , cum maximo torum nu-
rncro quos crearunt Bpifcopi ( finon fitminis pHUutus, aut ptr*
tinax propugnator caufte quam dtfendcndam fufccpit ) cogetur fa-
ttri tantam effe inter Vtrefqut difftrcntiam , quanta eft inttf,
aurum <s- a*c cyftrhtm, alitidve mtt&lium rtfrobum. Author Calvino-
turcifmi cxkriptis miniftroru flagirantium reformationecxcerp*
c j . fit quas fequuntur. jfd commendationem inquiunt alicujnt V//|
tnnifm "i uw . Mimftriftttim fiunt , fine difirimine dofit cr indofti,fungi&*
" * ' * 'fiitui de extremis populi Hftcit leriboam, 3 . ^tg 17-31, jidcontumt*
iiam EVmgtlij Vnicofaitu dtferuntur ab offisimin Ecclcfiam, mutantts
'iJdmon* ad derepente tuntcamfrViin tunicam Mmiftri, quum alitcr tiVere nonpoft-
ParU fHni> *d ^iniftnrium tanquam <td pitimttmptrfuginm C^ txtrtwam an-
iboram
Presbyterorum Anglicanorum. 59/
tborm dccurrentcs. Idproximc rcquiro>annon iltiVel nobiiet Vehnerca- Cdrt*Kepll
tores,quibusjure pjtrotutuseft beneftcia Eceicfiaftica confnndt potc- l PdZ* *<*>.
JiM,ea plerunqne circuncidunt, agros quos poffunt auferunt, magnam
frutiuumpartcm aVcrtunt, Crfimoniacis ddnde pattionibus quod reftat
addicunt ciyauem mmimo ^retiopoffunt conducerc,Vt miniftri ptrfonam
gcrat. 2>(ec bocfiibo pudorc inficuri potes>quum publicis librU teftatum
fit, ipfis Epifiopos^qui contra banc ncfiriam largitionem maximc debe-
ant inVigiiare, eadem tamen non mtntis efje infames quim reliquos.
2%tm C7- banc quoque tum Laicorum tum EpifioDorum rapacitatcmjum
aitj tum comminiftriVcftripublicis libris totiparUmento, atque adeoto- „ .,. „
fimundo expofuerunt. Certe diiigens quidam (y dociu6bifto>icm,qui , yit*J°f*
adft.ieritatem tmnfnifit mores & 1(eip. <r eccleftx Vefiree, poflquam J''9'?*"9 ,
tonaucftus efi,qut li'Ji,quos penes ea quam dixi\in benefcij' confirendu ntan: y *
aHtfjoritatjlta tribuunt fuis piftoribm^ oquis ss* agnfionibrj tn iongi & f<M /<",*,*•
kboriofifirVitij compenfitioncm, adfiribit, H*c )>era tft caufia, quod
textores circumfiranei, Cbirotbecarij, eVtfirunt Mini/lri, quU nimirum
>i/# iloUiorts recufiirunt eiufimdi' nundinitijves. Sartor autemiel cbi-
rotbecaritis pr,t>hrcficum agiputaty/i och l>;/ decem librantm tncre-
wento ftattm fiuum emendare potefty libentcrquc Patrono reliquum quod
Warubojure debeturjcdit ,modo ipfi de tali bac pcnfione.pefii ejje certus.
(Dceptficopis 1>ero minifilh& ii pcrmuitiledantur ,quod 'illi cpifiopim.txi- jfdmonit »7
totutuftudium ineo ponunt, qucmadmodum cierum fibietium dcpr.e- 4f/ ParUm l
ixMurtr txbat$ruwtA quemadmodum bentficia eccl.fi iftica eloccnl, Wi#,4yii,# #i
MgiOiVel 'fawitm Pareibialicnent, ob fitis magnam pecuniee fummam
fuis ciftis ivflrendam, Vel ob munera \>xoribttifuis>aut HWris, aut offi-
curijs,4ut famulu $ofiol)>enda,qu§rum tamenportio ad ipfijs reVeniat.
Brighetnannus in cenfura Canonum 1 597. Quidqntefo biec omnino „
coniucunt,H quu idoneus admittatur I Qnid Vt deinceps ordinentur*'1 *?"*'
tniniftri vd dottiores \>el probiores ? jin fincio fihiiu clamante pcr"*?'* foL^%
fPautum quis idoncuA efiadb<ec,tu bomimm obtwdej cum £r<efintatio- in *
UCyCum certificatorioy cum iitet U $imiffewjiby£> Veiqui iniliatut fim
die ftamhiiio &* fimilibtunugU. Sednsn exagitabo re l>ebemcutiw>tan*
tkm appelto tuarti confcUntivm, \t,um aliquidbac inre profipexcris , qui
eafiurumparietem tam inepto tcfffrio obduxifti.Talronipr.-efintatio, tbifl
topicoliatio autinftitutio , jfrcbidiaconi induttio, raultas pariunt lites
tfr aSiioncs inquit Aflertor Policeiaepag. 2^8.15 9 >quandoqne inter
fPatronum & Epifispum^uandoquc interclericos duos quot prajZntarunt
duo Tatroni^uandoque inter Clericum preefinUium 6*J epificopumjkric*
epifiopum per duplictm querelam ad judicium coram jfrcbicpifiopi
aut judicibut in Curia jfudientU citandum curante ob dencgatam w-
ftitutioneniy quandoque inter clericum inftitutum & Jrchtdiaconum
tpifiopi mmdatum dc inductndo non exequentem* forte quia nondum }>a-
tat ecdefia : iteminter pr<efintatum &• ac~iu incumbeutem , \nd: oriun-
iurfiepm tHtbA&olatio faci$ %egte& iliicita conUnticula pro imunda
f.40«
5 96 T)c Vocatlonc & Fun&ione
*vt cortJt-rVandA pnffejficnt Archidiaconus inducit ceu inittit in f ©f-
fi ffionem bemficij non modo pcr fe, fed etiam per alium , ui ait
lihA tit. de Lmdvodius & ftaruir Iohanncs Srrarford Cantuarienfisin Provm-
<euihtuti$nh eiali coi ftuutic-ne Jnm quia : Si AiibidtactnvA inductt, 4© dmarijs,
fc". ffiPS (jJ(^iisj!(.)iwjlii(i*rpn)piY(ibticmpro/riiuliffiu , vfue*
fum cxptn/i) fro diet* ptnitjnfit ccvttntm. Scd de feodis iftis cV fub
fcodorum prauexru expilationc & deptacdatione fatis fupra di-
xirnu*.
Ex fupra dicT-is vidimus, qucmodo vocenturad nw.ifterium
Frefl ^ teri Ansjlicant; ad ordinem ipfum Prcfhyterarus ibfclutc
&: abfque tiruln ; ad bencficium ceu ccrtum mirnftenj locum per
prxfentarioncm,inftirurioncm,a^llationrm,indu&ionim, non au-
tem per c!< ftioncm vel confcnfum eccl. fix cui prsponuniur, aut
Pufbyrerij cxamen T^tgari ncn pettji , irquir Afferror polirift
Chn ftianae, ^rWM/</?mr'w quctrque in quadragvfima quaquc Pa«
rcrcia non polTe aftirmare fe unquam vcl vidilTc vd audivtfTe mi«
niftrum defignarum per ordinarium, pnufquam vident vel audi-
verit Oftiarium ceu clericum Parochialem gradum cum clavibus
\J%(lr4$* accelerantem ad ecclefiam & pulfatas campanas , ad Rc&o-
£toris vel Vicarij indu&ionem ccu rcalcm pou\fiionem. R.&orcrn
Angli vocant Tt.rfon, Re&oriam Terfenrge, beneh\ium quod coti*
fiftitinjurc pcrcipicndi decimas maiorcs,Vicariare minores. Re-
ftoris & Vicarij appellationcs tribuuntur tum Pre/byrerii tuin
Diacoms. A diverfa bencfictj nommclatura dicitur Prcflyrer,
Rc&or.vel Vioarius,fic Diaconus Re&or vcl Vicarius. Curuug
aurem Anglis eft Prefbyrcr vcl Diaconus ftipendianus abfqnc ti-
tulo perpcruo bcneficij. Non habent fingulajparoeciae & R. &. ri-
am & Vtcariam. Sunt enim quaedam, quai appropnatas vocanr^
cuarum reddirus percipiunt Epifcopi, Decani, Praebcndanj m Ec-
ckfijs Cathedrahbus & Collegiatis, Patroni, inquibus vix habct
fhj endanus nnilcfc aut farniham (uam alcre poffit, licet ftatuto
15. Ricard.2. c. f.cautum fuerit,ut inecclefijsappropriatis tanrum
dccerperetur, qunntum ck paupenbus patceciae faftendandis fuffi-
ceret,& con^rua portio aflignanda cfTct Miniftro,quam Canonica
infthurionis£c indu&ionis forma poflidcrcr, ficut alij Re&orias
fuas,quod tamcn non obfervatur ab ipfis Epifcopis, vt referr Af-
. fcrtor Politia: Chnftiana? p. 130. 146. Eoifcoporum pompa,luxu$^
ccfamulirium numcrofum.non poteft fLftcrtanabfqucruinamul-
tarum Paroe larum. Illi funt apri vaftantes vincara Domini.
"Nam crfifi.it ahjqui habcnt ccciefias appropriatas,quandiu taracn
E lfcopi^DccanijPraebenJarij, derapma fuaiuhil remitruut, no»
eft exrvctuidareformario in Laicis. Epifcopt cranrhuius fceleris
pr*nii authorcs,eorum']u: confcnfu abbarijs, moniahbus & M<>-
nachis appropriacacfunt illsc parocux quas jam poffidcnt Laici.
Prcsbytcrorum Anglicaaorura. S97
Exparacijs 9184 in Anglia^S^j fucrunt appropriarae, ut nume-
ratCamdcnus Bnrauniae cdicionc ulcima. Approprucionea qui
irnpropr.iationes vocant rc&nis loquunrur.
Priufqium ultanus progrcfli fucrimus lubet ordinationum cc-
Icbratiom fubjiccre Canoucm dc fublVriprione qui cxtat intcr
confiirutioncs anni 1603. j^moddfucrts o,&iaes)>d EccLfiifttcumQ4u~. $c^
aJiautd d:n:fic!H n per inftitutionim aut coUaionent, \>d ad Loactens-
torn ,fr<el::htisy.iHt Crtechtft* mun:u exercendum fil>e in alterutra j{-
tademitfi\>ein Cifh lnli\>clCoUtgiit.i ali/ut Bccltft4, fu>e in \>rbe aut
oppido mocttorhifoe in Vir9cbiilicccl>fiit i>cl cdpelU, \>dauo derit./ue
b ' ■<) ngni ioco dcinceps admittitnr, nil prpti \>cl al> yf/tbieptftopo }>ei
Epifopo eitcs ^rteteftofjtt 4U4 eft ticturta,)>cl ab altera Academtarunt
licentitm rs- fuultttemtvunum fti ftrtdtionibttA & figillis muniiim
impetrd>crit>tribuffuefc4HeittibHS articuhs (modo & formt a nobis UiaU
firitis) fifcri^ftitt. 1 Qj<od MAjflas T^giifrundum Deum lninis
tft s* fiprem >s «'ibernitor bui"! \<>rit, om*ium$ aliorum ipfinA do-
ntiniorum, tcterri •rior>in,tim in ommfotU ftiritu Uibus fi\>e Uikfuftu
€U rebm -y c . \ in fx nliri'nvs, <y- ouid n tUus cxtrxneus prin-
ttfsTKtpcrfoHa,nec\>fai P teUtut , ftit-iS aut d-imvutus b ibct aut bt~
bere iibet VU im yirftdicti tnem, *iote/rttcmt p<t>erio,i:ite*i pwmiua*
rititem eccteftjfticam, fil>c Jjtritu.iLm infta Mticjiitis
Ju* 1 ', tominit, &* territorii, 2. £>W W>cr public<tikur»
g\£ V Wcjbyteros (tr Duconos artinmdt rs* conftcrtndi nihil infc co;i~
ttneat,ouody>erf>o <Det fitcontrarium ouodoue eodemtaiitei ltiliceat:(?>
qui \ ipft in p u 'dicis preribus <f ftcramcntis ddminihandi 1 lU .1 m pror-
Jfus formim,</<<e in ditfo libro pr*f ribttur, (rnon aliim ft o!ft,\\itu-
rus. 3 ^odlibrum de ArticulL religionis, in </uos conftafan cft db
Jfrcbi.vrfoji* & Epiftopis ytriuftjucproUncitjac rtiiquo omni Clero
in Synodi Londincnf inno j^6zomnin» comprobat; & c/uod omnes ac
fingulos Articuio in eodem contentos (fui 3 9 citra ntifioatitnem nume~
rantur) ]>erbo (Dei conftntnneos efje agnoftit. Hfce tribus yirticulist
4/ut lfolct fubftribere, ddVitdniim omuem antbigniiatem, bic Verborum
firmuU (nt.nine >'s* ogn>minef<o exprefjis) in fubfcribendo htetur :
Mgo l\ \. tribus hispttfixu Jjfrticuiist ommbnft/Acin eifdem conten»
tis lulfent j* ex antmoftt '>fcribo. Quodji ouis Epftopus aliquem ordina*
M>erittad>niftritt]>clf'ftcultateiutitcentu,]>tfuperitis dictuw eft , VUa
oloniberit.ritfi priusfub mudo &* forma preeJHtutis fubf :i ftrit, U k col*
(iptm Ordinum, jr liccntiirum ad concionmdum pt> anni fpattuw ft<6r-
mo+ebitur. jfcadcmiA* heto ,fiouidbac inparte atl/^'>ciat9juris}>itio'
ni tr 7{cgi<ecen/ur*relinqnitnus. Et per can. $7 O j.aas Dicecc-
In mu antibus firbfcriprto coram epifcopo DiceveLuo itcra >da«
Sij'4ts conciontndi,legendi,pneiegendu Vel catecbi^iudi igttima nlioiug
potefttte prdsdtus, U ftpra in \>Uvn Dttgcefin tbidcm commoraturus Vc+
Utritfu ddbuiujhodi mHwtcxercwda, Vtl *d facwmnta celsbrtnd*,
10
5 $s Dc Vocatione & Funftione
*ut qttamlifat etcle/fafticam funtiioncm iilic ofaundam hullatehM ttd-
mitutury (k quocun% tandan dithm potcfiatcm acceperit) nifi priusco-
ram efifcopo ciufdtvi (Ditrcefcos, in qua tnuncrum pnefatorum aiiqut
fungidebeat,infupra ditios jirticulos per tnanus fu*e fubfcriptiomm
ctnfcnfcrit. Per can. 38. ordirati poft iubfcriptiencm \ raevancan-
tcs a miniftcrio removcndi. Siquis Mhrficr,pofiquam prtfatis Ar»
ticulisfuhfcripferit,liturgi<t formula Veiritibus & ccnmonijs quibuftuw*
que h iibro precum publicarum inditiis Vti deinceps omiferit, fufhenfic*
vis pccna coerccatur,ar nifipofi menfemfe emtndarit ,at rjubmtjertt , exm
communicctur,quod fi per aiium tdbuc menftm in contumacia permanfc-
rit, n miniftcrio facro amo^eatur. Subfcnptio fcriptis fubjt&a in ju-
rc fubfcribentis areuit confcnfum & approbationem. Quifub-
fcribit igirur,approDat primarum ceu Papacum Asglic anum, gra-
«lusHierarchia?,formam confecrationis epifcoporum & ©rdinati-
onis Prefbyrerorum & Diaconorum prxfcnpram in libtllo ordi-
~ naudi &confecrandi, & ritusomnes ac ccrt monias liturgiae pub-
lica? ,qubdque 111 his libris rihil continetur quod fit vetbo Dei con-
tianum,confitetur, nam fubfcriptioeft prof mVms ccu cor.ftflio-
nis fpcciesquaedam, & quidem authentica. Obligat fc praetcrc^
fubfcnptionc ad obfervan«Jum in publicis prc-cibus & fawra-
mcnris formam in hbro Liturgia? pieTcriptam & non alum.
fpp* **• Th Beza confulit Anglis,ut potius defcrant ecckfias. Stu Vero M$-
niftris nrn tantum,Vt isla tolerent pracipiturfed etiam \t ea Unqu&m rc-
Ha Veicbirograpbo combrobtntjttl fii$ ftientto fo\>eunt,qu%daiiudfuadcrt
fojjimus.quam W dtfua mmcentti teslati & omnia nmedUin timtre&o-
mmi expcrti , manifeft* vioienti* cedant. Sunt qui prastexunt ft (ub-
fcriptione fua folummodo obedicntiam & ufum cercmoniarura
fpondere. At contra, vt patet cx articulo fccundo, approbat om-
nia qua? continentur in libro ordinandi, & confecrandi, & librd
pubhca? Liturgi«, "U re&a:& niid faciat,dolomalovtitur. Prauc-
xunt alii Epifcopos concedere quibufdaminterprecationes,limirar
tiones, exceptioncs, fed fruftra : nara non habent poteftattm E.
pifcopi fupra commune ftatutum , ut concedant exccptioms , in.
tcrprttationes, limitationcs , quae deftruant ipfius ftatuti fenfurn»
id cft ut gloiTa deftruac textnm. Pranerca tcnucs vanefcit in aurag
gloffa vel interprecatio, htera fcripta manet. Pilatus Chnftum
c^ndemnavit prarmilTa fpecie quadam proteftationis, fed p:o-
tcftatio fuitcontraria fa&o. Nulla in re manifc ftius exerunt ty-
rannidcm fuam Epifcopi quam,infubfcriptionc exigencja.Hic ob-
ftruitur omnis aditus viris bonis,qui in domini vinca opera4
deflderanr, & coguntur Galcno auc Iuftinianooperam fuam lo- .
c ire , Et qui annos piures m eadem domini vinca utilem nararunt
operam , fubfcriptionem renuentcs gradu fuo fubmovcntur,o/fi-
Sio & beneticio privantur, cum uxoubus & hberisomnibus inju«
riis
Presbytcrorum Anglicanorum. S99
rijs & miferijs exponunrur. Sufpendunc cyrharas fuas ad fJices
Babylonis,cruccra & fuperpclliccum. At inquies,hcct fubfcnptio
non (it tolerabilis, quia judicij & mcntis approbanoncm fccum
trahir, conformitas tamen m ipfo fafto non eft culpanda Vir
clariflimus Theod. Beza erfi fubfcriptionem dcteftatur, tamcn
ait pofle & debere etiam multa toleran, qux re&e non prej-
Gipmntuv -^ta^ primum reJJ>ondemu4>etJi noflro quidem judicio non £&,7?f x£;
nl~ii retehuntur in ecelefiamy tamenquum nonfint exearum rcrumgcne-
rey qu* per fe imt>i*funtynon tederi nobis iUts cantimomenti, \>t propte-
na tel psftoribtu deftrendum potim fit minifleriumyquam Vt tefles iUas
*ff*mantytelgregibus omittendum publicum pabulum, potitvs quam iu
Veflitos pafloresaudwit.kx. falva viro venerabili revcrcntia hceat mi-
kidicerequod fenuo.Non video cohaercreconfilium cura rarioni-
bus ailatis cotra rem ipfam,nempe veftes faccrdotaks.ConcedimuS,
inquit, efje res medias,fi perfl sonfiderentur . Sed qnis iUas ita confidera-
bit ? ^jmqui ?apifl<efunt , quicquid lexcibilis pr<tttxatyfane bac ra-
tiene infuajuoerflitiont intettrata ctnfirmantur. Quicceptruntfuper-
fiitiones eo uffuedtteJhri,Vt etnm iUarum tefligi* cceperint execrari ,
suuntopere offtndmtur f Quimelimfunt injtitutiyquem fruttum indc
percifient f Annelero tanttefl iJiaditinclioy te prepterea tam multo-
rumconfcitntw pertutbmi oporteat3 repetita tidelicet ab ipfis manifeflis
€> juratvs fan* dochint hoftxbuA iflius diflinclionis rationet f^uid
tuodcxijs qui eccleftaflici Vocantnr, non minimapars dicitur adhuc Ta-
pifmum inpeiloregefkare > an iUi tero in melius proficient reflituto h$c
babituy ac non potimy quafi instaurandi mox ipfim Tapifni fpe riflas
trigtnt. Vbi tor fcandala orirentur ex ufu habitus, non co;.f ;ltum
viuetur eius ufum confulere. Praeterea vir clarimmus co loco po<-
liticum dunraxat finem & vfnm veftium contemplatur. Pctebatur
cnim abeo,utrumin pilcis & v^ftibus tum in comrr.uu ufu tum
in miniftenj fun&ionc diftin&ionem probet. Etfi civilem & pub-
licumordmcm minime putat improbandum, tan e \ nonquamvis
diftinclione fprobandamyQuidJiewmjubeantur mpnftri pirinde M
moriones ac hfiriones testiri. Omniumverb minime probat diftin-
&ionem iftamfumptam abhoftibus perhabitum non modo Papi-
ftis jpfis plenfque ndiculum,fed eriam fuperftitione pollutum.De
politico igitur ordinc & ufu veftium,tum in communi ufu tum in
miniftcrijfundionc rantum diflerit eo loco,& hoc intuiru uixic
nondcferendasecclefias, ac, ut dixi,confilium lftud vix conciliari
poteft cum ipfius rationibus. Sed veftes quibus vtuntur in
fun&ionemimfterijnon fint mftitutse ad diftinc1:ionem,quid e-
tfimopus diftin&ione pcr habitum concionanti aut facramcnta
«ainiftrantiPannon ipfaaftiofacradiftinguic miniftrum in exerci-
tio pnblico fui muncris ab alijs ? veftes ifte funt veftes facraj &
tymboikv, & fupcrpelhceum,vt fupradixit Mottoniu capite prc-
Hhhh ccdenti
600 De Vocatione & FunAi^ne
ccdcnti fignificat puritatcm ceu fan&itatcm vit£j&ut relatm-
nemhabcbat oiim ad facrincium iruffe , fic acihufapud AngloS
non fempcr co utitur minifter Anglicanus inexercitio publico mu-
, ncris fui; cum miniftrat facramenta, aut decantat vcl recitat prae-
fcriptas prcccs,cVc induit facrana vcftem,non autcm nectlTanb ciim
cocionatur.Ritus autcm omncs fymbolicos damnavit vir ille dari*
$tifl$. flimusanno fuperiore antefcriptam epiftolam iftam. ltemque ritut
omnes fymbolicos femel ex ecciefiana Cbriftiana, in quam nulio Vnquam
jure inVchi potuerunt,profligari oportere, nec iji manentibws fuam ccclc-
fia* natiVam puichritudinem reflitui peffc exiitimo. Pileos & vcftes cr-
go vocat rcsperfc meriiasdiftinclionis foliusintuitu , non auterm
rcfpeftu fymbolica? fignificationis , quam habent facr« veftes ib
minifterij fun£tionc,quod obhti funt exprimere, qui virumvene-
rabilcmconfulcrunt, ut patetex ftatu queftionis q*em format ex
illorum vcrbis. Nam de diftin&ione folum agit. De crucis autem
Etid 8 confignatione ait, (Denique cummaxime abominana\e/uperftitieni&*
W^r- Qmniumborribil\ffm<eiUibyperduii£crucuprimimaditum patefcceritt
multo ■minmVciim ilkm inter */**$$& numerarcy auam ttneum iUum
ferpentem E^ccbias. Imagines aut ntus fymbohcos in ecdefiam in-
vehere non eft res per ie adiaphora. Largiamur in thefi confilium
ciTe falubre,nempc ob res per fe medias non defercndas ecclefiai,
cum ventum fueritad hypothefin,& ceremonias, dc quibus mter
nos & tyrannos illos, omnefque formaliftas controvertitur.fentiet
lc&or ingenuus non efTercs per fe medias. Interim confulo, ute-
pifcopiqui tyrannidcm fuam viri vencrabilis vcrbis okvelarc ftu-
dent, obfervent quid moneat epiftola ad Grindallum epifco-
pum Londincnfem . (Denique iUud dicere nen Vcrcbor> atquitatc tuafrc*
tM.Sipeccant>quipotiu6<\ukmres iUa* jibicentra confcientUm ebtrudi
Yt*F' •♦ pAtiantutiCcdere ccciefijs maiunt: multo majore rcatu ceram 2)eo & ipfus
<Angeiu tenerijfi qui greges paftoribus pribari, & deftrtis a paftoribus ec-
clefjshorrenda diffipatienis fundamentajacipetiusfuftineantjquammi
niitros alioquinincuipatos bocpotius qubn iiio hahitu \eftttos ccrncrtt
& nuUampotius aiicubi fameiicis ctnam praberi, quim gcnuflexioncm
omitti. Sedredeamusad caetera. Vult D. Bcza ut interim ifta
non fovcant filentio, fcd coram R. M. & apud epifcopos fuas con-
fcientias modefta & gravi obtcftationc libercnt, & aperte apud
greges fuos inculcent quae ad tollenduaa hoc ofrendiculum pcrti-
nent, & in iftorum etiam abufuum emendationcm,prout occafio-
aem obtalerit Dominus, incumbant. Atifta non audentomnci,
nec quiaudent vel ofTendiculusi tollent vel emendationcm procu*
labunt. Teflis plurmm annorum expericntia. Nam funt quifacl»
conformes declamitant contra abufum ipfum quera fe tolerare di-
cunt, fed ofFendiculum non tollunt. Factum do&nna efficacius,ut
•ftendi capitc fupc:tori,& proteftatio comraru fa&o ndicula cft,
Toknic
Prcsbyterorum Anglicanorum. loi
Tollerare lion cft agcre fed patuNon aut6 patitur tantiin«,qui agic
ftiarnfi coac"t.usagat,fed eft mixta aftio partiai voluntana partim
coa&a: coacla rcfpe&u externi , fed voluntaria refpe&u intcrni
principij ceu voluntatis & libcrar cle&ionis. Ex duobus malis mi-
»useligendum,fi fint rnala pcenae. Scdubi duo mala,vnum poena;
altcrum culpa?, eligendum malum poena?. Non faciendum eft rr.a-
lurn ut cveniat bonum. A&or eft approbator,ro!craror etiam fi lu-
bet,quia non folum in alijs tolerat led etiam in fe. & fic non nudus
roIerator,(cdctiam a&or eft. Civesqui IH civitate fua toferanc
lupanana, non tamen (T ipfi lenocmium cxcrcerent , rolerare
amplius diccndi funt. Tolerareeft tantum non punin,inalijsnon
tollere. Qui non punit q lar tpllcrenon poteft, tolerare &: quidem
prudenter poteft, fi non ceifauerit ab omni ftudio emendandi &
ltniimeorrigendi,uttandcn9 tollere poffit.At conformitasin it fo
fatto cft quid majus quam fimplcx toleratio, & in raalo nunquam
tolerabilis. SeJ ponamusconformitatem efle in re per fe media,
tamcn m reeuam perfc media, propter abufus & propter fcanda-
him pufiilorum,hoftium in nrnlo obfirmarionem, infidias eorum
qui fubverfionem ccclefiae mcditantur 6c machinantur, aliave in-
«ommoda non eft conforrmras in fa£io tolcranda. Apoftolus non
folum rolerabat Iudaeosinfirmiores fcd etiam Iudaeis Iudaeus fa«
ftusin fafto conformis, ur infirmiores Iudaeos lucnfacerct, qu«d
lcge morrua fed nondum mortifera licebat, led cantra hic confor-
*ntas urgeturin fafto, ubi orTcndiculum ponitur coram fratribus,
& fa&o noftro obfirmanmr etiam jurati hoftes in idololatria nort
abfquemagno periculo, & malo abutnfque & pufillis rclabenti-
b*s & obftinatis hoftibus mnuendo. De ifta conformitate in fa-
fto videat lc&or qux fupra diximus capite nono. Mercer.arius fu-
Su 5c dcfentgregem vel ob lucrum, vel immineme periculo, at
h conpcinnrur m calamitares cc miferias multas , qui rentatis
ommbusmectijs non pofunt diuriusfalva confcicntia fungi fuo
inuncre. Neccflicatis vel vnliraris caufa pofTe epifcoporum muta-
tioncs fieri ait Antcrus Papa. 2>{on enim tranfit de civitatein cfaita- 7><{u> i. 30«
ttnu nectmrfertnr de minoriadmajorcm, quibocnonambitu, necpre-
fru Voluutate facit.fi aut li a propriafide pulfus,aut necefftate coattus,
ttutMilitate leciaut pGpulinonJuperbefed humiliter ab alijs tranjlatus
&intbronizgtus eji. Prarfumitcanon locum non mutari, cum a-<
nimisnoHnt mutatus, ficut virgo cenfetur, cum non fit anirous
c ^rvuptus licet corpus fitcorruptum. Quisfina tnente putaVerit fi
ferdere pudiatiawtftforte m apprebenfi <y opprejfa carnefua exerceatnr
^T txpleatur libido n*nfua, ait Auguftinus. Exrant vcrba in Gratia- "- ■ . « .
»1 iccrcto \i. quzit. 5 . cap. itauc. Vbi glolia. Arguw. quod n$n . g
itbel dkiijuis perpetrajfe cjuadnokns feeitVel ptjfus fuit : nec debent l* #
impuHrMHtper cnWwe Mlutam Gunt. Atquse coaclio rrwgis vio-
Hhhhs lencc
6oi Dc Vocatidne & Fun&ione
'enta quam pcr ctuciatuf confcicntiaj. Separantur agrege noleiT-
tcscorporc,cui animo adhsercnt, ut colurr.ba qua» dilc&ioncni
Dcciiieci. non amittit, fed fcmper gemir. Iir.6 refert Parkerus non folum
p*rt p- i8ir*. argumcntis,lachrymis, precibus vfos, ut in ftationibus fuis mane-
rent, fed ram firmiceradhaefiflequofdam, ut non nifi vi manjfcfta
avulfi fuerint a gregibus (uis. Ec quamvis a grege feparati funt,
mimfteriumad quod feparati fuerunt , non dcferunt , fed quo-
cunque vocant dominas, ubi falva confcicntia evangclium prae-
dicare polTunt, vocantem fequi parati lunr. Grcgcm interim a quo
avulfi funtexemplo fuo 111 veritare,cui tam illufbre teftimoniura
pra?bent , confirmant nec folum gregem fuum, fed & alias
ecclefias parciculares. Aihanafius conftanua fua confirmavit
non folum Alcxandrinam quam defercre coa&us, fed alias pene
omncs totius orbis ecclcfias.Ccdcndo cadit, ftabilitur patiendo vc-
ricas. Si nonoppofuifTent fe viri do&i& pij jam annos fexagin-
ta, qualcmnam habuifTemus hodie in Anglia ccckfiac faeiem, rc-
rum periti divinare pofTunt. Sed ad fubfcnptioncm redeamus. La-
tius quidem patet quam conformitas. Nam conformitas exigit o-
bedientiam in ijs duntaxac,qux ad cujufq; fun&ioncm pecuharcm
pertincnt prastcr communem lllam omnium roembrorum ecclefia;.
Subfcriptio vcro approbationem omnium,qua? & ipfe & cpifcopi
& alij in fuis funclionibus faciunt fecundum praefcriptum libelli
ordinandi,& publica? liturgia? , & inde gravior eft carnificina
confcientia?. Non tamen fcquitur fimplicem in fado conformi-
tatemefTe tolerationem, aut nullum malum,quia e duobus malis
culps eft minus malum. Petrus Martyr epiftola ad Anucurm
quendam in Anglia fatetur fe errafTc, cum confuluifTet potius uti
toc. hm. in veftibus facris quam pati ja&ura miniftcrii,quia ex eo videbat pr«-
fine 1*1117. fens ingruere pcriculu, & fpcm fortaflis ahquam forcquemadmo-
dum altaria & imagines ablatae funt,ita etiam illas fpecies MifTai
auferendas fi Epifcopi in id incumberent. Mtamen% inquit , quis
fcancUla eius generis tidi pr$rfm etitanda , propterea in Jententiam cius
nempe Bullengcri qui cenfuit illis non utendum, ne maio cxem-
plorasquasfcandalo eftconfirmetur,ut ibidcm refert ) facile cejfi,
Etinfra. Tu bcroidtidcto m ad\>erftti confcientiam quicquam faciat.
Et infra. jfd extremum ego teid fcire Veltm qutftiones huius generis
nobi> quoque duras ejje, idio confilium non tamfacile dari poUft . Eg§
tum ejfem Oxonxt Veftibivs illis albis in Cboro nunquam Wi \>olui9quam-
2>ts ejfem Canonkus.Mei fatti ratio mibi conftabat. Quare tibiquoqtu
tonfulo Vtin arena conjiliutn capiai. IS^oti exemplum meum n$n deberc
tibijuftam ejfc conprmationem. QuodVero me moVtt & adhuc moW»
4r te fortaffe rnobere poterit, nempe id non/aciendum , quod ea confitm
ntei qu<e confcientia mett non probat. Non eft facile judicatCjquacnam
£nt res pcr fe medi», & quando difccrnuntur, tamen propter fcan^
fch
Presbj^crorum Anglicanorum. 603
dala oritura ccnf.t potiusa concionandi muncreccfTandum. Dc
fcandalisorituris ju 'i are poflfunt omncsrcrum pcnti cV pruden-
tes fccuiulum rcgulasj icr«fcnpturae& expcricntiam faeculorur»
praeccdcntium : (ed omnium optimc ii,quorum rcs agitur,qui funt
in campo aut arena confulrare po(Tunt,quia dc Ectk fiarum fuarum
flatu melius judicare poflunt suam cxtcri. Rcde propterca mo-
nuit amicum, ut in arcna confilium caperet.
Vocationi miniftrorum ad ordinem vcl Beneficium fubjiciam
fequentia.quorum quis fic ufus,ncfcio, nifi fit fortc lucrum aut D*f$lii.gl
commodum Qjiolibet anno, ut refert Mucketus,*^ feftum Santfi 34J*
Micbidu jfrcbangeli , # Vel intra fex bebdomadas idem feftum fub~
/equentesVnufauifaueEpiftoptistentturnumerum, nomina , gradws &*
qualitites $$rnm omnium quos in fcros ordines Vel ad aliqua beneficU
promoVerit ad Arcbiepifcopum tranfmittere.
Hactcnus dc externa Miniftn vocationc ad ordincm vel bene-
ficium, fivc locum Mmifteriicertum, fcquitur
PublicaMiniftri funftio, vcl in Concionando vcl i»
Rcliqua adminiftratione.
In concionando , aut facultatc fibi in ea parte poft
Epifcopi approbationcm concefla, proprio gregi,vel
foris ad populumceu clcrum ; autminime impetra-
taad idfacultate, vclutifi Magifter Artium , aut
gradus fuperioris,proprio gregi concionetur abfque
facultate. ■
Si Prefbyteratus ordini eiTentiale & neceflarium eiTct munus
concionandi , non opus elTet ulla infuper facultate ad concionan-
dum magis quamadfacramenta adminiftranda. Qui vocatur ad
bencficium ceuccrtuf» mimfterii locum , poteft omnia liturgica
oUire munia lcgendo , recitando aut decantando le&iones & pfal-
inos & cclcbrando facras lacramentorum a&iones , non impe-
trata facultate, licet nonfit Magifter artium : concionari autem
nonpoteft , nifi facultate fibi ea in parte poft Epifcopi approba-
tioncm concefla. Iadene argui potcft cos exiftimare3 non elTe ne-
cciTatium munus Miniftri praedicare verbum ? Cur admitrunt ad
•rdinem Prefbyteratus , qui non habent donum concionandi : fi
habent donum , qui audent talentum, quod dedit Dominus in
terram dcfodere. Si in vocationc ad ordinem ceu gradum mini-
fterii negligentiores fuerint , qui audent in fecunda illa vocation»
ad bencncium ceu minifterii certum Iocum,qacmpiam approbare,
^uiadmunusilludnonficidoneus, velGidoneus, quid opus alia
Hhhh 3 infupcc
*G4* De Vocatloiic & Funftionc
infupcrfacultate fpcciali , finon fit Magifter Artium aut graeTus
fupcnoris , ac fHona Dei alligata e(Tent Academns , aut com-
tra Philofophiae Baccalaureus ftatim praeditus etTer dono eon-
cionandi , aut Do&oris Thcoiogiae eacfem cflent qua» paftoris de-
na. Sed cum ipfi Magiftri artium , aut ad fuperiorcm graduna
proveclihanc facuUatcm habeant cx privilegio, non vi ordinis
Prefbyteralis, patet quod concionandi munus non eft prsecipua
miniftri Anglicani & maximc necclTaria fun&ionis pars , fcd ac-
cidentaria , Scdcpendens a privilcgio, vel fpeciali facultate im-
petrata ab Epifcopo. Praeterea Diaconi etiam habent concionandi
peteftatcm facultatc impetrata abEpifcopo.Sic eniro in libclloor-
dinationum ait Epifcopus. S)iac$nimunm inco pnefirtim confiftet%
\>t pr«tft$ ft ftejbjter$ , dum facris admmiftrandis incumbit m Eccicfid)
fibi affignata <&c* Item, SiftripturM dtaue bomilias populo pcrltgere ,
luniores in drticulU fidei erudire, infajites baptiQrc , necnon kcrbum
9ci pradicare, dumm$do ab ipfo Epifiopa ccnfiatur id&neu* , qui ddid
muncris admittatur, &c. Haiccine tu iibmter & aUcritcr praftabis S
Q{. Tr<eftab$ !Deo auxiltante* Dounamus etiam fatetur rornmuncmr
Dtfenf. li.£ cfle utrique , Prefbytero & Diacono poteftarem. Pjteft/ts ordims
a^.pd.ioi Prejbyteri eft , inquit, prtter dt>in<e liturgt* ddmmiftrationtm , &•
p$teftatem miniftrandi facramcntum baptifmt , & prafdicandi , cowmu-
%cm iis &* ®Uconis [ *ui ad ea autboritate muniti fuerint per Epifto-
pum ) eft potcftsus miniftrandi ficram cosnam , (r autboritM rcmttten-
di & rctinemdipeccata bominum . Quibus verbis, vides 1 c"tor, quan-
tula GtdirTerentiainter Prefbyterum & Diaconum Anghcanura.
'jUtiende Siquis pradicarc interptetatusfucrit lcgcrc aut recitare fecunduM
/sT.i c ?• illuci Durandi , lcBor prtdicat td eft legtt fiu recitat p$pulis , juid
feauantur : pfilmifta Ur$ canit % fciat co feufu non pufle hic acci-
pi. Nara ad llmpliccm recitationemqualtseft le&oris, non opua
cft Prclbytero aut Diacono fingulan quodam dono , nec faculta»
tera impetrare ab Epilcopo. Praetercaciftinguntur m hbelloordi-
nandi, ut vtdcs, fcripruras & homilias perlegere &verbum Dci
prasdicarc. Dounamusetiam munusillud praedicandi , quod ha-
fcntPreibytcri,tribuit Diacenis. De prcdicatiene iguur concioj
nataria, intelligenda funt verba,& lta intellexerunt vctcrcs, cum
intcr*rdinandum tam fenbhorrarrntur Preibyrerosad praedican-
alum verbuxn Dei. Non opus fuiflcc tam gravt exhorratione y fiT
praedicarenihilaliud etfet , quam rccitare aut lcgere. Canonibus
anni 1603 multae habentur conftitutionesdc miniftris conciona*
toribns & non concionatonbus. Can 4? . Singuli 'Beneficiatiin &•
mficus fitis rcfidentes, dummodo fint legitima autboritatc ad ceneio*
nandum admiffi pcrfingulos dies <D$mm%cos ( jufto impedimente cefjan»
U J inEccUfhs autcapellis fuis , lciUcinarum aUqua, Mmislro con-
chnatort deftituU , { 1>H maximt fitnitm dttur ) comenm *d p*f**
tum
Presbyterorom Anglicanorur*. to$
ium hibent \nam , in f ud fobrie (r fynccre Verbum Verit&tis diVtdenl
in (Dci glortam & filutarem populi atdificationem. Beneficiatus tene-
tur hoccanone unam tanrum habere concionem fingulis diebus
Dominicis , ldquc cantum jufto impedimcnrocenantc. Occurret
autem impedimcBtum, quoties libitum fucrit ipfis caufas fingerc.
Canonc 46. Omnis Beneficidtu* dd concion&ndum non ddmifftu con-
eionem fingults menfibut lmam dd mihns in Ecclefid fibi crcdiu per eon-
iionttorem tegitime approbdtum baberi^ brocurabit ; fi tamcn Seneficii
Valor Ordtnarii judicio id ferre pojjc videbitur. Boves aranc & afini
pafcunrur. Habemui igitur conciones alias menftruas, alias hcb-
domadarits ; nec mcnftruas, fi ordinarii judicio valor Beneficii id
ferre non videbitur. Cum deficitconcio, fufliciethomiliaper Bo
neficiarum auc Curacum fuum recicanda. Can.47, Quilibct $ene-
ficiatus cui ( propter necejfitdtem ojficii alias incumbentis ) difpenfatio dc
uon rejidendo in ^encficiojuoberhujutregnikgeseftindulta , perCu-
tdtum , aui Conciondtor Jit iioneut &* fitjfficienti autboritdte dpprobd-
tud, Cur* fu<t profpiciet , modo -Beneficii Valornon repugnet. Benc-
ficiatuscrgbconaonatoroperam vicariam potcft adhibere Curati
concionatoris, propter necefluatcm officii ahas inoinibentis,quod
tamcn officium velnon eft neccuarium,imo necutile Ecclefiae, vel
fi nccc(Tanum,eo alius fungidebec. Can.48 Miniftri, niil ex Epif-
copi vel ordinani approbatione pro Curatis non funt admitcendi.
Can.49 Miniftris ad concionandum noa admiflis gloffe & para-
phrafes in publtca fcripturarurn le&ione interdida?, & homilias
tancum lcgcre perraiflum. Can.50. Minifter , Oeconomi , aliiauc
Ecclefi* OffiUrU nemincm pdticntur in fuis Ecclefiis , aut Capetlis con-
ciontri , mfi aui iicentiis fkis ad prtdtcdndum exhibitis iuffa autbori-
Uteineam partem muniti compcrieutur. Can.ji. Advcnas concio-
natores, nifi authenticoteftiwonio commendati, ad concionan-
dum in Ecclcfns Cachedraiibus non admiscendi. Can. 5 2. Concio-
natorura advcnarmm in fingulis Dicecefcos Ecclefiis nomina in \U
brum teferenda. Otconomi EccUfiarum^ eorumaue jiffiftentes librum
jutndam comparabunt , in auo Vnufauifiut concionator , aui dd ipfirum
Mccleftam aliunde dcctffcrit> nomcn fnum ivfiribcty ddjcHo etiam dic , in
quo cancionem ibidtm habuerit , ac Epifcopi nomine d auo concionandi
pottftdttmacteperit. Can.54. Siauis per Archiepifiopum , aut Epif-
topum l>Uum , belaltcrutram jfcademiam in prtieritum ad concionan*
JMmadmiJfuty auotis dcinceps temporerecufibait legibua , inftitutis%
m* riiibus Ecciefiafticis infra regum yfnglicanum ftabUitis fiipfum con-
firmemreddcrc, eundemper Epifcopum ^iaecefanum , \>ci loci erdwd-
fium quam primum ddmoncri Voiuimus , U corundem vfui (r debittt ob-
firhttionifefubmittat. Quodfitali ddmonitione pnemijja infra menfem
fi mmime reformarit , eiufdcm facuitatem Jt\c ticcntiam ad concio-
mmkm coipfi irrium tjfe , & promlk babendamcffi ckftrninud.
Omncs
<Sa> fte Vocatlonc & Fun&ione
Omncs ifti canones cc facultatihus & licentiis indicant Vetfei pra-
duationcm non tfle j iarc!ru;n cx 1 ectfTariam munens Prcsbyteri
parum: i c flc cerctci quibus cenccdcndam vult Epifccpus, &
cj«ibus c( i.icfl"? i ft t]uirrc.oi facultas , pcflceadcm mu1£ari. Std
tkm ChifttsTxfijttiosJucsprtedncie \ufjtrit, quis prtkibtre pottft ,
inquit wicltfcsin expofitidnc ccrclufionum exhibitaium Epif-
copisapud Fc>v,m in A&»s & MoruFT.entis Mauyiim. Aflertof
*4^'* Politiae Chnftiara? rcfcit Tcpvii qui pafcttur ad popubw qut ncn
pnfcttur eam tjfe rr.tttmm , (ji<e cigiti adllnam, aut manipuli ad
phnam aream. Author rctiticr s ac. Rtginarr rcfert, Vbi Eptjiopi
*VC« **• \nkm aptum ad decendum , Mginti prcrfu* xmptcs creant rr.iwfiros.
T> R £c- Zecchiusait munta frctatcandt ccmpetere Curatis de jure & tx offi-
tftt pe cio fite erdinarie, CJ eil ammunis fintentiatam Canoniftarum quam
L/ ■ ' „ Tkeeloporum , (r tamdeipf} euam de "Epifcepis prel atur t\>tdentt ra~
- ttcne. Trimo, quta u en.nesjxnt Tjftores,Ctrati qutdtn- tn fcro tnte-
* USt riori, Epifcopi etiam in exttriort. M Tftoi i tlt nonfolt, m ligilart fu-
per gregtm , fed multo magts eft pafitre, Vt ait Tefktta thren.4. Tar-
tuiipetierunt panem , necerat qu$ ficngtrtt iis. H.r,c tSpoftolHtprai-
dkaVerbum , argue, increpa &-c. SccvnAaratio^uianeme ftteft praJ-
dtcare , nifiwittatur.fic tiquimiituntur , pr^dicare temntur, atpafie-
tes Junt quimittuntur \ure quodc.m ordmariojunquam adtnartt qutdam
tnijji, quietiam ordinario pr<edicare debent;erdinarte emUm it.remittun-
tur omnes bec ipfe, quoci eitguntur ad frtiaturas , aut ad cur^m anima-
rum. Hinc efi quodit tanquavi legitimi O idomi pneMcare debent , &
Ho&elli Btv non 0pus eft atja Hcentia. Sic m Concil.Th'. lef.*nn. 1 <$o Epifcopi
ireta Bcd, preprium eft dccere , id quoad etus fact-.lt-s , ntgotique fertvt , fre.
Cailicfa^t quentius prctttareconabttur . Sin minus , probos fattcm crudttofque >i-.
1335* ros adidmunerisfeligat , ntdlun.quetn fua (Dtcece/i fine cxpyejja ipfius
Bcentia cencton \rt finat, nfiidti exp> eprio munere , Vtpete pat uckUm
ebtinenti^eamque tn cencedenda cauttenem adkibeat, Vt mminem ntfi aita-
te )am maturum^fuditconatufjue faittm ordinem cottfequutum aatriitat.
f.inire.tit.ceThomzs de Arundcllis Canruarienfis in cpnftitut. ^eVtraiatJfima}
h&rticis. J)'»odo. QuiVete per locorum (Diecefoneife mijfos fore pralendunt ,
'** ipftus Thccfeni literas fubfigtUo fuomagne ( nam pgtUum arnionrm
fin fignetum ntn facertl fidcm stit L nduodius ) adkoc Jibi cenfecld
fimiliicr oftendat . CuratumVero perpetuum mijfum inteUigimus 4 )ure
ad locum Gr populum eurajua. Perpetuum, ait Ltnduodius, qtialis
tft Epifceptu tn fua (Ditece/i, 1(eSior O Vicarius in fua parockia, O»
quittbet alius perpetuo htitulatus adbtntficium cuiincumbit tura anu
B$. 41« to&um. Nicolai Papac ad Michaelem Imperatorcm Terba pafto-
' riousomnibusaccomfnodaripoflunt. (Difpenjatto eftnobis celejiis
fcminis mjuntta. V* fi non fiarjbimus , Ixt fiiackerimtti. Quod
cum eletfienis V/ti formidtt <r clamet , ^kanto magii ckilfbtt txig*0
*flKlUtndtm efl.
Can.
Prcsbytcrorum Anglicanornm.' $5?
Cin 55. rmbcmus prccationis formulam, quam concionaturi
imitantur. Omnes comionatorcs er Miniftri in aditu cuiufjue fi<£
Concionis, Lectura, & lIomiti<e,pop*ium bortabunturltftcum inpre-
eibus concwrant in hnnc autftmilem modum id% [qumtum iicet ) fum-
tm brctitalc : Trecamini pro Cbrifli fxntta Ecdefu Ca:boiica,ideflt
fro Vnherfo ceetupopuli Cb>iftiani per orbem terrarum difiufi ac dijfcmi-
nati,fpecut'Uer\>ero pro Eccle/ijs Angli<e,Scoti<e, &> HUcrni<e\ & ir%
his prtcipuc pro exceUcntiJfim* l{cgU Majeftate, ctcmentijjimo (Dornt-
no noftro lacobo <DeigratU Angli<e ,Scoti<e,Eranc':<e, & HibcmU %<ge>
Fidei Defenforc, (rjupcr omnes perfonu in omnibus caufstam Ecclefi-
afticis quam civiiibus infra regna Cr dominiafuafuprcno Cubernatoru
frecamini etiam pro Miniftris diVtni Verbi & facramcntorum , tam
jfrcbiepifopis (rEpifcopis, quam c<eteris paftorilus €r Curatis. Treca."
mini etiam pro bonoratijjimit 7(egiot Majeftatis Confiliariis ac Proccri*
bus, Zr Magiftratibus buius regniWtVtrJis ; \thi omnes <?> Jinguii iti
(ui qmfquc Vocationes*d Q)eigloriam popukaut adificationcm, & nclanv
gdminisfrathnem officiis fuis ditigenter ejr fideliter perfungantur, me-
mores reddend<e olim rationis,cum ad Cbrifti tnbunat fiftentur iudicandu
prccamini etfam propoputo & plebe buius regniVniVerfi.vt inlterafide,
&fanUo timcn Dei,in bumitierga fygcm obedientU , Cr fraterna irt
fe inUcem cbaritate Vitam fuam mftituant. Pojhemo gratias & Uudcs
S)eo reciiimmpro iUis omnibivs , qui infide Cbriftiex bac Vita cxcejfc-
runt, bumiliter Dco fupplicantes, W perillius pratiim Vitam noftram
ad pium eorum exempiar dirigentes, Vt itatandem bac mortalt \>iu dc-
funiti reflrgamus cum d/ts m dte lefu Cbrfl. ad ceelcflem gloriam O*
titam tternam; femper cum orathne 2)ominic4 concludentes. Noa
precantur ied jubent prccari , & cxhortationem oporret con-
cludere recitandoorationcm dominicam.
Quibusconceditur concionandi facultas, vel raro concionan-
tur, vel fi concionantur,tot tamcn canonib»s , injun&ienibus, Ad-
aaonitionibus, Articuhs,tanquam cancellis circumfcnbuntur , ut
©mnc Dei confilium libcre anmmciare no« liceat impune ; Si quis
w»ffnn* qua debet uatur , fchifmaticus habebitur,&licentiacon.
cionandi mul6tabitur,etiamfi fir Magifter artium,vel in carcerem
conjicictur, vel gradu fubmovebitur. Nam in Ecclcfia Angli-
cana h«c duo confiftcrc fimul po{Tunt,ut nempe quis, qui concio»
natus cft plures annos,poiTit mul&ari licentia concionandi, non ta-
jnen de gradu Prefbytcn ceu Miniftri dejici. Concionatorcs pro-
batiffimi, dcturbantur Sc cjiciuntur, qui plurcs animas Chrifto
lucrifecerunt , & qui omnino inepti funt ad concionandum aut
quiconcionandovel gloriamvel quxftum & quae fua funt quas-
Iunt,non quaeChrifti, aut falutemanimarum,autoratoruminftar
propkana blandiloquentia aut facetiis auditores fuos pafcunt,
tloc]uia Dci non lo^uentes, foventur. Curm jadabnndus dixiiTet
Iiii Mortor.ME
&n% Dc Vocatiotic & Funftione
MortoautCeftrenfisquibufdamMiniftris. Noneft inte r vos Pu-
riranos unus qui convcrtit tot animas quot D.Whitus. Refpondic
ipfe Whitus (aderarenim) Cum erana Puritanus mulrosconver-
ti, plurcstamen Micfi. jus Ratfdcllenfis. Piustamcn fenex,utau»
dio, mul&atus/ui: concionandi liccntia.
In reliquaadminiftrationcadpr^fcriptum vdlniunc-
tionum Regiarum non modolegibus Rfgninonrc-
pugncntDvel liturgia? publica authoritatc editae.
lnjun&iones Regiae hic intelligendac funt e« qu« iunt edirx am-
no i Elizab. ad(iitur modo legV>us regni n$n repugnent , quia forte
illorum moribusrcpugnant. Nam art.6 prohibcntur Ecclefiaftici
ludere aleisaut chartulis. Epifcoporum tamen capellani . eorum-
quc a(Teclae charras inftruere norunt optime , iifque & aleis fe ex-
crcent. Articui. n non rcfidentes, qucrum annuus reditusexcc-
dit 40 librorurr fummam,tenentur quadragefimam partem diftri-
bucre pauperibus paroeciae, quod tamcn non obfcrvatur Art. 11.
R<e"tores Vicarii &c. quorum reiirus annuus exc?dit 100 libra*
p - fuigulis centenis erogarcnt res libras (ex folidos 8 dena- g
Cios in paupcresalumnos Aca: cmarum aut f holarumtrivialiu.Si
curallent Epifcopi iftud prseftarijfingulis anris millc alumi i mopii
fublevan potuifTent. Scd in Decanos Do&orcs, & Capellanos
fuos rigidiorcs efie nolunt viri boni,!egum fcilicet obfervantiflimi.
Art.10 diebus fcftis vacandum concionibus audiendis, prccibus
privatis & publicis , diflidii! reconciliandis,Sacramcntorum par-
ticipatioii, pauperum vifitationi; Epifropi tamcneorumquc fa-
cerdotes comediis fpe&andrs f Sphaeromachiae ceu globulis &c>
vacant. Art. 22 omnes pi&u r« fuperftitiofe in vitrcis feneftris aut
parictibus , fivc in Ecclcfiaft eriisfive in privatisaedibusabolend*,
Multa; tamen feneftrse eiufnaodi pi&uras habent , nec cconclavi-
bus Epifcoporumcliminant ur Art.49. Cantus Ecclefiafticus dcbct
cfle fimplex $ tanquam proiaunciantis potius quam canentis : Cu-
«iofitastamen/Ecckfiarum Cathedraliumhancfimplicitatcrofafti-
dit. Art.^CySubditorum inullialns ha?reticorum,fchifmaticoru»
puriranorjm agnomtna imponant. Hoc tamen folenne Epifco-
piseoru'.nque alTcclis & «rreatuns. Art. 52 apericnda funt capita &C
nnclinv.nda genma cum profcrtur nomen lefis in conciombus,le&i-
oniVjs&c. At Epifcopieorumquc capcllani illud obfcrvant fo»
Iw.: cum legitur Evangelium , ac fi Evangelium rcliqua fcriptura
f/ .n&ius clTet : praeferum tcro negligunt cum vmlitcr & guayitct
'jurant per lefum Art. 59 poteftquisab Ecckfisfux paroecian»
prccibus publicii abeffc, £ «otiio tmcrca aluun iihus cirira-
N. -
Fresbyterorum Anglicanorum. 109
tisfcloppidi Ecclcfiam petierit,ubi habctur concio. Epifcopi ta-j4- r_ $g*
jncn corumquc Orricialcs animadvcrtunt in cos.qui ita fcccrintjnifi 4 4~ 6o 4l
marcam aut feodfi iliudeiufmodi dederint.Haecomnia obfcrvavit
ex Injun&ionibus Regiis Author petitionis ad Rcginam. Obicrvac
etiam idem Aurhor , ncc lcgis Rcgni tam obfcrvantcs dVc,quam
ja&itant. Statutisregni ii habentur Miniftri,quiapud exccras Ec-
clefias inaugurati funt , modo fubfcnpferint Arriculis fidei cx do-
ftrina 13 Eliz. c. n Epifcopi tamen pro Laicis habuerunc , quiiti
reformatis Ecclefiis ad miniftenum voeati funt, cum tamcn fa-
ccrdotcs pontificios fatii idoncos ad miniftcrium judicavcrinr.
Lex exigic fubfcriptionem folummodb Articulorum dc do&ri-
na fidci &Sacramentorum 13 Elizab. c.n. Epifcopi tamen ho-
miliarum , ordinandi Scconfecrandi libros,itcm publicae liturgiae
tpprobari fubfcnptione volunt. Statuto 23 Elizabeth cap. 1 Or-
«linarii eorumve Miniftn a ludimagiftns pro faculraie doccndi
nihilpeterent. Archiepifcopi tamen-,Epifcopi, Cancellariiaut of-
ficialcs , prout quifque admiferit ludimagiftrum 7 10 vel 12 foli-
dos extorquent. Imo nec Canones a fcipfis conditos obfervant,ut jw ^
cftendic ldem Author •' ' '
1 Ad praefcriptum liturgia? publica authoritate cditar ,
&conccinit, vcl Epifcopum, vel Ecclefiam,vd
Miniftrumipfum.
Epifcopum nimirum in rationc confirmationis puc-
rorum.
JEcclcfiam , vclin ritibus aliquot, ut in gcnuflexione
vel in Refponfionibus quibufdam.
Miniftrum ipfum, Quain partetonfiderandaveniunt,
Ipfiuslibrifubftantia, ut illic eft videre, vel dire-
«ftoria qua?dam, quae continentur in Calendario
aut Rubricis.
. In Calendario, ad dirigmdum Miniftrum,vel in re-
bus fpcftantibus Miniflrum ipfum vel parochiam.
Miniftrum ipfum,vel in leflionc pfalmorum aliquot
quolibctdic mcnfiscujufquc,vel ReliquoruBiblio-
rum, partim cx Canonicis partim ex Apocryphis
intra annum : Parochiam ctiam totam dc dicbus
Carnifprivialibusaut feftis obfcrvandis.
Iiii a Iit
6iq De Vocatlone & Funftionc
In Rubricis infervicntibus ad modum adminiftrati**
nis vcl Qiiarundam liturgise partium, vel Sacra-
menrorum.
Quarundam lciturgi* partium,in rebus refpicientibus
velomnesvel Quofdam^ Omnes qui funt lllius
congregationis , ut in publicis precibus, vcl ordi-
nariis vcl peculiaribusalicui Tempon vel Occafio-
ni,aut in ledionibus Homiliarum iacrarum^ Quof-
dam, ut circa Matrimonii celebrationem, Gratia-
rum adtioncm a puerperio,Infirmioi um vifitationem
& conlohtioncm, Scpulturas defuncfiorum.
Sacrnmcntorum, Baptifmi, Sacrae Coenae : vcl publi-
ce in Ecclefia , vcl privatisin sedibus urgcntibus dc
caufis, miniftrandorum.
0e politU Mucketus adhuc plenius defcribit Prefbyteri Anglicani fun*
Ecdcj.paz, &,onernriis verbis. lam Prefhyterorum , poftqukmita Epifeopi iw 0
34i 344. ftitutionc adfyttori* Vel Vtcttrut titulum , deinde jfrchidtaconi induc-
tione ad alterutriws poffeffimemadmifji fuerint ; b<tc e$rum muner4
funt &* officia : Verbnm Jynccre praticarc (Jt Epifeopi authoritate ad
coucionandum fuerint approbati ) per Jingulos dies hominicos in Eccle-
Jiis fuis , VelUcinarum aliqua Mmislro conci^natore deftituta ; iegcrt
omni die fiominico ( Ji ad conctomndum nonfuerint approbati ) bomU
Hm publica authoritate prtfcriptds , cum in ipforum Ecclcfiis deficid
conctOyaualt fingulis menfibus babeatur per concionatorem legitimi
ttpprobatum , tenentur procurare, adminiflrare facramentum Baptifmi%
in quo pueros coen* 2)eminic<tinc4paces profufeeptoribntadmitterc, er
quem fi infins ftt infirmta aut m mortis qcriculo dijferre probibentur 2
tdminiftrare facramentum Eucharifti^^* abcius perceptione extraneost
in genua non inclmatos , manifefte infames aiiquo feelere , &- ineo im-
pcenitentes tiventcsy eum broximts fuu maiitiofe contenttojos , Oeiono*
tnos <*r tefles Synodales %n crimintbuA Ordinario detegendis nefarte perm
juros , fchifnaticos jfnglican* Ecckfa aperte ulumniantes rcpcUerc*
doncc refipuerint ; liturghm ad ^ubricarum in ca prrfcriptum dtebm
Jacris, <2r in eadem iitanum diebm Mercurii <s* Fcncris , diftincli &•
eum debita reVerentia rccttire ; diebuA dominicis & feftis antepreccs \ef-
pertinds ad femibor* fitium \>el amplius, ju\>entutem <p ruaiorem ole*
Ifjm exsmhurCi Or inttntcre in Catechfno^ui in itbro communium pre*
€um cxtit, diebvA dominicu tempore diUnorum feftos, ligilits, dics car«
wfpriviales in ftquentcm fept\mmm iwidentes popuh dtnumiare; ma-
trimmm
Presbyterorum Anglicanorura. rf?J
trhHonium cclebrare, gratiat agere k puerperio , tgrotantes fedulo Vtft-
Ure & confoUri , defunHos Jepcltre; in bis fere omnibus pcragendm
tongruo fupcrpcUicco , er eaputiis , ft gradum aliquem in AcademU
/ujceperint, indui ; bapti^atornmjiubtntiumifipultorum regiftrum con-
fer^are ; pontifjctos noftrts ficrU interejfe recufantest (r alios fintentiZ
excommunicationis ob infismm contumaciam , Vel graVxora fieiera ob-
firtclor, fingulU fex menftbut fequcntibm die aliquo dominico tcmport
diUnomm pro cxcommunicatis denunciare : (Denique omnes pontificios
9H]ufunque fixusVei AtatU Vltra tredecimannos, qui fieramenti partU'
tipes eJfe^\>etnoftris publicU prcibtis intercfje renuerint { obferVato intet
tos difcrimine ) in fuU parochiis , Vt inquilinos Vel bofpites commorau*
tes , corumqnc *cra nomina^ci qu*> aiiaspro temporevfurpant exquirere%
infcriptum refcrrc, illudque ante feftum l^atiVttatU fuU Ordinariis fi-
aleliter exbiberc. Et Utra h*c omnia frefbyteri dotii O* magU exenitati
frequentiks babent conciones funebres , baptifinalesy nuptiales ; concio-
ncs in Epifcoporum Ujstationibus ,67* confecrationibtu, <Diaconorum &
frcjbyterorum ordtnationibns ,inferiorum Magtftratuum eleHionibus ,
toram fygis lndicibtts tr luftitUriispro tribundi feffuris , adcelebran*
alumdiem quo Tfyxregnum fuum aujpicttus , tnauguratuAy ceu corona-
tuteft, ad commemorandum liberattonem 7[egis attt fygni a publicis
O* gravijjimis periculis , graffante pefte o* fame , in fchifmaticorum
& b*rcticorum iibtis publtce comburendis, ad inftgnes Jcbifnaticos,cum
in eos Epifiopi folennent fententiam , W loquuntur ,condemnatoriim fint
Uturi , redarguendos ts* refutandos : aut quando alioe iftiufmodi occt<*
f mes obvenerint : quas ideo pereenfimus, W qui in Academiisfacro wi-
nificrio fiitnjeerant , quim graVe fit onm prafentiant , &* ad lilud
tloeundum accedant \>ndique paratiores .Grave fcilicct onus Prcfbyteris
do&is&concionatonbui, concionan femeldie dominico, vel in
fua vcl ob lucrum m ahena parcecia, propter lucrum etiam haberf
concioncs funebrcs , nuptiales, baptifmales, in alicnis parceciiss
ubi non funt Prefbyteri concionatores , (i rogati fuerint & invi*
tari a divite aut Nobili, aut fi unus ex muhis quandoque concio-
netur in vifitationibus , confecrationibus , ordinationibus vice
Epifcopi aut Archidiaconi , & protuenda eorum digmtarej& po-
tcftare: nam fingulinon excrcentur in omnibuspricmiflis. Grx*
Yiflimum, facile credo , illud de redarguendis & refuundis , quos
htc# vocat infignesichifmaticos. Nam intclhgit, opinor fratres
lioflros quos ilh Puriranos, vel quos Browniftas vocanr. Non rc*
peram, qua; fupra faepius, prcfbvtoros aliosomnino incptos ad
concionandum , ahoshabere donum , fed pendcre ufum & ex*
crcitium ab Epifcopo, alios haberc facultatcm, ceu ut vocant
iicentiam Epifcopi , fcd vel non refiJes & pluraliftas elTe
Tci in Catlicdrahbus 6c collegiatis Eccufus laciurc. Sunt
Iiii 3 &
1 1 1 Dc Voatlonc tk. FunAione
.& alij, qui fi non fint Nonrefidentet loco , funt Nonreflden-
tesofficio. Quam fincrre Evangelium praedicant mulri qui con-
eionantur,cum dc libcroarbitrio,de juftificarione,de Carifti def-
ccnfu ad infcros, dc Antichrifto, de fuccefTore Pctri , & alia
Papifmi dogmata & Luthcranifmi pro concionc tradunt.
Pontificiorum nomina Ordinarijs cxhibere tcnentur legibus, fcd
^uam fidclitcreo munerePrefbyteri,autOrdinarijfuo, fungantur
lippis& tonforibus notum.Quam diligentcr inftruunt rudiorcs in
Catechifmo dicbusdominicis & fcftis, qui r.ihil minutcurant. Dc
denunciandis cxcommunicatis, pag. 403. De repellendis naanifefte
infamibus a facra cgena diximus,pag.i72. Dc caneris dicemus fuit
locii. Notandahiccftdiftin&io Prefbyrerorum inconcionatorea
& non concionatoies. Non diftinguntur vlla parte efTentiali mu-
ncris Prefbyteralis. Alioquin elTent duo Prefbyrerorum ordinet
praeter iUum eubernantium quos Senioret appellamus. Prstere*
m nullarediftinguuntur, qua? non £t cornmunis Prtibyceris, &
Diaconii Concionatoribus. Nam Diaconis ctiam hanc concio.
aandi facultatcm conccderc potcft cpifcopus. Haber Prefby ter in
munerit exercitio praefcriptaalia, quibus circumfcribitur praerer
regiarum injun&ionum, & lirurgia? praefcripta, ncmpe libelli ad.
monitionum Epifcopalium, Articulorum pro Clero,& Canonam
ceu conftitutionum Synodicatum. Sed de prsfcnpto luurgia? jara
agemus.
Libri public* Liturgias Ecclefiz Anglicanx partes funt tres, pre»
ces commnnes,forraa miniftrandi facramenra, & ritualia in matri-
monij celebratione, ▼ifitationc infirmorum, Sepulcura& firailw
kus:&proindeinfcnbiturin cditione Gallicana, Ltturiia ceu iibtf
prccum publicarum, AdminiilratUnis ficrjmentorum , altorumque rL
tuum & ceremonUrum in BccUfia yfnglicana. Ec re&e quidem no*
rnen liturgiaetribuitur non coen* folummodo ceiebrationi,fede»
tiam alijs exercitijs cultut publici Nam xurgfyfp eft obire mini.
fteria circa res facras, per quae Deus a Chnftianis colitur, ut orare,
fcripturas recitare, aut interpretari, concionan, facramcnta admi-
Uxertittp» riiftrarc, pfallerc. jibhac notione, inquit Cafaubonus, diH* fun%
l|rt *ir*ty*j defiriptioncs quafdam ordinUfer\>andi injacris celebtandu. L4*
tini ifocant Ordsnem agendi \>el ojfficium, Graci aliquando ««asJu*. De
huius vocis notione ftnfta, laxa, comm»ni,propria vi leat ibidc»#
lcftor. Qui librum publicae Luurgiae inEcclefia Anglicana Mif-
fale tranflatum vocant, aut c MiiTali excerptum dicunt, minui
proprie loqui raihi videntur. Namliberifte AnJicanus confla-
tur cx tribus Pontificiorum libris Liturgicis, Breviario,MiiTali, 6£
Rituali. Pars priraa,ncmpe precuro publicarum ex Breviario, Osi
4«adminiftrandifocraraentt,cckbttndi RUinmoiiiurr), vifirandj
(Prcsbyterftnini Anglicanorutn.' cig
infirmoi, &SepuIturjecxriruali dcfumuntur. Ordo confcerandi
in coena, Evangelia, Epiftola; , collectar quacdam cx miffali:
Nam ante colle£hs, hic cft titulus, Cotteel.t, Eoiftolty *c Ekangelig
*d ficram communioucm, /ftc m c&tu fiomint dictnli per totum an*
uttm. Et de forma bcnedicendi & confccraHdi diccmus fuo loco.
Ex tribus his igitur fed contractis ncmpe Brcviario, Miflali, & RiJ
tualiconflatur liber publicasliturgiar. Formaconfccrandi Archie-
pifcopot 6c Epitcopos & ordinandi Prefbytcros & Diaconos is
Ecclefia Anglicanacxalio libro nempe Pontificali Romano de-
fumitur. HabcntEcclefiarreformata! etiana fuum ordincm in ct»
lebrandis facris, fed a Romana, vt dccet, longe divcrfum.
Omnibus his public* Liturgia? partibus lllud communc cfkB
quo 1 miniftri arbitrio nihilpermittitur, non preccs concipcrc.pro^
tir |afflaverit fpiritus, non cxhortar i,prout fecundum donoruni
mcnfurani poteft, fed conccptis formulis & prsefcriptis vcrbis ora-
re, exhorari, admonecc, docere. Nam haec omnia prasfcribuntur
in adminiftrandis facramentis, & precibus, adeo ut non liceac
Prcibytero Anglicano, licct Angelorum linguii loqui po(Ter,iti
caenacelebrandaalijs verbiscxhortari, cxcitare affe&us, aut do-
cendoilluminare & inftruerequam verbis praefcriptis, &fic in a*
lijs publica; liturgias partibus. Habemnsquidera nos etiam in Ec-
clefia noftra Agcndas,& ordinem in facris ccLbrandis fcrvandum,
fcd nemo alligatur precibus aut exhortationibus liturgue noftra?,
proponuntut tantum ut peradigmata, quibus precum aut exhor-
Cationum materia St forma quoad fubftantialia iniicatvur, non uc
eifdem vcrbis adftnngantur miniftri . Totos ego tredecim annos,
quibus fun&us fum mimfterio, five in facramentis, fivc in alijs fa-
cris cclebrandis,exhortationibusaut procibusquxextant m Agen*
da noftra,nunquam ulus fum. Sic etiam alij complures; & om*
liibusetiam hbcrumeft idemfaccre. Etpuerilc eft,ut mihi vide-
tur,aliter facere. Qui orant, cxhortantur,aut admonent abfquc
praefcriptis vcrbis, rcSius nvhifacere videntur, & cfficaciut mo-
Terc auditorcs quam qui prarfcriptts vcrbis tanquara glebs aicnp-
Ci orant aut exhortantur. Nihil cgo pito a quovis praefcriptuim
tam cxa£te,quin addi aliquid pofGt, aut perfettius reddi a quovig
quimiiufteno dignus, ad doccndum vel movcndum affcctus»
Nam facileeftaddcrc inventii, & prcjfcriptis. Et licct fortc n hil
exactius danpoffet, tamcnlanguct oracio,ubi non cft verboruai
▼arictas, ncc prorurapunt affe&us interiores orantis aut exhor-
tantis liberc in verba. Namutafnciat auditorcs oportct lpfum ,
atfici. Non autemafriciturutdcbct,quifemper cifdcm verbis o- (
rat,autcxhortatur. Deumomnibusviribusanimz colendum wffci'
rtemo ncgabit. Pij dci cuitores in vcteri oc novo teftaaunto va-"
c%t ^orais & modis orandi ufi f»at, & .prophcta Regius non l&-
lum
ii4 Ee Vocationc & Funftioic
lur» res divcrfas fedctiam rem eandcm pluribus vcrbornm formii-,
UspetijtaDomino, utpatet exPfal. 1 19.QU1 oratfecundum vet-
borum prefcriptum habere potcft generakm orandi afttdum &
intentioncm ante prolata verba , particularem dc petenda
re particulari non habct , nifi forte teneat mcmoiia verba
prafcripta, & fint orantis affcclui accommodata quod acci-
cientarium eft. Eft autcm pcr fc prarftantior orationis vocalis mo-
dusquando voxformatur , & verbaquafi determinanturper afFc-
Itum intcriotem prxcedentem cV naturali quafi iropetu prorum-
pentem &c rcdundantem in cxteriora, Cum mimfterorat,fi abfque
praefcripta verborum forma, afftcltus miniftri orantis praxedunt
verba prolata , fed refpe&u auditorum verba prolata praecedunt
affe£tum,eumque gignunt 6c movent,verum vchementius,quam fi
oretfecundum prsfcriptum verborum. Nam tunc non afficitur
qtiantum debet & potcft, ipfe quialiorum,quantum debet aut po-
tcft,affec1tus movere dcbet. Et putoego,auditores alias flammulat
in animis fentire, cum prasit minifter vcrbis determinatis a praece*
«iente,quamcum fequenteaffcclu,pr«fertimubi aliquanoiuafTue-
ti fuuc auditores vcrbis praefcriptis. Nec tamen adeo rigidns fum,
Mt rudionbns privatim oraturis ha?c adminicula, nempe praifcnp-
tasvcrborum formulas omnino dcnegem, fi fimul doceantur fic
memoriaeinfigere,ut poflint affe&ui vt accommodare,&fic affe&u»
Tcrba prajcedere pofTer; & ipfi ad perfc6hora tendcre nec in rudi*
sientariaiftaformahgrerc. Suntqui tota vita adeo rudes funt,
iit cxcra prefcripras fuas formulas vix pofTunt decem vcrba profer-
re, Ron abfimiles ijsqui apud Pontificios nihil pofluntabftra&i a
formulis llhs, quae habentur in officio Bcata? Mariae,aur a Rolario.
Addoquod etiam adultionbus non denegarcm libros precuzn,
partim ut videant quid lmitentur in pijs fan&orum preubus, par»
tim ut materialiterverbaleeendo pre^bcatur materia meditationif»
& moveantur affe&us, fi fe legniorcs & torptfcere fentiant, cunm
fint oraturi. Nam aliud cft legere matenaiitcr v< 1 ftudij gratia vcl
prcparationis caufa,aliud formahter & cum afftetu orare. Frejte-
leaindomcfticisprccibusetiam non negarem pofTe patremfami»
liasprccarifecundumpreJcriptum,finon habet donum concipi-
cnii verba. Nam licct m conclavi verbis exprimcre animi affcctui
pro arbitrio poteft, quia Dominus cor intuetur & affectus, tamen
publice coram tota familiaidem abfque indecoro non poteft. Pr$-
ftat autem preTcnptas in familia preces habere quam nulias. Sei
siellem euminiftoorandi modohasrere, utantedixidc alijs pri-
vatis. InEcclefia,vbioratminifterquidebethabere donumcoa-
«ipiendi verba tum in precibus tum in cxhortationibus a»que ac
in doccndo & interpretandofcripturas, fentio debere uti dono il-
t^idc.ueexufgUifc^cxalios adidca donu» colcndum cxcicare.
Presbyterorum Anglicanoruiru ti§
Non mihi placer,dicam ingenue quod fentio quod minifter ad-
ftringat fc vcrbis prasfcriptis in publicis prccibus , aut cxhortatio*
nibus ccu admonitionibus in facris cclebrandis, ctiamfi a viris do-
fiis &ipiis conceptx fint, prjefertim recitando e libro; Nam
attcntio ad verba rccitandaelibro& magis impediunt afF &uum
impetus , Sccorrcfpondenres gcftus corporis cxteriores, quam (i
quis memone; ita inftxent ur afTc&ui accommodata fint cnmquc
quafi fequantur. De re ifta tamen litem nemini moveo, nec prop-
tcrea a facris hoc modo celebratis , fi npn aiiae acceiTcriiu corrnp-
telae , quac feceflioncm inercntur , abftincndum judico. Sc-t^i
Ecclcfia Angiicana non permittitur lfta libcrtas. Adftringuntur
fub poena praefcriptis verbis, nec licct impune aliquid omittcrc ,
ctiamfi ad facrorum fubftantiam aut facramentorum effcntiim
nonfit neceiTarium, ut pstet ex canonc 38 conftirutionum ann-
1603. Si quis miniilcr, pojtquam prafatis ArticulU jubfripferit , fi-
turgi* formula Vel ritibtu ($* ceremoniu quibufeunqueinlibrs precurti
publicarum indiHis , V$i deinceps omiferit jujpen/toms pena coerceatur ,
4C nifipoft menfem fe emendarit ac fubmtferit , excommumcetur^ quod
Jiptr alium adhuc menfem m eontumacia permanferit , 4 minijlerio fncro
gmobeatur. Sic Piu*s Quuuus Pontifex Romanus ftatuit de Brevia-
fi« ipfius jufTu eduo. Statuentes <Brel>iarium ipfnm nutt§ \>nquam tem-
pore Vti totum Velex parte mutandum, lel ei afiqutd addendum Velomni-
uo ditrabendum ejfe&c. Prxfcriptas verborum tormulas in iitur-
*ia Ecclefias Apoftolorum fajcuio habuiflc cx facra fcriptura col-
Rgi non poteft, praeter Yerba determinata a Chrifto in Baptifmo ,
& facra ccena , ied potius contranum, oraiTe>ut praefenti a&ioni,
&circumitantiisloci, temporis,perfonarum conveniebat. Miflas
ccu liturgias quae tribuuntur Pctro , Iacobo , Matthajo, Andrca?»
Marco,Clementi,Dionyfio Areopagita;,aliifque Chrifti difcipulit
Chrifti,fuppofititias cfle icriptorcs noftri plunbus indiciis cvice-
tunt. Liturgia, quam PaulusrradiditCorinthiis » prout cam ac«
ccpit a domino, fuppofititias illas falfitatis atguit. An nullas, in-
ouies , probabo liturgias? Abfit. Nam hturgiae publica? partcs
« exercitia funt precari, pfallere, fcnpturaslcgerc , & interpre-
tari ac tra&are,facraraenta adminiftrare , quce qui fubiata vellet ,
dei cultum fublatum cupit. Praeterca probamus prs-
fcriptum ordinem harum partium tum pcr ic tum intcr fc, ut om-
nia fiant ordine £c dccentcrin EccleCa, & ut partcsilla? fincm
iuumadquem inftituit eas dominus facilius a(Tcqu3nrur,ncmpe
asdificationem Ecclefix. Tcrtib probamus etiam llla orationum 6c
admonitionum cxemplana, qu£ habentur in liturgus noitri?,
dummodotradantur ut exemplaria, non ut prxicnpta quibut
pratcepto adftrmgendus minifter, & rcdius facere cenfeo, qui
asn hsret in formulis veiboium , ubi non deteiminavit fcnptura,
K k k. k quaa
$t6 Dc Vocatione & Fun&ionc
quam qui ne y^t quulcm addere vulr, etiamfi libcrum illi fit, cV
nullo obligctur prx-jcpto ad conccpcas verborum formulas, 1«
Anglicana igirur liturgu primum quod damramus cft, pratfcripta
in omnibus liiurgi* paitibus praeccpta, & lmpcrara non lcviori
quam fufpcnfionis, excommunicauoiiis, depofitionis^&depnva-
tionispoena.
Secundum quod damnamusin liturgiaoft , qubd vcrbi prardi-
catio quae cebcc efTc quafi anima luurgiae habctur tanquam ac-
cciTorium quid ad totam lirurgiam, ck accidentarium, quaevel ad-
cnpvel abefle potcft , & tamcn intcgra femper fuis partibus &
omnibus numeris abtoluta conftarc potefc iirurgia ; Imb ncc plc-
rifque locis magis aptus eft Sacevdos Anglicanus ad concionan-
dum , quam afinus ad lvram, & tamen omuia liturgia? Miniftcria,
five Brcviariiceu officii hoiarii , (ive MifTalis & Ritualis obire po-
tcft, facramentaadmimflrarc, Nuptus bcncdicere, mortuus mor-
tuos fepelire, peccata remittere 8c rctincre &c. Miniftrorum &
Minifteriorum facrae liturgiseaha erat ratio Apoftolorum iaecuio.
Oportct Epficopum qui idem ac Prefbyter,e(Te A/Wx7i*«» ait, Apo-
ftolus. Quod ad minifteria, non habebant illi#officia horaria id
cft precum & laudum , nec ccense celebrationcm,abfque dc&rina
& interpretatione fcripturarum. Perdurabant in dotfrina ji^oftoiorw
& communicatione & fidctione panu Gr precibtu A&.2 42. Lyra-
nus , Tum quia quotidte communicabant , ium quia omnes cibos , ficut
Cr c<etera communia babcbant. Syrus intcrpres , Bt perfeVerabant in
doSirina jfpoftolorum <? communicabant in oratione Cr fraSiione Eu-
chariftue. EtAd.131 X§iT8(>yXv%v $1 clvtuvtu Kvg/o. Oc-
cumenius ibi riw A«T^y*rav t£t en KtH>uT7uvTuvy id eft
prsedicantibusceu concionantious. Sic Chryioitomus ln tundem
locum. Cajetanus. jYow explicatur fpecies Miniilerii ,fedex e$ quod
dixerat pr$pbet<e & doctores, infinuatur quodminiftrabant toomino do~
sendo &* pr$phetando. Et dicit Paulus fe %to^y$!v to ivetyyiXtiV»
Atquchic mosfuitin Iudaeorum Synagogi* poft le&ioncm legis
& prophetarum intcrpretan fcnpturas & exhortari. Luc. 4 if
A&. 1 5 z 1 , Att. 13 14, undc Synagogse di&ae f unt domus expofi.
sionis. Si quit eft in )>obvs ftrmo exbortationu , id cft Midrafh, Acl:.
35 14. Cajetanus in Nehcmiam c. 8. luxta Hcbrtum babctur dc^
claratto c*m appojitioneinteUetiu.Et cftfenfus, quod legerunt %n librt*
dtcUrato cum appofitione intellccJut, boceft, quodn$nfolum lcgebatnr
diftincle proferend$ cum debitis puniiis ; fed ctiam, M>i $pm crat, dc~
thrando fenfum O >eram *fenttntum Verumque intelietium fententidm
fumapponendo. H$c enim faciebat Efdru. Et inteUexerunt cum lege-
ntur. fruclfu doclrinaj ^gntficatur. Hic mos obfervabatur etiam
fltpublicisChiiftunorurQCouvantibns» neswpe fcripturas legerc
Prcsbyterorum Anglicanorum. €17
& deindeinterprctariac concionari. Nam argumentum ftimebat
Paftorconcionamrus cx fcriptura jam pcrlcc"h,ur patet cx his ver-
bis, quas apud Patres pluribus poft Apoftolorum aetatem faeculis
f*pius habentur, JudiviflU fi&l librum kgilob. AudiVtmM fra-
Crestum E\>angclium kgeretur,Dominum dicentem, Multa funt qu* irt
iflis paucis Verbis fiomini requiruntur. liber kttm efl quo propbetAtur.
PulcUre dum legimui hodie E)>angelium,fpiriiu4 fl.nHuA nobis ebtulit
UUionem. yfuditiftit UHionem Elumgelii & fimilia. Non dcbet Pa-
ftor abcfll* accetu fidclium , cum cpnveniunt ad oflicia divina,
& quandoquidcm in omnibus officiis habetur lc£r.iofcrintune,non
drbcc Paftor quem adeffc oportet, omitterc interprdtarionetn.
Vcar verbis Bcllarmini,licet in alium fincm quam illc. Itapte quem- Qe vero*
ndmodum non licet fic argumentari, M/ttres dml iufanUhtu panem dif ^eii.i^ c.\C
feHum in particuUs Vel etiam prtmanfum , pojfent igitur d:re etltm in-
tegrum Q- Joiidum, nam efl idem panis. Ita non ticet argumentari. Mi-
niflratur populisVcrbum (Dei explicatum k concionatore. Igiiur mini-
ftrari etiam debet fine exflicatione O* Vulgm lingua Jcriptum. Non
fuflficit igitur,quod Angli in divinis officiis lcgunt icripturas lm-
guavulgari, ied etiam debet Mmifter talis efTe, qui po(Tec& ve-
lic etiam difTccarc. Scd proh dolor. Parvuli efuriunt , & non eft
plerifqnc locis, qui frangat pancm aut frangcre poflic efurientibus.
Sacerdos in fancluarium Domini ingredi,cx coque cgredi non de>
betabfque tintinnabulorum fonitu , idcft verbi interpretatione,
aut fermone exhorrationis. Non urgeo juftam concionis, qualeni
iiunc habcmus diebus dominicis , menfaram,in finguis officiis di-
vinis , etiam horariis ceu prccum matutinarum & vefpertinarum.
Sedquandocunq; &: ubicunq; habenturdivina officia five horaria
ccu precum cx laudum ut vocant,five facramentaria , una cwnn le-
dionibusicripturae conjungi d^bet aliqualis interprctatio , 6c pro
ratione a&ionis prxfcntisdocTrina. Scd liturgia Anglicana ctiam.
ipfodie dcminico non folr.m hac parec mancaeft , ^td etiam or-
«inariis conciomhus non cedit. Oportct prius officium di-
eiillius celcbrari, cxtardio affici populum qui audirurus eft con-
cionem , C\ ulla habcndaerit. Fateor breviora efTe illoriim bre-
*iar\um,miiTale,ritualequampontificiorum. Tantus fuitnumerm , ^ ,. .
UntaVarietas regularum, Vt loquebantnr Pic* , tot mutciiones in officio V* taturm
icckfiaflico , Vt reVolutio libriad inVenicndum quid kgeretur , plus ne- f*'4Ua?l
gotii & difficultaiis facefferet, quamkttio eyisquod fuertiinVcntum. Pr*/,x* ilbr0
Horum & fimilium ineommodorum confideratione officium Eccl.fn. Utfir&u*
ftictmjuxta SanUorum Tatrum conpltum ad primam infliiutiomm re-
>9camws. Liturgia Eccclefia? Anglicanae, fi credere fas fit, revocata
eftadprimaminftitutionem. Sed aquibus inftiturafuerat, often- $t vcrh*
^ifTent.Or^ fymanus ditinorttm Officwum idem eflnunc quoadful- ^ti /a CtIj
ft*nti&*3 qnt fuilibimtUBctkfitt , inquit BcUatminuc, lfidorks " ': .
"Kkkk z enim
6it Dc Vocatione & Fun&ione
tnim lib.i de officiis Ecclefiaaicis Cdp.is dffirmdt a -B.Tclro c&pijje htlflt
ordinem divinorum officiorum auo witur Ecciefid fymdna. Reipondeat
}W. Mt.46 Tiienus, A Tetro cvpiffe ? auidnia Japeto. Scd de Uturgns falfb
tlie"tisApoftolicis fupra di&um.SicPauIustertiusde Brevario Ro-
mano a Cardiaalc Quigribno rcfticuto ait in diplomare editionis ,
T^uper confuitis atque adhibitis dottis <d* prudentibui Vtris aliqua addcn-
do , alautimmutmdi , prout commodius duxit,fumma cura atQuedi-
ligentia recognoUt , ataue ad Veterumjdn&orum Tatrum Couciliorum-
aue inflituta dc meliorem precandi ritum , O* normam factliorem brc~
tioremqueredcgit, W clericis eius libri ordine ac brevitate adlegendas %)t§
Dctto. Ec- $u°tidi*naj preces magis atlicianlur , vidc Sraiarcnfem. Sic fcmpcr
tlefuft v " fra!tcxunt omncsquibreviariareformant, fe revocare ad primani
aap iinum ln^'tu"onem' Bcne eft. Brevius eft jam Brcviarium Sc Miflale
3g* ' AnglicanMmquamolim fuit, at brevius tamen optandum , cum
locus dandus concioni, Sc omittendum potius,quam ut pariat t*-
diumautfaftidium inauditonbus audituris verbi prsedicationem.
RomanaCuria, quiaCurialesaliis occupati negoriis, Romanas
Ecclefia? Longiarium mutavit in Breviarium,ait Spalatcnfis, id eft
Num,$42 horas fibi Canonicas breviores pra»pararunt. \taqut aliud officium
oiim fuit Ecclejfa? %oman*> attud Capetta Tapaf. Si levioribus nego-
tiis, ut ibi ait, occupati quam quae Chrifti miniftros deccant,in ca-
pella fua breviores nbi horas prsepararunt , multb magis funt vel
contrahendae fi quid detrahunr ajdificationi, quatn ex verbi pnedi*
cationepercipere pofluntauditores, aut omnino omittcnda; po-
tius quamamittenda occafio audiendi praedicacionem Evangeiii,
quaehabet conjun&as fecumaliasctiam liturgiae partes, preces &
pialmorum cantum. Apoftolusdicit, fe miiTum non ad bapii-
zandum , fed ad praedicandum,muhb minus igitur ad cantandum
le&iones & Pfalmos. Apoftoli Diaconos inftuuerunt, ut ipfi va-
care poflent orationi & dc&rinae mcmores mandati Chrifti, \tt
GraxianMfi. & prafdicate. Gregorius Magnus decreto conftituit in Concilio ab
91 caut. * i?£° habito, nc Diaconi officium cantandi vfurparent, auos «4
praidicdtionis officium &> eleemojynarum fiudium \acare congrucbai.
In Concilio Colonicnfi decrctum in hunc modum. \am cs> iiludt
Titul.de ofm non recle ft in auibufdam Eccle/iis, Vt obcantorum Cr organorum ton»
fcio eyvita ccntum omittantur aut decurtentur taauaifunt prajcipua. Cujut gcnt-
Ckiu.u.ix tis fttnt rtcitatio berborum propbtticorum aut yfpofloticerum , qnam
EptfteUm Vocamusy Symbolum fldeuprxfatio^uai zrgratiarum aHio f
O*precatio tDominica. Ccrte muhb minusomutenda aui dccurtan-
dacft pracdicatio verbi propter Ldionum, Pfalmorum &colleda-
Bu%tfus i» rum praefcriptum numerum. In regulis dc ceremoniisqus haben-
fcnptis tur in libro hturgiar edito rcgnantc Edwardo Scxto habentur hapc
tX^Uam verba propter concionem ad poputumt Veiaiiam juftam caufam Mi-
1a£Uf> lift& ^ottrti fuo 4fbUrmomittcttLttAnUm$Q^min <xceifis% Lredi,
Presbyterorum Anglicanorum. 6x§
0*txltoYtationem ad communionem. At nunc non ca eft perraifla li-
bcrtas.Oportctrccitaredivinum officium&quidemperfc&e , cti-
amfi omittendam vel contrahcndam viderint praedicationem vcr-
bi. Omnia perfccte planecV: diftin&e recitare vcl cantarc opor- r , -,
tct,non tranfcurrcndo ceu fyncopande aur detruncand», ut dici- dP' *:
turia fynodoLingon.ann.i404.Canone 14 Conftitutionum anni
1603 fic ftatuerunt Reverendi patrcs , Liturgit publica difiinEte &•
dcbita cutn reVerentU itgetur \>el caneturin ittts diebws, &* eorum Vigiliis,
quiin iibro precum pubiicarum ficri ac fesli\>i defignanturt korifquceo-
rttndem congruis <r ifitatis , atque in c$ potifiimum Ecciefttt cujufquc
hco , q ui Epifcopo {Dioeccfino )>ei loci ordmario ratione Vei ampiitudmis
heiangufiU, commodijfimui , & ad populi tedificationem maximc
cpportunus Videbitur* Singuii etiam Miniflri fiudiofe obfirVabunC
infiituta , ritus & ceremonias omnes , qttttin ditto iibro pr^firibuntur ,
tam in ficris firipturis tegendis ac precibus recitandis , quam in admi-
nifirandis ficramentis , abfqae \>Ua fiye materia fi)>e formst additionc
aut diminutione , refitUu \>el concionis \>ei aiterias caufie cujufiunquc.
EtCan.16. J* omnibui Wriufquc uicadtmu Collegiis Gr auiis pev
integram titurgiam , & ficra* Coen<t adminifirationem debite <d* abfiruc
§mniaut omijfione , autinno^itionc obfirVari Volumus ordinem, /or-
mum ac ceremonias omnes, prout in ditto public<t liturgict iibro prctfirM*
iribeniuntur . Liturgica officianon funt ullibi omittenda , concio
tamen ctiam dic Doniinico omicti poteft. Si quis die Dominico
petierit aliam parocciam,ubi habetur concio,habebitur plusnimio
rcligiofus , 6c praccif us Puritanus. Author petitionis ad Rcginara
refert oportere paroecianum abfentiam a Divino officio in
fua paroecia fingulis vicibus redimere pecunia. Illud} jarri
obtinct apud Anglos preces & laudes in divinis offieiis praeferen-
das cffe conciombus ceu prsedicationi verbi , ut apud Ponrificios.
Indeeft quod Epiicopi , Pluraliftae, & Non-refidentes munus
illud negligant vcl incuriam & negligcntiam hoc vclamine
tegant, utrefert Parkerusdccrucclib.2 pag.192, Imonon pudcc
«juofdam aflererc verbi praedicationem non elTc partera cultus di-
▼ini,ut Howfonum ferm. inPfal.118 pag.78. ficCan. 19 confti-
tutionum anni 1 603 diftincte ponuntur ifta duo tempore diuni cul»
tMMtconcionis. Liturgix vox tnbuitur, ut fupra diximus,praedi.
cationi Evangelii, & Apoftolus dicit! fe i^ufytit 7? «v*> 71 >.!«.,
& facramentorum adminifttatio ab ipfis cnumcratur- lntcc
partes liturgiae, item le&io fcripturarum , jrno & Homiliarum.
Apoftolus praefert Prophetiam alijs omnibus donis fpirtruahbut#
i.Cor. 14. ubi de orandi ordine etiam loquitur & pfall ndi. Pro-
phctia &perfeaBdificat,&aliashturgiae partes ad xd fivationcm
flirigir,eftquetGtiusliturgiacquafianima Stvita. L^ctiof-riptu-
CS exhibct panem imcerum, enarratio 6c inccrprctatio difTcdnm
Kkkk 1 U
C20 T)e Vocatlone & Fun&ione
&pr»manfum. F*cum Apoftolus defignat prarcipuum paftorfc
munus, air,Prefbyteri duplici honore funt digni, maxime qui la,
borant in fermone & do&rina. Domini inftitutum,praxis Apo-
ftolorum & purioris Ecclefia?, illud munus ut primarium nobis
commendarunt. Multahic congcrere poflem adprobandum prae-
dicationem efTe prajcipuum munvis Epifcoporum ceu Prefbytero-
tum, (cd de hifce fupra di&um. Meminerint interim illi duplicis
Vx V<t mibi nip BVangeli^aVero. V<e ijs quifaciunt opus fDomini neg»
Ugenter. Dcniquctalisefttotiusliturgia; Anglicanae ordinatio, vt
Mrvtffs Prefbyter poflit omnia ilhus facra celebrare, licet nun-
quam concionetur,imo nec concionan poflTet^fi vellct.' Poteft aute
leviori Iabore omnia miniftrare quam facerdos Romancnfis, quia
breviora funt breviarium MiiTale & Rituale quam apud Pontifici-
os. Regulas quasPicamvocant,Rubricas, colle&as, le&iones ha-
bet pauciores & breviores,& pifoinde non tanta illi difficultas &
moleftia in revolvcndo & quserendo locum indicatum in Calen-
darioaut Rubricis generalibusj, quanta Romanenfi Sacerdotu-
lo, ut jure exprobrant a*thores admonitionis ad Parliamentum,Sc
1' 47» Cartwrightus,cum ait pueros dccennes pofTe omnia ea munia per*
|. jtyfife agere,qua; exigit liber publicae liturgiae.Sacerdos Romanenfis Lati-
f »lt#*j na,illi tingua duntaxat vulgari celebrant. Sacerdotcs,Canonici &
Prebendari) adftringuntur feptem horis Canonicis, no&urnis vi-
gilijs, frequenti Miflarum celcbrationi. Anglicanorum facerdo-
tum munus non eft ram operofum, ut Romanenfe vel Tut:icum#
quodprobaturusReginaldus Anglo-Rhemenfis in Calvinoturcif-
moexfecunda Replica Cartwr. ficrcfert, \deoq\poftquam diebus
£i( .1, tdft fDominicis orationet quafdam &* ffalmos corampopulo ra iUVermt (cen2
*7? ciones enim,qu<u dixi rarioresfunt, &* a pauctoribus Minislrk adbil
hentur, nec adeas quifquam Mtnifler ordinaria TrincjjfU legt&ifi quater
in anno adftringitur & licet necfemeittto anno conchnttury leVi tamen
pecunia multla legis tranjgrejfionem potett redtmere, unde &* alicuH in
oppidu proptipfas Acadtmm fiti&>ub% probabilteft redundart conuonu
lortsjotis quatuorannisyntc uUa talis concio audita eft,&c. inreiiquam
totarn btbdomahamprctcUre fe offcio defunclts exiftima-nt : & a TfaL
lniftd ConciontbM, ab orationibm^k facrificijs pro fua populiqut falutt
§jferendu fiVe VerisfiVe metapboricis liberifunt Grftluti. Sunt quiderii
obligatiprecibusmatutinis& vefpertinis recitandis vel pnvatira
rel publice,vt infraoftcndemus, fed quantulum illud ad faccrdo-
tisRomanenfisexercitia, & quam negligentes fint in penfo illo
perfolvendo? Sed ftatutum eft inquies,ut legat homiliam diebus
dominicis ceuinofficio horario,ceu in celebratione facrar ccena%
Sed &iftudminifterium puer obire potcft. "Non eft illud Dei
▼erbum rite fecare homiliam legere. Debet minifter ipfe efle M**:
ta^, & do&rinam applicare pro perfonarum & temporis ratione>
quod
Prcsbyterorum Anglicanorum. 6zt
«uod non fltncc fieri potcft, dum leguntur prsfcripta vcrba pcr-
(cnprs ab ahjs homiliae. Deeft hic ars agncol* ad fubigen-
dum & colendum agrum, calor nutricislac dfgerentii & conco>»
quentis.utfiat dulce parvulis,ficut elcganterallufit Parkerus. Dc-
cft hic latens illa cnergia vivae vocis quae prorumpit ex impetu in-
teriorum afFcftuum concionatoris, & intimis quafi vifccrjbus a-
mantis Paftons. Paftoris,Patris, difpenfatoriSjAgricola? , aliaeque
nomcnclatura? mctaphoncar, quae miniftris in fermone & do£trma '
laborantibus tribuuntur in fcnpturis,dona quas requiruntur,moni-
taquae dantur, Pafce,pafcc,pafce , iufta tempcftive intempeftive,
attendeHc&ioni,cxhortationi,do&rina?, cxufcifcita quod eft in te
donum, & ratio rcdde.ida domino de cura gregis,raonent> quomo-
do praedicandum fit verbum Dei. Scd vel non habcnt plcrique
donum, quod cxufcitcnt, vel non exuicitant, vel non annnnciant
omnia Dci confilia. Lcgere homilias non eft donum, quod af-
cendcns in altum Chriftus dedit horninibus,cum daret paftores &
do&ores. Quararionehomilias, etiam pios quofvis tra&atus in
ccclcfia lcgendos impcrare potTunt. Hacumbracontenti plcrique
dcfident domi, Scnon frcquentant conciones in alijs locis. Sed
fuiddicendum de Vicirio IV- inquit AtTcrtor politia?, f */ die quockm
feslo cum hamiti im adpopuium tolhabere nequibatpel legere noiebat^ad
pxrwcLinos detenedos (Deiiudidjs & adrefipifcentitm permoVendos legic
pnbHci ficiasfibuidte libeBo in/cripto,Mira nolxt e CalabrU pradicf*
per M. lohamem (Doleta. Illud etiam obfervandum m libro licurgije
indi&um, ut pofljjmbolum, ubi non habetur concio Ugatur homilU
Vei bacfentu edita, Vei pofthtc pubiica authoritate edenda. De futuris
ctonringentibusnoneft determinata veritas. Ncmini certoconftat
homihas edendas faniorem do&rinam allaruras. Et <i ex re pra>
(enti clivinarc hccat,non mfi impuriores expe&andae funt. Nanv
irtrefert Examinator quidam liturgiae, multaPapifmi & Lutera-
nifmi dogmita,tum in aulatum in civitate pro concione tradun-
tur, ob quae nulla lis movetur concionantibus,ficut i js,qui dc refor«
matione vcl hifcere cceperint. Et tamen fubfcriptione approban-
dcfuntctiam antequam cditarfuerint.
Tertio obfcrvandum eft in litur^ia Anglicana quafdam elTc par*
tes populi in quibufdam refponfionibus & ritibus,utgenuflexi-
one, capitisinclinatione, &c. Quandoquc comprccatur unacun*
Saccrdote populus,quandoque tacente Sacerdote refpondet, quan-
doqueunusomnium vice refpondet. Inmatutinis v. g. Generalis
confeffioab Vniterfa congregatione dicendt gew!>us fl-xis, Abfoiutio per
folum miniftrum pronuncimda : V opultanfondebit Amsn. Symbo-
lum Apoftolorura dicatur, Miniflro &> popnlo /lintibus. A minislr*
Cr toU ecck/ia dicatnr alta locc> Tater nifter qui es in coelis, &c. Ijj
C«ru celcbrationc, 'fytitdritfiKrdos clare decem pwcepta, <? VniVer-
fm
ttg^iZi
'$ aa £>e Vocationc & Fun<JHonc
fMpofultli poflflngula mandaU^genibtu flexis mifiricordian f>ei iw»
plorabitpro Violatione tUoruvu Ceneralis confijffiotnempc omnipotcns
Dcut Patcr, &c. fiatnomine eerum qu% communicaturi fint, lel per
eorum aliquem>Vetper \>num ex mmifiris,aut per ipfum Sacerdotem om~
nibusfubmtjft gcnuafletfentibui. Nota obiter vcrba illa vel per Vnum
ex Miniflris aut per ipfuntfacerdrtcm. Miniftros hk intclligunt o-
pincr Diaconos aut quos vulgbclcricosrocant,qui folcnt refpon-
dcre vice populi. Mtnifier dicet orationem dominicam 6r populus rt-
citabit poft illum fingulat petttiones. Quandoque, ut in Letania mi-
nifter narrat quid petendura, & populus orat. Quandoque popu-
lusrefpondet folum pcr jimen. Sed vnus vicc populijaepius
reipondet, quarum r< fponfionum cxempla funt in liturgia Angli-
cana paflim obvia. Hic mos ortus cft cx prava interpretatione vcr»
borum Apoftoli, i.Cor.14. i«»#orA»j<u*i' rirT«w»jrrj{iii*»V*, ac fi in-
ttlligeret Apoftolusaliquemqui vice populi refponderet,fed iftar»
interpretationem rcjicit ipfe Bcllarminus. Hac \>erba> inquit,wwi
15* \erho fign\ficantfecundum vfum lingu* Gr<ecA>eu qui gerit Vices idioUfed qui
J**i^fc.a • adimplet locum idiotajdeft, quifcdet in locis idiotarum, qui occupat lo*
W • l *• cum idiotarum, qui efi ex idiitis, & idiota, Vt exponunt Chryfiftomut
er Tbeopbilaclus boc loco, 2^am nonfolum probbani auHores ,fid etuttti
facri non \>tuntur nomine iilo timt pro Uce9fia adberbio «fw\ Non igi-
ttir,Bellarmino ipfo judice,luntverbaintclligenda dc idiota om-
* cio, id eft idiota ^ui refpondet pro idiotis. Chry toftomus in hunc
locum ibmvit ft XtitKS' *i}4*, Iciiotam autcm laicurr vocat. Comprc-
**"' cari vna cum mimftro non abfque confuiionc & indccoro fieri pa-
lam eft.Si miniftcr cft os Dciad populum &in prccibuSjConfeflio^
nibus,alijfque rcbus, & ut ait Apoftolus u r*t vfv W> fy9 es populs
fpiritu & mente orantis, confitentis, &c. quid voce comprccari o-
pus eiVut poft precantena rcpetcrc. Et fi m alijs precibus aflen-
fum teltentur in finc per Amen, cur m hifce non candem fervant
formam.Si comprecari vel cepctcre non debent in illis,ncc in his,
fi m his & ln illis. Nam eadem eft & par ratio. Praeterea arbitran-
tur rudiorcs has preces & orationt s , quas ipfi orc proferunt ma-
gisadfe pertinercquamalias,aucfanciioreseflc,majorifvecrrlcaci5«
iJenuflexionis ntum m quibuidam prccibusimpcrarenon inaliis
fuperftitiofum, aut in ullisomninoprecibus bypocriticum geftum
inducit.Naturalia hatc figna interiorum animi motuum et afflctu*
um hbera effe debcnr, non prxfcripta, et quo hberiora co funt dc-
centiora.Si ftatucretur ut orantesomneselevarent oculosautped.
us tttnderent, inftruerentur quomodo hypocritas agcrent, aut uc
in lignis cxtcnoribus devotionis vim ec virtutem collocarent. Ge-
auflexio,manuum vel oculorum elevatio, ct pectoris tunfio funt
ritus & figna ejufdcm generis. Vcncratio alia eft ncgati va,alia pofc-
tiva. Negativaprccepta, ouibusjitohibcntur a&ioncs «inus dc-
«"tff
Presbyterorum Anglicanorum. $T^
•entes inter orandum aut alias in facris celebrandis proban da func
Nonautem dcfignis his nacurahbis pcfniva quia vcl fupcrftitionc'
vcl hypocrifin nutriunt. Cum legitur cvangelium,ftantcs audiunc,
lum aliar habentut le&iones ex vcreri teftamento vcl epiftolis A-
poftolicis fcdcnrcs audirc illis fcelus non cft, ac fi majoris cffer au-
thoritatis pars illa tcnpturae, quam caetcra? omn:s, autnon cfTenc
di&ata cjufdern foiricus. Audito nominc hfus apcnunt capira.in-
clinant gcnua, ct pauimentum pcclibus fcalpendo tantum cfticiunc
ftrepitum, ut aliquandiu nequcat quis auribus nereiperc vcrbaa
lc&oreaut concionatore prolata, abutentcs vcrbis Apoftoli Phil.2,
9. 10.4C donaVtt ei nomen au$d efl Jupra omne noment Vt adnomenhjk
omnegenu fi flitleret cocleftium ac tereflrittm et fubteranetrum. Quac
vcrba nihil aliud figmficanr, quam Chrifti impctio & poteftan fub-
jici creaturas omnes ubicunque fuetint. Nam Momen in fcripruris
quandoque dignitatem, poteftatem, authoritatem,imperium,fa-
niam & cclebnratcm,quandoqu:? lpiam rem nominatam fignificar,
«t invocare nomcn dommi idem cft ac mvocare Dcum ipfum. Sic
Ac*t 4 11. ^onefl alittd nommquod datnm fit inter bommes per quod
$porteatnos J^foari , idcftnon cft ahus vclaliavis & authonras.
Hacc figmfkata etil quoa.l Chnftum indicant haslocutiones, fBap-
ti^triinnomcn Cbrifti, Ael 1 38. ftr fidemin nomine rpTtm Act. 5
\6. Per nomen l.f* adji.ire iflum Janutn , Act.4.10 ne loqueYentu.rin
Witnine hfu, Act. j 40, Et qukquid feceritts m nomine hfu id facite ,
ideftinvocato tjus ii >mi'ic vlI ad ejus gloriam ColoiT. 3 17. Has
phrafcs cVpcriphrafcs HebraHsfamiliares func. Non crgonomi»
natioiu-m ceu citulum iftum hfus intelligit hoc loco Apoftolus,
fcdipfuralefum,vcl cjusdignitatem,poteitatem,irapcrium, pote-
ftatem, cui fubjiciuntut omncs crciturae , etiam qua: invitac fe fub-
miuunt. GenufVr&ere pcr m^ut.ott 0.^1*9 rribuitur etiam crearu-
ris» quacnon habent genua matcnalia quae mchncnt , ut fpiriti-
bus, quietiaminviti coguntur agnolcere lllius dignitatem 6c po-
teftatem. Dicunt ic noncolere ipfum nomen Icfu , fyllabas aut
fonum vocis , fed rcm reprefentatam audito hujus vocis lono. Ac
curaudito magis quam vifui totidern literis & fyllabis in fcriptis
©bje&o ? Cur nugis audiio hujus vocis fono in tcmplo quam ex-
tratcmplum ? Nam Apoftolus non diftinguit, Ipfi tamen diftin-
guunt > quuip abfque ullo fcrupulo in fumiliari fcrmorc
jurant per nomcn lefiu. Cur magis ad nomen leftu quam
audito SerMoris quod idem , aut Chrifli , MeJJia , 1[edemp*
toris, Medtatoris , aut ipfius Dei vel \eho\>* quud Juda?is 2p'fvm,
Curmagisadtitulos Fihi , ouamPatris aut Spintus fan&i : In-
aequihtatemne pcrlonarum lacrofanda? fanclai Tnnitatis hac fua
t*5iA*ty>!r*!i*velcoadoratione innuncrc volunt ? Atquc hasc de Li-
tur^ia Anglicana ingencrc di&a funt , ad partes vcniamus.
LllJ Prima
624 De Vocatione & Fun&ione
Primn pars l\bt i Itfwgiac Anglicana? refponder Brcviario *Ro«a-
no , quoconiinetur orocturn horarit.m , feu prccum Maiurina*
rum 6c Vcfpcrtir.a-.um. In brtviario Romano habcnt feprcm 1k>-
ras Canontcas; Angli ranrnm duas , Maturinarum & Vcfperti-
narum ncmpc pceCQfB. Oiricium habent,ficut Pontificii,crdina«
rium £c propruimde rcmrore. "Nam habcnt proprias U&tojies
du-bus dormnicis cx tlits folcnntonbus Oflfuii hor3rii partes funt
f ttetKtac brcvcs fr.crae fcripturas, conf (Tioabf luno, pietes, Pfal-
Xti & Cantica, le&iones ex fcriprura 6c libris Apocryphis , Coilc-
&x, aliaeque orationes &preces. Ordo rn precibus Matutims &
Vcfpcrtinis fervandus hic eft. ln principio Matutinarum Gr Vefier»
tinarum precum Admtnfirator ficrorumciara <f a^ertaVoce pronun*
ciaHt \>nam e fio&fcriptwtftnUntii^quA confi<funturypofi auam fub-
jiritt orationem c\u admonitionem , an<t fintenitts e/i ajpofttd*
iDdtnde babetur generatis confijjio ab Vniberja congngatione dnendagtni*
bu,5 flexis. Dunde Abfilutio per Minifirum Jblum pronunaandd*
C i popuhvsrefpondebit.Amen. Tunc miniiler ordietur alta Vece or&-
tionem dominicam . An alquando fubmiftiori voct &inqucm fi-
ntm ? Deinde fequunrur tres verficuli cum eorum rcfponfonis.
(Domine Labia &c. <Detos m adjutorium cVc. Cloria Tatri &c. & con-
C">ncludunt cum Amen & Halleluhb . Tuijjc canitur pfalmus gu
Venite exultemiv >deinde fiquuntur Vfitmi ordine in tabula dtfiripto tn[fi
dieiajfignentur pmpri pfihnif <p ad finem Vniufimufquc pfilmi per to~
tum annum,fequetur Gioria Tatri, nec non in fim hynnorum, (Benedi-
£im3 fBenedicite, Magnificat , Cv nunc dtmittu. Pofi Pfilmos dua*
lettiones Aiftia&e &- clara \>oce pronancientur , \>t k populo audUnturt
frior ex Vettri , poflcriorexnolo Tefiemento , W in Calendario propo-
nunturjnifidiei iflignat* fuerint propri* iecliones. Minifter hHiontm
fnnncians eo modo Verfii facie fiabit , quo commodius audiri pojjtt,
£i M facttius inteiiigatur in bis locis , \>bi Mupca figuralu cani folet ,
Lcfitnes, EpifioU, or Ebangetta fimpliciter ejr naturali tono in modum
ferpetua dtttionis dtftmHe tegantur. Sic Mucketus; Angltcana cditi#
fic habct. Et \>tfa<.iliws inteUigat popuim in lotis illis Vbi canerc filent,
ibi cancnt leclwnes tono fimpLUi insiar difiincle iegentium. Simtliter
Eptfiolam (? E)>a»geli m.Tofi primim leclionem fequetur pcr totum an-
Kum, Canticum Tc (Deum laudamus &c. Aut bymmvi , Benedicitt%
S)an."i,. Dcindc Jcqiatur ficunda htlio , qua finita canatur bymnuS
ZdcbjrUffleneditttis &C Luc. i. aut yfilmus ioo lubiiate. (Dcinde iu
catur Mmifiro & populofiantibws , Credo in Dettm Patretn &c Poft
hxc fequuntur pcr totum annum ad Matutinas & Velpertinas,Hrf
precesyomnium gentbm rcligiofe flexis , primum ialutatio tlla D$mi-
utubobifium&refion/io , Cum Jpiritu tuo. Dcince Litaniar tftae
iftoordtne l\y>ie eleefon , Cbrifte eleefin, Kjrte tltcfin. IDeindc k
Miniftr* <r t$u EccLfa dicttnr alta^occ frtu < nofttr> 6cc. Mtmfter
trigci»
Prcsby-erorum Anglicanoruna. €2$
trigens fe dicet Ojlen lenobit &c. adfingula commata , divdunt
inter fe fufTragia Mmifter & rcfpondcntes. Has preces fiqur<nrur
quotidie tres coSeciaf. fyima de die , caftiticet qu<t ajfignatur thcendi
di communitnem co die. Mtera pro pace : Tertii pro gratik 2);/,
ferfiterantitin fide ZrVera dotfrin*. Voderiores autem dua nttnqt->m
mutantur,jed per mtegrum annum dicuntur ad M.tutinas &* refier*
ttmm, ln feftts Isfctjfis fDommiy Epipbanitt^MattWKg^afibtli^Afnn-
fionis, <Pentecofle.< , Trinitatis, lobannis <Baptis~tcey S.lacobi S. Bartbo-
lom*i , S. Mattb*\ Simonis tjrjuda?, Zr S.Andrtd^ ad Matatiaxi
ftatim poft $eneditiu6 canetur Symboium jitbanafii. Sequitur Ordt
Vcfiperarum t>er totum annum. Sacerdos fi)>e Miniftsr dictt Pater notter
ftcDcinde fequumur verficuli & refpoforia,ut in Marutinis.l^/rVa
fdntntur pfatmipr-emonftratt tn tabult, nifififtumfuerit quodproirios
babct pfalmos. H>s fiquitur prima idiio ex Vcteri Teftamettto , nifi
fkcrint propri* lecfioncs fifti. <Deinde canitur, Magwfi' at&c. Lucl
i Pfal.93 Cintate (Domino Le&io fecunda ex Nova Tcftamento ,
Poftquam finitatn c«natur canticum Simeonis Vel pialmus 67 <DeM
mtfircatur noflri &c . His finitis, adduntur fymbclum cum atiis fi<ffr&-
gtvfitpra admatutinas pr<efripia cum trihm Cotieftis , quarum prim*
fit dc dte9 Se undi propacc Ttrtiapro (Dei adjutorio tdt> rfm omni pt~
ricula. Secunda & tertia dicuntur adVtfperaA pcr totum annum . In
Rubncis gencrahbu-s habetur dm&orium lftud. Sci.ndum eft etiam
ColltHam, Epiftohm, EVangeiium (Dominic* diei rcpeti ptr iotam Sep-
$imanam,nifiinciderit fiftr*m qttod proprium h*bet officium. Dcinde
Jequitur let.tnii & Suppiicattonct cantanaa? diebta dominicis , feriis
quwtis & fixtis , atquc atiif tcmporibm cum crdinatum fiuerit. Vbi
i ^uli verfus rcpetuntur , velad fingula fere vcrba refpondetut
o&ies iibcra nos domine, vicies Terogamus aud' nos. A. ijiciumur 6c
aliae Orationcs ordinariac & extraordinaria? pro pluvia tempore
aeceflitatis , pro aeris ierenitatc, tempore famis, belli , peftis,era-
tiarum a&ionespro pluvia, fcrcnitateacris, annonae copia, pace
%C victoria.
In ordine iftoprecum maturinaru & Vcfpcrtinarfi reprehenfione
dignafunt, 1 Qnod mmiftcr dum precatur adftringitut pracicriptis
verborum formulic, de quo fupra di£tum. 1 Qubd oporteat quaf-
ilam preces alra voce proferreacnon omncs. Hanc formam ob-
fcrvant pontificii in MiiTa ob myftcria. Ec fijuae aha hujus varieta-
tis ratio reddi poteft ? Nam fi vcrba ipfa fint fanda 6c pia , 6c
omnium nominc dicuntur, cur non omnium auribus pcrcipienda,
Suntne qusdam icligionis my fteria occultanda tanquam iacra Cc-
icris ? Sed efto : etiam illi yix fubmiftiori voce proferamur, au-
xibushauriantjft velint,omnes auditores, cur haec fubmifTa, illa vo-
ce altiori 6c clariorie pronunciauda ? 3 quod ln quibufdam
prctibus iidicitur> uc gcnibus flexis prccentur : cur non iucm
L 1 i 1 2 imperatuc
6i% Dc Vocationc & FunAione
impcrafnrinnmnibusaliis , aut tn his non in illis ? dixifTrm cvtt
in ullis?Namha»cfigna naruraha aflv&uum &moruum amrnasin-
tcriorum , utdixi , nnn funt extorqucnda tmperio exrcrno.icd
ex a£tu tmocraro qui aclum clictrum voluntaris piae fcquirur, pro-
• rumpere debent. In hbro lirurgise edito regnante Edwardo
6 habentur rrgnla? quaedam de Ccrcmomis,quarum una cft. Ouau-
tumad ^enuHcxionem , &* confi^nationem ftgno crucls , eltbationiw
fnnnuum , tunftoncm pefioru ,&• /imilcsgeflm iibcrum eritcuiaue fuiw
fuam fc\ui fintentnm. Vide Ordinarioncm Miuiftcrii Ecclefcaftt»
?4I-4Jf« c* ln Anglia, in fcriptis Anglicanis Buceri. Erfi hicconfundanmr
fi^na myftica cum naturahbus , confignatio crucis cum genu-
flexione , pc&oris tunfioae, manuum elevationc, tarren pruden-
tcr pcrmiferunr bberura ufum fignorum naturaltum. Dcgcmcu-
latione in Coena alia ratio eft; duplict nominc eam ibt damnanaus,
rumquia naruralc fignum intcriorts «fTc&us & revercntiae extor-
quetur imperio, tum quia re&x celcbrationis violarionem fe-
cumtrahit, &: idoiolatriam , ut iuo loco dicemus. Cum regtus
propheta Pf.$$ 6 ait, Venite incurVemui nos £r frocumbamus , fli&A-
wmgenuA coram hboVa qui fecitnos , horratur & invirat, non im«
perat. Si prseceptum ullum traditum cffetde genuflexione pre-
cationum teropore , peccafTet Ichofaphat, & populus Iuda?a;
2 Chro.io 5613 qui flantes orabant & publicanus,Luc. 1 8 1 i.Ve-
fn Matth. 6 teres, Iudaei ut obfcrvat Drufius orabant itantes, non de geniculis
ut nunc: unde ftatio vnum ex 7 nominibus orationis,& diclum ii-
lud R. IiHa; Sine fltionibm uon fubfifleret mundiu. Sccundo Sa-
rnuelis7 18 dicitur, qubd Ingrejfus 1{ex (DaM confidit coram U-
boVa. Digo itaquegenuflexiontsritum, & alia fignanaturaliain-
tcnorum animt motuum & afTc&uum debcre effc hbcra , & quo 1U
beriora eo gratiora, quia cum fint adumbrationes paffionum &
motuum interiorum, gratiam quandam acctpiunt & decorum a
paflionibus & afTe&tbus internis , qui in exteriora mcmbra quafi
impetumfaciunt, in iifquequafi tvpum fuum impnnmnt. Sed
cum vi praccepti quis trahitur , ut exptimat quod non imprimic
affe&us , motufveanimiintcnor , noneftcultus D^o gratus qui
populum iuum vultefTe voluntarium Pfal 110. 4QU0 J populus
^uandoquccomprecaturcum mintftro , quandoque rcpetit,quan-
doque refpondet , & mtcr fe dividunt orationem minifter & rc«
fpondentes ad fingula fere membra & verfus,de quofupradi&um.
5 Qubd tot vicibus repetant unam eandemque orationem, fuppli-
cationem,aut gratiarum adionem,ut tn Letania Libera nos 2)omwc>
2%iume-t. oQtizsyterogimus audi Mtfjvicies.Lincolnien.rcferut m unoeodemq;
aj# conventu o&ies quandoque recitari orationcm domimcam & ver-
ficulum Gloria fatri 1 1 vicib.quod fit cum alia plura concurrunt di-
Vinaofficiacumhorario* Chnftus inftuuens Apoftolos quo «10-
4k
Presbytcrorum Angllcanorum. 619
fo orarent,tradidit in orarionc dominica cxemplar Mat.6,quo ex-
emplari indicat quomodo viranda Cu wXvXoyi» in concioiendis
prcibus cx inanif reperiuo vcrborum ceu C«t7#a#>«#. Cum illa ipfa
oratio in uno codcmcjue convcntu roric* repctuur, ac fi nulla par$
lirurgia; , nullum offi mm abfqueiHafan&ificaripoflirjnoniolurn
eodem exemplari abutimur aJ batrologiam, fcd etiam ad fuper-
ftitionem . S>c totics inculcare Jfotrie eleefon. tibera nos (Dimint , tc
fygAMui audi nos , non modo in unoeodemque oflficio, fcd in una
ead mque orationis formula,ut in Lctania, cft illud ipfum nfimtl*,
Xiyfii quod ufurpabantin fuis Litaniis ethnici. 6 Quod brcves
|>rccatiunculas,quascolle£tas vocant , & quacuor aiu quinquc li-
Meis ccu vcrficuhs abfoluunt, rriplicanr , ac non potius concinuara
orarione precantur. Fmita una colle&a ceflanr, & poft modi-
cum intcrvallum inchoanc aliam, qua etiam finita poft ma.
dicumitidcm lntervallum certiam. Nulla alia intcrvenic a&io,
cujus occafionc intermittar.c auc abrumpant a&ionem precandi,fiw
tamcn abrumpunt , & fervatis iuis paaiis denub incipiunt ?
Kum •* o^oXtyi** vitare ftudcnc \\\ brcvitate collc&arum ?
Ac in carundcm multiplicacionc brevitatcm prolixitate compcn-
fanr. Rtdicula cft ifta precandi forma , oc inepta. Eft &
illud obfcrvandum in colle&is, quod habec ab Erafmo Caf- *n 9berfr
Tander, nempe non folutum,vagum,fed ccrto ambitu & defciptio-», ,0c *
ne incifnrum arquc membrorum definitum compoficionis genus :
tcriodum quarnque W plttrimumconHare duobus membrii, quorum 1>-
trunatte in duo commata ceuincifi dfridatur, &inter duo membra /w-
tercedat comma, ftVe membrumfolitarium . Sed inanis 5t ifta obfer van-
tiainformandis precumformulis. ^ique inanis ctiam illa, quarn
dicit f-rvaiTe authores in numeris extrcma periodorum & mcm-
brorum ccrtrs .iimenfionibus temporum terminantibus. Colle-
&as vocatas dicit Caffandcr, omnes i&teorationes, qu&ab Epifcopo Vet
tPreJiyterononmodi> in cehbrationcficr* cemmunionis,fed in quaVis
fynaxi etiim maiutina & Vefpertma fuper populo Vel coetu aliquo colle*
cto recitabantur Alus dicitur collcda quia paucifllmis verbis col-
ligit quicqui J a Deo poftulandum cft. Alii alias afFcrunt nonainis &* M'fd.2,
rationcs. Vidc Ikllarm. 7 Quod ferhs quartis & fexcis magis,«if.if. ift
^uam fecundis tcrtiis, quintis Lctania oc. fupphcaciones cancanda?.
Sed dc Litama ftatim plura dicemus. 8 Quod non praccipiant,vt
Miniftcr ccu Sacerdos,dum orat eo modo vcrfa facie ftec quo cotn-
modius audirc polTic populus.HabeturRubrica vt ftec vetfa facie
ad populum quo ci mmodius audirc pofli.vlum pronunciac le&io-
acm. Curnon eri.imfcmper dum precatur. AVerfafacie, utnftrfc
Cartmightus, e?~ ob\>erfoterg$ precatur in CanceUo, ac ftfecretum ha-
hcrtt *d<Deum alioquium,quod nefiu populo audire, & quandeque t:.m
fyngi abjcc4t a populo fugm potcft,nm impedientc nmotljfmo cancdil
Lill % pMttC*
6i% T>c Vocattone & Funftionc
faritle, ttt R inter itlum & popnlum tffet quoddam dijfidhm* Muhi
mttrim difcernere netjueunt,y>trnm makdixerit an bcnthixtrit, jfnglicenc
an Latini loauutusfit.%efiicat mtmoriecm LeUticiJacerdotijym juo fubm
duxk fe JPontifex e cotfpeclu pcpuli in fanUum fanHorum,l>bi cunt
Ceo coiloauium babtbat . Ritus ludaicos pertinaciter retinere quam
populi «dificationi ftudere malunt. Quod ad materiam oracio-
mim,de commodis & incotnmodis hujus vit« valde follicitifunt,
etiam vbi nulla necc ffiras : Vt in Letania a fulgure,a tempcftate,
plaga & peftilentia, fame,bello,morte fubitanea,feditione, cou-
fpiratione liberari poftu!ant,vbi & quando nihil eiufmodi metui-
tnr. Si enumeranda fint omnia huius vitas incommoda, nullus erit
finis. Expunxerunttamen e Liraria fua furTragium quod cxtabat
in libro lirurgia? regnante Edw^rdo fexto. yltyrannide Epifcopi %o-
tnanilibera nos fDomine. Quid fibi vult iftud fufFragium ccu iuppli-
catio in eadem Litania. In temport ttibulationis (.7- profperitatts no-
ftr<e,inboramortis (2* die judicii libera tios 2)omint- In tempore pro-
fperitatisliberaripoftulanr. Item illud ji fornicationt fs* alm r.m-
nibu4t>eccatismortalibmlibera nos ftomine. Collc&a u.domimc£
poftdominicamTrinitatishabethas verba, vt dimutv §u<e conj :i-
entia mttu\t% <$* adjicias qntc oratio poflultrc non autfct. Quam affini*
tatem aut congruitatem habent plerseque colk&ae ««ffignata? certia
temporibus ciam diebus quibus affignantur?
De Pfalmis Canticis & Hymnis obfervanda funt 1 Pfalmi quot
tlnunt non panguaturcarmine metrico, vt eanantur in officijs, fi-
cut in Ecckfijs reformatis. Habenr quidem eccK fl« particularei
plera?que,vbi kabetur concio ceu predicatio verbi cundem,quem
noftrae morcm in cantu pfalmorum/cd in officio prccum maruti-
narum&vcperrinarum, adminiftratione coena; aliifque pr*fcnp«
«liturgia? minifteriis ,canunt pfalmos foluta oratione f cundum
jtiorem Romanenfium. Et cantum hunc etTe Gr^gorianum nor»
dubito, cum in duro 1II0 certaminc cum Ambrofiano a quo muU
turo,& Moiarabico officioac MifTali aquo parum difcrepabat of-'
lfcium&MiiTaleGrego:ainum,triurophumegerit Gregorianum.
It praeterea Auguftinus Monachus a Grcgorio miiTus in Angliam
titus Romanos introduxit. Canunt alternatim in Cathedralibu?,
collegiatis aliifque ecclefiis celebrioribus. Canere autem nemo
tenetur nifi quibus hoc lpecialiter commendatur,ahi omnes liberi
funt, vt affiftant n* vclint. Hymnos Breviarii Romani non rctu
nent,quia,ut opinor^hymni tranflati amittunt eam venuftatem
auam habent metrici & rithmici Latine, non autem quia non ex-
ftant in facrafcriptura. Nim Canticum Tc Deum laudamm, quci
nonhabeturintcrCanticafcripturap,rctinenr,cx quidem amplicii
dignanturpr«rogativa,quamPfalmosaut alia Cantica. Oport.c
cnira iftud canticum frequenter cantari inter prinaam & fecundam
fcflioncm
Presbyterorum Anglicanorum. 62*
!eftinnrm,cum tarrrn Pfalmi & alia cantica fuis tancurn vicibus in
I cifiifiscurriculo affi^nitis dccantcntur. Cowofitum fuit, inquic
Bcllar. D:o infiinme a (an f* t>ttribu4 AmbroRo &• AHgu/tinoyqui ity , , fsi
I ttaiimhbiptirnocjifdcm/fugufhinitotopopuUobftupcfcentecantUum ' *
iiiud altermtvn cecimrut. Pabulac Dacti.Hoc habent cornune cum a-
I liis fcriprura? facr» partibus Pfalmi cVcantica,quod lc&ioni,medu
tationi,cnarrationi ceu interpretationi inferviant: hoc (ingularc
^uodcanenda. Seddum &quatenus canuntur non funt preces.
Nam canere proprie noneft orare. CantM Vfilmtrum^et^^atici' Extrtit.p*
Wk%duc~ir'nue,& h^jlm babetpreces permixtat non raras, proprie ta ^ ■ *
Wr» ad pr<edicationem hudum Deifpettat, inquit, Caiaubonus. Et
carpit Baronium,quodiftaduo maleconfunderet, prajdicationera
laudum Dei, &: modum concipiendi prcces, quoties piorum ali-
quts opem atque auxilium Dei aut delict >rum veniam vult
impetrare. Qui otdinariam prccandi forruulam m ordinano Pfai-
morura cantu ftatuunt.Orare &ca.iereconfundunt. Imoabiquc
cantu, nonfunttamenfcmper preccs, & cum preces contincnr,
tamen non femper congruunt circumftantus loci & terapotis,u* in
ordinario officio, fuo ordtne & in hunc ufum conftituancur. Dc
canrufymphoniaco, alcernato, &inftruraenti$ muficis , vidcquae
fupradiximuseapite nono.
Quod ad k&ioncs attinet, obfervandi funt ifta i Vettu Tefta-
tnentumtamin matuttnk aukm\>efperiiy primis lettionibtu dcftinatur,
quibu/Ham tantum libris (rcapitibui exceptir, f «* omittuntur.prtptete*
quod ad(t fificationem minut ac reliaua conferre Udeantur . Cur ornit-
tenda ? an non omms f. nptura ctivinitus infpirata, Sc utilis ad d«-
cVinam,rcdargutionem,corre&ionem,inftitutionem? An Apocry-
pha magis ad aedificationem conferenc quam canonica. Dixic De«
us, toefruttu omnii arboris bnius borti hbere comedes^ ex qualibet
/criptur* parte, inqutt Irena?us. Et tamcn omifiis his capitibus &c
libns legunc Apocrypha icripta, ctiam diebus fcftis, cV praelati
quarnvis rariusconcionentur, tamen non rarbtextum deliguntcic
Apocryphis. D. hbrorum Apocryphorum veteris teftamenti au~
thoricace nilepus eft, uc mulradicam. Cum facisconftet Iuda?os
nunquam habuifr^ pro canonicis,& multus abiurditates,fabulasSc
incptias :onciHere. Licct dareiur nihil continere quod ineptum
autabfurdum,ramen non funt tuba; a Deo fandiHcarsr, quibus
dangerent facerdotes D rnini . Purior Ecclefia non aliu le-
git quam Prophetarum Sc Apoftolorum monumenta. In Con-
ciiioLao liceno decretum, Quodnon oportel ibnnxhs ^*\p*s prfoa-
tos Tfilmos dtciin ecctefu neciibros non canonicostfed fotai canomos
}etert> ¬i teftamtnti.Non vulc con:ilium lcgi m ecdcfia naium
annumetarilibris Canonicis. Apocrypha fcripta apud Anglos
lcgunturjcanuiUur, cnarraatiu ut Canomca. In libro Liiu.gi* in
Eub-*ft
Expofit m
fjmbolttm
Gihliothce'*
fan&.iib.l,
1*
tzi E>e Vocatiene & Funftione
Rubricis gcncralibus, & Rubrica ante Te Qeurn laudaMUS, cem-
tnunielogio Sacr* Scrtptur* ctm canonicis orHantur. Vnde or-
tuscrrotille,quiinvaluitfa:tulisfuperioribus,gucd bi libri cflcnt
Canonici,coiumqueauthcritasirrcfr3gabilis, nifi cx co qubd m
ecclcfla legcrentur. Quiahichcnos ilhsdelatus eft pra? aliis fcrip-
tis Apccryjhu ut 111 Ecclcfia kgerentur, ciicli funt ininitiocc-
clefiaftici non canonici. NamEcclcfiaftici titulus non crat pto-
prius & particularis unius libn ut nunc, fcd ccmmunis. Sciendtm
tattten eftt\r,c\u\t Ruffinus,fM*/e> aiit librtqui noncanonici,ftd ecde-
fiafticia mcioribus apptilatifunt, utitt Sapientia Salomonis& atiaSa-
picntia,qua dtcitnr fiiii Syrcicby quiliber abuei Latinos boc ipfo generali
Vocabuto ecciefiafttcus appeliaiur,cjUo Vocabulo non aucter iibeUiftd fcrip-
tur* qualitas cognominata eft. Einfdem ordinis eft lilnlius Tobne O*
tr ludttb tjrMacbab^orumlibri. ln no\>o Uri 7\ftamtnto iUeiius
aui dicitur faftoratis JtU Hermttis, qut apbtiiatur dt<* li*Ul)udi-
tium fetri , quos omnes legi quidem ineccieftis \>*iutrunt,ntntamen
froftrri ad auctoritatem exbis fidet confimandam Ctteras itt o Scrip-
tum M/ocryphtunominaruttt, quai in Ecclefiis kg.no luerunt. Stxiua
Senenffs quos vetercs Ecclefiafticos , dtuurocancnicos ccv
fccundi ordinis canonicosappdlat,non qubd jsra non par fit eo-
rum & protocanonicorum authoritas , iec quia ftatim tnitio naf.
cicntis Eccltfix non fuerunt omnium patrum confcnfu indubita-
tatfidci. Deortu & progrcfTu huius authoritatis & dignitatis fic
fcnbir. Quos olim prtfctEctleJne patres tanquam jfpocrypbos O non
Canonicosbabuerunt ,eofjue apud folos Catubumenos nondum canonic*
leBionu capaces, W injynopfi testatur ^itban.pm,primum Itgi permi-
firunt, demde procedente tempore, \>t f{ujfintc, tnjymbolo fcrtbit, apud
emncs fideles recitariconcijferunt , non ad dogmatum conJjrmmtionem9
fedad folam populi inftruftiomm , O quia publtd in Eccujia Ugeren-
tur, Ecckfutfticos nuncuparunt : demum lerointer fcripturas tnefrt-
gabiiU autoritatis affumi boluerunt. Yiccs quando & quo practcxtu legi
cceperunt,inEcclefiancmi ead popuh lnformatione.Nonne fcnp-
turafacra quoad le&iorem,f(ufficitutadcor.firmationem fidei,&
cti£ ad rnoru informatione. Omnis cnim feriptura divinitus infpi»
rata utilis eft ad corrcdione,redargutiofle,inftitu tione,confolatio-
ncm,ut reddat viru Dci perftct.u. Si ut illuftrcnt facram fcriptura,
legendos dixcrinr,mtmincrint,fi quid ebfcuru & difficile intcllc&u
in facrafcnptura,Chriftu afcendiffe ln altum ut dona daret homi-
xiibus interuretadi & explicandi que^ fuiit tiiffkiliora & obfcurioia.
Secundo (1 legcndo llluftranda eft in locis obfcurioribus fcriptura ,
an non unapars fcriptur^ melius illuftrabit alia quam fcripta Apo-
crypha& certiorcm dabitintcrprctationcm , & raorum lnforraa-
tioncm ? An ijli ita legunt Apocrypha , ut adaptent locis fcrip-
xurie difricilionbus ? Annon ccdcm oidinc lcgunt quo Cauomca
abf^Hf
Prcsbyterorum Anglicanorum. 63 1
abfquecorrefpondentibus ad Canonicam fcripturam locis ? An
tantum otii ad lcgcnda Apocrypha , cum Canonica vix poiTent
announoaut bicnnio perlegi, Prarftat legere unum librum Cano-
nicum centies quam fcmel oronia fcripta Apocrypha. D:vina
fcriptanon pofTunt fitis inculcari & frequenti le&ionc mcmoriae
mfigi, & intcrim tcmpus tercndum lcgendo fcripta Anocrypha.
Si quid difficile & obfcurum in Apocryphis an ctiam explican-
dum ? Certe filegendumctiam interprctatio adhibenda. Nam ni-
hil legendum in Ecclefia quod nonctiam,(i opus rucrir, enarran-
dum & explicindum. Suntin fcriptura facra multa intcllccludif-
ficilia, & iil neglcclis ac omiffis qu£ fcrutari nos jubet dominus,
Apocryphis explicandis dabimus operam. Ipfi ludsei, quorum re$
agebatur in fcriptis Apocryphis , non dignati (unt ca dlgnitarc un
in fynagogis fuis lcgerenr, & nos dignabimur. Voczs ( (ic vocarj-
tur fcnpta veteris teftamenti Ad 13 u) prophctarum lcgunlur per
omnc fihbithum. Voces prophctarum ibium leeebant non aliorum,
Sic in Chr.ftianoru conventibus, ur refert Iultinus,lcgebantur fo-
commeiuana Apoftolorum cx fcripta prophctarum' Pra;terca vi-
dcmHs confilio tnconfulfo introductum morem kgendi fcripta
Apocrypha ln Ecclcfias. Nam ut videmus^parcm cutn Canoni.is
fcfipturisauthoriratc libi vendicarunt ciim in moYum infbrjriario-
ne tum irt dogmatum fidci confirmarionc, tum in divinis cfliciis
dum lcgunr,canunr.intcrprciautur. Imooportcr Canoniea fcr-ip»
ta ccdcre Apocryphis dicbus fcftis. Apud Anglos ut apud Pou»
tificioslc£tioncsordinaria?& ferialcs ex Canonicis fcriptis omit-
tenda? funt quibufdcm diebus fcftis, uc le&ionesex Apocryphis
lecitentur. Si nihilaiiud rcptchenfione dignum eJlet ia kctionum
cx Apocryphis recitaticme , praefef di£ta incommoda inde orra,
nempe perni.ioium eirorem dc Canonica corum authoritate &
pari cum Canonicis confortio,& quod taiuum temporis dctrahi-
turlc&ioni & intcrpretationi lacrsScriptursquantum iislegcddjs
&cnarrandisimpenditur , ex Ecclcfiis extctminandaeft eorum
le&io & mterpretatio, Scd prauerea habcnt permifta multafabu-
lofa incpia, abtufda cv erronea, ea? ipGclcctioncs quasex Aporry-
phis delegcrunt & divmis cfficiis aflignarunt Angli Iiifpici.ac Kclor
&conferarha*clccaTcb.5 12. Tob.6 7,0; 7 3 8 9, & 8*2 3 & 1 1 8
12 I4,& 12 12 15 ludith^ 2 10 13, & 10 3 4.Sap-3 iS &44 3 Ec-
clefiaftic.i is& 12 5,& 15 M»&24 u,&48 ij.Hiftor.S -afan.ctu
13 Daniel. (namiicinfcribunt)vcr.5 2845 6465.Mcrit6Hiejor.vj
rnus monuit Laetam, Multa admixta Mofi,&* gratidh iJJ? fcufofUyt
inaurolutumqutercrc. Non puduit tanien Banciofcii Ldiuiincnlcoi
a(ferere in colloquio Hamptonienfi Hicronymi cxceptiones corn
€ta hbros Apocryphos fuifle Iudaeorum caviilationcS; & Wintoni-
M m m m cnfera i
6 * 2 De Vocatiortc & Fun&ioa c
cnf-m fuiiTe' Cnhvnitos ad morcs inforrnandos. Ncc fatis cirCuw-
fpc&e looui mihi virie'ntur,qui nroximam iis p©ft Canonicas fcrip-
turas authoritatcm dcfcrnnt. Nam qu£ cutfi Canonicis in ora-
«ibusconveniunr, mnjoris a^nrimandaiunt quam 4'tt^7n#«^* fa-
bulis, inc^nis & crroribus rcfpcrfa. Non htc prsetcrcundum
euod refert Bellarminus libro fecundo de Vcrbo Dei, c. 1 5. Jh-
iitiiquohmfide dignn^ iiiquir, cum in jfngliik Miniftro Cathinifts
in temAo legerefr tfrtgua \.u!gm caphutum 2 j Ecchfiaftici , vbi mulU
Aicuntur demilitia mv.lierv.m furrtxijfe fceminam quandam & dixijfe >
Jftu d eft y>erbk m <2)ei * im 0 potiuAtviaboiieft. M i n 1 ft c r i ft e C a 1 vi-
nifta prcculdubio fuit Liturgicus aliqms Cuno, qui fecundum
Calcndarii dirc&orium legcbat 24 Augufti capitmlum 2J Eccle-
fiaftici. IfyVkmtefttimtntu alteri lettimi ififirtit in Matutinis Zr fef
peris & Jingulisann^ter perlegelnr Vaii cum Epittolis (s* EUngetiis ,
excepU jfpocalypfi,txqua lcctiones aliquot deprempt* feflis qmbufdam
propriis dejignantur. Etcur non fumuntur kchones ex Apocalypfi
ad officium ordinarium , fedixfervantur diebus feftis ? Quid fibi
vult illud , T^oVum teftamentum alleri letliotii inferuit Vna cum Epi-
Heiis &• EVangtiiis ? Ergo unum idemque capitulum ex Evange-
lioerit diverfarationele&io vel Evangelium , ex epiftolis lecti«
yel Epiftola. 2 De propriis pfalmis 8c lectionibus habctur Ru-
brica generalis , ^n feftis mobilibm , immobiiibus & dominicif , qu*
9e J^h£/. proprios babent pfitmos O* leHiones , omittentur pfilmi & UUionts no-
Zcdef.l.7. minatte in Calendario At contra Spalatenfis. T^unquam ftriale of-
c4p.ii- ficium mihitidetur deferendum aut non niji in maximis anni feltmru-
ggffJt 9%» tdtibttt* Toteft euim in ftriati ofpcio additetlio martyriorum O- Jacrd-
rumpro ratione diei biftoriarum. Non magis interrumpcndae lectio-
nes ordinaria% quam pfalterium ; nam eadem eft ratio. 3 Quod
cantentur le&iones, ceu facra fcriptura,dum legitur , & fic canunt
quae non funt canenda , ac cantando fcripturam facram fic ic dc-
um colere exiftimant. Obfervavi abufus'in legenda fcriptura facra
apud Anglos, In reclo ufu, ut non probo lc&ionem ablquc intcr-
?retatione ita necalterum extremum,concionesabfqne le£ho«e.
-Jam legere folum quatuor aut quinque vcrfus ^uando conci««
nandum, non fufficit ad muuus iftud ritc obcundum. Ecclefia Iu-
daica legit ordine & perlegit totam fcripturam intra defuutuai
tempons fpatium . Sic Ecclefia. Chriftiana in publicis conventibus
diebus dominicis , quando habcbanc publicos conveutus,uc referC
Xuftinus. Ecclefia non folumcuftos eft & depofitaria fcd ctiam
teftis & prasconis officio fungitur dum legcndo pnblici juris facit
&promulgat& interpretisdum enarratur. Ncc abi reeft quo4
cadem vox J(jra fignificet & legerc & promulgarc cc«
proclaraare Ifa. 29 12, &: 61 \u , Zachar. 7 7, & Ad.
15 M. Nam kctio Evangelu cjnfquc ut pioaulgacio
Presby tcrorum Anglicanorum. 6 $ 3
& proclamatio pars praedicationis eft. Lcctionera fcripru-
r* commendac nobisfcriptura Deut. 3111 12 13. Nehem. 8 3,
Ephcf.3 4, ColofT,4 16, 1 ThcfT 5 27, Sc 1 Tim. 4 13. Nara dc
publica le&ionc intcpretantur nonnulli locum illum; quam intcr-
pr*tationem confirmant antecedentia, lnterim dum Vmio , & fc-
qaentia exbortationiC?' doftrin<e,&c praxis Ecclefia?. Iadaicarum hi-
ftonarum libn traditi funt ab Apoftolis lcgcndi in Ecclcfiis ait
Origen.hom.15 in lofua. Quod ad meniuram & quanticatcm
fe&ionum aut capitulorum attinet, non ad praecifum anni fpacium
dividenda ui apud Iudaeos , quia jam au&ior cH: C-inon facrse
fcripturae, (cd pro arbitrio Ecclcfia; , ut in primiriva Ecclefia.
Nam ut referc Iuirinus , SolU aut dtcitur die omnium aui Vel in oppi- - . ,
iU Wlruridegtott ineundemlocum con^enttts fiunt. Et commentaria ? l*
^Apofloloiumaut fcripta propbetarum , quoad tempus firt , Ivguntur»
Sive biennio , fivc criennio abfolvacur lcctio facra: icnpruiae, per-
inde eft,raodo non perfun&one fi it dum convocatur coetus, tan-
tum , iedfcrib& poft convocatam jam coecuni fidelium. Non
cftdaruro omnibuslegerc: & quibusdatum cft, funr negligcntio-
rcs. Expedit tamen utornnes difcanr ex ipfa fcriptura facra , &
cx ipfis fontibus arfatim bibant, ut de doclrina tradita per con-
cionantem certiores reddantur , ut pi\)bare poffcnt fpiiicuscc mc-
moriarctinere qusdi&aiunt. Dixi, & forte ldem non fcntiunt
•lii: unufquifque fruatur judicio fue. Interim ordinem Angli-
canum nemincm nuto ptobarurum. Abfque conventu ordinario
& publicorotiusEcclefae foli legunt & canunt fcripturas t.urati
aliique qui adhorarum pcnfuro perfolven.dum obligati iunt, cti-
amfi nullus cx pooulo advenerit , cum tamen propier populum
praccipue mftitutus fi; ordo le«endifcnpturns , pergunt in ma-
tutitus & vcfpertinisleeendo Cxcanendo paucis fonuito adveni-
cntibus & forte nulhs , (ed fibi folis & die dqrninico ln publicp
conveutu legunt Sccanunt llLusdici lcctioues. Sic fraudanturbe-
neficio lc&onum aiiarum touus ferc fcriptura?. Non cbligatuc
ncc obligari debet populus intcreffe ordinaria? recitationi lcctia-
num in matutinocxvefpertineomcioperhcbdomadam.Oidinaria
igitur le&io refervanda eftpublicis co»v?ntibus, vclfakcm fuum
legendi ordinemcv pe.rlcge.ndi habere dekcrK,fi proptcrpopuiura
kic ordo mftitutus. Ideo Ixidxi fingulis fabbathis legebanc.
Delocoofticii horariiccicbrandihabemus,Rubricaiitam Matut\-
tiApreces 0* Vtfpertin* cckbrabuutuY inlocis Ecclefiirum.captUarum1^*
Cbororum confuetis, nifi ilittr iliius isci ordinario vifum fuerit. Cborys
etUm manebit eademforma qua fuperi$rum temporum fuit. Sic can. 14
conftitutionnm anni 1603 dccreLum in hunc modum. Liturgia.
publica iiflmtre & debita cumreVerenti* legetur Velcmetui iriillis die-
bm & wnm UgiUis , qn$ in ubro precum ptiblicarum Satri ac fiftiii
M m m ra z ieftgnd.fr
6u T)c Vocatione & Funflione
dcfignwlur, horifqut torundem congruis <r Vfitatis, otaue in co potiffi-
tnum Uccle'}<e cu\ufq-u loot qniBvfcopo ®mcefino , UltoH crdinarh
( rationi \>ci ampfitudirtis yfeiavgxfMA) commodifihnus , cc ad populi
aJificationem m ixime opporluntu Vid-bitur. Non efl unus idc rrque
locus mthifterii in jcgendis fcripturis, ac prccibus rccitandis , & m
admmiftrandis facfamcntis, urrefcrtCartwriehcds, Precesmaru-
tinc & Vefpert iuajcelebrandje in locis confucns, nifi ahter loci Or-
dinario vifum fuerir,ut viilr Rubrica , Baptifmus cclcbratur pro-
pe oftium. Marrsmonium in medio Ecclefl^ vcl navi,ut vocant.
Locus confuetus precum Matutinarum & Vcfperrinarum eft in
cancello Sic migrat c loco in locum Curio liturgicus non abfque
myftcrio. Et licct in poreftate ordinarii titum fic locumcemmc-
dum defignare ad xdiftcatioucm populi maximc opponunum,
r.on tamen recedunt a more veteri. Nam noit cditam Rubricara
illam refcrt Cartwrightus faccrdotuium avcrfa facic quandeque
prccari,& apopulo abfcedere ad rcmotulunurn Cancelh paritte. ac
fi arcanum quid Deo effari vcller,pra?rcrea ait Cartwnghtus, Mihi
certb perfuajhm efl decimam quamque Ecckfiam in jfngtta non habtre
iniegrum ojficium dtlinum eo m loco celebratum , Vbi totitti Etclefi*
CoetutauribuA \>erba perciperepofjet. Dc Choro fic Buccrus iucenfura
in librum Sacrotum Ecclelia? Anghcanac. Vl enim Cborns fitUm
procul fejunSim h reliquo templo , (r in eo tmlkm ftcra reprtfintentur,
quatamenad omnsm pertinent populum.clerumque , hoc jinttchrislia-
num efl, Chori tanta a reliquo populo fi)unciio eo feruit , W Miniflii>
qualefcttnaue fide fint O* Vttajpfo tamen ordtne ^rtoco habeantur quafi
0eo proptnquiores , qukm hici , & qui pojfint his pUcare Deum U ex-
teriorum operum , qtue faciunt fibi proprit , cum funt totiut populi
Chrifli. QuoiiVero in Chorotantum fitcrailU communu peraguntur,
quia confirmatur eo fuperflitio iUa perniciofijfima , quagrattu (Deo cul-
ttcs putatur legere , recitare , atque atidire fcripturas <$* prects , fine
tnenie,fine inteUettu fidei Hiergo tam alieni ab insiituto Chrifli ritus,
Vt quibus intoleranda fit (Deo contumtlia* debent quamprimum crfe-
y>eriffime conigi : alioqui totum regnum fc Ufie diViwe Majeflatis ob»
Jirtngtt : in perpaucis enim Ecclefiis nonadhuc notata Ubes h<eret. Au-
divrmus cx Cartwrighto non in dccima quaque Ecclefia populusn
audire integrum omcium , qui poft Buceri tempora floruit. Ad-
dit Bucerus. Ex formis antiquijfimorum templorum atqut fcriptis
S Tutruyn fatis cogmfitur fuijfe flationem Cltriapud Veteres in me-
dih templis , qutferc rotunda erant , cx eoque ioco fic ficra dibinapf-
pulis ejfiexhibita , W exaudin plme pojfent quaraitabantur , &• inttl-
$clLdevcr~ ligiab omnibnsqui erant prafcntes. Abufus quem notavimus rcdo-
ho </.'//,x, lcr inolirumerrorem , (Dibinorum o/ficierum finis pr<tapuus nencft
OAC. inflrutlio Vel confolatio populi , fedcuitu6 0fi, C7- qu<e populum fart
eportet ex ditinis ojficiis 4 ftfloribtu txplicantkr. Ac fi fines fubordi-
nati
Presbyfrerorum Anglicanorum. &$$
«ati inter fc pugnarcnr, & non fimul Deus coli & Dci populus x-
«hficari dcbcar. Objicic Bcllarminus morem Levitici facerdotii.
Hinc LeVit.\6 Bewsprsctoiebat , W dum Sace\ dos finliuarium ingrefi.
fm profi O pro oopulo oraret , populus fovis mmerety ita W non /olunt
non inteUigeret, ftd nec audi^et nec Vid:ret ficerdotan,<juod etUm faUum
effe tempore Zdcb&U faj nus Luc. i & Umen quis dubitm potefi, quin
iUa oratiopopulo prode/jet. Oratio Eccle>4, nquit, non fit popuh , fed
fDen propopub. paque non eft opur,lt popults in-eUigatt W ei profit >
fid fitiseft ft intcUigat Detts. Ex hoc crrorc ortum ctiam, qubd fa-
cra cclcbraruntlingua non vulgari (cd Latina. Fru&us orationis
proaliisctiam abfcntibus,rationc acceptauonis a Domino&ex-
audititionis poteft pcrvenireetiam ad abfcntcs, fed in piaffentibus
audicptibus& comprecantibusrequirir. Apoftolus etiam fructura
aedificationis, nam tunc ipfi orant unacum mmiftro. Oratio Ec-
clcfia; eft qune fit a populo Dci. Si qua non fit a populo <Diiy non eft
*r*tio Eccleftayctfiin Ecclefta fit. Tota Ecclefta reipfi or.il, quamVis \mus \un\us fbid,
in ea firmonem btbcat , quii Cbrijlus omnes in fi (s* ficum effecit Sa- not. 13 \y
werdotes coram (Deo G~ T*trc. Quod ad faccrdotis ingreflum in fan- 18,
cluarium, erat modus a Dco impcratus ob typum. Signis cxtcrnis
inftruebitur populus dum faccrdos erat ia fanduario ; Vcrifimilc
ctiam cft,utconjicitCartwrightus,alios farerdotcsalia cum popu-
lo exercitia intetim habuilfc. Alia eft ratio (ub Evangclic, ubi non
funtejufmodi typi, & omniaoportcr fieri ad aedificationem.adcQ
utfiquis haberet donum extraordinarium linguarum nondcbec
jam loqui in Ecclcfia abfquc interprete.
Qui obligantur ad preces matutinas & vcfpertinas jam viden-
flttra. In praefatiorre praefixahbro publica? Liturgise habcntur haec
vcrba : Qmnes item Minifiri & DUconi preces matutinas & Vejperti*
nMfmgulis diebus ^ublice W/ priltatim perlegere obfiringentur, nifiant
fredicandoyautftu<iio TbeoIagU incumbendo, aut aliquaalU graYt caufit
tmpedUntur. 'Parocbtfimiltter qui m EccLftis parocbiilibtvs aut Sacellis
tnmifirant, domi exiftentes O- nuUa legilima caufii impediti in ecctejtd
parocbUliy VelSacello M minifirant, tafikmpreces perltgent, &1 aliquan-
tij}erantequkmtncii?iuntycamt>anam pulf.bunt, ab aliis neccjfitriis occn\
fattonibus liberi adberbuw Dei audiendum &> comprecandum conlocen*
tur. Omncs mimftri & Diaconi Anglicea//1Vtf/?j and Deacons rc-
nentur vcl publice vel privatim pcrlcgcre preces vcfpcrtinas &
naatutinasfingulisdicbus. Quid , annon filtcm privatim liccbic
alias preces concipere. Licct, fcd prasfcriptasomittere non de-
bet. Latethk magnum proculdubio myftcrium Pontificij dcfi-
«iuntorationem publicam eflc illamqux fic noaune publico, 6c
non tantum privato, id eft qua: fic afacerdotc nominc ecclcfiajjfcu
quac fit abecclcfia pcr mini(tros fuos,vt talcs funfjprivatam.quarn
V«ufquifqucfuaaudoriute,& ut privata pcrfoua orTcrt. Pnorcm
M m m m 3 publi-
6 1 6 De Vocatione & Fun&ione
publieam efle, etiamfi intra 'cubicnlum claufo oftio folitaric &
fubmifla voce fiat : Pofteriore privatam etiamfi intcmplo vel pla-
teis fiat.Si quisrecitavcrit horas Canonicas ab Ecclcfia inftitutas ,
fed id faciat tantum ut privata pcrfona & devotione propria erit
oratioprivata & non publica. Opottet igiturvt oratiofit publi-
ca, utqui orat fit perlona pub!ica,minifterdeputatus ab ccclefit
ad orandu nomine fuo, & modo a fe ptxfcripto, & hac intenrionc
ntcxpleat munusfuum.Ecclefiam dicunt non permitterc,ut oratio
quae ad Deurn fuo nomine fundenda eft,aliter fiat, quam modo afc»
ipfa prselcripto. Poteft quidem tninifter deputatus ab Ecclefia o-
rare vcrbis pro arbitrio conceptis & pro ccclefia obje&ive, ut pri-
vatus aliquis qui dicit orationem dominicam. Nam tum & pro fe,
& pro alijsorat, idcodicit Pater notter non autem Tater mi, quU
finguli debcmus pro omnibus orare. Sedfubjc&ive, miniftc-
rialiter,& reprefentative oportet perfonam pubiicam orare pra-
fcriptisabecclefia verbis.Hie jam habesmvfteriu hujusritus.Cura
rniniftri oc Diaconi obftringuntur ad perlegendum preces matuti-
nas & vefpertinas,vel publice vel privatim, orant repr*fenrativfc
pro Ecckfia, 6V. oratio eft publica, etiam curn privatim oraat in
cubiculo. Sicfi parochus (nam omnes rniniftri non fapt parochi^
quamvis in ordine Prefbyteratus conftituti) rum vacat, puliata
campana perleget m Ecclefia parochialiaut facello prcces, etiamfi
nullus venerit. Et fa^e pauci aut nulH plerunaue adfunc Ipfc folui
rcprefentatEcclefia-, & fi non adfucritquirc(pondeni'o fubfcrviat,
tamcn vel in ecclefia vel in cubiculo fibi refpondct nominr Ec-
clefiae. Exeodem errore nempe,qubd divinorum officiorum finu»
non eft inftru&io vcl confolatio populi, fedcultus Dci,*rtus moi
ifte . Debcrc miniftrum etiam privatim orarc pro grege & vr.h cr-
faEcclcfia obje&ive nullus dubitat : fed orationescey prcccs prat-
fcriptas ab Ecclefia efle orationes ceu precesccclcfia», id cft otTcrti
nomine Ecclefix, ac fi lpfa Ecclefia co munere m aclu illo qucrn
repracfcntativum vocant, fungeretur, ctiamfi a miniftro proferaii-
tur,ndiculum eft.Nam actus orandi ceu prsedicandi perfonalis eft
nec unquam ecclefia orare dicitur, nifi cum a&u orat. Vidc fupra,
quid dixerit Iunius. Ecclefia eflpopulm 2>ei ; oratio eccleftte efltquafit
dpopulo <Dei. Siquanonfitapopulo 0ei,non efl oratio ecclefia, etfiiu
Ecclefiafit. Additum in Rubrica, nifi pradicando, auiftudio Theolo*
gU incnmbendo aul aliqua alia grati caufa impediantur. Srudium the-
ologisehicintelligiturnonpnvatum, fedpublicum in Academi*
aut Scholis. Durantus entimerans caufas, ex quibus iprecum Qano*
. nomcarumrecitatione C/criciVeHBeneficiarii excufentur. Primam po-
JBerttib.l j. n,t rnorbum gravcm. i. impedimentum naturalc, ut fi quid re-
Ciiyf.6. pente &iubitbaccidat, quodprajtermitrinon poffit fine pcccato
vellcandalo. 3. fummi pontificis difpenfatio. 4. fi deficiat brc
viaru» .
PresbytCTorum Anglicanorurn. *i7
Viarium/nectcncatmsmoriaprecei canonicas: ncrao cnim adina-
podibilc oblig3tur. Qjnntaauft k qvibufdam addttur, cum .iui> op-
timis difiiplinis atfjue artibus ftudet conttituto Vicario, qui beneficit
defirViat. /ft beec caufi communUalcub improbatur . Malcdictum ilu-
dium, [tnquit^loff pravmat. in cab. OualiterhorafUnt dicendte) propter
quodprAiermittitur dtvinrm oficium. Itaque juris ditini to/ humani
ftudiofi,etfoicmH>n btbeant in ecclefiafua ad preces Canonicas obligxn-
tur. Et meritb, fi tanra fic vtiliras & ncccflicas iugis facriricij pre-
cum canonicarum, quanram illi praedicanc, & llli ad recicandas
precesillasrcpraefencacivasdcpucati fint.Canonemrigidumde per-
folvcndo horarum canonicarum penfo vide dift. 91. cap. ulr. Pra;-
terea adminiftcrium cftnequis vocandus,aut Preibyttri graduccu
©tdinedignus, qucm oportcc incumbere ftudio Theologiae in Aca-
demijs, Du&orc-m gtegis & do&orem populi conftituunt que»
tamcn longe abefTc a grege Difcipulum oporteac. Illud hic non
prxtereundumnon numeraricpifcopum inter eos qui obligantur
ad perfolvcndum iftud penfum , vel publice in choro vcl privacim
incubiculo. Decec Epifcopum ance alios omnes publice & ia
choro rc~itare preces rcprefencativas. Nam Epifcopus eft caput
torius Dicecefcos. In comitijsordinum regni fedet incer procetses
etiam invita & nolente^ecclefia» quare qiua reprcfcnrac dicecefiu :
alioquiR nonhabet lbi locu Ecclefia. Quando iniynodisprovin-
cialibus condanc canones, reprafencanc ccclcfias fuas etiam nolen-
tcs. Vbique cum dedignitate, lucro, aut junfdi&ione agitur, rc-
pr-Brcncationcs ufurpant. Sed in precibus rcprefenrarivis vacare
nonporTunr. In conftitutionibus anni 1603. habemus canonem
iftura, Ornnis minifter in Senejicio Curato conftitutws , iicet pradicaiim -
§ni potijpmum Vacct, <ir Curatum fub fi wtweatyjui reliqua ecck- 4H*f*i
fi<e officin ipftws \>ice exequatur, fimiHter etiam quiiibet concionaUr
ftipendiarius, quipritlegendi,cateckh%indiaut concionandi munus in a-
tiquaecclefiaVelcapeiacxercet, Liturgiam publice recitabit duobws ad
minus cuiufque anni diebus dominicisad bora* tum matutini tum )>tfpw~
Hnitemporis conftetas & u/ttatas, atque inta ecclefii , in qua fBenepcia-
tus ftf , Ve! pralefhriS) of a Le&urer catcchift* , aut concionatoris
munere fungttur . Hic vides non folum bcneficiarios, fed omnes
•mnino concionacores ftipendiarios obftringi ad -recicandas &
tantandas publice pTeces matutinas & vefpcninas,ctiamfi fit in
parceciacuratusquihoc munerc fungicur, ut fic fa&o fuo con-
fotmitatem, & ilhus ordinis precum approbationern oftendant ;
Sedad privatam recitationem flugulis diebus obftringuntur|om-
bcs Miniftri & Diaconi uc di&ura, licct negligentius a plerifque
©bfervctut.
De Licania habemus hunc canonem , Litania a 1{e8oribM, Vica- C**. j£
tUSiMiwftris^CHHiisin Caibcdraljbui, Qolkgiatu,<ir parotbialim
ht
'<$ 5 1 Dc Vocatione & Funftione
bus eccltfiis ac Capcliis omnibuA, earumque loco aliquo con\tnicnU, pto
arbitratu epiftcpi dtactfani, Vclloii crdinariiyrecitaUtur lelcanctur in il-
lis tetnportbus, *s fub eafotwa ^uain libro publica liturgi* pi tftiiuun-
tur3ac{Vt reftrittius lcquamur)ftnguiis diebm Mercutii (r Venms {etU
am/inonfuerint fefttli) Mintfttr adboras divinas ptecibws confuetas in
eccltfia aut capeOs prdfto trit, & pcpulo perjonitutn catnpan* conVoca-
tOyLitanicm in dtHo iibro piaefcttptam rccita⁢ cuifinguit tjtatres-fami'
Has^quipnefertim infra dimidium tniiliareab eccUfia babitant3VeI ipfi de-
bebuvtintt.rtfje, i>el Vnumfalttm defimtltafua mittertidoneum,qut Mi-
wfitointetprtcandumaffftat. Curmagts dicbus Mercurij & Vene-
ris obligantur, quam aliis temponbus, &: au htaniam magis quara
alias prcces,& piopinquiorcs unus e famiiia rnagis quam remotio-
res? Si utafiiftant Miniftrointer precandum : annon alijs etiam
diebusobftnngendi,quandonon recitatur lirania ? Sed ad offici-
um feriaie neminem invnum a vocatione fua*legitima abftta-
hendumfentio,nifi extraorcinanum jejuniiaut granarum a&ionis
fabbathum indictum fuerit. Permifir enim Deus homini fex dies
adopcra vocationis. Sed praecipuum quod hic reprehendo,eft#
qubd ordinaria illa litania & ferialis dicbus illis feria quarta & felc-
tarecitandaeft,ac fieflentdits j?juni],cum tamen reipfa non jc-
juncnt, necad Lctaniam convocatur totuspopulus, ficut in jeju-
nio fieri debetjlifenoresagcretur. Luania; vox, ut vult Serarius
in Litaneuticis, precationcm &quwicm fenam cordatamquc (ig-
nificar. Vnde apud Homerum •» Kfiunvmu eius quem precantur
gcnua ample&untur, in pulvcreac ictuibus volutantur. Poffec
igicur,eius judicio,ifta vox quan libec ecclcfiae precem,cum ea nun-j
quam non ferio & ardenter mftituatur,tienotarw.Vfu tamtn & co-
fuetudinc receptu eft,ut unum tantummodo certum genus, in quo
precandi ardor &cotentio infitfignificetXj/n«M,inquitCanrand.tt'-
Liturt. f . clefiajtica phrafi )>ccaturpubiica rogatio ad !Da mifncordta implorandatn
241. injiituta Litaniarum ufus erat 111 mitio extraurdinarius & urgente
aliquacalamitatcbdlijpeftiSjteTia^mi tus Cvc.et quidemplerunquc
cumproceilione.Theodofius ScniorprjeiiaturuscumEwgemocir-
£*i*<i 33* circumibat cum facerdotibus orationum loca, & jacebat in cilicio
proftratusantemartyrumthecas, ut refcrt Ruffinus. Theodofius
Iunior, fiKicephorocredcndum hbro. 14.cap.pro ftrenitatc &
clementiaaens,habitu pnvatounacum cstu totius ecclcfia; iup-
plicantes proceficre, & ftatim mutato acre turbido fercnitas red-
dita. SiceodcmTheodofioimperante, cum civitasConftantino-
polis gravi&diuturnoterraemotuconcutcreretur,inaid*E luntLi.
taniae &fupplicationes, ut refert idcrn Nicephorus ibidcm cap.46-
PlatinaMamercum Viennenfem epifcopum in pretiofuilTe tcm-
J% Z?o,x. Pote Leonis primi referens, ait. (Primus enim Mamenus ut aiunt%
fuppLicanion.es qtus Cncci LiUms VomhinftUu^ob frqticntes terr*.
motus
Prcsbyterorum Anglicnnorinru 639
motus, quitttmmaxttne Gaiiias Tnxobcmt* Litantarum ordinera &
formam mutuati funtveteresabErhntcis. Nam il]i habebant Lita.
nias five fupplicationcs circaaras *< ftatuas, Ideo Dionyfius Hali- Extnit.pl
carnaiT.riiccie folcr,AiT«»i/«« w\fi&mwp*t $Hri fyuixut £&>««'; quod ob \^t
fervauit Cafaubonus. VclybiusVub ele^anttr idVocat u.«V)«ni{* zrpt
wmx^tus^utfi dicas ienoctnium fs~ blandittas indtcoras adhibere, Vt 2)tos
fleStas. \ n diffimtic apndalios /cii;>torcs ^m^reyT^ itut, quo ele-
cfegantijfimt Vetbo Uptane fignificant proftm auHores , quod hic dicit
tDomimti de Gcntibus, ipfas in TTcXQho-ylu Ariu> \UuxXfln*eu, exiflimare
JecopiaVerbcrum, auaft aginme facto , >t foauitur TcrtuMUnm , quod
pctunt a diis forc impetraturos. MuUiloquium infiene fuiiTe in preci-
bus ilhs quas in urbis pcnculo concipiunt apud iEfchyfum Thc-
bana; mulierecul<e, leciori indicat. Qubd ctiam omncs fcrefan-
ftos nominarim inuocenr PonrirTcu poft innuocaram Tviniratem,
agentibus ortum. Nam mfummt rcrum ignorantijyquem potijftmum p4-- ,^;
deum aut ZDearttm orartnt, nejciebant • omn.s igitur precabantur , Vel
terte piurimos, quod ittic mulicrcuU ftudiofijfimc factun^ Hucreftr
i'Ji Seruti cu\ prrmum Georgicorum. Poft Jfeciaicm iribceattontmtran*
Jit adgencraiitatem , ne quod numen praterett : more Tontificum t pcr
suos ritu Veteri momr.ibus /acttspoft Jpuialcs !Dcos , quos ad ipfum
Jairum quod Jiebtt neceffe trat inVocari , gcnerafiter omuk numinx
inVocabmtur. Addt quo i credUeruntfuos fyeot co.i:v,VhIu cio-
jis rjrctrngeftu capi tituiis . ^>:c Pontificii in Luaniis (uis compel-
int figillatim fandlos. San&a Maria ora pro nobis , Santte Mi-
thael&omnes Angcliorarepro nobis&c Angli fublataSan&o-
tumcompcllarionc &: invocatione incipiunt ab invocatione om«
mum pe rfonarum Trinitatis, & figillatim compelUndo3quod r.011
faciunt tn Collettis.D -indccongeruntclogia& uiUfOs.Sancta beata
fjr gloriofi Trbntas, tres pcrfon& & Vmts faeuA nvfrerc nolis. FiU
fDei te rog muA audi nos, yfgnas ftti di nobis pacem, Cbrifte andi ns<i
l^yticehfn, Crxfte eleefin , l{yie eteefin. T<,r myfterium finct<t
IncamiUonis , T^atiVitatu , Ctrcumciftonis , tBapifint, jejunii &
tsntationu />•.■?> liberanos domine : per agoncm €0* Janguiwum Jkdo-
rem , percruccm & vaffionem , perprctifim mtrtem, (^ftpulturam,
ferghriofam f^furrecfionem/^ Afenfioncm tuam incaslum,&1 adVeK"
$um Spirituspnftii libcranos (Domine. Ad particulana poftulara
defcendunt, tk ad fingula fupphcationes habcnc vcl rogatio-
ncs ( iftud vocabulum magis aptum judtcio Ca(Tandri,quia Sup-
plicationisnonacn cx Genrilirate remanfit , Erani auiem fippticu
tioncs ferHeindittce , quibus JacrificU fiebantex bonis damnatorum &*
fii.pplicio affe&trum ) nempc Libcra nos <Dtmir:e} aur TcrogamM ttidt
»/7f. Rogant aurem , ut a fulgurc , £c tempcftatc , a plaga & pc-
Ailentia, fame;bcllo,latrocinio, 5:c. libcrcntur. Lttaniasceu ro-
"N n n n gattoncs
f
64* Dc Vocatione & Fun&ione
cationes vererum 3c fupp : i cxtraordir.a:i:\s erafTinte ma!»
aut ingrumu-, \ n. tftat.s, bclli , farim, cVc. indiclas pio re nata
in vantsregionb;is congenerurit in unum fafciculum Pontificii*
6: ordinanaf fecerr.nt , vcl m Ecclefia recirandas \ c 1 extra Ecclc-
fiam , cum proceHione. Hincordinana? Lirai.ia* ar.ralesceu an-
nua: cV hcbdomadaria:. Annuae recurrur.r fingulis annis. Habent
Angli ctiam ntrhifquc gcneris Litamas, nempe fingulis annis cum
proccffione , S: fingulis hebdomadisin Eccfcfja Liraniam ex plu-
ribuscxtraordinaris, u: clixi , conflaram . Quidabfurdius quana
ex fapplicatTonibus extraorclinariis yeterum prementeaut immi-
nentemafocSpofrtis , ordinarias abfque ulla neccffitatc, aut fenfu
mali , efficerc. Cur non etiam infcrunt in Liraniam fuam fup-
plicarioucm iftam. A lue inguinaria libera nos Domine. Naflt
GregeriusTuronehfis lib.^hift. cap.j rcfcrt. S. GtUum, cutn lues
itta qua htgnhtaria Vscabjtur jfrclaknjcm ptoVmciam Vtxatttt irtftitu-
ijle rogationcsyVt media auadragcfima pfiUende ad 3>a/FtLam &. luliani
^fartyrisVenirtnt Cur non infcrunt fufFragium lftudceu fuppli-
cationem, ab ebfidiene libera nedDomint. Nam in talicafu habue-
runt quidamfupplicariones. Cum tmm Childtktrtui Cr Ciotharius
C^firauguftmam civitattm ohfiderent, cil>es induti ciTtciis abftinentes k
cibis Cr pocults , mnlieres quoque amiticenigris paUiis , cafiru ac fk
ptrpoftto cinere cum tumca S Fincentii muros cilitatis pfiUendo circtt-
mibantyUivefcrz GregoriusTurone: f lib.3 c.ic>. Cur non inferunt
in ordinariam Litaniam luam & lftam fupphcarionem. jib ira 5ff-
gis liberanos fiomine. Nam jfntiocheni, quo QeusTheodofinm ptr%
tinacittr ipfis offtnfum knirtt , publicas peragebant fupplicatients, car-
Tnina quadam luHuofa O ad commiferationcm moVendam eompeftti
numtrefe ccmtu continentes , ut refert Nicephorus hb. 12 cap.43.
<22fc £0. Haec&fimilia cxempla & teftimonia habet Durantus libro 2 de
- ** ' ritibus. Vt lftaeSupplicationesimperats malo urgente fic ocahae
tempore pcftis, belli, famis, fulguris,& tempeftatis, feditionis,
latrocinii; Et utridiculum elTet , & ineptum ordinaric pubhcas
peragcrefupphcationesde liberationea Rege infenfo, a luc in-
guinana ,ab urbis obfidionc^ubi non lmminent iftamala , fic a
fiil.;ure,tempeftare, fcditionc, pcfte, fame, bello,cum aer fcrtnus,
pacatain rcgno omnia, annonae copia, pax, & nulli graftaniur
morbi epidemici. Si denique ex fupphcationibus cxtraorcinanis
ordinariae fieri debcant,cur non & ex extraoruinariisgratiaru acti-
onibus orcinaria? proliberatione afalgurcstcmpcftait &c.Supcr-
ftruunr meptias iuas iicur ponnfiai petitioni ultimas oraiiunis l o»
minicsequam habent etiam in Lnania,Std libcra nes 4 malo. A ma-
lofcd eft a fulgu'C, feditione cV:c. Quod de diabolodicitui auhu*
jus vita mcommoda torquent lmpcrite , vcrba enim funt
&*} vS myqoS akmalo Vel praVo g id cftDiabolo, ut lnnuit arti-
coiius
Presbytcrorum Anglicanorum. 041
•ttlus : TSJjm mv^oog P*tius de perfinn tuam de re dicitur , & *rti %tKM ^n\
(utur mafcutmus aujurMas omncm dubitattontmtoUit , intapretntcip tat.in Mat,
fo lobannt i lobin.i 10 (?• TertttUUno y tui maiignum interpretatur < 13.
intibro de fugu Ec (enfus pecicionis eft,ne nos mducas inccncio-
nem , fed libera r.o^ a ccncacorc Satana. Nam Mac.4 3 di&us eft
t 7Tii^tl^y. Cr<tcipatret omnes , Bcllarmino farence, per natlutn Be Sons]
PlttOjgunt Diabolum w Ptyfjcnus, CyiUus, Chryfjlomus, Ei<-ttymius> •pf^. *>»
KyJbeophylutus. XfoVU autcm eos articnlus additus ad nomen ; Jtcp<*rtJi.n '
f»/wj /<g««/ ^Vc rS 'xrevyDS. Eandem fentcntiam Jeauuntur tx ?****!
L tinis yfmbrojius , Lbryfutogus , Ctjftanus. Anixon Grarci patrcs
lunc opnmi uuerprcces lmguxGiajea? Ec qua? citac teftimonia
fcrtptuta? B llarminus,ur probec eciam cum arriculo dc rc non de
pcrfona diu fecundum ipfius lncerprecaiionem de malo cu!pa?,non
dc malo poena?, aucralamiue altqu 1 intc Uigcnda funr. Sed prior
locus Rom. 11 9 UTrervy lSv71* to Trovypov abborrentes a malo >
dc maloculpa? intelligcnduSi utoftendit vd ipfaantithefis, 4<)b<t-
tentrs ^ono , altcr locus Marrh. 5 37 dc Sa^ana incclligcndus qut
KeLT ifyxW di<5lus 0 irovr^og, quiainomni (celere exercita-
tus eft, cx ad altcs in fcelera muucendum fcmpcr comparatus. Ex
prava vcrborum intcrpretationeinftttutaeft formulaillacujusme-
minit B.-llarminus in facrificio altans poft verba tlla , liber*
noskmalo fubje&a , quaft explicatioms gratia Libera nos qusfnmtis
f)ominc ib omnibm maiv* prtttritis, prtfentibtu &* futuris , )t ope mi-
fericordtee tuot idjuti, zf a peccatis JtmuA ftmper tibcri & ab cmni per-
turbatione fecuri. Scd non cft hujus loci fcnfus, uc jam probavi-
«jus. Imo a malo pccr.a? in genere & univcrfaliter uc libcrcrruir
poftulare non licer. EiTct abfque promiflione & proinde fine fidc
©ratio. Non promifir Deus fc nos tn hac vita exempturum omni
malo. A malopraefcnti velurgente liberationem pctcrcljcct, quia
praecepicuc in die rnbulationis imploremus irfius opcm: &c cum
cxccpcionc, fi expeciat adD^tglonam bc noftram faiutera. Et
comprehcn^untur poftulata de temporalibuscommcd^ cx i-com-
jnodis hujus vita? pccuione quinra, ubi ncceilaria femper peterc li-
cet. In hac petitione co*rprcher.duntur fpiritual'-a ficut ec in prae-
cedenci. Non regreduur Dominus afpuuualibus ad ccmporalia,
»ec una pctitione cV fpiritualia & temporalia complcftitur: fed
fpiritualtatantum cc ineundem finem tendencia. Piauerca non
dicit Et libcranos a malo , fcd utitur particula advcrfativa &?&&
^uaeindicat fecundum membrum ad idem rcferi , ad quod prius,
pnorifque quafi txpltcationem erTe^ non autem diveriam petitio-
»em . Semper opporcunum eft & licitum , petcre, ut hberemur ab
iUomalo: ^uiaillemaius ceuimnrobus femper lnfidiatur nobis
"Nunn z Luani-
6^1 Dc Vocatione & Fun&ione
&c proinde fcm^er verfamurin prsfeitn periculo. Concludo igittir
Litaniam illam , quam fcriaouurta & fexta recirarc oportet , &
cuialTiftcre tencturdcle&us parcccianorum ccetus, effe in re feria
rem ludicram battologicam erandi formam,cthnic£ fimillimam ,
non iii fidc fundatam.
Dieium feftorum officium horarium habet fuas h&ioncs pro«
pria5Jcplkda$,&c. Sequituf igitur, ur dc dierum obfervatione
MHckttl pau^ aicamus. Prefbytcri officium eftdiebu* dominicis tem/cre d%-
fa„ ,li Vinorum fiflos, vigiiitts dies carnifa ihiales in fiquentem fipimumam in-
' * cidentes popuio denuncurt. Catal©gu.*dierumfai.&cru uthabetar tn
Jibro litur^ia: , h:c cft. Hifiunt o'fir)>mdi \>t dies finllt C? nuUialii.
Omms d>e< domimci per annum,dtcs feftifZtrcumcifioms fDommi noflri
p/ii Cbrfivi, Hpipb nU tfttrtJicatioms beatd Viritnis , Matthice jipo-
floli, jfnnunciationii beat.e Fbgir.is , S. Marct Elntngetiflte , Santti
fPbillippi & lacobi Apofloiorkm, jificnfionis tDomint noitri Ie/it Cb/i-
fli,?jati)>itatis S lohannis Baptift*, S.Tctri Apoftoti, S. lacobi\jlpo-
floti, S. <Birtbolowtei Apoftoli,S.Mattbeei yfpofioii , Santlt Michaeiis
jfrcbangeli) Smfti Luc<e EVangeWitee, Santti Simonis O1 luda jf-
pofioUrum, Omnium SanUorum, S.Andrtce Apofloli, S.Tboma Apo-
flolt , 2^atilitatis <Domini, S Stepbani Martyris, S. \obannis Eban~
geliiice, Sanllorum hmocentium> dieiLuna zr Matlts in Septimam
(Paficbali , dU iuna & Martis in Septimana Tentecoiies. Apud
Anglos die S.Georgii. procefticnem habenr. magnificam qui
func cx ordine equcftri cum variis lnftrumentis Mufi is,
fag. 81. habet etiam San&us ifte Capellanum palatinum ejufdem
ordinis qucm in dextro pollice annulum aurcum geftare opcrtet ,
ut refert Barous in dete&ione. Praeterea habent vigilias, Roga-
tioneSjSeptuag; fimam,Quin<iuagefimam,Septuagcilmam, quadra-
gefimamjStptimanamcineruin^K-riamquartam 6c fcxtamaliofquc
Befeflis lih. ^ies folenniores, Cahino papiitce Jngli, inquit Gretferus, H in atiis
2 cap.z. quce ad rittcs ac ceremonias pertinent ionge iiberaiioresfiunt , quam Tu)i*
taniin CttUia. Germania,!BcIgio,ita e*r inficflurettnindis ionge largio-
r°.s effie^oiucruni. Imo plurcs habent dies fanctos Angh quam
Hepl. i pag* judftis^inquit Cartwnghtus,determinavit Dominus in lege vetc-
liIa ri ; In feftorum obfervatione pnmo obfervandum" apud An-
glosfervari fanclorum Cx Angclorum dics feftos. Cctterum iongi-
Par<enefc4p. tetritu eflyirus iUud, inquit Tilcnus, quo nonnulliexVeflris Ecckfi-
£6, am jiuglicanam perfundcre (jt conjpurcare aufi fiunt , quafie* obreten-
tcUquufiiam jfpoflolorum (sJ yingciorum nomina prccfirentes fleflivi-
tates , abs ilios creaturts nm creatcri cvnfiecratos flatuat : yitque bic
omnia amaruicniijfimce calumnia Veii paniuntur , W yfngtt tanquam
vtanifiefl.ini thoioiatrct t-r-^xvncptipu deprehenfi% apud omnes rtfitrma^
tionis cenficraneos tradiuantur. Efl qutdem injgnita bac injuria , at
eppido puerilis ***»»3 ««. $$ creatkt <t altiuJM uemcncktMta, $4ototatr'u
, fam
Prcsbyterorum Anglicanorum. 64$
C4to reddit fefti dicitdcbr:itionemt juafivreatur* illi, eufns nomen pr<e-
fert,fit dicttns • quidobftit nuo minut Arojeraiit ctitm (Dcu? ipfi po~
pulo ffiatlitico idoloiitrite fuerit auftor? Ejut juffu ctlebnti dics Ji^-
moYum , Tabermcuforurn , primitiirum Ejuffcm wptuiris erant hh-
canity 4$et Totm, ftve firtium d Mardorbao inftituti , Eftbcr<e
edifh conjirmtti. jS^mo tamen bacfenut ttt iufmtit , Vt panibus U-
bernac i\ fr ujgibut, lut firti->us dics ilhs dicatos fuiffi putirit. Excu-
iUtnt litnrgia yfnglicant , prectfiiwe per illos diet recitari filit<e , Vel ad
Genchenhs difiipliine UhUim appendintur , hutU noftrorum antifti-
tum idololitrii fid mignt quortmdim dcmagogorum VeJirorum fyco-
pbantia deprehendctur. Vidcbis le&or cce.um viri impudcntis fu-
rorcm &inignotos impetum. Nullus ex noftris fcripfit ante edi-
tamTileni Parccncfin ad Scorosde fcftis Sin&orum. Scripfitcon-
tra parafynagma Perthenfe &quinqu3 Articulos ibi rcceptoslin-
gua vulgari unus,ccinter alia contra obf rvation rn durum fefto-
rum Chrifto confecrarorum , quia de iis folum iis agitabatur &
controvcrfin. Nam fimulabant Advcrfaru dc feftis San&orum fe
non elfc iollicitos. Et ut facilius pcrtr.jhcreut alios incautosad do-
minicorumfeftorum approbationem fiarfcrunt rumorem,Regiam
M ijeftatem dixnTc (c non bili faccre feftum, bi> nor jiie Saiat, ullius
San&i maris aut Santta? foemina: , ncc plurcs obtrudehdofi dies fe-
ftos.Chnfti. Non ramen adhibebant fidem virt boni, nec adhuc
adhibent. Nam Anghcanasquifqutlias omncs & juftam conformi-
tatcm mohuMtur. Hac fcta feftorum Ghrifti mtrodu&uros tan-
quam filum ctiam fandorum dics feftos cerci fumus. Prope finctn
ifidicat fcriptor ille Ecclefiam Anglicanam obfervare certo nu-
mero dies fcftos fan&orum. De horum feftorum obfcrvacionc
apud An^Ios autalios prqtcrca nihilloquutus Librum ilium vcllc-
§it, vcl ut aliusillilcgcret,curavit Tilenus>quodex indubitaus in-
lciis mihi fatisconftat. Et tamcn,inquit,hic omniaamarulenttfli-
1 maecahm ia? vcla panduntur, ut Aaglitanquamanifcftarii idolo-
Utr»rrailucantur.lnfignita cfthasc injuria & pucriiis w&fyt* Scc.
At vidcs lcdorcccamaledicciKiilibidineabrcpcumdcbaLCiunjubi
; nondum dar a occafio , virum irnpudcntem. Scd Tilenum antc-
hac mendacem & c#co furorc percitum jam forte non vanum
-uiue vatcm confirmabo. Admomtores AngU m Admoni-.
tione ad Parlamentum intcr alia,& inde confirmant fua raonita de
abrogandis fanftorum feftis non contcmnenda, quod a fan&is nc-
mcnclaturamaccipiunt. Refpondet Wiurgiftus non denommari
dicm a Uncto, alia ratione , quam quod Sttiptor»; qua: eo
dielcauntur in Ecclefia rcfpiciant fanclum illurn, cVicontine-
antilhus vocationcm, praedicationcm , pcr^cuiionem , marry-
num aur fimilu. Rcphcat Cartwrightuspnmb iftud non intclll-
^erepopujum. Namnonfolummvcrerataconluetudoex PaPir«
Nnnn .; £cd
tf 44 De Vocatione & Funftione
fcd ctiamipfadieiappellatioct ncmcnclaturaad aliam eos ducic
intcrpretationc m . Nam ficut dc feftis Trinitatis & Chrifti audita
appellatione diei Trinitatis, diei Nativitatis Chrifti &c. ftatim
mente concipiunt et interpretantur dies illos inftitutos in honorem
Trinitatis &Chrifti, fic cum dies aliquis vocatur dies Pauli, aut
dies virginisMari»T,non alio modo inrerpretabuntur quam dies ll-
los inftitutos effe in honorem Pauli vcl virginisMana?, nifialiud
doceantur, fed rcmcdium lllud doceYidi,non tam lare patere quam
raorbum,5cfi inftruerentur,taraen nominanon abrogata dedocerc.
Refpondet Whitgiftus , retineri nomina diei Lunae, S<-lis,Satur«
ni,neminem tamen interpretari dies illos mftitutos in honorcrm
t\eblfdst Solis,Lunse,Saturni. Repiicat denuo Canwrightus , lftarum re-
t.p.iyj. rumufum in Ecclefiafticis non ramhberum cfle a^ in civihbus.
Secundonon educatum fub Pag3nifmo populum,aut in adorario-
neSolis & Lun$, ficut fub Papifmo, nec inter eiufmodi Idolc la-
tras vivere nec intclhgere, paucis exccptis,diev dlos unquam facra-
tos Soli & Luna>. Qubd fi ita educati & edofti fuifTent ,abroganda
fuifle etiara nominailla. Nam exemplo Davidis, Pfal. 16. abfti-
nendum exiftimant pii ab ipfis nominibus idolorum, quantum fie-
riporeft, & vulgaris ufus loquendi finir, nifi cum deteftationc n*-
mina eorum labnsfuis ufnrpando. Rc£te quidera : nam neccfltas
plerunque cogit nos uturpare illa nomina,quia ad captum vulgt
.... loquendum cum vulgo. Inde eft quod A& 17. 19. dicitur, Duxe-
<&e id9lel4t. Yunteumin jfreopagum, & A&. 28 11. Cui infigne eratCattora*
<*/•!•• fpollux. (Deos Ntiionum nominari lex probibet* nan Vtique nt nomins
eorum pronunciemtu , qt'd nobis Vt dicnmvs conVerfxtio extor*uet, inquit
Tertullianus. 2^am idplerunque dictndum efi. ln templo JEftulatii
%Uum babes, &* Vico lftdis babito, &> Sacerdos loVis factils tft,<& mul-
U alia in hunc modum^quando & bominibus bocgenm nominainducun»
tur. T^eque enim Saturnum bonoroyfiita VocaVero eum nomtne fno ,tam
non bonoro qukm Marcum fit VecaVero Marcum.hcm, Nam & fcripi
tura Deos nominat fed adjicii fuos ck narionum. Sedcot fuetudi-
nis vitiumeft diccre me hercule, me Dius Fidius acccdenteigno-
rantiaquorundam, qui ignorant jufiurandum elTe per H.jrcu]em.
Auguftinus in Pfal.93.Dies Mercurii, Sic dicitur h Taganu, &■ k
tnultis Cbrifiianis ,fcd nolumti6 Vt dicanty & Vtinam corrtgantnr% mtli-
M de ore Cbrifiiano vitta loquendi ecclefiaslicuiprocedit. Sed ft queta
forte confuetudOi&c. Cum in civili ufia retinentur nomina ldolo-
rum^abrogato cultu ipfo,^5<5Wfj<n> tantum, ctil prsftarct ttiam
ipfanominaabrogan,tamcn co-cnte neccllitate cum vulgo lo-
quendum. Hoc caiu nuda nomenclatura non ducitur populus ad
interprerandum Deum illum aur San&um coli a quo res denomi-
natur. Sic ubi abrogatur cultus San&orum audua templi appellaj
Eionc ad o\h»&w retenta, nempe cum dicimus ccmplum FctntBa«
Presbyterorum Anglicanorum. c^$
■
{JlicaPauli,cVc,non ducimur ad interprctandum illic Pctrum vcl
Paulum coli. Sed ubi colitur mcmoria Sanc"torum,ficut aptid An-
gloSjfacile pcr nomcnclaturamducitur populusad interpretandu
iJlic cohfanctos. Bclhrminus ateftimoniis yeteriim templa vcl
eccL-fiasafan&jrum nominibus nuncupata teftantibus probat 8c
lnfcrc fan&orum cultam apud vetercs, & populus non idem col-
lig:tex dierum nomcnclatura. Non idem pcriculum in feftis ta-
bcrnaculorum, azymorum, &•:. Nam n©n a perfonis fumuntur
iftas nomenclatura; rclieiofe antca cultis, ut dies fefti fan&orum,
pec a rebus ante culru idololatrico adoratis.Scd non ufurpantur in
Ltturgia Anglicanaifta? dicrum appellationes,ut diftitiguantur ab
al'is diebus menfis ad ufum civile,ficut cum dicimus foru Trajani^
F >rum Ar>pi:, PlateaCaculhana,Martiana, Regillia, quod tamen
cftct nec utile nec necciTarium, polfunt cnim communi difttnctio-
nis formauti,fcd quiadiebus llhs ni^rnoria ipforum colenda cft.
Sedpcrg^; dicitTilenuSjfi cxcuria:ur liturgia Anglicana precefq;
pcr illos dics recitan fohta?, nulla idololatriadcprchendetur. Sic
I argumcntari videtur Tilenus, Non invocant fan&os illos in pre-
cibus : Ergo non funt idololacrjj. Non fequitur. N.im poflunC
I coh aliis modis,quam invocatione. Nam fi dies ipfe fit m eorum
honorem facratus Sc liturgiaetiam puniTima prasdicandis corum
laudibus a&ifque comm. morandis die lllo folcnni accomodetur
& canctur coluntur ipfi fan&i, cultu rcligiofo. At Angli hoc
fnodo fan&orum diesfcftos obfcrvant. Sanclorum laudes'prasdi-
cant inLiturgia pra?fcripta & pro concione cum celcbritate dici
fefti, & ccflatione ab omni opcrc fervili. At dices, non in culcum
fedinmcmoriam Martyrum diesiftos obfervare,Deumautem co-
lere in fan&is aut propter fan&os. Non poftunt lfta auc,cclebrare
fainm-mona Stcclebrare in cultum,(eparan.Nam fi finisccle-
brationisfit memonafa;»c\<!>rum,fmis ctiam eft honor fan&orurn.
At honor fan&orum cclcbns 5c cum (olennitate diei fefti qui Dco
foli dcbetur,eftcukusrchgiofus. Addunt Pontificii alfum etiam
cultum ncmpc invocationis, fcd cultus ille non proprtus fcfb ,
icdadvcntitiuseftcVcrafiijreorum ldololatria Eft conjunccusho-
nor&culcus Dci etiam apud PontifTcios. EcftaSanttorumDeo di
cari, ait BAhti*. fidi* memomm Smciorwn, quemadm$dum tcmpU Betu"f*»v
ficrantur (Deoin memorum SancLmm, & bmorcm Dicrum feftorum caP>6'
iamediatc j? tcrminatfte pertinerc eiiam adSanctos,fid talcm bonorem
tffecuhumduiunonlitrU. Etahbi. ^iliter duitur Miffa S. Petri>MUCapta.
aliter Vafltta S. Petri. l^am M \Ji non offtrtur vilo modo S. Ttiro,
nec prmarii necfecun Urio; at ba/ilica \>ere adificatur S. Tctroy fi non
prim tr%$ faltemficundani. Item/)f/vt5 * ks fyre txtrui Martyribus, &*
wmfiJum Deo meorum mcmoriam. Eadcra eft racio dc fcftis hn-
ftorum. Nonnetueutur fepacrumauthontatc advcifaniVqui "ies
fcfto*
34.
C4 6 De Vocatione & Funftione
feftos San&orum colunr. Ar patrcs,quos citant, dicunt dies feftos
in mcmonamcxhcnorcm fai &orum mftitutos. Vidc Bcllarmi-
c r j^ ryum de cu!ru San&orum & Centuriatores ccnt 4.C0I. 450. /t/W-
Gedmais Vttates Jpcficlortm O" inbonortm Martyrum antiqui fdtresfa >er<e
■fflCt j.ica. ratienis vj/iaio uUbrari fmxerunt. lr.quit lfic.oius. Whitgiftus
Hicrcnyrri tcft-mcnio fc tuerur ubi dicit, &- proVarittate rtgio-
humdwerfkh m Mm-tjium temporajikt confittuta. Si con-
ftituta funt in hpnorem Martyrum, ergonon foli Dco (acrantur.
In utriufquc ti Dci & Sai cti honorcm luftiruitur dics fvilus a
Sandis ■ atus. ln ocontraBeliarminum fic argumentatur
Hc ts. Proptcr quoci unumquodqueeft tale,t)ludeft m3gis
tafe, Sed proprer Sanctcs 6c corum houorera cultumque inftitu-
nnt ferlas Dco, Sin rainus,cur non fuinciunt ilhs-folius diei fefta?
Ergo magispropterfanclosquam prcptcr Deum. Tilcnu» Hof-
pinianum fequutus,in fyntagmatc eodem modo refpondet. Cum
Tontficij aiunt dics ilUs ®co ab Ecckfia fym. dicmprQi<ttrfanslosfi\>t
4 Tf' ^nfin^orum njcmorunitobi ciuvi aimc* nm deluunt,fed eju* atrociu-
c<ft. li?44 fmjH£.:n*t ftam fi ' p) opttr fanttos infiituitur bic cuttns maior eorum
\htfll' qukm 'Dciratis bjlcturtfi)>erumtjl. tUudper\ulgatumy fPropter qued
Vnumquodque efttile3illudeft magu tale. Wilietus in Synopfi mde
probat, Sai.do potius quam Dco dicari ttmplum Petri vcl Pauli,
ouiaaSanctonon aDeonomcnclaturam fumit. Vt Casfar Mar-
ci Bibuii collegae nomcn, Cx Caftor Po)lucis>cum ad u 1 ui.quc ex«
tru&um fuiiTettemplum3 fuppuflir, utcicererur Caftoris tantum
non Caftons Sc Pollucis templun , fic cum cx Dco & Sandj dicav
tus fitdies, ce miuria cxpoftularc pctcft, quod a Sa. cto non ab ip-
fo vel utroque appcllationcm fumpfcnt,qubd a ft.il- fol obfcure-
tur. Sed fi Hoipinianus Sceumftquutus Tilc< us r<&e ufpondc-
rinr, nulla miuria. Namctfi cocicCi iuui Dai ^amencclebrario
Dei mftituta cft propter fanctum non p.roptcr Dcum. Seu fi\e
pnmarib five fecundarib proptcr fancli honorcm inftnuta diei
celebritas, eft cultus rehgicfus. (Donaa (Deo in M*)tyns aiicf\\ fin-
Syntagwa BoscoliaU^ neque oblivtomfunt ftptlienda,ne% tttam us modL ncolen-
dfy . 44« di Cb° pr*edicanda , quii m an Uons giorU obfcnretur yaut maitftas mtnua»
Cbjif. 34, tur , dixit in Syntagmatc iuo^Tilenus. Mariae Magdaknae ia&um
Chnftuspra?dixit recolcndum,ubicunque prasdicandumfuent £•
vangelium, tamcn non diem feftum inftituit in eum fincra,
Et Apoftolus^Heb.i 3.7. hcrtatur,ut mcmores fint ducum fuoriim
6v corum fidem imitentur,ncn aute,ut ferias colanr m eorum m -
Kicriara. Dics ficranci in novo teftaraento foli Deo, fi.ut fabba-
tha in veten tcftamento.Mandatum Domini.o itfibbjtium Domi-
no D.o tuo. Buiiingcrus in Rom. 14- refert Ecclefiam Tigunnam
oofvrvafiefefta Sandoruni,& id facerc liberum fuiiTe ecclcfijs,,fcd
rccemiorc.puco,cdiuoncictraclavitiilam fcntcntiam. Et ccclefia
Tigurin*
Presbyterorum Anglicanarurru e^f
Tigurina cum pluribus aliisfefta fan&orum damnavic in ConfcfT.
cap.24. Non habent igiturquod inco teftimonio gloricntur ad-
vcrfani. vidc cpift. 1:9 intercpift.Cjlvini.Mufcultis in4praeccptu
nullo prauextu «JcfcndipoiTe alTerit. Hooperuscorum pnma infti h^prdccc^
tutionem licet vetuftam damnar. Cartwrightus inurit noram prz-
f umptionis vetcribus illis primis inftitutenbus, qubd ea tcnrarunc
quaenon audebancEcclcfiacpop.uli vetcris fub lcgc,qux prophetns,
nec Auoftolorum fe_culo qucj Apoftolos duccs habuerunr.Nam nec
Ecclefia Ifraelicica,Mofi, Danieli, Davidi, nec Apoftolorum a?ta-
te Sicphano Iacobo aliifvc Martyribus auc aliis virfa p;is poft bca-
ram confummationem dies facrarunc in eorum memoriam. T^on Excrc. rT
jftitim fimuieum nafiente EccUfia , fid aiiquanto tempore pofi initium pagt x 1}.
cepit, uc ait Cafaubonas, mos cetebrandi natales Santforum. Sic vo-
cabanc dies pafiionis vcl Martyrii. Hujus mali ongo erat cthnico-
rum lmicatio, vei quia fimihbus obfcrvationibus in paganifmo
aiTueticrant , vel quiarehgioncm Chnftianam facihus admiffam
iti fpcrabant, fi rej< &i» ethnicorum foiennitatibtfi novas inftituc-
rcnt. jfnnxVcrfxrif* Veterum ad wpi* A/favtyrum mnnyvpen > ficuti Syntag. pau
Ctbnica imitationetefic Cyritlol.6. contra ^ulUnum Gngo. t\}'{f. tra. 1 ^'#.44. '
tione deVitaS GregoriiTbaumaturgiTbeodt. Ehmgct. Verititb. 8 de thefj, jf_
Marlyr .\nEcchfiamiri)>ett<£ fuerunt : ita paulatim Ubente difihlina
inimmanem iltim idolomanU> fo>diffim<e nundinationis , quam boetk
ternimus ternam degcnerarunt , mquit Tilcnus Orthodoxus. Nihil
vcrius : nam inccrceflionem <3c invocationem fan£torum, cultum
fcliquiarum , peregrinationes, aliofque errorcs invexerunr. Si
origo ethnica imiratio & evcntus immanis idolomania , tum non
toleranda anniveriaria fan&orum fcfta, etiamfi nuilum in fe
continercnt religioium far.&orum cultum. Nam ctiam Adiapho-
ra non ncceflaria & tam horrenda idolomania pcllura funt abro-
ganda,ut caoitc fupcrio iprobavimus. Grcgorius fentir fefia Ta. Lib.^epi.yx
ganorum fen(im %n Cbrifiiana effe commuUnit , (sr qu<edam adeorum
fimilitudmem ficienda , lftficilim fidci Cbrifi'tan<t accsderent. Rhc
nanus in Terculhanum dc Corona militis de colendis natalitiis Jn Tntul.,
morc ethnicorum hacc haber. Htc tametfi etbnicum aliquando Ec- deCorcna
tlcfia toieraVit > Concilium Ifytnum Zr fiquentia aperte damnant.Optu mnhis.
autem erat multa Cb.ifiiamstndulgcre, qu&plerumque jamfines cutnad
noflram reltgicnem conVertebmtur diffculter rdinquentes, auibm pir
imnem Vitam aJfueVerant , ficus efi bodie. Non foium plebcii & fim-
pliciorcs , fed etiam Magiiln m Ifraclehunc ethnicum rnorem
fetvaxunt. Ambrofiusad Fchccm Epiicopum Comenfcm, Na Lib.i ef.f*
tAcm,iv.c[uii,tutwi profequamurnofirisoratijnibiM, & tu nofiriin
tuis litis non ebiitofcaris. Vbi videntur narahum memoriaeapud
ou< fdam, fed privatim folennes ccteftivje fuifle Ftftum ptivarum
cici natalis , quod unuf^uifque dic natah anivctfario cclcbrjbanr,
O o o o vocabant
*4* Dc Vocatione & Fun&ione
▼ocabant yoJ) Ai* . Dicm natalcm defun&i quem celebrabant ami-
ci & fanuliares ^uirtm vocabant , li.ct improprie fumatur vox
pro viventis dic "Natali Maih. i4&Marc.6 Sic ut confervarent
memorias Martyrum , dics paffionis & Martyrii pro narali die
celcbrarunt. Conquercnti Vigilantio fuperftitionem ethnicam a
Paganorum diis ad Martyres tranflnam, rcfpondct Hiercnymus.
^. Etauiaquondamcolcbamtuidjli, nunc <Dtum coltrc non debemus , nt
Centyd yi- fimili cumUdcamur eum idolis btnore^enerari* lliud fiebat idolis , ©•
|d«u4««5« iddrco dttcttandtmefl , bocfitmdrtyribusy Cr idchco rtcipiendum eft.
Loquitur ibi de cereis, fedrefpon/ioeft generalis. Apcrteprofitt-
tur cukum idolorum tranflatum ad Martyres. PofTcm hic digredi
in latum campumde imitationc ethnica, fed fufficiant qua? htc
& capite fuperion dic"ta funt.
Fefta non fine pjofopolcpfia diftribunt inter fan&os. Simoni
ti Iudar conjun&im unum dicm adignanr, Philippo & Iacobo ali-
um,cum aliis Apoftolis (Ingulis fingulos & Petro duos , ac fi un«
dic celebrari non pofnt memoria & a&a ac laudes praedicari omni-
um Apoftolorum , vcl unius A^oftoli , aur Mariae. De Andrea,
Barcholomxo, Simone, Matthia, & pluribus aliis quid ccrti rc-
ferrc poftunt nifi vocatione ad Apoftolatum & quae funt commu-
nia ilhs cum ahis Apoftolis , de quibus ex facra fcriptura conftac.
In colle&adiei S. Andreaedicunc, qui dedifti beato Andred j(po-
ftolo tuo , Vt acerbam 6^ ignominiofam crucis mtrtem duceret fibi pr§
magnagloria. Vnde illud llhs conftat Andream fupplicium crucis
pertulifTe? Cur non etiam legunt le&ioncs illas de vita Andreas
qu« habentur in Brcviario Romano , ubi narrarur cruei affixum ,
in eaquebiduum pendencem nunquam incermififTe Chnfti fidem
praidicare. Habent Pontificiideomnibusaliquidquodmemorent
five verum five falfum. Angli nihil nifi communia illa , & tamem
figillatim obfcrvanc eorumfefta. Si antiquitatem & pnmam ia-
fhcucionem horum feftorum indagarequis veht , vcl nihilcerti,
vel univerfalcmobfervationem recentiorem fuiffe reperiet.Quan-
do item inftitutum feftum Barnaba: Apoftoli? Nam fic appeflatur
incalendano & m colk&adiei. Feftum purificationis Mariac in-
ftitutum dicit Caiaubonus anno demum Iuftiniani decimo^uinro.
Res magni momenti purificatio Mari* ob quam inftitui oportc-
ret diem feftum.Commune hoc feftum dicunt Chrifto & Marix ,
fed a Purificatione non a praefentatione Chrifti nomenclaturam
J{4in$lius de zccepit.Erat autiquitus %om<e confuetudo, Vt circa prineipium Eebruam
ibris iA?g~ Vrbem luftrarent eam ambiendo cum fuvs procejfionibus gtftantt. finguli
cryph. pr*. tandelas ardentes in manibtus fuis, quem morem adhuc recincnc poii-
icft.iu. tiflcii, &vocacur dics ille Candelana a Candclis in eo geftatis.
Et $eda hanc cercmonkm ardcnthm cereorum , auos Cbriftiani die pu»
ttficationis circumfcrunt i Etbrmkkm fymanorum, facris originm
mxijfc,
Prcsbyterorum AngJicanonint. #4^
trtxifTe. lta> iniuit , pertinaci pjgamfno mutatione fuhventum efl , D . . ,
cummintotumfubhtiofintiusirrttafjet. Quafi vero, jam cirrn an- ' jSl1"
mirn 600 irritaffer, cum Romae nulli fete ethnici efTcnt, vcl Chn- emPor"<;>t
ftianos jam converfos ofFcndifler. De antiquitarc fefti Innoccn- '*?' *.*• •
tium ejufqUe authontatCjUtrum fir fcftum praeccpti an tantum dc-
votionis controvertitur. In rollccta dici dicunt Angli, cu\us ko-
diernt die prtconiu Innocentts tnntyres non loquendofed moricndo con*
f e ffi funt.V nde illisconftat illa die trucidatos infantcs,cum dcdie
Epiphaniorum & Magorum adventu concrovettitur. Deinde quo-
jaodo Martyresappellarc pofTunt infantes bimulos & minorcs,qui
occafionc Chrifti nati non pro Chrifto nato cjufve praeconiode-
lcti funt, ncc adhuc caoaces crant ullius cognitionis. Rhcmifta?
fatentut fi:*ri potuifTc ut intereos fucrintctiam ethnicorum hb<*ri.
Cclcbre eft di&um Angufti dc Herodc, MalimefTe Herodis por- x
cusquam filius. An Hcrodisetiam filiusinter protomartyres nu-
■lerabitur. Si Innocentes Martyres,Stephanus non erat Proro-
■urtyr. Origenis homiliae m diverfos notatur a do&is inter fup-
pofititia fcripta vcl quac Ongenis, interpolatae a RnfTino Scriptorc
latino. Feftum Michaelis Arehangelicelcbranr menfe Septcmbri. '
Duo olim fcfta Angclorum , unum mcnfe Maio quod Michaeli
facratum obipfius apparitionem in monte Gargano , utfabulan-
tur, aliud mcnfc Septembri, quod celebratum in memoriarn
©mniumAngelorum quamvisdr-nomineturcx dedicationctcmplt
Michaclis Archangcli.Apparitiofa&a, utnugantur, aetatc Gelafii
•rimi , templum dedicatum fub Bonifacio fecundo. Feftum ma-
ti nonfuitfub praeccpro ficut fcftum Septembris. ldco in Difr.
3 de confcc. cap. 1 & in decretalib. titul. de Fcriis cap. ultimo fe-
ftum dedicationis Angelorum numeratur, nulla altcrius mentio:
& proinde ex devotione non obligatione fervatur mtcr ipfos Pon-
tificios. Alterum menfe Scpt. cclebratum , quod fub pratccpto,
fcrvant Angli. Non cft necciTc ut repetam quae de cultu fanfto-
rumperdierunideciicationem di&a funt. Haec omniade Angclo-
wm feftis dici poffunt c\ dyyt^ej ^rxutt^ probant , quam damnac
Apoftolus C0I.2. Dcinde quomodo probant Michaelem quem
cx Apocalypf.12 colhgunt pontificiieffepatronum Ecclcfiar, An-
.-gelum aut Atchangdum cfTe. Nam Michael ille eft Chnftus.
Sic Auguftinus Homil. 9. in Apocalypfin Mitbaekm inteUige Qbri-
flum. Origines ctiam Hom. €. in Iofuam non alium principcm
coelcftis militiae^uamChriftumafTerit. Danielis io.etiam Micha-
elis nomine Chnftus intelligcndus, cui foli compctit ntulus prin-
cipis ecclefiae.cum Angeii funt confervi noftri. Ht nornen ipfuni
indicatChriftum intelligi. Nam nomcn fonat qui ®eo fotti fimi-
iis. Qui de fingulis Sanctorum fcftis plura defiderat lcgat Hofpi-
nianum. Ha&enus dc feftis San&orum, qnae func ns ptopria; funt
O o o o 2 6:
6js De Vocationc? & Fun&ione
& quaedam communia illii & fcftis Chrifto facratis,vt »enerale U-
lud,an ulli omnino dics fint facrandi piaeter dominicum«
D'cs Chrifto facrati non funt omnes antiquitate parcs. Fcftum
CircumciUonu \idttur cfjefatis recem. x^wj non folum Yettres TatrtS
Meeultu nonmemincrun: ejur fcftiy Vtrum etiam [Jidorws* Microhgus, ylmala-
Janti.cap 11 riMt fuhmtHi Watafridv,s,Strabo,quid<;fcribunt offi ia ommum f ft o •
rum. Meminertint quidtm officii ditiottal* \atjlts (Domini, ftd non
Jubnominecircumcifionis^w.c^uxz Bellarminus. Lco in (crmonibus
de Epiphania fignificat feftum lllud proxin e poft Nativitatem
Domini celebratum fuiffe. 0&..\\x ratio fufficiens videbatur ad
folennitatcm quoad orficium, fed non ad obfcryantiam fcfti , nifi
cum die Dominicovel alio pcculiari jungerctur myfterio. Ad-
junxerunt myfterium circumcifionis,ut peculiaris fcfti ratio mini-
Exer t/Mf ^rarttur. Qjii ante bos pungcntBS annos ftflns anni tctiui defrtpfi-
'•? &- runt, circumcifionn non memintrunt , inquu Cafaubonus. Quod ad
Sxt 0 i8f ^e^um Epipnamoriim,fyMM nifcentisFcclsfi<etempordJireJpiciAStfb-
. r r* 5 • lcunitatis butus nulium Vefligium tnVenirss Hoc feftum vulgo feftum
trium regum vocant, quia primuus inftitutum credunt ad recolen-
dam memoriam aduentus Magorum , fed EpipKaniae appellatio-
s8j {? i%6 nercfellitur ifta opinio. T^am Gr<eci iI7n£*ft'/*i appellant apparitio-
& 1$/. nem numinis quoquo tandem modo (Detti aliquis fu* pr<efnti<t fignunt
dedijfe crederetur , <r in memtrUm apparitionum bujufmodi dies feflos
flepe inflituerunt quos e re dixerunt tmv impavoc, . ^id boc exempium in
Weri Ecclefia Gracafolennita* iSttn diei w '$TtQ*'nvc efl ditla, nonquo
Magi adbenerant , fed quo filius 2)ei affkmpta came e $ . Pirgine natus
mortattbus conjptciendumftfe prtbuit. X^jm ipfi natiuta* dicitur itiis
t* iQumay Cr diemquoadVentumCbrifliin ierras (? ixi<p*A\tt* cele-
brabant dixerunt -m brffttrftf non gentre fceminino, Vtvnperitilingutt
Graca putarunt. ls dies erat fextus Lanuarii,in quem diem plurim<t Ec~
clefnt olim natalem Domim retulerunt. \dsm dies non folum Epipbania,
fed etiamjbeopbania efl diflut.At poftea ceperuntcelebrare natalem
?'£• 187. Dominidie25 Decembris. jfbilto tempore remanjit quidem appeU
latio Epiphantorum dtei fexta lannaru , Jed caufa appellathnis aliter
quim ante reddi cepit. ^tm qui dies prius colebatur Vt natalis Cbrifti ,
poflea cultus eft \>t baptifnum ejufdem repraftntans (r Magorum ad-
Ventum. Atquc itadtfnt ficri commemoratio nativitatis Chrifti
die Epiphaniorum. Quod mihi videtur fatisabfurdum, auonia»*
ut probavimus 'i4>l<p*iu* voxtam in fcripturis qukm apud Tatresa^
Vetstum (Dotnini l>c/ prtorcm iW pofteriorem femper /igmficatt baptifmt
l>ero aut Magorum ad\>entum nunquam. In ea abfurditate tamen ha>
rent Angli , qui a Romana Ecclefia rem ipfam feftum cum nomi-
neEpiphaniae acceperunt. In huius diei colleda dicunt, !Deus qui
bnigenitumJiliumfleUa duce rclelafti. Quae verba indicant aliam arj-
pcllacionis racionem fcquutos fuiifc latinos, dida efte Epiphanu
•^uoniam
Prcsbytcrorimi Anglicanorara. 6si
^uonurw ftclla gzr/d^flfcVi apparitionc faa Chriftum dcfignavic»
fed hoclongc petitum dictt Cafaubonus. 7(omani ftriptorcs l>el ig~
nariVer* ctufte appeliationis Epiphaniorum , Velcerto conjttio, Vt Vete~
ris inflitutimemorixm abokrent , alids rationes excogitarunt. Praue*
rca cum m fcxtum dicm Ianuarii retulerunt Graeci, & nativitatcm
cV baptifmum Chnft, perhanc mutationem feparata eft folennitat bab-
ttfmi k folennittte nitiutatis contra opinionem , f tf* diu oiim in Ecclt- PagllM,
fia obtinnit , Chriftum aua die natus fuerat , eadem trigcftmo anno Vcr-
Untc, fuijje bapti^atum,quo d ex Verbis iucae colligebant 3 23. Le& i o-
nes propna? hujus dici ex Evangelio in liturgia Anghcana duae
fuRtLuc.3 ac* V23 lo^ann. 2 ad ver.12. Nam folcnnitatishujus
dici rrescaufas aflignarunt latini fcriptores , magorum adventum,
Chrifti baptilma , primum in Cana miracuhim, quae tria eodcm
diefed divcrfis annis putabant fa&a. Sic liturgia Anglicana divel-
lit diem baptifmi adienativitatis , contra opinioncm illam qua;
•lim obtinuit. Sed cum dc die Nativitatis non conftet, imocer-
tius fit non futfTe Chnftum natum 25 Deccmbris, de die Purifica-
tionis conftare non poteft,aut dc die baptifmatis Chnfti,fi dies na~
tivitatis & baptifmatis tdcm, aut dc dic adventus magorum. Hic
plures folcnnitLuis caufa* in unum dicm conccrvantur , quando
San&usaliquisde quo nihil habcnt fingulare & ccrtum quod di-
cant, habeatfuum proprium feftum.
Diem namitans Chtifticcrtumdefignant 25 Decembris , cum
dc dic certo nulli mortalium conftare poteft, ctfi darctur quod di-
cunt Zachariara parrem Iohannis Baptifta; fuiiTefummurn Ponti-
ficern, quia dicitur obtuliftc fuftuum , quod fummus Pontifex fo-
lcbat faccre fcmel fingulis annis in fando fan&orum dccimo die
dcnfis 7 id-eft mcnfe Sept.Nam diem nativitatis Chnfti a.dic con-
ccptjonis cV: nativitatis Iohannis baptifta; numerant. Scd de dic co-
ccptionis Iohanms Baptiftae conftarc non poteft. Implevit Zacha-
jias feptem dies miniftcii fui , deinde abiit domum '• uS7za<5e
moWc ixg ypt&S P°3 dies iftos concepit Elifabet ^xer eim . 2^«/-
U bic ceru dies , auam VeQe indagare otio cil abundxre>prodere tanauam
ccrto %n\>entam , firiam hiftoriam in fabulM mutare, inquit Cafaubo«
nus in exercitationibus p. 1 22 Menfc fexto poft conceptioncm Io-
hannis Baptiftae mittitur Gabriel Angclus Gabtiel ad Mariana
Luc.2 36. Hic ctiam menfcs fex completos numcranr, cum dicat
Evangehftatantum, hic menps eft fixtus ipfi qua^ocabaUir fteriiis*
•x quibus verbis non poteft colligi intervenitTc fcx menfes folidos
interdiem conceptionisChrifti &Iohannis Baptilbz, ot volebant
veteres,fed potius incuntc mcnfe fcxto elapfos tantum quinque
njcnfcs.SedcertumeftZachariam nonfuirTcfummum pontiHcem.
Kaao^uadad futitum actinet, erat quotidianus non foknnis ille,
Oooo 3 qui
d<t De Vocatio«c & Fun&ioae
«ui dic expiatioms fkbat a folo poutifice maximo in fanSum fan»
ingrediente,qucd dcccpit Ambrofium, Auguftinum & aliospa-
rrcs prsefcrtim tatinos. Nam erat facerdos exclafle ceu cphemc-
riaAbicT.Poftcntarem Aaronis in 24 farniliasdiftinxitRex David.
Illac famihac opcrabantur divinis in tcmplo vice fua feptcrn dics ,
nempc a rnatutino facnficio Sabbati ad matutinum facnficiuia
feaUentk Sabbati. Exibant «x mimftcrio antc matutinum fuffi-
turn in ififtaurationc panum propolltioms. Sic dies funftionk
umus ephemcri* erant feptem, omnium 24familiarum 168. Or-
bcm hieraticum appellat Iofcphus Scaliger. Vnaquaequc Ephc-
meriapofti6i dics redibat ad fuu&ionem fuam. Rex David ita
farnilias diftinxit, ut cjus praeroganva efTet , cujus prima iors exiit.
loianbi prima fors exitt; ciaflis Abiae fuit o&ava. 1 paral 247.
Popularcs unius Ephemenae fun&iones fuaspartiebantur in fepti-
snana miniftcrii fui. Ahuscnim uicenfum lorticbatur, alius ron-
cinnationem lampadum &lychnoruna,aliuj Iignorum conftruftio-
Bcni fuperaltari, & ficde aliis, ut cxtat 1 Chron. 23 28293031-
Sic videmus Zachariam patrcm lohannis baptiftae popularcni
Ephcmerias Abiae incenfi curam fortitum fuifTe. Itaquc praster Za-
chariam ncmo poterat inccnfum cffcrre. Inlibrohturgtarum Iu-
daicarum fic legitur. fiicit i&is prtefeHws* Ingrediminiy &■ firttebaw
tttr quis tmmoiaret , *uts ftargeret , auis cinere ieharet altare tntertus*
Dicit ingredimini, nempc m templum v Ibi cnim fortiebantur Et
dc fuffitu ibidem fcriptum extar. Neoterici adjuffitum ingredrmini
&forlimini; fortiebantur,Cr eum contingebatforstcuifor$ rtmpetebat.
Haecomniahabet virilluftns memonae Iofephus Scaligcr in Ap-
pcndicc ad libros de emendatione Tcmporura. Ipfius Lucae vcrba
i*foiriq*Kf *i qpi(cti Tjjs A.H7X(>y>tcts dv% ^on vnu chcm expi.
ationisac fi luitkt tutnmus pomiXcx,iedplurcs dies Liturgiae cen
publici mipiftenj ipfius indicant. Et verba Ula KXTtiii ffi(9«nj$
UyLTiutf ghm%i tS SvfMaa-ctf Secundum ritum funtfionis Sactrdt-
Uttifortitns efi muntu fffitus faciendi, demonftrant non fuilTe
fummum PontifTcem. "Nam fummus Pontifex non fungebatuf
facerdotio in ordine alicujus claffis,nec fof titb illi obvenit miniftc-
rium offercndifuffitum infan&o fanfcorura in dic expianm is.
"Nam abfque ulla fortitione hoc illi foli competcbat.Ncn crat lgi-
tus ifte iufritus quem obtulit Zacharias folcnnis ille, fed quotidia-
nus. Paterigitur imperite definitum dtem 25. Decembris fuilTc
diem nativitatisChrifti,&qu6din eo hallwcinati funt qui puta-
b int Za.hariam fuiffe fummum Pontificem. Argumenta defumme
IPontificatu ZacbarU^de incenf$ dccimcc Tifiu de decrnnrnto Vei incrt*
mento dierum ex quibus colkttum die 2 s fiecembris Cbriftum nttum .
fiijp>& decima Vfri concepti ', omfafttnt cth ttvkfit 0fet4entis;'wquie '
ScaJi|er
Presbyterarum AnglicaHorum. €$%
ScaligerinCanonibus Ifagogicis. Chryfoftomus in homilia dc F<f£|tli
dienatali, dicit nuper aboccidentis partibus tranfmilTura ad ori-
entisccclcfias fercantcdecennium antequam homiliam illiam ha-
bcret ad populum. Epiphanitts etum oftenditftft ignoraffe occidentis
ecckfitu paulo antequam 9pmfuum in b<trefes componeret natalem <Do-
mini in m (Decembrisftatuiffe. Omnes enim eccleftAttm Orientis quam
Mgjpti die epipbamorum & natalem Cbrifti & baptifmttm eius \>n<t
telebrabant. Vnde colligitfuppofititios efte Canoncs Clemcntis, 6c
qui Aooftolorumnominc circumferuntur, qui illorum miminc-
runt, quia inillis NataliaDomini 25 Decembris celcbrari praeci-
pitur. Eodem indicio iefe produntalij fcriptores fuppoficitij Gra>
ce ab impoftonbus confcripti fc non fcripfifTe ante tcmpora Epi-
phanij & Chryfoftomi. Vetuftiorem qui eitts meminerit Ambrofit
babemns neminevt, ait ibidem Scahger. Non debent igitur celcbra-
ri natalia Chnfti 25 die Decembris,etficelebran:iaciTenc cumlo-
lennitate diei fefti. Nam confirmatur ea tcmporis circumftantia
vetuserror de Pontificatu Zacharia?,&erronea fcripcurae incerpre-
tatio. In Liturgia Auglicana igitur quando in colle&a diei nacalis
Chriftidicunt, btdiernaque diedepura hirgine nafteretur, num vcra
& cerca pracdicant ? Eandem colle&am recicanc uique ad o&avara
nacivitatis ccu fcftum circumcifionis. An fingulis illis diebus na.
