This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the world's books discoverable online.
It has survived long enough for the Copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to Copyright or whose legal Copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that 's often difficult to discover.
Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the
publisher to a library and finally to you.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken Steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.
We also ask that you:
+ Make non-commercial use of the file s We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.
+ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's System: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
+ Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in Copyright varies from country to country, and we can't off er guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
any where in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.
About Google Book Search
Google's mission is to organize the world's Information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the world's books white helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the füll text of this book on the web
at|http : //books . google . com/
h
^S^/-^
Digitized by
Google
Digitized by
Google
u^TjTT
^^^/^
^Ä^^
r#..^
«.
J»l
'"'^^!!^^^ w***"
^^
>■ fvOlV) "r M £
1 1 »^H'-
(! #
1' 1 1 f
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Althochdeutscher
JS p r a eh schätz
oder
Wörterbuch
der
althoehdeutsehen Sprache,
in welchem
nicht nur zur Aufstellung der ursprimglicben Form und Bedeutung flei' heutigen hochdeut-
schen Wörter und zur Erklärung der althochdeutschen ficbriflen alle aus den Zeiten vor dem
IS**'* Jahrhundert uns aufbewahrten hochdeutschen Wörter unmittelbar aus deto handschriflli-
' eben Quellen vollständig gesammelt, sondern auch durch Vergleicbong des Althochdeutscbeu
mit dem Indischen, GriedhiscJ»en, Römischen, Litauiäcben, Altpreuf^ischen^ (iotbischen. An-
gelsächsischen, Altniederdeutschen, Altnordischen die schwesterliche Verwandtschaft dieser
Sprachen, so wie. die dem Hoch- und Niederdeutschen, dem Englischen, Holländischen,
Dänischen, SchwedisclK*n gemeinschaftlichai Wurzelwörter nachgewiesen sind,
f
etymologisch und grammatisch bearbeitet
von
Kdais;). Pronfs. Re^icrangsraUic nnd ordeittlichem NUgliedc der KönigL Akademie der Wisst nschaflcn zu Berlin.
Vierter The iL
Die mit den Gutturalen G, K (C, CIl), Q und 11 anlautenden Wörter.
Berlin,
beim Verfasser und in Commission der Nikolaischen Buchhandlung.
Digitized by VnOOQ IC
5^ d'^/ ^
Digitized by
Google
Althochdeutscher 8prach8chatz«
Vierter Theil.
Die mit den Gutturalen G, K (C, CH), Q und H anlautenden Wörter.
Digitized by
Googl€^
Digitized by
/Google
y 0 prede.
lAi auch für die mit Gutturalen anlautenden Worter Grimm's Budi^t^benlelire be} nSherer Plrüfung'
als unrichtig' erscheint und der organisdie Anlöut [s* S. X— XV der Vorrede zum'l*«" Theil des ahd.
Sprachschatzes und die Buchstaben G (K) und K (CH)] wieder in sein Recht einzusetzen ist^ so habe
ich fiir diejenigen Wörter, denen ein altdeutsches G ab Aiiläut zukommt, eine 6- (tmd nicht K^)^ Ali*
theilimg, für diejeüigeA aber, die fiti Aftdeutschen mft-K anlauten, eine K«- {CR) AbtheOung gemacht
Aus folgender Zusammenstellung der dthochdtatschen Quellen^- ^i^ denen die gutturale media im Anlaut
geblieben und-entweder gar nicht ödcfr nur tuib Th^tur tenuk verhärtet ist,- mit denen^ welche die
media au%egeben und durchweg gegen die tenuis vertauscht haben, wird die Unstatlhafti^Ceit der Am
nähme, dals der Anlaut K statt G sbreng dthoehdeutsdi^ *). Schreibwdse sei^ ^ch dentlich ergeben«
Die anlautende* media Qr
bleibt uud^ geht nie in K über, in'
t, •^ ©. ^. Aid; 1. 5i; 4; 6. Ar. ft 3. Asc. 2- 3- Bfed; 21 BJb. 3. Br; Can. 4; 1. Co. 3. 4. Cr.
Ct. Da. D. I. 342: D; H. 168—188. D. H: 280. D. «.282—287. D. IL 378. Em. 25. 27w 28.
Eng. Fr. G. Gc. 11. 12: Gh. 5. 7. Hör. Hh Ist 1<; Juv. 2: Ky. L* Lb. »Tart 2: Mat Mom 2. 0.
etl. Or. 1. 2. OA. Persv t. 2: PÖ. 6. Pr; e; m. Prud. 4. 5. Ps; 1. Ran. RB. 2; Schw.^Sg. 270.
913. SC. SI. T. Ter. Tg; 3. 4i Tr. Vc. 6; VS. Wmi Wn. 244. 3355. Zf. 2.
ed^r wechselt mit K (C) in:
95. €. er. 1. 2. 8t 1. 2. m^. m. ^. am. l. 2: Aid: 3; Ar. 2: Ase; 1. Btb. i; 2. 4* 5. 6. T.
8. 10. 11. 12. 13. Bö. 1. 2. 3. 5. Bl. C. Can. 1. 2. 3. 5. 6. 8. 9. 13. Co. 1. 2. E. Ep. can, 1. 2.
Eb. Erai 1—254. 26! 29. 32. 33: E^^. P. 1^ f". FVg. €b: 2: 3i 4. 5. 8. 9. 10. Gd. 1. 3* Gh. 4. Gg,
Gx. H. Ha. Ja.^ Ib; Ic. Is. 2. K. Ka. La. I. 1^ Le; 5. M: Mart 1\ Mii. Mcp. N« Org; Pa. PiL Jh^
fe t V. Prud.' 1. 2. a Ra. Rh; Rc Rd. Re. Rf. Rg. Rü. Rk Seh. 75. Si Sb. Sbe. Sg. 183. 184.
193. 242: 292: 299. (gl K.) Syt St Virg. VP. 3: 4 W. Wess- Wn- 863i X. ZE i<
d2^;egen ist sie aufgegeben und zu' K verhärte t^ nur inr
Em. 30. Sg. 878. Z. AIA 5. Rg. 8. Bib. 9. Seh. 85. Tg, Iv-
*) Welches sind denn streng althochdeutsche Denkmäler? Warum Werden £^er0, Notker, die Hymnen;
exhoriaüOj gl. Hrab.^ gf. mons. dazu gerechnet, da diese nicht allein in der Schreibweise von einaoder ab*-
weidieü, sondern auch die media viui iet tetiuis nxA H^' tefiuis mit de^ aspir^aiik wechseln lassen?
^ Die mit S3. S*. @. li 2. 3. 4. @f. 1. 2'. 3. |)1 SR. 1. 2: SR^. 38! 3.' bezeichneteü Qd^Uen sind' in^
Diulisk« n. 310^354. naehzoseh^n, wo & 310. Z# 17. @. 3. statt % 3. zu lesen ist.
Digitized by
Google
/^
▼I ^* Vorrede.,
RDt der onlaatendeii femris K (C) verhalt es mch frieiEch anders;
Sic bleibt und geht Bie ifCk CH über, in:
^ e. ®. 3. V. Aid. i. 2. 4. 6. Can. 4. D. IL 199. Es. Gc 12. Gd. 4. 5. Gg. Gh. 6. Gx. Hr. Ka.
Mart 2. 0. Pers. 2. P^. Pr. f. Pfl. 4. 6. Prud. 5. Ps. 3. S Schw. SC. T. (doch auch chor,
Arist) VP. 4. VS. Wo. 3. Zf. 2.
sie wechsdt mit CH in:
95. e. e. i. «. Sl 1. 2. 91^. ffi. 3. A. Aid. 3. Bib. 1. 2. 4. 5. 6 7. a 10. 11. 12. 13. Bl. Can.
8. 13. Co. 1. 3. Cr. Ct D. H. 282—287. Eb. Em. 1—24. 26. 28. 29. 31. 32. 33. Ep. can 2.
Fr. Frg. G. Gc 3. 4 16. 11. Gd 3. Gh. 4. H. Ho. Ja. Ib. K. L. La. I. 1. Le. 2. M. Mart 1. Mat.
Mon. 2. N. Otl. Pa. Pr. e. m. ▼. Prud. L 2. R. &a Rb. Rc. Bd. Re. Ri Rg. Sh. Sbe. Sg. 183.
184. 193. 242. 292. 299. 911. <«!. K.) Sl Tg. 1. Tr. Virg. W. Wm. Wn. 244. 863. 3355. Wo. 2.
Wess. X. Z. Zf. 1.
dagegen wird sie durchweg zn QI asjnriri in:
AI. Ar. 2. Aac 1. 2. Bed. 2. Bib 3. 9. Bo. 1. 2. 3. 5. C. Can. 2. 3. 5. 6. 9, U L 342. D. IL
378. E. El Em. 25. 27. 30. Ep.^ 1. Ep. can. 1. Ep. P. 1. Fdg. Gc. 5. 9. Hör. b. X. <doch auch
€Tuci) Jttv- 3. Mcp. Org. OA. Pers. 1. Pn. Pr. t. Prud. 4. Ps. 1. Ran. Seh. 75. Sg. 397. 913.
SyLTg. 3. 4.
Ifiemadi erscheint die AspiraUoa de^r gnitaralis /z^sa: verbreiteter ids die Beibehal,tuiig der
gutturalen tenme; doch ist sie (urspriinglich fehlt sie der deutschen Sprache) in den mebtsten t^uellen
nidit durchgedrungen und in einer jbedeutendeu Zahl derselben gar nicht eingetreten (audi verringert
sich dies Uebergewicbt der A^^iration, wenn man die aus dem Griechischen angenommenen mit CH
anlantenden WSrter absondert). Daher habe idi die mit ursprün^chem K anlautenden Wörter^ und
die, deren ursprünglidierK- Anlaut tu CH aspurirt worden ist^ mit einander vereinigt und in die Ab-
theihmg K (CH) gebracht Es sbd ala# die mit €H anlautenden Wörter in dieser K(CH)-AbtheUung,
die mit unorganischem K adiautenden aber in der G^ Abtheilung an&usuchen.
Dagegim tritt hier als 3*^ Abtheiluog die Sammlui^ der mit Q <Qu) anlauioiden Wörter auf;
s. Q. Aülserdem sind als 4'* Abtheilung auch die nut H anlautenden Worter in diesen 'fbeil des
althd. Sprachschatzes aufgenonunen.
lieber das Verhälfiiis der deutschen Gnttnralen xq den sanskr.^ griech.^ tat., lit a. 6 X — XV
der Vorrede mm i'^^^ Theil d«s rithd. Spraehsdiat^tes, 4ie BudisUben G, K (CH)^ Q, H imd die in
dem voriiegenden Theile enthaltenen W&rter.
Folgende auf die gnttiffalen AbleitungssuQixe im Allgemeinen sieh beziehende Bemericungen
sdiicke ich gleichfalls hier in der Vorrede voraus. Zuv5rder8t muls ich die in Grimms Grammatik"
vorgetragene Ableitungstheorie) nadi welcher ^er letzte von 2 mit einander verbundenen Consonanten
am Ende einer Siammsylbe ds AbleitungssufEx au^gestdlt wird, för die gutturalen Suffixe eben so zu-
rückweisen, wie ich es bereits bei den in den vorbeigehenden Theilen des aUhd. Sprachschatzes abge-
handelten Suf&xen gethan habe und später bei den Dentalen thun werde.
Für diejenigen Wörter, von denen sich mit Bestimmtheit eine Wurzel, die mit einer nnmittel.
bar an L, R, N sich anschlieCsenden guituralis ausUutet (von den auf SK auslautenden Stammsylbeo
weiter unten), nachweisen lälst {Autdk ein entweder im Althd. oder in einem andern altdeutschen Dia-
Digitized by
Google
Vorrede. vm
lekt ¥0rfindEdieft Stade coDJugirendes Verb mit dieser CoosonaaLvefbindiiiig, wie z.fi. fiir abulgi, ira,
dwch belgan» för snarahha^ laqueus, durdi snerhan, oder Tür gaawerc, nimöus, durch das alts.
BVir erktiU^ -obscurari)^ ist Grimms Äimabme, dals sie durch die Suffixe ak^ ag, ah abgeleitet und
z.B.bplgan, singan nicht ab belg-au^ aiog-an, aondernals bel-^ag-an^ bel-gao, 8in«-ag-an,
sin-gan anzusehen sind, geradezu und allgemein zu verwerfen« Denn
1. wenn andi die dieser Annahme zum Grunde liegende Behauptung , dals jede Wurzel mit dop-
pelter Sdilufidconsonanz auf eine einfachere hinweise, begründet wäre (wiewohl kein Grund ab-
zusehen ist, warum es nicht iauch ursprünglich mit doppelter Consonanz auslautende Wurzeln
geben sollte *), so darf, falls man nicht GeCedir laufen will, Unwahres und Unnützes oder Irrefuh-
rendes zu lehren, doch für die mit doppelter Consonanz schlielsenden Wurzeln nur dann eine
etnCMfaere au%estellt w^den, wenn sich letztere ah wirklich vorfindlich nadiweisen lälst; kann
dieses nicht geschehen, wie z. B. bei der zu felhan, goth. filhan (im nord. felan ist H auft^
geCillen) gehörenden Wurzel FALH, so muls man siidi begnügen, die mit doppefter Consonanz^
also audi die mit liqu. c. guii.^ endende Wurzel als eine nicht weiter zerlegbare auELufuhren und
es unentschieden lassen, ob die schliebende guiitsralis sulBgtrt sei oder nicht (Cf. Nr. 2*.)
2. ist Grimms Zerlegung der auf liqu. c. guii* auslautenden Wurzeln in eine einfache auf üqmda
auslautende Wurzd und in ein gutturales Suffix **) in den mehrsten Fällen eben so ungälig^ ala
wenn man z. B. im skr» mArg, quaerere, im fgnefii. SeQjKBiVy kaläL folgere, im lit ).iiBgli, die
Sylbcn mar, öeq^ fnlj jun als die primären Wurzeln und die guilnrafh ab Suilii& ansehen wollte^
da m&rg nur eine Nebenform von mr>g ist, in welcher sich der ri- Vokal geltend gemaeht ha^
in SeQAEtv das x zur Wurzel gebort und dem palalinen S der sanskr. Wurzel dris, videre, ent-^
spricht, deren ri zu griedi. 9q geworden ist, in fulgere die Wnrzelsylbe jfii/; genau die skr«
Wurzel bhräj wiedeigiebt und jungt! dem sanskr. ya| ein N eingeschoben hat Wie in den
hier angeführten Wurzeln |der yerwandtei» Sprachen steRt sich aoeh im Deutschen bei der Zu^
rückfiibrung der mit liqu. c. guti. auslautenden Wurzeln auf einfachere mehrentheils die guiti^
rali$ ab Bestandtheil der Wurzel und niehl als SufOx heraus, wie z. B. in der Wurzel von
melehan, gimolchan, deren auslautende^'//<i#ra/r5 dem palalinen j, im sanskr, mrij^ absier'^
^} CE SMi&kr. airj (lat imgere)r ranj,^ iingere [wenn das ptirt. praeU pass, rakta nicht auf eine
primäre Wurzel raj (cf. räj, splendere) hinvreiset, sondern die indiisdieii Grammatiker,- die in diesem part^
der mit N und nmia sdilieCsenden Wurzeln das N als ausgeworfen ansehen, Recht haben ], sank, timere^
opinarw (das wohl nicht anf sak,.;90«^^, xuriick zu fuhren ist )7 lang hy iransgredi^ A-ling, complecti^
T«nc, decipere, (wohl kaum auf yac,^ loqm^ zu beziehen)V tark, eonsidtpore and taTJ^, reprehendere (falb
diese beiden Wurz^hii nieht aus triV iransgredtj sich entwickelt haben )i
^) Wonach z;BJ sitygan und sinchan als sin^gan und sin^chan ad^estellt mid auf eine War>
sei SliM zor&dcgef&lirt werden, die in singa^u das Sufiix G' und in sinefaan das Suffix CH angenommen»
hat; ein Verfahren, das eben so unstatthaft ist, als wenn man t&pcanere xaArCodere nicht V^AJN nnd v^Aiyj,
sondern i^A als Wurzel aufstellen wollte. Was f&r eine Bedeutung sollte wohl einer Worzel, die mit an^
gehängtem 6 oder iV fto^tn, eanere^ und mit angdifing^env CH oder D fiuf tn,. cadere^ bezeichnet,^ beigei^
legt werdemZ
Digitized by
Google
Vlff
Vorrede,
:gere, entspricht, und deren e'l, o1 ^icdi'dem griech. iX m u^)/^ |ind demlat ul'm mulg^^
Sich, vie es häufig -gesdiieht, aus dem sanskr. vi-VoLd eatvipckeU hat NamentUdi fiif Jäit mit
'N ^. glitt, «uslaulenden ^Viirzeln, die auf einfachere 2uriidduhrb«r and, lassen sich nur, einfache
Wuraela mit. gutturalem Auslaut als wahrscheinlich Jiachwdsen, <so.da(s in ihnen N als eiage^
.schoben und nicht als .\nR3&eIban, dagegon die gtUt. als wuraeHiaft und nicht :als Suflix anzuneh-
'inen ist ,So läCst^ich t« B* ftirslingiin («ichtunser aus slintan enisteUtes fc^Iingeir/ son-
dern das iimpiex von zuoslingap., adverfire, accidere) kerne Wurzel SLIN, aber .vielleicht
;SIiItI (jslihan; cf. sl^nga; sicherer ^heuit ang^ls. ^Unc AP, rcpere, lit sUnkti, fc^itJc^eit;
.auf SUH bezogep .werden zu kennen) au&tellen, fiir sinchaa keine Wurzel !^lr^ aber o^iel-
bleicht SJH (cf. das praet. «se^rh von aigan und das lit iiu«-&ekti, 4^erftegett). Auch «die >in
.81 n^ an befindliche Wurzel SANG kann sowohl auf o AG (cf. fageii und fingen), als (unter
der Voraussetzung, dals i$ie mit sanskr. aa^nf, mirnare, Inaetfit^e, zusammenhängt, und, wie das
lat canere.y wenn dieses d^ saqskr. sanf ist, das auslautende ;f abgeworfen iat, der palatlne
Anlaut s.aber imlat.e^/i.zur giHturaiis, im £|llhd' j5AjN-G aber /.u f geworden ist) auf SAN
zurückgefilhrt werden. Vielleicht istauch die Würze SWANG^s w.ijig an) aus WAG eptstan-
*den und S als Prä&c anzusehen. Die Wuc^el LANG (gaUagaa) möchte ich auch, wenn »ie
iniclit zum san^r. langh, transiline, oder ft-ling, ampleoti, gehört, lieber aus LAG als aus
LAN herleiten. Auch .iu.springan läfiM^ sich, wenn auch nicht ^us einer deutschen Wurzel,
60 doch aus .dem sanskr. «phvurj, £a^pIodere , gnech. crcpQiySvf 11t «prugU, eine im Deutschen
.erfolgte Eipschiebmig eipes .N vermuthen, so wie in klingan schojn eine frühere, wie es sich
aus dang^re ergiebt, wenn anders dieses ßjix einer Wurzel CLAG oder zu emer noch einfache-
.ren CLA zu bringen ist (cf. xeidÄijya und dorisch pc^x^<x5o&; klaga mit klingan zusammeazu-
stellen ist bedepklieb). ^In bringan halte ich weder N noch G (ur wurzeUiaft, sondern leite «s
«von BAR, sanskr. hltt^ , ferre, aib; s. bringan unter BAR im älthd. Sprachschatz lll. Diese
Einschiebung des N erklart sich leicht aus den sanskr. Wurzelverben der 7. Classe, die im Pra-
esens, Imperfectum, Potentlalis imd Imperativ N einfügen .(ef auch die 'Einschiebimg des N im
Präsens mehrerer Ut verta^ %. JJ. ap-jekti, ap-jenku, 6Ilnb merbett/ niicti, ninku, an*
fanden/ pUkti, pli.nUu, laW ö><^f ^-^"z tlkti? tinku, taagew, txukti, trunku, i^txxoüUn
.und die formen mit ^ lieben den Eormen »ohne N in griech« und lat verlas, wie z. B. in
XoiyX/xv(ü,,£X<xx<yvyeiXfi^)^ rnvxmoh ^^i^^^<^y froagQ, fregi, Vinco, t)ici)
und findet auch :eine Analogie in den sanskr.., lat und JU. verhis mit JS"C. gutf., die auf Wur-
^ehi ohne N hinweisen, wie z. B. sanskr. vänch, qptare (cf. vas, optare, oder auch vac, lo-
qui)y hh^rij, frarigere (neben bhAj), hl, ftmgere (aanskr. yuj), mingere (sanskr. raih), lit
krankti (cf. griech. xßo^^ii;)^ sUnkti (c£ althd. slihan).
3. In einigen liqu. c. gutt. enthaltenden Wurzelverben, läfst-sich zwar, wenn auA nldit mit Gewis
heit, die gutturalis als suffigiert ansehen, nämlidi in swelchaji, whlchan, bergan, bringan
(viel-
'Digitized by VnOO^lC
Vorrede.
IX
(vielleicht auch in belgan and snerhan, ja, selbst in den oben besprochenen melchan, sprin-
gan; klingan, wenn sanskr. mrij ans mri und fphurj aus fphur entstanden und für klingan
eine Wurzel KLA anzunehmen seyn sollte); auch lassen sich im Sanskr. mehrere mit palaiinis
vermehrte Wurzeln, thells ohne theils mit Veränderung der Bedeutung, nachweisen, wie z. B. car
und carc, ire, ri und r>ch, ire, yu und yuj» pingere^ grt, sonare und garj, clamare, ri, obti"
ncre, arj, acquirere. Allein wer wollte diese angehängte gnUuralis zu den gutturalen Suffixen,
von denen bei der Wortbildung^ die Rede ist, d. h. zu den gutturalen Ableitungs- und Bildungs-
Suffixen stellen? Diese Icilcn eine bestimmte Classe von Wörtern*) in einem bestimmten Sinne
ab, z. B. ag adjecllva^ wie manag, gratag, heilag und ähnliche, oder ahi sübstaniiva, wie
cihahi, quercetum, rorahi, arundinetum, mirtalahi, myrleium und ähnliche; dagegen hat das,
z. B. in BALG und BARG (angenommen dafs diesen die Wurzeln BAL und BAR zimi
Grunde liegen), angehängte G keine gemeinsame Bedeutung und dient nicht zur Bildung von
. Wörtern, sondern nur zur Entwickelung einer neuen Wurzel. Daher ist es nicht als Ableitungs-
suffix, sondern nur als Wurzelaugmcnt anzuführen« Auch unterscheidet es sich schon dadurch von
den gutturalen Ableitungssuffixen, dafs es nur unmittelbar an die Wurzel angefugt wird, diese hin«
gegen, wie die mehrsten andern Ableitungssuffixe, nur selten unmittelbar (und in diesem Falle ist,
wenn nicht immer, so doch in der Regel, ein Vokal ausgefallen), sondern gewöhnlich in Verbin-
dung mit einem ihnen voranstehenden Vokal, der entwieder Bindevokal ist, oder auf eine schon
vorangegangene Bildung hinweiset**), sich der Stammsylbe anschlielsen. Man vergl. z. B« BARG
*) Namentlich nomina [weshalb sie auch immer das (im flexionslosen Zustande des Worts abgefal-
lene) NominalsnfBx A oder I hinter sich haben, während das Wurzelangment aus der blofsen giUturalis be-
steht]. Die wenigen verba^ wie z.B. bimunigon (s. die einzelnen Gutturalsuffixe), die ein gutturales Suf-
fix aufweisen, ohne sich von einem nomen^ das schon darch dieses Sufßx gebildet ist, wie z. B. heilagon
von heilag, herleiten zu lassen, sind, wenn ihnen wirklich kein nomen zum Grunde liegt, als unurspriing-
liche, dem ältesten Znstande unsers Sprachstammes fremde Bildungen anzusehen [so wie auch die im Althd.
durch Z (goth. T, griecL 4) gebildeten verba^ z. B. lohazan]. Das den abgeleiteten verbis allgemein zu-
kommende Suifix ist J (s. ahd. Sprachschatz L), entsprechend dem sanskr. y in aya, ay der Wurzelv^rba
10<*' Classe und der verb. caus. [Auch die denominativa werden im Sanskr., weQn sie ein Sufßx annehmen,
durch ayu, ya (fya, afya, kämya) gebildet. Zur Bildung der intensiva wird das Suffix ya, zor Bildung
der desideraiiva das Suffix S verwandt, in beiden Fällen aber nur in Verbindung mit Reduplikation. Andere
Suffixe zur Ableitung der verbu (anfser P, das bei der Bildung der causal. einigen Wurzeln vor der Ablei-
tungssylbe ay angefugt wird) kennt das Sanskrit nicht.]
**) Diese Erklärung des dem ableitenden Consonanten voranstehenden Yokals scheint mir richtiger
als die Annahme, dafs dieser Vokal zum Sufßx gehöre. Wenn die Sanskrit- Grammatiker das Taddhita-
Suffix aka (wie fast alle mit Vokalen beginnende und schliefsende SufGxe) als einfaches Suffix aufetellen, so
ist dieses ungenau; es mufs als a-ka [oder, wenn man in ka auch noch das (männliche und neutrale) Nomi-
nalsuffix A von der zum Suffix verwandten Baumpartikei k- absondern will, als a-k-a], d. h. als ka (oder
k-a), das sich an eine frühere durch das Nominalsuffix A vollzogene Bildung anschliefst, aufgestellt werden.
Ich bemerke hiebei, dafs das, was hier und oben im Text über die Gutturalsuffixe kurz und auf den vorlie-
genden Zweck berechnet ausgesprochen ist, auf einer ailgemeinen und ausführlicheren Untersuchung beruht,
durch die ich nicht allein die ursprünglichen Formen und Ftinkiionen der Suffixe, sondern auch die noch im-
IV. [ 2 ]
Google
Digitized by
X V o r r e d e.
mit bar-ig, oder abulgi (wenn man dessen Wurzel BALvi auf eine primäre Wurzel BAL
zurSckführen will) mit abulg-ig; wäre nach Grimms Ansicht das G in abuig das AbleitungssufOx
G, so würde daraus die unglaubliohe Annahme folgen, dafs in abulgig das Suffix 2 mal angehängt
sey. [Grimm nimmt zwar, zur Unterstützung seiner Ansicht von den Suffixei^ vor dem gutturalen
Auslaut der sekun^lären Wurzel auch einen Vokal an und stellt z. B. bergan als beragan dar,
allein dieser bisweilen zwischen L oder R und der folgenden guttnra1i% erscheinende Vokal ist
eine unorganische durch die Aussprache veranlafste Einschicbung, wie sie häufig zwischen liguida
und TUN in (auch zwischen liqu, und liqu.) statt findet; die sanskr., griech. und lat. Wurzeln mit
doppelter Schlufskonsonanz (s. die früher gegebenen Beispiele) sprechen deutlich für die unmittel-
bare Anheftung der wnfa und gegen die Anhängung einer Sylbe ak, ag, ah.]
In den auf Uqtiuh c. g"tt. auslautenden Wörtern, die sich nicht auf eine mit dieser Consonanz-
Verbindung schllersende Wurzel zurückführen lassen, ist die guiinraUs nur dann als Sufpx anzuneh-
men, wenn Tür sie eine Wurzel, die mit der dieser gutturalis vorangehenden liquida endigt (wie
z. B. vielleicht für arg die Wurzel AR) oder wenigstens ein mit der liqmda schlielsendes Wort, als
ihnen zum Grunde liegend [wie z.B. vielleicht für funclio, welches man aus dem goth. föna, ignis^
ableiten, aber auch auf sanskr. pivaka, ignis (in welchem Falle N eingeschoben wäre) beziehen
konnte] nachgewiesen werden kand. Diese Nachweisung ist aber nur selten, und mit Sicherheit
vielleicht nie, möglich. Vielmehr zeigen einige Worter Schon diese Consonanzverbindung in den ver-
wandten Sprachen, z.B. falhö, lateinisch falco, arha, lateinisch arra, farh, lateinisch ^orcMJ,
angi, lat. üngtisius, bircha, sanskr. bhurjja; in anderen ist N eingeschoben, wie z. B^ in zunga
(und eben so im lat. dingun^ lingua) aus sanskr. jihva*). (Auch in jung kann N als eingeschoben
betrachtet werden und die Annahme eines gutturalen Sufßxes in diesem Worte ist nicht nothwendig,
wenigstens nicht aus den Gründen, nie in Grimms Grammatik II. S, 307 angeführt sind; man sehe:
althochdeutscher Sprachschatz I. S. 601 ) Bei den übrigen Wertem dieser Art mufs es unentschieden
bleiben, ob sie durch das Gutturalsufilx gebildet sind, oder die guttnrnlis schon ihrer Wurzel zukommt,
z. B. starb kann vielleicht star-h, star-ah seyn, aber es kann ihm auch eine Wurzel STARH
zum Grunde liegen; denn der zwischen der liquida und gtitturnUs stehende Vokal, wie z. B« in bi-
richa (cf. sanskr. bhurjja, d. i. bhurdfhdfha, betnin) beweiset, da, wie kurz vorher bemerkt ist,
einige ahd. Dialekte den Einschub eines Vokals zwischen liqu. und einen mit ihr verbundenen Conso-
nanten lieben, so wenig eine Wurzel auf liquida und ein Gutturalsufiix, als die unmittelbare Anschlie-
fsung der suttnralis an die liquida die Wurzelhaftigkeit der gutluralis beweiset, da der Vokal, bei
der I^ichtigkclt, mit der liquida sich an einen andern Consonanten in der Aussprache anschmiegt, aus-
gefallen seyn kann, wie z. B. vielleicht in funcho so gut wie in swehelgiu.
mer schwankenden Begriffe von Wurzel, Stamm, Ableitung, Zasammensetzung festzustellen gesucht habe, und
deren Mittheiliing ich für die grammatischen Abhandlungen, die ich nach Vollendung des vorliegenden Wer-
kes unter dem Titel: Anhang zum alt hochdeutschen Sprachschatz herauszugeben Willens bin, mir vorbehalte.
*) Die Annahme Grimms, dafs zunga gleich zun-ga sey, ist daher eben so unrichtig wie seine An-
nahme, dafs zunga auf ein stark conjugierendes Verb zingan hinweise.
Digitized by
Google
Vorreda- v xi
Auf ähnliche Weise müssen auch die Wörter, deren Staitimsylbe auf SK auslautet und für die
Grimm eine auf S auslautende Wurzel und K als Ableitungssufßx annimmt, beurlheilt werden. Für
sie können theOs Wurzeln auf SK, z. B. fiir.eiscon, wasca die Wurzeln ISC, WASC (s. beide
Wurzeln nn Sprachsch* I* h oder schon m den verwandten Sprachen SK enthaltende Wörter, z. B. fiir
fisc, miscjan die lat piscis^ miscere, nachgewiesen werden *)>, theils lä&t sich für sie keine auf S
auslautende Wurzel angeben und daher auch K nicht als AbleitungssufGx auffuhren. Nach dieser An-
sicht 'habe ich von den auf liquida oder S cum gutt. auslautenden Wörtern nur diejenigen, bei denen
ich mich weder für noch gegen "die Annahme eines gutturalen Suffixes entscheiden konnte, in das Ver-
zeichnils der mit gutturalen Suffixen anlautenden Wörter aufgenommen (unter Beifügung eines Frage-
zeichens); alle diejenigen aber, die sich entweder auf eine mit solcher doppelten Consonanz auslaufende
Wurzel oder auf keine, nur mit liquitfa oder S schliefsende Wurzel oder frühere Bildung, oder auf
sanskr., griech. und lat Wörter, aus denen ihre doppelte Schlufskonsonanz erklärt werden kann, zu-,
rückfuhren lassen, von diesem Verzeichnifs ausschliesfen zu müssen geglaubt. (Natürlich sind auch alle
die Wörter, die dem Gr. und Lat* nur nachgebildet sind, wie z. B. porzih, lat. porftcus. nicht aufgeführt.)
Das sanskr. Suffix K**) erscheint im Althd. theils als G, theils als K (CH), theils als H. Nur
das erslere ist in vielen .— nicht in allen — Fällen mit Sicherheit als organisches G zu erkennen, da das
goth. G sich ihm häufig zur Seite stellt; aber schwierig und bisweilen ganz unmöglich ist die Entschei-
dung, ob einem Worte das Suffix H oder das Suffix CH zukommt, da eines Theils ahd, H sowohl dem
goth. K als dem goth. H entspricht, andern Theils im Goth. nur wenige Wörter — und zum Thcil
nur unsicher — als Bildungen mit den Suffixen K und H nachgewiesen werden können. Hiezu kommt,
dafs CH im Auslaut gewöhnlich zu H, und auf der andern Seite da^ schon im Golh. als H erschei-
nende H bisweilen im Inlaut zu CH wird.
Da nun ohnedies die Suffixe CH.und H ursprünglich ein und dasselbe Suffix, K**^, sind, so
*) Grimm hält zwar aneh piscis für pis-cis und miscere f&r mis-cere, aber ohne allen Grand und
ohne f&r jenes eine Warzcl a lO und für dieses eine Wurzel MIö nachzuweisen, die sich auch schwerlich
nachweisen lassen. Ich sehe in dem SC von pisch das fh im sanskr. jhafha [Pott versucht eine andere
Erklärung von pUcis und fuhrt es ^nS pi-scis zur&ek, d. h. auf eine Zusammensetzung einer BUdung aus der
Wurzel cha, iegere^ mit dem Präfix pi (^tatt api)]; das SC in miscere ist, wenn dieses Wort nicht zum
•anskr. majj, mergere, gehört, entweder aus dem sanskr. kfh in makfh entstanden [in welchem Fdle,
wenn makfh durch das DesiderativsufOx f (fh) aus einer einfachen Wurzel mak, wie das oben genannte
ish, optttre^ vielleicht aus der gleichbedeutenden Wurzel i, gebildet seyn sollte, das C und nicht SC als ur-
•prüngücher Auslaut der Wurzel von miscere^ oder, vor dem SC der Ausfall eines C (K) anzunehmen wäre] -
oder miscere ist auf sanskr. mis, griech. /itY- zu beziehen (in welchem Falle man, wie Pott gethan hat, SC
in miscere als Suffix und die ursprüngliche guituralis als ausgefallen ansehen mufs).
^) Das Sanskrit kennt kein anderes Gutturalsufßx als K, wie denn auch im Griechischen nur « [mit
Ausnahme von 47, 137 (z. B. «raXxt^, eaXt^yq, tuba^ arrc^v', «rl^i^To«, aJa) und dem dialektischen 1% (z. B.
ogvhi, o^vixo« statt o^t« oder das hesiodische ftacuxoLv, masiicare)] und im Lat. nur C (aufser -Ägo, -igo,
-ügo, z. B. planiago^ peiigOj lanugo) als gutturales Suffix sich zeigt.
***) Einige H- und CH- Suffixe mögen auch mit dem sanskr. Suffix sa, das ein palatines s zum Anlaut
hat, zusammenhängen.
[2*]
Digitized by VnOOQlC
XII Vorrede.
könnte man füglich die Wörter , die CH und H als Sufßx zeigen, zusanunenwerfen. Allein aus dem-
selben Grande miilste man denn auch das SuQix G nicht besonders behandeln. Der Uebergang des K
in G ist aber für eine zahlreiche Menge von ädject. zu entschieden, als dals ihr Suffix nicht als 6
au^estellt werden sollte. Der Gleichförmigkeit wegen habe ich daher auch ein Suffix H aufgeführt
und ihm diejenigen Wörter zugetheilt, für deren H sich in den andern altdeutschen Dialekten AnalQ*
gieen vorfinden oder bei denen das gutturale Suffix auch im Inlaut nur als H und nicht als CH er-
scheint. Man übersehe aber nicht, dals dieses H nie die ursprüngliche spirans H ist; .diese ist nie als
Suffix gebraucht worden.
Vor den mehrsten der sanskr. Gutturalsuffixe steht entweder A oder I oder U. Bei den Tad-
dhitasuffixen aka, aki, ika, ikii, ika, üka sehe ich diese dem Gutturalsuffix voranstehende^ Vokale
nicht als zum Guttündsui&x gehörig an, sondern halte sie theils für die Nominal- und Geschlechts-
suffixe A, I, ty y, durdi welche das Wort, aus dem durch das Gutturalsuffix ein neues derivatum er*
zeugt wird, gebildet ist, theils für Bindevokale; auch von den Kritsuffixen aka, äka, ika, uka, üka
mögen einige vielleicht mit Unrecht als solche aufgestellt seyn und den mit ihnen gebildeten Wörtern
schon firühere mit A,. I, U vollzogene Bildungen vorangehen, in den andern, die entschieden Kritsuffixe
sind, dürfte der dem K voranstdiende Vokal als Bindevokal zu betraditen seyn« Hierauf ist denn auch
vielleicht im Gothischen die durdigehende Unterscheidung von ak und uk und von ag, eig und ug
gcgriindet [cf. z»B. möAstg^iratusJ von m6d (a), ansteig (^ra/ioii^^ von anst (i), handug ("sa-
pitmj von handu]. Im Althochdeutschen ist ag schon häufig in ig geschwächt und auch eig erscheint
nicht mehr inuner als ig, Sondern audi schon als ig; so wechselt auch das U mit A in den ahltd.
Gutturäbuffixen. (S. die Suffixe G, CH, H.) Daher ist im Althochdeutschen, wenn das Gothische
nicht die entsprechende Belege liefert, nicht mehr zu entscheiden, ob in einem Worte A oder t oder
U vor dem gutturalen Suffixe organisch sey.
Digitized'by
Google
G(K).
G
entspricht im Anlant dem gotlh, angds., nord.
G, %. B. geban, goth. giban, angels. gifan,
nord gefa. In einigen Mundarten wird die me-
dia G zur temds K verhärtet, z. B. keba. K.;
8. die Vorrede zu dem Torliegcnden Theil des
Spradischatzes. In Notkers Schriften steht die
anlautende media nur, wenn das Torangehende
Wort mit Vokal oder Uquida endigt; nach an-
dern auslautenden Buchstaben oder im Anüange
eines Satzes wird statt der media die tenuiß ge*
setzt, z. B. nnde gelih, ter gibit, mvgen
gan, aber urloub kab, halC crunden^ sang,
cutten, sih kareuueut, erdcot,. maohot
kuldinemo, dazkebe, deskah^s^ lustsami.
cruozta. C(. Vorrede zum 3. Theile des ahd;
Sprachschatzes und die Buchstaben B,. IX Ab-
weichungen von (fieser Regel sind nur selieO) s. B.
aide kelegeni, tar kesprocheo, ist ge-
meine, taz guota, nals gesito. •— Am eni*
schiedensten steht das althd. anlautende g dem
sanskr. h (bt A, gr. x) i^ur Seite, z. B. in ge*
Stern, sanskr. hyaf, gr. x>W, lat heri; abet
audi sanskr. g, k, s (selbst 1^ z. B. in ga*, skr.
fa) und aspirirte Consonanten bieten Verglei-
diungen dar; s. die Vorrede zum 1. Tbeä des
althd. Sprachschatzes S. .XL
Bisweilen wird das anlautende G auch aspiiirl^
in ghibu, firghebaa b. gheba.Is.Frg. gheisli
k Mart Frg. gheizzin, Is. ghelC Asc 3. ^hel^
denda Is. ghelstar. Is. ghiri. b^Frg. beghon-
tez. Gg. g.hoto. Gg. ghrimme. SI. — > h ga-
ginghertamo. D. IL 328. steht auch, gk stati
eh. CfL au(^ das Präfix GÄ.
üeber den Uebergang des J in G stehe X mt
1. Hieil des ahd. Sprachschatzes.
. Einige Mundarten erweichen in einigen Wör-
tern K (C, CH) zu G, in gapitalot Bib. 1. 2.
Can. 7. M. Sb. celtgegil Zt 1. gerwla. Es.
u&guscida. Sg. 292. gustor. Bib. 1. 2. 5. M.
Sh. glagon. A. Can. 4. giglenchis. A. globo.
Tr. (auch in glinsontiu. D. IL 343.) grocce-
zan. M. granich. F. gradema. D. U. 328. gre-
tigisc Prud. 1. Virg. gnehta. Wm.; cf. auch
gapfa mit cafia, gozze mit chozzo.
Dagegen geht audi G bisweQen in K, C,. CH,
KH (s. K, CH) über; daher ist fiir einzeUie Wör-
ter der Ansatz des oi^nischen Anlauts schwierig,
z. B. in garmiBon, carminon (cf. lat, car^
men\ gavra*, carra und charra, glocca und
klokka und chlochon^ geiz und chizzi, grL
phan und chriphan.
Ueber den Uebergang des 6 (vor W) in Q
8. Q.
Anlautiendles G leidet aufeer in den Zusammen-
ziehungen des Präfixes ga mit dem folgenden An-
laut (& GA) nurL,R (und in gnarun, gnitan
audi wohl N) hinter sich, z. B*. glas, graban*
Im Anlaut steht vor G kein anderer Conso^
nant; die Cbnsonantverbindung SG^ z. B* in
agjalto, sginit ist eine Erweichung, des organi-
adien Sa
Ueber in- und auslautendes G^ über seine Ue-
bergänge in K und CH, über seine Verbindung
mit andern Consonanten, über seine Einschiebung
swischen 2 Vokalen 8% den Anhang und Suffix G.
.Die Starkeon jugierenden verba, deren Stamm- -
sylbe mit G sdilieist (die mit ausUutendem lg,
vg» ^i ^ehe in hy R,^ N) haben theils A, k
(aagaa, traga^, wegan^ liga^n, flegan^
bigan), tfaeiki (wlgan, hntgan, stigan, sl^
Digitized by
Google
a
G.
gaiiy swigan)^ thcils U (liugan, biugan, fliu-
gan, triugan, sügan) zum Stammvokal.
— ij"^ Suffix. Su die Vorrede zum vorliegenden
Theile des Sprachschatzes. Es dient nur zur Bil-
dung von Adjektiven; doch zeigt es sich auch in
einigen verbis der zweiten schwachen Conjuga-
tion, die «ich nicht auf adj. zurückfiihren lassen,
wie bimunigon, chruzigon, tiligon [viel-
; leicht aus bimunjon, chrüzjon, tiljon ent-
, standen, oder nach Analogie der aus Adjektiven
abgeleiteten verba gebildet; cf. aber auch die laL
achwachen verba mit -»<?-> x B. mitigare, le-
vigare und den Wechsel zwischen rnminare und
rumigare; vielleicht sind auch verba wie nnvi-
gare, remigare, fnmigare (cf. Utigare) auf die-
selbe Weise gebildet; doch ist auch die Ansicht,
daJs sie mit ng (agere) komponirt sind, zu be-
rück^chtigen. Bopps Annahme, daCs navigare
aus navi und gare (sanskr. gA, ire) zusammen-
gesetzt sey, wird schon dadurch zurückgewiesen,
dafs die Wurzel g& dem Lat fremd geblieben
ist]. Die verba cheftigon, predigon sind
aus dem lat castigarey predicnre gemacht.
Grimm fuhrt zwar audi haruc lind merugi als
2 Substantive auf, die durch das Suffix UG gebil-
det seyn sollen; allein das letzte Wort, merugi,
ist gar kein deutsches Wort, sondern in Pez.
ihes. fehlerhaft gedruckt, der cod. hat menigi,
und bei haruc ist es zweifelhaft, ob G oder CII
oder H Ableitungssuffix sey, denjoi wenn auch im
nord. hörgr und im Plural des ahd. Worts (ha-
ruga, baraga) G sich zeigt, so steht dagegen
im Angels. neben hearg auch die Form hearh
und im Althd. neben harue (dessen C nuin für
eine Verhärtung des auslautenden G annehmen
kann) die Form haruch; auch scheint das II
von haraho in in haraho conjurare (L ru
puar.J dafür zu sprechen, dals das G nur ein
Uebergang aus H ist, wie z. B. in einag,.aus
goth. ainah. Doch scheint auch das subsL ho-
* nag, hoQec, honeg, honig, honang, honing,
mely durch das Suffix G gebildet, vielleicht auch
marag, marg, medulla, und da die Suffixe G,
CH, H gemeinschafUich aus dem Suffix K (s.
Vorrede) entsprungen sind, so kann ursprünglich
jedes derselben zur Bildung von subsL oder von
adf. gedient, später aber sich die G-Form aus^
schlicfslich für adjeciiva festgesetzt habe.^., und^
wo sie für subst gültig blieb, ihr ein N vorge-
schoben seyn. Cf. das Suffix NG im Sprchsch. II.
Bisweilen erscheint aujch dieses Adjektivsuffix G
als CH und H (auch als GH zeigt es sich in
spatigher. Ja. wizigh. N.), in ainah. B. ei-
nich. Is N. kenadich. N. gratach. X. qhu-
mich. Virg. salich. N. ungiristich. Can. 10.
11. 13. niazziche. N. moziho. Bib. 7. luzzi-
chiz. gl. K. uppichemo. Co. lettihera. Bib. 8.;
später auch gewöhnlich vor lih, z. B. minnech-
licho. N. S. auch Suffix CH'und H.
Im Gothischcn (cf. die Vorrede) erscheinen
noch die 3 Formen ag, eig, ug, und zwar ohne
Wechsel mit einander (im Angels. sind diese schon
zu ig und im Nord, zu ug oder ig oder g ge-
worden). Im Althochdeutschen (wie im Altsäch-
sischen) ist die Form ug ganz au%egebea [nur
in Pn. kommt einmal emizzugaz vor und in
Prud. 1. wird tetrum (hymn, post cihum. v. 22.J
durch chürugo (charago?) glossiert] und nur
ag und ig beibehalten, doch zeigt sich im Althd.
schon ag zu eg und ig geschwächt, z. B. sca-
mag. Ib. Re. scameg und scamig. N. (Die
Form og in giotogot, irrostogon, gehono*
got, hungorogon, heilogo scheint durch As-
simUation entstanden; doch auch leimoger« A,
wenn dieses nicht Schreibfehler ist; cf. auch goth.
ein oho neben ei nah.) In einigen Wörtern ist
die ag -Form verschwunden, z. B. in muotig,
ja nach Notkers Accentuation zu urtheilen, ist
schon in einigen Wörtern statt ag das Suffix ig
gebraucht, z. B. in unmanigen, heilig, lustig
^nd selbst das eben angeführte muotig ist bei
O. muotfg, wie mir der Versausgang otmüa-
tigi zu beweisen scheint Auch die Form ig ist
später zu ig geworden (cf. auch goth^ g^big ne-
ben gab eig) und bei dem Mangel der Accen-
tuation lälst sich nicht entscheiden, wo tg schon
als ig erscheint Dafs bei Otfrid noch tg gegol-
ten habe, geht aus seinen Versen hervor; zwar
wirdig, ginadig, sculdigetc. am Schluls des
Verses beweisen nichts, wohl aber die zum Schluls
des Verses gebrauchten ungil^Subige, wirdig^,
s^Hgün, geginw6rtig ist Dagegen scheint
Notker schon einige tg als ig angesehen zu lia^
Digitized by
Google
G.
G.
ben, wenn man ans dem Mangel des Circumfle-
zes dieses schlielsen dar^ z. B. In unstig.
Bei dem hier nun folgenden Verzeichnis der
mit G gebildeten Adj. habe ich diejenigen Wör-
ter, die im Allhd. niemals ag oder eg neben ig
zeigen, unter ig gebraclit (nur bei 2 Wörtern»
ehtig und 11 ig, habe ich eine Ausnahme ge-
macht, und sie, obgleich auch einmal ehtagaz
und ilaga vorkommt, den adj. auf ig beigerügt)
und dabei diejenigen, deren ig von Notker mit
dem Längezeichen (w\enn auch nicht immer) ver-
sehen i$t, auch mit diesem bezeichnet, wodurch,
nach den obigen Bemerkungen, weder für alle
diese ein oi^anisches ig, noch für die unbezeich-
neten ein aus ag entstandenes ig, oder eine
Verkürzung des ig zu ig, behauptet wird. Zur
Vergleichuiig lüge ich hier noch die wenigen ctdj,
auf ag und cig, die uns in den golliischen Sprach-
denkmälern aufbewahrt sind, bei:
auf ag: audag, vulthag, 'mAdag, manag,
gredag. — auf eig: uhleig (vacwtsjj anst-
eig, gavizneig (gavizneigs im, conde^
lecior)^ y SiUTSty eig foperansjy gavairtheig
fpacißaisj, li 8t eigy mahteig, andan^meig,
usbeisneig (patiensj^, gabeig, hrAtheig
(triumphansj , thiutheig (bonusj, sineig
(senexj. —
Adj. mit dem SufGx ag (die Nebenform s. bei
den^ einzelnen Wörtern im Sprachschatz):
otag. einag. Auch arag?
jamarag.
welag. wenag. winag. wuotag. wizag«
Auch warag? worag?
leideg (kommt nicht als leidag vor, da es
in den ältesten Sprachdenkmälern fehlt), un-
giloubag. leimag. lustag.
rotag. ramag. rostag. rozag. ruozag.
manag (auch mihnag? cf. minneglih).
mandag.
nota-g (auch niotag? Es steht nieteg in
Mcp.; sonst erscheint dies Wort als niotig).
bluotag.
frostag. freidag.
charag.
gorag. gratag. gitag graseg (Mcp.).
hantag. heilag. harzeg (Mcp.). hruomag
(hruomege /steht nämlich bei Is.). hri wag.
hu'ngarag [vielleicht gehört auch horag
oder bor wag hieher? es kommen nur die
Formen horga, horgemo vor, deren G
auch aus dem W in faoraw (horo) ent-
standen seyn kann].
durstag. trureg (N.).
zornag."
Serag, spildeg (D. 11.316.). scamag. scim-
balag. studag. steinag (goth. stainah).
slafag. snewag. sleprag. slafrag.
Adj. mit dem Suffix ig, ig:
üppig, ehtig. eitarig. oftig. ilig -einig,
emazig. andig. enstig. unstig. aban-
stig, abunstig. ang'ustig. anig. innig
(nur in inniglib). einluzig (nur in ein-
luzigheit). deheinig. niheinig. entrig.
irrig ewig, ewinig. azig. filufrazig.
obanohtig. obenahtig. ihselig. uza-
nentig uzenahtig. innantig. innahtig.
aftanontig. ostrig (armötig).
jihtig, bijihtig. jarig. jarsamig. fior-
juchig.
wintarig. -wegig. wilowanchig. wanchi-
lig. wihselig. wendig, wallig. made-
wellig, -waltig. willig, -wanig. tiu-
falwinnig. werig, wirig. michilwur-
chig. gawurtig. giantwuriig. -wartig,
-wertig. wirdig. awerfig. -wurftig.
warzig, rehtwisig. wizig. wahsmtg.
lanzig. galaubig. galuhtig. durhluhtig.
louganig. einlichamig. lettig. liuhtig.
suhtluomig. farleitig. luftig, lirig, le-
rlg. galirnig. listig, -lustig. *antlazig.
luzig. Icbentig«
rihtig. rouchlg. einratig. rudig. runsig.
runstig. rertig. garistig. lutreisig, lut-
relstig. Sollte auch rüstig, rustih, m-
sticiis, hieher zu zählen und nipht aus dem
Lat angenommen seyn? cf. nord. rusti,
rustiass, TustiklegT^uigrestiO.
mahtig.maganig. -machig. -muotig. -^ma-
lig. mammuntig. morianig. meistig.
mezig, mazip. muozig. muzig.
ganuhtig. nahtig. durhnohtig. ganadig.
nidig. ananemig. farnumftig. -namig.
nnganistig. unganizig. nidanentlg. nor-
Digitized by
Google
G.
G.
8
tdanontig. nebulig (ps kommt nur nebul-
•giu vor),
(Unbuochig. balawig. beitig. gibulabtig«
abulgig. biledig, notbentig. unbauha-
nig. burtig, -barig. birlg. -bizig. wi-
darbirgig.M^idarbrustig. widarbrubtig«
unbruhig. bruzig. prazelig.
«^idarfahig. antfangig. -faltig, fellig. fol-
lig (Uli), -fölgig. feihanig. fennig. ia-
rig. fartig. -fuorig. faselig, festcnig.
forbtig. fizusig. frumig. zM^ifurchig.
fluzig. flehig. fluhtig. flizig. fravaligo.
ir^hti^* freisig. zitfristig. fornig. for-
nontig. lornafaLtig.
girig. girnig. gebigernig. firgibtig. gc-
sterig. missagangig. grifig. griosig.
gjemizig. grimmig* gundig. gibedig.
ichosig. chreftig. chamig. chuonig. chun-
uig. chunftig. chundig. chistig. chu*
stig.buochciiamajrig.chluftig. chnistig.
ohniurig«
quelig. -quitlg. chnmftig.
hebig. habig. -haftig. gihengig. -haldig.
ehaltig. liuthazig. -heitig. heistigo.
Jtaligo. drihendig. hirmig. hiutig. -hlu-
.tig..hliume.ndig. bruthlauftig. gahorig.
gahrorivg. <-huhtig. huorig. einhurnig.
-hwarbig. hint^non.tig*
-.tagig. tarnigo. -teilig. gadahtig. -ta-
.tig. dlubigo. elidiutig. dnltig. bider-
l)ig(beit). dornig, todig. ungidowig.
^ragig. abtrünnig* urdruzig. tngedig.
tuqiig. dunstig, dürftig, gaturstig. du-
ruhtig. d^aendig. tusig. twaligo.
salig. zimig. zuomig. zumf^ig. inzihtig.
z^ubtig. ziiig. zwifallg,
«alig. antseidig. apatig. apaltig« spen-
atig. sp.entig. -sprahig. granasprungig.
«precchilohtig.spuotig.5celmig. -scei-
^ig.-8ca'ftig. ftcebedig. ein&ciltig. scih-
tig. gculdig.*hintar&cr.encJhig. «cran-
ch^lig. «xupig. .stentig. «latig. sUttg.
Ätellig. &tipbig. «trltig. ungastnomig.
unstuomig. -sihttg. -sinnig, seimig.
zehan&eitig. unebansUig. sitig. ^im-
Wig. lobaingig. sinnig, suhtig. antsa-
zig. managslahtig. slaffig. slewig(beit).
slidig. sinnig« seefsouf ig. 8uparig(heit).
sumig. suntig. suntarig. ubersweifig.
swebelig.
Es schlieüst sich dieses Suffix an folgende andere
Suflixe an:
«-nt: aftanontig. uzanontig. nidanentig.
nordanontig. fornontig. hintanontig.
innantig. -lebentig. -mammuntig.
-hliumuntig.
*r: ostrig. buochchamarig. gesterig. sla-
frag. sleprag. suntarig. «
•>ht: innahtig. fornabtig. uzenahttg(i)«
-sprechilohtig. — (In gibulahtig ist
ig ^'ohl nur an t angeschlossen und h zur
Wurzel zu stellen.)
-1: wanchilig. nebulgiu. brazelig. fase.
lig. fravaligo. scranchclig. simblig.
swebelig. (zwifalig?) wartasalig. nci-
zisalig.
-d: gebedig. scebedig. tugedig. biledig,
-s: fizusig.
-st: angustig.
-m: wahsmig.
-n: ewinig. louganig. maganig. morga-
nig. unbauchanig. feihanig. festenig.
fornig. girnig. -gernig.
-w: balawig.
-z: gremizig.
So auch an die zu Suffixen gewordenen nomina:
-luom: suhtluomig.
-sam: jarsamig.
-heit: manaheitig.
-falt: einfaltig, managfaltig,
-haft: redihaftigo. mezhaftig. namahaf-
tig.samanthaftig. houbithaftig. hlium.
haftig.
(-scaft: halbscaftig.)
-bar: agisbarig. unwerhbarig. unlastar-
barig. hibarig. danchbarig. scinbarig
Cf. barig.
Hinter sich nimmt es folgende Suffixe auf:
-ä (zur Bildung von subsL fem.): ehtiga.
tumpwilliga.
-i (zur Bildung von Äwi^/./wn.): obigi. erai-
Äigi. uppigi. armuotigi. ordinhaftigi.
ewJnigi. ubarazigi. uzanentlgi. uze-
nahtigi. jukiligi. zwijarigi. wahsmigi.
wahs-
Digitized by
Google
G.
GA.
10
wahsmuntigi.wendigi. v^uotagin. -wal«
tigi. gawilligL welagi. wcnagi. wirigi.
unwartigi. unwartasaligL waragi? in-
wartigi, aftarwartigi, uzwertigi, wt-
darwartigi, nahwertigi. wirdigi. gi-
wirftigi. ungalaubigl unlidigi. leidigl.
'einratigi. antrunnigi. lutreistigi. ru-
stigi. mahtigi. mammuntigL muOtigi.
m an ah ei tigi. managt, managfal tigi. me-
zigi, mazigi. muozigi. nidanentigi.
ubarganuhtigi. durhnohtigi. ginadigi«
niotigi. unfarnumftigi. nendigi. birigi.
burigi. furiburtigi. gafelligi. fornan-
tigi. fornahtigi. charagi. firgihtigi. gi-
tagi. cbosigi* chreftigi. archustigL
ubercholliki. chumftigi. -haftigi- gi-
haltigi, ehaltigi. hantigi. hebigi. hei-
lagi« ebinhelligi. hliumhaftigi. hliu-
mendigi. missahliutigl gidahtigi. to-
digi. abtrunnigi. trurigi. spuotigi. hin-
tarscrenchigi. statigi. stir^bigi. -stri-
tigi. pisiunigi. seragi. missisitigi. sin«
nigi. slafcrigi. slunigi. unsuntigi. sun-
tarigi. zimigi inzihtigi. zuhtigi.
-oti (snbst. fem.): managoti.
--msstt (subst. femj: heilagnissa.
und die zu Suffixen gewordenen nomina:
-heit: uppigheit enatigheit. einluzzig-''
heit einigheit irrigheit, ewigheit. we_
nagheit unwirigheit. wizagheit mah.
tigheit. unmezigheit. muozigheit. fi^u-
migheit flizigheit gitagheit grimmig-
heit, heilagheit. unreinighcit. bider-
beoheit. trurigheit. saligheit. statig-
heit unsinnigheit, subrigheit. sumig-
heit slewigheit
-tuom: wizagtuom. heilagtuom.
-falt: managfalt
-haft: salighaft (i).
-sam: wizagsam.
-lih: iliglih. inniglih. einiglih. irriglih.
ewigliho. williglih. wenaglih. wirdig-
lih. wiziglichen. wizaglih. listiglih.
mahtiglih. ubarmuotiglih. minneglih.
muoziglih. ganadiglih. foUiglih. fru-
miglih. fliziglih. goraglih. gidultiglih.
saliglih. suntriglih. gizumftiglih.
IV.
Folgende «chwache verba (fast alle S**' Con-
jugation) erzeugen sich aus den mit dem Suffix
G gebildeten, ad/ectivis (cf. auch die oben S. 3
angeführten verba mit dem Suffix G):
gaptagon. emizigon. abanstigon. gaeinig-
)an. ga willigon. wizagon. leidegon. le-
digon.garotigon. irrx)tagen. rostagon.
irrostagen. gamabtigon. gaotmuoti-
gon. gamuntigon. gamuozigon. ga-
durhno'htigon. ganadigon. notagon,
ginotagen. gibirigot. bluotagon. fei-
~ migon. festigon. gafrehtigota. gichref-
tigota. gegrasegotun. chumigen. ar-
chustigon hcilagon. ungahirmigon.
biderbigon? durftigon. gaturstigon.
trurigon. saligon. sculdigon. seragon.
slunigen. solagon. gazumftigon. inzih-
tigon. — Wenn walagon mit goth. va-
lugjan und beides nicht mit sanskr. valg
zusammenhängt, so ist dieses Verb auch liie-
hcr zu zählen.
Aus diesen verbis werden folgende subsh auf
unga gebildet:
emizigunga. wizagunga. leidegunga. ^no-
tegunga. heilagunga. solagunga (wie
aus chüstigon und chruzigon die suöst.
chestigunga und chruzigunga).
GA, goth. ga, alts. gi, angels. ge (im Nordischen
nur noch in einigen Wörtern als g, z. B., glik,
gnftg), Präfix, das noch im Golhischen bei ver-
bis sich trennbar zeigt (z. B. ga-thau-laubi-
'dedeithin jabai allis mose gataubidedeith,
gathaulaubidedeith mis, ii yoQ ixicrrevsTe
/iMöor^, iiti^revsre av i/Lioi. Job. 5^ 46.) und xiuch
im Angels. als für sich bestehende Partikel in
ge-ge, inm-tum^ vorkommt Auf seinen wahr-
scheinlichen Zusammenhang mit der gleichbedeu-
tenden sanskr. untrennbaren Partikel fam (die
auch als fa erscheint) hat zuerst Grimm auf-
merksam gemacht, und es zugleich mit lat aan,
gr. crw, verglichen; s. Grimms Grammatik II.
S. 752—754 u. 1018. Die von Grimm vermife-
ten Forrtien ha, hi, he sind Seitdem von mir in
den Pariser und Reichenauer Glossensammlungen
au%efunden. Es &chlielst sich diese Partikel so-
wohl an Wurzelwörter als an Ableitungen an,
[3 ]
Digitized by VnOOQlC
11
GA.
GA.
12
^ theils ohne Veränderung der Bedeutung, oder nur
^zur Verstärkung derselben, tbeils als Mithülfe zur
Bildung von nomirnbusi aus veriis und von ver*
bis aus nominibtiSf iheib mit Hinzufiigung des
"Begrifls der Gemeinschaft, Behaftung, Theilha-
bung; 8. die folgenden Zusammenstellungen der
Worter mit dem Präfix GA. Folgende Formen
, demselben kommen in den ahd. Denkmälern vor:
ga. Can. 2. Mat. Ter.
ka. Ef. Wess.
ca. Can. 2. Tg. 1.
gi. €. €. 3. 4. y. AI. .2 Aid 1. 2. 6. Ar. 1.
Asc. 3. Bib. X Bp. Co. 4. D. I. 341. 342. Do.
Ec. 2. Em. 25. 26. Ep. 2. Ep. can. 1. 3. 4 6.
Gc. 6. 12. Gh. 5. 7. Go. Hild. Juv. 2. Ky. Le.
1. 4. Lu. Marl 2. 0. Oü. Or. 2. Ph. 1. Pri v.
Pro. Ps. 2. Ran. RB. 1. 2. Sbe. Sg. 184. 242.
T. VP. 2. 3. Wn 3355. Wo. 2.
ki. Bib. D. U. 378. Ho. 2. Po. Sg. 911. Wo.,3.
gc. Ar. 4 Asc 2. Cr. D. 11. 190. D. IIL 40 —
112. (bisweilen auch gi) Em. 27. F. 2. Gc 11.
Ild. Hr. Mos. Prud. 3. Pers. 2. Rg. 3. St
Schw. Virg. 2. Wn. 232. 460.
ga, ka. Can. 9. Pn. Wess. X.
ga, gi. Can. 7. 11. GL 4. Ph. 2.
ka, ca. B.
ka, ki. Rx.
ca, ge. C.
gi, kl Aid. 3. Bib. 8. 9. 12. Can. 6. Em. 33.
Gc. 7. Gd. 4. OA. Pr. m. t Prud. 2. 6. Rf.
Tg 3. VP. 1. Wa 863.
gi, ge. €. 1. ©. 2. 3. Aid. 4. Ar 3. Asc 1.
Bib. 5. Co. 1. 3 D. IL 282—287. Eb. Em.
32. Ep. P. 3. 4. Fdg. Gc 1. Gd. 3. Hs. l. 2.
L. Le. 3. M. Mon. 2. Or. 1. Phys. Prud 4.
Sal, 2. SC. SL Tr. VS. Wm.
gi, kc Ka. Le. gf. Sg. 183.
gi, che. SaL 3.
ghi, chi. Is.
ki, gc SÄ. 2.
ki, kc Ho. 1. S. Sg. 70.
ge, kc Bo. 4. 5. (in Bo. 5. wie in den übrigen
wSthriften Notkers bisweilen auch gi) Co 2.
Db. Gc 10. Plor. Li. L 1. (bisweilen auch gi)
M. Mcp. (auch einmal ga) Mu. N. Org. Rg. 2.
Ru. Syl.
ga, ka, ca. Em. 29.
ga, ka, ki. V.
ga, gl, kl. GR. 1. Is. 2. Virg. 1.
ga, gi, gc Bed. 2. Bib. 10. 11. Can. 4. Ec
Le. Ö. Phys. Pr. e. Ps. 1. Sg, 913. SL
ka, gi, ki. Re.
gi, ki, gc m^ Bib. 4. Bo. t. e Em. 31. F. 1.
Mart. 1. Sal. 1. 4. Sg. 292.
gl, kl, kc ». Seh. 85. Tg. 5. VP. 4.
gi, ge, kc Ep. ein. 2. Ep. P. 1. Gx. N. FI.
ki, ge, kc 8t. 1. Ct.
ga, ka, ca, gi. E. W.
ga, ka, ca, ki. Da.
ka, ca, kha, ki. gl. K.
ga, ka, gi, kL Can. 3. 10. 12. Gc 9. Zf. 1.
ga, ca, gl, ki. Ra. Sg. 299.
ga, gi, ki, gc m. Bib. 13. Gc 3. 5. Gd. 1. Sb
ga, gl, ge, kc (£: %
ka, ca, gi, ki. Rd.
ka, ca, ki, kc K.
ka, ki, ge, kc Sg. 193.
ca, ki, ge, kc Ic
gi, ki, chi, ke. Gc 2.
gl, ki, ge, kc ©. 1. 3- A. Ar. 2. Can. 5. Gh. 6.
Rg. 1.
ga, ka, ca, gi, ki. GL 2.
ga, ka, ca, ki, ke. Pa.
ga, ka, gha, gi, ghi. Fi^.
ga, ka, gi, ki, ge. Can. 8. *
ga, gi, ki, ge, ke. Bib. 2. 6. Can. 13. Prud. 1.
ka, ca, gi, ki, ke. Ib.
ka, gi, ki, chi, ge. Bib. 7.
ka, gi, ki, ge, kc Bo. 3.
gi, ki, ge, ke, che. Rc
ga, ka, ca, gi, kl, gc Gc 4. Gh. 3.
ga, ka, ca, gi, ki, ke. Gc 8. H. R.
ga, ka, ca, ki, ge, kc Em. 1—24. Rh.
ga, ka, gi, ki, chi, gc Can. 1.
ga, ca, gi, ki, ghi, gc BL
ga, ka, ca, gi, ki, ge, kc Bib. 1.
ga, ka, gi, ki, chi, ghi, kc Ja.
Aulser diesen Formen zeigen sich auch
CO in uzconominiu. Mart iocouueri, eo-
couuelih. K.
go in iögouucri. K. eogohuuanna. R go-
gozzen. Bib. 7. gosofot Gh. 2.
ku in kujruni. gl. K.
Digitized by
Google
13
GA.
GA.
14
gn in gunaati, gnuuntoniii, gubenti, gu-
boshcti, ungubap, gusc^anu, fuser«
gotia, aaguzamutemo. äB^npuro. Bib. 5«
gulaste. WoL IIL gutruust, gusuoztun«
Ran.
gie in giestirne, gicswil. Wn. 232.
ha in haarpit Pa.
hi in hicoz. Pa.
he in heuuinnent Rc.
<qni in quiqnirnet gl. K.
Statt ki, ke steht auch ei, cc in unciscu-
tit« Pa. cetiurlt Ar. 8. cetruobit Gc. 10.
Abfall des Vokals von ga findet nicht nur vor
mit Vokalen anlautenden Wörtern, vrie z. B.
guobida, kepanont, zogautthot, geichon,
geitta, keitirity goffanot, guntarsceitut,
gauarit, cophrot, gantfristo, galtro, gal-
tinoti, gella^ gunfrowit, gilit, gimpitot,
gunnen, geinon, ganizit, genton, gawic-
cont; garmeter, gerbida, garpeitiu, gar-
nen, gdron, girridp, garahot, geiscota,
gazün, güzoty ginzihtigoti, statt, sondern
auch
vor J in gjazanter.
Vor W in gwepan, gwift, gwet, gwant»
gwalzat, gwulct, gwon, gwinnan, gvar,
gviris.
vor L in clut (statt cahluod), glouben, fu-
reglegida, glih, clafer, cloffo, glura,
glust, glerinriy gierten,
vor R in gro wi, groubit, greh, greht, grlhtii
grihten, grafodi, uzkrunnan, granter,
krisit (auch in grobo?).
vor N in gnagu, gnuog, gnuht, gnöt, gnada,
gnemea, gnanno, gnesen, gnist, gniuz,
gnoz.
vor F (V) in ^uogualhetin (st zuogifalge-
tin), guirmont (st gifirmonf).
vor H in khrortora.
vor S in gsoumi, sgprahhi^ gscephanter,
gscurpht, gselio, gsunt
Die Wörter, die mit dem Präfix. GA erschei-
nen, sind folgende:
1. verba (einige zeigen nur einen Infinitiv mit
GA, z. B. gawellan, gawimidon).
.Wurzel verba ohne ga und mit ga:
unnan, gaunnan.
ezan, gaezan.
jehan, gajehaa
weban, gaweban.
wegan, gawegan.
virahsan, gawahsan»
vichan, gawichan.»
winnan, gawinnan.
wintan, gawintan.
werdan, gawerd^n.
Werfan, gawerfan.
werran, gawerran.
waltan, gawaltan.
wesan, gawesan.
vascan, gawascan.
wizan, gawtzau.
^wizan, gawizan.
rechan, garechan.
^ limfan, galimfanu
ligan, galigan.
(lidan, galidan)
lesan, galesan.
läzan, galäzan.
rinnan, garinnan.
riban, gartban.
richan(?), garichan.
rAtan, garAtan.
riuzan, gariuzan.
xtzan, garizan.
rtsan, garisan.
magan, gamagail.
melchan, gamelchan.
midan, ga^iid^.
mezan, gamezan.
meizan, gameizan.
nagan, ganagan.
^neman, ganeman.
nesan, ganesan.
niuzan, ganiuzan.
bägan, gabägan.
bi;igan, gabiugaa
hintan, gabiutan.
hintan, gabiutan.
bitan, gabitan.
heran, gaberan.
bergan, gabergan.
belgan, gabelgan.
bizan, gabizan.
[3']
Digitized by
Google
■ /^
15
GA.
GA.
16
blantan, gahlantan.
blasan, gablasan.
bliwan, gabliwan.
brechan, gabrechan.
brestan, gabrestan,
bratan, gabratan.
fahan, gafangan.
fallan, gafallan.
felhan, gafelhan.
faldan, gafaldan.
faran, gafaran.
fchtan, gafehtan.
fichtan, gaflehtan.
fliuhan, gafliuhan.
fliuzaDy gafliuzan?
flizan, gaflizan.
friusan, gafriusan.
gangan, gagangan.
geban, gageban.
giuzaiiy gagiuzan.
kiusan, gakiusan.
queman, gaquemaitk
quedan, gaquedair.
hriuwaiiy gahriuwan.
hwcFban, gahwerban.
hnigan, gahnlgan.
faladan, gahladan.
blaufan, gablaufan.
hliiizan, gahlluzan.
bahan, gahangan.
baltan, gabaltan.
helfan, gahelfan.
belTan, gahellan.
beizan, ga heizan.
dihan, gadihan.
dinsan, gadinsan.
tragan, gatragan.
tfctan, gatretan.
trcfan, galrefan.
driagan, gadriagaiK
trincban, gatrincbai»;
triugan, gatriugan.
triufan, gatriufan.
triban, gatriban.
tuan, gatuan.
dweran, gadweran«
dwingan, gadwingan.
sachan, gasacban.
salzan^gasalzah.
spana^rfl^gaspanan.
sprechan, gasprechan.
spriaizan, gaspriuzan.
springan, gaspringan.
scafan, gascafan.
sceidan, gasceidan.
scriban, gascriban.
sUgan> gastigan.
staatan, gastantan.
stozan, gastozan.
stritaiiy gastritan«
sehan, gaseban.
sinnan, gaainnan.
singan, gasingan.
sinchan, gasinchan.
sig^"^> gasigan..
sizan, gasizan.
alahan, gaslahan.
slifan, gaslifan.
sliufan, gasliufan.
snidan, gasnidan.
swellan, gaswellan.
swichan, gaswichan.
'swerban, gaswerban.
zeman, gazeman.
zihan, gazihan. .
ziuban, gaziuhan.
Folgende Wurzelverba kommen nur mit ga vor:
gawahan.
(galidan.)
galingan.
garidan.
ganab. /
gabannan.
erafeban.
gadriuzit
gatar.
gascehan.
denen icb bier zugleick diejenigen beifüge, die
zwar auch nur mit ga vorkonmien, aber
keinen andern Tbeil des Verbs au&eigen,
als das prattcriium:
ganand.
garehit.
gafaz.
Digitized by
Google
17
GA.
GA.
18
Alit J theiU unmittelbar aus Wurzeln, theils aus
Wörtern abgeleitete verba ohne ga und mit
ga (cf. auch die weiter unten folgenden verba
mit ga vor andern Präfixen):'
uobjan, gauobjanu
obaron, gaobaron.
ebanon, gaebanon.
ahton, gaahton.
auchon, gaauchon.
egjan, gaegjan.
augjani gaaugjan.
eichon, gaeichon.
atamoUy gaatamon.
offanon, offanjan, gaoffanon, gaoffanjan.
ufjan, gaufjan.
afalon, gaafalon. -
afaron, afarjan, gaafaron, gaafarjan.
iljan. gailjan.
emazigon, gaemazigon.
einoui gaeinon.
anazjan, gaanazjan.
angustjan, gaangustjan.
enton, gaenton.
antaron, gaantaron.
axbeitjan, gaarbeltjan.
argeron, gaargeron.
arnen, gaarnen.
arton, gaarton.
eren, gaeren.
irran, gairran.
eiscon, gaeiscon.
azjan, gaazjan.
uzon, gauzon.
jazjan, gajazjan.
jihtjan, gajihtjan.
winton, gawinton.
widaron, gawidaron.
wankjan, gawankjan.
wanchon, gawancho-ir.
warmja^n, gawarmjan.
weichjaUi gawelchjan.
'weichen, gaweichen.
wehsalon, gawehsalon.
wihjan, gawihfan.
wentjan, gawentjan.
. weljan, gaweljan.
wimidon, gawimidon.
wünjan, gawänjan.
wenjan, gawenjan.
woneUy gawonen.
wunnlsamon, gawunnisamon.
wuntarouy^gawuntaron.
wirjaUy gawärjan.
werjan, gawerjan.
weren, gaweren.
warnon, gawarnon.
wartjan, gawartjan.
wertjan, gawertjan.
wirchjan, gawirchjan.
werdon, gawerdon.
wirslron, gawirsiron.
wisjan, gawtsjan.
wison, gawison«
wlzinon^ gawizinon.
weizjan, gaweizjan»
labon, galabon.
liubjan, galiubjan.
lobon, galobon.
legjan, galegjan.
lastaron, galastaron.
lechön, galechon.
lichison, galicbison.
liehen, galichen.
lauganjan, galauganjan.
lochon, galochon.
ladon, galadon.
leldagon, galeldagon.
leltjan, galeltjan.
langouy galangon.
lonon, galonon.
limjan, galimjan.
lelstjauy galeistjan.
lerjan, galerjan.
Urnen, gallrnen.
lernen, galerni^n.
lösjan, galösjan.
lustjan, galustjan.
lezjan, galezjan.
antlazon, gaantlazon.
raubon, garaubon.
ruabon, garuabon.
raupjan, garaupjan.
rachon, garachon.
rekjan, garekfan.
Digitized by
Google
19 GA.
rethanon, garechanom
reichjan, garelchjan.
Tihtjan, garihtjan.
ri^kjan, garut^jan.
rigilon^ garigilon.
^redon, garedon.
rifjan, garifjan.
reisjan, garefsjan.
T^ftiDJan, garümjan.
rennjan, garennjan. ,
. rartjan^ garartjan.
rustjan, garustjan.
restjan, garestjan.
rAstjan, garöstjan.
mammunton, gamamroai)ton.
muojan, gamuojan,
mag£n, gamagin.
michillichon, gamichillichon«
machon, gamachon.
, ' mahaljan, gamahaljan.
magarjan, gamagfirjan.
metam^n, gametamin.
deomotjan, gadeometjan.
, mietj^D, gamietjan.
mal^n, gamaUn.
anamaljan, gaaBamaljan,
melden, gameld^n.
meldön, gameldön.
roangjan, gamangjan.
mangalon, gamangalon.
managfalton, matiagfaltoD.
manön,. gamandn.
minnön, gami^n6n.
meinjan, gameinjan.
munton, gamunton. » ^
minniron, g/iminniron.
marjan, gamarjan.
roarrjan, gamärrjan.
m^6n, gam^röD«
marchon, gamarchon.
marchjan, gamarcbjan.
mlsaillchon, gamissillchon.
muosjan, gamuosjan.
miscjan, gami6C)aD.
misctlon/ gamisci^on.
mezon, gamezon.
ebanmezon, gaebanmeioQ.
GA.
ebanmason, gaebaümazon.
gnotmexon, gagnotmezon.
namnjan, ganamnjan.
nawaOy ganawan.
nahjan, g,anahjan.
notagoDy ganotagon.
notjan, gaDotjan.
nietODy ganieton.
nidarjan, ganidarjan.
nerjan, ganerfan.
niwon, ganiwon.
itlniwon, gaitiniwon,
nezjan, ganezjan.
neizjan, ganeizjan.
badoDy gabadon.
(banon, gabanon?) i
beton, gabeton.
beitjan, gabeitjan.
bauhanjan, gabauhanjan.'
baugjan, gabaugjan.
anapichjan, anagapichjan.
bittaren, gabittarjan.
bildon, gabildon.
berhton, gaberhton.
berahofton. gaberahofton.
burjan, gaburjan.
birnjan, gabirnjan.
borgen, gaborg^n.
beziron, gabeziron.
buozjan, gabuozjan.
nzbuosamjan, ingibuosarojan.
bUjan, gabl^jan.
blidjan, gablidjan.
blödjan, gablödjan.
blötagon, gablöta^on.
blöjan, gablöjan. .
bruhjan, gabruhjan.
brüttjan, gabruttjan.
breitjan, gabreitjan.
bff&cban, gabrüchan.
fuogjan, gafuogjan.
fagon, gafagon.
fühtjan., gafübtjan.
fuoljan, gafuoljan.
fuolazjan, gafuolazjan.
fulljan, gafulljan.
falgjan, gafaigjan.
20
Digitized by
Google
21
GA.
GA,
22
folgen, gafolgftnr
^ falscjan, gafalscjan.
f^rdn, gafärftn.
fuörjan, gafuorjan.
farton, gafarton.
fordaron, gafordaron.
furdarjan, gafurdarjan.
frumjan, gafrumjati«
fiarjan, gaflarj^n.
furbjan, gafurbjan.
iTiittifer,hjan, gamittiferhjan.
forhtjan» gaforhtjan.
farwjan, gafarwjan.
finstarjan, gafinstarjan.
fascon, gafascon.
fastjan, gafastjan.
festinoDi gafestlnon.
fazoOy gafazon.
flanzoDy gaflanzon.
flozjan, gaflozjan,
frewjan, gafrewjau.
frönjan, gafrönjan.
fragfen, gafrag^a
freison, gafreison.
fristjan, gafristjan.
fnotoiiy gafnoton.
gahon, gagahoD.
garwjai), gagarwjan.
choufjan, gacboufjan.
gaumjan, gagaumjan.
geroDi gageron.
kerjan, gakerjan.
chestigon, gachestigon.
gingen, gagingen.
choron) gachoron.
chnupfjan, ga<;hnupfjan.
chlagon, gaqhlagon.
chleibjan, gachleibjan.
cboson, gachoson.
chnusjan, gachnusjan.
gremjan, gagremjan.
gruozjan, gagruozjan.
grunzjan, gagrunzjan.
guoUichon, gagaollichon.
chuoljan^i gachuoljan.
chundjan, gachundjan.
gurtjan, gagurtjan.
qüichjan, gaquiclijaii.
hwenjan, gahwenjan.
hwerbjan, gahwerbjan*
hwezjan, gahwezjan. . '
hruofjan, gahrnofjan.
hruomjan, gahruomjaiib
hreinjan, hreinan. gahreinj^n, gahrei-
■non.
hro^jan, gabrorjan*
hneigjan, gabneigjan.
hnikjan, gabnikjan.
hlutjan, gahlutjan«
blosen, gahlosen.
hlutarjany gahlutarjan.
hab^n, gahab^n,
haften, gahaft&n.
heftjan, gaheftjan.
faalon, gahalon.
heldjan, gabeldjan.
halsjan, gabalsjan.
hangjan, gabangjan.
hartjan, gabartjan.
hertjan, gahertjan.
harmjan, gabarmjan.
hekjan, gahekjan.
heizjan, gabeizjan.
heiljan, gabeiljan«
heilagon, gabeilagon.
herjon, gaherjoa;
faintarjan, gabintarjan.
hirmjan, gabirmjan.
hiwjan, gabiwjan.
hobjan, gabobjan.
huldjan, gabuldjan.
hönjan, gahönjan.
horjian, gaborjan.
horsamon, gahorsamon.
hurscjan, gahurscjan.
hugjan, gabugjan. \
hufon, gabufon.
dagen, gadagen. -i
taranjan, gataranjan.
daubon, gadaubon.
dawjan, gadawjan.
tisiljan, gateiljan.'
temperon, gatemperon.
denchon, gadenchon.
Digitized by
Google
23
GA.
GA.
24
danchon, gadanchon.
denjan, gadcnjan.
terjan, gaterjan.
digjan, gadigjan.
dingon, gadingom
titulon, gatitulon.
iiurjan, gatlurjan.
dolin, gadol^n.
dultjan, gadultjan.
trahtOD, gatrahton.
drawjan, gadrawjan.
trenchjaDy gatrenchjan.
trostjan» gatrostjan.
trozjan, gatrozjan.
truchanjan, gatruchanjan.
truwcn, gatruwen.
truobjan, gatruobjan.
tuomjan, gatuomjan.
dunchjan^ gadunchjan.
twaljan, gatwaljan.
sagen, gasagen.
' segjan, gasegjan.
saton, gasaton.
salbon, gasalbdn.
saligon, gasaligon«
samanon, gasamanon.
sparen, gasparen.
spenton, gaspenton.
spildjan, gaspildjan.
spreitjan, gaspreitjan.
spriuzjan^ gaspriuzjan.
spuen, gaspuen.
spunon, gaspunon.
spurjan, gaspurjan.
scaffon, gascaffpn.
seentjan, gascentjan.
scaron, gascaron.
harmscaron, gaharmscaron.
seerjan, gasecrjan.
scawon, gascawon.
scidon, gascidon.
seimjan, gascimjan«
scelnjan, gaseeinjan^
scirmjan, gascirmjan.
sculdjan, gasculdjan.
scrichjan, gascrichjan.
screnchjan, gascrenchjan.
scutjan, gascutjan.
scutison, gascutison.
scunijan, scuntjanr
stellan, gastellan.
stätjan, gastätjan.
staton, gastaton.
sterchjan, gasterchjan.
stallen, gastaben.
stiftjan, gastiftjan.
stekjan, gastekjan«
stikjan, gastikjan.
stillan, gastillan*
stungjan, gastungjan.
stoubjan, gastoubjan.
stiurjan, gastlurjan.
strewjaa, gastrewjan.
striunjan, gastriunjan.
seganon, gaseganon.
selidoD, gaselidon.
sentjan, gasentjan.
s&rjan, gas^rjan.
seston, gaseston.
sibharon, gasihharon.
siton, gasiton.
sezjan, gasezjan.
slihtjan, gasllbtjan.
sliunigan, gasllunigan.
smechjan, gasmechjau.
smidon, gasmldon.
suohjan, gasuohjan.
suonjan, gasuonjan.
suozjan, gasuozjan.
subarjan, gasubarjan.
sunton, gasunton.
suntaron, gasuntaron.
sür&n, gasören.
swarjan, gaswarjan.
swarzjan, gaswarzjan.
swigfen, gaswigin.
sweigjan, gasweigjan.
swintiUn, gaswintilon.
zehon, gazehon.
zalon, gazalon.
zeljan, gazeljan.
zamon, gazamon.
zumftjan, gazumftjaa.
ziarjan^ gaziarjan.
Digitized by
zei-
Google
25
GA.
QA.
%^
zeigon, gazeigon.
zelhanjan, gazeihanjan. . ; .
zimbaron, gazimbarjan. .
zeinjan, gazeinon.
zuhtjan, gazuhtjan.
zuchon, gazuchoo,
zw^hon, gazwehon.
Folgende theils aus Wurzeln theils a«s Wör-
tern abgeleitete verba kommen n^ur mit ga; vor.
Cf. auch die weiter unten angeführten, verbß mit
ga vor andern Präfixen.
gaagaleizjan. . ,
gaagaleizon.
gaeidjan. ' i
gaitaljan.
gauffinon.
gaimphon.
ga^inigan.
gaarindjan.
gaerran.
gaarzenon (aber arzinjan).
gawafaanjan. i ,
ganiowihtjan.
gawemjan.
gaandarwison/
gadanehwerchon.
galibhafton.
galaubjan.
galiublichota.
anagaleisjan.
galihjan.
galichinon.
gaebanlichon.
galihtjan.
galid'oti. * !
galedigon»
galephan.
galindizjan. " ' '
gaieisanfan.
garelchon (aber reifajan und gareihjan).
garehthafton.
garehthaftigon.
gar&hjan (aber rühon).
gafot}fin.
garotigon.
garasen. ,
garisjan. >
IV.
garisiron.
garostagen.
garuspjan.
gamuotsamon.
gaodmuotigon.
gaeinmuotjan.
gameitison.
gameinsamon«
gamuntigon.
gamundjan.
gamezlichjan.
gamezhafton.
gamuozigjan.
ganogjan.
ganuhtsamon.
ganuhtjan.
ganakaton.
ganadjan, -Sn, -ön.
ganadigon.
ganozsamon.
ganozon»
gabaren.
gabaron.
gabolzjan«
gabrochon, gabrochoson.
gabrittolon«
gapresson*
gaf^hjan.
gafehonj
gafadiman.
gafoUön.
gafolliglichon.
gaframadjaa
gafrerajan.
gadankfazon.
gafriuntscafljan.
^afridon.
gafrchtigon.
gafrehton,
gachalawjan.
gaganzjan.
gachennan.
gakewen.
gakawaron«
gaklenkjan.
gakneweiL
gagrabön.
[4]
Digitized by
Google
27
GA.
GA.
28
gagrason.
gahantgreifon«
gagriphjaii.
gachrumpjan.
gahelzjan.
galiowon.
gaheien.
gafairzjan.
ungahirmigon.
gahugilichon.
gahurtjan.
gatapfarjan.
/ gadancwerkon.
gadiubjan.
gadurstigon.
gaduhjan.
-gasceitaljan«
gaskiorjan.
gastatigon.
gastemon.
gastertan.
gastuljan.
gasiumon.
gastorchanSn«
gaselhaftjan.
• gasmahjaR.
gasmahteon.
gasneiton.
gaswäsjan.
gaswefjan.
gazalazjan.
gazemjan.
gazumftigon.
gaziugon.
gazocharon.
Folgende abgeleitete verba erscheinen zwar
auch nur mit ga, kommen aber nur im praet.
vor. (Ich setze immer die i.pers.sing. an^ ob-
gleich nicht Immer sie, sondern oft ehie andere
Person es ist, in der das Wort sidi vorfindet.)
Cf. auch die welter unten aufgcfulirlen verba mit
ga vor anderen praeßx.
gaatahaftota. ' .>
gaotagota.
gaeinidota.
gaimpitQta.
gajihota. ^
gawittota.
gawitta.
gawiterota,
gawerdlicheta.
gawuntarlichota.
gahantreihta.
garingta.
gamahtigota.
gameHta.
ganusta.
gaprugilota.
anagabranta.
gafronisgota.
gafeilota.
gachreftigot^a.
gagrasegota.
gahefigota.
gahursta.
gahringta.
|adiIIota.
' gatotta.
gadragota (neben drageta).
gadunnerota.
gasemota.
gasalota.
gaselta. .
gasarfta.
gascreiota«
gahaubitsculdigota.
gastimmita.
gastudita.
ganotzogita.
In einigen verbis steht neben dem praesens
(finii. und infinit.) ohne ga kein praeleritum
ohne ga, sondern dieses ist nur init ga gebildet.
Hier treten 2 Falle ein:
1. neben diesem praet. mit'ga findet sich kein
praes. mit ga vor, nämlich in den Wurzel-
vcrbcn
brcttan-, gabrat
chlenan, gachlan.
chnetan, gachnat.
und in folgenden abgeleiteten vei^bist
innon, gainnota.
Mrahsjan, gawahsta.
ellendon, gaellendota.
Digitized by
Google
*29
GA.
Gi.
30
lagooj galagota.
kben, gelebeta.
aatlazon, ga^ntlazota.
odmuotjan, gaodmu^tida.
nuzjan, ganusta«
brouchjan, gabrouhta.
f und] an, gafundta«
coronon, gacoronota«
chunnen, gachunneta*
tehmon, ^tebmota.
halsslegilon, gahalsslegilota. ^
scoDJan, gascoDota.
swiljan, gaswillta.
zlnsjan, gazinsta«
notzogon, ganotzoigota.
augazorbton, gaangarzo^btota.
2. Zu diesem praet. mit ga gehört auch cm
praes. mit ga, nämlich in dem Wurzelverb
fnehan, gafnehan, gafnah,
und in den abgeleiteten verbis (et auch die
weiter unten aufgerührten verba mit .ga Tor
anderen Präfixen):
angjan, gaangjan/ gaangta.
briefjan, gabi^iefjaB, ga^briefta.
firmon, gafirmon, gafirmota^ .
heren, gaheren, gahexeta. ,. ^r
Andere verba zeigen neben ibrepn preßt, ohne
ga auch ein praeteritum mit ga,, ohne dals für
dieses praeL mit ga sich auch em: praesens
mit ga vorfindet, nändidi die Wurzelreiba
slihan, »leih, gasleih.
Strihan, streih, gastreih.
scinan, scein, gascein.
sciuzan, scoz, gascoz. -'
sweran, swor, gaswor.
kliban, kleib, gakleib. *
hahan, hiang, gabiang.
und die abgeleiteten verbat v *^-
altanon, altinota, gaaltinot^.
innon, innota, gainnöta. ' ' '
werchon, werchota, gawerchota.
watjan, watita, gawatita.
waizjan, walzta, gawalzta.
' wunscjan, wunscta, ga^ünscta.
fergon, fergota, gaferg'Ota.
filjan, filta, gafilta.
firon, firota, gafirota.
freissamon, freissamota, gafrelssa-
mota.
hlinen, hlin^ta, gahlineta.
quetjaü, quatta, gaquatta.
garon, ganrota, gagarota.
chruzigon, chruzigota, gadhruzigota.
chusjan, chusta, gachiiista.
langjan, langta, galangta.
leben, lebeta, galebeta.
dekan, dakta, gadakta.
dioQon, dionota, gadiouota«
drajan, drata, gadrata. '
muzon, muzota, gamuzföta.
rauchjan, rauchta, garauchta^'
spoton, spotota, gaspotota.
äcancjan, scancta, gascancta.
serichjati, scricta, gascricta;
zilon, zilota, gazilota. *
zuchjan, zuchta, gazuchta.
zuntjan, zunta, gazunta.
Folgende praeierita'koxnmen ohne und mit
ga vor, ohne ein praesens aufzuweisen, näm-
lich das starke pra^i^r. \
r iias, cazias. \ .
le schwachen praeL /cf. auch die weiter
unten aufgeführten verbarinit ga . yor anderen
Präfixen): (
ridilp^, gari(Jilota.
, mi^otiagqtaj.samuot^^gota, ,
: . futidamentota^ jgafuiHl.ai»eiM.ot«.
iwalpt%,,g^twal9taK ....,>
salzota„ gas9r^7;x>ta. , ' ^ ;
sces&ota,. gasces^ta. .
r 6id4l^a„g^6i4a.Ua., ; ,, ,., .-
Partidpia, pase. ^odetlprMei.).>*^
Ninr' Tköth wWrtigiö'/wi/*^^ oo^ä'.' erscheinen im
Althochd^t^hen ohne ga, nämlich folgende
pari, mit dem Suffix N:
frezan. ' ' * '
wuhtan, '' ' ^
wortan. ^ ' '' '
worfan. ' ' i i /
. DigitizedbyVnOOQlC
^
31
GA.
GA.
32
wizan. , . i '
runnan. .
bizzan. '
brungan.
funtan (auch gafanfaD, ohne ein Verb
gafindan).
graban (auch gagraban, ohne ein Verb
gagraban).
queman (choman).
haban (von hefjan).
heizan .(su<^h ^aheizan, woneben aber
auch ein Vi^rb gabeizan).
holan (auch^aholan, ohne an Verb ga-
helan. . . . i
ana 81 b^ngan.. < .^ .< .
trostan. , .»
triban (auch gatrlban^ .^hne ein Verb
gatriban). , <.
irunchan (auch, gatrujichan, aber auch
ein Verb ^trinchan).;
scafan (auch gascafan peben einem Verb
gascafan).
scriban (auch gascriban und ein Verb
gascriban).
scruntan (auch gascrüntan, ohne ein Verb
gascrintan).
smizan (auch gasmizan, ohne ein Verb
gasmiz^n).
SM^ihan (auch ga^wihan, neben einem
Verb gaswihan).
zogan (auch gazogan, neben eiilem Verb
gaiiinhan, 'wozu noch die in folgenden
■'■•'' c&ntpos, Torkonfkmenden zu zählen sind:
halbezan, unwahsäri, friläzan, mis-
sinoman, afarborari (eri^tbofan,
einboran-, iriboran, niwiboran,
blintboran, fulboran, widarboran,
wolchboran, chriechboran), niu-
brochen, missifaran, folquetan
;.;[. (alt.quetan), misait.an (untan), fu-
I ,Ti,spToc|ian (ingag^n^prochan), da-
nasceidan, niwisotan.
und folgende mit dem Suffix T:
bräht (Nebenform von brungap).
unartot.
wärmt (neben gawarmit).
wizinot (neben gawizinot).
lonot (neben galönot)« * •
rihtit (neben garahtit). * -^
michilit« .
mart * '
nidarit (neben ganidarit).
namnit (n^Hen ganamnit).
braht (neben. gabrahit^^abraht).
breitit (neb^n^gabreitit). »
pinot (neben gapinot). *
furifangot (neben gafurifangot).
fillit (neben gafillit).
fristot (neben gafristit)»
festinot (neben gafestinot).
rehtfestigot (n^ben garehtfesiigot).
chruzigoi; (ndieni gachruzigot)^
chuT^It (neben gachutzlt).
, bizot . .1 ..C. ,, ■ /
horgot
denit (neben gadenit).
dionot (neben gadionot).
drat (neben gadrait).
truobit (heben gatruobit).
sant (neben gasant).
scamot.
slewit (neben gaslewit).
zusct.
ubarahtot.
untarauhot
samo s-warzt.
samodaht . .^
niwisazt, an dKe sich noch folgende^ denen
kern Verb zur Seite steht, anreihen:
flechot .
twalot
zuchot«
stiuft
ahart (neben gaahart).
[Man vergleiche auch die ad/\ mit dem Suffix
T (D), die auch als Participialbilduugen anzu-
sehen sind, z. B. chunt, tot, alt]
Von deii pari. pass. mit ga führe ich nur
die auf, neben denen sich kein Verb mit ga
zeigt Sie, sind folgende:
1. part. pass. mit dem Suffix N.
gaaran. ^
gajetan«
gawollan
Digitized by
Google
33
GA.
GA.
34
gawalchan (neben dem auch kein einfa-
ches Verb 'walchan steht),
gawigan (gleichfaUs ohne Verb),
gawetan (gleichfalls ohne Verb),
g^logan.
garigan (ohne Verb),
garumfan.
gamalan.
gabachan.
gabctan.
gablozan.
gafuntan (neben funtan)
gaplegan.
gachuwan.
gaghitan.
gagraban (neben graban).
gahagan (ohne Verb),
gahnuan.
gaholan (neben holan).
gahowan.
gatriban (neben triban).
gadroscan.
gadwahan.
gaspaltan.
gaspannan.
gaspunnan.
gaspiwan. '
gascnban.
gascaltan.
gascoltan.
gascoran.
gascoban.
gascrotan«
gascruntan (neben scruntan).
gastochan.
gastrichan.
gasotan (auch niwisotan).
gasluntan«
gaslizan (slizan in gl. K. ist Schreibfeh-
ler für sliz^anti).
gasmolzan.
gasmizan (neben smiznh).
gaswinan.
gaswungan (ohne Vei^b).
gazwochan (Ohne Vörb).
(^^elleicht gehören auch dnlge ad/, mit dem
Suffix N hieherO ' -
, 2. parf. pass. mit dem Suffix T., denen ich auch
diejenigen ad/ectiva beifüge, die nicht von
verbis gebildet sind. Cf. auch die weiter
unten angeführten pari, pass» mit dem Suf-
fix T und der Yorsylbe ga vor anderen
Präfixen«
Vgaabuht
gauppcft (wondben auch kein einfaches
Verb uppon).
gaubillichot (gleichfalls ohne Verb),
gaahart (neben ahart), ohne Verb,
gaotot (ohne Verb).
gaQtagot (neben dem praet. ga^t^agota).
gaeitit (ohne Verb),
gaeitarit (ohne Verb),
gaufot.
. gaopfarot
gaaltisot
gaemazot (ohne Verb)k
gaimpitot (neben dem praet. gaimpi-
tota).
gaangllot (ohne Verb)w
gaandot*
gaanderüchot.
gaarit.
gaerrinot (ohne Verb),
gaert (ohne Verb),
gaarahot (ohne Verb),
gaordinot
gaorzot (ohne Verb). "
gaisarnit (ohne Verb),
gaestrichet (ohne Verb).
gae:(it.
gajagot.
gajungit.
gajerit (ohne Verb),
gawegit.
gawaht
gaweigit
gawehsali^
gaweidot.
gawittot (neben dem/^ra^. gawittota).
gawafanit
gawilot
gawilchit
gawulct (öhiie Verb),
gawantalöt.
Digitized by
Google
y
35 GA. GA. 36
gaweinot. gantuntarit
gawuniot gamirrot (ohne Verb). ^
gawurgit. ganotmarchot (obne Verb),
gawerfot gamurdrit.
gaworfozit (ohne Verb). gamartarot
gawarmit (neben wärmt). gamastit
gawormot (ohne Verb). * gawismezot (ohne Verb),
gawurzalot. gamezzot (ohne Verb),
gawissot (ohne Verb). gamuozot.
gawizinot (neben wizlnot). ganuiet (ohne Verb),
gawizagot. . ganagalit.
galobet. ganidot.
galuppot. ' ganidarit (neben nidarit).
gallehot ganothaftit (ohne Verb),
galihterot» ganamot
galeidazit. ganamnil (neben namnit).
galidigit ganeimlt
galidot ganiumot. , ^
galiudot ganusgit (neben dem praet. ganusta).
galemit gabewit (ohne Verb),
galonot (neben Innot). gabiugot (ohne Verb),
galandit gabolot.
galindit gabaldet.
gafolleistit gapelzot. ^ ^
galusiidot. gabanchot (ohne Verb). •
galustsamot (ohne Verb). gahaubitbantot (ohne Verb),
galesot (ohne Verb). gabirigot (ohne Verb),
galisemit (ohne Verb), gaburllchot
gariglt, garigot (ohne Verb). gabirnit.
garingt (neben dem praet. garinetun). gaburdinot (ohne Verb),
garingit (ohne Verb), gaheribergot«
garihtit (neben rihtit). gabosot^ohne Verb),
garedinot. gabeizit
garotlgot (ohne Verb). gablomot
garuoderot (ohne Verb). gablentit
gacimit (ohne Verb). gabrahlt (neben brahi).
garuowit. gabrachot
garizot. > gabrochosot (ohne Verb),
gamait (ohne Verb). gabruoglt.
gameltot (ohne Verb). gabreitit (neben breitit).
gablalimalot (sowonl ohne blabmaloa gabrant.
als ohne gablahmalon). gabruat.
gamulit gabrortot (ohne Verb)*
gameiligot -(ohne Verb). gapheterot.
gamammuntot gapimentot (ohne Verb),
gamammentsamet (ohne Verb). gapinot (neben pinot).
gamantalot (ohne Verb). gaphantot (ohne Vert).
Digitized by
Google
37
GA.
GA.
38
gapurpurot (ohne Verb)f
gaphkinzot (aber niuphlanzot).
gaplumet (ohne Verb),
gapredigot
gafaget
gafuotit
gafaotarit./
gafatot (oHne Verb),
gafetachot (ohne Verb),
gafidarit (ohne V^b).
gafeltit (ohne Verb),
gafilot.
gafeiloP (neben dem praet. gafeilota).
gaflUit (neben fillit).
gafalzit.
gafinstarit
gafierot (ohne Verb),
gafuorot
jgafurdrit
gaferret
gafirrit.
gafiurt.
gaforscot
g^afestinot (neben festinot).
garehtfestigot (neben rehtfestigot).
gafezaro^t (ohne Verb);
gafeizit.
gaflobrit.
gaflehot.
gafligilot.
gafluochot
gafloht
gafrotit
gafrenchit (ohne Verb).
' gafristit (aber fristot).
gachetennet (ohne Verb),
gacapitnlot (ohne Verb),
gagangrot.
gachochot.
gachalchit (ohne Verb).. '
gafadelgoldot (ohne Verb),
gachampot (ohne Verb),
gachempit.
gachemphit.
gagirtot (ohne Verb),
gachurzit (neben' churzit).
gachaatot (ohne Verb).
gachostort. ,
gachizilot. ^
gachlechlt.
gagleifit (ohne Verb).
gachlopfot.
gachnistit
gachnusit.
gachr.eftit (ohne Verb).
gachraphot (ohne Verb).
gachrinnot (ohne Verb).'
gagruntsellot (ohne Verb).
gachranzit (ohne Verb).
gachrisamot (ohne Verb)*
gamerigriozot (ohne Verb).
gachruzigot (neben cbruzigot).
gaquelit.
gahaubithaftot (ohne Verb).
gahefenot.
gahefigot (neben dbm praet* gahefi-
gota).
gahuhot.
gaheilisot.
gahullit.
gaholot.
gahelmit, gahelmot (ohne Verb),
gahimilot (ohne Verb),
gahimilzit (ohne Verb)«
gahandit (ohne Verb),
gahantalot / ^
gahonagot (ohne Verb),
gahertuomit (ohne Verb),
gahurnit (ohne Verb),
gaharet.
gaharstit (ohne Verb),
gahurst (neben dem prtiet gahursta).
gahasanot.
gahwizit (ohne Verb);
gahregilot (ohne Verb),
gahringilot (ohne Verb),
gahringot.
gahraspot*
gadictot*
gataufit.
gadiutit.
gatollot
gatuldit.
gadenit (neben denit).
Digitized by
Google
39
GA.
GA.
40
gadionot (neben dionot).
gadunnit.
gatunicbot
gatarot
gaderrit.
gatarnit.
gaturrot (ohne Verb).
gaiiurisot.
gadurftig^ot. ^
gadeismit (ohne Verb).
gadrait (neben drat).
gatruobit (neben trdobit).
gadruchit.
gatruginot
gatretlot.
gatraumit.
gadrangot
gatruregot (ohne Verb).
gatriweot (ohne Verb).
gasait
gasibbot (ohne Verb).
gasibenot (ohne Verb).
gasibenzalot (ohne Verb).
gasoffof.
gasegot
gasaugit.
gasatalot
gasalot (ohne Verb).
gaselit.
gagruntsellot (ohne Verb).
gasolot (ohne Verb),
gasilbarit (ohne Verb).
gasulit (ohne Verb).
gasant (neben sant).
gasarwet (ohne Verb).
gaseragot
gasewenot (ohne Verb),
gaspilot.
g asperot (ohne Verb).
gaspizit (ohne Verb).
gasprengit.
gascift (ohne Verb).
gasciuhit
gascuocbit
gascelit
gascolet (ohne Verb).
gasculdigot
gascalcbit
gasclndUl.
gascartit (ohne Verb),
gascurfit. - .
gascazot ,
'gascozot.
gastechot
gastuchot (ohne Verb),
g^astedjt
gastudit (neben dem praet. gastudila).
gastemphit (ohne Verb),
gasteinit (ohne Verb). ^
gasternot (ohne Verb),
gastirnit (ohne Verb),
gasturzit
gastozoL
gaslrubiL
gastrechit.
gastruchot.
gastrutiL
gastralit.
gastrengisot.
, gahalsslagot
gahainarslagot (ohne Verb),
gaslahtot
gaslaffet
gaslewit (neben siewit).
gaslizit (ohne Vetb),.
gasmechrot,
gasmalzll (ohne Verb),
gasmirit (ohne Verb). •
gasnuzit.
gaswelzit (ohne Verb),
gaswert (ohne Verb),
gazuhhot (ohne Verb).
gazuhtoL
gazugidot. .
gazetit
gazanot. , ,
gazunit i
gaiinsit (aieben gazinsta).
gazerrit«
gazertit
gazwechot
gazwigot. ,
gazw^^irnet (o}ine Verb).
Hieher gehören ^ohl auch die ad/\ gaalt.
Digitized by
Google
41
GA.
GA.
42
gaberaht gac&utit gahaft fingahuht.
gaacaft gasiaht. ungasliUt and viel-
leicht noch einige Ton den üHtj. mit^a, die
ich als adj. ohne anderes als das vokaliscfae
Nominalsuffix aufgeführt habe.
III. Subsiantiva. Das Präfix GA gehört bisweilen
auch schon dem verbo oder nomen an, das der
neuen Bildung zum Grunde liegt.
1. Nur masc. u. neuir., die im Nominativ das
vokalische Gescblecblssurfix abgeworfen ha.
ben. Cf. auch die collectiva weiter unten.
, ' gaweb.
gawet.
gaweL
gawalt.
gawin.
gawant.
gawer.
gawerk.
gawerf.
gäwix.
galit.
galeit
galir.
galirn.
galaz.
gareh.
garih.
garit.
garing.
gamach.
gamez.
ganiuz.
gäbet '
gabot.
gaban.
gabara, slgnoy hieher?
gabor. <
gaberg.
gabiz.
gabrecb.
gabroch.
gafeht.
gafal.
gafang.
gafloz.
gagoz.
gagrim.
• gachnet.
gahei?
gaheiz. '
gahruor.
gahresp.
gadig.
gadancfa.
gading.
gatrip.
gatriug. gatrog.
gatret.
gatrineh«
gadresk.
gadwang. gadwiag.
gadwor.
gasic.
gasuoch.
gasod.
gasang.
gasez.
gaspan.
gaspring.
gasceid.^
gascer.
gascoz.
gasloch?
gascrei.
gascrib. '
gastor-
gastrit
gaslof.
gasliz.
gasloz.
gasmach.
gasweb.
gaswil.
gaswin.
gaswcrc, gasworc.
gaziuch.
3. Subst. neutr. niit dem Nominalsuffix L Cf.
die weiter unten folgenden collectiva.
gaeidi.
^aiocht.
^aweppi.
gawagi.
gawatL
Digitized by VnOOQlC
43 .GA.
gaiv^lbi.
gawerrl
gawurchi.
gawurti (diciioj*
gawisi«
gawizi.
garaubi.
gariliti.
garati.
gateiti.
garuiii.
garosti.
garusti»
gareizi.
gamuoti«
gamali.
gamerri,
gamerchi.
gamiski.
gabagi.
gabildi.
gabcnti«
gabari.
gaburi.
gabosi«
gabuwi*
gafuogt.
gafclli»
gafuori.
gafazi.
gaflnhti.
gagarawi.
gakosir
gachunni.
gachnupfn
gaquitk
gaquimn
gabebi»
gahelli»
, gaklosi»
gahwarbf.
gadingi.
galrugu
gatrahti.
gadrengu
gasauml
GA:
44
gasiuni,, biefaer? ..
gaspracbi*
gascirniL
gastei^i«
gastelli.
gastrlu^ii.
ga^trewi.
gfrsmidL
gasmelzi.
gaswasi.
gaziari.
gazami.
gazengi.
3. Subst. masc. (nhstracia) mit dem Ge-
schlechtssufiix O (s. meine llieorle der
schwachen Dekl.).
galaubo.
gafeho.
gadin
so.
gahoTO.
4* Subst. fem. (abstracior) mit dem Gc-
schlechtssufiix Ä. Cf. bei den adj. mit GA
die von ihnen durch Ä und 1 gebildeten
mbst- fem.
galauba.
ganada.
gabara, signa^ hieher?^
gabracha.
gahaba.
gadinga.
gafrahta.
gaspreita.
5. Mit consonantischen SufHxen gebil Jete sfibst.
CL die weiter imtcn folgenden coUectiva.
a) mit -L-.
gacdili.
gawizali.
gabuntili.
gasprachaJi.
gaziugali.
gazungali«
gazwinili.'
und
gawehsali.
gamerisali«
b) mit -R-; cf. auch die collect iva.
Digitized by
Google
45
GA,
GA.
46
güirrari.
gajibia^K,
galaubarL
galichiaarL
gafloaari. *.
gamacbarL
ganadaru
gabosari.
gaaprecbari.
c) mit -M-,
gasmagmo.
d) mit dem ParticipiabiiflSx -N* und dem
GescblecbtssuCßx 1. .
gaworfani.
gawazaai.
gawizani.
galegaai. '
galitaai.
galerani. . ^^ '
gabolgani.
gabunlani.
gafplbani.
gafanganL
(ramgafarani.
gagangani.
gabellanL
gadigani.
anagatani.
gadrungani. .
gadwungani. '
gasalzani:
gasprocbani.
gascorrani.
gaswicbani.
gazogani.
e) mit -NG-.
gaentunga.
gajazunga.
g-alicbisungi.
galTrnunga.
gamietunga.
, gamiscpnga.
g^ibiugunga.
gaburiunga.
gabezirunga,
gaflehtunga«
gakosunga.
gatauganung.
' gadrahunga«
gaaamanunga.
gasliuzunga.
gazamunga.
f) mit dem Suffix -T-. Cf. auch die aus
ad/, durch das Geschlechtssußk 1 gebii-
delen snbst, und die suAsi. unter Nr. 3.
a. mit dem Suffix Tl <d<men I im No-
minativ abgeworfea wird) gebildete
subfi. fem.
gafiht
gawaht
gawahtit.
ga walt £das ich aber meht mit Grimm
ündBopp als gawal-t(i), sondern
ab gawalt-tCi) ansehe; denn, wenn
auch ich WAL als primäre Wur-
zel dieses Worts aufgestelk Jiabe,
so gebort doch das T \v^ gawalt
schon zu der sekundären Wurzel
"ALT (das daraus gebildete Verb
walt an conjugiert ^tark; et das
folgende gawurt].
gawurt [auch wohl^ wie gawilt,
nicht blos durch Abwerfimg des I,
sondern auch durch Ausfall des ei-
nen der beiden T-Lauie, die in ga,
wurt-ti (c£ Wurzel WARD)
zusammenstolsen, entstanden].
gawist
galust
gamaht
gamuni.
ganuht
ganumft
ganisL
gabulht
gaburt
gabUt.
gablast
gabruht
gagift
gahubt
-
gatat
gadult
[5-]
Digiti2ed by
Google
47
GA.
6A.
48
gatursL
gatwalt.
gasiht
gaspuot
gaapanat
gaaciht. •
^Asiaft
i -gASWultfi. :: *
gaxumß^ '
p. die aus den Partieijpien mit T durch das
Gesehlechtssxiffix 1 gebildeten subsi.fem.
gaallinoti.
gaarbit? ^
gawiritireU. * ' ''
galcrti. * -
garavotl?
garisti.
, gacoupti.
ganotL ,
ganuotiT
gaburi^i. j j; M
''''• gali^^il^btL' ,
gabt ei tu
gafagoti«r '
' gafertl^
gafasdtl? \
gafrOnti.
gahaVetL
.. gabvuofth / .
gadahti«
gadeniti.
gadawiti.
gatrahti.^
gadrati»
gasuozti.^
gaspehoti*^
gaspensti.^ '
gascefti^
gaslahtk
gaswumftir
gazuhti,
g) mit dem Suffix •^D-*. Cf. die welicr un^
ten feigenden colleciiva.
a. subst. nealr. auf 6D-»
gaafarod? (oder gehört es als gaafa-
faroti zu £. ß7). <
gafazod,
gahufodi.
p. subst. femrmf IDAi IDL,
gauobida,
gaaugida, i
gaentida.
gairtida. ; i
gaarbida.
gajauchida.
gajihtida. * •
gawaida. !
gawegida.
gawaltida.
gawonida.
gawuntnussida.
gawarida.
gawirchida.
gawurfida,
gawizida.
garechida,
galubida.
galegida.
galigida.
galichida.
galimfida. .i •
galengida. .1
galawida«
garechida.i i *
gahantrelchida«
garihtida.
garatida.
garunnida. .
garertida.
gaihagida«
gamachida.
gamuogida.
gameitida.
gamietida«
gameinida»
gamengida.
gamuntarida*
gamcrrida*
gamarchidju
gamiscida.
gamezida»
Digitized by
Google
49
GA.
GA.
50
nngamozo^a.
ungamezhaftida.
ganahida.
ganuogida.
ganiihtida.
ganemnida.
ganuzida«
gabuitla.
gabougida«
gabarida«
gaburida.
gablaida.
gabriefida,
gafehida.
gafuogida.
gafellida.
gafolgida.
gafaltida.
gafazida.
gaflehtida*
gaflosida«
gafluzida«
gafrumida.
gafronlda.
gachundida.
gacherida.
gacfanupCida
gagirida.
gagarwida»
gahabida.
gahugida.
gahuhtida.
gahaftida, gaheftida,
gahaltida.
gahellanussida»
gahelzida. '
gahengida.
gahorida.
gahurscida.
gahirzida.
gahruorida.
gahwerbida.
gaturstida.
gatruobida.
gatragida.
gatrugidfl.
gatrahtida.
gairiwida«
gasuochida« '
gasamanida.
gnsuoiiida«
gasunlida.
gasezzida. ^- •
gaaprengida.
gascephida.
^ascihida. '
gasceidunga.
gascentida.
gascuntida.
gascirmida.
gastapiii?
^astatida.
g'astelltda.
ungastillida.
ongastuomidi. .
gastungida.
gastriunida.
gaslegida.
gasmechida«
gaswibida.
gazamida.
gazomida.
gazumftida.
gaziarida.
7« subst. neutr. auf IDL
gamachidL
gamalidi.
. gafazidi?
gatrugidL
gasemidi.
gastapiti (fem*?)^
h) mit Suffix -Z-.
gamalizzK
i) mit Suffix -SS-.
gawuntnu&ai.
gawiznissi
galaubnissa.
galihnissi. >
«ngamotnissi«
gamiscaissi.
gafuognisaa.
gahellanussi.
gahaltnisaa.
gahorneaai.
Digitized by
Google
51
GA.
6A.
5-2
gahruornis«!.
g^hworfanissa.
gadahtnissi.
gatruobnissL
gatrognissa.
gadwingnissi.
gasihtnis.
gasaznissi.
6. mit leih, heit, scaf (acaft), tuom ge-
bildet
a) mit leih«
gahileilw
b) mit heit
gawonaheiU
gawarheit
gaw&rheit.
gawisheit.
gameitheit
gabosheit
gaswasheit.
c) mit scaf, scafL
gawizscaft
gameinscai
game^scaft
ganozscat
^aburgscaft
gaselliscaftj
gasindacaf.
d) mit tuom.
gasvastuom.
7. subsi. neutra collectiva verschiedener Bil-
dmig (cf. Nr. V.); s. auch die $ubst. neutra
unter der Nummer 1 — 6. — Einige der
hier aufgeführten (wie z. B. gawikki, ga-
twerch, gachlep, ganibuli, gahiizi,
gasamani, gazit, gazungi) sind viel-
leicht nicht hieher zu stellen.
gawafani«
gawikkL
gav^itari.
galeih.
galehtar.
galid.
galentL
.galarL
glura?
garlumL
gamulli.,
gamundL
ganibuli.
ganozid.
gabetti
gabulstari.
gabelnL
gabirgi.
gabuzzi.
gabroz.
gafugalL
gafedaru
gaphaffi.
gafildL
gafingir.
gafesahi.
gafasgi.
gachamari.
gachlep.
gachnihti.
gagadami. '
gahufL
gahilmi.
gahilzi.
gahimilizi.
gahurwi»
gahraspi, gahraspahL
gatubili.
gadachi.
gadigini.
gatafali.
gadarmi.
gatros.
gadruski.
gatwerch.
gasidili.
gasof.
gasoli.
gasamani.
gasindL
gasinter.
gasarwi.
gasperrL
gaspreidahi.
gascuochi.
gascirri.
gastuoli.
Digitized by
Google
53
GA.
GA.
54
gasteioi.
gastlrnL
, gastarmi.
gaswert
^ gaziti.
gazimbari.
gazungl. ^
gazuahti.
8. Männliche und weibliche ^ibsi* zur Bezeich-
nung von Personen, die an einer Sache, .
einer That, einem Verhältnifs, einem Ge-
fühl gemeinschaftlich Theil haben,
gaella.
gaaltro.
gaerbjo.
ga^eido.
gawizp*
galego.
galanto.
garato.
garuno.
garingo.
gamahaloy -a.
gamihni.
gamarcho, gamarchi.
gamazo, gamazi.
ga^amno.
ganoz, ganozi, ganozo; ganozzinna.
gaburo*
gafeho.
gaferto.
gahelfo.
gahusa. *
gahleibo.
gahlozo.
gateilo.
gadingo.
gasippo.
gasachi (^ii5^«
gasouga.
gasello. ^
-gasindo.
gastallo.
gastaldi(l/5j. -
gaslafo, -a.
gas was o kann vielleicht auch so ge-
nommen werden«
Uiezu kann man noch die Verwandschafta-
namen mit dem Präfix GA zählen:
.gabruoder.
gaswester.
gafateroy -a.
gaswio.
IV. Adjectiva und die von ihnen mit dem weibl.
Suffix 1 und A abgeleiteten s^Ast, abstr.
1. nur mit den NominalsnfBxen A (im Nomi-
nativ immer abgeworfen) und I (auch oft
im Nominativ abgeworfen) gebildet Fol-
gende kommen sowohl mit als ohne GA
vor; das vorgesetzte GA ändert nur selten
die Bedeutung, wie z. B. in zami und
gazami.
wir, gawir.
bosi, gabosi.
gahi, gagahl (ans gigahe, gigahon
zu sdilielsen?).
chrumbi, gachrumbi.
triwi, gatriwi mit dem ^fi6^. gatriwa.
färi, gafari.
faro (statt farwa), gafaro (statt ga-
farwa).
fradj, gafradi.
forht, gaforht
hiuri, ungahiuri,
hradi, gahradi.
laub, galaub.
lindi, galindi.
Hub, galiubi«
mast, gamast (vielleidit mit Ableitungs-
suffix T von MAZ).
nami, unganamL
nuog, ganuog mit dem subsi. ganuogt.
reht, gareht mit dem subit. garehtt.
ringi, garingL
reidi, gareidL
(?redi, garedi?)
aeli, gaseli.
ser, gaser.
swas, gaswas, mit dem subst. gaswast.
zart, gazart (oder ist gazart aus ga-
zartit entstanden).
zami, gazami mit dem subst^» gazami.
zeso, gazeso«
Digitfeed by
Google
55
GA.
GA.
56
Dagegen erscheinen folgende nie ohne
GA (aufser einige ki ZnsammenseUungen
>vie z. B. unmaziy ehanmazi):
ungaz.
gadt (wenn es nicht ans gaotit entstan-
den ist).
gawonmit dem subst gawoni und ga-
wona.
gawar mit depi suhsU gawari.
gawis (doch auch das adv. wisso) mif
dem subst. gawissf.
galaub (credensj.
galuppu
galuaf.
galih mit dem subst. galicht
galuchi.
galimf«
galuDmi. ^
galant (seUnbcf/ ist ^Ileicht aus ga-
lantit entstanden).
galangi.
gar eh.
garad.
gariht (aus garihtit?).
gamah«
gameit mit dem subsf. gameitt.
gamuoti.
gamali.
gamein mit dem subst. gameini.
gamazi.
gabari.
gabart mit dem subst. gabartt
ungabrachi.
gÄfag-
gafuogt
gafeh.
gafahs.
gafuori.
gafaz.
gagat (aus gagatit?).
ungahab.
gahel.
gahendi.
gahlos. > t
gahradi.
gaxlig.
gadiutL
gadionL
gatasc?
gatrost (aus gatrastit?).
ungatras?
gasit.
gasunt, mit dem subst. gasun^i.
gaspirri.
gaspatter (wohl aus gaspatiter).
gaspreit (aus gaspreitit?).
gastimmi.
ungastuomi, mit dem sfdßsi. unga-
stuomi.
gasmach.
Bei einigen derselben scheint das Präfix
GA zur BUduDg des Adjektivs aus einem
Substantiv (wie z.B. in gafahs aus fahs)
mitzudienen; allein auch ohne dieses GA
findet solche Bildung statt, wie. z. B. in
seli aus gaseli.
2. Mit consonantischen Ableitungssuffixen.
a) Mit Suffix -L- (cf. die subst. mit Prä-
fix GA und Suffix -L*).
gaforhtah
gasprachal.
gazungal.
b) Mit Suffix -R-.
gasubar (neben subar).
c) Mit Suffix -N-. Cf. die part. pass.
mit Suffix N.
gataugan, mit dem subst. gataugani.
ungareisan, aus dem subst. unga-
reisani zu schUefsen.
d) Mit dem Suffix -G-.
gaotag.
^awaltig.
g^awillig mit dem subst. gawilligt
^awurtig.
galaubig.
nngalaubag.
galuhtig.
galirnig^
galusjtig.
garistig.
ungamezig.
ganadig mit dem subst. ganadigl
unganistig.
ganuhtig.
Digitized by
Google
Sf7^
GA)
GAi
5S
IV.
gabnlhtig.v * I* -• «i ' ' ' ^^^ »
gaburtig. ^ « r
gafellig mit demjvitft. gafelligi '
gafalgig.
gafluhtig.
gacbr^ftig,
. ttBgaquitig. '
nngafaebig,' i
gahubttg.
gahaltig aus AexaßubM. gahaltigt zu
acUie&ea. >>
gabengig. ;
gaborig.
gahraorig.
gabwurf tig, ans »dem subst^ gab würf-
tigi zu aeblidken..^
' gada btigy. aus dem subsi. gadahtigi
zu scblieftoi. .i
gadultig.
gaturstig.
ungadowig.
gasibtig.
gasarag.
gaspenstig.
u-ngastüomig. ' • ^
gazumftig* j
e) Mit dem Sufifiz -*SC^.
gaburisc
gatulisc ;
3. Gebildet mit Hb, baft, aam. Das Präfix
tSA geböct in der Regel scbon dem Worte
an, von dem durcb Hb, baft, sAm das
Adj. gebildet ist — Die verba und periS^
cipia galiublicbon, gabugelicbon^ ga-
micbillicbon, gawerdlicben^ gai/vuil-
tarlicbon, garebtbaftigon, ganotba^
tot, gaunmezbaftot, gawunnisam.ön,
galustaaili'otsetzen nicbt hotbwendig at^.
galiublib etc., garebtbaft etc^, gawun-
nisam etA^ocava, sie l^önnea aus deoi
ad/\ Uublib eifii gebildet seyn und er$t
als verba das Präfix.GA angenommen babenu
a) Mit Hb.
gaffr.abtHji lAit dem^siftft^f. gawabt-
l|cW.
gawaltlib^
•^'j .
j,)
gawonliL f.
.^äwaralib.' : i» •;
galaublib mit dem subst. galaubiicbt
galidilazlib. . >
galimflib mitdemiii&f/.gaHmfHcbL
galerlib. .r ..
galustlib.
• garibbiUh* M ! >. - 1.;
garistlib.
gamablib.
gamaitlib# i
gameinlib.
gamezlilu
ganubtlib. .r
ganadlib.
ganumftlih. uu un-. . '
ungabetUli. ^,>^, ,, /: . /
gaboralih. > . ,
gnbnriih,
gaburglib«
gaburtlib. ,^ ,
Sablaslib.
gabretlib.
gafuoglib.
gafuorliL
ungakuntlib.
gabilib.
gabubtlÜL
^adtiitHii:' y ;
gatui'rfillh. i:
gatrii^Iib.
gasiunlib.*'
gasprablib.
gas'e4ibi4ib< ^
ungasceidllb. •
^ascafililu
gaswasHfa.
gazamlib« '
Uiezu kommen noch
g^n^diglibjgadultigHh, gazumf*
>tondi ;.
gameinsamlili.
Mitbaft . • .
.gaq&iezbaf t mit dem subsi. gam-ezfaaft
und ungameabaftida.
{6}
Digitized by
Google
j^
59
GA;
GA*
m
ganadhaft
gastathaft (mit dem mkit. gastat«
c) Mit sam.
galihaiim. :
gamahsam.
gamuotsam«
gameinsam mit deia wbft.' gamein«
samt. I •
ganuogsam«
ganuhtsam mit dem subst. gannht«
samt
ganozsam nnt dem'»6jif#gianozsamL
gafuogsam*
gafuorsam.
galioraam mit deb mftir^ •galiorsaml.
V. Folgende yon subst. mit GA gebildete ad-
yerbiale Worter. Cf. Nr. IV. 7. u. Nr. VL
gajaro.
götago.
galuomo.
gamanno.
und
gazito.
gaslago.
gaorto.
gasito»
VI. {folgende vom Pronomen hwer herstam-
ipende Wörter, in Verbindung mit eo, wo-
durch ihnen der Begriff der AUgemanheit
beigelegt wird; d Nr. V.
eogahwar. eogahwannn« eogahwan-
nan. eogahwelib* eogahwedar. eo-
gawarther«
Wenn unmittelbar aus dtr Vfund gebHdete,
starickonjugierende verba, oder die dasn gehöri-
gen particip. pass. (mit Ausnähttie Ton gaun«
tarsceidan) sdion ein iVifix angMommen ha-
llW)' w kann diesen tudit mehr ga vorgesetzt
werden. Bei einigen abgeleiteten (schwach kon^
jugierenden) verbis aber zeigt sich (hisweOen
nur im praet.) vor ^nigen Präfixen audi noch
ga, nicht allein bei denominatipU, deren Präfix
schiln dem rkmen angdiirty so»ton auch bei
andern abgeleiteten »«robV^ Iheils Vor einigen un-
trennbaren, theils iror trennbaren Partikeln, und
eben so audh in einigen znsddieiidifrMf gehö-
rigen pari. pass.
Vtir A (ymkbtß im»,i sdhen deoa momen enge*
gebort) in gaawartot, gaawSgtgeon (neben
awiggeon), gaachnstcot, gaa^wichot,
gaagezot
Vor UN in gaunerot, gannmagcto, gaun-
mahteta (neben unmjdkteiB)^ ^unmuo-
zon, gaunmuozhaftot, gaumwirdjan (ne-
ben naarird|iA«>, ^luachc^Etigot, gaun-
hlimunton (nd>en unUiomMnton), ga-
nnhliumunthaftot, gaunhrciaLJan (neben
nnhreinj^an), gaunfaton, gaumfrotjan,
gaunfrewjan, gaunsuinarfan (meben un-
subarjan), gauasaligpt, ga«nstdllan (ne-
ben unstillan)^ gauiasweTon.
Vor rr (nur m dmmnaatwis') in tgaitlonot,
gaitniwon, gaitwizaL
Vor ANT (nur in denonänatims) in gaantwur-
. tit (neben antwurtjan)^ |;aantlazon, ga-
antlengit, gaambahiit, gaaatip rurten,
gaantfriston (neben ant&istanX gaant-
heizen, gaantreitot^ gaantseidon (ne-
boi antseidon), gainziOitigoia.
Vor UR (dem nomen angehong) inigaurdriu-
zon, gaurchundon (ndm arohnndon).
Vor BI (wenn dies aehon dem nomüi ai^gdiört)
in gabiheizon (neben bilieivon).
Vor FRAM (schon dem namen anging) in
gaframbarjan.
Vor UF in gaufrunjan, gmufslagon <neben
u£slag4>n).
Vur GAGAN »i gagaganwieriita,. gagagan-
mazit.'
Vor ANA in gaanamaljan, gaaQa>leitot, ga-
anabrechon (neben anahrechaii), gaana-
. fjenzota, gaanafun4at
Vor UNTAA in gauotarscidota, ganntar-
seeidon (neben uotarseeidon).
Vor FORA in gaforaredon, gaforahotot
Vor FURI in gafurifangot (neben Intifan-
got), gafurihaUot
Vor DURH (wenn es schon dem liomaa ange-
ibSrt) in g^ad^irkn^htjan, gadurfanohtigom
Vor WIDAR in gawidarwarto't^ gawidar-
mezot
An folgende Präfixe schlielsen sidi mit ga getnl*»
Digitized by
Google
^
G^
04.
m
rita'ttai
AttUNMingaliirniigOBi nilgBKumfUiuCuiih
gihienne&> Man vc^i^^eic&eaiidk die /lar/«
ac#* ungalaobaaiik uagaUmfaBtu nn-
garisantL ungahengenter* ungaiho*
rendo und ^ imt Hh (a^. UH) f maam-
moDgeseteteii pari. acU
ANA: anagawinnaB. anagawahsAB. ana»
galegita. anagaleisjan. anagaiaaehion.
, anagabliaa« anagabcadta. aaagapicliaiu
anagafieL anagafaldan« anagalar^iu
aiMtgafarioD. anagafuorta« anagatra-
gaA. airagateuweta« anagatma^V^anaga-
gao^iu an-aigaali^lebaii. aoiagaabnupf*
jan. anagaha^il aiiagaaeut)aii. ana«
gaacricta. anagaatephaa. aaagaatiez«
aaagasak anagaaeaaiL aaa^^aalagin.
IN; iogawab. iagabti#8amjaii, ingabliaai
üigagiaDg. iagaheftjaii* ingatuQQ* in*
§asteig (in zi giaaaann.aX
ABA: abaganemaiw
UBA&s ubargaadi^tsa^ioii.
tSF% ufgarihttaa. ufgaU^taih u{gaa%aiu
ufgastephjan.
AFTAR: (aftargabetaiiti).
ÜZ: uzgawintaa. as&gawionnB« juzgali-
daii. uzga4eIt|aiL uzgalf^aii^ uzgane-
man. uzga&ciad. nzgaacri^bjfajv uzga-
aentjan. uzgazucb^aa*
NIDAR: Midargalazaa. i^isdatS'^^^^^^^«
nidargasteig. nidargaaa^^tiu
FORA^FURI: fQTag^meinta,;fo.?|i^#marta.
faiagamacUota* foraga^^huodj^an. fora-
gahiaz. foragadenjan« foragaaiionjan«
foragaaehan. foragaapaato^a- faraga-
apcah. fuTigailan. fmrigaaezjaa.fnri-
gaatateta. fuvigaziuban^. . r
FRAM: frafBgawiajan. firaingaleitjan.
framgareihta. framg^^iialU framga-
ataont
ZUO: zuogaauchpn. zuogawunscta. zuo-
galazan. zuogalidan. zuogarelc^ijan«
znogabant znogabauhnjan« znogafa«»
han« zuogaiuogjan. znogafolgjan. zua>
gafiald. zuogafuor. zuogaf estinon. zuo-
gachnnsita. znogabengjan (znoga*
hlg^a9t»> z^uogabufiat z^u^gaMlota.
zaa,g^^on. zoi^aalioig^an. ,
Vor den part^ pqss* mit, ga^ findeq ^idi fol-
gende Partj^eb« vor [et a^iä die miiV Üb (a. -
UH), zusammengesetzten pari, pass.'],
1 mni^a^ar^n- m»ga;ff l?gafft- iingawasgan. un-
i: garachani iii^amezai^ unganpman. un-
^ gabacban* ungabatan« uag^b^ntan«
ungaboran. ungafalgaa, ^ngabaltan.
nngatan. ^ii^gatorraHi ungadwungan.
ungaspnnnan. ungascafan. ung^seei-
; dan« nugaßqarait ungaseha^ unga-
8t) tun» ungaswicb^an., ungazaman. un-
gazogan.
Uflgaabect U9giiftl^t n^gf findet, wiga-
einot ungiftenteot. ang^j^rpet^ ungae-
ret ungalrrit ungaazit ungpw^ibit.
ungawegit ungawangU UQgaw^icbit
ungawebselot ungairilqt*. ui\gi«^wem-
mit nngawanit nngawone(», U9ga-
wannot n^ngawerit ungawarn;<^tii un-
gawertit ungawo^alit. ^ngal^issot
ungawizinot ungaladot nnga)onot
ungalerit ungallrnet nngarihtit lyn-
gareitenot u^gariiititt ungarawei.
ungamoit uMigameilit» ungamerrit
nngamarchot ungamisct unga^iisllpe-
lot ungamuzat nnganait unganiusit
ungabeitit ungapillot ungaberi4;. nn»
ga.brittoIoL ungabnozit ungafergot.
ungafarwit ungaflecbot (nebra nnfle-
ehot> ungafraget nngaratfragot un-
gacapitulat nngaebouCit* ungagran-
pit ungaeborot ungagurtit ungaeiila-
got ungagruozit ungahrorit ungaha-
sanot ungabalot ungaba^delot un-
gahirmiL ungabtwit. ungahonit nnga-
liorit ungatauCit ungateilit. ungatro-
stit ungatruobit ungasegit* unj^asazt
nngaseeit ungascendit ungaseawat
nngaseessot nngasculdet uagascutit
nngascuobot ungastarcbit ungastra-
lit ungaslihtit ungasmechrot uaga-
aviget ungazamit^ -ot ungazukt
ANA in:
anagawabsan« anagawunnan. anagabun-^
Digitized by VnOOQlC
63^
GÄ.
6A.
64
• ' ' tafa aiiagaboran. anagäblasan. anaga*
fohtan. anagagangan. anagatragan.
anägatan. anagäsazit anagaspiwan«
anagascinan; anagadagan. anagasto-
zan.
anagaimphot anagawait anagawörht
' aaagalegit; ahagamachbt anagapiehit
anagabrachit aüägabrant anaga-
choxipft anägafeistinol anagafuorit
anagaharet anagasagef. anagasait
anagazetot anagazeichahit
IN in:
ingam^izan. ingafaldäo. ingatan. inga*
lesan. ingaslagan. ingastozan. ingazo-
gan.
ingabestit ingafiahJL ingaduht ingaae«
zit ingaaleibt ingastuncot ingastact
ÜMDI in
umbig«gezan.
umbigacherit
ABA in
' abaganoman. äbagübrochan. abagaäca*
ban. abagaacrotan. abagasürtan.
abagafillit
ÜF in
ufgabogan. ' ufgastigan.
ufgalegit nfgacherit' ufgazucbit
tZm
uzgarunnan. uzganoman. ilzgagozan»
nzgatrtincbati. uzgazogan.
tizgafrumit uzgasentit tizgascittit
WIDAR in:
widargaslagan. '
widargacberit widargahalot
NIDAR in:
nidargalazan. nidargabogan« nidarga-
flozan. nidargazogan.
nidargalegit nidargaAeigit. nidarga*
nict nidargffbeldit nidargadaht ni»
dargaaant
Blin:
bigacberit
FONA in:
fonagatan.
FORA, FüRI in?
foragawizan. foragabrochan. faragabei-
zan. foragaacribaa loragaalündan. fo-
ragasprochan« foragaseban. *
foragale^it. foTagalengit foragasaget
foratfQri)ga8azt foragasant (ora(furi)-
gaatract furigazuchit
-PRAMin:
framgafaran/framgagangan,
{jramgareibt f^amgacbundit framgafuo-
rit framgasegit
GAGANin:
gagangaatelllt
* ZUO in:
znogalazan. zuogagangan« zuagageban«
znogahangan. zuogatan« zuogadunsan.
znogatragan* zuogaslungan. zuoga-
scribaa zuogascoban, zuogaaproehan.
zuogaz^gan.
zuogaancbot znogafnogit znogaforit
zuogalegit znogatimil. zuogaladot«
zuogalant zuogamiscelot zuoga-
cbnnpfit znogahaldit znogäcbert.
znogahaft zuogaaezit zuogasuoehit
Folgende natnina (et ancb die participia) mit
^i GA kommen aacb mit der Negation UN vor.
1. subsiantiva:
ungawara. nngawftrL nngawnrt unga-
^oni* nnga'wizi. ungalanbo, -a« un-
galicbi ungalnst ungareb. unga-
rebti. nngaribtL nngarati üngarei-
sani. ungamab. unganuht unganada.
ungabreh..ungafuori. nngababa. un-
gabelli. ungahiuri. ungabubt unga-
dult ufigadurft. nngadwiag. nnga-
- atuoml ungazami. ungazumftL unga-
znngi. nngazubti.
ungawitari.
ungawerida.Qngawizidl ungamachida.
ungamezbaftida. nngabarida; iinga'»
8tillida.ungaatuomidLiingazumfHda*
ungawizali.
ungawizinoti. •
ungalaubigi.
nngamuotnissL^
unganomani. nngazogani. ^
nngawaräheit ungawärbelit ungawo-
nibeit. ungawisbeit
Digitized by
Google
65
GA.
GA.
66
: uHgalaublichL
uBg^meiosamL unganozsamL ungahor*,
samL
2. ad/ectivat
nngaz. ungawoiu ungaivar. ungawär.
ungawia. ungaliL tingalimi unga*
reht ungaredi. ungaVad ungaring.
ungameinu ungamez.^ ungamaxl, an-
ganami« unganoz. ungabart utignbra-
chL iiBgafuogi. ungafaro, ungahlos»
ungagat ungahab. tingahaft unga-
herz. ungahiuri. ungatriwi. ungatrost
ungasar. nngaaprachL ungastalt un-
gaatralt ungastuom. ungaslaht un-
gaaliht ungaswaa. ungasmacb. un-
gazam«
ungaapracbaL
ungawaltig. nngawillig. ungawurtig.
angalanbag. ungalaubig. ungaluatig.
uRgaristig. ungamezig. ungaBadig.
nnganistig. nngafellig. ungafolgig*
nngaquitig. ungahruorig. ungahebig«
ungaborig. ungahuhtig. ungadilltig.
ungadowig. unga8tuomig.junga8ibtig,
n&gazamftig.
BDgawabtlih. ungawententlib. nnga-
wonlih. ungawaralih« ungalaublib.
ungarefsentlib. angaristlih. ungamah-
liL ungameinsamlib« ungamezlib. un*
gaboganlib. ungabetlib. ungafaldant-
lih. ungabwerfantlih. u&gahorentlib.
ungaehiosantljh, ungacbnntlih. uü^
gadolentlih. ungatraganlib, unga-
aprablib. ungascowontlib. ungasceit-
lib. ungastillentlib. ungasebanlib. an*
gasiunlib. ungazoganlib.
ungamezhaft
ungaiiozsam. ungahorsam.
IxiL) griecL ßay aanakr. gA, ire (auch gam,
ire, mit dem vieUeicht die Wurzel QUAM
zusammenhängt).
GiN, GANGANy S^^^n, ire, gofb. gaggan,
^uigels. gän, gangän, nord. ganga. Das
Ptätecitom (giang) wird nur von der 2<«'» Fchiq
(gangan) gebildet (gie findet sich erst im
12*«A Jahrhundert); dagegen kommt daapraes.
indic. und infinit, von gangan nur bei 0.
T. Prg. Mat K. Pa. vor.
Formen:
in/, gän. K. 3. 0. I. 4, 86. IH. 13^ 27. IV.
3, 16. T. 17, 1. 46, 5. 119. N. 2, 12.
12, 3: 24, 4. 106, 40. 142, 8. Mop. Org.
Bo. 5.
gen. ML 31. Ho. Od. N. IL Wnu 1, 7.
zi ganne. 0. lU. 8^ 36. N. 41, 5. 59,
3. 118, 30. 138, 3.
gangan. Frg. 59. T. 101. 135. Hl. 0.
I. 1, 47. n. 7, 6. IlL 4, 38. 21, 31. 23,
39. IV. 16, 10.
gangen. T. 92.
in kankanne« K. 60.
zi ganganne. T. 106.
zi gangenne. T. 113.
praes. ind.
von gän. •
(ih) gäa T. 123. N. 25, 4 41, 10. 42, 4.
65, 13. 85, 11. 131, 3.
gen. N. n.
(du) gas. N. 17, 10.
gast N. 31, 8. 90, 13. Mop.
g^sL T.^1, 5. 47, 4.
geist 0. IL 22, 21.
(er) gät. T.^ 42, 1. Db. SyL Mu. Org.
Bo. 5. Mcp. N. 1, 1. 2, 2. 17, 31.
39,3.60,3.109,2.
gad (an sia). N. 7, l7. aber auch
ohne folgenden -Vokalanlaut in N.
16, 12.
kät a 14.
gftt M?r. MX. 3, Bib. 1. 2. 5. T. 131.
135. N. H. Wm. 4, 1.
geet T. 139.
geit O. IL 7, 11. Wm. H. 4, 1.
(wir) edmes. Ic.
(ir) gänt Bo; 5.
geet T. 94.
gfet T. 25, 7. O. m. 16, 24. V. 9, 14.
(sie) gänt Bo.5. Mop. N. 17, 43. 36,20.
55, 11. 81, 5. 85, 11. 88, 31. 90, 4.
115, 4. 118, 1. 127, 1. 143, 12,
käut K. 65.
Digitized by
Google
67
GA.
GA.
GS
g«nt O. 0. 32, 14. V. 19, 53. N. IL
Wm. 2, 3. 4, 2. 6, 5.
von gangan.
(ih) gangu. T. 125. 162, 1.
(du) g engist Ö. m. 8, 33. V. 15, 43.
(er) cangit Pa.
gengit Mat Frg. 15. 17. T. 57, 6.
107. 133. 135. OL 3. 0. H 23, 19.
m. 23, 35. IV. 4, 75. 26, 14. V.
25, 17.
(sie) gangent T. 40, 9. 64, 3. 0. IL 22, 8.
kangant K. 7.
praes. cor/.
von gän:
(du) gSs. T. 51, 1.
(er) gft. 0. n. 17, 12. ra. 24, 104.
(wir) gämds. T. 166, 4.
gSmös. T. 135. 182, 8.
gö uuir. Wm. 7, 11.
(ir) gfit T. 180, 3.
(sie) gÄftn. T. 145.
gÄn. O. V. 16, 29.
von gangan:
(ih) gang4. 0. IIL 1, 11. 13, 30. N. 22, 4.
118, 34.
(du) kangees. K. 7.
(er) gang£. T. 28, 3. 0. L 23, 29. IIL
7, 9. Bo. 5. Mop. N. 36, 15. 38, 7.
{mr) kangamis. Kp.
gangen. O. L 26, 13. IV. 5, 54.
(sie) gangen. T. 223, 3. Bo. 5. N. 39, 15.
128, 5.
praet. ind.
(ih) k«ang. K. 7.
giang. 0, m. 20, 38.
gieng. T. 149. N. 16, 4. 37, 7. 56,
7. 72, 27. 118, 30. 130, 1. 138, 3.
141, 3.
(du) giangi 0. V. 15, 40.
giengl T. 238, 3.
gienge. N. 49, 18.
(er) giang. 0. I, 5, 9. 6, 3. 27, 17. IL
11, 11. m. 4, 32. 6, 11. 8, 15. 9,
16. 13, 45. 14, 8. 17, 2. IV. 6, 3.
16, 35.
gieng. T. 2, 11. 4, 1. 13, 12. 15, 3.
47, 1. 81. Mep. B«. 6. N. 17, 7.
3», 5. 70, 17. 79^ 10. 11«, 3.
giengh. Mcp.
gienh. Wm. IL 5, 14.
gienk. Wm. ^ 14
gen«. Mat Frg. 3. 15.. 3L33. 57. 61.
(wir) giengeo. N. 54, 14.
(ir) giaogut O. U. 14, im
(sie) giangun. 0. L 32, 13. 27, 8. a 7,
15. UL 24, 44 IV. 5, 6L V. 16, 3.
giengan. T. 22, 7. 61,. % 76. 157,
5.184 3.192,3^223,4
gengua. Frg. 11. 27.
kengwa. Fig, 31.
gicogeo. Mep. N. 72,31 U8^3. 123, 1.
praH. conj.
(ih) giangL 0. V. 30^ 74 7&
(dn) giangia. 0. IL 7,^ 30. IV. 21, 6.
(tx). giangi. 0. L 4 11. 6^ la IL 13,65.
IV. 8, 6. V. 10, 4
gienge. N. 80, 14 Bo. 5. Org.
(sie) giangin. a IL 1, 46. 3, 37. HL
14 93.
giengen. N. 106, 7«
inp. sing, nur von gangan.
gase. Is. 9, 1. Frg. 3.
gang. 0. L 18, 44. HL 4 38. T. 34, 3.
54 6. 88. N. 36, 7. Bo. 5.
imp. ph nur von gdn:
geet T. 92. 139.
g^t T. 44 3. 60, 13. 64, 3. IIL 148.
gänt N. 95, 7. 99, 2. 4
pari, praes. .
von gäa.
gände. Bo. 5»
gdntL T. 44, 4 (so hat der cod.; im Drack
steht gente).
gändo. N. 134 8. Bo. 5. Mcp.
gAendo. Bo. 5. '
n. s. m. gdnder. Org. N. 100, 6.
der ginto, gindö. Bo. k.
n. s,f. gindiu. Bo. 5.
n. a. n. gdendes. Org.
d. s. m. gäntemo. Org.
k4htemo. Rg. 1.
d. 8. f. gAndero. Mc^.
Digitized by
Google
59
GA.
GA.
70
a* 4. JR. f Anten, fio. 5.
a*M.f. kienda. Oig.
ginda. Bo. 5.
a. $. n. gliendez. Org.
tuphrn. giende. Org.
n. pU n. gändlu. Bo. 5.
d. pL gAntln. N. 77, 71.
o. ^. gAnt-ejL N. 66, 5.
V(m gaogan:
ganganti T. 19, 1.
kancaDtl-Ic
gangentl Ct 95. T. 3, S. 188, 3. 193, Z.
n. s. m. ganganter. T. 81.
n. s. f. gangendiu. Mq>.
d. s. m. kaagantemo. Rb.
gangendema. D. 1« 288.
d. $.f. gangentero. V6. IL 298.
a. s. m. gangantan. T. 16, 1. 81.
n.a.plwi. gangante.'T. 126. B. 11.
kangante. K. 5.
gangente. T. 116. 218, 5. O. IV.
26,17.
d. pl. gangenten. T. 2M, 1«
Bedeoftung nnd Gebraach:
gangaiv, ambülare* Frg.
so an aar 8« er lante« giangL O. IV. 8, 6.
gangente, eunies. T. 218, 5.
kancanti, niteus. I&
gangenti, Mecedens. T. 183, 3. abkm. T.
193, 3. incedems. T. 2, 2.
kanganteafo, gradiente. Rh.
f angendemo^ ascendenie. D. IL 283.
gisah er gangan thara«nn then selben
drahtlnes sun, Q. U. 7, 6.
nnb er zl ganne in thrati sibfontbemo
saife dati. O. BI. 8^ 36.
irre gin. Wm. 1, 7.
^et fic]«tichö,yraiicb/^ii<ar incedet. M>.
ziu gan ih Xeideger. N. 41, 10. -
Ihn geiat n»kob O. IL 22, 19.
nnaz kant ir auoehendo — . Bo. 5»
IT get aus drurenio. O. V. 9, 14
nuir giengen einiibtigo. N. 64, 14«
ir get i&isanane O. IIL 16, 24.
ih anuiggon ni gange. O. ^HL 1, U.
naher gande gesaz sl Bo» 5. .
gang thines ainthes. O. IIL 4, 28.
gamea hina (hinc). T. 166, 4.
der hA glkndo uueg, eeha via. Bo. 5.
gaendez, gressibile. Org.
gander, ambidans. N. 100, 6.
idun in reizia nnis käenda. Org.
atrimen gaende in strazo uuis. Org.
dar disses libes ende gat N. 70, 18.
dar gat uuerches ende. N. 103, 23.
unz dara din possesii^ gaL N. 60, 3«
unz tara ain hohi gat Mu.
diu hohl gat 10 nidenan x^t Org.
anafahendo ze demo menniacen «nde
80 gando unx ze demo fehe. N. 134, 8.
er gat under zuisken, e$i medius inter
faristotelem et stmcos). Syl.
imo C^UoJ gant prospera unde advena ge- .
licho. N. 138, 12.
ein nnde guot al gelicho gan, uman id
ipswn esse, quod bonum est. Bo. &.
80 gienge iz kelicho. Org.
#0 ne gat iz toh nieht kelicho, differt.
arme ioh thie riche ao geniu algiliche.
O. V. 16, 29.
taz kat also man chede — , intulenim hoc
differi, dlcere-^. Org.
also gat ouh taz, also man chede — , hoc
auiem nihil differt, quam tUcere — .Org.
ze eine ne gat, non iJem est Org.
iz kat al ze eine, man iz keheize aide
ne geheize. Org.
taz cat al einis. Syl.
an ^ro gat tir einis ze chedenne, nihil
enim differt, dicere (vel hominem ambu^
lare vel hominem ambulaniemj. Org.
BGt m/.
giengen opheron. N. 123, 1.
ih gangu gicoron. T. 125.
Bfit accus, (weg).
lere mih kan dine nuega. N. 118, 26.
laz in gan den breiten uueg, käng du
den engen. N. 36, 7.
nuanda unrehten uueg ne hanctost
du uns ze ganne. N. 59, 3.
die den breiten uueg kant dero huor-
luate. N. 17, 43.
Digitized by
Google
71
GA.
GA.
72
daz sie unrehten uueg ne gant. Na,
80 gi'eng ih herta uuega. N>. 16, 4.
gang the«an uueg. 0. f. 18, 44.
giang er uuegarihti. 0. III. 8, 19«
Mit aba:
ih kieng aba uuegc. N. 7% 27.
gaut aba dero uuarheite« N. 36, 20*
Mit oba:
gieug oba tbemo uua^are. T. 81.
gaugauter oba tbemo seuue. T. 81.
Mit u bar: ^
' gau über den mere. N. 39, 6.
du gast über aspideml N. 90, 13.
über sie gange iz (swert). N* 36, 15. ,
die (suertskeiden) über sin uuinstera
dieh kaut. Mq>..
ubar fraukoQO laut geugit allu sin gi«
uualt Ol. 3.
daz über mib rebt urteilda gieug^ 3o.5.
sin vin^icta gat über antichristum. Nd.
Mit aftar:
ibar liuti after uuege gent. 0.11.22,14.
Mit üfan:
er ufan einan berg giang. 0. III. 13^45«
Mit ana:
mit dat,
die ungeflecbote gant an demouuege^
N.. 118, 1.
die ne giengen an sinen uuegen. N.
118, 3.
unde gesazta er mine fuozze an den
stein, der christus ist, unde ap imo
geriiita er mine genge; der ne irrot,
d-ar «n imo gat. N. 39^ 3,
übe histrio dar gat an seile (per funem).
N. 39, 5;
mina leidun stiga, ^an dero ib kieng
föne dir. N. 138, 3.
petrus kieng an dipn uuel^on, in undi$.
N. 39, 5.
8.0 uuieo der mennisco gang.e an demo
£ot,es pi)de. N. 38, 7.
so gan ib an dinero uuarbeite. N. 85, 11;.
mit acp.
iz gad an sia uud.e ana iro scheitelun.
N. 7, 17.
ge uuir anne den akker^ Wm. 7, 11.
uuistuom, ter an got kat. Bo. 5.
diu coniraversio gat. an debeine persth
nas. Bo. 5* • / .
Mit in:
mit dat.:
in dero fecclesia) ist ze g^nne. N. 41, 5.
in ungefleccbotemo uuege ganden N«
100, 6.
die in sinen uuegen gant N. 127, 1.
ib kieng in erdo. N. 56, 7.
gat in uueido. N. 16, 12.
gange ib oub bier in mittemo acatue
de8 todes. N. 22, 4.
gat in nabt. T. 135.
gant in finstri. N. 81, 5.
get in finstarnessin. T. 131.
übe ib can inmitten arbeiten« N. 137,7.
in tbemo uuillen giangis. O. IV. 21, 6.
in miuen gerfbten ne gant N. 88, 31.
ib gieng in uuiti, in laiitudine. N. 118,45.
poh ib ne gieng in micbelen dingen.
N. 130, 1.
gangeuti in allen bibotun. T. 2, 2.
gant in einemo füoze. N. 17, 46.
mit acc:
In morgan uuolta ber gan in galileam.
T. 17, 1.
80 tbaz her ni mohta giu ougazorhto
g.an in thie bürg. T. 46, 5.
ni gat in himilo rihbi. T. 42, 1.
in himil ni gengit Ö. II. 23, 19.
in die herebirga mines huses ne gan
' ih. N. 131, 3.
in ferbrennedo gan ih in diu hus. Pf.
i65, 13.
giang er in thia palinza. 0. I. 6, 9.
gant in sina houa. N. 95, 7.
sie ne giengun in thenfrithof.T.192,3.
gieng in gibirgu. T. 4, 1.
80 giang er intben oliberg. O.IIL17,2.
in Jbaz seif er giang tho zin. O. UL 8, 47.
genc in sceffilin. Frg. 3.
rugh kat in holing. N. 36, 20.
al thin lihhamo gange in faella fiur.
T. 28, 3.
der
Digitized by
Google
73
GA.
GA.
74:
der (ruoft) gieng in sin otb. N. 17, 7.
er geteta sie gan in iro mnotuuiUin,
in concüpiscentiüs Cordts sui. N. 106| 40.
kengun in spraliha, consiüuni inierunt.
Frg, 31. • .
ni giaag in atrit nmbi thaz« O.L 27, 17.
diu gTU4>ni beginnet kän in rötl. Mq).
uniht ni giang in es in muot O. UL
17, 6a
kät aber in spedeS'^, dividitur rursui^.
Org.
in sedil gan, obire. D« IL 319.
in sedal gat, oCddii (sol).%S3f»
in sedel gändiu zeichen. Bo. 5.
Mit innan^
gang innan thina camara. T./34, 2.
er giang innan thaz hus. O. IL 11^ 11.
ACt durh:
tbes selben thionostes giuualt thaz
gengit tfauruh ira hant O. V, 25, 17.
snert kange in dnrh iro herzen. N.36,15«
Mt fona: f
föne dien skerten gant die feltaeha«
N. 90, 4.
REt fora:
thar ih fora imo gange. 0. DI. 13, 30.
Mit nah:
daz sie nah mir gangen. N. 39^ 15.
gdng&n njih ^tbn^ ambiarU. Bo. 5.
nah temo (genualte) ir so gnoto gan
sulent« Bo. 5.
Mit zi:
unde gan ih hina in ze gotes allare.
N. 42, 4.
giang zi themo gotes has. 0. IV. 6, 3«
gang ze bluomgarten. Bo^ 5^
gemes ci imo. T. 135. -
ze unrehto farenten ne gan ih. N.25,4«
anagenne des nningarten gieng ze
seuue. N. 79, 10.
zi achara ^in^ fadere. M. 31.
zi akare ne gangent(fogala). O.n.29,8»
ze acher e gange. Bo. 5.
ze achere gienge, humum f oder et. Bo.5.
uueg ter dannan gat ze utica. Bo. 5.
gat mdnnolih ze sinemo uuerche. N.
103, 23.
IV.
ne gat (AlphabeiX nteht fuird» Ana ze
sibene buohstabes. Mu.
ne gengit zi imo fon then seafon, mm
periinei ad eum. T. 133.
nba gangan: . ^
man gangenti oba^ emtes supra, ni uuiz-
znn. T% 141.
widarortes gangan:
giengtfn nuidarortes, ahierunt retrorkan.
' r. 184, 3.
fnrdir gangant
fnrdir gangaati, procedens. T. 19, 8.
frammort gangan:
ne gang thti frammort inti sih. O.-IO.
17, 55u
<gagan gan: der herre ire gegen gie. D.
IIL 7a).
ingagan gftn, gangan, eittgfgen st^tn.
ingagen gangenter, eongressus (acMlliJ.
VA. L 470/
ingagan gaanter, eongressus. VA.JX. 889.
get ingegin imo! T. 148.
giang ingegin. O. U. 15, 4. T. 223, %
giengua ingegia O. IL 8, 24.
giengun ingegin imo. T. 116.
engagine gan, congredt.-D^ U. 323.
hinagin, gangen, ^init^tn^^inmt^Qt^ttu
fainagangan, abire. T. 184, 5. ^ ,
er gat hina in dia alt^n slahta sinero
fordere^. N. 48^ 20.
hintarot gangan:
hintert kangen, avertaniur r^rorsum. N.
12Ö, 5.
hera gangan, ^trge^ctt.
dn giengi hera. T. 125«
dana u. danan gangan, l^on bannen $<^itL
thana gieng. T. i43. '
thana giaag "O, IIL 4, 32.
thana giengun. T. 223, 4.
thana gangente, abeunies. T. 215, 4.
thanan gangenten, abeuntibus. T. 64, 4.
giefig thana. T. 101.
, kenc dana uz, egressus est foras. Trg. 31.
AFARGAN.
auargat Ra. \ j.^
afarkat. sI.K.^'•^»^^'""•'
FOLLEGAN, FOLLEGANGAN.
Digitized by VjOOQ IC
y^
75
GA.
GA.
76
sid tie chttninga niomaa eba ne stozet
unde in iro saligheit folle gät, perpe^
tuo penbirat. Bo. 5.
mide din gn^da follegat mir (subuque^
türme) alle taga mine» libea. N.22,6.
folle gilt si (vindicta) in euua« Nd.
die sih iro (mperbiae) ne gelonbent nnde
mite folle gant N. 30, 25.
' follegiengin sie (salda) imo uns tara,
nutnereni» Bo* 5«
mit temo einen argumenta, so ai begonda,
habet si allen finnen fjollegangea
Bo. 5.
BDSSIGANGAN, miiit^tni aberrare, peccare.
thas ih nt miasigange. O. IIL 17, 65.
ni firlaze unaih thin uuara inthea uni-
daruuerten fara,
thas unir ni misaigangen, thar ana ni
gifallen. O. U. 31, 3S.
uuio ther ander missigiang ioh harto
hintorort gifiang. Oh. 31«
ni unarnn uuola unachar, bi thin mis-
sigiangnti sie thar. O. IV. 7, 66.
ni miasigiangin nuir ao fram. O. II. 6,31.
thaz uuir ni misaifiangin onhsonimis-
aigiangln. 0. 11. 11, 41.
[ime an niehte missegie (u6e( sUttg). D.
D. m. 94.]
GAGlN, GAGANGAN.
Formen:
inf. gig^n. Bib. 1. 3. ,
kegftn. D. IL 35t.
gig^n. Mip.
gigangan. Bo. 1. 4.
kikank-an. gl. K.
praes. ind.
(er) gigät. 0. m. 7, 49. IV. 11, 43. Bib. 1.3.
kikät. Ib. Rd.
gegät. Bo. 5.
kekat. K. 64.
gigÄt Bib. 1, Pnid. 1. Mi[i.
gigeit. 0. L 2, 19. in. 3, 12. 7, 63.
IV. 9, 31.
(sie) geg^nt Bo. 5.
(ih) geganga. Schw.
(sie) gigangenl 0. IL 13, 95.
praes. conj.
(er) gigee Mo. Sb. Bib. 1.
gig*. 0. V. 23, 363.
(er) gigange. O.L 18, 31. 27,46. 0.16,18.
IV. 7, 7. 11, 30. 20, 20. (0. L 18,36.
cod. P.).
Gdiort ändi giganna in an frono gi«
ganna, pubUcetur. A. hieher?
(wir) gigange n. O. IV. 9, 6.
(ir) giganget 0. ID. 14, 103.
praet. ind,
(er) gigiang. Ol. 24. O. 11. 41. HL 16, 5.
gigieng. VA. m. 333. VIL 636.
gegieng. N. 1, 1.
(sie) gigiangnn. O. J. 23, 18. HL 8, 11.
praet. conj.
(er) gigiangl 0. L 20, 15. U. 3,24. 6, 34.
11, 2a
(sie) gageingin. Db.
gigiengin. O. L 23, 11. 27, 21. DL 6, 15.
part^ praet.
kigangan. K. 58.
kekankan si. K. 14.
kegangen birn uuir. N. 131, 7.
n. s. m. kekanganer. K. 35.
d.s*m.n. giganganemo. T. 193, 6.
Bedeutung und Gebraudi:
ao aie in thaz seif gigiangun. 0.1118^ 11.
thar man kikankan ni mac, adire. gl. K.
nahor gigiangin. O. I. 27, 21.
Quir birn in sin gezelt kegangen. N.
131, 7.
kegan, cessisse. D. 11. 351.
gigangan, cessisse. Bö. 1. 4.
kekat, cedet. Rd.
gigat, cedit, Bib. 1. 2.
gigee, cedet (in partem tuamj. Ma.
giget, cedit (in leges diuinas impie agere
impune ne cedit). W^.
giget, concessit (mortale genus sab regnam
remi). Prud. 1.
kekat, pertinet (locus ad dioecesin). K. 64.
gigen, cadere (sub regis potestaie cadere
universa). Mij;. ^
kikat, cadet. Jb.
sie gegant aba iro uuistuome. Bo. 5*
ob iz uuar zi thin gigat, thaz man thia
diufi ni firstat 0. ül 7, 49.
Digitized by
Google
77
GA.
GA.
78
ni Quird ther tbarthc faBtan, tbet
unolti uuidarstantan^
thai %i thin (^igiangi, ai nueri thoh gi-
fiangi. 0. IL 11, 28.
ob iz %i thiu thoh gigeit thnroh mina
dnmpheit 0. I. 3, 19.
sie tho uuuntar gifiang, so iz zi thiu
tho gigiang. O. HL 16, 5.
80 niiar so iz io zi thiu gigeit O. UL 8,
12. 7, 63.
theiz io zi thiugigange, theih thionost
thir gihenge. O. IV. 11, 30.
salig ihie armherze ioh thie armu
u^iihti smerze,
then mmat zi thiu gigange, thaz iro
leid sie irbarme. O. IL 16, 18.
thaz uuir zi thiu gigangen, nuir suli*
ches biginnen. O. IV. 9, 6.
ir ouh thaz ni uuollet, thaz ir zi thiu
giganget,
odo ouh zi thiu giloufet, thaz ir es uuiht
firkoufet 0. HL 14, 103.
al iö sulicha giuuurt, so duat thes gei-
stes giburt,
then zi thiu gigapgent, fon imo irbo«
ran uuerdent O. IL 12, 48.
so iz zen thurftin gigeit O. IV. 9, 31.
odo iauuiht thes man thar big«, thes
zi tode gige. O. V. 23, 263.
uuizit, quad er^ thesa dat, thaz si in
iuih gigat 0. IV. 11, 43.
indi mit ludheren in nohheiniu thing
ne geganga. Schw.
ob uns in muat gigange, thaz unsih
heim lange. 0. L 18, 31.
ziu feris thu inti doufist, nu thu ther
heilant nijiist,
noh thero manno ouh thanne, in thero
ambaht iz gigange. O. L 27, 46.
zelle ouh in giuuissi, thaz er selbo
krist si,
io thia beldida gigange, then namon
imo feige. 0. IV. 20, 20.
gigiang er in zala uuergin thar, drub*-
tin half imo sar. OL 24. <
thaz er gigiang in baga thera gotes
fraga. O. IL 6, 41.
gigiangna si es in ernust in thrata mi-
chila angust 0. L 32, 18.
ouh unorolt ni gigiangi in thesa go-
ringl O. IL 6^ 34
ni uuas ther nan intfiangi, in gilouba
gigiangi 0. IL 2, 24.
zi giloubu gifiangin, in riuua gigian-
gin. O. L 23, 11.
in tod ni gigiangin. O. IL 6, 1&.
girate giganganemo, conälio Muto. T.
. 193, 5.
zasamana giganganiu, cmfusa (unda).
Prud. 1.
Buola gigan, cenisse (pareniHusJ. Prud.l.
GAGANGENNI, congressus (meos). VA. V. 733.
ANAGAGAN, , ANAGAGAJNGAN.
anakigat, invasiL Ib. Rd.
anagigiench, iMtquor (conveUerevimenJ.
VA. 111. 33.
anagigiene, aggressusesi (iakmvitamj.
D. IL 285.
anagigiongan (VcJ, athrH sunt. Ec
anacagangan, inito. Tg. 1.
anagagangan sini, adorsi sunt. Em. 20.
anakiganganemu, inito. Rd.'; in Ib. steht
anakikannemu.
[anagigean, ambire (gloriam). firud. 1.
gehört vieUeicht als Sdireibfehler fiir ana-
gigan hieher; doch kann es auch zu gian,
hiare, gehören.]
INGAGiN, INGAGANGAN.
inkiget, incedit. Gc 4.
so er erist thia arka ingigiang. O. IV«
7, 51.
die dara in gegangen uuaren. N. 40, 8.
dara ingegangener iiho ih gote. N.
117, 19.
ingaganganer (inkagankaner. K. 62.)
ist, ingressus est. K. 60.
inkegangane (sin), ingrediantur. K. 43.
in sin kegangan, ingrediantur. K. 6L
herain pistkrkangan,/72^rddf>mAiic.Rb.
FRAMGAGANGAN.
thiu gigienc fram in managa- taga,
processerat. T. 7, 9.
beidu framgigiengun in iro tagun,
processerant. T; 2, 2.
Digitized by VnOOQlC
79
GJL
GA.
80
min quena fram Ut gigangali ia ira
taguiiy proaasit. T. 2, 8.
framgigangenesy persenilis. A.
ftamkiganganem hlisktum^ progreuioris
aetatis. Rb.
ÄBAGlN, a^se^ett.
tar dia naht aba g&t, deswit. Bo. 5»
tiu unsamfta aba gAnt, difficUe mobilia^
nnde uuirig sint Org.
ANAGiN, ANAGANGAN (<£anagag4n),atiee^
Form und Flexion:
Inf. anag4a N. 120, 8.
anagin. b. 2.
anagangan« IL
praes. ind^
(ih) anagdm. R
(er) anagftt K. 21. N. 21, 12.
gät ana« Bo. 5. SyL Nd«
anageit. O. V. 10, 5*
(sie) anag&nt Db.
gftnt ana. Bo. 5.
anakänt IL 7. 32.
pra^s. conj.
(er) anag^ange. 0«. L 18^ 36* Bo. &»
praet.
(er) anagienc SC«
anagieng./Bo. 5.
gieng ana. Bo. 5.
(anegie. D. IIL HO.)
part. praes. anagändo. Bo^ 5.
n. s. m. der anagftndo. Bo. 5»
^ d. s*f. anagäntero^N. 102,17.
anagintero. N.100,8»
a. s. f. anagäenda. Bo. 5.
anagaDgendu, incessu. Can.
Bedeutung und Gebrauch;
anagam, invado. R.
anagangan, invader^. R.
7th^8 sjelben pades auazi suachit reine
fuazi,
ai therer situ in manne, ther thar ana
gange. O. I. 18, 36^ (ana kann auch zu
thar gehören),
anakant, incedimt (in hella). K. 7.
anagat, succedii. K. 21.
anakant, succedunt* K. 32r
der anagändo tag. Bo. 5.
foaa anagdnteTo uuerlte, a seculo. N*
102, 17,
(iz sint zuei iar daz anegie diser hun-
ger. D. IIL HO.)
aband unsih anageit O. V. 10, 5.
mit diu not anagat, proximaeH. N.21,12l
vze anagentero irsuochungo. N. 100, 8.
daz kH^t io personas ana. Bo. 5. *
taz ne gdt ten ora/orem nieht ana. Bo. 5.
ttuaz in anagange ze tuonne. Bo. 5.
mih kat der gerich ana, mea ist ultio. Nd.
daz ten considem anagieng ze tuonne,
taz frumeta sin legatus. Bo. 5.
taz sint die strite, die einluzliche Qien- -
niscin anagant Db.
der uuint taz skef anagindo« Bo. 5.
anagienc, se^uebatur (illum ghriaj. SC.
er (hercuUsJ gieng iz (paksdem) ana mit
temo fiure. Bo. 6.
gänt (leuuenj ten meister ze ereat ana
(faUm an). Bo. 5-
aus kat man in ana (cf. cruozit). SyL
INGiN, INGANGAN, goth. inngaggan (cf. iii^
gagAn), einsehen; l^itteittaelicn.
Form und Flexion:
Inf. ingÄn. Ja. O. Ü. 23, 21. V. 6, 28. Mcp.
incannes, intrandi. H. 18.
ingangaa T. 62, 6. 95. 97. 106. 119.
227, 2. Can.
incangan. Pa
inkankan. gL'K.
ingangen. T. 125.
in zi ganganuQ. 0. V. 6, 52.
praes. ind.
(ih) ingäm. Pa. gL K.
gän in. N. 42, 4.
(er) ingit T. 42, 1. N. 14, 2.
iukät Ic Rb.
ingÄt. T. 84. 133.
gät in. N. 23, 7. 9. Bo. 5.
geit ia O. IV. 15, 5.
(ir) g6t in. T. 141.
(sie) inglint Bo. 5.
gant in. N. 117, 20.
(er) ingengit. T. 84. 106. lU 13& 157,2.
(ir) iuganget T. 44, 7. 8.
(sie) ingangent T« 106.
Digitized by
Google
81
GA.
GA.
82
prae$. conj.
(du) ingang^fit Bo. b.
praet. irßd.
(ih) ingieng. T. 13&
(du) ingienge. Bo. & '
(er) ingiang. O. l. 4, 19. IL 11, 5. V. 12, 26w
ingeng. T. 84.
ingieng. T. 4, 1. 18, 1. 47^ 1. 79. ^.
93. 110. 117. Mcp.
inkienc Ic
giang in. O. L 22, 33.
kenc in. Frg. 19.
gieng in. T. 60, 13. 14 125.220,3.Mc{k
(ir) ingiengunt T. 87.
(sie) ingengun. Em. 29*
gieng en in. N. 40, 7.
kengun in. Frg. 27.
praet. amj\
(ae) ingiengia Mqi.
imp. s. ingang. T. 92. 149.
pl g4t in. T. 40, 9.
gftnt in. N. 99, 4.
part^ praes.
ingAndo. Mcp. Bo. &
n. pL m. inglinte. Mai.
ingangenti. T. 2. 114.
d. s. m. ingangantemn. K. 3&.
n.pLm. ingangante. Frg. 17.
ingangente. T. 8, 6. 57, 8*
. * d. ph ingangenten. T. 157, 2.
a.pLm. thie ingangenton. T. 141.
Bedeutung und Gebraudi:
incangan, invadere. Pa.
ingan, peneirofe. Ja»
ingangan, intrare. T. 62, 6»
ingam, invado. Pa,
der dar ingat, ingreditur. N. 14, 2;
inkat, ingreditur. Rb.
inkat, penetraL k.
thara in zi ganganne. 0. V. 6, 52.
rehte gant darä in. N. 117, 20.
get in, intrate. T. 40, 9.
, ingengit, intrat. T. 157, 2.
ingando, ingressurus. Mcp. 32.
ingante, intrantes. Mat
daz du ingangest, introeas. Bo. 5.
du ingienge, introisti. Bo. 5.
gieng in, ingressus est. T. 60, 13. infrowit.
T. 220, 3. irrumpit. Mcp. ,
inkienc, subiit. la
ingengun, inierunt. Eau 29.
Mit acc. , k
glt iz tih ieht in. Bo. 5. .
uuanda dik ingdnt mine reda, in te
descendtmt. Bo. 5.
ingieng hierusalem. T. 117.
thanne ir inganget thaz hus« T. 44, 8.
Mit in:
in heidanero uueg nigetir in. T. 44,3.
ingangit in mund. T. 84.
ingangit in richi kimilo. T. 106.
ingieng ih in thin hus« T. 138.
ir in iro arbeit ingiengunt T« 87.
Mit zi: ,
ze gote gan ih in. N. 42, 4»
kat in ze iu. N. 23, 7.
gat in zu ze in. N. 23, 9.
gant in ze sinen porton. N. 99, 4.
ingangan zi libe. T. 95w
sie gi engen in ze mir. N. 40, 7.
ÜBARGiN, UBARGANGAN, goth. ufargaggan,
und UßARIGAN, überge&etti übertreffen,
ubargan, trandero'. BL
upari kat (ubigaL Raw), exsuperaU g^. K.
upargaat, transgreditur. R.
fliahemes thio ubili, thiu unsih geit
hiar iibirL O. V. 23, 75.
upari gant Pa. \
ubiri gant R& >, exsuperant.
ubiri kaant gl. K.)
(dine ehornstadale gen allenthalben
ubere. D. HL 74.)
uparkenkit, transgreditur. gL K.
ir ubergangent gotes bibot T. 84.
ubergangent lera altero. T. 84.
ih ubargieng (thiu bibot). T. 97,
ubirgiench, prevaricatus est. Bib. 5.
mit thiu er thaz laut al ubargiang. O.
IV. 20, 30.
ÜFGAN, ÜFGANGAN, attfae^en; s. auch M-
DAR GiN.
wi/ üfkän. Mcp. Bo. 5.
üfgÄn. Wm. 3, 10.
ufgangan. T. 32, 3.
Digitized by
Google
/''
83
GA.
GA.
84
praes* ind.
(er) üfkät Bo. 5. Mcp. ,
gAt ü£ Mcp.
' (me) üfgftnt Wm. 4, 1.
(er) ufgangit Pa.
nfcangit gl. K
uphgengit Frg. 25.
ptaei. conj.
(er) üfgÄ. Wm. 4, 5.
üfkange. Mcp. Bo. 5.
^praet. ind.
(er) nfgienc M. 30. Gb. 4.
ufgiench. Le. 1. 3. Gh. 1. 3.
gicng ut T. 21, 12. Mcp.
giang ut O. IV. 35, 43.
genc uph. Frg. 11.
(ae) giengun uf. T. 71, 3.
part praes.
üfkftndo. Bo. 5.
n. s. jfi. der üfginte (ÄfgÄnde. Wm.
m.). Wm. 6, 9.
gf.rf.^./. ufgaagantcru. T. 71, 3.
ufgangentera. T. 216, 3.
part. praet*
ufkekangan slnt K. 65.
Bedeutmig und Gebrauch:
ufgen ze demo diske. Wm. 3, 10.
ufgent uone uuaske. Wm. 4, 1.
ßint ufkekangan, oriuntur (scandalaj.
K. 65.
ufgangit, adolescit. Pa.
giengun uf, exorta sunt (semina). T.71,3.
lauph uphgengit Frg. 25.
unxie der tag üf gfe. Wm. 4, 5..
der üfgente morgenr6t. Wm. 6, 9.
der ste^ro beginnet üfki^n. Akp.
kieng ter mano uC Mcp.
so diu sunna ufkat. Mcp.
iovis Stella ufkat Mcp.
Hobt gieng in uf, lux orta est eis. T.21,12.
ufganganteru sunnun; orio sole. T. 71, 3.
tho giang uns uf uuunna, tbiu euuinigu
sunna,
ich ouh salida ubar al, so man biar
fora sagen scal. 0. IV. 35, 43. 44.
üMBIGiN, UäIBIGAJNGAjS, umgc^eitr ^erum*
Qt^tUi umgeben.
inf. umbegän. Org.
umbicangan« Pia. gL K.
praes. ind.
(er) umbicat Pa. gl K.
umbegät Org. Bo. 5.
g&t ümbe. Org.
(ne) umbegint N. 58, 7. Org.
umbegint. Wm. 3, 7. 5, 7.
gint umbe. N. II, 9. Org.
(ir) umbiganget T. 141.
praes. conj.
(ßie) umbicangen. K. 48.
praet. ind.
(er) umbigieng. T. 22, 1.
umbegieng. Bo. 5.
part. praes. d. pl. umbicantem. Ic.
part. praet. umbicancan. Ic.
Bedeutung und Gebrauch;
gant umbe, ambulant. N. 11, 9.
uqfibicangaa, circuire. Pa.
umbicat^ circuit. Pa.
umbicantem, ambientikus. Ic
tia erda daz uuazer umbegat Bo. 5.
umbegantsie diaburg, ciiYtiiAifn/. N.58,7.
umbegent (daz bette), ainbiunt.\Vn.3j7.
ir umbiganget, circuitis (seo inti erda).
T. 141.
umbicangen, circumeant (das Kloster). K 48.
umbegieng taz hus sumelicfaer. Bo. 5.
umbigieng ther heilant alla galileam.
T. 22, 1.
relativum ne mag neheinest umbegan,
converli. Org.
übe ^i umbe ne gat, si non convertitur. Org.
umbe ne gant siu, converiunteir. Org.
mit tien sie umbe gant, convertentia. Org.
so ne gjät iz umbe nicht, non convertitur
(Salz). Org.
föne diu ne gat iz umbe. Org.
so gat iz ouh;umbe. Org.
i% kat 10 danne umbe. Org.
pediu ne gat si umbe. Org.
föne diu ne mag iz umbegan. Org.
umbicancan, obsida. Ic. '
ANTGAN, ANTGANGAN, enfae^ett.
Form und Flexion.
inf. intcan. Ib«
Digitized by
Google
85
GA.
GA.
86
intkan. Rd.
ingan. IN. 73, 2a 118, 116.
intgangan. 0. IV. 37, 11. cod. P.i
ingangan. O. IV. 37, 11. V. 15j 2a
19, 16.
(er) ingat Bo. 5.
(sie) ingant Bo. 5.
(er) iogieng. T. 134. N. 37, 11. 106, 27.
iogiench. N. 71, 6.
(er) iogiangl O. I. 19, 15. IL 5, 27; IV.
8, 8. 16, 20.
(sie) ingiaogin. O. L 24, 2. V. 13, 6.
p€ott» pmet.
ingangan sL O, V; 3, 17.
ingangen ist N. 54, 22. Mep. Bo. 5.
engangen ist (oder ergangen?)* Bo.S.
Bedeutung und Gebrauch:
intkan, evadere. Rd.
daz erbe ne laz uns ingan. N. 73, 20L
ingät imo ioh tiu gnnht Bo. 6.
sie (irä) ingint in sar. Bo. 5.
ni laz thir nan ingangan. O« IV. 37, 11.
in herzen si iz bifangan,^ ni laz es uuiht
ingangan. O. V. 15, 20.
er uuergin megi ingangan, uuetd er
thar bifangan. O. V. 19, 16.
do ingicng imo däz lieht N. 37« 11.
do si (lera) ingiench (iudHsJ. N. 71, 6.
ingieng in iro uaistuom. N. 106, 27.
er ouh baz ingiangi, siu uuafan nt bi-
fiangi. 0. 1. 19, 15.
in themo pade ouh fiali, ioh salidon
ingiangi. O. IL 5, 27.
er er imo io ingiangi O. IV. 8, 8.
thai man nan gifiangi mit niaüuihtu
er pingiangi. 0. IV. 16, 20.
uuio sie ingiangin alle themo egisli«
chen falle. O. I. 24, 2.
thie fisga in al ingiangun, niheinan ni
gifiangun. O. V. 13, 6.
mit thiu si ih io bifangan ioh fianton
ingangan. O. V. 3, 17.
an dero uuelchi ne ist in iro chraft in-
gan gen. N. 54, 22.
ist Inir ingangen, perit (nuillo). Mcp.
ist mir ingangen diu gehuht Bo. 5.
ist imo ingangen daz kestriga. Bo. 5«
uuio mir engangen (?y ist min uiiska-
delL Bo. 5.
er ingiang fon iro hanton« T. 134.
üNTARGlN, UNTARGANGAN, nndr^e^ett
untarkat, infercidit fanheüiusj. Rh.
untirget, occidet (solj. Bib. 51
einer imo den stuol ze romo undergieng
unde alla italiam. Bo. 5.
nntarkiangi, iniercessisset. Ib. Rd.
ÜZGAN, ÜZGANGAN, auisthtn.
Form und Flexion.
/»/• uzcaan. R.
uzcan? Pa.
uzkan? gL K.
uzgangan. T. 44, 7. 145.
uzgangen. T. 60, 6.
präes. ind.
(du) üzkäst N. 67, 8.
uz ne gast N. 43, 10.
ges uz, T. 27, 3.
(er) uzkat ^. K»
uzcat Pa.
uuzkaat R.
uzgct T. 57, 6. 133.
gat üz. N. 94, 12. 117, 29.
(er) uzgengit T. 84. 145.
(sie) uzgangent T. 77. 84.
praes. conj\
(du) üzkang^st Bo. 5.
(sie) uzkanken. K. 8.
praet, ind,
(ih) uzgieng. T. 57, 7. 175, 5. 6. 177,, 5.
(du) uzgiengi. T. 176, 2.
uzgienge. Bo. 5.
(er) uzgieng. T. 17, 8. 49, 6. 53, 2. 79.
92. 109.
gieng uz. T. 131. 159, 7. 194, L497, 1-
N. 18, 6.
giang uz. O. I. 4, 75.' ^ ,. \
(ir) giengut uz; T. 64, 4. 5. 6. 185, 7.
(sie) uzgiengun. T.^3, 12. 13. 12a 121.
166, 5. 235, 3.
giengun uz. T. 87. 125.
giangun uz. O. IL 3, 24. IV. 34, 3.
giengen uz. N. 4(T, 8.
praei. conf.
(er) uzkienge.tBo. \6* * \ . : ; u*
Digitized by
Google
>^'
87
GA.
ga:
88
ünp. *. nzgang. T. 53, 7. 92.
gang uz. T. 92. 125. Wm. 1, 8.
ganc uz. Wm.'IX. 1. 8/
ph gant uz. Frg. 27.
g6t dz. Wnl. 3, 11.
part. praes.
Azkändo. ^o. 5.
uzgangenti. T. 2, 10. 46, 5. 70, 2.
86. 97. 188, 6. 209, 4,
uzkanganti. K. 55«
71. s. m. uzganganter. T. 79.
d. s. m. uzcangantemo. Frg. 31»
71. plp 771. uzkante. K. 48.
uzgante. Ib.
uzgangante. T. 44» 9« 31*
53, 2. lOe
g. pt uzkankantero. K. 44.
d. pL uzkanten. N. 101, 7,
uzkankantem. K. 42.
uzganganten. T. 61, 5f
uzgangeuten. T« l^ö.
ptsrU praet*
uzkakangan uuesan. K* 68.
77. s. m. uzkikanganer. K. 35.
n.pLm. uzkicangane. le
g. ph dero uzkegangenon. Mqif
Bedeutung und Gebranch:
uzcan (uzkau, gl. K«), exitui. Pa.; c£ uz«-
gang.
uzcaau, egressus.K (sollte uz ca a n ak/ior^»
praet. von u z g ä n angesehen werden könn/ei^?)
Bi ges thu uz, non exies. T. 27, 3.
80 du uzkast, egredieriss N. 67. 8.
uzkat, exit gl. K.
gaat uz, e^iie. Frg. 27.
get uz, egredimird, Wm. 3, IL
uzkante, exeunies. K. 48.
uzgaute sint, palantes, incerii in diuersß
fugientes. Ib.
uzgangent, exibunt. T. 77.
du uzkangest, '^^^£//am. Bo. 5^
uzkanken, exeanU K. 8.
uzgieng, exivL T. 57^ 7.
uzgiengi, exiisiL T^ 176, 2.
uzgienge, egressiis es. Bo. 5^
gien^ut ir uz, exUstis. T. 64^ 4.
uzgiengun, exierunU T. 53, 12.
«zgang, exi. T. 53, 7.
uzgangenti, egresms. T. 2, 10.
uxgaagahter, exiens. T. 79.
uzcangantemo, exeunte. Frg. 31.
uzkikanganer, egressurus. K. 35.
uzkajcangan uuesan, egredi. IL. 58.
sniumo uzkigangane, dto egreäsi. Ic.
dar feat er (Psalm) uz. N. 117, ».
gat (Psalm) uz ze amere. N. 94, 12.
dero uzkegangcuon lehtero. Mop.
ter mere, der gerno uzkienge. Bo. 5.
giangutt ingegin uz. O. II. 3, 24.
liumunt uzgieng, /ama exüL T. 17, 8.
uzgieng thaz uuort in alle iudeon fon
imo, exivit* T. 49, 6»
ozgengit fon themo munde. T. 84.
giengun uz fon thero burgi. T. 87.
uzgengit blekezunga.-T. 145.
ni curet uzgangan fon huse zi huse.
T. 44, 7.
ARGiN, ARGANGAN, goth. usgaggan, tu
Form und Flexion:
J^^f' ergan. Bo. 5.
praes. ind. ^
(ir) irgät N. 30, 6.
irget M. 30. Gh. 1. 3.
irgeit O.JI. 19, 6. III. 25, 1.
(sie) ergänt. Sfcp. Bo. 5.
(iz) irgengit Oh. 73.
praes. conf.
(er) argee. Em. 33.
irge, 0. IL 21, 4. 24, 34. III. 20, 14L
21, 35. IV. 37, 6. 14.
(ä) irgange. 0. I. 2, 18. V. 21, 10, N.
72, 10.
er gange. Bo. 5,
Csie) irgangen. N. 72, 17. O. III. 12, 34. ,
jer gangen. Bo. 5^
praet ind.
<er) argieng. T. 22, 2.
arginc. VP.
argienc. Prud. 1.
irgiang. 0. III. 24, 10.
irgieng. N. 105, 36.
ergieng. Bo»5. inti her tho er gieng
fon in, e^ ipse progj^ssus est ab
Digitized by VnOOQlC
eh. T. 181, 1. gehört wohl nicht
bieher«
irgienc Sb. ,
irgiench. Mx. Bib. 1. 2. Pmd. 1.
(ne) irgiengun. M^. AI. 31. Le. 1. 3.
irgiengen. Le. 2.
praet. conj.
(er) irgiangl O. IL 6, 45. (la 24, 15. IV.
4, 4. 34, 24.
(sie) irgiangin. Gb. 3. Pmd. 1. Bib. 1. 2. 5.
irgiengan. Gh. 1.
imp. s. argang. T. 19, 8*
pari, praet.
irgangend, in praeterito. N. 43, 8.
irgangen. N. 38, 5. 85, 9. ist N.
2, 7. 20, 3. 70, 19. 86, 4. 89, 8.
uuare. N. 43, 8. sint N. 76, 6.
ergangen ist. Org. was. D. IIL 64.
g. s. n. irganginis. N. 104, 27.
ergangenes. Bo. 5.
d.s.m.n. irganginimo. N. 78, 1.
Irganganem^. Sb. Gh. 1.3»
Bib. 2.
ergangenemo. Alz.
arganganemo. Bib. 1.
n.p/.m. afgangana. T. 7, 1.
d. pl. arganganen. Bib. 1. ^
irganganen. Ma. Sb.
ergangenen. Org.
Bedeutung und Gebrauch:
thar ih oba uuille thic mine liobon alle
gizimboron thaz min hus, thaz sie nir-
gangen thanan uz. O. 111. 12, 4.
argang fon mir, exi a me. T. 19, 8.
arginc, excesserat. VP.
argienc, cessU (furor). PruA 1.
irgiench, yZiAanV (labor dieij. Pmd* 1.
irgiengin, peneirarent Gh. 3.
argieng sin liumunt in alla syria, abüL
T. 22, 2.
irgiengin, /ron.n;o/t;er^/ttr (annaliwm nd-
liaj. Ptud. 1. >^
^r daz so ergange. Bo.. f).
umb6 sumeliche ergieng iz so« Bö. 5.
uuieo diu (iico lezesten ding) irgangen.
N. 72, 17. •
uuieo ist dir daz irgangen. TS. 70, 19.
IV.
GA.
90
nuio sin ergangen (exittssj. Bo. 5.
%e uniu in daz irgange, daz sie uuerlt«
salig sint N. 72, 10.
ttuaz uuanist themo irgange, ther an*
deran ronbot thanne. O. V. 21, 10.
so daz irgat (geschieht). N. 30, 6.
so gotes nuillo ergän soL Bo. 6.
anderes ergAn. Bo. 5.
irget, evolviiur. M. 30.
tar diu namolichosten ding ergänt Mcp.
daz ist irgangen after sinemo uuillen.
N. 20, 3.
ergant (geskihte). Bo. 5.
unzi diu suona argee. Em. 33»
theiz thir irge zi guate. O. IL 21, 4.
irgiang iruz zi guate. 0. III. 24, 10.
theiz thir irge zi liebe. 0. IV. 37, 14.
nirgeit imo iz zi guate. 0. IL 19, 6. i
irgeit iz zi angustl O. III. 25, IL
irgieng in ze arge. N. 105, 36.
thaz mir iz iouuanne zi uuize nirgange.
O. I. 2, 18.
iz irgiangi thanne zi beziremo thinge.
0. U. 6, 15.
uuanta iz zi thiu io irgengit Oh. 73.
theiz io zi thiu irgiangi. O. OL 24, 15.
er iz zi thiu irgiangi, thaz man nan gi-
fiangi. 0. IV. 4,^4.
diu (uuerlt) nu irgangen ist N. 89, 8.
(der hunger was ergangen. D. IIL 64.)
daz nu ergangen ist, guae facta sunt. Org.
ergangenes, praeteritu Bo. 5.
irganganemo, lapso. Gh. l. peracto. Bib. 2. -
irgangeno, in praeterito. N. 43, 8.
irgienc, vertebatur (duodecimus mensisj, Sb.
irgiengun^ volverentur (temporum spatiaj.
irganganen, evolutis (annisj. Ma.
argangana uuarun, consummati sunt (ahto
taga). T. 7, 1.
in irganginimo zite, in tempore praeterito.
N. 78, 1.
samo so iz irgangen uuare, praeteritum.
N. 43, 8.
daz sehen uuir nu irgangen. N. 85, 9.
die (alten daga) nu irgangen sint N.76,6.
ergangenen dingen, praeteritis. Org.
[8]
Digitized by VjOOQIC
91
GA.
GA;
92
IRGANGENLTCHO, in praeterüo. N. 84, 1.
ÜZARGiN, UZARGANGAN.
d^er unhreino gheist uzargengil fona
manne« Mat
argieng iho uz thiu liumuni in alla
thia erda, exivit. T. 60/18.
uz ni urgent, excedunt. Gc 8.
WIDARGiN, WIDARGANGAN.
widargAn, resuliare (uuotgrimliho). Gc. 4.
uuidri cat, repedat. Ja.
uuidargiengun, regressi mmt. T. 244.
Min GAN, mitseien.
tiu gänt io mite (komo et bipesj, Org.
dien mite gdenden, accidertiihtts. Org.
miti kantun, pedissequi. Ib.
NÄH GiN, NiHGANGAN, nac^ge^eii, nac^-^
folgen-
aUf> ofto geaciehet, daz plig fore gat
unde regen nah kat N. 134. 7.
taz nüh kät, conseifuiHir. SyL
dien nAh kiend&n geburedon. Org.
demo nlhkdnden uuinde Bo* 5*
nibkdndo, seguendo. N. 34, 4. Bo. 5.
näh kangen sie (averiank$r reiroriumj. N»
MDARGAN, NIDARGANGAN, niberge^ewi
^intmeergc^en.
nidergän (7/i/l^ atraza aba berge. Org.
himil sehet ir indan, tbie engila ouh
hera nidargan. O. II. 7, 73*
uf unde nidergan. N. de ps. gr.
uf unde nider gantentlin braunon. Db.
dannan gant nider die seiteji. N. 80, 3.
fon thema berge er nidargiang. O. IL
24, 7.
ist nidergegangan ze sinemo garten.
Wm. 6, 1.
BIGlN, BIGANGAN, freflc^ew-
Form und Flexion:
praes, ind.
(ib) pikaan. gl. K*
pikam. Pa.
(er) pegat N. 17, 26.
bigeht. Gc 11.
(bigat D. 111. 48.)
(sie) bigangent T. 84*
praes* conj\
(er) bigÄ. a V. 23, 263-
(sie) begangen. N. 1U4, 45.
praet. ind.
(ih) begienc Co« 3*
(er begie. D. m..96.)
(sie begingen. D. HL 87.)
praet. conj.
(er begienge. D. HI. 95.)
imp. $. piganc gl* K.
picanc Pa»
part. praes.
pikankandi. gl. K.
part praet. begangen. N. 79, 13.
Bedeutung und Gebrauch:
picanc, evadere. Pa.
mit dero (festi) er (wingarto) began-
gen uuas. N 79, 13.
(der garte stat so hohe, daz ime bigat
der mane D. IIL 48.)
pikankandi, exercens. ^ K.
fiantscaf pikaan, immicilias exerceo. gl K.
aines selbes unreht pegat iegelichen.
N. 17, 26.
bigeht, exequitur (proximorMim atram).
Gc 11.
odo iauuiht thes man thar bige, thes
zi tode gigc O. V. 23, 263.
(er begie si gnote mit suiu er bete.' D.
m. 96.)
bigangent mib, colunt me. T. 84.
(daz er si begienge suie izimegeuiele
D. 111. 95 )
ih hcilega daga so ne begienc, «o ih
solta. Co. 3.
daz sie begangen sina ea, reqmtant. N.
104, 45.
ai begingen iudiske Site. D. III. 87.)
UNPIGANGONO (unkikankano. gl K.), in»
culta (locaj. Ha.
FARGAN, FARGANGAN, Dergc^in, »orfibcr«
segelt.
so diu naht fergat N. 48, 15.
zit kebetis fergat N. 62, 6*
des kestirnis chraft fergat Ru.
fergat in eines stozes friste Mcp.
himii unde erda fergant, tratuibant. N.
103, 5.
Digitized by
Google
93
GA.
GA.
m
y invaseruni (pnrue)^ Rb.
sine taga fergant, praeteretuU* .N. 143, 4.
nnz das unre'ht fergange, inuueai. N.
56, 2.
fergangenea xitea. Bo. &.
\% iat druhtin, quad ai, ao, glloiibii ib
tbaz^giuuiaso,
tbeiz (das Auferstehen) oüb inan (laza*
rmnj ni firgeit, Ihann ellu uuorolt
üfsteit. 0. Ml 24, 24.
die arbeite dero gageouuertunuuerlte
ne sint mih fergangen. N. 41, 8.
ANAFARGANGAN.
änauarkange', invadat^ Sg. 193.
anafarkiangnti. j
anaforkiairgtin.
FORAGiN, FORAGANGAN, torgc^en, t>or^
angeben,
folgen mnoziq sie ze guotej nais fore-
gdn ze ubele. N. 34. 4.
also petrus ubelo uuolla^ fore gan^ do
in Christus uuanta sua chedendo^ redi
reiro me satanas. N«. 69^ 4.
\k foregän confessiqnem, so folget sar nah
p^lchritudo. N. 95, 6. ,
plig fore gät unde regen nah kät N.
tiu mäht gät fore, tara nah, folget tiu
tit Org.
taz fore git, praecedit. Syk
tehi kät fore. N. 84, 14.
tes fore gßntin sumpti^ super iorls. Syl.
tiu fore gant, prqecedeniia. Syl.
forakantemu, praevia, ü. 20.
. detnp foregändcn uuillen. Bq. 5.
forakantem, praecederUibus. B.
foregant^n güottatin, praecedeniibus. N.
67,10.
foracanganti, pr'ogrediens, Rh.
forakangante, antecessores. Rb.
FÜRIGAN, FÜRIGANGAN, goth. faurgaggan,
toxQtfftn, t>oratt0e(^en/ Dortrctctt
(uüända, sinen rat füre gc^tea rat gan.
N. 62, 9.)
post conterhplnfienem nur« gen ad praedi»
cationem. Wm. 3^5. ' .
sie hiazun thiu (die Eltern dea geheilten
Blinden) gan furi sar, thaz siugizaltin
thaz nuar. O. III. 20, 79.
furigangan (sie), praeierlre. T. 81.
uurc gÄt, progreditur. Wm. 6, 9.
furegando dia sünnnn. Bo. 5;
fureg^nde den manen, praecedens.N.li^i.
furcantun, praecedentia. Ic
furigange, praetereat. EL 9.
furikanganteran, /rai9^)0»i3/« ^i}Mi/oiv?^.K.63.
FRAMGANGAN (c£ framgagangan), proce-
dere, proficere.
(er) framgengit: ther (geist) fon tbemo
fater framgengit, /iroc«i//t T. 171,1.
(sie) framgangent T. 68. fon themo mun-
de. T. 84.
(er) framkange, processerit. Kp. procedat.
K. 28.
(sie) framkapgeen, prqficiant. K. 2.
^ib) framkianc, prodivL Ja.
framgieng fon gote. T. 131.
(er) framgieng, processU. T. 184^ 1. in
lozze framgieng, tbaz«*-, sorte
eaciit, ut—. T. % 3.
(er) framgiangi:
80 er (pelrusj tho zi einen dnron
quam, ih uuanii er giangi zi fram,
zi imo harto thar tho sprah thaz
uuib, thaz thero duro sah. O. IV.
18, &
DURHGlN, DURHGAINGAN, goth. thairhgag.
gan, bUrcf^gc^tM/ ^urc^bringeu.
Inf. thuruhgän:
lafc iz sns thuruh gan, so uuir
. eigun nu gisprochan. 0.1. 25,11.
durhkan mag, penetrare. Mcp.
(er) durhk&itx din seibun sela durhk^t
uuaffin, periransibU gladium. N.
104, la
< durbkit diu zeichen (des Him-
mels). Mop.
nnz er(Sät)ann) durhk^t(disFeld).
Bo. 5.
. der uald durhkit alla dia breici
des tuochis. Org.
(sie) durhkünt: tie /V/^i?rm/io#^ ne durh-
kint nieht föne demo oberin ge-
nere ze demo niderin. Org.
[ 8* ]
Digitized by VnOOQlc
95
GA.
GA.
96
tiu (trang) dih turhk&nt, pene-
trant Bo. 5.
inf. thurubkankan^ perambulare. gl. K«
J[er) durhkieng: isan durhkieng sina
aela, periraraiit. N. 104, 18.
(de) durhkiengen: diniu uuort turh-
.kiengen dero menniacon herieo«
V N. 76, 18.
pari» praet, darhgangen:
uuir haben alle durhkangen den ro-
4en mere. N. 80, 11.
UZDÜRHGANGAN.
durhkiengen uz in druccheni, ambu-
laverunt per siccum. Nm. 19.
ZUO<SiN,ZÜOGÄNGAN,|U9C^cn,^in|tt9e^ett.
Inf. zua£rAn.Rd. ) ,
:* 1 a IL U decedere.
zUak^n* Ib. r
zocangan? daz zacangan C^icJ ni
mac, quod adire non poiest, inac-
cessibile. Pa.
. (ih) zoagjinu Pa. \
zoac^m. Ba. gl. K.>, adgredior.
zogiknu R. )
(da).ogansi».Pa , ^^^.
zocangia. gl. K.('
(er) zuogdt, accedet. N. 63, 8.
g4t zu: tar gAt tiu unmaht z&i sulh
intrat. Bo. 5.
(du) zo ganges, adeas. Ra.
(er) zugange: nu habest tu fernomen,
uuaz nu zu gange, habes qnod in^
stet. Mqi.
^(sie) zuakangen, accedant. K/42. 43. 63.
(er) zuogieng. T. 91. S^. 149.
zuogienc. T. 149.
gieng zuo, accessit. T. 49, 3. 51, 1.
60, 1. 149.
(daz leit gieng ire zuo. D. III. 50.)
(ir) zuo giengent: ir imo zuo ne gien-
gent N. 33, 6.
(sie) zuogiengun. T. 184, 6. 188,2. 92. 93.
100. 144.
gtengun zuo, accedeiant. T. 15, 6.
62, 4. 157, 1.
kengun zuo. Prg. 31.
imp*pl cant imo zuo, accedite adettm. N.
33, 6/
port. praes.
zuogAndo unde sin (Psalm) beginnendo.
N. 118, 1.
zuogangenti, accedens. T. 217, 1.
d. #;/*. allero zuog&ndero slahto, ge-
neratione omni wperveniura. N,
70, 18.
n.p/.m. zuogangante. T. 74, 4.79.),iicc^-
zuogangente. T. 80» 84. Vdentes
zogankante, adgressi. Ra.
pari, praet.
n.^/.m. zogagangane. R. \
zocagancane. Pa. (, adgressi.
zoagacangane. gl. K.\
ZAGÄN, ZAGANGAN, ZIRGiN, ZIRGANGAN,
Form und Flexion:
Inf. zegda N. 38, 6. Bo. 5.
zeirgän. N. 78, U.
praes. ind.
(ih) zegÄn. N. 101, 23.
(er) zacät. Pa.
zakdt gL K.
zigit Ra. O, IV. 7, 8.
cergdt Rg. 1. D. IL 350.
zegät Org. Bo. 5. N. 43, 23. 44, 2. 58,
17. 67, 3. 71,. 7. 75, 5. 103, 9. lU, 10.'
148, 6.
«igit. D. U. 283.
zeg^t. Wm. 3, 17.
zegeit Wm. II. 3, 10.
gerget, depravatur. Gc 11. ist viel-
leicht auch hieher zu stellen, als Schreib-
fehler für zerget.
(sie) zegint. N. 36, 20. 38. 57, 8. 67, 3. 101,
25. 118, 112. Org: Mcp. Bo. 5.
zag^nt Gc. 8. 9.
zig^nt. Prud. 1.
(du) zegengest? N. 142, 12.
(er) zagengit Frg. 5.
(sie) zegengent Org.
praes. cons. •
(er) zigfe.
zagehe. D. II. 347.
cigange. M^. Btb. 1.'2. 5.
cigange. T. 160, 4.
«egange. N. loi 13. 15.
Digitized by
Google
97
GA.
GA.
98
(ir) ziganget (oder iW.?). >T. lOS.
(sie) zigangen. T. 89.
cigangen. Aid. 4.
begangen. N. 67, 3. 103, 103^ 35.
praet* ind.
(er) zigiang. Oh. 70. O. II. 8, 11. IH. 8, 15.
zegieng. Nh. N. 9, 7. 29, 6. 72, 1.
cigieng. Nh. IL
(sie) zegiengen. JV. 72, 1. 77, 33.
praet.conj.
(er) zegienge. Bo. 5*
(sle> zegicngiiu Org.
jHvrt. praes.
z«ginda. N. 36, 20. Mq».
d.s^m.n. demo zegänten. N. 101, 11.
d, i. /• zaganganteru. Em. 19.
pari, praet.
zegangen ist Bo. 5. N. 11, 2. 72, 26. 118,
22. Org. sint. N 72, 19. 26. 101, 3. 109, 4.
zelrgangen ist Org.
i/.^. ni.n. ziganganietno. T. 45, 2*
u.a.pLm. zegangene« Org. Bo. 5,
d. pl. zegangenftfi. Org.
Bedeutung und Gebrauch:
zegan, interire* Bo. 5.
^iget, rflif^/. D. II. 283.
«acat, deficit. Pa.
cergat, rarescit. D. II. 350.
cergat, desolatur.^. 1.
gergei {!), depravatur. Gc 11.
zigent, vanescunL Prud. 1.
zegant, fraMam/. Org.
deo im neo ni zagent, quae sine iransitu.
Gc. 8. 9
zi$tj faiescai.
zagehe, marceat. D. H. 347.
zagengit^ desolabitiir (regnum). Frg. 5.
ZI gange, alter atur fcaelrnnj' M/i.
cig^ngeüy fatescant. Aid. 4.
zigangen, deficiant. T. 89.
zaganganteru, deiinenie. Em. |.9.
zegangene, consumtos. Bo. 5.
die (taga) zeg4n ne mugin. N. 3^ .
daz ih ne zeg^n. N. 101, 23.
dero bergo h«hi ne zegat N. 75, 5.
also rugh zegat N. 67, 3.
zit zegat N. 103, 19.
menniscon uuort zegat N. 44, 2.
persecutio zegat N. 43, 23.
gereda zegat N. 111, 10.
disiu uuerltnaht zegat N. 58, 17/
ea zegat N. 148, 6.
todigi zegat N. 71, 7.
«caz zegat Bo. 5.
uuorolt zigat O. IV. 7, 8.
zegando zegant sie, deficientes d^ficUmt.
N. 36, 20.
zegando sih kedunnerota (f&hi). Mcp.
himil unde erda zegant N. 101, 25.
dero ubelon aleiba zegant, inieribant. N.^
36, 38.
diniu iar ne zegant. N. 101, 25.
sie zegant also uuazzer. N. 57, 8.
demo zegdnten heuue^bin ih kelih. N.
101, 11.
thaz ni cigange thin giloubo. T. 160, 4.
namo zegange, deleatur. N. 108, 13.
gehuht zegange. N.-108, 15.
mit thiti ir ziganget, defeceritis. T. 108. ,
do lumen sapientiae zegieng. N. 29, 6.
gentium persecutio zegieng. NU.
romannm imperiutn ist zegangen. Bo. 5.
gegangenen, peretmtibus. Org.
zegangen ist min fleisch. N. 72, 26.
taga sint zegangen. N. 101, 3.
victimae sint a;.eg.ingen. N. 109, 4.
druhtin after in tho giang so ther liut
tho zigiang,
ioh thie nan firliazun, thie thar zen
goumon sazun. O. III. 8, 15.
bi thiu zigiang in thiu kraft Oh. 70.
zigangaifemo, deßciente (vino). T. 45, 2.
tho zigiang thes Iides, ioh brast in thar
thes uuines. O. II. 8, 11.
?in dinen genadon zegengest du mina
fienda, disperdes. N. 142, 12.
UNZlGANGAim treso, non deßdentem the-
saarfsm. T. 35, 4.
ZlGAlSGkTSl f., defecins.
d. s. dero zigangani. Gd. 1.
GANG, pi., ®attS/ nord. gängr, goth. gagg
Cvia, plateaj.
^Orm udd Flexion:
n. «.gang. N. 100, 2. v
Digitized by
Google
99 GA.
ganc- Tr. Hd.
ganch. Mcr. Bib. 1. 2.
canc. Sg. 242.
kanc gl. K.
g. s. ganges. O. IV. 5, 44. V. 4, 19. Bo. 5.
d. J. gange. 0. l. 22, 14. IIL 9, 20. 10, 4.
14, 33. tV. 4, 57. 5, 2. 23, 5. Bib. 1. 2.
D. U. 342. Mcp. \\n. 232.
cange. Pa.
kanke. gl K.
a. s. gang. N. 118, 30. VG. III. 160. Bo. 5.
gangh. Mcp.
ganch. Gd.
cauc Pa.
kanc gl. K.
fua.pL ganga M. 4. Can. 10. 11.
gangi. Can. 13.
gange. Bib. 5.
gengL Wm. U. 7, 1. VG. IIL 117. Gc. 3.
Prad. 1.
genge. N. 16, 5. 17, 33. 36, 23. 31.
39, 3. 67, 25, 72, 2. 118, 133. Mcp.
Cr. Em. 32. Wm. 7, 1.
d.pl gangon. 0. IV. 22, 31. 36, 19. V. 9, 6.
g eng in. Pnid. 1.
Bedeutung und Gebrauch:
gressui. Sg. 242. D. II. 342. Prad. 1. Gd. VG.
lU. 117. N. 17, 33. W^m. 7, 1.
ingressus. M<r. Bib. 1. 2. Pa. gl. K.
egressus. gl. K. Pa.
gradus. Bib. 1. 2. VG. ffl. 169. Gc. 3.
iractus. Prad. 1.
incessus. Mcp.
processio. M. 4. Can. 10. 11. 13.
deamhulacrwn. Wn. 232. Cr. Em. 32.
secessus. Tr. Hd.
lairina. Bib. 5.
uuar (id}i) uuas der gang. N. 100, 2.
in mittemo gange, incessu media. Mcp.
fiur habet io ungrebien gangh. Mcp.
in gange odo in louftL O. 111. 10, 4.
in ferti inti in gange. O. IV. 5j, %.
thie gomman fuorun thanQ,e inihemo
afteren gange. 0. L 22, 14.
thih thringit man bi manne inth^semo
selben gan^e. O. 111. 14, 33^.
GA.
100
sie quamnn mit githrenge in thesemo
selben gange. O. tV. 4, 57*
giang krist tho in themo gange mit ro-
tcmo gifange; 0, IV. 23, 5.
er>(si) uuas io in theru fristi zi sinen
^ faazon festi,
nintuueih imo io uuanne zi sines sel-
bes gang^. O. lU. 9, 20.
ze gehaben.ne den gang. N. 118, 30.
thar tho ihero gango ni uuas er -bora
lango. O. IL 11, 3.
ihes ganges sie iltun gabun. 0» V. 4, 19.
thes ganges thih nirthruzzi. 0. IV. ö,44.
sie sluagun.sar then gangon thiu hei-
legun uuajdgun.- 0. IV. 22, 31^- ;
sie sliumo thes sar zilotun, tha^ grab
gizeinotun,
sar io in theru fristi mit michileru festi,
io sar then gangon mit giuuafoiten man-
non. O. IV. 36, 19.
sie fuarun qiiitilonti thio armilichun
dati,
iamarlichon thingon io in then selben
gangon. 0. V. 9, 6.
GANGHEILL
N.pr.: GANGOJJ'. GANPPERET, t^TGANG.
HRÜODGANG. WOU'GANG. WIUGANG.
GENCHINGA, Ortsnamen. GEP«G£NB£RG,
Bergnamen. Hieher?
ÜBARGANG, m. (Ueberganfl).
f/. s. uparkanc, lues. gl. K. Ra.
a. 1. uperganch, excessum» Gh. 3. .
ÜFGANG, //i., aufgang.
». s. ufcanc, orins (soüsj. Pa gL K.
d, $, uf gange, ascensw (diluculij. MA. 5.
ortu. H. 8.
fona ufgange, ab origine. Ba.
ufkange, oriu (soUsJ. N. 79, 1.
ITGANG, III.
II. pL itkenge, deambtilacra, Bib. 6. (ia
Bib. 4. steht irgaengi und in Bib. 13^
cigenga).
Gehört itganc, semlns. %. 913. hidier?
cf. itgart
UMBIGANG, 2». (Um9att9>
13. s. umbegang,^co/»t;<frjfo (Hes Satzes). Org.
Digitized by
Google
101
GA.
GA.
102
nmbeganc, elreuUus. N. 139, 9. am-
bitus^ Hd. ambiilaioritim. Hd.
umbiganc, ambitas. Tr. deambula'
cra. Tr.
d* $. ambicange, circuUui (von 6 Mpna-
ten). K. 58.
umbegange: after umbegange, re^
dprocative friicuniurj^, Org.
n. s. umbicanc, circulum (zweier Monate).
K. 58.
umbegang habet!, converleretur.
Org. habit, converiiiur. Org. ha-
bint, converiwUur. Org.
AFTERCANC, m., successus. Ja.
ANAGANG, m., angattg.
uuider dien anagangen i cro faLforum
argnmentatornm , contra tophisticas in-
portunitates. Org.
ANAGENGI r/, wj, SlngaMfl/ «nfang.
n. 8* anagenge (dero tugede). Wm.
4, 14.
* d. s. ane demo anegengeCanegeinge.
Wm. m.). Wm. 2, 15.
f on anagenge uuorolti unz anan
ira ziti. O. 1. 3, 35.
fon anagenge unorolti ist er
ginadonti. O. L 7, 11.
anigenge. Nz. IL
£r anagengi uuorolti O.V 20,70.
a. s. äna anagengi. 0. V. 6, 64.
äna anakenc Nt IL
filGANG, m. (95e9anfl>
n.s. pigancRa ) ^.^^^
picanc gl. K.)
iares piganc Ra. \
— pig^ng. gL K.>9 annua.
— ' picanc Pa., )
d. $. pikanke^ cultm. R.
pigange, escerciiio. Dtu
i«/rjn pig.nga. Pa. j .„^^;^„„.^.
m pikankn. gl. K-)'
INGANG, m., Ctnganj.
n. *. ingang.
indanunsuuarct thar ana nnäok
thes himilriches ingang. O.
IV. 33, 29.
insanc. Ra. cL K.) . ^ .,
. ? , T? J, introiius.
mkanc. e:l* K i'
incanc, introituu Pa. aditus. Ic. ve*
stihnlum. Ic -
g. s. inganges. 0. HI. 12, 36.
d. s. an demo ingange, tU ingressus^esL
Mcp.
a. s. inganc, jawiam. Ps. 2.
in gang. N. 36, 23. O. IL 4, 8. 10.
12, 19.
ii.^/.ingenge, ingresstss. N. 67, 25.
d.pL manodes inkangum, neomenüs. Rb;
ÜNTARGANCH, m. (Unterflang/ 3n)tf(^en*
gang), interceptum* Da.
UZGANG, m., aiu^gang.
n. s. Qzcanc, evenius. Ic
uzkanc, exitus. Ra. (cf. uzgän).
u z g a n c, diarria. Tr. disinteria. SaL 2.
nzganch, dysenteria. Bib. 4. 6. 13.
d. s. zi uzgange uuego (exitulj. T. 125.
a. s. uzkanc, egressum. Ra.
in uzgang uuirdit gisentit T.84.
i/.;^/. uzkengen, cgressibtis. N. 143, 13.
uzkengin, excessibus, Gc 8.
FRARIKANC, m., processus. Kp.
DÜRHGANG, m., ©irrc^flang.
R. s. durhgang, linea. Org.
durhkang. Org.
n.^/. durbkanga. Org.
11./7/. durhkanga. Org.
HINAGANG, m., ^inganfl.
a. «• hineganc, secessum. Hd.
ZÜOGANG, m., Suflanfl.
R. ^. zoacanc Pa. gL K.
zoganc Ra.
zokanc Pa. \y aditus.
zokang. gl. K.
zuacanc* Ic
d* 9. zuakanke, aditu. Rb.
17./7/. zuakangi, adiius. H. 18.
ZURGANG, Hl., Sergang.
n. «. zarganc^ de/ectio.R. defccitis.SsA. 4.
zurganch^ defcctio (hrnheUsJ. N.
65, 4.
d. #. fora zurkanke, 77/y> defecia. Rb.
a.$. zurganch, defectum. Gh. 6.
Digitized by
Google
103
GA.
GA.
104
zurgengiuiB (?), disp^ndium vUae.
Aid. 2. 6.
ACIIARGANG, m., 9tcfergatt$, agriculiura.
a. s. acbarganch. Mcr.Bib. U 2. K rusiica-
achirganc Bib. 5. ' iianem.
durh achergang, colendi agri causa.
Bo. 5.
(BLOTGANK, dysentetia. Ja.)
7PRÜIVNEKANG la doldö (ia gl. K. steht
prunckan edho sundarlihhi), eximie"
tas> PsL
GA31ErrGANG, m*
i/. s. gimeitgange, otio. Gc. 3.
FELDGA>G, m. (Sdbgawfl). lairina.
n. f. feldgang, latrina. Aid« 3.
feldganc, latrina. A.
feltganch, latrina. F.
veltganc, latrina j publicus seces-
sus. Tr.
o.p/. veldkanga. M/. Bib. 1.
veltganga. Bib. 8. 13.
veltgangi. Bib. 4. Si lairinas.
veitgange. Bib. 6.
veltgangas. Bib. 10.
cf.j9/. veltgangan, cloacis. Prud. 1.
SEDALGAiNG, m., occasus.
I?. s. sedalcanc, occasus» R. II. 18«
d. s» in (sunnun) sedalkange, in oc-
casu* R. K. 4.
nah (sunnun) sedelgange. Mqp.
GASWASGANG, m.
n. pL gesuasgenge, cloacae. Hs.
AHAKENKUN, a. pl, incolas aguatiles. D.
n. 324.
ÜNDGENGIO. Ra. j ,
UNTKENKEO. gl. K.]' "'" ^oufragus.
WARGAISGO (angels. vergenga, ^txumfitd^
C^). — omnes wargangi (gar gängig wäre-
gangj, qui de exteris finibus in regni nosiri
Jinibus advenerini. h. Uoth. 390« gtwreganc
(guaregang. cod. cav.J^ qui de exteris fini-
bus venit. D. II. 358. si quis wargengum oc-
ciderit. Cap. reg. fr^
LAISTKENKIA, /., prostibula, meretrix. Ra.
MITIGANGO, m^ SKügätiBcr.
71. pl. mitikangun, fuazfolgun, pedisse-
qui. Rd.
tf . p/. Ain^n miiegtmg^üj pedisseqfiis.Mcp»
KAMEITKENGO (ca steht kametkengo), gi.
rovngwH. Ic
BIGAINGO, m.
n. «• f igengo, cultor, Re.
pigangeo. Fa. v .
pigenglo. Ra. >, extorris.
pikenkeo. gl. K.)
trisuues pigankeo. Pa.
tresoes pigenglo. Ra.
trisounes pigangeo. gl. K.)
AClIARßIGANGO, w., ngricoh.
n. pL accarbigengon. T. 124.
d. pl. accarbigengon. T. 124.
ERÜBIGENGIO, m., rusticanus. Ra.
LANTPIKEMiEO (angels. landbegengea),
191«, accola, R.
lantpikengeo. R.\
lantpikenko. Ib. L indigena.
lantpigeiiko, Re. )
FORAKANGü, m., prqevius. Ja.
GENGI, gätts (gcbraud^lic^, gwS^nllc^).
cheden so, doh iz kenge ne si. Org.
tise sint toh tie gengestcn, maxime d/-
cuntur (hae quiiliinten). Org.
diz ist toh kengesta. Org.
MISSIGEiNGIG, m\i%'i\\^x%.
n. s* I». missigengigaz, decolor (plebsj.
PruA 1.
DURHGENGIG, burc^gäugl^.
durhkengik. Can. 9. a
thurhkengik. Can. 10. 12.|si, obtineat.
duruhkengik. Em. 2. )
GIMEITGEMGIL, m., otiosus. Gc. 3.
NAHGENGIL, m;
d. pl. nahgengilen, familiaribujf ("regumj.
Bo. 1. 3.
FUOZGENGIL, m.
a. s. fuozkengel, incedenfem pijdibus. Bo.5.
BIGENGERI, m., aOtor (deij. T. 132.
d. s. bigangere, cultori (thes uuingar-
ten). T. 102.
ACARBIGENGERI, m., agricola. T. 167, l.
UMBEGANGEZEREr^/c/ lIs.)
LMBIGAGINZARI (sicj. Tr. 1 ' peripatehcus.
BIGANGIDA,/
bigan*
Digitized by
Google
105
GA,
Gl.
m
B. U.'338. .; .' , .•■ 1, , »
ZIGANGIDÄ, ZURGAKQipA, /
' n. s» zegengeda un^e .unuuixighcit ist
al daz er (bomoj iat N. 38, 7.
dar ist sin zegei^^eda (JupiiJ.^ 36,20.
ö. s. zigen^xjdAyptUrwfqptiffiietpr^osirifnor'
ini \Corpqrisj. JIo. . i
zegcngeda: äae zeg^n^g^jjla uucret
si (ecclfisiaj. N. 118, 90-
ziir';(^ngida^,€/f/ptfaiii- Gd.
ZIGANGA^ÜH, ZIRGANGAN^
zursaulihiu. Gc 1* M. 39.) . ,.
zirganlibvu. Gc. 6. . y
ÜNZIGANGANLIH, unjerftäitglic^.
unzeganglib (ist got). Bo. 5^^
unzigan^anlih, imnmrccssibiiis. Mc Ep^
can. 1. 3. 4.
unzirgenchlich, im^orcessilnlif. £p can. 5.
uoz erganch liehe, impinrccxatiilci. Bib. 1 1*
n. $• f* uDzig^ngaulibiu^ ifumarcessiöi'
lis. Sb.
a. s. unziganganlichin. Bib. 7.\, im»
unzigaachliohan. Bib. 13.i mar-
unz e gan Glichen. £p; can. 7.) c^^5i-
bi/em (hereditatemj.,
n.pLn. unt;ßprgaatlichiu, indemniiates.
•Can. 1. ,
ANAGANGÖN.
anagang4>nnes cot, Janus. Mcp.
GANGARON, degere. M. 32. VP.
ANAGA^GARÖN.
anagangeront sie gelüste, t^rsat li-
bidx), Bo. &.
OEBIGANGARÖN.
ujfnbigangarot,.€^aiii&ii/a/. VG. IIL 538.
GANGARARf, m.
g. pL gangararo, p^egrinarum. K. 53.
d» pL kankararura^ pereffri/iis. K. 56.
GAZAi/*^ Safilt/ goth. gatvo (nord. gata, angs.
g^te, pQrta)j sanskr. gatyä, iier.
d. pL gaznn, vicis (uvitatisj* Mcr. Bib. 1.
2. 3. 7.
gazziQ, vicis. 3ib. 5.
gazzon, plateis. N. 54, 12* Wra. 3, 1.
HÜNTESGAZA. — in platea huntesgaze.
Urk. aus dem 10. Jahrh.
rv.
vrX« Cf. lat hi-are, hi^scere und saaskr. Iiä,
hiy desf(erßf. , AuCser gien, ginen, giwen,
gewön, gescon, die ich unter dieser Wun^I
^ulf^bre,^^^ehorcn vielleicht auch git, giri, gil,
gilon, f^eil, ^ingen^ ginnan hieher; auch
vxXkd ist vielleidit nur eiile sekundäre, aus
j ^ * '
vxl gebildete, Wurzel.
GiEN, hiare.
gii^n ze golde, inhinre anro. Mcp*
^ ulre indignaiio io giet, hiaty unde io ge-
rot Bo. 5.
GlNfcN, GINÖN u. GEBSON, hiare, nord. gina,
/rlare^ ibgels. ginan^ '^ar^, geonan^ hiare,
oscitare.
inf. ginen, hiare. F.
iro ginen iiuns gagen imo. N
21, 14.
(ih) ginen, hio. Pr. e. de^sfo^ patesco. L.
ginon, hio. Wn. 232. Em. 32.
geino, dehiscOj patesco, Em. 32.
(er) ginet: diu girheit^in^t, pandit hia-
ins, gagen andermo (guote). Bo. 5.
(er) ginata v., geuuota, o^scitavit. Bib. 1.
Le. 1. 3.
gineta. Bib. 10. 11.
ginoto (sicj. Bib» 6.
geinota. M. 31. ) , oscitavit.
geinoti. Bib. 7.
gseinot. Bib. 4.
(sie) gineton gagen mir, aperuerunt super
me OS suum. TS. 21, 14. .,
(du) kinetis. Bo. 3. |, hisceres, os aperie»
kenetist Bo. 1.) ris.
p.Os ginanto, v., girigo» Manier. {Ic.
d. s. m. n. ginan temo, hinnti (ore). Mart.
n. pl. m. sinente. Pa. ) y. ^
kinente. Ra. gLKo'
d. pL ginent^n, hiantihus. Bo« 5.
ginentem. Prud. l.\ , hiulcis
> ginenten. Prud. %\(lictibMj.
a. pl. n. k inen tun, hiulca (arvaj. VG.
IL 353.
ANAGINEN, inhinre.
anagitt^ende, inhians. D. II. 321.
GAGANGINEN?
[91
Digitized by
Google
w
GIÜ. GAB.
GAB.
108
' cacan kinet, obpilat. Ic hicher?
GINO? GINA7
d. s. gl nun, ore (t^astoj. D, II. 345.
GlNOD, ricius. Sal 1.
i/» s. ginnngo, hiatu. Ec riciu. Prud. 1»
ginunga, rfC/f#. Prud. I. iE.
ginungc, Äia/ii. Hd.
c/./?/. ginungun, rictibus. Prud* 1.
GEVEZUNGA, /., riclus. Hs.
GEINO, 7/1., rictus.
rupl.? kein An, rie^is (^lconi.f/, Mcp. „ *
€i, pL keinon^ ricius (tleoneos herculis
ccmebat innoj. Mcp.
INGEINAN, hieher?
ingeiaent, fiislmlant L t. ßndiutiy di^
darma. Mcp.
GlWtN, hiare.
ANAG4UUE TA, inMavet^t (in bona eorianj-
Mart.
GEW6N, öscitarcy ga^neit.
(ih) gewom. Tr. \
ccuuon. L. I -A
gcwon. Wn. m Mon; 2. ' ^^' ^*
keuuon. Fr. v.^ \
gcnon. F. / ' '
(«r) g.cuuota. Me. Sb. Le. 1. 3. Bib. l.\
geuota. OA. f^osci»
gewote. Btb. liavii.
(gcwde. Id.) /
GESKÖIN, osiitare; Weher? auffallend bleib*
aber das folgende gescizjan mit nochmaliger
Abfeitung. Cf. auch gacazan.
ge.skon, osciio. Gd. 5;
«ESCIZJAN.
geSgizita, osclttiüit. A.
GESGIZÜNGA (a, s.J, singuHum. A.
GIÜ s. JU.
VrixJJ» . Ist. diese Wurzel als eTne sekuudäre-
anzusehcn, der eine Wurzel VXA. (entweder
das sänskr. gä, ire, odfer das sanskr. hd, ifese-
vere, oder du, dare) zum Grunde liegt? Oder
sollte vfAfy mit sanskr. grabh, stmere, zu-
samiuenhängen ?
^GEBAN (gab, gkb), goth. giban, angeU. gi-
fan (aber gefon, capere), hord. gefa, dare.^
Form und Flexion.
■ Inf. gebaa T. 39, 8. 40, 2. 82. 109. t54,
I. 194, 2. Frg. 17. O. IH. 12, 35. V.
II, 33. 24, I.
gepan. M. 29. Gc. 1. 5. 6. Ib.'
keban. K. 4. 5. 66. Rd.
kepua Pti. gl. K.
geben. Ct N. 29, 10. 33, 9. 49, a 57,
7. 65,7. 77, 19. 20. llö, 162. 144, 13.
Org. Bo. 5. Mq>.
kebin. N. 34, 20.
zi gebanne. T. 4, 15. 35, 3. 40, 7. lOO.
112. 126.
zi gepanne. Gh. 1. 3.
ze kebanne. K. 31. 48.
ze gebenne. Nz. N. 16, 1. 134, 13.
ze gebene.'Wm. 5, 12.
(ih) gibn. T. 15, 5. 79. 81 159, 9. 160, 6.
165, 5. a II. 14, 40. IIU 22, 24,
ghibu. Is. 3, 3.
kibu. Fi^. 51.
gibo. N. 2, 8. II, 6. 27, 8. 31, 8. 108,
1.114, 1?. Nd. Org. Wm. 1, 10. Mu.
gipo. Sal. 1.
gibe. Wm. ».♦ 1, 10.
gibon. Wm. 4, 1. T, 12.
gibun. Wm. li. 4, 1. '
gib ih. O. IV. 33, 23. O. V. 22, 24.
cod. F. N. 20, 3.
gibuh. O. IIF. 22-, 24. cod. V.
(du) ghibis. Is. 9, 5.,
gl best N. 5, 13. 20, 6. 35, 6. 39, 11.
17. 41,8. 49, 12. 50, 9. 55, 11. 64, 6.
8. 79, 19: Wl, 2. 103, 10. 28. 109, 3.
118, 17. 38. 139, 7. 143, 10. 144, 15.
Nh. N. n. Mcp. Bo. 5i
gibiiK. N. Ifc
(er> gibit T. 3, 5. 21, 7. 40, 3: 4. 6. 7. 44,
29. 82. 164, 2. 175, 1. Frg. 25. O. L
4, 54. 5} 27. H. 8, 47. 13,34. W, 27.
22, 20. 40. Pa. gl. K. Org.«SyL Wm.
n. IX. 8, 11. N. 14, 5.
gFpit VA. X. 711. P». gt K.
kipil. Pa. gl. K.
gibel. Hok Org. Wm; 1, 4. Mcp. Bo. 5.
Digitized by
Google
tOO, GAB:
, N. 1,3. IOC«), 17.a3,!7. 14,1.17, 51.
/,• 18, 3. 91, 87. 24, 0. 28». IL -82, 19-
33, 11. 36, 4. 26. 33. 80, 17. 41, 7-
.....,, 4^ 3. :4&, 10, 48, 8. 9. 52» 7., 54, 7.
... 13. 24. 67, 12. 36. 71, i, 79, 17. 84,
; 13. 93, 13. 90, 6. 101,20. 102, tl. 103,
, , ;15. 104, 11. IW, ,7^ ItAy h 118, 127.
. 130.' 126^3. 145, 7. 147,.2i Na. Nh.
git Wh». 1, 8, 11.
(irir) kebarae8.:K.
gebe«. O, y. 10, 7.
Cir) gebcnt Mop.
(sie) gcbant Ib. can. 1.
gepant Sb. Gc. 3. , ->
kebant K. 55. 59. Fa.
kepant. Ic Ra. gl. K.
geben t. T. 39, 4. 0- IH. 7, 84. V. 28,
81. N. 45, 3. 49, 5. 146, 8. Oig. Bo. 5.
gebint Gc. 7.
gepent M. 29. Gc. 1; 6.^
CA) geba. S. 14. )
gebe. Mcp. Bo. 5.
(du) gebest Od N. 38,a.73, 19. 118, 149.
139, 8. Mcp. Bo. 7. '
gebes. T. 79. , v
(er) gebe. H. 3. T. 13, 16. 29, 1. 147. 168,
4. O. I. 24, 7. Os. 19. N. 4, 6. 34, 4.
40, 3. 66, 2. 80,. 3/ 110, 6. 114, 13.
127, 5. Bo. 5. Mcp.
kebe. E. 17. K. 3.1. 58.
|;ibe. T. 177, 1.
(wir) kebem. H. 9;
(ir) gebet T. 32, 16.
(sie) gebftn. Bo. 5. Wm. 7, 2.
kebcen. K. 3. 7.
(5h) gab. T. 67, 5. 156, 3. 177, 5. 179, 2,
Is. 4, 6. Co. 3. O. HL 14, IQO. Bo. 5.
gap. £t 95. Co. 4.
(du) gabi. T. 177, 1. 3. 4. 5- 178,, t. 3. 4.
179, 2. 3.
cabL H. 24.
kapi. H. 7.
capL H. 24.^
gAbe. Mu. N. }9, 7. 20, 3. 5. 22, 5. 38,
- 10. 40, 4. 43, 13. 64, 7. 67, 29. 70, 22.
73, 14. 111, 5. 118, 49; 52. 73.
(er) gab. T. 44, 2. 64, 2. 68, 3. 79. 82. 85.
GAB.
110
I«. a, 7, IIo. & Mcp. 0. I. 5, 34. 17,
36: 27, 26. 32. 39. 37. IL 4, 91. 6, 5L
,; m. 11, 20, 12, 27. SyL Bo. 5. M. 30.
N. 14, 5. lau 7. 21, 25. 32, 15.39, 4.
43, 18. 45, 7. 55, 5. 62, 2. 66, 2. 71,
j r ; 1. 77, 24. 48. 66. ,^0,^ 5. 88, 49. 94, 3.
1Q4, 25. 110,^. 115, 12. 16. 118, 161.
. - 123, 6. 125, 3.
gap. 0«. 30. T. 143. Can. 12.
cap. Can. 9.
kap. K. 64.iEm. 7. la Rb. Da.
(wir) gabunnies. T. 152.
gabun. 0. IV. 24, 7.
gaben. N. 117, 27. ' .
(ir) gabut O. m. 14, lOl. T. 152. Frg. 29.
(sie) gabun. O. IL 35. HL 18, 25. 20, 95.
IV. 16, 45. T. 71, 5. 89. 135. 193, 6.
202, a VP. 4.
gapun. M<p. Bib. 1. 2.
capum. Pa.
kapua gl K.
gabon. Wm. 5, 7.
gaben. Bo. 5. Mcp. N. 34, 12. 78, 2.
90, 7. 121, 6.
gab in. Bib. 5. N. 78, 1.
cabia D. 11. 319.
(ih) gabi. 0. IV. 13, 46.
gäbe. N. 50, 18.
(du) cabis. H. 24,
gabist 5. 42. N. 118, 17.
(er) gabi. 0. L 1(1, 14. fl. 14,25. IV..6,1[4.
35, 6. T. 87. 111. 159, 5. Jb.
gapL Mart
gäbe. Mcp. Bo. 5. N. 52, 6. 98, 52.
(sie) gabia T. 7, 3. N. 104, 17.
imp. s, gib. 0. I. 24, 8. IL 14, 15. 21, 33.
IV. 19, 3a Df IL 285. T. 31, 6.
,34, 6. 82. 87. Ct. 60. 83. OU. Mu.
N. 9, 21. 16, 7. 34, 3. 38, 6. 59,
12. 73, 19.- 74, 1. 77, 72. 78, 12.
85, 16. 95» 7. 115, i. U8,-66. 149,
-- 3. No.'
gip. H. 16. VA- VllJ. 403. XL 408.
kib. Kp. Rg. 1.
kip. Ct 189. Pa Rb. IL 2.
imp. pl gebet. T. 32, 8. 35, 4. 39, 4. 44, 5.
80. 83. 97. 148. 149.
[9-]
Digitized by
Google
lil
GAB
GAB.
112
pcpcL M. 29. Gc. 1. ß.
^kebet. Frg. 47.
Rebcnt. N. 57, 7. 80, 3^. 111, 5. Nsm.
pnrt. proes. kepÄndi. gl K,
kcpanti n. 25.
gcbenti. 0. I. 4, 68. 5, 31. 10, 21.