Cus eft? Viderauserroris fontem, nempc quod Zacharise Evangc-
lifmum & ftatimconceptionemlohannis m 24 Scptembrisftatu-
cmnt veteres in Ecclefia Occidcnrali.Iofephus Scaliger inviolatain
rtvolutionem orbis hieratici probat ex Iudaeorum ricualibus.
Nunquam in minifterio alia aliam antevertebac, aut iiturgia? tcm-
Sus pra?ripiebat, fcd fingula? ordinc fibi fuccedebant. Ordinem
atutum i.Chron.24 7. ad fua tempoiaconftantiflimum duraffc
tcftari Iofephum. Legcm horrendi carminis cx ludaeorum Ritua-
libus iftamaffert. Omnis fftefaccrdos (foe Letita, yiiftft immiftuerit CanoH.ffc*
funttioni alterius capite luat. Exiftimabant ncfas ephemeriam in lo- gogu.*,
cumahenum fuccedere. Ephemeriam Ioiarib iniviffe munus fu-
um 22 Novembris dcmonftrat.Inde colligit ephemeriam Abiae
miniftcnumfuum iniiffc dic 21 Iulii,impletos dies minifterii die
a8Iulij. Etquia quinque menfes integros occultaVitft Eli^abeth, Or Scalig.in apl
fexto ineunte Gibricl Angelus mijftis aaAfarwn, h&c omnia inciderint pend. adbb.
circiterfinem fiocembris : quo temoore po'sl Ev.:ngeiifmum Gabrielis dccmendat*
Maria cognatam fuiminUferit, cuimenfts inibat ftxtns, qucz Vulgo ba*
ttenus htftenUs digito notabatur. Qttare nataiii Chrifti competeret cir-
(iterfinem Septembris diebta crz>jV07niyiccg ^ycio lumt 18 ttitibus an-
nitqnando &> in tabernacnlis fub dio, & paftoribm quoque ay^ctvhwi
tnnitempus finit. Cafaubonus. Scaligeri fentcntiam mirifice cenfir- Exerdt.ul
9iatanjuettid$ enlefi* Akx<tndtm<t qu<t natmtatem lobannis baptt/r* f XJt
trimis '
654 ^e Vocationc & Funftione
primis tempcribus folcnnitatis iUm intrddufla leielraWt die jfprt-
lii 23. Confirmant aln hcc anni tcmporc natum Chriftum argu-
mentisfumptis a mj fienjs qiubufdam,C|u6d circa hoctempuserat
initiumnovi anni, cx in mcnfe Scrttmbri cclebrarcntur plures di-
cs folcnncs , quod dicbus encqvo7rr}ytetc, ChriftllS \muwdoi
Ioh.1.14. ccmmoratuseft inui lgl, & hoc menlcarca introoL&a
in icmplum, 1 Reg. 8. 1. 6. Vt adtcmpus anni deHgnandumquo
fiatus eftChriftus certiora quae jam di£ta funt , de dic tamcn
nulli mortalium conftat. Non ftatim poft Apoftolorum tempora
, . inftitutu hocfeftum. ISlam quianonftatirnfim*Uum nafttnte eccltfta,
Exerat.p. ftdaliquanto temporc frofl initium babuit mos ccltbrandi natales Santto-
lt*' rum nemo p'm miraridebct in tantts primorum ttmporum ptrftcuttoni-
bm memoriamrerum pr *tcritarmnt ita exattt ftrVari non potuijfc, qum
}>jrU opimones fuptr eadem [re perftpe exiftcrtnt. Hoc adeo Vtrum tft,
Vt eiiam denatititate £* pajfi$7ie <Domim9 Varia admodum ftntenlia in
Ecctefta olim extiterunt, qutbufdam natum prodcntibm ftxto lanuarii,
quibufdam decrmono Jprilts,aliis ig.Maii, nonnulUs menft Scptem»
brt,plerifqut 25 (Deccmbris, inquit Cafaubonus. Imo potius cteden-
dum divinaprovidenriacelatumhunc diemjficut Dcus abfcondit
corpus Mofis, ne eo abuterentur Ifraelitse ad idololatriam. Con-
ftat vcteres exgcntilitate in Eccltfiam invexifle natalium celebra-
tionem; Pudebat Marryrum Natales publicc celebrare,fuaetiam
yevijA<*privatim, & yinfatct Chrifti non colerc. Idco fcru-
tanrcsdicm nativitatii Chriftiiuasconjecturas fcquuti funt. Clc-
rnentis conftitutiones, iermo de nativitate Chrifti qui extat intci
eperaCypriani, & aliorum qwa? citar Btllarminus pro hujus fefti
antiquitate fcriprafuppofititia funt.Cum dc die nativitans Chti-
fti conftarc illis non potcrat,nec de alns ab eadem pcndentibus vt
die Annunciationis , qutm etiam feftum incarnationis, de
die conceptionis vel nativitatis Iohannis Baptifta?, dc dic Cir-
cumcifioniSjdc die punficationis qucm ctiam icftum Frjefenratio-
nisvocant.
Feftumtranffigurationis in calendario prefixo liturgias libro
rcfcrtur addiem 6 Auguftifed in Catalogo feftorum non video,
nec in proprits collectis, forte non obfervatur ut dies feitivus nec
iu eccicfia RomanaanteCalixti 3 tempora celebratum fuir, vt re-t
ferc Platina in cms vita. Ante forte incepit quoad officium Cho-
ri&folennitatemmiiTar, Sed quianonobfervaturut dies fefcivus
apud Anglos quantum cx libro hturgia? diicerc poiTuin dc eo plu-
ra non thcam.
Pafchatisfeftumomnium antiquiflimumnon tamen Apoftoli-
Hijlbr.l.U cum . JS(am neque SerVator, ns^ue jfpoHoli iftttd olftrVandum Ugt ali-
c 1 2. qha pmeptrmti ait Socrates, Itcm, AfiH quidsm ccrte Videtttr, ficut
rct
Presbyterorum Anglicanorura. 6$$
W ilUntulta* in locis quibufqueex ntcre quodam intYoduttaifueYunt; it4
feftum Taftatisex qnadim ccnfuetudine apudfmguios popuios obftrVa-
tionemprilatam babtttjjhpropttrca qnodncmo ex Jpeftolis lc^em de e$
edidit. Et quod ex corfuctudtne pottus ,quam cx Icge ab antiqnu tcmpo-
tibtvs otytVirt cael>tnm ftt , rertlrn elnnta perjpicue dccLuant. Tlenque
namquein jffut minore antiquittts decimoquarto die Menjis nuUaratio-
ne diei fabbatt ^abtta olfrVarunt Quod dtnn facicbant , cum aitis qut
alitm rationtm in eodnn fefto agcndo ftque'unturs vftjueeo nequaquam
dilfenfrunty quoad Vicfor Et-tftopm T^amaniis fupramedum iracun-
MaiufivnmatuSy omnes in ylfta quierant ™rauet<nccci<h>&Ttjlfu appcliati
ideftqui dcctmo quaYtodicmenfts pdftba cclebrabant excunununicaVcrit.
Diat feftum palcharis, cx quadam confuctunine apud fingulos
populos privatam pnmum oblervationem habuiffc, cc cx more ut
alia multafuitfe introdu£fcum , non lege Apoftolica fuifle confti-
tutum Ecinitionon fuiiTe dedic litigatum hcet poftea alterca-
tio gravis orra fit, ut rneiitbdiclum fit in praifatione antc harmo-
niam Confiflionum in editione Anglicana illam controvcrfiam
dcdiefcfti Pufcharis agitatam iorcr vetercs 200 fcrcannos jam
diu a nob-s dcrifui habuam.Whirakctus, M^gnam quidem de hac re D? fcriptutk
olim fuiflcconieniiwcm ftd fine caufa, Vtmirum fit de retantiUa &> yutjl.6 c.$*
pene n u Uius momenti, tcn t at & tam gra Vcs fuiffe dijjxn tio ncs . S u u m
quique more ur alns c< mmcndarcnr, Apofioloium praxin allepa-
banr. Qjiiquartodc tmo die menftt pijcbacekbranteum merem cbftr*
>andi,i Jahmne Jpoftoio tpfis tradttum dicunt , qui auhtn 7{omatn G*
aliasptrtcr Occidentis incoiunt, Tttrum & Taulum yfpoUolos confut*
tudinem qu ,m iUitenent ip^s reiiyAffe affirmmt. Verutn ncmo ifter m
emniumdefi rebus ftriptisproditum profrrepotesl. Et ohbdexem*
Jiietudine potimtn fingulis locis quim ex VUaalia caufa cdyta fit ffti
Taftb.uis aklratiohinc fcio conjeHuram. Apud Eufebium habe- -
tur Eniftola Polycratis Epifcopi Ephc fini ad Viftorcm Papam , J f?or'«f»
ubiafleiit Polycrarcs Philippum Apoftolum Cvlohanncm PoIy-l,lt#
carpum , M.litonem & plures alios quartadecima Iuna pafciia
celebraflV. Sed fuppofititia cft ifta EpiftoU Polycraris. Infurgit Ti-
knus. <Le dte quo paftba ejfet celebYandum nimis acritcr rixatos ccn-
ftat Orientaies cum Qccidentalibns : ncc d 'fplhet quod cx Socratis biftc- P<*'*ntfcaf}
tia objiare confueftu : puta jipoftolos noncadcm cura ac reltgione dt- l*t
finiijje b*c ritualia , qua dcfinicrunt dogmata. yft fttendum von cft ,
quodqute Euftbitvi de Tolycarpi fuperbac re Epiftolis n.irrat , iufruniti
%dot<e mendaciiinfimutant, <&* quafi totidem Mcxanntt ejfent , nodos
autbus fthtndts impares funtaudaHer ftcant , quodque preptcr con~
Untiones dere exortas rem ipfam abolenham efje fttftunt , Ventrandoftue
'anttquitatis can$s preieUe fimel pudore protcrVe confpuunt. Socra-
tes non modonon eadem cura defmiirfe ait Apoftulos haec ntua-
Ut OjUa alia dogtnata, fcdetiam nuilam omnino legem de pafLhate
LPppp edidjfte,
6 <6 De Vocatiome & Funftione
cdiditfe , & quod ex ronfuerndine potiusin fingulislocis qul» &%
ullaalia caufa coep a C\c f fti pafchacis celebrauo. Er ex ca varie.
tate in obfervando rfre,( am,qiism no$, conje&uraro facit , nempe
non inftirutum fuiflc ab Apoftulis, & qui Apoftolieam rradino-
nem pro mort? fuo vendirabant,tamen iis fidem non adhibet. Fr-
tum ncmo iftorum omnium inquit teftimonium dt bis rthm ftriptis pro-
ditum proferre potefl. Ef tamen cnat libium quinrum EcclefiafticJC
huftonaeEufebi. Vel interpofaruseftpoft Socraris tempora Eufe-
bius , vcl non genuinam ccnfuit epiftolam illam Pol/ctatis.
PsW&u iiff> Quam rctigioTus «"ultor & accr vindex viden vult honoris patri-
iSitkcI. 14 bus deferendi Tilerius, qui in fynragmate fuo eorum authorita-
tcm vcllicavit. An quid detrahit eorum honori qui fcriprafup-
Part % difp. pofitiria ab adtilterinis difccruu? Nonnc prudentiar judicio g< r-
Mi tbeL I4# nnana patrum fa ipta ab adulterinis intcrnofccndadcfiderabat ipfc
1 ' obm in fynragmatefuo? Quid igirur fibi vult infruniti hominig
audax lmpudentia, quieam libertatem r.obis non pcrmittit. Scd
ad examen crtticum vcniamus. Legitaut legere potuit in parafy-
nagmate illo lirgua vulgari cenfcriptocenfuram Iofephi Scalige-
BltmK Tri- *l 10 epift°lam »Natn PolycraMs,quae extat apud Eufcbium. Quoi
b€re[tcap.i% *e*° Att* nempe Seranu*, ab iifilem \>vh ficriptum lacobum t» tU*X*
" gcftajfe in fiontc quaie fiummm pontifitx Exod -17 \6 efl cf>«V*
fAni^tt^f. Hoc entm de Uhanne Apoflolo* non de lacobo ab eodem Eu-
flbionlatum ex Epifto U Tolycarpi Cbrifli martyris, DixtfTet opinor
Polycratisad Vi&orem,?vV///r«»i concedet , nempe five dc Iacobo
five de lohanne , efui fivait nnltum Cbritli yfpoflolum Stcerdotcm
ftdjfe, O* nuiii pratterquam fiumwio fecerdott rrimXn geflare Iruijfe*
Ettamen letuflijffimtu Gr hhannis diflipulus O* /Jvtt/ffimus Eptfi*-
pm (? Martyr Cbriiti fiuit qui boc ftr&it Qjein impii (r no\>atores
VocAbvntur, quinoncredent. Polycrates dicit Iohannen gcftafle r»
9irti\$t quodHieronymus in libro de viris illuftnbus interprcta-
tur laminam,Scaliger negat vcl Iacobum,ut vuh Epiphamus, vcl
lohannem geftaflc laminam in fronte, aut quod ei liceret,ut refcrt
Epiphanius,ingredi in fan&a fan&orurw. Habes unam fabulam ex
f&ufct. Hif* Epiftola Polycratis. Jdh\c inquit ejr lobannes quiad pctttvstoomU
&f .c &&*• ni recubuitif fyttiftn i (toe 19 9r«T*Aor nQtpiKJs tjr facerdos fuit &
taminam gejid\>ii. Hunc ait celebralTc Paiiha decimaquartaluua &
quidem fccundum Evangclium ficr.dcre fas eft. Praererea ait,
fybifyfm Vnusex duodecim jfpoflolu qui obdormiVtt Hierapoli <*r dtut
fJHS nlia qu* inVtrgviitate confenuerunt & alit eiusfllia, cua? ingratia
jfriritus fantti conVerfata requieUt Epbefi. Phihppurn Evaugcl ftam
cum Philippo Apoftolo confundir , ut &eum f quurus Fufcbiui
1. 3CtS ubicadcm denub extar Polycrarisepiftula. Dicoieiiur
vetuftiftimum hufus rra liricnis roonumentum nempe Apoftolo*
^Dfcivaffc pafcha effc fabuLofum/i non fuppofititiutn. S*d ad tra-
duiuaci»
Prcsbytcrorum Anglicanorunt. tsf
dirtoncir ipfam venia/Dus. Eftne vcrifimile Iohannen* Apoftolum
fefurre&ionis frftum cckbrafTtf luna 14 mn (is primi quo dic im-
■lolabant ludan agnum ad vcfpcram; yllfurdum efi *no anno bis
fjjcha ficcre & *U* numuam. jitaui boc accidebat iliis , fni Tafiha ~e (™*
14 di< ageban;, mqui: B llarmir.iis. Ec Iohanncs Apoftolusin ab- fan" <4P»1*
furdna: m illam ki^fuscft? Si dixcnnt , uc accomodaret fe Iu-
dacis convctfis in imtio, hoc fcciffe, tamen nihil juvabit. (Dies £>e te»i>U
pafih&rijn erat dics fieflus , M dics yi^ymorum VI k )»fera Vfjnead / ^%c »
)>J)cram ceiei 'raretur , fid ejustantum finn , hoc tfiltfera , quam in
b -c tlif utaticne pcfiiriexm fiept appeHaVimta , auli agno immolani»
dtatus trat fjr fafcha locitur, tnquu Ribera. Quod fi friptmtber-
ba obfir^tmus , inleniemus diem yj^jmorum , foknnrum &■ Jejtum ,
&"Joltnnititem )>orari , diem Vcro dccimumauvtum Jolennem nm du%
nec fiftum* nec foienniutem^ auonitm fimpliciter nonerat fiiennis fid
ftcundm ext>em im partem. Et probat cx collanonc locorum lohan.
ijL:v.i3 Num.9 & 18 Deuc. 16. Et quia Azyma inceperuut ab
ipfa vefpera paichatis,cv contiHuoicquuiuur dics Azymorum-,vef-
peramiilamcumfequentibusdicbus unamfoLnnuatem confkere.
0 ferVmdum etiim, mquu, in atiis diebtvs feiiu mentiomm ^vflxr* non
feti niftin Pafiha,(]uoni,:m tatus dies prefifttvs era4,eiws tantumextu*
tftum furum e>at, auia tunc 0gnm immoUbatur. Quan Vafiba non du-
4t1>cjberat habebat,X>tf<Jtt <iics,fid eam q'<* dtern decimum nuartum
tlaudebdt. Si 14. luna non crat dies fcftus Iudans, quoruodo ao
«ommodavit i. Iuda?is ronvctfjs in obftrvanda i4luna. Sunt,qui
proOa^c conan ur ex i.Cor 5.7.8 Quia m more po(i:um erata-
putl vetcrcs ut | cenitcntcs poft: triuaa.fcptcm, decem.aut pkmurri
Annoium poenueniianon t?eonciliabaiUur flcnni cvrccnonu^ifi
feria quinta aue Patcha, quae diciturccena Doronn. Iorponcba-
uir poeutcntta publuafena4amepna3am Dooavnicam Quadra-
gcfimaj, rcconctliabant & c<.mmi*mcabant fcna qutnra. Cuj^is
adhucveftigiumarud Pontifiuos. AdfuvL certo die ante Pafibain Be\a AntS
Cfiiifw Cntbedrali cjnam appellant, <ju9S tocantPzwtentes, Fauptret, & thfi Pap^i
QifiH>ihym\ner^ Veiaiafacie ne ^gnofii pojfint : prait iltit psnitentinitiuA & Chrifm
JjitrificHifuai&triititUm pkrun^ue %?\>*itu)&< Ventrefetis 4eclnmtsy (ap7.
Hrjfti>tem tltes Tfilwos posnirentiaies dtmurmurans : fifuuntur illit*\fi%
fMte & gtnihm mhntts a h luis tccltfce admagmm attare, lbt recitatur
tx<erattiti Litanh m gua tajitnt pene bkfphemia m fiiium Dti q*et in-
Junt fjttiab*. Habtttir cewtnncuU ad omnesfiabilundos >tr* p&mUnti*
Alrufiuytandem ctiebratur ficrunx in <lho cjferatur Cbrifiuus . Potcft qui-
4em ftVri* vt vcrbailU Apoftoli rcfpicientes vetcrcs hunc morem
& luum in reconciiiandis pOffnitentibus inftttuerint, fed Apofto-
lum loqua de annivcxiarvo pakhate non fequnur. Auguuirus con-
tiacpift.Patracn.Kj.c ai.ut in hunc locumobfervat Fulco,inwr-
ytaiiHPafcba>iAiiUoifc pqyccuum, & quod dusat du»uxcvua.
Pppp 1 Sic
6$ 8 Dc Vocatione & Funftione
Sic ctiam ipfi Pomificii intcrprcrantur. Quafi dicat, pcrcnnt babc-
tons piJibdyVnHScontinuttfiucJitnobu dictfitJus T>fib<e,it ChiUo
cgno Tafibali rjufittf btncficiis 6~ donis qnotidie vcfcamur, & fcftivc
cpulemur fpiritttalitct r1de,fpe,chariratea aut etiam realirer in vc-
ncrabil Sacramento,idqne in Azvmis,idcft, cum Arymisfinceri-
tatis & veruatis. Ircm. Hinc ttum ecchfta bunc tocum Apottoli pro
EpiJioU legit in foknnitate Tafebd, qutndo omnu communicare, & dc
boc agno P afcbali numducare prtcipit cum inprimitiba eccUfa dt codern
fidtles quotidiemanducarent,lti bic boriatnr jipoftoim. Si quoticiie
manducabant vcrum agnum pallhalem in cr.chanftia non reftrin-
gendus cftlocus Apoftohad communionem anniverfimi Pafcha-
tis. Sed nccde facramentali manducationc etiam frcqucnti taflU
tum intclligendus hic locus,fed dc omnibus conventibusecckfia?,
cx fineulisccclefiaj mcmbris & dc morali obfervarionc. Mor«l:ter
Cbryfoji. cpulandum dicit non cjuii fafeba eji aut Ttnticoftr^fcd qr-ia
omne temptvs tempits epuiationis eft Cbriflianis ob coUatotnm bintji-
ciorum exceUentiam^. HincS. Syfaejier omnes dies^ocaVtt fitrtas, Vt di-
camtis firiaprima,Jecunda,tertu, quia on.nidie Cbrisliani a peccato fe-
rimdebent,esi 2)eo \>acare , <s- fijium agere fiirituale. Htnctr cle-
mens Aiexandrinus,l-j. Stromat. Vnibcrfi, inquit, Viti liri infti eft
quidam celebris acfinlius dies. Non igittlr de Pafcate aniverfano lo-
quitur hic Apoftolus,fed de fefto rtioraliter agitando fpiiiruali
pdraius 1* 1, lgetitia, puricate & integritate vitar T^eque enim deficracctr.A hic a-
Cor. y.8. gitur,fid de cultu mortli ceu Uta CbrtjUana qu<efermcnto toteti bacare,
b. e. pura e& fincla efje debet. lubtt, inquam tyipoftolm expurgarefer-
tnentum mn Pbyfcumfed morale,non panisfed vitee Zr y>itiorum.non ex
panefeAex corde. Adde etiamcx corpotc Stcoeru eccltfiae,fed non
proptcr ccenam pafchalem magis quam quotidianam & tepius re-
petitam. Nam non cft fan&ior alijscommunio in Paf n3teanni-
^rcrfario.Sed ex ecclefiae ccctu fempcr expurgandum vetus fermen-
tum fcelerum vult Apoftolus. Praetcrea alludit Apoftolus, non ad
vnamvcfperamquaimmolabaturagnus, fcdad totos fcptem dics
A2ymorum, vt hcut ludacis ma&ato agno non licebat habcre do-
jni fermentum,fedabeo abftinebant feptem dics, fic qui facnfi-
cii Chriftifemcl incruce pera&i participes funt, rotam vitam tn
int^gritatcfic finccritate tranfi^trc dcbeant, & tult fingulos trTtf
panes axymos ut tota ecck (ia fi; pura & nova xnafo.SenJui ergo efl9
inquit Cornehus a Lapidc yC br ift us pro nobis quajt pbaft immoiatus
poi rcdemit ,nobifque initiiVitfoUnnitatem yizymtrum. ltaque poji hoc
pfeba3pofi Cbtijii immoiationem &* redempiioncm, ag«mus Jejiutn
b&c siiymorum fpirituale \ Vt/imns Azymi, &~ punac conftqucnttt ^tfi-
tamur sfzymisjdefljfiuamur puritateUt* perfeptimanum noftr* >*'•
t£, id eflyper totum etus decurfum (Jeptemenim diebus retelutis omne
no.trum temput dtmrit Vnds ftpttturius VnfiwJiiaUseftjymbohtm)
Preshytcrorum Anglicanorum. 6S9
et<fue fumorhm rtkmpttouis Chiifi ignl Pafchlit noffri puris & dig*
fii) mori''ftsficri/iciis O* tauMbut cckhremtts, Denique non dc rc-
cmciliarionepcenKentium hic agic Apoftolus, fcd dc tollcndo
potius inceftuofo,& purganda occlefia. De rcconciliationc agit
Aooftoluscpiftola pofterioread Corinrhios. Nec probari poteft
hunc morein fuiflc Apoftolicarum ecclcfiarnm dirT-rcndi rcmpus
reconciliariomsad fcriam quinram antc pafcha ctiam poft pra>
fcripnm tempus poemrentix completum. Imo conrra chantatis
lcgcm peccatur finon rcccptus fucrit ingrem u m ccclefia?,& narti-
ceps fiat facramenrorum quaefunt pignora reconaliationi';, fi te-
ft.irusfuerit fecundum prajfcripta illi onera feriam rcfipifcentiam.
Haclenus de prion fcnpturae loco quem ncc B-»llaroiinus ncc Grct-
ferus, ut fuum Pafchaannivcrfarium defendant,allegare aufi funr.
Deducuntctiam Pafchatib folenBitatcm adverfariicx Pfal. 118.24
Hic ipft die ctfecit^eb^ exultemus <r Utemur in C4, vel ut ahi red-
dunr biceft dies (\uem Iebo)>i ficit, exuUemns, Quia Chriftus eft la-
p's q jem r< probarunt aedificantes 5c fadns caput anguli, quod fa-
&um dicunt die dominico cum refurrcxit Chriftus. Ergo
cxulremus & Izrcmur in ea. Sed non loquitur Prophe-
ta dc die definito narurali aut artificiali , fed diem fumit
pro tcmoorc lnderinite ckcum latitudine,ut loquuntur,plurcs dics
comple&ente. Vt ficut in Davidc lapidc typi:o,quem ipreucrunc
ftruSores, id eft procercs in populo,evenir, is fa&us cft raput an-
guli, in quo tanquam fundamento coalucrunt Iuda tk Ilrael,
quod non uno dic errl&um eft , fic Chriftus quem rcprobarunt
ftru&ores facerdotes & feniores fa&us cfc hnis angularis, in quo
totius ecclefi* ludasorum & Gcntiurn «dificium coagmentatum
crefcit,quodunodie pera&um noneft. t^unc eji tempus acceptum,
»unc £et faUttis & bodte fi Vocemetus audil>eriti>. 2{jx prtcyit dtes
tuiett tppropinqurtit. Hae & fimiles phrafesoftenaunt vocem diei
nonefTercftringer.damad dicm naruralem aut artificialem. Vix*
tcrcafiin Davidctypico lapidereftrmgendivox 'Dieizd dcfinitum
diem ad dicm corunacionis ceu, inaugurationis reterenda eflct. Ac
-dies afcenfionis cum afccndit ad cceks Chnftus & fedit ad dexte-
rum patris drccndus eft potius inaugurationii dies quadies refur-
Tedtonis.Si ad cium tcfurrcclionisreftringendus e(Taad diem do-
minicum finguhshcbdomadis recurrentcm rcfttingi deber, non ad
unicum pafchakm. "Nulla enim ratio cftcur iok-nnior fit domi-
nica pafchahs propter rcvolutionem Solis annuieiiariam , quam
hebdomadicam mfi dupliccm domimcx pafchalis dedicanonem
velChr.ftum vcl Apoft< los inftituinc fi.igcndum fit vnam comu-
ncm & ordinariam ad cukum ordinanum, al am folenniorcm ad i
feftum. Imperatorcs tuulo dc fciiis di-. i uominiex < bfcrvationcm
fui*lcgibusnaunicBtespoitcnum raias ahas ftfuviutes fubdunt.
<56o Be Voeatfonc & Funfticnr
u* F/4/.1 17. £' *M fotif,4U0S Qtminicos rite dixert maiottsjui npetitc tn fi cahuk
ttVohuntuiypnrtm necejfe eft babere rtVirentvm^&c* Scd,vt d»xi,vim
infrrunt verbis prophcta?, qui ad dtfinitrm diem naturakm vcl
artificialem ref runr. Fxtendunt atij. \>t Qirfttrint, inqnt Lor irus,
*#tf jfuguftinum , pkrojque alios, fcr Hurcnymum alili^ mrnpe in lf*.
5 2. /ft>m fomr etdtotum tmhus noha? lcgif in oua otnnia ftcunda fp lee-
t<t. Cyrithvs jihxandrinm tnterprettitur &m kanc aua Cbtifttt* iiluxU
Jol juftiti(e,tnttUtHuali< lucifer cwdibvA credentium txotitns. Ha&tr tss
exammavimus vetutTJma monumenta hiftori» fcnptis confignata,
6 qracallatn funrcx fcnptuns facris,vt Pafthatis feftum anmvet-
farium probentcfTe Apoftolicae obfcrvanonis , perpenditnus. De
temporibusbaptifmi r< ftr-ftis adfeftum Paf.hatis & Pcntccoftes
diccmus-fuoloco, farerur Hookerus non ita fd&um ab imriu, 3C
proinde mores poftea invccl» de rcftringendo (ive baptif tnuii. fiMC
reeonciliationem ccertircntium ad certa tcmpcra,non probani A-
poftolos obfervanv dies illos. Si dics ipfe Pafchatis r.on fit fcftas &
lolennior al is diebusdominicis, mulro minus biduum lliud swr
ttexum ad majorem (olenniratem &crlebriratem fcfti.
Feftum afcenfionis quando ceeperat obferuari, incerrum c!b
Serraonesqui ctrcumferumur nomine Cypriani de Chrifti nauvi»
9e fcriptori tate paflione & refurrc&ione fuppofitit ios efTc aguofcit ipfc BUlaf.
%u& Ecdfpd* ninus. Clementis Romani conftirut ioncs non cfTc fcripta gcnufc-
J««#f«*3. naobfcrvarunt alij. Verifimile iguur cft, quod cc npcw Holpinu-
nus,apud!vetuftioresauftores non fieri pccufiarem mentionent **•
fti afcenfionis,quia quinquaginta dits poft Pai.ha eranr dies lot*
titiae, licet nondiesceffationis, & eo numcro c* mpuhenfu*. eral
dies Pentecoft s Feriaqumta feptimarar pentilnn a? a«te P. ntc-
coftencompletur dtes quadragcfimus a die refurr» &ioms,fcdimcra
illisconftatexclufivean inclufive nuo»crandusfir.
Penrecoften Epiphanius clicir ex locis frripruia; 1 Cor. t-6 A&
m I r A10' Hfcnon audet fidcntcr adftipulari ipfc Bcllarminus. Et f.^am*
9e cult.fanLl ^ mn jfo omn\no c€rtUm , an loquantur btjcriptur* de ?enttr*Jte lu.
**f'1*' dajirum an Qbriftianorum , tamtn Epipbanius exponit d.> 'Pi-ncvi-jjh
francolmui Cbriftunoru)rm FrancolinusJ^nc temporis nen erant celebres QhttftUm
dehousC*-norum ^ftt],ttates 9 cum Etwgdiumnonefjtt adbuc ptene prom*t£**>
n*>uctf.cab. I*»n.No. nccciL-crat, ut Pemecoftt m Chriftia««orum agtrcf
a4# ' * Hierofo.ym s Apoftolus , fi Chnftiani obfcrvalTent morc lt#
Pentecofkn Pcntccofte fuurr . haKt biduum annexumfi «« P^1*
cha ; qua fublata tolluur & dccefToriurn.
D 1 f & F^ftum Tnuifatis cck-brarur in o^ava Pentecoft-s c^ti prinwi
^r ^ domintca noft Pentecoftcn.Agnofcitipfe Bcllarmmus hoc fcfttroi
9t **• e(Te recehtius. Nam Alex. ; dicit fuo tcmpore fuiffc quicremirt
ufu apud quafdam Ecclefias , non ranien Romse. Micrologus re>
prehendit eos, qm hoc feftuoi cdtebrant , U prajfarionem fc W*
juutc
Presbjrterftrutn Anglicanorurn. $6t
Hitare ffirtrtet ornnibns diebusdominicii cantari folicarn , neque
fropriam fuifTe fcftiTnnuaris. Ve'rba decrcralis Alcx. 3 dc Bo0 f n
Trmiratis funt ifta , ^r.eterea fc/fhiUs finft<e Trinitatis fecundum tltuj 1 /.
I tonftctudinct dhntfiru* ngwtm \ quibufitm conftchit m offalis rns *'**
[ frntcaftcs, <t!tdt'-< in dtmini aprimt ante ah>entum <2>9mi»i celebrari. qU9 *
Bccf: 9d fiqui icm fy man 1 in ifi nonh ibct quod in alijuotempore bujnf ^-
I rnidicele!>ret fpe iilitcr fe(tmt*t;m: cum fmgulis diebus, Gloria fy-
tri & BTto w<r Splitui Sanfio <r 9a*tcra [vuiiia dicamur ud laudem pcrz
tinc-tii Trinitatis.
Dc fcftis Eccl.-fi* Anglicanat in particulari diximus quanturti
fum" ir. Nam non vacat omma & quoad minuriflima quaequ^ per-
f.qai. Obfcrvanda funt quoad numerum fcftorum ifta duo, pri-
ttum, non longe inferiorcs cfTc ipGs nonrificns quoad fefta genc-
ralia,ad qua; obliganrur Pontificii. Nam eril habcanc fefta parti-
Cularia in provincns & Dioe jefibu$,8c gcneralia etiam qua?dam ex
confuotudine vcl dcvotionc taracn quoad fcfta fub prarceptogene-
ralia non multum numero fuperant Anglos Sccuntfco Sabbata ha^
b.-nt plura,quam Iudxis Dcus imperaverar.Nactfi dics Azymoru,
& fcfti rabcrnaulorumerantdics folcnncs refpc&u q-iocundam
ntuum.cV: facnficiorum, pnrwus & ultimus dunraxac crant fabbara
Ccu dies c (Tationis ab omni operc fervili. Sic prauer Sab^aura
©rdinarium,habcbant 7 priranm 5c fepcimum axyrQorum.primum
Jc 8 £l fti tabernaculorum , fcftum tubarum, dicm cxpiationis ,
&Pjntccoftcn. Diesinter 1 & 7 in fcfto Azymorum, & 1 & $
F-fti cab.rnaculorum erant profefti & in eis operari fas erac. /» //.
tu autemfoJctmibus, 8 aut 7 dics obeuntur , fimptr primus & Utimus
torttm dicrum efl feflut , W in foUnni tnupQirnyUs , de qu$
ioauimur, fntcrmcdiit opusfit . ^tique illi dtts hocantur Chil, idcflpro*
fbani>profi:/ii. Quod fi fihbttum m illot intermcdios die< incidcnt dici-
4u> jk Matb lcbol , nJ£{Z<tT*9 'i» tc* pim^j ct:oT^g. Qjjod
lohannes Evangelifta vocar fLi<riw hpTJ\9 lucUts dtcitur Cbo l Scaligef Jt
tnogncd. Ei ift^!^ & Evangclia aflignanrur -ciicbusfcrftts , quia fo- emenaat.
lcbanr dicbus Rftis ctlcbraremirTam lut> Papatu. Nam ad nulla tcmpomm
al<a fub pra*Ccpto obligamur opera fauc^ificationis,nifi ad audt-p. ,*<j,
endum mitTam; non ai cnViahoraria auc privatas oraciones,aut
Iftcditariones. Ad lfta horcabanrur, fcd non obligabanc. Inae
cft,opinor,q 16 i in llbro l?rurgige Ang.Ucanar anccc.»iiedas,epifto-
las, & feyarigfliahabctor ifta Rubrica , C*ikcim*E} ifljU, *c E}>jk-
£cUa ad fw am communioncm fiwmQae.ii 'tomim dian.U pcr totum
*n<um Nam cifi non ceiebrent coenam (iiigulis fcfh*,fub Papa-
tu ramcn Miffam cclcbrare Mcbant.
Du-m Dimimcum agnofvimus, 6c ut divinum non humanum
iaftuutumaccipiraus» PuxnChnitiSc ApouoLrum iuMci*h ti*-
tan
66* Bc Vocatiene & Funftioiie
rum Apcftoiicarum huncdicmrolis ctn rrcrdarrrr Ioh. 20 \6
&z6, Aft.z. 1 & 107, 1 Cor.16 i, Revclat.i ic,DixiChnfti,
quiaChnftuscie Dcrr.nico rcfurgens appaiuit frrpitJS , rtclcgi-
rrus poftciem uturrcclionis apparuuTc iteium anteccjravum di-
cm. Sabbatum ab Apcflolis in dicm dominicum vcrium dicit
Bellarminus. Quidni tUam * Ckrtfio * refpondet Iunius , Qui
&e tuU.ftn& conVtntus jfpofioloium , ctifitpuUrum, Cr Ecclcfite fu<e confccra\>tte$
etf.ii. die prafintia fua plunmum. Et fabbatum in dicm Dcminicum
mutatum dicit , xion traditionc humtui fidChjifii iffus obfirlatio*
prthtl yn ne atque infiituto , f«j V* dieipfi refuneiiionis isr octale quoque dic
Gen.ato.i, \fque dumincocios etficndit , apparuitdtfitptits y & in cenVentum eo-
fer.%. rumWnit : idemque conttanti ^pcfioiorum &* difciputorum obfirVi.
tionefiUum eft, (s- Ecdefict Cb ifiij cui tx uiflttuto &~ extmplo ipfus
Apofioii tradidtrunt dia Den.inici olfirYatiOnem. Et paulo poft.
Quamobremcum dies (Dominicus Christt faHo, extmplo , infiitutoquc
sipeftotorttm , Gr Ecciefia? Vettris olfirVatiiut cons~tant>Jfimdt&'firip-
tura tefie fuerit oifirVatus Qr fuldituts in locum fiblathi Judaict : /*-
cpte faciunt, qui obfrMhnem dtti Beminici o-x traditione non ex firip-
tura fitcra in Eccitfia perdurare afftrunt , U hcminum tra,'itiouts hit
admmicultSy fi 2)t0 placctyfiat* mintntt. In przcc-prode obferva-
tione fabbati confiecranca funt jus naturalc , jus prfiti\um, jut
ceremomalc lus naturalc iuadct & dictat temr. us cu andum cul-
cui divino j pt fitnum determinat dum vtl horam ; eercmoniale
addit ritus, cercmonias, & fignifkatiores. Naturalc obligar cm-
nes gentes , quod earum folennitates & ftata tempora ac fcriz {*•
crz oftendunt. Pofinva ctiam determinauoipitus dieia nempc
quod unusex fcptem in circulo rubdGmadico fit far.cV.ficardus,
obligat omnes gentcs. "Nam etfi jus naturale non doccat feptimum
magisquam dccimum au: nonum dicm dicandum ciTe cultui ci\ i-
no, ut diverfuas cktcrminationis apud vanas gentc?- oftendir, ta-
men pofitiva ciei ipfius detcrminano < bhgatomncs, qma hzc ce-
terminatio abipfo Dc*v* pofita tft & impcrata antelegem& arc#
lapfumAdami. Adamus aurcm rtprzfentabat totum gcnus hn-
xnanum. Ad pofteros Acamidevcnit non pcr lumen naturalc fcd
per tradinonem.D ficitntc panlatim univerfo fcrc orbc in crrores
&ldololarnam doxi mirum cfl cxtn dam & obhvionitraditam tra»
ditioncm idam. Vcftigia ratren quzdam hujusinltitutimantbanl
przfcrtirn in Oricntc, Euicbiusdc prz,jarat.rcfertiycy//;?i«<»j diem
X-.I3- 1-7* non ha*brae.< t ntum fid ommsfoe tam philofophos quampottai ficra»
tior.m ejje co^no\\fie. Sc«dii>cr dccmcnaationc ttnporum ; iruntm
vCs-nn* ex dieius dtcitur Septtmana , res cmnibus quidcm 0,'untis popu»
\is w httitm ifijut amiquuatt ifitata, nobu auttm Eutopais tix tandcm
p 7 P°fi Chrtfrhinfnumrecepta. In oricnte, ubi darum przccptum, Sc
* '*' propa^atum erat in mitio genusbumanum , Syftcma dicrum fcp-
Presbyterorum Anglicaoorum, <j$5
tem conitituerunt , quod proculdubio ab obfervarione fabbati
manavii , licct pofteu 7 illis diebus planetarum nomina impofue-
lint. Deusipfe ceflavit die (cptimo ab opere crcationis, &Ada-
mum ejufque poftcros fuo exemplo rum docuit ccffandum ab
operibusfuis, & non cciTando folum v fcd criam openbus fan&i-
ficationisfacravit dicm illum,utobfervat Paraeus m Gcnefin cap z
licnipe tanctis openbus vacando,& Adamum docendorulrum fu--
um, & proinde eo ipfo die inccpu fan&ificario diei fepiimi,ncc pe*
anticipationcm dicta fum ,quaehibentur Gen.i 2. Vt detcrmina-
tiouniusdic» in fyftemate hebd6madico obh^abat omncs gcnrcs
nou vi furis naturalts , fcd pofitividiviui , fic ctiam ante Chrifti
refurre&toncm ad feptimuma creatione dicm non modo Iudau
fed & Gcntesobiigabantur vi ejufdem pofitira? detcrminationis.
Non rcliquit arburio rnminu aut prudenne; humare; iftam deter-
minaiione,quia praevidit vel ncgligcndum cultum fuum, vel quia
ipfe fapicnt ia infinif us optime poterat fervata proporrione definirc
«uantum rcmporis vindicandum (It a cura twf Q^nna/t & tnbuen-
dum cultut divino. H«ec cum itafe habeant , nempequod derer-
minatio diei U ptimi fuit non modo cerempnialis id eft figurativa ,
fed etiam pofitiva dtvina antc latam legem ceren.or.ialem , non
potuitabrogari nifi divinaauthontatc. Sive Chnftus ipfe , fivc
Apoftoli, non utordinarii paftorc-s aut autbonra^c communi fed
ut extraordmnru Ecclefiac Archttc&i inftin&u fpinrus fai cli mu»
tarunt diem iabbati in dicm dominicum, perinde eft. Nam utro-
vi» modo mutatio erit ex inftituto ciivino. Szd ordinaria potefta-
tequaeadhuc durat in EccKfia id tentaffe Apoftolos non eft cre-
dendum. Alia fabbara qua? crant anniverfaria & purc ccremonia-
lia , abrogata erant , cx adveniente corpore ut umbras evanuerunr.
At dies lfte feptimus eraj a Dco pofitus ante umbras legis,&: quod
pofteafa&um fuerit etiam umbra, illud erat acccflbnum ad pri-
mum inftirurum. Concludo igiturdicm dominicum eife inftitu-
tum divinum , cV proindeimmutabilem , nec ordmaria Ecclefia;
porcftate tranffern j-im poffc in alium feptimana* dicm,nedum le.
gern ipiam dedie uno feptimaraeculcui divino dicandotolli. Pras- De cuitu
rogativas , quibus nobihtatus hic dies multas numcrant. Eo die Sautl. u. 1»
(Cbristtvsrefurrexit, fiintus fantlu& dcfcenditin jfpottolos , tnx creaU
gfi. Dies dominica referl nobismemoriam natalis Chrijli , (sr rcfirre-
Hionis tjufdem, 6r adVentus fitritus fan£ti,nam Cbnfius die dominica Gr*tU.Qift
toatusefi, inquit Bcllarminus. Leoepift.79 c. 1 ait quod diesdo 7SC*p Onoi
minicx refurrc&ionis tantis diVmarum dfienfitianum myfiertis cfi jit ^
£onfecrata , VI auicquidefi a (Domino infignms confiitutum , in bujus
dsti dignitate fit gefium. ln bac mundm fimpfit exordium, in bac
ferrtfirrettionem <~h)ifii (s* mursinteritum (^ Vtaaccepit mitium. Eo-
4cm uie Chnftum circurncifum & baptizaium , 5c ftcllam Magis o
J^qqq rcfulfifk*,
66*4. Pe Vocatione & Fun&ione
refulfiTe , aliaque miratuhedira referunr , fed harc inc<»rta fur**»'
Vtcunquc eft, non orirur immutabdiras diei ex prcrog.uivis^iftis,
fci! fundatur ln authoruare inftituentis. Nnm omnes bx pr#n
tiva? non cfficiunt dicm facrum,nedum immucaluliter (anclum. S\
determinatio rahwliei, ceu nunario fabhati in dominicam cfTetex
inftiturinne ordinana & humanajpoflet abroeari auc progari eti-
am aurhoriratc humana, fcd rrutationcm fabbati ih alium dicrn
aur determinationem talis diei murari poffe neearrtUs ex humano
r*W# dc inftituto. Quia, ur ait Alexander 3, tnm Veteru q'-.am ttovi teftmenti
ftrut <€>}. pagina 7 diem ad bumanam quietem fieehliter deputrtit. De ip-
fius diei obutvatione eandem habemus regulam quam jut
naturale poftulat hi terrpore facrato cultui divmo* Nam
licet non tam rigidaeffe dcbeat cciTatio fabbatiChriftianorum,
quam fuit Iudarorum , quibus hoc die ignem accenderc fas noa
erat , autca pararequa; ad vcfcenJum erant neccflaria , quia rc-
quics &ce{Tatio fabbati crat non modo meduun ad fai ctificatio-
nem &cultum diei uz fincm , fedetiam fignificans ceremoma, 6c
figuram figurato exacte rcfpondere oportcr , tamcn ut dicm facra-
tum obfervare dcbemus. Nam jus naturale , quod docet certum
tempus dicandum cultui dtvino , docet etiam abcmnibus aliis
operibus ccfTandum eo tempore quod determinatum eft, ut poflic
«juisvacare culrui di vino.Detcrminario juris naruralis non tollit ip-
ium jus natunale.Nec fimul confiftere poflunt ifta duo tempus de-
terminatu efle fanctificatu ccu fegregaru ad pia exercitia cuhus di-
vini,& imerim tame poff. etiam 'prophanari negotiis fa?cularibus*
Exccpto die dominico nullum alium agnofcimus facrum aut
fanctum. De ftativis & ordir.ariisloquor. Nun dercpentinis fe-
riis, uc extraordinario jejuniiaut granarum actionis efie determi-
nari non potcrat ante oblatam occafionem & , ut loquuntur , r< m
natam. Non alios a prim3 R-formatione obfervavit dies EccU fia
Scoticana,quam diem dominicum &: repcntinas ifta* fenas . No»
ignoramus Ecclefiasahas reformatas ahos etiam obfervarc dies fc-
ftos, aliasplures,ahas pauciorcs, fed rullas rite reformatas die$
feftos San&is dicatos obfervare , quod faciunt Angli, novimus.
Nam Tieurinaquac initio , utfupra dixi, retinuit dics feftos San-
Mg.m ttorumaliquot, poftca rejccit. i\oflra Ecc le/ttj vquxi Bu11mgeru%
?e r# *nteann#s hifallcr 12 pluta habuilfifla : fed abrcgitts bts filum re-
AuCiViit **nutt l'*em domtnwm ej- fefla Ch ifti ,natt)>itatis \>idelicet Cncunci7+>
; ' ' nis(r Afcenfonisb.Mjtcit & mtffiQnem S[>.S. fupiw-i m preyter
telebrationemcend. jfbrogiUt autem fefla aiia , quod litint intupre-
iarcntur nos fertas Agere ditis. Etgo, htftalam profiuremur no< ron c§-
kre di)>os cultufii deo debitc, 0» nia in Vnrtwfum abrog Oimus Grct-
&' r*rr ferus monet Ldorem , Ctiudium Jfmrmenfim , W in ahis ptetifiut
S- ^^ it*w d*litiauemi4*nidierum9 <tui finflu fifli eranl > Cuhr.hftu
Prcsbyterorum Anglicanorura. $s$
pr&lffc Qt to tnim ita fatJtt <D "ngatus lib. ad LudoVtc. pium Impt-
rat. InlitantU t> M cttnv Eccteft* uffi.its nuUum fanttorum Vult mt-
toordrt aut wm''nirt* \\i c&rumannMrfnria elebrart fift*> fid Vclut
t>anamof>fr\iui nem , & in»tiltm confuetudinem dcfpiciins omniaptr-
tnittit , ne qua(i per torum intemjfionem altquida Deo poftuLrt lndea-
tur. Vuks Clau iium Tanrinciifcm hos dies fcftos San&orum,
^uos rctmet tn hunc dicm Eeckfia An^licana, cx Ecckfia exter-
«mandosccufu.tTc. Nec vanus fuitCI-udti Taurmcnfis metus.
Nam cx commemorationc in divinisoffi.iis. cc anmvcifana fo-
lenmtate poftca addita,fcquuta cft primum Smtfcorum compel-
latio Rhciorica, deinde aperta invocatio,ut narrar FiLIus yiudio, De E'dtf.
inqmt Spalatcnfis, FctefiamyfnglicatnnitM fuam Uistrgikm rtfor /. 3 p, i9j>
mifle, )>ttamen&J pr*m;ttat epiftoU T E\>angelit itctionnn, dirqt-c spaiat de
§rationem, qutt dicitur coUctta , <r Symboli Confimtinopvtit ni rtii dc R^rukl.
tattomm , 's* Vtlcommuntm \>tljpeci~tem pr<efuionem, O bymnum ub 7 cav.i*
Cloritin exctfis *Dco. Suumque adbi'et Canonem cum prtcihus , <s~ rUntt 10j.
>trbis iili< Cbtrfti> Hoe tft Corpm meum , &* Hiceftcdix 'jrc. nibii
ftrme nifiin Verbis a canonenoUro djntpintem , fndorum timm ab-
fiuterit commemorcitionem. Ego fint non \>ideoy cnr iih fugienda fit
tommemoratio Ham in aoftro Canonc Sancti non inVicantur, ft /»i>«-
tatto fanHor»m f 'upulo urtrt nsn Vtdtatur. Commcmorarioncm
illam in divmis oratiis quam Diornflus vocat «r«p*>»j7» r*» ftpr» p g
99v*r (icrorum coijuum promulganonom,comp iiationcm pr». x .
mum Rh.torKam,(icincJ.c invocanoncm introduxiffe doa t Fildui c *' ' *
& tcftatur cvcntuSjCx proinde mcrito fublata comm moratio ipfa^
Sed quarere dcbuit S^ala enfis,cur fublata Sanclomm commcmo-
rarionc m Cauou. midae retinuerint anmvcrfanacum foknnitate
commcmora-ionem 1 >on mo^o nominum , i«.d etiam aetorum,&
diesfcftos Sandis^natos. Dcfcftts C hrifto dicatis , utcu; qtic fc
habet praxis m aliis EccLfi s Refotmatis,certum tft nullas Eccle-
fias Refor natas exiftsmarc nos in eo pcccatfe f qub'i nmn alios dies
(acrosaut feftosrctincamus quam diem dominicum. Pixtcreanc-
mnu confultum vidcvi arbitrorpoft 60 annorum exdium in Ec-
cicfiarn ullam quafi pofthminio revocandos , & fub corum jugutn
invitarr Ecclc fiam eifc rcdigcnciam. Tcrtib quod etiam ubi in aliis
Ecckfiis Rwformatis reiincntur , non decrant tamen viri drc^i
qui ttftatifuerint fibinon omnino probariullumdiem ptxter Do-
minkum. Excipiofcmper fcriasrepentinasutlupradixi. In fyno-
tio Dordraccna ann. 1 574 conditus ifte Canon,ut habet Gictic-
itts. Quodad dies feftos atiimt , txctpto die {Domtnico, quibn* a iabwt
nmtkali foiet abftineriy «> conVentus in tempiU ttlebrari foltnt. cnruiu*
fum eft fokim diem domimcum ftr\>andum cffe. %c<pta tamen eft con~
fuetudo dt Natiutdtc Cbrisii. & In fynodo B Igica anno 1578. Op -
taadnm forttnoftros ftx dks Uborart , <s- diem feimn dommiium iabo-
£> q q q 2 rare :
666 Dc Vocationf & Fun Aione
ffiie: uthabetSchuhingius hb. 9 Anacrifeos. Lutbcrus in !ibr#
a"i Nobitiratem Gcr.ranicam dicit confultum efie, vt cmnpifeftd
aboleantur , f h domtnico dte retento. Er in lbro de bonis openbus
ann. 1 <; 20- Vtinxm , inquit, d^**/ Chiftunos nutlunt efflt ftftum, m\
fi dies (Domitii us . Olvinusepift. 128 refert in EccLfia Genemn-
fi au&oribus Farel!o& Vireto ante lpfius in eam urbim ingrdT
fumabrogatos fuilTcomnes cies fcftos prsrer Dominicum , can-
dciuque rarionem fcquuram novam B.rnarium provinciam. In-
telligir, ut videtur, Rpifcopatufri Ltuianenfem qucm per ea tem»
pora occupaverant B.rnates. Surrexit rv^ nec minus tumultuoj}
pro diebus feftis , quam otim VtHor ^omanus pro fuo pnfcbate pug.
nitit. Ex quo aut:m fuimus expulfi, nempe Caivmus, Fardlus, Vi-
rctus, quatuor dus feilicum atiis quibufdam ritibns inftxtuti funt,
Tandem ramcn plebifcitorurfusabrogacos. T^jc h;ro b*c fola futt
Eccie/ta , cua> nutits, pr<eterauam diei fipthmt fe^iasrtttnuer/t. yitgcn*
torati enimidem olim inftitutumerat. ln Synodo Nationah habitain
Scotia anno 1 590 Brittannic; Rex lacob.6 fc fa?hcc praedicavu quod
tutuseffetad rtgnanduminea patrii , Vbi Vigeret in fumma puntatt
cuhus dibinus, in Ecctefta totius tcrrarum orbis purgatfffima, muito pu-
rfare Ecckfia jfngticana, mm quidjnqait* Hlorum liturgU nifi Miffa
Angtke ineptiu: recitata , finceriore etitm ipfi Gene\>eu/t. jSfam ilii
obftrltant Tifba ey Pentecoften : qua autboritate id faciant , ipfi Vtde~
tint. Iam tamen obrrudtt Eccchfije Scoticanae eofdem oc plurcf
ahos dies feftos aliofquc ritus Romanenfium qui aahuc rehqui func
in Anglia, & in Ecclcfiam purgatifTimam fordes Anglicana;in-
Yehendas curat.
Ne videamuraliorum judicioniti, ac abfque rarione ulla infa-
nire,fubjiciam rationcsquafdam contra dierum feftorum obfer-
vattoncm. Scd primum dilpicicndumeft, quid fit Feftum. Nam
dies Dominicus propric non eft dies Feftus. Ftftum a Theologis
latiusquandoquefumitur,& extenditur ad ipfa jejunu ftatatem-
pora,ut cum cumdicunt fcftumexpiationis , cum ramen propnc
loquendodiesexpiationisnonerat proprie dies feftus. Nam iictc
Hwbraicum A/^nf^comprchcndat omnia ftata tempora, fivc je-
junii, five feftivitatis fivc ad ufum moralem,fivc myfticum,& ver-
borum penuria reddunt quandoque feftum, tamcn fcftuin propric
JnGal. 4 5 eftdiesfeftivitatis & hiiaritatis. Feftum proprie loquendo, mquic
1® 1 1. Pifcator, eft publica (rfolennis ceremonia k 2)eo mtndata, ut certo an-
n't tempore cumfinguUri Utitia obeatur adgratiu agendum (Deo pro cct<*
$0 aiiqua beneficioin poputumfuum calLto. Sicutex iuduUionc exem~
plorum, puta fefti fafcbaf, Tentecoftes, V ubtmaculorum cotltgert
promptumeft. jftfuitaie mandatum m nolfo Uslamtnto nuUum babc*
tntn. Hook:rus Hierarchicus & cercmomarum Anglicanarunt
Advocatus & AtUs, fcnbit trucflc dici fcfo ckmcuca. L*udtt
Prcsbytcrorum Anglic«inorum. ety
*\tcr\mnVis b.Urit tte memorjtasygdudium erumpcns in HberUu p r >..
itith plfiuam erdhurUfxertkia , cr fcqucftratiomm ahemnir**1*'
pdtioneoTciinirufiu qnotidiana. Ex his patet diem Sabbathinon ' 7%
tHftt
cbarit>
eccupdtiom
fmfTc, ricc ti**\»y*t ci rcfpondentem dicm dominicum cfTc proprie
diesfeftos. Nam die fefto non fas erat jejunare. Non cnim cum
fcftivuatediei fcfticonvcnu jejunium & lu&us. IdeoNchem. 8.
10. in fcfto tabcrnaculorum , cum flerct popu^us, dum audircnc
verba lcgh dixit es Njhemia. X^e lugete neque flde : abite>comedite
pinguix ;jr bibite dulii.ac mittite portiones cticunaut mhiltil paratum.
X^im fin&tn cft bic dies toomino noftro, zr ne dohre aJjicUmmi,qutm
gaudium lcbo\* fit robori hobis, \d cft, vt interpretaiur lunius, Ifta
tDttbtneficcnth exbiltrare \>os & conprmart debety quum iobu terram
promiffdmy\>rbemytemplumycuhumydoc~hinamqu: refiitucrit. Sic Ex-
©d.12.14 de Pafchate dicitur, quamobrem ertt diss iftc Vobis in mo-
numcntum, \>t cdtbrttis ipfum dicmfcflum Itbova Vttb.iggotbcm Otbo
cbagltibo7>jbyidQi\yditm cum ftftWttatt celebrabitisyin:iSuw. 29.
I5.dc felto taberna:ulorum cademhabemur vcrba. CbagagCizni-
ficatcircumagi, falrarc, tripudiare, 6c inde pcr mctonymum^in*
cuicSchmdlerus, fcftum diemagcre vcl quafi dicas fcftivare, quia
fcftis diebus lauiciam fuam choreis & fahationibusdcclarabant &
adhucdeclarant Iudaei, vndc ctiam cbjg non mo.io dicm feftum
fed diem Ixtum in gencrc fignificat,quoedunr, bibunt,6c falcanc
homines. Trcs folennitatesquibus apparcbant omncs marcs co-
xam Domino vocarunt Cbaggim. Deur.16.11. praecipitur vt feftis
mnivcrfattis lauentur coram domino.fi Ulabcru coram febold
V 0 tuey K 14. Ulaberis autem celebrandofftum, K xy. trifquc tan-
$ummodo /<r/«j.Indcetiam cft qubi in Synodo Laodiccna vetituru
fuit inquadragefima nuptiasvei quaelibet nataluia Martyrum ce-
lcbrare, quodadbucobfervant tn ecclefia Mediolancnfi, vr refcrt
glofTa in 3 j . «uaeft 4. cap. non licct. Iohan . 19. 31. Brat tnim mag-
Uua iUe dies Sabbati. Inhaecverba fic commematur Caiaubonus ; -
Ttrtntbefis db El>*ngclifta adjeela Valet ad indicandum eximium culium ZxvfttijfZ
tiiufilibatipYctttr communtm rtligionem dierumfeptimorum. (Propttrta 479°
dicit lobdnnts fuiffe iUum diem magnum. \udctti bonus diciturdicsfi-
TtibUdtealiquafolennifVt primtis ir pojlrcmtvs Aiymorumyitem pri-
mua Cr Utimusfifti Tabtrmculorumy & id genus alij, E: inira,6\ifc
hatnm tgitur>dcquo lobtnnes loquitur, propttrea dits ntJgniuab iUo di-
iituryquu in eundcm fuerat ferta Tajcbjtis tranjlita. Idcm, Auttor
MegiUatb Tbjanithcjpitt \ 1 . quodeft de mtnfi Scbebatylt res di)>erfiv9 £.477. 47$,
fidqutt migntm affinitatem babcntycommemor ity bxrbe fibbjtotb fjra-
/ceuas /tl>t ccenas p:*ra4fibbatorumt tybarbe iom tob T.r.ftjuas dierum
bonorumyid eTt ,mgnirum filtnuitatum. Hic etiam fabbatum di-
flin^uuur a die bouo,id eft.die folennis lsruia? & fcftiviratjs Bux-
torfiu* m Abbrevutus is. Um tob dtts bonut id eJtfiiii»M>ftriatu4 P«tf# 8»a
Uuii *****
€6% Vc Vocatiotie & FimflioM
tdfsaliter txtrafibbalnm. Drufius in novum teftamentum Vn'e intePtgentiem
l5f , babet9ftcit dkmbonum ac Utum fratribws fiufic*rdotibwy idtft UuU
* *' * tcnvivh eos excepit. Sic Voccvtureticmdieinuptitjum. Ex hu pa-
tctdicmfcftivitatisfuifTediem borcm idtft )*uim ac hilarcm.
^uoconvivia agitabant, & quo ntlb h»au$vd jejunii fignaap-
parebant. Nullibi invrmes norrcn Ch ^quod tripudiarc & faltaic
Rgnifirtrt tributum fabbato hebdrmaciico, fed tantum fen»s fefti-
valibus . Sabbato jqunare licc bar luda?is, vr paret cx his locis,H#-
lih. it yit* rafixta, qutpfabbatU no/irot ad prandinm V6carefoIetyfuperVenit9\r\c[uk
[** lofcphus.^^As/j ludanm hMife^ in emne *Vum teiunio dkaUffa lu,
ftinus.^r lultwi quide mi Tibeti9tam Ifienttr S Matiieiunium ferVat%
pfm.ll0m guZmeggbodiefirVaViySueton\wi\nOd:a\\o. Ha»c tria teftimonia
habetHookerus,& contendit probabile e(Te Sabbat© ludaeos jcr
junafTe. Forte ad horam fcxtam qua; nobis duodecima ordinaric
{ejunabant, in fabbato.vel fi prorogarunt ad vefperam id fecetant
abfque ullo infticuto divino, ficut & alia jejunia ftata ipfi in»
ftituerunr. Mofes quidcm vetuit ignem acccdereaur cibos coque*
fc,non tamen ante to&os edere Haec tam n orania oftcndunt Lci-
tu uifTein fabbato hebdomadico jcjunare,quod fabba o anniver-
fario ccn die bono fefti non licebat.Sabbato non jcjunafTent IWaei*
ft fuiiTct proprie feftum ccu feria fcftivitaris. In canonibusqui A-
poftolorum nomine circumferuntur conftiturum, vr Ckricus,qui
die Dominico vel fabbato jejunaverit,depona'i>r, latcus ft gregetur^
Balfawon in fcoliisf Sabbato non jejunamm *w t*n A|*^i» <*/** f»**
fpnJit uelud*»s imitariVideamur. Magnum Sabba u, quod ibi rxvipuuri
cft fabbatumquocorpusCbnfti in fej ul. hro jatebar. SedAugu-
ftinus epift. 1)8 cap. i. refert vanam fuifTcconfr tudin.m,alio*
ietunaftedie Sabbati,alics vero non ieiunarTe H«ec i^irur pnma
difTerentia intcr diem fabbati & feriam teftivalem ccu f. ftum prr^
priedi&um.Secunda eft, quoddies fabbati non poterat prorogari
auttransferri in altumditnr, fcria? tamen ftftivalcs il immedia:*
prsecedcrentfabbatum poterant irans&rri in fabbatum htbdoma-
dieum. Hoc enim vitabant quanrum potcrant Iut-a?i,re Juo fab-
jjl .. -r bata continua obfcrvarentur. T^am er m Hebraica l{akndario9&- i$
- Thalmudicis 9<sr fybbmorumfitiptts mftttuti buiui caufit redditur bts
* * Verb\s:7>{onfaii<nwsjnqHiiintA*ofabbatacontinuaprapter clcracs*
fropter mortuosyqu6niim mottuprum cadaVera initlis calidioribtu locis
per antumnaies cafores ftVati non pfterant9neaue cibi U plures dies p4-
rati pr<efirtim ex oUribu4> mquit Cafaubonus. Sic ctiarn Scaligcr m
£tf,btco4, libro dcemendatione tc-mporum. Cumboc inftituerunt Vetireslu»
dieijnjiituerunt autem antc tempora Seleucidarum, Vnius Tifri rat $+
nem bdbuerunty quifete totus folennitatibus exccptus eft. fieinde du%
fa'bAtacon'inuaincommoda erant in tratlu Hurofilymitana propta
eibos, auos cettos bidaum continuum afftrVm temport autummftrven^
tijfim*
Fresbytcrotum Anglxanorum. 66$
tffjbnt in Hs rt^onibut periculofum erat, Item cwpora mortuoruyn ajf&-
V^i non pnfTunt citra putrvdinis dr ctrrupthnis periculum.Itaq; bropiet
Tipihoc injtitutum Ahotuin aliAt duo fibbita contmua reperiuntur.
Anniverfana f-ftaerant par* le^is Ccremonialis, fabbarum mfcri.
ptumdigiro Dei m lapideis tabulis Decalogi & legis moralis a
Dco ita fixum, ut rcfigcrcnonpotcrant, ficut ^dies cercmonialest
quos in ilUnl transfcrrc non autcm illud in hos transferrc, autre-
traherc potcrant. TcrtiadifTerenriainter fabbarum Scfcfta: quod
illud inftirurumpraccipueob cultum Dci in gcnere nou ad com.
fnemorarionem beneficii alicuius, aut particularis myftcrii com-
fnemorationcm.Er proinde feftoruma Dco lnftitutoretm ufuscrat
folummodo comemorationis beneficii aut myftcriigratia.fabbati
autcm obferuatio impetata fuit praecipue ob commuuem religionis
cultum. Proptcreafabbatum ubiquc, & dqmi in civitatibus fuig
obfervarunt,fefta autem triaanniverfaria,quae Rcgalim vocabanf»
Hierofolymisobfirrvabant. Sabbaticultusccremouiahs in templo
erat dophcatio quotidiam facrificii & culrus, feftis autcm pras-
fcriptaerant pcculiariaiacrificia, & pccuhares ccietwonia?, iifquc
adftringebmcur, adeo ut nefaserar euodcm cultum ccremonialcrn
extrafeftum proprium & dcftinatum cclebrare. Vnde di&um il*
lu \ H^bxzovum gnib.tr ^emangnabar J(orrjanttran^iit tempusjranfiit
•blttio. Habebant immundi Pafcha fuum fuccidaneum,& fiebac
interdum tranflario feriarum.ted fimul cum tempore & feria tratv*
flitusculcus ccrcmonialis. Sabbatum crac antiquiusSc praeftanti-
usomnibus aliis feftis Dei digito tabulis infcnptum. Ideo He-
fc;aeivo ant Sabbacum Atcauum Dei vivcntis. Cum ornnU fefta, ce- q . • m
Lbrentur hel in memoriam benejicii prateriti, )>ei ad /ignificanaum alu WB
fuidfuturHiu Sibb itum in Vtroyue excellcbatt ait Bcllarminus. Ifym *,S|*
^umtum ad prateriium colebatur in memoriim primi Ctr commtintjjimi
mcneficiiid ejl creitionis mundi Qumtum autem ad futurum figurae-
tat btneficittu n fteiadqme omnu alta reVocaJjdafurit, netnpe ut ibi
intcrpr«tatur,quiens Chrifti in fepulchro, qui.-cis mencis hutnana;
iboperibus f rvilibus peccatoium, quicti> fan&arum anunarum
poft raortcm m fi»u Abrahas, quam diftiaguit morc fuo aquie-
tegloriofa&cbeantu ine (audorum in coelis. Sed huius loci noa
cft ifti difcutcre. Quo i ad dicm D >minicum,in qucm fabbatum
tranflatum jft,6cmutatuma Ch ilto Saoban D <mtno, & cuiaua-
l(*giceref >ondet,non eft propriefefrim, ceu f.-ria feftivali% &£
impropne lnquuntur Thcologi, cum um Dorainicum dLm fe.
ftum vocaur Nam die Domimco a?que licitum <-ft Chnfti-
•m$ jcinnare ac fuit ludaeis babb»ro, quod fafpiffimc in ec-
cl.fi* noftra Sco-icana fatViin. Nih l nos movet vetus tlU
Contu.ru-i > non te iu landi die Dooilmco* Ei?rn iil:us orU
^o ^ux Ql alteaus cicus deg.nu.uhs non auoiandi ... 'b.
wi.i wO
670 t>e Vocatlone & F untfione
rninico. Qie S>ommico jejunare nefks ducmws , & de gmkuZ
lis adorare, inquit Tcttulhanus. Scdntusiftc pofterior quingentot
fere jamannosctiTavit in Eccltfia , nec nefas ducunt de genicu-
lis jam adorare ^iedominico irfi Pontificii. Canone 66confttu-
tior.um Apoftolicarum vetnum jtjunaredie dominico vel Sab-
bato. SecauciamusBalfarr.onerr. Excipe autem, inquit, mibidiU-
Vmos Tdtrei , <jui propter extrdtationem nonnunquam jejunant etiam
his dicbtts. Hi enm non condtmnabuntur. Cur excipiendi , fi nefat
eftet jure divino c\ie Dominico jejunare,auc fi dies dominicus efiec
diesfcftus. Et ineundem Canonem Zonarasair , I^ifi pcr <Rcs ccr-
Us jejunet dtiauis , per decem Verllgratu, Vel 080, putntts atque relgia»
nis fludio , iUifque determinatis \ejuhii dtebus incidantty Sabbata ej»
{Dommici dies. Qucd <? multi fonBorum patrum fecijfe comperium-
+t€cnfccrat *ur a^au ac^ra££fimum *ft** ^lem jejunantes. M^lchiades Pap* idetm
Zjfl - dediedominico& feriaquinra prjeccptum edidit. lcjunium dom§*
&T*fc M jrj diei, inquit, & feria quinttt nemo eeUbrart debttjtt intcr jfjunium
Cbrtflianorum <? Centilium Uraciter aedentium & infidtltum *touc
hderettcorum , Vera & non falfi difcretio babeatur. Cum Pauluf
Troadc fermonem ad ncftcm ufcpecohtinuaret , priufquam ci-
bumiumetet, fuperftitiofusifteritus non jtjunandidiedominico
nondum tnve&us erat , nec de bujufmodi inepriis fomniabanf
Apoftoli. Praeterea die dominico non celtbramus parricularitef
raemoriamreiurrcctionis domim, autalicujus partituUns rr.yftc.
m religionis , fedexcrctmur generaliter & indtfimre incBii ibui
religionis myfteriis percipicncis & recolendis,atque rmmbus pie.
tatis & cultusdivim offkiis peragtndis , ium \ ublue tum rriva-
tim. Et, ut Iudan in iabbatononhabcbantfd. elasfcriptura; par-
tesquaslegerent , fed orctnc Ugebant Mt-fin cV: Prophtias , fic
nosdie Dominico nonhabemus proprias cclkclas,propiusk&io~*
nes&ut vocant, Evangeha &Epiftolas, aut pioprias ctrrtrc-
jnorationcs , ficut diebm feftis hujus vcl lllius fat.eti huius vcl siJu
us myfteni rcligionis , cum propriis le&ionibus & cclJt&is, epi-
ftolis& Evangcliis. His prarmiffo , y.m patct, quis ftatus con-
troverfiac, nempe, an ptauertucm Domiiiicumahos hceat obfer*
vare dics qui icfti tiicnntur,icitft qui tnbus hiselcmentisconfti-
tuur.tur, nempe comrr.v rnoratione particularis bentficn aut
BHyfterii rcligionis, au laucibus perfonae alicuiusparticulans t
CviTacionc abopenbus cv occupationibusprophanis veu commu-
nibus cx feftivitatt ac hilantatc eiufque indiciis, ut convivns,ali-
iivc hilantans,hberj]!tatis cV bentficenuat extraoruinana? fig-
Bts, cV ccntraabftincndo an;oerotis&ludusaut iciunnfignisaul
tz rcitiis.
Primumargumentumcontra obfervationem ftftorum petituf
c verbi» quani piscepti in Decalogo, Sexditlus eferabtni. H c
Prcsbytcrorum Anglicanerum. 671
verbscontincnt vcl pra?ccptum vcl permifllonem. Si pra»ceptum
operandi icx dicl i^.crgonullus potefc cefTationcm abomm ope-
rcimpcrarc : C\ ptrmim\>ncm,crgo, nullus potclt hanc libertatem
populo cnpcrc ck firaplicitcrcefiationcmabomnioperc lmpcrarc,
vcletiam obcultum Divinum. Sed audiamusquid contra Tilc-
uus. Hoc tefiimome, ncmpc Calvini Inftitut. lib.i.cap. 8. fed. 32.
juguhtur Uraaue ^eletarum exceptio 1 quod fiolius u)ei fit inHitucre
Owfiftos z quo.icum quarto pr<* cpto fix dicr<
lxl permitutur ; mfivp 1 Vel quoa imperet %)eua,U *dj>9f~
puttit BccUfu eripere. M quemadmodumbnpcrium 1 .- u figni-
ficiri Calvinus , cujus Vos nunquam dtfugktis auHcritatem , pcrnegat ;
iia | mcipibui fiuum circarcs m \Us jue rc ,
nec CalVtnuA nec quifiquam fibriue dixerit. Ttym enim ob Pcrmijfumbo-
wnibui domini tm m Volucres cxli, in >& beftiai agri ; tm-
fuennt / Leges quibus aucupii , pifiationis , o* Unationit
Ipbcrtatcm fui Vjdulgem J, atus adimunj^ ^onnein GcneVcnfi
quojue ' icum, fiatU <.'; tntur conao-
ues & prece* . fuetit cp iVocciur cs* modo
antcmeridimismoaQ pomeridiapts botis firhtur t Non dixit suftor
parafynagmatis verba illa continerc pra?ccptum , ;o quo-
rundam inrerpretum imperari afli< uam in vocacionc noftrs diii-
gentiam. Itajue n 1 ' qui finiiunt his Zanchius m
Verfis. /: deotiofi otio titando \ 4 frrfcrf jk*
W qui/que prafitftentanda Vii atum prexitnifitt, «;•-
ejuid manibus fiis. ItequeVideturbic^eiis populo fiuo InHhuijfi y>U
tim ecTtVam& contemplativam , *ua> , tempufiqut totum itli
prxf ■ p/tjjc adtotrumquclHtagenus. Loquorautem de operibm extcrni
Cr ccremenialis cultus. T^em ad internum cultum quod atthut etque
\tbera .buitaiis oportet quotidic &c. inquit Ziiuhius. Hoc dato,non
video, quomndo potTunt lidem interpretes concedere aiius dies
feftos praeterdiem dommicum. Scd dato,qubd vcrba iila npn con-
tineant praeccptum,fcd pc rmifiionem dixit auftor ilie non poffe
libertatcm lftam cripi q-am dedit Deus. "Non propterca adcmit
principi poteftatem omnem condendi fcrias , aut Ecclefiae ftata
tcmpora concionum ec prccum , aut cxtraordinanas jejuniiyel
gratiarum a&iones fcnas. Nam de prirao gcncre dixit poffe Magi-
ftiatum imperarc ccfTauoncm ab opere oeconomico c\: privato
proprer armiluflrium^aliave publica regm ncgotia cx ccmmoda
communia. Sed illud noncrat impcrart f t fcrias, nedutri
eics fcftos , fcd >&7iiTi tantum. Nam abftinent ab operibus pri\a-
tis cV ccconomicis, ut vacare pcflint pubhcis 2v polirjcis.Quodquq
mcmbrum a fuo opere privato ce(?ans tn .rcetui opcre
^uod ad totiuscorpons prsfcrv.uioncm tendit. £r, utcft natura
feriae, fic ftridiusvei moiliusauocantur aj ppecc pnvato vel tan-
Rrrr turxi
67% De Vocatione & Funftione
tum ceffat ftrepirus litiiim cx jtHiriorum. Sed prinopi ncm rlcet
imperarc cuivtsfimpltcircr, Sc abfque ordine ad boi um ci rrn u-
ne Sc pubhcum , ut rerieurf, ne vtl cerdoni, fttam traclet. Htc
obitcr notan.ium qucmodo Willetus apphoer legcm lliam Cocicts
- - I1b.3ric.12, I.4 princiijis tfl frins condere Si foltus impiratom or-
»Tftt t* bis terrarum dominifr,inquir,fcnascivilcs condere, in Ecclcfiafe-
**Cj riae facrjefolius Chnfti domini & Regis Ecclefiac tnftirtiioui in-
niti debcnt. Norandtim etiam in titulo 1II0 de fenis , fcrias quat
lex dicic effe folius pnr.cipis condcre,effc easqua? ob res profperc
geftas indicuntur cxrepenttnaedicuntur. Granaruin acliones er-
traordinarias non ncgamns. Quod ad fecundum gcnus,ftatas iitm-
pe hcras conciomim cV prccum ^xrra dicm domintcum, non dam-
namus. Habemus 6: in noftra Ecclcfia ha?c frata rcmpora, fed ta-
mcn nemincm cogendum ad fcriationem ab omni opere , ur con*
cioni &: prccibus vacare poffenr, fentio. Qui poffunt cotr.mcx eP
& quando poffunt , hortandi funt & monendi ut tnterfict , fcc G
ltbetdare orC'am negotiis fsculanbus ,non efthbcnas illa, quam
conceffit Deus ad mitigandam quam irrogavit poenam , in fudort
"huliui tui corrudes &c. adimenda. Dies Sepnmana? fcx mrcr duo
fabbatainterjdftidicuntur Hebrans Cholb Jhibbatb, ur fupra v
mus dies interje&os tnter primum & ultimum folenniuns a*y-
morum &tabernaculorum di&os Cbol mognedy id cft dies profc-
ftos folennitatis. Sicdies fex feptimanardicuntur cbol h fhabbatb ,
ideft dies profefti fabbati ceu Scptimanae. Nam a Sabbato deno-
minarur tota fcptimana fjbbatum , ut cum d:xit Phanfaeus jejuno
bis in fabbato, & dtcs parriculatcs , una vcl prima fabbatt , fe-
Tjjjru &t cunda fabbatt, tertia fabbari. 7C pirafyi §Tt,(ZfZaTM efl ChoJ
cmcnddt. te- htfiibbatb , qua* ivtqyKi ypipas ^ocat fantonbw in Qu<eflieuibu4
joMb.6 \el fymanis. Quare ttgnnuiapuii Lvotm in MiU c*p.i$ Gentes oralant
f •*£•***' tf$mt Ut %{$ to pira$v <raG(ZcLT6)V reliauis ftptiman* dubws c*.
dem fibiexponertntur , pennde ac in Jabbato , quo folo lucUi in Sj+
nagogM & proftuchascoriUtniunt. Quomodo dict poffunt fcx dics
Cbol bcjhibbatb , fi mutan poteft dies feptirranae in fabbathum,
aut totum lllud intervallum dici Qbel bjjlubbatb tempus profc-
jftum ceu prophanum faboari vel feptimans , fi partc dtci alicujus
poteftconftitui fabbatum ftatum & ordinanum. Ead<.m eft po
tfcftasindicendiintegrumdiem, &mu:andi 'fjfi^eti tvi^yxq itl
> elUyss t q'J2e conftitu.ndi dicj intercifos , partim nefaftos par,
% w profcftos , ex parte (abbatum facrum cx partc dtcm propha-
njm. Ecneminem arbttror diduruin poffe Ecclefiam ahud (ab-
barurn hcbdoraadanum conftitncrepraecer dorainicum. Si qu *
ciixcnt non cffe parem racionem diei & partis dici, fateor , fi ch. •
ruacia
Prcsbytcrorum Anglicanorum. ^73
ritttis regulas refpicias , quia gravius cft onus , fi intcger dics im-
perctur, tamen rcfpc&u poteftatis cadcm cft & par ratio. Poflunt
abuti poteftate fua qui jus lllud fibi vcndicant , dc quo abufu jam
nondifTcro, fed fi abufi fuerint, manet tamcn fatva juriidi&io
Soteftans , & ficdics inrcgcr obfervandus efTct , fi imp:rare dicra
aturnfcpcimanx ftatucntibusaequum videretur. Quod ad tcrti-
umgcnus,nempcrcper.tinasferias jejunii & gratiarum a&ioniscx-
traordmarias,dcquibus in prascepto detcrminari non poterat,quia
non^lum natasoccafioncs , orta occafior.c indici cx determinaTi
potTc S: debere dicimus. jndicite hcb.lan&ificate, jquniiim , prr:-
clamate dicm lntcrdifti heb.gnatfarah,Iocl 1 14 ciie3 mterdi&i di-
cirur, quo omni opcrc fervili intcrdicebatur. Sic dics o&avus fefti
tabcrnaculorum dicirur dies interdi&i, die oHaho con^ocatio Jantfa
efio bobis, auo offeretis igne abfumenda leboV* , dki inier dicti eji> nuU
lum opus firtile facitote. Lev.2,3 36. Sic vocatur ultimus dies paf-
chatis D.-ut.i6 8. Gmtfcretb nuilum feHum l>ocari potett , inquit Canonts Ifd-
Scaligcr, nfi t* ^ttwm^sm , efi enim ciaufuU alicu)ws cuitus aut fb- eer* p,ng,
knms y tnauo fiebat »i>A. Tria ait eflc gnatfaroth ideftcUufu-'
ias feftorum manno, c ctavam fcenopcgia» , 7 diem folcnnem A-
zvrnotum, quinquagefimum diem ceu xx^uutc^ zrttl.iyris . Gna~
fftretbfuojuee/rir***yvf!f, au# extraordinem induitur loel 1 14, &
tlaufub 7 dterum , auos extraordinem Encaniis tewpli fcraUt Salomo
NraftP gnitfereih 2 ^.10 20. Scd 2 Reg. 10 zohxchabcnrur ver-
ba, Et <ixit jtbu fanttificate diem inlerdtHi <B><hati auem proclamaVe-
*unt. ViJetur vellc Scaligcr hos dies di&os gnasfarotb, quafi fcfto-
nim claufulas , quia gnatfar claudere figmncat , fcd cum aliis cti-
am fcrns facns tnbuatur, dics jcjunii potcft dici gmtfereth aut
£»a*ySrtffcquiaclaucluntur quafi marius , vcKohib:ntur ab opere ,
& detinetur populusin cxcrcitiis divini cultus. Nam ha?c omnia
^gnificat gnatfir, claudcre , cohibere, dctincre. Vult igitur pro-
phcta in extraordinatio jc]unioobingruens aliquod malum feriari
omnes, ficur in ciaufulrs feftorum folennium folebant. Idipfum
naruralc di£Umen ratiomsdocet mgruente aut irnminente magno
«nalofubducend^smanus^bopere prxfenti,eafque levare ad De-
•um , -6c depreoan veniam dch&orum , ipfiufquc giatiam im-
jriorare, Analogioe eodem natura? jure «ioccmur parraaut ob-
lata infigm ab mfigni maloliberationc,ab alns negotns fxcularibus
<eflare , -ut gratias agamus Dco, In die auoaue Uttii* ^ejtt*, Cr iu
foUnnitatibtii^efim rjr principiis menftnm Veftrorum ftmiiher chngt-
tistubis iltis C^f, In dic IfletitMB ^eftrar.ideft, ut mtcrpretarur Iuni-
ms, ft auandoVos (Deu* Utttia publica extra ordmetn affectrit , cujus
Letiti e nomme far fit Ecclefiam fubitcaAti gnHua ogtrt , Gutn igi-
4nr dtcravus Ub<?rtatem operandiiexdiebus a D^o 'oncciTam non
<(Te popuio-ertpfendam, nec polmcas fcrias fwc fint taiatum ferix
Rrrr 1 in
674. Dc Vocatione & Fun&ione
in ordine aciftrepicum judiciorum tcmpore MciTis aut vindemijc,
fivc flnt fertae in ordine aci cefTaioncni ob opus noluicum & com-
modtim pubiicum , ncc uatashoias preciim { . um bibol
bjJJtibbjtb dummodo bbera (u carum obligatio, ntc lartiiisauc
jcjunii diescxtraordinanos, Sc pro renata indi£tos tol! mus. Ex-
cipimus ctiam quos ipfc cxcepit, ncmpe dies feftos anntvef-
iarios, quos ipfc Deus ftatuit.. N.-m qui pcrmtfic Dominus fex
dierum uium , fibircfcrvavir poteftarem fuam, qua jugum popu-
lo fuo imponerc potcrat. Et certf dies fcfti anniverfa-rn.quibus te-
nebantur mares apparcrc ccra Domtno erant pars non mmima ju-
gi lllius, quo prcraebantur ludsi. R\ /isctam viderunt ipfi
Canonittee. N.im part.3 ciecreti ciift inct. ; cao. 1 babentur hacc
verba, t> ilia ffiiVttates qu& p.n^uli Bpifi \ii £pifcopatil>tis
ftim populo colltudal>crint. Er iu Decrctahbus. tiroio de Fcrns cap.
Conqueflus . Catertf^ue foiennii tibjc3,qua$ finguti Epifeopi infuis (Dtse-
cefibtti cum clero &t populo d ixerint foUnmier Wveranddt. His vcr-
bis videmus non debere Epifcopos m Diceccfibus fuis dicm fcftum
particularem imperare fineconfenfuclcri& populi. Verbum ccl-
ltudi))erint , requirit confenfum expreffum. ^E^uitas poftulat, ut
cum hujuimodi praecepta r.on fint necetTaria a>i (alutcm,uc ipfi fa-
tentur , &ali&i poffic indegravari populus, dumaiucro & iabore
cohibetur, fine fuo confenlu non cogendus fit. Quod cic unius
Dicecefcos Epifcopodiclum , ad omnes unius nationis Epifcopos
in Conciliocongregatos adde & clcrum , extemii poceft, ncmpc
non polTe ltr.perare fenam pr<ecextucultus divini, nifi cor.fcnfc-
rir&collaudavcrit populus , magisquam imperare pr (Tunt decer-
pendam patticulam e-bonis temporahbus ad ufum praeferrim non
neccifarium. Quam wiqua igitur tynn:;is lfta, qua dierutn fl-fto-
rum obfcrvatio vi obtruditur invito populoSc E clefiis noftns,
cum fic ex earum rerum generc,q;uae praejudicium arTcrunt & dam-
num , &non neceiTaris iunt. Si daretur uuumquemque Chri-
ftianum poiTc fe voto obligare ad fanctificandum dicm autobicr-
vandum tempus feftivum,auc etiam majorem populi partem,non
camen fequcrctur poiTe iynodos Epiiioporum & Clcri icgcm illam
iraponere. Namquoua^que eft nuceru voti non cft materia le-
gis ; poteft enimquis Dco promutere actus intcnores. Praeterca
vocum non eft lex nec actus junidi&ionis : quaproptcretiamfi vov
tum fic majons partis populi obligaret tantum volcntcs & confen»
tientcs, quia votum obligat non tnvi kgis fcd tantum in vi pro-
miilionis. Imoetiam fi iotus populus vovcret, obligarcntur tan>
tum vi promiiSonis ftngnli , non vilegis* Ec piomue non feque-
retur, popuium confencenticntera pofie voverc illud ; ergo Epi£-
cppos oc Clerum pciTc de eo icgcm imponerc,& actum jurifdi&io-
mscircaillud mpopulum non confcnriemcm ci.wucic. &d ne
fOCO
Presbytcrorum Anglicanorum. 6?f
Yoro quidem obltgare (e poteft ad dicm fa?'&ificandum,aur fcfrum
obfervandum.Quia non Iicct diem ullum fan&ificarc ctiam priva-
tim.Nam fjcraredicm cft fcgregare abomnibus excrcitiis propha-
nisa d r*|i *to(a ex rcitij , aut prsercrca in fpecic ad commcmora-
tioncm ahcuius bmeficii aut myfterii,aut ctiam ficram fignifica-
tioncm impnncr -, ut Auguftitius diftinguit interdiem naraiis &
dicm refum-clioni* , quod priorjn memoriam,poftcrioretiam irj
facramentum mfttrurus fic. Nam deftinare tcmpusad cxerciriare-
Itgionts, adeo ut non liccar cotempore cxerccre ncgoria fascula-
ria eft fan£tum cfficere.nnn na-ura (nam hoc non proficentur ipfi
Pontirv;ii,nec natura fanctioreft dies a Deoipfo fau£taficarus,al!o-
quin fabbarum non potuirTct mutari in dicm dominicum)fcd ufu,
quod non potcft vel ccclefia v-1 privatusquLhbet,ubi non munivit
authoritate fua dominus fancr,tficacionem,uc m jejunio autgratia-
rum aftionc extraordinaria. Nam aliud c(t,cum privarus quis fta-
tuit horam,aut criam diem privato exercitio culrus divini cum hac
libertate, ur avocantc Lgitima vocarionis fuae exercendae occafio-
n ,po{fit cx.rcitium lllud in aliamhora aut criam dicm dirTcrre,aut
dum hora illaaut die datoprram privato cultui , fentit fenonad-
flri&um.quin llla hora prasterrriffaaucdie aham eligerc potuifiet;.
aliud ita ftatuere , 6x culrui divino vacarc , ut non liccar illi ea ho-
ra aut ciic quidquid agere quod non fin£him & celigiofum. Hoc
cnim cfiet fanctificarc ceu fan&um ufu cfficcre. Prius
illud privato manet hberum , & utitur tcmporc tanquam ncrt
ntens , cum vcio poreftas fuperior il!i imponit obfervatioiiem,tol-
litur libertas, quam habuit , fi privaro mftituro defignaiTet horam
aut diem lllum adexcrcitia religionis privata. Non ergo fequitur.
Pnvatus por ft prion modo defigoate ordinis caufa horam aut
diem , quemfcntit fibi commodiitimum ad privata cxercitia, &
lempei cum hberrace ea prauermiifa aljam chgcndi: Ergo Supc-
rior poteftas potcft llli lmponcrc lcgcm quam viotare non crit
ilhhberum; w 1 qu>;d idcm,ftatucreilli horam ck diem cumpub-
Luis ti*m pnvatis exercinis, quem practermittere , ahumque eli-
fere illi hbcrum non cnt. Si dixerint poflfe imperare dicra aut
oram al publici culcus confcrvationem , quia profpiccrc dc-
bviit Supcnou->, ne pcrcat cultus divinus,vcl cutarc, ut magis
magifque vig.ar , refpondeo primum.non folum publicura cul-
tum lmpcrant , fed etiara extra convocationcs fancTas ceiTano-
neinabomniopcre. Dcindc dico Deum ipfum profpexiiTe cul-
tui iuo ,' & quantura exiftimabat oeceflitatibus humanis dcccr-
pendum ai cuhr.m fuum defignaiTc &: fanftificaiTc , rcliquum to«
tiusfyftmatis feptimanae permifiiTc ufui noftro, ut culcus pra?-
tcxcu lictno amphus libertatcm noftram ci ipcrc jurc poiTa , ac fi
de DeUuku ille magii foilicitus eiTet, quaoi D*.us ipfe ; Et ple-
Rrrr 3 lumquc
I
676 Dc Vocatione & Fundione
mnque qui hoc prartexta tyrannidcra fuam palliant' nihtl
irunus curant,& dierr quem Domir.us iple fan&ificavit & ip(i vio.
Iant,&edi6tis (uis hbcrtatcm pronhanandi perrnittunt,fan6tifica-
ta prophanantcV: prophanara farctificant. Nam idem Dotmnus
qui diem vnum far.&ificavit,alios prophanavit, id eft, pro fan&is
ipfe non habet nec habiturus eft , r i(i cafu aliquo a fe dctcroiinato,
»empe je]uniiaut lamtiasextraotdinanaeob rationcs fupra di&as,
aut cum ipfc fan&ificat in ufum cercmonialem aiicuius fcfti. Et
proinde pofterius iilud,nempe diem unum autctiam horam tcm-
poris profefti ccu prophani fanc"tificare non potcft ceu fan&uan ef-
(fcere privatusaliquisaut ecclefia, idcft ita fegregare aut culcui
divino dicare,ut non liceatquandiu durat lnftitutio fivein perpe*
tuum fiveinannum,five menfcm, &c. (nam perpetuitas, ut dixt
capite nononon eft neceflana ad conftituendam rem aut ritum
facrumjexercerioccupationibus aut negotns fotculanbus Oeco*
nomicis & politicis . Cattchifmus Hollandicus explicatus a Kuch-
lino tirulo de feftis. ^rattrea mfcslis non quies extema , H diclum eft
tfl \n fuptrioribuA , fcd fibbathi fenHtficatfr requiritur. Hanc autem
fanttificatientmfolim ®ti cflt ntmo negaltrit finut. Sacrilegium aper~
tum cffet, ea hominibuA tnbui, qu*filiM ordinationu dibtmefunt. Ec*
cleft* igitur autkoritaii uultui locus m tali feflorum ordtnatione. Xan-
chius in 4 praeccptum, Efl autem pr §prtum <Dei aliquem Vtl aliqutd cx
dlUrumrerumprophanirumnumero fibteiigtre, fibi confecrartjoque jS-
Hfanfitficare.ficut etiamfeiimefljuflificare. Et quomodo lanclifi-
cavit (abbatum imerpretatur verbis fequentibus. Cnm igitur c%t
Mofa <Deum fin&tjiLaffe fxbbatum,fcnfus efl, <Deum 7 tllum dtetn ab
inttto mundi e numero aliorum fcgregaffeyftbtque^t in eo ipfc brior quu
tfceret aboperibwsfuU* qua?ftctratt <^ dttndcettam homintsi propba-
niijurn natuY*noflr<etum huius mundi optribus ceffartntyfelufue euU
tui dfrino Vacareut confccrafje. Et infra. Ex quibus conflat dits appetta-
rifinclos non a) caufefirmalt,hoc tsl non ideo quod atiquafincla qudl-
tatt ctu finHitate donati fint magis quxm alii: non /icdies, quinonfunt
ivalU faniiitatis capacesfcdd finefic Vocantur,idesl ideo appcltanturfin-
fli, quidadresfinftas, ad)fus finctos , ad exercitiafintla ordsnattfunt,
ctuqnix adfcinttumfancloriimipcrtinentitr ad eius cuttum. Item,
2^on igitur ptrmittit fuo popuio <Deus, w diem actempus.quo debeat con*
Vtnireadcolendum Dtum fi'n deiigataut inflituat,jfi Vult, *t diem ac
ttmpus afc iam iade ab initio mundi benediclum &* fin&iHcUy. fco cul-
tui,ipfcetiam fieum colcndofinttificet. Dei igitur fanaifkatio eft fe.
gregatio diei^numero al!orum,ciufquc ad divinum culcum do»
dicatio : hominis fan& fiatio eft diei a D-o confecrati ceicbratio
& obfcrvatio. Inftitutio eft Dei,obfervario eft hominis. Mu(cu-
lusin4praeceptum dicit, fi quis fandificare tentaverit quod non
faD&ificavu Deus, quod Dei folius cft fibi vendicat Q*ai$obrtm
4fi
Presbyterorwn Anglicanorum. 67?
diesfuperat diemt & omnit tux diei pcr annum afole data * Refpondc*"
tur : Coinitione <Domini dijparata funt , qni mutdlit tcmporarjrfiriar.
7^mex%iialiisexalt>Mt&fin£tificaVit,alioiexiUit repnfrit in dic~
Tum, nempc profeftorum numero. Ecclefiaftic. 33. 7.8 9.10. Vide-
mus itaquc Deum fex dies homini ad huius vitsc negotia permU
fi(Tc,acpropropnanisceu profeftis conceffiiTe, quorum aliquem
codem modo fan&ificare, ut ip(e diem leptimum fan&«ficavit , id
eft,ad facruin ufum fegregare ab nliis nemo poteft. Non cft ne-
ceffe, ut diftinguant inter fan&um natura & fan&um ufu. Nam
nullus dieseft natura fan&us, & dicimusetiatn ad ufum fandium
tkon e(fefegrcgandos,etiamfi vfus fit cultus communis non myfti-
«us&pamcularisut in dicfefto. Obpcitur contra in hunc mo-
dum. Poteft privatus fegregare cx bonis fuis, & dicare ecclefi*,ut
bona mobilia vel lmmobilia ergo etiam & cx dicbus quos illi per*
«ifit Deus.adjopcrandum omne opus fuum. Ec fi privatus poteft^
totus ccetus etiam potcft,velqui iunfdi&ionem habentincaetura,
Aconfenfu populiad potcftarem imponcndt lcgcm populo non
fequt fupra probavimus. Pofle privatum dicare partcm bonorum
fuoru ecclefia? non ncgatur.Sed tempus non cft intcr pnvata bona
numerandum,nec ctiam pcculiaria alicuius ccctus. Sed eft eiu*
geacris rcrum,qua? naturali iure communcs fitttt, cuiufmodi funt
aer,aqua proflucns, mare, littora maris, quorum commoditas St
ufusarquahs & communis eft otnnibus. Propterea non tam libe-
tum eft cedere dc communi ufu tcmporis, quam de privato alicu-
ias rei pnvatasproptermutua interhomines commcrcia. Sicnira
quifque pro arbitno (uo dicaret ceu abdicaret ufum temporis,nul-
us poiTet fervari ordo in mutuis commerciis, fi; fi quaehbeteccle*
Ga particularis fcligeret pro arbitrio, haec illu, iila ahum diem, cef-
farcnt etiarn commercia. Deus igitur diem vnum fegregavit,& fi ln(lit lil &
bi fan&ifi avit qui nuihus effet, QuoA enhn dibtni )urit tftMnulliHS ]ittti dlif*
inbonii eft, ait Iuftinianus. Aliosaies iuris publici 6v communis Mw j^
feat Dommus ob routua commercu adcommoditatem vua? hu- '*■
tnanae Anniverfaria quaedam fefta imperavic praererca popuk> fuo
obufum ccremonuLrn,fed erant ctiam illa vniverfelia,ceu natio-
ualia,& proptereanon impediebant mutua eemmercia. Prajtcrea
pnvatusvel particulans quaeque ecckfii autetiam plures tenentut
cxigente pubhco reipublicae aut regni comrnodo|i.mper parati elTe
ad ea munia ceu miniftena peragenda & onera fubeunda, qua; ip.
(ispraefcribentur.VidesdirTerre terapusa bonispnvatis cuiuflibet,
neceandem poreftatem c(fc privati autparticulanscoe.us, quae to«
tiusteipub. ®ni. Sed detut parem eiTe rationem. Non tamen
idem eft dicareetiam privatabona ocfan&ificare. Ergo etiam nec
diem ccu particulam diei. Nam fan&ificaie ceu fan&um tmcere
«ft eximeEe rem aliquam ab otnm ufu prophano,adeo ut non liceat
n
67$ De Vocatione & Fun&ione
eareutinfincmaliqiiem ctiam honeftiflimum extra cultum dt-
VtiuiiD. Sicnullam rcm velpnvatum ccckfia: rrembrum, vel to-
to ecclefiafar£tificarcpotcft. Wrbi gratia , r.i.llus Iocus ita dc-
dicaturnec acdificium cultui divir.o, quinextra tcmpus pi.blici
cultus pcflit apphcanad ufumaliqucm honcftum civilcm, ceu o-
puscivilc in co peragi,ut ^ifitm cap. 5, ci m ce tcrrplorum ccdi-
cationc ditTereremus, & piaeterca potcft libere,etiarrfi crdicatira
ilr,cmitti crrne cxcrcitium cultusdivni in co lcco. Nrm non ad-
ftringit fc tcckfia ad ccmmunc «ed.ficiim ccu EcclciufteriiTn.
Toteftco nurquam uti. Potefteo ronuti, & porcft etiam quan-
dooueutiad ocuscivile,imo& potcft et-aro omnino conveitcre ad
ufum prorhaniim,2liucque ccrrmociu' f bi ccmparare. Nam ad
propulfandascgelicV aens iniurias comparata funt aedificia ifta,
quaj improprie & abufive facras *eties vocant eorumquc ,ufus civilig
cft. Non enim cxiftimandum cft,quicquic aeir ecclc fia ad prrmo-
vendumcultum Dei,elTe facrum & fan&um. Serf quia coufiftit
ecclcfiaexhominibuSjhoccon mune eft illi cum alus hominv-m
convcntibus politicis,quod iifdem cget a('minicu]is & inftrumtn-
. tis ad a&ionesfuaspublitas,quibus alii convemus politici. Vfus
proinde templi aut loci cft tantum politicus & civihs, non obftan-
tcdedicatione. Nam dedicatio ccmmunis cft etidm aJiis locis,
Poteftenim quis fegregare ex funclo fuo locum & dicare ufui r ul>
licototiuscivitatis,vela?dificare piastonum & donare cemmunu
taticiviurn,ficiheatra,ftaeiia tk fi c\ux alia funt, quae univrrfiiaris
funt non fingulorum. Tcmplum Hierofolj mitanum erataedcsfa-
Cra,quia non ad propullandum ccth & aens miurias tantum,
quod communc 1II1 cum fynagcgis alnive ajdificns publicis, cxtiu-
cxuro,fed etiam in alium ulum prophanum convertcre aut pracrer-
rnittcre divini cultusin eotxcrcitium ntfascrat. A cmumftautia
loci vcniamusad inftrumenta cultus divini, ut utenfiha templi,
pulpitum, fcamna, excciras, campanas,cxc. Ha»c omma ctfi dc-
chcavcntquis,non tamcn funt iacra apt farcta, inferviunt tantum
neceflitatibushumaniscv ccmmodirati miniftrorum cValiorumq;
merobroium ecclcfia?. Aliauterifilia funt necclTaria ad facramen-
torum adminiftrationtm, ut calix,patina, mcnfa,&c. Nec ifta funt
facra, etfi inhunc ufum dedicentur. Nam poteft mcnfa cadtm
auhiben adagapas &conviviacc mmunia,qua5 ad facramcoenam,
fic poculum cx patina Non funt ignur facraaut fan&a. Et fi quts
diceretjhic cft iacra pattna, ibi faccr cahx, illic fan&a mcnfa , ai-
C tem Ulum mente iam uerfari in tc mplo Hicroiol) mitano, aut i-
dolio quodam cthnico aut Papiftico, & fecundum illorum ufutn
Veroa ufurpare. Prsterea aliud cft deputare, aliud deditare,ahud
• iandiricare. Decicarecft dominiumalicuius rei abdicare &rcfig-
care. Sic ptiuatus dedicat ecclefia; fundum,a?difiaum, utenfiJia,id
Presbytcrortinn Aaglicanorurrn d79
eft, anitteat dominiumrei piivarae, & tranlTert in Ecclefi.im cjus
proprieiatem & pofTeffioncm. Eeclefia accipit , &: untur rc dcdi-
cara, tit domina non ut ferva.ut libera non ut ancilla, id eft,utitur
care,fed libcrc,ncmpe vel eadem revcl cjus vice alia qtiam dcfig-
narchber, & poteft ea re dedicara nunquam tin , fed deputareali-
um arqucatium locum, aliud aliudve utenfile & inftrumcntum.
Nam ratio qua? rr.over ecclefiam frequcntare locum a Patrono ceu
privato diraturr. Ecelefia!, non eft dedicatio, fed commoditas. Po-
tcft cnimliberedcfignare modo hunc modotllum locum, hunc
aut illum collcm,antrum, hortum,pratum. Frcqucntat igirur locu
illu dedicatu non vt dedtcationis alicujus,fed tantum vi dtfignatio.
nis,dcfignat locum illum, ut c6modiflitnum,ad conventus fuos.Eft
prarterca sdificium mter bonaecclefia* immobilia, qasenon porcft
transfcrrc pro arbitrio inhuncvel illum locum. Immobilicas rei
non tollit natura fimplicis di fignanonis. AJia utcnfilia proarbirrio
idhibetadrniniftetiacwltusdivini,utlibtnjm fuent. Tempus in-
tcr privati altcujus aut totius ccclefije ccetus bona numerare fi quis
vellet, inter bona mobilia non irotnobtlia numcrandum eiT< t Fin-
gat quis inter bonaimmobiliacoliocan pofTc, tamenfola immobi-
fras non rolleret, ut dixi, naturam deputationis ceu fimphcis de-
fignarionis. Si vero ipfa ccckfia rcm fibi dicatam, vel aliam com-
muncm,dcdicare \e'ler, verbi gratia,aedificium aliquod Dco, id
eftabdicarev?lrefignare dommium tllius loci vel aMifi.n Deo,vd
nuUo ufuiidfaceret, vei uccultui divino dunraxat inferviar. Si
prius,efTetridiculadcdicatio, nam quid opusDco sdificiis ? Si ad
tultum divinum , non pofTct jam EocLfiaexercere in illoloco o-
pus aliquod prophanum etiam honefttfiimum , quia Pcus eft do-
minusillius ajdificii,ut jam fupponitur. Imb neclicebit neglige-
re cultum divinum mlocoillo , ctiamfi alias extra locum illutn
aut aedificium liceat etiam Deum colere, fi ca lege dedicat & tranf-
fcrt dominium loci & sedificii iHius, ut in eo cultus divini exerci-
tia celcbret , qn*d quid aliud cft quam ie loco adftringere ut fcr-
vam, & fai.cYncare , quod folus Deus fan&ificare poteft. Si vero
in fuo dominto rettncat,potcft indifferenter ati ad facra & pro-
phana. De Eccl<*fia?utenfilibuseadcm eft ratio. Dico igituraliud
tffeliberedcfignareaut deputarediem aut particuhm diei , aliud
dcdicarc, aliud fanctin\are. Deputat EecLfia vcl defignat diem
ptofcftum cjufve particulam ad^onciones hebdomadanai,non ta-
men dedicat. Poteft enim ca ipfa tempons particula , ut propha-
na, ficuti cft, uti, eamve negligerc, aliamve eligere pro arbitno &
defignare. St dixerint cjufmodi effe dies fuos ftftos, optarem illis
frontcm verecundum. "Nonne aperte profitcntur dedicationem
dierum ? nonne eofdem dies dedicatos fanctificandos dicunt fan-
ftis convocationibus , ocextraconvocationum publica exercma
S f f i cogunc
6to De Vocatione & Func5Hone
cogunt feriari ab omni opere honefto , ne prophanetur tempus H*
ludconfecratum Dco ? Nam fi non in hunc finem , in quem ali-
um, quxfo ? Nonne criamin lirur^ia fua , & canonibus dies fan-
&os &: facros vocant > Nonnc Hookcrus Hierarchvcorum Advo-
carus pro ceremoniis dicit amiftot ejje flola fim&ikttk * Sai. dos
calices, patinas, menfas, mappas , urccolo5soulpita,fcdilia, fcamna
nondicimus, qui orrhodoxe loquimur. Certe ncc dies far.&os
diceremus, nifi quos inftiruro fuo ftgrceavi: & fanftificari juiEc
dominus. Poteft igitur privatus deputare vcl difignare tempusaut
temporis particulam ad ordinaria pietatis cxercitia, aut extraordi-
naria jejunii aut grariarum a&icr.is. Sed dedicare,id cft cjus dorai-
mum&ufum refignare &abdicare non potcft, ut bona fua pri»
vata. Nam Ecclcfiae non rcfignat, & proinde Ecclcfiu non fit do-
mma illius. Cum folo Deocft llli immediare negotium. Quid
Deo cum die aut particula diei nifi cb cuirum ? Si ca lcge decicat,
ut exerccat fe iti cultu divino. Ulud erit fanc.hficare,nec poteft eo
die aut temporis particula operari , nam tranfiit jam in dominiura
Dei,cultorisopinione & intentione , & fic fe fervum & dicta
fan&um fecit. Quod fi Ecclefia ld non poteft, nec privatus quivis
poteft. SidixerintpofTe Ecclefiam murarediem fcftum in alium»
ftihil juvat. Nam duranrededicationecft fan&us. Du-s fcptimus,
ceu fabbati erat abrogandus , tamen durante dedicatione &
vi inftitutionis crat dies fan&us. Atque haec de fefto quatcnus itt
genercfan&useft&dedicatus cultui divino ; Quatenus eft me»
fnoriahs aut myfticus ahis machims oppugnabimus.
2 Argumentum fumitur ab Ecclcfix Iudaics probatis feftis,
Nulla habuit fcfta anniverfaria auc mcnftrua practer dominicum
dsem,& probata,qua?non ipfiusDciaudoritatesnunitacrant. jit-
qut ttum fibbata mea dedi ipfis, W ejjent ftgno intcr me & ipfis , H
fctretur me lebo)>am flweJificare ipflos , Esecniel 20 n. Sic Exod.31
1 3 . Verumtamen flabbata meaftrVatotetnam fignum eftinter me v **t
per generattonei Veftras , adcognoflcenium mt leb&am ejje , aui flnBu
jfico bos, id eft,ut figno illo profneamim & coram mundo teftaturu
faciatis , Dcum cfTequi vos fan&ificat , vofque 1II1 populum fan-
a> % i &um effc. Vt fignumfit, ficut ait Lyranus , quod fitis mwi pecuttaris
7/ 1 pobulws* meoculLuiJpecialiterappticatMyfjregolefter tDetu. jfutabtr-
untfio . it :• ^ jjac yujeie & yQc cuitujAli,ati tejtabimini )>os pofulum efje a mt
c*?' lm fantiificatum, ideftjnihiduatum , cumin bonortmmeum dumfepti*
Ovidl.i de *num pt ater aUarum gentium confuetudtnem cuftodtatis. Vnde & ak
srtt amandt, Etbntco poeta eft, Cuitaque ludeeo fiptimaflacra tiro. De fabbato htb-
* domadico in fpecic idem repctitdominus v. 17, lntermt & filiot
lflraelisftgnumeslinperpetuum. Omnia fabbata , non hcbdcmadi.
cum folum a Deo data , & ln fignum fan£tificationis , Dci fandi-
ficanti; & popui; iandificati. Scd a ^llatmino clypeu» mutuan«
Presbytcrorlim Angficanotum. tt*
tur tnVerfarii. Namf-ftum Purim, inquiunt,non erat inftirutum
aDeo. Refpondco dies purirn mmquam dici m friptura fefturn
punin, necea nom ■ncla uraappcllari , qua dics fcftia Djo infli-
tun. Noa iicttutr comitcTum rcmpus eorum 7»*£>f?/f*,etiamfi mog-
twlquanioquc larius pareat , & fignificet non folennitatcs fefto-
rum, f«d ct>am quodvis condi&um tempus , fed %cmin tcmpus
dcirtiriri-irum velcondi£tum,ncc eti.im clicuntur fabbata. Scd d$i
eesrquieviue tamcn 140: 15 die, Quieverunr, veru:n,ab lmmicis
fuis; qu»e:ant Sufisquieverunt die 1 5, qui in rcliquis provinciis,
quievcrunt ab inimic:s fuis die 14, nam qut habitabant Sufis crant
pauciores numero, nec potcrant hoftes fuos conficcrc die uno.
Ideo etfi interfeccrant vuos qumgentos dic ij nondum tamcn
quiefctbant ab inimicis fuis , & proinde dic 14 mtcrfecerant ^oo
viros, tum quieverunt ab inimicis fuis die decimoquinto , quia
jam nulli fupererant. Et contcxtus vcrborum hanc mterpretatio-
nem nobispra;bet,& difertis verbis dicitur Efth.9 16 „ W re/iften-
tes pro vitt fa (\ui eferent ab inimicU fuis ck vcrf.n pro ratione dte-
rum q*V>n* quttberunt ab inimicis fuis , Inftituit Mordecai, ut quo.
tannis celcbrarent eos dies convivn cx Ia^iriae pro ratione dicrum
quibus quieveruntab immicis fms. Vides quomodo infe Mordc-
cai interpreratur illorum quiefcere primis lilis dicbus punm ,nerope
quicfcetvlo ab lnimic s fuis. De quiete m poftcrum obfervanda
nihil inftiruitur. Non i^iturullis fidiculis cxtorqucri potcft eos
cetTaiTc abomni operefcrvili ctiam in ipfo initto, vclin pofterur»
ccfTationem lmperatam fuifTe. Pra?terea, utuur hic fprritus fan&us
alia vocead exprimendum iftud quicfcae f\uim fli bub , qua? vox
eft uficata ad fi^nificandam vacationcm ccu ceflat loncm ab opere
die fefto. Nam hic alia voce nempc i^jcbu^uitherunt , utuur,c«r-
jus radix i^uacb. Non fruftra abftinet ipintus fan&us a voobufi
feftorum folennibus , ut doceat non hic mftitui cii m fcftum pro-
pnedi&um, id eft facrum-ck cum cefTatione ab omniopere, auc
cultu p.culiari tn tcmploaut fynagogis , etfi ftatutum crar fcr-
vandum etiam poftquam reduces futurieiTent in patnam. Nihi!
igitur ftatuirur mfi ut cckbrarent dics lllosla&iitia ac convivio ac
hilariis, tum mifTuportionumaltcnus aaalarum , tum donia
crga gcntes v 19 11. Sic capite 9 dicitur , quod m hnaqunquc pro-
Vtncia & $n Vn^qnaqac civitate , in quemcunque locmm edutum regisi&
JHsiliius petltmebdt , Uiitid &* gnudium erat Ubu<Ui$ tcontihiu»i (f
biUrU : anproptereadies fan&us aut teftumpropne dicium , dc
quo prjccipue jamagitaturconcroverfia. Nevclfcriain fimpliccm
cx hoc locoevmccre poiTunt advcrf^ni , nedum dicoi ftftum tri-
busilli5elementis,^Jequibusdidum fupra, coiiftitutum. Non igi- DeOririue
tur temere fctipfu Hofpinianus, cum dixit, hi ffto Pbttrim cpe- f \ftCium 1*1
l*n frtbibitamneneft , liberum enim crat illis opcrari quantum<f4;(erW9# J
Sitf 1 convwia
68 2 Dc Vocatione & Fun ftione
convivia&hilaria agitandonon impcdiebanturjVocanturdiescoiu
vivii & la*tinre , & Ichudaei Pagani dicuntur celebraiTc dicm 14
rocnfis Adans Ixtitiaconvivio ac hilariishcb. diebono vcljocundo.
?» Eflh*l. Ehas levira GcrmanusThcfbytc (ut habet Drufius in Annotati©.
nibus in librum Eftcr ) ®iem bonum appeltmt ftatas fieriaA,(^ fifta
folennia , yua ^egalvn dicuntur : item dicm Utum , quo conUUa agi*
tant.etiam/idies fiftusitienon ft. Cum igitur dies ifti non nume-
rentur intcr fefta folennia , quar Regalmi dicuntur , dicuntur dies
boni communiter,c]uia dics lseti &: jocundi , ut dies nuptialcs alii-
convivialesdi&i funr,ficut fupra obfervatum fuit. Vidcmus itaquc
dies purim fuitfe tantum dics civiles ccu politicos \xut\&& con-
vivii, documenta jejuniorum & clamorisiuJ,utdicitur Efth. > 31
vel ut dicitur v.22 quia ma*ror corum in lartinam , & lu&us 111 hi-
laria converfa funt. A casde civium vim parantium dcfiftentes cpu-
lis & hilaritatibus lcfe dedcrunt laui propter inlpcratam converfio-
lii.x c.16 ncm cxtremi periculiinfummam tranquillitatem. Suntque baip-
forum ftaccbanalia , inquit Grcgorius Tholofanus in fyntagmatc
juris. Fateor poftea habuiffe Iuda?os in fynagogis liturgiam pc-
culiarem diebus illis , fed non erat ulla hturgia a Mordccaio infti-
tuta , qui dies illos quotannis cclcbrandos inftituit , & propterea
ifii£46i Mttphzxtxai dicuntur 2 Machab. cap. ult.v.;7. Et ndiculi ri-
tus licurgiae dierum illorum non a fobriis fcd ab cbriis potius infti-
Sthindlcrtti Xu:*™ oftendunt. Sunt 14 6r 15 mtnfis Adar nobis 27 Gr 28 Fe-
in voccPbHT. bruarii , quibm ludai lcgunt biftoriam Eftber ; quoties mentio Jit Ha-
ntanitpugnis O- matleis puifentjcamna in fymgogis^ac fi caput Hama-
ni firirent. Sed detur ceiTaiTe ctiam ab opere omni non folum pri-
mis lllis laetitiac dicbus(quod non negamus poflc fi-ri die cxtraor-
dinario gratfarum a&ionis ) fed etiam poftea,& dics illos piis relu
gionis exercitiis fan&ifieatos, tamen ab authoritate Mordecai noi*
fcquitur Epifcopos ordinaria fua potcftate idcm poftc faccrc.Nam
tib.i t 10 Propheta habetur &author hbri E^heix.Pteriqueiatinorumtradunt
Voiumenboc k Mardocbao bebraice confcriptum , auibui etiam faUr$
VidtnturVerbs ittanoni capitis 20 23 > £r cunth gefta qua eptftoU id
eft Itbribujm Voiumins continentur. Scripfitautem Mardocbam om-
nii , q ua babentur aprincbio tibrilfijue adea Verba, qu* inpnncipio de-
cimicapitv ponuntur , mquit Sixtus Sencnfis in Bibhotheca fan&a.
Fuit prseterea Mardochffus unuse 110, qui conftitucrunt fyna-
gogam magnam,interquoserantProphetaj, Zacharias , Damel,
part. dltera Ezra,Milachias &c. bi Qmonem conftituerunt U communis *pm§ efl%
annot.inno- inquu Drufius, & di£h fuut Senes pofteriores , quorum ultimus
vhw. Tcfi. Sinjcon luftus , qui Alcxandro Macedoni Hicrofolymam hofti-
f} 17, liter adeunti obviam faccrdotali habitu prodnt.De authoritate hu-
jusConciln vide BuxtorfiicomtncntanumMaforethicum cap. 10
ia hiftonco. QujaUfcunquc >guur nAturadierurn, Punrn, vi%eb*n*
aahuc
Presbyterorum AngHcanorutn. 6§ %
adhucin Ecclefia Iudaica dona extraordinaria fpiritus fan&i, qnt-
bus mftru&i mulca inftitucrc poterant , quae non funt in imtra-
tionem rrahenda. S-d manct firmum, quod fupra probavimus.fu-
ifle tantumdicslaetitixcommuni dicrum bonorum ut nuptialium
auit fimihum more cclebratos in initio,& fccundum inftitutum
Mardochaei. Nota obitcr, non abfque confenfu populi inftitutos
hosdies lactitiar, ut ciTcncanniverfani. Qtne adferuntur ceremonh- Contr 3. ti}
IU, ca non ex autloritate prAcepta funt , fedconfinfi inftituU. Hoc 4Ci7*not.f
tutem ipfi lerba biftori* facrx indtcant manifefto ; fifceperunt ludrtl
Juper fe Orc. 'fl{jm dcc<eterot qui poftea addiderunt fecerunt malt, ia-
quit Iunius.Cartwrighcus ctiam obfcrvat inftituifTe & rccepififc Ic-
hudaeos in fe & in fcmcn fuum , & omncs quielfcnt fe adjun&uri
eis, dicsiftosmemoratos & cclcbrcs forc in unaquaquc anate , &
memoriam corum non pcnturam a feminc ipforum , quod non
audet ftatuere ulla Ecclefia de uilo die fefto, non ipfa RomanaEc-
clefia, quaefibi vcndicat authoritatcm proarbitrio inftituendi dies
feftos. Singulare aliquid igitur in ifto exemplo eft, quod non imi-
tandum, Objiciuntprztcreafjftum Dcdicationis inftitutum alu-
da Machabxo 1 Mac.4 auod fcftnmjtfi nolum , O- additum leteri-
btu% dominus qnoaue prsfintia fia bonoralit, 11 fatet loan. 10, inquit
Bellarmmus &. advcrfarii noftt \.1\onftftum propric bomralit Cbri- 0.^1
fiui , ftdctiumpiorum conlenientium fefto : nam omnesejnfmodioc- ' * - ••
csfioncs feminmdi Elangelii fui obfirlaiat, (r capiebat t"&n/?#j,inquic
Iunius. Sed nec illud patcc ex tcxtu Chriftum honoraife caetijm
convenicntium praefentia fua. Eaftafunt antem Encanu bierofilymis>
& byems erat. Et ambuhbat lefus in templo in Torticu Salonionis. Cinxc-
ruHtigitur eum luddi, &> dixeruntei^uoufiue Crc. notantur circura-
ftantia? loci& temporis,quibusqua2ftio illa deMrflia propofita,5c
quid indc evcneriijftatira difceflir. iSfos lero emliganimus Tkilippis
Poft diet yf^jtfwajz^inquic Lucas Act.io 6.Non iequitur Apofto-
lum,ejufvc comites fcrvafie dics Azyraorum Philippis. Sic ACt. 27
9 Multo jam tempore peratlo , O* auum jam ejfit paiculofi nMgatio
fuod jamethm jeymium prateriif[et9adinonebat eos TuuUs. ludaicura
intelligit )ciunium quod obfcrvabanc Iudaei in dic expiationis
menfe feptimo adoccaiuRi vcrgiliarum, quod tempus minusido-
fteum navigantibus, ut obfervavit ra eum loc u Th.Bda. Non coi-
ligcndum eft Apoftolum obfervalTe ji Junium illud, tantum dedg-
naturtempus,cx more Iudaici populi/periculofa: navigationis Fau-
li Scaliorum vtdlorum. Sic hic defignatur locus cc rcmpus , quo
afta funt quae poftea narrantur ad finem capitts. Non vcnit de m-
duftria Chnftus adoblervandum feftura dedicarionts. Hierofoly- SctHr. &
misfuit infefto tabernaculorum loh.7 AUnfit Hierofiljmis bofifi- tmc„/4t
kunc fKvtTmrf+i , tujus temporis atia tontinenttar cafmbnt lo-1 umporlibA
bmnit 4 fqtmio ad finem decimi lntera mcnrrun! fswwii,,'/.,.
Sfif 1 &§**'*'+-
$$4. De Vocationc & Fun^ione
qui cultiiA obferVatur 25 Caflcto , cu\u4 menjss T^eomenfd rol*
tirit *i Tfayemfoii , e^ proinde En dtnia 17 fiecembris , /*«
rw quarta. Ex Chrifti igirur pr^ftnria in porticu Solomonis
non poreft colligi Chriftum honorafTe feftum. Quod ad ip*
fum feftum amnet , notanrivm primo, non abfque confen-
fu & authoritate ipfius ec«U< fi> fa&os fuiflc anniverfarios, dies
dcdicationis. Statuit liWuda cum frtribtu fuit ,Cr tota ecchfia ljrttt*
lis,Vtagercntur dies inttawrationis altaris temporibwsfvis quotannis dU»
bm oc%o incipientibm a %\ menfis Cifleui cum U:\tia er gaudio, Ma-
chab.4.59. Hoc (ufflceret contra eosqui tyrannidem cxcrcent in
ccclefiam. Sccundo,ipfa templidec^icatio fuit ex legis analogia.
Negat Bellarminus Dcum inftituifle hanc ceremoniam. Faljum,
locui eft pracebti de tabernaculo Exod. 40. «2r complementum Letit. 8,
Be culiu Hoc exemjylu Scbelomo, E%ra* , Machab<eife*.untifu nt juris Itgalis ana-
fan&. cap,j. togti. Quodjtte pnonextififfttjamen dicenduw font , fectjfc eos> H
rtft. 4. &rophetas re)>elttione extraordinaria, ntque ftnguUri, aua? in exemplum
trahinonpoteft. Omnino ce+ta eft legalis anafrgia, inquit Iunius. Si
*evelationeextraordtnaria& fingulari, vt propheta», dedicarunt
ternplumpoft prophanationem, eadem poteftate & feftum dedi»
cationis anniverfarium inftituere notuerunr, & cccltfiam ad con*
-'* fenfuminducere. Sutdivius, Oftenckreetiam debet, nrmpe Bellac-
Befon.tya minus, Hiai fuiffe leges Sacfrdotum^netfipc de fefto purim & fe0«
4,4 c. $• ^oi^iverfano dedicationis, 6r non prophe*arum,qni boc ex mandatt
fr<*£. 449« (freiirtfiituerunt. Habemus htc formaliftaii) Advocatum contra
Formaliftwiec °Pus alia rcfponfione. Tamen jnon defunt alii,qui
anniverfariuToiftudfeftnm nonfuitTe legirim£ inftirurumdicanf.
Cartwrightus corjcra Rhemiftas m Ioh. i©. non probandym cflc
fa&um ludae Machabsi alTerit. Cum poft primam dedicatione»
templi fub Solomone, i.Reg. 8. & fecundam poft captivitarem,
x.Ezr. 6.nullacracvelvnius diei memoria cum folennifate fcfhV
patet celebracionem huius fcfti curn fole»nitate 8 dic uro, non eo
fpiritu audore,qui Salomonem & reduces caprivos dirigebar, in-
ftitutumfuiiTea Iuda Ma.habeofcftum amphficanrc maion n?ag-
juficentia quamilli cckbntatcmfefti.Pra?terea,quod ilh terapluja.
a8dificantes,& omnia utenfilia fuppeditates, anniverfanam mcmo-
riam non inftitucrunr,cum ille ranrum proptcr alrare & alia quaj-s
dam inftaurataannuamtamenmemoriara &cclcbritate fefti & dic*
i um introduxerir. Si nec Ezcchias poft templum ab Achazo pro-
phanatum,neclofiaspoft Manafiis & Amonis pollurionem , neC
Zorobabel,Ezra,Nechemia poftrea?dificaturo,anniverfariam cele»
bntatem encaeuiorum inftituerint, Iuda; Machaban militutum au-
thoritatedcftitutumnon probat probarum fuific fcftum dcdicaw»
onts anniverfarium . Conftat hoc fajculo mulcas corruprelas in cc*
clcfum inundafie, & mandata ac «adicioncs prxfettim Pharifaco-
IM|
Presbyterorwm Anglicanorumo 6s§
fum, qui folcbafit hab.ri Sapienres Ifraclis. Vt rccurrentihtu annis f » tohan»
h perpet*umaf'hfo luda Macabcto (rfii* dtatis fiapientibuA per occi- <^i».,
diimccUbrareiur inftitutttm fkiffe firibitur in Talmud, inquit Iunius.
I^irutionisciufamcx loco ibi citato refert iftam. Cum ingrcjfi
funtm temtium, ir nonin\>enernnt oleum mundum in fanttuario, ex-
ee >f.i L:n*i utx quahm m aus nonplm erat olei, quam quodfiujfccret ad
iurern^stempiijwndendasbnotintumdic, ex auo olet accenaerunt cr-
dinc Ucern**, au* 4unrunt tfto dies.donec contudtffent olh>asi& mun-
dum oleum cxprcffi/fent. Etbmceb caufim Jiatuerunt fipientes iUittS
fx ftli, btrecunentibus annis oclo iUidies, auorum ptincipium efi a 25.
J(iflcu eff:nt d.es Utiti* Zr liudum; accenderent% in eis iuccrnas Vejficre
inptrhs domtrum fmguii ftn^ulis notfibus durante illo ottiduo ad huiuS
nmiculi declirttioncm. Etbifiuntdtes qui bocantur dedicationis, prohi-
bitumqne eft in eis Umentariy Crjejunare U die firtium , quo renobatut
memoria irriti confltj Himm&* iiberationis ffiraciitarum fub yfffuert*
EttMCcmtrum acccnfio in iUt tHiduorcs eflpracepta difirtis legijperitt-
rum leriris, ficut leFlio boluminis Eflbcr prafcepta efi. Sapientes Ifrae-
li* funt Prnnfaei. i\£y» Sapientes (s* fbarifiti fynonymafunt. Scrip-
frrkifttri* ludaic.e; Sapientcs IfraelfuHt Pbarifei, qni exponebant Ic-
gcm. Sic Dru/ius in annotacionibus in Marc. 1. 18. Ec in Marc.
12.10. ait,MJificantes.i.fcriba> & Vbarijki, qui fipienlet lud^erum^
tr 4 Hficantes idefi fBmim tocabantur, propterea quod adificabant /k<*
per fundameutum legis. Sed (uper fundamemu a?dificabant focnu &
ftipulam. Quara ndiculafuerunt fefta a Sapientib>s Ifraeli* infti-
tura, cum ex leviflima quaquc occafioite ca inftituerint ut cum ri»
tum aliquem aut confuetudinera vetercm ceu minifterium in terru
ploaut fynagogacoronaruntcelebwatefefti. Ex caore illo ligna
arTerendiindoraum Dei temporibus condi&isde anno inannum
ad accendcnduni fupcr alrare,Nchem 10.35. inftituerunt feftum
«h&urn Xylophona. Habebant & alias obfervaciones ftaras vt
Tekuphoch. Qui plura dcfiderat adeac Calendanum Iudaicum.
Videmus igitur aquibusmrrodu&aanniverfaria Encaeniorum ce-
kbrtcaso: quibus temporibus ncmpefasculo corruptiore,quo tra*
«utiones & mandata hominum invaleicebant, & confufio erat re-
«minisecclcfiaftici & politici. Nam ut dicitur in eodem lcx:o a
lunio citaro pravaluerunt Macbasi facerdotes magni, &conft tue-
tumregcmex faccrdotibus illis. Oemque ad omnia Iudaeorurn
fcfta inftitura poft latam l^gcm refpondetur vci a Dco inftitura
fuerunt per prophetas, vcl poftquam dcfi.runt Proprurxa fapicn-
tibus lfraelis,id,cft Phanfa;is,quoru infipientia non tft nobis imi-
tanda. Inpnmo Machabsorum dicicur quod nullus tunc erant
Prophcta in Ifrade. Sed prius tamcn illiui nempc fcftum Purim
oon ecat proprie feftum,ut dixi,& poftwdus iftud dedicacionis fuic
commcuium Phaiiiauum.
3 Argu-
<5? d Dc Vocatione & Fun£ione
3 Arctumentum petitur a narura fcftorum Iudaicorum. Eortm*
feita annivcTfariacrant legis cercrronialis pars,quoTum obferva-
tio alhgnbarur rrnximo ttmplo cercmoniarum luraitarum thca-
tro;oporttbat fingulis folennitatibus,quas Rcgalim vocabant , af-
cendcre ad templum cmnes mares ctcomparere coram Domino*
Ztpperut ie 2^im men/irua fefla ceu T^eomenia in fingulorum menfium capite
fco/iif Mof. ccu calendu celebrabantur certis facrificiis fine tamen quitte aut cejfationt
tib. 4 c*p9. $ operiliU externis , ^um. 28. v. 1 1. Pfa. 8. Ezcch 46 36. Hodic
* tamen,£0f die injymgogis con^emturtpreces dicunt, iunam confcrant,
Gr auodammodo fefium diem babenty ait Buxtorfius in Abbreviatu-
P'l17» ris. Sed numerentur neomemar wter riies inrercifos aur etiam ora-
nino feftos,erant omnes dies prarter fabbaiumdics ceremoniales.
Sabbatum erfi ccremoniale, ex parte prajcipua tamen nempe pofi-
tiva determinarione Dei ante lcgem non crat ceremonialc. Dies
alios anniverfarios certmoniales dicimus,quia anniverfaria eorurn
rcvolutio obfcrvara cum folennitate fefti & peculiari cultu facnfi-
ciorum aliorumquerituum ob ufum myfticum. Noluit Dominu*
cultum communem,qucm moralem voco, vt diftinguatur a my-
ftico,pendereabannua rcvoltitione dici obmagnum interrallnnt
temporiSaquointerim negligeretur cius cultus; KKmoriales ta-
incn & myfticos diesad ulum cercmonialem annivcrfanos infti-
&efe*f.Ce~ tuit. MortonusEpifcopusCeftrenfisdicitomnia ludarorum fcfta>
rfm.f.tf4, fuilTenatursceremonialis. Fcftanaturas ceremonialis damnar A-
poftolus Galat. 4. 9.10. quomodo conVertitis Vosretrorfum admfirms "
Cr egenaelcmentaquibus adfuperioraregrejfi/ertire \>ultu1 £ie> ob-
f.rtatu (rmenfis tjr pr*Jlituta tempora v annos. Vocat fcfta la-
da;orumelementa,quiadataluda?isquafi prima rcIigionis& pie-
tatis rudimcnta, & egcna ac infirma elementa, quia etfi antc Chri-
ftiadventum erar utilis llla poedagogia}jam poft acUcntum Chri-
flinulliusiuru ufu% Dixerat ante verfu 3.curacfTerit intantcf,
f uifle fub elementis mundi,id eft,quibus erudicbatur muncvs, vel
hcmines in mundo. At eiices damnare in Galatis Apoftolumlu*
daicoru dierum obfervationem.Verum,& Iudaicorum dicrum ob*
fcrvationcm, &Iudaicam eorundcmobfcrvatione,fedfimul quo-
Tumvis dierum Iudaicam aut quafi Iudaicam obfervationem Ob-
fervabant Galatarforteeofde dies, menfes,annos,quos Iudaji^for-
te ahos . ^on obfervabant cofdens dies quos Iudaei lacnficiorum
tc oblationum cultu,alioquin negaftent Chriftum venifle i«car-
ric aut imroolatura pro nobis fuifle, fed ut dies memorialcs prartc-
Iirorum beneficiorum , 2ur ut praefentiain Chrifto bencfiaa, &
myftenaadumbrantesjficut qui cundem Pafchatis diem poftea
©bfervaruntquemIudaei,fedaliofpiritu & diverfa ratione,oc vc-
fifimileeftGalarasmutata tantum non fublata fignificatioue die-
fumluciaicoxumjutfeccxunt veteies obfcivafle eofdera djes* quot
Judscj
Prcshyterorum Anglicanorum. t%7
Mmii Nccfolumrbmnn? Apcftclus , quod cxiftimateM k aftri-
&»>s vi le^is Iudaic.r, fed fimpliciter, qubd 0&ic»rcnt dies, mmfes
&anno>." Er non Ludalit» t«»«um «.u wwfJwu Bumpnr^o, »..
dsi,(ed in genere, qubdobfervarenc dies&menfcs &annos.Nam
fi ahos dies & mcnfes & annos obfervaflent & non e< Idem nume-
roquosIud*i,tamenin genere fimilisfuiffctobfervatio. Nim uc
fefta illaanmv rfariaquae inftituit Dominus fuerunt elemcma &
limcnta, quiboserudiebat populum fuum dominus, fic fi alios
dies in ufum inftituiffet fuiffcnt etiam elementa. Sic fi
ahoshomines inftituant in ufum fimilem.Obfervatioi cm dierum,
anr.orum, mcnfium fub Iege dicit fuiffc elementarem inftitrtio-
nem , & introdu&oriam illam inftitutionem nou conve.nre Ec-
clefixChriftiana?. Nam inftrucbantur pcr dics , in myftcriis reli-
gionis, non colebant folum Deum diebus illis , fcd pcr diesillos
utperelementareligionisinftitucbantur ; fervamusdiem comini-
cum, codie Deum colinus,co dic inftruitur populus, (ed non pei
cum diem,Non crat hic finis inftiturionis fabbati noftri , ut infra
dicemus. Non rem diei ut facrificia oblationes , & fimiliavocan
Apoftolushicclemcnta,etfielcmentaetia non modo erant egena,
& morrua,fcdc ia mortifera(tiam fic non obfervabantdicsGalata;)
fcd dies ipfos mcnfcs Sv anuos quos obfervabant eorumve obferva-
tione. Audiamus quid dicac Tilenus.TiIcr.u5,Z\£ef«eiH adnlt*2iol>i Par<zH.ctiel
Ttftamenti Bcclt Ta ti fjrm i & robnfla funt omnia ej«s mcmbraM uon
fimptrlonge mtximi parsex UBentibus adbuc conflajts , pardttim <k
bU mjflerm fit trudhnda perbartejque ac gradtq Udies probehenda : ns
ficra d-jciri,ia mtp**< pr ofufi 3minimeqtte nwjw*! *d rudjewm captuw
ttttmperata , rjpuatur potius quam adbibatur, Sunt m Ecdefia novi
teftamenti lactentcs, cv ut Chnftus dixit Pctro, agni, qui pafcen- •
di funtla&e. Sed quodnam iftud lac fincerum docet Apoftolus
Heb. I principia & elemcnta do&rimc c atcchetica?, non camen fc-
quicur per elementadicrum inftrucndos laclcntes , & ceconomi-
am legis cum novi teftamenti ceconomia confundcndam. Apo-
ftolusdicit vetcresfublcgc etiam inftru&iflimos , fuiffe ut infan-
tes fub tutonbus & curatonbus , jam vero omnes Chriftianos eti-
am ladentes liberatos effe ab llla paedagogia , & expiraffe admini-
ftrationcm tutorum. Comparat ftatum cum ftatu,corpus EccL fia?
noviTeftamencicum corporeEcclcfisvetcrisTeftamenti, 6c hac
xatione minimus in rcgno ccclornm , id cft fub Evangclio cft roa-
jorennis, cum contra illic maximierant minorenncs. Tota htni- Uqj^\%
quelegis Geconomia , Velhtirudis quadamerat difiplina , rudibuA con- '
pemens, qnum nondum pleno eornu tffufiis ejjet fpiritns fin&M rJt
corpus iffum Eccle/ia fpeUes , ait B:zi Aliui cft inftruere
fatcchetice per dodrinam & principia religionis,aliud pcr dicrum,
anrioium,mcnfiumobfervatione,& Ecclcuam Cbriftianam rcdu-
Tttt c-ic
68 s De Vocatione & Fur.Sione
cercacl alphaberum;ud2icu«.T-;,nus> Se(ihoc fW«fpWf«
/*ff*i a/i/;r oL>» J J^- ^ ^ f ., ^ ^^ ,/,,„ W«i
ff£<yftT40 Jnglts* Lilnra fnni apudhos, & per legcs licita nonpaucat
yw* apud pontificios piacuh : apud ludafos ettam capitalia erant. T^on
igitur ftrfile eft boc \ugum onufque MtlrruK!»» , auale fuit olimjub
cultu LeVitiio, pra?tctea mmcrits longe minor qtibn apud Vtrefque . Nu-
merus non minorquam apud Iudjeo*, ut parct excollatioHc fefto-
rum Iudaicorum cum Anghcanis. Namcum/?m/ duplicis gemris
€retferus dc fefta' ^mutiAVocantur & Chori ej> Fori , quibm totis \>d fdtcm
^J antcmeridianotemporeabomniopereextcrno fettiti ceffatur. jiita funt
1 F *' ' foiitis Chori; quaintcmpto dunlax.it ciivhis officiis celebrantur, An-
gh habcnt plura fcfta Qhori & Fori annivetfaria, quam Waei fab-
bata anniverfaria. nec muho minor nurrcrus generalium feftomm
fub praecepto quam apud Pontificios. Iugum gravius Iudaeorum ,
non efficitnenullum fit jugum impofitum Chriftianis. Rigidior
fuit obfervatio ipfius fabbari hebdomadarii apud Iudseos , quam
aliorum fabbarorum 5: tamen aliorum fabbatorum obfervatio erat
jugum . Iugum erat,fiue res laboriofa & molefta afcendere terquo-
tannishieroiolyma.Sedde jugoiftonon loquitur Apoftolu? . Nam
non afcendebant Galatac aut.ColoflenfesHierofolyma ad obfer-
vandum dics menfes & annos. Sed dc cbfervationc loqui-
tur,qua dicsillos celTationeab cpere & exercinis Chriftianae reli-
gionis coluerunt. Nec minor eft libertas apud Pontificios qu&m a-
pud Anglos. Nam modo ceiTent ab opere fervili,& audiant unam
mitTam nihil aliud urgent Pontificii. Hoc idcm faciunt Angli.
Non eft liberum illis operari die fefto, quando eft & feftum chori
& fori » ut tcftantur carcercs in quos con jetti plerique funt; ple-
« - rique pauperiores ob opu* JferVtle fumma Vrgente neccjjfttate breVt fpa*
\ l*7?» i'l0 pcratlum citati ad Curias , & coa&i muliiam graVtorem pcnicre »
ut refert defenfor petitionis , ac fi piaculum erTet prophanare di-
cm opere fervili. Non magis libera igitur obfervatio externa apud
Anglos quam apud Pohtihcios. Dicunt irrogari poenam propter
contemptum legis vel Ca»ionis,non obligari confcientiam,& pro-
inde majori m elTe libertatemintenorem. Refpondeo,verum non
©bligari confcienriam , nec poflfc obligari nifi volentem & confen-
tientem. Nam folttsDeusmajoreft conlcientia. Scd ut privatus
<diem dedicans obligat fc, & confcientiam fuam ad obfervandunt
diemquemdedicavit , & ncprophanet ulloopere fervili,alioquin
fruftra dedicaret & cum Deo luderet , fic qui publica authontate-
diem dedicant,obligant fe & conlcientias fuas ad diem illum ob
fcrvandum, & curandum , ne prophanetur operibus fervihbus,
alioquin fruftra ctiam dedicarent ad ufum fan£rum ,& Deo illude-
rent. Cum igitur intentio legis vel Canonis fic fanctificatio & ob-
fervatio temperis dedicati publica amhoiiute , praefuxnitur pnva-
tui
Presbyterorum Anglicanorum. s$9
tus quifque in obfcrvaiione idem intendere quod lcgiflarorcs 6c
conditores Cauonis , cx ira intcrprctantur ac mterpretari neccffo
cft legiflatores cjus obfcrvationem , etfi rc ipfa fortc aliud fcntiat
privatus.oc metu tantum mulfta? manus cohibear. Irrogatur pcena
non folum ob contcmptum, quia non vult privatus agnofccrc tale
legcm vd Canoncm (nam in cafu contcmptus carccre caftiganturj
fcd ctiam ob fimplicem tranf^reflionem, ut dixi, quando qui pro-
phanavit paratus cft fubjicere fe conftitutioni , irrogant etiam te-
nuioribus c pkbe mul&am. Et quid fi iri contemptorcs folum-
modo animadverterent , nonne puniuntur , quia nolunc agnofce-
re diem dcdtcatum eiTe fan£tificandum , non prophanandum, aut
ullo operc fervili polluendum. Violat quis diem dominicum ex
infirrnitate, alius ex contcmptu. Infligatur huic poena carceris illi
irrogetur mulcla , & quarc ? Nonnc quia fentiunt tempus illud
|acr im &aChrifto ipfo & Apoftolis dicatum Dconon polluen«»
^urnoperefervili. Sic in diequt m homines dedicant , jusnatuiae
4i&at non prophanandumullooperefervili &pumendumutrum-
^ue & tranlgrefloiem fimpliccm, & contemptorem. Nam obli-
ganoconfcicntueoritur cx re ipfa, etfi difrerentia fit interautho-
ritatem Dei inftituentis& hominum inftituentium aut dedican-
eium j jufta quidem obligatio ex Dei inftituentis authoritate,quia
tllc folus habet poteftatem dedicandi ut fupra diximus , erronea
ex hominum dcdicantium authoricate , cum tamen authoritatem
•am nonhabcnt, (ed fingunt,vel temerc cam fibi vendicant. Pra%
terea privatus non modo inrerpretative dicendus eft obfervare di-
em fecundum intcntionem legis , fed etiam , ubi nullus mul&a;
mctus, confcientia fe obligan fentiunt plerique ad obfervandum
dies iftos, & revera fan&os exiftimant & non prophanandos, imo
vix minis occer.furis ad opera fua mechanica&c agricuitura:adigi
pofTunt die fefto nativitatis Chrifti &c. Quidigitur fcntient, (I
publicaauthoritatedcdicatosviderint , vel ut ohm dedicatos &
fan&irkatos appiobari Sc agnofci,& tranfgreflbres caftigari ? Non-
ne inducenrur alii utfentiant feobligari in confcientia adobfer-
tandos dies feftos. In Anglia ubi#que rigide animadvcrtiturirt
prophanationcm dierum tlfcorum ac dieidominica! aut feveniis,
cM>t funt^ut fentiunt feobligariin confcientia, & quibus lublata
cmni p«nae formidme , tamcn non perfuadcbis ut operentur die
fefto. Abfurdifliummihivtdeturetiam quod in aliis EccLfiisrc-
fermatistara rigidifuntin diebusfeftis aprophanacione per opera-*
lcrvilia vindicandis , cum diem domimcwm , qucm dediLarunt &
ian^ificaruntChriftusoc Apoftolijimpunc prophanari permittar,8c
«uo l magis libera fic huius quam lllorum obfervatio. Et libertas m
•bfervandis dicbus feftis magis in vcrbis quana in re cofiftit,ut me- ,
lito objittt Gcetlerus. Hoc folennc in omnibus conftnutionibus r' ?**
Tttt 1 huaia-
690 Dc Vocatione & Funftione
riurrranij , quod diviris cas vel aequarint vel praeculerinthominei
quia fua commenta Sc ingenii fui fcctus funt. Sed redeamus.
I>ico Apoftolum damnare Iudaicam dierum obfervationem.
Iucteicam voco, non ra:ionc facnficiorum & obiationum ( nam
fic ncn oblervabant Galatac au: ColoiTenfles , ut dixi ) fic enim
non tam ludaizafTe , qr.am reipfa Iuda?i fuifTc cicendi fuiflent, fed
qubd cuhu Chriftianz rclignoms externo , eodern modo celebra.
rent quoIuda:i ludaico. N^.m ut il;i dies feftosfuos celcbrarunc
cum proprio & peculiari cuitti , ceflauone ab operibus fervihbus,
& feftivitate procul faceflentes omnia moeroris , lu&us, & jejunii
figna, fic qui obfervanr inrcrChriftianos , diesfcftos, cclcbrant
cum cul:u proprio & officio dici, ceflationc ab omni opcre ftrvili,
Scfeftivitate cc jejunia lis dicbus convenire non cxiftimant.Praetc-
rea non folum in modo cdcbrandi, fed etiam in finc imitantur Iu-
daros obfervando dies ut fcfta mcmorialia bcneficiorum fpintuali-
um, vel in fignificationemfuturorum. Quod ad modutn,refpon-
denr , Iudaeos habuilTe qusedam feftis fuiseffentialia , quae noftri
non habcntin fuisfeftis. Noftra fcftapoflunt quoudie obfervart
quoad elTentialia fefti. Nam poteft Chnftianus quotidte bibtrt
f> u ptfcbi &• diem Tentecofie^ dominicZs[i nimirum qnotidie audut fi-
f CflU ^ c>u',n> communicet corpori <Dominiyecogitet diVina myfleru , Gr omijfit
jan .ca.xp, epgyibMjfcri.jijlpMtotMfleoVacet. In,p talit ejje debet tit* Clericorum
O* rel*gi§fbrum , propter quos omnes dies di.untur ferU. Hoc autewi
ludtibaberenonpcjjunt. 2^jn enim eis licet quotidie immoUre agnum
(p.fcbalem. Sic Bellarminus , txqui inter adverfarios ab eo Gmi-
lem refponfioncm mutuaci funr. Sed fciant primum, non pcr
omnia fimilia eiTe Iucxorum ec Chnftianorum tefta.deinde eflen-
tialia fefti potuilTc haberi quovis die nempe recogitando divina
myfteria, SccdTando ab openbus ferviiibus , ctiam mter Iudzos.
Nam non erat prohibitum recolere alns diebus mcmoriam tranfi-
tus Angeli cum percuteret omnes pnmogenitos jEgyptiorum &c
fed folcnniras illius commemorationis erat adftri&a diei. & defti-
natusei peculians culcus nempc immolauo agni pafchalis , Sc
fic de fcftotabernaculoiumalufque ftftis. Itaapud Chnftianos,
licet quov is die liceat recolcre beneficia nobis parta per ChnftumA
& mv ftcria redemptionis , tamen foienms commemcratio,& pras»
fcriptum officium propriiscolkdis, epiftohs, Evangcliis, Uaio«
nibus,conciombus,alufque ritibusconfiftens, alligatur certo dici
quotannisrecurrcnti ut apud Iudasos. Sacrificia eadtm erantqus
diebus 'feftis cxaliis ofTerebanturcx lmmclabantur, nam boves, ag-
nos,h2dos,immolabant ctiam excra dicsfeftos, fed boc numcro
& his rittbus ccu pra?lcripto modo non ita. Sic cuamli quoaa luj-
ftantiam cadcm commcmcrantur aliis dicbus extra fefta , tamcn
hoc modo praelcnpto, coiiccuruai, Evangekoruia , cpiftolarum ,
k&iO:
Presbytcrorum Anglicanorurn. 6*t
leftionum & feriafcftivali non commcmorantur cxtra clics fuos
feftos. Objicienti Hofpiniano Hicronymi judicio Chriftianuni
pofL- quolibcc Jic ftbi conderc &: cclcbrare pafcha,rcfpondet Gret-
feuspofTo, fcd im\)itt dehotioneac pietite , ninfilftnii&J, ac pnb- De feflitlib
Jica , qtttt liebut ad hu proorie inflitutis incoctu fidelium \>ifour. Sic i p*r% fli,'
adverfirus extra Dcos feftos praefcriptos celebrare cum folennita-
tc commemorationem refurre&ionis Chrifti mcdia hyeme, auc
Nanviraris ctrca finem Septembns , etiamfl certius fit tunc natum
funTe Chnftum , abfurdum Sc ndiculum videretur, aut ter m an-
Jioetiam diebus dominicis,et(I per fe funt dics ceffationis, eandcm
commemorationem folenncmcum officio proprio cclcbrare. In
modo igitur convcnit inter Iudasos & feftorum obferyatores,quid
fietiaminfine nempe generali ratione religionis, uc ad ccle-
farandum mcmoriam beneficiorum, vcl in fignificationem futuro-
rum, fucurorum inquam , non rcfpcclu Chrifti venturi , nam fic
non Chriftianifed ludaei effcnt, fcd rcfpe&u eorum qux adhuc
imnlenda rcftant, ut dies dominicus non folum cft memoria refur-
rc&ionis , Ccd ctiam vitam beatam praefigurat, inquit Auguftinus
l.*l decivirate Deicap.30 Auguftinuscpift. 119, oflendit bocin- BelUr. de
tereffe inter die ifytiUs &* diem refurreHionis quod ille ccUbratur folum cnlt. fancl.
tbmemoriaw, &• iico fimpcripfa 2,5 die Decemlris , at ifle cekbratur catib n* i\
O* db memorum &• ficramentum &* idjo V.vhtur. Ob facramcn-
Cum id cft lacram figmficationem , nempc vitae beatae poft refm>
re&ionem. Scd dicm dominicum inftitutum cb facramentum
aurfignificationem vitaibeataenegamus,& proinde nonefTefeftum
refurrcct-ionis ccu pafchaob facramentum inftituendumdicimus.
Nam liect Hcb 4 diftinguntur trcs fabbatifmi , fabbatifrous &
requies dici veterisfabbati, requiesin terra Canaan , requics &
faboacifmus Chnfti &: piorumcoelis, tamcn nondicitur"requiem
dic dominico aut fabbaiifmum Chriftianum prasfigurafTc requiem
noftra in coehs, fcd duas illas pra2teriifTe,& tcrtiam in coelis rcftare
in quarn ncn funt ingrcfTuri increduli. Poteft quidero aitquis co-
gitando dc rcquie dici domimcse arripere occafioncm mcditandi dc
-rccfuic tum fpintuali a peccato, tum caelefti, qus adhuc futura eft,
led non ef: proptcrea typus dcftinatusa Dco, & ad hanc fignifica-
tionem inftitutus,uc bcne obfcrvac WiIlctus,(catantumracruscetiiyjff*acMi^
fi&us a meditanre, qui a qualibet re.dc fpiritualibus 5c ccelcftibus^o^g,
piarum meditationum macertam fibi fubminiftrat. Non eft igitur
dics dominicus dics royfticus ob fignificationcm rci praefentis aut
futurae, & proinde non eratfolcnnis ille dies Dominicus , ncmpc
pafchalis ob facramentum inftituendus. Quou igitur in hunc
nnem obfervatur five dies dominicus Gvc domimca pafchahs cft %
Iudaica 1 bfervatio.de fymbol.ntib.videcap.o ihef. 3.Scd dies fefti
ludsoiuobleiYabaaturctiainmcmoriapr^teciiotum beneficior(i,
Tttt $ &
6Qi De Vocatione&Fundicne
&hacetiam ratio«c abrogati funt- Nam nullatenusdies iltos ob«
fcrvate Iudsis convcrfis Ficebat poft plene promulgatum Evan%
gelium, ctfi in initio ob quorundam infirmitatero illud , ut plura
aliatoleratum fit. At dics dominicus, inquiunt, inftitutuseft in
memoriam refurreftionis Chrifti. Refpondco primum, ncgando
jn hunc finem particularitcr inflitutum fuifle diem Dominicum.
Ex nullo fcripturae loco id colligi pottft,nec ab ipfa diei no-
memlatura. "Non enim necefle eit , vt dicatur dies domnicus,
quiaeo die dominus refurrexit, aut iti memoriam refurrc&ionis
domini. Flufluat Auguftinus intcr duas im< rpretationes,cum air,
9i\«l. A- fDominicus hicdies idarco dicitur , quia et die IDominui refurrexit f
e#0./om.if \>el W ipfo nomine doceret illum <Domino confecr^tum ejfe debere.
Fatetur pofteriori fenfu pofle fieri, diem illum di£tum fuifle dicm
Dominicum. Et priori fenfu cur magis dieeretur dominicus, quia
eo die rcfurrexit, quam die* pafllonis, quia co die pafTus eft. AU-
am igitur rationem nomenclatura dari oporret. Rhenanus in
Tertullianumdc Corona militis obfervat magis famihare fuifle
Ghriftianis in primitiva ecclefia tDomini quam Cbriftinomcn9 cutt
de Chrifto loquerentur. Inde facra coena di£ta coena dominica,
fufrwMvnxxh, & oratto Domintca: Idem igitur eft dicere diem
Domini, & diem Chrifti, ac fi fenfus eflet, Chriftum vel Domi-
numhuncdieminftiruifle, ficut oratio Dominica fic appcllamr.
miia eam di&avit Chriftus,aut coena Dominica,quia Chriftus vel
I)ominuseam inftituit, & dies 14 Purim ifti& M«pJb£«<M, vel di-
citurdies Dominicus,quiapropter Dominum vel Chnftum ciuf-
que cultum prspipue inftitutus fuit, ficut & coena dominica,quia
in commemorationcm paflionis & mortis Chnfti inftituta cft. Vn*
Homil de ^e Athanafius ait,7»/iM*/fc0 conVenimM, Vt Dominum Sabbati Je-
fmcnte fum adoremus. Dicitur igitur dies Dominicus, vcl Domini ccii
' # Chriftidies,quiaeodie Chriftus colitur & in Chrifto gloriofa
Triniras,non commemorando folum Chrifti reiurrcdionem, fed
ctiam mortem,paflionem,incarnationem,aliaque ejus beneficia>&
omninbDeumm Chrifto colendo tum publice tum privatim.
Tilenus prauerita hac refponfionealiam, quam obiter tantum at-
tulit author Parafynagmatis,oppugnat,nempe Chrifti refum&io-
ncmalia Chnfti a&a falutaria comprehendere & redempnonis o>
pus abfolutum declarafle,analogiceque refpondere bcneficio crea-
tionis & quafi novse creationis lnitium fuilTe, & proindc non pa«
rcm aut eandem efle rationem nativiraris, circumcifionis, & paffi-
onis,qua; rcfurrc 6tionis . Esl autemfrigida, mquit Tilenus, at diiuH
iartnef.cd^ Vefttorum M giftrorum rat§uncula9cum argutantur diem (DominUum
fi« % refurretlionis Lbrttti ntemoria dicatum,cum prituigenU creatiom refioni
dtat m*xiy*s\ omnia redemptitnis beneficia ctmpleHi. Nam ncquc >e-
#W aeatMisbtneficium i cuiHAmonmafinghlis fdhtibu akh***-
Presbyterorum Anglicanorum^ tsp$
fur* ilitrum P %*rum 4ut bencficiorum celcbrdtionem cxdufit $lim : ne*
i-tei* s.fattt tybi tefamenti crclc/fi , t*m firmt Crrobufta funt omnfo
eitts memh*tU wnfimtser bnge miximtpars cx UStentibta adbvc con-
flms%(rc. utfupra. Hscratio allata fuic taucura concra confe-
qucnciam.dato ion conceflb antccedente, nernpe inftitutum fuifle
in memoriam refjrre&ionis, & non fequi, probatura primo ab
authoritatc Chrifti & Apoftolorura Chnftut aut Apoftoh cura
dicm infticucrunc in memoriam refurre& onis. Ergohomincs
ordinaria poteftare poflfunt alios dics inftitucre in memoriam Na-
tiYitatis, ptfllonis, circumcifionis, &c. Non iequitur ab extraor-
dinariaootcftaceadordinariam. Praueric etiam hanc rcfponfij-
ncm Tilenus. Prasterea non diluit dilutam ratiunculam, quam op-
pugnandam fufcepit. Nam b^neficiumcreationis dicit non exelu-
fi f.-aliorumfeftorumcelebrationera, ergo nec refurrectionis be-
neficium aliorura aliisdiebus feftis celebracionem debere exclu-
dere. Vno tantum refpe&u contulit autor ille beneficiura creatio-
nis & refurre&tonis,quod iam ccepci ac nova creacio, fed praecerea
dixit coprehcndere alia Chrifti a&a & beneficia,quod non facic be-
(fcium creationis. Imperatores poft partam vi&ociam celebranc
triumphum. Diesrefurrc&ionis eratdiesparcas vi&oriae, dies na-
tivicatis,circumeifionis,paffionis,eranc dies humiliacionis & pras-
lii. Returrc&ioprxfupponicnacivitatem & morcem, non autena
hac iltam. Defcripturus Pctrus Apoftolatus muuus, ait, Acl. i«
12. Oportetexijst&c. Vnum fierinobifium tefiem rejurretlionis ejus,
cum tamenteftis erat futurusomnium, quae feccrac & docuerac
Iefus. Teftes igitur refurre&ionis di&i Apoftoli, non quia de fola
*efurre&ione teftati, fed quia refurrc&io eft praecipuus articulus
Cvangelii, quod promulgaturi cranc, & impiiciceac vircute Natj-
vitatem,pa(fionem,oc morcem eomple&itur. Sed redeamus ad an-
l teccdcnsargumenti. Negamus in memoriam refurre&ionis Chri-
fti inftttutum diem dominicum,quiaii in memoriam rcfurre&io-
nisChnftiinftitutus fuifler, fequereturdic dominico concionan-
dum de refurre&ione, & colte&as proprias dc refurre&ione,tec"tio«
ncs,Evangelia,epi{tolas5cantica& pfalmos recitanda ocdecantan-
daimgulisdiebusdominicis, ficutdie nativttatis de nativitate, 8c
pa(fionisdepaffione,&c. Praetenit& iftara ratiunculam Tilenus,
forre quia fenfit non tam frigidam & dtlutam, quam illara quam
modb tra&avimus.Sed dicent,|Sabbatu iufticutu in memoria crea-
tionis,non tame peculiare fuifte creatione materiam, 6c proprium,
Wc vnicum fubje&um officiidivini,medicationum ccu concionura.
; H:>c etiam datum prius Sc non conccflum ncgamus,ncmpe Sabba-
tumin initio inftitutum in mjmoriana creationis. Non ignoro e(fe
tritam opinionem , fed probationem ddidero. ln quarto
jpcaccepco dscalogi ratio ceffauoius Sc fancMcaciorjis pviitur ab x-
crnplo
6^4 ^e Vocatione & Fun<5Honc
empIoDci. Ccflavit Dcusformalitcr ab opcrc creationis, & fuo
cxcmplo vult nos ceflare. fai.&ificaTit etiam forrralitcr fabbatum ,
docendo Adamum,ut iupradixit Parsus. CeiTavit & faretifica-
vit formaliter & exemplaritcr, & far.&ificavit cfficicntcr, id tft in-
ftituitfanftificandum,& quiamuhum movcmur excmphs prcpo-
nir exemplum fuum. Inccfcrtocnam non pluit eo cie Manr.a e
cceio. Referunt ctiam fuiflc ftuYium qucndam in Iucaea qui fab*
baro intcrmittebat curfum fuum, cui ncmcn Salbaticn, de quo vi-
dcDrufium in obfervaticn. 1. 2. c. io Caufarn vcro firialem 111-
ftitutionis unicam vel praecipuam fu»tR mrmoriam crcarionis non
diciTur homincs fan&ificatu,fecs ut eo dic vacaret cultui divinoiPo-
tuifleeo dierecolercmemona crcationis non ncgatur, & dieillum
poruifle rcvocare in memoriam opus creationis , fed in bunc vni-
cum finem peculiariter deftmatum nego. Sic Chriftus die refur-
rec^fonisingreiluscftin rcquiem fuam abopcnbus fuis, quibus fc
cxcrcuit in ftatu lnimilitatis,qucmadmodum olim Deus in creati-
onequievitabopenbus creatioms ubi pcrfc&a fuerunr, Nam qui
ingrcffiis eft in requiem ipftus requieVit Gr ipfe ab operibtufuis , quemad-
wodumafuu £)etf<5,Heb.4- 11. (ficcxplicathunclocum Iunius irt
Paralleiis)& praefentia fua in conventibus difcipulorum poft refui-
re&ionein eum ciem iar.ctificavit. Sic utroque modo, & cciTando
ab operibusfuiscWormalirer far.chficando, exemplum pr«ebuir#
quo doceret quomodo far&ificandus dies ille, quem etiam t ffici-
cnter fan£lificavit,id cft a nobis fan&ificandum inftituit,quod ve-
rb in memonam refurrc&ionis inftituerit,mhil cicitur. Quod fi
ai vulgatam opinioncm dc inftitutionc fabbbati in mcmoriam
creationisaccederem,de die Dominico in mcmonam rcfurr &:o-
nis inftnuro tamcn ne y^quidcm haben.us Diximusfupraplu-
ribus pra:rcgativisnobiluatum hunc diem, non tarren m caiura
commemcrationem particnlanrer inftitutus tuit. Eft autem adVtr-
„ „ tendum, inquit Suarez, licet adbanc determinationtm Uiu dtti ftuitn-
me relig»* dam b* cmnes pr*rogatil-rt co?ifideraripotuerint, mbilomintu pet fe ac
!f??!x:*!?,c'4 dtrefle nonreferri,Vel injiitui bunc dttm ad peculiatem tommemor&tio-
ntm itto/coperum (Dei,ftdad (Dcum ipfumproptcr <Dcu ipjum ituprop-
terfe colendum & propterfuam exceUenttam & muitftattm. T^am, H
ftepe diximni,naturaiis ratio bocmodo pnncipaiittr diclat diVtnum cul-
tum, €?• quoniamfola ratio certum ttmpM ad bunc cuitum non dittrmi-
nat,perpofti^am Ugemfiri detmninationem ofortuit,& ita in tgt Vettm
ri Jacta eft m die jabb«tbi,cui 'Leminica dies fuccejjit. Ergo fitnnitas
C reqtutt ab operibtts terrenu , qu<t in bec die indu itur ad ipfam d$l \nu
Uie.ncoiendamordinatur,etiamJtadbanc dttmninationtm ^ro taii 0%
f.sicndam cirnwftanti* iltius diti, (? opera, qu& \n eo &etosfecit,fue«
runt confiderata. Et confirmat fpccialiter dicatum Tnnitati non ad
pcculiarcm cornmcmorationem opcrum dici, hoc argumemo.
OrttMi
Presbyterorum Anglicanorum.' ^5
GraW iuftorts refirunt.olim prtfationem Trinitatis in omnibus domi-
nicisfiuife deuntatam, auia fiominici dies fanttijjima Trinitati dicati e~
rant. Ita Micrologus de ecclefi obfirUt. c. 6a Et fumi poteft ex capm
InVenimus. de confic. dift. 1 VbifeUglus z.interpr*fiationes,qu<ts hn-
gsrttro Utuftas in %omana ecclefiafirMtt.ponit pr<efitionem fimttijl
fim<c Trinitatis, cum tamen ecekfia \omana fteculi fifium Trinitatis .
nonfirUret, W dicit Jlexand.yin cap.i. defer. Ergo Verifimiie eftpr<e- '
fitionemiUtmdiilamfniffe in diebus ®ominicis, W MicroUgivs dicit.
Item vi tifdm diebus in ordmario tempore nonimpcdito, confuhit diciin
tnatutmo ottaVum refponfiorium deTrinitate. Et in eifdem Duminicts
maxime obfirUripnecipituy ;ut fymbolum fideuauo Trinitatem profue-
murjn Afiflh dici non omittatur. Sic ergo dicimivs diem 1)ominUum m
(Dtiac Trinitatis cultum ejfe fingulariter erdinatum. Feftum Trimtatis
recentius efTcfatctur Bcllarminus, prafertim in Romana ecclefia,
etfi ante inceperat in particularibus provinciisck ecclefiis. Nou
crat ulla dominica particulariter di&a Dorainica Trlnitatis , fed
omnesdommicac erantdominica? Timitatis.id eft, dicata? ad co-
lendum dcum trinum & unum , quod quid aliud eft, quam quod
iupradiximus,adcolcndum ChnftumDominumnoftrum , vclin
Chrtfto Deum trinum cx unum ; nam abfque tncdiatorc Chrifto
nullus Deo gratus cultus. Etfi in fymbolo vc! profatione fiebat
olim in Ecclefia cornmcmoratio Triniratis, tamv-n , toto om\io,
& concionibus dicbus dominicis babitis non unicum Trinitatis
niyfteriumcelebrabatur , fed omnia rcligionis myfteria proemf-
cue recolebantur, in cultum vcro Trimtatis ceu Dci Trini & uni-
us ceu Chrifti m quo Deus colitur , rcferebantur. Et prauationes
& refponfiora in quibus ficbant commemorationes Trinitaris ia
vcteri Ecclefia non erant introdu&a nifi poft introdu&am liturgi-
.am praefcriptam. 1 1 fcfto Trinitatis, quod dixi reccntius, expreflS
commcmoratio&expiicatio fit myfteriiTrinitatis in totocrEcio
&con«ionibus. Cum antea dominicar omnesdicata» efTent rxori
ad tecolendum particulatiter myfterium Trinitatis, fed ad colcn-
dam Trinitatcm in Chrifto , f-ftum hoc excogitatum ad rccolen-
duna particulantermyfterium Trinitatis, qaod Alex. 3 irridet
cujJs verbavidefuprapag.661 Obucienti Tilmanno Hcmufio Ni-
ccphorumrefcrrel. 17 c.3 r dicm fcftum dicatum fuuTc iHftinia-
no Imperaton rcfpondet Bellarminus, l\icepborum non dicen De (H'tu
inftttutum fuifje ditmfiftuynluftiniano.fidfiolum qurtannis Epfiopum fantl, <a Itf-'
auendam Conjtantinopoiitanum fiolitum celebrare ejus memoriam. ld '
auodnoncogit inteliigere de aliauo die fiefto , fid fiblum de iaudatione
Juftiniani auam ilie kpifioptvs admifeeiat concionifiuaf , propttrea ausd
lnftinums multa pix opera O* EcOefiaVtilifiimaftciJJa. yiddo prttt.
rea, auidtjnid illud fuerit , fiVefeftusdics ps fimplex laudatio , fi-
fjfetow 'prfratiEpifcopi fiattum, Huodnonwmeruoreptebmdi pojftt
Vy>** prafertim
696 De Vocatione & Funftione
prttfierlhn cum ejv.sfiiccejfores mox omifirint fjufmodi ctlMtatcm. Vi-
des fimplicem comm- movAtioncm non conftitucre diem feftum.
Commcmotatio igirur Trinitatis in f/mbolo , prarfatione,aut re-
fponforio non conmttlft diem dorninicum fcftum Trinitarir,&
anre haspracfarior.es, rc fponforia , & fymbolum, dics dcminicus
ebferv<ibatur,& diem dominicurr poiTe adnuc obfcrvari nulla ex-
prefTa Trinitaris mentionc non negabunr,Duro,adverfarii, curn ta-
pien Trinitari ccu Dco trino & uni dicatus fir,quia in e)us cultum
infumitur. Suarcz eodcm capffe aic , Quorium inipfiM (Deicultum ,
Vtfteivseft pracipue Videtur in legc grati* (Dominica dier ab Ecckfut
exordio inftituta , Cr tanauam practyua fiftilitas obfirVari prtcepta ,
cum poftea temporis decurfu Jpeciale fiftum Triritatis adytnUum eft
<rc. Sicde fabbato vetcridicendum nondirecte & per fe mftitu-
tum ad peculiarcm commemorarionem creationis, ut etiam de dic
fabbati afTerit Suarez , fed ad Deum colendum , etiam/t addeter-
minatiwem pro tali die fiiciendam circumftantix iUitu d$ei O* opera aua
in eo <Deut ficit, fuerunt confiberaU . Et fi tergiremur, quod ait Ti-
lenus, memoriam beneficiicreationiscelebratamfingulis fabbatis,
quod nunquam probabit , tamen fi non alio modo quam per com-
mcmorationem creationis in aliqua parte Officii, n«n fequeretur
fuilTc feftum Creationis, magis quarn diem dominicum feftum
Trinitatis , fed utrumque dedicatum Deo generaliter non modo
peculiari,illud ut Creatori in prima inftitutione , iftud ut redemp-
^pi i Nam fcftum memoriale non habet nudam & firaplicem com-
mcmorationcm alicujus bencficii vel myfterii in partealiqua li-
turgise, fed in omnibus liturgiae partibus.collc&is , lc£tionibuc
concionibusejus memoria recolitur,& in hunc finem fcria fettiva-
iis inftituitur. Pafcha eft proprie feftum memorialc refurre&io-
nis , quia refurre&io eft praecipua materia, cujus memoria eo dic
celcbratur in concionibus, colle&is, epiftolis, Evangcliis, & domi-
nicapafchalisdire&e, per fe, particulariter ad hanc peculiarem
commemorationem recolendam , & cum feftivitatecelebrandam
more Iudaico inftituitur , quod fingulis dicbus dominicis non f?rp
oec ficri potcft. Non funt igitur dies dominici fefta refurrc&io-
nis. Namiis& jejunarelicet &alia myfteria religionis & bene-
ficia recolere. Pcnique,ctfidaretur fabbatum in memoriam crea*
fionis, diem dominicum in raemoriam refurre&ionis aliis fcprima»
i\x diebus prslatos , cum determinare volebat dominus quis dies
intcr fcptem totius fyftematis dicandus effet cultui divino, tamen
nifi dire&e & per fe inftituta fuerint ad eorum commemoratic*
ncm , cxplicationem , celebrationem nonpofTcnt dici fefta me-
morialia creationis, &rcfurre&ionis , & proinde nihil juvarent
fcfta memoralia pafchatis,Pentccoftes, Nativitatis &c. dics dorai-
cus igitureftdics Domini ccuChnfti inftuutusnonad rcfrican*
dara
Presbytcrorum Anglicanorum. 697
dam raemoriam rcfurrectionis Chrifti dunraxat, fed etiani paflio-
nisNaciviracis,Circumcifi mis, Mortis,omnium bencficiorum, 6c
adDeiculcum,ccugenerali!crad Daimui Chrifto colendum om>
»ibus modis , quibus ipfe cultum fuum nobis prjefcripfit &c impe-
ravit, &: proindc cft dies moraliter in culcu divmo celebrandus, &
nonmyftiie pct modum fefti mcmonalis. Alexander 3 cxifti-
mabat feftum Trmitatis imprudenter inftitutum , & fupcrfluum,
cum fingnlis dicbus dominicishaberetur inaliqua parce 01Ti.11
vini commcmoratio Trinitatis , at hasc ratio militabit eciarn con-
trafeftum nativitans, paftionis, refurre&ioms, alcenfioms, quia
fingul.svcl pierilque diebus dominicis fic commemoratio corum
bcncficiorum & myftcriorum, vel in prccibus , vcl m coucionibus
vclin fymbolo , vel in facramentis miniftrandis in privatis eciatn
piorumcxercitiis. Sed, inquit Tilenus. N iti\>itatis,Circum:ifionis , « r
(p4jcb<itis>siJccn{i9niit'?entccoftesi(cr aliis quibufdam diebuitnni\>erfi- '
riis, pr&cipuorum redemptionis per Cbrislum nobis partt , benefichrum •*'
tnemoritm recoiendam iudicaVit Ecclefia jfnglicana, idquc non fuo tan-
tkm fedtotias antiquilatis judicio freta, eVidentiJfimaque infupcr ratia-
m mota ; Vt hideiicct plebi excuffoy quo ca plerunyc torpet,)>eterno , be-
ncficiorum iUorum fe^ifus, x^fiqueadeo biftoriat ejficacins incidcaretur ,
altiufque infigeretur . Quotidit iftud ejje ficiendu m oggerunt Vcftri. lik
tft pUnc. Interim tamen fidi paftoris *eft , cogitare, nm modo qmd
ficri debeat, l>erum ctiam quidfetiboffit , quidbumam ingenii pr^frtim
inrudi plehecutacapiat firatque imbecittitdtEft prtterea rerum d Cbrifto
in terris Tn^-nvm^iv» gefttrum, tanta magnitudu a: dignitas , W omnis
Jtmul Grfcmcl, l>no codemquedie )>el conVentu, tradi & exHicari non
pofjunt. Sunt quidem lUa in yipoftolorum , quodl>ocantjymbolo com-
prebeufi , & tn eompenJmm miffk, quotidieque tam d paftonbuApub-
lUl , qudm d putru pn]>atim rccit&ntur : at non modo Veteres , ftdVos
quoque nobifcum atecbjicat rnftituti.nts non modo Vtiliter , ftd neaf-
Jfario quoque cumfymbolo iilo conjung1 judicafcis, eo quod mgUHUiUU
txercitamtntis ac fundamentis nullw> \>elpercxiguus ex com wwibus capU*
t*r fruttus. Ttym igitur integrum Cafoini Catecbifnum quotidie totum
abudplebem exponitu. Si m capita \>elfegmenta tributum aptiud c- 1>tL
hut tradi fxiftimctis : nolite deincepsnobis greginoftybfitiguLnicu-
ra®*ftudio meditmda proponentibtu importune obftrepere. Nondu
cimus quotidie fimulcV: femcl omncs resaChnfto geftas traiiSc
exphcan debcre vcl poftc , fed eorum bencficiorum quorum mc-
moria recohtur diebus feftis , ccmmemoranonem fieri fingulisy
aVbusdomimcisin ofiicio divino , &c proinde non magis opus
fefto"Nacivita#is, PafTionis auc Refurrcdcionis , quam Alexandcr
3 fenllt opus fuiflc feftoTrinitatis. Dicimus prasterca Catechif-
jnum vcl totius theologia? fyftcma in capita & fcgmcnta diftcibui
& ordine clicbfis dominicisalnfque cradari poiTc, addc ciiam fi
Y v v v 1 YJS
6gi Dc Vocatione & Funcftione
vis dcfignatisdicbus , fcci aliud cft ordine dirbus doroinicis exp!i-
care capita catcchifmi vcl articulos religionis, aur defignatis etiarn
diebus hunc vcl illum atriculum, quod ramen nullibi fir, ahud dc-
dicare diem doroinicum in m-monam alicujus beneficii, redem»
ptionis, aut myfterii , & diem illum folennius cclebrare , quam
alios dies dominicos, aut diem aiium profeftura in hunc nuem
fan&ificarc, 6: ur fcftivura cclcbrarc Citcchctice inftituendi ru-
diores & la&entes, ut fupra dictum,quod faciunt nofiri diligemius
quam fcftorum obfcrvatorcs, qui nihii mtnus quarn catecheticam
ihftitutionem curant , fcd non more juda.co pcr feftamcmoralia,
qus erant elementa cx rudimenra convenicnria ftatiii vcteris po-
puli. Si tantum infriruuorudiorum in Catcchcfi fpe&arerur, cur
non cckbranr diem fcftum pro fingulis articulis fymboli, uc rc-
mifTione pcccacorum , ipc rcfurrc&ionis & vi:ar sercrnar, pro firt^
gulisprsceptis decalogi , pro finguiis ortttonil dominiese peritio-
nibus, pro fidc &refipifcentia ab operibus mortuis &c. Nuga?ur«
itaq-, cum nihilaliud, quam carecheticam inftitutioncm rudiorura
diebus illis imperari diCat. Narn cum inftirurio per mcmorialia
fefta,quod judaicura , cbtruditur, non tam inftitutio rudiorum
(nam etiamexercitatioribus obtruduntur/quamfcftonim mcmorU
almm obfervatio inhonorem myfteriorum imperatnr.Inftitui po-
teft rude vulgus abfque fcftorum oblervatione , & bencficium
iftudcomparari abfque incommodis 8c periculis plerifque, quas
occurrunt in dierum fcftorum obfervatione. Nihil cft igirurquod
vulgb decantatur , refricandam eiTe mcmoriam beneficiorum rc-
dcmptionis , netradantur oblivioni. Quam folliciti funtdc rac-
moria bcneficiorum Chrifti,qui Ectlefiam tamen Chrifti fponfam
opprimunt,fidos paftorcs pcrcutiunt,5cgrcges difTipanr.Rccolenda
cft memoria non modb eorum myftcriorum , quorum illi memo-
riam celebrantdiebusfeftis,verumetiam omnium,lednon pcr fe-
fla memorialia. Quoties prasdicatur Evangelium,miniftrantur fa-
cramenta , lcgimus facram fcripruram,oramus, meditamur,rccoli-
mus myfteria religionis,& bcnefkia nobis pcr Chriftu parta. Nul-
la alia figna aut inftrumenta memorialia myfteriorum religionis
dedit nobis dominus, quam verbum & facramcnta. Quotics mini-
ftratur baptifmus, reprasfentatur nobis refurre&io & mors Chrifti,
quo die facra coena eo dk pafiio Domini annunciatur,& Apoftolus
aitin Evangclio crucifixum fuiiTe Chriftum coram Galatis. Cum
concluderent Rhcmifta; non diligi Mariam a Proteftantibus , quia
non celehrantfeftum AiTumptionis,Quafi verb,rcfpondetFulco,ac
f\ adftri&i efTcraus ad dile&ionem expnmendam oMervando diera
feftivuro, vel non eiTent aha media confervandi memoriam ejus,
quam per dies fan&os.Et cum ex verbis Mariae Luc. x tf.Eccttxbec
Umport btttm mt prtdicabunt omnts fiUttt coiligcrent ajiis fefus
Masic
Presbyterorum Angltcanoram. 6^9
Maria?addcndumetiam illud AfTumptionis.rcfpondet^fi nonaliud
rncdium b^aram praedicandi Matiam , quam cclcbrando fcf-
tum aliquod mvum Domina: noftrae,ut loquuntur, tum JiuflraU
trat efjtttu & cVentu priphctia ejas per muttas anntrum centurias^am
ait ti-m r* »«> <ib hoc temporc bcatam mt pradicabunt , cum non nifi
polc mul as annorum centurias infcituca fuerint fefta Marisaut
Ma*dalci»c,& ramen ubicunque prejdicatum Evangelium,& ftatim
ac coepit prxdicari, confervabatur memoria faehcitatis Maria? , &
iilius quod fcccret Magdalena,Mat.i5 1 i. jfmen dice Vobis, Vbicun-
quc pretiic Jum fuerit hoc E\>angelium in tot& munda etiam quodha>cfe-
cit dicctur admcmoriam ipjtttstdixit ChriJltiA Afath. i6 1 3. Videmifs
quomodorerurn geftaruaChnfto mcmoria confcrvandafit. Non
rnodofpiritus fandi amanuenfes literis confignarunt ca quac fecit
&docuit Chriftus, fcd eciam pcr orbcm tccrarum viva voce pro-
mulgarunr. Hic praerextus recolendi memoriam myfteriorum re-
demptionis aut bcneficiorum ChrUtiaditum patcfccit (uperftioni
&idolatris. Hinc crucis imago &fignuni,alia?que imagines. Iu-
daeorum populoquicratfublcoispsdagogiatradidit Dcus figna&
typos ad erudiendum intcllecr.um, inftrumcnta mufica ad afTcdtus
comovcndos,&aliaad memoriam juvandam. Sed nos non hterale
per figna cxterna.fed fpiritualem legis mcmoriam in mcnte retine-
rcdebemus aitHicronymus adCelanthiaru. Btlfonus in libro dc
©bedicntia pa. 34? objtcientibus omnia media efTe bona , qua»
de.mcmoria mortis Chnftinoscommonefaciunt , refpondct, nifi
fint fuperflua & pcriculofa; duo nobis commcndavit dominusJver«
bum & myfteria facra in quibus fuperflui , aut pcriculi nihil efr*
Valeantigiturfefcamemorialia, &omncs diesmyftici, fivcfint
myftici rcfpe&u memoria; , five fignificacionis rei prsfencis aut
futura: , & retineamus dicm dominicum ad ufum non myfcicum,
idefc, vel ut feftum memoriale refurrc&ionis , vel prajfiguraci-
vum vitae beacae , fed ad ufum moralcm id eft ad colendum Deum
quovis cultu ab ipfo imperaro , prout feret occafio , aut ordo Sc
policia cujufque Ecclefiaj. Re&e Willctus in Synopfi, T^on iam
ampltui habemui , inquic, fibbatum M viyflicum, Jld H morale.
At inquiunt, pro infigni liberatione ab aliquo infigni malo
temporal recohmus mcmoriam quotannis, ut 5 Novcmbris pro
liberacione a conjuracione pulvcracia. Re.fpop.deo non cele-
bracur mcmoria beneficii eo die cum ce(fc\:onc ab omni o-
pere fcrvili ; Sccundb figna lauitiam eo dic i»d:cantia , ut
pyrae accenfae, indicant diem potius politicum eflc quarn Ec-
clcfiae proprium. lgnis accendi filet , inquit B:llarminus ,
*d Utitiam fignificandam etiam in rebus pro^hxms. Nof.-f funt
9 vfnsUi , inquit Scaliger, qutt \igiiia & die natalis lohannis hodis ®e teliquis
isstndnntM Kjiigu prifc* gentUitatis. Msi jfquitani Utino terb» cap. 4.
?)>)>)> y tnmtibit
7oo De Vocatione & Fun&icne
femendat.nonibil delortc FagM, ideft, faces fiVe lampadas Vccant, Vt tt».
tempor. U.7. am **™ba*tur tempore Cbryfoftomt , I<e bodieque in Jfriu
71 *• * Mabammedanis eodem tempert accenduntur , eumque morem
' aCbrisfianis relittum teftis loban. Lto in fua ylfrica. Sed t \uf-
rnodi TOfKxiKi Vetat Canon 6^inTruDo. Vbi in fcholis Balfamo-
nis habcmus ln T^ccmcnits ante fuat ojfficinaA & <edes folitos tncen-
cfere rogos Gr fupra eosfifoe , cxiftmantts ea aua prttvs iUk obtigiflcnt
inala comburi , foreque, Vt in alia Lona incidtrcnt . Pyra? aut fau s ac-
r?si\x non funt figna la»titias Ecclefiaftica & facra fed civilia. Wil-
lctus comparat hunc diem cum die Purim-,difpareft authoritasm-
ftituendi dies illos «juse tunc urgebat in Ecckfia , ot quae jam
folum ordinaria eft , & de perpetuitate illius confuetudinis fupra
ii&um , ubi nihil aliud quam dies pohticos fuifTe probavimus,
Kuchlmus in Catechif.Holland. Ad^nicum iUud Mardocbti ex-
tmpium Gr Eftber* feslum fertium celebrare mandantiumt refpondt-
mws,i, Magiftratum btcpoMticum quid fpettajfe manifefte textusin*
dicat, z.tempora beteris tesl. a NoVi teftamenti temporibtu dtfttngutnda
fiint. In \>eteri teftamento multi multa fecerunt "hel inftinUu flnguM%
VelnuUo prajudicio reitauis fatlo. Tilenus ipfe conccdit, fi Mardo-
chaeus author, Prophetica authoritate id fa&um, eadem videlicet
qua liber ille fcriptus, vide iupra pag. 505 . Beneficia temporalia
▼el in Eccleiiam vel in rempublicam coHata funt. Si in rempubli-
cam,tunc politica habent media, & inftrumentaconfervandi me«
moriam beneficii. Si in ecclefiam, nunquam negavimus praeter
tepentinas fcrias & gratiaruma&ionesextraordinanas pro rc nata
poiTe inculcari eorum memoriam, & commemoran,cum darur in.
ter concionandum occafio confirmandi retradt >rum teraporum
cxperientia doctrina de divina providentia,6c protcctioneecckfiae
gratiofa,(icut fitin aliis dodrinae articulis.Scd deconceptivis fcriis
& ad gratiarum a&ionem extra ordincm indi&is ftatas & ordina-
rias efEcere,cum beneficium cuius recohtur mcmoria fir tempo-
rale,nondecet,vtmihividetur,ecclefiam Chnftianam. Si benefi»
cium commune fic vtrique & reipublica? & ecclcfia;,& materiahter
cadem fint vtnufque mcmbra,cum tamen formalitcr djftingunrur
in his etiam modis & mediis rcfricandi memonam alicuius bene-
ficii difTerre debent. Et detur dies Purira fuifTc & fcfta Cbori &
loriy ut vocant,cum inftituti primo fuerant,tamen fcimus tcmpo-
ralium promilfionum fpe la&atum populum Iucteorum.Nunc vc-
ro fub novo teftamento omnia funt auguftiora & magis abftra&a i
tcmporalibus. Sed cum dies Punm nonefTcnt dics facri ut fupra
probatQ , & feria?,fed dics politici quibus Jaetiriam coviviis,& doms
mittcndis ad alios indicabar, quo modo nos dicscelcbrare fubno-
vo teftamcnto non docemur, & extraordinaria authoritatc mftitu-
tifuerint nihil juvant vel fefta mcraonalia royftica beneficioruin
Chrifti
Prcsbyterorum Anglicanorum. 701
Chrifti annivcrfaria v< 1 annuam memoriam beneficiorum tcmpo-
ralium. Quod fi cclcbrarcntur ea revcrentia quam poftulat corum
dedicatio, taederex cosdicrum memonalium. Scd nihil nifiotium
luxumjComefTationcs & enurmiraccs alias pariunt, & pro his rcipfa
litigaut.
Qu\rta ratio fumirur ab authoritate Chrifti & Apoftolorum,
tum negative tum afnrmative. Negative fic, Ncc Chriftus nec A-
poftoli alios dies facros five fcftos, five alios inftituerunt praeter
diem domimcum. Diem dominicum non tam inftitucrunt, quarrj
dctcrminationem talisdiei, quaj erat tantum pofitiva, mutarunc
propccradhaerentes umbras,qiice accefLrunt poft prirnam inftitu-
tionem.fabbati manencefubftancia, nernpe dcterminationediei ad
cxercitia cultus divini quarlibec qu* Deo probata. Narri in
huncufum inftitutum fuifiefabbatum, & ante latam legem cere-
rnonialcm fupra probavimus, quodconfirmari ctiam poteft his
▼erbis Apoftoli, Heb. 4. Qtiam\>ti operibm ajacto mundifundimen-
tofdtlii. Probat Davidcm Pfal. 94 nonloqui de requic fabbari,
rlve diei fabbati , quii iniUamjamprUeminducti erant bomines Jcilicet
abinitiotcum fietvs operibtts fu<t creationu perfectu finHificatit diem
/kbbati, UJfitque bomines die illo quiefiere, & funn requiem imitari.
Indecolligit Cornelius a Lapide fabbati cultum & requicni in utfi
fuifTe apud homincs, ante legem Mofis ab origine mundi, alioqui
vim nonhabereargumentum Pauli. BezainApoc. 1.10 Vt &p-
fareat 4 prtceptum de 7. quoque die finclificando , quod ad fibbatbi
quidewdkm &* rittts legales fuijfeceremonialis, quodad cultum autem
(Dei attinettejfelegis moralis immota^ in htc Vita perpetux praceptum%
& ftcti/Je quidem iUumfibbathi diem a creatione mundi ad Domini n-
/urre&iwem, qua quum Jit alteriut fpiritualis mundi Velut altera creatio
( w loquunturpropbeta) tuncfintu fintto iftud Apofiolis proculdubio
di&inte,propriorisfe:ulifibbatbQ[i)>e 7 die ajjumpttvt fuit noV% bujus
mundiprimws. Cum igitur ante latam cercmoniale lege Sc umbras
dieruui inftitutum fucrit,nonomnioevanefcerc oportebatjUtalios
diesmerecercmoniales,fcd tanium mutari pofuivam ejus deter-
minationem, oc transferri omncm glonam fabbati in diem Domi-
nicum,vtloquitur Auguftinus ferm. 251 de tempore; dies alios
«empe mere myfticos & ccremoniales non mutarunc in dics alios
myfticos& ceremoniales, fefta IudaJorum annivcrfaria in anni-
verfaria Chriftianorum fcfta, umbras futurorum in umbras rcrum
Sra;fentium,aut futuraruaa. Ncc neghgentia aut incuria id fa-
tum; Nam dc dierum obfervatione farpius tra&at Apeftolus,ta-
men fcftorum celebtitate nullibi tradit ; DixifTct hos vel illos oics
obfervabitis non ilios legales ccu ceremoniak s, & hoc modo non
illo, fed ne yp quidem Apoftolus de ullo die myftico, aut eciam
motalis ufus,prster primS fabbat.i,quatn lohannes vocat dicmDo-
miniciira»
7oi De Vocatione & Fun&ione
minicum,id eftdiemCVirifti. Nec fatis diftin&e defignafTet Io-
hanncs dicm quo raptus in fpiritu, fi fuilTcnt' alii tum dies Chrifto
dicati. DixifTct enim,raptus fui in die pafiionis, vel nativitatis,vel
refurreftionis Chrifti, non autem raptus fui in fpiritu dic Chrifti,
veldie Dominico, quodidem, fi plures fuiflent dies Chrifti, ayt
alii adie Dcminico. Qui per antonemafiam fic tuncdi&um vo-
lunt, ficut hodic,debcnt probare alios fuifie tunc dics dicatos in
honoremChrifti, ficut poftea& jam dicati funt. Scd ab ifta xio»
mcnclatura diei vim argumcnti non petimus, Cedt ut dixi, fcriptu-
ra: authoritate negativa. Non inftituerunt Chriftus aut ApoftoJi
dics feftos,cumtamen de mutandaunius, & abroganda aliorum
obfervatione fsepiusagcrcnr, & proinde oblata erat occafio ali-
quidftatuendide dicbusfeftismore Chriftianoobfervandis. Au*
guftinusepift.118. dicitfefta paflionis Domini, refurre&ionis, &
afcenfioms, & alia quae in ecclefia celebrantur, fine dubitatione vcl
ageneralibus conciliis vel ab Apoftolis inftituta. Scd neutrum
neceiTarium. Nam anteullaconciliageneralia, idcft antc conci.
lium >^iccenum,mulra univerfaliter cbfervabantur, qua» tame noa
ab Apoftolis inftituta, fed in particularibus ccclcfijs primum orta
inahasfunt fenfim & paulatim introduda,& tandem progrefTu
temporis fadafuntuniTerfalia,ut cx Socrate fupraprobavimus,&
vetufttiTima de his feftis monumenta, aut fuppofititia aut Apofto-
lorum fasculo nondum nata oftendimus. Vidc plura *e rcgula
Auguftini fupra pag.118. Affirmative fic argumentaraur. Apo-
ftoh non modo inftituerunt,obfervandosaliosdies, fedetiam ali-
orumobfcrvationem damnarunt. Obfcrvanturautcm dics, non fo-
Ium cum inftituuntur in memoriam myftcrii alicuius, aur fignifi*
cationem, de quo di£lum in tertio arguraento,fed etiam cum aliit
diebus (an&iores aut facratiores aeftimantur , velrationealicujus
vetcris cofuetudinis jam abrogarae,vel ratione,myfterii eo dic per-
a&i. Sicaeftimabant dicm prae diequidiesa Deo olim inftitutos
etiamfiantiquatos tamcn adhuc obfervandos, eumque honorem
| eis deferendum prse aliis exiftimabant,quam aeftimationem & dic-
rum difcreticnemad tempus tolerarunt Apoftoli, quia currr^ho-
norc fepelienda crat fynagojga . Alio modo «ftiraant dicm pra? dic
& obfcrvandos fentiunr,velcum feftivitate vel cum jejunio, quia
(co dic facrumaliquod myfterium pera&um cft. Sic dic paffionis
Chrifti jejunandum, dic refurre&ionis ketandum & feftym cele-
brandum opinantur. Hookcrus ait, Opcra Dei miranda dic.s in
quibus fa&a funt,fupra alios cvexilTe. Sic Bellarminus, Cbrtfitut
nafccns confecraVit locumjd efi prafepe moriens conficraVit crucetn, re*
furgens conficraVii tumulu lude exiVitjur non etiamxconficraVn tetnpus,
ideftydies qutbus nattcs UlpaJJiu VelredditM nobufitit deVitta morie,
W[>y*c*uw UcusfanftMiUi VocatHr9>biS}ominm refurrcxit! &•
Presbyterorum AngHcanoruitu 70j
}ya ctttriifaneia non trit dits ilia in qua Ycfurrexit i Atque ira corum
opinionc diesadic vr ftella a ftella dirTerr. Sednon opus aut aftio
dicmvcl locum confecrar,fcd inftirutio.iNam pcrverbum fidci 8c
prcces cotecrantur rcs creata?. De dierum feftoru infcitutionc nihil
in vcrbo Dei habemus,ficutjde dic Dominico. At dicent fefcoru ob-
fervatorcs fe non obfcrvare dics ut facratiorcs aliis,aut e^ftimare die
prae die,fed tantum ordjnts & poliriaecaufa ac difciplina?,uc ecclefia
habi-at icaracempora ad cultum Dei cxtcrnum celebrandum &
confetvandum,& tuentur fe tefrimonio Hicronymi in Epifr. ad
Galac. cap. 4. Si dies obfirbtre non licet <$- menfes, Zr tempora, ^r an~
ttos,nos quoque Jimile crimenincurrimuA, quartam fibbathi obfer^antejt
f> ParaficVeu, & diem ciominicam {? jejunium quadrjgefim<e, Grpajl
cb<e fefiititatcm, Cr Pentecofies UtHiam , ©- pro \>arietate regionnm
diVcrfiinbonorcm martyrum tempora confiituta. Refpondet non ea-
dem Chriftanos obfetvare tempora qus Iudaei,fed a\iz,quod pamnr.
adrem, inquic ParamsGal.4 perj»it Hicronymus, Etne inordinatd
Congregatio populi fidtm minueret in Cbrifio , proptercadiesaliqnicon-
Tiitutifunt , W in Inum omnes pariter conVeniremus , non qno ceiebrior
Jit dies iUa qus coriVtnimuA , fidquii quacunquc die conVeniendum fit
tx confettu matuo major Utitia oriatur. Hoc probabilius inquic
Parxus. Sed nuliam egoprobabilem rationcm aut praecexcura vi-
dco. Nam fi dicm dommcum non habercmus, tuncalios dies fta-
tos defignareoporterct, neinordinata congrcgacio populi fidem
minuerec in Chrifto , nec camcn dedicandi dics fancli , aut fefta
mcmorialia propccrea infticuenda, auc obfervandi dics ratione ali-.
eujus myfterh in (s pera&i. Confundic Hieronymus diem do-
minicum cum diebus ieftis , ac fi omnium. cadem eflfet origo &
obligacio , quo pofico necefie erac diccrc dies aiiquos obfcrvandos,
ne inordinaca congregaciopopuli fidem minuerec in Chrifto. Sed
qu3nca fuitTec tum variecas rum negligencia in diebus decerminan-
dis, fi diem dominicum non inftituiiTec divina 3uchoricas. Nam,
cum jus uacuralc,quod divinueciam appellacur, nullos cerros dies
definiac, omnino oporcuic divina authoricace diem aliquem derer-
minari alioquin fi liberu fuilTct cujus fibi dies ccnftitucrc mde cy-
lopica anarc hia & confufio. Scd diei dominicx nec eade ongo nec
natura quae feftorum annivcrfanorum. Dics dominicus eratde-
terminatus aChnftoaut falrem Apoftolispotcftareextracrdinaria
inftruttis, 2c (piricus infpiracione , cx fubftiuitus in locum fab-
bati , quod a Dco iplo inftitutum, & in id ufquc cempus durave-
rac, diesautemfcftosnullosinfticuerunt. Diem dominicum ex
hominum dominio cxemerunc , quod ordinaria Ecclefiaj authori -
tace ficri non poceft , & non rationc alicujus myfterii co die pera-
di obfervandum praxepcrunt , ied ratiorie ordinis cV pol-itia: , ut
©biigarenturChtiftianiauthoricacc nonbumana ckordinana ied
X x x x divina
7©4 De Vocatione & Funftione
divina & extraordinaria ad convocationes fanctas, ceu, ut Hiero»
nymus loquitur, ad congrcpationes ordinatas , nc minueretur fi-
desin Chrifto , & prseterea ad privata religionis acpietatis exer-
citia cxtra convocariones fancihs , ceu congregationes ordinatas.
Potcft quaequc Ecclcfia dcfignare alias etiam horas extra dietn
'dominicum bcbol bjjliabkath ad congregationes populi , fed hbcra
eftpopuli obligatio ad convocaticrtiesillas , pranereanon dedican*
tur in mcmoriam alicuius myfterii, nec obfervantur ut fan&iores
aliis, aut aeftirnando dies illos cclebriores aliis ratione myfterii ali-
cujus iis dicbus perafti. Nam fi quisprivatus ad privataexcrcitu
unam horam pr# alia eligerct ratione alicujus myfterii eahora
pcra&i , utpore quia hac hora Chriftus crucifixus, illa refurrcxit ,
tcrtioeftufa funt dona fpiiitusfan&i , ut faciunt Pontificii horis
fulscanonicis, aeftimarct horam prae hora et cclcbriorcm exifti-
marec rarione myfterii ea hora pcra&i. Diximus fupra pofle pri-
vatum dcfignare horam ordinis caufa ad privata pictatis exercitia ,
non tamen potcft dedicarc & fanftam conftituere , nunc dicimus
nec unam prasaiia rationc myfterii a^ftimarc. Nihii ergo hic lu-
crantur , qui dicunt privatum pofle horam diei dcdicare piis exer-
citiis , Ergo Ecclefia potcft idem facere. Et fi pcrteft horam
dedicare poteft etiam d em . Nam negatur poffe horam dcdicare 9
&facrare, ordinis caufa ad colendum Deum privatim , negatur
etiam boram myfticam id cft in memoriam vel ratione myfterii ea
hora pera&i cclebrare privatim pofle. Nec poteft fimiliter ulla Ec-
clefia factare horam politiae caufa ad congregationem populi ad
cultum divinum in gencre, aut myfticamhoramcelebrarc. Horse
precum &concionum diebus profeftis fcptimanae quibus conve-
niunt libere qui volunt,funt defignatae,non facratae horae nec my-
ftica;. Qui horam igitur facrare aut myftico more celcbrarc non
poflunt nec diem poffunt. Dies fefti,non ut politiae & ordinis cau-
fa, ut defignati, (ed ut fan&i facri & myfticiobfervantur, & fic a
patribus quos citant & quos fe imitari dicunt , vocantur. Et re&e
Bellarminus : Certum eftjbos dies, nempe l^atalisj !Pentecoftesy Paffio-
9e cultu m-Xj ^efurreUionis , Jfcenfionis, non ftrVari ratione ordinis O1 poli-
fantt, c.io. tja ^ jQ rationefignificatiovis. Naminprimis , Jijolum rationeorfo-
nisftrVarentur Jemcre conftituti fuifftnU Quis tnim efl ifle ordoy\t j«-
ter diem pajfionis & refumiiionis mnfit nifiVnus dies xnedivA: inter re*
futre&ionis o* aftenfionis fint quadraginta f inter Afcenfionis Cr Tente-
coftesfint decem , inter (Pentcccften V Ttytale fintpltu quam fex men-
fis f deinde ft folum ratione ordinis celebranturfefta, cur fiquimur lu-
nim in feflis mobilibm inWiiiendis * item cur baknt ifla mm\my paft
cha,afcen[n erc. ^mbilfacrum (ignificant t denique fatres dtftrtedo-
cent fefta ifta celebrari ad fignificanda myHttia redemptionts , 07- ea>
txtcrn* ritu reprtftntanda* Si ratione ordinis & poiitiae tanrum ,
obfcrva-
Presbyterowm Anglicanorum. 701
©bfervarcntut\uuacnet rJtiocelcbriratisomniuin.At Naiiar.zcnia
Pafcha dicit eflfe fcfluaa fiftorum,cclcbritatem celebrr.arunsChry..
foftomusdicm natalcm Chrtfti.fcftum rmxunum 6c feftorum mc-
tropolin vocar.St ratione ordinis Cv politie^ tantum.cur non eadcm
libcrtas permuTa dic fefto.quae diebusSeptimanae profeftis,cfuando
habcutur conciones^ Si ratione ©rdinis 6x politiae,cur dics duos aut
tres annivcrfanos narivitati aut rcfurrecttoni commemorandae ,
dedicanc qimjam Eccle(iaf,alia3 plurcs celebi ant,omnes tamcn pau-
ciores quam diverfa rcligtonis myfterta aut articult poftulanr.
St ratione ordinis& polittae, cur fcquuntur lunam io Pafchate ob-
fervando, &dicmmcnfis m Natalt, & cur non eciam natale dic
dominico obfervant , ficutPafcha. Nam Romana Ecclcfia , ca-
jus morem m die menfis fequuntur,arbitratur die dominico natum
fuiue Chrtftum. jSfjm CbnfttU dk fiominka natns efi l>t patet , m- c^' "-
flutt Beilarminus, quiaiUoanno currcbattitcra dominicalis $ 3>t om-
ves Matbematici docent , &* potefi estendi retrocedcndo in CicJa liicra-
rum (Dominicatium. Iudaei fabbatumordinanum ohfervando an-
num civilcm ceu pohticum fcqucbancur, pafchate ar.nura
(acrum , & lunas die 14 ad vctpaam ccicbrarunt. Si ra*
tione ordinis &: politrje , cur dte dominico annum civi*
lcm ii\ Pafchare Sc Pentccofte annum facrum &c primum
anni facri raenfem fequimur, fic dies obfcrvanccs 6c men-
fes & annos. Si aulem qu<eratur , inquic Bonaventura , q-uare Dif.l.i,difim
Ecclefu magis accipit fifta fiu fecundum fiolem ., quiim fcasndum lu~ M"™"M8.
naw, exceptis duobus. Hoc ad prtfins fujficUt , quod quia fymgogi in
tenebris nociis ambulaty (fminuendaerat, idco ktuminariy quod notti
praeft, <? quod minuitur in ccnfiimmatione , dccipiebant fuarum fiolen-
nitatum difiinttitnem , qniaVero Ecclefia jam Jtmbuht iniwmine, ficut
kuttur Apocalypf. 1 2 ideo mcnfis computat 01 dics filemies , magis fe*
cundam motum Solis qmm lun.e, exceptofolo pafibatess* per cvnfiquens
Tentecofte. fjfibatis cnimfilennitas ceiebratur n&n folummcowmemo-
utionem refurrccitonis praterita , fedetiam in prafigurationem re/itrrec-
Uonis futurte ; & in boc Ecciefia eft quodammodo confonnis ^tjntogm
g<* , Vade fcftivitatnn itla olferlpatk tuna nan ludi^indo , fid potius ii-
iam futttram folennitalem quant expe&at , fecundum quod fibi compe-
tit, 'prafignificando . Bcllaerationes,fednovarcfutatione non digp.se,
Vidcs hic profiteridics mvfticos, tv Ecclefiam 111 folenniranbus
Pafchatisfii PentecoftcsclTequodammodo conformcm fynagogje.
Non ratione ordtnis 5c politias igitur obfcrvantur dtes anntveriarii
r.e inordxnata congregatio popuh fidem mmuret ln Chrifto , nam
efTet inordinata folitia, ut videmus, fed ut dtcs facri £c myftici, 6c
fefta mcmorialia, &aliis dicbusanni celebriores , fic intuitu my-
ileriorumiisdiebus pcraciorumquibusquotannis recoicndisdefti-
naw func. Dicm dommicum pra» aliis diebusaeftimamus non ratio-
X x x x z nc
706 Dc Vocatione & Fun&ione
re my fterii illius co die pcra&i , aut fignificationis rei futura% fed
tantum ratione jnfViturionis, quia divina authoritate, & politixac
ordinis caufa rofiriva defcrminatione Chrifti aut Apoftoiorutn
fegregatus fuir ab alus feptimanse diebus , ut fuppleret vices fab-
bnti vcteris, idfeft ad confervandum Peicultum cxrernum twra
publicum ne inordinata congregatio populi fidem minueret m
Chrifto, tumprivatum, ut obligarentur omnesad vacandum mc-
ditationibus & piis exercitiis ftato quodam die, & in hunc fincm,
nc vel in vilia mancipia poteflarem haberent domini , ut abftra-
hanr a cufni Dei tum publico tum privaro, ne-dum ut ipfi propha-
nandi libcrrate fibi arrogarenr. Difcrimen dierum ccremoniale&
my fticum damnatur, hon polittcum, five a D.o pofitum ad quod
obligamur fivcabEcclefia in profcftis fcptimans diebus quorum
obligatio cft hbcra.
5 Ratio. Si intcndifTet Dcus , ut varia Cluiftian* religionii
myfteria variis & diverfis anniverfariis feftis cclebrarentur,nonce-
lafTct dicm Nativitatis, Circumcifionis, transfigurationis, epipha-
niorum,prasfcntationis in Tcmplo.Baptifmi &c.ut opus diei in dic
fuo celebraretur. Si opera dici dics ad majorera pra» aliis dignita-
Ccm evexifTcntt & confecrafTent, dics illos ccrcos non alios confc-
crafL-ntdies putativos. Diem incertumpro certoobfervant; nec
cft quod inde arguant fe libcre obfervare dies,na mcertos ut certos
adhsecufquetemporaobfervarunt. Et deprehenfo jam errore a
viris doftis tamen cundcm myfticum diem incertum obfcrvant,
queminolito crrore decepti antea obfervabant, etiamfi foveat cr-
rorem fummi pontificatus Zachariej,Sc ne vcl in dominicum diem,
cujus ratio moralis & certa,transferrc volunt,etiamfi eadcm tradi-
tione acceperunt die dominico natum, & proinde circumcifum, &
confequenrer fecundum veterum opinionem baptizatum. Non
haecdico, quod probcmfolenniorcs dominicas,ut Tnnitatis,Na-
tivitatis, Rcfurre&ionis &c. autmagnafabbata, qualia habebant
Iudaci, (cd ut oftendam quam pertinacitcr haercant in fa»ce religio-
nis fuperioribus fsculis depravata?. De diebus ccrtis judicare pof-
fumus ex incertis. Nam fi dies Nativitatis,circumcif.&c.celavit,&
abfcondic ut cornus Mofis, ne colerentur aut obfervaren-
tur, indicatnonfe voluifiedies certos refurre&ionis , afcenfionist
crTufioms donoruna fpiritus peculiari hac rarione & modo ccic-
brari.
6 Ratio communis diebus fcftis cum aliis rebus adiaphoris.
Nam ut dicium capite nono, adiaphora fufperftitione & abufu m-
quinata ex Ecclefia exterminanda funt & abolentfa ; quod princi-
pium Theologicumhabct Zanchius in 4pr£ccp:um , ubidedic»
rutn obfervarione difTerit. Tcnenda cnim cft hac reguU;qu<e in abu*
Prcsbyterorum Anglicanorum. y0j>
in cultu diVino ea pemtnstottianobisex Ecclefu nec debenttnec poffunt.
itaauc abuf\bns tantum cr fuperfluionibus repurganda funt, Veluti efl
laptifmus ceentaue fDominica , O* pnblictepreccs, f$* alia nonnutta. Si
kerofunt adiapbora , tottiea prorfus pofjunt , Crfepe ethm debent% fi-
cutfecitE^ecbitU. jnhoc fecundo genere /unt prtter aliamulta etiam
dies fefli , prafertim qui diei dominico additifunt. tyn male igitur fc-
cerunty aui omniaprater diem dominicum aboleherunt. Qust fubjicit ,
cum principio pofiro non cohacrent. Conftac fcfta non modo fupe-
rionbus fzculis, fed ctiam hodie contaminari non lolum fupcrfti-
tionc , fcd ctiam prophanitate, ac fi Baccho non domino vcl utri-
que dicataeffent.Et qui fan&ificant piis excrcitiis,ab opiniore cu!-
tus liberi non funt. Nam qui rera aliquam Deo facrat,& ut facrata
autfancta utitur, ca re colit Dcum. Nam quomodo fingi poteft
aiiquid Deo dedicari ut facrum & neutiquam prophanandum , &
non fimul hoc modo D.um coli. Fingant fibi aliam intcntionem
tamen cum exterius rc ut lacra utuntur , & non prophanda, facto
proteftantur quod mente negant. Si fan&is dicarc dies fit fan&oru
culcus, certe & Chrifto facrarc crit ctiam cultus voluntarius & «5«-
A«^*#«'<i* Worftius in Antibellarminodicitobfervationem dierum
effe cultum,etfi non neccffarium.Sic necefTitatem & pcrpctuitatcm
a ceremoniis facris feparari poffe diximus fupra cap.9. De Wal-
denfibus teftatur «^Eneas Sylvius,quod fenfcrint , 7S(ullo dieab operc j{i(}Qr • 1
ceffandum t nifi qi<* nunc flominca apffcttttur ; Nec nos paenitet in hem ca \T
cadem mancre fententia.Nona!iucf evenit diei dominicae,quam li- ' '**
brisfcripturarcanonicis. Legunt Apocryphosiibros in Ecclefia,ac
fi fatis fuperque canonicos inculcaffent eofque probe tencrento-
mnes, fic, ac fi diem dominicum rigidc obfervaffent,necfufficerct
cxplicandis rcligionis myfteriis,quibu(dam,force duobus aut tribus
explicandis alios Apocryphosfupererogando addiderunt.Scd.dices
concionandum potius,quam ut populus in sftu ad folem defideat.
Dico eontraabftrahendum populum tum ab otio tum a fupcrftitio-
ne abftinendoapeculiariillo cultu diei affignato,velabomni cultu
txterno. Nam foveturfupeiftitio,dum fanctificaturfeftu religiofo
cultu. San&ificatur cfficicnrcr mftituendo &. dedicando, fed non
fanc"tificatur formaliter nifi piis d«vini cuhus exercitiis.Non eft au-
tem curandaprophanitas pcr fan&ificationem formale,namficcu*
ratur non prophanhas populi,fed prophanatio diei per populum,&
confirmatur fupcrftitio,cum diem fcftum prophanare hcer , quia
reipfaSc Dei&ftimationc profcftus eft, ian&ificare tamen quod
non fan&ificavit dominus, non liccat.
Habent Sc ftata jcjuniorum terapora.Fcfta nonnullahabent vigi-
liarum jejuniaalia non habent.Ideo in Calcndano pi^fixo liturgi^
Anglicanx die praecedente quedarafefta habcs annotatum, Hic
lt}Hna.ndhW , utcoramfefto punficationis, Nauvuaus lohannis
Xnx ) Baptifte,,
7oS De Vocatione & FunAione
Baptifte^Petri Apoft. &c. Circumcifionis,Epiphaniorum,Philippi
& Iacobi &c.non habcnt eam pre^rogativam . Dicit Bellarrainus ia
profeftis magnorum dieruconfueverat Ecclefiavigilare & jejunare.
Crtterum qnoniam paulxtim occafone noUurnaru vigilmum abufus quida.
irrepere cccperant, vel potitis flagitUmon raro commkti , placuit Ecckfif
noUurnos cor,VcntfU, Gr Vigilm propric dtUas intcrmittere> acfolumin
iijdem dicbits &tt bran }e\nnia. Caflander in fcoliis ad hymnum Gre-
gorii, Primo dierum omnhtm, &c. ait, In maioribus tamen feftis >Vt efi
'Nataiis tDormmcm.Topulas totam noUem perVigiiabat. Vnde Vigtlu*
QperacUjJ. yum nom-n drtUum cfttquod tamen oh certas cauftu, quamVis jlpoftoti-
p.178. cttraditionis baberettirjnutatumeftt&iciunium tantum, nomine Vi-
giliarum ftrtatojretentum. In defenfione libclli dc officio pii viri
dicit vigilias in iejunia commutatas. Tertio Ucofunt, inquit, qua «-
iim ecclefi* mitio tuto & cafle obftrVabantur.fed poftea muttitudiru <s*
P*?» 8f $• licentiapopuli crefccnte in abufum Veneranty Vt erant celebriortbus temp*-
ribtvs noUurn* in ecclefiis Figilia, ex quibus boc religiofijftme tencb**
turjne noUe Tafcb* ante noUis medium popnlus dimitteretur. Verunt
b<e noUumai VigilU in populo obfoleU a folis fere Monacbit vt-
cunque retenta &* maiorum prudentia in ieiunia funt c^rmnutaUe^
qu£ ideo ieiunia difoenfationis V§cantury/tc Vt ipfi ieiuniorum buiuftnodi
diesipfarum Vigiliarum Vnde commutatafunt, bodieque nomen obtineant»
Quid difpenfatione ©pus,ubi nulla erat obligatio. Non enira ad-
ftnngebatur populus vigilare no£tc, five ante dies feftos, five aliis
no£hbus,nec erat mos iUe traditio Apoftolica. Nullaeius veftigia
habemusinfacrafcriptura,vbi de conventibus fidelium faepius a-
gitur, nifi quando premcntc perfccutione noftu conveniebanrt
quod iam celTante caufa non eft imitandum. Dicit Propheta fe
furrexiflfe media no&e ad confitendum domino,& oculos eius pr§«
venifle diluculum , & Chriftus etiam dicitur pernodafte in o*
rationc. Paulus& Silas in carcere media no&e laudarunt Dcom.
Hxc feccrunt non ex obligatione ad vigilandum, fed vel jam vigi-
lantes,vel ut urgebat prajfens occafio. Non erant illis no&urn»
vigiliaeftata precura & iaudum tempora,nec de iis praecepta cc-
clefiae tradiderunt, ficutvult .hymnus quidam hisjverbis, Menter
*ianuf% toUimusy %-opbeta ficut ntUibusf nobis gerendum pr<ecipitt
fPauluf%geftts cenfuit. Prophctaait, Septiesindie iaudem dixitibi9
Pfal. 119. & <Benedicam Dornino omni tempore^faX. 33. anprop-
terca obligatur quifque feptics in die laudes dicere,aut totus eccle-]
(132 ccetus ad officium laudum & precum fepties in die convenire.
Siquiobligarcntur exemplo Davidis Reges obligarentur. ifelurr*
habebantveteres,fed hic abfque fcientia, nec deerant qui hanc
Dnrantui de ww&tiu* reprehenderant & noclurnas vigilias,»^/vm VandS fed &•
ftt&J.i, c. tn fDeumtqui notfem adfomnum 6* qutetem fecerit injuriofas 'affima-
4m< $\ ' hnhquos ilii NyUages appellabant, ut Hbet lft4$m> Acriter '& acer-
bius 9
Preshytcrorum Anglicanorum^ 70$
feiu$,ttt ait Fildus dc Ecclcf. li. 3 .cap-9- quam decct virum mode-
ftum, eonominc perfcquitur Vigilanriuan Hicronymus, qucna
proptereadormicanrium vocat, Ex ortmeflfubito Vigihntiu^ ceu
potius TiormiUntinuquiimmundofliritu pugnat contra Cbrifti Jpiri-
tum, (p dimninlitdiciteJfetigUw. Sed pcrmutaco nominc Vigi-
lancius appelUri mcrico poterat Hieronymus,qui vigilias dcfcnde-
bat,nechumana3nacuracfragilitatem pcrpendens, ncc abulus qui
jam anre irrepferant, ut patet cx concilio Elibertino can. 3 3 . p/.j-
cait prohiberine fiemina in coemiterio pertigilent, eo quidfiepe fub ob-
tentu orationis fceiera Utenter committant. Etfinofi quis Hieronymum
iegerit, wbeniet rigitantiumargumentisyHieronymum Vcro conUtiis &•
calumniis Vti, ait Whitakerusde ecclefia^qu.j. c.7. Gommutatio
igitur vtgiltarum m jejunia difpenlationum nullo facrae fcripturas
fundamento nititur. Ecclefia Cat\to\\cas inquitBc!larminns,w/>r0- Beboniopel
feflis magnarum celebritatum jejunia infiltuit ht animi paratiores fint ri^Anp^rt.ll
tdVicandumrebu* Jihinis . Cur nonidtfitrin omnibus. Vides majo- *•**/•*!•.
rem praeparationcm ad dies feftos,(quam ad dictn Dominicum,
qucm Dominus ipfe nobis commendavit. Nant jejunium fabbati
alto nomine introdu&um, quam ut efTec Parafceue diei dominici,
nempe in memori* bumilitatis 2)omini qui diefibbati \acuit mortuus&* Zap% 8.
cliujits infipulcbroy ncc fuit hic ritus astate Auguftmi univerfalis.,&
Can.Apoft.damnatus. Morem hunc mutuati funt non a Iudxis
fedEthnicis. Nam etfi ludasi die antecedentc feftum habebanc
Ffcrafceuen propter diei magni apparatum, non tamcn ieinnabanr.
Quid quodne iUud quidem facile probatu ludaosinfuis TtraficUsjeju- E*ertit.ic1
rtajjjfe imo conflatnon ieiunajfe aut certe non in omnibm. 2<{e longe 4. P **3«
lettm in (ParafieVe Pafihatis jtgnm Vafibalti edebatur, inquitCafau-
bonus. ExEthnicorum vero ritibus haec habet. Sic dicit Arria-
nus in ditTertationibus Epi&Jti,cum qui fufcepturus erat myftcria,
acceffifle <s&r)yftvxoix id eft poslqu&m obfirVaffit leges caflimonite pro- **\6t%2
friuittis tnyfleriis quibus initiari Volebat. Pats autem caflimoni<e,JtVe
Vt Veteres loquebantur 3ciflus iU%usyerat pofita in ciborum deletfu. Pa-
tresLatini Graecumvocabulum TrctpxtmiQn, quod fefti prseparatio-
ncm fignificat, verterunt aliquando Cxna pura. ln ^itibus Pagano~ tyiJeml
rum ccenapura appeUabatur cana iUis apponi filita, qui in,caflo erant ,
quodGrceci dtcunt uynfat Vei *@*?nvm. Erant aute?n pro diverfitate
facrorum ritus diVerji, <&> multipiex ciborum obfirVaiio. Vndecunque
ritumiftumietunandi die feftum antecedcnte mutuati funt, qui
vigilias in ieiuniadilpenfationis comutarunt vel unacum vigiliis
ieiuniaobfervabant, imprudenter ne dicam infipienter feccrunt.
Namquasratioieiunandi die ancecedente, ut paratiorcs fint zd
vacandum rebusdivinis diefefto, cum die ipfo feftonon ieinna-
tent,quo tamen diepotiusiciunandumerat cum iam vacarent re-
busdivinis Nam iemnium cum a&ione ob quamindicnur aur
fut
7 io t)e Vocatione & Funfiionc
fufcipitur coniungendv.m eftutinrer ipfa divini eultus exercitia
promptiores reddar, non autern feparandum. Hodic ieiunaric ad
dorr.andam camisferociam,ur aiunr,crasquod acarncderraxerant
reddunr, Sccandem ferociorem quam priusefficiunr."
Iciunium 4temporum in Septimanis cincrum a Cahfto infti-
tutum, ut refert Platina, Coltslus Pontifex in tanta rerum perturbd*
PUlina fa tiom tamque fceleratis Impp. nequaquam ab infiituio fuo difcedens con*
Gahjlo. fiituit, Vt ter in anno ieiumretur die Salbatbi, prafertim frument^Vmf,
G* oleigratiafecundum {Propbetiatn, Videlicet quarto menfe, feptrmo G*
decimo inchoando annum Helraorummore. Verum poftea mutatafen-
tentiaidin + annitempora tranfiuiit inVernalefcilicet* afiiVale* autum-
nale, & byemale,quibus temponbus deinceps ratioficrorum ordinum ba-
bita efijum antea idquidem tantummodo<Decembri menfe fieri confueVif
fet. Ordinationes miniftrorum non funt adftringenda; ftatis tem-
poribus, utdixi fupra, pag.581 ubi vide etiam plura de ieiunio
quatuortemporum. Bellarminusordinationes Decembri menfc
inftitutas&ieiunium collieit ex A&. 27, federat ieiunium illud
non Chriftianorum fed Iu&orum quo defignabaturtempus peri»
culofae navigationis Pauli & vectorum,ut in eum Iocum obferva-
vit Th . Beza,& agnofcit Baronius in an 5 8. nu . 1 68. Sic Act. *&.
raentio fit Pentecoftes,non ransencrat Pentecofte iilaChriftiaao-I
rum , fed Iudseorum. Praecipua caufam inftitutionis ieiuniorum
quatuortemporum fuir, inquit Bellarminus,ne Chriftiani lucaris
apudquosfolennefuit jejuniurr.quaterin anno Zach. 8. remiflio-
tcs viderentur. Sed non licet Chnftianis ritus Iudaicos imiran, vc
aitChemnitius,&OrigcnesHom. 9. in Lcvir. Qui erg§ obfirVat
ieiunia afcendat ter in anno in Hierufalem. Praner pravam a?mu!ation
neminntibusIudaicisaDeO impcratisconfiderandumcft occafi-
one calamitatum,quarum nxmoria & miferia adhuc durabat ob-
fervata fuilTe illa jejunia Ierem. 5 2. 4.6,7. & fubjata caufa ceflaiTe,
quod praedixitProphetaZach. 8. Pranerca reprchcnfione vacaro
nonvideturquodhaecftatajejunia initituerinr, ut vidctur colligi
polTe exZach.7. 5 & Chcmnitius dicit a Deo per Prophetam rc-
prehe*nfa fuiffc, quod non ex prefcripto Domini, fed cx fuo ccre-
bro inftituilTent.
Icjunium tridui antc afcer.fionem quod jcjunium Rogationum
vocant un.a cum Litaniis inftitui(Tc, aiunt Mamertum Viennae E-
pifcopum. In Angliafaccrdotes luftrant agros, & Liranias, Pial-
|nos,aliafque oiationes in campisrecitant diebus 7(ogationum ut re-
Detefi p<<i:l c Barrcus. A litaniis, id eft fupplicationibus ceu rogationibus
.*' didifuntdics iftiRogationes. Litania?aliacfunt d\6tx maiores a-
lia; minores. Majores appellata» illa?, qua? tribus diebus ante A£-
cenfioncm, Minores quae die San&i Marci dicuntur. Has majores
ebfcrvant Angli & quuicm in agris cum proceilionc. Nara fequi-
tur
Presbyterorum Anglicanoruitn 7, t
tur fa*ce rdotem Liramas & Ev3ngelia recitantcm carcrva promif-
cua plebeiorumA' cx fccce vulgi. An minorcs etiam nefao. Ha-
bent igitur,ut fupra dixi,Litanias annuas & helxiomaciicas. MoS
ifte dcrivatus ab Erhmcis, qui fua habcbant facnficia Ambarvalia.
Utn appeUaiur, mituris fiuclibuA ter circum ar\
cUw-mtes fiautbantut :tx ouibm Inu* querna corona oinatm cumfiienni
faltatione compofito carmint Cereri dtcantabat Uudes , acpoUquam Vtno
O* lattt libaffentiOntequam fitges meterent, porcam Cereri immotabant .