' gebchric^k 18, 8. 103, 14. Mcp.
gebencJo, N. 83, 12. IVI, 5. 144, S.
7/..^. 7/1. kcpei>ter. II. 24. ^
gebenter. N. 11. 6, 18.
d. .?. 711.^ gepanlemo. Gh. 1. 2. 3.
r/. .f. 77t. kpbanlan. K. 3.
gcbentea. Bo. 5.
a. .*. /*. gcj)eutun. >. 32, 15.
port.pass. filu kepan, va/r//? e/r/Zö. Pa. ^. K»
Bedeutung pml GebrancK:
darr. Ra. Rd. U. 3, 3. T. 160,«-^. 2, 8. IL 9.
Ho. Pa. gl. K. K. 3. S.
dtdire. D. II. 319. Ra. gl. K. fia.
fargere. Sal. 1. Gc. 3. Gh, 1. 2. 3.
donore. JH. 3. 7. 24.
Irlltutre. H. 16.
Tcdikre. N. II. 6, 18.
proesfarv. N. 18, 8. •
impcndere. Ic. '
infuudere, Gc. 1* 5i 6* Ät 2t>. • \ '
iro geben, t^r @c6ni. Bo. 5.
rl gcpannCy ^072^7irfrf. Gh. 1* 3^. *
gab t^/ r r h t a , ministro vif. M. 30t
» gepet, mims&ate} M. 2^. Gc. 1. 6.
kn p,"pifalh,' comfnendavitJ Da.
gapi, indnhcrk, Marl,
k e p a n d i , gratia (Jotmnnes). gl K.
dia gcbcntuA hanL N. 32, 15.
gcbhA fribuz. *r. 1»4, 2. zins; N. 49, 8.
€zz»in. N."77; 19^ trinkan. S. 14. fuora.
N. 144, 15. phrHcmda, N. 103^ 14. nest
* Rb. ^i4t O. U 22,-20. loa N. 110, 7.
' poenas. NJ11%7.' lioht N. 102^11. sela.
O. IV. 35, 23l ü^sföndida. N. 20, 5. lod.
Nd. Hb. Nd. gcist T. 21, 7. lang libu
N. 5'4; 2^1* Intl N.;i20^ 3. aöastuom. O.
V. 10, 7. wint/ N. 102, 11. tegan. N. 102,
ll'. gcbi* N.' 4, 6.' ojyhäT^. T. 7, 3.. ga-
^oubi.^-y. HS. 162. fridu K. 4.'ßibba.
T. 165;. 5. ticliL T. 35, 3. himilrlchi.
N. 104, 11. icdi^I. T. 3, 5. kelida. N.99,ft.
hersaini. K. 5. gürali. K. 3. antwurti.
K. 66. trösl. N. 89, 10. biböt. T. 160, 6.
ewa. Is. 5^ 7. gäbor. Ig. rediun. K. 3.
seti. Nd. segan. N^ &, 13. wahamon. T.
71,' 5. ^andalitnga. Ni 88, 52. guoIlichL
N; 20, 6. ziei^ida. N. fiO, 6. farnumist.
N. 31, 8. gasihU T. 64, 2: lirnunga. N.
118, 66. gnadi. N. 35; 6. sterchL N.
64,8. chrefti.N.139,7. gtiwalt N.36,33.
mäht. N. 64, 7. gawizida. Pa. heili. IN.
143, 10. chunst. M 103, 10* gäbet N.
16, 1. galaub^. N. 67, 39. wizzaakeit
Nz. wiha. O. I. 5, 27. cra. a I. 5, 27.
fruma. O. Ü. 22, 40. folieist N. .59, 12.
wuochar. N. 1, 3. elemosynnmi N. 48, 9.
lera. N. i8,3. suozi des rehtea.N.84, 13.
antlaz sundon. N. 101, 20. ablaz. N.
73, 19. Urlaub. Ba. 5. ubarvranL N. 93,
13. galust N. 103, 15. gadingi. N. 41,7.
frrsti. O. III. 7, 81. seama, Pi 34, 4.
forhlun. N 34, 4. b^Idi. N 114, 13. fa-
gari. N. 179, 2. gadult N. 38> 10. un-
rawa. N. 40, 4. itawiz. N. 77, 66. defi-
nitioncm, Org. biladi. T. 156, 3w namon.
Kknii opieram. K;
grtttiA ilei igihek dilrelionem, N. 118, 127.
obd ir gebsct u'uebsal, si mfitimm dederi-
tis. T. 32, 6.
pil gipit, subsiilit (ff per), VA. X. 711.
stal gepant, rcsUiiirtt. Sb. gebant stal,
ressalßtmt. Ib. stal kipit, cessavil. gl. K.
stal gabun, rcsS/ftn'ntri^. VI\ 4. tressave-
Pi/nf.Vsi. stat gabJ, ffesisAcP.'^. stal gip,
ahsiste. VA. Vlll. 4<ö.
gäpun uueltiy dedcnmt manfes si/&s» M9.
kib mir' es tagedinge, paiicntiam habe in
me. Rg- ^
d an eh es kuot kebendo, miserxitor. N.
144, 8.
cap sih sclpo. 'Em. 7.
sih kebant keile, se rrdihmt el^tos^ Kp.
brot gab er in ezzam T.* 82.
gabui^ imounltt trinka^n. T. 202, 3.
anderan fluob^reri gibit her' iu. T. 164,2.
nucr gibet iaae syM^ haltare israltelL
■ R 52, 7.
Digitized by
Google
113
GAB.
GAB.
114
er gab in mlnen munt niuuez sang. N.
39, 4.
thir gab nn, quad, zi gvatß min fater
thaz zi muate. O. III. 12, 29.
gib mir thcs drinkanncs. O. 11. 14, 15.
geban zi — ezanne. O. V. II, 33. zi Irin-
kanne. O. II. 14, 40. zi wuocharoniie.
N. 14, 5.
ni ghibis dhinemu heileghin zi chise-
hanne unuuiliun. Is. i>, 5.
carnalcs, die terra keizent, cab er ze le-
ren ne,/j7iw homiimm. N. 115, lö.
du gäbe in zc frezzene auarzen iiuten*
N. 73, 14.
gaben dinero heiligon fleisgzi zanonne
fogalen. N. 78> 2.
geban zi — lonc. N. 126, 3. zi gebo. N.
45, 7. zc wideme* Mep.
der unsih iro zanen ze uueldo ni gab,
N. 123, 6.
du gäbe dine martyres ze slahto. N. 43, 13.
got gibit in zi lonon llien sclbou na*
mon sconon. 0. IL 16, 27.
gabun sie mit uuorte thaz selba zi ant-
utturte. O. IV. 16, 45.
geban in — erbi. N. 27, 8. gawalt N. 40,3.
uuir gabun inan thir in bant. O. IV. 24, 7.
gabun sie in accar leimuurhlen T. li)3,6.
daz sie in füre scalch kabin. N. 104, 17.
iro fchagab erhagale, iratKiiit, N. 77,4t^.
also sie dir gebeut, daz sie sint, sa ge-
beut sie ouh dir, daz sie rehte sint;
andersuuieo gaben sie dir daz min-
nera undein selben daz mera. N. 144, 7.
anderen gab er, daz sielebcnL N. 88,49.
giuuerdo uns geban drulitin mit thinrs
selbes mahliny
uuir unsih muazin bilden mit beilegen
thinen O. V. 24, L
auerc gientota, thaz thu mir gab!, thaz
ihiz tati. T. 177, 3.*
er gab, daz sine scälcha dieken begon-
don. N. 104, 25.
du gN>ebt, daz sin lera aadermo toug.
N. 41, 8.
kebc man sie zesamine,. jungantnr (als
Gatten). Mcp.
GAGEBAN.
inf, gegeben. Bo; 5.
zi kikebanne, //irgirntli. Rb.
(ih) gegebe (Vo^//y. Bo. 5.
(er) gis^abi (^cor,/.;. O. IV. 14, 10.
gcgibe. Mcp-
pur^^ pnss. kakcpan, ilntns. IL 7.
kikepan, remotnmy siiblalum. Ig.
kekepan, conccssa. Ic
eliigheban uuirdiL Is. 5, 2.
kagepan, inponatur. Gc. 8.
kikeban si. K. 2. 38. 58. uuarua
K. 55.
kekeban ist K. 8. 43. 65. sin. K. 31.
gageban uuarth. Frg. 43. uuirdit.
Frg. 1.
gigeban ist. T. 13,9. 44, 13. 160, 1.
242, 1. sint O. V. 16, 20. uuas.
T. 429. uuari. T. 197, 9. uuirdit
T.57,2. 124. 138. 149. 151. uuerde.
T. 21, 5. (uucrda. T. 82.) uuard.
T. 79.
gigepan uuard. VA. L 524.
gegeban uuirdit Wm. 3, 8.
gegeben habest N. 4, 7. 43, 12.
60, 6. 75, 5. 144, 11. habet Mcp.
N. 12, 5. 2>, 2. 110, 5. 118, 162.
habeta. N. 72, 1. ist Mcp. Org. N.
41, 5. 80, 5. 88, 25. 118, 130. sint
N. 118, i'l\l si. N. IkS, 130. 138,
15. uuordcn. Org. uuirdit Mcp.
Wm. IV. 3, 8. uucrdcnt Org.
uuard (ih). N. 87, 10. uuard (er).
^ ÄIcp. lougin gegeben uuirt fore,
praf'ponitiir, S)'I.
gegeben ist N. 74, 9. SyL
d.s.m.n, kikepenenio, expenso. Ic.
d. s- f. kakebaneru. K. 11.
gcgebcnero. N. 102, 7.
n.pl. Tl. gigcbanu sint T. 84.
rf. pl. gegebenen. Org.
' IIINAGAGEBAN, f;in9cbcn.
(er) hina gegit al sin guot Wm.8, 7.
ABAGEBAN, abgeben, weggeben.
apagab, dcstiinit. B.
apagepan (si), destihtetitr. Gc 8. 9.
apakepan, desiitutus. R.
Digitized by
Google
115
GAB.
GAB.
116
apag^epaner, destituilun Gc 8.
apakepano. Oh. 3.) ^
mißIGEBAN, umgeterf.
umbigibit, circumdat. Ra.
umbigebent thih. T. 116.
uubigebint, ybw^/?/, D. If. 337. hiehcr?
fUmb^gaben mlh mitiientlichen uuor-
ten, circumdederunt. N. 108, 3.
umbigefa an (part. pass.J f on kcre. T. 145.
UNTARGEBAN (parL pqss.J, untergcbtii.
uniarkeban si, subdaitis. K. 34.
untarkebanem, sub/iciendU. Ib. Rd.
ARGEBAN, golh. usgiban, ergebet!.
Fonn und Flexion.
Inf. argebaa Frg. 7.
urgeban. E.
irgcban. 0. IV. 35, 10. Wm. II. 8, %
•erg^ban. Wm. 8, 2.
irgepan. M. 30. Gh. 1. 3. ^
irgcben. Nf. N. 67, 32.
ergeben. Co. 2.
irgebanne. O. V. 20, 26.
arkebanne. K. 2.
crkebannc. K. 30.
(er) erglbo. Sal. 3.
argipo. Sal. 1. 4.
ergiebo. Em. 32.
irgibe. Sal. 2.
irgiben. L.
(du) erktbls. Rb.
(er) argipit gl. K.
arkipit. Pa.
irkibit K. 2.
(sie) irgebent O. IIL 13, 8. *
(du) ir geh eist. N- 141, 6.
(er) argcbe. H. 20.
ergebe. Bo. 5.
(wir) ergeben. Bo. 5.
irgeben. N. 94, 2.
(ir) irgeben^ N. 113, 5.
(sie) ergeben. N. 73, 19.
(er) argab. T. 92.
irgab. O. IV. 21, 13. 24, 37. V. 4,
24. 7, 7.
ergab. SI.
•hergab, tradidli. Aid. 4. hiehisr?
(«ie) ir^^bun. 0. IV. 21, 16.
ipgaben. Mos.
(er) irgati. O. IV. 24, 36.
ergibe^^Bo. 5.
(sie) irgabin. O. I, 11, 9* ^
Jmp^ s. irgib. N. 34, 17.
Lrgijp. Prud* 1^
ergib. N. 50, 14.
imp.pL hr^ep^t Piiud. 1.
irkebei. IIo.
f). a. «rkebanter. K. 2. 31. 63. 64.
p. p. argepan. H. 2l!.
ergcban ist SI.
erkepan ist. H. 25.
harchepan ist. H. 12.
d.s.m.n. arkepanemu. H. 8.
xl,s./. argepanero. Can. 10.
urgepaneru. Can. 12.
-argepeneru. Em. 3.
arkepanneru. Can. 9.
Bedeutung und Gebrauch :
-erkibis, reddis. Rb.
argipit, reddit. gl. K.
iirgebe, reddai. H. 20.
argepan, reddita (sjmt praemia). H. 21.
arkepanemu leohte, reddita luce. H. 8.
rcdea argeban, raiionem reddere^ Frg.
, rediun ze arkebanne. K. 2.
arkepanneru puozzu. Can. 9.
erkepan ist, redii (spesj, H. 25.
irkebet ubel mit ubele. Ho.
so sie sih dir ergeben. N. 73, IQ.
argepat iuuuib, redete vos, Prud. 1.
dazir iuh imo irgebent. N. 113, 5.
ergab sich, dedilionem feciU SI.
ergebener (er begeber. Tr.), dedititius.
Hs. Cr.
crgeban ist, dedititius est. SI.
argipo, deäo. SaL I.
samo so er imo ergebe daz uuelf,
reddat. Bo.'5.
erkibit pihuctigcer, redditur sclUcitus.
K. 2.
irgebeist, retribuas (mina gloriam). N.
141, 6.
bi hin ist thaz sie thih namun sus
haftan mir irgabun. O. IV. 21, Iß.
Digitized by
Google
117
GAB.
GAB.
118
ergeben demat maniie sl^ uut4r, dona-
mus. Bo. 5» "
I irgebent mib zi nof fremicTemo t-fariote.
O. in. 13, 8.
argt^fo in an sinemo fater. T. 92*
ther Hat, ther thih mir irgab. O. IV.
21, 13.
er sih caesari ergäbe. Ba. 5»
thie selbe irstantent aHe fo-n^ the^
licbamen falle^
fon themo fnlen legare, ira uuerk zi
irgebannc. O. V. 29, 26.
ioh si slinmo tfaar irgab thaz dreso
thar in iru I«g. O. V. 4, 24.
ai thia stat iioh tho Dirgab,^iob lua-
gata auur in thaz grab.. Oi V.^ 7, 7.
(rrgaben ire botsCafL Mos.)
imo es zala irgabin. O. f. 11, 6.
ergib mir dia frouui, redde, N. 50, 14.
ergib sia (sela) irsiagena zc übe. IS«
34, 17.
ÜZGEBAN, ausgeben; ^erau^gei^en.
übe man sfe (pecnnicts} uzkibet Bo. 5.
(er) uzkabe (guot). Bo. öy
tizkebendo (daz in dien eimb-erin-en
uaas). Mcp.
BI6EBAN, %tiiU\\.
[er ho\. sie (Vater nnd Müller) begeben,
au^e6eir, t^eriaßen. D: IIL 49.]
ni pigipit Ma. Bib. \.A ^non dhniliet (nee
nfht bi^ipiL Bib. 5. *• dcrelinquet te
0 deusj.
er bigibit sine diemuot Mos.
er ne begibel üppige sorgun (gieM auf)*
N. 38, 12.
dazp mi-h dina gnada bigeba. Ott.
unz wir die sunde nicht begeben. D«
IIL 55.
duo ich bigab min heim Q)cr(ic^. Mos»
dise werft si- begab (terlief; parb}. D*
m. 67.
die werlt er bigab. D. IIL 80.
^ pegab mih diu uinstri, Utjuerunt nte te-
neftrae. Bo. 5.
begibdinaheizmuotijrfi?r^/i/i7ii^.N.36,8»
ÜMBIBIGEBAN, umgefttn.
(umpipigebit, circumdatm% R. weidet,.
weim es nfchlf Schreibfehler ist, auch
auf ein Verh umbibigebjan hin.)
umbibigabun, circnmdcderunt (chla-
mydem). T. 200, 1. in an thie indaeu
T. 134.
FARGEBAN, t^ttgeten (gebw, Dcrld^cii; gejlaö^
tetT; tjerjei^en; vergiften), golh. fragiban.
Form und Flexion:
/«/. fargepan. Gh. 2. 3.
farkeban. Ib. Rd.
fergeban. Ar. 2.
• u ergeben Bo. 5;
ze fergebenne. N. 24j 10. No.
ce firgcbenne. Ct. 83.
(du) fergibest. Co*
fergibist N. 39, II.
(er) farglpit Da.
farkiprt. Pa.
forgibit T. 84. Ct. 96i
. furgibit Schw.
fergibit- N. 58, 6.
fergibet. N. 111; 5.
(wir) fergebemes. Ep. can. 2:
(du) f er geh est N. 58, 6;
(du) fbrgapi. Wcss.
f ergäbe. N. 118, 26.
(er) firgab. O. Ilf. 14, 70. VIH. 15. \.% (>0.
firgap; (Jd. 1. 3.
virgap. M. 28»
forgap. Da.
forgab. Frg. 3. T. 158.
fergab. Gx. Rg. 1.
vergab. D. II. 3W.
(er) fergab e. Rg. 2..
imp* s. forgip. Ct 96. Wess;
forkip. Pn.
fergib. N. 24, 18. 3», 14. 93, 2.
101. 7. 108, 4.
i/n;;./;/. fergeben t Rg. 2. N. 111, 5.
p'. ö. firgebende. Nm. If. ^
fergebendo. N. 71, 13. 14 4,. 8.
pi p. fargeban. Can. 8.
fargepan. Em. 5. €an. 9. lOi 12.
farkepau Pa.
farkeban ist K. 4. si. K. 36. 60.
forgeban ist Frg, IL 33*
Cirkepant gh K«
Digitized by
Google
119
GAB.
GAB.
m
iirgheban uuard. Is. 3, 6.
firkebin. Bib. 13.
fergeben sint N, 69, 6. uuirdct
IS. 64, 4. uuerdent. N. 73, 19.
uuerde. No, habest. N. 50, 14,
habcL^N. 31, 2.
fergebin uuirt N* 111, 5.
firgcben uuerde. Ct. 83.
u, s. f. farkebaniu. K. 60.
d^s^m,n. farkepanemo. Gh. 3.
fargepanemo. Gh. 1. 3.
a. s. f. fergcbina« N. 37, 6.
n./7/.m. firgebani. Bo. 5.
Advcrbialiter: fergebeno (oetgeSen^),
gralis. N. 43, 18. 55, 9. 64, 10.
67, 10. 71, 4. 108, 21.
uergebene, gralwia. liib. 6. hieher.
Bedeutung und Gebrauch:
dore, Frg. 11. 33.
Inrgiri. Gh. 2. 3,
donare. Ib. Rd. £p. can. 2. Rg. 1. 2. Gx.
siihrogare. Da.
offerre. M. 28. Gd. 1. 3.
confcrre. Da.
promittere. Pa.
impendere. Em. 5. Can. 8. 9. 10. 12.
solvere. D. II. 316.
cancedere. Gh. 1. 2. 3. K. 6. 36. 60. .
iudulgere. Ar. 2.
misereri^ N. 58, 6.
reimitere. Ct 83. No.
ignoscere. N. 24, 10. Ct 83.
so fram so mir got mahti forgibit (es
steht forgibig). Ct 96.
forgibit, praestat (ducatum). T. 84.
du mannun so manae coot forgapi. Wess.
forgab themo mera. T. 138.
forgab solihha gauualtida mannum, de-
diu Frg. 3.
forgip mir rehta galaupa. Wess.
firkepv-i, deditus. gl. K.
farkepan uuerch, dedita opera. Pa.
dhemu izs firgheban uuard, constiiuium
est Is. 3, 6.
firgebani, honorati, impunitate donati. Bo. 2.
gnadig ist der andermo gibet aide fer«
gibet aide intliehet N. 111, 5.
der andermo ignoscendo fer^ibet unde
gibeUN. 111, 5.
, fergibet sunda. N. 58, 6.
fergeben uuerdent suuda. N. 7*}, 19.
fergeben uuirdet irredo» N. 64, 4.
sculde fergebendo. N. 144, 8.
firgab in thiu sin gu^ti thio iro missi-
dati. O. III. 14, 70.
fargepanun, indulta, Gh. 3.
suelonins saget, taz er (nero) sinero muo-
ter diccho u^rgqben uuolti (txrgtfteu).
Bo. 5.
firkebin, gratniia. Bib. 13.
fergebeno, gralis, gab er uq^ den lib.
N. 43, 18. fergebeno unde ane iro
frchte. N. 55, 9. fergebeno cham. N.
67, 10. fergebeno skcinest du guada.
N. 108, 21.
HINAGEBAN, Eingeben,
(du gist hine. D. III. 32.)
hina gäbe du dinen liut, vcndidislL N.
43, 13.
hina gab tien hostibns arma. Bo. 5.
derö hinagegebenon. K 43, 13,
ZIGEPAN, dehUcere, patere C rubrum $alum),
Prud. 1.
zigepan, zaiuchun, dehiscc j. Prud. 1.
ZUOGEBAN, jugeJcn, ftinjugeJeii; beilegen,
zuo geben eteuuaz ungefragetes (ad*
dere). Bo. 5.
zua si kikeban, addatur (die 3*« Speise).
K. 39. ^
zuakakebenc, adtrihutL Ib.
GEBA, GIBA, GEBI,/., @aie, goth. giba.
Form und Flexion:
w. s. geba. T. 12, 1. 13, 9. 84. 141. Frg. 47.
N. 16, 1. 32, 15.
gheba. Frg. 21.
gepa. Pa.
kepa. Pa. gl. K. Ic. R.
g. s. geba. T. 13, 7.
gebo. N. 103, 16.
d. s. gebu. T. 12, 9. 141.
gebo. N. 45, 7. 118, 66. Bo. 5. Wm. 7, 1.
kebo. Rb.
geba. Wm. III. 7, 1.
gebe. Wm. II. 7, 1.
gibo.
Digitized by
Google '
121
GAB.
GAB.
122
gibo. SL Mep.
a. s. gebe. t. 13, 9. 27, 1. 46, 4. 87. 118.
141. Frg. 47. O. I. 5. 49. 17, 50. 64.
66. IL 18, 19r Mcp. N. 16, 1. 45, 7.
gheba. b.
keba. K. 31. 40. Rd.
kepa. Ib.
w. a.pl. gcba. N. 44, 13. 67, 19. 20. 30. 71, 10.
74, 11. 75, 12. 144, 9. 147, 6. Mcp-
Bo. 5. T. 8, 7.
gheba. Is. 9, 3.
keba. Rb. Frg. 21.
kepa. Jo. Pa. gl. K.
' kebo. II. 6.
giba. Mcp. ^
g.pLgehono. T. 3, 2.
ghebono. is. 9, 3.
kepono. Pa.
kepano. gl. K.
gcbon. N. 67, 19. Mcp. Bo. 5*
d.pL gebon. N. 107, 7. RIcp.
kepim. Em. 19.
kcbcm. Frg. 21.
Bedeutung und Gebrauch:
donum. Va. Ftg. 21. gl. K. Rb. K. 4U. b. 9, 3.
N. 107, 7. SI.
dafum. K. 31.
muwu. Pa. gl K. T. 27, 1. Frg. 47. N. 74, 1 1.
II. 6.
mimusculum, Bo. 5.
fSralia. 'W li, 1. 13, 7. N. 103, 16. Is. 6.
ohtaiio. Frg. 47.
zi gibo gab, dortO dedit. Mcp.
dien gab er sia ze gebo. IN. 45, 7.
marlich kepa, munificenfia. Ic
die mai*un geba. N. 45, 7.
gotea geba uuas io imo. T. 12, 1.
euua tburuh moysen gigeban ist, geba
inti uuar thuruh Usum chrisium gitan
ist T. 13, y.
, ful geba inti uuarea. T. 13, 7.
tber heilant theh in spahidu inti in al*
lere inti in gebu. T. 12, 9.
80 uuieo ih sia habe föne dinero gebo.
N. 118, 66.
gebe minero hente. Wm. 7, 1.
IV.
fon ainero folnessi uuir inphahemes geba
furi geba. T. 13, 9.
geba gotes. T. 87.
santun in gotes geba. T. 118.
gheba dhera daufia Is. 6.
imo geba bringe. 0. L 5, 49.
simo geba brahtun. O. L 17, 64.
oba thu thes biginnes, thaz thu geba
bringes,
gifti gimuate zi themo gtitea biete. O.
U. 18, 19.
eocouuelicher hebit eikana keba fona
cote. K. 40.
kepa, manaheiti, sporlulam. Ib.
armherzlich keh a^y jßlemosynam. N. 16, 1.
pruutliho keba, s/HmsaHai Rb.
kepa edo buldi, i2o/ia. gl. K.
gebono foUu, gratiae pleno. T. 3, 2.
kepim, opibus. £m. 19.
EITARGEBA,/.
eittarghebon, veneßcia. Wo. 2.
MORGAINGEBA, MORGANGABA, /., gjlor*
quodei in morgangeba traditum fuerat.
L. rip. 37.
mariliis mens dedit mihi morgangeba
(vor. morganagheba, morginaghepha,
morgangheba, morgangabir/ L.ahbt.
$i quis langobardus morgingab conjngi
suae dare volurriL L. Liutprandi 2, 1.
ipsum morgengab volumusj ut non sit am
plius nisi quarta pars de ejus snbsiantia,
qui ipsum morgengab dedit. L. Liutpr.
2, 1.
vidna habeat sibi morgengab el melhium.
L. Roth. 199.
habeant filii morgingap el faderphium.
L. hoth. 201.
absque morgengab aut aliquid de rebus
maritirevertatur adparentes. L. Roth. 2 1 7.
morgincap(morgincaph.e(M/.cat;.), 9/<<?/*/a
pars. D. II. 358.
UUIDARMEZKEPA, repensatio. R.
BRUTGEBA,/, f&tautsaht, sponsale. F.
brutgeba. Zf. ) ,.
prutkeba. Rd. Ib.!' 'P"""^"'-
[10]
Digitized by
Google
123
GAB,
GAB.
124
nrutiseba. M. 33. ) ,.
' pruti^epa. Fn .1. 2. )' '^
SUiSTiVRGEPA (suntirgepa. Bib, 7. sun-
tirgebe. Bib. 5. suntirgcbi Bib. 7.), do-
naria (et sumtusj. Bib. 1. 2. Mt{i.
SIGUGEBÄ,/, 6ie3e«,lo^n.
a. pl sigegcb^. Bo. 5.
ZUOGEBA, /., Sugabe.
a. s. zuogeba. Bo. 5«
de FORCAPIiV. Cap. Car. m. IV. 36.
GEBALIH.
geb eil eher, munißcus* Hs.
GlIEBFiVZ? Ilichef?
GEBAGERNI, GEBAGERNIG.
GIBOHUS. *
N. pr. GEBAÜNT, / GEBALINGA, /. KE-
- PAHILT,/ GEBARIH. GEBAWIN. GEBA-
IIOII. GEBAHART. GEBAHERI.
GIBEDlG.
gibedig sin, feraces (dero nnipnnm). Bö. 5.
gibedig sin, praestent (fisco). Bo. 5.
KEPIGF, opulentia. D. Cf. goth. gäbe ig s.
GEBÖN, GEBilN (et auch umpipJgebit in
umbibigeban).
man nam fronosx:az unde gebeta allemo
demo burgliule. Bo. 5.
(uile groziich er in gebete. Mos.)
Riit tiu habet si imo gegebÖt. Bo. 5.
GEBO, w-, ©iber; daior^
». s. kepo, dator. V- 2. donatus, maiJuus.
gU K^ donaiiiSy zebedeus. gl. K.
kebot erhafit kebo^ munljlcus. Ic.
a. s. kebon, datorcm. K. 5.
\V1]NEGEB0, m.r 5IBeinfc^inter, caupo. Tr.
RATGEBO, FW., Slat^gebcr.
n* 9^ ra'tgeba, aitricularius, F. 1. 2. L.
ralkebo. Sg. 299.[ ^^^^^
ratkepo% Gh. 3. >'
e: s^ raikebun, consulem. Rb.
»./?/. ratkeben fiovUJyd^i eonscufes. Mcp.
g./?/. ralgepano, satellitnm. Prud. 1.
latkcbene. ßHj. 6.), anriadarium
patgeUen. Bib. 13. Woder ist t^ a.
ratgaebn. Bib. 4. ; sing,?^
TROSTGEBO, m., Sröfljebei?.
a. pl. trostkebin, consolantes. N. 68^21»
FUOROGEBO, m.; der fuorpgebo triptolc-
m/M. Mcp.
SPÜOTGEBO, TW, — jow^spuolkcben, se-
cundani. Mcp.
GEBA,/., ©eSerin.
GEPA, OTIGEBA, n. ftr. f. (oder zu geba,
donnm?).
CIIORNGEBA, /, ceres. Mcp.
. GASTGEBA, /•
a. s. gastkebun, kospifam (dcommJ.Mcp.
FLOZGEBA, /.
ö. s. tlozkehuriy fliivoniam (fltiorum fe-
minis praestontcmj, Mcp.
SÄMOGEBA, f.
a. s. sämogebun, saliccnam (junonem).
Mcp.
GEBARI, m., ©eber.
d. s. kebare, dolorem. Rc.
GIFT, /. (auch nord. und angels. gift), ©ift,
©a6e. ,
Form und Flexion:
n. s. gift. S. 18. Bib. 6. Q. IM. 1, 27.
gipht Mz. Bib. 1. 2.
g. s. kifti. Zf.
kifpti. Bib.
gifti. O. I. 9, 4. IV. 1, 40.
giphti. Gc. 3. Gh. 3.
d. s. gifti. O. I. 17, 70. V. 25, 26.
kifti. Ic
clfti. H. 7.
, gifte. Bo. 5.
a. s. gift. O. U. 14, 23.
kift Ep. can. 2.
gipht. Md. Ep. can. 4.
n.p/. gifte. Bo. 5. , ••
a.pl gifti. O. II. 18, 20,(?) V, 12, 55. 56.
II. 7.
kifti. H. 24.
gifte. N. 104, 36.
Bedeutung und gebrauch:
dntia. Gc. 3. Bib. 6.
^ datfitti. Bib. Zf.
Uonarn. Ep. can. 2.
mnnns. 11 7. 24.
gralia. Md. Mz. Bib. 1. 2. Ep. can. 4.
misericordin, Gh» 3. '
Digitized by
Google
iia
GAB.
GEPPO— GEBITA.
126
nuitis. Ic
ouielih gotes gift ist. S. 18.
thin gift ist iz mit allu. O. Ilf. i, 40.
uuarun sie sih freuuenti thera druhti^
nes gifti. O. I. 9» 4. x
kundtun sie uns thanne, so uuir firne-
men alle,
gilouba in girihti in theru uuuntarli-
chuh gifti. 0. l 17, 70.
tkaz sie thaz iruuellen gotcs gift iz
Zeilen. O. V. 25, 26.
oba thu tbia götes gift irknatist. O. II.
14, 23.
oba tbu thes biginnes thaz thu geba
bringcs,
gifti gimuate zi themo gotes biete. O.
IL 18, 20.
thie selbun zua gifti, es sint uns harto
thurfti,
thie zua gifti drostes thes selben go-
tes geistes; ♦
hiar lerit thiu sin stimma unsih zua
minna,
tho er in zuiro, so thuuueist, gab then
beilegen geist O. V. 12, 55. 56.
die gifte, veneria. Bo. 5.
gifte, peste (Trank der Circe). Bo. 5.
GIFFHANT.
A> AGIFT, /.
80 uuas io uuort uuonanti it allen
zitin uuorolti,
thaz uuir nu sehen ofan, thaz uuas
thanne ungiscafan,
it allem anagifti theru druhtincs gi-
scefti,
so uues iz mit gilusti in theru druh-
tines brustl O. IL 1, 7.
URGIFT,/, reditiis. Em. 3. Can. 9. 10. 12.
restiiiitio. Da.
urkift, reditus. IRL urkift uuingartono,
redifus vinearum. Ib. Rd.
WIDARGIFT,/.
a. s. vuidirkift, redibitionem. Sg. 183.
UUINIGIFT (uuinegift F. uuinegifta. L.
Tr.), volema, specUs pomU Hs. Hieber?
FARGIPr,/.
in firgifte han ih gesundot Co.
FRUMIGIFT, /.
o. frunxikift, frumiuuahst, prlmitias.
Rd. (in Ib. steht frumiki^st).
17. 77/. frumegifte, primilias, daz chit
die fruosten gifte allero iro ar-
beite. N. 104, 36.
ZURGIFT, /., d^ditio. Or. Mon. 2. F. 2.
g. s. zurgifti (es steht zurgisti), dedi-
tionis. Pnid. 1.
d. s. zurgifti (es steht zurgisti), prodU
tione. Prud. 1.
GIFTJAN. Cf. nord. gifta, nupini dare.
GAGIF17AN?
gigifti(?) (es steht gigisti), dedidUf?).
Prüd. 1.
GAGIFT.
gigipht, vennndaiiis. Me. Sb.
w. s. m. gigifter (es steht gigister),
deditus (offidis). Prud. 1.
vennndaUis 1. servus pec*
cati. Bib. 1.
a.pl. m. gigifta. AL 6. Sb.\
Can. 10. II. f . ..^
gigiphta. bb. r
gegifte. Can. 13. /
FARGIFTJAN.
fergiftit, ad/Ilci/. D. IL 335.
fergifta, tradidi (satanaej. Rg. 2.
fergiftont (es steht fergistoni), ad
dixisfis. Ep. can. 2,
tiuuele fergiftit, venundatiis. Bib. 2.
uerkiftiu, uddictn. D. IL 319.
GICHTIGOTER, locupleiatus (est). Bl.
GEPPO, n. pr.
GIBICHO, n. pr,
GEBITA, /, @efS|, parapsis. Sg; 292. /ru^i.
num, capita. Hs. galleium. Sal. 4.
gebita, galleola. Cr.
gebid*a, galleium. Sal. 1. 8.
gebitta, galleola. F. %
gebeta, caiinum. Tr. gauata. Hs.
gebiza, obba, vasis. Pr. t. m. oppa. Em. 31.
gepiza, capita. Em. 31*
gerbita, galleola. L.
[ 10* 1
Digitized by
Google
127 GUOBIDA—GEBAL.
GIBIL — GIBILLA.
im
GÜOBIDA s. AB-
GAPITALÖT s. CAPITAL.
GABALA) /. (nord. gaffal, /i/rc/7^ angels. ga^
flas, fnrcae), ®a6e(, furca. Pr. m. furcilla.
F- 1. 2.
gabela,/r/r£;i7/^. L. Mon. 2.
gabila, ycirca. D*
gabely pseudinum, Wn. 460.
capala, //irca. Em. 31.
cabcla, jT/imV/a. Em. 32.
kabala, tridens. Rf.
kapala. furcelhis. Tg. 1.
g. pl. gapalono vcl houuono, tridentittm. Me«
gabalone. Bib; 6.
kabalon. Bib. 2.
gabllen. Bib. 5.
(gsebel. Bib. 4.)
ISARNGABALA,/.
a. s. isan cabala, irideniem. Ib. Rd.
, MSTGABALA,/., gRIjlgabel/ /nV/^^.
n. s. mistgabala. Sg. 184. Cr- Tr.
mistcapala. Em. 31. Wn. 863.
mistgabele. Hd.
mistgabeL Wn. 460.
a. s. mistcapula, irideniem. VP.
g'.p/. mistgapalono. tridentum. Bib. 1.
ü.^/. mistgabala, bidentes. VG. II. 355.
tridentes. Em. 3L
GARTGABELA (gartgabcle. Wn. 460.), fiir.
cula. Sal. 2. gratcapala C^icjj fuscina. Pr. f.
GABULRAND.
GABAIif, Volk in GalUen. JuL C.
GABILO) w. pr.
GEIBAL, edf&btU iesta, calvaria; cf. GIBIL
und GIBILLA.
n. s. gepol, testa (rmda). Pnid. 1.
gebil. Bib. 11. \
gebiL Hs. |, calvaria.
gcbeL Mon. 2. )
j.,.gebale8.B,-b 13.) ^^^^^.^^
gepalcs. Le. ö. '
d. s. gepolc, testa. D. II. 326.
a. s. gebal. Bib. 13. \
kebal. Bib. 8. [, calvariam.
kebiL Zt )
(zoch über den gcbcl ein uel. D.
lil. 44.)
GEBALKIND.
GEBALSCEINr.
GIBULSTAT, Ortsnamen. Iliehcr?
GIBIL, GIBILl, m., e\tU{, goüi. glbla, alba,
caatmen, ptnna templi. Cf. viCjdAL und
GIBUiLA. — ^^ Hängt es mit gr. xetpaiii zusammen?
d. s. gibele, polo. Mcp.
gipile. Moe. Sb. Bib. l. 7.J , .
gibiL Bib. 5. j' /T?..» V
kebile. Zf. ) Süftehulte).
a. s. gib iL Bib. 5. KfroniemCpor-
gipili. M^ Ml. Bib. 1. 2. 7.i ticwn ante
JroniemX*
n.a.pl gipili f frontes. Prud. 1.
NORDGIBIL, iRorbpoL
n. s. nordkibel ist obe erdo. Bo. 5.
a. s. nordkibel: hara uuidcr den nord*
kibel des himeles, snmmo cardiae
(arcturi sidera lablj. Bo. 5.
BIMILGIBIL, 4>{mme(ä8ie6e(, $o(.
d. $. himelgibele,"* summo veriice mundi.
Bo. 5.
^. p/. himelgibelo. polornm. Mcp.
£/./}/. himelgibelen, /7o/i>. Mcp.
a.pl. bimelgibela, poIos. Mcp.
SUNITCIBEL Ceübpol) ist ander erdo. Bo. 5.
GIBILLA, ec^aber, testa, calvaria. Cf. GIBIL
und GEBAL.
n. s. gibilla, caharia^ pars capitis inter fem
pora. Em. 32. Sg. 242. 292. Tr. Wn.232.
kibilla, calvaria. Bib. 1. glabra. Wb. 9.
Iesta. D. IL 326.
gebeile, calvarium. Wn. 460.
g. s. gibillun, cnlvariae (loa$sJ. D. H. 2S7.
kibillon, calvariae, Gx.
kibillun, calvariae, decollaiorum. Rg. 1.
BERGGIBILLA.
perichkibilla, calvaria. N. 105, 19.
Digitized by
Google
129
GABINI— GAHI
GAHL
130
CHAIAGIBILLA.
g. s. chalakibillun, cälvariac. N. 41, L
HAUßlTGIBlLLA.
fK s. houbetkibilla, calvaria. N. 43, 1.
g. s. houbetkibilUn, calvarUic N. 43, IS.
GABINIus, rex quadßmm. Am.
GEBANöN s. EBAN.
GABISSA s. GAVISSA.
GÜBIZA s. GEBITA.
GABRITA, Berg u. Wald in germ. magn. Pto!.
GIPS, ©tp*/ gypsum. Tr.
GaHI, ja^e. — Sollte CS mit skr- gacSh, der
Kebenwurze! von gam, ire, zusammenhängen?
gahi. — gabt, abrupto. Gd. 3. Gc. l. zi gahi,
perproperam. Can. 13. zi uilo gahi, petpro^
perum. Sb. in gahi, in preceps. Gc. 3.
cahn Ra. d. K.| ^^,
kahi-Pa. h^ffi^"^'
khahi. — comman khahi| vir exceltens (pro-
iervus). Ra.
gäbe. — nuio gahe (sconij, rapiflns. Bo. 5.
gezi, preruptnm. Zf. hieher?
n. s. m. gaher, preceps. VG. IIL 236.
gahar, preceps. Prud. 1.
kaher, velox. Ra. tenkcrariiis. Can. S.
9. lO. 12. kaher odo za palder
odo piuuellanter,/^mrr/ir///5.Em.6.
kabar, vehement, vehx. Prnd. ^1^
gaho. — ihie gaho tag, repentina
dies. T. 146.
n. s. f. gabiu. — zi gahiu, praepropera.
*Gin. 13. zi ttilo ^ihin^praepropera.
M. 13. Can. 10. \i.
n.a.s,n*%Skht% (anafzacfr), decurrens faquaj.
^N. 57, a
gahis. — nilo gahiz, prtpföjßerum.
Can. 7.
gahaz: — arunti gahaz iob filu
nuahaz. O. L 5, 41.
gaba (odery^m.?), repens* Prud. 4. zi
uilo ^tiha, perpr&perum Can. lü. 11.
g.s.m.n. gdhes (muotcsX Mop.
kähcs (tunscs). Mop. .
d. s. f. kaheru, horskeru, praepropero.
Em. 19.
gabun. — in sinero gahun ferte.
ÄIcp.
i9.^./i/. m. gaba, praecipiles. Gc. 8. zi gaba,
praecipites. Gc 1.
gäbe Sturze, subita mutatio. Bo. 5.
kahe, veloces. Pa. gl. K.
cbaen, precipites (meriium perver-
fmtj. Re.
gyph gahero (uuorto). (X L 27, 36.
d.' pL kahem, e/ficacibus* Pa. Ra.
kahen, efficacibtis, gl. K. mit kahen
uuanden, rnpidis iurbinibus* Mcp.
gäben geskibten, repentinis casi*
biis. Bo. 5.
Adverbial gebrauchte casus:
gab es.
gab es, subito. Mcp. repente. Mcp. uuio
gabes mabta iz deraosin, der — . N.
63, 5. ze gdbes arg ne geloubta. N.
14, 3.
kdhes, repente, subito. N. 72, 4« 19. Bo. 5.
kabes sciezzent sie in. N. 63, 5. ka-
hes nuandon sie. N. 63, S.
gäes skinende. Bo. 5.
alles gabes. — allis gabes, de repente.
Bib. 5. alles kabes, repente. Mcp. al-
les kabes ze oagon choment Mcp.
alles kabes sih nuehselondo erstuz*
zet Bo. 5. &o stigent siu (uuolchen)
alles kabes uf. N. 134, 7.
in gahe: ther scado fliabe in gäbe. 0.
IL 24, 37. ni uueiz ih le8*in gäbe nuar
ib iz anafabe. O. V. 7, 24.
in ala gahe (fare fon mir). 0.11.23,30.
gahpn, subito. O. I. 12, 5. 17, I9l 29. 55.
22, 31. 48. n. 3, 17. 8, 25. 24, 10. IIL 13,
65. 14, 61. 20, 29. 24, 43. 69. 106. IV. 7,
5^^ 16, 20. fortuitu. Ja. casu. Ja.
eahnn, casu^ Rd. extcmplo. Ja. confestim.
Pa. Ra. repente. Pa.
kahun, subito. Pa» gl K. coftfestim. gl. K.
fortnitu. Fb. Ic Rd. soMtus (sopitus als
subito verstimden). Pft gl. K. velox. gl« K.
Digitized by
Google
131
GAHI.
GUHL
132
kaun, repente. gl. K«
gahon (als Reim auf manon). ihia sun-
nan ioh then manon soubarfuar er
gahon. 0. V. 17, 25. (cod. F. hat gahun).
in gahun: ih zell In thanne in gahun.
0. n. 23, 27. thie liuti thar in ga-
hiui ihiz zeichan tho gisahun. 0. IIL
^, 49. ioh sie thar in gahun s'coni
8ino sahun. O. III. 13, 47.
ir gahun, derepente* M^. Bib. 1. 2.
in ala gahun: iz uuuahs in ala gahun,
thar sie alle zuasahun. O. III. 6, 37.
tho sie in ala gahun thie zahari gi-
sahun. O. III. 24, 72. tho uuard in
ala gahun sin uuiht sar ni gisahun«
Q. y. 10, 19.
(in allen gahen. D. lU. 61. 72. 73.)
kaho. gl K.|
kacho. Ra. )'
GAIU, /., subitatio, praecipitatiOy impelus.
bi gahin: iltun al bigahin, thaz sie nan
«isahin. O. IL 14, 94.
12. .f.^chai. Ja.
g. s. gahi. A- Mi;. Ps. 2. Bib. 1. 6. 7. 10. 13.
gahe. Bib. 5«
gsehi. Bib. 4.
d. s. gahi. M. 29. Sb. Gc. 1. 3. 6. D.H. 283.
in thcs todes gahi. 0. II. 12, 66.
in thera gahi. O. III. 14, 95. 20,
58.76. in thcreru gahi. 0.11.7,60.
i« gahi. 6. I. 8, 13. 20, 12. 11.9,36.
IV. 14, 10. V. 20, 84.
Gehört auch giihin, per abrupto. Gc. 5.6.
M. 29. zu diesem Substantiv?
UNRIEZCAHI, /* precipitatio. Asc.
GACHINC, n. pr.
GAHTELINGEN, Ortsnamen. Hieher?
GIGAHE und GIGAHON in:
ioh ilit ^r :gigahe thaz ^inaz io gi-
hojie. 0. I. 1, 32.
iii thiu Heises io gig^hon zi then
.druhtines ginadon. O. 11. 3, 63.
fiind wohl adverbial (cf. in gahe, gahon)
und nicht als verba zu nehpien.
KAHINGUN. Em. 29.)
CAHINGÜN. R. Ra. >, subitaneus.
KAHINKÜN. gl. K. )
GAHIDA,/.
a. s. kahida (in^gL K. steht kithiha)^ ef-
ficaciam. feu
gAhenlih?
ce gagenliha(?), propetanda. D. IL 337.
GÄHJAN, eilet!/ festinare. Gcliört gäbt in:
tanne si sie rauuente ze bette gdht aide
ze mittero naht ze iro bäte chomen,
cum eoB concubiae auf intempestae noctis si-
Icntio quiescenicM ad sc venire compeüeret.
Mcp. 46. hieher? oder ist ein compos. betti-
gaht anzunehmen?
ioh mannilih thesgahe zi buazu gifahe.
0. I. 23, 8.
uuane ouh bi thiu so gahti (properavct).
0. IV. 22, 3.
GAGAHJAN.
Mit zi diu: thie zi thiu gigahcnt gi-
louba sina intfahent 0. IL 13, 27.
Mit dara: thara andere er gigahent,
thaz bad mir untarfahent O. RI. 4,'26.
Mit des: ioh io thes gigahet, themo
egisen intfliahet 0. IV- 7, 86. oba
sie thes gigahent zi giloubu sih gi-
fahenU 0. V. 16,31. ir sculut io thes
gigahen, mit sulichuiuih nahen. O.
II. 16, 23. uuilit thes gigahen thaz
sinaz io gihohcn. O. IIL 16, 20.
Mit daz und conj.; thanne sculun uuir
gigahen, thaz. uuir iz anafahen. O.
IV. 37, 3.
wi/. gigahen. 0. H. 16, 23. ffl. 16, 20.
IV. 37, 3.
(sie) gigahent 0. H. 13, 27. HI. 4, 26. V.
16, 31.
(er) gigahe? 0. l 1, 32. s. oben GIGAHE.
imp. pl gigahet. O. IV. 7, 86.
GAHÖN, üUxi, festinare.
Mit zi: ze halsst^icche gao^ er. N. 108, 8.
ai gaoten ze uuerilt saldon. N. 105, 13.
Mit zi und inf.:. er ne gahot sih zerre.
chen^e. N. 7, 1^. ih kah6n mih ze ir-
losenne. Bo. 5.
ih klilH^n. Bo. 5. ^
er gahot. N. 7, 12. ,9, 13.
«r gähoe. Mqp.
gaoc. N. 108, 8.
Digitized by
Google
133
GAHHA— GAUCH.
GEICH— GAUGAL.
134
ih kahota in unzite, praeveni. N. 118, 147.
(er) gahota, cderitaie ferebaiar (aha). Mcp.
(sie) gahotun, occurreöami. BVx 1.
gahotön. Mcp.
gaoten. N. 105, 13.
par/.cahonti. Pa. ) ...
k.hondi. gl.KJ'*"^"^'
gahonti (fuarun sie). O. I. 13, 7.
gahunto, festinando. M, 29. Gc. 1. 6.
GAGAHÖN. Cf. oben GIG AHON bei GIGAHE.
(sie) kigahotin. Ib. i
kikahotin. Rd.i»'"''^'"*'''^^^'"-
p.p. gigahot.
eilt gIgAhoiiu, mbstanila festinata.
M4. Sb. Bib. 1. 2.
ARCAHOT. Pa. >
IRCAHOT. gl K.i' ^^^'''^•
KAIIOSONTI, procax (verbosus). Ra. Ilie-
her? oder zu koson?
GAHÜNGA,/
in gahunga han ih geaundot Co.
Ist uuidar gaotes in: daz er scnldig ist
unidar gaotes caheizes. E. i). als wi-
dargahotes zu nehmen?
GAHHA s. JA.
GEHan s. JAH.
«AUCH, ®<IU(^/ als mchltis xini stnltris; angs.
gaee, cuculus, nord. gaukr, atculus; arrogans.
\. cum/tiSy XuM; cf. sanskr. kdkila.
gauh. Sg. 913.
gouh. Sg. 242. 299. Sal. 2.
gouch. Wn. 232. Tr. Sal. 3. Zf. 2.
gouhc Em. 31. F. 2.
gSch. Mon. 2.
couch. Em. 32.
2. stiiliuSi indpiMS.
17. s. gouh: der unuuiso unde der gouh.
N. 48, tl. der so gouh ist, daz er'
nc ruochet »inero saldo*n. N.
48, II.
d. s. kouehe, stnlto. N. 57, 11.
19./?/. couch a, Nd. If.
koucha. Nd.
ir.p/. goucba. N. 93, 8i
^.;9/. goucho, stuliorum. Bo. 5.
ÜRElZGKOüCHA(r/i.;?/.^, die gotes choront;
Bo. 5.
GAUHHEIT, /., stuhitia.
d. s. gouhheite, siulliliae. Bo. 5.
COÜHLICHO, insipienter. N. 21, 3.
GEICHÖN s. EICHdN.
GIUH s. JüH.
GIGGILfeh s. FEH.
GAUGAti, ©au fei, praestigium, nord. kukl,
(cf. gaugalari) böhmisch kauzlo, 3au6er;
cf. auch jocuiator.
n. s. goukil. Tr. ) ...
goukel.lld.1' /""''**"«'«'»•
g. s. (goucgeles: mit gooegelefrliste. Mos.)
d. s. coukele: dislu zeichen tuot er mit
coukele, in beelzebub. N. 65^ 3.
GAUGALTÜOM.
d. pL goucaltuomun (gouccaltuomun.
Mz.), magicis (suis dement asset
eosj. Bib. 1. 2.
GAUGALLIH.
goucallih, magicum. Pvud. 1.
gougilllche liste, magicae artes. N. 11.
10, 6.
COUC2VLHEIT, /., divinaiio. Bib. 1.
d. pU goucalbeitin, prestigiis. Prud- 1.
GÜGGERLA, praesliginm, incantalio magica. L.
GAÜGAUAN, GAUGALÖN.
gougeleida^ ariolatns est. Sg. 29i
BIGAUGAUAN, BIGAUGALON.
bigouff.eralan ) . * ^ ,, «,^
i>;L«^Li^« > incantare. D. II: 348.
Digouggclon.)
bigögolota. Bib. 10. ) j ^ .
begögolota/ Bib. U. 13.V Z^^«'';»'^'^
pigoukelote. Ep. P, 3. ) «^^^-^•
GAUGALARly m., (Saufler, nord. g^glari
und kuklari, angels. geo gel er e, /^ra^^/A
ginfor. Cf. canaäfttores et ineamiatores.
Cap, Car. et Lnd,
n. s. gouggilari,;>rö^j/%/fl/or. aU-Sli-
goculari, maleficns. A?.
Digitized by
Google
135
GAGAN.
GAGAN.
136
choukelari. Gg.
gSkilarey magus, Tr«
g. s. gougularcs list. 0. IV. 16, 33.
r/./?/. coucalara, seenici. Can. 10.
goukelaere, m^igL Hd.
g.ph^oxkkXtxo^ magorum. N. 65, 9.
£f./>/. coucalar. M. 11. \
coukalarun. Can. 12.f . .
coucalaren. Can. 13. (
goucelarin. Can. 7. /
0./7/. caucalara, malcficos. Ib. Rd.
GAGAN, gegen/ contra . Diese dem Golbbchen
fehlende, im Angels. gegen, gan, gean, gen,
altnord. gagn, gegn lautende, Parlikel, scheint
nominalen Ursprungs. Im Allhd. erscheint sie
in den Formen (et auch die Form ingagan):
gagan. Bib. 1. 2. 5. Ec. L. M. Prud. 1. Virg.
kagan. H. K.
eagan. Gh. 3. H.
kakan. M. K. gl. K.
cacan. Ic.
gagen. Bib. 7. Bo. 1. 5. Mu. Mcp. O. Org.
kagen. Phys.
gaken. D. H. 317.
gagin. Bib. 7. Can. 13. D. IL 328. Gd. 3. Org.
gegen. D. II. 340. Phys. Wm.
gegin. D. II. 287. Ps. Wm.
gein. Bib. 5.
1. Adverb, nur mit dem verbnm oder nomen
verbunden; alleinstehciid erscheint.es in der
Formgagani (s. weiter unten). Cf. ingagaa
Es ^igen sich folgende Verbindungen,
mit verbia:
gaganwartjan.
gagaganwertjan.
gaganmezon, gaganmazon. gagagün-
niazit.
^aganbliuwan.
gagangin^n?
gagancherjan«
gaganhorjan.
gaganhlutj-an.
gaganhiaufan.
gagansezjan.
gagansprechan.
gaganstcllan.
mit nominlbtis:
gaganwart, gaganwerli, gaganwurti,
gaganwartig.
gaganweri
gaganhorida.
gaganhluta.
gagansacho. ^
gagansiht, gaganaihtig.
gaganstellida.
gaganstentida.
2. Präposition, mit dem Dativ. Nur bei Wm.
und Org. in folgenden 2 Fällen mit dem Ak-
kusativ: der mir pacem hat guunnan ge*
gin sinan uater. Wm. 8, 10. und lege
zuiualt gagin halblih undehalblih ga-
gin zuiualt. Org. — CC. auch gagen des.
Zu den in meinem Buche: die althochdeut-
achen Präpositionen, aufgestellten Beispielen,
als Nachweisung sowohl der ursprünglichen
(räuniliclien), als der bildlichen und abgezo-
genen Bedeutung dieser Präposition, füge ich
hier noch folgende hinzu:
ter mano foller gdendo gagen (gegen-
genüber) dero sunnun. Bo. 5«
gagen iro loufendc, aä cam accurrens.
Mcp.
gagen dien heresten stuonden sie uf.
Mcp.
gagen imo üfständo. Mcp.
diu^^mmfl'^ gagen mitteme ende stuont.
Mcp.
gemini sint gagen iro chelun, Cancer
gagen dien forderen fuozen, leo ga-
gen dien afteren« Mcp.
gagen dien chniuuen habet er ouh Ster-
nen. Mcp.
dri Sternen habet er gagen dien tut.
.ton. Mcp.
jsih keuuarnot habeta gagen demo hi>
melfiure. Mcp.
gagen arbeiten lidostarchiu. Mcp.
^am^nt ein anderen sint (affirmationts)^
nals gagen ein anderen. Org.
diu (virga mercurii) gagen allen dingen
li^chcnhafle uuas.- Mcp.
also uuazzerlös erda gagenregene uuns
ih gagen dir. N. 14*2, 6.
etelih
Digitized by
Google
137
GAGAN.
GAGaN.
138
etelih ting ist tnichel gagen einemo,
luzzel gagen andermo. Org.
michel berg ne istnieht luzzelis nube
gagin luzzelmo. Org.
michel berg I^enamot nuirdit ein ga*
/ gen andermo. Org.
pediu liutet tiu oberosta uuarba du-
plum gagen dero niderostun. Mu.
nnder dien zuisken gagen anderro hal-
bero lan^u gelimflih sL Mu.
alla dia erda aih kezihen uuider demo
' himele gagen demo meze eines Stup-
fe 8, oamem terrae ambilum ad coeli spa-
tium puncii obtinere rationem, Bo. 5.
, driu gagen fieren heizet epitritus, tres
ad guatuor. Mq>.
driu gagen zuein, tres ad duos. Mop.
föne einemo gagen zueingebotenemo,
ima duobus coÜato. Mcp.
daz gagen imo daz forderora sL Bo. 5.
alliu relativa uuerdint kesprochen ga-
gen dien, mit tien siu umbegAnt,
omnia relativa ad convertentia dicimtur.
Org.
nuile du mannolich^mo gagen sinen
uuirden lonon, vis aptam meritis vicem
referre. Bo. 5.
gagen des iz müoza s\^ quantum fas est.
Bo. 5.
dara gagan, vidssim (refert). VA« XL 123«
4 gein einander, altrinsecus. Bib. 5.
INGAGAN (in g^agan), entgegen. .
Formen (cL ingagani):
ingagan. Bib. 1. 2. Can. 10. 11. 13. D. IL
326. £c Ib. Lu. M. Prud. 1. Rb. Rd. Sb.
VP. Virg-
inkagan. H. R. Rb.
incagan. gL K. Pa. Rb.
incacan. gL K.
ingagen. Bib. 7. D. H. 338. N.
ingahgin. Bib. 7. Can. 7.
ingegin. Bib. 5. D. tt 3i8. Frg. M. O.T. Wm.
ineegen. Wm.
engagen. D. IL 346. La. I. 1.
engegen. Hd.
1. Adverb.
engegen, e regione. Hd.
IV.
Zusammensetzungen:
ingagan werfan.
ingagan mezon.
ingagan bellan.
ingagan brungan«
ingagan faran.
ingagan gän, ingagan gangan.
ingagan garon.
ingagan cherjan.
ingagan hiaufan. v
ingagan hruofan.
ingagan denjan.
ingagan sezjan, ingagan gasezjan.
ingagan sprechan.
ingagan scrian.
ingagan stän«
ingagan stantunga.
ingagan stritig.
2. Präposition, mit dem Dativ und Genitiv;
bei Wm. auch nut dem Akkusativ (auch
ingegin einander. Bib. 5.). Ueber Be-
deutung und Gebrauch derselben s» die
althochdeutschen Präpositionen; zu
den dort gegebenen Beispielen füge ich
hier noch folgende hinzu: -
incagan sunnun sedale« Pa.
ingagan kifaldidu, contra flexuram.¥h.
ingagan dero halpo, a regione. Bib. 1.
ingagan* demo teile, e regione illiits.
Bib. 1. 2.
ingagan uns ist, ex adverso. Bib. 1.2.
ingagan ein andremo,a//riii^<cM.Bib.l.
e regione. Bib. 1.
incagan des ttileSf ex adverso vaUis.'Rh.
dara ingagan, e regione. £c
thih thara ingegin rustis. Q. IL 3, 61.
engagen diu, secisndtnn. La. I. 1.
GAGANI, entgegen/ nur adverbiad gehraucht,
"wenn man gagani in dara gag-ene und in
dir gagene auch als Adverb anisiehL Es
kommt nur in folgenden Stellen vor:
kagani, obviam. H. i.
gagene iltin. SIcp.
apoUinis perge dix gagene bluomen ha-
bentf mo. Mcp.
•dara gagene, bastsftr (^autemj. Bo. 5. Org,
INGAGANI, entgegen. Adverb.
[ 11 ]
Digitized by
Google
139
GAGAN.
GAGAK
140
Formen :
ingagani. Rd.
incagani. Rb.
ingagine. A.
ingagene. N. Syl.
ingegini. Bib. 1. D. IL 282. M. O. Sb.
ingegine« Blb. 5.
ingegene« Blb. 5.
engagine. D. Ü. 322.
Bedeutung und Gebrauch:
incagani, ex adverso. Rb.
minemo geuuiehten habo ih alegaro
Iiehtfaz ingagene. N. 131, 17.
dar ingagene, bagegett (im Gegensatz). Syl.
uouniar uuas ihia menigi auur thara
ingegini. O. I. 9, 27.
tho sprah thara ingegini auur thiu selba
mcnigi. 0. IIL 16, 27.
fuar Imo thar ingegini michil uuorolt
nienigt 0. IH. 6, 8,
thes uuas michil menigi, fuar thar al
ingegini. 0. IV. 3, 18.
thia uuat thar breitta ingegini. O. IV.
5, 41.
ilta kriste Ingegini. 0. III. 24, 6.
quam tho thara ingegini. 0. IV. 3, 2.
dara ingagene uuartent N. 134, 21.
dara ingegini^ e regione. Bib, 1. Mi. Sb.
uuas tho thar ingegini (zugegen) harto
michil menigi; O. IH. 24, 67.
fhrang Inan thiu menigi, thiu thar uuas
tho ingeginlr O. III. 14, 15.
GAG AISHART, n. pn
GAG AN JAN (nord. gegna^ occurrere, respon-
dere), bt^tdutn, entdegnen; kommt nur In
ö, K. Gh. 3. Ib. Rd. vor.
Formen;
Inß gagancp (gagenen. codr F.). 0. IV^
5, 18.
(er> gaginit Ol. 72.
keginitr Gh. 3.
(sie) kargannani Kr 63.
gaganent. O. IV. 31, 9.
(er) kaganne. K. 53.
(cr> gaganta. O. I. 15, 12. IT. 7, 10. IIL
24, 42. rV. 18, 38.
gagant er. 0. V. 13, 29.
(sie) gagantun. O. III. 2, 26. 14, 76.
(sie) gagantin. 0. 1.13, 19. 23, 13.
inip, sing, kakini. Ib. Rd.
Bedeutung und Gebrauch:
olviare, K. 53. 63.
Qvcurrere» Ib. Rd.
objicere, Gh. 3.
thaz fiant uns ni gaginit. Öl 72.
thar gaganta in gimuato symeon ther
guato,
gineig er imo filu fram loh huab inan
in sinan arm. O. I. 15, 12.
ni quam noh tho unser druhtin in thaz
kastei in,
er noh sih thar inthabeta, thar itno
martha gaganta. O. III. 24, 42.
gagantun imo biide thic holdun scalka
sine. 0. III. 2, 26.
gagant er sar ouh zioro then ginozon
filu scioro. 0. V. 13, 29.
so uuar so sie sihklagotun iohmitKpnt
imo gagantun. 0. HI. 14, 76.
irhogt er tho ginoto theraselbun zito,
thaz imo iz hiar al gaganta, thaz druh-
tin imo sageta. 0. IV. 18, 38.
mit missidatin managen bigan uns iz
harto gaganen. O. IV. 5, 18.,
unsu uuerk zi uuare thiu gaganentuns
hiare. O. IV. 31, 9.
uuio thiu uuort hiar gagtintin, thiu er
forasagon sagetin. O. I. 13, 19.
ioh sar in tho gisageta, thia salida in
thar gaganta. O. II. 7, 10.
BIGAGANJAN, begegnen, kommt nur in N.
Mcpr Bo. 5. Org. Db.
Formen:
hif. begdgenen. N. 118, 172. Bo. h. Mop.
Org.
(er) begagenet Org. N. 72, 18. 100, 2.
124, 4. Mcp
pegagenct. Db.
bigaginet Nh. II.
(sie) begagenent. Org. Bo. 5.
(er) begägene. N. 33, 2. 68, 12. Eo. 2,
(sie) begagenen. N. 80, 8.
(er) begagenda. N. 68, 12. Mcp.Bo. 5.
(sie) begagendon. N. 118, 143. .
Digitized by
Google
ut
GAGAN.
GAGANT— GIHT.
14-2
p. a. n.pLn.{äiv) pegagenenten. Bo. 5.
a.pLn> pegägenentiu. Bo. 5.
p.p. begägenet (ist). N. 45, 2. Bo. 5.
Bedeutung imd Gebrauch:
begagenen, occurrere. Mcp. 15.
ein anderen begagenen, contrarium
esse. Org.
tcmo necessario begägenet non necessa-
rium* Org.
nein unde iah ein andereo begage-
ncnt, opposita sunt. Org.
arbelteunde angcstfi begagendon mir,
invenerunt me. N. 118, 143.
tiu uzuuert pegagenenten bilde. Bo. 5.
daz mir freisa begagenen suln« N.
118, 172.
rauua begägenet imo. N. 124, 4.
ubel begagenda imo. N. 68, 12.
80 ^e snel snellemo pegagenet an-
dremo. Db.
temo begägenet mercurins. Mcp«
pezzera ne begagene imo. N. 68, 12.
mir gereh aide ungereh pegagene.
N. 33, 2.
pegagene (leid), contingat Bo. 5.
imo ne begag«nen disiu uuazzer. N.
80, 8.
tir ne begagenda nieht ze stärch tu-
nest Bo. 5.
dero (arbeiten) uns filo begägenet
ist N. 45, 2.
tir ist pegagenet ne uueiz uuaz ni-
uues. Bo. 5.
so getanero frago ne begägenet nieht
ein antuuurte, non erit una respon^
sio. Org.
INGAGANJAN, cntflefliiftt, fcegegnm.
(wir) ingaganin, conluctamur. Prud. 1.
(er) ingagenda: dar ingagenda er demo,
der in santa. N. 18, ?•
(er) ingageifti:
fon tbemo heiminge quam krist
zi themo thinge,
thaz iohannes thar ingagenti, mit
doufu inan gibadoti. O. L 25, 2.
(sie) ingagantin:
mituuerkon sih gigarotin ioh er-
licho imo ingagantin. O.1. 23,13.
cod. H. (die andern codd> haben ga-
gantin.)
GEGENI? GEGENDI? ©eflfitb, regio,
d. s. gegende, regione. Wb.
J'/?/. gegen en, regionibus. Wb.
ö./w/. gegende, regiones. Wb.
GAGANT, n. pr.
GIGANT, ©Iganf, SXiefe, gigns. ^
et quam so risi bera in laut ioh krefti-
ger gigant. 0. IV. 12, 61.
Ca. pl. gigante. D. III. 60.J
(jAUCjARÖN, vacarij vagari.
Inf. gougarun, vagare. Gd.
(er) caugrot, vacat (fabulis^ otioj. K. 43. 48.
cougarot, vacat (coffimessationibusj.^.
(de) gaugront, vacant. K. 53.
(er) caugroe, vacet. K. 48-
(sie) caugarotun, vagabantur (incertij. Rh.
pari, praes.
caugarontiu, vaga. Rb.
cougaronte pirumes, evagati sumus. Rb.
part. praet.
caugrot, vacari. K. 66.
kecaugrot uues an, vacari (foras). K. 66.
GüGERNi, deutsches Volk. FH.
GDEHHALM s. HAI.M.
GUGGERLA s. GAUGAL.
GACA2^, gafjfii, gifjeit/ miäire.
IRGICCAZAN. Bib. 10. )
HIRGACCIZON. Bib. 11. (, mutire.
IRGIECHAZAN. Bib. 13. )
GIBT s. JAH- "
GIHT, ©Ic^e, paralysis.
GIHTWÜRZ.
GEGIHTE, paralysis. Tr.
FIRGIHTA, paralyticus. Le. 5.
FARGIHTIG, paralyticus.
uirgihtich. Le. 4.
Digitized by
Google
/^
143
GIHTIGOT— GAT.
GADA— GETI.
144
Hirgihtiger, paratyiicus. Tr.
FARGHTnc!, parafysis.
a. t. firgihtigi, parafyrin. Gfa« 1.
FARGIHTIGOT, paralyticus.
firgihtogot BIb. 13.
uirgthtegote. Le. 5.\ , .
»ergihtegeter. Es. j' P^^^'X^^
UERGWriGOli, f., paraiysis. Mart.
GIHTIGOT 8. GAB.
GAUGR6N 8. GAUGAK6N.
vfiLX • Ich wage lueranter gagat, begaton,
gataling, gataro zu vereimgen« Für eine Wur-
zel Ijf jCIl Jl konnte vietteicht das griech. xp^^^v
sprechen; dodip kann auch IjriLJL ans IxiL
(irej entstanden seyn. — Sollte guot sich auch
bieher stellen lassen? gadam scheidet sich durch
sein D. — Cf. nord. gadda, coarctare, figere,
gadidan, reticulmn^ gaddr, clavus, repagtdum;
auch altbrittisch gadal, Ubidinosui xmdgadalis
in de gadalibus et mereiridbus. Leg. reg» fr.
GAGAT (gegatteO) con/unctuSf eanveniens
(angels* S^S^^^> ^^' S^S^^^» ^ocius).
siu (uuort) uuerdent gesprochen ze iro
gegät&n. Org.
UNGAGAT.
-übe servus gesprochen nuirt ze ei«
jiemo imo ungegätemo, non conve*
nienter dicitur ad id, ad guod dicitur.
Org.
ANAGATOOT, incutaU R. gehört vieUeicbt
zu tuan.
BIGATÖN.
des der »rgo firrhf et, daz pegartot in,
veniet super ewn. N. 63, lüK
GATALING, m^ (golli. gadiligg, eonsobrinus;
et angels. gsedeling, comes, cansors, soda-
KSf $ocius)y fBcrn>«nMfr| eonfribtdis^ eor^
sanguineus.
n. s. gatulinc, cossqfremts. Sg. 91%
n.pL katilinga, parentes. K. 59;
katalinga, coniribules. Kd.
[daz die selben getelinge (die Kar-
lingcr) sih niemer ne geruomen
daz sie den sige fuoren heim zu
ire kinden. Cdg.]
dpi. catalingun, pareniibus* K« 54.
gatelingun, adßnibus. W.
gatilingon (katilingon. cod. F.): sie
suahtun untar kundon iohunt»r
gatilingon. O. I. 22, 21.
GATARO? GATARA? ©atter (gader, posii-
cum. Id.).
katero (Tiom.? oder dat.?J, valva. Em. 31*
cataro? ostla, valvas* gl. K.
k^tarun, valpas. R.
M£nosGADA, Ort in germania. Ptol.
GH^lTO, n. pr. St Galler Urk; v. 761.
GATANI, n. pr. f. ürk. v. 779.
GETAN 8. JETan.
GETL — et nord. g&d, o., metiSi animus, g£d-
laus, abjecto animo, gtdleysiy pusiU€inimUas;
oder ist es auf IJjCIl JL zu beziehen?
GETILÖS s. LOS in LUS* Zu den un-
•
ter LOS au%efuhrten Beüspielen trage ich
hier noch folgende nach:
kettiloser(?), lascivus. D. IL 378.
getilosa. Prud. 1. v
ketilosa. D. II. 311. f, lasciva.
getelosa. D. IL 311.)
ketilosa. ) . ,
1x1 \f petulans.
ketelosa. i'^
(iacobes tobter tet sam diu getelose
henne; D. lU. 86.)
eetilosen. Can. 12. 13.) , • . ..,
^ ... . ri 4A i> lascivientibus.
getilasin. Can. 10. ''
KETILOSO, petuUmter. D. IL 342.
GETILÖSLICIIO, peiiäaniitis. Prud. 1.
GET1L0SLIHÜN, petulanter. Ec
GETILÖSi, luxuria. D. IL 337.
UrGETIuh. Ra. urcutilih. Pa. urketUih. gL K.^
hirsuium.
VRGETLICHO, porUniuose. Can. 13. hieber?
Digitized by
Google
145
GETTO. GiT.
cf. nrgotilih in got und urgnltlicho; auch
angels. orgelHce, exira modum.
GETTO (oder gcito?), lolimn. Sg. 299.
GlT (glti?) (hieraus uns6r ®etj; cf. aber aadi
goth.galdv, defectus, inopia)^ avidiias, vora-
Utas (cL angels. gitsian, Ci$pere, gittere,
avams). — S. Wurzel vjl» '
kite, tx)racttats. Gc 4. (sollte auch mit kire
D. IIL 53. stiitt mit kite stehen? es reimt
auf nide.)
CHELGITE, gula, commessatio. HJ.
GlTAG (hieraus unser dei){9), avidits. Gehort
kichk in kirfcon kichk, gnhiedediti^ als
kithik hiehet? Auch kitai&o, gnlosL Em. 19.
ist wohl nicht mit az zusammeogeselxt, son-
dern gehurt hieher, etwa als kifaga.'
kitac, gnlosus^ R.
, kitag, ambitiosa. Rg. 2.
rf. s. f*? g i t i g e r , capdclssima ebrietate.
Bib. 2. oder ist es comparativ?
n.pl.m. kltege. N. 23, 2. kitege mennis-
cen unde freche. N. 136^ 2.
CJompar. kitagor, fr echor, avidius. Gh. 3.
GITIGO, voraciter. Sb;
GlTAÖHElTI, /, voracHes.
n. s. gitachetr, gl^lae Vitium. Gc 3.
ä. s. gitacheitr, vor€untate. Gc. 3«
GiTAGl, /., aviditas. -
». s. gitigi, voracitas. M. 29. Gc. t. 6. gida.
Prud. 1. Sal. 2.
kitiki, aviditas. Ja.
kitige, gnla. Sal. 1.
geitige, gida. Sal. 4.
d. s» kitagi, ingluvie. Bd.
kitigi, voracitate. A.
gitegi: leo fore gitegi ruhet N.
21, 14.
gitigi, vjenena (lucith tendii illum
ydros aqno^i^ intrinsecusJ.Pmd. 1.
kitat^hi, inghtvie. Ib.
kitake, ambröne. R.
o. $. kitagi, gidam. Hm.
« gitigi^ famem. Prud. U inglmdem.
VG. UL 431.
ENKID. GOT. 146
dL/i/. kitiginum, iUeceSri^. la
ENKID (?), inteüeans. Pa. gl K. — Ist es en-
gl d (zusammenhängend mit der Wurzel \jA£J^
cf. auch nord. ged^ animus)1 K als CH für Qu
zu nehmen, erlaubt die Schreibweise dieser Dcqk-
mäier nicht.
GOT, m., ©Ott/ goth. guth, gud, nord. gud,
angels. god, dcus (goth. gud, nord. god, ido-
lum^ nord. gaud, nmnen elhidcoritm). — Hängt
diese deutsche Bezeichnung des Begriffe deus mit
dem pers. khuda, khoda, deus^ zusammen, so
bedeutet got den ©el&jlgfgeftcnen/ ©clfcflge*
fc^affenen/ fturc^ fic^ SBepe^etibett/ da Bur-
nouf das persische khuda aui das zendische kha-
data (d. h. kha-data, saiiskr. Cva-datta,
fkl 6(1-9^3 cbe«/ per se ipsum datns) gewils
mit Recht zurückfülirt. Allein der Zusammen-
hang des deutschen got mit dem persischen
khuda ist nicht mit Gcwilsheit zu behaupten.
Der Einwand Bopps und Potts, dals sanskr. fwa
nicht in deutsches gu, go übeigehen könne, eine
sich dem^ Persischen und nicht dem Sanskrit
anschliefsende Form aber auDser der Regel sey,
liefse sich theils dadurch, dals zu dem Ueber-
gange des a in u, o das sanskr. w beigetragen
habe und ein Uebergang des sanskr. f in deut-
sches g yieUeicht auch in andern Fällen nachge-
wiesen werden könnte (wie in dem- deutschen
PräGx ga^ sanskr; fa; auch in guot, sanskr. fu?)
oder auch, wie Pott selbst einräumt, zur Vermit-
tchmg dieses Ueberganges ein Wechsel zwi*
sehen sanskr. f und s anzunehmen wäre, theils
dadurch, da£s, falls dieser Uebergang des f in g
nicht zugestanden werden sollte, das deutsche
got nicht aus dem pers. khuda, sondern aus
dem zendischen khadata sfch gebildet haben
könnte, zwar vielleicht bcSseitigen; aber es drän-
gen sich auch andere Etymologien lÜr das Wort
got ^uf, die seinen Zusammenhang mit khuda
und khadata zweifelhaft machen. Der Ueber-
gang des B in G macht eine Zusammenstellung
mit der sanskr. Wurzel bath» potentem essc^
oder mit sanskr.^ budh, scire [cC buddha- und
go^ama (ein anderer Namen fiir buddha)], wo-
Digitized by
Google
147
GOT.
GOT.
durch auch vielleidit das slav, bo^ dem deut-
schen got genähert würde, mognch. Noch wahr-
scheinlicher scheint mir got von sanskr. gudh,
iegere, hergeleitet werden zu können, so dals,
wie die sanskr. diva, eoelum, und d^va, deiis,
von einer dem Begriffe des Glänzens bezeich-
nenden Wurzel (div), die deutschen (cf. he-
man) himil (q. v.) und got von einer dem Be-
griff des Bedeckens bezeichnenden Wurzel gebil-
det wären; oder got mag auch früher coelum
und später erst deus bedeutet haben, wie noch
jetzt Himmel fiir Gott gebrauclft wird [und das
sanskr. jagat, mundus, als Beinamen des höch-
sten Gottes vorkommt (s. Humboldt über die
Kawi Sprache S. 226; cf. S. 102); aus diesem
jagat ist doch wohl nicht got entstanden?].
Auch das sanskr. hu, sacrißcare (cf. huta, i^,
cui sacrißcatur) macht Anspruch auf die Bil-
dung des Wortes got Selbst sudh, pririficari,
lustrari, das schon Pott mit got auisammenge«
stellt hat, ist nicht ganz abzuweisen. Oder sollte
got mit dem sanskr. d^wa zusammenhängen?
Es scheint auffallend, dafs während im Griech.
(^eo^), LaL (deusjy Lit. (die was) das sanskr.
d^va sich wiederfindet, das Deutsche die Benen-
nung der Gottheit von einer andern Wurzel her-
geholt haben sollte; got könnte sich aus der
Wurzel div durch Anfügung des dentalen Suffi-
xes, vor welchem iv in iu und dieses in u (o)
überg^angen ist, entwickelt haben. Der Ueber-
gang des d in g findet wohl Analogieen; man
vergleiche z. B. gelf mit sanskr. dnpj gaudere,
superbire, oder VjA.""Jl> mit da, dare. Aber
das Deutsche hat in tiu, ziu eine Benennung
der Gottheit aus der Wurzel div.
got, dens. K. 2. T. 1. Frg. 13. gl. K. Ra. Rb.
Pa. Wess. H. 7. Ky. Pn. E. Asc. V. Ps. h. 3.
Ct. 62. Ep. can. 2. Wn. 460. Schw. 0. I.
1, 80. Sg. 242. 193. Gg. Wm. 1, 12. Bo. 5.
N. 13, i. Mcp. M. Syl. Co. 2. 3. 4. Em. 33.
La. I. 2. Hr. Ho. Gh. 3.
gota, dii. O. III. 22, 49. T. 134. Mcp. Bo. 5.
N. 46, 10. Ct. 68. Is. 4, 1. R. Ra. Pa. gl. K.
i n g a gr a pe n e m k o t u m, in 4culptibilibus. Em. 8.
thes uueiz iu god thanc La. I. 1.
kesah tih kot, trüt min^ disses uuänes, o
tCy alumney hac opiniane felicem. Bo. 5.
ke^ah in got (der sih keipo^ iro ^e gesa-
tonne), beatus homo (qtä replevU deside-
riiim sutim ex ipsisj. N. 126, 5.
syoD ist daz heimote, gesah in got, den
dara langet. N. 136, 1.
kesah in got, der dir lonot, beaiuSj quire*
trihuet. N. 136, a
nnolti got, rifinanu Bo. 5.
got uuelle (daz sie darbeen), vehementer
exopto. Bo. 5.
nn unere got (ist tehein nutze?), sedgtiaeso.
Bo. 5.
iä got! (ja toa^x^aftis, j(a 6d &t>n). Bo. 5.
ia he gote (ja, Ul @ott). N. 105, 33.
Form und Flexion:
n. $. got T. 1. 49, 5. 82. 84. O. I. 1, 80. 4,
68. 9, 6. 12, 9. 13, 6. 23, 47. 24, 19.
Is. 3. Em. 33. Frg. 37. Ct. 62. Ep. can. 2.
Sch^e. Sg. ^42. Wm. 1, 12. Co. 2. 4.
Bo. 5. N. 11, 6. 13, 1. 36, 6. 37, 9.
kot H. 7.
cot K. 2. 7. Ra. Rb. Pa. gl. K. Wess.
goth. Wm. I. 1, 12.
god. La. I. 1.
g. s. gotes. Ky. Seh. 75. Ct 61. Is. 2, 1. 4, 1.
T. 2, 2. 14, 4. 206, 2. O. L 1, 34. 4,
21. 5, 30. 11, 27. 16, 12. 22, 61. Bib.
1. 2. 5. Bo. 5. Co. 2. Frg; 13. Mcp. N.
I, 2. 2, 2. 5, 2. 18, 2. 19, 6. 28, 1.
32, 6. 35, 2. 36, 9. 38, 7. 103, J4.
kotes. E. 5. gL K. H. 7. Em. 33.
cotes. Pn. Kp. Seh. 85. £. Pa. gl. K. Asc.
Co. 2. H. 20.
gotis. Ho. N. 9, 15. 15, 4. 17, 27. 35, 1.
64, 11. 66, 4. 67, 10. 70, 15. 80, 3. 88, 18.
godes. Schw. Hr. Is. 3, 5. Co. 3. 4. Wm.
II. 3, 10.
gaotes in thaz er sculdig ist uuidar
gaotes caheizes. E. 9. ist wohl nicht
gen. von got; ist etwa zu lesen uui-
dargahotes?
,d, s. gote. Frg. 43. 51. Is. 3, 2. 4. Seh. 75.
T. 1. 82. 88. Gh. 3. ML 29. Ep. eon. 2.
Co. 2. Em. 33. 0. I. 1, 54. 4, 5. Ol. 66.
Os. 38. Mcp. Bo. 5. N. 1, 1. % 7. 4, 6.
7, 6. 36, 3. 38, 14. 39, 4.
tote. Gg. gl. K. Sg. 193. H. 7.
cote. V. 26. K. 1. 40. 49. Pa. gl K. Co. 2.
Digitized by
Google
m
GOT.
GOT.
150
gode. Co. 3. 4«
got: fon got er muazi haben munt.
Ol. 32. mit got er iz ni uuirkc. 0.
11. 12, 10.
a. s. got Ct 61. T. 4, 12. 13, 10. 15, 4. 49,
5. O. 11. 6, 56. 9, 56. 19, 18. IV. 5, 16.
19, 47. N. 7, 15. 9, 18. 13, 2. 14, 4.
20, 8. 37, 8. 38, 5. 39, 4. Bo. 5. Mcp.
Frg. 45. Co. 2. 3. Wm. 3, 10.
cot Rb. H. 23.
cotan. K. 2. 4. 7.
inslr.mii godu. Is. 3, 4.
u. s. got Ps. N. 3, 4. 5, 3. 24, 2. 39, 9. T. 118.
Bo. 5.
kot H. 14.
cot H. 1.
rupl. gota. Ct 68. 0. III. 22, 49. T. 134. Mcp.
Bo. 5. N. 17, 32. 46, 10. 49, 1. 83, 8.
90, 1. 95, 5. 134, 5.
goda. Is. 4, 1.
g.pl. ^oio. Mcp. N. 49, 1. 81, 1. 135, 2.
coto. R. Ra. Pa.
cotto. gl. K.
cotom (Mvumjn Ra.
cotum gl. K.
cutum. Pa.
d.ph goten. Mc^ Bo. 5. Nd. ]N. 72, 23. 85, 8.
134, 6.
kotum. Em. 8.
goton. 0. IL 5, 17. 6, 2t
a.pl. gota. Ct 68. T. 134. Mcp. N. 4, 3. 9, 21.
95, 4 96, 7. 105, 29. Nt
gote. N. IL
IRMINGOT. Hild. 30. (S. IRMlN.)
ABGOT, m. und n., 91b got t; ufoliWh.
g. s. abgotes. Co.
d. s. Bhcotejfano öaaL Rb.
u. s. daz abegot Wb.-
n. pl abkot, idola. N. 98, 1.
''J^'^f- Lfona. Rb. idola. Rb.
abcutur/
apgotir, excelsa. Bib. 1.
abkolere, sinuilacra. Wb.
g,pl. abgoto. Wo. 2.
abkoto, idolomm. K 78, 1.
apkuto plostar, idolothytU, Enir 19.
apkntio: zi apkutio hus, ad fanum.
Em. 12i
abcuteo hohniitsa, excelsa. Rd.
abkotero, idolorum. N. 73, 3.
d.pl, abgoton: uuarun uuir firhuarot
mit abgoton thuruh not 0« IV.
5, 17.
abkoton, simislacris. TU. 46, 8.
ab kotin, idoKs. N. 77, 66.
abgoten. 0. IV. 5, 17. cod. F.
abgotirun. Me. ), excelsis (in eX"
abgutirun. Em. ^6.) celsisimmoläbatj.
(abgoteren. D. Ol. 24.)
(abkoteren. Wb.)
apgotirun. M. 19. Sb.| glopboroten,
\ a p c 0 1 ir u n. Can. ip. 1 1. ) idolotheüs.
a./?/. abkota, idola. N. 4, 3.
abcuti, staftujs. Rb.
diu abgot, idola. N. U. 4,-3.
abkot, idola. N. 96, 3. 7. 98, 2. 105, 19.
(abgotir. D. III. 26.)
ABGOTÜOBÜNGA.
ABGOTRICHL
ABGOTBILADL
ABGOTDIEINOST.
ABGOTHUS.
ALTGOT, m.
n. s. der altcot, satitmus. Mcp.
a. s. ten altcot, seniorem deorum (satur*
numj. Mcp.
ERDGOT, m.
n. s. der erdcot, tellurius. Mcp.
n.pl. erdkata, herbes. Mcp.
ARZATGOT, m.
d. s. demo arzatgote, aesculapio. Mcp.
WlGGOT, m., Ärlegeögolt
n. s. nuichgof, mavors. D.
a. s. ten uutgcot Mcp.
WiNGOT, Hl.; -ffielnsott
' n. s. der uufngot,^ kacbus. Mcp. liber^Mcp.
LlUTGOT, m., miH^ett.
Ff. pl. die liutcota, dii pfsbliei. Mcp.
LUFIGOT, Fii., «uftflott
g. pl. dero luftcoto. Mcp.
MERIGOT, m., SReergott
iL $. demo meregote, portuna. Mep.
n. s, meregot,. neptune. Mqp.
Digitized by
Google
iU
GOT,
GOT.
152
FIÜRGOT, JH., fjettergote, plräa.^ Mcp.
FÜOTARGOT, m. (guttergott).
V. s. fuotergoty pales! Mcp.
FLIHTGOT, m.
a. pL die fliktkota, preßiüei deoi. Mcp.
HiGOT, JH., €^e90tt.
a^ s. higot (deum matdmonüj. Mcp.
HEUAGOT, J&5Ueii9Dtt.
n. «. iiellagot, /^/iilo. Bed. 3.
hellogot Bo. 5.
d. s. hellegote, diti. Mcp.
i}.ii«p/. helligota.9 eiimeniSes. D. IL 345.
helligoti^ manes.^VtvA* 5.
helligot, Hirnen Va. IV. 386.
if,;f2. hellegoten. Bo. 5.
HALBGOT, m., ^^Xhi^tU — (halbe gota,
semideos. Mcp.)
n. p/. halbkota. Mcp.
d^ pL h^lpgotun, scmidüs. D. U. 333.
HEDMLGOT« m., ^awi^ott
g. pL heimgoto, penatum. Prad. 1.
HEWILGOT, m., ^imtntl^ott
n. pU himelgota, coelites. Mcp.
a. pL himelgota. Bo. 5.
HERDGOT, w., J&eerbfiott
V. s. herdcot, 7ar! Mcp.
n.p/. herdcota.} • m»
HÜSGOT, m., JS^au^g^tt
n. /iZ. husgota, lares. Prud. 1.
if. pL husgotuBy laribus, Pers. V.
a. ;?/. husgota, penates. VG. IV« 155.
husc^ti^^ penates. VG. II. 505. /ar^.f.
Prud. 1.
TEGANGOT, nu
g. pl. dero t.egangoto, decanorum (die
dajr decem regionum i\t%^^i\. Mcp.
TÜOMGOT.
a. s. den tnomgot, swnmum deum* Bo. 5,.
STEHGOT« m,, genms, Prud. t Sa|. }. S^. i
steiegot, genius. Mcp.
ZUlBSLGOT, m.,/ar^. Mcp.
GOTES LOB.
GOTES IIUS.
GOTES DIENOST.
GOTEGELT, GOIES GELI.
GOTOWEBW bieiier?
GOTEWÜOTO.
fiOTOBETTL
<;arCUU]NDI,GOTCHUNDNISSI, GOTCHÜND-
UH.
GOTFARGEZANI.
GOTEDAHT.
GOTFORHT, GOTAFORffl^AL.
COTSVEL.
GOTSCELTA.
Tfam. pr. GOTLEIB (©otflicb). GOTAFRID
(©ottfrieb). GOTALIND,/. GOTEBOLD.
GOTABERT, GOTABREHT. GOTEMÜND.
GOTEMÜNDING. GOnL\M, GOTEHARÜ
(©Dtt^arb> GOTASCALCH (©ottfc^alf).
GOTEDANC. GOTADIU, /. GOTTRUT,/.
GOTANIWI, f. — ADALGOT. BADEGOT
hieher? — GOTES DEGAN. GOTES MAN.
GO^fES SCALH. — lASAMERGOT (ja sa
mir got). GOrrA, n. pr. /. hiehcr? GOT
NEIA, n. pr. f. hiehcr?
GOTLIH, dSttlic^, divinus.
ist kotelih, divinum. Bo. 5.
gotelih Kur, divinus ignis. N. 65, 13.
daz siu (uuerch) gotelich uuaren. N.
63, 10.
cotlih, presaga, prescia. Ra.
Gehort gotlih in: mihhii gotlih ist, daz
der man den almahtigen trnhtin ai-
nan fater nuesan qptdit Pn. hieher,
oder ist es guotlih?
n. «. m. kolelicher, deo proximus. Bo. 5.
13. #./. min gotelichaguoIlichlN. 29,13.
diu gotelicha (uuisenthe.it). Mcp.
gi $. m. koteliches sinnes. Bo. 5*
4fis goUiihhin fater. b. 2, %
£• ^«Z* gotliihhun. h. 3, 1. 5, 1. 7.
4L$.m.n. kotelichemo (ougen). 3o. 5.
coteliphemo gehileiche. IQ[cp.
id. $./. gotelicbujD (sconi). N. 44, 5-
»•P'-/ gP.leli^che ^critte. N. 99, 3.
n.pLn. Jtla gotelichin ^ing, divina* SyL .
8* P^* ^otclichero gechosou N. 67, 3J.
ALLERO GOTELIJ^^ mnis ordo celiadum.
Mqi. ^
GOllieHt, IJOTLllIHlN,/.
g. s. dikera almahtigen gotliihhin^ di-
vinae omnipottntiae. Is. 4, 6.
a. s.
Digitized by
Google
152
GOT.
GOT— GOT.
i^4
o. i.' spiritdlislaetitiae uuerdent sie so
foly daz sie uuerltlichi ferlie-
sent undegotelicbl gewinnent.
N. 35, 9.
ÜRGOTDLIHHO. M. 8. ) .parUntuose. Hie-
URCOTIWHO. Can. 10. llJher? ctürgeüih
und urgultlicho. ,
GOTHETrjf.,®ott^tit,deitas,divimias,numen.
■' n. s. gotehöit, divimtas. N. 49, 2. 63,3. Nf
goiheit, numen. VA. L 52.'
g. s. gotbeitL N< n.
gothcite. Mqi. N. 3, 5. 29,:
7. 98, 6. L deüatis.
goteheite.' N. 19, 3. 79, 4.'
85, 17. 108, 27. N£
• <£^. gotheiti, nomm^. VA. I. 12. ^
^otheite. N. 20, 4.
goteheite. N. 84, 8. Nf. numine. Mq>.
a. 8. gotheit N. 27, 1. numen. Mqi. vim
numinis. Mcp.
goteheit N. 21, 18. 63, 8. 68, 5. 87,
10. 107, 11.
GOTNISSA,/., ©ottttl«, dmiasj divinitas.
n. s. gotfiissa, deitas. b. 3, 5^
\g. s. gotnissa. Is. 3, 6. 5, 7.
d. s. gotnissu. Is. 3, 4. Frg. 53.
gotnissla. Frg. 51*
a. s. gotnissa. Is. 4, 7.
GOTNISSI, «., diviniias. O. D. 9, 81.
g. s. gotnisses. 0. 10.. 18, 60.
a. s. gotnissi. O. V. 6, 59. 8, 18. 23.
COTTNG, tribuntis. Pa. gl. K. Hidier? der nor-
dische godi (goth. gudja, saeerdos) war sa^
cerdas u. judex. Cf. das folgende GOTTEN.
GOTING, n. pr.
GOTTEN, ;ii^i/fcflr^. Em. 29. Hieher? cf.GOTA
und COTING. Sollte sich hieraus gote in:
daz allere manne uuelih sih aelpan des
uuirdiean gote, cotes sun ze nuesan.
Pa erklären lassen? Cf. WIRDIG.
GUnN, GUTENNA, /., ©»»In, angels. gy-
den, dea.
n. s. gntin, bellona. D. U. 346. da gütin
uuorten bist. Mqi.
g. 8. gntenno. Bo. 5.
€i.|9/lgutennA, deas. Mcp«
WEBDOGÜTIN,/., 3a9&8»«itt.
nr.
n. s. uueidegutin, diana. Mcp^
g. s. uueidogntenno, dictyrrnae i. dia-
nae, Mcp.
SANGGirnN,,/, eanssittin, «fufe.
n. s^ sangcuten, calUopea. Mcp.
g. s. sangcuttenno. Mcp.
€1.;?/. sangcatenna, nuisae. Mcp. ^
COZ, sinpubium (NumaeJ. Prud. 3. hieher? als
®»$e?
GOT?
a. s. gota^ sericam (iogam). Pnid. 1. Ist es
ad], 7 oder subsL?
GOTABETTL > , . , ^ . . . _-,..^
GOTAWEBBLi' "*®'^'* *' »«»de Worter.
GOTA, ^at^e/ admater. Bl. (altmederd.godc).
Cf, das gleidibedeütende tota. -r- Sollte es zu
GOTTEN, justificare, gehören? — Im 13««« Jahr-
hundert gilt goetti für adpater und gotta für
admater.
GOTEUE vel fillol,//;o7a (lattffinfc, «at&*
c^en). Hd.
GOTTen, jusiificare. Em. 29. Zu GOT, wor.
unter ich es auch aufgeführt habe (q* v.)? Ge^
hören GOTING, GOTA hieher?
GOT, gut/ goth. gdth, nord,, angels. göd, bo-
nus. — Ist das sanskr. Adjektivpräfix fu, bonus.
zur Vergleichung' zu ziehen? Oder i^t gAt, als
gd-t, zur Wurzel VjA gehörig? oder Eines
Stanunes mit Ä0-11-115? oder ist T Mrurzelhaft u*
führt auf eine Wurzel GAT?
Form und Flexion:
cot Pa. C.
koat gl. K.
koad. gl. IC
guot N. ftrg. Bo. 6. Mcp. Syl Wm. Gc 10.
T. M. Frg. Ho. Em. 33-
guat. O.
cuat K. Ja. le.
gouL Wm. n. \
n. s. m. guoter. N. 72, 13.
guater. O. I. 5, 14. 6, 4.6, 10. 12, 14.
15, 26.
[ 12 1
Digitized by
Google
153
GOT.
GOT.
156
cuater. Ki 7. H 24.
gnoto. T. 76. Org.
guodo. Hr,
guato. 08. 28. L 11, 51. 15, 12. lU.
23, 5. 24, 35.
guote. N. 144, 10. ist Schreibfehler?
n. s. f. [kommt mir schwach , oder unflektirt
(gaot) vor.] guata. O. II. 5, 11.
IIL 24, 5. IV. 2, 9. 32, 1.
guote. Ho.
I?. s. n. [kommt nnr schwach oder unflektirt
(guot) vor.] guota. Org.
guata. 0. V. 25, 50.
g.s.m.n. guotes. t. 6, 3. N. 5, 13. Wm. 4, 14.
guates. 01.68. 0. 1. 12,24. n.24,28.
guotis. Org. N. 103, 3. Nh. IL
cuetes. Bib. 9.
guatcn. Oh. 108. 0. IH. 10, 10. V.
25, 53:
cuatin. K. 2. 27.
g. s. f. cuotero. Rg. 1.
guoderu. D. II. 283.
guoter. Wm. 4, 9.
guter. Wm. IL
guatun. O. V. 8, 6.
cuatuu. K. 21.
d.s.m.n. guotemo. Co. T. 41, 5. 134. Frg. 7.
N. 49, 24 50, 20. 93, 20. 140, 5.
Bo. 5. Org, Mcp.
guotimo. N. 107, 9.
guatemo O. L 1, 66.
guotomo. Db.
guoten. Bo. 5.
d. s.f. guotero. Nh.
guotera. Nh. IL
o. s* m. cotan. Wess.
guotan. Frg. 7. T. 13, 15. 41, 3. 45,
8. 76.
guatan. Oh. 165. O. II. 8, 51. 9, 16.
V. 25, 40.
cuatan. K. 31.
guoten (stark und schwach). Mcp. Bo. 5.
N. 10 (b), 5. 25, 6. 44, 2. 50, 20.
51, 5. 88, 6. 111, 5. 127, 6. 150, 5.
Wn. 460. Bib. 1. 2.
. : guoton. T. 45, 8.
guaton. O. II. 10, 19. 23, 18.
a. s.f. guota. Frg. 11. T. 71, 5. 182, 1. Bo. 5.
Syl.
guoda. Hr.
guata. O. IL 4, 51.
guoten. Ho.
' a. $• uT [kommt mir schwadi oder unflektirt
(guot) vor.]
guota. Org.
guata. O. V. 23, 212. 25, 41. 66. 81.
instr. euatu. K. 5.
voc. (unflektirt oder schwach.)
guoto. T. 151.
guato. O. in. 4, 23. V. 15, 17.
n./7/.iit.guotc. Ctä2. Bo. 5. Akp^ No. Ne. N.
8, 9. 25, 8. 33, 15. 49, 4. 87, II.
93, ß. 119, 4.-138, 20. 147, 1. '
guate. O. L 1, 61. IL 19, 24. IIL 18,
30. V. 5, 19. 9, 4. 12, 97. 20, 22.
22, 2. 23, 87.
guoten. N. 25, 8. 42, 1.
guotin. N. 80, 1. Ne. IL
n.pl.f. guoto. Oh. 51.
guato. O. V. 23, 126. ,
guöton. Wm. IIL IX. 3, la
guoten. Wm. L IV. 3, 10.
guodun. WnR EL 3, 10.
n.pl.n* guotiu. N. 66, 7. Wm« 4, 11.
guoto (?). Wm. HI. 4, 11.
g. pl. gnotcro. Em. 33. N. 1, 3. 48, 15% 80, »
8. «6, 5. 95, 13. 106, 38.
cuater o. Kp.
g«iolere. Wm. IL 4, 4.
guoter. Wm. 4, 4. 14.
guotAo. Bo. 5. N. 5, 8. 10(a), 10. 122,
4. 138, 20. 140, 2.
guoten. Ho.
A pl. cuateem. Kp. 2. 6..
Guatum. K. p. (wo K. vielleicht ionis
för suAst. genommen hat)
guaten 0. I. 28, 2. UI. 17, 46. IV.
37, 2.
guoten (stark und schwach; nur wo
über e das Längezeiclicn steht, ist mit
Sicherheit starke Dekl« anzunehmen).
Ct. 82. Ho. No. N. 4, 4. 30, 21. 35,
6. 46, 2. 47, 80. 54, 22. 61, 12. 62,
5. 67, 5. 77,49. 91,6. 103,26. 111,
Digitized by
Google
i&l
g6t.
GOT.
458
4. 115v 1. 143,f 10. Bo. 5. GL 1.
Wm. 1, 16- a, 5;
guoden. Wm. IlL 1, 16.
gouten. Ho.
gSten Pnid. 2.
a.pl.m. guota. T. 77. N. 33, 13. • '
gubte. Frg. 15. 19. 39. T. 32, 3. 125.
Ba 5. N. 17, 23. 66, 2. 79, 17. 93, 1.
guate. 0. IV. 5, 69. V. 20^ 55.
cuate. Kp.
guoton. T. 77.
guotiin. Frg. 15^
UUoUü. N. 49, 3. 135, 11.
a.plf. guato. Ol. 7. 33. 81. 95.
guote. N. 24^ 7. 33, 13.
a.pL n. coiiu. C.
guotiu. Ho. Bo. 6. N. 17, 35. 67, 11.
92, 1. 149, 3. T. 107. 134.
cuatiu. Rb. K. 2. 7.
gu^dU. Wo. 2. •
guotu. T. 25, 3. 62, 10. 11.
S^^J.^' \ 0. n. 20, 3. UI. 22, 37. IV. 6, 6.
guaUu.( ' '
V. pl m. guate. 0. 1. 12, 17. IL 7^ 16. V. 18, 3.
V. pLf. guoton. Wm. ID. IV. 3, 11.
guoten. Nh. I. IX. 3, 11.
guodun. Wm. H. 3, 11.
Bedeutung und Gebrauch:
g6t (horms^ probaSf saactus, piusj: go.t. N.
72,1. K. 7. man, mennisco. T. 62, 11. N.
140, 6. Oh. 108. acharman. Mep. dionost-
man. 0. L 19, 2. muotafr. O. I. 15, 11.
swcstar. O. V. 23, 125. «un. N. 44, 2. O.
L6, 4. hirto. K. 27. scalcT. 149. chneht
Mb. cheisar. Hr. predigari. N. 54, 22. zuh-
tarL Os. 28. herero. O. IV. 7, 80. degan.
O. I. 1„61. meistar. N. 168. 2. boto. O.
hb, 14. geiat N. 142, 10. engiL N. 103,26.
druhtin. O. HL 4,2*. krist O. I. 12, 14.
martha. 0. m. 24, 5. ioseph. O. L 8, 10.
david. O. DL 10, lO. ßymeon. O. I. 15, 12.
lazarus. (S.m. 23, 6. werinbraht. Oh. 165.
foraaago. O. I. 15, $6. forasagia 0. L
16, 3. gisello. 0. V. 9, 4. wtn. T. 45, 8.
O. II. 8, 61. ole. Ho. baüm. T. 41, 3. 0. U.
23, 18. marigrioz. Frg. 15. wahsmo. T.
13, 15. samo. T, 76. fisc. Frg. 15. scaL
N. 48, 15. wudehar* N. 88^ 6. achar. Bo. 5.
erda. Ho. T. 71, 5. . mez.iT.-39, 4 hört.
Frg. 7. treso. T. 41, 6. stiagil. K. 31. gi-
mah. a -m 20, 28. ding. N. 85, 6. tuni.
cha. O. IV. 29, 16. burg. O. IL 4, 51. stat.
0. V. A 6. Hut 0. IL 7, 68. laut. O. L
1, 66. weg. K 35, 5. lib. Co. N. 32, 2.
. muol. K. 6. aela. Wm. 3, 11. I6n. O. IL
19, 26. herza. N. 124, 4. iär. Bo. 6. zit
N. 33, 13. OL 7. tag. N. 33, 13. wort N.
44, i2t K. 31. werch. Ho. N. 140, 2. O. U.
20, 3. gihileih« Mep. slahla. Rg. 1. arendi.
N. 32, 5. aruntporo. gL K. leta. Wm. 4, 4.
namo. N. 51, 11. stank. Wm. 4, 14» chlang.
N. 150, 5. fart. Wh. sang. N. 146, 1. lob.
N. 146, 1. blinmunt Wm. 2, 13. situ. O.
IV. 5, 69. ellan. OL 68. minna. N. 79, 17.
forhta. N. 79, 17. willo. N. 5, 13. 0. L
12, 24. gawizzida. K. 21. folieist Hr. tat
Kp. Oh. 51. frehti. N. 24, 7. ahtuwga. N.
100, 5. galust N. 118, 20. emust T. 182, 1.
otmuoti. 13. L 5, 67. frewida. O. H. 13, 15.
bugu. O. 4L 24, 28. gidancho. O. IV. 37, 2.
anawanunga. Bo. 5. trost Bo. 5.
guote Manes unde ubele. Mep.
cuatiu indi ubiliu. K. 7.
guat ioh ubil (uuizzan). O. IL 6, 18.
>iicurat indi heilac, opi/na. Ja.
guot man redet die Samariterin den ihr unbe-
kanatai Heiland an. S. 13. 27.
cuatiu, dei du mir tati. Rb.
diu (guot) dieü meniiisken guot tuont N.
118, 127.
gAt sin, wesan. N. 31, 2. er getuot siü
(uuort) uuesen guot N. 65, 5. thaz ther^
man scolta uuesan guat O, UL 17, 47.
kuot sint die gelüste beide. N. 11^, 20.
die guot sint N. 79, 17.>do Uua^s iz harto
guot-N. 92, 11. gote solman iehen, daz
t rst guot N. 91, 2. •
g6t werdan: er guot uuart IS. 9, 6. sie
uuurden guot N.'9, 7.
göt ist, nät inf.
guot i^t thi^ «i Übe ing»i)gan halzan.
T. 95.
uuieo guot ist, st'j^e^t^puenl'X 132, 1.
mir ist guot, zr gote haften.^ N/ 72, 28. "^
[12*]
Digitized by
Google
159
GOT.
GOT.
160
mir istguof an in gedingen. N. 72, 18.
göt ist mitzi und i/i/*.
nist gnot, zi nemenne. T. 85. •
guot ist uns hiar zi uuesannc. T. M*
ist kuot, ze sageane dina gnada. N. 91,3.
ist inlio guöt, 2^ singenne. N. 91, 4.
nuieo guot (in Schillers Ausgabe steht feh-
lerhaft got) sament dir ze uuesenne ist
N. 83, 2. •
g6t ist mit daz-:
guot uuari imo, thaz giboran ni uuari
ther man, T. 158, 6.
. ist mir guot, daz du mih kenidertost
N. 118, 71.
kuot ist, daz man in lobot N. 146, 1.
guot i3t mir, daz ih chunde. N. 72, 28.
mir ist kuot, daz du mih doumuotost.
N. 42, 2.
gcVtist mit dem dat der Person (s. audi die
vorigen Beispiele von got ist mit in/., mit
^i und i/}f^ und mit daz): .
kuot ist mir ea. N. 118^ 72.
daz mir ai föne diu guot ist N. 91, 5.
intellecius ist guot dien, die in a^keinent
N. 110, .10.
in götemo sin:
ut judices faciat benevolos, i. ^ taz se in
guotomo sin, atientos, i. zu ze imo
loscende, docilesj L, firnumstigc« Db.
nu zimet tien lectoribus in guotemo ze
sinne, non decei conturbarL Org.
tes tu nu trureg pist, tes sollest tu in
guotemo sin« Bo. 5.
. er (aeiherj io in guotemo isiyimmutabili
laetitia renidebat^ si (aer) grunzet aber
diccho föne ungeuui.tere« Mcp. .
UNGÖT, ungut
unguot uuirt kuot Bo. 5*
unguot kuot ne si Org.
duent se (sunta) unsih unguate. O. IV.
25,8. . r^ . ,
EBANGÖT, gleich gut
(si dunchet uberal ebengu:ot D. 111.65.)
uuir in (m/ ebeni gnote uu^^dene. N.
105, 5. : . '
>jy\mmiOQ% p0rfectus. Sg. 913. 4
SüNDIRGüOrrE, pharisa€h N. 68, 4.
WUNTAI^6T, »ttiibergut
uunterguoter, mira. M. 29. Gc. 1. 6.
GÖTANSTIG.
GÖTWILUG.
GÖTLOS.
GÖTBOTO.
GÖTCHÜIND-.
GÖTHERERO (oder ist es gAt herero?).
GÖTSPRAH-.
GÖTSCRIBARL
N. pr. KUAT, CUATO,CÜATA. GÜOTDEGAN.
GOITIAT. GOTMAN. GÜAIUNDA,/. KUAT-
HERI. .
GOT, n., bai ®Utt, bai &nt, bonum. (Ist
nicht immer yon ad/, neut. zu unterscheiden.)
Form und Flexion:
n. s. guot Bo. 5. N. 53, 9. 89, 12. 104, 45.
106, 33. 134, 3.
guat O. II. 16, 4. m. 3, 2. 7, 30.
g. s. guotes. T. 17, 3- 106. Bo. 5. N. 15, 2.
23, 4. 33, 12. 34, 12. 39, 17. 70, 7.
74, 2. 83, 12. 87, 12. 91, 1. 102, 5.
103,18. 106,8. 108,4. 118,81. 136,2.
Wm. 8, 7.
götes. Wm. III. 8, 7. O. m. 22, 29.
cod. F.
guates. O. I. 2, 53. 17, 61. 27, 31. IL
2,38. 5, 18. 9, 10. 12, 70. 16, 16. IH.
9, 14. 14, 27. 22, 29. (wo th meiner
Ausgabe der Druckfehler gerates zu
verbessern ist )
guetes. 0. V. 23, 292. cod. V.
cuates. Kp.
guodes. Wo. 2.
götes. Bib. 8.
d. s. guote. T. 106. Bo. 5. Org. N. 48, 15.
22, 3. 49, 7. 73, 17. 82, 10. 85, 17.
91, 2. 102, 5. 114^ 12. 118, 70. 140,
. 8, 147, 5.
gu^te- O. l 1, 121. 2, 56. 16, 24. 18,
40. IL 5, 1. ü, 65. 10, 22. 15,24. 16,
9. III. 7, 74. II, 26. 12, 29. 15, 42.
20, 141. 21, 35. 24, 10. IV. 19, 62.
^7, 6. V. 25, 58.
kuate. IL 8.
fl. s. coo^. Pa. Wcss.
Digitized by
Google
161
GOT.
GOT
162
tüaCK, 4. > >
gu-ot Frg- 2^7. Bo. 6i Ni- 4, 6r 10(a), 7.
18, 11. 29i 8. 3©, 11. 33, lt. 51, 4.
.53, 4. 58, 10; 90, 7. 111, 9. 118, 36.
Wm.6,5.8,7.
guat 0. L 9, 38. 18, 41. 24, 18. H. 6;
11. 54. 13, 81. 15, 12- 22, 38- lU. 7,
36. Ilr28. 22, 16.
insir.mii kuötu. Ep. can. 2.
mit guatu; 0. III. 14, 47. Oä. i6. %i
guatu. O. IV. 16, 40.
' n. pL cot Ra. i •
koat. Pa.
coad. gl. £« * . • '
guot:Bo.*5. N. 89, 10. 118,. 127.
g.pLgxLoio. T. 4, 7. 414- Nf 59, 7. :;
c/. /;/. guoten. N. 67i 5^ :
a.pl. guot T. 105. 108. 147. 149. N. 26, 13.
36, 26. 72, 22. 80, 3. 85, 7. 127, 6.
Bedeutung und Gebrauch, l^di @\Xtt
(als Gegensatz des Bösen, Üebeln, Unheils),
bai ©Ut (Besitz), im Plural ©üter.]
*nals xe guote, nube ze ubelc. N. 82, 10.
diu namo ist donuntj küot. N. 53, 9.
dfto irhugg ih muates thes managfal-
ten guates,
thaz ir mih Icrtut harto iues selbes
uuorto. Os. 11.
follan gotes ensti selb so iz man gi-
uuunxsfi,
liuares inti guätes ioh drubtines^jiniua-
tcs- 0. n. 2, 38.
• uuaz mih frages fon guote. T. 106.
er lonota mir nbelcs mit kuotc« N.
114, 12.
sie lonotuü mir guotcs mit üb ele. N. 108, 4.
der dinen uuillen in guote follot N.
102, 5. ,
kuotis keuttizzeda, bona conscienila. N.
91, 1.
die in ubel cherent, daz man in guotes
sa^et N. 136, 2.
guates er in onda sos er uuolir koada.
O. L 27, 31.
coot, bonum (sibi voluntj. Pa.
guot uuirchent Wm. 6, b.
theist tkiu ninlnna ioh thaz guat, thaz
blasit lib uns in thaz rnuat,
theist al fon tbemo brunnen, thaz uuir
hiar guates Zellen. O.V. 23, 291. 292.
ioh uuir zi themo guate io uuesenfast-
muate. O. IL IQ, 22.
fon nazareth mag sih uuaz guotcs (alU
quid bonij uuesan. T. 17, 3«
so thu thaz tlianne giduas, so uuehsit
thir thaz kristes muas«
in munde ioh in muate xi thinesselbes
guate. O. IM. 7, 74.
uuer magiro (der Seele) ieht kuotes ke-
sagen. N. 87, 12.
ih gesuigeta guotes, ßilui a bonis. N. 38, 3.
an demo guote iro geloubo, in bono fi-
- dei. N. 85, 17. "
helfare ze guote, adjutar in boms. N. 18,15.
karichem inkuateubll, vineomttsin bono >
malun^ H. 8.
quad guat ioh'ubil nuessin^ tbes guates
■ 4hoh ni missin. O. IL 5, 18.
ni firnimit iuar muat, thanneih iu zellu
thaz guat O. IlL 22, 16.
braht uns salida ioh guat O. IL 11, 54.
lerta sie aüur tho thaz guat ioh keit
in frammort thaz muat O. HL 22,36«
aar gab staTthaz ist uuar, mer er rin-
naune thar brunno thes bluates, si
fualta saT thes guates. O. IlL 14, 28.
cuat tua. K. 4.
die guot in arg uuendint N. 118, 121.
sie sint fastmuate zi managemo guate.
O. I. 1, 73. i^
an dero zungun ouget er guot N. lO(a), 7.
sie gaben mir ubel umbe gtfot, pro bo-
nis. N. 83, 12.
nehein guot ne täte ih. N. 58, 10".
far mit fridu ioh mit guatu. O.Iil. 14,47.
nirfreuue sih mit muatu iamer thar mit
guatu. Os. 46.
mit kuotu, in bono (discendmn vitamj. Ep.
can. 2.
die heizmuotlgin ze guote. N. 73, 17.
sie gikleibiun sar thaz guat filu fasto
in iro muat 0. 1. 9, 38.
xi gualu ir min ni ruachet 0*IV. 16, 40.
Digitized by
Google
163
GOT.
CÖX.
i6i
ni det er iz bi guatc. 0. IV. 19, 62.
ZI g6te:
uuerdent tir is tie friunt ze guote, du
ne sist unsichure, an präesidio sint
amici, Bo. 5.
emmizen zi guate io heilemo muate.
Ol. 61.
cheret thaz in muate bi thia zuliti iu
zl guate. 0$. 25.
hiar bor er io zi guate, uuaz got imo
gibietc. 0. L 1, 12t.
thaz kind uuuabs untar iiiaQBon^ so li-
lia uQtar thornon,
so bluama thar in krute, so scono theh
zi guate. 0. t 16, 24.
due uns thaz zi guate blldemo muate.
Os. 43. V
unis horsam io zi guate, ni hoiithemo
muate. O. I. 18, 4Q.
uuir sculun uns zi guate nukerenthaz
zi muate. 0. IL 5, 1.
drabto io zi guate, so uuaz thir got gi-
biate. O. ü, 9, 66.
gruazt er sie zi guate sus suastichemo
muate. 0. IL 16, 24.
. saug sint zi guate, thie rozegemo muate.
O. IL 16, 9. '
ioh io mir in muate sie Hübet zi guate.
0. U. 17, 6.
in rehtemo muate erge uns iz io zi
guate. O. m. 20, 141.
intfiang iruz zi guate mammuntemö
muate. 0. IH. 11, 26.
.« thir gab nu quadzi guate min fater thaz
zi, muate. O. IU. 12, 29.
loboton nan zi guate. O. III. 15, 42.
bruehc sie (hende) ze guote. N. 91, 2.
iro herza nc intlazet sih ze guote. N.
118, 70.
mir ze guote. N. 49, 7.
er habet ze guote becheret N. 22, 3.
ze ubele nais ze guote uuanton sie be*
neficia dei. Nd.
duo an mir zeichen ze guote, in bono.
N. 85, 17.
zi g6te ganamnjan, ganamon, gaguetjan,
benedicere.
dero rehton gehurt Mulrl ze guote
genamot, beneJicjüun N. Hl, 2.
ze guote genamde ^int ir. N. 115, 15.
ze guote genoiiMlp^Ä^iri//cAi^. N. ll7, 26.
zi guate ^i et gipanto* Q.l. 4, 2.
der ze guote geniimdo; min got, bene-
dictu$ dea^ meu^ N. . 17, 47.
ze guote gechattost, ^w^rfrjrw/;. N.84,2.
götes bitan, b^tun s. Jl>A.1«
fone^demo dinemo guote ne ^.ceid mina
sela. N. 140, 8.
thiu uuunna ioh ouh nxanag guat O. II.