Ieiunium Roaationum Videtur n*ntampr*:epti qufon confiiii fuiffe. °Perl^
cttmfiuis confretinttr fafika <±r fenttcofitn txantiquijfima confuetn H*»f**?»*
dinenuU.i jcjnnia imptrari, zit Bdlarminus.
lejunium Quadragefiraale ccu Pafchalc etiam obfervant. Se-
veriora Quadrag fimarcxcrcitia , qu* dcfunt, reftituioptant, uc
patet ex Praefationc anre commmotionem in peccatores , cum prtcibm
auibufdamVttndh dilnifi anmiemporibus. Tofi Afatutinas prtcts po-
puio eori)>ocato pcr Campana pulfitiontm , Cr inEccttfiim con\>tnicnte
Litinia Angli w affuttum dictnda erit, aua finita Mini-
fitr fuigtfium afit ndtt^acfic dicct, Fratrts, i>i primitiUa Ecclefia pia trat
difihtwa, \t in initio Qttadeage/smte, taies perfiona?, auiptccaXorts erant
manififii adpu klicam penittntiam effem coacli, y- iu mundo boc correp-
tf , auo corumaninut jicrent fih>*indit ddmini,& M eorum exemplo
aliiadmomtirn-gU cxtimefierent ptccare. ln cuius io:o ( dontc eadtnt
Sficipima rtfiitii to/fet , auodmaximt tft eptandum j \>:fm eft, \>t hoc
temporecoram\>obis legertntur gentralts makdiUionis deifintcntia aaU
V:rfi«A imtxxnitentts peci-atoret coUecU ex 27 capite fltuttr. a!;fj icfitip-
tura iocis > ejr \>t )>is ad fingulam auamque fintentiam rejpondeatis .
Sic tranftulic An iicana Mucketus. Vbi obiter obferva, oportere
facerdotem mutarc locurn, m loco inferiore litaniara recitare , 6c
ea finita fuggeftum afcenderc , cV maledi&ioncs legis generales le-
gerc, qu:-s (ingulas eiTe debuas his vitiisqua? nominanm recenfcn-
tur , affirmat populus. Ifta loci mutatiovidetur inde orta, quod
praeceperat Domir.us . ut ederent benedi&ioncs in montc Geriz,-
zimorum, & maiedi&ionesinnjonte Hebalis Dcut.i 1 25». Ciim
Siamdifciplinam pubhcae poenitentia? in initio Quadragefimae rc-
itui optant , profitentur opera poenalia fatiffa&ionum fe oprare
reftitui & ritus quos cbfcrvabant veteres in poenitentibus ad«*
mirtendisck reconciliandis. Imponcbatur poenitentia publica fe-
riaquartaante primam Dominicam Quadrageilmx qux dicitur
In capite Ljunii, Pcer.a? Pxnitcntium multiplices eranr, & varia?9
Viabftinereapaiticipatione divinorum myfteriotum, nonpromo^-
Yyyy ' vc«
;i2 De Vocatione & Fun&ione
veri ad ordines, abftinere a Nuptiis, ad milittam faecularem non
accedere , un&ione infirmorum carere, fingulis dicbus jejuniorum
ad Ecclefiam venire , mortuos fepelire , diebus oV mirticis cV t< m-
pore Pafchali , cum fideles ftantes orarent,gcnua fl ftcre ad oran-
oum , non ire ad balneaautconvivia , jcjunis, orationi , facco &
cincri incubantes affidue operam dare. H« erant pcenitentium ,
pcena*, ut tecenfet Beilarminus, Dc pcenitentialib.i cap.21.Ha-
buum certum quo diftir.guebantur a cceteris ait fuifTe pullam ve-
ftem,cilicium, caput deronlum, excepris foeminis-,57 quamVts tem*
put ptenitendialiis iongim aliis bretitn pntfcriberetur , \>t triumtfipttm f
decem aut plurium annorum , tamen fingulis annis in 5 feria majoris
bebdomad* omnes reionciliabantur . Haeccine difciplina illa>quam re-
ftitui optant. Nam ha*c vetcrum difciplina, ut ibidcm probat Bcl-
larminus. Poenitcntia publica imponcbatur feria 4 ante primam
dominicam quadragcfimae. Habemus adbucVefligium bujws ritiU »
inquit Bellarminus , tn conficratione & a/per/tone, qua. eo diefierifo-
lebat. Hoc die habent colle&am iftam AngH , kOmnipotens ttternt
2)etu, qui nibil odifli eorum qtae fecifli y & remittis peccata omnibus
pfsnitmtibus : creainnobu cor contritum , Vt digne peccata noslra de~
fleamus €sr agnofcamws iniquitates noftras , & a te (Deo omnis mifiri-
cordioeperfettam peccatorumremiffionem confiquamur. Ter (Dominum
noflrum hfium Chriftum. jfmen. Vides iilos fc iam fenb accin-
gere ad deflenda peccata , quod toto anno facere debebant, vel
peccata toto anno ante commitTa hoc exercitio fe cxpiaturos
efle putant. Sccunda ratio inftitutae quadragf fimae cft, ut ad
facram communionem, quam in Pafchate nullus omittct, pcr
jejunium quadragc. fimale praeparentur, ad faginam fpiritualem per
pcr jejuniura corporis. In qucm finem confti;utrunt Epifcopi An-
glicam in fynodo 1 603 , Vt parocbiani finguii quotannis ad minimum,
nominatim \>tr$ ia fcfto pafihatis , jtcnt in Itbro publica? Lituigit juben»
tur, pojftnt fiacramentvm illud, nempeCcenam D< minicam, percu
pere. Nonnequia ad O mmunionem Pafchalem-prxparantur per
jejumum quauragefimale, & non alns teniponbus. Innocentius 3
Mecret tit ^ecrevit ln Conciho Latcrancnfi ln hunc modum. Omnis Vtriufque
1 Qfgnitcnt f€xus fidelis poflquam ad annos dtfiaetionis perVtnerit , omniafua fo-
fr lemiff. ' iMpeccata fimei in anno fideiiter confiteatur propriofiacerdotiy Gr injun-
q Qmnis ttamfibi pccniuntixm propriis VvribuA fludeat adimplere, fuficipiens reVe-
- ' renter adminuunPafiba Eucbarifliteficramentum, niftfortedeproprti
Sacerdotis confilio ob aliquam ratwnabilcm caufim ad ttmptu ab bujuf-
modi perceptione duxerit abflinendum>4lioquin & tibcns ab ingrcffu Ee-
clefia arceatur,ejr moriens Cbrtflima careat fevultura . 2V>/c, ait glofla,
quod quilibet fidelisfimel in anno panitcntiam acciperedebet & commu-
nionem. Hanc conftitutionem alia conftitutione Provincwli corro-
boravit Simon Sudbury Cantuaricnfis, qusextatin Provinciali
Lmduo-.
Pr csby terorum Anglicanorum. 7 1 j
Lindcodii titulode poenitcntiis & remiffionibus.Duo malaexifto
xnore orta funt ; primum quod facrarior habccur coena Domini in
pafchare quam aliis tcmporibus,2quod propterca negbgentior fit
populus alils in ocrcipiendaEuchanftia, cumin primitiva Eccle-
fia fingulis dominicis dicbus communicarcnt. jfccipe quotidi^quod pe j
tibt qnotidie profit , qui nonmerctur quotUie accipcrenonmeretur poji [ ^% ,
Mnnum itccipvre , ait Ambrofius. Tcrtio inftitutumdicuot,ut :Chri-
ftum eo modoquo poflumus,imitemut. Imitamur autcm pcr hoc
jejunium , cutn paftionem Chnfti quam hoc tcmporeipfe prono-
bis pcrtulit , tum etiam illud iplum jejumumquod noftricau-
fa (ufcipere dignatus eft. Non imitandus eft Chriftus in dolorihus
quos perrulit pro nobis. "Nam non pertulic ut pratbetet cxcmplum
patiendi vel affligendi , (cd ut fatiftacerec juftitia: Dei.. Paffio
Chnfti cft imitanda cum vocamur ad crucem, non autem vana fu-
perftitione , Alioquin poteft & dcbet quifque perforare manus &
pcdes,ut Chrifti vulncra imitetur ciquc conformis fiat. Chrifti je-
juiium non fuit propriejejunium , nam non efuricbar ante diem
quadr^g: fimum,&: proindcnon eratChrifti abftincntiacxercitium
temperancia?, (cd opus ciivinum 5c miraculofum quo legiflatorcm
novi Teftamenti fe oftcndcre volebac Chnftusjicut Mufes qui le-
gcm a D^o latam tra lidit populo vereti, & Ehasqui inftauravit,
fuam vocationcm limili fejumofancitam habuerunt. Nec Mofcs,
nec Elias, neque Crmftm j:jumum ^odierum ipfi itcrarunt vcl m
vcteri vel innova legc loutandum prseceperunt, Chryfoftomus,
2^on enim\ dtcit Ckrfius,jc]uniumjuum efje imitandum ,quamtis qua-
draginta ittosdics pofjet propomre, fid difciteame quia mititfim ep bn- "om">47 «»
milis corde. Imo fctna contra omne quod apponetur Vobu, ckc. Augufti- M*uk*m
JO.
tonfligitur Si Chnftum lmitarifaragunt, curnon jejunanc a fexta
die lanuarii ufque ad i^Fcbruarii. Nam tunc cenfenc Chnftum
jejunafle, cx frquitur cxcoquod putant6die lanuarii baptizatum
fuiiTcChnftun..Sc ij junium4odierumante Pafchanec Chnftum
nec Apoftulos inftituifle patet ex varietate in obicrvando dicrum
numero. Socratcs, le}unior*mr4tionm>qua* aute pafck* fittntt aliter
abaliis olfirVatam ejfe facile cjlreperbe. itym quifint %om*tresfcp- //;/?,/, c,
timanas ,nte Tafiba, Sabbato & ftominicoexce^tis, fimui jcjunantijUk i%lu '
autem in lllyrio & tti.t Groecia , (fuique Mexmdntthabitaut % ante fix
fcptinunas ttiunia qua ante P ifiba fiunt , ordiuntur , iUudque tcmpm
i^jadragefimam bocant. Jlii prtter Iwrum confuctudinem 7 fiptima-
nas antetllud fifium initium ieiunandi facientes , quamtit quindecim
dies folumquxbujdm mter>att$s intcrpajitu ieiuncnt 9 nMomnmtita-
Y y y y 2 mtn
7 r* Ds Vocatione ic Funftionc
men ttmbut illud m Vocant, Irenaeus apud1 Eufebiura
H i ft . 1 . f^ rndt dte ta nttt m dtjfceptatio efi \Jid& de ipfa
fpecie ieiunit. Siqutaem alii t>num fibi diem iek [Je putantyaiii
auos, atuplures9atiiqutjdrofintabortt6diurnaii (s ncctuinASccmputan-
tes dhm jfuum ftatuunt. Non loquicur Iraenaeus de varietatc con-
tinuandi jejuoium fine omni cibo in qu na, ideftantem-
porcQuadragefimaecibusfofme fet femel, autfemel poft bi-
duumaut ttiduum &c. utvultBell. ( 'nim vcnfimile ui-
tra biduum aliquos continuafic j-. junium) fed de dererminato
tcmpore Pafchalis jejunii nempe quod varium crat & liberum.
Ignatii epiftoUs in ; /, tn qu il u s mtntio Quadragefimtt hoc
, quoque tnter cteiera probat aut notbas cffe, ant fiitcmpoft lnnreitempo»
fyntfg-payt* ra intejpcLtts, auodeas ignoratit Irenafu*. he Clemente Gr ^ip^fto-
* «Vf ■ 53. lorum Canonibus rcficpronunciavit Getafiui apud Gratiamum disj, i j o*
num, 3?. l6 quA fcripta etwn yfuguHini ocuhs fugtrant , K* coti/gitur ex eius
Cpifi.26 adCafuL inquicTilenus, & totidem pene vcrbis Iunius ,
conr.i I.4.C.9. unde llleiftam thefin ut muita alia paflim ex ejus
opcribus tranfcripfir. Varictas lfta dierum antepafchalis jejunii
arguit nevel unum diem jejunii ab Apoftolis inftitutum aut pra»-
fcriptum. Alia ctiam vari^tas nempc in ciborum deleftu iuipfum
arguic. Qninetiam non de numero dierum filim diftrepant, Yerum-
etiam de abftinentii a cit is Viriim fiquuntur rationem . Nam alii omni-
ho ab omni animantium genere abfiineut>alii inter tmsmantk pifiesfilum
comedunt , aiit cum pifitbuA Votucres etiam manducant , ejfijue ex aqua
( Meft apud Mofin ) najliajferunt , yfiii a fruclibus duris integumcn-
tis inVolutis , ir ab otis temperant, aliiafido pane fib 1ufiutttnr;aut
ne Ulo quidem, Sunt quicum ad boram nouam iciunarint^mis ciborum
'tjlijt 7.S.. ca. generibm\>tuntur, yitiiratione apud alias gentes ieiunatur : cutus rei
ai* funt caufieprope infiuitai yfc quoniam nemo de ca prtceptum titerarum
monumentis proditum poteft oftendere ,perjpicu*m eft liberampotefta-
tem in eadem, cuiufijue menti & arbiirio permiftjfe , \>t quifijue nec me+
tu nec necejfitate thduclus quod bonumfit9ageret , mquit Socrates.
Quosritus obfervent tempore Quadragcfimali in Ecclefia Angli*
Ejtitom, $0 cana noncjum didici,nifi quod Lincolnienfes referunt fingulis ft riis
**- hebdomadce, quaro fanctam vocant, id cft lllius qui dicm Pafcha-
tis immediate anteccdit , haberi fingulis diebus prsfcripium offi-
cium,proprias collcdas^cpiftolas, Evangclia, & qucd die paffionis
ccu parafcencshabcnt rrcicollcdas. Diesifte rationcmyftcrii iri
co pers&i «ftimatur pra: aliisdiebus, 6c pcpcric jejunium fcria;
fexra?. Sed aeftimationem diei praedie velhoc intuicu, non pro-
balTe Apoftolos patet ex Roman. 14. Incolle&adcmimcaequartae
Quadragefima; habent haec verba, Concedequafumus omntyotens Qc*
My W qui ex merito nofiroe praVttatis afftgimury anglicc, worthily pu-
mQiedtfHtgratkeonfoktmtrtJfcirwM* Qii^ al»ud fibi volunt ifta
verba.
Presbyterorum Anglicanorunt
I 7*f
verba, quam iciunium quadragefimale fufcipi, uc opus poenalc £c
fatiffadonum pro peccatis oc n -gligentiis toto anno commiffo f
quo Dcum placarc nituntur, ut ait Bjllarminus. Non enim affli«
gunturaliqua cal imitatc aut pccuaaDeo infl:£ta in QuadragcG-
mn. Imo in collc&a dominica» 2. Quadragefimse fi: orant , j)tus
qui confpicis om-ii nos ohrtutt deftitui , rnterius extenufefue ctutodi, H
*b omnibus ad)>cr/ititibus munumurin corpore , O* a praVts cogitatio-
hi''usmundemur tnmentc. Habcnt antc Dominicam paflionis fep-
ccmcelcbres Dominicas,quarum prtma dicicur Scptuagefima, fe-
cunda Sexagefiroa, rertia Quinquagefima , quarta pnma Quadra-
gcfimac, quinta fccunda QuadragehmsE , fexta tcrtia Quadragefi-
mx, fepnma quarca Quadragefima?, In dnninkx SeptujgcfimatquU De cultti
commemoratur captiVttaA tegitur inojficio ex iniiio Genefeos peccatum fan&.cap.xi
primi hominis, & ow.iituntur omnit cantica Uta, aic Bcllarminus. Sic
& illi cx codcm Gcnefeos capite propriam k-ccicnem habent,oc in-
Cermittunc ab co d<e ad Pafcha cantica keticia? Sc halleluiah. Ha-
bcnc eciam in Quadragefima frequentiorcs Sc crebriorcs coh-
ciones.
Stata ieiunii iempora habrnt annua ut quadragefima?, menftrua,
ut ieiunium quatuor temporum, & hcbdomadica , ut ic:unium
fexteefcrire ec Sabbaci , fic ieiuuii ctiam rationc obfervantes dies
ocannos Sc menfcs. Iciunium probamus, cum publicum urgente
aliqua calamicatc indidum, aut in gravi aliquo Ecclefias negotio uC
in paftorum ordinarione, & privatum etiam adcarnis ferociam
domandam £c ccrcndam fuperbiam , quando forcc acriore lucla-
inine cum tentatioce confligicur, uc modo dixic Auguftinus . Non>
camen debenc publica ieiunia aut pnvaca elTe ftata & ordinaria.Po-
pulo fuo Deus unicum cancum leiunii diem ftatum lmperavir, qui
fefto expiationis adiungebatur^quod typicum crat & legale. Nam
pubhca qux ufurpantur ob calamitatcm , vcl quae ob alia gravio-
ra Ecclefiae ncgociaindicuntur ieiunia , iis ptn&is Sc ceflantccau-
fa, ceiTarc debenr . Nam abfquc caufa impellente, calamitatis
aut neceiliraus boni alicuius fenfu iudicracC frigida erunt iciunia.
Sicetiam pnvatis ieiunu ftaca tcmpora praefcribere, ac fi centa-
Cionis hoiras £c dies ci.gnofcetc pofieni penti ifti animarum medi>
gonibus ijhs Ttniator , ficut yfpoilo fytbius : ac propttrtA Ecclc-
Jta fymameium fticcbaualia eodem menfi celebrat q:i?l>:teres 3{oma-
m oism agitabant QuirinalU id cft JluUirutn ftrtds, Non ldcna
omnibus tempus lucta? cum tentaiore 6c concupifcentiis
cainis. Non ahud proptcrea jejunium ftatum uobis imperavii
Yyyy 3 Cnxiftiii
7\6 De Vocatione & Funftione
Chriftusaut Apoftoli quam morale & pcrpetuum , nempe parfi-
monum & rcmpcrannam. Naturale autem id eft abftinentiam
abcibo& potu ftara tempora non imperarunt, (cd in generetan-
tum,cumoblataeffctoccafiocaufaimpellens jejunii. Ego in EUtf
gelri* & Apcftolicu literis toto% inftrumcnto, <\uod appeUatur teftx-
rnenttm noVum, aniwo id re*olVens,lideo praceptum effe iejunium^
Quibmautem diebm oporteat, &* auibmnon oporteatjracepte S)ommi
\>el Apoftolorumnon Yideo definitum, ait Auguftinus, epift. 68- ad
Cauilanum. Socratcs modo dixir, fyrfiuuumpotettatem ea in recu-
iufiue menti & arbitrio perrwfifTeJytiuifiue nec metu nec necejfitate in-
dHHm.auodbonumftt^geret. Origencs Hom.io m Levit. Eft certt
Ubertas Chriftiana per omne tempm ieiunandi tnon obferVanti<efiuperftiti-
§nefidvirtute continenti* De Montano refcrr Eufvbiuslib.^.c.i8.
quod leges de jejuniis prafcripferit, Hic illet inqun>i >** *W »»f«^W-
rttt. Deindein forma obfervandum, non mereri nomen jqunil
canonicum eorum jejunium. Nam dies jcjunii funt illis tantum
dies carnifpnviales,vt vocanr, & fi morem Fontificiorum obfer-
vant,tum folvunt jejunium hora fexta ab exorru folis, & tamen
nonpudetin colle&a Deo mentiri, cum dicunt, ex merito prt-
\itatis noftra ajfligimur. Non minuunt, fcd murant dclitias
efculentorum. Abftinentiam a carne indicunt, »umtame«
pifcibus bene conditisj, vino & opiparis cupedii* variifque
lautitiis non interdicunt, quod facerenr fi fcnb agcrc vel-
lent & non cum Deo illudere. S^d oportcbat in ciborum
dele&u Manichasorum, Eucratirarum, aliorumqu- haereticorum
qui orti funt inccclefia priminva,d( &nnam iicemoniacam aliquo
modoquamvis aho fed magis fpeciofontulo aJ hoviflima haec
tempora confervari. Non jam naturacaro immunda fed diebus
vetitis tantum pollutaperprarceptum eccl fie. Dcciborum dcle-
£fcu multi multafcnpferunt, proinde miflum facio De faculrate
vefcendi carneconcefla per difpenfationcm Archiepif. & Epiicopi
videfupra p.87
Hactenus de Breviario Anglicano, fequitur fecunda pars libri
Liturgiae, Qtdo adminiftrandi ccenam (Dominicam fiVe ficram commu-
?W0wew,quam voco Miffalc Anglicanum,non folum quia Miffeno-J
men facrae cctna? tnbuirur apud veteres,fedctiam quia quadam ex
partereprefentatetiannfacrificium Miflae. Poft officium Matutinfi
celcbrancccenam, deconcione parum folhciti.Ptrindeeft/ive ha»
bica fucrit concio necne,vel an an fir aliquis, qui conciorhem babe-
te poftet. Nam Curatus ipfe forte nihil fupra pra?fcriptam Lirur-
giarn fapit. Imb aMmiftris non concionatoribus facramenraeffi-
caciter adminiftrari definicrunt Can. 57- couftitutionum anni
1 603 . Cum multi dfiifis doSforibm in errorem indutti liberos fios, nift
perminiftrum conciomtewn nolint baptizgri eodewauc refptftu ad /3-
trm
Presbytcrorum Anglicanorum. 717
cramtcenm,niftpcr talem aAminiHrdtim recufint accedere, acfiiUornm
ficramcntorumUrtia & cjficacttM 4 Mtniftri in concionando fxcuitatt
pcndcret.cum Umen tnt:»ra tum baptifnu tumficraccenct dvitiini, qn<t
ad facramentorum eoruudem adminiftratianem defiderattir, in itbropub-
$c* LiturgtA tam piene ^integre fit exprtjTa,M eidem nibii addi pojfit
quodfoiidon fit & ncccffariumomuibwi tali errore dectptu, mandimm
Grprtcipimtis, U proterhambmc ipfbrumpertinaciim de caetero Jepa-
nantyac ecckfia inflitutisbac :n paH^bfiquantur ; ^ cumauoadeerundem
fscramcntorum efficacjftm nibiLtffterfit htrum a Miniflro non conciona-
tore anJccMf adminiftrentwgrQuod fi qni dctm cps b u in re dchqutrint%
parocbitquefu* ecdefitLi jMttuitit dcclintntes ,in aliems^el ficram cce~
ntm fufiepmnt >lcl libefvs fuos b^pti^irtfccerint.ne^ mandato boc no+
firo admoniti ab errortfuo &• iUkita bac ratione deUiterint ; ad loci Or-
dintriumper Minitfrum^Beconomos t &* \nauifitoresy Vei ^ffiitentes
fPurocbi<tfu<t dtfccajjftur^^bm cenfitru tcckjiaflicis per tun^ ciftigandi*
quales adco obfmatct perVuacut meritb debcntur : idefl.fi contumacet
permwfirintyprimofidfpen/ioniSffiVltra mnfem d:\nceps perfi\>erarint ,
txcommunjcatimis poena cotrctantur. Part ratione, fi quis ^eHor^ Vi-
carius, VcLCurattu p$ft prafentium Canonum promulgationem, quamlu
betperfomm, qu* non jfit de fua eccleftay \>el parochii, adfitcr* cotnrt
communionem recipere, Vel ex talium libtris aliquem bxpt'v^are prafump*
ferit (eoficm bac rationt in trrort fuo confirm<in<)is fujpcnf.ovis poena m
ipfo obftriciu m ft intcliigttj qua nunauam abfotbetur, priufijuam fitnffs
promtfcritfcbxc in partt de catero nuliatenttt offinjurum. Miniftec
non cft dc elTentia factamenti quatcnus matena & forma conftare
defiuicur vel elemento& verbo, fcd quatenus eft a£t»o facra miui-
ftereftdeelTentiafacramenti. Nam a Chrifto conftitutus cft ad
hoc officium. Minifter autem jurc dici non poteft qui non Si^cotn*
*$*& habctfacultatem concionandi. O miferum gregemcui pa-
ftor ldolum, £c cceco tamen paftori fub poems ram gravibus Sc
tamarftis vinculisadftnngitur, & quafi mancipatur. Cum coen4
domimca celcbrnbitur^ncnfi mundop.tnnoiinco epertafiabit in medio l>tl
templi Vct t bori vbi Matutin.-e Vel Vcfcrtince prtces dicend{tfunt>adcuJM
mtnjk Scpttntrionalem parttm Minijlerftans or.ibit precaUonem <2)o-
minicam. Cancnc 81. conftitutionum anni 1605. ftatutum, W tet-
dem mtnfie conVtnientcr &* decore confirVentur, ^fubinde njiciantur <$•
temport Ai\>ini cuttM operiantur tapcte ex firico.fiic cx aiia tnateria, qua
per loci Qrdmarium, ficubi dc ea au<eiio oruturjongrua <s* decora iudi-
licabttur. lpfio autcm adminifirationis tempore panno lineo mundo%
(prout tali menfe conVenit) y>tfttaniur : fiuoque ioio ccrto confiiiantjn~
ficumfacramtntum erit adminiftrandum auo quikm temporein ecchfix
VelcanccQo tiufdemyita conFHtuentur.Utum Mir.ijUr tnter precandum
& admimftrandum commodius po/fita communtcanttbtn cxaudtri, tum
tommumcantts etitm cwVeniwtius, (fmtiore numtnct mur/iro fa-
facramen}
7 1 S De Vocatione & Fun&ione
cramentum ptrcipere. Quid fibi vult iftacuriofitas ornandi.collo-
candi,confervandi, imo & reficiet.di menfam? nonne hcebit no-
vam pararc potiusquam vetcrero fubir.de rcficcrc ? Et de optri-
mento unde oriripotcft ullaquartiOjCum extra ufum neccflaiium
incclcbrationc, & dccorun civilc,quod tunc fcrvandum, nihil re-
fcrtopcriatur necnc, multo roinus, an tapctc cxfcrico vel alia ma-
teria ? Ipfa elemcnta cxtraufumquid funr, nifi corrmunis panis
& ccmmunc vinum ? Vclde loco,vbi cc r.fiftat cur folliciti , cum
quovisloco tel angulo cxtra tcmpus adminiftrationis collocari
poffit? Veldumadminiftratur facramentum, cur rn Cancdloec-
clcfiae conftiruenda, cum non fu locus commodifTimus refpc&u
totius ccetu?, ctfi fortefatiseommodus refpcfhi paucorum com-
municantium ? Harccine omniarcdolent fuperftitiofam lllam ve-
nerationem mpapatuexhibitam vafisfacns ? Non eft ifta mcnfii
facra, proptercaquod fuftineat caliccm & patinam. H$c cnim
vafa & inftrumenta comunia funt, ut fupra diximus,lacns & com-
munibus coBViviis,facr£ coenar & agapis ? Mcnfa matenalis c oenae
Pafcaliscrat communis, neque eam confccravit Chriftus, cum
ccenarn facram inftituturus & arlminiftraturus erat. CcU braturura
oporcet ftarc ad menfae partem feptcntrionalem, & recirare preca-
tionem Dominicam. Cur magis ac1 Septentnonalem partem quam
Auftralern autorientalem ? Tunc recitabit Sacerdos cUte diftu £tly
decem pracepta, <$* bnherfus populus pofifingula mandata genibus fle-
xis wtftricordiam 2)ci impi$rabu pro Vtolationt iAtrum. D^ populo rc-
fpondentc,6ccademf«piusrepetente ciximusfuprapag.6it. Cum
lcx Decalogi monte Sinaicata cum fulgure, & tonitru, ncn ra-
mcn ad hngula mandata incurvavit fc populus. Tunc per mmiftrum
Sacerdotem the V:\cftftantem adfacram menfam legetur coUetta fibc
eratio diei affigmU, non tam ccei a? quam cici propna,quia & ipfa
coena,ut olimMiffa ftatis tcmponbus alias habct atqut ahasCol-
kctas,Ep»ftolas,& Evangclia, quxprarfiguntur huic liturgiae parti
&hucreferendafunt) ini cumattera CoUettarumfiqueniium profac-
luiftdtu %[gis . Collc&as colU &is addunt abfque alia interceden-
teadioncjintervenientetjntum paufa,ut fupra obfervavimus in
officioho ario. (Poft bat coUettti Sacerdos ,ftu auis atiws Minifterad
td deputatus lcgat epiftolam loco ad id affignato 0~ fic incipiat, EpiftoU
Sancii 2^ yjpoftoiijcrtpta ad Ty^capiic^Epiftolj jit.ba kgatur Eban*
gelium. EVangelium 2{.fc)ijtiimcapitej>{. Epiftolae Cx Evangtlia
funt le&iones cx Evangelus,epiftoht 6V prophetis, ceu pouub frag-
menta , non integra capita,c\ varia funt pro rationc tiiti cui aflig-
nantur. Nam pro dierumvarietate vatia habent in ccenaeatimi-
niftratione Evangelia & Epiftctas , ficut in miifa f u4 Papatu , alia
die NativitatiSj Aicenfioms, Circumcifionis quam alus diebus;
iiam MifTa pra?cipu£fanihfkatciiera.Et luct An^li infingubs Ec-
clvfiij
Prcsbyteroruna Anglicanorum.' 7r^
clefiis non adminiftrent cceiiam diebus fcftis, ta,mcn col-'
lcdas, aliaqnc propria miffa: diei legunt & canunt, &umbram
fine corporc habent. Epiftola legcnda a facerdote vcl alio
ininiuro ad id dcputato. Mimfter deputatus nort eft Prcfby-
ter , fcd alius quis ad hocofficium dcpuiatus. Solii fubdiaconis in- $uy4nt. de
ter infenores gradiU %omana auttorit.ti conceditMftcris Veftibits indu- utlyx l(lil
tt epiftolam kgautad Afi/J*m adeo Vt potius ficerdos ipft epifioiam k-
pcredcbeat quam pati M inftriores Subdiaconii ii exequr.niur \ ut habct
cx Micrologo & Bernone Durantus. Evangclii lc&io inter Diaco-
norum officianumeratur •, epiftola pcr fubdiaconum aut in mi-
noribusordinibusconftiturum , fi necefTe,lcgi porerit. DrfTeren-
tiam inrer Evangelium & Epiftolam obfcrvanc etiam Angli , prx-
fernmin Ecclefiis Cathcdralibus , autalibiubiDhconos habent,
&fedentcs Epiftolam ftantes Evangelium audiunt, dc quibus riti-
bus fupra diximus. (Poft Eyangeiium ftquitur fymbolum,x\t\x\^it Con- Dm ^,^, jj
ftantinopolitanum cujus canendi in mifla ufus antiquior eft apud f * *' \
Orientalesquamoccidentales, utait Bcllarminus. Toft Jymbolum ' °"
fequatur Concto fiwlcgatur \ma bomiliarum jam editarum, aut in po-
ftero publica autboritate edendarnm. Qualefium edituri funt con-
jicere poffunt fagjiciores qui iudicio poilcnt , 6c quo tcndun: vcl
fic&i pofTunt. Hic vidcs pc rinde efle, five habeant concionem flve
homiliam. Finita bomilia aut Jermone ad populum ?.tftor indkabil $Utpdfiiux*
Feftos,aut jejnnos diesjji quifunint, ftqucntifepttmam. Imprimifque ta txemplum
bortabitura \tpxupernmmcmimrint ,&• eoruminopiam fublMnt. (De- ^Tpcftolicx
tnde cantentur Vel recitentur Vm Veiplures exfentcmiis ftqnentibm,pro- indiaionis
utipft lidebitur. Sententiaj illae omnes huc tendunt, ut hbcralcsfln: necejjario (ie$
in pauperes. Intereaadilesftu aliiquibus itludmnnus ajfignabiturjol- ri dibeant
ligent oblatama populo ekemofynam , angiice , the dLVotion of the tolle8* fdeZ
pcople ( fic appeilatur illa ekcmofyna, ) & in ciftam ad pauperum lium in ufus <
Vfum reponenl : S^nguii, everic man and woman,tf«M confoeta* ebla- f*uperu vcl
tionts y Gr decimas fuo tsmpore paftori perfohent ,In cdirione Angli- pio tejlava*
cana anni 1607 de dccimisnihil habetur, ied dc oblationibus uic ktonc ecc tjf.
busoblationumconfuetis perfolvendis; Poft ha?c Miniftcr dfcitt arumopor-
Qremusproftalu Y.iiVerfilis Ecclefiabic militantis. In orationc ifta tethcc fi:ri
dici:,petimm Vt clementer acctpixs b(ec munerayat^ne bis preces noftras, temp re o+A
yuas efjerimus diUna majeilati tua. In marginc ad h<ec vcrba fic mo- port ■ 0 cr
nentur, Si nutia largiatur eleemofyna omittitur ( bac munera atque. ) ioco n k-
"Nam fi nullus largictur elccmofynam , non potcft dicerc bac mu ttr AiJJux-n
7iera. In luftini Apoiogia 2 vidcmus panem , & vmum per popu- foUn.-.-, aie
lum oblata Epifcopo ceu allata (nam uticur verbo r.^^rm) Bcruoldus
non aurem oblata Dco pcr Epifcopum. Huiuftnodi oblationem pa- vide Caf-
nis tini O* anua ficri Vtdi Epifcopo in Ecclefia noftfd VradflMcnfi , fandr. Li-
quandorem JiYinam publicitus ftcit , ait Langus luftini mterpre?. rurg. cap»
Yide Mosnjcum lib. 1 c.5 de mifTa. Quod fupcrtrat ccftit 111:7," j
Zz.2 2i fuftei.tar
720 Dc Voctf ionc & FunAionc
fuftentationem pauperum. Vt rblaiioncs illa?abuuoare ccrperunC
pars earum in Mimiii orcm Ec cleGae alimcnta iroptrla fuu, ut ob-
Jervat eodem capite , \mde aV/itrtirf fimftia patuit , / a quctn Cr r<f-
tcri abufii* caterVatim irrepeiunt C rm or.uione Sactrciou* coeperant
Deo confccrai i oblationcs per Epiiccprra aut Preft yteri m more
judaico apcrtaeft fcneftra fupcrftitiom & execrando mjftac facrifi-
cio. Cum itaquccx mmiftrcium ck paurcrum fuftentaricni alitet
profpc&um fit, cuiuie ir.orem rennerc cft rritatio ruiic ula,cx Dea
ufFerre in prccibus popuh clccmofynam ^biurcum , non eft eniai
clcemofyna proprie dicrum facnficium vcl ahmentum miniftio-
rum,auc oblatio Deo fjc"ta,& exhibita, etfi proptcr Deum, paupe*
nbus aut Mmiftris dcftmentur , ( nam ca raticne ctiaro dtoroaB
erunt lacrificium aut oblatio proprie dicra aut quaevis cicemoiy na}:
led metaphorice. Saccrdos dum panem cfftrt cr aquamlino mifcet
0 Cr caitcem ttlim offert, quafilam orationes er deprecationes profert, qui-
' fTr" ^us ®* *blationtm fucim Cjr totins pfipuli ad (Dtum dirigit , fjr ab eo
im%}i1"' peHulat , Vtetplacita fit, ts> U dignu mentibus offtratur, ir.quit Sua,-
%$ /ett«i> tc%9 & j^as ojationes & benediSiones facras oicit eiTe veluti quaf-
dam prjeparationes oblationis iacrificalis. Praeparatoria? oblationi
fimilis eft Anghcana, Dum oblationes fuicipiebat facerdos nihit
olim canebatur. Qtwdautem tempore huius oblationis aUquidcanatur,
non conttat femper fuiffi obfirVatum , nec a quo primum wftttutum
ftt, Miiemm Mriam,alii Gregorio% alii Ccekftino id tribuunt^iz ibi-
dem Suarei. Offertonum quod inter offerendum cantatur, qtiamVts a)
prioris populi, ideft ludaia confietudinem Vfum Cbriftianorum VeniJJt
dicatur, tamen quu fpecialiter addiderit ojficiv noflru aperte non legimus*
Qap. i£ inquit Walafndus Strabo , ficut <r de antipbona qua ad communio-
nem dicitur , foffumus fateri : cum Ure credamm priorilus temporibui
patrts fanUos Jtlentio obtulifji \>el comminicafje , quodetiam hatienuiin*
fabbato fantU Pafcbte obferVamus Vnde mfcrt vir vcre nobilis Mor-
m ., n«us prifcos illos Epifcopos £c faccrdotes non dixiiTc offero , facri*
CftM f'/« 5 jiC0 9 offerimui , facrificamut , fed cum popuius obtuhiTet, AntU
ftitem panem &c vinum m ufum farra? cocnx accepifle , inftitutio-
ncmChriftirecicaiTe , mox ejus exemplo iacrameiitadiftnbuilTe.
Hononusin Geminaanimasait, $uad cum Ecci fU numero quidem
augebaturfed fanilitate minuebatur ,quia popuh non communkante n$tk
tratneceQepammtammagnumfieritftatutum cfteum hmodumde^
narii formari& Vt popuim pro oblatione farina denarios offerrtt pra
quibtii dominum traditum recognofcerct. Qui tamen denarit in Vfum
pauperum quimembra funt Cbrislicedercnt\>el m aliquid quod adboc
facrificium pertmet.V idcs quid fignificent denarii in pauperum ufu»
crogati. Tunc fiqueturhac exbortatio certis temporibut quandofref-
4^r,angiice thc Cuxzt,ltdebit populum vcgligenter accederead ficram
Qommumomm* At fctis novit qui fum acccifun, nam ut in rubnca
pciflUj
§q^
Prcsbytcrorum Anglicanoruno. jn
primahujtis tituh ftacuitur ; Qttotquot cufiftnt fieri partichts ficr<e
commnnionis indicabunt nominafna Paftort, anglicc chc Cur Vjbridie
ant mane\ priujquam incboeniur Matutin.* , Vel immediat} p<At princi-
pium Matutinarumprecum. In primitiva Ecclcfia frcqucintius com-
municabant ; cum zclus ifte defervcfcercr,hortati i'a'.n miniflri eos
qut adcrant , ut accedcrcnt ad menfam, Sc dicis caufa exhortatio-
ncmiimiLm rctinent Angli,cum tamen , utdixi, ante admini-
ftrationcmquotquot cupiunt fieri participcs facrse communionis,
intucarunt norauia fuaCurato. Quam importum tamcn volunc
vidert in exhorcarione, Qnotquot adeftis inYttojbficro per Chiftum
per beatam fpem adventta eius Gr fielickatcm <eternam , non detretletis
tcccdcre;nofti4 quavi graVe fit atque moLftnm jam parajfe filendidum
con)>?)fium , menfim upparatu magnificoinftruxiJJeyafjue dum mbil ali-
md fupereft quam M accumbatur , contoiluis nulla juita legitimaque
canfa renuntiare fe nan accellwios &*c. Oui conbivium p.itrijjfhmi-
tiasrecufirunt>quoduUim emt)fent,cjrc. Eft quidem contumelia repul-
ftm dareinvitantt, fedeaionge jit nnjor,d;on ajiitw , &• interimcum
dlitsn^ndjcambitur , nectdttur neque bfitur : boc porro eft Ittdibri*
baltri mydena Chrijh, <f)icetur cunftk, Accipite cr edite , u4ccipite &•
bibiteexhcc omnes : Hoc fichein rnei commetnor<itionem> Quo ore ?
qua frontt t q ^o anlnohtcaudietis t Qttid etit almd ntgltgere , con-
iemnere>ac midere teftamentum ChrijH, mfihoc fi<cntt Quare potittS
sbite.atqut fxnHu datelocum. Sedabeundo, quxfo^bifcum rcputate
matureac graViter, Imdcnam difiedatis : nempea &eo , a) CbriHo, }
fratribm & ep'd> fuiuma cbarUatis t Quoore? qua frontc ? qu©
anmio audetis vos ludibrio habcre myfteriaChnfe, & ludere ram
mamtVfte mce ftna. Nam nemim miniftrabitis, rufi qui nomen
indicavi ru pridieautmane. Noujam tempusexaminandi, appro-
bar.di,rc|iCicndi,d»gnos vcl inciignos; an prom.icueomnes mvira-
us> Quorfum tgitur tot monica, horcaciones, expoftulatu n?s ?
Vtvleac L&oi fupra tn ordinarionc Preibyverorttm fimilemhiftrio-
jiiam. Mquando elum dkttur htc pro arbitruiu fyejbyterij AngL-ce,
thcCwczt,<bitetti/jhni&><. Piope finem hujtis cxhorrauoms ha-
beniurhscvcrba. Et proptertafuod neneje fitt qumquam acctHgre
*d btec myfteria, nifi foiida fiduciamxfericwditt Jibtme, (rfeditx &*
tranquilla confti:ntii e<o inckatum , Idcirco fi qufjuam e Vobis fii , qui
fiptrwibui ratitnibta nonpoffit pacare confii.niianifiiam , Verum egei
ampUore anfhttcne, tum me petattelalium altquem rtmJuHum Zr crn-
ditium mimftrum Verbi dh>ini Cr nudet Yulnus 9 \t pojjlt reciperejpL
rituale confiiium ,admonitionem C7- fibhmn&l confciensict IsVetur onm9
Cr W mmiH-erio beibi diVtni confequaturfomsnttrm & bcneficium abfi"
iutionts ad pacificationem covfitentia* , (fir amotiontm cmnis firttpuli ,
tr bttfitathms. Hic auricularem confefliwnem dbi vcl n 1 i i s facer-
4ioubusiierialic]uateriUS poftuiant Curati & abfcluuonci» promrt»
Zzzt z uint^
7*t DcVocatioae&Funftione
tunr, qui verbum Deipraedicaienefciunr. A medico indo&olibc*
ra nos Domine. Sedquorfum ifta monetin ipfaa&ionc? An jara
tempusopporfunum confitendi & abfolvendi r Obner obfcrvan-
dum can. 1 13 ftaturum qubd fi quis peccata fua occulta alicui
miniftro privatim confitcatur , r.e ahcui retcgat, riifi fit ex co gc-
nere criminum qucrun: cccvltatio ex legibtvs httius regni fit capitalis : qui
contra ficeriteo ipJbimguUris ifio. Poena irrcgularitatis caftigan-
dus qui figillum confemonis violaverit. Tunc Minifier, Angh.the
Pricft recitabit banc exbnriationem ,<Dikeii in iDomino &c. Qua fini-
ta, deir.de MirJficr, thc Prieft, alioquetur communicaturos his lerbut
Vos qttos Vere Zrfirio ikc. acceditepropitts,lt percipiatis hocfalutarc S*~
cramentum ad bcilram confoiitioncmyconfitemiv.i bumlitcr peccata Veslrd
S)eo tp. 'Ecckfict bU congregita innomine ipfitvs, fipplttUer , anglicc
mcckiy, genua fleilcmtes . Tuncjiat h*: gencralis confiffio nominecorum
qui commuritcaturi funt , \>ei per eorum aliqucm,vcl per Vnum cx Mtni-
Jfiris autper ipfum Sacerdotem^mnibiufubmiffegenuaflettentibui, Om*
tiipotens (Deus &c. Tunc erigetfe Sacerdosyaut Epifioputfi 'adfit,Zr cou-
Verfiis nota,converfus nam quandoque avcrtit quandoque convcrtit
f;ad popuIum,fic loquetur. Paucis verbis orar,ut condonet iis Deus
omnia pcccata.tfrV Minifier ,the Vricft,etia dicet,ncpc duas aut tres
fcnrentias fcripturar, venite,qui laboratis&c. 6c fimiles. Quofiritto
■ Minifier ',the VncQt,procedendodicet,Surfum cordaJ\efJ>onfio,HabemM
ad dominum. Minifier.Gratias agamni (Domino Deo nofiroy%efionfiot
liignum &1 \ufium efi, Miritfier ,Fere dignum &■ jufium efi, quodquc
jure debemus nos tibifempcr <cr vbique gratiasagere domine, fanHc &a-
ter omnipotens O* aterne 2)it'A. Sequetur propria prafitio, fi quafit af-
fgnata, nempe diei, alioqui fiatimfubjungetur , ldco cum Angelts,
&* j[rchangeIU cumque omni militia coclefiis cxercitus hymnum
gloriofo tue nomini canimus te fine fine laudantct, ac dicentes, SanUut,
Sanclm, Scinftut. <Dominus,®eu,ssSabaotby Tienifint cccli G* terra
gloria tua Ofinna in excelfis. Pra?fatio appellatur,inquir Bellarmi-
nus , quiaeft prarparatio & cxcitatio popuh ad illama&ionem in
Ij, . , .^quaproprieconfiftitfacrificium. Finita praefationc, inquit, duci-
I * ' mi»< tur Canticum , San&us , Sanctus &c. quod quidcm partum dc-
j% C»\j, fumptumeft cxhymno Angelorum Ifar.tf.partim exCanticoHc
brasorum quod Chrifto cccinerunt in d ie palmarum. Expe&ant
ftatim rcalem corporis Chnfti praefentiam. Tunc Sacerdos
cpud dominicammcnfim , Aughce, GodsBoard , rc&ius the Lords
Table, nomme cerum quicommunicare ]>ctunt, fic orabit gtnibus fl<-
xis. Orat, Vt edentcs catnem Chrifii fic cdant , H (orpora pcccatisin-
' quinata munda ficint perceptione facratiffimi corporis fuiy & biben»
tium animac laventur in pretiofo fanguine iuo. Tunc Minifitt
erigens fi dicet , 0 <Deus ommpotens pater Cre. Exaudi nos qutcfii-
Tnusy mifcricGYs ptHr9& (QMedsMnos fiimcntes bu toMtmtump&;
nti
Presbytcrorum Anglicanorum. 72 %
nrs 6rVim Juxta fiicrtfanttam infiitutionem fliitui ScrVitoiis nofiri
lefu Cbrijlii* memoriamejus mortis O* pajfitnis participes ftmus /an*
Btjjimicorporis Gr finguinis cius. Qui tadem ncSit qtia tradebatur,ac-
ttpitpantm, 6r gratiat igens ficgit, ac dedit difibnlis fuis, dicens, Ac-
cipitt, comcdite, boc eftcorpus meum, quodpro Vohisdatur , boc facite in
tntam commemorationem. Simiti modo poftquam ccenatum tfi acctpit
caliccm cVc. Hic vcrba inftitutionis rccitantur Dco , nann recitan-
tur ln oratione,& continuata oratione Deo dicuntur ficut in Ca-
none Miffa? , audiente quidem fed non audienti communicantium
numero , non ut ab inftrucnte per vcrbum inftitutionis quodcft
Verbum fidci, fcd ut Deo aliquid oblaturo. Horrcnda eft lfta pro-
phanatio verbdrum inftitutionis. Vtrumvcro, dumDeumallo-
quitur&recitatverba inftitutionis accipit panem &poculumin
jnanus, ut in canone MiiTae pracicribitur , cx liturgia Anglicana
non fatisliquet, nifi quod innuere videantur verbaifta, bat tuas
creaturu , velin manus fumere vel manibusextenfisdemonftrarc.
Tunc Minifieripfi primo rccipiet Eucbarifiiam fiabvtraque fiecie, prt-
ximo Itco tradet idtm reliquis minifiris fi qui adjint U pr<ecipuum>
tainiflrum adju)>e*t. Credercm potius quia diftincli erant fub pa-
patu facerdote* communicantes alaicis. Nam communio laica
iaceadoribusignomini«& poenac locoerat. Et quid opus tot ad-
jutonbus quot funt mininiftri in Ecclellis Cathcdralibus citira for-
te 4 tantum communicantes. Rituale Romanum hunc ordinem
pra?cipit his verbis. Toflea ad communicandum accedit incipiens
*b Hs , qui funt ad partem eptfioU fid primo fi facerdotibus \>el aiiis
tx ckro danda efi communio iis ad gr&dus altaris genuflexis tribuatur,
M fi c$mmode fieri potefl intra fipimentum allaris fint a Lat-
€ts dislin&i, facerdotss Vero tum foli commumccnt. Hic praecipi-
tur ut ftatim poft confccrationcm Curatus ipfe primo rcci-
piat Euchariftiam. Sic canonc 21 conftitutionum anni 1603.
TroVifi fimper , w Minifter quiiibet facram ittam Ccenam adminiflra-
turus ipfi fimper primus not3, femper pzimus >communhet. Quid
ahud fibi volunt Rubrica & conftitutio ifta quam reprasfentatio^
nem facrificii MitTx. Nam facnficanGiattionem in milTa prjcce-
dere oportet facramenti diftnbutionem, oblationcm facrificalem
ut vocat Suarcz&facrificiuacisnraolatione antecpulumEuchari-
fticum. Alioquin pernuiteretur ut adiaphoron,five primus fivc po-
ftremuscommunicct.Chriftuspane nonfumpfit primus.Namgra-
tias egtr,fregit,dedit,antequa ipfefumcret, ut lpfavcrborura feries
indicat.No ^dicuntE\'^r)g^\i^gratJascgit^frcgit,manducali!,(ledit^€.
PraecipiturinRubrica,utconiccransiubutraq; fpecic fumar. Hoc
poftulant&pontificii,utfubutraq; fpccie intcgrum conficiat fa-
crificium & celebrct facramentu,fed ut fub utraq-,fpecie tradat aliis
etiaoi mjnjftris qui adfunt hic non prxcipitur. D* communicanti-
7*4 Dc Vocatione & Funftione
bus,vtillicommunicent, vclut iilis tradatur coena fub utra^Uc
fpecie non funt folliciri, ideo non repetunt verba/a£ Vtraquc fpcctti
Imofallor fi hoc neceiTarium illis videtur, fed exgratia concefloa
aliis. lSjam ncdum Laici, fid G> Clerhhimifacerdetes ipfmon confi*
9etiu%Ml9 cimta oommunicant tantumfuh Vnafpecie, inquit Durantus. Prop.
terea Mucketus noluit hxc verba Anglicana. oindnext delfrcr tt t§
cther Minifters, redderc proximo ioco tradet eam vcl eandem ncmpc
cuchariftiam , fed proximo loco tradet idem reltauis Mintftris^ ubi
manifeftus folcecifmus, & ldem intclligit cotpm non fangainern,
quiahunc vult effc verborum fenfum. Per idem aon intclhgic Mi-
niftrum. Nam non habetur in Anglicana phrafi, ubi habetur iih
be & deerit vox id. Prajterea ubi in Anglicano habetur in verbis
«raeccdentibus comunioun non reddidit comunionem ut in titulo,fc4
tucbarifthm , quam vocem corpori frequentius tribuunt Pon-
tificii. Vel qui Mucketi operam conduxerunc ad transteren-
dram Liturgiam,hunc fenfum verborurn a Liturgia? reformatoi ibuf
acceperunr, & dataoccafione iftud arcanum myfterium aperienr,
velhunccrroremfacnlegumipfiapud fealunt. Inlibro Liturgi*
«dito regnante Edwardo,Rubrica lftaconci; iturjiis verbis. Tune
furgetfacerdos pobulo adhuc penufltHente &* comunicabit ipfi primofub
Vtraq; fpecic.Cr deinde miniftriM pojfint eum julntre in comunicando p$»
fulo.fbeindcMiniftertradet Eucbariftfcpopklo inmanmgcnibw flexit,
&>lcum cxbibetpanem dicet,Corpm faomini noftri lefu Chrifti quodprt
te traditum eft ,confer\>et corpm tuum &*nimam tnam in titam aterna.
Et aecipe & tde hoc in memoriam quod Chrtftm mortumfitpro tc,fide
iUumedeineorde tuo cum gratiarum attione* IuRuuaii Romano,
Sacerdos Vnicuiquc porrigens facrammtumy &■ ficiens cnm co fipnvm
trueisfiiper pixidemfimul dicit : Qorpm (Domini noftri hf Qhiiftt ctt-
ftodiat animam tuam in titsm ftdrnam. Jfmen. Signum crucis noii
kabethfo vimconfecrandi,nam praereriic confecratio in MiflTa, ta-
men omittunt Angli. Sed non fibi conftant,cum in*baptifmo rcti-
Rcnt,ubima]oremhabctefficaciam& virturem, ficut luolocovi-
dcbimus. Curatus Romanenfis orat, ut corpus Dominicuft^diat
animam. Anglicanus, & corpus & animam. Verbum promiffio-
nis,quo uius Chriftus, duun porrigunr facramentum, neurer ufur-
?ar.E(Tet lllud illis abfurdum.Nam illa verba ^Hoceftcor^m meum9
unt illis verba confecrationis,qua* nunc porngcntesfacramcntum
proferre nolunt, ut fecitChriftus,quiaficdenuo, ut ipfi opinan-
rur,confccrarent,cum prius in oratione ad Deum confecraflfent his
▼erbis. De mutatonumero plurali in fingularem.cum dicunt„/f<r-
tipe^ede^pxo j4ccipite,edite, &rautacaenunciativa forma in precati*
uncula?formam,dicemusftatim,cum de gcnuflexione diiTerratui
lumus Miniftercumexbibetpoculum,dicet, Sanguis fiommi noftri
Iefii Qbrifti>quipro U ejfufM, ctnfifpet corpus tuum Cr mmm tusnt
i»
ftesbyterorum Anglicanorum. 72^
inVitamAltrnam. Etbtbc boc in memoriam Cbrifii finguinm pr$ tt
tffufumcflc. Hic etiam vcrbura promiflior.is m prccatiunculam
Siutarur , & Minifter ipfe tradit fingulis poculum in ma-
us,ficut pnus pancm, dc quo ntu ftatim diccmus. Tunc Minifier
iket Orationtm Domtnicam. Et popultu rccitabit pofi ittumfmgulas pc~
titiones. Dcfrcquenti orationis Domimcxrepetitionc,& fingula-
tum petitionum vidc iupra, pag. 627. <Deinde dtcctur Oratfo
/Pjuens , 0 fiominc ccttc/iis Titcr, &c. het ifia Qrttio, Omnipo*
icns 4'cmc Z>tM,&'c. <Deiudc dicatur aut canatur t Cloria in txceljts*
Crc. Toftrcmo ficerdos,\>cl Epijcoptu fi adfit,dimitttt tos bac benedi-
ttiont,Pax DtiqttJuperatSfc. Iri libro Luurgise prope finem ha-
justvculi, 2)t ordine adminifirattdificram cocnam, habcntur Rubricx
quacdam generales,quarura vna eft lfta. Seqnuntur Qottttt* dicend*
foft ojfcrtorium,quindo non adfunt communicantcs , quoiibet tati $)ic
>na,quoties occapo datur.poft collettat Matuimarum Gr Vcftertinarum
frccum hel Lttaune, qua etiam didpoffunt pra arbitrio miniftri. Ca-
nunt vcl recitant Orrcrtorium,eciamfi nullusaofir qui offerat.Nara
nulli orferre debcnt fecundum ritura vcterum, nili qui communi»
cacurifunr. Si nulli adfuntcommunicances, nihilofTcrcur, & ta-
menhicdicitur poft ojfertorium Et itla, <Diebu4 fifiis fi nonadftnt
Communic$jitts,dicenturtamen omnia quapr<efiriptajunt hjque adfintm
Homilt£,addtndt orationtm ittam gtntrakm pro YnibtrfiLi fiatu totiKi
wilitantU cccle/t*,atque Vntm aut aittram c QollcHti prctccdtntibt^ M
Bccafio erit. Hfo habemus MnTam ficcam. Narn licet non cele-
lcbrent finguhs feftis facram ccenam,colle6hs Miffaj diei feftire-
ciranc,&umbramfinecorporehabenr, uc fupra di&um, In libro HftionalMl
liturgiarantetitulumdeCcena habetureiufraodi ticulus, Cotteff*, *>•<*?■ «•
EpifioU C7* E\rangtha ad ficram communiomm Jhein cotna H)omini *""*•*$>
Jtcmda per totum <wnum,& dicunt, ctiamfi non cclebretur ceena4
Afiffajtcca, mquitDurandus, dicitur,quoniam,fificcrdos non poteft
conpcere,quia Jortt jam ctltbraW, Vtl ob aliam caufim poleft atccpU
ttola epijiolam Of EVangtlium iegere & dicere Orationem <Domuicamh
C darc bemAit?ionem,quinimoiiex deMione ntnjuperfihione Vclit t*~
tum offidum MiT^fineficripch dicere,accipiat omnts Vcftes ficerdota-
les, & MiJJamfiiO ordinc cekbret ufque ad fintm Ojftrend*,ditnitteni
ficreta, qua adficrijicium pcrtincnt. Trtfiitiontm l>cro dictrepoteflMctt
tneademvideantnr Angtli iribocariad conficrationem corporis vr fan-
guinit Cbriiii,de camnc Veronibildicatjed orationtm aominicam non
prtmittat, Zr qudtbi fiquunturfiibjilcntio dictnda non dicit : cali.em
tttbojiiam non bahcat : ntc dc bis quttfupercaiicem ceu eucbanftiam di-
fttntur aliquid dicat \>tlficiat- Poteft etiam dtceretfax Dominifitfimptt
t?c. & exinit Mifftt officiumfuo ordineperagit. Mtiita efi tamen alitt
•m//^.Hie vides Miitam ficcam Romaneufium eife folum paulb
Ipcuoleuotcm Anglicana, Rubiicam lftam de Mifla ficca Ulu.
ftabit
72« De Vocatlone & Funftionc
ftrabitRubricainkbro Edward.6. S)itbm Mtrcurij O* Vemrk Li*
tania Avglicana catiatur \tt atutur cn.rMmlocuficut hfrtnijfmo fygc
eft prafirtptum. Cum auttm ncn adfunt communicantes tamcn ditlus
dtftis posl Letaniam Sacerdos indutus jflbaautlinta cum cappa rtcitabit
ta qu<e in utna 0cminirccitarifoltnt \fiq\ dum perltniat ad Offtrtorium,
Tuuc enim posl Vnam aut alteram Qelleclam dimittet fopulum cum fa-
ntdtHiont corfueta. T^ufquam ceklretur ccena fDommt Vtl MiJJa ut le-
caturffint communicanttbuf. Bucerus dicit hoc clTe quoddam ccen*
Dominicx fimulachrum a pervcrfitatc Romanenfium Antichrifti-
anorum mutuatum,valere ad confirmandum fuperftiticfis lmpiam
Mifla? fiduciam, & refert quafdam nobiles foeminas palam aufas
petercmemoriasdumdeeirent corcmunicantes,& repertosiacrifi-
culos qui tales celebrarent memorias in granam fuperftitioforura
horoinum etiameodem tempore& temploquo cccna ipfaexhibi-
Gtnfur* Li~ taaMiniftrisordinariis. Ettfuam pojfit babcre rationem, inquit, ex
turfrcaf,}. urbo Deic<ctcr<u preces, Vfilmos^ diUnas UHionts^uarum rerutn onu
niumperfe eademeft digntta* , eadem dibvn* X%$> dicert miniftros aut
communibuA 1>eftibusy autfola mdutos Jimplici aJba iUa linea,atq\ altism
locis qudm admenfam (Domini : iftam autem dimidiatam Mijfam dicerc
Veftibus omnino Mijfalibus Cr ad Qomini mtnfam *. toefipgtenda efl igi.
tur Cr hoc abufu totltndafpecits mali, pr*Jcindendaqut oftendtcuti occa-
Jto in Mijfam adhttc fiuptrftitiofis : zr agtndum quodjiaem CbrisJi cer-
to adiJictttnon Vel ex parte fimulandum quodgtrtre non eft fropoUum,
Miflam ficcam alii mter Ponnficios etiam Nauticam ceu Nava-
lemvocant, quia in roarick flu&ibuscelcbrari folet, quibus locis
proptermotum&agitationcm flu&uu Mifl"cfacrificiura rioncele-
brandum cenfent. Scquitur iftaRubrica,^ ijfiquide ceena S)emrni
nunquam celtbrabitur ntjijuftusjit bominum numtrus, quicum Mini-
ftro thc VncHcommunicent,proutipJi);idebitur. Quodfi ncnfint plu-
resinpartrcia, qukm liginti matur* ad ccmmunicandum diferttionis,
nulla tamen communio eritynijt quatuor )>tl minimum tres cum mmtftr9
thc Pricft communicent. ln uclejtis UroCatbtdralibus & Cotiegtatif,
in quibus plures exiftunt miniflri Pneftsdf Diaconi omues fingulo dic
{Dominico adminimum canam cum Mmiftroynifi legithna excufatio ro-
tercedat partkipabunt* Vides hic quam prope accedant ad privatam
MiiTam. Etfi cnim nclunt facerdotcm folum fibi celebrarc, & Eu-
cbariftiam percipcre, juftum tamennumerum communicantium
iefiniunt tres e\>mmumcan:es prater Miniftrum, & quidem in lo-
copublicorumcoaventuum & contra prxceptum Apoftoli qui i.
Cor.n. vult,ut alii alios expe&cnt, ut omnium una fit commu-
nio, & ne fcparatim Euchariftiam celebrent, ltaque fratres mei cum
coribenitis adtefctndum alius alium expeUatc* Quajque fadio pro-
priam ccenam pr^occupabat alios in ccetum venicntes pr^vertcndo
▼•IX. ouod non crat canam Domini, fcd fuajn cosnarn cdere»
Presbyterorum AngHcanorum. 727
Nam dominus omnibus fuis difcipulis eam difpenfav it. jid mVi~
cem expeclandnm dicit yfpojlolus, Vt omnium obhtio [mul cekhctur, w
& omnibus miniflretur \ inuuit Ambrofius in locum iilum. Prartc-
rea iCor. 10 17. pams fra&ioncni unitatis tv mutuas charitatis
fymboIumcfTjait. GtionUm Vnus ejl panis , Vnzm corpus nos illi
multifumusy mm omnes ex l>no illo panc participamus, Id cft inquic
Paneus, Cur pantm fiangimus boccflpanem )>num dtVidimUs ia mul-
, qudi finguliaccipimtis & manducamtis ? sfd fignificandx?n9
quod fi.ut particuU multat fiunt Vnti4 panis, de quo ommspuitcipamuA ,
f\: mvAii nosfiumui Inttm corptis b.eMrtute bujus fitcramenti coalfiimus
in Imum corpus inVicem,^ cum Cbrifto Et proindc fcnfus crit quonid
Inus panis cft ncmpe qucm frangimus <k ioi mulras parrcs dividi-
mus flc mnlti efficimur Inum cor\>us quia omnes dc Vno Mo pancfraHo
&* disliibtdo manducamus.Quod cnim frangitur unum fuir,& unura
facit eosqui illud participanc. Vnuspanis crat mole cr «wy7.::,inquir,
inbeteri Ecclefia , quando ex obtatione farris \miis psnis EucbarifiU
tonficratus fiangtbatur in \miiUis fiml ' olum, quimos Jin obtinuit .Ea-
dem unitas re-prafentabatiir pcr muita granacx quibus ur.us panis,
& mukas urtas cx quibus vinum conficitur. Cum igitur Euchari-
ftia? pcrceptiofit non modo figiilum promiflicnum Dci, fed etiam
profcflio non modo conjunctionis noflra; cum Dco , vcrtim ctiam
fratcrna? dilcdionis & coahtioms in unumcocpus, qui fcparatim
abahis Euchariitiam percipiutit profiteri co iplo fe nuilam habcrc
cum cocteris communionem ceju focietatcm coliigit Cartwnghtus.
Si dixerint FormaLifts fe optare ut omncs communiccnc ^P'»* ?*&>.
& hortari in hunc finem in exhorratione poft ofTcrtorium cum IIcr*
jam accipit MtfT.i fideliunr, rcfpondeoprimo ludicram cfTc ill*m
e.<hortationcm,cC dicis tantumcaufarecitari,ut fupraoftendimus.
Praetcrea non fat eft optarc & hortari , ied ifti trcs aut quatuor
monendi funr,ut expe&entdiem ordinarium quocelebranda cce.ia
in publico Eeclcfiae ccetu. Ec quamvishxctcmpora zelocc chari-
catedefetvdcentc non tam fccquences fercrit ccena? cclcbrariones
quara in primitiva Ecclcfia, tamcn faepius cejebranda & ftatis
tcmporibus omnes adigendi funt ad puchanit.apercipkndam, cjui
non cenfuris Ecclefiafticis pbcnmina 6c fcandala arceudi. Ex foia
BCgligcntiavelconccmptu, vcl fupcrflitiofo mctu ut abfcincant
non funt fercndi. Qui enim eafimt Voluntque perfi&efaxe animiimpu^ Cf)r
ritatc, O nolunt ( nam pojjuyit quicunquelfolunt) Cbiifli co.umtit.iQ- J. iK
uem ad fialutem fiuam promolxndam perclpcrejbi in judicium cond:m- \ n ■ E .
Hationis & E^angelium audiunc, (? cum Ecclcfia Chryii prccantur. /' "'* u *
pffm M 2) . Chyjosiomus \erefiripfit, Qui indignM fit borum Jacta- ^ ' * °*
mentornm perctptione is etiam mdignty ejt , qta precibus EccUfid ia-
trftt, menjkque (Domini adfict/tmb biaigni omncs hujujmor.i fi.nt f,
fttos 3)ommterra futtimtijuflentet,tcga: ccUinn, jgifj enim in lUo
sfaaa* pcccr.o
72.8 1 De Vocatione & Funftione
peccato i bifiliumtDciconculcan! pcdibuSyfrTubcnt
finguin&ntefttnwHi prcphanum , inqr.it Buccrus. Ncc minusgra-
vitervc:' ntibus. Etquid ifii naufeantes iibrumUta <etern*
homincsfua k fecra cccna ahfttncntia aiiud fgnificant, cum Vtlint haberi
Chrifticni , quan: pius (hrifti c:cbibcriin boc fiicro atque Evangeliotjr
Ufematt , av.t fhttem reqtdri plus dignitatv , hoc efe fidei ff feancli-
moMtA ad rcsipicn dam CbriftifiAgtoru communioncm per feacramentum
EucharifeU oukm cd rectpicniam cam communionem per EVangelium
& baplifma { Ncc cft ouodifti de reVcrcntii fcramcnii pr*tcxantt <<?
fm indigniiatc T^emo enim mdtgnus domm fei menfa habctur , quam
qui rclinet pcccandiVoluniatcmyMVcro nunquam non deponenda efi. Et
vaira feneficramcnti ) cbcrcntia , qua contemmtnr, cs- filuifica in eo ob-
laia filii ®ei communicatio repudtattir. Et infra, Qiiam crgo tandem
ob rem ifea amatur communicatio Cbrifeiex mcnfi ejtvs ab ejus commu-
tiicatione qutc percipiturVerbo Cr precibta fijuntta, cum piane confect
hanc ficrorum Cbrifti dittratlionem iftiferriacccptam Anttchrifio1. ^Ab
jfpoftolis cnimper omnia Ecclcfea? memorabiiia tcmpora, menfa dtmini
prafentes ei omncs pariter commnnicabant , ita M dominus hoc fuum
memorabile infiitnit , quiquc idfaceic neglexiffent excommunicabantur9
Vt legitur in Mt.jfp oft.9. Intclligit Canoncs qui vulgo Apofto-
lorum nominecircumferuntur , ubi canone 10 fic ftatuitur. 0;w-
ncs fideles qui conVcniunt in folennibns ficris ad Ecclefiam,firipturas
Jipottolorum & EVangclium audiant. Qtiiautem non perfieVeraVerint
in orationeVfique dum Mijfa pcragitur, nec fenHam communioncm per-
ctpiunt , Vetut inquietudines Eccle/i<tmoVentes conVcnit communiont
priVari. Sic Anacletus Epift. 1 . Tcracia c$nficratione omnes communi-
cent , quinoluerint Ecclefiafeicis carere timinibus. Skcnim G* jlpofio-
li flatucrunt , 6r feintta $(omana tenct Ecclefia. Item ex Concilio
Be ctHfecr. Martini Bracarenfis cap. 83 habctur decretum in Gratiano hujui-
dtd 1 c.ii moc^ Si quis intrat in Ecclejiam S)ci y & facrasjcripturas audit , &
' * protuxuria fuafeaVertiia communionefacramenti , Gr in obferVandis
tnyfteriis deciinat conftitutam regulam difeciplin^e % illum talcm proftcien-
dum dc Ecclefia Catholica cffc decernimus , donec pcemtentkm agat , &
eslcndatfruHum pcenitentta fu* , Vt poffit communionc percepta indul-
,,., gentiam premcrcri. Ambrofius ait, Qui fecmper pccco , fiemper debee
V '* baberemedicinam. Hilarius, Sinon feunttanta pcccataVt excommuni-
cctur quis3 non fee dcbet h mcduina corporu , fjrfenguinis fDomini fe-
pararc. Ex his pater, vel pro fuperftitiofo,qui inani metu detinc-
tur habendum , vel pro prophano, qui peccandipropofituro profi-
tetur , & a facra coena abftinct, ac neutrum fcrendum. 2^am quid
poffit omnino homini in Chriftum bapti^ato ohftare,QUo minus oblatam
Chrifei accipiat gratus, & hoc facramcnto communioncm , cum exed
ticnfe (Dominiadminiflratur, quhn quod nolit in CbrisloViVere & b*-
hcre tpfem Vilmtem in fee , repud\etque ita baptifena /hum, in quo hanc
cmmmi*-
Prcsbytcroram Anglicancruui. 72?
ecmmunioiwn primam rectpit , fadufquefilutts omne einnuntid i in -
quit Buccrus, & Ie&orem remitrirad Chryfoftomi homiliarn 3 ad
Ephefios. Contraquife indignum fentit & fideinfkmumeo ipfb
dignior cft . Qtii non meretur quotidte accipere , non meretnr poft an- L% de ftcr.
num accipere , ait Ambrofius. Er, quiVulnus bibet medicinam rcquu cap. 4.
rit Cum itafereshabeat, audiamusquidconkilit Bucerus. jft- r
awequos pubiica doftrina & bortatubuc non potemnt permoVere, W ~tnfHr4 P4'
eos pri\>ata admonitione (2* cbtejiatione eb addacant : W deftnant taniteid *SI'
cibum Vita <*tern* tam impiead atsrnim ipforum perniciem faiiiiire.
Qui Vero nec fic permoVeri fe fuftineant , W & S.ccen.n, quotiefiunqAi
es feftis diebus publve celebratur adfint^nifi juftis negotiis imbediantur,
cumque adfuerint fifoificamCbrifti communionem e menfi ejus non acci-
puntM certe debenl excommnnicari , W qui baptifma abnegent fkum9&
faedu: eetem.e fituiit Domino &r Ec-elefi<e paLm trritum habeant, Eccle-
fiamque eos abbac fua pernicie reVocantem audire olflinate recuftnt.
Praecipua negligentia? caufa eft quod opuscenlent prsparatione
peropera poenitentiae, (icutin antepafchali jejuniotvel quod paf-
charis ccenam celebriorem & facratriorem aliisexiftimantprop-
terquadragcfimalcm pra?parationem,6vpropterca adrempus illud
prascipue diflFeruRt,quia praeparationem ad rempus antcpafchalc
differunt. E-fi ad rna umporaobligantur percanonem 11 & Ru-
bricam , tamen nominanm ad percipiendum iliud facramentum
in fjfto paichans aHftrjngantur. Rubrica ficpraectpit. jitquthic
tlftrV.i Vnumjuemque e parach tcradminimnm ftngulis amtis communi-
aare oportere , nomin tttm Vt/a adpafcba, ac ficramenti ceeterofiue ritut
juxti byus itbn formim percipere. Tolle quadragefimale jejunium
& pafchatis folenniorrm Miflam , deinde conftituantur non tria
tantum fed fex vel duodecim ftata tempora celebrandai facra?cce-
nas, experientur totum Ecclefia? coetum toties frequcnraturum
locum publicum & pcrcepturum fatram Ccenam.Si qui ne^ligen-
tiores fint aut contemnant velejicere vel poenis tk cenfurisin or*
dinem cogere poiTenr. Et qua ratione ad tria tempora rubrica vc|
tanone obligant , eadem ccad duodecim, fi confultum ipfisvidc-
bitur, obhgare poiTunr. Et hoc velle videntur cannone 22 confti-
tutionum anni ifc'03. Cum Licorum quifque ad ficra Cvn* commu-
wonem ter qnotannu obligdur , multique nibiio fciusVix fimsl ccm-
municentyminiitris omnibus praceptum Volumus, vt quotieftunquefi^
cramentttm illud ceki 'rareVoluerint , parocbianis Jfuisfolcnniter in Ecctt*
fit inier preces matutinas idque pracedente die dominicot quo melius 1>e-
n'' mt prteparatiyid denunciarenon omittant : qaasVtique mcnitioncs pc-
r icbiani Vkijfim fufcipere , ac eifdem parere fub pericuio ~s* pxn.z legis
tnebuntttr. Si fub poena obftnngere poflint ad tria tempora pol-
funt & ad plura.Dico igitur tollendum & temporum folennium &
prajparationum diferimcn , quo fublato communicantiura nume-
v A a a a a z ;cib;
7$o Dc Vocatione & FunAionc
rofos ccetus habcbant etia abfque obligatione ad pcenam. Rubric*
autem fupra dicia non tam proptcr communicancis quam propter
miflam ipfnm critim ad minimum numcrum defiderar. Non enirr.
diflimilis c(t decr-to quod extat in Gratiano. Hoc quoque flatutum
&e Confcr. tfl9Vt nuUus TfeJbytCYOYum Mifla\ rumfiltnma cclebme pr*fumatt w!:
diji.i C4.6L duobus pr.cfntibuJ 3 ftbiqut rejpcnduntibui ipfl ttrtius habeatur , quti
cttm pluYtifrerab co dicitur , Qjominw. \>obficum , O?- iliudin ficrttis ,
. Oftift //ro me3aptijjimc conVtnil , W !/>//«* rcfiondetUuY fiiutatitni.
Obitcr notandumquod in di&a Rubno addicur, Fnufqtrfjue poY-
ro ad Tafiha computum cumfuo fycforc, Vicario, Miniflrot Angli. or
Curatc, cjufeuc W;/ torum depv.titis anuatim inflttuct, ctfiiemqtie omnia
Ecclefiaflica debita co tempore foltta numtrartpcrfolVet. Et m alia Ru-
brica licedicitur , SiVcro quicquvn panis hei Uni fitptrfittrii »:;?;/-
fitiy thc Curatc, adfuos \fuscapia : NihiJ biccedic paupenbus,de-
^ norat reliquias Cutio , ctfi dc ipfiusalimcnto & fuitcntacionc aii-
unde profpcctum fit. Tanis antem ac Vinum in communioncm prtepara»
tumptr Mtniflrumyitque tdiiuos >by thc Curat and Churchwardens»
Farcecufumptibns parabunturjpfiqtte 'Parzcit ejufinodipecuniariifum-
mis rcliquifeut impcnfi; , quas domatim haUenta fiaguiis diebta domi-
?iicis pro tifiitm trogarunt, iiberabitur. Si fumptibus paroe:iaj para-
buntur panis & vinum pcr Curionem & ajdituos, qtiid retinent of-
fcrtorium & oblationes,cum hunc in finem prTcipuc obtulcrint vcl
potius attulerint veteres panem & vinum &di{poncbant in menia
undc fumpfit parte Minifter,'confecravi: & diftribuit comunican-
tibus. Siquod praecipuu in oblationibus abrogatum.vclalio modo
& tcmporecomparaturquam.per oblarionc, cur in aliis oblationes
retincnt. Refertluurgie; ExammatcradWtftrnonafteriurnccenarR
miniftrari rotuudis placcntulis,& conjicit Trclatos pcdctcntim fu-
perftitionem provecVjros.Hoftiae rctunda; non modo nihil faciunc
ad aedificationem, fedetiamgrave oftendiculum praebcnt infirmis,.
du dccinentur in errore invcterato dc ccrpulculo Chrifti in hoftia
latente^&obfirmantur pontiricii.Sacramentahsar.alogia fpiritualis
paraus de nutritionisobfcuracur. is[am proprie ioquendo panh ?ionfunt,fidtt»
fymhoUib i nucs lameu'* ceu minutue tijccfie ex fiarina tsr aqua , fierro uknte tom-
t*pt 6* ' PreUa nutrittini inVtiies di/fictitsyconcot&u^vtfiatentur Mtdict.ldtopbar-
maco^dti non pantsfidDjebuUs apptUant, Ventriculum inHar giutini cu-
\ufdam turgcre fiicientcs,Vt apparet tx fumigctitiqutf itntort ttiam coiiam
Juptrant, iia U pro cera bifipanica ad iittras obfignandrvs a muitis )>fuY-
ptntur, Panis autcm facramentalis taliseiTc debct, ut vifuanu-
tritia poflit rcpr^Centarc nobis ipiritualcm nutritionem pcr Chrifti
corpus.Impcdiuntctiam vcl potiusomnino tollunt ntumfiadio-
nis a Chrifto inilitutum,ncc ad diftnbutioncm fatis comoua: funr.
T^jtum efi cnim quanta cura fubtiies iilas O1 pluma lcbhrcs piacentu-
iui* ptfe&is geftm ojorttaU SoUicitc caPcndnwtfl , ne qua firan,
gatur,
Presbytcrorum Anglicaaorunt. 731
l&M t »* f «<* excidat, ne du<* pr$ )>na forte arriphmtur, aut buiitu roi-
niftri diffkntur. atftte dtffugimt, cuiufmodi non raro contingzrc ipfim
metnon ignorant. Gregoni a?tatc primum ccepit immurari pa«
nis Eucharifticus in placentas rotundas in facrificio Mifla:, quas
Coronasoblationum vocabant , ut ibidem probat , fcdhascoro-
naroblatior.um mnjorescranc , Sc frangi ac diftribui commode
poteranc. B:rnoldus Prcfbyter, cxpoficor ordinis Romani uc crc-
ditur, qui vixitcirca annum 1089 aic, ante fuam atcacem oblacas-
cx pugiilo fimila; ad fpccicm Coronse confectas fuiffc , & tortam
panis vocac Dc nummulariis aucem hoftiis paulo ante ipilus a?ta-
tem introductis, &nondum ubiquc rcceptis , fic fcribic. Si ni-
bii omniuo debet fiertintraVel cxtra tsmplum (Domini abfque menfum
Gr ratione , Videntur Oblitarum minnti£ ad Chriitum O* Ecclsfiam
ntbil pertmere, quia funi abfijuc menfura atque rationi. Caflander in
Liturgicis Bernoldifententiam de hoftiis niimulariishis verbis ex-
plicat, Piura ab codtm auHore alioqui pradenti , ph O" Ecclefuftkarum L . . ,
traditionumftudiofijfimo in eam fintentiam dicuntur,qni indtgriiffime tu- ttkrlul t4\
kffcViddur ttatc futin quibuff.m ecclefiis obhtas panh.qux pnftactcle* *7 ^' gl*
Ji<e confttetudine ad \>fum facrificii ad mtnfim domini a populo fideli offc-
rebantur adimigine nummorum O* ad tenuiffim 7 quandam & lcUjfima
f$rmam k V:ri ptnis fpecie alicmm fuiffe redttta. Qttare pcr contemptum
minutits nummuiianarum oblttaru appetUt , imagmmam &* Vmbratile
leVxtatem iliis tribuit/s^ indignas effepanis Vocabulo proftia tenuitatc3 cc
praptcr eas ojficium atquereligione Ecclefiaftici officiimultum per omne
modum confnndiafferit, pluribufque & acerbioribas diciis eas infetiatur.
Cum tranfubftantioniscommentofimulexcogitatacft iftahoftia-
Kumnumu]ariumforma,utpopulo faciliiis perfuaderent poft coiv
fecracione non remanere pancm, fed eife Chrifticorpuslubfpccie
panis,cum tam fubtile & minutam formam & umbraacfpcctrum
panis potius qua verum pane viderentSc in oreliqucfccrcfenrirenc
abfq;manducationc.Propterexecranda idololatnam cui inf crviunr,
&confufioncm quam efficiunt in adminiftracione ccenae precipue
mf7JK\Mff%at cxcludendo,abrogandc; funr,non autem revehendejn cc-
cleiiasreforrnatas.Formapanisde fecftindirTerens,uam perindecft
five (it quadrata five rotunda , fivc globofa & fphaerica five plana
placente; forma Gve oblonga,modo ifrangi 5c diftnbui cornode pof.
fit. Sed forma qua? fra&ionera & diftnbutionem cxcludit, fic ana-
logiam fignificationis obfcurat non cft indirTcrcns. Panis fermtn-
tatus etiam multo aptiox cft quam azymus ad fuftinendam facra-
nicntalem analogiam. i^vtrire quidtpoteft cliaminfermtfiUtus panisx
fedcocoHudifficiiior eftfitrmentatus aute & nulritioni Zr digeftiamcft
Acconiodatiffimut faUntc Gaitno, inquit Paraeus,&.pane fermentatum
magislepararedominicacoenaaludaifmo quam infcrmcntatu dicir^
Jc panes azymos cum ipfo fefto azy morum pcr Chriltum fubhtos.
Aaaaa 3 Jf^rehf
jii De Vocatione & Fun&ione
toefymiolb Jbparetqtie pines infermentatos ludtorum quibus Vefci feplm inlegrit
/,i.«,io. diebus tenebanturjionfuiffe dtlicm aut cupediassfed cibum in/kaVem ac
mifcrumELzyptiaca mtfiria fymbolum atque umfceriHt Chriftus panem
azymumufurpavitincoena, non propter myftcrium aut fignifica-
tionem,iedproptertemporiscircumftantiam. Nam inftituit poft
efum agni Pafcalis quo tcmpore non licebat habere panem fer-
mentatum. Neceffitareigiturada&uspane azymo celebravir;quod
fi extra feftum azvmorum inftituiflet, proculdubio panefermen*
mentato celebraflet.Inftituit autcm ca no&e qua traditus cft ob va-
ms,«uias vocant,c6gruentias.Hoftiac igitur infermentata? non ma-
gis pertinet ad facramcntu ccena? dominica?, quam alia» ceremoni*
pafchatis Iudazorucum feftinatione fug5 ex -fligypto figmficantes»
Pcrgo.Canone 24 Cor.ftitutionum anni 1603 ftatutum in hunc
morium,'?^ Cathehrales omnes *y CoUegiatas ecciefias^ficram coenam
in feftu folennibus adminiftnri Volumus , nonnunquam ptr eptfcopunt
(fiquiion prafens extiterit) nonnunquam Veroper (Decanum, quandoqut
ctiam per canonicum^el frabendarium (mintftrum ibidem maxme e-
minentem) eundemque decente capa amiUum ac adjutum ab Eirangeltj &*
tpiftola le&oribus (tuxta Admonitiones infeptimo Eii^jbetka promuL
gatM) idqueiis boru, &> cum illaprorfm limitatione, quainttbro pub-
iica Liturgia prafiniuntur. Et fequenti Canone, 7» Qathedralibut &•
Qollegiatis ecclefiis ceflante coena (Dominicafitis erit tempore fltimorum
Superpelliceis duntaxat Vti : nifi quod ecclfarum CoUigiatarum fDecani,
Magtftriac prafecli, item% Canonici O* 'PraWndarit (dummodo gra*
duati) cum Superpelliceis Caputiagradibus fuis refieclivi congrua tnter
tem diUnam gerere tenebuntur. Sedde veftibus facns diccmus ad fi-
ncm huius capitis, quia omnibus Lirurgiae omViis communes funr.
De variis gefticulationibus quibus utuntur modo averrendo modo>
convertcndo fe ad populum,modo genua fle&endo & ftatimeri-
gendo fe ad aliam orationem recitandam, deque orationum dupli\-
catione, repetitione, refponfionibus,&c. diximus fu pra in Offi-
cio horario. De Organis cV mufica inftrumenrali, & cantu altcr-
nato ufurpatis in eorum Mifla aliifve Officiis diximus capite o&a-
vo. Siquis vidcrct ccenam adminiftratam in Cathedralibus ec-
clefiis, altaria, capas,{upcrpel!icea,genuflexiones,adorationem, ob-
lationcs, Staliade quibusfupradi&um, & muficam inftrumenta-
lem & vocalem audiret diceret ovum ovo non efle fimilius quarn
Romanenfi Miflam Anglicanam.
De geniculatione in pcrcipienda euchariftia difTertaturus prar-
mittam ob majorem perfpicuitatem,quae habet magnusille Iofe.
phus Scaliger in libro 6 de emcndatione tcmporum de tranflatis ri-'
tibus claufula? ccena* Pafchalis ad coenam Dorniuicam. Per pgacr^
(id cft contubornia qua» ttfticivM & w&nui dicuntur Marc. cap. 6. )
cpulisPafcalibusdifcumbcbam& opcwmdabanc. Duplici coe-
Presbytcrorum Anglicanorum. yj$
na fungeoantur in ritu agni Pafchalis. Quinetiam omnia folennia
maxima, ut Pafcha,Pentecoftc, Scenopegia,florcntibus opibuslu-
dacorum ac tcmplo ftantc, femper duarum ccenarum commiflioiie
tranfi^cbantur. In prion hoftiis immolatis vcfccbantur. Hoc crac
facrificium lllius diei.In alreraquaedam cancbantur i£tUnw w «/.
X«e<r.'x«i &vocabatur^i'r»<»j' «7reAt/»iJt#rccena dimifToria, quae crant
veluci fccund* menfas apud Genciles. Nam apud illos menfis fe-
cundislibabatur, ac potio in calice circumferebatur, & vinutn
nicnfis fccundislibamentis Dcorum impendebatur. Sic Hcbraei,
quos Gmiaru mftar imitati Gentiles,cpulis facrificii fun&i fecundis
mcnfisgratiasDcoagebant & potionem circumfcrebant. Sccun-
cundarmenfasaliorumfolennium variis bellariis inftruebantur,e-
afque aufGraeco verbo \vik.»(4*9 aut patrio l\imuib vocabant. In
pafchali autemepuloconvivae incerdicebantur omni gcnere bclla-
norum. Inlocumenim bellarioruna afFjrcbatur in tryblioaceta-
riumex intybis & la&ucis agrcftibus, quorum quia triftis fuccus
& amaruspropterea ex aceto ac aliis nefcio quibus embamma con*
ficiebatur, in quod azyma & amara illa olcra intingebantur: voca-
batur cbaroftb. Id hodieconficitur ad fpiflitudinem illius em-
bammatis, quod nonnulli muftaceara, Galli Muftardam vocanr.
Erat cnim faruraolcrumamarorum, quas aliis eiufmodi fpiflaba-
tur. Primum offam azymam in illud intingebat Parerfamilias
quarn devorabat, deinde fub gaufape aut mappa aliam tortam azy-
mam refcrvatam in tot fruftra frangebat, quot m contubcrnio five
i&tfet convivatores crant. Fruftum erat magnitudine oliva? quod
ntigillatim cV ordineomnibus porrigebatur.Paterfamilias offam in
tryblio intin&am devoraturus carmen benedi&ionis pra?mittebat.
Senedicius es Qomine&eut nofter, Ifexfieculi, quifitnttificafti nos man-
(ktts tttisyZr pnteeptum dediftifuper efu panis jtiymi. Hoc carmine
fun&ut paterfarailias, & primus omnium azymis operatus, cum
T»!*A«'r (4*1* azymi contubcrnalibus aut domefticis diftribuerer,Tioc
carmine,ftante templo,facrum profeqiiLjbatur,7/?f eji panis erumti*
fuem comederunt maiores noslri in terra JEgypti. Qiijfijuis tfurit acctdat
& Tafiati^ct^cuicunque opus esU accedat^ Trfcbati^et . His peradts
poculum dclibatum tradcbat proximo,ille fccundo, fecundus ter-
tio, donecper totam ^vg*** circumferretur potio. Carmen
autem quo poculum profcqucbatur huiufmodi erat, Qenedi»
thuses S>omine Deusnofter IfyxfiecuU qui cretfti fruftum y>itis. Pocu-
lum autem illud vocabatur i(os bilicl-mveA1» vpninM.Voculum au-
tcm hymncfeos ideo vocabatur, qnod hymno poft porionem de-
cantato abibant. Hymnus cnim llle crac -ri «Voa»///*<>» r^^ra.
Nam canon Pafchalis diferteinterdicebat poft pocululaudaaonis
aliquid cibi aut potus fumcr e.interdicitur aliauid comedere poft pocn*
btn hymni. ^tcoenaduplex^ta & loiio,una quotidiana non folum
iudsis
734. De Vocatione & Fundione
ludzis fed & Gcntibus ufitata. Quia enim in ledis difcumbentes
epulabantur,proptereapriuscepofuisfoleis lavabanr, ne fcilicct
pulverofis pedibus ftratainquinarcnt. Iudan fuperftitiofiores non
pedestantum,fed & totum corpus intingebant. Puriorcs verb a
fuperftuionc pro univerlali illa (ia7rilrt$ contenti erani wfi^0-
vtTTTfiCJ hoceftpedilavio. In rituautcm Pafchah aliam habebant
lotionem poftefum agni,dequaCar.on. Opus eflftcunda lotiom tin~
piintylii- De duplici lotione aliifque rinbus nodis Pafchalis ejc
ludaeorum rituali habct ifta . Qujm dtlerft hac nox <i cateris noBi-
bns.auod in alijs noHibusfemel tantum hlzmus : in bac autem bis.Quod
inreliquis noliibus comedimus fie fermentnm file arymum : inbac au-
tem omnino Jzyma. Qnid in reliauis notfibus Veftimur oleribus $mne
genus-.inhac autemintylis. Quod in omnibus noHibus tam edentet
quambibcntesVel ftdemusUldfcumbimus : in bac autem omnes dif
cumbimus. In ultimo pafchate, quod celebravit Chfiftus lotio irc-
rata fuir, primum ex confuetudine quotidiana, vt difcumberent
Scagnumcotnederent. Deinde Shttvx yivcfJLivx exritu pafcatis.
Petrus itaque non quod iterum lavare nccefle fit miratur, ut qui
fciretin prima Azymorum hoc folere fieri, &Iotionemitcrari,fed
quod difcipuius a Magiftro,famulus a Domino,homunucio a vero
Deo JictMSiTcif Fuit ctiam duplex ccena in continenti, cum
duae lotiones vrramque prajeant; una ordinaria in qua Agnus quo-
quecomeditur,alterainquafradtio panis azymi & innn&ioazy-
mi in tryblio embammatis,Ioh.i3. 16. & denique poft poculum i
hymnuscantaturcx rku pafchali. Hac"tenus Scaliger. Lotis lgituc |
pedibus difcubucrunc , agnum- cum pedibus azymis comede- |
Eunt,haccoenaperact-afurrexerunt,ut alia oblatione ad feAindas j
mcnfas fefecompararent. Chnftus mcre inufuato pcdesdifcipu- 1
lorum lavit,quiilhus pedes lavarepotius debebanr, ur humihta- j
tem eis hoc humiluatis fua? exemplo iam dccclTuruscommendaret.
Rurfum difcumbuntin kctis, herbis amaris vefcuntur. Chnftus i
caput hujus contubcrnii, ofFam in embammaintingit dedit Iuda», i
qui ftatim exiir. Aliam tortam azymam ad coenae claufulam reii r-
vatamaccipit Chnftus,beiiedixu,fedaliis verbis'quam Paterfami- i
iiasfolebat,benedixuautem autem & fan&ificavu, ut etTet cor-
poris fui fyrabolum 6c pignus. Quibus verbis fanctificavit
& benc dixit non cxprimnur, frcgu & dedit , non finguhs ,
fcd proximis , & dixit porrigens , non vcrba^ llla iolen-
nia qu*e ufurpabat parerfamilias , Ute efl panis miftrU , &c,
io.\acci^iteeiditeihoc cfl corpus meum, <?c. Panem miienae facra.
mentum fecitpanis vivifici. Similueraccepitpoculum, gratias c
u,6cbenedixit,non iliafolenni vcrborumformuia quam ufurpa:
ac paterfamilias,dum pocuium hyrnni m a&Anus furaeret,fed rou«
tatis
Presbytcrorun. Anglicanerum. 7^
tatis vcrbis nd praefent inftitututn far£tificavir ut fiere: fyrooolum
fanguinis fui. Poculum tradidit proximo, ille fe^undo , fecundus
terno, donec pertotam ^*r{*« circumfcrrctur , & dum porrig;:
dixir, hlbitt tx eo omncs. Hoc eji tnim ftnguii meas noliftt itrjs ccc. D< Mtffc
hisomnibusabfolutishymnurn cccinlrunr.Et bic pocuLdubb hynu *l UU
nui iUe, mqint Morn*us{«/ «i /f^ymortm foknniulu. czmm citu-
tfertjolitfta, l'fihnwi,fi ritualibm ludaorum fidei 1 14 &* iiytel /i
$urgenfi 4 113 ad 119 omncs. Sed an Chriftus cx Apoftoli hos
pfalmos cccinerinr,inccrtum,cum pleraque afia mutavcrit Chriitus
m ccrnarclaufula. Huncfolcnncm hymuum magnum HalLIujah
Vocanc Iudari.
Geftus ct- u fitus corporis in pcrcipienda Euchariftia non cft in*
differens.ut volum quidam,qui perinde ciTc ccnfcnc, five fedcndo
ftvc ftando fivc rran&undo, ftve genua fklLudo quis percipiat.
Tranfcundo aut inambulando Euchariftiam pcrcipcre confundic
ordincm inftirurum aChrifto, &C ritus quofdam inftitutionisex.
dudit. Genua fLdtcrenon modo cxcludtc ritus inftiiutionis , fed
criam pneceptum fecundum dc vitanda idol dacria mulcis modis
violat. Scandocircum menfam percipere Euchanftiam de riribus
& formainftirurionis nihil dcrrahtt, non ramcn eft fi.us conve-
nicnnftimus, quiauon ordinariusconvivarum g^ ftkjs,c\: propterea
obfcurat dignirarem illam ad quam nos cvexit , & familiat itatcm
ad quam vocavir dommus.Scdcndo percipere convcnicntiiTimum,
quia fic ncc ritus inftirurionis violantur,ucc fupcrftitionis aut ido-
lolatria» periculum fecum rrahir fitus ifte,digmure & hrr.ili.irirate
ad quam vocaci fumus melius exprimir, & Cxempjo ipfius Chnfti
& Apoftolornm in pnma inftiturione, &. Apoftohcarum poft
Ecclefiarumnobis commendartir. Chnftus & Apoftoli in prima
cccna non ftanrcs aut rranfeunres. ftd accubentes pcrccpcrunc.cle-
mcnta. Sunr inrcr noftraresqui fatenrur Chriftum &: Apoftolos
accubuilTe, dum v.fcerenrurcccnaPafchali , at non dum cekbra-
tetur facra cccna 'Novi Tcftamenti,quia3tnquiunt illi,cum folcnne
fucric Cbrifto dum orarct aut gra-ias agtrct , gcnua flcctcre , cre-
icndum eft Chriftum & Apoftolos, dum grattas agcrct & bcncdi-
cercr,genicularos,necpoftcarnura{fegeftum illum anteperaclaco
nam.Ar Evangeliftqdtcuntf^?^/^j//if^,nempedilcipuliscc cosna
fecunda poftquam rurfus difcubuitTent.Si edentibus tilis,ctian> dif*
subctiubusilhs.ytidtyuod dicit Mattbans ctsnaniibM autem eis accepft /fnndt.tonu
leftis pani cy btnedixit%<s* qucd Afarcut *it, c> nhmdtiaaHjibM iiiis acm 1 «*« 34.
ctpit ltfwspanem cr btnedicens fregitjdtm ejl,u fi .iixijftjciumUnti- **rn, 44. ]
buiiliu, inquit Baromus. Sed Matthceus cV Mircus,inquiunr,in-
rerprerandus eft perLucam Evangcltftam , cx l^aulum Luc.22 19»
i Cor. i 1 24-. Similittr poftquam ctgrumt &o R-fponueo illud dici
iric poculo non tic pane. Similiter, 'id eft, ut fumpfit pancm 6c ora-
Bbbbb uas -;
«.*•
yi6 Dc Vocationc & Funftione
tias egit, fic criam poftquam coenavir, fuirpfit poculum & gtttias
*git, &c. Edentibus illis fumpfit panem , fed lnterccdemc1 a&io-
nis partc prima inter ccenam pafchalem & poculum jurc dicete
potuerunt Lucas& Paulus , Similiter poftquam canalit &c. Ncc
neceflecratut Bcliarminuseorum fententiam areplectcretur , qui
ex his vcrbis colhgunt Chriftum inftituifTe facramentum fub fpe-
eie panis in ipfa coena Pafchali,& non nifi multis interjeclris fump-
fjfle poculum , cum contra credendum potius fit per modum Inius
Jigni tantum myfterium inftituiiTe, 6V nulla alia interjecuTe. Nant
pf tucha- pcr verba illa edentibusiUis aut ccenantlbus iUis mhil aliud fignifica»
ttftml.4 «t tur, quam dum adhuccomederent, & nondum dcfierant, non au-
zy, tem quod poftca pergerenr comederc de coena pafchali ante bene-
di&ionem poculi. Fruftra igitur hinc colligit coenam fubunictl
fpecie, ncmpc panis, proprie ioqucndo fuiUc ir.ft tutam. Dctut
etiam dixiiTe Evangeliftas de pane , Chriftum poftquam ccenaflet
cum fumpfifle, gratias egiflc, tamen non fcqueretur non edeiuibus
tnrrddiut illis fumpfiffe. QuamVis autem totum fiacramentum poft coenam uir
tt/w.4.J.3 /iitutum fuerit y inipfiustamen coena fine inftitutum eft cum adhuc
difcumbercnt & manducarent. 2^am manducarunt cibos aliss qusufque
adinslitutionem cxleftis cibi Ventum ett. Ideoque Matth*. &■ Marc.
aiunt, ManducantibuA ipfis effettum effe h»c facramentum. Jidhuc enint
tnanducahant cum dominm accepit panem^benedixit^ ftegit. Quod de
Chrifto genuaflc&ente, dum oraret autgratias agerer,arrcrunt,
li fcmper ita fecifle intelligant,falfum. Cum paterfamilias in clau-
fula ccena? pafchalis erat bcnedi&urus, non furrexerunt llle & rcli-
qui convivac, ut genua flc&ercnt. Brevior erat folennis verborum
formula, &citius abfoluta quam ut potuilTent commode furgcre
& ingenuarurfumprocumbere. Eundem morem fervafle Cfart--
ftum credibilc eft, & probatur ccrrum cfleex eo , quod nunquarn
feenedicentes ulli creatura? procubuerint ludati in genua. Qui bc^
ncdicit maior eft eo cui benedicit , quatcnus -nempe bcncdicit.
Ideo cum benedicerent facerdotes populo, levarunt, cum cert*
perfona?, imponebant manus , non procubuerunt antc populum
vd ccrtam iliam perfonam cui benedicebant , fic cum rcbus aliis
inanimatis, ut cibis benedicebant five comraunibus five facris,non
procubuerunt in genua.Chriftuscum Emauntefederetadmcnfaut
bencdixit I^uc. 24 30. Etfa&um eft.quum difcubuiffet cum etifump-
U pane benedixit : quem locum quidam interpretantur etiam de u-
Qra coena. Sic Matth. 14 1 3. Et jujfa turba per herbas difcumbtre *c-
ceptis quinque iUis panibus , ac duobtis piftibus fufpicuns in ccelum betUm
dixit. Diicumbentibus illis benedixuquinqucpanibus,&tantum
lvrvavit oculos. Oculorum elevatio fuit quidem Chnfto familians,
9e fderam. ut hfc vidcs & Marc.6& 7, Luc.9, Ioh.6 u & 17. Ambrofius
L± («fb, *n cocna ctiam oculos ad cocium fuftuliffc dicu, ptstcrca nihil.
Presbytcrorum Anglicanorum. 737
Dico igftur contra nunquam Chriftum aut Iudaeos atfC Apoftolos
dumbencdicerenculli crcacurae procubuilTe in genua , partim ad
vitandamomnemidololatria? fpeciem, partim ut dixi,uc fuperio-
ritatcmceu maioritatcm, ucita dicam, benedicenris in hoc n^tu
©ftendcrent. Inepte &: abfque ulio fcnpturae cxemplo facere mihi
vidctur, qui elementis panis&viniin facra coena benedi&urus
procumbit in gcnua. Praetcrca nec illud verum Chriftum cxcra
Derrediclioncs hafce , femper in genua procubui(Te , dum oraret,
loh. 17 tantum levafTe oculos dicitur , & cxcitaturus Lazarum t
loh. 1 i,ecfi opus cdicurusextraordinarium & miraculofum. Quod
fi &C iftud etiam daremus, dum bcncdiceret Chriftus, illum & A-
poftolos genua flexirTe , non tamen fcqucretur geftum lilurn con-
tinuafle. Nam poculum circumfercbatur a primo ad proximum ,
& fic deinceps. At cum ifto ritu non convenire geniculacionem
geftum adorantis ipfi facencur. Praeccrea,fi mutavTct firum corporis
in coena Pafchali, ncmpe accumbcndi menfae , in genuflexionem
in coena Evangehca non id celaflent Evangehftae. Nam cum alia
omnia , qua; mucata,cnarrant, rem canci momenti , nempe mura-
tionera geftus ordinarii & communis in geftum adorationis &
alius nacura? non omififlenc.Nam fi mutafict, infticuitTec.Inquem
cnim finem ahoqui mutafler, nifi ut oftendcrct in Evangclica coc-
naadotandum , non difctmbcndmn ut m coenapafchali. Sun-
ftit«i(Tet,tunc peccaiTem ckadhucpeccarcntomnes Ecclefisegeni-
culationem in percipienda Euchanftia aOnufurpanres, quod ipfi
formalifta; non audent aiTerere ; denique, cum Chriftus porrige-
ret panem, dixit, hoc eft corpus meum,non concepit precatiuncu-
lam, cuius praecextu geniculationem fuam pailiare ftudenr Adver-
farii. Nec ftctifte Chriftum & Apoftolos patct,quia geftum iilum
aut corporisfitum non ferebanc lcdi trichniarcs,in quibus difcum-
fcebant meniae accumbentes in coena Pafchali. Nam oporr.ebat
rnutato fitu in coena Evangelica, vel ftare fuper k-£r.os,vei inter ie-
ftos & menfam.Priori modo nimis rcmoti fuifient a nacnfa , po-
ftcriorern non fcrebat lc&orum tridiniarium difpofitio & collo-
catio circa menfam. Si tantum intervallum fuilTet inter menfam 8c
k&os tricliniares, tum in coena pafchah difcumbentesin k&is non
jotuiiTentcommode pcrcipere,qua2difponebantur in menia. Non
ftctiiTe in coena pafchali fatcntur, quia Evangchftas dicunt diferrc
eosaccubuitTe. Futilesifta? aiTertionesconfutatione non funtdig-
nfffinon Epifcopus RorTcnfis, & poft eum duo inter noftrates
doSorcuh concra unanincm interpretum cum veterum tum re-
centioru confenfumaudaci impudentia inccrtum aftererc non du«
bitarcnt. Cum iguur necgenuaflexirTe,ncc ftetiife in coena Evan-
geuca cotiftat , fcquitur accubuifTe. Teftunoniaaccumulare vel
Yctcrum vcl reccnuum au&orum eflet otioinretam rnanifefta
Bbbbb z abuti.
73S Dc Vocationc & Fun&Ione
abuti. Sufficiat verfus ifte. ^ex fidet in Coena turba cinftutdu9di-
na. Se tenei in manibta.St cibat ipft cibtui. Turrecremata vocat ver-
ium antiquorum, videcii^m Aquinatcm 3 quaeft. 81 art. 1. Sed
audiamusquid contra Tilcr.us. At enimVero pitculum tft a Chrifti
d t fitmnu ixtmpio etifiedtrt , quem in boc epulo non filum nou flexijje gcnua, ftd
BccL /. 1 , ttsam in kti-j accu buijje doctt bift< rii ficra . Cur igxtur \os Utercm it-
;, 3j>, iam in tectis iriciiniaribus cubandi confldudmem in fifJionem\>erfim
Um etouo fertis tinimo * fyptntur quidtm Yocibulum fojh.ib , quodpro-
prte eft fidcre , ttiam accumUnii fignificationetVt E%ecb.iT> 41 \>ti tnu-
iier trvx7K\ticrx inlecto ftiere dtcitur. Chriftum \>cro dtcubuiffe & \>os
Irgetis <r lobanms in Cbrifli ftnu reesHmhtntis fittis, Cr Vecabu/a «,«-
rtscSxf cintKXttat, m$kmwlm§ ab Ehangeiiftis Vfurpata m*nifefte elincunt»
Cur coetera ptimct iliita coen<e adtuncia tufuper babeiis nctUdis temporis%
quod\>ej}cttinum,hci,qui priVata domus ; pantst aui a>ymu4 crat ,
circurtiflantiis f Cur prhatam toenam prius nonfumitis , eaqueperatta
in fecundis demum menfis facram hanc ceiebratis * Cur pedtUtium di-
firto Chrifti maniato fubnixum omittitis * lob. 1 3 14. i\eque Vtront-
garipoteft inter fiicramtntaits ritus ol\m\furpatum fuijjt W mh'nxTt$t;
antsquatum tandsm poftquam confiderarunt Ecclefidt autiftites,Chrtftum
regionis ac temporit iUius ratione habita nihii aliud pr&ter promptum
altcrtmqut ad qu*)>is mutuAcbariUtis & <edifirationss ojfitia prafranda
anitnum hac Jynecdocbe defignaffe ; quomodo & fauius dsaconsfjarum
fiduittatem tjr dil.gentsam boc quafi documento exphrandam effedoctt ,
1 Titn. 5 10. Nimsum \>tro in re tam firia ridicuUriifiunt , qui in ficfi-
fionis ritu exprejjam noftra cum Cbrislio fci t.tss <$* \>nionis imjgintm
cerni nugatur, Quafi Vtro aut in hoc corporn fitit , non nifi adiorporis
noftri m Vulgaris cibi fumptione quietem, & refecHonem apto , Jitafit
Ifnso merl fpirituatis acplane f>cvsT,&iufas , aut ludas quoque quem menja)
Jua dignatum Ckriftus, todem cum reliquis modo accumbere paflui trt ,
lmionss iliius fucrit particeps , autCbrsfttujamad dextram Tatrisfedtns
infupremo exaltatsonis gradu, non miuus bodie prajtns fit corpore,quor
ties Euchariftiam celcbramus, quamfuit in sllo pofttcmiagonis Veftsbu-
io , infimoque ftttt xiteitjnngtadu : denique fijfio nen minus ad fecra-
mentales ritus pertineat, quJsm ipfafymbohrum conficratio^panisfracH»^
diftributto, fumptto, Or manducatio : quod fi qui ajferunt eadem illi
htttcitii *jppdtttt etsam UHos trictinUries, menfemqut ficramtnti partts
integrantes ejje ddnceps aflirmcnt. Nihil hic novi atfert Tiicnus , 6c
•oofutavit ifta omnia author parafynagmatis, fed diflimulaf Tile-
bus. Dixitauthorille Chnftum & Apoftolosdifcubuifle cx morc
& confuetudine gentis, quem in conviviis frequenter vfurpabant
«axime m coena pafchal», ut parct cx vcrbis quar iupra vidimus
dcfcriptae Riiuali Iudasorum , 6c collocaiam fuiiTe menfam in
coenaculi vei auiae medio^ut mimftri a tergo ftare pofTcnt & mini-
ftiarc convivis qui di£h iuiu proptcrca feart a ptdilus ut probar ex
Scncca
Presbyterorum Anglicanomm? 7$^
Seacct 6c Suetanio Petrus Citcconius in trafltatu dc Triclinio, &
quandoquc Icftos Tricliniaties tam altos fulffc prseferrim divi«
tum ur oportcrct pcr gradus afccndcre. Indc colligic incptiitTc Rof-
fenfcm, qui dixit peccatriccm Luc.7 38,qu;c dicitur ftare ad pedcs
Chrifti rctro, & rigarc pedesejus,occapiilis capitisfui extcrgerc,
fuitfc m 1II0 minifteno in gcnua provolutam , & ftarc ibi fignifica-
fc in genua procumberc. Secundodixit ridiculum efTeimitari Si-
miarum inftar firum corporis, qui ulurpabatur cx raorc gcntis ncc
ordinanc quidcm (ed in lautionbus cpulis; fatcfTe, fimoregcmis
noftra? lcdcamus. Nam funttantum nationalcs hac difTcrcntiae,fc-
dcrc ere&um vcl inclinatum in cubitum. Et ut non adftnngimuc
vinorubroaut Iudaico magis quara albo aut Gallicano, fic noa
modo & forrnx m fitu corporis. Qui ftat cre£tus vcl qui in paric-
tem tncliuatusjUtcrque ftarc dicitur, fic^quicrcdus vcl incubitum
inclmatus fedct , utcrque fcdcrc dicitur, 6c tam cxiguam c{Te dirTe-
rcntiam dixctat author ille incer utrumque corpons ficum,ut non
ihodo Anglicana verfio indifferentcr utrumque fedendi vcrboex-
primat , iedetiam ipfafcriptura ut Ezechicl 23 41. Hic fitusneque Exercit. sx
plmejjccntis ett , neque plane fedentis , idcirco Hebrai hoc dixerunt Pa£49Q*
Sedercin iectis E^echiel 23 41, de mulierc dtticata &* peccatrice, Sedet
in lecJo magnifico (s* mcnfi inftructa eft ante ipfiim^ in fnperiore loco
Aiofis de fntrihus Iofipbi, OnfylosVerbum hebraicum quod federefig-
nrficat , exprejftt \erbo afchadquod Syris efi accumbcrey inquit Cafau,-
bonus. Vidcs verbum j<ijhtb ciizm de iis dici, qui in lc&is tricli*
«ianbusdecumbunt, fic Gcncf. 43 3; , fedent fiatcslofephi in
convivio quod ipfeillisexhibet, cum tamen Iofephuseandcmfra-
trura lofephi hiftoriam commemorans ^taxA/c-;» Ulis attribuit.
Non fequitur igitur, imirandum excmplum Chrifti fcdendo , Er-
goeodem modofcdendum. Nam cx regionis confuetudineficfa- -
ctcbant. fybbi Schelomo modum accumbendt lud^orum indicat , ex* ^4/4^» '*•'
piicins Vocem jattu hisVerbis. Vox jattu aciipendxefi v.otione Mefb*
gccubitus : quia omnis accubatio ad epuUifit cuminclimtione: accum-
bzns enim innititur [tnijtitt fuet . Sunt qui a Romanis,alii qui a Perfis
hunc morcm comivandi tranfiiiTe ad Iudaeos cenfcnt, fcd cx
1 Sam.922, Provcrb.7 14 16, Cantic. 1 12, patet antiquiftmis
temporibus coepifTe. Ec vidctur. primos homines, ut conjfcic
Caufaubonus, humi jacuifte cubiro hmftro innixos primisfjecu-
!is,quia probabile non cft 1II0 rudifeculo men(i$,fcamnis,fedi!ibus
cathcdrisnondum inventis fcdiffc, morc noftro. Tofiea leeiifunt, Exercit, 57
inWntiymenJk^famnay cathedra, c- totum infirumenium domus adp,^.
Vfia buius Vtt<e necejjarium . Tum etiam fedcndi ratto hodkrm efi in-
Vent4 , Gr horiinibus induflriis a Voluptate alienis facile probata atque
pijjhn recepta confnetudine jacendt in morem fedendi lierttnte* Hic
aios obfcrvatus a ludans pra?(ertim in pafchate5 ut fupra dic-
Bbbbb 3 tura
?4* De Vocatkme & Fudtihonc
, tum. Hincpitct auarc (Dommus \v avuyiu ptydte* JrftfftfVtf
Sc*U%. &**• teHtfibi pamripap-ha lnteliigit enim candculutn magnumUltu jirt-
mend.temp. ^m s HehdC: Me[ibbotb,ficut tyfos difcumbtntts MefMim Vocant.
J>fSj4» yox /tfefjb Cantic 1.12 accubirum iiJntficat circularem propne,
ait Buxrorfius in Lcxico : in orhm enim antiquittitftdtbant. Hunc
morcm hodienon obfcrvant ipfi Iudaei,fed fedent more noftro.
Cum igtcur accubitus lfte fic genus quoddam fcdendi,; & non pla«
ne jacentis,fed partim jaccntis partim fedentis firus, ut fupradi-
xic Cafaubonus,tmicatio non ultragenus ipfum ad modum natio-
nalem extendcndaeft, fed fufficic lllum fcrvare qui analogice
illi refpondcbat, & quem alias Iudaei ipfi ufurpabant. Hacvocc*
diaminri > civaKKctctt, & avaKAivnv, quando^ue ufurpaa-
tur ab Euangeliftts ad hunc firum cxprimcndum , fed improprifc,
iudicio Athenaei.Nam primam de animo proprie dici vulr Ache-
naeus, l.i.c. 18 ocidemfignificareqnod comnftari 6V parvi faceref
fecundamdeftacuis: cerciampro xctTUKAivirQaf) poni Matth.J.
11. vult Theod.Beza. Prasterea, ut irj fotmapanis & forma fra-
£ionis judaicum morem oblervare neceiTe non eft, Cic nec in fituc
forma vel poficura corporis, modo gencre idemtfit analogiceque c*
morc gcntis ei refpondear. Dcnique Apoftolicse, qua? poftea fe»
quutae func ecclefias hunc morem accumbendi non obfervarunt*
fed communem fedendi. Nam clim a lc&orum convivia-
lium,fivc dilcubicoriorium numero anciquicus domos appellabanc
Wtw* Tff&mf 7TiVTUKfcM iuULHhtm «^TfVft/^W, &
Plutarchus divices illos naviivr$ctf hoceft luxuriari ccu inepcirc
dixericfympof. 5. qui domos T£/aK9V7UK\iV8C; id cft triginta
leftorum& amplioresaedificanr, non eft credibile ccclefiam Co-
tinthiacarn aliafve ecclefias Apoftolorum aetatc in le&is difcubu
toriisaccubuitTeveladfacram Euchariftiam percipiendam vel a4
agapas . Praeterea non erant commodi in con ventibus Chriftiano-
rum,ubiccetuserancnumerofioresquarn qui requirebantur ad u-
num concubcrnium in ccenaculo ad coenam pafchalcra , nec cant
comraodepotcrantaunbuspercipere verba concionantis. Quo4
ad caecera lllius primas coena» adjun&a cempus ve£pcrcinum,Iocum,
panem az-ymum, pciilavium, &c. Rcfpondeo non efle candem
horum & gcftusceu fuuscorpons rationem. Nam locio pcduai
pera&afuit ante fecundam coenam coenas pafchalis quae du-
plexcrat, antequam comederent acetanum, uc patct cx fupe-
rioribus , cum de ccena Evangelica nihil fuerac inftitucum
siue fecundse illius ccenas clauiulam , & propccrea non fig-
nificabac praepararionem ad cuchanftia? percepcioncm fcd
co> figao Chnftis htirailitacctn & chancacem eos docebat jam
Presbyterorum Anglicanorum. 741
migraturus.ncc rirum Ccd rcm lpfam lllis commenclavit. TVam boc
nunaUtum pYAceptt b tmiiitatem '? cbaritatem, Vt expomnt Cbryfoslg- Ecffefb.
mu &* CyriUtus ,non autem ipfim materialem lotionem pedum, )>t patet f4tflm:c<xTi
tx pnxi ecdefiit : nunauam enim putaruntfe baberc Jpeciale mandatum
JeiotionepedumtaizBc\htminus. Ideo mirum non eft non ufur-
patam in Ecclcfia Romanacum in Mediolancnfi fervabaturtcm-
porc Ambrofij ut facra cercmonia, fed ridicula imitarione. De
fculca aemulationc huius ceremoniae fic Lutherus in Genef 43.
Fxitpulcberrima cvtfuetu dotncmpc lavandi pedes in popnlo ludaico,
bodie Vero exoieUt, O" manfit tantum ceremoniain Eulefia Tapifticn
quamfolenmter obferl>ant tyges Epifcopi & Jbbates in diec<xn<e ®omu
niiCumfuccin&i linteo la]>ant pedes duodecim pauperum, &> pojfiea rr-
nantibus mhnftrant. Jta tnim Voluerunt imitari exempium Cbrifti, \>tfu-
perbiretit & glomrentur in illo tpere, interea Vero occidunt Cbrtftianoc,
€p perfiquuntur berbum . Praucrea ait, Ttincipes aiiqui er Papifttta-
to anno non lalxnt pedes paupcribus,cum ia\>ant certo tempere eliguntut
btminespriushti. Dixit fupraScaliger sw^cWTTfty ufurpatu fuiffe
non folum in hac coena pafchali, cum Chuftus uiftiturus erat facrS
ccenam, fed etiam alns ccenis pafchalibus,nunc aucem nihil fingu-
larc funTe,nifiqu6d Chnftusdifcipulorum pedes lauerir,qui ilhuj
lavare potius debcbam.Lotionis pedura fratrum peregrinorum in
populo Iudaico,& illius,cuius mentio 1. Tirn. 5. 10. aliaratio, -
notum cft. Non erat ceremonia fed reipfa opus chantatis prasfti
tum a fervis vcl famulis & a Diaconiflls peregre advcnientibus.
Vidcmus igirur non elTe parem rationem feflionis quse Iotienis pe-
dum. Quae Chriftus huius miniftcrii occafione egitfimiliter non
funt iwitanda,nec habent candem rationem quam poficura corpo-
tis,vt quodChriftusexuit fepaliio, & difcubuurus rurfus induir,
vt regcnt inauthorcm Paraiynagmatis Do&orculusquidam.Nam
>m iu*n*,id eft pallium pofuit,quia habitum fervi alTumpfit ut mi-
niftraret difcipulis lauando ipfis pedes. ScrVorum eratfinepaliio aut €dftub,ef*
glia Vefte exteriore tunicatos &* einttos VcLetiam iinteofucancios mini* erc.tar, aqs
ftrare. Ingcnui, qui fetvilia muncraerant obituti, fcrvilcm illuxn
nabitum aflumpferunt. Pallium &* omnis extertor teftis, qu* brd-
cbu incladtt incpta eft ad minifteria qua Itberum bracbiorum motum re-
fuirunt : ideo ferlipomrc foliti : ideo etiam Cbriftus j?onit. Cum occa-
ionc pedilavii tantum cxteriorem veftem ceu palhum pofuiflcr,
quidni abfoluto hocminiftcrio menfae accubiturus rurfus mdue-
fet. Prattcrcanondumventumcrat ad inftiruiioncm ccena?, n©n
igitur propcer roenam Evangelicam magis quam proptcr pafcha-
lcrn Koc fccit. Veniamus ad circumftancias,8c alia adjun&a prim«
illiusccen*temporeinftitHtionis. Dixit author Paraf. cumtran-
Ci* Chnftus a claufulaccenK Pafchalis aa mftitutionem coeuae E-
«rangclicajquaedammwuire^quajdam^etinuiife c*tcra neceftitatc
quadam
74i De Vocationc & Funftione
quadamlegis & praecepti impcdiente routarenon potuifTe. Inrer
duas vefperas agnus Pafthalis ccmmedendus; Vcfpera murari noa
p*teratin tcmpus matutinumabfque tniraculo, ncc fas erac prop-
territum PaHhatis. Pane azymo celebravitnon fcrmcntato, quta
durante fcftu ncfas crat habcre fermcntarum pancm, & Iegem Uci
dc azymis violarc noluit Chnftus. In coenaculo ccu privata domo
ctiam pafchaiisoccafione. Non potcrantomncs uno loco comc-
dcre. Idco qui crant peregim cccnacula conduxerunt. CcenacuU
autem meritoria quz locabant ii, qui coenaculariam exereebant ,o*
liminfuperioriaedificiiparteextru&a fuerunt. Qut omniuro tc^
nuiffimierant ccenaculate^ulis proxiroa conducebant. Inde Iuve*
nalis, Vltimus ardtbit quemteguU foL tuctur. jf plWbu molles \>H p$*
nuntoVdco/umi*. Fuuleeft lgitur qi:od contra ftffionem rcgerunt,
qubdChriftus r.on mutavenuceraculum fuperius in locum ali*
qucm inferiorcm. Circumftamis loci & teraporis communcs
iunt omnibus a&ionibus htimanis, & cas detcrminaras fervavit
Chriftus quas neceflitas Icgis vel occafio prxfens cogebat. Cum in
ctenaculo St privatadomooccafione tanturo Pafchatis cclebravit
ccenam,nugatur qui quaerit cur magis in fupcriore coenaculo quata
in inferiore, cum tn neutro, mfi ex tcmporis hujus circumftanti*
necefleeratilli ccenam inftitucre. Quodetiam in tam parvo ccr-
tu, fa&um eadcm occafionc. Nam toc adefle oportebat, qui agn#
comedendo fuffkercnr. Scitndum cftprodtnte lofepbo lib.6. cap. $ w
de !Bello ludaico aiitatafuijfe bae contitia in pribatts <edtbus t&xt ap^.
<ttt*t li.per contnoernia non pauciorum qukm denum Yirorumjtiterdum
etiam ticeniim, inquit Theod. Bczain Math. 16 20. Fulco in fcunc
locu ait verifimtle alios praeter 1 1 Apoftolos adfuiflt, quia vix po-
terantviri 13 comedcre folidum agnum anniculum, & nonnegad
alios adfuifle, fedullumexduodccim Apoftohs abfmffe. Sed fac
eft,qubd non plures convivat,quos Hebrsi Jilios focietatis voca*
bant, requirebantur,quamqui juftum contubcrmum conftitue*
rent, & ea occafione in tam parvo ccetu. Nam totus populus in
contubernia iftadivifus erar, neca fuis contubcrniis & focictatii
fiUis avocandi crant. Scd accumbendi fitus in genuflexioncra
facile mutari poterat. Non entm fpeciali lege Pafcnaris adftnctus
erat ad accubitum,nec ad ftanai fitum. Nam dubitant Barradius.
Suarez,&Ianfcnius, num imperatumfueritlfraclitis ut comedc-
rentagnum ftantes, & nullam circumftantiam earum qu* prarfcri-
buntur Exod. 1 2. id cogere dicunt. Nam etfi baculoi in manibus
tencreibiadftnngebantur,non tamen ftquitur propterea ftetifle,
Sed quia recepra eftakcra fententia refpondetur non lmperatufli
&c rwfM.-f««.fu.iTe,nifi prima lila vcfpcra in ^Egyptoobfervandum. Cum in U~
u mp .1 € ge pracifutur, it tn procintlu es Jtantes atque^ caktati agnum inmcL*
\*l • 5 34 • tentj*bnjius tamen cutn difcyulif difatmhns in trkiinia tsptpiw jafbg
tmmw
Presbyterorum Anglicanorurru 745
immolaVit. Ttyn Yidenturjftaelitem procinttu paftbavUum comediffc»
pr<eter primum tttui quod ex JEgypto migrantcs comedtrunt. Procin-
clni enim Jignificabat ncccffitatem properandi , (s* imminentis bofti?
periculnm. yft deinceps nulio bofle inminente ficuri , nonautem ftan-
tts fed fedentet p-ifcba ftmper comederunt , cuius ftcuritatis mcinifefts
hodiecxtant in TtitUdii ludttorum argumenta , inquit Iofephus Scali-
BCT, Sctendum cft, inquic TrcmcHus tn Macth.i6, ibi ncmpc Exod.
1 », p>*ipi, oua raiione exituri cx Mgypto prima iUa vice comedantpaf-
cba, [>auio ante.juam cxeant ex JEgypto O* tter ingrediantur , quia tta
kxigibat illtus temporis ncccftita* . Sed in Itge deinde vbi pra:ipitur , \>l
ceremonid illa\agni Tafcbalis quotannhreno\eturyea non adduntur. Quas
propter omnes Hebr. noHorts, tum antujuitum recentes, fummo conftn-
fu dicunt mandntum itlnd de ajpcrgendu fanguinepoHibtu, de mduendis
calccis dccingendis lumbis , ataue fumendU haculis, <2* cum feftind-
tione agno camedendo , non ft extendtffe ad generationes ftauuturas ,
ftdtc.ntum fuiffe illitu nottis qua cgrc/juri erant ex JEgypto. Imv an-
tiduijftma fuit apudcostraditio ( cjuid inTalmund tractatu de paftbatt
temmemoratur ) Vt manducaturi Paftba tn fignum libertatis adeptte difi-
cumbtrent. Sic ncc ad difcumbendum adftringebatur Chnftus ulia
fpeciali legc pafchatis. Cum igitur abfqtie ulla violatione divini
inftituti mutarc potuit accubitum in alium corporis (lcum cV ta-
mcn noluir,co ipfo docuit rctinendum lilum fi: um eivc analogic&
refpondcntem morc ^cntis , ui communcm cpulis & conviviis fa-
cris vetcris tv Novi Tcftamcnci. Et proculdubio ex analogia juri»
communis & confuctudinis in aliis epulis facris intellexerunt Iu-
daei poft primam illam vefpcram non amplius ftandum, fcd moKp
aliis cpulis facris communi fedendum *eldifcumbendum,& prcp-
tcreaChriftus cundem ficum retinuit inepulo Euchariftico Novi
Tcftamenti. Vnde vides non fcqui parirationc concionantcm de-
bere imicari Chriftum fcdcndoquia fcdit Chriftus dum dccerer,
Kam in eo non imitandum oftendi: ipfc Chriftus, qiy modo ftetic
utLuc.6 modo fcdit ut Mat. 5 prout ferebat opportunitas loci
veltcmporis, Sc Apoftoli ftabant exhortantes Act.13, 6c qui oro-
phetabat 1 Cor.14 30. Et dura ftarent exhortantes aut prophe-
tantes Apoftoli aut propheta; fcdcbant auditores. jfuclicntcs fidcrt
propbetantes flare Jignificct dicendo, Quod fi alii ftdenti , mquic Ca-
jetanus 1 Cor . 14 30. Et AcTiO 9 fedebat quidam adciefcens nomine
Butycbus in fcnettra , dum dijjerercrct Pauius. Ec nos bk in convi-
varumsqueac ipfius Chrifti accubitu imitationis cxemplar pro-
pofitum nobisdicimus. Prxtcrea inftituit Ciinftussdioncm ri.
rualcm, ubi exhibetur fymbolumj8c fignum fcnfibiie objcctuni
oculis difcipulorum. Coram objecto quovisfcnfibili non licctli-
bere & indirTcrenter qucmvis fitum corporis ufurpare. Prceterea
bichabetm: novainftitutio ritualis aclicnis. In primis inftitutioni-
C c ; c c feus
74+ Dc Vocatione & Fun&ione
bus facramro ccrerrioniarum folrt idea perftcta ririrvfti omnivm
& a&iouum d*fcr bi, ur cxempiar irrmandurr., & cjim Chnftoac-
curatius dtpingcre pctuir vc rbis, actiombus, geftu aut (iru corpo-
iis, quid imitanuum. Cenfeo igittif quaecurque Chnftus veliru-
tavit tranfuns a claufula ccenae Paichatis ad inftitutionem ccer.ae
Evangclica» , vel retinuir, fi rrutari facile potuifTent, nulla vel na-
turali ncceiTitate vel divina? legis infticuto impcdicnte , imitanda
eiTe. Quamvis enim ncc in miraculofis oneribus , nec a&ionibus
naturalibus, ut edewdi b.bcndi &c. Chnflum imitari tenea-
mur, tamen in moralibus cx ntualibus imitari debemus , praefer-
timiis quae inftitucns obicrvavit Chriftus. Cum igitur ChnftuS
& Apoftoli,dum Chnftus inftituerct ca?nam,accumbentcs,cx pro-
jnde quodammodofedentes,nt fupra di&um,dcfacra ccena parti-
ciparunt, nos eundem corporis fitum more gentis noftrae in hac fa-
cra ccena ol fervaredebemus. Exemplar primae inftitutionis imi-
tataefunt EccUCix Apoftolicae. Cumenim iacra ccena cura agapis
in quibufdam Ecclefiisconjun&a fucrir, & comunis menfautnf-
que , non eft Terifimile m agapis fediiTe, in facracoenaftetiiTe,
£lei,iCP*e multo minus in genua procubuilTe. Conjunctas fuilTe dicit Cafau*
fll, bonus, cum ait, Paulus totam illam Corinthiornm aclionem qu* facr*
O* communiconUUo conftasat a potiori pArteVocat Cznam domini-
- cam. Auguftinus non modo con]un£hm , ied agapis permixtatn
Tom.i i*n- £-u;(Tc pUtac facram ccenam , tefte Baronio , Corinthios auttm inttr
*7' c&nMaammiftcntcs fecracommunibus , quod correxit Taulus, Eucha-
mm, 130. YiftUm fumere confueUJfe Auguftinm epi ,?. 1 1 8 ad lanuarium affrmat%
Et num. 1 36 aiv,Jcriptum 4 Philone ccnvfoium facris Videtur admx-
tum. Philoautemde Efllnis loquitur non de Chriftianis; fcd
(ive ElTeni five Chriftiani fuerint llli de quibus fcnbit lib. de vita
contemplativadifcumbcbantfuper «■»£*&« ftoreas. Locum Philo-
nis illuftrat lofephus Scaliger alio Catfiani Monachi collar. 1 cap.
Eltniho tri, uiCi Usipjts, quibus infidebamus, fjiathiis admones incubare, tm*
htrtpn c.%6 britniis pariter cjpitinojiro certicaiiumVice fuppojitis, quacrajfioribus
papyrisin bngos gracikfque fafiiculos coaptatis , fefqui pedali inttr\>aL
lo meliter nexa nunc quidem humiiiimumfdile adfcabelii \>icem frairi*
ku&inSynaxiconfidentibutckc. Si ralcs Corinthiorum agapaeaua-
les fuennt EiTenorum , non modo conjun&a? erant, fed confufae
facra ccena 6c agapa; , & in utnfque fedcbant vel difcumbtbant.
CorrexiiTc hancconfufionem Apoftolum ait Auguftinus, nonau-
tem fitum corporis. Haec ejus vcrba, 2^on debtnt fratres mtnfis fuis
ifit mifctre ficut faciebant quos Jpoftelut atguit 0- tmendat. Paulus
fa&iones « contentiones reprehcndir. Quaeque fadtio aliam prx.
vertebat ut in agapis fic & m coena , quiacoiijuncl:«erant. Ide* ,
9eeledient\ inquit Bilfonus , feparata jfgapa & Jeparatam cvnamfecum traxe-
Mg*46©. vtm* > 1*4mniftr<kbaUtr tis dum/efavtttd mtnfai immtdUti tolan-
.• %
Prcsbytcrorum Anglicanorum. y^
U \>tl p»fl dgapM , & ccnfct potius poft convivium celcbrararh fa-
crana coenam cxcm| lo primae coenar. SedifTe in facra cocna inmicre
ctiam alibi videtur Apoftolus reprehendens eos, qui in idoliis ido-
lothytis vefcebanur. Dicit cos accubuiflc in idolcio id eft in a»de
idolorum, i Cot.8 10 & i Cor. 10 21, aiteos non pofTc hocfjce-
re. lS(on poteflis menfe domini participes effe <s> metifie dtmoniorum*
Potuerunc qttidem naturali modo & facultatelocomociva accum-
bere & menfis dsmoniorum Sc menfa* Domini , fcd moratiter &
rc&e utrumque facere non protcrant. foffumnt enbn quod dc jure
poffumtu. Nam qui accumbit menfae in idolejo profitciur confor-
tium cum idolo , & fe approbare facrificium participando de cpu-
lo poft facnficium. Quicxtra idoleion vefcebatur idolothytis , (i
coram infirmo , praebebat offendiculum, qui in idolcio aiio ctiam
modo peccabat, ut jam dixi. Hac collatione mter participationcm
utriufque menfa» videtur inquam Apoftolusinnucre menfasdomi-
ni participesfnifle fedendo, ficutdaimoniorum accumbendo. Si
Ecclefia* Apoftolicaehocfitu corpons ufaefunt in facraccena, vel
eum commendavit nobis Chriftns cam inftirucns , cur non mcmi-
nit illius Apoftolus,inquies,i Cor.n , quando rccitat inftitutio-
nem. Rcfpondeo & alia etiarn omififlifTe ut illud quod habcnt E-
Tangelifta», & dedit difcipulU finis^ auod breviratis caufa & utno*
torium & perfpicuum tacet Apoftofus. Sic contra ubi Evangeliftac
habent quod pro Volns traditur Apoftolus habct quodpro Vobisfran-
gitur. Apoftolus repetit ea tantum quae ipfe Chnftus Ccenam mfti-
tuensegerat ant dixcrat, non autem alia , quae erant communia
utrique coenaePafchali& Evangelicat, ut fuitaccubftus, quasnon
a Chnftoinftitucnte & celebrante fed ab Evangehftis recenfentur
& Chriftus ex re praefenti prarfupponit. Sic Paulus dc fcfTi-
one mhii eo loco memorat quiapra:fupponit prids ad menfds
fedifTe , ut patct ex aliis locis fupra di&is , nec in hoc peccarunt
Corinthn,fed quod feparatis menfisde facra Coena parricipabanr.
Fractercanihil delegitimo miniftro facranienti dicit, quia prasfup-
ponit. Sed, inquient, Apoftoli etiam obfcrvarunt alia adjundta
primae cocnx, ut tcmpus vcfpertinum. Nam Centuriatorcs dicnnc
Apoftolos celebrafTe noftu. Refpondeo non id abfolute dicunfc
fed tantumH^ar. Chryfoftomushomil.7 in 1 Cor.i 1 contra af.
feritmanecelebrafle. Veriorcft fententia media eorum , qui di-
cunt pro re nata vel vefpere vel mane celebralTe. i^?«e jipoftolip4rMt4s in
ndttmpus \>tficttinumfefe adftrjnxerunt , ftd pro occafune coenam ad- j £or 1 1.
miniftrarunt, alias dmrnotemporcM legere eft, j{ft.z 46 aliasintem-
peftj noHe H J?B. 20, quo fatto fitis ojtcnderunt tempus coen* efft iu-.
dijferenc. Siquando celebrarnntrefperiaur no&uut Acl.2o,qucm
tamen locum alttcralii intcrpretantur , non ob imitationcm id
fa&um fed occafione urgente aut perfecutione cogcme. Ibi Apo-
Ccccc z ftoius
74$ Dc Vocatione & Funftio&e
flpli^ifceftifus protendcrat krmonem ad mcdiam nc&em &
propiereaminiftraiacft coena ncclu. 'iuando cjuimodi occafio-
"nesurgent, novidexu faccrc ncyfcu & pnvatis m locis non prohi-
bemur. Qui autcm tcmpus vefpertinum imitandum exiftimabanr>
non obfcrvabanr, qubd cx circumftantia tcmporis & occafionc
Pafcbatis tantum noftu inftitueri: Chriftus. Error ift- occupavic
HijUj c.xl ^Egyptios. M K.gyptii, inqu ' {jpcrates, ffcf MexandrinU pnitimi
Jttkh ^ itliqui TUbaiJcm incclunt, Sabbato Jynaxin excquuntur tili
quidem: fednon^t mos firt CbiuiunoiumjnyUeria participant. 2^am
l-bfepuhti funi , &1>artis cibariis fi fituraruni , fb bejperam obU*
tione fiuii , myfleriis communicant. Hmc tamcn colligi poteft ic*
dentcs communicafTc myftcriis. Nam qui tcmporc vcfpertino &
non nifi poft vulgarern cocnam, cocnam facram cclcbrarunr,in firu
corporis etiam irnitatos fuilfc non dubiumcft & quidcm fingulis
fabbathis. Scd dic annivcrfario , qui dicitur Coena domini,ctiara
aliis locis fediiTecommuuicantesmyftenis, £c codem modo celc-
brafTe, quo in primacoena patct cx veftigio cjus moris qui adhuc
manet in Monafteriis Benedi&inorum. Vnde nimirum )itus ille ad
&e iitgine nos ^anaVit , yuo Vcl bodie in Cuthedralibm Ecchfiis, ey Monafleriis
errorum cir- ffteneditlinorumm die Ccen* <Dom\ni ante parafieVen ccena Domini pa-
<a cotnm im Q jpimdidiiis cetebratur. Ni,n EVangeiium lohannis a (Diacono
fat*4: publicepr*elegitur, & dulcijfima iih coiloquia Chri/ii , qu<e arbiturus
cum dijciputis habuit , reciUntHY : intetim ordine dfpofitis menjis ccn-
Vfo* ajfidenti panem a^ymum frangentes, (jr caiicem inticem prepi-
nantes (y in topum Veteris cen* Vesligiuni praferentes , inquir Bulhn-
gerus. Hunc morem obiervafTc videnturolirn omnes fidcks hoc
die annivcrfario. Nam Concil. Carth.3 Can.31 decretumt2^yS-
cramenta altaris nifi a jejunis hominibmcetebrenttcr % excepto Vno die
annfrerjarto, quo Coena (Domini ctkbratur. Sic in tertia partc Decrcti
habcmus decretu Soteris Papae ejufmodt. In cana (Domini a quibufi
©^, ctnfecu dam perceptio EucbariflU negligitur : qu* quonum in eadem dieab omnu
dij}tt t%if, btufidetibm>(exceptis iis quibus pro gralibus crimimbm inbibiium efl)
percipiendaftt, Ecctefiaflicus vfus demonflrat. GloiTa ibi Sic ol'm:mo-
do fic non eft , fed monachi faciunt* Quem morem Monachi nunc
fcrvant in die Cocna, cundem omnes fcrvaiTc vidcntur. Notanda
funt vcrba Concilii Carthagineniis exccpto die anniUrfiario , qno ceena
tDomini ceiehraittr. Aliis diebus Euchariftiam pcrcipiebant, fed hoc
non erat coenam celebrare. Hoc die annivcrfario coenara cclebra*
fca:ir, ideft eodemmodo,quoChriftus coenam inftituir, illicelc*
barunt , & primae coenac formam repraefcntarunt. Cum igitur
ditur Euchariftia fingulis gcnibus flexis,hoc non cft celebrarc coc^
313-n. AtChriftuscoenam lnftituenscelcbrarccoenam jufiit. Qui
c cnacformam mutant& ordinem,dantquidemEuchanftiam,ied
non fc^vant mandatum. Chryfoftomus ctiam Homil.zy in 1 Cor.
IX,
Presbyterarum Anglicanomm. 74.7
il, abfqueullamentione diei huj«sanniverfarii air, Qrboc ficit* y^ t »v
cum ad Cbrtfli menfim difcumlis in dic iUay qua carncm cjws Imgua at- tfruiie„rlfl
iin^cre dignatai cs. Waldenfes in Apologia contra binas liccras Do- tom t 1 .
fcoris Auguftini fediflcin primitjva EcdefiaafTerunt his vcrbis. ' " *
Bxifto mmifcflum cfl , quod primitfoa Ecclcjfa banc fidem habuity ts* F ^4*'
iUamconfijfi eft , & non fecit rcVerentiam buic ficramento, quia ilio
tmporccxcmph Cbrifli fldcntes flatim acceperuntt& nibilretinuertint,
nec cxtra domum extuierunt, (<? btc Mitutio diu ftctit , ficut Chronicx
gcftorum tctfantur. Mornsus libro 4 dc Euchariftia hacc habet*.
Mttto ficram ccenam olim conVfrii inftar, in quo diflumbebatur , cete- £,* -;
bratamy cuius ctiamnumiuSeneditthwum mandatoVefligium. Nec l
dubitovcrba illaquaehabcntur in Liturgia Anglicana m exhorta-
tioncpoftOrfertonum , ett quidem contumelia repulfim dareinti*
tanthfldca iongc fit maior, dum aflatur, &* interim cum aliis non difi
cumbitur, nec editur neque bibitnry & illa, noslis quamgraVe fic atquc
molcflum , jam parafjc fplcndidum conUvium , menfim apparatumag*
nifico inftruxijjc+tque dum nil aiiudfupereU ,quam \>t accumbaturycon-
Itfounuiix jufla iegitima &c. etfi iam dicis caufa recitanturab
Anglis, tamen olim fcrib di&a, & cum hxc vcrba habcret Miniftcr
adpopuIum,(olito$ accutnbere mcni^.Sed fufficcret nobis idea pri-
mx coena?, & praxis Ecclcfiarum Apoftolicarum ceu aevo Apofto-
Iorum.Nam ubi non dati poteft f pecialis ratio qux movcret Chrifhl
aut Ecdefias illas primsvas,ad aliquid inftituendum aut obfervan.
<jum,qux temponbus his non convcniret, ibi imitandi funt. A&a
cnim Apoftolorum in politia Ecclefiae funt cxemplar politia* Ec-
clcfiafticac. Cbriflus tta mflituitbocficramentumyinq\i'\t Lutherus, lt ^e apud
in eo menfie nobis ajfideudum fit. Sed mutatafunt omnia^ in iocum di- Mufiul. lou
hinarum inflitntionufuccefferintinanes bominum conflitutiones.Atquc <on*4< fflr.jg
ha?c dc adjun&is primac coena5,quod non cadem ratioaccuhitus,que
aliorum adjun&oru. Chriftuscum mutare potuerit in gcnu.flexio-
ncm tamcn noluit,fed retinuit.Retinuitaute Chriftus & rctinucrun:
ccclefie; Apoftolice^ut firum cpulo cuchariftico convenientiflimu 8c
aDtiffirau,a:q;ita non ta inftituerunt quam rctinuerunt,ut fitu ufita-
tu in omnibus epulis facrificialibus. Ifraelitsc poft facrificia habue-
funt fua convivia religtofa & facra in loco facro,quibus accubebant
qui obtuleram facrificia,qucm more imitati fun: idololatrae & eth-
nici.Yc in fcfto aurci vituli lhzclitq obtulerunt boiocaufla^ applica-
tunt eucbariftemfeditft populus adedenduy^bibenrM deindefumxerunt
tdludcndum Ex.$z 6.lttudquidcmconftat \>dex ta btftoru quam refert
Hcrodotui in Ciio de Cieobi & IBitone Vetcrcsintraipfum qkoq\lempiufo-
titos fuiJJefiiennUficrificioru coMVta agitareyquodaPparet ex Ariflo^bant
inPiutt.Imofiiennescpui^foiebantafifrificiisauJpicari^nqaii Bcza m
1 Cor.8 io,quo loco teftatur,Apoftolus menns Doemoniorum eos
accubuiflc. Poftfanificiuraperaaumtransfcrcbanturcx altari ad
Ccccc 3 racnfam _
74* De Vocationc & FuftAione
raenfam carnesimmolatitiae, ut ex iis comederen*, quieasobt**
lerant. De improbis foencratoribus fcnbit Amos,cap. 2. 8. fupcc
veftimcnta in pignus accepta difcumbunt iuxta quodvis akarc
fPardpbrdftes lomtbdnXtnotat fybbi Sche(omo,per leftmienta cienotari
putaVit iflo totoUBos.nempe triclmiares,quos m *dibm 3)eor$im,& «4-
9»Kii»t<fibiparabant,}>tin iis epularcntur, & comederent idoktbyta dt
\uibui faulm 1. Cor 10. SiciEneid 8. facrificium Evander & JE~
neas clauferunt convivio. Vefcitur /Enasjrmul Gr Trojana iuVentui
<Pcrpetui tergo boVis, & tuftraHbta extu. Parrcs ctiam ceu pff/Wg
fecum domum afportabant, ut domefticis diftribuerent & ad ami-
gos mitterent. Sicin novo teftamento poft facrificium Chrifti ia
crucepera&um, habemus illius facrificii epulum in facramento
cucbariftifc, & menfam cui & nos accumbere dcbcmus. Retinue-
runt Chriftus & Apoftoli eundcm fituro corporis, qucm Ifraelira?
infuiscpulisfacris,in novo epulo,quod non mmus lanum cft &
gratulatorium quam illorum. Nondicimusin hoc corporis Gtn
fitam effe vnione mere fpirituate,ut nobis affingit Tilenus.Irao nec
unionis hujus fignum efle dicimus. Societatis & famiharitatis
qua nos dignatus eft dominus,fignum efle quid prohibet,ut in om-
nibus cpulis, ad qtise invitantnos principes & Magnates,cum ea*
dcm dignantur raenfa, teftantur amicitiarajCharitatem^focietatem*
familiaritatcm, dignitatcmquam nobifcum comrounicarc voluntf
quod fignum eft ex more omnium gentiuHi receptum,& quaft na-
turalc. Huius imaginem in vctcri teftamento habemus. Dum e-
nim ex vi&imis convivia inftroerc ofFerentes iacrficia volcbat De-
us, &coramfc eadem agitarcin tabernacu!ovtlt(.mplo,Dcut \u
nonobfcure teftabatur, qubd commumbus fecum epu!is digna*
: , , tus fit. TS{amcumfemper intcr eos qui communi menfa Vtcrcnturtfum-
9Mff*fMt« tntfucritnecejfitudOyinquitStuckius^&eusadfiam cum populo 1B0
c#nvivu/. familiaritatem, confuetudinemque artHiJfimam teftificandam fibi ab iU§
Ititp.iii» cdrnesyfanguinem^frugesinaltaridtquemenfaojferriloluit, non auod
his indigeretfed Vt oHenderetfe auafi communem cum iUopoputo habert
menfam, ejfe iUius convivam perpetuum, ataut itafamiiiariter cum ipfs
habitare, & illorum confuetudine ataue officns deieciari. Vtciffimft iUis
htnigne y>eUe facere,a quibustampti atque amanter ad communem men*
fam iribitctur. Hinc & mcnjafibe altarejn aua dapes ill* Tfeo ojfere*
bdutur&omini menfa/s ipfie dapes S)omini panu ataue cibus i Matai
cbia appeUantur, Malach. 1 .7. 1 2. Altare erat quafi menfa Domini^
&coram Domino eifdem epulis vefcebantur in menfa fua ofTe-
rentes. In novoteftamento Chriftus communem menlarn infti-
tuit qoaeandem focietatem atquefamtfiaritatem defignaretj&mcj
lius reprxfentaret quam in veteri teftamenro. Nam in novo tcfta-
mento funt omnia clariora quam in veteri. Non jam fcparata eft
cnenfa Domini a mcnfa popnli fui. Scd una & cadcffi cft & dicf-
3
Prttbytetorom Anglicantmim. 74$
t«r menfa Domini, cum tn veteri Ecclcfia cxtcriori fpccic crat tan-
tum quafi eadem. Nonaliam habct jammcnfam populus quam
Domini raenfam. Suntquihuiccorporis pofiturae aliasattnbuunt
figmficaciones, ut quictem mentis, ccrcrnoniarum legis cefTatio-
ncm quam non probamus. Alii ccenam facramentalem coenjEcoe-
leftis figuram faciunt. Et in noftra ccena typws eft futur* c<xn<e,ac men- De uf. I,
fie flomini, de qua Luc.iz.^9 ait Mufculus in Math. 16. Trobabik t.c.c,
mibi Udetur euc^ariftiam noftram dici figumm ccekftis conVtVti inglo
r/i,ait Spalarenfis m appendice ad Nazianzenum.l. 5.c.6.dcrepub. ^4"-3. J»
ecclcf. Aquinas ait cfle non modo fignum rememorativum paflionis ^0-4"*!^
prartcrita?,dcmonfl:rativum praefentis bcneficii,fcd etiam prognofti-
cum ideft praefigurativumfutursegloriae. Iohannes Alafco in Li-
turgia percgrinarii ccclefiarum Londincnfium regnante Edward.6
cdira dicitfacram ccenam effefuturaeglori«pfaengurativam,cx: hac
tatione praetet alias urget reftitui hunc fedendi raorem in facra
coena. Verumquidem cft alludcreChriftumad ccenam euchaxi-
fttcam,Luc. 22. 19- cum dixit, Bgopxfcifior \>ohis, prout patfus eft
mibi ^ater meus, regnum, Vt edatis Cr Ubatis in ntenfi mea in regno meo,
CrfidcaUsfupertbronos^Crc. Et metadhorice defcribcrc pioruni
felicitatem inccelis per accubitum in conviviis,cum dicit, Muitos
*b Ortente &* Occidente Venturos & nccubituros cum Mrabamo tr 2-
faac9(r laabo mregno «elorum.fLt parabolice idem depingerc m
perfona Lazari recumbentis in finu Abrahami, Luc. 16. AUudit J{ainold,
tuiaccubationetn tpuUrem amicorum itt conVMis. \n kttis ita accumbe- fura dci_.
Itant, \>t quiprimus accumberet reclinatafupcrioripartc corporis in fi&i- Afochiyphii
sfrurn cubitum (quemadwodum etiam omnes accumbebant) ad caput k- prtlctt.jj.
&ircfideret>caf)ite ktiter ercBe, & puiVtUis fuffulto, \>t pcdesfuos pcrri-
gmt pme tcrgumficundi ; auiVero fecundus acctimbebj}, U obMebai
occiputfuum adfinum <$* bmbilicumprim^pedes autem pofl tergumter-
tti. \ta tcrtius <& quartus, Vnde qui ficundus accubuent, accumbtbat
qwtftinftnuprimi, quomodo tertius in iinuficundi, O* fic deinceps, quo-
ynodo kgimus Vnum e difcipuiis recubuijfe infmu Cbriftijob. 16. quo-
niam Cbrtftusaccumbens injuperiori parte ktti babuit lobannempro-
xtmum^uiproinde dicitur recubuiffe inftnu Cbrifti.^etinebant cnimin
iUo ctnUvio epularcm amicerum aecubaiwiem. Lwkincpetita cftme-
tapboraftnus Abrabai quemadmodum docere poffuntVerba Chiftt,Mat.
8. it. VbidicttaccubituYos cum Abrabamo,& c jfccubituros ab bac
7Hctafb$ra conVtVnjccubitvros cum jibrabamo, ita Vt paulo plus cxpri-
jnaturinfmu ^brabmi, quamiUudtantum acckbituros,ucmpe ita quaft
tbaros futuros Abrahamoy Momnes quafipreximi ei, Cr infinu accum*
hrcnt. Ex his fcripturas locis cclligunr.cocnarn Domimcam c(fe
coeleftisconviviiprasfigurativam, &Iohannes Alafco an (e dubi-
tare, num afficiatur glona Chnfti,&aeterna fua fcelicitate, qui fef-
{tancmfymbolum illius ascctR» fceiicitatis quod commendavi: no-
bis
C(H.
ibris
75 o De Vocatlottc & Funftione
bisadineflFabilem fidclium confolationem, ex ecclefiis elimina.
tam vellct. Habemusquidem imagincm& reprcfentationcm cce-
lcftis iliiusconvivii, & anerna? foelicitatis & in fitu fcdendi,requici
noftrae & refrigerii in coelis, non ramen audercm afTerere efle ca-
rum rerum futurarumtyposdiftinatos,etfiadeaalluferitChriftu£.
Scdrcipra:fentis,fpiritiialisconviviiquod agitat intcrius in ani*
ma cum fidclibus Chriftus Apocalypf3.30.quod eft coeliftis con-
vivii pignus & praeguftatio, demonftrativum fignum eft,& hac ra-
rione accubitusautfcffio fignum dicipotcft illius focietatis,fami-
liaticatis,communionis, & dignitatisquibus anima interius frui-
rur, dum externa fyrabola percipiuntur. Nam hoc indicat hic fi.
tus quafi naturalitcr & inter omnes gentes. Scd fignum unionis
effe nullus inter noftros unquam afferuit. Vnio fignificatur per
' manducationem & potationem. Chriftus cft & convivaSc con-
vivium. Quatenus conviva,accubitu vel fcdcndo profitcmur dig-
nitatem illam & communionem ceu focietatem cum Chrifto , ai
quamnosvocavit. Quatenus conviuium & dapes nobis propofi-
t«, edimus & bibimus,ut teftcmur nos carne eius & fanguine paf-
ci,nofqueilliuniri. Vnioa communione diftinguenda eft, &
utriufque fignadiftinguuntur. Quod de Iuda igiturinfert Tilenu$t
cjuia menlseaflcumbebatjfuifTe ex noftra fentenria unionis lllius
participem, non fcquitur; primumquia in hoc fitu non dicimus
fitam ciTc unionem cum Chrifto. Deinde quia non oranes qui funt
participes cxtcriorum rituum aut fymbolorum, funt ctiam rerura
fignificararum compotcs . Dcnique quod ad unionis fignum quod
in manducatione, potatione, nutritione fitum dicimus, neillius
quidem particeps cratludas. Statim enim poft intin&am ofFam in
tryblio embammatis exiit antc inftitutam ccenam. Nec pancm
Domini,nec panem Dominum comedit. Dico igitur nos hunc fi:
tum corporis obfervare,non folum quia aptiflimusad auietcm cor«
poris, fii etiam proprer decorum quod in convivio ifto fymboli-
co fervandum, & reprajfenrationem illius focietatis & communio-
nis, quanosdignatuseft Chriftus, & qua interim interius ipiri-
tualitcr fruitur & fefc oble&ac anima. Iohannes Alafco dicit kC.
fionem non folum nobis commendari in celebratione coenx pec
Chriftiexemplurn,perfignificationem myfterii,nempcrequici no-
ftrsin Chrifto, & praefigurationegloriaefuturXjfcd ctiam prsecipi
hisverbis, Hocfacite^qui^ ha?c verba comple&untur orania quas
dixentautfecent. Haecfunt ipfiusverbaredditagallice(nam non-
dum mihicontigit vidcrecditionemlatinam)^ua;fequuntur. Fin&i
litutg.fel , kmtni noftrefejjion eu /' Vfage de la cene du Seigneurw noui eftpasfeu^
*4 • iement ncemmandte par 1'exempie du Seigneur chrift, etpar lafigntfiu*
tion defon myftere^uieftde noftre reposen Chrift, ou parfimitationfi.
guratius denoftre gloin futun aurojwmi dc diw par UfeJJion k d
jMfUCPt
Presbyterorum Anglicanorum.' y5 1
hanquet AUts auffyilfimble, au* a peu pres il nousfint commnnde,par
les paroltcs du Seigneur difint, EaiUes cecy, Car onne pcrttnyer, que par
cecommandement, tout ce aue le Seigneur Cbrifia enfiigne w fiit , ne
foitcomprins. Etpuh qu 'iln' y apoint de fiute, que Cbnfi n' aytindi-
tuc ft cene, fis Apoflres eftans a table : on ne peut aujfy nyer, cefieff-
fion inoir \>ne pgrtie de iacfion en la mefine inifitutton de U cene , &> par
ainjy ne ponWirefircfipanc dece commandement { Eaitles cecy. ) Ec
objiciencibus eadern ratione obfcrvanda,tcmpus vcfpertinum, pri-
vatum coenaculum,c\'c. refpondcc tcmpus &; locum ftiifle tantum
cireumft mrias accidentanas a&ionis, non parres,ut efl fcflio. Crr r#/ 0 gtf
letemps & Itlicu nefuntpoint l* aHion mcfine, pour pouVoir efirc com~
brins aux parol de ce commandcment Eaicbes cecy comme U fiffion : /<*-
| itUe •* ne peut nyer, quelle ne foit partie de tattion myfttque, obfirVee
du Sigueur. Dnccorculi noftri replicaifenr fedcceerTc incategoria
murjui non wi*n. At fitus volunrarius prawxigic a&ioncm , qaa
aus compomc partes corpons ad talem pofinoncm , puta genu-
nexionemaut fc(lioncm,cftquc lllius terminus. Prxcerca ait pcr
circuraftantias loci &tempons non viohri inftitutionem , fiuit
fcffimem abrogando. Tandcm condudic retincndam quoad ficri
poteft.f (fionem. Toutes ces o'*jeHions dmcjues n' empefibent point, ..
que 1% fejjl n puhitque nc dofoe eilre obfirVee ( quandonU point fiire) '^ *?*
tn t atfion de h cene du Seigneur. fremerement k caufi de Fcxemplc de
Chiitt & des ^ipofires , q u il Vaut mieux fuyure que tabotir. Tuis^
reafin du pktne mjslen d'Vne trefgrande confoktion de noftre plaix , (s*
rcpos ia acquis en CbriH par fi mort. Et pttis a canfi de U figure de
uoflre gloir celefie a Ventr figuree en cefie fiffion. Timlement pour f
ttm our du commmdonent du Seigneur Cbrifi ( fiites cery ) duautl ttt ve
i.it aucunement exclure U fijfton, quand on k beut retewY. Diximus
fupra , quomodo olim alitcrdarent cuthanftum , aliter cclcbra-
: rcnt ccenam, & ad ccens cclcbrationcm fcftionem ufurpabanr, cu-
jui adhuc veftigium maner apud Benediftinos. At Chnftus his vcr-
bis i7<?f/ifj/fccenamcclebrare juflit , non fimpliciter facramen-
tum tonficcrc cx Euchanftiam dare, & propterea ob ( oena? repr«-
f-ntdtionemdidaeft pofteaccenadomini. Miror itaquein fyno-
do Cracovienfi anno 1573 ducrctum fuiiTe contra fcffionem his
vcrbis, Ccvdufum efi H fii undum inorem primiti\£ Ecclefia Ukrtati y^( CQrtfcn2
Chrifttan* inter nos ceremonU permittantur , monitu t4men pdtribtu /!tm Podm^
fi qui fijfione in ficra ceena Muniur , W eam ceremoniam Arrumi mfyma*m*«
bytiftUpro^riamrelinquant. Sic in Vlochflavienfi Synodogencruh t€ anfjfie*
a:ino domini 1 583, Concluf fynodica 6. Quod atttmt adceremo- nHmm
tiiat coemt fiomini finttntia jam vlim $n Sendoniirienfi fynodo t-gitaU ,
O conciujio ingenerad Craco\\enfi atque PetricoUenfi jynodo ficla cc
repetita in bocetiam IVlodifiaVtenfis jynodi eonfijfu approbataefi.nemfe
m in \>fufitfijfiotdmtnfam dmini tn ulim buins aojhiconfinfu^EcVw
(Ddddd fiis
752 Dc Vacatione & Fun&ione
fiii folonu LituanU Crc. Nam b*c cerewoni* litet cum Cdtteris Rberi,
Mcckfiii Cbrifturiu &* dftibus Ebangeticis non efl Vfitata tmtumquem-
JiddibuA jfrrianis cum Domino pari folh ffe coUooantibm proprid :
dicunt irrepfiffe in Ecclcfias illorum malo aufpicio Arrianorum'&
hortantur fratrcs , ut feflioncm commutent in cercmonias
in Ecckfiis Evangelicis per Europam confuetas. fMiror, inquam
potuiflc eos latere in rite reformatis Ecctefiis tum Bclgicis turn
Scoticanisfeftioncm ufurpatam , ante annum ijSjquohabita fj-
jio^us illa. Iam anr.os 6$ a primarcformatione hunc fitumcorpo-
ris obfervavit Ecclefia Scoticana , ubi nullus in hunc ufquc diem
Arrianifmum profcflus eft , nullus vel ob leviflimam Arrianifmi
fufpicionem citatus aut accufatus coram Ecclcfiafticis fynodis
aur confiftoriis. Mirorctiam magis, quod nobilis & crudki illius
Poloni Iohannis Alafco fcripta,qui fcripfit de ordine minifterii cc-
clcfiaftici antc annum 1*56, Poloni non legcrint , & de more ob-
fcrvato in Ecclefiis per eundem reftauratis nihil audivetint. Fal-
fumcfti^itur, quod aflerunt nullibi in Europa tur.c ufurpatam
fuiiTe femonem>*& futile,quod aiunt fedcntcs pari lolio cu» Chri-
itofccoliocare, nifi forte intelligant Arrianos fecundum princi-
pia do&rinae fuae fe pari folio collocare cum Chrifto divinirarem
Chriftiimpugnantes, quemienfum ipforum verba habcre viden-
tur. Nam alioquin dominarent Apoftolos & Ecclefias Apoftoli-
cas.Ipfi Benedi&ini non fentiunt fe patifoliocollocaricumChri-
Ho,cum die anniverfario Coenae Domini facram coenam celebrant.
Nec Mcphibofeth Davidi,nec David,dum privatus,Sauli fefe pa-
ffcs fentit bant, nec inferiores magnatibus & principibus cum dig-
nantur eos communi menfa, nec collccavit Chriftus (olium fuum
sn menfa Dominica , fed familiariter fe prsebet ur convivam #
& amanter ut convivium. Mixt# erant fynodi conlenfus
Polcnix. Ahi in Synodo amplc&ebantur Auguftanam,
alii Helveticam , alii Bohemicam confeflionem ; Non mi-
lum eft igitur confcnfiiTc in fitu confeflionibus illis refpeAive
convenientc , & carum Ecckfiis anteaufitato , fcd quod major
pars confenferitfnam non omnes approbafTe videntur,ur verba illa
mdicam.fygamM &> borUmur fratres &c) feflionem abrogandam ut
ceremomam nuilibi conluttam in Europa in Ecclefiis Evange-
licis ex ignorantia fa&i proceflit.De jure noo tam craflc
defi»iunt,nam fatentur fcflionem hberam efle. Scd in libro de dif.
ciplina edito apud nos anno 1 560 approbatur, ut huic fairac acrio.
niaptiflima,6eexemplo Chnfti nobis commendata. Iohannes A%
lafco non modo commendatam cxemplo Chrifti & Apoltolorum,
&ob fignirlcationes urilem , fcdetiam prarccpio lmperatam afle-
TitjCum dixerat Chriftus, Hoc facste. Pcrgamus. Quod ait Tiknus
ffecundum noftram do&nn«tm Uflionem non rmnui ad Sacramcn-
calco
Presbyterertini AngficanoHim. 753
•fttei rirrjs pertine rcquam ipfam fymbolorum confecrationcm.,pa-
jiis fra&ioncm, diftriburionem, fumptionem, manducationcm, rc-
fpondco; f\ qui forte fennunt(nam omnium fentcntias viritim non
rogamns ) feflioncmefTc apritfirnam pofirionem membrorum ad
•uierem corpons, & praetereanihil, llli facramcntalcm ntum non
•xiftimant fitum ciTe in hoc fitu corporis. Scd qui fignificationcm
illam, quam apud omnes gentes habet, enam m hac facra ccena
rctincrc cxiftimanr,nempecommunionis, focietatis , atqucfami-
liaritatts, qua dignarus eft nos Dominus ( ut e;;o qui dem cxiftu
mo, &quomodo communisilla & quafi naturahs fignifirario nc«
gari pofftr, non video ) tamen non eandcm rationcm eife dicunc
Cujus ritus, & confccrationis, fra&ionis, fumptionis, manducatio-
jiis. Nam etiam eorum riruum quos htc opponit feffioni, non ta^
inen cft par ncceflitas. Fraftio eft ritus, & ceremonia myftica, non
ramen tantae necelTitatis,ut finc ea non polTet confifterclacramcn*
tum , quiaeft pars tantum mtegrans , nonetTentialis. Vr parrcs
kominis clTentiales funt anima & corphis ; integrantes caput, bra-
chia, manus. Stcccena» partcscfTentialcs funtnrus, & ilgna , &
|rromtrTio ritibus ac (ignis annexa. Fra£tioeft tanrum pars inrc-
Srans. Etcum partesintegrantes flnt duplices; a quibufdam pcn-
ct e(Tentia quarum unafublara, dcftruirurtotum, ut praecifo ca*
•lteautevullbcordc dcftruitur bomo. Sic ki ccena fublatis fyrn-
oolispanc, vino, & ritibus benedi&onis, diftriburionis, mandu-
•ationis , hauftoms, quorum unodeficiente deficit facramenrurjn.
At funt aliac partes integrantes , qu# ejufmodi depeiVdentiam non
habenr, quarum una deficiente manct clTcntia, ut in hommc ocu-
li, aurcs, nares, bt.ichta. mamis, pedes. Sic in ccena fra&io, mquic
Parausin i Cor.n.Non omniaquaeciixit autfccit Chriftus func
capur, cor coense dominica?, led aha funt ut oculi,alia ut aures,alia
«tbrachia, alia ut digitus. Vttamen homo uon abfque injuna
Vel minimo digito privandns nc deformis & mancus fiat , fic ncc
•cenam facram vcl minimodigiro mancam probarc dcmus. MiuA
eft faanmentum aitud legitimus vftcs ficramcnti. 'Pittfl iUudcfjc inte~
grum Jtne iffo, lnquit iLidem Paraeuscontroverf. 2. Et quandoqui-
dcminhanccomparationcmcum oculis,auribus, digms, alnfque
fccundi gcneris partibus incidimus, ut fra&ionem fcfii ^ni nra?fe-
fendam concedimus, ficfeparatam pocuh & panis bene^ iclionem
fecundum rx mplum Chnfti fcffione longe inferiorem eflfe ron
iubitamus.Conjun&a enim utrsuiquc beoecii&iomhilde bcnedi-
&<one minuit aliosnrus lnftitutionis non e-xclu<1it,uonconfundir,
licutfcmocommutaraingenurlexionis aut tranfctindl g-ftum, fcd
falva manent ©mnia & intcgra. Imb dubito an fjparatio-
•em velconjundionem ritum diceremus. Nam nulluni ufdfft
fcujusfeparatwnis vidco, aut quid in co latetepoffc myiuni. Vi.«
.Dddd d 1 deuic
75+ Dc Vocatione & Funftione
dctur bic fuifle mos diebus fcftivis in omnibus conviviis apud Tu-
drjos, ut refcrt Siuckius , ut non modo in initio parcr fanuhas,
quem $aai ffttbaUtb ld cft Joy^rir#%» dcminum familia? vocant t
primum bcncdicat pani, deincepi poculum vino raplettifli dtxtra
rnanu apprehendat & confecrct ; bcncdiftionii formuladi&a pri-
musvinum dcguftct, mox aliismenfx dccumbentibus deguftan-
A f-V 't t" ^um P00^*1' Finito emm convivio^ratias agunt. H*bent pra-
? . ,» terea ludcti piurcsadbu: bcnediffiones, quiliiun fe/iilis cvn\>tVtts Vtun-
i, tur^cumtnteredcndum tnutumaliqutiiapponttur. Cum tmm mtitus Vt-
' c *'3 num apt>oniiur, dicunt, Senet&cliU fis tu domine (Deus nofter.qui bonu/t
es, O- benigne facis cmnibus, Cr banc benedtciiotttm apptiiant bircath
tob vehammetib, id efi bcnedifiio fteritgni & ^emfaHoris. Cum
aromata apponuntur , dicunt, !Benedtcfus fis (Domine Deui nofier, fyx
inundiycreator arborum cromaticarum. Hanc bcnediclioncm locant Bir-
cath hammugmar, ■Bcncdtctio confummati fciltctt contiVii , quia Wfi-
Mo apponi foltbant aromata aiiaqtte odoramenta. Cum fua\>e odoramen-
tum ailquod abponitur , dicunt BencditlM fistu (Domine <Deus nofiery
qui crcas fpectes aromaftcas. Hmc benediclionem nuncuptnt Bircath
Hamuicak , idcft bcncdittio delitiarum Vei reiappetit*. Cum frufiuA
arborum eipponunlur, dicunt , fBenedicius fis !Dominc Qem nofier qut
creas frutttu arborum. Cum apponuntur opfonia, dicunt, Beneditliis fis
(Dominc (Detti noiler ,*ui creas gencra ciborum. Hanc bcncdiEiionem !>*•
cant Bircath hapharphereth, ideft bensdtclionsm opfinii. Ex bis om-
uibus apparet tctcret iilos lud<eotnuilos cibos abfquc BenediHione &
gratiarum attione fumcre fuiffefiiitos. Hucnimirum & Apofiolwsre-
fpexit , i 7i«.4, nempc fi lautiorcs fint ymm/uper carnibu4yptfiibut
eVity oitribm , cafeo fs* puimento\nuiim benediftionem recitant, dt qu$
taie ^abbinorumprdctptum extat, 7{es qu* proptcr conbitium in con-
litium offeruntur non egent benediclione , )>icaro,piftes3 oiera, cafttts%
fulmentum. Videmus feparatas vel pccubarcs benedi&iones fu-
ilTeraorem Iudaeorum inconviviis, & nullam e(Tc diffcrt ntiant
realcm intercommunem & pcculiares benedi&iones, magis quara
inter illorum morem frangendi pancm,tunc ufitatum,6c noftrum.
Sed redeamusadfeflionem : etfinon a^quiparemus confccrationi
vel manducacioni, aut ctiam fra&ioni, tamcn non teracre abea
recedendum cxiftimo, cum tanra; fitutihtatis rationc fignifica-
tionis. Sollicite cavemus ne panis fitcx alio frumento quam tru
tico,etiam ubi difficulter comparari poteft , cum non conftat f uc-
ritne triticeus quem confecravit dominus , & accubitum, de quo
iatisconftat jomittimus, imo fratres viabeodepellimus. Aliud
confulunt Poloni , dequibus fuprain fynodo Pctricovicnfi 1578.
£ed quia Vulgtts ac homines fimplicioncs mutatione rituum offendtrenm
tur, c^ ad ceremonias fue confuctudini dtfftmilcs omnino adduci nop
fojjwtt a:fi cogerentur,eoforfan res dtVewrci, vt dtfciplm Efclefiafttc*
h
Presbyterotnm Anglicanorum; y^
in t$t txtenAcndi e/fet> <jua qnidem proptercxtcrnosritus hotnhics pios
firtrcnequc c/l tonnini >§hwUt% ncque purioris Ecclefta mos. Moncn.
4ut eft le&or nos f (Tionem cxiftimarc rctincndam in ipfo a&u pcr-
CeptionisEmhanftue. Nam tum a&u agimusconvivarumpartcs;
in orationibus & gratianim a&ionibus polTe coetum fidcli.
um in gcnua procumbcrc non negamus,quia in prccibus ctiam ex-
tra Euchiriftiam ld aeerc licct. Adftandi menfas morcm , cjufmo-
dtqucm in primopafchatedicunturferYaiTelraelira^prjeferendura
ccnfcmus mori corum qui tranfcuntcs vel adftantcs finguh fepara-
tim c manu miniftri accipiunt elemcrira. Quia priori modo nihil
«urarurnifi unicus illc fitus fefSonis; at pofteriori violatur ordo
JnftitutioniSjUt ftatim docebimus; tamcn fefllonent priori prasferi-
Jiius , quia obfcurius repraefentat dignitatcm illam & focictatem
quanosdignatuscft Chriftus quam accubitus. Chrifti coeaa non
fuit ftataria aut inambulans, fed diimbitoria,cui analogicc rcfpon-
«let noftra (edcntaria. Scd metuo praeterea, ne oblique carpanc
Chriftum, Apoftolos, & fidclcs primitivae Ecclefiae, ac fijnon cura
caquadcccbat revcrentia,Euchanftiam p«rcepi(fcnt. Nametiam
ubi fcamna & fcdilia ad manum habere poiTwnt , vcncrationem
practcxunt, acfifcdenresautdifcumbentesomncsofli:io fuo ante-
hacnunquam ritedefun&ifuilTent. Si cuiiftadc fignificatione fef-
fionis vcf de praecepto non perplaccant, fruatur iudicio fuo, modb
conccircrit rcm hberam clTe , & convenientifiimam propter dcco-
rum hujus convivii ; reprchcndi non polTc , neccommutari pro*.
■aifcue m quamlibet aliam pofitionem partium corporis,aut quem-
libctgeftum, uttranfeundi aut genuflc&endi. Nam praeteullum
ftandi circa rnenfam , in nullum alium commutari jure poiTe
cxiftiraamus , cturafi ftfllo nullo prazcepto munita, aut fignifi-
catione ornata e(Tct,mimme omnium vero in genuflexionem.Lar-
giamur itaque in fequentibus utruraque liberum (cdere vel ftare
circa menfam non tamen licebtf genua, fle&erc ob rationes ouae
fequuntur.
Primum argumentura eontra genuflexionem in percipicnda Eu^'
chariftia ducimus ab exemplo Chrifti, Apoftolorum , & fideiiurn
in primitivaEcclefia. In pnmacoena,necChnftus, ncc Apoftoli
procubuerunt in gcnua,(cd accumbentcs menfa? perccperant ele-
Bicnta. Nc vcl bencdi&ionis ccu gratiarum aftionis tcrapore mu-
taruntaccubitum in genuflexionem, quod tamen tam faciie facere ™e £*fi*'
potuerunt ac Naucranrae qui quotics ad fefti Apollinis Corr.aji aut exerc* /• W
Vofta? folennes cpulas conveniebant , pcftquam in tricliniis diicu- - ,
buiffent, folcbant furgere ingcnua, dum facrorum minifterprc- *v en4t1i
ces patrias rccitabat; Etfi muta(Tent,tamcn in ipfa perceptionc cle- ' * *•-
»enrorum eum corporis firum non fcrvarunt , ut fupra probavi.
«ius« Indubusajumaeinfiftendumeft in viatuuore.Cur» mgcftu.
Ddddd i latcre
75 $ De Vocationc & FtinAtonc
Jatere poflit pcriculum , nonnc tutiui imitan exemplum ChnJti m)
Apoftolorum, quam aliorum qui errare judicio vel affc&ibt» ab-
fftftt La. c. *ip* * re^° tramitc poflunr. Quivero Vt * Qto mawdatum tH , Jhm
W. i 3s! ' ^dotationt accipiunt , ficuri funt fe a mtndato Qti non dtfieBtrt 9 • mJ
^'i# * fecutitatt nibit melius tft ,quum *uid optrts inftitutmus. Jffahtni Ap+,
ftolorum txtmptum quos non legtmus proftratos adorafft, Jtd Vtetani
difcumbentes , actepiffe & ntandmcaffc. Habtnt JlpoftoUca! Bccitjut
ifitfu Vbifideies nan in adorattonefed in fracJhnt psnis (ommunifaffe a)
Zuca narratur. Habent jfyottolieam do&tinam, auo Taulus Cotinthiot B
Jscclffnm inftituit, fpofiffusje k (bombto accepifft quodtradtbaiJTitst}U&
Calvinus. Ef nofne religiofuli Chrifto & Apoftolisrtligiiiores vi*
deri volumus? Chnftus in prima coena fuir non folfi inftitutor qufc
dominus fe<\ etiaro mimfter.Non modo lnftnuit cxdocuit quomo
docelcbracia & adminiftranda.f d ipfc celebravit otadminiftravir,
& tamen non procubuerunt aut furrexerunr in genua,^ um traderct
panem vtlpoculum. Etjam traciitnobishomuncio Domini fer-
vus, & tamen genufl- 6tere oportet ? Si dixerint Chriftum in ftat»
humilitansnon fuifTe adorarum,contrarium evincetur his locis#
Magi adorarunr in prsefepi Marth i. leprofus Matth. 8. Difcipu*
li, Matth. 14. Syrophoemfla Matth. »5. coccus fanatus, Ioan. nj0
_ Dicit Bellarminus quod nonpoterantfemptr praftrati cum Cbrtfto #-
f)c euehauf g,re ^, pY^f0i\m m c§»m quando recumbere cum eo ittts ntctfft etat. I-
tj4 /.4.«. 30. ta£ certjs Mcibus illum ptoni adorabant, atiasautem nttntt & animo **<*
nerabantur agnofientesVerum Qeijilium. Verum,non fempcr potu/-
ifTe profterni,nec necefle erat. Nam cum a&ionibus vitae buroa«*
nae naturalibus & civilibusfungebatur,& hoc modo cum eis con«
vcrfaretur& convcfccrctur, non potuerunt,nec neceffe crat, 11C
femperadorarent proftrati, fed Bcllarminus ipfc air, Vbijut Cbri-
Cap\i9 ' fiM adorari poteft & debet, quando cum eo traftart debtmm , non enim
p' conVenii ilii adoratio, quia in ccoto tft Vel in aiio toco,fid quU fDem tft9
& probat iifdem fcnpturseteftirnoniis^quas modo atculimus. Ac
jam tra&arunt cum eo dc re maximi momenti, & in a&ione facra-
tiflima & myftica. Haci^irur vice, (1 unquam ulla, proni adora-
viffenr. Ait necerTe fmiTeilliscuraeo rccumberein coena. Qua?»
nam quxfo illa ncceffitas, quap adorationem externam prohiberec
Nullum obftabat jmpedimcntum naturale. Potucrunt cam facilc
in genua (urgere quam Naucratitae in prccum recitatione. Obfta-
bat igiturdccorum convivii, & ordo qucm in pofterum volcbat
Dommus fcrv.iri in celebranda coena. Tilenus idem zfnrfipm
quasrit quod Bellarminus, M enim\>tro,inouiunttrigidi magijtriyfoe*
da eft bypocrifis &> manififta aduUtionUfpecitm babet in bac ltturgut%
cuitu, <$• reVerentiafuperareVeUeipfos yfpoftotos, 4ui cum ftommo ac~
cum! tntesnc prctfentem quidemifiofupfitcumgestHfunt Veneuti. Mt
2>tro Um rttudimm boc ttttvm* falfumjwrf mctnendum t't *m% confide*
raVit
Presbyterorum Anglicanorum. j$f
titit ex familuri confuetudine primifaue tyrocinii rudimentis difcipuU"
ymmcunt Qomini infrUforma incedtntc conVerfantium & d; diVmae^
ftts maieftate non magis cogitinttum,qu^m deindc 4 mortuis excitatunt
gttdiderunttperperimpeMab/oiutamnormam ac canonem rrterenti* ae
(utttu atto iliumjamfupra omnes coebs e)>e&um,nec amblitvs fecundum
tarncmnifitndum> 4 nobit a/ficipar eft9 adeo vt nccejje non babemui
formtm aCcubitnt a Qbrifto ufurpatam imtiaru Et nos lfta iam retudi-
nius confutando Bellarminum . Pratterea,poft Chnfti refurre&i.
onem & afcenfionem non proftrati autgenua fle&cntesadorarunt.
Er veteres & Pontificii vane interpretantur locum Luc. 14. Qtti-
dam Emaunte difcipulis miniftralTeeuchariftiamfentiunt, fic eti-
Iiq Melan&hon. Secundum corum intcrpretacioncm dtfcumben-
tibus miniftraiTe fcquitur, ut diferte ibi dicicnr. Sed quia alu lura
Patrcs,tura Pontificu.tum noftu contrariam tuentur fententtara.
*uae mihi ctiam probabilior videtur, mitto. Poft afcenfioncra
Chnfti.cumiam exahatus ad furamum gradum Cbnftus & glori-
§catus,non tamcn aJorarunt Chnftum procumbcntes in genua ia
•ercipienda cuchariftia.Menfam circundabat aflidendo vel adftan-
4o(nonemm jam ponimus inter has duas ficus fpccies diffrenci-
aro;utramus eligant) non autem adgeniculando. Menfaccorn-
siuneserancut fupra diximus,agapis & facras coenx. Sed boc ni- De cten*
mirum Hartbium & alios nonnuUos maie bibet (inquit Theod Bcti) D.mn tonm
fuodin noftris ecc\efiisftantes%nccpofitis adterramgcnibu4taticuhi etiam tra ao^m%t4
fidtntcs, & rurfum aiibi, w in Angiia ad menfarn difcumbentes Jymbola ftdoa Hai-
gjt fjftorum ir Diaconorum manuaccipiamtti. Imo etiamnon dcfunt, thUtpag.iifu
djuipaftores UUent in iiiis, (inon origine, ac ccrte \>fu Ure ^xaMticis befi volum. j,
tibus afparhe . Sciiicet auumipft adftans admenfim DomtnusUri 4-
tiorandusqui ®eus, Csr qua) !Dtus es* bomo fimul cotmm inftituebat
furrexirunt 'Dtfiipulifinguli W ingcnua procumbentes panem iUum &
tinum illudex manu ipfius acciperent. Et ignorabant /cilictt ip/f Ap*»
fioli quo ritu deinceps celcbranda tnjfteria eccle/iis traderent. jfgapm
Juidem certe c6nftat Vix acne Uxauidem genufltxionem admifijfe. Vi.
es Agapasnon admifilTe genuflexionem in facraccena,nam con-
fsncxx crant, ut fupra diximus. Sed ut obiter perftnngam eos,qui
tranfeuntcs vel adftantes miniftro fymbola e m3nu ettfS acapiunr,
liotandum etiam hunc morem Agapas vix a ne vix quidem admi-
fcflfe.Nulla cnim mai^rdifrkultasjaut maius lmpedimcntumgenu*
§oiionisquam huius ntus.Nam qui poteftadftare miniftro, aequS
facilcpoteft adgeniculari. Prxtereacx lpfo Diaconorum o&cio
flienfis mimrtrantium colligere poftumus non dm poft Apoftolo-
ffum tepora fymbola pcrcipicntes ingenua lncubuifTc.Curo panl
ic vinum in difco ficcalicc per raenfas circumfcr bant, & ex us
•ommunicantcs fumerent panera & vinum ,aliifque porngerent dc
MjropicMKnijnerue dixennunc geuicNlatos>ciimoc poftca qm-cni
Uftiiil
75 8 De Vocatione dc Funftione
Iuftiniajtare vrrbailla protulerit Diaconu? inter diftribuencTum;
Iuftinusait , JiSoaorv \>ta<rco tcjv Tmoovjuv yATuX*$w am-vi
iu%*>(>irGi*'r(&J dpTXv& iivz H& XOcitQ», (Untt id eft porrigen-
do diicos &. caliccs cflcrunr vcl conceuunc Vnicuiane prtfentium
partem capere de pdnetfuper jno £rati*funt aff*, Gr tino (r *fft*.Non
dicit eos ln manum dcdifie. Sed licct hoc dixenc Iuftinus, non ca-
rr,cn protulerunt intcr diftnbuendum verba Diaconi, ut poftea
cumdiccrctintcr difpenfandum Diaconu^ Sanguis Cbriflly tilix
l»i/<f,aut fimilequid,cum porrigcret poculum. Si vcrba interdiftri-
buendum non procuiic,num vcnfimile eft accipienres e manu eius
ingenuaprocubuifTe. Multo minus credcndum cft fnperion fa>
culo id feciiTe,cum non ahcer Diaconi difpenfabant,quam circum-
fcrendo caliccs & patinas pcr menfas,ut in agapis. Acqurh cvidc*
tur ortus & progrelTus; fubUtis agapis,vel ubi nonerant agape;, or*
t cumulifle pnmum calices & patinas,& unicuique permrfnTe, uc de
pane 5c vino partem capcrcnr. Tandem miniftrum dediiTe fingu-
fis panem non Diaconum vc prius, &: Dnconuro caliccra, & runc
diaconum ufurpatTe verba incec difpenfandum, quod neutiquata
civts officio conveniebar. Et indeorra eft lfta Diaconi fui.dio qu*
hodieruo die diffcrt a Prcfbyceri officio fola confecrationc eucni*
riftia? & poreftate remutendi & rctmendi peccata Nam prat^ica-
re non minus poreft quam Prcfbyter, fi permifenc epif opus, quo
nonpermicccncenec Prefbyterconcionariporeft. Diaconi trgofutm
'i/nittuit. run* °&m* ut air Scuckius,©«*iwifi (rficrofencJt tUtus epult ouafi eU-
Mnmidim plfiriataue pocillatores. Sed proguffi paulum ultra aurcum Apoft#-
&&•*•*!•/• iorum iasculumrcdeamus.Namdc poftenonbus faeculis infra di~
z^t' ' ccmus. Dico igiruretiam pofl exahatum Chnftum non provii-
buifTein gcnuainadu participationis lymbolorum. Scvundonon
iiunusacorandumtuitTe Chnicum in lcaru humiliratis quam eiai-
Cationis hac vice,cum cra&arenc cum eo de re maximi mornenc!»
Tercio non caro a prsfentia Chriia.infcitucntis & miniftranris
argumentum ducinaus,quam at hrifto ipfoexhibico in fymbohs.
£Jon minus exhitmus f uit Apolceiis quara nobis, & exhibftus uc
crucifixus & fra&us, & humiliacus, ut nobis, tamen practextu canci
beneficnadorationis gcftum ncmpegcnuflexionem non ufurpa-
tunt. Dicunc geniculacorcs non racionc piafentia? corporalis fe d«
gcnicuhsadorare. Pcnndeeft igicur iiveChnftusaderar five ab»1
erac, five humiliatus five exaltatus fuerit, curn Apofcoli coena?
fymbolaparcicipabanc. Dcbebauc in a&u fumpcionis, mandacaci-
cnis,potacionis,adorare aiia ratione, fi hosmonitarcs habuiiTcnr,'
fcempeobChnftumnon inftituentem & miniftranrem, fed ipf I
cxhibitum ut cfcam & potum fpiruuakm una cum fymbolis, 111
genua fuaexiflcnt,o; fi tunc noa facis menjorcs ofHcii fuiJpofte a id
i fccjflen^
Presbyterortim Anglicanorum. ?$9
fccifTenr, diximus fupra Apoftolos facram coenam cdebrantes noit
matafTc vcrba Chnfti in prccatiunculam.Sc proinde G incer difycn-
fandum dixermr,hoc cft corpus mrum.non geniculatos fuifle fym-
bo!a participantcs. Hoc tgUwhftitutiont fornuti eepentnt Apofti- p^ionak
6 ficro/an&um frequenUn myforium proptcr ctujam attdm Cbriftgj ^ g
txprcffcrat , v formtm firHntes in \>erbtst £r msterum tenentes in re* *' '
busfout A> tflolm Corutbiis protcfi Uur tticens, Ego accepi a ftswino
auod&J tnHii^obis &c. inquit Durandus.
z Argumcntum contra gcnufl.xioncm in aftu pcrcipicndi Eti-
chariftiam ducimus a nomenclaturis quas huic facrafeento tributc
facra fcriptura. Vocatur Mcnfi <Domtm, & Cccna Domini. Gcni-
culuio non convcnit menfa? aut ccenae, vel conjungantur , menfa?
conviviali. Nunquam auditum convivas e mcnia con viviah dapes
porrectas geriiculandoaccepifle, cumvcl reges &principcsfubdi-
tos fuos hoc honore dignati funt.Cum David poft proftratum Ga*
liathum Cie novilunii cumSaule accumbcrec, non geniculando
mandacaflc Sc b-.biftc fequitur. Ncc geniculantcs Mcphibofeth vel
Chimham filius Berzillai participcs crat menfig Davidis.Apud Ro-
manos lervi exsquato cu Dominis jurc convivan funt in Saturna-
libus, imo Dotnini fcrvis mimftrarunt.Ordinarie non admittebar,
ai menfamnificummanumitttbat itaut mcnfc comunicaio efTet
Bianumiffionis fignum.Hmc TertuJ jitquit? Ycftisalboe honore Cr £;£r# je re+
annuliaurti nitore, & patroninomine,<^ triStt, menfiaue bonorantur. fUYtC4rnist '
Mcnfarum ufus varius cft & multiplex,ut fcribarum/Economorii,
negotiatorum , artiflcum &opificum, nummulariorum,fenerato-
tum,ad fcnbendum,ad rationcs txcepti & expcnfi publicas priva-
tafquccomputandas , ad monetam permutandam , mercaturam,
Bcgotiationcmveexerccndam,ahave opcra efficienda,fed nos de
mcnfaconvivialiagimus. Prionbus Ulis non folent ad geniculari
multb minus convivialibus mcnfis. Convivialium menfarum ufus
cft non modo ut fuftcntct dapes , fcd etiam ut accumbant conviva»,
affidcanr, vel adftenr, fi lubct,menfae, quodtamcn poftremum in
conviviis nunquam nifi a fcftinantibus alias ccu cxtra convivium,
ufurpatum. Ex menfis fcamna non facimus,cum fcdcndi fitum ur-
gcmus,ut quidam regerunr,fed aflldendi fuper fcamna aut fcdilia , i
Vcl accumbendi vel adftandi fitura requircre menfam convivialcm
dicimus, &non in huncufum duntaxatexcogitatas, utfupercam
«ifponantur dapes, cx convivis geniculantibus dapes e mcnfa por-
ngantur. Nam fic fufficcret in abaco coilocarc dapes 6c porngerc
convivis. Sic ia facra ccena, fi hic fit ufus menfs folum, ut fuften-
tet clementa, qux indc porngenda funt a mimftio cuiquc iigilla-
tim geniculanji, aut ci adftanti ceu tranfcunti , fufficcret abacus.
vel humile fcaronum, & longitudo & latitudo menfae alraris fuffi-
ccret , quam cperttl ejfe tmt* hngitu&w & Utiiuaiw, ait Su3i tz#
E c c e e }>$
760 Dc Vocatione & Fun&ione
9n % pdif. "ktcdfcrepojfit pedcm calitis (? hoftum ceu patinam^VtpoJJfintpoftcon"
Jaum tom, ficrationrm fupn iiiam cothoti. I^ondutem oportet firuptdofe inhoC
3. difp.tii, hlorarc, W cah.x & pttfa/t ctu boftja, quoxd omnes partes fuas fuptr h-
ftfi, %. pidem cov.flitni pojfint ; fiatis errim cfl, Vt quoad maiorem partem fuprs
itium collocari lalcnnt, dummodo firma ffnt, & fine periculo cadendi ,
qu<e omnU funt affumpta cxcommnm Qottorum fintentiain 4 difi,
Quid proclivius qu?.m a brcvioribus iftis menfls,qu# convivia-
]es menfa: ciici jurc non pofTunt, tranfitum ad altaria facere. Men-
fam requirimus & mcnfae conviliahsufum, ncmpe ut accommo»
dent fe menfaicommunicantes aiTidcndo vel accumbendo , vcl C\
volunt etiam ad(rando,quod jam largiendo dicimus, ut invicem
fibi porrigant pant-m &poculum, quod ficri debere ftatim doce-
bimus. Inbumftnismenfie&* falis communicatio amoris caufii efi O*
ftgnum, inquit Chryfoftomus in 1 Cor 1 1 , quanto mtgis id eritin
communione menfie & panis domini. Communicabant autem noa
figillatim adeundo & participando, fed iimul menfa? accumbend*
vel aflidendo. Mquehuc facit pr<erhra ilia %en Jyrx T{Mifententid9
Stucktus 4n- jtfetJfc parata five pofita contentio tollitur, yud fignificatur menfa com ■
tiqutt. convt muniom fi}>e conVitiis fiepetolli contentiones,rixM, inimicititus, &gr<u
vidU L i /0/. flatnreconciliari. Eius rei exemplum Vulgo profertur a ludais de Jfbo.
h fetho filio Saulis, in cujm (tdibm cum exarfiffet altercatio , fierVns eius
ndomato conUlio eam diremtt. Plutarchus lib.2 Sympof. problemat
ultimo ait,non edendi & potandi,fed firrul edendi potius, ac com-
potandi gratia nos invicem ac/ convivia vocamus, & antiquam il-
lam cuique cibi potufque portionem in convivio tribuendi con-
fuetudinem improbat , quod <tx0.i>#r«ra» quiddam & dnXto^pof t \\
eftacommunitate alienum, atque illiberale efTe videatur. Et hb.7
Sympof. in praefatione,dicit Romanos feftivi cujufdam hominis
di&um femper fere in ore habuifTe , qui cum folus aliquando coe-
nafTer, eo die fe non coenafTe ,fed edifTe tantum dixit. Sic coenara
vult di&am Plutarchus efTe quafi x#nh id eft communem dm ^t
wmntu id eft communione , cujusnimirum fit conciliatrix & in-
terpres , & qubd communione atque amicitia tanquam condimen-
to femper indigeat. Hinc eftquod Ethnici convivium & mcnfam
fcytf.Frf/r.j resquodammodofacras effe exiftimabant. jlntefocos olimfcam*
nh conjidere longk Mos erat, & menfle credere ad ejfe <Deos* Scy tha*
habaerunt jufjurandum folennepcr convidum ceu convivendi
convivaodive confuetudinem. Cum itaque hoc facramentum dU
citur menfa & ccena pomini, menfae ufus & ccenae fpecies fervan-
da eft. Menlae autem ufus eft non iolum ut fuper eam fymbola col-
iocentur, fed etiam, ut convivae accumbanr, aflideant vel adftent ¥
tumutparticipent, tum ut aliistradant. Ccenae etiam fpecies ld-
ipium requint. Mitto facram ccenam olim conVivii inftar %n quo dif-
smnbcbtiHr celsbratam, ait MornaeMS. Si olim,cur non nunc eiiara
oodea
Presbyterorum Anglicanorum., ^et
codem modo inftar otmvivii celcbranda. At,innuiuur,menfa Mo-
faica , quae fuftinebac 1 2 panes c\: menfa propofitionis di&a , non
idmitrebat accumbentes vcl adftantcs. Verum , quia crat tantum
typicamcnfaillaPanaria, & adumbrabat Chriftum , qui cft panil
vitae, velvcrbum &do&rinam. Vnde Chryfoftomus prxdicatio-
ncm Evangelti vocat appofirion m mcnf* fpiritualis , ut habet
Cafaub. cxcrc. p.5i7,vcl menfa Ecclefiae, paais Chrifti fymbolum
trat. Diximus mcnfarum ufum muluplice 6V. varuim cff* ctiatn m
prophanis. Scd nos a mcnfae convtviahs ufu ufurpato in facra cce-
na argumcntum ducimus. Altarc ctiam dicitur mcnfa Domint,
quiaquajin alrari conlurnebantur,crantquafi Domini fofus. At in
novo Teftamcnto communis eft,ut fupra di&ura , menfa Domini
&populi, &nondicitur Domini, quia Dominus fokts poflidet
menfam illam.fed quia Dominus eam mftituic. In Ecclcfla primi
tivaappellano (Domhti familians fuit Chriftianis, cutn de Chrifto
loquerentur ut obfervat Rhenanus in Tcrrulhanum de Corona
Mditis. MT.fa Dommi igitur & nicnfa Chnfti idem fi^nificant.
Et raenfa Chrifti dicirur, non quod Chriftus eam fibi foh rcferva»
vic , Cc<\ quiaipfc cam mcnfantnob.s mfUuxir, & convivam orTcrt
&convivium. Atinquiunt, cum cceua Domini vocarur mcnfa
Domini, mtclligitur ipfa Euchariftia & fvmbola, non materialis
«v?nfa. Falfum,nam utrunque intcliigitur. Apud authorcs pro-
phanos mcnfa quandoquc figmficatipfa cibaria,unde primse & fc-
cunda» menfsdicuntur primi & (ecundi cibi,fed tum metonymica
&t impropria locutione fempcr menfa marcrialis connotatur. Cura
ait Apoftolus,i Cor.io 18, QuieduntVtttimaA funt confirtes dltaris,
altarisaopellationc intelligit carnes m altanoblatas , tamcn altare
ibi intclligicur. Sic cum ver.21, ait nonpoteftis poculum damini bi-
here, mtelligit vinum in poculo5, fed poculum marcnalc fimul in-
telhgitur adhibitum in ccena.Sic cum ait non poftc cffe patticipcs
rocnf* Doraini, &: menfae doemoniorum, intclligit fymhola facra?
ccena?convium idolothytorum. Sed quia locutioeft impropria
& metonymica , qnod proprium etiam intelligitur cujus raiione
dicumur meni* , nempc habuiffe in conviviis idolothytorurn
Baaterialcm snenfam cui in idoleis accnmbebant,cx iii ccena Domi-
ni fimiliter nienfam matcrialcm cui affidebanc. Vi^dc cx hoc ipfo
verfu colltgit ThBeza ignota fuifTc Ap<,ftolicis Ecclcfits alraria;
Ethnicos habuiffe in idoliis menfam habuitfe cui accumbcbant,aie
idem i Cor.8 10. Cum igitur metonymicc a marcnaii mcnfa de-
nominetur hoc facrum epulum , mcnfa: ufum & geftum conveni-
tem urgemus. Adgcniculatio nunquam faic fitus convcnicns &
apms ad quiecem corporis convivas,nec eiTe poreft commodus , h $ *<m".
ideo nnnquam ufurpatus ab ipfis barbaris Gtnujhxio fMA cft notuom. 1 #»,<^f
idorationts poteft efft aftus penitenti*-, propter panalitatem futm Ltbetje^
Eecec 1 Adjuztltm,
762 Dc Vocatione & Fun&ione
ndjunthm , inquir Suarcz. Ar convivarum firus non debet haberc
adjun&am pcrnalitatcm,fed debet cffe aptus&commodusad quie-
tem corporis. Si dixerint fe adp^eniculartjnon quia apt flimus vel
convcnicntifTimus fitus , (cd ob aciorationem, runc longius adhuc
reccdunt abufu mcnfa;, & mcnfam in aram tranfformant.Menfa
convivialis rn actu convivandi convivantis fitum congruum exi-
gir, alienum rcpudiat. Nc quis fortC putet propterea nos cxifti-
mare mcnfam materialcm rcm facram aut fymbolum facramenra-
le, cum ncc caliccm proprcr contactum vini, ncc pariram proprer
conta&um panis rcs facras seftimamus , muko minus menfam ma.
terialem, quae calictm & patinam fuftentar, intf r res facras numc-
ramus. Sunt hxc tantum inftrurnenta & vafa ncccfTaria , commu-
niafacris & civihbus cpulis, ut fupra fxpius monui , tamcn ut po-
culum neccffarium ad vmum, fic mcnfa non modo ad fuftentnnda
clementa , fed ctiam ad convivarum accubationcm ceu feflionem
ut convivii fpeciem & coenae facrae formam fervare poffint. Sitne
quadrata an rotunda, humilis an fublimis, brevis an perpetua, la-
tioran anguftior, non hrigabimus, modo talis fit formae.ut com-
municantesinftarconvivarufedentesveldifcumbenrcs coenam ce-
lebrare poffirit.Nec de materia menfae litcm movebimus. Terra eft
communis rnenfa, & fuppeditat nobisaream ad fuftentandum ci-
baria, Scfedcs ad accurabendum.MenfaTurcarumcx corio fit,ex-
plicatur & contrahitur ut marfupium, difcumbunt non cubito
iunitcntes,fed decuffatim pedibus inter fe complicatis more farto-
*um. Siad Chriftianifmum converfi eodemmore, ccenam cele-
brarenr,ritc celebrarent. Sivc humi fedeant cubitis innitentes,fivc
coxim , five porrc&is cibiis , aut ir***«| pofitis & implicitis ut
Turcac, fivc menfisartificialibus, humilibus, vclaltioribus affide-
antfecundum morcmgentis fuaecommunicantes,non laboramus,
quia omnes licct vario modo convivii fpeciem rctinent,
& cccnae formam obfervant. Imo deficiente vino aliud gc-
nus liquoris analogum Norvcgis conceflifie papam , quia non
poteft ibi diu coniervari vinum,refert Volateranus. Sic ubi panis
triticeus non potcft comparari,poffunt celebrare cum pane ex alio
frumento. Nam fi fitpanis nutritius rite celebratur. Grcgorius
EpifcopusTheopohtanus, ut rcfert Evagrius, immaculato Cfajfti
Hiflov- lib.6 corporc «/, nempe militibus, diftributo ( erat enim facrofantta Wa di-
wp.n, cs9fu<e/antt<e!Domini!?aj(fioniproximaeft)cum omnes, oui circiter
duo milih erant toris in berbaadeam rem confettis accumbentes ccent
excepiJJtt9poftridie domum rediit. Non habebantad manum men-
fas artin*ciales,tamen naturalis menfa? ufu fpcciem & formam con-
vivii obfervarunt. Nota obiter , accubuiffc milites &c toros in
herba ad cam rem confe&os, & diem hunc fuiffe dicm proximum
^a&oni Dormni,&proinde diemillum annivcrftrium qui dicitur
cocna
Frcsbytcmruni Anglicanorum. 76!
Coenadomini.,quodic ritc* conam cetcbrarefolebant vcteres.Nam
dies illc eft proximus dici paflionis.Quid opus crat toros ad accuba-
tioncm conficcrc , fi uon hoc dic fccundum morem , non a Mo-
nachis folumutnunc,(ed ibomnibusfidelibustunccoenacelebiata
fuifTct inftar convivii & codcm modo quo prima coena.Potucrunc
cnim vel frarc vel gcniculari , nifi dici lllius (olennitas prohibuiflct.
De menfe; igirur materia vcl figura non fumus folliciti,modo ferve-
tur dccorum civilc gcnris, aut rcgionis in qua vmtur,quantum fic-
ri poteft, (ed de ufu menfa?. Talcm volumus menlam fuper qua fic
colloccntur fymbola, ut commumcantcs convivarum inftar,cocna
cclebrarc poiTunt. Si aerem condenfarc & in hunc ufum vcrterc
pofTurt^nobis perinde erit.Vt igitur Paraeus fra&ionem panis pro»
batefleritum faciamcntale,quia indc dcnominaturcuchanftia, A
quo ritUyinqunJotam Eucbatiftii denominaVerat Ecclefia yfpoftolicajs
proculiubio eft furamentalis & neceffkrittA, fic nos ufum menfs con-
vivialis dicimus e(fe neceflariu ad lcgitimam adminiftratione,q*ia
a menfa & cocna dcnominatur coena Domini,& menfa Domim in
facra (cnptura,& ab ccclcfia Apoftolica.Patres diu retinucrunt no-
men mcufje,& Euchariftiam vocarunt facram mcnfam, cocleftcm
menfam,myfticam menfam,tcrribilemenfam,rationalem menfam,
fpirituale mcnfam,fed ufum menfar,undcprimum denominatione
illam furnp(ir,non diu retinuerunt.nifi die illoannivcrfario,quidi-
ftus coena Domini aucetiam Sabbatis utapud i^Egyptios. Quatn InfHtJ.4 **•
Hon longc ab yfpoftolorum <etatecceni (Dominitacta rubigine fuerittfed 17. ^43.
buma»<e confidentU procacitas eft , qua fi continere nequit quin femper
i*Dei myftcriis ludat es* iafiiUat, inquit GaWinus. lroitati funt c<m8 £**•
njempe vctercs, propius ludaicum facrificandi morsm qufan atu or-
dinrtcrat Qbriltut * aul EVangelii ratio ferebat. Sed rcplicant advcr-
vetfani,(i dcnoininatio vim aliquam habet,vcfpcre aur doctu ccle-
brandum hoc cpulu,qviia appeliatur coena,Gregorius Magnus hanc
rationemredditappellationis. Hoc conUUum $ei,ncH prandiumfid Hom.it w*
tttiaVocaturtquh poft prandium coenareftat ; poftccemm Verocontibi» Evangcua, "
utn mllum nftat , O* quia rflernum 2)ei conUVmm nobisin extremo
praparabitur , recfum fuit W boc non prandium fidcana Vocaretur» t
Chryfoftomus exiftimat did-m coepam domiuicam a Pau-
lo i Cor.n ut remittcretillos jamindead illam vefperam, m qua
Dominus tremenda myftcna tradidit. Scd Cafaubonus alia reddir,
qu* vcrior cCx.FortaJJe etiam ejtu appeUationis beec quoque ratio redditur Exer. pagt
nonmale, quod hi*nt maitn eft aliquid quxm *&?«> & facris epk- fix.
lis ron)>enientius. Nam toteres Cr<ei o* Lttwi prandebant parce>
& *t fdurimum foli ctim Juis\inl>Uationes ad coemm fiebant. Qoe-
n* ftomini pri\>ata epul* non funt natura fua , Jed publtca qu<t-
iam omnium fidelium tnUtatio , Et probat Plutarcln teftimonio qu»
iib. 8 problcrnacc 6 ait Qvctiam ftymavis diciam $lfat9*U*cotiumt-
Bceee % iHQmm*
764 Dc Vocatione & Fun&ione
nbnent* Tethes tnm fymanos filos modice prandire fil*tottek\*
nire +tfo Ina) cum amicn. Tbotius obfirVat fiulum Qusnda dixii
'Uaw ri "^™ itiirw TPoXapLQctvit , ufurfafje Sttrrm fri
«!pi?9V KCLTA 77/ V TiTI GWfteUtV > ^« ****** ^fW^i H^
fi/ temporibas omnia conbfria fuijfe appetlata &it7rvst,y Ctiam
^, , jk* W0» /*re/tf w /a<? <&i. Et infra, *5\we, f uu m in multis *? g-nicis
?%•*!*• ficris epuU dgitmntur t $t~TV* Ma nominari mtenias non *£;$•«.
Sic in Ofchopboriis jftbemenftum inter aiia mintficrit fucrunt muiieres,
qU£fe!7nn<Pogoi dicebantur. Vide etiam Concilium Ancyranum,
_ llbi SitTTV* vocantur convivia idolothytorum. AitTW , *Vt
^ImT" ^ **us com$°Pium rtiii&TTVQV g-ntratim pro quoVu conUUo [tVg
cl ' ' epuloaccipitur, inquit Sruckius, quocunque tempore ittud cckbratur*
-- * o> apud Homerumqutdemnonefldefiniti temporis , \>t exmukn lo-
Cts eonflat. Lucascap.14 myfterium regni ccclorum ceu vocatio*
aem gentium ad regnum coelefte depingit convivii magm fimilitu*
dine, quod $%i7rvw appeilat,Matthaeus cap. it idtra conviviunv
OLptftv , id e(t,prandium vocat. Propterea quodbsc dao Vocabuia/itu.
quit Scucktus, W fitpra ex Jtbenao probaVtmus fiepe numero apud au-
Hares confunduntur , tj> Vnum pra aUerofumitur. £t capite nono ajr,.
Magis propriumVocabulum, quodfemper pro Vefpertino epulo hj«r;atu*
tfi tyams five $o'pjrov. Vbi etum obfcrvac latinum quoqtic
ccenaevocabulum olim tefte Fefto pro coena ufurpafum. Cxns
porro ( qu* fepe gemratim pro quolif conrt*io accipiturfditta efi, te/Hx
FlutArcho^ quafi xQtv>] ciw t»jV xorvavicts boc efl commums k
tommunione quod nimirum W AthinAUA quoquetefiu efl, ftamani %n
prandio quidm foiiatque fiorfim y ^nitetiam qAVotyctyv * CrdCfg
futrint dicii , in ccena auttm cum amiris accumOcntes edere canfiebe*
runt. Videsdidam JiWvw non £cyx*v , & coena? vocabulum
Iatinum,quo voxgtaeca vocum penuria exprimitur, communid»
fiionem requirere & lac.us etiam accipi. Hoc facrum convivjum
lgitlir e?t7TV0V dicitur, & proprer hanc communionem con-
vivarumctiam coenadicitur, & quia tautiuseft convivium. Ma-
net itaque firmum quod diximus.retinenda ea a quibus hoc facruni
convivium denominationesceu nomenclaturas fumpfit , menfam .
& ^UTTVoV % eorumue ufum & fpeciem, & proinde fitum cort-]
venicntcm meniaeconviviali. At, inquiunt, eft convivium fpiri-
tuaie, & proinde alius fitusquam qui in prophanis conviviis ufur-
patur , tam facro convivio convenir, rcf pondeo eiTe non purefpi-
z itaale , (ed niy fticum &: fymboLcn», ubi cxhibentm figna fen«
fibilia»
Presbyterornm Anglieanonirn. 76$
fibilia, & proindc cxterius reprjefenrandam fpccJem illius convivit
fpiritualis,quod intcnusagitaut animac fidcliumcum Chnfto,qui
ingrcditur rn animas & coenat cum cis & \\\x cum Chrifto, ut di-
citur Apoc.^quomodo Chnftus,Apoftoli, Apoftolica? Ecclefia», &
vctcres prxfertim annivcrfario coenae Domini celcbrarunt. Deniq;
ptJedicatio cvangeliicft convivium fpirituale & fpiritual6 mcnfam
appcllat Chryfoftomus, tamen propter cxtcrnum miniftcrium &
modum huius convivii agitandi non fle&imus gcnua. Sed de ifto
argumcnto pluradiccmusfuo loco. Oleuro & opcrarn pcrdunt»
qui hoc convivium aprophanis in multisdifTerrc oftcndunt. No-
vimus enim multalicerc in conviviisprophams,quaehic non fant
licira. Formam tamen & fpcciem convivii retinendam dicimus,
<juam toliirgeniculatio, Sc ntuscelcbrandiquosDominus authoc
&inftitutor convivii praefcripfir, non fatietatcm corpons aliofvc
morcs oc ritus conviviorum cujufq;gentis in facram coenam intro-
ducerc volumus.
3 Arguraentum contragenuflcxionem in pcrcipienda euchari-
ftia, fumitur ab ahis ritibus, quos inftituit Chrfftus,qui gerruflexi-
onctolluntur, Scexcluduntur. Qai titus vnum aut plures ritus a
Chriftoinftitutosexcludit, noneft legitimus. Nam ritus inftitu-
tionispr32ccptogenerali/f0f/rt«7f comprehendumur. At genu-
flexioin percipiendacuchariftiaritusaChriftoinftitutosexdudir.
Excludenda igitur aparticipationc fymbolorum. Fra&ionis ritus
cft ritus impcratus, vi pluribus argumentis probat Par£us,hb. z.de
fymboliseucharifti*. Verum quiaem eft geniculatione noncxclu-
dereneceflano fractionem. Poteftenim minifter panemfrangc-
te, priufquam diftribuerit partes fra&as geniculantibus. Refertra-
men Paraeus Luthcrianos veram fra&ionem facramentalem non BefymUr
retinere . J[rgumentum uomm quodLutberiani quoquefiaStionem ba~ Eucbar #/
buut/idtcHUimtfty&prepbammejfruguim. Quafi Vero fitfiaftiofi. l€6t *%
ficramtntalis 4 Chiitotnftituta; cum Velcociu, )>el fbarmacopAM, Vel
edituus. cx lamina fcrrea minutm nebukrumftalpro excldit, Zr rotun--
dit. Etin 1 Epiftolamad Coiinthios air, ncminem nonintelligere
orbiculosfcalproarcinare, eofdemque diftribucre, non effe illud
frangere,quodChriftus m coenafacra inftituit. Frattioficramenta • x eo -^
iis exemplo Cbriftiin\>fu facrameutia miniftr 0 ecckfue perfonam Cbrifti l0nt \Je'iJ
fuftinente fieri debet. At §rbicuhrum ftulpturafit ad furnum, Vet domi " -
« CoauoMl ApotbecarioVel adituo. Hoftise nummularcs fra&ionera
cxcluduntapud Lutheranos. InLiturgiatAnglicana nulla mentio
fra&ioms facramentali9. Vndecolligo ncn cfTe lllis ntum facra-
«ientalem,necea uti,nififorte in quibufdam Iods qui puriorem
pohtiamrcftitutoptant^huncetiam ritum reftituerint . Hoccer-
tumimpuncpo(reomnesomittere,eciamfi non ubiqueobtinet ro-
tvindatum placcntularum ufus. Hanc conjicio caufam. Tnformcm
illam
?6* De Vocatlone & Fun&ione
illam fraftioncm quam habent Pontificii, non habent illi,ut patcc
cx libro Uturgi*. Cum tradunt geniculanti non proferunt verbum
promiffionis, Hoceftcorpu&meum. Prolataerant vcrba lllainora-
tione,antcquam ipte facerdos fumcrct euchariftiam, &poftquam
ipfefumpfcritiarointempeftiyum putant frangerc ob myfticam
fignificationcm corporis Chtifti pro nobis fra&i.Nam Chriftus an-
tediftributionemfrcgit. Sic verbum promiffionis tianfponendo,
vtaliainter diftribuendum geniculantibus vfurpent, riturn illum
neceflarium in liturgia (ua omifcrunr. Alius fra&ionis ufus,ur per
partes diftribui inter plures poffit, in quo rtiam ufu myfticam
membrorum unionem 5c dile&ionis vinculum (ignificari oftcndit
Apoftolus i.Cor.10.17. Afra&ionis ritu euchanftiam denomi-
nacam fra&ionem panis, ait Params. Syrus lntcrpretes, A&.i. 24.
S Q } & 20. 7. fraclionem panis interprctarur cuchariftiam. CumiUud
PauUnum* 1U0^ eft '* ®omini menfa Untdicitur <r fmttificatur, o* ad di Hrtbucn*
=• -— ' dum communitur , aic Auguftmus. Vides etiam ob diftributionem
fra&uro panempoftbencdi&ionera ceu fan&ificationcm. Secun-
docum fingulis geniculantibus porriguntur elementa, mutantuc
verba inftitutioms. Chnftus dixit in plurali numero, jfccipitc, cdi-
tey non in Cinguhvuaccipe tu,ede tuybibc tu. Fennerus in do&rina dc
facramentis, aic, Hancloquutionem ( ncmpc numero plurali) aptijjim
tnam ejfc addenotandam ecckft<eiu hoc opcrc tommunionem ey foaeta-
tem, Chrifiopcr miniiirum omncs conti)?43,<]ua/t uno corrnnunis amtris
O* dileBionis indicio bortante , M fint bilares, Cr Im* candcm efcamfpi*
ritualemfidc manducent. Si dixennt miniftrum debere fingulis ap-
plicare promifiiones Evangclij. Vcrum, fcd an proptcrea fingufui
tradcndo fymbolaSc figilla, ld eft,annon poteft rr ri applicatio,ni-
fi mutando ordinem celebrandi qucm inftituit Chnftus Cuna
concionatur,applicat promiffiones Evangehj, non tamendicit fin-
gulis,77*vclitfe. Applicant finguli crcdentes. Nam apphcatio
non cft unius miniftri, fcd etiam credcntium fide apprehendcnti-
um promiffiones indefinne cnuntiatas. Languet etiam meditatio
accipientium fymbola, cum fingulis figillacim verba llla dicuntur,
jfccipetUtedetUyGrc. Nam fufpcndunc meditationcm fuam alii,
dum ventam fuerit adipfos particulariter, atquc ica torpenc; cum
contra fi pluribus fimul in plurali diceretur, jiccipite, cdite, ftatim
&fimul]nne*tis meditationibus cxcitarentur. Mutant etiam vcr*
bum promifTionis inprecatiuncularo,C#r/?tf5 {Domintcufiodiat,<^rs
Habent ha?c verba,verum, in Canone Miflae fua?, fed profeiuuC
r.on populo, fed Dcoquafi aliquid oblaturi ,««cfi piaculutn eflet
diftnbuere geniculantibus pnufquam protulenntilla verba, &pa«j
nem & vinum iis confecrarint. Do&orculus quidam apud nos di-
cit Chnftum dixiffe primum, jLccipitc, cditc , hoc cil corpus meum%
€rc Deinde,cum difabueittjdixifcCin^uliStaccipetUfCdetu, Cre*
Jcali»
Presbytcrorum Anglicanorum. j$7
& alioquin inqutt , darecceu diftribucrcr, priufqunm effct facra-
mcntum. Intellifcit priufquana prolata fuitrcnt vcrba illa, Hoccfl
corpus mctim. Eftiftua Ponrificiorum quorundam dclinum,qui uc
con(ecrationis vim vcrbis lllis, Hoc efl corpm meum alligarenr, fin-
gunt Chrirtum bisdixuTc, Hoc efl corptu mcum. Scd hoc com-
m-ntum rcpudiat Suarcz. Vbi nulh, inquir, ratio co°it, non oportet ?* 3.p*r*»~
ordtnem textut mutare, pxefirtim* cum ab E^ingeliflls ts* Taulo ttnta d>fj>ut*iZ.
ctufenfioneobferUiusft. Itaque poHquam Cbriftas acceplt tyr bene- fcti.i,
dixit pancm,tlUm in p*rtu ujfiicntes diflribuit & in patina a-commo-
ditepofn'ti% ac porrexit dfiipuUs fiuis^diccns^crba conficrationif, quibut
jpnitis ftngulipartemfiuam acce^erunt. Evangclifta; vno confenfu nar-
rantChnftum acccpi{Te,bjnedixinre/regiiT-:,dcdi{Te, Scdum darct
ceu porrigeretdixi(Tc,HW efl corpns wfanx.Eundcm ordinem in rc
tenuiiTc crcdcndum cft, qucm Evangeliftae fcrvant in narratione :
non autcm confugiendumad delirta& figmcnta cuiufvis Do£tot-
culi ad ftabiliendam aut tucndam confccrationcm Pontificiam.
Chriftus inter diltnbuendum non dixit fingulis, Hoc eflcorpm me+
um, multo minus prccatiunculam Grcgonanam, auc quid ilmilc.
Si fingulis elcmcntaiti manustradidiflVcoporrebat fingults repcre-
re quasdam verba. Non enim mutum dcdtfle fingulis clemeata ip-
fiaffirmabunt. Scd pudcret ipfos Pontifkios ciufmodi tucriafler-
tioncs. Chrifrus igtturcum non aliam verborum formulam con-
ccpit intcr diftribuendum , quam quaeconcipitur forma enuncia-
tiva, formam cnunciativam in prccandi formulam mutarc non dc-
bemus. Nam forma enunciativa verbum promiflionis concipitur.
Non tribuimus vim magicam confecrandi his vcrbis vt PontifTcii,
nec Dco profercnda in oratione,ut faciunt ctiam Angti, dicimus* .
nec darnnamusrccitationcm verborum inftkutionis ante inchoa-
tam gratiarum a&ionem ceu benedi&ioncm , fed -fuo loco, nempe
inter diftributndum proferendum verbum promiftonis defidera-
tnuscum figillapromiflionis accipiunt fidcles,ctiam fi millics rc-
citarenrur ante iiuhoatam bencdi&ioncm verba inftirutionis.Non
fateft recitative verbainf:itutionis&quafi mcumulo proferre,&
ab a&ionc feparare, fed fingulos rittis fingulis vcrbis in ipfa actione
& celebranone accommodare & appiicare debemus, vt fecit Chtif-
tus,praecipueautem iltud verbum jpromiflionis, cum cjus figilla
porriguntur. Modo enunciativa forma prof.ratnr, ficut tccic
Chriftus,& pxomiflionisforma fervetur^licct aliqua muratio fic-
ret in verbvs , nullam movebimus litem . Si quis inter riiftribuen-
dum dicerec, Hicpdnis eftfignum (rfgillum corporis, vel boc efl fi-
fitlu corpor #,non (umustam luperftitiofi conccptaru formularum
cultores, ut vimomnemannttere verbum pcomilTionis putemus,
autreligionem eflein numerato tenereverba. Sedformam enun- ^
ciativaininprecauunculam Gregowi Magni tempore ufurpatam'
Fffff Corpui
j6t De Vocatfone & Fun&Ione
CorptU ftominilefu ChrtfticuftodUt animam tna adVitam atern*, atit
aliam fimilem, rr.utare vel omnino omittere,&Y alia verba uiurpare,
ac fi hoc loco nempe nempe inter diftribuendum qu^vis potius alia
«juam verba ipfiusChrifti dulciflima cV confolationis plena efTent
proferenda & qua forma aut formula prorulit Chriftus ego
certe non probo. Si dixerint fe protulifTe ante inchoaram bene-
Ji&ioncm, recitando verba inftitutionis , praeftitifTet pofius non
recirafTe , quam nunc omitrere. Angli diccnt fe protulifTe in ora-
tione Sc benediftione , fed incpte & abfurde verbum promiiTionis
«uod interdiftribuendu populoannunciandu in benedi&ione Dco
proferunr.Ifte ordo duplice" peperit ae"tione\unam facrificii orTeren-
Ji,aliam dandi Euchariftiam . Si inter diftnbuendum ufurparcntur
verbaChrifti, ficut ipfe Chriflus ufurpavit dicendo. Hoc eft corpta
weum, nunquam introdu&um fuifTet execrandum MifTa? facri/ici-
um. Sed cumhaec verba fimul cum benedi&irne ceu gratiarum
aftione conjungerentur, & Deo proferrentur, ac fi ha?c efTet ver-
borum feries , Accepit pitnem,benedixit dicens , Hoc efl corpm meum,
freoit, dedit diftipulu , & alia inter diftribucndum fubftiruerenturj,
quam quas Chriftus ufurpavit, ac fi alia verba inter diftribuendum
locutus fuiffet ad Apoftolos,& hasc vcrba iterareJefTct dcnub confe-
«rate, prior pars a&ionis tranfiit in facrificium mifla? , pofterior in
communionem ceuadminiftrationem facramenti Euchariftia?, vel
duplex confideratio facrificii nempe & facramenti excogitata eft.
Dicimusigitur hjecverba, Hoc efl corpm ?H£«w,reftitucnda in fiu
utn locum , id eft profercnda cfte poft benedi&ionem & fraetio*
«em inter diftribucndum, ur obftruatur rirma ifta per quam omneg
Miflkabominationcs ingreflae funt,& intcr aiias ifta geniculatio,
ttfi non ftatim cum ifta vcrborum tranfpofitione , & ut a&io non
facrificii, fed coenae celebretur ritibus & verbisChrifti. In admi-
niftrando baptifmo fervamus eandem verborum formulam, & m
Euchariftia adminiftranda invertimusomnia, ac fi majori licenti»
ludcre & lafcivire licerer in his myfteriis quam in illis. Tertid, gc-
niculatio in percipienda Euchariftia tollit lllam diftributione" fym-
bolorum,quam communicantibusimperavit Chriftus. Cum Chri-
flus dixit ^ccipite,edite, innuitur non tradidifle fingulis in manu$
fymbola panis & vini. Nec obftat verbum &**$. nam non fcquitur
immediare & fingulis tradidifleip manus. ImperaViteu ncmpe dii-
cipulis w facerent diftumbere omnes, nempe quinque millia viroruai
rvpTTvwm vvftxoffi* per cenUVia fuper Vtridi gramine. ^ifcubueruni
igitur figiUatim per arbeoltts, parrim centeni, partim qutnqujgcni. B$
tcceptu quinque illu ptnibtu ac duobm ittis pijcibui , <j num ftfptxijfti
in ceelum benedixit ac fretit panes, deditaue difcipulis fuis, Vt iUjs appo-
mrent, &* duos pifes partifus eU omnibus , Marc. 6 4 1 . Non tamcn
•vci Chriftus vcl difcjpuli dedcrum immediate & /Vgillacim quin-
Presbyterorum Anglicanorum. 769
qae millibus virorum , Ccd appofuerunt cis panes. Cum igitur
Macthsusait, dedtt difciputis pjnes ,dtftcipuli Vero turbte, non feqmtur
Chnftum dedifTcfingulis paues , autdifcipulos figillatim qumcjuc
millibus ; Nam Marcus ait rantum appofuifTe cis , id eft, pofuiflTc
€oram eis.Si igitur vcrbumdWfc per W pofitumid noncogic,mul-
ib rbinus, cum dans ait accipiencibus in plurali numero , Accipite,
editet bibitc , non in fingulari & figillatim cuique* jiccipe tu, cdc tu. v.
Cuiquc & fii^illacim C\ deditfet non dixiffet, Jcciptte , edite, bibite. V * l°CH1"
2Vjn eft Verifimile^nquit Cajetanus, quod fingulorum ori imponcndo ln CaJJ4n(ir*
fthgulas partes porrexit, \>cl manuftua ad manus eorum , fted exhibuit uti^i* f,i*
& obtuiit particuias ftacri panis in patin* , kftngulis particulam propriis
manibtts accipiendtm. Credtderimego , quod Jtcut Vnum caticcm com.
wunem omnibus tradi dit, itain )>na patina pancm in duodecim bucceUts
fraBum manibus proprits accipiendum tradtdcrit, <s* quod Ecckfia \fum
bunc patinarum jfpoHolica traditionc accepit. Ita, quod ficilt caliccm
Vntisdtftipultts dedit alti,ita patinam cum pane ftantto propinquiores lc-
furcmotioribtts fuccefft)>c porrexcrint.^ SicSuarcz, Vteft probabiliter jn . p ^
opinio,& Verbaip/iindicantstonapplicuitipft propriamauu panem con- d,f7?[ \ '
Jecratum ad ora yfpoftolorum , ftd obtulit tantum catinum, &* ipfi pro- *
friis manibtis /umpftrunt, quodincaliceest e)>idcntius9 accipite & di\*i-
eUteinter )>os Fuit ergo per proprtAS jfpoftolorum nantrt ab %no in alium
dclatfis.Hxc lngenua & hberalis confdfio conccdic poculum ab uno
ad alium delacum,8c non e Chrifti marru,fed cx patina pane fump.
tum; Th. B za fentit etiam pancrn diftnbuitfc & invicem por-
rexitTe. fr*terea, inquic, fi ' Cbrtftus , finguHs panem iltnm inos in- *. .- ,
gtrcre )>oIuifJct, certe pro accuHtus ratione, aut ifft Chrifto aut dfipnlis ^* *'
paulo remotiits dtftumbcntibus fturgendum e menfta JigiUatim fuijftt^eti-
smfiin mcdio illorum Cbriftnm dfcubuiffe dicamus , ficut aBio ilh re*
frdeftcntari k pittorifais conftueuit. i^ibil ttutm taieab B)>angeiif}is nar-
ratur, imo ftcutinitio conVtVii pocuium vicino prabitum ju/ftt Cfoi-
ftus )>t poftea alii aitis traderent : ita probabiie efi panem a Chifto fra-
itum & traditum, eos ex dtftipulisy qui rcmotws dtjcumbcbant ex Vicino-
rummanftaccepftc. Trobabileeft, mquit Pif aror , dominum pancm p,fcat /*
sonfregi/Je in duks partes ,earumque altcram dediffe iUt qui proxmtus ipft Maith, ift
tceumbebat ad dextram^alteram Veroilii quiad fmiftram , w ifti dein-
ceps proximl accumbcnttbus porrigerent, donec Jtnguil particutam fibi
decerpfiffcnt , qualcm quidem prsceffum 91ftr\>atnm fuijjein pocule, ita
ftiitcctVtiliuddederitalteriex proxime accumbcnttJn* , ac tum deinccps
finguli ordineaiii aliis xa-tu ***>,***&** tftud p>rrexcrmt , &* alii *b aliis
4ccepcrint%coll'igitur ex)>crbisy iBtbtse exco omncs , item ex \>vrbts apud
Marcum, & bibcrunt cx eo omnes. bjec non exVcrbis apud Lucam de
focuh centitii pafchatis accipite ,boc ,<r dilidtte tutcr )>os. iS/^irn in )>t> o-
fue pocuio parem procefjum obftrVatum effe probabile eft. 1 Lucam
cap.ncarrigitiftain iententiam de poculo convivii Paichalis , uc
Fifff z ftaum
570 De Vocatione & Funftione
ftatim videbimus dc unorantum poculo ncmpe Euchariftico le-
quutosEvangcliftas. TofTanus in Matth.26. Credihileeft dominum
pantm fiaSfum in duas parles dediffe in manus proxime ajjidtntium ad
dtxtram O* finffiram, \t fibi mutuo porrig>>ent,donec Jinguli particu-
lamfibi dicerpftfjtnt. 2V#« cnim tunc Cbrtflus exmenfi furrexijfe \el
jipojlolcrum cliauii duitur , & Luc. 22, Chijlut accepto poculo cum
giatw (giffet, dixtt Mcipitt kcc & partimini Vobis ipfis. Non folum
cx vcrbis lllis jfccipite,edite,btbite,co\\\<£\n\us non figillarim cuique
dcditTe fymbola Chriftum, Ccd ctiam cx prarrcpto Cbnfti cum tra-
dcret poculumdicentis, ditidite inter Vos, Luc. 22. 17. At non
de poculo Euchariftico refpondcnt fcd Pafchali ifta dicunrur.
Nim dc poculo Euchariftico agirur vcr.20. Rcfpondco utrobiquc
agitur dc codcm poculo , £c quod dc poculo Euchariftico dicirur
hoz pr.xceptu patet cx proteftatione.qux fubjungitur ver.fcquenti,
dico aulenf)>obvs mcnon bibiiurumex frufiuvitis , )Jquequo regnum
{DeiVeniat. Athanc eandem prorcftarionem dc poculo Euchanfti-
co habent ahi Evangeliftae Matthasus & Marcus Matth. 2629,
Marc. 1425 qui tamen de poculo pafchali nihil loquuntur. Si
dixerint Chriftum bis proteftatum, primum dc poculo Pafchali 9
deindede Euchariftico, tam facile rejiciturquam alTeritur, q'jod
dicunt, quiacft nudaalTertioabfque illaprobationc. Praucrea fic
flbi contradiceret Chriftus. Nam fi de poculo pafchali proteftatus
fic fe non amplius bibiturum cx fru&u vitis ulquequo rcgnum Dei
veneritmon bibilTet poftea de poculo Euchariftico. Non bibir, in-
quiunt depoculo Euchariftix. Atcontra,dicunt EvangchftacMau
thasus 6t Marcus poftquam porrexit pctulum Euchanfticum pro-
teftarum fe non amphuscx frudu vitis bib.iturum ufquc ad diem
illum quum ipfum bibiturus elTct novum in regno coelorum. Ergo
Jam biberar. Bellarminus ut in tranfubftaruiationis aut realis prae-
fentia? figmentum dechnet i&um,quia dicitur fru&us vitis etiain
poftconfecrationem,negatproteftationem Matthasi&Marcirefe-
rendameiTead poculuEuchanfticum. At de nulloalio quam Eu-
chariftico poculo loquuur verlu praecedente , 6c cx his ipfis locis
colligunt ipfi Pontificri vinum eiTc clcmentum facramenralc in Eu-
chanftia. Gabriei Biel ex hoc ipfo Lucse loco id probar. Bfl autem
materia confecrationis tinum de ul>a titis exprefjum. $(alio primipalis efi
fn £*no*cm injlitutio Cbrijti : qui in \ino titisboc ftcramentum injiituit. Vndt
Mtfa le&, Luc. zz. Accepto calice dixit , dico Vobu non bibam de generatioue litis
3*t denec rcgnum 2)ci Veniat, O- Mar. 14. lam ncn bipam de genimme 1/-.
tis \fque in dum iUum cum [Uudbibam nolum m regno fia. Vnde in- *
fert , quud nec vinum pomorum aut artificiale, fit apta materia
confccrationis , quia non ejl tinum litis, ncc cji fimphciter tinumtfed.
aquiloce o* Jhundum quid : nec in uva vinum non exprctTum,f*w
Uquoj iiliin uhi magis b*bct mio\:w comcjiibilii q^uhn potabiiis, nec
agrejiam ,
Presbytcrorum Anglicanorunih 771
tgreftam, quh nondum babet Vinifpeciem : fidefi in Ua ak linigenera-
ttoncmjiec dcttutn quia non efi ejufdem Jpeciei cum vino,fideH linum
corruptum. Vndeft reditut de aceto in linum. Chry foftomus, ipfe quo Homil. 83 /»
quebibit ex eo, ne dudttisidis Verbis dicerent, Quid i ergo fanguinem Matth*,
hibimus & carnem comedimustfjr perturbarentur. Miror itaque Muf-
culum dubitarc num Chriftus munducarit panem , & biberit vi-
num Eucharifticum, cum iple fateatur vinum fuilTc in poculo Eu-
chariftico, cum Dominus proreftaretur. Exiitimo,\nqmt>neminem i0Ct 'c§mm;
tjfc qui negtt Vtnumin poculo fitijfe, cum dixerit dominus Mattb. 26 dc Ccena, '
Luc.iz baud bibiturum fe amplius. Hicronymus air, quod Chnftus
erat & conVtVa O* conVtVtum , comedens <<r qui comeditur. Hymni *s*d Hcdi-.
duo vetcres manducafTe panemcanunt, Setenetin manibus Secibat bum%
ipfc cibus.Senafiens dedit fiaum£ort)>efiens in edutum. Aquinas,c£/-i
Jius ea qu<e ab altis obfirVandd inilituit , ipfi primitus obfirVaUt , Vnde Fartl'l*\
ipfi prius bapti^jri Voluit quam aliis baptifinum impomret, Non opus 7K art' l •
erat ut baptizarctur propter fe, baptizatus tamen propter excmplu.
Manducavit & bibit in coena Euchanftica ut prasberet nobis exem-
plO,&: oftenderet fc non modo convivium efle, fed ctiam conviva.
Conftat igitur proteftationem Chrifti referendam non ad poculum
pafchah- Jed Eucharifticum,vel ad ulrimum illud Paichalc poculum
quod in Eucharifticum trauflatum eft auod idcm,nempe poculum
hymni. Canon Tafibalis dfirte interdicebat poff poculum Uudationis Scaligir dt
aliquidcibi autpotusfumere. lnterdicitur aliquid comedtre pofl poculum ef"endauiep;
hymni Huc alludit protcft&uo Chxi ftunonamptimbibam &'c.<^iilu- hb.6.
ait ddmorem , quo nefas erat pofi illud poculum dTrcXvimot quicquam &<< annot.\
cibiin pofierum diemcapere. Chriftusmortem fuam prxdicens pro- '* Maict 14
teftaturfe nonillano&efolum fed omnino non amplius bibituru iy.
vinum,donecbibentnovum in regnocoelorumMatiha?us6v Mar-
cus de poculo Euchanftico loquuti tantum femcl pioteftationem
fubjiciunt.Lucas ut proteftationem non bibendi jungeret cum pro-
tcftatioae non edcndiamphus de pafchatc,anticipavi: inftitutione
Euchariftia?,qu^immcdv3cefcquiturpro:eftatione,ubimentioncm
pocuh denup fieri oponcbat.Anticipationts&inverfi ordinis hoc
indiciu eft,quod cu de poculo Euchanftico quatuor lfta memcrent
alii Evangcliftas 1 gratiarum acTionem 2 diftnbutioncm & pr«ecep-
tum ut ex eo biberent, 3 atTertione quod ciTcc ipfius fanguis 4 pro-
teftationem,quod non amplius bibuurus Scc.adjrtio folum ponitur
ver. 20 quia tria rehqua )am dicxa crant ver. 1 7 nec opus erat rcpe-
rere. Similis inverio ordnus obfervatur eodcrn capite, ubi poft:
inftitutionis & cclcbrata? ccenae narratior.em Chnftus x.xjicce ma-
Tius eias qui me prodit mecum efl in mcnfa. Cu m uraen Iudas ante Harm jp v -c
inftitutam coenam EucharifticamcgrciTus fuerat. Quod pofl cali- [. c* siT*
cejn datum traditorem commemorat ,pr<ettrmij]a reupiluUre ifdctur, in- * ^
fuit Jlachatias Chryfopohtanus Antieipationcm de poculo
' F ff ff 3 obCctva.
772 Dc Vocatione & f unftione
De euch.l. oblVrvavit Auguftinus I. 3 deconfenfu Evangeliftaram ca£. 1 wbi
M cUcit , Lucam non narraffc hiftoriam fuo ordinc fed per anticipa-
,J tionem narralTe id quod fno loco Matthatus & Marcus narrarunr,
uc fatetur Beilarminus, fcd dicit Auguftinum non fatis expendifle
hunc locum. Dicit fed non probat. ^efpondendum potius , inquit
Ij&. VM lefuica Barradius, Chriftum Vnum Unttm caliccm difcifulis proftnafft
fanguinis fui : Lucam Vero de 1U0 tow atque eodem cakce bis locutum 9
qu<e fententia eft <DiVi Juguttini /. 3 dc confenfu EVangeiift cap. 1 . B «-
thymii Mattb 16 ts* lanftnii. %-obatnr quia Luccvs prioris cafcis traa%-
tionieidemU-rba fnbjicit , qu* Mattbaui & Mtrcui fcribunt diHaU
Cbrifto, cumcalicem teri fingainis fui tradidit , fcilicct non bibaml
-modo de boc genimine yitis <s-c. Ergo tdcm eratcalix fanguinis. Tr*tt~
tea Lucas nuUam fecit menthnem efuA agni aut a^jmi panis. Neqnc
dicit, acccpto agno.Vel accepto panegratias egit &c . quorfum igitur d$
folo calic.hoc dixit , cum incana pottu fit inferior & peftcrior cibo J
Sane propterea de folo calice toquutm eft , dixitque Chriflum ilto sccep*
to cgiffe gratias , q U calix iile adagni c*nam non pertmebat, fid calix
fanguints erat. VfuA autem eft prtcoccupatiene , W AuguHinuA doet9
fr<tocupationis Vero fi\>e anticipationis caufa fuit , U protcftatf-
nem nonbibendi conjungeretcum protefjtationc nonmmducanii. $*•
bijfe autem fangumem probrilitxr ettim coUigitxr , mquir Suarca,
' ^SV exftqttentibus Vabis ciufdcm Lu(<e, 2fyn bibam degwerjt?onr Utts, </#•
iom: * W' nec regnum Dei Veniat. 1\jw> lica * Luca b<ec Verba rtferantur antc cort*
tWe*-1* fecrationem, Vtdetnr tamcn idfclum effe per antvipatiomm : nam &>
MatthAM c? Matcm Poft ionfic>ation.m i&a rcftrunt, O* ita rnteUe**
xit jtuguftmn<Jib.$. Jl c^fenf.tVangJ.c . 1. Ct- Cbyfoft. homiL $5.
inMatth. Apatnbus& Pontificns vcniamns ad Neotericos no»
?»I«c.»i. ftros> Ordinis mVerfio aliqua, inquit Pifcaror, qnatenus pars aftionk
1 ■* " circatinumnarratur,v. 17. & 18. ante attionem circa pancm. 2fym
Verba iUa dcpoculo cente dominicee inteUigenda effe iiquet ex Mm», qu'%
VerbaiUaJico menonbibituru^c. Verbis depoculo ccen* dominica pr$-
mnctatis continenterfubiungit. Tam manifcftum cft & perfpicuu»
erTe hoc loco mverfionem ordinis, ut Theod. Beza noa Evangeli-
ftamanticipationem aut praeoccupationem, fed fcribam tranfpo-
nentem vevins,hunc ordincm verfuum,quem habefnus,nobisde-
"idnnttjn ditte conjiciac . Quodfi ' quis hic effet conjeitura locus,diccremtranJpo*
£xt.2i.i7« fltosfuiffe berftculos, Zr \6 Verficulo anneHendos, qui nunc 19 ttr 2*
babentur,qHtbuifnbjiciantur,quosnunc 17 O* 16, nttmeramus. Sic e-
vimomniaprorfus interfc, es* cum Mattbao &* Marco pulchre confctn
ferint: & in Jpocalypfi d*M fortaffe non ineple fimiles tranflnfitwiet
•hfertaVimut* Theobaldus Meufchius in defenfionc Harmoni»
V generalisapprobatcon|eduram Thod.Beza?,& aic , incunatran-
* A » fcribentium tranfpofitos ver. 17. & 18. &cx vcrf. 10 affumpcos*
***■ dtcvlitj inquir, quii Mattkxnj n Mmm $Uud, Amv dv* >***
0M94
Prcsbytereram Anglicanorum. 773
fltfidHOn bibam defruftu Vitis in inftitutiont facri caiicis non babent. Pt-
rofimiie tft igitur & pr$pe neccjfarium bos Urftcuios exfecr* ccen* m-
ftUuHontbuc ejje * fcribis traiettos. Chriftum vero non bis juxta
quorundam fcntcntiam diftribuiiTc calicem, fcmel in cclcbrationc
veteris pafchat!spro more hebraeorum, & rurlura in facras ccenas
mk\x.\it\ontfcdjtmeluntumpoft cwnam juxU Luca teftimonium, in-
Mcccncludi poteji3quod ludcti panem &* poculum foikifunt disiribnert
prorfut mfinc Tafcbatis, quibns diftributu, quicquam porro guftart u
^eJperanefMcrat. Prorfns igitur ftatutndum eft Chriftum olferVaffc
Vtterem rttuw in diftribuenao pane (s* caiice,fedinplane nrtum Zr tx-
telientioremrfumconX>ertiJfe. Auguflinum igilurfequor, ex quo appd-
retinecclepajam oiim receptttm fuijfe,fic iftacum aliorum E\>angekft*<-
rum narrationc cenciiiare, Vtfemei tantum dicatur Cbrifttis pocuium V-
num Cr idrm, nempefacramentale difcipuiisprabuiffe. Et paulo poft,
Et opcrapretium tfl in kis adhertere *»s-«e#» *trnw Lucd continuum.
€um cnim initiumfirmonu Tafcbatis interrupijjtt, tsr fecr* coma? inftu
tutionem inferhifftt , ea abfiiuta non redit ad initium fermonis , Imdt du
grtjfus trat,fcd retrerjum regreditur incipiendo ab uitimis, ts* Jtcftrgeu^
do ad prion, donec eo in fermone perbeniat, unde primi digrejfus tnt.
£td bttc melitis confpidentur m fubietto diagrammatc
\ Ordo Luc£.
I
Pre/ti&io
moms,v.
1 5. 6c 16.
Inftitutio
ccena?, v.
1 17.11.
4
Querela
Chrifti.
V.H.2I.
3
Contentio
difcipulo-
rum,&in-
formatio,
v.23.28.
2
Promiflio fi-
gurata occa-
fionc coten-
tioBis,v.28.
29.30. ',
$i cui non arridet conie&ura dc tranfpofitione,invcrfionem tamcn
•rdinis& anticipationem ob rationcs jam di&as conccdcrc opor^
ttt^praefertim cum alia fimilis inverfio habeaturcodem loco. Pras-
fceptum igitur, 2)i)>i4ite inter Vos, rcrVrendumeft ad poculum eu-
tharifticum. Sic Mornasus de Eucharift,l.i.i2. Calvinusinftituf.
L4. c. 17. f. 43. Bilfonus deobcdientia pag. 495. Willetus in Sy-
noof. dc eucharift.qu2Eft.4.p. 545 . Iuellus de privata MirTa divif,
t. hoc praecepsum ad poculum eucharifticum referunt. Vt pocu-
lum, fic etiam panem divifum fuifle, & diftt ibutum,eumquc por-
fexifle fibi invicem credere fuadeat analogi utriufque iyrnboli
ritus,&quaefupra di&afuntde pane porre&o. Sed dctur pocu-
ium inviccmporrigendumnonpanem, hoc vnum excludet geni-
culationcm. Non cnim bcnc conveniren: ifta duo, vt Minifter
focuiunicamumproximoporrigat9& ucpancm figiliatim diftri-
774
Dc Vocatione & Fun<3ione
Detortn,
miUtis.
Strtmtum
Ht>.L
bucndo cjufaobambularet circum mcnfam vcl menfas. Si noa
geniculandum dum dividicur poculum, ncccum dwiditur panis,
nifi par.em fenfermt majoricultu dignum , quam vinum, Qui
dc geniculis adorant, invicem fibi po;ulum porrigcre nequeunr,
nifigeniculationcm adorationis geflum huic etiam a&ioni com-
municcnr, quodabiurdumeiTe non ncgabunr Adverfarii. At, in-
quiunr,verba illa, S)iUdite inter Vos , vel Tartimini Vobis ipps , noa
hocpoftulanr,ut invicem fibi porriganr, fcd fufficir, fi omnes bU
bcrint cx poculo, 8c poftquam haulerit quifque partem fuam rc-
ponat in menia,vel in manu miniftri ut alii accipiant,vel ut llle dec
caliis. Senfusigiturerit, vidctenequisebibattotum vinum quod
eft in poculo. Sed prius illud nunquam tuit uiurpatum in ulla
• convivii fpecie , nempc ut bibentesex eodcm poculo non porri-
gerent invicem aut traderent in manus proximi, fed reponerent iri
menfa, ut proximus,fi velit accipiat, nec ullum ufum habet, ni(i
fbrtefuperftitionisridicula?,ac fi prophanurn quid eflet e manu
proximi fumcre poculum. Pofterius eft contra Chrifti praeceptum,
imperantis ut ipfi fibi partiantur, & contra morcm & ntum ufita-
tum inclaufula Patchatis inqua poculum circurafercbantinviccm
ilbi porrigcntes,aqua claufula coenae Chriftus facra» coenae rirus
tranftulit. Si panem proximis ad dcxtrara & finiftram accurnben-
tibus tantum tradidit, & illi aliis ut volunt, B.za,Pifcator, Tindat*
lus &alii, multo magiscredendum poculum etiam aliis tradidifTe*
Apoftoli in facra ccena quemvis fidelium ccetum reprjefenrabant,
utfatentur. Nonpendct virtus aut efficacia facramcntia morali
dignitate vel miniftri confecrantis vel proximi difpenfanti^. Et qui
miniftrum Chrifti perfonam gerere dicunt nihil indc lucrantur,
cura Chnftus ipfe non dederit poculum figillarim & fingulis, ncc
(Inguli repofuerunt in manum Chnfti pnufquam tracxrctur pre-
ximo. Tertullianus air, quodnon de atiorumquam protfidtntiumma*
num eucbariftiam fumimus. In Apologeticocap. 39.au, quod^e-
Jtdent brobati quinaueftnwet. E Senioru igirur manu funubant eu-
chanftiam in Africa. At non fic ab initio. Iuftinus ait, Diaconos
unicuiquc praefentium obtuliiTe, ut partem caperent de pane fupec
quo gratiae actaj funt, & vino & aqua. Obtuletunt ncmpe in pati-
na & poculis. Quo fenfu Clemens Alexandrinus ait, Etiam eucka-
risliam, cum qu$dam,)>t mos eft>di)>iferint, permittunt \>nicuique ex pe-
fiulo eius partemfumere. Sed dctur utrumque fyroboium Diaconos
fidehbus m manustradidiiTe,non in vafis obtuliife vel appofuiflc,
non tamentuncfentiebant nefas eflc ex aliorum quam mimftri
manuaccipereelementa. Stantehac emanu foiius miniftri accc-
p ircnt,nondetuliiTent Iuftiniastate hoc officiura Diaconis. Imo
ih Liturgia, qua? aicnbitur Iacobo Diaconorum officium eft cir-
cumfcrre difcos & caliccs. Diaconi primo utrunque elemcnruoi
ginifciaruiir,
Presbyterorum Anglicanorum, jfc
miniftrarunt, uc refert luftinus.Poftea Sacerdos panem Diaconus
calicem difpenfavir. Cyprianus lib. de lapfis, Solcnnibui ad impleiirs
diatontu calicem ojftrre pr*ftnti'>us cospit. Vndc Laureutius diaconns
& martyr dixit Sixto. Experire Vtrum idoneum miniftru.v rfjgcrisycui
(ommififti dominici finguinis difpcnfitioncm . Rationcs hujus difFe-
rcntix.quas afTcrt Thomas 3 part.q.82 arc; funt tidicul«,utcjuod
finguii Cbrifticontinetur in *afiy Vrtde non opcrtct auod tangatur a dif-
penfants, Jtcut tangitur corpm Cbritti ncmpe kfictrdote . Nam dc dif.
pcnfatione non de ractu ]am queftio eft , ochac rationefcquere-
tur autca diaconos circumtulifle patinam, & permifitfe, ut fidclcs
capcrent elemcntum panis. Scd difTerentia inde orta videtur , ut
tit ibidcm Saurcz, quod quando Sacerdos coepit fingulis & figil,
larim miniftrare, ipfe praecedcnstradiditillis panem, & fubfcquu-
tus diaconus miniftravit caliccm. Sed introdu&a communioneYub
una fpecie panis ceflavit difpcnfatio poculi per diaconum. Vidc-
mus non ftatim irrcpfiffc fuperftitiofum morcm accipiendi ele-
incnta e manu miniftri. Quodad altcrum illuna morcmreponen.'
di in mcnla, ubi aflidebant aiiis qut perccptun erant Euchanfliaro,
dc eoante noftram astatcm fomniaiTe credo ncminem,cV: eandem
fuperftitionem rcdolet, ac fi c manu proximi accipcrc iiefaseiTer.
Nam nulla alia poteft reddi ratio pcregrini iftius ritus, Sc a primas
ccensforma , 6ca more gentis in ormii cyclopofia,ubt idcm po-
culum dividunt,recedcntis. Dicimus itaq; Chriftum prsecipiendo,
ut Apoftoli poculum fibiipfis partiantur,voluiiTc fideles in facra
ccenainvicem fibi poculum porrigere. Hac formacelebrarc coe-
nam Bencdi&inosrefert Bulhngerus. Scd,utcunqueilli celebranr,
Apoftolos hoc modo partitos pocuium , nempe tradendo aliis,ut
folebant poculum hy mni.non cft dubium.Si quis ufum huius ntus
quserat, prasterquam quoddiclas delacramentalibusiymbolisopi.
niones fupcrftitiofas ex animis hominum evcllit , amicitiae & cha-
ritatis,mutui:quc benevolentias fignum cft. Habebaut Grarci dicm
folenncm , quem pbikteftnm appellabant, quocalicem primum
a pocillatore fumebant, & parum ex eo prasbibentes quoel magns
amicitiae ctat fymboium , illum deinde,cui volebant porrigere { o-
lcbant,atquchocquidemilliserat cr^'#«r. Hejycbtui indicat , in-
quit Stuckius , hanc philottfiam adbibeti poft ccetutm , cum in ftgnnm
amicitite ex eodem poculo de eodcmlnnobibnnt omnes* Sumitur <p/Ae-
«tr/« cum pro ipfa propinarionc ceu invitationcad bibendum,qua2
amicitia; & bcnevolentia? ergo fit,tuna pro die fefto & folenni quo
illa olim celebrabatur,tum pro poculoquo hujufmodi fit ialutatio
hinc K&rlit quoque ^iAirirw di&us eft. Pbiiotefia, inquit, efl pbia- Anti^uit, c».
h ju.-tm compotationibus datur. In iis enim amicitia ergo bumanitcr fi v/v/4 . //£. 5
tnntuo excipientes Unt calicem fibi inVicem ponigebant, auem pbibteftam cap . i ©,
tppzUahnt) wctoflymiris mmirum, auiajymfolumerat amtris & ami-
Ggggg cili* ,
776 Dc Vocatione & Funftionc
citue , tihG r.omiyte Wriffimt <\uu \llud foofnUai ®t>m\ni c&HApotu*
luminfi^nitnt. Ac %f*rip Qjxct^i^ in rnanum trtdcbitur. Vnionis
cum Chriftolignum fitumcftin mjndu^acione^pctatione, nutri-
tritione;commu:iio:ns figfitifH4 in eo qubi ejus menfac accumben-
tesipfum convivamhabemus; commumonisinternos quedexeo-
dem pane & vino partes capimus ; amicitiae & mutuae benevolcn-
Ti2 fignum in eo prastcrea quod cidcm menfasactrumbentcs invi-
cem aliis cratercm Philotcfium pcrrigimus. In Ecclefiaverefiantc
myfterilfolebant fc mutuo ofcuioialurare. Habcbant etiamaga-
pas cum ccenis conjunctas, qusea myftcrns toto gencre diverfas
erant, &de quarum originc conrrovertitur , uc fupra cixi cap. 9,
nec ubiquc"earum"ufus obtincbar. Vtcrquc mog abrogatus eft, nihil
enim de iis domious facram coenam inftituens ftatuit. Sed de ifto
figno fpeciale praxeptum tradidic diccns PartimtMt \>obU ipfis > cum
reliquos rivusomnes generalicamumandatOjHW facitc complexus
fuerit. Biberc ex codi poculo non tam bcnc expnmit hanc mutu-
am amicitiam ac benevolentiam,ficut cum porrigimus aliis,ut jurc
crater philotefiusdici pofllt. Dcniquc gcniculando Euchariftiam
accipere e manu miniftri ataxiam introduxitin culrum divinum ,
"Nam dum geniculantes percipiunt fymbola, & llli una cum rnini-
ftro celebrant unam a£tionem, reliquus ccetuscanitplalmos, aut
attendunt le&ioni fcripturarum,& proindeeft ccenaprivatanon
publica, licct in loco publico,quam interim celebrant geniculaa-
tes. Kon recens cft, fateor, hic mos canendi pfalmos, dum diftri-
buerenturelementa. Nam Auguftinusxtate fuateftatur pfalme*
ceciniffe interofTerendum & diftribueudum . Interbac MilarinsVtr
ftliy 1 ^rihuniim Laicut Catbolicui,neJcio Vnde atberfus (Dei mini/frosjvtjjeri
*V ' aJF°kt* irritatus , morem qui tunc effe apud Cartbaginem cctperat , H
£#• l r! bymni adaltare dicerentur depfalmorum libro, Jil>e ante oblationemy ftH
cum diftribuerctur populo quodfuijfet o&latum, maledica reprebenfttnt
. ItbicunquepoterattUcerabattaJferens fieri non $portere. Httic refptndi
jiubentibui fratribus. Quo fpiritu morem lftum reprehenderit Hi-
larius, aut quibus argumentis defendcrit Auguftinus , ncfcio, fed
merito reprehendifle, & pio zelo Hilarium judico. Tam raanifc-
ftaeft hicataxia, ut nullisargumentis defcndi queat. In unoco-
dcmque ccetu pars una curn miniftro in una parte vel angulo tem*
pkexercet fe inunocultusgenere, ncmpe diftribucndi 5c percipi^
endi fymbola, & intcrim dura minifter alloquitur geniculantcs in-
tcr diftribuendum, loquitur in rcliquo ccetu le&or & legit fcriptu-
tas facras,aut canunt pfalmos,Sc cxercent fe in alio gcncre cultus,
& nefciunt quid rerum gcritur inter miniftrum&geniculantes,
nifi quantum oculis intuentes conjicere poffint. Nunquara pro-
bavit Dcus , ut in uno eodemque ccetu uno eodcmque momcnto
fiu*fimul divjnicultuspartesadminiftrarentur, In guem fincm
>*«5
Presbytcrorum Anglicanorum. 777
JuflGt Apoftolus convenire MW«XfcJ ad cclebrandam coenam , fi
cumconvcnerintin vnum locum , tamcn in uno eodemqu'! loco
feparatas habeant menfas, vel in angulo aut per fe fianc participcs
Euchariftiac. Si baptifmuj adminiftraretnr in una rempli parre, &
reliquuscoetus in alia intcrim cancrec pfalraos aut legcrenc fcrip-
turasabfurditatem iftam facile agnolcerenc. Haecataxia incoen*
adminiftracioncm indc irrepfic,quod figillatim datur cuiquc in ma-
num Euchariftia , &quia raederetreliquum coetum toties cadcm
verbarepetita, quoties datfymbola miniftcr, audirc, lc&ionem &
cantum pfalmorum excogitarunt ad levandum faftidium , & fic
duae fimul voces diverfis auribns.infonant. Quod fi menfis pcrpc-
tuis accumberent, ut apud nos in more poficum eft,& in loco rcm-
pli patentiflimo, tum non taederet vcl participaturos , vclquiha-
denus participarunt,cadem verba rarius repetita audirc, & dum al-
loquicur minifter inter diftribuendum alios accumbentes fotte t ©
Tcl 100 unavice, filcre, & cum furgentibus a mcnfis Scaliis fuccc-
«lentibus fimul canere,aut h&ioni hiftoria? paflionis attcnderc. N«
interim dum alloquitur inrcr diftribucndum accumbcntes,alii pcr-
cipiunc fruc*tum,dum fui officii 6\: praefentis bencficii admonentur,
Nam apud nos Miniftcr finita concione recttat vcrba inftituticyiis ,
habet exhortatiunculam c\: admonitioncm,dcindc bcnedicic,finira
benedictione ccu gratiarum aclmnc , aic,Dominus noftcr ea noclc
«jua prodicus cft accepic pancm & gratiascgit , Ccut nos jam egi-
mus & fregic, ficuc & ego jam frango , & dcdit difcipulis fuis dt-
ccns ( tum tradic proximis a dextra & finiftra ) hoc eft corpus mc-
um &c. nihiladdit vetbis Chrifti,nihil mutat, nihil diminuit^tura
proximi frangunt majoris fragmenti ceu partis particulam, cv reli-
quum tradunt proxime aflidentibus , quandiu reftat fragmenti
parsreliqua,tumqui miniftrant mcnfis, ubi dcficir unum fragmen-
tum, patinam ofterunt , undc alius fimiic fimiiirer fragmcntum
ceu xXetTfim majus fumit , & frangcns ttadit proximo , & fic cicin-
ceps. Similicer poculum tradit proximis mimftcr prclatis verbis
Chriftij nihil addendo,mifccndo , murando, mmuendo, & illi tra.
dunt proximeafiidcntibusin rrranus,& ubi dcfeceric vinum,dcnuo
implenc qui miniftrant tVc. Simulacutrunquc fymbolum tradide-
lit proxime atfidentibus prolatis tantiim verbis Chrifti,
tradunr alii aliis proximeaflidcmibus pancra £v poculum,minifte:
quandiu aftusmanducandi Sc bibendidurar,ailcquituraccumbe:i-
tes, incuicat mcmoriam beneficiorum qu«2 nobis parta funt per
Chrifti mortem,& pafiionem, hortatur ut fide & mcntc afcentfant
adccelosccelorum, ut perpendantquidfignificent illa fymboli, Sc
qu* ficanalogia intcr figna & resfignaras, ut jamfcrlo inftituant
Yitaecmendationem , uc fcedus curw Domino reovent. K«ec &
idgenusaliaaudiente nnivetfototrusEcclefia ccetu ingerit men-
Ggggg z tibuj
9*f. 21.
77 s Dc Vocstione & Fun&ione
tibus partic^antium, cV ahorum ctiam qui participarunr, atque
itaomneshicfructum pcrcipiunt, eti.irr.fi qui jam a&u non perci-
piunt fymbola. Dum furgunt illi a menfis , & fuccedunt in
^orum locum a!ii , <k filct miniftcr, furgentes a mcnfa , accc*
^cnrcs ati menfam cx univcrfus totius Ecclefia? ccerus, (itnul
canunt , vci legh Lc*tor hiftoriam paflioni*. Scd dum mi-
nifter loquirur , cc dum accumbenrcs invicem tradunt fym-
bola non legitur hiftoria paflionis aut canuntur pfalmi ncc ex-
pcdir. Nam non funt fingula quae lcguntur aut canuntur ln
ipfo attu manducarionis & pctarioms apta medkatioms praefen-
ris rnateria. Std minifter dum loquitur, aprat vcrba ac*tioni, & fo-
liloquia aniraac juvat , & tovpefccntes niarum fcntcntiarum cjacu-
iationibus cvxtrat. Si univcrfus Ecclcfia? ccttus pofTct una vice &
iiaiul accumbere menfi\euct jucusdius & commodiu.s ut fic om-
nes fimul mariduxent,bibanr, meditcntur,canant,audiant alloquen-
temminiftrum. Sed ubi illud non potcft fieri, tamcn quam prope
poffunt acccdere ad unam communem menfam ck adionem, adni-
lidebenr omncs, ncmpetot menfisaccumbendo quotcommode
capere poteft amplitudo vel anguftia loci , & ut intcrimcumac-
cumbentibus animo ck fpiritu prasfentes fint aln , qua; alloquitur
adcosfervus Dei audianr. Auguftinus hocipfoloco dicit hunc
moremcanendi pfalmosxum diftnbueretur populo,tum coepiiTc in
Ecclefia Carthaginenfi. Non ergo ubique vel ab initio mos ifte
obtinuit. Ojfertorium, inquic Walafridus Strabo , quod inter ojfe.
rendum cantatur , auambis aprioris populiconfuetudine intfttmCbri»
fiianorum Venijfe dicatur^tamenquis fpecialiter addidtrit officiis nofiris
aperte non legimuA ; ficut Cr de anitpbona , qu* ad communionem leii.
tur, poffumus fateri : cum Verc credawus prifis temporibus patresfin-
Uos JiUntio obtulijfe Vel commujjicajfe, quodetiambaSUnuitn Sabba-
tbofiintto fafcba ebfirMmns. Credit Walafridus filentio olim fidc-
Jes communicalTc , non autcm pfalmoscecinifTc, cum communi-
carenr,aut fymbola diftribuerentur.Silentio proculdubio cositnu*
nicafTe crcdit,quia non crat a&io illa interturbandaalia a£tione,fed
mentes communicantium meditabantur quae erant prafenti a&io-
»i propria. Sed tsdio caeperunt aftrci alii fpe&atores,quia finguJi £
jnanibus miniftri & diaconi elementa accipere folebant, indc pfal-
jnorura cantus inter diftnbuendum excogitatus. Sed non fic ab
anitio.Etcredimusprimis remporibus,cum fimulomnesvelquoad
potcranc , menfis accumbcrent, poft tradita elemcnta a miniftro
proxime afTidentibns,vel filentio eos communicafTe mcditantcs dc
re prarfenti, vel potius miniftrum fententiis jaculatoriis ad rcm
praefcntem aptatis communicantium mcntcs intcr mcditandum
cxufcitafTe. Hac forma cclebrarunc noftri facram coenam jam
annos fexaginta, & teftor , fiunquamalias inhaca&ione potif?:'
mam,
Prcsbytcrorum Anglicanorunt. 779.
«mrt, nempc dum alloqueretur accumbcntes miniftcr poft tradita
fymbola.raptosfutflc fpiritu pios omnes, tum accumbcntcs fuis
vicibus tum qui accubituri erant,aut a mcnfis furrexerant j &: con-
traubi fingolis miniftrantut elcicentafieillatim five ftantibus, fi-
ve geniculantibus , fivc a reliquo coetu leparatis,friget tota actio,
& frigcnt ipfi communicantes. Vidimus quantam ataxiam invexit
ifta gcniculatio in pcrcipienda Euchariftia,mutando vcrba inftitu-
tionis, pluralem numcrum in fingularcm , cnunciativam verbo-
rum formam & verbum promirTionis in prccatiunculam , vcrbum
promifiionis tranfponendo, 6c ante diftributioncm cum bcne-
diclionc conjungendo, eique vim confccrandi alligando, ritum il-
Jum porrigendi pancm ficpoculum &accipiendi emanibus flde-
lium cxcludendo, & duas a&iones cultus divini in uno codemque
coctu uno codcmquc momento conjungendo vel potius confun^
dendo. lftorum pleraque non geniculationis folius funtpropria,
fed ctiam cujufquc corporis fitus, quo e manu folius miniftn ac-
cipit fymbola,qtu Euchariftie; particcps fa&us cft.Dc induftna Ec-
elefia» nullius rcformatae morem carpo , fed cum geniculationis
vitia & incommoda detegendi onus incumbit , nihil diffimu-
Jandum erat quod in hoc generc vcritatem propugnantibus nobis
& fcrutantibus fcripturas occurrerc potuic , paratis intcrira rc&io-
ta docentibuscedeie. Et viciflim petimus ut monitanoftra a?qui
bonique confulantomnes boni, ncc contemnanr. Sed Vide , fiater j)e £$Hrc
tbarijjimc ,ir\quit Cyprianus, Jt quit de antecejforibus noftrls,Veiigno~ difl.c.* qS
unter \>e\ Jtmplicitcrntn boc feryaVit Crtenufr quod nos Tiominm O pri4n]^
txempU & magiflerio fuo docuits potefi fimplicitattejus de induigentid *
domini^enia concedi, nobis }>cro non pottrit ignofii qui nuncadomino
ttdmoniti & inslru&i fumtis . Verbaextantin decrcto Gratiani. Et
ichoc quoque adcodegas nofiros litcru dxrigmas ^ti^zm Cyprianus,
Vt \bique lex EVangsltca (sr traditio dominica fir)>ctur 9 Cr ab eo quod
Cbrifttu (r docuit e^ fccit ntn receditur. Qu& vbra jam contemnere,
Grinerrore prifiino pcrfi\>erarc , auid aliudcfi qukm incurrere inob-
jnrgationem dominL Itzm, \cltgieni nofiracongruit & timori er ofi
ficto facerdottinofiricufiodireiraditionb dominic* Iwitatem, & quod
prias tidetar apud quofitam erratutn dominomoncnic csrrigere , 1>/ cum
tlaritatefua Or majefiatecelefii )>cnerit> inVeniat nos tenere auod ma-
nuityobftrVdreauoddocHit,fitccrequod ficit. Item, quod finccmi-
rtima ae mandatis dominicis licctfihercquanto magis tam magna%
tamgrandia , tam ad ipfum domtnic* ptjfionis & nokra redemp-
tiomsficramcntum pcrtincntia infringcre fa* non efi. Cyprianus licec
media annorum ccntuna tcrtia & prope Apoftoiorum tcrnpora
vixerat, tamen ad primam originem, lcgem Evangclicam &
traditionem Dpminicamcrrantcs revocat , & ad Pomp.contr*
Ipift. Stcphani monQt, ut inaliqnofi nutarerH (? VaciliaWit VtrilM
Ggggg 1 *d
I
;tG De Vocatione & Funftione
adorigkm 5>ommicam &* EVangelicam & jfpofioUcm tratRtionn$
reVeitamur, indcfnrgat aelus nofiri ratio, undc & ordo & origo Jurrtr
xit, & fi aqua veriratis quae pura e fonte profluebat, vitio interrup-
ti aut bibuli canalis vel planedefecerit, vcl putidas fordes coatra-
xerit reficiendum acconfirmandum, uteadem integritateacubet^
rate repratfentetur, qua de fonte proficifcitur, Indignus eft H>omin0{
inquit Ambrofius, qui aiiter myfterium celebrat qukm ab co traditunt
U i.Cor. is eft. tfon enim poteft deVotws effc, qui alttcr prtfumit \ quam datum tfl
dbauclorc. ToflanusOrat, decoena Domini. W\nc\pium trroris m»
ca cotnam domini, nec minima fuperfiitionis occajio proculduhio fuitjwi-
mutatio ceremonUrum a Cbritto inftitutarum^ Gr accumulath iUarum%
qnai humana ethelethrefcia fucccffu temporis cxcogitaVtt. Cum fra&io-
ne panis Lutherani dixiftent facram coenam aflinailari prophano
iympofio&rufticorum comcfTarioni, refpondet Paraeus non ar-
Befymld. gumentum fed virulenram blafphemiam efle, ac fl eucharrftiam itl
fuch.l.i.cS. prophaxium fytnpofium convertiflet Chriftus. jiut nefcivit fcHicci
f.ij^f* quomodo cccnamfuam a comeffationc rufiicorum difcerneret*. Quand§
lif • pU mentes obferVant inftitutionem Chrifti non dubitantfid ccrto ftiunU
fidem & obedientUmfuam placere <Dco. TuncVero neceffcefi tos dub$-
tm^quando inflitutionem Chriftinon obfirVant,fcdViolantaut mntant*
-— ~. — Item. ObferVatio ordinu divinitus finciti &* mandati ntutiquam p9*
5^£' *• teftdicinon neceffaria,fedcft prorfus necejfariay qukm cbara nobU tfi
falmnoftra. T^equeeft innoVatio ,fedmandatum Vttu*& obligatioltc»
tm. Si novum nobu Videtur, pudcat nos ignoranti* noftr* &- diuturme
prtVaricationu.
4 Argumentum. Ritus facri ab Antichrifto inftituti funtre-
jiciendi, maxime iiqui ad a&um craffitfimz idololatria? ufurpati
iunt,tum ob decorum, tum ob fcandaJum & penculum . At geni«
culatioinpercipienda euchariftia ab Antichrifto inftituta, & ad
idololatrise crafliffima? a&um nempe «Iprt^^m ufurpata eft. Etfi
per fe res adiaphora eflet gcniculatio in percipienda euchariftia^aut
apatribus pie inftituta, tamen cum poftea ab Antichrifto inquina-
ta fupcrftitione & foediflima, quar unquam fuit,idololatria conta-
minata,quandoquidem noneft res neccflaria,ex ecclefia abolenda
t -fc-Aj eft,utapertaidok)mania. 2^onpiacuit% inquit Theod.Beza, Veife-
&1*; err' • dcntibm Vetfiantibus Vel acccdentibus panem in manum porrigi, ut olint
fiebatfid attottipancm quafi lenerandum . Poftea adbibita eft gtnuflel
xio, &* bucceUam in osingerere malucrunt reVerentice nimirum caufa.At*
qnihoc piimum fkiffe borrend* iUius avlohtruc initium qutc nc nunf
quidem aboleripotctf,quis tandem nontidet ? Quacum itaft habeant%
& honorum iftorum pr^poftereficris noHris bibitorum trtftijfimns c{
"Vcntusfatufuperqut doceat, quanto fatitufueritin ftmplui Cbrtftiinfti-
tutionc acquie/lereiquam prtcpoftcro %elo quicqudm ifforum comtnJHt/cii
mH quidcm omnmm optimcfaccrt Udcntur qui ifta9 qumltis nonpcrfi
impk
Presbyteroriim Anglicanonim. 7S1
impk fid eft datonon conceflb quod pcr fe non funt impia. Nam
impiam geniculationcm obinftitutioncm violatam docuimus, &
idololatricam efle ftatim docebimus) tamen 1>t minime necejfaria O*
farum quidem utiiii ctiamfi quis iliis ( ncmpe altaribus, rotundis pa-
nibus, genuflcxtone caufa revcrentia?, operofo cantu) rette ltatur>
(quod tamcn fieri non poteft,nam inter alia dicit rotundos panes
lingulisporrigicoepiiTc,&ritum a domino inftitutum fuiflc abro-
gatum) plurimHm autem noxiafVt triflijjima ecckfiarum facies oftendit,
non mintts feduli quam apertaA idoiomanUs abolent. Derebusadia-
phoris a Patribus ad pium ufum mftitutis oc ufurpasis, fed poftea,
Fuperftitione&idololatriacontaminatis vide plura capite nono.
Ritus abj Antichrifto ^inftitutos muitomagis rejiciendos eodem
eapite probavimus. Pctrus M«tyr,in epiftola ad Dominos Polo-
«os cvangelium profitences, & ecciefiarum miniftros, in hunc mo-
dum confulit, Itaque fitagite fratres domum (Dei al> Anticbriflis cou- Pa^AliU
Uminttam, & prope fundittis eVerfam inflanrareyatque <edificando id ' '
qucefo diiigenter cttrate, Vt praltas falfafqut opiniones radtcitns extirpttis,
qHodideomoneo quod nonnuUos'tnterdumViderimy qui maia folia, flo~
rt^yfruHnfqutfuperHiiionumfolkmabrafirinty radicibus tamen ptptr*
ctrunUquectamenpoflcamaxtmocum damnoVmce T^mini rtpulluui-
runt.A)>trruncenturfhbipfisimtiismalafemina& putrts radices, 2^am
fi aprincipio negltgantur (fcio quodloquor) poflea multo difficilius toL
luntur>idqucpro\>tdendumeJ}Vtinfacramentis <r prxcipue in tucbaru
ftiaqnhnfinctrijfimlfiat. pifuntyibiymihicrtde, idoloiatria ptftifera
femina.qu* porro ntfifublata fuerintyuunquam EccefiaQhrifli purofin-
ctroque cuitu trit ornata. Ec infra, \n ritu )>erb adminiflrandorumfa-
cramentorumy is ampletttndru efty auifutrit qukm fimpiiciffimm atque
* Tapifticis nugls atqut ceremoniolis maximtrcmotM> Cr ad puritattm
qutCbrifluscum jfpoflotislftaefljplurimum acctjferit. Si\)>troy{ixi-
quitBuccrus, diligimM 0tumy ts* Sofpitatortm noflrum Iejfum Cbri*
ftumtxtoU anima, &c. nibiifant ad txtremam rtliqxi facimus dete~
ftationtm & feUriffmam profligationem omnis tius impittatis atque ab~
ominationisy quatn Satan per jinticbriflosfuos iribexit contra bacfhn-
Bijfima myfttria, nibilque prorflmpudnos loci in)>enient Vel rttinebunt
f<e res omnesy \>trba (^geilta, in qu%bm )>ei appareat tffe aiiquid tantis
impietatibta ajfine,&c. vide fupra pag. 541. Paraeus contra hoftias
nummulares hoc ipfo argumentoutitur. Trimacaufa eft, inquir, Befyml^
fuia bofticc nummularesnequt h Cbrifloyneque ab ApoftoHs* ntquta l*- tuchavftt '
ttri ecclefia, neque a) Tatribus ortbodoxisyfedk fapa %omano , poflquam /f j §c§ x x,'
iam w Anticbriflum degenera)>eraty ortginem irabunty a quo tanquam
ipfijfim* ^4nticbriflo E)>angelicas etiam in rebus adiapbor is qudm lon*
gijfimejejunttas tfii conVtnit. Stcundayqnia in bonorem ideli May-
Ximprimtm introduBtefunt^t borribiiem Mijfa ihlcUtrum ts* tran-
fobftantittiomtoconfimiYtnt, m confirmand* ttiamnum in Papatu
ftrlHMttii
?n BeVocatione&Fun&ione
firVinnt. Si<c nos genuflexionem in pcrcipienda cuchariftia ab Ini-
tio fupcrftitionis fuae maculam habuifTe, ab Antichrifto non i
Chrifto, Apoftolis,autYetcriecclefiaoriginemtraxiiTcc)icinH)s,8c
in honorcm idoli Mayzim primam introdu£tam, urt horribilcra
Midae idololatriam , tranfubftantiationem & carnalem praefcntiam
confirmaret, cuiconfirmandae ctiamnumin papatu fervit in ipfo
a&u ldololatriae & adorationis tranfubftantiati panis, & clTc quafi
viralem ccremoniam artolatria?. Dicit quidcm Thcod. Bczj, ado-
rationemin percipienda cuchanftia attolatria; occafionera aperu-
&gr/l« 143« iffc. Inipfa panis Jumptione ,inquir, adoratio apud menfim, quim fit
per\cuiofi,\tpoie qudt artolatria* occafionem aperuent , Vnde tandem
bomines ad metoufiam prtcipitaVtt Satan tes ipfa demonflrat. Scd
fi adorationis nomine gcniculationcm intclligir, non affentior.
Kamconftat carnalis prasfentix errorcm & tranfubftantiationis
monftr,um antc genuflcxioncm mtrodu&afuifTe. Non polTunt ad«-
Verfarii velunum fcriptorcm profcrre antc annum millefiimum*
imoanteHonoriitempora,quiteftctiir gcnuflexioncm in percu
picndaeuchanftiaufurpatam fuiffi*. 2^on motet n$s rigidum Gne-
fiit$rumjupercilium,\nq\iit Tilcnus.V* noflram cumprifia eakfia *ty\
wmG*aftueridefiuamus.Eius conjuetudinem lumaliijum in primis
^ Origenes,l<r Cyrtllusjn mjfiagog.commemorant :ac fruilrafunt Veftri,
™ ' * ' imo Grficumpugnant ipfi, cum aiunt Owenem, non dtjynaxi, fed de ei
qu* quovis ioc$ ac tempore Cbrifio txbibenda efk re+erentit agere : ac
CatecbefisiUMnomenCynUifalfopraiferre. Verum,ji quod VosVuitif,
Origenesfibi V$luit,fiquetur O- ubique etUm cxtraficramfiuaxintquom
tiefcunque aliqua deCbrifio Ulinfcrmonc mentio , X></ animo cogitatk*
incidit, ingenua ejfe pr$c*mbcndum, quod Vofmetipfi ridiculum Cr ab-
furdumjudicatu. CyriUi Qatechefes nimis levi de cauja $n fujpitionem
9fy£a*tVocantur : putaquodin tndicc Grtcorum librorum, quos fyfr
fub. yfnguftana emit a qu$dam Cercyrao tribuantur cuidam lobanni
Hierofilymitan$. jiliter iudicat Cafiubonus; fuique jhdiii aaftipubt»
tores Uudat Hieronymum, Tbeodoretum, Pk$tium, &amafienum,*li$rt
ad)>erfus !Baromum,p*g.66o. In Homilia j . in diverfa foca evange-
lii quac tribuitur Origeni habcntur cniidem hxo, verba, Quando
fanctum cibum, iUudque incorruptum acctpis poculum,quando Vitnt pant
Cr poculo fruerif,manducas, (r bibis corpus Grfinguinem !Domini,tunc
'Dominusfiib te&um tuum ingreditur. Et tu ergo kumilians temetip*
fitm, imitare buuc Centurionem, & dicito : fDomine nonfitm diguus >#
intresfkb teftum meum. Rcfpondit author Parafynagmatis eadem
vcrba vclle pcrfonaturn illum Origencm proferri cum paftor ingrc2
ditur in alicuius aedes,qu.od obfcrv at Bilfonus in libro dc Obedierie
tia,pag.549. Prjeterca 'non clTc gcnuinum opus Origenis fatcn-
tur ipfi Pontificii.Dicit Poflevmus faifo tribm Origcni has bom|-
iia in titulo fyonyfi Areopagita* Bcil^rminus ait, quod HomHU in
dfcrfit
PrwbyterorUm Anglicanerum." 7gj
Mierfi Ioca foangelii ftne dubio non funt omnes Origenis. Scd d:ffi-
mulasTilcnus&: pra?ccnt lfta ac C\ non legiffct. Denique hic nihil Gi fniP**
habctur dc geniculacione dc qua jam coiurovcrtitur. Quod ad EccUftajl.
Cyrilli catechefes rcfpondet authorillc fuiflc etiara iuppolftitias , Pag §4-
& in hunc fmcm citavit Molmxum libro dc Euchanflica idipfum
(cnticntem. Addc Spalarenfem.Cv>j#*w HierofilymiUnum Catecbe- Derep £ r
fit firipfifft indubiutum ejfea/ferit Bellarminut, non tamen omnes eas , £c,j {. *
dju* nunc CjriUi nomine circnmfemntur Veras CyriUi Hierofiohmitani 6> 'nHm '"'
dttcbefis tjft indubitate confintiunt : fjr mibifane ViUb funt fufpectt,
Tfym (r longc pofleriorx tempora oltut. Qrdotnimitle liturgi? , quem
Cjrttus bic nofter Catttbtfi quinU mjflagog. ( cx qua teftimonrum
pro gcnuflexione atFert Bellarminus ) xtfert, tottus efl in liturgU^qu*
fidetimen nuUre dtciturtlacoH fratris domini, primi Hierofiolymorum
Epifcopi. In et\>ero liturgli nihil babetur d: lothne mtmum t nihil de
ocuto nibildt ittis Verbis,H*bemu5ad dominum,Grr,tUi agmtti demviQ
S)to noflro ) <jUct Vtdentur ex nottra latina mijji dcfimpu. yft lotionU
wiHuum, O* borum Verbornm cntt mtffit noftra pr*fationem nnllt ex*
txt mtmoria antiqua. Ccrtum lguur eft vel fuppofiitias efte vcl in-
terpolatas. Hardingi auace aon cxtabant nifi in fcriptts. Vccereg
cpiftolarum Ignatii mentionem faciunt , non tamcn fequirur ncs
gcnuinaslgnatiiepiitolashabcrc , fic ncc Cvnlli Catechcfes non
ciTe intcrpolatas , fi apud vetcres de iis mcntio fae"ta fir. Pra»rerca
: non ait pcrfonatus Cynllus flcftugtnu, aut cade protna, fcd accede
Jrrontis, quod quis facit non genua flc6tendo, fed accedendo & in-
; clinandofuperiorcmcorporis partem ceu truncum. Narn qui iri-
; cumbit in genua, nonaccedit. Cum de adoraticne loquunrur Pa«
I treSjVelfpiritualemChnfti adorationcm cx mentalem intelligunr,
> vcl fi quando delymbolwcxccrnis, ut unusTheodoretus, adora-
- tionem Urge furaunc pro revercnti oc deccnti fymbolorum ufu a£
f tra&auone.SicinterpreraturTheodoretum Bdlbnus Jibrodcobc-
! dicntia pag.5$4& p~g-5 57 ait adorationem oc Grxcisfcriptonbus
' & fcripturisfacns, cum tnbuitur rnortalibus aut creaturis/i^nifTv,
ear\ folummodo reverentcm ufum,6V citat locum ex Gratiano de
Conlecration. dift.3 fcdt.Venerabilesin glofTa. In hoc finfupojfu*
ftM quaynlibet rem ficram adorare. Ethnici hujus rcvcrentia: rauo-
nc Chnftianis adorationem Bacchi 6cCereisaffinxerunt, quiatn
facris myltcriis lymbola panis & vini acceperunt cum gravitatc 6c
rcvercntia, Sc hymnis ptecibus aliifquc excrcitiis religionis facrarn
adioncm celcbrarunt , non tamen inde fcquitur .Chnftianos .in
gcnua procubuiffe coram pane cV poculo magis quam adorafTe To-
Iem aut nubes, aut caput afini coluiffe, vel infanticidii reos fuiiTe,
ficut calumniati funtethnici : ji Cereri & Libero Taganorum diis „~, r &
longe abJumu-5 i\nqu\t Auguftinus, quambis panis <r caltcis ficramen* ^0'*4 ^U\Z
tmnofirorittmmpitHimur. Sed dc gcnicuhs adoraffe cum fym- um*
Jihhhk bola
784 De Vocatione & Fundione
bolaacciperent c manibws miniftri vd diaroni anteannumfniltefi-
mum nullus vcccti m retulir. Imo antt Honorii 3 terrpora o#en-
dan.t , fipoflunt-1 |ui fcnptorii tcftimomum.Nee
inftituit HoQOfius ifte, ut genud fkclerent in percipicnda-Ewha-
pecretal. /.$ i\(dz vcl in ele^tione hofti* m mifTa. SacerdosVeroquilVetfie^
tit de ceUbr, q:Uliio- doctat pkbfm fiuam , inquit , M cutn m cehbrationemtjjarum
M'!f.c*p. tkVaturbo, taris fi reVertnttr inclinet. "Non ait, m gtnna pro~
Sane. cumbat , fed tsntum fe reverentcr inclinet , nempecaput veltrun-
cum corpoti< parum indinando. Quod fi idcm tunc fa&ura, cunt
percipcrent Eiuluriftiam , dixermt, id venfiir.ile eiTe non ne-
gabo'. Sedilluderat vcnerationis quam adhuc imaginibus exht-
bentfignwm, non adorationis. In gcnua non procubuilTe dum
clevaretur hoftia pate: ex verbis fcquentibus. Idmfacicns cnm erm
rt !Pt flyter gdmfirwmm. Id cft rcvcrenter fc inclincnc cum prac-
;ent eos Prcibytct deterens hoftiam ad infirmum.Non autem vc-
luit ut procumberent in genua in platcis cum praeterirct. De gc-
niculis non adorarfe vetcres, dum fumerent fymbola Euchanftiac
vel illud argui:,quod die dominico folebant hanc facram aftior.t m
celebrare, quem propterea Chryfoftomus humilia * de refurrtcl:.
vocatdiem panis. At dicdominico ftabant orantes , & toto tera-
poris intervallointer pafehack pentccoftcn etiam extra diem do-.
minicum. Si ftabant inter orandum , non cft probabile de gcni-
culisadoratTecum perciperen: Euchanftiam, fcd potius contrari-
um, nempe ftetiiTe. Narr. fi in genua procumbendum,mreroran-
dum id fieri potifThnum debet. Stantes non genua flectentes oralTo
patet ex canone 20 Concilii Nicami,HiIarii prejfatione in Pfalmos,
. . « Anabrofii ferm.6i AuguiTiniepiftola 1 19 c. i4,aliisque patribus&
!t? cult.jantt £oncj|jiSi Ex quointeWgin.uA , inquit Bellarminus, nondum effit
5dP«M» ioo annosex quo ritns hic ccJfaVtf. Sed audiamusquid refpo
Tilcnus. Sicporro excipitis : Cum Vttttt traditio Vetuertt gtnua flctft"
re diebm dominicis^totoque pentecofles tempore , quo tamen minime in*
termifjus fuit Vfitts ccen.t dominic* , fatis conflat neminem eam degeni-
ctdis accepijfe. fyetfe fane. Verum eadem traditio, qtiet certis diebusgtnut
flMere prohibust , nonfidire fedflare jujfit orantes , Vnde precationes
ftationes appellatas fuiffe obflrVant eruditi : quem moremfuvbtum tfft
cum ne Vobts quidem doleat, cur dfli.et ex antiquitate rettntus m jfnglu
moS) eodem corporis geflu ac flhemah quo oramus, ituim Euchariiriant
fumendi i Certe Paultm lerofolyma proficifcentcmpaulo ante ftilum
fentecofles , non flantem , fid ficxis genibus oraffe lcgimus jitf. 19
30. Sic doctorculi noftri rcfpondent, vetercs judicafte eundem
corporis fitum convenientsiTimum in percipiencia Euchariftia^
quem precationibus aptifnmum cxiftimabant , nos lgirur eorum
cxcmplo, cum jam genufU xionern mdicat Ecckfia aptiflirnum ge-
tum orantis5 Euchariftiam percipientes cundem fivum cor-
poxi)
Presbytrrorum Anglicanorom. 7$$
porisobfervarcdcbcrc. 5cH rcplican poreft facillime. Nonjudf-
Carunt veteres convenirntifTimum ftarc inrer orandum Nam rt»hfl
extradiemdominicum non oraffent gcnibu, fiexis. Auih or «juae-
ftionum quaeextant apud Iuftinum, ait qubd Genuum i.iclitr.tio
h prccatbnc m 'tores Deo commcnJ.-tt, quam fiftmtes orcnt. Kf^ft"*!
Kon ftetcrunc i«»irurquia geftus aptiffimusinter orandum, fcd 6%.
ftificationis cu»o, ut fignificarent gaudium fuum propter refurrec-
tioncm Chnfti , de quotamcn ritu non fomniarunt Apoftoli , uc
patet ex loco lllo A&.20. Nam ibi genibus flcxis oravit Paulus in-
tcr Pafchaol Pentecoften. In ritibus fignificantibus 8c ccrcmouiis
lymbolicis non efTe imitandos Patrcs fupra capite rtpno probavi-
mus. Ecin hocipforitu non imitanturveteresipfl ponrificri.Nam
Bcllarminus teftatur annisabhinc propc quingentis dcfulfc hunc Opevtpfa
morem,&Cafian dcr in dcfenflone libcllide officioph yiriait illi- Sss .
&S coninetudinis nullum nunc in Eeclefia veftigium effe rcliquum.'
Sed mifTa ffgnifiratiohc adritum ipfum redeamus. Dicimus prae-
terea ftare non efTe orantis proprium , fed commmunt m geftum
confitenti fidem , ceu fymbolum recitanti, aut audienti verburn
♦el lectum vel praedicatum. Scd geniculatio eft adorantis £c°fti
Kon fequitur igitur exeo quod ftabant tum orantC5,tum euchari-?
ftiam percipientes,ergonuncdegenicuhs excipienda iy mbola,qai?
nunc de geniculis inter orandu adoramus. Nam non 'folfi : raiprrt
illc:6munisoranti&aliis,f detiam lftchbcrcft rjon in ,ur
fuit llle. Nam degeniculis oramuRhbere/nonquodobiigarifimus
ullo pra»cepto, ficutad geniculadonem inpercipienda Euchariftia
▼iadigefemosconantur. Sed pergunt noftridocroreuH, (Bcdicnttc .
fieri potirifTe qtrod extra precurh tempus dic dominico g"ntu fle.-
xerinr, cumvficrent fymb< 1-rum pattici pesyvelcxtradiem. dcrmi*
nicum. "Nam extrachcm dominicum .hanc facram. acTJioncm qui-
bufdam locis celcbrarunt vctcrcs. Ipcumb.it illis onus probaudi"
qui nobisobmidunr rirum iftum , nos ramen illis morem gere-
mus , & probabimus cxira a&um orandi in genua non incubuirTe,
Diximtrs potms mtcr orandum quam alil^ frcc^entk gcmia , & '7
non tuncgenicularr, nQngcniculatos m ahis aftiontbus fjcrisl Si
fignicationis ergcVnbri gehictrlati funt intcr precancfurrr, perdcrctur
omnis fru6itrs as iilius figntficationis, fi ftatim rri -rjia acHio-
ne in genua jprocubuiiTcnt. Vbiquaefo arctinu!fTencfchoc fignu *
gaudij & lanirie; magis quam m convivio ccer.e Euchanftic^
& actu ipfo convivandi. Prseterea Tertullianus non dc oran- QtcoronA
te, fed de Sadorant ere loquitur, ifa do tjutjfco, iHqoitj jcju- mHtiS
tntrmefis ducimiis, ^ :■'>. ^jnisuiis .laorare, non ait orarc fed adorare
Concilio fcxto inTiuIIo cclebrato can.90 dccretnm in hunc mo-
dum. P oft bejpertinum ficerfotumad altare fabb&tbo mgreffum , ex
f$njkttwm qu* firV4tnr>vmo zw* fle&atrfinead Cequwtem Ve/pe-
Hhhhti i rs,
7$6 DcVocatiode&Funftlone
um in die dominieo, in aua posl ingrefTtm in VefperUno ceti coitiptelirU
genua rurftu flectentcs domino preces Jic ofjerimtu. Zonaras in fcholiU
rn eundcm canonem. Medto Ulo tempore nutto modoin genua pro-
cumbenhum cfje dtnnntiat. 2^jw eo quidem ctapfo , ticct genu flex$
precantes baui pzccibimtii. Hieronymus adverfus lucikrianos lo-
quitur in ecnere tle adorationc. Addunt alii intet orandum vet
tcmpore precum , quia alias cxtra diem dominicum dc genicuiif
adorare tcmpore prccatior.um ncfas noncrat. Alexandn tertiidc-
crcto excipiuntur rantum ccnfccrans cV confecrandus in ordina-
D . tionibus. (Diefau dominicis t<r aiis prttcipui* fcftttitatibm inter
r \ l1 pifcba crpentccoftcngenuum flcxio nequaauam deiet fieri : ntft atiauit
..r '*" ex deVotioneid lciit fitcere in fecreto. ln confuratiom!ru& auttm Epif-
o^ . coporum Cr Clericornm crdinaUonibus , confccrans & confiaattU
*Q *-* -■'- tantum genua flcchre pojfunt , fecundum quoa confecrationis modus
rcouirit. Vides excipi cunfecrantem & confecratum ia ordina-
rionibus , non autem confccrantcm aut percipientcra fymbola.
Exceptio firmat reguUm in cajtbus nonexapiis. Alcx. 5 vixit circa
annum 1 159. Aliis diebus cxtra diem dominicum fynaxin qui-
bufdam iocis habuiffeconcedimus, fcd de geniculatione in a&u
participationis fymbolorum nihil legimus, Ncc eft vcrifimilc ali-
um corporis fitum u(urpa(u quam quem ufurpabant dic do«
niinico. ^gyptios in fabbato fynaxin celebralTc 6c poft ci-
bum fupra oftcndimus, & fedifle potius quam ftetifle, non autcm
genicuIatosfuilTe. Vcrba Dionyfii Alexandrini ad Xyftum Ro-
manum Epifcopum non rcftringunturad ulluna dicm. De quo-
dam qui fe abhasreticis baptizatum dolcbat, fic refert. Cum enim
Vufch. hift. & gratiarum atlionem in Bccctejia dudibijfci , O- ad iltam \>na cum 4-
f*7 <*£••• tii* jfmen fuccinuijftt , menfie adftitijfcttman%s ad fufcipiendnm fan-
Hum cibum cxtendtjjet, itlum etiam accepiffet , & proiixo iam tempo^
te corporis & fanguinis domini noslri lefu Cbrifti particeps fuiffet \
von fum aufus eum denui bxptifmate initiare. Nonmodo indicatacU
ititilTe menfae , fed etiam innuere videtur una cum aliis adfticifle ,'
&extendendo manum ad fymbola e mcnfa non e raanu miniftri
acccpilTe. Ait prolixo jam tempore hxc fecilTe. Si geniculatio
fuilTet fitus ordinarius» &: dic doxinico folum interdida ob iolcn-
citatcm&ritusdiei, ordinarii non extraordinarii fitus mentio-
nem fecifTet. In Homilia dc encasniis qus Chryfoftomi nominc
circumfcrtur, habentur hxc vcrba. Stcmus trementes, timidi, dtmifjis
cenlis , renata autem anima gemeutes,Jtne Voce iubiUntes corde. j(n~
tton Vides cos qui fenfiliti, corruptibili , temporati Cr terreno regi
ajjiftunt , quam flnt immobiles, non hqucntes, non oculos buc & #/-
iuc mitienth. De accubitu fupra attuhmus lpfius Chryfuftomi
xeftimonium. Tertullianus iis qui putabant fumrjta Euchariftia
fc fbiuiiTe jcjuniuma aiu E rgo dmttm tDco obfcanium EucbariftU
rcftlmt;
Prcsbyterarum Angticanonim. j%j
tefilulty inmagistoeoobligat* 2^onne folennior erit ttdtio > fifjra4(
aram ftei fieteris i I^onne accepto corpore (Domini & refirUtoy \>trun*'
que fabnm ctf , (r participatio ficrificii & executio ojficii, id eft, jeju-
«ii,tnquit Mornarus refp. ad Burdcgal. p.6j. Stattontsnominc jc-
juntum intclligit, vidc Baronium ann. 262, num. 65. Non je-
junaruntdtc dominico. Intelligit igitur aliis dtebus ftetifle ad
menfam q*am aram Dei vocat , & Euchariftiam accepifle, noa
tamcnproptereadcvocumDeoobfcquiura, jejunii Euchariftiam
fumptam foluifle. Stetifle veteres non geniculatos patecex more
qui adhucdurat in Ecclefns Orientalibus. Quarc OricnUles Ec-
clefaadorationcm facramenti admtfirunt nufiutm , non qu* Patrw- yy™f"' *'<
tba\ Conftantinopolitano obfiquuntur , non qum jfntiocbeno. Et in *%llb4
jflyjfints etiam ipfti bodiefiantes facramenta participant , nec eo mi~t4l* 7»
nus reherenter. Apud Cafiandrum in Liturgtcis cap. 9 extac Ordo
cclcbranda» Liturgue in regno Trcfie Ubannis ex opere Lu/ttanico , &•
pottc* Italico Francifci Muarcs t ubi habcntur harc verba. Eodem
Mtodo datur commumo iliis , qut fiant ante primam cortintm &> aHis
fuiflant juxtaalteramcortinam. Pofiea ficulanbus , qui fiant tuxta
portamprincipalem tamYtris , qusm mulieribus. <Dum datur commu-
nio , aut aliud qufrpiam ojjficiifit, omnes flant eretti. Sedifle etiara
«juibufdam locis & temporibus vctcrcs fupra probaviraus. Et ubi-
Cunque vcfperc ccenam cclebrarunt , m aliis etiam ritibus mulco
magts prima; coenae formam obfervafle credtmus, quem morem
fervarunt primitus non folum die quivocatur Ccena Domini,4
fed etiam aliis, & quidcra frcquentius , uc patet ex epifto-
la Cypriani ad Caeciitum , ubi Pamelius nura. 48 fic annotar*
Hinc colligitur bis in die folere quofdam offerrc fimel mane & n^ tp ^
Jjhnel tefpert. Qnod adbuc fuo tcmpore in Vfu fuiffe quibufdam J ! r"*
indte Coen* ftomini tefiis efi jfugufiinus difh cpi/ioU nempe nff.
fmo durajfe Udetur ea ccnfuetudo adtemfora \fque Honorii 3 per quem
fublatct efi ca. Tc refercnte de celebratione mijfar. Et etiam alijs
diebus id liberum futjfe tradit Walafiidus Strabo dicii iibri cap.
n. Dc coena ibi loquitur Cyprunus perftringic enim nonnul-
los delicatulosquifaporcmvini rcdolere nolentcs coenis matuti-
nis abftinuerunc & vefpcrtinas tantum frcquentabant. Sed genicu^
latos fuifle, 4um fymbolaacciperenc ante Honorium 3 id cft
annum 1216 qui teftetur nernincm proferre polTunt. Cum
Alcxander 3 fasculo fupcriorc ncminem nifi confccrantem 6v
confecratum gcnua fl.deie die dominico permittac, nevciincer
•randum , ccrtum eft fymbola Euchariftia? pcrcipientem noa
flcxiffc gcnua. Ex didis colligimus ab Antichriilo aduko &
in ccnebris Papatus denfiflimis mtroduclara genicuhtioncm ad
pants in Chnfti corpus commutati honorem, & conftdbihendum
iMnfuMamiationis ccmmentum. Qu&it ille , nempe Calvi--
Hhhhh 3 nus^
7%t, I>£ Vocatione & Fun&fcne '
n#6y irrquit Tilenus, inftktit J. *> c IX* ^ao fitntbttfntmi.trddkut
genicuhtto quam refmrHtreVel negligere cuiris liceat ; rejpondetqut fit
effe bumammVt fit 4Mft* Gemcuiaiionem agnolVimus ciTe fignum
hutniliaiionis& adoratiomsquod narura ipfanosdocer, ocinora*
tionibusprobatnus, licet non ncceiTario & ab iovitis extorqucru
dum fit,qucd hvpocrifaspotiusquam piosculrores efricerer.Qaid
apuscratigiturTilenocom>crca*w<'trpla quorundam fan&orur%
qu» genua inre# oranoum flexcrunt ', Currt a ncmine inter noftro*
negetur. Poteftquvdem quandoqueaccidcre , ut inrcr orandum
»on poflit quislegitimegenua flectere,ut ftarim doccbimus. Sed
controverfva noftracft degeniculaticne in aflru participationis fyrn.
*• bolorum. Dixitne Calvinus hancefTe juris partim divini, partira
k humani? Cur noncongcfilt hujus gemculationis cxcmpla Tilefiusf
Quorfu\mergoy aii Tvlenus, htkibac Vos incejfit retigio •> hthereammi ni
frtft debeiiaUm Pontificia idolomtnia excetram poputws t$t iim annot
puriore doUrina imbutus, ob non minus laudatum quam antiquum huno
piv»xinxs ritum in fedijfimum illius Lerna baratbrum reltoluatur 9
Longe iuJHoretf metuUne perfraHis fuperftittofi %eli clatbris, contemf-
tui &* propbana ticentia babcnttt laxet populus , fs- dum /acrorum Jym-
botorum Veneratwnem refitgit, ne Cbriftum quidem adtret. Qu% con-
tejjerationiscwn ^PontificiisfieciemUtandam ciamitatis tonge peritulofi*-
rmcumSocinianis Jymrttifmum non animatbertitis. IJtts folerme tfl
tjfideremenfa Eucbariftia ; genua Jktfere obftinate rtnuunt> nt cuitum
iteo debitum Chriflo quem Dtum effe negtnt txbibere, Vtdeantur. Nvc
laudatarttnec aujiquurn hujus ^taAfnVritum proba*m T.knn* \
nosab Antichofto invccrtinvdocuimns. Dixit TnVnus cap^jc P*-
, - rseneieos, ubi de dierum &*ftotam obfervatione dif!" *»% ih adufr*
noviTeftameori EccKila tam firma ac robufta ' «on elfc *oi
cjus membra,utnon femper longe maximaparsex Udrentibus aj-
hucconftet, qua; pcrpartes & gradus indies fir provehcnda & paui
lvim.de myfterusicligionis erudienda , & fidi paftoriseff* cogii
tarenon modo-quid fiendebeat, vcrumctiam quid fieri poflfn,qui($
humani ingenii prasfcrrim in rudi plebecula capiat ferarque imbe-
ccllitas, jamait nonvcrcndum, ne populus tot annos putiore do-
Srmaimbitfusad idolomaniam Panbficiam revoluatur. Gcnicu-
Utio in percipienda Euchariftiacft idolothyton Antichnfti & m
cultu cruftuli panis ftatum habet folennem. Cum igitur idcm nruf
eodem momento,eadem forma,in eodcm actu ufurpatur,quo apud
pontificiGS, adcoucc.tterna fpccic ne hilum quidem difFcrant, fi rc-
ftitue*cmus,ortendicum poncrcmuscorainfrrmisfratribas & facto
noftro induceremusad idolomaniamillamdebi!itara,fednon dom
pcorfusdebellatam,&radicibuscvulfamcxomniumaniBiis,nec id
!perandu,donec debcllatus fucrit Antichriftus&deturbatus c folio
fuo quod m tcmplo Dci poffidet S: dcbcllata fucrit pravita* ^rdis
bixnant
Presbytcrorum Anglicanorum; 7%9
l»uroani\cV' naturalis proclivitas ad idololatriam & fupcrftitionem.
fcxp^ncnna rrium annorii 01 noftra ecclcfia, ulurium in Anglicana,
•uam perictilofa fit iftaconteiTcrationis ccu conformitacis fpccics
cum poutificiis edo&i iumus. Nofnc Lynceos oculos habcmus
quibus mgenii humam fiujmenta, & fuperftitionis fcminaac radi-
ce<; qua? in inrimis cordis Farebris dclitcfcunt, perfpiccre poflimus.
j Dvum coram qno omniafunt nuda & aperca, ducem & monito-
rcm fcqaamurquihancnorraam pracfcripfit populofuo,nempe vi-
: tandam omncm conformitatemcum idololatis ne illaquearentur, "
e illum colerent,(icut ilii colunt Deos fuos. De conformitatc
eam IdoJolatrisinritibus facris, eiufque fcandalo <3c periculo vi-
deat lc&orqu«di&afunt capitenono a pag. 536. ad ;6o. Pericu-
lum conformitatis in hoc ipfo ritu fubeiTe judicarunt Theologi rc-
formatarum ecclcfiarum eruditiiTinu : Cum autem tideamus*inquit Cc>tfur4 (4P:
Burerus, fuam potentibus,®* Qeftiferis praeHigiis Satanptrfuos ${oma- *•
nenfesjzntikriftoi VI omnemCbnfti fer^atwris hohis fiafum j&| adora*
tionem tri<>i*t:panem nobit pro Qbrifio adoraudo totjam f<e>i\lis ol>tm*
firUydekmM fiJtcutfli ifti artoUtrhetidsntur.fitereyadeatt&rn infiw-
fliciorum bommum cordibiot retinendimtab jinttebrifiisadhiherii au^m
foffumtvs hnge &* pure ab ecclfus profligar*. Peftifera idololacria; ie-
«ina in hoc facra-mento, mfi penitus averrunccntur , repullulaf-
cem , ait Petrus Martyr m epiftola ad Polonos. Scio rjuod bquor,
inquit. Innuit Apoftafiam ecclcfiarAnghcanastcmponbus Maria-
ftis Nam icripfitep^ftolamillamanno 1 j j6,&po(t fugam iuant
cx Anglia. Theod. Beza in ipfa panis fumptione quain pencu-
k>fa{itadoratiomonctqu3Eft.243. Hooperus in Ionam ficum & f« fyna?
geftum corporis in <tcT:u partiapationis fymbolorum ab omni ido- fcrm.f. '
folatriae fpecie,fufpicione, ad eamve propenfione liberum eiTe de-
bere ait, & propterea optat, ut geniculacio intcrdicatur. In Har-
Trionia fynodorum Belgicarum habemus cap. 13. lfta verba, Libe*
ttim tftftando,fedendo, tel eundo ccenam cekkrare,non autemgenicuUn-
'do ob *tTo\xie.ucH periculum. Ait Tilenuslonge penculofiorem cuna
Sociniams lyncrctifmum nos non animadvertere. Etp. 49. mo»
«let ne fapana fitptrftitbnis odio in impium O* epicureum prokba-
Tnur f<?/i^rw/?^rti/;.ImiratioChrifti,& Apoftolorum,6c eccl. fiarum
"Apbftoli^arum nou eft fyncretifmus cum SoLHiianis. Hunc m^-
"rem jamarinbs 6oobiervauinaus &ne vel unus apud nos velSoci-
nianus,vel Anabapiifta,vei Arrianus,ve! Ain.inabapnftanoius,vel
leviftima Sociniamfmi, Arrianifmi^ aut Anabaptilmi fufpicionfc
notatus. At Ar-minimanos pkrofque non modo ricu fed re
quoquc 8c doclnna Socinianis conformes.if fatis conftat. Nec
adhticconftat quaemonftrabsErcfeon alitTilcnus, & alii illius fe-
^^ucesed Antefignanir Monet cavendum, ne perfraclis fuper-
fteuofizehdathriscontercpui cV: ptophan* baentishabenas laxct
popului»
79* De Voeatione & Fun&ionc
populus. Mctuit, ubinullus mctus. Nunquam pcperit firus, qu*
nos utimur,prophanitati liccntiam aut contcmptum. Scdcntcs fer-
vamus modeftiam, gravitatem, filentium, attentioncm, 4ecorum.
Qui a fcffione mctuit multo magis ab accubitu mctuerct,quo Chri-
tri St h $us & Apoftoli in primaccenaufiiunt. Athenarus vetcrum roo-
Vide s ucKjj ^cc\\2m m feftivitatibus dcfcribcns , rcfert eos xsrpimt ip/#»?0»9-,
."tl*f«i '*' i& cft*d*core &: tempcrantcr celebraffe. Vndcnequc ascumbcre mo*
vivu « .uj yujpudintijuoSyfid fcdentes cpulabantur : Et taroen accumbcntcs
Chriftus & Apoftoli primam coenam cclebrarunt. At ait Tilenus,
Si ncfas \>$Hs quicquam cum Tontificijs babcrccommune, nemo Vefirum
ieinceps/t>epubiice in c»tu tccUfia,filK domifine in concUvi onns,gc<.
mbus sncnmbat. Non funs ifta confutatione digna, & ideo Icvitcr
perftringo. Dc geniculationc intcr prccandum habemus exempla
Chrifti & Apoftolorum. Habemus & alia multa communia curn
Pontificiis, fcripturam facram,fymbolum fidci»& facranacnta,qua:
non rejicicnda,quia ea inquinavit Antichnftus, Hdc enim, W nobif
Qtnput,ap, nuUap$tefi impiorumVitiare perVerfitas, itanec proptcr ittorum abufum
§! intemitterc debcmus , ut re&e monet Bucerus. Genuflexionem
inter orandum commendat nobis & fcriptura & natura. At geni-
culatioin percipiendaEuchariftia eft Antichrifti inftitutum, 6c
idolomaniae execrands in co ipfo a&u ctiamnum in Papatu fervir.
Non funt igitur debellata? ut vocas idolomania? trophaea rurfus eri*
genda , aut excctta? illius cxcrcmenta cum magno fponfa? Chnfti
dedccorc & eccle Gx pcriculo & detrimento recipienda. Taulo acriore
fidlpro pertundenda futti>?a t&> Q*pvymvr Vomjca, iuquit T»lcnus,f «:»•
do<juidcm bic nonnuUifupra m$c,um paratragtdUnt lympbutco Urrort
emnU comptentes,ac reVfrifientis in ScotU Tapatus b*c tuafifigna attou$t
brcUque omnia in antiquum chaosreditura p«x« wmhmjk iottfirantct:
fuorumintempericsy/s nuUafanjbt/U efi partmfi, Unott m tandtm ix-
titi iUa, *H<e ^Trvtyvr^ H Poeta dtcitur, Erynnu o fiipaA coVtcei, rtgi-
dofijue poptttee non amptm fl- ciere tiudea$, fid ficngere indpiat. An-
tichriftis commcntafunt Papatus figna, & trophara, & criguntuc
ubicunque rcftituuntur. Si non acriori fcalpro pertundcrc-
tur vomica ifta , quam calamo gregaru iftius Theologaftn ,
nunquamfanaretur. Nullahoccapite argumtnta attulit pro gc- .
niculatione in a£tu pcrcipier.di Euchanftiam, quae non rcfellent a-
fgf9 pud nos mulicrcula?. Ncn jocor. Reddantur omnia lingua vul«
gari quas hoc capite pro gcniculatione di&a funt, 6c conccdaiur
fibertasrefutandi,ego jnulicrem deligam, qua? dodorum judicio
palmam rcfctet. Irnpetrabis. Fac,fodes,pcnculum : nihil nifi con-
vicia& vcrborumampullashabcsThrafo, dequibus fuoloco.
5 Argumentum. Gcniculatio inaclu participationis fymbolo»
rum non folum cft periculola ob.fpccicm conformitatis cum ido-
{omaniaPoncificU&adeamindu&iva^fcdciiam pec lc idoiola-
uica
Presbytcrorurn AngHcanoruw. j9i
tficacft. Probnur. Gt-nua h\&;:rcobrcvcrentiam facramcnti ceu
fymbolorum eft idololatria. At in hoc a&u genua flc&unt ob re-
verenriam fymbolorum. pontificii de gcniculis adoranr rationc
tranfubftannationis, Luthcriani rationc confubftantiatioms, non
tamcn omnes: utriquc rarione corporalis prarfentia*. Anglicani For-
malifta; quanturn cx Hookeri, Roffcnfis, Sttttoni fcriptis colhgcrc
PofTumus, nolunt nos anxie* inquircre m mo.lum prarfentiae.Hoo-
kerus dicit mcditandum potius , quid fit quid accepimus , quam
difceptandum de modo. Roffenfis laudat vercrum fobrietacem,
qni anxie fcrutati non (unt, urruvn con fubinzwtrans pra?fens fic
corpus. Stccuique libcrum relmquunt judicium fuum dc modo
prrfentia?, & proinde inccrtum, quoanimoSt quaintcntioncde
gsniculisadorent, Pontificia, Luthenana^ anutraque promifcue,
veian neurra. Sed admittatur fanayerborum interptctatio, & or-
thodoxa (ic omnium Formaliftarum fcntentia dc prsfcntia Chrifti
in facra coena,tamcn alio gencrc cultus infrnore & mmus craflb,
idololatrico ramcn rcccanr, quia ob lymboloium revcrentiam ge-
nibusinaunbunt. Dicuntfe tamcn non dirigcrcadorationcm ad
fymbola fcd ad Chriftum.licet coram fymbolis adorationcm lllam
cxhibcnt Chr.fto. Quo.i fi vcrum effet, non tamcn abidoiolatriac
rcatuliberi effent. Etthaccadorajiocaiem cum llla quam Duran-
4us, Holcor,PicusMirandulanus, Alphoufus , PetrusCluniacen-
fis Scalii Ponuficii imaginibusconcedunr. Dicunt illi honorcm fe
non terminare in imagmcm , fcd folum pcr illa-m & in ilia fc ho-
norarc exemplar, ut rcfen Beilarrr.inus de faw&orum Imaginibus
cap.to, qui phrafin pcrillam tk in illa cuth phra-fi coramiitacan-
dem clTe mterpretarur cap.21, &Suarexin 3 partemTbomaetom.
I difp.54,fecr.v^«w^ f»iw,inquit Suaxcz^non aliter nefue d$4 ratio-
neadorari imigines, nifi ouU coram eu^ ts* circa itta.6 exbibcntur exierm
figna benoris, Vt genuffxio , dcffcuixth , indinatio Vet apertio capitis
O fimitia>affettiis tamen intcrisr ( ainnt ) qtatenus cii affcHws bonoran-
<U ccu cxbibendi fignum r&erentii ccnfcrVHutis nuUo mode dingttur ad
imaginem ifcdfolum ad prototypon , tmauam adlmkum adorationis,
pbjeclum. Poteft llluftraTiifta fententia fimilirudine quam habcc
Bcllarrnmus cap.10. Legatwstygis , inquit, aliauando bonoratnr W
izgittn, ^rtnncipfc proprie bonoratur licet propter alium bono>etur^
freprie autem inipfo fyx tunc bonoratur. Id ciarita apparet, auando 1»-
Uis pro alio accipit poffeffionem aliquam : \>ci cumfnnws ceklratur ab-
fcnte corpore circa fcatuam , O* fiiint erga Hatuam omnu qi«t circd coy-
ptu ficnnt* Dicunt Formalifta? fymbola non effc ebjciinm auod
a orationisvelobjcdjm periilud% aut iniiio (lcut illi Pontificu fa.
ciunt imagines, fed obje&um i aue pgnificati]>e , id cft quo viio cor-
da noftra excitantur ad fpintuaiem contcmplationem Dci vcl
Cbhfti ad queoa orationcm iiitigimus Bcmi audito vcibo.Sic Mor.
liiii coi.us
?9* DjC Vocatione & Fun&ione
tonus in dcfcnf. cererwoniarum pag. &8* & dicit adori-
tionem relativam Pontificiorum illorum effc aliquatenuA Inht-
fhe in obtitto , vel adhtfile $er objeclum , fuam aucem & aliorum
Formaliftarum abftratti)>e ab abjecfo: Scd iliud aliquatcnm nihil eft^
& non minus abftra&e adorant Pontificii illi imagines, quamipfi
fymbola. ( Nam adhuc ponimus non alio modo eos adorare ) id-
circo debuit objetlo quod adorationis opponere obje&um
adorationis coram quo. Nam in illud & per iilud , Cr r#-
ram illo cadem funt ex illorurn fententia. At obje&um
coram quo, & objec*lum a quo fignificatiVe illis eadem funt. Nam
illorum fententiaimaginesnon funtadorationisob|e£tum formale,
quiaadoratio non fit ratione imaginis fed prototypi, ncc eftetiam
matenalc obje&um. Picus Mirandul. & Durandus dicuut adora-
ri folum,quia ad pra?fentiam imaginumadoranturprotorypa, qu«
3ifp*fl /•? Pet irnag'nc$an' memoriam rcvocanrur.SW^f re^era nibii aiiud tft*
inquit Suarez, quam dicere imagines effe occaftones, W/ pgna exciiantts
bominem adadorandum Prototypa. Item, fi Untum in eurum prajintU
tdorantur. prototypa, tunc imagines non defir\iunt% nift U occajtones )>el
ftgna excitantia memoriam. Non inhasfive in obje&o vcl adhafivc
pcr obje&um adorant excmplar ccw prototypon alio modo quam
qubd materialiter coram obje&o mcmoriam cxcitante adorant
prototypon. Nullaeftigitur differentia inter adorationem relati-
vasn illorum Pontificiorum & Formaliftarumcum , facramentum
vocant obje&um a quo fignificativema imagines in quar u preTentia
adorabant erant rantum objedu a quo fignificative & repraefenra-
tive. Petrus Martyr ad locum Nazianzen. in orat.de obiru Gor-
goniae, objefto 38 refpondet fuper ahare quidem coli Chriftum t
fed coli in fymbolo,ficut in fymbolo figmficatur. Reipondet Bel.
1be Euchar. larminus« Si colitur in Jymbolo , VeleftipfereVeraineoVelnoneft. S$
T s ' tft$rrantSacramentariUquiid negant. Sinoneft : ergo licet filtem co-
?•* c* ■ ram fymbolvs procumbere , cr ibi Cbifrum licet abfintcm nlorare. Erg$
licet Eucbarijtiam & imagines Cbrifti Venerari , neque eft idoloUtru^
\>t ipfi paffim clamant. Mortonus, ut Petri Martyris fententiam ex-
plicet, adducitalium Locumex4cla(T. locor. communium cap.
p - g.. 10 ubi dicit adorationem confislere in inVocatione, confiJfione9 qu&
" I' °*1* fapkx eft (r cordis &• oris, atquein graxiarum aHione. Ea autem dc-
bentur Gr fDeo &* Cbriftoy vbicunquefinobis declarant. Hoc autem fit
rnodo triplici. Trimum Verbo mternot cumfubit animos noftros W dtUni
Jpiritwi aliqua ubemens cogitatio de 2)eo Gr Cbriilo , tunc adoratio con*
fiquitur* quiabtl fatemur,)>el inVocamus, aut gratiaAagimm. !Decla-
Tant quandoque ifta nobis per externa Verba , cum fiinttaA firipturai ipft
iegimustai4t facras audimus conciones , tuncfiepenumero incitamur ad
m)>ocandumt \>eladalU quafpettcnt adculttn rationem . (Demum fe de»
ckrat 2>sni exkmis fignis, M in monte Syna ; Efakfub forma fygit
infolit
Presbyterorura Anglicanorum. 7PI
i* foUo fuo confiientis , m arca fadcris , ant in ficramcnth t & ibi
quo.jue adoratio impenditur. Sedquemadmodum Auguftinm admonebat
Jiflendum uon effe gndum incarncfld accedendum ad dtvinltitemjta
bl ego moneo tdonn fo. cnmpercipimus Eucbarifliam , nonefjc ccufif
teninm in Jjmfafis, Jea adorandum in fpirku dr Veritate Chriflum
/e ientem in roelis ad dexteram patris. Ojtod ftria fim^i.chres won tnte-l-
\nt propu> confrrmatum y rrboratum errorcm tranftbflantut:onis ,
ideo exitim irim non ejfe inutilc, fi ab adoratione externtputa a proftrtt-
tion<Vc\genufictioncttmperaremus> quoad ifli docerentur. ji.hratio
I inte>ti4 ttoteft abfque periculo adbiberi , neque externt flt.t nxturi effet
tnatt. Afiiticuim pic gcnt fleHuut (r adorarrt iliis Vcrbis Evangcliiau-
ditis. Et Verbum caro factim eft : nec ttmcn ipft Verbadtcenda fuut a-
dorarty Verumfignificatt ? Qttod idem hic fiert quid probibet , modo
nonidorentuY }y<nbotay fed qHodjerilli figmficatur * Verum hoctem-
fore ob pr&di&tm caufam,fntajjts adoratio extcrna non ett opportun.t ,
nifi frequcns debisrebm ejfttin concionibmmentio. Integrum hunc
locum tranfcnpfit M )rtonus m eoquc gloriantur Formaliftae , ac
fi ctfet oraculum quoddam. Indc colligit Mortonus Petrum Mar-
tyrem nihilaliud volui(Te,cum refpondcret ad locum Nafcianzeni,
quam tigmfi^atiVam relationemk figno adrem fignificalam. I^*»» g^ p^ %^
nictdms, dum Eucbariftiam percipit, debet eavijsabftrahcre cogitaiio-
nes fuai ab obictto JenftbiH , &* ekVando ad ctsios tum cor tum oculos
ndorarc idefl tnVocare, confitetij gratiasagere $>tv (s-Cbrilto. Signifi.
cativam rclationem a figno .id tcm figmficatam qui- ncgac. Scd aii
tdoracio rclativa ad rcm fignificatam coram rc fi\>nificata dirigcn-
da non ficea ^emcumadorationeilla pontifioiorum illorum niodd
did^rum, Durandi nimirum Pi&iMirand. &c. qu£ritur. Pror-
fuseadem. Nam & ilUabftrahimt mtcrnam adorationcrn abob-
jt&a imagine,qua2 mcmciiam excitat, & coram qua adorant oro-
totyoon per lmagmem ad mcmoriam revocatum. Pecrus Martyr
fcnpfir,quac fupra di&a funr,cum elTet proiefTorOxonicnfiS^quando
in Anglia receptus erat mos illc ad placandu Pontificios, & poftc»
cum fcripfit contra Gardineru;& incumbcrct ilii onus propugnan-
di ea quae fcripfcrat, aliquo fuco geniculatio-ic oblinire oportcbat.
£x geniculacione prcbat contfa Gardinerum non fequi camalem
& localem praeientiam corporis Chrifti. Quemadmodumy inquit, Coitr.Gario
cumauditur itiudinjymbuh, Et Verbumcarofact un efl,aut oratto ali* cdn. Bfil,-
j'u confimilistpcrmuiii Cbrtflum ad^rantjcum tamen corptu eius prtflns 1 5S i. co^
n-nbibent; Quare cum percipiunturfacramenta audtunturque promif 150.
fiones ad eajpettwtes, fi homtnum adoremustnon proptertaibins uakm
cor orakmqup ptafnti.un tetamur. Et Col. 366. OuArefi adoratioe*
fi«f ib Anti brhii mmcipiis contra Verbum 1)ei impenditur.ptcttois &*
»/?; gmibuA no ad figna refertur^fedadres fignificatas.cur njnpot-ft idem
ftrt tofacramwtii,e$iamflin lUu; nen adjii mlittr & cor^raitter caro
Inu z Chtiftu
7* 4/ Dc Vocatione & Funftione
Cbrislu Item , oudfionte bk nobis objimnt abfintum ctrporaiefn
rncgis bic tmpcdire cdorationem> ouam infiatua cut cruce. EtCol.
381 . Sircgem infiuis mfignirtu, in lUerisy tn nunciis, mfigiUis lcnera.
mnr ,auam\i: eum [ciamtu in iUis non ejfe ineltfum> auid obslaty aut-
nimus fiddes Venerari pofjunt C^ifium in rettoficramentorumvfiu, etfi
Hte contmeatur incatU Verum eft non fequi necelTarib corporalem
pracfentiamcarnis Chr»ft< ex gcmculatione in percipienda eucha-
riftia;po(Tunt emm lfta duofcparan exterior geniculatio, & opi-
nio corporalis pracfemi?» carms Chnfti, quod ad Gardineri ar-
gumentum pro corporali prslcntia refellendum fufficit. Sed in vfn
facramentorum,id cft,in lpfoa&u percipicndi euchariftiam geni-
CuIandum,eoque modoadorandum Chnftum corpore abfentem
ante noftram aetatem ncmo unquam fenfir. Nifi exiftiroaiTent fu-
* pericribus fceculiscarucm Chnlu corporaltcer prxfentcm in cce-
rja, nunquam incubuilTent in genua. Corporahs pradlntia &
tranfubftantiationis monftrii tentculatione pepererunr,quod non
§oi $%%• ignorabat Petrus Martyr, Isla antem adoratiojviuuit (nempc eucha-
riftiaej prcpter beftram tranfiubftanthtionem Gr reciem prgefintitm m»
VeEla efi in eccleftam. Quare non tantum ecm Verumetiam ejus radicem
Cr matrcm penitus oportuitprofifgjri. Lieo gemculationem iftam
nunquam concoquere potuit. Nam ctiam curn eius nuditatem te.
gere cogitur, ingenue fatetur propter eiufdem opinionis de corpo-
rali praslentia carnis Chrifti vel confirmauonem vel renovationera
#9/. !£©. periculofam effc. Quambisyinquit^lt quodmibi Udetur, diccm,cd
tVtfanda fuperflitionum pericul* nolim boc tempore adorationis exten*
figna in eucb&rifiue perceptione cdbiberi \tutnon adjymbola panis Gr Vt-
nifed adipfumCbrifiumincoclis regnantem dirigerentur. Tamen vi-
demusquomodo nullam ponitdifTerentiam inter modum adora-
tionis coram imaoine,&: coram fymbolis. Argumenta quibus tue-
tur,funt porius folia ficulnea quibus tegtt eius fceoitattm. Dicie
imagines efle inventahumana, fymbola autem Chrifti inftiruta,
Col. 381. At dcbuit probare inftituta fuiflc in hunc finem,ut coram
cisChnftumabfentemadoremus geniculando. Sacramenta infti-
tuta fuerunt a Chrifto, ut clTcnt figna & figilla promiflionum, fcd
non ad ftatum accommodatum ad adorationem : Nara alioqui fc-
queretur coram omnibus rebus procumbendum quas inftnuit
t^.3tf» Chriftus. lUi adorarunt ad Qrc?fipc. Nos monemur,Vt eundem Cbr\-
j •* ' fium cdoremm inperccptiomfxcrcmenti/tdque mente fiaUem fiubUta m
tcelum.Z^amU profirato corporeaat genufiexioneco temporeadoremm
Vcrbo (Dci non monemurjmo Cbrifius eucbarifiiam Apcflolis Inafitum
fedcntibut aut dfiumbtntilni6.exbibkityiv\QU\t P.Mart. Nomme ima-
ginis comprchcmiitur fynecdochice quicquid homo in hunc ufum
mftituit,iKmpeutcorameocuitum I>co exhibear,etiamfi a DeO
adalios ufus inftitucunvmt a Dco crcatum ut Sci,Luna, & orams
cxcrcKui
Prcsbytcrorum Anglicanaruim 7$j
iiercirusccelorum. Statim audth nomine lefu caput aperinm, in- Co/.tfi?
^uit, O* /h Itaiia cum in EUngtlio Ugttur. Et Verbum catofaHum efi%
cumaue exjymboh rtcitatur, Et bomo fatlus efi,omnts adfiantej pro-
tttmbunt. jft cum Cbrifius in ijs \>trbU pura finctraquefide adorttur%
4tn in iiiis crtdimtu rtaiittr Gr corporalittr tjfe Cbrifium. Non credx-
rnus in verbis illis e/Te corporaliter Chnftum, fed prolatis vcrbit
illis inclinandum capur, aut in genua procumbendum non clTe,
magis quam prolaris illis, tccructfixws efi, aut refurrexit, aut inter»
teditpro nobis,&. mille aliis;8ccurmagiscumrecitantur autcanun-
tur vcrba illa in oflicio quam dum concionator eadcm pro concio-
ncprofcrt. Par fan&itas omnium verborum facraefcripturx, fig-
nificatiovaria. Aliacomminationes,aIiaadmonitiones,alia bcnc-
ficiorum commemorationes continent. Auditis comminationi-
bus non profternimur corpore,nec comcmoratis beneficHsahis. Si
(ingulawrba, vel in officio,dum lcgitur facrafcriptura velcanitur,
autdumconcionatorcitataut interpretatur, qux memoriam ali-
cuius beneficiii refricant,eamque excitant,excitarent ctiam ad ado-
rationemextcrnam,quasgefticulationcshabcremusin facris con-
ventibus; & C\ quifque,prout movetur, aut afficitur, affe&us iuos
fignis extcrnis expnmerct, quantam varictatcm geftuum eodcm
momentohabcrcmus,furgentibushis,fcdentibus illis, geniculan-
tibus aliis, aliis capita aut crura inclinantibus. Attcntio hic rtqui-
ritur difcipuli,non geftus adorantis,vt ftatim docebimus. De no-
mine \tfus di&um (upra,pag. 613. Praeterea, non eft par ratio
verborum & fymbolcruro. Verba tenucs vanefcunt in auras.
Symbola parmanent & vifui obie&a funt. Vocem Verborum \>cs au-
diVtfiis jsc Jimilitudinem nultamVos animad\>crtiftis prtter lwf?w,Deur.
4.11. Deus in nulla fimilitudine apparere voluit populo ne eaab-
uterenturad idololatriam,etfi vocem formaritqualocutus eft ad
populum. Qutmadmodum c\\>es & proceres lmperatorem iyfum \>e- C*/.ioa8£
Utrantur inpurpura,aut %n diplomateyquem tamenfittsfciunt in rebtvs tU
lis pnefentem non conttneii ita nos in eucbarifiia adoramus corpns (yfan-
fuinem Domini, quatamenfcimus in ea realiter <? fubfiantialtter non
4deJJe,a'n P. Marryr. Itcm, lS(oncreditis Imperatorem prafintem ejft
fafuo diplomate,Ergo iUumnon potefiis \>enerari fidentem in tbreno.
Et fupra. H^egem infuis infignibns, in litcris, in nunciis, infigillis letjc
tamur quamUs eumfiiamm in tUis nen tjje inclufum. Refpondec^fatis
irmafunt ifta contra corporalem praefcntiam, fed geniculatior.e
Uoftram nihil juvant. Nam a veneratione politica ad adorationem
religiofam non Rquitur. Veneranturabfcntcm Imperatorem in
diplomatc, in litens, in nunciis, m figillis, in infignibus, in pur-
puramon tamen adorantetiam politice cxciviliter gcnibus flexis
ablcBtemlmperatorem aut regem in figillis, nunciis, diplomare,
literis, inGgnibus,aut purpura. In Angha ubi moics Perfki & Ori-
Iuii a, entales
79$ Dc Vocationc & Funftione
cntalesobttnent,coramcathedra honons vel purpura r1" g^nicui*!
adorani euara abfcntcm Regcm,ut au<*io, fed non in dir lomatc 5*
fig»llis#literis&nunciis, inquibus abfcntcm quibufdam fignis vc-
ncrantur. Indigcnt tmperatores & regeshisfubfidns & mcdiis ad
tuenda dignitatem fuam, nc vilcfcat exilis eorum Majvftas, parrim
propter infirmitatcm huroanajnaturs, quam communem habcnt
cum aliis ex fcecc vulgi,nam funt eiuf cm carnis & fanguinis parti»
cipcs,picrumq;ob vitia & fcelera pcrfonae quoriiratione Cathedra
aut vilispannus dignioreffer vcncratione quam illi. Praeterra, ut
ait Auguftinus. Multa dt cultudilino vfurpatafunt, avx bonotihttt
&e Civit. dtfermtur bumanufive humilitate nimia fiVe adulatione pefttfira. Sym-
&tt i. 10 bolaeucharifti*, fi proprie loquamur, non funt purpura honorifi
ftfp. 4« ceu ftatus, ut vocant, pcr quam ad Chriftum defercnda adoratio.
Kec purpura ipfius pcrfona? rcgiae fub qua la et caro Chnfti0
ut pontificu fingunt de fpeciebus panis. ldc* , air Suarr z. fartmt
... & per fe adoratur Chrifttts , qui esl Vnicum fuppo/ttum bujut facrt-
Totn, 3 o'/p« mentiad quodperfe tendit adoratio. Coadorantur autemfpeciestanqu*m
Cffcm*u Cbri/i^ conjuntta* , tjr cum illo Vnum componentes. Quand» adoratut
ferfona Imperatoris coadtratur tbrontu Vel purpura ejus. Dicir fpeciec
cifc veluti Lhronum inquo Chnftus continetur , feu quafi vefti-
mentumquotegi voluit. Sed Chriftus non latet vclfub fubftan-
via panis,ut volunt Luthenani, ncc fub fpeciebus, ut volunt Pon-
ificii. Sicut non coadorantur vel fubftantia vcl fpecics ur purpyrt
erfona?, vel thronus regis , quia loco non conjunguntur cuttt
carne Chnfti,fic etiam non ut purpura honoris. Nam Chnftus noa
inftituit ut corpore fuo abfcnte ab coque & loco & fuppcfito fc-
paratiselementis facranjcntalibus,coram cis adorationcm defcranc
corpori fuo. Mcdiatae venerationis figna habcnt principes ob
Cauias fupradi&as fed omncm adorationem rcligiofam qux De<*
deferenua,Deusvulr immcdiatamefle. Sunt quidem fymbolafa-
cramentalia figilia promirlionum divinarum , & idco rcverentet
& decenter tractanda, non tamcn vel adoranda, vel coram iis ado-
ranclusChriftus , ficut qui fanus celebrant circa ftatuam abfentt
torpore, nec fic civili adoratione dc gcniculis adorant fubditi t
cum acccipiunt diplomavelfigilladiplomatisregii, etfihonoreai
quenciam cxhibent. Honoratomnisquiadorat non autein adorac
omnisquihonorat. Avencrationeigiturpoliticaad adorationcra
religu fam non (cquitur. Adorardum dixit fupra P M Dcum vel
Chnftum ubicunque fenobis dcclarant. Declarant auum tribus
mocns. Primum verbo inrcrno cum fubu animos roftio vi <ii-
vini Ipiruus aliqua vchemcnscogitatio de D~o& Chnfto , tunc
a-lorano conicquitur, quia vel rati mur vel mvocamus \ ( 1 gracias
a. mus. Si adorationem cxternam lnfelligit, nou fu*-t lftiiimplii?
cuur ^. abiblute toncedexda, JSIampoteftgrauaium Mi * lm-
vuutfio
Presbyterorum Anglicanorum. 7^
vacatio mentalis efTe licita, cum adoratio externa non fit licita.
Itane \>U legitima efl adoratio , cuiquam mortalium illegitima potefl
Udtri genicuUtio , mquitTilcnus? jfn rnetuendum ne immodUus
Cbriflo bonos exbibeatur * Non cft metuendum , nc immodicus
Chrifto honos cxhibearur, fed ne honos Dco aut Chrifto propriua
cornmunicerur creaturac vcl rc vcl fpecie. Si focios Danielis fiftert
coram ftatua aurea jufliiTct Nebuchadnetzar , num proftravitTent
feautingcnua procubuifTent , licct animoseorum fubjiffetvehc-
menscoguatio de Deo , quam in tam gravi tentatione fubituraw
fiiifTe non dubitamus. OrafTent mente & fpiritu & invocaiTent
Deum auxihum gratia? divinas implorando , non tamen gcnibus
Icxis coram imagine. Obftabat hic impedimcntum5 dices,nam in-
tcrprerati fuitTcnt fcrui Impetatons cosadorafTc ftatuam. At illud
eft quod volumus,non ubicunque licita internaadoratio, legiti-
mam elTc geniculationem. Sed ad alta excmpla accedamus. Nchc-
mias orabat mente & fpiritu dum ftaret coram Rege , proculdu-
bio quia tum fubiit mentem vchemens cogitatio de Deo. Sed
»n rc&e fecifTet, fi coram Regc in gcnua procubuifTet. Obftabat
& htc dices impedimcntum. Verum,& mille impedimenta obfta-
ic pofTunt. Non ergo ubicunque legitima cft intcrna adoratio ,
Ht ait Tilenus, legitimacft gcniculatto, vel quandocunque fubit
tmraum vchtmens de Deo aut Chrifto cogitatio , aut aggre-
«iitur gravis tentatio. Hic in facramentaliHm fymbolorum par-
ticipauone obftant etiam irapedimenta , ut ftatim docebi-
mus. Deindeait P .Mauy r,2)eciarant qttandoquc finobis per 1>erbaex-
Urn<h cum fimUasficripturas iyfi kgimm aut ficras audimus concionts
tunc fiepenumt.ro incvamur ad in\>ocandum , 1>el ad alia qu& fipettant ad
tultus rationem* Verum j incitamur ad invocandumSc adoran-
dum, fed in ipfo a&u audiendi , vellegendigeniculandum vel
Dcum invocandum non iequitur. Genuflexio eft fignum exter-
num adoratioms uitemae, dum vel mente vel voce etiam invocav
mus&gratias agimus. Nam geniculando exciperc verba ex orc
lcctonsaut conctonatoris prolata ratione fan&itatisefTet idolola-
Kia. Invocare aut gratias agere voce non concederent ipfi
formaiiftae.Mente tamcn,dices, mvocare poffunt vel gratias agere,
Jwgo &gcmculaii. Ncgo pofTc invocare & gratias agere quen-
^uam dum audit. Oratio vel gratiarum a&ioanimumatccntum Sc
ab omni alio culcus divini exercitio liberum exigit.Officium fimi.
liter aud.toris cft audire & verba rcponere in thefaurum cordis.
Non poteft quis uno eodcmque momento attcntus efte prout de-
Wetad verbaconcionatons vel k&oris, & ad vcrba mcntaha- cefc.
coneeptus mentis fuas, orationemque coram Deo inftruere.
Ideft fimul audire loquenrem Dcum & alloqui Dcum alloquen-
tcnu Nam Deus alluquitur nos in verbo fuo five le&o fivc
praedi-
79* Dc Vocationc & FunAionc
prxdicatio.&nosalloquimur Dcum orando aut gratias agendtj
Si quis principem, aut cius nuncium aut legatum fic fupplicttet ro-
garctdum alloquitureum princ;ps,veHgatus principis, infanire
vcl illudere vidcrctur. Prreterea fingatur pcflibilc utrunquefimul
eodemque momento praeftare pnflc, non tamen eft interna invo-
catio vel gratiarum aftio tunc figr.is cxtcrnis adorantis (ignifTcan>
dacoram hominibus. Optime diftinguitPerkinfus tn tradatu dc
IdololarriaOrationcm in pubhcam,privatam,& fccrctam. Pubuca
cft,qu« loco publico,a pcrfona publica authoritate raunita conci-
pitur. Privataaprivato, inloco privato, cum privatis fignis &
gcftibus. Secretaeft, qua^inmentis rectfTu concipitur & infecrc-
tocordiscondavi DcoofTcrcur. Hujus orationis figna iunt f«p«
primenda. Sic Nehemias orabat coram AiTucro , Nchcm. 2.4»
Supplex oravit Deum coeli ncmpe tacite in fccreto cordis fui, cum
dixiiTetillirex,quidilludeft (uper quo requiris. Non procubuit
in genua aut orantis figna alia expreilic. Sic Channa loqucbarur
cum aniroo fuo, tantum labia eius movebantur, vox autcm cius
non audiebatur, 1 .Sam .1.13. Vndc colligi t errare cos, qui purant
tcmplum efle locum aptiffimum oratioms fecretraeaut privatz. Si
igitur darerur poftefecretasorationesfimulconfifterc cun atten-
tione 8cofficioauditoris,nontamen fequcretur fecretam & puri
mentalem orationem apertis fignis & in propatulo prarfertira ge-
niculando manifeftendam. Sed contra prohibet Chriftus, & Pha-
rifaeos damnat quodamarent in compitis & quadriviis ftantes
prccari, ut ipcdcntur ab homimbus , & gloriofam fanctitatis
pr^dicationem confcqucrctur. Demum Je declarat,\nquiT9 aliausnd*
CbrifluA 0* (Deus, externis fignis \>t in monte Sina,EfaUfub ftrma ^#-
gis infolio fuo confi lentisjn arcafadctis, aut infacramentis, (r ibi quo-
fue adontio impenaitur . Scd non eft par ratio iftorum figuoium,
Namin montc Sinai dedatavit fc Deus pct figna pracfentiae (ux.
_ . Sicin ruboardenteprarfens erarDeus, & emedioeius inclamavic
M.*(t.f4g% Mofem. Apparitioncm numinis Graeci iinQmietut vocant , quo-
P*f« qtiotandem modo Dcus aliquis praefentia» fuaefignum dcdiffecrc-
deretur, inquit Cafaubonus. In facramentts Dcusie non manifc-
. . ftat hominibus per appaririones&vifi-incs. Ideoaic Auguftinus,
W* tnnit. bonoremtinquam religiofa babert pojjuntyjiuporem tanquam mka nom
/.3.C.10. f,0lJUHt. Cum manitcftai prasfcnuam luam extraordinariam pcr
in dicia & figna miraculoh,aooranciuseft & intertori& extenori
adoratione. Sed in facram nti> non eo modo fc dcclarat nempe pcr
. . , figna prsefentiasfed per (igna vclut.taus fuac. Sic arcacratfymbo-
Ammadv. jum praefomi3, (!,Vinae, « proptcr^a vocatur facies Domini,ut Efa.
*- * ■ '*• Ml Cmntonientisad rfniumfi n wxmm. Sic accipit Drufius,
Pfal. 22. 30. Coram faiktuagenuafiLHm* & mctonymice etiam
±>~u:>,m j.oam 4.7. lW/ '$<m m t Jim, "i cft arca,& Pfal. 24 &
Domiiitfs
. «I,
Presbyterorum Anglicanorum. 70$
Dominus exerciruum.Rexgloria?, Dominus potens bello. Chc-
rubini exccndentes nlas fuper opcrculum propitiarorum quafifc-
dem facienrcs rcprarfcntabant Iehovam mfidentcm arca:. Indc Dc~
usinfidens quafi cherubinis dicitur habcrc ccmpli pavimcrrtuni
qirfi fcabellum pcdum ejus,unde dicebantur adorarc ad icabcllum
pedum eius, cumadorarentverfus templum ratione illius prci-n-
t\x divmsin arca, &c promilTionis Dei promittcntis fj audirurum
iuvocantcsexlocoillo. Scd prardixit Ieretnias/w/arattM vtnondi r^fc/j^
cant amptius arcsfcederis lehoV*, Ier. 3 . i x . Subiita &. probibita pofi d\ ^['^
sfitnfisncm omniadnrat\oncceremoniali,f\)>t corpore fi\>e anima ad ccr- dL^co*.*"
tum itcum i* terris dircc~la,ficut dicit, Hora )>enu cum mmttt Grri ioh.
4.2? ac proindd nec in pscttto cananecin sltari, nec in manu ndnifiti,
Terfyntcdschen emm tvUtt circumfiantiam omnem tocicerti, si sueyn in
terrt4 dirigttur adorath IDeitfuorfofienJit antithefts r,ianififie,fid inf i.
titu &* toritdtt. Corpus Chrifti arca faedcris adumbrabatur, tk fl-
cuc ad locum m quocunquc ecac arca focdcris, non propter locnai,
fcd proptcrarcam ineo loco praefentcm converri oporteba: , iic
nuncconvertinosoportct ad locum illum ubi praefens eft corpus
Chrifti, quia in Chrifto habuac omnis plenitudo Deitatis corpo-
raluer, & ma(Tam naturar humanae in unioncm hypoftafeos iuac
fumpfic. Ttabti enim mtura ht: creata,finit(t, circumfmpti adoratis-
nem huiut perfin* adsmnem iocum, m auo % fim fubfifterc fubHantpt aj ■ j
fua certd cmfiat. i\(am hic tH Bominus Cisr (Deus tuus lefus Qbrifiiu*
Hnnc.idorjy Munquefi corporefi-OiVelfenfu l>el)>erbo pr<efiniem teifa-
tur. Ar teftatur vcrbo corpus fuumciTcm ccclis,cc nunquam parc-
facit pracfentiatin fuam in (acramento pcr apparitione ahquaro ul-
Javc indicia < xterna.In vcten teftamcnto ucc manna demiffum dc
ccelo pancm Angdorum,velgeniculantes collcgcrunt^vel raandu-
carunt, ncc agr.um pafchaLm.crfierant ilgna iacramcntalia. Aho
iguur modo declaravic fc in arca faedens , aho in facramentis cri-
am vctcns tcftamcnti. Sic ctiam in novo Teftamcnto dcciarat non
prasfcnriam in facramento , fcd voluntatem ut in vcrbo , nernpe fe
ofY.nc fidehbus carncm cx fangumcm Chrifti , fi fidem Habcan*.
Kimfacramentum eftvcrbum vifibile. SymboutiU-2 qua adduntur
gdVerbum S)eit interimdnm ceitbrantur myfieriajion dubito piurintutJi Ci/.Ticj
facercad cettitudmem. Sunt emm obfigmtiones prsmijfionHmjtamtn
iUa Chrifium mcgis prtfintem nsbu confittuere quam Verba , aut pro-
mijfiones permgo, inqui t idcm P. M. coucra Gjrdinerum, col.
735- Et Col 396. j>{?nemmcrcdimt'AcorpM fiomhu Unre in p.tne,
sut in ejus ficciebus , ntfi firte W wfigntficatA dicipotesi littreinftgno%
atagnamyjhrUlaterem firmone, autiiuio^mmirum pv fentjhdtm*in*
^id buHc modum non mgamus corpus <r fir.guinem Lhrifit l.Uere irt
fane ts* Uno. Si Dcus non dat mdicia prsfentia: iuac m fymbolis,
jsceCor^usChnftipraefenslareacinpancficviriO, vcl, utaitco!.
Kkkklc 4o7i
seo De Vocatione & Vun Aione
7, illisquafi quibufdam involucris tegitur, fed ut res fignificati
figno, quod etiam non propric dici poreft, idco addit nijt Jottt,
407.
*n
non cft eadcm ratio arcae & fignorum apparitionis,ac iacramenta-
lium ratio. Tanra cft diftamta inccr fignum cV rerr figmficatam
quantatnter ccelum & terram. Conjunyuntur non fitu naturali ,
itd izini 6: relarionc. Practerea ficoram fvmbohs geniculandum ,
quia iunt obje&um a quo fignificative , f.queretur in elevanone
noft1* procumbendum in genua. Nam tunccft objc&um aquo
fignt ficative, nam cft confecrata & jam cclebranturmyfteria.Sig-
Dc Euchar. nifkariontsfru&us meltus percipirur, inquit Ikllarminus,vidend«
4.4* c<*/.i3. Euchanftiam in menfa, quam eam manducando. Nam dum man-
ducatur continub perit figntficatio. Rcfert quidem Cartwiigb-
tus plurimos poft confccrationem pe&ustundere, ctfi cminus flC
rcmoti a mcnfa iedcant in aliquo angulo templt , nec videoquid
impediat , fi adorandus Chrtftus adoratione cxtcrna, cumreprac-
fentatur in fymbolis caro & fanguis cjus. Dcnique fi adorandui
Deus aut Chrtftusexternaadoratione, quando ic dedarat , turm
ctiam coram fole,luna, ftcllis,& abic&iffimaquavis creaturagcni-
culandum eiTet. Nam pcr opera creationis declarat fe Deus,&. non
funt inucnta humana. Negamus itaquc procumbendum coram
fymbolis, quia funt obre&um aquo fignificative cx memoriam
cxcitantad cogitandum de Deo, & fic per illa honorcm dcferencii
adrcm fignificatam. Adorationcm tamen intcrnara rt&o fcnfn
concedimus.Dixit.ut fupra oftcndimus P.M.tysmonemurJrttun-
iem Chriftum ndortmm in perccptionc facramenti idqut nuntt falttm
Jublata in ceium. X^am ^tproftrato corporeaut gsnufltxo adoremus t*
temporc Mrbo ®ti non monemur, Imo Chriftus yfpoftolu ftcumjcdeth
tibus (fc. Adorandum fublata mentc m coelum non negamus.
Sic col 390. Cumaut patrts ibi adhihutrunt adorationtm , txtetna cle~
vncnta non colebant , Jfed ad Chriftum ipfum regnmtcm & ajjidtnttnt
m celo ad dextram fatris mcntem fidemqut tranfmitttbant. Sic nos
inentem fidemque ad ccelum tranfmittendarn agnofcimus. El
col. 40S. T^jm etiam cum \>erba H)ei , quaautibua noftrU hauritndd
funti(r animts ac mcntibuA excutienda, prudcntcr admoneri folemus i
toncionatoribuAy \>t mtntem altius attollamus , nonfono aut compofitwni
Iterborum attendawuiy fed ad Jignificatcty hoceft ad magnifica con/tiU
tttaut opera !Dci nofttas cogttationes referamus. Sic & in his my (hrut
admonendi iunt homines , ut fc alrius & fubhmius attollant , fed
adoratio interna ficfuruitur infenfu communi.Namcolimusfidc,
fpc, &charitatc, ait Auguftinus. Atob a&us fidci aut chanutif
*el fpei mentem clevantium non geniculamur, Ccd cum adoraC
antma intcr invocandum & orandum, non tamen femper,ut fupr*
di&um,propter exrcrna,quae occurrunr, tmpcdimentt. At dicunC
Foimahftas mactu pcrcipiendi Euchanftiam orat & gratias agiC
iniM
Presbyteroruna Anglicanorwm; loi
ammainterius. Nam mcditamur, de Chrifti morte,mediranresdc
Chrifti mortc non poflumus non rccordari vitzt pcr mnrtcm Chri-
fti partar, tanti bcncficii memoriam rccolcrc non poffumus,quin
fimul refricctur mcmoria miferiarnoftrar,meditatiodc miferia mi-
niftratrnateriamorationis , ut per mortem Chrifti vitam adipif-
camur , & memoria beneficii gmiarum a£tioni occafionem mi-
niftrat , & materiam fuppeditac. Tota vis hujus argumenti
pcndct a memoria paffionis &: mortis Chnfti, & innititur huic
propoficioni tanquam fundamento. Qumdocunquc rcminif-
cor mortis Chrifti debeo vcl pofTum licite geniculari; Pro-
batur,quia non poffum recordari mortis Chrifti qum fimul benefi-
cii & miferi*, & proindcdebco orare autgratias agcre. M htriir De Commu-
modis pofumus rectrdm beneficii quo Cbrifttu redemptor fua morte nione fubu*
H9j aftecit , inquit Becanus. fiimi ex perccptione ficramenti Eurba- traque jpccte
ft'ut quidin eum finema Cbrifto inftitutum eft. Secundo ex kHione ca^n.
BVangelii jn quo mors & paffi* eius deftribitur : Tertio ex ajpeelu inu*
jrjnis,qu*ipfum aut pajfionem eius reprafentet. Si vifa im^gine cru-
cifixi rccordatus fuero paflionis Chrifti, & beneficii per cam parti,
an memoriae a&um obruerc teneor; fi non , tunc etiam orarc
cV gratias agere licct , & proindc geniculari,ut vulc argutacor ifte.
$i dixerint non narem effe rationem imaginis 5c fymbolorum fa-
cramentalium, refpondi fupra , primb non crgo veram cffc majo-
rcm propoficioncm. Deindc non necefTe cft,ut fit par ratio, fuffice-
ret quod imaginum ufus hiftoricus Sc memonahs fic licirus,uc jam
: Pormaliftac proficcnrur.Si ufus lmaginum hiftoricus & memoriaiis
fit Iegitimus , tum licebit coram imagine crucifixi geniculari,quia
orare licebic Nam coram omni figno mcmoriali licito procumbe%
relicebit. Symbolafunt legitima figna,quia a Deo inftituta,ima-
go crucifixi, quia a Deo pcrmiffa , uc jam fupponitur cx adverf*.
riorum fententia. Nulla ratio teddi poteft differentiae , nifi quod
Deus inftitucns (igna facramentalia fimul inftituiffet ut coram cis
procumberemus , fimulac intuiti fuerimus& recordati paflionis
& mortis Chrifti. At hoc falfum eft. Non mftitutc ad ftatum ado.
rationis,uc fupra dictum. Si dixerintillacffefacra fymbola. Ima-
gines non item. Vt mittam , imaginem hoc iplb quod aifumitur
adhunc ufum effe etiam facram , ramen fcquitur ob fan&itatem
ipforumfymbolorum procumbcndum in genuacorara fymbolis,
quod quid ahud eft quamde geniculisadorare ob reverentiam ip-
forum fvmbolorum , quod eft idololatricum. Sed largiamur
Formaliftas ufurn hiftoncum& memorialem imaginum avcrfari ,
camen in ftatu accommodato ad adorationem fymbola funt ima-
ginumnominevetitain fecundo decalogi prscepto. Pr£terea,afc
Becanus , cx lectione Evangelii refncatur memoria paflioms Chri-
ftu Sic in Evangeli prxdicacione crucifigituc Chuftus corara ocu-
Kkkkk i li$
&i djorat.
%oi DeVocatione&Funaionc
lts noftris,ut ait Apoftolus ad Galatas. Le&io & praedicatioEvaa-
celii funt media a Deo inftiruta, & dum lcgitur hiftoria paffionis
Chrifti, vcl pracdicatione Evangclii crucifiguur , etfi rccordamur
bencficiircdcmptionis&mifenar noftrar , non tamcn invocamus
vclgratias aoimus , autgcniculimur. Falfum itaquccft, quotief-
cunquc rccordamur beneficii redcmptionis aut miicria» noftrar ,
debercnos orare&gratiasagerc in anima interius. Falium quo-
que poflenosgcniculari, quoticsorationes fccretas concipit ani-
ma interius,quia idololatna aut hypocrifis vitanda, aut alia obftant
impedimenta. Falfiftimum quoqu- ab invins gcniculationem ado-
rancis fi«*num eflc cxtorquendam. Sccretae oraionis figna funt
reprimenda^ne erumpar.c & fpc&CRtur ab hominibus. Tyranni
contravolunt figna in propatuloconfpici. Djxi ncquidcm oran-
dam, dum audimus vcrbum Dci lc&um aur pracdicatum , aut in
3&u percipicndi fymbola Euchariftiae. Quid,inqu'unt,an non cum
fame fpirituali & fitiardentiattcndendumad vctbum otfacramen-
taraaxime. Scdficis & defiderium cordisnon eft oratio. T^am
quamtis opivi orationis fupponat affctum reitgiofum in Voluntate erg*
<Dium, defiderium nempe obiinendi abipfi aliquidex apprih:n/tone pro-
l*lC4f*U py\# facligentte o> diUn* libcralttatis potentu remedium afferre , iile
^t&men, Mmanet inVotuntate , noncium dicitur oratio , quoufque operc
\ntel\thuA i&quentu cum (Deo exprimatur , atque boc proprie eft a <2)e*
petere , nempc deftderium aliquidabeo obtmendi tanquam afuperiore c'%
manifejlare-, ait Vazquez. At licctne , dum audimus legentem aut
concionantem aut pcrcipimus fymbola , opere intelle&usloqui
cum Deo, &explicare dcGdcria animas . Imo licet , pra?fertim
c-um irobccilitatem fidei fentimus, diccrc Dco iirenus,Credo
Pomincfedfuccurreincredulitati meae ; C\ quid (olatii percipit-
ctiam gratiasagerc,fed non funt orationcs lfta; &gratiarum a&ic^
jies continu£,& vt pfalmiftaait,inftrucl:ae,Pfal.5 iJihokamanc au~
diturus es Vocem meam,mane di/ferturusfum,llcbt.\nfau&\irus nem-
pe orationem coram te>& fpcculaturus,\D'\c;'\t£c ordine difpofiturum
orationemcoram Deo. Oratio mentalis duplexcft. Aliacftcon-
tinua,durabihs, pcrmancns,& ex inftituto,ut cum ad orandum af-
fignarurparshoras aut temporis notabilis , cciTando ab omnibus
alns a&iombus externis, oc motionibus fenfibihumobje&orum ,
folis interionbus a&ibus vacando, & cum Deo loquendo pcnn-
telle&jm , omnia noftra dtfideria explicando, & pecendo quac dc-
Hieramus. Alia oratio diicrcta dici poteft, quia intcrrumpuur, 6c
tranfitonao: jaculatori*,quandomensad mcmentum fubtrahicur
in ipfifmeta&ionibus & occupationibusexternis, ad Dcumafcen-
dic, & petionesquamcitiiTimecjaculantur. Tranfitona ceu jacu
latoria oratio mcntalis cum quacunquc a&ione & occupationc
raifccri poteft. Nulla occupatiopoccfteflc tam vchemens & con-
tinu|
Presbyterorum Anglicanorum^ Ho^
cinuMJuin pcrmittac huiufraodi mcntis rccefius vel fugas ad petcn-
dom auxilum divinura , auc ad rcfcrcndum in Deum id quod agi-
tur five occupatio fit facra five civilis, & ur ait Chryfoftomus ho-
mil. 79, ad populum , ctUm in tncdio ftrcfitu, & chmorj homimtm.
Sicnonmodo concioniattcndcrtcs, aut fymbola facramenralia
pcrcipicntes,fed criam in quotidianis epulis, cum manducamus &
bibimus.poccft quifq; abfq; impcdimento attenrionis autactionis
cxtcrna? lc ad momenrura fubftrahere , Sic arator dum arar, faber
ferrarius dum ad incudcm fudat. In omni denique a&ione externa
facraauccivili, & in omni loco, ad menfam, in fluvio, in arboris
cacumine, pore£mcns per brcvcs & jaculatorias orationes,& ac-
tus momcntaneos fc fubtraherc. Non tamcn proprcr brcves Sc
; tranfitorias orariones gcniculandum , non modo quia fccreta; ora-
, tionis figna funtreprimcnda , fcd ctiam, quia mens fubtrahcrcrur
ab atrentione ad a&ioncm extcrnam , fivc facram Cve civilem. Si
quando mrermittcre adionera cxcernam pcrmittitur, & lubet ge-
! rnculari,fi non aliudexremum prohibeat impcdimentum exter-
num,ucfupradi£tum , jam nonerir ampliusoratio jaculatoria, 6w
momcntanea, quae non impedit a&ioncm externam,fed cric dura-
I bilis, & continua,liccr non prolixa, racione nocabilis partis tempo-
, ris. Iftas orationes jaculacorias in percipienaa Euchariftia proba-
tnus, u\uc etiam incer aiuliendum concioncs, fed durabilem, conti-
cuam, pcrfcverantem ocationcm, quse folaSt non nifi debito loco
& tcmporcgcniculacioncexreriuj. manifeftandaeft, velincercon-
cionandum , vcl duro fymbola pcrcipiuntur , non concedimus.
Oratio mcntalisdiuturna & ahquantulum durabilis requint per
manentem attentionem, & proinde fubtrahcrer mcntem ab atten-
tione adcxternamadionern,cuicx mandato Dci vacare dcbemus»
Dum concionatur lcgacus Dci,debco attencus ciTe ad verba, & De-
ura alloquentem per nuncium fuumaudire,verba auribus haurire,
& rem mencc percipere. Sic dum percipiuntur fymbola , dcbeo 3c
fld Chriftum alloquenrem in verbo promiflionis & dicencem , hoc
eftcorpus meura, & ad figna& ritus extcrnos accenderc, corum
fignificarionem & analogiam perpendere, edere, bibcrc,& analo-
gice in mcnte eofdem a&us exerccre qui ritibus externis analogice)
tefpondent, exerccre, fidcapprehendendocamem 8c fanguinem
Chrifti,& fide tnanducando,& bibendo, apphcado Chriftum,ejuf-
que bencficia, St nos illi unicndo, eamque unionem & conjun&io-
Hemhoc modo confirmando. A&us elicitus fideieftanimae actus
praecipuus, qui jara dcbec cffe in opere*, aharum virtutum adus re-
quiruntur. prout imperara fuerit carum cooperatio. Scd dum au-
nbus,oculis,manibus,dentibus exterius,-auribus, ocuhs, manibus,
dcncibus fidei interius occupamur,orationcm continuam & dura-
fciicm abfqj mcntis divagatione ab opere praecepto & impcraro in-
Kkkkk 3 ftrucrt
804 ^c Vocationc & Funftione
ftruere non poflumus. Habcmus fimilequo ifta illuftrenrurinhoe
ipfo facramento. Qucerunt fcholaftici, num Chnftus protuierit
verbaquirqucconfecrationis,antequam traderetdifcipulis elcmcn-
tapams & vini. Suatvz ait prius confecrafTe quam daret jpancm,
t Licctenim, Itreete dixit ThomM\ fimnl potuerit dars,& \erba conft-
' di/i» crationis proferre, H txmsnVtrumeft, moralinonmeiAphtfica concomu
"* } 3 x. tantt*> V^ fc*%ctt fimut cabcrit ponigerc & qnafi ojftrn panem (T
* • ' ' Verba broferrc ; fecundum phyftcam autem durationem \>er%m efl priki
tbfotuijfe \>erba conftcrationts quhm panem tel \ftnum difcipulu dedertt*
TS^ec Vero timendum esl , a uod objtcit Soto , ne vMicet multitudmi
ntvionum Chriftus impediretttr. T^am perfecJiJJima attentio foterat fi~
tnulbas atliones omnes exercere. Dubitanr, num Chriftus potuit fi-
tnul & uno iftu & dare pancm difcipulis & ofTcrre Deo , animo
ad utrumque attento. Quidara non poruifle aiTerunt, alii potuiiTc
Chriftum, quia habuit atrentionem perfe&ifllmam. Scddenoa
cnte htc lirigant quod ad a&um attinct.Nam non obtulit Dco cor-
pus fuum fub fpeciebus pani$,dum porrigerer difcipulis fuis, fcd
obtulit paneraut fynabolum corporis fui difcipulis, hoceftdcditg
& proinde non erat hic in porrigendo panem multiplex a&io , &
quod fingitur dc perfec~tiflima attentione xftirQoyrnr cft, ncccxrri
Chriftum locum habet in hominibu$,cc Chriftum hic fecundam
phyficam durationem duas adiones fucceflive peregiiTefait Suarczt
Patet itaque non fimul orare nos pofte , & aliam aftione intcrnam
fimul peragere,praefertimcum fimul celebratur a&ioexterna,vari-
iique adibus & ritibus plunbus conftans. Cum Chriftus pancia
fumpfit in manus,erat geftus orantis nempc demonftrantis rem cui
benedi&urus erat, fic cum imponcbaniur manus in ordinanoni-
bus aut aegrotis fanandis. Nam in bcnedi&ionibus & confecratio-
nibus figna demonftrativa rei vel perfonas benedicendae aut confc*
crandse iive imponcndomanus, five extendcndo fuper rem $ five
in manusfumendo, utfokbant panem &poculum Iudaei, crant
©rantisgcftus,utfupradiximus,ubi de impofitione manuum egi-
mus. At manducare, bibcre panem vel poculum,oriadmovcre#
ron funt geftus orantis. Quod dc orationc diximus, de granarum
a&ionefimiliteraffirmandumeft. Gratiarum a&iones, utpeutio*
nes j aliaefunt durabiles ckcontinuae, alia; jaculatona;. Has noa
illas permutit a&us percipiendi Euchariftiam , ideft, accipiendit
rradcandi, bibendi. At inquiunt,a gratiarum a&ione appellatur
hocfacramcnrumEuchariftia. Wrum ; feda patnbus non afacra
fcriprura. Praererea a gratiarum adtone qcseconcipitur initio cele-
brationis dcnominaturtotaaclio EiKhanftia. £«/*£« er Euchariftk
Exvtt.p.sn Uraque^oxa parte Ina totain ftomini ticlionem dtnotat , irquuCa-
faubonus. Et a Parribuspanis ipfa Euchanftia »ncirur , quodnon
propnc dici potcft.ied potius,m loquitut lufhnus*'£7?s i^e>«^ff
uiwcndus
Presbytcrorum Anglicanoruw. gos
iicendus eft \d eft panis fuper auo grati* a&ae funr. A&io accipi-
cpdi fymbola, manducandi, bibendi non potcft dici gratiarurn
tL&io. At,inquiunt,i:nperatur omnibus anunciarc mortcm Domi»
fii. Sed nonomucs, qui pamcipant annuncianc verbis , fed fafto,
dumpercipiunt Eurhariftiam,manducant,& b-.bunc. Ergo dicitur
hocfacramcntiim Eudiariftianon folum ratione gratiarum ac"tio-
nis,qua iuchoarwr & clauditur facra haec a&io,fed etiam a£tionis in-
tcrmcdiat, mmiftri & poputi. Rcfpondeoad Iefuiticum iftudargu-
mentum. Na m fic Rhermfta; mterprctantur verba i Cor. n af
kac coromemorationemoru:» Djmini nihil aliud intelligi quara
! repra?fenrationem in fa&o per hujus facra; ccenx a&iones excer-
i nas. Sic B llarminus dicit quod ficrificium cft qutdim orath , h$ De Mifu
fx dicamy realit non T>erbUu . Fulco refpondet etiam Patrum judicio /, % «,4,
non «dionc & fcicl > folum repra»fencandam,fed etiam verbis corru
«icmorandam paiiioiicm & mortem D.imuii,& proindc cum doc-
trina & concione celebrandam , ctfi prohxaconcio non fit fempcc
nece(Taria,feH brcvis & fuccin&a explanatio inftitutionis, & ufuj
(acramenti fuffrcrer. Sic WiUetus de facramennsquaeft.i.. Pczeli-
«s in rtfurar. Catechifmi lcfuitarum ait annunciare mortem Do-
mini non e(Tc fimihtudine fa&t repraefencare, fed inculcare memo. p. 411,
t tam Chnftt & bjncfkiorum cjus, eorumque ufum & fru&um ex-
phcare. Alluviit Dominus ad annunciationcm vclcommimora- p
tionem qua? ficbat m Paf. hate Exod. i 3 1 8, cuju* her/iculi prima )>ox **frft? 3*4
gft heb^gtdtba & annuniiabii. Bt ltocircfpondet apud fiiulam in ex»
fiicatiuve «Wu/»* Sacramenti <»m»i*i7r mnunciate, i Cor. 21 ©6,
tnquit Caiaubonus. Ab hoc praeccpco D-.i originem vidcntur ha-
builTc yfguditb ludarorum. Erantauccm /fgadotb homiliarum gc-
nus quibus fctipturarum myftciia cxplicabantur dcrivata vocc 4
tadicc I^gad indir*Vit , expH.uit Commcmoratio itaque verbalil
irapcratut 1 Chrifto& prazftarur a miniftro m hac facra a&ione,& a
populo confcniientc -ttendcntc & approbante. Sed non cft ifta co-
piemoratio veibalispropnc gratiarum a&io,fed praedicatio mortig
lcpafTionis Chrifti, & bentficii redempcionis,mulco minuscom-
«lemoracio illa realis,quae ex repratfentationc fa&i in fymbolorum
nfuoricur. Vtraque refcrtur ad honorem Chrifti,non tamen vel
■afcvelillaeft propriegratiarum a&io. Nam, utait Anftoteles,
Jionoris paites funtficrt, memorationes, decantationes carminum,aut t Rhetof^
filut<e omtionis ad iaudttu recittitio ,pne>uia, delubra, primi confijjut 9 cap.f,
Jepulcbra,pttbticiritus> inclmari, loco ceaae &c. Non omncs hono.
Si3 partes una gratiarumadionis fpccie comprehenduncur , fic
»cc culcus divini parccs. Cvnllus airad culcum divinum, perti-
nere%ficrificia3 fcjlfritatesjymnos gratUrum aclioMS,adorationemj)re- Contrs fii/.
##/, confejjiones, cekbriutes. Pratterea, (i m verbali commemoracio. l,p, 4.
tc non gcniculandum, multo minus in rcpretentacionis fado. Re-
g o6 Dc Vocatione & Fun&ionc
ftac igitur ut gratiarum a&ioncs mcnralcs in a&u percipiendi fym^
bola non aliae fint quam jacuhtoriae.Scd replicat Tilen, fw quahbtt
prccum ejacutttivne cutlibct fcm^r rr Vnlibet in gcnua procidendum
effe nemoputtit nifi faniticus. ^Atinfymxuin tcclcfiaflici cetus Litur»
#W, \bicor\m ^-g". ^gum ac <r>ommo ^D^minmtiumfe fiflunt fnbditi^
ttcrniqucfupplicia mtntt codtcilios )teritaks>ac rtflitutijnem i* mtfgrum
fupplicibus ptccibus cjfUgtttnt; f. inaflimalilis Uneficti diptoma Jacr$m
fanJto figillo murittum fingxlt &4m f&w accipkntes procutnbant, (sr cor*
porcaddemi ffimtm animi (ignificationem compofito , tum indignitatem
fttm tum immcnfmrcdcwptom boniUtcm * ^/a«>* ^mrim profittantur
ac teftentur\ tam illi apud <tauos pieUtis aflimatores ab omni tyocrifioi
O* aduUtiorivfpccitabcrunt auam Vos a reVtrtntia (r ebftauio t)to£)tik
Vtcariis principtbus br^tfiando abcflis.Covwuus virulcntisad fuum lo«
cum rcfervatis videamusquid ponderis ineft his vcrbis. Coocedic
fanaticus i(te,non femper &ubilibct in gcnua procidcndum in pre-
cum eiaculationc, at in fynaxi ubi coram regc Rcgum fc fiftunt &
fupplicibus prccibus codicillos vcniales cffiagitant. & inaeftimabi-
lis beneficii diploma facrofan&o figillomunitum accipiunt, pro.
cumbcre debent & profiiteri indignitatcm fuam & immenfam rc-
dcraptoris bonitatcm. Siinfynaxis parte aliqua quae ejaculario.
nestantnm permittit procidendum fentit, fanaticus cft. Nam, fi
a&toquantumvisfacra,cui mifcentnr ejaculationes, non fit adio
adorationis,noneft procumbendum in gcnua. Namgenuflexi*
cft fignum adorationis. Vcrbi pre^dicatio non eft adorationi* aclu^
bcc eius correlatum verborum perceptio & mcnte & auribui.
Proinde in genua incumbere non debenr, etiamfi frcqucntcs hl«
beant ejaculationcs,quz citius tranftunt quam polfit componi cor-
pus ad fitum genuflcxioms, & de attcntione mcntis ad «dionem
mhil fubtrahunt,ficut facercnt genuflexiones. St in nna parte li-
turgia? facrae ld non fier^ ,^ur in aliaqu* eft ejufdem naturae.Nax»
ncca&us miniftn diftnbucntiselementack recitantis vcrbum pro-
milTionis nec accipicnuu fymbola,manducantium,bibentium funl
a&us adorationis nec gcitus orantium. Siftunt fc coram regc Rc-
gumcodicillos vcnialcs flagitantes,cum confitentur peccata,quo4
tajiunt inchoantcs lituri>iam , etiam quandonon cclebraturcce-
jiajcVquia funt in attu adorationis fignis adoratioui con venicntibut
ctiam cxtenus adorant. At dum diploma legttur vcl explanatur id-
qucaudiuntauditores, non funt hi «*&us adorationw. Scd dicct
hic diploma datur fingvlis x.a6' gxo^ev, Ergo finguli debenf
acci^ere genibus fl-xis. Ncgaiur kqui. N<m accipitur ctiam
diploma Kct6* txctrov, dum prardicatur vcrbum 6c pcr
claves regnt ccelorum antnuntur fores , remitiuntur pec-
Cata pceniuntibus^ %aV 'iKUfOP fit>i sulfcluc fidclium accipic
diplom
Prcsbyterorum Anglicanorum. 107
^iploma oblatum ,& applicat promiffiones Evangclii. Athicdi*
diccs, accipit diploma figillo munitum quifquc Kud iKctfN»
Vcrum, fed fi^illum non eftdiplomatc dignius aut pracftanuus.
Si diploma quifquc k*9 iK0L?Q9 non accipitgcniculando , nec
cum figillo dcbcr. Nam nec in honorem & reverentiam figilli gc-
wiculandum , quia tcrminarctur adoratio in figillum , neccoram
figillo adorandus Deus aut Chriftus, ctfi adoratio dcferatur ad Dc-
um vel Chriftum &figillumnon fit obje&um quod adorationis.
Nam venerationcs poiiticae non funt norma & rcgula adorationis
rcligiofaf,ut fupra di&um. Adorationem rcligiofam vultimmcdia-
tam,& nullum intcrccdere vicarium ob)e&um. Prseterea uc facra-
mcnra funt figtlla promiffionum fic funt fyrnbola fpiritualis re-
fe&ionis , qux nobis in hocfacramentooffcrtur. In ipfo convi-
▼andia&u nonfupplicum fed convivarum partes agcre nosvoluic
Chnftus , &profi:eri non indigmtatcm & mifcriam damnati ad
fupphcium , (cd digmtatic & honoris convivae. Non inomni
%6t\x liturgia? facrae rcprxfcntamus geftum fupplicum, fcd modo
fupphcum, modoauditorum , modo convivarum. Chnftus &
Apoftoli & Apoftolicae Ecclefise hoc raodo celcbrarunt , qui non
ignorarunt quas partes agcrent in hoc a&u & reprselentarcnt.Chri-
ftus talcm lnftuuit formam & ordinem cclcbrandi hanc ccenam ,
vt non modo non cxigat in a&u convivandi hanc geniculationcm ,
fcd cxcludat.Non enim poteft geniculatio cofiftcre cum iis ritibus
quibus celebratafuit primaccena.Si miniftcr enunciativa verboru
formadicar porngens proximis pancm, hoccftcorpus meum, &
poculum, hoc poculum &c. &.diviferint inter fc menfxaccum-
bentcs non poflunt geni.ulari adorationis ergb. Geniculandum
©bcommoditatcm fitus nemo ctiam inter barbaros dixerit.Habent
& aliam fimilitudincm formaliftae priori fimilem. Si quis
accepturusefTet Jonum a principe coram populo civiiisrevercn-
lix & adorationis noras & figna exhiberet , nifi rufticus agreftis,&
cfficii fui ignarus elTet. Rclpondeo, fie manu ipfius princips ac-
ciperetjCivihs reverentia: & honoris figna,ni exhiberet,rufticus ha-
hcatur. Dcindc variifunt gradushonoris civilis , & varia figna.
Non ubique nec femper de ueniculis accipiunt dona e manu prin-
cipis. Si princeps invitarct fubditum ad convivium, an de gcnicu-
lis adoraret principe etiam m ipfo a£fcu convivandi.Tcrtio fymbo-
la funt tantum figna & pignora doni illius quo donat nos donii-
nus,nonipfum donum. Symbola accipiunt omncs accumbcntcs
non donum. Rationc iliius actus qui eft communis,5c vifibilis non
illius qui eft internus in occulto cordis & peculians, componendu
cftcorpus. Quarto non minus in verboquam in facra coena hoc
^onura accipmnt fidelcs, At dices, non k*§ iKet?ov , UC iil
L 1 1 1 1 ecena,
IOS De Vocatione & Fun&ionc
coena. Imononnifi ko$ «Wro*, tnincoena. At inquics^no*
aUoquituriinumquemque fingulariter ittvcrbo, (icut unicuique
dat >t*0' \kol?qv fymbolaincoena. Sed, qusrocgo, quis in.
ftituit , ut traderet uticuiquc x<t0* iKOfol in coena. Eftille
mosvefter & inftitutum humanum, non oomini & ataxiam iavc
hitin alminiftrationcm coenae. Chnftus dixir, jfccipite, edite%bibi~
t\ditiditeinterVos,nonac ifetH> ede tu9&c. Prarterea, etfi inftitu*
ilTetdarcunicuique x*J* *i)UV?09 fymbolum tantum darermi-
nifter , Dcus donum , nec femper in iffo aftu pcrcipicndi
fymbola , pcrcipiunt fru&um fidelcs. Deniqut redolent ifta,
omnia rcalcm prarfcntiam corpcris Chrirti 9 ac fi tum pri«
mum auc tunc folum accipcrcmus corpus Chrifti. Syrrbilt
Chriftum nobis prajfentcm magis conftituere quara vctba #
aut prorrifliones conftantcr pcrnegat P. Martyr, vidc fupra.
Non inchoatur noftra uni« per haec facra myfteria § fe4
'jfff.ifc.15^ confirmatur & confcrvatur, inquit Iuellus contra Hardingutn^
I» pf*i47» ^*cet m my^eri0 pojjit intellgi , tamen Veriui corpus CbriJH, Gr fin*
' ' guis ejus jermofiripturarum efl , ait Hicronymus. Idem, porro quU
caro domini Verta efl cibtts, <s*fanguu eius Verta efl fottts jaxta jintu
fn Eccl, ca.% gogen hoc filum habemui inprafinti fieculo bonum , fi Vefiamur carnt
tius cruoreque potemur , non [olumin myfierio.fidetim infiriptura-
vum leftionc. Verws enim cibus & potu4> qui ex Verbo Deifumitur,Jim
Orizines in crafiriptura efi. Boc quod modo loquimurjnquit Origincs, funt car-
Numer h»m, ms Chrifli. Efi & menfi leclionum dominicarum, in quafpirituah do*
6 Brindt cibo ahmur, lnquit Hilarius. Eadcm bencficia obfignaban-
Hil.in *£/, tur facramcntis veteristcftamenti. Quicunquey ait Auguftinus, in
%lf f ' tnanna intellexerunt Chrifium eundem quem nosfiiritualem ctbum man~
9eutil. pK- ducaVerunt. Perguntadhucformalift*,&quaerunt. Curapcrtoca»
ritent. cap.i P*te fedemus in a&u percipiendi Euchariftiam , fi non liceat ctiam
^ -^ -- ~ gcniculan. Refpondeo neincivilibusquidem pariaetTchonoris6c
adorationis figna. Honoramus etiam aequales&inferiorcs capitc
aperto ; Honorat omnis qui adorat, non adosat omnis qui aiorai, inquic
Auguftirius. Honorcm & reverentiam non negarnus, nec venera«
tionisfigna.lncanone i8conftitutionum anni i6o3»fic ftatuerunC
Epifcopi Anglicani.iVtt/fo ji>j EccLfu VelcapeUa inter re divinam caput
fuum operiet, niftex caufa infirmitatts, quo cafu pikolo aut rica , Angl.
Night-capor Coife,We^ftWj. Dumrecitaturliturgianoluntcapi*
te opertoquenquam interefle. Sic & htc diftinguimus nos inrct
hanc aclionem 8c verbi prjedicationem jouia nihil hic humanum 9
fed divinaomnia. Verba ipfius Chrifti lonant aut fonarc debent|
6c elementa qu« traftamus manibus funtex cjus inftituto facrt
^m Tim. fymbola. Quemadmodumenbn Verba, quthtutus efl Cbriflu* cadem
£•? < *• fwt qHtfiwdetcsnuncfrnkncUtit, it* & ribti* utlm e/t, c*demqut
fytum
Presbyterarunj Angliartiorum.' te%
hMffmi ralio eftjdeo omniain/ideeon/t/tunl, inquit Chryfoftomus.
Jd<-m , ftl >ox iSa quidem fimel dicla r/t, fid per omnes ntenfits Ecele/t* »r i ^
W<r adbodiemum ditm , ir vfijue adejus ddvtntum prteHatfxcrificio °T , *f
Jtr^itatem. Veneratio aba^iorationediftinguendaeft. Adoracioms 'f° ' ** '
ligna cum ntilla .i&ione facra confiftcrc pofTunt qux n©n (unt ado-
fattonis a&io. A&us perapiendi fymbola aut audicndi vtrbi fcrip-
turxnonfuntactusadorationis. Nulhus igitur momcnti eft quod
objiciant cx Plal «jc.cum comparemus coram domino fLctwtida
•flV g nua. Venite>incnrVcmuA nos & procumb.tmut , flettimtu genuA
cortm lchoVaqnificit nos , ait prophert. H-irtatur uc veniant pii
ad temnlum» & coram Domino vcl facie Domini, ut dicit ver. i
^uiinfidebararc*,incurvent fc Scgenua fl .&jnt. An f quirur irt
omni a&.ihcurgicogenua fl-xiiTc.' Hortaturad gratiarum a&io.
nem, utpatct ex vcr.i. lncanone Parafynagmatisnoftn pro ge-
tiiculatione ex hoc loco ehcitur arguroentum tale. yt (Deo ipfo im~
fetatum nobis , Vt cm dccedimru ad cokn !um eum , to worfhip him#
frocumhmm &- fi:tt <m«5 genua coram domino <jui ficit nos. Lm-
«uanoftravul^an eft homonvmiain vocc lVo>fit;p. Nam hac vocc
m lingua noftra redduntur x*^it«# Phil. 3 3 & A&.ii. 14, &hoc
feniu refpoudet h braicae voci gnabad, Exod 3 12, Dcut. to 12
tSim.i5 8. E <r!Z»u*i A&.18 7 1 5, cni ref/tondet Hjbraeum Ltre,
Ifa.29 13. E ipirxiv* Jol.2 iS 23 . E' np»rx£>i* Maih.2 t, Rcvcl.
li 16, Rcvel. 134 cui vox Hcbraico bji.icb.ilah refpondet quas
propneincurvare fe aur proftcrnerc figmfi at.Sic lata ffgnificatio-
O J fnrnu** &c«Itum in gcneri fi^ni ficar, ftri&a & angufta fignifc.
carionc x/j«rxvri«F. Prion lcnfu omnes facrae a£fcv>ncs iunt partcs
'cultus divmi , facratnentorum adminiftratio , verbi prxdicatio,
pfalmorumcantus, prcas &c. pofteriori,tantumcuhus adoratio-
jus Non impcrat fcd hortacur & invitat prophera ad cultum ado-
Tationis cujusfignacxtcrna crant incurvare,in genua procun^bere.
Kon fcquitur igitur in qualibct parte bturgiae & cukus Divini pro-
cumbcndum indi&renteriu genua. ■ Nobihs eft lfta parsliturgiat
lymbolorum diftnbutio, participatio, &uius non tamen eft cuJ-
tus adorationis. Nullane hic igitur, dices, bumihcas mentis requi-
ntur. Maxime. SeddifTeiunt humjlitas oCadoratio. NahumiUtas
mooeratur afF^dum honoris, adoratio reddit alteri debitum ho»
norcm ratione dignitatis vel excellentia?. Virtus humihtatis
moderatur aff.&um propria» excellentiaB & dignitatis & intra fuos
lirnitei ocinct,ne ulteriys procedar,nedi!pliccat D^o lnfenoie eflTc
ck iub ilhus potcftatc & inaperio eflc, Adorat jo prcterca etiam ho-
Borem debitum defeit.Humilitati opp«nitur iuccrbia. Humilitas
ttfmper ficpraecipue in cultu Divino requitur non 111 adoratione fc-
Jum , (ed etiam inomnibus alns partibus,ubi tamen cultus adora-
fiomsnon cekbratur, $ct\9 inquiunt quid magis prohibct incli-
Lliii % eare
s io Dc Vocationc & Funftione
narc genua coram pane in mcnfi aut manu miniftri , quamcwam
arborc, cathcdra, fcamno, aut pane crmmuni in menfa dtipofiro.
R jfpondeo non pofle no<; inclinare genua, dum oramus, quin ob-
jiciarur nobis aliquui vifibile & fcnfib;le, fcd id fitfortuttb &cafu
chgentibus nobis locum comrnocium & aptum ad corporis quic-
rem, ne inter orancium mens diftrahatur incommoda corporis
compofitione,non cx propofico vcl praecepto. Coram cibe cora-
muni appofuo in mcnfa oramus quidcm, fcd non fle&imus gcnua,
nifi quando fortuito id aliquis rcccrit , quia oratio llla eft benedu
£tio cibiad ufum noftrum. Nunquam folebat bencdicens, ut qui
major re cui bcnedicirur, coram te benedi&a gcnua fle&erc. Ec Q
quis bencdiccns cibo genua fl,-£teret,tame non eflet cibus objeetunt
0vel terminativum vel vicanurn adorationis , fed fubjc&um bene-
diftionis recipiendae Sc imperrandae a Deo. Nullus unquam panera
communem fcnclificarum poft confccrationcm menfae accipiens
& manducans unquam adoravic gcnibus flexis. At pancm confe»
cratum m facra coena accipiunc £c manducant fle gemcuhs adoran-
tes. Nulla hic ratio differentiar, nifi quod Ule communis , hic vel
ipfurn corpus dominr,ut opinantur Pontificii, vel quia fandus pa-
nis,ut volunt Formalifta?. Namdamusid foiumfentire. Paniseft
obje&um aued , fan&itas eft raiio adorationis ceu objc£tum quo,C\-
cut in Rege perfona Regtshonoratur per fe, ut ^wrfRegiadigniras
per Cc, ut qua. Honoratur autem panis ratione huius fan&itatis &
facrsefigmficationis geniculatione, quas eft nota adorationis foli
Deo prdpria; , quam recufiivic Angelus. Ifto indicio dig-
nofcere poflumus panero confecratum antc manducationem clTe
©bje&um adorationisterminativum, non vicatium tantum, vel uc
illipraetexunr, objedum aquo figntficarivc,quiaetiam manducan-
tes adorant de geniculis , cum jam ncn amplius (it obje&ura cotam
juo. Quis unquam objectum coram quo vel a quo figmficative,
fibi inter adorandum pnmum propofuit dcinde manducavit vcl
immutavit,alioue modo ftatim confimpfic. Hucufque dedimuf
non terminari adorationcm in obje&um , fed praefcindi & abftra-
hiabobjc&o,tamen oftendimus ejufdem efle gcneris cum adora-
tione quam Durandus, Holcoc, Picus Miranoulanus & pluresalii
imagimbus concedunt,ncmpe efTe vicanum obje&um adorationis*
Sed certe craffior llla idololatria qua adoratio rerminatur in imagi-
nchicctiam reperitur. Pontificiorum pars maxima docetim3gi-
- /i 14 nes vencrandas Per fe & propne,ut in fe confiderantur, & non fo-
stii. ^mag* iurnj ur vicem geruilt exemplans , quia in imaginc vcre ineft ali*
lana.cap.ii. qUlc} facrumj nirjmura fimihtudoad rem facram cV dcdicatio ccu
confecratio ad cultum divinum. Adoratio ifta eft etiam relativa
& refpecliva. Pnori modotranfiit honor imaginis immcdiate&
foriHaiucradexcmplar. Inhac adorauone honor tcrainatur ift
ipfani
Presbyferaruni AngficanertirH; «If
Spfam imaginem & tranfic adexemplar mediate, & quafi conf-:
qumter, Nam qui honorat imagincm alicujtis honorat proptcr
cum, cujus lmagoeft , & proinde honor imagini vcrc exhibitus
rcdundac in protorypu, ur qui faciteleemofynampauperi,Chrifto
feciflcdicitur, licet lmmediate cleemofyna tendat inpauperem,
quia, quiclccmofynamfccic pauperi propcer Chriftum facit , &:
Chriftum honorat in pauperc. Sic explicat hanc fpcciem adora-
tionis Bellarminus. Cum adoraturquis proptcr intrinfecam ex-'
cellcntiam. quac cft in aliqua pcrfona,ad qiiam rcs talis aliquam ha-
bitudincm habet vclconjun&ionem , dicitur adoracio refpe&iva.
Priorimodoadorabiliscfttantum rcsjntelle&ualis, quia folailla
cft capax honorts & excellentiae propter (c honorabihs ccu adora-
bilis , ut virtutis, fan&itatis,domirfii &c. Poftcriori modo adora-
biles funt res iuferioris ordinis, quia cum non propter ie fcd prop-
ter alicujus rei dtgnitatcm & excellentiam colantur,honor illis cx-
hibitus non in ilhs fubfiftir,|fed in ipfas perfonas propter quas ado-
rantur, redundat. Sic Suarez defimt & diftinguit adorationem ab-
folutam &refpcdivam. Dc priori modo refpe&iva; adorationis
diximus,jam de poftcriori agamus. Colligimus eos deferrc adora-
tionem fymbolis ex eo quod fymbola accipientcs, tra&antcs, man-
ducantes, & bibcntes de gcniculis adoranc. Non id faciunt ratio-
Bebrcvisilhus precatiunculae,quam habet minifter cum porrigit
fymbola dicens, Corpm !2)omini noftri lcfu Chrifticuffodlat&cc.Nain
quam primum accedunt ad rnenfam forte dccem aut 1 6 fimul, pri-
ufquam figdlatim dederit cuiquefymbola miniftcr» procumbunt,
& ckius abfoluicur prccatiuncwla quam potcft accipere fy mbola Sc
. ad os dcferre, & tamcn durat geniculatio dum manducat & bibit,
Eft & illud fignura,quodnonratione lllius prccatiuncula?, quia
inaliisprecibus Scdrationibus liturgi» , ubi genuflexionem prae-
fcribunt,non tamen fevenus animadvertitur in eos,qui genuflcxio-
ticm omiferint, ficut ineos qui in hoc a&u non inclmati fuerint
ingenua. Quatumvisreverentcr componatquiscorpus cVgeftum
corporis, fi no geniculatus fuerit & facra ccena fecludetur,& variis
jnodiscaftigabiturcV: tanderaexcommunicationis gladio ferictur^
& in ipfum miniftrum etiam , fi non geniculairtibus miniftraverit
fccundumCanonem 27Conftitutionumanni 1603, Miniftricum
eanarn (Dominiadnini/irant, neminm fcienter ejufdem facient partici*
pem aui ingcnua nonfuerit inclinatus yfubpom<ifufcnfioms Nec ulla
m hoc canone mentio precatiunculae , fcd tantum participationis
facraeccena?. Sic canonc 25 ubi cccraeufus frcquenter Acadcmi-
ci* indi&us, Veiumuu inquiunt, UVnoquoque anno quater ad mini-
fi«w* cjufdem nempe facrae coenae flnt participes idque in gcntu reVe*
tentcYyVtpar ctf, inclinati Nec in canonibus fuis hac rationc im-
fcrant > auc impciatam dicit Mortonus. Etfi hac rauor.e indice-
Lllll a rent^
i ii T)c vocahone & Funftionc
rcnt, ctTef tantum fallacia . Nam non precatiuncul* fcmpote f ffi£ I ^
tum genua fi\&unt. Eft & illud fignum quod non rarione ilhut
precatiuncula* , quia inCanone parafynagmatisnoftri quemcon-
fciis & eonfulcis Epifcopis ex Anglia accepimus, non tndicitur ift* I
precatiuncula, & poteft mwiftcr libcre^ uti inter diftnbucndum
cadem verborum forma qua Chriftus, dicens boc eft ttrpws meum , > ■•'k
ut & plerofque formaliftas dixiflfc arbitrot. Denique murario for» j
rnx enunciativa; vecborum prormfTi >nis in precatiuncuiatn eft in- i
ftirutum humanum. Ncc afTcrew,puco, formaliftae vel necelTa* j
fium vel mclius omittere formam emmciacivam quam ufut- i
pavit Chriftus & uti precatiuncula, nifi Chnftum aptiflimam .lia
formam non ufutpa(TcdixerJnc& camcn geniculacioncm urgenf. 1°
Deinde non racionc mencalis orationis , auc gratiarum a&ionis iti l^
a&u illo de gcniculis adoranc . Nam non poflunt contmua 6c Hura» W
bilis oratio auc gracurum a&io *cum alia a&ionc enam intcrni lw
fimulconfiftere,ncdum cxcerna fimul& unerna abfque diltra&<o. I*
nc»Sc cum debica accentione, cum utraque a&o fuam attcntiontm 1 *
cxigit. Quod ad ejaculationes momencaneas,eae mifuentur & mi£- I '
cen debent omnibus adtionibuscxternis.cV mifccti poiTunt abfque I (
cnentis fubftra&ione ab a&ione vcl incctna vcl cxcerna , ut fuprm l1
di&um , fcd non mutacut ncc mucari potcft auc dcbet compofitio I1
aut poficuta cotpons propcer iftas ejaculariones. N^c in canone {!
Parafynagmatis noftri uila mentalis invocationis aut grattarurft k
a&ionismemio , fcd tantum meditationis & elevatioms cotdu. |
Sed mcditatio non eft invocatio auc grauarum a&io , necqu*f|l
devatiocordis. Nam quid eft meditatio nifi ftuetiofa mottit afth9
ecculUVetiutu notitUm duftu propri<t ratioms inbejhgim , ur defiuit >
BernardusiuScala Claufhalium ik Auguftinus »>e f irttu & aui»
ma cap . 31, MediUtio eft occulu rationis ftndiofi inVtftigJti* Me.
ditacio pradicaordinatur adexcicandum vcl acccndciu.um aftco*
tum, vericaces confiderando, illarumrationes pcrpendendo,nova*
inquirendo, ad rnores ck a&ionesapplicando, quandoquc ad in.
vocationem pr«-eparando,i qua fcparari poceft tcmports inrervallo.
"Nam in mcditacione poft difcutfus tationis tandem concluditut
quid dcfiderandum,cimendum,petciKium,quomodo de fc,dc D^o,
dehonore,diviriis, fama, gloria,rebusatternis autcaducis co^itarc
debcar. Iriquifiuo eft ticw motus, fcientiacft vcluc tetminus. Sci-
entia ifta ordinatur quandt que adtxcicandum & prajparandum
arTc&umadorationcmpropriedi&amceu invocationem. Meditt*
tio farit fientkm , ftientia compnnUionem compunHf drtothnem^
\>stio perficit orationem, inquit Auguft.hbro dc fpmr. & iucra.Ora-
tio omniscum mcditanione aliqua conjungitur &mifcetur, fed
non omnis meditario cum oratione. Nam wcdicacio aiiquavd
Impkx conficicutio objc&i prarccdcic dcbcc , ut defidtimm ^xci.
utur
Fresbytcrorum Anglicanorun. nt
tttnrkquoproditoratio , fed non contra omnis meditatio cut»
orationc. Qusvis clcvatio mentis fimilitcr noneft invocatio auc
gratiarum aciio. Nam etfi oratio prarfcrtim mentalis definiatur
alccnfio mcntis ad Deum , non tarrenommsafccnfio mcntisad
Deum eft oracio propnd dicta.Nam aliis etiam actibus mentis vcr*
(amurcirca Dcura , & mcntc fublata ln ccelum per fidem in actu
parricipationis facra? coen* opus eflcconcedimus. Sed ejufmodi
mcduationcs, 6V swentiselevationes non funt orationcs proprie di-
(kx ccu invocati*nes quibus alloquitur Dcum aiiima ( jaculatoriae
pctitioncs mifceri frequenter & obiter poifunt) & proinde geni*
eulationis fitu ut figno & nota non funt manifcftan dae. Quig
meditationisaurelevationismentis, qua?ab invocatione & gratu?
fum a&ione.autpeccatotumconfeflione feparatur, fignum cxcer-
»um geniculationeradixerat. Sed ne hoc quidem colligi potcftfc
vcrbisCanoms mcdiraxionem & meatis elcvationem ln actioae
ifta necciuriam. fcd geftumceu fitum corporis huniillimum \x\
mcditatione ficelcvationc cordiselTch.uic tam divi.nae& facrara&i-
oni nempepcrccptionicarnis & fanguinis Chrifti aptifiiraum &C
dcccnnflimnm, id eft geftum ceu firum corporishumillimum quo
ia mcditationc &cievatione cotdis utimur, in hac tam facra a&ioV
ec ufurpare debcmus. Nec in ullo canonc aur conftitutione An*
glicanarcperioratione invocationis mentaUs aut gratiarum a&io-
015 hanc genicuutionem indictaru, fed folum rarione . ipfius actus
participandi. Nam ctG miis invocavcrit aut gratias cgerit menta^
liter, fcd fenfibus cxteriornbus & corporis oxganis, & aftibus fi%
dcitfolum interius occupcturcirca obje&um extcrnum & inter*
num,raracn rite participabit omnium ]udicio.Nam gratiarum acti*
©nem & invocaxionem vel confeftioncm mentalem ipfi forrnahftaj
non diccnt,arbitror,neceiuriam in ipfo actu.Si non fint necefTariap
in ipfo a&u,ur actucxerceantur,non lllarum rationc indieitur ge*
mculatio. Namactus contingentis & non necciTarii ex praecep«
lo fignum conftans ftatai non dcbet,nec ftatuere folent prudentc*.
Eftet praetcrea incptum & ridiculum impcrarc alicui privato gcnju
culationemob mcntis orationcm fecrctair. corara occlefia? coetu*
Nunquameccicfiagcniculationcra indixit ob lcctetam cuiuiYia
privan orationem coram ccetuecdefu% fed fimul vocaiem excgit.
fex diftis patct non ratione prccatiuncul* vocalis,nec rationc rrn.n»
talis orationis geniculari formaliftas, fed refp<.ctu actus percipien-
ii ccu participandi,accipiendo,manducando, & bibendo. £t fi di«
cerentrationcutriufque3profitcrenturpnmumfecum Dco ludeit
4c non fenb agere3oiando & mterira in aliam actioiK-m, & mente#
fc fenfibus & membns corpons incumbcndo Sc vacando, qux fu»
amattentionemrcquirir. Deindefequeretur etiam actum iftunt
a]t:rum cmldcm genicuutioms paniupcm efle. Nam ii uu iuiquc
« H E* VocatioiTe & FiniAiohe
8c orarionis & a&us percipiendi caufa fiat,cu actus pefeipiendi ciut
notaecxfcrnaehonoris & revcrentiaeparticepscft. Et proinde pcr«
inde crit five ratione unius a&us percipiendi, an fimul ctiarn oran-
di ceu utt iufque indicatur, i. Hve a&us parcicipandi fir caufa cotalif
an parrialis gcnuflexionis. Sed ncminem unquam tam abfurdc
fenfilTe iudico,ut putarit orandum,dum alia a&ione excerna oc-
cuparetur 8c diftrahcrctur, non fub ipfo papatu. Etfi in hoc a&u id
fenfifTcnt,tarnen fibi conftabant. Nain opinabantur panem 6c vu
tium fuiflc carnem cV fanguinem Chrifti, & Chriftum ipfum loca-'
liccrinfymbolis cxifterc, & a&iones fuas occupari circa eundc«
Dominum Chriftum quem realiter m manu, orc, & ft«macho ha-
bebant , Sicut fi quis Chriftum in carne verfantem mcef
orandum, & ad pedes prouolutus apprthcndiiTct & amplex-
us fuiffet, quia a&io cxrrrna circa eundem peralta luifict ad qucm
dirigebatur oratio. Sic Iacob luctans cum Angdo perit uc bc-
oedicat ei priufquam difcefferit. Nec fentio ego f ormahftas haj
duas aclioncs vno codemqjmomento orationis nempe ccu mvoca-
tionis ficgratiarum a&ionis, & percipicndicuchanftiam conjunge-
rc vcl potius confundere vellc , nih cum pontificns exiftimircnt
corpusChriftcorporaliter exiftere in fymbolis, cifi de modo cx*
iftentijeutrum pcr tranfubftantiationcm an confubftantiationcaa
inffubt mm,an trans nondum definierunr,nccnos anxicmquireri
volunt. Si dixerinc non utriufquc ratione, fed a&us perupicndi
caufafolum in gcnuafe procumbere,ne inepti vidcantur vcl iJlu-
foresin cultudivino, nccaliud profitcnrur, ut fupra probauimus,
xumfequituractum percipiendi folum hac honons &adoiacionit
siota& fignohonorari. Atactuspercipieodi figno geniculationit
honoratur, velquiainillo a&u occupantur circa corpus Domini
tealiter m fymbohs exiftcns vcl quia fideappreheditur,velut m fy m.
bolis fignificatur ocexhibctur.Si tationc pnore,tunc eorii ut Pouti-
fkiorum «)nx*i$«* eadcm. Non fecunda,nam fequeretur vbicun-
Sue &quandocunque mancucaraus carncm 6: fanguninem Chri«
i,fi Jc apprchendimus,manducamus & bibimus,praeferiim in cul-
tu divino nos debere revcrenter mclinari m genua & adorare,idquc
fub eadera poena quajmdicicurin euchanftia. At in promifuo-
nibus evangelu ofFcrcur, Scnos fidc appprehendimus, edimus &
bibimus carnem & fanguinem Chnfti. Frtmum boc mio%
W*S4h montndu* ts letfor, fait Pecrus Martyr conrra Gardinerum )
tieputes ex ommpirte doBrinajum et babetur fidesfumi corpui Cbnfli%
dum enini aut recitantur comminathncs dc gckcmutaut pro\>ocamut
td mi/ericor d$m ,aut mrrantur impiorum bominum res gefla^autorbU
treatio commemoratur , nec noflra communio cum Cbrtflo , necCbrtsH
uobifcum proponitur , necc$r$n& 'DomininoHra caufiad mortem tri-
&um defcribtinr eum tamen tx iUtiuoauc parttfcriptHmum k8$rts
m
Presbytcrorum Anglicanorum. s 15
&>,ivfiioYet t>l '-'nmttm a Uficcntur, jft^uc ita xfld yiotjnc biYtes alfuo
inodo dici poffunt pims *J~ ci!>'.<s anbnsrum, quc>mdmod>.m Cb»y-
Wsiit, <jv:ml>if propri} .ip^eiliYtnon p$(fkWt Cffpwi Cbrifti. Ct
boc it id ffi ouo { for.i mmmj corpus Cbrifti minis lue p*$ert fvj n
ficr.is (criptkra Pars illafcnprurartimqua pronomturcommunio
noftra cum Chrifto, velcorpus Domim nofrra caufa na morccrn
traiitum defcnbitur , dici potcft corpus Chnfti. Quaodocuntgua
in promiiTi >nibusEvange!ii off.rtur Chrtftus cum omnibus bene-
fi:ns luis, debemusfidcapprchcndcre Chnftum , cjus fanguinem
&carnem b»bere. PecrusMartvr aiTerit part. i comra Girdncrum
ad folutionem 32 ob|c£ci,(l'rrr.cncm de Buchariftta non mft-irui ca-
pice fexro Evan^clii fecundum Iohanncm. Sic Gabnel Biel,Nico-
JausCufanus, Cajeranus,Tapperus', HcfLhus.Iar.fenius &: alii
Ponrifuii,ur fatctur Bellarminus de Euchanftia lib.i cap 5- Au-
guftinus tract.n in Iohan. air. VtqMpqtM dintcrt ti? ventrem ?
crede ry m mduciftiy & tra£l 26. Cred.re in eum boc ift m.tn luwe car-
uemej-M. Ec B Harm. aic dictahjeoeiijab Auguftmode fidv incar-
natioms. Auguftinus etiam de do&nna Chriitiana 1. 3 c. 1 ^, dicit
iih vcrba , ni? mtndua\>eritis camem fiUi kjminis , nih.l aliud fig-
nifi -are,mfi pjffijni Domir.i commumcandum , & mente (uavi-
tc* cogttan ium Chrifti carner» pio nobis Crucift*aai. S-d 111 re
p.-rf »cua non immorabor. Cum i^itur irj promiflionibjs Evange-
lii nrT.rtur nobis caro 6c fanguis Chrifti & p.x iitacione Evangehi
cru ifigicur, ck cxponirur nob;s,nos fide aprr« hedcrc dc bernus,ma-
0licare& bibcre.At cum (1; rfercur caro Cxfanguis Chrifttm pro-
miffi anjbus & prsdicanone B"ang?lii in genua nun cft procum-
bendum , nccillud urgenr Formaltftae. S.q*iitur igirur illosgeni-
culari ob parcicipationem & manducauoncm non {Implicitcr fidei
fc i (acramentaicm, & proinde vcl coaiorant tanrum fpecies fi.ut
PokHifivisCc adorantcorpus Chnfti fub fpeciebus lacens ficuc co-
adoratur purpura cum perfona Regis, vel ipfa fymbola venerantur
hac adoracionis nota, id cft adorant. Nam geniculacio cft adora-
tioms DvO foh debita; nota Stfignum in tacra f.ripcura. E: prop-
terea adoratioin fymbola terminatur,in iis haeret& filitur. Nam
etfi propteraliud,rcm ipfam ligmficajtamcjufquecxcclLtviamho-
uoratur, id fit confequcnter^cper redundantiam, oerie tamen 2c
ob fuam lanclitarem exrnniecamquaad facrum uium dcdicantur,
ikurquidut elcemoiynam paupen proptcr Chnitumcv: proindc
utrovis modocommittituridoioiatna, Nam idorationem nullara
vult dominus crcaiuis comraunicari etiamfi honor rcfulcat in ip-
lum Dominumex adoranonecreaturae. Non refpcclivam v».i mc-
diatam fed abfoiucam vult adorationem Dominus. FacJlan:
ambages , cum occafio hujus inftituti facis arguic ob rcveren-
t-aoi ^ciamenti indi&am fuifle gcnuflvXionvm. In rnma
M m aa m m jcfjr-
3i6 De Vocatlonc & FunAIone
reformatione Liturgix Angliransc regnante Edwardoo*, gentl»
flcxio in a&u pcrcipicndi Euchar ftiam erar res hbera , lique: eX
regulis dercrcmonns in ordtnatione Miniftcrii Ecclcfiaftici in An-
Prff*^' glia a>md Bucerum in fcriptis Anglieanir. Bpfcopws in celthattont
~c&n<t Z? adminfiiaiione ficrammtor:>m induat tineam aut jiih&m O*
Cafitxtm 1>ct Cafulam, dr habeatbaculum pr.ftor&km. Quantum ad gt-
nufl xionem, r*r con^gnationtm fgno crucu. eleVationem manuumttum»
fionem pettoris, & ftmites gtftui, iiberum erit cutque fiuam ftqui fin*
tentiam. Gardmcrus, Bonnerus, & alu, ut conflarent odium m li-
Turgianv, inrer alia exprobrarunr, non d«bita vcneratione &
reverentia celcbran facram coenam. Pontificii muha mini-
tanres in articulis fuis petierunt, ut majcr revcrentia defer-
rctur facramcnto. Ex adverfa parte alii abrepti lAo cditis li-
bellis famofis facramcntum altaris vccarunt, the facrament of tbt
heiler* id eft, iacramentnm capiftri ; ahi , roturuium Roberrum
roundT^obcn, alludcntes ad rotundam placcnrulam ccn hoftiam ;
alii Iohannem inpixide, latlejf the box. Ne lfta concertatio in
nervum crumperet, ad demulcendum Pontificios Ridleius in con-
cione habira adardem Pauli co u(que prove&useft, vt plura no«
defiderarent Pontificii, & infecunda reformatione luurgia? indi-
fta genuflcxio, addira hac ratione ne propbAneturficramentuni. Par-
tim turbas metuebant, partim hallucinati funt (nam in diluculo
reformationis omnianon pocerant viri illi ahoquin magni dtfcer-
nere) quod non perfpicerent genwflexionem in honorem & reve-
rentiam facramenti eflfe idololatriam, hcet infe,norem illa crafla
Pat 124 Pontificiorum^ToA*V'* RofFcnfisquiquinto ab hincanno fcrip-
** (it tra&atum de gcnuScxione in facra coena, air, geniculandum ob
venerationcm divinorum myfteriorum. Magna, wquit, & tremen-
da myfteria magna humilitate menris, & humihauonc corporii
accipienda funt. Notum eft Parres facjamenta appcllafle tthumix^
fiwrH&t* 9&J* pwe**^'1 ut tremenda viderentur,ritus occulrabant
flo acatechumcnisck Paganis. ^tludVero cujufmodi efl,qu$d cunt boC
*'** '/""-•• fit religionis Chrifliana [YopriumM ciam whiiagat (Satanicum enim tfi
iucemfugere) plerique tamen exVetuflijfimis itlu Chriflianorum ficrs
nonaliter quam Qererii mysleria quetdam occultanda cenfuer*nt9aie$ H
ne Catechuwenis quidem adfpeUandum admifirint & totam itiam aflto-
nem in qua quicquid paucu & ftmplicibus figurabatury>erb$ Ju$ cimri &•
ta lingua qua ob omnibm inteUigerttur expiicato p&lam prtdicari & pr$-
tnutgari boluit ac prtecepit &omtnw<; ftcut &■■ ipfimetfitftitatit, in d-nf
Jjjtw qutfdim & ne ipfis quidem myfiis plernnque intelleQa facra tunf-
formarunt. Honorcm tanquam religiofa habere poflunt ftuporcm
tat.quam mira Hon poflunt,ait Augufnnus. In Canonc Parafy
nagmatisnoftricenfuerunt facramcoenam celebrandam cum ge-
maflcxiofle ad debium xftimationem tam divim «qj ftcni. £t qu:s
m
Prcshyteroriim AnglicanorHm. 317
in cinonc dicimr myfttru non myfierkrum putant hoc pacio fe cf-
ftigium invcnifTc. Ipfi tamcn per myfteria nos ficri participcs
carnis & fanguinisGhrifti fcripferunt. Sed Patrcs euchanftiam
vocanc myfterium. 1)icitur etltm antomaftice ii mrty*, aut numero vx( .
multitudmit W pmm*h inquit Cafaubonos. Si dixcrinr myftetii %' V
nominc intelligi parncipationcm carms & fanguinis Chnfti, quia *
illiusmentioin vcrbis narrativis , vt loquumur, Canonis, tunc
ubicunque ao ipimus & rnanducamus carncm Chnfti, dcbita
«fttmattoneram dtvini myfterii dcUemus tn genua procumbere,
ut cum orTrrur in pr^dicatione &: promiiliunibus cvangelii. Nam
tunc ctiam ob reverentiam D i przfcncis in ccetu piorum rcmporc
publictculcus, & debiram «ftimacioncm tam divini myfterii, &
mrmoriam unionis adeomyfticac fnam his tribus rationibus in
Canone noftro innicuntur)in genua incumbendum c(fet. Bafilius
dc publico ccetu,ait, inPfal.iS. jfffiftunt \>erbi dcfcrtbentes Angeiu
ddtft -r flominui ajfeSius intrantium conhderans . Ortgines ait, quod \n GtneL
CbriiHtHt omni die carms agni cQ\ne\untM*ft carnss \>erbi (Deioucti- hom.i:
diefumunt. Itcm, •Bi-we dit imurfinguinem non foiumfuramcntorum
ritu :fed 's> cum frmones ejM recipimws in ouibus lita conftftitjicut ip In M"*.
fi dtctty Fcrba qu.t ego bjtjuor SpirittiA & Vitt funt. SHcitt mihi> in- bom.iy^
quit Auguftinus.^/W \>obU pius efje tidetur, Vcrbum Deian corpM ~ . ,
Cbrifti. Si\>erum\>uUus refpondere,boc\>ti4Hedicere dtbetis , auodnon**,'
nonfit mimos \>erbum Dci, ftkm corpuA Cbnfti, eyc. Quia non minm m'il*'Hm»
rem crit, qui kerbum Dei ntghgeuter audierit, ouam itle aui corpta Cbri- m t6°
ftt m tcrra cadere fua mglig.ntu pmnfat. Item, Cbriftumpradicari ttm' IO*
per Hngxam, per ebi/iolim,pcr facramtntum corports &> finguinis ejv.4. Qe trmfc
Sacr.unjntumeit vcrhum mu^um & viiibile, vcrbum eftquafifa- ,■ , c '
cramentum loquensXutamcntum auribus exhibitum. Vvrbo E-
Vang.lu tanquam femme in.orruptibih regencramur 6c unimur
cum Chrifto. Tilcnus in fynra^matc, Verbo Dei annunciato &-jide n r
perceptoltere regeneramur, Vtre Cbrifto inferimkr^ Vere iUud Vtrtuttm ^Tr
<p petentim (Driadfiitttem omnicredentiexperimur ,ataue bot pacio in nafi4r* l cl*
commmiQncm omnmm qtnefiluui D.inobis peperit, qu^ue ptr \>erbum *°*
itlud fignificantur , benepciorum ihcietatem admittimur. Ita etitm Vifi-
hile Z& pihabile iiiud \>crb :m putafcramenium eundem piane \>fam no-
bu prtftat duptici ficut Verbum natura ar ejjcnti* pr<editum. Cum igi-
tur non in vcrbofcd i:\ ficramcnto gcmculauQncm nobis obtiu.
dunr,myfterii voce facramentum inteiliount,ficut vetcrcs ^uii ra-
»en in aclu pcrcipiendi cuchanftiam gcniculati non funt> cx ^ ro»
indcodarationcm honorariam degeniculisdef.rnfymbohs fequi-
<ur, acfi nonfatis debirajeftimationeceu venecationc accipcrcntur
& manducarentur, nifi de geniculis. Vox myfterium in facra Lrip-
tura fignificat-quandoque totam do&rinam Chnftianam, 6V Apo-
ftok vocantw diipenlarorcs myftcriorum Dei, ncmpe veibi,6c fa-
Mmmmxu z ciciuo-
s i * T)e Vocationc 8: runrfKone
Cramentorum, & totius d< ttrir.-e Chnftiaua*. Aliquando capri
qiiaedam d< cTuna? Chriftiai ac pecuiiariter ira vocamut, vt i .Cor.
15 5 1. Enhtf. 5.31. T.Tim.3 \6. Scd ccclefiajam indt a priiuipio
Cafaul*.ex;r. &\hnonfilttrn m commnne omnia reitgianit arcana nommaVit nyjit)ta
f>*£.fS3« &aficrament*,fe4p c*hariUr doitx ne ilii quitn 2)e fign s yj: gtjiwui
& Lomha) dus oppettwt }Gr<ecie9u5»\trn* ^txoyiicv.eas dictionei acccom-
ikhit. Sacramenti cniw /Kvwpi*. nnnrupar^nt nrum intoJUJiium Jignd
lifibiVd tji'<*7)ttii ipfi in tcclefia fua tttiiituit Non igitur rcfpt&u
a&us^lirjsparucipationiscatniscx fanguinisChrifti f?mpliciter,fcd
rcfpcclu myfticae parti( ipationis ifl fymbolo gcnua fit£tunr , cura
tamcn ptrciptunc rtm ipfam cum fymbolis tantii fidtles, impn &
pocrira? fymbola tanrum accip-.ur.t 6c acioram omnes. Ncc tunc
primumdatur nobiscaro& lauguis Chnfti, icd cum tffuacitcr vo-
can&Iujftifi ati; tunc dicitur dari & < fT m nobts, quia quotie*
promiffioncs Evangchi cxplicantur» padio &. morv Chnfti tttftri-
bi ur> vdreprarfemaiur in verboot fauamcrns, toncs invuan.uc
ad atStum fidei^qua primum apprchenditnus Chriftum tiufquecar-
ncm manducavimus c>: Ac fanguine haufimus , < liciendum, excr-
ccndum, & ircrandum ad habitum fidei confirmancum. Illoru m
vcrba tk phrafrs redoienrcarnalcm praefcntiamcorporisChnfti m
fymbolis acfidarctur in fymbolis lates localiter corpusLhnfti.Sed
quandcquidcm illud non aperte proficentur, geniculacioncm ta<«
men evicimus indi&am ob venerationem facramenti,ne prophana-
retur. Crebro habent in ore di&um, quod fequitur,formahft«.
Non pofTtimus fatis reverenter acciperc facramentum. Non ne-
gat Mortonusepitcopus Ceftrenfis, ied refpondet : pnmo, Num
cenfetis non poffe facrarrcnta prophanan. Prophanan poffune
nomen Dci,verirascC res facra:omnc>. Nullus noftrum contrari-
lim afTent. Cavendam dicimus prophanacioncm, & vcnerationem
fymbolisutrcbusfacrisdefcrimus, rcverentcr & dccentcr accipu
enao,tra&ando, dcfcrendo ad os, manducando cV bibcndo. Sed an
prophanantur,nifittiam procumbamus ingenua. Si indigre ao
cipimus,rr,anducamus,c\ bibimus.quia non gemculamur,tum pro«
phanarunt vcteresqui flandOjCtcicfiac Apoftolitae quae featndo,
Chnftus& Apoftoit qui accumbendo ceiebrarunt. 2fyn contem-
Loc.cm.f4. nanturfacramtntaM mmtia Qr l\:na fignajurjumaue non iilu piut tri-
lllt* buant bomine^quam ipfirumfirat tns.itutio. Pcrgit M«itonus,& au,
&ef(u[. cere- Ecclejia noitra judicaUt aptijfimum> U hos extertaa reherentia in mod*
cnoniap.xioPerc'Pien^teuc^ar!AUimtefi'iremur ^biiam aftimatiovtm ejttjhtodi r#-
tunm,qui adtamjacrum ijum confictatijunt, cuiufinodi tfi tommuttit
corporu &• fingmnis Cbrtfti. Hu vcrbis habcmus gloiiam ptiipu
cuammCanonem Parafygna^matibnoftn. Vidclneaperc 6t ui-
fertis verbis fatcri ecckfiani Ac^licanam indixiflc gci ufL xioneai
in adu pecupiciidieuchanftum obdtbtfam vcuwwtiontm tnuum
Uctoium
Presbyterortim Anglicanorum.* gT9
farnrum, & proinicfvmbolorum, nam & fymb^la a,l eunHcrr*
ufu n confecrata firu, oc rini» funt a&iones circa fymbola. Nam
ruua!isa£bio pcr fc nulUefljc venerationc digna multo minus a-
doratione de gntculi>. Pjrinde eft igttur, cum dicitur, ne nro-
phanetur frram.MUuni, turtm (ymbola, an a&iones circa fyni-
bola, id eft ritus intciligas. Nam a&iones abfquc fymbolis ne co-
guationequidcm feparari, aut ficram.-ntum fingi poffunt corpo-
ris &fnnguinisChriftt. Scdiofijs M utort vcrba quaspraecedunr,
indicant lymbola ipfa fimul mtelhgi, quiaaic lndi&arn genicula-
tione.n ad obftruendum os adverfarns, qui fymbola vocarunt/w-
pbtni i/cmenti, putem fnjioris ,\>inum OsntpoU. Scd remedium mor«
bo nocciuius, fi morbus diccnda adverfanorum maluia, & fcan-
dalum acccptum non datum. Non eft commictendum pcccatutn
ob falutem fratrum infirrotorum, etfi omittenda quandoque qui~
dam bona non necciTana funt ad tcmpus , multo minus ad de-
iruilcencium hoftes. Sic Huttonus ait eos gcniculari ad fcatuenduni
difcnnvn mter pancm communem 6c vmura, & facramentali^
quibus majorem defcrimus revercntiam, quia funr ampliusquid
quamcomrnunis pants & vinumcommune , & ut alii figilU rna*
jori vcncrationc dtgna (cntiant. In gcnua inclinan adtcftandum
•eftimacioncm ceu vencrationem debitam fymboiis aut riribus
fymboliciseftcorrmunicarecrcaturae fignum proprtum adoratio-
tiis rchgiofaj foh Deo debna?, & proinde ldololatna. Si quis dixe-
fit nonexiftimareomnes gentculantes fe commitrcrc peccatum,
idololamx, qma non co anuno dc geniculis accipiunt fymbola,re*
fpondeo, pofTunc ifti Romam prohcifci, & c mauibus ipfius An-
tichrifti accipere corpiis Domini fub fpeciebus, quia fecrcca animi
tntentione aliud intendunt quam Pontificii,vt volunt ifti N:codc-
mux. Scc fctantinccrpretative coram Dco & hominibus fe ha-
bcn ldololatras. Nam in quavis ecclefia qui parec canoni, (ecun-
dum mentem & fcnfum Canonis de fr.clo & obediertia eius iudi-
candumcft,&: dc pnvata lutcntione pcr publicam. Ifmemas incli-
fians fe coramregc Pcrfarurn ut levaret dc cerra annulum quena
de mduftriaemaiubuscxcidcrepalTus eft adorafieregerncenieba-
tur, luet hic alaratio inchnatioins facilc prsrexi potcrat, Sanc
fide pnvata lntentione judicarc hcear,non dubito ticrofque nulla
habita ratione vcl Dci vcl facracaenti in genua procumbere, ut
morem ,gerant Frii cipi, & adorare illofuunec Deum necfacra-
mentum,feii Rcgcm. Aihei,& fctlerafifiimi,quiquead hocoffi.u"
tim prsBftancum funt pnmi& promptirTimijfcquuncur Liodua5rJ«
Scd non fic cum Dco ludcndum. Non uebct quis in culiu rtlgio.
tiis in genua procumbcrc, nifi ob adorationcm , ck ob adorariuncna
non ulliuscrcatura? quantumvisfacra?, cjufve ho .orcm & venera-
tiOftejD, iwd fohus Dci, Ncc potefthgitimus uiu» hujus pemcu-
M ra m m m 3 lauuiiis
E
4zi De Vocationc? & Fun&ione
lationiscxcogitariab ullaecclefia. Nam velob comoditatem fitu$
corpons inftitucret quod barbare^ gentes non faccrenr,aut qui fen.
Tu comunt non dcftituuntur, velobadoratione eamq; civile aut reli-
gicfa. Civilis btc in cultu divino locum non habet.Oportet ergo ob
reiigiofam. Rehgiofa veldefertur ad Dcum vel ad lymbola. Non
ad Deum, nifi cum Deo ludere iiccar, & lafcivire in caltu divino ;
quia adorans de geniculis Deutu , non Jebeo alia a£tioneexterna
vd interna occupari & exerccri; utfupra di&un. At hfc in ipfo
a&u percipiendi Euchari{tiam,adorationem de geniculis imperare,
cfletduas a&iones (imul lndicere. Oportei ergo adoratiorem ra-
cinc illiusactus percipiendi Euchanftiam imperari,iit cum debita
rcverentia & veneratione accipiatur. At genuflexio eft adorarionis
Dei fignurn & exterior uota,dc rchgiofa Joquor non de civili,Ergof
a&us percipicndi fymbola non eft celebrandus cum ifto figno,
vel a>&us percipiendi rem fignatam magis in fymbolo ^uam \n
verbo. Nam utrovis modo, fierer rarione (ymbcloium& rituuni
circa fymbola. Ncc ncgant Formalift#,ut vidcs,hac rationc fe dc
geniculisadorare,nccnegare pofTunt , nifi vtlint m abfurditarem
illamincidere de adoratione Dci conjuncjta cum alia a&ione , 9C
irofiteri fe Deufn irridere. In ufu rerum ruro temporahum iutA
tpiritualium diftinguenda funr , & fuis vicibus & ordinc fttvandg
ifta tria,pracparatio ad ufum & far.&ificatio,ipfe ufus,& poft ulura
& perceptum fructum gratiarum a&io. Sic prsparamur ad ufura
cibi communis mcnfam confccrando cc ad ufurn eommuntm fan-
&ificando, deinde utimur, poft ufum gratias agimus. Sic ad vcrbt
pra?dicationem prsparamur per precesSc orationem : tieinde uti-
timurattente aufcultando & mente percipiendo.Sir ad roe. am fa-
cram praeparatur totus ccetusper preces, deinde urimur, prout ut
inftituitChriftus, poftufum gratias agimus. In ipfo ufufiVgulos
orare autgratias agere , mfi per mentales ejarulanoncs oiap *ra*
mifcen & debent & pofluntomnibusnoftrisa&ionibtis, eft jtlnr-
daataxia , confufio Babylonica,& a Babyloneprimuntorta. Imd
plus quambabylonica. N« m llli cenicbant , dumerant in ufu , fe
Deum& Dominum i^fum indente & ventre habuifTe, dum degc-
mculis adorabant. lamdivulfaexteriori adorationis nota abtb-
jcdo ad quod m initioretcrebatur, ineodcm actuadhucrersnerur,
& fimul adoratio.de gcniculis , & externa ?&io percipiendi fym-
bolaconjuuguntur, mutatoobje&o,& proindeabfurdius, nifiad
vitandam lftam abfurdiratem difert s verbis fatercntur fedeg» ni-
culis adurarc , ne facramentum prophanetur,vel ob veneraticnetn
&#ftimationemdebitamritibus&fymbolisfacramental bus,quia
conlecratifuntad ufum facrum, quodeft idololatricum.
S^quitur tertia pars Liturgia; Anglican* quam Rituale Angli-
canum vocarc poltumus, Quae dc EucJbatiftiae diftnbutionc di£a
* ^* iunt
Pr«byterorum AngHcanorum. $2%
funr,hucctiam refcrri pofTunt & debent fcd in facracoem habe-
mus prstereamifla? rcpracfentarionem & forr»ara,ideo MifTalevo-
cavirrus. In Riruali Anglicano ooft coenae admmiftrandaeordi-
nem fequitur, 0>do <Baptifmi ftr\>andm in Ecciefia y ubi agitur
primum dc baptifmo publico deinde de privato. In Rubrica
kc ftatuitur. Cum die fiominico , aut aliquo fefto infantes fu*.
irtnt baptt%mdi , parentcs torum \>ei pracedenti Vtftcri Vei mant
antc inititim matutinarum precum Minidrum tfcc Curare , tjm rci ad-
monebunt, Cr dcinde fufctptorcs rhc godfathers and godmothers, Ina)
tnm populo , C?" infantibm ad bapttfterium , the font , parati fint ,
ftatm 4 finitt pofteriori UUione \>el matutinarum , Vei ft commodiuS
miniftrovidebitur^efpertinnrumprecum, Publicum baptiimum die*
bus dominicis rcliquifquc feftis adminiftrandum volunt , ut vete-
rum confuerudinem quamprope pofTunt, imitentur , ficut aiunt
hi? verbis Rubrica», Ex\>etuftU frtptoribm appantfacramentum !Bap»
$ifmiap*d\>eteres duobm tantum anni ttmporibm , pafchatls fittttl &•
ffonteioftes ^ntgc mintfrrari folitum , quivm quidem temponbm pMU
$h cekbrabttur tn pr<eftntia totim Eccleft*. Hanc confurtudmem jam qui-
dem exoletam, quam\>u profrttr muitas caujki non pojfet commodt rtfti-
#«f, Vtfum eft tamen quam proximt potcrimm fcqui. Laudabilene f ue-
rat baptifmi admunftrationem publicam reftringcread duo folcn-
nta tempora paf hatis aut Pentecoftes aut folius Pafchatis , wt in
ThciTaliateftt- Socrate. jlfram prrtterta confuetudinem in Theffaiia fft/r. /.* . a£
tfft ccgnoVi, nimhum W diebm fefti fafthatu duntaxat bapti^ent. Qb llt
fuam caufam omnes , paucis admodum exceptu, abfqucbaptifmateme-
tinntur. Nullos fuifle ftatoi dies baptifmi Apoftolorum aetateait
CalTandcr. 2^am initio cum yfpoHoii jujfu mandatoque Cbriftipro- £ «- »■
Ytncitu obtrtnt , ©- Eccieftas ex gentibm ad EVangein communionem h*
<on-
sccitu pajftm constituerent , aduiti Jpoftoiorum dotfrin* confentientes tut%u^ ya„
nutto temporum aut iocorum deieBu ftaiim po-fl fidti profiJfionemab'rA ** '
jfpoftolis \>d Jpoftoiorum atfcipuiis baptifmi facramento in Ecciefatn ' * **'
Chriiticooptabantur , quanquameo tempon infantes quoque praftrtim
tgros per baptifmum Chrifti confecrandos obiator fuiffe credendum eft0
&oftea Yero per Vrbcs &- pmvinchs Chriftiana piebt augefcentey ftngulis
\ocvs ctrtiEpftopi ts infieclores ac curatorcs fidelui populiattributifunt«
Quart per omnes fere Eccbfas fummo tonfenju receptum eft W ftatis
Untum diebmthoc tft, mtfante n$&c dominica refurreBiom , Cr facttt
ftnttcofles folennilmritibm , in Eccleftatantum ciUtatis ab Epifcopw
& Prtfbjteris baptsjmus admiwftrmtur , Vt qui pcr annum tx <Paga-
nis \>el [udauprtdicaticnt & exhortationt prtfeihrum lelpiorumhs.
minum addutliy Chrifto nomen dareftatuenntffub illud tempm m «•
litatemVenientes praceptts haius rthgionts \>oce catechiftarum ad hocin-
ft\tu\orumimbuerentur , quainftitutto Cntecbifmm dicebatur > idquti
strtu luoqm dtcbmfttbttt , *ui ScruUmrum dics Vecabantur. His
Jbtit
$24 Dc Vocationc & Fun<5hone '
ftts ! uif;inirndum baptifmumconflutbat magnamultiru-
cio aJ.uhorum . Orfcrcbaruut ctiam pucn & mfantes. Scd nulla
hicratiotur fedfatbgi debuerat duobus tamum anniveriariis ciic-
bus fofcUfttis cv Pciueccues admmuiratio baptiimi,aut cunn ci-
vitatc pohus njam in fuis Ecclcfns particuUnbus baptixarcntor,
aut quod infantium baprtirnus inift cum aaultorum baptifmo m
ilans tiicbusalligarctur. Sed rum EcJcfia jam incremcntum nort
capiat cx infidchbus & cclTat rano, hcct kviflima, lllius inftituti $
inquemfincm ad hunc moreei acceiicrc conantur. Cum jamler§
tbrtftiana religto totas pr»\>incias tjn nattone* compUcicrctur , jamque
emnes chifti fidem profitertntur , Jllt fcrc mfantts n parcntibta fidclU
bus ad baptfnum affni cvperint , quapropter objcrbatio Ma Jiatorum
dierum neceffaria Vi/j non tft, eaqut obfolefcente , paulatim in omnilui
nationibm Qbrtftlmi nomtnis confuctudo quoeunquctcmpote bapt^andi
tantummodo infantes, quam nuncin Ecclefia yfitatam Wtm«j ,obttnuitj
ni/tquodJEtbiopeftnbunrlfque ciicm baptfmi officio SabbatumVei
domimcum diem ajfignant . T^onnuUee autem Ecctefa .ipud Gnecos (s*
Siculos Epipbmiorum diem buic faat activni deduabant , ait ibidem
CafTandcr. Quod in Rubnca bapufmum quovis die dominico cc-
lebran permittitur , probo. "Nam dics dominicus vetcnbus, tcfte
Cliryfoft. di#us dies panis & dies lucis quia eo dte in FccUfiis fera*
menta adminftrabantttr.Tsfjm dies panis to dicebatur,quodadmimftrati§
j^ . tjjtt Coena : dics lucis,quod baptifni admintslratio in eo offirVarttur»
Junkis in 2s(jm SiptifnumVeteres QoMtw appellirvnt , dicmque baptfmi dien»
Gent cap i, **' Q»™' ™eft lumimrtum <£ baptt^jti n*Qmti§u dicebantur.Qubd ad
" bapnfterium attinct,idem quod ac aln* Ucratnentorum \afis mcn-
fa cahcc & patina ju Jicamus. Sunt ifta necciTana ur vafa & mftru-
mcnta adufum fymbolorum facramentalium, fcd uunfuntexhoc
ufu facraciora aliis locii aut vafts baptiftcnaautfotucslapidci. l\
Co«cilioM^den(i,ccu Iiierdcnfidecretum , Vtomms Trtjbyter qu$
fontem lapidtumbabere nequiberit , Vas conVeniens ad boc Joluwmod*
Liptt^andi ojficium bsbeat quodextra EccUfiam non deportetur. Quod
vasconvcnicnsin hunc ufum ptrmifcnnt , bcne cft, f.d quou cx-
tra Ecclefiam dcportati vctucrmt, fupcrftuiofum. Baptiftcna ipia
ohm vxrraEcclcHam. Bxlfy^hnzgn* orat ^ofaulino eyift. ix aaf
f«3 paiu SeVsrum <s~ aifis cntiquis dtcmis colltgae Itcet olim bunc baptifni lo-
lew.i- tutn ab ec.Ufia fiparatum fii;ft, mquu Suarcz. Sic ctiam Durantus,
jfniiquitus Vnum tantumpo [mgulu \>rbes fontem fiue hcum quev$
je nv*. /. i. bapiidtrium appcllabaut^rope maiorem Ciuutis Baftlicam maions no-
•• **• ft\i conHidcrunt qusdadbcec ufque tempora o 'fvUtum Pifis, FUrcnttat
^snoni^pjrmaf &- tf/lVj 'plnfque ItafaVrbibtta intueri \tctt m quo Vna
ttng)battiurhtenefifincsJb>ttes & pauptres. Et infra, $aptiftcria ma*
t<4 era$ exira bafiiicas ex.irucre. Et lufra,. foft b*? ' : taptiftcrr* in Ec-
cffii fietj ceperantprm w # >«« idcjl tw$k Usllbalm- Et fic in An-
glicanis
Prcsbytcrorum Anglicanorum. 823
gticanfs Ecclcfns prope oftium habcnt fontcm lapidcum 2d quem
accedereoportet Curarum bapnzaiururn infanrcm , n?c i
hificartone ntusifte, rrctnpe figmflcans ingreflum in Ecfcl iiar.
f ttltem hunc f.icrum exiftunant , alioqui fruftra mutaret locurri
Curio. Namfaahus cx commodius poteft cx vafcinu idoaqua-.n
fumere abfque ulla loci mutacione. S dut pro menfis inrrodudta
funt alcarialanidea ck fixa, fi: prova(t> fons lanideus i(i baptiftc-
rium ( uam b.mtiftcrium uirumquc figruficat 6i fontero £c locum
■bi foos illc fitui crac ) & fontem hunc facrum vocaruut , Sc rcgc-
neraticnis facrarium. S jd de locisva(i> & in&iumcntis dr. u,i cul-
tus iae.uus diximus cx ufu facra non clTe , fc.i poue a.i ai.us ivfus
libere converti. In Lituxgia qua; exftat in fcnpcis Ang'i anis Bu-
ccri ftarc jubentur fiifccptor.:s cutn mfantibus anre oftium, ubi
prccesqjaedam concipiuntur, & alia quaeiam pcra^untur, priufc-
quam ingrofli fuerint ad baptiftcnum. Tertio hic obfervandum
tempore oflS:u horaru fuuta poftcrion lecriouevcl matutina;urn,
vel vcfpertinarum prccum mmiftrandutnbapnfmum , iiulla con-
cionis habita rationc. Cumque,au Bucerus nec.id mahttinas pvcces
fa/eat Ecclefia coire, pr<t,iaret jane bapufma admnifirari flati n k facrc
soncione cum frequentijftma ad.huc e(i Ecclefta, priujquam S.Coenctaci-
toiniftutio ia ipiatur <s* Vt hettres Ecdcfirt fokbant > fr hodUnonnuUrc
Htorcrn re/tnet,
Cum fuf.eprorrs tina cum popnlo & infantibus ai baptifteri-
■m para 1 aufu it , mtniier intermgabit Wrum infinUs b.vj*
tifoti ftnt , necne. Quod fi ufpondedt non cjfe baptiftos tunc
m >net, ut D um invocent , ut bapiixati aqua ck fpinru
fauctj recipiantur in fancram Chrifti Ecclcfiam , & ejufdern
Viva 6c vera mcmb-a t fn\ tantur , quia Chnftus uixit nemincm i u
gredi pofTe in rcgnum Dei , nifi renacos fucnt ex aquacv fpirutj
fa.icto. Tunc dicet mmifitr Orewm, in precatjunciilaait, <f pt? bap-
tfmum dtleBi filH tut lefo Chrifti id myificam ablutioruns psuatorum
lordanis flihium, Zr reltquas omnet aquas fonJifiufti. Non Chnfti
bapnimus,icd inftituno fancttficat aquas inhunculum. Serlit b.tc
ioquendtfoi mifperjivtofe opinioni^quaft aquis Us qua hinfinctifican*
difii baptif att ivjvcj] i;\"t fmpcr ad magicas rerum mutatioaes Irafan-
ia hommes propender.t.quod tranfol-ftantuiionis CQmcntuw+tkc.Jfjfa -9
>/ Itaptifma nobu fit fcramentu peccataabluendiji merutt ilobis&ominuA &' ^7**
M i iantum certcjuo baptfnate in \ordanefed (3*<&i muito amplius Jpapm
ifiiate crucis. 'Dcnique ptccjtorum ablulto quanauamad eam conferen-
d*m bapttfmate aqua adhibeat -rjamen non aqu<e hoc,fd ChriJU •Domi §
$pws eft. Dcindc itcrum orat nulla intcrccdentcaha adione mt r
hanc&priorcm precatmnculam. ln hac precatiunculaair, W«t-
tedentes ad ficrum baptifna tuum per fpirttuilem regenerationem , pec-
iatorum rmijjlonm sonfequantur, Remiftionem pcccatoruin ceu
Nnnna noa
l24; De Vocationc & Funftione
non imnutatiorcm non confcqmintir pcr fpiritual mregrnftati^
ncm. Pro a c c c de nt et Buccros voioit fubitrui addu&i Tunc dicet
Mhvfler, thc Vt\cb,AuditeVctba EVangei'i fctipti per dtVim Mannm
caoitedeamo, nempe vcr. \% '4 M l6- Verlcclo FVangelto huc breVi
exhortationeVtetur minirfer fnper Vtrbis EVangtiii. Fi >na ifta cxhor-
Cttiuncula 10 aui 12 verfi ulorumorat rurTus paucis. Junc mtni-
fter h.tr orttione ad fufceptores Vtetur, ubiait, Itiquecum bac pretntfi-
fione ChriJlns fe obflrinxerit , infmtet ttiatn tjios per Vot VadeS & fi,
dejuffores fuos poOiceri rennncitturos fe dW-oh & omnibws epertbui
eim, conftanter fidtm babiturot in fintlo (Dii Verbe , o<>tdttntt>q:<eeiuj
manJata olfirVaturot. Tunc Mtnitier , the Pn ft, \t fquitur , fifiep*
tores interrogabit f{enunciifiie diabolo Gr omnibm eptri' m etu/ifwani
pomp£>&c ^tfponfim , lUis ego omnibmrenunttetn.inifler^Lredit
ne in *Dcum patrem omnipotentem &c. 6c peicurnt articulos fidci #
^fonfum, Omnta h<ec firmiter credo. Miniftcrt Cupifuc in hancfidem
bapti^ri * 7\tfpenfum. Cupio. Eackm habcnt interrogataa<i iufarv-
tes vci fufceptores mfantium nemine qua? in veten Ecck fia habe-
bant ad adultos Catechunvnos, quod qnam ineprum & nciculum
r '/? * fit audiamus virum clariiTimum Th.Bczam. Sed longe maior fuit
* * fuccedentium Epifioporum negltgentit, qui quedcorum caufa tnftitutum
eraty quiadulta rtatek 'Pagantfmo ad Chriftianfmum pofi Catecbi/Z
mum tranfibant,ad Cbriftianorum infmtes pofiea tranftulerant. Hoc an
jlt fafiumfi quis ar/ibigat,confideret obficro Saptifmifermutam qualis ab
Vltima vfqueVetufiate accepta apudtapiftas nunc etiam firVatur ,to tatt.
tum exceptoyquodpaucuia defiuo adjecerunti&- peregrinam iinguam,qta}
tumerat in Occidente Cr Aferidie Vulgarir, retinuetunt. Ibi tnim qui
bapti^andi funty non tantum fidei rationem redderefid etiam aceedere iu-
bentur , quod etfiposlea nonnuUi ( in ter quos eft ^iuguffinus ) altqua kem
terpretatione excufire funt conatit qnidtxertnt fponfires ipfiorum tnfan-
tium nomine compeiiari , €jr refponiere, tamen quis non Videt infirmum
boc effe commentum , Vt quod per abufium qui ex adultorum baptifin*
in infantium bapttfmum irrepfirat , obtinuerat , aliquo colort tegereturf
Quafie enim , ft nennifi praunte pr<efentis fideijponfione , admmtftraii
debet baptfnttA ( nifienim td ftatuatur cury obftcroy bapti^andus infans9
defidefuacompetlatur f) quorfium properatur baptfintit, acnon potiut
Cum Catabapttftis , quodabfit, baptfinumeoufque dijferimm,dumbjp~
ti^andm fiiem fuam prtfiteri pojfit i I^eque Vero dubito,quin bac Epifi
topurum negligentit, quos oportuit mfantium baptifmum ab adulterum
bapttfino, quodad externas cerementM attinetj?aptifimum dtuttwi dif»
ferrent, &* idquidem non refte. Et epift. 1 typuererum autem baptii^n»
dorum interrogitionem non dubitamu* exeo tnVafiffe Ecciefiam , quei
Epifioporum negVg ntia retenta ftt eadem in bapttfno infantium formu-
la qutinitio in adultii Catecbumenis Vfvrpabatur , idauodetiim exatsit
mtiltis qure in baptifino papiftic* adlauc Vigtnt , ptrjpntrt iuet, luauf
fc*
Presbytcrorum Anglicanoram.' S25
ffrnt Chifint f5r ctorcifmtti, <\<iAnt'tm\>i< \>etufta% optimo jureifoliu
funt , cupcrcmtii q'to<f letftim n*n modo fuperbacuamfid eiitm ineptam
interro^ntionem omitti , qvimbij iUtm in epiftoU auadam Auguftmtts
ipfi altyta iitapretattone tKcatnr. Hunc C*techiimum infaimum ir-
rifcrunt qui lam & mcrird , cum infantes , ncc puflunt in fide in-
ftrui, nec diabolo rcnunciare. Diony fius de Hierarch. Ecclef. cap.
«lc ait quofdam irrififle myftcria bapcifmi, quod qui lnfanceg
ofTrunc pro cis abrcuunciant, &: fidei facramenta profircntur,rc-r
fpondct. Ttyn auod, W itli ridentes dicunt, alium pro alio dtbints ficris
inittet. N<>n tnim boc ait. Ego pro pueto abrenuntio aut promitto, fid
fucr abrenun<iat <r profiteturt i csl profiteor &c. Si dixcrint mfantcs
polliceri per vadcs & fi lcjufTores fuos fe diabolo renunciaturos f
Scc. nec id fi ri »oceft. Non poteft quis pro fide aliena fidem jubc-
rc, aut cerro afErmjre parvulos rata habiruros qua eorum nominc
fpondec. I i liturgt» prima lnrerrogabanc ipfos infauccs i^. puer ab-
tenuniu 8cc. & refpond.rum Patnni,fcdc6dcm ici recidic. !U-
iioncm infnuUam babet , W rogts eumy aut, quiddtcas, non intcUigit ,
€r alim rejpondeat t>ro co,<juod tUc pertnic perciptt, idmefacias de rebut
miximisy &* £U4 a p\ ovii cujufquc fidc per omnii penknt, >ti fameft
tenuncUre Sitan* & ftuiiii etuA '? crcierein dium.Sokbmt Aftniona-
t*,cum morcretur aliquis cx Cattcbumcnis eorum fub letl tlo mortui ali-
j*?, ibfondcre , cumjue mortuum tntmog>re>num Velit bapti^ri. 1U§
Vcn mVil iicentet\ft >nortuoyr f oniebateftA )|Ve , aui latebit ftb Ltcin
Je )>cBe tum baplittibiW b ;nc hominem pro mortuo.ut refc-rt Chry fonr.
m i Cor. 15. (Jaantum diffcrt ab bac Kfinionitorum amentta infitnti*
nm nftrorum t ite bfmas , auo rognntur infintes & r fondtnt cerum
>i ' e fufcptsrei. Pfrnnt juidtm mfnte^fd tantundem inteUignnttatn „
de interrog.tionibuti a.u<ejii<nt ad tos per minftros , quam derefonfts Hce'$4&i*
£«-<* imtnr , pro cis a compaDibitt (s> commatrtbu4, F:t hxc ptapoftert 4*#'
ggen Uritio non parum dcdd occaftonu permuiis , \tce ciiius ai jina-
bupti.itrum ftffam mclhtarent, \>cl quodad pado btbtifinuw aitinct^ni^
«juit Buccrus S-d quarrJ longe recciTcrunt ab iftaamcntia , quoi
jam roganturfufccptorc, hac forma verborum, Abrcnunctas,credn9
&c.Nam tantundcm intv Iligunt de incerroganonibus quar adcom-
pacrcs fiunc, quam dc rcfponfis,& corum vicetum rogantur tum
refpondent fufccprorcs. Opt^rim igitur omnesiUas bnius Catcchifi , p^4 +$£
ncfcio cur ita Vo .;», intert ogjttonts jieri adipfos compatrcs fcr comma-
tres ad bunc )>t7 hmikm modumy Vultu Vo>pro )>eftra parte darejidetem
eperim,)>t bic infans cum ii adote>erit, difiat rcligionis noftrtt Cate-
cb JV<ro, eoquc t>trcepto renuncid SaUnt, & credcrc profiuatur in 2)c.
umpatremzr filium&c. Scd illi vetcrem & ndiculam lllam £or«
mam retinent, hcet infames ipfos nomine non compellent , fcd
fufceprores cadem forma inti?rroganc , ut infantium viccm reprae-
fcnuntcs. Nonde fuaopera & officio rogantur, leddc fideinfan-
Knunn 2 iui»
$26 T>c Vocatione & Fun<5tfone
rum abfcnunciatione S3tana? cVc. Rcclc quidcm Bucerus tn«nur%
mutandamformnm lntmogandi , fifimulad parcntcs lnuiro^ a
dingcnda monuilLt. Quou ad obhgat oocm qua fufceptorta fc
obftrwgunt ad mftitucoi os infantes, a refponfionc llla divc rfa t ft„
Nam tonc non infantium fcd fuo nominc rcfpondexcnt , & <ym-
bolum rccit2renr non it.fantium nommc fcd fuo,ut teftenrur fc v.*-
fam fidcm profiteri in qua mftituturos (c polliccnrur infantes. Scd
ftilcoptorcs mfontiuni nominfl rcipondcnt, idco rnanu-* iuas impo«
nunt capiri bapnznndi, &. nominc cjus fy mb^ lum profiicntur , &.
in papatu oranonem dominicam etiam rccitant. Qui bapttz«>ban-
tur ftatis temponbus Pdfchatiscx Pentecoftcs , diftinguit CaiTan-
dcr in tres ordmcs rattonc graduum aetatis. Erant primo adulii, qui
Exjtof de quod atattm hahtrtnl , ipfi pro fi Ttfipondebimt . Erant <y putrtta <£,
amoi. con- tatt % Vt tpfi quoqutptrfi a Ctptam dtti hfiut doHrimm boc eji Oratio-
furt baf.tt\ ntm domintcmi £r fym! olum rtddcre pofjtnt , qui tamtn pntinorumi
tnfanv qnos \>0C<mt fiu fufi.pt orum prntridio *kg*4 opm bubebant. Quare eum ad
confcffiomm fuitndam confifitrtnt>pedmi fiuumfufctptotu pedi tm-
pontbant. Erant ttrtio loco infintts ey parVuii qui a fiufieptortbH* dtx-
po brachio geftabantur* tp ptr oragefiantium foltmtm tUam Satame.
a ' /tnuntitioncm £r fideiproftjfioutm tdtbant. Vidcs fufceptores non
nomine fuo fed lnfancium refponditTe. Libcn fidchura compre-
hcnduntur in fcedcrc,unde fit ut participcs ctiam fint figilh foeue-
ris. Fcedus autem t&um eftcum paremibus, qui fiuem cx fua par-
t-e profitentur, & Deus profiretur ie elTc D.um parentum & femi-
nis corum. Fidei fuae profcffionem fuo iiomine cdcndo tcftantuc*
parenres fe efTe m foedere , & hac ratione non rarionc fidei mtan-
tium infannbus ut femini fuo figillum fccdcris pcrunt. Vndc cti-
amfcquitur parentes ipfos hanc fidei ptof.fTioncm debere edere ,
nonaltos, quia.par.entibus&eorum femtni promifit Dominus fe
fore Deum.&infanttsnonfunt patrinorum Cmenautliben.Pia;-
terea incumbit parentibus cura& onus mftituendi Iiberos jurc
ratutah 6c obhgatione divina. Sufceptorcs ccu patrini nulla
obhgatione nifi voluntana obftrt&i defui.done promittunc
•inftuunonecn in fuieoc ptam ecucacior.em infantium, Stipulamur
£pifi- K45. ahiis qai offerunt* *t adultos ernaiant m ea fidtin qua bapttQntur ; Ji
ncmo Jidtjkbeat.prophanaii hapufinum certumest. Sil t promtttant
fidtjuffortSy quod non efi in torum petefiite, paiam ludttur iDtui ,pi *fir~
tim,fi botnotum ftt non finb ftd dtfunliorie tantion promittt. A7am fi
ttfrute faQunt ctjlpal-acuus est Mimfitr. Ceterum mtnime dubttamu4$
mon aiios efjeiiontos fponfort» , ntfi ptnts quos Jtt ptajfandi facuttas ,
boc ejt *jui infmttm kdntutifunt tnfita / o^Jiate^ Ul qut put> u aut ma*
tris rcg-itn fidttn fiuam Ecclep* c^/^iW^ioquit Calvinu*. Cum igi-
turfuTccptorcs,qutdt fonte baptiswtosiMicipiuiu eos. noi. h^bcanc
^n potefti^i'ua;quoiiiodo poftun«: obhgarc fiaeai iuam Li kfia.fic
fCClpClC
T*resbytemrum Anglicanorurm g2f
rcciprrc in (: educationcm baprizuorum. Er guamvis parenrurm
fojatu quisobligirct fidem (uaurEcclcfiaj , niu renunciarenr p*-
firnrcs |un fu;i & parria; potcftau ( cut jure divino vcl narurali ncrt
pofTunrJ fruftrapromuterct. Sufjeptor^s id cft qui bapnzarum.
qc fo ire fufccperunt , D onvHus vo ar ei*xh%itt, Iuftinus quarft. <6
OtTerentes, TcrtuUianusde baptiftuocap 18. Sponfores, Auguft.