16, 4.
ioh gifreuuit in thaz muat harte filu
manag guat 0. IL 16, II.
thar ist inne manag guat, thaz geist-
liche uns io uuola duat. O. IlL 7, 30.
noh ni quimit uns thTz ßuat in unser ar-
milichaz muat O. IlL 3, 2.
thes guates uuarun sie bald. O. L17, 61.
vunheuig kuot N. 89, 12.
daz meista guot, summuni bonum. N. 104, 45.
duz fursta guot N. 53, 9.
imo nehein guot kelih ne ist K 134, 3.
murgfares kuoie8,feIiCitatis/ragilis. lio.5.
alles irdisgen guotes. Wm. 8, 7.
des unuuehsalllchen guotes. N. 23, 4.
uuar ist doh ein iro guot N. 106, 33.
cuuiniges guates. 0. U. 9, 10.
alles guates io ginuht O. III. 9, 14.
thih bittu ih miues mua^es, thaz mir
queme alles guates,
in euuon ginuagi ioh zi drulon thinen
fuagi. O. L 2, 53.
bi thiu giholota siu thar theru dohter
thaz guat 0. IU. 11, 28. .
uuant er Ist selbo brunno iqh alles gua-
ges uuunno. 0. IJL 14^ gO.
thes fater min mirgionsta, th^ist alles
guates furista. O. UL 22, 29.
mer guotes, danne man uuizzen muee«
N. 118, 81.
die beteilen in alles kuotcs. N. 108, 11.
cuotes ne beteilet er unsundige, non
privabit boms^ N. 83, 12.
Digitized by
Google
ißA
GOT;
GOT.
166
6# ttilirdet ^hbisez irfuUet allesikuo-
tes. N. 103, 28- i
keiDtlicbes kuotis,' spirifiialium bonorum.
N. 106, 18.
- »o er ^ot Ttil^äliet, 5ono. N. 18, il.
der dih kuotes kenietot ?1. l02, 5.
ciK^tes kesatotii er hungcrge. Nsm.
dflz er lara sela kiiotcs gesatota. N. 106,8.
aat kuotis N. 74, 2.
mines cuotes ne bist du dürftig. N, 15,2.
leh itt lib tnti guaf. Of Ht 15, 12.
fol uuerden auir dos kuotes, in bonts.
N.^64, b. / - ' ^
daz ih föne mir selbemo guot nc habeta.
N. 29, 8.
dien nc menget neheines kuotes. N.
* 33,11.
er gibet al guates, daz cc bitet. N.i39, 17.
uuer ouget uns daz kuot. N. 4, ö^
in guotis unmezze, in luxuria^ N. 70, 7.
ih forderota din guot N. 121, 9..
mit themo guate ih frauuo thar mina
daga inti ellu iax. 0. L 2, 56.
inphah mih in guot, suscipe me in b<^um.
N. 118, 122.
er scouuot zi themo gu^te seragemo
muate. O. V. 25, 68.
so manac coot forgapi. Wess.
in minemo guote, boni$. Bo. S.
mit demo guote allemo uuard er| ge-
mestet Nd.
manige mit siaemo g.uote ^ruoteii,^nde
skirmen. N. 147, 5.
al sin guot hipd gegrt WäL 8, 7. i
aelita in siin guot, tradidU Ulis bona $na.
Frg. «7.
er spendota sin ^uät N. 111, Q.
sin guot name ^u imo«.?f. 51, 4. ' i :
cot carisanti, Aoto. <rodkc0. Ra^
zitlkhiü ^uoU N. 89, 10. i :i
lukkiu^uot. B6. 5. ^
iro ^uot frono ih. N. US, 161. »-h :.
dero erdo guot,.6oiM. N. 73, 22.
gote^kuot JS. 26, 13. >!
uuerltkuot, carpa/Za. ^[.' 80, 8.
ANAGÖT, n.
</. s. anaguate:
: thaz in tliiu muat ni nuankon^ sin
fasto in then githankon,
in huge ioh in muatc zi allcmo
anagnäte. O. IL 24, 16.
thaz spentot er in muate uns zi
allemo anaguate. O. III. 7, 43«
sie sintial einmuate zi allcmo ana-
guate. 0. IV. 29^ 5.
thaz ih mit themo (kruze) thuruh
krist si umbikirg bifestit,
1 'in liohamen ioh muate zi allemo
anaguate. 0. V. 3, 6.
LAZG4^T.
si aliqind beneßciumy quod lazgut diciiur^
tacare töniingai. Utk. r. 1190. Ct la-
tengut in Grr. 306.
GOT!,/.. ©Ute, gotb. gddei, virtus.
Form und Flexion.
n. s. giioti. N. 138, 20. Bo. 5. VA. II. 430.
Prud. 1.
^uati. Os. 15. O. I. 8, 28. 25, 30. H. 2,
35. 4, 106. 8, 24. 11, 20. 12, 76. 14,
' 50. 24, 6. III. 2, 20. 3, 11. 7, 58. 13,
58. IV. 2, 20. 9, 1.
guote. Ho.
g*. s. guoti. N. 7, 5. 15, 2. 25, 1.
guati. Ö. L 3, 22. 8, 16. II. 6, 1^.
kuoti. D. IL 350. . >
d. s. guoti. Mop. OU. Mr. Bib. 1. 2. N. 105, 5.
118, 68.
guatl 0, l 3, 18. 7, 14. IL 16, 28. DL
18, 60. 20, 154. 22, 46. 23, 38. IV.
15, 56.
, ^ kuoti. D. n. 350.
* a. s. guoti Rg. 1. Bo. 5. N. 24, 7. 25, 7. 38,
.3. 67, 31. 118, 65. OtL
'^ guati. O. I 8, 17. 11, 48. 18, 37. 27, 3.
IL 2, 10. 4, 3i. 9,' 22. 16, 30. HL 19,
" 11. V. 2'3, 142.
n.pl. guati. Oi. 16. O- L 23, 46. IL 21, 42.
■ • . V. 25, 46.. • ... ^;;.
dLp/.guatin. 0. 11. 15, 8. V. 6, 65. 12, 42.
-•«npiguatl OL Oft OsJ 3. O. L 8, 11. 16, 4.
18, 18. n. 7, 65. 14, 46. IM. 7, 22. 10,
42. 14, 110. 15, 47.
.ilo
D'igitized by
Google
167
GOT.
IGÖT.
ie%
Bedeutung und Gebrauch: 'a
bonitas. N. 24, 7. 105, 5. 108, 68. 138, 20.
Rg. 1.
probitas. Bo. 5.
pietas. VA. tt 430. D. IL 350.
gralia. Pnid. 1.
probaiio. Mr. Bib. 1. 2.
nist man thoh er uuolte thaz gamisgi
fll gixellcy
tkdh «int these noli furlsta thera guati.
O. I. 3, 22.
er nam gonma libes thes beilegen
uuibes,
ioh hintarquam bi noti thera michilun
guatL O. I. 8, 16.
ViAZ inün (Adam) uualtan alles thes uuun-
nisamen Feldes,
nuzxi thera guati zi thiu er thiz gihialti.
O. IL 6, 12.
mAg iauuiht queman thanana, thaz si
thibeinlng redina,
guati giliches (gualaliches. cod. F.) fon
luzili thes uuiches. O. IL 7, 48.
ioh untar iu mit guati irbiatet otmuati.
0. IV. 11, 51.
ir ougt iu, quad, gimuatu manigu uuerk
guatu^
fop mines fater guati suazlicho dati.
O. m. 22, 38.
er huab in uf tho thaz muat» so er uns
emmizigen duat,
zi thes gotnijsses guati^ thaz uuas in
ungimuati. O. HI. 18, 60.
ioh themo ist io gimuati, ther uuonet
in theru guati. 0. III. 20, 154
thoh er thaz tho quati, ni det er iz hi
guati. O. IV. 2, 27.
eigun uuir thia cuäti^'gilicha thegan-
hpitl OL 45.
Hat sih in nmtfuarit, thaz iro lant ruarit,
ni sie biro ^uati in thionon io zi noti.
O. L 1, 78.
irbiat er ira guati michilo otmuati. O.
1. 3, 34.
«r quam mit thegaoheiti zi ^»ulit^Jt^eru
guatL 0. L 3, 18>
thaz er u^armnaiidgiflieiadrlaii theru
guatL O. L 7, 14. .^i ,;, ' --i
ebonot thin unfr^aU^ili driilltin^s gua-
tL O. IlL 22, 46. .1
er habet in^thfit gj^s^Ha^n dr^stcmtanag-
ftaltan, . ., j. .,
fon sin selbes guatü, so sKu^io so er
irstuantL 0. IV. 15, 56.
thaht er bi thia^ guati er 4ih fop iru
datL 0. L 8, 17. .^
thu scalt halben gifilti iqh ipichilo ot-
muatL O. L 18, 37.
got gibit in zi lonon then selbon namon
(gotes kind.) sconon,
ioh duit in thaz gimuati mit thes na-
mcn guatL O. 11. 16, 28. '
sie ahtotun thia guati ioh sina goma-
heitL 0. L 27, 3.
thäz iagilih instu'anti thes selben lioh.
tes guatL 0. IL 2, 10.'
bilido nu in noti thes sines fater guatL
O. IL 4, 34.
' irzelist' thu öuh thia guati, uuaz iagi-
Hoher dalL 0. IL 9, 22.
thaz (scaf) gifiang er (ahraham) tho
sar inti opphorota iz gote thar,
uuehsal gimuati bi sines sunes guatL
O. II 9, 62.
then man biro guati duit ofto uuidar-
muatL 0, IL 16, 30.
lerne hiar thia guati, uuio unser clruh-
tin datL O. IlL 19, 11.
ioh zalt er thar gimuati thes selben su-
nes guatL O. L 25, 16.
er uuas dubun gilih, thaz uuas so gi*
^.n> \ . Inmflih,
thuruh thia ira guati ioh thaz mam-
muntL O. L 25,-27. '
thiu (elti) mo allaz Hob inseli^it ioh
mahto nan^gihelzit,
duit imo uüidarmuati thia. 'itigundli-
chun guatL O. V. 23,. 1^
ni drohtet iüih in thiu thing, thaz ia-
gilüi ist ediling,
iido fordorono guüti biscirmen thiuuo
datL O. L 23, 46.
^o
Digitized by
Google
169.
GOT
GOT.
170
60 dilont »ino gnati thio iuo missidati.
O. IL 21, 42,
buazent sina guatt thio mino mIssidatL
O. V. 25, 46.
sie gerotun al biman^neinan zi rinanne,
ioh sih zen sincn guratin io ethcsuua^
gifuagtia O IL f5, 8.
thaz unari nuuntarlih thiu dat, so slu
thar giscriban stat,
ungilih in guatin'^io anderen sinen da-
tin. O. V. 12, 41
ist rumo er in then gnatin fon unsen
arabeitin. O. V. 6, 65.
nn niazen nnir thio guati iah frido-
samo ziti Ol. 29.
allo guati gidue thio sin, thio biscofa
er thar habetin. Os. 3.
iz uuas imo ungimuati thuruh sino
guati. O. L 8, 11.
uuitua gimuati gihialt si fram thio gua-
ti. O. L 16, 4.
irkanta ih thino guati in manageru
ziti. 0. IL 7, 65.
thoh zelluh thino guati thuruh theso
liutL O. UL 24, 95.
giloubtun sino guati manogo uuorolt
liuti. 0. IlL 7, 22.
ni sprachun thie thaz zaltun, thie sino
guati nanlun,
uuorton ofonoro bi forahtun thero iu-
deono. O. m. 15, 47.
ioh due uns thaz gimuati thuruh thio
sino guati. Os. 42. /
ni niazen sino guati, so duat uns ubar-
miiatL O. L 18, 18.
theih thuruh thino guati bimidi thio
arabeitL O. n. 14, 46.
uuas druhtine iz gimuati ioh lobota
: sus thio guati. O. IIL 10, 42.
thaz firdruag. er allaz, ioh ouh mera
ubar thaz,
al thiz ungimÄti thuruh sino guati. O.
m. 14, HO.
hazzot io thio guati thuruh ubarmnatL
O. IIL 14, 119.
minero guoti ne uuirdcst du salig. N.
15, 2.
fv.
lare dero guoti. N. 7, 5. /
gloubct sih sinero guoti. N. 25, 1.
der sinero guoti dih kuollichot N. 2S, 8.
lere mih kuoti. N. 118, 66. '
föne dero demomim guoti, peri eudemo-
ntas. Mcp.
UNGÖTl,/., Uttflutf.
(mit micheler unguote er iz widerre-
dete. Mos.)
REirrCÜOTI, /., justUia. Wn. 460.
Gft'fNASSI, /., houitas.
d. s. cAtnassi, bonitate. Pa« \
GÖTISÖN, pollere.
guotisota, pollebat Prud. 2.
GÖTOLlH, )iUi 6ue, )zUi (&uiu
daz allero guotelih, guot si. Org. dar
du mih habest, dar habest du guote-
lih. N. 49, 7. dar ist in aller guote-
lih fcrsaget N. 94, 12.
uns limphit uuif mit uuillen guatalih
irfuUen. O. L 25^ 12.
ioh mir hiac zi libe guatalih io klibe.
0. V. 3, 20.
uuio harto er thie gifreuuita ioh gua-
tilih (guatalih. cod. F.) in sageta. 0.
V. 4, 4.
guataliches uualtcnt, thie thurst ioh
hunger thultent O. U. 1^, 13.
GÖTLiH; cf. das folgende GUOLLltt
cotlih. Pa. ) 1 '
coatlih.gLK.]'^'*'*"'-
gnotliih, gloriosum. Is. 9, 5.
kuotilih, insignis. Da.
guotlich wirl, exaltare. N. IL
n.pLm. cootlihhe geista. Wess.
götlihör, Comparativ.
ist dir danne guotlihhora, eritiiiiutil
lius. Frg. 17.
GÖTLlHÖ, Adv.
guotlicho, gloriose. Nm. ü. guotlicho
tuondo. Bo. 5.
kuotlicho uueinon (pias lacrimas). Bo. 5.
GÖ^rLtCHi, GÖTLlCIliN, /, gloria.
n. s. guotlichi. N. IL Nf. IL
guatlichi. Ct 72.
guotliche. Nh. IL (kann auch zu güt-
lich a gehören.)
[13]
Digitized by
Google
ili
GOT.
GOT.
172
gtiotliilihim U, 4| 7.
g. $. guotliihhin. b. 4» 7.
d. $* giiotlichk Co. N, 6, 6. N* 11. mit
kuotlichiy specie bonorum. Bo. 5.
guatliche. Wo. 2. [zu goilichd? oder
ist ein neutr. göllih^ g6tliclii (cf.
cAtlih, gforia, im Ajdj.) anzunehmen?]
gnotliiiihin. Is. 3, 6. 5, 7.
guotHhhin(?). Frg. 53. (q. v.)
a. 8. coatlilihL Pa.
guotlichi. N. 5, 6. N. II.
guolUihhin. Is. 4, 7.
GÖTLlCHA,/., fffor/a.
n. s. guotlicha. Nh. II.
g. $. guotlicha. Nrn. II.
a. s. guotlicha. N. 11. 5, 6.
GATliCHfeN, GÖTliCHÖN, gforwW, glortß^
care.
(er) c6tlihet, glorificai. Pa. gloricUur. Ra.
cotlihhet, gloriaiwr. Pa.
coatlihhet eU K.) « • ^
cu.tliheetK.p.i'*'""'"^-
guotlihot, polUt (ubique linguaj,
Prud. 1.
(sie) giiotlichont N. IL sih dar ana. Wm.
4, 3.
(er) cuatühee, glorieinr. Kp.
(sie) guotlichon sih. N. U.
p. a. c6tlihhenti. Pa. ) , .
koadlihhendi. gl. IlM'*""'""*-
v.pL ir iuuuih guotlicnente iuden.
Na. n.
GUOLLIH (durch Assimilation aus guotlih;
doch cE. auch GUOL und bemerke den Un-
terschied der Bedeutung von guotlih und
guoIUh bei O. und N.), gloriosus.
uuird guoUich, exaltare. N. 7, 7.
sin bin ih lobesam unde guollich, nala
min selbes. N. 33, 3.
guollich uuesan. N. 83, 11.
guollich uuirt siu. N. 86, 4.
sie sint guollich in himile. N. 140, 7.
ziu dunchet dir daz kuollich. N. 51, 3*
an sin guollich keinon, cleoneos i. nobi'
les rictus. Mcp.
n. s. m. guoMicho chuning. N. 23, 8. sin
guollicho namo, N. 71, 19.
n. s.f. kuollichiu^ glottoio. Mcp.
g. $. f. guoliichun heiligl N. 144, 6.
d. /. m. kuollichemo tode« Bo. ö.
n, $. m. guollichen namen. Bo. 5. sine
chrefte tuont in guollichen^?).
N. 23, 10.
V. 8. f. guollicho bürg. N. 147, K
fi.o«/?/./i.kuollichiu ding. N. 86, 3. gnol*
lichiu riche, fdicia. Bo. ö.
d. pL kuollich&n £ron. Bo. 5.
i7./i/. m. kuolliohe sih ahtotin, proxUnos
coeto. Bo. 5.
GUOLLICHO. N. 105, 12. 111, 9 \
118, 43. L gloriose,
GUALLICHO. O. L 1, 3. 13, 24.(w» gloria.
IV. 19, 55. V. 20, 13. )
GUOLÜCHl, /. (und GUOLLtCHI, i».?),
gloria.
n. 8. guollicht Bo. 5. Nf. Nh. N. 3, 4.
16, 15. 20, 6. 2^, a 29, 13. 32, 3-
44, 14. 48, 17. 18. 53, 1. 56, 6. 9.
61, 8. 72, 24. 84, 10. 88, 18. 103,
31. 111, 3.
guallichi. OL 70. O. L 12, 23. IV.
21, 27. V. 25, 93. 101.
-f. 8. guollichi. Bo.5. N. 23,7. 10. 44, 1.
99, 3.
d. 8. guollichi. Bo. 5. N. 8, 7. 15, 11. 36,
6. 37, 9. 48, 15. 72, 24. 82, 2. 101,
16. 103, 26. 107, 1. 149, 6.
in guallichi. O. IV. 4, 46. zi gual-
lichi. V. 18, 8.
gualliche. O. III. 15,23. (mit gual-
liche sih irougti.)
a. 8. guollichi. T. 111. Mcp. Bo.5. N. 7,
6. 18, 2. 20, 6. 25, 9. 28, 2. 9. 62,
3. 65, 2. 70, 8. 95^ 7. 96,6. 144, 11.
giollchl W.
guallichi O. L 15, 20. II. 2, 33.
4, 83. 8, 55. V. 4, 53. 9, 47. 12, 45.
20, 82. 23, 44.
P. 8. guollichi N.^lb?, 2. id guollichi,
guollichi, cü do^o, Ao^ou Bo 5*
a.pLmino guallichi O. III. 18, 19. in
hoho guallichi O. L 28, 13.
HiGUOLLlCHl, /., mspiiali8 amplitudo.
Mcp.
Digitized by
Google
173 GVTlGübl GÄIDA— GÜDILA. 174
GUOLUClffirr, /., glana, N. 73, 5. a die lat Namen goihi. gothones, gntone* (TG,},
d.t. se gaolligheite, ad gioriftoatitnem. guUones (R 4.), golhini <TG.) and gr. y&ittot,
^,^TT»«Li?^',"*^ y^'*«- S. auch GAÜTi and ISTIO, ,
GUOLUCHON, ghn-tßcare und slh guoll!- gÜDO, cotanionm (jn^a olpesj. Pnid. l. Hichcr'
ch6n des- (auch -ana), gloriari. gÜDI, gelonos. VG. IL 115. Hieher?
Inf. gualhchon: oba ih mih mit rna. ^VALAGOTI .. ISTlO.
chon b.ginnu eino gnalhchon. gOTO. iV. ;,r.
,.., "'„.;'/ . THEODEGOTA, Tochter Theoderichs. Am.
(ih) gnOlhchon dinen namen in eutra. Hieher? ""•*"»-»* «m.
N. 85, 12. .S^oUicton in in hi- güTINGEN, Ortsnamen.
iA . .Zv\^:ff%' ^' f.. . GUTININGA, Ortsnamen,
(du) guolhchostdih, glonans. N. 51, 3.
(er) guollichot dih. N. 25, 8. sih. N, GAIDA. - Thingat in gaidn (vor. n>a.Ua; ist
, . ■ ^\Y. 7" .... T„ ot n . « eoida dmeb Uebergang des W in G daraus ent-
(«e) 6«olhchont ;J'»'- N- 85. 9. .p^ N. ^„^jen? eine Contraktio« aus go-eiJa ist
13, 70, 15. 96, 7. des Slh cnuoge ,)y„^'t ;„^„.^^ ^^j^jj^ ^. ^,^ 225 j,.^
guolhchont ßo. 5^ ^,e sih kuol- Glosse dazu (s. D. H. 358.) lastet: gaida, gise.
N "",™*'=*****'' "***"'*• t^nn ferrnm, astale .agipte und gaida.cür.
"fr' k ; -k iw «o o tula; ia cod. cav. : gaiita,casin4iios md thinga
guaU.chont s.h N. 93, 3. ,-„ v/^, ^.„„^^ ;„ ^^^, *
guolhchent sich dar ana. Wm.4,3. ,
(ih) guolHc^ota mih, exaltovi animam GAüTi (et nord. gaut, vir aagax, Beinamen
^cam.^. 130 2 Odins) bei Prokopius, GOüTae bei PtölomSns,.
(er) guolhchot. Slh (dero). N. 88, 11. Colhen in Schweden; unterschieden yo4 yor^c
man gnollichota den sigo mit .,, finTI
lobe. ßo.5. . «••*«'«• V*^*'»
(sie) goollichoton sih.' N. 73, 4. daz «OTHISCANDZA, Land der GolKen in Skandi-
sie under allen •■fn/jAf«* sih ded . navien. /orno/irf«*.
sccffuuiges. meist kuollicho- r'ATTTk r^Anrr r-r^tw r^.^r^
to«. w. 47, 8. GAUD, GAUT, «. pr. Cf. GOZ, GAUZ.
imp.pl. guQllichoht in. N. ^l, 24. got. HELMGAÜDu*. HRÜODGAÜDw.
N. 67, 35. 101, 2.t; guollichont GAÜDILA, ». /ir../.
iuh i»nimb,^/onV,W/«.N.3i,fl. GßlXO s. EID.
p.a.v.pi. iriuh kuoIlicnonteniiidr«.Na.
GAGUOLLfcJHÖN. -GlüTH s. GUITH. "
Inf. sie uuellen geguollichon iro
namon, nropagare. Bo. 5. GUITH (?) ) y Mtisfaelionem. Can. 10. 11. M. 25.
(er) gcgiiolliehot mih. N. 61, 7. r'iTTTni i'>\\ ^^^' ^^ß^^^^- — Jn Sb. steht giith
/ti.;?. geguollichot nüixi, glorificatur. WUrH (?)) oder g^Üth. Cf. quit u. ginuht.
lOs!";?: """'**"*'^'''"""--^- GÜOT s. GOT.
GUTl ^l.K.)' ©o*^«" (wnPUniw den vindilis GOTELE 8. GOTA.
beigesihh)f gtoi, gotfu, geth. gn- /-ix-rrk,» .
GUDL Pa. )thans (gutthiuda, ©ot^eiiwK), viU*^'*^ goU». JUaönsname». — Ct GOT and
angs. geatas. Aach Odins Vorfthr heilst geat GAUD.
{13']
Digitizedby Google
175 GUTTAL— GADAM.
GUTTALus, Flufs in Germanien. PL 4
GATALING s. GAT.
GADAM, n.y ®ab<m; conclave, domus, iaber-
naaihim, septum. Cf. vfix. 1 •
n. s. cadam, donrn^. C. (es steht domo; cf. den
dativ.)
cadum, aedes. Pa. R. heilac caduro»
sanctnarium. Ib. Rd.
cadhum, aedes. gl. K.
gadem, conclave. St. seena uuas ein
{inster gddem in mittemo theatro.
Mq>. kadem, iabernacuUan* N. 77,60.
d. s. gademe. D. UL 102.
gadam, domo. C. ist yieUeicbt als Noml-
naüv zu nehmen.
a. s. gadum: thermanbisnorgeta thaz i4>b
leh thaz gadum garauuaz. O. IV.
9, 12.
n./?/. gadem: sconiu gädem, septa canden-
tia. Rfcp.
d.pi.kadamiin..tt I ^^^^
kadumun. Kd. r
(katum in: in gagrapenen katnm, in
sculptUibus* Em. 8. isit ^wohl kotum zu
lesea )
a.p/. gadum: thaz er iz (körn) fllu garo-
uuo in sinu gadum samano. O. L
27, 67.
OBIZGADERL Hd.j ^^.^
OBIZGADIN. Tr. j'/>^'»^«^-
WERCHGADEM, ergastellum. Wn. 460.
WAZARGADAM.
(in einem wazzergademe. D. IIL 92.)
MUOSGADEM. Eng., ^^^
MÖSGADERt F. 2. y ^^»«^^*''^-
GADAMILI, I»., ©abemUin.
n.a.ph gadimilL Bib. 10. 13.)
gadimilu. Bib. IL U^ecepfanda.
gatmeli. Bib. 6. )
d. pL gademlinen, cubilibus. Wb.
GAGADARW, n.
o* s. gagademe, cubiadum. Wm. 2, 2.
a.pL gegademe, cellaria. Wm. 1, 4.
GADtN— GOFFA.
176
GADEM. :i^RHT£SGAO£M(S5(r(^te«dA»cn).
Ortsnamen.
GAD^^Nf (pQr. radfnij, britUsche« Volk. P,tol.
GEaDUNr, Namto c\ne& sitb imperio trevirorutn
stehenden deutschea Volkes. JuL. C.
GOTING.
GATAR- s. GAT.
GUTTER, Struma,
catullus nonium (ter föne gallia ze remn
chomener mit gothorum suffra^io zc con-
sulatu gesteig) gutter, strumam, hiez.
Bo. 5.
GUTüRVATus, n. pr. Jul. c.
GODÜSCANr, GUDUSCANi, tlüilsYoik des
dalmatischen Fürsten Borna im 9. JahrhunderL
Annal. Einhardi und /7/a Ludowid.
GATMELI s GADAM.
KlGAUAN (?), expediri. Can.
GAPHA (cf. KAPPA),/, mltra,
!!• s* fcapfa. Prud. 1. )
caffa,D. II. 343. !'"""•«•
n.^/. gaphun, mitrae. VA. IX. 616.
,i7.;9/. gapha, iiaras. Prud. i.
GOFFA, y., clunus. (Ja warf in d^rcdele
lyigant deme ros^e über die |;offen. Cdg»)
Cf. 'GAUFAN.
n. s» goffa. L. Pr. v. 1 1 , .
coffa. Ph. 1. 2.. i' '^'^'-
g. s. coffa, cluni. M. 33.
n.pl. gofpba. Pr. m. \
goffun. Tr. Hs. (, clunes^
goffen. Wn. 460. ) ,
d,pl' gophua: after gophun, per lumbos. VG.
III. 87.
GOFFENECH («der ist es goffe, diecb?).
Digitized by
Google
177
GÜVÄ— GAVISSA.
GIFT — GAL.
178
GUVA, gobiOy genus piscis. Vr^ t
GUTTA, bigerriga vestis i. vittata. Sg. 292.
GEFFIDA 8. kaphen. ^>7o)
geffido,./» consideratione. Gh. f. 3.'
GIFIDO, Ortenamcn. ' ,
GAFAN s. FAN.'
GOFFANoN s. OFFAN.
M
GAÜFAN [cf.GOFPA mWiiorf. ffanpn,
mnus, Cava manus (mittelhd. goaf^^oiife; In
^ vocaL tmU. inamäb. v. 145fi' ga wff^ vota),
:^»njin9ij ampluii] isl dttohr %veU ab Sqbslhn-
tiv zu nehmen in: •- \
fleceo 'poplite, kifaldaAem fingäranE edo
coufanom Cf^äi it^ite nunurM£orian, qui
marus ad os pröjkietäe' lämbashmt aqugs,
Irecenti viri; omnis autem relignti nuiltitude
. ßexopopliie biberat. Jud. 7f 6.J»]ih^ v»
GAFANDüs s. FAN, FAMK
GAPHANS s.^FAN;FANDii' /.'a" ..-
GIfAR s! FAN, FAND, r ' '': *-^ • ^
GAFARlAH äjAFAB. ... .r/n ; . .:! 1 V^)
GAvISSA, /., quisquiliae; d. alte. e|if und
, angel^ ceaf, paleä; «• auidi FESÄ. .
n« ^* gabissa: sin denni gikerre, thiu ipriu
thanauuerre, thaz thaai k4>rn S/civie
int ix gabissa in rine. 0». L 27, 6^^^
h. ^. oder p/. gabissa, purgamenta. Wa. 3*
a. ^, oder/?/, gauissa. Bib. 1. 2. 4. 6.\ c
MA. 3: ^^quiqtä'
gauisse. Bib. 7. i lias.
gawissa. Bib. 9. y
GABISAHI, quisquiliae.; cf. gayessalii in
FESA.
a. gauuissahi, qaUquUias^ Bib. 13. *
GIFT s. GAB
GOPHROT s. ÖPHAR
-"\ ,t^^ ' •''> , •.. '. .■ . '
GAL* €6 GHAIiundHÄlfc Somc
es mit skr. grt, sonum, edere, zusarameobjagen?
Im Ang^U. und Nord, finddt sich &o«k das Woir-
zelverb giilan, cawcr^, vor» *
GELLAN, gflUit, nord. gella, resonare, ins(h
nare.
{ei) ^iWitr mnfiet. W. i.'
(sie) gellem, iinnieni (attres). Me.'M>. Bib.
. 1. 2. 5. 6. 7. 13. pipmU Aid. 3.
gfiellent Bib. 4.> ^. . * '
gellint ßib. 5; )'
(er) gelle: daz; sr(Irra) uberdenetiu nc
• r - kelle: Mu.
(sie) gellen, fi/ww^. Bib. ft '
(sie) gülUtrf, HrinÜbanf. Zt #
p.a. keilafatfi: Ki;^ ? /• ' -
khellanti. gl IL " '
ARGEliLAN, ^rflftttiV/ insonare.
ärgillrl. Rä. r ; .;
. irkillitgI.K.^"'^''^'^^
GELZÖN (tl imcbch«lz»n), nord.'geltff, &-
trare* •^'' -' ■ . ^'^
kclzota, delairavi fdot&^e). Bo: 2^ .
NAHTIGAtÄ, /, 8Rat!^ti8iH, luscinia (alls.
nabtagala, nahtrgala);
m #. ttähtigala, corö^r. R*
nahi»gala, Itiscinla* Sg. 999. noeiicth
^ rax. Vbh^
^ i}^thagffla;<'&^^/ir. Sg. 242.
nahtecala, iwciua, R.
Aachtegala^ lascinia. Sg. 242.
natbegala, luscfnia. Tr. £m. 34«
0«hi eg f laj luscinia. F. 2. filamela. P* !•
nachtegila, luscinia. Zf. 2.
nathdegal, luscinia. Wn. 232.
nahkela, nociicotax. gt. K.
n. ^. n^ahtagala, lusciniäm. Bib. 9.
nahtagalah, fpoctuam. Bib. 12.
uAhtegtilnn, tuscmiam, Zf.
a.p/. nahtegelun,7»i^ia^. Hör.
GALAN?
diirnh kalan, p^ iManiatianes. Rb.
Digitized by
Google
179
GAL.
QAHOri-^XiALLO. 180
GALARI, inctmtaicr. :;^
n. pi. cAlati^ incantatores.Uh.
BEGALÖN, inct^fUtre. U IL 348« .. , / j , ;
begalotiti (lu^er?), tacta', infecia, poÜ
kfta. B». 1. , , ^ - .
GALM* 'sSau$i kmiti^Jfrmgori öUmgor., echo»
tilHUtllti- ■ ■' '■■ ■'■■'■■ ■ . -i .- • '■
0. s,^\mk4\L. D. D.J3S7. ^ Ep. 2. Wn.
832. MoBL 2. £iiu 32.: SfeL 2. 4. t
cakft. 0. IL 3S>7- BJl^.lf 2, Ar. ?, .
galim. Prucl. 1.
g. s. galmes t«iig^VM<?l»^#), 0, \V\,i% 25.
. i;,cMȀfr;Af,,2.-
d. s. calme. K. ^
a. *. gaim. Pihidi U li
..gM^P-ft H-; 339,1 : ii .
GALSTMl, »•, angd«- g%Wt)r,|«?<^ä^^'»^> «ord.
galdr, magiad.oanfi^^.\^ a ' ■ ( :
kalslcT, praestig^Mi Jfl] H- 3X4r
calstaTj^ incantationß., fij^ ist ^ellcicht
.'• .1. .^
«.J*;Ci|A»Mr?.*f«MWW^ j'
vl:.*
.VM>'\\
fantis.
galstir, veneßcia. Zf.
GALSTARÖN, noni. g aM t.a , /«scini^r^
Inf. gaf8d]tr.«qrjuifafl4<nT« SS<: 99*?r
.. p. m f. i|,' g«MtB«D^««i|^<i ,
gal8trantfMl^ifiiib..l. S.
IcaMvt^n^A, ;Bib, U
caUtcpDtisr BiU 4>Q^
BIGALSTAR^pt, \ , .i:,
,.v9«CiAUtr«M(v/<i|«HHU»^.(1r«{V< Gc 10.
n. 4. galatMAi:i. IVujl' l^j V
gaUtcrMf^ ßb.u ' I, praesH'
kalitran. Ib. ].^ntator.
d. i. calf trax^i yMMioilM^; VF. 4
n.pL galstrara^ incantatores.Eaf^ti. \
calstrara, veneßcL Bib. 1.
calstrare, mnihematici. M.^S^ 1&.
galstirun. Bib. 5.) y. .
calstrun. Bib. 2. )' V
/T«/^* g^lastaro. Ä« \ .
calstron. Bib. 12. T .,. , .
1 * Ti-u -o ( Hieher?
calstrua Bib. 9. )
GÄLSTERARA,/., ^a\xhix\n(Medea). Mcp.
GALO, n. pr.
GALLA^y.^ ©alle; nord. gall, angek. gealla^
griech. xo^^; sollte auch lat fei dasselbe Wevt
seyn? ist andL liL tulzis hiieher xu rechnen (nii-
.iter Annahme einer Transposition des An- nnd
Audauts; et leltiseh shults)? PoH sucht den
Ursprung des Worts ka sandir. hari/ trfhfrfi^^
flavus.
n. jL gaHa. Em. 27i 31. Nd. Tr: IV. y. %.' ^
V V (g«He; D; IIL 45.)
g, s, gallna O, 1. 25, 27. Ch. 1. 2.
'caHmi. Gh. 3.*^ -»v -o •. • -• \* , -^-t
d. ^.igaMnn. Tj 203^ 3i ^
gallen. Nd. U. ^ . , . r r^
galla..*rüd. l. ;- 1 .^' ^ jU ''i/l/.D
ö. 5. gallun. N. 68, 22. 78, 1.
GALLENFOL. ' ' ' ^ -" .MilAJ
ERTGALLA, «rbgaUe/C^/aiirfö (PH). P1L1.2.
GALLINER, felUheusl Sid. 4. ' i. . ' * -
GALLf, ©ttllier. Jul..fe;i.-Cfe GAIAI^
KELTae, GALLITae, GALWEDjfA.
und IjAJuuU; auch Caledonia, und d«i Na-
men der^sdiottiseben ü^ iris^h^n'KelteC^iill,
Gael. ■ ■'■>.■ ....
GALLEA. gl. K.) ^ ,,. ' ' ,. ^
CALLA. Pal j^ fffi/Zm, ©altuw.
S. GALLO. Der heilige GaHus witd m den St.
GaUer Handschriften iS. Gallusn. S. GALLON
genannt Davon der Ortsnamen sancti gallen.
draht es nu mit uuillen in selben sancti
gallen. Oh. 112.
zi selben sancti gallen. Oh. 154.
In folgender SteUe ist wohl nicht der Ort, son-
Digitized by
Google
181 GAlLO^mj; ' GfL--GEIL. 182
dem der lusSge Gdliu sielbst gemdnt: tfcie GlL6ir, j^kire. VA. VL 257. - Cf. Wnncl
dages Mh nalrtfrfl thnrvh aot thar sancte ^^^
galten tiiionont Oh. 168. Gl and GULON.
GALLO in: gafh u*. laoi inde diemtur gnlU GILjAN S. ILjaN.
a caadore corporis. Sg. 99^ kt vielleicbt als
dedtsches Wort aa£Eiifiili^ GILLO, ». pr;
GELO (GELAW), flel*, angela.ge.leTe, geo- GOLLAhofA, Ortsn^nen.
gelo, /fitoii* (rog). Tr. GÜL.
?! * |>^^ L adultOj matura. [den tiefel er (christ) gebant,
gele*, croceum, Wn. 460. 7"^"* '''".u '**'''^^ '" **" """"*'
gelan kruagon, coo«««. mÄm«. Sg. 292. ^" ^'""f '"rr / ^A, ^ m.. 1
Jjgl^QK. ** ^* alzane ste offen daz mule> MOS.J
GELAGÜNT? URGÜLE (?), cramida (oder cannula)1 Hd- Hie-
GELASÜHT '^^'^ ^^ ^^^ ^ mittelhd. nrgül, aper.
GELAWI GELO ««r«^. guLU. SaL 1.)
n. *. gelo <sehgelu. Pb. 1.), aumgt», cdor ^ porrigo, Vitium porcorum.
statt pedes acdpUris. Bib. GULLE. SaL 2.^
giliuui. Ms. Le. \
giluTui. Sb. J GAILA (?), alea, W, ^ GUILA.
gcliauio. Bib. 7.L aurugo.
gelivi. F. 2. i (GEIL, geü-cf. angels. gal, Ubidim^sus, g«!-
gelcwl Zf. / nysse, iaediim, desideviumj ardoPj garlsa,
o. ^. gilauuui. Sb« \ i^T
giliuui. M?". I, aumginem (umver- liixns^ nord. gäla, faU$aru S. Wmntel \jl«
geliuuL Bib. 7. >M«/aci^ conversae gaiL Sg. 9l3.| ,
gelauui. Bib. l.\ mrU in auHginemJ. keil. R. \9 e a u .
galauni. Bib. 2./ . d. s. m. keilemo, petulanii. Da.
. o« ^. n. sin geila muot, feroces animos. Bo.5.
GELXaA s. ELLA in ixJLt« ^ P^* "* keiliu ougun, elati ocuU. K. 7.
a.pLm. geile, elatos. K. pr»
GELLüNBüRG e. bnrg in BAR. '^'""' ^"'P' ^*^' ^^"^' GEILA,/. KAIL-
GIL, herräa. Wn. 460. (Cf. noid. gll, Aiä/«.c, TTTT" ..... .r ...
^y *) Ich bemerke, dab diese Vcrsre, so wie die
ßsniramonüumuniLYfnrzA Vflj in voc.tetd °^'* darauf folgenden 6, fast werilich (und ver-
1482 gyl V. slunt, gula.) ' volkländigt) sich wiederfinden in dem Gedichte,
r^TTi^^mi7i> . ^irr . wclches m Hoffmanns Fundgruben unter dem Ti-
GILOHTEK, ermosus. Wn. 460. . tej: Vom Leben und Leiden Jesu, auszugsweise
^^ mitgetheilt ist, sie lauten dort: i
\M^* ih wan er in baut
1}RGIL0(?), adv. ' n^>t siner gewaltiger haut
hina, hina nim inan inti kruzo Ihen man, ^' T't^J. ''' *." ^^^ *^>'> ?"»^
sin gisiuni ist uns in uuar zi sehanne
er leit im einen zqI in sinen munt
•I rx »TT -^a .^ ^^^ ^^^ selben goule
urgilo suar. 0. IV. 24, 16. offen stund daz mfile etc.
Digitized by
Google
183
GE1LLA-«<3Ü0L.
GUOi--^GEIiA.W.
184
elate.
GEILSWERTELA.
GELEHERZl.
KEILLIHHI, pompatiza. Rb-
KEILLICHO. R.
KEILLIIHHO. Rx.
GEILl, GEILIN, /., superbia, pctulantia.
n. s* geili, jactantia. A. *
keili, superbia. H. 8. adrognniia. Ic.
pHulanfia carnis. Gc« 4. Gh. 1* 3.
k^ilin, jactantia, Ic.
iL s. geili,yWÄ/w. A.
• , keili^ pompa. U. 19.
a* $• keilii) elationcm. K. 62»
gcilin, mperhiam, Is. 5, 7.
n.pLy keili> pompe, Rb. ,
o./?/. keili, superbia s. Ep. can. 2.
CAJLAN. Pa. | /„,,^,,^^^^
KEILEN, Ra. gl. K.)' '''''>^''^'^'''^'
GEILERI, petulcus. Tr.
GEILISÖN-
geilisot, hixuriat. Mart.
ARGEDLISON.
irgeilisoge. My^ Bib. 1. 2«^, insolescat
irgcilosoge. Sb. ? (per licen-
irgieliso. Bib. 7. ^ tiaiu).
GEIUSÜNGA,/.
a. ^. geilsunge, luxnriam. Ud.
GAILSWINDA, ». /7r. /.
GEILLA s. ELLA.
in Ndl^^« Scbrif)^i\ (auch . WlB^ M gaallih
^ ii^ll^ guptlih) hieben gekücep« oder eioen zwie-
fachen Ursprung babea, <and in einigen FJällea
durch Composition mit lih aus diesem guol, in
andern dui^ As^ipUalion des tl in 11 aus guot-
lih entstandeo seyn? Cf. auch guotilih^ omne
bonum mhA ^xkoWih., jgloriosus. Doch kennen
die ältesten Quellen Is. K. gL K. Pa. und einige
4 andere nur guotlih und nicht guollih. N» II»
hat immer guotlih.
GUOLlih s. GOT.
GALEGAN a GALANGAN.
GALATae, ©alatetf bei Aristoteles, Pausa-
niasy Strabo. Gf. GALLi und KELTae.
GALLITae, Namen eines V.olkes auf den Al-
pen. Plin.
GELLIDA, /, Selbe, ©ein (gelete. Id.), gaU
lida.
gellida, gallida, Em. 31. crater. Pr. e.
gelida, ga/Iica. Sal. 2. 4.
gellita, gallida, VVn. 863. IIs. gnlcola. Pr. v. t.
calicula. Sal. 2. 4. panduia. Em. 31.
kellita, galcola. Pr. v. t.
gellate, mu/garium. \Yn. 460.
gelta, gallida. Tr.
gelda, callida. Em. 3L
GLTLA, alea. Can. 3. In Can. 9. ist aha durch
ateaior, eammessator ant gnlosus glossiert und
in Can. % alea durch guila, vel, zabfii Ist
alea, aleator als bildlicher Ausdruck für com-
nwssator, gu/osns genommen? ist in guila vel GALIM, GALUM s. GALM in GAL.
xabal eine zwiefache Bedeutung von alea an-
gegeben, oder ^abai ds Synjonymen von guila
aufgestellt? gaila, alea. W. ist auch wohl
guila. S. auch CHüII^A und GÜL.
GALILEA, galifea.
d. in galileu. T. 93. 104. fon galileu. T. 129.
GELONes, ein vgji den Skythen abstammendes
Volk. Mabillon, ' ' /^
GUOL? (cf. goth. göljan, salutare.)
URGUOL, ad/.
a. s. u^ffuol'an. Gx. ) . .
nrgnolon. D. ^.S86.r^"''"*'^«'^'"•
SoUl€ auch GUOLLIH, ghriosus, bei Otfrld vnd GJELAVV s. GELO.
GALANGAN. >\v )» ©«isontiPÄ). Cf.gai-
(gan, galanum. Id. gale-
GALGAN. D. U. 48.)gan, galgana* Im. uuix-
galigan, cyperus. Im."
GALB,
Digitized by
Google
/^''
183
GALB—GALT,
GALT.
186
GALiB, pinguis? Cf. Stteton. in Galbä; 8. auch
GELF und CHALBANEN.
GALBai? — teptem mensuras salis, vtilgo die-
ias galbai, MB, Fl. 406.
gelban s. GALF.
GELP s. GALF. '
GALGO, m., ©algett/ golh. galga, nord. galgi,
alts. galge, angels. galg, patibulnm.
n. «. galgo, paiibulum* L. gabalus. Em. 31.
tmum putatorium (3ie^6runncti) mtegram
quod vulga riter dicUur galgo. Urk.
V. 798.
galga, giönlum. Sg. 913-
d, *. galgln, eculeo. Prud. 1.
galgen, cruce. N. 21,8. nu hclf er imo
selben ufan themo galgea O. IV.
30, 15.
a. s. (galgen. D. IH. 97.)
WlZ^GALGO, m.
o. «. nuizzigalgun, CadJ crucis patibulum
(sponte conveniij, Gc 4.
Gehört galcraba (s. RAHA und KRAPHO)
und galgaruota (s. RüOTA) hieher?
GALGAN s. GALANGAN.
GALT.
GELTAN (galt, gult, golt), gelten, gotb. gü-
dan, rcddere, nord. gilda, valere, pretium
reistalnere, gialda, remünerare, angels. gilr
dan, solverey prpesiare, gseldaii) pendere,
dependerBj retribuere*
Form und Flexion:
/«/ keltan. H..23.
gelten. Bo. 5. D. IM. 92.
g eltin. N. 101, 8,
(ih) giltu. T. 114. 128.
gilto. N. 67, 22. 108, 14.
IV.
(du) gJltis. T. 27, 3. 30, 1.
giltcst N. 118, 17. 137, 8.
(er) giltit T. 34, 2. 35, 2. 90. Frg. 43. O.
Ilf. 13, 37. Rg. 1*
kiltit Ra.
gildiL D. n. 284.^
giltct. N. 36, 13. 21. 93, 23. Nd.
(sie) geltent T. 62, 12.
(er) gelle. T. 33, 3.
gelto, Prud. I.
(wir) keltern. IL 6. 8.
(ih) galt N. 68, 5.
(er) galt. Bo. 5.
(er) gulti. T. 99. 0. IV. 20, 21.
(sie) gultin. T. 138. O. L H, 24.
imp. s. gilt. T. 109. N. 78, 12. 93, 2. 11«, 17.
p.a. geltanti. Wo. 2.
geltende. N. 7, 18.
n. s. m. keltanteo. Frg. 51.
gheldendo. b. 3, 3*
n. ;?/. m. keltante. Ib. Rd.
Bedeutung und Gebrmich:
keltan, rcddere. II. 23«
keltern, reddamus. II. 8-
keltante, solventes^ Ib. Rd.
keltern, solvamus (chtisio vUae muneraj.
H. 6.
gildit, solvit (zins). D. IL 284. :
. gelta, It^nt fpoenamj* Prud. f.
kiltit, mcrißcat (ad arosj, Ra.
ih gilto in, reddo. N/ 67, 22.
giltet fienden, reirilmeL Nd.
kilt dinemo scalch^, retribuc. N. 118, 17.
ih giltu thir, reddam. T. 128.
ih giltu fierualt. T. 114.
tr thu giltis iJben iungjston seaz, donec
reddas novissirnttm qtmdrafHem. ü 27, 3.
du giltest iribuiian füre mih. 1^.137, 8.
muoz man dem^ ch^eisere zins keltin
(dare censumj? Ji. 101, 8.
gilt in mieta. T. 109.
uuanda thu giltis gote thtnameineida,
reddes domino iuramenta t§Hi. T. 30, 1.
du giltest bona prp bonis. ^. lld, 17.
giltit guot nuidar ubtle. Frg. 43.
ih kilto dero fatero sunda dien chin«
dea N. 108, 14.
[14 1
Digitized by
Google
/^
187
GALT.
GALT.
i88
giltct imo sina ubcli. N. .16, 13.
gillet in iro unreht, reddet. Nr 95^ 23.
gotes chraft galt in so iz rebt utras.
Bo. 5.
uuanta druhtin gtltit, ao er sin urdeili
duil,
allen so sie datnn roh liiar glunerkolun.
O. IlL 13, 37
kilt itt dei>iteuuiz. N. 78, 12.
sundig man intliehet unde ne giltct,
solveU N. 36, 2L
ter scaz, ten ioman andermo gelten
solta, ter hiez aes aliewim, Bo. 5.
[lat in iw gelten (den Joseph euch von
den Kaufleulen bezahlen). D. III. 1)2.]
ih ka^, daz ih ne zuhta^ exsolvc^Htw. N.
68, 5.
keltende iegelichemo nah siiten uner-
chert, N. 7, 18.
geltent reda fon themo (uuorte), red-
dent rafionem. T. 62, 12.
dher heidheno abgudim ghcTdendo, iWo-
latriae dediius^ Is. 3y 3.
ANTGELTAN, entgelten, solvere, lucre, pu.
niri. (Ist im inf. und conj\ praes, niclit
V4m antgaltjaji zu unterscheiden; daher
können einige hier unter antgeltan aufge-
führte Formen auch zu an tgal t j a n gehören.)
Inf, iugelten: uuio sie des sulin in-
gelten. N. 108^ 5. ttuieo sie des
ingelten so^lton. N. 34, 15. ube-
lis kesellin mag maa uuola in-
*i '^l gelten; tes man mag ingelten,
t^n sol man miden; ubelin ge-
sellih. sol man uirmid'em SyL
)^* -' (^ih.) en^ilta,. stMmus poenas. Bo. 5.
(^r) ingiltit,. luei. IX H. 319.
(da) engeltest tiiies lukken uu^ne«^
"< falsae opinionis supplhium luis.
Bo. 6.
(sie) itUgeUftU': faz tieubelen dero^ube-
»' i ' ' ti iwg^lieTLy, puniantur, Bo^ 5.
• (leSr) ingalt: [des iurgalt daz laut. Mos.
^ 'des iakäft uile maniclt maa
(böfste). D. in. 86. J
' ((ep)i int'gulti: tWh man es £o nint*
gulti, 0. II. lt,.24
[(sie) inculten: daz si incuUen wider
in der alten sculdi. l\Ios.]
p. a. ingeldender, luiturus, D. II. 345.
UNANTGOLTAN, uuentgoltcn, immmis.
unangoltan. D.H. 37S-Bib.2. 12.) , im-
uningolten. A. fmunis.
unangoltener, immunis. Pr. m.
unengoltun, inpwtitas. SI. Gehört hic-
her, wenn unengoltun Schreibfeh-
ler fiir unengoltani ist; steht es
aber slalt uningaltun und ist inpuni-
las pL ff pari., so gehört es zu ant-
galtjan.
UINENGOLTINI, impimitate. Bo.
FARGELTAN, Der gel teil, goth. fragildan.
Form und Flexion:
Inf uargeltan. Gc. 3.
farkeltan. Ja.
uorgeltan. T. ^.
fergeltan. Prud. 1.
zi iargeltanne. VA. XII. 6Ö5.
za uorgeltanne. Gc. 8.
(ih) uorgiltu. T. IW).
firgilta. VA. II 161.
uirgilto. Sb: Bib. l. 2.
ucrgilto. Mr.
firgillo. Bib. 7.
(du) unrgiltis. Tg. 5.
firgilltst. VG. IV. 454.
(er) firgiltit VA. XII. 878.
tiirgiltlt Prud. 2.
ferkillit Ic.
(ir) fargpltet. VA. l 140.
firgellet »t 3Ö. Gh. 1. 3, 4.
(sie) firgeltant VA. IL 140.
fargeltant. Gc. 8.
forgeltent Gc. 9*
uergeltent Eb.
(du) firgeltest. Prud. 1.
(erf firgeltc. Os. 18. Prud. L.
f ergelte. N. 11.
(ih) uergalt Co. 4^
du uorgulli. T. 99.
(er) firgalt Prud. 1.
fergalt. Ep. can^ 2.
(wir) fargultun. VG. 1. 500.
(Vie) firgu^ltiii. £c.
Digitized by
Google
189 GALT.
imp. s. forgill. T. 99.
firgill. Prud. 1-
fergilt. Marl.
im/?.;?/.fargeltet VA. VI. 530.
p. a. firgeltpnter. Prud. 1.
p. p. fargoltan uuirdit VA. VI. 742.
uuerde. Bl.
firgoltan uuirdit RB.
uirgoltan. Gh. 3.
Bedeutung und Gebrauch:
pensare, Prud. 1.
reddere. Gc 3. T. 99. Tg. 5. Ec.
restituere. Prud. l.
repcndere. i2L Gc. 8. 9. Prud. 1. 2. VA.
IL 161.
dependere. Ec.
luere. VA. l. 140. XII. 695. VG. I. 500. IV.
454. Prud. l.
solvere. Prud. 1. .
eömpmsare^ Mr. Bib. l. 2. 7. Sb. Ic Eb.
piaie, VA. IL 140.
ih uorgiltu aliiu thir (reddam). T. 99.
firgUtit, rrponit (hnec pro virginitaiej.
VA. Vn. S78.
firgeltet, soluitis (usurasj. M. 30.
fergelte übel mit ubele, reddal. N. IL
fergilt, exsolve (Jenas). Marl. ^^
fargeltet, instawate (ialia graps). VA.
VL 530.
uorgulti thia Bculd, redderct. T. 99.
forgilt, thaz thu scalt. T. 99.
firgoltan uuirdit, recompensabilnr. RB.
fargoltan uuirdit, eluitur. VA. VL 742.
uuerde, punietur, BL
mit Ion er iu iz firgelte. Os. 18.
ih minan decemon ne uergaU. Co. 4.
UNUERGOLTEN sin. N. 9, 19.
WIDARGELTAN, kommt nur in einer cnt-
stellten Glosse vor, in: uuidergelten, me-
tietur. Rg. 1.
ANl^GALTJAN, entgelten, flrafen; cf. änt-
geltan, wohin vielleicht einige hier unter*
gebrachte Formen gehören mögen.
Jnf. incaltan, /t?rir^. Gc. 5.
angellan, ferire. Gc 3.
ingelten, punire. Bo. 5.
GALT.
J90
zangaltenna sint, ferieadi' suai
(acriori invectione). Gc* 3.
zingpltenne^ ad feri^ndum. M. 30.
Gh. 1. 3.
(er) ingeltit, referit. Gh. 1. 3.
ingeltet in, pimU cum. Bo. 5.
(er) inkalte, /crifl/. Gh. 1.
inkeltc. M. 29. J, feriai
ingelte. M. 30. Gh. 3« ^.Wsermm
Gc. 1. 6* ) pigrum
sententia).
ingelteubele, paniat itnprobos. Bo. 5.
(sie) ingeltan,/^r^i»/. Gc. 3.
ingelten: sie selben ingeltensih
is. N. 58, 6.
imp.s. ingelte sie is. N. 58, 6.
p. a. inctklisinio. feriendo. Gc 5.
p.p. inkaltit Sb. )uuerden
inkeltit M.29. Gc 1. Z.^feriantur.
ingeltet uuart, plectUiir. Eb.
n.pLm. rehto ingalte, iusta uk
üone puniii. Bo. 5.
a*pLm. iro sundon ingalte,/?;^
711/05. Bo. 5.
UNINGELTET sin, inpunUi. Bo. 5.
n. s. m. unangaller, immunis, securus.
Bib. 1.
II. s.f. uningaltiu, inpunita. Bo. 1. 4.
ii./?/.»!. unin gälte (lYO ubeli), inpunU
tos. Bo. 5.
ANAGELTÖN.
änageltont. Sg. 183. Von dem dazu ge-
hörigen lat. Wort ist der Anfang nicht zu
lesen, es steht niiiaU; ist es imtiate?
ANTGELTIDA, /., «ntgeltung, poena.
d. s. ing«JJ;edo. Bo. 5.
a. s. ingelteda. Bo. 5.
UNAMGELTIDA, /.
n. s. uningelteda, impuniias. Bo. 5.
d. s. unengeltedo. ) . «^ ^ «^ e
. w j U impunitate. Bo. 5.
uniageltedo. >' ^
a. s. uningelteda. Bo. 5.
INGALTNISSE, sapplicia (a. ph). N. 78, 9.
AlVrGELTARI, wi.. gutgelter, SBergelter.
du eino bist rehter ingeltare. N. 50, 6.
FARGELTCNGA, f., Söerfleltuiig.
d. s. vergeltunge, recompensatione. Hd.
[14-]
Digitized by
Google
/^
191
GALT.
GALT.
192
GELT, »., ®db, SSergeffuttg; Sttgabc, Wfuug/
goth. gild, tiibittum^ angels; gild, /iväii-
iMUv, praestatiOf cuftiis,sacra (auch yV^-
Urnitas, ©übe); nord. giald, pecnnia^ relri-
butlo^ gi'di, aesiimatio. — Cf, £///05 g"^/-
^£►5/ nevenr geldos , gUdoma (vor. gildo-
iiioj, in den alten Gesetzen und die folgen-
den composita; auch angels. leodgeld,
luitio hominis i nord. manngiald, mulcla
fiomicidii.
Form und Flexion:
u. a. s. gelt. M. a2. VP. 1. 3. Wn. 460, BIb.
f. 2. D. Zt O. V. 23, 48. Bo. 5.
Rb. Cc. 3. Caa 2. D. IIL 82. 101.
kelt. R. Ib. Can. 1. 3. W.
g. s. geltes. Os. 2*2. Ga 6. Co.
d. s. gelte. Bib. 1. Rd.
fcelte? Ic.
n.a.ph kelt Ujb. 9,
d. pl. kelton. Bb. 2. ^ *
Bedeutung und Gebrauch:
reiribiitio. Gc. 6.
vicissitttdo» Ge. 3.
reditiis. Rb. Zf. Wn. 460.
pensio. M. 32. VP. 1. 3.
censum^ D..
ar^. Bib. 1»
gelt, t?fc^/n (divinae gratiaej.fio. &.
«in binyilriehe» seone so uuerde iz ia
ZT Tone,
mit geltes ginuhti, thaz i^r H^ir datui
zuhtL Os. 22.
so-elgiin dati srne lan fan dmhtine,
gelt fil« foll&n thnruh then guataa
BHillen, O. V. 25, 48v
scuIdanCe za gelte, condemnantes, Bd%
In kiuuonemo kette, solito penso, Ic*
Ist vielleicht kelte zu lesen.
tul»»Ua^ k el t, arnpKorem ju^niQ^rm. Can^ 1»
[des wollest du irane mrr gelt (Er-
satz) haben. D. IH. 82}
(imc ne gab daz feit nroh sa sinea^ aa*
meH geh. O. IHv 101.)
lelty veefigalia. Bib. ifr
keUon, veeligohhas. Bc. 2.
kelt V, pIoostaF, caeremoma. R.
goies gelt v* eUalti, eeremomu, Bib. 1.
gotes geltes unde opferes. Co.
GELT, n. pr.
GELTMEISTARI.
GELTSUOCHO.
GELTSTETI.
OCTOGILT, octogild, actogilt, «c^fgelb
(wie SReungelb). L. holh. L. Linibr.; et
auch octogilt id est sibinomun L.
Roth. 346.
WERIGELT, ©e&rflelb [cf. angek Vcr-
gcld und das In den L. alam., rip.^
binoar., fris. und in Urkunden vorkom-
mende werigildas (Varianten s. D. I. 332.
333- 334. 3a7. II. 355. 356.) ab capiiis
aesiimatio und ßscus (s. Sprach^ch. L
& 931. 939. jund Grimms Rccbtsalterthii«
mer S* 651 }, z. B. novem werigeldos com-
pönal, *L. alam. 45. octodecim weregeU ,
dos, I. e. duplum. L. alam. 49, 2. dimi-
dium weregildum. L. fris. 22, 58. medie*
las fveregi/di. L. rip. 46. cum uno we*
regildo soluant. L. alam. 45, 1. ciim
duobus weregildis r^dimerc, Urk.vV. 841.
res cum rveregeldo redimere. Urk.v.817.
obfioxius duorum wengeldoriim. Urk. v.
784. qui redimere volucrit (iraditionem)
cum meo uuirigeldo rcdimat. Urk. v. 779.
' *Auch leudus ejus jacci firdtus i. e. uue-
regildus In Bruiis Beiträgen].
uuergelt,^.y67/^. D.
daz iro heiliga uuerigelt guzzen sie
uz, prctium suum. N. 93, 2.
sie trinchen iro uuerigelt, bibant
pretium sunm. N. 93, 2.
WIDRIGILD, gttidrigild, wedregild,re-
cowJc;l?/l^«/lO,;?^^?//V/wJ itt LJangob.y/ranc.,
rip', alam,
(daz sie nfchein widergeh — mor-
dis da rutphicngin. D. I. 13.>
lAUKELT (3«()rffclb), anmats redifus,ni
LONGELT Ceo^ngelb), media, Em. I9.
Ilie^u launigild in den angels. Geset-
zen ^ z. K pro iaunigild ("var. lau ne-
ehild^ imputeiitr ei sarvilium, qtda ser-
VHS non habti unde launigild ei Jodet,
iL. Aistulf. 3. — si qui donaverii, lau-
nechild requisicrit. L. Itoih.— qid ac-
Digitized by
Google
193
GALT.
GALT— GOLD.
194
efperiif juret, quod lafunigiTd redJiium
Sit. L. JRöth. [die dag^u geiiörige Glosse la
cod. cav.i launegild (cod. vaL laune-
gilt^*, donum vel meritum']. — * de dona-
tione, qnae sine ihingaiione aul sine lau-
nechlld /oc/a est, minime slare debet. L.
lAutbr. -^ qui ipsam donationem sine lau-
nechild dederk. L. LiutbK — nee thinx
nee laiinigild impedire debet» L, Uathr.
NIUNGELDi/j (Sleungelb; cf. octogilt)^
Variante s. in D. L 334. 336. I[. 356.
niungeldos solvat, i« e. hovem capita re-
stitnat, L. baioar. L 3, 1.
trimniungeldos,i.'e. 1er novem. L*bai.I.3y3'
jtres f^ovigeldos^ L^ ahm. 7, i.
innovigeldo. Ln bürg. S> 2^
FRONAKELT. Eb. \ ai u rs. ^
VROT«OGELD. Prud. j j>5ro&ii3eIb,/.ai..
GOTAGELT (cf. goles gelt in GELT).
kotellelt Ib. )^
' ,. L iL »j [> ceremonia*
cotekelt Kd. r
gat ekelt, ceremonias. Ja.
V HAUBITGELT, ÄopfgelK
hauhitkelt(haupitkeItEm.2.CAm9.12«
boupitkelt Can. 10.), enti (unti. Can.
10.) halp^ summam capitis et dimidiun^*'^
Can. 8.
Hob mera bonpltkelt (haupitkelL Can«
^. tO. Vi.) kahalot, ampUoretn swn-
mam* Em. 3.
HOUAGELT, Jg)«>f3elb, vectigalia. Em. 8.
HEIDANGELT (heidengclt. Rq. 2.)^ sacri-
legium. Ib. Rd. idolatria. Ib. Rd.
d. s. heideagelte. Rc. - -
TIEFALGELT. Zw.
(HBRRENGÜLT; cnriam liheram reddituunt
dominorunff quod tPi/gariier dicstur hcr-
rengult ürk. v. 1284.)
BARlGILDiM.* comes sie malhnn mum teneaf,
ut barigildi eftiS et advocati, (pü de aliis
eoinitatibus rationes habent , ad sunm mal-
lum occnrrere possint. Ca/nL Car. C. tit. 3L
N. pr, (gothischer Mannsnamen GILWA) : BATU-
GEUr. VVOLFGELT. WIRNIGELT. HRUOD-
GELT. SJPlKEUr. SPARAG4LDIS,/. ATIIA-
NAGILDÜS. LEWIGILDUS. HERÄHNIGIL-
DUS. GELIFRID. GILTDIIR.
GELTINGA, ZORNCJELTINGÜN, Ortsnamen;.
GILnCUi), n. pr. m.
GELSTAR, lt., vectigai, triDuium, sacrificium^
gotb. gilstra, tributa, gilstrameleins, de-
scriptio.
r/. a. j. ghelstar, snerificium.Xs. 5, 6#' offe-
func gbelstar,^a6T^ciafi7'. Is. 8*
kelstar, zins^ vectig<il. Tc.
kelstrum (sicj^ iributnm. Ib. Rdl
g. pl. gbelstroT dhln blostar iro gbel-
8 tro' (libamina et sacrißciaj. Is. 5^ 6.
KELSTARARI.gLK.. ,., ^
KELTARARI. Ra. j,^ ''*^'^*-
KILSTIRRO, tribufarius. Ib. Rd. (gistriottes '
in einer Urk. v. 856.)
GALTlS, Stadt der Gepid'em
GELTA s. GELLIDA.
GOLD) n., 00 16, golB. gulth, angels. gold,
nord. gull, aurum. Cf. vrJuA»
n.a.s. gald. R. 0. I. 1, 72. 17, 65. 111. 1, 15;
V. 19, 45. Frg. 21. T: 8, 7. 44, 6. T.
l4LJVIcp. Org. Bo. 5. N. 25, 10. 6», 3,
71, 15. 80, 16. 102, 16. 118, 20. 134,.15.
^Vm. F. IV. IX. 3, lOl
pi gold, auro (vendehaf). VA I. 488..
irsatanaz gold, obrizum, Bib. 1.
golth. Frg. 21.
go4t Tr. Ho. Wnr. 460. F. Wm. IL IIL
3, 10. N. 18,. 11. 80,.16v 102, 16v 1K)3^
27. Bo. 5.
gesmalzet goU, obrizum. ¥.-
colt K. 1.
g. s. goldes. Hd. Mcp. Bov 5. Ns 33^5. 38v8^
67, 14. 118, 20.
des gewietelen go'ldes,^ auriobryzi^
Hd.
00*1 des. le. Pa^. gh K. Rb;
goldis. N. 67, 14.
i. s. golde. Uli. Gc. 4. Bib. 1. Mop. N. 104,
37. 118, 127. Frg. 21.
irsotanema galde^. oZ»//ze>.^]\#,ci. isib. 2«
GoIde. Rb.
insir. mit goldo. ZL
Digitized by
Google
r
195
GALT.
GÜLT — GALF.
196
ingiang ei^t'ho skioro goldo garoziaro
O. I. 4, 19 (oder ist es gen^pL?
ORGOLT, m., Ohrring, inauris. St
FEDELGOLD, n. taz chit, filo dunse gold
Mcp.
GIFEDELGOLDÖT.
a^pL gefedelgoldöte, braiteatan (co-
mas). Mcp.
HALSGOLT, n., mmile. Tr.
halsgolth, corolla. Bo. 1.
SMALZGOLT, n., obrimm. Aid. 3.
GOLDWURZ.
GOLDRKNG.
GOLDROT.
GOLDBANT.
GOIDBORT.
GOLDFARWA, GOLDFARO, GOLDFARWIN.
GOLDFEL.
GOIDFAHSER.
GOLDFINGAR-
GOLDFAZ.
GOLDGARO.
GOLDKETENNA.
GOLDGRIOZ.
GOIDTRAGO.
GOLDSMID.
GOLDSTEIN.
JV: pr. GOLDMAR. GOLDRÜN. MANAGOLD.
ENGILGOLD.
GOLDAHA (©olbat^), GOIDGIEZO^ Flul«-
«ameo
COLDBRIGA, OrtsBamen; hieher?
GOIDIN On.J, GOLDA (fj, n. pr.
ÜBARGULD, UBARGULDI, w, (auch/?)
n.a.^.ubarguld. Tg. 5. \
ubarguldi. D. II. 343. f, obrl.
jupargvldi. Sal. 1. R. Bib. !• %\ zum.
ubergulde. Aid. 3» /
(ime wäre daz aller gnaden uber-
gulde. D.IIi 86. cL uberguldele.)
g. s. ubarculdi (oder n.?). Rb»
ubur^uldes. Bib. 13.
iiberg'ulde^. Bib. 4. 6. 8. 10. ^ , obrisL
ub^rculdes. D. TL 343.
ubirguldi^. Bib. 11.
d. s. ubarculde, obrizo, Rb.
. UBARlCULDJAN, fibcrgolbeiu ^ <abram,
der dazchunne uberguldele. D. III. 63.)
ub^rgultimd geuuaie, di^aurnio. N.
44, 10.
GULDIN, golden; aulbett; nord. gullinn, au-
reuM.
guldin. Mcp. uuaa diu lineberga« Wm. 3,9.
sint Bine hende. Wm. 5, 14.
{ultin. Wm. II. 5, 14.
n. s. n. culdiüaz, aureum. Rb. culdinaz
uuerh, barbarica. Ic
d.s.m.n^ kuldinemo fahse. Mcp.
a. s. TL guldinez (fahs). Mcp»
o./i/.m. guldine ep£ele« Bo. 5.
efauldine effili, mala aurea. Ja.
n.phf. culdine, anreae. Rb. (oder masc?)
n.p/./s. guldiniu. N. 115, 4.
d. pL guldiuen fason, fimbriis aureis.
N. 44, 14.
mit culdinen drüben. Mcp.
ü./i/. in. guldine fuozze. Whl b^th. ski-
in en. Mcp«
die gnidinen epfele. Ba 5.
a.pLn. güldhiniu pleb, brait^s, laminas
aureas. Ja.
Gült?
URGULTLICHOC?), porlmtmse. Caö. 7.; cf.
URGOTILIHHO und ÜBdETUCHO; auch
URGUOL.
GELDUBA, casteUum (der Ubier) rheao impo-
eitum, PI. la. TH. 4.
GALTHO s. ALT in AL.
GALF. Sekundäre Wurzel von ixAJL . oder
hängt es mit sanskr. drip, gaudere, zusammen?
GELBAN. Cf. angels. gelpaa (gialp^ gulpdn,
golpen), gloriari, galpan, applaudere^ nord.
gialpa, gialfra^ obstrepere. Dieses verbum
Jcommt nur in 2 Stellen bei O. vor.
ni uuaue theih tfair gelbo, druhtin ist
iz sclbo. 0. I. 23, 64.
ni uuane th^ih thir gelbo, tbia tuni-
cbun spau si selbo. O. IV. 29, 27.
Digitized by
Google
197 GAIJI— GELSTAR
GALWED-^GOMO.
198
GEIF (adj)^ kommt nur bei Ö. (Einmal) vor;
hn Mittcllid. g3t es sowohl von anmaalsen-
dem, vorlautem Betragen und Reden als von
sdireiender Farbe,
ist thar uuiht so sarphes ^d» iauuiht
ouh so gelphes,
iz uuirdit in girihti zi sco-nevu slihti.
O. I. 23, 25. ^
Gl^LF (subst.J, angels. gil^y geskljf^ ßadtanlia,
nord. gialifi, petulantia.
n. #• g.eip: ital gelp, inanis glpria^ A^sc 3.
ghelf: idal ghelf) i/2a/2/5g:/orra.Asc. 3.
gcU. Pa. \
celf. gl. K.L jactantia.
kein. Ra, ) ,
gelph, jactantia. W» clamor. Zf.
GELFHEIT, /.
nist ttUt^^r uns tkeiz^ thulte, ibaz unsih
iam^n seilte,
theift sai;Jilu redi, tbaz:UULr tkar spre-
chen uuidarly
ni vuollen ^uh ii^bav- tkaz firdragan
zQrn niheinaz^
uns thunkit in giuuissl, thaz iz honida si,
thaz uujr tbes biglooev^ uuir honida
gih engen,
od.0 in tbes uuortes uuige unibt io-
masne firsuige;
tbaz dua.t uns ubarmuati, naias unsu
guati,
micliilu g^elf^eit (gelpfheit cod. V. P.)y
iQhi:^n§^r,b€rza gio^jeil. O. III. 19, 10.
gelphpite, anyoganiiae levitate^r Bo. 3.
JV. fjr. G^FRAT, GELFRICH,
GAU« 8. G AL*
GILS^ cerebrum,
d. s. ^ils e, cerehro'fcancri; uzeiP dcmogilse
genomenf nnnsj. Mcp.
GALSTAÄ s, GAL^
GELSTAR s. GÄLT^
GALWEDiA, ©aflwap/ tand der Pikten. Bot-
land. act. sähet.
GALZA, y., ®aljf sucnlä; cf. nord. goltr, ver-
r^.^^galti, mojalis, gilta, scrofay angels. gylte,
castrntt/s, und geize, iunge su, sucula. Id.
galza. Tr. Sal. 1. 2. x
ealsza. Sal. 4. / .^
gclza. Hs. (
geilza. Hs. }
GELZÖN s. GAL-
GEILZA 8. GALZA.
GBIMA^ /, ©emme^ €bf Iffettt/ gemma.
n. s. gimma, gemma. Sg. 242. Sah 1. 2.
gimma thin Huiza, magad scinenta,
ni'Uater thiu diurascalt du uuesan
ein^. O. I. 8, 20.
g. s. gimmo,^ gemma e. Mcp.
d. s. gimrao, gemmae. Mcpi
g.pl. ginimotio, gemmae fgenrisj, Fa. gU K.
gimmon, gemmarum. Mcp*
kiifimun. Ra.
</./?/. gimmon, gemmis. Mcp. Bo; 5;
kimmun, ceraimis. D. IL 345. hieber?
i7.i;/. gimmä. Bo. 5.)
kimmun. Rb.!'«^^"^^-
GiMvnsc.
d. *w n. kimmiskenra, gemmario fopere)*Vih.
CrlMMARI, w., gemmanus\,
g. s. gimmares* Rdv
gymmares.
GOMO, m., SOJantiT gotb., angels. guma, nordl
gumi, fiomo, vir, mit diem laU homo Einer
Würze!; etwa von skr. jan, gignere (cf. skr. Jana,.
»/>), oder, wie Bopp annimmt, von bhu, esse?
Grimms Zusammenstellung, dieses Wortes (als
enstos) mit gauma, vermittelt durch ein verlo-
renes Verb gl um an,, v^ird.theils durch dlas lat.
homo, theils durch das zu g^auma gehörige nor-
dische geyn^ir,, custos, zurückgewiesen.
Digitized by
Google
199
GOMO.
Gomo.
200
Bedeutung und Ciebcauch;
gomo, vir. Is. 3, 6.
gomo, heros. D. II. 314. .
CO mono, procerum,
sedal komono, ihronu Ib.
tjtter gomo .th«n ir ^altut, loh namahafto
nantut,
ni bin ih ther, ih sagen lu eia, bl Laron
.quimit er iu heim. 0. I. 27, 27.
sint in Ihesemo buache, thes gomo the-
hein mache,
iiuortes odo guatcs, tbaz lieh iu iues mua-
tes. Os. 23.
tho Santa got giuuaran gomon filu maran,
man mit uns gimeinan, siaan drut eina<ii
0. n. 2, 1.
n^u sie thaz ni mident^ so hohan gomoa
rinent
ai ouh thaz ni eltent, then gotes drut so
sceltent 0. V. 25j 75.
adam thero :gomono uaas manno eristo.
:0. I. 8, i.
thaz uuas dauid thero gomono ein, ther
zi kuninge gireim. 0. I. 3, 17. *
«tuant iohannes gomono ein mit einen
injigOiTon xu^in. O. XL 7, 5.
FojnB und Flexion:
n. s. gomo. Is. 3, 6. VA. X. 598. *0s. 23. O.
1. 27, 27. D. IL 314.
como. gl. K.
^. s. gomon. 0. IL 2, t. V. 25, 75.
comen. N. 104, \1. (hieUcr? cf. die unten
folgende Fonn des g. s. und d. pL .go-
mones., ^gomenen.)
n./?/. comun, wenn proceres, uuelite, corau-
jj.er. Ic. in proceres^ comujier^oelite
zuredit zu stellen ist.
g.pl gomono. Em..33. 0. L 3, 5. 17. JL 7, 5.
CO mono. Ja.
komoao. Ib*
comun. Re-
co m um. Rh.
In ISotkcrs Schriften kommen
g, *. gomcncs. Bo. 5. Mcp. N. i46, IQ.
und
rf.p/. gomenen, mnribns. Mcp.
als Formen, die einen Nominativ gomen voraus-
setzen^ vor; sind diese aus g'om man entstan-
den? s. GOMMAN in MAIN.
XiOMRIAN. :
iV. pr. GOMO (cf. den burgundischcn Namen
GOÄIA, GUMA). GOMQHAR*/^, GOtfOHA-
RI//J. Am. Marc.
«OMADEO (fO' GOMk'TKtTT (IJ. GOÄIAHILT .
(f.J. GOMIRIH, GUilIARia
<JOMALlfI, matvnlic^, virilis. Cf. GOÄtMAN-
LIH in ÄL\N.
d. s.f. in gomeHchero fölleliAi, viriK
ampUiudlne. Mcp.
d. pl. mit komelichen uuorten, virilibus.
Bo. 5.
GOMIIiCHO (adv.) g«b er in antuuurti
O. l. 27, 47.
kon^elicfco, 't;irf/iVer. Db.
gomelicho, viriliter (kchabe dih). N.
26, 14. gomelicho gehabet iuh. N.
30, 26. uuanda sie (npostoUJ gome-
licho an imo/cÄrw/o^üuaren.N.132,2.
GOMAHEIT,/.
fu s. gomaheit, persona: andher ist go.
maheit fateres, andher sunes etc.
Wo. 2.
so lioh i^t gomaheit sin, thaz mih
ni thunkit megi sin^
theiii scuahriomon sine zinbin-
tanne birine. 0. JL 27, 57.
nu ist uns thiu iro gomaheit, so
iz zen thurftin gigeit,
zi gote tiuegod hartb ioh thrato
managfalto. O. IV. 9, 31.
gomaheit 0. L 27, 57. cod. P.
a. s. gomaheit, personam. Ct 69.
gomaheiti: sie ahtotun thia gaati
ioh sina gomaheiti O. I. 27, 3*
thaz er thar gisceinti thia sin^a
gomaheiti O. III. 15, 19.
^•/'/..^ goniahciti: iz datun gomaheiti
thiu iues selbes guati,. iueraz gi-
rat], naies mino dati. Os. 15.
<7./9/. gomoheitiy personas (der Getttheit>v
Wo. 2.1
BRÜnGOMO, m., SSrauHgom, alts. bryd-
guma, sponsus»
n. s.
Digitized by
Google
m
GOM-GAIJMA.
GAIPA.
20^
tu $. bratigomo. F«g. 27. T* 21, 6. 56, ^.
148. Ö. IL 9, 7. 13, .9.
prutigomo. H. procus. SaL 1.
brutegopio. Mcp. N. 44, 12.
,: briutegomo. N. 18, 6. 44, 3. 18.
brutegSm. Tr. ,
g. s. bmUgoinen. O. 11.13, 12, T. 21, 6.
briutegomen. Mcp. N. 50, lU»
4* s. brutigomeiL T# 148.
brimtegomon. ?}. 44, 12. j
n. s. brutegqmon. T. 45, 8.
brütegömen. Mcp.
bruot^gomen. Mcp.
briutegomen. N. 8, 4. g. $,
TRUHTlGOMOl?), w., paranymphus. Aid. 2. 6.
SISiGOMO, pelicanus wohl nicht hieher; s. in S.
GUMISKI, n.
nist man, thoh er uuoUe, thaz gamisgi
al gizelle,
thoh sint theae noti furista tbera gua^ti.
a L 3, 21.
cumtsci, V. berrun, senatores, Mx. Bib. 1. 2.
BiGOMiT 8. BIQÜEMAN in QUAM*
GAUMA) /., ala pasitis, coma, prandium, con^
triwwn^ epulaey opittentia «nd ak ammadversiOf
€titentio, cura (welche Bedeutung nur in gauma
nemati, gaumun neman Torkommt), nehme
ich hier zusammen, da die Formen in beiden
Bedeatnngen zusammenfidlen, auch der Ueber-
gang der Bedeutungen in einander uch leicht er-
kt^titflm Gofth., Angdi. und Nord, kommt uur
die Bedeutung von attenderef animadvertfre,
solUcitum esse, vigilare, curare ^ urvßrß^efisto-
dire dem Verb gaumjan (goth.), geyma (nord.)
und geomjan (angeb.) zu und nord. gaumr,
bedeutet nur < aUentio.}. «^ Sollte die sanskr.
Wurzel hu, sacrißcare, diesem Worte zum
Grunde liegen; beide Bedeutungen desselben ent- - «
wickeln sich lacht daraus. Cf. aber auch lat
gusius und sanskr. fufb, colere; andi gawida. ^ . ^
R« St gouma.
ist iz prosmn slihti, thaz dfjenkit
thih in rihtj, ;
ode metres kUini, tbeist gouma
filu reini. O. L 1, 20.
IV.
d.s.
a. s.
n.pl
d.pl.
thazihhiargizeine, uuazthiuthin
gouma meine. O. III. 7, 3.
thie selbun fisga zeinent, uuazfu.
rasagi>B moinent,
thiu gouma losget tharc,}So fisg in
thcmo uuage. Q. III. 7,^ 34n: .
sie bellent mir so suo^zo, 4az^ mir
iro lüta gouma ist (uuirtscaft).
N. 41, 5.
cauma« ybr/ima. Rb. . .
kauma, opulcnlia. Y^sl. ;gK K. . «
couma: huolrighiu oo'uma, c^mmessa^
iio. Ic. ,
ca u m a , prandli. K. 39. 41.4'^
gouma, coenae. T. 125.
firdrit so ih quad thia auazial un« '
tar thine fuazj,
thaz sin thir uuiht ni derre, thera
gouma ni gimerre. 0. III. 7, 72.
goumu, coenae. T, 125. j.
goumu, prandio. T. 83. ,
goumo: ze goumo (geladoteX ^con-
vivium. Mcp. ^
goumt, coßvivinm. T. 56, 1. gouma
("coenamj tatt. T. 79.:goumA i)Ues.
T. HO.
cauma, pastum. Ib« Rd. . .^
gouma; nim es harto gouma, thiz
sint thio selbun gouma. O.IIL7,4^
goumonoi thaz uuir i^i uuex;d^n ei-
non th^fo gouino^o adeilon^ 0. IL
. 9.4. , ..„ .. . .: i " .
caumom: un^ar eaumpip, inier epulas.
R. Pa; .gl. K., in cjaumfm, cO€nobns4
Pa. gl.K. ^ ,
gaumom, c^mibUSf Ra. , , .^
gpumopi. T. 14^ (^////fr/^oi{i{X^41,6.
zi goumon thara. Udo,tuff^,X}f IV.
6, $20, ;^} gomuan th.a]:,$ie o^^^azin
zi herofti io {is/iziu. 0. IV^.^ 38.
^i then kristes goumon fsi;Kzen. 0.
J^ .7| l%i\xi^,%liJix zAft .Jfpuijfipn sa-
zun. 0. /.III. % 16. pr uu^i^d unsih
■ giblid^i^ji^Q zen gpumon sipi^. 0.
11^7^6^« ^^a^,^^^uilif^^uf^6ih SCO-
^ui|op zi)l,ben euuinigf^ gpi^mon.
O. L 11,58. thaz ih io mi^ ruachon
[15]
Digitized by VjOOQIC
203
GAUMA.
GAUMA.
a04
21 gornnon si in then beacban. O.
IH. 1,25. ni thuhta mih theibquami,
thar sulih auin nuari, odo io in
inheimon zi auazeren gouman. O.
U. 9, 28.
gauma, gaumun neihan, mit Genitiv; Notker
gebraucht daftir wara ncman.
Formen:
kauma. Pa. gl. K.
gouma. O. M. Bib. 1. 2. Sk Gc 1. 3. 6. G%.
Bo. 3. t). IL 287. La. I. 1.
conma. Ib. Gc 3.
goumma. Gc. 5.
g6ma. Gc; 3.
goum. Ps.
gaumun. h.
caumun. Ib. R<1-
Rs 1.
BHi. 1. 2.
goumen.
Betkuiiing ütid 6ebraudir
gouma nim, atiende. Mcr.
^^Jl^. -^^r^^ttf^ gouma neme, aittndat. M. 29-
H/^^^^ ' gouma nimit, ättendii\ M</.
y^j^^,(^;,t^^} gouma nemet, vldete* M. 31.
^^^^^^^^^ji^^H/c;^'^ \ gbuma nim, vide. M. 3().
Y^^^^ catima nrm, nota (locimi). M*»
kaumun nam^ anunadver^t: lU
eouma nim, itnünather^e» Ih,
' kahtatkniümit^ deprehendit. Ib.
niiktik'g'ouma, tönsidera». Bol 3..
_ . kauma n^ittandi, speehldtor. gl K.
mni'l^lö^utna hikt* nu nati. CK V. 8, 47.
ioh harto nemet g»uma, iiiaa ir ni si%
thU bahikta. Oi L 23^ 56.
aim'go^uma, vnaz ef uiiolt», uuaz sitlib
beta seoltl O. 11. 4, 41. ^
Aim gO'uma/ ttuas tliaa meinit Ol V. 1,2&
' gaumün ititiK thef^^esi miarles. la 5, &
geirti^'^'inh^du^. Ps.'
B^biea Aiii gVufmen, sermbatUemn. Rg. K
tt'eniet luer goulnft,. tfkkte'vo^mei ipsos^
mifSr ^i^m C^ountai' cod. P.)'^» i»ei»a»
^tttioHen; O.li. i0,'t2.^
ai^blct, ffüa^et,' lia¥to> |^tott (goumo^
'feod: v.Vthert nttij^to: o. r 24, 3.
^i ff • - . f .
t *
I 1
rij(' tt
nement sie thanne gouma the'ra langun
ungilouba. O. V. 6, 45.
sie thoh bi tfaia meina tbes irgen ne-
men gouma. O. V. ^5, 72.
er nam gouma libes'thes beilegen uui-
bes. O. I. 8, 15.
sie namun thia meina thes lichamen
gouma. 0. III. 18, 53.
sie namun sie thia meina thero ofuibo
klaga gouma. O. IV. 37, 1.
ni namun thia merna ujaafanes gouma.
O. V. 23, 65.
GOUAIO? Ist ein solches masc. Tdr: teta si
goumen an iro, uuio sconesi uuas. Mcp.
anzunehmen? (abgeschwächtes gqumen für
goumun findet bei Mcp. nicht stall) oder ist
goumen inßniiiu?
GAUMALOS, FARGAUMALOSON.
CAUMLIH. Pa. } ,.
KAUMLIH. gl. K.l'^P''^'^'
UNCAUMA (ungaumi. Pa.), incuria. R.
ABANTCAÜMA (g. s.J, coenae. K. 39.
OSTARGAUIVIA, j^a^cA^. Ra.
1N6AUM0? ist diesea Wort rar: sie uüerdenl
in goumen hiusero aide burgo, in lares
domorum urbinrnqn^ tß^Hiaüur. Mcp. anzR-
reizen; oder ist \n gaumen aaaunebmen?
FOKAGAUMO, m.
g. 3. fo-rftcaumeu, ptocnratarmi BL
GAÜMIL, jw.
(bentamio' be«tii0ii*t h«ime^ aitteme aa«
ter ze go«»ele. IX III; iOK>
P6CH€0UMIL, m, hiUhihecmrUsi "Ska. 31.
GAUMJAIN, GAUMÖN, epmiari.
if^* goumo»n, eptiiari. T« 97.
(cr> cannMU Pä- . .
kaunift Ra. gl. K.J' ^- *
goumet: min sela gonmet in dien
' zuein stimmon. N» 4J;, 5r
eo^m^oty reßteerik Rbi
(im) goiimufnes^ epttlemur. T. 97.
' (m) CMHno^nv prmtsdea$^ K. 4U
(er) gu^mata (sicj^ e/Mifab0h$r. T. 107.
^) goumti,^ epmlaret^ (tninen friunton).
T. 97.
(er) %9VLm^i\rprmnd€ret. T. 83%
Digitized by
Google
m
yri:^QAXjm.
111931 goum;, ir/nf^que. T. 105. . V
pari, praes. - ,,
goumoii4/>f(Uuirtondo. N. 48, 12.
g. s^ iR..^4eflj coirmooten^ idem^ uuirt-
tonjiiii. N. 41, 5. /
, ß. s* QU cauix^onten..{t \ t^
,; kiumanUa^ Ra. V^^'^
ka^imeatenvPa'glK) '
GAUMMN« gotb. gaumjan^ atten^en^ anißngd-
..perUre^ procurare. J\Iit Genitiv.
Inf. ifoiim^ii (et 4)ucli gaumo): nub ib
, tbefsciplti gottmen. 0. y.i25, 13.
(er) go^mex. e^ tbes uuibes uuola gou-
; me* O. t 6ti 90. er t^bes kindes
uuela. goan^ O» I. 21. 4. tob man-
nilib gia goame, tbaz si (akus)
nao ni bouuue. O. I. 23, b^.
(ne) gouintun (goumptun. cod. P.): tbar
sie tbcisfebeagoumtuii. 0.1.13; 14-
imjp» p/. goumet, quad er, thero dato,
iob ,(^i^^8et.gläuüe;Urato. 0.
IV. 7 9.
GAGAÜRÜAN.' ' ■*'• '
kicöumen, procurenU Ic .
kacoumit ist, reßcUür. Rb.
FORA Sl KEKAUMIT, procur^iur (belfa).
K. 35- .
BIGAUMJAN und slb (^</a/. und acc.J hu
ganmjan«.
tbaz tbu bigoumes iamer tbir, tbaz
tbu ni suntos furdir. 0. Jfl. 17, 58.,
pegOYAemes, providemus. Rg. 2.
pig^jibet jVU SU* cm, 4.) iauib, v/d^/^
^ pigoumit Ep. can. 3. ipw ö ^ P^'
dalhjp
pi€aüm.anti, öhservans. H. 14.
ÜNBEGOUMETA. indeprensa. D. U. 333.
FORABIGAÜMJAN, providere.
forapigoumtames, providimus (am"
mabus nostrisj. Mß. Sb. Bib. 1.
vorabigoumptin. Ma. |^ provi"
vorabigumptin. Ps. 2. Bib. l.> dereni.
forapigaumanta. ALSl.Le. 1.), provu
norapigeumanta. Le. 3. ) dentes.
forebigomit uuerde, precavetur. A.
BIGAUMPA,/
ni s. bigoumida, cullus, A* .
GllOMO—GAÄIAPi 90a
d. s. pig<Himi4a. Can. 7. ^ . x^provi-'
; pigoumIdo.M.8.Caii.lOLll.( sione,
pigoniide. Can* 13. 1 jcircum-
i speclione^
pigomido, consideraüone. Gc. 6.
li.pA'pigjaujpidun.M. l^,Cia|Ll0.11.h^;i^.
pigomidun« Sb. | cu^
plgömedon. Can. 13. ) lis.
GUÖMO.)
GAUMO >' ^^* ®^""^^/ ^o'J- gAmr, palaiumy
' t altniederd« gume.
GIÜMO. )
n. ß. guomo, guttur. Sg. 242. fauac. F. Sal. 4.
palaius. Em. 31. Sal. 2.
goomo f palaius. Sg. 913.
Goamo, palaium. Tg. 1.
. gume, palattis. Wn. 460.
guoma, patatus. Em. 31.
giumo, palatiis. L. Em. 27.
d. s. cnainiü, palaio. Rb.
guomin, palaio. VG. HI. 388.
17. s. caumun, palattim. Rb.
fi./}/. guomun« Gb. 3« \
euomen. Wb. f -
iöm-Tr. . }./««c«.
giumen. N. 68^ 4.v
g*pL coamono. Pa. gl. K.\
c o m m o n o. Ra. ( ^ faucium^
gaomono. R. )
d.pl. ginmonj faucibus. N. 149, 6.
GAMAL, nord. gamal, angels. gamol, alti ve.
tus; nur noefa im n. pr. GAMALBERAHT. GA-
MALHER.
GAMAN, nord. gaman, angels. gamene (cf.
sanskr. kam, Vesiderare, amare)^ gwidium^iom
cuSf luduä. — bt ed mit gam-b-ar zu Einer
Wonel GAM za bnngea? -- Wi^.ilie ur-
sprfmgiiicbe Bedeutung dieser Witfzd: f)» ringen,
80 köimte a&cb gam-9 zu ibi.fesH^ werden.
</• i.'gamane*
obana fiati bijoiile Mn« iu io ^i ga-
;sali4a i^iitiyMi^ Aelb kttst tii«r gua-
to. Os. 31.
[15']
Digitized by
Google'
207 GÜMMIN—GAMBAB.
•allen ii gamarnc. Oh: 167.
MC fluhtuä in zi gamune tborna
thar ti samane. O. IV. 22, 20.
ioh sint sie nu mit tedino in hi-
milriches frenuidu,
inliimiles gikamaremitmlehilemo
gamane,
mit fnichilern liubi, tkes uuortes
mir giloubi. Oh. 3L ^ '. ->
. (gamene: habe dir iz ze g^mene. Mos.)
(gamine: sines uater honde heie er
ze gamine. D. III. 61. is^ac und re-
becca sament lagen, spileten ze-
samine mit chonlicheme gäminc.
D. III. 72.)
a. s. [gamen: si (Sarä) des solih gamen
hete, daz si crlachete. L>. III. 65.]
mi/r. gamanu: ihi er in himilkamaru irful-
lit 10 mit gamann. O» II. 9, 9.
GAMAMJff, s&tn(f(^ (angels. gainenlice, /b-
cose), ridicnlnm. D. II. 341.
GAMRIENSAMO (nord. gamansamr, /oc^lii^),^
festive (inluJterit)^ Bo. 5'.
A. pr. GAMAN. GAMANOLF. GAMANOLT.
GUMMIN, ©ummt> resina. Mon. 2.
GUMISKI s. GOMO.
GUMPO, „. pr.
GÜMPOLT, n. ;ir.
GIMPlTöN s. IMPITÖN, •
Gl3Q|lPrrO. Gf» das Bur spater Torkommende
gump^ ^Hrges.
in den gumpiten helle finris^ in siagnum
g^hennae ignis* Nr 54, 24.
GAMBAR) stremuts. Dsib 4er Anl^i^t des Wor-
tes G und fuclvt, wie Grimm amiiifnint (weshalb
er auch fölschlicfc d^n^ V«Ucsiiaihck'rnvi6rif von
gambiir nblrilcl)^ K^ (My iM^ etlichen die fol-
' gcnden • V^m^m ^ C£ niord. i g-afmrfo va , bl^te-
rare, dessen Bedeutung aber g^en ^Inen Zu-
sammcnban^iirtit 'Aefü^aldidl gtambar zu spre-
eben scheint; verglelcbe »aber auch das ©ber-
. deatlobe^0Clftti)^rl1> lttf«9 ^mfiMritidm (mittelhd.
gumpen, migari)^ b. lAAch GARLVN.
GAMBRIVI— ^ANN.
m
n. s. m. gambter, sf^Ai}^. !ffi»'^ -V »^V-^»
rf.p/.gambren. Bib. 12. \ -^^^^^ -^ -'>
cambren. Bib. 9. , 'r,'irifr€iti»V,hi^A.stefat
kamfoaren. Ib. Rd. ' rfehlerhaft gambra«
* ganbren^). Wn.«63J
ß.pLf. kambaroka^ati, strenabs äefiis.ll.3.
GAM^ARA, /., Namen einer Wahrsagerin bd^den
Langobarden. Piänl diae. Hifeher? et GAJSNA.
CAMBRI, /, Mit^acUas. Ic ngonia. Ic. ' ' '
SIGAMBRI ((Tr';'«<(|?oa/. 1^1. crotjya^pr^of. Strabo,
mgnmhri. Täte.), tpd ^ht 'proximi Vheno.
. Jul. Cacs. Gehört dres^ Ttflksnamen hieher?
'Als compös. mit ambr Xcf. AIWBRÖW*) ist
er wobl nicht anzusehen; ' soTIte si, su, das
sahskr. SuHix fü, bäne, valde, seyn?
: GAMBRlVir, deutsches Volk. TG.; hieher? bei
Strabo lautet der Namen ya^ßQioivot.
. ^ ..... i-.:)
GAMBRIVIi s. GAMBAR.
(jÜMDLÜNT? ; — istriornm unainna. umra
plectas. gumdlunt. Pb. 1, Ct LUNt'. ^
GAMZ, ©emfe, iW, Wn. 460.
GAN s. GA.
GANOdürüM (€on(lan§?), Ortsname». Piol.
CjAJM in , SekundSre Wurzel' von G A?
' oder ist ginn an aus der Wurzel vJrJl (cf. fuare,
inchoare) entslandent ' ''^
GINNAN (gan, gunn-; angels. ginnen, in-
choare; im Nordischen i^t ginna,.a7/ic^re);
im Gothischen nur duginnaa,.7/2^7*p€!r^.
INGINNAN (antginnan?), inchoare.
Form und Flexion:
(ih) inginnb. gl. K.
^) Es stellt gäfnbren; es iiiiflel sich öfters
ein./, eingeschoben^ Mfahrscbeioiii'h vtm einem un-
verständigen Abschreiber, der das Ubc^. dem deot-
scheu Worte stehende yt, welches /r««ci<?^ bcden-
tet, liir emen ausgelassenen und übergeschriebenen
Buchstaben hielt. ^
Digitized by
Google
€MHN.
(^^Ml
210
^^er) ftiglnilft P*.'"* K. 'i -
inkionit «L K. «Hb. "I • \ A
(wir) inkiaiiä;iii«s.'MAi %- Bik tl. 2.
(sief i«kintof6B Y^/> ISi 47:^
(Ai)iirgttilBljltt' J^'i V * »
• (er) iB|g,««,i^<.lJ^ - nt^ '. -• 1
inkaa Ib. ;} ,- .,.>.;,.,•,
p. o. ing^inB«iitit uims. T. 14, 1,/;|
a.j»JLm«ipginBe^tf. T. i^.^.^
p./». in^uniftfn. Ic, /, -, ,,;, ,\u..,n
incunnan sL Rb. t <, ,. ,^,y
ingunn,eii«.u»er4tf n.. pr^^^^,^^^
fi. *. /. incunnanly. H. 7.. .^. ,,
d.s.nkn. ingiuiivfinema. Rd.
incunnanemu. Ib.
' inkunoiknemo. Rb.
Bedeutung und.Gebraüdi:
inehoart. d: K ^i. tt V/Rb! .
p^j^iQViiA'Ra;'
tattiare- Kb.
conart. Ib. Rd.
moKri. Ib. .\ .!l.
mv;. jA, ib-'i^f '"''•"" '"'■'■■
"' iob^mleiif.'cöito/iWT^iaW fßsälmösh k. 47.
ingunni, impoJrw«!/. Ki
•-.li.m/l;'-2.^ '•■■■, ' , •
rnjgafanäni'ajWiAöir.'lc. ' '
;ilfkt('d)i^bl>ifio ätrl\e,'iAtio certdmine. Rb.
'tsS^ he'izet h'itld,^iax ünspoeligo mag
' ' > J^etH')pkit»äi4ia iMfätUts Ueari. Org.
BIGINNAN}^ »rährti t* -i - i
■ ' Fotih m^d Fleideut (Au&cr ^em-praet. bi-
gan kommen «anAi'^'i präät. bfg^enda und
biganata- vor.) ■''"!' '- ■' • - •^'
• '■ ü^/. t>i^intt'iA>'PH.'gK)Kl<ßiti. 7. t^an. 9. 13.
'' begtnnirti. «i* ll«,'9J'ßo. Ö. ■^'■
' iBe-^ekitiit«ttite/K|>.' ' ' ->
' (Ä) <li gifHI«i.i "Oi III.' 7,' 11' tÖ, 39. '
b§gtwtt«. M W 14,% 44ßi 2.
'■''•« t)eig'*n «*.•!%.■" ' •' ■■■■'
Sollfei Jiudtt-' pygv$tir-, inekati^ Po., in p»-
' ^- T f i An u ^tt> bessern sejnu' * -
(dk) biiiiMtfiai.'' OJ^.* 105. T; IMt >
.ö.oa
■■■2.r. .11 .Tj«
' ■'- ' • ■'pikiHi*. iPa.'
(er) bigitfnit 0. I.'23i39* III. 23,37. V.
^- f '^ •^,^. 37; 5ff, 69. 96. T. 147. N. H.
piginnit Ra. '
pikinnit. K. 9. 10. gl. K. Ic.
beginnet. iVai Ndi N. 6; 5J 29, 1. 48, 15.
' ^1, 11VH9, 5. 147,'5. M*p. Org. Bo. 5.
- -^ (Nvii^ btgiiinen. O. I. ^, 46.'
>^- - "tegiöttcn. N. 84,- 13»
(•»fbigitinee. ^. lV'.'26j ^7. V. 16, 44.
T. U3. -'' •'•■'■' - •'
(sie) pikinnant R*
■' 'b^^'hn'cttt 6. H> 8, 49; III. 25, 17.
' IVi 1,'b. '96, 54. V. 6, 42. 47. 20, 33-
- 6d. lli.'T. 145: 201, 4
beginnebt' N. 30", 4 3«, 5». 64, 1.
96, ä. Org. fl*.-^: Mcpi Wim 7, 2. 12.
' •(ä)-4>igtnn«ü Ö. i. 2, 7. H. 12, 60. IH. 7,,
••■••■■ "' 2tft. i,';25.' •' ••;
beginnfe. TWcp; ' '
(duf biglnnes; O. L l9,<&. li.'18, 19.21, 1.
■■'- •'••■ IV. fg/M. ■'>•■'• >
(tt) irginne/ O. h il 81. -95. 11, 50. II.
20, 9. 6». tV. 4,''M.-V. 19, 4.
pikinite. ft. '^. flJ' ' ')
beginne. NJ 70,' i». 180,* 8, Bb. 5.
(wir) biginneit O; H/ 2^, 5. lU. 7, 6(h 19,
7*. 25, i%. 20. IV. «, 6. V. 12> 6.
(ir) biginnet O I. 24,'«.
begindenC Bo. 5.
(sie) btginneii. 0. l/ ly 84. lOS. ffil2,80.
/- ■■ T.'J67, 13:' •;■' ;■' ■• •• •■'
'' ptkin'ne^n. K.'2».' ' >
pikinnen. K. IK
begimiÄn. Mcp-. Org. N, 7(^ 1*. 80, 13.
(ib) pikan. Rb,
(er) bigan. P^ 59. T. 55, 2. Ol. 50. 5t.
T. 16, 5. 22, 25; O. ISy 23, lU. 12,
l.^lV.'i, 30. 2;'3*.' 5, »8. 10, 1.
• • ptg*n;ll. Is. 2. Mfr. Bibt K 2.
MwJr) bfguminta. O." l 1, 114.
(sie) Meunnun;'Ofa.'69. <
(ihy b-e^i^Hd^-Nev N. 76^ lt. 128, 1.
-' -^ -f •'-■'138,' 2.^Bb. 5*
•■': "Vegdudii-Ite, IL
Digitized by
Google
Mi
mm)
;(er) bigonda. 01».m,O^J. ?L7. n. 3,29.
7, 1. 2. IIJ..6, 15.. 14,16. 24, 79.
V. 13, 25. T. 181, 4. 5; 46, 5. 64, 4.
i,.67,48£84..155,,2,:
*i€«n4j>t!n O.JI. 15, 81. IV. 1, 2a
18, 29.
: JHS«>n<if. Ja, ,, '
cpiigunda.) M«. >Bib.> t. ■% ö.
Acgonda. Nfi N. 7, 15. 37, 11. 43, 2i.
54i i22. 65, 17, 94, 10» , 103, 2. 1 18,
; .148.. W|¥ !)► jk2. X. 5' Älicp.^ Be. 5.
begonta. Gg. ;.;
beghont e^ Cl^ , ' /., i
begundfl. N. IL \Ym. IL 8, 5.
beguijrd». Wm. n. 1, 12.
Jjegoade. Wtn. UL 1, 12.
Iinir) f^ig^ntiun. Bo4 JJ, . , ,,
.(si«i)i>i«oadu9- O. IH. 6, 30. 18, 11. 20,
. ^7. 69. 87. 130, S{2, 42., .^4, 107.
IV. 8, 3. 9, §. 16, 15. T. 54, 5. 97.
116. 125. 1^, 4.
.b«gO|nd)in. Wm. «L 2,, 13.
begondon. ]He. J^f. ]S. 104, ^. 39.
! • ! llSi» l48,:Bp> 5. Waa. 2,13)
. (legoptQn.Gg.,,
<er) bigunsff. I«. 9, .2^.. ; il.j
(sle| bignii'9!ton. Is« 6., . , i
(ih) biguRni.. P, Yrt m \^, ,.; i 1 . ,;,.,
(er)bignnni. O. |V. 4, 9p..V. (^ 64.
(er) pigijndi. $loß, (,
ibegon^i. ]N, 8^, \,\^\,\- Bo. 5.
<die) beg^ndin. N. 6^ 1. 72, li. Bo. 5.
inip. s. bigin. O. HL 18, :J5, IV, 37, 12,
iaip./)/. biginaet O. L '^,41. IL, 14, 105. 22,
Jl. IH. %% 81. , ..'„.,:
p. a. liiginnenti. T. 109, 196, ^
piginnandi. Pa. ,
pi-kinAan^i.'gl. K. .. ,
■piginnanti. Ba. ,
bjegion^nd«. N. ,118^ , 1.
n. s. m. piginnan^ier. Ei».b. 9.
. piginneotcr. CaiL 10., 12.
n. s. f. beginoeadiu^,Bp{ 5.,
iL s. m.. pikin n an tfinu. K. 8. 38.
pilÜ9|ic9t£/pu. gL K.
lü
d. pl. higmnß^Urh^T. Ub^yi^i, 2.
/Lp. picuniiap. |(fci. .iiiw M
« jpi^Rnijan ffi..Ki.A&.: ; ' t ,
d. s.f. begQi)n«nuRvI%i&s 7..
Bedentong «nid (jiebtotuAf? * /
hdchoare. Kp. R ' * *^^
i/jci/ierir. Pa. gl K. K. 7i Sl a il. 18. 38.
Ra. Is. 6.T. iSe, 2. 235, 2.
niftf. Ja. Ic Erti. 7. Caö.^ 9.' 1«.
Äcft?i/i, Em. 5. 9. Can. Ift 12. ^ ^
^riri. gl. K. ' ' ^ *
exonii. Ivigr; Bib. 1. 21 5. "
örfor/n'. Mc]^'." '*^^ V.
pigan, coepif. R Is. 2/
pikioneen. coeperint* IL 2.
pikan, coepi. Rb. ,
DiguQSta, coepit, I^ 9^ 2,
piguntun^ prQpasuimüs. Bo. 2.
piginnandi, acceptaior. Pa.
picunnan, ohnixe^ conafe.Ac.
pigianis, epistularis, exDonifi. Ral ^^[
ml wf. •
pikinnit uuabsan, t/iir§/p(. I^ -^
;^iginnu «d^^^pjji, 0. Jl^,7,^^ gualli-
chon. 0.flI.;l8/39 ;^
, ,,J)^gini*(^ »u^^zeii, IVA joTfiza^in^fl 74,2.
dingon. ISd. uualten. N/i43» 2.
er biginnit fiuiz^'en. Ö.^ y. 0, 36# uuei-
chcn. 0. y^ J^, 37a ^cxpuupn. V. 20,59.
aoaf ar top. 6. V-iJO, 96. aUh^iL T. 147.
, jer beginnet. ak041^«<.Mf« aJiiauQesen.
JUd. ^x^L^ßn]Shtf,uMik^n. JAcp, leben.
Mop. stercheiu.Qüg^Mgeit N.!48» 15.
^^Un* Bo.5. cbA|B«i|. J^.5» ö« dorren.
K 91, U. lanjgen. N. U9,.5. brachen.
N. 29, 1. skirmen. ;N.,U7, ft. .;
. wir beginnen uv^U'iuon. N. 84jLl3.
ir bigiim0t4ruafirn.,fO. jy.^, 47. que-
dan. T.,lt3. uxi^Älaa T. 113.
si.e bfgiiiiiept:dra9k#ii^|L;0.JL 8,^49.
. 4ii»i»e^. 0, IV. t, 3. ffimtao. O. V. 6, 42.
uuafaji. O. V. 6, 47. b^g^^n. p. V. 20, 33.
iif>gttM*ea..O, y. a(H lU;i . -
sie beg4oa^.nt ieta^Ov Wt«. 7, 2. skci-
de», Mcp..i«r^tt»^.HJ< Inneren. N.
Digitized by
Google
m
6A1NN. ^ / ^0
ÖA^^
iU
96,3. farhtcn.^.30/4. b^^cn.^H:'36,22•
8tT$t'eIK Bo. '&. ^kiiicü. *Org. ' '*
er begidfte aoe'gah. IS. l1i0,'8w' ^fe is
peän^zz^^n. 19. 70, 19. ütf«s^iv*^tate.
Bo. b. ' ■' ''' ' ''■ '■' ;* .^^
sie b'egitttvefi sih ougen. SVIcpc^Ui sea-
meiL N. 70; 13. tlicJheki. N* 89/ ta ge-
uestenoi^ütietden. Org.
er btgan {aiig*aii.''Frg. 59^ >8tcrban. T.
55, 2.' tbarbefv. O. I. 46,' i. antoii. O.
L 22, 25. gaganen. O. L 9^ IS.
ih begonda Httben. Ne; C^themcn. N.
76, 11. leidezeik K. 138, 2. chieseik
Ba. 5i
er bigonda tboaabanf. T. 15S, 2. que«
dän. T. 18, «^iAbl!*ott. T. 67, 13. sin-
kan. T. 81. thänkon. Ob. 21). bfedi-
gon. O. I. 2,7. epenton; 0. II. 15, 21.
suerie». C IV. 18, 21K
er b^gondä tifiedefii Ni37, t1. sih uuiat»
xen. N. 43, 22. .i^i€h^90t£ N. 95, 10.^
tui^n. Ba. 5. riatieli Mcp. itacbuttneo.
Mcp. '" '
beganJa attderelnwirola ais. N)$.
begonda^ beren. Nv 7, 15.
aie bigondva antüUuTten. O. III. 18, 11.
gruazen. O. III. 20, 57. rentoo. O. III.
20, 87. flüAcbo«. O. !!t 20, !30. alh
'techan. 0. Hl. 22; 42. ablon; O; IV.
8, 3. aih fazzoa O. IV. 16, 15. gou-
mon. T. 97. sib sihboron. T. 125.« ^e^i
lobön. T. 116.
begonton umbekan Gg. ' ^ '
sie begondon sizzenv Nt. diöbem. N.,
104,25. fcrlegen. Nf. sebeaN. 118,148;
er bigunsta ribhiaon. h. ^, 2* ' . '
bigunstOD sprehhan. Is. 6.
er begoiidi choson. ]N/85i 5.;>i|^ehtD«
N. 103, t,
(daz sin ente nahen pigandt..Mos;) .,
sie begondiß irauinden. N. 72, 11. aib
heften Ba. 5.
bigin bnggca O. IV. 37, ll
biginneC utnbiscouuom O. IL 14,,105%
mit zi lind inf, nur 2 mul bei Wm. tr. Bo.'5^^
begonda ze stinkene. Wm. 1, 12., , ^
^ ^- Ifr'irigÜiiiren Ka'bö dii ze leilenne.
' '-' -^'B& S.- •' ' - '^ ■'■
mit daz-;^ ^ • , - .
_ oba ^tliü öüh tiffFniies, thaz tbu zi
/gQte ^hinges. O. U- .21, 1. '
* ' ni'si ölia'uuir bigini^a, thaz snslih
uuir ni bcngtiu Ö. IIL 25, 10.
mit; 4ejf9 d?e-:
oba tbu tbea biginnca, tbaz tbn geba
, hr?ingK5s, Q. IL l«, 1&
.,, oH i^n^^n tl^ea.biginne» tbaz er iz in
, ;.; nJbfpge. Q. IV, 4i U-
; V in j^hi^ f e th)ea bigii?:n^n, thaz sie zi
mo thingeiv O, II.. 12, 80^
\ ; , loh tralr,lKea,AigAnif^nr *^^* uuidar
. in ringen. 0. HJ. 2^^ 2S|.
mit des und folgendem con/V (ddr conj. kann
aber auch als unabhängig; rvon biginn'an
angesehen werden; cfL« unten biginnan
mit des): . f ; *
thaz unir thealigrAm^n, iluir honida
gihengen. O. Kl I9v 7.
tb«Z'Uiiir tBe^blginnen-, uuirsuiicbo
dali zellen..0. V. 12i &
thaz sie thes b-iginnen^ iz uzana gi-
' atngen. O. I. t, lOSl
ni sie in frenki»gcrn biginnen, sie go-
tea Üb sin^an. a 1 1, 34.
* SGt gert. nidit mit acc.ieB Objekts; beghon-
tez. Gg. ÜBt m begbontesF zu verbessern
und der acc. thiu fn:
laz sia, quad ther metstar, duan thiu
nuerk thiu si biga*n. O. IV. 2, 31.
ist von du an abhängig. C£ cfie Flexion
des relativen pron. m DER.
thoh uuir es biginnen. O. IT. 24, 5.
thir zelltt fh hiar ubar lut, nist ni-
' hiefnf^ siner drut,
Ihes, (st ther es) älFes uulo bigfnne,
nf er queine xi thema thingc. ö.
V. 19, 4»
thaz ib es brgunni. Ö.* V. ^, lt.
tha sie thea bigunnun, zi himiTe gi-
sunnun, Öhr 69*. ' .
dea er besunnen hal^eta; Bo. 5.
.v1nV^>
Digitized by
Google
215
oma.
GANNA^ßAINA.
Ui^
t;haz uuir aullches ^igioneiv Q- IV. 9, 6«
uuAnna thu biginnes the^ tl||ne6 hei-
minges. O. L 19, 6.
pcg.uada lebennes. Ne. !!• /
bigohda sulmmahnes. 0. V. 13^ 25.
er bigunni thera reisa. 0. IV. .4, 20.
BIGÜNST,/.,S5e9{nn. ' '
12. s. pigunsi, adorirt. Ic ,
pichunst» conatus. Rf. g^nSrl: wohl
hieher. *'
d. 8. begunste. Org. er unstig siunseriro
begunste, lubeseat nostris iusibus»
Mcp. (dddr gen. pL?) Qnätater in si-
nero begunste, intonstaris^ studia
peiihutat. Bo. 5.
i}.p/;pigunsti, exorsa f8üa)^.''Vk. X. 111.
d./i/. pigunstin, per longa (exoua). VG.
n. 46.
WGIN, aStgtitn.
n. s. bighin, origo. h.i 2, 2.
a. s. bighin, ortum. Is. 2, 3r
ANACIN, ANAGBSM, «tiirflioti.
n. a. s. anägin« Gc 8. 9. Ic T. 131. 145.
Pa. O. tt U 11- Mf*. Bib. 2.
anakiii.. gl. K.
anigin. Bib: 1. 2.
anagiiini. O. 11. 1, 11. cod. P.
onlginni. Bib. 3.
d. 1. anakinne. K. 65. Rd. Ib.
anagione. Tp. T. 45, 9. lOa 131.
145. 152. 171, 2. Gc. 1. 6.
anaginx^a. OtL
aniginne. Gh. 1. 3. j
anegine. Pa*
anakin. K. 2.
anagin.\Ic.
fl. a%p/.?(wenn anagin neu/r. ist)
a nii k i n, iuifia. Pa. ,'
anagin, im/ia. Pa. erarcfio. Em. 19.
Bedeutuing und (Jebrirach:^ ^.^
iniimm. gl K. K. % 6b. Jg. % 45, ft Ps.
primordium. Ic. ^ »
Caput. Bib. 1. 4.
fernes. Ic. iM
argumentum. Gc 8. 9* ; .. •
janua. Cc. 1. 6. : ,, . .,j t^. . ,
radix (verbi mveniamus contra eumj^ U/n,
in aus^kijknfßy.f^.articuio^ jRd.ilb^.
; ,yi>nna anaginnaim^fi^s ^l^^s. Otl^ .
^) jtbe^ anagi;!» ('Noitiinatiy) ni.'.fnarit ouh
enti ni birnarit O. II. I,.4l5 ^
.^A(?£9(Ki^ 9.,^j&esin« (|l^,iyobl;faieher).
,. o.^ ^w aqagQpne, ipri^i/^m. DL,,418, 160.
prindpium (fu^oirorim). Org. inilium
;; , (dß^ un^ng^xUn). Jf. 791, IQ. ana-
j ^enpnc, dera Ubertaiis.^ Ba. 5. ana-
gefne (origoj unde samo. Mcp.
/ ,, anigen^e, /j^Viim» (des uuingarten).
.,;.. ':.. :-N. 79,40,....,./ ; .^. ;
annagenne, seminarium. k» ,
^. ۥ anageni^i&; fon^.anagennis sundo,
cfriginafi peccato. N.. 37, 8.
d. Sy anagenne: an id^mo lanagenna^ ur-
:^ * auocbis. Nf 100)8.. fone anagenne,
a seeulo^ ?fz.^N. 118, 52i ze iro ana-
genne uuidere g^sinne^n,, ad orU
ginern^ 'i!l[^g. ^
anegennes.in anegean^^ in initio.
K 100, 8.
a. $. anag^nnte» prindpivm* Bo* b^ primär-
dium. Bp. b^ origi^im (mdarunO' ^Icp.
i anagenne sin^ro ur^uocbo. N.