Crr.116 i6jck 2. 1 5 fi aVjuflores epift.i} ad Bjmfac. fidci darorcs
vcl.ur Duranrui tx alu fiJei do& >res,quia fymbolum & orationem
dominjcatn, atqtu ua fidem fihosquos Je fontc fufceperunr , do-
ccrc jirbcotur. In fvnodo Mogunrina can. 47 vocantur compatrcs
fpiruuaks, & fiholisfuos catholice inftruerc jubentur. Higinus
papa can. 111 Catcchif. dcconfcc. dift. 4 appellat patrinos. j>rop-
tercabi patrini bocantur , quia dumregerurandos adtitam no)>am offe-
runt quodtmmodo adtutores fitnt ipfitu regenerMiom no\><e , au Du- C«<^. i*.
rantus. Mmiftcnum tftud fufcipicndi e fontc baptizatum clo^i- * c p
u-u parris non merctur , nedum patns fpirituahs. Ex bacigituroc- A
c ft nef ncmpc baptizandi infaRtes,.(rttfw/i.w eft.ait WaUfridtvs Stra "1°"° °*
&Q,VtpJtrtni)>i'l matrinte adbibetntur* fufttptuji partodw Je UlMar* & fa ?
pr* eis refpondeant omnia, q <t ipfi fer cetatts mirmitatem conjutri non 04, "^""V-,
pQitunttnm miruitapeccdtorumjoiuuanpuorejcuaeat/aiutt ,,
prctftit* VihereHonindtgne^Jua tmplcat executtone, quoci iUoih con f n J
Vc///*i- ftf ore./tnon Vutijall-afione cirere quam iUoi 11 meruitfide- Non t' \A J
I ifctpere 10 f>oiem Vt tt dt/cretio
, *T7J J pirmittttur
4*re»w /Mffr debet lel mater Aefontefuam
inter fpiritualem ginerattonem atque curnalem. * Vidcs crrorem ex
.quo orra fit patnnorum tnftituuo,ex eo nempc quod putarent eum infanttiuU&
qui de fa.io f nt. lcvaret infanum fufcipiens lllum de manu rjcri m f0*tg
facerdotis elte patrcm fpititualem , & nefas cxjftimabant c r,.fc/
,t 1 o r ■ • \ t-^ d*-lceptcri<fn
eundcm eiic patrem carnalem & ipintualcm. Cum lgitur /y, ' '/•„„..
r* /i- 1 ° *0f0 reipon—
tam putndo tundamcnto lnnitatur eorum inreitutio , ad utrum- jee ptatCm
que crrorem corrigendum parentes in fuum locum reftitu- re4 nuiu /ur
.endtfunt. Uh fidci profemoncm ederedcb-rnt, qma fideseft con- crptou Juj '
"duio FceJeriscx partc parentum. Iih foli prxftare poiTunt 5c de- fufcepifrtlU
Dcnt quou fii.de promittunt de ed jcationc cC mftitutione m fide, (tt[,m erit 4m
quia loli habcnt hberos in poteftatc C\ul. Sinojftnt fufceptores , in jlis ve,i\is j~
quu Elias Crctse mctropolitanus in refponfis ad Dionyfium Mo- ref,0nclerd*
nachum de divcifisejus interiogat. hb.3 iurii Oriciual',.y«^4 mjg uu am
no f)ionyfio definiia funt , & quaienui currm s~ foiicttndinz^n babcre „ #ln i;^,r#
debentejns, qutper fpirttuale laVacrttmreg hefaiurt (F abUlis fufiipi- p:.{,j,(ie /^
iur k )>ix qutdtm ad fufitpiorum muntvs proajrent itiam ardcniins accer- tii,~l(e f,aMC
fli ceuinVititi. Cum uaque fufceptores alu prstcr parciuc^ ha.ic , paue? runt.
cuiam-fuiupicntesneghgcntiovcsfiut £c yrojoco cvludohab^atucp, ^
Nnnnn 3 iftu^/ r
*z8 De Vocatione & Fun<ftione
iftud officium fponforum paternitas fpuria germanam cf!fc
cio fuo fubmovens, non efl ferenda in EccUfia. Kon eft in
rebus feriis cum Deo ludcndum aut penclitanda fidcs promif-
fionum folennium coram Dco & Ecdcfia. Eliguntur indigni
& inepti qui rudimcnta fidci in qua promittunt fe educa-
turos filios fuos fnritualcs ignorant, vcl quibus ^ratificentur a«
micos vcl vicinos.Rcdc quidcrn Bucerujinterrogarionum formu-
las mutandas monuit^fi fimul ad ratres dirigendas r6fului(Tet,quU
bus prascipue hoc onus educationis incumbir. Quae dc patrinis
diftafunt multo magis contra matrinas valent. De lmpecnmcimc
matrimonii ortis cx imaginaria ifta cognatione fyirituali mhil jara
dicam; cum Anglicana duntaxat cxaminare inftirucrim. Quxri
poteft anfaltemadhibcri pofTunt , ur ccftVs bapnfmi. Rcfpondeo
hocquidem levius efTc & ti lerabilc, fcd tamt n fupervacaneum, fi
•rdine & decenter omnia gererentur in ecclefra. Nam quid opus
cft tcftibus particularibus,cum nonnifi prarfi.nte totius ecclefiae cce-
tuadrrimftran debcat bapnfmu?, & fi forte oblivioni rradercnt
fcrc omncsquifunt membra ecclcfiar, tamm ordo ecckfiar poftu-
lat vt qua» gcruntur tanra folennitate, Prefbyterii authorirate Bt
curaconfigncntur tabulis ecclcfiafticis, ficui & hrcris & mor.u-
mentisbaptizatorum nomina mandata fu flc mcmorat Cyrillui
catechcfi i . Nec debent, fi ritc omnta pcragcrentur, ur riicct,nfl
ecclcfi* ccccu ejufque Prcfbytcrio pi«fcnte infantt.s r/ublicc bap-
Cifcari.
Pofl interrogata Miniftcr petiriones quafdam recitar & fi. tu !ii
fuutn c^wenfubjicit. D mde habct prccatiuin nl.im brrvim»ybi
habentur lfta verba, Conttdt W omnesjer>i tui m bu naua baptr\an4$
gcctjivtt pknituimem grati* tu#, qua; vcrba ufurpabanr 2 EoW- cur»
fingulis mcnfibusaquam in fontc rrutarenr. Tunt\\a cft fiaita prc-
catiuncula, Minifitr infinttm in manus accij iens nomtn inttrrogabit,
*fr ipfium nomine comptthnsjn aquam caute & ciwwjpttle imnnigei
dkens, ££. Ego tt bapti^o in nomine Patris, & Filii, & Sptitu* fiandi.
Amen. Quod fi tnfins mfirmus ftt fitis futrit aauam itS ieVitef
infudiffe, dictns ut fupra. Immeifione an afjrerfione confcraiur
baptiimus pcr fcadiaphoronconccdimus. Sed infantes praef inna
inregu>nibus,ubi aer inclementior,immergi non cxpcdit. I»» Li*
turgiaquae extat infcriptis Anglicanis Buceri fic celcbratur hica-
^- fius. Tunc Sacerdos aiCipittpuerum mantbuA & poftulato ipjius no-
€♦437» Ynint ter moget eum in aaua. T> m/ 6 tingatur dtxtro tatert : dt inde Jinu
Jlro : Tertio tingaturVerfi facie putri adfontem, ita tamenlt proindtfi-
at cum bis Verbts. 2^. Egett bapti^o. Si fiutrit autem putt tmbecillif
Jat trit infunderefuptr ipfium aquam.Vatrmiautem impomnt manus puc*
ro (rficcrdosindutt eum \>efie linea dicens3&c. De vc ftc Jinea mbi!
jam indicituc in Liturgia Anclicaiia* Trinarn an vnam merfionem
obfcrvcns
Prcsbyterorum Anglicanorum; tjt9
abfefvent nec nc ncfcio. Vetuft.fiima cft tnnjc merfionis ccrc-
moniaad fignifi andum rrcs pcrfonas crirutaus Sed cum Arrunt
•Duicrcntur a d fi^uificandum crcs naturas, Gregonus ftatuit ut in
Hifp^nia una utcrcntui mcifione. Pro regionum vanetatc una vcl
tnna«.ft hodtc mcifio 10 Papatu. In mitiouna tantumfuir mtrfio.
Trina rmifio ni fi.jnum trium perfonarum eft ceremoma figni-
ficans a f iriru fai &o non inftituta in fcrintura (acra. !DetnJe,
rt mpe puitquam bapciziverit,//^ crucis figno *n fron'C infantis ,
dtctt%\7os recepimus Angl. we rcceiue,recipimu$ bnnc infimtem in ca-
tumgtegit Cbriftiy& illum notamus figno cruciy in teftimot.iim quod
ipfum ptftbdc nonpudebtt con/iteri (idem in Cbrft.,m crucifixum fj*
fub ejus figno contra peccitumtmundumy cr Satnmm Vtritittr pugnaret
fidelemqne eius mtmftrum (f mtittem ad Vitk finem "sfijue permanere.
jimen. De figno crucis ftatim dilTertabitur. Tunc Mimfter, rhc
Pncft, dtctt, Cum iamy Cbarijffimiy tfii infantet rtnati fin$ <p infiti in
corpus ecctefite Qbrtftiygrattas agamus Deopro iftis beneticiis%tsr\>nanim%
confinfn fteum omntpottntem compreccmury Vtficundum bocinitium in
hntVerfareliqua \>ita dirigmtur. Tunc dicetury Pater nofttr quiesin cee-
lisy(fc. addit prccariunculam pro bapnzaco. (Deniquefufieptoribus
conVocatis mtuifter banc admenitienem addet, Quoniam infantes ifti,
e&c. admonct.ut mcminerintofficii fui e(Te diligenter curare, uC
quam pnrmmi perajtaterw poterinr, inftituat<tur,quarn folcnnc vo-
tum quam fan&am profeflionem pcripfos feccnnt, &c. Mandabti
ttiam minift.ry\t putri ad Efifiopum adddvcantur confirmandiy quam
frimum edidtrint articutos fiatty orationtm (Dominicam & practpta <De~
calogiy <r incattchfmo eum in finem promutgatoy ptenius aliquantum in»
Uitumtur : prout in eodemprtfcriptum eft. De caterhiimo ccremc*
niali & confitraatione fupra diximus.
Quod ad confignationem frontis baptizati per fignum crucif
fcicndum cft in liturgia Anglicana quae extat in fcriptis Anglicanij
Buceri, pravcptum ut ante baptifmum c5c ingreiTum in ec-
clcfiam confignarent,dum ftarent ante oftium, & primam partem P. 47 j«
•ftonis cclebrarent. Hic petatficerdos de nomine puerit quo indtcato
fahinis imprtmat Jtgnumfronti & ptHoripueri, dicensy 2S{. pucr,recipc
fignum fintta cructs tam infrontequkm inpefforein teftimoniumyquod
non pudcfias confiterifidtm in Cbrtftum crucifixum & Virititer pagnes
fub ipftus Vtxillo contmpeccatum, mundum, & dtabol'tmy&- perfi\>eret
fidetit mites (rfirVus Vfifueadfintm Vtt*. Amen. Verba ifta non pro-
bat Buctrus,tt0« quodillafinBuminfi botum non contineantyftd quod
jubentur di i adinfmtem.qni ea non mtettgit. I^bti tale docet firiptura,
fyfcenlca omnia at tudicra debentabbts myfttriis abtffeprotutcum $m*
tii fuperftttione es- fpecie magiraapjltcationis. Optarim ituque ta Urbd
tnutari in formam precis exufmodi. Z)a huic, 0 %e*\\ infwtt,figment$
to*,Jtcmeritum,4cl>imexcip<rfcrufisjilri S)e%H eiusipfum mnqwM
pudettf
830 Dc Vocatione & Funftione
pudc*t,fiwpeY<jue cYudfigatuY mundo, ts ei mundus, depugnetqueflrth
nuefib boc figno cnntra peccatum,mundum , &* Satanam, at% perfeVeret
fidiiis iu tua luftitU at% olfiquioy>fi% ad finem Vitoefute. Stgnum ip-
ftim ramen non inoeceriSTicc inutilc cx\ft\ir.ar ,fi acbibtutur, mod§
pure intclk&um ejr relgiofe excipiatuw nutla nec fiuperUtttone adjuncU
nec elementifirVitute, autVuigati ccnfiuetudine. Fngitia cft & dilucj
ift«cenlura,riecfatistxpcridiiTe vidctur huiusfigni ufum vclpotiui
abufum.Nccmirum.noncnim potuit cmnia (Hfcernereiudiluculqj
reformationis. In Liturpia Anglicana p<ftca reformata prasc:pi«
tur, ut ftatim poft lmmetfionem vel afpe» fioncm configru twr figno
crucis in fronte, cum alia ferborum fotmula, nempe, 2^os recipi-
%ntv$y(rc. De quo ccnfuram venerabilis Prcfbyteri Theod. B zas
Bfifi^ 8, audiamus, Crucis Vero confignatio ctfi Vetuftiffima esi,tamen amiduum
Utis afferat,fenc non Video,^ quam\>is minfice &• prorfius vW^C.a x£g
g Cbryfiftomo prxfertim quafi qu*dam rehgi§nis fiumma commtndatur,
tamen quum neque autbontate Verbi ^)ei,ntque Vllo Jlpnfloiorum txem-
pio (tixr'xiQ$ec enim tU.i nihilmoror)nitatur, ui efl, quum omnl fieiVcrbt
dtflituatur, necfiane etiam ad decorum Ulo modo pertineat. fytnique cumj
niaxime /ibominandafiiperslitioni,&'omn u borribiiiffimailli i y^erdulut
crucis aditum pnmum patefecerit, multo minus \>A'm HLm mte> *&*$•&
nmmrare, qua)m aneumillum fierpentem B^ecbtgi ; cuius quidim fin-
itijfimiregis bac potijfimum tnre, eVertendis ctucis ?o~ ctuafixorum td§~
Us exemptum imitari Cbriflianos omnes principes fint oportuit.Quz uof
dicitcomracrucis confignationcm. Primo mhtl uulit.usadfert,
a. omniDei verbo dcftitui ur. 3. ad decorum nullo modo peith
ncr. 4. aditumprimum patefecit hombdifllmaehyperduhajcruus.
Vndc inferr,e»fi vct-uftiffinia fi , tboknda.Dei verbo dt ftitu-,Chri-
fti vel Apoftolorum exemplo «iut inftituto,palam 1 ft In lanonc 30
conftitutionum anni 160} defigno crucis iu bapufmo, ui 1 giuma
ejus ceremoni^ ratio ommbus conftare poiTir^rc gulas & obfervatio-
tte-squafdam omnibus eecl. fie Angl»can§ membrisiommcndant»
Primo obfervandum volunt,quodetiamfi lu>aei & cthmci Apo-
ftolos rcliquofque Chnftianos lrriderent, quo i cum pra: .iicarenr,
in eumquecred^rcnt quicrucismorte eflctafF.&u4,tanturn abift%
Vt vei Apoftoli velreliqui Chriftianicrucisopprobrio fcipfos paffi
fint a profeffione fua dcterreri,ut in eadern cxultandi potiu< & glo-
riandi animos mdefumcrcnt. bno Spititus fimclus per Apoflolorunt
Qra ipfium cructs nomen ludaeis Vttque invfum, Vfque adco bonoraVit, H
mn modo Chijlumipfion crudfixumfuu eodem comprebenderet%fid CT
wortis acpajjionis Cbrifli Vues,efftQu>%*c merita VtJ cum filittts, fru-
BibMS, ac p) omifjis \>ni\>tr[is qua ms cx eifidem AUt pcrciptmu^ aut m fu*
turumexpeiianius. Secundo bonor ac Aignitas crucis nomtni acquifiu
ttiam &> figno crucis ^eiipfx jipoftolorum dtate (mque enim tontratium
pflendi potefl) cxifl$mat$omm pe^em b9Horific*m> adco Pt Qbnttumi
Presbytcrorum Anglicanorum. gj 1
btudmultopoflin cunciis ittionibus fuis eodem Wg cceperunt, eo ipfi pg-
lam & aperte teftatum ficientcs (etiam ttdfluporem lucLtorum) fe mtni-
me /ibi pudori ducerc, quoHillum agnoferent bro 1)omino Zr fifantore
/ito, <jui crucis mortcmpro ip/ts pertuii/Jlt. Sic argumentanrur. Spi-
ritus fanttus pcr Apoftolorum ora nomen crucis honoravic. Ho-
nor 5c dignitas crucis nominiacquifita ctiara figno crucis exifti-
niationein pepcrithonorificam vel ip(a Apoftolorum astate. Cru-
cis nomine metonrmicos Apoftoiusexprimit genus mortis igno-
«iniofarquam in cruce oppetiic, & hujus mortis ignominiofa;
«erita fructus&beneficia. Supplicium cruciscrat atrox, ignomi-
mofiim & Dei ipfius ore maledictum Deut 2123, Gal. 3 1 3 qiod
fubire oportebac Chriftum , ut nos a malcdictionc legisliberarcr.
Ideo non folum paflionem & mortem Chrifti (impiiciter prsdicar,
fcd mortem crucis in fpccie, quam crticem vocat figurate, ut dixi-
mus. Num fequitur dignitatem ullam acquifitam nomini.crucis
propter (ignificatioucm? Ex (ignificationepropriaqua;nam,qu2efo,
digritasaccrefcit voci. Mors fignificat idem proprie , & paflio
fjuodcrux figurare, num prseterea ullus honor acquiritur nomini
mortisaut pafiionis, quia mortuus aut pafius Chriftus. Nobiiis
aliquis fafpenfus in panbulo non panbulo honorcm, fed fibiigno-
miniam acquirit. Chriftus ignominiam pertuhc & dolores in cru-
cc quatenus crux cft & pcr fe, quod devi&a morte & inftrumentis
mortis rriumphavit,non cruci tnbuendum.Crux,clavi,lancea mor-
tis inftrumenta & aculei func defpicienda & contemnenda , ut ho-
ftium tela & arma poft partam vi&oriam & cclebratum trium-
phum. Deindenon fequitur anomine ceu locutione figurataad
ipfum iTgnum. Nam vocum & verborum fignificatiocft neccfT«ma
id expnrnendos animi conccptus & res, quas fignificant. Signa
realia & repracfcntationes rerum perjes, a&iones , aut geftus r»u-
torum funcadminicula qui alus modis feniaanimi expriraere noa,
pofTunc. Nonfcquiturigitur, vocc crucis fignificat Apoftolus ge-
nus fupplicii quod pro nobis paflus eft Chnftus cxaggerationis cr-
goutatrocitatem fupplicii evidentiusexprimerer. Ergo & crucis
ngurara ad eundera finem , nerapc genus fupplicii exprimendum
in aerc digito pingendam vel (uper frontem,muko minus honori-
ficc xftimandam , cum ne ipfam vocem propter fignificationera
Yeneremur. Quod dicunt Apoftolorum aecatehononficam fuific
exiftimationem huius figni tam facile rejicitur quam afferitur, Vbi
petunt contrarium oftendi januam traditionibus •?&?*'# apcri-
unt. Sufficitab authoritate facrae fcripturaeargumentan negacivc.
Kec inftitutum nec excmplum ullum habemus Apoftolorum ,
aliorumue Chriftianorum jcvo Apoftolico , nec ftatim poft Apo-
flolorum tempora. Tertullianus quidem fuo faeculo ufurpatum,
fcunc litusn jefejt in hbro dc Corona mihtis, cum aic , M •mnem
Ooooo frogrcjftm
tji De Witfon? & Fun&ione
pmgrtffum ataut \rom tumy sd emntmtditum & txitum^J Uffitint,.
C?~ ulct*t*mx a.i l.wu* t^admenfd^dd UmintM cubictU , adftrilia ,
ifiacundut con^trftln tttl trerctt , fironttm crucu fgnuuto terimus.
4Zdp. ?2 E^ Iib.i. 2<\ u*orcm tdtfht/he $u ,rum \tctuliM>eum corphfiilum tuum
JtgndS.ln lib de Coron.Mihtis numcrat inter obiervaMowcs invcte.
raras,fed u t alta ciuf :e fannede qmbus conftac ab Apoftohstradita
ron fu<fTc uc oneeuftario laccis &: mellis tn baprif mo, abftinete per
integramhebdoma lam ab omni lavacro poft baptifmum, trina
immcrHo, dicdomimco non Jnunare, nec de geniculis adorare^
Euchanftiam & viftus tempore & cseribus antelucanis noa niG do
praefid* ntium maiu fumcre. Mos lfte ufurpatus tum cum fuper«
ftuiones aliac complurcs in Rcclcfiam irrcpferanr, ut patec ex enu*
mcratis tllis traHirionihus quarum qua?cam apud ipfos Pontificiof
ceffarunr.Qui Parru nc.vos occultare cu ->iunt,dicunt veteresChri-
ftianoshocexternocru* is fi^n^f feconfignaiTc , ut publicctefta-
rentur coram Ethnicis fe ChrifttanoselTe , nec probrum ducerc
crucem Chrifti Iudseis fcandalum , gentibus ftultuiam. Hanc quu
. dem rationem affcrt pofteaCynllus Hierofolymitanus , non pn*
***eC U*% ^*dt n°* Cruclfi*um ***fiten\ fid infionte eonfidentet fgndcutum crtf
** *tr : cii dtgitis imprimdmm. Et Auguftinus, tn fronteitlam fig*t , Wvfim
9omut,jeuM jff ^ r^ ^ -^ omnino, ibi m quo membro erubefuur , ibifigatur #
l>nde non trubefiitur. ScdTerrulhanus nec unicanec przcipuahanc
caufam ufurpart hujus moris reddit.Nam ait ad omncm progreflunv
atque promotu,ad Iumina,ad cubicula,ad fedilia, frontfi fefe tercre
ilgnaculo crucis, & proinde five aderanc infideles five non aderanC
& in propatulo & mocculto.Nonne ctiamhcJtulos fignabant?Am>
fta potius poftca hancratione exiftimonon ram ipfius figni quam
froncis fignaci refpe&u. In hunc finc potius adhibuiffenc tigrlU pCfa
manens in materia abqua in fronte geftando, fi.ut Iudsei t hyUctc-
fiaquamfignutrai.fiwns.fihccfuiiTetrario. Sed iclo abfq;icientia-
ctia fi haec vera caufa,abrepros non dubito Nam non adftringimuf
ad profitendum fidem Chriftianam femper cV ubiquc cora hoftibue
fid m & infidelibus. Saepius occultanda veritas & ad repus ejus pro-
fcffio intcrmictendi, nc coram canibus & porcis projiciamus mar*
fariras, auc ventatemludibno, nofraetipfos penculocxponamus.
iulto mimis prof fliunis notas externas & infignia a nobis fTcla
oft nrarc coram infidehbus nondum cdcctis myfteria religionif»
Chnftiansedebcmus. Nam hoc paclv) vel irritabanc infidclcs,& m
rabiem vercerunr, vel majori ludibno Chnftianam rcligioin m ex»
pofuerunr, & cffendiculum coram infidclibus ^ofuerunt qui prop*
tcrca Chnftianos cructirelgoftu appc Uabanr , ur refc rr TerruIJia-
nus,quia hoc fignum religiole in omnibus ferc aftionibus ufurpa-
Kanc. Erar fcanHalum datum. Nam in rc non nccc (Taria n< quc in.
Attuta adcooccadoncai impingcndipr^buerttnc.^i ufurpaciliu/aa
mm
Presbytcrowm Anglfcanoram^ ijj
riras hxc Yera caufa/cqueretur inve&um fuifle ftudio contendcn-
di cum ethnicis quicrucem Chrifti exprobraruntChriftianis. Ful-
co ait partirn ftudio contcndendicum ethinicis partim jcmulatio.
nis&ccrtaiidicumhafrcticis ufurpaiTL- huncritum. In A'inofatio-
fiibus in Luci4.Valnnnum he/cticum primum au&orcm cnJh^ic
I ex Irenaeo l.i c.i. Valcntinus ^oncm crucis fine fi^urafuiiTedi-
cit u(quc ad Chnfti adventum & vim purgativam haberc. Sed five
ftudio contcndcndi cum ethnicis fivc aemulandi , five ut fig-
rumraeraorule pafiionts primumufuiparint, in ipfis incunabulis
I fupcrftitione muitiplici inquinatusfuir,ur patet cx verbis Tertullia-
IM. Ideoquaefcquuntur in Canonc Angltcano ukro concedimus,
i ncmpc, Hoc CrucU fignu non modo ipfijdtfue cttm oftmtatione quad\m
j folcbant aaWcYCy auotics ludtispaffim occurrerent, fid &• liberosfuos ck
baptfaitis naud abluerentur eodem ftgnati faciebant , W eos per crucu
Jynholum iUius firVxtio dcdicarent , cujus in biptfiao collatd in ipfis be-
ueficU crucis nomine effent rcp><ef itna Tertulluni&c Cypnanisevo
j baptizariunecbantur. Oleum fimplcx vcl mixtttmccu Chrifma
I cum crucisltgno imprimebatur, undeundio iftapoft bapjifmum
1 dicVi fignatio, &confi^natio. Hinceft,quodait Tertullianus,C*. De rtf*r*
to \>ng'tur> W dnimd confcreturt aro fignatur W animd munutur. Sfc carnis
Cyprunus Vngi neceffe esl bapf^atum , & cpiftola ad Iubaianum '•*• e^
dc hereticis baptizanchs ait opus dfe ur qui in Eccbfia baptizantur,
/tgmculo dominicoconfimmentur. DeNovatodi&um, quodrelaua Eufcb. hif
gonfiquutas nonefi t>o;f morbum au<e juxtd Ecctefi* Canonem confi us ig§ ^^ *
debebat obfigiiti»n m yidcfcet ab Epifiopo CsUatam : Quum autem lUa
fotituinon fity*ronxodojfiritumfanHumeftc<mfequutto. Cornelius
Novatum in 1 €to baptizatum cum in gravcm morbum inadifikt,
| putat non accipilTc fpintum fan&um, quia poft baptifmurn non
' obfignatus. Sequitur, inquit Ambr ofius fiirituale fignaculum , quid De r4Cf
foft fontemfupcresf, w perfeHi) fitt , qaando ad h)tocationem facer- h.J^
djtis f.ntiiA findmitfuhd-tur, Vndio chnfmatis baptifmo haud " '"
alitcr fcre atque cahx ianguinisdominicorpons dominici facra-
mento conjungebatur. Er queraadmocium baptizari Chrifmate ab
Epifcopo connrman, ita quoquequicorpons dominici facramen-
tum acciperant , ab Epifcopo, Preibytcro, vcl Diacono calicc fan.
guinisdomini cofirmari dicebantur. Confirma ioChnimatisauc*
tariumquoddam (acri baptifmatishabitaiuit.Confirmatio Chnf-
matis, quse per Epifcopum fitbat poft baptifmum ( nam baptizati
omnes in civitate temporibus ftatis Pafchatis & Pentecoftes) coi •
tempta aut negle&a faluti officere crcdebatur. Non ftatim neque
immediate poft immerfionemaut baptifmu adhijebatur, TdfcaJi-
quot ceremoniisinterje£tis,ut putat CalTander.HonoriusAugufto-
cunenfis odavo demu die baptiaatos mitras d pofui(Te,5cab Epii-
copo i\\ iionte confignari confueviftc rcfcrt. Taiuum tempons m*
Ooooo z tcrvailum
% 54 ^e Vocationt? & Funftione
tervallum inrerje&um in initionon videtur , ut fupra obfcrravf-
irmscapire j. Cum crcfccntc fidelium numero Enifcopus pretc*
plificata dignitare , prolarara ditione , & au&a poteftatc non po-
teratomncs baprizatos in civitateconfirmare , quia ncc omnes ad
civitatem confluere poteranr, ncc potuit i!le ad fingulos baptixa-
tos in pagis & villis cxcurrerc ad confirmandum chnfmarc,
ftarurnm ^dicunt a Sylveftro Pontificc , ut in omni bap-
tifmo Prefbytcri ftatim in verticc inungerent & fignarent, nc
fortc abfque un&ione omnt chrifmatis morrrcniut , priulquaro
advcnirer Epifcopus qu» in fronte (ignarct. lu Alcxandna ta-
jnen & JE^ypzo confignabat Prefbytcr , non cxpe&ato Epifcopt
anventu. Iftaconfirmatio quaeTcrtulliani &: Cypriani aetate con-
Jungebatur cum baptifmocjufque quafi au&arium erat,adeo ne-
cclTaria habcbatur , ut qui eam non confccutus elTct , fpiritutn
fan&umnondum accepine fcntiebanc non abfque fumma lnjuria
in baptiimum. Cum igitur exemplo Parrum tucntur Anghcani
confignationem poft baptifmum, (ciantpnmum confignationei»
illam non fuitTeabfqueun&ione,& parcm fuilTeutriufque vctufta-
tem & neceflitatem. Si igiturunum recip:unt,reftituant & altc-'
rum. Imoreftituantctiamalbas veftes , praeguftationem la&is 8c
mellis, & fimilia. Sccundo ron fic fuifTe ab initio. Nam luftinui
dcfcnbens ritus baptifmi, ut profitetur &c pollicctur,accuratifiimfct
tieutrius meminit , ncc un&ionis ncc fignationis poft baptif-
mum. Tertio non funt imitandi veteres in tam manitefta cV aper-
tainjuria in (acramcntum baptifmi aChrifto inftirurum crucena
©lcofam cnm aqua baptifmi in eodem folio collocantcs. Chnfma
adjeftumquod eotanquam vifibilifignofpirjrusfan&usdcfignarc.
tur. Quia non defcendcranc linguas ignca? in baptixatos , & don*
vifibihaliquo (igno utternpore Apoftororum,excogitaruntchnf-
tna quo tanquam vifibili fignodcfignabant fpiritum fan&um def-
ccndcntem m baptizatos. Quod quam ridiculum, & incptum, nc
quid gravius dicam , focors cft, qui judicarc nefcit. Chrifma au-
tcm,utdixi, nonimpriaaebatur abfque figno crucis. Omma cbrifi
WH einfcc» toaUficerdot&lis mintjheru fignra crucu pcrficiuntur. Ha?c autem un-
4ij\.$u%io9 6fcio pra?cipuc crucis fignum exigcbat , & autonoroaftice configna-
tio dicitur. Quarto lftud baptilmi au#anuro , quod Tcrtulliani 5c
Cypriani aetate conjun&um crat cum baptilmotum adultoruoi
tum infantium , pofteafub Papatuab eodcmavulfum &peculiarc
facramentura Confirmationis conftitutum cft , & chrilma firnui
cum confignatione frontisextcrnii ejusfymbolum conftitucruut.
Nam in confirmatione hac vcrborum formula utuntur , confign*
U figno crucist &• csnfirmo te Cbrifnatefalutu in nomtne patru Gr jilii
& fiirittufinHi. Angli haec duo diveliunt. Signum crucis in bap-
oifmiauclanureunentj & ptoindc vctcrcm conrumationcm, &
aiiaim
Presbyterdrum Anglicanoruni." g$ j
Jliim nihilominus confirmationcm habcnt a baptifmoavuJfam iu«
terjc&o ieptennio aut decennio, vel majoti intervallo tcmporis. &
(icdujs habent confirmationes»quod hucufq; non auditum in Ec-
cl fii. In confirmationc folum dicunt Epifcopi manus imponert-
tes, ftfinde Dowinebunc puerumcoclefit gratii, tuus ,W femper ma-
neat , quotidicque magis tuo fanttofpuitu augeatur, donec ad aternum
i tegnum perteniat.Amcn. Rchqua in bapnlmiauclariohabent T^os
tecipimus bunc in/antem in cetumgregU Cbriili,(^ illum notamm/tg-
i no cru.i in teilimonium , quod ipfum pofibac non pudebtt confiterifi-
! deminChifiumcrucifixum% drjkbtjus figno contra peccatum mun-
| dum <p Satanam Uriliter pugnare, &c. Qu* vcrba { exccptis priori»
: bus, i\(os recipimus bunc infmtem h ceetumgregis Cbridi de quibut
infra) ad confirmationem referenda furtr , fi fibi conftar,anc, uC
patet ex Rubricis & prccaciunculis confirmationis in libro liturgi^,
i %ibi in confirmationcperimpofitioncm manuu&orationcm vircs
! & defenfionem accipcrc fe dicunt contra mfultus peccati , mundi ,
tc diaboli & armat i ad pugnam fpiritualem , quod in baptifrai
au&ario profitentur. Et hacc omnia referunc ad confirmationera
: Pontificii, ficut abaptifmocamavulferuut. In baptifmo autem
1 Prefbyter non confignat velinungitchrifraatc frontem neccum
I tali vcrborurn formulaaut fcnfu de conftantiain profeflionc fidei
aut pugna fpirituali. Sed poftquam baptiza^it ftatim intingit poU Hgu*l*M&&t
iicem in facr» Cbrifmate, & Vngtt infantem mjummiute capitisin mo- f. i*.
dum crucii dicens,2)eM omnipotens Tater !Dominino(rriIefu Cbrifii.qui
U regeneraUt ex aqua & fpirttufanfto^qiq; dedit lihremi/Jionem pet-
catorum,hic inungnyipfe/iniat te cbrifmate falutis in eodem Cbrifio le~
fu Domino noslro in Utam eeternam. %. <jimen. Sylveftrum dicunt
inftituifle utPrefbyter baptizatumilliniret chnfmatcin vertice,
ne fi inexpe&ara mors accideret, baptizati abfcnte Epifcopo fine
hacfaltem ceremoniali un&ioncvitafungerctur. Illa un&to qu£
fic poftea ab Epifcopoab iftacercmoniali difFert,inguit Duran- _ . , ,
tus , qua ad altum effetfum efi imlituta , neque baptifni aut alterim ""*•"■*
l>Uiu4 facramenti efi ceremonia , fed ipfi confinnationis effcntia. l t%1**
Vides Praefulcs Anglicanos nec veterem Tertulliani & Cypnani
acvo formam confirmandi fervare, nee recentiorem Pontificiorum,
fed vetcrem dividere,vel potius cx una duplicem confirmationem
Conftitucre,vnam ut baptifmicomplerrentum & au&arium reti-
Herc,alteram a baptifmo difiungcre intcrje&o plurium annorurn
intervallo. Quintb,expendenda cVillaverbaCanonis Ang!icam,M
tos per crucis Jymbolum illiusferVttio dedicarent, cuiusin baptifmo col-
iatainipfos beneficia crucii nomine ejfent rep)<tfntata. Non in hunc
modum loquuti veteres llli de figno crucis poft baptiimum . Nang
fentiebantdcdicatosjpnufquam ventum ad confignationem cru-
•ss Chnimilis in fronte. Ai confirmationem ptius bapcizati, Sc
Ooooo 3 ^edicatij
36S Dc Vocatione & Funftione
4edieati, at di&um, hoc fignoextcrnovtcbamur. Hic tatnen vi-
dcs , vt difcrtis verbis profitcntur lnfantcs prr crucisfymbo-
lum dcdicari fervitio Chrifti. iVlortonus humanam dedica
tioncm ait cflc duplicem , uram declarativam per modui
proteftationis,aliam confecrarivam per confecrationcm. Si qui
vorovel promiflioneOratonum aut rapellam a communi ufu fe-
grcparet ad cultum divinum,eique aflignaret,dicitur dedicario pt
protcftationem. Deindc propter folenniorem appropriationci
ad rulrum divinum rcquiritur confecratio epifcopalis,ut per pn
cesaliofque ritus religiofos locus illc publice dedicctuteidem cul-
tui,&hxc diciturdedicatio perconfecranonem. Sic ait infantcm
dedicari Deo per confecrationcm in baprifmo graria? facramento
fecundum verbaformaliainftitutionis. Seddedicatio qua* fit pec
fignum crueis, non fit per ullam propriam confecrationcm Deo,
«reltefTeram gratixaDeo acceptae per eiufmodi fignum, fed tan*
tummododeclarativumteftimonium ofTicii quod poftca baptixa-
tttt prasftare dcbet per conftantem & vifibibdem profeflioncai
Chriftianae fidei, & tantum differre quantum facramcntalis ftim»-
latio cum Deo, & moralis repraelenrario aur poreftatio coram ho-
minibus. Reipondeo, dedicationem loci quam llle vocat per prctt-
ftatitneM praecedere judaicam lllam cpifcopi confccrarionero vtt
m . ., , (imphcem benedi£fcioncm. Eccufia poteftejjefuffichnter deduut* M-
9e ***£• ^inls ojjiciv* ait Suarcx,e& mji bemditta nonjit, mulro mag»s ctian ft
tcm.i p*%, non«t coi.fecratachnfmace. Pcr folam depuranot cn^ vxtrn.fc-
£*4" cam potcft ad minifteriafacra&r cclebranonrm cidtus diVirti r?o-
ftinari,& a prophanisufibus fc^regari abfque Chnftnate i 01 fe-
crationis,aquabenedi&a, aurprcribusconfecratonii. Prorccr o *
^«mone jimperratio prarfcntiacdivinasadaudiendas piccseiurn
©rivatasin illo locodeputato magis quam in alio non dedicato
oc fimiliaquorum caufadedtcdtionem confecrativam arihibcnr,
funt fupc rftitioforum figmenta. Scd admittamus utramque dedi-
cationem locorum dcclarativam & confecrauvam. Dedaranva
fic per Dominum declarantcm vcrbisvel confignaris tabuhs aiiena-
tionemceu rcilgnatione" lociin ufum culrusdivini.Recipitectkfia
& confecrat locum Deo cjufq; cultui.Declarativa htc praecedit noa
fcquitur confecrativam acdicationcm. Parentcs affiuni Jiberos
iuos ad baptifmum,6c dcclarant fe cos fegregareab infidelium nu-
mero ad cultuxn religionis Chnftiana?,nec velle eos ad cultum ali-
umabducere, petitigiturrecipiant, & dediccnt per precc* & ntui
facramcntalcs baptifmi.quibus recipiuntur membra ecck fae oc mi.
tianrur m facram mihtiam ceu in numerum smlitum cooptantur,
id cft.petit dedicauonem confecrativam. In rituah Romano facer-
dos qusrit a Sufceptoribus ceu Parrinis ftantibus ante oftium quii
petis 1 refpondet, Fidcm. Dcindc poft cxorcifmu» & ritus alios ce-
kktto%
Prcsbytrrorum Anglicinorum, t^
|f-britot, Stcerdos imponitextremdmpdrtem ftoUfuper infmtem &
intrt hcitenm inec le/iam diccnt, '^ingredtrc in templum DeitU ba *4L x7 *•*
k(4<s;>ir'i"*crm Chriio mMtam tternam. yfmcn. CumfierintercfC'
fi m iirrclfifcjrht prorcd^m ad ffntem cttm f<ftptoribn$ conjunBim
cla/s Voce dicet£<edoht <D;umf&c. Er fic progrediturad baptifinum.
Sic in I irurgiiquxextar m fcripris Anghcanis Buceri , ftautante
oftiu;n, ium prccibu«qu'b -fdam al.ifque ritibus abfolutis rccipit
%\\hmcm,Tuncficerdosapprehcnfi dexterapvtfi Vniitf, quem aiii fi- P<*£41*>>
jucntur jr.gr ediitur in eecle/iam & accedat ad biptifttrium dicens. De-
indepr .grwdirur in baptilmum. Hic vidcmus dedicationem dc-
clar ir i\ am parentum addicis quibuldani fri volis ritibus recipieiuis»
oV lcd^ationem confccrarivam per bapcifmum» Poft dcdicatio-
dcinconfccranvam pr*poftcre,inepce, & imperite inftituitur alia
dedicario deciautiva. Nccin ullaquaeunquam extitit liturgiapoft
fcaptifmum habenmr ifta aut fimiha verba.x^; recipimm hunc in*
fintemi>ic*t<mgregi<Cbri/li. Nam protcftatio ifti ceu profwflio
poft baottimum m ^rotcftatione bapptifmi ipfius comprehendituty
nrcpoft lftam dcdicarioncm pcr modum proteftationisqua? fe-
quuur baptifmum,fequeretur alta dcdicatio confccrativa.Prarcrea
in utroque ftipulatio fit Deo coram ccclefia. Dedicatur milmaj
Tacraj ck irvitiolmperatortsfummilicetcoram ecclefia. Promit*
fit Deo i.ique profi etur coram ecclcfia fe pugnaturum contra
mundum.otc. Pr*rerea baptifmuseft dedicatio non modo con-
[< crariva fed etiam dcclarativa per modum protcftationis. Nam
hoc fymbolo non modo iniriamur & c»nfecramur, fcd etiam pro-
leftamurceupubhccceftamurnos effe mrmbra ecclcfia;, mihtiae
Chrifti nomendare. Denique quis infticuic fignum crucis ut ffc
tcffera militumChrifti. Solius Imocrator s cft pracfcribcre 6c dc*
rerminare quatefiera diftinguendifunt ipfius militcs. Vivo Im» ^.
prrarore ncmo ahus fignum militare potcft aut debet dctcrminarc.
Mdes viciflim non aliua fibi cligit, fjd hoc fienum fufcipiens ob*
ftnngic fe duci jurcjurando praeftitofc non dcfcrturum eum in pr£-
lio, nec lacramcntum abj ciurum, id cft teiTeram. Vcrba igituc
Canonis, eyjymbolo bono>i)ko per quodinfans iUius obfequio qui crum
ris mortemfuoiitin^trpetuum \>otm ejfet (<» minci*atuA% confumanc'*
fuiftcncau horhate ahqu «fcnptutac. Nonnc detrahitur baptiimi
tymbolo oftvium fuum & tribuitur fvmbolo ab hominibus
inftuutio. Baptifmus introducit in Ecclcfiam & mancipat bapi»
iatum obfequio Chnfti , & proptercd dicirur facramentum quafi
fa.rum uiramentu n. Vfurpat i^nur offiurn fa:ramcoci cum in-
troduccndi ofhViumarrogat. Etwrfificra nentjbetira, ii\<}\i\t B.U - *
larminus, n«n ejficieb.mt gjatimJHttific-ntem tamen efficicham lega- ?e I4"***
km muniitiam r introduiebanl in populum Dei At nemo poteft deter- ' €a* ***'*
B-mrt aiijuidsdlegQlem muwLlum tjjutmtUm aut advitndacndi m
83* Dc Vocatione & Funftione
in certdm rempubiicam , mfi aui author efl iUim iegis & fyipubliul
At author lcgis & Reipublicae Chnftiana; «on dctcrminavit fig.
num crucis ad introducendum aliquem in Rempublicam ChriftiaJ
nam, nec in ullum alium ufum. Quoe enim fcriptura falutifira crtt*
cis ftgmctdo fideles docuit inftgniri , ut dicitur in decreto Gratiani
part. i dift.i i 05. Sed fortedicent fe hoc fvmbolo non introdu*
cere baptizatos in Ecclefiam , fed receptum e(Tc in gregem,poft«
quam baptiimum fufceperit, crucis figno nondum fupervcnicntet
& proindenon poteftatc aliqua quae tfgno crucis affingitur,utcx>
plicantfcntcntiam fuam in canonc 30. Vcrum eft verba illa , 2to/
recipimm hunc infantem in cttumgregis Chrifli praeccdere verba iila#
<S* illum notamws figno crucis , fcd praenocatur in fronte figna
crucis ante prolata illa verba pofteriora, imo durn recitantur vcrba
inftitutionis vulgb fignant, quod non ncgat Mortonus, licet inepcfc
hoc facerc & imperire dicar. Tamcn fi quis poft prolata verba m*
ftirutionis fignaret, dum ait 2^os recepimui &c. ncc ineprfc nec im«
ferite fa&urum diccret, ficut plerique faciunt. Si nonhoc fym-
olo recipitur infans , cum dicit %c,ipimuA , cur air recipimus poft
baptifmum, & non porius recepimas. Sicut Mu> kecus in latina cdu
tione,utareformatis Ecclefiis&Pontificiis occultarct iftud my*
fterium, rcddidic Anglicana verba, Tt>c receiue nos recipimus, in prapi
tcrirotcmpore nos recepimm. Sed pergamus ad altcrum officium
confignationiscrucis , nempe dcdicandi & mancipandi obfequio
& facrae militia; Chrifti cujus mors hoc fymbolo repisfentatur,hif
verbis, notamws illum figno crucis inUUmonium velu\rnumceB
fymbolum token qued ipfum posibac non pudtbit cenfiterf, &c. id
eft hunc infanrem rccipientes in cauusn gregis Chrifti notavimut
figno crucis, ut vidiftis fpc&atores, ln hgnum ccu ttftimonium,
quod non pudcbit ipfum conficcri ficie & pugnari adverfus &c. ii
eft hoc figno dedicamus & macipamus obfcquio & milmc^ Chnfti,
jmo hoc fymbolo certiores rcddimus quod non pudcbit &c. confL
teri &pugnare , & permanere fidelem militemad fincm ufquc vij
ix. Et hunc efte verborum fenfum probac Parkerus ex verbis cpi-
ftolasquaelegiturdominicaiz poft Tnnitatcm fumptaex Phil. s
Be citicc *' Verfuafum habens per ipfum , fore , W qui incepit in \>obis opus b$~
P*rtti p n num PerficWt ^fV" ^ ^m lefu Cbnfth & cX ^mil1 in confirmano^
¥ • fot nSt Nam m confirmationc per impofitsonem manuum Q* •rationem
Vires & defenfionem accipiunt antra omnes infulttu mundi & diaboli9
utdicitur rn Rubrica ante Catechifmum. Mmorem virrutcmtri-
buere fignocrucis,quod Hookerus/ifrwm /tgnum , & canon An»
glicanus^<?w^yi/^«wjj(Jwi^/«wappellat,quam impofitioni maauii
in confirmatione non eft verifimile, Imo crux lfta nihil aliud eft
quamfymbolumconfirmacionis a Chrifmate (eparatum, quod in
foptifmi claufula&complemcato adhibebanc vcccres liliquorura
Prcsbytcrorum Anglicnnorum. $$9
aothoritate cercmcniam iftam tucntiir, frontis fignationem dicit
Bellarminus eflc maiuis imnodrionem. fBis cnim Bpifioptu manm
conftrmini:) imponk , W ex pontificali Ttytnano wtcUigi iwttfi, fhncl Oeconfiima.
| tumfuper to t manm cxtendit atquc orat & rurfum ctttn fignat m fionte ^ionc cap.x,
' atquelngit. '} '■■ )fi enim \mU\o ts* fignatio cnm manu fiat , manm im.
pofitio re&iffime dicitur. Et patrcs qui boc in ioco dicunt pcr impofitio . Cap ?,
ncm manm dari finritum fimftum Jidem atio loco dicunt Uri pcr \-nUio-
ucm Cbrifimatu & aliquando Vtrumque fimul conjungunt. Tcrtullia-
nus Ubro de refurreftione camis traclans bunc ritum* dicit camem \>ngi ,
fignan^ mmm impofitione obwmbrarijamen in libro de prafriptibm ,
folum exprimit fignari in fionte . Vtcunq;,hocccrtum ur,&:one chrif-
maris in frontebaptizati fa&am cum figura crucis; cv Belbrmmus
diciz unctioncm chrifmatis ad crucis fi^uram ui froncc lam <. I e
rnateriam proximam facramenti confirmationis. Ec caufam rcd-
dit ex Auguftino , cur in fronte accipituc hoc facramcntum , quii Dc Gcnfirmt
frons efl locm pudo>ts. fDatur autemboc /ignacuhm, \>tnon erubcficx. cap%%.
■tnm dominum confiteri, etiam coram ptrfequutoribm. Eufebius dc E-
pifcopo quodam fic refcrc Qtti Epifopm eum baptfini ficramento HifU.$ c.i^
iliumimVit, pofles Vero figtfo domim tanquam perfecla &* tuta ejm
animi cuflodia obfignaUt. Vbi aperte loquitur , mquic Ekiiarminus , Cap.*;
de ficramento Confirm-ti-jnis qnod eft figiltum drmiaicvm m fronte im~ * '
prtjfum , & cufloditm pr<ehens per gratiam quam onfcrt. Nazianzc-
nus orarione m fanftum lavacrum aic , M fituper baptifmum teip-
fum obfirma\>erif, ac prceUriffimo &* firmijfimo auxilio Hbi nifuturuni
<a\>eris, animutn fiilicet ?r corpm Vnclione ?s* Jpiritu confignans>quem-
uimodum otim IfiactnoHurno illo primigenofijue tuentecruore : quidti-
bi accidcl. Ex hss patet coiifignationem ctucis baprifmo conjun-
&am, quam imitari fe dicunt Angli^fuiftc confirrnatoriam & ccr-
•tificatoriam. Quod (i vcl aliam confirmationem praiter iftam , fi-
cut nunchabent Angli, vctcrcsillos Cypriani & Tcrtuliiani asvo
habuiiTe probare polfunr formalifta?, autconfignationem frontis
aliam poft baptiimum ccu cum baptifmoconjunclam quamiftara
confirmaroriam , aut poft avulfum iftud au&arium a bapcifmo,
intcrredo plurium annorum intervallo, utin papatu,rc-:cn;ar."> ni-
hi'ominus frcntis confignationem^prxfercim in hsncufum.^nempe
in tcftimonium vel fymbolum conftantia? in fidc bc pugna fpiritua-
Ji,aliquid dicercnr. Fateantur igitur etll more Pontificiorum ha-
teant confirmacioncm avulfam a baptifmo,retinere fe nihilommus
vA potius,reftftuilTc,fed inepte,abfurde,impente, poft avulfioncm,
veterum iilam confirmationcm, cum utramque nulla unquam Ec-
dcfia ab initio poftquam invcda eft lfta confignatio, cckbrarir.
Sequitur igtturexdiciisconfignationcm crucisin fronte baptizaii
eiTefacramencum, fignumcertioremreddensbapcizacum dc fpiri-
ius fandigratiaanimamroborante contra impctus diaboli,praef:r*
Ppppp tim
$4* De Vocatione & TundKone
tim temporr perfecurioms ad conftantcrprofitendum fidem. Et
idcovtrba iWa inteflimonum <juod ipfum poftbac non pudebit ipfum
confiteri&c. indicant cfTcTum hujus facramenti, ncrapcforeuc
pofthac non pudebit confircri, & pugnarc, & permanere milirem,
&c. non aurem fimpliciter officium, ncmpc quod aon debeat eru-
befcercctfi hocquoque includitur in efT.cTu. Et verba illa intoktn
reddi po{Tunt,& rnc rcddi dcbent,utex circumftantiis &quaemo-
do oftendimus, collieirur, in argumentum^ \igniti, indiciHm^mv^t^xt-
H*, baptizatum conftanter profciTurum fidcm cx praHiarurum. Ni«
hilhfc dceftde facramenti definitione. Si confirniatio Anglicana
fit facramentum,quod puto mcfupraevicifTc, certc & lrta config-
nario crit facramentum,de gratia fpirirus farcli, cjufque virtutc &
affiftentia infallibili cettiorc m reddens baptizatum,Et proinde fal-
fum, quod fupradixit Mortonus efTe dedicationem dccTarativam
tantum pcr protcftationem,vcl tcftimonium declarativum profcf-
fionis. Efto,profiteatur hic baprizarusaut ejus vice alius fe praelia-
rurum, & permanfurum militem fidelcm Chnfto, 6c iplum dicarc
fcfe militiaeChtifti , (ed dtdicarur confecrative etiam per mini-
ftrum externum fymbolum confercntem & tefleram facramenta-
lemgratiaefpiritus animam cuftodientisck munientis, ut Tertul-
lianus & Nazianzenus loquuntur, & roboranris. Non dedicat fc
aftive folum per proteftationem declarando & promittendo fc
pr#liaturum,fed etiam paffive dedicatur pcr confecrationem . Con-
iecratur autem figno crucis,abfq;chrifmatc quidem quo ufi vetercs,
tamcn eodem modo. Eadem tnbuunt cruci fimphci quac cruci
eleofacceuchnfmali, manuumvc impofitioni poft baptifmum tri-
bueruntilli. Eamque, fi lubet, rcducere jam diu chminatamqua-
fi poftliminio pofiunc. Nam funt gemelliparae crucis confignati©
poft baptifmum & ckrifma , & par utriufque vetuftas. Hoc opua
hic laboreft, eruifTe myfteriumhujuscercmoniae,ejufquenudita-
tem retexiffe , quam tot gloflis inuoluunt. Nulla uaquc hic no-
va confutatione opuseft. Quac contraconfirmationis facramen-
tum dicTa funt , & pro baptiimi dignitate & fine, hic fimiliter pr«
baptifmo contra crucem iftam confecratoriam & confirmatonani
militare pofTunt. Non hic praetermittendum ; quod Hookenis
(igni crucis virtutes laudibus cfTercns ait nullum efTe medium effi»
cacius ad cuftodiendum abeoquod atternam meretur ignomini-
&t pffrt.Ei- am , & frontis fignationem devotionem intenorem accendere, &
d» i.5 f* 6f- exufcitare opcrando in imaginationem & pcr phantafmata , no»
vult tamen ufum tjus eiTevulgare&frequenremnevilefcathocfa-
crum fignum. Athac rationc fcquitur non elTe frcquenter genicu-
landumin precibus nevilefcatgcniculatio , necoculos in ccelunt
levando?,nullum denique facrum rirum i$piuscelebrandum.Pra»-
ftcrea damaabu veterum raorem, qui adomnem procefTum ac-
Prcsbytcrorum Anglittinorum. j+t
^ie promotum ad omncm aditum & cxitum,ad vcftitum & calcca-
tum, menfas, lavacra, fedilia, cubicula, fignabant fe fignocrucis.
Ctcbrc ftgmculo crttch munias frontcm tuam , mquit Hicronymus
cpiftola ad Demetnadem. jid omnem inreffum mmtti pingat 2)#-
minicrucem , inquit idemepift. ad Euftochium. Prxrcreahoc pa-
ftb major honos & exiftimatio acquircrctur figno crucis. Sed
quapro primum cur non faltera inter facra minifteria 5: tempore
cultus divini fxpius hunc ritum ufurpant. In facra coena fi non in
ipfa confccrationc panis per quinque vcrba, cur non poft confccra-
tionem cruces pinguT" ficut in milfa folettf Pontifici, fupcr obl xi
£c ante & poft confecratiom , vel circa. ipfum faccrdoc.
Imo cur in Confirmatione non fignant idgnocrucis, ubi maxirr.c
ufurpari hic ritus , fi ullibi, dcbet , cum ]am pucri eam atatcm U
gerint, aua tnm perfnm c&rnu infirmitatem.tnm per Varios bujus mnn-
di &• diaboliinfdtm in maximo periculo conslituunlur nein gratijfimt
peccatt proUbantur^vn ipfidicuutin RubricisConfirmationis.For-
tequiahoc fa&um in claufula baptifmi , cum fionrem notarunt
Sjgno cruciSjSc piaculum eflct itcrar:. Denique quomodo fignutn
rucis opcratur in rmaginarionem & per imagmationem in men-
tem cv afT cTms , cum mens praecurra figjtttlB. Non cnim
«juis pingeret crucem, mfi pnus ej im haberc: pidam in
phantafmacc. Crux matcnalis quae ex improvifo nobjs occurrtc
praevenit forteactam memor!K,cutnque e«oit«, vclappcnfa fron-
ti imaginationis fedi,« ait :lle, non autem &gw*ra crucisanobif-
ipfis pi£tum in acrt aut froflte. Rcvebant igitur cruces matcrialcs
ootius guam figna crucis. Sed nulla nobis memorialia figna funt
tuta & [\nz penculb prastcr vcrbum & facramenra,utdi&um capite
nono/vaefertim raaterialia.Mira tft operatio figni crucis picta; auc
imprcuae in fronte • fi ctiam infantcs cxcitat ad devotionem. Alio-
qtai in quem finem hanc virtutcm hujus figni nobis commcndac
Hookerus , qui eju$ ufum vulgarcm non vuit, ncc aduitis pcrmit-
tac crcbro pingere aut imprimerc, quibus majori auxilio opus eft
contra tentanoncs 6c infulcus Satans & carnis \Q tam cm* cax fit re-
mcdiumcoctratematioives^quam infantibus. Namad mfantum
coufignationcm tucndam hoc pticrili argumento utitur.Larp.iamur
eos non tnbuere confignationi frontis pcft baptifmum officium
proprium facramenti, obfignandi nempe baptizjtis promiflionem
prasfcntiae divinz & auxilii ad finem vitas , tamen omcium fignifi-
candi quod habent facramenta commuivc cnm «liis fignk , haboC
etiam tftud fignum. At nuih figna invehenda m Ecclejiaaa piart. r
eaqusdominus inftituit. Dominus autem ibla facrament» snfti-
tuit , nec eainftituiiTct, fi non alius fuitTct corum uius quam fig-
nificatio , nempeobfignatio promiffionum , ut fspius monuimus
capitcnono,ubidenrjbus figmficantibusoccetcmoniislymbolicis
Ppppp 2 egimu;.
842 Dc Vocatione & Funftione
cgimus, praefertim ubi idem fignificatur per figna vcl ritus a De*
inftitutos. Canon Anglicanus fignum crucis appellar telTeram 6*C
fignum meritorium Chrifti. Scd aqua baptifmi cft tciTeia merito-
rum Chrifti, & quidem facramentalis obfignans nobis eorum ap-
pjicationem & pioindc pratft»ntius& raagis honorificum fymbo-
lum quam fignum crucis quod dc coclo non eft fcd ex homimbus»
Pranereanoneft nudum fvmbolum , fed imago. Crux ctiam foU
9t jm*g' refcrt ipfum Cbrflum cructfixum, inquit BJlarminus. S\ crux ma-
**p.3Q. tcrialis fit imago, fignum crucis tranfiens cri: etiam imago. Si m
ipfii cruce imcgo Cbriili dcpiiia ceu ajfixa (it , non cft dubium auin ado-
raripoffit cultu htrit, Vel potius coadormfmul cum ipfo Cbrtflo.tDeni-
_ tjtte et\imfnuUa alia hominis figura , fcdtantum crucis in itla appareat%
\n 3 f>ar tm eojm mo({0 fy Ycfyettu ddorm ^otcfl. Qj<ia bujufmodi crux etiam per
j%ut' tom. l fe foU repreefentat non folhn altsm cruccm , fldctum Cbriflum ipfum
• /P • * *%2t per modum crucis extenfum, ait Suarcz. Non adoratur imago crucii
proptermatenam,quiaargenteaaut aurea,(ed propter figuram. Et
rationem difTcrentiai intcrcrucem & clavos ac lanceam hanc ponit
Suarez , qubd fola crux eft figura Chrifti; & ideo lmagocru-
cis quae etiam eft imago Chrifti adorabihs cft,non vcrb mago clavt
autlanceae. Figuramcrucisrepra?fentare dicit perfonam per fimi*
litudinem, Chnftum nempe cxtenfum fupercruccm , nonaurem
clavos & lanceam . Dicit tamen fib<ec interdum difingantur ad paf-
fioncm Cbrifli repr<ejentandam Veneratione digna ejfe poJfe,qnia babent
Jacrumljum , & rationem imtginis facne. Quando autem boc mod$
reprafcntant , ex circumftantiis ey modo imaginis cotligendum efl. Si
clavi & lancea? latiore fenfu dici poflunt imagines,crux hoc faltem
fcnfu dici poflfet, ctiamfinon reprarfentarct Chriftum crucifixur»
per fimilitudincm. Secundodecalogi prxcepto interdicuntur non
folumimagincsperfonam repraefentantes per fimilitudinem , fed
imagines rerum ad perfonas peculiavi aliqua ratione fpe&antium ,
Ifraelira? cum aureum vitulum adorarunt non putabantiureum
vitiilum Deum repraefentare pcr fimilitudinem, nec ipfi ^Egyptii.
^Egyptii canes & vitulosadorabant , non quod Deos forma & fi-
gura canibus aut vitulis fimiles exiftimabant, fed quia eorum
flemmata & infignia erant dum erant m vivis. ^Egyptii bovem
crigcntcs in monumentum bencficii a Iofephocollari in ipfos , fi
bovem adoraflent , bos fuiftet unago Iofephi non ftn&afignifica-
tione repra*fentans figuram corporis,(nam ftri&a fignificatione rc-
praefentabat per (imiUtudinem tantum bovem agnculturainftru-
mentum) mctonymiccrepraefentaret ipfum Iofephum, cujus crat
monumentum, & tamen eflet imago vetita fecundo decalogi prac-
cepto. Nam perinde erit, finc firuilitudinem ipfius perfona^, Civ*
rci perfonxadoravcris.Crucem Cftrifti rem Chrifti dicunt & fan»
^iftcaiam ex conu&u corpons Chrifti. Cum igitui crux materia-
Prcsbyterorum Anglicanoruml *4$
li$ fir imago quardam pcrfonre, ialtcm rei pcrfonar, fignum crucil
erit ctiam imago Chrifti Signum crucis dicit Suarcz effc \>enerabilc Sefl. |«
tr adoratione dignttm. Habct emm vfum (r fignificationem ficram%
ncc refert quod \'n matcri i cett attunc tranfeunti conftituatur, qniafola
dtoertttM materi*, nuand) figura &- fignificatio eft eadem, adorationem
nonimpedit. Certum cft fignum crucis pepcrifle primum cruccs
macmaies;deindc imaginemcrucifixi. Primum fimplicicrucis fig-
noutebantur.deindecruce matcriali. Tcrtio affixerunt imaginern
j cru:ifixi ; eafque adorarunt. Quam foeda & horrcnda idololatna
, indc fccuta vcl cxhis paucis parebtt. In pontificali Romano parr.
j 2, debenedi&ione nov.u crucis Tontifcx id eft Epifcopus flexis
I *nte crucemgenibm ipfim deVote *dor*t & ofiuUtur, ncm pe poftquam
I impofuit thus in thunbulum,afperfic crucemaqua benedic"ta, 6c
i eam inccnfavit,utibi dicitur. Quid eft devoteadorare &: ofculari
nifi religiofe colere. Nam cruces ligneas aut lapideae non funt con-
| cives noftri nec in mundananecin coeleftirepublica. Non igitur
j capaccscivilisadorationis. Incenfandi nomine intclligit Pontifi-
| calcinccnfum adolere. Bcllarminus de Eccl; f. triumphante 1. i,
; c. 1 3 *n,Sua]>es odoresetiam cruci offerimmin Ecclefia.In Brevario Ro-
| faiano ctfi refotrrato in parte tiyemah ad 3 Martii in fefto in-
ventioinis fan£be crucis habcnturhaec vcrba. 0 cruxaVefles Vnica*
! lnhoc pttfbalitempore , jfuge piis juflitiam , %c\fauedona l>eniam.
Pctuntacrucevcniam fic augmcntum juftititije. Ex hoc hymno
- collcgirThomas Aquinas imaginem crucisadorandam larria. Et
in Antiphona ibidcm dicitur. 0 crux fplendidior cttnUis aflrisjnun-
tlocekbrit,bominibu6 multum amabilis finttiorlnbcrfts , qu<e foUfuir
Hi dignaportare munditalentum , dulceiignum^dulccs cU^os^ dulcia fe-
rcns pondcra , fiba prttftntem caterVam in tuis hodic Uudibm congrega*
tam. In Breviario veteri fccundum ufum Sarum die inventionis
fan&x crucis ita invocatur. yfra crucis,Lampa6 lutis, Vcrafilm bo*
tninum tnobU primum fiat patronum Qucm tulifli dominium. Scquun-
tur & lfta , Sabelignum vita , dignum Ferre mundi ^retium : Confer
ifti Tlebi Qhifti Crucis bencficium. Vides oranonem dirigi ad cruce,
«juandoque , ut ad lmpetrandarm peream qnandoquc utperipfam
pra?ftandum pctcndo, non iolum gratiam,augmenru juftitias & ve-
niam reis,fed etiam falutem,id cft gloriam. Solebant pontificii fu- $e hb.Apo*
perioribus annis,ut bene obfcrvar, Rainoldus , diftinguerc inter oypht pt*.
inediatorem lntercefTionis 5c falvationis. Sed utrumquc cruci , ut lt§.i^u
vides,tribuerunt. Sic fcr/a fcxta majoris hebdcmaaa? ceu die pa-
rafceves h fummo fontifice ad infimum caudatarium omnes crucem 4.
dorant & ofculantur , ut refcrt Magifter ccremoniarum l.a. Curn
igiturlatriaeademexhibcatur aPontificiisimagini crucis 6: Chri-
5ti, quxipfiChnfto, ut paret ex cfT dibus propnislatria: mvo-
cando, & thusadolendo,quam hornbilisidolomaniacandem in-
Ppppp 3. vetta
*44 De Vocationc & Fun&ione
vcc~ta fircx hujus figni nfu fatis liquer , Chriftus in imagine con*
clufus,in kkntun trarrffbrmatns , & gloria cjus imagini commu-
nicaca.De cruce ac reieam elTe adorandarn dixit fupra Suarez» Sic
ctiam Vafquez. Xon folum crux iUa m qua Cbriftus mortuut eft , ftd
&e aiorat. qH(t:umut Cruck figura, Vclm materia permanevterfcutfta aut depitta,
i.3 di\f .1 tyi faatYcaut ntanu aut digitis exprefja aut exnjtulanda C° adoranda
<*}*%* cft. Pan:m habes le&orapud fcriptores noftros exempla & tefti-
monia idololatricq adorationis crucis & imaginis crucifixi. Idco
pluradeiftoabufudicerenon opuseft. Aliisetiam modis in foe-
dam & execrandam fuperftitionem abiit ipfum fignum crucis.Vim
ei tribuerunt ad erTe&us mirab^lcs. Bellarmir.us dicir fignum cni»
cis operari mirabilia,u: fignum divirus inftitutum . Teiret & fugac
de_mones , pellic morbos 5c omnia mala, fan&ificar ea quibus im-
primitur.Ex inftituro Dei & ex opere opcrato valet fignutn crucis
contra diabolum. Nam ludci & Pagani finc ulla fide in Chrifturn3
folum intendentes facere quod Chriftiani faciunt,fugarunt dejmo-
nes figno crucis. Morbos pellit & caetera mala ex opere operantis,
ut fignum fidei & fiducise , vel ut invocatio mtrirorum Chrifti
■figno expreffa. Nam etiam nutibus orare nos dicit. San6hficat
eaquibus imprimitur, oleum, ramos, candelas , &. eadtin ra-
tione,ncrape quia benedicentcscommendamus Deo res illas pct
meritaChrifti. Quod explicite petimus precibus idtm implicite
petimus per fignum crucis.Imo negari nec debet nec poteft;mquit,
quin etiam aliqua fanc*htas accedit rebus, cum fi6nar.tur cruce ,
fan&irasnimirum in relatione corfiftcns,qualis cftctucis,clavotu,
veftiumque,aliarumq; rerum que rerigcrunt Chnftum & Sar.&os,
&qualis tft eorumquitangunt reliquiasfar.Cb rum. Nam fari&ifi-
cantur aliquo modo qui tangunt rehquias. Hzec B. llarm.dt Erclcf.
triump.1.2 c.ultimo. In MiJJali %omano aTio 5 tiformato c. de bt-
juindd cen- nediUionibus aqua,ceray aliarumqnt rerum , vbicuique occurrtt Voca*
fur.de Ub. buium beneditrionis, coUocani cruccm rubram : ntqut hcc faciunttan*
^pociyph . quam ceremoniam adhibentes, fdquod Um puttnt Jan&ificationis ab ea
pys.leflAtio cruce pendere, quodtacitc in aliis locis obftrbant, \>bi afiribttut nota cru-
cis;adfcribitur autemfemper, Vbi occurrit Vecabulum benedittionu, quod
occumt vbicunque de benediSiionibus creatnrarum dijferunt. jfiiquando
autem exprejje fignificant fe hoc VeUeptr fignum iUud crucis finftifim
cari creaturas , <^ Urtutem iUis celeslem infunds. Exempli gratia in
bcnedirfione canddarumrogant Q)cum, 1>t benedicat creatur* cerarfup-
antibus ipfis, dcinde adjungunt , W beneditfionem cekftim infundat
ci per fantittmaucem : tertio Veroloco poftulant* Mcerattlem figna-
cnlo crucii finUa firtitudinem & benediHwiem accipiat , Vt quu
bufcunque iocii accenfa, Ji\>e apptfita fuerit , difiedat 1)iabolu$. Verbo
Dci &; piecibus fan&ificantur crearura? ad ufuro a Dco lnftitutura,
aon autcm crucis fignaculo five cumorationc fite fir.e orarione.
Anglica«
Presbyterormn Anglicanorum^ «45
Anglicani praefulcs dicto canoncde fignocrucis agnofcuntabu-
fum fi^ni rrujis. Futcndum eft,\nquuint, crucisfignum dtcurfutem-
fvru w eccl fu 7(oma?u grabes abufus pertult/fc , prafertim poflquam
tim Papifiniubcs O* corrupteldfeme/perVjfint. yit9 mquiunt, rei d~
bufus Ugitimum ejus vfum nequaquam tollit. Vcrum , fi ea re un nc-
CciTanum fic.At Ggnocrucisvti veiante vel poft baptifmum,velin
ulla actionc facra aut religiofa non eft necclTe,nec a dco infticutum.
Quorum ufus non cft neccflarius nec divinicus mftitutus, & abf-
quc vel leviflimo cultus divini detrimenro tolli porcft, nec abfqut
periculo & mccueorundem abufuiim retincri aut reftitui,abolen-
duseft. At hujusfigniufus (ponamus jam adiaphoron fuifle in
initio) non fuir a Deo inftuutus, abfque lcviflimo cultus divint
detnmento tolh potcft, fempcr eifdem corruptelis obnoxius eft.
Multo magis igitur abolcndus,quam ferpens aeneus que m pulvcre
comminuic&fuftuht Ezech. ctfi a Dco inftirutum m monumen-
tum faluus. Nihilcft igiturquoddicunr,fe figuouti quomodoufi
funt Patrcs, non ut Pontifkii. Nam pnmopatres ipfi eo ufi non
funtlegmmomodo. Auguftmus tra&. 11S. in Iohan. ad fincm.
Qkidett, inquit y quod omnes neVeruntyfignum Cbrifli^niftcrux cbrim
ftt* quod fignum nifi adbibeatur3fi)>e frontwus cre^entium;fi)>e ipfi aquat
qutregcnerantur: fihe eleo qu$ Cbrifinate inungunturtJi]>eficrificio qu9
diuntur.mbtt eorumrite perficitur. De ufu figni crucis in baptifmo,
aitCyprianus nospgnaculo (Dominico coHjitmmari.-EtCi commodc
& lcguime ufi eflcnt Patrcs,tamen propteradorationis & operati»
onis,qui poft adnati funt,abufus,non eftamplius ferendus, quan-
doquidcm nec a Dco inftitutus fit fignihums ulus rcligiofus*
necjadturam aliquam paterctur culcus divinus etiamfi tollere-
tur, ut lupra dixi, & plunbus oftendi capite nonode adiapho»
ris non necefTariis fuperftitione vel ldololacna conraminatis . Iam
cnim ponimus per fc ufum hujus figni religioium eflc adiaphoron,
quod ncgavimus obrationesfupradi&as. Prauerea falfum eosrc»
ftius uti confignatione crucis poft baptifmum quam Pontifici. Iu
ttckfta yfnglicana, mquiunt, congruis omnibus ac idoneis cautelis &
txceptionibus ctntrafaptfticam fuperflttiouem atque errorem mumtta tt*^
ftmper fuit>prout in eiufinodi cafibus fieri confueVU. Et probant duo -
busargumentis. fPrimo enim ecclefia jingitcana jam inde 4 Tapiftn»
tbolitofemperfinftf <jy docuity & hodieetiamfentit &- docetfignum cru*
tisin baptifmo adbibttum deipfim facramenti fubftantia baudquaquam
txiftere . 2>^am W primum Minifter infitntem immergens in aquam, l>d
iiufdcm faciei aquam injpergew bctc )>erba recit*Verit,Bapti^otein nomi-
Ve fatrUy & Filii, &JpiritnsJaneJiitnf4ns contmuo ptenum & perfe-
Hum baptifmt facramentum confiquitur^ adeo Vt/ignum crucis posl ad*
bilntum aibaptifmi Virtutem aut perfe&icnem nibit adjicut, nec tdtm ?
ijfum dt eius ejfiwii mtfubftantia quicquam detrabat. Sic irrpo-
SUIl*
84$ Dc Vocationc & Fun&ione
nunt fimplicioribus ac fi Papifticum nihil redolerenf, cum nec
Pontificii ipfi fcntront ui clioncm ccremonialem cum fignocrucit
in vcrtice ftatim roft baptifmum fconfiynatione frontis non u-
runtur} eflc ncceflariam ad efficaciam baptifmi. VnBio Chrifmntk
%n l>£7//Ve/WW//#* W^A;,aitBcllarminus, quia nonfemper tft epif«
copus quipojjit continnb d*re facramenluri confirmationis . ldeo enim
interim uvgitnr uon quidem infrontefed in Uriice, Chrifmate ab epifeop§
confecrato. Cum igitur fignum crucis poft baptifmum fit tantum
facramentalc & facramentalia non fentiunt efte neceflaria ad facra-
mentorum e(Te,fed cfle tantum dc folennitatc,fcquitur non exifti-
mare fuam confignationem efTe neceflariam ad eflentiam baptifmi,
Fatentur enim omnes Cdtholici ceremonias tcclefiaflicM non tffepracipu.
um cultumjiec ab iis f/endere ejfentiam & ejffintciamjacramentorum, ait
Bellarminus lib.de effcctu facramcnt,cap. 30. cap. 30. Nec vetcres
fuam confignationem ideo neceflariam poft baptifmum exiftima-
bant,quod baptifmus non elTet fine eo inreger quoad cflentiam &
cfficaciam,tarnen ea baptizatum ipfum confirmari & confummari
putabant/baptizatum omnia confequutum fentiebant quasad bap.'
tifmum rcquirebantur, non tamen plenum Chriftianifmum, vcl
adhuc aliquid deefle ad confirmandum & confummandum illud
quod pcr baptifmum adeptus crat. Sic Pontificii confirraationcra
quam abaptifmoavulferuntexiftimant neceflariam non ad faiu-
tem baptizati vel efficaciam & fubftantiam baptifmi.Nam fentiune
pofle abfque confirmationis facramento falute nos polTe frui, etfi
fentrantofficercfalutiquoad gradumgloria?. Nihil hn igirur di-
citisquodnondicent Pontificii. Facitis vero multo rainus. Nam
veftra confignatio crucis habet vim facramenti conflrmarionis
pontfficia?>ut fupra probatum, & proinde eft facramentum, non
facramentale, & idcircomagis neceflariabaptizatoetfi non bap-
tifmo, quam Pontificiorum confignatio in vertice. Nam facra-
naentum eft magis neceflarium quam facramentale ceu cereraonia
iacramentalis. Imoadipfum baptifmum neccflariam nonne exi-
ftimant ex populo ij qui rcnuunt Patrinorum officium in baptifroo
ubi non miniftrabiturcum figno crucis, qui iufantes deferunr, ubi
baptifmus cum figno crucis miniftrab'tur,relicl:a paroecia fua , ubi
&e cwit defierat ufusilliusrirus. Rcfert prauerca Parkerus infantes quo£- i
P4rt%i p.?i dara fuilTe rebaptizatos, quia prius bapcizatiabfqueconfirmatior.e
crucis. Horrcnuumaudiiu. Ncc veteres obdefe&um confignatH
onis vcl infrontc vcl ln vertice baptifmum unquam itcraruuc, vel
Pontificii ob defectu confignationis ceremonialis in vertice,vel ccjj
firmationisccu cofignationis in frote.Novatus in k&o baptizatus
nonrebaptizatus cum covaluit,quia ftatim poft baptifmii cofigna-
tionem iftam nondu acceperat.Sed hoc in Novato daranat CorneJ
lius quod poft morbu obfignatione illam confecutuj non eft.Sup-
plcbanc
Presbytcrorum Anglicanorum. S47
plebant qu* deerant, non iterabantipfum baptifmum. Secundo*
mciuiunt, palam rft in libro public* UturgU infantem poftquamfufce-
pent baptijmum {crucit Uique figno nondum JuperVeniente) in Cbrifii
gregemac ecclefm, tanquam perfettum eim membrum rcceptum ejje.
tpftm adeo baptifmi tirtute, non autem poteftatc aliqua qua figno crucis
ajjfingitur. At nec aliud fentiunt Pontificii de fua confignatione in
vcrtice,imo ncc dcconf7rmatione,quae fungitur ofrlcioveteriscon-
fignationis in fronte. jilter effeUm nempe confirmatiQnist\no\i\t Bcl-
larminus, eft chara&er quo adfcribimur in Cbrifti militiam^ficut per
bsptifmtimin Cbriftifiimiliam. Per baptifmum rcccptus in famili- ^eSdcramu
am, jam rccipitur poft baptifmum in ccctum ccu grcgem rnilitan- C-0rfr.«ip>
tium, mancipatur obfequioChrifti, &per crucis fymbolum dcdi- X1y
catur illius fervitio,cujus in baptifmo colJata in ipfos bcneficia cru-
cis nominc funt reprsfentara, vt dicitur in canone Anglicano.
Confignatione Anglicana adfcribuntur poft baptifmum in mili-
tiam, ucue inconfirmatione apud Pontiftcios. Confignatto Pon-
tificiorum poft baptifmum non habet iftud officium,ncmpe adfcri-
bendi in militiam,ut patetcxvcrbo annexo confignationi Angli-
cana* & oratione qu«e recitatur ftatim poft baptifmum cum bapti-
iatum inungit in verticc facerdos & (ignat crucc . Oratione illa ni-
hil habetur dc militia fpirituali. Verbo anncxo confignationi An-
glicanaiin militiamadfcribuntur, &crucis fymbolum accipiur.t in
fignum, & «V^«A<(rf** conftantiaein profcflione fidci & pugna fpi-
, rituaIi,quodofficium eft confirmationis. Aquinas part, 3 . qu. yy,
art.9. Signantur confirmandi thifmate figno crucis infronte, Vtin ma-
nififto oftendantft Cfoiftianos ejfe, eyne nomen Cbriffi ob timorem Vei
erubefientiam brttermittant. Concil. Florcntinum. Ideo infronte vbi
berecundi<eftaes eft,confirmandtiA inungitur,ne Cbrifti nomenconfiteri e~
rubeftat dr pracipue crucem ejm propter quod crucis f/gnofignatur.Hoc
idem verbumcum fignocrucis habent Angli. Videmusitaq; non
muniifTe congruis cautelis contra fuperftitioncm Papifticam, fed
abfurdius uti ifta confignatione frontis quam illi verticis. Puderct
Pontificios duas confirmationcs retinere. Conjicio prasfules An-
glicanosaffignafTc huicconfignationi crucis officium iftud adfcri-
bendi in militiam Chrifti,cV obfignandi gratiam roboramem in
hunc ufum, ne fi decederent ablque confirmattone Epifcopali,
conftrmationisbencficio deftituerentur baptizati, ficut Pontificii
verticis un&ioncm per Prcfbyterum inftituerunt , ne forte omnis
un&io chrifmatis dcefTct, fi decederet baptizatus ante cpifco-
piadventum;nifiquoduncYioncm illam fentiunt efTe ccrcmonia-
lem, non parem cum facramento confirmanoms, ficut Angli coi»-
Cgnationem crucis. Si utramquc uncYtonem Pontificii officio ean-
dcm ftatuerent tum Angli efTent Pontificiis folummodo pares.
Sed abfurditate fupGrant,ut dixi, ipfo s Pomificios. Efto non ab-
Ojjqqq utcrentor
$4s E>e Vocatione & Tunftfone
uterenrur figno crucis, tamen cu res adiaphora(ut jam ponimus)r$
neceiTana toc farculis fupcrftitione cor.taminara abufui & corruptc-
lis eifdem obnoxia fit,quae jam olim adnata funt &adhuc vigent ia
rcgno Antichrifti,retincri non potefl- abfq;periculo & magno fcan-
dalo Potificii obfirm&ur in crticis adorationc & ufu.Sandcrus ima*
ginu ufum probatlegitimum per crucis ufum apui Anglos,de cult.
lmag.c 1 3.Quafronte poffumus damnare eoruconfignatione frc.
Pf cfHte quentequandiu eande in bap.rerinemus-Qui abufus irrepierunt cx
f4tt, i p.83 u^u ^ujuj fjgni in baptifmo refcrr Parkerus,qui rraftarurn de cruce
Si . 1 p* ;t. gjjjij crucem crucis. Refert multos rcnuere ofrkium fufceptorii
t4L%7*+ ubi non rriniftratur baprifmus cum figno crucis , iter fufcipere ad
alias parcecias uli ritus iile ufurpatur,quofdam rebaptiiaros ob il.
liusdefe&um , fufceptores inclinare genu dum confignarur frons
baptizatiad fontem , &fuam etiam frontem iscpius interimcon»
/ignare, & fpc£tatores eminus manum ofculan ckcorpusinclinarc
dum pingit crucem facerdos,difertis verbis prajdicare Chriftianif»
muranondumclTe adeptum qui non fuit crucc fignatusin baprif-
sno,parentesquofdam liberos fnos non fignatoscruce in baptifm»
prejterire dum teftantur morituri. Pr^terea in funere rubrai
cruces fuper pe&us mortui coniuere, & albas cruces fupra fe.
tetrum in vcftibulis ajdium,aut in fuperliminari janua? collocare &
cmicare ex finu& circa pe&ora multorum. Non mirum populurn
delabiad veteremfuperftitionem, cumin bapnfmo fignum crucis
tam bonorifice ufurperur pro fymbolo dedicationis & confecrario*
nis infantium & adfcriptionis in facram militiam. Si quii htc ni.
hilominus retinendum dixerit,& erudiendum populum,fctatquod
nulla necefHtas retinendijn quem finem igiturdoccbit Ugjtimunt
ttfuui hujus figni quod nunauam a Deo inftitutum» cum vix ac ne
vix quidern ea quae Deus inftituit eorumq; recxum ufum & princi-
pia religionis Chriftiana* faepius mculcata rude vulgus capit; plerif-
quelocn noneftquifrangatefuricnti panem ; plenfque ficerudi-
ttnt , uc utilitacem hujus figni iaudibus erTerentes fuperfticioncrm
foveant. Iamannos foufifunt ifto figno.Num docuerunt lcmti-
mum ufum hujusceremo:na?,vel an facis efrkax remedium contra
huntfmorbum cxperti funt. Nonne qua? fupra retuht Parkerus va-
VtUxJ.ft nitate hujus efFugii oftendunt Nonne Hookerus snagifterccremo-
£tt%€l* niarum ait crucis fignum efTe facrum fienum,fignum fiiu hominis,
confccrare femen noftrum Deo , efle efficax remedium contra
tentationes carnis autdiaboli. Cum in luurgia& Canone nihil
nifi (uperftitionem loquitur fignumcrucis, quomodo poreft po-
puiusrc&um ejus ufum doceri Sed de prattextu docendi rcdnrn
«fum vidc plura capite nono Nunquam erat ufus rcbgiofus hujui
figni legitimus. Inquem finem igifrur rcnwdium abufu* per do&rj-
nam prstexunt, SiAulant & fupciftmofu» uiin non piobare,
§m
Presbytcrorum Anglicanorum; 843
Sic Pontificii fupcrftionem mulierculatu in ufu crucis damnabunt.
Valcntinus haercticus genuit h*ncritu,Montanus aluit,Orthodoxi
*mu'ationis ftudio nc harrcticispictate in Chnftum , ¬isex-
ternis Chriftianae profcflionis haercticis infcriores vidcrcntur, am-
plexi funt. Tcrtullianus inter orthodoxos primus, qui c^us cffica-
ciam & utihtatemfcriptisprsedicavit.Iri librodc Corona militis,
ait Chnftianos hoc pcr traditionem obfervaiTe,nempe ut frontcm
crucis fignaculo tcrerent. Sedperperamiltum interpretaris , ft perno- R • tt •
mentraitttonis tjipoftolicamtraditionemeum ftgnificaffe putas. Quan- u'"° „"'
cunaue enim non fcriptam confuetudinem fideles obfertarent, ittam auo- ,.. £"*
num ab altauo tradtta futt, a. quo \>fm ejufdem manaVU,per tradtttonem c4 « r n d
tamenfunt Jfpofiotici , w ter mergitari qui bapti^antur, &* lacle meUe-
quepafci. Qutnetiam ( quod plane ipfum ApoftolosiHlc non inteUexiffz
arguit ) omnt fideii ( eju* judicio ) ticeat ejufnodi ritut conftituere ,mo-
4$ conftiterint ratione , neq-tautorem refpiciamus oportet,fed autoritatm*
& traditiomm cotamus , quocunque traditore cenfeatur. Eodem libro
de Corona mihtis de velamine dicit. Si legem nufa^uim reperio , ft-
quitur Vttraditio confuetudini morem bunc debeat babiturum quandoqut
jipoftoitauHoritatemexinterpretationerationis. Quod ratione puta-
bant fuflFultum , (t confuetudine roboratum, Apoftolicam au&ori-
tatera habere dicebant. Pranerea traditiones vel vctercs obferva-
tiones vocar , auas tamen non erant univerfales , ut Euchariftiarn
fumere de prasiidentium rnanu. Namluftinus ait Diaconos obtu-
liflc fidelibuselementa. Confuetudines Africanas igitur vocattra-
ditionesTertullianus. Hieronymus epift.adLuc. Vnaqutque pro-
tincia pracepta ma)orum ieges jfposlolicas 'hocat. Iuftinus Martvr &
Clemens Alexandinus hujus ntus non memincrunr. In facra krip-
turacrucisnomineefficacia mortisChrifti , ejufve prasdicatio aut
ob promulgationem profeiTionemve affi&io fignificatur, fignum
ipfumvel lienum crucis nobis nunquam commendatur , magis
quam patibulum, (ica, gladius,fecuris quibus fublati e medio Mar~
tyres.
Privatus baptifmus fequitur eorum qui necejfitate \>rgentein prfoa-
tis adtbtts bapti^antur per Miniftrum Tarochi^^elper alium kgitimunt
mintftrum cujus operapro ratione Umporis lit liabit. Erclefiarumpafto-
fts <? minftrt fubinde populum admonebunt , nebaptfnum Infmtium
longius dtjferant quhn %n diem dominicam , autfeftum proxime fequen-
temnitalesinfantinmnifi gratis admodum caufaper Miniftrum appro-
hata coegerit. Commonefaoiantctiam , Vt fine grati <? nvejfaria cau-
fa dotni tntra prfoatos parietes infantes non bapti^ent. Cum autem mag«
Ma ittos & dwra mteffim Vrgebit, bunc in modum ficient. Ttimum S-
J^qqqq 2 £imt>*
S 5 o De Vocatione & Funftione
gitimttf minifta O qni frtfentes fntrint, ®ci gratiam &auxitiuinm~
\>ocabunt , dicens orathmm dominicam, fi temporis anguftia permifc-
rii. Oratio dominicaeft gcnerahs*, alhm precatiunrulam pijcfcrip-
fiiTenc ratione matcrix oc fcnfus magts appofuam & baptifmi ad-
mmiftrationi aptiorem. (Dthdelcro Ynm mmine ipfum com^tUans »
^elinaquamimmergct, Vel aqna perfundet dicens , Egote bapli^o &c.
Quis ifte unus. In Anglicanis habentur haecverba. Etcompetlaf
ab \>no eorum qui p7<*fentesfuerir.t,infante Jegitimm minfter \>cl in aqua
frfp. f, immergetVelaquaperfindct. ln R<tuah Romano , Ugitimtu quidtnt
baptfmi mimiicr etf Pjrocbm, Velaiim Sacerdosh Purocbo \>ei ab Or-
Mnario UcideUgatM : fedquoties infansaut adultws Urfaturin \>it<e pe-
riculo poUft fine foknnitate a quocunque bapti^ari in qualilet tmgus
fi\>e ckrico , p\>e hico etiam exconmunirato Jtue fideli fi\x infideii 9
f)>s Catbolico fi)>e b<e> etico , five Virojtle farmtna ferkata tamen foima
€3* intenttone Ecclcftoe. Hoc vulc Mucketus , unum praefentium ctfi
nonfic Parochus auc facerdos immergere infancem in aquam. In
libro qui exrar inter fcripta Anglicana B«ceri,habentur haec verba.
tPrimo quiadfuerint duant orationem dominicam, fitempm ferst. Tunc
\>ntcs imponet nomen infanti , Cr merget in aquam,\>el infufa aut hfer-
fa fuper eum aqua, dicat : Ego te^aptt^o. Scd de Mmiftro Bap-
tifmi feorfim dicemus. Sequenti Rubrica habemus ifta vcrba.
T^e dubitent autem quin puer bunc in modum legiiime &* pkne
baptizratuA fit : nec debet poftea in Ecclsfia baptifmus repetu Quod
fi tamen infans ad bjnc ratiomm bapti^jtus tixerit, Vtbementer
expedit,\< in ecclefiam adducatur, ^uo mintfter exptriatur G? ptobet,
tium legitime domi baptizratus. Quodfi illi qui infantem fiftent, rt-
fiondebunt iam baptv^atum tffeMterih mterregabit. Per quemfl bap.
QuibusVerkisbaptt^atusfiti vtrum creiant mfantcm kgitimi
hapti^atum. In libro Buceri his verbis concipiuncur interrogacio-
nes i. 3. & 4. Vtrum inlocarint 0eum ditta iDommicaprcct i Qtut
fuerit materia * Qua forma baptifmi * Inedicione Anglicana Luur-
giasanni 1607.de mvocacione nihil habetur, & pofti interroga-
tum habentur ifta verba. Et qu\j eVeniJfe pottft qucd qutcdam qu*
tJ]entialiaJuntbuicJacramento,omiffafunttp amttu aut ftftmatione m
niufmodiextremttate,Uterius quaro. Et qua?nr,qua mattna & quibvs
verbis baptizacus fuerit, & num credant plene & legitime baptna-
tum ? Ha?c funteffencialiadequibus quaerit. Viciemusquomod»
Sacramentum indignis modis adminiftran permiccunc, & propha-
pari,quod tanco mecv, canta fcftinacione adminiftrari oporteac, ut
tamen accidere poflic, quod nullum fic facramencum, quta dcc£
^uid eflcntiale. Sic etfi animi propofito & incentione ftatuunt »i>
mftiaie facramentum^ cvenire tamen powft ut nuiium conficiani,
HocciM
Presbyterorum Anglicanorum. 85 i
Hoccmc non eft facramentum contcmprui cV prophanarioniexpo-
ncre? Quod (t minifter ex tefponfionibus adfercntium infantem inteliigit
$mnii rtfe '&- Lgitimc f*8*i baptifmumnon repetet.fd affumet tllum in
gregcm (r pobulum ChrijHin«mt dtcens. EgoVos certiores facto qnid
rccte prtflttiftis Veftrum offidnm bac in re, iuttumque ordinem reti-
Uuijiis tn b aptipm b:*tus tn *>itis, quimtus tn originali peccato, Csr fub
ira dt)>int> nunc ett per Uvtcrum regenerationis in baptfmo in numetunt
fil>orum 'Deireiatus, (r b* es factusUtce *tern<e, Zrc Legttur E\>ange-
lium Marc.\o.\>tfuprain bapttfnate publico. Sequctur etiam bortati-
vncul 1 fipcrius preefcripta,donec perVentumfucrit ad poftremam fentem-
tiam. Pofteamimftcr cum (ufceptonbus recitanc orationem Do-
mtnicatm Deinde minifter quodfit nomen infmtis interrogabit, quod
cumfufceptores pronuntiaVerint, Minifter addet, Tune ifttus tnfantis
nomine renuncias tDiabolo&c. oC rcfpondet Sufceptor ceu Patrinus.
Deinde orat pro infantc; addatur admonitio adfufteptoresy \>t fupra in
fu f>tico bapttfmo . OuodfiM aliquando contingitjnftmtem adferentes /«-
tertas nftonfvmes feceunt^affirmaVerint^ fe neflire, quidin tanta mentis
tonftcrmtione cogitarint,fecerint,dixerintytum minifter adrationem bub-
iicibaptifmifuperiusprteflriptam omniaperaget> nili quodmimmergendo
infanteftcinqutet. Qubdft anteanon fis baptt^atus 2^tgo baptt^p te
innomine fatris, <? Filti, O- Spiritttsjantti. Amen. In A.nglicanae.'
ditione ariHi 1 607. fic habent verba. Quodfiex incertis rcfyonfiont*
hus d qinefttt Sacerdotis colliginon bojjit tnfmtem bapti^atum aquain
MommelPairis,&' Tiliii& Sptritus Jan£ti,qu*funt partes ejfentiales bapm
tifmiy tuncfacerdos adrationemsGrc.Dc hgnimo miniftrobicalturn
altum filcntium. Nam five Saccrdos, Diaconus,aut Laicus bapci-
zavent five mas five foemina, modb aqua baptizaverit in no-
■nine Patris, & Filii, 6c Spiritus fan&i, perindcerit. Validns
erit baptifmus, necalaico auctoemwa bapcizacum, baptizabunr.
Eriamfi yviKtwZtxrvr^* difetfis verbis non praecipiunt mcafu ne-
ceflicatis, ratum tamen habent , ptrmitcunc , etfi non impe-
ranc, utpatetcx vcrbis fupradi&is. In colloquio Hamptonicnfi
dixic Archicpiicopus Cantuaricnfis non probari apud eos baptif-
»um miniftratum a Laico vel njoliere , fed inquiri in eosin Epif-
coporum vificacionibus,&ceofuriscaftigari. Ficnpoteft, Cuno-
neauc parochononexp<.&ato,quandocommodein ejusadventura
diffcrre poflunt, fi ufurpavennt illud minifterium , incrcparione
aliqua levi lcviiis compiancur , ratum tamcn habent ipfum
baptifraum. Sed cumfeftinacioneopus,tuncnecreprchenfionilo-
cuserit. In Rituah Romano habetur lfta Rubrica. Sedfiadfit
Sacerdos , S>iacono praftratur,S)iaconm fubdiacono, Clcrkus laico, &*
Urfcemin** nifipudorisgratu deceat foeminam potitu, quam Vtrum fap*
t't%arei*fantem> non omnino edstum , Vel nifi Jcemina meiitufciret for*
tmm O- modum bapti%*ndh Quapropter curare debtf Parotbt^ Vt fide*
%
*$* ue vocatione « irunctione
hs prafertim olftetrices recltm bapti^ondi ritum probe teneont & fcu
Vent. Tatcr autmater propriam prolem bapti^are non debet, praterquam
in mortis articulo quando alim nonrcperitur aui bapti^tt, nequetuncM* 1 ii
lam contrabunt ccgnaticntm qua matrimonii Vfum impediat. Sic,fi ve- J pn
rum quod dixit Archiepifcopus, corripiuntur laici aut muliere»
tantum ob violatum ordincro non prsemonito prius Sacerdote. In
fiunc finem miniftri baptifmum in articulo neceffitatis dirTerre ve«
titi canone *9 conftitutionum anni 1603 • & 4uts Minifter dcinfur-
tnitatc aut mortis periculo infanti cuilibet infrafuam Paroikiam uondum
bapth^ato imminente , debitey O- citra fiaudtm comnionefaHus , Cr ad
Ucum, M diclus infans exiftet , ejus bapUttndi caufa rogatus accedert*
toi ptane rccu/aVerit , Ve l per contumactam aut latam mgligcntiam temt
pus iU produxerit , W cum tempeftihi pofftt dtilum locum aditjfet& m»
fantem prafatum bapti^ajfe , is tamen ejufdem eulpa expers bapttfmi
moriatur , diclm minifter trimeftri fufpenfioni fubjacebit , mque ab-t
folutionis gratUm confequetur t antequam coram loctordinart» tulpam
prtteritam agnofcens , pro catero poiliceatur fe m bocgenere fcienter ne*
fuaquam peccaturum. TroVifo femper , to m iUis parockiis in quibui
Curatus autfubslitutus extiterit,prdfins conftttutio nen adipfum 7{e8o*
rem aut Ficarium , fed ad dtclum Curatum VeS fubftttutum itllt pne»
fentem extendatur. Quod ad fornaulam illam verborum conditiona*
lem , quod fiantea non fts bapti^atus N. Ego te bapti^o , habent ut
pleraquealia a Pontificiis. be quibus dubium eft, anbaptk&ti fuu
rintytapti^antur bis Verbis pramifjis. Si baptizgttu es non te baptizg »
fed \\ nondum es, ego tc\baptt^o. In Rituali Romano habetut harc
Rubrica. Cum baptifmum iterare nuilo modo lUeat fi quis fub conditio-
nefit tapti^andus ea conditio explicanda esl hot modo. Si non es bapti*
%atus, Bgo te bapti^o in nomine Patris &c. Mac tamen conditicnaH
forma non pajfim aut leViter Ui licet, fed prudenter Gr Vbi re diligentct
perVeftigata probabilU fubeft dubitatto infantcmnon fuijje baptfagtum*
Quibus caubus fub conditione baptizandi infantes ibidem mdica-
tur. Si infans caput emiferit 6r periculum mortis hnmineat haptk
%etur in cabite : necpoilea fi tivns ebaferit iterum bapti^andus. M fi
aliud membrum emiferit quod titalemindicet motum, in iUofipericulum
impendeat , baptk^etur : & tunc fi natus \>ixerit, eritfub condttione bap-
tizgndus, eo modo quo fupra dittum eft ; Si non es bapti^atus ego te
bapti^o Crc. \nfantes expofiti ey in)>enti9 fire diiigenter inheftigata dc
e*rum baptiftni nm conftatyfub conditione baptk&ntur. Sicerdos An-
glicanus fub conditione baptizat , fi mcertae fint rcfponfioncs fuf-
ceptorum ad ipfius interrogata . Sed quaerercm ego, quid fi antfc
baptizatus, pfout illi lcgitimum aeftimantbaptifmuro, nonnc jam
rebaptizatus etit, Qubd fi ante baptizatus, ego te non baptiso.
An non baptizas , cum facramcntum baptifmi celebras vel an fce-
nica eft a&io llla qua immergis vcl afptfrgis infantera dicens , Eg*
■4 te
Prcsbytcrorum Anglicanorum. *5j
fcebaptiro. Siccine ludis in facris ecclcfi*. Eftbaptifmus,non cib
biptifmus. Dub»um htc nafcitur fa#i ex dubio juris. St cnim non
haberent ratum baptifmum miniftratum in privatis «dtbis
per laicum,marcmautfceminam , fed irritum & nullum pronun-
ciarenr,quia lusbaptizandi non habent , tumde fafto fatisconfta.
ter non ruiflc baptizatum nec opus eflet ulterius tnquirere.five du-
bium fit.ncgativum & nulla appareant judicia, five pofitivura &
appareant aliqua indicia fed non fufficientia. Nam in neutro ac-
i^uiefcendum eflerfed miniftrandus rite baptifmus. Ncc tamcn
crit bapnfmi iteratio , quia prior ille baptifmus nullus erat &
irritus. Eorum qui in Ecckfia participes fa&i funt coenae alia ra-
tiocft. Qnidam facerdoscredens fe baptizatum & in fide baptif-
iQi perfiftcns obiit , poftea compertum eft quod non fuerat bapti-
latusqaxfivit Epifcopus Cremoncnfis a Papa Innocentio tertio
«trum Ecckfia debeateum habere pro baptizato , ita ut poflfit pro
eo^orau^refpondit, Trejbjterum quem ftne Vnda baptifmatit exttejnum
dUmcUufiJJe^ificafli^ukmfmelitmatru Bcciefide fide^ Cbrislia- BweuU.§
m nominu confejjione perjeteraVit , ab origindi peccato fblutum ts* cat- "MJ wjp.*
ieftis patria gaudium ejfeade^tum afferimus incunHanter , ubi glofla,
tftytaquod per fidem quam quis babet de bapiifmo, licet vonjyt bapti^a*
tusy ftd in fide itU decejfit, fibatur.
Bapttfmus non eft admimftrandus nifi in publico totius Eccle-
fgccetu, five ccetus ille congregatHs fueritinloco publicofive
prcmcntc aliqua neceflltate in prtvatis aedtbus aut aliis locis priva-
tis. Naro ccetus Ecclefi* particularis non alligatur templis , bafi-
licis,aut oraturiis. Vbicunquc Ecclefia in unum coire poteft , ibi
facramenta adminiftrari debent non extra ccetum in angulo auc
Srivatis «dtbus. Nam facramenta funt a&ioncsfacraequibus foe-
erati non modo fymbolaexternagratiae percipiunt,fed etiam inter SyMtdfmdK
fg mutu* tbaritatis\>ineul$ Cr fwjt fratern* facietatis contejferatione J\% djp.fi
soujunguntur , ait Tilenus. Habcmus invifibilem & fpiritualem t^€r $t ' *
communionem cumuniverfaEcclefia. Eandemprofitemurfidcm8 ' *
cutidcm cultum. Non tamen communionem habemus in iifdem
Buraero exercitiis. Quod iramediate cum Ecclefia univerfali
commuoe obtinere non poflumus, mediatepernoftramunionent
cum ccetu quovis vtfibilt particularis ahcu)us Ecclefiae aflequirour*
nempecommunionera omnium bonorum & facrorum Ecclcfiar,
Qui huncordinem violant tftam unionem medtatamnon profi*
tcntur. Violantautem qutfcparatim a rcliquo Ecckuasccetuia-
cramenta celebrant, cum particularis quifque cce'us tam exi-
guus fit aut etle debear , ut facilime ei adunari poflinr, & cura
tia unam eandcmque aftionem celcbrarc ; arque ita profiten unio*
nem cum ecckfia univerfaii eoordme qu^m dominus inftuutt.
latticuiaxis auiiq-, coetus habct claves facianaentoium . Claves lW
«Kanaentormf
$s4 Dc Vocatlone & Funftione
cramentonimtradita?funtEcclefix,ut ait Chryfoftomus,I. 3. de
faccrdotio, etiamfidifpenfatio myfteriorumeorumve adminiftra-
tio commifla (it Paftoribus. Cum miniftcr igitur adminiftrat non
tamcn folus habet omncm poteftatem, \\t feparatim & quibuflibet
miniftret pro arbitrio, fed ccclefia? approbationem, confcnium, &
prsfentiam accedereoportet. Vbi duo aut tres convcnerint in
nominc Chrifti policitus eft Chriftus fe ferc in mcdio eorum,Mat.
18. 20. 2^e ampttffimus quidem coetus illuttriorem promijfionem jattart
potefl, inquitTilenusin Paramefi. Verum eft Chriftum eflc prac-
fentem,ubiduo vel tresfuerint congregatiin nomineipfius , non
tamcnfequitur quemhbet ccetum adeo exiguumconftituere Ec-
cjefiam vifibilem praiditara potcftate miniftrandi facramcnta &
exerceadi jurifdi&ionem ecclefiafticam. Nam fic duo conftitue*
rent ecclcfiana & rite cclcbrarcnt miflam privatam faccrdotcs Pon-'
tificii. Namair, Vbiduo anttres, &c. multominus fcquitur, duof
aut trcs qui ha&enus funt membra alicujus ccetus, (eparatim poflc
facramenta celebrare. Non convcnirent illi in nomine Chri-
fti. Chriftustantum indicat exiguutn numerum coetus fidelium
alicuius ecclefiae particularis non obftare, quin praefenria fua eoi
dignetur, nonquodprascife duo aut tres conftitucrent ecclcfiamt
praefertim ubi aliis aggregari commodfc poflunt. Nam fi pof-
fibileefletvelcommodum,ut totus orbis Chriftianus in unum
gregcm confociari pofllt, non deberet efle nifi unus coetus vifibili*
omnium fideliurainecclefia militante. Prsterea,etfi pra?cife vcrba
de binario aut ternario interpretanda eflentjaminori ad majus ar-
gumentaretur Chriftus. Nam fi in medio duorum aut trium con-
gregatoruminnomineipfius ad exercitia privata prasfens fu^rit,
multo magis eritin coetu majorc totius ecclefia; ad publica coa-
t"be. Baptifmuscft facramenrum initiatioms &. introdu&ionis in
Epip.itf* Ecclcfiam. Imprimis autem cbfert&ndum eft, inquu Calvinus, cum
iffudfacramentum comptdtatnr ficram &* JbUnnem introduHionem tn
eccUfiam (Deijitque tefltmoniumcceleflis noHri municipatus m qutm
adfiribuntur $11$, quos Dominus adoptnt fibi,fdi non effe adminiflrare
biptifmumjiifiin cottnfidettum. 2s(on quidem Utemplum requiratur,fei
Ift W$\U uumerm aliquis fidetiumconVeniat qui eccUfia corpus ejfic$at,Q*
&<tt> 9 itibaptisgtpropaftoreagnofcatur. Bucerus in cenfura liturgia? An-
?**' glicanas a concione baptizandosinfantes confulit hoc argumcnto.
jL^aturaenim docente folent homines eos quos in boneflum colUgium
fufcipere decreVerunt, atquefocietatem, )>t in jfcadcmiis, (r^ tnultu aliis
longe minoris momentifocietatibuA bominumfieriUdemus ,id facere^cum
coUeg* frequentiores conVenerint : H ita quafiab omnibus illi tn collegam
recipUntur, Grfmguti ojficiacotUgarum tis deferant,adea%fe itapubuct
hvicem ad/lringant. In libro liturgiae Anglicana: in Rubricis pub-
lici baptifmi jconfuetudincm jampridem cxolctam mimftrandi
baptifraum
Presbyteroram Anglicanorum. g j s
baptifmum duobns rantum temporibusParchatis*ic3ucet& Pentc-.
co("tesimiran:"am,quoai ooiTunr, indicanr. Qujmobrtm ddmoncn-
dm tft fopmlmi eommodiffiKnm effit W bjtptiftius 'Dominicu tautum ©•
rdiyuis ftttit dKbusadmniftreturcetm mtiximi popub frtjrttntit <-#*.
fluxtrit, tum >x eomgrtptil prajtns rtctrn fapti^jtms Ujletmr rtx&i hi
I mtm*rftm Ecrlcft* Cbrifti % tumtt omnes qui adfutrht tx enfiutium
ti-iitiont proprirt profiffionrs in&tptifmo fictct admomwiur* Adde 3c
tcrtmm,nempe quia coems Ecclefias particulariscft eorpus cujus
I baptizandus cffe debet merr.brum , 6c >us fuum habet kl rccipien-
1 do in grcmiam fuum. Sicur ncn mfi coovocato EccIgGk caetu &
congregato in nominc Domini refecandum eftmcmbrum a re!i-
; quo corpore , fic nec niliconvocato in nomine Domini rccipicn*
, dum, & uniendum corpori. Qjd ciimitant publicum noftri in Ec- Parcmer.
clcftamingreffivs teiJimomum ejfie hptifmum , ukoqne pubLice admini- c.i+,
jinndum non cogitarunt eandem fuiffe rationem circumcifionit , quct /i,
€tt extratsmplnm ftfia,non proptere* erat irrUa&it T le ms.Sac efler,
! fi non cxrra coecum parc-icularcm cujus erat membrum circumcifi
fceriot, fivc in templo fme m fynagoga, auc profeucha five in pri-
vacis a»dtbus. Sed alia circumcifionis rario ut infra oftcnde-
mus. Pranerea circumcifioms nota carni jmprciTa per fc tcftaba-
tur de circumcifione , cujufmodi noiam vifibilcm non reliquie
baptifmus in baptizatis , ideo extrinfcco teftimonio opus eft.Rc-
fpondec Paganosnonnullos fuilTe rccutitos. Non fuitcrgo, fem*
per indubitatum grariofifcedcris fignum aut figdlum,ampucatum
pra»putium. Rcfpondeo. Quinon crat cxicmine Abrahami,cum
quo mitum foedus non potcrac iis efie fignum fcedcm.Sic neceiTec
baptifmus mfidclibus 3uc paganis;etfieu uiurparent.Sed contraqui
ex populo Dei erant fecundnm camem fi hanc notam circumcifio-
ois in carne impretlam habebant , iis fignum foederis erat, & quia
afpe&abile & perroaner.s, baptifmo magis opus eftexteniO tcfti-
joonio Ecclefiscquam circumcifiom. jftyinquizjniquijffimum certe
foret , finemo dcmceps nobis >»jVi^ habendivs ejfict Cbriftianus , nifi
qui bapt'tfm'% fui teftes uo-n*™ s magno numero aueat producerc. Ha*
beri poteft ytnafr Chriftianus ctiamfi non conftat baptizatum
fuiiTe mulcb magis etiamfi tcftcs magno numero produccre ne-
queat. Imo Innoccntius 3 papa Pretbytcrura illum quidicm cx-
tretnum fine unda baptiimatis claufit , quia inEcckfla: fide 6c
Chnftmominis confcfiione perfevcravit, caeleftis patrii gaudumi
adeptum efie non dubitavit. Non fequitur admmiftran dcberc
uilo cafu baptjajmum extra coecum Ecciefiar, mcdo poflint teftes
teft.cs aliquos Uoroxzets producere, partim quia pubiicum Ecclcfias
tcftimonium irrefragabde eft , & majaci authoricatc prajdirura ,
quam ptivatorum quorum tcftimonia plcrumque funx obnoxiQ
dicta,necfatiscompertae fidei,quos fi de forraa,nu!icriaaminiftro t%
Rrrrr ritibus
$$$ Dc Vocatione & Funftione
ncibus privati baptifmi perconteris, nihil ferc ccrti elicies, vel cui
fidem tuto adhibeas partim quia Ecclefia nonmodo rcftium offi-
cio fungitur teftando infantem vcl adultum fuifte baptizatum, fed
ctiam matris recipientis in finum (inum. ^t quod publicijuris efl9
inquit Tilcnus, publicum negctium e/Je non definit , ne in ciultbm qui-
dcm rebm , etiamrt \n prfttatii ddibm geratur. Nona privatis aeaibut
fed a* privato ccetu ara mus ncgotium iftud publicum.Publicus au-
temccetuscft vel corpus ipfnm Ecchfiaecoagmentative vel Pref-
bytcrii repraefentativc. Inciviiibus pubiica ncgotia publice trac-
tanturvel incivium convcimi vel coram iis qui corpuspoliticurn
repraefcntanr, prour aclionis natura fecundum leges & mores civi.
tatispoftulat. Baptifmi adminiftratio fecundum ie^es Ecclefiae in
publico ipfius Ecclefia? confpt&u cclcbrari foJet ( ficut ordinatio ,
cxcommunicatio,pamitentium reconciliatio , converforum ad fU
dcmconfeflio) non in Confiftorio etfi fit ccetus repraefentativus
EccIefia?o Obftetrices alisque mulierculae, non conftituunt pub.
licum Ecclefiaecoetum velcoagmentative velrepraefentative, cti-
amfiadfit minifter. Sed in coagmentativo non ln repraefentativo
Ecclefiaecoetu a&ioncm iftam celebrandam ipfius a&ionis digni-
tas poftulat. Ecclefia» praxis confiftorialcm ceu Prefbyterialem il-
lam nunquamexiftimavit. Non fequitur, ut vultex noftris prin-
cipiisfequiTilenus, religiofiores nos clTe Paulo&Sila, quibui
nccnodurnum tempusintempeftivum nec fordidus carcer locut
parum "honorificus ad facri lavacri adminiftrationem videbatur
A&.16 33» aut fidelibus, quiardentibus perfrcutionum mcendiit
in cryptis & hypogaeis no&u convenerunt. Neca looi ncc a tcm«
potis ratione facramentorum dignitatem pcnderedicimus, & no-
£hi & m cryptis & locis fordidis, fivc pcrfequutione fivc alia occa-
fionepremente rite cclebrari facramenta concedimus j Ncc a mi-
niftro nec a fufcipiente iacramentum baptifmi , nec ab ipfo Ecde-
f\x coetu recipiente pendet dignitas facramenti,tamen digna cele-
bratio facramenti & legitima adminiftratio pendet a miniftrantc
percipientc,& recipiente , eorumque prasfentia & officio rcfpe&i-
ve , ut loquuntur,hanc a&ionem celebrantium . Mtnifter au&ori-
tate a fponfo & fpotafa munitus miniftrat;qm baptizatur, fufcipir,
Ecclefia recipit, approbat, & precibus ac benedidionibus affiftir.
Baptazati commentarienfis & Lydia eorumque domeftici extra
publicumEcclefiaecdctum, quia nondum conftitutus erat coetut
pubhcus,cuiadiungercntur,aut Ecclefiaconftituta. Multa potue*
runt Apoftoliquae imitari non polTunt ordinarii Ecclefiaeminiftri,
& multa fiunt in Ecclefia nafccnte ejufque conftitutiont , qu* in
Ecclcfia conftituta non funt iimitandaaut ferenda ■Circumo£o-
5iis etiam in veteri teftamento aiia etiamratio auam bapufmi ih
«ovofjhcebat in privatis ajdibus circumcidcre licet quaodoquc,
conventii
Prcsby tcrorum Anglicanorum, s 3 7
conYentupublico cclebrabatw. Pra*ftituit praererca diem certtmi
circumcifioni Dcus , baptifmo nullum, neceandcm necefficatem.
Sacramenta funt non tantum fymbola gratiae nobis cxhibitn? , fcd Part. 3 qt^
ctiam norae cxternae profcffonis noftrac , & ut Aquinas loquirur , 7 art.$m
prorcftationcs fidei noftras coram mundo, Publice lgitur in vifibi.
li coctu EcclcfisBjUbi coram mundo publiceproficemur fidem no-
1 ftram, dcbcnt celebrari. Prstcrea propteripforum facramcntorum
: vinuicationem a negle&Uj contemptu, &harreticonim dcpravata,
laicorum,quos vocanr,aut muliercularum,aut ipforum miniftro-
1 rum pra?propera& indigna adminiftratione,in publico Ecclefiae
! coetu funt celcbranda. Privara baptilrai 3dminiftratio efficitple-
! rofque publicam neglfgere aut contemnere ut rem nullius momcn-
ti\velnon magnae utilitatis. Miniftrat occafionem prophanandi:
nara praeter aquam & determinata vcrba elemcnto annexa, abfquc
▼el concione velcxplicatione inftitutionis aut ufus, abfque ullis
precibus, permittunt miniftrare baptifmum. Verbo fidei & preci-
dus ac gratiarum aclionc fan&ificandae funt creatura? ad tam fa-
crum ulum. Imo fatentur in materia & determinata verborum
form«la turpiter errare pofTe miniftrantes prae nimia mentis con-
fternatione, & incertosreddi quid cogitarint, fcccrinr, dixerint.
Indc ctiam excuderunt baptifmum incertum & conditionalem.
Nam & mccrti funt,num ritc baptizaverint, & alium baptifmum
Ifeque incertum celcbrant, dicentes , Quod fi antea non fis bapti^*
\lUA,Egote tBapti^. Ergo fi antea baptizatus non baptizar, Nam
hac lege folum bapt;nr^& fic dum baptizat non bantizat, nec ferio
i&certoanimi propofitoaut intentione baptizareaudet. Hac eti-
am occaflone haeretici clam irrepcre & baptizare pofTunt infantcs
fidelium, occonftat in Anr/lia plerofque infantes baptizare
ifacerdotes miffaticos in privatisaedibus, cum obftetricesaluvelai-
i:i in fefe officii lllius ac minifteriiculpam fufcipiunt. Anfam eti-
;am arripere poffutu ipfi miniftri clam depravandi legitimam bap-
;cifmiadrainiftrationem,& quosliber ritus , ufurpaudi. Cum igi-
tur facramentum baptifmi ratione fufcipientis fit nota profcflionis
,&proteftatio fidei coram mundo, Scratione miniftrantis a mini-
ftrolegitime vocatominiftrari debear, & ratione Ecclcfia: tum
tcftantis de baptifmo tum recipientis confederatum iri fuam fratcr-
ternitatem illius pricfentiam defiderat , 2c ratione admini-
itrationis, prophanatione, contemptu, & depravationc vindi-
:anda fit , in publico Ecclefiae conventu celebrari deber. Ncc
rationerauilam obtendere poffunt adverfarii , cur fpreris his legi-
bus in privato quolibet coetu adminiftrari permittunt, ratumque
labent, nifi pontificiorum erroneam illam 2 ncccffitatc baptifrm ad
falutera ductam. Neceffitatem baptifmi ad falutcm tueri videntur ;
Formaliftarum principes.In Rubrica ante catechifmum confirma-
Rrrrr 2 :ion**
,
»5 * De Voeattone & Fun&ionc
tionis hacc nabcttt vcrba. I\r fmijftmm tor# fafef , e r dihtiene r<r*«
Jinmatmm pfta <a*rz*- (km *cct ■Jfurit.m, fid afud jaimum
immBkmmt ex$*i**tZa tfau»i CT p^rfpkuum ejjchtfimta lafrti^jtos
emmm kmktt <ti ft&ttm mm ■ ; *t totmi ftutctn confqui ;
AnglueS and arc aarrkrafr & dfqut cmtti dulfa fdutem
tmmfitmmfi i De baptiiato non I , <ic non bapurato igttur*
dubuanr. CantuatienG*. Eptfcopos Waitgiftttt in colloqu.o Hamp-
topi^afii bec efratu& c ft . & imfims mtttkut bapti^ttw ^fi tndicium ccf-
ii^mwm jfiUtsm tt.sfqmutmm ejfe , cumcomti.i com^Ltk inftntkm fint
h^^mmmitwOmm gmcerti /if.Chnftus [ohannts 3 5 pcraquam noa
bfcpttfBSusa fluminis, icu fUiTiinis intdUgit. Nam poft aquarp «$••
y**»** adidir vuccm ipirirus qut cum aqua faeptus conJcrtur lob.
414 & 737, Eicch.4.7 2 Hcb.ioij. Et¥tr.6& 8 non amplius
aqusil-d fpintus memimr. V u> cxeodcmgradu necciTitarispomt'
fcquam & ipirirum fancTum , ar i] (Ipontificit aon tundcmnecciTi-
•♦atis gradum affirmare audent. Nulla hic Vcrbi mentio,an prop-
lcrca abfque vcrbo miniftrari poteft baptxfmus. Prenerea fcque*-
rctur omncs baptizaros d.imnari,{x de cxtcrno bapnfmo intclligen-
<ia eiTent vcrba, & fic evcrtererur hbera Dei cKctio & focdus Dei
inirum cum parentxbus & femine , 5c myriades martyrum qui pro
Chrifto mortem oppeticrum, geheane- adjudicarentur. Ambrof.
in orat. funebri ad forores Valentiniani Impcratoris , qui obiit ia
cxpcditionebellx ante baptifmum. Ceieritate temporunon VoLunU-
te>eo munere eU fraudattis.Qui accepit fliritum tuumtan mn adgratiam
tuam. InfantcsnonafFerimus ac baptifmum , ur per euruaccipiant
reminlonem peccatorum, Ccd quia promnTionc focderis inducitxuc'
ad crtd^ndtl, quod ante ut ek&is Dei r< mnTa xTnt eis peccata,ideo
ff ,- baptifmumut figtllum remiiTionxspctimus. /^Jk/f friaw, inquit Bcr-
*£lF*77* nardus, ne forte boc Sabator cum diceret , qui crediderit & bvpti^atut
fuerit,fail-u4 erit,cautc Cj^ Ugilanter nonrepetterit , quibapti^aim nort
fuerit , fedtantum qui non creaideritjondemnabitur , nimirum innuent
folaminterdum fidem fuffiten adfaluttm «O* fine ipfa nihiL Non lice-
batcircumcidere marebantedKmudavum , num propterea om-
nes qui obicrunt antedicm odavum exclufi iunt e regno coelo-
rum,xnfantes quiaHerodedelctx funtMatt.2 pucr Davxdis 1 Sam.
I2.&ahi. NonaodetidaiTercre ipicBdlarminu* 1. 1 dcBaptif.c^
prop.i & ex caufa ditTcrii etiam potuxt cxrcumcifio ultra dicm 8'
utindefcrto fa&um. Qui noncircumciderit fe , ld eftcircumci-
dcndurn non curavent, cxfcindetur illc homo e populis fuis Gcn.
17 14.De cothtcmptoribusloquiturDominus^quicircumcidi car-
nemiuam in Icfe aut iuts certa malitia negligerent,non de infanti-
busqui. nefciuntdcxtramiu fimftrisdifcernere.ut patet cx ratione
addxta fxdtvi meum irritum fccit, quod non nifi de voluntanc pcc-
cantxbus.dicitur. videibilunium., Ipii pontificu concedunt con*
▼erfioncoi
Prwbyterorum Aoglicanornm. gj$
veruoncm & marrvnum poffc fupplere defe&um baptifmi , quod
non poflet ficn , h aqoi baprifmi ad folurcni abfolurc BCOtfljiM
ciTet. Vetcres qui bjpnfmi celcbrarioncm ftacis temponbus paf-
charis cV pentecoftcs alltgarunt, bapnfmum non fenricbant ne-
ceiTarium ad falutcm. Natn hujus confuetudims occaGone multi
mnrtui f unt fiiit baptifmo , ut teftatur Socrates L 5 c.n. Certom
eft retcrcs plcrcfque baptifmum diftulrife ad arrarero paulo provo
I cHiorem. IpfeConftaminusImpcrator , Ucimmentem >enit extre- rt -•
m& ejns tiudia , exiftimaretque bactempta opportunum ejje ad dtltn- ** c'***
I dx illa errata , aud qnomam mortAu erat , admiftrat , crederetquearca»
1 narttm myfttriorum eficacia &r faluUris ixVicri initiathnt mentem ex>
1 ptari, lc baptizari voluit, ut rtfcrt Eufebms in vita Conftantini.
; JDifruht baptilmumad vitae terminum ui-cimum fuperftirioiequt-
dem,tamen lion exiftimabatdamnatos omnes qui abfque baptifmo
morerentur. Nam expofltus crat pencuhs multis, ut alii mor-
I tales, quaeex improvifocnpcrc animam potuiffent. Curigitur di-
, ftulifTct, fi abfolute necciTarium fcnfifTet. Idem dici poteft de Cli*
I nicis adulris , qui in Ie&o decumbentes , & non nifi morti
[ ▼icini baptizati furtt , etfi ame baptifmum fufcipere potu-
tfTent. Catechumenorum aditus ad baptifmum tct fcrutiniis & ri-
tibus cruciatirnr, ut faepius fine baptifmo mortuifucrint. Iftc cr-
for deabfoluta baptifmi neceffitatealiasabfurditates multaspepe-
tit. Neceflitatispraepoftero&fuperftitiofo prjetcxtuindu£ti funr
1 txt infantcs quibus unum mcmbrum prominerct cx utcro materno
baptizandum cenfcrcnt. Rcnafcinon poffc Auguftinus air, qui
i natus nondum eft.Innocentius pucrum,fimul ac in luc e cditus eft»
baptizandu putavit.Praepofterus ifte neccfiitatis pretcxtus introdu-
I xitetiam baptifmum pnvatu per peifonas privatas3etiam mulieres*
1 cum adlegitimam adminiftrationem facramenti Minifter legitimus
nccelfario requiratur. Etfi cnim mimfter non fic de efTentia facra-
• mcnti, ut conftatclemento 6c verbo, eft tamen deefTennaadmi-
niftrationis baptifmi,id eft ratus non elTe debet baptilmus ille qucm
non adminiftravit minifter legitimus. fBtpttfmumd mere priVatis aut p4 t „ j ,
ttiam quod indtgnius eft , a muiieribus adminiftratum nuilo loco neque ■ *3
numerobabemus, ait ljjfeTilenus infyntagmace. Nam fine terrenrt
auidem refpubjatum b*bet>quodpribatus qutfptam nullis ab ea mandatis
tirfiruttui /icet autoritaltm emcntitusgejjhit, qunnto wimis Qbriiio O*
Ecclefi* h*c ordinis diVsm corruptela probaripotoit. Fruftra in necejfi-
tatis quam Vocani cafu huic *7*£i*i O- a&afyU au<eritur iatebra. Ntquc
tnim VHa ejufmodi ntcejfitas inadere poteft , quce legemab ipfo Ckrifto
latam eUrtere noscogat mm bu$c parerefummi eit ntc^Jfita-i. 2^eque
eiiJfimuUtione fo)>endus elt hicerror , fed doceuai potins hvo.mcs, nonalr
txterno baptifmo aqu* quam minifter afpe<gn ftdab interno fptritus bap*
tiftno, a]km CbriflHSjpbl Ufum,etiam abfqne exUrno iargxiur , pendexc ■
Ri r r r 3 falutemi
g$o Dc Vocationc & Fun&ione
ftlutcm : (? fecramenti non pt iVationcm fid contemptum exitiojum efjt'
Non aliis facrameiuorum adminiftrationem commifit Chriftus
quam lis quibuscommendata cft verbi prsedicatio, Quibusdiplo-
rnatis intc rpreratio lis & figilli difpenfatio dcmandata eft. Baptifta
ait fc miiTum ad baptizandum lohan.i 33. Baptizandi oflficrum
6c pre^dicandiconjunxit mandato fuoChnftus Mat.28. In Conc.
C<w.i®e. Carth.4ftcdccrctum,iW«/iV^^drewo»^y«W4rEpiphanius I.3
hzeref.79 contra Colyridianos Baptifmum mulieru haerefim vocar.
Clemens in conftitutionibus Apoftolicis aitefle praeter legem &
impium,quod baptizent melieres. Qubdfi baHenuA mulieribus do-
lih.% 1 ct9t cendi munui non commifimu*>quomodo munerefacerdotali fungi prtter
naturam eifdem quifpiam permittet i Hic enim eft error gentilium
<DeuM negantium deis fxminis facerdotes fcemints eligere : at non
eft boc (i Cbrifto confiitutum. Quod ft amuitctlbm baptt%arj obor-
teret, profttlo Cbriftui <* matre fua bapti^atus effet & non a loban-
neyaut cum nos ad bapti^andum mifity mifijjet quidem mnlicres nobifcum
adhoc. Nec juffit nec per fcripruram tradidit,utpote qui nofleC
t&j tv *l$X***** ™ $£<nus tyi rw ivrfiTriaf t» ZTtyyp*!&* 9natura tonbe-
nientiam & rei decorum. Eaxfem rationcs militant contra omnet
privatos vel quos laicos vocant. Ideo capite fequenti ait, Inimo ni~
que laico ^ermittimus facere altquod opus facerdotale W facripcium aut
iaptifmum,aut impofitioncm manuA> aut benediBionem fhe magnamfi-
VeparVam. T^emoenimfibifumit bonorem>fedqui\>ocatus a (Domino*'
Jmonecclericis permittit poteftatem babtizandi. De miniftre cir-
cumcifionis, ficut baptifmi nulla extat lex,mandaturo nullum,
Trobabilt ett> ait Bucanus, ex lobannis circumcifione fs* Jlbr&bamiex»
emplo fingultsfamiiiasperfe eam adminiftraffecon\>ocatis\>icm%i. jid*
mtniftrabatur domiapudpartntet, quid circumctfio non pojjet fiw acer-
bijfimoinfantisctuciatujieriy l>t Vulneri abf£ mora remedium adbtbere-
tur, loc.46. «Zepperus de facramentis,pag 15 1 Ts^on frghnui fpeci-
ale circuncidcndt mandatum olim facerdotibtu in Veteri teftamento dd-
tum fuiJfctquemadmodum noU teftamenti mmtslri ecciefiae bapti^tndi
mandacum babent. Barradius in Evangclia tom. i.l.9.cap. 2. 2WC
igitur peculkrem locum nec peculiarem miniftrum circumcifio ,nift for-
te cbirurgum poftulabat.Sic Suarez in ^.part. tom. Difp. 29,^2. Ho-
die indirFerentercircumcidit MobelyidcQc, circumcifor inasdibus
▼elin fynagoga. Cum igitur de miniftro circumcifionis ficut de
baptifmi rrumftro non extat certa lex aut inftitutio, non fequitur
aliosquamminiftros EvangcliipolTc baptizarequia alii quandoq;
quaro facerdotes circuncidcrunt.
In libro Liiurgiae Anglicana? poft baptifmum fequitur Confir»
matio Jn quaCatechifmm adpueros inftituendos continetur. Vtjum ffif
Yieminem ad conpmaUouemadmittendumini/iaui materna lingua fidci
articuhs, Or<ttionm®Qmwicm>du<ilogjipr*cept<l^^ &
mtrne*
Presbyteromm Anglicanorum. %6i
%%mmtcr pronunciirc er ad nltquai itcm qutftiones breUs ttiut Cate*
(bifini refiondere, quas epifoptu )>ei pro itlins arbiirio alius quicunqut
propofiterit. H<t: autem rjtio piunmis decaufn commodtjfima Vtdctur*
P/imumyqi4U cum pueri td mtturiorem atatem per)>enerint <r didicerintt
qme & quantafufceptores itfirum nomine in baptifmo promifirint, ipfi
proprioyore proprio confinfu pubttce in confpefiu eccieft<e eadem agnofiant
Or confirment , profitertnturque fe dtVint gratia adjubante conaturos ea
tmnii fideltter obfir\>arcy quibut jamfuis \>erb'tsyfua confejfione afjenfe-
tint. Secundi qnoniam Confirmatio %Uis adbibetur , qui jam baptifati
funt, )>t per impofitioncm mmuum <2> orationem Vtret & defcnjionem
accipiant contra omnet infuitut peccati, mundi & (Dtaboli, comodijfime
*dmiritflratury cum pneri eam atatem attigerint, qua tumperfuam carnis
infirmitateniytum per Variot buiut mundi &* 'diaboii infultut in maximo
pericuio conftituuntur,ne in gravijjima peccata prolabantur . Tertio,quod
non alienum fit a confuttudtne prtmittV* EcciejUyqtta fufteptum erat, W
conffrmatio adbiberetur ittit, quiadmaturiorem eetatem ptf)>enijjint> Vt
%pfi\am in rciigione Cbrtftiana inftituti fttam ipforum fidem pubiice pro~
fiterentur , &- promitterent fe diVtna Voiuntati & manditiseius obttm-
feratwos. Ne quifquam )>ero putet ex dtiatione confirmationis quicquam
Aetrimenti filtit fuu acccffiurum, ftdapudanimam conftituat ex (DeiVer-
bo ciarum & petfpicuum ejjeinfantes bapti^atos omnia babere adfatntem
tteceJJaria,ccrtoque certius faiute confequi. Quamprimum pueri maternA
tingua memoriter teneant jirticutos fidei, orationem dominicam, &* pne-
tcpta decalogi, poteruntque rejpondere adaueftiones iftius catecbifmi, Vet
§b eptfcopoy \>el ab aiio quoVtspro iilius arbitrio propofitaty tum )>t tejiem
babeant,confirmationtsfu4eptraliquemfufceptoiem adepifiopum confir-
tnandi adducentur . Eptfcopus autembocmodo confirmabit. Epifiopus.
jfuxilium noftrum in nomine fDomini. fyjponfum. Qui ficit caium
& ttrram. Epifcopus. Sit nomen Domini benedtBum. T^fyavfum*
tbbocprdfentitempore in omne ifque a)>um. Epifiopus. (Domine ex-
rtudi quctfttmus orationem noslram. ^efponfum. Et ckmor nofter ad U
perbeniat. Epifcopus.Oremus Omnipotens aterne (Deus, qui bos firVos
fuos per aquam er fpirttum fanttum regenerare dignatus es% omniaque iis
feccata condonare, confirmaeosy&>c. vide fupra pag. 353. Tuneepifco*
fusmanum infinguiornmcapitaimpontnsyfic dicet, iDefendeQomine,
kune puerum coeiejii gratia, tuta \>t fempet maneat, quotidicque magis
tuofmHofpiritu augtatur, donec ad aternum regnum perbeniat. jimen*
Eptfcopu* addet. Oremtu. Omnipotens teterne (Dens, qui &* Voiuntatem
ftobu & facuitatem addis ad eafacienda $u<e bonafunt, f& tute maieftati
£rata,Jupptices tibi prece* fundimuspro btt puerisyfuper quos ad exem-
plumfinttorum Apoftoiorum tuorum manus impofuimus, \>t certiortt
tot bocfigno redderemus tu<e in ipfis bemgn* Voluntatu ,paterna tua.ma-
vus, qu*fumus,femj?er ses prct*g4ts & deftHdat Spiritus fimiius tos
perpelui,
%6i Dc Vocatione & Fun&ione
pcrpstuuo, &fic mfckntiam gr obedkntiam Wrfi tui mdaedttfUikkm
\>itam <etcrnam confiquantur . *Pcr T)omvsumnoHrum ltfmm Cbriftum%
qui tccum inVit & rcgnat Txrus (DeJu m owme *p*m. jfmtn.
Epifiopus tandem bevedLet pueris. Cuiufque parocbue mmtftcr 9
l/da&MS quifqutm db eo dcftguatus <bcmmicis Crfiftis dkbms pauli antt
t>efpertinas preces publkc bt tcmph pucros co miffospra tempotis ratiouc
diiigcntcr injhtnct Or exa.mm.abit m aliqua parteijtiat Catecbifiniy pront
ipft commodnm & oportunum Videbitur. 'Parentcs pmul & 2)omini cu~
tabunt \t fi\'n tjr firVt nondum in Catcchfmo infiituti, ttmport
covfiituto adtemptum Vcniant obedicntcr audituri tjr etiam mmfiris ob-
temperaturi , doncc in hoc iibro prafcripta memoriter dedicctint. Sacer-
dotcs ipfi plerifque locis non intelligunt catechifmum jllum brc-
vcm. Dodor lVorfl;ip proccncioncad aedem Pauli afferint millt
\jf Sheep c^cln AngliaSacerdotesquidiftinguerenefcirecinter oUs &naVift
i clL 9u? verba cxpunxit Epifcopus vel e)us facellanus cum typis manda-
* ret,urconcio illa. Scd qui intelligunt, negligunr, & nihil minus
quam catecheticam inftitutionem curant. Quoties Eptfiopm indi-
cainrit pueros aiiquo oportuno in hcoad confirmationcm coramfiaddH"
cendos , tum cujujque pa*ocb'ue admmjhr omnium puerorum in Jum
parochia nomina qui artkuhs fidei , orationem dommicam , ac decafo-
gi prttcepta recitare poffunt aut ipfi afferet, aut per firipta ad Epifiopuut
tnittet : tum etiam ftgnificabit , quot eorum fintt qui cateris quaftioni-
bm boc Catecbifmo dcfriptis accommodate poffunt rejpondere:l^emo aum
tem adficrofinftam communionem prim admittatur qukm & Latecbif,
VJum dedicerit & conjtnmtus fuerit. De Confirraatione Anglicana
vide differtationem quae haberur fupra a pag.347 ad 367 & cjuse di-
#a funt dc figno crucis poft baptifmum.
Poft confitmationem epifcopale.m puerorum fequitur in Hbro
JLiturgiae ¥ormafbkmm^andimatrimonium. Ttimum iBanna tdendafi*
Ve promulganda funt ttibm diebm (Dominicis Vel fifiilis aiVmorum ofi
ficiorum temporepopulo prccfinte iuxta antiquum morem . Quodfipcr-
fon<e matrmonio conjugamit in diberfis dcgant ParocbiistBannj proi
mulgariia finguiis debcnt. j\ecpr*fumat minifier i>n'iui parocbue fim
cram matrimonii ceremonUmceu Jolemm^ationem peragere, ntftab alte-
riwi Parocbite minifiro certtor fa&tw fuent in fcriptis de bannis tribus
lticibm promulgatif. Canonc 62, conftitutionum anni i6oj. fub
poenaiufpenfionisadtriennium prohibentur rnatrimonium cclc
biare , nifi banna matrimoniaha pertrc^ dies dominicosfucrint
dcnunciara p.ublice in Eccl^fiis parochialibus aut capcllis,ubi cou^
trahentescoFnmoraiKur, &cempore divino.rum: additurexccp>.
iio, abfque faadtate ccu licentia ab aliquo eorum , qui in hifie comiitu.
tiombui deftgnantur indulta (9 ccnceffa. Defignantur autem canone
101 q.uem vide fupracapite 3 pag.S7 $8. Sj facultatem cevj indul-
^entiar? impetravcrint,prohibentur tamen miniftri matrinaonium
cclcbrarc
Pfcsbytcrorum Anglicanoruin. Z6s
Cclebrarc,nifi tcmpore prccum pubhcarum ir.tr/\horas3 ck i2ciua-
taxat, in Ecclcfiis vclcapcllis , ubi partium altcra coramoratur,
rrsterea ettamfi trina bannorum incii&io pracefferit, ncc l>Ua proin-
ittkjpenfatio n quiratur , priufijumi farentts aut gubernttures contra.
bcntium , fi u tttatts Juat annum non compleVerint , conjenfum Jiium
■> lei perfonalitcr, ]iei fer ttjtimonium iuculentum dicto minijlro fignifii i-
rinl lebrabtc. Sedvidelupracap.j p.445. Redcamus ad Ji«-
| bru m licu ri»ia?. Couflituto nuptiarunt die in naVem Ecclejue [iVeJrequen-
| tiorem cxtutn, rontouitnty quifiunt connubio copuUndi cum amicis (5+
\icmis. jicibitlem tum wM//?rr, thc Pncft, incipict fic, ConVtnshtUi
i in bunc iocum , rilccl jfi-t.i , coram 2)eo atque tn confpeclu Bcckfle
! ejr(4,])t buncvirum, muliercmque b>nr ficro focicmius conjugro : q;to4
bibin HgenuA bonor.fi,: primum abyjfij Dcain paradifo% dum adbuc ba-
m* in inmocentia pe*fi,terct% injiitutum cji , myjiicam iUam inter Cbri-
Hum fs* e »i Ecri finn nobu pra?fig,trans)mioiiemi6ic. Monet dcin-
de , (i qwfquam fif, quiiujlam caufim proferre poterit ctir I gitimi ijli
ton]ungineq'4cant , autjam palam dcnuncict , aut in futurum rcticeat
ferpet.b- dtque perfenas conjungendas matrimonio ailoquens minijlcr
dicct, manio% pr<ecipioque Vobu bcc. tnjndat, (Iquod noverint im-
pedira ■iitum , u: lllu 1 m >db confiteaatur. Qjo nuptiirum die , fi
eufjiim aittgibit rs* dmuncialu impedimtntum quodcunque , quo wj-
n:ts ifli neque \ni ex T) i leg bujua regni Jl tutit matrimonio conjungi,
*2* fiipfm Vn.i cum (id:t fioribua 1 0 \eu obligarelfelit pcrfonis flc co-
puUnditt Ytl fujficicnltm cautionem de$onal% adfitisfacicndum ptene pr§
jmnibus Jnmpttbu* quos pcrfou* copulaniot Junt fatfura, fe c&ufam
ptobaturum%titmfoknni^jtio proroganda efi in iliudtmpus dum rt$Vt*
ritasplanec^njlet. SinuUum impeatmentum denuncietur, tura miniiier
\trum atloquelur l\yh babere banc mulierem in /ponfitm, It cum tlla\
h facro cowugi Ji itu iuxta %)ti ordinationcm Jtmui lj)>dS f Ifi eam dl*
Itgrc, confolart, honorare ?$• tam inprmam quamfmim conJer]>aretatque
repudiitis aliis omnibuiilii foii adbarcre, quam dia Vtta Wriufque K-
firum durj]>erit t rcj)>ondebitVvr. Vdo* Tunc minifler mulicrem alio.
fuctur.l^ Ifii unc birum in Jponfum, ht inficro con]ugii flatti
\uxta dci ordtnationem fimui )>ii>as &tc. ^cjpondtbit mulier, Vo\o,
aVunc dictt minijhr. Quts banc mulicrem tradit W huknnbat l-iro.Tum
mjniftcr mulierem de mmu parentis belamicorum accepians , admombit
tfirum , W dcxtram multeiis pnbcna\at% & fic Ucrque alteri mutuam fi-
dcm prajifabit, Virofic diccnic. Fgo N. accJpio te i\. in Vxorcm mibt3 vt
te ab boc tenjpore in futurum praj ains melioribm fibe dderioribtti
ditioribuSt fibe pauptrioribtu babeam>teneamp diligim* <y fobtam, tani
pnimtfkajtinfirmam, denecmors nos dis}unxerit \uxta (Dci dtcnium ,
otque in buius rei confiy mationem %fidem meam aftringo . Tursc mawit
■dijfofocnt, & muiierrurfium viri dextram apprebendcns dicet. Fgo Iy^.t-
w teN^mihiinmantuns, U ab boc tcmpore m fntMruw, &c* His
Sffff ' nbu
-?tff De \FocAiooc & Fon£ione
l fcg^vmimtitommm&nkxibM* % & mwmmammhm fcwl
Smlhm Irfkx» mpmtat Vtmtttm fttmn.is mmiftr* acfim JwXmnnmm- \
ta. wBi-rfc rfc «TTBjHttmod &wbes m* ohe fticft andlCkark.. E$ nm\- \
m&B»JBtaffamaMUt&Mtlr^tm'urit*t, +e ev Sgpmm amnmtartrm fmiftut
nuot m uimijpKW m0Hu\lmi Jktt, Fgo tc hoc am-
Wtti< tuitay, ttacmptum me» honer** mf lli txij body I thee wot-
Ifap* £r ban-irum meortutr omttntm pttrticipem facto. Itt namine Tatris
Gr &!*&- m^wmwfnftu imen. Liber Bucen G-z habet. Ttmc Vtr
&& mnluri aiuuttnm, & «Ihi mtmera^anrum & argeutum7Cr ponctfnper
Uhmmr qiumfiicadff? mamt tinet, ac Trefyter accepto aitnulo tradet Vu
t^VS.imfivnataumto d:gito mttfcrr., diczns : Cttm hoc annttia te rniki
ttefjhndeoy frocaarum -r arg. ntttm tibi dantr, cnm mea corp§retekonn-
ro, Cy* omnibuA f*H»m*9mm teampiifico innomme patris &c. ToJt-
qtivn onnulum Vii- mmjmt \ ii m anntilari dtgito, Vidtliet auarttr fintftr<e
manusmttiierif, dicet Minister . Oremm . Mmmm Deu* creator,co,
Vitorque totitageneris bumani , cmmfqne gratice Jptritualis largitor &*
autor viicc cetern* , mitte defuper benediitonem tuam fuper hos famulot
luos, bunc Virum atque banc muiterem, quos in tuo nomine benedicimm t.
Vt ficut lfaac &* %ebeccafumma fide inter fe ViVebant, ftc ilti duo fir-
mias perfolvant cuftodtantque Votum ac fiedns inter fe initum ( cujni
eft annuli beecdatio acceptioque argumentum & arrbx ) c^ Vt in mutua
amore O* pacis Vincnic perfeVerent , atque reliquam Vttam VntVerfam ad
legum tuarum normam dirigant. Ter \efum Cbriftum !Dominum no-
ftrum.Amen. His dittis minifter , the Prieft , eorum dexteras iungei
dicendo. Quos 0eus conjunxtt homo ne feparet. %jid populum Vero mim
nifier jic. Quandoquidem N. & 2^. in facrutn confenferint conjugi*
umy idque coram $)eo atque bnc Bcclejta funt conte/ratit cumquead etus
teiconfitmationcmmutuo ftifidem Jpo/ponderint , datoque &* accepH
annulo, atque dexttrh contungendis idetn palam declararint : idcirco eot
maritum Vxoremque ejfe pronuntio. ln nomine Tatris & Fiiii ts»
Spirittafentli.yimen. Infuper addet banc benediSiionem minifter. (Deui
Pater, tDcttsfitios, fieus Spiritm fanttus Vos benedicat,tueatur, & pro->
tegat : mifiricort (Dommus fuo Vos fiiVore benigne refpiciat, atque omni
Vos beneditlione fptritualiy (r gratia repieat, Vt in hac prajenti Vita ftc
vnutuo diligatis, quo infHturofeculo Vita fruamini tetema. Hisadhune
ntodum finitis mimftri Vel clerici {Dominicam menfam Verftvs proeedentes
fequentempfaimumVeldicentVel tantabunt, nempe Pfal. n8 vel 67,.
Libcr Bucenfichabet. Tunc tngrediantur chorummmiftris aut cle-
riciscanentibus p/almum, & a.ihuc chorum ingtedi apparct. f»j-
nito Tfolmo & genufieHentibus Viro & muliere ante menfim (Dominfr
cam , mir.iiier etiam ad eandem ftanr , & in eos refpicn*, ^iicet Kyrit
eleefon.refponfum. Cbrifte tleefon . Minifter,^jrie ckefbn. Paternoftcr
quies incotlis &c. & nenos inducasin tentationem. 7(eJponJum. Sed
tycra nos i malo. Minifter 'DominefatVum fitcferVum tuum O* anciU
lam
Irttfrrrar. ^fonfnm* Qye/ueraiti m te. Aftniftcr+mntfr ett 7>anmms
guxiliumde finHo. f{fv»nfum.<7 eot femper pMett. M.Eiio citttttrm
fortitudinif, ^. Hfacie inimici. M. Domine exaudi preces noftms. flf.
Et cUm>r nofier ad te ptr\>cni*t M- Deus jibrabam Deus lfiac &c.
orar ut ficut fuper Abrahamum &. Saram ad cos mirificc confo-
lamios benedi&ionem miferir, ira mittere dignctitr benedi&ionem
fuamfuper h >sfamul<>s &c. & ftacim aliam habct precatiunculam,
Affricon 'Domine ac dtUitu patcr cuiu< munere grathfo genus buma-
ttkin propsgitur , profejuerc au^fumus b'»s famubi tw>i fcn«ft£tJoH$
#«4, w & it!>erorum ptomattonefiant fmtmrua\ (jrfnth dikUione &>
hon jhte Vitam pworogent^don c filios Jtfornm tidcanl in tertinn t>
nuartam generationcm ad lautUm <p glorinn t" 1 n Amcn. Scd lftam
precanun.ulam omicric, fi mulier pareredcii nr. D.indc rcrtnrn
fiabet ubi aic, d,cre\>ifti^>t de )>tro id imagincm <s* ftmilttudinsm tuam
tteato multer fitmcret 1>i\>endi vrincipium , atqueeos coputmdo fiatuifti
Huoi4.ni li e>cf'-trtre , quos tu matrimonh hge Vnum fecifti ; Deus
fui tvn ex tUtnti my 1e>io coniug ilem coputnn confccraftu V; in ea fi*
ti 'iilc ronju^i tm cr ^nvnem Qbnfti j- EcctcficC fignifi tres &- rep,&-
ftntvre**' fuc pr itius fupri bos famutos, W n n fium bictir \uxtd
lrcrf>um tuum ]>xornn dilgjt, firut Cbriftui Etcteiam fiam pi feipfum
pro m %r\it iit.trmn to it.ju? frtendo W ilm» 1 •7us arn-m > rume mt
b+- \>iro f'*o fit amms W ^j bd ftpiem W ^ becca ftdelut (s* obedtens
>f Sirt &.. Tnn dicet Minfter Qmnipoteni <Deus &<\ his vcrbis icc-
rumbcmdi u ln.lpictpo;tei co nmunfa cr pottcfium EVangrtium
tonc 0 feqnetur, m aua de more, quot"> nuptut crunt retebranda* , mariti
O* hx tris offt i t dcbiu txplicahuntur 1 tU f >a 1 frhturas . Quod fi
non (it quicon.ion.turjpfe miniftr potinlnm aUoquetur bis lterbis. Qiti-
tunqtc 6cc. lcgtt verfusaliquoi E.^h f. ^ coll.3, t P.-t. ^ iPet.f
Eph f. ^ . Qtrficro coni<go copulantur , todem nuptiarumdie d&b^nt
Jacrarnftnixim rcti^cre.
Ludidio nupriarum f quam Banna vocant , 6x dirivant quidam
a vocc rnt, q iia omnibus innotcfcir, vel quia inregram c^perfc-
ftam denunc itioncm, primam^fecundamjtcrtiam ugnificat,mu-
tac > tr in /3 ) laudabiliseft. Hunc morcm obfervani & ponti-
ficii,nam iln in pronao ftatim poft orTertonum banna promulganr.
Sed ut apud lllos , fic apud Anglos facile puttft imnetrari di(peii-
fatioceu remiffio denunciarionum,8c ex canone ordinis 6i curaxiaB
caufaconditoquaeftum fa.iunt vbcrnnn»m. V.de fupra pag. 87.
Quodad locum cclcbrandimullumccnf.inusa!i^ fa iiC^iorvra.quin
in co ntecelebraripoffit , & proinde non minus vne in choro vel
pronaoquam in navi. Imo in pratorio vcl quovis loco p ubljco
mhunculum oeftinato rue celebrari potcft. Li porc;s civitacum
ceicbratum Wgimus concrac^um macnmonialcm Ruth 4. ludau.
Jbtodic in pnvatis aedibus aut cubiculo cekbrant.Ccetum etiam fre-
Sffff 2, auentjkorcrjft
%66 De Vocatlone & Funftione
quentioremprobamus , non tamcn coerum publicum totius Fc-
clcfi* particularts ncccfTarib adcfTedcbere cxiftimamus , & apud
r>os fzpius i hnt ccUbiare mntrimonta exrrafacra & publicum
convcntum totius Ecckfue. Nam non eft aftio ifta meieEcclc-
fiatiica qux dctidcrct pra?frnriam totius coeus pamcularis dlius
Ecclcfiaecujus pnfonae contrahentcs funt mcmbra , ficut admini-
frratto facramentorum. Eft contraftus civilis fed divinusetiam,
quia intervcnit Dei authorita?, id eft inftitutum,quo ftatuit vincu-
lum hujus contraftus non tcmcre ditTolvendum aur violandum ,
ron tamcn fequitur non nifi E clc.fi» intervcntu cehbrandum,nN
fi vclimus quscunque Dens inftiruit etiamfi non ad ufum facrum *
in EcclcGa cclcbranda. Non ex ludimus przfcntiam tonus Ec-
clefiae, imoncc infidclium,aut quorumusqui adtflecupiunt, fi ut
in portis civitarum omnibus acccflum patuifle non dubium cft, ted
nccefTanam effe qus praefentiam negarcm. Sufficcrc aiftimo fi fre-
«uentior fit coetus in loco publico,modo non relinquatur cuj utvis
arbirno hunc numcrum definire. Tcmpus, locum,ccetum,legi.
tms dcfititri oportct propter incommoda & periculaqua: cx clan-
deftinis matrimomis emcrgere polTnnt. Miniftn benediftionem
tamcn non fpernimos. N<>n cft de elTcnna contraftus praetcutia &C
bencriiftio mimftr». Decrcvit q\nd< m Concihum Tttdennnum
nulla & irrira fore matrimoma qua? conttahuntur fine Paiceci
autaltcrius faccrdons de \\Cun P.iroeci feti Ocdina-ni hcentia 6c
duorum vcl trium rcftium pra?f.ntia, cumtamen miniftros hujus .
facramentt chcunt PontificiiclFe ipfos contrahenres non paroe^os
aut facer^otes. Cum fa^ramcntum iftud conftare pttTit mauriar
forma, eflRciente, & fine abfque prazfentia & b nediftione lacer-
dotis, quomodo irrua decernere po(Tunt,ubi dcfunt ifta duo. Mi-
niftri tamcn prsffentiam tk bcnecirftionem probo, non quod cclc-
brationem iftam aftum proprie Ecclefiafticum cxiftimcm,fcd quu>
civilibus ctiam aftibus bcnediftionis ergb intcreffe potclt , ut in
Regum inaugtoatrone. PofTe miniftrum bencditere in Re-
gum inauguranone ncmincm dubitare arbitror. Si igitut minifter
Dcncdixeiit fivc in loco illo", ubi folet convcnire EccK fia, ftvc alto
quovis loco publica authonrarc indifto,nihiJ pr^tcr ofriiiu faccret»
Scd ifta damnamus, pnmb quba mamroonium facramcntum
conftnuanr , & m modum facramcntt cclcbrant. Sacramen-
cum ctTw dicunt difertis verbis m boroilia dc juiamcnto , ubi
baptifmum <k matnmonmm facramcnta ctic diftuant. Ec in
licurgia tarpius inculcant facram fignifitationem -unionis Chrifti
cumecclcfia, & dicunt Dcutn confecraflj eopularo coi>jubahra
£am cxcertanti myftcno, vt in ca fpirtxuale confugiuro & unjoncm
Chnfti & ecth fiae<fignificarct£c<rcprd(cntarct^lluJciYtc6adioLudl
--ftoiijFoiici.j.ji. & royftcwi voceni quam vcius intcrpic* vcc-
tit
Pirsbytcrorum AnglicanorumJ %$f
tirfarnmenrum non ad conjnnct-ionem Chrifti cum ccv-lcfia.ut fa-
cir Apoftolus,fcd ad con|unctioium uxons cV m.uirt refercntcj.
Pr*tvTv'a feparationem quoadthorum & mcntam poft divortium
proprcr adulterium conccdunt,non tamcn feparationem quoad
Tinculum Potuifkii hacrttione praecipufc marrimpnium dicunt
indiiToliible ncmpequiaeftfacramentiim. Qjod vnv* bniinJiffb-
lubiii Vmrnlo it*)nng4t*rMq*o*is occurrentc licommodo^tiim amiffa De matnml
fpe orolii fej'ngi n-a teant, /ine magny myfterio effe mqiit, mqutt BA cap,%.
larmmus. Iua\,i0a omnimoda infolubilitasinbnct nupttit non polcfl
Yefmm cattfim tnimariam dr wtijfimtm,n\[i in fignim cjnjuncttonis
C hnfti tum eccl ftaja qiam ca<*fimperpetuo A«g'^timui etm tnfilubi-
lit/tem n firt, Irem, Cur igitur m ttrimoni tmfit omnmo infiltiHk, iUa Qdp% j^
cflpotijfi-mctufi, q ti i fanifictt divmt inftitutione infilubitem conjun-
Bionem Chrfli <r eccU\i<t Infolubiiitas matrimonii quoad vincu-
lum i orur arguic mammo .uum efle /Vnghs (acramentum, & ideo
Verba illa m liturgu ufurpant, ouaniin tit t Vtriufi :<e Veftr um durale-
tit, 6c donec mort nor difiunxerit. Probat ctiam Aqumas matnmo.
mum vfcficramentum d frgna ey conjecturu , >J ctnm noifupra f i r<it} 9
Itau* tnquii B llarminus, efl entm fignum b"jta rei, quod matrimonh "
gim f ctrdot/ii henedicfione ormtur> &* anodad ecclefue miniftroi perli-
tieit caufi* mntrimoniaieiyidicare. A.t ha?c fi^na & conjidt-iras ha«
bent cmrn Angli. Coujun&ionem matnmonialcm imaginem
quandam cflc conjun&ionis Chrifticum ecckfit eamquc repra?-
fcnrarcconcedtrrus.non tamen propterea f-quitur e(T- facramen-
tum magis quam c mj jnci.one palmitum cum virc,au: capiris cum
Corpore. Nullum hic cK mentum, nec verbum promrfti mis, Sc
communiseft iftecontra&us mcmbrisecchfis vctcris & novi te-
fta .nenn, ethnicis & Chnftianis,& in iplo mnocentiae ftatu con-
juudi 1 A. iami& Evaeerat imago conjun&ionis Chnfti & eccle-
fLs per naturse contormnatem 8c charita cm ac animorum unio-
n.m. Quomodo igitur facramentun^ e(Tc poreft novi teftamentL
Sqc\ dc fpurio ifto facramcnto vidcat Kdor qux paffim h ibent
fcriptores n^ftri. Quod ad ritus cclcbrationis attiner, C\ cel; brare-
tur matnmonium non ut iacramenturn,aut actio propne ccclcfia-
ftica, C-d ut contraftus civilis, rituum ufurpationem iiberioreni
non ne^ar, m. Sed quod in ecck-fis cceru publico & inrer f.icra his
fitibusccl >tarcturmatrimonium vr i\-s fi rai v<on probarcm. Ffc
Modann •/"? mnitm \>xori Hmdum libro imponit uni cum pecujiiis
Piimftroac fijifirYKnli debitut& minifler annuium acceptum tttdct
rtiutto^w eo digilum tnnuiirem finij},<t tr.MM hxotii exoimt, tf$catrM
Ego ttboc annnlo fl'0-ndco^is^c. & miniftcr inter OTandurrt nanabit
D 0 quod annuh tia itio &i accepno fir arrha&acigumentum-uiiti
jnier .ci.sfcriaeris. Quici mcptius? \\ Ruual» Roman^, Vtrpcbys
tccipit awinlam ar wm de xnam Ibon ' . Bv-ncdictio an-
SiTiT 3 iiuli.
u% T)t Voa&cmc 8c FttnAkMie
. $m<?t< X dmim*$r**l*mlmnrftcemii*timf**> rtmentlem*
dfccmaa X K* qu* eumgfftaterti fidelhatem f*tegr«mJiojf> nfi teveas*
inpate *? wolnwtote iua \ atqut inmntua tbaiitaitftn puliiat,
fPcr Cbrtftkjn 7)on.inuw. %<$• Jimtn. Irerum orac ut Dn nus
mittat bentdicHiontm fuptr bunc annulum,lt qu* boc fidelttjtis //**
inrgnit.t inccffctit ,in Itrtute ceeltftts dejttificni* ad eetermtm Vitcm fibi
proficiat. To Chiftum. %fp. yimen. famdifiio ©ri Tctrit x omni-
potwtis (s- FUiits- Spiritut ^fianHidefenciaty &• mancat juitr ktnc
annuluvu fs~ bu arrcti. 7\if. s.nnn. Toilta afittgit cnnuhm,& *r-
TdS, (s* fponfts^es* ajfifientcs^aoua btnedifta tn modtcm ctmtit* Tum ae-
cipht annulum, Gr dicat, ^ineHi (Domnt bunc annutum Vt iju- figurd
pudicitfam cuftoditt. Et Jponfta acceptum annulum de manu fhctrdatic
irfionit in digito aimvhtt finift>a mrnv* fpcnfie, facerdote dtctntt, In
Uomim Patristrr Fiiit, Cf flintus finBi Lnurgia Angluana vult
annulum imponi hbio rrius quam acopiat ci m Urcr-
dos,cx faccrdorem rrauere dinde manto, ut imponar nm cgiro
fponfar. In qucrr fincm ifta fiunt divinarc rcquio.nifi ui fi^ fartti-
hcetut cx benedicatur aliquo ntu anr.ulus , pnufquam tr.ii n cni
eum fponfa?. Ruus ifte annuli e fpmfalbusin mainrnu ron-
tra&um lrrcpfic. Anz nominc in (ponfaiibus daum fmiTe annu-
/m ?5 «. X. lum refert Plinius. Qui ob olligatienem, \r\i]U\t% aureos acptrant an-
~ nulos inpublico tantum \>tebantur tis, mtta domos VetoJut($<. Qj » ar»
gumetito etiam nuncfponfie annulus fmeni mtttuut, tfiue fne gtnmg.
Etcommunem fpoi (icnibust mnibus arram fuifie anmilcs oftcn-
dit, ex eoquod annulo c mi i (igr dr« iaur,ur mrr£b eiTci r, & vin-
dicarentur arapina. PromrfEonis, & rcconciliatirms arnboncra
fuiflTc & rvc&icnisad digmtaucri ratci ix Thamarfs*&Iole| hi hi-
ftc ria, & filn prodigi parabola,Gcn 38 C\4i.& Luc. 16. Annu-
ius fcgttut, fidciarrhabonem habcbat,& m lroi iahbus fidern facie-
bat rrcmilTiDiHsnuptiatLm : & ca Ciiiponfata praefumebatur, quaj
annulum in c.igito dcfcrcbat.Mulier quas virum defponfarum pro-
f^quebatur, au probatiotum cxbibcbat tcftcs , quod adverfanut
ejus cam oifponfationis annulo tubljce fubarraffet. Vidc De-
cretalium,1.2.nr.i7. cap. l-.ncr htttarum. Ex libro precimludai*
carum hxc habet Drufius, Qui dtfpondtt mulieremtadducit ttftti ey
2r*ieut in Jtfponfitcoramcitpecutiiasul h aitqua ttjuiiwknte etiam oloio auem
moyum tefl, fa ('t coram niis rj^ ciit. tjio niki ciiC/onfiata bac re fiecundum igt m
?*?•*• Mofis <r ifmel. Quodfi non adfucnnt teftes, dtfi onjatio tfm nu/is
cft etiamfi ambo confcffi fumnt. Quod jt Afpoif+bait eam Jo.i* fuo9
JluaittriyaicittEji Ua ^annulo hoc ficundum iegtm Mofit
\j- Jfiitl. Xutcn um conienfus cxpumitur pct verba de tuturo, (&
tunc dicuntuf ipcnfaha ccu matnmonium contrahcnduml hac
vd fimili verborum forma. Picmittoquodaccipiam te in uxo.
rcm. Ipterdum tcfvcrba gc piaeienti('&. tunc dicitur matrimo-
niu»
Presbytcrorutn Anglicanorum. $ 6$
'CDrrtra&umbac vcl firnili verborum forma. Accipiore in
wxorem, velvolo re in vxorem. Sponfiiia per \xrba de fttturo dtcia ff .... ,
fi.Uciado firtnt iiltsro ex ; moa%i>fiper fimpliceM promijfionemj>t pvo- Bcohffn *"
ntitto quo-dacxipiamtcin marttnm, £r fiwiia. Sccundo per juramenti CT(tm ?' *x *
fi.ki inttrpofitioHCtn* Wjuro lni fidem meampromitU, qte&a) accipitm tc
$n miritnm. Tertio petJubarraUomm, W cttm datur trccuma hel annu-
t»r \>d ilii res per kg.iittaCem matrimonii contrahena% ut dcftmtum ia
fvnocio Lingorf. Vidcnwis igitur aanufr craditionem ufurpatara
fuiflfe &qui5emciviIiceriofponfahbus. Cur aocem infigmca an-
rulo fponfa in quarro a pollicc digtto\quem rnedicinakm vocanc
}»\\\c ranonem reddunt, quia irr co eft vena quaedam fanguinis ad
cor ulque pcrvenicm, v< l,ut Gregorius Tholofanus ait. Ex ctm- Sy*td£.t&*
mtmi csnfinfi* annulum in digito qui minirho Vicinw eft , qucm etiam g# cd* **%
nalem\>ocant3manu pr<ectpue fimftrageftatum, quid nerlus qui-
dam de ccrde natus prorjum pergit \fque ad digitum mmus finifhce mi-
nimo prtximum , & illic deft.ut implicatus c<eteris eiufdem digiti nerHs:
&> tdeo viftm Veteribus , Vt ille digitus annulo tanquam cortna circun*
daretur. Hunc ntum Bucerus in cen(ura probatquidem rm verbis.
Subjicitur alius ritMM annuium, ejrfi quod atiudfignum defponjatio- Ccnfn**€4?9
nis fiponfm\>eiit darefponfie,fi\>e aurum fi\>e argentum Vt tjta fponfiu i*,
frius ponatin tibrumjacrorum, ey* inde minifter fiponfio ith reddit, quo
ipfe tafponfittradxt ypnefcripth in libro\>erbi$. Et hic admodum com~
tnodus rttus effe \>idetur,fi modo^qutd ifta omnia fignificcnt popubfub-
inde expticentur. Vt quod annulus <&> c<etera dona, quibus fbonfiusfinon*
fam ornati \>uit,prius in iibrumfacrorum deponuntur,&* a minifltofpon^
fo rurfius traduntur tribuenda ab eo fponfie,fignificare opcrtere nos noftrtt
emniaptiufiquam itlis \>tamur, offerre Deo cuius fiunt, (s* co ftorare, O0
itla tanquam ex ipfius manu acctpere adiUius gloriam \furpanda. Ita att-
nuli infiertionem in proximum mmimo dtgitum manus finiflra : in qu§
ctigitoaiuntnerVumquendamprodeunttmdecordefiniri, calertfjue ner.
l>is eius digiti impticariy fignificare corfiponfie debere Cemper fijonfo effc
deVmttum tincuto amoris perpetuo, \>t annulinullus finis e(i. Sicreltqus
munera omnium facuitatum atque totius Vitoe commumcatitnem . In
hoc Bucenteftimonioglonantur Formalifta;, cucn tamen rnulra
iha.non emendentquae Bucerusin fuacenfura reformari volebar.
Sed audiamusquid Replicet Cartwrightus, Qtiandoquebonus dor* « HepUc-*»
mtat Homerus. TS^mprimum ofiendi non iicere noVa /tgna aut fiacra- *r<* iVhngtfi^
tnmt i mfiituere, Trtterea periculofium effeprafirtim bic, Vbi confirmatur p-iS9»t
filfii (<r fap ftica opinio fiicramenti, v tertio tam ineptrus fingere alle-
,gort*s det>onend<e pecuniee,rotunditatis annuti, & myfterii quurti dtgiti
(lreat mibifalba eius reVerentia diccre) Valde ridicutum; Et quirto quod
\>ult mtmftrumeiufmodinugM pro concione expticare.nonfiipiterudi-
tionem & iudictum M. $uceri. Quamfacile eft rwibus ineptiflimis
bellas affingerc allegonas, Si haoc mum concederemus nullum
37© Dc Vocatione & Funflione
rtmm fymbolicumqu2nfumvisridicu!u Romanenfium repudiat*
iure pofTemus. De ritibv:s fymbolicis diximusfupra cap. deadia-
phoris Hwnc rituciviliTerin fponfalibus ufurpatunon damnamuJ,
necinij fofoedere ruptiali dnmr.aremus , fifcedcranuptialia civi-
li modoeclebrarentur , nempe 111 fponfus imponat annulum di-
gitofponfae, aut fponfi focius ut apud Iudaros, obfervatum. Nara
tniniftri qtiatenusminiftcr, c flScium iftud non eft, fed pctcft qui-
vis alius eum ritum adminiftrare. Sed ur imponat libro facrcrum
& deinde tradat fponfo fivc mimfter fivealiusetiam in fponfabbus
fuperftitiofum clfe quis rcn \idct , & cxccgiraim ut fupplerct
vicem bencdic"tionis Papiftic» , ac fi conuclu libn fai clihcaretur
annulus. Annulum tjufve ritus introducere in Eccl fijm, & exco
facrum fymbolum conftituere,ex nnbus circa eum ntus lacros, ut
htc fir,non eft ferendum. Ec clcfia confidcratur duobus modis, vcl
ur ccetusfacer fideltum , *cl ut communisovium. Poftciionmo-
do Ci confideretur annuh traditio ufurparipoteft ( non tamen cum
impofiuone fupcr librum facrorum ) ubi congreganrur ut cives ut
in praneno, aur foro, aut portis civitatum. Sed 111 E. clcfiaro i>t
cft coerus faccr ridclium inunum cocuntium ad D um rcKn^urr,
Cjufqueculuim celebrandum, nulli ritus fymbolici a D^o non inv
ftitun funt intrcducendi. Minifter benedicere , orare,honan,ad-
tnonere poteft, Quatcrius civfs & focius fponfi aut p«ranyfDphrs ,
poreft mulra facere extra conventum publicum E ^l fia?,quar i.oa
ficit cx orrkio quatenus mimfter. Koc refpc&u pcteft ai nulo
fpcnfam defponiarc, non tamen far&>ficando, vcJ ciucis bcrc-
di£tionc,vclaepon^ndo fupcr librum lacrorum,aur Dc o m orano-r
ne explicar.do quid fignifket iftud fvmbolumciulquc rnus. Scti
celcbrznt matumonium , utUumtntLm m ceeru facrc & 1. cr
facrr,cx annulnseulqj nrus funtbujus fpurn facramer.d f.Krdn^cn-
Calia. Habetannuli nrus annexi m vir^um, quod intcrprcrariiie-
queunt irfi rormahfta:. Egottboconnuiorhihifpondco^ te corpo-
re rtieo bonoro. Quidfi volur t illa ve rba tt cor^ore meo bonoro, dc f7-
mrencMi pottft Hook^rus , fedvatos fenfus exccgitavic. Arcji-
cana, Jbith my body Itbee Ji>o>jiiip poiTunt reddi cotpore mto te colovd
filoro. "Nam vox #>>/&//', uilgo Cgnificatadorarc vel ccjvre,rra>
lertim infacris.Nolunt tan e iita verbaespungere& plamora fub-
fhtucre, qiis focile mtellig. rent rudiores, fed ndiculam lftam ver»
borum formulamretinent. Et quamvisjubftiruercnt &0/^/^; ii vo«
Cem aUuden&ej ad iocum Pctri i epift. 3 7, tamen ifta vcibc runt
.toj muJa,k coiport meo bonoro lBeptaeifct c\ rtdicula-Nam Apoito-
Jus lcquitur decura, & foliicitudine mentis.protecltonc , tutcla
&debna2ftimatione, ficut vocabulum honons.hcbrasorum phra-
iu largtus ibmitur. Sed honorarc corpore quomodo dici debeat
«narizus fponfam magis quam fpopfa^iaritumnon capio. Nara
jut
Prcsby
tcrorum Anglicanorum; &?i
ftn habntutcrque in corpus alcerius reciprocum. S Jci an ifte rtf*'
»•* *«3* > qu* ir1 ^acrrs ufurpandus, ficur ufurpant i!li, vtdeant pu-
denuores Pr«~:crea aic vir a (acerdore inftrucVus » vcl prmsl.i-
ccrdorem benedicenteni fubf.-qucns. Fgo te hocannut: ■ ko
&c. Innomine T;tris & Fiiii &> Spiritm finUu Nam duplex cfl (a
ecrdorahs bcnedu^io inMatnmonio, mquit B-*lIarminus FnsquA Oe ma'ri.
mttur in contraftu de pr<cfenli, cum Sacerdos dicit , Bgo \>os conjungo in>t»on « «t. $.
nomine fpt:tris,er Filii, or SphituA fmHiSs* l-*c firein domo pribata
diri fhiet , titero cfi benedittio, qva ditur intcmpte teport miffit, cton otL
hmi'ii4 inriir precibur- Si illa vcrboru formula,2rg# fof/^&c fi bcne-
':iotScil\iL,Fgo tefpondeo boc annulo ttrcin nomuie Vittis & Bilii &*
Spiritta finffi.An non igitur annuli traditio ccu impofitio benc di-
cirur.Er ficduob, modisfai-6hficaruraunuIus antepcr impoftiionei
f.ipe; librum,& lrerum cum imponicur digtro fponfe-.-Bochcllus ex
fyn >do T .roncnfi 1583. haber iftam formam. Tojiex dtcat Pirtt-
cjsJi tti bteroueDeo, & promittitit in.iccm b&nc fidem perpettt$Jtd&* 4*7.'
f uare i Vtera erfiondeat, Iuro O" promitto. Hoc fiito dicatSacer-
dj , Ft i?o \>ot in matrimonium comungo inntmtne Patris, 6~ Ftiii, O-
Sp.finct'. Kr btnc iutem formutam tnk \li JcnediEliin djgtto rnuiiertt
upponi fiiti \>fum in omnibmfre 'fiizccfibtts obfirViri fiiitum ,iiiof.
q ■ ritus tb Ecciefia rtceptosrebrobare non mtcndinmL. Vid< s in Gallia.
Romancnfes in annuii bencd dkione cadero formula verborum.
Mti,quim B*.llarmfnus benedi&mnemappcllat. Gum mi (Ta cclc-
branr iioc U ramentum. Incipit communio, & poftle&um Evan-
gclum concto fequirur , in qua mariti Sc uxoris offi;ia debira cx-
plican; ur Si -.\on fic qui concionerur, ipfe facerdos rccitat quaedam
fe-agincntaexepiftolis. Sed polTunt conduccrc concionatorcm (1
Pi oe-.u no fic facis aptus. Nam venales funtapud cos concio-
aes bapti males, nuptiales, funebres, prxfcrtim ubi Parce^usipfe
donum iiuu habcr. PoO: cnarrata ofHnia t^eb.ta pprcipiunt Eucha»
rifti.-m qui connubio.jundti funt. Sic intcr miiTs folcnnia enar-
tur dcbita offi.ia. Cojua nonadminiftratur in pubhco EcJ.fiae-
convcntu, ncc abommbus pcrcipitur , fed in mouum miifas ob-
hix pro coujugatisccLbratur. Cum annulo fuper hbrum Cicro-
tum deponitur pccunia laccrdoti ejufque mimftro dcbiia, Non
habent tcmpus m.igis oportunum pendendi dcbica , quam mter
i-pfa facra. Sacra dico, uarn facraraentum cci^brare fc exiftimanro
Sed obiationum nomine cohoncftatur ifta pscunia. Idco fuper li-
Urum dciorfi dcponi arbitror. Dc oblationibus ikpms fupra dixi-
mus. Ex fynodaiibus Rhemcnii» & Trcc 1 .■ils EccL;fias habct Bo-
chcllus decrctum iftud. (ProbibemM fub pccn.i ex: tlont^?J? ajq,
ficcrdotioH6,t<.MC.urati>i qnlm QapeUanii y ne xigcrnt
tnte bmedittionfm nupiiiltm pro matrtmonio cdcurando , gratti iAmax
oblJumnapipotcJit<^ poft v.uiwnonium c-.l&broiuni extgi, fu
Ttttt ' l&dibl
Sfi T>c Vocstionc & Ftin<5iionc
laudibilem Ticclefi* crmfuttudtnem pro liborc, qua? confnttvdo a\}ttft*»U\
vime imtoo ' ntur. F. Oiio Panficnfis epift. m fvt.oc!. f.chtbttur Hi-
firitie f*b pvni f f ' rrtonh , ne Vlitvs fcerdos aut Capelianm atiquil
exigat antebentd '■■et.omm nu(>ti hm , f\*t(>ro teflimonio frtndo , (t\>t
pro matrimonio ctli ' r ndo , rcc/tftone fcrcuhrum qutt debtntur pro nup-
tiif : celcbrato autem matrimonto recipiit frcula^ exigat,ft neajfe
fuerit^fi ut confuetum tfl. Nos nec rempus,ncmpe intcr facra , nec
modum ncmpe vel oblationis vcl prccti pro rc facra, proprer fimo*
nise fpeciem, probarr.us. Nam ficranumum c fic llJorum opimo-
ne pluribus indiciis oPccn<Jwr>us , i um ramcn non fit lftaa&io pro-
prie Ecclcfiiftica id eft Ecckfia? pecuhans, fed nte coram ma-
giftrartt cclcbrari pofik, ut hic in Hollan^iia. Hhbent &tctnpora
Feriata , quibus nuptias cch brare non hcchit. Inter impedimcnta
marrimonium contrahcndum impedientia, fcd non ainmcnti»
contra6rum,numcranr ponnficn tempus fcnarum, fic etiam Angli.
frovhe /4 Soiemni^tto, mquit Linduod\us^nondebttfjeritntfipofibanna cano-
tit Ae lUmd n'ce edita^ & non fioteft fieri a dominica prima adbtnttx ifque ad ocU-
dff onf. tap V«.ii Epipboni* exclufoe , & a ftptungefima \fquead primam domtni-
mw* verb cim pnft %fba inclufive* (r aprima dic rog tttonum \>fque adfcptimum
/«/e«»^ «f, ditm ftfli Vtntecoftes incl fi e , iictt qnoad Unculum bis dichtu contrM
poffit. Hxc tempora fcnata adhuc obfetvant A«igh , cum tamcrt
IV.ntificnin Goncilio Trtdentino.tantum ab adnntu %)omininoftri
Jefii Chirti Vfquein tiem Epipbini* , <St- aftrU quarta cinttum tffkt $t$
oha\>am Ptfbatis inriufi^e , folennium nupmrum prohibmoncs
obfervan praecioeru: m aliis vero tcmponbus nuptias foLnnucf
celebrar i permtrtit fciT.14 cap io. Quoc nque temrore pottft ms~
trimonium contrabicorim parorbo ; ftd nuptiarum fol *mtitcs>conYi-
Via, traduBio addomum^ & carnalU copuU certis ttmporttma probi-
bentur, Sic expUcanc Cardinalcs incerprctes Conciln. Ac cura
conjugiumlemper fuent honorabile inter onuics, etiam in ftata
innocentiae , nullum tempustam facrum quod eius celebratione
polluatur . Benediftio nupnahs cft etiam ritus facer. Et fi ob cat-
nalem copulam a folcnnitate abftmendum,eadcm ratione abftme-
yent conjugati tertiam fcre anni parrem. Prasterea fi facuhatc &
graria canonis ab Epifcopo conccftaccL brari poffit matnmoniuoi
his temporbus vctnis , ablquc gratia & faculcaC' ilia non erit im*
purior celebratio. Tantaene vututis 6c cfficaciaefuntdifpenfatio-
nes, utqiif-daUoquipolluerer facrata tempora , }am non ampliu»
polluetf Vcl an vis ifta ineft nummis quibus redimiruf iaculcat
illa? Quovis igitur anni rempore contrahi poiTunt & celcbran ma*
inmor.ia.nifi tnludu publico vel pnvato.Deremiflionibuidcrun-
ciationum, Vide fupra pag. 87 & caufis macnmonialibus pag.44j
44444! .deprecatiuncularum concaccnacione, refpcnforus cxC.
dixinnu m gcnctc in onSwio horano.
Scquicur
Presbytctoriim Anglicanorurrn 375
Sequiturin Iibro Licurgia?, Qrdo\tfitationis infirmorum. Ingrc-
Jitns Saccrdos djmum tnHrmi dicat . Tax buic domui & omnibns ba-
bitanttbv* inct. Tunr acctdens ad tgrotum gtnibtvs fl.xU dicat. 2^j
reminifari^ fiomtne inijuitttes nos~ir*4,\el peccataparentum nofirorum.
farce nobis fiowtne , parre popuh tuo,quem redemifli pretiofijjimo Jan-
g"ine} ne tn cettrtnm irafiaru nobisJ{j/ie eleefon, Cbrtfl; tkyjfon9 J(yie
cleyfon^ater n-fler qui es in cotlU &rc Mm . Et ne nos inducas m tenta-
tionem. 1(>fp. Sid libtra nos itmalo, M. (Domine fibum fac firhum
tuum. ^ Qui fuamfiducltm in te cotiocai M. mitte ei auxilium de
fitncl idito tuo \. Ft eumperpetuo potenter definde. M. nibH pr.e)>iteat
invnicus in tttm. ^ Et filtus miquitatisnon noceat H Af. Bfto ci 2)o-
miwttturrh fortitudws ^. A facie intmici eius. M. 2)omineex<udi
orationem noslram. 1{ Et climor nojier ad'te ptfiHmat . Oremtts. Rc-
citac cta is pTecatiunrulas\ Qcinde \>t\tur autem udm fer ifla ad <egro-
tnmexbortatione. Hoc fias cbarijftme frater, &c. PerLdta exhorra-
tione nraei ripta. Sacerdos recitahit articulos fymboli, qucmtd/nodum
fit in baptfimte. Tunc examinabtt tUum Sacerdos, num fit in cbarttate
eum omnibws bominibis^ exbortans ilium , M ex toto corde condonet tl-
abnA iniurta affutm fuerit. Et fi attqnos t.fi ojfjfenderit aut iniu-
rit jfecerit , precctur, \>t fi i ondonent , &~ pro fua facultate iUis fatfi
facttt. Et fi ante non condtderit teftami ntum , tnnc condat9& dicat qua
ti debeatury & tictjjiit q <e de >tut , p> opter quietem poflcrttatis &* ami-
corum. S*je autem iticonton'''ui dht.s & pot.ntes moneat de conden-
do teftaminto, dum waknt Hce )>e. bifi.poius repetita ante enuncia)%
pvffunt t quam Minifter prtation motaittur, proVt fibivifum fuerit.
Hic ne omittatur, quin Mmflet agat cum mfirmo de deemofyna dandd
paupenbws. Si agrotivs fintu fu i m conjru ntt • <>t gravttam ejfe aliqua in,
rc, detUa SicerdotiljrivUim confileatuv . <-r fimta onfejfton 9mini'<ler
Vtetur hae forma abfAutioms&omhw* n*ftir jefws Chriflm ]ui dedit
poteftatem Ecclefi* abfjtVendt apeccatii v>e p&tftentes & rredintesin
cum, ipfe ex infinita mifirkordia indugntti' i pccc ita tu.t. Fgo Hro m+
toritateipfitos mibt concejfa alfilbo teab omnthm percatis in nomine ?u
tris, & Eiltiy (s* Spbitnofanc~ii9 ^A>ncn. <Dtind-' miaifler recitatit fub-
feou^ntem f>Uec~iimydiccns9Q mifricordijftme 'DjMtne&zc. Tunc oret
mimflcr bunc pfilmum nempc 71. jintipbona. Saluttor mundi fitbA.
uos. (Jui pii crucem & pretiofim fnguinem redem4flinosyuiju]>a nos 9
tc rogamu* b Deus. CoUecia.Ommpittni (ftews.
Canone 67 conftitutionum anni 1603 rainiftro concionatori
permittitur ali:s v.rbis confolanargrotanCL-squatn vcibis prefcrip-
ris in ixrurgia. Mimftro non concionatori non pcrmittitur, niii
forma in libro pubhcas lkurgia? conccpta.Mifcrrimus illc Cuno
^ui nec concionandi nec apgrotum confolandi,mfi verbu. praEtcrip-
tis, donumhabet. Ritualc Romanum in Rubncis de vifitACtone
& cura infirmomm monec , uc Parochus ataedat *4 tegctum fae.
Tittt z t*4tm
<s?4 De Vocattone & Funflirne
p,<£ 1:0. paraitUU hi tr:> ' • 4€ * ■*■■
■ i tcnt , ^ itri-
no i . .'• > . 11
<£.. srn /c r , ('iUntmmifiticmtdum m. ■.)-
rct > &
tcr errtt% & md f.lultm jnam pt ,'itoj
mti ai.us , argi i tai t 3
trficacius roovcret, quiri vctha.
, acccditad
argrotum , & pnuicv. cr •, vtl ipt 11 xcrir, \ igi-
lctr.e ,ai nua, 6Y •. Dna , 2>J#
reminficnis tkc. & parva I
&exhortationc I bonis ma a . .. i. Iami«
-re anitnae, mor.tt vt condat tcttamcntum. N otis
crTkium iftud curarc.Co m privararo-acgrocaoii* audit <Sc
afa amlinecconcionari qucar, ncc ctmitientiam gravaiarn
aiiquo peccatecrtgere. Ecabfoluit roore poiuificic,non ut mni-
fl r dcclarando & prcnuncianco p ccatactTe rrmiiTa, fcd ut judcX
pcr dcfinitivam fententiam , dicens Fgo te abfobo ub cmnibus pec»
c~tis. Quod ad foimam & oi inem prccationum fu-
rra in t fficio boras-ie. Frigida& leiooa confuUuo tilhapc foirLU-
-Iaiumrecitatic.
ln Itcurgia Anglicana vifirationi irfnmorum fubjxcitur Cotnmtu
• n :o mjirMfk m . Cu m o 77. n j t iltfint i h ,/* -
fi mUtibtu & •trumrtu, &fimp% tact ti ft/tt ammrtde ex bu Wtia cnt c-
•wigrandnrn^iico Ufimpet ftmt pai :;, - %m txpt&ttionc msttti, quan-
docunque D> ior Jubtn.lc,fid oratfertim peflu Umporc% ctd-
■tnontat psroibLtiOS, W frequentcr communiccnt fhcramento terpuitt &•
finguiais 'Domini. Sictntm caucbuur^ nc cum fiulii fuctint co
■ moiicfi.ut.iti/int pt ofiura cmmmumbm. Bu-. ervs hanc tubrit am iic
-Cerfura car, corxigendam judnat. Ttm eo^uedin primadebociituptatgepttoncpum
xx^ tritut ,i>>inijtios deberc pmpuiuta diOgenter adhortariy w mtnfa 2>omimi
ficamcjttcr cojrnmummmtjmaxim e pefktii ntirt tcmpere)) omovtarbnM tom*
-muhicarcthcnfi <Danum*omucsl tint omnt dtc Domimto. Frtqucntcf
.comunicarv.' tumvoluiu,non fimuJ totura costum inviiam c\ hor*
.tar.tur, fed fingulosuiispiuspcrtipiant tuchariftiam , tifi^ tan-
tum aut lcx ui actjcbreiit. Pcrgo. Verum^fi ' mfitmus non pcurj
•^cnirc adectitjiat O- pttit /7. ; darij aamtntum m Xomu fuj,fignifica~
butum - ane pareibo^quot tum ijfo l).a\>tr
i.nt communicarc <V um in tegroUmtis domto tocumt m
j rtVettntcr admtnijitatt qi>t«t^ at prsfintc /ufiicicntt bonmum »«-
tnerQ,quitum<eg*ofiut4m ton.muntontm {onmibus aak* ntctfjatus)
■p:>if '• iy.-.\ ■f.ojjmtti iirm «.?■ ■ fttrofiitdam c-ommutuotutn a/r-
fultu, Qrmuj.' UmmjJpoti Dcho> ty^. mfiiiaiu b*kjti*$
Prcshyterorum Angiicancrum. ^j
taoiifrmo, (rir.tfti w witnttrbtn: itfirmitstem fertttt &c. Bpi-
floii H:'> il !i(: nia: n^ltxeriu '^"- Ebwgtlium lobtn. s. yfmtn»
ji n:n i o * • '■».-, ytiftrn^nem neun ndtt, yc. Minifttr. 'Dominns
toi>ifvn. \ V Bt c**n iHtntMO. M.niivr. Surfltm cordu crr.
yfft* i (/intn, •£/*?>: I ttm t ?. Cum utnitnr .1 i dtftribuiionem fi-
crtwnti c$r >oru 'jr fin* t:nir Cb i U, /acerdos primo communtcet* de-
init ilticu-n t* -ot >, / iyft tdbtc pictpirtrunt. fcrrhn fi auis, auod f>e~
fuuto/ijfi ni Agrottt&eih to i miritftrum ftto tempore nonadmonuerit,Pei
l
k$ ij t to communi mtittm nnmtro egett, \>elpropttr aliud auodcunaue
'tjritimum impfMmtntumJicramentum corporis <? ftmguinis Cbrsfti
n-npenipht,tstme»m minijhrita iniituvt^t fi \>crtde pcccatis refiptf
cat, rr lcf.tm Cbrift >n in cruceproeo mortem pertuiiffe, O propter ejm
rcdemptionnn fiiutn fngiinem fudiffv fir mitcr credatMmftviorum vx e$
■ gcceptorum recolens timm$rt<tlsftjut grtths agew ,eum corpus (s* fintuf-
nemfvr\>ito.h Chrifti.tquantktnfoii ore furamentum non percfatitj ati
fu<e mimdt fttUtem Uiujjime jnanducsre O* l\>tre. Si eodem tembort
tifttatftr, £> recepturm fitftcram c»mmurivncm uegfotus , licebit jtctr.
doti (;/«? cid >a ojfkium Urunout ttbfbtvafy Vtfitationis finem ficerej
cum hentum fuertt ad Tflmum, Inte 'Domin? fperaVi. yftaue m$x M-
cbotrtojficiunjfticr£ rommnnhnis. Tvdis.fdorts.^ l>el /imiHbuW VaJc
tudinis tr morloruminfefth temSoribus ,cum nento parochinnorumaut
^icinorumprdpttr rontagionis mctum ad communicaqjum \>n,t in eedtbta
.jgrotitdi ct >offkBt,mtntftcr ft*gertdenixe pelat) cnm cofoh com-
juuntfart potcrj.
Pnvatamccen^adminriaationem inuna Rubrica non admit-
tunr/juandod' <,ft juftuscommunicantium numerus,& tamenru«
.brtca ultima, Pcfl-is, fudoris, vel fimilibus valetudims & morbo-
b uum inf^ftis temponbus permutum miniftrum folum ojiii' ib.
Jo xgfoto celebiare c cenam. Quomo Jo ifta co: fi(r;«nt,non videc,
.Quiuri.lum difF n a MiiTa privat*, cum minifter & asgrotus foli
ctkbram? Obfervandum etiam cx illuJ, cum nemo parceciano-
ruiii aut vitinotum lufeftis tcmponbus proptcr contagioms me«
tumad commumcandum una in aedibus «groti adduci poiTunr,
miniftercamen ac (iabomni conr^gioms mcru aui p. nculo libef
eflet , cum aegroto faciam hanc adionem celebrabit. Prarteica
quem iuftum ciefiniunc commuaicantium num.rum ?" Ties auS
quatuor juftum conficient numeru-m,etiam in loco publl:o, ucpa-
tet exKubncis in ordineadmimftrandi .oen.an. Videfufra, pag.
726 Sim templo vcl ecckfiafteno tresaut quaiuor jufturn ^orfici-
cnt numerum commumcantium, eundem runurum in pnvatis
«dibus proculc'ubio probabur.r. A d locus publicus cce ampub'
lKamnoniffintcxrt.i puMicuoicrcKflconventUTM, ccrte nc«..l-
d< s p«uv.;na5 ^ffi ienc. Muhismodis-rnitTam dici poffi pmaumais
B*mjm*iuis3titaip€ vtiuuonc loci uitr, cvkbiaiur jn puvaio o-
T l 1 1 c 3 latoiiQj
%?6 Dc Vocatione & Funftione
rarcrto aut faceI!o,aut loco privato,vel ratione ttmpcris, cu» die-
9em;ffl.^ bus profeftiscclebrarur,vtT ratione finis, cum pro aliquo negoiio
«*f.j. jpaiticulari aut hcmine celt brauix,aut a paucitare eorum.qui wter-
funt,ur dicatur publiea, quae fit corrm populc qualis eft MitTa,qu*
dici folet Parochialis vtlcon\cntu?lis, qua? non celebratui n.fi po-
pulus ac fir, privata aurcm adquam non cxpcctatur populus, fed
pro arbitno (actrdot s habetur, <]\c multi adfint five pruri Quin-
to quac cekbratur in eod.cm terrplo, (ed non ad furrmum altsre,
ubicelcbratur miflafolennis. Vltimb in qua folus facerdos com-
municar. Nos illas privatas cer(< mus quae non funr parochiales
velconventuales, et (1 convenuialcs fucrint ceu patetrvalts non
funt privatae diccnc]3E vel tcmpons vel lociranone. MilTas omnes
convcntualeselTe dtbcre id eft in publico eccltfiae convenru cele-
brarifupra probavimus,pag. 727. Ahus alium exptetate,ait Aro-
ftclus i.Cor. 1 1. Cc nvenire vult ln ui um & uracch brart fairani
ccenarn. Nam ccena eft non modo figillum prcmiftionum, (ed
etiam fymbolum conjurctionis noftra? cum ec< 1 fia. Ccmmunio-
nem habemus cum ecc lefia univtrfa fpinrualrer per fidem, fed in
exercitiis rehgionis& culrusdivini unionem prcfitcmur mediatc
per communiorl facramenralem cum vifibili ahqui- & parnculari
ecclefia. Qui feparatas menfas a publico conventu hcbere vrlut r,
ab ifta profciTione difcedunt. Non modo unacekbrarunt,fed eii-
am ex vno & codem numero pane manducarunt & eodem poculo
bibcruntinecehfii rrimuiva, ad quem morcm alludtrt \iCetur
»fti*«d!Ji&. Apoftolus 1 Cot.io. i7.vide(upra p. 727. t*.<;? n v rprrmilfrd ic-
4»*M* ckfia.omnes tjuicekbtatwt.i mijjarum mtenraht, fi; gi ii dnUs <im-
ttHm.ii munkdrefiokbant^ii cjuid yfpcttcli cmues de cai$ 1 ltb(n»tt $ ot> tr*
dicente,$ibite ex boc omnes. Cjjtnbant tnim m gm u, /->.,/r. & cm-
nibusfi-jficienttm,qucdadbuc Lraci firlatt cui utut , irquu Tt.ran-
dus. Hcnorius in gt-mn.a Ai.imae cap, 5& rcft rt olim factrcxres
defingulisfamihistannam acccpiiTt cc ex farna colUriria partm
magnum conf.ciffc, quo<tadLuc9\r,qiAi9 Ciaci fir\><*nt. De Abvfll-
nis rcfert FranciLus Alvarcs, quod in (cckfiis i$hum faiv nt m,g~
ttumautparltumpromultitudimgetuis, quii omnes cowmumcnt, O*
pro mogniti.i'ne fiaciunt crajjum dimidio diguo out integm, aut ettam
crajfiiorem magno digtto, Infundunt linum caiictfitcuw ex u*is prejfit
p>|. iio mtgnd quantitate. Vide Cafiandrum in Liturgios. Diorynus in
Hurarchia ecclcil. cap.^. Ignatius Epift. ad Phila-.lclph. An(cl-
an iS in i.Cor 10. unius panis memintrunt. Nec frangtbatui ifte
panis,pnufquam bcnedixerat minifler^&in hunc ufumhabtbji^t
cultrumquemfacram lanceam sppellabanr, ut obfcrvar Iuellur»
Arric.11. Mufcqlus in Iocis ccmmunibus ait, quod pulcbre tamen
lic%dca«*n* 4d fignijjc<v7fuml,iius 0* eiufidew fivgumis trjfieriuw, ynde <x 4qu9
potautjidekj omwj, Iniuspoculi ifius fick* Sed cur magis unum po-
culum
Presbyterorom Angticanorum. %?j
Cuhtm epilm unnm panem nobiscomniLndaret, nin capio.Vrrum
panu dcbcat nufXa & unitate nurmrica five pbyfi a per parrmni
connnuationem unus dfe, an m jrah conjun&ioue mulrarum par-
tium, ficut plura ferculi dicuntur unum convivium, non contcn-
dimus. Sed quomodo m celebranda coe u unttans 3c communio-
ms myftcrium reprejfenrarunt in primitiv3 ecclvfia oftcndimus,
cn n non modo farramentalrm comrnunioitern coluerint
imn *jii convcnicntes ad cehbran iam r oe um , fed ctiam
dc panc & poculi numcrouno omnes prrcioicbant. Tresautqua-
tuor feparanm k reliquo coe u celcbrantes five ift loco publico five
in privacisaedibu* cum ae*roco, lacramcnralem illam communio»
nem cum reliquo cae< u neurro rno \o proficcntur,njc in vnum con.
venicntes, nec de codcm numero p*ne pafticipantcs. Aty ait Tile-
ttu*> cum <e?rotus in pojtremo agwif f<i at~i t conjiitutus, diraque ante
a&tVv* oeccatorum im <g>ne conterritnt mtrime opus bif*ett quo \>n9
\\g ; ta miii iUitts ia<-u\i ext>n*4intur, Hiifcuto : o tis dubitabitto^fcro%
omnia admo\>endt efle pr<efi Ut 0* a<d nitictttt, qutb*i qiaffxtus calimut
fn/tentariifimwt ellycbnium alLidfi/oqve oleo flimmvn ctncipere, itt
jlltaue eorporif anim;qte ctligins ac \>ertigint halentiui Jplende/cere
quat. Omniaadminiculafuntadmovenda quaeunicuiq;admovcn«
dadocet fcnpturaabfque violatoordtnepublico. Qu* puMhe in«#
ftituit Dominus celebranda non funt admimftranda unu wque i»
loco privato. Vcrbi applicatio & privarae exhortaciuncula; funt
medtacV inftrumenta tfncacia & potcntia ad folameu & falu-
tem cuiulvis in agone mortis conftituti. /f', inqu<t, interin
sui in carne UVunt , quod pluribus offertur finfibus, fitmius wj-
eue appreb*nduntt qukm anod fuh auditu perctpttur, neque enm <De\
promijfiofed infirma bomtnisfides bifce tibicinibut fulcitur, & figno-
rum ac fymbolorum ufum dc quo nullus dubnac, nobis commen»
<Jat S-d dc legirimo viu fi^norum qua?ntur. Vfum publicum
non prtvatunt nobsscomtnendavit Cnpcura. PrCjtirreaex ufu pub-
licofru&um perci r;imus,nonfolumeo iplomomcntoquo fymbo-
laaccipmius,fcd fi.igulis poftca momcntis per omnem vitam m
graviflimis tentationibus,quibus concutiuntur quaudoque fidel s#
An tuuc miniftranda eft us euchanftiaexcra publicu ^oventum,
vel quodmajus.an proptercapraevertendum rcmpuscckbranonis
coenaefacraeinccetu pubhco. Etfitne illud graciamall garecxrcr-
nisfignis. Cum quis in agonis a&u cxrrcmo conftnucus de re-
mifltone peccarorum dubtrat,rcfncarurci mcmoriabapnfmi, non
denubbaptizarur.Bjptifmifcmclfuf epri .rudusutiliseft ^fqut ^d
cxrr-mum hduum. Siceuchanftia: peKcpi* in pulicoconvcntu
frudusunacum a&u rranfcrutuecelcbrationis non cranfir^ i.tl pcf-
manct & vim fuam excnc,quando non fumus in ipfU .id^u pei< ipt*
eadiJLud«i<QonbuaUtagnumnonmanducaiuntpubluum ordt» I
YloUlUCJ
S7* Dc Vocatione & Fun&ione
^iolantes. Agnu< quem *m pafchate comederunr,morientium fidenr
*uftentabar,\n fij>num & (yrobolum, cV venruri rrufliaMypus. Hic
autem vtolatur ordo pubhcus cV lcgitimus ufus facramenti, rura
tollitur facramcnralis illa communio totius ccetus. At dices, co«
lunt illi tres aur quatUQl vcl forte plurcs communionrm facra-
mcntalern cutv r tliquo cccru,qu«a idem eft facramemum. At fic
coleret ccmmunioiicm facramcnraiem quarque paroecia cum
omnibus per orbem rerrarum ecckfi|s particularibus , quia ca-
dcm cft marcria & res fignifiVara,o\: con*eniunt in fpecic figna. At
saon cft illa comeiniofacramenialis, qubd in fpecie idem fii facra-
mentu-m,- fed in individuo,ut argumenutur Ap^ftolus Qui unum
e&ndemque numeropanemcomedcrunt,faUem unoeodcmque lo-
co&tcmporc, communiouc m fa. ramentakmcolebanc , uon ill*
qui in locisdiverfis,magis quamqui pafcha in diwifis coeracu'is
celebrarunt , de uno codcznquc agno parruiparunr . De il-
lis qui vno in loco & una celcbrarunr, d»cit Apoftelus, quod
coaklcunt in unum corpus. Mulri unnm corpns conftiru.
unt , qui de uno panc fraclo cV diftnburo manducant. Coe-
tum Ecclefiae corpus vocar, & cornus cffici dictt perfarramen-
talerrt communioncm. Qui ergo frparAtim la. ramen.um cile-
brant, per facramtntalem communionem felecorpusa r* 1 q.io
Ecclefiaeccetu feparatumconftituunr,publicum ordiiitm EuLfiae,
&facramcnri myftenaeV uium violant. Prasterea , ntde prhaco-
baptiimo dixnnus,fac ramcntum coeiiae luperftitioni,ncglvclui,c on-
tamptui* depravariom fi txponitur» N«m fpe coe.iae domeftkje
& privata; neghgitur pubjica , iuute conventus ir.frcqueuio-
rcs dum ceiebrarur cceia in lous pubhcis. txrariam aliiganr tcr-
nis figms carnai.s, & prarpaftcra fiiueia ac opcrss opeiari rrora
filutem a fymbolis cxr ruis iuipeiv.uiit exifbmanr. » pcn( inari
animam » fi fuie ifto viatico ecorpore migravtrit. H.*r tn i clanij
adminiftrantes rorrumpcrc polTunt multis modis 1 ginmam« jus
adminiftrationem. Att mquit Tilcnus, mcommo i<x qu* e: ffir«>n«?<
adducunt, fidiEcc+efiee antijittcs nulio mgoiio amoiientut , luauc emm
Ji'H fontica cauft Eucbarisiiam in pnVatis a? iibus celebrari patieniur,aut
* ' ** fi,ni$ dcbene Vakntibm domi eam pcrcipiendi JfieKJ Vel potejiatem fui-
ent. Et fontificiorum errorem de aUtgita fignis fiiute , ttquet Vt (£arbi-
ri faquuntur, de opere operato , reitaplebu) tn/titutione,<^ Catecbtfipri-
dcm preflgitum,tam poflico qu&m foribiu exci<dcnt. Iftud KfntQa-
ytsfa* de remediodo£fcnnacnihiliuvabi;,ut laspius monuimus cap.re
dc adiaphons, & ubi de Q^r,o crucisegicous. N^n funt ubtque
cpncionaroresquierudiant plebem, fed mifetrimi faccrdotes , Sc
cosci Curiones pjenfquc locis , & ubi funt concionatores vcl i 0,1
concionantur.vclaculreiant verbumckhujus viatici utdirarjcm pll
p£acdicant vci ncgiigentiores funt3 vel nihil promov*iu. Pia*-
tcrea
fdf*nc[.
Presbytcrorum Anglicanorum, 8/9
tereaquidopusremcdio,ubi curari poteft ipfemorbus abfque u!!o
incommodo. Nam nulU htc ncccffiras vcl pcaecepti divini vel mc-
dii adfalutem. Qui entxe petil Euchanftiam vkintH morti, hbo.
rar graviorc morbo animae quam corporis, 6x per dottnuam cV in-
ftitutionem cutandus iUe morbus, non fovendus. QuJiuiiu pra>
lexitnon pofle pacari confcientiam annunciatione promifTrmum.
Evangclii nifi fymbola perccperit, indicium cftmerucrc fe abf-
que (ymbolo fraudatana iri re ahqua viaticofcilicctanimar Cu-
randaeft ifta diffidentiavcl imperinavei fuperftirio; ne fpe inani
&falla la&a'us nimium (ymbolis auhaercndo vcro viatico ftaude-
tur. Sacramentum, ait ipfc Tilenus in fyntagmate, efl dftio publicx
J {yublicis winiflris in Ecclefia publice obeunda. J^uU laue nereJfitast&eL
ifaneicdufaadfempottft , cur aclio ficra & puulica tranfiatin p>i - ,.r ,
hatam,auit 'Dei ordinatto nobtt funtma iex,fuprema nece/fitds, cuipott- irt. * *'# •
us parendum auam populari ignorantia 9 &* iufirmittti indulgendum.60 1 '* l7*
Quid fibi volunt appellanonesccenx,cW£t*{,Lirurgi32, mfi foiura
rite celebran facramencum lftud, cum in publico convemu in
nnum coa&oauminiftrarur. Ccenam Romanis di£feim ob nguunx*
communionem docet Plutaicbus. ctnxyat est ccgere cc?tumad aLiquid gafauh. «.
rtgtndum, hei congregire amicos ad conti1>ium. Vndc cfl in feptimo /£- erat p ,,-
then<ti **• rvuZi\*> <Tuixy«i de fymbolis con\>i\>ari. 99»*%is idem prorflvt ^gt
tflac tnxymyn. Z^jiw ?s- jy-nxis & pfMgogd ik eodem herbo deducun-
tur. Coenam (ynaxinappcllarunt vetcres, quiain fynaxi ceu fyna-
poga ii eft congregatione vd convcntu Ecciefia; cclcbrabatur , cifi.
Dionyfiusalias more fuo affingir raciones. Liturgix vox quodvis
publicum minifterium figmficabat, & >«r»^$ publxum rnini-
ftrum, undc quidam AurV^? fcribunt , quafi « -n» Xn'--m \*y* '*%»•.
Anrm dicebantur hu*<r>* ici cft publica. Licurgia» voxcum minifte-
rium fignificat & ordtnem in facris celcbrandis, obrinuit tamcn, uc
liturgia peculiariter dicererur facrasccenas admmiftratio. Appella-
tiones tftas cum ccenae impofuifTent veteresagnofccntes a&ionem
kanc eiTe publicam , ck in publtcoconvemuadminiftra idam, etft
irrcpcnte & mvalefccnte fuperftitione legitimam admmiftrandi
formam ftacun corruperunt , &in judaicum facnficandi morern
commutaiunr, non tamen extraconventum publtcum cclc.bra-
tunt apud asgrotos. Probat Tilenus percanoncm Concilii Ni-
caeni morem hunc fuilTe vetuftum dandi Eucharifttam aegroranti-
bus,aut in extrcmo monis agone conftituus.Dc lapfis. & paenicen-»
tibus , ita dccrevcrunt Pacres "Nicajni,non de oranibus argrotis.
Ruffinus fic habet , debis juiutu cxcedunt poenzientibivSy decernimus
Vdcuum nuitum debere dimittt. Euchanftiam dari permittunt lapfis,
jnquosetiam rcfipifcentesplusaequorigiuiorcsfuerunt. Qui rigu
diorew patrum difciplinam in lapios Se psmtentcs agnofcunt, ag-
cofcant euam in lfta indulgcniia errare quoquc poiuiftc. Sed qui-
Vvvvv bufcunojiie
3$o De Vocatione & Fun&ione
tuf unque «grotis datam fuifle Euihariftiam ctiam ante Conri-
lium Nicxnum uon invtrotconcedatn. Iuftini artatead clmicos &c
ari*rotos dclara crat per Diacor.os co tempore quocel< brabarurin
publico caetu. Poftea etiam extr.i tempus celebrationis cV tandcin
cum pompa hicis & campans?. Sed apud aegrotos mprrvatii aedi.
bus cxrra i ubhcum convenrum adminiftraram cceoam apud vere«
res nufquaTjpnro^r-pcrie? , nec ullibi anre fupcrioris fae-. ub tcm-
pora. Si imirandi funf parres in uno, imitcmut etum in altcrou
At quanta f perfhtio ex illo vcrerum morenaraeft? Euchanftiam
cx hac vita migrantibus ad caelc ftem patriam necelTarium cxifti.
mabant fubfidium &viatuum. In papatu finc hoc viauconullum
patere aditum ^grotanti ad recrum roelorum cxiftimant , aut fal-
tem peflimc cum iis agi, &falutem pcrichtari, & contra imme»
diateadirecoelum angelis ftiparum , qut facro viatico corporis
Chnfti iter lllud forn -idolnfuum 'ngrefTusfuerir. Ex prava inter-
tatione verborum I >hannis 6 vctercs coliegrrunt Euihartftiam
dandam non modoadultis, fed etiam mfanribus, & nfannbus ne-
ceflariam fenftt ipfe Aucuftinus. Vnde nios illc «btinuic ftanm
poft baprilmum mfantibus Euchariftiam inos ingerere Nec rc-
cens eft iftud inftiturum fed vetus Cyprianusde lapfis, AugufH-
nus I. 3 de Triniratc cap. io&epift.2$ illtus ritus mcrrincrunr,
& duravit tnos ifte dandi infantibus EiKhanftiam ant.os 6co uc
patet excapituiis. Caroltmagni & Ludovut Piicap. 161. VtTPnf
byterfmper Eucbariftiam babeat p.iratam* Vt quando quis infirmatertt9
autparVuitts infirmm fuerit, ftatim eum communcett ne fine commtt.
mone neriatur. Cypnani & Tcrrulliani arvo Euchanftiam domum
detulerunt. (Dimiflitf, inquir Cypnanus, &■ adbuc gerensfecum , M
»©c fprftaitt' ciffolet, Eucbtrifttam Tertullianus hb. 2 ad uxorcm , 7>^un fciet mari-
Ui num.6. tt* 1u*d ft<-reto ante omnem ctbum guftes, <sr [ifci\>erit>t>*nem ilium ejft
mn credtt qui dicitur. Hic tamcnmos poftea antiquiratus eft. In
Concilto Caefarauguftano anathemafcrtur incos , qui fecum Eu-
chanftiam dcferunt & in Ecclefia non confumunt. Cum igitur Ti-
knus veterum fuiiTe morcm dandi Euchanftiam in articulo morcis
conftituris, non novitium aut pontifiaum fuifTc ex canoneCon-
cilii Nicaeni colligic , innuere videtur lfta duo, primum nihil pon*
tifijium efTe quod non nuperum & novitium, cum ab Apoftorum
sevo coepent myftenu iniquitaus;deinde laudabiles fuifj quofcun-
queveterum, mores tam.n cum pudcat lpfos pontificios nuditatil
patrum,& ntuseorum antiquarint,iu quofaamanathema dewun-
r ciarinr. Bxtiterunt olim qui e ioco lobannis 6 ®- altero eyfkm cap.
iga[dub. (% 3 ^ ad literam acceptis neceffitatem quandam baptifmi &- Eucbarifli*
<tv«t. f*7*.defindercnt itt pracifom , U dtnmari amnes necefjarit credennt ,' *ui
Keque bjptijmineque Ccena* fiitH fuifilnt pariicipe* . Itaque mortuos hp-
Vtra^uc
Presbyterorum Anglicanorum. 8*r
Vrraquc confuerudodamnata fuic in Concilio Cartha^. 3 can. 6.
Cum tam turpiter errarint vcteres circa facramenra > non funt a
Bohis rmtrandi. lQi in&miorum lelnmcntaextra ordinem olim aibi- p4rt.i J,fr
b'tii'ifir^itatcmpublicam totiui Ecclefi.tmj^is fhl>crunt &* auxtrsmt, £t thcl \%
pidm pri)>atam jnotmtium finarunt. InMersiitu lero b.e: er&t pro- ^,
ptiinatio, qa elimmortw ficrafimbolt , non fine Dei ry Ecckfu \lttn
dinio ing'.reb.intiry^'(e bnim ttiysferii propbanatio fieauentihus finodo-
rkmCanonibustinJm e/t fubhta, auemtdmodum &* mos itte infanti<*
hus Ewbiriftixm in/HSartS jure efi abolitus, dixit olim in fynragma-
tefuoTlcnus. Conccduntipfi Formalift^ m libro L&iurgiae infti-
tucndum cflV afgrorum , corpus Sc fangumcm Chnfti ad falutetB
femanducare & bibcre , fi vere de pcccaris refipifcat & firmites
credatChnftum proco mortem pcrtuliiTc, quanrumvis ore facra-
mentum non percipiat , & volun-r ut aeqtM>3nipno ferat, quo i non
admini(Vrarur 1 II 1 Euchariftu, quia impedimentum iuftum «^bftac.
Impedimenuim juftum rlieunt, quod miniftrum tempeftive non
praemonu-.risqwbd graviflime laborer,qnod dcfit juftus communi-
cantium numcrus. \\ juftus cornmunicantium numerus \n Ec-
cl fiivifibih &conft<nua nulluseft extra ipfam particularem Ec-
clcfiam. Namcommnnio facrametualis cft nota Ecclefiae vifibilis»
quam notam privati ccetus in cadem Eccl. (h ufutpare non debenc.
Diodecim imo 100 cxrra publicuafconventum non magis con-
ftr.ucnr juftum numcrum communicantinm , quam crcs aut qua-
tuor. Etqua ratione inftituend- fuut aegroti fc ederecarnem & bi-
bcrc rmguinem Chrifti, ctiamfi facrarrcntum ore non percipianr ,
quianon aJfunt tres autquatuor quinna communicent , cadem
debet inft»tui Cc ederc carnem & bibcre fanguinem Chnfti,etiamft
farramentum ore non petccperintcam jam non da ur occafij dc
commodiras publici convenfus,ubi celebian Aebeat, A. lin&jjrio
arcendts Iulasis promirtit Dcus tefofefan&uarium Ez.ch. 1 1 16.
Si necetTarium fuilfct moricntibus viaticum Euchanftia, Apofto-
luslacob. 5 itlms meroinifTet. Pranerea fruftra hic cautioncs &
Icges quafiam prarfcnJbunt. Nam bic dijficiUmi.m vficalere, nealios Ecifit $6a
fuverjxitioy&lios ambitht & Vant oftentatio ad petcndtim foliicitet, ait
Calvinus. Prxccpu Deusneextra locum qucm dcfignaturoseifer,
carnem irhmolatitam comedercnt , ne forte ipfa iacnficia con-
temnerentur. Qubd quibufdatn lcgibus concedunt quidam priva-
tara coeiueadminiftranoncm, non probo. Nam nullx le^jes 2ut
cautclae eflicient rcm ipfam legirimsrm , cum fcmper diffoluitut
co i-muniofacramentalistotiusEcclefia; particuUns percomunio-
nem facramentaU m ccetus ptivati in eadem Eccltfia* Cum,fatean-
lut Rhemiftasin Ioh.6 eosedtrccarncmj bibere fan^uinem Chri-
fti^ qui voto & defidenoadjungunt fe iis, qui a£u pcrcipiunt Eu -
shaiiftuc facramentum , ocbaptifmi ac Eu^hanftis ame ikpnis
Vvvvv i psicept*
ss 2 De Vocatione & Fun ftione
perceptse fiuftus nobis fcmper utilisfi;,& a&ualis Euchariftiarper-
ceptio in privato ccetu ettarn frrqucntiori publicum ordinem vio-
lat & facramentakm cotrmunioncm Ecckfiae cujufque \ fibdis
riotam , fuperfticionemyCOAtcmpfiviii ncgk&ura panat , non eft
adminiftranua in privato coetu ccena dommica.
St cjuitvir Scpultura. Saard.s prortdet obviam feretro ad ingrejfum
Ctemiteni, or dicat, aut mmijhi& tlmciyquicuto eofi<nttt*nantteun*
$es Vel ad temvlum Vcl adJcpuUbnm bat anttpbona* hh. i 1. Fgo fum
yejurreciio (sc. loh.\^,fito qt-ad\edemptor &c. i Jim.6 mhi tntuli-
tntvs &c. Cum Ventum tji ad Jtpuitl rum t dum c >da)er paratur impo*
itcndnm, dicatur autcanMur hb 14, bomo natm <?c t^ntipbcna.Me-
dii Vitain morte fumus , qutm quartmus adjutortm h fi tc Dvmine $
qui pro pcccatu nojhu iuflt trafieru. Santte DcafyS' nttt /oitts,Sanc~fe
Crmijericors SatVator amirce morti ne tradat nos (j-c. (Dum cndaVer
terra inic&a opetitur , Sacetdot dtcat Cum fDto vfium fit exhnmenji
fuamifeticordia antmam cbiriffimi fi &tt u nofti 1 nunc defunEli adftfuf
ciperCiCorpwfuumfcpuLfaoiommUttndu curamus,tetram tetra , ctncre
cinertbnAypulVeie puiVertbus cum ctrta & consiantifpe refirrefftonu aet
bitamteternam. Per fiominum noftrum Iefum Cbrjium,q $ tramfor-
m-ibit corptvs bumilitatis nojl a confignratnm corpon ciaritatisfiua.iuxta
potentiam operationisfuce,qua poteji fibtfiubjicert omnta. Tum rtcttatut
jfnti^bona. yiudiViVotem decccio dtantem,firibe>ejrc. yipoc. toetndt
iegiturJMo^i.C^'^5 Fmita epiftola minifler dicet I(j ie tltjfon .
Ckriftt eiijjon. J(yrtceUyfcn. Pater noHer quics in toelu. <<rc~ Mi~
pifler. Etne nosinducai mtentationem. 7(tjp. Sed Itbera nos 4 maio.
ijimen* Mtn. Oremu*. Omnipotcns <Deu& apudquem VtVunt fitruut
iltorum quibinc decejjtrunt in (Domino ,& quicum anim* clectorum9
foflquam exucrunt onus huius catnis, Utttia <$- fzUcttate Jruuntur,
£i r.tfAS agimu* til i immenfiu ypropterea quodexpedtteVolutflt 2\^. fratrent
noflrum ix arumnis hutus mundi impii, prtcantes Vt placeaj tnfintt*
tuaebonitatt breVt explere nnmtrum eleflorum tuarum, &* maturare glo.
fiam regnituuVt nos Vna cum fratre nojtro^ omnibus aJiis Vita defun-
ttts in Verafide & confejfione nomtnutui> confequamur perfUam ab-
folutionem &■ beatitudtnem tum cort-eru tum animoe in tua perpetua &
fempitttnagloru. jinun. Colkcla. Miflricors 2>eus Tdttr^c.
Canonc67 conftitutionumanm 1603 mdicitur, ut cum aliquit
ex morbodccumbcns in periculomorus videtur cotftitutus, mi-
mftereundtm vtfitet, nifi exploratum fit Vel probabtltter fuficffunt
tnorbum effe contagiofum, & tamen tn libro liturgia?%. enam pcftis,
fudons,aut fimilium morborum inftftis temporibus, mimfter tc-
tietur fokts cum folocelebrarc facramentum, fi id eni>c peticnt
•argrorus. Morte V>ero jam ingrucnteraliqua campana puifabitur, ntque
wiinifterfupremo ojficto fuohac in parte deerit. Cumautcm ix}ira**trift
§ Utquuxfirare eum contingit,c.imtpanaj?tr breVe Untummodofipacmm
Presbyterorum Anglicanorurtn m
1ttrin<fi<e pulfabituryquodidem tam nn'c q ,ln potf fepulturm, olfirVan-
d*>n decnrnimtvi. In hcurgia Ai.jlica.ia ieeft 0 H>> commenUtionit
tntmt, qui habeturm riruali Rvninopag. 141 & feqq In cano-
nciftonon prxctpiunt (ed conl-ilum, ne (upremo fuo omVio hac
in parcc d-.-fic mimfter, nec quid direr, praefcnbitur. Addcn-
dura erar.fi offiriofuodefungi qucat. Rituali Romano de pulfan-
da carnpaua habeturrubricain ordine commcndationis anim#.
Tunctv'$ vi^ct pii confuetudo , pulfetur campana parecbialti Bctlefta P*Z<l*9*
tliquibus taS/m ad fignificanium fidelibm in i>rbe Vci hco, aut cxtra tn
fuburbanu exiftcntibuA infimtem mortem expirantir agroti , Vt proea
3):um ro^irc poffint. Egreff* anima de corpore fiatim dicaturhoc re-
Jponfiii im> SubYenitc Sancli Dei&c. interim detur campana fignum
tranfitm defnncli pro ijciconfuetudine , Vt audientcs pro ejttA anima Q)e~
um piecentur. In canone Anglicano ftatuunt ut morte ingruente
fullctur i& bus ab uno larere, cum autem expiraverit, utrinqus*
'uifata campana mccrti funt qui (onitum audiunt , cujusani-
num Dco commcndare drbcnt fitne fratcr & fidclis an excommu-
nicatus vel lnfidchs. Nam non nifi permirtcnte parocho pulfari
vixcredo. Quod etiam poftquam expiravir urrinque pulfatur pcr
br ve fpacium campana, in quem finem fiat nefcio, fi non in cun-
dem quem rcfpiciunt Pontificii , netnpc ut furTragiis fuis ani-
inam e corpore cgreCTam juvent. Sic cura tam ante quam poft
fepulturam pulfafur, cnm deducnur mortuus cum cantu antipho-
Xiarum ad templum vcl fcpukbrum . Nam fi vel orancum vel ca-
nendum, vcl lc&iones rrcirand», habent templum in quo hoco£
^cium celcbrarc poflunt, poftquam defunc~h funtofficio fuocrga
defun&um. Cum m oratione poft corpons inhumarionem dicit
Sacerdos, Trecantes W tios Vna cumfratre noftro, Z? omnibtu aliis W/4
Jef*nHu in \>era fide ?<r conftfftonenominu tuiconfiquamur perfettam
dbfolutiouem &> beatitudinem tam corporu qnkm animte , nonne orat
pro frarre morruo. Amiphonarum canru Sc prccum recitatione,
dum comirantur funus , nonne error lllc orandi pro mortuis con-
firmatur. Parochus pnmus iniicit terram in fepulcrum fuperca-
daver , & qusdam vcrba profcrt. Eftne roiniftri munus fepehre
moriuos ? Non Iiccbat facerdotibus in vcteri tcftamento inttrelTc
funeri,nc polluercntur Lcvit.i 1 qubd jam licere fatcmur minrftro,
tamen inde colh^imus non fudfe partcm muncris facerdotalis
hymnos aut pfalmos cancre aut preces fundere in funere mor-
tui , velconciontn. funcbrcm habcre. Ncc facercotcs, nccl vi-
t«, nec propheta?eo munere in mortuorum exiquiis furc"ti (unt.
Orationesfunebrcs Nazianzeni & aliorumab Athenienfium more
vidcnturderivaras Qui mos in rcpublica magis tokrabiliscrat ubi
Oratorcs mortui laudes praedicabantquam in EccKfia. Cum in
emm funevc non habcrcntur, patet m Ecclcfiam introduii noa
V v v v v 3 poftfi
sg^ De Vocationc & Funftione
pofleabfq*, invidiofa profopokrfia.Ditiores hoc oflfieio echonefta-
•untur, BtgUdispdtipcrjbtis. "Nam ad fingulas funerationes non
poteft conctonari. Etfi ah&s raticne dignitatis pcrfonarum alios
aliis anteponere ei liceret, in roiniftcno tamen fungendo r'hil
faceretcum paupcrum comumelia. Incumbit illi quidem ex ©ra>
cio (olarividuas & orphanos , qui tunc tempcris maxime egent
oonfolatione. Concioncsfunebres in Angl>a venalesfunt, utohm
in papatu miiTae. Imo ponnficii dicunt roajorisconftareeonciones
faiKbrcsquam miiTas. Nam cum4 denarns midam, concioncm
non abfque4 florenis comparare poflunt , nulh tamen harum con-
cionum rnagis avidi funt quam pontificii, quia miiTar vk€ fupplere
putant.Mcrccnarins concionator z6 predicandO potius mortui lau«
des, quamdei vcrbumcondu£tus,iniqui{n*mum fceneraiorem.uor-
tatorem egregti, dei cxrene «n mun('o,qui nc velunam forte con-
eioncm unquam audiverat, fan&OT& albo infcnbet, cc roga lugubri
aut amphori mcrcede pTomeriti ratione donabitur. Mcritb lgitur
\i\ fynodo gcncrali convocata Middelburgi anno 1581 canone 48
decretum funtbres conciones e medio totienda* nec iterum mttitucndds §
ut habct S hultingius m A- acryfi Hicrarch. lib. 9 p.j. Et fynodi
Frovincialis Ecckfiarum Hollandiae & Z-.lanriiag Dcrdraci ccle-
brataeanno i>?4can 47. Eunebres cancfonet introduti* , cortmode
tfr Vtilitei e medio totientur , "bbi non funt tnjun&a omhtentur, adtVi-
Undx pericula fuper Hitionum qu<e inde emanant . Ex eadtm caufi com.
fuifitiones campamrum tempore fepuitura eiefun&orum tnnmo dehnt
tolii. Nec lolum concioms ifla? funebres venalcs , fcri etiaftl paro«
Cliiofncium in deducendo funere, cancndo, 1« gendo,&c.De crutt.
bus fupei feretrum 2c cadaver , agapis <.n gans & tleirnciyna, &
aliisntibus vulgo ufurpatis mhil dicarr.. Quod e»i«-m <\ccm
snunicatosfiddcs qu» rirns Ar^luanos papaius rchquia! rrrl eli
nolunrtpoft cbitum abu lui oporteat, pnutquaro ao ccmnui^m
fepukura? locum acmifii tucrinr, fupTa cixin us.
Sequitur gratiarumaHio p;o mulkrilm post f&twHt. Jfcctdetmn*
lierin Eccltfiam , ibique in Iocg conl\nunti genuu fl Het juxta eum lo-
c**m, in quo menfi (Domini cotiorata ttt , & Mmifier muiie.i projt
a^ians , h<ec Vtiba dictt , ke/ fimilia , ficuti i-fa occafto boHuLUt*
(^aandoquidtm omnwotenii 2)co exfua bonttate-tifim fttytilifit)>*m //-
Itntionem dcdiffe , inquemigno Uartus periculo pnefrV.jfe, maximas
propttrea gtatias !De* ages c> orabis. (beinde bunc Pfilmum dictt mini-
fier, nempc Pfa!. izi. LeVaU ocubsmeoi^c J(jfrie el*jfin,ChiHt
tkyfon, lyyrie ekyfin. Pater nofttr qui es in ccells es c. Et ne n«s indu»
c.tsintentativntm. ^efponfim S<d libcranosh malo. Minifter. Sal-
i> . m fic (Domine hanc famukm tuam. ^. Qu<e fptrat in te M T.fio iffi
turrisfortitudinis. ^. yi facie immici eju* M. toomine exauti pnuf
noiiras !{. Et clawor nofhradtt ptmmt* M^nmhs. Grmipotenr
tVesbytcrorum Anglicanorum. $g$
Qenty quitibeujli muherm hmc ftmuitm tuam d magnd batnt % & irt
ftrtus ptricmi* , Ctn eie qu^fumus , mif.ncordifjime piter, \>t itfitu$
suylii y fil l'tcr W'»«f, (P tm>uUt in fut ]>ocatione% ficundum\>r>luyi-
tem e»am inh c Prjfiui hrtn , ac ttiam pnrticeps fiat <etcrnit giori* i*
Vtti fitun. V,r tefum Chi,tum toominum n*firum. jlmen. Muiier
(fud ^enit <td ^ritits a^ndjsfolitas obhtiones offerrt djbet, & fi telebraU
fue it comnunio t conl>cnit , \>t ipfifintlAWi quoqut comntumontm rc*
tiftit.
Hjcc par<; in libro Liturgiae 2. E W. infcribitur 'Pirificxtio puer*
ftrarum. Vul.pdicirur,f£* Cburcbing oflbomen. ln Ecclcfia ,Ori-
enrali.ubifcemniaequadrjgefimoa partudie infantem tn tcmpium
deferunt vocanr *icrA«<n«£< t . Ritus tfte tntrodu&us ad imuationem
Purifi a'ionislu iaicae, ur patettum cx nbmine tum ex ritu ipfo.
Nam qu;e ratio reddi poteft , cur pro ifta hberattonc.quae eft ordi«
liaria, gratias magis agendat fint in Ecclefia, & liturgta peculiaris
praefcrtbatur , quam pro hb.-ratione a naufragto, incendio, alnfve
pf-nctilis extraordmarns , aut pro libcrariune mulierum rnagis
quam virorum , fi non id fi*ret tym$,\iec ludaica. Refert author
pctinonisad R ginam Epifcoposquatdam muherescaftiga(Te,quia P*g* $%]
Iiuncritumomiferunr,QuT tdoq; punficantur domi, urrefcrt Exa-
tdinator libri lirurgiac , & fic vel in arroganuasearum moremge- *a£* ty*«
rit Parochus,vd in fuperftitione obfirmar,dum complcto menfc fe
punftVari volunr, etiamfi nondum valetu linem recuperarmt. Nec
unquam ante praefinitum tempus egreditur pucrpera etiamfi ipfa
obfterncc valtdior fic & robuftior. Cum prodit in publicum,obve-
la ur totaferefacies,iC fi puderet eam commfiffe quid impudi.
cum. Cum perveneritad ecchfiam, genua fl tfcir juxta cum lo-
Cum, in quo menla Dominicollocataeft. Liber Buceri, qui erac
E <wardi, fic monet, Genufleliat multer ante ingreffum cbori. 1 1 Ri-
tualt Romano habentur hx Rubncae. Si qia pu r-pra posi partum,
juxta ptam ac hudabifcm cunfuetudtnem ad eccltfitm Venire Voluertf pr*
ntcohmitatt fua foeogratus actura%petituraq kficerdote benedi£iionem9
ipfi fupapciiitco ir fioli alba indutws^ cum mimjiro afutrgtilum
deferente , ad fores ecckfi* acced&t , \>H illimforis ad Jinitna genu~
flettentem w candtiam acctnfim in manutenentem aqua btn< iuia afper-
gatydtmdcdicaty ?rc. (Dandt porrigens ad manum mulieris txtrtmam
partcm sioU* eam int'od'<cit in fdefiam, diccns, Ingredere in templunz
fDei, Grc. Btipfi mgrejjagen-<fl tiitcoram "Itari, &> orat gratias sgens
dcbtntficiis fi'ncoliitis%^- ficcrdosdtcit, I(yrietl ffin%Cb,i/ie eieyfon^
fyrieckypj», Patcr ntfier , &t. oic b! genufl.ft rc oporreuuxia
mcnfam,a( fi locus lllcefiet alns facranor, proculdubi» >,quiaalta-
lis vicem luppljt , im<^ menfa ut altanutuntur in ceLbra lone
Coena?,fi ut (upraoitt ndimus. Cernor reddnurquod intcniuieana
1q\ uon percutict9aut luiu uoc^u. Njc tam graius agn, quam pe.
836 E>c Vocatione & Funftione
tir. Peritautcmproea faccrdosausilium, \t fidclitervivat &am-
bulet in vocatione fua, ac fi cx pucrpcrio immunda efTct, nec quid
aggredi auderet abfquc ifta purificatione. Parocbn* %omanenfts du
tnittit cutn ifta bcnedittione. Pax ey btnediHio S)ei omnipttentis, Pa-
trUy & FUii, Cr fpiritutfantli, defiendatfuper te, gr tnaneatjemper.jf.
nten. Pera&a prccatumcula cfTcrr oblanones. Liber Buccri fic ha-
bet, Mulier ojftrct Ptrocbo t>eftem lineam, quapuet in baptifmofuitin-
duttis juxta morcm ba&entu obJerVatum. An hunc morem nunc cbu
fervcnr,nefcio. Oblationes tamcn ofF.runt ut ineoquoq; eo pro-
pius accedant ad purificationcm Iudaicam. Quum attem implcti
fuerint dies purgationis eius a filio autafiliai*tftrto*gnumannicu-
ktm inbolscauftum £r puilnm columbce, «ut turturcm m peccatunt, ad
portam tentmii conVentwt fcerdoti. Qui ojftrcn* tUutn corum Jebota ex*
piationem ficiet pro eatfic purgitaent a f>rcflulto fmgutt.is fuu Ua?c
efto lex pucrpera a mare auta\ ffww^Lcvit. 12. 6. 7 Dc Iudaiiante
ecclefia in ritibus diximus capite nono.vidc pag. 509. & feqq. De
privata coenajam faepius di&um.
Sequitur Comminatio in t^eccatores.cum precibus qutbufdam Vtenduj
diberfit anni temporibm. foft matulinas preces poputo conVtcato per
campAMt Uulfationem, & in eccltfiam conbeniente}Lit*nia Jnglic* juxtax
tnorem affuetum dicenda etit : quafinita minvier fuggtftut* a/cendtt, je
dicet. Fratres in primitfoa ecckfia pia erat difipitn /, U m miito Q$.adfam
gefimatales pcrfona?,aui peccatotes erant mantfeftiad puiicam pantttn-
tiam effent coa£ti9&' in boc mundo eorreptiy quo eorum arintafitrintJaU
}>ai in dte flomtni: & \>t eorum txempio aiii adm niti mngis extimtfterent
feccare. In cuius loco (donec eadem dtfiipltna iterum testituipojjtt, quod
waxime eft optandum) Vifum eftt <?c vidc fupra, pa# 711. In libro
Bucerihujus partis hic titulus, Die cinerum cerentoma. Dc cujui
diei ritibus vide pag 712. Vicc hums publicae foe.iitciiiia*, Lgun-
tur comminationes & exccrationes ln lmpemtentes tx Dcut. 27.
&" aliis fcnpturx locis. Vidc cenfuram,p7 11 712.
Ha&enus devocationf1 &fun&ione Prefbyteri Anglicani ejuC-
queparcibus. Subjicit Muckcius,
1» hisfere omnibus peragendis congruo fuperpetliceo ejr
caputiis, fi gradum aliquem in %^4cadtmta Jujceperu/jf,
indui.
In his fcre omnibus,nempe in precibus matutinis & vefperti-
nis,adminiitranda coena& baptifmo, celebrando matnmonio,de-
funcios fcpeliendo,puerpcras punficando. Canone 17. conftitu-
tionum anni 1603,(10 decrerum, ln omnibus \>tt%ufauc jicademiat
coliegiis &* auiis ptafeUi ac Socii, cttetique Scboiares acftudiofi m
e;ckftis & cApellUfuis per finguhs dks 2)minicos (r fefti)>os*orkm£
rigMat
Presbytcrorum Anglicanorum. gg/
brgiius tempore divino) ufuperpeftict is [juxta Ecckfi^ Avglicavd morcs aa
injlit uta )>tentur:quotq u o! \>a o gra dn i Hq u emfifi t p erin t,c4j>ktidhood*
fuQ cujufijuc ■; etcntia /hpcrptUiceis fuis fu\ one
■14. ccenl adminiftrantibusin Ecclefiis Cathedralib fole-
6ibus,five fic cpifeopus,tivedecanus>fivc pra?bendarius vel Canonj-
cus,Capc ufusimperatur.Canone 2> Supcrpelliccoru&Iipomidum
Anglice Hoods,ufus,coenaadRiiniftratafinEcciefiis Cathcdrajibui
indicitur. In Cath.edralibm &* CoUtgiatvs Ecclcfiis , ccjj ante crni do-
fninica, fatis crit tempore ditinorum Superpetiiceit dnntaxat iti: nifiquod
Ecclcfiat um coUcgtit.irum ti)ecanit magiftri Grprafi ut Cane-
nici* ac ?Ke'>cnd.ir':i ( dummodo grad.taii ) cum SuperpcUiccis CaputU
gradibus futs re/pi tfile congrua intcr rcm dtldnamgcnre tencbuntur.Cz,-
none 5 8 fic conftn ut um Miuifter quiiibet,dum Vcl pubticas prtces re.
citat )>ei facramenta adminiflrat , aiiofve Ecckficeritas pcragit,dccente O*
congruo SuberpeUicto ,-eoque manicato induetur ■iquod commumbws paro-
cbunorum impenfis compar ibitur. Siqua autem controVtrfia fuper eiufi
dem materu hel competente dccentiaorUtur, crdinanidifrctio eandem ter-
mintbit. Quotquot bero ex mimflris gradum aiiquem in Academiafufi
ceperint, ii mur fiacra peragenda SuptrpeUiceis fuis adiicicnt (f Caputitt
finguhrum gradVms conbcnientia , quorum tamen ifu Minifiris mininis
graduitis, fiib ptsna fujjjtnjiunis , interdicimm. fybilomintU &• huic
miniitrorium ctajfi [ioco Caputiorum) Lirippia tippcts permiltimtts
txnigro C modonefrico) fuis Supzrpeiiiceu wiicicndo. Canone 74
ftarutum uc prxlati oi Clerici certa & prasfcripta forma habitus
Mtereruurinommbus locis & conventibus rdm mtra quam cxtra
Ecclcfiam , qua a populo diicerni pofunt ac intcrnofci , W ea raiio-
ne honorem &- exifumctionem fpe-.uiibm omnipeientis (Dci nuntiis &
ntiniftris deHtam csr.fiquantur. Statuinim & oxamamui , It
emnes Archie^ifiobi ar Epifopi , confuetum ordinum fuornm halitum
nonintermittant. Simiiiterque,\>t omnes <Decani, Colkgiorttm prafecii,
jfrchidiaconit & Trdbendarii Cathedralis & Coikgiatce cujufque Eccie-
/t(t (modoin fiicris ordinibmconfiituti ) ^DoHoresin Thtologia , jure
citili, O* medtina, Baccalaureiin Theologia,Magifiri artium, c^ £ae-
talaureiinjurecitiii ( fi quidem Ecclefiafticum aliquod bemficium obti-
nent ) togis cum coiiaribm trecivs ,man'uifque ad manttm cQntraciioribtiS,
1>el itxioribti6 (frront in Academiis \>fitatum e[i ) Ina cum Ciputiis, Vcl
Liripipiis ex firico, 6V piieis quadratis de more Vtaniwt : W & aiii pmr
ues minifiriadidemmnnvjsadmijfi , bel admittendi , pr^.iicto Vefiittu
gcnere{exeepth tamtl Liripipiis)confuetim induantur. Pariratione MterivA
decernimws,Vt Ecckfiafiici omnes fttperius nomhuti in iiinzrelfituiiM ge-
rantpalliacu manicis (qua )>ulgo fyejbyteroru paUia appeiianiur) fins Jim ■
Jtiisjimbisfibuiis obiongisyautficijfuris^\i\\o\it gard3,welts,long buc-
tons or cuts.Nullus item in quocunque ordine Ecciefiafiico pofitus ,pilcoio
Mb Imo <tf8£/#o,any coife or wrougkt wight-cap Vtetkryfiifim[dks
X x x x x - Untbm
Sgg De Vocatione & Fundticne
tantum ex ttigro ferico pamoferico fatten, aut hoto ferico velvct. Et in«
fratC<fterum in prihatis ipforum domiciliis ac Mufteis ydtctntis cujujlibtt
&fchola(Hci Vtftitus Vfum(modo ne fciffuris aut puvEturis Variegati cut
or pinckt ) diUis perfonis Ecciefaftias permittimus } proVifo, Vti nt
in publicum nifi promiffis1>eftibus cafiocks induti prodeant, nec tibialu
gerant colorata, light coloured ftockins. Ttnuioribtts Veri fivt Slenc-
ficiatis [tVt Curatis qnitdarium togarum fumptibus non fufficiunt, Ubc-
rum trit togis \>ticttrticribu6 adformam pradittam comparatis. Dc ve-
ftitu communi clericorum fimilia ftatuerunt olim Stephanus,Pco
cham , & Srratforclus Cantuarienfes Archiepifcopi. Stcphanus,
froVtncUU )>/ tam jfrchidiuonl qukm decani , Cr omnts aiii in ptrfonatibuA & dig-
Lindxeod. li. nttatibu* conftuuti, ittm Vt omnts dtcani rurales &• Prtfbyteri dtctnttr
3 tit. devit. inctdant in habitu clericali, ts- cappis claufis VUaUm. Idem quoque ok.
CT honcft. Jer)>ent ojficiales ipforum yfrehidiaconorum , cum fuerintin confislorU.
Cltfi Peccham , )>/ quilibct Cterictu conftitutu* infacns ordinibua \>tsltm tx*
ttriorcm gerat dijfimilem militari Vel IaicaliyVtpott anterius tjr pofteritu
non birratam \>el ftltcm tx formannHitariVel iaicali congrua honeftatt
dijfimilem. Stratford, ne incedant puhlict clerici Vefttfuptriore brtlj
aut ftrictd notabilittr , aut cumltrngis & Utis exctffiVt manicis cubitos
circumquaqut non ttgentibm. Sianlia habentur etiam decretaliurn
libro } tit. de vita & honeftatc clericorum . Apoiitolus miniftrur*
vuit efte Mrpur conrpofitum in veftitu i Tim.3 t, non autem ab
aliis omnibus habitu fccerni. Nam idem praecipit mulienbus,nern-
pe ut ami&u honefto cum verccundia & modcftia orncntur , non
cincinnis vel aurovel margaritis vcl prctiofo veftitu 1 Tim. t 9,,
Ai Eujloch, 2^tc ajfettata fordts,ntc exquifit* munditia? coribcniunt Chrisliano , ut
dc cuflid, ait Hieron. Vtftes puUas ttquc dcVtta ait idem, ac candiddi . Qrnatus9
*"£• Vt fordes pari modo fugicnda funt : quia alttrum delicias alterum glo-
-, _ riam redoiet. Tarfimoniam cum Vtftt humili non rtprobamua ficut ttiam
lAatfcpo- ernatnm j>r<eter arporis diligentiam infucatum laudamus dixcrunt
'-• Gangrenles in Conciho iuo. Infucatura vocant non prctioie fuca-
tum. Hic pcccantipfi Epifcopi praealiis, Decani, Archidiaconi,
aliique in digniratibus conftituti. Nam Epifcopus vilem fupel-
Je&ilem & menfam ac vi&um pauperem habere deber, & digni.
tatis fuac audoritatem fide & vit* meritis quxrerc , fccundum ca-
nonem 4 Concilii Carthag. Cicriius ntc Vtftibus , nec calceamentis dt-
corcm qutrat can.45 lbidem.Quxrunt tamen illi dccoreni & aufto.
ritatcm hisexternis mcdiis. Canones prohibcntes vel colorcm vel
formam let itatis iudicia probamus , non ramen formam pra?fcri.
bentes particuiaritcr. Linduodius ait, quod Ucctcerts colores & fifm
&r«y.t.i tit. m<e prohibtantur ctericis , tamen nonbabent ccrtum habitumtis deputa-
1 c 1 vcrb. tatum nec in ctiore ntcin fcrrna> & ideo pojfuntqualicunquc Vefte Mi
Mitu Gier. torum ftatui congruenti,dammodo eis non fit txprefle prohibita . Diftin-
«Sicnera lcvitatis tk gravitatis agnofcimus fed m forma & tigun
afiaoi
Prcsbyterorum Anglicanorum. g$p
aliam praitereadiftindioncm in qua non graviutcm , fcd metun)
difcrimen ftatuunt , conftitucrc canonc nhquo, Epifcopos otto
nimioabundarearguit. Quiscnim ufus ciTct hujus difcriminis in
veftitu ? An, ut in Canone Anglicano dicitur , H Tralati &* Cle-
rici tam in externo honore quam interm reVerentia propter mtritfterii fui
dignitatem hiberentur, W certa &* praftripta formt Mtntcs tn omnibus
hcis & ctnVentibus ttm intra quam extra Eccltfiim difcemi pojfent ac
knternofti , Vt ea ratione honorem, & exiftimattonem fpcculibus omrii-
i potentis <Dei nnnciis & adminiftris debitam conftquerentur. Caputiis &c
Liripipiis,cre£tiscollaribus, manicis contra&ioribus, pileisqua-
dratis &c. fcilicer, concihatur honor & cxiftimatio Dci nuncitl
& adminiftris. Omnia opcra Jua faciuntvt fpettentur abbominibus ,
diUtanterimfbylxfteria fuaZs' producunt fimbrixs paUiorum fuorum
amtntque primos accubitus in coenis , & primos conftjfus itt cc;iVcrJi-
\ bus &* in foris filutationes , Gr Vocari ab bominibus %abbi , Tlabbi,
Matth.23 567. Nam nclcio in quem alium finem inrerncfci cu-
piunt inomnibus convcntibus , nifi proptcr falutationes, primos
I accubitus&:c6fe(Tus.Apoftolinon difcernebantur abaliisvcl fide-
[ libus vel infi Vhbus vcftiru. Quod referunt de Iohannis pctalo
oftendimus eflc meram fabulam . Praeterea fi verum, fuii fingula-
re in lohanne. Non (equitur omnes Apoftolos vcftitu ab ahis fe-
paratos fui(Te,ficut nec cx eo quod referunt Iacobum Apofto-
flolum fratrem Domini nunquam indutfTc lancam veftem, fcd fo-
: la fyndone hneaulum. Sed de communi non de facerdotalihabi-
tuloquiClcmentem monctlunius, quta facerdosortu erat, ut rc- c .
fert Clemens,&: faccrdotibus rcmplum lngrefTuris vcftes lineje im- on ' ' *
peratsefunt.Apoftolus cum po?nula relfquit Troade,num pallium, ca^'^°*
Prefbyteri induitaccindurus fcaditer,2. Timorh.4. 13. Ex quo
' locoTh. Bezaredarguitpi&orum infcitiam, quibm V/itatum eft9
cumhxis Vcifibrjacplute logatos Apoftolos inepiijfime pmgere, quos
dubium non eft \>elpenulatospotius \>elquifuit leterum ChnJlUnerum
habittis ,pattiatos, aut luddorum morelongioribus,fedfucciactis IfiiJtts
oberrafje. Apoftoli ldiomate & dialecto potius noti qubd Gahla^i,
quam certohabitu quod Apoftoli. In veteri teftamentonon fuit
prxfcripta Sacedtonbus & Levitis ccrta formaaut figura veftitus
extra facra. Pcmcul.imentum' in oris vcftimentorum crat ipfis
communccum aliis Ifraelitis, Num. 15. 38. Frophctas cxtraor-
dinemexcitatoscxtraoidisarioquoquc amidu ufos tcftarur Za-
charias, cap. 13. Ita trit die iiloM erubeftaht iiii prophete qutfjuc 4 l>i-
fionefua, yuumpropbetaVerit; neque itiduent trgim tiUofam l>t menti-
antur, Zach.13.4. Elias vir pilofus,id eft villofa vcftc amittus, .
cingulo pelliceoaccin&usdicitur, 2. Reg.i .S. Togam villofam in-
jecit EH2seo,cum vocatus & aiTumptus fuir m numerum Prophe-
taruni^i.Reg.ip.i^.Sic lohannes baptifta cxtra ordinem excics*
X x x x x z ms
§90 De Vocatione & Fun&ione
tus ad praedicandum refipifccntiam & rcmiflioncm peccatorum cx-
traordinarioquoque ami&u vocationcm fuam mdicabar. Cujus
rxemplofi qui certam ami&us formam prafcribi mmiftris evan-
r,clii volunr, victus quoqucleges imponant. Ncc facilc concede-
um prophf.is vctcns tcftamenti toga villofa fcmper inoutos fu-
ilTe, Icdtantum cum prophetarcnt. Nam Zachanas ait, erubef-
ccnt prophcta? illi qutfque a vifione fuacum prophetaverir, reque
inducnt togam villofam , vi rnentia Cum fignis cxternis
convcrfionc ck refipifccntia oous c(Te moncrc voU banr, cujus fig-
numcxtcrnum crat cilicium :. ;lis, quandoquc aha fign*
ufurparc volebat Dominus pra?ter illud vulgarc, quibus imfcriam
& calamitatcm veuturam quodammodo repraefc, tarcnr. yili &*
fllve ifludciticiumjd eft tega-m villofam,* lumbis tnis, & ciieame*
tum tuum txtnl . ^qui fecitita incedvns nudm Or difcakeatus,
ait Dominus Icf. 20. Schaul a Schemuelc qua.fi\ ic ubi nam eiTcC
Domus Vidcntis , cui rcipondit Schcmucl, cgo fum Videns, 1.
Sam.9. Si fuifletordmarrus veftituspropheue toga villofa, fa
cx veftitu potuificr dignofcere Schemuc !cm fuiltc Vidcntem ceu
prophetam. Sed detur ordinarie ufos ruiiTe propheras toga viiiofa,.
crac tamen ut dixi habitus cxtraordiuarius, qucm fic defcnbir Iu-
iiius. Eratautem inVetereiOa jiddereth Sch.tr, idefl,tcga /sbe aboiU.
Cont, ?f z ^^oritaqueVilfofiaiaueimpex^&rudi^yl^rimumc&forisnJttyi^defi^
c ,# h,i coforis fuJci,quoniam bis Veflibus nuUofludio aut accuratione opus efl,
* ' ' Z^glettafunt&negUttumpiafiferunt.nec Dominum fuum in cttra
purgandiaut elutndi occupant. Hunc coiorem Cartbufiani ante annos
$6oin}fi<wre)>9carun!. Siej>ifcopi Prophetarum exemplo exrror-
dinario veftitum praefcriptumclero indiccre volunt, induant ipfi
rogam villoUm autcilicium, veftes horndas &afperas, ad demon.
fcrandum murdicontemptum. Sic maiorcm confequentur hono-
rcm ck revcrcntiam qiam liripipiis cx fcnco, aut tunicii
exholofcrico , ctfi hic quoquca fan&itatii fimulatione m«uen-
eUim eflct. Nam monachorum veftibus fepdiri falutare haberur
in papatu. Scd rcdtamus. Paftorcs ln primitiva ecchfia ab
aliis Chnftianis praefcnpta amiclus fotma non fccerncbantur.
Pallium dc quo Tcrtullianus Ioquitur,non erat r^lhum prcfbyrc-
ri, fed commune Prcibyteris cum aliis ChnitiWis. Chniriani
convcrfi pofita toga,qua: Romanorum erat indumentum,alTump-
f:runt pallium Graecorum & Pniloiophorum habnum frugahtatis
gratia, tanquam veftem fimpliciorcm & fimplicuati rcligionis
Chriftiana?rcfpondentem; undevulgari conviwu GracidiAi, cx ab
kiie&ione palhi,quod tunics fuperimponebanr,iw/w;tw/fj,ek quo-
tics Chnftianus ahquis ptodiifler, ftjrim lllua e trivjo auuicbat i
tfitiKos intfiwAd impoftorisnomc aliufione faeta, utobfervatRhe-
nanus. Ioitinus& Hermes PhilofophiadChnftumfnura converfi
pallium
Fresbyterorum Anglicanorum. g^i
paliium reftem phtlofophicam rctinuerunr. Epitogia, liripipia,
pilci quadrari, bardocuculli & id genusaliae vefte% non antccxco-
gitata q"\m Antichriftusclcru eximere tentavic a jurifdi&ionc Sc
porefl*rc principum.ut fuum ftabiliretin quolibet regno regnum,
& nauone* anarione diftin&am, quam peculiari forma veftirusab
aliis fubd tis fcccnendam e re fuaforc fcnriebat. Si difcrimen ul-
lum in fok ma veftirus admittcnrium efTet ob honorem cleri, tamcn
non eflct lliud probandum quod Anrichrifti jurata mancipia a
plebe difcriminar. Nam fic dum feccrnitur a plcbc clerus,cura
clero Romanoconfundicur, quodram abfurdum eft & inordina-
tum, ac fi in caftris confunderenrur refleras mtlitarcs. Htftrionicus
praetereaeft iftehabitus & ridiculus, dtftinguens fignis quae nulli
ufui inferuiunr,necad ornatum, nec ad'commodiratcm. Pcndet
a fcapulis caputium,ficut quandoquc moriontbus,ncc commodum
litcnti ncc dccorum. Renuit Bucerus uti ptleo quadrato. Cum
qua;(iviiTcnt ^b co quid impedirer, quta, inquit,caput mihi natura
fotundum formavir. Sicrefert Pilkingtonus epiftolaad Comitem
Leyccftrenfem. Eodem fere modo argumeniarur Tertuilianus D: Cero^
conrra coronam mihtis. Tam contra nxturam efl , mquit, florem m;/.c<*t>.f.
capiteJeBari quhm cibumaurey quam finum nne. Omne quod contrtt
mturam efl monflri meretur notamt penei no-- Vero eliim cl giumfacrite*
giiin (Dtum natttr* dominum & auHorem. Rogerus Anglicanae Ec-
clefiaj Prbtomartyr oilcum rcnuit, mfi manics facrificuli calicem
apponerenr,ut difuimcn (crvarctur intcreum & focrificulos:Sco-
matcifto indicare voluit non modo difcrimen (ervandum inter
muuftros Chnfti & Antichrifti, fed etiam pileum non deccre mi-
ruftrum. Philporus maluit feclmdi a nationali convcntu Cleri,
quem domum convocationisvocanr,quam intereffc cum pileo &:
liriptpio. Haec habet Foxus in A&is ck Monumentis M.irryrum.
Hoc igitur volumus.ctfi conccderemus vttle fore difcnmen inter
rainiftrorum aliorumque fidelium habirum, umcn nec afiumcn-
dum habirum cleti Romani, nec alium quemvis hiftrionicum.
Si ob commodum retpubhca: utile aut necefl anum efiet ciifcrimeii
inter mimftros & alios cives, eo cafu non improbandum conccdo,
(ed hac lcge,ut non qualibet pro arbirrio fuo pra?f< nbat fcrma ma~- c a ., -
giftratus. Quii h tnim juheantur minjftri ptrinitjtt moriones ac bittri- * *'
Mts Veftvi.^Amon m mifeflu efflt ludibnu ccciefiaftici mtmeris&n Bcza
Qui<1 fi habuum fa.crdotalem plerifque etiam Pnpiftis ndiculum
in communi ufu pradcnberer Magtftratus? Chnftus luoibrto cx-
ponererur in fervis fuis , ficut in perfona propr.a , cum ab H.ro-
dead Pdarum mt(Tus,& contumelia in ipfum redundaret Evange*
lium,quo nihtl illts chr.rius efTe debet.Senrio ig'uur,ettam difto ca-
(u, non abfque v . I ! b< ra elc&ione vel confer.Tu hoc jugum mini-
£:is Evangchi lmponendura cfte , cum ad difcrimen eo calu f.r-
Xxxxx ; vanuum*
8$a De Vocatione &Functione
vandum ir.gcnere parati funt. Qui alios inftituere & monere ju-
bentur,ignari (unt fcihcct quomodo ipfi decorum fervent in vefti-
tu i Tim.29 1 Pet. 3 3. Eft praetcrca m hoc difcriminc non modo
conformitas cum habitu Clcri Rcmanenfis fcd etiam eadem quae
apud illos confufio. "Nam non modo Epifcopis & Prcfbyteris,fcd
etiam aliis in dignitatibus coftitutis.do&oribus juris civilis &medi-
cinat, Baccalaureisin jure civili & magiftris artium,fi Ecclefiafti-
cum aliquod bcncficiumobtinent , eadem habitus forma praefcri-
bitur. Sic honor cxternus &: revcrentia quam praetexunt debitam
Dci nunciiseV miniftris, communicatur do&oribus & Baccalau-
reis juriscivilis, & bencficio non officio honor dcfertur. Quid
Epifcopis cum mcdicorum aut doclorum juris civilis praefcnpta
veftitus forma. Sed tranfcamus ad alterum ufura veftium nempe
in facris. Supcrpcllicci ceu veftis linea? ufus in facris diftin&ionis
gratia non indicitur. Quid enim opusdiftin&ioneinfacris, ubi
ipfa a&io miniftrum facra adminiftrante diftinguit a reliquo caetu.
Nonornatusautgravitatis caufa: nam tuncetiam extta facra eo
uti deberent. Etfi ufus albarum ceu candidarum veftiura apud vc-
teres frequens fucrit & fere vulgaris , hoc tamen faeculo comce-
dum in theatro,hiftrionem aut morione,non virum gravem decc-
ret . Sequitur ergo ob ccremoniam aliquam ejus jiftim nobis com-
mendari& obtrudi. Imo prpfitentur obfignificartonem. Signifi-
cat autem fan&itatem & puritatcm quae in miniftro prarfcrtim,
dum miniftrat facra , requiritur. Eft igitur veftis fymbolica
Sicut color albus eft naturalis , purus , fincerus , lucidus,
ita ad puritatem & finceritatcm repraefcntandam & fignifican-
damadhibetur & haeceftanalogia figni &rei fignificata?. At cerc-
monias aut res fymbolicas in Ecckfia Chnftiana inftitue-
rc & fignis a Deo inftitutis addcre nobis non permilTum pro«
Epift.pag* bavimus capite nono de adiaphoris. Miniftri, inquit , P. Martyrj
1088. ^unt angeli <k nuntii Dci. Angeli femper ferc albis apparuere vefti-
bus. Ergoqui haecdefcnduntpraetexere poterunt honcftam juftam
que fignificationemafcriptunsnon alienam. Intelligit angehcam
puritatem & fan&itatem. Scd alba» veftesquibus apparuerunt An-
geli, refpondctCartwrightus, fignificabant puritatem naturas an-
geiicjequasreipfaangelis inerat, & proinde non erat falfum fig-
num , vel potius corum gloriam vel utramque. Si ullius pondcris
eflet ifta ratio miniftri pcnus debent uti alis, quia alati defcribun%
tur. Nam alis repraefentabatur velocitas ad praeftandum quse a Deo
impcrata forent. Rationc c fficii & minifterii non puriratis naturas
a-flimilantur angchsminiftri Dei nuntii. Scdhuicargumento non
fidit ipfe P.Martyr, Quid alii praetexere pofiuntqui Superpellicci
ufum defendunt , potius indicat quam ferio argumcntatur. Idern
Martyr qui aftcclu prarpoftcro crga Hooperum duclus confuluir
potius
Prcsbytctorum Anglicanorum. s$$
potius cederc, quam dcfcrcrc minifterium, mutavit fcntentiam,
Vidc fupra pag.6oi. Chnftus facram coenam cclebrans nullas nifi
commmuncs habuit vcftes , quodagnofcunt ipfi Ponrificii. Planc Detitth.lii '
etfi Cbriffus acn<t ficramtntum inftituens non aliis qukm propriis x t9 n^m *
>eftibu4\fus fit, Ecclefiatamenlfarihrationibus ficerdotesaeminiftros zn\ p4lU
dd offtrcndum & ficripcandum ordinxtos , non fine ornamentis myfti tom.t difp.
cis adhoc offiaum fanttitatis facris operari conftituit , inquit Duran- %z j JJ'
tus. Suarcz ctiam abfque vcftimentorum apparatu ccenam cele-
brafTc fatctur. Veftcs faccrdotalcs non elTc Apoftolica* afterit Wa-
lafndus Strabo. Primis temporibus, inquit tco mmuni indumento Veffi-
U ntijfns agebant , ficut & htcienus quidam Orientatium facere perhi-
bentur,vitic fupra pag.^41. Dc canaida veftc primus loquitur Hie-
ronymus cujus auate ricuum multitudinc oppreflam Ecclefiam
conqucnrur Auguftinus . Qu<e funti\v\c[\\\i,inimiciti* contra (Deum, Hwony. l.t
fitunicamhabuero mundiorem * Si Enifiopus, ficjbyter, {Diaconus, (jr *&***[ Pc-
reliquus ordo Ecclefiaiticusmtdminijirationeficrificiorum candida 1*- '*£•
fle procejjerinti Nullae inimicitiae, fi tantum mundicies fpe&etur.
Scdhb.13 commcnt in cap.44. Ezech.ait, *Per qn<t difiimus,non
gaotidijuif O quibujlibet pro \fu Vitre communit pollntis Veftibus nos
tngredi debere infinctafintJorum fed munda eonfiientu O* mundis **-
ftibus tenere (DominificramenU. Probat exemplo vetcris teftamen-
tijcommunibus veftibus non utcndum in minifterio, acfipollu-
t« efTent, quod quid aliud cft quam Iudaifmum ln Ecclefiam in-
vehere. fbemdcinftitutum fuit, ait Ivo Carnotenfis, auHore S.Hie- EpM% I2<^
ronymo m cap.44. E^echieJ.ne cum pollutis pro ifu Uta communis \>efti~
bus ficra confictantur , W difcant Ecclejiaftici , cum munda confcientU
Cr hirtutum \eftibus adormti&omini ficramentatraHare. Antc Hic-
ronymum candida? veftis meminit nullus author probatus. Erat
quidemalbac veftisapud vetercs ufus frequens. Salomon 2L\t,Quo*
Vis tempore totfiment* tua Jint candida. Diebus feftis & in conviviis
colons alibi ufus obtincbat tuapud Iud«os tum apud Romanos.
Philo de vita thoaretica teftatur Iudaros ohm dicrum feftorura
convivia xu,%# ft»>Xrrui hoccft, albatos ceu candidatos agitarefu-
jffe folitos. In manumiffionibus apudRomanos fervi candidati
ad cocnam Dommi fui admittebantur. Honorum & magiftratuum
petitores candida toga induebantur. In facris quoque veftirnenta
facerdotalia crant alba & pura, id eft nullo colore inle&a , aut for-
dibus polluta. Trocedunt caffris, puraqueinVefteficerdos, aitVirgi-
iius. Romanorum & togam albam & tunicam & cakcos&om-
ne veftem cottidianam decet Lipfius ElecT. 1. 1 c. 1 3 & togas vulgo
fuiflTe coloris aibi non candidi. Albus color nativus lanae cft, can-
didus pcoprie fplendens, illequieftabarte. Ideo Polybius to-
gam Petitorum **(**&* maluit didam quam AitJw . Nam P*tuc*-
ccsnoncontentiinfitolanaecolore cret» quoUuam genus ad de~
S94 Dc Vocatione &*un<ftione
bant\ ut fplendefcerct vcftis. Propter hastogas albas fultonunt
apuci vcteres crebcrrimus ufus , qui maculas fcilicct & fordes e to-
ga elucbant,& addito furfure ac crcta itcrum candidam racicbanr.
Qiiandiu afba toga in ufu communi , difcrimen nullum fuit intet
civesa colorc vcftis,nifiquod divites,munduli,&elegantesfempcr
in toga fua a fullonc nivea , vulgus togis magis pallentibus
& forcidioribus veftiebatur, diebus tamcn fcftis togas reccntes
& ufti nondum fordidas inducbanr. Viri nobiles & illuftres
rci fa£ti pcr dics judicii fumcbant hanc togam fordidam pofi-
ca nivea, ut miferabiliores efTent in vefte plcbcia. Haec Stuckius
cx Lipfio. Non dc-fiit vfus albarum & candidarum vefti-
um setate Hieronymini, ut patct cx epiftola ad Marcellarn
dc sgrctarione Blefiila? ubi dc Chriftianis agens qut propter
Teftitum viliorcm, a Paganis nonnunquam ctiam a pfeudo
Chriftianis, ridercntur. 2^os, quiftrica. Veslenon Vtimur, Monarfiju-
dicamur : qaiaebriinonjumusjicc cacbinno ora diffohimus, continentes
kocamur, fi tunica non canduerit,ftatim iltud e triliojmpoftor & Gr**
euseft. Vbi patet adhucduraiTeufum albarum veftium eriam iri
communiufu; & Chriftianos tunicis candidis indutos ngidioref
quorum tunicafordidiorlicetalba, non tamen candefccbar, irri-
fiiTe. Candidas tamen veftes rctinuerunt in baptizatis. Nam bap-
tizati in vigilia pafchatis incedebant vefte candida induti ner oc"h>
dies, atque o&avo dcmum dic veftem albam deponebant. Vnde 6C
incoenjedominicasadminiftratione eolhgit Stuckius aJbum vefti-
tum antiquitus adhibitum ex eodcm Hieronymi loco, lib. contra
ZAntifuiti Pelagiu m . Verifymile eft, cum eos quifcrofanSti iUius epuli lommumo-
con\i\i fol. nefruebantMjumeiusfdcerdotesatque<DUcon6satiM uftes g<ft*Jft.
*19- Nonfolum Prefbyteros & Diaconos, fed cLiam ahos fidclc* ia
coenecelebrationealbis veftibusufosopinatur.Etco» jcdura valda
probabiliseft,partim quiaaiTuetierant in pagan.fmodicbus Kftis
autl^titie; togasrecentcs fumere ufu nonfordidas,partimquia Hic-
nymusait, CJuotinimicitice contra <DtumyJi tumam babucro mundio-
nm. Mundior erat &candidiorcotidiana vefte hcetalba Ced for-
didiore. Nam in publicis conventibus fordes non eranr afTcctanda?,
maximc ab iis qui publice in confpt&u totius coetus fungebantur
minifterio fuo,ut Prefbyten & Diaconi, autfacris imtiabantur ut
baptizati. Iftam cnunditicm majorcm civilis decori & honeftatis
caufa ulurpatam ad myfticas & morales figmficationes poftea de-
torferunt. Vtcandida veftis apud Romanos infigne erat rnanu*
milTionis, in baptifmo iiberationis e fervitute pcccati & Satanae ad
fbrviendum Dco in vit* puritatc & fan&itate fignum mterpretati
funt,&mundiorcmprefbyterorurn & Diaconorum veftitum in
lacris quam extra facra,mundui^ mentis fymbolum. Obfolefcen-
ts pauiacim communi albarum vcftmin .& fucccdente nigrarura
ufu
e.u,
non-
Presbytcrorum Anglicanoriiin $$$
jufu manfit nihilominus in facrisearum ufus. Chryfoftomi xcate
nigrarum veftium ufus communis crebrior erat apud Epifcopos
pra?fercim& faccrdotcs,nondum ramcn omnino dcficrar ; Sifinni*
uscuidam cx Arfacii ncccfTariis fcifcitanti , cur vcfte Epifcopo in- - .
fuetavtercturjncmpealba, rcfpondit. Tu prins dicmibi, ubi flt ,°"
fcriptum,epifcopum dcbcrc nigra vefte vti. Ex quibus patct non- '
*!um exolevifle ufum vcftium albarum, Alioquinpro oftcnto habi-
lus ruiffet Sifinnius. Mcrito tamcn reprehenfus Sifinnius,qubd iis
t:tcrctur,cum alii ciufde ordinis & fun&iouis cpifcopi nigris vcfti-
\ Jbus utcrcntur. Imocum maximo in prctio cffct carum uiusrjgidi
Sc graves non amabant eximium illum candorcm in veftibus.
! Cato in coga nec Iaxitacem ncc nimium candorcm defidcrabat,Ln-
deunusapud Horatium. Exiguaque togijimulat tefiuore Citoncn:.
Conjicio iraque idem accidiffealbis v.eltibus,quod hngu* latinse,
I .cujus uius clim vulgaris adhuc manet in facris. Sed five,aincta fo-
: Jum fignificatione.manfcrint, fivc introduftaefucrincad {Ignif:cai!-
i; dum myfteria rcligionis aut officia pictatis, vel ludasoruru imita-
I tionevclaemularionc cum cthnicis , fuperftitionis macuiam indc
I acceperunr. Nec ob materiam, ncc colovem, nec formam artificia-
Jcm Jitem movcicmus,modo -dccenj cfil-thnbirus, -fed ufum myfti-
cum fignificandijCxcommoncfacicndtdc orticio noftro fon&itatc
! .-& puritatc mentis in facris adminiftrandis nrobare nullo modo
j pofTumus. Nec,cur magis a miniftranre quam pcrcipicnte facra
AlTumendje funr,capio,autcur a baptizatis magis qusm eucharifti.
amaccipientibus, vcl a baptizacis auc communicancibus magij
; quam alias orancibus , aut pfallencibus, auc coneionanci aufculcan*
tttbus. Nam inommbus aliis requiritur ifta mentis munuitics &c
, puritas iivfacrisjSquc ac in Prefbytcris & Diaeonis aut baptizatis,
» Vidcmus itaque quomodo albse veftes qua? apud cthnicos £>: Iuda%
os erant tetince indicia ficut nigraeaut pullze lu&us, adhibiiae func
3. vcteribusad fymbolicam puricatis £c fan&itatis fignihcationetn.
Qtiando vero alba vcftis cccperit cfTe linea non conftat. N.ina
candicke veft?s ap.ud vcteres Romanos eranc laneae non lir.ea?. He-
jodotus teftatur faccrdotcs JEgyptiorum veftibus lineis indutos,
Plinius 1.19, Ve&es linexsfacerdotibits JEgyptics gratijjimxs cjje co ge-
ncreliniy quodgojypon &> Xylon Vocant , \>nde Xylina diSta fiait quiOui
mUafunt candore woUicie\>c prafcrcnda. Hiert nymus in Ezcch. 44,
Veiiibm lincis Viuutur JEgyptii fuerdotes non fotumintrinfictu fid &r
£xtrinftcus> Hinc dicTi a poeta turba lincgcra. Durar.dus nanc raii>- -
aem reddic hujus ritus. Inde eft quod potius Imcis veftibus ururv 7
tfur , quii ficutUnum multo Uboread candorem ptu'ncitur,{ic utce/fi
iftbev tnultns tribulationes ad regni gtoriam perVetiire. Vidctur Luieana
YeftemvcIegifTe,quia ad candorem Iucidiorem pefduci pofuc quaqa
ianca. Superpeliiccum fic dcfcribit Durandus. Eft & atfa§
Yyyyy \<ftis
t*, l.nu,\
S9<> Dc Vocationc & FunAione
\tt.0nal.U3 ^eftis lintaqua fuperpeUiceum dicitur , qtto qnibujltbct firtitiis altarh
€4,1 nu.io. & fairorum\\;c.mtcilfuptr Vcfics communcs Iti dcbent. SupcrpcUiccum
autemprimo propto ' fiicandorcm , mundttiamceu pnrttatcm cjhtatis
defignat. luxta tllud, omni tcmpore Vtjhmenta id eft opya tua fmt can-
dida 9* munda : proptcr nomtn Vn o juum carnis mortificationem figtt-
Yat. Secundo dicfum cfl fi^erpeUtceuw, eo quod antiquitm Ju\ er tuni-
CA/spetticectt dt piliibtts mottuorum auimalium fitttat inducbantur, quod
adhuc in quibnfidam Ecckfiis objh latur, nprafintantes, quod yfdam poft
peccaturn tilibta \>ejlitus cji peUictis. Tcrtto denotat innocentlamfo idco
antc omnes alias Vcjhs fiuraifiape induitur , quia dilino cultui deputati
innoccnttx Vtta cunctis hirtutum atfibui fuperpoUere debcnt. Ortarta
propter fiut htttudinem congruc cbaritateni dcfign.it . Vndefupcr propba-
nas & communes Vejles iuduitut: ad notandum qnod cbaritas operitmuJ-
iitudinem peccatoruw. Quinto proptcr fiui fiormam.quta in modum cru-
cis fiormatnr , paffioncm (Domini fiigurat ; quodque iUud gercntes cruti-
figt debent cum Vitiis & concupificcntiis . Eiunt autem fiupcrpclltcca in qui-
'bujdam locis deCbrifimcdibm tincis qua ponuntur fiuperinfimtulos bapti-
^atos. Vidcmus ufum & multiplicem fignificationem fuperpelli-
cei.WalterusCantuarienfis inconftitutionc provinciali fk ftatuk.
?ra:tpimm etiam Vt qui altari mtniftrat fuppetiicco induatnr. Vbi Lin -
Tro^inc.ds duodius. Mtari miniftratVideiuet Prajbytero celebranti ajfijiens ; (s*
tffic.Archid. idem intempore miffa miniftrans ^yelpoteftinkiiigi dejacerdote quolis
cap.SmtEc- temporeaccedente ad aitare , Vt aiiqnid fiaciat Vei dijfonat circa corptts
tUfiarum. Cbritfi, Vttidelicet iiiotempore fitindutuA fuppelliceo. Et juxtacom-
~ ~ munem intelkttum dic fuppcUicio • i . Vefte tinea ad talem Vfum prapa-
rata. 0e quatamen Vefte usn meminime legiffeintotocorpore juris ca-
tionici Vei civilis, nec etiam in ficra fcriptura.jjt tamen de eo mentio in-
fratitulo de Ecclefiis-aMficandu cap. Vtparocbiani^ Etpoteft Jtgnificari
ptr tunicamiineam , qua induebantur plii Aaroniin Uteri lege. 3>e qua
legitur Exod.iS>ad fintm. Sedaftimo, quod proprie Juppeliiceum efl
indumentum de peliibm confiettnm ; fiedin noftro communi \Ju intelli*
gitur ,Vt prius dixi. Capite citato Vtparocbiani fic diftinguit a Ro-
cheto. Superpetliceumhabct manicas pendulas , fed ftpchetum eft fint
tnanicis O* ordinatur pro clerico miniftraturo Jacerdott , Vel fiorfin ad
opus ipfttts fitcerdotis in baptifiando pueros , ne per manicas ipfitui bracbia
vmpedtanturyNon modo ad milTej facriflcium fed ctiam ad aliaoificia
quac erant pr^parationes vel appendices milTs adhibebatur.CW* ai
'Miftate R*- ficienda aquam benediHam.fiie (Dominica in fiactiftia praparato fale O*
'' ^- mtUA U o\it> Jiro\t n . C^/-o'.'///ir r^ lohv .. >«. v m «^. «' CYa»*. l.n/ jtlijit /i/V «/< JoHtit*tti»
ma, p,46,
aqua benedicenda Sacerdos celebratuni&mijfam Vdalitvs adid deputatut
alba Velfiuperpeiliceo indutua cum ftola circa collumprimo dicit &c. Vn«
de Latimerus cum m degradationis folennitate detrahcretur ei fu-
pcrpelliceum dixit. Non polTum jam amplius parare aquam
bcncdidam. Veftes facerdotales omnes facras exiftimantPontifi-
ci^ 6c vim habcre muniendi iacerdotesa tcntationibus malrgno-
Presbyteromm Anglicanorurn. %&?
wm fpirltuum ut patct cx benedi&ione facerdotalium indum
torum. Orant,r.r Dcus qui per Mofcn famulum fuum pontincalia
& facerdotaha ceu lcvitica veftimenta ad cL-corem & honorem no-
minis fui decrevit hxc indumenta facerdotalia, dcfuper irrigante
jrratia fua ingenti bcnedi&ione punficare , bcncdiccrc , & conic-
crarc dighetur, ut nivinisculcibuscx facris myfteriis apta& bene-
di&a exiftant . HU quoaue ficrkyeftikus ponlifices & Sacerdotcs ceu M,rj d
LeVitcttuiiniuti ab ommbia imbukfiontbv.i cctt tcntatiomi 'tts magli?no. . *^m
tum Jphituttm mttniti <r defen.fi ejfe mere.mtur \ tuifiue myfteriis aptt
O* coniigne firVire & inhtrere s attjue in hb tibi pUcile 6- djVote per-
Je\>erare, tibttc. Cuiwiguut ptatter ufum fvmbolicum ains infupet
modis pollutxfuerintin papatu/x BccleGaejicieudc funr. Poiiuc.
tistettorinm ficulptiiiumargcntitui , &> amittum fufilis exauro tuo:
I feparabis ea.Vtltborantemex mcnfibuA i apage diccs Vnicuique eorum ,
Ie( 30 2i. In conftiturionibus anm 1571 fic ftatuerunr Epifcopi
A^glicani. T^ullm nec fteranuA.nec Archidiacontvijiec ^efidentiarius^
*ec pnepofttus , nec Cuftos , nec <?r<efec~{us alicuius coilegii , avt Ectic-
fige Catbedrilis necprtfis necrettor, ntc autfjuam ex iilo ordme , auo.
iunque nomine cenfeatur, Vtetur pofthac amiciu iilo , auem appclknt Cra*
fum yfmicium , aut alia^eife fimili fuperftitione eontamimta. Hac
lationeneccapanec fuperpelhceo uri debent,cum fuperftitione
Conraminata fuiffc negare non polTunt. Etiamfi conccderemus
fymbolicum ufum veftium in facrisetT. rcm adiaphor.4^ , tamen
propteraliosabufus &: fcanda4a , non funtvtl rerincr.ciae vel rcvc.
hendae in Eccleilam. Nam adiaohora quorum u{us non eft necef-
fariis, polluta fuperftitionc, ex Ecclcfia eliminanda funt , ut fupra
probavimus capite nono. Sacras veftcs refcrebantur prsecipue *4
honorem facrificii miffae & corporis Chrifti in facramento Eucha-
riftia?. Dum praedicarur verbum ncc Pontificii ncc Angh urgenc
ufum facrarum vcftium , ac (i nulla virrnturn inft »ma gorcfc de-1.
beant fan&itatis & puritatis dum tra&ant mvftena fjorc. fcriptura?.
Fuit idolothyton igitut in Papatu fupcrpelhccum licuc aha? veftes
facrae. E:fi qubdfit res munda , convcrti poflic ad ufum ahqu.m
eommunem , ut ad thfcos & czriices teigendum , aut pauperi.n».
fluditatem tegenclum , ad eundem tamen aut fim-.lem ufum m fa-
cris noftrisadhiben non poteft. Cceterum fa'fttmti<emund<e H S)ei
tct, & hac fua cenditione communes \>fu% : fidipftus ^fitsadmini.itatij
intereft. Nam (r ego mihi gaOinaceum mailo non minui qudm JEfiu-
lapio Socrates : & fime odoralicujm loci offcndcrit Arabu* atiqstid W-.rw lo
teudoyftd non codem ritu, nec eodem babiiuy nec eodan apparatk ,auo agi- ™%
tur apndidoU. Si enim Verbo mtd» condttio poUuetur^t yfpottoius stok
eel : Siauis autem dixerit,hc/t idolothytum e^3noncontigeris : muita
9tagis cum habitu, &- ritu &* apparatu idolotbytorum contan.tnitvr, m-
^mt TenulUanus de corona militis. It^m, Si in idotio recumbi) -, aitt-
Y y y y y 2 nn;a
tgt De Vocatione & Fun&ione
num eft a jffiif, vmidh 'uloli btbitu Vnkri i Anglicani formalifta» co*
dem habitu luuntur in iifdcm facris, cccoicm rcropcrc quo Pon*
tificii. Sic obftrmantur poiuifkii in culrn idoli fut, & coram fra-
tribus offendiculum ponitur. Refcrunc Canwrightus 6% miniftri
Lincolnienics in fua Apologia mulios exiftimare fuperpclliceum
efTe rcm adco facram, ut rcnuant acciperc facramentum a miniftro
non utente fuperpcUiceo. CapaCathcdra!:bus Ecclcfns pccuharis,
& in ccenc adminiflrarionc ufurpata, praeter fi-nificationis fym-
bolicx & appropriitionis ad cccnam abufus, habct etiam pompa;
inanis6c thearricaefpeciem. Totaeft ex holofcrico,& fulgetauro.
Uuceri faip- EpifttyM ** celsbrationecomd ®* adminisirationejacramentotum induat
ta tjinrl tinearn aut aibam &* rappanij i-f/ cafuiam &* babent baculum paftorale.
p 49C Sic praefcribiturin libro Edwardi; & formam lftam praricripram
obfervare tcncntur Epifcopi per rubricam in Initio Luurg. Elix.
3 ca.2. Non tamen utuntur omnibus his indunvcntis fed proarbi-
trio, cum tamcn in miniftros ob omiiTionem iuperpellicci noa
minus fasviunt , quam fi facinus aliquod commifiifent non nifi ex-
au&oratione, & dcprivatione expiandum. Gontra veftium facer-
dotalium, ufum, abufus, fcandala & mala cx corum ufu nafcentia
fcripferunt Cartwrightus 8t alii, ego tamen Zanchii potius verbis
quatn aut mc»au'taliorum quasrehquafunt fubjiciam, etfi cadem
fcabentur in Cartwrighto,quia intcr Zanchiuraec Epifcopos An«
glicanos major xnterceflit familiaritas. Quas (equuntur videtua
icripfilTe hortaiu alicujus Epifcopi Anglicani, cum Reginavoie-
bat albam cafulam &al«a indumenta pontificalia & facerdoralia
imponere Epifcopis & facerdotibus , quae fortc ufuexolefcebant..
Uon quoil fcntiam ullo confcientiasienfu Epifcoporum ullum ea
odifle , fed ne exponerentur ipfi ludibno, fi novoxfto ornatu qui
jam fere exoleverat , prodinTent in confpe&um populu Nam noa
Sam rigidi fuiflent ipptttttclmt in alios xnfenores facerdotes ob veftem
lineam , fx religxonis cccuhus divinx decoro& fimplicitaticon-
fultum voIuxxTent,.quod obfervat Parkerus in libro de Crucet
parc. i pag. 151. Sed Zanchn argumenta militant contraom*
nes veftcs iacerdotalcs Sc in fpecxe contra vcftera lineam , quas
argumenta etiam valxda iunt contraalias-ccremonias papatus re-
Iiquias in Ecclefia Anglicana xdeo coronidis vxce ad finerW
hujus capitis de ceremoniaU fundione Preib.yteri Anglicaniap-
pofui. Habentur vcrba in 'Epift. acs Elizab. Regi. fcnpta ann. 1 571 .
Quod fi res ita fe babeat , nontideofHomodoboftittua S.M. bons
confcimtia \>eiles de quibns quceftio eft, & alia ia genus papisiicam ad-
btc fuperftitionem redolentU , o- ftmeiab EccUftis profligatiy iterum
piorumEpifcoporum conftienl^s.proponeu refumenda : ataue itapropOm
■nere, Vt tilos fuo cagat m&idato ca recipere* !Principto enim hoc pugnat
*nm prima Vfrincipe Hfcgii qfficji paite. Si cttim wandnm eft im-
i ptitHG
Prfcsbyterorum AngHcanorum. ^
ffrimis Magtftratui, \>l purns pulus confrhetur (Deiculttts, & fi obbant
ciufitn ahieganda funt , omnia qudt bunc cultum aiiquo modo beljrerfe,
Ixtex accidente bioltrc poffunt ; toque omnia ad reguhnt Vcrbi (Dei tjr
gri priorem ttquc dpo/hliam, i.hoquc purbrem ?r fimpticiorem rc-
{'tgionis formtm proUrilircVfcandifunt. Dcniquc fi\>t Apoftoius pr<e-
cipit , abfhncndum ett ntn ftlum ab omni mdo , \>erum etitm ab omni
jpccic mati , quorfum , obfccro, Seremffima &* piiffimi f(egina ea in Ec*
clfnm Dei ex mandato 7(egio tnducerc , qu* cum puritate cultus Apo-
ftoltci pttgnmt ; qure fuperftitionem Taptfticam redoicnt -t qu<e ncque ati
tdificationem piorum , neqttead ordinem aut ad ormttim , nifi mere-
tricium faciunt , q u* dtniquc nuiiam EccLfi* vtilitatem adferre ftd
cvntra , multa ci mata dare poffunt * Certum eft ifta de teftibus lege
fhs quofque omncs offenfum #V/, imptos autem gavifuros infs-
vu Gr plura inde Jpcraturos : mcdios Urb b. t. eos quireccns ab\m-
pietatead p\ctatemcon\>erfifmt , fednondum benefirmati , periclitatu-
ros : &* fi ex bumano judkio aliquid dicendum fit , magis ad Veterem.
fupcrftitionem , adquamnaturaferimur^rejpetturos, quam in )>tram
rcligioncm^oculos fixuros ac firmaturos. Ac proindc iftud dccretum
nd pietatem omnino n$hil, ad impietatem Verb fortijffis multum ,
frofuturum. Etfi enm Veftes iftee per fe hoc eft fua natura maU non
/unt, aut immuna\et tamen propter pr*cedentem ■ tumque recentem
'tbufumimmundittt prorfus noncarent. Certe negari nov pstefi ,
4 mn faltem eccaftonts ftnt apertura muttorum mahrnm, (r gra-
UJfimatum fuperftitionum. Sunt autem etiam occaftones mahrum Vi-
tand<e. Quorfum igitur ilia Ecclefi<e obtrudere , e quibus Viititatis nibii
Jperari pttttt , damni autem plurimumiboc eftenimtentare ®eum. Mt»
minertt Serenijf. M. T. non Jim caufa ftriptum fuiffe ; Qui tangit
bicem inquinabitur-ab ea. ^eqktttmere Apoftolum jujftjfe, ht expurge-
nuJs Yttui fermentum,qubd modicum fermentitetam majfam corrtimpat
~Kequeftulte imprebart lud<eos ab 6feaiiubdfurculum{fuperftitionum)
tjc lfraelt tranftuletint in hortumfuum mc eft in beram Ecclefiam. T^i-
hilphne pbffima 7(egina nobisnegotii effedcht cum Tdpiftis , ad re-
ligionm quod attinet , nifi in tis quct communia habent cum jfp$»
ftolis. €ur, obfccro, improbantur inftfipturis ^eges aiiquet, tamet-
fi alioqui pih quod fana in montibm , ante adtficatum lcmplum a>
fantHs patribm extruUa , in quibuA coii fotitus erat UboVa, mnfu-
flultrint ? nimirum qubd <edtficato jam (? ordinato templo nelcbat
S>ett4 Vtta aiicmus aiius facelii Veftigi* extart. Ergo patefxHo t-
tiam rtgno Cbrifti iocum babtre amplius non debuerunt ceicmc-
Itue (F \effrs rfaronka. Proinde merito curarunt jfpoftcti tat
feft -Cbrifti afccnfiomm toUendu y u nc VU.e quidem fuperefjtnt
rtiiqtrix* €i Vtro ilii pie fuftulerunr9 tmpie igttur papiftee jlias rt-
Xotarttnt. Vtrnm autem meiius ftt ftqui Apoftotorum piam fim-
pfotttfWi M-)>eri fdpiftawm impiam pompamy quis eft q-uixefitat f
$o«* Dc Vocatione & Funftionc
CraVittS mtlumfuerit crcdtt S. M.T. ifia talium Veftium papifttcatnm
reVocatio, quamprimk fionte fortjffis,oculatijfimu ettam bomtnibui W-
d:ri quc.it Jr;.dcir ewm UdacZr andire momcbos efuggtfti* Voctferantes^
iyfuos infuii impia religione T.SM excmp\o,ccnfnmantes & dicentes*
Quid* quidi't>faquoque ^gint ylnglt* doftijjiwa & prudentijfma
faulatim incipitadfinclte fymmue ecclcjia ndiie religionem; refumptbs
jamfinHijftmis O* facratijfimis cUriccrnm Vcftibm i Sperandum cji
fore,U riliqua etiam ommafinHa 9( E. dvgmata, ritus,ficramenta%
Undem aliquando pofllimiuio reVocet. Has e? fimtles Veces proculdubio
prudentijfimi %egtna^Monacbi & \efutu efuggftis ifurpabunt. 2\ttl~
hm enim occajtonem pr<etern.ittunt fuas tonfiim andi fupcrftiticms*
Quidighur aliudeft bafie lefiesputidat, <s- alu Papijtiia eccltfue ru\.
dera inecclefiam Cbriftire)>ocarein boc tcmpore, auam orcaJiontm,cam-
que optimam, Tapiftisfidrfuos in fins fuptrsiUioniius confiimandi
darci EtVero etiam ad bancrem, qua/i cpcm ferret Judiamus autem
propbetam,quidad Iofipbatum ^tgem juda opem Mbibo prabenttm
„ dixertt. Tu impio auxiiium ferre , & dtiigere eos\audes)qut 'Dommum
„ oderunt ? Qb bancremfiuperte indignatio a (Domino. Qutd ittm atiui
fuerit b<tc res quam infirmos k siudio pur<e religionis rebocare, O* W retrl
in Mgyptum refpiciant acredeantjactte monere * Facilis enimtfi cdm~
pietaie rdapfius infirmis hominibus; quippe qui adfiupcrfiitiones noftrap*
te naturafumus propenfi. Tollendoc igitur funt occapones ad tmpittatent
relabendi : tantum abeft,U daridebeant. Quid fib$ obficro bcluit <Deut%
quum Vetuit neararetur inboVe es3 afmo\ cr caUt, neidem ager diberfi
Jcrereturfemente, Gr ne quifquam Veftiretur Vefte ex lana O* iino contex-
ta i 1(es ett !Deo odiofi G~ execrabilts,fi idem ager (Domini colatur ab El
pifiopis impiisfimulGrpiis,fin eadem ectlefia cum doHrina E\>angdt$
doHrina etiam papiftica doceatur,fi dcniquejacramenta, ceremonue, tr rir
tmex Apofiolicis & ^apisiicis confiati, ifurpentur; & ex iisceu beftt
ex Una <y iinotonfeHa, etciefia Veftiatur. Qua enim conVenieutia iucit
adtenebm ? (Dcteftanda tgitur nobis etiam ejfe debet talis, boc esl, tnrpit
& impia mixtio. jfcproinde qu<e 2)ei nonJunt,fid eorum qui culiunt
(Bei contaminarunt, prorfus abjicienda; idquodcx* (Dominu4fierijuJfitt
quum mawtiUt, It eorwm quifuafirunt, U poft (Deos alienos iremus,
tmniafundittM perderentur ZrVeftimenta totaque fupellex igni cnma-
fetur , idque in medio foro : nempe in abomimtionem taiium ft'*>
ducforum , O- W ftnt anatbema (Domino. Quis autem igno/at in-
ter fupcllcttilem fiduHoris fymani , iftas etiam Veftes covtineri*
ss2^ec adbeercbit , inquit , de tlio amtbcmate quicquam in mrmu tua vt
3, avertatur Dominm ab ira furoris fui, multipkcetque te, ficut *«•
$, raUt patribus tuis , Grc. Quid tgitur inducere >eftes bas Anttcbri.
fti fiipcUcHilem in ecciefiam Cbrifti aliud eft quam (Deum aj
iracundhm protocare , & e)M furorem adUrfui uos actenderel
Cutum eft, fiquU umfit mim Cbrifti tm mnquam cmaturumM
trnamcim
Presbyterorura Anglicatxmim. $0i
trnamenta iJntichrifti in <edibuifuis babeantur ; nedum ferat in tem-
pU Cbrifti. Quis oiim fui hoftis infignia infnis adibus , prafirtim Viri
in losis fanoratiorifais firjt ? ^ic fi quid 2)etis dcflruBum & abalitum
>cu't; qui fumusnos,quiiUuddenuo audeamus <edificare * (Deusautcm
pofl Chriflimortem Uftimenta omnii Aaronica atque L?)>itica c.bolita
Voluit ; & noflro temporey E)>angcUi Jplendore fugatas Vei/e fi omnes ,
ium impias tum ^anis Papiflicasceremonus, pompas,impofturas ,fucos9
fitis apcrte l>bique decUraVit : quod barrnibilad pietatem accendendam%
multumautem ad reftinguendvn Valeant. T^eque ccrte Videre poffum
quo tandem itfttlpetUnt Veftes , nifi reipfa \ Vtjam adalterumcapHtl>e-
ttiam ) ad pulcbram iflms yfnglica>j<e Ecclefi* ex Evangelio re/omaU
faciem, imo totum corpus dedecorandum ac deboneftandum : nonfecut
atquefi pudicaac bonefta alicuius T{cgufilia\ )>eflimentU quibus fiortum
gltquod famcfum Zr infigne folitum erat ornari, induatur; ey ita induta,
$n mediumprodire iuheatur. Quis 1>erd boc probet, aut tolerandttm e/fe
tenfiat ? Ergo etiamfinullo alio,boc faltem nonune^obtrudendte nonfunt
EccleftA Cbrifli , idgenus ^eHes ; quod meretrix ^omana.iis y>t fua na.
tura minime malU, ad malum tamen,&* adfuas tegendas fiortationesJ>ei
potius ad alitcicndos bomines adfiortandum , abufi efl, 0* adbuc abuti-
tur. Sunt enim pomp<eul<e omnes O* ceremonite papifliae nihil aliud
quamfuci meretricii ad hoc ex togitatiM homines ad/piritualemfiorta-
tionem alliciintur, yfnnon igitur turpe eft bosbabere in Ecclefia Chriffi?
Sifirpens <eneus , quiinftitutus fueratk 2)eo , & quidem adfilutem
JJraelitarum , per pium regem E^echiam, quia illo contra Verbum (Dei
abutcbantur lfraeiit<e , fublatus eft : & ab boc fatiofumme laudatur
E^echias, quod iltumfcilicet fer^entem redegerit in cineresy eofque in pro-
fluentem, ne Uium Vnquam ejus extaret Veftigium,projici jujferit,quan-
U magis ift<e impurai Vcflcsprofligandafunt ex Ecclefta <Dei,quibus jfpo~
Jkoli nunquam vfifunt , \>fi eft autem meretrix ^omana , in cultuidoh-
trico & ad homines feducendos i ^eque enim boneftum eft, \>t qu<e in
S>ei ctntumeliam Vfurpata diu fuermt , Jires fint per fi dJ)*<poyn : ea
inEcclefia, cum difcrimine etiam faltttis piorum , retineantur. Multo
lcro minus iflud\>eftiumgenus , quodnibilalrudefttqudm inVentumha^
minum )>el Satan<e potius, adfimplicinm feduUionem excogitatum.l^e-
mo noslrum efi qui nefiiat , quanta laude dign<e ftnt UU fyjpubliw $>
qu* legibus caVent necives exoticas induant Vejies , neVe eas $n ^rw-
pub. inducant, quid corrupteU fint bonorumhoneftorumque morum
adeoque ipfarum ^erump, Quomodo igitur laudari Vnquam poterit
iftud , quod tu<e M. proponUur conftlium , nempe W Veftes fytp.
Cbriftian* tempore Jtpoflolorum & jtpoftolicorum tirorum incogniU
in ecckjiam Chrisli intrtducantur ? Si 1>ero exeticum \>eftiendi genui
inrepublica btne inftituta non toleratur, quanto minui idolaUttic<e &
&geniUitto)>tsJcsm ecc\efia,\bi$)ews injpiritu G? Veritatecolendns eft:
& >ttp*uciu eafqucJfmpliciJfimM ceremonias effe \>ult> ferend* funt ?
si
+02. Dc Vocatione & f un&ione
Si item iegc caVit (DetiWJtViYilibuA Veftimentis induatur muiicY\ nequt
Vicijfimcum rnuiiebriUu viY,quodVtYunqueJitpeYfe turpiaUut inkcne-
slum, (rpugnans cum natura; cur igttur pii epifcopi O* ftrvi Qbrifti
Veftibtis imptorumfacrificorum, & jfnlicbrifti mancipioYutn Veftian-
iur Velpotim debcneftentur, ac deformcntur ? Qur mnpotntA ab iliis,fi-
fut dive/fiefumtii reiigioms, fic etiam externis Jymbolis.Vetuttfunt Vcftes9
ra officiisjaittm adlDei cultum pertinentibm , ebeundis, defcernamur ?
Foluitboc certe Dem & exegit k fuo populo, vt ipfo quoque diVtrfo Vc-
ftiendigenere a pYopbanis gentibus difcerneYetuY , atque ita ft nibil I
babeve cnmgentibus commune, boc ttiam publico fymbolo pnteftaretur,
Qtiidni enim idem & nos facumus ? jln nonfumuspopulus hti ? jfn
nonmanet tfuitas eiufdem pr<ecepti ? Ac fi boneftum ab bonore dicitur9
auaiis bonor,qu*fo,fucritecclefi(t Cbrifti, quodepifcopos in adminiftra-
tione eVangeiii (s* facramcntorum babeat lar)>is papifticis indutos *y per{
Jbnatos; ita Vt rifui potius omnibus fint futuri^uam in aliquaapuapo-
putumVencYatione ? Quahs & tu<e S. M. apudverai tccltfits, Verofquc
fideies iaus,quddtalesnugasinfuam ecclefiam YeVocariptrmittat} l^pn
eftigiturres bonefta,Vtadtaies hrVasJuJcipiendas fancti cegantur epif-
copi. 2^equt enim reVera,rts eft borwre Cr laude digna; neque nomen Vtr-
tutis meretw . Quisenim,fitua S. Maiefta* mandaret, Vt omnes Angli
pojito aVito & tUo qttidemgnvijfimo Grboneftiffimo Vtftitu, Turcicas
htduant tunkas^uthabitu, Vt Vocantftratiotico, Veftiantur; Quis, in-
quam,ediHum boc Vt boneftum approbaretl Muito certe minus laudari
poteft, fi piiepifcopi\ubeantur pofto Veifaitem alteratro bonefto & Vt*
tuHo quem etiam Apoftoli vfurpaiunt,Veftitu, commtmi, fc. JidgraVi G*
honefto, Ytdiculas G* txecrabiies mpiorum facrificorum Veslt* mduere.
QuodVero adttrtiam officii %egii partem attinet , nibil ifto confilio ad
turbandumpubHcamcccleficepaccm accommodatius. Omnis tnim noVh
tds prtefertim inreligione,Vel per fe,fi mak Jk, bonam tarbat pacem , Vei
ft bona^occafiottem datex accidenitcommittendis inter febominibus,ma-
Us nimirwn cwn bonis. Sed ficut in rebus perfe bonis Vt in reformandk
adVotuntatem (Deiecclefiis contemnenda eftpacis iliius impUb. e. mun-
di turbatio: [Chriftus enimnon lcmtfuo eVangelio Vt talem ferVet pacem,
ftdpotius Vttotiat Crgladium mittat) ita certe rebtis adiapboris VYgendis9
turbare pacem tcclefiarum^ &> bonos cum %mpiis,aut etiam bonos intcr
feft committere, vfque adeo iniquum esi, Vt defindi nulio modo pojfit ;
Vj non immtrito VicioYemepifcotmm ^omanum boc nomine YepYtbende-
rit beiiceus, ficui nntca ditfum cH. Eii enim neceffe, Vt tunc tcclefia*
fcindmttir inpvtes quo quiddetrimtntofimt Bxempia quApajfim occur*
■ : inbiftcriit cccifiafticis,fatis aperie & diiucide, quod dico , confir-
mnt. Quot 6r quanttf, olfecYo,turb<e inprimitiVa ecciefia, inter eos qui
piAteYeVartgelium ipfam quoque Vrgtbant circumcifionem (s* igem, O*
inteY iUos, qui ea* meriti Ycjicitbant excitatte fuerunt} Quantapono ma-
U b& difjwfio dtdijjettcrlefid Cbrifti,nifi AposloHmtwt ucwijftnti
Synodo
Presbyterorum Anglicanorurn 903
Synoh Wcrofilymh \ coacia ; (3- caufa apcrtis foipturarum tcftimo.
ttiii & firmis rationibttA lcgitrml cognita atque difiujja * Si tua S. Af.,
ficutdebct £r ejfc Sr Udcri Vutt ^pjiolica, hnttctnr in bacparte Apo-
jialos , ncakt iut imi onet $pfi jugurn boc cervi tbm difitpulorum Cbri-
itt, aut ethm ib alin tmponipermutit. Qubd ji Udeat Epificopos de h ;/
re mterfi dijfidere t ogit Jynodum , & cnret controVerfiamfiriptutis mfi
teptand.im cs' cognyUnd.nn , ac tum demum quod perjpicuis tejttmonas
fs- rationibuA non xnfirmii fuerit dcmonftratnm: iUud ctiim omnibui
ferVandumproponit, &- Vtjalctnr, edtctomandet : atquc itaex Eutcjia
toUit dijjidium. Eft enim omnino tu.e S. M. curandum , \>t nibiiin reti-
£tonc immutetur aut innoVttur nifi ex Verbo 'Dii. Hacratione \>era Eccle-
Ji.tr um pax atque concordia & Vnilai confer\>.tbitur. Contta hcro fi fiat ,
quidaliudidfncrit, quhnVnitatem toUerchr CbriUianam pa:em tur-
lare * Neque iUud mibi Udetur Jtlentio prcdcreundum, qui.l ifta rei no-
Vitate, nonfolum pubttca in ifto regno p.:x turbabitur , Verumetiam atibi
extra regnnm muLtis occafto dabttur noVai in Ecclefii excitandi rixai e
tiqnc nott fine magno pietatis dctrimcnto , ej~ curjm Ebangeti.i retardi-
tione. l\cmo emm hominum nefcit,pt:rafjue omnes Eccte/tai, qurcprop.
tcr Ebangciium a fymano Tontifice defcccrunt, non folumtaiiOm \>efti-
bm carere, \>erum ctiam iiUi abomtnart. Neaue tamcn etiam aiias dcejfe,
fuamquam priorum refpettu pcrpauca.5 , qn&Veftes iUat m pApatu rc-
pcrtcu adbuc retineant , quemidmodnm & alia nonnnUa mordtcm retu
ncnt : idjne propterea , quod de piincipio reformatores iUarum Ecclefia*
rum Uriaiioqui magni, <f ferU 'J)ei fidclijjirni, nou aufi fuerint ( narn
fteque iUudexpcdirejudicarunt ) omnia papiflica penittvs toUere. Verumu
Vt fit , Jua cuiqut placent. Sua autetn \>oco, non tam quct quifque cxco-
{itaUt , quam etiam quct fibi quifque abaiiis in\>enta deligit, accipit, re-
tmet , perfequitur. Si Vero accedunt atiorum quoque exemptamagu ac
tnagis m iis obfirmantur ; necfolum obfirmantur , Verum ctiam Vt reii-
quts omnes infuampertrabant fententiam, omntm dant operam; & Vo-
tibmac friptis imo manibm (sr pcdibm nuUum non mohent tapidem.
Quid igttur futurttmfit , fituaS.Ma. quod ei ancfcio quibm fuadetur
dcrecipiendis Veftibm, &- aliis papifticis nugis confiiium tLLud admife? it f
faciie Udemm. Exempto enim tua S.M. excitatt nonnuUibomines ma-
le fcriati, fribent &- Jpargent per totam Grmanivn LibeLLos debisrc*
hm quaA adiapborai \>ecmt; nimirum iicere eat admittere : imo quo mi-
tiits Tapift* .1 nobii altcnentur, atqueita propius ad concordiam accedi-
tur,omnino ejfe admittendas . Quafi Vero papiftce , etiam fi nos om»
nia ea admitteremm concordia caufit , corrcUun Vnquamfint doclrmam,
Cr falfi impiaque dogmata, apertas , nbominalilefque fuperftitiones (3*
idotomaniase fuis Ecclefiis profltgaturi \>el VUa rattone depofituri. Pfo*
dcerunt igitur , quitalibm UbcUu fijpargantur , rcjpondeant. \ta ex
Anglicano ifto igne no\>um quoque-in Germania <f tn GaUia fiet incen-
d$Hm9cuifuffnndent frigidam Tapvl*. Egregiumltri bcnejictum.Qjiit
po^ Dc Vocationc & Fun&ionc
igitur jam non videat iftud cofifilium non aiio JpeHare quam ad omnium
Ecckfiarum perturbaitonem i yid JummamVtrijJimum &■ ctrt Jjimum
iongique ex: trientia probatijfimum eji aurtum hlud doHi cujujctam Viri
dictum : tfts adiipcras boc tft quttfttonem de rtbus adiaporis tjjt W #/»-
nn rHi'ie^h( p»A*. Atque I *c dc puliicA pacu ptrturbatione Jatis.
QuidVero de pnVatorum ftduium confcitnltis dicamUas ifto dtjupt) in~
duendu itacis Veftibtu mandato Jupra modum turbari resipfa dottt. Con-
4/uerentur tnim Vtberrituter ; ita Vt eorum queruUVocts ac gtmitui m
Cermantam vfque pcnctrcnt & audUntur. (\juam graVe auttm fit, ideo-
quc ingratum flgitium, piorum confcitntias turOare y docet fnpturi
jfxnlta: partirncum jubtt nc contrifttrnm fpiritum fnflum ,neVcVt pu~
fiilos ftaniali^emtu ; partim cum graVes minatur fenas lis quib*cnou
Vtrentur facere : partimetiam tum txempla fanclorum proj onit , atqut
" Pauii, qui fic hquitur . 6i cfcay inquiens , fiandati^jtjrattm mtum;.
unon manducabo caraesin McrnumM non f 'tndali^em fratrtm meum*
H(tgHlamenim iis Vtrbu fuo cxemplo tradit gtntrattm ex dotlrina Chnftl
Aejumptam , nempt nullam rtm adiapboram tffe admitttndam, ntdunx
Mtts Vrgtndamy muito Vtri minu4 edttlo mandandam : fi m ta admtttcn-
day Vrgendaymaudanday ani-r.i bonorum & conJcitntU pdtlium oJJtndan-
tur. ^es enim pretiofiffima eft G* <Deo carijftma , tenetla, deiquc timcnt
ionftitntia, Quomodo igitur probari pottft confittum de ttge Vtftium
factrdotaiiumin mintft.rio Vtendarum per fygiummandatum edutnda i
2^jm { Vt multa in pauca contrabim j Jifiunt hujujctmodi Veftes fidt*
libws propomnidt.aut propontnd* fiuni \>t adiapbu * , autVt ncctfiaru,-
Si boc, impie nos facimmyquid quaChriftm Voiuit eJ]e&beraynostafa~
damtoi ntceJfarU. Siillud , relinquend* 'gitur Junt libcr* Ectttfins. lu-
btndo auttm <sr cogendo, exii^eru fadmm meejjarus9 atqut tta in tdcnt
facinuA delabimur. (Deinde autfunt a Deo per Mofitn iuftitutai, autjumf
ptr Chriftum, Deum fc. in carne mamfistatum tradita ; aut ptr Spui-
tumfanttumin yfpoftotu agenttm (f toquentem ordinat* ; autfuntab
bommtbws Vet piis Vel imptis. Qua a <Dto per Moftn inftUut* Jutrunt
teremoni* , & UviticA Veftts ; ida omnes tx Votuntate Dtijintm habert
debuerunt poft Cbritii mortcm , Vt pajjim m JnipturU prtfirtim in tpi-
ftoiu Tiuii ad CoUoff. <r ad Htbneos Uquuio ap^aret. £juart rtVocari
nonpoffunt (inetranjgreftione Votuntatts dtVin*. A Cbnjlo fuijjt tra-
ditas dni non poteft , cum nullum de hac rt txfttt Vtrbum , fid contrd
potius non Jtmet omnium Mvftcarum certmoruarum fintm Vtnifje, di~
ferti docuit. ldem de yipoftotu dico ts' aio. 7(ciiquum igiturtfty U ax*
cantur tjfe ab hominibus. Si p4i aut ad adificattomm^aut ad erdinem4
autad decorum futrunt ab iltis imtitutdt.M nunc^ut fut adtdfitationttm
faciunt boe eft ad promoVendam pittatem , ftd contiapotim adeitufpet~
tant eVerfionem ; Vt ante Vtfum eft.Nequt ad ordtntm Ulum bonum, ftd
potiusad mtmZUv. Sic tnim canfunduntur bii cumimpiis Epfcopi, cum
UmtnetUm VeftitntwUs */ aiteri ab alttns dtftuttanthr, *ouhw Jit . 2\ti
dem^ui
Presbyterorura ^nglicanorum. 50;
itnt<\uc faciunt ttddecorumfpotifit Chrifli , qucmadmodum paulo antei
no'>is demonftratum fuit. jVmJunt igitur nobti admittcndd Qu* \>tro
mbbtmmihtui Spiritu Det dejtitutii invcntifunt , cx nibi/adnoj. Dcni-
auc Apojhli iis \>ejiime>itti\>fi non fitnt. NnHumenim autbeniicum
ihtbemus tefltmonium. Efl tutem Ecclufit ,ficut in doctnm, fic etum U
itrem >niis, & in heflimentti ad iUiivi Ecdefi* Aptftalicd reguhm, in-
formi* it. QuorfumizjUnr h<t Veflcs tn Ecclefi* ? Cujm n-tm antborita-
U probtri pojjunt f Qjtct \>tilitas,quij]>cfiilutaw \>fiu ex iis accedzre po-
Ufl popub CmiAiano * A nobti Vcro contra tkmonflratum efl iis pieta-
Um libcficliriypurum <Dei cultum Violari , papifticam fuptrflittonem
pauhtim rebocari , pios ojfendi, impios infuis tmpietattbm confirmari ,
imbectUcsinfidc in difcrtmen fxlutis conjicii occafiones muttorum mab~
fum iari : Afonubos Zr aiios Papiflicos concionatores adfuos in fuper-
fiitione confitnundos ju\firi}iram (Deiadberfltm nospro\>ocari; qu* Dc-
us deiirutta \>ult, taknobti readificvi , totam Ecclefia fiictem commd-
cuhri O* ded,corari;contra honcftas leges de noninduendti exoticis heflr
mentti turpitcr pcccari ; ataue itatotam Ecclefum dJameftari. Adhts
publicam EcclcftA, imomultarum Eccltfiirum paccmturbari; Epificopos
interfl committi ; piorum confiientias gra\>ari , O* animos bonorum
offcndi ; Spiritum tn tlli< fintfum contnflari; deniauc pomum \&ht ctu
in meufam dcorum projici.
E
CHAP. XII.
Dc Diaconorum Vocationt tjr Funftionc.
Cclefiaftici in parochiali Ecckfia,ut dicitur in tabulis Hie-
rarchiac, funt mimfter & Diaconus.Ha&enus de miniftro
five Preibytero, fequitur
Diaconus, in quo confiderantur fimiliter, Externa
vocatio & fun&io. Externa vocatio ad gradum five
ordincm,idquc prorfus ut in miniftro,nifi in quibuf-
dam,ad beneficium prorfus ut in Miniftro. Fun&io,
profpicere pauperibus , Miniftro affiftere in Cocna
celebranda, Benedicere nupturis, Sepulturae de-
fun&os mandare , Baptizare ,& concionari fi ad id
vocetur.
Formam ordinandi Diaconos iftam habcnt. Trimum die fljtuto
ptr Epifiopum yam adkentante /iat exhortatio pia munus O* offjcium
tocponens torum^nimmHmum c\uod\>is Eoctifiaftitum fufieptun funt,
^KKKK z jUAuijut
po6 De Diaconorum Anglicanorum.
quamqucncccjjaria /int in EccLfia thiftiana bujufimodi winiJierU, /*»
culenter ofttndatur , ntc non qi o >n pitu baltti cdtat locutio afud po-
pulum Chnjiianum. fixboitatione ptraUa Jtichtdiaconu$,l>cl quilictwk
ip/itugerit, eos, quiadE\>'\fiopum Vtniunt admitttndi , pr^fintabit hu-
\ufimodi Vcrba pytjdtw. y(tl'trendc faltr in Chr-.fto, ptsfihto tibi pufo-
naji hic adftantes it admittantur ad rr.unm diatcnatut. EjificjM txiim
picns ait. VosVero Jhmmoptre caltatis pojonasijias jam nobis praftnt*.
tas tam doUrina qi am probitate morum dignai tjje & habilcs,qut muhtti
fuum exerceant adgloiam <Dti & alifcationtm tcclcfi<e. Arcbid. refifcn-
det. Ego auidem taies eos comperio tum ex iiiorum de illis tudtcio, tum
exmeo ipp.us examine. Tum Eptfiopts tta populum atlcqkctur. Fr*~
tres, fi auis VcttrumftUt impdimtntum, W quodtis aimtn tnomitu in
istis perfionis, qu* nunc adofjicium <i)iaconatus prsfintantur, quo n.inus
ad ipfium admitti debcant , jim prodcat in Dtt nomine Cr impedi-
mentumiUud five crimcn, quodcunque tandem fuertt,cfttndat. Quod fi
crimen aliquod, Vclimpedimenlum fuerit oljtslum trrum alicui, alftinc-
bit Epifiopm ab ejtoi ordinatione,donec rcus a talicrimtnationefie hlerum
fprobaverit. Tofthtec Epifiopus eos qui digni fiutrint reperti, commtn-
\s prccibus \>ni)>erfi ccetus, l>nii cum clericis 6V piebe prafinte LitanUm
cum precationibusfiequentibus recitabit. Trecatto. Omnipotens T)eus9
qi.i diVma tuaproludtntia dtlerfios miniftrorum ordines tn eccltfia lua
conftituifti O* finUes yfpoftclos tuos infpirafti dtVinttus,quo ttwpore
tfiS. Sttphanum protomartyrem Vna cum aliis ad ijlua 2)iaconaius
tnunus eligcbant.dignere, qutefumusjicijfnn ifios famulos tuos,qui nunc
dd fimilem admini/irationcm Vocantur, miftrieordtte tuteluitu citmen-
tcr intueri: ita inshue iilosfiacrofianUtt lentatis tua doUiina, ita morum
innocentia & Vxtte integiitate adorna, Vt ejr \erbo Cr exen plo in hocfiuo
munerefideiem tibi prdftare pojjint operam adnominis tui gloriam &*
incrementum ecclefirt propter meritum lefiu Cbifti Sabatcns noltri qui
Utit tj* regnat tecum )>na cttm Spiritu fintto fjr nunc dr in ttttr*
na fitcula , jimen. Bic fiequuntur precationcs , qt * funtt pro-
pria? dici in celebratione S. ccxtite. Epiftola loo ligatur ex priou ad
Timotb. cap. 3. a \>erju oUaVo adfinem capitir , \>elex jiU. cap. 6.
iVerfi 2. adS. jinte leUiomm auttm EVangtlii Epifioptts in catbedrd
fedens curalit juramcntum deJupttmaT^cgts potejiate contra tutijdtUi-
onem & authoritatem quarumcunque pottjiatum O* principum externo-
rum JingnliSy qui ordinandiJunt,admn:iJtrati, atque fiufictpi fiub hac Ver-
borum JormuU. Ego J.. <B. palam ttflor, &c. His pcradis fingulos
ordine fuo pcrcontarur. "Num crcdant fe interno fp.far.&i infbn&u
vocatum efle ad iftud munus fuicipiendum. "Num perfuafum h*-
beat fc juxta voluntatem Domini & kgitimam rcgni Angliae
conftitutioncm voj^atum,ck flmilia.Sed haec intprrogara pr«cipuc
funtnotanda. Epifiop. jtnmncs S.fimptur^t Hbios Cauonicos tam
Vocatione & Fun&ione $07
Mcris quam noVi tefllnanti firm* fidc am?let~ieris* 1(cfp. Ampkttrt
Epifo^ Humftatnis inca qtcetibi mmdita fuerit ecdefia , diligentef
illas ad popuUm ibt Conpregdtunt bcriegzre: T{fi* Statuo. Epifiop.
fiiiconi munus in eo pr*f,ti>ncon[iftet, W praflo fit frcfbytcro , dnm
ficris adminiflrandii tmu>n'>it m ecclefia ftbi afjfignata, fuamque pr<eflct
operam in cehbratione S. cceme ac Aiftributione ficramenti. \tem
S. firipturas ataue bomilias Oopulo perlegere, luniores in articn*
lis fidei erudire , infantcs bapii^jre, necnon Verbum <Dei prccdicare,dum-
modo ab Epifiopo cenfcatur tdoneus, qui ad tdmunerU admittatur,Spet~tat
infuper ad e)ui ojficium , fiquidem talis cura erit ttiam neceffaria, inqui-
rere de conditionc <tgrotantium , pauperum <sr infirmorum in fuci paro-
cbii degcntium , Vt eorum cognomina , domicilia ,inopiamque innotefcat
paftori, quifuaad gregemieligtofacohortatione curabit ptorum animos
excitare adneceffaria Vtafubftdia aliifque clsemojynas in illorum fuften-
tationemfubminiflrandat. Haccine tu libentur ey alacriter prxjlabis ?
fyfp- Tttrfabo Deo auxiliante. Epifc yfnne omni fludio &■ dtligentia
curabis fictuxm ipfius (f familice tu<e Vttam ad normam doHrhice Cbri-
ftUlUt dirigercy V/ quantum in ^obis fuerit,Jalutaria oVxbus Cbrifli exem-
plx Vofmetiffos pr<tbeatis f %ltafachm beo \u)>ante. Epifco.l^tmquid
Ordinario tuo , aliifque pxecipuis Eccle£<e miniflris obedientiam cv.ni
reVerentia praftabis, piis eorum monitis libenti animo obtemperans * ^ejp. •
Conabor boc facere adjuVantc domino. Tunc Epifcopus manibus fin-
fulorum capitibus feparatim impofitis bd€ Verba pronunciet,Toteftatem
abeto Diaconatu* ojficium adminftrandiin tUa Ecclefia quoe tibifuerit
commendata : In nonune Patris <?■ Filti Or Spiritus fanfti tsimen.
Hoc fatfo tradet Eptfcopus finguiis in manus i^ Teslamenti codi-
cem , hyufinodiUensVerbis. Habeto quoque poteftatem E\>angelium
%n Ecclefia (Dtilegendi , nec non pitedicandi , fi quando more legitimo
adid muneris admittarts. Sequatur ftatim E)>angilii , quod ejus diei
proprium fuerit , leclio per eum pr<eftanda quern Epifcopm dcfig-
na\>ertt. Mox ad facram ccenam fi accingat Epifcopus omnibut
$ui ordinantur manentibas coenimque , .S. Vnak cum eo perci-
pienttbus. facra cxna peratta pofl colieciam Idtimam , (r imme-
diite ante bencditficnem, ifla qua fiquitur, precatio adbtleatur. Omni-
potens flem , Orc. eaque Jide cc integritate in boc infiriori munere
fefe gerant, H digni aiiquando reperiantury qui ad graVhra in Eccle-
fia tua minifleria fufiiftenda Voccntur, rs-c. Hic demum opor-
tet {Diaconum inteUigere permanendum ei efji in fuo rcccns fufcep-
to munere , ad minimum per intcgrum anni Jf&tium , mfi fotte ob
eaufixs non U\>es aliter Vifum fucrit Ordinario fuo. lia enim in re»
hus ad Eccicfiafli.am difctptinam JpettantibttA promptior fcr pentior
eVadet . Si *i>o fidclii repertus futrtt in rv.unere fuo fur.gen-
do,poterit poflmodum in Ordinem (Pitfbjtai coopiari a fu<e <Dio?ctfeos
'Eftfcopo.
Mulca hic funt comcHinia cum forma ordinanciPrt fbytcros vt
Zizzz 3 Archiciia-
90« Vocationf & Fun&ionc
Archidaconi examen & przfenratio ordinruci, & qubd epifcopit
apopulo quarrit; num fciant impcnimentum ahquod aut crimcn
gravius in praefentatis quominus ad ofTicium Diarcrarus admitti
clcbeant,qui forte ncminem eorum unquam ante virVra»^ qubo ju-
ramentum primatus cV fidelirns cxigir, qubd mantbus fingulorura
feparatim manus imponit,qubd codicem novi teftamenti in manui
tradit,qubd facra cocna aclionrm rlamJit. Di qir.busvide fupra
Cum imponit manus , ait , Poreftatem babeto Diaconatus of-
ficiumadminiftrandi in illa ccdefia quaetibi fucrit commendata.
Ordinttur igitur abfque tirulo incertus adhuc in qua ecclcfia mi-
«iftraturuseft. Et quamvis in tabulis Ecckfiaftici in parochiali
ecclefia dicantur Miniftcr ck Dtaconus, tamrn non habent Diaco-
noi in ecclefi]S parochialibus, fed rantum in Cathedralibus , vt re-
feruntauthorcs admoninonis ad Parliamcmum, nec nrgac Whit-
gifcus p. 690. Imo non pudct afTerere Diaconorum civitatis mini-
ftenum non tam operofum fuifte, quinommbus eccleiiis civitati
adunatis, (dicecefin intelligit) miniftrarc poturrint. Quodnam
«juaefo corum minifteriunr,cantaie Evangehum,dum cpifcopus aut
tius vicc alius cocnam celebrat,homilias legere,infantcs baptixare,
nupturis benedicere,(epultura; defundos mandare, necnon vcr-
bum Dei pr*dicare,dummodo ab Epiicopo ccnieatur idoneus, qui
ad id munus admittatur. Prascipuam muneris fui partem ncmpc
cleemofynascolligere & diftnbucre paupcribus,negligit. Deargro.
tantum conditione,piupcrum & infiimorum,inquirere monetur#
&refcrre ad paftorem parochiae. Scd quomodo poiTunt inquirert
dc argrotantium; & infirmorum in fua parochia condjtionc qui ia
nulla miniftrant parochia, ied in ecckfia Carhedrali qu* nulliut
parochiaeeft,fcdcommunistotius Dicccefeos Bafilica r Baptizare
poiTunt non miniis quam Prcfbyteri,& praedicare verbum etiam,fi
cpifcopus idoncum lcnfcrit abfquc alia vocatione ad gradum Prcf-
byteratus aut minifteni. Deniq; quid poteft Prefbyter quod non
poteft facere Diaconns. Nam prcfbyter non poteft concionari
nifi vel privilegio velfpcciali aliqua facultatc conceiTa ab Epifco-
Defenfli. P°* Duo tantum excipit Downamus, in quibus difFeit a Diacono
uTifejL Preibytcr, coniecrareEuchariftiara, &retincrc ac remirtere pec-
"J* cata,ceu abfolverc , ncmpe in foro pcenitenti*. Nam publicara
potnitentium reconciliationem Diaconis concedit Bellarminus.
fihcontrum, inquir, bapti^re, pr<eAicarejecomiliare publicofpcrniten-
De Clerins ieu EucbarijUtm dtferre, ac prtberc laicts ,ac brelitcromnufaccre, qud
c*p. 1 3 . Epifcopi & fr tjbyttri fac%u%t\ exctpta confecratione corporis Demini &
Brdinitione Clericorum, &* aliis officiisqn* requirunt potejiatem ordi-
nU. Probant formaliftaj Diaconi officium e(Te baptizarc, quia Phi-
hpnusvnus e 7 Diaconis ecdefiae Hicrofolvmiranar baptiiavit
Samatnanos. At non crat tunc Diaconus ccdefia: Hierofolymita-
naj,
De Dlaconorum Anglicanorum. $op
»*,fedEvangilifta, & ficdifcrte dicitur A&. 21. Prasdicare Dia-
conos polTc ciaf lern Philippi & Stephani exemplis probant ficut
Pontificii. SedTileni vcrbis potius quam Iunij a quo ipfa fere
)erbi mrmfrerio fin^i. Tbiitppus Vero ex (DUcono ebangelifta fitlus
tsl, hei extraordinem k <Deo per Jtugdum \>ocatu6, auod mnuert
Uitur fmguiaris iia re\ehtio> jftt. 16. \>el priafauam Hitrofolymu
difederet , *b Apoftoiit ad bunc minifterii gradum ptohtclus eft.
Difpu:avit& contuht in fynagoga fecundum morem Act. 6 9.
Non erat illud praedicare in Ecclefia. Et A&.7 forenfi more fe de-
fendit,& prasclaram confe(fionemcdidir,ficut poft protomartyreni
multi rnariyrcs feccrunt vcl in judicum confettu vel in corona po-
puhlmo Do&ores & Prophetas vcl Evangeliftas fuifTe antc quam
creati Daconi,ait Sararia Inferiom ordinis do&oribm Trophetisy& E*
>angeitfhs pins erat a/iifnempe quam Apoftolis;)^«or«m tunctempo-
ris migis partes erant audiendi auam docendi: tamen (2* docuiffefuo mo* Dfaf.cd.jt
do ex Stepbano & Tbiiippo confiat. Quod fi vcrum, fcquerctur Ste- {&> •»
phanum & Phdippum baptizafte aut praedicalTe quatcnus doctores
auc Evangeliftae, non quatcnus Diaconi,Sc Do&orem auc Evange»
liftam pofTe Diaconi , non autera Diaconum pcragere poffc opus
Evangehftae auc Do&oris. Sed falfo afteritur fuiiTe fimul Diaco-
nos & Dod^rcs vel Evangeliftas. Num dcreb&o fermone Dei de-
bcbant vacare menfis, cum Apoftoh donis fuperiores do&oribus
& Evangehftjs dercliquennt menfas ut po(Tunc vacare fermoni Sc
do&cinae. Vel m tam ampla mefle operarios ullos dtfidcs fuilTe ,
aut orioabundatTecum Saraviafommabimus?Qiiae fpiritus fanc*tut
in Apoftolorum perfonis fqunxit, homo ne coujungac inordioa-
rits miniftris. Si cxcraordinani , dum firnul & m una civitate
omncs minifterio fungcrentur aequum non exiftimabant, a fcrmo-
nis & do&nnae cura ciiftrahi propter pauperumcuram , otdinarii
duo aut tres(aui forte unus) utnquc muneri parcs erunt? Apoftolus
Rom.12 8, dum cuiquc in corpore membro offiaum fuum tri-
buit, Ducono officium diftnbuendi elecmofynas bona fide & fine
pcrfonarum rcfpe&u aflignat. Qui difinbuit cum fimplicttatt. Ahos
conftituit Dcus Apoftolos,a]ios Prophetas,ahos do&ores,alios opi-
tnlatores nempe Diaconos , alios gubcrnatorcs, nempc Svniorcs,
1 Cor.iz 18, noneofdem Apoftolos & opitulatores, vel opuula-
tores & do&ores. In Epifcopo ceu Prefbycero cxigit Apoftolus ut
fil hf*KTi*js non ucmin Diacono , fed taniiim ut tcn.at myfte-
rium fi.ie in munda confacntia, quod cum 111 omnibus Chnftia-
nii requiritur, maximeumen 111 tis t qui ad pubhcam admuuftra.
nnncay
9To Dc Diaconbrum Anglicar.cwm.
rionem in Ecclefia vorati funr. Cum Ecclefa corput prthcere t\>ot-
teat omnibus, ituon qui fcrtsfunt, in bis pietaUs Lk.iftiartihcuttatijqut
diiumtntis.maiio )hos tdonto tiftin.onio ornatot tUnos fide, & Sptri-
tufinite, & fijunth,cligi & acbileri^olutt ad publiiam bc.uc in Ee-
tcdef. I i. clefia fua procuratientm jitt.6 $,W ccrty.re cumnotttiiymajore)udid§
<*p.4. & autoriiate graliore £* xfcvmmXn^w 4 <DitConorum collcgio obU-
tiones finUorum dtfpenfentur , inquit lunius. Ideo A&.6 jubcnt
Anoftoli ut deligant 7 viros fpiritu fan&o plcnos. Nam oportc:
cflfc jnculpata; *& inregrae vitae, gravcs & honeftos, non vino
aut turpi lucro dcditos nfc in fufpicionem mal*obit« adminiftra-
tionisincurrant, & prudentesquiqucrimonias paupcrum expcn-
dere, aegrotantium^advenarum incolarum, vin&orum,captiuoruni
iniferias & cgeftatem atque inopiam difcernere, & prout cuiquc
competit,& ex aetario fuppetit, fublevare. Noneft igitur coliigen-
dumfubli-mius quoddam officiumciTe Diaconorum curapaupc-
rum, proptcrca quod Apoftoli jubcnt dcligcre vtros fpiritu fan&o
plenos & prudentes;partim quia tunc temporis Ecclcfia ianctorum
virorum copia abundabat partim quia quaeftura & ceconomiaceu
difpenfatio aerarii Ecclefiaftici non nifi probatis & fide dignis
committendaefunt, viris prudentibus & probis qui prudcnterSc
cum fimplicitatc diftribuant. Nec etiam mirum adhibiram impo-
ficionem manuum. Nam non eft ritus fimplex impofitionis manu^
um facramentum , ut fupra probavimus , fcd geftus orantibus 6£
benedicentibusvaldefamiliaris , tum in vetere tum in nouo tefta-
mento praefertim in negotiis publicis. Diaconatum-ciTe facramen-
tum fatetur Bcllarminus non eiTecertum ex fide. Durandus in 4
Dcfacr.Ord. dift.24q.2 &Cajetanus nr gant,ut concedit Bellarminus,& valde
**p. tf. probabile eiTe fatetur Vi&oria de facrament. q. 226. Confintit &
jfquina* 0.37 art, 1 ad 1 in addit dum rationcm facramenti totam coUo-
Dc rcp /9. ca* W fa9 Sacerdotio ; in alits \>ero nonnifi per attributionem Ad tliud
6.4 nu 46.' PtY quandam participationem 1 quodnoneH babere infi formaliter ra-
tionemfncramentuqmnquamfibicontrartus idem iHd.art.i poftcacti-
v ani in infirioiilus ordinilus agnofiat rationem fiacramenti,\nqu\iSp&-
Jatenfis. Vrgent manuum impofitionem, inquit, fed illa fignificac
oranoncm fupcr hominem, aohoc ut Dcus ipfis aiTifterer gratia fua
in bencadimplcndoTnunere, quod ipfis injungebatur. Objiciunc
inamiflibilitatem &characl:erem, fed negatur & inamiftibihtas &
characlxr. 7\or \>ero praterquam quod etiam fiacerdotium fccimus amif-
fibile, oslendere poffumus <£iaroni ordinationem effe meram officii in~
tittm 47 junftioncm Grliieram deputationem.Ed fimplex officium Ecdeiufti-
*^' *'' cum ab Apoftlis datum. Quoties ergo quis rcmoretur a tali offi*
cio, ne in eo ampliusfe exerceat totum amittit, five priverur ob
demerita, five promoveaturad Preibyteratum,cum ir. officio dia-
«onatus nihil araphus nceotii habcat, non eft amplius Diaconus.
A4
Vocatione & Fun&ione. <> i f
Ad rempus & ad nutum ordinatum fuifTe Diaconnm qucndam
Sebaftianum probat cx cprftola Vigilii epift. 5 tom.ipart. 2 Vigi- *lw. tf.
iiws dictt fiiilum Diaconum adtempui fcctffe. EacereVcro !Diaconum
aliudcil, £7- aliudfoiacomofficium facere. Quibus, qu*fo, )>erbu po-
tuit fignificantws expiicarefi etiam pincernam aiiquem adtcmpm facerc,
donec aliui pincema Venetit. Prim.im Diaconoium inftitutioncm
non dubitar fuifje ad boctantum, VtfoUs mtnfiu communes curarent j^um f4 '
ac temporatium rcrum gerercnt adminiftrationem. Poftca vctb vvalu-
ifTc in EcJcfia, Vt t)iaconi occafione prtparan&oe menfit communis,&* ac-
tipiendarum olditionum popuhy ac pr<efirtim panis in Encbariffiam con-
I fccraudi,cttam fitcr* m:nfie altarique inficMrent. luftinus Msrtyr Apel.
x, ad caiccm. y(c pauiitim Epifiopu ita dtfonentibtvs , adaita minijle»
ria accedere furJ pcrmifft. Vt jam meritb duplex Diaconorum genu4
pojfumtvs in Ecciefiidiiiinguere , alterum p)imnc inftitutionis ad curaxn
menfarum communium 67- pecuniaram ac eieemofynarum : alterum l>e-
To altaris Variiffut rerum facrarum minificriis ab ipfa ecclefia deputitunu
IPrimumfne quodefi proprium (p Verum 'Diaconorum genus \a~rn dm itt
I tcclefia ceffiVit.ex quo pecunitrum (f reditutc tota majja ad epifiopos (2*
beneficiarios foios tranfiit , aiterum \>erb Vix adffeciem aitqua tamenad-
buc fer\>at lejligia. Ab Apoftolis oeconornos conftitutos exiftimat Num, 4y# •
ut bonorum temporalium curam gererent, & qtue pro communi ' x
fidelium vi&u conferebantur , colhgcrent Sc dividcrenr, ac menfis
miniftrarent , 5c foiis menfisquoad cibaria matcnalia prasfeclos
fuifle Diaconos. Miratur Baronium contcnderc eos curam ha-
buiffe utriufque mcnfx communis& facrav&C in fradtione utriuf- Kum%Al
€jue panis & communis & facri ponerc diaconorum curam pro mt.
nifterioquoridiano , tit ita eos faciat miniftTos altaris. Sed Th.
Bcrza concedit utrumque & cafdcm fuiffe menfas agaparum cc cce-
na?. Quodenim di.untur menfrum mmfterio Vacaffe decUrat exprefftus rye £rad&;
^uofpcttarit itta coUtgendarum Gr diftribuendarum auKeys» (r T$**<ps^% cap r(g ' .
fura, cx quibtvs agnpd inftrucbantur ; ita It totias ejiim ordinis in toto *
iUo fmttijfimo confijja confirVatjdi fotiicitudo iftis fuerit impofita: fi.
cut fub lege ficerdotibus LtVttd in tota fitcrijiciorum adminiftratione
fubfirUcbanty quibufium meritb proptereaifti Diaconi a VetcribtiAfcrip*
toribttA comparantur. lftdC autem agip^.ficut mmifijle iiquet Att. 20
7, partim tn fumendo communi cibo 1 Cor. 1 1 20, O" quid imprimis in
CcEme (Domini ctiebratioac , parlim in fiacris dcinceps firmonibtvs erant
pofittf, 1 Cor.\\ %6 , quod copiofe inter ctteros Inftitmjs Apologdica
poileriorc & Tertuiiianus deciarant. Ex his Verb apparct, quantam adbi-
lericuram ab bis Diaconis oportuerit, 1>t ordine exxBiffimo cuucla inii-
lis ccetibusgerercntur, qua derc paffim in fynodii canonibus ficri: praj-
cipitur. Exolefientibus autem illis conViVus manfit eadem Dhconomm
t.ura in itturgiis quod attinet ad ficramentorum adminislrationem lerbi
prtdicattout (? pubiicis prectbics adjnnttm» "Nulla hic coi.fufio
A a a a a a fundionuax
5>ii Dc Diaconorum Anglicanorum
*un£tionum aut ufurpatio rouneris alicni. Nam cum in celebra-
tionc coenx ipfi paftorcs non mmiftrarunt circumferendo patinai
& pocula,alios miniftrareoporttbat. Quos vero miniftrafTe exifti-
mabimus fi non Diconos, qui mcnfis convivii communis tcmporc
*r 15. miniftrabanr. Qtiantumcunque Vero ficris aitaribuA appropinquetiO'
rebttt facris facrifque exercitiis immifceatur , id tamen tttum diaconi Vt
rneri Prejbyterorum &r Epifoporum mtnistri peragunt, ait Spalatenfis,
Cum *>nce(Tum Diaconis miniftcrium ahans ceu menfae facra» ,
dicit fuiiTe tantum Prcfbyterorum & Epifcoporurn meros mini-
ftros, quid ergo pcricuh fi prinoa inftitutione erant eriam menfas
facrae miniftri. Nam fic nihil attingebant quod Prefbytcro pro-
prium erar & pecuiiare. Q{es <f fiubminiflraViJfe qu<e ad fiacramenU
ContA f.l. fuerunt optis de arario Ecclefa , cui prtfetti erant, & admimflrationk
^13. u^t.ii corum opcram commoduVtJJe agnofcimtvs , inquit Iunius Dux partcs
muneris Diaconatus , una procuratio colk&arura quae erogandat
crant in ufus Ecclefiae & paupcrum, & in hac Levitis non erant
comparandi. Nam non erat iftud Levitarum munus. Alia via Icx
Dei profpexcrat rebus pauperum tk affli&orum, per fpicilegia, ra-
Jbii. C4.I4. cemationes, decimas tretericas infativosfru&us &c.ut bene cbfer-
*ot. 13. vat Fr.Iunius. Quatenus miniftrabantetiam mcnfas facra? , durn
Prefbyteri ceu Paftorcs eclebrarent, Levitis aflimulan pofiunt qui
facerdotibus facrificantibus miniftrabant , non tamcn in omnibus
Levitici muneris partibus cum Levitis comparandi. Quod ad pau-
perum curamattinct Clcmcns in conftitutionibus Apoftolicishex
officia Diaconis tribuit , fi aliquem inopia premi viderit., admoni-
to Epifcopo , illi fuppeditare, omnes invifcre qui vificatione opus
habent & de opprefiis referre Epifcopo, nihil cuiquam dare nifi cx
Epifcopifententia, lib.2 cap.23 35, lil>. 3 cap.19. Et cpift. 1 ad Ia-
cobum fratrem Domini , ut a?grotos pcrquirant,vifitent, & nectf-
faria eis fubminiftrent. Confticutionum hb.8, cap.uk. tamen non
permittit baptizarc. 2^a ncc (Diaconofiu efl cJfcrrefiacrificiHttelbapti-
^are aut benediciione parlam aut magnajacere. Li. 8 c.ult.Orig. tradh
1 5 in sMdUDitconi autem <jui uon bcne traclantEcckfiaflicarum pecu*
iiiarum menfiisfid femper de eis frautknt/fr ipfiu quat dtJpenfintfnonfi-
tundZ jufiitia .ffienjant & diutesfiunt de rebm pauperfijpjt fiunt r,u-
tnuhriiypecnnurum rnenfat babenles,quat Cbriflm eUrtit . Quonia autem
menfis Ecclcfiaflicirum pecuniarum <L%iconi prafiunt , docent nos in
aHibm fiuu %jipofioli &c. Scd hxcpars muncrisceiTavir, & paisal-
tera ncmpe miniftcrii in facns mirum in modum au&a eft. Narn
cum primum in ccena non alitcr ac in communi agiparum convi-
*io m.niftrarunr, nempecircumfcrcndo in vafis iymbola & 10I-
locando in menfis coram accumbcntibus vel adftamibus , poftca
coeperunt ipfi porrigerefymbola fidehbus & verba ufurparc. Vt
tiadendo calicem dicebar, Sanguit ChiifliiCdlixlita, ut itfert per-
fouaius
Vocationc &FunftIon^ 9il
fonarus Clemens conftitut. Apoft.1.8 c.zo. Et quod ait cap. 34,
ipjc dat popuU nonVcluti ftccrdof fed Veluti miniflrans faccrdoti nihil
eft. Nam faccrdotis officium cft etfi non cuique porrigcre & darc
fymbola, tamcn vcrba fcederis & promiflionum Evangelii pro-
fcrre. Pedetentim in Prclbyrcrorum munia irruperunr , unde fu-
percilium &: arrogantia dc qua Hieronymus Epift. 85 ad Evagri-
um &auftorquxrtionum ucter. & novi teft. quajft.ioi. Cur enim
toties nimU irrogwtie .irgunntur, 's* k Conciliis ©• patribus, W W/ ty™4,« **
tnus, increpinturyni/i quia inVidit & eemuUtione crga Tre/byteros ducii r(P ** * cat «
in eorum libcntcr munera irrumpcbant. Nonne e$ audaci<e intcrdumfunt *'*• l*Z
progrc/fi, W ctiam offcrrc ( quod cfl nunc Miffaiin Ecclefta CatbolicA
cclebrare ) nonfint ^criti, tejics funt Patres Concilii primi 'AreUtenfis ,
aui lato canonc audaciam banc reprejferunt, Sic enim flatuunt canone
i5,de 7)iaconisy quos cognonimus multis locis ojferre , piicuit minimi
fieri debere. H&cSpalatenfis. Mirum igitur non eft, fi baptizandi
ctiam minifterium (ibi arrogarinr, adjutantibus Epifcopis, qui dia-
conos provchebant,ut Pre(hytcrorum gradum deprimcrent, £c fu-
umcvehercnr,vidc iupra pag. 460, 461,471. Nontamcn ftatim pr<e-
dicare iis permiiTum. In Concil. Vafenf. z can. 2 prascipitur, uC
Diaconui, quando non eft Preftbytcr qui prasdicct vcrbum homi-
lias fan&orum Patrum loco concionis rccitet. Hoc ctiampro ttdifi-
eatione omnium Ecclc/iarum & pro Vtiliitate totius populi nobU placuit,
W nonfolum in ci\>itatibmt fed etiam in omnibtvs parocbits Verbum faci-
endi daremm Trejbyteris poteflatem, ita \t fi ?rejbyter,aliqua infirmitate
probibentt , pcrjeipfum non potucrit pradicare ,fan£forum 'Patrum ho~
inilUd <Diiconisrecitentur. Sienim dignifunt (Diaconi qticc Cbriftmin
Ebangelio ioquutmcfl legercquare indigni judicentur fanttorum patrum
txpofttiones publice recitarc \ Vnde apparet initio tantum lcgifTe ho-
milias Diaconum abfente aut segrotantc Prefbytero non aurem
concionatum fuifle. Progrefiu temporis adco immutata fuerunc
munera Diaconorum,ut ne vultum quidem primoevae inftitutionis
pra» fcferrcnt. Vndc in fynodoTrullanafub Iuftinianocu Diaco-
nos luo faeculo diverfos ab iis qui A&. 6 inftituti, cernercnt,duplex
diaconoru genus finxerunt. ISfos ^ipoflolico dittomentem Tatru adap- Can. ifi
tantcs inhenimm fermonem ipfis ejjc non de Viris qui miniflrant myfleriis,
fcd de miniflerio quod in \fu mcnfarum adbibebatur. Sed quomodo
Diaconos prasdicare cV baptizare permittet nifi abutendo cxemplis
Stephani & Philippi qui crant ex numero lllorum 7 Diaconorurn.
Videmus itaque Diaconum irrupifle in munia Prc(byteri, & om-
nia invadere voluiflVjetiam coenae celebrationem , nifi rcprefta fu-
ifletipfius arrogantia. Sed cur baptifmi non ccenas adminiftratio
ei permitteretur,nulla fatis idonea ratio reddi poteft. Divellunt fa-
cramenta qua; conjunxit Chriftus& prsedicatiom verbi adjunxic
unumquc altcro ignobilius reddunt, cum baptifmum adminiftrare
Aaaaaa 2 pofSc
£T^ DeLaicis adminiflrationibus
podit Diaconus non f acram coenam . Qui non funt apti ad deee*»
dum coeci curiones miniftrare poffint coenam, & Diaconi.quibus
eonccdetur facultas concionandi , non poflint ccenam admimftra-
re. Quid ablurdius ? Cum prxdicandi & baptizandi cflfkia Prel-
byte ns prepria Diaconis conccda fint , non mirum alia infcriora
etiam rerrmfla efle,ut mandandi iepulturae defun&orum corpora.,.
nupturis bcnedicendi , juniores erudicndi. Lc&ons officium cora-
mune Prcfbvtero, Diacono,ahifve ad id muneris vocaris. Vtrura
Diaconatus fic gradus ad Prefbyteratum vide fupra pag. 109, 1 10,
de Archidiaconis pag.45 9,& llqq. de vocationc Diaconi ad bene-
ficium vide in vocatione Presbyteri ad bencficiura,cura eadem
prorfus ftc.
chap. xir.
De Laicis adminijlratertbus in Ecclejia Kytnglican*.
H
A&enus de perfonis Ecclefiafticis admtniftraxienem »r-
nimc judicialem habentibns, (equuntur
Xaici habentes nonnullamadminiftrationenr,
camque vel in Ecclefia Cathedrali vel parochiali.
In Cathedrali fivc collegiata, iiquc funt vel Externi
vel InternL Externi qui verfantur circa publicos
illius Ecclefise Redditus ut Rcceptores, Ballivi, Au-
ditores ratiociniorum , Fundos ut Supeivifores,
Deccmpedatores 5 Iura incorporalia ut Curiarum
& hbertatum Senefchalli.Intcrni circa divinum cul-
tum occupati ut viti & pucri fymphoniaci : Inferio-
ribus minifteriis, i.nxenri,ut cuftodes fabricac templi^
facrarii, bibliotheca? , P*j3£axc*five virgiferi,Gam«
panarum pulfatores & reliqui inferiorcs miniftri.
In Parochialihabentesfolam minifterialem magifquc
iervilem adminifirationcm ut ^ditui & campana»
rumpulfatores raut Amplioriadminiftrationepra?-
diti,vtColle<5>ores pro pauperibus iuxta ftatutum.
Syaodalestcftcsquos Sjdmeu vccant, quiininqui-
quifitionibos
in Ecclefia Anglicana. $J5
ficionibus morum & vificationibus adiunguntur
Oeconomis. O:conomini fivc Gardiani ecclcfice,
qu >rummunuseftpro co anno, Foris feucxtraec-
clcfiim vel in ccclefia. Foris feu extra ecclefiam,
Rcdditusccclefia^cogcre, cuftodire, fi dctinentur
legc cxpcriri, rationcs referre, contributiones pro
operibus publicis fiendas denunciare: inordinatc
viventes inquirere, moncrc fcandafofos, ordinario
prsefentarc : Ordinarii mandata excqui & renuncia*
rc. Inecclefia; Tempore divinorum Colleftiones
pro paupcribusextraneisperagere, Abfentes obfcr-
varc & mul£hm exigere, Silcntio & decoro pro-
fpicere. Extra tcmpus divinorum, farta te&a tueri,
Navcm templi, Maccriam coemiterii, Ornamenta
& fupcIle<5HlemreIiquam publicis paroecia? fump-
tibus; Una cum miniftro indicem ecclefiafticum
baptifmoruun, nuptiarum, & fepulturarum cuftodi-
re : Profpicerc ne quis abfque facukate lcgitima fe-
fc ingerat ad concionandum : Comparare ncccfta-
ria, vt libros, ornamenta, fupelledlilem ecclcfiafti-
cam, panem & vinum in S. coena.
Miflaonerofa illa turba ecclcfi^ cathedralis, ssdiruis & campa-
narum pulfatoribusecclelrajparochialis vcniamus ad oeconomos
ceu Gardianos, quos Angli Cburcbwardens vocanr, & reftesSyno-
dales. Ecclefurum Oeconomifivc inquifitores confenfu miniftri
& Paraecianorum eliguntur, tcftes Synodalcs per miniftrum &
Oeconomos. Oeconomorurn & afliftentium annua electio m Paf Conf. t$,
chali hebdomaiia eelebrarur. Oeconomi in offciofuo bttra annntn,
alios quofcunque ecchfi<eXfm Veram &* pnrticularem ratirnem miniflro
& (Parochiwii reddent : furnethm officiofno abeunies TarocbianU ce-
dent quicquid pecuni* aut alteriut reicuiufunque atteicleftam fihe pard-
cbixm jure pertinentis in ipforu. mxtnibm refiduumfpere^it, N per eos in
fuccedentium oeconomorum cuflodiam perliUam in-ientatam trwsfira-
fa> Horum officium quodnam (it vides 111 tabulis. Maceriamcre-
J.44 4 4 4 3 witsrii
$\6 DeLaicis adminiftrationibus
miterii,naVem tcmpli, ejufque ornamenta G* reliquamfupcD(ttitetn,)rttl-
bros> eucbarifticam menfam,calicem^at'mamyeleemoJynarum ciflam>pub-
licis parocbi* fumptihtvs firta tetta ey decora tuentur, parant etiam p *-
nem er Vmum infacramcvnam, tempore diVmorum colkBioncm pera*
gunt propaupcribiiA extraneis>rs* conttibutionet operibus publicis in fu-
mendat denunchnt. Tr<eterea morc ecckfiaflicorum Vifitatorum [auorum
meminit Gregotius MagnutJ. }.epifl. 2. inquirunt ntquiter ViVentcs
tofjue admonenty mngis ftandalofos epifcopo quahbct triennaliVi(ttationtt
Cr bU annuatim necc/Jario deferunty in qutbus eccupatienibm Tefles
quoque Synodaks iis diligcnter opitnlantur ait Muckctus. Canon. 116.
conftitucionumanni 1603. ficdecretum. Nutliu4 parocbia Oecont-
tni \>el Inquifitores fiVe jiffiftentcs accufationes aut dctdiiones fuas eo*
genturjudici cuipiam ecclefiaiiico prceftntare ftepius quam fingulis annit
femely in iis Uique locisy vbi non confufterunt pluries exbiberi, aut bu ia
dicscefi )>et Uco quocunque (nift in epifcopi Vtfitatione) pro quibus Tar§-
tbi<e cuiufque praftntationibtu fygiflrarius cuiujlibet Curia, in quaex-
bibendit >funty fupra quatuor denarios in Ino anno non recipiet;fubpoens
menftru* fujpenfionis k muneris Jui cxercitio ptp fingulis ejufmodi delim
ttis. Vides oportere Oeconomos eorumque afliftentes teftes fyno-
dalespro praefentationibus parochiae ceu dete&ionum fchedulii
falarium dare Regiftrario, cum potius accipere dcbeant. Nam cri*
minadetegendofubminiftrantcuriae Harpyis occafionero & ma-
teriamquaeftus&lucriuberrimam. Etfi binis tantum vicibus fin-
gulis,annis cxcepta triennali vifitatione epifcopi,teneantur exhibe*
re dete&iones, poffunt tamenquoties & quando videbitur extra
tempusvel tempora praeftituta delinquentes deferre & accufare,
fed cautum cft di&o canone, \>t pro Jpontancis hifce pr<eftntat%onibus
nullum feodum aut folariumfub poena pradi&a recipiatur. Vt nihil ra-
paccs Curialium manusfubtcrfugiat,ficdecreverunt,can.ii9. Qu§
melimittis incommodis occurratut-y quoccx deteHionum fchednlis JtVt
biliis (qudi Vocant) propere Zrftftinanter confeclis (in ipfis Videlicet die-
bus Ujitationum ey Synodorum) batlenus conftat eVeniJfe , flatutum
tfl & decrctum, )>t quilibet CanceUaritit, jfrcbiaconuA, Commijfarius ,
Qfficialis aliique ius dicentes ecckfiaslicum9ad iempui oeconomorumiura-
mento pr<ettando C9nfuetum,itemque Archiepifcopus & Epiftopi omncs
suoties Vifitationes fuM indicant, parochiarum omnium Oeconomis &•
tnquifitoribm fiu affiftentibus aut corum aliquibuA tradantaut tradi cu-
rent libros jfrticulorumy de quibm eoftkm Velint detecliones fuas ann$
inftquente adftata tcmpora exbibendas inftituere : in quo item libro ap*
fonetur Jorma juramenti quo ftatim ante fingulas eiufmodt pr<efentatio-
nesfunt onerandi : Itjpatiofujficienti dato ad examinandam er perpen-
dendam tumiuramenti fui quaiitatemy tum etiam aritculorum, quibm
ipforum detettiones niti debeantydeliberate & cumfidc ctfdem d$mi fu<e
formare pojfint 9ad conftientwfuM jurifturandi rekgionejam obftrisi/ts
H
in Ecclefia Anglicana. 917
UtipYobos & piosdtcetylibcrandAi. Omittunt tamen faepius Oeco-
■omi detcclioncm criminum, partim pra? metu a potcntioribus,
partim prae incuria aut favorc erga fontcs ccu rcos, undc nefarie
perjuri fiunt. Profpiciunt ne quis abfque facultate legitima fcfc
ingerat ad concionandum. Scd facultas nulla conccditur nififor-
malifta?. Profpiciunt,ut omnes parochiani interfint tcmpore di-
vinorum.ideftdumrccitaturautcantatur liturgia.Nonliccbit alias
frequcntarc ccclcfias vbi habctur concio, nifi denariis aliquot li-
bcrtatcm iftam redemerint. Deferunt Pradatorum curiis non ge-
niculantcs in facracoena, non adducentc^ pucrosad fufcipiendum
facramenrum confirmationis Epifcopalis, puerpcras purificationis
ritusomittentes, diesfeftos non obfervantcs, miniftros non oran-
tes in publicis precibus pro epifcoporu Ordine, admictentes ad fa-
cramccenam viros pios ab eorum officialibus juftitiae caufa ex-
communicatoSjCruce in baptifmo pueros non confignantcs, & fi
quar alia funt deh&a contra canoncs praelatorum cammifTa. De
occonomis vidc plura, pag.436. Oeconomis,teftibus Synodahbus
& colle&oribus in ecclcfia paroeciana rudera quaedam fun&ionum
Diaconorum & Seniorum reli&a vel potms impofita funt,cxclufo
interim e paroeciis vero Diaconatu,& confcffu Seniorunv,extra ec-
clcfiam verb inferviunt ut mancipia ad fuffulciendam epifcoporum
tyrannidcm. De Diaconisdiximus. Dc Scnionbushicetiam loco
tam oportuno pauca diccndafunt ; Sctipfk nervofe in accurata
fua differtationc contra Dounamum Gerfomus Buccrus dc Senio-
ruminftitutione divina, cgo tantum paucis perftringam, quae in
para^ncfi contra fcripfit Tilenus, vel potius Saravia aut Bilfonus.
Nam nihil affert illc novi ficut peritus fcriba faceret , nec unquam
afferre folet fed vetera omnia .
Prcfbytcroru duplcx genus in ecclefiis Apoftolicis fuiffe colligiit
noftriex loco Apoftoh,i .Tim.5 17. Quibus 3rgumcntis hunc fen-
fum cripere nobis conatur? Primo ait nulli unqua fcriptori ecclefi-
aftico aut fcripturaru interpreti pcregrini huius &abfoni interprc- p41drner
tamcnti fufpicioncm in mcntc veniffcjcirciter mille & quingentos .
annosinH-raeliti puteo dcmerfum latuiffe,Calvinoque demum ac ^*
B.zaspatuiffv.R.fpondeo pa.resomnes htcris lnterpretamcnta iua
non mandaffe, plcraque ipforum fcripta temporum iniuria pcriiffe,
aut interpolata cffc, ck Seniorum vfum obfoleviffe, pnufquam in
hunc locum commentanos fcripferint. Ad morem lui tcmporis
& prxfcnrcm ecclcfias confuctudinem hunc locum exponcntes,
refpexerunt. Sic rrutata fuit Diaconorum primaeva inftitutio vc
Patrcs in Sy nodo Trullana negarint 7 lilos ad miniftrandum mcn-
fis ele&os tuifie, Diaconos. Sccundb, quid fi ante Calvinum &
Bczam nullus veterum ita interpretatus fit, Nonnc Calvjnus aut
Ikxa aliique viri do6h noftro & fupenori lajculo fcxtUantct fcrip-
ituaa
$iS De Laicis adminiftrationibus
turas erucre potuerunt fcnfum qui antc hac latcbat, ficut Jn multil
aliisfcriprurjelocis feccrunt. Concedunt lpfi Pontifkn fucceden-
tibus faccuhsquadam vberius & fubtilius a pofterionbus ecclt fia
- Do&onbus pcrtrac"tara,qt>am fueranta prionbus dcfiniia. Quatnli*
** \°™ U ytt ttatem antiquitatifcmperdetulijjc : fcdiltud ajjettmus, inquit Sal-
VtJpKt-S, rneron Icfuita, <Dollores iuniores pcrjpicuiores futjje. Ex boc lof
(nempeRom. 5 . in quo omnes peccavcrum) fintfi omntsVno loci
Csnusloc. ' aJJeVerarunt <B. Virgxnem in ptccato Origmali conctptamfuijjc, Cfayfi~
theoio£.L j.flomus, EufebiuSt&c. auamVis nullus autor contral>enerit, infirmftm
6l.MH*.ifl efltamenex omnium Tatrnm confinfu argumentum, Gr contraria fiu-
tentUpotius probabiliter &- pie dejtndxtur, irquit Canus. Mtfjamfd-
, cio jfuguUini &- fnnoientiifintentiaw^qu* ex falfi expojitione, lob.
Commcnttin $ (mfimanducaVeritis)Jexcentoscifciterannos Vrguit tn Ecclejia, eu-
loh. 6. f3. cbarifliam etiam infantibus effe neceffariam; resjam ab ecclefia &* mnU
tcrum Vfu explicata efl, neaue froteflantes in boc a nobis dijfcntiunt*
inquit Maldonacus. Andradiusait Dcum multa revelafle his fae-
7) f (T A cuns ^UX latuerunt Patrcs. Vide plura pag. 544. Tertio ipfi for-
g l rt " malift«alias huius loci interprctationescomminifcuntur,utgenui-
- na?nebulas cftundanr, quas nullus Patrum literis unquam config-
navit. Vt cum prefbyterorum nomine Diaconos comprehendunc.
Z)c Guhem. ^refbyteri in duplici difcrimine eranty ait Bilfonus, alti namque in Vcrba
tapio.p, laborabant alii paaperum curam gerebant. Vtrique duflici honore^ mu-
l7St nerifuonondeeffentydignieranttprtcipueVero qui inVerbo & dotlrins
iaborabant . Intcrpretatione iftam elegit Mucket. in lib. depolit. p.
346. At nulius veterum ita interpreutuseft locum iftum. Facilec-
tiam refellitur.Nam Diaconi nullibi vcl pre(byteri appellantur,vel
<&&i?*&ui dicuntur:imo a wpKmpufit diftinguuntur R6 . 1 z.Sic alias
etiam interpretationes affinxcrut,de quibus non fomniatut Patres.
Si nec Pomificios nec formaliftas veteru interpretationes movcant,
Jr\efponf. <td nofneiisadftringimur?AT/£i7rfflf£ moVere nos */ffo/,inquit Sopingius,
bonam fidtm juo dbeteres quiin hunc locumfcrifflrunt,non ita interprttati fuerint,
Sibrajtdi. Qu.am multa enimfunt in bacftc Itquidh dijfufi eVangelii luccadvien-
f*g .it;7. tem genuina mficrofinc~t*firiptur<e k noflris doHoribus pro dita 6r refli.
tuta, de quibusmhil Vetertbus eonflitit f Et ne procnl abeantyannon pieri-
qua pa.tr es Vnius Vxoris Vtrum intcrpreUntur 9 qui mortua Vna Vxore nuU
lam fu^erinduxeritl juemadmodu <DiaconiJfat intelUgut \nius liriVxtres,
quce ficundo matrimonio nonfuerunt copulaUfScdiUi fupradidu,non
poteftconftare nobis de vnanimi confcnfu Patrum m interprcta-
tione huius loci. Nam perpaucorum estant fcripta prxfertim ia
hunc locum commentantium, £c qiis extant pleraque funt fuppo-
Ctitia aut intcrpolata. Calvini & Bczas interpretationem hujuf
loci gcnuinam cfTe vel ex co patet,quod nulla alia quam commenti
fant vcl veterei vcl formalifta? huic loco conveniat. Whitgiftus
^antuarienfts in Dcfenf. contra primam Replicara Cartwnglui,
diut
in Ecclefia Angllcana. -*\f
tfinrJMmirrrorum alicv; prxdtcaflc alios folum facramcata mint-
•ftraffc. Omneseranr duj*l»ci honore dignt fcd. maxiine qui labo;
rabant in fcrmonc c\r doctnna. &ed in x. Rcplkca rcfpondct Cart. tt tdtt.^a^
mrrighrus, omncs Hnmiftrosceu paftores fmfle apcos ad doccndum ^im
& confutaivuim. Quodwnam Apoftolusair, qui laborant in fcr-
•mone Scdoclrina, sbfqueulla facramcnrorum meniionc, id fieri
«quia fynecdot tocc per partcm pra;cipuam mtmcriS mimfiri o:n-
>ftc$ibrevitatis caula^lcfignare voluir. Namojtu uborac in ferroonc
■icdoftrina mimftrac etram facramenta.Dao cnim ifta conjunxic
-Donnnus prafdicationcm vcrbi & admimftratiuncm lacramcnto-
Tum. Mimftros Apoftoltcos finxit Whitgiftus ad ima^incm Sa-
-Cerdocufli A.rjglicanoronv, quoium maxima pars acquit labo-
rarc in fcrmonc tc doitri.na. Hanc iuteippctationem nuihus Pa-
tris authoricateconfirrr.ant. Bridgcfius dcrfcnf. pag. 868. ait pcr
prelbyteros non laboranres intelhi*i pofte re&ores quufoam auc
rnagiftratus minorcs elecTos ad componendum controvcrfias ceu
•lites ctvilcs. Et lfta incerprecario nulli vcccrum cognita; litigautes
-pro arbitrio confcnfcrunt in atbirros.Non erant ulli magiftratus
cor.ftiruti in cccicfiaqui uidicarcnt dc htibus civilibus. Vulc ad t»
•ffi»?^ -A&vi+tA ehgi txs 't&JtiiiuiiXf-M^ita \>trbaficit ;Bc^j Vtprobetju-
^dices 1 . Cor.6. nonfujjc ex V/.Jbyterorum talefiAjiicorum numtro: qusA P<tg, g^;
qnidem ego ipfi fiicile conrefTmm. ZV^tfi enim^nquam buiufinodi c>:n-
ftuktifUnt, tuquit Succlmusir. dilputauonc dc Prclbyccno. Ter-
.tiacft Sutclivuqui vcrba illa, maxime <jui Uborant i* \>trbo cr do- &' *£•
£rimf«perioribitA tddit.t, aw i|«y«Ws, vt qui fiuc illi qui bene pr«-
Junr3 docear, ncmpc olurirnum laborante* m verbo & doc^rmajHon
antem diftingucrc laborantcs in vcrbo a Preibyreris prajfiJenci-
:bus. Sicverbareddi vult, $ene prajufoiUs Tafoyteri dupiui honcrc
>d'gnibabcanturmixim? Itborantes in\>erb,i (9 docirim, non autcm )>&
Mtit, intcrpres^y nonnuUi nuper interpretatifunt, Mixime quiUbortnt
Jnbcrbo rs* doctnnj. MaX«-«hoc ioco apcius (igmficare plurimnra
& mukum qiiam pra:ciruc& praefcrtim. At runc Apoftoius dix-
iiTet «1 tcdxnu »jmJ>-Kt vcl fimphcicitcr putJtm nswmrnt non u*xw»lt
•*»7r^r-n<. in haccadcmepiftolaait Apoftolus .ap. 4. 10. 2)eus ctf
tonfirUtoromniwn hommum mixime [Hto) fiMium. D;eft hic par-
ticula adve rfativa h poft^»,» & tarncn diftinguic fideles ab ijjis
Jjominibus. Noncnim cft lftc fcnfus Dctvs cft Xroulervator omni-
vcrri hominum plarintnrn fidchum. Sic Tir. .1 . 1-0. Smrt enim muki
fubjicinefriix* Vtm/o.jki^ mentium fubduHorts ndXt^thu «p^
maximtquifuntexchcumcifione. Vbivoxf***.** munciirtn L<iu&o~
fesescircumcifioneabalus fcduaoribus ciiftinguit. Dccft cnam
particula advctfativa ^i. Hic fimihtsretiamfi noncxpnmitnr pat-
ticula^diftinguicprefbytcros laboiantcs ni verbo <& dodrina^
mon iaboxantibusj & camcn bcnc pra?fidentibus, Diftineuit ope-
B b b j b b siri-^jft
920 Dc Laicis acJminiflratoribus
rantes non explicat conditioncm operis. Si conditionem operif
cxrlicare voluiftet Apoftolus,ufus fuifltt vocc m** vt Rom.6.i*.
vcl » tpUmifofy ut t.Cor. 15.10. Quartaintcrpretatio cft Kingi c-
pifcopi Londinenf.in concionc in Cantic8.p.40. poiTc hunc locunt
mtclligi dc Epifcopis fenio & annis confe&is, quinon pofTunt la-
borarc rn vcrbo & do&rina. Sed quomodo poitunt dici Epifcopi
aetate & fenioconfecti ^^ «©<5*<r}»r, & fi bene praeciTe poftcnt,
cur inferiores cffent alus vcrbo 6c dc&rina laborantibus. Quinam
quxfo funt illi qui laborarc omnino non poiTunt in fcrmone & do-
clirina, & tamen laudabilitcr gubcrnare ? Pr^terca loquitur Apo-
ftolus non de epifcopis Hierarchicis, fed de Preiby tcris quibus llli
praetcr Iaborem in verbo & doclrina eique anaexis nihil permit-
tunt. Quinta eft etiam Kmgi, Apoftolum vclle, non iufficere
quod minifter bene vivat & intcgritate vitar praeluccat, fed etiarn
oportere ut verbo& do&nna pafcat. Sed Apoftolus non cxifti-
mat miniftrosduplici honore dignospropter vitac intet>ritatcm,niu*
ctiam laborarint in verbo & doctrma. Nam 1 . Theffal. 5. 1 2. 1 3.
RogatThefTalonicenfesutagnofcant cosqui laborant inter eos &
prasfunt iis in Dommo, & eosiupra modum charos ducant prop-
ter opus ipforum . Si propter opus ipforum digni funt duplici ho-
nore non debetur cis honorarium propter vite r robnatem, Si ot>
vita? probitatum, tum omnibus qui monbus praelucent ahis dcbe-
tur honorarium.Sed probi & pii praeeunt exemplo non ramen pre.
funt aliis : ducunt excmplo non rcgunt authoritate. lftam intcr-
pretationem,etfi olim Dounamo arnfir, jam non efTe tutam exifti-
■mt , mar, Dcfenf. 1. i.c. 4. p. 93. Scxtaeft Bilfoni preibyterorumno-
3eiubctn. ^.^^ j3jacorios Comprehendi. Prefbyteros ahos fuiiTe dicit qut
t*17*' laborabantin verbo,alios,qui pauperum curam gerebant. At, 'ut
jam diximus, Diaconi nunquam preibyten appcllantur , aue
XA\u)g7Tpoi^cta-dccfdicuniuT : imo diftinguuntur a 5T£flir*f«vs/f
Rom.12.8. Septima eft ejufdem Bilfoni qui x*AaTc ^cic&TTic
£4g.x83. acj eos paftorcs & do&ores referri poiTe dicir, au'% in atuqut uctefia
reftderunt^auiidcirco propril dicuntur Tpcttfacrictf curam fcilket &
tnfpectionem fidclmmhaberc^elut eius reigratuloco affixi: xo3r/aTmc
§uiem adeas^uieccle/tas inViftndt conftrmandi^ caufi buc iiluc cowmc*-
tunt. Veruna quidem eft, verbum x«r *i tribui ApwftoJo, 1. Cor.
I5.qui multasperagravit regiones,fed non rropterealafTitudinern
corporis Apoftoli in percgrandodcnorar. Fcemmac dicuntur vc-
ksmentius laborare in Domino Rom. 16. 6. 12. non ob regioncs
longe latequedecurfas, vt vult Bilfonus. Vnde cnim conftat Ma-
liam & Perfida peragrafTe regiones propagandi evangelii cauia,vct
ApoftolosciicuinduxiiTc fccminas ncc fororesncc uxoies in hunc
tocm
in Ecclcfu Anglicana. pzi
fncm. Loquitur Aooftolus tantum dc piis foeminis.quae convcrfa?
opcram ibi navabant in convertendis aliis prsfcrtim Urminis, qun
sdmulicrcul.ts {quoiVtrv pudor erat\ fecretius pewtrarunt, ut ipfe ait,p<<£, i|^,'
HpjUt nonpri\>atim folum cbangeliifenfu im'>uerunt fe-i ld audicndum A-
pejlolum ajrrumqu: dofiorum frmonem fortu eiiim edurcrunt. Si
ob pnvatan* opcram fcemm^ dicuntur **nut , multo magtt
Prefbytcri dicendi funtob publicam fimul 6c pnvatam Evan-
gelifta: peragrarunt rcgioncs, non ramcn ullibi dicuntur ««*■'** ut
difttngumtur ab aliis paftonbus hoc vocabulo,quomodo ergo ent
peragrauibus regiones cvangeliftis pccuiiare. Pr^terca fi Paftorei
& DocY">res,qui m qtiaque ecclefia refcderunt proprie dicuntuc
VptgcwQctt curam fcilijetcV: infpc&ionem fidclmm habcrc, teluti
cius rci gracia ioco arfixi,ut ait BiIlonus,quomodo comprchenden-
tur Evangeliftx fub ns qui dicuntur KctKcig 7T^:tq-ctg6cu. Rela-
; tioquae eft inter 5r/>0S9&mf Vel Trpoterctjxtvxg dc ordinaiiis Prcf-
byteris ccrto grcgi prajfc&is loqm Apuitolum oftendit,non de E-
1 vangehftis qui nullicerto gregi praecrant. Quem Uborcm duplici
honorc dignum judicat , oftcndit ex matena? digiuratc ncm»
; pc qui infumirur ln fcrmone & do&rina. Dcniquc Apofto-
lus, i.TheiT. 5.1 i.i i.tKS Tpo tgctpttv 8 c& T%g ko7t1uvt(*S coldent
I facit, non dividit Tffp&fctfttvxg in Kizrt&vTetg y&i pj Kawt&vntf*
\ Sic hic iidem funt xccAuS wpQ&t»7i* & w&ixvitS, ddcrimeneft
k tantum in matcria circa quam verfatur quorundam ZTPnsuTWf
\ labor, nempequodqutdam laborant in vtrbo'6c dodltin^. Ilii ita
interprctantur ac fi Apoftolus dixtflct. Preibytcri duplici honorc
I dignifunt, maximevero evangchftje. O&ava interpretatio ciuf-
I dem BiKoni.jOm» in omni Verbi Mintftro b£>: tria requiraniur^mquii , ^ %
t yit<eprobitd*ygubern*ndifol&tta(;rdocirin*tnteg>itd.i. Laudantur qui- £• x**4
i. dem priora duo,primis tsmen doccnfilabor in bis jurefibi \>endicat. Ibh
\ que non duplex bic Trejhyterorum ordo,fcd du* pjftoralis ojficti partes
notantur. Et infra. Cur noltum aut inauditum cuiquam Udeatur, fi mini-
• Jiros Tttrbi non xczrtuvTclS folum, boc cftgnatos Crfedulos addocett*
» dum,fidKc%\oiS TPOi<?UTcLS adgubernandum infpiciendumque perVigi*
ics efie dcben contaidtmus, quum Apofiolus Vtrunaue in faHoribus iit,
quos Volumui,conjungat, \.The(f.s. \i. 13. ^ogAmus Vos fr.itrety in-
quit, txS kQ7rttoVTCLSh\)p?v y&fxptgctpiiyzs vptCLV tv Kvyu*»
lam agnofctr 79 Xometv convcnirc paftonbus otdinanis & fixis, &C
probat iifdcm tribui TTPoigcLsdotf & X07riotv. Non igitur diftinguit
j inter ordinariosceu ccrto grcgi afcripios & extra ordincm huc
ilJuc raiflbs, & proindc interpretationem priorem rcfellit.
Bbbbbb 1 vfai
* 22 ©e Laicis adminiftratoribus
1!
84£. iSs^
vbi W *•*/«* ad corporis laborcm & laffitudincm ob peragfatai r*»-
ioncs rcrulit. Scd ncc ifta intcrprctatlo cohaererc poteft. "Na»
ic crit fenfus.Prcfbytciau Paftores qui bene pr.vfunt , ncmpc
VHarprobitatcck gubernandi foLnia funt digni duplici honorc,.
maxime vcrb liqui Uborant in lcrrnoneSc dcctuna. Scqucretur
Paftorttsccu miniftros bene potTc rraecffc, etiamh" non lnborarint
in fermonc & do£trina,& duplici honore (iigncs,quod abfurdum».
Sed datodupliciprc (bytcrorum ordinc,tum optimequadrabit fcn-
fus.Prcfbytcn ccu Scniorcs qui bcnc prsefuiu vitae probnatc cx gti-
bcrnandi folcrtia duphci honorc digni iunt, m.ximc ii qui non fo-
lu mvttse probitate & gubernandi lolertu, Ld ctiam laborando ia
ferraone & do&nna pre-funt. Nona cft eiufdem B:lfoni, dutta d H
Verbi Btvt*,, quodmaiore cumconatu (r contentiont at/quid eniti figni*
ficat, Tum Vero fenfus efi Trefbyieri qui prtfunt bcnt.duplici honore dig*
l)ifint> maxime quiin Vcrbohborant ey dtfudant. Et hanc cflc gtr*
mankm verbi»07n^. Ggnificationcm, cum a-corpons labore ad a.
nirai contentionem traducitur. 7Cov$iV fimpiiciter Uborarty Xcttix»
iaboribm frangert & lajjarefe [ignificat. Qui Uborat igitur bonorario
quidcm dignus etly dgnior autem multo, qui fe UboribuA frangendunt
Cr defatigandum dederrt. Ita PaultM; Tafiores fi\>e Trcfbjteri aui parem
tnunerifiuo operam reddunt, dupiici honort digni funU pracipueVcr^ iit
quinnkamnon Uboris contcntiomm & moiefiUm quo Clxifii fidem
C? dvttrimm promovca?jt, libcnter fufiipiunt. Saravia. Ntqutcntm
tltud maximt qui laborant in Verbo Zr doHnna aliud quicquam fignifi-
taty quam quadfuperiui dixit* quibene pnefiunt. Efi ttiambtc particu*
U excgttica fuperioris ', l>t bene preeejfefit iaborare in lcrbo t*r docirina.
Et opponit fiduios fjr ignaVcs otvjfis <s* ignaVii , qui nuiio icncre
digrit funt , aut comparat Uborcntes intcrfey quorum atii rr.ugii et^
hi PiinM Uborant. Septimam , & nonam Bdfoni mtcrpre*
_ ' tationcmconjungit Tilcnus. Quid trgo \ inqmt, nuiiumnt difi'
■MMnefcap. a*%mn mta pJcftj>ttroj iccus iiit Tauli innutt i lmo difiinguit eti-
am eos qui btne prtfunt. !>{am & inter bos alii aiiis funt potio-
rcs & prafunt mtiihs nonfii/hn 7tzvSmg% idcfi fimplicittr iibtrau*
tety fid etiam *>ojri!*vTtS.y id tfi, d/jficiU (r arumnofo Ubore fifi
preptmoduM confiaentts, cujufmoui Uiorcm fimper firt yipoficius
boc Vtrbo dtciarat . Horum in numer$ tranty quipluribus itque in*
ter fi iongius diffitit Eccitfi/s obeundis ac paficndis dtfiinati , koU'
fine, maxwiis meUfiiis Viiroiitroque commcabant, Cr boflium E^anr-
gciii mftdiis adpttui gialtiffimii fitpc peruiii* fita capitn objcHabane,
quittiort aiiis domi apud fuos mihtfttriofung±nub.tu '.qui tuct mimmj
*btorptfcertntfeduloquemunti6j"uum obuint, non Umtn iificm qutbtu
Miiudibriis ac periculiserant opportuni* autfiipcndis dignt. lftaintcr-
jrciatio quam tlegu TjIouus r^ainbus pcr quinucnas annorum
ccniuriu«
•31
m Ecclefia AngUcaa*, jgg
iftnmnai patribus incognitaBiironoticmum patuit. Dc Evanj»e«.
Iiftis ulcro citroquc commeantibus diximus in intcrpretatione fcp-
trnia. St hi foli diccndi funt xoTrW in fcrmone & doftrina, turn
qoii domi grcgcm p3fcunr, etiamfi (c propcmodum confcccrint p.
jlon diccndi crunt Xosrictv in fcrmone & doc"trina. Sed nona ifta
inrcrprctatio conccdit ctiam convcnire pofTc iisqui affixi funr cer-
to gn; *'\ , q lod innucre etiam \idetur Tdenus. Scd ncc iftos di-
ffinguit ApbhYoJut abaltis lab^rantibu* in C-rmone & doqftina.
Ki n omnibus jgatsVafttvo.»? tribuit ji xomm/ i Thcff.5 1213.
nr fatecur B-Ifonus. Si fXuio f 'nbtnti ad Tvnothtum propifitum /«-
jffit grutioret dictrh t pjrtes a kVi»ribu*difitrntrefioyiqutdemto Vtrbe pd~ ~!
Muoddt pmmbuA doctiince adminiftrisp*lji'n pr<t lk*t , ifn* fuijfit, fid -
auoi ifi dijfi nlinu comtibni nnximtffue dcf.aigitionibmfigriifican*
dii adhicre folet , uc obfcrvat Gerfomus Bucerus in diifcrtationc
fua pag.. 1 »o. Hoc vulc , cum Apoftolu* laborum, qui in Ecclcfiar
minifterio fubcundi , gradus ceu- fpecies aliquot enumeran»
Tov kottdv to7 ^ix^ca infirmiorem ftatuerit, 1 Cor.i 1 27, & ali*
bictiamcxtrcmum hboris conatum adignct hnic , inferiorerrt
illi z Timoth. 38,1 Thc(T.2 9, & kaW laborcm fipmficat cum
fummaquidem cura& fotlicirudine conjun&am, ftox^^1 VCli
laborcm quo quis fatigatur prcffus laboris molc 6t ci.fH. ulrare , fi
intentiorem a rcmiflioriopcra diftinguere voluit, T</ uo^«y
potius quam ro K07Tret? di&urum fuifle. Nam Tj tcoyridf
riihil aliud cmpharice fignificat , quam hbores curam , fcllicuu-
dinem & diligentiam, quam in -omnibus paftoribus,qui benc prav
funt,extgitn'aturairuus muneris. Ncmo bene pra£e{te potcft auc
regccabfquecuraoc labore. Epifcopuscft prarclarum opus. Apa-
ftolus 1 Cor. 3 8 , dicit unumqucmque rainiftrum accepturum
Hicrcedem Kotrci tov Y^ovttoVtf» fccundum fuum Ltborern
Cbaritas Chriftianorum communis habct fuum Xozrcv
1 ThciT.i 3> Hcb.6 10, fic cfficium paftoris & officium S-mo-
ris gubemantisd; rcgcntis. Qui praecft ait Apofto!us ev o-oca^
cum diligenria. "Nam KotXsoS nrptruS cfl 'zraott^ccpLivoS iv
^JiJ^RomJZ 8. Eft igitlir ^^ofgrac^cu naX£$, 7rp&*
fcctrOaj h w-^iif quod idcm cft ac ivx.67ra> (^mocv fedul^
invig«i<<rc lnfpicbioi 1 & reeimip.i. Ac fidix»Uct Apoftolus Prcfby-
ten irpois-cztAiYGi v$J K07rl£vTig vel in proftafia iaboranres funt du-
plici honore digni,maxiaic veib Xvri£v\iS, id cft laborant in fct-
aionc & doctL-ma.
Bbbbbb 3 5*
$24 De Laicis adminiftratoribus
Si hic fuiflct fcnfus qucm fingit Saravia , hoc vcrbomm ordintf
ufus ofTet Apoftolus. Qui bene praefunt Prefbytcri duplici honore
digni habentor,tnaximequigraviorescuras fuftincnt.Vel omirten-
dafuiflent illa verba in/crmone Cr duHrina vcl fubjicicnda verbo
bene prjefle ut obfcrvat Th.Beza; nec rc fellere potcft Saravia, de
gradib. cap. 1 3 fccT:. 2. Tantum refpondct Occumcnium aut Chry-
toftomum hoc non animadvcmiTe. Rccle etiam Sopingius. H*c
+fd hondm +ex non diftinguit taborcs aut onera esrundem Trejbyterorum compard*
fdcm Sibri. te interfe , itx Vt lmus magis minufu altero dicatur taborart in »no co*
H P. 16Z* demque Prc/byteratut munere. Sic enim dcbutjjet dicere. Qui bene fr*-
funt (s* roriiits laborant aut miniHrant in fermonc & doHrina Tref-
byteriy dupiici bonore digni funty maxvv.e aui %n proftafia ipfa <s*
JtoHrina*tuimvtt ,i.fc </?/a//g.'»f.Silucuient!ora ftipendia}deberetuf
iisqui laborefe conficiunt,quam qui fimpliciter bene laborant ,
amulationes & rixae nafcercntur innuinera?. Archimedc aliquo
prudcnti opus efTct in quaque parcecia qui gcometrica proportio-
ne divideret bona Ecclefia?, & cuiquc affignaret ialarium vra «r^
i<ftop xi-nnu Hoc voluifle Apoftolum (cquitur, fi in hac vocc fitum
hicdifcrimen inter Prefbyteros Paftores, &quoquis diligentiui
muncri incumbit majori dignus fit honorc. Nona interpreratio
nonarridebtt Epifcopis. Nam illinon conficiunt fe laborandoin
fermone & do&rina, imo nccgubernandicura & labore. Curam
& laborcm,opus & onus rejiciunt in alios , opes & honorem cap-
tantes. Sed detur conficere lecura&laboreregiminis, nifi ctiam
Jaboreindo&rina& fcrmonefc conficiant , non debctur iis pr»
aliis duplex honorarium. Nam m do&rina & fermonc laborantes
prsecipue dignos duplici honorc fudicat Apoftolus. Decima i»-
tcrpretatio eft Douuami,qui ctfi non negligcndam dicit tftf*aw voi
cis v)7ndr ( negligunt Epifcopi) tamen non in ea voce pofitum
difcrimen inter Prefbyteros concedit, fed inverbis fequcntibus,
in fermone & do&rina. Non notat duas Scniorum fpicies,inquit,
fed duo miniftrorum ccu Paftorum officia , unum gencralc benc
prae cfTc, alterum fpeciale, laborare in fcrmone & do&rina. Benc
praeefle, inquit,eft interprcte Hieronymo,implere officium fuum ,
▼el ut exponit Syrus intcrpres bene fe gercre in ftatione fua vcl ut
alibi fcnptura loquitur, cgredi atque ingrcdi coram populo dci,
queadmodum decct ipfos,&iftud intclligendu eft fimul de privara
«oru converiatione bonis operibus pre;eundo,fimul de publicaeoru
adminiftratione. Vnde,inquit,comparationeminftituit Apoftolul
intcr officia miniftrorum , ceu miniftros rationc officiorum axio-
jnatc rclata; quantitatis , inhunc modum , omnesPreubytcri qui
officio fiio in genere defunguntur dupiici honorc digni funt, prae*
fertim qui laborant vel labores fuftinept in verbi pr<*dicatione;quo-
aiam hasc pars muneris cft primana. At non dicit Apoftolus Pref-
byteri
in Ecclcfia Anglicana- $2 j
byteri qui bene praefunt duplici honore digni funt, maxime* quiM
laboranc in fcrmonc & doclrina , fcd maximc qui laborant in fer-
monc&do&rina. Si priori modolocutus fui(Tct,cum Prcfbyteroa
docentes folum dcfignafTct, & duplici honore dignos monuilTet ob
adminiftrationem fuam , prarfertim ob laborcs quos fuftincnt in
verbi praedicatione. Sed diftinguit pcrfonas ratione diftin&i mu-
neris. Omnes Presbyceriduplici honore digni funt qui bene pra?-
funt, potiffiraum ii qui prauer commune wPOiTUaiccg oflficilim
habent ctiam fingulare, hborantes in fermone & do&rina. Si de
miniftris ceu Presbyteris docentibus loqueretur Apoftolus , & in
bene prteffe includeret Uborare infermone Gr doUrina , tum dignioy
honorc duplici effet, qui m una parte officii laborat quamquiin
omnibus. Nam qui non in omnibus laborat , non implet offici-
um fuum , non bene fc gerit in ftatione fua , ncc xuhooq irpoi-
igTao~6a* dicenduseft. "Non igitur comparat partcm unam mu-
neris paftoralis primariamcum totoautaliis partibus. Meluinus
noftcr refpondet Dounamo in codice quodam manufcripto in
hunc modum.Hew* tu ^betorcule. T^umtotum minvj aitquafuipartei
TVum totum officium ex omn\ parte niVtter <s* prccctare fungi, esl ma*
jore dignum honore quam fungi parte aliqui. Et quum fit bonoris tru
buendi majoris 0- minoris contentio, Vtrum mtjm bonorarium operario
debetur propter incbsatum *£* affictum in patte , quam probter
confummatum (s* perficlum omnibus partibm officium. Situ pruden-
tia tua artificioft dupliccm bic judicii logici Kptytr animadVertiffes , de-
feUum puta ej* inVerfionem, meiim totum bunc locum confiruxijjes hos
tnodo, Prefbyteri qui bene prdfunt digni Junt dupiici bmore* Qui Ubo-
rant in fermone ar dottrina maxime dignifunt duplici bonore. 2s(on
fecm ac fi fcriptum effet. Quicunque bene prefunt duplicibonore dtgni
funt , tum ii maxime dupiicibonore digni Junt qui hborant in ^erbo Q*
dotirina. Sunt enim duo axiomalafimplkia generalia affirmata;niji ma-
\uy>num axomacompofitumeffe & topulatum. Cum omnes Prejljteri
qui bene praCunt funt duplici bonore digni , tum maxime dtgnifunt bo-
nore} quiUborant <?c. yftqne tta nfponfum adquccfiionem qua qu<eris,
nonne ft*\iiv* non minus res quhn berJon,u , rtJfcStrJ quam /kbjecla
diflinguit * lamenim ojicndimm extua ipfius Ugica tamres quam re-
JbefiuSytam fub\eBa quam fvnUiones bic dijiingut. Keque idparttcuU
bujus pux'ts7* autftgyrtiCiitionemagisquam tota oratione (s* orationts
perpetuitate. Whirakerus in prarleaiombus iuis, utrcfcrt in refuta-
tionc concionis Dounami Siicervodius, fic locum iftum inter-
preratus illuftravit. ldis \>crbU • inquit , difirtc dinguit jjpojio-
tus inter Epifcopos (s* infpeilores EccleftiC. Si omncs dupiut bonoredig-
91 qui bene pretfunt , maxime ii qui hborant in fennone <<r dolirina ,
perjfifuum efi fuiffe aliquos qui non Uborarnnt. ?\^im fiomnes fuifjent
$mts , fenfus ejfet abfurdus > fid ft*?dsr* ponit dfcrimen. J/ dicerem
MMtf
4&€ ©eLaicis a3miniftratofibu$
*mnes Acddtmici <jui beneJindent funt duplici btnore di%iii,l*dximfti
quiliboYAntin ftudio thcohgiit , hctinnuo non omnes incumbcreftudiB
4btolng>tt, Velinfulfe lo<ju§r. Quamabrm fatecr iiium effe ftrifum w«-
xime »enninum <juo Ttftores & flottorts difccrnuntur ab aljts tjuifolum
pibernabmt ${om. vi 3, de <\uibu\ m yfmfro/iol(?rmiuir> i Tim. t.
f JUIcm contra Dura*urn. Jtn ignarus M, W f/7f « Cbrfti Ecchfia Tref
.£lb.$. p*gt byteros nefiiiU, tjui gubtrnrtiohi t*ntnm , nonVerkiaut focramtvtcrum
1*7' » -adniinifty.tioni optram thrtnt , £n marginccitat hunc locurru Cmn
nuila ex dieV.s dccem interprctationtbus cx vcrbis A;*oftoli coiligi
pf.fTu , & noftra interpretatio (k plana& a< crta non coa&a, me-
xiib cx hoc Joco cciligimus duplcxpresbytciorum gemis five < ur*
ordincs; & collegerunt d< ctvfTimrhuius liculi inttrprctcs,qaorufl|
teftimonia aliquocnifi p,,(iim Icclori obvia occurrcrtnr^pio.ii.x^.
,Cum ra/n apercam & planam iiucrpietationerii ains modis convej-
lcre non pofTmr, maximo, c^uod indc fcqucrur incotrmodo s
noj premere conanrur. Cum honoris apncllanonc ftipcndia conii-
•-neanrurjfequirur}inquirT»lenus, &aiios Presbyteros DolaJboumm
•in-verbo ev doctrina duplici honoreftipendioque dignos, cum ta-
•mcn ex Domini prsceoro nulla (hu cor a ex acrario ftipen-
dia, nifiiis qui Evangclium antmeiant, i Cor.9 14 I^norac Tim
■lenus in Ecclefia AngJicana Diaconos admitti au bjncficia ut in
•papacu. Omnis miniftcr &: operanus cn«im pullator campanseft
Signus mercedc fua. Honoris nomine non tantum alimencihono*
«ifue-lligitur . fed eriam reverentias,ut ait Ambrcfius^aliique intec-
^retes,perduplicem honorem incclliguncexceriorcm reverentiam
'•& fuftentarione.Chryfoftomus honoris nomine fuhfidiumfuftcn-
tationis intelligit, & duplicem dici vulc refpe&u viduarum # qua-
fum refpe&u duphci id eft duplo maiori alimonia fuftentandi. Sed
per duplicem nihil aliud intelligir Apoftolus quam multipliccm
«clerem.17 18, Efa.40 2. Concedimus honcns nomine inteliigi
pofTc honorarium quoddam qnod propcer opus iplorum eif
dcbetur, non tamenconftiruit ullam parrem efienrialcm munerii
J*resby reratus. Apoftolus ipfe ne Ecclcfias oneri etTet aut fcaudaio
nullos fumptus a Corinthiis acciperc voLuic. Num propterea noa
crat Apoftolus. Ecfi igitur non accipiunt in rcformatis EccJefln
ilipendiafeniores nonfequitur tamen noneffe lllos fcniotes in£c-
clcfia Apoftolica inftitutos. St quaefieris an dcbeatur eisfubfidiura
•fuftentacionis : Rcfpondco, honorauum debetur , cx przmiuoa
.^uoddam propter opus ipforum , nam opcrarius eft dignus mer-
cede fua , plcnum etiam £c integrum fuftentationis iubfidi-
um , 6 vel qms dono gubernationis prseditus pr* aliisadiftud
jRunus provedus fueru,quia nccerTanam ejus adminiftraticnerm
Eccleta judicar, & non habeat , unde fe & familiam fuftei^
tare poflTet , vei fi oui* ad luopiaj» poftea tedaftus fucriL Dc pcr-
peciui
in Ecclcffa Anglican*. % tf
fctxm potiffimumloquor , nou de temporanis, quibus honorari-
um durantc adminiftratione dcbuur , non tanu-n lubfidium inte-
i»ruin fuftentationis , fi ad egeftatem reda&i fuennc , debeturc*
juftuia hoc cft proprer opus ipformn , fcd cum non
futun in oncre, cx cbaritarc. Pcrpctuis debctur honora-
rium ex j n fl i r i a Sc proptcr opus iplorum , in cafu ncccflitatis ,
id cft mopia: vel egcftatis ettam intcgrum & plcnum fuftentatiotuc
fubfUium dcberur cx juftiria proptcr opus ipforum. Non func
fubmovcn ii gradu fuo fjinu! ac ad paupericm &C cgeftatcm de-
ven-nnt. Cum Apoftolus di:it, maximc qui laborant irt fermono
& do&nna digni funt duplici honorc,innuit non Uborantes m ver-
bo cV doclnna non tam dignos duplicata mcrcedc , imo fpecial£
cum fequimr,derogat gcncrali,ac fi dixiifct Apoftolus, Prcibyteri
duplici honorc digni funt, fahem qui laborant ln Cermone 2c do-
ctrina. Nim illt funt bovcs tnrurantcs , qui ad Evangeltum *$*•
4*<ruifi vicYim atiundc.quam ex Evangeho fibi comparare non li-
ceat. Sed ha?c infelicirns horum tcmporum , quo i non ubique
funt perpetui, hcet in plerifquc apud nos Ecclefiis futu, & ubi per-
perui funr, bona & opes Ecclcfiae non iu pubiicurn xrarium Ecclc-
fiae colliguntur,fed ab Aulici6, rnagiftratibus , aliifqucordmis in-
ferioris diripiuntur. PofTe Seniores,pra?fertimcemporarios,de jure
fuo rcmutcrc in tanta ajrarii publici auguftia, &honorariumfuura OiflcrL *s '
condonare quisdul)itat.»?,<pf etffor,ttt auGerfomus Bucerus,fM<e de- l79 ' *
bentur prudenti aliqua confidtratione A atbtneVo-lo affettu condonantur*
Titit-tr Ecc/e/ia, Vt qui Trefbyteri creantur , nonperpctua ontu bocfujli**
fteant. tyfosigiturbuijfimjlhendiam, quod alioqut munuseorumme-
rebatur , Ecde/tee condomre nibil abfurditatts I.ubei. SiVrgentenecej/i-
tate aliquagrahiori abrogaretur ftipendium , quod olim funHioni alicui
forenft legitimm magislratm dureVifftJpfi tamen fuuttio maneret, in-
dene jure conciudi poffet banc aut p<:rfi nullo pr<?mio digmm effe , aut
ne/uo quidem nnmint conferri pojfe * Cum indigentioribus Prefby-
teris ftipendium ptrfoluitur , non tamen egeltatis fcd fun&ionis
Bomtne & ex juftitia confcrtur. r\^/w, ut ibtciem ait, inbuiufmodi
ta/u non palitur Ecckfia fibi ftipendtum condonzri , quomam tales pref*
hyteri tdeo tenui facuit ateftnt , \t operai fuas nifi cum rerum ftiarum
graViori difpendioi commodirs Ectlefia non pojfnt. Sic in negotiis citi-
iibm, quigenerofiori mente funtt nsn facite fibi k pauperculo credtUspe-
tunits )>el locatM operu condonarifuUimt. Sopingius refpondet no-
tnine quidembonoris intelltgi uiam pofft 'fubfidiaU&M, aut Vw' C/*/nv, R?fp-*d &*-
4 ttit tunc tftis Pre/byteris largiter fuppeditabantur ,fed dico non pertinere n<xm^ir» •*'•
tfla ad neceffarw conftittandim Prt/byteratus effentiam. Quam multi ^ran'p^t»
tnim tunc , int£r omnes Trt/byteros cdeoque ipfos $)ia£onosfucrunt,qu\
non ex communiarario Ecchfi.e alebantur , fidexfuo tantum Utebaht *
Jj>ft Jpoflolui Qorintbi flas fi nwiibus toferaVb, -ne Ecclefi* ifti efjfo
CccfCf ontri
$li8 De taicis adrniniftratoribus
*nm aut fcandalo. 2\on igttur caufi, quod ?,>fbyteros neffrot idto rt*
jkiant, quod jam non ex publico Ui T ffores Cr (Doffores alantur. Sti
tnim fs> (Diaccncrum n^fhorum ordhitm reprtbart ipjts promjtum fut-
Ttt. Tilenus nc quidcm Diaconis conccdcret ftipend«um,qui ncgat
conftitutum cx scrario loniiucndaefTe ftipcndia, mfi ns qui Evan-
gelium annun:iant. In lyntagrr.atc tamcn habet hancthcfin. Pref-
tytcrorum Zs* fitaconorum functiones , certum esfVtttris Ecthfatem-
poribus fuifft pcrpetuas, mc finc aitquo Ecc/tfia)um rae\o nunc cjje tem-
porarias. Cccterum quia non modo quidfioi delcat , fdetiam quidob-
tineri pojjit , fpefiandum : fs- bife ttwporibm%ntc fhituaitum cbarif
matum , nec terrenorum commodorum tauta in omnibus Eccltfiis eji co-
ph,Vt fyefbyleri fjr (Diaconi indefujientanac perpetuo nexu Ecclefiis ob.
Jiringi queat : cumque prifi <cvi %ctu6tquo T, tfbyteri extmplo Pault,j4ft.
20 34, 1 Cor.4 11, 1 TbefJ.i 9, iTbtJJ.i l6tmanuumfuarumlabore
Vitfum quderitantcs^Ecclefarum tenuitatemfub/eVabant.prtdcm refrixerit9
toierandum.non fimpiictter culpandum eJi,quodmutatum (s1 emcndatum
cupiunt omnes boni. Vult & Prcfbyteros & Diaconos ex bonis Ec-
clcfia? , fuftenratos fuiffe, quod egocerre non afTcrercm. Nam lo-
cus Apoftoli mhil mfi honorarium non intcgram fuftentationcm
cxcommodis Ecckfiae adjudicat,ut mihi videtur,Prefbyteris noi\
laborantibus *in fermone & do&nna. Ha&enus locum hunc A-
poftoli 1 Tim.j 17 vindicavimus,ab lntcrpretamtntis advetfario-
xum. Non eft tamen unicus ifte tacus fundus cx furidamentum
Prefbyteriorum illorum,in quibus Scniores verbi uivini minift-is
adjun&oscollocamus, ut vulc Tilenus. Si concedcrem Tilcno A-
poftolum hic nihil innuere de Senioribus regentibus, nec unqnam
jn fcriptura, Prcfbyteros appellatos,tamcn cx aliis lociscvmcnur
praeter miniftros fuifle, aliosqui regimini Ecclcfia? invigilarur.t ,
qUOS PauluS w^oit^ct^iv^S & xvfit^yoTtS anpcllat Rcm. n
3, 1 Cor.1228. Atmquit Tilenus, Qua exaiiis fcriptur* locisM
9(om. 128,1 Cor . 1 2 28, tesftmonia adducere confuejiu , tamfunt a/it-
m a Laicis iflis Trtfby'eris , W netum quidem, cum mjlitutum il/ud+o-
lifcum probarem^Uu fidicutu hinc a/iquid exprimi poffe exiimaVerim.
T^am firtterquam quofi qv.i tefiimontts tUU t>tuntur ,funcfienes Ecclefi*
0rdi;j.iria( ac perpetuas cum extrtordinariisac temporartU donu ac facuU
UttbuA Jpiritu* fmfti plerumque permtfent; hoc quoque certum eji cbi.
rifmata b*c nonftum tiris mere IaicUy mUoque etum ex ^e/ira fenten-
tia in Eccle/ta munere fungentibus , fed quandoque etiam ftminis obti-
gifft idque ex Vaticinio loeUU , quod Tttrus repetit, yftt.i 17. 2\jj*
pofiremum inter ea dona locum obtinet propbetU : accepcrunt tamen §!•
ludquatuor fiiU Philippi, u/fc7. 21 9. Et 'Pauius inter propbttanitt
tommtmorat mulieres , 1 Qnr, 11 s. Qnid prcprie fuerint iUtt
«wAq^W) Kv/3t£ vnr<ril$) $vvapu$ etft nemo fortaffu bodiepenU
tm
in Ecclcfia Anglicana. 1 29
fiii intetHgit ; nemo timen nifi oui peponem cordis locohahl , toflrot
frefbyteros ^ocabulU iUU dtfyntri cxiflimaberit, tantifper dum eos qui
db ojtiftcumtabemis, ad i'Um n-f^xdx* afienduntjneaue extraordmd-
riodono, quod <fmos tx pccuirio propbeta fcitcs accepit ; neaueordi-
nario <]Hod lcgitinis Prefbyteris dari ApottoUvs, i T'im-\ 14 omxtoscon-
jfriciet. Dixit moJo Tilenus Prefbytcros in pnmiriva Ecclcfia,ubi
chanfmacum fpvr tualiu n copia/uilTc perpetuos. Ar unde Prcfby-
teros guberriantci charifnatum participes fui(fe probabit,fi noa
cxlocoillo Apoftoli , 1 Cor.n 18. Nam fi charifma gubernandi
non datumahcui , propteralia charifmaca ad munus illudgubct-
nandi promovendus noh erat , nedum uc ln co pcrennircr. Quo-
modo igirur nunc diflirr.ular,cum inftirurum iftud nobifcum pro-
barec , fe exiftiffimaiTe ex his locis colligi poffe in Ecclefiaprimi-
tivafuiflcquofdam Rc£fcorcs Ecclcfiae prsrer mimftros laborantcs
in verbo 8c do&riua. Chanfmata exrra ordinem collata fuifle aliis
quam ordinarn^. miniftris conccdimus , Sz dor.um prophctia» cx-
traordinanum etiam foeminis quodoque collatum. De mulieribus
tamen ptopherantibu? aut orantibus,i Cor. 1 1, vidc iupra pag.531
43 3» 534» 535- Sed quomodo, quaefo, fun&ioncs ordinarias &
perpetuas cum donis temporariis ck faculranbus fpiruas fanc~ti ex-
traordinariis permifcent plerumquc , qni his teftimoniis utuntur,
oftendere debuit Tilcnus. Loco dlo 1 Cor. n, cnumerarc Apo-
ftolum fundioncs tum ordinarias tum exrraordinarias ncgari noa
poteft , Apoftolos , Prophctas , Doctorcs, virtutum opc-
• ratores , curatorcs per donum fanarionis , opitularores , gu-
bernatores. Annon hic quasdam func ordinarisc fun&ioncs ,
quscdam extraordinans ? Nam pcr virtutes opiculaciones, gu-
bematioues, intelhgit ipf>s admmiftratores , & abftrn&a pro
concretis pofuit , utordo & fencs verborum oftendic. Conflituit
!Deii4 in Ecclefii aliostprimkm Apoflolos^fecundo Trophet<ts,tertio Do-
Hores, deinde potcftates, deinde doni Jun*tionum , opitul.it :oncs , gubtr-
nationes. Diftingucnda funt lfta tria ^x^rjnxTTt \d cft dona ipij,A*-
Wtixi, ld eft minitteria ceu adminiftrationcs,quibus donorum ufus
nuniftrarur, &. mpynfunm id cft operationes 6c efT&a donorum &
fun&ionurn ceu admnuitrationum lllarum. Difcrimina funt dono-
rum, miniftcriorum, operanonum. Sed unus Dcusoperacur di-
verfos cffcdus pcr harc diverfa diveifa dona & minifteria.
Nam minifteria hxc diverfa habenc diverfitatem dono-
rum diverlr.ati munerum xixU^. Qui doclons c^xno,iM ha-
btty fcrmonem fi lentia? donum Utux»^* habcrc dcbet. £ic Rom.
II 6 , ait tfcoilte f* y^ae^^fixT» >(^t« mi x,«Z*f ^» olStimr n'(th aixtya^
habcntes autem diverla dona pro gratia quae nobis data eft. Hic
munusipfum %x)n vocat quod 1 Cor. 11 httytitt* adminifcratio-
»cm ccu miniftcnum appellar . Nam eodem capite Rom. 1 1 vcr. ^
Cccccc % ApoftoU-
9 jo Dc Laicls adminiftratoribns
Apoftolatum £«> (Tbi J*V«* vocat &cap.i 5, grariam & Apa»
ftolatum vT* •»«&»***■**, gvanam id cft Apcftolatum,vt f pcr figorarti
tr h* Ao7» , gratiam Apoftolatus. Chanfmara divcria erant di-
vcrfis admmiftrationibns analoga. Falfum igitur cft :rcs diftn c"tos
miniftrorum gradus tantum numcrarc,Apoftolos, Propheras, Do-
fiorcs,dcinde fubjiccrc dona Spintus far&i, Apoftohs , Prophcrif
cV Dc&oribus communia. Nam dona qua? fubjiciuntur ut fanatio-
fjis,operationis virtutum , hnguarum , aliis confertbantur prarter
Apoftolos, Prorhcras^: Dc&orcs. Si aliis ccnfcrebantur,ergo ob
xnuncra &: minifteria iis analoga. Nam ha*c charifmara qua? fcho-
laftici vocantgratias gratis datas.data ad utilitatcm aliorum. Vri-
tur Apoftolus fimilitudinc coiporis humani. In mcmbris corporis
facuhatcs aliqua: cuiquc pirti infcrviunt ad propriam utilitatcm,
alixfunt, quibus mcmbra inftuunt in alia adecrum utilitatcm; ira
in corpote Ecclcfiac quardam dona daiuur ad fingulorfi fan&ifica;-
tioncra, ahaad4utihtaum totius Ecckfiar.Dona Fandificartonis in
quovis mcmbro Ecckfiae dcbent etiam m aliorum utihtatem re-
dundarc , 5c e converfo chanfmatum ad ahorum utiiitarcm colla-
torumufurecipiensdebet fnam quoquc uuhtatcm proturare. Scd
fccundum proprios 6: mtrinfccos fir.cs diftinguntur , & pubhcum
tifum in Ecclefia. Chanfmata igitur data ob mimftcria ccu admr-
«iftrationes: Si Dcus haec charifmata aliis contuht quscm Apofta-
frs, Prophetis, autdo&onbus, fequctur minifteria ceu munerarit
analoga nonefte deneganda. Squis dixeritfvenam,chartfmara ha-
bere muneraanaloga, kd Apoftclos,Propheras & Di &orcshabu-
iife illa plurach3nfmata,c>: proindc analoca eis muncra,rcfpondeot
vcium Apoftolos polluilleprxaliis chantmatum copia,& poft coi
Evangehftas; Prophetas dono prophctandi--, Do&ores docendi»
Do&ores tamen omneshabuiiTe plurachanfmataquam quz crant
fun&ioni fuasanaloga, utdonum linguarum, opcrationcm virtu-
tum 6vc. & fimiha negamus. Habebantordmana , autfaltcmha-
bere dcbebant omncs , extraordinana vero tantum ii quibus pt cu-
lianter ca contulit Dominusin lllis Ecctefiar pnmorcns. Scd ahrs
praster Apoftolos collata fuilfc chanfmata, & miniftcriis analogis
fundoseitc, patctcx his verbis. 2\um omnes jfposlo/i f num omnes
dottores f I\j<?» omnes fint pot^flates f ftym omnes habentdonnmfa-
nationum f numomnes linguis loauuntur f num omnes interpretanturf
Ac li dixiflet, non omnes. Quienpn babebat donum finandi curabat
Jbimn , fkiantem operationes Vtrtutum etiam puniebat , irquit Chty-
foftomus, Item bk fciebat» mquit, quid ipje dicerct3fed altcti interpri-
iari non poterat : alius h*c Uraque pojfidebat , lW horum alterum. A
os taruen prauer Apoftolos , Proj.hetas, 5c Dcdorea habuiflc fua
pecuhariacharifmataob pecuhana mimftcria indicat. Et itcruni
vcif.28. ^Oids ccnjiituit 2)ttu pt Euiefi* primutn jipoftolos fecundi
frofh-
in Ecclefia Anglicant. f s %
frrfhtdi , tertio doclotesjtindt pottftatts,dtmde dona /anjtionumyep^
inl.tianes, gubernationesto\c. Vo\%**irm deinde nonnc diftinguit m-
feriores adminiftrariones afupcrionbus Apoftolorum , Prophcta-
rum, Doctorum. Dona fi quis plura haberct , & in uno rantum
antecellerer,a dono prafftantiore miniftcrium fortitus eft in Ecclc-
fia, & inde dcnominatus Propbeta,doclor,opitulatorrgubernator.
Gubcrnationcm cflc cuiq; Ecclefiae ncceflariam adminiftrationcra
nullus negabir. Cum igitur gubcrnationcs numcrentur inter dont
& chnnfmat.i, gubernatoris munus, cui analogum eft donum gu~
bcrnaroms , aliis mimfteri-.s annumerandumeft. Et (I quishabec
donum gubcrnationis, eoque przpollet aliis, ctiamfi non habct
fermonem fcientuT aut (apicnna: , donum docendi aut cxhortan-
di , quo dignus ccnfeatur muncre do&ons aut paftoris , tamen ad
peculiarem illam adminiftrationcm Ecclefix fuo ordinecc gradu
utilem & ncccifariam idoncuscft. Imo utilior cft ifta admini-
jftratio multis qus ibi enumerantur adminiftrarionibus , quippc
quae temporana? crant &: ad conftrmationem fidei conferebant.
Scd d<.num gubernationisdatur abfolucc ad utilitatcm ccclcfiar, tc
cjufde ufus perpctucr neccftarius eft in ecclefia. Chanfmara quidem
qua? erant ufus pcrpetui in ecclefia confercbantur in primordiis
cccK fiae ad promovcndam evangclii prardicationcm & ecclcfia:
propagarionem,pIuribu«:,c>: majori menfura, 6c mulris ctiam mo-
do exrraordinano. N.im multos etiam ad Do&orum auc Pafto-
rum funclioncs^quasfunt ordinaria:& perpecuae,colIatis cxtra or-
dinem donis vocatos fuiife non dubium. Omnibustamen ad ca
muwravocatis non funtcollata extra ordinem dona, &z Paulus
accuratu cxamen proroovendoru adgradumcpifcopatus praefcri-
bit. Sic gubernationis donu modo cxtraordinario quibufdam col-
latum iu tanta charifmatum copia verifimile cft. Non tamen arce-
banturqui ordinariis mcdiishoc donuin acccpcrant, magisquam
qui ab Epifcopatu nonarcebantur, quiaextra ordinem nor; func
collataillisdona analoga. Gubernatores ergo non magis extraor-
dinanis rntniftrishic annumerandi funr, quam doclores: et fi fimui
ut & do&ores Sc opirulatoies , cum extraordinariis rcccnfentur.
Ai7t*)i4'4*> W eft, opuulationcs funt ordinaris Diaconcrum admi-
ftranoncs. Chryfoftomusdicit Opirulationes eiTeeos aui imbecil- „
Umbus ampte&tndis operam impmdebant, Vicemque oeconomorum in *J",51«,J*
ecclefiaprtjiabant. Comclius a Lapide: OpituLtiones>ii ejl qui aliis l% unt '
opituUntur, exercentqut circaagros, pauperes, miferos,peregrinos fs* bef-
pites opcrawifericordia. Greece Kilixn^fufeeptiones, bocei? Vt aiii ie-
£untyjttb/Jdia,fu:>i'cntiones. Ha?c Diaconorum admimftrario cft in
ccclcfia. Nam dc pnvatacuiulvis Chnitiani ex dono charifatis o-
pitulantis non Icquitur. Numomncs Apoftoli, num omncs pro-
pheta?,numomncs Do&ores ? Pcrgo. Num omnesopitulatores?
Cccccc ; Ef
9* £ De Laicis adminiftratoribus
Et quandoquidemhtc gubcrnanones cum opitulatoribua con]u-
guntur, adhuc pergo. Num omnes gubcrnatores* Namhocvult
Apoftolus,haec charifmataeorumque minifteria non omnibusfed
ccrtis perfonis collata. Si opirulatorcs funt Diaconi ecclcfiae & or-
dinarii miniftri, qui conjunguniur gubcrnatorcs, qua ratione cx-
traordinariisannumerandi funt?Gub rnarores Ambrofius inhunc
locum interpretatur eos qui firitualibus retinaculis erant bominibus do-
cumento. Si dc privata admonitionc fratcrna loquitur, hoc cft om-
nium fidclium commune officiurn. At Apoftolus hjcloquitur dc
dono ccu charifmate quod non omnibus datum. Si de publica
Do&orum vel Paftorum;confunderct non cxplicarer.Nam hic fe-
paratum gubernationis donuccu miniftcrium rccenfetur a do&o-
ris velpaftoris adminiftratioue cxdono,quod quis habct qui ta-
mcn non cft Paftor vcl Dcctor. Ahcr locus Rom. n. 8. hunciU
luftrat,]udicc ipfo Bellarmino. Qtj(tritur,inquit,numgrati*gratu
^* f I*"! datctfint tantum n&l>ems \t celiigi Yidctur ex cap. 1 2. prioris &d Corin-
&lib.4rif. ftfo^ <j^eJp0ndeo ejfemultoplures. TS^equc tnim jfpoftoluteo loco om~
ofr.j.c. l0t nesenumeraVit,fcdta)itum aliquds txtmpii loco pofuit. \dpaUtexcap,
1 i.epift.ad %om. vbi loquens ide Jpoftolus de eadem re, adjungit alpro-
phetiam gratiam docendi & exhortandit item gratiam gubernandi.gr ati-
*m miniftrandi,gratiam difpenfandi,quorum donorum meminit id&m *A-
poftoluSji.Cor.ix.Vbiaityiyunquid omnes Apoftoli * ISjunquid om-
nesprophet* f l^unquid omncs Urtutes ? Etfi hoc loco 1. Cor. 12.
temporanas fimul & pcrpetuas adminiftrationesenumerat, tamen
Rom.iz. perpctuas tantum ecclefiae fun&iones reccnfet. De ufu
donorum privaro non loquitur Apoftoius vcrfibus, 6. 7. 8. fvd dc
publico,ut patct ex ipfis vcrbis. Quis enim dixcrit, prophctiam &
diaconiam efle privatas fun&ioncs aut donorumaominiftrationes.
QuUpr^ter (Bilfnum non Udtt, mquit Melvinus nofter, ji^oftolunt
cteganti O" divino artificio ler<e logiae dona & munera in abftraclo, W
*iunt,primumgtneratimdtlidere tnpropbttiam O* Eiaconiam: dtinde
perfonM bis donis & muneribus pr^ditai quafi in concretofpeciatimfub-
diVidere, tm 0 ^etffXMV^tm 0 Tm^uhoo^ &C. mutata conftru-
ttione wforma orationis , W duo \ 1 l.rtantium genera recognofcat.
Tum Varhto loquendi modo, $ pLi7it$i$x$o 7rgoi<?upw(&'» wfub
communi Diaconia quampropbeti<£oppnfuerat,fpecu diftrcntes (Diaco-
nos broprie diUos, <fr prceftftos five prefbyterot gubernatores facile agnof-
cm apropbetis fubaiterno genert di\ifos. Hcrtatus erat Apoftolus nc
plus fapcrent quam oportcat, fed ad fobrietatem, vt contineant fc
intra mcnfuram doni quod acccperunt & limites miniftcrii aut of-
ficii quod cis commiiTum : ne quis arrogaret donum , quod
non acccpit, aut ingcreret fe in officium quod ci non commenda-
turfl. DciisfuumcuiqueadmcnfuseftdoRuro ciofficium. Porro
h*c
in Ecclerta Anglicana. 93 3
hfcccharifmata & dona in C-qucntibus cnumerat Apoftolus, ac
primb quidcm illa propna,</«Y ecclefiaflicaires O* pcrflnxs conccr-
nunt,h<ec enim ante omnia refte ordinandr+funt. Deinde Verfl 9.
TtcenfetiUa doniqu* omnibui Chriflunis etiam Uicis &* plebeis funt
eommuma. Incipit erg$ ab ecclejtatficis, 2r dtcit, SiVe prophetiam, &c»
inqutt Cornchu? a Lipide in commcntariis in hunc locum. Etin-
fra, Ifulti h.trgencratiw accipiunt de quatis prophetit & minislerio,\>e-
rum tiimcn magts genuine dtcemus yfpoflolum cmnicrare hic charifmi-
tum & funclionum eccleftadicarum jgencra. Sttnt enim duo. Vnum
tfl pr»phd\t,flcundum efl Diaconit /ti>e mimflerinm. frophctieenomi-
ne intclligit Vaulus doHrinxm, &- e* quce ad docendi munus ptrtinent*
fDiaconiaVero nomineintelligit alU extcrnt mnnia,qu(edfl abdicarunt,&
%n Ditconos rejiccrunt yfpojtoli. Et mfra,P*/« htc Jpoflolum eccleft-
aslidu funfiimes flibiles zr perpctuas induo ditifijje ftlicet in dottri*
mm JsH pretdicationem Verbi Dci,quce hic prophctia \>ocatur, (r in (Dia-
coniim. Agnofcit ingenue lefuita Lovanienfis cum Toleto & a-
liishic agidc publicis fun&ionibus, etfiin eo hallucinctur, qubd
Diaconiam hoc loco ftri&e pro Diaconorum fun&ioneaccipiat,
ut patet ex fubdivifione. Nam Diaconia fubdividirur in tres fpc-
cies. Prophetashic ait dividi in Ductores &exhorratores.Docio-
resexiftimat Apoftolos & Epifcopos. Exhortatorcm, quem Pau-
lus Ephef 4.1 1. vocat Paftorem,eum fcilicet,qui ex officiodo&ri-
nam cumexhortationejmonicione, adeoquecum facramcntorum
adminiftratione conjungit,vt jam faciuwc Parochi. At epif-
copi etiam exhortantur & adminiftrant facramenta, & funt foli
*xx i%cztw dicendi pafturcs, fi credendum hierarchicis cum Ro-
maneniibus , tum Anglicanis. Do&orcs igitur alii funt ck diftin-
&i a Paftoribus. Enumeratis jfieciebm &* funHionibm prophetia, in-
quit, enumerat funtliones Diaconi* /ive minislerii, eafque trescum fuis
charifmatibm flu donationibtu dijfaentibm : prima eil , qui tribuit,qui
babtt funfiionem & ejjicium dijiribuendi eleemojynas , 1>ti olim habe-
bant Diaconi. Per eum qui pra?eft cum d.ligentia intclligir,
cum qui in remporalibus prxcrat aliis Diaconis , quem poitea
yocarunt Archi Jiaconum. Sed incognitum crat illis temporibus
Archidiaconorum officium. De vp:rxturit igitur ahis quatu
Archidiaconisaut Diaconis, dequibus iti pnon membro loquu-
tus eft , accipi vcrba oportet. Nam diftin&a miniftcria & fun&io-
hes enumerat Apoftolus. Non funr igiturconfundenda,Sc ipfe ait
quod hsec praefidentia fccunda fpccics Diiconia*quam Paulus, 1.
Cor.n.28,gub?rnationem vocat.Tertiam fpeciem pertinere dicit
ad hofpitalanos, 6c olim ad viduas illas dc quibus dixi: Apoftolus,
i.Tim.Diaconiamdividit in tres Diaconarus fpecies,quibus verba
Apoftoliaccommodar, ac f\ Apoftolm d^ Diaconatu proprie di-
ftoinprimadivifioneloquutusfuilTet.Scd }m*nt* varie accipitur
quandoquc
934 DeLaicis adminiftratoribus
quandoqueproquavisadminiftrationeecclefiafticaait i .Cor.lt.^
>bi prophcriamcriam latitudine (i'jnificationis fuae compkditur,
vnd mimftcrium Apoftolorum, Rom. 11 13 1. Tim.i. 12 E-
vangcliftarum,2.Tim.4 5. Paftorum & Do&orum, C0I.4. 17. Dr«
aconiac nominc indigitantur , Stn&ius vt hi<, pro ommbus admi-
ftrarionibus qua? prophctiam adjunttam non habcbant : ftr & fli-
me pro Diaconaru vulgb fic di&o. Vidcmus itaquc in ec<J. fii
minifterium T£v irPGWetfJLiwv diftin&ism cfTe a Do&oris vclPa-
ftoris munere,ficut aiftin&um cft Diaconorum propric di&orum
munus,quod occupatur in infpcclione & cenfura morum citra ver-
hi minifterium,quorum proftafia rclarioncm habcrad gregem ceu
ecclefiaj corpui , cujus ipfi (unr membra. Verifimile quoque eft,
cum peculiari aliqua appellalationc refignandi crant,qui regimini
prxcrant, didos yrpcfrct^tiv^s 3Ut tr^wunuq id eft antiftires five
pr^pofitos ecclefiae. Nam Pre(byterorum nomenclatura erat 1II11
cum paftoribus communis. Ex his tribus locis Rom. 12. 8.
f. I. Corinth. ia. 28. i.Timoth. 5. 17. colligimus fuiiTe pra?-
pofitos ceu antiftitcs alios, prxter paftores & do&ores, qui in qua«
que ccclefia paftori ceu paftoribus adiun&i onus gubernationis fu-
ftinebantjCuiimparcs crant foli paftore* in fermonc & doftrina la-
borantes,fi probc officio fuo defungi vellent. Quacrit Tilenuj,
mim ctiam A6t. 20.28. Tit.1.7, comprehendantur fub communi
Prefbyterorum nominc. Quid fidixcrimus non comprehendi, an
propterea excludcndiex ecclefia quia his locis exclufi. Valet ar-
gumentum ab authoiitarefcripturaencgative, ied non aparticula-
ribus fcriptura? locis. Sat eft, (i aliis feriptura» locis nobis com-
mendentur, & his locis non fint cxau&oritati Seniorc-sifti. Si
dixcrimus comprehcndi , ttim, inquit , (cquctur eos debertf
pafcerc,exhortan per (anamdoctrinam, & contradicenresconvin-
ccre.At Prc(byteri noftri non funt h^ttKTlKoi neqUC iMyT*x*u
Refpondeo , notum quod pafccre non modo cibuna pr«eoere
fcd etiam regcre fignificat. Suo quoque ordine , gradu & menfura
}t$#XTi\#{ & \ Xiyr iKV$ effe dcbere , ut porTint & cxhortari
& rcfellerc , dicimus. Nam horum donorum ufuquandoque cis
opus cft. Habemus Scniorcs his donis omaros, qui hanc ipnusTi-
lcni Parccnefin examinare & confutare poflunt. In id nitimu , uc
ubique his donis praedit-i eligantur. Si non fit tanta donorum mcn-
ftjra & copia in quaque Ecclefia particulari, ut in ca conftitui pof-
Ht horum feniorum con(elTus , an proptcrea ex aliis omnibus Eo
clcfiis cxterminandi, ubi amplior donorum copia & mcnfura. Scd
ut proconcionc,doceanr, exhorrentur,refelIant,ad Seniorum nm-
^usnon pertinct. $ic cnim duo ordines Prefbyterorum confunde-
?cntur. Ap.oftoli, Paftorcs, & Seniorcsfuntaptiad docendum,fed
diYcrfo
In Ecclefia AngHcanir. *, $
dtverfo modo & fecundum gratiam miniftcrii ceu funftionis fuav
Apoltoli ut doccant ut Apoftoli, Evangeliftae ut Evangeliftrc, Pa«
ftoresutordinarit Paftorcs: fic Doclores, ut Do&orei, & Scnio-
rcs ut Seniorcj, id cft,ad docendum ca qua? ai ipforum munus pcr-
tincnt. ConceditTh. Bera it!o loco tit. 1.9. dcfcriberc dqnapa-
ftorum & D >&orum,nonomniumqui rnunerc funguntur in ec •
clefia. Suo tamen modoreferri poiTc ad Piefbyteros gubcrnaro-
resquos jubet oppidatim conftituit. Nam in his ettam requirituc
donum exhortandi & convincendi, quantum quidcm ittudad eccle-
JiaJticM ctnfurM rettt Vna cum pafloribui txtrccndas attinct * T^jnt
in boc ttiam munert ncfit ncmo non tantum in moribui ptccanttt
fcdetUm Velmaxime in boclitni crrantes increpari redargui, & ad rcfi-
pifctntiamadduci opoittrt. Paftorctfi fit aptus ad doccndura, non
tamen vt doceat vti Apoftolus. Sic ncc Seuicrcs ut Paftores. Mi-
iic Ieho/liaphatus principes ccu pr*f.&os fuos & facerdotcs & Le-
vitas ad doccndum per civitatcs Iehudae, qui docucrunt in leriu-
da, habentesfecum librum lcgislchovae, & obiverunt omncs civi-
tatcs Ijhudacdocentes populum, i.Chron.17. 7. 9. Pranfe&i facer-
dotes ck Lcvita? crant omncs hauKrU^i. Nori tamen eodem modc*
docebant praifc&i quo facerddtcs Sc Levitce, interpretando fcrip-
turas,fed generalitcr commoncfacicndo de iis qux erant rcforman-
da & in priftmam puritatem rcfticuenda, vcl publicis edidis vcl in
judicum confenfu, aut ut oratcrcs Regii capita reformationis &
rationcs aliquas m corona populi proponendo, non ipfum legis li-
brum exponcndo. Scd accipiantur Apoftoli vcrba de palcendi
cxhortandi &c convinccndi modo paftoribus proprio, non t*-
mcn cxcludcncur iis locisPrcfbyccrigubernantcs. Non enim fe-
quitur, (i omnia quae ibi de Prclbyteris dicuncur.non conveuiant
Senionbus nofttis, Ptibyterorum nomine propterea non compre-
hendi. De tnbu Levitija in gencrc dicitur, quoJ doctnt judtcia tux
labikobum & Itgcm tuath Ifrnlem, apponunt fuffitum ad faciemy &c.
$)eut. 33. xo. non fequicur Levitas appofuiifc fufficum. Hoc erac
faccrdotibus peculiare : docere populum tamen crac & facerdoti-
bus & Levitis commune. Sic x.Chron. 19. ver.4 $• 1 1« Icchizkiii
\uffit co)Mnirtface*dotes & Lelitis, £r congregatit tos in plateam cri-
tntaiem . Et dixit eis, yfufcultate mtbi 0 Lctitt, &c & vcrf. 1 1 . filit
meinuncnearetis; \os cnimelegit lebol>a)>t ftantcs coram ipfo mini-
Jlretis ipfi, Cr Vtjitis ipji miniJtranUs fs* adokntsi. An fequitur omnes
Levitas adolcviife, quia in exhorcacione fua commum & facerdo*
tibus & Levitis, non diftinguit inter Lcvitaru 6c facerdotfi munia.
Sic Ad 20 non fequiturex exhortatione comuni omnes Prefbyte-
rosfuilTepaftores verbopafcentes. Prejerea capita cxhortationis
tantum rctuiitLucas. Sic Deut. 10.8. Tempore itlofcparaVtt hbo)>4
frituw L;>jtic6m adportandum arcam fccderis UbftA ndftcmdum ccram
D cl d d d 4 IthtH,
9$£ De Laicis adminiftratoribus
leboVd, M mmiltrarct ipft & ad hncdiccndum in nominc ipfttU. In hia
tamcnbenediaiontbuscV rrnniftenis crant quardam faccrdotibus
pcculiaria,Num.6.iv Deut.31.9. B<lfonus «iicit Prefbyterorun»
nominecoroprehendt D'aconos A&. 14.23 & 15. ij.quianoneft
*erifimile ecckfias rclquitTc nudas aut vacuas, aut procurationem
pauperum neglextfTe Paulum cV Barnabam. E' A&.15 2}. Prcfby-
tcrorum ordiric reccnferi. Si Daconi Prefbyterorum nomine
comprehendunti*r, eodcm jure & r.&us nos Scniotes fub Prefby-
tcns comprehendi afTerimus. S-militer refponcetur ad illud,quod
ait Tilenus, nullum locum eifc Prcfbyrcns noftns in Prcfbyteno
cujus meminit Paulus , i.Timoth.4. 14. quia taicis fenioribus
jppfyrmt jus communicandum non cenfcmus. Et W nemo muntU
boc fujciperc potcfl tlfiuc manum impefitionc, ncmincm Uicum CAt
cuiaut imponcrc fiu (f jurt, finunt. N-mintm abtque impofitione
Hianuum munushoc pofTc fufciperc folfurn.Multi apud nos mini-
ftri funt legitimi, quibus nunqua impofitae manus, Habita fuit im-
pofitio manuu apud nos apnma rcformationeres adiaphora, ficut
olimipf«Tilenus,vide pag 238. Qui epifcopatus invaferunt, hunc
ricum urgent ut neceflariu, quia hxc unica pcne differentia inter
Epifcopum & Prcfbyterum, ut ait Bilfonus. Falfum ctiam non
poiTe Seniores laicos manus imponcre ordinandis. Fas & jura non
finunt,ais. Quo jure excluduntur? Sunt, inquis, laici. An laici
quiaex populo delccti,fic Epifcopi, Prefbyteri, Diaconierunt lai-
ci,quia omnesex populo deltctifunt, veldeligi poflunr. An quia
tractant laica, in mmiftt-riofuo. Hocfalfum. Nam tra&ant nc-
gotialehovae, & ecclefiae. Si Diaconos in clericorum numerum
referunttuiformalifta», qui tnenfarum & viduarum, miniftritan-
tumfunt,quanto magis nos Seniorcs ex plcbe dcl&os & ordinc
legitimo vocaros m admiHiftrorum ecclefiafticoru numtro rccen-
fcbimus.Quod ad clcri voceeofenfujnonagnofcimus.Senioruad-
«liniftratio eft facra,& numcratunnter adminiftrationes ceu Dia-
coniasillas,quas mecclcfiaconftituit Deus.Sedquid filaicietiam,
vt vocas,id eft fidelcs & privati ln ecclcfia manus imponerc potTuc.
In dedicandis Lcvitis nitebantur filii Ifraelis manibus fuis fupcr
Levitasipfos Numcr.8.10. Familtaris fuit Hebraeis ifteritus m in-
augurationibus & benedi&ionibusquem ulurparunt etiam Apo-
Itoliexmorc,non mutaruat in facramentnm. Vide plura de hoc
ritufuprapsg.i: ,-.& fcqq. vbi probavimus fuilTe fimphcem gc-
ftum orantishcbra^is familiarem, fignum indicans perfonam, non
fignificansaut exhibcnsgratiam,Sc proinde non fuiiTc facramen-
tum. Prauereadiftingunt formalifta; inter iropofitionem .nanuurn
Prcfbyteri docentis & epifcopi, &dicunt,quod tamen ialfur»,
«piicopo competcreimpofitionem manuumconfecrationis 2v crc-
&ugms *rgo8 Prefbyteros imponerc manus tamum ad confenfum
jigmficaa?
in Ecdefia Anglicana. $$?
fgnifieandum, In Trejbytera impofitiomdnttnmefl hne precmttium
fgnum^qnodeft in epijcopo irdtnantif, inquit Saravia, vidc fupra, pag.
i%6. Re&ius, nos fignum itnpcfitionis manuum comraune elTc
Prefbyrerisdoccntibus & gubernannbus, & confcnfus fignifican*
di gratia poffe Scnioresctiam manus imponcre, fi ncccflariu» vi-
dcbitur,precibus verb dcdicarc & confecrarc ciTe folius minlftru
Illi volunt cpjfcopum profcrrc bcnedi&ionem vnl cum impofitio-
ne manuum, non Prcfbyterum , ctiamfi fimul imponat rwanusao!
fignificati iu confcnfum & affiftcntiam iti prccibus Ego paftori ccu
Presbytcrodocenti lllam tantum lmpofitioncm maiiuum refervi-
tai-n conccdo , quae con)un&a eft cum precibus Sc benedi&ionc.
Iti fignum tamen confenfus &c affiftentiae potTunt imponere manue
cnam Presbyreri gubernantes. Non imponunt, quia non eft ns-
ctifarium. Ncc tmponunt, fimul omnes vniusdaflis fympresby-
tcn,fed pluresaut oauciores aliorum nomine. roteft etiam vnui
nomineomnium. D nique,etfi daremusefle iacramcntum, & hu-
jus facramenri mmiftros efle Paftores Presbytcros , non tamert
excludentura Presbvtcrio # i.Tim.4. 14. quia iis non convcnit
impofitio manuum.Nam impofi:io manuum dtci potcft irapofi io
manuum prcsbyrerii,etfinon omnes& fi lguli ex prcsbyrcno ha»
bent pouftatem lmponendi manus. Sufficit quod pars prascipu»
presbyrcrii hanc poteftatcra hab.-at. Sicut tribus Lcvi dicitur ap,
ponrrc fuffitum, cum taracn folis facerdotibu; id permiflum fue-
\ rit. Nihdex his tribuslocis A6hio.T1t.L7. i.Tim 4.14. elicere
i potcft Tdencnus contra fun&ioncm prcsbyterorum gubernanti-
utn,nec vllo interpretamentoatnbus locisaddu&is 1. l\m 5. 17.
Rom.12.7. i.Cor.2. pro eorum proftafia nos dcptllere. Autor
commentariorum,qui infcnbuntur nomme Ambrofii, affcrit hnnc
ordinem presbyterorum ceu Seniorum ab Apoftohs inftituturn
fuifTe, & SenatiiScCclefiafticipartemalttrram cor,ftitui(Te, fcd po-
ftca interiiiTe. /S(jm apudomnes Vttque gentes honorabtlis eftfenetttuz
Vnde fjx Synagoga <?■ poilea ccclefia Semores hibuit, jirie quorum confiii*
mh.lg.rebaturinecckfn: quodquamgligentit o'flt)nrtt nfcio : nifi
forte .iociorum defidu, aut m<igisfuper0i4id.4mfih bolunt aliquidVtderu
InterprctationesduashuiuslociafF runt Adverfarii. Saraviam fe-
quituf Tilenus, & dicit his vcrbis setate non ofru »0 Seniores df fig-
nari. Hos olim ab efijctpu O* prejbyteris proptii duti , ficubi de tebus
rniijr'( momentiinctd$'Jet dcl>bcrat:oJH confilium adb;. erifiil >stmctn~
JfcumnrjKCi W i km porroJiat,rep'.'gnjmus. t^it qut bocpacU confu-
luritar^ q.iamVtsfubaHiremm kfuprudentU, erutiUutnejntcnonficiarnm
iitenrum ^erit'uitqutt inprivato quandoque >i< *orz q am w ittqut tyj. j~
po egr giijunt \n&ru8t\ non propterca Ll i e/Je dejtnpnl . aui lc i nomi
ni>rrtjly:erifiunt. DiiT-rit lbi, veium, Ambiofiu , dc So u litus
»t*tc, fcdarrcptaoccafionecx nominc Swtiioruin pro£redirui ad
Dddddd 2 dilftrcn^
515
Dc Laicis adminiftratoribm
diiTerendum de mancrc corura qui cx arra*e Senioribusplerunqce
eeligebantur ad confultariones prcsbytcri'» & Seniorcs crant officio.
Dixit fuprahoc capiteTilcnus Seniores noftrcs efTe fimilcs Mcr-
euriis,quos aiunt PalTonem qucndam ftatuarium fculpfilTe, qui ni-
hil Mercurio fimile,neque intus ncquc forishaberent, eos ad ecclc-
fiafticsc navis clavum gubcrnatores collocatos, & nobis cfTe eos qur
ab Apoftolo yv+tpiintt indigitantur, quibus vix intcr rcmiges in
rranftris, aurctiam in fentina locuserar, abopifkum tabcrnis ad
illam proftafiam afccnderc, ncque exrraordinario dono, quod A-
mos cx pecuario propheta faSus acccpit, ncoue ordinano quod
legitimis Prcsbyteris dari docet Apoftolus, i.Tim.4.i+.ornatos. Si
«yui eliguntur dono gubernationis- non ornati,non probamus, fcd
deflernus velrcmpons injunam vel loci abufum,vbkurq; taJc*
reperiuntur. Quando inepri thguntur vci chgentium peccato fit,
vcl parocciarum limitcs conftituentium: Rctnu-ntur iidem limires
plerifq; locis, qui fub papatu deterfninati , unae in tam angu>-
ftis limitibus&cceta infrequentiore non mirum cfTe tanram pe-
nuriam virorum ad gubernationem idoncorum. Nos deecckfiis»
nr colligi 5c conftitui debeant,6c de ordme ipfo Seniorum qut in
ecclefia bcne conftituta retinerrdus efTet,agimus.Vbiq;adnitcnduni
cft,vtmaxime idonei promoveantur. Ad paftcns munns afccn-
dunt etiam indigni & incpti,non taraen fcquitur nullos eligendos»
ad munus Paftorale, criarn dignos , aat ordincm ipfum pafto-
rum abolendum. VnJe veroafcendunt a ftiva vcl opificum taber-
nis^mododonis praepolleant aliis,five ad paftorum fivc Scniorur»
gubernatorum munera,panim xzt~zn.2<{on quibus Veftibttsjed auibus
%txd it JptritKS fantti donis JplenAeant , aui ad facras funEitones adhibtn-
trad.cdp, $ur,fu*rercnos jubet Apoftolus* Nec\xttremi'Um Veram eccleftam pu-
duit a ptfc&toribm & tahemacutorum ccnfectoribns doceri, ac ctiim cnm
$pui fuit increpati. Drufius in Ac~t. 18. obfervat fapicntes & Rab-
binosplerofq;artifkiumaliquod exercuilTe, negravarcntalios. R*
lofuc coriarius erat, R.Nahum librarius aut fcnba,R.Meir fcriba,
H.Iochanan calceariusaut Sutor. R.Iuda Piftor. Non erat in oc-
cupationibus illisimmundirics aliqua quae prophanarct officiurn
lut rnunusPaftoris aut Doctons.Mulro minus igitur polluiturgu»
fecmatoris munus,qui,quae proprie (acerdotaha> non traclat , icd
tantum quae adcxternum ecckfia? regimen pertinent. Sciat ta-
«-leTuenusmultosefk apud nos Scnioresgubernantes Tileno na»
lahbus non infcrioresjupcnores etiam nun paucea. Nec fokmuir
jnficumprimishoneftos & in ccsru nuxime vcnerabiles dehg. re,.
jaon fempcr ciitifiimos aut nobihores quta vel onus iftud deua&ant
vel mfcrionbus donis infcriorcs iunt:a!ioquin cactens paribus icm-
jper prqfcrimus. Scd jam non repugnat Tilenus, quin cpiicopi 6c
presbytcnpbflintin confihum auhibcreviros fuba&a rcrura vfu
$>rudcn-
iV
in Ecclefia Anglicanif, ?;$
jmjdentiajeruditionc.necnon facrarum literarum peritia inftruc-
los. Fatctur etiam q-jandoquc majorcm facrarum lircrarum pcritiU
*m ir privato quam in aliquo epifcopo rcpcriri. Vc fic maior vc! fa-
crarum litcraruin neritu,aut prudcntia privari quam prcsbyteri,
qui inconfiliumeftaJhibcndus,non effe neccffanum concedetTi-
Icnus.Sit minor vel facrarum literaru pcritia vcl prudcntia in £u-
bcrnando,non tamen contcmncnda funt aliorum confilia. Nam
plura vidcncoculi quam ocnlus,& paftorfolus fuftinere non poteft
onus gubernationis. N >n rcpugnat,vc viri prudcntcs adhibcantur
pafton in confilium. Sed libcrnm rclinquit arbitrio cpifcopi aut
prcsbyteri proprie,vc ait,di£r.i,Ycrum adhibcat nccne in confiliur»
alios cx grcge. yft nc quu exiftimctftnioresiftos tintam, quoties paftt-
libus libuifftt et tngra^ibut duntixit caufis aliauibus aceerfitosjtdmiffot
fui/fi exiftimet,nibt{y\nq'j'.r author i\\e, finc horum confiMo agebatur,
vt obfervat Theodor. Beza. IS^quis dcni% iitudcofifiietftdtne %u*-
dim,non ditinitta fiftumcrederetyfnuc poflea Cr nuilo migno cum ec-
flefe detwnento finfim concidiffcnon dubitatfcos quork" id cufpa accidif
fet^duoru gratiffir.oru in ecctefia mmmttm accufire ,defid\ct )>cl potittsfa*
perhi*. Nihii rcfpondct Saravia, ludittantum incptiiscum vocc
»/£//. Nam ca. 1 1 .fcnfum huius vocis nihil,v\r cruditus fic explicar,,
Sic enim in prcfbyterio pttrtim ex pifto'ribu4>partim cx his prcftyterisco-
pofitoprcefuntpaftorcsjvt tamen ncq-, hiabfijuc /77 /V, ncjue iUt abftqueiifis
quicquam in morum cenfuri (? reliquo ecckfiiilico communil-trifquere-
gimine decemant,fid communi pariq\ dicendiftnlcntiam iure,tota ha: rtf
ttdminiftretur : hoc propterea toto confffu Trcfiyterii nomenftrtitoyquod
inh.ic communi funciione paftores Trefbyteris 6r Trcftyteri Tiftcri-
bus [alioqui iniis qutPaftorumac ttiim (DoStorum muneris propria
fttnt , non primhs iantum fid ctiam gradu ftperioribm ) cxxquerJtuf,
Cur non accnfas Emfcopos & Prc{byteros.formaIiftas,Ttlcne,cc.
fidia? &ignavis, qui vel nonaihibcnt inConfilium vcl adhibcrc
dedignantur Seniores prudentia inftru&os. Num fat erit diccre,
&ut porro fiar equidem non repugno. Ha*c mcns Ambrofii? qui
nihil abfque corum confilio gcri dfcbere cxiftimat, ficut olim & in
fynagoga & in Ecrkfia facTjm eft. Prsterea ncceffarium & divi-
nitus infritutum auxilium Scniorum gubcrnanriummon modo ut
paflrorem confiho juvarent , fcd etiani ut cjufdcm regiminis con-
forno prtfditi repnmerent , ejus fuperbiam auc tyrannidcm; Nara
fruftraadhibebir incorfihnm, quos vei rcpudiare velamplccli pro
arbirrjo noffjt. Tafefne Scniorcs habuir fynagoga, dcinde Eccle-
fia Chriftiana , quos paftor ut pnncens vcl monarcha vocarcr ad
ronfilium v^J non vocaret pro arbitrio, vel cum vocavcrit,confilia
eorun» 6i fuflFragiaut contulciva non uc dccifiva accipcre^ut rejicc-
je poffet.Cum in quafibct eccleia particu'ari no r^quirarur nccefTa-
fib numeroius Preibytcrorum,ut vocas,propric aidorura coetus,
Dddddd 1 *c
De (frs9§i
940 De Laicis adminiftratoribus
& tamen in «njalibet Ecclcfia particulari jam conftitutarequiritar,
rcgimen extcrni, ut vccant fori , & difcipliraf cxerci? ium, fcquitur
abfquc auxilio, confcnfu & cot.fiho feniorum,nec paftorctn unuw
ut Papam paroedanim cicbere omnia pro arbitrio fuo rcgcie. Imo
ctiamfi numerofus tflct Prcfbyicrorum c,ocentium coetus m qua-
^ue Eccltfia particulari , non dcbent foli Paftores rcgimc n fibi fo.
lis vendicare aut ad (c pcrtrahcre. Si praeter paftores & doftoreg
ad concilia Nationalia cV Provincialia armittcndi Ecckfiarum la-
eati donis & vocationc inftrudi, potiori jure ad Scnatum particu-
lans Ecclefia; admittcndi (unt. Si confil<um Scniorum ncccflari-
um ih qualibet Ecclcfia.tum fequitur offLio Scniorcs adhibcudoi
in confilifi ,fine quorum confilin nihil gcrcndum An paftor pro ar-
b'trio luo confuieret promikuelios vel illos, quo> fibidchgci pro
re raraPQui fic dcligit corfiliancv ofilio noii rcgitur,ncc dingituf
nifi volcns. Oportet igitui hos fiuflccfri :ic Seiuorcs, finequoium
confilio mhil gerebant Dc&ore* Ecc!cfia?,ut vuh Ambrofius.Si de
«tare tantum fi nionbus non cfficio & vocatione accipienda efllnt
verba Ambrcfii hic effei fenfus. Vnde & Jyn ggd,& pcftea Eccle-
fta finiotes <etste habuit [tne quorum conjilio cxc Habim iyr*gogaf
habuit Ecclefia Seniores anate. An ulla aetas ln qua non hab< t fe-
niores a?tate ? S<*d Ambrcfius ait babuifle & fynagogam & Eccle-
fiam (eniores, fine quorum confilio nihil gertbant Dv dores.Nam
Seniores opponuntur dcdjnbus; Et quid hocaliud, quam lyna-
gogam primum , deinde Ecclcfiam habuiiTc ordincm Seniorum #
iine quorum confilio nihil gerebatur.Nam quod ad Seniores *ta-
tc, illos femper habet. Ambrofius loquitur dc eiis Senioribus quos
liabuit , jam non habet , fed defidia aut (uperbia do&orum conci-
derunt. Et cumhunc morcm fluxifle a fynagoga refert j Seniotei
ofikio, non «tate ( etfi feniores auate pras alns ad hoc officium dc-
le&i ) intclligir. Nam alioquin quid fingulare m fynagoga habu-
ifle aetate Seniores. Synagog* fentoresy inquit Tilenus, populijudt*
§es ejr Magittrattti trant dfrino injittuto, non tamen in ommbufjn qui-
ItnA hf*pif ceu faculttu ad gerendum mogiftratum idone* prottntu c§-
fejjtndi magiftratm erat il*r!* ceu peteftat , Sic & in EcchfU Stniorts
teu ? ijbyttti, alti funt inftitutione dtlina> in quibm h**/u s & 'i|*o*
J>ubiice docendi : aiinetate, eruditione, O txpcrientia , qutium optu tft%
tonfuiipojfunt , EceL/i, m gubti nare , ejufque chles qn* pubitci funt
muneiis traHatenonpojjunt. Abfque legitima vocationc neminem,
licet donisinftn dum Seniorem tx cfficio agnofcimus. Sunt Se-
Biorcs noftri omnes legitime vocati , & proinde pcft vocarioinm
funt non amplius privatiautidiotac , ( tu laicos vccas) fed Ecclc-
fi*epra?pofin ckantiftites. Cum Seniores cfHcio habuent fynago-
ga, de Scnionbus setate,iis prsct.rmiflis , kquuium cflc Ambro-
£um , ncn eft vcl vciifimik , nifi ^uis dixcrn praetcxmiflis cffici»
Scnioii-
in Ecclefia Anglicant. 941
Senioribusconfulros fuitfe Scniorcsaetatc. Ncc verifimile praetet
S-niorei om\ io,qm ctu:n utplunmum aetatc crant Scniore», con-
fuhos fuifle ctiam ahos arrate folum Scniores, ncc hujus moris ul-
]a exemnla proferunt, Quod dicunt Seniores lynagogar, M eft po.
puli Kralirici fuiiTc magiftrarus, non nocct. Satcft, fi offijio nori
acrare folum, cnamfi magiftracus fucrint, habuerit fynagoga,td cft
fefpubltca [fraelitica, ut ofruio uon aecate folum Seniores habuilfc.
Ecclefiana Chnftianam ex Ambrofio intclligamus. Nam, fi cum
Senionbus, cjui craut magiftratus in populo veteri comparat Am-
biofiiu Scniorcs.quos haburt Ecclcfia Chriftiana, comparat Senio-
rcs otfi 10 cum Seuionbns offi:io,etfi non fimile officium fucric,fcd
illud policicum, iftud Ecckfiafticum Huc refpexic Barouius. Tom.x.P.fr
Qnemadmodumfxnquit, apud ludttos ttiam jipoftolorum temporibtu
pnftint tlld confnetudo \i^ebat, w Seniores Vna cumprincipibui Sacer-
dotumin Concilium conVenirent , ac flntentiam rogati dicerent , quod
tnultisin focts Ubmgelft.e tiftantur, ftc etiam ab Apoftoli* primis iltts
tem^oribuA efft ftrlratum lonftat , W Seniores etiam ad Conciliuzn ad-
tnitterentur. Scd cum praster ordincm pohticum Syfiiorum,
qui una cum facerdocibus & Levitis conftituebatu fyue-
dria pnlirica , eranr & in fynagogis Senior.s , qui no»
cr3nt Dodorcs , & tamen gubcrnabant fyna^ogas, nec abf-
que eorum authorirate & cor.f nfu ejeclus quis e fynagoga,
ad Seniores (ynago^a? cujufque particulans , pctiui quana
fynedrn cujuf.is polinci refpexirTe Ambrolium indc cc liigirur,
quod de parriculanbus Eeck-fiisloquirur. NamEccI. Cu Chnftia-
na auce aeratem hujus authoris non habuit conciha generaha in,
quibuscranr Seniorcsifti, nec confiftonum generale. quale nunc
para habcr pro tora Eccicfia,multo mn us quibus interrucrunt Ss-
nic rc-sofTLio poluico, id cft ma^iftratus Gnriftiani. Nam auchor
ifte Ambrofio Mcdiolanenfi & vetuftipr & do&ior, eftideiti qUi
authorquxftionum cx veten & novo reftamcnto, ut fupra oftedi-
mus:p 118. &promdc tcftimoniumquod citat Tilcnusex Ambr.
Mediolancr.fi contra laicos judicantcs m caufa fldei dc Epifcopo ,
nec ab authore iilo fcriptnra cft, nec noftns Senioribus nocer, fed
Impcratoribus,qui pofthabiio lcgitimo EccJefiae Conciho,& ordi-
»e,de Epifcopisin caufa fidei judicarc volebanc. \<i fynagc-gis firi-
gulis tuilTe praerer doclores quofdam Scniores ex rcl.quo i cetu dc-
- -.Syrus intcrores
vertitSenioresSynagogar&Marc^ 1%. Vbi Theod. Beia. Hinc
AHtem apparet non temcn conlem/fe caius fin^uiis ftbbatis , ftd aitos
kP.mines ftUtos fuijje multitudmem moderanm fmgulu CyatPovis M
Moftsexpkcabaturi DoUoribtu quipb^aHtftnh^utr.AUt.
94i Dc Laicis adminiftratoribui;
ij, i. Hi funt igitur qui jfrcbifinagqgi dicuntur , qni parthtilmum
etiam Ecchfiarum mgotia i<fm$nijtrabant,& propterea cenfentur, Ecclcfnt
nomine, Afattb. i%, 17. Hunc ordinem hodie habcnt in fynagogis
Iucasi, ncmpe Seniorum quinon dcccnt fcd iudicant folummocfo,
guinque in quaquc fynagoga hlc Amfterledami. SaraviasglofTcma
in locum Ambrofii, quod denuo nobis reponit Tilcnus , reji-
citDounamus. Sicenim ille interpretaturlocum iftum. Vnde &
fynagoga habuit fcniorcs ncmpc facctdotum , & poftca Ecclcfia
Chrifttana fimilcs habuit, fine quorum confilio nihil gerebatur.Ifta
intcrpretatio etiam facile refellitur. Nam dictt Ambrofius cccle-
fiamhabuifle Scmcres,quod idcm ac fi Hixilfetjlam non habet.Re»
fpondct Dounamus habuiffe sctare Ambn fii , & acihuc habere Se-
niores, nempc Prcfbyteros docentes, vtl Pic fbyterorum Scniorcs,
fed non achibitos in confiliuni ut antca. At rclativum quod rcfer-
tur ad intcgrum membrum antecedens. Quod, ncmpe habere Se-
niores, finc quorum confilionihilgertbatur, qua negligentiaobfo^
3everit,nefcio. Et ordinem ipfum & ufum lftorum 5cniorum ob-
folcvifle vult ante fuam xtatem author lfte. Praeterea nondum
obfoleverat confilium ck auxilium Prefbyterorum ceu Scniorum
doccntium, in regimine* Ambrofii Medioiancnfis , nedumiftius
authorisaetate. Fatetur Saravia habuifTe Ambrofium Prcfbytc-
tosrfuicum eo Ecclefiam Mediolanenfem jrge£<*»Mracl:at.degrad.cap#
1 2 & eod. cap.defenf.fccl:. 1 . Std iuce claritis eft jfmbrofium non effc
locutum de Pnfbytaisfuis , quos in confiiium tdhibere potuit , <r nthil
fne eorum agere ftutentia, fi loluit. Ibidcm , Ordinationt Trt/bjteror
Jfmbrofius babebat}nec caufam babuit conquerendt illos cotemniautpr*.
terhiyni[iipfedefcipfo conqueiivoiuifjet. Hieronymus m Efa. cap. 3.
Habcmus & in Ecclcfia Senatum noftrum coetura Prefbyterorurn.