103,26.
V* s. anagenne dero listo, caput! Mcp.
n./^il anagenne AisBes^psalmi, principia.
N. 101, 28.
CjrANJVA, Frauennamen; f ine Wafarsageriü bei
Dia Cassius^ CC nord. gad, magica machinatio.
GANNIA, Ort an der ÄIoscl Geogr. rav.
GENlA,n.pi-./.
GENehs/ JENER.
I^JüNÜA, Ort der Burguoder. Geogr. rav-
GBVfiN 8. GL
qüinNan' ».. AN. . : .. ,,:. .
** ' . ' -j ' ■
GAINA, g<^Iiischer Anführer. Zosimus.
GEIN
Digitized by VnOOQ IC
217 GEm-^GXSa GmamT-uGEBfü, 218
GEIN 8. GAGAN. , . f»"l»,lit thei* ni megl i^o. 0.,
... . V.ll, 29.
GEINON S. EIN ond GL <''") ging««»*
.'. ^! 1>iqtienie uns thinazriclii, tba«ho-.
GENABuM(£)riMtrf?), keltisch« Ort um Zi^. • / ,. >«*imilrichi, ^ / '' .
GA EtiAlSTA s. GNEISTA^ ' ■ " -* <'^*> ^^;5::;h,H,. „„.„ent uie thur.t
^_,_*_. „-^ ioh hungar thulte«t> • ' '
UÜilJXlDÖN s. üilTN. ..'i'-J U»ie fo thes'tehtes gingettt iot
^.«,»T»T.r^^ ' thA»a an« ^githingieÄt;' 0. H.
GEiNNIODus unter disn.fnWkischeh Innige?/ ( 1)5^ i4- . ' . i i / >
au%e8teUt in co(/. #. jra//. 732. \GIG1NGEN, ^gtirare. Bo. i.; ,
• • • • ^ - .. ■■ ^. '^ ..efiSGo,»»,^ .-.
GENAXJNl, VolkinRhäU'en. ÄroÄo. Äbro/iiw.' - «> * gMg<»»V .;
. 3
tho^ im» irz abvuettaz 81, thoh
GA^ERBO s ARBI r» AR. ; : V k.bÄ'.','>„:rii'^'ih,. li.
G4NNASC^.Art*«r *.«.u»ta::: : 'Pacing. »""'-«°°- <^->' s* *»•
-___--,__,_ -' ' ■ V i i/. j. anaginge;
txEJNÜiSTÜi i&in^it), myrias, D. U. Zi% thie uoinistre *r »ah thar gtu«- .
r^ATWACTDA \ ' • zit ioh thio ubili in firuuizit,
UAINAbil«A. \ biginnitsie anaf«rtpj» mit ^%U.
GAENESTER>8. GNEISTA. liclien uuorton,
\ '■ —>• . . loü ouh a,na;brechon ^it egjsli-
GANISTRA. / • . . , chensachffn,
.r • mit «ereroo githninge ioh, sua-
GENEVA, ©enf. Jul. C. > , remo anaginge. O.V. 20, 98.
GaNAZZO s. GANS. GINGIBOTeb s. IMPITön '
GENEZ. F. U 2. Hs. gennx. SaL2l genz, 8l GÜNGIDA? ("acc. s.J, cunciatUmem. Prg. 59.
gynaeceum. # ..Wenn daa Wort so im cotf. st^t, so ist es wdil
als eine Nachbildung von atnctatio aazusehea^
GANGak s.'GA* . , GANGANi, briitisches Volk. PtoL .
GlNGtiü C£ Wunel CjI ; «der gehört ^ zu Q^^^^7
GA?' . , «GANTAN(?>^ o6ire, praeseMare. ftud. 1.
(ih) kingen, sequor, imiUtr. Rg. 3. ' ('^ ^ ®*"*)-
(et) ginget (gingit O. in cod. F.): .^^^^ « * nJ -
so giburit roann^, thara e/ so^ gl»« «Ar'il/, Ofllt/ imsnamen;
get thanne, ' ^~j,*j™,^
gisihit thai suaia Hab'as sin, thoh GX^NTÖN s. ANTI, y/nw.
IT. C »6 ]
' Digitized by
Google
2ia
GESTG-i-tSüNT*
GENTQ, wandalistheY Maäi^naiiien. FicUtntenf.
aGENZO,
rTTiwn ' '••••(1 ^1. '..II' ;„ ,i
UUXNU, /., angek. gudl^, jf., nord. gannr,
IgQdhrj m,; imA pud, ^^\^^,f., pm(na, bei
Ann..— ^€{.<gu4eagim^inf^i., {lild. 60.
GUNDOBAD- hieher? , ^ r .
GÜIfDFAWP, GÜNDFANARL
GUINDHAHO.
€ÜNÜ. Gl5NDIL0.GUNDIHH10.iKpr.
GUnDOMAIkiii alontemnormm rex. Am.
GUNDOLF. GUNDOLT. GtNÖURO? GülND-
WIN. , GUINDWARA, /. «ÖNDLAÜC, y,
GUNDUH. GUNTLEUBA,/. GÜJNTLAND.
GUNDOLOtt GÜNDROH. GCTNDRIR OUN-
DARAT,/. OUNDMAH; «üNDAMÜND.
GÜNi»OLT. GÜNDPATO. 'ÄUNDBIRC, /.
GüNTPERAHT'(©<tm|>trt^. GtlNDBERN.
GUNDIFLÄT,/. GUNDFRH). GÜNDHART.
GÜNDTRUDA,/ GUNDHRAÄI (©unttatiV).
GUNDHALM. GÜNDHELM. GÜNDHILT,/.
• GUNDH0H.GÜNDAtiABI,6UNTHERI[®fin>
iijftt\ hiMu gnndabarattcu« in einer St Gal
-l<!r VA. V. 744? aber es scheint auch ein n.
pr. gnndachar (gond-afehar) gegeben zu
iiaben,' da gundachar in Urkunden des 9 —
11. Jahrhunderts nicht für '^tindahari ge-
nommen werdtt kann]. GWVTASWIND, /.
N.pr.f. ALAHGÜND. ALBAGUND. ANSE-
GUND. BASIGÜNDA. BURGUND. FAGUND.
»lAHremD. HüNGÜND. HiLtFGÜND.CiiÜ.'
NIGUND (Ättnlgunbf). WOLFGÜND.
. ■ ■■ ■ ■ , '. . .)■■ • i
GUNT, 6ift, €i(«'/ «Igels, gnnd, pm, tanies.
n, #. gunt, virlu; F. taio. F. pus. Ph. L
gund, pus. M. 33. Ph., 2. iabidus kumor.
Prud. 1. ' ''. » ■'.: }
GINTEGE-^GENR. <m.
KELAGÜNT, miHtou, r«%»^|^;W., /' {,}
GELAGUNT, morbo regio. Prud. 1.
GUNDEREBA. li^l^l • ' /;• >'[ t,
GÜNDIG, tabidus. D. U. 321.
GiNtEGE (?), sario: Wn. 460,
GANTINAAE;?.(et ist undei^üicb gesdiciebai)
V. tubilarej tignarius. Tr.
GANDERbah, Flufenamea
i ' ,r '
■1 yA
GENDRA s. JENerI' '•"•;' '■'■ ■
gunmüigen s, MAIL
GEBSMüOTjan s. MÖT.
IjAjNS, /., ®an<, nord. gas, angs.^os. s^kr.
hani; ^edl. 9c^, lat'AMm^-^ Cf. «o^ilüft bei
Plin. X. 27.
uttildiw giMis, aucffr. Eiw. M^ ; - ' " ^ *
n. s. gans, i7«^r, anca. Wn.232. 460. Sg. 242.
Em. 31. 3-2. Eng. T«. Zß 2. r / *
lenso.la!. 2. |*'^7'
€?.p/,cansi, aucas. C. . . . ' ^^
HAGlLGAiNS, sparalus. Tr. mu/iivaga. Ve. 6.
Illf#//i^. Zf. 2. ,1 ;
IIASILGANS, miiüitf. Ve. 3.
HOKGASiS, fnlica. Tr. m. ^ '
ZESELGANS, iwn/ÄV. Ve. 2.
GANSAUN, n^pTf i
GENSIBLUORIA. 7
GENSICHORN.
GANAZO. Sal t
i w'
kund. gl. JL\ j.
chund. Ra. y
// j
'- > .K^
geschriebenV ' ) . ^ »
d. $. gunde, pure. Prud. 1. mit gunde, tabCf
veneno. M. 28. Sb, Gd. 3., . ^ / j
cunde, /a^, veneno. Gd. 1.
ÜAINAZiU. öaL l. j ; -
GANAZZO Sal. 3 r '"'^^''' ^ '
GANZO V. anirecb^ pnetus. D. (angeb. gan-
jlrj>, Durd, .giasäi^ valiwt .wdt. ) "^ /. , . -
CÄENSINCLI (®än«Ieln), oiiciW. G '
GENSINC, (hieher? PQ. I. 6. haben gfeÄsfnc),
pofeniiUa. Pll. 2.
• '■ - - . . . ^ '
GENHEki ^e«iW m ' " ^^
Digitized by
Google
mi
GANSAN— GANZ.
GANZ. .
222
€Af®AN, nibeicete fßuctug uii printo coepii
triim albäscere verOoJ. VA. VD. 527.
GCNSINC 8 GANS.
GBNSDUCüs aas GAiSUUCus
GANZ) qanit integer.
Fonnen:
R. s. m. ganzer. O. III. 2, 32. 4, 14.
. cjiiizer. VA- II. 88.
ganzar. Prud*. 1.
^.^•9i.ii.gaaze6. Bo. 5.
i/.t. ia.it. ganzem^ Oig.
d. $' f* ganzero. Bo. 5.
o. «. an. ganzan. 0. ID. 2, 22.
ganzen. Bo. 5.
a. ß. f. ganza. Ct 66. Can. 10. N. 21, 19. Bo. 5.
kanza. M II. Em. 5. Can. 9. 12.
n.pLm. ganze. Org.
d. ph ganzen. Org. Gx.
kanzen. Rg. 1.
4i.pl.nu ganze. Org.
Compar. n. s. m. ganzero.
Bedeutung und Gebrauch :
ganz, integer. Sg. 913. '
.ijoanser, incohnme^ VA. IL 88.
gaazar, intaciue Prud. 1.
ganz, inlaesnm. Bo. 5.
! ginzemo, MiBo* Org.
ganze, sanaiivi* Org.
ganzero, sanier. Org.
^anzun, argiUam (nonnam). Prud. 1.
gaiiza, inviolaiam (fidemj. Ct 66.
ganzen, valentibue. iax.
'- ganie^ äaUbree.
thar aar io mit giuuurti si nuola ;gaoz
uuurti,
iob ob iz zi thiu uutti'ti, thaz bluat iru
fiMfculti. O. ta. 14, Sri.
. fii ganz aih tbannat fuarta ao aliumo aiu
nan ruarta. O. UL 14, 10.
ilUi uuatd er ganzer (sanua) gahun. O. III.
2,32.
sonuard er dar ioigaiizfft, (on aouuiu so
er er uua^ haltdh O. III. 4, 14.
thaz er füari fbalHaaiili, «{uad, funt) gan-
zan sinan sun. O. DI. 2, 22.
Iimbe mina tmnicam ^uurfen sie loz, uucr
die ganza haben solti. N. 21, 19. '
aie sint ganzes sinne«, integriiote meniis
degunt. Bo. 5.
ze ganzero uutzentheite (sdentiae verifa-
temj. Bo. 5.
tiu do ganz in iro geuualte uuaa. Bo. 9,
in ganza uuts, absoUUe. Bo. 6.
KAINZO, flrf*;., integre. Ep, ca». 2.
UNGANZ.
d.s.m.n. unganzemo, fangtsori. ]Qfgf
n. pU m. un ganze, egrotailvi. Org, ,
a. pl. m. unganze, insnhibr^. Org^
Compar. un|;anzera, minus sumitatem Ha-
bens. Org,
ALAGANZ.
M/i<;bm, olangiz,da9(chit, aleganziz. Oig.
olangex, hoc est, alganzez. Org,
GANZLIDI.
CHANZWAGAN (biehcr?).
GANZ, Salus, gl. K.
GANZl,/
n. s. ganzif saniias. Org.
g. I. ganzi, saniiaiis. Or^^
d. s. ganzi, sanitate. Org.
si Ccondiiio humanorum banarumj
niotner ze ganzi tie chumit, tota
proveniat. Bo. 5.
HIdier gehurt au(^ wohl:
canzi, praeputia. Gh. 2, 3.
UNJ^NZl, /.
fffs. ung&fazi, maeuiü (^in quibus nulla
est maculaj. Mx. Btb. 1. 2. 5.
a. s* ungaazi: die unganzi ferJbiAd.tt
er hier mit sacrameniis ecdesiae,
N. 146, 3.
a*p2.%nganz!: tba drählin thio un-
ganzi oam fon themo kumigen .
nran. 0. Ul^ 4^ 34.
GANZIDA,/
a. s. ganzida: thaz imoiz druhtia so ^i-
liaz^ tbia selbun ganzida gihiaz.
0. UI. 2, 36.
(SANZtN,, *o^i/arft
. 116»]
Digitized by
Google
223 GANZa^GfcR.
kaoeehe, sospiiei. D. IL 313« t *
GAGANZ^.
gigenzent« sospiianf, salvanU Prud. 1.2.
ARUNGANjrflN.
tr^Dganzeta, emarcui (nee hahui quic'
quam virium). Mpc.
GANZO s. GANS.
GENZ s. GENEZ.
GENZO, wandalischer Mannsnamen. Procop. Cf.
GENTO.
GENZA, n. pr. f.
GONZO (?), n, pr. St. GalL Urk. von 770.
VTxxJt«.« il. lä&t sich aus dem sanskr. hrj, ca-
ptre, Termathen und vielleicht als die primäre
Wurzel von VrixJtl. X annehmen.
Ijrx^Jtl.« % ist vielleicht als eine dem sanskr.
kri, facerCy entsprechende Wurzel für garavr
(g^ro), paratus, aufzosteUen; auch iür garn?
IrAjA) ixJLlA^ kann Mrohl als Wurzel zu
GIRI, GER, G£:R angestellt und vielleicht mit
skr. grt, devorare, vergehen werden? s» auch
GERMANl
GAR6R, GAR£n s. GARAW.
GARIbald, Mannsnaraen. Paul. dkte. €f. gari-
valdu», Anf&farer der Baiem, Greg. lur.
GARO s. GARAW. ^ .
GARRA s. KARRA:
GARRiNBERG, Bergnamett. ÜA. v. 786.
GER, aogels. gär, nord. geir, hattiUs, jacuJian.
Da in der gothischen Bibelttbersetznog (Cor.* If.
12, 7.) bei afgibaaa ist mis hnuto leika
GfcR.'
22i
, meioanifna, irodUus^ e^ mihi MtUhuJus cüi^
ineaet am Rande gsririi stellt, /iq scheint althd.
g£r das goth. gairu zu seyn, und nicht, wie
Adelung und Grimm annebtn^n, mit^Kr&i^, ga^
sunt, f acutum, sondern mit giri, ger (cf. goth.
gairniy deiiderium,' aäacriias) zusammen zu
hangen und zur Wurzel GAR, GIR (peUre,
cupete?) zu gehören. Doch kann es auch ein
gothisches, von gairu verschiedenes, und einer
Wurzel IjrXd angehorigeS) dem yaicrov (von
Einigen, z. B. von Suidas, fdr einen Wurbpiels
der GaUier gehalten) entsprechendes gafs gege-
ben haben, das im Aithd. als g&r ersebieae; dies
goth. Wort gais kommt aber, obgleich Grimm
(Granun. n. S. 455 und 4Ü4) es auCstcllt, nir-
gends isolirt, sondern nur in zusanunengcselzteu
Nanicn vor (s. GAIS—, — GAlS) und kann
eine andere Bedeutung als die von facnlum ha-
ben (cf. GIS). Vergleiche auch gart, goth.
gazd, Stimulus.
ger: falarica est telum ingens, ger^ 9.i bal-
ster. IV.
ker, missile. AL 3.
d. kerc, tridentu D. IL 3ä4.
Nom. prop. [Einige derselben vielleicht nicht
mit g£r, sondern mit ger (3s.giri) und ger
(aus gis, q. v.) zusammcng^etzt}: GER« GE-
RUNC. GERICHO. EBAHGER. OlXiER. ADAlr
GER. UODALGER. ALAGER. ELLANGER.
ALPGER. AMALGER. ENGILGER. ANTGER.
ANSGER. ERBGER. ERCHANGER. IRMIN-
GER. EISGER. ISGER. ISANGER; WALGER.
WEALGER. WOLGER* WALTGER. WOLF*
GER. WANGER. WICGER. WITGER. WAS-
GER. LIÜIGBR. LANTKER. RAGINGER.
RfflGER. RAVANGER. RATGER. RANTGER.
MADALGER. NIDGER. NOTGER (Sletfcr).
NANDG£R: BALDGER. BERHTKER. BLID*
GER. BRIDGER. FOLHKER. FBIDUGER.
FRUMIGER. GOZGER HADUGER. HALB-
GER. HULDIGER. HELMGERi HUNGER. HE*
RIGER. HARGER. UARTIGER. HOSGER
HASIGER. HRUODiQfR (ttfibi»et> DEOT-
GER. (tEUTGER ) SIGEE^ SELIGER^ SELB.
GER. SINDKER SWIDGER. SWANAGER.
Digitized by
Google
225
GERr-GlRL
GIRI.
226
GEROLT. GERWIC. GERWIN. (GERWEN-
DlLLcw. Aiaw^tfmnt.) GERLOH. GERLEIII.
GERLANT. GEBisNr (f.J. GERMUNT. GfeR-
MiR (0«rmat). GERNOT. GERNANT. GER-
RAT r«. fJ- GERBOT, GERBO'IX). GER-
BALD, GERBOLT. GERBERAIIT (©friert).
GERBURG (fJ- GERßIRG rf-J- G^RFLiT
(f.J. GERFRIT. GERHÜC. GERHOIL GER-
IIErr(f/.;. GERHART (®erMr^) GERHERI.
GERHILT (f.J. GERHELM. GERRAM. GER-
TROd (©trtrub),/. GE^ßiDXC/J- GER-
SVVINDA C/J-
AZGER. F. 1. 2. Wn. 232. Em. ZiAfOcinax.ge-
AZIGERi Wn. 460. > nus gladü.
(angek. ätgär, Gpiff).-
MADALGER (hieher?), basUiam.V^; s.MADAL.
NABAGER. Sg. 184. Sal 4.\
NAPAGER. Wn. 863. L terebellus, iere-
NABUGER. Sg. 299. \brlhtm, ferebrum,
NABIGER. Tr. F. Sal. 1. 2.(ao^r, angels. na-
NiBEGER. L. Cr. \ fegar.
NAGEWER. Wn. 460. j
napngaera, taradros. C.
- F]SKER (hieher?), tricuspis. Pr. m.
GERO, in. Hieher?
gero, ®(^r(/ lansa.'Wn. 3355.; nord. geiri,
m., fries. gära,y., segmentum panni ßgura
pitpteta.
gero. Bib. 12. A. \ ,.
kero. Bib. ü; Wn. 863.'
'ta mant.
G£RjAN S. tfTxd« wohm es TicUcicht nicht
gehört
GEROS s. GIRI und tRA.
Gm s. GAR, GIR.
GIRI, GER, cupidus. ct. Wurzel Gl und
VrliilX« Sollte es mit eanskr. hri, capere,
oder siBskr. grr, devorare, aBüsanunenhangen?
Das I der Stammsylbe ist io houegira und in
gtrkeit bei Bo^ ö. mit dem Längezeichen ver-
sehen; auch ia T; 166. steht girev
1. giriz
ghiri. ombiltösus. Frg. 43«
kiri; avidus. Pa. Ra. gl. K. ambiiiosus. le.
ambiiiosa. Ic.
girer. Sg. 913.) ^ .,
?. 1 TT If ctipidus.
kircr. gl. K. > '^ ^
gire uuarün, avari, T. 106^
2. ger;
ne laz in des nideren gersin. N. SO^S.
des ih ker uuas. N. 118, 104.
ger des, daz ter ne ist N. 118, 20.
si sin harto gÖT uuär Oi'^niiro optaret
ardore. Mcp.
ist kcF des uuaren guotes, cupidus^
Bo. 5.
guotes ker sint, bonum petanL Bo. &.
oba tbu es auh so gero bist O. IV.
28, 20.
gero, ajffectus, Asc. hieher?
ker er, cupidus. Pa.
geriu, calida (anima). Mor, Sb. Bib. 1.2. 3.
Vetoe (sie), avidi. Jst.
Coropar. geror, ardentius. M. 29. Gc. 1. 6.
WALAGIRI, fcl>Iac^t6c3ferlfl/ morb^egurig.
uualagiri. Pa.
uualogiri. Pa.
uualugiri. Ra. gL K.), crudcHs, crudeU.
uualakirL R.
uualokiri. Pa. gl. K.
fu «• m. uualukirer, crudelis. R.
g. s. m. uualukires, crudelis. Re.
d. pL uualokirem, crudelibus* Pa. gl K.
MORTGIRI, ntorbflteeig.
(der mortgire man. Cd^)
NEFKERER, amirus. K
HOVAGIRL
n. pI. m. tie honegtra, palatmi can$s^ Bo. 5.
KIRIUHO, avide. Ib.
KERILICHO, sponte. Ic.
huueo keroUebo, quanfocius. D. I. 27&.
GlRIIElT,/. ©kt^elf.
u. s. g^irheit: diu michela girheifc, rapa-
ciias. Bo. 5w
dero [menniskoD untra^nlt» gir-
faeit Bo. ^
a, 8. girheit, eupidiaem^ Bow &
GEROHAFT.
Digitized by
Google
227
Gua
Giai.
228
D. U. 317.
o. $. n. gerahaftaz, desideralfile. Mi. Sb.
Bib. 1. 2.
a.pl. n. gcrohaftiu ding, optanda. Bo. 5«
GEROHAFTO, ardenter. Prod. 1,
GIRt,/., ©{er.
n. s. kiri, rapacUas. Bo. 4.
d, s. giri, ambiüone, Em. 9.
«puan er io zi noti genau zi ubar-
iDuati,
zi giri ioh zi ruame, zi suaremö
richiduame. 0. II. 5,^ 8.
(mit nbermnote iouch mit kire. D.
ffl. 56.)
a. $» giri: (sine giri dar ane satote. D.
m. 8a)
in ghirin dhea riihhes, per ambitiohim
regni. b. 8.
NEFKIR},/., avaritia. Ib. Re.
g. s. nefkirii, avaritiae. K. 57«
WERLTGIRl,/.
d.ph nnder mitten dien uucrltkiren.
N. 64, 6.
walagir!,/.
d. s. uualicri fncjj crndeliiaie. Rb.
CHUiEGIRE, gula. D. II. 314.
SMAHKIRI, turpe lucrum. k.
GERl,/.
d. s. geri« avidiiaie. Mz. BIb. 1. 3.
GIRIGi Sterigf nord. girug, avidus.
rehtes kiredo nuas so girig. N. 118, 26.
kiriconkichk(kidik?), gulae (dediUJ. Rc.
a. s. m. giregan. Wm.1. IX.)de8 rihtuo-
girigin. Wm. If. 'mes.\Vm.8,7.
kirigen unill en, promtam vobm-
totem. N. 67, 11.
n^pl.m. kirige liute, cupidi. N. 88, 26.
GIRIGO, Manier. Ec.
HERGIBGER, ambitiosus. Sal. 3.
HOHEGIRIGER, alüpetax. D.
GEREG? min sela ist ker^g ze derao le-
benden gote. N. 41, 3. Wenn die Aeeen-
tuaüon in kereg richtig ist, so gehiurt dies
Wort nicht faieher.
GIRIDA,/., ®ur^^
Form nnd Flexion.
8. s. girida. N. 74, 24- T. 84. Can. 4. Prad. L
giritha. D. IL 1Ö4.
kirida. K. 7. Ib. Rd. A. R.
gireda. N. 111, 10. 118, 20.
g. $. girida. Ct. »4.
kiridu. K. 49.
giredo. N. 118, 20. Bo. 5. Mop.
d. s. giridu. T. 105. Gh. 1. 3.
kiridu. Rb, K. 60.
girida. VP.
girido. M. 30. Gh. 1. 3. 4.
giredo. N. 118, 82. Bo. 5. Mcp.
gerido. Gh. 4.
II.II./I/. kirida. K. 4. 7.
giredä. Bo. 5.
g.ph kiridono. K. 1.
d.pi. kiridoom. K. 7.
giridon. Nd. II
giredon. N. 24, 1. Nd.
giriden. Otl.
Bedeutung und Gebranch:
desiderium. K. 1. 7. 47. 49. N. 111, 10.
adpetitus. Ib. Rd. D. II. 168. Gh. 1. 3;
ambitus. A. Bo. 5. VP. M. 30. Gh. 3. 4. Rb.
atpidiias. Can. 4.
concupiicentia. N. 72, 24.
ardor. Prud. 1.
motus. Bo. 5.
avaritia. T. 105.
ambitio. Bo. 5.
in giredo hohero eron, afftdione. Mcp.
ungiduungan kirida, inlubies. R.
gelust unde gireda ein sint N. 118, 20.»
giredo rehtes. N. 118, 20.
laze sih langen dero giredo. N. 118, 20.
pi girido, pro intenilone. Gh. 1. 3.
in irdisken kiredon Nd. ^ '
giriden des ^uuigin libes. OÜ.
kirida fleiskes, desideria carnis. K. 4.
gireda, curas. Bo. 5.
GIRIDI,/, eierbf.
d. e. giridi, siii. Prud. 1. in lobes giridi.
Co. *
a.pl.^ie irdiscon giridi, terrena$ amc^pU
scentias. N. IL 2, 9.
Digitized by
Google
22a
GIRL
GIRL
23a
ERGIRIDI,/, €^r6eg{er5^ n
d. s. ergiridi Co« . ; ^
ÜUALUGIBIDA. Pa. \
UUALUGmiDHiU gl K. [, crudditai.
UUAIAJKHUDA. Ra. )
WERAIirGIRIDA,/4 .
n. s. uuerltkirida. N. 7, 10.
d.; s^ uueraltkirida firti. & Can« 9.) amU*
uueraltklrido. Caii« 10. 12.\iioni.
a. s. niierltktt^a. N. 24, 16. mmkUicnem
moHallam rerum. Bo. 5. v
. .d.pl uuerltkiridoB. N. 19» 9. 68, 2.
uuerltkiredoa^ cupidiSattk Bo. 5.
KELAGIRIDA,/.
m #• helagirida fsiej, tfänirb inghtvies.
Asc.
a. s. kelagirida, ingluviem. Aid. 4»
SCAZGIRlI>i^ f., avorifia: Asc
pe scazgirida, propicr twariliam. Bo. 1.
'' S^AZGIRIDI,/
i/. «• acazgiridi. Co.
GIGIRPO, cupido. £b.
' ÖAGIRiDI,/
d. 8' iii geunaltes gegiridi. Co.
d.pl. in gejgiridQn. Co.
GIRlii£SSI, ^cüpiditas. Pa.
GIB$CNGA,/.^ d^ro yuerlte, ambitio u*
QEBOiN^ GERtN, gie(^r^^^ htn^^un (goih.
fa^xdii)., ,1
Fotm «lid Phexioii.
. .1.; geT<^iu: .
Inf. geroiL Bd. 5. N« 74, 4. Mcp. Gc. 3.
keron. Rb. Rc
geronnes. Iktcp^ Bo. S.
gerönne. Bo. 5. T. 38, !•
. (ik)t9eroiL JN. 26, 4. 7. 37, 10. 53, 4.
60, 4. Wm* S, 1. 7, 10.
. <do) kecvoa» Kp.
geroat Bo. 5. Wnl. 5, 1.
kerost S. 13.
(erX^erat Gh. 1. 2. Pitid. 1. N. 23, 2.
4. 31, i: 36, 4/ fr. 41, 2. 62, 2. 83,
Ö. H«, 20.' 37. 126, 6. Org. Bo. 5.
r Mcp. T. 60, 4v Fig. 43b
Ifteroot I^p* Rb.
kerot K. 43. 61/64. Pa* Gh. 3. D.
U. 351.
(wir) geromes. M. 30. Gh. 1. 3»
geron. 0. II. 24, 43.
(sie) geront M. 2. 29. Ge. 1. 6. Catt. 7.
Bo. 5. N. 74, 4.
keroont K. 5.
keront K. 64. Rb.
kerunt Gc &
(du) keroes. K. 4^
(wir) geroen. N. 43^ 18.
(ir) geroent N. 61, 11*
'(stt9) keroä. A.
(ih) gerota. O. IV. 10, 3. Pä. Wm. 2,3.
kerota^ gl K.
(er) gerota. a IV, 13, 15. T. 1^7. Gd
Alcpb 3o. 5.
kcrota. gl. K. Pä. Ra. Rf.
gerode. tir.
(sie) gerotnn. O. W. 15, 7, Gd.
kerotun. Mx. Bib. 1. 2. 7.
(er) gerotL O. HI. 3, 8. 14^ m
p. €/. gerondi fs. 9, 4.
geronti. T. 196, 4.
keronti. Em 3. Can. 9. lOl 11- 12.
geronte. N. 70, 17.
• gerOndo. Bo. 5;
n.pLm. getonla. Eg.
rf. pL gerötfteiti N. 7, 14.
a. pL keronte. Da.
2. gerftn.
Inß g^eraii. Wm. 6, 4.
(sie) gerant Prud. 2.
(er) gerc (D. IH. 31)
(ih) gereta. N. 20, 3. 26, 4. 61, 5. 118,
40. 130, 1.
(du) geretost Bo. 5.
(er) gereta. Mcp. N. 20, 3. 103,20.118,20.
(sie) gerctori. N. 52, 6. 61, 5. 74, 4. 77, 29.
p.a.- d.pl. gereuten. N. II.
Bedeutung und Gebrauch:
appeiere. Rb. Rc Gh. 1. % 6. M. 29. A. G6.
ahhelare. Gh. 1. 2: 3.
captart. Prud. 1. M. 30. Gh. 1. 3.
ambire.B. II. 351. Rb. Prud. 2.
desiderate. K. 5. 43. Pä. gl. K.
cupere. K. 61. 64. Pä. Ra. gl. K.
Digitized by
Google
231
GIRL
Gm
23a
cöncupisetre. Rb. K. 4.
affeciare. M. 2. Can. 7. 9. 10. 11. 12. A-
Em. 3»
9itire. Gc $. G(L 1.
inhiare. Mx* Bib. 1. 2. 7, Ee.
keronte, deditos. Da.
den uuillen dara gcronnea, cupidiiaiis.
Vicpß
geret hina. N. 83» 3. : :
dftra gereta. Mqp.
mii aec. selten»
thaz mera. uuibt ai geroii. O. W. 14, 20*
den gerenten die uuarheit. N. 11.
j»ie ze gerönne. T. 28, 1.
mit gen.:
des man geron raahti. Bo. 5.
nuea er gerot. N. 118, 37«
dero dn geron auliat Bo. 6.
gerota inner. O. IV. 13, 15.
sie gereton min. N 61, 5*
ih kcron seldon. N. 26, 4.
ih geron sinero kumfte. Wm. 7, 10.
dax uuir lones ne geroen. N. 43, 18.
niehtea ze gerönne. £o. 5.
kernt antuuurtis. Or^
ih gerota thes muases. O. IV. 10, 3.
gerot dero euuignn fruma. Frg. 43.
framade^ ni gerot Frg. 43.
gerot dero nrstende. N. 62, 2.
gerot anderes. N. 23, 2. v
gerot rehtes. N. 118, 20.
geront des niderea N. 74, 4.
ih kereta liumintes. N. 130, 1.
keron kehiennes. Mcp.
Mit hf.
keros nntarieccan. Kp.
keroot sehan. Kp.
gerot gelih unerden. N. 31, l.
geronti uuas inan gis^ban, erat ai-
piens videre eum. T. 196, 4.
ih kereta ezzen. N. 20, 3.
min aela gereta in gelüste haben di-
niu uuerchreht in allen ziien, con-
cupivU desiderare. N. 118^ 20.
mit acc. c. inf*
sia gerot nuerd«n ricba d«s unaueh-
sallachen kuotea. N. 23, 4
mit ZI und inf. ^
gerot ze gehienne. Mcp.
gerot ze gnuunnenne. Bo. 5.
ih. keron ze inphahe;itoe. N. '&3, 4.
gerot, iro ze gesatonne« Nl \ik\^B.
gerotun zi rinanne. 0. II. 15, 7.
mit daz-: ." \
^ih geron, daz-^ kume. Wm. 5, U
ker4>st, thaz-. S. 13.
geran, daz du«* magist Wm. 6, 4.
mit i\i>
gerot ze dero4> nrspringe dero unaz«
zero. N. 41, 2.
gerot ze dir. N. 41, 2.
' mit zi bei der Pierson und mxigen. des Objekts,
ih gereta ze gote einea tinges. N. 26, 4.
mit widar: ^
der lichamo gerot utfider dero aelo.
N. 36, 5.
fleisc keronte uuider dero 8ei<K N.
70, 17.
mit föne: ^ '
dhazs chind nnas gerondi fona mno-
ter brustum, delectabatur inf ans ab
ubere. Is. 9,. 4.
GAGERON (nur inf. unil part. pass.).
Inf. gigeron, appeiere. Gh. 1. % 3.
gageron (nieht^s ne mag).'ßo.5.
za gagerunnd, appetendis. Pnid. 1.
p. p. geg*erot(nnirttingoIiches). Bo. 5.
tero allero uuirt kegeröt Bo.ö.
alles lonea unirt kagarot Bo 5.
kakerotaz antluzzi, faciem den-
deratäm.' EL 19.
KERUNGA. Pa. } i . ^ .
KERUNKA. gl K.!* ^/^"'«''? r^nentisj.
BIGERIDA,/, fbt^ittbe.
d. tf. pigerido, intentiont^ amor€. Sb.
GIREZAN, concupiscere. *
sie ^irez ton ^concupifnmteoneupi^centiam.
N. 105, 14.
GIRDIMON, cupere. . ,
(er) gkdinota, eujMbat, gifullen sina
unamba. T. 97.
(pie) glrdinotun, cupiemni. T. 74, 8.
GERN, G£^^ S^r»/ nord. giarn, angs. georn,
georne, pronus, ßttidiosus, s^d^us, avidus.
kern
Digitized by
Google
^93
GIRI.
GIBI.
Uk
k%rni.Bx.| '""*"""•
n. J. m. kerjQer, intentiü, R.
a.pl*m. kerne enti geuuare,iis/M/o^.£in.3.
Can. 9. 12.
GERNO, adv., QtttL
gerno. O. Wm. Bo. 5. N. Mcp. M. Gh. 1.
2. 3. Ib. Co. Ct. 96.
kerno. Ja. Rd. Zf. Co. 2. Em. 33.
gerno. Ib. ^ | ^
kerno. Ja. Rd. Zf. Co. 2.}'
gerno, delectabiliter. M. 30. Gh. 1. 2. 3.
desiderabilifer. M. 30. Gh. 1. 2. 3.
thes niannilih nu gerflo ginada sina
fergor Ol. 31.
thaz deta siu lo gerno. 0. I. 5, 12.
thaz uulr nu niazen gerno. O. L17, 32.
firnam ouh gerno thiu uuort O. L
21, a
ni bin ih thero manno, the ir eiscot
nu so. gerno. O. I. 27, 33.
80 Ulier 60 uuilit manno, so doufu ih
inan gerno. O. L 27, 49. ,
thaz lib uuas lioht gerno. suntigero
manno. O. I. 1, 45.
so uuer so uuolle manno gen after
mir 10 gerno. O. IIL 13, 27.
al ni gizalta, thaz ih gerno uuolta.
0. IV. 1, 28.
ih ne irstetben muge^ ih ne irsterbe
gerno. N. 3, 7.
die gerno hier arm sint N. 9, 10.
den (argen uuillen) sie gerno seein-
din, übe sie mahtin. N. 32, 7.
föne gote uuerdent keribtet mannes
kenge unde föne dluuuileer gerno
sinen uueg. N. 36, 23.
er ist imo suozze, pe diu habet er in
gprno in muote ioli in munde« N.
36, 30.
uuanda er gernohinauuare^dar schert
die guoten sint. N. 42, 1.
nu sin gerno under sinero indictione.
N. 49, 8. V
du gesahe gerno^ daz ih ubelo fuor.
N. 49, 18.
die ih sculdig ne bin ze lidenne^ die
l^do ih kerno füre die «culdi|;ieti. R
37, 19.
die militageliches kerno dines reclites
irrent N. 6, 8.
Compar. gerno r, Ue6er.
gernor samenot tanne uertribe. Bo.5.
$ol ih gernor iomannes rates folgen
danne apoUinis. Mcp.
ih zello aber gernor, daz-. N. 9, ö.
daz Opfer uuile got kernor, danne
iungez rint N. 68, 32.
ih uuile gernor uuesen feruuorfener-,
danne-. N. 83, 11.
die gernor sint docü d^nne /Va/i. N.
118, 2.
gernore. N. H. 9, 2.
(gernere. D. III. 54.)
Superl. gerno st, am Itebgen. ßo. "5.
uuanda si den uzlaz kernoa.t keisi«*
het turnohten. N. 44, 14.
daz kehoret er gernost. N. 85^ S^
aller gernosL Wm. 3, 8.-
UNGERNO, Uttgettt. ,
ungerno, minus libenter, M. 30. Gh. 1, 3.
nals ungerno, haud difficuher. Pxud. L
uuio ungerno er (tod) cheligo iro uuei-
nonten ougen. Bo. 5.
ungerno darbcta si dero irdiskoii
uuunnon. Mcp.
ungerno heilenten «eres. Bo. &
gihortun ungerno. O^ I. 17, 32.
80 gerno, so ungerno, alle sint «ie
under sinen fuozen, saug« dieger*
no, uuenege di^ungexüo. N. 109, l.
WIBGERNI.
uuibgern. Sg. 299.1
wibgern. L.
[, lena.
IV.
uuibgerner. F. 2.
wibgerner. Hd.
WlSIGERNL
n.pl. TU. die uuls^gernin, philosopiu. <ifg.
WINIGERNI.
a. s. m. uuinegexiien^ uxorium. Mcp.
FÜRWIZGERNL
firiuuizgerner, suspiciosfts. RB. %
uiriuuizgerni.u, €uriasa {sectati}. Bi()ul.2.
UIRUÜIZGERNO, curiosins. Mart ,
[ 17 1
Digitized by
Google
235
Gnu.
GIR—GOR.
^36
LtilTieERNI, lenis.
d. pl. lihtigernotn. Gc. 8.) , .,
llhtigcrnon. Gc9.!''^'^*'''-
RAWOGERNI.
a. i> m. rauuogertiin. gnieium. N. 103. 32.
RECHIGERNI, rac^gierts.
' n.pl'f. die dri rechegeriMin siiestera^
wltriees. Bo« ö.
R£flT6ERNI, fusius.
n. s. m. rehtgerner. Bib. 1. 5J .
rehtkcrncr- Bib. 1. J'/"*^-
g. s. m. des rebtkernln, fnsti. Frg. 23.
d. pL den rehtkernoB. Em. 33.
a. pL m. tehtgern«, aequos. VA. VII. 69S.
ÜNMIETAGERNI.
». «.yi unmietegerniu (canientis mune-
ribus). AIcp*.
FLETSCKERISE. Pa. Ra.> .^ o- k -^
FLEISKERNE. gl. K. [. ^«'•«J/^^^- ^eher?
GUOTGERNl, /.
(a^ #. gvotgerne, benignitattm. Wk^
fiOHGERlNtR. Ph. ) ^.
HOHKERNER. Gb. 1. zS' ^nipetax.
SPILOGERM
n^ s^ m^ spilogemer,. pronus in petulan-
tiam. Mcp.
d. pf. »p41i{ern«m9 kiseivis. Euk 19; -
ÄLTZIERGERN, veiemosus. Tr.
iV. pr. SPIUGERN.
GERNOWILLTC.
GERISLUiO, Kdenter.
gernlrbo^ diUgtntius^^LJL iUironens.Bih. t.
examurs. Sg. 913.
gernMbhoy diligenter. T. pr.
gernlieho, di/tgenier (fernetfr). T.. 8, 4.^
kernlibbo, libenier. Kp. K. 4 diligenier.
K. 4. diligeniHJS. Pa^
j geTmlicbo (rraget)y ditigenter. T. 8^ 4
üffitJUlZEERNUHO, eupiose. VP.
GERNt, /. (godt; galroeiy^ alaerita^, deside^
riutn).
n^ ^ kerni, euriosftas. R. appetiiii^ BI. m-
duHria. Enk 15. % 193. amMio. RK
kern-ii,- diligentia. K. 2,
if, j. kerni 9 ambiiione. Rb.
0. «. kerni« ofperam^Tg. U inUnitoüem^Bb.
WlNIGERNi,/.
i/. ^. fore micbelero uuin^ge^ifi, im-
mensi amorix imfHi ti^iia. Mcp.
PERWlZGERNr, FIRWIZGERNA, /.
n. s. firnnizkerni, cutiositas* K^ Gh.
d. s. firuuizkerni, curiosiiale* Bib. 9.
firuuizgerna. Co«
LOBGERNl.
a. s. lobogerni, jaciantiam. N. 43» 22.
UHTIGERNI, /.
g. s. iihtigerni^ lenjfatis. Gc 8. 9.
REHTGERNl, /.
g. s. rebtkerni, mnocenüae* Bo. 5.
€7. s. rebtkerni, fustificationem. M^.
ROMGERNI, jactaniia. Em. 19.
NIUGERNl,/.
in niugerni hau ih gesnndot. Ce.
GEBAGERNt, f.
g. s. gebegerni, li/^raliiatis. Gc. II.
HÖHGERNl, /., altitudo. Mfj. Bib. 1. 2.
g. $. hobgerni, akitudinis. M. 30. Gb. 3. 4.
SEMFTIGERNl,/.
in semftigerne han ih gesnndot Co.
GIRNIG, GERNIG.
girniga, rapacem (laudis deatiramj. Pnid. I.
GIBIGERNIGER, munijSeas. Tr.
GERNNISSA, GERNNISSI,/
g. s. kernftissa, devotionis. K. 18.
d. #. kernnissn, devoiione. K. 20.
gernnissi, diligentia. Can. 4.
GERNfeN (gotb. gairnjan/angeb. geornjan^
nerd. girna, eupere).
kfrrneta, cupiebat. Ho. HIeher?
GIR^ m., ©tier/ W/W.
». s. gir, tultur. Wn. 460» Tr. Ib. Rd. JSok 31.
Zf. 2. BiU 1. Bo. 5.
kir,^ vultur. Bib. %
a. s. ktr, vulturem. Em. \9.
n.pli gir, vfdtures. D. II. 286;
(giriy vultures. D. IL 86.>
GIRRan s. UUUn.
GOR (cf. iesffn^ ge»air>^ ?(R|(t, angets. u. nord.
gor, n.yßmis.
n^ s. gor, /rmw ^^w:«^ mundan solei fiamsj.
U0. Bib. \. 5. 7.
Digitized by
Google
^w
GÖR-^6E»AS.
GIrES. GARAW. 238
a. «. %ot,ßnmm (boum). m. M. 38. Bib. 1. GIRES, mecedonicum (PH). Pfl. 1. 8,
' >2^-^Q* ^ 7».: I
GÖR <Jet gotlu g»«r8^ tri$tU).^ ,
GÖRAQ (go reget, maäüenius. 14).
!• *. I». ^oragies:
ih xellu. tbir in ala iiaat» luzil
draiik ilte» thjir,
L1141I ibtea mahta, iah govagea
gismakta. O. II. ^ 26.
J^«.m^i}. demo g6regi^, exigtio^ Org.
:4. s./. goregun;
• n iao8. er thuruh »Ue thie forasa-
-*' M v\ .'.- .;'; eQn.6iii.e, :' ^ . . ,
theru goregun auorolti uuaa
10 giheizenti. O. L 10» 8^
,.a. s. m. goregen, penperem* R 34». 10.
gi ph dero goreg<yn, paupetutn. N» 11, 6.
GQiyLGUU.
in herben .runrla sin tho tbur Ithaz
goriglicha (goraebJieb^ cod« Fi) ia-
mar. 0^ IV. 36, 8.
. GÖMNGt,/ ^
iu qaenent.iw^ thio ziti ibera uue-
X > .0 V V ntgKeiti, <
80 iamarlib githingi ibera goringi. 0.
.... o •.,.;..'... .JY-«ft-4a . ^
ibaz nuir fro tbes tod^s fateja beim-
• . . öfle^, t
in eigan^z gitbingi aid tbera goringi
nist uuib thaz io gigiangi iq «nerun
garingi, . , ;
odo merun grunni mit kindn 10 gi-
nnül^ni. O. h 20, 15.
GARAHOT s. ARAH.
GARAT a GART, siimuin^.
GEROLDINGA, eine Apfelari. Br
GiARUNAy eaVoniie/ kelti^cber F1u£m. Strabo.
GIRRARI s. IRRI.
GrERA^]^^ ;Fhi£si|anien ( Pruth )• Amm. marc.
GARAW, GARO, ange1& g«arve, gearo^
paraius, prpmtus; luerana junser gar. -^ €t.
Wurzel GAR. 2.
Form und Flexiom
garo* F, a \^rg. Frg.
g(k)aro. N.
karo. Em. 1—24. Cam 9. 10. 12- Ba. Rb. Bd.
Ib. gL K.
caro. Rb.
(gare, gar. D. HI. 42. 97.)
R. #• m. kareuuer. D. II. 317.
karnuer. Is. 2. Da.
»• '• /. garauuiu. 0. 1. 5, 70. (giiraiiui.eod.F.)
garauuu. O. I. 5, 70. cod. V.
gareuuiu. Mqp.
n. s. n. garauuaz. 0. IL 16, 38. V. 20, iO£
£/.«.iii.f».garauuemo. VA. VlIL 317..
. . demo gariYun. VG. I. 300.
a. s. m. ^^reunin. N. 92, 1.
kariuuin. K 108, 19.
a. s. n. garauuaz. O. IV. 5, 64. 9, 11 .
n.pl.m. garauua. Ur\. Bib. 7.
garauue. O. III. 23, 60. T. 147.i
karuue. K. 48.
garue. O. III. 23, 60, cod. F,
m/i/./. «aratiuo. 0. L 18, 23. IV. l&y 42.
T. 148.
karauüo, Frg. 27.
garuuo. T. 125. '
WrTilii. garnuu.T. 125.
^. fi/« gareuuera. Is. 3, 1.
garuan. Pmd. 2.
garauuen (garuuuen. cod. F.). O.
IV. 16, 16. (ist wohl nicbt Infiai6v).
ff.p/.m. garauua. Gh. t. Bib. 1. 2.
karauua. Zf.
garauue. Gh. 3. 0. f. 20, 4 .
karuue. Em. 19.
Compar. garauuiro. M4. Bib. L 2.
garauuora. Bib. 7.
Bedeutung und Gebrauchs
karauuo, paraiat, Frg. 27.
karo, prumptum. Em. 19. (Im Druck atebt
iaiachlich praeruptum.)
Digitized by
Google
239
GARAW
GAiUW.
Mi
quidi karoy diclo parms. gl. K.
karcuuer, infiilatus. Ö. IL 317.
kaTnuer y capeditus* Is. 2.
garauua, expediti. Mt^.
garuan, expeditis. Prud. 2.
garauuemo, parto. VA. VIII. 317.
garauua, exertos. Gh. 1.
garauulro, procUvior (ad peccandum). M^
nueset garanue. T. 147.
elln sint garuuu. T. 125.
ro8 karo uuare, sonipes comerelur. Mcp.
bruthlauft ist garo, nuptiae paraiae sunt
Frg. 19.
micbellicho gav^utfiu. Mcp.
ein ziero garo chint, redimitus puer. Mcp.
ziero gateuuiu. Mcp.
(min heFza) nu ist caro. N. 66, 8.
iin sez ist caro. N. 92, 3.
in goldinen farson ist si garo. N' 44, 14^
iuuar zU »»mblon i&t garo. T. 104.
ther m«n bisnorgeta' thaz iob leb Cbaz
gadnm garauHaz. O. IV. 9; t2r *
farnam tbazscottf uaerd«nf thaz, tbaz uuir
no eigui» garaüuäz. O. IV. &i 64.
nit gareuuera biliduro, adhibitia exemplis^
k 3, J.
gaiauue mit unafanon. O. I. 20, 3.
(daz 8vn dienrst da gare wäre. D. IIL 42.)
(daz die vogile se gar frazzen, da^ ai i»
nicht veVliezzen. D. III. 97.)
[die nam er im be garewe (gänzlich). D.
ffl. 80.1
(daz bringe her nil be garwe. D« Ol. 88.)
(sumeliche flurn pe gatewe ir seones
uarwc. D. IIL 59.)
bi ^^riviVLiy fimdiius. W*
Mit dat. .
then iz garo i^t. T. 112f.
iu garo rihhi, parotumvöhis regnnm.TA52.
daz (fiar) ga-ro ist theTne- diufale. T. 152;
SU ist in himile tbnruh tbai michil Ion
garaoüazr Ot U. 16, 38.'
arabeiti man»go sint on^s biffr io gftfs*
nuo. O. L 1^, 2*
garo £st dir gnada. Wn^ 6, 12^
mit ga'ga^nr
iz(herza) ist kato gagcn dir. N* (9(0), t7.
mit zi: ' • "
to uuaren garo ze apoHinis^eito sine
nuizegfogela, den zeffio<retine-, con-
stiierunL Mcp.
garanuiu zi thionostew O. L 5,^79.'^ ^
karaunnn ze nnerche. N. 108; 19. <
nu simes garauue mit imo ze* tliemo
falle. O. m. 23, 60.
iz ist caro ze firtragenne. N. 56, 8.
sin berza ist garo «e gedingenne. N.
111, 7.
garo ze irsterbenne. N. 39,' 13. ze fauo-
tenncN. 118,60. ze helfenne. N.J9,14.
ze lidenne. N. 37, 19. zi faranne. T.
161, 3. ce firgebenne. Ct 83. ze fer-
tragenne. N. 92, i. '
mit daz: '
ih bin garo, dazmanmih pinde. N.36, 17.
GARO, GARAWO, Adv. («or); ist nicht imriicr
vom unflektirten Adj. zu unterscheideii. '
karo, fmditus. Em. L 6. Caa« a la 12.
k«ro, prorsus. Rb.
karo, peniius. Ib. Em. 19. Can. 9. 10. 12. Rd.
caro jii uuizzanti, peniius Ignorant^. Rb.
sttmna karo, vox pemius. Rb.
chuninglicho garo (sizzende, decentcr
» omati). Mcp. ' . i,
ingiang er tho sci^^o, goldo garo ziaro.
0. l 4, 19.
thaz ira Hobt berabfa si garo iz in int-
wuerahta. O. IV. 33, 11.
sus garo mih {ft)i»ziiah fianton giliazi«
O.IV, 33, la
si nan sar irk»nla, so er tbca namon
aanta,
thaz si garo kr firliaz^ unz er sia uuib
• hiaz. O. V. % 34
ttuant et Ihaz ubifa firmeid iob iz garo
thana sneid O. V. 25, 49v
iz uuas garo ziora O. IV. 9, 13»
garauuo, pene. Ja.
gareuuo, penftns (fersuant)., Mcp.
gareuiio(garivuo. Wm..lX.) u#n intraei^
fan. Wi». 8^ 2.
garenu» nerfazeiiw Bo^ St - ! . - . *
garcano Ferlorn. Bow 5r
»iekt kareiHao habet ^tnameu. Bo^ & '
Digitized by
Google
mi
OäMW.
GABAW.
242
thas er i% Hlit 'gttä««il in>8itiu gadum
samano. O^ Ir'27, 67.' * : (
garenuo nitaieVbr 'daHa sin« gnada. N. ^
76, 9. '"'• ■ ■• ■' ' •'■^ ' ^'•- -■
der tod teolmfet si^ (g^edaticha) gare- ^
uuo^ N. '14% 4;« ' -
ALAGARO. Bo. 5. af^gatl^^K Bo. 5. >talgaro.
T. N. u: '• i - ••' • ' ••" '. ' '
der himel afagÄrd'ist £& dicdten re-
genen. Ba i5. •
mit rheiorica 6i aiegaro^iliiv/Va. Bo. 5.
thaz algaro gitaü i6i, ioimri. T. 5, 9.
aiegara htfb^t er g^eapaüiH^tte» sine»
bogen. NJ7; 1*.
habent aleg^ro ir^^trala in'ivo cho-
obere. N. lO(i)/2. '
UNGARO; inpäratm. '
'd.pl* ungaraHun^^ impormiis^ Pmid. 1.
(GQLDGARO, mit Gold beseUagen. — gold-
garwen anoilli' goJdga««w^fl;^piz, Cdg.)
GARAUiU;! ^' iti, g^rtiiiiii^ i^ ore gladU
(hM^tmlgt^t kuerftpüp Bib. 1.
GARALIHUN, in ore glMiL Vih. 1. 2.
GKRMAHOy adv.,Q9niUafL
garalibo, iä Uio. Ufiu Bib. 1* 9^
garaliho, /in^i/M €}li. 8r ^'\
garali1i<^, rädiiusJ f^^ &
i l^ntM%9iiAOn0^dih Üb., \
garalicbo,/f«miili^. Gh. 1. 2.
(iffahent'i« giUeUo tbiu iz «Uaz ga.
: i raJitb^. a IL 21, 26.
alin 'tba^afjararlicbo thib, sinbltiat
81 ubar ufaaik 0. IV. 24> 31.
garaUbliO) #0lMM;\€ic^/4«
ca^ralieko^ Jmdltm (ierüna despßciens/,
Gd. 1. -
gariHfao, in ore glodii. Sb.
gariliho, radkiiusi RB.
garilicb»,. m ^re gImdii:>MK7,
garKche, m arm gladiki^tih.bi >
GARAWA. Sk 4. \ ^,- . ii,„ /• . ^^r
GARAÜüA.Sall lir '^^^.' ^'«^ M" ^^
GARWA. SaL2. J ^^***
CARAWI,/. (»ucbiitti?)i
ifieheraudi "vniil; \ •• ^
kikro, moiima^ ^ Ki Ra^ > > <
i J < '
fckirititit, viciimai gl. X (es steht mctinia^
•'Jc'iriuuic /nii^/<n pifilolru.)
^ Form und Flexion:
n^ s^ garauuL Gh. 1. 3. MA. 1. Sb. Bib. 1. 7.
karauul Ep. can. 2. Ib. Rd. Bib, 9.
garenui. Mcp.
careuui.' N. 88,. tb-
(garwe. Bik 5.)'
d. s. garaaui. Mg. Ms. Bib. 1. 2. M. tS. 31.
Le. Can. la li.
karauul. D. H. 346.
gjiriuui. Bib. 7«
gäriwi. Bib. 5i.
garuui. Sb. ,
gariwe. Bib. 5.
^4 S. garauui. My. Mcr. M. 31. Bilh 1. 2. 7^
Sb. Gh. 1. Le. 1. 2. A. Prud. 1>
garawi.. Zf.
gariuui. Bib. 1. 3*
gareuui. N. lÖ(a), 17.
garuui. Sbt
i^./y/garanuiH. M. 22. Caa 10; tl>
a.p/. garauuL Mi);. Bib. 1. 2..
gariwe. Can. 13.
Bedeutung und Gebraudir
^ omatus. Ep. can. 2.
habitiis. Ib. Rd. Gk 1. 3. M. 31. Le. 1. A.
praeparatio. N. lO(a), 17. 88^ 15.
€uUu$. Ue. Bik 1. M. 18. Gk 1. D^IL 346.
ephou My. MC, mX 1. Sk Bib. 1. 2. 5. 7.
poderi$. Mg. Mo-. Bib. 1. 2. 3. 5r 7. Sb.
rfote. M. 31. Mt|;. Le. 1. 2. Sk Bik 1. 2.
nMatoriß. Bib. 9i
mmictusi Prud. 1.
in/iito. M. 22. Can. tO. II. 13.
smaha garaiiui, glaucos ttniieiufi. Prud. L
subir wibis garawi, muttäMh muUeirem.
Zf. .'' . .
titi gareumf des* himerics. Mcp^
WIBGARAWL .
«. *. uuipgaraumi. Mx.'BikfvSL»yr''>'''>^
nuipgariuur. Bib^^J. J r dtt-//*
I 1 vibg8raWi»tZ|v . ;*7/u///i?'
wLb^ar«we. Bik;9v l brem.
WIGGÄRAWI,i,5Eri effiriMfawf^
ji. ^. uu£cgarauni,.|»i!i>c»vArM. Prud^ f^
/■
Digitized by
Google
1243
GARAW.
GAMMT.
uuiekarluui^ /7r<ks/Wl#ii. ;Prtid. 1.
a* s. uuichgarauui. My\>.Bib,i.Q.\,appa*
nuichgaruilui. Sb. \ rainm
(omu€madrepugn€mdumhi9bentes}.
PEINGARAUUI, sarahalla. Mä. Mi. Bib. 1.
2. 7. periscelides. Bib. 1. •
peinearawe. Bib. 6. i , ,,
peingar ewe. Bib 5. r
HALSGERWE, coUarium. Wn. 460.
HERZEGAREUUI (accj^praeparationem cor-
dls. N. 10 (a), 17.
GAGARAWI, /, II.
n. s* kikarauui, praeparatio. gl K.
cacarouui, indumentum. Pa.
cakarauüi» indumeulum. gl. K.
gigatuuui, trahea. D. IL 350.
gigarauui: in uuizes sneuuen fa-
rauul so unas al sin gigarauui.
O. V. 4, 32.
d. S' gigarauue,^o/Ai. T. 141.
kikarauui, ziari» culiu. Rd. Ib.
!gegareuu^y veUimenio (sapieniiaej»
N. 44, 10.
gekariuue, vdawUne. D. II. 315.
g.i jarui, habitn. Le. 2.
a. s^ subar uulbia gigaruuui^ mundum
mutiefirem. Bib.
' gegaieuue, indumeaium. Al^.
'*■ n. pl ? kik ar äuu i (singP.X iodämmia. glK.
' WIGGAGARAWI, n.
c/.^. uuickigar^uue, procindt^ Mart
'.Ec . .
uuikkigatauua, pracincti»^ VF.
n. s. uuihgigariuui^c>/i/}iin0/iaiKBib. 7.
UUERALTGEGARAUÜI, militiM unguium.
^n. 4.
GAR ATHING t?).
GAROTAG.
Gebort aucb der Mannsn. GAJEUBAU) hieber?
GARAWJAN (hieraus unser öcrben)^ ptarare^
angds. gcajrvjan.
Form und FjeKionr: . ; ,,
fnf. gf^rauuen. 0. IV. 15/ IJ. T. 165?, l.
gariuuiipl. N.. 84| 14«
gaTe«uieii.. Afisp. . i ' ./
i' ^^aru«^. T. S, 7. , ., -
X:i garuuenne. T. 4, 17
M-i*Cfkat%iiu^4»}i^!K..f|. 10 .i
(ih) gareuuo. N. :^8j b^\ „i,,.
.; ^ gtrauuv, T., i62^ U.^ . r . :;
garaU'UO. VA. XI, 509. ;.
gareuuen^ Wov:?»« 1J9. . [
gareuuin. Wi». NU 7,. tO,o;) j
(du), gariuui«. W. . .<)! J/.Ii.
(er) k^irauuit. gl. K. K. 7ij ..' ;.
(sie) gariuuint N. de pa^.igr/ -i j
gareuuent Mcp. , i .^
(er) karauue. K. 2. t • r..
gareuue. N. 108, 19, .. ^ .
(wir) garnuuaoi^s. O, U,, ]i^ ,55, !t, 157, !•
(ir) garauueL T. Ul. r , «m»
<Ui) garuuita. T. 125.
(er) garauuida. I3. 2, 1.
garauuita. X 107. 108.
(sie) g.arauuitun. lV.i57, fiw 21^, 2.
. gatuuituo. Can* 9. ?^ '
; garuuitufa Capki 1% i i
;. ^9^ri}xn /^XRcop4 yoa gaxmltMnJf oder
ia% 019 |j>rjan i^wun^bmftn?/ Can.
. 10, IL : , :
(sie) garaifuitin, T. 136.
imp. ^. garauui.sT. 31, 3. * t .
pl. gn r auAl 9 1 Tf .157^ • 4i . r. :
gnYuaeuX.43^^.i3U ...^
/Mir/, jmi^^ g^Jreiii^pdeYj^l1a€yw!raM.N.
1 . ^ '64v7*-.\ ' .1 /; , ..
/wrt. pMü^ keWwi^eUn^dat riebe, daz
iniocfekearunet ist, /?a.
nö^»|i. N* Ä0, i(k
B^eviniig idkl iGelmiich; ,
gariuuis^i/tfi^JjrariMMT^« JW^ , :
karauuil, iaciiai. gl. K. 1 >
garauuo, pär^ht fqmt^gr^iMr^^re pa-
remj. VA*:XLflOÄ. t. * ^
xi gariirUeiin« f iuHw^äueg. ;X i4j jl7.
jh fer«.gaiiAutt;eaiui&t94^!}nteaiv t;o&i>
Jociim.^ T. 162, 1. i .!, ' .y /j . .
garüüeatrulitii^citbi^uiitjlii^nrfolc,
ih gareuuo divMii!«Mtie^. .M/j6S, &
k>raHuit, /^ari« j^}ii^««i/a^C0Mioiii;. K. 7.
ir ^arauu^eJl Ä^««f*^grÄhiij>-TT.il41.
ih garuuita jnin tagaranos» T. 125.
Digitized by
Google
2i9
GARitW:i:)
GARAW.
246
garaoultirii wir^n^patawnmtpascha.
T. 167, 5. . -V . -v,.. ru r
garauuitun ^iminzniyfmfäv^rünhi^o^
maia. T. 214, 2. ♦
oba Ihffc 8ilfuacrtlahi;intÄftlze«»ilin
uuang^a, garairui im^l tk^ai atf^l^r^
praeAe. T. 31, 3^ ^
\ 8]l.h.g«räwjdn: : , ^ •
sih gareuiien, indt^si/^i. Mcp^
aih kareunent, indusiantur. Mq),
ih garen iien milt d»re inge&H^e. Wiä
7, 10. - ^^
gariunint sih mit stola, N. de pg,^.
garauoita sili niit t)tfrpurL *IV 107: * ^
^ nu garauu^cmes uttsih alle zithpmq
fehtanne, Qf. II. ^, 55. ^
garvtiitun Afk diif auo.' Oört. 9i
UNGARWIT.
rf./?/. iingariten, inp^raih.B. IL 323.
GAGARAWJAN.
dih chigarauufrn vi6hhii8t}, refmtkrt
ad venianu Ig. 5, 7. '
ther gigarautiit tfainatt ufieg fora
thir. T. 64, 6
her gigarauuil(1?^Äi^ifA,V;rtiJriniuaa
mer thanne zaellf thusunta en-
giia hei'isoefL T. 185, 6i
»i thiu thaz er gigarauue tbia Huti
uuirdige,
•clb druhtine straza zi dretanoe. O.
I. 4, 45.
kekarauue sili, exhibeat st fsic^ ut
dignus sitj. K. 63.
thu gigarauuitas (sie)- T. 105. -
thiu (aromaiaj iia gigaraüuitun. T-
216, 2.
glgarauttitun iro «phtfaz. T. U%,
part^ pas$, ,
Gaeavaumt Pa. \
ki^OTauid. gl K. h ^^ohuis.
ka^arauaitf, compositum. R.
c^aroit, o&mposUum. R.
kikarvoit ist, p^trains est. Frg. 29;
gigaradit, ornata fdomtis}. T. 57, 7.
l(ikaruuH si, indimiurf rebus mona^
stttrUj, K. 58.
gcga^eimet uultt fEuaThcit). N.
-y ^ m, 3. uuurle. Mcp. habest N. 30,20.
67, II. uore gegareuuct (geger-
üuet Wm. m ) hat. Wra: 3, 10. Ge-
hört fore kearuuet rat N. 50, 10.
' hieher?
ANTGARAWJAN.
' Imkainita sih, exuit se. R.
incattoter, exutus. R.
GARAN, GARfeN, kömmt nur im praet u. pnrt.
p^hef. vor, die ich nicht wie gar tun Tiir sytu
kopirte Formen- des praeL von garvvjan hal-
ten möchte.
Form und Flexion r
(ih) garota. Wm. 5, 5.
(du) garotos. Ö. I. 15, 18.
gare tost N. 64, 10. 98, 4.
(CT) garota. O. I. 3, 49. HI. 4,. 12. V. 20,.
69. 23, 26.
. karata. K* 4.
gareta. N. 32, 14. 102, 19:
careta. Mcp.
(sie) garotan. Em. 2..
gare tun. 0. IV. 2, 7.
kareton. N. 34, 8.
(er) garoti. O; I.- 23, 21.
karati. Ib. Rd.
garetl Ho. Bo. 5;
Bedeutung und Gebrauch r
karata, praeparavit. E. 4.
du garetost keistlichafuora. N. 6», 10.
du garetast reht N. 98, 4.
garotos heilL O. I. 15,- 18.
garota imo ingegim O. I. 3, 49:
garota in iz zi heile; O. III. 4, 12;
garota richi. 0. V. 20, 69.
thaz guotes er uns garota.^ 0. V. 23; 25
gareta dia s^elida. N. 32, 14.*
gareta sinen stuol in hinicle. N. 102, KU
careta daz nwgeti mitr iro smocchen.
Mcp.
gare tun sin muas. O: IV. 2; %.
kareton mir den tod. N. 34^ 8:
garoti- gote thi« uuega; 0. t 23> 21;
SBH GARÖN^ SBI GArIn:
gareti sih mit purpui-un. Bok 5i.
a garota mih. Wmi 5, 5.
Sarotoa sih d-ara- zoi Em» 21
r
Digitized by
Google
247 GARAWA.^ CARBA.
denne siii Larali za perannc, cumpar*
turiret. Bd.
GAGARÖN, GAGABto.
jcikaruta, exMbmt. Rb,
(sie) gigarotin sih. O. I. 23^ 13- osto-
ron. O- IV. 9, 4-
gigaroter, secmentntus [mediis aUari-
bus adstai CpQntifexJ'\. Ar.
"gegareter (stuol), ornaius. Mqp.
Jkekarater ist <lib), praeparata est.
K. 7.
^egaretiuy indata Mcp.
diu ziero gegareta Juno* Mq>.
GARAUÜIT, ephot. ux. 1.
KACAR^UUIT, indumeata. Pa.
GARAWIDA, /.
4. s. karaunido, apparaia. Em. 21.
in garauuidu, inpraeparatione. K.p.
iarouuida Pa. j^^^j;^^
careuuitha. gl. Ji.'
CAGARAWIDA.
n. s. kicarauuida, exhlbitio. Rb.
4M. s. kicarauuida, exhibitionem. Rb.
FOREGEGARUÜEDA, praeparatio. N.
64, 10.
LEDERGARWO, m., itHtUXbttj coriarius.
Tr.
o. *. Udcrgarauun.Mz.Sb.Bib.l.| coria-
ledergarauuin. Rib. 2. . \rium.
LEDERGER VVERE, m., ttUK^nUx, roria-
Wim. Cr.
GARAWA, /., ®ttr&<,,©d;oafd«r6<, angcfe.
gcareve, alte, gare, haru.uue, millefolium.
(Cf. GARAW.)
garauna. Sg. 242.
carijaua. Em. 3t.
gaxeuua. W. Pfl. 6. V, 7n,7/^/o-
garuwa. Wn. 232. Ils. ? j-^^^
garuua. L. Em. 23 31. Sg. 299.f
gatwa. Tc.
garwe. Wn» 460.
GABBA, f., ®ajfr«j mampulus (nord. k«rri,
n!Tgar.bä, mampulus. F. L. Era.52. Wj». 232.
merges. Bib. 6. Pr. t
GERBIDA^GART.
248
karpa, mmiptdnj ^. rKi lU^ ^ :
carpa, merges. Bp. Bib. t3.i I
f.p?.k.rb»no. »j|.^^^,^^^^„^,„ .
carbono. Kd.)
il./72.gatbon; matiipufi». TU. i25, 6.^
'a.;»/.garba, »onZ/wte«. 'N. 128, 7.
GERBILIN, »., ©arbfeltt.
in gerbilinon gibintet, äliigate hi fatci-
«♦/o*. T. 72, 6.
GERBIDA 8. XRBI in AR.
GERBITA s. GEBITA.
GORPOTO? <odet GORPOT?.dcm fet cor-
pus nachgebildet? oder compAsHumT), porpus.
d.pl. in iro» menniskinen g^rpotön, cor-
pari humanot Mep.
♦
GimBILIN s. GARBA. .
GtJRKA, Ortsnamen.
GABHOT & ARAH.
G\RGlLAyodmtts,heröa. Hs. Pa 1. 2.
GERHILA. Tr. )
\, patjUnaea,
GERHILIxA Hs. 2. ) ,
GüRGUl^A, ^«r«i»fip.'ßg. 299.
GERGOVlA^ bojorwn oppi^m- Jtt*! ^•
GART, als Wunel für dak golh. Wurzel-
verb gairdan, und das altbfl. äbgcicifete Verb
gurtjan, cingere,^ ist vielleicht aTs eine sekun-
däre Wutzelj der die .pftoia^p IjixlX« L,
sanskr. hn, capere^ xttmi Grunde liegt (cf. das
aus hri geliildete sanskr. blira, serUän) anznse-
hen.. Die kaum von ^nander zu rtrennenden
W<>rlei gart uoA gajrt© (et goth. gards, do-
mm, und auriigards, JiOtttis) ^age ich auch
unter diese Wurzel zu atellen, ^er allerdings
nur
Digitized by
Google
349
GART.
GART.
QaO
nur mit Uosiclieili^ weil,^ il^ 4er anstofsigcn
UdliefeiiBtiiiiiMiiig im Audaut, garto mit hortus
«mamnienhangen , diet^ea aber aswar auf einer
Seite mit Gort(i8) verwandt seyn jkann, auf der
andern Seite aber auch auf aanskr. hari, viri-
di$i liiowaac^; beim griech. xPVoi: (das griech.
ifptog ißt vielleicht auch mit gart in wurzelbaf-
fem Znsa^unenbang) ist auch nicht mit Sicher-
heit zu entscheiden, ob der Begri£f des Futters,
Grasesi oder der Einhegung der ursprüi^iiche
•ey; s^b^t im.Iit beri^hren sich zardis, ®au
fcn und ialias, grün. Noch unsicherer ist viel-
leidit gart, chortis, hieher zu bringen. Gart,
Stimulus, habe jfch besonders aufgeführt»
GART, goth. gards, doBUss, angels. geard,
' area, mundus, tsrra^ virecta, nord. gardr«
ogger^ sepimentum^ praedium nokiUy dand-
" niism, kommt als dmpiew im Althd. nidit vor,
tvenn man nicht gart, garto, hortus, und
l^art, charus, dafiir nehmen vdiL Ct auch
chart, insula.
ITCART(?X m., orbis. Gc 4. hieher? Ist it.
ganc, seculus. Sg. 913. Schreibfehler für
itgart?
MERIKERTE, in aetherium (, Celeste). Ha.
gL I^. Hieher?
HEIMGART {^ürxiidxt), forum. D. II. 347.
d. s. heimgarte, foro. M, 29. 31- Gc l.
5. 6. 7. Gh. 1. 2. Le. 1. 2. 3.
heimgarta. Gh 3«
HEIMGART, Ortsnamen.
BIMILKERTO, ger$. pL, cataractarum. Ra.
Hieher?
SCIFGART (oder SCIFGARTO?).
d*pL scefcartun, navalibiss.VAAV.&dX
MITTANGART, MTITIGART, MTHILGART,
m,, goth« midjungards, angels/ middan-
geard, orlis terrarwn^ mundus.
' n.a.s. mittingart Is. 6, 7. 9, 5. Frg. 37.
mittigart Frg, 57^
mittilgart T. 165, 8. 178, 6. 179,
1.2.4.
mittiligart T* 76. 104.
mittilagart Em. 33.
g^ s. mittang^rdes» Is. 2, 1.
mitlingerdes« Is. 5» 7.
mittilgartes. T. 87. 135. 139. 145.
165, 8.
. mittiligartes. T. 16, 1, 74, 3. 82.
131. 132.
mittilagartes. T. 26, 1.
d. s. mittingarte. Frg. 37.
mittilgarte. T. 82. 95. 155, 1. 165,
1. 178, 2. 5. 6. 7.
mittiligarte. T. 131. 132.
mittilegarte. T. 104.
mittilicarte. Rd.
mittilicarta, orbe. Ib.
GART, w., Chorus. Hieher?
d. s. garte, choro (ludentium Ingrediens)
hS^. Bib. 1. 2. 5.
c^rte, choro (der Psalmsänger). K. 4a
gart, choro. Bib. 7.
n.pl. garta. Gh. 1. 2.
carta. Rh.
a.pl. carta, choros» Rh.
GARTSANG.
GART, GARTO, m., ©arten, hortus (garde. Id.)
n. s. garto. Sg. 913. T. 213, 1, TV. Wm. 4, 12.
garte. Hd. Wn. 460.
g. s. (des karten. D. III 48.)
d. s. garte. T. 188, 5.
garten. T. 213, 1. 0. IV. 18, 22. 24.
Wm. 4, 12. 13.
cartin. K. 7.
a. s. garton. T. 73, 2. 0. IV: 16, 1. Wm. -
4, 16. 5, 1.
garten. Wm. I. 5, 2. Hd. Bo. 6.
if.;iZ.garton. Wm. II. 8, 13.
garten. Wbl 6, 1. 8^ 13.
o.p/. garton. Wm. 4, 13.
ARAGARTIN, Ortsnamen.
OUGARTO, m., Oelgarten, Driüenaarten.
n» s. olicarto, oliveta. Rt
olegarto. N. 127, 3.
d. s. olegarten. N. 127, 3.
WlNGART, WINGARTO, SBelnjart^n, vi^
nea* (uuingard. Id.)
n. s. uuingarto. N. 79, 1 Wm. 2, 15. &
10. 7, 11.
»uinegarto. N. 79, 10. 127, 3.
uuingarte. Nh. IL
uuincarto. Rh.
[18]
Digitized by
Google
251
GART.
GART.
Qi»
Quinkarte.' Ro. *
g. s. uuingarten. N. 79, 10. 18. T. 102.
109. 124. Wm. IL IX. 8, 12.
uuinegarten. N. 79> 10. 12.
uuingartin. N. 79, 11.
, uuingarton. Wm. 8, 12.
d.s. uuingartin. N. 80, 16.
uuingarten. T. 102. 123. 124. Nd. IL
uuinegarten. Nd. 32.
föne uuincarton, r/^ t;//2^a. gl K.
a. s. uuingart T. 109. (viermal)
üuingarlon. T. 124. Whl 1,6.8, 11.
uuinegarten. N. 79, 9. 16.
Huinkarten. Seh. 75.
n.a./?/. uuiugartun, antes. R.
anidia uuingartun (sing.?)^ pu*
tahis. Ib. Rd.
M^ ingart in, vineta, Zf.
uuinegarten. N. 77, 47. 104, 33v
uuingarton. Wra. 2, 15.
If./^/. uuingartono. Ib. Rd.
uuinkarteno. Pa.
uuincartono. Rb.
uuincardono. gl K.
A;?/. ftuingirrton; Wm. i, 7. 14. 7, Ih
uuinegartoil. Nh.
uuingarten. Nh. IL
WINGARTUN, aßeinflareeii. Ortenamea
WUNNIGART, WUNNIGARTO, m., ffionni^
garten.
I». i. uunnicart, paradis, ortus. Rd.
unnnicarto, paradisi orius. Ib.
uunnigarta, paradistis. Ja,
d. s. Huunnogarlm, paradisö. N. 37, 5w
a. s. uuunnigartun, pftradisian. H. 21,
WüNGARDlWEIBA, Orlsnameo.
IIOSGAIITO, w., SUofinsarteii.
n.pL rosgatlcn, rasaria. Eb. -
NÜZGARTO, m., »Hpgarlni.
o. 9, nvti ^»ftofkj hortum nucrm/Wm. 6, t2#
BIGAirf EN, Ortanamcr».
BAUMGART, BAUMGARTO, m^ SBomoKtt^u
n. s, boumgarto. Wm. 4, 13. lU-
poumgarto/ pomcriitnu Sg. 184.
bäum garte, pomarium. Hd« pame-
tum. Hd.
bomgarto. Wra. L IV. IX. 4, 13.
bongarto. Wm. iL 4, 13?. -^ ' ^
g, $. bengardes, nemoris. D. H. SlS. '
d> i. beumgartea N. 78, 1.
bomgarten. Wm. L OL IV. IX. 4, 13.
boungartoti. Wm; IL 4, 13.
BAUMGARTUN, SBatfntdat^en. Ortsnamen.
PIREGARTO, m , »jrngirffni pireiram. Ha.
BLUOMGARTO, m., SSfumfirjarreH,
d. 8. bluomgatten. Bo. 5. ' '
VIOLGARTO, m, »eU^engarfeit.
n. pL violgartun, violaria. VG. IV. 32.
CHURBIZGART, CHURBIZGARTO, m*, «II^
H^gartttt. > .
n. s. churbitgÄlrto. Wtt.232.Tr.\, €*«rrti-
curbisf arto. F. 2. > mera-
kurbizgarte. Hd. * ) lius.
d.^* €UTbiK|;^rte. Hd. ^ ^' V cu-
curbezgarten. Bib. 13. < f CU"
churpizgariin. Mt]. Bib. 1. 8. 7/> me-
churbizcarten. Bibw & 1 ra-
churbizgartin. Bib., IL / rio.
tf. #• cuTbezg.arten» Bib. , lO.r, cucwn^a-
churpizkartuo. VP. i rhnru
n.pl churpizgartun,r7ir7iifirriir/r|. Bib. 1.
ZIERGARTO, m. (^Utiavttn), paratfysus.
d, s. Ziergarten, paradyso. P4. 6, 4.
ZARTGARTO, m., paradysiis.
g. s. zartkarlln, paradysL N. 95. lO.
GARTMINZA.
GARTWURZ.
GARTORUNPJO.
GARTG AB ALA ( hiehcr ? ),
GARTCHÜMIL.
GARTGRAS.
GARTCRÜT.
GARTQUENDEL.
GARTHAGEN.
GARTART, m., (Sartiier, hortälanw.'
n. s. gartari. (X V. 7, 46.
garleii. T. 221, 4.
n.;^/. kartara. Ra^ \
kartari. gl. K. (, höriidanL
kartare. Pa. / -
UüOTGARTAm. Tr. i . ,
UUINGARHBREw €r.f , ^arr'coto.
GARTE^ARI, m.^ (gwilYhi^c. M. 80. gart-
airc.'CrOj ©ftf^Wir, hMtdanns. Tr.
Digitized by
Google
^
G^T.
GART.
254
GARDIN6M. (Hieher?)
« majori» loci persona fuerit, L e, ditgc, ^th
, . me{t,sive etiam gardingiu. L. wisog. IX.
Sit dum nut comes, tyupbadu* aut vicarius,
gardinguavel qnaelibet persona, cui~. L.
nitog. IX.
de optimatihus palaiii alqtte gardinp$.[L.
wisog. XI.
senioribns palatii atqu^ gßrdingis. L. wi-
sog. IL ,
)QhS&SLki n. pir. fem. Hieher?
ENGILGART. ADALGART. ALAHGART. WO-
DALGARTA. IRMANGARD. WENDILGART.
WiÄCHANGART. WILLIGART; MERIGART.
MADALGART.-RmGARDA. LRJTGART. FRI-
DUGARDA. BILIGART. HDLDIGART. SUpN.
GART. GARTDIÜHA, n. pr. fem. Hieher?
GARDENBAH, Flülsnamen. Hiehcr? "'
GARTSEO (©artaffc). Hieher?'
Ortsnamen: NORTGARD. SUITGARD. HEIM-
GART. ,
GÜRtJAN, gfirten/ angs. gyrdan, nord. girdi^
dngere; cf. goth. bigairdan.
(er) gurlit thih, cinget. T. 238, 3. 0. V.
15,42.
gurtet mih mit tngede. N. 17, 33.
mit demo (gurtele) er aih ieo
gurtet N. 108, 19.
((äu) gurtos Cpraci ind).
unz thu iuug uuari, so unaa thir
thaz gizaini,
thaz thu thir seljbo gurtoa, ioh gian-
gl tbara thü uuöltos. O. V; 15, 40.
imp. $. gurte diu suert urabe din dieh.
N. 44, 4.
p.Q.n.phm. gurtenta. Mz. |, accin-
curtenla. Sb. Bib. 1. j gentes
CnavemJ.
GAGÜRTrr, GAGURT, oegfirfet.
g^glir^t si, Qfnicta ^it, mit-. BIcp.
II. s. m. giguricTj /uUus fioganiJ.fniA.i.
D. IL 327.
' i/.#.in.n. gigurtemo. Nh. n.niutezeguo-
gegnrtemo. Nh. ) tero ferte.
n. i.:?ii.' g'egurten: dar ougta er aih
kegurteik N. 93, 1.
ÜNGAGÜRTIT, anseflßrfefc
nngigurtit. Wn. 863. A. Bib. 12. v, AV
ungicurtit Bib. 9. Ijuia.
n. s. /. uukikurtiu, i/w«/^. Zt
i/.j.m.if. UÄgagurtertio, recincta fvesie)
VA. IV. 5ia ^
€r. p/. ungigurtun, cKsOTwi^OÄ VA-
VIII. 721*
UMBIGÜRTJAN/uttigunen, aramdngere.
(er) umfaigurta:
nam er einaii saban thar, um-
bigurta sih ihuuar.O.IV.11,13.
p.p. umpicurtit, draimdncfus. gl K.
unabegurtet uuerdent mit freuui,
acdngentur. N. 64, 13.
.ANTGIHITJAN, eiitgörtenv redngere, txfu
btUare.
(sie) ingurtent sih tero magedcurte-
lun, dngulum ponunt. Mop.
(er) angurta. Prud, l.J, exßhulahat (tu
ingurta. F. Svulsis Uta zorUsJ.
p.p. antcurtit.
</. ^. 171. n. incurtemo (es steht {q cur-
temo), redneUi veste,
Prud. 1.
BIGURTJAN, eegfireen, wm^ixtUn^ dngere,
praedngere^ siicnngere,
(er) bigurtit sih. T. ISa
, (du) bigurt08thih,cwi^i54Ä#/^. T.238,3.
begurto^t mih. mit d«ro virtute,
praednxisii. N. 17, 40.
(er) bigurta sih, sucdnxit se. T. 236,6.
praednxit se. T. 155, 2.
p.p. bigurtit, praedwius. T. 155, 2. ata
sie. T. 150.
pacurtit ist, amidetur. Rb.
n. s. m. picurter, praednctus. Rb*
a. s. m. picurtan, amictunu Bb.
n./7/.i7i. pikurte, dncti. K. 22.
UMPIPIGUBTIT, umgart«, drcumdndus.
Pa.
UMBIPIGURTIDA,/, pedsomnia. Rb.
FÜREGÜRTET uuard, praednctus est. N
92, U
CÜRTI (?), dngo. C. steht unter den Theilen
des Körpers; ist es das Verb curtiu, i(6
|fir(e/ dngo?
[18-]
Digitized by
Google
A
255
GART.
GART.
256
GLUTtL,»!. (GURTILA,/.), mtttl, cingu.
liun, attgels. gyrdel, nerd. giörd;
n.a.s. surtil. Tr. Hd.) . ,
curtü. Z. \rcing,d.im.
gurdil, elncforinm. Is. 9^ 4.
gurtele, sirofßhium. Eb.
gurti la, stropAium. D. IL 343. üncta.
Wn. 3355, (oder;?/.?)
g. #• gnrtiles. Pb. 1.
d. 8. gurlele, stropfüo. Mcp.
gurtela, halteo. Bib. 6.
cnrtila, halteo. Bib. 8.
H^a.pL curtila, cingula. Rg. 8.
d. pL cmrtiloniy cingulis. K. 22.
gurtdlfii:ga.
UNDERGÜRTEL, im, Untergfirtel/ suf>
cinrtortnm: Wn. 460.
PIGÜRTEL, m.; SBefgfirfcI, Zaft^, cm-
mena Wn. 460.
BüCflGÜRTEL, JH., SSttttdjgürtel, ven-
frah. Tr.
BRÖCHGURTEL, bradfe. Wn. 460.
DARMGURTIL. Wn. 460. ), Darmgur*
DARMGURTfLE. Wn. A6oS ttlrrecopti/ia,
DARNGÜRDEL. Tr. Jcingida (beim
Pferdegeschirr).
IIALBGÜRTIL, Jg)aI68ürteI.
n* pL albgartilla, senuzihtia. Sg. 292.
MAGATGURTILA, /., cingntum virginnm.
g. s. niaß;edcurtelÄn. Mcp.
GURTILC, GÜRTILIN, n., ©ürfel.
cartelin, haUenm, Bib. 13.
curtilin, balteo. Bib. 10. 11.
ktirtclliu, semicintia (partes cinguli).
Ar. 2.
GART) m., sfimulns^ goth. gazd. — CC. lat
hasta. Ich führe audi garti, gartja hierun-
ter auf.
IS. n. 5. gart, stirwdiis (retusae erant acies v(h
menmiy triJenlum etc, usque ad siimu^
Inm corrigendumj. Ms, M. 31. Le. 1.
2. 3. Em. 31. Bib. 4. 5. 6. aculnis.
Wn. 460. stinmlum. N. 89, 10. Bib. 10.
11. 13.
garat, Stimulus. Wn. 3355.
cart, Stimulus. Gh. 3.
garte (?), Stimulus. Sb*
d. s. garte. M. 29. Gc \.6. B!b. 1.x
N. 57, «• (, aimulo.
carte. Rc )
n. pL carta, Stimuli. Rb.
W7. pl. garta, stimulos. Mz. Bib. 1. 2.
GARTISARN.
GARTGABALA, liiehcr?
GARTJAN, gertem
Inf. kertin, impellere. Rc
(er) gertet: ^az leid m|h nebet ünde
gertet. N. 54> 3.
(sie) gertftn: daz in angesjte gert&n, mor^
deatar anxietatibus. Ho. b. din man-
ne nieht penemen ne mag, in ne
gertSn forhtun, ft^ae Jormidiuwn
aculeos uitare neqtrit. Bo..5.
parf.praes. gertendo (stimulisj iagont Bo.5.
GARTÖN, cf. nord. garta, rädere^ carpere.
(sie) gartotun, perfodUbani f^lia). Prud. 1.
GERTARl. Sg. 184. \ ,
KERTARl. Em. 31. Wn. 863.^ «»^^"J^^^
KERTARE. F. 1. 2. ) *'*'''«^-
GARTI, /., scepfrnm. '
g. s. garti, scfptri. Prud. 1.
GARTJA,/, ©ertf, virga,
I7.€r.^. gardea, virga. Is. 9, 3.
kcrtia, scepfrum. Ra.
garda rehtnissa, virga actputatis.
Is. 3, 2.
gcrla, vimen. Pr. e. virga. N. 44, 7. 8.
Mcp. vlvgam. N. 73, 2. 109, 2. T.
44, .6. Mcp.
kerta: chunengisc kerta, ^c^j^fmim
Ic.
garte, virga (ref^alis). gl. K.
garde dhines riihhcs, virga tegni
tut. Is. 3, 2.
gerte, virgam. M.
g' s. gerlo. Mcp.
gerte, vhge. Sg. 913. hieher?
d. s. kerlu. K. 2. 28.
gerto. Mcp. N. 73, 2. 88, 33. mit ise-
ninro gerto rihtcsl tp. N. 2, iC
gcrta. N. II. 2, 9.
». /;A gerte, virgc. Sg. 913. hiebet?
d. pl. ger tun, virgis. 0. III. Uyi}A./lagrllis, Eb.
Digitized by
Google
^t , GART^GÜRTIL. GIRDK?^— GERMAN. 258
thaflotk linrnhieii därOi fin^, GIRDI*^öiq^ s. GIRl
'^ Em. 8f ist woft^nichtliieher zb tieh^7
ti.^/.gertiiii pÄlmono. O. IV. 3, 21. GARDINGüS S. GABT/ '
ROüiftGERtA,/., Rauc^öertf. ^^* '
n. ^^'rohgerlä. Wm. IL ), virjruJa GHIRLAMUPTO, n. pr. ist vieHeiclil GISLA-
roihgerta. Wiii.i: m. lX.>/(/mf. Wm. ' MUND, GISALIMUND; ich habe ab^ in zwei
ruohgerta.^Wm. IV, J 3,6. verschiedenenUrkundenGHlRLAMUND gefunden.
REB^GEI^TA,/, S^etenöfrte. \ ' ■
n. s. xehsiketiayfiropago. Ib. Rd. GERMO, n, pr. Cf. GERMANl
Htf. rebakerjta, snitilinc, paimUem, _
Ib. Rd. * CERMANi ist der, bei Julius Cäsar zuerst vor-
(UÜNSCHILIGARTA, ?ffißnf4felaerec# SBö^ kommende, Gesammlnamen der deutschen V5l-
idf^lxnt^tt caduceunuz. It) , ter*) [s. z. B. JuL Caes. d. bell. gall. I. 40.,
FXiüGIGERTA, /l , r^9^ Cäsar seine vor den Germanen erschrockene
g,ß. nn^^t^xtOyVÜ^tmerturi^ilh.Mcp. IVuppen durch die Bemerkung, daü ihre Väter
i, ' ö. jf. flugegcrta, volntilem virgam, Mcp. sch^n diesen Feind in den von ihnen überwun-
SEGALGERTA,/., ©ejelgettei ©<gcUut|f/ denen Cimbem und Teutonen kennen gelijrnt
(gegelfiange. hätten, zu ermuthigen sucht, und /. 51., wo die
g.pl. segalgerdun, antermartim, Aid. 1. verlier mit dem allgemeinen Namen g^mn/ini be-
. SKEFGARTEN (pl.J, rostra. P. II 328. hie- xeichneten Völker, deren Anfuhrer (Ariovist) ^uch
: her? oder SU gart, «/iiii«/c4f, mikschwÄfther reo: grmwnorum genannt ist, bei d^r Beschrei-
.Dekl,? ^ > bung der Schlachtordnung als hßrmies^ marco*
V^EISBIGARTA, /, SBeBegerfti trama. manni etc., au%eführt werden, oder IL 4., wo
uueppigartÄ. M>.Bib.l.2.\, /itf//«/iJ?('»e. >» dem Bericht der r^mf über die hellsehen
uueppigarte. Bib. 5. InUißnUUms Völker^ vier dersclbei», die cqndrusi, eburones,
oueppigartl Bib. 7» Lpidülis ptßC" .
ttueppegart F. 1. 3. ' Icüioms iuae. ^ .
-. .<. ' . Jerem. 51, \3.J. / ^ !) Einen Emwand sowohl gegen die Behauptung,
^. ^ .. ^^^^^ u oals der INamen sermam zuerst bei Juhus Lasar
uueppigtrti, /röwa. F. vorkomme, als auch gegen die, dafs er nur Ge-
weppegerte> iwn/ÄiiÄ. Tr, ^ sammtnattien gewesen «ey, könnte man aus den
ETARCARTEA. ü. baioar^ X. Hiehtvl » fastis capitoUnis hernehmen /wo in dem Ver-
GAGlRTÖ'f , virgaius^ zeichms der römisohen Sie^ am Ende der 2^"" Co*
d.pl. gagirtoten, t;fe»ati# (uigHns}.\h. »"]»»« (»• Gn'^^^i inscriptiones Lm.) auch des.
. VUL 660. Juarrelltis Sieg f 531. urb. cond.) de galleis. in*
, ' W>ri6iAf ^/ gf^rmo/i (^fV au tgeführt ist; allein theib
^ -. • kann man bei eigener Anschauung der Marmortafel
GARTölf s. ARTON in AR. Jf^ •** . "??'!8f ^"8 "^^ ,^'^'*, " ^''*!S?
bleiben, theits ist aus dieser Stella weder akumeiv
nrUTA PaHT* • I meuj Qb ^ier ^^mcrm .als Namen eines eiqzelnen
UlliIilA S. uAlli, Stimulus. Volkes oder als Gesammtnamen steht, noch, ob ein
, ' , deutsches oder ein eälÜsches Volk damit bezeicb-
GElCTtis ^ GAR% sturuilus. net ist. Kein Gesdißhlsdircibcr erwähnt der ^<?r-
l /i' ' . . ;i . . mam hei diesem Krifeg^ ' zwischen den RönMHrn
I^TTRTfW^A « riAPT . nnd Galliern; nadi des Polybius Bericht 'darüber
UUniaA!f ^ l>Ani4 - >- wurden von den Isambren und Bojen die GanMiten
g^i^nY\ir*r\ in\ " ' [Gitter, die an den Alpen und der Rhone wohn-
GAHDAGO (?), /Hco/ö/if»f>r. F.^(deut5oli.Wört?) tep, und nach seiner Behauptung Gaisateh (et
r^T^TlT 1 t^lW ^ ^ ^^JÖlgeiwnjit,.w^^^
GURriL S. uAlvf. ihalen] zu Hülfe gerufen.
Digitized by
Google
259
UERMAN.;
Ti]
-fimm^/.
i;
m^
caeraesi und paemani^ pit denj Zus^ an^e-
zählt werden, dals sie uno nomine germani ap-
peU<iniur\ Dal^*die Deutschen in den fipü|ie*
0ten Zeiten den Namen germani nicht gerdhft
Jiabeo, ergiebt sich aus dem Beiidite des Taci'^
. //ij/nach welchem sie in ihren alten Gesängen,
Ihren einzigen Annaleii, nirgends des Namens
germani erwähnen, sondern, ihren Ursprung
von dem Gott Tui^ und dessen Sohne Atan-
nus herleitend, nach den 3 Söhnen des Letzte-
ren, den Tbeil ihre^ Volkes, dter dent Ocean ^m
nächsten ist^ ingacvones^ den, der in der Mitte
des Landes ijt^ohnt, hdrminpnes, und die üehri-
gen isiaeoohes nennen j einige aber siuch pJares
deo örtfis plures(j/ue gentis' äppellationes, mär-
SOS, gambrioniSf yke^oSf vandaUos a^ßirmant,
]' vrqhei T^ädtüs den Zusatz macht: eaifüä'i?era
,4^ antiqua nondnä. In den hierauf folgi^nden
Worten: „celerum g^rmaniae vocabulum re-
'censet nuper addilum, quoniam quiprlmi rhe*
' num tränsgr$s^ gallos expulerint, ac nunc tun"
gri f iünc 'g4!rih4ini vocati sunt. Ila nationis
nomenj.non gehtis evaluisse paulaiim, ui om-
nes primurn a vitiore ob metum, mox a se ip-
SIS inventolnofinnt geruiani vocarentur** erklärt
Tacitus den Kämen ^e/wam geradezu ffir einen
neuen (und, wie verschieden -man auch iUese
Stelle auslegen mag, erst zur Zeit des U^ber-
gangs der Deutschen über den Rhein au%eK0iD-
n^enen) Namen« . Schon hi^durcli wird die, An«!
. nähme« da& der Name» germani Herod^t i y^f
(tiAvtoL (Namen eines Perservolks) sey, zurückgo-
wiegen. SoRten die Deutschen von den Römern,
(nicht, weil sie von ihhen, wie Straho meint,
fijur ein Brudervolk der (xallier gehalte9 wurden»
i jBondern) weil sie sich ihnen vielleicht als Leute
i Eines Stanufies^ oder ab dogebomisa, usapröng*
Jichea, ven keiaem andern Volke herslammen*
jdes Volk geschildert hatten (cf. cetebrant cor-
minibus antiquis tuiscoiiem deüm terra edituin
4t ßlium nutnuum i^riguiem gentis conäUorss*
qise* Tacitus) inkde^4ie6e,£igeDach^ft.bez^cb-.
: aendiaa läteinisciieii YVorle gei^manus/germanus
^ quasi £x eodem getnüne genitms. Fesiuä) be-
näntk worden Äcyn? Dann' yräit^e irher' woU:
von den griechischen Schriftslellern zur ^ä;^(|b^!
mmg Ast Dfeutscheä mcht 4»s l^äiibdil Wöft
g^maniX^kA^ieS^^^^^ Pw«? y^iO'VoX) ge-
V braucht, G^oQ((eFn^^i^; d|fpi.^SiijM ^^ lateinischen
Worte« entspfechendes<,Gi;i|eichis^es W(nr^,.etwa
hpxyytm^y o^wcpvAo^, cxurox^ci^ ai^i^wandt worden
, ^eyn. Aufserdem ersii^int abe^ auch ^ diese Art
yen Benennung eines VroIkVs als im^eniigend und
u^alürlidi. Wahrsdieinü^er ist die Annahme,
dafs ein deutsches oaer ^eltiscfies \yarL jni^ dem
^tk^ ijiöfr'scibsPbiiä
*^^1inct
die De^tschj^ia '^ÄtwV , ..
habep öder Von ^^ Kälten bezeicJbriilt worden
sind, 7h defti iVartteÄ germahi steqtti 'Aber weL
den ersten Deutungen betrifift) sö^fteigt keäi^^ein«
ziges der SltMentleutschen .Wftrtef den il neue-
ren ^radien vorkommenden Wed^el zwischen
G und W, und gegta^^->ii^niii streitet die
Kürze des E, die im griechischen 9/ti^/uaM^i deut-
lich henrortritt; hiezu konmit noch, da6 die nie-
mals als germanni^ sondern immer s\s germani
vorkommende Form des Namens '(walnreiid der
mit mannus zusammengesetzte Nansen- mareo-
mahni rtin offlen lateinischen GeschicJitschreibem,
auch Von dem ältesten, JuL Caesap, nie marco-
mani , sondern immer mareomamii geikihrieben
wird) keine/ Zusammensetzung mit mannus ai^
nehmen lä&t, auch das lange Ä in getmtini da»
Wort mannus zurückweiset Pott versucht ger-
mani ah OftUuti zu erklaren, iaaofem ^^rmaiu
aus einem dem ^alischen <^Ir,dri€ii^/ Mm Grunde
liegenden keltischen Worte, das im Galischen
den G-Anlaut abgeworfen bat, und dem galischen
man, M^M, ^feuliammei^^esetit wSrc/ \Aber da,
ganz abgesehen von den BedenkÜchkeiten, die
gegen man, den S^*'' Theil des Compositum, sich
erheben, nirgend^ ein keltisches g-r (derr\Mui^
lä&t sich nicht angeben) als Bezeichnung von
Osten aich vorfii^ciet^ auch der Abwurf fiiwcs -alt^
keltischen G- Anlauts im Galischen sonst keine
Anfldogie hat, endlich ^uch der ;vpka}isclHnApya^
in oir ursprünglich ist (s. ÜSlAN im Sprach^
schätz I.), so seheint miriiii^ diese'JSildAruni^
unstatthaft Wäre det Namen germani nicht
^ keltwc](.ei2^^4ei7i deutsch, so bplfe sich aifit.^i^)
lach die Wurzel G AIU GIR [et sanskr^
'Digitized by
Google
• grt, devorqre; viefteiAP^fet'b'WcH-nViV iktpere
(alpAMi^ iW?)it? WrglciAfeli^^ von %v elcher
das dthd ^er, giri^,*'cc^£ftii'tiikl' das sothische
^ "gairpei, ^i/acrätfi/ heriLOnittil;' ^ar^ßHelärung
des^ben an. Ans ihr kOmitö -dthrch das Abiei-
' .'üÄigdsiffix M ^. M -ön Sj[^twAsfcfcaiI.} das Wort
germani sich g^^Ult^t hAeii$\ ^iE^ Länge tib^ 1
in germani Uefr» #tek auk d^r Läftbisknäg der
Form Cfkläreg. Hiernach iVihrde' ^ifrhi*«i^soviel
als alacres bdär f^pidl bedetiten/ GF. auch den
, .Mannsnsonen ge.i^aip,:. I)ic) VKvnd^iVl^l^ (s»
Gl^RWEAN.
^2
'\tjrxi3/ lieCi^ aich, ^ucE zur ]ßt^n;ioIogie von
gerniafii anwenden^ wenn i^^cht d.^r Umstand,
^als in der Zeit, m der das VVort germani zu-
erst erscheint, noch kein Ue()ergang des S in R
ßtatt findet, entgegenträte. Dürßer man tt^X Iff'
nius ein altes falcitiiscties manuSj das clariis be-
deuten soll (c£ auch 7nl7l2/i^^Äo/xz^//i), anneh-
üicA^ühd die fitarhmsylbi dies^s^V^rts auch dem
Keltischen oder dem Dötrt^cten zu^est'etien,' so
könnte germnnr als iörtipo^iiüih vQn^'gcr und
man- angesehen werden, Aiftf der Be4eutung
älätritnU iltiri {ct. dl6 Zu^äÄitnensefkiliig mit
berht^ c/ö^ni/wlc? z?B. tfei Namen ger-be-
'raKt,^ti6<rt/ def Aber vlellöFA? mit gfer com-
ponirt ist). Die althd. Sprachdenkmäler weisen
dänl fhmM gerthdrä nicht in deutscher Form
(als germanun, germanön) ,auf;. für germa*
nia findet sich die tJ^erselzun^ francliono
• ' lantj 8.^D.,II.'S70. t^-* y^Ql^oiVoi^ oi ^vv^'ipQayy'Oi
xixXowrat. Pröc.). — Ah* gerinani ß^id^yon'Ju-
'- lins Caesar tiahhr deh Cinlbrdh und' Teutonen,
deren Namen er aus der VorÄei^, erwähnt," fol-
gende Völker genannt: nemefes, triöhci (beide
Völker unter dpn Germanen im Heere Ariovisls
gcpaannt^ ^^llsfrdem lu^m^^ }ene iinttr ^len VA-
kern vor, Ton deren Grenzen der hercj^che
Wald seinen Anlang nimmt, und diese unter den
Völkern, durch derea Grenzen der Rheinr fli^f^t^
mcnapii [fid utramane Ttpnm Jlnmims ^rnemj
a^roSf aerftficiä vico^qrte häbcbantj, .nbU (qni
,. yrQxlmi rhennm imcpluntj, siß/fmb'ri /Ufa pars
'^ equiiatns asipeium elicnchierdrnm -^sc trans
rhenum in Jines sigambrornm reeeperat}^ um-
petöSf ienchteri (nsipetes german/f ft iifm tench*
teri Jlnmenrhenuin iranaierüntnon longe a
^'iAariilipt^'rh fimsä pro-
] flutt txiiionte vosego ifp^th tfuaitam'ex
rh'cno rectpta', qnäe appellatur'bahaUs, insu^
'' laM^tiä ^ffif^^ Imiavorurrij in Qcedfitim mßmij^
'' chernsci^^siievt (silvani tsse ibi infinitb magni-
' tädinej iftiae äppeltaluir hficenh ^ hhnc langt
inlforms periiherc et prO' nativo mufb oHj'eC'
^' - • tätn thirüsc&^ab srtevis suevo^qne ' ab chj^nis-
'eis w)'itriii intursiömbilsqnß prohiberß)\ haru-
^ dcss mürcomianm^ vangiones, sedusU (CSsar
fällig äfese Vftikef nur einmal an, unter den Von
' ' ' AHovIst befehtigten Germanen ; es kann daher nicht
' besthnnit wctdfen, \Velchen 'Theil von Üeutsch-
(' hitid sib iti Ca^rö Zdl einnalunen) und dib nach
'* Belgien luhüberge^ögehen caeraesi^ condhssi,
ebii^ones, patihanl und segni. Als ein Volk,
y^'das auf dtc OstseiCe des Rheins in den agnan
■*' voricnm gezogen i^t, w^erden von Julius Caesar
y 'die Ao/r aii%cföBrt; öber'die räura^i, tnlihgi,
^ '^Idfdbrfgl,^ die. afe Nachbarvölker acr Ilelvetier
'"^ y(4n*'ihiA"^enannl wdrdcp, fiir Germanett Üä?t^ ist
^ nicht zVieriehea' — In der germanin des JVzcf-
/r>i •)' werden iiülscr den 'gallischen Volkern,' —
' Bdvitti'^ bojiy ireviri, nervii, — die in' Gcrma-
•'tiiett efngewäncfe^t siiid'. unä unter denen auch
die vangiones, fribödi, nemetes (obgleich es von
ihnen heilst: haud dabie germanorum p^fpfM)
'^ xtüi uhH (die in Tac. hist. als gens gcrmonicae »
' originls bezeicjidk werden) ihre' Stelle finden,
folgende Völker als Germanen aufgezähU, und
• zwar zuetst Vbn der RheinseiCe : batavi (aly c^/o/- -
iorum qfiondam popnlus}, mattiaci, chatti, usi-
pil, tenttefiy üMeteri, charnavi, dngrivarii, dut'
' pbhk,''tha^üatiy frw^ dann vom Norden:
thanpi^ chtnisciy fosi, cimbri, an die sich die
*;/i?t;^(ats efn toiöhi^öre Völker in sich begreifen-
'-' ^r Vklksstaitlni) und Aie senmones (veiustissimi
nobilissimiqiie snevornm) anschlielsen, auf wel-
••iht*;^'^ls einl weiter ips innete^CTermaniens sich
erstreckentde^j Theil Öer Suevcn, ^eja^gobardi.
•) In/dc'r' fiftst und den annal. des Tacitns
kommen Uueb fäT^eiMe gfctmiWfsche Völker vorr
jModpäwiril im:\T!kieierAHAny, iitfkhinfßites (Nach-
baren der. JMl^vOr f<9^<^<^^ 9^^ der ubii\
^aren
mijTjf /N^^a^ff dsY^^&pl/i}^»^ (Nadiba
der batavi)^
Google
z'
Digitized by
263
GARMIN.
reudigtA^ avhmfs, angUi, vqfißh endoses, st^ar-
äones und nrnthones folgen; dann von der Do-
nauseite: hermimdari, narisci, marcpmanniy
quadi, marsigni, buri (die gothinl und osi wer-
den ausgesehlossjen, erstere weil ihre Sprache
gallisch, letzlere weil ihre Sprache panoonisch
ißt) und endlich jenseits des von den Suevqn be-
wohnten Gebirgszuges die lygii (unter denen
die arii, helviconae, manimi, elisii^ naharna^
vaü als die mächtigsten g^naiint sind); jenseits ^
derselben die gothones und noch näher fun. Ocean
die riigii und lemovjL Aulser diesen rechnet
Taciius noch zu den Germanen die (skandinavi-
j^jien — suionum ci vitales, ipsae in oceano — )
suiones, die am rechten tlfer des svevischen
Meeres wohnenden aestiU und die — als wären
auch sie Germanen — sitones fsuionibus sito-
num gentes continuantur, also auch in Skandi-
navien) und fügt hinz\i: hie sueviae fines. Bier-
* fauf folgen bei ihm noch die peucini, veneti und
fenuiy über die er im Zweifel steht, ob er sie
zu den germarns oder zu den sormaiis zählen
soll; doch sind ihm die peucird (quos^quidam
bastarnas vocani) an Sprache und Sitte (ihren
Schmutz ausgenommen) den germanis gleich.
GEHaiO, n. pr. Hieher?
GARMINön, bejaubcrn, 6efc^tt>8ren/ incamare
(mittelIaL carminare). C£ Carmen und franz.
charme.
Inf. kermenon, aggarrire (meptas nuguiasj.
ÄIcp.
part.praes. g.s.m. gSiTminontea. Mv. v , .
garminuntes. Si). Liiicon-
Ps. 2. Bib. 1. rtanlis.
garminintis-BiW?-)^
a.s.m. germenon^ten, incgnian-
fem. N. 57, 5.
g. pL geTmenonion, incafUan'
-. tiwn, N. 57, 6.
PlGERMlNON, incantare. Prud. 1.
GARÄHNOT, m., n., incaniatiOj carmen.
n. s. germinot, cantamcn. Prud, l.
kereminoth, murmur. D, IL 331. ;
der cholchisko germinod, cakkha
r fidncia i. incantatio. Mcp. ' ^'
a* $. kerminot,^ ineantatibnem^^TH. 13, "Z:
GORMARINGA— GARNl 264
A.a»/7/. garminotfa. 3b. •)
; . ,. ,, , gcrminotl)^ 3ib. t SJ, carmina.
carminot M4 . .)
d. ph garmlnodun *)» Sliw^ \Jnemk,
. carmipodun. Mi]^ >to/io/ii-
germinodui^ Gd.l.Bib,1.2.) btss.
G^RMINABi, m^ incaniiator* > .
n. s. ^armioari, infiantßtQr. Bib^ 7«.
d, «..garminare« Mir. ) . .
germmare. Bib.Jl. 3-r
i».;»/. germinara, incantafores. Bib. 1.
g.pl. garminaro. Mt^. Mx. Prud. l.> , incaam
p. II. 3^6. ; italof^um^
germin ar 6. Bib. 1. ^ ) malefi-
carminaroi Bib. 7. ; corum,
ihessalorum. .
GORMARINGA, ebe Apfebrt Br.
GARN (zu GAR. 2.?), »., ©arn^, nord.
garn, angels. gearn.
n. s. guTu y ßlamen. Wn. 460.
karn^ coccus. Gc 8.
d. s. garne: cuuiro gacehotemo garne,
bis iincto cocco. Ge. 4.
uzer bissinemo garne, byssi neti-
bus. Mcp.
dia (sida) spinnet man ze gai;ne.
ßo. 5.
a. #. daz karn. Bo. 5.
^•j92.garno: diurer4) gerne. 0. L ö, 12.
kleinero garno* O. IV. 29, 33.
ZUGGIGARN, n^ vel ^«c, vßrricufym (ßt1i)lTt.
GARNWfNDA.
GABNROCHO.
GARN£n 8. ARNÄN in AR und GERN in
GIRL
bAKINL Hängt wohl nicht mit ^at caro zusanw
men; cL nord. gatnir, Hia und garnmör, me^
senteriitnu
mittigarni,^i?n/zii (m\i\,i^tti^^arvinß.tti.). R.
mit
^) Es stellt garmiQodant
Digitized by
Google
^
GEBN— GlfcSQ.
<2S— GaSAL.
266
m
mi
itticarni. gl. K.),fgrina (mittigarne, ar. /ITQ
ittilacarnL Pa. ) vina).' Ih. VflÖ
GERN s. Gnu
GIRNIG s. GIRI.
GÄRNDE 8. ÄRSts in AR.
GARST (i?), 8«rjli8.
GERSTI, rancor. Asc
GERSTA,/., ett^t, lat hordeum, gr. ttinPn-
n. $. gersta. Mi]. Tr. Sg. 242. Em. 31. Bib. 2.
(D. m. 34.)
gerate. Wa 460.
g. s. gerstan: bert ist gerstun kornesfaut
0. in. 7, 25.
a. s. (gersteo. D. DI. 34.)
COLGERSTE, coUdnthia. Ve. 1.
GERSTMELO.
GERSTIN, adf^ »on ®(rf{e, hordeaceu».
girstin, alfita. Tr. girstin mele, alftta.
Sal. 5.
kirstin, ordeada (faiina). Sg. 878.
n.p/. y.?chlioua kirstino, grana hordei.
Bib. 1. cliuaa kirstino, iysO'
tau. m.
a.pl.m. girstine, ordiaceas (leiba). T. 8Q.
o.p/. R. gerstinu brot 0. III. 6, 2S.
CXaiSTI & GARST.
GARW- s. GARAW.
GARWA a GARAWA.
GIRVIl, aDglisches Volk, Beda.
GERWLA s. KERVOLA.
GESan s. JAS*
G^ISOdunum, Ort in Noricum. Ptol
IV,
bt eme solche Wurzel für geist (nnd
auch fiir geisani, ^eisla) anzunehmen? cf.
nord. gl 8 na, hinter e, fatiscere, seys^furor,
vehemeniia, geistr, vehemens; goth. usgai-
siths ist, U^ifftTi, if{ t>on Ginnen/ usgeisno-
d^dun faurhtein mikilai, i^&rrryrocv ixmoKni
fieyd^qi. — S. auch GiS und GAIS.
GIS. Gehört GISAL hieher? Cf. auch GER und
GIS.
N. pr. GIS. GISO Cm.J und GKA /f.); auch
GISELA, hieher? (GISINHEIM, ®eifcn(eim,
Ortsnamen hieher?) GISING. GISFRIT. ITKIS.
ALTGIS. ÖTGIS. AREGrS. AMALGIS. AN-
DAGIS. ANSEGK. UODALGIS. ADALGIS.
WOLFGIS.WERIGIS.WARINGIS. WENIGIS.
WIHKIS. WITIGK. WnJGlS. MUMGIS.
MERIGIS. NANDGK. NERIGIS. RATKIS.
LnJTGIS. BIUBGIS. BATOGIS. FLOBRIGIS.
FRIGIS. FRAWIGIS. GUNTHIGIS. HARI-
GIS. HRUODKIS. HRADAGIS. TOAMGK.
SISIGIS.
GISINGA, Ortsnamen.
Gussi 8. GUZ.
GAIS—, —GAIS, ab erster oder zweiter TTieil
in zusammengesetzten Mannsnameo. S. GER
und GIS. [bt es gleich ycuaov, so sind auch
wohl die eaifattn (s. GERMANi Anmerk.)
hieher zu ziehen.]: gaisaricu« [(auch in der
Form gensericu«) König Jer Yandalen]. ra-
dagaisus (Konig der Gothen). ariogais»« (bei
Dio Cass.). laniogais»«. — Cf. auch GE*
SORIACüM, GESODUNüm.
GEISlih s. GEIST.
^ISAL, ©«ifftl/ obses, angels. gisel, girie,
nord. gisl. SoBle die alts, angels. u. nord. Form
gils auf ein ausgefallenes L in gisal schlieboi
lassen, oder ist es eine blofse yetsetzung der
Buchstaben? S. auch GIS. — thingat in wO'
[19]
Digitized by
Google
267
QSELIZ-GEISC
GESGIZ. GAST.
268
dia et gisiles ibi sint (var. thingat in gaida
et gisilj. L. Roth. 225., wozu die Glossen in
cod. CQV.i gisil, giseli, liberi homines, auf dc-
ten Erklärung aber nichts zu geben ist
n. s. gisal. Pr. v. m. t. Sal. 4.
kisal. F. AI. 2. Bib. 9.
gisel. L. Hd. Sal. 1. D. ü. 330. f, obses,
gisil. Bib. 5. Em. 32. Sal. 2. D.[ vades.
IL 351.
giesel. Wn. 232.
A s. kisale. Prud. 1. \
s!»«;«JD.n. 333. '***''*•
kisele.' )
n.pl. kisala, obstdes. Bib. 1.
g.pl. kisalo, obsidum. Rf. Bib. 1.
^. pr. GISAL. GISALO. GISELA {/. (cf. GIS)].
AÜDEGISAL. AUSTROGISAL. ANSGISAL.
LIUTGISAL. LANTGISAL. MADALGISAL
BIUOTGISAL. MUNIGISAL. FRIDOGISAL.
GODEGISIL. HILDIGISIL. TfflOTGISlLA.
GISALOLT. GISALOLF. GKALHILT,/. Gl-
SALHELM. GISALHART. GISALHER. KU
SALFRID. GISALMUND. GISALMAR. Gl-
SALBERAirr (©tfct»r«(^t). GISALBOLT.
GISELIZ (?), glyceriam. Wn. 460;
KEISINL Rd.) ^Tc
KEISENI. ib.S
keiseo, egestas. Org. .
GUOSEfi Ay ptigifhu. Hs. a ®«uf<tt, loflr
J^anb, in Schmeltere baiecsch. Wörterbudi; s.
aber auch gaufan^
GESORIACtiö», kelticcher Namen eines Hafen»
(Boulogne?) bei den morinisr einem gallischen
Volke- Ptot. — €f. oromamacir pmcli pago,
qtu gexsoriaeu» voealur. ^in Siehe auch»
GA1S-.
GESC6N s GL
GEISC6N 8. ISC.
GESGIZjan s. gl
GAST, m., goth. gast, angs. gest, nord. g^st,
poln. gosc, ®afl/ hospes. Cf. auch hostis, Bopp
bezieht das Wort auf sanskr. ghaf, comedere-
Form und Flexion:
n. t. gast T. 152. Frg. 29. Bo. 5. N. 68, 9.
Tr. Wn. 460.
a. s. gast T. 152. Frg. 29.
cast K. 61.
iiM/r. kastu. K. 53.
n.pL kestt. K. 56.
(gcste. D. m. 68.)
g.pl. gesto. O. n. Si 6.
kesteo. K. 31. 53. 58.
kestio. gl K.
keisteo. Pa.
d.pl.geaien. Bo. 5.
a.p/. kesta. Ho.
geste. Bo. 5. N.'49, 5.
Bedeutung nnd Gebraudt:
hospes. Frg. 29. K. 31. 53. 56. 58. 61. Bo. 5.
Tt. N. 68, 9. Wn. 460.
ih uuas gast inti ir halotot mih. T. 152.
kestio hus, hospitahm domian. gl. K.
ni nuard io in uuorolt zitin, tbiu 2isa-
mane gi bitin-,
thaz sih gesto guati sulichero ruamti.
0. 11. \iy 6.
ALTGAST. ALPGAST. ARBIGAST, ARBOGAST.
WIDOGAST. WISOGAST. LIUDIGAST. BO-
DOGAST. MILGAST. NEBISGAST. NEVO-
GAST. CONIGAST (dat. conigaste. Bo. 5>
HAUDEGAST. HADUGAST. SAUGAST, n.
pr. — Cf. den Namen RADIGAST des angeb.
fichen Gottes der Obodriten (^bohmisolv RAr
DIHOST für Merewiusy
GASTLUAML
GASTWISSI.
GASTGEBA.
GASTHERBERGL
GASTHÜS.
GAS^TTÜOSt
g. t. in firsumidi gasFuomcs (pin ih s-um
die). Coi (Diese Klage kommt bei^ un-
Digitized by
Google
26P
GEIST.
GEIST.
S70
serer heutigen Beichte wohl nicht mehr
vor. )
ÜNGASTUCHI, /, UngaflUc^feit.
d. s. in ungastlichi (pin ih sundic). Co«
GASTNISSI(?), diversoria. D. IL 337.
KESTIN, /., ©aflin, SBirt^Jn/ hospita. D.
U. 313.
ANAGIGESTrr, hiehcr?
anagigestit uuard, inseritur (celestibus se-
cretis). Gc 3.
GEIST (cf. Wurzel GIS), w., ®ei|l, spiru
tus, angels. g^st, alts. gist. K übersetzt Spi-
ritus nur Einmal (m der Vorrede) mit geist,
sonst immer mit atum; im Goth. und Nord, fin-
det sich auch nicht geist vor, sondern goth.
ahma, nord. andL
Form und Flexion.
n. s. geist T. 4, 5. 82. 87. 92. 119. Frg. 53.
0, I. 15, 9. 16, 27. 26, 8. U. 3, 51. 14,
71. IV. 15, 37. V. 12, 63. N. 50, 14.
77, 39. 84, 9. 102, 16. 103, 32. 141, 3.
142, 10. 147, 7. Sg. 242.
gheist. Mat. b. 3, 6.
keist. Kp. H. 5. Frg. 53.
g. s. geistes. T. 2. Frg. 39. Ct 67. 0. 1. 15,8.
II. 12, 47. Oü. N. 17, 16. Nf. N. de
ps. gr.
gcistis. N. 1, 3. 59,^ 71, 16. 80, 4. 95,
1. 103, 15. 102, 24. N. II.
gheistes. Frg. 33*
keist es. H. 3.
d. s. geiste. Frg. 43. T. 2, 7. 4, 19. 67, 7. 0.
L 4, 39. n. 4, 2. Ct. 65. N. 32, 6. 50,
14. 6,4, 1. 138, 7. Ns.
gheiste. Is. 3, 6. 7. Frg. 7. --
keiste. H. 2.
keste. S. 85. f
a. s. geist T. 14, 4 6. 7. 21, 7. 171, 1. 103.
Frg. 43. Co. 2. O. I. 25, 23. 27, 6L IL
9, 98. 13, 32. IV. 33, 24 V. 11, 9. 12,
58. N. 31, 7. 50, 13. 70, 22. 103, 30.
gheist Is. 4, 3. Frg. 5.
keist Ic
gast Pn.
kest S. 85.
'i/25/r. gheistu. Is. 4, 3. 8.
V. s. geist, T. 53, 7. 92.
n.pL geista. T. 67, 6. Ct 69. Wcss. Nf.
g.pL geisto. T. 44, 2.
d.pL geiston. T. 64, 2.
a.pl. geista. T. 50, 1. 57, 8. N. 103, 4.
gheista. Mat ^
Bedeutung und Gebrauch:
heilag geist, Spiritus sanctus. Sg. 242.
atum, keist, Spiritus (declinet prava). H. 5.
gotes geist T. 14, 4 Is. 3, 6. 0. L 15, 5. 16,
27. II. 4, 2. N. 64, 10. 141, 3. ,
sin geist, der in imo ist, ferferet N. 102,16.
min geist mit sein gifuagter. O. L 7, 3»
gifah min geist in gote minemo heilante.
T. 4, 5.
bifilihu thir then minan eiginan geist
O. IV. 53, 24
in geiste inti in megine heliases. T.. 2, 7.
uuard gistrengisot geiste. T. 4, 19.
got ist keist N. 50, 10.
ni gibit imo zi mezza got ^tisi (spiritum).
T. 21, 7.
ther geist ther ist druhtin, mit filu ho«
hen mähtin,
mit uuaru uuilit ther gotes geist, thaz
man inan beto meist 0. IL 14, 71. 72.
beton in geiste inti in uuare« T. 87.
hinafarenter geist N. 77, 39.
liphaftan keist, vitalem spiritum^ Ic
des keistes uuuocher sint minna. N.71, 16.
geist kenada. N. 108, 24
geist unmahti (inßrmitatis), T. 102.
geist foresago. N. 50, 13.
mit foresihtigemo geiste. N. 64, 1.
ther fluobar geist, paracletus. T. 171, 1.
ther heilego geist O. L 8, 24 25, 29. II. 3,
51. IV. 15, 37. V. 12, 63.
ir ist chiuuisso in dhemu beiligin ghei-
ste got ioh druhtin. Is. 3, 6.
heilages geistes uuirdit gifullit T. 2, 6.
toufit in themo heilagen geiste. T. 14, 7.
giuah her in themo heilagen geiste. T.
67, 6.
in spendo des heiligen geistis. N. 59,. 8.
[19']
Digitized by
Google
271
(Seist.
GEIST.
272
diu sibiafaltiga genada des hreiligin gei«
8ti8. N. 80, 4.
aines mundes gbeistm standit al iro me-
ghin. T. 4, 3.
ther geial ther blasit stillo thara ima ist
muatuuilla. 0. H. 13, 41.
thu anaubera geist T. 53, 7*
«Dsubarero gelsto. T. 44, 2^
«bilen geistoit. T. 64, 2.
tbaz in tbie geista sint antarthiutite. T.
67, 6.
aruuarf tbie geista mit unorlu. T. 60, 1*
nimit sibun geista andere mit imo, uuir«
siron thanne ber si. T. 57, 8.
dina geista, angelos. N. 103, 4
GEISTSCRBTP.
GEISTUH, deiftUc^, »ti^i»/ spiritualis.
Fonn und Flexion,
keistlih. Pa. gl. K. N. 44, 17- 191, 2&.
keistHcb. N. 19, 5. 98^ &
keistUc IS. 103, 15.
keistlicbe. N. 44, la
I». #wjf. geistlicbiii. N. 150, &•
n. $. n. geistlicbaz. 0. I. 17, 68. ü. 9,. t&
f .##191^1». keistlicbis; N. 106, 18.
keistlicbin. N. 94, 11.
g* s. /. geistUcbun. N. 4t, 2.
d.s.m^. gei»tlicbema. O. H. 9, 24.
d. s.f. geistliebera. O. HI. 7, 48.
g eiatli cb er e. N. 22, 5. 77, 53. 89, 12.
«. A* m. geisUiebeu. Na. U.
keisilichen. Gdr
«. jc/r geistKeba; N. 58, 16. 64^ Ift 73;,
t6. 74, ». 118, 18.
geistlichnn. N. 94, 2:
m. s. n. geistlicb»z. 0. IH. 7, 77.
daz gkeistlirhbe. is. 5, 1.
n. pl IN. geistlicbe. N. 73> 1& 94, 11. 103, 18.^
geistlkben. N. 103, 12.
g. pl. geisüiekere. CK IL 9, 2; 93^
il.^/^/. gaistHbhem. PSL
kei^lHbenit gl. K.
geistlkbea O. HL 7, 4. 4^ 7. H.
24, 1. 43, 25i
a.pl^m. geistliebe^ IPf« 103, 4«
jeUtliöbem N. 17, 35.
a^pl. f, galsllichun. O. IV. b, t*
a.pl n. geistlicbiu« N. 36, 26. 72, 26. 80, 3.
Wni. 6, 5.
geistlibio. Wm. IX. 6, 5.
geistliche. Wm. IL 6, 5.
geistlio. Wm. IIL 6, 5.
geistlichen. N. 97, 6.
Bei Notker kommt auch die Nebenform
gei'slib vor:
daz kcislicha opfer. N. 68, 32.
keislichemo irouuL N. 35, 9.
keislicbi froL N. 57, 12.
keislicba fuora. N. 22, 2. 32, 19*
geislicba g^eaadaw N. 36, 25.
geislicbe, spiritales. N. 44, 8. ^
keislicbiu, spirüaüa. ]^ 46, 5.
nzer geislichen steinen. N. i21, 3.
Bedeutong und Gebrauch:
keistlih, spiritale (donumj, Pa. ^. K.
ßdeles, keloubrg, nnde spirUaiei, keisl-
lih, Buordene. N. 44, 17.
keistlfh liehamo irstat. N. 101, 25.
keistlic truncheni, ebrieias spiriialis. N.
103, 15.
iz (salb) ist keistliche. N. 44, 1&
keistlich fernumisi- Nr 98, 5.
alliu geistlicbiu natura. N* 150, 5»
dera geistlichun labo. Nr 41, 2..
geis^tlfcha fuora. N. 58^ 16r
keistlichis kuotis. N. 106, 18.
gerstliehemo uuine« O. IL 9, 24.
geistlicbaz brot 0. IH. 7, 77r
geistlichero uueido. N. 77, 53«
den keistlichen chresiman. Cow
kerstlicb dineb N. 80, 3.
UBsera geistlichun mendi. Nr 94, 2.
dhazs gheistliihbe chirunL Is. 5, 1»
geistliche uuege. N. 94, llr
geistlichero uuartOr 0. H. 9^ 2;
geistlichen redinon. O. HL 7^ 4»
mit geistlfcheru lern. (X HL 7, 48sr
thie geistlichun datL Or IV. 5, 1.
geistlichen giredoni N. 24, 1.
mine geistlichen fienda. N. 17, 35i
keistliche man. N. 103, 4.
geistlichlu kint Wm. 6, 5.
thiz uua» »«9 gibar i, tbeiz geistliehax
ttuari. a L 17^68^
Digitized by
Google
273
GESTER.
GUSTOR— GAWL
2TI
Intaraü brannron 6» acenli;jeirf sie uns
, mit ununnon,
scal i^ geistlichas sin, so acenkent sie
uns then gi»ataii uviiL O. U. 9, 16«
GOTGEISTLIH.
fleiscin menaise«^ ne nimit nrebt in
sih des gotkeistlidun diAgis, ear-
nalis homo non percipH ea, quae sunt
spkiius dei. N. 94, 11.
GEISTUCUO, itifkliäf, spirihwUter.
geistllcho lobont O. H. 10, 16i
gersilicha dreokit O. ll. 10, 2a
geistllcho betopt O. III. 14, 68^
ge^stlicho s&alta. (K IIL 7, 46i
geistlicho muzis. 0. V. 23, 203.
thar ist inne manag guat, thaz geist-
licho uns io uuola duat. 0. 111.7,30.
lose mib föne absalone aide spiriiua*
liier, keistlicho, föne dlabolo. N.7,2.
daz man die ea keistlicho (sphituali-
tet) fernemen soL N. t09, 7.
tiu goteliohin ding unerdent keist-
ticho uernomen. Syl.
keislicho, spiriialiier. N. 45, 10. die
geislicko sine geba getriochent N.
144, 9.
GEiSTER, sanskr. hyaf, griech; x>4^ hit heri
(hestemus)t goth. gisira, nord. g»r, 'ge»,
angds. girstan daeg;, df^crtt^ heri.
kestre. R. \
gesteron. T. 55, 7. |, heri.
gesteren.^ 0. IlL 2, 32. Bib. la)
gestren, hestemam. Wn. 167.
bivora Jcestirn, heri et nudiia teriita. Bibi 6.
EGESIER, titS4f^tvn, heri et nudiue teriiusr
Bib. 6.
egestir. Bib. & \ )
egeatra. Bib. 7, { ^
ehestem Mob. 2. hperendie.^
egesteren. F. 2, Bib» la/ f
irffesterCi Mt.^ Sb, I ,^
egestere. Bib. 5. h P^'^^'^^^'
GESTEEOG, sefirig^ hesiermse,
n. Sm m. der gesteriga dtfg; Nw 89, 4.
n. Sk n. dazkesterig», besiemti7n.BQ^5^
As.m.n.Aem^ gesbevigeik^ Bov Sw
GüSTOR s. CÜSTOR
GESTREN s. GESTER
GEISLA,/, ©eiffff; scuiica (et nord. keira',
scntica n. geisli^ radtns, pibar). S. i3i^lk3»
n. s. geisla, scoiica. Kat Sg. 292.
geisela-, scotica. Tr.
geysla, angtälla. D.
gesila, scuiica, ßagelbim. L.
^Siisele, ßagelltim. Wm 460.
g.eisil, angnilla, qua coerceniur p^teriim
scoUs.'Sdl. 3.
e. $. geislunj ßagetlmn. T. 117. O. D. If, 9i
geisilun. 0. II 11,9. cod. F^
n^a.pl. keisalaij ßagelta. Rh.
keisila, verbera. D.H. d&Ö. ßagelia. 'Pk
»1, 1«.
geisla, mastigias. Mäfrt
gcfsluny/foyra. Pnid. 1.
geiselirn, fidiculae^ D. Dl 325v
if. pA g ei 8l u n , flagrk. Martr
geiseJon, y2ögrft. A.
ke6irun,/mi&V, virg^s. D; IT. 3^11.
BLlGAISELUN, v., blicolben, plmibaie. Tr^
GOSLAR, Ooilar, Owsn. Zn GOZ?
GAW^. bi eine Wmel GU anzimehmen?
ef. gauma.
URGAUUIDA face, s.}, fasiidium. H. 25.; dl
ganlrg bei Stalder; nnd das oberdeutsche geu-
wen, flletfg fofUt g^vtden.pt^in.
URGAWISON.
nrgaQubo»ten,-y€i;s^£^i}/f;(iKs; Ja^
GAWl, eav^, pagns, regio, provinda (wird iw
(Rarfen algelheilt)^ goth. gati, n. nnd gaujay
m^ regif>, prowteioi
g. s. gvwes, ruris ^presbüerij. Cstru 13.
d. s. geuuer cwes drei possunt etiam qiii rr$
agris btMiani, k e^ ia demo seuae»
(gfeag after gotrwe dc£ I»afwib scoi-
wen^D. IE 8&>
Digitized by
Google
•275
tiAWI.
GEW-GAZ.
Vi}
a. f.'geuHi, regionem. T. 84.
sid tho thesen thingon faar krist
zen heimingon,
in selbaz geuui sinaz, thio 1>uah
^ nennent uns thaz. 0.11.14, 3.
d.p/. gouuon:
ilemes nu alle zi themo kastelle,
thaz uuir oub mit then gouuon thaz
gotes ouort scouuon. O. I.
13, 4.
thaz uuas in inouuon ioh uze in
then gouuon. 0. IlL 14, 75.
GAVVIMEZ.
GAWIPRIESTAR.
GAWmiH, B. pr.
GAWIUH.
, d. s. m. goulihemo, plebejo. D. II. 341.
d. 8. f. goulihero,/i^**/iYc«''»>'«P'I''338.
RIHGOWO. WITAGAWO, n. pr. m. hieher?
CAÜWILA, n. pr. f. hieher?
Ortsnamen: ALPACOWE, 3»lp9«U. MB. ISINAH.
GAWA. IFFIGAU. EILACGAWE, AILIHC-
CAUGIA, ELIHCAVIA. ARAGAWI (Slargau).
ERTTGEWE. ADALAIIKEVVE. EMISGOWI.
ARBUNGOWE. ARGÜNGAWE. ENGERIS-
GAWE. AVELGOWE. AÜGÜSTGAWE. O-
GASGAWA. WASAGO (gBft^gau), hieher?
inforasU nottro uuasago. Urk. v.066. WAI/-
HOGAWI. ÜUARINGAUUI (ürk. v. 804), WA-
RINGOWA. WAIZZAGA\M. RINAGOWA,
RINMIGOWA, St^tinsau. RAi^IMACKEWI,
RAÄIRIEGEWI. ROTAHGAWI. ROSOGAWI.
UNZGAmVA, ürk. v. 78». LOBETENGA \VE.
MAINGOWE (söJttlitjau). RIATAHGO^VI.
»HTTEGOWA. MOSALGOWI. NAHGOWI.
NIBALGOWI. NEKKARGOWE (Ulerf argau).
NIDAGOWI. NORDGAWA, NORTHGOWE,
SR orbg au. PEITINGAU. BARDINGOWA.
BONGOWE. BRISIGAVIACSJceiÄgaulHBRI-
SAHGAU. EILIWISGAWE. PHAJXGOWE.
GERMARISCOWA. CHLETGOWE {StUU
9 « «). CHLEGOWE. €HELASGAWA. CHüN-
ZINGOWA. HELDGOWL HEffULINGAÜ-
Wi:, ALTHERGOWE. HASAGOWE. HASSA-
GOWE. TIUREGOWE (X^urgatt). N. 106, 2.,
DURGAU, TURGEWI, 'füRGOWL TÜBRA^
GO\VI. TÜONAGOVYE. TRUNGOVYE.
SALAGOWI. SUNDAIV5A\VI, ©ttiibgati: in
pago bavariae, qtü sundergow dicitur. Urk.
V. 1193. SULIHGEWA.
SHRAGOIVI, ©peitrgau.
SCONGAWA.
STAINGAU, STEINGOWA.
ZURIHGAWIA
Ist auch im Volksnaroen andecavi (ande-
gavi. Plin.). TA., aus dem wohl der Namen
der Provinz anjou entstanden ist, gawi ent-
halten, \ne im Volksnamen brisigavi?
GAWISC (noch in Oberdeutschland g^iwifc^,
'baurifc^).
g. 8. m. gauuisces, plebefani. Can. 7. "
GEWöN s. GL
giwen s. gl
GAWlCCds 8. AWIGGI in WAG.
GAVANOdüBUM, Ort in noricum. Ptol.
G]^VINl, ein skythisches Volk. PtoL
GAWISSA s. GAVISSA.
GEVISSf, Namen der Westsacbsen in England.
Beda. Cf. GAWI und den brittischen Namen
GEWIS.
*
xjAjtd* bt slinakr. gad, loqtä^ zu vergleichen?
oder bhad, gaudere? f^dev liegt dieser Wurzel
sanskr. |nä, cognoscere, zum Grunde?
GEZAN (gaz, gäz), angels. getan, imncisch
äcqiärere, und undergitan, intelligere^ nord.
geta, generare j concipere, ticquirere, sentire
und mit Geqitiv menthmm faeere ; d. auch
nord. gät, durOj attentioy ' gsti^^ observare.
(Goth. nur bigitan, itivenire.)
kczzendi, adeptus. gL K.
ARGEZANy XftX^t^iXif obHvisd.
Inf. argfezan. Ra.
. ^kirkezzan. Pa.
irkezzan. gfa KL
Digitized by
Google
277
GAZ.
GAZ.
278
erkczza.a gl K.
irgezzen. N. 22, 5.
ergezen. N. 136, 5.
(ih) irgizo. N. 118. 16.
irgizzo. N. 118, 93.
(du) irgizest N. 12, 2.
irgizzest. N. 43^ 24.
(er) argizit Ra*
arkizzit Pa.
irkizzit. gl. K.
irgizet N. 76, 10.
irgizzct. N. 62^ 7. N. II 9,. 13^
(sie) irgezzent N. 103, 13.
(ergezzent Mos.)
(ih) ergeze. N. 136, 5w
(er) ergeze. N. 136^ 5.
(irgezze. Fst).
(sie) irgeza^en. N. 58, 11. 77, 7.
(Bi) irgaz. N. 118, 30. 61. 141. 153. 17&
(du) irgazl O. IV. 33, 17.
irgaze. JV. 41, 10* Nd.
(er) irgaz. K 29, &. (D. III. 97.>
(wir) irgazen. N. 43, 18. >2l.
(sie) argazun. T. 89; Gh. 2. 3>
Irgazzeu. N.77, 11. 105, 13. 118, 139;
ergizeu. N. 105^ 21.
(er) ergaze. Bo. 5.
(sie) irgazin. O. V. 21, 4
urgazin. Gc.> 8» 9.
itnp.s. irgiz. N. 10 (a), 11. 73>. 23.
p^p. argezan ist Ra.
irkezzan isi gl. K.
erkezzan sL K. 62.
»rgezen uuirt N. II. 9^ 19. babe^
tint N. 29, 5.
irgezzen si. N^ 21, 6« eigint (ir).
N. 49, 23. habet N. 3o, 13. ha-
b^ent N; 87, 13.
ergezen eigist N.- 41, 10. habest
Bo; 5i habet Bo. 5.
ergezzen haben. N. II. habet N. H«
d. pL tien ergezen^n. Boi 5.
Bedeutung und Gebrauch:
öbKvisci. Nv 12, 2* 136, 5. Pa* gl. K. T. 89i
Bo. 5. K. 61
abolere, gk K. Pai^R.
postponere^ 6h* 2. 3* Gc & 9i
uuirt irgezen, erit obüvio, N; IL 9, 19.
argezan ist, oblkterata est. Ra.
du ergezen habest, mit uulo — rihte.
Bo. 5.
mit zi und i/i/.
er irgizet ze seeinenne dlagnpda. Ni .
76, 10.
mit gen.:
des irgaze du« Nd»
tro ererun lussami irgezzen. N. 22, 5.
ih irgizo dinero uuorto. N. US, 16.
sie irgazzen sinero uuercho. N. 105, 13.
ih irgizzo dinero rehtungo. N. 118,93.
dinero urteildon ne irgaz ih. N. 118,30.
du irgizzest unaerro unehte.^N.43, 24
sie irgezzent dero toufi. N. 105, 13.
daz sie irgezzen dinero ko. N. 58, 11.
sie irgazzen sinero liebtate. N.77, 11*
ziu irgazi thu min. 0. IV. 33, 17.
daz er iuuuer ne irgaz. N. 29, 5.
ne irgiz dero armoa N. 10 (a). 11.
got habet ergezan dero guoton. IVJ
10 (a), 10.
die gotes irgeza^en habent N. 87, 13.
(da irgezzent si sciere uile manigere
sere. Mos.)
(da^z der niehtes irgezze. Fst 149.)
(irgaz maniger riuwen. D. III. 97.)
UNERGEZAN, uiit)rr0<pen: habe unergez-
zen alles sincs lones, noli oöliviscL N.
102, 2.
BIGEZAN (goth. bigita-n, mvenire)y adipUci-
Inf. pikezzan, adipUcere. gt K.
^ (er) pigizzit Pa. gL K.| ^^; . ^;^
piguzztt Ra.' Y ^ '
pikizzit, adipiscitiir. Pa« gl. K.
pikizit (es steht pikiziz), adipisti-
p. a, pig^zaantL Pa; \ ,. . .
■^.^ j- 1 MT \ y adipiseiiur.
pigezzennii. gL K.-)' ^
pikezzanti, adeptns. Pa.
p^p. pigezzBiiy qnaesinm, IwTnm. Pa. gl K.
plkezzan> adeptus. gtK« qtuusiitwi. R
FARGEZANv t>crgffiNt7 oblieUd.
Inj. iier;^zzan, da« — ist Wm; I, 4;
(sines leiden aerg^zzen. Mos.)
(eti) (^epgizet geb^t^si N% 9, 13;
Digitized by
Google
279
GAZL
GAZ— GOZ.
980
t(du) firgaze, KA H,
[(er) iLergaz sines ijroum'es. D. tll. 97.]
p.p. uexgezzan (ne habest 4u min). Wm.
2, 17.
fergezen haben« N. 9, 19. ne uuirt
fergezen dero armen. N. 9, 19.
GOTUORGESSIN. ), marrubium albwn
GOTESWRGESZENE. i (Pfl.). Pfl. 4.
INTGIZZrr. Pa. y^ cogniius; cf. angek. and-
ESKIZZIT. gl K.| git, sensus, intellectus.
ARGAZJAN, üergefUn raa^cii/ ergeften.
Axu blindi irgezz«i in gotes. N. 6, 6.
(er &i alles leides ergctzet D. III. 70.)
(sie) ergezzent mansjaero ra/101115. Bo.5.
\et) irgazta: nehein iribulatio ne ixgazta
unsih din. N. 43, 18.
.ergaz-ta in sinero iTäno, gaudium
lacrymis rependit. Bo. 5.
{'got in ergazte manegere gruozze.
Mos.)
^rsi irgaizte inr jd-ex manigen sere.
D. ni. 70.)
(daz ern iosebes irgazte. D. III. 101*)
f. T'* irgezzet: Ih uuirdo irgezzet in
lande lebenden, des ihhier lido
in lande todenton. N. 26, 13.
«ergexzet: .uke sie' hiex uoeino&t
sie uuerdent is aber ergezzet,
;80 sie inphahen^ coronam vitae*
N. 125, 6.
(er wäre alles ileides irgetzit. D.
UI. 101.)
t;. i. m. ^0rgazto (spiles). Bo. 5«
AGEZ, SBer^efen^tit, oblivio.
n. $. ägez, oblitus» N. 59^ 9. agez ahto,
oblivio persecutionis. JS. 59, 9.
d. s. ageze: dieo l>iii ih uao.rden ^e
ageze, oblivioni* )y. 30,^ 13.
agezze: habe in agezze dineji Jiut,
obliviscere. N. 44, 11^ ne «igest. du
in^igezze. N* 73, 19.
n. «. igex, obliviosam moUm. Bo. 5.
IGEZAL, obliviosus.
agezzal. Eß. } ,•..
akezzal. gl. KJ'
(agezzil. D. HI. 37.)
a.pUnu tie llgezeUn, oi/iVio^o«. Qrg.
iGEZAli, obümo.
d» #• akezzali, oblivione. Pa. gl K.
agezzelL Co.
a. s. akezzalii, oblivionem. K. 7.
AGEZIUN.
agezilinun, letheum (amnem). VA.
VI. 705.
CAiGEZÖT.
ih is gedgezdt habeti, obUius essem.
Bo. 5.
kedgezöt nuerden (dero ero) deleri
memoria. Bo. 5.
60 uuirt iro gedgezöt Bo. 5.
ABKEZZAL, oblivione. gl K.
dz s. AZ.
GAZAaGA^
GAZZA, andromena. F. 2. andomena. F. 1.
gezzan 5. AZL
GEZI s. GAHI
GEZOfm.J wGEZACf.J. GEZAMAN, n.pr.
CSZA,n.pr.f. ^'
GOZ ß. GOT.
GOZ, GAÜZ, GOZO und GOZA, n. pr.
|ct GAUD, GAUT und noid. gaut, virsa-
gax (Beinamen Odins)].
XAUZOCa COZZING. ADALGOZ. ALPCOZ.
ARIALGOZ. ÖTCOZ. ASCOZ. WILUGOZ.
WALTCOZ. WOLFCOZ. UUßCOZ. LIUT-.
*0Z. LANTCOZ, RATCOZ. RIHCOZ. RIMI.
COZ. MAHALGOZ. MADALGOZ (madal-
gaudtts). MCGDSGOZ, M^iGANGOZ, (mein-
goz). NAISDCOZ. NORTCOZ. BERAITrCOZ
(bertcauz. 754). BALDCOZ. BERGCOZ.
fiLIDCOZ.FRIDCOZ. HERIGOZ. BELMGOZ.
HILTIGOZ. HUNGOZ. HAZCOZ. HRÜOD-
COZ. DEOTCOZ. TRUHTCOZ. If. pr.
SVmCOZZk, n. pr. f.
GO-
Digitized by
Google
281
GOZZE. GüZ.
GUZ.
282
GOZOLT. <^ZOLF. COZWIN, CAUZVVIN
(®»<»{n, ®o<l»efn). GOZLEIB. GOZLOH.
• GOZLDNT. GAÜZLUNT, /. GOZMAR. GOZ-
RAF. GOZRIH. GOZROa KOZPERAHT,
KAUZPERAHT. GOZBALD. COZGER. COZ-
HELM. COZHILT,/. COZRAM, nom. pr.
GQZILA, j». pr. f.
Gehort der OrUnamen GOSLAR hieher?
COZNINGA, Ortsnamen.
GOZZE & EOZO.
tjrUi^9 lat FUD (fundere); aus sanskr. hu,
tacrificare? oder dhu, agitare, concutere?
GIUZAN (goz, guz), goth. giutan, angeb.
geotan, iU^tXif fundere.
Fonn und Flexion:
(ih) giuzzo. SaL 2.
(sie) giozen. Bib. 7.
(er) goz. O. I. 20, 34. IV. 2, 16. 11, 14. 27,
15. T. 12a 138. Pa. Bib. 5.
koz. gl K.
koaz. Ra.
p^a. kiezinte. Bib. 9.
n» s. n. giozentaz. VA^ IX. 547.
Bedeutung und Gebrauch:
giazzo,/iiiu/o. SaL 2.
goz, effundehaU Pa.
goz salbun ubar sin boubit T. 138.
goz thara ana. T. 128.
tho goz er bunsibslnaz bluat 0.1.20,34.
thia (nardon) goz si in sine fuazi. O«
IV. 2, 16.
nam after tbiu ein bekin, goz er uua-
zar thar in. O. IV. 11, 14.
giozentaz, abundans (amasenui ßuvius).
VA. XL 547.
giozen, conJlabunU Bib. 7«
goz, probabaU Bib. 5. (die andern Glossen
haben zoh.)
kiezinte, cribrans. Bib. 9.
GIÜZANTUH; d. gagozanllh.
kiozantlichemo,/iMorio (opere). Rb.
GAGIÜZAN.
IV.
Form und Flexion:
(sie) gigiozent Mi]. Sb. Bib« 1. 3«
gigiezzint Bib. 5.
p.a. kageozzantL H. 20.
p. p. gagozan ist Frg. 43.
kagozan. R. ist Frg. 23.
cacozzan. Pa.
kieozzan. gl. K. i
kicozan ist EL 22. 25.
gigozan uurti. Me.
gigozzan uuerdant R£
gegozzen. Hd.
gogozzen yurti. Bib. 7.
gigozzin wirt. Bib. 5.
gecozzin uuerdent Ar. 2.
kegozzin ist N. 103, 3.
n. s^ m. kigozzaner. Priid. L
II. 8. n. gigozana. Prud. 1.
d.s.m.n. gigozanemo. Mi]. Bib. 1.
gigozzineino. Bib. 7.
gigozanen. Mb. Sb.
a. s. n. gigozanaz. M. 31.
gigozzanaz. Sb. Le. 1. 3»
kicozzenaz. Ib*
kicozanaz. Rd.
gigozziniz. Le. 2.
n.Q.phm. gigozina. A.
kikozzane. Rb.
kagozzane. Em. 12.
kecozzine. Ar. 2.
n.a.pl.n. gigozaniu. Ht. Sb. Bib.2.
gigozzani'u. Em. 26.
gigozziniu. Bib. 6, 7.
kicozxaniu. Rb.
Bedeutung und Gebraudi:
kageozuinti, refundens (fidem). H. 20.
kagozan ist, effusus est (sanguisj. Frg. 23.
kicozan i&i^fundilur fsanguisj. H. 22.
itL ist kegozzin in unseren herzon,
diffusa. N. 103, 3.
auur kicoz^an Ut,re/undiiur(sahssJ.H.i5.
gigiozent) canßabunt (fßadioe in vorne'
res). Mi2.
kigozzaner, conßaiilis. Prud. 1.
gigozzan uuerdant, amßentur. Rt
gigozan uurti, confleiur (pecuniaj. Mf.
[20]
Digitized by
Google
äsa
GüZ.
GUZ.
284
gigozana, cociile (capiU Baal). Prad. 1.
kecoxzine, yWd (numina). Ar. 2.
gigozania^ jTaji/ia (ex aere). Me.
gegozzen, fusile (aurum). Hd.
gecozzin uuerdent, animantur (aera).
Ar. 2.
kicozzenaz za samane, conflaiilenu Dh.
GAGOZANLIH.
gigozanllhaz. vulcania {armaj. VA.
Xn. 739.
klcozzanlihemu. Rd.i ^
kikozhenlihemo. Ib j'*'^
ANAGIÜZAN, angtejltti.
Inf. anagiezen (unazer). Bo. 5.
imp.s* (angiuz, infwnde* Wn. 1542.)
INGIUZAN, eingirflett.
ingiuz, infunde. H. 3.
ARGIUZAN, goth. usgiutan, ergiefcn.
Form und Flexion:
(er) argiuziL AI. 1. VA. XIL 685-
argiuzzit Rf.
arkittzzit Ib. Rd.
irgiuzit Mö. Bib. 1. 2. 5. 7.
erkinzit Ib
(er) irgoz. Mp. Bib. 1. 5. 7. Sb.
ergoz. MA. 5. Mx« Bib. 1^ 2. 7*
p. a. n^s.m. irgiozanter. Sb.
trgiozenter M(r.Bib.l.2.3»
irgiezintir. Bib. 5.
n. $. f. Yrgiozantiu. M4.
p. p. argozzan. Pa.
irkozzan. gl. K.
ergozzan uuirditT. 160,2. uuard.
T. 141.
trgozzin. Bib. &.
fiedcfulung «md Gebnmefa;
crgozzaD unirdit, effundetur. T. 16&y2r
ergozzan «nard (blaot). T. 141.
■> argazzaoy effumis, Pa.
,argiuzit, proluiL VA. Xu. 685. '
irgoz, impleverai (iordamus ripas alvd
4iäJ. Uß.
ergoz, redfmdabat (fom in aqtias pluri-
ma$)^ Mx»
arkinzzit, redundabiL Ib.
irginzit, redundat (marej. Mo.
argiuzit^ cremt AL 1.
ergoz, intumescebat (mare). MA. 5.
irgiozenter, abundans (mihi f actus est
trames). Mcr.
irgiozantiu, redundans (tarrensj^ M4.
erkiuzit, excttdit. Ib.
IRGOZZINI, /., prolttvies. Sal. 1.
ÜZGIÜZAN, anisitf^tn.
ir nzkiezzent: daz ir so uzkiezzent
N. 61, 9.
ih goz mina sela uz hina über mih,
efudi. N. 41, 5.
sie guzzen uz daz iro beiliga uueri-
gelt f fude^unt pretiwn suum. N. 93, 2.
kiuz uz din zorn an die diete, effimde.
N. 78, 6.
kiezzent iuuueriu herzen uz, effUn-
dite. N. 61, 9.
uzkegozzen (bin ih also uuazzer), ef-
fnsusj. N. 21, 15.
ua^cgozzenaz. Wm.IX.) . .^
uzgegossenaz. Wm. I. J®*^ ^^^' ^' ^•
NIDARGIUZAN, nieberfltefem
(er) nidargoz then scaz. T. 117.
BIGIUZAN, besiegen.
Form und Flexion:
(ih) begiuzzo. N. 6, 7.
(er) pikiuzzit gl. K.
pigiuzit Ra.
begüzet N. 31, 6.
(sie) bigiazent O. V. 23, 8.
(er) bigAz. D. IL 349. 0. ül. 24, 48. V.
1, 45.
p. p. picozzan. Pa. gL K.
Bedeutung und Gebrauch:
pigiuzit, inßmdiU Ra.
mit dien (tränen) begiuzzo ih iz (bette)
N. 6, 7.
eiu uuazzer ist, daz sie begüzet N.
31, 6.
mit zaharin si thie (fuazi) bigoz. 0.
ra. 24, 48.
bigoz inan zi guate mit sines selbes
bluate. O. V. 1, 45.
thiv sifa mit thiu bigiazent O.V. 23,8.
bigoz, proluit. D. II. 349.
picozzan, perfusris. Pa.
FARGIUZAN, t>cr gießen.
X
Digitized by
Google
3§5
GüZ. GAUZ.
GEIZ.
286
firgiuzit Bl 29. Gc 1. 6.> ^ ,.^
firguzit Gc 5. )/ ^
furgozzan uuirdit (uuin), ^ffundeiur,
T. 56, 8.
DURHGIUZAN, burc^öfefen.
darhkiuzzii, perfunderiL Ib. Rd«
ZICOZZANEH uuard, diffi$sus est. Rb.
GUZJAN, giefen.
guzla, libavU (in mensa vinumj. VA. L 740.
GOZ, ftisile. SU
GAGOZ.
n. s. kacozi cmfma (caligoj. Pa.
kikoz, canfusio (babylonj* Pa.
kicoz. dL K.) ^ . ,
, . ST {, confusw. chaos.
hicoz. Pa. )' -^ '
d. s. gigozze, üquore. D, IL 324.
ÜZKOZ (a. S.J, fffusionem (bluotia). N.
60, 21.
WISGOZ, Flufenamen (hwizgoz?).
GHZ, eufz/uiio. A.
guzza.) j^^^ j) I, 33 j
guza. )'
GÜZREGAN.
GUZPAZ.
ÜZKUZ minis pluotU, tffasio. N.S^ 10.
AGUZZE(?), iemulentus. D.
GIOZOi m«, fretumy rivulus.
-n. s. geozojfreius. Sg. 242.
a. s. giozonj freittm. T. 50, 3. 53, 1.
n.pL kio^un, freta. H. 25.
J« p/. gi ez o n , rivuiis. M cp.
GIEZEBAUM (s. bäum). Hieher?
BUAHGIEZO, GOLTGIEZO. Ortsnamen.
GUSSA, f., inmdatio. Ib. Rd.
GUSSI, n. (auch/.?).
Ii.a.^.jca8ae, diluvkan, catactysmum. R.
cussi, adluvionem. Ja.
IS. pL gusn, flumina. T. 43, 1. 2.
ÜRGUSL
IS. <• iirgüae, mperabundantia. Org.
V a. 3. ürgüse, afflueniianu Bo. 5.
UBARGUSSÖN, a^crgiefiem
uparcusaoen, affluani (divUiaeJ. IL 8.
GUZÖN s. UZ.
GAUZ s. GOZ.
GEIZ, GEEI, /., goth. gaitei^ ttord. geit,
©elß/ 3ff9<; cäpra; cf. angeb. gat, gaete, Air-
CM, carp^. — • Sowohl dieses Wort als auch
chizi, haeduSy scheint mit dem lat haedus zu-
sammenzuhängen und daher auch nicht von chizi
abgesondert werden zu dürfen. Da aber letzte*
res Wort immer den Anlaut CH (K) hat, so habe
ich es dennoch yon geizi getrennt und in die
Abtheilung CH gebracht; auch im Nordischen
unterscheidet sich geit, capra, von kid, Aae-
dus, kida, haeda.
IS. s. gaiz. Wn. 460. \
geiz. Wn. 232. F. 2. Fr. Tr. f, capra,
Sg. 242. Pr. e XcaptUa.
keiz. Em. 31. Wn. 863. gL K.)
caiz ainluciu, capra >agrestis. Pa.
d. tf.^caizti calih. Pa.> • . ,. . ...
keizzi kilih. gl K.[' ^^'^ ^^^^^
a. #. geiz^ capram. Bib. 11.
n,pL gaizi, capre. Sg. 913.
g.pl geizzo. Yfta. EL ^corter,gr€!rrca-
geizzL Wm. H. , > praram. yVm*
gei^ze. Wm. L m. IV.) • 4, l.
1/./1/. geizzin: scaf föne geizzin, aves ab
hedis (gescidost). N. 47, 12.
geizzen, capris. Hd. ;,
a.pl (geizze. D. IIL 80.)
GEIZIN, n^^haedif. / »
mit gheizssinu, cum hedo. Is. 9, 4«. / ^
REHGEIZ, caprea.
IS. i. rehgaeiz. Bib. 4.)
rehkeiz. Bib. 6.1* '''^^'''
a. s. rehgeiz. Bib. 10. 13.)
rehkeiz. Bib. 8. j» ^7?^««. w.
STEINGEIZ (ang8.firgingat,A»i^ ^^009^.
n. s. alein^^iz. Wn. 232. Bib
1.2.3.5. F. IV. HdiRt
Prud. 1.
staingaiz. Wn. 460*
staeiogaix. Bib. 4.
. steinkeiz. Em. 24. Rb.
stengeiz. Mc^. A. Sg. 242.
sieingez. F. 1.. 2.
atengez. L.
Aibia:^ ibex^
cdprea, CO-
preadlvd^
tie0j caper,
damtsla,
damnuila.
n./i/. steingeizi. B^ %
«teingeiz. Bib. 7.}' "^"^^l
[20^]
Digitized by
Google
287
GA1ZA~GLA.
GLA.
288
g>pL 8texnf;eizo. M/i.
steinkeizxo. Rb. r ...
steingezo. Bib. 1. 3. |'
steingeiza. Bib. 7.
if.pA steingeizia A. Bib. 1. 2.
staingaizin« Bib. 6.
steinkeizzim. Rb.
. , staiogaizen. Bib. 13. ^, ibidbus.
«teinkeizen. Bib. 11.
ateinkeizun. Bib. 9.
atengeizun. Bib. &•
GEIZFEL.
GEIZEFURT (aa der Nevsa), Ortsnamen, cod.
lauresham.
GEIZIN, caprimm. Wo. 460.
geizzin, caprilafia. Hd;
GEIZILIN, n. (ecifr^tn), capella. Tr.
RECHKEIZELIN, n., capr^lus. Em. 32.
GEIZARI, m.
ireizzare. Hs. Cr.)
-fix. (> caprarms.
gazzarL IV. ) • ^
*ABAGEIZ? faieher? de tipptda, quat non nando
sed gradiendo aqaas trottsilH, f. ab a geiz.
Sg. 242. (ahageiz?)
GAIZA^TV. ) ^- / K- A
I, Htva (noch im Aar-
KEIZA. Em. 31. Wm. 863-? S*«* «^»e Handhabe
KEIZZA.P.M ) •°''°"^-
aozo s. GÜZ.
6IZILO7 tt. pr. (gisiU?)
GliA, GLi adreint mir ab WtmBel fiir die
Uemiiter «i%efilhrte« WSrter angenommen wer-
den z« kSnneDf glaa, das ieh Jbnen beigesellt
Jhabe, gdmt ^ridDei^ aiAt luelier«
43LAT, itattf ilinitni (cE tmser f^littt,
C^tl^er^tatr^K ^^ gl«d, angels. glade,
glsed, spUndenSf laeias. lek zweifle, da£i
" C8^ wie Pott annimmt, mit sanskr. kl&d, gam^
dere, znsammenhangt.
Form «nd Vltxami
glat O. H. U 13. Mcpw
clat Ka.
klad. gl K..
n. #. m. glater. Mcp.
»•p/. m. glate. Mcp.
d. pL glitftn. Mcp. Bo. 5.
a.pLm. glate. Mcp. Bo. 5.
a.pL n. clatiu. Bo. 5.
Bedeutung und Gebrauch: .
clat, limpido. Ra.
tie eben glat sint facchelon. Mcp.
tv mano rihti thia naht, iohuuuriiouh
aunna so glat O. II. 1, 13.
ein roter glater (Stein). Mcp*
glate Sternen. Mcp.
stant filo glate Sternen fiere. Mcp.
clate sklmen, Candidas radias. Bo. 5.
clatiu ougen, conspicuo$ visus. Bo. 6.
SuperL a. s. glatesten (Stern). Mcp.
GLATO, adv.
glato skinen. Bo. 5.
Compar. glat6r skinent tie Sternen,
gratius. Bo. 5.
GLATI? algar. Pa.; aber Ra. hat chaltL
GLANZ, ilinitnhf splendidus.
diu (steltaj glänz ist Mcp.
a. s.m. glänzen, vibrabile (sidm). Mcp.
17. pL n. glanziu uuolchen. N. 17, 13.
Compar. glanrara. M^. Bib^ 1. '2.\, nliidius
glänz er. Bib. 5. 7. ( (hleo
gilanzer. Ran. ) guiturj.
GLANZLIOHT.
GLANZi,/., 0lai!|.
g. s. glanziy splmdoris (jgemmarum.^Bo.5.
GLANZJAN, glUn^tn, niiere.
(er) glanzta;
meist clanzCa, mascime praetdie
bat. Mcp.
diu glanzta sih umberingtin
mit sternon gnuogen, nmÜU
plici ambiium redimiUtr lumme
sertum^ Mcp.
GLAS, n., nord. glas, angefa. gises, 6(0^/ vi-
irum. Hieher? Häi^ glemm, l&mtfietnf daa
in Tac. germ. 45. und m Plin. bist. 37, 3.
fiir ein deutsdies Wort erklärt wird, Hemit
zusammen? In RU wird eUcirum durdi ^laa
fibeisetzt Ist auch glasium In? simile plan-
Digitized by
Google
280
GLA.
GLA.
1290
tagine giastam in gallia vocaUfr, qao bri-
tannamm con/uges Mo corpore oblitae qui-
bfisdam in sacris et nudae incediwi, atthio*
pum colorem imitantes. Plin^ 22, 2« bieher
gehörig? Im Britlischen hei&t der ^cXb, glas.
Cf. auch JuL Cae$. 5. und Pomp. Mela. 3, 6 ,
wo von den Briitai gesagt wird, daf$ sie sich
mit vitro ßrben (um durch coerißemii colo-
rem furchtbarer zu ersdieinen}«.
R. $. glas, wirum. Tr*
g* s. clasesy electru Rh.
d. $. clase, vitro. Bq. 5».
GLASAUGL
GLASCOPH.
GLASFAZ,
GLASFARO.
SPIEGELGLAS, ©pMflerjIa«. Bo. ; 5w
GLESIN, sISfertt, vitretis.
gleain stouf, vitrum. G*
m $. m. gleainer ebeKh, vitreus eaUcr.
Sg. 242.
n. $• f. (oder n.? oder n.ph m.Tf gleäinrff,
vitrea. Aid.
d.$.m.n*jai\i c\es\ntmo pulvere^ y^9i%
d^r abacus pezelet Bo. 5.
n.pLn. clesinu leohtfajK, rid/i^^/^.gKK-
g. ^/. sfnero glesindti braltft'n: Ba. fi.
a./i/. Hl. gl es ine, vitreps. Sg. 292. Ka.
CLASTregan, hieber? s. REGAN. * I '
GLELHO, m, eiatt) un^ Imd^tmMSnfeftGo^am
m^uimd^cn, eietiiidl>ftt?0* CX atuJi dH^IAfP^
gleimo, nitela. Tg. 5. mcedula. SaL 2. ei-
cendula. Sg. 242. SaL 8^r
gleime, nilelej niioree parva (iicj. &A. 1.
gleiro, virenduia. Wa 460.
GLIMQ, m., dcendula. Sg. 290. Em. 2». Tr.;
cC CLENO und GLEIMO.
GUMO, gUs, glitis. Pr. e; d. GRILLO und
(XEIMO.
GLiZAN (glizygleiz)^9fef9f»; splendere,r»09d.
glita; cf. goÜL glitraunpatt^^angSb glitnjan^
Form und Flexion:
Inf. glizzan. VG. L 46.
gHzea Aicp,
(er) clizit Ja.
(glizzit Fat)
(sie) glizenU Bow &,
(er) gleiz» Mqn
(sie) clizen. Afcp.
p. a\ elizzanti« Jaw
clizanti. Ic
IT. s. m. gifzenddr. Mcp..
n. s. f. glizentiu. Mcpr
gllzenditt. Mcp.
' gliz-antin. Ja.
^* ^* y* glizenta. Mcpi
d. pL (glizendien. Pb. 2.)
-a.pl m. glizende. Bo. 5.
die glizenten. Mqi.
a.phf. die gliz^nten. Mop.
a,pL n. clizenlua VG. L 153.
^ [cliarana in camisia clizana (var^citieina}.
Pertz. mon. IL 747i gehöht wohl p^shl bieher,
sondern ist cilicina; s. auch'inilZA.|
., . Bedeutung und Gebrauchs
splendcscere. VQ. I. 46,
niiere. VG. I. 153. Mcp. Ja. Bo. Ä.
micare.J2h
X epticare. Ja; , .
albicare. Atcpr
, ,g.lizend6r skimo^ ejfful^entia vibrata. Mcpi
die glizenten Sternen« Mcp.
, , die^^ glizenten j/»^r/i^/a/^/»/ex. Mcp.^
gleiz, renidebat. Mcp.
^ gleiz Intteres coJdes, sptendebat. Mcp^
(diu hut imo gTizzit Fst.)
glizende in iro purpurun, claros* B<k 5*
glizentiu get ia y praenitens. Mcp.
'glizenta,//amm£in/^i?a (eoronam). Mcp.,
jglizendiu, /i//^^^ fcorona). Mcp.
achefti clizanti^ vibrantia. \q.
ARGLlZAN, eraleigcn^
erda ergleiz fotoeibluomo«, renidebat
Mepw
luft erglei:», renidebat* Mcp.
GUZ (wird gliz n. gilz gesebrieben), OUtf,
nord. glitia, niiela.
M. s. gliz j/ulgor (gemmarumJ.Ti^b, cliz
tero hrileru Mep^
- gliz, Imx (metallhf. Pmd. f ,
(gliz^ siner ZAude. Mos.)
eliz, nitor. IL 6. decue vel ceerL R,
iL #* ciiz.sey niiore. IL 3w
Digitized by
Google
/^
291
GLA.
GLÖ— GLQKKA.
292
(Gehort en gliz, perpetüm^ Rg. % faiefaer?
GLIZEWOLLA. (Hieherl)
GLtZZO, m.^ nitof, splendor. SaL 1« •
GLIZA. Hieher?
pallia, fellola. ^UzBfanones mniUter uil-
Jolus, umllahus. Sg. 284.
palUol<i viridla cum camisiVtbus seu glU
zis. Urk. aus dem 10. Jahrh.
glizzae duaej jcamisilia duo, stola ima eia
Ak. S31.
GUZEMO, m.^fidgor <himeles). Mop.
d. s. glixemen, nitore. N. 103, 15.
a. s. glixemen tiurero stelno habeta
st^ fulgurabat. Mop.
GUZINÖN, gleificni flUlerrt; mgeh. gUte-
nan/alis. gUiiaon^ coruscares ff^gere,
micari.
glizinot. Sb. ^
clizinot Mju. |<»frrö6/V (^«/a>
£hixiiiot(^^ic> Bib.l.2f.)
cVicinoij ßavescit. Bib. 1.
gliziaunta, nitescens. Prud. 1,
glizinuntas, corrusd (luminis). Prad. 1.
glizzlnontemu, versatiU, vibrante. Ja.
glizinontcn, squalentia (terga laceHi).
VG. IV. 13.
glizinonten, squalcnübus (macisUs). VG.
iV. 91.
clizinonte, squalentes (canchas). VG.
IL 348.
ARGLtZINON.
arglicinol, eriüet. VG. II. 21L
€LÖJAN, glfl^«/ ^"gs- glöiran, nord.gU«,
eandere, candescere, splendere.
{ex) gltu>iUdinuuettcluoitN. 118,140.
(sie) gluant, igmverinL Prud. h
(4u) «luolost <unsih), ignisii* K65, 1«.
(er) gltti*«., ardebat. Prud. 1«
p.a. g.s.m.n. ^laonlea. Mj«. Bib.l.S.| cau-
4;LaoieBtea. Buk 1. %) dem-
üs {aerU).
^ *•/• gluonteje., aestmmiis fiu^
cendii). Mxu Bib. 2.
a. a. fu clu.eiita^^ eandentem {ea-
um). VA. 3Hl4 91.
n. p2* cl-uoftte x^Biderea, carbo^
h9ne$ igais. N^ 139» 10.
die gluintu9 steina, saxa recocta
(vomtmt iguemj. Prud. 1.
ARGLAjAN, crfllu^eit.
argluoit, eo'candesdL A.
GLÖT, /., Slut, nord. glüd, angels. gUd,
gloed, pnina.
gloot, bnuie. Sg. 913.
gluot, carbones ignis. N. 17, 13.
glSt, pruna. Tr.
glul, prima. Cr.
£/• 5. gluotL — thie ambahta zi tberu
g I u o 1 1, minisiri ad prunas. T. 1 S6, 5.
GLÖTPHANNA.
GLÖTHAFAN.
Sollte GLOSTAT, pustula. A., als eine
von den vielen entstellten Glossen in A, ^
hieher gehören?
glojan 8 GLA»
GLOBO a. KLOBO.
GLAUBjan 8. galaubjan in LUB.
GLIUB- 8. LlUB in LÜB^
GLAGÖN & KLA.G6N.
GLIH 6. GALIH in LnL
GLOK- (et GLOKKA und GLOCCIN.
PAR).
die (Sterne des grollen Wagens) nah einejno
gJo4^cun ioehe gesc^ffen aint Mop.
GLOKKA,/, modt; im Nord, aber klucka,
«ngs. clnf;$M, ^campana, cloca; cf. cblochon.
gloeca« campana. Em. 31.
«logga, campana. VS. ^ct gloggas fa. pl.J
in Pertz. man. IL 377.]
cl^M^ca, campana. Sg. 184. Z. Wa 863. ÜO'
tinnabulum et clo£<:a. N. 60, 3.
glok«. V*^a. 460.
^lokken, campanae. Hd.
Digitized by
Google
293 GLOCCINPAR— GLONKO.
GLtmA— GLAW.
294
foae diu 8uln uuir imo jubllarey hiit «ner
slahto stimmo uuunnesango'n monni-
schin, Qrginon, seiton, (ifou, cymb^n,
cloccon. N. 94, 3.
GLOKHUS.
v-^\
GLOCCESPARe, 0lcctro. VG. HL 522.
GLAT s. GLA.
GLATA, Ortsn. Urk. v. 731. 744.
strnmi in Du Freme mi CLUHCELßi (auch
clnn^ay *glomiis. Id.). •
tu nc erspi^st tisen glonk^n, de» tu folle
brüste bähest Mcp.
GLANZ« GLA*
GLURA s'LURA.
. GLURINGEN, OrifDamen.. . Hieher?
GLERINI s. LESAN in LAS-
GLET, iR»2r<i. D. 1.34^ ist wohl gelt, jwi/c/a. GLAS & GLA.
GLOTA (t»ir. CLOTA), Hafen in Britawriea GLASA, O^tsnamob
GLEISA, Ortsnamea.
GLODoswiKDA,„.pr./. GLISSOMARGA.
GLOTON, Ortsn. Utk. V. 882. tenium gemis candidae gltssomargam (ArtMer-
gel) voeant (galü et brilannij. Plin, 17.
GLUT 9. HLAD. GLAST s, GLA.
GUÜTQ, n.pr.
GLIFA(?);cf. GLEIF. ^
blavaruer glifa, cyaneus lütex. Prud. 1^
GLCIF^ obliquus.
a.pUf. kleiffa, obliquas. Ä. . * i
GLEIFT?
cleiftaz holz (es stdlcleista^z), d/lf/eMI
liptfim, quo sapiuni €üpera. £b. >
GAGLEIFIT, p4/i>w.
giglcifit, obli^jnas (fenestras). Bih.
gigleif tlu. M£/M<. Em. 2j6. Btb. %. %\ qbUqUa$
gigleifta. Zf. I Cfene-
gileistiu fiicj. Sh. . , f strasj.
GLiLi6N) grinapy mutire. A. Aus grinan? c£
mlttelbd glei, ganniebam. S. auch GlLON.
GUMO, GLEIMO s. GLA, GLL
GL ANA, ®(au, Flursnaoien.
GLONKO, m. — Cf. cloggis stannl, ntassa
GLÜST s. LUST.
*■■'-, • ' . . ,.. .. ^ • ' • . ,
GLESTINGAbüRG^ Ortsnamen. ^
GLAWi) |(4|f, goA, gltggv, noiA glogg, ?ai».
geb. gleay, alti^ gUu, per^ricna:,int0ntns, in-
geniosuM, diügens. S. au€I^ LAU, worunter
ich die Formen ^itaw^ diq ^abrseheinlijch hi^
her gehören, au%eiubrt habe.
n. s. m. gUuuer. Can« It* )
glonuer. Caöt 8;r 10. " (' P^ l
kläuncr. Gab. 9. 12. Em. 7^''^'"^'
elauuer, ingeniosns, Rb..
a. $. m. klaunan, pervigikm. Da.
f/Mir. klauv moto, iuspecio animo* Em. 8i
n.pl.m. glaune (gilauue. O. in cod. F.).
go^imet, qmad/er, tbero-dat» i^b
nueset glauuer tbrato,
thaz iu ni 4aToji in farathiem^
nagon luginara. O. IV. 7,' S
klauue, suspedef Gc. 8. bieber? pdi^
steht es fehlerhaft stall klau uo?
gtooune, pmdemes. D. IL 293.
d. jpH. glauuen (glauen. codd. V; R).
Digitized by
Google
295 CLOÜODO — <5NADA.
GNIT— GNEISTA.
296
tha£ unill ih iM^r glzellen gUuuen
mannon alUn. 0« V. 33» 15.
'Compar. gl^^uu^r, industrius. A.
iL $. klauuirun. Can..9J. «... .. •
klauuirum. Em. 3.)' °
g^ph klauuirun^ diligefiiiorum. D.
M pr. GIAUMUNT. GLAUBRAH T (©Ittutert).
KLAUUILIHO, iniente. Ge. 8. prövide. Gc &
adlentius. Can« 9. (kauuiIli(iho. Can.
11- 12.)
klaauillcke) adteatius, diligeniissime*
Em. 1.
claulihbo, soJerter. Ib.^Re.
^^laulicho, prndeitttr (iracteij. K. 61.
UNCLAULIHHO, insoUrter. R.
GLAWl, f., indasiria, iuspeciiOj astutia.
n. s. glbuui. Sb. 1 * s*
kiauui. Gc 8.)'
gp. (/• j. glouui« indusiriae. Bed. 2.
i/./?/. klau um, suspectionibus. Gc. 8.
CLAUUIDA, /., Ingenium. R. BL solertia. R.
Ja. indusiria. Rf.
clauuuida, Ingenium. X.
fjrllx Jt 9' wohl aus einer einracheren Wurzel
GJNT entslanden. Cf. iCWU, Kj\L
GNlTAN (gnit, gneit), gnitcn/ augels. gni-
dsLUf fricare (nord. gnya).
(ih) ginitu. Pr. e. \
gnito. F. 1. 2; Tri -.
gnitun. Hs. r -^
gniden. Wn. 232.)
(erj knitet: dara nah knitet er (aro) in
(den snabel) an demo steine. N.
92, 3.
<ä) gneit, /riVöv/t Gd. 4. — gnit, iimift,
purgat ^/jpedibus uinculaj. Prud. 1.
p./T. khnilan, ionsum (sollte es funsum seyn?
es steht /7i7o voran). Tg. 1. Hieher?
oder zu K (CH)?
' KIKNITAN uuirdit, defrlcabiiur. Ib.
FARGNlTAN, delere. R.
firenitit, desapit, ddet. gL K. ^
fareneit« delevit (primogeniiaj. H. 1.
GNÖTO 8. NOT
GLOUUIDO (?), Scabies. A. Sollte es zuGLÖ- GNANNO s. GANAMNO in NAMO.
w/.t^ -
JAN gehören? ^w .
GLAZv 9la|f/ caharia. 8t. (Zü'glai? cf. ^bet
auch nord. glata, perde^e^ mmitere)^
GULm s. GL A, GLI.
GNAGaN S. JVAGi) das TieUeicht hieher zu
liriogen ist, nnUr der Annahme, dib der Anlaut
G abgebllen ist. ....
gnicta 8. HiNlG.
GNÜOG s. GATifAH in N.
GNEHT s. KNEHT.
Gr^IÜHTÄ;GANAH J^,Pj{,••
GNADA in NiÖA.
•\
O M 1 ^-
GNANNO, ». pr.
GNANNA. GNANNAWIB. iV. pr./.
GNANISTO s; GNEISTA.
G^fABtqc (gnarrnn. Hs.), mieyMiro (unter den
Schiffen). iTc; Cf- nord. knörr, hnörr, navis
mercatoria, angels. cneai, pristis.
GNIST s. (3ANIST in NAS.
GNEISTA, /. und GNEISTO, «... gunfe,
cf. nord. gneisti (auch neisti)> sciniilla. C£
ghi tan, /ricflr^; aber auch nord. gnista, rfri-
dere. Die Nebenform ganastra, gänistra und
das miitelhochd. gan eiste scheinen auf einen
Stamm gan zu föhren; cf. oberdeutsch 9ani
sciniilla; aber A kann auch eingeschoben seyn;
doch ist auch vielleicht nord. eisa, aestuare,
zu berücksichtigen.
gnei-
Digitized by VnOOQ IC ,
997
GNOZ— GRl.
GRÖ.
298
gneistOj sdrttUta. Sg. 242. ignicuJus. M. 2S.
Gd. 1. 2.
eneista'. Bo. 5. : . ^.,,
ganehaista. It.)
cneista, scintilla. Rb.
Nebenformen:
GANASTRA. Sg. 913.\
GiNISTRA. Hs. (, santilla.
GAENESTER. Hd. )
GNANISTO, ignicutiu. Gd. 3.
GN ANEISTEN, scintillare. VG. 2. L 392.
ÜFGNEISTJAN.
ufgneista, scintillabat. Prad. 1.
GNOZ 8. GANOZ in NUZ.
GNIÜZ s. NUZ.
GRÄ) GRÄW, grau, nord.grä, angels. grseg,
canus, griseus, glaucus, cinereus.
grä, gtaucum. Wn. 460* venetum. Org.
graiy canoi R.
71. #• m« grawer, crisetts. Hd.
grauuer, crisiitm fsacellumj. Mon. 2.
der grikuuo rifo, candens prmna.Mcp.
d^s.m.n. grauiamo OicJ, cana. A.
d. *. /. grauuero. D. IL 329. glauco. F.
n. s. n. daz min gräaua houbet. Mq>.
n.pUm. grauuin, glauci (equi). VG. IIL 82.
(so muozzen mine grawen wei-
nente faren zungnaden.D.III.109).
d. ph zi grauuen. Bib. l.){u$que) ad ca.
%\ grauuin. Bib. 7. i nos (invenies $a-
pientiam).
crauue^i. )
fl.p/, m. grauua, aniles (vultus). VA. VII. 416.
grawin, cano$. Z£. (oder dat.?)
a.pi^n. grauuiuy saoscri/os. Em^ 31.
craiu harir, canos. Ib. Rd.
GBAMAN (auch GRAHAMAM). CRAOLP. GRA-
LOH. GRAMAT, n. pr. hicher?
^ APHELGRA, glaucus (equusj. Tc
BLEIHCRi, pallidum. SyL
SiTCRi^ fuscum. Org. SyL
GRiWt, GRiWlN,/., ^üiwfaW.
IV.
n, $. grawi, candities. Tr.
grikuui, canities. Org. Mqi.
d. 8. griuui (des fcimes). Mcp.
d,pl. zi granuinun (usqiie) ad canos (in^
venies sapientiamj. Mcr. Mij. Bib. I.^.
Hi^er? cf. d. pl. vom ad/. GRl.
GRiWiJ^, flraueit, stau ftJfn, grau »erben,
canere.
ih gräuu^n ze unzite. Bo. 5.
(sie) crauucn, caneni (gramina), VG.IIL325.
grauuentiu, canentia. VGL II. 13.
GRO. Stamm zu grAen, nord. grAa, angels.
grövan, virescere, ßotescere, germinare^ und
grAni, angeis. grdne, nord. grAinn, viridis.
Mit sanskr. iiari, viridis^ zusammenzustellen?
Sollte auch gras, gramen (wiewoU gramen
auf eine andere Wurzel hindeutet) damit zu-
sammenhängen (cF. lit zaiias, grün, <oI,e,
®ra^?)? Ist die Bedeutung der Farbe nur eine
abgeleitete?
GRÖfeN, GRÖJAN, «rfinen, virescere.
Inf. grüen: in martio eteuuaz peginnet
cruen. Mcp.
(er) groit, virescit. Sg. 913.
grüet: al daz tir grüet nnde uuah-
8 et. Bo. 5. »
(sie) croent, virent ^« K.
p. a. gruanti, virens. Ja.
sToentem. Pa. ) , .
. 1 1/ ( j ceruleu.
cruentem. gl. K.)
GRUOTI,/., viror. Mtj.
GRÖNI, gran.
Form und Flexion::
CTonL Pa. Ra. gl. K. R.
gruone. Mcp.
grüne. Wn. 460. Qd.
grSne. Wn. 460.
gruene. Org.
n. s. m. gron-eT. Wn. 460*
c?uoner. Em. 12«
n. #. n. gY^naz. D. II. 328«
4Le.m.n. gruonemo. T. 80. 201| S. Bib. 13.
grionemo. Bib. 8. '
(pTuonin. Bib. ۥ
-d. $. f. Icruonera. Em. 13.
II. s. 771. gruanan. 0. IV. 26, 49.
[211
/-
Digitized by
Google
299
GR6
GRÜ.
WO
n.n.p/.m.gruone. N. 53, 1.
gruane« D. II. 315.
n. a.pl./. crnanno. Rb.
gruone. Bo. 5. Bib. 6. .
cruona. Bib« S.
grune^ Hd. Bib. 13«
grüne. Bib. 4.
n.a.pLn. gruoniii. Bib. !• P^. 2.
cruanniu. Rb.
grüne. Hd.
g. pl, cruannero? Rb.
d. pL cronneiD. Pa.gl. K.^
gruon&o. Mcp.
grueaeo. Hd.
Snperlat i?. s, m. gruonesto. Mq»r
Bedeutung und Gebrauch:
die hier uuol» diehent unde grnane
sint N. 53, 1.
cot croni, deus recens. Fa. Ra. gl. Kr
asf cruoner, siirrulum. Eid. 12.
grüne, erndnm. Wn. 460.
kruonera ^pani, virente planiiie* Era. 13»
gFuouemo boume. T. 201, 5.
cruannero rorro. RU
gruonen^o grase. T. 80r
eroni, viridis. R.
cruanno, yirides, Rb.
gruone gimma. Bo. d.
allero steino gruonesto. Mcp;
gruoniu, virecta, Bib. 1.
gruoniu, gramina, Ps. 2.
grnane, glaucos* D. II. 315.
grSnaz, cyaneus, D. II. 328^
gmonemo phellole, y/iciuc/o. Bib. 13»
gruone huta, pdles iacinctinas. Bw. 6»
gruben en, iacinciinis, Kd,
grS-u roCy iaeinctina lunica^ Tr. ^
groner speht, meropy Wn, 460»
GRÜONIN BERG (©rüneberg). Orts».
(GRASEGRÖNA ifrt die uarauua. Fst)
SINGRÜTNA (Singrün, PiL 3.. sintgrune.
Pff. 4.x ©iongrfin/ seraperwpa^petvinca.
GRUOJNHAIIT, n. pr.-, auch GRPNCHOU n.
pr. hiehcr?
GRÜNTSPEHT, merops^ statt gruohspeht?
CRUANINGUM, GRUNlNGaBN» OrUaameo^
GRÖNl,/., ©ruwe/. viror.
. . n. /• gruoni, wer. Bib. 1, 2. vimictq^lLh.
vireta * (skillüdis lapidi^). Mcp.
diu gruoni beginnet kän inrö-
ti. Mcp.
gruani, viror. Ja.
' grueni, virecta. Ja«
gruni, viretQ' Eb..
^ grüne, viror. Bib« 5.
d. s. gruoni dero gimmon. Mcp. föne
durri bechero ih sie ze gruoni
N. 67, 28.
a. s. (ph?J gruoni, gramina. Ma. Bib. 1.
ALAGRÖNl,/., miQXÜnt.
in alegruoni ist tanne loub unde
gras. Mcp.
^ BLEICHGRÖNl, /., SSIeic^grJTne.
pleichcruoni goldis, virorem auri. N.
67, 14.
UALBGRfj^E/ad/.y, viror mediocris^pene
viridis. Hd.
GRONISAL, chimo, germen. Em. 19.
GRÖNfeN, flrßneti/ virescere.
^ Inf. gruonan (es steht gruonaiPy revi^
rescercn Prud. 1.
gruonen, vire^cere. N. 91, 11.
(er) gruonet (krüt). Wm. 4, 12. III.
(sie) gruonent (krut). Wm. 4» 12. sie
gruonent7f/ni//7£i/ii2a.Wra^5,ll.
(sie) cruaneton. Aid. 5.\ , .
crueneton. Aid. 3.)
(er) gruneti, viresceret (lignum). Mart
p. a. gruanente, grunente, vernantes.
D. IL 343.
\JxVU» Cf. horrere und skr. hr?, prehendere.
INGRüfcN.
ingrue t, Äorr^^c//. R.
E^GRÜEN'rLIH, orridum. K
GRÜOTH ^a. S.J, obripilationem. Zf.
GRULIH, gräulic^.
(niebf si so grulich, iz »e widersitze
dick D. m. 47»)
GRUISÖN.
ARGRÜISÖN»
(ih) irgruuuiso, horreo. Prud> f»
Digitized by
Google
30i
GRAB.
GRAB.
302
> • (sie) irgmis^fl. M*^. \ahhorrescant
irgruvison. Bl6, 1. %wpropter ad*
irgruaitHu^ Bib. 5. )verso$ casus).
GRUSLIH, grau^Iiii^rsrattrid^, aogs. gris-
- ätu - grtaeniiclta foriuna, hortihilis. Bo. 5.
GRUSIG, gtauns/ stötttlg.
' in griusigeitio einöle, in loco terrth
ris. J9i.^
XJMXA^MJ» Cf. griech. y(^<x9(o^ ylaupfo ^. xqiWco,
auch lat scalpere^ sadpere, soi'obs, Ist es eine
sekandare Wurzel Von fjTxVix^ skr. sr», de-
fringere^ abrumperOs oder skr. hri, caperet S.
auch Wurzel GRIF #
'QIABAN, göth/graban, angels. u. nord. gra-
fan, graben.
Form ^und Flexion :'
/ij/: grab an. T- 108.
craban. Rd. RC
graben. Hd.
(ih) gräbo. Tr.
crapo. Pa.
(du; grabas* A.
ctebi^. le. Rd.
(er) gribit O. t 1, 69.
gre^iii VG. HI. 256. ^
(sie) grabent T. -36, 1.
(er) gruob. N. 7, 16, T. 124. 149. Bo. 5.
cfuOp. Me. Bib. 1. 7. !
grnoph. Bib. 5.
(si^) gruoben Bo. 5- N. 21, 17. 56, 7. 77, 44.
gruob in. N. 87, 6.
(sie) kruopin. Em. 8.
imp. #. krap. Gc. 2.
* im;?, p/. grapet Gd. 1.
^ p. Q. grabanti. D. IL 336/
krabante. D. 11. 336.
■ ' «. ip. m. crapenter. Prud. 1.
p. p, graban und gagraban.
gegraben. Mop. uuerde. N. 93, 13.
n, s. m. gigra*paner. Bibi^l.'
«• ^./.? gigtapiniü. VA. HL 464.
' rf. #. /. grapafaero. Wri. '^ '^
(gra bitler. Bib. 5.)
a. s. n. kagrapanaz. R. Em. 29.
X >i d. pl. gagrapenem. Em. 8.
gigrapanen. Mo-. Bib. 2.
Bedeutung und Gebrauch;
f ödere. Gc 2. Gd. 1.
effodere^ T. 36, 1.
foseare. RdT
scalpere. Rb. Tr. A. Ib. Rd. Prud. 1.
exscalpere^ D. IL 336. '
scuipere. Bib* 1. 5* 7. Em. 8. Mt
* 'eelare. Rf.
covore» Gd. f •
gre^üj prösMgtt Cpede terramJ.VG.lH.^bS.
gi^rapaner, cü^OMiu. Bib. 1. igt tieUeicht
Sdireibfehler iuF pigrapan^r.
gigrapaniu, secto fdephantö, ^IfttAdnJ. VA.
ra. 464.
gegraben, iih^m. Mep. > -
in grapanero erdo, in fossa humo. Uri.
^ kagrapanaz, sculpium. IL
gigriapanen,^eii7p#t^ (gemmis). Mcr.
- in gagrapenem kotum (es steht itftum),
in sculpiiUius. Em« 8.
gruoben mir gruoba. R 56, 7.
tfitz gruoba gegraben uuerde. N. 93, 13.
gruob torcular.^ 124-
' grüob in erdä. Ti 149. '
gruoben min^ hlendl, fodcrunt. N. 21, 17.
gruob gold uzer erdo. Bo. 5.
'^ hns ciapö^'ptedare^ Pä. (in^.K. irkrapan).
piBIGRABAN, umgraben,
ihnmbigra-bu inan (uuiii^arten).T. 102-
' «^ [umhlg^abiti fdoch wohl nicht statt un-
*^ bipabin?), in defosiu$n^sepuUure l<h
\ ' '^ cwnj. Kb. 5.]
INCRAPANAV Sb.t . ^. ^
' BHGRAPANL Mg. j' '" ^^Z^^^-
^ fet es ih erapana? cF. das obige umbi«
' ^rabin und inin crapa, in defossum
(sepultnre loarm). 3Bib. 2., oder intcra-
' ' pana? cf. das folgende engrabaniu.
. ENGRABAMU, defössa. Gd. 4. statt entgra-
baniu? oder ingrabaniu?
ANTGRABAN, ent^raben. Als hieher geho-
rig ist wohl ingrebet in folgender Stelle
^ ' ' tu nehmen: samo uuota die noh uuir-
^erin 9int, uuanda sie got crement,
Digitized by VjOOQ IC
jT-
ao3
GRAR
QRiß.
304
iie in ira sundon ioh pegraben sint^
allero manno fertano6ten ioh die in*
grebet er unde tuot sie leben in for-
titudtM 6ua. N. 67, 7.
UjNTARGRABAN, tttiter9rö6nn
Inf. nn i et gvahin, \supplant0ffe. Hd%
(duo hiez er ein 0ich mSriergra-
ben. D. IIL 88.)
(er) untergruop. M^r.Sb.Bib. l«2.i,^^a
untirgrub. Bib,;5» y dii.
[durh daz er in (dea Esau) 8^ un-
dergrub, so ward er gel^eizzen
iaeob. D. la 74.}
p. a* nnt.areritbantiy suffodiensm Hb-
p. p. uvkdievgtghen^jHierrasilis. Hd.
n. plrm undergrabeniuy suffbssa.
N. 79, 17..; ' . ;
ÜNTARGMBi^, tfi^^<>5w^
^^ ^. untargrapani. 3d^. BiU 2»|,fi/^^-^
unlergrapini. Bib. 7. > \ $ion€.
a. ^/untarg^aptiai,4it^ai$iM''9^'''»Bib.l.
AI^GRASAßf, gQihi ukgraban, <rs(4itf ti.
Inf. argrap»Q^.<^£t^^a/^. 3ib^ !• v
_ irgn^ban: > • ( ' .
' ^r iiuachetr b^i n:0-ti th^Pipe in
ik^rm sitiy ,. ^
dribithenthiobthaoanao«, ni
. liazi irgfaban sitnaz. buiS. 0.
r .IV.. 7, 58v .
: irkrapaat ^uho.ipkrapa%/iri9c/ar^.
gl. K- / ^
(et) argr^^pj'i^mijoji^ Prud.4., ^
jp.^ ^./irgMbiri) expresßa.^.b. <cß a.s.f.)
n.s^f.XL.n. ^;/?l7>» iugrapaniu, «r-
prcMü.. (ä. 1. 3* (s. a. ^./.y
argrapaniu, re/ato*/Qib. 1.
ar. tf. /.^ irgrabana. Bfb;6rMicl|, ^ar-
, irgvapafiiV Bib. 1. 2. Spres*
. #; /, I»« irgf»bana?i:t
legitAna^^bO'tbereina
ii| >in|^v grab.r^ino,
1 oub in ata niuu^z: in fe«
,,s • li«onirgri|«ba;i|a^. OJV.^
35,36. ,
it..p/lm« isgtApanapariorpeama^riytf-
. ^ i , Ja/ai; palmae. Bib. , 1. 2. Mi;.
irgrabani p^IjDpouinia, cßdata^
palmäe. ^t, t .
mtiRABARI,. m., cehi^r. Tr.
ARGRA^ÜWeA,/.:.
n. s. irgrabunge, mßa$maa^n. Bib. 5.
a«pA irgra^buJiga* BiU 10. 11, 13.K r^-
irgra bange« Bib. 6. ylatu-
irgrabnungf^/'^iV?;. Bib. 4. ) ras.
IRGRiBlDA,/, celatura.S^. 292.
ÜZGRABAN, auögraaen.
uzcrepis. Bib. 1. 2. M4.>, effi)deris\eam
uzgrebist. Bib. 5. - . . r.
T
(iitpientiani)
<n,
^ BIGRABAN tgolB. bigtab.an), U^
sepelire, condere, hurnare, /CQmqd<^€f
In/, bigraban. '^. 51,^.; '' ^
picraban.K.4.. -J^f'P''^^''^^
zi bigiaban^e. T.iiiaS. 21^ 7. ,0.
IV. oo, oö. i } j * ■" i
(ih) bigrabuy hwif(KV.r.^^
(er) bigrebit, cQnfpditJSi sepelit.0. V.
21, 13. .. ._
begrebet: saman die alten reba
biegendo in dia ^rda begrebet.
N. 79, 12. ^
(er) bigrabe: ,
giuuisso sagen iji tbii; ein, thar
nirstivbit man nihein^
bi tkia niunirdit ouh in unar,
thaz mau nan bigrabe thaib
O. y. 23. 262. . ,
(er) begrsrob (den scaz). Bp. 5. (do
er den r^oub begraob..D,IIL88.)
(-aie) btgruobnnk T. 79.
bigruabun nwi biar. 0. V. 4, 42.
uuio sie nan bigtoabuQ. 0. V.
6, 22. ^ ,:.■,,;■ ^ .^
begruobin aLso, d«z ufCen, d-^mo
morde ein moniiculus ifuari N«
de psi gr.|
(er) bigru^bi mih. O/ V. ^0, 80. be-
,^xMoher sf^peliret. N. 78, i seaz.
^ ^O.p. ;;■ '/.; \, ^
p» Qr picrfipanii, fipeiie^di.[ Pa. ter be-
, ,, ffj A grabjCflito (da«rkold> Bov 5.
p. p. bigra,b,^^..4qp^//«jp^ Ct. 65. bin. O.
ly. 2, 32* Äint ÖtL HiiarA T. 107.
Digitized by
Google
905
Giua.
GBAB.
306
: P*p^ Mcra^ftB, sepidt0$. Sfik 86» P«. gl K.
' ..pigr^^pfaiH-Äiiöiöto^ Gd. 1^
3o^ 5, i#t.N. 88, & ai^ die» (Taiifc
und AbeadiiuAI>I^graI>eD isty uuaz^
i\k meii^e. X^rlOd^^ 3. aint ia iro
ri auJ[l>d4Hl1;^N.•J679 7«r uuej^de* N. 56,9.
uuar4^ (^r> ISf^ N^ 7a^ lö. uuur^
: ' j I den. ^.'69, 8» . ; . • , j ? .
>egrabin sif^t^N. ,67, 8» i
. . n. 4.^m. big?abai|ert Qi III. 34/9; 84r
pigr^p#9€rr£^4^»^JUf. M/*. BIb.
2.,7^ fmnUus. M, 2ö. Gd. 2.
* beg«aUe^Qi:: der richo be-
gf«VfPI99. ind^ro kello.
N. 48, 9;
g.$.m.n. begrabenes, (g9ldes),,Bo. 5.
'd.pl beg:tab^p^HH,Nv87, 6.
o./i/.m. bigri^(ita.a& :QU» . ^
UNßIGRABAN, mU^tc^Uu
g. s. m. 17. unpigr ap aiies^y inhumatL
, VA. I. 357^
^, , ^^ ., »•,p/. ip-,umtegrabenc Jage», sie.
A, EBAIS^OBIGRAß^JN^, f ori^^
n. /i/. m. e p a no p I gr ap a a a, consepuUi.
, M. 31. SU L^ l4
BIGRABARI, m. tSotX^anSMr).
,, ». ^ begi^al^f^iri, Äifm4Mor. 'JV.
ii./i/. pigrapara,. jfoHinetores^ M/. Sb. Bib^
,, : 1. 2.,7, . , ,-:
DUBHGRABAN, burc^sraiett, ptrfodfirf.
Inf. hu» ^uipubgrfibaa^ T. 147..
GAGRABÖ?^;
1 ) (sif ) sig?^R^^u>^7 ^fppüßperimt floca oe-
puhß nof^ QppülqperuntJ. Mif^. Bib.
, , p.p.ß.p^ kigrapoj^«^. 4rarcWa^ /Aar-
r - ^w>,Prud.,l.
BIGRABÖN.
(sie) pigrapotun (cf. gagra-bdA}^ 6]9/r»*
laverunt.. Sj^. Bib. 2. v
, G^^EWERCH. / i .
GRAB^.n., &r4i| aiigelf. graßf> altsr graf, ^#^
pulcruMU ^.
lt. i. gr>K fc^Ä & T. 213, L a V. 6, &
N. 5, 11. 13, S.'Bo. 5^
grftp, bmtum. J».,
crapy iepulcrnm. Ba gL K. stpuliora.
Pa. gl K. titmutkis. Ib* Ic Rd. crap^
mez (oder cra^iu«a&), wr/iA Ic;
' *• *- grabe«. T*? 213^ 2; 216, 3. 0. IV. 36, 9.
, 37, 2. V;4^ 34. N. 142, 3.
) . ^grabia'. N. 56^^t.' • >
d. $, grabe, monunieiifö. T. 79. sepulcro. Wh
CK H. 11, 54. m. 7, 6. 24, 45. 101.
IV. 3, 16. 3r, 32. V. 4, 2. T. 135.
216, 2. 217, 2: 2i9, 1. N. 63, 9. 87^
6. 12. Wm. 2^,^8.
graba, mausoleo. Bib. 6; '^
ctlipe, tninulo. IPL i\. tumhä. (Sl 1.
crapa? inin icrapä, in de/mswn (s0^
pnltnre lovnrHJf. ^'Sü. 2. Heber? et
INGRAPAÄk.
grab vor vcrfcalisÜierii Anlaut mi fon the^
mo igrab erstttaut. tt Hl. 24, 10t.
cod. P.
{gTäpyin mausoleo. BIß. 4.^ * '
a. s. grab. J. 914, 1. 215', 4. 220, 4. 0. Ilt
24, 79. IV. 35,^8. 36/17.
* crap, N. 58^ 1. tuniuhim.Xi. TL 350.
n.pl. grab, sepulera^ "ü. 48^ 12^
grebir. T. 141. 209, 2. 0. lt. 34, 3.
g^ j?/. gr e b e r 0, spputcrorum. % 4% 12.
d^pU grebiro^y sepulcrh, monumenfis. T. 53,
2. 3. S: 80. 141. 209,, 4 O. IVi 26w 2^
^..34,5.^ . , ;\ . ■'-:■,
greberen. N. 48, 12.
a.pI.^TSih, sepulcra. N. 48, IS'r,,
grebir.?!'. 141.
crepirun? (in M. 30. stellt crepirr
u. in Ww 3l crepi>rr>,.7^u^i^ M,30l
GRAPUWORfi ,
GRABAHUS:, ,
GRABASTETT.; , .,
GRABFELD, Ortsnamens
GRABA,/., ©p<rfeit,.&acfe^Äat(t aKRAPHO;
». ^. grab», cMipesi V.t. 2» baekes? ^ii/igiar
Digitized by
Google
307
grab;
GRAB.
aos
a. s. etaba^ bouuOy serculkm, foistfrium.
Bib. L 2.
a.pt. crapun. Wn. 863. Sb; Gd. 1. 3.\
Em- 31. r^«"-
grapun. M. 28. ) S''^'
ISARNGRABA^/.^
r«r. s. i s am gra p u n vv h o uu n, Mradum» Mr.
GRABO, m., ©raben, 5Bair.
n. ^. grabo, valfnnt, L. St Tr. ^rg'j^^. Bib. 5.
crabo.y volles. F.
^rapo, ögg*^. Mt]. ßlb. 24 7.
grabe, vallnm, Tr.
^. ^i grübun^/o^^ö. SL
grapin, agiere. V^. VII. 158. vallo.
Gh. 1.
^ l^rapin, aggere. VA. IX. 43.
crabin^ vßllo. D. ti. 335.
graben, r#j//<>l D. IL 328. 335. Hd.
crebin, valla. D.Al. 347.
,11. ^. gxapun, aggerem. Bib. 1.
crapun, lacunu Sb. Bib. 1. 2.
graben. Bo. 5. vallum. Hd.
jH. a. T?^ g r a b u n , einer es (prope murumj.
Prud. 3.
grapao^ mo/^. VA. IL 497.
,;^.p/. grapono, aggerum. Mij. Sb. Bib. 1. 2. 7.
graben, aggerum. Bib. 5.
i/./i/.^rabon. D. II. 350. V \.
grabun. l^rud. 2. U/T
crapun (es steht erupun). Prud.i./
^rSihen^ Jbssaiis. Hdv
<IRABOHUFO.
GRÖBA, /,, ©rttbe/ goth. gröbä, nord. grof,
favea.
,n, s, gruoba, fovea. N. 93, 13. scrobs. F.
gruopa,/aci/^. Sg. 242. cunicrdum. Ec. 1.
cruopa, cunicnlum. Ec..2. Sbe.
crxiih^ij büratrutn. lic.
cropa, 'fovea. Pa. Ra. gL K* cropa
^aacruntan, fissurd. R.'
groua, latrina. pb. 1.
;^. ^. cruppa, scrohis. Pnid. 1.
rf. s» gruo.bo: föne louuiioti '^ruoho. N.
21, 5. ^ruoho (lacu) d.er,o uue.-
. ' ' : , - .N. 39,;3.v' • ::' .• ', ' - — ^
. : , r grttopa, äaralra. 6w 8. 9. ^ ^ '
gruopup, cavea. Prud. -i.
a. s. gfuoba. Bo. 5. fovMm. T. A9I, 6. N.
56, 7. 87, fr. ttienm. R 7;; 16. /ocii-
Wm> Phid 4.^r«oba lodis.N. 19,9t
gfu <vpä ,fo^^eäm\ Jov. 2.<
tf./i/.'^ruobon, scroMbfs». D. IL* 341.
i< ii./9/. krtf^p^, ^ilvi^i» Em. 12k
GRUOBA. Orbwiam^ri.
HELLAGRÖBA,/y J&«ntii9tu6e.
n. s} he\Vt^vnf^p*aj /ßörafriim. Bib. 1.
r/. jr* belIfl€ril'ap<i,ti7r/i!?/Y>.'
#?. 5. hellagruoba (Hdlle). N. 142, 7.
helie^rnoba. N. 87, 6. Ne.
l-^ SAÜZÖKÖBA^/;/ €5Äl>gru6^ «r?/i/Mi.
'^ >i/?/.;0aItgtYi<6fc^ii, salinae. L.
g.pL salzcrti^bon: in demo tale der
sal^ct^obön. N. 59, 2.
GRÖfilLI, GROBILfN, n. (©rubletn), val^
licula.
n. ^. grubelui. Hd;) ,,. •
i^u !• rru {> vallicula.
gröbehni Tr.* J'
€7./7/. gruobili. Bib. 6. \
cruobili. Bib. 8. f ... ,
grub eh u. Bib. 13. r
grnebilin. ßib. 4.)
GRUBOLAN, grübeln/ fodere, timari, scalpere,
investigare.
(er) gttipilot, fodUt (vir impius malumj.
m. Bib. 1. 2.
[da* er (finger) in daz l)re grubi-
let D. nl. 45.]
(sie) crnpiloni, rimantur (terram rasiris).
VG. HL 534.
crupilnnt, rimantur. VG. L 384.
(^) grubilö:
nist imo thar ouh follon thuruh
then argen uuillon,
auritar er thaz grubih) Findit er
^httt nbllo. O. V. 25, 64.
(er) crupilota, rimabafur. ^A. VL 599.
im/?-^. grwbilö in ;^!rifafi i« thea ^iscri-
bes slihti. O; Ul. 7, 76.
p.a. ^rubilonta, scalpens. D. II. 334.
GREBIL, m.
n. a. s. grebH. *Bib. 6. "** ' \
crebiL Bib. 10. Ltinielj pa-
i^rejIiH: Bib. 8. 11; 13.^ ' anfium, '
grebeL Wn. 460. ) »
Digitized by
Google
GROR GBÖBil— GREKEBC. 310
. ; ' f cebl, iiutel, paxillum. Bib. 4. hSrt Welleidit h'cher zit den WSrtcrir nrit wur-
n. a.pl gr ebil«. Zt j Unctores. '^^'^^ G-kxiknl', cf, «lav. gr« b.>
crepila. Bib. 2J' ^
GRAFT, GREFT!,/, angels. gra-ft, sefilptih: GRÖBA, GRUOBA S. GRAB.
_ n. #. g#aft, celatura. F. 1. 2. annglyphn. ;>
cra.ft^iiio«iiwir«A>.Ra.>r^^^^^ GRIUPO (et unser ®rie6en/ ougflefc^mefite«
KT att r monnmenf IS. gl. K. «^ » dtto
grcpbti, sculplile. A. siccnndna lignorunu Bib. 1. Cfc nUB und
y. #: I». ;;/. grafti. Bib. 7.^ ' GRAÜBjaN.
• iiigrefti. BJb. 1. 2. f , '• griebo. L. >
^vigrephti M,, b '<^P^^^^^ criube St }' ^^'^"'- .
, ^^vchrephli. Bib. 5. / gifieben, /«g-«/o, Wn. 46^ '
A;7Agreftin (missilichen), interrasittm. ^ GRWBIRC, m ;?r.; hieher?
Bib. 12. Zt . .
""^'irJüBL 7 ^ "f^ GRAbBjAN 9. RUBy wohin e» viendcht
crefli. Bib. 7. Sr« Y«i,,j nicht «ehqrt. •
crephti. Bib. 1. M£.Em.26.> W/»/e»>.' ' *
' BIGRAFT, /. ' ■■■ ? lilU tlßW 8. X\ U U, wohin es vicll^icfit nicht
B. *. pikraft. Ib. ) , .; gefcört
picraphL Rd.' -^ nniTrfcB . "DTTT}
y. *. dera pfgrtrfti, sepu!t,,ra,. Rb. - ' «HUOBjaN S. ÜLJÜ, woBi« es vielUicht
rf./»/.picreftim.*ci^p/A«.v. ^.,,.., «»cht gehört.
GRim;/,6ruh''hieherYMg8.'cruf^*ei^/a, (3>T^ ßRAR
flnMMäetfteb, woRÖ' iüch der Anlauf C bei.Ta- r^rriDTi- t^T> 4 T>
tian nnJ, die Form ehr ufrÖib,I.8priciii. ^'■KilJß'I^on S. ijJ\AJ5.
n. Ä. gruft Bib. 2. ]«on.2.Prud.|.. ' ; GRAG— ?
girufi b. n. 328. { et-räia «'*!«*;' «^ '•«;»'^* w''^*'«afs Randglosse in
crnft. L.Em 32. >rud.l.F.2 (' ' ^L '' "** ^^ 5"'"' *=^- ™"'S"« i»
chr\ift.Bib.,i. ; *^^^
V-"?;;;^.^^^ GREH . GAREH in RIH.
"' '• cX':ÄnTa/;^rJ:;L: ;i\) GRECH...h, Fln.„a.en.
rS/' ?* ^'k '* --^'rf "J"'^' ^'*- "* • GROCCezan 8. i„ K, CH
GROFDE und auch girufde hieher? fossam ». «• ^ -^ *
itWaseytawi ^if^UtmAvalüs, qiMiefeu. GS^QXIjX^ S YBEG
ionice dicitur girufde i^ einer ürk. •?. 979 ' ^
11>r\T> , nur einmal, in folgender Stelle, vor, sonst laute%
rUUJ>,. groe, ^mi,w, r«rf«^ nord: grqf, Z *^T' ™'. ^;, ^^ '"' '"^ ^'''•^'**«"- S»- ^'
J.C ;^k --k— -. «nn «. ^.. . , ^ *^ "*•" 5 "'* Correkmr übcrgeschriebenw
das Kb schon «»ter RQB aufgeführt habe, ge- grecisca. «cÄaic» r<:«/r«>. VA. ff. 4«t
Digitized by VnOQQlC
311 laUEHT— GMT:
GREHT 8. GAEEHT w TMSL
GRUrtt— grAfo.
aia
ziizttl&gen ist CL, &xitt iQ-Sehmellen baier»eh.
Wörtcrbuche.
GREiTT, GREITIT, ist angels. greada, si-
nus^ greminmy zu vergleichen? nofd. greid, ex-
/?^£//7ii5, /af//i5, ist woU ge-rcid.
ZEGREIT:
er (^capricomu^j Gestirn) after habet fore
demo zagele dri Sternen ouito ze-
greite (öder sind . es fliWei Worter: ze
greite?) und^ ntdergebogeae. Mcp.
UNZEGß^ITTEZ; dijffiOidi assans. BOf 6.
GRUO'n s. GRÖ.
GaiüTMi
in grutigerO) intenta fmeditatiane). A« Ist
es gratigero? Ct aber audi gotb. usgrudi,
segnis*
GRAD, GRADI, ©rab, aus dem lat gradus. GRUDIl,V<dk, den JVjevrrern nntjerwürfig. JÜ. C
d. p/. a f t e r ; r 0 g r a d i n, pro suis gräclibus. Mcp.
GRADAL, gradolis. •>/ *
^'^^'gradala (gradal. Säl. 2. grädcl. Sal. 1),
^''' gradales. Sal 4.
GRADUNGAS, Ortsnamen.
GRADjAt« (gratjan? zu ga-rad? oder gf.nd?
oder von beiden unabhängig?).
daz mittelode des ^is^^s uuas samfto
unte minlicho gegrädet (gegratet Wnu
HL g^selibtet Wm. IV.). Wm. 3, 9.
GRAX et nord. gräd, 42viditas. liegt diesem
SUfnme eine Wurzel ixJLl A xuih Gründet
Doch ist es vielleicht auch auf sanskr. frsdh,
cppetere, zu bezieben.
GBlTAG, goth. grfedag, aord. grAdug, angs,
'graedig, inhians, avidus, famelicus^ gulqsus^
vorax.
gratacR. I ;„^^
gratach. A.)
d. s.f. gratigero (?), intenta (meditatione).
A. (es steht grutigero), S.GRUTIG.
^.jc^/..iii.gratage. X. \
cratage. Ke. ^. iManies.
gratake. R. (' '
cratake. Ib. ;
GRATIDA,/, diligentia.
d. s. gratidu, (snb omni) diägentia. Can.4.
ADARGRATI, hleher?
si venam percusserit, ut sine igne sanguinem
stagnare non possit, quod adargrati (var.
athargrati^ adi^rcrati^ ctiomt Zr. baioar»
3, 1.
GRrr-«?
PIGRITU, incfioo. Pa. Ist es pigmn,u? oder
pigrifu?
GRlTuAI'lvP^^''^; «• SCRlTMALIin MAXi,
^o zu der Vorm critmali noch Bib. 1. 2. bin-
GRETIGISC s. KRETISC
GRADEM s. CHRADAM.
GREüTHUNGl (grntungi hAClaudian), na^
tio ostrogothorunL Am. ^■
GROOZZIDA s. GRUOZJAN.
GRAF Qes steht zraf), graphio, st Uns. gl. K.
(WoU eine Nachbildung von graphium.)
GRML, iw., ©rtffcL Hieher? (greffel, gra-
phium. Id.)
n. s. grifiL Tr^ \
grifel. Cr. |, graphium.
criphil. Wn. 863.)
griffel, Stylit. Bo. 8.
/€?. s. grifilc. Bo. 5. j '
grifele. Bo. 5. Mqp.j, stylo.
grrffele. Bo. 5. )
€P.}7Z. griff ela, ^itos. Mcp>
GRÄFO, GRAFIO, 1»., ©rafy *ries. grÄv«, alt-
niederd. greve (daher noch unser !£cfcl^Sf/ ent-
stellt aus 2>eic^0tSfc), nord. ^eifi, angels. ge-
Digitized by
Google
m
grAfo:
cmF^
3U
fifa. ist im AngeU. E zwiachaa G und R ein-
gesdialtet? Grimm erklärt es für ge-r6fa, und
daher auch das althjl gr&fo für giräfo (cf,
RIFQ) altn» rsefr, iedam). Dafis 4as angels.
.Wort geirefa und nicht geraeCa (nach raefter,
.iigmm) lautet,. rechtfertigt er dadurch, daCf das
. angels» ger^efa aus dem idthd. grlifo entlehnt
ist; dann sollte man aber, da im Althodid. nur
gräfo (schon in den alten frmk. und sal. Ge*
setzen nur grafio) und nicht giräfo gilt, im
Ängds. die Form grftfa erwarten, und gerefa
würde nicht ab eine JBildung. durdi das Präfix
ge anzusehen, sondern £ für eingeschoben zu
halten seyn.
Bedeutung und Gebrauch:
praeses. Sg. 913. F. L 2. Ud. Tr. Im Tac. wird
proises durch gravo in folgenden Stellen über-
, setzt: /7rae5i</|^.r^r£ao, grauen cyrine. T.
5, 11» praeses ('pilaiusj^vnno. T. 198, 5.
199, 1. 7. 10. praesidis (pilatij grauen. T.
200, 1- praesidi (pilato) graben. T. 192, 3-
222, 3* ad praesides et ad reges, zi grauon
inti zi cuningon. T. 44, 12.
tribunus. Ib. Rd.
princeps militiae. Rd.
procurator (provisor seaäaris honoris, scult-
heizzo> Can. 9. 10. 12. Em. 6.
comes. Gg. Rd. gl K. Bib. 5. Hs.
, (chirurgus. V.J
Form und Flexion: i
' n. s^ grauo. T. 198, 5; 199, 1. 7. 10. F. 1. 2.
Csa 10. Hs.
crafo. Ib. Rd.
crauo. Rd.
krauo. Em. 6. Can. 12.
krauio. Can. 9.
« graue. Sg. 913.
crabo. Gg.
g. s. grauen, T. 5, 11. 222, 3.
graven. T. 192, 3.
n.pl graueon. gl. K.
d.pL grauon. T. 44, 12.
o.piL grrven. Hd«
gravin. Tr«
(aftergreue, pic^comes. Id.)
(lantgrewe, patricius, quem hodie laptgrewe
dicinius. Id.)
; IV,
(ratgreue, cnnsiliarius. Id«)
MARCGRAUO^ m. (marggrauo. Hs. marc-
grave. F. margrave« Wn. 460.), SRarfgraf,
marchio* Tr.
PALANZGRAFO, in-, ipfaJijraf.
n. s. MtimcvanOy praetor. D, IL 321.
phallenzgr^vo. Tr. ) , .
ph.Ilexgrave. Wn. 460.1' '^'«'"^*-
a. #• falenzcräuen^ praeposilim domus re$
giae. Bo. 5.
BÜRGGRAFO, m,, »iiraguf.
. B» s. purcravo (sicj, praefectus. F. 2.
burcgrav, praetor. Ild.
n.pl. burcg^aven. Hd. \
burggrauen. Hs. ^prae/ecti/
burgravin (sicJ, Tr.,
[HALGRAFO, m. (J&aljrafi ©aljgraf?).
eoram halgravio. XJrk. v. 1135.
engilpreth, halgrave de aiile. Urkunde
V. 1130.]
GRAUIN,/., ©rafln, comitissa. Hd.
MARCGREVIN (es steht margrevin),/, ^^xh
grSftU/ marchionissa. Wn. 460.
PHALANZGRAÜIN. Hs. ) , /., ^Ull&th
PHALLENZGREVCV. Wa 460.lftn, palatina,
palantissa.
GRAFSCAFr, /., ©raffc^aft (angels. geref-
scipe, alts. greuescaf, comitatas, praefec^
iura). .
n. s. graschaft /sicJ,.prae$idaitsSp Uä.
a. s. graschaft (sie), praesidatum. Hd.
vtIVU; • F scheint eine Vermdimng der pri-
mären Wurzel vjJtlJL^ saoskr. hr;, capere;
oder i^t GRIF das sanskr. gribh? Sollte auch
der Wechsel zwischen G und CH im Anlaut
von grifan auf eihe Mischung von hn* u. gribh
schlielsen lassen?
GRlFAN (gtif, greif), greifen/ golh. grei-
pan, angs. u. nord« grtpan, capere, rapere.
Inf. grifen, tangere. O^. Bo. &
(er) crifit, palpa^ R«
;?. o. crtfendo, tangendo. ^Org. secundum
faciipn. Org.
GAGRiFAN, gretfeit; et^reifcti/ rapere, ar-
; rip$re.
[ 22 ]
Digitized by VnOOQ IC
315
GRIF.
GRir.
3/U
(ih) cagrifn, orrt^nV Pitt.
kachripfia, arripio. IL (zu gagrIC-
jan?).
(me) kikrifant, rapiunt gl K.
kecriifanty arripitmi (viam angu»
siamj. K. 5.
(er) kechriffe, arrlpuerif. K* 38.
' (gegretfer inuile barte.D.III.67.)
p. II. a. #. m. kichriphantan, arr^/iti/im«
Rb.
UMBIGRlFAN, umgreifen,
nmbegrifet mih danne daz unrieht mr
nero fersenun. N 48, 6.
ain zeaeuua Qthbegrtfet (umbegrlffet
Wm. I. 11. IX. urabegrtphet Wp. UI
IX.) mih. Wm. 1, 6. 8, 3.
(«c) umbegrifint Org.
(sie) umbegriffen, ambiebanf (ahA). Mqp«
(er) umbegriffe: daz iz (iovis bus^
disa uuerlt umbegriffe^ posside-
ret Mop.
ANAGRlFAN.
anagrifente, tenens. Gx.
MISSlCRlFAN, mi^greifen.
missegrifet, peccaL Org.
BIGRiFAN, begreifen.
Form und Flexion:
Inf. begrifen. N£ Ba 5.
(ib) pigritti> inckoe. Pa.; ist woU eher
. '! piginnu als pigrifu.
pigrifo. Gh. 1. 2. 3. 4.
(er) pigrifii Ra- ,
picrifit Pa.
picriffit gl. K. '
begrlfet Mcp. Bo. & O^. SyL N.
146, 5. (D. m. 53.)
(ne) pigrifant Ra.
picrifant Pa. gl. K.
brgrifefit. NsflL
(ih) begrife. Boi d«.
(er) pjg^eil Bib. i.
begreif. Wm. 8, 5. Bo. 5. Mcp. (D.
DI. 73.)
(sie) bigriffun. T. 1.
(er) begriffe. Ba 5.
p. a. n. s.f. pichriphenlio. Sbe. Ec. 1,2.
p. p. begriff an hat Wrti.fli, II. sinti Wm.
6, 5. «, 2.
begrifen habet Mq>. ist B6. 5.
begriffen habet So. 5. sint Org.
Bo. 5. Mcp. Wm. IL 6, 5. 8, 2. uuas.
Mq>. uu erden. Bo. !i. uuirt Org.
ni^erdent Mqi* uunrtin. Bo. 5. ti-
|(ent Bo. 5.
ö. s.J^* begriffena.' Bo. 6. '
Bedeutung und Gebrauch:
pigrifity arripU. Ra.
picrifant, <2iri/ii//7i/. Pa.
(er begreif in, palpabat. D. IH. 73.) *-
pichriphentiU) obuncans, Sbe.
pegreif ten ring saturni, tcnuit. Mcp.
pegr^if greclam, ienuit. Bo. 5.
(unze uns pegrifet der tot D. IIL 53.)
Unea eolumnam ambiebat, pi greif. Bihi 1.
sament pegriffen uuerdent ^Mcp. sint
Bo. 5. uuas. Mcp.
sament begrifen allen sinen lib. Bo. 5.
sament uuesen begriffena. Bo. 5.
übe diu gagenuuerti sament alliu ding
ne begriffe. Bo. 5.
daz ih sament p e grii e, incladam. Bo. 5.
tie ^nius in zuein uersen sus pegrifen
habet (cotnplectiiurj. Mcp.
b/C^rifen ist in iro- Bo. 5.
in demo (generej d\u species pegriffen
sint Org.
ligent pegriffen in — . Bo. 5.
er^/iii<rriMr^begrifetdieuuidermaza.Mcp.
animal begrifet hominem* Org.
beatitudo begrifet manigiu. Bo. 5.
gnuht pegriffen uuerden mit beatitudiue,
in beaiitudine sufficientiam. Bo. &.
begriffen uuurtin eniu finfiu mit tinro
einun. Bo. 5.
sint begriffen dar mite. Mcp.
camphxio est conclush, mit tero man be-
grifet tiu ererctt zuet etc Syl.
sint begriffan mit cortice. Wm. 8, 5.
h egx eif posieriiatem mit fluo ch e. Wm. 8, 5.
übe in (scaz) einer allen begrifet, si
apnd unum congeratnr. Bo. 5.
bat begriffan aller slabte liute. Wm.
8, 11.
Digitized by
Google
317
GRIF.
QUF.
318
begrifet, continet (matwra). Mcp.
er (got) sia (uuerlt) begrlfet, nais si
, in. Bo. 5.
eines pliches allin ding pegrifet Mcp.
taz kemaie begreif allero tiero lide.xe
einemo bilde, complicabai. Mcp.
nu uuile ih iz pegrifen^hurzlichoy bre-
vissime monstraho. Bo. 5.
bigriffun, eomprehtndernnt. T. 1.
ai pigrifoy tion apprehendo^ Gbr 1. 2. 3. 4.
daz er die zaia der rehton ao begrifet
N. 146, b.
mina mendi begrifent chumo alle chrei-
te tninero aelo. Nsm.
UNBIGRIFAN, unbegrlffen.
des umbegriffenen, infinibilii (pairis),
Mcp.
GRIFJAN, greifen, rapere; oder ist es cbrif-
Jan und gobört nicht hieher?
chripphit, rapU (anguis immenses orbes
per humum). VG. 11.^153. Hieher?
GAGRIFJAN, rapere, arripere.
(ih) kachripfiu, arripio. R. zn gagrifan?
(er) gachrifta. Can. 10. 11. 12. i, diri^
kachrifta. Em. 4. Can. 9. { puit.
kichrifta, arripuit. Ib. Rd. invasiU
Ib. Rd.
ÜNTARGRIFJAN, subripere.
nntarchriphit, stibripit. Rh.
untarchriffe, sufiripiat (hosj. H. 16.
untarchrifta, subripuit. Ib. Rd. ,
ARGRIFJAN, ergreifen.
p. p. archriphten, correptum. Vp.IV.405.
BIGRIFJAN?
hat begrifet aller slahte liute. Wm.
II. S,ll.
. FURICHRIFFAN (fiirichriphen. Rd.), pre-
ripere. Ib. .
GRtFON (7), greifenj oder ist es grif6n und
das folgende gegrifon. Wm. 8, 2. zu gri-
fan gehörig?
GAGRiFON.
ih gegrifon. Wm. I. \
gegriffon. Wm. IX.(dih. Win. 8, 2.
gegrifun. Wm. IL )
ANAGRIFÖN?
anagrifondi, tenens. D. IL 385.
KIHAN TKRIFFON (?), violaise. gl K.; c£ KL
IIANTCREIFON.
GREIFÖN, greifen.
Inf* greifon, temptare. D. IL 345.
(sie) greiffont, pajpabwni. N. 115, 4.
' (sie) creifotun^ icanirectaveruid. EpbCaD.2.
imp.pL greifot, palpate. T. 230, 5.
p^a» greif onti:
ih bin iz, quad er, uuizit thaz,
. ther blint hiar betolontisaz,
ih 10 mit stabu noti giang uue« ^
ges greifonti. O. III. 20, 38.
kreifonte, mtmu tentans. Ep. can^ 2.
Q. «• m. creifonter. Sb. \
creiffontcr. Mc h^^»^
creiphonter. Ep. can./ ^^
1. 3. 4. ) '^•
a. f m. greiphonten,;ir«iMan/exii. VG.
IV. 601.
j^IHANTCREIFON, violasse. Ra.
ARGBEIFON, ergreifen,
irgreiffota. Pmd. 1. ), explorabai (lo-
irgrefota. D. II. 326.» cum),
ergreifota si iro brüste, periraciabat.'
Mcp. ergreifota /iKrro^ sia alla (sia
tAta sc. muoter)» palpabat^ explara-
hat. Bo. 5.
BIGREIFON, begreifen, auingere.
.. (fragendo din muot). Bo. 5. ^
GRIF, m., ©rlff.
ANAGRIF, m., «ngrtff. —Ct. aoagrip, ana-
griph in leg. langob.: Si pUella — ad ma*
ritum ambulaverit'^, mariUss, gui eam
ücceperit uxorem, componaf pro anagriph
(anagrip, aimagriftj. soLXX. — Pro culpa
(fomicaiionisj i. e anagriph. — CompO'
nat parentibus mtdieris pro anagriph. — .
Faida et anagrip nan refuiraiur. —
Si quis liberam puellam absque consilio
parentum adduxerit ad uxorem, compo^
nat pro anagrip. sol. JiX. -^ Hiezu die
GL anagrip faidam vel manu aliqmd ap-
prehender^ D. IL 357. und in cod. cav.:
unagrip, faidä aut inimidiia und ane-
grip., secreium mulieris.
d. s. anagriffe,iäc#K. Wm. 6, 4.
[ 22- ]
Digitized by VnOOQ IC
319
GRiF— GRIFT.
GRUFT— GRAM.
320
HANTGRir, m., J^ani$tiff.
d. s. hantgriffa, pugillo. h. 4, 6.
KRIPFZANT.
GRIFIG, griff I«.
a. 8. f. criHga, raptieem (laudis dex-
tram). l*rud. 1.
GRIFT.
PIGRIFT. Ra. ) . ,
PICRIFT. gl. K.j' '^""*'' '^"'Z"*'''-
ANAGRIFl^ 8. ANAGRIF.
HÖRGRIFT.
» qui* propter iibidinem llberae maman
iajecerit aut virgini $eu uxon alteriui,
quodbaioarü borgrift (horcrift, hop
chrift) vocant. L. baioar^ 7, 3.
GRIFFA, stabulo. A. wohl kaum hieher.
GRIFFIL, stilus, wohl nidit hieher.
GRIPFERE, m., raplor. Hs.
GREIFA, /., bidens. Sg. 292.
GREIFIL; cf. das folgende GREIFLIH.
d.s.m.n. ze deiiio greifilemo, ad tracta-
bilem et accestibitan (ignem).
La. l 1.
GREIFLin, grciflid?. ' ■
zi denio ^rt'\i\\c\i\xif ad traetabilem (lg'
nem). Ep. P. !•; cf. greifil.
GREIFAKI, w/., ©reifer, palp&. Dö.
GRIFO, GRIFFO, n. pr. llieher? oder xu grifo?
GRIF, GRIFO, m., ©rrif (Vogel), grr/w.
n. s. grii, gripes. Em. 31. Sg. 242.
grifo. Tr. N
crifo. Wn. 863. J . .- _.
gr ife. Hd. Wn. 460- V Sr'pes,gnM cn.
griffo. E». \ '**•
grifcti (pl.). Zf. -'
a. t. grif, gryphem. Em. 19.
GRIFFA, «fo^u/a. A. IstesCRIPPA?
GRAVODI s. RAFO.
GRIFIL s. GRAF.
GRAFT s. GRAB und KRAFT.
GRIFT 8. GRIF.
GRUFT s. GRAB.
GRAIiCS DORF) Ortsnamen.
GRILLO (et 8kr. jhillikÄ), m., ©rlllf/ griU
U$. Sg. 242.
grille, cicada. Wn. 460.
crillo, glis, glittis. Bib. 7.; cf. GLUIO.
Gehort hiezu krillosi ab krillo^ msieUiO,pa-
pilioj mol, ^'w krillosK Em. 19«
GRILLO (grilloh?), Ortsnamen.
GRALOH) fi. pr. ürk.;776.
tjJturLlfl« Cf. angels., alts., nord. gram, ira^
tuSf infensus^ furiosus, molestus und angels.
grimman (starkconjugierend), saevite. -^ SoUto
es mit yr^m^rtf zusammenhängen?
GRAAI, grant/ iratus.
dien er so gram uuas. Bo. 5.
GRAMi, /. exacerhätio.
d* s. gremi, exacerbatione. La. I. 1.
GRAMJAN (hiervon unser: fic^arSmen), goth
gramjan, angels. ü. nord. gremlan, irritare^
offendere, exasperare^ lacessere.
Form und Flexion :
(ih) gremo. Nd.
greme. Nd. IL
(er) kremit. X.
gremet N. 10(a), 4. 73, 10.
(ae) grement N. 65, 7. 67, 7.
(er) gremita. W.
(gremida. Pb. 2.)
cramda. N. 10 (a), 12. 73, 18.
(sie) gramdon. N. 5, 11. 77, 40. 41. 961 105,
7. 16. 29. 32. Nd. .
cramden. N. IL
(er) giremidi. A. 1>
p. a. gremeudo. N. 94, 8.
Bedeutung und Gebranch: ^
irritare. X.
objurgare. W.
exasperare. A.
(provocare. Pb. 2.^
Digitized by
Google
^2i
GMSl
^RÄAl
322
.t\
danne gremet der sundigo got, iMtaiit
deum. N. 10(a), 4.
mit tumbemo diete gr^nio ihsielingente
siaitd irntaio iUös. Nd.
sie graiA^öil' iriih 9h dpji^cffelieite, me ir^
ritavemnt in vanitatibns suis. Nd,
in leid^aminon gramdön sie'Ih, tri abo*
mnationibus ad iracundiwnjconcitaVeruni
enm. Nd. '
die got crement (an irö ^undon), ^amO'
ricant, exasperani. fi.- 6S, T» 61, 7.
cramda dinen namen, exacerbäi>iU N«
73, 18. ^
sie gramdonln, exacerbavetutit. N.77,40.
mih cremendo, exaeerbando. ^. 94/8.
GAGRAlVIJANi
(er) kacremit, irrhat. R. '
p.p. kecremiter, irritaius. Kp.
gigremitluy */rnY/7/a. VA. IV. 178.
gigremita, tffrenos. Efe.
ARGRAMJAN, ersramtn. *
(er) argremit, totaspctot. Gdl X
irgr emi t,^a:a^/>^rähSbi Gh. 3.Pnid. !•
^ ' ' wroe^fi/iÄiV; Bib: 1. 5. 6; 7, 13. In
efferatns est^ irg^eiöit, ist ttgre-
mil vielleicht /?örh ^ ^
* ' 'ctgremil, eitaspiraV Gc^. ' "^
• ' '"ergremtV exdctrbalHf: BibJ' 4;-^.
(er> irgrcnuiie;^:ra5^^€*. M!*29. Gid. 1.6.
p.a. irgremtnentcr. M^. ' ;^, ^j^
irgremiötir. Bib/7.** ' '/äi/M-
irgremmetitaz. Sb. Dib. l.'S.^Ayiw.
p. p. argVen|it MMitAbj efferti^: Matt
irgremit, exaspei^ans^ Al Tnciiaia.
Ec nultdit, irritmt^.'W Öl. Le.
2. 3. uuei'dent. N. 06, 3. unerde.
Gh. nuard,^(?ra/£/5. Bib. 1. 2.
ergremit uuht fsidjj cxciiaiär. D.
IL 315. •' -^ •'"♦ ' ;'^
'ff. )^: Jrf. if^r emiler, effhehatus (rex
vicnte). Mi|;. Bib. 1/^. 7. f/l
firtiUü.'Bab.'b: tita^perans.
:l - -^ Bib. 5.
• ' n. s. f. ergretrittr, i/T|7flr. D. 11.339.
Hipl. jn. argremitja, exagitati. fed. 1.
GRAMI2, tristhy pmurbdttisiHratus:'
n. s. f. greibizhi, perlurbaia. M. 30.
.> .T^^v
gp^m^ettm, peHurbala. Gh. 3. 4.
rt. * HL gferaiiJaz, trisAs (fucies). M4.
Bib. 1. 2.
a.s.m. gremizen, iriBie fos). Kb* 3.
i { r <gyeW^{zre^ (der Strich über e zur
Bezrichnofig des folgeuden n bt
. wohl ausgelassen), triste (o$ si
aperuerisj. Ucr. Btb. 1. 2.
n4 pL'ctetaizzej tristes. HL 19.
GRAMiZl, GRAMIZA, /, ira.