Non igiturconqueritur Ambrcfius Scnatum Prefbytcrorum Epif-
copo afTiftentiurr», aut eius ufum obfolevifle. Tertib,opponit Ara-
brofius ifte Senionbus Dc&ores, ec ait Dc&orum dcfidia aut po-
tius fuperbia neglcotum Seniotum confilium & afTiftentiam atque
ita obfolcvifTeordincra icfum ccu genus lllud Scniorum. At Prefc
by teri Paftores ceu miniftn Dc&oi tbus non erant opponendi,cum
ipfi fint dc&ores. Illi £2xxt;xci cffe debenr, Sc ut ait Chryfoft. in
I Tim.j acccpcrunt ficut E^ilcopi nir oicxfyjnMa* ^ T-§«f«n*# -rnt
'ix*Aflffio«, fivr^ ?». %a&7tn* &<pt?%ei in 1 Tim. 3. Prdbytcri oflici-
urn crat ifmh** hormlias babcre Concil. Ancyr. c. 1, Replicat
Dounamus, Cum dcclorum id eft eoium quido&iaut do&orcs
funt, titulus commums fuent, utrifque Epifcopis ac Prefbyteris,
at-que ita hoc loco capiendus fir, non tamen fcqui , Seniorum no-
roine alios quara mtmftros ceu paftorcs Prefbyteros intclligi 9 fed
jhunc efle ienfutn. Scniorum id cft Prcsbytcrorum docentium ceu
paftoruB) aiSftcmiam obfokviile^vcl dcSdia dcdorura id cft Pref-
bytcrorum
in Ecdcfia Anglican*. ^
byrerorum ipforum , qui proprie commoditatii catifa rerum ai
gubcrnartoncm pertinentium afe decifioncm removcbanr,aut alio-
qujfljuperbia do&orum i id eft E.nfcoporum, qui omnta htGj
r^ccperunt, uc fibi aliquid vidcri poflfcnt. Scd noii opponit do£tos
Scntorcs indo&ionbus Senioribus.Nam fic opponcrct do&os Prcft
fcytcros in io&is St tamen prudcmibus, finc quorum confilio nihif
gcrcbaturnecDocVorcs tum epifcopos cum Scniores fimui do&o.
tibus Scnioribus. Si Seniores Doclorurn norniuc cornprchert-
diffet Ambrofiusiftc,tion communi nomine, fed diftin&a appella-
tione deiignaiTcr.? quorum .Doftorum dwiMia,quoruin fuperbia
neglectum fucrit Scniorum confilium , &: cUxirtct nifi fortt Senio-
rtrn Jefidk aut tuagis Epifioporumfkpcrbi** Scdait ncgk&os Scnio-
rcs Do&orum dcfidia aut magis fupcrbia. Non aliorum dcfidu
quam quorum fupcrbia obfoleviffc air, fed utrum dcfidia an raagic
iuperbi3,dubitat. Eifdcm Do&oribus tributt vcl defidiam vct lu-
perbianij&disjunctivaparticula aut qisjungit culpasnon pcrfptfAg*
Cur tu defidum doHU^fuperbiimdoetoribtu tuU tribtu? inquit Melui-
nus nofter. jfnauh Cnriones quantumlfU doHi^pkrunquefu.ntdefidest
Bpifiopi interim fjflu turgcfunt dr fuptrbu cjfcruntur. yli jfmhrofi-
m non diciteorundtm floctorum. Efte: Vocem iilam non cxprin:it,fil
Untandemreipfi dicit, quum iifilcn defidkm aui fuperhkm , non bis fii-
pcrbUmiUU dtfi.itam^qutimque cum disjunttions tiibujt. Qijunftio eji
confiquentis non antecedentis ,.non u^KHyJ.i^ fid ,<? r*y ««;>>-:» s. Prartc-
rea, fi.utfupradictumeft,rubebat Epifcopus Senatum Seniorum
Do&orumqixos incot.filiuraajiitbebataetatcctiam Ambr :fiiMe-
dioUnenfis.j Seniores igkur intelligit aurhur |!le, qui non eranc
JDociores , qui tamcn.ut in Lyr.agaga fic ctiam in>EccJciia honuri-
ficeoiim habiti fuoconfiho £c prudemia Paftoribusanjur.&iores
&rationes Ecclctufticasgubcrnahant. Quandiu antcauthons La-
jus astatem obfoleverit ordo tftorum Seiitorum.,eorumque ufus
non-refcrt, Scinccrtum cft. Tertulliani tamen scvoadhuc in pre-
tio fuiffe apparet. lbidcm, inquit , nempe in coclibus & congregatio" ^oqL ca^
bta Cbriflhnorum (non dixeratantca,C«/?M5 inccctum (r Congreg*.
tionemU adjbeum 5cc.)etirm exhortaiiones^caftigxtiones (^cznftwndi-
Vmi* N*m cr judicatur magno cum $cnderc\))t apudccrlos>de foeicon*
jfcettu :. Jummumjus futuri judicii prajudicium efl, ftquU ita deli-
querit , W a communkjtiane orationU &* conVentus ey omnU fincci
eommercurekgetur. Trafident probatiquique Seniores bononmifl.ini
nr.i pretio fcd teJlimo>no adxpti. Non prn:fidebant plucs Scniores
prophetantes ceu doccntes in.quolibet Chtiftianorum ccecu. Ge-
jicvcnfes non.fuiiTe primos.qui hunc ordincm poft longum exili-
jjm tCYQcarunt in £cclcfiam anno 1537 quo primum cxco-
.^itatum i Caivino, Farello, & Vireto , vcl 1 v 4 1 quo ftabili-
/umaffcnti.Do.unamus^Dcf.l.i c.4, patec ex tcftimonio Mcrtini
£ccece Bufcerfj
944- ^c Laicis adminiftratoribus
Buceri, quam m diflertationc fua pag.77 habct Gcrfomus Bueeraz
, - Titulus libri, Scriptaduo adYerJaria Latonii^Lc Ha:c funt vcrba. 7/-
7*£ P '" Uccrteratio optiwa ctt,quam oljhlAnt fratres ficardi auifideifu* con-
ej.ancn # fejftoncm rtuper 1\ cj Ferdhuxndo oblatam anno 1515 cdidtrunt , rwJH
prtcfatienc f>'.LutbefitquiJoli propein crbe cumpuritate dcfainajpigo- \
rcmetiam ciifiiplh.a; Chrtflt opud fc retinucrunt , auam Uudtm \t iis t\i-
buamiSy £r fbominum aui j7c in illis ofcratur, eciebremju, rts ipfa nos
cogit, etiamj \ fratres iUi a pr^oflcrc doclis nonnuUU coKterr.nantur.%a-
tio Vero auam in bae re o!ftrVant,h<<!C cfl. Tratcr miniflros \e\bi tsr Sa-
irarneutorum babent ctttnm cottgxumVirorum pruatntia ts- graVxtate
Jpiritus pracettentium , trui muritu oleuntmoncndi ac corrigendi fratrei
pcccantes jomponendi dijjidtntes,fy incaufis eorum judieandi- Excom-
municatioms tamcn fintcntiam, ncn nificaufa deiatnad totam Pcckfiant
Cr communibui fintcnttis \ud\cata t ftyunt .idauc pcrfiprtmum Eicltfiit
Curatorem. (De bujufmodi Stniprihuk Jxrtpfit <? frfru* jimbrofiuA in
epiitol. 1 adTim. cap.$. Vnde ts-jynagcgi&uz Hic vides Ecckfias
Boherricas,quas puriorcm do&rinam amplcxx iunr,quafquc ccith
munitatcm. fratrum Bohcmorum appcllarunt, habuifTe Scniorcs
gubcrnantes & judicantes praeter miniftios verbi Sacramentorum,
antc reformationem Ecclefi£Genevenfis,nec urordinem nuperin-
ftitutum cura Ferdir.ando Regi obruleruntconhflionem fidci,fed
ut vcterem morem.Docl-ores praeftannflimi hujus& fuperioris f«-
culi cx fupra di£tis fcripturse locis & Ambrofii tcftimonio college-
runt, hoc Prefbyrcrorum genusfuifTc in Ecckfia primitiva, quo-
rumteftimonia paftim occurrunt Lcclori & proindc mitto. Qua
xationedefendimus contra Pontificios Concilium generalc, quod
univerfam Ecclefiam repraefentatmon cffc conftitucndum cx Prcf-
byterisdo&oribus& Epifcopis folummodo , icd cx omni gcncrc
& ordine hominum (nam foli facerdotcs aut Glcrici non conftuu-
unt corpus Ecclefiae univerfe) eadcm & in particulari quaquc Ec-
clefiaConcilium ccu Corfiftonum ex iolis facerdotibusconftitut
jiondebct. Cum Chriftus Mat.i8,fratrem crTenfum ofTendcntem
Ecclefix dcferre Jubet, num Ecclefia? nomine unum paftorem vcl
Epifcopum intcllexit? At hoc non patitur vocis Ecelcfiae fignifi-
catio, quje femper mukitudmcm ccu c«tum minorem aut majol
rcm fignificar,nunquam unum. "Ncc cceturr faccrdotum tantum
fignihcat. Kam fic nulhbi 111 fcriptura ufurpatur. Nec in qua-
«juc Ecckfia faccrdotum ccetum conftituendum Chriftus aut A-
poftcli inftitucruTit, tk ramen in quaquc Ecclcfia coetum aliqucm
conftitui Cporrebat judicum & gubcrnarorum3qui ccnfurae moium
invigilarcnt. Non enira omncs funt gubernatores, magis quam
Dodorcs aut Vi&ovcs. Ouodcdl>Crba Cbhjit attintf3(Vic Ecclefiajm-
■niuo manififlum efl} inquit Muiculus, noninteUigenda cjjt >ie Catbo-
%c*Jed Ivjafiuaaue parUcnUri Eulcfia, prtfertitn td wohvt jyrivgog*
%vJtituH
in Ecdcfij An,glicana. ,^45
tnftitttti, in atitjr/dicilMtur inter fratrcm & frilrem , aut d' U alfft
miHni. Ht bic mos in t>rimiti\>% auoaue Jalrabat ur Ecckft.i. T{tmjtH
'ieleai erant pro^ati frniores , aui ht TertuHianiU hauitur JudicahiH
mi%no cnm pondere. Vox &*UJLcqszvm Seniorum non civium gg foittU
eantum figninVat.Bcmiflfeul att ■ Abenhczram fentifc nominc uni- au(^a^ ( €t
verfi ecetus Num.27 2i,intelligi 70 Scniores, & difertiiis ld expri-
mere R. Schelomonem. Sic ce*te nomen guedab id ctt coctus de Scp-
tnayinli Senioribut, veldc CbilUrcbu,Centurionibu$ &c. accifiendum
vijctur, Numer. 1 j 24 rrc . Vtlicum illum conciliet cum LeVit.a. 13,
ait iofe Bcrtramws. Vc G'-v:hb utrumque fignificat CV imegoirB
corpus civuim, & connlium Seniorum ceu conventum prxioC|o.«
rum, (ic&vox Ecclcfix,cui refpondcr.vide plura pag 196. Coii-
cludimus itaijue dupliccmordincm Prcfbyrerorum in Exl fia nri-
miriva fui(Tc,docentMim &£'iberr.antium,huncalterum dcfi lia vcl
Biagis fupcrbia D^cVirum obfoleviffe , fcd jure reftitutum ad pri*
fttnum decus& digniratem in Ecqlefi s refprmatis, ubt funt EcJe-
fixbeneconftitura;, & quamvii non tanta fit chanfmatum copia,
quanta in primordiis nafccntis EcclcGa , lidn tarnen pmprerca or-
dincm ipfum abolcndum. Nam ea rartonecc Prcfbytcros Paftorcs
abolere pofTunt , quia vcl non extraordinem vel canta donorum
gierifufa locupletati funt^ficutplcriquein primitiva Ecclefia. Non
pari donorum menfuraomnia fqcula digoatur D.<minus.Noftri;ai
tam:n fa?ruium fcelicius eft fupcrioriDus omr.ibtr, n coilloaureo
Apoftolorum fxculo excepto, ut paftoruni fic & Seniorum lcio-
neorum co^ta. Imo Seniorcs pleriquc in rcformans Ecclefiis, noa
modo prudcnria & gubernanonis dono, fed ctiam facrarum htera-
rumpccitia Curiontbus plcnfquc fivc Papifbcis fivc Auglicanis,
quibas olimCampianns dixit mhil elTe putidius, fupenorcs func.
Saccrdocalia Scntoribus noftris tamen non permittimus , vcl vcr-
bum praedicare , vel facramenra admintftrare, ve! excommunica-
tionis fentcnnam fcrrc, auc in ordinatione bcnedicraonis ceu con-
lecracionts verba proferrc , fcd tantum regimen extcrnum Ecclc-
fise,quod cum ex partc democraticum fic , & non ramcn non pio-
phanumaut larculire rroptcrea flr, (nam gi^ei non cdrifidcratur
«t populus tcgni aut republtCJV, fed ut coetus facer fidclium evo-
catus cx mundo, & fponfaChnftt) muhb minus cx parte Arifto-
cratica Seniorum,ccu optimatum Ecclefia? particulans prophanari
cenfendum cft. Diaconis ramcn fuis,qui funt tantum mcnfaturn
&paupcrum mim^ri.faccrdotahapcrmtttunt Hicrarchic ,potefta-
U-m prxdicanut & bapcizandi-, & Archidiacoms cxcommunican-
di, & nos Seniorcs priulcntia 6cgubernatior,is donoinftru&os a
cummuni proftafia C: rcgtmine extcrno Ecckiie particular is ex-
ciudemus^qui ne quidem a communi omnium Ecv kfiarum conci-
lioexcludendi funt l Rccipc,Tilcne,collynum tuum quo curarc
Eccccc 2 vciuiiU
$4* Dc Poffcflionibus.
voluifti cacitatcrri noftram , & medicc cura teipfum, fifcrteectv
ius fis , fcd cgo te graviori malo quam cacitatii Uboraie jiuice-
GHAP. XIII.
Dt Pcjfefsiwibus.
HA&cnus dc perfonis, (cquuntux
Poflcftionespublic&autprivatap, Publicaf vel
ufu tanrum non dominio aur fiu<5iu , uc
coemftcrium, vcl ufu & dominio, & funt vtl rrs
mobiles, ut libri, veftes, ornamenta, reliqua lupellcx
Ecclefia: : aut immubiles, caeque civiies, ut pra:dia
urbana5 ruftica alicui parochiaefpe&antia : Eccle*
fiaftica^utnaviSjCampanileEcckfise.
Srivata?, civiles ccu t cclefiaftica?. Civifcs rerum cor.
poralium aut incorporalium. Rcrum coiporalium ,
velprgdia urbana,ut domicilia-Vel ruftica,aque,iyli
vafjfundi: aqua?, fontana:,percnnis fluvii,paluftresv
lacuftres.-fylv? Nemorofa: five faltus& CetW-fun-
di:hique funt Arva,Agri:Agti,pafcua,pecuIiariavcT
compafcua prata: Atquehecomniavclrefervatape-
cuIiaridominicuItori5 vel locatacolonisfubannua
penfionc: Rerum incorporalium, qualia funt jura
drca res Ecclefiafticas , utjuspatronatus, nomina»
Zionis: Civiles, ut Curia Baronis, Leta?, & Hundrc-
di ; Emporium 3 idque vel forum Mercatorium ,
vel Nundinx celebriorcs : Immunitates, liberta-
tcs : Privilegiaalia quce barbare francbtfias vocant»
Ecclefiaftica:, quas abufive, quifuntaratiociniis, vc-
cant fpirituales,funtque,aut Beneficia,pra:fentativ3
aut Appropriata, &qua?adea.fpe<9anr, viz. Can»
cclIusChoriEcckfiaftici, publici ufus privati Do-
«unii-praediaurbana, rufticaqua? vulgus Glcbam
Ecckfiar
De Conftituticnibus, $tf
Ecclefiafvocatj Decimse: Oblationcs: Obvcntio-
ncs cuiufvis generis: Penfiones pro indcmnitate,
vclhuiufmodicaufa pcndi folita?: procurationcsra-
tionc vifitationis, S ynodalia rationc Synodi debita :
Sportula? minut^ quxfcoda vocant : qua? rationc
quorundam a&uum Ecclefiafticorum per tettipus
immemoriabilcfolita? funtprfftari.
Dc poflcflionibas in genereiupradi&um', & in fpeciedc utca-
fihbus & partibus Ecclefce, decimvs, oblationibus fcodis,procu-
rationibus, ficSynodahbus. Hundredum Smithius in Rcp.Angl. p4»o gyg
nr. eflc Comitatus partemdccimam, vicefimam aut tricefimam ;'
&flc di&am quod ohm ioo oppida 8c caftra fuo arrtbitu com>
ple&eretur,vcl quod rcgi mihtes confcripturo, ad caftra loc-militej
mitttcrc tcncbamur : Letam a demetendo vcl invchcndo fra-
gcs in doiuini horreum.
gap. xnir.
J>( Confthutionibus.
H
A&enus dc pcrfonis & PdiTefltonibus,fecuur.tuT
Conftitutioncs circa utrafque , Scriptj vd
non fcripta» : Scripta? Vt ftatuta Parlia-
mcntaria; Provincialcs in fynodislata?,& Canoncs
antehaclati^proutfueruntufitati 25, Hcnr. o&avi
inodo non rcpugncnclcgibus, ftaturis, confuctu-
dinibus rcgni : Nec praejudieent aur minuant prar-
rogativam regiam : Nonicript^ ut confuetudines
five particularcs fivegenerales.Eequc pofiea in fcrip-
ttim vel minime rcdaftf .
Controvcrtitur apud Anglos, qusnam fiint ccnftitntiones Eo
«lefiar Anglicanx. Quislam fentiunt abrogat um '• ]us Canonicum>
*ifi quantum ftarutis Pnrhamcntariis rarum habctur. Forrr.alifta;
conrra ruentur onania juris Canonici decretd, qiuc antea iub Pa-
patu crant inufu in Cunis Ecclefiafticis, couibcutioncs provirv
oiale? & «atiojxales 8 modo non rcpugncnt ftatuus & juri rttunici-
Exeeee 3 jjaii*
94.1 De Confiitutionibus
pali aut nuperis cnnftitutionibus, aut pra?rogativae rcgiaevim ad-
huchabercm Ecclcfii Anglicina, ncc antrqu.ua efle. In Ecclefia
AnMicana A.rchiepifcopi ad mitum regium natu nales aur provin-
ctalrs fvnodos indicunr, ait Mnckerus, fed nec unquam abfque
particuiari nutu rc&s. "Non babent ftara concilia vcl nationalia
$Zue\tt. h Vfl provinciaha. Vocantur,vx ait Mucketus adSjnodo< l\jtionales
palit.pauo &* Troincialesfolnm EpifcopU <l)ei\mi, ^Arehidiacom <f dno demunt
Trefhyteriex fingulu 'Diceie^bnf, totidemaueex CnthcdraiibuA Eccuflts9
iu his capittilorum, in ittu con.mu.nil»m parochorum f"ffr*g"s tlefti : }
quibuA, ckmde religioms cfogihaftbut, Velflcrfi CanonHnu fuerit mature
dtliberatum & definitum, regl» auiboritate ctnfntur rata; imo nonnun-
quam, quo b*c phcita fjnodicA arftius conftringant immorigeros , pofi
vegiam illorum confirmationem , <\ fuprema Tariiamenti curia , tanquam
'vegni leges promulgantur. Synodos Provinciales rarb habent. Ab anno
1597, unam tantum fynodu Provincialem celebrarunt annonem-
- .. .* pe 1603 regni Iacobi primo ya:iam piomm flagcllum merith dixeris &•
3epoUtet<f * rpan(joram fnum >ex cuju4 pixide innumera ilia qn<e fnnt fubfequuta mu
i.$ c, itf. ^ |w Anglicantm Ectlefiam inundarunt, inquitParkerus. Synodum
nationaler» , quam domum convecationis vocant, habent tantum
tempore comitiorum ceu Parliannenti. Sic nulla ftata habent con-
cilia vel Nationalia vel Provincialia. Synodi Epifcopales ceu dioe-
cefanse Concilii nomine non funt dignae. Nam in hifce c*nVenticulis
C*p. if . )nui tantum judex efl,TreJbjteri poteffatem judicandi non babent , fed
P> 1*1- folus EpifcoptiA aut Archidiaconus (s* officiaiis. In Provinciahbus funt
GaP- x** quidem plures judices, ncmpe Epiicopi , (P> cfbjteri Cypbrarum in-
?• I794 terim locofunt,fic Vt reVera fjnodi Hierarcbiccc, Eptfcoporuw tantumjj-
*■ 38o# nodi fint. 2^jm cum aiiter Vrejbjteros infjnodum non admittunt,qu<\m
quomodo in domum congrcgationis admitiunt,aftum de libertate eft.]y*m
Pre/bjteros in domo congngationis [/fngtkana , locum tantum Vacuum
occupare, Vt nudum conftnfum obedientne pr<eftent adea qu* dfuperwi
domo Epifcoporum decernuntur, patcbitfuo loco fufius. Quod ad ele-
ftioncm iegatorum per parochos Dioecefeos attinet^fcicndum non
convenirein flntim Parochos Dioecefeos, ut eligant Iegatosfuos.
e*p. \€. Cum indicla fuic fynodus Provincialisanno 1603, in Diacefi Salifl-
p. 4? 1. bnrienfi, ^bitum eram^ inquit Parkcrus , non in \>num locum ad eli-
gendos delfgatos cierus con\ocatus etf, ftd in di)>erfis> Vt divifione, ft qu*
exifteret , ^oppoftio imbecillisr fierct , imo M qu<eUs oppofitio pr<ecidc.
retur, ailero conVentu ab altero prtjudicato. jitque bis ccnVentibus hoc
txntum propone'-alur * Vtrum placeret (quod domino Epifcopo Vtfum)
tkittonem deiegaiorum duobus viris commitfere, cuiilli, W bonaiEpifco-
pi crtaturM d.cuit, refponderunt Amev. Atque ita domum Jfefium eft,
fAfi Atque ita eliguntur legati adiynodum, qui prxjudicio occupati
in Eoifcopoium fenrcnrtam jurare parati funr. Quidigitur miri , fi
tberrrtirit pradifta Jynodns Angiicam $ jfnheUbat emm ad Hicrar-
fbUm
Dc Conftitutionibus/ 9^
fbhmftdbilienJam, figrabat $dio rcformationis : id\>ntm ftcttabat,lt
Helena fua in trUo coUocata, dcbellaretur natio puritanorum, qui adber-
fim rcftrmitionem <tffett.tbant. A fide dignis acccpi non fuiflc in fy.
nodo illa quatuor, qui non fucrinc rcl Plurahftar, vcl Non-rcfidcrt-
tes. An reformatioiiii canoncs a tali convcntu cxpc&andi eranr.
Scd quid (i parochi Dicecefeos, quorunr pars maxima aut ignarur*
aut ignavum pecus, viros pios &. eruditos eligeret, quid cfricicnt
duo legatiex ampla Dicece(l,cum nonlolum Eoifcopi , fecj ctiarn
! dccani, Archidiacom & duo Preibytcri Ecclcfiae CathedraHs ca-
I pituli fuffragiis dcledi,numcro maior par«,vmcent faniorem.Prxte-
I rca cxulat e fynodis libertasloquendi,ex eo quodTrcJbyttri Epifcopis P, Attf
I fbno xiifiunt, fic W mfi cum pericuh obfiflere eis aut refiagari nequeant '
| Nam (1 rcfragati fuennt, cxtra fynodii quserct cp. caufas vindi&ar,
i quasfaciie juvemct in omiflipncalicujusruus Papiftici.Dicit Muc-
1 kerus matuie eos delibcrare. Sednotum esl Cqnones f&rmari Lambc- P. 4^
tb*, priufjuam infynodo tentileniur : notum cfl %i&m ftr^a aut nnlU
■ ex firtpturis ind.ig\tio Veritxtis in ipfit [ynodo inflltuatur : notum efl de
: Jynodo Angiicana dui nonpojfi, quo.i dc jfntipcbem rcfirt Eufebins, in jr- ( ,_;
fingulis c»n)>entibus dfiuiationes fiebant, & oli.uiones per fyejbyteros *
Cr Epifiopos in \num bcum congngatos : imo Vt cum E\ ifcopis difiu*
tent Trefbyten, pro fumma arro*antia hibetur. pctulans Ptefbytcr ha-
bcrctur, qui cum Epifcopo difputare vellet. Vidcamus an mclius
fcfe rcs habeant iu Synodo Nacionali, quam domum Convocatio-
nis vocant. Epifcoptin .dorno conhocalionis jfnglicvt^e domum fecrf.m
fiperiortmh&bent. fr.tfbyteris intcrim ad domum quandxm inferiorem
Aetrufis. '^poftoli A&. 15 kparatum^pr.eibytc^s .locum m Con-
cilio non habebant. Cum&eftylmi in damoCou^ocationh ceufyno-
uodi Nttttonali fidete dedigwntur Efifupi. ttfi Ufirioti domui
Ciericorum permittttur fnum prolocutorem eligere, jtfcbhpijcofui
tamen fitam avthoriuttm retinet , fiut rex in Tariitmento , tametfi do*
tnus ivftrior fuum prohcutorcm babeat, fnquit Wiiiteiftus. 2^e fimus p . j
iongitres *o/e vegatfram infinodis tribuit Fildus jfrcbiepifiopo &> Epif
topis,fyui '-& ■'fyx* in'$arita?nent9> Vocem ncg:iil\mi baict. Libcrtati
prajfHiSicaiur, primi qnod cautum fjtt Itncmo in dtmo ccn^ocatipttis
nifi Utino fermone loquttur^ndefit \>t Laicis ('cr* Laici fyncdis interejfi *
debent) hquvndi nutla potefim concedatur. (Pnejudicatur ficundo huU
libertatiper rp«C*Asv^tf W mtttffime •hquatnu? a.mus fiptrioris Epifco~
pomm. Fttetw BrtdgtfitudfTriuMfuper-iarcm Epificpos incokre \>t de- '• 4t\.
iiberent de iii, qu* dotnui infinoti propamn^a fintftta \t nibilnifi quod
efi prtmanfum abepifiopis.ad mjbytcror uai :. 'Lv.cilium dftehtit. •
De opprefla libcrtat^ fupr.a didum. In Colicj-Ius vel i.ationalibus
vel proNMnciil bus,kicis quos yocantrquartua:vis dcftis* non cft !o-
cus. Habeslcftpr cx.MuckLjto& P^ikcio conaitioiKS fynodo-
i^m':Anglicanarum tum natioaaiium turri provinciahum*, quii
convocat
£5 • Tileni convitia & calumnif .'
Cpnvocar,quje perfonac conftiruanr, qun prxfrs, qtulis Sc quorum
clc£tio,qa«x loqucndi Cx fufTrag»orum liberta>. ci^ quibus videpo-
Icmica noftrorum i*c r i pc a prxicrrim Iuhii 6: Whirakcri. Nos ca-
pitc ptimo fecundo&tcrtiobarcpaucis petftnnxirnus: & jam no»
vacar novam inftiruere diatribem. Crcvu ciiim opus praetcrex-»
pcctationem. Dc ordine quo celcbratur Conctlium provineiaLe,
vide Pontificalc Romanum fol.185. Eundernfercordinem ferra-
re Prsfulcs AngWcanos non dubito, fed in Anglorum (criptis cade
r.e iiihilrcpcri,.&:ptoiridc mrtto.
CAP. xv.
Tileni convitiA (jr cdumnu^e.
T
Ilenum conviciarorem egregium arguentconvitia &ca-
lumnia: quibusfcatet IibeHus ille famofuj Paracneticoft
illius collyrtum.Haec pauca excerpfi,vt ex ungue leoncra \
pcrcipias. Cap. 1. Cum in itlo Genc\>cn(ts (Difiiplin* ^alctn-
dinario nimis diu Verfiatus fium. Qui creduU fimplicitatc antea ncfiae
putaram qnicquamcerum, quct ex iilis adytis promanaffenty adcn/culot
Vqcare. Cap.4. adbibttis etiamin confilium doftiJjimerumlirorum,qfd ,
in f&ritannia boc argumentum tra£larunt,firiptis, qn* Gcncbenfis (Difi* \
eiplirue fiifcino ^captis attingers reiigio esi. Cap *. Ca-erum quodmibi £
GeneVenfibus magiflris perfuafo tifium, idVobis quoque ineodem ludot»
doBis 0* eduSiis \>idtritnoii miror. Cap.6. Ex GeneVenfis alicnius Pboe-
hi tripede ac certina promendum cfi oraculum. -Cap. 7. Trimui Bc- \
%a, quitabernaculi iliius^uod Imumfufpidlis, Bt^aliel metito fuo apud
Vntaudit. Qzp.iQ.lnfflem rcfettiiur ^uodnuperx tp muftcailiius dif- ,
fiplin* Tatroni comminifuntnr. Cap. ii. T^on mouet nos rigtdum
Gnofticorumfiupercilium. ZJjn folum mdetorut, inquiunt yturbones 1*.
firi demagogi,fied maxime periculofius cs~i.Vtrum cnimuero quia uuQunt
duribta>efiris jucundum eft acroama^nifiquod^Gene^enfibui magiftris
pronunciatur. Hlc nonnutli Jupra modum paratrtgedtant lympbatico
tcyrore omnii compUntci acjevfcificcntis in Scoiia TapaitU bttc quafifig- .
jia attoili brttique omma in anlicjuhm cbaos nditura px>.* vuhwas >0-
tificrantes : quorum iHtcmpenes p nutla fsnabitis .esi farancfi Pcreor n&
iandcm excita itta qu& wxtr.yxi<& a Poeta dicitur Erynnis, obfiipasctr*
bicei rigidofiquepoptites non ampiius fleUere fiudeat, ficd firangerc inci-
^ pi-it .Cap.15. Ttimamali labcs ac wp&m <tywhs Catbarortwh cfi cpifco-
* ?• fupraPjrum wfcir".*:'- Cap. i^. yfc fcrendum non cft, * quod qu* EufiUius
P. 4] j. dt 'Tolycirpifiuper bav re epifiolis bifiruniti sgloht mcndacii infimulant. .
yd adGtncUnfis difiiptincP. libciLim appc^dantsur^ nuia nofirorum cmti- r
filtumidololatiii/fsdmagna quorundam IDcmagogorum l>cftrorumJj*
{*J>bap£udfprjbtydetkr. /f?» (tijfimHkudui cH bk defiuJtmns %cht*- .
Tileni convitia & calumni?. 95 1
rum jfndabntifmus.C^p. 17. Habctis fratres Scotimutat<£*meftntt.n~
$M rationert\ictattque a turbidentu ingtntis ecclcjtajtiii regminis lindi-
cias. ln tpifcoporum comitatum ejr [qu*6 piotutn princifnm munificen-
tia contulit) opes ac dtgnitateSipopularibu* & tribumtiis conciombtuin-
Ubuntur^c. Vttum <\tts,qi*)>os agitat bilis, quietem pofat, qua ji
Vebementiore motu ac difurfatione incutfa txitinnt adfirtt. Excutitc
Undem infmum banc ^clum quo fidcrata pectora dilim bnmanajue
fnonitarefpuunt. T^olite tumultum adVerfus ^egem impuberan <p*
ddbuc tn cunis ^gientem olim a patribus Vcfitis cxcititoYum %
tnemoriam nno\xire. Hi funt & his fimiLs flofculi, vel haec potius
cxcrerncnraparazneleos ; qu«e invcrccundae fronris ncbulonem o-
Jenr. Hax:acrimonia& mordncirascollyrii illius, quo Scororum
icoromata perfanare vult novusck rudis Empiricus. Sicubiidoculos
! pftpugityinquitiCogititeTobiam non nifi illitis fcitis acrsmonia <F tnorda-
citateVifum rettpijfe. Sic Colertt collyriorum virtutes prsdicare im-
poftorcs & circumforaret. Mclle prius quam feHe fecundum rcgu-
Jum Evangclicam tcntar.da fuit cutatio, ncc nifi poft unam aut
! duas paraenefcs, in fratrcs, in ignotos,in viros pios & dodos,in eos
quinectencc ullum Silcfium vlla unquara ante cditam tuara
pcrulantem parcencfim vcl fpecic injuriae -ffecerunt , debacchatus
fuiflcs. Sed inteLkxifti lacobum regem Britanniae eiTe hoftem in
feftiiHmum omnibus nunoris difciplinas & rehgionis alTertoribus „
! nihilque 1II1 magis gratum fore, quam dc plunmum adamatis iiri
\ JJapaius reliquns, quasin Scotia reftuucndascurat, aliquid blare-
rare, & vircsbonos allatrare : atqyc hoc pa£to nidum pdlis Pe-
kgii difcipuhs Arminii, in Brittannia comparare. Nec ignorare
debcbas Scotos,quorum ca?citati fanands tc mcdicum offers , ncc
amicam S £rarii , nec (ans turamTheoIogaftrimanum mcdicarn
a^nituros fuilTe. Reccns adhuc roeraona turbarum , quas
cxcitarnwt turbones vcftri inHollandia, qui innovare (rudebane
©mnia, & tu nofltos vocas demagogos , qui populum hortanrur,
nefacilecircun.fjrantur quovis vento, ne rcliquias papatusefco-
tia penitus profligatas , rurfus ampk&antur. Imofiabetis inter
yeilros ^crnjgogos, roiniftros ficarios. Cum catharis nihil habe-'
inuscommunej Illi Epifcoposiuoshabueruntnosnon probamus,'
Jlli fecundas nuptias darrnabant , & lapfisdcnegarunr, poemten-
tiam.Nosueutrum:U)i vita puriores aliis feie profitebaruur. Nos
puntatem «.ultusdivinick rcligionisrctinerecupimus, cum Paulo»
tamen peccatorum primcs nofmetipfos agnokimus. Genevenfcs
RUgifops CaJvinum & Btjtam (hos nominasSc fugillas fepius)
viros incomparabilcs aetcrnaque niemona dignos aeitimamus»
Kvc novaeuTe^qu^tu nupera vel muftea vocas , fed vetuftifTima
probavirous , quse ilii non ut primi authores ex cogitarunt, fed ut
vecicitisindiccs errantibus monftranmt.Edc^ilpote^opus aliquod
Ffffff vd '
£5 i Tileni convitia & calirmni? .
vc\ cum Calvini inftiturionibus vcl Bezac annotationibus majori-
bus comparandum. fixtra fcmuam tritam nihil laudc dtgnum ef-
ficere potcs. QuicIanfTimivirifrancirct Iunii opcradiligcntcr pcr-
lcgcrit , pcrfpicict Symag ua tuum , ctfi tttta materta , ex cjut
operibus confarcinatum,5c dcfumpta fepiflime ip6 vcrba & phra-
fes(ha?c mea cenfura cum primum in lucem prodiir)& annotano-
nestuasin Bcllarrntnumcx ejusanitTudverfionibu< Nec audcs^
necpotes progredi, quia prarvides Iunium & Whttak.rura vel aliot
prim* claflis theologos ad finem ufquc operts te manu non pct
du&uros. In Annotationibus tuis in Canones fynodi Dordracc-
nasnthildi&ara, quod non di&um centics, Jicunc i^ il Arminiani.
In lftacontroverfiamhil dtcis, quod non dt&um prius &c. vel a
tuo-Saravia , vel ab Anglts qnorum fcnpta tu teconfulutfTc fate-
ris.qua? uofhis amngere religto non cft, ur tu d cts. Atttngunr, &-
letunt diligentius , confutarimtctum qutdam melius, qaam un-
quampotutcTilenus. Et fi ltbercas perrnitccrctur typographts ex-
cudendi bibliopolis vendendt , plura proftarent venalia noftro-
ium fcripta. Vno vcrbodicam , Tt!cne,nihil ts, P'fi Logodaeda-
lus,~ceu cymbalum tinnicns Annos infumis & ccfur.as cxornati-
io , qua? ab altis tra&aca funt accuratius , vcrbts ampuilcfis, Sc c-
jnittis ir luccm paucas pagellas verborum fonttu tir.nientcs , nihtl
pondens a te habtmtcs , qu« (i reddantur iingua vulgari nec pon-
dus,quantum cft a Tileno,nec tinnttuT rubercnt.Has mgenres vir-
tutcs haec quoque vitiacoraitanmr. Mtra eft Thrafonis ji&aburw
«li oftentatio. :\e£ft/*,inquit cap. i i.in qutbus ptcia )>eftrorum *>gu-
mtntorum pbttnomena ^el potiui idoh qu<e flfi< v§s ludunt imsgm%hu6t-
M»bii funt dtffianda , nc liquidi Sous ad,"p:cium \obis porro tnterctpi-
tnt- Maue \>l in\>eteratam dc pulmone bobis re)>cUam opinionem &c.
Magis swaGnatomsadulatio. At qu*e , inauit in pcrorauone,
btat* pace fruenUs , ommbufame copiis circumfiuenies fub reUgiofi &
munifici prtncipis VmbraJuaViser quicfcunt,qualis lmfoetft jim Sritan-
niei eximio 7)ei muncre conctjfm fyx.lacobui omnium auos Soi adfpi-
tit , atauea multu retrt fieculu adfpcxit fygum religt/iojffimni,Japicn-
tijfwHUjnumficcntiffimuA ; ommbws dentaue tum natunetum gratue
tonjcrtis interfeataue exaggeratis dotibiu ornattu. Accepfti,puto,mer-
cenanum iftud praecomum ab Eptfcopo,aur Dccanoaitquo^Iiavc
creaturaRegia. Non ex antmo fed fpe commodi has laudes tri»
buis. Iu epiftola Dedicatoria praefixa notis & antmadvcrfionibus
in Canones Synodi Dordracena? habeshaec verba. MoUHias terrS'
Xtariquc in aditu Majcftatit tutex baufttyjnjuriam in redttu k littorali-
buAbarpyu publicanoru tituio VeHorum/arcinai non tam cxpkranUhtti,
fukm expiLiatibta mibi fatlam , Catkarorum poft rcditum finnm at
Jcommata ob profujos mimmtqut rcfufos itincris tuc jujfufufceptifump-
*Mi. n$n mimrt Mucftti tn* dcdtcore , \ukm nomjnu mti iadilm i*
m i*Hay
Tilcni convitia & calumnif ; 953
Hieja&i &c. totum denifueboc commodoyum ty- incommodorum aui-
hutgmeffi Veritstu proftjfo mibi redimenda fuit , Jy,ma in lucro dc-
putabUurt[i £7"i.Viderru5,quid cauda blandiente pnuscaptabas.Fo-
ris & pubMcc avidus Gnato,domi tamen mifcrum in modum par-
cus audis.Domi prophanus conjicis ln fetvos & ancillas maledj&a,
Sc impiascxccrationes: non mirum fi conviciator bonos probris
publice profcindas. Ais pitres noftros cxcitaife tumulcum contra
Regem m cunis vagientcm, calumniator impudeiis. Patrcs nofttt
diadcmate coronarunt ▼agienrem in cunis & tutati funt,cum incer
dexcram & finiftram difcernere nefciverac, contra ad*
vcrfam fa&ionem quae a matre ftabatj
&irrdecorbis, quid repen-
dic iilns-
illuftrancU.
TJ. IJ. 1. 19.10 ii. Appellationes ad inftamiam alicuius pirtic
I J[ intcrpofitardeferunrurad pnncipcm qui dac judices delegaros
pcr cinccllarium. Per commiftarios tamcn fuos princepsdc
ornmbus caufis judicare poteft ctiam ubi non intcrponuntur ip-
| pellationes ad partisalicujus inftantiam. Pag. 19. 1. 15. Quod dc
Knbns dtgitis dixi,dicunt obfolcuiflfe Pag.ii .1. 19, & fex lcquen-
tibus. Diftinguenda func ifta triadecernere cxcommunicanduni
aliqucm^fcrrtienttntiam, & dcnuntiare. Commiflarii decernunt
& ferunt fententiam , Minifter ceu Pre/byrcr aliquis poftea dc-
Jiunciat excommunicatura in Ecclefia. Seo qui duo priora poflunt
polTunt & tertium. Si quis Prcfbyter^dum fcrtur fentcntia a com-
mnTariis, profert verba,de quo nihil cerci habeo , nihil tamen ju-
vac, Vidc firmlia, pag.40 3,404,^5.86. Notarios ad caufas civu
lcs defignare Archicpifcopos non arTirmo , nifi eas qus abuiive di<*
cuntur Eccleflaltic* ccu Spintuales. Numadalias, nefcio. Pag.
~494 I.35, altavociferatio,adde,cummodulatione, P. 499.I.36, a
dchbcrativa rationc proccdentes, adde, falcemvcl maxiine inic
fchgionis.
FffM % Indes
INDEX RERUM
Verborum.
ET
AQfilutiomoYtuornm 47
Accubitws Chtfli & Jipo
JfloL in prim* c«na, 374 Cr
jf/fapbora, wsrfa.
jferius epifiopum & *?> Jbylerum
ejfe eiufdem OYdinis, »76,«^ fiqq.
jfgadotb, 805
jfgap*, J3o>744
Jfnathcma 4°7, #"/?
jfngelm ecclef* non cpifop «4,1 3 1 ,
Cfiqq.
Jnnit<£% 5
^Annuiiriftiiin cekbrationc matri
tnonii 867, e?-yfy ?
Antipbona 49'
Apocryphaleguntur in liturgit jfn
glicana, 619, &Jify
jipoftoli non Epifiopi proprie di-
Hh 141, 6r/fy. 1 8 1 e>- y%. V0
CAtio cxtraordimrh tr fnnclio
iemporari* 171 & ftq 184.^
^?^. eminenttr !Pnfbyteiiy 170
ly^foli non cxcommunicatunt
199,102, rir fecundum gradum
noHfucceditur, 174, 18 1, 187.
jfppeltatio ad iudiccs delegatesprin-
fipiiy i3> ad <Jrcbiepifcopumy
61.62,64.
l^trcbidiasonorum poteflas & offi-
cium 459 577
^YcbieptfopoYum in Angfta dtgni
fdi & poteflas^. fcr fiqq. pote
fiatin ipfbsepfiopos&b^i, 580
%n Vtfitanda proVmcia, 65, 66.fi'
fiucfum jhchkpife. \>ocabuium
51,51. Jubiepifopi nen infiitu
tliuredhino 37, &fiqq. an i
dtm qui MetrcpoJitPnns,) }J>ide
Metropoiitanus.
\4rdiprcjb, 471. 475.476, Crfiqq.
^i. 4««
$*nnorum prowulgatidi 87
fBaptifmt mmifter icgitimtu *3U
tlati dies olim 820. ^0 ordtnc
adtr.i^iihatur in jinglia, 820,
Grftqq.prfcata eius adminijtr**
tio $49, Gr fiqq. intctrcgattoncs
in baftifmo 814, fuficptores in
baptipno $iu 816, baptiflcrium
$23^24. Confignatio crucis in
haptifmo, %!<},&■ fiqq*
Barnabas jfpofltlus, 157, 64$
BattahgUinprecibus, 627
Beneficiorum c Uatio <r ivftituti*
Zrin ca induUio 426,6. att benc-
fici.t locaiio , 6,s 90,£rfif<
Beneficiorum pluralttu ic6> ejffiq*
'B fii<t imago in gradibm mni ftro-
rum, 45.4647.4*.
VsreYiartum Jugiicanum 617, &•
fiqq. 6l4.C3rfiqq.
CanccUmi cbifioporum , 314, &
fii> 4*3.4*7
CanteUarii ccciefi* catkedrath, 4Z6
Ctnon mijfe Angiicana 7 2»
C*»<7»e/ Jpofloiorum 40«
Cancnum cxccutio noncflVnidc
mandanda, ^<j6/
Canontci
451,483,484,
Qantoyts & canltu ecclcfiaft. 489.
&fiqXantica cthjmnig6i*t6x$
Cepeffanr, ?0^9
CapuHhrurutU 474j47d;
Capituhm cccUfia catbedraiu, 479;
C^y?<77. capituiijura fy
Carceris po?n* an infligenda pet E-
pijcopes, 41,
CamiJhriUa ies ditf, $ 7
CatecWmm, iShlWA**
Catbearattcum 4j i
Cauf* cc(kfiiflic*> 1i%
Catifit
C<t*fr crimmks,
Cenfi^fC-l^tflic^yp. 397 & fif
. Ceretn mi i qxidt 5 °s, f 1 8
CbirotonU }1-9
Cbirstifapi n8,t?i,47i
Cbi'tut 634
Chffif, 4^.4^3
&#>.»/ i»rlfHiS§io»b infrro interh ■
ri Tetter. 24S
Ceemiteriorumdedicalio 341
C^tfj ?** #fc&« ainiititirilpr in
jfygfittli6t7n>'M ScoHtt 777,
Czn* prhata adrninflfati j , l^
&feqq. «75»
CteneVocibitm 765
C«t* Domini diesannherfiriM 746
Camapaflbilis* 733>74i-743-
Commtnd* S°>97
Commmttio 7 12, $86,509
ComnifTirit* Epifiopi, 45 g
Commtffam ^gU eorumqrte ptte-
jfias, i7>vflqa.
< Commnnio Tjfcbalis 7 * 1
Conciones funtbres 883
Confefflo peccatorum 7 1 *
Confirmath puerorum 347 ^r/fy.
Confecratio menfe m corttots Iu-
diicis, 754
Conrtfljy'ta Jnglican* tratiant ci-
Ulh> 83
Conflilutiones Angl ^ 947
C/*«rif confignatio mbapiifmo, Si?
ej-fcqq.
Currttvsy }96
Curia facultttum 2?, $5, </i? 4ro*-
i«4 tf3,&rrf'-^iVrf 71. peculiari
$3$.
433
5«
ttW,
11 I
S>eanu4 de jfrcubuf,
63
QzcanuA Cathjdralis
47$. y«™/w
471 ^flq^. 4*$
&)ecim<e.
447.448.
SDedictth ecchfiarum
337
diatio d'4plcxt
(D rfiftililct '** canonica
fimuntiuio dditlorum triplex, 4'
(DjpoHiio ^ digradttio quomodo
d'ffjrunt,& pencs quos, 419,420,
*2,1J
(Deuteroflis, 507
!Diaconi eorum Vocatio &* funttio^
90U & fq^.ninfucceduntLt-
t>itis i5>?, <^i diaconatttA gradwi
dd Prefbytentum 109, 1 10, D/d-
rcwi iAnglicanipoffunt conciowa-
W,*04 menflrit miritilrt 75%, 71 4
785
f)i:- ucUfue, 195^
2)l"« DomiritcM 661/3* flqq. 691.
&*feq.folt di:tu4 dies panis &+-
lucv $ 11, die(D-> minico non fls -
xtrunt gcnuaVderet* 784 es-/?f«
<Dies fitt 541 67*,/%«
(Difpenfitiones eurU facultatum, «5
fs.ui.
Diflributioner quotidianA 4§i
•DrAores 48 7
(Dumlmenfis Epifcoptu comes Tak-
tintU) ji
Ectlefu VolitiiftrmaU ad typum
fymnni r'flf£trfj,44. Zrfeaas.ccU-
fia ^refpub.formaliter dherfatf
Ectkfue CubedralefyxS}, 28^, i^^
ttrt/?.^ ftvwf zyfpoflol. atate 18 1 ,
drfeqq. ecclzfict proVmciaies nul -
U Jpofl.feculo 38
Bcclfitrum Vnio Cr dh>ifi$ 3
£7.#:'> miniflrorum 6 & feq. 325.
Bpapbroditut quo flnfu diclta ^A-
p ofl olitA Tbiiip . 1 17 , 1 18
Bpifo^i Vox ^c6,Bpifoporumgrd-
du6 37 r? feq gradupares effe de-
hent^o.^i. Epifcoporum ele&io,
rifvmatio ,rofc uirf . 8. {rfiq.
H-Vfcq.Epifcjtccfio.}!* (rflq
Epifco-
INDEX.
Bpifteporum eonftcratio,\ii,per
fPnfiyteros a,s,i6oii%i,(0h/ttma-
tio }ojratiflatto,siy ptotana oc-
cafo fihjwatpm, 44, (pfiopus
ffriecefanus, 2816?- fiqq< 2)iti-
HUiih*n:at)U4,SataMc 04*112,11}
fa*fiytzr{Pr*fts.princeps . 1 14 Gr
ftqq. Epficpotumletethm arr.bu
tio C «'JJidia,*, Epifupps <sr
ffriftytcr etujdem cratnis Crgra-
du*, >*, 49>ni> Crfiqq. iit &
Jeqq, Epifcopi & $r<jtyteri Vna
treddem ordinatio^i. Epifccpi
$>icecejani Epifcopus Sufjregane-
** »3» > Epijcopitprir.cipis poufta*
Mcnft}>* 115 Grftqq. 1*3 pote-
ftas extenfiVaxti Krftqq. pote-
ftas ftngularis 147,148. »?4,3®3,
%**.,& paffim* Epifcopinon j£
poiorum temgoribus, 1 lojion or-
dinatiah ipfis jfpeftolis 137, &
Jeqq.Epiftopesumftries Grfucaf
fio,\\9,1<rfiqq. Epifcopus pttn-
CCps%\$4,\ 9^69,17; t7i,Epif
copu6ft4ejcstt6i,i66,yoi9 yoijE-
pifcopi erTrfJbytert nomina olim
communta n.,, 104 105,10$, 209
m,Epifcepus mc inictu ntcpro-
prie Taftor (Dicecefecs, 10$, i»o,
»13. Efifcopi duo in eccltfia ,109,
298, Epifcopi ufujruiiuarit non
fDomini, 310, 311, Epifcoporum
iurifdtUio ciVtlis, 3*2 , &fiqq.
413, eonttztA in concilio Tridentt-
*Ot 2 14
Epjfcopi Scoticani. 28
Iptfioporum Arglicanetum digni-
ttu> eypotcftoi, 303. Grfeqq. ti-
tuliji & ftqq. 76. 77. ^ic.pra-
cedentia, 77-78. jutftfiragii in
Tarliam(nto977,7%. 354. 395.
396 . jccmitat^s,pcn>pajuxm,7$.
&ftM> 311. Zrftqq.fttida 83.
Mflotcres 84. junmtntkm c*xe-
nica oledieY.\\<t, 56. 57.f*i<foJi
cx * n/fV/t uputUn •j4.Superintt+>
dtpttlut n rjcns,icy. 308. />tf»
tiftas JtigPiatts 511, 311, «r-
/<>/)* 318. dtttVaiio poteftatif,
3^,309. dei*taUo,}\l 314.
Ethtlcibtftia 5lS51^
Eltrgetrjtanm locaiio & fut)8i§
152. Grftqq.ncn dtttlcrunt po*
itJtaUmfuim ab jipoft olu, 211.
£>« r£< /11 Cr Epifio/a U fter, 7 1 9,
623,488.
Ehtbarjtta quo fitu corpotis percs
pienda 735. G"Jtqq. lide c**a.
Elodim 1 38
Epfibij bailucinatienes, 119 121
Examenptr concurfum promoltndo-
rum adlenejaum, 593, 594.
Exatcbm 46ij«
Excommunicatio penes quos in jin-
glia Gr tjua abuftts acpropbana-
tio 199, Oftqq. 398. 4&*- 4©&
464, refitiptumdcexcommunica-
tocapttnda 424
Extn.pta jutftiBtontr* 470
ftfldk l<a»l<i 45 1
EtftaJatMou 643 <Sr f cy.*<S4,fc6 j
/•///«« »AW f*/>4X /*W(f < I !?<<//& ,98
Era&io panisjactamentaiu ,76 5 ,766
Ceniculaito m pretilut>2 7 84, 6 zt
626.
Ceniculath m ptrcipienda eucha-
rfiia 7 3 2 er/fff • 755- *rfiw
Cradusftcerdotum & L%\>ttarum m
Utui teslamento i^o&feqa.
CradctA m admittendts iapfts,ioi9
398
BabituA Clerkorum H7.&ftq$>
Hcmitiarum Uclio 620,621
lacobtu ^ipcftolus non Epifcopui
proprie difttu, 1 40, 1 4 1 , 1 8 8
lcjuniiftatatempora in Avglta 707
jejunium 4 tempotum, 7 1 o
leJuA. tyn inclmcmdum germ ad
nomcn
XND
kimenlefui, 613
\nHrmorum Ufttstio 873. comm <
tth, 874
lnjunHrones regi* 6o5
fnfuifithnis in crimina fpecics tres
4^456.
tnt>rdttttn, 409
I Interrigitionet m btptifmo> 814
jrrfgdtritdi 88 #• /?ff .
i luramentum ex ^-'#,455.19, /'<
r*m:nt'4>n corponle* 19 fidditat
i%\%hom 1%H i\ tprim ttut\ $
i fnrtpUttionisp9tcft<U Hh&fifl'
! luffrttrcnitns 5- 6-W
| £tf£i0 p«6ftV4 fcriptunrumt 619
631
1 leritici rit/is intcr &rdndumt6i$
tjJ
Liberdttos imib, 641
, £f««t. 138
♦ Li-tnnt6it>6i9,&B/etf. 710.711-
I £i«?K<* dimijforhf 4*7
1 Liturgi* \fOX 611,879.
1 Liturgi* Anglicdtke liber dr */«j
/wrft?/ 612. Concio num pdrs Li
turgn 616 ,617 ,619. dt 'prafcrip-
ta \)crborum formd in liturgi f,
613 614 6i$.locus ifbirecitindd
liturgia 634
I JLondtnenfis Epifiopus Qecanus in
Epifioporum co/lgh 60
Mmuum impofith ordinatorid 1 1 5
0*fieqq. impoftiomwtum Pref
byterii 160,143» M 5* Ooufirma-
Yttus (ymboLicu^ t 530
Marcus EMgelvlanmEpifiopus,
115,126,139-
MitrimonUcelcbrandiformi, 86i,
$jwt4 86^. tempora feriata ccle
brationl pj*f*%fit mtrimonia -
ies 44i>443
i&nfecx»* 717.718
EX.
Metropolititiict & ArcHcpifcob**
anidem, 50,*!, fj«4 non eft ofl
ficium peculitre confecrare Eoifi
copos 5 5,710* <& j«r£ Yibifc* 39,
««/ */*#*>, conjirmatio ,confecr*.
ft 49, yo.
\f.chtel ^49
MifU: Anglicamm 716
Miffdftcc* 7M>7i£
M)ntrchkumregimn EuUJtrt 193
Mwtuarh 4$0
\»wtf ^»*« 99 C^/fff.
%7^' 590
ObUtiones, 4*0,719,710,73«
Oeconomiceu Guardhni eorumque
ddmimJhdHd^ 43*,44i,£ 16
Ofrtorium, 7 10,71?
0^iVfr,3f4,WT.5Xtf,4y7,4f8,4O
Ofiriaiis Jordneui & principalis%
458
Qfficinmhorarium fHj&ftqq.qui
obligantur dd officium hordrium
ceu horas camniau in Angl. 61%
6)6
Otatio mtntalis duplex. gtiso;. 0-
randum ne prtjcripU Vetdtorum
forma <ri+
Ordindriiqui 435
Ordinispoleftdi, 207, &tJeqf.
Ordinis Vocabulum Varie fumitur 9
Ordimtiofinetitulo. 108, 209. 13 1^
S7CM7M71. Ordinandorumexa-
mentsis Grfeqa. ordinationis lo-
ctvi mempM 580, ordinationis
(P/eJbyteri forma Gr ritus, |8ifl
Ordmationis liter* teftimomaUs
588
Ofiulum 531
Tanis ficramentdlis fraBioyfornH%
730, »«>» </e/>rt «^ cJzjmus*
73^73*-
PardficeVe 70$
tParwwum diyifia- 28 2 , 3 3 x
INDEX.
&trtt, *43,J44,5^ J>>s
frttmi 8^,^:6
Vaittarihcnm gracus ncntiujc,
ccncihi ^uam, 45. Patnant*
tnaiota <? mhorcj^ 46 ji,
Tcdila)fik m in coena, 74/
Tcriodcut* z9s
Petrus num fyw*, 1 ry
MilippustVergtlifld is5,i^t 167
Ptmitentia corpordiu fs- ftittitiU,
411,41*, faWtf mpontbatut,
panitcntia 657, 7' *> poenitentia
commutath, 413, Crftafo
Totycarpus 139
Pcputitejptnflcncs in liturgia, 6%\
611.
Vraxis ccclejia VniVerftiis inretta
117
fPtdbenda & Prabendatii 481, 482
484» Tttbenda TkcolcgalU, 417
Jnejidum proflafta in SynodU ts-
Qiajfibus Valde peticuiofa SS,6i
fPteces matutinA (r *efpettin*,t>i4,
&ftft.
frejbytcrt diHi Epiftopi iof Crfta.
(Pteftytet Tteiatus fs> Taftor 207
i7 4,potctt*! otdinis non derj\a.
tut abBpiftopo,xio,%\\,poteslM
dtdinationis 3 1 1 s , xi 6, poteftas
iHtifdic~iionis,x9Sy & jtaq.hy-
WtptJJtnt exccmmunicatt 273
174, Tnjb. tus in c<>riciitis,Z67,
commuhiccrfiiio tcclifidm gubti*
•naturd zjx ^2,172. Tttjb.Qatdi.
ttaies^ip, 287,-88. exctcitium
potettaits ctdtT:is nonptndctab c
piftopo, 207,208, i 1 o, Htcrony.
ftnitntta de eptfoporum (s\vjb.
^qUiiiUiex 5 1 fS-Jiqq. fOTiftOd
funtefifcopos 55
ftfjbytetl yfngiicni \cca\i$ &
fnnctio,i69 &fqq. \ulgoajptl-
kntut Pntfts. S6s, mnitorum
ignot4titia,l94> frftyttti Ji$*
g:;centfioi$ mautuht unthinm
n , tiec rutjjanum ctttjttut9
587 ,f8 9 ,603 ,604,« C6> «11, 616,
C cnc ;cnatctum pottftas pchcttt ab
Eptjccpo \ttptilntgi &.6o;3 tc*.
fl)(Cuticniijathuiu cucm kalent
ccr.acnatuii, 617
Tnmates f*j,i3, jttglicanotumpo.
t>ft's ^ 6J
£><?» fcm/i* tatiche hfitaticnis dtlk-
td- 4**>4Sl
Tuuijympbonkci 489
Turgatio canonicd 4 37
Turfitatio rtiulioum, Hd.itS' Jcqq.
Quadragtjimatt juuntum, jn
^gdiia tus e7
^gts Gintium&c. ijtf>i>r, 378,
2f^// wrftfg//* Trtmdtus m ccclef/a,
1. Crjtoa.ab eo >t caftte attfra-
tur itaiJdiHio tcclt[ujtua , 308,
$o9,pottftas tegts th**.U}i mtt-
Jhfltcts jemattttr ttcUJnjtir*.
33>54>
^tgum maugut4tf$ %v
fyifict* 501
J\jtuulc jfnglicanttm 62,0
fytusftcti \oi, & ftw VBfrtrjatts n
O- pattuulares >cj
^rgationum dits 710
Sactamintaitnuid fiS,j!5»-
c^ andaium 5 5 o, &ft*f.
St niotes gui crncnta , > i 7, C^ /? f f .
SeptUfigihtddtftipuUiSh 1 4> '7*>
1 8©, ncnjuthctt sip cftotts,i8ij
m,
Stf uitunet it us in jipglitt * * *
Sctjuijttatio 417
6imtonfJjus Clecpbt, M4
Simcnia gtafjatur in ccclffid yin*
glicr.tiA S4,>>>**j304
Sutfcriptio Tteftyteroiutn u*»g£-
cawttm, V?, drjcaa,
S*ft4«
IN DEX.
SuffiaginetiA Epifopi 31, 471, Cr
jcq . Suffrag 1 nei A tbicpi/copi
fnt Eptfio;ji,& curfic dtctt 60.
Stt >erintend~nte<, 305,306,307.
Sulp.nfio 7kid 41«
Synedrtu m j tuUicu m 24, 2 5 , 3 7 3
Synoddii 451
Sy>iod<n ft-ouncuh'! conVoc.ire, an
pents Metropoiitanu S% ,an Mc
tropolitanuA fonper prtfiei 41 44
Synodi proVmciAii debent ejfe
flat<e & freaueutes ,5 9,6*3, 3>™
di nationalis pr<efis 60, Synodi
singlicant nationaks zr proiin -
cUles earumq; cb~ditioncs,94?,949
Templorum hfm 548, omatm, 34«,
form<iy\\$ ydedtcitio 3 \7>(fflfl
rjparatio <s- ItmjilU 441, non
funt Aiis locis fnJUort, 340*341
Tejvamentari^ caufg ^^
ToUratio a i I, 600, 60 1 , 601
Tradtre Sl.Chii* 199,101
Tra ditto nts yfp oflolu <e indici 1 vi
certum non efl praxk ecilifie l>-
niwrftis dr perpetuj, 117, 118,
Waidenfs itn tefli>yonium rte <eaua-
Utate Epifi.& fnfb. 280
Vehmen multeris ^Jt 5 3 1
Vefles facr(e,<i\r.iJ0e^2J commw
nes clcricorum^SjiC^ fejq.
Vii\uuickorjles 4S8
Vicaiiubgeutraln 456
Fjgild 708,709,
Vifoitiones eccltfiirum 419 ^y?^ .
4<9 b* ft^. Vifttitio triemali:
efifcop:AZ9>&J'1+
Etrata fic cmcndanda funr.
Mi wcentune, 64 couuvte^ 71, yincttgauenjiSj 73 nomem
obftr\>atur,<)i nuU<e,9i tpprobria ,144 fotiiati, 165 redeam 114,197 in dia?.
. cefini paroe.ix aut dioeaft, 20 5 <7«<* /« rt- l»;/;<<?, 2 1 9 poteflatis, 119 omnino,
131 fiilictt ordinathnis, z6$ paulatim, 176 aere<e, 282 inditiis, 291 j/^,
303 Ecclfi.e, 3 1 * impofturis, }ij boc opeie,! 1 9 Lincolnitnfi, 3 2 1 if.ua-
«*w, 326 capitulum, 335 inpriori editione iibri ordinationum, ia.obifl}i.
onico, 346 xN^r, 400 //; foijj, +oipro Ctero, 404 parotbum, 408 puiiica,
promuigatione,4l }fiandalum 420 inUrerit , 433 JB confipeUu, 456 l'*f«#-
fttioyA^o abufuum, 463 funguntur, 468 Ecaicorumf 491 ,»Wjj, 504
b*pbtirotb,%o6facrificium, 507 sr£u£m/>«r,5o8 2)e/, $17 gr&ta, 527 _//-
£*0'»S 3° <id}eeta,s4r7 Mtrcurium^ 5 1 exttrminari,^^ Uta r< (>,;., 5 75 aua
pnxi diundt,S 77 <Ulc.it ur,&c. sZiflata, 6\+deleatur U, 6ib GregorU*
num, 647 mmyvtk, 67 1 gratiatMm attionv, 703 cyctopica, 722 parttm^
723 ay«7roV«, 7 34 iiuxst^rutjj % Suart^, 807 modo\ %ncrucisrtligiQ
fos, 834 umplificata, 932 **&&*§».
H.ec itViter petcurrenti occurnbant mendjtpluradejrrebendttlccJor,
fld^tefacik cmendaripojlunt.
Gggggg
PRO
PRO SVPPLICI
EVANGELICORVM
MINISTRORVM
IN tANGLItA
AD
Screniftimum Regenv contra Larvatam gemin*
Acaacmiac Gorgoncm Apologia,five
Anti-tami-cami-categoria,
jiutbort J.. MciVtno.
H04.
Nfjlensjudcixfacinus ncfandum> Vtrha deVoham fficra V§xficrat4 m*
I Scilicetjpofiitratio w decori*
\ Tofcit tx omni officio \tfibi mens
■* Confcia refti,
$eficricafta ratione cultus,
fDtfacrofinSii efficii dccoro,
Supptktm ritu Meri libellum
Porgerefygii
Sbnphci mentc ataue animointegello,
Spiritu reclo, ts* Hudnsmodeftu,
T^umints fincli Veniam, & btnignl
9(egis bonorem
ftfc pr<efantem : Scetus expiandum
Scilicet tauro, ts* otium fuumaue
MiilwHS centum, Voluijfi nnao
Tangere Verbo
$r<efiUnm fiftns : monuijfiritut
JmpieSideridUuhSy inepios,
Lcge,etu Ixbes macklafipte, ItHa tx
Gtnttfugandor.
Jufiutjurandum ingemuiffejura
Mxigi contra omniajum mifil/it
Mcntibus triftem liaueum injuiper
Ftfiue nefafqat.
Turbtda illimicrucu in laleacro
fjgua covfigntm? Magico rttatu
murmuret Vnda
Strigis in morem i T^ationis Vfit *d-
Fabor infantem Vacuum * canoras
Ingcvam nugas mima audienti
<DittapuclI* *
tPdrMlo impoilu manibtaficrabt
GratU focdust Digitone fponfie
jfnnultcsfiponft imf ofitus ficrabit
Cominliile
Fedns tetern* bonititis * Vnda
T^umfilatari multer fitcerdos
Tinget inVtUmtSephoramqut rtkdtt
Laftrwa matcri
&ilei quadrum capiti rotuudo
^ite quadrabit? fbarium Camillc
Suppatn Chiftiytjr decus Jntubrisli
'Pontificale *
fafforexamcngregis txigendum
Curet intittps ctiebrare camam
fyomptus arcanamjnmorando \tfis
Vulntra dtrai
Cantibus certent $erecir.!bia *ra
Muficum frafiii, rebomt>e riwo
TtmpU mugiiu ? ll\rceh\s fsprtmi ab
%tf#r Otympi
Captw-
A Mcluini Antitamicamleatc gfctf
CipttU buMianu;libitumque nobit Maior hic omni inVtdu,& fuperftet
Sctticet, f(egi id Superum adlubefcet : Mitiibua mille & Sadeeie & emnitt%
Somniumqut *gri ccrehi profamm efl Maximo CaiVmo, aitifque ixri
Ditiii ficra
Haudfecus Iufiri lupa Vaticani
Hpmulifiecem bilnt & btbendum
Porrigitpocmio pophifque, 6r ipfis
fygibua Aurco.
7\on ita Aicrni Hritt.:lcerM acer
Lnmtnis Undcx, patritquc lumen
tDtxit autfin/it ': ncque ccififummi
ftnna Henoidi,
Certafublimes apcrvc caQcs,
Sueta CAtcftcs iterare curfiu ,
Ltta mift.fi ni\>ets beatee
Cibibus auU.
T^ec Tantiaut C.nniaccoiifiniore
Mcnte, qui cxlnmfipit infrequenti
Hermatbenoeo, & "cejcbri Ljc*o
Cutttjnbcntus ;
Cuius affutgct gcnio \o\><e iux :
Cuinitcns Soi jnffitL-ercnidet :
Quem jubar Clrifii radiantis alto
Speclat Oipnpo.
Bucerumiiudc, an memorabo magnii
Manyrem i gemmai geminas renati
jturei ledi : duo durafacri
Fulminabciit.
jOterum Camus liquido recurfy,
1 jttttrum Tamut trtpicUntt tympba
jfudtit, muitum ftupuitque imgno
Orefinantem.
Anne mulceme s\bodmK (s-Lemauwu
Prtdicem $c^my \i>tditnfimHa *
Oftks cTiius trtpidaVit <etai
CUudcre denos
Solis anfra&us, reditufque, & uttra
Quinque procurrens Jpatiofi in anms
Longivj flortm Uridantis <e\>i
Trorogzt & \>cr.
0> \$ erumpit fcatebra perrenni
j{mnis exundans,gra\>idique r$res,
Gratia fiecunda animos aptrtis
^uribtu impknt.
Tettibtti *quU ;
Voce olorini tiqutdat ad hndat
\unc cantt iiudcs Genttoris aimi .
Carmen dr mto canit etiqmrte
2s(uminis aura ,
Senfi de caftufacrapuriore,
T)i:ta decultu pviiore fincia ,
^Arma qu* in ca/hit iugulcnt fMr\
Tramitis hofits.
Cana cantanti iuga ninguidarum
^Atpium apptiudunt >rcfoutnt,yi Vallen
iV\i concentu mmorumfinoro,
Et pJter lficr
Confinant hnge: pattr & hicomis
fyenvA a/Jcnfim tngtminat: Garumnd,"
Sequam,atq; Arar.Ltgtr^infiJarum (r
Vndipotentum
Magna pirs intenta Sritannicarum
Voce conjfirat tiquida : fiiumpte
Etfiium ccclt temnia prtcincnlis
Moremodoque,
Concinunt te^4 numerismodtfqut
Et polopiiudunt : referuntque leges
Lege f*M finxit pius «rder cr fyx
ScoiobritanaiiS.
Sicut ediciam in txbulii abenis
Str\>at ctttrnumput cura fygis
Qtti mare & terras Variifque mundum
Temperat boris.
tujtis ttaualis fiboies parenti
Gentis eleff* p4ter atque cuslos :
Par Cr ambobtu Uniens Mrinque
Spiritus almns*
Quippetres Vnus Deus, \mus tMfus \
Fm nxtura : eft tribus \>na Vtrtns, *
Vna maltfitu, (Deitas & \,m ,
GUria & Una ,
Fna Us immenfi, ptrtnnis \ni ,
Vtta, lux HM (rfapitniia \>na,
Vm ment, \>na & ratio, \>m >ox &
Vna \>oitmtas
Glii&i * Ltm:
A Meluini Antitamicamicatcgoria.'
ZcnisJndulgensyfaciitsMnigna
B)ura zr wclemensrigida &-fc1>era,
Scmper tterna omnipotcns &• tequa
Semper (f alma.
LucUum cujmfteculum eftrefl&ens,
jiureum Vulttu jubar & Verenlum,
Virginu prolesfita cceb, & alti in-
tcrpres Olympi.
Qui patris mentem% animnmj, fancli
FiLim pandit fice noctilucA
Sii>e doflrince documenta, ceu com
pcndia Vit<e,
Tublicce, priv* ,ficra fcita fygni
%egis adnutum rcferens; domufque
Jkd ^oluntatem <Domini inflituta
StnguU librans,
uLuccquam Tbcebm mclior refundit,
sC Lege quam legum tulit ipfe latort
•c Cujm exa&i officiifuprema efl
"Norma Voluntas.
u Caca mens bumanajoominu Voluntm
&ra\>a9 & afftfluA rabidiiindigetqut
Luce mens, norma officit ^oluntat ,
Lege iibido.
Quifjuu bancfurda ncgat aurt&orba
Mente datfwi rapidu proctUut
Ter quater taudtx Jkoliduffyjr omni ex
Tartt miflllm.
Quifquu hanc ptona bibit aureyquafi
fundit Vbertim liquidMfnb aurdt
llle ter prudens, fapienfqut & ctnni
Ex pa>ttbtatm,
Ergo \>os Camiptocerts Tamique,
Quos }>ia Jicxit male fuadtu error
(Dtnuo rectum duce ^gt %egum in
fiftitt caUem
Vos mttm tangitft bominu ntc uttm ,
jft fDtumfandi mcmorem cjrnefandh
Vin dice ** fperatt* & a mana folis
Tartara iDiris :
Qt«e manent Jontcs animas , trucefque
Prafdum faflm; mait quos ptrurit
{Pcriigil zflwi )>igilum%<s- gregu cuf.
todta ptrnoxy
Vcfle bu tintta Tyrh fuperbos
Murict : &> pafios dape fxaguiort
^egia quondam, aut Saliart inuntta ah
domine c<zna.
QttalU Vfini 'Damaftqut faffm
Turgidm ,l\XHque fa ox, fi) cqut
tAmbitu pugnax flura <? tde (r urbe
Caede ncfanda
Civium inceflalit : & ominofam
Tn *it exemplum Vtnicns in <e\>um
Prtfilum quod nobilium indtcortu
pro\>ocat ordo .
Quid fametaurificraf quid Cupido
jimbitus dhiftra non propagat
Potferis culpa? maia damua quanla
Vlurima fundit i
DE
*ft*
(0
DE REGIMINE ECCLESIiE SCO-
TICANA EPISTOL^
Fra.:ribus chariflimis, Ecclefiarum reformatarum pa-
iioribus fidis Hicronymus Philadclphus
fj/uicm tn Domino.
Honoratifsimi & Charifsimi,
Vandonobis perfuafum eft, dc veftro
iincero in nos amorc, & res noftras cog-
uofcendi ftudio, quae fucrit, qusc iir no-
ilra de Epifcopatu fentcnria : quamvis
mulri funt, qui mclius polTent ; tamen
mihi vifum eft brevirer exponcre,quam
maligni , & inlidiofi dc nobis rumores fparganrur :
quafi fponte ceiTerimus diiciplina bcne apud nos con*
ftituta.
Quamvis Ecclefianoftrapoft primam reformatio-
nem quatuor agnofcat Miniftrorum gcncra,Paftorum,
Doctorum , Prcsbyrcrorum, & Diaconorum : tamen
Do&ores alios nondum habuir, quam qui in Scholis.
Per reliquos rres ordincs, juvanribus ex nobilitarc , &
plebe, quos Deus ad caufam fuam addebar, Praclaus
aliis repugnantibus, aliis non juvantibus, reformatio
rciigionis hattenus proceftit.
Gggggg 3 Ecclc-
U)
Ecclefiar ncftrac femper fuit fcnrcntia, cmnemifta
Ecclcfiafticam ab his miniftris folis pioitccujufquc
muncrc gcrcndam cffe $ ut quibus folis Dcus rcm hanc
demandet, qucd patct cx libello de difciplinancflra
magni in Scotia fcnatus au&oritatc cdito , anno 1560»
& au&iore in aftis publicis naticnalis Synodi infcrto,
anno 1581.
Quodad Ecclcfiarum adminiftrationcm attinctj five
unius, five plurium , five cmnium , fcmpcr vifum
nobis cft convcntus liberos cfie neceflarios : nullius
unius arbitrio , ifive au&orirarem fibi arrogantis , fivc
fupra focios fapientis, rem tantam committendam
cffc,
Vnde Ecclcfia noftra quatuor genera convcntuum
probavit. Vnum totius dc rebus totius : altcrum pro-
vincialc de rebus provincialibus : tertium Presbytcria-
levicinarum Ecckfiarum remfuam perfuos Mini£
tros fingulis Hebdomadis curantium 5 in quo bini pcr
vkcs divinum vcrbum interpretabantur : qu^rtum fin-
gularumparochiarumperpaftorem, &fuos prcsbyte-
ros irVer fuos fubnafcentia mala caftigantium:ut ab in-
ferioribus tamen ad fupcriores libera fcmper cffct pro-
vocatio.
Generalis convcntus confiftebat cx commiffionariis
(quos vocabant) a Rege, a prcsbytcriis, a civitatibus, a
provinciis,& academiis,prout rcs pofcebat,miflls. Pro-
vincialis cx pafroribus, & eommiflionariis provincia-
rum.Prcsbyterialis ex paftoribus & commiflionariis fuq
ditionis. Parochiahs cx fuo paftore, & prcsbyteris$ ut
patet ex fecundo de difciplina libello.
Hprum convcntuum anima fuit concordia , & fcn-
tentiaru fraterna confpiratio ab omni dominatione &
divifipac
(*)
divifioneabhorrens. Vnde Pr aelatotaim ufurpatio , ut
ordini & unitati contraria fcmper damnata eft.
Nihilominus k ttibus generibus Epifcoporum Ec-
clefianoftratentatacft, quorumtamen nullum, un-
quam probavit ulla Synodus Nationalis, nec ut k Deo
conftitutum agnofcebat.
Primumgenuspaucorum fuit Epifcoporum, qui c-
jcrato papifmo fed ad caufam reformationis adjungc-
bant. His concefliim ut fmcrenrur reditibus.ea lege,ut
paftorcs in fuis dioecefibus alerent.
Seamdum fuit eorum,qui aulica gratia in Epifcopi
nomen, & titulum,& partcm fru&uum furrogabanturj
teliquum tcnercnt au!ici,quorum gratia nitebantur.
Tertium fuit quorundam paftorum, quibus datuni
fuit in publicis regni comitiis Ecclcfiae nominc fuffra-
gium,qui nuncdcfertis gregibus & civilem,& Ecclefia-
: fticam potcftatcm ufurpant.
PrimumgenuSjinitio reformationis, hac occafionc
Itoleraiumfuir. Idoncorum paftorum inopia, & com-
i mearuum undc viverent,atquealii&iropcdimentis,quae
m obftabant, fa&um, ne fingulis Ecclefiis finguli darcn-
I tur paftores. Tam periculofis tcmporibus, &in tanta
I literatorum penuria,multae Ecclefiae vacabant, multae i
* difctpiiira infirmiores erant. Vnde Ecclefia, ut his ma-
* lis fuccurrerct, ftatuitex lele&iflimis paftoribus duo-
idecimeligi,quibusdareturindefignatis fibi provinciis
ad tempus poreftas facra adminiftrandi , au&orandi &
cxauftorandi paftores. Hos fupcrintendentcs appella-
bant,&in fumptum majori ftipendio inftrucbanr,
Superintendentes ifti non excrcebant fingularcm
poteftatcm, quamvis magna fuit paftorum penuria :
fcd ordinarios conventus adhibcbaut, aut extracrdi-
ncm,
(4)
nemfociosaliquot aconvcntibus defignaros, quo rcs
cflet faud&Qt : ut in primo dc dilciplina libello, & a&is
fynodorum cautum. \ bi ecclefiae erant u&e ccnfii u-
xx, rcm itiam ipffc curatant. ^i.perintendeuits ifcj ce»
nerali Ccncilio fa&crum, & dccietcrum raucncm
quotannis femcl, aut fapius rcddcbant.
Quamvis res ecclcfa^ut llla fercbant temjrora, duo.
decim iftos pofcebai Superintendentes:tamenadniten-
te etiam Ecclefia, nunquam potuit iLmpius nili ia
quinque fuppeditari.
Ergo ut ncgotium, qucd ad tempus Supcrintenden-
tibus dabatur,tamen procederct; poft in generali Con-
cilio decretum,ut Commi{Tionarij,quos vocant,ceu vi-
fitatores provinciarum emittcrentur pari cumSupcr.
intendentibus poteftate.
Idoneorum paftorum, & commeatuum inopia
item fa&um,utpaucos,quosdixi, Epifcopos in Com-
rniflionariorum numerurn adfcriberc non renueret Ec«
cleiia. Vnde patct non Epifcopalem,fed temporariam,
& a fynodo delcgatam poteftatem primi gcneris Epi£
copos exeraiifTe.
Horum quidam in Collgium civilium judicumad-
fcribebantur: quidam \xix majeftatis infrmulabantur.
Omnes datum fibi officium negligebant, utillorum o-
pera plus detrimenti,quam emolumenti attulerit.
Secundum genus Epifcoporum a Nobilibus, qui rc-
ditus Ecclefrafticos captabant, fubmittebatur. Hi dua-
bus artibus in bona Eccleiix invadebant:Prima,ut qua-
tuor paroeciis unus fufficeret, paucis nummis condu-
ftus mifcllus Paftorculus : fecunda,ut ex miniftris,qui*
dam Epifcopi nomen inducrcnt; reditus panicularn
percipcrent^ rcliquum aulicis, quoriun gratia niteban-
(5)
tur cedercr.
Haec Lc;hx anno 1 571, Ianuarii duodccimo ixi con-
vcntu quonmdam LccIcfiafticorum,& politicorum fe-
rebantur: Sed in gencrali fynodoanno fequena Pcr-
thse contra, communi omnium fiiffragio proteftario
fafra eft. Dcindc decretum anno 1 s 7 3 . in eeji
Conci!io,ne Epifcopiifti abaula fubornati alio jtire,
quim fuperintcndeiKcs, utcrcnmr. Ncquc diutarnum
fuit 4 nam in convcntu gcnerali Edinburgi anno 1575.
difputatum, an Superintcndentcs, & novL:.m iftud ge-
nus Epifcoporum oneri,an honori cfltnt. Mtilta; cnim
crantde licentia, dc negligeniia, & ignoranria Epifco-
porum querekv.
Tandem in convenm ibidem anno 1576. 24, Apri-
lis,decretum cft, nomen JEpiicopi riihil aliud efle quam
paftorKejus miniftcrinin unius gfegi$,<juetn doccre,&
regcre debeat : itaquc Epifcopi Tiitilarcs icnam grcgis
fui curam fufciperent, vanos faftus dcponcrcnr.
Quiaadhucinfirmafuit Iicclcfix conditio , multis
adhucparoccijs vacuis$ alijs nondum advertus omnia
malafarismuniris. Coricilium gcncralc cogcbaturle-
gatorum, quos Gojnmiffionarios vocanr, potcftarcra
1 reuincre. Ideoque quofd;m,quos prius Supcrintendcn-
' tcs, & Epifcopos vocabant, adfcripfir. Vndc apparct
iftos Epifcopos Ecclcliarum paftoribus squatos cffc,
cum eadem utiifque dcmandata efier au&orkas, utrif-
que anguftiores rcgiones darentur.
Non licuit iftis, jamdelegatis,folisfuam poteftatcm,
exerccre, nifi cum provincialibus convcntibus, aut to •
ciis aconventudatis^aut fratribus ad prophetandum
aggregatis, Iique fynodis provincialibus obnoxii,cracq;
eorum potcftas in diem,& in arbitrio gcacralis Synodi-
H h h h h h Sccun-
Secundus dc difciplina libcllus, poft multos do&ifli-
niorum virorum privatos, & publicos congreflusj poft
varia & noftrorum & exicrorum Thcologorum confi-
lia, & difputationcs publicas, faepius in ccaiirijs Eccle-
iix rcpctitas, tandem anno 1587. unanimi cmnium Q
confcnfu comprobatus cft. Incotota rcgiminis Ec-
cleliaflici ratio, & Ecclefiafticorum ccnvcntuum jura
dcfcribuntur, Hicrarchia Epifcoporum <5c Archiepifco-
porum damnatur. In nationali Concilio ad Taodu- b
num anno 1380. 13. Iulij dccrcrumcft, Epifcoporum
potefta:em 111 Prcsbytcros ex fcripturis nullam cfie j
commcntum cflc humanum,magno Ecclefiar malo rc-
ccptum, cx Ecclcfia climinandum$ & mandatum,ut
huic dccreto fe fubjiciant Epifcopi titularcs di&j,fub
poena excommunicationis.
IterumGIafguaeanno 15 81. 24. April. idcm libcl- <
lus a£lis publicis infcrtus cft : Ibidemq; dccrcto prio-
risSynodi Epifcoporum ufurpationem tam infccula-
xibus, quam in fpirirualibus damnatam fuific, deda-
ratur.
Ad hancSynodumRexexcmpIar mifif, quo Prcf-
bytcria parocciarum adunatarum pcr totum regnum,
locis quam maxime oportunis, conftituantur, quod
quidem brcvi ufurpatum fuit. Addita fiiit a rcgc for-
mula ccu confeflio fidci,quam Rex,& fubditi omnium
ordinum, Regis juflu,chirographo confignamnt, fan-
&c jurantcs, fc doftrinam, &difciplinam in ccclcfia
Scoticanatunctcmporis rcceptam, omni opc fua, ad
cxtrcmum halitum propugnaturos. Hanc fidei formu-
lam, & mandatum rcgium probavit Synodus. Sub*
feriptionem itcrum impcravit Sanftior fcnatus an-
ao ijS9^
Anno-
(7;.
Anno 1.5*7,20, Iunii, ad Edinburgum decreto Sv-
nodi narionalis, prohibiti Re&ores Academiarum, vc!
difcipulos admittcre artatis maturioris , vcl ad gradus
promovcre,nifi prius formulac fidci,toties quotics pro-
movcntur,fubfcripferint.
Anno 1 ^90, 4 Augufti, CommiflionarioruiR, quos
dixi dcfignatarum quarundam rcgionum Vifitatorcs .
ccu lnfpe&ores, potcfras abrogata cft 5 eorumque mu-
nus Prcsbyteriis, tanquam jus fuum conccfiiim eiV.
Anno 1592. publica au&oritatc parliamcnti ius Ec-
clcfieratum tft : Conventibus nationalibus, provin-
cialibus, presbyteriis ciaflicis, & parochialibus confir-
mataauftoritas : & presbyteriis clafiicis jus confercn-
di bcneficia permifliim eft. Statutum iftud, ur donum
vcre regium, i Rcgc ad Synodum gcneralcm an-
no fequcnti miflum , & intcr archiva Ecclcfia? rc*
latum.
Anno 1595 & 1596. Rcnovatum eft fanclum <5c fo-
lcnnc foedus, in quo padti funt omnium ordinum ho-
mincs cum Domino , fe a religione, & difcipiina fta-
turos, & contraria omnia pro viribus propulfaturos, ut
patctcx a&is Synodorum, & presbytcriorum. Tum
quidcm benc currcbamus.
Tertium gcnus Epifcoporum,DiaboIus hanc felici-
tatcm nobis invidens, nova artc, <5c hac, quam dicam
occafionc, fuppofuit.
Cum Ecckfia jam diu gravi & iniquo animo in/u-
rias hominum fccularium tuliffet,qui ufurpatis prada-
torum titulis in publicis rcgni comitiis pro ecclciia,
contraccckfiam fufFragii kire utebantur^fepius pitivir^
jaz illa potcftate privarcntur,farpiufquc in aliud tcmpus
xcmcdium reicftum eft. \
Bhhhhha Coa-
(*>
Confilio rcgis dclefti funt in Synodo ad Taodu-
numannoi597, i<5, Maij quidam miniftri , quibus
commifla poteftas paftores quibufdam civitatibus prae-
ficiendi, & cura excogitandi ccrtam, & immotamfti-
pendiorum rationem. Hi vulgo Commiffionarij vel
Legati Synodi generalis di&i funt.
In Parliamento Edinburgi habitoanno 1597 , hi
Commiffionarijpetivcrunt, finefpeciali tamen a Sy-
nodo data poteftate,ut Eccle(ia:,tanquam tcrtio ordini,
in comitijs jus fuum reddcretur.
Id conceiTum hac lcgecft, ut quibus miniftris vete-
rum praclatorum beneficia confcrrenttir, fuffragij jurc
uterentun Datum Regi,ut de illorum potdtaie in fpi-
ritualibus,cum generSli Ecclefia: convcntu agcretrfalva
tamen recepta Ecclefia: difciplina , actis comitiorum
regni,conventibus Ecclefiafticis concefla.
Ad hoc ergo negotium di&us dics nationalis
Synodi anticipams eft, convcntumque Taoduni 13,
Martij Anno i)97- In harc capita, per contentionem
potius,quamconcors6cunanime furTragium, plurimi
convenerunt. Primo, ut miniftri iure fuffiagii tertii
ordinis in comitiis regni fungerenrur. Secundo, ut tot
corum,quot in Eccleiia papiinca Epifcoporum, Abba-
tum, & Priorum erant tituli, ad id munus defigna-
rentur. Tcrtio ut horum dclc<2us a Regc, & Ecclcfia
ficrct.
Hinc anno i£oo.ad montem Rofarum a gcnerah
Concilio in rcliqua convcntum. Quar:o, ut Ecclefia
fexinunumquemque locum nominaret; Rex cx his
unum, fi nihil ofrenderet7 dcligcrct : fin offenderct,
novusdclecb.is fieret : ex quibus rex unum finc ex-
ceptionc adfumeret. Quinto, ius nominandi forc
pC»C3
(9)
penes nationale Concilium , fedadhibiro provincialis
Synodi, atic Pre^byccrii confiiio. Scxco , uc falvo fcho-
Jarum & Ecclefiarum jure, rcliquum cujufq; bencficii,
ciRcximoetrarct.
Additx furvr cautiones ne quid m hoc mancrc pcc-
carctur. i. NcquidinComitijsregui, Ecclcfixno-
minc Cmc cius au&oritate agcrer, fub poena depofitio-
nis. 2 Fa&orum Scdi&orum Synodo generali ratio-
nem redderec , judicio obtcmpcrarct, cenfuram xquo
animoferret, fubpoena pcnidia: & excomnumicatio-
nis, 3 Acquiefcerec ea parte bcneficii, quam Rcx
aflignarei,fine damno Ecclcfiarum jam conituutarum,
aut vacuarum, idque in cjus donarione exprcflc cavea-
tur. 4 Ne quid dilapidarcc,aut iinc confacntia,& con-
fcnfuRegis, & Ecclefixelocarec , auc ifi cumfincm
aliis aflbnfum prxberct ; in quod interdi&o cavcbit.
5 Ecclcfiam fuam , cujus paftor eric , fedulo curarcr,
Presbyreno f 10, & conventibus provincialibus , quod
ad paftoris munus attinet, non minus quam rcliqui fe-
cii, & fratres obnoxius eflcr. 6 In bcnciiciorum col-
latione, vifiradone,& omni jure Eccleiiaftico, nc quid-
quam fupra collcgas ufurpirer,nifi a coiicgisad id mu-
nus deputaretur,idque iub poena de?oii:ioms. Si quid
fecerit repugnmribus Synodis, au: Presbytcrio, ipfo fa-
fto irricum eric. 7 Inconventibusgencralibus, pro-
vincialibus, & Presbytcrialibus fe utcollcgam gercxtt-j
&~cenfuram aequo ani«KJ ferrer, 8 Vt in harcomnia
capira prius jurarer, quamadniitratur,fuoquc chirogra*
pho rata haberet. 9 Vc dcpoiitus a paftons officio
au&orirarc Synodi generalis provincialis , auc Presby-
terii, iim-.il funiagii jurc deprivei ur. 1 o Licerct Ecclc-
£« ex rc nata aiias j quas fiberer, ca.uioi;es addere.
Hhhhhh 3 De
Dc nominc confcnfum, ut Commiflionarius vcl k-
gatus cum jurc fuffragii in Comitijs vocaretur; fi Co-
mitia regni, Regis au&oritate adduci , ut admittanr ,
poflint : fin minus, gcncralis Ecclcfix conventus dc
alio nomine deliberarct.
Hic Commiflionarius , annuatim lcgatione hac co-
ramconventuEcclefiaefe cxueret, &eorum arbitrio
continuaretur, autmutaretur, confentiente Regc , aut
Rcgis lcgaeo, modo intcrfir.
lftorum icgatorum ncmo, nifi a prcsbyterio fuo dc-
putctur, fuffragii jus in convcntibus provincialibus,aut
nationalibus ufurparcr.
Ambitus crimcn fatis caufae fit, ut deponatur, Dc
jurc fuffragii intcr Regcm, & Ecclcfiam convcntum
oTe, miniftri fuis gregibus promulgcnt; nemoprorfus
quidquam obloquatur.
Hoc ideo decretum , quod finccrior pars Ecdcfix ,
ab hoc fuffragii jurediflentiret : vel quodalicnum a
paftoris officio judicarct : vel quod vidcrcnt ad jam
damnatum Epifcopatum rcditum apcrirc. At con-
tra, alii fpc pracdae, collegasad confcnticndum hor-
tabantur : fc vindicaturos Ecclcflam ex inopia, & con-
tcmptu : antiquam libcrtatem rccuperaturos prac fc fe- .
rcbant : & eo perpulerunt, ut paucis tantum fuffragiis,
Ctiam Regc adnitentc,vincerent.
Conceffo hoc jurc £hffiagii,quod omnino civilc cft:
nihilominus Ecclefia noftra pUira miniftrorum gcne-
xap quam quatuor, de quibus fupra,non agnovit.
Qui pradam captabant, (pretis conditionibus, quas
modo dixi, fe in jusfuffiagiiingcfferunt, & fimuJin
Epifcoporum veterum rcditus irrcpferunt.
Jtfon contcnti hoc jure ciYili^potcftatcm in rcliquos
(">
fymtniftas coepcrunt ambirc, quod priiis profitebanmt
& non fa&uros.
Inconvcntu Limnuchi habito 12, dcccmb. anno
1606,/pecie extingucndi incendium,quod exoricbatur,
muniendi presbytcria 3c Synodos provincialcs ? occu-
pandi iftorum ufurpationcm , & conftituendi papifta-
rum dclatores ad fan&iorem fcnatum, commenti funf,
ut m fmgulis presbytcriis prciiderct quifquc rcrum pc-
ritiifimes & ad moderandum aptiflimus, qucm ipfi ibi
dcfignarcnt: dcfignarcturautcm in fuo presbyterio, aii
in comiriis regni datum jusfufFragii. Fuerat vcro prius
inc praefes femcftris, 5c dele&us ad arbitriu presbytcrii.
Scd iIiorQc5mcntumpofteac6pcrtueft,aditupotiusad
id quod vokbar,aperuifle,quam ufurpatione ccaipaffc»
Vt adduccrcnt fratrcs ibi convocatos ut hanc fpeciem
probarcnr, profefli funt,non fuiflfc conlilium fuum in
fratrcs uiiam porcftatcm aut ufurpare,aut excrccrc : ne-
quc feft in ullamau&oritatcingcrereniii quam a Pre£
byteriis,& Conciliis Provincialibus,&nationalibus ac-
cipercnr- Qupd fi quis corum aliud facere deprchendc-'
retur,fe fubmitterct cenfurx Ecclefix,non fccus,ac qui-
vis alius fymmyfta.
His artibus & aliis infidiis adduchis conventus, ut fi-
dem haberent,5aamen valde metuens malum aliquod
fubefle,his legibus admiferunt,quos dicimus, prsefidcs.
j Nihilfacturos,nifi dcconfilio,& confcnfu coilegaru.
2 Servattiros acfo gcncr;ilisSynodi,&: canriones Comif-
fionariis pracfcripras. 3 Non aliam auctoritarcm ufur-
paturos,qua qui prius hoc munerc fungebanrur; 4 II-
iis abfen:ibus,liccre presbyterHs,i3tfynodis cligere,quos
vclint,pra:fides. 5 Scdc vacantc,ciigcndu prafide pref--
bytcrii a fynodo provineiali,&. commitlionariis regis,fiu
forte
eadcrint. 6 Si foitc cjuis iflcruminfcr ccnven-
tus pioviucialcs mcriatur, liccrc Pre.cb\ tcric in ctcmor-
ttri locum , ufquc ad fcquentcm fyncdt m , aliquem
iiibftituerc. 7 Prscfidcm Prcslyteni cbnoxium foic
provincialisSynodiccnfurae, ut fi ncgligcntior dcprc-
hendatm\aut in collcgas ufurpare, officio fuo depnvc-
mr, S Synodi provincialis prarfidem in potcftatefo-
re gencralis Synodi , ut fi quid rcmittat, atu ufurper ,
codemmociodeprivctur. 9 Omnes piesbyterioiurn,
& provincialium fynodorum praefides, ut membra,gc-
ncralibus Conciliis adfiuuros, & rationcm adminiflra-
tionis reddituros. 10 Pratcr prarfidem, &fcribam,
licerc Presbyterio duos, aut tres lcgaros ad con-
cilium mittere, fecundum a&a, & confuerudinem
Ecclefiae. 1 1 Presbyteriales, parochiates,provinciaIes,
& nationates conventus , quod ad coetcra, anii-
quum jusrctenturos. 12 Prafidem gcneralis fynodi
more folito communi fuffiagio eligendum. 13 Si
quain provincia nullus fitcnm jurc fuffragii Com-
miflicnarius, aut ibidcm prxfcs Prcsbyterii, cx prefidi-
bus Prcsbyteriorum Prarfidcm Synodi pro\incia!isc-
leftum iri , confenticntc Rcgis Commiffionario, fi
forrc adfit.
Hx cautiones facla* funt in fraudcm nntioua: li-
bcrtatis, Non liccre jajn rmplius prcsbytcris aut Sy-
nodis provinciulibus cMigare fuos prxfidcsj Ele-
fticncm prins liberam , iam obnoxiam cffe quorun-
darn Commiffionaricrum confcnfui; Pracfidem, &
fcribam neccflaric*ut legatos fuos ad nationajc Con-
cilium, a prcsbyter|) agnofcendos. Atque hzc omnia
contra cjuam cautum cil in parliamcnto Edinburgi ha-
jbitoanno 1,597,
Hos
f!3)
Hos praefides tamcn Prcsbyteria non admiferunr,ni-
ficoa&i libcllis profcriptioncm minantibus. Ncqnc
cnim agnovcrunt convcntum illum pro lcgiiimo:quia
contra Ecclcfix ordintm, & rcceptam confuctudinetn
convcncrunt. Synodi autcm pro\ inciales nulla vi co-
gi potuerunt , ut impofitos (ibi praefides agnofccrcnr.
Non folum quod conventum illlum pro illcgiti-
mo habcrentj fcd ctiam quod dccrcci partcmillani
fuppofititiam efic argucrcnt. Idquc tcftaii funt co-
rani Synodis , qui ibi convcncrant. Fucrunc &c alia
fifta 5 Pr^fides provincialium fynodorum , & prcf-
byccriorum intcrcfle dcbcrc conciliis gencralibus , ut
incmbra conftitucntia : CommiiTionarium , qui cum
jure fuffragii, pr^fidcm dcfignandum Prcsbyterio;
&: qu£ ubiquc mifccntur de przfidc Synodi Pro-
vincialis : Nam de his alium filcncium erat. Ego
tamcn omnia prius rcculi , ficut ipfi exhibucrunt , uc
criam fi&a in eos rctorqueantur,fecundum illud, Ex o, *
tuote\udko.
Hac, quantum volcbant , non fucceflit , alia igitur
aggrcfli funt via. Armati poteftatc celfioris , quam
vocant commilTionis, ut miniftros officio cxuant , cx-
communicaaoncm decernant, mul&as imponant,
pro arbitrio incarcerent : id eft, ut faciiius omnes op-
primanr.
Curarunt quofdam minrftros a conventibus Eccle-
fiasaicendos : & acquiiita fibi potcftate , reliquister-
rorem injecerunt. Atque ita in conventu Gla/guae
habicoanno 1610. tcrrore, infidiis, aljifque artibus ni^
mis notis, poteftatcm inftitucndi & deitituendi pafto-
rcs, cxcommunicandi, vifitandi, pra:fidcndi in fynodis
fuis Diocefanis, fimiliumque,fibi folis redcuderunt ob-
1 i i 1 i i . noxiam
ttmcnprotinusviolarunr. Hic etiam convenrus con-
txa ordincm, & rcceptartl confuetudincm convocatus
cft&nullushabetur.
Paulo poft quidam corum in Angliam profe&i, in
novam porcftaiem eonfecrati funr, nefcio,nedum con-
fcntientc, autmandante illo ipfo eonventu : revcrfi
aliosconfecrarunt : confecrati vcro omnes, defertis
gregibus, novo modo coepcrurttimperare : quod pro-
miferunt Presbytcriis, & Synodis obiequium , ia tc-
trani dominationcm coramutarunt: Presbytcria & Sy-
nodos potcftate exucrunt : Scfe ab Ecclefiaftica cenfu-
raexemcrunt : percutiuntpaftores, & diftipant greges.
Atque harc omnia contra decreta Ecdefi-e, a&a Co-
Kiitiorum regni, Confcfljoncm fidei , fidcm datarn,.
oim admifli fucrunt ad minifterium , fan&um & fo-
lennc foedus,dc quo fupra,ipforum prore\ftationes,cau-
tioncs & legcs, quas ipfi ut juftas agnovcrunt, quas in-
dies, tanquam legibus foluti violant.
Ex his orta non tantum fraterna: unitatis divifio, rc-
giminis Ecdefiaftici confufio ^ fcd ctiam confilia,. &
conatus in facramentorum miniftrationc multa mu-
tandi, feftorum obfervaiioRem , & fimilia invehcndj.
Cumha&enusderebusEcdcfix, gravi inSynodis&
maturo confilioddiberarctur ; jam terncre fine confi-
lio ad nutum paucorum nova invehuntur , & graviont
prorfus negliguntur.
Ex his, quae diximus fhcilc vidcre eft , nullum ifto-
rum Epifcoporum genus ab Ecclefia noftralaudatum :
contra. a nobis non femel damnatum eflc : Tcrtium-
vero genus dolomagis, quam confilio furrepfiffc:
au&oritatem , quam vi ufurpant , vi excrccrc : fin-
ecriorcm parte*a, quae minima non cft, adhuc
occlamarc::
©cclarmrc: rcliquos invitos , ncc fine murmurc fos*
cumbcrc.
Date veniam brcvitati,quod fi fortc brevitas obfctirica -
tc^pcpcrit, a vobis moniti, prout Dcus dcdcrit, obfcura
in apertam luccm proferemus, & dubia folvcmus : tf
quidlibet pra:tcrcaicirc,qua:ritc, & inteliigctis, non
dccrimus vobis. Cavetcab hominibus. Pro-
batc fpiritus: Dcumoramus Opt. Max
Ut his temporibus vos ; vos itcm o-
rate,ut nos corroborct,& contra
hasc mala virtute fux
fpiritus muniat,
l***J .
r. Obfirvamijf^
Hieronymus Philadelphut.
*ti&
<m
liiiii z Spo&
Spotfiiodi Epifcopi m^myutaia, a Spot
quod Scotice eft labes,& Wood
quod eft fylva.
ALdbe & fylvdSpotfnodus Epifcopus ertus,
Tr&fert ingenti trtjttd fata fui.
Furtumfylva tegtt, labtspulchra omwafcedat ,
jV/7 furto & f&do nequtus effepoteU.
Ergopedumfraclum periurafraude reftrcisy
Et Chrifli ffon[am perfide labe noUs f
gupfqut bibisfumos^avida quod fauct Lyeum,
fnfacro* aetustmptus orevomis ?
N.R
EPI-
EPISTOL^
PHIL ADELPHI
Viiidicix contra calumnias Iohannis Spotfwodi
Fani Andrcae Pfeudo-archiepifcopi,
Candido le&ori Salutcm in Chrifto.
GWm legsti undique accerferentur ad Sjnodum Dordrechti
t celebratam anno i$i %,& a nobis nulii mitterenturjnccf
ftt fufpicio id de confiito Epifcoporum fieri ; *vt pcr abfen-
Ptam noifraw exemplo nostro ad fuum ordini altis Fccieftts com-
mendindum vtercntur. Huic malo <vt occurrcret Phtiadeiphus ,
qua eft pictatate & p-udentia, epiftotafcrtpfityut eos,qui illuc con-
ientrentydocerety qui futffetjtatus Ecclejia nos~tr£}& quibus arti-
bus apndnos oppreffa Itbertas Evange!ica,ne videremur iantofta-
gitio tener/y cr fponte diftpltna veri ChnTttana cefTtffe. Adhdc
Mtfade:phus , Iohannes Spotfvodus Fani Andre.t Pfeudoarchi-
cpifcopus tn hbelio qucm infcripftt, Refutationem libclli de Re-
gimineEcclefix Scoticanae,/A* refpondet,vt yquod narraturftm-
&t->& diverfam tnftttuat hiJioriam,neque adrem neque vera.Pni-
ladelphus ex itbrts de Difciplina &Ac7orum Sjnodaiiu tabulis au-
thenttcis fua fideltter depromity& pturtu annorti praxi confirmat.
Mtfadeiphus verb caufim cu caufa vel tejiimonta cum tefiimoniis
nufqua compontt, ncc Philadelphi hypothcjibus altas cpponityfed a
ftatu cotrcverfu de mtniftroru & conventuii generibusyvt fcopulo
dtvertens,ad convitu & caiumntas delabitur, & tumultm auti-
corum ortginem & cupam in Ecciefu-njcnventus Ecclcftajticos ,
autvirospics de Ecciefta opti mmerit os transfert .Debacchatur in
zeiumpopuit, tn Gdcm & conftantiam fcrvorum Dei, in optime
fiabttitumy& foeiicuer admtntjlratum EccleJU o;dtncm,& refor*
m*t* reiigionis venustatem & di^tttatem atro felle ccnfpurcat.
Nec patrtbus noJtrts7nec p.itru, nccvtvts nsc mortuis?reformat£
liiiii 3 rtligi*
Ytligionis ajfertoribw primis pdrTtt.^tu le coniuratione Ruthue*
uiava:'efcrt,de Andrea Xelvtno,Tavide Blackio,Roberto Mongo-
mcrio+cccleftaLuchcranafumultu fdinburgeno, Hiftano quodan%
fjr tdgcnus altjs, quam vera funt,futs locts videbtmus. Sed qua-
liacun^funt,contra Philadelpht epislolam nihil faciunt. Eccleft*
am nosiram prcbaffe eptfoporum regimen, aut legitimo ordint
fuific rcftttntum, aut etiamnttm probare nonprovant. jQuica*
lumntts nos incefiit,is eft^m ctiam deg^adu dcuctt, vic7u exuit,
exi/to.a grcgibus ejrfamtUjs multat : ad fummam crtidclitatem
nihilreli(\uifacit,nifiquodmtferam vitam, ut miferiam fentia*
tidmus,re/tnquit. Ncg^ hancpatitur perfecutionem dtci,tjuod ta-
men genus perfecutionis, vt quavis morte miferius Iulianus in
Chrtf/ianos exercnijfe dtciturm guin lcnitatem vocat, minatur%
adfeverttatem defcendere,vt malo dctti difcamusfapere. Si fu*t
fchoUfieretdtfcipu/tts,fentiretque, quam UudatJenitatem^aUud
fentiret & diccret. Cumplcbs indignitaterci tacla excUm*t,flar
gitium effe inmxios homincsob nulufainus *b acjua ctignc>de-
fertis Uberis ct vxortbus cxcludi, exCufant ille et alij coepifcopife
nollcfactum: ft audcrent ItbenterveUe parccre ifedeam Regis
ejfe voluntatemtfarcndum itlt efjc ncccjjario. NulU hlc tamen ef-
fet necefiitasfitcnui foric contcnti pajttaie colcre cumfiratribus
ve//ent. Ntbtl ' illis fatts cft,nifi optkus cum prihCipibus aquen»
tur3honore>non tantum <eq'ta:'tbus, fed longe meltortbus pr&incc-
ant, Nam.jfvirtutem rcfticias, quis lohanncm Spotfuodum cum
nonpaucis, qui tenui forte contenti nthii altius petunt, vcl inge-
nio9vel docirina, vel moribus comparet, quaprj-cipua minifirom
laus^uos ii/e^ua nunc efifupcrbia, pro tnifc/tis minifie/lisprdfe
(otcmnit. Dedtcavtt princtpi Carolo Ubcl/um ifium de rebus Ec-
clejtd Scctic.w<z Utimm etgr^cis quafi ftel/is difiinclum , quem
omncs fctmus grtce ncfirejatine vix fcire ,ncdtim poffe tam lati-
xefertbere. Scdncn eft mirum mentttts (mcdtcicuiufdam ut au-
dio) pcnnis nitt mcndiciorum conftrcinatorcm. Adfingula qtta
centra nos adfert,reftendeoJd eft, qtto dprtter cattfam, pro caufa,
eontrc cohftenttam dtcitur, fivefa/ftmfive Atoenumfit. Tu Vth
le, lege /cdx/p, pcndeferto ct wdirafincere.
BPISTOLJE
FHILADELPHI VINDICIAE.
Xirdiir, inquit Mifadelohus, db infigni eius mtn*
tUcio. jfit enim , Eecltfi.tm naflrm p§fl primam Quafarfc
teformationcm , ouatu$r folum miuiflrorum ordines lum fener*
^ agnoYffcypaflorumliJdict^ofiorum, fyejhytcro- mir.ifhofum1
6 ru>n [ Liiros Utellgit ) fliitonorum. Quum in ipfi ^novit *k
rcnsfccnth Ecclefe inftntU , cruti fuermt Supcirin initio Ectle*
tendentcs, q-ietVocant, cum ampi\[fim% poteJhte , funofirs.
miniflros crdinmd' , eafligitndi , cxirifforandiYarie
pr* deliEti 4ttalitAte.Vh\\zdz\p\\u<> rcferc irtitto reformationis felccVos
ftiitTe quofdam rainiftros, quibus daram defign.vis fibi prc.vin-
Ciisad tempus porcftasfacraadminiftrandi, auxtorandi ScexaucVo-
randi paftores> &hos fuperintendcnres vocatos ruhTc* Vtdcs noa
ignorafTc Philadclphu in ipfa rcnafccntis Ecclefiai tnfantia creatoj
fuiffe Superintcnder.tcs cum potcftarc JucVorandi cxaueVorandi,
nec praneriifTe , fed bona fidc rctuliffe. Cum igirur affent Ecclc*
fiam noftram poft primam rcformationcm, quaruor miniftrorum
fenera agnovifTe de pcrpetuis & ordinariis funcTonibus loqukur.
Jarncum dicit Supcrinrcndentibus ladtembm datam potcftatem
in defTgnatis flbi provinciis aucVorandi,5cc. farirJiftrtS diftinguic
inter temporaria Superinrendentium &pcrpetuas funcViones Pa-
ftorum, DoeVorum,Seniotum,&: Diaconomm; mterad miniftra*,
tionemab Ecclefia inlVituram, 6v fu.icVione divina aurhorirarcor-
dinatam. Nam & Evangcliftarum nrjnus tcmporarium crar, ait-
thoritatetarnen divina Sc vocatione extraordinaria munirum. Su-
perintendentes quid aliud quam miiiiftrt arnrliori pra? aliis po-
teftatc aliorum ccftionc voluntaria inftrueVi: Epifcopi funcVionem
fua efTc ftabilcm, & perpetua jacV.ta:->r,inftirutione divrna ab Apo-
ftolorum temporibus" pcr continuam fucceflioncrri ad eos denva-
fam,non volUntariaprerbyterorum cefTionccoilatam, & jurc divi-
nodin^rrc Epifcopum a Prefbytero potelVate ordmaiionis cc J3-
rifdicVionis. Dc Superintendcmibus non tta fenferunt rdtgto-
nis reformatae inftauratores. Nam in ltbro de difciplina edi-
to annoi5'6o anno primo publtcae & univcrfjlis reformationis
capitc dc Superintcndcntibus habentar hxc vcrba. JEjuum du\u
mns tmmre rationes , auibns nddncti Jhmus td conjhtuendum his
kmptri~
(20)
ttmporibuA dfcrimen inter Cocionatores.&iuot SuferinteHdentibus iptu
eJJejudieamm.^Sc fort- Nobiles aliiquc Senarores quorum concilio
exhibituslibcrillc,fufpicarentur, illos in ipfo liminereformanonii
pubhcae rcfilniTe ab ta doarina,quato aliquot antc annos in pnva-
tis acdibus aut ]ocis,cx corum orc exctperant, dc Suretintcn- I
dentium tlccliene,acliTiiniftiatione, fuftcntatione, depofitione di-
£turi,pauca praefantur, & prarfenie' rarum ftaiu (uadcrc dif rimcn
aliquod confticuenciu,& fupcrintendentes inftituencos cftcnrunt.
Si tmm^wquiunt 9fniniftri eximiis donU a (Dto lochpl ' tnti particularjbtu
quibufdam ecchfns omnts addittnntur , regui parsrr.axima concicnu, be-
neficio deflituentur quo nonfolnm obmuimiraHui matnia fubmmflrA-
bitUYtfidetiam multorumfalus petiditabttt.t.Cutn mcflli ( lTct magni,
opcrani pauci,pauci qui doccrent,muhi qui c!occndi,v>lum eft qui-
bufdam miniftris negotium darc obeundi rcgioncs ccu provinciai
illis afltgnatas , evangelium pracdicandi & ecdtfias conftituendi,
quibus non licebac pcr librum de difciplina ulrra diem viceflirunt
aliauo in loco haerere, nf c ad fedcm regionis pnmariam rcvt? fivbi
cohftcre vltra tres aut quatuor menfes-,lcd dcnuo provinciam fuam
obirc oporrebat,& tribus vicibus fingulis feptimanis concioncs ha-
bcrc. Haeccine fatis arguunt Supcrtntendentium naunus non futflt
illoru judicio ordinariam vcl perpetuamfur&ione,aut divinojure
illis peculiar£,acfi divino jure liceret Supcnntcndcntibus qu*dam
facercque; prcfbytcris attingcrc ntfas,fKut nunc cpifcopi fibi vcn-
dicant ordincm diftinc"rum ab ordinc prefbyteii,cumq;jure divino
inftitutum. Nonne Iohannes Cnoxius, qui in numcrum illurn
cooptariconftanter rcnuit, Iacobum Lowfonum fucceflbreni &•
bi defignatum au&oravit. Miladtlphus id gtnus cracii promini-
fterio,eofque pro miniftris habitos coll'git tx co, quod in mmistro-
rnm ordinem ante cooptati adbee mtt?*<ri*< munm folennibus ttufpiciis
deflinabantur ,deftinati eligebantur, tkcti funttiowm intbant. Non fe-
quiturhabuiflceos pro otdinariis auc perpetuis miniftris , ?el a
Deo mftitutis. Nam etiam humanitusinftitutos & ad tempus,fo-
knnibui aufpiciis dcftinarcad boc opus potueruVit. Cum Paulns
& Barnabas Antiochia Syriasemifli ad opus,ad ^uod vocatifunt a
fpiritufan£lo,cum precibus & lmpoGtione manuum commcn-
datifunt gratiae Dei.non ramen ad novum aliauod munus aut
miniftcrium vocaci funt. Nihil vi huius impoduenis manuim
potuerunt cmcere, quod uon prius potuerunt. Non mirum iguur,
fi Superintendentcsin miniftrorum ordinem ante cooptati,ad
Superintendcntis munus evcdi, nonmfl ptaccuntccicAionc, &
publicis prccibus inirent fundtonem fuam. Nam ardua^uam fuf-
cepturierant,provincia. Nullatamcnhic inapofltio manuum, ut
vidcrc eft in ordinc & farma ele&ionis Superintendcntis pratfixa
pfaicciiis noftns,ubi lohanncsCnoxiusconcionern habuir, precet
conccpit,
(«)
G«noeprt,cV qujeftiones propofuiT,manu* non impofuit.rum ar&oi
rarttur in hoc munus Iohantacs Spotfuodus mintftcr cccl C\x
Caldcran* pator iftius Spotfuodi. Non ibant ad P.ipam aut EpiC-
copoi A1V4I0S, qnod novt noftri Epifcopi fecerunt, ut dignitatcm
epifconakrn ab Apoftoln fcibcct derivaram «S: continuatam indu-
rent. Ncc aiia forma alufvc rmbus inaugurati funt quam Mwtftri,
caJcmquc foima \ -uvfciipta ruit in Litargicis praeri\;s pfaiterui
suutris. Illud ci.im caput infcribitur a fvrmt fpcYintendenii; *UifUc
cuiujltbei mimftrieiigendl. D;c mihi,Mifadi iphc,num U nfcrint Su -
pcriutcndcntcm vi huius muncns potuilTe quid e&cefC, quod fi
orJinis fui non potutt Prcibyttr ? Nura mauus imponcrc ordi-
r.andis» quod uc maxime proprium fibi vendicant cptfcopi, aur,
quod idem confecrare prccibus feu tacrarc Dco 6c inaugurarc or-
dinandum. Ax contrarium fcniilfc jam docuunns. Si luhtl pro-
prium racionc alicuius ordinis dtfcrfi auc diftn.tti, non divcrfuto
ordincm agnofccbaot, etil cmincntcr prac alns, quia fic temports
iniuria cogcbar,ut 1II1 iudicabanr,potcitatc ea quz paftoribus com-
muiiis c(l,pr«aliis inftruxcrunr. Ipfa inftitutionis caufi ccu oc-
oafiojdc qua jam di&um,arguit non habutffc cos Superincendcfitcs
proquituo gencre auc ordincMiniitrorunuquos Dcusconftituit 111
Ecclella.
Epifopos tumfedentes , lnquir, fentificijs trroribm addiclos lita- Ei>ifcob»rtm
tumVtdcbaturiui ecdefiiJlicuMcxcrcere^eatenui tamtn bonor cfl habi- pumi vcnttis
tus ,W licet abida muneris fui partt aiccttntur ( nc auidreligio dctrimen tunfdt&f
ticapertf)induiti reddkm^ & fintcntirt ditlio w Ordinum coHViiitu Iria «on conttttw
durantt ptrmijf. Nullum jus unquam in ecciefia habuitTe tftosccn- au.
fucrunr,neJum catcnus honorcm illis habenduui, ut reditus indul- p±>. •
geier, & fcntentiae di&ionem m Ordtnum convcnru pcrmicterent.
Nam ifta in EccLfia: manu non fueruar.tantum abcft, ut illts in-
dulgcret. Nequc cmlis illos ftatus ltbentcr rulit. Namcumanno
s(6i»legatus Gallusaconvctuu ordinum pctiitfcr, uc Epifcopis fiu
reditusrcddercntur : rcfponium cft furcs oc ventrcs octofos, qui
Aon dignarciuur pafccre, inoignos cfTc paftu. Si Epifcopos Ponci-
riciis crronbus addi&os jus ccclcfiafticum cxcrcere non pcrmiic-
runt, folum quia iututum vidcbatur , & ne cjutd rciigio de-
trimenti caperct,cur Ep.fcopis orthodoxts hanc libcrcatcm denc-
garunc? Quoijuotautem, inquu, d puriori cuttu non alborrebant, p
eis ius httikii frucndi cpifcopatu^m fxuHibus^s- prftilegiis omntbtu : iu- ** ^*
lifiiciio etiam,juam *ntc ifutpabantiauatcntti rehgionis incolumtiM pa.
t&tturjontinuatt. Dc fru&ihus jam dixinon fuuTc in manu Eccie-
(i&. Iuvifoiftio auterncoiuinuacacir, ut dicam. Alcxaudcr Gor-
donius Galluuidianus^ot alio nomine Achcnienfis cptfcopus, a na-
tionali Synodo j anno 1561 petivit, ut fibi liceret fuis Gal-
.loiiidianis luperintcndcrc. jLi illc» fi conunuata nrioi luufdiclto
Kkkkkk futifcs
(«)
FuirTet,fruftra petiviflet. Scd nc id non fit fatis argumenti : rcpul-
fam tulir,quod non fuiflet ordinc, qucm Scnatus dccreverar, clc-
&us. Vndc pcrfpicuum eft, priorcm cius w>c«tionem ecdcfia no-
fifx nullam fuifTe. Quin & ip(c faftus eft, pctivitquc mulraan*bi-
tioneeadem Svnodo, ut de co cum Robcrto Pontano miniftro
Caledonicnfi ordine ftaruto dele&us ficrcr. Sed cum Cnoxius,qui
eocum Pontano profec"his cft,fubfenfic eum omncs Nobiles , &
eos.quorum intercrat, ambivifle, ut ratio iui haberctur : dtlc&um
in aliudtcmpus rc|ccir,Pontanum apud tutorem Maxwallij reli-
quir, ut dc facultatc fua cxcmplum daret. Cumquc ad fufFragia
ventum eft, nulla rubira rarione priorisiuris cpifcopus iterum rc-
pulfus eft. Ccrtura eft ergo hinc,fi quid in rebus humar.is certi eft,
horum vocarionem priorrm.etfi ad nos tranfirent , nunquam effe
habitam prolegitima. Denique fi legitimam cenfuifTent epifco-
porum vocarionem aut fun&ioncm, alios furrogalTent Epifcopis
erroribus Pontificiis addi&is. Sed cum profiteantur fc non nifi
inuitos & coafbos rcrum ftaru praefente difcrimen inter paftores
conftituere,reftantur fe epifcopos pro ordinariis & perpctub ne-
eefTariis miniftris non habuiffc, nec Supennrendentes animo (ur-
rogandi Epifcopis Pontificiis conftituiffe. Ex his liquidum eft,
?J?*4 &° * quam vera fint quae fequuntur. Vnde perjpicuum cttiUs effe potcfly
inqmubindices fidti prtpdum funeliincm necejjariam ts1 Vtilem iudi-
c&ffeytantum abeH, \>t calculo fuo condemnarinty cum tj* pr*fulcsyquift
trthodoxu adiungcbant, tflcrarint^zs' contumacibtuy & obflinatit alios
cum poteflateEpifcopalifurrogaVeririt. Vcrunq; falfum. Nam co fine
Superintendentes non crearunt,ut eos obftinatis & contumacibus
Epifcopis (urrogarcnt. Vcrum idcoinftituti Superintendemes, ut
difpicerent eccrearent operanos in mefTem Domini, & irfi, quia
magnacrat opcrariorum inopia,operarentur, non uno in loco,fed
pafnm per provinciam fibi aflignatam. Nam cum omnia papifti-
cistenebrisinvolvercntur, populufque ubiquc minfico audiendi
&difcendi ftudio flagraret,durum videbatur, paucos quos habnic
paftores,paucisecclefiis dare. Iraqueconventui vifum eft (nam c-
tiam tum conventus agebant) ahquot ldoneos viroseligerc , qui-
bus daretur munus rclifta ccckfia, cui precipue addi&i , aliquot
menfibusad iteroportunis annuanm regwmes obeundi,idoncosad
docendum difpicicndi,& quibus rcs pof^ebat ecclefijs illos prcj-
ponendi. Praefuies qni fe Oithodoxis adiungebant, tolcrarunr.fed
jurifdi£tionera epifcopai-jm continuari non permiferunr. Phila-
delphus ut probet Ecclefiam noftram quatuor folum gcnuina mi-
niftrorum generaagnovnfe,teftcs citat iibros^le difciplina. Mifa-
dclphusdicir manifefte fur.um facere Le&ori. Vuitenim, inquir,
fsg.u Vlruuque eundem >ideri <juum diffimiUimifunty w ex Uriuffue celltfione
10 pretripnii articuUs cuitis app^reuit. finimvero hic Epifcopus fu-
cum
cum fibi facic , or nrr quid dicar,vi :eat,nec ad rem' lotluatur. Ne-
quc enim, quia duos <.itavir,vulr wnum viden : nequc quod duo
auc unus fum.quicquam facic,ad id quod dc mniitTroru n ordmi-
bns auctor dixerat. Nrc fucum fenifcr,ctiamfi cundem uucnorem
dixifTec. Nam muratis mucandit, quas i\c Supcrintendcnnbus ha-
brntur & le&oribug tn priorc libro, fun&iones pftrpecfae Pufto-
ru-n.Doclinm, S niorunn Diaconorum, & convencuum cccl.fi-
afticorum rrdo cV junfcli&iodiltin&.us cxplicantur m pofteriorc.
Pergit Mifaielphus & librum priorcm a S.-natu rcjcftum probac.
Quodautem ait libethtm primum Senatuico nfu.it o C9mprobatumy mnle ei p**^
cum Cnoxto conVemt : is emm biflorUfu^t itb. ,-fil- J*x. auttor efl k *
Senatu rtieftutp , o nonnuiiis iliius ordinv, 'DeVot* mcntis fomnu,cum
conVitio nuncupatttm. Non dixit Philadelphus lihrum pnmum Se-
natufconfulto comprobacum, fed Scnatus au&ontacc editum. Ex
praefatione iiqaet S.natus iu(Tu compofitum. Eccum cxhibicuSjli-
cct a nonnullis qui oifciphnae jugum fcrre uon poterant, vel quod
bona ecckflae, quae in^alerunr, uc rcftituerenturaegrc fcrcbant, rc-
je&us (ic,candem camcn 17 Ianuarh Scnacufconfulco , quod extac
ad fincm libri una cum nomimbus fnbfcnbenrium numero 17
comprobatus eft. Si nulla ciilciplinae forma pubhcum confenfum
ilhs temponbus meruit.prauer eam quae una cum confcffionc fidei
Pfaltenis noftns pracfigitur, ut vult Mitadelphus,cur tan.toperc ia>
tagit,ut Superintcndcntibus fucccfmfe prober cpifcopos, qui nunc
rerum potiuntur. Nam deek&.onisforma ibi agicur & urricio in
generc, dc porcftace miniftros ordinandi, caftigandi.exaucToraridi,
in fpecic •ihildicuut.
Hinc, inquit Mifadelphus, ad gubernationem ecckfiaflicam def Qptutt «f-
4€ndens,quatU9r no/tsfioorum icctuum gcnera enwnerat. i\atton.iie^ *<ntuum ge~
ProUnciale, Or 'Pnjbyteriale (T Vaiochiaie , qute ccclefiam nortram ab ntra m cc-
initio cclebraffe innucre Udetur, licel Tnfbyiatak, cuipne c<eteru mtrum cUfia ncflra\
quantum addiclt ftnt PurtUni, ctckfi* noftrtprope 16 annos a reflttu- Pag.6t 7.
to cultu dthino non agnohcrunt. Ai.i vei ba aucTons folenni fibi artc ad»
cnc a'b uuti§ finc quo ai.ctons vcrba nibd habenr, quoo mcndaa-
um vidcatur mnu^re, uc 1: fius verbis utar. Hic tc caiulioe letfcoc
appcllo,a Deone an Diabolo hanc arcem didicenc Epi&opus. Narti
vcrba auctons ncque pnora neque baec tantam cxclamationem
merentur. Num vtnlTimum cft,quod aucloi dicic noftram cctkhV
am tociusrci cccUfiafticae «.uiam conventibuslempcr cribuilTe,nc-
quc uih uni untam fiucm habuifte. In numero convenruum, an
icmper ab lmtio quamcr, non verlatut tardo quasftionis, uc haac
nihil ahuci quacb ca*iuti.iiia nt piaetei icopum. Quod autemdicic
miiumciTcquantu PuiDytenii noftris {claiucancn parasciana m-
telligit) prae czteris convcntibus addi&t iunt, nura fingit. Nam
qui ftatum noftrum compertum habent, tciunt nos pnmas gcnc-
Kkkkkk % rah
Ml
ralt convenrui.rcoindas provtnciali,&tert!as tantum preftjrterii*
tribuere, ut ab his ad illos fit provocatio. Prefbyreria tamcn 0
quiaeranr convcntus ordinarii fingulis feptimanis cclcbrati, fine
quibuscano-iosSynodaltsfutiTcntinurilcs, coru confcrvatio nobis
imprtmis chara fuit.Sedne mcndacia ejus pcrfcquar, vides finc cius
a.ldftionibus au&ons vcrba e(Tc utrobiq; vera,& cum cius additio-
nibus noie(T- falfa;ur intelligas,quam lordide (apiar qui, quod re-
prcheJar,n*ngir,6c quod fingit caret mcndacio. Quod dicit Prefby-
teria,cla(Tcs altjvocant,ccclcfiam noftra prope 26 annos a rcftituto
cuku divino non agnouiiTc^quain verum fi:,fuolo^o vidcbiris. Sy-
fdty. nodos i uiiTe faterur,fed (juzsfupcrmtendentcspro ari-uri& regcbTit, quod
finc ftonte affirmat.Nam Synodus 4 anoo 1 56i.decrevir,'.llos om-
nefquc altosecclffia? mintftros Syno^o obnoxios forc : juflirquc
ccclc(iiscdtci,ut fiqutd accufattoms habcrent,dcf^rrcnt a& 3 I^crn
6 Syuodus a&.j. dccrcvir,ur afF-Cli tniurta ad pro vinctakm fy-
noclum tv Supenntcndcnt m provocarenr , cV ab illis, fi non fa-
tisficret.ad generalcm, & in cius lVntenria acqutrfrerent. Cor.fr-
ftotia itidem in fingulis paroeciis cx Scnioribu^Diaconis, & cccle-
fiarum Paftoribus coufiftenria habinfTe ab initio agnolci', fidqtj
$mnes Superintendentis dicio audhnteserant , fine cuim mmduto, ntbil
\\iimmomcnti Abii;gcrebdtur. Di&o audtcntes fi intelligar monitis
& confiliis aufculrantcs, non negabtmus ; ft pro imperio gcflifll-
omnia vult Superintcndentcs in confiftoriis reformararum cV
conftitutarumecclefiarum, & proarbitriodecrevifTe,quid factcn-
dum,ut nunc volunt Epifcopi , nunquarn probabit. Prcfbyteria,
(ncmpc clafitca) non negat ad illam formam primum dcfignata, uc
conftarenr ex Paftoribus & CommtffiQnariis ceu Legatw particu-
larium ecclcfiarum fuaeditionis fed negar unquam fuifle ciufmo.
diconvcntus in Scotia noftra, y?d <7«rirt periculum erat, ns tot Uico*
?*& K rum\>ocibus Tufiorum fuffrdgi* $brucrentur res primum, inquit, ba-
rere, deinde improbari, dcmum m \>fu cffe omnino defiit. Quando
ant qua occafione Seniorum uius in claflibus obfolcvcnt, noa
narrat Philadelphus. "Non paftorum fcmulatrone aut metu, ut
iftefingit, clafiibus abftinuiiTc Scmores a fidc dignis audivi, fcd
fua dcfidia & neghgentia.
m^ | Sedm<fne9,\x\c\\\\i,vnpudcntem h ominu de hernm ankentuum con-
tonuevtum f9r^jfifhntidm admirari : auum in frcquenUffimis eorum cewiliU con-
H*<oih*. twlMMiidiffidu^ & m-rulie* rcgndffc ntm* non ncrit, ut in prcVcr-
hium ret tbicrii. Hic I^cmo , qui non novir noftrorum conven-
tuum difh\iia, acihuc non cft notus. Et proverbium hoc,in quod res
abiir,anrc hunc Epifcopuum fuus Ntme audivit. Dignus hic l^cm»
qui tam apcrrecalumniatur,pnmi calummaroris& uuminc & n#-
sntnc. At tcftcmHifpanum cirar,qui tn convcnru nattonalt qucnc
ftrre vidir, cum nihil quod diccbatur , iutcllcxitj «accllo patrio
coro-
Us)
tornparaTit. Dignus (ane m iccllo, 5c Hifpannt illc.Sc hic 1 jifc«-
fus. IIIc, qui de re non intelle&i cam tem:rc pronunciavit : hic
qui tam vano tcftimonio,qnod vanitatis fuae eft ccrtiut, quarn ejuf
•uod probct,fignum,rcm tantam purct labefa&uum iri. Qffdfi-
(ennc, i\t tfuijjc ttimulttnrticlimircT de hco fugntre (de vcroomia
pugna loqui:ur)adco nunquam vilum fuit, ut quod vcrbo illc afle-
fit, verbo tp* negerrt. Acrius cft a icalum lianiura odium,quam
td defendendu m Ttudium . De loco quorfum pugnarcnr, qui nut-
Ii crat honori,nulh dcdccori. E.^uidrm tn cotivcntu nationali vidi
Grpini qui tx infTmis fubfcllis , fcntcnciam diceret graviffi-
m im,5c rorum Sma-um fjcum traxifTV. Qhta Ifhnn: fuiffe tumul- fd. -»-#
tutri, rrclimv:y iicir, K Girgm-im m-igin- nrn-ts creJidi/fct , ttut **' '
nnre Tnfatm, faliifli num Statim ut convcntum cft,poft preccs 5c
coricioncm Prjtfcs, qu-.*m no> vulgo M)dcrator:m vocamus, exi-
ens in dtle£r. lminiturt nomma ahquot proponir. Latis fufFragiis
cIccjjus eft novu^ mod-rator H >c munus crat , ut fine qus venia
nemoloq leretnr, inr->ortunis os obftruerct, cum :khb"rarur,fen-
tentiascxploratcr, fi 4UIS non rogarus rnbercrquod moneret , ut
petcnti veniarn concederet, (1 quid in du ium vocaretur, duos pcr
furTragia, qui difnurarcnt, deligerct. Deinde fiqnilquam habcrct,
quod ampliusobjiccrcr,utevocarct,&a1dere juberet : poft difpu-
rationem,ur,utrum fic fatisfacsjjm anampliandum,rogaret. Exqut-
bus liqucr, quam rainime licucrit tumultuari & clamarc. Quod
climafrcair.fortecx eocalumniandi fpccicm arripit , quodquan-
doquc COnfcnfum fuuro unaquafi vocetcftati fint. Clamorc vocct,
acclamatio tamen vel occlamatio vnanimitatis & concordiac fig.
num eft. N: vel uno cxcmplo dcmonftrarc potait convitiatox
Jftt*,contcntionem animorum. Sed difcordiar hujus kiculentum in
clafTc ccu Prefbyterioad Fanum Andrca* exemplum citar. Andrea
Mcluinum curn paucis, Robertum Vakfium , rcliquum collcgiurn
Patricium Wcmmm Lucheranz Ecclefia: paftorem dcfignaiTe;
Hancque controv: rfiam cdexarfi(Te,ut fratrum unitatcm diflolvc-
rct , alrcraque pars Cuprum fcccdcrct. Qu~ fabula ipfa le refutaf j
<um non pauci led rrapr pars -cnmM. luino iit Fuiio ha:fjrunt,Cu-
prumque fummi ejus amicifcccflcrunt. Et revera de hac ?c per
cundiatuscompen Epifcopum nihilaliud quam contumcliam vo-
«crc Prcfbyrcnum , cum dc delrcxu iftorum non convenirer..
ncroquc prstento ccmmuni cottfcnfu ccrrium delcgitTe. Quod sd
contfpverfiarn attinerrnon raro fh , ut dc doms bominurn drrrr-
fa? divcrforum fint fententra;. Illud certum eft, nu!hitn munus in-
terccffiiTe, quod hof.au: illos, huc aut illuc impcllerct : Eoifcopos
avutem noftros, nunc non :ta probarc fpihtUS, led corum qufgratia
aur pccunia pnmi funr, primam habcrc ra:io.jem'. Qiiod autcm
i^reibyteriutB divifum fu^nt, .dnas Confperio caufas, quarum neu-
Kkkkkk 3 ua
(l6j
t*j|h*eceft,quam iftc fiogit, Pnma quocl numerus vicibpsfcroTdi
dfumibus iocordiam aluit : f: .tmu''a,quod prc ptci \.«rum inccra-
modiuutu & longinquita.ttmn.mis )»ft£ fa?c*c abftruas txcufa-
riottts tcxib*;.:ui. I\igu rabuU- AT«t n;tt:onmx mquit, (.nituoruto
canfcnfum m tcliquts totttu ngni pnfjariis fuifjc tettari pcjjt-.nt, qui
fludu partiunu artcsy ambitus^jnrgta m dtfgncndls modoatorilus Sj-
noihiumbr Tnfbjttriorum prtftntts oiuli, itdcruntHcc munusacco
non crat lucroaut honori, ut. v.tartnt pt tius quam captaier homi-
nes.Praeficks in lyuocir gcrxr. eram annui,m ptovinc.SV clsflib* fc-
mcftrcs.Vbi non pkilarchia? locus nulla ^/Ac*«k/'« Sed, ut hoccaput
concludarr.jveriflimum eft, quou au&or d)cit,hcrum conventuum
animam fuiiTe concordiam cx icniennarum frattrnam confpira-
tioncm ab omni dominatione & divUione abhorrcntem. Quan-
quam auctor non hanc concordum dixit animam noftrorum ccn»
vcntuum fui(Tc,icd ur.am omnium dc dcftrina cx oifciplinafenten-
tiam,quae antc haec gcnh vtr.tnfqiu mancii ta jra ura fuit,ut ncrr.o
unus in tota Ecclcfia Scoticana, aliud,quam pnbhce decrttum fuit
fentiret.
Suterinten- Au&or diftin&e dicit inopia commeatuum faclum, utEccle-
d/ntium apt- fia quofdam Epifcopos primi gcncris in CommifTariorum.quos
ram inutilem vulgo Commiflionarios vocamus , numcrum fuifle cooptatos:
cfse non dixtt Ulotque parum laefse majeftatis mfimulatos, partim judi-
PhiUdcl- cum civilium munus fufccpiitTe , omncs crTicium deferuiiTe :
pbus. ut nlorum opcra Ecccltfia? plus detrimenti,quam cmolumenti at-
tulcrit. Haec vctba itadtiena, ut ncmo alib quam ad Epifcopos
illos, dcquibusdifette loquitur, traheret. Hic fuo more corrum-
pit, & oxoiLlornm opcrayo\hhium epcra fuppcmt, utad Superintcn-
dentes, dc quibus quinta dclione fupraaucTor loqucbatur,extcn-
deict, cc in llioium laudes , a quibus fuum ordinem dcrivarc mti-
tur, cxcurrerct. intrapattcijjuuos anuos ab mckeata rcformatione adeo
^'J*1*. omnes papifuti fili a clulfi/Ji, U Ux rdiqutu cjjety qutfe fymantnfcm
profiteretur. Provide faue maitulino gencrc loquitur. Nam con-
ftat Reginam ad ultimum fpiritumcam prcfeflioncm tcnuiiTc.Scd
quis credat vix rciiquum uim in Scotia fuiiTe,qui Regina; gratiam
captaret , qui hos hcn.incs vicct 21. Rt^is gratiam diccre 6c faccre
omma. Std w.uafuli inflar vidttur, ii quit, quam breli pertotamSco-
JPag. 14. tiam E^at^hiluctm dijpudetmt. Quibusverbis rehquorum fvmmi-
(taitim lam tm Supcnutenuentibus vindicat , ut lcgentibus fpcm
inijciat iuum epifcopatuum , qucm ad eos refert, fore non minus
foecundum. Scd ncquc Supcfjniendens iftorum Epifcopatum tc-
nuic, nctjuc tota hasc laus Superintcndentium fuit. Nam in hoc
negot.o n.mo ncllit majnrcm Cnoxn quam omniurn Supcrinten-
deniium laudem fuiiTe, qui tamcn in Superintcnacntis munus no-
jwcii da.e nunquam voluit. Nec hic cnauia , quanquam omnium
primuf.
t*l 14.
(27)
primns. Ennt alii non pauci quorum open nequeexigua tie^uc
inutilis in kac meflc apparuit : ut omncs videant, quo hic ant-
mo adquinque viros , ncqueeos oranes optimos , hanc laudcnt
trahat- v T . .
tonfitt, inq'iir,f«tN kWihmnii herl^firm^is orti effet confultiti$t *MC9I>1 tr*~
Superinten ientes & Commigiomrios in em retfonei immiffis, in quibtu m ¥?%"
Epifcobi ckltui tontificis \vn tni mordicus *dh*reb*nt. Qitioniius dtt- luuldiai0HC*
Um ftds Umvvttnnih , quia firefulcs ortbpdoxi fifficereVtdebmtur , non ***££'
uomimin ilbum tifttetorum reUti. Duo hl: Cne au£tore afTcruntur. ,unt K . .
Superinrcndences &c. Papifticis tantum Epifcopis fubmifTos efTe : Ztoenc9t*:
& orrhoioxos vifas ad fuas ditionrs aciminiftrandas fufHcerc. Uf*
Qu Hum neutrum vcrum eft. Actum eft.ilicet, Epifcope periifti.
Szd, u:\c8t )r vHear.quam parva fi.les iftis fir, qui de vicloria non
4e vero ccrtant : Cum de provinciis perluftrandis prima orta eft
confulrario : conftat duodecim Superintendentes defignatos efTc ,
id eft uno pauciorcs qua m eranr olim EpHcOpi , ut aut omncs tum
Eoifcopos praerer unum oportcat in annquo lutohxfifTe : aut pro-
vinciis eriam eorum, qui lucem amplexabantur,dcfi^natos effc Su-
perintenden~c<;. Orthodo^os antem non vifos fuis ditionibus ad-
miniftrandis fufficere, probatquod dc Abx.mdro Gordonio dfxi,
cui ncgarum eft m fua Dioecefi fuperintcndere. Neque is epif.
coporum lllius generis crat ultimus , quippe qui non rato concio-
rabatur, & non indoctus habebatur, At cum proprer inopiam fti-
pendiorum nunquam pofTent plnres quamquinque Superintcn-
denres explcri, cognitumque efTet expericnria non necefTariam
effe eorum opcram : inira illa ratio, qua minore fumpru & incom-
modo idcm"offi:ium prasftaretur.Synodo $ anno 1 56i,fcledi ftint
d cxminiftris, qni ad eam operam videbantur maxime idonei, qui
pari potcftatccum Superinrendcntibus regioncsobircnt, ecclefias-
rsftaurarenr , mmiftros difpicerenc , & lnaugurarent. Hi Com.
mifTani quibus ha?c cura commnTa , vulgo CouimiiTionarii voca-
bantur, fingulifquc fynodis ratione diligcnrias fuae reddita officium
ieponebant , &aut ipfirurfusnova poteftare reftitwebantur, aut
alii inftituebantur. In hunc numerum coopran fuut aliquot epif-
copi corum , qui ad caufam reformationis acccdcbant, eifdem
iegibus. Vnde perfpicuum cft non pcrmifTum fuifTe illis anti-
qUarri jurildietioncm , quodhic fine frontcnon fcmcl affirmat,
cxcrcere. nfi
1) xerac PhiladelprVis paucorum lllorum epikoporum pnmi g
gcneris quofdam in collcgium civilium uidicum cooptatos,quof- p^mtIe
>iam laef* [rajeftans infimulatos, om ies offi lum neglexifTe. Pri- !,fr^ V
mum non negar, led ab eDifcopi ofn- 10 iuuriciuam alicnum ciTjm,pj,
aiicnt. Minijiros ctiam pkrofj iC ^ie i>/w.75,inquit,»// mtnuf non ftne %
Ecctcfi* tonfenf* & -mig'11 bAupvirforum flatrum c&nrmodo aHtiffc, p4j.
dicic *'
iicirnon prcbat.Iurifdi£tioncm civilem in miniftris EvangelhEc--
clcfianeftra nur.quam probavit : Patcriftius Spotiuodiau&or fu.
U Synouo ut canonem condercnt jurifdiclionem civilem miniftrif
interdicenrcrn. Quod Chriftus ncgat elTc oflRcii fui,id ifti ncuti-
^viam ab c fficio fuo alienum putant. Si falutcm antmarum,qutbus
cuftodcs funt appofiti, curarenr, fi judicium Dci minantisfcab il»
lis peccata civiraris repetiturum non rlocci facetent ; uniusgrcgit
curam putarentelTe nimiam : ncdum ut, cum omncsgrcgestoti-
us provinciae dcmandavi Cbi volunt, civilc jadiciuno, qu*fi levc fit
quod portint onus,fuperaddar.r. $cd nihil ab Epifcopi offitio alir.
num,mocb pingue iucrum iodc paretur;non cioacas purgarc. Nara
ifti t b videntur omnia colhmare fua ftudia.Sed dc maiefiatist\nq\i'iTt
p4m %7f crimine, qu*ajfertt non capiot ntfi forte Gordonium candiUcrfie Epifi
ccpt*mintcttigit> auem preces pro T{iginicmatrU Jajutc conciperc , cun%
*gre firret adifcrfi fittioyfacilc crat perdudlionii infimuUtus (infimu-
latus fcilicet ac fi ncfaseiTet damnare) cuius pietatcm in principem
honipstius hudajjent^ ncc homini dc ijla caufa litem moVcndam judicafi
ftnt. Vt hic hominis ingenuitatcm & finceritatem fpc&ctis : fuit
gens noftradivifabellonimis jufto. Altera faftio regis qui nunc
eft, puer.tiam tuebatur : altera pro matre ftabar, a qua illi ob faci-
nus nimis notum defecerant. Bcllum ctat utrinquc fatis atrox. Ad
Reginae fadionem ex omnibus,quod fciam Ecdcfiafticis, folus hic
Gordonius fe adjunxit ? Illis facra adminiftrabar,& non folum pro
Regina matre ( quam hic foiam facit caufam cur majcftatisdcprc-
fcendcretur) preccsconccpit , fcd adverfam fa&ionem ad beliura
animabat , juftum efle, pium clTe, & neccftarium : cum cjui regis
avum per fumrru nefascaptum crudcliflime occidir,pro concionc
faudavir, & praeter aliam vitae foeditatem multa hofttlia contra rc-
giam majeftatem dcfignavit. Hoc quod dico lippts & tonforibus
itanotum eft, ut ipfe hic cjus patronus , quamvis cgregic videai
impudentem , non aufit negare : ita inique agir, ut fcelus, quod in
ejus crimine fuit tacitus prarrercat ; quod cxcufando mitigari pof.
fir, pro fceleredamnatumciTcaiTcrat: pietatem ejusin Rcginarn
Iaudaudam dicar, impietatcm in Regcm turc pucrum cjufque
avum igncfccndam.
. , f QjrVa ^dpfi vu^c iuum ordincm a Supcrintendcntibus derivari ,
Ji T" nc Pcrnu,x reus agarur> qu00" an gradum ab Ecclefia noftra dam-
intcn tn <r na£um rc ^^urir.ilhs nititur omncm,quam ipfearrogat potcftatcm,
Jtrnpcr }io- v-JK^cire# qijji0Yes ordinare ($* csnprmarc^ contontus ntderari, pr<c»
?l!*ftU? frattos facris arcere^a wini/ierio adtcmpusaut in perpetuurnfummo^cre^
tge fatiunr» par[esj*unit inquir, junfihciionis Ecciifiafiic*e , quas SupttinUndentei
**¥ %T' »on adfiitis mtniitrti exerc*ij]c extra controberfiam eft, In quibus ver-
bis falfa vcris ita mtfccr, ut vrx dtftinguas; vcra ita ambigue nar*
Mt> ttt fi quid rcprchcnuas, habcat quod cxcufc t j ua faifa aftcvcrar,
ut-
(«0
p mt m ©fcwemientttim , crcdat aflcverando fc pofTe fidem facefel
'Paftoresordinare &: conhrmarc.preTraclosfacrisprohibcrc^a mini-
Hcrio indignos lubmovcre illis a convcntu datu fuifTe vcrum cft:
cxofficio ordinarioporuiiTefalfueft: non adhibitis aliis miniftris
«hxcexcreuiflcjcftfalfiflimum.Synodo 4ann.i56i Supcrintendenj
jubetur inexaminc miniftri adhibere proximam Ecclefiam refor-
matam, aliofque quos habcret opportunos viros de&os A&. t.
Itcm fynodo < codcm anno A&. 4 , permirtitur Superinter.clcnrt
•in Synodo provinciali cum confeniu fynodi ab EccUfia alia ad
aliamminiftrum tranffcrrc. Synodo 9 ar.no 1564, Afti, decemi-
tur, fi qua quarftio incidcrit , quae praefentem manum pofcat : ut
'ftatim in convcntu difccptetur. Sin moram patitur,ad Superinten-
dcnrcm, cujus intcreft,rcfcratur: ifque, ut adhibitis miniftris op-
fortunis rem difccptcr, rationefquehinc indc perfcriptas generali
(ynodo fequenti adhibear,urcognofcantur. Longum effetfingula
pcrfequi. Ha?c fatis demonftranr, qua fide Epifcopus affcvcrercx-
«trd ctntrrterfiam ejje Superintendentcm ifia officta non adftitis minifirit
exercuiffe. Quod autem ait , con^entm modcrnri, ad corum munus
fpedaiTc, degeneralibusconvcntibus, adeo noncft verum, ut ni(t
dele&i fuflfragiis, nunquam iftud munus obierunt, & illis praefen-
tibus miniftn f«epius moderarentur. Dc conrentibus provinciali-
• bus nihil comperti habco, an ex ofrlcio iftud munus ad cos fpe&a-
fit, quiaindicendi faculM&Vfilis conceffafuir.Hoccertum non ha-
buiffe peteftarem furTragi* flegativi Superintcndcntcm in Synodo
• provinciali aut judicis vniei & fingularis, ficut nunc fibi vcndicac
-Epifcopus in fynodo Dicecefana.Ncc proprie diccnda funt co*nci-
liafynodi Diocccfanar, quia ibi Epifcopu$;eft unicus-& folus judex
*dverfariorum judicio. Prefbytcri folum affiftunt ut corrfiliani;
imo (iftunt fe ut examinandi,& fubiiciunt fe inquifitionr Epifcopi-
In fynodisprovincialibus quae Dioecefanis refpondent ( nam pro-
• vincialem fynodum nos vocamus unius tantum vicccomitatus aat
duorumconvcntum, nonplurium diceccfium unius Archiepifco-
piimperio fubditarum ) omniumfententiae numerabantur & visa
furTragii decifivi habebant , non minus quam-Superictcndcntes,
Ad vindicandum illis nvftituendi & tranlferendi'miniftros pote-
-ftatcm citat Synodum Edingurgihabitam 8 CaIcnd:IitHiarii 1561
inqua non tantum omittit confenfum miniftrorum ricinorum ,
-quos decretum iilud jubet eos fibi conjungere, uc fenreniiam fuam
ratam facerent , fed difertis verbis ait extra controverfiam ciTc Su-
.perintendemes non aofcitis miniftns illud jus exercuifte. Iierum
advindicandum iilis jus provocationisfynodum citat£dinb.7 cal.
rluliianno 1563 , quam juvenio Perthi non Edmburgi habirnm ,
,quam ftatuiifedicit provocationem a miniftris&t fuis Pre(bytcriis
-ad Snpciintcndcntes , cum non fimpkciter ad Superiiuendenrei
I. 1 1 U 1 .piOYO"
provoeandirm^ffe ftatuitur : fedad Superinrcndentem & ?r©vi«»
cialcm fynodum : & ab his rurfus ad generalem convemum, & m
ejus fcntentia acquiefccndum. Ad hoc etiam probancum in tclis
ait teftatum cfle E.iinburgenam Ecclefiam ad Superintendcnteim
Lothianum provocafTe facpius, cujus nullum teftimonium repcrio,
ncquc llli fine tefte credo.cum conftet Gnoxium cjus Ecclcfi* mi-
niftrum mulro rrajore fuifle au&orirate quam illum Superintcn-
* *l* **• dcntcm iftius Epifcopi parrcm aut quemvis ahum. Hinc ex alia
fynodocodcm anno 8 cal. Ianuarii ait Superintcndcntibusdatuoa
eiTe,ut pcenas etiam Ecclefiafticas prsefcnberent,in qua fynodo ni-
hilea de re reperio. Duo tanturaea habet ada, alicium de vifita-
tionc a?grotorum,alterumdefepultura mortuorum. At in eaquatt»
deinde citat Edinburg $,cal. lulti ann.i $61 dccretem videoex fen-
rentia Superinrcndentis excommunicandos efTe PrcfLyteros ceu
Scniorc*, qui moniti non fcrunt paftori fuo in < orngenuispopuli
moribus fidclcm operam. At ibidem A&.3, decretum eft^utom-
ncs Superintendentes, Mmiftri, Seniorcs, & Diaconi generalibus
Synodicenfuris reneantur. Iri eacuacin Decemb. anno 1565 ha-
bebatur, datum eft Superintendenti , ut au&or: m caedis aii ftatum
diem Sc locum citet : fed fequitur continuo.fi in oppido rcforma-
to casdcs fjcla flt , citandi munus ad Ecclcfiae Senatum pcrtmere,.
nequc Supcrintendenti licerc fine ejus au&ontate quicquam fta-
tuere. Prster has, alias duas pro provfla-uione ad Supcnntenden-
tcs & Synodos citat , quje nihilo mafs pro tllis faciunt. Nantin
illis, ut in his, Synodis fupra eos fua fervatur au&ontas. Et qui«
credat hos a fynodis accipifTe potcftatem fupra Synodos. Cum il-
ludubique ratum fit, majorem effe eum quialtcrum au&oritate
donat, quam cum qui accipir.Superintendentcs diligentiae m vifir*-
lionibus, Scfuae adminiftrationisrationes Synodo Nationaliquo-
£*£.2,i, 13. tannis reddidiffc fatetut. Sed meminiffe opertet, inqun^d banc jyn$-
dum nntii mwtftro acceffum tunc permiffumy ni/tauem S*perintcnden-
tes ipft, rebm ibi difeptandU ts* dtjudicandu idoneum cenfaijfmt. jft-
fueita ratioyicmredMdiffe > non^ulgo miniftrorum, fed SHpcrtntcndtnti-
biu reliqmrum ditionum &* primGribnt ptfternm, auosij.fi iftiufme-
a% iftlibuytdhujcbant. Qutd hormni credas , qui quod dicat , iuhil
pcnfi facit Pauio ante in margine pro Superintendentis au&oritate
citavir Synodum, quae anno is6$, EJmburg. in Iuho babcbatnr.
Ia, idquod aiTcnt plane rcfurar. Anteacuicunquc hcuit convcr.-»
tibus interefTc, funtagia rogabanrur. Hbc quia vifum fuit confu-
fius, huic {ynod^ piacuit dc jut e fuffragii ftatuere. Decrevi t c :go,
r,c cut hcrrct furTragium fcrre, nifi Supenntcndentibus ,Commif-
Aonanis^qutbuseadcmpotcftascBm iliis detagata EflHl , & icgatis
proviactariim, Ecdefiirum, & Academiarum. Erquodhunc rc-
futat^lcgatorum provinciaiium dtk&um a Nobilibus ck miniftris
cjus
sjasprvnrinciajin (ynodo provinciah fore: Itgitorum Ecelcfianm
ab EcclefitJ fais,& civitatibu*, acjuibus deliguutur, ut mircrqua
fronte ifteaudear aflRrmare exSynodo , id quod Synodus phne
negat. Tantum eft difcrimeninter Sipcrintenicntcs lllos, & qui
mincdominantur Epifcopos, quantum intcr Gigatites & pumiho-
nes. DifTerunr primum provinciaru amplitudine. Vnus Epifcopus
Andreanusauc Glafcuenfisduorum.Supcrintendcntium provinciai
eecupat, i ele&ione; Epifcopi imaginaria forma elc&iotiis funt
«ligendia decano & capitulo, r.on fccundum canonem ullum Ec-
defia; noftrr , fed ftatutum nuperum Ordinum in cominis. Ec-
clcfia primaria proviaci* habuit facultatcm dcle&um facicndi eo-
rum qui in Superincendencis munus auftorandi crant, 3 cxaminc;
miniftri provinciae probatnri erant delc&os , num ad Superint
munnsidonei cflfent, quodrcnuunt Epifcopi. 4 ordinacione-Su-
perintcndcmibus non opus erat confecrationc per Metropolirani
ZL trium Epifcoporum yJzfyait** ot fupra di&um. 5 Poteftare or-
dinationis. Non Supcnnccndenres folum fed etiam alii miniftri
ordincm minifterii confcrre poterant. Nunc Epifcopi hanc poce-
ftatcm fibi folis vendicant. 6 Potcftatc Iurifdi&ionis-.Supermtcu-
dentcs fingulari potcftatc miniftros cx unoin alium locum trauf.
ferrcaut exau&orare non pOtcrant;Epifcopi hanc monarchiam u-
furpant. Rcformarae Ecclcfiae inconfultis Superintcndewibus ex-
eommunicarions gladio^te|jre poteranc corumaces, ut patet cx tra-
£U<udeexcommunicationc.,qui praefigitur pfalteriis noftris. Epif-
copis inconfuUis, vcl non affcntientibus jim non pcrmiffum Prcf-
fcyterio daffico vcl fceleratifTimum quemvis cxcommunicationig
gladiozbfcindcrc 7 Graduumfubortinatiore.Non crant Super<»
intcnderites alii gcnerales,alii provinciales, Supcriores aut inferio-
riorcs,fed omnes pan coniortio praediti honons oc potcftatis. Iam
habemus duos Archicpifcopos non folum Preftyteris fedetiam
Epifcopisfirapliciterfic di&is fupcriores. 8 Subje&tonc;Supenn-
tendentes conucntui generali fubjc&i crant , & fccundum notv
mam libri de difciplina, Ecclefiae priraariae & rniuiftns provmci*.
IohannesSpotfvodius iftiuspater, cum inauguraretur , profetfus
eft pubhce fc Ecclefia; obrcmpcraturum,etiam hujus Ecclefiae in-
quit, a qua ad hoc munus vocatus fum,&: admonitiones tam pub-
licas quam privatas aequo animo 3cccpturum, & nifi pareret, mcri-
tb ex Ecclefia expuendum. Eprfcopi cenfuris Ecckfiae fuse Dioe-
ccfanaeejufvc miniftris in unum convocatis fubjici abfurdum effc
apertafronte profitentur. Stata concilia Nationalia quibus iub«
je&ionem initio fimulabant, edi&is regiis & lllorum confiliispri-
.tnum* deinde lege lata in Comitiis ordinum , Rcge & Regiis ad-
nitauibus fublata funt.Itaquc conventus gencralcs ordinanosjaai
jU4lio5ixabcmus, quiinordincm iftostyrannoscogant. Cum ceie*
Llllll z brznt
' (31)
krantextra ordtnem cemvemum torius Ecclcfia», Archiepifcopil-*
^bi proftafiam arrogant, & illi una cum SufTVaganeis fuis tyranni-
co more dominantur. 9 Supcrintcndentes cum munere fuo \
EccUfnftico civilc non conjungebmr.imo iftius Spotlvodi patcr
paftcnbus rcrum civilium adrniniftrationem non competere pa-
lam profcffui cft in conventu gcncrali Ifte illiusfilius& facra&ci-
vilia tra&.ic. 10 Supcrintendences fingtilis fcptimiuis faepiuscon-
cionati funt non vnoin loco hatrentes , fedprovinciam fuam ob»-
untes : Epifcopi in aula aut Senatu rcgio aliis negotiis impli-
cantur, vel domi otiantur.-Sunt qui annorum quinque fpatio notv
tcr viderint dicecefini fuam. 1 1 Superintendentibus data admini-
ftratio quasdam ad tempus Ecclefia nafccntc , cum clafles in tantav
paftorum penuria conftitui non potrrant, &ad praedicandum po-
tius quam regendum infticuti funt, quia operani pauci ut fupra di-
Sum. Epifcopi Ecclefiae|ufquepoliteiaconftiuua, regimen inva-
ferunt. 12 Supcrintendcntcs faepius cora convcntu generali abdi-^
care fe volebant co munere teporario,quod certum fignum eft non
judicafle Ecclefiam noftram fuiflfe ordinem peculiarcm minifterii a
Deo inftitutum. Epifcopi pcr confecrationem accipiuntordinenv
quendam quo fe abdicare non poffunt. Denique Superintendentcs
nonnifi Ecclefiaeconf-nfuinaugurati func. Ifti invita Ecciefia in
Ecclefiam dominationem occuparunr.
^ommifario' Comiflarii provinciarum,quos ▼ulgq.Gomiffionarios vocabantj
*" & Super- mittcbantur qub non erant Superintenc?entes,cum eadcm poteftatc
J'ntendtntium ordinandi & confirmandi paftores, a facris arcendi & a minifterib
MM*MU&4t. ^fnmovendi,fiquisindignusfuomunerereperiebatur.Quodaute
" ideo negatparcm cum Superincendentibus habuiffe poteftate.quia
horu munus fuit temporariu, illorumaute cum vita durabar,dirTe-
rentia illa cft tSporis non poteftatis.Sed opcrcj prctiu hic eft fallendi
ftudium fpe&ate,cu quod de Comiflat iis affirmat,de Supcrintende-
tibus non audet ncgarc^ita proponit,ac fi de his efler verum de lllis
non ite. Verba libet adfcriberc, ut quibus libet fortaflie non eft ad
manum (nam nefcioqua cofcientianon patitut publice venire)fin-
cctitatc Efifcopi vidctnt.lUorumtinq\\itsmunu4 teporarium,necUtra
&*%.%£ dynodum proximam durabat^atla etiam non prius confirmab&ntur > qukm
co^entuiprobaJJent.Superintendentiu longe impar ratiot folennU funHio-
\m imtce au/piciaypotefiai perpetua.nec Ubentibwsjiifi graUoris tulp* co.
^fM£d&r0£4/4.Solcnniaillaaufpicia nonaliafucrunt,quam cujufli-
bec miniftri, idque teftatur libcllus que ipfe citat pag.li. fui 3, cuna
pfalteriis noftris conjun&us.Sed quis hic audacia hominis no notet9
qui hoc ita narret,ac fi ncget Superint.reddcnda fuifle ratione con-
▼entui.quod tamen fuperiori paginaconccflcrat.Supeiintendentes
ctiam hoc munere tcporario f$pe fe abdicarevolcbant,quod nofc-
&iifcat,fi judicafiSc minus illud fuiflc ordinariu & a Deo inftitutu.
HncVnus de Epifcopis primi gcneris,qui numcro trcs auCqu*» Epifaporum
tilor, quibus vetus jurifdi&io non continuara, fed commifliario-yfrKwWi^»».
rum pcrmifla poteftas,eifdemque lcgibus dtfinrta. In libro dc dtf- fli ortui gy»
crplina fumios & redditus Epifcoporum, Deconorum.Archidiaco- #c«iyk,
nftrurn/ Cathedralium ecclefiarum, &quas collcgtatas vocant, ia
Scholarum 6c Superintendentium fuftentatationcm convertipctii
# vcrunt. Anno 1 566. Hetveticam confeflioncm in qua Epifcopatug
prohuaiano commento habetur,chirographis fuis comprobarunr.
Th. Bcza, cum intcllexirtet cx epiftola IohanYiis Cnoxi profliga-
tum in Scotia pfeudoepifcopatum rcf cripfit his Vcrbis. Sed (3* tfiud
mi Cnoxc, te cdierofque jpratrei memmifjc )>eiim,quodjjtm oculis pene ip-
Jii obfr\>atur ftcutepifcopipapatum pepereruntyitapfeudoepifiopds Pa/tf- gp, •fjl
tm reliqHUi epicureifnum terris inbetturor, Hhnc pejicm cateant qui
ftJi>am Ecclefimcupiunt w quum iltam in Scotia in lempore prtfligarU*
ne qutfo iUam\>nqkam admittastqu4ntum)>U , Zrc. Haec firipfit anne
1 5 7 1. Intcralia fignificaverat illiCnoxus profligatum furfTc pfcu*
epifcopatnm. Hoc ipfo tamen anno proccres quidarri qui Epifco-
patus aliaq; beneficia mtnora invaferant,de jurc fuo dubitatcs,epif-
copos invexerunr qui titulo benificij gaudcrent & ampliori ftipen*
dio,ipfis tamcn rcliquum mtercipiendi jusconcedercnt vel pcrmit-
terent, quod in mrnoribuseriam facerdotiis ut ficret5 contende-
bant. Ergo NiortonusMatrio,quitum vices Rcgis pucruli gerc-
bat, auclorfuit, ut per Dunenfem Comarchum Augufiac Super-
intendcntero virumnobilem fynodum convocaretLethauu Qui
coconvencrantfcptem viris aut ex illis quatuor quibufltbec ut
cum Prorege & nobilibus, quot illi liberet adhiberc, de fumaaa rci
cccicfiaftic#confultarent,poteftatemdelcgarunt. Htconfenferunt,
vt in veteres ritulosminiftriex fele&iflimrs iurrogarentur. Hac
au&oritate Mortonus Iohannem Duglaflfium capularem fenem in
Epifcopatum Fani Andie*fubvcxit. Poftduos mcnfcs Synodus
generalis ad Fanum Reguli habita^quibufdam legatisdcdit munus
cxaminandi a&aMlius convcntus, an cum facris literis conftarcnt.
Eorum fentcntia in archivis non exftat: tantum conftat eius fidem
ctiam tum fuiffe fufpe&am. Ac anno fequ* nti 8. id. Auguft. Pcr»
thi *retera facerdotiorum nomina ut parum Chnftianaexpiofa funr,
Deindeanno 1573. 8. ctiamid. Aug. Iacobus Pattonus Calcdoni-
us Epifcopus accufatus eft, & Alcxandcr GordoniuS catfdid* ca«.
far Epifcopus damnatus eft. Ec paulo poft prid.non.Marc. A&. 1 ,
Edmburg. decrerum eft, ut Epifcopus Synodo obnoxim ei?ct5
scc ampliori poteftatc quam Supcrintcndentis utCTctur ; & JkCt. 4.
iiec facerdotianifi dcconfilio trium miniftrorum conferrcnt.Hinc
anuo 1574. 7. id. Auguft. dccrctum cft acV 3.cpifcopos, Superin-
tendcntcs ccCommtnSonarios, fi quid aut m officio aut do&rina
aut moribus notarctur, neque admonitionibus corrieetentur, au-
iWritatc nacionalis Synodi cxau&oracura iri. Dcinde eodcm an-
(H)
«oNon. Mart. cautum r &. 5. Kc quisadmittcrcturfpifcoptTi;
nifipriusa convcntu prc baretur, ne aula qucmhbct cbirucete*
Inicqucnti Syr.odo Eoinburg. anno 1575. S. id. Aupuft. de Epif-
eopis,Supcrinttnder.tibus,c\ Cc rrmiflicnariis vaiia querelavCura
decretum c<Tct,ut de iis ccgnofccrctur.Iobarncs Duiarns minifter
Edirburgenus proteftatus cft, nc illaccgnitio fraudiciTet iis qua?
ipfcmultique fratrescontra illorum cfficium haberei.t objiciencia-
Vnde datum IoanniCragio, lacobo Lowfono, & Andrcae Mclvi-
110 cx altera partc : Georgio Hato, lcanni Rov.o, & Davidi Lin-
dcfiocontra ut difceptatcnt 6c cognofccrcnt, an ex facris litcrii
ulla eflet Epifcopi qualcm fupra tv^wUrtfu arroganr, au&oti-
tas. Hi re candide agitata rcfpouuw.t, advcrfantc aula ,
quae co tcmpore pro Epifcopis ftctit,non t(Tc tutum hanc Camari*
nam movcre. Vcrum tan en quamvis ex fcripuins non rcpenrent
tliud epifcopi officium3quara ut docerct cV cum Senionbus (uis ec-
detiam fuam curaret: illa tempora pofccre, ut quibufdam ex c«
numero fele&is viris dctur negotium infpiciendi ecck-fias, inftitu-
cndi miniftros, & rcbellcs caftigandi de confilio proximorura fra-
trum rcgionis,quantum Sy nodus lilis pnefcribcret. H«c fcntcntia
pro tcmporc ptobata,fcdtamcn ut CommiiTarii ceu Commiflio-
naniannuatim regtones mutarcnt,nc infolefcerent,& fupracolle-
gas fuos fapcrent. Deindo fequcnti Synodo cx hoc dccreto ftatu-
tum,ut finguli epifcopi cedefias deligerent quas curarent. Diviiat-
que funt provinci* quas Commiflionarii infpicerent , prafcripiar-
que leges lnfjpiciendi. Nihilominus divifagcnte in quatuor partes
cx fingulis ele&i funt quinque viri pr*cipui, qui convenirent, hi
Glafcua?,hi Andreapoli,hi Abcrdoni* cY dc polma cogitarenr,
deinde in commune fentcntias pnd. cal Au^uft confcrrenr,
&refcrrentad Synodum generalcm. Singuhspoftca Synodis dc-
k&i funt qui ditputarenc & quaucrent. Tandcm anno 1578. liber
iccundusde politiaecclefiae a Synodo gcnerah comprobatus eft.
Inter alia inucntum cft ex facris litcns paftoris fupra paftorem
nullam ciTc au&oritatcm nifi iolius Chriftr,e«m folum eifc «^im.
pi»#. Hanc ufupationem eiTe Antichnftianam : ortam quidcm an-
tej&fcalamfuifTe perquam monfttum illud hominis m Chnfti
cathedram invafit. Itaquc concefTa denuo omnibus libcra difpu-
tatione Taodunianno 1580, umvcrfa Syuodus unavoce decrevir,
Anttorkatem tlkm effe ilkgitimam. Mandavitque,at qui tcnerent ex
amiquoot Aiuicbriftiano inftituta, lam novohoc ad fcriptur*
normamdecretoconfeftim dcponerent, ncquc vcrbum aut lacra-
nienta attingerent fub pcenaexcoramunicauonis, nifi uova a Sy-
nodo acccpta authoncatc. Hxc per (ingulos eonventu* pxofecu-
Gusfuro,ut;le&or videaj^qua fide Bpifcopiis nofter Phiiadelpbum
<jui h#c brevicer atugic iib. fui pag. 8. pcr adnuracioaejn dubitat
Us)
**t*JtHli£t$tin ij>U9?intU hxttyju4sncomptrt4pr*cmprtot4*t4*f-
fi)nratfane «ffirmtt.
MifacielphusLethenfis colloquij annoi^ji. aliam fingitoc- Pield YttdGi
cafionem. Quia cotifnm impendtbit ruint, rtifi concionntortbm de colhami Iti
Viftu (r fliptndfa effet profptifumyin id fiimmo ftudh incubutrunt\ >ht*fj. ~'*
ftempe vindices fidei. Igituranno 1578. freautntiffmo c*ribentu dd
^mmpntter Itgatos chiUtum mtthr pars proctrum zr Strenum conln-
ntntje toU aiimentorum ntione in b tncftntentkm itum tfi. Vt rcddt-
tmemnes ecxltf^rtflttutrentur, decima imprimis a quibufcun% prattr
fitf rjr jus p*& tindkdtam rcligfantm occuvate. Huic fintentiot auot- jy. %^
qnot nJer4nt,Proeertr,B4rones,0' Legttt CiVititum iilrercfubfcripferunt,
finHe pellcitiidproximis regni cominis iege Istafimcitum iri. Sed qnurn
ncgotium lente proccderct &* miniffri patrimonium tcclcfne redcH, folu
dtmquc fiipendiorum rxthnem inire pertinaciks pojiulirent , confultum
Un iem Vifum tfi W erdinis ecclefhflia primores fango rerum }>fu <r ex~
Jtericntu truditi, rem cum confttunis rcgiis communicartnt, fjr depatri-
monio cccitfi* eiufav.t politU, aitod in rtm uderetur, fiatutrent. Annui
1568. duosconvenrus de more habuir, alr.erum calend. lul. praetl-
de loanne WiUorho modo ex Anglia rcvcrfo.In eo pctitio ad pro-
regcmdcfertur, ut fuaiptus publicus, cx duabus facerdotiorum
partibus, qua? Papiftis pofleflToribus a regina relmquebatur, dernc-
retur,terriaminiftrisconcetTaineorum ufus, paupcrumq & fcho-
larumimegra cederet. Alterum in S cal. Ianuar. iudi&um, feri
proptcrpeftem rnm fevienrem,paucitaremque eorum qui convc-
ncrunr,in 5 cal. Mart. reje&um;inquopctitum etiama prorcge,»:
qui plura facerdotia tencrent,re!iqua praster unum dimitterc cogc-
rencur, ut Huntilapi vis qui dejeexis qusftoribus cccltfae
fuos fubmfir, obviam iretur,utcaverecur ne facerdotiaaut rcnde-
rcntutaut minuerentur>ut eccleiutticu 6v civtk-jas dirimer«tur^&
ut de adultero an ad nuptias admutatur, tandcm ftatuatur, Pcnes
Synodum noneratdcccrncrereftittiendas dccimas, pccitiones de-
ferrepotuit. Ex au&ore fabulaeicire vclim,in quo conventu hoc
confultum vifumcft;vt quianon proccderct qnod 3nno 1568.dc-
cretum dtcit.pnmorcs ecclefiaftici Lchtm ad Cor.fiiiarios regisfc
aggregarent, & defumma rei ccckfiirticae (tatuerent. Nonne m
conventu Lethenfi dck&i funr?qut cum Confiltariis rcgtsccnful-
tarcnt.Procere^/GaroncSjLtgati Civicatum tk Mtniftr i, qui anno
M6Rconvcnerur,r,& dc vi«dicandisdccimis aliifque rtdiubus ec*
clrlr* pra?rcriu?6cfasoccupatis confcnferunt, huiusSyuodi Le-
fhcnfts au£Vv>rcs non fuer«nr.Qui reditus & dccimas praercrfas &
\m ccuparunt cum per<n,Ccrenc altos ProccTcs,Baroncs,& Mitii*
itros atgr^f:rre, ncc ie jufto tirulo ecci.ftcE bona poiTiderc, exco«
^icaruithancartem,vt miniftrt epitcoporuna Abjaturrj,Priorum3
I>ccaHorym, Archidiaconorum, Rtfdorum,6tc. nciruna & tituloi
in'Jncren$
Ci0
jnducrent; benericii particulam pcreiperent, reliquum ipfiscede-
'retjtitularibus illis, ut dictum, jure fuo illis cedentibus vel pet-
mittentibus; induerentur autem his titulis miniitri, clientes
fcntilcsautpropirquis fui. Mortonius inter proceres iftos prseci-
puus, & in aula primarius Marrio Proregi auflor fuit ut per genti-
- lero fuum-Angufiarfuperinrendentem curaret conventus fpeciem
quandam celebrari. Miflis literis ad alios Supcnntendcntes &
commifiarios provinciarum, acciriiquc paucis aliis minittijs
convcnerunt Lethai 12 Ianuarii anno 1571. Nam factioqua: fta-
bat aRcgina occupabat tunc tcmporis Edinburgum.Hic convea-
. tus fcptcni delegavit, quiomnes vel quorum quatuor falrem,cum
Confiliiariis Regiis communicarent. Cnoxius interim Fani An-
dreae morabatur, quia praefidio advcrfae (actionis tenebatur E-
dinburgum. Cum de ordinc convocandi, & forma cekbrandi
convcntumdubitarent infi,decreverunt hunc conyentum pro Sy-
riodo gencrali habcndum.
^'Atila tc\lo'~ ^^a co^°3u" Lethenfisanno 1 571. ad hxe capitaredigit, Toft
mi Letbcn-fitls ^ngam di/ceptathnem,inc{\i\tf ab Wtoerjts eft decrctum,Vt fpjfiopo-
rumfedes,mortc autquaUs alia occafione Vacantes TaftoresVwtute <p
^,' .truditione prtftantes per ordinariam (Decanorum & Cepitulorum cU-
.** '* Stionem creati occuparent : W jibbates & Triores k ^cge ad cjujmodi
heneficia deftinatiab Epifcopis ceu Su^erintendentibm pritu exammarcm-
>tur,&fl negoliis ecxUfiafticu in ordinum conbentu procurandis idonci
in)>enireutur,ab eis collationes, VtVocantjeciperent : W miniftri, qui %(c-
giam in rebm ecclsftafticu auStorilatemfacramento approbaffent poft U*
gitimum ab Epifcopo <Dioecefeos examen, minoribm benejiciis bro mcda
cenftu potirentur 9multaquc alia in publicum commodupn falub\iter fta-
tuta,de educatione iu);entutu,de Tr<ebendu , Cr Capelianeu confcrendis,
^uot omnia ${ege puerorata habcrentnr, nec Vltra nfi aliter Uderetnr. A>
4inivcrfis dccretum, inquit. "Non ab ipfo conventu,fed a Dclegatis
~ti Confiliariisincolloquiodecreta funt ifta. Haec attigit Phila-
,delphus,cum dixit : HacLeth^anno 1571. lanuatii 11. in conVentH
quorundam ecclejiafticornm (rpoliticornmferebantrur.Hifcc dccrctis,ui-
jq\iit,adfequenteJynodum perlatis morofuli quidam qu$ Abbatu, frioru,
£, 17. S)ecanorum, ty jirchidiaconorum nomina concoquere non potcrant9
froteftalifuntfe iis articulis afftntiendapapifiicos titulos t> ordincs non
egnofccre. Contra ipfis articulos omnibus Vnum idemqueftntientibusnul-
Ufa&apyoteftatio. Morofuh quidam,inquit, nomina concoquere
non potuerunt ac fi pauci non multi aut omnes his nominibus of-
fenderentur. Delegemnt quofdaqui cxaminarent,Articulosipfos
&ad fynodum,fequcntem referrent,quid deprehenditTcnt. Adver-
fantc aula non facilcetatprimo momento refcindere a£ra illiu»
colioquii. lllud tamen obfervandum in colloquio JLethenfi in hoc
convencum fuiiTe,ut epifcopi in caufis Ecclefiafticis non.haberertt.
^mplioreni
(37)
ampliorem poteftatcm quarnSupcrintendentes,& ut ilii in iifde»
Cauftsfubjicerentur fvnodis gcneralibus. Synodo 1571, civilcat
criam jurifdi&ioncm interdixcrunc omnibus muncrc Ecclefiaftic»
fungentibus.Stacuerunt etiarn,ne SupcriatenJentes tranfgrederen-
tut limites definitos in Iibro dcdifciplina capitulo de officio Supcc-
intendentium. Ec quia Epifcopi i(lt titularcs ampliorcm potefta-
temarrogabant,dcnuodecrctumanno T5 73 ut intra liraitcs potc-
ftatis Supenntendcntium fe concinerent.
Dc tertiisfaccrdotiorum miniftris a Rcgina conccflSs aulici qui Qi- fbiifc
tum ;ratia pollebant,regina? auctnres erant,ut co nominc quia Ec- 1* \i^m
clcfla dc viftu moleftuis appcllabat, convocacis Ecclcfiafticis eo- :
rum voluntate ca fpccie adimcret. Harum maxiniam partcm Rc-
ginainufus fuos intcrvcrtit. Vnde petitio,de qua paulo ante,uc
prorex publicos illos fumptus ( nam eciam cjcCAa rcgina eadem ra-
pacitas mancbat) ex duabus Papiftis relitlis fumeret. Sed miror
qua frontc dicat Mortonium has tertias EcclcGx adcmtfle, quas
EccIefTam conftat nondura totas cemiifte. Verifimile cft Crich-
tonioodioadquod matcrnum genus refcrr, in Duglaflijs aeftuare.
QuodadMortoniumatcinet, virfuit inter Scotos imprimis nobi-
Iis : prudencia nulli fecundus, pictace non inrimus. Nam ecfi Epif-
copis femperfavebac , & illum ordincm contra Ecckflamfurama
opc promovebar ( quam ingratus iffcc operam illi accepcam impri-
mis debct ) tamen ut vcrum farear in religione altcrencTa non ulci-
mam,ad ulcifccndam Rcgis puris cxdem,ad tHendam fihi infanti-
am primam opcram navavit. Erat enim patris amitmus^ filii cog-
natus , inter ftudiofos ftudiofiflimus. Is in Regis impuber-
tatepraefuic reip. fumtnacura laude. O.nr.ia mala compefruic:
\.t cum optimisregibus cjus praefc&ura comparari porucric. Tan-
tum ( quod moriens faccbacur ) potentin fua ufus ad cfifciplinara
rcprimendam eft, tk Ecckflam noftram ad Anglicam conforman-
dam,quod Dcum fummis preubus rogavit Gbi uc ignofcerct.
Hiftoriam defecunda poluia ordicur ab AtuireaMeluino.Vt Ic- . ^. .
&o;em dc hoc hominc obuet momam: fui: i!!e Richardi Meluini p V^ *?
aBaldovia in Angufia ex novcm filns niintrnus- Parrc in aciead P'ffcP:s Jc~
Muffelburgum czio fcholas fecutus eft. Poftquara rudimenta ru- iHnd'-l(*trts
ie pofuitjiu colkgio Manano ad Fanum Rcguii curfum Philofo- Primu5 Uum
phicumcum magna laude cxplevic.HincPar tios profectus aiiquot non m * *
«nnos pra&ccptonbus Turncbo , Mcrceio P. Ramo uius ptivatis
jftudiisfefc dedit. Pi&avii tresancnos Philofcphiaru deinde docuir,
& fummos juris do&ores fccutus jurifprudcntiam inrerim capra-
Tit. Vnde Gcnevam profc&usquinquc illicannis humaiiiorcslitc-
ias profeffuSjHcDtaica €halda?a Synaca cx Cornclio Bcrtramo pri-
vato ftudio didicit. Poftca cum fumma Thcodori Bezas laude ih
jatiiam rcdiit, non rainus literis quam vera pietace i.: bucus. Rc-
Mmrammm dcunti
00
deunti prorex ( is tuncerat Mortonius ) fpe lllius nomine ifti or-
dini,cui fupramodum ftuduit.gratiam conciliandi, Epifcopatum*
cujus Spotfuodus nunc gloria chffiui:,obrulit.At illc five odio An-
tichriftianae pompae five ftudio pieratis infimar, collcgium GJafcu.
enfe praepofuir. Sordcbat enim prx glona Dci mundanus ifte, qui
infanas. mentescapir,fplendor. Quo ammo fi F-ifcopi noftnfu-
ifTenr, nunquamad haec tempora vcntum efTi t,qii'bus nec illi fuara
.magnificentiam,nec Ecclefia inlbientiam fert. Is (ir.quit) difiiplindJ
t**»li* GeneVenfis fiudio inftitutti imbutus ( in cujus vitam G pofTet dicefe,
alia nota quam literarum laude defcripfilTet ) cui diu adfut\>erat tnon
animacberfo aliterfiub regc aliterfub multorum principdtn effe tfbendum,
II adillius Ecclefi* idcnn noftra quam proxime conformaretur {tanquam
ea demum Vera effet Ecclefi* rcgend.e ratio I omncs net Vos intendit &c. Si
Melvinus quinque annorum confueruciuc ita Gcncvenfis difcipli-
nas ftudio captuseft : an non mirum < ft Iohanncm Spotfuodum a
difciplina Scoticana , cui plus quam decem annos adfueverar,rara
leviter defeciffe. Dilcrimcn in ingeniis non in difciplina fuit. Ncq;
vcrum eft quod Epifcopus afTerit , aliter fub rege , aliter fub rep.
f ormandam efTe Ecckfiam Vbique perorb-.m terrarum unam &
eandem poliriae formam Ecckfiis commendarunt Apoftoli. Quod
dicit ad idcam Genevenfis E :cl rCix noftram difoplinam forma-
tam,imperitiam fuam prodic. E^ ilh & nos unum excmplar intue-
mur monftratum nobis inmonte facrae fcriptur* Neque incorum
ditiuncula toc pofTunc efTe conventuum genera , Paroeciana,
Prefbyteralia, Piovincialiack Nacionalia, quot nos fingulis annis
celebravimus. Dicit Meluinum Epifiopis & Superintendentibus de
jftatu contreVerfitm ficijjt ac fi vel primus vel (olus Mrluinus litam
movifTet, cum Epifcopis controvetfiam feeiiTcnt in fynodoante
reditum Meluini, & Superintendenrium ipforum potcftatem
intra fuos canccllos conclufiffent, fenfim aggreiTun alia, data occa-
fionc opportuna. Iacobus Lowfonus Edinburgenus minifter pri-
mus Iitem mouit de officio ipfo & munere,an ferendum efTet in
Jdg.$i. Ecck fia . Cumque, inquir, minijbis djquautatem tfndicarety qui in eam
fententiam ptdibtu itent duo bominum genera in)?entt;Uictrum \>num^ui'
td proprietatem Z? dominium bonorum Ecclefiaslicorum , qua mala fidg
pojfidebant, acquirendum , expeditam banc Viam , <f tuttjjimum fio ile-
giis futi afitum fore brotfdebant. jlUerum miniftrorum qui ambitione
prtcipites & glorU famelicireficlo Senio^um fugo ad ejjrcemm Hcenti-
tUm qutitfs fro tibidine patrandi totv animti afjirabant. Proceres &
laici qui mala fide poffidebant bona Ecclcfiae, & fub umbra titula-
xium Epifcoporum, Diaconorum, Redcrum 6cc. fecuri latitare
volebant, per nohtuiam rcformatam videbant fublatis illis titulif
aufcrendam quoqjumbram illam polTcfiionis malas fidci. Nam nt
fiderc cft in fccundo hbro de pcluia,bona Ecclcfiie & titulanbus
illisi
B?
fllis, &. iliis mals fidei poffrfToribus adimcnda efle docenf, &: re ftt-
tueRdapaftoribus,pauperibus,fcholis, & fabricis templorum alnf-
qur piis ufibus; & hi prsecipucadvcrfari(unc Muuftios glorix fa«
melicos rejccTo Scniorum jugo aci crTroencm liccntiam quidvis pro
libidinc patrandi afpirafle calumnia cft ncquiffimi nebulonis.MuL
tae cranr de Epifcoporum monbus & negligentiaquerclaequae ma-
turarunt reformationcm. Devitiis & moribus Epifcoporum COM
rigcndis, eorumquc arrc.gatione cocrcenda jam non diutiuf labo-
randum cenlucrutit viriboni.fccuretn itaqucaJ radiccm poluciunc
& an fnnftio ipfa in Eccleua ulla legc fcrenda difccptari ccepcu cft.
Quoddifciplinam noftram vircscollegifTc dicit Morcouuconni- ^£0}t9nacim
vcnria qui inilio miniftros Verbo compefcere petuit injecta mentione cot n,ventlA w_
kfuii Letbenfts , quo con^enerat, W inftjtu rectpttrcltgionti wUim*fa H0M c0/„
muUreturydum\ex per atJtem rebtt4 gcrendU non fajfi.etet ,fAh$im\m ^ dt^lflim
eft. Ccrtum cmm eft Mor~onium, ncc dubito quin frigida lurfuu- na nopr4u
dentib.is Epifc. Angli. difcipIinS,quoad potuicreprcinTc,6caucTu- p
ribas ejus cruccm minatum cfTe.NequcLethenfis colloquU ea erat
auc"toriras,ut rcprimeret.Nam Colloquium Lethenfeaulica au&o-
riratc & confilio Mortonii nitcbatur ; ut apud Ecclefiam noftram,
nifi nationali conventui probarctur , nulhus fuifte audonutis ne-
xno nefciac
Dicit Mortonium anno 1576 tandcm male celatum anUnum ,, t •
' ' . . .. „ . „ Mortonturtt
«xpromere cuptenrem , cum Archcpiicopis rani Andrea; oc F r n
r^\ r r \ • a • _j ' ■ /t • j £-CC eita}tlcOm
Glarguac nc fynodorum uccretis uarcnr,interdixinec,in odiumco onylt \t
rum,quidifciolina? innovarioni ftudebaut incidifTe, oc hos pubhce . , _ r
. . * • r '« 1 • ■•«- /r r r r laceratum lc
f ltia ejus lnlectando exitiu ei maruravifie,oc novis mdies nalcenti ftratu
busturbis regni admmiftratione fe abdicarecoa&um. Oaccrbum • jLrf
Mbrtonii odium? Dcbuit ho; cxtinguere, niu* quod nullis ifti of- . » c ~.
ficiis vincuntur,Epifcoporum ftuuium . Nam ccrtum eft lllum non '
ranrum, poftquam fccTus eft prorex, fed multoante omncs ncr-
voshuc inrenditu:, & ut conventuum nationahum aucToritatcm
occulto conatu labcfa&arccRogatus cnim fua praefetuiafynodum
cohoneftare fcmper aliquid cxcufavit ; nunquam ca fpecie honoris
dignatuseft. AucTor fint Marrio, cum is prasfuit reip. fua aucTo-
ritate &gratia pcr Dunendm Comarchum Augufiae Supenntcn-
dentem gentilcm luum Lctham conventum indicendi , 6i Epifco-
porum aucToiuattm revocandi. Hic fuic conventus llle , dc quo
nofterglonatur, & a quo fuam ufurpationem probat : & tamen
Mortonium,quihociub(idium fubmifif,convitns profcindic. De
hacauftoritate Mortonius Lhanem Duglaflium Epifcopum ad
Fanum fecic anno 1571 , ftatim a colioquioLcthcriii. Quid iftis
immoror, nun<juam eiar, cnm non taccrer, quoineorum odium,
qui difciplin«eftudcbaiu,iiicurrertt : ut rrurum (it hunc afrirmare
abincerdicendo Epifcopis, 1 edecrctisfynodorum ftaicnc, illum
MmaiiBiHiii 2 in
(40)
f*l $£ ijEt ecfum odrotn ir curriiTc : ut non prus, ve! non eum aclnuc prf
vatus etfcr, rjiu V///\j aVa>itim Cr tjratmufm & luxuminftttartntm.
Hocego auliro ; ffiimare hanchu)L2> calumniaro utrinque tlTe fat-
(am. Neque lllum illa cor.vina fuifle digrum ut audirct , neque
tflos ut facercnr.Morronium quoc attinct,t.eroo tcgura ncdum pr«
rcgum majore cum laudc rcmp. adminiftravit. Scptcm anmsqui.
bus pra$fuit,ha»c gens ranta pace , tanta omnium retum copia fruc-
batur, quanta unquaro. "Nec domi tantum facinorcfos rcprtflit pa-
ccm etiam cum vicinis ita coluit, utc]us iromatura mors illisnori
minusdolori fuir. Avarum, crcdo, vocat, fi qutd veri inconvitiis
rcfpicit,quod mul&is potiusquam roortc factnora rcpreflit : ad lu»
xum quod atttnet nemo magis fobrius j ad tyrannidtm nemo ia
ejusimpeno,nifi manifeftifcelerisconvi&uscapite aut juguloluit,
Si miniftrorum convinis petitum imperio fc abdicaffe vult innue*
rc, calumniacur. Nam quatnvis difcipunx f cicbant eum efle advcr-
fanum, ramen quia rcgis pucritiam contra rtbelles foxtifllmc fem-
pcr defcndtt, papifmum conftantiiTiroc oppugnavit, nemo fuit iliis
charior, nullitts nomen fan&ius.
Zpifeotnrre- Pr'rtgc ( inquit, is erat Mortonius )f*mwo Magiftrttu exuto>mi-
oi vniuscu *'&'' *lt*or* i*m rntditantcs , & fpdpkni Epifcopis turn fta\tntibns dt-
ram upeffcre Mnciml gregis Vnius curam capcflant , <s- ditiomm curam mitlant.
flri de Mortonii cafu lanarcntur, etiam ac fi Epifcopi unius grcgif
curam capciTerc non jufii, prius qua Mortonius fc magiftratu abdi»
cafTet. Ann.1975 Epifcopi jufli uniUsunius grcgisctu parcecicjcura
/ufcipere, quo anno praerer particularis gregis curam commiffaeft
iis,ut aliis miniftris,vifitatio provincia? alicujus non amplae, & iif-
dem legibus,ncmpe ut nihil faciant abfque fynodo provinciali vcl
6 ahis miniftrisa fynodo dclectis , vel ubi res morara non patc-
rctur, fratribus ad pro.phetandum aggrcgatis e locis vicinis ad Jocu
aliquc primarium,qui clafTes ctiam tum conftituebant/cd rudius,
nondum tanta inftru&as authorirarc .qua brevi poft inftructae
iunr. Synodo 3 generalianno 1577 Seff. 13, cmnia^capita politia;
comprobata funt excepto capite de Diaconatu, in quo tamen ma-
ximapars conventus confenferat , & in diffentientium gratiarn
plcnior de eo capite ftatuta difceptatio. Mortonius poft fynodurn
illam magiftrarufe abdicavit cxeunteanno 1 5 77 Si R-x derep.agt
irjfynodoratusroonucritjUt iftedicit, tamen vcrum cdcclusahud
fcnfit. Anno 1 578 legatisEcclcfiae, quicapira difciphns, in qua;
convcncrafjpoft cclebraturo jejunium a lynodo ind.&um exhibue-
s:unt,benignc refpondit,poHicitufq; cft fe confiJiis Ecclciiae ad j>k>-
Eii Dei fpe&antifcnis non tantu adfuturum, Ud ctiam pisfucurum
vrl
(41)
*e!,ut ipfius verbis utar,procuratore fore,ctfecitque, ut inditnw^
tur colloquium inrcr confilianos & mimftros dclegatos Ecclcfia?
de capitibus politiar, cujus colloquii a&a iufcrta in libro Adorum
I fynodalium. Sed anno i ^S^hora tenebrarum.duo foha diiaccrara
cVin igncm conje&a nccxcarcnc capitaconfcnfus.Ann.i5 7y,litcras
ad fynodum menfc Iubo dedit pcr lohanncm Duncanionum,hor-
tatufque eft.ut de capitibus difciplinae in qua: nondum convcntum
cflet lntcrcoi.fil.arios&dclegatosEcclcfi^ampiiusconfultarctur,
& erga parliamenrum quod brcvi tuturum crat , uno animo con-
icntiretur, ut illa au&oritatc confirmarctur. Neque Iitem ullant
cum E.clefia contcftatus cft, priufquam Lcvjnius Robertutu
Mongomerium inEpifcopatum Glafcuenfcm invitis ob:rufi;,anno
tertio poftquam Rcx has ad convcntwm lircras dcdit. ^ Quibus hor- ^df.x^
tatibus (inquit) eorum impetus adco noneUnguitM bilem in auUm eiuft
qucprtefittos cy>omereuti LAubignium pnecipue, aui poftca Dux LpMni<t
dccltratui cft. Hortatus quos dicit ex liccris rcgis ad fynodu Edinb.
non lulii ann. 1 f 79 intetfvgi vult, Aubignius non appulit ante Scpt.
fcquentemt fi credas huif ,Ecclcfiaciedas in Aubignium bilccxpu-
iffe,pnufquaScotiaa:tigerar.Proccrcs veiu pra^fertim auliciobmxi
funtomni ftudioSc confilns,ciuibus poccra;,nc politia pu'.hca l\u-
liameti authontate fancirctur. Ex epiftola. An.MLluint ad Th B:z.
fcriptaai id. Novcmbr.i 579,quiscfTeccunc rcrum Ecclefia: noftraj
ftatus coiligcre pot ft le&or Annoi jam quinque btttum act c cumpfittm
docpijcopdtturclultanttibus nobilium pl:rfiueprere%rs- diftipliu^ftlfcri*
Utcm \>rgcrc nondedftimus : %£'* maieilati & tribus regniOrditdbust&*
anttafepc &~ nunc m his comttiis difipttnaformsm in aeta rcfirenda &*
pubCxca ituthoritdte cunfirmandam obtultmus^egis antmu in nos propen-*
fum^proccres plcrofj, miquos babemus.Sublato enim pfeudocpf o!>atul<egm
fiatum con^etti^c onjittutis pr cfbyieriis regiam mticflatem imminui>bonis
Ecclcfiafticis in ifum legrtimum refiitutis %(tgis ararium exhmriri cdu-
fxnturq-Aod Eptfiipicu jfbbatibus fr Trioribustcrtiumin Co.mitiis or-
dine eonflitttdtit : quod omnis iutifdifiio tam EcdeJJaftka quam civiiis ad
\>num Ij^gcm ^fjueSen:'tim'pcrtineat,juodres EfCjefiaftu* exeoruni
Jententiu fifco &diudican debeant. Ouodfic loquantur aut ftntiant in aufit,
multis ignor rntxa esl: alii, ft.igittofi Vild &> fttlertti mores : plcrijque
Ecdefiajrttfbovd qua adhuc fupcrfunt rapicndieiipidita.s, qu<e iam rapue*
runt amitrndfwct:'!. Quid quod excomunkationii fentcntitm nonpnvs
legitim?. forefdicxir.l^UMn k Senatu T^cgto caufa cognita App<obzt-ur. Sibi
tttlm VndH cofifiircfonr.id.int Ti cjbyierii ftnltnlid nynota,n mettt iudtcii ,
dtYtni,tju(iM terrcr; chtlir.ni pcatar /7, qua lcgibus iiotris & moribsts ftn-
ientia crmitatrtxr. G)emq;dum ^«nj/t* tjjs azcp^s in confttiP.petius quitjt,
patefaltam fDcibtluntate ddhibent>Vnius Epfcopi >etihjpefhtis Eccjcfid"
rum perpetni & nuftt &* v.omine rcs omnes ge; i cupinya, de comtv-ii crvp~
*Yt7Cfr7t)*, ftntenti* nfr-l idltirqjtfainrftwh Vimm dorrfnusTccUfi*
fu* miftrtuj rtenwwet bHk mh* x ' t>iat
levinii conft- Dicit Aubignium propter virtutes non vulgares bonis o«nibo$
Ua. charu & in flagrantifTima apudRcge gratia fuiiTc.£>W amutiacerbc
ftrentts, ptjfimii )>ulgo ft&rfis rumoriba* eum ptrniciem rcttaj rtt }gt§n%
p w^ch/nari, apud minimos inUdta ontrarunt: Qui e catbtdtis decltma*.
~ f.3 do 3{gis abcofidtmfoQicitari, tccltfum cuniculis fubruiy $*pan*fupcr-
ftitionis cultum promo\tri,pitbt infiftum rtddtdtrunt. 7(tx vt iisjatif.
factrtt follicitMyadVocatis in ron/iltum mtnftrtrum pYtnctptbwsyftatuit%
U tx eorum numcro ftbttiLtVwhm infidtftncera erudircnt : fimul tt%
httegritattsft^ teslimonium conftjfiomm ftdti fitri cura\>itycui ipft cunt
famtlia & fubditi bonefto toco nitifubftrtpfirunt. H*c efl celcbris ilU
fopfeJfio,cuius St£t(triu6 non femei mtminit,quama; Catbarinftrt iden-
tidem objicwntyquo ^egtm,^egnioue Ordints,ptrmrii Cr perftdtte reot
pcragant. Amatus Stuartus Aubigniu* regis propinquus e Gallii
in Scotiam mifTus Guifianorum confiliis probe inftru&us rconi
adminiftrationcm regi gratulaturus,& in religionis qua fieri pofret
immutationem,quod biennio poft adventum experti fumuSjfimu-
)abat primum fe lam in fyncera fide eruditum,& ex noftriscffe,&
confeffionem fidei facr^mento & chirographo fuo obfignavit. Scd
pcrniciem Mortonii interim moliebatur, quem quia charus eccle»
fias ob merira,quae fupra commemoravimus, opprimcre fc noa
pofTe perfpexit,nifi fimulata profcffione reiigionis & officiorum in
ecclefiam. Extin&o autem Mortonio & expulfo Angufio illius
exuviis,huius fpoliis ornatus & duplici praelarura Glafcucnfi ple-
uo jure & Aberbrothenfi donatus , Leviniaeque primuni comes,
dcinde dux fa&us,magnus tandem Seotia? Camerarius crearus,tur-
bas ecclefiae dedit & viris bonis, quem iftc bonis omnibus tharum
fuifTedicit.
ConftJTme Confeflionem fidei neminem alligaiTe Prefbyteriorum regimini
Sdtt vevmcn ficprobat. Confeflionem lllam loannesCragiusregius Conciona-
apiffpdt torfcripfit& edidit annoi58o. Cui omncs concepta facramenti
uculut. formula, fe do&rinaml& inftituta ecclefiae Scoticanac iervaturos,&
contraria pro viuli oppugnaturos fubfcnb.rcnt. Sedineacon-
fcflionc non alia inquit difciplina intelligenda venit , quara tum
publice recepta,Epifcoporum nimirum & Surerintendentium gi>
f»l7* bernatio: Cumeorum munmjtuttis ecckfia fanttionibuA damnatnmfu-
erit ante annum 1 5 8 1 . «er frtfbyteria ante annum 1 5 86 jhlJita : U in
eam eonfejfionem juraffe neminem frtfbytertorum rcgimtni alUgit, Su-
perintendentium & Epifcoporum apud eccknara noftiam nun-
quam fuit eadem ratio. Superintendentes ccclcfia initio fua fpon«
tedekgit, & rebus curandisfubftituit^Epifcopos illos tresaut qua-
tuor,quiad caufam religionis accedebant, quod inbonis efknr,
cum fumptus non fuppeterent Superintendentibus in coium dice-
xefcsdeiignandis & ipHfe obtruferunr,in ComTciffariorum aibum,
utfupra Qidum, confcripti lunt. Epifcopititulares,quosaula poA
culloquium
colloquium L*thenfe fnrWnavitepifcopi nomine re Siiperinten-
dentcs in annum 1 576, dcindcmultiplicatis ptovin«ii<: przcer cu-
ram peculiar s gregis commi(Ta iis vifitario non totius dioeccfcos
fed afTignatx fibi provinciae ficut aliis miniftris, iifdemquc legibrtt,
ideft primum Supcrintcndcntes ex conniventia, deinde vifitato-
res erant cx delcgata a fynodo poteftate, fcd Paftores unius gregis.
Nam nondum plene conftitutis Prcfbyteriis claflicis vifum eft ne-
cefTarium hoc vifitatorum genus conftituere. Ncc folum ante de-
fignata poIitiam,canone dcinde ipfo libro polixia; damnata fuit co-
rum jurifdi£tio& fun&io, fed etiam poft comprobatam a conven-
tu gencrali poliriam, anno 1 5 78 denuo dccretum vt unius ecclefiar
particulariscuram fufcipiant,civilcm jurifdi&ionem ne exerceanr,
in comitiis ordinum ecclefiae nominc fufFragia nc ferant.Domino-
ruro temporalium ritulis abftineant, in Prefbytcria imperium ne
arrogcnt,epifcopatuum redditus foli ne percipiant luxui & pom-
pasfuac indulgentcs,fcholis ecclefiis St paftoribus neglec"tis, neam-
pliorem provinciam vifitandana vendicent,quam corum curas conn-
mittendaerita Synodo. Tandem eodem anno 15&0. quando in
illam confefllonera fidei juratum, conventus Nationalis ad Tao-
dunum4- id. Iul. Epifcopi auSoritatem , quo fenfu Epifcopus
vulgoaccipitur, ex fcripturis nullamefTe decrcvit. Itaque plenis
fuftragiisnemtne contradicente jufliteos, qui hoc officium tenc-
rent,continub deponere, neque rem ecclefiafticatn, nifi de novo ad
id munus reftituti dignarentur attingere; idquc fub poena excom-
municationis. Confeflio frdei f acramento & chirographis obfigna-
ta fuit poft lynodum iftam eodcm anno menfe Martio. Nam ini-
tium anni apud nos tunc coepit die 25 Martij. Recepta ergo erat
difciplina noftra. Prefbyteria ceu claffes etfi nondum per univer-
fum regnum conftituta 6c ftabihta; tamen de ecclefijs in unam
claftem confociandis& claffium regiombus definiendis & dividen-
dis confuhabatur ante obfignaram juramcnto confeflioncm
fidei,&anno 1570. ftatutum,vt coetus fratrum ad prophetandune
aggregatusex locis vicinisprefbyxcnorum cor.ftituendorum vices
fupplerct. Secunda ratio fequiturqua probat Confcflionem il-
lam non alligare Prefbyteriorum regimini. lam W illis largUr (in-
quit) quodnnnnnam tamen etincent, dfiplinam pojiea receptam tam pa~ •
flabilitam fuijfe ,cum b<et confffiopwnmn prodiit , quotufjttifjue non
noUt di/ciplinam emnem rem ejfe mutationi obnoxiam. Equidero non
novi,nequecrcdam Chriftumqui Deifanientia fuir,remp. fuam,
qusomniumeft pcrfcc"t;fTMia arbitrio ftu-horum hominum rcli-
quifle agitandarrvt hodie & heri prout ilhs liber, fit alia arque a-
lia, quodne Solon quidem aut Lycurgus , aliufuc quifquam Le-
giflator pateretur. Qufquti igitur, inquis, in (Hfcitlmam tulepaju- ?• 3*>
nU idntn aliterfacere inceliigcndu4 eftyjuard/t mhilm 9* ab ecctefiam-
ne\>etur
y - f nolrttitr. At, iflenjanvc^eeieratur, ncquid inwovetur. Resn ii?u*
. %• 3 ftrascxernplo a Seratufconfuhis, & pkbifcitis, in qua? ron datttv
fides, fi forte mnterttir. Arqui. lr.quam, ratio r.on cft cadcm.
Qiije populus cum ftio capite feifcir, poteft eadem au&oritatc rc-
fcindere. At noftrum caput ahlblmam habct porcftatcm. Quod
ille fcivit, non licct nobis rcfcindcre.Dupkx eft difciphr>a,altera »-
niverfalis & perpetua.ahera particularis cc mutabihs. Vuiveifalis
eft qua^ubiquc cft un3,utpote quam ipfe Chrvftus iuffit.Hanc non
jnagisHcetEcclefix murarc,quam mutatc Ucc« ipfam fcripturam.
Difciplinam tuncreceptam vere Chriftianam & Apoftolicara ag-
noverunr, Epifcoporum Antichnftjanam,& idco:iftam c^urarunt,
&in illam jurarunr^ionqtnamcrtjm mftitutum ecclefia?, fed quia
inftitutum Chrifti,ut convcntibus rcgcrctur cctlefia,noi> fingulari,
Papa?,cpifcopi aut Archiepifcopi altcuius authoncate. Particula-
riscft3qua;proloco ckrernpore & rc natapotcft elfc ahaatquc alia,
vtquo die cclebranda ccena, quibus horis convcniendum adfatr-a
cekbranda^ckc. Ha?c txhuius gcneris fimdia func in arbirrioec-
**£• 39» clcfia?, & pro rc nara miHaii pofTunt. Sibis ^inquit) ttjpgnjicmbm
nondum Settariis nofiris (ita eos vocat,rqui antiquum oburent , &
horum fe&am abominantut)y}/i;/fl#fc>H eft : addo Epifiopos nursc
fedentef (s* mtgnam partem miniftrorum fubfriptionts ilitt inficuri.
Quinarn ifti? N-m Iohannem Spotfwodum, & lacobum Laium
noftros Archicpifcopos ipic vidi Ttencnti fubfcribcrc anno 1604,
& audivi jurarc fe, quod teccrunr ccckfiaecaufa facerc (namtum
nova hasc confilia agnabantur) & 6 quando voti forcnt compotes,
ecdefix quicquid impetrarunt , reftituturos- Sed qura hoc huic,qui
proludo facitpeierarc , vel jurato credat , fuiffe tum in Scotia
Miniftros,quod ipfe rcx 6c totus populus juravit non jura-
runt, quis credat, quenquam,qui remfacram adminiftrabar, id
tpjod Synodus43 anuo 158 1 unanimi (uffragio pro rato habuitr
aufum luiflc calculo fuo non probare. Sed nimis vclim fcirc, vbi
ifti fncrunt anno 1590. prid. non. Auguft. quando moderanic
Parrkio Gallovidic qui nunc defccit ad Epifcopos a&.i. decrctum
liift, ut pcr Prclbynnafingula omnesqm rem facram tra&abanr,
in omnia capira diiciplinae ante fcqucnrem (ynodum fabfcribcrcnt.
Decretum fuit Edmb. anno 1517'. ne Redores gynmafiorurn dji-
cipulos rr.aturiorisaetatisin difciplinam rccipcrcnt, aut quenquarn
jngraduslitcrarios admittcrent, nifi infotmulam fidci iuratos. Sed
, fiin Gjmnafjjs religiofe $bfet\?atum O difcipuios in juramantum a<U*
f^.-4C. Hos probajJettdliquid^.rxc^wZycerte pro caufa diarct. Vbi cx tlioUbsn-
tcrfcire pnmum vclim,vtrum fic Chnftianumde fidc gyranafiar»
charum dubitarc, Si quis dubitar, teftimouium perhibebunt
chirographaeorumquilaurca Magifteri) donati funt anno ab 15 8.7
adaunurn 1606. Qua?rc ab ipfis nuniftris, ^uigradum iJlum con-
fccuti
Us)
fccuti fiint, nuffl ncgare audcant. Aliud igitur effujium quaerit.*
Quid, mquit, tuotic s ea confefiio diicui obtrudttur,fub formuU fidct id pdr.i%i
fieri affi\it%ncc t'Ji auicquim altud Ctib C9 ntmine intcUigunt, difciplinam
porre h?mt fidci idfilutcmncccffirium, nonopinir^ hoctbunt. Fidei
vocabufum, cum ira loquimur, quis ncfctc rcltgioncm Hgnifi arc:
& politiam ac difciplinam rcligionis partem efll*. In confeflione
illaceuformula fiici difciplina diftinguirur a do&rina, &: in obe-
dicntia utriq; dcbita ff pcrduraturos fan&c juranr. Quia nodum
idura folucre nt»n poteft.ut Alcxandcr quidam gladio [cczz.Scd,\n-
cjuiunt,/? k fjcramentofemcl numupato ftne pcrfidi* mncuii recedetc non
poffc : auibui rejbonfum hoiumus , fi aliter fcrupulivi ille cximt non po~
$eflt in Eccicfias OonU dtibuAfacejfant&bi iUU it i Vi\>ere iiberum ftttcum ?*& 41 •
in vniuA prfrati gratiam, Ecclefnerite confiitutte l>nitatcm dijjoiui^^pa-
ccm turbar i non fit ferendum. Lupus qucriturdeturbatofonte Sca^nu;
ut rcum dilamat. Sic piratac occupata navc ve&ores , ryrani"oc-
eupato rej;no fidos fubditos turn proceres cum plcbcios facclTcrc
jub.-nt. Nos in polma EccKfis noftrse rccStc conftttutae jurati uni-
xatem fcrvavitnus. Ifti unitate difloluerunt. Ad gubcrmculum fe-
ticnt invita Ecclcfia,oblu&antcs jam pro privatis haberi,&quia ip(i
pcrfidiae rei,totam Ecclcfiam,eodcm rcatu teneri cupiunc.
Quia miniftri cum rcgc cgcrunt, ut dHciplinam decrcto publi- *■
co fancircr, indc colligit eveifam fuilTe ab ca qux f\dci cenfcffi^ne f^T
contincbatur. Etft, inquit, f[ex, cjufquc familii omnis, confefitonem p "/?" *"
$liam appofitu cbirographU confignajjent, ju/iatamenadbuc dubitandt *** ^T0",
ffufa minifiris Udebatur. lgitur cum rtgefcdulo aguntM libellut de difi \*m conrtmZ
ciplint, quamno\>tm ad ideam fUtonidtrcipub . ajjinxertnt, auUoritatc L
pubtica finciretur , qu<e ft eadem fuijfet cum iUa , qu* confifiione fidei **•* *'-'
cmtinelilur \ quid opm fuijfet noVa fantiione f aut qut frontcid f{ex
ficere recufajfet , quod baudita pridtm fidc dxta approhajfet * X^arn in
emnibui Synodu qu* QUfiucnfiem cxccperunt , lcgere efit fygem cum
MmifirU egijfc, W ab cjufnodi incceptU dcftliercnt , (sr qnosipfc daret
Epiftopos, eitgcrent. Ncc pr^ttrtundum de nnno aut circittr , quo UU
eonfcjfio primumc)>ulg.ita efi, fygem per intcrnuncium tefiificatum f
au* ab iliis jaHxrenlur , ftbi difiitccre, & rcmedium %n tcmpore adhi-
Uturum. Non dubitarunt dc difciplina , quin in eam juratum
fir, quaecrattum reccpta, non autem incam qune explofa crac&
antc confignatam illam confcfliDncm ab anno 1 575 , fcd dc con-
ftantia cum jurantium tum pofterorum d-ubitare licebar,confultum
propterca illis vifum pohtiapublico dccrcto fanciri.Quod ad Pref-
byteria ccu daffcs in fpccie attinct,conftat hanc partcm fuifte poli-
ciae defignata:, confultatumq*,quomodo rcgnum totum in regioncs
&clafles diftnbucndum cti5 ante obfignata' confeftione fidci.Gcrtu
cft regcm 15S1 & ftatim poft obfignatafacramcnto &chirographi«
cpnf.fti^nc fidei dcdiiTeGjil Cuningamio Capringtono mandara
Nununn a4
uo
adConcilium Glafcuenfcinhaec vcrba. <DthU iU medt ad eos HteYdf,
faciefquc U intelligmt t me ftciffe quofiti ex Senatu mco cum legatU ///#.
rumt quos Taoduno mifirant , fiepius de capttibus propoftfit deUberarc.
Videri iUU tertiarum rati ms de qttibm m primo arttculo petunt, non effc
*d miniftros alendos tutijfimcts. lta enim tjfchis 10 annis Uti-
rnU attritMy U neatie illis ncque mih'% quiequam certi pnffit confci,
Fideri itaque necejfarium , U atia ineatur ratio , qu<e O*
in praefens certior , &* tn futurum conftantior jit. Quoct
Vt commodius fiat , auHoritatc , c^ confuio eorum Senatorumt
quosego dediy & mimstroruw quos finodtvs kiaUrat , perfiri^tam effe
formulam Trejbyta iorum9 cxlicinis Ecclcpi>9%n qua latiores EcciefadU
UduntitYy & minores cnm aliis conjunguntur>lt p:flores fcilitvs ali9po-
pulus facilius conVcnire pojfit. Pr<eterea mc Hatutffe Hteras adnobiles9&*
percipuos in fmgulis Trefbyterisdjre, quibus jubeam conVenire & confuh-
tarc dc prtfinti negotio , Gr me ccrtiorem ficere qmd habeant confilii :
& cum his & al'is mandatis formulam Prcbbyrcnorum mififle^
quamdixit Confiliarics & mimftros fcripfhTc •, fynodurrque delc-
gaiTe qui de totare cognofcerenr. Si in Epncoporum aut Superin-
tcndentium regimen juratus efTet , cur, ftatim poft confignatarn
confemonem fidei, formulam 50 claffium ccu Prefbyteriorum Jo-
cis totius regni maxime opporrunis conftituendorum mififTet.
Quod infynodisquseGlafcuenfem anno 1-58-1 exceperunt, ais R«-
gcm cum miniftns egifTe ut ab ejufmodi lnceptis dcfifterent,Sc
quos ipfe daret Epiicopos cligercnt.Mutatum fimpliciter non ne-
gamus.Scd cur mutacus tu videns?& quando nos infra docebimus,
Memineris etiam poftea ad fe rediifTe anno 1 586, & denuo anno
15 «9 confcffionem fidei chirographo confignaffe.
Bpifcofis 4- &*s omnibus ( inquit ) ScHarius 9 quia caufie jugulum petc-
Iroiata au^ Urc Udebantur9 omiffisjefert pofl publicat dijputaticnes , priVata coiio-
{ioritas una~ 1u^a> confultationes cwn tranfmarinis Theologis habitas nemine e mini-
mmi mini- ftw rcpugnantc fecundum de dtfciplina HbellHm omnium fententiis com*
Srorum con- pYobatum. Ettu ifta negare non audes , deliberationem & difpu-
fenfu. tationcm de politia aliquot anncs tenuilfe, tum in conventu pub-
pa» ^l# lico tum in colloquns conventus anrhoritate conftituns,& rem Cx-
pius incudi rcdditam : confuhcs etiam fuiffe Theologos tranf- ^
marinos, tcftaturviri Vcnerabihs Th. Bezaz tradatus de triplici
Epifcopatu, quem fcrip(it,cum Dominus Giamifius rcgni Cancel-
latius hac dc rc eum confuluiifet an. 1^76, Si au£tor tpifto-
\x omifcrit quae jugulum caufse petunt, judicet ledor. Aulam ad-
verfanttm & proceres qui locuhs fuisexbonis Ecclcfiae aliquid
corradere volcbant uno verbo perftrinxit.Ncc brevi epiftola plena
hiftoriam compledi potuit. SenteHtiam Ecciefiac noftra; dc
^pifcopatu fidcliterretulit. Libro fccundo dc difciplina (inquit)
ionttadixcruijt Ectkfiai noftrac Antefignani , Duncnfis Comar-
dtiafe
(47)
ehus Angufi» Superinrenden*,Iorianncs Spot(«rodus Lothian». &
Merciae$npcrintend.(is erat ipfius patcr)Iohannes Winramus Fifa;
Snpcrinten.Gcorgius H i|us plagae S.-prentrionalis ComiflionariuSj
Alex. Arburhnotus prxfc&usGymnafii Abrcdonen{is,Rob.Ponta-
mis Synodi Ghf^uenfis.quo habita funt concra Epifcopus pra*fcs,
David Lindcfius, Andreas Poluardus, Tho.Smetonus. Hos viros
pro cgr«giis aenofcimus fcd quibus Ecclcfia noftra, fivc prudcn-
dentiam. fivcerudirionem,fivc viram ff>c£bs,mulcos h.ibuitparcs,
non paucos, qui fignum anreferrent. Quod autcrn aiTcrac hos dil-
ciplinz adverfaros, cquidem ncfcio quid habucrinr anirat, Cerro
fcio exa&is Ecclcfi.e maximam iftorum partem huic negotto ma-
ximarn navafTcoperam. In prima opera intcr cos qui fynodo 3 j
anno 1576 ad formam pohtiae d< fignandum dclecli funt, invcnio
cx his novem , qiosifte vir bouus dicit adverfuos , quinquc cx.
prxcipuisComarchum Dunenfem, Iohannem Wmranum, Alex-
andrum Arbuthnotum,Robertum Pontanum,& Davidem Linde-
fium : ut mtreric datam fuifTc inftituendi curam adverfariis ejus
quod curabatur. Quod ad ipfius patrem attinet, nefcio quid llli
credam, qui de aliis tam rnamfefte mcntitur. Hoc tamen fcio ab
EccleGa,uon abepifcopo fupcrintendcndi accepific officium,Eccle-
fiaejurafleob(cquium,pcccati fi quid admififTjt, Ecclefia* permififlc
judicium, legemque ipfo au&ore iatam fynod.27, anno 1 571, A&.
4,nequi (acra tra&ant, civiliaatringant. Quam rilms, utau&ori-
tatem filiicognofcas, verbouno refutat, libclih fui pag. 19, fub ft-
ncm. Citiliumjudicummunus (inquit) ab Epijcopi ojficio neutiquam
dlienum eft. Quod autcm narrat , fc avinsfide dignis acccpifTc
Dunenfem gravibus minis incrcpuifle Meluinum, equidem nequc
illi neque viris lllts fidcm habco. Vana: etiam fine viribus mina; fu-
ifTent. De Smctono fcftimonium pcrhibuit Mciuinus epiftoia ad
lohanncm Rowum Ecclefiaften Pcrrhcnfcm anno 1578, Haius
nofler Veteranus Vt nofti & flyenuus Chrifti miies, O* Smetonus acerri-
mus bon* caufit propugnater. Quid multisopus eft, cum ipfiusca-
nonis verba teftcntur unanimi confcnfu omnium explofum fuific
Epifcopacum , quod cum diffiteri nequcar,fingit invitos ceffiifc in
aliorum fententiam : licet tandem, inquit, ne fiuftra contraniti tide- »j» ± *
rentur,tn impQrit<emulthudinisfententiam conceflbint. Quo quid tur-
pius dici potuit m vnos, ut ipfeait, pi©s, dcvfcos, & Eccicfia;
noftrje antcfignanos ab impio nebulonc 6c afino indo&o.
Mala cx Ecclefic confihisfcquuta demonftraturus orditur a tu-
multu ob Archiepifcopatum Glafcuenfcm.Robertu Montgomeru Tumnliut
um MiniftrumSterlinenfem Dux Leviniaeregi comncn !atum ad McKtgomc*
Arcfaiepifcopatum evexcrat, pa&us ut titulo 8c penfipnc annua ;'/-""° »go
millelibrarii contentus rcliquis Epifcopatus cmolumentis ccderct. Cr cxitut,
Mhniftri ( inguit ) bac \t rebanturinjwii commoti dieta ei ad Fanum
Nnnimn 1 fyguli
!%egulidicwit, itt Sdcerdotio mulliandum, & peenis Fcelefidfticis xon Ul
Vitcr puniendum. ${ex qui fiiret duntaxat crimini d&ri , quob contrd
dela conuentuum Fpifcopi titulum fnfiepijfct ( ncauc enhn de dilapidd-
tis beneficiiredduibus agi ) loanni Gramo ( qni pojlca in Collegium iw
dicum afiriptu-i eil) in mandatis dat , litem inhibcat , viparcat , tcn-
>entum dirimat. lta qutfiicne dilita ^criws quam tmijfja miniftri
tum diutitu rram fipprimere nonpojjent, nullo ordinc, nulia iuris for-
mulaolfcrVata, eificris %ntodicunt,qua contumeliarex acccnfks cxctm*
fnunicationem irrittm pronunciat tjr bominem m Tnxcefin , ( impedi-
entibui quam\>is non paucis JEer* &- GUfgute ) cum imperio mittit.
Hsc illc. Hunc egregium virum Robertum Monrgomerium
hominem propc dixerim fungum Lcvinius regis graua Epifco-
pum Glafcuenfcm facit. Ecclefia honorcm & hominem juxta
iamnat. Duranis & Balcanqucilius miniftri Edinburgenfes ob li-
bertatem in Lcvinium accufantur , & purganrur ab Ecclefia,
JMontgomerius, ut fe ad convenrum fiftat, citatur. Rex pro eo
intercedir. Ignofcitur modo ab Epifcopatu difcedatur, & ad fuam
Ecciefiam fe recipiat. Reprchenditur qtiindecim errorum. De
cjus crroribusRex confuhtur. Permittit, ut qua minifter eft, ac-
cofetur. Levinius rurfus eius caufam fufcipir. Prcfbyrerium Glaf-
cuenfe fub profcriptionis poena jubetur ilium Epifcopum recipere.
Templum cum armatorum multitudine ingreditur Cal. Mart. 8 &
Davidem Wemiumexfuggeftopcr turnultum rapit. Synodus Lo«
thiana hominem citar. A feciali jubentur dcfiftcre. A miniftra-
tione facra fufpenditur. In conventu gcncrali ad Fanum Rcguli
Prefbytenum. Glafguenfe pctit , ut fufpcnfio pro ratahabcatur.
Montgomerius intimatum fibi fuiflc ncgat Convenrus tamcn re
cognita juvenit intimatum(& decernit kgitimo or<Jine fufptnfum.
Interea fupplicum libcllorum Magifter verb.s Regis vetat quic-
quam contra Epifcopum dccerncre. Convcntus civiHa rcfpondec
jiihilad feattinere •, alioquinihil nifi ex cotffcientia a&uros.Dunt
crgo pcrgunt , & de re tota cognofcunt , Burnus quu;am fecialis
pro fua au&oritatc vetat. Hic conventus re iterum cognita per
Thomam Macgillum monet decrctum eiTo , fe pofTe falvo Regis
imperio de c#ufa tota cognofccre : Itaque dic craftino fc in judici-
umfiftat. Ipfc fe iubduxit. Guiiiclmum Mongcrium procuraro-
rem fuppoiuit. Damnant vira: impura?, do&nnae corrupra?,fufpen-
{ioniscontemptcc,fidei violatae.mcnuacii manifcfti, difciplinaein-
fractae, convitiorum in colicgas pro conctonc, profcriptionis con-
Yentui interminatae. Hic fupphcumhbeilorum Magiftcrorar, nc
deccrnatur, priufquam rcx fiat cerrior. Vnde convcntus literas
fupplices ad regem dai . Mittuntur, qui regcra dc rc rota doceanr ,
deinde poft meridiem dcccmunr, & jurc Ecckiiaftico pnvant,fta-
tutumqjutexcoraunicetur^fed fentemiara 111 tcrtiumdie difTerunt.
Eo
(49)
Eo dfe Londaeus Comarchus & Lindefii haerei gravibiis argumen-
tis eo impcllunt,ut conventui fe fubmittat Hic crimcn fatctur,pce-
nitcntiam profitctiir, obteftationibus totum convcntum,Thomam
Smetonum gravidimCjquigravifTim^oppugnavcrarj commovir,ut
amplc&erentur, Sc praeterita condonarcnt. Nihilominus gnari in-
conftantiae hominis Prcfbyterium Glafcuenfc moncnt , ut fedulo
fervarenr,nequod jus Epifaopi ufurpct. Si faxir,jubcnt contemptus
& perfidia; damnarc; Edinburgenfe Prefbyterium docerc. Eique
dantpoteftatcm excommunicandi. Dcindc deccrnuntur ad Rc-
gem Legati cum gravi querela, dc violaro jurc Ecclefiaftico. Non
multo poft Montgomcrius ad vomitum rcdit. Levinium fe&atur.
Prcfbyterium Glafcuenfe ex decrcto Synodi de flagitio cog-
nofcit. Praefectus urbis cum multitudinc civium Modcratorem
Prefbytenj corripit,carcerc publico claudit. Scholarcs fumma vi
defendunt, non finc fanguine. Nihilominus Prefbyterium per-
fit. fitdecretum. Edinburgenfc Prefbyterium excommunicar.
er fuggefta publice denunciatur excommunicatus. Rcgius Se-
ratus fentcntiam irritam pronunciat. Miniftri Edinburgeni U-
&um rcprehendunt. Iubentur fe in Senatu regio fiftere primo E-
dinburgi.deinde Dalkcthi,vbi non fine periculo Duraeus famu-
lorum Levinii manus cvafit.Iubentur Edinburgo decedere, 6V nifi
faxit, prasfe&us jubetur expellcre. Prefbyterium Glafcuenfe prae-
fc&um & pranores dc vi accufant. Rex eos ad judicium fuum An-
dreapolm citat. Conucntus eoquoldam, qai pro iis orcnr, legar.