^ ' n. s. grämizi, tflilius {domini super fa^
' ' cientes malaj. La. L 1.
gremizzi, ira., Ep. can. 2.
cremlzi,yr^mr]f£ii. R.;.,
a. s. gremezi, ^atn. Nd.
gremizza, iräuu Nd. iL
GREIVIEZUH: nuio gremezlih^ uuio
droelih (die. Rede). Bq. 5.
» i^ißmi^^m, mr
gremedichQ (sicj^^a^rifer. SL hieher,
C' l .' j ^lSr:C0?^*U9b,9? pder soll es grc-
melicho seyn? . ^
CRW\2^lGER,^tristis ("asper charonj.
VA. VI„-3t5.' •, -.K.u •. .
GRAMIZAN^ iingdsi grimefan, /r^ninpr^.
(er)f'^riimizzdt« 4Pa; f\ ;i a ^
• '^ ^r^mizcit Ra. • u ^a:ocflr£a/.
kremizzot.<igl; Ki) :
gr'emezftt^ yr^mil. Bo. 5.
^ ' (sie) cVa'niizzoBt. Pa. ' V
kremisftont Ra* f y. ' j.
kr«fai*zon4gL.K. »Z'*^"*^
crenri^ont^iiRi ' J ^ ^
cremlzfdnt^rivmf/Tif; Ic
(ih) cremizota v««pram, rugiebam. R.
(er) gremizota- 'ift sinemo geiste,
'; fremuit. Ti 18*.
(ae) gremicotott ci iio, fremebant in
eam* Rg/ i; -« • >
p. a.*§f!eniizönt{<inAiiitno seIbemo,/rtf-
*j^*. T. 13*.^
gremezzontiy expdstulane* A.
* n.^.m. cremiizonter, expostulans*
' ^ ' T' Mo. Sb. Bib. 1.
•'^ ' cremitinter^ expostulans.
Bib. 7. ^
Digittzed by
Google
J^
CR4W.
Gm^
mi
IL 315.
ARGRAMiZON.
^^r) ärgere mU<>ta, ija/rjmiii/. Prud. 1.
CBEMIZZOD, fremitm. fib.
GREMIZUNGA. Zf.
CaiEMIZZÜNGA. A. v ^
CREMIZÜNGA. Mo, Sb. Bik 1. 5.(N '^'''^•
CREMIZZÜNGA, BU). 9.
GIIIMM, GBWMI^ fljrintfn/ ang^U. grijm, boH.
grimm, acerbus^ asper, saevus^ crudelis. Cf.
CHRIMM-.
F^rm und Flexion;
grim. T. 161. Sl
erim. Ic. Pa. Ra. gL iL
^immi. Ja.
gfarimme. SL
gjimmiiiy trux* Eb. fsubst?J»
ru $• tn, grimmer. Le. 1. 3« M«r. Bib. 1. 2. 3«
4. 6. Pr. c.
grimmiT. Bib. 7. U. 13. Lc 2.
grimmar. Prud. 1«
crimmer. VP- 4. R« Rb«
.chrimmer. Bib. 5.
der grimotie. Bo. &
ä. $.f. grimmiiL Gc 1. D» a 338.
f». $k u. grimmaz. M. 38. Gd. 1.^
grimmiz. Gd. 3.
daz grimme« Prod. 1.
crimma, feroci. VP. 4. hiehar?
g. s. f^ krimmera. Em. 13.
'if.tf.m.7i. crimmemn. H. 19.
a. s* m. erlmmaiu R. la
grimmeq. Ba. 5«
n.pi*m. grimme. T. 53, 2.
crimmtH. D. II. d30.
n.phf* jcrlmmo. CaQ. 6. 10. 11. 13*
g. pL grimmero. Eni. 18.
d. pL grimmi^n. Bo« 6u ,
grimmen. D. IK 31^..^ <
grirnjnan. Prad* 1*^
a. pl. chrimmiu- H. 1. , >
CoflE^par. n. s, m. crimmlrp. |l.
n, J. /. (h.?J crimmira. Pa. Ra. gl K.
n. /7/L Hl. gxidnmirun. Gh. 3.
n. pl. n. crimmiruJL Gc 8. Ja.
17. s* crimmisjta. Ra., gl. K.
d. 9. f. erio(imi4ftun. JE^a» 12.
d. pL crixum'x^ß^Vom (^if'J^ Rb.v
3ef)eulung und Gebrnnch;
acerbus. Pa. Ra.^. K.
ausierus. T. 151. Le. 1. % 3. Pa. Ra. gl K.
atrox. Prud. 1. P«;. e. D. IL 319. Gh. 3. Pa.
Ra. gl K.
trux. D. IL 320.
adiaris. BiK 7. 11. 13. Mp*« «
Mevus. Ja. Ic R. T* 53, 2. Rb.
ferus. Rb. •
efferus. Ja. »1. 28. Gd, |..3.
ejfferatus. Prud. 1. . >
ferax. SL VP. 4. Ja. Em. 12. ^
acer. R Gc. 8.
fervidus. D. IL 338.
exasperans^ Gc 1.
dirus. Prud. \. Em. 12. Ic
ingratus. Bib. 1. 2. 3. 4. 5. 6.
funestus. Can. 6. 10. 11. 13.
der grimmo nero, saeviens. Bo. 5. ^
daz grimma heri, dinuhoais. Prud. 1.
crimmer m^Ln^ ferus. Rb.
crimmemu uuizze, cnideli poena. H. 19.
krimmera atimma, dirae vocis. Em. 42.
grimmen chuning^ immit^m^ Bo. &
ccjmmo vlornussi, fim^ta praedpiiia.
Can. 6. ^ ^
grimmero teoro. Em. 18.
grimmen rpasen, saepU* Bo. 5. .
leopartun crimmistun, tigridi f^rodssU
' , mae. Epou 42.
ehrimmiu reuuir, dwra funera. H. 1.
UUOTCRIMMER: richisonter uuotcrim-
m«r, tyrannuß. Em. 1.
GRIA^O, adv. A.
grimmo. Bib. 1* ) . ij
, qtimmo. RL >, ßtrcfii^r.
/krimmo. Gc 8. 9.)
., Comp^r. crimmpr, saevius. W. Can. 3.
krim^mpr^ acrius. Gc 8. Em. 14.
grimmer, 4fusteriu^ AL 31.
^RIMMi, GRIMMlN, fy 0 vimm.
n. s. $j[imtD,i,ferQCii^s. Bp. 5, nmriludo.
ZL saevUia. N^ 57, 7.
Digitized by
Google
335
GIlAk
GtiAM.
326
erinidii, tmadHäi, Phi£ i: ^imdH-
iudo. Pa. ferocia. Sah i. v
. crimmii, dirmn.'K;^ / ' .: :
cf. #• griibmi, tnsdkliiatei N. 57, 7*
.r. 'criimpif Rb. /.. ,
gTiIDIIle•^ Wra, 4, 8.
' krimitiii^, iyranni^e. Ic ,
o. «. grimmi, crud^ifatem. Bo. 5. die
ifo^rimn^i ^B mir sc^ij^cn Quel-
crimme. Ho. 2.
grimoiin, perpfcociam. U^^S»
WOTGRIlVIlMl, /., r^^^ies.
ia.' f. vcnoikximmij rßhienu Xm. i9.
Nom. pr. GRIRI, ISAfJ^I]». ODALGRIM.
WOLFGRIM. WASIGRIM, HR1WG][IIM.
HELIDGRIftl. STRriXJBiaj, KAISDGRIÄL
( piligrim? 1. NOTCRIRl Gehöil auch
der goth. Maonsoamen GRIMODA liieher?
GREVIOLT (^g^Wmor/Wfiy, König Her Lan^o.
barden/ GRIMPERAHT,GRLMßERT; GRlRt
BOp.GRlMRIH GRIÄiHERJ.GraMtlART
Einige dieser nom. //r.V eiilliaiten vielleichl
GRlM; 8. GRiMHILT.
GRI»Ii\IILlH. ^^
ttiinlih (?, ess^ehl ctiurilib), cmdelis. Ra.
GRüÄMiocira '
^i^ihdliclio, chuenier. Prud, I.
crtralicfro; ife/^/T/'/Ji^. fc iyrnnnice. Ic.
grimmelicho sib pluotegata mit-,
ferus. Bo. 5.
CMdpar^ glr4Äh>li«»r. Can. 1. )
*ri«tIiBdi^. Caa 2. )'
setni^M
ÜÜOIXJRIHBUHO, titanfude. Gc 4.
GRIMHEIT, /.^ ©¥{mm^Hf.
crimbeit gcfeittet er, crudelia. N.
lOi(a); ?;
GiOMMie, gtiwittf'g. ^
• grittiftiiger, frmUmtus. Wn. 460.
GRIMMIGHEIT,/. '
1fr ^ffmicheHe \\tiin ih gesundot Co»
CRIMMIDA^ iyrannidai. Ic.
(EGISGRIiMOLT, daemon. Tz.)
GAGRial.
zano ^Bgrim, gtfidöp dentlum. Frg. 15.
GRlMMISÖI^l
(er) crimmiaot, saevit, deseviet. R. Rb.
< ' " krimmisol, 5flrw^>^^«0t^i^« Em.29i
{sie) cHmnilsont, seviuni. Qb.
^ b. 1^. ctimmisoote.' Rd.) ' . . ^
crtmisonle. Ib. ^^^
GRISGRAMÖN-
(ih) erUcfaino, striHebOi ffib. 5*
\et) griacramot ia aaa, fremit super
cum deniibiis srus. N. 36, 12^ gria*
' cvamot mit zanen; N. lU, i<K
gri8grammet,yr^//i^ (diabolusj. Hd»
(aie) chriacvamuiit, strklent. Bifo.- 5»
\^) gpiacranfotOQ, fremuerunt. N.2, 1*
griscramolOR mfh »na. N.34, L6*
p. iTwxriscramdndxi, fremitu. Ba ä.
, griacramontea zeoen^ N* 56, &•
GRISCRAMOn
d. 9. in griac^amode,!» yrräii/a (tret«
tost 4u irdiake tiute). Nb*
GRISDRIÜiMÖN.
////*. kriscrimmon. gl. K. ) t ' kh
griscrimmii:!!« Bib. 1, 2.>Vi a- \
k • 1, • -o \(denUnm/.
chriskrimmon.. na. )^ ., .
(ih) griscrimmon. MA, 3. > ...
griscrimmun. Sb. Bib. 2.)
(er) criscrimmot. Ra.
kriscrimmod. gL K.
crlacrimmod. gl K.
cirialcrimot^jwc^. Pa,
cristcrimmot ^iir^. Pa.
criaktimmat. Ra.
giagriKiniot (^^/r^. T. 92.^
(aie) griacrimmnnt Sb. \,sirident(m
grisgrimmunt. Bib i.lincaniationi,
Grüscrimmnnt Mij. ibns f^ythones
grnsgriromon. BJb. 2 ) ei divinij.
(aie) grisgrimmotiin. Le. 1. 3.\
griscrimmotun. Sb. L sfride-^
gruscrimmotuD. M. 31. r öani.
griscrimmotln. Jjc. 2. /
CWS'rCRIMMOD, siridor (dentinm). Pa.
KRISTKRIMMÜNC, Stridor, gl K.
ARGRISGRIMMÖN.
rrgriagrimmota. Sb. Le > . ^
irgruscrimraota. M. 3L )' '«Z'^^»^'-
PISCRBUAN? hieher?
piacrimta (piscriiita.Mif>.). Sb. Bib. Ii2r,
ielatus e^i.
[« stridet,
rttgit.
Digitized by
Google
y
327
GRiAt-^€3KA]S.
GaUN.
3aa
Die andern zu dieser Steile. gAi|ir%en Gfossen
haben pi^cirmta, j^lqt^f eU^^^täK 2. Bib.
1. 2. piscirmta, zelaius $unu W>. 11.
Bib, 7. pisciroiti, z^atus ef/. Bib. 7.
GKIMhilT«, n. pr. f. Cf. nord. grima, larva,
galea.
GRIMODA^ gpÜMscfaer Mannfinamen. Cassiodor.
GRäMATICH, ©rammatif. .
g. s. gramatiehis {chxkiskni^)^ grammaticae.
Org-
A s. in gramatiche. Org. N. 77, 43^
. in grammatiche. Nr 77, 1?^
uone gramatiche ge^amot Org«
ze gramatiche beakeriter, dispositus
ad grammaiicßmf Org.
ze gramatiche gchafter, affectusgram-
maticOß Org.
GRAMATICHARJE, m., ©ramwaflfcr^ gram-
maticus. Org.
GRMMILi Zu GRAM? ...
HAÜÜIGRIMMILA, ophiomachus, simiKs migalu
Em. 19.
GRAMPIus, mons briianmae^ Zlr vit. agr.
GRAN—. Cf. nord. granraudr, barbarossa,
- grani, barbatusy grön, harba.
grani.Tr. | ^^,,^„^^.
granen. Ic) "
crana, genCs loca super bueca* Ba« gl K.
GBANISPRUNGER.
GRANAn, grunnire.
granon, grunmo.Vt. e.
GRANOTH, grurmitttsi
a. s. granotb, grunntttmi. D. II. 327,
GRANUING, grurmitusi
granugin, (sicj, gnmnitibus. D. II. 330.
GRAN und GRIN. ^ «««k». gr-
^gar, gra), somim edere? et nord. hrinan,
clamarcj und grenia, gamire^ ang». granian,
j^m^rei gptk gß,(^l\^tKrplar4ßr£y^tiKtin, da.
mare. ^.
GRANJAN, nw/iir.
grenäät, muHeL Pb. 1.
GRtNAN (hiervon unser g r e i ii e n), mutire^gannire.
Inf. grinan, glilon, mnitte. A.
crinan V. uuinson, mutire. Wn. 863.
crinen. Bib.'9.' ' ) ' .
grynen. Bib. 12.p'"*'''^^-
(ih) grino, ganmo. Tn L, Wn. 232. Mon. 2.'
Cr. ringo. D. 11. 326.
' crino, gVTiiito. Em. Wl. ringo. Prud. 1.
(er) grinit, garmiK Vih. I. 2.
(di haiden we isungen/ si gtiuen sam
di hunde. Cdg.) ^
(er) grini* Mtj, Bib. 1. l.\ . ^
grine.Bib.5. ]> i^^^'
GRINÜNGE, /., gannitura. Hd. ^
GRÜN, in. und GRÜNNF, /.
grün, m.
d. & grunne:
thaz er in zi grunne thar ana
ni firspurne. 0. I. 23^ 30*
a. 8. grün:
thio (bruati) sjuag ai nütthen
hanton, bigan iz harto anton^
. kumta sero th^n grnn^ izuuas
ira einego sun. O. L 22, 26.^
^grunni,/.
11.J./7/. grunni:
allaz man kvnni thnlta thar
thp gronni. Ob. 65.
nist uuib thaz ip gigiangi in
me?nn gojringi,
odo mernn grunnimitkinduio
giuuunnl 0. L 20, 16<
bimiden thesp grunni tluiiruh
thio euuiniguQ tiun^ni^ O. 1.
28, 14. A •
biginnet gote tbankon, thaz
megit ir biuuankon»
^heso (^gislichungrnnni, ir na-
tarono kunnL 0. jL 23, 42.
allaz nuinkunni thaz thnlta gro-
zo grunni (krunni. cod.F.>. O.
Di 21, 7.
sib
Digitized by
Google
909 GBANO-^CKIUNBING.
84b ü^<iliiot thannethurnh thia^uisl
al thaz hiar in erdü ist,
thtumh thio selbun grunni al this
uuorollkunni. O. IV. 7, 3a
.GRUNZJAN (flruiijeti).
I -si (airj, gtnnzei diccho föne ungeuui-
teve^turiidatur. Jiicp.
thie &ndere<Bo6en) alle filu ftua sero
-- grunxent thar zua. O. V- 25, 85.
gruiiceati, caperrans. Sg. 220.
GAGRÜNZJAN.
quistu bi thio^iuchi odoersar uii*
fräuuer si,
odo man uuiht aar amerze, thaz er
es thoh gigrunze. O. V. 23, 252.
GRüjNNIZOT, ©Tttnjen, ffri/«m/w. (Dem
Lat nachgebUdet? oder gleiches Stammes
mit ihm?)
d.pl. grunnizoton. F. ),gTiiiwii.
crunnizoden. D. U. 330.) iibus.
GRÄNT— GRÜNT.
^30
GRANO (f), nias1i:v. Es.
GRANNIf, Volk m Skandinavien. Jomandes.
GRINlo, Bergnamen (cf. GRIND u. LOH).
GBlNi« & GRAN, GRIN.
GRINNes, castrum in germania. TB. 5.
GRÖN s. GRÖ.
GRÜN 8. GRAN.
GRÜN, „. pr.
CRIüNlih s. grimlih In GRAM.
GRUON s. GRÖ.
GRANICH s! CRANÜH.
GRÜNNIZOT 8. GRAN.
GRIUNBINGaRO(?) MARCO. Utk. V. 861.
IV.
GRANT, ©raub, Ztosj aluear. St. w/lrech,
coUectabiäum. M. 32. VP. %
crant, enetm. Em. 26,
GRANT? GRBNT?
in grente [über dem e der Stammsylbe ist i
übergeschrieben (als Correkturt)], in argih
losa (terra). Zf. — I&t unser @ratt& z^i v^-
gleichen?
GRIND. — montenu gut dtcilur grind. MB. Xu,
17.; cf. nemoris tangrintclesi Ried. 173. nnd
©rinbfllPalb. — Ist auch der FInfsnamen er in-
tiliaha hieher gehörig? Hängt es mit dem fol-
gendea GRINT nicht zusammen?
GRBVT, 0tfnb; impetigo. Wn. 460. aleptda.
L. Wn. 460. St F. 2.
piios in album mutatos eolorem ut grint /o-
dt (crint Wn, 863.). Bib. 12. Zf.
grint, glabrio. F. Tr/Cr.; ist es als Substant
zu nehmen?
crint. Wn. 863. (s. oben ^Txn%pustule. Wn.863.
GRINTWURZ.
GRINDER, glabrio. Wn. 232.
GRINTOHTER, glabrio. Pr. m. jrurchui. Tr.
GRÜNT, m., ©ritn*, goth. grundu, angels
grund, nord. gronnr, ///nrfi«*, solum.
n. s. grünt, fundt$s. Sg. 242. 913. Mon. 2.
grünt V. boidim, fundus^ praeditsm.
F. grünt V. eigen, fnndus. Hd.
crunt, profundnm. Ra.
d. s. grünte, ftmdo. VA. IL 479. Prod. 1.
gründe, /iiÄifo. D. R 317. sie fuorcn
ze gründe, in profmdum. Nrn.
grunta, fundo. Prud, 1.
' instr.m grünt o, meduUitus. A.
in grundo:
die (betestimma) ih ze dir frummo
so in grundo. N. 5, 3.
fore imo petont, daz chit in grün-
do petont in alle die stete, dar
gentes sizzent N. 21, 28.
a. j. gruntt
dar die pennae radicem habeni^ crunt
eigin. N. 67, 14.
[23]
Digitized by
Google
m
GRÜNT.
CRÜNTL GRINTIL.
332
dine urteile michej abcmnde, das
chit äne grünt, uuanda sie ne
mag nieman ergrunden noh er-
faren. N. 35, 7.
if»p/. krundum kahrorit gL K*)j futfdUus
kruntun gahrorit Pa. i movei*
ABGRÜNT, m. ABGRÜNTI, n. (golL afgrun-
dith), S{6grttnb/ abyssus.
n« f. abcrunti. Pa. Ra. \
abcrundl. d. K. f ,
abgrunti. Sg. 242.(' *^
abgrunde. Bib. ^4. ;
abcrunde. N. 35, 7. 6« grünt im acc.
elscot abcrunde, afyssus abyssum
invocat N. 41, 8.
dL #• abgrunte.
in erdu iob infaimile, ioabgrun-
' te ouh hiar nidare. 0. V. 25, 95.
103. 1, 28.
a. s. abgrunti.
ni uuolt er uuiht tbes aprechan,
thöh er sih mohti rechan,
aieduan ouh, oberuuolti, innan
abgrunti. 0. Ul. 19, 28.
daz abgrunte, abyssum. Mm. IL
abcrunde, abyssum* N. 4t, 8.
d.pL abcruntim, aeom, gurgiiibus. Em. 19.
a.pL absrundiu. b. 2, l.i ,
abcrunta. Rb. )' -^
ERDGRÜNT, m., «rbgrutib, €rb6obcti. ,
17« i. erdgrunt:
tbo zeintun uuoroltenti sinea
selben henti,
thaz houbit himiliaga munt, thie
fuazi ouh theaan erdgrunt O.
IV. 27, 20.
HELLAGRUNT, m., ^mtnivnnb.
a. s. bellagrunt, tartarum. Em. 19.
GRÜNTLACHA.
GRÜNTFESTI.
GRUNTFROST.
GRUNTSOUFI.
GRUNTLOS.
CHRÜKTUHO. Rd. ) . ..,
CHRÜNTUCHO. Ic. | ' /«^"'^•
GEGRÜNTSELLOT i«tuffinateine,/iiiiito/a.
N. 77, 69.
GRU]SDILA, /., ® rattbel (Fiacb), tufonWa. TV.
gründete, saxatilis (Fiacb)* Wn. 460.
ckuNDJAN, grfittben (nord. grunda^ rimari^
medkari).
Inf^ crunden, £Kjnito*^(IiimeIundemere
unde hella). Mcp. tia tougeni dera
naturae gründen, rimare. Bo. 5.
(er) gründet: a^nno gründet iaz al (er«
griindet). Mcpw
(ih) gründe: daz ili tir eteuuaz crunde
des kotelichen dingea, ui pauca
de dipina profundsiaie perslringam*
Bo. 5.
ARGRUNDJAN, erflrßnbfii.
Inf. ergrunden. N. 35, 7. a. grünt im acc
ze ergrundenne alliu ding. Mcp.
p, p. die ergruntin in uuerltaalidon,
fundati in ierrena feKcitateJü.^ijb.
DURHCRÜNDENDE, penetrans (arcanaj.
Mcp.
?CRUNTj, ceriila. Ja. Vielleicbt beides, deut-
sdies und lateinisches, entstellt; etwa zu GRÖNI?
CHRINTIL, m., ©rhibfl, ©renbel/ SRIegil/ an-
gels. grindle, grendel, nord. grindel, pessw-
lus, obex. — (grendil, gravi robur. Ih.) —
a auch GRIND.
11.11. #.grintil, temo. VG. I. 171. Hl. 173. pes^
sulum. ]ßib. 6.
crintil, repagulum.. Em. 31. pes$ulu$.
Prud. 1. pednlus. Tg. 1. vectem. Rb.
grintel, pedulus. Wn. 460. pessulum.
Wm. 5, 6.
grindil, veciis. Tr. Umo VG. I. 2. pes*
Sfilus. D. IL 348. pessulum* Mart 2.
Sg. 292.
grindel, pessiJum. Hd^Bib. 4.
d. s* grintile, obice. Pr. m. Prud. 1. pessulo.
Mart 1.
crintile, obice. VG. IV. 422.
grindele, repagulo. Hd.
kriutilo, obice. D. II. 332.
grintiL Pr. v. t > ^..
grindil. D. U. 318.1' ^*'^^-
grindel, vficte. Hd.
Digitized by
Google
d^a
GRANS— GRAS.
ORB.
334
, vec^
tes.
cri« lila. Gc4.Mf2.Sb. Bib. 2. Rb.
krintila* Ra.
krindila. gL K. .
grindela. N. 106, 15.
^rindila, vedes. b. 3, 3. Zf. pessuli.
Marl. 3. ^. 292.
crindila, pe$äuloM. D. U. 320.
crintil, seras. Rb. obices. Sal. 2.
grintel, obices, Sal. 1«
grindil, repagula. D. IL 334.
dLp/. crintilum, serris. Rb.
grindelen, vectibus. Hd. repagrdis. Hd.
SLOZGRINTIL, m.
alozkrintila, pessulos. Prad. 1.
slozzes grintila, vectes. Bib. 1.
PICRINTILOT nuaren, f^rra/i ^ra«/. Rb.
FERGRINDELOT: fasto fergrindelot habet
dina porta, confortavit vectes. N. 147, 2.
, ©rati*/ /!?rortf.
GRANS. Bib. 1. 2. Mon. 2.j
GRANSO. Bib. 1. SaL 1. ]
aceffea crans^ prora* R.
GRENSING (cf. GENSBSG in GANS),
nimphea (Pfl.). Pfl. 3. — Zu GRANS?
grensinc, nimphea, clavus veneris. Tr. Hs. ros-
marinum. Hs. Mon. potentilla. Pfl. 1. 6.
grunzjan s. GRAN.
GRUNZIG 8. GRüZZiNC in GRUZI.
GRAS, n., &vai,^^amen^ golh'> »orA gras,
angels. graes, gaers. — Viclleidrt hätigt ts mit
sanskr. graf, devorarey zusammen.
n. $. gras, gramen. R. Pa. gl. K. Sg. 242. N.
128, 6. Mcp. Tr. Hd. foenum. Sg. 292.
M. 30. 31. Le. 1. 2. T. 38, 5. herba.
Sg. 913. T. 72, 3. cnnlis. Em. 23. 31. 32.
thaz gras sint akusti, thes licha-
'men lu6ti,
sie blyent'hiar in manne sar zir-
thorrenne. O. HI. 7, 63.
ioh sih thaz gras thar nntar thir
min irrihtil uiiida? ihit. 0. Ilt
7, 83.
cras. Ib. Ra. R4* Gh. 3,4 .
g. #. graaes: thar nuas in ala uuari gra-
ses ouh gifuari. O.JSL 6# 33. .
d. s. grase. T. 80. Bo. 5. Nd.
thie in themo gras'« s.azuo. 0. .Ul. *
6,43.
a. s. gras, gramen. VG. JV. 63. 1 16, N. i^94
O. IIL 7, 65.
GRASOWA, era^dtt, Ortsnamen.
GRASAWURM.
GRASAMUCCA.
GRASAFARAW-,
GRASAGRUON.
GRASDSHUL, n. pr. Hidicr?
RUOBIGRAS, »., rapacaulis. Tr. ^
RIETGRAS, n., ailefegra«, a/g'a. IV, saliunca.
L. Mon. 2.
riethgrasz, ii/ua. Sal. 4.
reitgras, salitmca. F.
MERIGRAS, n., 9)(rergra4, Gei^ra«, a/^a^
12. ^. mergras, alga. D. ,
d.p/. merigrasnn. qlgi$M D. II. 324.
KOLGRAS. Tr. \, coliandrumi
COLGRAS. Em. 32. Icatdes (nord.
CHOLGRAS. Pers. VI. Em. 31.j k6lgresi,
Wa 460. y bramca^
CARTCRAS. Ra. ), olera; ist es gartgras,
CRATCRAS. gl K.i oder crütgras, oder crut^^
gras?
SPORGRAS. Wn. 460. n
SPÜREGRAS. Pfl. 1. 2.L sanguinaria.
SPOLIGRAS. Em. 31. )
GRASAG, 8rafi8>
n. f. yi grasegiu ist tiu erda. Mep. ein
grasegiu hulia, herbida. Mq>.
GAGRASON, grafen.
heigrasont {äcj^ secant (herbas). VG.
m. 126.
(tie steina) gegrasegojtnn (dia erda),
herbidabant. Mqp.
GRIS, ^t\ii jrttu (®rcW). — (grisa, cimi.
St 2.)
CRISIL, /ir^com. Oi^.
[23-]
Digitized by
Google
33» GRIS—GRÖZ.
CaUSENtn s. GROfcN.
GRUS«. GRU
GRIÜSic s. GRü.^
6RUIS6B s. GRU.
GRIESINGA, Ortsnamea.
GRISGRAM-) ^
GRISGRIM- )*• ^^^
GRESn?
^'.^t^- ^« •^^J'^grefsti von ref«^n? oder
gehört G zur Wured?
GRiW&GRl
GROWI ,. GABAÜBI in RÜB.
GRAZ-.
GRAZZO, adtr.
ther Uttizod eibiutit ffraTTA »,»-„•
g'uiutii. grazzo, mansinan
fiant hazzo,
fehiagilicter manne sirtan friuntminna
O. n. 19, 11.
»nan fiant rainnat, so glbiatit druhtin
60t,
«iBiiot io thie grazzo, ao aoer soso
laih hazzo. O. ß. 19 lg .
GRAZLnHHO, subtilitcr. R. . '
kvazHhor, subtiliter. Em. 29i
GRA2LZE, Orbnamea
GRlZ s. GRIOZw
FERGROZzmiü (?), e^eolhcia fi). A,r rf
CRUZ.
GROZ, groff, angeb. great. laL^ron«/«. SoBle
GRÖZ,
336
es auch mit nord. grA, kr6, «««teifo,, ,»„^
menhangen? cH aber auch Jat. grmdis. ^^
Form und Flexion:
gro». Wm. 7, 7. (Mos.)
n. s. m. (grozer. D, III. 62.)
*. #. /. grozera. a lü. 23, 6.
d.*.m.n. grozemo. O. ly. 20, 24.
(grozzem. Mos.)
«• *./. grozer U.O. III. 2, 8. 18, 25.
(grozer. Mos.)
(der grozzen. Mos.)
a. s. m. grozan. O. IV. 24, 34.
(grozzen. Mos.)
«. *. /. groza. O. IV. 18, 19.
(grozze. D. lU. 77. Mos.)
a. s. B. (grozez. Mos.) ^j! . r^.. '-
d- pl grozen. VG. UI. 427. O. I. 22. 27 Hl
10, 2. IV 20, 13. V. 23, HO. ' *
(grozzen. Mos.)
o.pl.m. (grozze. Mos.)
grdzen. Mcp.
O'pl'f. grozp. O. III. 5, 20. 21, 7.
crozza? tumidas (popiUasJ. Prud. L
Cgrozzin. Mos.)
a.pl.n. (grozziu. Mos.)
Compar.
»• '. / grozara? 0. II. 4, 36.
"• *•/• (grozzerer. 0. lU. gj.)
o.pl. n.igrozzere. Mos.)
Superl
(der grozeste. D. llf. 44.)
Bedeulu»g und Gehraueh;
(ober grozze und über chIcine. Mos,)
groz mus, sorex. L. '
palma ist obana groz. Wm. 7 7
(grozzem slangea. Mos.)
»tangutt groza. O, IV. 16, 21
sine grozen arma, miros la^os. Mos,
(grozez hörn. Mo*)
(der grozeste fingen D. HL 44.),
(grozer stürm. D. I«. 62.)
(ein here groz unde breit Mo&)
grozen, grandibua fnotisj. VG. III. 427
(mit sus grozzen dingen. Mos)
C«n>t siegen gnozzen. Mos.)
(«eichen vile grozziu. Mos.)
(nah grozer ubermuote. Mos.)
Digitized by
Google
337
GRÖZ.
GRÖZ.
338
(vo^e grozer^r ere# J>. lU. 9I.>
(zu der grozzen gotheite. IVIos^)
grozera ummaMu 0« I|f. 23^ 6.
grozemo urhcize. O. IV« 20, 24.
grozeru UDgiuuurtK O. III; 18y S&
grozo thurfti O. IH. 5^ 20;'
grazan scadon. Q* IV. 24» 34-
(grozzen richtuom. MosO
grozo grunnL 0^ HI« 21, 7. * , i
grozen angustin. O. I. 22, 27.
grozen anaruartia. O. UI. 10, 2l ^ , t
groze» iftcindalin. O. IV« W^ 13*
grozen ungizunftin« 0. V. 23, 110.
(sine chraft grozze. A|o$*)
, (grozze not* Mos.;) ,
EBAN GRAZ.
(Cuozo, pede eben groze. D. III. 4&.) '
GROZO, m. pn
> GROZIAJTER,
GRÖZDARiVL
fiHÖZLlH. - . ! ^
(diu menige was grozlicb. Mos.)
GRÖZl,/., ©roff. :
n. s. grozi ^' cf*assitudä (eJM qfmtuot iligii(h
rimj. M?'^-g7twjf/iwfo. Kbi 1. 2^
gr o z z e , grassiiudo. ■ Bib. &.
d. s. grozzü, grissitkdine.K. 5&.
u. j.'gr&zi: atomisj die nelnetaa gjrötzi iie
habent. Mcp. i •
GRÖZ^, grof.iberbeit;
Inf. grozen: (wart diu inaget swanger
unt begunde grezeii von der go-
tis chrefte unze an den heiligen
Iäc ste winähten. Fdgi 90.) ; >
(er) grozet, tumemdt^ (atvus). Wn* 1542.
(gie) groz2^ent, grosseseunt. Gc. ISr^'^/
GRÖZjan, GRUOZJAN^ (hier aiis unser 9XÜ^tn)r
gafdtcu^e/irrkape^ prävoeare, agiiare,Ba^utare,
ongs. gritan, groetan.'-^ Ist es ga-«>vozJan?
eil SUOZiiAN. Oder ist G wurzelhaft, und ist
dieses Wort mit GRAM (als GB4«-M;) unter
Eine Wurzel, ljrJL\ilLy z^ hviüg&at ,
. X ^^orIn ,tm4 Flexio« t
grn«z.ei|. Mcp^. . n . : >
gruazen. O. ffl. 20,7* V. 20, 65^
gruizin. Bib. 5»
zi graozeinni. 'Bib. 7.^ ^
(er) krozzit Gg. S.
kruozzit Em. lf>.
eruozzit Ge. 10;
eruazzii IL 12.
: gruozit VG. I. 110. Syl.
gruazit O. V. 12, 1. 20, 96.
gruozet. Bov &. N. 80, 11. Mcp;
gruozzet N. 75, 1.
gruzet Can. 13.
. («ct> cruoiant. VGv H. 503.
grüozent Mcp. N. 28, IL 146, *
V crttOfl^ent VA. I. 506.
gruozzent N. 42, 2.
gruazent. 0. V. 14, 29;
ih grüaze. O. IV. 1, 24. cod. F*
(er) gruoze. N. 31, 8. M. 29. SU Ge. t. &.
(ih) gruo^zta. Mart N. 119, 7.
(es) gruozta. T. 97. Bo 5. Mcp*
gruazta. O. II 4, 104. 13, 2a I». 8, 32.
13, 49. IV. 31, 18. 33, 16. V. 15, 23.
gruaat ex. 0. IL 15y 24. IV. 13y tU
gruozte. Ps.
(sict): grooztuTi. Sg. &13.
gruoxtum Mz. BiU 1. 21 1
gruozton. N. 34, 20.
gernoston. N. 77, 58»^
(er) gruozti. T. 17, 5;
In giruozti,^ eonetOeret, ist wohl g vo» r
vergessen? cf. gigruozti.
(^ate) gtuoztim VA. EX. 172.
. m;?. 4^ gruox^iv VG. IV4 64.
imp.pL^Tuazet O. H. 21, 23.
p. a. eruazenti. Ibi Rdv
gruosende^ Sl. Bor Si
n^pl. m. krozzante. Gc. 8;
f Bedeutung und Gebraiieh^
brittsrei Bib. 7.. .
l^gUare. Gc. 10.
provocare. Em. 19i ff. 12: lU Mu
eiere. yG,l. 110. IV. 64.
vocare. VA. IX. 172.
movere. Can. 13.
^rfari. SI.
soUicUare, G. VH. SOX
Digitized by
Google
A^
339
GRÖZ.
GRÖZ.
340
iempiare* VA. L 506^
condiare. Mart
excifare* Bo. 5.
exercere. Gc. 8.
saliiiare. SI.
gr^ o zü D 9 provocare (invidorum insaniamj. M^.
cruozety excitat (mentes). Bo. 5.
^ruoz«nt, puUanl (^die sorgun diu her-
zen). Mcp.
gruoztnD, concitaveruni (iadei mtäieres reit-
giosas). Mz.
gruo^e, pulset {tentationibus). Sb.
mit tiu (iemtqtionej man ze er est ten man
gruozet Bo. 3.
menniskon sorga ne gruozent sie fdtosj.
solüciiani, Mcp.
gruozta einan, vocavii. T. 97.
tv thanne ilih pfulippus gruozti, vocaret.
T. 17/5.
grnozi, de (iinmiusj» VG. IV. 32.
ten ein anderer mit ubele gruozta, ador*
iu8 est contumeüis. Bo. 5.
gruozen, adirit. Mcp.
8US cruozit man in, sus kät man in ana
(proponitnr sicj. Syl.
unsih unde sie gruozet got. N. 80, 11.
ten gruozet er nu ze erest an demo proe*
mio. Mcp.
sie mih friuntlicho gruozton, loquebitatur»
N. 34, 20.
er (daidd) gruozte sinen trohtin. Ps.
si cruozta sia chuzelondo an dero nide^-
run stete ze nietegi, pruriiui sub$calpen-
fem circa ima corporis apposuerat volüpta-
tenu Mcp.
manige gelüste gruozent in. N. 146, 3.
ubel minna^ übel forhta gruozzent xnili.
N. 42, 2. .
aUusiones sint, die dingplib spilolicho des
cruozent unde dara zuo gezellent, daz
sinero täte aide sinemo site aide sl-
nemo namen geuallet. N. 28, 11.
fernumest, diu dib kruo^e ze riuuuo. PI.
31,8.
ib gruozta sie umbe iro'salda. N* 119, 7#
sie geruozton in ze zornc. N. 77, 58.
gruazet sina gnada. O. IL $}, 23.
bigondun thes tho bageli lob genan auur
fragen,
ioh uuorton ntisnazen bigondun inan
giruazen. O. Ifl. 20, 70.
biginniC er sie grnazen uuorton filu sua-
zen. O. V. 20, 65.
lekza tberero uuorto, thiu gruazit ze^-
chan harto,
racha filu mara ioh tbrato seltsana. 0. V-
12, 1.
tbie uuinistre er oub thar gruazit, ioh
thio ubili in firunizit,
biginnit sie anafarton mit egislichen sa-
chon. O. V. 20, 95.x
sie tbiz bede gruazent ioh uns iz harto
suazent,
thesses thi ih nu hiar giuuuag, es ist uns
follon thar ginuag. O. V. 14, 29.
thaz inan ther uuidaruuerto gruazta thero
uuorto. 0. a 4, 104.
riaf er tho filu fram, so nona zit tho bi-
quam,
ioh gruazta ouh thiu sin stimma sines fa-
ter minna. O. IV. 33, 16.
gab er mo antuuurti mit michileru milti,
ioh er mo iz al gisuazta, so uues soso er
nan gruazta. O. IL 12, 28. ..
er thrittun stunt nan gruazta, uuant er
in imo buazta,
thaz er es in in uuar min so thiko loug-
nita in. 0. V. 15, 23.
ther fater iz gisuazta, then sinan liobon
gruazta,
quad er uuari, uueist es mer, ein^go si-
ner. 0. IlL 13, 49.
sie bigan er scouuon frauualichen ougon,
gruazt er sie zi guate sus suaslichemo
muate. O. IE 15, 24
suntar gruazt er ouh in uuar petram «i^
nan thegan thar,
sprah imo thero utiorto in [muat tho filu
harto. O. IV. 13, 11.
«0 petrus thaz tho gisah, fon themo seif
er zimo sprah,
gruazta baldo, ih sagen thtr thaz, then
meistar so er giuuon uaas. O.IIL8,32.
gruazta unsan druhtin. 0. IV. 81, 18.
Digitized by
Google
34t
G9ÖZ.
GRÖZ.
342
GAGROZJAN.
Fonn und Fleuon:
iii/'. fcagroa^^en. Gc 9.
glgrozan. M. 18.
gigruQzaiu AL^. Gh. 3. 4. Ec Cw.
10. 11. Bib. 1. 2. Sb.
^ gigruozzan. Sb. ^
gigruozin. Gh. 3.
gigroizin. Bib. 7.
zi gigruozanne. Bib. 1. i. Sb. MJ^.
ze gegruoz^enne, N. 136, 4.
(duj gigruozis. M^i. Sb. Bib. li ^.
(er) gigruozit M. 9. 29. Can. 10. 11. Gc
1. 6. VG. in. 131. D. U. 343.
gigruzzit A.
(aie) gigrqozant Gd. 1.
gigruozent. Gc. \. 6. M<r. ßib. 1. 2.
(ih) gigruaze. O. IV. 1, 24.
(er) cacruaze. II. 12.
cacruazze. II. 4.
kacruazze. H. 15.
kakruazze. H. 4.
(wir) gigruazen. Oh. 97.
(ir) kikruazzet Ib. Rd. ;
(sie) gigruozan (oder ist es ind. and am
Ende^das T ausgelassen? ^ iibeiselzt
excitanf). M. 29. _
kicruozen. Ic.
(er) gigruozta. Ec. Ptujd. l..Gc..3.
kigruozta. D. IL 3J8. ,
ghigruazta. Bl.
kigruzta. D. II. 33&
- (sie) gegruozton. N. 77, 40.
(er) gigruozti, concuicret Gc !• & M. 29.
VG. IV. 505.
gegruoztL N. 58, 10.
imp. s* gigruozi. Prud. 1.
gichruozi Prud. 2.
g. s. m. gigruozantea. Gc !•
.§• ^ f' gigrtfozantero. Gc 6.
tL pL gigruozenteDf Gcl»6.M.29.
p. p. kagruozzit Gc 8. 9.
gigruozit uuirdo. Mx^ Bib. 1. 2.
uuerdent.Gp. 3. aoavt Prud. 1.
D. U. 326.
kigruozzit (es steht kigrouzzit) uuir-
dit A.
gegruozet (gegruozzet Wm. II. IX.)
uuerdan. Wm. 8, 8.
n. s> m, gigruozter. Prud. 1. Gd. EcMcr»
Bib. 1. 2.
gigruoztar. Prud. f.
n. s. f. gigruoztiu. M. 30. Gh. 1. 3^
gigruoztu. VA. V. 779r
gegruoztiu. Bo. 5.
a. s. n. gigruoztez. VG.'IV. 262»
gigruoztaz. Gc 3.
n.pL m. gigruozta. Mip. M. 30. Bib. 1. 2»
gigruozte. Gh. 1. 3.
cakruaztc Ja..
0.p/. nt. gigruozta. Prud. U
kagrozte. Gc 8.
. gigruazti. Gc 3-
a.pL n. kagroztiu. Gc 8t
Bedeutung und Gebrauch:
movere. M. 9. 29. 3a Mx. Sb. Gh. 2. Can.
10. 11. VG. IV. 505. Gg. 1. 6. Bib. 1. 2^
Prud. 1. D. II. 32&.
pfFmtfvere. Prud. 1.
commovere. Gd. Bib» t. 2. Mor. mp^ Gc 3.
lacessere. Ec Gd. D. IL 338. Prud. 1. 2.
provocare. Sb. Bib. 1. 2. 7. H. 4. Ic Bl. D.
n. 338.
irriiare. M?^. Sb. Bib. 1. % Ib. RA
concutere. M^. RL 29. Sb. Bib. 4. 2. Gc t. fc
süscUare. M. 29. Gc 1. 6.
agitare. D. IL 343.
exagitare. Ec M. 30. Gh. 1. 3.
solliciiare. VG. III. 131.
* exigere* K.
exdiare. Gc f. 3. 6. ÄL 29. A/
incitare. H. 15.
concitare. Ja.
incessere. Can. .10. 11. Ec M. 18.
compellere. Prud. 1.
impellere. Gc 8.
pulsare. Gc 1. 6. 8. U M. 29.
sitt hiratea scal gegruozet uuerdaii. Vfnu
8, 8.
gigruoztez, soUicHum (marej. VG.IV.262»
gigruoztu, €xer€i$a fcwisj. VA. V. 779l
Digitized by
Google
343
6RUZ.
GRVZi
344
gigrttoxta, tndiios. Pnid. 1.
gigruoztär, exciti^. Pmd. 2.
gigruozter, persirictus. Prud. 1.
inh ad Uasphemiam ze gegTU0zzexiiie.N*
136, 4.
gigruozis, coucuties {me per visioneB hor^
Tore), l^i.
•gigruozcnt, confundeni (venti furortm eJMy
qni fcck iUosJ. Mcr.
«ie in ze zorne g^gruGz^on, condtave*
rnnt. N. 77, 40.
oe gegrttozti er mih data zuo (je guote).
N. 58, W.
^iuuisso uui^ist ik\i iliaz, ni sciib ih
ihaz hiar allaz,
ioh hiar euh ni firlaz«, «üb ih es unaT^
gigruazciJ. IV. 1,24. (cod. F. hat gruaze).
D4 mag ih, thoh ih uuolle, thie aelbun
liuoli alle,
tSiohuuir thaz iruu-elleDy somammonto
gizellen,
h\ thitt ist HU baz zi u^are, tkftz uair
gigruazen hiar-e,
fthaz O'uh thaz ni bllei4), thaz iohiiiieiouh
iiiar leid kleib. Oh. 97.
UNGiGRÜOZTIÜ, inexcfta (ausonia),. VA.
VH. 623.
GRÖZ, m., «jrnf.
,(80 d.o uuas des i^m^xes gruoz. D. iH.
88.* la dir min gruoz sin leit. D. 111.83.
halc ime gechlag.etirgruoz. D. III. 56.)
GRÜEHEDA, prologüiq, propositionesu Sjl
GRÖZARI, m.
i,.p/.grnozara. M«. BÄ. l.'S.) .^^.^^^^^^
gixttoz^ri. Jiib. 7. ^
GROZISAL.
d. s. cTUOZzisa\Cy motdiiis fjcarnisj. Gc.8.S|.
4i. s. cr,uoz.lsal E(n. 4. Can. 10. 12.), mole-
kruozzisal. Ca^. 9. i stlam*
CaGR^ZZIDA (gridzzida. B^. l.>, inccntiva.
F. 2.
GIGRÜOZTI Cs* 4j, motioms. M. 29. Gc 1. 6.
GRUZ. Ist-rine seiche Wutzd fUr'ISRIOZ,
GRUZI anzun^men? Gf. lat rüdas ^ii& abge-
fallener gutluralis?. oder ist im Deutseben die
gtitturgUs prafigirt? cf. rädere nn^ krazjarh)^
Ist sanskr. xud (d.' h. kfhüd), frangere, zu.
vergleichen, so dafs kfh in^ gt übergegangen
wäre {cf. sanskr. xudh (d.' h. kfhudh), esu-
rire, mit»goth.'igtÄd-'-ag, esuriths, wiewohl der
Wurzdvokal xudh TOn gr6d zu* trennen schcsnt]?
voder sollte lat rodere MjaitAjtxkJMJ zusam-
menhängen (cf. lit. gruszti» nagtn; aber auch
lit. grusti, ffanipftn)? Oder ist Z Wurzelaug-
ment und eine. nocK einfachere Wurzel VjJlvU
au&ustellen? jCf auch gr. x^ovetv, tundere^ das
aber audi s^s xqov6^iv entstanden ßefa kann.
Ist ^ • —
FERGROZZnVIU (?), ^xcollodat A.
hieher gehörig? Vielleicht sind beide Worter
entstellt; sollte ferffozziniu zu l^sen seyn?
oder kann fergro^ziniu bleiben und ist ex^
collocta etwa excolaia? cf. GRÜZZINC in
GRUZL
GRU2^, ©rß$e; angels.grut,/ar, gritta,/iir-
fur, gryt, poUis, lit. grudas, granum (das lit
grueze^ Grügf/ ist vielleicht aus dem D^eutscheu
«ufgenommeft> €t Wurzel vrivlJZil«
xrüzi. Em. 31.
gruzze. Hs.
gruo.ze. Tr. >, furfur.
grutze. L.
crusc
Hieher wohl auch
^r uz, mansus. ^aL 2. mansur. Sai 1. 4. '
und *
grn z in : (gm z e r e, grutarius. Sttnt qui pigmen^
iarium cum appelient eo, guad et ipse spe*
des arte componai. Alti vero cätiui'eum
magariarium vocänt, qnohiam quidem gruz
magaria nominatur. Id.) cf. grutum -in Du
Fresne und das fol^ehde (3RÜZZINC.
illRSEGRlUZE (oder ist es iifrse, griuze?)
miHnm,. Wn. 460.
«RUZIMELG.
GRU2Z1NC. Hs.] ceUa, ex succo trkici confecta.
GftUNZlG. Tt. 5 Hieher? et oben gruz in lA
und ® reu|[in^ in Schraellers baieracbem Wör-
terbuch.
KREOZ-
Digitized by
Google
34S
KREOZ. UttlOZ;
mKfZ^G¥/XJl£!T.
346
EREÖZpaxM, iunipernm. Em. 29. ZiT^CII? ?cf.^
CRIEHbaum und CHRANbaum.
6RIOZ) ® r t e 4 , glarea \ ang^ls. g r e o t , ' stobs^
nordisch griotj Igpides, saxa). Cf. Wurzel
vlJtVU^« ' — Sollte sich 'der Namen des ost-
gothischen Volkes gruiungi, greuihtwgi, hieraus
deuten lassen?
n. i. grioz, glarea. Sg. 292. G. VP,
greoz, glarea. Sg. 299. Aid. i.aheus.
Sg. 913.
griez, glarea. F. 1. 2. Wn. 232. Sal. 2.
arena. Tr.
crioz, glis. Em. 19. " *'
g. s. crizes, arenae. Do. 5.
d. s» grieze des Stades, arena. Bo. 5.
o. s. grioz: supra ierram, ober sant, grioz.
Gx.
grioz, scaiebras. D. II. 331. (oder pL?).
f.p/. grioza (sicj, syrtium. Pnid. 1. (ode^ ist
das deutsche Wort im nom. gesetzt?),
cf./»/. griez en. Dtb. 4. 6. i . •
greizin (sicj. Bib. 13.1' *'^^"*
ERINGRIOZ, 3iblfr, wohl nicht hicher.
» MARIGRIOZ, margarita, ^er(f/ angels. mere-
greot Hieher? vielleicht hat margarita zu
diesef Bildung Anlafs gegeben.
n. s. marigreoz, margarita. Frg. 15.
merigrioz, unio. Ph. Aid. 1. calculus.
D. II. 334.
meregrioz, calculus (concharum}.
^ Prud, 1.
raeregreoz, unio. Aid. 4.
meregriez, unio. F. 1. dragma. Tg. A'
d. s. merigrioze, margarita. T. 77.
n.n.^/. merigrioza. T. 77. \
marigreoza. Frg. 15. |, margariias.
merigrozza. T. 39, 8.)
merigreoza. Ra. 'j
mericreoza. gl-KJ' *^'''^-
CAMARICREOZZOT. Pa. ^
KAMERIC9E0Z0T. R. f, margaritatim.
KEMERICREOZZOD. gl. k)
GOLDGRIOZ, ©olbgrifö, ©olbfanb.
d. s. goltcrieze, aureis arenis. Bo. 5.
IV.
GRI«ZWÄ«FO. ^, . ,
ORte^LANf. ^ ^ ^
CREO^OIJN^ n., calculus. Wcss.
GWÖ^vPflL^NGpm C^cflftisnc*)/^^
GRIOZ. - I
ERINGRIOZ." ' ' ; . <
71. #. eringjcoz, alieias, avis simÜis aquilae
sed^mq/or^af^fof fgrmirfiftpriquam
vnltur. Wn. 863. ö//a^. Sg. 299.
0. s. eringrioz. Mo. Bib. 1.
eringreoz. Bib. 9.
eringriez. Bib. 5. F. 2. Tr.
eringreez. Zf. \yalieium.
-t --«.. eringriet Bib. 7.
eringrez. Bib. 12.
eringeoz. Em. 19.
GRIÜZI s. GRUZL
GRUOZjan s. GRÖZjan.
GRUOZE s. GRÜZI.
GRÜZING, n. pr. m.
GRÜZZINC a GRUZI.
GWEPAN 8. WAB.
GWATI s. WAT.
-GWET s. WAT.
lljWODAN; wodauy qiem adjecta litera
gwodan dixerunt (langobardij. Paul, diac]
Cf. walisch gwydionj siehe auch wotan in
WAT.
GWIFT 8. WAB.
GWEL s. GAWELLI in WAL.
GWÜLCT s. WÜLKJAN in WAL.
[ 24 ]
Digitizedby VjOOQIC
a47 GWALZr^GWüNfBiN. QV?AR--GWI6. 348
GWALZjaN 8. WALZJAN in WAIiJ ' GWÄR 8.^ GAWAR in WAR.
gwinnan s. gawinnan in WAlSf . GwiRpiRiT s. WARD.
GWON 8. GAWON iH WAN. ■■ ■ GWIS s. GA\VIS in WIZ. . "
GWÜNTAN 8. WDSTAN in WAT. ■■
.» /
\ i .<
• l v/:.;-7
'.u*' ' ^ ' IJ ,
^\t IL '
f> l
♦ ■ ' ■
• il -
' I
. i
1 .* / C t
l. 1 J^i » ^
Digitized by
Google
r '.{• .>^ IM*) '*' .' .■:
. ; -MM
J '
K (C). CH.
Jv« Das aulautendc K (über das in- und auslau-
tende K s.: Anhang zum alüid. Sprachschatz)
'neben dem und statt dessen auch in mehreren
allhochde^ Sprachdenkmälern [35. 6. £. &. 1., 3.
«. 1, 2, m- 2B- 3. A. Aid. 1. 2. 3. 5. 6. Ar, 2.
Asq. I. Bib. 1. 2. '4. 5. 6, 7. 8. 9. 10. ]^l.j%i3.
BL Bo. 5. C, Can. 2. 3, 4. 6. 9. 13, Co. 2.' 3.
Cr. Ct D. II. 190. D. II. 232^287. E. £b,Em.
1—24. 26. 28. 29. 31. 32. 33. Ep. can. 1. 2.
P. Frg. G. Gc. 3. 4. 5. «. 10. II. td. i: 3. 4.
Gg. Gh. 4. Gx. II. IIo. llr. Ja. Ih. tc k, K^a. L.
Lc. 2. M. Mcp. Marl. 1. Mat. Mon. 2. RIu. O.
Org. Pa. Pa. Po. Pr. e. f. m. v. Prud. 1. 2. Persi 2.
R. Ra. Bb. Rc. Rd. Re. Rf. Rg. S. Sb. Sbe. Seh.
83. Sg. 184. 242. 292. 299. 911. (gl. K.) 913.
St. T. Tr. tg. 1. Virg. VP. 3. 4. VS. W. Wo.
'' 2. 3, Wess. \Ym. Wn. 232. 244.863. X. Z. ZI.
1. 2.] C*) geschrieben wird (seihst vor E und
I, z. B. cerseboum, nuzcerna. Wn. 232. cem-
pheo. Sg. 913. becennest. Mu. cinni, cizi,
cirrit. S^. 913. ciricha. Can. 4. ciullon. Zf. I.
cind. T. 89. 92. ciftl H.) ist zwiefacher Art.
Das eine steht statt des organischen G in den
. auf S. V. dejr Vorrede zum vorliegenden Theile
des althochd. Sprachschatzes aufgezählten Quel-
len; das andere, das allein hier zur Betrachtung
kommt, is,t das organische, allgemein deutsche
K, über dessen Verhältnis zu den sanskr., griech.,
lat, lit. Gutturalen man S. x. xi. x\. der Vor-
rede zum 1**" Theü des althochd. Sprachschatzes
^) C findet sich audi statt Z; z. B. cismu^,
CÄichnusi. Em. 32. cilantesbere. F. 2. ciblait.
Bl. ca gatuenne. Gc. 4. Wörter dieser Art sind
natürlich in Z untergebracht; aber die Wörter, die
aus dem Lat. oder Gtiech. aufgenommen sind und
vor I das C wie Z lauten lassen^ 5ind in K zu_ su-
dicn, z. B. circil.
na9hsehe. Dieses K ist im Althochd. ; häufig in
die den andern alldeutsohen Dialekten Sehlende
Aspirata CII übergegangen;, s. die Vorrede zum
vorliegenden Theile des althochd. Sprachschatzes.
Aufser fiesem CH findet sich st^tt K auch
KH in Bib. 6. et 1^9. Em. i—^. 29. 3 L 33.
l^r. Frg. Gc. 8. Ib. Ic. Is. 2. Pa. Prud. i. Ra.
, RJ>. I^d. $g. 193, 29?. DU. (gl. K.) Tg. 1. Virg.
HC in hcreflio. K. 7. hcresamo. Pa.
HCH in hchräft. gl. K.
^ Q, Qo, Qh, 9uh 5. Q.
H s. HL
CK in ckindo. F. 32. fiurckclla. Bib. 5.
CG in zogacgnuphit. Rx,
Ucber die Erweichung des K, CH zu G in ei-
' nigen Sprachdenkmälern s. XXm Umgekehrt ver-
härtet sich auch G bkweilen zu CH und KH,
wie in chi- st. gi-. Is. chella st giella. F.
pichnegi't Ib. chaen (st. gaben). Rc. chou-
kclari. Gg. harchepan. H. chuldine. Ja.
chruf t Bib. eh ri mim er. Bib. 5. cfarimmiu. H.
chrimmig. Gh. 1. 3. giehruozi. Prud. 2.
chruntliho. Ib. Rd. chund (livorj. Ra. kha-
uu^ti. gl. K. khahL Ra.; s. auch G. Hiedufch
M'ird bei einigen Wörtern es möglich^ mit Sidier-
heit zu bestimmen, ob sie unter die mit G./oder
unter die mit CH (K) anlautenden Wörter zu
bringen sind. In einigen Wörtern scheint auch
das anlautende K (CH) nicht ursprünglich zur
Wurzel gehört zu hab^n, sondern im Deut,
sehen vorgesetzt zu seyn; man vergleiche z. B.
die Wurzel JvJuLJJlJ (kliuban, fpalten) mit
6anskr. lup, lit lupti.
Auch findet sich ein Wechsel zwischen CH
und H, z. B. in chamis {S}wv!iy N. chlame-
zlt Virg.
[24-]
Digitized by
Google
351
Ca
CH.
352
In Notken Schriften ist nidit nur K, sondern
auch QU immer in CH übergegangen (in N. de
ps. 'gr. auch chuit, chuad st chtt, chad),
z. B. cbala, cheden, chiccho, chomen,
chumo. Dieses fiirQU geltende CH findet sich
auch bisweilen in andern Quellen^ worüber man
in Q nachsehe.
Vor U steht fast überall CH (bisweiten auch
K oder C, z.B. kuman, cuman) für Qu, z.B.
in chumft, irchukit; s. den Buchstaben Q.
In einigen Denkmälern wird QU vor A, E,
I auch zu CHU, z. B. in chuaz^ chuech, chue-
dan, chuelan, chueman, chuirn, archuis-
tan; zu CHUU %. B. in chuuedan, chuuirn;
zu KHUU (in kikhuuetan. gl. K.), zu KU (m
irkuict A.), zuCtjU (in acuuemon. Bib. IS.)»
zu CUUU, d. h. cuw (in cuuuelit gl. K.), zu
HCU (in hcuamut. Rb.); s. den Buchstaben Q.
An den Anlaut K (C, CH) schlie(sen sich nur
L, R, N unmittelbar an, z. B. klagon, kraft,
knahan. In inchquetani. VA. ist auch CH
dem QU torgesetzt
Ueber den Anlaut SE^ iSH s. in i$.
Die starkkon^ugicrenden verba^ deren Stamm-
sylbe mit K (CO) auslautet (die mit Ik, nk, sk
auslautenden s. in L, N, S) haben tbeils A (ba-
kan, sachaji, rechan, brechan, tcchan(?),
trechan, spr€;chan, screkan, stechan) Üieils
I [wichan, richan, strichan, slichan (oder
slihan?), swichan], tbeils U [liuchan, lu-
chan, riuchan, chriuchan, tiuchan(?)]
zum Wurzelvokal.
-CH
■■ (goth., angels, nord. -K-), Suffix. S.
die Vorrede zu diesem Theil des Sprachschatzes.
Nur selten zeigt es sich noch in seiner ursprüng-
lichen Gestalt als K, gewöhnlich erscheint es im
Auslaut als H oder CH, im Inlaut aber als CH
oder HH und bisweilen auch als H. Diese zwi-
schen H und CH wechselnde Schreibweise macht
die Unterscheidung dieses Suffixes von dem Suf-
fixe H, mit dem es ohnedies einen gleichen Ur-
sprung, nändich K, hat, in vielen Fällen schwie-
rig, ja sogar bisweilen unmöglich. Cf. die Vor-
rede und SufBx H. In einigen Wörtern wech-
selt es auch mit G, z. B. potacha und po-
taga, dli»/uiin/wodordi die Etymologie derselben
verduidcelt wird; et auch die unorganische Schreib-
weise CH statt G im Suffix vJT»
Da die vor diesem Suffixe stehenden Vokale
A, I, U in mehreren Wörtern mit einander wech-
seln (A und U wechseln auch mit O und in spä-
tem Quellen werden alle 3 Vokale zu £) so ist
auch die VertheiTung der Suffixe ACH, ICH,
UCH nicht immer mit Sicherheit zu vollziehen;
Das SuDix -CH- dient mehrentheils zur Bil-
dung von Substantiven (dagegen das Suffix -G-
mehrentheils zur Bildung von Adjektiven ver.
wandt ist). Die adjeciiva, i\\ denen man es se-
hen könnte, sind starch (auch mit Vokal zwi-
schen R und CH), melch, welch, altich, ar-
mich, dwerah, scelah, einah, abah, allih.
Alleinig starch, melch, welch kann A\e gut-
furalU wurzelhaft seyn, armich kommt nur
als armicha, j^aupercula, vor, welches viel-
leicht nur als Substantiv zu nehmen ist, in dwe-
rah und scelah,. wenn sie wirklich durch ein
Suffix gebildet sind,^kann dns Suffix vielleicht H
seyn, da nur 3 mal die Form d werch sich zeigt
und die gulturajis in W übergeht (dwerw-)
von scelah aber erst in Sal. 2. einmal die Form
scelch- vorkommt, in einah ist nach dem
goth. ajfnah das SufBx H anzunehmen, wie auch
in abab, da nie abach- sondern immer ab ah-
vorkommt; allih endlich kann auch als al-lih
angesehen werden. Es bleibt also nur altich
als ein mit CH gebildetes Adjectiv mit Sicherheit
übrig. Aufserdem kann noch alluka, omtiino,
hieher gerechnet werden. Wilih ist vielleicht
das lat. v^loa:. Die im Niederdeutschen und Nor-
dischen sich zeigende Verwendung des CH (K)
zum Diminutivsuflix ist vielleicht auch dem Althd.v.
nicht abzusprechen, wenn man armicha, part-
percula, alticha, anicnla, fulihha, pnledra
(auch wibihha, femina) und einige nom. pn,
wie z.B. immicho als diminntiva deuten darf; .
man vergleiche auch dte Verbindung von CH
mit dem diminuirenden L in muodichila, pati^
percula, und das DiminutivsufSx xJ^ go wie die
Verwendung des sanskr. -K- zu dimnuiivis.
Die Nähe der Begrifie, Anartung, Aehnlichkeit^
Digitized by
Google
393
CH.
KA.K6.
354
fSrinheit kann für nnd gegen die Annahme eines
Duninntivsnffixes CH sprechen (et das Diminu-
tivsuCBx L). '
Von dem nun folgenden Verzeidmis der mit
dB gebildeten mbstantiva rind £e dem Griech.
und Lat« nachgebildeten, "wie z* B. psittich,
psitiaquSj p o r z i c h , porticus, f e n ih , p/ioemcea,
chelichjC/i/ior, munich, mo/iacAuj; chlirich,
clericus, ratich, radix, lattuch, lactuca aus-
geschlossen; über den Ausschluls anderer, von
Grimm als Bildung mit CH au%estellten Wörter
s. die Vorrede.
Von den Subst^^nihiSy m denen sich die gut-
turalis immer unmittelbar an die vorangehende
liquida angeschlossen zeigt, kann nur hole ha
(oder holcho?), furika und funcho ab viel-
leicht hieher gehörig betrachtet werden«
Subst. die A (ausschlieC$lich oder mit andern
Vokalen wechselnd) vor CH haben [die mit Fra-
gezeichen versehenen können auch als (nicht hie-
her gehörige) Wörter mit wurzelhafter guUura-
lis angesehen werden]. Cf. auch Suffix H.
ebah. atach. werach? marach (oder ist
H Suffix?), botah, fedach (fedarach
vielleicht zu H), sporah? sterac? storah?
Icracha? letacha. bletacha. potacha (aber
auch potaga).
Subsi. die nur 1 vor CH zeigen (cf. Suffix H):
wuotich, bcrsich, pherrich, kirsich (ne-
ben k^rsa)^ chumich (neben (chumi),
teppich (neben teppi, tepid), ehelich
(strumajj schaltich. — Vielleicht sind
auch astrich^ wegarich, wuoterich,
balderich, buterich hieher zu zahlen,
wibihha, menicha (oder ist es aus dem
'lat. manica?), mericha (cf. marach),
milicha, fullhha. — birihha hat >^ine
gfUturalis schon aus dem sanskr. bhArj|a,
chirihha ist entweder nv^uxKri oder auf
sanskr. grih, domiiSy zu beziehen; in tuni-
cha, liturOyisl die gutturalis wahrschein,
lieh wurzettiaft, cf. iingere oder auch das
althd. tuchan; silihha wird durch das bt
siltqua den hier verzeichneten Wörtern ent-
zogen.
ICeher auch die Mannsnamen: immicho.
(ariho?), wibicho, wilih, willicho, wi-
rih? poticho, gibicho, sibicho; auch
die Ortsnamen: loricha (cf^ lauriacum')^
luticha, munihha (et munich), chin-
ziha? auch irika?
Subst. die nur U (oder, wenn auch O, I, doch
kein A) vor CH zeigen (cf. auch H):
oruh-bah (hieher? oder zu B?)» wulluch,
habuch, harzuh (neben harz); — mi-
luch wird durch mulgere und lac verdäch-
tig; carruh Ist vielleicht aus dem lat car-
ruca, oder ist dieses aus dem deutschen
Wort entstanden?
. Vom Substantiv fetach kommt auch die par-
tidpiate Bildung gifetachot. Die verba, die
ein Suffix CH zeigen (cf. Suffix H), sind Instri-
hon (welches wie Instar jan aus dem lat lur
Sirare gemacht ist und dessen gutturalis wie
die in kirsich neben kirsa, tepich neben
tepi SU benrtheilea ist), rutichon [welches
entweder von rot (sollte das nordische Suffix
K, durch welches verba von adjeetivis gebildet
werden, wie z. B. blidhka, p/arar^, von blidh,
althd. blidi, hiemit vergleidibar seyn) oder aus
dem lat rutilare gebildet ist], blitichan (ist
blit in: die plitun ougun, sepulta lumina,
damit zusammenhangend?). — Ueber tunichon
vergehe man das obige tunicha. Ander dle^
sen zeigt «ich bei Wm. audi horechen, vom
verbo hör jan abgeleitet
KA 8. CAHA.
KO, KüÄ,y;, Jfu^/ vacca^ nord. kfi, angels.
cü, bt bos^ gr. /3ovg, sanskr. gö; et auch ceva
bei Columclla 6, 24.
fi. s. chua, bos, Bib. 8. bos, ohso inti chua.
Ib. Rd.
chuoa. Wn. 863.
chouuoa. Sg. 242.1
kS. Tr.
chö. Wn. 460.
chuo, hos. Bib. 6.
n.pl. choL Sg. 913. \
chuoe. N. 67, 31. 143, 14.(, vaccac.
(chuo. D. m. 98.) )
€f.p/. chuoen. N. 67, 31.
a.pL choi, vaccas. C.
vacca.
Digitized by
Google
355
KAPPA— KUPPA.
CHARUB— CHAPELLA. 356
chuai mit ehalbirufi, vaccas feta$. Rd.
chua. Ib. } ^^^
chuo. U. 11. ci4.'
5?^'*"M,Ä//a//oi. D. U. 337.
kiveg«.)
UUTCHÜO,/.
cf./ü/. liutchuoen: dte selben A^^iri dan-
ne uuerbent also manige pharre
under dien llutchuoen. N. 679 31.
CIIÜMELHTRA.
KAPPA, /. (nord. kdpa, angek. cappa), J(apt>e/
birrus. Tr. a. GAPHA.
chappa, byrrus. Em. 31. openmenfo. N. 27.
Can. 10. 11. "
Vdi^^^j flammeolum. D. 11. 345«
chappe, kappa. Wa. 460.
(cappasy 4fuas hodie pluviaKa nunctipamus.
Mchb. 1,38. ut monachi cappas dissuias non
habeant. Capit. aqisisgr.J
(corcappe, birrus. Id.)
CHAPE, üuappe/ capito rFisch). Wn. 460.
quappa, cappedo. cod. gaelfa^b*
KAPPO (nord. kapüin, gallus eviraUis, Äa*
paun; cf. capus, cappus, capo, gnÜM eastra-
tiis in Du Fresne)^ galliaaceus. Tr.
cappo. Pr. f. \
chappo. Bib. 1. 11. f ,,.
chapo. Bib. IQ^ I ^
cappiio. Bib. 13^ ;
KIPA,/., Äipe; trochiis. R.
mSTKIPÜN, scutulus. Sal. L 4-
KUBA, /., cNpa.
CHUßELEN, ^., SUtif midcira. D. II. 312.
aiELCUBEtlN, w., viulctru. D. IL 312.
CüBI, keltisches Volk: btiuriges aibi (^fiov^.
Strabo. Ptol). Plin.
KUPPA. et KiVPPA^u. nord. kopp«^ Umia.
chuppha, mitra. F.
chuppa, c^piiia, Em. 21.
L iiluUsM
CHAUBi, deutsches Voll^ Siräbo. Cfc AVIO-
Nes. TG.
CAPUCH, pasiella. Wa 460. gehört wohl zu
BACH.
CAPITAL, «jpiur, ».
n. s. capital, inscriptio. Mv. Ps. 2.
capitel, inscriptio. Bib. 6.
capitan, capiiellum. Marl, inscriptio. Bib.
. 10. 13.
g. s. capitalcs, tituJ!. M. 13. Sb.
rf. 5. capitalc. MA. 1. Sb.) ^., ,
capitule. Bib. % )^
a. s. capital, ti/ulum. Mart.
n. /?/. capital, /i7//7i. Can. 10. 11. 13.
(f./?/. capitalun. Mv.
capiielen. Bib. 6.
capiiiUn. Bib. 4.
capitulan. Bib. 13.
CAP11ALÖ^\
capi.talonnes.. Miv
capitoiunncs,. Ps. 2.
capitulunncs. Sb. ^, scribendi.
capitulunges. Bib. 13.
kapilalungcs. Bib. 6.
gapilalot (gapitiiet. Can. 7.) uuerdant,
iitulafiiitr. !M. 9. Sb.
GACAPITALOT.
gicapi.lo1ot ijiuerdant, tilulantnr. Cau.
10. II.
a. s. m, gigapitaloleii, prcnoialum» Bib.
1. 2.
VNGICAPITELOTIU (n.pln.), inlurubrata
(scripio),. Marl.
CAPITAN s. CAPITAL.
CHAPELLA, ^. (nord. ^apella, sacclUim\
Äapelle.
n. s. chappella, marlyrium. Ec.
ß. s. cliapello, viartyrii, C^n. 5.
cfaappello, mariyrii, M. 8. Can. 6. 11.
d. s. chappella, mßrtyrio, Cap. 7.
/a. ^. chapelluu^ taber/ioadum,. Gc 4.
Digitized by
Google
357
CHÜPEL—KOBOR.
CHÜBURRA—KEBIS. 358
< n.pL chtfppella vel petabur, martyria. M. L
Can. iO. 11-
' i/.p/. chapellan. Od. 3. i , . ..
chappellun- Gd 1. M. <i».Y P^*rocinii^^
CHÜPELAn, Hppilxif copttlare.
gecbupelet werden (diner cfainde zaie),
, copulari (fiUorum tuorum nmneroj. Vfh.
KOEBIL & KNEBIL.
CHÜBELEN 8. KUBA.
CHOBILINZA, Collen §, Cmßuäaia.Z. (con-
bulantia bei Geogr. ravemt.)
'CHABILCl, Volk an Atk Rhone. Avienus.
KOBANDl, Volk Im Norden der Sachsen. PtoL
Cf. CUAUBi.
CAPPARI s. SCAPABI.
KOBORÖN, recuperare»
(et) koborot. O. V.2, 14. cod.P. 8. irkoborot
ARKOBORON, erfobertt/ errangen.
Inf. irkoboron.
Bi meg ih thaz irkoboron,
,* tbeih iamer frauuo lusti gilaze
in mino brusti. O. V. 7, 35.
tbaz ix mag, soihredinon, uuer-
tisal irkoboron. 0. V: 12, 34.
uuolt ib biar nu redinon, ni mag
iz tboh irkoboron^
uuio managfalt gilari in himil-
riebe uuari. O. V. 23, 1.
(er) irkoborot
mit tbiu (cruce) uuard er (tiu-
fal) al biredinot thaz iamer er
nirkoboroi (ni koborot. cod. F.).
O. V. 2, 14. .
ÜBARKOBOHON, ixUtX0xxiU\\, M^rfreffen.
T/y/l ttbarkobordn: ^
tbob Inan tod, giloubi mir, ni
, scuK rnjiren furdir,
Job üu^rtiaal nibelnaZ) giuuisso
1 nuiziat tbü tbaz,
al SOS ih thir redinon, fnrdir
ubarkoboron. O. V. 12, 40.
vberchoberon, convincere. Rg. 1.
[obercouerob, contendere fin/ndicioj.
Gx.]
p.p. ubarcoborot:
ih haben inan (scaehari) giafo*
rot ioh suntono ubarkoborot.
O. IV. 31, 30.
ÜPARCHOPARARI, m., exstinctor (arUichrh
stij. Pmd. 1.
UBARKOBORIDA, /.,. recuperatio.
a. s. urbircbobirda (sie), recuperatio-
nem. A.
CHÜBÜRRA, CHUBIRRA, /.
chuburrun, fludar, ra/^^. Ib. Rd.
chubirron, skefo managi, classibus. Rd.
CflüBERTURlsg. 184.)
,,^ f, coopertorium.
CHÜPARTURI. Wn.863.)
KEBIS, KEBISA,/.,Äe6«,Äeb«»ei6, angs.
cifeae, ceaTese, pellex; im Nord, ist kefsi,
kepsi, servus.
1. kebis.
n. s. cbebis. Pr. t. t Em. 31. Sal. 1. ) , pclex,
chcpis. AL 2. ^ ) concu-
Ifina,
a. s. kebis, pellicem. D. II. 324.
[cbebis (mine). Mos.]
n./?/. kcbese, concuhinae. Wm. 6, 8.
g*ph k^bese, concybinafum. Wm. 6, 5.
2. kebisa.
n. t. chebisa, concuhina. F.
d. s. chebiso, peltice. D. 11. 348.
a. s. chebese, pelicem. Can. 13.
n«p/.kebeso, concuhinae. Wm. II.
a.pl. che besä (lovisj. Mcp.
KEBESWIB.
KEBISBRUODER.
KEBISHEIT,/.
d. s. chepisheiti, ffllUcatu. Em. 29.
KEBISON. Sal. 1. )
CHEBISON. SaL 4. [, pellicatns.
.CHEBISSUN. Sal. 2.)
Digitized by
Google
359
KUfitel— KiXH.
KOCE
360
CHEBISOD. bl. Rd.
CHEMSOT. Blb. 4. 6. j, conadtinatus, pellica-
C^EBISOTH. Bib. 5. yus,domtucoocubinatust
CHEBESOTH. Tr. k domus concubinarum.
fCEBESOTER (/iic). iJ)
a. s. chebisoth. Zf. Bib. S.\pelUeatum (so-
chebisod. Bib. 12. '> ivrum uxoris
chepisoth. Bib. 1. Mjii.) tuae in pelli'
cntum Uliiu non accipUsJ.
KEBI^IÜNCH, m., pelignus. F.
d. t. chepislinge, pelice. Prud. 1. 4.
KUBISI Jtu^Ufe/ tugurium. Ct nord. koH,
tugurium.
kubisi. Em. 21.
chuDisi. Ib.
chupisi. R.
KABÜZ, capisiea (PH). Ve- 1.
CUPPLA, Snpptlf ist wohl als ein schon im
Althd. (ans dem bt copula) gebildetes Wort
aurzuführen, da (latinisirt) schon im cap. aquisgr.
vorkommt: abbaies cupplas (var. cuptas) ca-
uum non habeant.
KOBRIDA s. KOBORoN.
CAPS s. KäFSA.
CAPSEUN s. KAFSA.
KABXILBIRIA s. KAN TILBIRIA.
CAHA,/ CJSrS^c), cornicula. Sg. 242. 913. (cT.
sanskr. k&ka, angek. ceo, bolländ. kaa, cor-
nix; 8. auch DAUA und CRAA.
[ka (niederdeutsch), monedula. Tz.; ia Id. steht
acredula, k.]
CHECH \
CHECCHl|s. QUEK.
CfflCH- ) .
KOCHjan, KOCHön, KOCHto, foc^eti,
aord. kocka, angds. caeccaik; w«hl aus dem
lat coquere, sanskr. pac (c£> lat. quinque und
sanskr. panca).
(ih) cocho. SaL 2. )
chochen. SaL 4.!» «'^-
(er) cohoi, friget. Gc. 11.
imp. s, chocb«. M. 31. ) ,
chohho. Sb. Le. l.l'-^''*^-
GECHOCHET, scfoc^t, coctum. Tr.
COHÜNGA,/., Siodtun$, frixkro. Gc 11. ' ■
KOCHMUOS.
KOCH, m., Xo^i coquut, angfels» coc.
coch. Cr. Hs.)
ch8c.Tr. I'"^'^-
KUOCHO, m. (auch KÜOCHA /.?), «uc^etu
n. #• chöcho, torius pattis. Tr.
d. 9. cuochun, turia. F.
a. #. chuchen, for/am. Hd.
o.i?/. chuochun« Tg. 3.) , ^
1 1. G t A 19 torlos.
kuochan. Sai. 4. )
PHANKUOCHO, m., tpfannfuc^en.
pfaneuoho, Itrpates. W.
pfanchucho, collirida. Hs.
phanchSche, lagannm. Wn. 460.
CHUCHEL1N, «ttc^Uin, pastilhis. Wn. 460.
CHUCHEL, coUphia. Wn. 460.
kScbeliuy /riari7/a^. Tr.
CHÜCHUNCH. pastiUiu. Wn. 232.
KUCHINA, /., ^fid^e, angels. cyeene, coquina^
n. s. cuchina, coquina. Em. 31.
chuhina, adina. Wn. 863»
chuchina, iabema, R.
g. s. chuhchinun, coqmnae. K. 3S.
n»pL chuKhino. Mi. \
chuhhina« Bib. 1. 2. ( r..
chuchine. Bib. 5. 6. 7.1' ^^'^"'^^;
cuchinum. G, ),
a./92.€fauhina. Prud. 1. 2. )
chuchina. D. H. 336.»' ^''P'''''''
CHÜCHENCHNEHT.
CHUCHIL, popina, cultna. Wn. 460.
KÜCHMO, m., KÜGHMA,/., Äoc^töpf, Äoc^*
j^erät^/ cacabus. Hieher? Cf. auch angels.
ceae, caucus, urceus.
n. ip. chtthmo^ cacabus (quid €ommumcabit
cacabuä ad ollamj. Mo*. Bib. 1. 2. 7.
ocohma (ucj^ cacabus, Sg* 292. f
a. s.
Digitized by
Google
i61 KOCCÖ— CHäCHAL.1 KEGIL— KICUERA. 362
a. $. ckuhraup^ if^pifiJMm. Gd. 1. Sb. ca- chachele, eacabta. Yfn. 460.
cnbHm. Mc. Bib. 1. Gebort
chubhmun. M. 2S.\ kachla, /acuta. R. hieher?
chuchraun Gd. 2. (, trepidicam.
chuoinn. Gd. 3. ) KEGIL^ m., Xt$tl, Äeü; ®(lcM^ iRagfl, clavus,
chahma, caca/ßum. VP. poxilius.
KUCHMARI, m, Äoc^topf. n. *. chcgil, nagal, rfwiV tabemaaili. Rd.
w^.ö./i/. chttchraara,5/3r/rfl]poifejp,(jCW'5o:to*£H) n.p/. kegila, stikhila. Ib. ) .„
vam fictilia pedes habentia. Bib. chegiU, stichila. Rd.)* P^^'^^^'
*• S. ERDCHEGIL, m., paxillus. A.
chuhmara, Boydropodes. Ma. Sb. ZELTKEGIL, m., ;7/i^7/f/^ /öfirniaim/i.
^^I^- 7. n. #. zellchegil. My. B'ib. 1. 2.), r//iwm <a-
chuhnara (sie), iripoda. Em. 31. zciltchcgiU Bib. 7. 1 hemaculu
KUCCU, m.. motto, wiicor. Sg. 183. ^ ^,^; zeltchegila. Ä«. Sb. Bib. l.|, pax//-
; IV. (14); cf. cnocna, cogQ m gfos^. man. . . ."i -i / ^ i.^ i- i^i •!%
IIERKOCHÜN rpfj.ceioces. Tr. (heriko- "* '' ^'^"t^'^'f <^ "»^^^ k.zeltk.l), pa.
, , • "^ , ij ^ jri///w. Pr. m.
eben, eeloces, naves veloces. Id.) . i» !> -i ntf a
SLITOCHOHO, ro*/w. Tg. 1. [Cf. unser Äuff«, **'"• ^"eltcheifa Bib 7 I ' ^''^'''<'*-
am Schlitten, und das^n Scbmellers baiersch. ^ - ' * ' i
Würterbuche au%efuhrte Äuec^e-n (das- vor- frt-tpkx . PJJClTi A
dere auJWärU gdirümmte SchlittengesteH).] ^^^^UA S. KyKJK^VLA.
C:OCHlNAHA,Äo(^«r, Flu&nameu. Utk. v. 1027. CHÜCHIL S. KOCHjan.
CAUCAlandensis /oirri«, b Siebenbürgen. Amm. GüGILA v. tasca, pera. F. Ct KIULLA
Zu HÖH?
CUCÜLA, Äugfl, ©ttgtl, Kappe am Mantel;
CHAUCl. TG. 35. Plin. 4. )' 7""^ ^" ^^ angels. cuglc, cuciMa.
/^UATTr-u >>veser, von Ph- rf. #. ckugelun: mit AjTrocm* üuilero chu-
CHAUCHl. VeU. pat. IL 106.;niu8 den Inga. gelun.'N. 65, 15. Anm.
vonen beigezählt; xaC^o/. Plol. (Als Volk in Ir- ^ ,, cucalun, CT<«*//aini ^. 55.
land werden von PloL die »eawo« aufgeführt; bei cugulun: anu cngulun, sine cucullo. R.
Slrabo heUsen aber auch die xuvxoi des Ptol. CUGILCHOZO. '
Ncruxoi.)
KÜOCHO s. KOCHto. CHOOTLAGO, K»„is .„ D..«. c«« «,.
CAHOT, numimmlum. Tg. 1.; cf. bairich, Äa» CUCU|HER,Ättfum6fr,Äüt6lö,a(«/r*iVo.Tr.
[^■^^^^ COCHINA, Sieäftt, Flufenamen.
COGTOüNus, König in BriUnniea. TA. (Bei
Z>/(i kommt TOGODüMnüs vor.) CUCHINA s. KOCHjan.
f
CHACHALA (ÄaAfl), scirpi, tettula. Prud. 1. KICHERA, /., Si^tt, cicer.
.V. . [ 25 ] . ^
* -| Digitized by VnOOQ IC
363 KOCHAR—aiUHNARI.
CHICHWA— CATBIA. 364
accr.
, phareira*
n. $• kichera, L*
cbichui^. AL 9L
ebihhuria. Sb. Pfa. 2.
chihnria. Sb*
cbicbirra. Rd. Rf.
cbicb^ra. Tr. F. (in F. siebt\
cbicbena.)
cbicbria. AL 33.
cbicber. Wn. 460. Bib. 5.
cbilburia« Pr. v. t
cbiihuria^ Bib. 1.
chliburie« Sal. 1*
ß. s. giroupta cbihburiun, /ri^i/iit nV^. Me.
* cbicbiruiL Pb. 1.
KOCEIAR) StOjiti angek. cocer, pharetra.*
CE eucunsni in capit. de vWis.
n. $. cobbar. Ja.
cbocbar. Sg. 184.
cbocber. Wn. 460. Tr.
kocber. Hd.
cbocharl. Wn. 863. .
cbochare. End. 31*
d. s. cbochere, pharetrd. Mcp.
CUGfERNi (gugernit bei Plin. gubemij^ deut-
•cbes Volk: batavi cugernique* TU. 09^16.
CUAHHAZeN^ cachinnum. R. — Angek. ceah-
hetan, cachinnarL
kabaz^en. Pa. \
kibaz^an. Ra. |, caccine, casdne*
cbabaxen* gl. K.)
p. a. g. s. ehapliaftzentei, cachitmis (sie).
Em. la
KACDAZUNGA, f., angeU. ceabbetvng, can-
cettung, cachinatio.
d.^s. cbacbizunge, cacMwiO. Hd.
KACHLA^f acuta. K; d. CHACHAIA.
KUCHMO s. K0CH6N. '
KUCHMARI ^. KOCHÖR.
CH13HNARI «. KUCHMARI in KOCHoif.
CHICHRIA s. KICHERA.
CHATTA. aGAT.
chatta (cbataro. Bib. 1.), ad parictem (nun"
gentem). Me. Sb.
CHATTl, CATTl, Volksni^mcn. Von Plinius
zu den Hermionen gezählt. — Ckztii iniitum #e-
dis ab hercynio saltu inchoant, non iia effn-
sis ac paltUtribm locisj nt cetera t civitates,
in quas germania patescit; durant siqmdem
colles, paulatunque rarescu^, et caiios stsos
saltus liercynius prosequiiur simul atque depo-
nit. TG. 30.; ibr Hauptort ' ^ird in TA. ma//i-
um genannt und an die Adrana (Eder) gesetzt
Xartat. Plol. 7Ü«rrou Strabo. — Cf. CATü. —
Ist nord. böttr, plleatus^ zu vergleichen? Cf.
auch HATTO.
CHATTUAR/i (h'ieher?), Volksnamen. Slnbo.
terram chatuariorttm. Pertz. L 6. Ct AT-
TUARii, HATTüARii, HAZZOARiiu.
war, domiciliurhj in VVAxt« — Die
XotrouGD^ot der PtoL sind wohl ein ander Volk.
CATü. Cf. CArfi und a .
CATUALDA, Namen eines nobilis jnvenis inter
golhones. TA.; ist auch der Namen cedaal-
das (König der Angelsachsen). Paul. diae. hie*
her zu ziehen?
CATUAIERn«, Namen eines Anführers der Kat-
^ ten. TA.
CATÜRIG^^ s. CATURIGes.
CATIVOLCtfj, Anführer der Eburonen. Jul. Caes.
Ist audi der Namen des britannischen Volkes
xoroveXXavo} (Tcarvevx^avoL PtoL) bei Dio Cas$.
hieber zu ziehen? auch catalauni?
CATEIA, genus est galUci telL Isldor. Ct Ga-
te ia lingna persarum est sagitia barbulata.
Papias. — Clava vel caleia velteuiona, anea
cynnes gesceotr gl. Aclfrici. — theutonico
riiu sollt i vibrare cateias. Firg. VII. 741.
Digitized by
Google
365 GHED— CÜTTI. KUTTO—KETINA. 366
rin^.j. \ btlf ^tttitf grex. CL cndde, ttrmiattiim. D.
^^m s. QUAD. n.201.
CHETjaiii) 71* s. cutti 8iiino wumagwro, >gresc poreomm
muliorum. T, 53, 9.^ * ;
KETTI, n. (©nibf? @ra6? »e^SIfni«?), et schwei- thaz culti auas l)itfkreiikit in tfaen
xerbch Xttti SBaiferletttttta). seo. T. 53, 10.
a. s. kctti: chnti, caule. !<%
nemet thana aar theo stein (vom a. #« cutti thero auino, gregem porooTum.
Grabe des Lazarus), ioh sliumo duet T. 53, 9.
inan in ein, d.ph chuttin, gre^atim» Gc. 3.
intheket mir thaz ketti thes mines SCAFCUTTI, »., ©d^aaf^eerbe.
fri\intes betti. O. III. 34, 82. €/.pAacafchutten,^r€^MomMi.N. 77^71.
thes ganges sie iltun gahun, ioh .^^^^
thaz grab (chrisiij gisahun, CUTTO, m., capedo (Fiadi). Sg. 242.
in michilan Urupan thaz ketti fun-
tun indan. O. V. 4, 20. KIOT (?), bursa. Gx. ^
KETTIlos S. GETI. CÜTAPHARI steht am Rande des Verses: out
ClT S. ZiX. ' foetu pecorum aut cerealis mergiie culmi in
VG. II. 517. — Ist es cnntaphari? oder stedct
KIDI, Tl.; et angs. cidh, crementum, und schwei- ahar in dem Worte?
zerisch Äfbf Xfitn. ^^TT A TX
FRUMiKiDi, fi. chattlan s. yUAD.
~ thaz uuard allaz so gidan, tho selbo ^
druhtin anolta itslan, {KVDEL, gurguttiiim. Tz. Cl»»H<i,emmt.)
thes uuir nu birun blidi, er uuas thaz ^ ° °
frumikidl 0. IV. 34, 12. (CUDELE, ^m. Id.!)
CHOT, Äot^, spurdiio, itercu,. SaL 3. Ct CATHOLIC, fat^otlf*, eatbolic^.
^^ .... a. 9. f. catholica, cathoücam (eccUsiam).
Vietteicht gdiSrt beher; " g^ gj
CHOTEZZENTlü, welches in Gc. 4, bei »»*»-
quens steht und wofcr Gc 1. 6. apauuas- CATALAUNi, keltisches Volk. Eutrop. Amm.
Center »»ip«;,?; jf'"""f<="»\*'«J' ^ ^ Theodoricu, rex francorum, am esset cata-
SteUe m ABAWASCAN. Sprachsch. I. ^^.^ ^^^ chalans). d. Capit. Dagoberti.
COTTO, Mannsnameo. Uv. 40, 57. CATUALDA, gothiscb. Maansnamen. TA. Cf. '
CRUTöji, medltari. Cf. QUAD. fATU.
^"'^ "iTiZ Z 7'*''-^^^' '•'! nudi- KETINA, CHETINNA,/, St<tU. »orA k.dia,
chutLBiL?.* ) "^'•- catena
n. s. chetinne. Wn. 460.
CüTI vel LTM, gluten. Es. 1. 2. Ältt? Äot^ «T- *• chetenno. Bo. 5.
et CHOT. ''^ '• Jt«**^"- ***** ®' "° *" bechemit ke-
tinu zibreche. O. I. 5, 58.
CüTTl, »., Statt {Shxttf in den 7 rowni.), Ättb# chetinnu. U. 10.
^ [ 25 J ^
' ' , . Digitized by VnOOQ IC
367 CODAN — CHATTt AR.
• cheienno. Bo. 5. .
a. s. cheienna. Bo. 5.
mpli dietean«. B<k 5.
d.pL ketinun, catenls. T. 53, 4.
cketenndn. Bo. ö.
a.p/. keil nun, catenas. T. 53, 4.
chetennd, vincnla, Bo* &.
€OLTKETJNA, /., ©olbfette.
a.pL goltkelenon. Wm. 1, II.
GAKETINÖT, gefettet
aT s. m. umbe den hals kecbctennot^r,
presius caienis. Bo; 5.
CODANu9. — S£VO mani immwms immanem
ad dmbrorum usqtie promonionNm fjßcii si-
Wim, qtti codanus vocatur. Piin. ly.
Sollte es mit cot hon in: portus alii rffodiunt
L coihona fafiunl VA. L.43I., woxu Ser-
viiss die Erklärung giebt: col/iona sunt fßor-
ins in mari non naturales scd a$ie t'i manu
facti, zuaammeDbäogcn?
CHOTIN f5. KÜTINA
KUTINA^/^ duitU, cydouia. (quidden, co/-
tanae. Id.)
kutina, rydonia. .Tr.
cfaotina, cyJonia.^ta. 31. eoropodion. F. 2.
cb Ulli na, cydouia. Sal. 2.
chotin, dtania. F. 3.
CUirriNBAÜM.
CHAlDlNl (rfli^tmi), Volk in Skandioaviea PtoK
CAUDIN, capeth (Fuch). Wb.-460.
CATENATes, Volk in viatUKew. PUh, a
KLAUTlNATiu
CHETüNGA s. QUAD.
CADABfbeda 8. FRIDU in FRL
CHATARO fc CHATTA.
CHATTUARii s. CHäTTi,
CITARA—CADÜRC. 368
CITARA,/, Cüter, cithnra.
n. s» cithara. Mu. (rieHeicht ist bier das lat
Wort anzunebmea)
cyttbar, testudo. Eb.
</• s. ziterun. N. 32, 2. \
cytbarun. N. 42, 4.?, citharä.
cytherun. N. 42, 4.)
crrARPHiN 8- PIN, PHIN
CITARHUS.
CrrHERARI, m., dtharista. Pr. m.
CATÜRIGes, keldscbes Volk. Pilo, (der sie zu
den Uguris reebnet)« JuL Cäs. TMxrov^iyti;. Plol.
aecxro^^^. Strabo, Cf. CATU— •
CITAROH? Impetigo^ Scabies. Wcd^ Form
nocb Ursprung dieses Worts lälst sich ans den
Stellen, in denen es vorkommt, bestimmen. In
Idt wird citrus durch die bei Papias und Isi-
dar vorkommende Glosse: impetigOf sicca sca^
bieSf eminens in corpore cum asperitate e$ ro-
tunditate formae, quam vidgus sßmam tfpcat,
erklart Sollte es mit cutis ^ ocvra; zusammen-
hängen? sollten die raiilien, blättrigen, hervorste-
chenden Pusteln, Warzen, eine Anwendung des
griechischen xvrruQot;^ xvrrdiQiov^ Fi^lenzapfen,
Eichelkelcb, Granatkelch, Bienenzelle, veranlalst ha-
ben. In der Form cittarlus, coulerlu« scheint
wieder eine compos. mit lAs, £au^/ und vieU
leicht auch in cittarouga ein comp, mit auga
angenommen werden zu müssen. SoUte es auch
xu zittaron, jitterui geboren?
citaroch, Scabies. Bib. 13.
citaroc Bib. 8;
citrQcb. Bib. 4.
zittaroch. Bib. 6. v • ^«
... ,>., II /, Impetigo.
nttarouga. Bib. 11. ' r o
cnterlo. Mon» 1.
couterlus, roudo. L.
a. s. cittarlus, impetiginem. Rb»
CITTAROUGA & CITAROR
CADURCl (cf. franz. Stadt eahfßrs), keltlsdiea
Volk. Anson. »cid in cnlcitis praecipuam gUh
riam cadmrci obtinent; gattiarum hoe et tö^
Digitized by
Google
869 CUTERLO— KABH.
menia panier inventum. PI 19, 2. <^*t Jufcj
nal (6. 7.) heifct die cß^cUa sMsi caiiißrcum^
CUTERLO s. CITAROBL
CHEViA^^KIPHA-
370
aXTARLUS s. ClTAROa
GOUTERLUS s. CITAROÄ
aXROCH s. ClTAROa
Cfkaphjan. ^
(cV) ufchaf ta, suplrnJitat* D* \h\ ^^^^
fi.Ä.ttfcafcndcr^ rejaqAnu». Viü^
cbaphendo iSiC £e gote» N<Ki
Gehört
GEFFIDO^ cansUeratitme^ Gh. 1- 3-
bieher?
CHEVA,/., Äife, «Clfe, säigui^.
n. $. cheaa, silufua.YG^ L 68. Gd. Lc* 4. 5.
Bib- 10- II. I>. 11. ai2^ cbeua v.
s^Tuiv j siliqna. F* !• 2.
cheya t>., spriur v^ hülse, siUqua. lU^
J. s. che a um (sUJ, siliqua. YGr 2.
KATVELLANi, Volk m Brilannica Dib Cass. d.pl. eheuua, «ö^u^ V& 2.
CEUTRONes, deatedies Volk, too den Ner-
viern abhängig. JuL C.
KAPH. (Ct kepfer aide «cheT8tein,>w-
ceres. Eng. 2.)
d. 9. ebapfe, specnta (ex spetula provtden-
tiae respicitj. Bo. 5. cacumine (dero
uuerlte). Bo. 5.
4er ati demo chapffe dero ehaliu«»,
in loco calviiiaej irhangen nuard.
N. 83, 1.
KAPHfeN. KAPiyAN <ct unser gaffen),
xtt caphespilen [©c^oufpieletr)! denmata
durch werltllche hochuart pfliget ICH
des tüvel|B8 dinste sullin dJ brud^re
seiden komeu (in den Staluten des deuV
sehen Ordens), intMeri, mit Genitiv, oder
mit ans oder mit xi.
(ih) chapfen din, dn i^e jchuipest N.12,2.
(sie) kapfetun: * ,
kapfeiun sie lango, uua« uuua*
tar sie thero thingo,
mit hantoo oba tben ougw, th»x
bax sie mohlia scouuod. 0. Vr
17, 37.
^hapheioD an die illccebras. N. 118,
^ 136.
•) Nicht Kaffeespiete (Spiele in Kaffeegesell'
•Schäften oder Kaflfeehäusern),^ wie Ueunis in seiner
Ausgabe der Statuten des deutschen Ordens an-
mmmt, und, aus dieser Stelle die Folceruug zjebt^
dafs schon xur Zeit des deutschen Ordens in Preur^
feen der Kaffee m Gebrauch gewesen sey.
n. s. keuiay cavea, dofntmeula, uhi aviculas
includuntnr^ F.
cheuia, cavea, Tr.
d. s. cbeuio (ario iecto, des Vogels/ Bo. 5.
a. 5. cheuia: inchenia getan (Vogcl>r Bo. 5..
l'^l^^tCchelua m.)rCoveam.I).U.^ii
keuion'^
cheiiiun: perdix inducitur in eaveam^
eheuiun. Mo*. Bib. 1. 2. 7. miserwa
enm in eaveam, cheuiuBk Mf. Sk
rheiuiun. Bib. 3. V ^^^^^_.
chiwrn. Bib. 5* r
KEVINA,/, cavea.
d. $. ehettina'y taved. Pnrik U
KUPHA^/., Stiffff Xnfft, fmmemlns.
n. s. chippha, hitnenttus. St humetate. V.
is./ü/. kipfa. L»
ehipCa. Em. 32.
ehipph» F.. 2.
chipha. OA.
chrphi. Btbv 6;
chiphe. 't. , ^^„^,
Lipfua m. I FiOi,
eiphuiK Bib. tS» '
eh! p h a n, Kb» 7. 1 1. Mt, Ei» 2fr.
ehipfon. Sg. 184.
cfaippkaM. Wnv 863.3905^
ehipp»n. Em. M,
tkiian. Bib. %0,
Digitized by
Google
371
GflOE— CHÜFA.
CUPHO— KAUF.
a7fi
«ihiffan. Blb. 9. Zf. \
«hipheo. Wn. 460. f , Aum««
chiphiB. Büh 5. l ntii.
ehipphin. Em. 31. /
tLph chiphun, httmeruIisCvestibuliJ,MtfBib.i.%
cfaiphen, humeruUs. Bib. &.
CHOF?
chofa Cpl-Jf nexiu (meäu exiremaegue agmioa
caudae solvttnUtr). VG. UI. 423.
KOPH, jn. <noch jetzt Äopf als tßftpf/ tajft), ^-
phuSt iiord. koppr, vascuttim rotimdiim sine
onus. C£ KUBA, KUOFA, KOFINA.
n. $. ««pH, cifus. Tr. cratera. Vfn. 232. F.- 2.
copf, cratera. F. 1.
fhot Bib. 2. \
chopf. Rb. Wcrater.
chuph. Tg. 1.)
, «h«pli, tyfihus. Wn. 460. 863. Em. 31. ,
chnpf, cuppa. C.
^,.chaph..8.aiL286.) ^^.^
chopf^s. Rg. 1. 1^
4ts «. chöpf. Mcp-
g.^? chofXa. Bib, 2. L craUrarum (vidleidit
chopffa. BU>. iJist im Deutschen der J3u
gesetzt).
i7./?/.4^faoplia, scyphos (am Leuch^r). Ma. Sb.
Bibu;l. iallos i. g^ma va^i^ (offertns
ei corQrumiy palmam £t talqSf qui Umpli
£sse videbanturj, Mi{;. Bib. J. 2,
chopplia, eraleras. Rb. Bib. 1^. Zf.
i^hopfa, cuppas. Sg. 184.
cofpfa, crateras. W.
jchoffa^ craieras. Bibu 9. idrlai. C.
chupfa, craieras. R.
chopphe^tfij/iAo^.Bib.S. gAildine ch^f-
phe (ch^pbfe. JVIos.). 0. HL 69.
GIASECOPF. Cr. \
GLASCOPF. L. [ , fiol(h fiola.
CLASECHOPH. Em. 3i)
CHÜPPILI, «., 4dphHs. Ih. Rd.
CHOFFA FODAR MAZIU^ carka tkinne (?).
* C. gehört wohl hleher.
CHUFA 6. KUOFA.
CüPHO?
cupfaoDy mumcipus. M. 19. Can. 10. 11.
CHIJPF 8. KOPa
KAUFjan, KAUF6n, Unftn, goth. kaupon,
angels« teapan, nord. kaupa, mercari. SpUte
es mit caupo, copo, xaaisXoq^ zusammenhängen?
od^ mit cunere? capere?
Bedeutung und Gebrauch:
eomparare. VS. K. 55. Gh, L 2. 3. Can. 4i
Sg. 292.
entere. Sg. 913. Rb. Frg. 27.
mercari. gL K. Riu Rb^
commutare. Mi. Bib. 7.
conferre^ Le. 4. Bib. 13.
redimere. Ep. P. 3. Bib. 13.
enonu ia coufit man zuene sparon mit
scazzu^ nonne duo passeres asse veneunt?
T. 44, 21.
daz tu mit iemo Vxh^ gerno chouftist^
emeres. Bo. 5.
mit sinemo tode choufta er sia. N. 114. 15.
diu scalfa pin ih, den da chouftost N.
114, 16.
ch oufeme 8, m^cCTinr (aeterno). Rb.
coufe suuert, emai gladium. T. 166, 2.
sie couftin muos. T. 87.
kovtfen iro notthurft 0. IL 14, 100.
choufenta, redimentes (tempus). Ep. P. 3.
in epan choufta, coemisset. Mart.
kx)ufent ziu, de vobis negotiabiminr. Ep.
can. 2.
4^houfenn1s, negotiandi. N. 62, 4.
choufConto, vendendo. N. 108, 17.
Form und Flexion; *^
1« kaqfjaii.
Inf. chaufan. K. 5.5.
chaufe«. Feg. 27.
caufen. Sg. 913.
coufeii. T. 146.
koufen. O. i\. 14, 100.
couffan. VS.
choufennis. N. 63, 4*
<er) coufit T. 44, 21. 77.
Digitized by
Google
373
KAUF.
KAUF.
374
chaufit gK Kk lUii» Pa.
chöuffit. Gh. 1. 3^
(ir) ohofiU Le. 4« .
Cbofat. Bib. 13.
(sie) €aufeiit. Can. 4.
: koufcnt £p. oan. 3. .
(er) coufe. T. 166, 2.^
(wir) coQfemes. T. 80.
choufemes. Rb«
(ih)t coufta. T. 125.
(du) cbouftost N. 114, 16.
(er) courta* T. 77.
cboufta. Rb. N. 114, 15. Mart
(sie) couftun. T. 147. 193, 5.
chouftun. Ml»,
(du) cbouftifit Bo. 5.
(er) cboufti. Gh. L% X
{sie) couftin. T. 87. .
iflip^ s. CO «.IL T. 159, 5.
imp.pl. coxkleL T. 148.
" chaüfet Frg. 27.
pi, as 0. ^..choufen ta (cbaufenL Bib. 13.)»
Ep. P. 3.
a.pL coofenton. T« 117.
2. kaufdn.
^ Inf. koufon. Sg. 292.
(sie) cboufotin. Bib. 7. /
imfi.pL coufot T. 151.
p. a. chouffonto. N. 108, 17.
GAKÄUFJAN.
(er) gachaufit, emit. Frg. 15.
(wir) gechouf£n umbe in(got)rait temo
uuerde rcbtero denmuoti daz
tiura ^elt sinero gnadon, justae
humUiQih preiio inestitnabilem vlcem
divinae^graliae promeremur. Bo. 5.
(er) gacbaufta, emit. Frg. 15.
gecboufta mit linsinin aiaes praor
der eristporinni. N. 46, 5.
(ne) kekaurton, adpreiiaviarunt. Gx.
p.p. gecboufet, comparaius. Hd. haben,
comparatas habere. Mep.
gichoufit sint, emti sunt. Sb. nur«
" tun. OA. hapen, empimm. VA: X. 503.
gichontfit, anhpfiräiur. VP. emiisunU
M. 31. Le. 1. 3.
kichaufit uuird it, vineai Ib. Rd.
lt. $1 m. gicovftery empümus. BL
UNGAKAÜPT, ungeloiifl.
uDgi chonftaz. M.30^ Gkk 1. ^)grafts (ae-
ungachofUz. Gh, 4. \ cepistis).
a.pl.n. ungichoftiu, Aiemptas. Prod. 1.
ARKAUFJAJS, (rfaufen.
(du) archauftos, mercatus es* B. 16.
archauftes, r^£?^inij/i. H. 26.
(da) erehau f tis, redimerei (hominem). Hi 24.
p.p. a^rchaufit, redempiue (plehs). H. 21.
a.pl.m. arcbauTte, redemlos. H. 24.
FAIIKAUFJAN, Derfaufen, vendere.
laf. fikauTen (üe), vendere. Sg. 913.
firkoiifen:
quad, man sia (8alba)moh'ti scio-
ro firkoufen filu diuro. 0. IV.
2, 22.
Circhoufen. 0. IV. 2, 22. cod. F.
ze farchanfanne, venundandism. K. 57«
zi uorcoufanne. T. 99.
(ib)' fercboufo, veneo. Ic
(du) firchoffes, distrahis. VP.
(er) forchaufit Frg. 15.\
farchaufit Pa. f ,. -
farchauffit gl. K. (^ •^^'^''' '^
ferchoufit le / '
(sie) forchaurent, vendmni. Frg. 27.
(er) forcoute, vendat. T. 166, 2.
aircoufa. A.
fircoufe. D. H. 336l
(ir) firkoufet O. |II. 14, 104.
(er) f^rchaufta, distraxii. R. farchaufta
mit unrectu« Em. 3. €aD. 9. 12.
lurcbaufta. Can. S^
forchaufta, vendidii. Frg. 15.
fircboufta. Nd. IL • '
furcoufta, vendidii. T. 77.
(sie) forcourtnn. T. 147.
firchouftu«, distrahebant. VP. 2.
(sie) firchoüflia M. 32.> .. , ,
tirchouphtm. Sb. j
imp. $. forcoufi. T. 106.
imp.pl. (uTCOuielj vendile. T. 3i, 4.
p. a. ferchoufeodo. Nd#
ferchoufcnde. Nd. IF.
g^pl. forcoufcntere. T. 117.
d.ph forcoufentOD. T. 148.
^
Digitized by
Google
375
KAUE.
KAUF.
376
«. pL ^for€o«(entoiL' T« 117.
p. p. f excbjoulil, vetuwdnta. le.
forc^aifit uairdii ihiu «alba uui-
dar thria huiil pfenifingoiL
T. 138.
firchoufit wirt,va9ti7«Bib.l3. airer«
deat^ veneunL Sb. uuard, veniit.
^\ Bib. 10. uuari. Ho*
lirchoaffit aner dient,«arietMrf.N.3L
Le. 1. a
llreoufit Huerdent^ veneunU Le. 2.
firchoufet uairdit, vcniik Ep. P. L
fercboufet uaard. N. 104, 17. ha-
be ta, vendidit. JNd.
uerkoufit nuirdit^ tietuV. La. I. 2.
uirehount waft, veniit. Bib. 11.
uirchSfit Yrati^ veniit. Le. 5.
yercboCet üuard^ veniit^ Lc. 4.
uerehoufte piderbi, rerum distrac-
iarum reditus. Caa. 13.
n. s.f. n. ferkoufta^ venundalite. Gx.
d.s.m.n. i^TcYiOMfiQmQ^ vendito. N.
108, 31. .
i/. p/.^ foccauftea^ disiractis. Can. 4«
KÄIJF, m., Äauf. .
V Bedeutung und Ciebraoeh:
negotiunu Gl^ L 3.
negotiatio. Frg. 19. '
commutatio* Bib. 1. 2. 5. 7. 11. 13. M/i. Mf.
N. 43, 13. Rg. 1. D. II. 284. P«. 2.
vadimonum^ D* llf 353..
^mercimouium* Ud. £c. '
merces. M. 29. Gc 1. 6i
cMimercium. Hd^
/oOTWÄ. M. 19. Mcr. Sb. Can. 10. II. 13. Bib.
1. 2. 3. 5. 7,
coemtio. Mi|t. Sb.
cantr actus. Can. 13.
chauffa^ trapeütas. Rb.
chouf^ commercium (inter denm^ H komines).
Bo. 5.
ehoufes, commercih unde allere uuande-
lungo. Bo. 5.
hus coufes, T. J17.
thie stuala aub ih^ar ^ie aalun inti iro
kouf maiun. 0. IL H, .14..
tbie iQng«r4)n iro zilotun \n koufe in
n^uas the hoUluik O. IL 14, IL
tbaz sie firmidin aar theh kouf. 0« I|.
11, 15.
mit k4>afu brot giuuiniraik 0. Ul. 6y 17.
mit kouf« biuiiepban. O, IIL 6^ 21.
ebouf. triben. Bö. 5(. \
Form und Flexion:
n. «. couf. M. lät
ebouf. Bo. 5. Sb. Can. 10. lt. 13. Bib. 5.
chöC Hd.
chouph. Bib. I. 2. 3.
g. s. coufes. T. 117.
choufes. Bo. 5. • : i ;
d. s. caufe. Frg. 19.
koufe. O. IL 14, 11.
€Oufe. T. 12i
choufc. Bib. 7; Mt|;. Can; 13. N. 43, 13.
chouffe. M/i. Uff. Bib. 1. 2. ö. Sb.
Gh. 1. 3.
a. $. kouf. O. IL 11, 14. ib.
cbouf. Mcr. Bo. 5. D. IL 284. Bg. 1.
chouph. D. IL 353.
instr. köufu. Ö. IL 6, 17, 21;
o.ii.p/. cbouf fa. M. 29. Gc. 1. 6. Ec.
chauffa. Rb.
chouffi. Gh. 3. ■ )
d,pl chouffun. Idv. Ps. 2. Bibi 1. 7.
chouffin. Bib. 5. >
chöffeu. Bib. 6.
choufan. Bib. 11.
chuofan. Bib. 13.
URKAUF (?), m., redemtio.
urobauife, redemtione. IL 10. (ist doch
irohlüicht ur cbaaffe).
CHORKCHOUF. m., Äortifauf. Bo. 5.
KAUFUUn. 1
^UFMAN.
KAUFlÄ/VNAHAUBrr.
KAUFSCAUL ^
KAUF41AT.
KOUFUK. Gc. 12.),., .,.. r f
CHOUPLIH. AI. 2.! i^^^^^^t^nab^^venale.
J FARKAUFUH, öerfäufridj. '
^.>^. fircouflihen (firc0flingen. D.
IL 346.), venalilm. D. IL 346.
^ KALTO,
X
Digitized by
Google
377 CHUOFF— CÖVIN.
KAÜFO, m., Äättfer.
n. s. chaufo, redemtor. H. 22.
choufo. Ph. 1. \
chouffo. Ph. 2. ShAj mango.
choupho. M. 33. )
a. s. chantoja yinstltorem. £p. 2.
ISANCHÖFO. Tr.) ^
ISENCÖFO. Cr. \^ f^^'^''^'^
STAHILCHÖFO. Tr.j ,.
STAIIELCÖFO. Cr. j^ ^''^'P^^'
CHAUFARI, m., Ääufer, insiitor. Ja.
g.pL choufaro. BIb. 7. \
ohouffaro. M/u Bib. 1. 2. 6.f, instito-
cohuffaro. Sb. \ rum.
chouffare. Bib. 5. /
CHUOFF (?), incubas. SaL 4.
KUOFA, Äuff; angs. cyfj cyfc, dolium^ nord.
kApa, cuba. Vielleicht ist KÜFA die ursprüng-
liche Form; Zusammenhang mit KOPH Ist
\vohl anzunehmeu; einige Formen lassen auch
nicht unterscheiden, ob sie zu koph oder kuo-
pha gehören. Cf. auch KUBA u. KOFINA.
^lieber auch unser: A fi f e r (ßböttiäftt), VStXUtnftt.
n. s. chuofa. Wn. 3355.
chuopha. Wn. 863.
chuafa. Sg. 184. \ , tunna.
cSfa. Tr.
^ chufa. Em. 31.
chopha. Wn. 863.)
. chfifa. Em. 31. (' ^^'/^Z^^'
chSphe, cuba. Wn. 460.
d.p/. cuafun. Aid. 1. ) ,.
chuofoaTg.sJ'^"*"'^"''"-
o./i/. chofan Cdat. pl.f), cuhas (in cubäsmar-
tires mergiinturj. Aid. 3.
chüfä, dolia. Bo. 5.
chuofa, /»na«. Em. 31. cubas. Tg. 5.
UUlN CHUOFA, /., cuÄa vlnaria. Sg. 242.
CHXJPFILI s. KOPE
CHEVINA s. KEVIA.
KOFINA— COFNA.
378
pedite^ verum bigis et curribus gallice armati;
covino« vocanfy quorum falcatis axibus utun^
iur. Pomp, mela de briiannis.
COVDVAR/i (essedarüj. Tac. Agric. 35. 36.
IvÜFIjNA, cophmns, angels. cepla.
d. s. cofino: mit colino dienont. N. 80, 7.
chophenno: an chophenno dienoton
sine hende, in cophino. N. 80, 7.
chouinun. Sb. Ps. 2. Bib. I.n, cophina
chouinno. Mv. ( (manus
chouinna. Bib. 7. j ejus in co-
phino servieruntj.
KEVAR, KEVARO, »., «Sfer, bruchu,.
71. s. cheuar. Zff Wn. 863.
cheuuar. Bib.
cheuur. Bib. 9. 12.
cheuor. A.
cheuir. N. 104, 35.
keuir. F. D. III. 334. I bruchus,
cheuer. Wn. 460. Bib. 7. D / brucus
III. 334.
keuer. L. Hd.
kheuiro. Em. 19.
keuero. Tr.
keuera /sicj. D. IL 334.
d. s. cheuor e, bruco. Bib. 1. 2.
CHWATCHEÜER, m., scarabeus. Wn. 460.
SUNCHEÜER, m., bruci^. N. 104, 34.
KUPHAR, Äupfer, nord. kopar, alte., niederd.
copher» cuprum.
n. s. chupher, cuprum. Tr. aes. Wn. 460.
g, s. chupferes. Mcp.
a. s. kuphar. 0. I. 1, 69.
KAIPHAS, laulct in
g. kaiphases. 0. III. 25, 6. IV. 17, 31.
CHAFTAERE. Pa. )„;,,,„,. ^t KAF-
CHAFTERE. Ra. gl. K.) SA, aber auch
CHAST-.
COVINus: flimicant tum equitatu modo aut COFNA, glaucus (Fisch). Tr.
Vf, [26]
Digitized by VJOQQIC
379
KAFSA— KAL
KAL.
380
KAFSA, KAFS, Xa^Ut capsn.
kaf»a. Tr-
chafsa. Z.
kefsa. VS. Sg. 292.
chefsa. Em. 31. (y cop^a.
' chephsa. Wn. 863.
chcfse. Wn. 460.
kafs. Sg. 292.
Caps 9 abü%. Sg 292.
* in cheifsOy in capseUnm. Rb.
CAPSELIN, capsella. Sg. 292.
CHEIFSA s. KAFSA.
KAL.
Im Cf. das nord. Wurzclverb kala,^«/-
gere; anch angels. celan, algrre.
KUOL, fu^I/ angels. cole, sithfrigidtis.
d. s. m. chnolemo, gelidn (grandincj.
Prud. 1.
n. ph m. chula, rigtd (amnes). VG. IL 485.
chuole. N. 119, 4 sie geschent
die znnden, die fore chuole
uuaren. N. 139, 10.
Gebort SWEIZCHOU (swexcholi, suez-
clioli) in: si rmtim eorum (anmalimn)
confrn legem minaverity qrwd sweizcholi
didinus. L. baioar. 13, 11. bleher?
KUOLl,/., Äfi^Ie.