Rcx nridie Non. Iul. fecuritatcm proraittit, modo conventus jirc
conttapraefe&um & prauores velit cedere. Illi in diem di&um
fentennam fufpendunr, data tamen facultate quibufdam delc&is
fratribus , fi opus fuerit, ferendi fententiam. Deinde iup-
plicationem ad Regem decernunt. Officii fui monent : cum efte
caput rcip. ecdefiae non caput fed membrum, & ut primum eius
filium debere primam eius curam gerere. Nunc contra decrc-
ra cius refcmdere, fervos vim illi mferre, miniftros dc fugge-
fto detrahere. Denique jam Papam agcre , & utrunque gla-
dium invadcre. Qui ad hanc fupplicationem cxponendam mif-
fi erant, Perthum veniunt: proponunt. lacobus S'uartus Arania?
comiti primumtutor datusdcinde Comes ipfc fa&4S, tura Ca:i-
cellarius Regni horum maiorum fomcs , lurgtt, minatur, cla-
mat,anquis audeat huic fupplicationi fublcriberc.Andreas Melvi.
nus rcfpondit : nos audcmus*, & fimul pennam e mauu f:ribas cor-
ripir,collegas hortatur : fcquitur Dunenfis Comarchus, quem hic
rabuladixit Melvinum odio profequi, Thomas Smctonus, Ro-
bertus Pontanus, David Lindefius,quos hic dixit advcrfatos efTe ;
Andreas Haius,Pcirus Blackburnus,Thomas Buchananus, & Pa-
tticius GaHouidius. Anglici perfpe&a hominum audacia rati ha-
Nnnnnn 3 berc
F.4>.
(S0j
bereocculrum fubfidium, fine reiponfo tamen dimittunt. Habct
rci fummam,quam brevillimc poifum : jam judicadc eccleiuecon*
filiis & dc tumultus Montgomeriani origme.
Poft oauccs dies auhca faclionc Lcvinius & Aranius opprimun-
€«njur4ti$ tur. Huius etiam mali, fi malum , onginem in ecclcfix confilia
$uih utntaia tranfert. Seouutumefi & aliud, mquit, maium. T^obihtate eoim m
ton orta <th fattiones diufx &- rebeUibwsM ficrifoict, obtentu tcckft* confifa )>thn-
tulcpd con- tibttfj minijiris quidam immmttU maiettatis ret tn libirai cuftoduu dt-
filus. putantur. ldiliu perfecuiionem interptetari pUcuit lntcrea fiigcftt
non aiiud fonabajtt^u.imVsxari ecclefiazn, auUm afide defictret Vetcres
ceremonias reiiitui : tandem circa menfem yfugufti ctnjuratitne nobili-
tatir, %(ex 7(utbueni dtttntm i&, <DuciLeUni* aula interdiHum^ laco-
bus Stuartm jfranie Comet incarcerem con\ecim, & e regiis piurimi
capti&onpaucigra)>iter\>ulneratiXoniuratiG)um hanc nobititatis, minu
firiitbeUis editu, ey coaBaad Septembretn Synodt concordes approba-
tuntMtueruntque fub anathematis pffna, nealiter cukm tcclefiaf & pub-
lic* libertatis ajfertores appeiiarentur. Deus bone in quam paucis ver-
bis quot peccata Miniftri rei majeftatis, quod rebelles fuis confi-
liis Ecclefiam pnerccderem. Videri vult a miniftrorum confiiiii
conjuraticncmRuthuenianara ortam fuifle. Delegati abecclefia?
Comitiis aiiquot miniftricum fupplici libello querelarum pleno,
utfupra di&um, Pertham,item ad Regem,cumGlafguenfi & col-
legiockPrefbyterio fcre vniverio vicefimanona vice vocato ob
caufam Mongomerianam convenerunt. Nihil a?qui imperratum.
Poft lllorum difcelTum inter Gourium & Lcvinium exorta eftdc
dignitatefive iurgium fivc contenrio. Gourius adhibwis in coa-
filium amicisMarrio, Glamifio, Oliphanto, Lochlevino, C!efio#
Bodio,Bannatino &: aliis 2.3 Auguft» in Strathernenfi praefe&ura
fitregt Edinburgum profifcenti obvius in armis, eumquc fecum
domum fuam non relu&antem deducir, fummotoque fatellirio
regio cuftodiam regis fibi fuifque vendicat. Iacobus Stuartus Ara-
xiiusadciusrci famam accurrens,fratre Guilielmo vulnerato cura
aliis nonnullis3ipfe in Duplini arccm cuftodiendus includitur.Levi.
nius in exilium relcgatus non multo poft Lutetia; Parifiorum five
aegritudine animi five morbi violentia contabuit & fatis concelTir.
Fa6:ionis principes Abbatcm Paflctenfcm ad conventum Edin-
burgum mittunr, ut fuo calculo factum probcnt. llli cjuod mag-
no maio ccclcfia cx refp, liberatx eiTet , Deo grarias habenr. Cce-
terum de au&onbus nihil pofle ftatuere, Deum tantum rogare,
utboni caufa bene cgcrinr. Tamen ad Regem deleganr, quieius
fentcntiam fcifcitarentur. llle rcfpondet fe pci bencficium agnof-
cere,magno fe & remp. malo liberatos efle. Vndc conveutus eti-
am fa&um p:obavir. Fucrar illafa&io pars fanior, quae non in rc-
gcm,fcd pro rege aahuc incauco & imprudcnte,c>: pro patr^s Ji-
bertaie
f5l)
bertate contra faftionem adverfam, vcl potius duos Aulicosremp,
& ecclefiam opprimcntes confpiravit. Qualefcui cjue fucrint
pleriquc eorum non multum laborabo, fed rcfpondcbo verbislo*
annis Duraci tuncminiftn BdinburgenGs. Quemadmodumccecus
ille cujusoculos apcruit Chriftui ioh 9. Phanfasis ita ratiocinan-
tibus, Ttys hunchomintmfiimtvsptccatortm , refpondit , Anpecca-
tor fit nefcio, vnum fcio, nae quum fuenm ccecus, nunc videre; fic
qualisquifque eorurn fucrit nefcio, fed mifcre vexatam & tantum
non penitus opprefTam ecclcfum eorum opc liberatam & creptam
fcio. yft minijhi, inquir, reitquaprofPere ceffura rati nobtliomm opc~ f\ ^
ta.quorum caufim enexj/i ne iuVerant, dfiipiinim fiuam comprobatum
irijperabant '.fiediUi caufie iniauitatem fiecum rcputantet, mmiftrorum
deftderits^g^is gratiampt<eferrefi.tius duxcrunt. Modo dixit nobiles
illosfuifle facttoios &rcbelks. Si fa&:ofi & rcbelles non nocec
nobis,ficaufam noftram iniquam judicaflcnr. Scd ros desequita-
tc caufe noftrar tam iniquos fuifle judices non judicamus. ^f « _<
proxtmo , inquir, 1(tx per •ccafionem iibertale recuperata conjuratorum *" '
nonnullos in partes regni Septentriomki , alios in Hi'emiam, circum~
jetfafiftie infiilas, &* pkraque contincntis loca reiegaVit . ^eiiauo boc an-
no res \n ccciefiafatis tranquilUfiuerc. Subduxit fe rex clam a facl:ion«
ifta nobilium ad fa&ionem advcrfam, & venit Andreapolin mcnfe
Iunio 1583. Rcvocatur Aranius,cxcitantur novas turbas.
jfnno, inquit, 1 584 Andreat MefomttA habita concione ad Fanum M , . .
§{egulimultumin prtficntem rerumftatum inVetfus addidit , i^obiiium + . dt
9jje &> rehauorum regni Ordinum Utia <<r abufim AuU cortigere, pro- cpAUoi dP0
iuUhin mediumfiuperiorum temporum exempiis, &> inhis lacobitertii °&Aeiiul>Q
2{egif aba\>i,auamobrem a Concilio in \us adcaufiim dicendam Vocatm^ ey ^f*H
auod ludtcum aufioritatem defugeret , &* immodefltti* fe gereretjn cu-
fiodiam fBtitleneffum pruficifiijujjtts ,not~lu itinere commutato !Serui-
cumprofugit. De Melvino audeoaflF.rmare nullaaiTcntatione (nam
audio paulo ante fatisccflifle) melius Rcgi ab infantia voluiuc,
quam aflentatores iftos, qui quicquui ait, aiunt-, 6c fi rurfus negar,
negant id quoque.De Ordinum potcftate,quae quidcm ampliflSfina
cft,nihil jam dicammec dc eadiflerebat Mclvinus in concionccu-
jus verba detulir adverfanus Scd ut videat le&or,quanrainvidiahi
Epifcopi aeftuenuita r< s habuit.Melvinus intcr jejuniurn ad fanum
Reguli pio concionedixcrat,©4«/Wew2 exempiu «>f ^abuchadna^eris
nepoti ^aita^ari propofiuiffe . Inde% nunctorum Qjei tjfe frincipi V pO'
pulo Atatisfut, maiorum cxemph, ficubi res pofcit, ob oculos ponere, At
noftraetlate rem eo deUnifft, Vtft quis Velit proponere auU> c\utd maii ad
lacohum terttum ex ajfentatorumconfiuetudme del-enerit, Vt ^ex fibi ab
btcgenertpecudumcaVeat: diclum tri ilium monitorem d textu abtrra*
rty (zr fortaffe Maitfttttis accufiilum iri. Haec inimicus quidam, ad
regcai dctulit, Vndc ex improviio citacur,in judicio fc fiftitj acn-
tcrj
«-
(52)
frr, conftanter, non utadverfariusfingit, imtnooVftfc fc dcfenc!if#
Indcx 2i teftes adhibet, qui auditinon multu Mclvino nocebanr.
Ergo poftqua juraflet adverfanus,cVcapita accufauonis exhtbuifTc t§
confcicntia taeTus obnixe regcm rogavit,ut unum verbum narra-
tionis mutareliccret. Id eratin quocaput accu(atioms vtttcbamr.
ProMelvmo teftimonium dixit Academia & civitas. Hk cum
ron iatis caufx aula rcpetiiTct, cic provocationc a rtgc accufat.
Provocaverat cnim Mcivinus ad ecclcfiam, ut fi ca damnaffer,
nullam caufam diccrct,quin omncscorporis cruciatus fubirct. Ec-
ciefia & Academia utt aquc pro jure fuo per legatos poftularunt,ut
caufa? ad jusfuum fpe&antisefTet di£bo# ^Jeutra audita cft. Mel-
vinus fub o&avam veipertinam ad arctm damnatur. Cras antc
fcptimamab Aranio mutatus carcer A fcciali jubctur intra 24.
norasBlackneflum,quifuitin Aranii poteftatc, fe recipcrc. Ulc
monitus ab amicis caput iuum peti,mutata veftc duabus horis poft
per mediam plateam mcdio die Beruicum proficifcitur,non de no-
&e,quod Epifropus intcr alia fingit. Hoc verum ciTe ipfa Epifco-
pinarratioprobat. Nam fi verum fuifTet, illum nobiles in regera
arraaflc,cur tantum carcere damnatus fuit? cur aliud crimcn qua%
fitum, quod judicum auttoritatcm defugerat. Er quod jugulum
caufa; pctit, cur fi tanto fcelere tencretur, iubctur iolus fine cu-
ftode in carcerem proficifci. Oportet wfignem hunc elTc Orato-
rem,qui quod vcrbo dixit, verbo refutat : aut cgregium eius cftc
odium , qui criminibus more rixantium muiierum ftudet po-
tius adverfanum oncrare, quam quid verifit prodere.
piflwm t • 7S(on adee tnull* poft> inquit, arx Sterlinenfss d 7(uthueninmt conju-
dinburgc n- rattonisfoctjs capta eft: incertum quo conptio^aterum rjuicquidfuitftr-
fiumjup. tuttd dtfcujftt. Gourius enimcemprebenfus, fjr con\urationis confai in
jtngliamfugerefuntcoaBuauoetiampautopoft fyftores Edmtwgcni
« < fe receperunttconfcrtfta dtfcejjus apotcgia& fugamfuam i» auUrabicm
• *' ' ' &> tyrannidem conferenies* Ha?c ficoi&a vidcri vulr, ac (i Paftorci
Edinburgeni cum Ruthuenianis confil/a verfaflent deoccupanda
arce Stcrlinenfi. Poft captam arccra proptcr aulse rebicm,
f olum vertcre coa&i funr, & apologiam confcripferunt, qua ratio-
nesgregifuoredduntcuradtcmpus fe fubduxifTent, nc omnino
cos dcferuiflc vidcrentur. Pro capta arcc Stcrhnenfi aut communi-
catis confiliis cum Ruthuenianis nulla lllis opus crat Apologia,nec
Ctm\tm4n* illius culpa? infimulati erant.
ni 1584. -Et iEftatc proxima rcgcm dicit(quod verum)publicoordinum dc-
fijufis col- creto Piaelulibus pcteftatem in infcriores miniftros reftituifTe,cce-
i«*a inujdi- tuscxconveniusecclefiafticoscdi&isinhibuifTe, fed fuccelTu utiu
ftio j(d fuc- rebus pcrturbatis irrito. T^obilibus enitn ab exiti* *a Cal. X^oVemhis
erjf» nnto. anni 1585 reVocatis & boft bumiltinnts preces in priftinumgrati* iocunt
fty sj. receptis : Miniftri ex/uga in JpgiimfuperiliteSifttHs fafiotum con~
donnttint
(Si)
Jt$nitUnt n$n r$nttnti, fum di/ciplimm iniuH* pri»ri ftttYtto, ftabi*
ltri\*ehcmcnter\rgcb,nt Quodcum in-)lilibus dftitnti impttrart nm
poffcnt>ad >tros w$rtr re\cfi , i* dulam plenis bcih inVcbuntur. Cutn
nobihum alii exrin&i.alii relegati aut prolcripti eiTVM,ceIebrarune
Comiria ftatim poft rcdirum, P. Adamfomi ex Anglia, fihe mibli-
ca indiftione, cv dimifTa prius quam fere inteIicxerinr,quoruni
intererar,qui & iu quem fincm eonveniflcnr.Hoc illud Parliamen-
tum,cujus dccretodicit prasfuhbus reftitutam poteftatcmin mi-
niftros, & conventns Ecdefiafticos cdiftn inhibitos. Addam, ani-
piiorem poteftarcm in hisComiriis collatam Epifcopis quam vel
in colloquio Lethcnfi conceiTa, vcl ipfi uuquam arrogare. aufi funr,
& quidem non confulta nedum oenfcnricnte Ecclcfia.
Cum edi&a Parliamenri ilhus cvulgarentur Robcrtui Pon-
tanus & Gualterus Balcanqueilns purioris Evangclii miniftrt
inrercelTcrunr pubiice, idque frarrnm omnium & Ecclefia; no.
mine . Quam ob rerri & liberam reprchenfibnem tyrannidii
aulas fe cl.im fubduxermt Lowfonus & Balcalqudlus , &
in Angliam fe receperunr. Ex aciis ParliamcntJ fequutae
funt graviorcs turba*. Adamfonum oc Mongomerium pro
Epifcopis lcgirimc vocaris habcre,iis obedicntiam poliiccn & pr«-
ftarc, ea chirographis (uis obfignarc vel duriora pati oportebar.
Mongomcrius qu:s 6c quanras nobis ttirbas dedit , fupradiximus,
majores tamen Parricms Adamfonus. Patricius Ada fonus aue
rcftius Conftanus(Patri.cii Conftani fiiius)qji quandoqj Coilantif
iiomen afTumpfir, poftquam fcholis egreffus cft, incipientc ecciefia
EcclefTac nomen dcdit , dcinde cum avido animo fru&us illc nort,
fatiffacerer,ad jurifprudcntiam fc contulir. In hunc fincm proficif-
fc.irur in Galliam : Revcrfus, cum ex caufis forenfibbs, quoci
vorngincm animi explerrr, non perccpifler, reliclo foro ad fuegc-
ftuni rcdiit. Oocva AndrciK Haii , quem hommis mi-
fcrebat, Paiierenfis minifter creatur. Cum ncque hacofTa gularrt
cxpkrct , adaulam provocavit, ut Epiicopatum aliquem ( nam
tum aulici quarrebant quos mmimo ad illud nomcn conduccrcnt )
interciperct : pluscnimex illocadavcre quam cx tenut facerdotio
corradi poffe pcrcipiebar. Hic mortuo loanne DouglaAlo fa&ua
quod multo ante fpe captavit, Fani Eoifcopus , id clt titulo bc-
ncficii cx parricuia redituum dor.atus anno 1575. Nam de orTicio,
an ullis lcgibus diutius fercndum inEtclefia cceptum cft tuac acri-
us difccptari. Illc fimulabar, fi;ut dccrevitfct Bcclefia^de Eoif.o-
paru, -icobtetiiperaturum , clam famen Ecclefias confilia& cona-
xus,quoad potuit,fubruebar. Anno 15S2 correprus morbo avcne-
ficis falurcm petiif . Nondnm pler.c recuperata valetudine, poft
uniusfereaanislatebras & languorem m nabhcum prodiit ,
Oooooo QQiioau:
(54)
eionemque habuit coram Rege, & novorom confflionm autho-
ribus Andreapoli anno fcquenti, ( cum co fc recepifTer Rex, poft-
quam fubduxiiTet fe a fa&ione alt-ra Nobilium ) in qua gravitcr
invc&us eft in ordinem E defiafticum & fynodorum conftitutio-
ncs. Sibi male confcius multorum crirninum , Ecclcfiam, ut ho-
ftem illi infcfttflimum vel clam rel apcrtc oppujnabar. Simulatfc
profe&urum ad aquas Spadanas valetudinis caufa,in Angliatamen
fubftitir , Scprolegato fe gefiir, ubicum Epiicopis Anglicanis &
Bancrofo prarcipueconfilia contra Ecclefiam noftram contalit.
Ad Thcologos cxteros litcris datis affinxit nobis thcfes odiofas,ut
Ecclcfia; noftrje odium crearet. Anre reditum Nobilcs quidam in
Anglicam fe reciperc coa£ti,ut nem;ne oblcqucnte rcip. & Ecde-
fia facilius opprimerentur.Nnm ftatim a rcdirw celebrantur Comi-
tia. Epifcopi in odium miniftrorum & Ecclcfiaeconftituti , Syno-
dorum & Prefbyrenorum jus abrogatum.Poft comiria,jurifoi&io-
nisquar Prcfbyrerorum erar jure Epfcopis Parliamentariiscollaco,
Academici praefertim Glafguenfcs Andreapolin rradu&i, ut apud
Adamfonum captivi in arcc cuftociirentur, miniftri rcga authori-
tatecompulfi,aur fubfcribere Epifcopaliryranniiii, aut incarcercs-
aut exilia abire. Mukorun», mnuftrorum cunc fc prodi Iit imbc- A
cilitas , inftaurata; Ecclcfiaftuae cyrannidi homonymos fubfcri-
benCiuna , adje&a limitacione ambigua vcl potius fucili ; ncnape
fecundum \>erbum <Dei , quae ramcn multis errandi occafionem prac-
buit, acfi edi&o regiofaiva confcientia, cum hac cxccptione pa-
rcrc potuilTcnt. Cum fubjicere fe fpintuali jurifdi&ioni Epifco-
porum fccundum veibum Dci nihil aliud fir,quam agnofcere Epif-
copos habuilTe jurifdiftionem fpintulcm , fcd non parendum cfTc
iis fi quid lmperavcrint , quod cum Dci verbo non eft confenta-
acum. SicSy.iodis occonventibus Ec^kfufticis.Pnncipjbus alnf-
que infenons ordinis magiftranbus obedicntiaml& non allia lcgc
polliccri,& pra?ftarc debemus. Quii h;s tomponbus rcrum noftra-
lum ftatus fucrit cx A. Mcluini haris ad Theologos extcros clif-
cat le£tor. Its Ufumfuit dominoy mcjuit , fer^orumfuorum Uboribut
fx prvfiripto Verbi fei fetfccptu benedtcere, O^ tanta tamaue incrcdibtli
fxlicitntc Scoticanat Eccitfias pro finguUri fua bentfii entia bacltnus
ihmuUre. Verum intetea,prih doior , dum tant* & tam ratte Dei trga
nos grati* & btnignitati , non ea aua par efl animorum gratitudinc (r
sffiaorumfedulitatere/pondemta ; ecce flupendo auidtmfed jufto (Dci
iuduio Satan cjuendam non ex nobu iictt inter nos \>erbi minifterio fun-
gentem it* exctcat ambitione (r a\>&it'u, it oblitui, W ait ille fleconfifc
fuifociumtut felutis ccclumterrarmifcret & omnia iurbare ptrrat ncc
intcrmittat. T^am cum deferto grege &- clam Ectlefia in auUm trrtpfif
fett cnm ffeudoeptfcopatum aucm antea femper oppugnabat , non folum
thrfhs *b inferis tmttgenttm peffimis artibtu inuafijjetjed tttam domi-
nuwm
(55)
ftttnm kfie ptftea pr$ concitne & in magna Jyn$i\ firequcntia fi^tns tfc
juratum £r hariis Jymgraphis Cr fiubfiriptiombm nfignatum fi'irc-
fumpfijfct, cum fc juratis Ecclcfi* Cr reltgionis bofti^wi in Ulijfimam
Jcrbitutcm mancipatum in turpijfima caujk conjunxi/fct , cum tn rcbtu
dubiis & dcfpcrdta \>dictudine non fitgtti modo dtrefiumma confulutjfct*
fiedctiim contra tim morbi Wnipcarum opem fjr duxilium Jupplex im-
fltraffet ; cum alia multd, qt<A nec tcmptu finit, nt: pkdor \>ctit fiaihrt
(\>naetiam atque alter* poU anni foc tnttgri pcrttmx fiicntium babitd
concioneturbulenta) ptrpctrajfct : necnon cum MaciaVciiis aulicii rjr
papcc emi/Jariis domi in optimi cajnjq; tr forttfimi Viri ctput truculenta
eonftiu \>crfiffit, quorum omnium caufia interditfo jam illi munere do-
icndt, dum cenfurat metuit Ecclejiaslicas Jibcram lcgitionemin extcrtt
regiones Jpecie quidem Valetudtnis curanda , >t res ipfii docet, Eccltfiie
Vcxand* caufia , k regia maiefiate impetrat . <D«bitu ( Vtfiperamws ) 2Jf-
Verendi p.itres (9* fratres in domirw nobis hanc Veniam Vt in Dci & Ec-
clefiifcaufa cjrc. Londtni igitur pro kgjto figerenscum Ltgatis 7{egunt
CaUU & Hi/pani<ccltndcfiina frequens conjiiia tr.ifia\>it ; cum Ucinif
Epifcopis{nam in \>tciniafubititit,nec Utcrim progrcdijccum propofiwat)
cos fiermones habuit,quibu4 optimos quofijuc ct\>es Vt fiditiofios & per-
Auellcs trttducerety iis confiliis fie totum dedit, quornm \i nunc ctftmtur
dtUiJJimi quique £r pdehjfimi in Vtroqne reguo *.jftercs aut filcre pror-
fiui autabire minifterio, aut fuga Ca° exilit Ut* fl* c*nfiulercsaut Jqtta-
torem carceris &* pcdorem cxperiri,dttt denique quod \>num fiupereji ttpifi
copatm ambitiofif tyrannidi (p rituum plurimorum impietati ctntra ojfi-
cium fs* ctnjcienthm fnlfiribere. Hinc HU ad \>os c<r fratrcs Tigunnot
jfrcbicpifitrpdles liter<€, quibus vtiru* ille quid\>U fimu/andi (? dijsimu-
hndi artijcx , &* nos pciis criininibuA onerat &* Ecckfiarum noftrarum,
ptlitUm hariis graVatam calummisin qi><tfthnem \>ocatm Oitambu O*
ille minimt omnium ignoret , fs~ nos nobisprobe confiii Jumus nos in id
Imum feduloincubuifjcivt noHra dificiplina ex 2>ci\>erbo quoad eius fieri
potuitfd nobis peteretur. Hoc Vobts perjunjum Volumut i*T«Zix* Eccle~
fiafticdm quam jfdawfinui eft aufiit primum exinfidih petere,dcinde pd-
iamtppngnare , tandemetiun \>t pontipciam tyrannidem, Vt confuponis
tnatrem,U fiicem ftdittGnis improbe calummiri , perfide exetrari,& ma^
iitiofie cxborrcficerc , jath indc kprofligato papifino in noftrM EccLeJm
tx Dei lerbo petitam & moxcunHis omnium (ncmpc in conventu ge-
ncrali) fiffxigiu ctmprobatam , &* ad nonnuliam panlatim pro mjire
captu fs* modulo perfitHionis mtdiocritatem f)et bcneficio tandcm pcr-
iu&am,^ tertio ab binc anno regisipjhu Gr ftvgulvrum ex quoq\ordine
f:\iufingittatim Cr oris proftftone c^ mamajulficriptione C? iurisiurau-
direigitne dpprobatam,o/Jtgnatam,fi.ncitam fuiffe.Et paulopoft. Auclor
ett rgU 'maititAU & qui 'ns nunc tbfiffus tcnttur (fcti volens) fapanis
Cr bpicurcis Gvifioruni & ^rghittmatris cluntibm, It babito ordinum
tegnicinVcntu, Trefbjtaia Junditui e\>crtant,fjiran*idcm pftttdoepifio^-
0 6 99 99 % hm
(iO
Itrn rcflitwskt, re?i mernm in rts dihinajt imptrittm , 4r nhfilHttmM >§:
cant pntcflatcm deccrnant, excommunicationh fintcntiam iegitime d Tre/L
hyterts Uumfiua autho^itatc vritam prcnnndtnt (Dcvioue omntm Ectle-
Jtajiicam jurifditlionem fjrficundum regtm Ecclcfi* rcgend* patiftatim
pficudocpifiopis aut iurc excommunicatis aut palam ft gitiofis pcrmittant.
lntcr qucs fiicile p>incipatum obtintt ac dominatur horum omii mcon-
fitiornm &-ficlerum AnhitcBtu & admhvftcr f.A. Eni jfndrc* Pfin-
doarchicpificopiu, cui pcrpetua hac tjr Pontificali dicUtura fietus,mttttm
4uan impotcnler in paffores graffetur(s* ftos cmncs.7S(jm <s- articulos abt
Jc confcrruminatostVcl potius ckccri Ecchfiafiiciiabet exficcibus dol/iTon-
tificii in Yicinia fundo nimh tenaciter adhuc b<erentib9nuptr hausias pro-
f)imt,libendaA EccUfiarum miniftris & regia autboriute fulfinbcndas
obtrudit. Non diu ciuravit rempeftas ifta^&ttnto {"ucccfTu reftuuta
cpifcopis potcftarcm faterur Miiadelphus.Dicit Nubilcs revocatos,
Quishos Nobiles ab exiho revocavit? Araniuinc, «jui ilhs adve-
nicntibus,fuga fibi falutem quarflvit > An Rex, qui lotus alr»Ara-
nii cofilio pendcbat ? Humilhmis prccibus priftinum locum gran«
frccupcraffe fagitra eft cx eadem ph3retra. Nobiks lft» vi cV armis
inimicis a regc partim reit£hs,partim captis , proftfTi fc ut rcgis fa*
lutcratuerentur,dignitatcm reftuuerenr,vcuiflV,a regc recipiunrur.
Ad miniftrosquod attinet,mhil in fe a miferant, quod condo-
nari fibi poftularent: nequc lliis quicquam condonatum. Ob li%
fecrtarem ccclt{ixex«labanr,revcr(i eandcm liberratcm propugna-
bant. Qui nihil peccar,nihilopus nabct venia. Non eosgercban*
animos,quos qui gratiam captant, gcrunr, ut quoavis in lc poric*
admittant flagitiura : quam , ut gratia quam vcnantur, cxci-
danr.
QuaecunGue fpecicro babcntconvitJi,undique eorradit ingra-
&finifri H~ tus filuis in matrcm ecck fiam ut evorr.at. Miniflri Edinbutgenfij
dtnburgttfes (inquir) prorcgis matrt, de cuttti Vita confilia m yinglia agiiabantur,
^uofenfn te- nolucrunt pteccs adfteum concipcre plua fuam barbara inbumanitate,
jtuerunt JU- ^uodne pagano auidemnegaridtbuit. In quibus vcrbis invidia, qcr
gmam IXeo nufquam non apparct , fc totam prodit. Quid enim dici aut
frecibus <5- lingi potuit narrando improbius , quam quod boni cffc
mendare. fupprimere , quod mah , ad mvidiaai proclamarc. -Erat c-
^•5*^55 nim illa mulicr bonisomnibus formidini. Papiftae ut cam ad gu-
bernaculum aumovercnr, R.gir.ae Anglorum kcltflimx fosminas
jiullas non tendcbant infidias. Nequc lpfa habcbatur ab his cor.fi-
liisalicna. Dc falutehuius in viram illiusconfiha m Anglia agi-
, tabantur. Hic imperatum eft Mimftris Edinburocnis,ut pro fa-
lutccius procor.cionc Dcuro publiccappcllarcnt. Rcfponiuwcft
fc profalure anims prccaturos, fcd mortcm, (i rea,non-poffc dc-
precari.Eamenim poriusdtbctc Dco granam, qubd mtclhgcrcnt
ic^ccckfian-ijipfumciucr.gcm ca morte magno pcnculo hbcratum
iri^
iri. Neminctii eRim,we (1 patcr quidcmiuusinpublicapeccet, 4t-
bcre privatam gratiara publico ftudio pncponcre. Iam fpc&ate
boc horum minirtrorum inhumanum faSum ; quamquc ingcnue
epifcopusagar.qtii fi quid etfec culpx, quorundam fa&um in pub-
licam confcicntiam vcrtit.
H*canno (nempc i s%6 ) tabula (\nc\n\r) frefbyteriorum (cuitu Sc- TabuU Pttf.
HmtupAg. n.mcminit) ah Akxandro Hiit Scriniorum MjgiJlro3bytcn*rum
quifxtrim rtgionum & ccckfidt, *]ure commodc )miri poterant, pcrnorat, txhibita co*l
e*nfcc~laefty (r in c**)>entu ecclefiaftico cxbibila. Qua dc re difjcrens vtHtui]ante
Jdlvrfiriu.s>bie meadem linea imptgit.Tiimum enim ait 4*no 1581 con- anuum ijg£
fectmM Trcfbytetiisfuit mtjorem antiqat.item^annorum nimirum fix
e**ciliet.f>einde cum Vult a f(egead conVentum miffim.cum in attis fit, ?4£.jtf.
9dtre**sy pcrferend* pro conVentu Ug ittonis tiuios , intcr aHi flagitajje,
U dertgn ttiontm illim Trcjbytenorum ratim baberet. Sed id a 1{c?c cli.
ter obtmcri n**potuiffe, (juam )>/ tllos conVentus Tr.efiles infuis diiioni^
ims moderarentur , tnndemqut pott longam diftptJttonem conVeniffe, M
tpifcopiPrcJbytcriis+Hf<e pr*t{fint,ita tamenH in F:no \rguli jty-
htrttu WtUicbtns tpifopilice fung:returt aliter Afclbino fitufim non
f*tuit.D\yi\ fupra,ante Mongomerianatcropora Re^cm pervirum
nobilem Guiliclmum Cuningamium Dominuna Caprintoniurn^
cieconfilio Senarusfui &quorundam miniftrorum ad id felc&o-
rum forroulam mififfc Prefbvteriorum inftitucndorum. Id ifte nc-
gar, cV ait a PHiUdelpho c©nfi&um,ut maiorem antiquiratem
Prcftyreriis (nerr.pe claflicis} concilict. Sex annorum antiquitas
ron eft tann , u( quifquam turpe facinus tam cxigui momcnti
eaufa in fe fufcipiat. Sciredebuit anno 1580 conventum gcncra-
Jcm Taoduni cclcb:atam pctitionem ad Alexandrum Haiura dc-
crcviflc; vr dignarctur cum Dunenfi Comarcho,Roberto Ponrano,
Davide Lindcfiojacobo Lowfono, Ioannc Cragio, Ioanne Dun-
canfono dc formula Prefbytcriorum, confulcare. Vbi vidci, trcs
corum,quos hicnegar, huic rei favifTc, itcrum fuam opcram hic
irnpendiiTe, 6c de Prefbytcriisconftituendis ut partc politi* pra2-
cipuaantc cditam confcffionem fidei eonvcntum fuifle, & dc ipf*
fbrmulaconfuhafTe. Viri nobiles Lundarus.cc Prior Pettinwemije
dclegaticrant arege,ut Synodu iftam praefentia fua ipfius nomine
cohoncftarcr,fic in omBibusconfilio juvarer.H.tc illa Synodus in
>qwa particularicanone profligarus Epifcopatus. Diagramma Prcf-
byceriorum pcr totum regnum conftituendorum mifil rex anno
i<8i. pcr Dormr.um Caprintontum ad convcntum gencraicm.
Glafcuseagitatum, quod in tabulis ecclcfi.-c authcnticis inferrum
cft, & delcgati quidam funt qui gracias agcrcnt Regi. Per eundcm
-Caprintonium cx enioiftfoa aulae ad eundcm convcntum nufic
confeflionem fidci,vnaque pctiit,ut curarent per mimftros in fir>-
^ulis parochiischirographis civiuna cuiufvis ordnus obfignind.ita,
Non
Noa in Epifcoporum igirur (cd tPrcflbyteriorum iurifdiAioneBi
juratum fe profitetur,cum fimul confctTionem fidci cc Diagramm*
Prcibyreriorum mifcrir, JEb&ic fcqucntc literas mific ad Nobi-
lc$ per vmvcrfum rcgnum, quibus mandabat ut fuo nominc Mi-
niftnsafliftcrenr Prefbyreria fmgulis locis conftitucndofecundum
Diagrammadefcriptum aconfiliario fuo,qui ci tum crara Com-
inentariis,quod abfque ullacun&arione optara alacritate £c mag-
na cum cclcritatc cfr\e"tum eft. Quin & ante pcritioncm Synodi
anno i5*oad Alcxandrum Haium decretam, ccctus fratrum pro-
phctantiumjubetur interim Presbytcrii partcs agcre,dum univer-
falis ficrct definitio limttum, & paroeciarusn cuiufque ciaflis ccu
Prcsbyterii. Prcsbyterio Glafcuenfi quam molcftus Mongomeriui
anno 1 581- Aadreapolitano Adamfonus anno 1 5I3 & anno 1584,
Prcsbytcria jurc fuo cxuta funt in Comitiisfcdanno fc^ucntt rc-
ftituta. Qua igitur frontc audet afierc Prcsbytcriis noftris anti-
quitatc maiorcm nos conciliare,quam iinit verum.Negabit iftc fo-
lcm meridic lucere, qui ncgat quod non folum tcftantur tabula;
authentic* ecclefise noftra?, fcd ctiam fubditi ornncs^ui adhuc fu-
perftites. Cur non patitur libellum tot mcndaciis ©c calumntis a
capite ad caiccm fcatcntem publice venalem apud nos proftarc,ju-
dicet le&or. Anno 1 5S6. 12. Cal.Fcbr. ad San&*Crueis incol-
loquio inter rcgios & Miniftros quofdam,quatenm nomcn & cflfc-
cium Epifcopi tolerari pofTir, dehbcratum eft. Convcntum cfthu-]
jafmodi in fcripturishaberi officium, fed vt unius grcgis curam
gcratj Itaquc dandum cffe illi unum gregem : addcndur» cfle dclc-
&orum fratrum Senatum,decorumconfilio qua? facit rata habcn-
da, Siquid fccus audeatexau&orandum effe; examcn de doftrina
& vita pencs conventum forc. Si dcprchenditur, a regc dcltgcn-
dum, a conventu probandum eiTc , qui fucccdat. Potcftatem cius
foreordinisnon junfdi&ionis-jlicere dare huic praeter fuum grc-
gem infpe&ionem ecclcfiarum. Si major ditio quam pro viribus,
addcndos cfle commtrtionarios cum pari potcftate. Nonfore
ComrnifTionariis in ejus ditione, aut illi in eorumjus: probanda
ctTchisprcsbyrcria,prcsbyreriisfingulisecclcfias. Si deligcndus in
aliquo presbyrerio mtnifter, eb proficifccndum Epifcopo cum fuo
Scnatu5 ut communi confcnfu dclcdus ficret. Ha?c cum ad Syno-
dumgcncralem Edinb. 6.id. Mait.dcfcrrcntur: dc probationc B-
piicopi dilTenfum eft. Probandum cnim forc, ut alii miniftn pro-
bantur a presbyterio. Regis lcgati nihi\ audiunr, nifi omnia pr«-
bentur.Rex confulitur. Tandcm convcntum cft, nt Epifcopsiuin
& Commiflionartorum probatio a gcncrali conventu ficret. His
Epifcopis & Commiflioiiariis datumfuk,ut ln presbytcnis, in qui-
bus iuus grex cfTet,ad tcmpus,donec dc rcliquo ftatucretur, praUJ-
dercnt. Qui fublcriplcrunt miniftri fui nomnus injUjnuoi vciiti
fm)
lelum incaufa Det remicrerecceperunt, prfctendentes regis perti-
naciam.de fummo rigore aliquid rcmittcndtim contenderunt, qui-
bu$ ccflit pars ca qaz fc tarn turpt maeula non mquinavcrar,
Sed anno f.q*cnte redintegrata animorum concordia adcom-
munc«i caufam promovcndam conventum cft. Scd ncc ifte Epif-
copus qucm his lcgi us Synodus ifta admiflr, crat rc & oflficio,fcd
sominc& titulo Epifcopus, cum proftaila quadam Ordinis, quat
non diu duravir. Hasc illc Gc narrat,acii Epifcopi ifti cum plcna
potcftatc forcnt,qualem ipfc nunc ufurpat. Na? ille, fi his fepibu*
claudcrctur,brcvi caula cxcludcrctur. Quod dcWilli chio adFa-
num additur,idregia voluntatc factumcft:quia Epifcopus vixdum
cxcommumcationc,liberatus c(Tct mulraq; lis illi cum prcsbyrcrio
fuiiTet. Quod dicit id dc volunrate Melvini factum : nihil potuic
in regiam dignitarem fingi turpius. Nam ut Rcgi decoro cft,rcctis
conluiis duci, turpc cft voluntari cuiufquam nifi cum rationc ob-
tcmperare. Caererum utquod rcliquis Epifcopis conceiTum fair,
huic negaretur, nulla prorfus fubcrat ratio. Mulra humfmodi ho-
nio fapicns in rcgcm cui aflTrnratur, peccar, C\ elfct confilii mei c-
jus mcprias extra oleas perfcqui.
Hicfyx (inquu) primum adminiftrorum ftuJid fuam Voluntatem ^Adamftnw
dcctm n^Mty ritnA mmfuetudine&' IcnitJtc pro^ocxtos officio im po- non eXCom-
slerum nondtfuturos. Sedfitum eft nimia lenitate improborum au- mumcdtuf
dtcidmcrrftcrcj <jr peccanttum impunitate fcelerihm notis aditum pate- dbfens &•
ftcri.nec inauietd ingenia cedcndtftd domindo flt&i. lUienimHatim Ar- inauditus9
ehtepifcont Fmi AndntWfi prefbyteriorum iudiciofubjieret, denun- p^cg/
cidtygr i]>iindici§ ntp*reatt quam ctmmin.ttitnem cum ille pro foiitd
ttn/iiutid fj> cVi(Jetyabftntem (?> tnauditum dirUfunt proftquutijicctfe-
fuenti ron)>tntu (nacionalem mtelligit) vi eccUfitgi emium reeeptui O*
prior fcntcntidVtltt )>an* omniumftntentiis damnatafit. Quid in re-
giam dignitatcm ciici potuit rcedius aut indignius ad fubditorum
fuorumimproba ftudia volunratem fnam accommodaiIe:& im-
proborum aadanaecx pcccantium f:clcnbus ficenos nimia lenira-
te& impunitatelaxalTe. Sedharc eft aiTentatorum divinitus im-
prudentia, utcnmmaxirr.e captant, maxime ofTv-ndant. Dc im-
probitatc nebuloms, qui ercleiiam fan&iffimam in qua natus, cdu-
catus, & honcftatus miniftcni dinnirare fuir, cuius «diquando par»
fuit, cui fldem dedit,cui fidem cx animam dcbet,tam iudigniscon-
vitiis lacerat, quid dicam ? Deepifcopo P. Adamiono quod ad-
dit, male tcmponbus llli eft divifum. Nam Epifcopus ille in con-
Tcntu prouinciali prid. ld. Aprilis de muhis fcediflSmis ftagitiis cx-
communicatus fuir. Synodusquain ifta convcntum 6. ld. Marr.
poft Edinb. habcbatur, vt nulla ratione poft mtendi ilh periculura
poflit: nequea Regislcnitate pnncipium capcre, quod antca fa-
dnm fuit. Excomtnunicatus fuic Epifcepus Synodo quam iam
dnit
(60)
<Jixi#prcvinciali sd Fanum ftcguli Ir Synodo rational? ad 6. Jd
Mai.Ec;irburgi,Rcxufuscft (un trc-iope,ur fcntcnriam re\ccarcnt.
Rcmoti,cui lentcp.tiarr tulcr?.nt,protcflantur, ivficnpita limnrc
cxamincntur,fe pro nihilo dccretum habiturcs: tnmeB dcccn unt
non efTeccnfultiiTimum litcm cxaminarc, pro non lara ftaruerc,
modoin fcquentesarticulos jurct,fc nurquam appetivifTc priorita-
tcm iH collegasminiftros,eairquc a facns lncris cfle dilTcnrancam:
fc non arrOgalTc in ukima fynodo ur modcrarerur,vel fifcccrir,ag-
nofcaterrocem fuum: fc tn pcftcrim mhil .-.rrooaturum fupra id
dc quo in uhimo cclloqnio convenerat : probationen ▼itae & do^
drinsc pcrmitterc fynodogenerali fine ulla aut fraude auttergivcr-
fationc. In harcille juravir,quam vere paulo poftapparuir.Iraq-, fic
decrctum ob varictatcm fcmcntiarum, nc cuis cuiquam quidquant
cxprobrarct. Hinc judicct lcftor quam vcrc Epilcopus fcribat il-
lum in grcmium Ecclefix rcccptum c(Te, cx pnorcm fcntcntiam ut
vanam omnium fufTragiis damnaram fuiflc. Quod ait abfenrcm
Scinauduum fuitTc cxcommunica:um,calumoia cft. Cum congrc-
gata fynodus Ftfenfis , illc ir.tcr alios inrertuit : nequc tantum in-
tcrfuit, {cd contcndit fuum elTc prarclTc. Vcrum cum vidit fe ncn
fantum dc ea fpc dejici ; fcd litcm fibi intendi : gravirer commo-
tus cgrciTuscft : fua quam arrogabat au&oritatc, quofdam cx nu-
mcrodirisdevovit. Ad regem appellavir , & pcr nuntios,quanta
potuit cclerirate,dc periculo fuo ccrtiorcre fccir. Rcx interctftita-
pudfynodum generalcm, ut dicrum. Quis nifi Epifcopus dicar,
abfcntem Seinauditum damnatum efie, qui prsfcns ncqucadcffe,
ne^ue cauiam dicere voluir.
fttndi ettUfi- Hoc ipfo anno 1587 confultatum inter aulicos dicir dc fundis
dfici pdtrt- Ecckfiafticis patrimonio rcgio (quod fupcnorum tc mporum m-
momo regio jurja vchcmcntcr lmmiutum prartcxcbatur ) anntctcndis , &
innctiantur, ciicitrcm caufa deferra funma Eccltfiafticorum pcrfiuia m Ccmi-
tiis tranfactam , & dccrcto ordinum , actis lntcrvcnuntibus mfi-
Vdt 19* r.uaram. ?\&m Epifi cpi, ir.quir, durijfimo qneque 4 fratrtlus ptflinen
*' * aliudptrfu^iumbabtbtbant , quamlt aulicerum ltbtdmifcdedcrcntifst
minijirtp) *fu lu m cxitio ihhiar.tes, lrindiB* cnpidi, ts- in futurum im-
proUdi pajfifum fibiab \Uis impcjierilu* os oblmt^qv.iuliarc nen dubi-
tarunl fz k.fifiop\> %7.ww& w» inflhijje. Patri^cnio omni eccUfitt
tbjudicatoJ.U ad decbndi fitcbttfxfa b~uditamulto abiatis Jubaitipro-
fi omnes kt&tditfiria ffanJaBient ya^qi^e&Uc quedammodo erat tempo~
raria^opprcjl.nunc mifenima fitlitute coufliBenlur.jld regrm auttn* ex
ilU ofitntatafpt ncn adeo multP. rti pnUnitbat .T^antflatmt 4 tranfi.di**
9neyemma auttcis qui gratia fl*rcbant denattjiitcntibus profc iroVici J/n-
lulis^uo matum contmur:ius,rmcdium dijfictliusfortt. Delct Epii^o-
pusfundos ccckilafticospatnmcnio ugioanncxos,quia redirr.cndi
cran? Epifcpatus ma^r.oprctio aNcbihbusquibusiionatifunt.Si
«II»
(61)
•ttltatitc perfidia ecclcfiafticorum epifropfs fuis qui rirulabeneficii
gaudebanr, afcrtbcnda cft. Penes miniftros non crat aulicorum
rapacitarcm cohiberc, nec fi potuifTcnt, fundos ecclefia&icoseptC-
copisaffignafTent, fed miniftris, paupcnbus,fcholis. Nonhic prae-,
tercundacft infignts iftorum nebulonum pcrfidia. Cum in con.
VcntuecclefiacdoloobtinuifTcnt, ut tot miniftn in Comitiis habc-
rent jusfurTragii,quocfub papatu ccclcflaftici, Abbarcs,Pnorcj>,E-
pifcopi,td cft numeroquinquaginra, dcmdcctiam ut fetprum bc-
ncficiorum nrulogaudcrent, & titulos alfumercnr, quia non alia
lcge affcnicrunt Ordines; in com:tiis anno 1606, de 16 aut
17 Prarlaturis in Dominia, ut vocant, tcmporalia murandis ia
grariam quorundam nobilium afTenferunr.ne ilhs cpifcopatus in-
vadentibus, & jus fuffragii ambientibnsobfifterent,(cd ut ad tcrti-
um Ordinemregni admitterent. Sic fccda pa&ione inrer cos, 5c
Kobiles fadTa admiffi ad ius futTaragii in comiths <3cdignita:cs>
jMrserogtMvas cx prtvilegia cpifcoporum vctcrum, fpretis Lgibus
quas prxfcripfcrat ccclefia, & proinde duplicis pcrfidiae rci funt.
Verum d quibufdam, inquit, quafi ncnfitU turbdjftnt, inproximis Sy-
nodis agitatum,\>t pcrfomtuum^Vicariatuum, & aiiorum Beneficiornm fdrcu
protentits in communt cotlitcs, mini/iriex tf.juo partirentur, O1 Vt titu-
IU Curionum,i'icatiorum^Cdnomcorumyfite'>endariorur,t, cr (tfctris id
genm Yelat pApanim fnptrUuicnem redol:niiJUs,mcintcr puriorts fidei
cultores tolerandis^omnes deinceps alfiintrtni. Quid hic rcprehenfio-
nc dignum,Epifcope. Bona Ecckfia* non dividenda tanta inaequa-
licarc ut apwd Romancnfes, cx fecundum lcgcs dccrctales juris Ca-
nonici, fed prout judicavcrit ccclefia vana officiorum onera pofc»
ccrc, Quod fi asquum fit,quid miniftris evaneelii cum Re&orum
Vicariorum Pixbendanorum,&:c. nomenclaturis, quas miniftn i
bcneftciorum varia narura fornuntur.
lnterbacy inquit, Patricius jidamfonas Vani Andregt Arcbiepifio- p.Addmh
pusnullum non contumcliarumgtnus ,< difiipulis gymnafii noti perpefi pdun0c:ia
jlts infiruriidtem poficrittmpcris ,amicos <r clientss donis Cv hrgitio» &* 0biu<t*
uibm obugmde ( k quibus tdmcn pofiea dtfiituSus efi) gd cte rei famiiu- 9j#l%fc *
ris auguttias decidii, M opem al> invnicis implorare cogjretur : aui occn*
fiont Uti palinodiam eiper )>im cxprtjfam, fed innumtrisJift locis intcrpo-
Utam typis publicarunt. lta cgtfiate & mifiruconfutus dtcejfii Ur do-
Brint <r Yirtute ncminefui temporis infenor. Dc doftrma 1II1 nihil
dttrahimus,fuit cnim non mdo&us, ncque exiguo mgcnio prardi-
tus : vcrum de virrute,nor. eadcm tacilitate conceffcro, nifi nequc
in rebus vcrum, ucquc in verbis fidem, ncque m vita modum icc-
Yarc virtu:. m dicas. Qn'\s virtutcm eiuslaud;t. queui i[^ic fa-
tcns non virrute niti, fed dontl 5c largitionc amicos \f\ fccutiurcm
poitcr? temooris parare ? Qucm nemo in Scctia ncfcit in convcn-
ta gentralijubi ruciarcturpe cffcr, gremium fuum, totaquc fub-
onr
(62)
lelliafruftiteicilentisvinum redolentibas implevifTe? Qui cu»
Bancrofto Anglo Epifcopo contra fan&iflimamecdefiam confiUa
contulit? Qui regi (uafit luum eflc ex antiquo more ecclefia; leges
dare, & ideo Epifcopos daret,qut in fua poteftate forent? Harc e-
go de mortuo iibentiut tacerem nifi iftius importuna laus cogeret
verum vindicare.In mrrbum relap{us,cum de falute dcfpcraret,ad
Synodum Fifenicm, qua? olim excommunicavit, ad Fanum con-
gregatam pctitionem tulit, ut fc ecclefiac rcftitucret; torquen fc
conicientiafa&orummccqaidquam in votis ma^Mshabere, quam
ut in gremio ecclefiae fuprrmum dicm clauderet. Vi Jcs quam vana
fuufementia excommunicationis quam ratam kabuit ipfius con-
fcientia. Hanc illi confeflionem bonus noft< r Fpifcopus, contra
plures te(tes,qucrum quidam miniftn,quidam nobiLs,quidam ju-
rifperiti,quidamcives,omnes fpcftatac fid-i,cxprefTam cfleconten-
fdt.tt» dit. Si nihil in torohoclibcllofalfi atferuit, facile patior, ur eius
fidei potior ratio habeatur. fyiiquis ttpm (inquit) epifcopis e medU
difcedere&- domi metu (jr igncrvinU, aut auod operam fmm inutilem
tcclefi* ecrnermi (quasnunquam vnhsfuit ) luitare coictis Tnjbyterim
miiiauatuor tirciter annos omnU bni & ad arbitrium gerelant. Hoc
ita d.ctumcft, ac fi antchoc quadrcnrmim Epifcopi omnia folt
poflent. At noftricorum operam nunquam probabant. Qui ad
caufam reformationis principioie adjuuxerunr,volebart 1II1 qui-
dem antiquo jure uti in fua quifque diceaefi, fcd quid refponfi tu-
lerinr,d:6tum eft. Poft hosminiftri quidam rei fua? quam Chriftt
ftudiofiores mortuorum exuvias aulica fraude induerunt, & ecclc-
fiae negotium facelTerunt. Si certamina cum Mongomerio & A-
damfono perfequercr, nihilaliud quam mcntitis promiflts & per-
iurionequiflimorumhominum le&orem fatigarem.
€ofir*t4ntnr ^/w»#,inquit, i ^ifcum mngna ptrs T^obiliutis fecui de reiigionefen-
icnvtHtnt tirc&' cum Hijpano c$njj>iraj]c diceretur, & tBotbuelme cujiodia c-
tcctifU Or- kpfu4tragKdiA6pdjfimexciurett1(ixt4tfibiintmm ecckfiam obnoxUm
mir.umdeac- baberet, Miniftr$rum placitis acauiefccre in animum induxit. Itaejut
lo auno iw% y9c amo 'Prejbjtew & Synodos Ordinum cdiHo confirmaVti. Cum di-
*• **; cerctur, inquit, magnapars nobiliratis cum Hfpano confpiraflc, ac
fi di£"tum non fa&um fuiiTct. Vuies ut Nobilium in rcmp. & ec-
clefiam conjuratorum cnmen tcgere conatur, quod ut fic «mani-
feftias^rem ut gefta erat, brevitcr narrabo. Gcorgius Kerus virt
NobilisNewbotelli huius nefarise conjurationis non confcn frater
^diittusOccidentalc aliquot diei navcm praeftolabatur. Ex cius
verbis conje&um eft negotium papifticumagere, Cumnavisjam
foiverct cum idoneocommeatu, minifter Pafletenfis confccndir.
Scrinia illius apent; litcras ofTendit partim latinas, partim gallicas,
omncsnominibus & figillis Comitum Angufii, Huntilaei, U Ar-
ralij, aliorumquc aiinoris gentis communuas. Itaquc £dinbur-
gum
(6!)
gttttt tra&ut,cV in qufcftione» a fanftiore Senaru*ocitus,rnhil vo%.
luit profiteri. Angufius, qui tum fortcin urbe fuir, 111 cuftodiam
datus.non mnlto poftcvafit. Rcx literis altcris a Scnatu, altctis k
Miniftris Edinburgum rcpcntc accerfitur. Eo mulu mortales ;.
diqueconfluxetunt. Pctunt ut dc captis cognitio ficret, & corura
bonapublicarentar. Rex Barones gravitcr mceffit quod ad mini-
ftrorum monirus finefuaau&oritatcconveniiTcnt. Illi rcfpondent
fe monitos a.Sjnatn illoabfentevenifTe.Caetcrum in tar.to pencu-
lo religionis & reip. noa e(Tj cxpe&andam aothoritatem. Rex
periculum falTuspromifit decorum confiho d.uurum operam, M
quid ad falutem publicam omitteretur. In quaeftionc cx G^orgio
Kero fic Fentrio,q»i tum etiam captus fuerat, compettum eft intcr
Guiliel. Cticlnonium,qui in Hifpaniafuit, & IacoUum Gordio-
nium Huntilasi patruum in Scotia palfcum fuitTe, ut fyngrapha ad
fiuem negotiationis fuae quam plurima poiTct, ad ie mittcrct : ille
ab HdpanoclaiTrn* trigiutamilhumimpctrarer, ad Fanum C*rh-
berti aut odium Glottje fub finem veris anni 1591 appulfuram,
Horum quinquc millia cum Scoricis copiis conjur,£fci Scoriam rc-
formarent : reliqui cum cquitatu Scotico Angliam invadcrenr,
Adnitentibus virisbonis vix tamcn impetrare potucrunt, ut pro
tamo fcelere lucrenr. Proicripn tandcm funt,& corum patrimonni
ftfco rcgio ad judvcata fed non candide hxc fiunr. Nam corum
propinqui? & affinibus reddita, qui erant conjuratorum quafi Oe-
conomi. Vbi ait Rcg«.m acquievmc miniftrorum placins ut ec-
clefiam fibiobnoxiam habcrer, cum pars* Nobilitatis cum Hif-
pano confpiraviiTe diccrcrur, & Bothuclius rragoedtas excitarct,
imprudens mdicat R gem miniftris fidifle n .c ullos magis fidos
fenfiiTe,antamant!orcs,(icorum animos fuaculpa non aiienafTet. p •
Hoc (nempecdicturr. Ordinum de Synodis & Prcfbyteriis) inquit, ' **
efl iUudfaUadtum in qno fatum frtfbytmorum contintbatur, quodSc-
Batim Cx9i\!*»» foptr ^peUat, er de quo ntnnuUos tam infuifegloritn-
tesVidimmVtexcfaulr,rt, (s- m finu g>ftare, Zr fecundum CnontcM
/criptur/tifummamei autboritatem dtferrenon \>ererentur. Scilicet e-
diciisorilinum fecundum facras fcripturas fummam authoritarem
detulcrunt miuiftri. Spotl\vode,nos concilii generilis canonibut
ma|orem authontatem rnbuimus quans oroinum decrctis. Si ec-
clefia tn fuo conventu convcntus hos probavcnt ut conknraneos
canonicis fcripturis, majonscft apud nos pondcns, quam fi Ordi-
nes rcgni probavennt. Ben< fiuum tamcn agr.ofcirr.ns , (i Ordi- Ecclefum //-
nes publica fandionc confirmaverint judicium & decrcra cc- Us 6mnes ad
dcfilfc ^ ^ [uumtnbu-
Hocfuccefju minftrorum (inquit) eo crtlit hfienih ,W non contcmt „rt rcvoiafe
Juafun&tonejites & reos omnes <td fuum tribuiul re^ocare mtenntur, (a;iimnt4
auctlij pubiici placita nfwdue* Qrdtnum decretis,^^ ndftmtchnm pa, $, '
Honfkcerent,inJtrctdtretpopuIicm omntm eintrA boffem in drma ptr&
tam tffejubtre : mbil dcniyue trit qu$diftos tamfeVeros cenfores effug§*
ret. In pcccatis hominum in Dcum,quae pohticis fuppliciis afficU
unrur : fi magiftratus pro fuo jure poenam rcmittit : quis neget Ec-
clcfiam tamen pofTc jure fuo ad poenitentiam fle&ere. Quis dicct
eos,qui i fta faciunr,lires, & rcos omr.es ad tribunal fuum vocare
praster epifcopum,qui quid dicar, nihil penfi facir. Excmplicaufa
Huntilaeus Comitcm Moravium noct-u inccnfis ardibus per ium-
inam immanitatcm occcidit. Hujus facinons iupplicium Rcx per
aulicam gratiam Huntilajo conjurationis etiam,ui di&um.rco con-
donavit.Ecclefia Huntiteum tamen fub porna dirorum jufiit Ec-
clefix fatisfaccre.Hoccine erat litcm ipiam ad fuum tnbunal voca-
rc? Aliud rribunal eft,quod dc ccedc & fupplio coedis cognofcitj
aliud quod de pcenitentia & fcandalo fUtuir. Quod ait jufTnTc po-
pulum,ut in armis clTent contra communem hoftem,inrelligit opi-
nor, Comites quicum Hifpano confpirarunr. Hortati funt (nam
jubere aut imperare non porerant)quod,cum in tanto periculo con-
AitutaecfTent & refp. Scecckfia, illis vitio vertcndum non eft, ncc
nifi prius regcm horta:i aiios adhortati funt.
Xrxfdvct JtfttttBn* prbnumjnquUycreatifimt Ecckfm C<>nfulis,qtti in owr.es
Ccmitihm $ccafiones Edinburgireftdentes Synodos indicerent, (s> miniflrcrs pro rt
ioniuratts in nata conVocarent.Hiregem de TapanorSComitum (ita tum eos locabant)
nmp. eg* ec- canfa cognitHrumjnrtim minacibus libtUis, nomint i^itionaiU Synodi
tU^am. quam ideopromulgarant, exhibily.; partim jidehbus ommbus O* quei-
^uol rtligiontm fafaam effe Velintyid ditm comitibus Limnucbi Mcium^
$4?.64. ®* CAUfim difceptandam adejfe jujsis, eo perpulerunt3Vt tumultum Veri-
~ tusjudicium differret,ac ptfiea quod Wicumrcbus pacandU remedium
>idebatur,extlium remitteret. Rem,ut gefta erar,narrabo. Iejunium
inftituitur. Papani Comitesexcommunicantur. Non multo poft
fcRegi Iedburgum proficifccntiad Falam (is vicus decem milli-
bus diftar Edinburgo) objiciunt. Pofteaamicos & clicntes Tao-
dunum convcnire jubcnt: futusarn de fc Penhi quaeftioncm. Mif-
fifuntquidam iedburgum,qui Rcgcm raonerent, uc darct ilhs di-
em qnaeftionis,:parare Jcnim vim , ut judicium in fuas lcges fc-
rant. Baroncs monent Pcrthianos, nc portis fuis ccr.juratoi re-
cipianr. Uh confiho parcr.t , uiquc dum Regns httris jubea-
tur admittcre. Hmc omnes quicunque rehgionem faivim
veilcnt , ad vim propulfandam ie comparant. Rcx conjuratos
jubct cum paucis fcinjuaicio fifterc. Sinccriidcm fa^iunr. E-
dinburgo Limnuchum mittunt Legatos cuov mandatis & Pc-
titionc ad Rcgcm. Mr.tellanus Canccllarius , priufquam co
vcntum cft, rem compofucrat. Daium conjuratis coi&o Rc-
gis, ut libcre pcr civitatcs negotiemur , uiquc dum dc iis
cognofcatur* Duodecimo Novembris Edinburgi convenitut.
Ex
<«s) ■
Erpetionibusqu* Limnuchjm mitrebawtHr , ad coriYentnrn rc*
fcrtBr.Conjuratipcr fuos advocatos legcscx coditiones proponunf.
Rcx Oationem habct,quantum reip. lnterfir, comite$.reftitui,ali<-
ter poflc aliunde accerfcre auxilifi, no» fine fumm* rci fummo pe-
riculo. Dccernitur mwnftf non finc bonorum maxmia ofFvnfio»e.
Nam qui ad fufFragium vocabantur , plcrique omnes pra?ju^icio
crant occupati. Erat ea tempeftate in Scotia ab Angla lcgatws Bol-
Jius vir non minore pictate quam prudcntia. Is fuam Dominam
ccrtiorem facit. Illa dominum Souchium mittit, ut rcgcm de fc-
Teriorc fententia appellet. Ncquc cnim arquum cffe, ur pcrfidi in
Deum & patriam ranti fceleris lmpunitatem fcranr. Hujus opera
prior fentemia , quod conjurati non eficnt nfi ulla vcnia , cdi&o
publico revocatur. Facillime potuic paucos conjuratos opprimerc,
omnibus qui patriam vel Ecclcfiam falvam cupiebanc adhor-
tantibus, £v opcm poliicentibus Quid ergo perpuliflcc ut cxilium
autgraviores pocnas rcmitterct.
dunt. c quorum numere 'jjaptn mactejtu conciomtor <\a canum 'i{cfuu9
Waiefiatis pofiubtus fcripto fua rs* Zonfulum quos dixi manu oCjigna-
to ad Synodum proVocalit , cui foiiius ejfel3 <jua pro comione dict-
nntur,exam'twre, qutfitis binc inde argumentis contendebat. ^cx pro so
4c debnit rem indigxe ferensyc(Stus & conVentus omnes iege non fincitos,
pubiica prtconis Voct inbibuit , confuirtus Ecclefi* Edinburgo exccdere PaZ'*f'
imperaVit, qui tergiherjandc ts* mora4 fubinde neUendo faces piebis ani-
mis ira tumentibusfnbdiderunt , W concurfu adpr<etorium faUo facinus
iUudtandcm ad \6 Caiend lanua. ( nunquam jfine Catbarorum infamh
noniwandumtfc/fgnatum fit- Hoc illi folennc eft affifto uni criminc
omncs aliosoncrarc. Ait cnim, e quorum numero crat David
Blackius. Erat hic BUrktus & vira? & finceri animi laude omni
memoria dignus. DjIccIus ad Fanum Andrcae minifter ita Eccle-
fiam illam adrainiftravit, ut in tanto populo ( fur.t enim plurcs
quam ^goo qui facrarn cocnam percipiunt ) nemo mendicus con-
ipiccretur, ncmo fabbatum audcret violare. Nunc autem Epifco*
po & plunbus miniftns infpicientibus ego.qui hzc fcribo antc du.
os annos ptures vidi tepore concionis iplb dominico dic in glaci*
Iudere quam in utroquc templo facris operam dabant. Ipfc Epif-
copus, hocdicludit, ncc matutinae concionis temporc fiinitine-
rc , tranficns per oppidum aliquod, dignatur e curru defccndere ,
ut audiat concioncm •, Feftinandum illi ad divcrforium aliquod.
Dc mcndicis ncfcio, nm quod fciam hofpitium quod ille excrccn-
dis & doccndispaupcnbus itruxit,nunc vacuum ftarc Huic mefli
Diabolus inridcns lxtiffimawi fegetcm in hcrba dccufiit. D:xerat
Blackius pro concionc nefcio quid,necquando, icdmuku ant<?9
P p p p p p 3 o^uofl
^uod ejus inimicus Ttetorfortis ctiara miniftef , qui pffcter Blackii
odiu«,quo plunmis llli officiis obftn&us ramen nagrabat^quarfivit
caufaro, qua aulara caotaret , homo lmpuri&inquieti ingenii in
contumcliam regum rapuit. BU.kius adeo cius crimTnis reus
crat, ut non rccularet fc coram m Scnaru fiftere. At rcliqui colle-
gar, qui tum fortc Edmburgi vig'labant,nc Ecclcfiae au&ontas im-
minucretur , fuafetunr ad fuos judicei provocarc; Nam co rcm-
pore fumma fuit Ecclefias concordia & au&oritas: utauliciabea
tametfi regia gratia niterentur, timerent. Nam qui omnia fua li-
bidine mericbantur, ab hac vigilantia mctuentes , nihil libentiui
quam Ecclcfias calumnias audicbant , ut ejusau&oriratem minuc-
rent. Itaque Rctorforti fcduiam operara navant. Blackium ad in«
vidiam agitant. Clamant indignum cfie iftos obfcuros hornun-
ciones Regis judicium declinare. Tandem in fuam audoriratcrm
intentum rcgem co perpulerunc,ut litcm comeftarctur. Dcputa-
ti aconvcntugenerali Ecclcfiae (quos hicconfulcsEcclcfia* vccat)
ad profpiciendum nc quid Ecdefia dctrementicaperet in perni-
ciem Ecclefia; mala adhuc machinantibus conjuratis , quorum
quidam clam remcarunt in patriam , quod Davidi Biackio affifte-
rcnt , &neconjurati poftliminioreftituercntur,obfiftercnt, Edin-
burgo exccderc juffi. Et ne ahi obloqucrcntur,in Daviue Bltckio
exemplum fcvcritatisedcre ftatuerunt.
Quod confulcs Ecclefiasait julTos urbe excederc tergiverfando
v , .5 & moras ne&endo faces plebu animis fubdidifle, ur concurfu ad
TuKtuitH! pr£Etoriumfaftofacinus lllud \6 cah Ian. anno 1 596^ cfignatunt
Cal.Unutr. ^ fajfum cft. Dcputatorum ncmo adcrat, nifi qm p-ftores ur-
ll9** bani ex illo numero fuerint Cum Deputati gcneralis fynodi
Edinburgo exccdere juiTietTenr, cor.jurati comitei rcdiiflent m pa-
triam, 'mimftrorum monita & confiiia eludercntur,& verfa rabics
in cos ac optimos civei, quae in conjuratos fcrri dcbuit: eo die quo
cives quodam edieto regio juffi inc dta caufa Edinburgo exccderc,
Gualtcrus Balcanqucllus urbanortim paftorum unus vir fumma in-
reoritate & conftantia eo die concioncm habuif. Expl.cata Ecclc-
fiae injuria nobiles qui fortc aderant & civcs ad confilium in-
vitat : convcnitur, conlultatur: lcgatiadregem dcccrnuntur. ln-
tercarex in prauonum urbis afcencit: lcgatieunt,rcdcunr,durum
Teferuntrcfponfum. Ad conftantiamprofcffioms invicem fchor-
tantur, cklevais manibus promittunt. lnterim proforibustempli
ubi convcniebatur, nclcio quis , fed fubornatus ab aulicis
ut crcditur qui in Odoviros odio flagrabant , tumuV
tum cxcitat Populus iatus pontificios ex infidiis adorta-
ros, falrcm ahquid contra paftores fuoi agi (nam is mctus
aijquot dics ar.ic tenucrat ) ad atrua temcrc convolar. De-
prehcnfo eirore domum quiique iuam rcpeuvit. Qui £ quid ia
anim*
animohabuifTrnt raali, dtci non poteft «juanta raah faciendi futf
copia. Nam cives intra civitatem auid non potuerunt cfficcre.De-
du&us Rcx ad palatium per magiftratus poft fcdatttm tumuleum.
Quin Rcxpoftcadiligenti habita quacftione per ejufdem periculi
focios, quos mctus monurt nihil non rimari,nihil deprchcndic
fcclcris, nihil affine fcelcri. Civirasctiara 6 id. Mai. delaefa ma-
jeftatc citata,cum fc Perthi,quo citabantur,ftitifTcnt Prartorum duo
tribunufplcbis,quarftor, ex Senatoribusquatuor,&ex collegicruni
praefe&is totidem, cum fcriba publico ejufque vicario ; quia prac-
torum unus abfuit , qucm Iohanncs Lindefius inter o&oviros pri-
raarius huiusfabulac choragus, clam fubornavcrar, non lajfa: ma-
jeftatis, qux nulla fuit, fcd judicii non obiti damnata cft. Habcs
k&or horrcndum illud fcclus fine infamia Catharorum nunquam.
nominandum,quod fi cui fuit infame Iohanni Spotfvodo fuit ma-
xime, qni atma damavir, armatus prodit,oc ut audio,ad irma Do-
rninum Tarfichium evocavit. Si fcelus, non Ecclcfi*, fed unius ci-
viratisfuiifct. Sed nutlum fuit.
Vidimws (inquit) nibilnon k Cttbtris tenUtum , W Vetere regimine fruSut itf*
fub)>crfo adrerum gubcmuulum tnrbaincondita^^ muUorum capitum uflm* no.
bcUtuadmo^cretur , Udimus ncfitriorum comtuum condignos cxitus , flr<tn$nfem
dijfipatos ^ccie/tee cenjks, ^uos multorum ficuUrum pietas D;o confe- ditioncs 0>
crardt % feditioncsy fiEtunts Jtmultui , c*r apertam in principem rebeliit- icbdiio.
nem. Oportct Lynccos habcre oculos hunc Epifcopura qui non ita P*£.*7*
pridem minus quovis bubone medio die viclit. Nunc autcm pcr
montcs videt,quod nunquam fa&uni eft. Dic fodcs noftrarum fa-
&ionum,rufnultuum,& rebcllionum qui nam autorcs ? ubi, quan-
do,contra quem inita ? An non pudet Epifcopum,quem,sjuamvis
Romanenus cfTet , deccret gravitatisialutcm umbra, fingcre morc
rixantis anus , quod omncs fciunt eflc falfum? Nam exempla quae
haftenus attuli totidem calamniae & nebulonis ncbuhe funt, quas
diflavimus.CenfusEccltfiafticosdiffipafTe miniftros quoiumnun-
quamcrant compotcs, quisaffirmet, nifi qui fidem rn propatulo
habct? Ipfi difliparores perfidi,qui in convcntu ordinum fundis &
decimis tot prejlaturarum,ut raodo dixi,Nobilibus quibufdam foe*
4a pa&ione celferunt , quo f©lo nomine cxcommunicationisce».
iura eje&i fuiffcnt ex Ecclcfia, fi non hbcrtas conventuum noftro-
rum , praefcmm fynodi gencralis , authoritatc regia, fed vi crept p
nobis fuilTet. l^ec dubium (inquit) nifi tempefiiVe $b\>iam itum ejfet, Z' *?*
4fuin ad regem regno exuendumtmagiftratu4 «mnes tolkndos , CJ mcram
mr*pxi'*9 rcsjpcclaffet. Eo enim dcmcntU pbmatici l>eneranty V! infitutn
tjfi regibus omnibus in Chriftum odium^ofque Deo crcatorijion Cbrifte
redemptoriimperiumacceptumdebcre , n$n obfiure pradicarent. Quis
praner tc autumct eiTe vcrum quod tu fine dubio aiTeris. Annon
crabuiffes ctmhaec fcriberes: Annoi» umuifti,ne omnes;qui lege-
tcat
tent, plus odii quam vcri in verbis ruis olfacerent ? An vel de rege
rcgno cxaendo, \el dc magiftruibus tollcnc^is unquam confiiia
verfarunt ? Vagienicm m cunis regcm dcfererc,cerns pericuhs 5c
exitioexponere potuiflVnr,aciultum ctiam,mco judicio,opprimcrc#
fi cb coru fpc&aiTent con(iha.Iis quos Catharos vocas,fi ullis mor-
lalium, dcvinfhis bcrcficio Iacobusrex Bnttanniar. H*c (inquit
., ^ fn marginc ) etat difctpuiorum coikgii neti tbcohgia, quitum diiigcn-
- ** 7' tiw libeltum <Bucbamni t\e jure regm quam Cailint injlitutiones leliitttm
hant. Neminem novi theologielogio aiud nos dignutn , qui noa
diligentiuslegerit Calvini inftitutiones quam Spotfuodus, quetn
puto vlxintefligere, fi lcgcrct. An confenefcere debet thcologui
apud Calvini inftitutioncs , & con plura ianere. Quidni Je-
gcrent theologi Scoti dialogum Scoti eruditi dc jure regni npud
Scotos. Si quis non obfcure praedicavcrit lr.fitum eiTc omnibus re-
gibus in Chriftum odium , non longeabcrravit. Namhocodium
omnibus homiaibus natura infitum eft,regibus maxime,qui rcgem
regum lubcntcsnon finunt in regnisfuisdominari. Sedilledomi-
«atur in medio inimicorum. Habet etiam fuos mter reges domi-
nus,fed valde paucos,unura forte cx centenisjfi ex tfTeihs judicar*
Kceat.
Dicit Philadelphum difiimulare vcrsmcaufarn inftitutionis tcr-
,. tii gencris Epifcoporum. Haud inUtus, inquit , iliihrghr diabo-
EpifcipYum ium '%n hot negotio tpcram fuam contuiijfc , fed W ab iiiorum partibta
tcruigcncns j}eteri^ T^eque enim tumullus illead \6 cal. lan. alterius auam diaboH
VM°\ 0pM6 ejfe potuit . Si haudinvitusconcedis,quod fane verum,diabo-
Jum in diflidio Ecclefiat noftrae non ignavascontuh(Te operas, non
cft fatis firma ratio, ut convincas a partibus noftris ftetifTe, Non
cnim illc inancm mali navat operam. Tumultus ille fine noxa fuit;
cujus fumma facukas fuit , fi periculum llhs , quos tu videri vis >
populus ille intenta{Ta. At vobis fedulam navavit operam, & Ec-
clefiam optime conftituram, per fiaudem & fallaciam, & menda*
ciaconfilia, quae diaboli artcs propriac, deftruxit. Quis enim au-
debat in principio profiten vos ad eam , quam nunc ufurpaftis,
? {tfKriVi niti ? Ecquidobhtus cs , quibus proteftationibus tu oc
collega tuus Laws alter Archiepifcopus conventu ad Trcncntum
fidem vcftram venditaftis. Vos nihil aliud ftuduiiTe, quam ut Ec-
clefias fuos cenfus reftitueretis. Quos fimul ac voti compotes effc-
cis, ccelum teftati eftis, vos ad convcntusarbitnum Ecckfiac red-
dituros. Cujus dic fodes aruis fuit aliud verbis prolcqui , aliud
imentc agirare. -Sedtimc forta(Te fincere juraftis. Sit , quandoqui-
dcm id ficri porcft. An alius artis fuit fidem mutare? Si fraudii
&mendacii magiftcr avcftris partibus fuit, agnofcehaud invitus
diabolurn a veftris partibus ftetiiTc, quod nemo non agnofcet, qui
artes cjuibusacihunc papatum concixicftis , infpexenc. fDiabolxs
inqnil
fa^uif, ntn nt/lr*f<r!icit*ti in videm,fed efrtenemfuperbUm ptlmaia ?
facintre ctrtnnre, fjr indtkbikm ignominU notam frontibuj inurere ch- *4^' J
picns , bomines ad exttium pr<ecipitantes inncfanehm proditionem im-
putit. Si qucm illo die dtabolas in prodirioncm impulir,Iohannem
Spotfuodum impulit, qui caufam pcr pcrfidiam deferuit , quam
illo dic armatus alTennt. Dic.fi vrl micam habcs fani judicii reli-
quam,utrum vcri fimilius cffrocni fuperbia ferri^qui pantatcm cum
vicinii coltr , an cui nihil fatis eft , nifi clcro domini
dominetor. Scd ut vidcas quam manifcfte invideas ; nulla
in his vcrbis vox cft , ^uas mvidiam norc fpirct , uc lipprs &
tonfotibui fubolear. Nam quis non videt cu|us fpirttus fint efTce-
nis fupcrbia , palmarium facinus , indclcbiiis ignominia, cxitium
hominis, ncfanda proditio • cum in cocui objicis, nequc fupcrbi-
am, nequefacinus, nequeignominiam , ncque proditioncm , nc-
que cxitium ofTcndas: nifi fit exitium vc ftras tyrannidis mala fcrre.
Terum Deu$, inquir, reip. & Ecclefi* mfcrttu, regt per iilud flagkium fd»7af,
(llc vocat panicum qiu-m diximu* popnli terrorciti) occaftommf.ig.
j*ej(fit ordinem , \>bi confufio regmbat , ftati&cndL Non dataoccafio
fedarrcpta promovcndi ncgotium quod molitbaniur. Aulicx Sc
aulae mancipia nos inquictos e(Te Sc fuperbos di&itabanr, regi praj-
cipere, 6V abfolutam cjus au&oritarctn m ordincm cogere; doman-
dam effe hanc infolentiam. Non eftcontilium hiftonam prouqui,
quod finc aulicorum Gnatonum fumma infamia uon poiTum.
Tantum, quia tu falfis crimtnibus co provocas, dicam, quod fi per
te licercr, hbennus taccrcm , quodnam fucrir miniftrorum uelus,
quo aulam orTendcrunr. Comites Papani clam exilio redeuruef
pcr fuos amicos cV venalcs aulicos cum rcgc , qui favore nimio iri
cos etiamnon incitatus propcndcbat, dc poftlirmnio agunr. Re
inteilccTa covencrunt ad Cuprum legati Ecclcfis cum non paucis
nobihbus,qui rcligioncm falvam efTe volebant. Hi cx fuo numero
adregem Falcolandiam quofdam delcganr. Iacobum Meluinum
}ubent verbafaccrc. Illc cxordicns dixerat in hoc imminente peri-
culo lcgaros Ecdifiaead Cuprum ctfnverrine ; quam vocem exci-
piens rcx, qua,inquit, fioucia id aufi cftis. Kic Andrcas Mclui.
nusfummacum aucTonra'.e rcfpondit. Publue, inquit, rcx nos
parcimus tibij ac nunc nacri folum (ioloenim in conclavi regtg
res agcbatur ) ne caufam Chnfh noftri nos nrodamus, fac,memi-
nerisduos tfle ln Scotia reges, altcrum Ecckfiae, alccrum reip,
imperium jure u;o ubi ceclimus, & quatenus nos cjus mcmbra fu.
rnus, omne tibi cbfcquium dtbemus. Ecckfiascaput nones. Tu
nobis vuam a?ternam , quam in hac vita ctiam captamus, ncque
dare nequc eripere potes. Dabis ergo nobis veniam, ut Chrifti no.
mine convcniamus, & ccclefia? ejus3cujus tu primus filius cs, pro-
fpiciamus, Quancio tuinfansin cunis vagiebaSjhaec ubi prof^exir,
Qji q q Cj q punc
I
(70)
Jiunc tu inimicii cjuf, qui tu» erant eriam tibi inimiri,veniam dif,
VLZ nobi*omnibus pemiciem moliantur. Quibus vcrbis rex miti-
atus negavit fe deeorum rcditu intcllixfTc: Ordincsconrcilitfc il-
is Senatum.ut quid vcllent, proponcrentmihil tamcn r< mifliim iri,
pnufquam Ecclefia?& reip. quaslaeferant, (attlfactant Solum ite-
rum vertent A' indc fi quid vciint, petanr. Nihilominus domi lub-
fiftunt. Per conjugcs & amicos Ecclcfiam foliiciranr. Hennca
Huntilau uxor Synodo provinciali Moraviae nominemann obm-
lit, fa&urum oericulum ludicii : lefuitas cx Papiftas a fi fcgrcga-
tanun : cum quibuflibet, quos iynodus d-fignaiet, dccontrovcr-
fi< capitibusconfulturum : miniftrum in fuarr. famili m ordinari-
um fumpturum; difciplmae op;-m laturuuv, & Ecclcfiu vacuis mi-
mftros fuo fumprudaturum. Tamcn vcnri , ne latcret anguis irt
herba, (nam tex fan&e ncgavn fe de eorum redttu quicquam cora-
perti habuilfe ) ne aut fuis opibus furrivam lanienam molirentur,
aut cum cxtcrno mihte confticuilfent. Depu:ati,quos confulcs vo-
ca: Ecclefiae, qui fuffi erant videre,quidcoi.filu boftci capcrent: fin-
gulos paftores monent, ne dies aut nrft.s Deum lntcrpellarecef-
fent,fuosad idem officmm hortentur, rommuncque penculum,ut
fcimulos a-Jdant, proponant. Deindc convc nttts Loihiama? dc nu-
mero fur> quatuor ad Rc^em delcgat, qui querantur,dc gratia con-
juratis Falcolan lia* & Fermcloduni data. i Huntilaci conjugem
cum rege & regina tam elTc familiarcm •, ut ad baptifmum fi'"X
accerfatur. 3 Decrerum effc Livinftoniar excommunicationi ob
Papifmum vicinae lnftituendam dan 4 Rrgem vulgoin mimftros
& eorum dogmaca mter fermones Mvcherc. Quibus Rex refpon-
dic inter fc & miniftros noo convimurum , pnuiquam de fimbus
regnorura ftatuatur. Videri cnim fibi non c lTc miniftrorum pro
concione dc fc aut confilns futfdiccre, iv.fi prius doccatur,qmd
funt die*turi , non debcrcconventum nationalem nifi fua auctori-
tatcconvocan : nullum cjus dccrctum debere cflcratum, pnui-
cuam iuo calculo confirmctur , non lcerc Ecclcfi* jodicarc, nifi
oequibus rebus nullakxeft civitatis. Ha»c uum hinc inde irnca-
tis utrinque anin.is difputantur,dc Davide Biatkio latervemt quae-
ftio. Ec^iefia, ne rcxa.i fuum mbunal pidicium de doctnna tra-
hcrck juflic eum judkiG lliwd aeclinate. Hmc acerb fiima hs.qu*-
dum agitarur,24 civcs c ct > rcgio cra.u e civitate exigendi, nidi-
£ti caufa, qnorum qaibuf uin co ipfo aie quo tumultusoborms,
eiictum , ut urbe exccdcrcnt. Convcnitur ad tcmplura, mittunt
jegatos ad regcm , concuifus civiuu) ex panico quo-dam tcrtore,
Utdixi, oritur. Quam occaiioncm nacti aulici c\ aulac mancipia,
flagitium elTc regcm a fuisfubditis fic pro iudo haocn : mcruiflc
civitatera, ut ruina fua incendium excingucrct , mir.iftrorum con-
tuaucum libcio regt non cflc fercnuam, Horumconvicioium ha-
bcs
(70
bes hacipfapagina,cui refpondeo,exemplum luculcntiffimum.Sic
non hoc prmcipiu i , fed progreffus milcmmas hujus calamiiatis
fuit.
Difciplinim (inquis) dntiauam , fs* ab jfpofiolornm ifijuc tempori- ,. ,
htn in Eccltfi* receptam gnberntlienem rrducere fiatuit. Idfut non kf?
tninando , fed monendo, non jubendo proimperto , fid rgtiontbtU fua Ui y °u
dendo, vec confcilimO momento, fid jtedclcntim <S" pcr wterbiQ*$ ne °Uaf^ rf
*es agi Videretur. Hoc ultimum eft veritfimum. Si fuboluiffcnt om- \°f u ' "
nes,quod aaobaturjtam facilc Pclion OlTje impoiuiifctistadco apud y "r**
ncs odiofa fmt anrqua illa tua difciplma.dominatio in paftorei & *" ' "
groges,bis ejurata,non ab Apoftolis fed aborcorcpct t.i. Imperio
aut minis non opus, fi pcdetcntim reducere amiquam tuam difci-
plmam ftatuir c\' ica ut ne res agi vidcremr. Scd frlfum eft mini-
tarum non fuifte. Fundamentum jeciftis in jure fuffragii incomi-
tiisquod mtnifttis oblatum a regc fuit. Atquibus quasio rationi-
bus fratribus perfuafiftis ? fimulando vos illorum mopiam fuble-
vaturos, Iefuiras prohibituros, papiftas qr.ibus ramen eodem tem-
pore manus dcdiftis, domuuros, pra?ftare,quando de ftipendio li-
tigarenr, fratrcs habcre judices, quam alicnos, ouos nonmagisip-
forum milereret , quam |umentorum , qumtis ad agn culiuram
utuntur. Haeeraat vcftrae rationes , quibus homincs incautos ad
veftram rem agcndam adciuxiftis. Sed alnus repetam exordium
confiliorum veftrorum. Rcx cemitibus exuhbus, qui cum Hifpa-
noconfpiraucranr , ftudt bat veniam darc , E^ckfia excommuni*
cationiscenfura p rculit , & regem fui quoque officii monet , &
contra ftudct, ne veniam daret tanti Facinons reis, nec tutum e(fe
vcl Ecclcfiae vcl reip. Lisindies ghfcebat. Regemaulici, qui vel
propinquitate ad comitcs fpt&abant , vel pretio conducebantur ,
afTidue ftimulabant. Indignum eiTe Rcgem a fuis fubditis, infimi
ordinis prjecipue duci. lllos centra communis metus agitabat ;
clam redniTe , occultam fpcm alctc , aut afuis perinfidias, aat at>
alienis per v.m. Hic r< x graviflimam iram conccpit, non licere fi-
bi in fuoregno,quod libuit. O&oviris mortuoMetcllano cxeun-
tc anno 1595, Rex eo temporc fummam au&oriiatem dutulerar,
quorum praecipui Comitibus favebant , & de rcmittenda pcena
laborabant. Vt miniftrorum lium aComitibus amolirentur, con-
fulunt Rcgi ut litem aliquam moveat miniftns. Citatur Blacki-
usutdictum. Dc illorumetiam confilio problcmata 55 forman-
tur, quibus univcrfa difciplina in dubium vocanda. De Epifcopis
tamcn refticucndis nullum verbum. Scnptaefunt litetx initio dc-
ccmbris, quibus Ordines convocandi ad politicum conventum
&miniftriad Ecclcfiafticum, utrunque habcndum mcnfe Februa*
lio Pcithae. Intervcnittumultus Edinburgi 17 Deccmb. Non jgi-
swr tumultus illc occafiu, aut principiura reduccndi antiquam
Qjq^qqq » SpotL
in)
SpotfWodi difcir,iina,Epifcopakro dorninationenv,fed Regis,pou*
ficiorum, & pol Ticorum quorundam favor propenfus in comifes
Papanos, quos,nifi tutbasdarcnt Ecelefiae, vidcbanr fc vix potuifTe
priftina? dignirati reftituere. Ncc factlc fc id rff.&uros, quandiu
tanta animorum confpiratio inter miniftros. Ex O&oviris quidara
confuluit dividcndam elTe vim: fumptibus ne parccret , mercedc
oppottunifTitnoscordttccret , non pofTe,qua erant apud populun»
gratia, nifi fuis vnibu:< fupcrari. Itaquc laudis aut pretio avaros
difpiceret , qui graria & ati&oritare inter cos pollerent, & fa&io-
nem trahcrent. Dc hoc eonfilio Rcx Patririum Gallouidium &C
Iacobum Nicolfonum primum adoritur, qui Blackio primi eranc
authores regis judicium declinandi : alter ctiam formulam conce-
pit. Erat hic Gallovidius rcgius minifter, homo rumi<:us,maioril
oftentationis quam cruditionis. Is propter locum qucm tcnc-
bat, & ^lonam quam jaelabar, non paucos fecum traxit. Nicol-
fonus proprcr opinionem prudentiae (erat * nim vir magni ingenii,
& litcris non incultus^multos ftexit. Ncuter fratnbus cpif opaturu
rccjucendum tamcn fuadebat , nam fi: paucis pcrfuafiiTent , fcd
alia, qus fpccicm commodi & utilitatis videbantur habcre.
Synodus,ut dixi, indi&a,& quxftioncs ceu problcmata io Synodo
cxaminandaante typisevulgantur. Conveniunt rmniftri undique,
cx borcalibus rnaximererum noftrarum imocnti.utpote abaulaoC
icbusagendis remotiftimi. Hos Patricius Moravius interGnaiho-
ncs aulicos facilc primus, ut Rcgi gratum facerct,acciverat. Illos
\idcre crat pridic conventus ad rcgem cius opcra gregatim ingredi
tc cgrcdi. Hiadofculum manus admiffi. Viridifcreti & manfucti
ingenii,non morofi & rigidi ut Auftralcs. Hae laudcs.Spolia quoq;
ampla referenr,ftipcncia opima. Crasconvenitur. Primaqnaeftio
an legitimus elTct convcntus. Ea biduo agitata cft, tamen dic ter-
tio, cum Nicolfonus ad Regem accitus vcfpera prarcedente, &
lum eo Rex fermoncs habuiltet ad mediam vfque nu&em, ille una
cum Borcahbus approbarunt ccnvcntum ut lcgitimum ; fequuti
funt alii. Ex quaeftionibus, quas dixi,paucas fekgcrat Rcx, quac in
colloquio primum quorunda aconventu illo dek&orumagitacae ,
in publico deinde conventu corum conclufiones probatae, ied dic
tertio,aut quarto,ut dixunus, curn dc conventu illo diiccptaraim
eflct, an effet pro gcnerah ecckfije ccnvcntu habcndus, ooniten-
Tibusfanionbus t\. prudentioribus, decernunt ctTe Synodum gcne-
ralern hcet extraordmariam^mutant conclufioncs prius probatas,
adduntjdcmuntjobludantibus & concra proteftantibuj viris^bonis,
ahisregcintermmante pirterritis aut pertra&is ad affcnfum verbis
blandionbus. Cum prius rtfponfum fuiflet ad i cjuajftioncm kges
&ft3tutanon pcrftrmgcnda, modo icges ha&enus lataecontra ju-
#a & iibcrcaies ccckfix anciquac* dcclaientut, & in coftuum lc-
(73)
gct adeectefiam & religioncm fpc&antes non fcrantur inconfulti^
& non arTentiente ccclefir, jam dcccrnunt, non perftringcnda, nifi
prias confultis Prefbyterioaut Synodis rei delata fucrtt ad Rcgi-
am maieftarem. Atque itaaflTenfcrunr, utncc lcges haSenus Iatx
antiquataedcclarentur,necutopus fit confilio aut confcnfu cccle-
fiz antc legem de rcbus ecclefiafticis latam; fed poft htam lcgcm
Voluntregcm confuli. Decrctum ctiara, nc pro concione qucm-
quam paftores nominatim aut obltquc" perftringanr. Sed quod nar-
rar Spotfuodus, cft falfum. Synodo coaSia^ inquit, primum omnium
eonVenit iiccre cui\>u duHidecxtcmo regimmzproponerc, mocio idmodc-
fiis fludiisyfuU locis dr tempoiibv& /ieret^ey animo ttdificandi non tcn-
tdndt^uodcb monco, ouii erant c Cdtbaris9fM$ diccrcni dijciptinam cxtri
omnem \udiciorum aleam p-fitdm ciufdem efje cum articults fidei mtur*.
lnsrtjudiciumigitur cciufte,}>t ficceffus poftea, comprobaUt, ditucide
Mrgumcntir demonflratum cft, difciplindm rcm non eftc cc*iwi,,fld tent-
porummutttiotiibusobnoxiam. "Num quisdixerit difciplmam cfTc#
eiufdcm cum atttculis fidei natura*, non a!;um habemus tcftcrn
quamSpotfuodum,cui hoc crcdcrcm,fi totohoc hbcllo nihil illi
noncrcderem. Fidci cV politiae divcrfa eft natura , Ut crcdcndo-
rum&r agendorum. Vtriufque tamen authoritas nititur verbo
y Dci, & in hoc convcniunr, fumquc ciufdcm naturas. Nam ver-
kum Dci non folum credcnda, il-d ctiam a^cnda proponit, non
cuivis privatoduntaxat, fcd etiamecclefiar. Deccm prsccptaDc-
calogi non funt ciuldcm naturae cum articults fidci,$Cta,mcn Vx/hjt*
funtnon minus quam articuli fidci. Ecclefiac nolitiam a prudcn-
tiffimo Icgiflatore prasfcripram ccclefije Chrifttanx mutarc ncfas
c(Te ipfi Pontificii prnfitcntur,licer in hypothefierrenr. At epifco-
pi aliiquc apud nos formahftae, ut pcrfiduaa fuam velamine aliquo
noneftoobtcganr, difciphnam mutabtlcm e(Tc afterunt, & tamcn
fui obliti rurfus chmttant, Epiicoporum ordinem divino jurcin-
ftitutum, 6v eccle&B commendatum cfifc ad fincm itfquc fa?culi fec*
vandum.ln hac Synodo r.on quasrcbarur dc dtfciplinae murabihta»
tc, ut vulr Spotfuodus. Nam quxftio hsc erat. Liccatnc principi
aut cuivis Paftori c^ubia movere, ut cdoccantur de quovis cxtcrnac
difciplinacarticulo, qui non fi: efTentiali$,& de quo nihil exprcfTc
haberuriu fatra Icnptura velaffirmative vcluegative [hxc erar ip-
fa vciba)mododcccntcr id fiar,l-co & temporc debito,animo cdi-
ficandi&non tetitandi.Vides cffcnrialia a circuroftantiis,& acci.
dentariis dtfttngui tn ipla quapftione. R.fponfum in collcquio &
probatum in conventu, Noncxpedit ca de re dccretum aliquod
condcre,nc cutiofiscx rutbulcnti ingemi hominbus ltngandi oc-
cafio praebeatur; modbhuic pcricuio occurratur,tas cfTc Rcgi per
ieaut lcgatos fuos proponere-in Synodo £cncraH,de quo dubirar*
vd quodrcformandum ccnfucnt tnfeiic extemi crdiiiis3qu*nde$ni-
Sliitii 3 dm
(74;
dcm/ubftantU extttn* adminiftratienis ecclefiatticd (hsc erant ipft
rcrba) tftfLimjfiinetradita infiripturis, & jus fit pariter Synodo ge-
nerali m ns quae ipnus celfitudo conftituenda curaret in couventu
aut concilio quovis pofthac ab ipfo convocando Cum artibus au-
licis corrwpta elTet pars magna, & coepiflent defle&ere,tum muta-
ta funt m hanc formam vcrba,Licet maicftati fui pcr fc aut legatos
fuos aut paftonbus in Synodo gcncrah proponcre, qua? cdoceri
cupiunt,autreformari m rebus regiminis extcrni mutabihbus pro
circumftantiarumratione,modoid fiatdebito loco & tempore, a-
ninaoaedificandi& non tentandi. Non regimen'externum muta-
bile cfle concefTit etiatn corrupta Sy nodus,ncc ipfa quaeftio de ea re
dubium movit, fed rcs quafdam m cxterno rcgiminc mutabilcs
efTc pro circumftantiarum ratione, dc quibus dubia movcrc Rcgi
& paftoribuslicerc defjniuut,icd reic&is limitationibus,qu<e prius
adjc&ae crant. Pcr hancrimam ad ciTcntialia ipfa extcrni regimi-
nis impetcndum, & extrucndum epifcopatum aditum fibi patefc-
ceruRt. Pcrgit convitiator impudcns. In eo conVentu cautum (inquit)
f» 7$, ** neminem nifipoft maturam dtliberationem diris deVoVerent, quo telo
temere^ulgo abuttbantur . Non ncfcit homo maledicus fe nihil ali-
ud quam tujpiter fingcre. Novit in tra&atu de exc^mmunicatio-
necum Pfaltcriis noftris conjun&o ftatutum cflc, ut pnmo priva*
tim, dcinde publice rcus ter moncatur, & preccs ter pro co publi-
ce c«ncipiantur. Si de excommunicationc, qua» fummanam vo-
cabant,dicit, nonpoteft nefcius efTe, noftram ecckfiam eam fen-
tcntiam non habuifle ratam, nifi in horrendis exemplis publici fla-
gitii, cuiufmodi erat irrmanis illa coedcs ad Dunibriflellam ab
Huntilaeo pcrpetrata , idquc factum efTc ad terrorem irapiorum, a
quorum mentibus nullum fccluSjaquorum manibus nullum faci-
nus abhorrcbat. Ab hac Synodo datum Prcfbytcnis Abredoniae &
Moraviac fecundum articulos a Synododatos explorareHuntilaei
fubmiflionem & pcenitentiam,c\: ad proxirr.c fequcntem fynodum
refcrre. In una eaderr quc Synodo & con)uraus reconciliatio & E-
pifcopatui reftitutio praeftiuuntur. Non adfuit praefcs praeccden-
tis Synodi, qui vcrbo & precibus aufpicaretur iccundum morcm.
Non ele&us preTcs novus, fed David Lindcfius ab aula fuborna-
tus officium iftudarrogat,neeea rc multum laborabant viii boni,
cumnon cxiftimarent convcntum illum pro Synodo gcneraliha-
bitumiri,quodtamentertioaut quarto die jam corrupris pkrifq;
dccrctum crat. Nullx hic m convcntu publico difccptationes dc
ijsquae dccrctacrant,fed ftatim ad fufFragiaventum eft,fimulacrc-
citata ea forma quam in dandeftinis fuis confiliis conccpcrant rcx
& miniftri aulae mancipia qui Epifcopatus fpcm alebant. Alus minis
tcrntis, aliis blandionbus verbis,& prohxis pollicitis actra£hs,quo
t*Ztf£ volunt citcumagunt omnia. H*c Synedo, uiquic, Catbari exptritndo
*'*' - didlferuot
(75)
dliicdrunt^u^min^Hum ftt eumrcgibtu certmen & lerifftmftm efft
\U*dTdM%cbelli§ncm inprincifcs conttu irrit§ impcriafemper prom$-
lw#.Oportet fine modo efTc odium quod finc modo crumpit in co-
vitia. Quibusarmis.viribus, confilns, unquam tcntarunt rcbcllio-
ncm raimftri ecclefiae Srotican* , aut profelToresdifciplina; noftrae
addiftiffimi. Dic fodes. Edinburgcnos, qui omnium addiftiflimi,
tcftatws cft Rcx effc fibi fuhflinos etiam poft tumukum illum,
^uem fupra modutn & veruarcm totics exaggcras, quia aliunde
nonhabcs,exquooccafioniscalumniandi fpecicm arnpias. Antc
illum ctiam tumultum agitabamur coafilia in aula tum dc reftitu-
endis poftliminio conjuratis,tum dc difciplina ecclefiac muranda,
eiufquc authorirate minuenda,vcl potius pcr Epifcopalcm ryranni-
dem opprimenda. Hac fynodo expsricndo dichcimus in eccckfiae
ctiam optime conftitutae gremio latitarc poffc fordide ava-
ros, vcl ambuionc tumidos paftores, qui oblata lucri auc dig-
niratum opportunirare exoricncur lupi graves cx infidijs, qui ut
praedam nanfcifcamur necgregi ncc confcrvis parcenr. Malumta- Pdf.yji
tnen, inquir, auodipfi faiuAyfi ]>i(et,fin:re non poterctt , fubod§rati
rem tmnibus modii impedire non ceffarunt, Legatis enin Prejbyteriorum
Vi msnditis dcd<rmt , ne VlUmptrtem diftplin* innoVariaut tn qutftio-
n?mbcciri (fjtcrentur , /\uos Synodut, frroteftantibus rejectis , dutfof-
fragit regarenturjndignos cxiftimaVtt. DixiiTetja quo ractio illa man-
cipiorum aular , fc )am fcparaverat, & per fas oi nefas confiha fua
claideftina ad finem,quem fibi propofucrant, perduccre animum
fuum obftinavcrant. Si fub xlorati eftcnc vcftram pcrfidiam,
initiis malorum dihgcnciHS occurrilTent.Scd anrc hunc convcncum
magna femper annorum concordia; necde fiie vcftra duUicarunt
nolfri Quid eos cenfesquitanto malo obviam ircvolcbant: Si
milos ? quis cibicredac malos, qui pro viribus malo rcfiftebanr.
Si bonos quid cc & collegas tiios pucabiiu us , qui mvitis bonis tam
atrox & n.fanabile malum Ecclefiae optime conftitutas intuliftis.
Opoortet egregios voselTe mali artinccs,qui tantam in vobisvim
maiihabetis, ut rrulum qnod mtuliftis , non poteric fanari. Sed
rc&e habet, tam malam vtftram operam in evertcnda difciplina
tam benc conftiruta agnoicitis , nifi quod vercor inconftantiam
veftram, qui quod vcrbo alTeritis,verbo negetis; quod juratis,nil
pigct pejerare. Haec illa fynodus, quas vobis ad tyranmdem viam
ftravit.
Hacfpe incift , \v,c\\\\r:,fubfidia omnit in conVentum proximum qui Syn§dM *d
Tiodunum in Cal. M^iis tndtctut erat,comparant. Quo d'u appetente Tdodunum
iuftis pene a/rminibfa con)>eUrunt,)rt multitudinis fpecie inimicos teni- ij*7»
tarent, <sr fujfragiorum numere,ft res in (bfeputionem Vcnfret, omr.h
dinutum ctrcumagertnt. Quis hoc lllis vitio vcrtac * Quis non
laudi ? Curn viderent difciphnam optime ftabiluam, partim oc-
cultis
(76)
c«ltisartibu$, partiw aperta vi peti; irdigni ciTerif Chrifto, qui
non fnmmis viribus conniterentur. Scdtgregium tc eflc Orato-
rcm opcrrct,qui caufarquam agts lmprudenspraevaiicaris. Ncgai
cnim p3flim fuifle multos vofeis advcdcs;hic fatens juftis pencag-
minibus convolafTc, ut multitr.dinis fpecic inimicos tcrritarcnt.
t*%>74* Vcrum eft Catonis illuil, CotiVtniet nulit qui ficuw dffidetipfi. Vent*
rant enimyin^uistaflcrijf.Ttiftjtertisfepra duodcn*s%ct.m ab adYcrfa par-
Ubiniyaut y>t plutimutn ttrmlcnijjtnt ,Tyuo6tr>o% Legatos, vcl unum
PrcsbyicriuMi cx noftris mififTe tibi tctics mcnticnti non crcdam.
Pluresquam more folito mififle,Don ir.uitusconccdan.:fed plurcs
quam 4 aut 5 nullum, quod fciam Prcsbyrerium^Legatos mifit.
f*l'7%* Fraudedetetfa, inquir, Syntdtu de trium Lrgatorum numtro catit, qu$
ne majore cuiquam Prefbytttio mitttre licatt. Vt fraudi vcftrae occuc-
rerenr, fi pofl'ent,cum viciiflent vos locum conftituiiTe commoduni
&opportunum Borcalibus, quorum numero frcquentiore, ut in
Perthcnfi conventu, partem faniorcm obrucrc ftatuiftts. A metti
veftro profc&um, quodcautumfit dctrium lcgatorum fuffiagiis,
quod taraen ipfi poil violaftis,cum fa&io vcftra crevifTct.
ZJ&4 Sy*%- <*Ac~ia ctiam* mquit, prioris conVentust addttaexplicationcy quofru-
dtT*od*~ pulofis fatisficrct , confirmata9fimulad tranquilutatcm publicam (r fy-
nenjis, gis anhnum9 qucm ecclejufticarum inttmptfliu dicendi libcrt*u non rari
ojfcndcbat, placandum,Viri prudtntia Z? <etate grabes nominatitquicon~
m jmmm cionatores dc fiatu pubiicOy rjrregni adminifirationc temert ac iiberius,
quamoporteretylocutoSyfifienfiomsautcxaucJorationispeenacocrccrcnt,
Tafiores Edinburgen* ecclcjitprteficerentyftipendiorumfolidam Gr int*
motam rationem excogitarcnty O mgotia ecclcjtaflica $n regni Comitiis
Jtrocurarent. Verumeftjcam fuilTc miniftrorum noftrorum liber-
tatem,ut fi raonendo nihil ptoficercnt , nullius ordinis pcccatis
parccrcnr. Vcrum rcgem impctivifle intcmpcftiva orationefal-
fiflimum eft. Cura ille eb propendcbat , ut Comitibus Papanis
poftliminium concedcrct,cum privatis confiliis non poflcnt de pc-
riculo rcligionis pcrfuadcre, vcrum cft ornncs qui faluam rcligio-
ncm vdlcnt , ptaefentis mali moriUiflc. QuodfiRexin malara
partem accepit,videat cx Ezechiele, cujusculpa facTum fit. Nemo
nifi aulicus Gnatho,qui, ii diris lactiTcntem coelum audirct, non
audet reprchcndcre , hanc operam fcrvorura Dci dicit elTe intem-
pcftivam. Clamabat fanguis Comitis Moravii ab Huntilxo &
conjurato in Ecdcfiara & rcmp.hofte fufus, & pofccbat vindidtam
& obmutefcerent vigilcs. In hcc convcntu duo erant aulicis agen-
da : unum ut Ccmites conjurati diris fclucrentur. Altcrum ut
conventus Perthenfis pro legitimo haberetur , & ejus a&a rata ha-
beantur. Proconjuratis dtctum cft, cmnia facturos , iubfcripra-
ros, juraturos,diruta templa rcftauraturos, miniftros admifluros,
*ui ic & familiam fuam doccant & mftuuanr, qua? orunia adhuc
uicm
(7?;
tadcm ficV funt fafturi. Pro Pcrthenficonrentu di&fim 'Rcgctt*
cffc fyncerifTimum , lurmam efTc t-jus in Ecclefiam voluntarcm.
Et harc dicTa, nc tcs agi vidc atur, ut urar ipfius Spotfwodi verbis.
Cum anrc hac pvo rc Vata dcputari etTcnt quidam a fynoais, qui
gravamina ck pctitioncs Ecclcfia: Rc«i , Senaiui regio , autordi*
nibusin Comitiis offcrrcnr, aut profpicercnt , ncquid detnmcnti
Ecclcfiacaperer; a pontificiis , in hac fynodo Taoduncnfi menfe
Maio 1 557 dclccti fiint 14 Commiffionarii fynodi generalis difti,
qui omnesvcl cx numero integrofeptficum Regc cofilia conferrer,
&ccna ftipendiorum rationem exCogitarent,ne tninifhia" munere
fuo ab&rahcrentur,ut quibufdam Ecclcfiis Edinburg. Taodunanar,
& Andrcapolirana? rnimftros ptaeficerent , ut gravamtna Eccl^fia:
autalicujusvncmbriparticularis Rcgiar Majeftati exhibcrenr. Hzc
vidcbanrur habere fpecie utilitatis, nec adhuc pcrfpicerc porcranr,
omncs boni,quo tendercnt ccrum confilia: & qui cum tcnuioribus
fttpendiisconfli&abantur miniftri, proniores crantad ftd€iisadhi-
bcndum, illos nihil moliti in libertates & jura Ecdcfiae. S.-d quod
rniniftrorum civiratibus quibufdam prazficerc crat pcncs Regc & 7
aut paulo plures Commi(rarios,viderunt fagaciores huc renderc5i!t:
acivitatibus precipuisviros bonos arcerer,ne,qua futuri cfTcntapud
civitatcsauthontate &: gratia,ipforu conatibus obfiftcrer.r. Ifti co-
rniffariicum vidcrcnt fe ad aulamfaepius vecat05,curcgc confilia dc
fummisEccIeiTaenegOiiisagitare, &hoc honorc prae-aliis ornatos,
alios dcfpicere ccepcrunt, quae in mandatis data cranr, cxccdcre,5c
Prcfbytenis inconlultis cc mvitis quaedam agcrc. Rex regebac
paucos lllos comiiTarjos, illi illius autheritate frcti fenfira mvade-
bant jura fynodorum ex' Prcfbyteriorum.
Comiffarii ccu dcputan fynocii generahs praecedentis in conventu Qttihti
Ordinum 1597 menfe Dccemb.petunt jus iurfcagii reftittri EccLfic bustxtefen*
vclUttcrtio Ordini.Cum Ecclcfia jam din c\: iniquo animoir.juvias f!{ o dt».um
hominu GrcuiariA tuhflct, ut ait Philadelphus,qui ufUrpatis pnela» Eultfi
torum tituhs ln publicis regni comitiis pro Ecclcfia concra cccU fia ad ius fuf.
jurc.fuffragii utcrcntur, faepius pctivcrunr miniftri ut por.ftare illa fravmn C«-
privarentur,fed rcmcdiu maliud tepusreje&u cft3non poftu^arunr, mitiis icgni
Ml mimrtri fcdcrcnt in Comitiis cum jurc fufTragii in Comitiis.fcd admittuntur*
ut illi qui poffidcbant prarlaturas ckbeneficia maiora,eoque nomine
arrogarunt fibi vcteru prarlatoiu jisinCornitiis,eoq;in Ecclefie in.
comocum utcbantur,amo?crcntur, ut pe.iintahosfubfticuercjqui
corum cura ck patrocimu in Coraitiis iufcipiant,faltenc illi ccclcfic
iiootineabutantur>& proccclcfia jus furTiagiifcrrcnr, quibus ab ec-
clefianunqu^fuit vclciclcgata,velpcrmiiTapctcrtas,c\ cccklla ludi-
briohaberent tius patrimonium irijuftitia aetincntcs, Ccrr.mifi..
pra:cedcntisiynoGi,quicp)t"copatuscaptabant, corrununicatis cum
rcge confiliis, hoc vetui gravanc",quod diu fopitu iaaiir,OrtIinibus
ic/utuusComitiiscxhi^crc flaruunr, ocpecere utnonfola £c llli
Rrrrrr >*c-
(78)
awovercntur^qui idjurjs occuparunt,autin penereut eccienVjH*
fuum teftitaeretur, qub pofIit,quos vellct deligere legatos ad corr i-
tia, fedutecclcfiafticis vclut tcrtioordini jus reftirucretur. Nulla
alia, fi nonhac fcra filum Epifcopalis jurifdiftionis introduci pofTe
vidcnt. Largiamur ante haec petiiffc ut ipfi mmiftri haberent jus
huiusfufTragii, non ramcndatum illisin mandatis vt peterent,ncc
inconfultaSynodode retanti mometi cura ordinib'egiffet.Petunt
tamen, & adnitentc regein comitiis impetratum eft, &ftaturum,
ut miniftri quos maieftasregia titulo & bencficiis vcterum Pra?la-
torum ornatutus cffet, ad jusfurTragij in Comitns admittercntur,
quod ad corum officium in fpirituali politia & regimine Ecclefia?,
permittendum juntcio Regis & Synodi generali<,falvo tamen lurc
jurifdictionis & difctplina? ha&enus ftabditac pcr ftatuta narliamen-
tatia,6c per cadcm pcrmiffa» Synodis gcnerahbus,provu"icialtbus,
prefbyteriis, & ecclcfiarum confiftoriis. Annuirunt ebfaohus pe-
titioni CommiiTariorum, qubd defpcrarenr unquam miniftros ve-
t tum Pradatorum titulos,cpifcoporum,Abbatum,Prioruin ob bc-
neficiavel fuffragii jus refumpturos.
SynodmT*- jn Synodo Taodunenfi quae Comitia Ordinum fequufa ,
edunenfn fc- menfcMartiojmuItum fudarunt Rcx & Miniftri Epif.cpatuscap-
tunda, tantes,fuadendo miniftris,ut ainpk&antur bcneficium oblatu . Bi-
duum tranfa&um cft a matutino tempore ad no&em intempeftam
accerfendo &deducendounum aut alium miniftrum adRegcm.
Andr. Melvinum, & Iohannem Ihonftonum profeffores Theolo-
gia? urbc exccdere fub poena profcriprionis cogit, priulquam
a&ionem ullam inchoarent Concioncra habuit Patricius Gallovi-
diusplane Gnaronicam. In hocconventu maxima altcrcatio, &
fnajor animorurncontentioquam unquam antchac in ulla Syno-
d©,adnitentibusrege , Epifcopaturientibus mimftris, & quos in
fuara fententiam pertraxerant,ut CommifTariorum facTum probt-
letur. Mtfcrandum praebuit fpecTatonbusrex nofter focdaculum,
bonfs omnibus deflendum,qui Synodos noftros ante vidcranr,cu-
jus ratioiicm uno dic redditurus.Interminabatur,ubi blandis vetbis
alliccrc non potuit. Mulri fpe amplioris ftipendiilacTari,qui cum
magna rerum penuriacoi.flicTabantHr , fponte ccfTcrant in eorum
fentcntiam. Obnixi funt viri boni,& fagaciores,quoad poteranr.
Vincunttamen regii numero 10 furfragiorum, fed annumeratis
quibufdam pnvansqui nullo fungebanrur miniftcrio,necdclcgati
crant abulla ecclefia . Probatur CommifTinorum facTum in co
«juodpoftulaffcnt jusfuffragii ecclefiafticis m regni Comitiis rc-
ftttucndum. Obteftatus erat Rex fe non ftatucrc Epifcopos vcl
Papanos vcl Anglicanos introducere, fcd folummodo ftudere ut
prudcntioresex mintftris a Synodo gencralt dckcTi tn Scnatu &
Comitiii furTragii ms habcant,quo ncgotiis fuis pra?cfrent,non autc
*4
(79)
ad fores ftarent eum libellis fupplicibus . Sagaciores tamen
(abodorati funt, quid molicbantur, &c oblu&ati funr, ut dixi,
^uamvis fa?pius Rex eis inrer fcrrnones intcrminatus fucrit.
Cum ad rem ipfam ventum cft, &de jurc jurisfurfragii in Comi-
tiis fuffragia ferenda cfTent , renuit Iohanncs Davidf onus vir pius
& vetcranusChrifti miles furTragium ferrc, fcd proteftatus Sc fu»
Scaliorum omnium Mmiftrorum ccclefic Scoticana2,quiprotefta-
tionem eiusobfignaruri cranr,nomine,fe nou agnofccre fynodum
illam ncc duas praecedentcs Perthenfm 6cTaoduncr:fjm priorem
eflc libcras, & proindcdecrera fynodorum lllarum nutttuf autho*
ritans elTe & libertatcm miniftcni fui fe confervarc vclle : Difce-
dcutem fequuti plures alii qui eandem protcftntiong chirogra-
phisfuis obfignarunt.Pcrgunc tamen:& decrerafunc lfta tria,i.jus,
fas effc, mmiftri habeant habeant jus fufFragii ln comiriis,
aexcorum numerorot habcrent fufYr.igi<i,quoc erant olim Epif-
copi,Abbatcs,Priorcs,h. e. circiter quinquaginta, }.vc elc&iofic
fnixra,partim regis partim fynodi. De csetens confulcandum pri-
mum mSynodisprovinciahbus, quse omius uno die cclebranda;
eranc ( hoc fa&um nc refcifcerenc quid in aliis Synodis a-
ftum ) vc dcligerentfingulaMres,ut tres tx fingulis Synodis dcle-
&.i convenircnr,q«ando a rege moniti, & dcceruercnr, fi conven-
tum inter eos non fuerir, dcrerminarioncm totius quaeftionis dc
jure furTragiijCiufque circumftantus refercndarn ad Synodum gc-
neralcm. Delc£t.i a Synodis convencrunt FjlcoIand:se exeuntc
Iulioanno 1598, ubi rege affentiente pofita? leges mimftris P^r-
liamcnrariis, quae int.alimitescontineanr, ne impcrium aut jurif-
ii&tonem in fratres arrogar ent. Dicir, Epifcopus,r«i?t in boc con- p 1
Ventu m*gnis tnimorum contentiontbm certatum ejfit^numjttf,/^ efftt ^*
Paftoresfff ragium in pubiico Ordmum conVentu ferre, ©° de caufts
cMibttiinforo cognnfere.necfitis liqueret;ampti<ttum ejfe, remque t»
proximum conhentum, qui ad montem ^ofrum indittm erat, reiectam.
Quoddc animorum contentionibus dicit, nimis verura Sed ani-
mi eorum contendebanc ad Epifcopatus , beneficia aut ampli-
ora ftipendia, dommationem in fratrcs, aut hcentiam & tfTrce-
nem libertatem fub dominantibus in viros pios Epifcopis.Con-
tcndcbant animi bonorum pro ecclefiai hberrate, politia; opti-
me ftabilitae, & purions Evangehi confervatione. Nam li-
ccc hxc non moliri ftrenue proteftati funt llli , fidem tamen
non habucrunt qui erant prudcntiores , tot indiciis coifilia
fua prodidcrunt, Num paftores de caufis civilibus infcrocog-
nofccre jus,fas efTer, non ibi difceptaturn, nec unquam in ulte
Synodo in hunc ufque diem fas eiTe decretum eft , iicec Epif-
copusifteunum pcdem fixic in foro civili, alterum in Ecclefia-
&ico. De jurc iufTragii in comiciii in hoc ipfo conventu de-
Rrrrrr 1 cretura
(8o)
ffrctum, fed a«imoru!w contentione quam diximus, ncc reie&a re*
in convcntum proxi«ur», fcd (jlum quajfupcrerant difceptanda^
In hoc conventu Taodunenfi de-le&i io CommiiTarii ccu Dc-
putati Synodi gcncralis, quiomnes faltcm novcm ex tiimcrocuHi
rcge porrocorifi.lrarer.tdc conftituenda ccrta ftipcndiorum ratio-
rie, in civitatibus miniftros ccclcfijs , fi cguando vacarenc
praificcrent , de mmiftris Regem ofTcndentibuu cognofcc-
reiit, & judicarenc. Rex autcm factle caufas fingcre potuit co*
rum confiliis adiutus. Atque ita optimum quemquc vel grad*.
fubmovcrc , vel civitatc cxtruderc, & ad rufticanani ecclcfiaoi
transfcrre, ut pcffimi qyique celebriorcs ecclefias occuparent*
Delecti funt autem fere itdcm qui in priori Syn«do, Iacobus Ni-
colfonus,GeorgiusGladitonus, David Lindefius, Alex. Lindcfius,
AndreasCno>:ius,Gilbinus Hammiltonus, Alcxander Dougtaffi-
us, qui omncs Epifcopatus bcncficio & tttulo poftca ornati (unt.
Hos & huiulmodi Toluit Rcx dcligi, inquiens,alio«jui curate vof-
raetipfi res vcftras, & profpicitc vobis ftipendia, nam hic praitex-
tuspraecipuushuius dcle&us. Regii interim fuggercbanr ahis; ni-
hilcerti unquam dc ftipcndiis ftatuctur, ntfi dclegentis rcgi dtlc-
&OS &gratiofos.Erautquida boni malts pcMnixti , fcd non vocati
nifi quando illis utile videbatur.Nam cx dele&is Rex nove feligc-
re,Scadconfilia vocare folcbat practcntis aliisvcl non prxmomtis.
€ollo4uium P°^ convcntum ad Falcclandiam.rbi dek&i a Synodis de legib*
*d S. cvucis & conditionibus juris fuffragii «onfultarunr, dc confilio Commif-
menfc No- fariorum Synodi gencralis, quos cpifcopatuniiTe dtxi , ad «edem
9tmiri ij$9 f«n&a2 crucis undiq; rex convocaverar,qui do&rina & ingenio pol-
lebantjUt.dcjurc fumagii difputarcnt, Indi&um colloqutum fpccic
occupandi tumultusin Synodo gencrali.revera ut tentarent auid
kabcrcnt argumenti,ne in conventu publico argumcntorum vi a
perfcquencis confiliisfuisdcpcllercntur. Quicontra cenfebant,nc-
gabant fe cffc paratos aut fibi eftc integruna auctoritatc conventus
poft paucosdies futurioccupare.Rexcontrainftabat fc pro nebu-
lonc habiturum,qui ut faclione trah?rer,arguraenta in conuentuin
tacerct.Hic illt necciTarib coguntur cxpcrtri. Prius potcftatihanc
velitationem libcrtati conventus no» praejudicaturam. Dc dccreto
Taoaluncnfi & ipfo jurc fufFragii difcepratum. Argumcnta fuere
\ propc cadcm, qutbus poftea in Synodo nitcbantur. Arguunt vi-
' am ad faftnm E|iifcopalem fterni,quem noftra ccclcfia ut nulla
' auctoritate fcripturaefundatum danmavir. Refponfumeft, per fa-
cras cxccrationes,fc uihil minus ccuari,quai« aur papiftici aut An-
glicani cpilcopatus jugum corum ccrvictb9 lmponerc. Quod quam
\crum ftt hxc tcmporadcmonftrant.i Non clTe corum,qui nomcn
dcderunt facrse rnilitias,v itac huius ncgotiis implican, Hoc munis
&cr#s miiitcs huius vite, negotiis implicaturum.RcfpOiifum,locuai
Apoftoli
(81)
ApoftoJinon prohibere neccffaria muniahuiusvit£,vt rern fam?-
liarcm non curent facri milircs. Rcnlicatum eft,aliam c(rc ratioae,
corum qu.r aobis incumbunt necctTarib: aliam corum, auibus nos
non nccc(!*irio implicamur. Occonomica, fi non infidcii dcterioi
rainiftcr.neccfTaria & licira.non itcm politicz, 3. quod wiiniftros a.
fja vocarioncavocar, verbo Dei miniftris clfc vctitum. hoc cft
huiufmodi. Rcfponfum,non a fuo muncrc auocaturn iri : quin il-
lis temporibui potius pracdicararos, quod refponfam ncque
illis erat in animo , ncque ad rem. Rrplicatum, non deefTe
quo in loco parliamcntuai habcbitur, qui praedicarenr, neque hoc
crat munus ad quod Rcx cos vocauir, & fi fortc unus aut duo ha«
biruri c(Tcnt concionem tcmporc comiriorum, non ramcn crit op-
porruna occafio quinquaginta concionatoribus. Nam tot fuftVa-
gia inirio miniftns concefla ilti vcnditabanr. 4. quibus mandatum
cft rcnmcftivc *C inremocftive officium fuuvnfacerc:iisnon vaca-
rc ad aliud munus. Rcfponfura in fuo muncrc eccupamm iri.Re-
pliearum.fufTiagium in Parliamcnro fcrrc ad paftoris munus noa
pertinere, jVquod munuseftgiavius.quamutqufquamei (it par,
non pati aliud munus adjungi. At paftoris munus eft ejufmodi.
Rcfponfum, non acfjAingi aliud munus. Replicitum, ut priut.
tf. Corniftionem munerum, qwa» Deus vult diftingui,e(Ye lllicitam.
Refponfum.non commifccri,fcd conjungi haec muncra. Rcplica-
tum. Commifceri, (1 conjungantur in eodem (ubjefto. Chnftum
conjangcndaintcr.-iixilTc, Vos autem non fic. 7. vetitum cffe mr-
niftns cccIcGa?*^«Tf<# 7r^#7r^». At praercr fuum munus dare opc-
ram rcbuscivihbus siU* uMretiviwxi*. Refponfum fpirtrualem oc
civilcm rcm non difT rrc febfecl >,fed modo & ratione.Rcplicatu,
&<juiadifrerunt rationc fc modo diff-rrc etiam deberc fubie&o;
k rn alicno obicfto occupari, clTe «AA*r^nrfv*«£rp. Ire, excmpla
Chriftiqui ncque familiam inter fratrcs hcrcif:erc voluit, ncquc
adulteram damnarc. Longum cflfet fingula arguracnta cx
facris fctipturis prompra,& reftimonia vtrerum allara repetcrc.
l3cinde difceptatum de U-gibus & conditionibus in quas ad Falco-
landiam conventum intcr delegatos Svnodorum provincialium.
Multa dicfta funtcontrapcrpctuitatem huius rnuncris.Natn fiper-
petuum,omncs alias leges &canccl"los qutbus Concludcntur,facilc
pcrrupturos,ecclefia» jurhoritatem dffpe&uros, & principi,a quo
rcddrtus & honores habcnt, quam ecclefiaf addi&iores forc,& fi Ih
tem contra cos intentavcrit ecckfia , regta authoriracc fretos
nihilominus beneficia illa maiora .Epifcopatuum & Abbatia-
rum rctcnturos, & vindi&am in Ecclefiam exercituros gcnc-
ralcm conventum fore fcrvile epilcoporum capirulum,non l.bcifi
concilium;alios etiam ordines excepto nobilium.Barones, cVcivi-
tatcs, cligcrc legatos iuos adfingula comitia,n«:;effcperp«ujos'',
Rrrrrr 3 non
non deteriorcm e(Te debere Ecdcfiae quam Baronum aut civitatum
conditionenv, Scnio, valctudine , aut deficicntibusdonis pofle fi-
cri ineptos ad procuranda Ecclefise negotia&c. De nominc cum
qu2efitum,rcfpondit, A.M. «aaat y* «nV*ox« dicendum, nam (i E-
pifcopos dixcrimus , officium etiam & poteftatcm ambiturog
aut invafuros. Alii Dominorum titulo non ornandos , tum quia
Chriftus interdixit, tum quia titulis tumcfcentes «gre fcrent aequa-
litatem colcrccum fratribus. Haec & multa alia noftri contra jus
fufTragii, vcl hoc concc(To,contra conditiones pcrpetuitatis, & titu-
los dicla funt. Cum fundamentum ipfum revcllcre non pcfTent ,
nempe ipfum jusfufTragii , quod pofitum in fynodo Taodunenfi,
oant operam , ut canccllis condudanrur, qui cum jure fufTragii fe-
derentin Comitiis, nc juritdicTionem in Ecckfiam arrcgant. In
hoc coiloquio maior pcrmifia libei tas, quam in fynodis , quia nul-
la eranc ferenda fufttagia , aut condenda decrcu. Cum nihii
promoviiTe ic vidifTcnr,dimittitur conventus.
BariMxtv ]sjon muito ante naec Rexcxaraverat opufculum illud quod in«
inpcexara- fcrjp(;t B^^'^, fop9 ubi haec habet verba. Vna eft contra banc pc»
tumdn,ii97jjem cdU^t0y fi e mimUtrio tiros dotlos <? pios * quorum in boc rcgnt
y£?" r $)eofit gratia magnm eftnumeruA , ad Eptftopatus aliofique in Ecclifia
Tatcsjunt ^onores -ftlegmsy pudenda. illi ^nnexatiorits lege, nifi mea opera an-
Jihannes tiquatam inVeneris , abrogata , tta fiublatis fiundamcntis , nort
Spotjwti u> , moej0 jmagmariam illam pantatem eVertes, qu<e cum legitima admtniftra-
tsfndrcas ^Qm ^cclefit^ aut %eip. pace , aut Mouarcbti bene inHitutA Ugibtti
lambius , nUnquam conVeniat : ftd etiam in regni comitiis antiquum illum trtum
Tatrtcius Ordmum honorem reftitues , idquodaliter fierinonpoteft. Ego tibibac
I.ijdcjiit^ s jnre^fi (Dem dederit, Viam pr^emuniam, tu quod reliquum erit , iifidem
jflexanaer ^ftigw piYfiequere. Haec lcribebat anno 1 5.97,1 59S& dum ifta fcri-
Bouglasui , Derct egregie difimulabant ullum Epifcopacum five Romaneniem
Cntxtus In- flVC Anglicanum introdudumiri.
fuUr.us ey cuniitSy inquit ,adlocum & tempus conMElum , cum amanuenpum
d"lm turba^qui dicendx exciperentycocuniibu4 , caufiainter paftores, qutjudp-
SynoJwsad ciiacumine maxime pollebant , multum exagitata , argumentifique binc
montcm R?- indededutttitGr aqua judiciilance penfitatis, concordibus omrimmfiuf-
farurti anno £> *giis3 pronuneiatum ettjicere Taftonbtu in Ordinum congrejfiu fien~
1900. menfe tentttmde repktt. dicere ; nec Paftcris &* ludicis ciUiis munus ejfie
Marlio. *eo'*x7*, quamVti non negaVcrim nonnullos pr^Ufia difiiplinee , quam
P4o,j$. bnprobijfimo laborertdificarant, ruina, buic fintenti* idendentidem occkm
majfie. Scd jure an iniuria tpfi Viderint. Ita verba intcr (e pugnant ,
ut nefcias , quid pnmb refutes. Dicic concordibus omnmm fuf-
fragiispronunciatumelTe, & ftatim fateturnonnullos occlamafTc.
Deinde numerum minuens aic nonnullos occlaraalTe , ac
£ pauci occlamaiTenr. Tertio Fatetur occlamantcs pracvU
<dife ruinam difciplinas noftras. Ac fa^pius obccftaci funt
fc nihil moliri in detrimentum nedum ruinam difciplinac , fed mi-
niftros ab inopia & contcmptu vindicitos cupcrc. Si prajviderunt
nonnulli, ut ais , ruinam difciphnae, fatcris quoqne vos ctiam tum
egregiediifimulafTe, ncquitcr impofuifTe crcdulis & fimplicio-
ribus, & id difciplinae noftras fubverfionem confilia & a&iones
vcftras collimatte. Egregium oportet tc efTc Oratorem qui tuotc
jpfc jugulas gladio. Si egodixifTcm vos his artibus ufos, forte ne-
garcs. Nuncquidcontratuum ipfius teftimonium dicas, quairo.
Supra dixifti Regem ad difciplinam ordinandam totum conver-
fum , antiquam gubernationcm reducere ftatuiiTc , nec confeftim J><t£%ji.
<s* momento,fed pedetcntim (s* ptr interUlL,neres agi Vtderetur. nunc
fateris nonnullos praevidiffe, quod vos non agi, fa?pius affcvcra-
viftis. Dicispronunciatum efTc licere paftonbus in ordinumcon»
grcflu fententiam de rcp. dicere, ncc paftoris & judicis civilis mu-
nuscfTc tlfurenu. De priori decretum poft magnam animorun»
contmiionLm in Taoduncnfi convcntu , ubi annumeraca fuffta-
gia corum quibus nullurn jus, cum numero alioquin vincere non
potuifTrtis. Pofterius morctuo addis: Ncquc enim hoc in quaeftio-
ncm vcnerat. S-rd quia ipfe co nupcr, ut audio , adfpirabas , ut
Ca:iccllarius eflVs, quod munus hominem jurifpcritum totum
occuparct, ocquia nunc frdes in foro civilium caufarum,hoc ctiam
vis m eo conventu concefTum cfTe. Dc Comitiis ordinura folum
non quoTis foro caufarum civilium difccptatum fuit , ctfi for-
tiori rationc contra forenfium caufar»m cognitionem & junfdi-
ftionem ordinariam mihtabant noftra argumenta. Iifdcm fere
argumentis, rcfponfiombus & rcplicationibus , quibus in collo-
quio ?d S crucis , ccrtatum eft. Argumentis invi&is ita
concuffa res fuit : ut advcrfa f-dto ad fu.im gratiam , & regis a*-
ftoritatcm fugerct : fingulos ambirent , f ncque enina quod debuit
fieri a difputatione ad fufFragta dcf-cnfum cftj prcnfarent,mone-
rent,quanram rem lfti importuni homincspcrderent : Regera de-
crcviile Ecctefiaffl antiquo fplcndori reftituerc; iftosejus volun-
tarem ajienarclnterca aulici fingulos ad Regem adducebantfum-
mo manc,& no&u. llle voluntatem fuam in Ecclcfiara praedicare5
quid invitisProccnbus in Parhanaento efrecerit; quam ftudcat
Ecclefiam antiqus chgnitati, quam a majoribus fuis acccperat,rc-
ftituerc ; nunc licere illis beatis ficri, ne fempcr more mcndicanti-
vmafenatuforis pctant, nunc hcere habereintus, qui caufam
fuim agant ; poftca fero ac nequicquam vclie ; cum ntque iilis
nequ.-fibi foret mregruno. His machinis, non quodifte aflenc gy-
gumentu binc inde dcdutth, o ttqua iudicii iance penfitatis expugna-
tum vft. Nam adveifa fa&io nulhs argumentis cx facris hreris ni-
tebatur. Tantura in decretoTaodunei fi acquiefcebant, quod di-
ccbanthowfundarnentoinfiftcre, quod Evangehum polmamnon
deftruat.
(u)
«?cftruat. Hefponfnm cft verum ifTc,ti pclitia cv» Evargdio *oa
pugaat.Ccnftarc cum Evan£cTio\ci Etni icar* vclTurncjm poli-
tiam pofTc3moco rcn*fit ilh ccntrana; kancauiem cum Evar.gelio
cx diarnctro y/ugnarc, ut r.ullo rr.oco in icp. Chnftiana tolcrari
debcat : fulloncm prudenter rcnuiffe cum Carbonario iub
uno tcft» in uno codemque c^omicilio habitarc, hetcrogcnca
cffe objc&a civilis & Ecdefiaftici nuneris. Cum ventum
clTct ad iuffragia, rccitatje primum ccr.fiUicr.es , dc quibus
convcncrat intcr dcUgatoj ad Falcolandiam. Conditioncs autcm
crant ifta?, i ncisqui ad jus fuffragii emitterctur, quid propbnat
aut probct , quod ad Ecclcfiam fpcctar, nifi Ge confiiio Ecdefias,
z ut fynodo gencrali aclorum iuorum rationcm reddat , fcquc
ccnfurx ejus fubmittat, 3 ut vivat contentus caparte iacerdotii,
quam Rex ci aflignabit , finc F.cck fiarum aut fchclarum darnro ,
4 m nullam partem rcdituum tfl quos furrogctur , aut dilapidct,
aut minuat, 5 utgregcm fuum cujus paftor defignatur, fedulocu-
ret,fcquc Prcfbyteri fuicenfurae iubmittat. 6 Nc facerdotia con-
ferat, aut jurifdittioncm ufurpet in fratres fub pcena cxau&oratio-
nis, 7 ut in Prefhytenis &aliis co»ventibus nihilfupra rcliquos
coilegas arroget, 8 ut cum initiatur , juretfe fidcliter omncs pra%
fcriptas ieges fervaturum, eifque fubfcribat. 9 ut fi aut a Prciby-
tcriofuo auta fynodocxaucl:orctur-,fimul etiatn jus fuffragii amit»
tat. 10 His legibus aliasaddcre libcrum fitiynodo generali 1 1 dc
nomine conventum, ut diccrctur lcgatus hujus aut lllius loci,fi or-
dinibus pcrfuaderi poterit,ut in ea ncmenclatura acquicfcant,alio-
quin dcfiniatur a fynodo generali. Quod ad tempus , utrum ad
vitam ceu culpam, an ad tempus eo m.ane-c fungcrctur, dc eo non
conveniffc, fcd refervatum iynoriigencrahs determinationi. Con-
d:tionesha?omnc5 l fynoJoconcordibus omnium fuffragiis in gc-
jierahhoc conventu probata? funt,quas m Philadclphi epiftola ha-
bes lc&or, cadcm verborum formaqua concepta? iiint. Additum
pranerea, judicatum appnme utik cfie, ut & hx conditiones &
alia? in quas convcntum crit in fynodo, inferantur m dccretum or-
dinu,quo ratum habitura crant ius fuffragii Ecclcfias concetTura,ut
pars iihus ncccffaria cx a« cjus fubftantia penineiatcs. In quafhbct
leges cvrcgulas aiTentiunt , modo ipium jus fufTragii non dewuo
convellatur, &fit pcrpetuum. Nam freti perpetuitate iuris fuf-
fragii apud fcie ftatuerunt cmnium lcgum & conditionum' re-
patjula pcnumpcrc. Cum ergo venrum cfl adfuffragia deciuratio-
ne, hicadnituntur iummis vinbus ut fit perpetuum, ad vitam vcl
culpaxn. Dwcrctum, utfingulis anmsreddat rationcmebitae lcga-
iionis, & fubmittat fynodo cominu&ndam aut inalium tranifc-
rendam pro arbitrio Regis 6v fynodi , ut fynodus afTcntientc
JLc£ atc e rc Ecck.iiac fore ludicavent. Viccrunulli part.
famo-
fsaiorem numerrt Huorum tuc trhim furVragiefuin, NeemtamK
locuscnim,ubi al brara fynodus,deinduitna ultcriusquam pritn,
ad Borcalcm rcgioncm indittus,ubi Borcalium rriimrtrorum quoj
in fuas partes maxima ex pjrre antc pertraxerant, Z< quibus mjxi-
me fidebanr , vim magntnjkabetem. Accibusctiam , quasfupr*
dixi,c\: follicitatiombusufi fuuc. A.Mduinus in divcrforiofuo fc
conrincrc ci rejre juflus. Sunt qui ctiam in fcrcndis futTragiis pro
4W»kir/w,rcfponJcrunr lir-:i!i noftra vernacula jiwg liitb bim,
hoc vdapage fii , quod llli accepetuat, & numcrarunt.ac fi dicluir»
dmiuatim . Mu'ri qui afTenf< rant , nimia fimpjtcitate 6t credulttate
fidem lllis adhibentcs, obtcllarionibus dcccpti , oC conditionilnii
fupra diftis fatis canruna cfle putantcs, mhilquc me:ucnduin,ce(fe.
runt, qui nunquam alioqui ceftilTent, fi praevidiflent, quae fa^acio-
rcs fubodoran funt. Decretum triam ncqui jus habcrcc fufFragti
in comiriis, habcat jus lurrraffii iu conventu generali Eccleiiac , nifi
dcle&usfucnt legatus a Prcf bytetio fuo. Item, ut crimcn arnbi-
tus Guis caufa? fic ut deprivetur. Atai dxcnt opinor , inquit , in bU pa?. y*tV
congreffibuf, auiktu fy v yr<efcdit>fi mmn &* terron'-tu mdutfos conira,
ttnimi fintentiam pronuncu/fe. Z^jmini tnhn UbertM aut fua tnodefie
proponendis aut adea outt objicerentur rtfyondendendi ncgita , nibil ab
iribitis exprefjumynibilpr^cipUatumyCxc. Quts, qui micam habetce-
rcbri reliquam, ..frlrmarec in convcntibus, quibus Rex alceri parti
ftudens, ijrcramoppugnans^ptapfcdit, ninil minis aut terroribus
elTe crTcctum. Ncmo m.f ir, {] nihil aliud, quam adfit Rex ita af-
fcttus , multos non audcrc libcrcicncentiamdicere. Conltatcjuf*
modi fuilfc in fynodis complurcs,qui quidem incufandi,quod ma-
0- jc^atis reverenua , quam tu nos (tue ulla verecundia violaffc nuf-
quam non damas, lcntKis Chnfti caufam fuiceperunc, dum
irAoiyu» x*t{ e» , ut ut.ir tuis verbis^ accepuTct. Ncmo ne-fciceosqui
Rcgcm lcquebantut, -habicos cffc homines bonos, acquos, fipieu-
tcs, & docjos etiam,quamvis magnam parcem erantcotius Eccle-
fipe indo&flimi : qui contrafcnfcrunt , pro ccrcbrofis , fa&iofis,
futilibus damnatos ciTc, quamvis revera crant multi optimi, plu-
rimi do&i(Iimi,omnes coiiitantiiTimi,quos nequegloiia: fpes,nequc
opumcupicio, mque rcgis gratia , nequc aultcorum contcmptus
potcrat flidtjrc,
fondiiiones tjuod attinet, inquit, quajsfoede \iobtM cltmit.it/n non-.Conditiotus
nuUns Mpote *4UjU &>juftsu facul ajfenfum : aiUpro tewpore magii , frntentitm
1*$ contentiofis omnisnxandiajtfa pneiiptretur , outm anonow psr- </it~tuioin
petuum obJerVandi accept*. Imptudcns fatctur homo i^alc fanus, regmComU
cujus prudentcm in xtcrnum pudcrct. Ncque eiiiin fccdius quid- puimftfm
quam in vita contingerc potcft,' quam quod cthnici damnarunt , ^ fy'J ops
itygua jurali , mentem injuratam gcro. Quid intcr homincs fiuce- yioUtat,
.ffiim , cjuidlanclumcfrtf potcftlublataficic, quas fola b^mana io-
S f f 1 f i cjcu;is
(S6)
iietatisyinculum eft ? Quomodo autem fides conftet, cum in fide
Concipienda aliud dica^s , aliud fentias ? Quid credas, le&or, clam
horaini palam perfidiam profitenti ? Haec ipfius verba funt , no*
non affingimus.Pcrconvfntuslegitimos Ecdefia noftra rcgebatur.
Hisadeo o^iofum fuit Epifcopi nomcn , ut id ncmo audcret pro-
fitcri. Hihomincs, ut jus fuffraeii in comttiispublicis a fynodo
impetrarent, non fibi ipfis , fcd cligendis ad hoc munus, in lcgcg
qnafdam nead Epifcopatum niterenrur, fidcm dcdcrunt. Nara
fan&e negarunt fc uilum Epifcopatum fivc Romancnfem fivc
Anglieanum invchcre , aut difcipliuam ftabihtam cuniculis fub-
merc. Nunc non pud t proflccri pro tcmoore inaois quo contcn-
tioGsrixandi anfa praeriperctur, quam ani»o perpetud obfcrvan-
•fiam y?t di cfTeacccptas. Pagina ptaecedente dixit. Quod fi ad\>erfxrius ipft
*jF<it, meminijfepotef}, pqftquam de jure potertatn conflittt, Gr dt
ta itgibtu arftania , £r numerc eoruw qui Ecckflam hi rtgni Comitiis
refcrrcnt agerefur , quantm fuertt animorum confinfm fs conjptrttto f
Iam profitcturfcfe nonnuliasaceepiffc non cx animo , fed ut con-
tentiofis omnis rixaudi occafio praeripcretur. Vbi confpiratio ani-
moruml, ii aliud lingua dicitur, aliul animo ftaruirur. Quod
ad nuonerum fufFragiorum , cV jos ipfum,de eo difci pratum in
fynodoTaodunenfi , ncc inhocc mvcntu ad Montcm Rofarum
ttllam rationcm ullius momcnti affcrre poturftis, nifi decreium
Taodunenfe. Nonullas conditioncs acceptasa t magis qub con«
tentiofis omnis rixandianfa praeripcrctur , qua'm anirno in perpe-
&*l.t: tuum obfcrvandi,/?rrf/e,/iw, incjuit, quum & tUudctrtum cfjet, «5>»#-
dum qua dcdifjet pofjepro arbittiorcmitterc. Spes quam certam de fu-
turis fynodis concepit perfidiam hominis prodit. Nam de libcra
fynodo non potcrat hoc fpcrare. Oportuit itaque, quod poftea fa-
ftum eft, aut de fallendo , aut repnmendo fynodorum libertateni
ctiam tumcogitaffc. Videsle&or, quales fucrint ift*fynodi,qu&5
hic fpcravit fuos proarbitrio poffe verfarc : quafque pro arbitno
poft advcntum regisin Angliam ad hunc diemverfantrot agnofcas
cjus vanam ja&antiam, p.87 tXcU conVentuum, inquit. Comttiorum
Jlccrct* , nunc nojrro ordini jujfraganlur, quaque olim tontra nosfacit-
bant (W esl omnium rtrum itcr/Jitudo) num (tnobti fiant. Contra fta-
tucrunt poft longam dclib.rationem argumcnns ex facrisliteris
promptis, homines nulla-fpe hujus vitarau&Mllorum decrctaab-
togarunt pertumultum & animorum contcntionera vcrius quam
confilium & dcliberationem quod ipfc fitctut Pag.77 v.i 5,homi-
nes ad glonam & opcs , per ambinoncm fiue fcrip uris , fivc Dcos
jine fide connitcntes. Sed condkiones fcede violatas infra dcmon-
ftrabimusprius quam ulla Synodo remifTa; fucrint. Primum vio-
laftisconditiones, dcinde fynodos curaflis intcrdicenoas , donec
jiotencia & dignitatibus au&i in fynodos ipfas dominan pcffctis.
UHKc
1M)
"Ncc in fynndisctrjun «cftrrc nrtJwiC dcconHirionibtnccu Ic^ibu*
illisreniitcendis ncpccffi unquam difc-cpracum cft. JS(cc dnbttaln* p4» j^
£&r, inq-nr, Wrpr a-i ci* honorcm prohcttos mlrum int'grititc 'sr Vit*
fcmcTtmtnfa miicholi* ot obJlruSturos , e> it« fc gctfuros , W boni lau-
darc, improH magit in ■ii^mri, quam ijueri pojjint, Vidcs lc&or qua
fpc ifti Ecclcfiaft«cam rcm immutarunt , uc ad honores provehc-
rcntur. Q»a aurcm morum cc vitae fanftimonia os hominibus ob-
Jcruunt? I;i luxum & libidincm antiquos Ecclcfia? reditus ( nam
integros nunc tcnent ) confumunt. Agros,ut filios miltrari hono-
re ornent , merrantur : neque fcholas ncquc Ecclefias alunt: mi-
niftros dc Ecclcfiioptime nu riros, 5c viraslaudo & rjo&riaae fin-
cerirate probos per fummam bonorum offenfioncm a miniftcrio
vi & aurhorirace rcgia fubmovcnc, vel ad extrcmas oras cum fami-
liis rel~ganr,ad ritus Rorranenfcsapud nos a primaiucc Evangdii
explofos rechrecogimt : pcrfidiarn pro ludo habeat ; &graviinfa-
mia ob morcs & vitia apud omnes ctiam prophanos laboranr.Hac
Vire fan&imonia,hac morum integricatc bonorum laudcm capcanr,
imorobonim querelas compcfcunc, os invidis obltruunt.
fymwbifamttua pcxdcntcm (mquit) & diuagilxtam Zir prolitam, f , .
tnsUfirufrum temcritaA commodhn , atite dicm impnlii. 7s(am fojt ^s* *A
frlicem %ej>u ii Angliam adhcntum , auin fynodum ^AbredonU cele- I1
brarcntjnhiberi non potuefnnt Spc&arc qusfo hominis ingenuita- nen\li
tcm.Dram rem.utgefta erat bona E levos cogHofcitc.ConcefTum l °*
erat ponventui Ecclefiac Nationali i.u publtcis regni Comtctis anno
i \fz , ut Liceret ei fequenri convcntui locum & ccmpus defignarc,
Vndc de hac authontare convcntus ad Edinburgum anno i£ai ,
rcge confenriente icquentern ad Abrcdoniam indixit anno 1604
rnenfeluho cciebrandum. Hunc in alium poftillum diem Rex
diftulirjfpe, ut conj.-ctum,fruftrandi dicm , nc liccret nifi dcejui
au&oritatc convcnire.Hoc metu, nc libertatcm convcnicndi amic-
tcrcnt, finccnor pars miniftrorum decrevit ultimo indiclurn dicnt
% aut 5 Iuhi 1605 obirc , quiajim Rcx prorogaverac in dtem in-
certum; cx quo forer , utnefas eflet pcr lcgescouvcncum celc-
brare, fi non Rcx indixcrit. Nam pcr Icgesnon iicebat conveni-
re, mfial diem indi&um afynodo gencrali, vel,pro re nata,aRe«
gc. Si irrita igitur ficrct indi&iofynodi praecedentis per proroga-
cionem in diem incertum, amitterent jusfuum Sclibcrraccm m-
dicendi, eamque pcteftarenrvfibi foli Rcx vcndicabic. Rexautera
nunquam iudi&urus, nifi deconiiho corum, quos jamab anno
1600 Epifcopacibus donavcrac vel qui captabanc. Qui cum jus fuf-
fragii in Corrutiis anno, itfco, 1601, & i6o4,arrogaiTenc, ck mal«
obiiftenc mur.us illud, non icrvatislcgibusquas iuftas agnoveianc
is conventu ad monrem Rofarum ne conventui gencrah ra;ioiv ia
^cdderent violatarum legum & conditionum, daut cperam ne vlla
Sfffif % cde-
•elebretur fynedus , eui rationcm reddanr, nifi quando Hex tk ip*
fi fibiopporrunum ccnfucrinr. Dc hoc confilio Rex diftulit dicm
di^um in alium , & tandem in nullum. Quandiu diftulit dierri
indi&um * fynodo in altum , acquo animo fcrcbant . Si
iam ultimo indi&um non obicrint , vidcnt fincericrcs actuw
cfic dc libcrrare indiccndi fynodos, & promde ic politia Ecclcfiar,
& rcprimcnda Epifcoporum ufurpanonc. Convcnerunt itaque
t Iulii i6os, ad Abrcdoniam , o&odccin» legaei PreflbyreriorurH,
A regionibus circurrvicinis Erant in itinere ahi , fcd diera quin-
rumVoituri non fecundum. Nam Laureftonus Rrgn inhiscautSs
vfcarius , & CommiiTani fynodi gcncralis htensad Prcfbytcri*
«iatis noneurukm dixetunt diem: Icd Borealibus 2 Iulii, Atiitrali-
bus qutnturn,proculdubio , ut qui convenirent 1 ciic dtflrtcrcnt a
fyriodo cclcbranda,cum nemo cx auftralibus advcnturus vidcretur.
Scd fcriba? errorc & vino non fuo confiho cV dc induftria hoc fa-
ftiim obtcndcbant illi,quod non eft vcrifimile.Iis qui cenvcncrunj!
dic i Iulii , Laurcftonus exhibuit lireras 2 Senatu Rcgis datas,
quibus poftular, refpondeant. llli praefidcm prinao cligendum9
rcfponclent. Spontc fecefiit Laurcftonus , nc vidcrctur probaffe
ele&ionem , fi forre pcft inter cos & ipfum non convencnirer,
Eligunt eum qucm Laureftonu* anre cgrciTum volebat ccetus
illius proloquutorem Iohannem Forbcffom, cV fcribam Iohan-
nem Sharpium. Lcgunf literas a Scnatu datas. Duo poftulant hig
lircris, ut dimittaturconvc!itus& nealium indiccrcnt diem, dum
xcsRegi innotcfceret. Quod ad primum.rcipondenr, paratos di-
«iittcreconvcntum;quod ad fccundum , modo Laurcftonus Re-
gisCommitTarius ccu procurator in alium dicm indiccndum con-
icntiret,fibi fatis fieri.fi renuerit, confervandam eife libcrtatcm ih-
«liccndi. Acccrfitur Launftor.us, rogatur, num vcllet alium dicere
diem. Illc rcnuir; Denuo feccflit. Illi cum vidercnt liberam in-
di&onem convcntuum gcncralium fancitatn Ordinum oecreto in
Parliamentofruftrandara , diemdicunt futuro convcnrui ad Ab-
rcdoniam fsriam fccundara ultimarfeptimana; Scptcmbris,& litc»
rasad Prefbyrcria rr.inendasdecernunt, qux de locooc tempore
condiclis moneant. Cum dimifiuricrant convcntum , nulla alia
decretacondere mcditantes, quodfruftrafacerent, cum tanta ctTce
raritas legatorum, erfi r.ihilaliud lmpediviffet, ingreditur Lau-
rcftonus, protf ftatur fc non agnofccrc convcntum illum cftc lc-
gitirrum fynodum gcncralem. Illi rariones refutant , & contra
protcftati funr. Laureftonus per apparitorcm regium fuli poent
pcrduellionis cdici curavir, u: convcrirum dimitercnr, dereliuquc-
yens.Diraittunr. H^c cft llla makfcriarorum temcritas,quam rc m
pendcntcm & diu agitat3m & prolaram antedicm commoduni
lmpuliffe dicit, Hsc llla Synodus quamedido inhibcrinon pc-
tHiifie
taifcclicit. Sed videsleftor,quidegerunt anteedi&um, &qufiB-
tam peccarint. Non minus Regi fc Epifcopis exofum crat libc-
tfum gcneralc Concilium,quam Pontifici Romano Ojcumenicum.
Supplicibus & itcratis votis Rcx fuperiobusannis interpellatus .
fuit, nt convcntum gcncralcm pcrmittcrct celebrari fecunduni
morcm 5c legcs regni : fcd nihilominus prorogatur, tandcm poft
varias fudificationcs prorogacur in incertum diem , ut jure dc-
voluto fit in uniusRegis poceftate. Si jam dies dtSus fruftraretur,
& alius non indiceretur, videat amitti libcrtatcm indiccndi , hanc
falvann ut tueantur, aiium dicm dicunt, & praeterea nihil fpcrantes
lcmpons tracTu deum meliora dauirum. Qju liret ,inqmt,*£ fnm- « + x
mdminfreaucntiim^ miniflris tfon pfqi dercm oeuntiiiu , nuUo opc- *4 :
r* iretio fitlo fsluti fit> dum ttmsn in eo obfiinatc pcrftmt, nibil k fi
ni/i jure (9 ordini in con^cntu le^itimo acium , incrimen mdjeftdtu
Jponfe incidtrunt , ac non multo pofi Limnxcbi (kiwnatis dqud & ig-
fiiiHterdiiium. Convencrant i8,q'uiadvenerarudie qainto rataeti-
am habuerunrqux illi egcrant , vemlfenc ad dicm fccundumnifi
firaudc veftra fa&um fuiflec, nc id frjret. Aeris & cceli et foli flu-
rhinumque injuria prohibitos plurcs ahos fuifTc vidctur. Quod ni-
hil operaepretii faduni , prudenter abillis factum, cwm tantaeflfet
Icgatorum infrequcntia : Dicm ab illis di&um tamen,fi permifTum
futflet ©birc, aliquid aliquo opcraeprctio dignum crFjciffent, liber-
tate indi&ionis confcr va(fent, quam vos fublata fumma vi curaftis.
Laurcftonus,infpirantt Spiritu mcndaci, refcrt fe publico prxco-
fiio infer horas vefpcrtinas? & 8 edi&um promulgandum curaffc
dicconventum praccedentc, quod etfi verutn, tamcn non dcbito
tcmporc fa&urn iecundum lcgcsRegni.Citati ad dicm 24 o&ob.*t
coram Scnatu rcgio fcditiofi conventus damnentur, audiant
convcntumefle ilL-gitimum , & ple&mtur pro convcntu ciufquc
approbatione. Comparent, libello fupplici pcrunc, ut judiciuro
pcrmittatur fequenti Synodo gcncrali. Oftentata erac paulo ante
aienfc feptembrifpesSynoJi. Nam indi&acratpublico pracconio
Synadus habendaTaoduni fcqaenti Iuho. Sed evcntus docuir,
non ingcnue fa&um,verum ad gravioriscrirmnis fpccic atniftros
citarosgravandum. Pctum, inquam, vt permittatur judicio Sy-
riOdr.Synodosenim de Synodisfuis judicarc debcre,habcrent raras
nccne, qued prius fa&um in Synodo Taodunenfi , quae ratam ha~
buit Perthcnfem,idquc co nriagis,quod in indidione Synodi ma-
reftasrcgiaindicat ie expcdare rctGrraationem quarundam cnor-
mitatuni in convcntM illo : fcd latcrem lavant. Cumvident, ii
Scnatus judicio pcrmiferinr, adnitcntc Rcge & Regris ccrrb dam-
uatum iri cenvcntum fuum, & hoc flnc ut fruftrctur dies ab iis di^
clus,& Iibertasindiccndi legibus rcgni concclTa Synodo acncrali,
«lcclinant judicium Senatus rcgii. Scnatorcs tamcn judicium fi-
Sffiff $ fev
bivcndicant, urgcnt vtrefpondeant lihelleiccufationis. Illi prU
us proteftati fe non reccdcre a dcclinatorio, rcfpondcnt, & obie&a
dilunnt;ccclcfiarr hifccrc cx inftituto Chrifti poteftatcm cclcbran-
diconvcntus fuos, ttatutum Parliatrenti efle folnm quid accefTo-
rum, Sccivilem approbationcm efTc tantum Chnftiani principic
officium fub)cdioncm fuamChrifto & Ecclefixdcbitam teftantia.
Ordinum decrcto convcnicnd» fcroel (11 gulis annisfancitam facul-
tatem: iocum & tcmpus fuifTe circumfrvntias irflus a&ionis con-
vcnicndi, non ipfam actioncm : ncc co decreto fimpliciter alli-
gatam loci & tempons indi&ioncrh confcnfui Regis aut Legati
ceu Vicarii Regii, fed nc iis inconfultis, fi adfuermt, indiccrcnt.:
Rcgera non potuifTe, Legatum ccu Vicarium intcrcfTc rcnuiffcj
claufulam provifionis, ut loquuntur,uon pnvarivam aut derogato-
riam, hac aut fimili vcrb*rum forcnula adjVcla alioauin frt nulid
tutiniukabeatur Synsdr.s, fcd cumulativam poti-us efTe,acca innui
Kegem pcr fe aut Lcgatura fuum Synodo afTifterc debcre *, non
autcm hunc efTc fenfum, fi Rex nollet aflentue Ioci & temporis
indiffcioni non habendam pro Synodo legitima: venifTe Laurc-
ftonum non ad aiTtftendum ckregia authoruate municncium,fed ad
impugnanduomnem legitimum ecckfisconvcntum quamvisfrc-
quentillimummoluifTe ullum diem ftatuerc>nec fe quid preter indi-
ctionem Synodi futurse decreuilTe, idqnc ob graviflimas caufas,
H«c 6c aiia multa a fex miniftris qui citati,di6U erant. Et ^uam-
vis nullius momentieffent lftaomnia, non tamen rcbcllioms aut
cotcmptus rcos effe cb viclatu edidtum regiurn pubhco prxconio
promulgatura die fynodmn pra?cedentc."Nam factum non fuifTe
contcndunt,nccconvincerc potuit Laurcftonus. Addocgo, qui
hasc (cribo,.qua authoritatc Rex (uo edido privato potuit prohi-
berc quod publica Rt gis ipfius ck Ordinum authoritatc & confcn-
fu ftabilitum & fancitum,praefcrtim cum co rcs tcnderct, ut pote-
ftas indicendiecclefiac eriperctur.Quod ad infrcquentiam lcgato-
*um,rerpondent,quod alia prefby tena non milerint legatosfua vel
negligentia aut culpa vcl cceli mjuria fa&unv,addo ego crcduhtatc
vcl abiethi omnisrcmcdiifpe,querundam etiam pcrfidia, ubi rna-
jorem numerum ad caufarn fuampcrtraxerant epifcopaturientes :
item conventum ad Fanam Andreas anno 1596 quamvis rariorcm
congregatum die indido a Synodo prarcedcnti diem di&um pro-
rogafTe, ad confervandum libertatcm mdiclionis & ob mfrequen-
tiam nulta alia dccreta condidiffe, non tamen accufatos fcditionis,
aut violatre lcgis: ipfa rcgni comitia fimili rationc prorogata quan-
doque fuifle. Cura de fa&o ipfo primario & originali abunae rc-
fpondivTent nec viderent regii, qui Scnatum circum agcbant, quo-
snodo opprimcrent libertatem noftram,ex fccundano & orto quo-
/dajn fa&o, ncmpc dedmatorio iibdlo aniam arnpiunr, accufandi
majeftaiis
jjuieftatis, quod declinaYifTcnt judicium Sf natus rcgij. Danto-
pcramregii, antc diem di&um accufationi, pcr confiliariot
quofdam , ut fuadcant cis fubmittionem caufa» & rcccdcrc k
dcclmatorio. Rogant illi ut dics judicii difTcratur , doncc
confulucrint Synodos qua; jam brcvi crant cclebrandac p
preibytcria fua a quibus mifli crant legati acl convcn-
tum . Ncgatur. Illiigiturin his fnmmis anguftiis pofiti, per-
fpLicntes ab una parre intcnrarum crimen maieftatis, ab alia
parrc perditam & amifiamfiunmarn Ecclefiac hbcrratem, jus indi-
ccndi fynodos generalcs,tandcm de confilioaliorum miniftrorum,
qui Limnuchum ad cxamcn illud veneranr, ftuuunt judicio cxpe>
riri. Drfenduntur ncr advocatos fuos Thomam Hopum qui nunc
in foro rcgnat, cx Thorrarn Graium pium fencrn , qui nuper fa-
tis cefTit. Advocatus regius hunc formavit fyllogifmum. Quifquir
in quavis caufa dcclinaverit regis & Senatus judicium, reus eft rra-
ieftans. At reuScc.Relpondenr maiorem non efTeabfolure veram.
Fas cfTe m civihbus & cnminalibus dechnare iudi:es in compe-
tentes, & Iirem rraducere ad forum competens, ncc novi qnid jam
tcnrarum Nam prius anno 1596 miniftros dechnafle ; nulla lc^e
dcfinitum, efTe crimen laefac maieftaris dcchnare iudiccm incom-
petentem.Nouidem Rex & privarum eius concilium,nec eadcm
concilii pnvati & regis authoritatas $ Num quicquid poteft Rcx
id pnvatum eius eoncilium poteft. Quories vcl iplo rege pracfjnte
a pnvato conciho ad fuosjudiccs fit aJvocario, qui judiccs non mi-
nus regiaauthoritate fcdcnt &judicant, & pcr eos Rex ipfc judi*
ciafua exerccr, idque rn caufistam pceunianis quam capitalibus.
Cum ab unolegitimo tiibunaliadahud in hoc regno legitime fit
tranfitus, authoritas regia non immmuitur, fed confirmatur, quar
authoritas in omnibus valet & dominatur, cx legum prarfcripto,,
judicns. Nifi quis veht privatum fivc fecretum concihum pofTc
jurc fuocontra legcscaufas ipfius coguitioni legibus non permif»
fas,fcdaliis judicibus tributas,fibi vendicare, & dc iispro arbitra-
tu fuo ftatucre. Circumfcripra funt in hoQ regnc judicia fuis
finibus & caufis definita atque diftiu&jj imo perfonis ctiam
diiclufa. Do&rinam.facramenta, difciphnam excipi decrcto Or*
dinumanno 1592-i paratos efTc Regis & fynodi judicio fe fub-
mitterc. Hacc & alia plura pro rcisdi&a (ur.t. Rcfrrtur caufa ad
quindecim dc more patriac iuratos, qui fecunclum allegata & pro-
batadefiniant; plurium fuffragiii damnantur. Plcnque qui dam-
naverant erant gentiles & propinqui Comitis Dumbarcnf.s , qui
ab aula mifTus ad proccrandurn lftud negorium. Eo procliviores
cranr ad damnandu,quod clam ilhs fug^eftum mortc non plcc"ten-
dos miniftros. Damnati makftatis au t.rrorcm,ne qui aiuiercnt in
poftcrum pcrtinacius libertatcs cccLfue afTercre, & vindicare, aut
Epifv.o-
•^Bp?fa8(jBjD*icr*t:ivm c<?u"li# & cc r atib9rcmorain aut iirpedimMK
tum cbjiccrc. Aiqu*dfo^repraeft ccckfi* libertas iudicenci Sy-
ijQdcsgencralcs,qu2m ab anno j 560 habuei»nr,& quas 1-592ar.no
dccrctoOrdinamfancita crat. Nulla icfbac fynccuscxpc&anda
nifi quam Rcx de coifilio qiicojrerum in.dixcnt. Ille non indi-
cturus,nifi prius vidcrint fsctionc m fuam crcvifle ad maiorcm r:u-
merum,aut fe di^nitatibus cVihcnonbus at&os^tcmporis tra£tu cox-
rpboratos ctiara bonis terroric(Tc & formidini. Damnatioflcn-
tationc milcricordiarexilio pk&untur.
Pag.l r . 2v>j ut iAlc ( inqU it) lccerdi* finis cxtorrcs a fu* partis popnUribus9
©<f?a mnu \elut matlyrcs pro concionc Uudati, <$~ 0co phllice pieciitu commcndati.
fininauUm Vccordia fucrit iitis Epifcopis ccckfiam fuum ]u$ tucri. Nam his
eyocafj. laudibus fuos adverfanos adornabant. Stulti, vecordes, infani, te-
rjicrarii, imprudcntcs paiCmaudicbant •, quod non eadcm lancc
cpaifti honorcs&opcsoblatas pendebant. Non funt ifta piorum
no^aconvitia. Sed quis crc.dat,qui noftram Eccicfiam novir, ho-
mines vivos pro martyribus laudafle, qua: nc mortuos quidem lau-
dan pafla cft. De prcci.bus quod quentur , mirarc r hcminis ftupo-
rcm, nifi fcircm iftos pr« ftudio infanire. Qui de miniftrorum E-
dinburgenfium inhumanitate & irnpietate exclamat p3g. 54. fui
libelli, quod pro Regis matrcprccesaa Deum concipcrc recufa-
runt,nunc obluus fui.pro veccrdibusdamnar, quicxtorresfinc fpc
fine rc Deo prccibws commcndarent. Quod lmpiis & Paganis r.e-
gandum non cerifuit,hic omnibus Chnftianis pro libcrtate Evan-
g*!ii patria extornbus nojn patuur dari. ld Vtrt ^f^,inquit, ncqu*-
quam tolerandum cxiftimans , faciionis cafita in aukm tla-
ciVit jbique per aliquot dies auntos, €>» capitc mmuterum caufatn dtftn-
dzndotfibiipficrirnenmfuHnteStp&^tim in jtngjia dttinuit,partim do-
tnum remijjes,pa) *ci* Ju* hnibus rgrcdi letuit . Qui fiftultit/e ttcbi-
tas ptcnas luijjent, & reiiqui kcdicmodrfliusliVtrcnt, (rnescalumnU-
yum fugifjsmm moltfliti :ncc adktec ttmpora pcrlcntum cfjtt, quibus
nec (cctt/sa mniflroium turb#,nec minifiri rtyhediapati poficnt. Scd
longc crrat mea fentcntia. Quandiu fuperent vllus in Scotia,non
decrit quiiftorum ncfarias artes prsedicct: fi omnes tollcnr, diras
infernaks mancs ncftrosexpiabunt. Mcnfc Maio anno i6c6 lite.
ris rcgiisad aulam evocantur Andraeas Mclvinus, lacobus Mel.
vinus, Iacobus Balfurius, Iphanncs Carmichael, Rcbertus Wale-
fiuijGuiliclrnusWatfor.us, qui cmr.es jam fatis ceflerunt, Guiliel-
mus Scotus, cc Adamus Coltus^ qui adhuc fuperftitei magna cum
laudc munerc fuo funguntur. Hcs dicit ifte faclioniscapita in
aulam evocatos, capitc miniuorum caufam dctcndiflc, (\b\\\ fi$
«rimen lmputaiTe. Pra:ftantiorcs vircs nonhabuit ecckfianoftra.
J£vocantur ad aulam. Dies didus 1 5 Septemb. iiteris a Rcgc datis -
oufaexprimnur, utcum iis ccnfilia conferrctde iis quae cflent
crc
t'&*
2 fe Eeclefia; & ad pacem fpe&arent. De cxtorribus Deo ptecibur
coromcndatis nulla mcntio. Inccflit tamen fufpicio aliquid mon-
ftriRegern& Rcgius ; !cre. Egcrunt cum Comitc Dumbarcnfi ,
Utliceret domi mancrc.fcd fruftra. Imo, inquir, nunquam fachci-
uj itcr fufcepiftis- Epifeopi argre fcrunt , invidcntmctuunr,nc m-
tcr rcge & voi conveniat, ncc mfi nuper lntcllcxerunt vos cvocan-
doi, de confilioquorundam qui bono Eccleforconfulunt , rcgcm
vosevocafle &C Sed fi&aomnia. Vidcnt nccctTan» proficrfcen-
dum. Vcniunt ad aulam 20 Scptcmb. Die 21 in duocapitacon-
traxit Rex omnia, de quibus cum iis afhirus erat, dc convciuu
AbreJonenfi & miniftrorum iliius convcntus caafa , & cic mcdns
quibus frnodwsgeneralis cdcbrari poilit abfquc animorum con-
tcntione.Pctunt fpatium tcmponsad mcditandum rcfponfum,quia
in Jitcris de capitibus illis non prxmoniti. Deinde quaefivit, de lc-
gatis a Prefljytcnis miflisad (ynodum Abredoneniem poftaccep-
tas a CoramiiTariis lueras,dc commcndatis Deo precibus miniftrig
Majcftaiis danmatis , quibus rcfpondit Iacobus M.Tuinus. Rs-
dit deindc Rcx ad duocapita, & conccffum llhs tempus mcdi-
tandi rcfponfum. Diedi&o refpondent,non iuum cfTe judicarc dc
Abrcdoncnfi convcntu.Rcrn non eiTc intcgram. Scnatum vcndi-
cafTe fibi judicium^fi miniftrorum ctiam judicium dc(idcrat , m.
didam c(Tc authoritatc majcftatis fuac fynodum Taodunenfcm-,noa
fuum eiTc prxjudicio fuo fynaduro pracvcrtcre,nec fibifaivum forc
jus fufTragmn fynodo, fi fententiamfuam lbi tulerinc, neque in-
di&a caufa vcl probarc vel damnare abfcntes poifc. Iacobus Me-
iuinus prasterca rcfpondit , (i vulr majeftas vcftra me diccre , quid
judiccm in foroconfcicntia» , nifi de injuriis iis il!aristfde quibus
cxpoftularunt , & quasOrdimbusinCorouiis proximisexhiben-
das dederant, cognofcatur , non adducar cgo ad damnandurn.
Tandem A. Mcluinus , ctfi renuifTct prius judicis partcs , priuf-
quasndimitteretur, profitctur , non pccca{fe ccicbrando conveiu
tH«, & injurias ilhs illatas a^ Limmucrvamcoexplicaiue , fcce£-
fi'. Rcx. Cum llhabaula cgrcifi, edi&um eis nc rcvcrtercntur in
Scotiam abfquc Rcgis vcnia; cknuo 25 Scpterr.br.ad aulam vocari
fiftunt fc coram confiliariis Scoticants , qui ibi tum adcrant.
Rogantur figtllatim. Et pnmus Iacobus Meluinus,nurn miniftros
iu carcerc detenros JDco precibus commcndaffcr, 1 num pro-
balTet convcntum Abredonenicm , cx dechnatcnum libclium mi-
niftrorum , 3 ubi cpiftola ejus mi(Ta ad fyuodum Fifcn-
fcm. Rcipondit fc ltbcrum eiTe fubduum, nullo lcgitimo U*
bcJJo cuatum,nulia kgctencri aafcie accufandum ; jam cfTe extra
patria«i,domi dc eoiudiciuminftuuant,ibi refponiurum : praji.r-
^nm.cusn de reb.domigeftiscontra illum agertnt.Andrcasrcipon-
d« ijgnotafle quid aocrcnt,.a jnajonbus fuis degenerantts, c^ui fui-
Ttittc gumc
fiifnc & patrimonio fuo Bvangelium cnariiis duccbant, nefcirr
?uam iniqua caufae patrocinentur. Secundo octobris proponuntur
* confilianis Scoticanis qui in aula crant 3 Articuli qiwbus
refpondendumiiserst. 1 numpeccarint commcndando mimftros
Dco in precibus, v num agnofcant Regem vi praprogativas rcgia*
poflc convocare , prorogare, aut interdiccrc fynodos , 3 num fas
fit, Rcgi aut Senatui regio judicare de eujufvis fubditi cul-
pa. Refpondent fcriptis4 Novemb. qu*dantur Nicolfono^ut
tum in aula & Epifcopatu Caledonio donatuserar, utpercum
Regi exhibeantur. Ad 1 fe nullam vidcrc culpam, fi quis re&io
docuerit, fe culpam agnituros. Ad t de ca redcfinitum pcr lcget-
regni , & conftitutiones Ecclefi», fi quid dubii (r reliquum, defi-
niatur in fynodo generali: Ad % ex parte civileeiTc. Quod ad rcr
foitituales & caufas mcro Ecdefiafticas , jurifdi&tonem Ecclefia? ,
quatenus 6c quantum difFcrat acivili,de iis omni^us dcfinitum per
lcgesregni , conftitutioncs & praxim Ecclefiae.declarationcm Re-
gis ad Limnuchura anno 15*? cVc. His refponfionibus amoltri
prudenter ftudebant laqueosquos ne&ebantadverfarii , rum vu
dercnticepatriaevocatos, & vexatosquaeftionibus,cum fignifi-
c-uTc Rex acccrfitos ad conferenda confilia dc pacc Ecclefiae.
Tandcm gravamina fua ofrerunt Regi ., q.uibus fopitis ccnfcnt fc-
datum iridiffidium Scturbas in Ecclefia, i.quod jam ^annosnul-
lam datum fuit lllis celebrare fynodum, etfi res Ecclefiac maxime
id pofcerent.Cum omnesomnium ordinumhominesde libertati-
bus fuis & privilegiis confcrvandis folliciti cfTent , non debere icfc
efle negligentiores: % Miniftros* in carcere aflervatos ( erant runc
tempons 14, ) a gregibus & familiis prohibitos praefertim graflan-
te pefte. 3 Qui vendicant (ibi jusfufTragii nomine Ecclcfiae, nec
aneundo nec obcundoeo muncre fervafle leges prjefcnptas in con-
vent» ad Monrem rofarum : necinfcrtas decrcto Ordinum , cum
ad Pcrtham exhibit» in eum finem cffent, (ed rejc&as, 4 quod
CommiiTanify.nodi gencralis non tempeftivcpremnonucrant Prei-
fcyteriade lpfius mandato dc proroganda fynodo Abredonenfh
y Laureftonum ncquiter egtfie cum conventu illo, quaoccafione
ad conteftationem pro libertate Ecckfi* tuenda addu&i iunt 0
j quod injuriae lilis variis rnodis illata? : 6 quod tam diu dcti-
iicantur ipilextra patriam a grcgibus &familiis abftra&i. Sc<f
furdiscanitur. Dum bsec ad aulam geruntur, 6 rainiftrjs majefta-
tisdamnatis patriacxcedcre rxenfc Novemb. edi&um- Mcnfe De-
ccmbri indi&us Conventus ad Limnuchum, ubi damnati erant
niiniftri., proculdubio ad refricandam memoriam fa&i,& incun-
tiendum tcrrorem iis qui conventuncrant. Qui ad aulam cvocati,
dctiuenturin Angha , dum convcntum iftum celebraffcnt: ncc
cunftis poftca permiflucn redire in[pauiam A. Meluinus* turai
Londi-
^UmdinenficnrnmifTu*. TacobusMeluinus, prirnum Novur» ei-
ftrum,deinde Bcruicum rclegatus ubi obiit. Aliis permiflus reditus,
fed rclegati vcl ad fuas parcecias, vel ad analoca. Vnde videas
quibus arcibus Epifcopi ad damnatum tyrannidis faftum rc-
dierint.
Rex, inquit,l>£i»«#«w pcrturbatitnum finem \>idett fed VntfipitM, C*mti0mi\
inflar Hyir^capitum f tjoVoa jugtter puUularc, H moleflt & diuturno 16%*.
eperi tandem aiiyuaudo coronidetn imponeret, E/ifiopis impcrat, proUn-
tias fufcipiant , (s* fi* ditionis Ministros in ojficio contineant. Qui-
buss fe fubmijp cxcufntibm , cjuod f):cretu Ordtnum k ?i tfuUtuutn
frtiHihiu percipicndU excluderentur,& de caufie tfuitate Velutre cmtro-
Vcrfi juris^dhuc muiti ambigcrcnt, auk^M^ modis omnibui fitffuium
faltemex partccupiebantt7(ex in Comitiis regni anno 1606, td.ficU qu*
pbfldbant , lege lata abrogaVit. In fpiritualcm jurifdi&ionem a mi-
nirtrisaffenfum anno i6ioin Sy nodoGlafguerifi Mifcet &. coa-.
fundit narrationem Epifcopus, ut tcnebrasorTundar.Comitia rcg.
ni anno 1606, priuscclcbrata quam ad aulam vcuifTenr, quosdicic
capitafa&ionum. Si R?x Epifcopis imperavent Provincias fufci-
perc, & fuae ditionis miniftros in officio continere, ante Comi-
tiaanni 1606, fequitur arrogafle fibi abfolutam poreftatcm con*
ftituendi Epifcopos in Ecclefia. Ante Comitia illa ubi defignata,
illis provinciaaut ditio, aut in miniftros rurifdi&io? Nam quos
ornavcrat titulofc bcneficio Epilcopatus , & proptcrea vulgodi-
&i Epifcopi habentes jus fufFragii in Comitiis rcgni , nulla iis da-
ta in miniftros Diceccfcos,a qua denominatus erat titulus, po-
tcftas aut jurifdi&io. Ais fubmifle vofmetipfos excufaiTe quod i
fru&ibus praefulatuum excludcrcmini & dccaufce aequitatc multi
velut recontroverfi juris athuc ambigcrent. Quid fi frudus pcr-
cepifletis Prafulatus,an propterca miniftn ditionis fuilf-ntfubve-.
itro impeno. Num omnes qui praefulatuum fru&us perciprunt,ha«
bent iunfdi&ionem fpiritualcm m Dicecefin. Nobilcs & alii q*i
antehaei fru&us Epifcopatuum pcrcipicbant, non tamcn habebant
poteftatem lurif didionis Ecckfiafticas m Dioecefin. In Comiciis
regni ann. 1 606, verum ratas habuifTe ordines Regis,quas dicunt %
pr#fcnrationesad Epifcoparus, & rcftitutaro miniftns, quos Epif-
copatibus rcx ornaverat , dignitatcs, libertatc s , praeeminentias
omm.s,quibusar forn.ararehgiont anteeos ulli gaudebant Bpif-
copi , ad ius fufTragii ln Comuiis admiiTos. A rcformatione au-
tem Ep^fcopiamplidima potcftatc inftru&i ncc minori quam fub
papatti, ut anno 1 584. Sed non fine foeda pw&ionc & fumma pcr-
£dia hapc a&afunr. Nam Nobilcs quidam,qui Abbatias &: Pno-
Tatus pcJidebant , tonfcnferunr admittendis Epifcopis ad ius fuf-
fragii & chgnitarem tertiiOrdinis, hac lcge,quod hi conftntirent
%sa ijpiorum gratiam quas pofiidebant pxaelaturas in pwpetuuir. feu*
Tttttt 2 4m
(96)
<mm ets addtcendis. AfTenferunt qui Epifcopatibus donati eranf,
& hocnomine duplicjs perfidiarrei. Primum quod abiudicarerinr
bona Ecclcft* inconfulra Ecclefia, z quod Ecclefiam tot fuffra-
grisin Cormriis reemt privaverint, quot erant praelaturae in fcudat
ceu dominia temporalia eorum confcnfu mutatac, ncmpc i6aut
17. Ctim initio illi oftentafTent, quam attlcforct Ecclefiamhabc-
re ius fufTirmi in Comitits, & a conventu Ecclefia; non fine fum-
ma conrenrtone id cxtorfiurcnr,& de numero dcfinitum e(Tcr,quod
quinqna^inra miniftri cum iure fuffragii in Comitiis fcdercnr, ilh
totidem furTrafgtis Ecckfiim fruftrarunr,cum ius fuffr.igii incomi-
riis nuila aiia lege miniftris ab ordinibus conceflum , nifi vcte»
rum PraHaturarum titulis & bcneftciis nrnati <ff*nr. Mimftri Cj-
nodorum Legati neticrunt a Dominis , quos vocant Articulorum y
qui arr/eulos m a&t refcrendos difcurtunt , utconditiones tn quas
conventum erat m generafi Ecclefias conventu ad Montem Ro-
farum,inferanturdecrcro Ordinum dc iure fufrragii. Rcfponfum,
nollc, ficets impera«:um futffe, nec vcllc alns conditiombus aut lc-
gibus admitterc, quam quibus centcfi.no abhinc anno. Eptfcopi
ipfi fprctis conditionibus , quas in conventu utfhs agnoverunt, &
miniftrorum, qui aderant,conflho, ius fufTragu invaferunt. Et fie
tertib perfidias damnandi lunt.. Miniftrir cum non aliud rc-
ftaretremediura, ptoteftari funt fcripns, & prchxc,contra ius
fuffragii miniftris conceffum in Comitiis, & violatas legcs acon-
vcntu gcneralt praefcriptas. Sed reie&a proteftatio. Tanta iniqui-
tateomniagercbantur. Hanc proteftanoncmchirographis fuisob*
fignarunt multi , & inter alios tresqui poft paucos annos Epifco*
rarus induerunt ,Adamus Bmnattnus, Guiliclmus Cowpcrus, Io*
Jionncs Abrcncthius- Gu-Uclmus Cowpcru* olim bonae caufae
propugnator acerrimus,in his tpfis Comttiis concionern habuic
coram Grdmibus ( nam erar mimfter civitatis , ubi cum celebra~
baratar Comitia) owntbus bonis probatam. In Miniftros praelar-
turam & tercii ordims' dignttatem arobientcs hbere invedus cft.
Cum equos confcendcrenr,ut in proccfTionc Ordinum intcr nobi-
lcs,Dominos & Comites,cum pompa eqmtarenr,dixicadftamibust
Spe&arc fuperbiam iftorum arrogantium praelatorura. Ille camcst
non mmus fuperbus incer arrogaRtcs. Pradatos poftea in fim.«U
pompa fuam arrogannam prodidic,vir ingenii mcbilis, & facurv
dior quam do&us.
tinventut ^um relegantur alii,aliii exilio auc carccrc ple&untur,aut ad auJ«
AdLi-nnuchu evocatt m. Anglia derinentur, & pratfcntationesad bcncficia ordi-
nes ratat habunfent,ad Prcfbytena mktuattn a.Regc luerae,quibias
Limnuchum de confilio cpifcoporum cvocanrur.quorum nomina
crant IitcTisexpreffa,homincs quos facillimo raumL-mo ad quidli-
bet irjBpclii polfc judicabant. Cauia cvQcandiprarccxcbatur,uxde
papifti*
*nno i60Ct
(97)
papiftis providerent (nam hic finis.ut alta occultaret , femper pra£
tendebatur) & tumultus in ccclefia fopircntur. Cceteram rfc cort-
ventu gcuerali in litcris tacebatur, nc co confluercnt legati iPircf*
bytcriis, quorum prajfentiam amolicbintur. Id adco tn* occulto
fuir,ur GallouHius prioris conventus moderator recufarct,(qruod
cx offijio debuifler, G convcntum gencralem indi&unragnoviiTenC
Pre(byreria)aconcioneaufpicari: quia cum de corrventu non cflfec
monitus, fe ad hoc munus non parafTet. Iraquelacobus Lawsbc-
ncficio & rirulorenus Epifcopus hac vice funclus c(l. Finita con-
cioneGallouidius dc Regis voluntatc in dclectum moderaroris
quaruor propofuit. Eligitur Nicolfonus tum titule & beneficio te-
nus Epifcopus Calcdonius. Cum rojarcntur miniltti fufFragia,
refponderunt fe a Prcfbytetiis fuis non habere authontatem. Itaf-
que iubentur (uam quifque ut privati fenccnciam dicerc.Cum qui-
dam animo proteftandi non efTe legitisnam,rogarent,ecquid vellerfc
Synodum cfil* nationalern ? Refponfurrt,nihil efie aliucl quam prf-
vatum concilium mintltrorum a rcge lniictum, ut de qiiibufdam
capitibus conluirarctur. Nihilominus cum Adamus BannatinuS
fiunc& ipfe Eoifcopus Dumblanenfis,cum aliis dc protcftatione
confuItarenr,ciranrur ab Epifcopis in StMiatum fan&iorcm, quo-
rum noti paui aderanr. Moncntur dcfiftere: nihil ipfos moliri
contra ecclefije libertates , aiunr cpifcopi ,' (I quid; tcntajum fue-
rit, fc ornnium primos proteftaturos. D^inde inquiritur primum'f
qu'd contra Papiflas ex decretofuperioris fynodi fit adtum. Nanl
id fedulo pnet.?xebarur,urrcliqua vidcrentat finceriora-. Cumque
rcfpondcrctur propter immuniratem Huntilzeo conccflam rcm aj
huc effe inregram. Huntilaeus anno 1597 rclu&antibus virii
bonis reconciliatusecclefiae, jam redicrat ad vomirum,vel porius,
prodidit nihil fincere m reconciliattonc pnori geftum, Fit dccre-
tum (prartextu rcprimendi Pontificiosquorum numerHS jamcref*
ccreccepcrat povt corjuratorum reconciliationem,& ja&a Epifco-
patus fundamenta) ut fi;igula Prefbytcria quendam ex fuis ad fun-
diusConcilium dclegarcnt,eicfueQu.£{torpublicus centum libraj
in fumptus annuatira iblvcret. Hinc de perpetuis Pfefbyreriorunl
ceu claflium raoderutoribus proponitur. In cauia enim hoc efle^
quod negouum de Papiftis negligeretut,quod moderatores exeun-
rcsnon putarcntefTe ofricii fui; ineuntcrrctti integram ncllencat-
tingere. Cum refponfura hoc non cfTe Modcratoris, il-d Prefby-
terii officium: nihilomiuus res urgctur, etrandem deccmitur, ut"
quipiulo ante nominatierant legariad fanctiorcrn Senatum con-
tra PontifTcios, moderatores fnr, centumque illis libns in
fumptum fruerentur. Atque ira claflium moderatores pcrpetucs
conflituunr, 8c fibi duplici bcneficio dcvinciunt, perpetuitarisomV
*ii qu*ambuiofisvaldcarrrdcbat,ct annnocentum iibraram.Con^
T t tttt 3 ftituuju
ftituuntautem plerofque moderatores Prefnyteriorum,!riiniftrot
qui erant ineo ipfo convenru, & in Prelbytcrns fuis epifcopoi.
Hic primusgradus poteftatis ln ccckfia iupra coll gas, petpetua
proftafia in Prefbyterns quorum ipfi craot mcmbra, quam etiam
m Synodis provineial'bus hujuscanonis verbis adulteratis arrogi,.
rc ftatim coeperunt. lam vide lc£tor,an fpuriam rc&e dicat Phila-
delphus hanc Synodum,adquam non mitttbamur lcgati aPreiby-
tcriis dekcti, fed evocabantur a rege nomiran; >n qua, qui furTVa-
gia ferebant , fe cum jure fuffragii miflos ciTe ncgabanr,quam, qui
prserant, conventum gencralcm ecckfia! Scotirarae reprafcntatu
vumdum agitarctur, profiteri nonaudtbant, nrorcgati, ecquid
\client Synodum efle nationakm : contra quam,cum ^uidam pro-
tcftatuti, ad fenatum citantur Cuius decrctum cie moc^cratonbus
Freibytena non priusadroiferinr, quam litens .fcen«m percutlli-
onis minantibuscos&i eflent. Quod antcm adulunnaCx fuppofi-
titia^uaedam fuifle queritur, Philadclphus, tu judica. Conccftcna
in eo fuit de perpetuis ceu conftantibus, quos vocabant Prefbyte-
notum moderatonbus , non tamen fynodotum provinciahum.
Cum poft ad Dalkethum convcniret provincia Lothiana : corp-
tumque eflet moderatorem ehgere : Lcgati regis mandata fua cum
decrcto JLimnuchenfi dc perpetuo pra?fide proponunt. Hicoin*
nej» qui adfucrant inconvcntu 1II0 , ncgabarccue rogatum, ne-
dum conceflum,vt prsefes fynodi vcl provincialis vel nationalii
eflet perpetuus. Item cum Fifenfes ad Difertum (ld nomen cffc
©ppidi) conveniflent, regii ldem dccrctum urgent , ut Geergiui
Giadftonus titulo & beneiicio Fani Andreae ornatus modcrarctur.
At illi cum (ufTragia rogarcntur, regio appantorc adftantc, & fuU
pccnaperduellionisediccntc, conftanter omnes, exccptis tribus,
claroabant efle fittu m , fefeque profcriptionis mala toleraturos
potiusquamcencefluros. Hiccum legatiregii inftarcnt,cpifcopui
ipfc pcrfpcfta eorum conftantia,metu cxcommunicationis horta-
tusefteesne pergcrent ; fc regi latisfd&urum. Vndcvideas,an finc
caufa de flde iftorum queramut : an llhfatis defendant arguendo
tiobis cfle iolcnne incufare, criminari, &quae contra fe faciunt,fa-
m4f mr ftuofercjiccre. Licct, inquir, trtfes fat$ funtJus innoctntiamtueri
C &•**• nequttt ,at qui <iHa in pubiiiM taluiAi tttitgity cutufque Uta vmnis non
mnu6 dtfiunUa k Vanttate <? ptrjidia,quam iUorunt cutn fide & offici$
c$niunUa,cr'tmen fdfi adhuc tn\>i)>is facilc dilust. Quod prsthdis fi-
demappcilct equidcm nefcio. Tantum fcio, ficillum pocnituifTc
corum quae fcccrat, ut fruftraamici folarentur. Audivi dicerc iu-
dem argumentis niti papam & Epifcopum. Non multos poft an-
»osfat>us beneficio tcnus Epifcopus,& paulo ante conventum il-
luai, Jandem ncc aauho poft convcntum illum moibo correptum
fexa inccllic poenucntia. Excla»ai ic la siauis ccckfi* lanienara
(97)
«onfeqfiCe: eumque jaVeretur ab amicii medicos iccerferc: re
fpondit, (blum regem poflc vulneri (uo mederi : defneret mitram
quam fcapiti impofuit. Vade David Lindeftus, qui fororem uxorit
habcbatconjugem, tum paftor Taodunenfis, nutic epifcopua &
ipfe Brcchinenfis, auritus (quod audio) tcftis ceciait.
SoUtur fruflra coniuXyfiUntur amici,
Et medicum acccrftfedul» qtapfue Jubet.
Sed direfilamen ncmoMrc ncmofilutcm9
Tepra*erpotcrit7(exlacobc mibi.
Qj<<ecoTpM grrtat atquc animam tantumexime mhraf
Huiccdput : buita onws mc prcmit Gr pcrimit .
Atque hacc obiter de illo, ut alii exemplum infptciant,Linde(iui
snaximequi h*c fcnpfit. Mtra? funt hujur vita illecebrae, faciie-
quefallunr,nifipc£toraD^u$pcnitas obttneat. Quod ad fcribara
Rjnrtcum Philippum.fiiUe confciusfuit, non eftrcius vita ita z
vanitate & pcrfidia difiun&a, ut potior habeatur quam totius Sy-
nodi &legarorum,quiadfuerant. Illeerat Nicolloni hypcrafpi-
rcs in Synodo Angufiana multisrctroannis,eumque delcgit fcri-
ba:n. Qu>fquis huius crimiuis rcus fic , hoc certurn, cum ob-
trudercnrur Synodis & Prefbyteriis praefides ifti perpetui ftatim a
convenru Limnuchen,ficV quidem fub pcena perduellionis, non
conceffam decreti infpc&ionem aut apographum ante mediun»
annum.cum ab aula rcmiflum. Tu videris ubi a u&u, mutatum aut
interlitum. I^jn dicam, inquir, quod tdmenfi dicam> nuwfuam in-
Jirmdbunt pleraque ab iis Jynodorum aUa mutata, autta , deletd, §»• ?*t<l4*.
terlitt, plerdfuc ad cdufam fulciendamfuppoftta. Vulgo folcnr, qui
crimine aliquo tencntur, accufatorem fuum eiufdem crirainis ac--
cufare. Hic bonus Otator (pe nos non pofte conuitia fua refutarc
joggannit, quod nemo qui vel micam habet cerebri reliqua,credat.
Quandoaur quis noftrumtale facinus aufuseft? Nihil opus erat
Ingere, cum tota ecclcfia , neminc diftenticiite, quod decretum e-
rat3comprobaret,8c fateris-omnia fuifTc vobis advcrfa»Cum fepara-
vcritis vofmctipfos a fratribus, 5c fcnbas & aSa in veftra potcft*.
tchabeatis,nos non amtmabimus,quod non modo teftibus (ed e-
tiam aiiis indiciis probarc poffumus ? Sed quid ego facio? homini
qutdhbct effutienti negationem fa&t probo ? quam omncs faten-
tur effeinfinttam, Conditio, quam nobis propomt, cft ., acfiquis
Andrcae cuidam hi* verbis objtciat. Ts^on dicam quod tamen fi
diam, nunyuim ilie infirmibit ; Andream inter Vm Londinum candu-
xifftfcortum eiqut annulum dtdiffc: Gtorgium pofl pducos dtesfecutum^
tundem annuhtm abeadcm meretrice, mftio qu.o pretio redemiffe^ &■ &
Mklinonftae Andre* infamia ineius ludtbrinm a/hndifje. Hic ipfum
Spotfuodum,quanquam imquiflimum iudicem appcllo,an squum-
Sr>' Andream cogi, ut infitmct quod Gcoigiui iine tcfte,finc argu-.
mcnte
(ioo;
mento am>mar. Si non cenfct a?quum, probat eadem lanec, qaa-
lcm nobic conditioncm offcrt. Nam nos hoc fidu ita nt gamus, ut
fi omnkim Epifcoporum ccrcbrainornnifcientis Pap* crania co-
quanr, nunquam idoncisargumcntiscfficicnt, ut nos huic fcelcri
affincs efle videamur. Polt conuentum Limnuchcn{cm qusedarn
ClalTcs pcrduellionis poenae mctu coac^se admifcrum piarfiocs
Limnuchcnfcs, cemslcgibus,ncmpe ufquc adconventum gencra-
lem,vel ufquedumipfis vilum fuent miitarc, & ad ha*c lcgem
chirographo & iuramcntoobftrinxefnnt; alixfirophcitcrrenuuntc
Ex decictoLimnuchcnfidcPrarfidibusorta dcnuo aJia petfcquu-
■tio. Quidam pcrduellionisdamnati, aln relegati.alii carccri dc-
rnandati. Convcntum,qucm dum cclcbrarctur son audcbanr pr,o-
fitcrifynodumgcncralcro, ftatim ac dimiffus, celebrem fuiffc fy-
nodum venditanr,eiufque authoritatc cmentita^re^iaq; authoritatc
nsunita & fcfc Pracfides Synodis fc Prclbytcriis obtrudunt epifco-
parurieatcs, tc aliis Preibyteriis ahos prsefides quos mcrcedc con-
duxcrant,& fpcamplioris bcnc€cii ladabant, vt a fuis partibus
ftarent. Dclegcrant quos judicabant faciliiue aut lucri aut hono-
ris cfca capi poffe. Dekdi crantetiam quidamexoptirais , ad fu-
cum, fed pauci qui non intcrfuerunt conventui.
SvneJ ^n Synodb Olajgua babita, inquit, anno i6ioin Jpiritualem iurifdi-
Giaf * Qs &*onm *b omnibm Miniftru affenjumjribu&folum ex centnm circtter
A%nl ^acbrtgintayaniiUuccon)>cnerant^cftagantibu6. Ex omnibusSynodis
meufc f9' , 9uasScotiavidit,nullacorruptior hac Glafgucnfi. Eb accerfcban-
P. i ''" tnrcxPrcsbytcriismoileratorcs,quos inconvcntu ad Limnuchura
: ** fdegerant, & centum libris in annum conduxerant, cum binis
miniftrisquosipfi literis tanquara a Rcge cvocabant. Non mit-
tcbantur a Prcsbyteriis, quod integra ecclcfia fieri folcbat , viri
ad cognofccndas caufas aptiffimi. Conciho cum rcgia authori-
xate pra?fuit Georgius Humius Comes Dumbarcnfis. Is (6 rraxit
regios fatcllitcs, qui poft rtgis in Anglia difceffuin, vt rcbclles ad
limites cemprehcnderent,& carcerc claudercnt, confcribcbantur.
Jii coronam ultimam claudcbant, vt fi quis hbcram vocem emit-
tcrer,ad nutum Dumbarenfis in cuftodiam claudcrent. Horum
lerrorcex cccidcnteahquot miniftri,qui provocationcm srudiia-
bantur,accnfiliodikedere cogebantur. Fcrebat idcm Dumbarcn-
fis,argenti quod fatis videbatur ad fufFragiorum majorcm partcm
conducendanurequid fubeffct nonprovifi pcricuh.Reaudita poft
finem Synodi Iohannes Laudcrus ad falturo Cokbunu miniftcrad
X)u barenfem venir, utcft homo ad rcm, quam famara avidior :
quelhrfque fuum lter fuiffc intcrlongiffima, vi&um tenuijfimuro,
& fufTragiuro ad fummam rci non minus comnodjjm : audirc ali-
oiuro habitam effe rationcm,pcterc nc folus ncgligatur Comcs ro
iw)|idi$fcroYcm^/cpuuitciiiJbU cffexclicjui; vocatoqucco quji
diftr lbur-
(IOI)
diftribuebar, roqAvit,fium quid effctrcliquum. Cumque isrefpon-
dit noo rciturc fupra iyalfes Anglicos. Hci mihi, inquit Comcs,
hoc nihil eft.Imo,inqutt Lauderus,erit aliqui«l in fumprnm. Atquc
ita fidetn quam non potuir,quanti voluit, qiunti potuir, vendidit.
Qui fufTragtis fcrendis refpondcrant,Non ltquer, nihilacccperanr,
quia.qui non cft mccum cft conrra rnc, dixcrar uni Laus tum Or-
cadum -pifcopus-.aliis promiflum annuum,aur au&iu* ftipendium,
ahis primus qm vacarer Epifcopatus: Hic caufarn prodiuit Ccu-^
perus,& praevarieati funt pluresalii. S\ m hoc coiQVentu tres ran-
tum in antiqua fide manebant, mirum cft potius rot futfTs in illo
grege honeftos viros,qtiam tam paucos corruprioni obviam ivifle.
Quamquam ncc td credo. Sciendum praeccrca viam fcbi anrea ftra-
viflc Epifcaposad occupanda fufTVagia Synodi. Scdcbantcum jurc
lurTragii in Comuiis rcgni Domini Parhamemarii,& Rc^i aCon-
fihtsin SenatH rcgio; crant beneficiorum coinplurium patroni ra-
rionc bencficii majoris ceu Epifcopa.tus quo ornati crant a rcgc,
couftuuti enam fttpendiorum modiperatorcs, uc miniftros ahos
au&iore ftipendio ad fcfe pertarahercnt, alios minutiorcu* n\&cre
non poflentjfranganr.Tandcm hoc ipfo anno i(?to menfc Fcbrua-
riopublico prasconio promulgatur dclegata illis a regepoteftas &
jurifdi&io tn omntbus oftvndiculis fivc m do&nna fiye in moribus
in omnes fubditos cuiufcunquc Ordinis five mimftros fivc nobiles9
five ex plcbeinfimos. ConftituumurRe.Mo Diplomatc abfquevl-
lo vel OfcHnum vel ccclefiajconfenfu Rcgis Commiflarij «n jurif-
di&iouc Ecclefiaftica. Armantur virtutchujosdiplomatis potcfta-
teexau&orandi miniftros, fufpertfioni» cenfuram irrogandi, ex-
communicationcm decerncnc!i,& ad ferendam fcncenttam autla-
tam cicnunciandam quemvis miniftrum cogendi ; item potcftate
muldandi,in carccrem conjicicndi , & perfequendi contumaccs
poSfM perdutllioms. Quarn abeccUfianec vi ncc fraude hacfcenus
iurripere poTuenmt jui.fci.chonerr. ecclefiafticarn, a rege pnmum
accipiunt, ut ftacim m conventu abquoextorqucant, fi doios ver-
fando furri pere non poffint. Cum ifti terribiles Domini duplicis
g!adij vindi&a arrnati , & aliis etiam rationibus bencficio vel
injunapotentes c(Tent,quisin hac turba abipfis :ota fere dckcta,
fatcliiuo rcgio obf.fla pra^tcxtu officij alicujus honefti, obftrcpere
audebat Cvrtns erttfH erat quifq; fraudi fibi fore libcrticeiri fen-
tentiae. Dttum ac fj&um, caulam aliquam invenict Epifcopus
CommitTanus rcoiws & ftipendiorum modiperaror> quamobrera.
aut ftipendium vcl minuat vel auferat,vel carceri derHauer, aut mi-
ntftcrroexuat. Seclcumfere omnes munere ^ei a manu vcia lin-
-guacorrupti effem,qui$obloqueretur.ycrulargit;onib*obtenc;flc
luraptus itinens, fed notum cft Presbyteriorum fumptibus inftru-
>&js foiffe anteharc lcgatos,ncc itinens rationcm Mchabitam in ije
V v v vv v qui
(102)
qui non pro ijs fententias dixifTent,nec fervatam proportionerrt irl«
tcrirercV fumprus, Strflifertis verbis eyprobratum nonnullts indi-
gnos fuitfe merccdc,qui nullum pra»ftiterunt ofTkium. In hoc con» fo,
ventu vcl potius conciliabulo epif^opis potcftas ordiuationis& ju-
rifiiclionis obnoxia reddita eft. Nulla ordinatio in pofterum rata
nifi aftam Ordinationis confummavcrit epifcopus; nullus mimftcr
cxaudtorandus, nullus vel fceleratifTimus, cxcommumcandus, non
probanre aut vctantc Epifcopo : omnium Pre fbyteriorum cpifco-
pi oraefidcs efTent,(i a;!fuennt,iis abicntibus, qoot ipfi vicarios con-
ftituont. Synodorum etiam provincialium ipfi prxfides. Dicecefet
vifirarent.Cum dico epiicopis her- concc{Ta,non intclligo cpifcopot
offi;io. Nam nulii cranttunc ofn;io cpifcopi, fcd vulgo fic voca-
bantur,qui titulo benc ficii & jurc fuffragij in cominjs gaudebant.
Senfusergo, Qui ti*ulo bcneficij & jurc fufTragij gauderenr, iit
inconfulcis vel noh probancibus,&:c. nec qux hic conccdumur, iis
c|ui Epifcopatut beneficio gaudcbant , faciunt eos ordinc a
Prefoyteris difTcrre. Nonenim negarunt, qui illuc convcneranr, *>
Synodos & Prefbyrcria convcn*us Prefbyterorum, haec omnia
potuifTe obire munia,quarnvis ohnoxiam cis reddiderunr potefta-
rem tum ordinationis tum junMictions non abfquc aetcrna periu-
riiinfamia : fcd negartuam tanrum quandam poteftaeem cis fefc
tribuifle ccnfuemnt ccconju; £tam cum conventu miniftrorum,id
cft,Prefbyrerio ceu clafTc, vt ipfi intellexerarir, N>.m Prefbytetii
vocem nc nominan quidcmfas crar,ne regem (cilicet cfTcncierenr,
quem dicebanc non pofTc vocem illam patienter & ajquo animo
audirc.Sedquid hic mor.ftri aljbanr, ut promifcue qucmvis cce-
tum mmiftrorum loci, ubi quis ordines fufcepturus ant exau&O-
randus,cV quantumviscxiguo munero deligerent, qui Piefbyteriis
rcliqua quas permifTa funcmunia obirent , qucm taniv n ordmero
non obfcrvanr. Dc confecrandis epifcopis,ac fi jam agnita jn con-
ciliabulo illo futiTct poteftas ordinis &c jurifdi&ionis propria cpifc-
copi, & quae noncompetit Prcsbytcro, altum crat filenrium. Io-
hannes Spotfuodus tamcn & Aiulreas Lambius alrer titulo tcnus
tum Glafgucnfis, alter Brcchmenfis epifcopus,ex grege cpifcopa-
turicntium omnium vitiofifumi, ftatim a Synodo prof.cti in An-
cham,6: non multo poft (equutus Gulbinus Hamiltonus Galio-
vidianus. Hi tret confecrati menfe Novembri anno i6ioabAb-
boto inconfulca Cx nefciente ecckfii noltra Revcrfi alios epifcopos
confecrarunr,confccrati Cc pro epiicopis ofTicio gerunr,non ut pro-
curatores Conciliabuli Glafguenfisix voluntana fed pcrfida iliius
ceflione, fed ut ordine facro miniftcrn a Presbyterorum diftin&o
gaudentes, & pcr fucce(Eonem ad cos derivato. Ex hit nova pcr-
fcquutio orta.Bancrofrus qunntcr Angltcanos ptasfulcsmaximara
huic operi nuvavir operam mifere & maximis cum *nui«uibus fta-
um
(Wi)
tim^mortuus euSDumbarenfis qui Regis vicarius ccu rrrcuratof.
erat in conciliabulo Glaiguenfi, non mulco poft ctiam fatis tefllc,
cujus rneredcs hodic in Scotia non pofTidcnt vcftigium pedis.
Conventus generalcs ab anno 1610 celebrarunt tres , qunrum Couyentus
duo priores fternebanr viam ad tertium, nempe Perthenfcm ccle- pgTt /,(Hfo
brarum anno 15 18 i n quoquinq-, ritus An^licanos ample&uncur , ann9 x$ig(
geniculationem itl pcrcipicnda euchariftia,obfc"rvationcm quorun-
•dam dierum feftorum,confirmationem puerorum epif;opalem,pri-
vatam baptifmi,5c privatam coenae admimftrationem. Io. Spotf-
uodius tunc Fani Andrea? pfcudoarchiepifcopus Praeii iis officiurn
fibi arrogar,neccederc v©luit,etfi qmdam pctiiflcnt ut fecundum
morcmeiigcretur Prsefes. Nam primis qumdccim annis a rcfor-
marione.cum Superintendentes & Epifcopos pnmi ck fecundi ge-
ncris habcrcr ecclefu noftra, raro nec nifi prajeuncc elecTione mo~
derati funt conventum gcncrakm. Non prseccftit kguima praisno-
nitio, fed cum fererentur fcrmones Regem adeo excanduiflc in fy-
nodum praecedentcm , ut nulla jam pofthatc expcftanda fic fyno-
dus nationalis, ex improvifo tamen indicitur ut incantos & fecurcs
opprimcrent noftros. Ob defc&um kgirir>ae prsemonitioms non
aderant omnesquorum mtereat De miniftns qui cum jure fuf.
fragii in Comitiis regni federent cautum ad Montem Rofarum ,
ne in conventu generali jus fuflfrag 1 habcrent , nifi a cUHibus ceu
Prefbyrcriis fuis legationc inftrulti efTent. Omnes tamcn Epifco-
pi fpreta hac lcge non modo iufTragia tulcrunc , fcd ctiam cir-
cumagebanc pro arbirracu fuo cocum conventum. Mmiftri pu-
rioris culrus & vcricatis aflcrrorcs conciombus , oratiunculis , con-
vitiis, & minisoppugnatifunt. Infraudem fufTragiorum in pub-
lico conventu , in privato colloquio dixerunt fencentias , re«-
lucTantibus noftris qui prejudicium non fercndum efTe ceftabantur.
Non temperabimus nobis a viginti prejudiciisjuc morem Regi ge-
ramus, relpondic Spotfuodus. Petierunr noftn, ut a fcr.ibis cxci-
perentur fcriptisargumenta.Renuunt.OfTerunt articulos quoiciam
cxpendendos , prius quam fe ad iufTragia ferenda praecipitarent.
Non permirtitperkgi Spotfuodus. Ferunt fufFragia Birones, li-
teris regiiscvocati, Epifcopi, civcs , & miniftn vel kgitimalc-
garronc non inftrucTi velfupra iuftum legatorum numaum cmiffi.
Multorum fuffragia vel emendicata veiinteiminatiombus publicis
aut privatis exprcfla. Vcl annuis opimis corrupti vcl ipc ftipehdii
lautjons la&ati, rcJ dcfkicnte plena & libcra difputatione halluci.
nabantur,vel Epiicoporum promiflis circumdudi.Si icdum vultis,
Siiquiunt,in decretii coni entue ur Rcgis animu dc mulccatis,rcmit-
tet executionem: de praxi nonlaborabit. Habes k&or plenius de-
fc.iptas nullitates huius coventus in paraiynagmate Perthenfi. Ex
hujus pfeudofynodidecrcco orta aha,que- auhuc durat,pcifccutio.
V v v v v v 2. Eac
(10+)
Concilid pri- Eat nunc EpifcopuSjC* quaerar, quid in fynodis illorum rcp»-
91* C po- hcndimus, non quod a Regc lndicTse , non infrecjuentiam , fcd
ftcrurd con- hberam ele&iorem le^atorum pracreritam aur rcprcffam , liberta-
feruntur. tcm fuffragu ereptam, j*S fufTragii conceiTum iis qm nulla iegauo-
nc inftru&i eranc , fentcntiascmendicatas, aut cmptas largitioni-
bus aut fpe annui vcl alius praemii , pcrndas proteftationcs ad fal-
lcndum,dccrcta mutata , auda, interpolata , optimorum quorum
in fynodis amohebantur prjefentiarn , pcrfecunonem, cx qiar aha
fupra numeravimu*,icelera. Dcnique nulli hiftorias hufus aur iu-
periorum tcmporum hiftorias rcnhcanti occurrcnt nequiora con-
> 9 %i. ciliabula. €onciliabuia & con&nffis fuos ", fditionum, tumultuum ,
' faclfcmm fomites,incenti)>arebeUibnum , liet fo ccelum laudibtu iffe-
rant, contra tamcn auehrititem prmcipv coalios, au*d Vnuum caufie
fitts efi ad improbandum.ipli nondijfjtntur. Dicir co&6ta contra au-
ttoritatem principis, cum M vel unum fic coaftum oucncicrc pof.
(it, non fynodum Abredenenicm, quaeau£t.ontare principis lcgi-
tima , ceu lege nucbatur, ncc contra privatum cc vdum.quod ini-
quum,coa£t.a eft : ied antcvertcrar. Concihabula vocat con-
ventus m quibus praerer miniftros ipfe Rcx aur cjuslcgati , & pro.
ccres aliquot gcntis r.on rarb intcrfuerant Haec rumultuuni,fedi-
tionum,&facJionumfomitesdicit , quararege fcmpcr fteteram p
cujus a£ra & decrcta omnia (iexcutrantur , nihil qu:s repencr ,
quod rumultum, autfeduioncm fapiac. Necdubium quincalum-
niator ifte , fiquaeejufmodi cxtarent in archivis Ecclefiae ncftrat,
in apcrrum proruhfTer.Tumultus,& fa&icncsm conventus noftrc$
ipfiopes & honorescaprantcs, cc Rcgis confilns ftudentes primi
cxcitarunt, & alucrunc donec pro arbitratu fuo indiccre, membra
COD&tacre , circumagcrc & verfare pro arbitratu iuo fvrodos
poffenr, Hinc illa vana, quam dixi, jactiratio. M pacufiramthi
dtxijftiiceat, mquir , acta coribentuum, comitiorum decnU,nuncnoftr$
•rdini fuffragantur,au*auc olim contra nos facicbant nunck ntbufttut.
Concihauula veftra ncque hbcra neque lcgmmo ordinc vel ootfla
"vel celcbrata,nonagnofcimus. Si ac.huc pcrmitrcrctur hbcrum &
legi*imamconcihum , nihil certius quam dcjcdum in Epiflopa-
lum vdtium , & vos excommuoicationis ccniura tjuiendos ex
Eccl.fia; necaudctis fubpcere, quam vi Sc dolo occupaftis jurif-
oi&ionem & poteftatem ceu potius tyrannide judicio lvno.li, quod
©b pacem Ecclc-fiae facere debens , G ullus pictaiis auc charit^tis
fenfus vobis rehquus efTer, Sed quum inSvnodisvos praefiderc ,
judicare Hiberc, vttare,pro arbitratu vcftro poteftis , non mirum
conventuurndecretaordiiu veftrolufTiagari.RcgiaauirK/ritate frc=»
ti & poteftate qua vos inftruxir., invita ck renucntc Ecckii-.Ecclc-
fiam oppritnitis.
iStd, vtbtc Sctiariisnoftru ftfflrtWww^inquir, auantim iiUm pu-
iAliium
UhimusVetmentiendi licentiim'))!! maledicendi \ioidinem,aua innifirmn « .#. t
ariincnjuibolie iddxbuw Ecckfi* fedemui, iibsre graffmt o t quos Plr*P,iltki-'
contra dccrcla Eccleb*,i&a Comuiorum regai, confilJion>mftdd, pJem Uf tas.?e,P~
datam, cum minifierium insremws, f»isnn* fa iu reujbJtu, protettttio- '* rrt'
nes ,cautianes t &* leges n nobis epprobatru omnia in Ecchfia adminiflr.iri
«««f.Noshzc rcvera dicimus,neq;vcftrafa&a nosfinunt mentiri,
H«c omnia vos violaflc probavimus , & perfidos , quamvis vobis
perfidia honori cV Iucro fir,alTerimus & affimamus. Conciliabula
vcftra non agnofcimus, nec fce.ias in Comniis p^ciioncs. Condi-
tiones & legcs de jure fufrragii in Coroitiis ipfe fatens vos violaffe,
fed non ingenuc in cas aftenmle. Proteftau fepius nullun» Epifco-
patum vos invchere , aut quid in difciplinasdctnm ..■nr um moltri.
^ecaliud, mc[u\t, inminiflerii folennibws Jp->pond>muA , quhn ohttu- p4- g^
cntim* tit* fanHimtnUm, \>erbi pr<tdicjtionem,Jacramtntcyuyn ad-hini- *" "
flationcm & difdpfanc curam : k quibtvs, Deogrr.tu, mud/tm dfitjji.
m*atnifi b)c eU difcedere , rejettu turbuleniorum conftliis fifi-ad Ch*i~
SlUnteE ckR* pottUm accommodajfe. Hajcabeo ita dnfra iunt.ac fi
euicurqueobrdiar, ubicunque praedicet , & facrag&cnta admini-
ftrct , quamcur.quc difciplmam curet, fidcm foluac. Sed quis hoc
ill: credat, Ecclcfiam,quae omnes Antichnfti fibras evulfir,I-han-
ni Sporfuodo ita fidcm condonaiTe, ut licerct vel papse ciTe. Dicat
lohannes Sporfu )dus in quam dikiplinam fidcm dcderir, cui obc-
dtentiam fpoponderit. Sed jam Epifcopus eft libcratus' fide , fc
quodhbet, hcet. De turbuientis confiliis iam fa?pius tibi refpon-
dimus. Siverum iiberct loqui , tu nofti omnia Ecclcfia? noftne
confilia ad pacem publicam & Eccl.-fix fpcftaiTj. Non eft opus 3
quotics tibi iibct oggannire, iriem convitmm refeilere. Ca*rerum
dcChnftianapolitia, ad quam dicis te accornodaiTe,tantum dici^
•onprobas. In aliam mratus, invitaetiam & rcluclante Bcdefit,
camnon vcl vivci dolocum ioriahbus tu<s evcmfles. Fecdutillud
yenotatu-m, inquit, auo tantopcre Jibi piacen^iniquum, tcncrarium, ah
hominibuscerebrojhinrcip. (y j\egis pernicicn, &> ifieiludibriumex-
co^iiAtum fimpcr cxs fimatimfts , quod iUis Domiuus ignominia & in-
fielicicovatHum ommum cxitu cempcnftVtt. Infignior perfidia an im-
puriciuiftfu Spotfuodi nefcio. Rtnovatum fandum & folenne fce-
dus initioanni 1596, quod padi funt cum Domino , omnesqui
aderant in conventu generali. Non negat fa&um;tantum clamac
iniquum,rein^rarium 5cc. in quo fc pcriururn allegat. Nam & jp-
fccumreliqui^ m fcdus mravit. Quidam(hi eranr ex Prefbyterio
HadingToncnfiicommonefaciunt in raore 6ui j Dci , cum
metusahcunoe mgrueret (namtum metnbaiura Comirum papa-
norum confilns & auxilns) ad Deum ccnfugerc,fc f»aba«8c aSi-
tis pcccar.s pcr preces & iciumum,iram Dci placare. IUqtc fuura
cUe conuliuiH, utabiioccouventu pii kuius jnonsitniutio inci-
Vvvvvv 3 percr.
(106)
perer. AtTenfum eft abomnibus. Leguntur publice,qu*in mint-
ftrcs pptcipue, tum etiam in populum fubrepferant mala. Con-
ftiruitur unus, qui prficoncione proponcret , & populum atlcon-
feflijnem pcccacnrum provocarcr. Poft jcjunium Sc fedulam con-
ferTioncm mdiotur foederis cum deorenovatio,ut mcipiant omnet
dc intcgro ad Dcum cum animi finceritatc rcdire , ut hoc per con-
vcntus prcvinciales ad Prefbyteria,a Prcfbyttriis ad fingulas Ec-
clefias,ab Ecckfiis ad (ingula lllarum membra pervcnircr. Hoc
fuitfcedus, quod Epifcopus in permciem tcgis cx reip. & ludi-
brium Dei excogiratum ciTc a cerebrofis hominibus clamuar.
Quod autem ram mterpide affirmat fefcmperita exiftimaffe, aac
nunc horrendum mentirur, aut tunc horrendum perjuravit.Quod
ait dominumignomir.ia & ir.fcciici conatuamomniumcxnucom-
pcnfaviiTe,intelligir,turbas quas hyemc fcquentc ab aula cxcitatae
funr, cktumultum Edinburg 16 cal. Ianuani. Sedmhil lfta adfoc-
dus; quod rcnovarum inconvcntu generalianno ineuntc, nec dc
his rebus confultatum ih rmovando foedere. Coepit dominus
probare Ecclefiam , & explorare co ipfo anno,quo renovatum fce-
dus, num forent conftantes. Hoccine eft compenfare ignominia 8c
inroelici exitu fan&um foedus,an potius detegere iftorum hypocru
fim , & perfidiam adperpetuam ipforum ignominiam.
Efifcoptium A domindtions^tyranmde^n^niitantuabfummM nefcio an non nimU
tyrtnms. lenitatis fimus accufandi qui bomines $mni bonore indignos aliouo in ny-
Papt 88. fnero habemm. O tempora, 6 mores ! Iohannes Spotfuodus,qui vix
latine novit,qui reliquas literas vix a limine falutavir,qui fice cum
aulamutavit, qui mfamiagravi multorum vitiorum laborat, qui
xuinquam m prctio apud nos fuir, dcftos, qui pro fide quam dede-
runt,ciuraomniaconftantcr ferunt,nullo honore dignos nullonu-
mero habcndos cenfet ! Sed vah lenitatem hominum,qui impcrio
premunt, minis tcrrenr, bonis<xi:unt,ad oras extremas relcgunt,
aur patria cxtrudunt,qui viros in quorum neq'. vita neque moribus,
luquemgenio quicquam dcfideres,mhil praner miferam vitam, ut
niilcnas fentiant Sc lugeanr,relmqui:nt, fc leniratis incufant, quod
vnae crcdojparcunr.^-/ jfitrim mbtleft bomilicumfurgitinaltum.Imo
bencficia pra?dicare ncn pudet.Bcncficia nos nullaagnofcimus,nifi
bcncficia lairoium dicit.qui beneficium ccnfcnt,maleficio abftinu-
ifie^quoc fi faccrent,quamqu::m non eft,nos probcneficioiionexi-
guo accipcicn us.
Gieges defi- "HFgrtgts, ioqtiif, dtferert aut cmmmbaHenu6 iut fiudium fuit*
ruerunt tf\[- Prc h lmruciennam, qui gregcs quibus dati funt paftorcs & mini-
cop/. ftiijhos muliosrctro anncs ncn rclpexerant, & Dioecefanos gre-
ges ^d qucs r.on lcginme vocati invafcrunr, credas non deferuifle
p R grc£ts. Scdquod aalerfarics, irqint , maltVrit, prttfittur<t nofir*
• a&% b** Imiks non at)g*ftiis *mm paracjft continwtHr. Jiinc ilU kibrym*.
(lo7)
QuW ^ui Chriftum amat, lachrymas non efTunderet , cum videat
^|ji in metfjm Chrifti nomcn dedcruift , parceciam in qua mille
duoaut tria milha animarum , auguftam putare, Dioeccfinque in
qua multa* funt parneciae, quas vix de nomine novir , ambire. Op
clhm, inquir, notfram magii Uilem &* neceffariam experiretur Fccfc-
Jti, nifiqui inutilem criminmtur , not alie alecarcnt- Opellam re-
cle vocat , nam fi operam dixilTet,multi in Dioeccfi Andrcana di-
cercnt fe Iohanncm Spotfuodum nunquam vidnTc in opere.
Quidam eos qui forre adcrant , fi quod agebant non fucce-
dcret , femp.r accufabat. Tnlis lohannes Spotfuodus , qui
quod nonfacit bcnc , cosaccufat, qui cjus male facta ncn pro-
banr.
Non aliud, inquit, Foifcoporum gentis fumtti , <juam qui ab incuna- SuperintcnZ
lilh Cbrift'un& reGgionu Eccl.fi* Scottcan* pr^fnerunt. Si verfafTct ^r.tes ty e-
hiftonam noftram, dlinc vidiflct aCocleftino ponnficc miiTum in p'f<°pt diffc'
Soriam P-Uiadium & terrpore Djngardi Regis 451 annis poft runt»
Chriftum Epifcopos inftituifle. Ecclcfiam autem noftram antc
per monachos majore cum fru&u , & minorc faftu ftetiiTc. 2\^ec pd- g0
poteflatem, inquw, VeHdtcamuiVUim quant ab tnitio Superintcndintes ,
Ji per adx^rfxrios licuijjct , n>n\>:ndicaff<nt Si verum dicit , longe
fefcllcrunt Ecclefiam fupenntendcntcs;peijurus fuit ipfius patcr ,
quiin aufpicio ilhus muneris fidem dedit fc Ecclefia; optempe-
raturum , ei ipfi Ecv lefia*- a qua fc illud munus agnovit accepiffe.
Difcrimeti inter Superinrendcntcs & Epifcopos noftros fupra
oftendimus. Quahfcunquc erat Superintendentium poteftas ,
cam non nifi confentientc & vocante Ecckfia acceperunt ,
& fimul cum Epifcopatu ehminari coepit anno 1575 , at-
quc in hoc opcie operam non minimam navarunt ipfi Superintcn-
dentes.
Murmurs , inquit, & fufaros Catbarorum , de fnihntjkh epi- E .. .
logo, nm moramur , miiM ji)cci fjcimtis. N in nefcimus vos que- r"eot*
rcias noftras flocci facere. Atquc hxc eft fortuudinis veftra? fT™^* .
prima laus , mifcriashominum , quorum opera in mwfL* domi- norr*p9cci
ni fuit mulrb qaam veftra ipforum uiilior, non pili aeftimare. *ca'"r*
Quodad minas attinet, divinas non mctuitis,humanas fciris penes
nosnonefTe. Iraque faolc cft contemnere, aquofccuri, quod li-
ber agaris.
'Pars funt, inquit, maxhna an minima pjrttm adfummnm intereffe Oj,* pars
arbitrorfmcerior & incorruptior ncntiauam , erunt, nfi forte omne t fmctrioe.
totius orbit Etckjueantt horum natalem txarbitaHrint. En invictum jp^» «c<
Papiftarum argumentum quo hbcllum fuum famofum clau-
d\z. Vbi haec vcftra jam ohm fapientia ? ubi ante Lutherum
hoc veftrum Evangeliuiu ? Konne fincerior parsillaqua! vcr-
bo Dci quata Ecclcfi» confuetudini auc decretis nititur.
Omnes
Omnes totius orbis ecclcfias antc actatem noftram cxorbitaviffc &
h in ecckfia gratTatum efTe, ncmincm cui arTulfir lux
Evangclij,puto nc^jiurum: Et Epifcopatusvcfter Papano vinbui
par, fion multo iupcrior, eft.
In Epilogo profitetur fc cis qui pcr aeratcra non potcrant, rcm
urgefta-eft,fcire, hanchiftoriam fcripiiiTe. ld crcdcs illi quifqms
Ci,candidc kctor? Nam qui ca aruie funt, ut fcire poiTent, nexuo
^uifquan^ne corum quidem qui ei favent, credit,
F 1 N I S.
**
/
Live Music Archive
Librivox Free Audio
Metropolitan Museum
Cleveland Museum of Art
Internet Arcade
Console Living Room
Books to Borrow
Open Library
TV News
Understanding 9/11