Bedeutung und Gebrauch':
ehuolij frigiis (hivisj. M^.
chuili, jTr/^oru. VE. II. 8.
in thera chuoli after unterne, ad au-
ram post meridiem. Bib. 1.
z\ chuoli, ad anram. Ma.
du brahtost unsih in dia chuoli, in re-
frigerium. N. 65, 12.
ther anur untar mannon niuzit minan
brunnen,
then ih imo thanna gibu zi drinkanne,
thurst then mer ni thuingit, uuant er
in imo springit,
ist imo kuali thrato in euuon mam-
monto. O. IL 14, 42.
Fonn und Flexion:
n. s. kuali. O. IL 14, 42.
ehuoU M4. Bik 1. 2. 5.
rf. «. chuoli. Bib. 1. Wn. 863. Ma. Sb.
chuele. Bib. 5.
chöle. Bib. 6.
chull Bib. 7. Em. 31.
ch&iin. zr.
chualinu. Em. 27.
a. s. chuoli. N. 65, 12.
a.(pl?J chuili (chuila. VE. 2:), frigora.
VE. IL 8.
ÄBANTKüOLl, /., «benbfu^Ie.
d. $• in äbentchuoli. Bo. 5.
»lEZKUOLl, /., temperies.
a. s. mez chuoli, temperiem. Mop.
KÜOLJAIN, f fielen, angels. cb\]fkVi, frigescere,
refrigerare; nord. kölna , frigesccre.
Inf. kuelen:
er ist, quad, bifillit, mit thor-
non ouh bistellit,
nu man imo sulih duat, nu lazet
kuelen iu thaz muat O.IV.23, 14«
kulen. O. IV. 23, 14. cod. F.
chuelin,frigidum facere. Org.
(du) kualist:
80 kualist thu thih oTEo mit brun«-
non redihafto. O. IL !), 92.
chualist O. IL 9, 92. cod. F.
chuolest (hizza). N. 139, 7.
(du) chuoUes. Mo*. Bib. 1.2.x ., ^ .
chueles. Bio. 4. I ^«i . •
chuales. Bib. 10. lo. >
1 -1 Ti«i.-4< l omnem ven-
. chuiles. Bib. 11. 1. | u-^i ^ ^
- 1 . 11.. £■ ItiMt). Hieber 7
chuolest Bib. o. ^
(er) chuoleta, refrixit. Prud. 1.
GAKUOUAN, refrigerare.
Inf. gichuollannes. Bib. 1.2. Sb.Urefri'
gichuolannes. Mit). ) ge-
• randi (gratiaj.
(ih) gichuole (refrigererj. Bib. 1. 5. Mi^.
Ps. 2.
gikuale: uuib, quad crfhnan thes
gib m4r thes drinkannes, uuird
mir zi gifuare, thaz ih mih nu
gikuale. O. IL 14, 16.
gichuale. O. IL 14, 16. cod. F.
(ih) gichuoleti, refrigerer. Bib 7.
(er) gicuole, refrigerei (mina zungun).
T. 107.
Digitized by
Google
381 KAL
(er) kichualta, refrigeravit. Rb.
(sie) gikualtin (in thaz muat). O. III.
18, 71.
p.p. gichulit Kk 6. ) werde, refrlge-
kichuelet Bib. 4.1 rer.
RKUOUAN, erfüllen.
Gehört se achulot, iorpit (sie) hieher?
iM. se für seo zu nehmen?
Inf. [erchuolen: si wollen sich er^
chuolen (durch das Bad)]. Mos.
(sie) irchuolanl,/ri;f^*ciiiif. A.
(er) arcuole, insolescat. W.
(er) erchuolta mit sinemo tode demo
chuninge sin %oxn, saiiavit.'Ro.b.
p.p. irchuolit Bib. 10. 13.4 werde, re-
erchuolet N. 38, 14. \frigerer{fxiu
irchulit Bib. 1. ) nero
sorgon).
KALT, falt/ gotk., nord. kald, angels. ceäld,
fripdus.
Bedeutung und Gebrauch:
fripdus. Org. Bo. 5^ K. 55.
algidus. Prud. 1. Org. Mcp. Em. 17.
gelidiiSi VG. I. 287-
thar uuas fiur thuruh thaz, uuanta iz
filu kalt uuas- O. IV- 18, 11.
dar ne uueder ist ze heiz noh zechalt.
N. 65, 12.
caltes uuazares, frigidae aquae. T.44, 29.
chaltemo norduuinde. Bo. 5.
die chaltun evda, fngidiirnpulverem.Vmi.1.
chalta, algida (^axaj. Prud. 1.
demo ehalten saiurno. Bo. 5.
den ehalten mäno. Bo. 5.
chaltiu sacha. Org.
Form und Flexion:
kalt O. IV. 18, 11.
ehalt N. 65, 12. Org. Bo. 5.
chala. Org.
ff. s. m. kalter. VG. I. 287.
chalto. Prud. 1.
n. s. f. chaltiu. Mcp. Org.
g.s.m.n. calies. T. 44, 29.
c/.«.ia.?i. chaltemo. Bo. 5.
ehalten. Bo. 5.
a. s. m. ehalten. Bo. 5.
a. $. f. chaltun. Prud. 1
CHALO.
382
n.Q.phm. chalta. Prud. 1.
i/.p/. chaltem. K. 55« Em. 17.
ehalten. Mcp.
Compar. chalter, fSIter. Org.
CHALTSMID.
KALTl, KALTiN,/., Äältr.
Bedeutung und Gebrauch:
/rigor, frigus. »L 29. Org. Gc 1. 6.
algör. Pa. gl. K.
frigiditas» Org.
gelu. Hs.
torpor. M. 30. Gh. 1. 3. Ic
in chalti, in algido. Mcp.
Form und Flexion:
n. $. chalti. M. 29. 30. Gh. 1. 3. Pa. Org.
chaldL gl. K.
chaltiu. Ic
g. s. chalti. Org.
d. s. chalti. Gc 1. 6. Mcp.
keiltene. Hs.
KALTfeN, falten, tttalUn.
Inf. chalitn, frigidum ßeri. Org.
p. a. </• «.y. chaltentiro minno, refri-
gescente caritale. N. 24, 1 7.
ARKALTfeN, erfaUeii.
(er) ercaltet: minna managero er-
caltet T. 144.
CHALO, CHALA W, ta^l, angs. calo, cala,
lat calvus.
chdlo. Sg. 242.) ,
chaUOrg. 1'^^'^''^-
n. s. m. calauuer. Sg. 913. \
chalau«er. N. 46, 1 f, calvus, recaU
chalawer. Bib. 6. i vasier.
chalewer. Tr. j
caluuar: hintana caluuar, inrecaU
vatione. A.
g. s. m. chalauuin. N. 46, 1. 83, l.\
chaliuuin. N. 84, 1. f
chaluuin. N. 46, 7. >, calvi.
chalauuen. N. 47, 1. 1
chaliuuen. N. 83, 1. ^
V. s. m. chalauuo, calve. N. 46, 1.
d. pL chalauuen gebeinen, calvis ossiöus,
N. 41, 1.
CHALOBERG.
[26']
Digitized by
Google
383
KALL.
CHEL— KELA.
384
lium.
CHALAKTOILLA.
ÜOCHALAUUER. Mo. BJb. 1. Sb.^
ÜACHALAUUER. Ib. Rd.
ÖCHAIAWER. ßib. 5.
ÜCHALEWER. Tr. \ ; ,
UOCHALÜUER. Bib. 8. iO. / ' '•^^''«"'"^'••
ÜOCHCALWER. Bib. 13.
OCHCHALWER. Bib. 4.
HÖCHCALUER. Bib. 11.
AUURCHALAUÜER, recalvaster. Ib. Rd.
CHALAWI, /., calwtinm.
n. s. chalauui. Mi]. Bib. 1. 2.) ...
chaliaui. Bib. 7. >'
chalwe. Wn. 460.) (zu chalawa?),
chalewe. Hd. ' cahitinm.
g. s. chalauui. N. 46, i.) , . ..
clialiuui.N. 83, 1. !''''''"'"•
d. s. halagi, calvitio. Rb.
^- ALACHALAWI, /.
d. s. in alachalagi, in recalvitione' Rb.
CHALAWA, /., calvifium, obripilatio,
n. s. chalauua. Bib. 5. Sal. 1. 4.
chalewa. Tr. Em. 32.
calaua. Wn. 232.
caluua. F. 1.
calwa. F. 2.
chalua. Sal. 2.
d. s. chalauuo. Sb.
0. s. chalauun, obnpilathnem , horripila-
iionem (capiti statuetj, Mt/. Bib. 1.
2. 3. 7.
CHALAWJAN, CHALAWÖN, decahare.
chajwot, decaluabit. BÄ &.
GACHALAWJAN, decalvnre.
gichalauuit Bib. 1. 2.i , »f..
• L 1- •* T>ti n t> decalvabiU
gichahuutt. Bib. 7. i^
KALL6n (felffn, fc^refen, ISrmen), nord.
kalla, calare^ clamare, dicere, invocare. Cf.
GAL.
(er) cballot Cchallit Bib. 5.), effahitnr (rU
gide dives), U^. Bib. 1. 2. 7.
(sie) ehatlont (cballint. Bib, 5.), effahuntur.
Mv. P». 2. Bib. t. 7.
(er) challota, exstdiabat. Prod.
p. <7.>challonte, garriens {verbts maligmsj.
La/I. 1.
d. s. m. chsillonlemo, persulianii, super-*
bienti. Prud. 1. ,
KALLARI, m.y verbosus. Tr.
challari, convitiator. Prud. 1.
KALLAZJAN? ist ein solches Verb zu folgern aus
callaeento, furibundo (aono). Pa.? in gl. K«
s^eht kala:&zando.
CIIELZON? cf. auch GELZON in GAL.
chelzuntun, orantis.D, II. 342.
Gehört auch cheizenta^ exuUans. D. II. 339^
hieher?
FARKALLI (?), muUiloqnus.
[o. s. f. uerchallen, multiloquam (dolosi-
tatemj. Wb. XII ]
GAKALU, ©efelle.
(sin uater biez in sin stille, uermiden
solich gechelle. D. IIL 90.)
chelan s. QUAL«
CHEliESGOWI, Gau in Baiern.
EÜBLA) f., ^C^(e/ gula, — Angels. ciolon, gut-
tur, ceole,fauciSy ceola^ giirgustinm. Cf. auch
chiel. — Sollte es, wie Pott meint, auf sanskr.
gr% devorare, zurück zu fuhren seyn?
». tf. kela, gula. Sg. 242. 299. F. 1. Wn. 232.
Tr. Mon. 2. Wm. U.
* cela, gtda. Sg. 913.
chela, guttnr. Em. 31. Wm. 5, 16. 7, 8.
Mcp. N. 5, 11. 13,8. brancla. Wn.232.
F. 2. (hieher? sollte auch BECHELA,
brncia. F. 2. hiernach zu erklären sejrn?)
gurguHo. Em. 31.
kele. Wm. II.
chele. Wn. 460.
g. s. cheluun, gutae. K. f.
d^ s. chelün, fauce. Bo. 5. in iro chelun'
De liutent siu, non clamabunt in gut*
iure sno. N. 115, 4.
QUUERECHELA, gurgula. Em. 27. Hieher? cf.
QÜERCA.
CHECNEZZI, retia sfrumalia. Schmellcrs baier.
Wörterb. H. S. 289.
Digitized by
Google
385
KELLA.
KELU— KÖL.
386
Struma.
KELBIRGA?
KELBRATO?
CHELGITI.
KELAGIRIDA.
CHELCKROPF ist wohl zu che Ich gehörig.
CHELATÜOIL
CELUR. Sg. 913.) ,. „. , ^
CELOR. lU. j.ff^^S^^'^'''^- Hicher?
CHELOR, palearia. VG. IIL 53. ) /
CHELERÖ.) , /ci . o Wllieher?
CHELERA.l'''^^''^-^-*-2-^)
CHELCH, m., Äropf, struma.
n. s. chelch. D. IL 320. Wn. 46a>
_ chelh. Em. 31. Sal. 4.
chelc Hs.
ehelich. Em. 31.
€Z. $. chelchy strumam. Bo. 1.
a.pL chelha. D. II. 320. ) .
chelcha. D. II. 320. Prud. 1.^^'''''»^^
CHELCKROPF s. KROW.
CHELCHOHTER, f ropfig, strumosus.'Em. 31.
KELLA) /., Äille, tmlla; et angeU. eylle,
cille, uteTj ascopera, cadus, lagena; s auch
GELUDA, KELLl und KELLARI.
n. s. kella, trulla. Prud. 5. D. II. 3i4. vaiil-
hm. F. 1. 3.
ehclla, imlla. F. MA. 3. Wn. 460. Cr. Zt
Hör. Tr. Prud. 1. L. D. II. 824. Bib. 1. 2.
5. 6. 7. 11. cramula. D. gazza. Wn. 863.
cheilla, trulla. Rf. Bib. 10. 13.
chelle, trulla. Wn. 460. Bib. 4.
a. $. keilen, trullam. Hd.
II. a.pL ehella, vatilla. A. Bib. 9c 12. trullas.
Bib. 8. 13.
kella, trullas. A.
cheilla, vatilla. Zf.
chelle, trullas. Bib. 4.
chcUun, trullas. Rb. Bib. 9. 10. tf.
FIURKELLA,/., geuerfcHe, Äa^teitpfanwe.
». 0./;/. fiurchella. Bib, 7. \ recep-
finrckella. Bib. 5. r iacnla
fiurehellun. Moe. Sb. Bib l.( ig-
fiurcheliio» Bib. 6. / nium.
RAUKHEIXE, /., SÄauc^erfaff, timiatarus, /«-
ribulum. gl K.
CHELLIU (chellilih. Bib. 12.), »., tgninm re-
ceptßcula. Bib. 9. Wn. 863. Zt
KELLI, n. Cf. KELLA und' KELLARL
WlTKELLI, n., porlicus.
n. s. unit kelle, porticus (xe athenis). Bow 5.
£/./?/. uuitch eilen, porlicibus (stoicorumj.
Mcp.
FURIKELLI, ».
n. a. s. vurichelli, vestlbulum.VtuiA. ea-
meram. Bib. 1. 7.
furic helle, vestibulum. Marl, absi-
dam. Can. 13.
-Turichilli, cameram. M«.
n. a. pl. furikelli, proscenia.T>. H 335. va^
mitoria. SaL 1.
CHIL (Äeil?>, paxUlum^ parmm Kgnum. Sg. 283.
k1l.hs.
CeiL. Tr.
>, porrus (Vay
KOL (^/2.?/, KOLO, m., Äo^Ur angels. co.l,
nord. kol, carbo; cf. nord. kola, lampas.
n. s. kolo, carbo. Tr. Ci;.
g. s. choles, fuliginis. Ja.
n.pL cholon, carbones. Sg. 913.
(COLEZANGA, münctoria. Id.)
KÖL, KÖLI, KOLA, KÖLO, äo^i, no^.
käl, angels. cavl, aus dem lat. eaulis.
kol Tr. ) ,.
col. Em. 32.}' ''"'^'''
khoL Ra. ) ,
Chol, gl K.!^^'"^.
koli, brasica. Ka. Sg. 292. caulos. Sg. 292.
choli, caulis. Em. 31. F. 2.
chöla, magudarim. Pr. t.
chola, caulis. Em. 23. 31. Sg. 184. 299.
cholo, eauUs. Sg. 299.
chole, cnulis. Wn. 232. eaules. Wn, 460. »la
gadarim. Pr. mv
cole, caulis. Mon. 2.
KOLGERSTA.
KOLGRAS.
Digitized by
Google
387
CUL— KlüLLA.
KOLSAMO.
KOLOSTOCH.
CUL-HOüBlT, gobio (Fisch). Tr. (culhouuer,
capedo. Id.)
KYL s. KIOL.
CHUILA— CHOLOCH. 388
chiulla, sitarcus. Ib.
a. s. kiulla, peram. T. 44, 6.
chiullun, peram. Rb.
d.pl. chiullom. Rb.
ciullon. Zf. ' -''
ClUiiOU. £jl. \,
chiuuillon. Rd.
sitarciis.
CAUIiE, chuti, caule. Ic. (ist doch wohl als
chwtti, grex, xu nehmen, , und nicht chruti J^UOL S KAIi«
zu lesen).
CHUHiA, ambro. R. conJuvies. R. Cf. GUttA.
>y irierisy celox.
CHEILLA s. KELLA.
CHIEL (et kela, kiol, chleva, chiwa, che-
•wa), branchia. Bib. 1. 2^
chele, branchium. Bib. 5.
chela, branchia. Wn. 232. F. 2.
chiela, branchiam. Mr.
KIOL, m., StUXi angels. ceol, nord- kial, kiSl,
carina^ navis*
n. s. kiol. Sg. 292.
chioL Mtl. Sb. Bib. !• 2.
kiel. Tr.
chcol. V. 7.
chiel. Tr. Bib. 4. 6. 7.
cheil. Bib. 13.
u. s. chiel, dassem. Bib. 4. 6. 8. 11. 13.
n.a.;^/. keola.Ra.| ^^^^^
cbeola. gLK.J'
chiola, classes. Rb.
ohiolin, liburnas. Prud. 1. (dat.?)
chile (trieribus). Bib. 13.
d.pl. chiolun. Rd.
cbeolun. Ib. Bib. 12.
chielon. Zf.
chielun. Bib. 9. ^, trieribus.
chielen. Bib. 8.
chieln. Bib. 4. 6.
cheleon. A.
CHELIG 8. QUAL.
CHELICH s. KELA.
calis.
KELCH, m., Xtldfi nord. kalkr, kaleikr, angs.
cxlc, cxlic, calic, calix; et sanskr. kalasa,
aber ai;ch xaXvi^ xakxmrut und celare.
n, s. kelih. T. 182, 2.
kelich. Tr.
chelih. Sg. 242. Wn. 863. D. III.(
141. Rg. 8. N. 74, a
chelech. Tr.
chelch. Wn. 460.
g. s. keliches. T. 83. 141.v
khelihhes. Fi^. 21. i, ealids.
chelihes. Rb. )
d. ». eheliche, calice. N. 74, 9.
ö. *. kelih. O. IV. 10, 1. 3. T. 44,)
29. 112. 160, 2. 181, 2. |, calicem.
chelih. N. 74, 9. )
khelih. Ib. Rd.) . .
chelihcRb. |'*«M«»».
n.ph chelihha, crateres. Jau
g,pL kelicho. T. 84.
iLpL chelichun, scy/is. Prud. 1. x
a.pl. chelicha, paterat. H. 7« schiffos. Rb.
STOÜF CHELIH, calix. N. 74, 9. ist wohl nicht
als compos. zu nehmen«
CHILICHA s. KIRICHA.
tKlULLA, Saf4><, fbtViUl, pera. Cf. cu^la
vd tasca, pera. F.
n. «. kiulla. Sg. 292. j
kiula. Pt. \ '
*acctperium.
CHOLLIKI 8. QÜALL.
CHOLOCHÖN 8. KL0CH6N.
Digitized by
Google
389 CULICH— CHÜLLANTAR
CALARI— CHEUSA. 390
RERtCULICHonTI (?), orthodoxfts, SoUte sich
sdion im. keronischen Dialekt neben cbiricha
die Fonn chiliclia, chulicha gefunden haben
und das Wort zu kiricha gehören? ich zweifle
daran.
d.pl. rehtculichontem, orthodoais. K. 9.
CALUCONes, Volk in Rhätien. Plol. Plia C£
KAULCi.
CALETes, belgische« Volk. Jul. Cäs.
CALEX>ONIA, Calebonien (©(^ottlanb). Tac
vit. agric.
rot! oOoijaQ eio^txr«»«; xaXtfiavioi. PtoL
CEUFFAL 8. CLESSAL.
C£L£JA, Stadt in Noricum (jetzt cilli). PlolPliq.
CALOMO, m, calamus. gl K.
CHOLONNE, Stiln, agrippina. Wess.
choüna, agripiaa. Z. Ein. 31.
coln, coJonia. IV.
CHELXJNGA s. QUAL-
KALEND, kalendae. Bib. 7.
CHÜLLANTAR, €orian5er/ coriandnm.
n« $. chullantan Em. 23.
challintar. Bib. 9. t2. Sfg. 299.
Em. 31.
chullinter. Zi
cullentar. A.
chollantir. D.
colHnder. F. 2.
colinder. Mon. 2.
kolinder. ^Fr.
qQhillantar. Sg. 184.
g. s. chullantres. Mo« Sb. Bib. 6.
chullintares. Ib. Rd ^ ^. j, .
chulindrea. ßib. 5. U^owflOn
chöllantres. Bib. t.
, conaw
drum»
CALARI 8. GALARI in GAL#
KELLARI, m., SitlUti nord. kiallari, cella-
rium»
n. s. s. khellari. Tr. x, ceüarium,
cheIlari.R.Pr.e.Ein.31.r penM,
Gd. Wn. 863. Prud. llpromtfiariiiWf
chellare. F. - ; apothecanu
d. s.? chellara in chellara,*/?^?/. Prod. 2.
ist wohl als nom. zu nehmen, wie
chellari in chellari, penu. Prud. 1.
n. a. pL chellara. MA. 2. H*. M^. Mtj.N , cenaria,
Bib. 1. 2. 6. 7; Tg. 5. i irromtua-
kellara. Ra. f ria^^apo-
challara. Sb. \ ihecae^
chellera. N. 143, 13. Kapothecas^
chellare. Bib. 5. 7. 10. 11.1 thecas^
chellarL Bib. 5.7.13. Rg. 8.; prae-
toriola.
CHELLIRFAZ.
OLIKELLARF, m., öelftHrr.
a. s. olechellire, gemeUarium. N. SO, t.
WUNKELLARI, m., gBetttfeller.
a. s. uuinkellare. Wm. 2, 4.), cellam vi'
nuinkellef e. Wnu IIL ' nftriam.
TRINGHELLER (Jriöffcller), meritoria.
Wn 460.
KELNARI. Tr. \
KELLNARl Fr. [, m., Äcllner, cellerarms,
KELNERE. Cr. )
CHOLORO, m., Cholera, ehoUra.
n. s. cholaro, cholera fvigiüa et choUraet
iorttsra sind dem Unmätsigen^. Mer. Blbk
1. 2. 3. D. EL 378.
cholere, eholera. Bib. &.
n.pL eholarun (oder cholaron? es steht cb»>
lar), coli Sbe. Ee. 2.
cholorin, coli, dolores veniris^ Ec. t.
CHELISA (oder CHELIS?), caliga.
chelisa, galliculas. Em. 21«
chelissa, caligas^ W». 863«
CHEUSILI, I».
chelisili, sochiU, caliculas. Em. 21«
Digitized by
Google
391 CALASNEO— KALB.
KILBE— KOLBO.
392
CALASNEO s. LASN,
CUALAW s. CHALO.
CHALAWA s. KLOA.
KALEWA (xaA^oüa), Ort im südlichen Britan-
nien. Plol.
KALIZLA,/.. cal!ga.
n. pl. caliziun, caligae. K. 55.
a. pl. kaliziun, caligas. K. 55.
KALB, n., Si<i^{ii angs. calf, cealf, nord. kälf,
vitulus.
^ n. *. calp. Sg. 913.
khalp. gl. K.
chalp. 'Is. 9, 4. Pa. Sg. 184.f, vitulus,
242. Em. 31. Wn. 460. 863.( fetellus.
kalb. Tr. Hd, ,
chalb. N. 28, 6.
g. $. chalbis, vituH. N. 73, 14.
d. s. chalb«. N, 28, 11. •
chalbire: in chalbire driiarigemo, in
" vituh trimo. Rb,
a. s. calb. T. 97.
ohalp. Rb. N. 77, 9. 105, 19.
chalph. N. 68, 33.
n.pl. chal\>iT, ßdelii C. chalpir ur meri,
phocae niarinae. Em. 18.
*!'*J^"-!, i;.7«Ä. N.21, 13. -
chelbir. >'
rf./>7. chalbirun: chuai mit chalbirun, voc-
ca$ fetas. Rd. Ib.
a.p/.'chalber, wVu/o*. N/ 49, 9. 50, 21,
UÜAZARKALB. n., hydrops (Krankheit). VS.
RECHCHALP, n., Sl«M«I^» f«pr«>Äw. Wn.460.
»lERCHALB, n., phoca. Sal. 2. i
„.^/.merik.lbir.S^l j ^^^,
mexichalbir. Sal. 4.) '^ ,. •
FASALKALB, n., gafelfalby vitulus pa$cuaüt.
a. s. vasalchalp. M«. Bib. 7.) ^^^^
vaselchalp. Bio. 4. /
HINTKALB, w., 4>trfcf>fal6, fit^lülbi hinnu-
luSj damtnüy damnla.
n. s. hintcalb. Sg. 242. Zf. 2. Tr.
hintchalb. M4 F. 1.
hintkalp. Gc. 6. Em. 32.
h int calp. L. Wn. 232.
hin t chalp. Rb. Ran. Bib. 1. 2. 6. 7.
Wn. 460.
hintinchalb. Bib. 5.
hintnchalp. Bib. 4.
g. 8. hintkalbes. Wm. 2, 17.
hintcalbes. Wm. III. IX.
d. s. hintkalbe. Wm.2,9. 17.8, t4.I.IV.IX.
hintcalbe. Wm. H. III. IX.
n./i/. hintkalb, hinnuli. Zt 1.
KALBA, f., bucida, vitula^ vacca, ludBÜa. CL
angels. calfian, nord. k^lfa, taXhtXiifoetaret
vitnlum edere und nord. k^Ifdr, trac^ttg/
uterum gerens.
n. s. kalba. F. 1. 2. Tr.
calba. G. Mon. 2.
chalba. Sg. 242. Mon. 1.
chalpa. D.
kalbe. Hd.
chalbe. Wn. 460.
c/.p/. chalpun. Mart
KILBURRA,/., iamm, agna; cf. SUlhtn, XiU
bcltin/ Schaaf, das noch nicht gelammt hat.
Schmellers baier. Wörterb.; angels. icilfor-
lamp, agna. Vielleicht gar nicht mit kalb
zusammenhängend; cf. nord. gimbur^^im-
bla, agna, und das schweizerische Silber/
SBtbber; aber auch nord. k61fa, (albett/ und
bair. kllbern, (ammett.
n, s. chilburra. Ib. Rd.
chilpura. Em. 31. Wn. 863.
chiibere. Wn. 460. V; agna,
kylbira. Tr.
kilbra. Hs.
n.pL chilbira, agnae. F.
KILBE, repula. Pfl. ^
CHILPErih s. H.
KOLBO, m., Siolbtf Äolbeiij nord. kylfa,
clava, und kdlfr, bulbus radicum, v. caulis
crassior herbae; crofalum ^ampanae; cylin*
dfus; sogiifa ex balista emiitenda; capiiii
quoddam genus. — Colpii^. L. sal. 95.
nSs.
Digitized by
Google
a93
CfflLBURRA— CALC.
CHELCH— KALT.
394
n. s. kolbo, clavam (durdr den nom. über
setzt). D. II. 335. >
colbo, ftistis. Tr. clava, Mon. 2. F. 2-
contus. Sg. 392. Sal. 3. D. II. 33S.
eholbo, contiis. Sal. 2. cestus. F. 4* doL
Sah 1. 2. thyrso (darcb den nom* über-^
setzt). D. II. 324.
• choIpO| clava. Ec. doL Em. 31. pol.
Wn. 3355. piio (durch den hom. über-
eilt). D. U. 347. ,
g. ^. cholpo, clavae. Juv. 3.
d. s. cholpin, clava. Pnid. 1.
kolben, conto. D. II. 338.
cholpan, cestu. VG. III. 20.
cholban, thyrso. D. II- 324.
a. s. cholbin. D. IL 324. v
. cholben. D. II. 335. f
cholban« D. II. 324. ?, clavam.
cholbun. D. U. 324. \
cholpun. Prudk 1. ^
€7.;7^cholpon: pliinem cholpon piuillan,
pirnnbatis imdu Em. 17.
' a.pL koXhoni
snme ouh thie ginoza druagun stan-
gun grDza^ ,
kolbon onh'iiihenii, thaz sies gi-
datin entl O. IV. 16, 22.
BLiKOLBO, lii., J&(cifoI6e.
a. j. plicalbo. Sat 3t y . «
1 plicholbo. Sal. 2.L ceßtus.
plicholpo. Folg. ;
. d*s* plieholpun, i:estu. VA. V. 69.
n.pL blicolben, plumbatae* Tr.
TUfDÜCHOLBO, m.Vtirms. Tr*
CHQuBUIUU^cp^^m^ s. KALB.
KEJUUBlGA^ >7^>>. D. II. 337. Ist es mit
birga komponiertr c£ äBer ftuch QBÜQLBReh.
CHELBRen (?X mamds.Dllh 346.; et KEL-
BIRGA.
n. s. calc. Sg- 913- TG. 5. Bl. F- 2. D. II. 346.
Zf. 1. ^
chalc. Aid. 3. Ec Bib.
d. 8. chalche. Mo. Bib. 1. 5. 7. 8. 10. II. 13,
Prud. 1.
^ chalcha. Bib. 6.
chalch. Bib. 4.
a. s. (ehalL D. III. 63.)
ORCALC, auricalcum s. ORCALC im Sprach-
. schätz L .
LEDIRKALC, amhustum. PO. 4-
€HALHOFAN.
GACALCT, gefalffc
"• ^* /• gichaictiu. Bib. 13.
gichalchtiu. Bib. 1. 2. ii^fJJ'^flT
gechaihtiu. Mz.
geehalchitiu. Bib. 6.
ries deaU
bata. J
KILBRA s. KALB-
CALC) Äalf/ angels. cealc^ noyd. kalk, calx,
cementum.
IV.
CHELCH s. KELA und CHELIE
CHILCHA s. KIRICHA.
KAULCl, deutsches Volk, bei Strabo xooBubeoi.
Cf. 9ca)JA}Kcam; bei Ptol und CHAVILCl.
CALGACus, Anführer der Britannier. Tac. vit
ogric. )! >
CALCATtJRA (aus dem lat gebildet, wag der
heutigen Form dieses Wortes, Sitlttti nicht jne^
anzusehen ist), calcatoriunif iorcular.
n. s. caicture, torcular. Hs^ ; / >|
a. s. calcaturun (gruob), toradar. T. 124-
KELTERBAÜML - '^ *
CALCTÜHHÜS. -
GHILHURU & KICHERA.
CALCTURE 8. CALGATÜRA.
CHOLCHISC, fold^tfc^, colchiais.
der cholchisko germenod, eolchica^dada
I. incantatio. Mop.
KALT s. KAL.
[27]
Digitized by
Google
r
395
KELT— KImO
CCÄI— kOm.
396
KGLTf) XtUtn (xeAroc und xuin^rc^ als die \9eftt-
Echslen Bewohner von Europa genannt, bei ffero^
' doL 4, 49. )• Hcrodot. Strabo. Pausanias. (gaU
los nostra, ipsorum Üngua teUas ah agiäia*
nis garumna flumen, a belgis matrana et se*
quana dividiL JuL Caes.)
CELTIBERI, Volk auf der pyrenälschen Halb-
insel. Plin. {^^ukrl^r^tq^ Ptol.)
KELTOLIGTo^, Volk an der Rhone. Strabo.
¥£ÄllO&KYmae, als ein gemischtes Volk bei
Pltttarcb.
CHILDEberT, fränkischer Konig; a. H.
KELTER s. CALCATÜRA.
CULM (dT. dea Stadtnamen Culm in Preubcn,
und oberdeutsch j(u(in, SSergfpiQe, z. B. 9{isi«
fulm), Namen emes pagua in Thüringen: in
pago culm ei in villa culmnaha. Urkunde
von 966.
CUI4MNAHA 8. das obige CULM.
COLN s. CHOLONNE.
COLNDüm, phmadum. Br.
CHOLZ, Ärelfel, tnrbo. VA. VII. 378.
kloz (s'icjj turbo. F. 1.
chlo?, pila. St Hieher?
eHOLZÜÜARPLIH.
KAM, btpotum. D. II. 340.
bin et
KAMP.
d.pl. khamon, iupaiis (duris). V6. III. 20S.
Hieher gehört auefa wohl die eatstdHe Glosse
chanafa, habenae. A. (audi
CAM, camum. Sg. 292,
hieher? i^L cant, camumt miusa, pohdu*. Ft.;;
aber auch camum, cerevida ia du Freme}^
KAAOUNDIL? a. MUNDIL,
CHAMBRirrilj,
KAMMA s. HAMIKLL
KiMO s KIN.
coman 8. QUAM.
COMuM C€,om»), keltisdier Orttoamen. Justin.
cüman s quam.
KUMjaN, kftmdn, sih kumjan, lagere.
Inf. chuman, evolvisse, excogitasse^ ßevisse
(haec sub gelidis anirisj. VG. IVSO».
chumon, conqueri, conplangere. Can. 2.
(du) kumis.
uuib, ziu kumistu thar, uuenan
si^achistu sar,
uuaz ungifuaro thinaz ist, so un»
gimacho riuzist 0. V. 7, 19.
(er) kumit.
ioh iagilih sih kamit, sar sih thaz
herza rumit^
fon ungiloubon fcsii iruneicheiit
tho iro bruatL O. V. 6, 33.
(er) kumta.
zi themo gotes hus fuar ai sar ioh
leitta sira daga thar,
kumta thar thaz iraser, ni ruahta
gommannes mer. O. L 16, 8.
thio(bru8ti) sluagsi mit theo hau*
*ton, bigan iz harto anton,
kumta sero then grün, iz uuaa ira
einego sun« O. L 22» 26«
heim« saz thiu suesteriAjti kumta
thaz ser,
uueinota io gilicho then b^tuader
iamarlicho. O. III. 24, 7.
si quam ruafenti, kumta thiO/ira
thurfti,
klagota ira uueuua bifa dohter
liaba. O. m. 10, 5.
martha sih tho kumta so si zi kri-
8te giilta,
aerlichero uuorto, sia ruart^^.filu
harlo. O. m. 24, 11.
tho kumt er sina freisua CkllL 4^22.
(sie) kumtun^
aiu blunn ira bruati thnrurh tbio
angttsti,
Digitized by
Google
397
KtÄL
ioh kumtun io %i noti thio uue*
naglichun dati. O. IV. 26, 10.
iwp.ph kum^t:
ni kumet told minan, ni scal ih
ihan midan. a IV. 26, 30.
p. a. chuminti, cangiiestus. Can. 3.
ARCÜRMT, p. p.
arcumite, quesit sunt. Can. 4,
BICHÜRUAN, 6ef lagen.
Inf. bichumen:
ioh muasin thes gifllzan, gisuaa-
licho biriazen,
ouh in tben arumen gisuaslicho
bichumen. 0. IV. 35, 30.
CHÜMUNGA, f., guaerimonin. R.
CÜMIDA, /., infirmitas. T. 135.
a»pU cumida, aegrotationes. T. 50, 2.
CHUMA, /., quaerimonia. Re.
CHÜMO, Uum, mit gftü^e, trix.
cum q,Wa7. T« 92.
chümo, vix. Mcp.^Prud. 1. Nsm. egre. VG.
in. 534.
ter chümo ze leibo auorteno liument,
sumrstes fama ienuis. Bo. 5.
toh ih iz chumo chure, licet ttmd m-
spicioner Bo. ^.
so gesciehet uns, danne uuir uaellen
betondo an go.t teficben, .da2 uuir
an ander unsih ferdenchea unde uti-
sih misseliche gedan.cba chum^Iaz-
zent petQA. JN. 37, 8..
|a0 j^i^mp l4$ide bin ih sa irlegen, daz
ih iz chumo fertrago. N. 54, 3.
ih chum.0 geatemon, deßcit spiritus
meus. N. 142, 7. i
kümo. vj
irbeit sl thes er kumo ioh sprah zi
druhtine tho. O. IH. 24, 50.
then thu in berqbte^a naht so kumo
thar gisehan ma^ht, 0. V. 17, 32.
sie irluagatun aaa kumo zi iungist
filu rumo* 0. V. J7j 39.
KÜMIG.
cumi^ uuard, infirmabatur. T. 135. ist
T. 135. uuas. T. 135.
kumig:
CHUMA— C03IAGEN. 398
lazarus ther guato uuard kumig filu
thrato. 0. IIU 23, 5.
chumig:
chumig bin ih iaro iu filu maaeeero.
0. I. 4, 49.
so min gcist chumig uuirdet, deficii.
N. 141, 3.
qhumich, aeger. VA. K. 814.
kumih. 0. IIL 23, 5. cod. F.
^.^.in.o.chumiges, toriuasi, flexibilis. Ec
c/. s. m. kumigcn:
tho druhtta thio unganzi nam ^
f on theme kumigen man. 0.
UL 4, 34.
a. s. m. kumigan:
thar zi then gizaltan gisah er
einan altan^
kumigan suaro iu managero
iaro. 0. la 4, 16.
n. pL n. chumigiu, satsda (viscera). Tg. 3.
n. pl. m. chumiga,/rac/o#. M.24. CaalO. 11.
KUMIGJIN (oder kumigjan).
p. a. a. s. m. chumigenten. Gh. 3. k las-
chumqgenten«Gh. 1.2.) ^e«.
ctntem.
CHUMA, cuma (Stadt). Z.
CHUMA s. KÜCHMA in K0CH6n.
CUMEObisig: iuocta camagenos citntaiem in
moirfr cumeoberg. Perz 1. 177.; et prope
ßumen tuttinam monte-comiano. Perz' L AOL
ctCOBIAGENf.
CHUM s. CÜMIN.
CHUMIsTODAL, J^itt, etallbtener, pasior.
g'.p/. chumistuodlo. Mf. \
chumistudalo. Sb. V P^^^''"^ <Po.
ckuihistadilo. Bib. 7.) ^""^i^^i^^y
KÜMIH s. KÜMjAN.
CUMIH, CHUMICH s. CüMlN.
COMAGENu itiücia comageno« civitatem in
[27-]
uigitized by VnOOQ IC
399
CHOMAT— CUMIN.
monte cumeoberg. Perz 1. 177. ~ montes
. comageni (aßicnema(6> UrL v. 903.
CHOMAT (?), laniinumO)^ Wn. 460. Es steht
zwischen erpica, irahea und rastellus; sollte es
unser j(ttmmet/ Snmt seyn? CL Xomatf epU
rhedium im Vocab. y. 1429.
CHEIMATAm:
cheimata vel losces huti, iantino. Blb.
6. 10.
cheimata vel groone huta, pdles iaqrn-
thinas. Btb. 6.
ist Mrohl kein deutsches Wort; etwa xa^o^ SBill«
ftrrod ? .
KAMEL, Ortsnamen. Urk. v. 1066.
CAMÜLus, keltischere?) Gott, der m^in der Rö-
mer; cf. Grut. inscr. 40, 9.
) CAMULODUNiM^ keltischer Ortsnamen.
AJNDECAMULum^ keltischer Ortonamen.
CHÜÄBL 8. CUMIN und QUAM.
CHUMILING s. QUAM.
CAMUNi, rhäüscbes VoDc SUiabo.
CUMIN, CUMI, CUMIL, x&mmd, ami.
imm, nord. kümen.
n, s. cumin. Wo. 232. D. ü. 190«
chumin. W. Bib. 13.
cumL P. 2.
chumi.M.29,131.Mt,.Sb.Bib.>5J|^^
1. 2. 5. Le. 1. 3. Rc Gc. 1.
3. 6. 7. 11. Rg. 1-
chumil. Tr.
£?.«•? chumin, ümno. Hd.
a. s. cumin. T. 141. Gx. > ,..^.__.
chumin. Frg. 21. D. TL 285.|' «^"»^
FELDKÜMF, gelbförnmet.
ueltchumi, cuminmn, Bib. 13. sarto*Em.3l.
veltcuDlih^ gith, quo^dam irsfirmum Se-
men, Li»
veltjchumich, ciminunu Bib. 6.
), cumtnum.
cimmumj
cuminium.
CHEMINATA. KAMARA. 400
wetchumi (sicji cariu (acj. Wa 460.
ueltkumil (sicj, drco. Tr.
GARTCUMEL, eartenICmmel, carea. L.
CHEMINATA,/., ÄemjiatrÄaiiimer^ ©tufrc;
Gthiniti candnata* Cf. caminui,
n. s. cheminata, keminada. C
(kemenade, tempa. Id.)
£?• s. chemenätun, cubiculo. Mcp. 45. 55.
chemenati, Camino. Bib. 4.
0. s. cheminatun, concavum. Eb. Prud. 1.
n.^/. kheminatun, ihalami, cublcula. Ra. gl. K.
BETIKEMINADA, /., cubile. D. II. 311.
BRÜTICHEMINATA,/, gjrautfammer.
dpi. brutechemanaton. Mcp.
KAMARA, /., StammtXi nord. kamar, cameta.
Bedeutung und Gebrauch:
conclave. Phid. 1. Gh. 6. A.
ihalamm. C. N. 18, 6.
cubicutum. Sg. 913« Mz. Sb. Bib. 1. 2. T.34,2.
Ra. gl. K.
cubile. T. 40, 2. K 35, 5. 149, 5.
zeta {6iaifd). Wn. 863.
mda. H. 22.
vestibulum. Rh.
cella. K. 53. Bib. 1. 24 5. 7. Mfj.
exädra. Bib. 2.
tabulaia. VG. U. 361.
Form und Flexion:
n.a«*«. kamara. Gh. 6.
camara. Sg. 913. T. 34, 2.
chamara. C. Phid. 1. K. 53^ Bibb ). 2. 7.
Mz. Sb.
chamera. Wn. 863. Bib. 5.
g. s. chamara. H. 22.
d. e. camaru. T. 40, 2.
camara. A.
kamero. Gg.
chamaro. Rb* >
chamero. N. 18^ 6. 35, 5.
n*a.pl. chamara. Ra.
chamara. gl K. VG. a 361.
d. pL chameron. N. 149, 5.
KAMARWIB.
KAMARGANOZ. •
KAMARSiDILLA.
Digitized by
Google
Ml
SAMARA.
KiiMA^A-
402
ilAKAMARA. -
(min ohuDig leite mihiä sine'fcli'amcre.
D* in. 24.) 5 *
ÜUAFANCHAMERA>/., aBaffette<rt«'m<r, ar-
mameniarium. Bib. 9.^
BEITCHAMERA, /, emp&rmm. D. , '
BÖHKAAIARA, /., f6üii)tttammttrbiblhtheca,
archivumy armarimn, scrmium* ' '^
n. ^. buobcbaiivera. Bo. 9. "^
buchchameve. Wn«.^^. • ' "*
g. s. paohcbam«ro. Can. 10. 11. ' ^
! btiatkchamero* Mcpv *'
. baoocbam^ro. Bo: '5- J» •'' ^ '^ ' ' ' ^
d. s. puohcbamaro. Sk 6b;^/<€bil. l!0.
paochchaiii<ario.<M. 95i'97i
^pnochamaro. M; 90i Can. li.
puocbamero. Can. 5. '
puohchamara. Can. 7.
pouchkamera. Cap.,1^ '<' ^
n.n./?/. pÖchchamara: Ü.tlt.^^i^
'd.pl, ^uobchamarun. M. 13. Sbe. Ec. 2.
puocbchamarun. Mx; -Sb; • ' '^
puocbamarun« Sb. Can. 11. '
pnochamirin. Bib. ö*
bnchamaren.Bib.19i '' ' '^* ■'
BÖHKAMABie, bibUofheeäUä. - \ ^>
a. s. f. bnohchamerigun folleglichi.
biblioihecalem 4H^fdidm. Mcp. *
BETTIKAMARA, /., S&ettfammer/ thalamus,
Conclave, cubiouhan,penelrale^ ^ :* ' '^^-
n. ^. pettichamara. Rd.
betekamera. Tr.
€?• ^. pettichamaro. Sb. Bib. 1.
petichamaro. M«. * - •» ^ * ' **
pettichamaraJ Bib. 7.< .. /^'t
pettichamera. Bib. 5.
a. #• bettechamera. Mcp.
if. p2. bettechameroa N. 104, 30. ' '1>1
BRÜTKAMARA,/., S&ratttfammex, IhiOättUs.
n. ^. pruticbamara. Ic«> Ji.* - ! .^I
d. s, briutechamero.'N. 18, 6.' ': *'
o. ^. pruntchamara. R. .. ( t t
prntchamara« Gh^ 3«' Je .tu. .
HIMILKAMARA, /> J^imiilit(ili«miti<V/r^imi
meWgmiac^. : <.q i j >
d. s» himilkamarn: . ^ ; o < a ^'
thier in bimilkamarn irfnllit io
Ynit'g^rfianu. O. 11.'», 9.
TRESOKATÄARA, /., S)re«fammer (welches
nicht, wie einigt Theologen lehren, au» Ztop
fammer'entstanden ist), 6c^a6fttmmeri ae-
j i rMksm, gäzophyladum.!
n.a. s. trisachamara. Pnid.l.l\L31.Le»l«3.
trisichamera. Le. 2.
trischamarL Eb.
tre8camere.'Bib. 4.
d, s, triaachamaro. *M. 31. Le. 1»^
d. pL trisiicbi^fn^rQ^v^Xr Ril'« ^* ^*
' trisichamarua Bib. 7. . )
r ' i;i\'i* . tri^chamaran. Bib. 11.
- ir^achagiaran. Bib. 13.
., ^H4yKÄMARA, /., Sc^Uf f ammer.
(slafkam^ve^ pfßborium* Id.)
KAMARLI, n., 5(ammcrlein, praetoriolum.
chamarlj, praeioriola. Bib. 2. .
' KAIWLVRUNG, in.,^^^^Ä (kemerlinc,
bicutarius. Id ), camer ariM. Hieraus das mit-
teUat camerlenguSf camerlingus.
,r li./?/. chamerlinga: iro (der Juden) scrlfte
dienont unsidar^^mo, nnde sint
sie samo so unsere chamerlinga,
I, l^^iHiand^a h chit, Jinafor ßlUifi fepviet
minon. N. 40, 14.
g'.p/. chamerlingo: in dero himc^Iisl^Qn
' ^ iJhiimei^W|(<^ giio^bi:efte', i» co^
leitis ihalami consortia. Mcp.
.KAMARAH^ miMlmmtttiiffiJamefarHislMti
adarius, cUwicmUuimf äabufiy drcarius, eu-
nuchus:, aI . j x,.A K
n. s* cfiamaTarL Em. 31. .T .drzri
/.n\-./ kfcineraü'iV/ /- .i /* ,r:
V.' '"\)camerarL VS. .;t .tlTn. .
/^.vmu). cbiniitaire^BIb.' 5i: ^ • i :
Ipamerere. Cr. i f
ctiameraere.'Hd. . . t
ii.a.p/. chamaraiML'Ra« .^^ .
fehamarair AT tä. ^X ^
. UVV kaauef^te.1 Hd.« c . .
-/4?.jPl.9amarariln.\W. ■■.'. i i'(\ i ^
i^ ;i ) fihamaVavnflBi. Ak . «^^ ^ >
Bl^TftllCAMARAfilj iii4v«e^((4lwttr<Vi eil*
biculafiU» .'. i ,/* >.> ^.i '
Digitized by
Google
403 KAMERCH^^KAMP.
/«i. #• betekam«cai;|. Tr.
bett«ka nierar«. Cr.
betechamerarc. Bib. 13.
4f.p/..peiticliamarareD. Bib« 6.
pettichamtrariB. 3ib. 8»,;,
TRESOKAMARARl, m., Qilfalil&lamtxiti
aerariuSi .././. ./
n. s* ^Iresekamerari; Tr» !
dresekämerar«. Cr.,
triskhamarari. Bib. 6«
d.pl. tTlschameraTinJ Bib. 6. .<
<;AKAMARI, fi.iett^mmtt. = \ ^'^
d. s. gikamare^i ^
ioh sint sie xiu mit redinu ia
himilrich^ä Freiiüi4H9
' in himiles ßikaiÄareniit miefci-
lemo gamaua Ob. 21.
KAMP^KIMB.
404
\ \
KAMERCHA. Hs-V cflOT^acp, OtUa. (gai«»
CAMERTHA. -ft.) *'^'>
CAMUSi, ^B zu den Franken g^&rigee -Volk.
Tr.; 8. FRANCHÖ.
CHEMis, eyw«fc; s«ir; 2. tr; hema.
CUA^AVl, Volksaameo. 1?GL.,^. TA. 13, 55.
KASIPy KA WQi i»o Xnmmf ä^eü. catob^
n. s. kamp. L. V s^ .
kamb. TV..il . ' .i i < - 1 ^
camp. F, 1. 2. lVktfi./2. oi l^pecien,
camb. Tr. f . > crista,
€hamp. Wn; 460. 863i aabiiracemus.
Em. 31. Tr. .,"> .-7 *tm.- li
kambo. D. IL 85D* ^ Ij
d ^. kambe. D. II. 336i . )* -^•-^
champe./Pörf. iV Di fl. 3364' f^^^'*^-
a. ^. cbamp. Mcc SbJ Bib.^l.5..6.), coronom
cbamph. Bib. JKJljei. ^^r(}fm:4a'
bio coronani:initrFa$ilem^i'$ktt Tische^
n.pLk&mh4;pi^rM (ichr Web^)L nCt/-^
cf.p/. kamben, cristis. D, II. 3&(h^ ^-^'^^^
cbampun, cristis. Prud. 1.
a./it champa. Prud. 1. D. IL 339.\ v
cbamba» CIL 33ft J
kambo fsicj. D. IL 339. (, aisias.
ehrampun« VA. UL;46S. \
cbambin. D. IL 329. /
ÜUOLLECHAM, V, SB 0 Uf a m m^ iradula.
Wn. 46Q,
wolIakampniL SaL 4 \
woliechampeiu S^. i.L tradudäs.
uuollichamp» SaL. 3. )
jaANINCAMP, k^^mviUmmiVA^ heraclea. D.
ACHAMBL stup^ A- Bib. 9. 12.:;D. IL 378.
KAMPJAN, f Ämm-tii^ aQgela. caemban, nord.
p.a. cb^mpLetfta. .fiib»; 1« \9pecte1u
cbempinta. Bib. 7. ( tes (et
chempente. Ml]. Sb. Bib. 1. %)texentes
subtifiaj.
GKEMMIT. )^ . ^ „
GIKAEftIBmr" ''•! P^'^'^'^^ P- V- 334.
KAMP, rom/f^^
d.pL ch^rtife^, compeiUöus, Wb.
CHEMBIL, columbar. Fw 2.
«AKAMPrr, c^mpedUus.
€upUm. gt*öhampe€«n, roiiyM^'/o^4 Wb.
KAMPvjianam«
KAMB, Ortsnamen (castrumj.
CUAMBA) Ortsnamen. '
KAMPl, deutsches Volk an der Bonait. Plols
PARMAIKAMW. | , deutsche Völker m der Do-
ADSABAIKAMPlJ : näu. Piot
KIMB-. ^ • ''.'•■ .'".,''■' ",,.,..■ V.
EINCHIMPI. gl K.{, faaettum. ' '
AINCHDWPl P». ' ) ' .
3IKlMPÖr.
' plkimpoL Ri. d« Kt. 1 - . '
r: {uhrlWB^ot.:P>L .. !'/«««?'•
pikimpot Ra. j
pikhimpot gL K.>:V>!^r^M • a
pichimpöty /mz^r^i. Pa.
Digitized by
Google
405
KEHBA— CA«B(Hir.
KUMBOSt—CBÄMPH. im
HKIAIPIDA. Ra. [ifimettm.
PICHUOPIDA. Pa.
'j.>.
K^IMBA^^a^.n« ^rmka* Kann aus
kimbas. i. e. naves. fifitz mofi. 11^ 7S5.
gefolgert werden, dab cymba ins DeuUche ab
kimba an%eaQmi9ep g^we$en isC?
CHEMBIL a Km^,campe$. \
CUMPAL-Ra. Yffy^^ IngtIL.sUAf
r (kAünpaJporun, dagqpeft
KHIOSPAL. gLK.}geli»it mRä. piirMi oMi fei-
gei|<^ Glosse und überseUt judUia. — C£
CHtÄffilRRA nnd CHÜlilPH;
ClMBERIüS) IMannsnamen. JuL Cäe.
CHUMBIRRA, OniuM. lh\ Rd. ^u CHüNm?
oder ist der Stamm (HUMB? Cf. mich CIM-
BRl, CUMBRO. - In $g. 913. Mehl
cumpurie, trib: —
d. s. chumbarruil, triba (T^en/Qmin)^'^. 67, 28.
fchumberruto,7ri&fiY/'^ö> N- 107,8-
n.p/^ chymberra: nnde an. imo nnerde»!
kesegenot alle chumberra dero
erdo, omnes tribus terrae. N. 71, 17.
mines truhtenis chumberra, irlhis do-
miniy ih meino die an in'geloup-
ton, nais die in chriuxegotoa
dl/i/. chuibberon, tribubüs: da^dn zeuueUf
chnmberongekie^ze, iummenta iri^
bubus qisae locutai es. Nh. 9.
chuihbcrrun (oder ist es acc. pL?): Z6>
nuelf chumberrun israhelis ze ir-
teilenne, jmticanief duodecim tribus
israhel N. 85, 1^. ,
CAMBORT— [ndt bort zusammengesetzt? ci
aber auch cambota,hi Eäc. de cas. s. gall* n.
cambuta ftambuita^ caihbuca, cämboca}y ba*
culiis, sustenfam^i, baadt$s incurvoiris, virga
pästa^alis episcoporum in Du Fresne]l.
si guis' tres eambörias (rämbortos)^ asm qwh
bus sepes superligata est^. L. sal. 37,
ü (ptis t^es cambohta^ (campkortas) involave*
rit. Li rip% 43r
J^ijMBOSm! Xm& composüumT)f Äumjlf lapa-
stis.lCr.
CIMBRiy Jtim6erit/ Volksnamen. TG. Liv.; von»
Plinius ab ein Theil der ingaevones aufgeführt
(Cimbri lingua gallica latrones dicunlur. Fest.
Plutareh.J. Cf. CUMBRO und CIMBE-
RIus. — Geboren die Namen der brittischen
cambri, kumbri, kymbri, kymri, jtpnu
itttii Xpmttn (cd Sumberlanb) mit.dent
Namen cimbri zu Einem Wortstammc?, Ist
Cumbrrra, tribus, dsamt zusammen zu halten?
Cl^BtBRQ^ :MarihsifameB> Ih^dii. corbeßeas, Cl
CMBRl
KAMI>SIANl^deulschcs Volk. Slrabo. Ct AMP-
SANi.
CHAMPH, m. (ÄiWtf f; kamp, dtiellum. Id.),
pugna. Rg. 2.
[waren si sa (In der muo-tei wambe^ mit
cBamphe. D. IH. 71.1
KAMFHEIT,/
a. s. cha^mfheit, militiam (servituiisj. K. 2.^
KAMFWIG.
KAMFSCILT.
KAMFJAN, timpfm\ angds. campjan, nont
kepjfttjpraeliart; c£ nord. kampa, masti^^
gare.
Inf. chemfan (evva untar derv chem»
f an vviti; lex sub qua militare vis}.
K. 58.
ze chamfanne Cketruisso» ze kara»
uuenne sint benenn vnsdrivindi
lihhamun dero yvibono ptboto
^' "- • d^rahai^samii ze chamfanne, ergo
praeparanäa sunt cordä nostra ei
*^ ' eorpora sanetae! präeoptormn obe^
dientiae miHtatura^ Kp»
^ p. a^ cfaamfanti, miKtans (tub reguia). K. U
^' h,s.Tn. ehamfanter, miUiaturus (do-
mino christoj. Kp.
KICHElMFrr ist, militatur (einemr ehT-
' Äinge).k-6L
Digitized by
Google
407
CHÜMPH
CHUMRT^-KAN.
408
KAMFO, KAÄIFJO, nu, j?cmpc, Jfampfcr [et
camplo, z. B. in curte ducis vel ubicunqtie
pngnovcrini campiones. L. baioar, % 12. und
champbio, chamfio in L. RoÜi. (camphio^
camfto, pugnator^ D.H. 357,^], angs. c?empa,
nord. k c ni p a , agonhta, pugil^ miles, k a p p i ,
aihlcia.
Bedeutung und Gebrauch:
gladiatöv. Sg. 913. .iVv\uVii\^\
athkta. Pce, Em. 21. 88: Hi
iiro. Can. 9. 10, Em. 7.
pugih BW» ' . • r : ' '• .: I
pugiliaior. Org.
ogomUa. Tr. * , . - -,
venator. Em. 21.
mks. D. iL 337. T. 13, 18. 47, S. 200,' 1^
203, 1. 5. 222, 2. Em. 33. Prud. 1.
Form und Flexion:
n. s. chemphio. Can. 9. . .
ccmpheo. Sg. 913.
chempho. Em. 7. 28. Can. 10. VA. V.
372. Pr. e. , :
chemfo. Em. 21.
kempfOf Tr.
kempfe. Hd.
d. s. chemphin. Prad. 1. . ,
kemphen. D. II. 337.
kempfen. T. 203, 1.
n.a.pL chemphun. Em. 21.
kemphon. T. 13, IS.
kempfon. T. 203, 5.
kenphon. T. 47, 5. 200, 1.
chemphip. Org.
kJicnfup..|iIai« 33,
i7.p/. kcnfon. T. 222, 2. . ,
CHEÄIPHO, tti, pr.
FÜSTKEMFO, IM., gattflf Srnpfer/ pugillator.
a.pL föstchen^ep, pugillatores. Org.
CHNUTTliPMFO^ m,, ÄuMMelffimpfer/
pugiUßtor^ . , .
n.pA:Ciinojtt elchexQf en^ pugiflatores. Org.
STVTIli^MPO, 1»., 6c^tt^ei;t|anipfer, gla^
diator.
n.pl Avretich^mfhun^glßdiatpres.SaL2.
CHüMPH, CIOT/II« ? St Ist ciwi«# gleich CTfiÄfl?
oder cymlmm? und chumph das «p^tere jchunf,
knmp,. ein Getreidemaab; oder überhaupt ein
Gefafs, Schüssel, Becher? (cf. Äumpf In Schmel-
lers baier. Würtcrb.) oder steht cimpus statt
cippns? Cf. auch CIIO^IAT. — Sollte nord.
\fiymhi^fasciculus^ damit zusammenhängen? oder
nord. kumbari, navis mercatoria. — Cf. auch
cumpal und cumbirra.
3
..:ii
CHÜMFT s. QUAM. ./-
CHEIMZINGAIVIÜSA/Ortenamen.
JvilLli (et JviijnL/^ B&n8k.]stn^nasci^xini
Nebenwinsfl jnA, rtoäeerei deren beider Bedenk
tungen in der deuMe^iep Wurzel JSl4U-1 ent-
halten sind; cf. lat (jgj nasci und fg) noscere.
Aufiser den hierunter .au%eCihrteo Wörtifrn ge*
hört auch wohl quena, uxoTj ywii (cf. sanskr.
Jana, vir) hieher; vielleidit auch kniu, genu
(cL sans^. jdiHi)? Aich KIND? — S. auch
KÜMBIRRA.
KÜNNAN, goth. kunnan^ ang8.,cuiinan, nord.
. kunna, fSttnett/ totflen/ scire, wenn ein sol-
cher Infmitiv angesetzt werden kann^ da die
als pracscniia gebrauchten kan, knnni prae-
^ ierita_ sind; in chunnin (artes). Örg. scheint
- . eia solcher inßnitiv anzunehmen zu seyn; das
sonst yorkonimende chunnc;n gehöret zum
abgeleiteten Verb kunnin. — Das Prateri»
t|im dieses Verbs hat die schwache Flexion
konda, kondi (bei 0. konsti). , .
Bedeutung, und Gebrauch:
chan, nosco. V. 10.
pi chan, non sufßcio. Gh. 2. 3.
kan, norat. ^ 1i* ' *
guates er in onda sos er unola konda.
0. L 27, 31.
anima ne chondi nieht, übe iro iz ratio
pe gahe.^ Mcp. ,,. . . ^ • j ; \
du chanst unta ipaht OlL^ ,,
da.ih |ii megi ode ni chuii^aw OlL
Uiit dcc. ,> '
chan puoc^^ ass^cuius est littcras^ M^ 22.
uuio er thio. buah konsti. O. OL 16^ 7.
- du chanst,7i^/cain.,J)Jcp.^ . » .
.(sie) cixuoii^pn ax/ra^OiDiOHi. Bo. 5.
diu nasa kan discreiiomem edoris et foe-
toris. Wm. 7, 4
Digitized by V^nOOQi^^
409
Km
K^
410
(sie) kiinmuQ diu ^ae^rav^enta scriptura*
ruu^ Wnu 4f 4.
uuaz c^huuaot it y quod e$i cpus vestrwn.
in thiu thaz ih iz kunni. 0. L % 42.
die (spracba) er oe chonda, noveraU
N- 80, 6.
er man sie ^ar/^^, eh o ndl. Org.
(suer wole chunae deii li^t Mos.)
mit inßnitiv:
ter dia chao finden. SyL . •
du chanst keanteron. Mqp. g^sagen.
Bo. ö. fernemen. Bo. 5» gehalten. N.
73, 16.
chan 8inge,Bu Mqp, uerzieren. Bo. 5. ir*
chennen. N. 88, 16. ^uizeQ. Mcp.
mag scadoa hatto lidaa, ni kann inan
bimidan. O. IV. 5, 10.
uuir chuunen geantuuurten. Bo. 5.
die daz becheiin.en chunnen. N. 91,6.
chunn^n ftirezibep. 6^,5..
cbunne. gecbiesisQ, posset discernere.
Bo. 5. . i
daz sie kunnen unte. mugen beskir-
. man. Wm. 8, 9. - y .
ih kunni. g^rihtan. Wm* 2, 6.
^ ;in ander gizupgifir^femaniz ni kunnL
O. I. J, mi
,.'\^ chunne uuidere gesinnen ze — • Mcp.
dannan sie cbunnin bechennen sih
selben (vaUiereJ. Mcp.
ih ne cbonda sie finden. N. 114^ 3. uo-
bcn. N. 34, 11.
du chon4pst demo uuolaBlIhten, der
unrebto teta. Ni 49, 19.
die nieht ne cbondon flanzoU' N.82»ll.
chondon irchiesen. N» 118, 1^7. geua-
^ f ^n. Orgt:
man chondi daz tuon.Bo. ^5.
sid uns.puoUg.siu ne cbondi. ]\Iap.
Form und Ftexiop:
Inf. cbunnin^ 0^
(ih) chan. V. 10. Gh. 2. 8.
(du) chanst Otl. JMcpv Bo. 5. N. 73, 16.
(er) kaU; gL K. Wm. 7^ 4 8. 8.
kann^(iAaii bimidan). 0. IVf 5, 10.
khan. Ra.
IV.
chan. M. 22. SyL Cto. 10. H. Ho. 2.
Mcp. ßo. 5. Org. N. 4, 6. 88^ 16.
(wir) thunnen. Bo. 5.
(ir) chunnot Mo. Bib. 1.
cunnot Sb.
chunnit Bib.. 5. (Mos.)
(sie) kunnun. Wm. IL 3, 7. 8» 4, 4. 7, 4.
kunnon. Wm. 1, 11, 4, 4. 5, 12. 7, 4.
eunnon. Wm. |. IV. IX. 3, 17.
cunnen. Wm. L IV. IX. 3, 8.
kunnen. Wm. UL 3, 7.
chunnen. Bo. 5. N. 73, 16. 91, 6.
(ih) kunnl O. L 2, 42. Wm. U. 2, 6.
kunne. Wnu 2, 6. 8, 3.
chunna. Otl. . .
(er) kunni. O. L 1, 120.
cbunne. Mcp. Bo. 5.
(sie) chunnin. Mcp.
kunnin. Wm. 1, II.
kunnen. Wm. % 3. 8, 9.
cunnen; Wm. U. 2, 3.
(ih) cbonda. N. 34, 11. 114, 3.
(du) cbondost N. 49, 19.
(er) konda. 0. I. 27, 31.
cbonda. Bo. 5. N. 80, 6. Mcp.
kunda. O. I. 27, 3 L cod. F.
(sie) chondon. Org.Bo. 5.N. 82, 11. 118, 127.
(er) chondi. Mcp. Bo. 5. Org.
kondl Wm. IL 3, 1.
konde. Wm. 3, 1.
konsti. O. UL 16, 7.
(rie) chondin. Bo. 5.
INKÜNTJAN, accusare, arguere.
Bedeutung und Gebrauch:
def f ehto inchan mih, corripiet. N. 140, 5.
inchuune^n, ii?€?r€j9iirtf. Mcp.
di^ra zuo inchondon mih mine lancba
unz dia naht, in super et tssque ad noc*
fem in^repi^wa n^e renes mei. N. 16, 7.
ih in chan djh,, argnam. N. 49, 22.
Dio^ip dinera heizmuoti ne inchun-
nist du mib, n0 arguas me. N. 37, 2.
bi^^biu inkunnunfsie mih. O.IILl5,32.
inchaiist ^ib^ aceusas me. Tg. 1.
inchunne uasib, reprehendat, accusei.
Org.
ninchunniii, n^ ineuses. VA. XU. 146.-
[28]
Digitized by
Google
411
han:
KAK
412
§ih InchuÄdä, $e incus&t. VA. XI. 471.
(mih) inchunnende, commiiriscens.Mcp.
mit acc. der Person und geh^ deir Sache:
do in natban inchonda deto misse-
täte. N. 50, 1.
si in sinero sito incliönda. Bo. 5.
Form und Flexion:
Inf. inchannen. Mcp.
(ih) inchan. N. 41, 5. 49, 22.
(du) inehanst 'I^. 1. ^
(er) inchan. N. 140, 5.
sie inchunnnn. O. III. 1&, 32. '
(du) inchunnis. VA. Xtt 146.
inchunnist N. 6, 2. 37, 2.
(er) inchunne. Org.
(er) inchunda.iVA. XI. 471. Xtt 612.
inchonda. Bo. 5. N. 50, 1.
(sie) inchondon. N. 15, 7.
p. a. inchunnende. Mcp.
FARKUNNAN, desf^erare.
Inf. ze ferchunnine (ist), desperandus.
N. 73, 16.
%t uerchunuinne: nicht ne ist ze
uerchunninne nube ouh anderiu
qualiiatis species sih ougen, et for-
fasse aUi guoque appareant qualita-
iis modi. Org.
ih fercan, diffido. F. 1. 2, i
ni firkan, nimirum, vere. Ra. (oder ist
es imperativ?)
(sie) ferchunnin Cconj\): unieo ouh sie
gnadon ne ferchunnin. N. 50, 15.
imp.pl. ferchunnent: ieJient truhtene iu*
uuero sundon unde ne ferchun-
nent in genadon, nuanda er
guot ist N. 105, 1.
p. a. d4pl. f erchunninten, mm sperantibus.
N. 90, 5-
KUPINÄN, noscere, eaperire, tentare, discere.
Inf. thntintu j noscere. Mcp*
chutinen^ temptare. R. temptari. Pa.
ewptPire. Pa. Ra. chunnen an demo
monothordö^ Mu.
k h d n n e n, femptari. gl. K. cotpeUre. gl. K.
(ih) chunnem« Pa. )
(er) kunet (sicj^ minitatnt* gl. K.
khunnet, f^MipItfl/ gK K» ^fUinat. Ra.
chunnet, minitatnr.Etu er dar chun-
net an ito novissimis, unieö ferro
si triff et ad perditionem. N. 89, 11.
er chnanet sie« Bo. 5.
(wir) chunnemes: se^, chunnemes nu
föna huueliihhemu aedhile xii
chiboran uuerdhan scoldi, ecce
ex qua trib» nasciturus esset Chri-
stus docemur. h. 9, 1.
(ih) chunneta: also ih er chunneta. N.
55, 8.
inip. s. chunne: daz chunne dar ana.Bo.5.
imp.pl. chunnet, discite. Fig. 25.
' chuiinent da^ranity vtdete. Nd*
p. a. chunncnti Pa. ) '
chunüendi ^ K.}' '^^'"«''
khunnendi sint j temptati sunt gLK.
p.;9.?chunnet <Ra. hat chunen), hanstui
Pa. urbane. Pa.; cf. kichiinnet.
khunnet, haustu. gl. K.
ÜNCHÜINNENTI, inexpertms. Pa*
unchunnentem, inexpertis. gl. K.
GAKÜNNlaV. '
(er) ca chunneta, guitaverat. Pa. gL K.
p.p. kikhnnnet> uröane. gl. K.
kichunnet, iit*idiiie. Ra. aleeti. Ra.
n.pl. m. kachunnetei R. %
cachunnete. Pa. L aleeti.
kichunnete. gl. K.)'
ARKUNNfeN, erforfc^en, experire.
p. p. erchunn^t habenten, expertum.
Bo. 5.
irchunnet.* so ih iz irchuunet
habo: N. 72, 15.
KUNNI, fttnbis? Vielleicht ist ein solches ad/.
dizunehmen aus
antchuniar, expertus (cf* antkundi).
KUNNA5 /., Xunit, sdentia.
H. 77/. c hu n n a , scientiae. Örg.
g.pL chunnAn. Bo. 5J
d.pL chunn6n, scientOsi Org. . ^
KUNNIMAHTI6.
tWKüNNA,/, UnfttHbe.
d. S4 ünchunn&n, ignorantiae. Org;
g.pl unchunnduj imcitiae* Bo. b.
KUNNIG, funbis*
Digitized by
Google
413
KANj
KAIS.
414
ein dierna filo ch^miig, doaa, Mq>.
da chunnig (solets} uunre, dina gc-
sjirachi ze geoQgeniie, Mqp., ,
80 chunnig afteYcWmQ numß^, numae
muftus succeuor. Mq>*
o. s. /• sia chnnniga dero beidei^o.Mcp«
n.pl.m. chunnige» ,scient^» Prg.
Compar.: .
du bist chunnigora. Mcfr . .
grammaiichis chunnigdro, gramma*
ticior. Org. .
SupeiL
tero goto chunnigoato* Mcp* > .
WUNDARKUNNIft
7^s.f. diu uunnderchunniga, idor^iV-
KUNNESSI (soll ▼lelleicbt kundnesai seyn),
wAdum. gl K;- , . . w .
KUNST, /.,Ättttfl/ scieniia, nord-kunst, konst,
ars. .
II. a. chanst, sdentia. Gk 4. N. 73, 11.
jj. #; kunatr: * ♦ ^
. kintarqnanliiii innaB tlnea, thea
sinea uuisdüames,
iöh aiaera kunsti, uuio er'thio
buah konati. O. III. IG, 7.
chunate, sapientiae. N. 17, 11. >
cf.i5. chünati, sdeniia^M^ 30. Sb»!
kunate: die da aur ander daz luit
also uerro treffen mit ir4> kun«
ate unte mit iro uuoletate,>aamo
daz uuighus ubertriffei andere
getimber«. Wm;i4, 4. \
chunste: io^it chuiiate dieaiMtfi^er-
feret, a^/>n6ift' rütbme. ßo.'&i l
H. 5. cbua8(t>kelirni9, Wen/urin'i/oefrma^.
N. 103, 16. ^ib mir tbtaft unde
cbünst Oa. ' )
s n»pl. chunsti: so minö ebrephti enti mino
chunatl sint. EL ^ ^ ^
d.;^/« k^unsten: riaihi «ialted minen kun-
8ten. -Co* ■.';•. r • ■ iT M
PICHUNST, cona/itf^ Rt 1 gebort uroU nidit
hieher , sondent stebt . statt p icuii st, b i •
gunst; s. ilAil*
FARKUNST, diffideniia, desperatio.
n* 4« nircbunste menniacfaon forhta
machot unbaldt^ diu plucheit
heizet unde uirchunat N.24, 14.
g. a. fir chunate, diffidmtitu, N. 82, 9.
a. s* ferchunat, desperationem. K 43, 19.
105, 7-
KUNSTIG.
n. s. m. kunstiger, gnarus. Ib. Rd.
cbunstiger,> potens fin scriplu-
risJ.M^ Bib. 1. 9. 5.
n.plf. (oder ada.} k^mstigo kelerto,
scientes. Ep. Can. ^;
i/.p/. kunstigen plmentar^n. Wm.5,13.
ÜTKÜNSTia
n. s. m. unchuhstiger, riliflir. M^.M.29.
Gc 6. Bib. 2. 6.
n.a.phm. unchunstige, rndes. M. 19.
Gan. 10. 11. Prud. 1.
unehunstigen, fiides.Ji/L29.
Sb. Gc. 1. 6.
n. a. pi. n. unchuAstigiu, ri^d^« M. 18.
Can. 6. 11.
d. ph unchunstYgem, w^^//^. Ra.
JiUND, funbf angels. cudh, wo/£i^.
Bedeutung und Gebrauch,; ^
notus. gl K. K. 61. Bed. % Ra. T. 186, 2.
cognitus. Gc« 3. ,
fßanifesius* Can, 4^ Pa. gl K,
certus. gl. K. Pa.
; kund atn, wesan:
noh ne bin ih in chunt, nube ecchert
diri N. 13% 18.
chund ist, consiat. Mx. Gh.l. 2. 3. Bib. 2.
p, i m0life$tum est. K. 1. liquet^ R. consii-
tmi. Carl. 10. 11. 13. nu ist er allen
tietin chunt N< 46> Sk die Mrum pri*
\ rn^rn mae^bearmn geleßenthMhenty
dien i$t si (atorida dero burch)
chunt N. 78, 1.^ dien iat obunt sin
.' namo., ÜT^ 73, 2. iet iituba iat chunt
N. 80, t iz OfUnng^iumJ ist chiint in
^llero uuerlte. IS* 147, 4 uuanana
therer auur ist, thea uuiht uns sar
io kund nist O. III. 20, 137. iz ist in
kund, ,i).?le^ mir. 0. IV. 20, 34. mei-
star sage mir in uuar uuio bin ih
[28']
Digitized by VjÖOQ IC
415
KAN.
kan:
416
thir kand aar. O, II 1, 59. theist la-
mer ubar uuorolt kund. O. II. 15, 19,
chund 81, cmstet. M. 30. Gh. 1. 2. 3. 4.
exeat (decretum imperatorium). Mx^ Bib.
1. 2. daz er ieo chundero unde chun-
dero si. N. 95, 2.
sint chunt Mcp. kuni sint, umotescunt
Hd.
cbupd MVLwl^ conttitetii. M. 1.
unz er echertin chunt uuas. N. 46, 8.
die in chunt ne uuaren, gitos ignora-
bant. Nd.
sie mir kund ni uuarun. 0. IL 23, 27.
übe sie in chunt uuarin Nd.
Mit Flexionssuffix:
sie uuarun ^mo künde. 0. 11. II, 62.
kund werdan*
chund uuirdit, cognltum fuerit. K. 46
chund uuerde. Gc. 3. daz uns Christas
chunt uuerd^. N. 89, 12. so er uberal
chunt uuerde. N 98, 3.
chund uuard, »W/o^kiV. R. chunt uuard
in min urstentida. N. 3, 8.
zi uueuuen uuard uns iz kund, thaz
er nän scoub in sinan mund. O. II.
6, 25.
Mit Flexionssuftix:
uuanta uns in zeihnungu sin scol«
' tun uüerdan kundu. O. IV. 34, 38.
kund tuon, gatnon.
chunt ze tuenne. Org. chunt ketuon.
Qrg. , .
chunt siu ^e tuonne iro chindea N.
Ml, 6. ^
ih heizso dinen natnen chnttt tuon
Biinen bruodereiil.* N. Sh, 23/
ih tuon iu chunt Nd. *
niiz ih chunt ketuoe cs&ri^inn. W.70,18.
daz ih in (namen) uuito ^hünt ke-
tüoe. N. 30, 4
er getttot in mennls^^en ch«nt N.44,2.
daz ier tietin chunt k'^tuoe sina ur-
atende N. 43, 23.
do teta ih dir chunt mliia missedat
N- 31, 5.
chund dir teta, cognitum tibi Jed, K.7.
thiu erist thara in thia bürg deta sina
kunft kuad. O. 11. 14, 118.
so- taten sie chunt gotes uuerh, an-
nundaveruni. N. 63^ 10. *
die sin riebe chunt tatia N. 98, 1«
thaz ih ouh min girati iu allaz kund
dati. O. IV. 12, 8.
ain muat in kund gidati. O. IV. 19, 58.
tuo mir chunt dia zaia minero tago.
N. 38, 5.
ketuo chunt N. 43, 26.
tuont chunt, ntmciaie. N. 95, 2.
daz unirt imo chunt ketan, adnuncia-
bitur. N. 21, 32.
mir täte du chunt an dinen minen
die uuega des libes. N. 15, 11.
Mit Flexionssufßx:
- get'eta chunden ainen haltar^; N.
97,2.
cundan teta thinan namon. Tvl79,4.
ketuo dina ze8euüunjchHnda.N.89,12.
chunda teta er sine üuegarN* 102, 7.
iuuih chunde tuot, notos ^fficiU Bo. 5.
allu tet ih iu kundiu. T. 168, 3.
ehundiu, consda fpamasso virgoj. Mcp.
chundun, conceptam Cformam). Bo. 5.
uns ohunddn menniskon. Bo. 5»
die iro chunden f^ner^. Bo. 6.
khundo sunte, manifesia peccata. Pa.
chundun finstri (a. s. f.J. Bo. 5.
then uuan zell ih bi thaz, thaz herza
uudist thu filu baz,
thoh iz bue innan mir, istharto kun-
dera thrr. O. I. 2, 24. r : >
'kn»do,iS&(fannt(tv naius, soäui-Q^dki zu ver-
wechsehi mit kundo,' kundjo, nuntius, s.
hinter kundjan)^
chuntun, socios. VA. II. 267.
ükin uniso, min chund o, iUix meus ei
notus m^ii^.^ N.. 64^ 14.
gisüaso ioh thin kundo ist, then thu
bi namen nennist O. V. 8, 30.
atuantun thar tho ferron alle sine
, ku^ndon. O. IV. 34, 23.
forhta bin ih uüoirden minen chun*
don (hoiisj, üuanda iro chunden ha-
Digitized by
Google
411
KaN.
KAN.
418
bent di€i' forhtan, daz sie alle so-
irh sin. N. 30, 12.
sie suahiun antat kiindon ioh^untar
gatiiingon. O. I. 22, 2l!
ioh mine chunden fnötos)^ nline iun*
gerin, täte du fliehen. N. 87, 9.
friunt unde t^htinneling unde chuar
den (notos) täte du ferro fon'e mir.
N. »7, la.
Form und Flexion. 6f. auch- die Beispiele im
^. obigen als Substaütiv gebrauchten kundo,
noius*
kund. O. . .
cund. T. gl. K. Can.'4.
' chund. M. R. fc. Pa. fia. Gc. 3. Gh. 1. 2.
3. 4. Bib.^1.^^; Can. 10. 11. 13.
gund. O. IV. 12, 16. cod. F.
chunt N. Bo. 5. Mcp: Org.
khunt gl K.
d.s.m.n* chundamu K. 61.
fl. $. m. cundan. T. 179, 4.
chunden. N. 97, 2.
a. s. f. chunda. N. 89, 12.
chundün. Bo. 5.
fi.o.p/.iii« chunda. 6c* 3.
chunde. N. 102, 7. Bo. 5,
' künde. O. II. II, 124.
n. o. /7/.y*. kuntheo. ^1. K.
khundo. Pa.
cun^o: Can. 4.
n.a.pLn. cundiu. T. 168, 3.
chunden. Bo. 5.
d. pL chunden. Bo. 5-
Compar. *
12. s. m. ehuhdero. N. 95, 2.
" Ti. Sä' f. chund era. Bo. 5.
n. s. n. kundera. O. I. 2, 24.
n.pLm. chundorun. Bed. 2.
ÜNEUND, untutf*, ignotus.
Bedeutung und Gebrauch:
ignotus. Mcp.
incognitus. \b, 2, 2.
iticerius. Pa. gl. K. . .
peregrimis. Gh. 1. 3.
agrestis. Ec.
unchundemo, peregrina {veste). MA. 9.
unchundun, peregrinas (plantasj. Tg. 3.
an unchundemo Stade, novo. Bo. 5.
unchundem, incertis (horisj. K. 53.
unchunde m^nniscen, ignotos homines.
N. 21, 17.
nnchundero spracho. Bo* 5.
uuaz unchundeSi qmd inopinum fmo-
lirij. Mcp.
uns ist unchuntj ube -^ fnndene uuer^
dea Bo. 5.
unkund ist mir thrafOi ob er si ubil-
dato. O. m. 20, 113.
ube iz — si, daz Ist unehunt Nrll8,145.
thaz ih nu meinu mit thiu, unkund
hatto ist iz iu. 0. IV. 11, 27.
istir.unkund ouh nu thaz, uuio diuri
forasago iz uuas. O. V. 9, 24. ^
der (uueg) menniscon unchunt ist
' * N; 142, 8/^
giuuisso ir be(ot alTa frist thaz in
unkundaz ist 0. IL 14, 64.
Form und Flexicm:
unkund. O.
unchund. Ra.
unchundh. Ra.
unehunt. N. Bo. 5.
unkhunt. gl. K.
unchundi. gl. K.
n. s, 171. unchund er. Gh. 1. 3.
n. s. f. unchundiu. Is. 2, 2. Bib. 5.
n. s. n. unkundaz. O. II. 14, 64.
g. s. 172. unchunden. Mcp.
g. s^ 72. unchundes. Mcp.
d.5.771.72. unchundemo. MA, 9.Sb.'Bib. 1.2.
Bo. 5.
d. s. f. unchundero. Bo. 5.
n.pLm, unchunda £c.
d. pl. unchundem. K. 53.
a.phm. unchunde. N. 21, 17.
a.pl.f. unchundun. Tg. 3.
ANTküNDI, iwxiH^i gnarus, rxpertus (cf.
ANTCHÜNUR oben iii KÜNNI).
anchunde: daz ih anchnnde bin di-
' n e r o I i s t o, imbuttis tids disciplinis. Bo. 5.
72. s. nu antchunder. Bo. 4.>
anchunder. Bo. 'X. y ^
a. s. 771. antchundenf, ^a77^r/i/i77.D.II.313.
72. p/.i7i. anifhuode: eruuir iro uuur-
Digitized by
Google
419
KAN.
KAN,
420
tip antchunde, sdenfiam ae*
cepimus. Org.
a.pKm. antchundun, gnaros. Ilf.
ALECHÜP^T (allfunb/ aBgemcm Wannt) ist.
Org.
GOTKÜND, GOTKUIVDI, Qittlid), divinus.
(In diesem kand Hegt, wie in kunni, die
Bedeutung nasd; cf. lat "gena, und goth.
gumakunds, godakunds« himinakunds.
kotcund, divinus (honor). H. 6.
cotchundi antuuartai divinam praesens
iiam. K. 19.
kotkhunthi uuih, sacra divina. gU K.
n* S'f» cotehundiu, divina (antreitii,
ladunga, kescrift). K. p. 7.
gotcunda spahlda, sapientia dei*
T. 14L
lt. s. fh kotkundaz dranhc, divina pih
tio. gl. K.
g. s.f' cotehundun ortfrumu. K. 9.
/ cotchunduun sprahha. K. 31.
cotchundiun ensti. K. 20.
g, s. n. cotchundin ambahtes. K. 43.
rehtes. K. 2.
d.s»m*n. ze eotchundemu leohte, ad
deificum lumen, Kp.
kotcunddemu, divino (hrej.ll.7.
gotehundemo sänge. Em« 29.
cotchundemo. D.
d. i. f» cotchundera, (/i2;i/2a^^^i?^.K.64.
a. &. n. cotehundaz (opus). K. 19.
g. pL cotchuudera OicJ» divinärum
(scripturarum). K. 28.
d. ph kotknndem, divinis. H. 7.
a.p/. n. cotchundiu pibot K. 2*
DHÜRAHCHÜNT ist, manifestum. Is. 2, 3.
KUNDl, /, Äunbc — C£ ÜRCHÜP«)!, »..
hinter KUNDJAN.
KIKÜNT, noiiiia. gl. K.
INKIKUND C^cc.J, innoiiiiam. gl K.
üNKÜNDl, /., Unfunbe.
_d. s. unchundi.
fonna unchundi, fraude(tod).
VA. IX. 397.
dannan sin loz ze unehundi
zihe (sors ignota-^J. Mcp.
ANACHUNDI, accusatio. R.
ÜRKUNDl, /., 8. weiter unten ÜRKUNDI, n.
GOTKüNDl,/., diviniias (cf. GOTKUNDX
n. s. gotchttttdi. Wo. 2.) ., . -.
kotcundi. H. 10. j>*«^^fr«'-
g. s» cotchuudii. K. 7. ) ,. . . .
gotcundbl Wo. 2.j^ *^''"^^'^-
d> s. kotcundi^ diviniiaie. H. 9. ,
GOTCUNDNISSI, diviniias.
after gotcundnisse, secundum divini-
tatem. Wo. 2.
KÜNDUH, ftt^bIlc^; et ÜNGAKUNDLIH hin-
ter KÜNDJO.
chundliho.Pa.Ra. \ u i .j.
chnndlihho. Pa. rf/K. M«^^"^' f»««/«^,
khnndlihho. gl K. ) ""^M"**» «»•'«•
EDfCHUNDALlH, cognita. Ra. (einknoslL
gl. K.)
GOTKUNDLIH (et GOTKÜND), divinus.
gotchondlih. Pa. Ra.i ,. .
cotchuüdlih. gl. K. {' '^^'"''
gotchundlih. P«. i, divinae (gra.
cotkuntlidhi (sie), gl. K.) ii€te).
d.s.m.n. demo gotehuadlihin, ditfiao.
Mz. Sb. Bib. i.
denio gotchundlihhin, divino.
Bib. 2.
d. pl. gotkundlichen racfaoh. 0. n.
8, 22.
gotchuntlichen, cf/vini.». Na.II.
COTCHUNDLICHO, adv., divinitus. Ic.
KÜNDHAFr, funtMft.
n.pl.m. Gundhafte, notabiUs. Can. 4.
KUNDIG, tunbig (s. auch franaathichunnig
in KUNNI, genus).
cundig, pertuadens. Can. 4.
d.pl. chnndigin, contribuUbus. Bib. 4.; et
KUNNIUNG und framathichnonie
in KUNNI, genus.
ANTKÜNDIG (et antknndi).
. a.pl.m. anchnudig», expaios CMU pt-
venesj.
KUNDJAN, tüttbtn, angs. cydhan, notd. kynna,
motum facere.
Bedeutung und Gebraueh:
indicare. R. X. K. 2. 7. T. 60, 8.
nuntiare. K. 47. Pa. Frg. 6. T. 79. N. 101, 23.
admmtiare. N. 49, 7. 64, 18. 70, 17. 91, 5. Bo. 5.
Digitized by
Google
421
KAN;
KAN.
422
renuniiarit» T* 8, 4L
tesiari. Ra. gl. JL T. 31, 7. b. 3, 3.
adiesian. Can. 4.
Mangdizare^ Le. 1. 3. 3.
msittuare. Can. 4. Sg. 193«
miggerere. Can. 4.
perhibere. Ic*
prtudicare. Gc 3. Ms. MA. 6. Bib. 1. 3. 4. 5.
6. a 11.
1 ptotntrCm Ic
innuere. Gh. 3.
praecipere. Ms. Bib. 1.
se chundenne suona. N. 71, 3.
du chundest (uuarheit). N. 35, 0.
ih chanta din reht N. 39, 10.
ter abentaterno chundet io dia oaht
Bo. 5.
daz ih chunde din Idb. N. 9, 15.
uuaz der rouh chunde, qiud vapQP edat.
Mcp.
daz ir imo cfanndet. Wm. 5, 8.
du chuntost, innotmsti. N. 143, 3.
umbi dhesan aelbun XQist chundida al-
mahtic fater dhurah isaian, testatur*
b. 3, 3.
ir almahtic got sih chundida uuesan
chiaendidan fona dhemu almabtigin
fater^ ^* ^mnipxdens deus a patre omni*
pötenie mi$sum se esse iestatur^ la« 3, 6.
sie santun bi then bruader zi kri&te kün-
den iro aer. O. IlL 23, 15.
ther zen houbiton saz, ther kundit,
nuiziitu thaz,
uns in giuuidai thaz kristea gotniasi.
O. V. 8, 17.
kundia imo, er \z nuolta, iz auh ao
uuesan scolta O. L 25, 10.
thaz engil mitgiuüurtin iz kundta aar
then hirtin. O. IL 3, 12.
ioh fuar er kundenti thaz, ao uuito so
. thaz lantunaa. 0. L 23, 10.
kundt er imo in droume, er thes nui«
bes uuola gotime. O. L 8, 20.
mit thiu kundt er hiar ouh mannon,
thaz sie sih eriat minnon,
thäz äie biquemen follon mit thiu zen
gotes minnon. 0. V. 12, 71.
ioh kündet ellu thisu thing ubar the-
sau uuoroltring. O. V. 16, 24.
Form und Flexion:
Inf* kundan. Wm. 8, 14.
künden. Wm. IL 8, 14. 0. ID. 23, 15.
chunden. R. X.
ze chundenne. N. 71, 3.
(ih) khuntiu. gL K.
chundiu. Ra. Pa.
chundo. N. 54, 18. 70, 17. 18. Le. 1.2.3.
(du) chundest N. 35, 6.
(er) cundit T. 21, 7. Can. 4.
chundit K. 2. 7. Frg. 5. Ic.
kundit O. V. 8, 17.
kündet Wm. 5, 13.
chundet. Ne. N. 18, 1. 38, 3. 29, 10.
60, 17. 77, 1. 78, 13. 147, 8. Mcp.
Bo. 5.
(wir) cundemes. T. 119.
chunden. N. 78, 13. Bo. 5.
(sie) chundant Ic.
kundent Wm. 4, 3.
cundent Caa 4.
chundent Gh. 3. N. 18, 2. 21, 32.
49, 6. 117, 26.
(ih) künde. Wm. 8^ 14.
chunde. N. 9, 15. 72, 28.
(er) cunde. T. 107.
chunde. Mcp.
(ir) kündet Wm. 5, 8.
(sie) chunden. N. 91, 15.
(ih) cKunta. N. 39, 10. 55, 10.
(du) chuntost N. 43, 5. 143, 3.
(er) kundta. 0. L 14, 8. 16, 17. 25, 10. IL
3, 12. 21. IV. 37, 24.
chundida. Is. 3, 3. 6.
chundita. Frg. 51. 53.
chunta. N. 17, 10. 98, 7.
kundt er. 0. L 6, la 8, 20. V. 12, 71.
kundt iz. 0. L 14, 8. codd. V. F.
kundt imo. O. L 25, 10. cod. F.
kundt uns. 0. IL 3, 21. cod. F.
(sie) kundtun. 0. L 12, 25. 17, 12 69. IL
3, 25.
chundtun. Gc. 3.
chundua M^ 5. Bib. 1. 2.
chuntua Bib. 5.
Digitized by
Google
423 KAN.
chunton. N- 49, 2; 9^, 6. US, 148.
cund}tun. T. 79.
(er) cunditi. T. 135.
kundtl O. II. 2, 7.
imp» s. künde. Wm. 7, 12.
chunde. N. 101, 20.
imp.pl cundet T. 8, 4.
kündet 0. V, 16, 24.
c bandet M£. Bib. 1. 4, 8. N. E
cbundit Bib. 5. 6.
chundent Bib. 11. N. 9, 12. 95, 3.
. .104, 1. Ne,^
n. a. cundenti. Gan. 4.
kundenti. O. I. 23, 10.
kundintL O. I. 23, liO. codd. V. F. IL
^ ^e phnndande, muitianda. K. 47.,
^tatt ^i chundanne; dieser gemn-
diale Gebrauch des pari, praes.^ statt
des Infinitivs, zeigt sich also nicht,
wie Grimm (Gramm. IV. S. 113)
meynt, erst im Mittelhochd., sondern
, schon im Althochd.; so steht auch
ze habende. Ct 86. statt ze ha-
benne.
d. s. m. kMudentemo. Sg. 193.
ü.p/.n.? kundentu in der unnatürli-
chen Construktion ioh nuerk
filu hebigu ist iru künden-
tu. O. L 4, 62.
CUATCHÜNDENTO, evangelicus. K. 7.
UNCHUNDENTLIH, UäestabiU4. R.
GAKÜNDJAN.
Bedeutupg und Gebrauch:
indiqare. Pa. gl. K, K. 7. Frg. 37.
nuntiare. K. 7. -
renuniiare. K. 7.
demmtiare. Pa» gl K.
intimare. X.
insinuare. Sg. 193. Gh. 1. 2, 3.
manifestare. P&v^* K* K^*
enodare (qiiae$tionem}. Gc 4*
indicer€. VA. XI 737.
. monstrare. h. 5, 1. 7.
demonstrare. Is. 5, 7.
, innuere. Gd. 1. 2. 3.
ostendere. Is. 3, 7. 4, 7.
praedicare. Mx. Bib. 1. 2. 5.
KAN.
424
innotescere^ K. 7. Pä. Ha. gl. K.
dignoscere./K.^l. .
proponere (ediciumJ./Mx, Bib. 1. 3« 5.
uuanta er gikundta hemsun, tbaz er
si selbo gotes sun. 0. IV. 23, 2ö.
then liutin ouh gikundti ihio druh-
tines kunfti. O. I. 23, 6.
thax ouh thaz huan gikundti fhet
selben dages kunfti. O. iV. 18i, 34.
noh gikundtin thanne thia fruma the-
mo manne. O. 1. 17, 76.
Form und Flexion:
gachundan. Gc 4.
kachundan. K. 7.
cachunden. Pa.
kacunden. X.
' kikunihen« gl. K.
kechunden. Sg. 193«
(ih) kikuntheo. gl K. ^
(er) cachundit Pa.
kikhunnid (sicj^ ^ K.
kikhunthit gl. K.
kechundit K* 7.. i
kichundit Ra.
gichundit VA. XI. 737.
(er) gachunde; Frg. 27.
(\t^) chichunde^es. Is. 5, 1. 7.
(sie) gichunden. Gh., t. 2. 3.
(er) chichundida. Is. 3^ 7. 4, 7.
gikundta. O. IV. 23, 25.
kikundta. O. IV. 23, 25. cod. F.
(mt) chichundidom. Is. 5, 7.
(er) gikundti. 0. L 23, 6. IV^ 18, 34.
kachuotati(?>. Frg. 53.
(sie) gikundtin. O. 1. 17, .76.^
imp. s. gichundi. Gh. 1. 2. 3^ [
p,p. kachundit K. 54.
kichundit K« 61. ^
gichundit ist M90. Bib. 1. 2. 5. Gh. %
1. 3. uuerde. Mgt Bib. 1.2. 6. Ho. 2.
gikundit uuas.. T. 13, 3. uuard.
0. ni. 2, 2.
chichundit ist Is. % L
kechundit sint. K. 7.
gekündet uuirdet Wm. 7^ 12.
AfiKÜNDJAN, cxtünbtn. Cf. UHKUNDJAN.
archqndemes, demonsiremus* .U. 3, 1.
URKÜND.
Digitized by
Google
425
KAN;
KAN.
426
: üRKÜPJDJANiiirf unten, contestaru
(ih) urchunde, canieStor. Bib. 5.
(er) urchundida, iestabatur. In. 4,^« .
FORAKUNDJAN, öot^ec funken/ praemm*
iiare.
(er) {orachnnAity cecinit. Ic
(sie)i uore kundent, daz -— sulen kü-
man. Wm. 2, 13,
(ih) chuntaizCare, aiiiiii^at;i. N. 39, 6.
' (er) fpracundita, propheiatus est. T.
158, 3.
p.a. foracundenti, ^ra^um/ian^. H. 18«
FORAGAKUNDJAN.
(ib) forakichundu, proirnntiabo. K. 7.
(er) forakichundit, pronuntiat (psaU
mumJ.K. 45.
(er) forakichunde, pronuntiat. K. 7.
BIFORA KUNDJAN.
(er) bifora ch,undida« Is. 5^ 6.
ehundida bifora. Is. 7.
BIFORA GAKUNDIT.
bifora chichundidiu sinduOi pro*
mmiianiur (signaj. Is. 5, 5.
FRAMGAKUNDir.
framkachundit Ib. j ^^^^„i^^,^
framkichundlL Rd. 1' '''•^^"^«'^'^•
DURHKÜNDJAN.
dhurah chundida, ifec/arav//, Is. 4, 6.
ZUOKUNDJAN.
' zuachundit, ßdnuntiabit. K. 9.
KUNDÖN, ffinbeii.
(du) chundost: uuis in bigihto, so
j chundost du dih zeg9ie. N. 75,2,
imp.s. chundo mir den uueg. N. 142,8.
GAKÜNDÖN. ^
sijie angeli gechundont iz ze imo. N.
2!, 32.
URKUNDÖN, tttfunften, contestari.
(ih) urchundo dir, testißcabor^lS'BOyd.
(er) urchundot (uuieo ih si)« N. 118,
14. stipulatur. Ic.
p. a.urchondonti (sicj pin, testatus
sum. BL
n. s. m. urchundonter (urchun-
dent', contestüt'. MsiTt%
contesians. Vh. 1. 2,
GAURKUNDÖN.
IV.
Inf. kiurchundon. Rd.)
kiur Chandra Ib. {' ««'"'^'''f-
(er) keurchundota daz an-, testimo-
Ttium postiiL N. 80, 6.
UNKKUNTLIH. gLK.v
UNGICmJNDLIH. Ra. (, intest ibiUs.
UNCACHÜNDUH. Pa.)
KÜNDIDA,/., Äuttbf.
n. s. cundida, indicium. Ib.
chundida (des Christenlhums). E. 3.
indicium. Ib. Rd. denotatio. Bh.
a. s. chundida, notitiam. K. 64..
GAKUNDIDA, f.
n. s. kachundida, indicium. ^m. 19.
er. s, gachnndida, notitiam (famiUari*
toiis ejus noß habemus)^ Gc. 4.
kichundida, testationem. Ic.
GOTKUNDIDA?
a. cotchundida, divina. Kp.
GOTKUNDIDA, /., evangeUum.
d. s. cuatchundiduy evangelio. K.11.17.
KUNDJO, wi., Äunbet/ nuntius.
71. s. chundeo, testis. Pa. gl K. Hieher
vielleicht k^ouuntheo in bona ad-
nuntiatio, koad aruntporo ^ndi
koatpoto endik^ouuntheo.gLK.
chundo, angelus. H. 1.
URKUNDO, iw., testif. Cf. ÜRKUNDI.
n. s. urcundo. Tr. ^
urchundo. Is. 9,1. N. 18,L testis.
8. 88, 23. H. 24. j
ß.y. urcundon. T. 141. 189,2.3.232,3.
urkundon(birutmir).O.V.17,ll.
ginuag ist thar, quad er zin,
thiu mugun nrkundon sin,
thaz uuir in mugun uuerren,
in thiu uuir ihaz uuollen.
O. IV. 14, 15.
urchundun, testes. F^g. 23. M. 31.
Le. martyres. H. 22.
urchundin, testes. N. 24, 10,
g.pl. urcundono. T. 98. 191, %
urkundono: ni bithurfun uuir
in uuara nu urkundono mera.
0. IV: 19, 66.
urchundono, martyrum. H. 7/
€f.p/. urchundom. K. 59.
[29]
Digitized by
Google
4an
KAN.
EAN.
428
ÜRCHUNDA,/., 3<«flin# tettU. N. 88, 38.
FORACHUNDO, m., preco. Ib. Rd.
G^VrKUNDO, m. Ist ein soldies suöst. aus
jf. cuatchundln, evangeliu IL p.
zu entnehmen (<£ das subst* masc.
eaangeljo bei Otfrid);, oder ist e6
cuatchundiny ^ fem.?
KÜNDARI, m., Äflnfter, mmtiator.
n. s. chundari^ index. D. IL 323«
chnnderiy mmtiator. N. 34, 10*
chnndare, angelus. N. 33» 8. mines
uulllen, interpres. Mcp.
chundari. Pa. ) ... . . , .
i.^^4k • 11/! übersetzt tesitum.
kunthari. gl. K.)
it.p/. chundera, angeli. N. 34, 10.
d.pl. chandaren, angelis. N. 32, 14.
FÜRISTKÜNDAM, m., arcliangelus.
n.pl. furstchundera, archangeli. N.34, 10.
CHUNDARRA.), preco. D. U. 326. Ist dieses
CHüNiyARA, } Wort als/m. aufzusteUen?
ÜBKUNDl, n. (und bei Is. /., auch wohl bei K.,
da er urchund// schreibt, und vielleicht auch
bei M. Sb. Ps. 2. Bib. 1. 2.; cf. d«n DaÜv),
nrflttt^e, tesiimonum.
n. s. urchundi, adsiipulatio. Ic
arcbunde, atteUatio. A. testimonium.
N. 18, a 77, 5. 79, 1. testamentum.
N. 24, 10. 101, 18. urchunde eo,
. 'testamentum, N. 4t, 8.
g. #• utchundis. N. 59, 9.
d. s. urchunde. N. 118, 22. Co. alte bir
scofa des ze urchunde zoh, inte-
stimonium invocabat. Mcp. zurchun-
^ de ziuho, contestabor. Bib» 13.
UTchundln (dheseru). Is. 3, 5. 4, 3.
Gehört hieher zi urchundiu ziuho.
M^ Mv. Mz Sb. Ps. 2. Bib. 1. 2. 3.
zurchundi ziuhe. Bib. 6., contestor,
contestabor (te^ vos)y zi urchundin
ziohenter, contestans (patres ve-
strosj. M^., zurchundin ziomen.
Bib. 1. 2.? oder d. pL? oder zu ur«
kundo?
a. s. nrkundi. 0. IV. 21, 31. ^ ^ ^•
urchunde. N. 77, 5. 104, nb^^'''^'
urchundii. K. 4.
mum.
ii./7/.xarchunde, teHimania. N*92» 5. 98,7.
118, 36. 99.
if.p/. urchundin. Is. 2, 1. ) _ ^.
urchunden. Nl 118, 36.P '^^««iw.
a.pL urcundi luggu (aber es fibersetzt te-
stimonium). T. 189, 1.
urchunde, testinumia. N. 37, 14. 24^
10. 77, 56. 98, 7. 118, 2.
URCIIUNDITÜO»!, adtestatio. M. 29. Gc 1. 6.
URCHUNDUCHOR, testatius. Bo. 1.
URKÜNDA, /.
d. s. unter dere nrchundo eideay sub
testificationi jurandi. Mo. Sb. Bib. 1.
n.pl. urkundon? sollte urkundon in: tha-
ranasint gescribene ujkundon
manage. 0.0.3,3. hiehergehören?
a.pl. urkundon? Ist so urkundon in
suohtun io innan thiu urkun-
don luggu. O. IV. 19, 24. zu neh-
men? das neutrrie adj\ palst auch
nicht zu tinemsnbst.masc. urkundo.
GÖTKUNDl,/.(7> et GÖTKÜNDO.
g.s. cuatchundin, euangelii. K. p.
KANN JAN; c£ nord. kenna^ nescere.
UNCHENNENTO, non agnoscendo. FVg. 59.
GAKANNJAN, gigno'e; cf. kunni,^€iiw und
KlNAN.
kachennit, gignit. R.
kichennit, generat. gl. K.
kikhennit, nascitur (in hominej. gl K.
ANllÜ^NJAN [dies, und nicht inkannjan,
ist doch wohl für folgende, nur bei T. (dem
das verb. arkennan fremd ist) vorkom-
mende Formen anzuseta^n], erfeittttn.
ih inkennu (sie), rog-iso^M. T. l34.
er inkanta, cognoverat. T. 80.
sie incantun (inan). T. 82.
ARKANNJAN, erteiineti/ agnoscere^ berPa.
und gl. K. auch gignere (cf. KlNAN).
Bedeutung und Gebrauch:
agnoscere. K. 2. N. 118, 19. Frg. 59.
cognoscere. Is. 2, 2. 5, 6. Pa. gl. K.
internoscere. D. 11. 347. ^
archanta, conperi. Ic
archanta, hausit oculis. VA. XII. 946.
archenncmes, accipiinus (in dhemu
Digitized by
Google
429
KAN.
KAN.
430
^ druhtines nemin archennemes chi-
nuisso fater, in persona enim domtni
pairem acdpimUs), b. 4, 3.
neouuiht archeiinit des sih fonarehte
scheidity quidqiäd a reciiiudine diicre-
päi, ignorat. Frg. 43.
huuanta siu iouQiht ira eiganes ni ar-
ehennit, nibu daz eina, daz mit; iru
duraliuueret) cum nihil sibi esse pro-
prium^ nisi quod secum permcmel, cogno-
scat. Frg. 45.
neouuiht nl archennit daz unreht in
iro arto (herzin?), versare in animo
quod inqtdnat, nesciL Frgj 45.
danan lectza einiu des potin kihuct-
licho ze erchennenne, deinde lectio
uäa aposioli memoriter recitanda. K. 13.
archannit, expertus^Pa.
archantemu, agmto. H. 19.
archannit Pa. \ ^^„u
- irkhennit gL K.r ^^'*'^-
tho hintarquamun gahun, thie nan e?
gisahun,
ni uuoltun nan irkennen-« 0.10.20,30.
thaz unir fon seltsane uuola megin
sare
irkennen, so iz giscriban stat, thia
nuuntarlicbun gotes dat 0. V. 12, 18.
quad, man Irkennen scolti, ther sia
(minna) minnon uuolti,
toh thaz gibot mit uuillen uuolti em-
mizen irfullen,
thaz thie uuarin guate ioh gote filu
drute,
xi thin zoh er biar in übe thie iungo-
Ton sine. 0. V. 12, 95.
in thiu, quad, unari follon zi erken-
nenne mannon,
.. thaz er got forahta, tho ersulih uuerk
nuorahta. O. U. 9, &5.
fon anagenge uuorolti ist er ginadonti,
fon kunne zi konn^, in thiu man nan
irkenne. O. L 7. 12.
then quedet ir, uueist esmer, thaz er
si druhtin unsere
zi thiu ir inaii nennet ioh unihtestho
nirkennet,
ih irkennu inan io, sprichu ih auur
alles uuio,
bin ih thanneinluginon, gilichexiuen
redinon. O. UL 18, 43—^46. *
yrkenn er thesa lera. 0. HL 16, 17.
thie ih zi thiu gizellu ioh suntar mir
iruuellu,
thie eigun min io i^inna Loh horent
mina stimma,
ih ouh si.e irkennu ioh folgent mir
mit minnu,
gibuh ouh in uuar min thaz euuiniga
Hb in. O. IIL 22, 23.
ih uueiz ouh thaz thu irkennist ioh
thlh iz unfirholan ist,
uuio auur io gilieho duit ther min gi-
licho. 0. V. 25, 55.
oba thu sis gotes sun, far thanne hei-
mortsun, *
hina ubar himilaalle, so irkennit man
thih thanne. O. IL 4, 74.
ixkanta. ih thino guati iu manageru
ziti. 0. IL 7, 65.
ir ni thurfut bi thiu, got irk«nnit in iu^
er ir imo iz zellct, allaz thaz ir üuoU
let O. n. 21, 21.
ih irkanta, ih sagen thir, thia kraft
hiar faran fona mir. O. ID. 14^ 36.
ioh irkennit thaz muat, uuio aelbo
druhtin irstuant O. V. 6, 68.
then namon er irkanta, so man nan gl-
na Uta. O. L 27, 25.
thaz uuas nu uuorolt scanta, thaz si
nan nirkanta. 0. IL 2, 20.
irkanta tho ther fater sar, theiz thiu
zit uuas in uuar,
thaz imo iz druhtin so giliaz, thia sel-
bun ganzida gihiaz. O. m. 2, 35.
thaz selba fihu birun uuir, irkenn iz
selbo bi thir,
thuruh dumpheiti so birun uuir iz
notL O. IV. 5, 5.
thaz ir thaz irkennet ioh ouh gilou-
ben uuollet,
thaz uuir ein sculun sin, ih inti fater
min. O. IU. 22, 63.
[29*]
Digitized by VnOOQ IC
431
KAN.
KAN.
432
hera nz, qnad, bitu ih inan in, thaz ir
irkennet In thiu,
thaa^ih undato ni finda inimo thrato.
O. IV. 23, 3.
thera giloubun fest! irkant er in theru
brustL O. m. 10, 41.
er irkanta follon In in then iro uuil-
lon. O. IL 11, 63.
sie iz allaz tliar irkantun so thie en*
gila ingizaltun. O. L 13, 23.
tho quamun ostana In thaz lant, ^hi'e
irkanlun snnnun fa'rt,
sterrono girustl, thaz uuarun iro li-
^ti. O. L 17, 9-
thie man thob, thie thur scanktun, iz
filu uuola irkantun,
theiz uuazar lutaraz uuas, tho sie ful-
tun tUiu faz. 0, IL 8, 4».
er sines thankes thara quam, ioh sie
thar lerta filu fram,
10 gidago fora thiu^ thaz sie irkantin
thoh bi thiu,
thaz er uuas druhtin heilant ubar al-
laz thaz lant,
ioh' sie alleis uuio ni dätin, ni sie inan
' mfnnotin. 0. IV. 1, 12.
mine uuega ne itchundon sie, N. 94, IL
forte dien (zeichenen) sie mih erehen-
nen mahton. N. 94, 10.
rehl muozin irehennen miniu ougen,
videant. TSi i6; 2.
ie Boh ne irehennet er unslh hier in
eilende, cognoscet. N. 73, 9.
der sih irehennet pauperem. N. 106, 41»
so got sia inphahet, so uuirt erlrchen-
Bet in Ire hu^eren. N. 47,* 4»
genuoge ne irehe^nent aih selben. N.
118, 19- -
«uanda Sie sina ga^gennuerti an dien
z^ichin irchandon. N. 96, 5*
ih irchenno, truhien, daz dine urteil*
dtf lachte sint. N. 118, 75.
irchennisl, uuer ih pin. P^
Form- 'und Flexion.
Inf. arehennan. D. IL 347.
irkeM^ö. 0. ffl; 20,30- V.12,18.95,
irehennen. N. 16, 2. Ö9, 4. 88, 16.
114, 3. 118, 19:
erchenn^n. N. 94, 10;
zi arehciinenne. Is. % 2. 4, 2. 4.
zi erkennenne. 0. IL 9, 55.
ze erchennenne. K. 13. N. 72, 16.
(ib) irkennu. O. lU. 18^ 45. 22, 23^
archan'niu. Pa.
irchenno; N. 118, 75.
(du) irkennist 0. V. 25, 65. ^
irehennist Ps.
{tt) archannit. Pä. «
irkhennit gl. K.
irkennit O. IL 4,74. 21i2L^V.6,68.
archennit Frg. 43. 45;
irchennit. Ct81. NsU O. lL21,?l.
cod. F.
irehennet. N; 73, 9. 106, 4t.
erchcnnet N. 47, 4. 60, 10.
(wir) archennemes. Is. 4, 3.
(ir) irkennet O. IIL 18i 44.
(sie) Irchennent. Ns. N. 118, 19. 122, 2.
(er) erchenne. K. 2. N. 118, 19.
irkenne. O. L 7, 12. IV. 13, 9.
erkenne. 0. L 7, 12. codi V.T.
yrkenn er. O. UI. 16, 17.
(ir) irkennet O. IIL 22, 63. IV. iS3, 3.
(sie) erchennen. N. 68, 28i' ' '
(ih) irkanta. O. IL 7,' 65;'69/IH. 14, 35.
irchanta. gL K. '
archanta. Ic.
(er) archanta. VA. XIL 946. ^
c archennita. Frg. 59. • * ^
archennida. Is. 2, 2. -
itfcanta. O. L 2T, 2^. IIi % 2ä 7, 62.
IIL 2,3^. V. 7^55. 8,33. 4«. IL 11
;^3.'Cod; V. i . f
yrkanta. O. H. 11, 63. cod. P. IIL 2,
35: cod. F. ■ i 1 t .
irchanta. 0.1 27, 25.' <?od. F. 11. 11.
63. cod. F. ' ' ;
f ir^hattda: N. *03, l»t*
erchanJa. N. SK)^ 14;»
irkant er. O. lU. lÖ, 41.
(sie) irkantun. O.L 13^ 13. 23. 17, 9. IL
2] 27; 8, 41. '
Digitized by
Google
433
.EAN.
KAN.
4^4
' i erkantuB.iO. L 17, 9. cod.tF.
irchandon. ISL94, It 96^5^^
. (da) ercai)ti8.:S. 19i :.< . i
(er) irkantl. O. IL 9^ .2&.
erkanti. O. IL 2^ 2$. co4 F.
erchandi. N. 118, 19.
(sie) iTkantin, 0. ly. i, 1^, 3, 4,
imp. s.irkennl O. IV- 47, 31. 19, 62.
; iikenu iz. OtilVp^ 5. i ;
p. a. archannelntL Pa. ;
' irchannendl gl K.
p. p.archannit Pa.
irkhennit. gL fC ;
ar-cliennit isju fo 5ri6-
arcefinit (wiEdit).-.Prg, 7* j
> uchennet^^uirtN. 3, 17. 47,^4* 121,4.
) üNARCHANTttJ fn. s. fij, incognUa. VA.
XIL 859. .:
ARKENNIDA,/., erlfeniitnlff.
daz ne täte er^ trbe er Jn irchandiy
• ' selbiu siü ercheini^ia zlige in xe
^»- '•' Attio. N. il«, 19.- ■' '• ^ - -•
israhelis irckennedä, i^i/mulm///?i» daz
. cbit, an dien is^ahel 1 irx^liennet
nuirt. N, 121,4. .
^lKATSNJAN,'&efennertj fettnett/ «rfennen.
'O. iirid T.' haben tlieäes Wort nicht,, ersterer
gebraucht nur ai^aünjan und letzterer ant-
kannjan.- -
Bedeotnng änd Gigbrauch :
noscere. Mcp.
QOgnoscert. Frg. 53. Is* 3, 6..N. 39, 10. Bow &•
äignoscerd. l^a. 5.
* • dgnoscSre. N« 6i3, 24.
sdre. Org: N. 86^ 4.
cerner e, Mcp. - •
•J diätemere. Syh ^
reslpiscere. M. 15. 21. 29. €e. 1. 6w Cair, 10.
11.13. i
l ^ intem^er^ N. 48, 21. Bo. 6.^ v *
pechennendiu, specitms. Wlcp,
sih ne bechennenta^na ^i7ra»l (fortuh
nam). Bo. 5.
aih. pecb^Jinende, ^^ recosrM>scens^ Mcp.
, ] ^ pechenifet uuirt, €0gna^iijsr^ Bo. 5.
et^ b^chanda, ^:iy^er/M^I (freiaa). Bo.5«
.ae inoiv'ii aneidlete,. die got ne be«
chennen, obliviscurUur deum. N* 9, 18.
.beohennen chohda, conscioi fuerat* Mcp.
kuot unde ubel ze becheüniirne, ad
dücernendum ianiim ei malum^ SyL
pethei>fte8t tu mih, agnosdsne? Bß.
uuir beche^nen^g^nHOgiii-*^ hobis mtxm^
feeiusutU.Ovf^k
ih pecbenno, cogiwvi, alliu dm gefu-
gele dero lüfte. N. 49, 11.
tia bechennest tu sarnfto. Mcpw^
er bechenaet unseragescaft JN. 102, 14»
der bechennci, inieltigit, gotes^ kenada^
,N. lOfi, 4^ .
der bechenDet hier aiilanideri. K. 37,9.
' hohiu bei^hennet er ferrenan. N. 137, 6%
aie bechennent 911 ia selben pgccato-
nun nigredlnem, VVm. 5, 11.
. ube^dehetner got pechenne aldeuuel-
le. N. 52, 6.
du bechandost min nldersizzen unde
min ufstan. N. 138, 2.
so petrus sin herza ne bechanda. N.
39,13.
: nuanda er slna era ne bechanda, inicl'
lexit. N. 48, 21.
i Xet piacem (Stern) bech^nnen unelle. Mcp.
bechennea qtiantitaiem. *Org.
' beehenn^in duleediuem^ Bo. 5*.
ih min unreht selbo beehenna. N. 50,5.
.der mir fevnumist cab,' solih erbe ze
bechennenne unde ze miilnonne. N.
15, 7.
mi Uabentsie dirubclt) gedanchot, dax
sie eine under allen dih ne uuellen
' bech^nben. N. 76, 2^*
ao du mih in not p^rahtost, so stuont
ih pecbennen raine sculde, sostunc-
ta mih diu uuizzentbeit N. 31, 4.
1 duo andere mih pechennen dir geli-
ehen. N. 58, &
der sia becbennet unstirbiga nais fer-
Farinta. N. 23, 4
den uuir so filo mabtig^ren bechen-
•en. N. 46, a
def sih paleam bechenne, der (urhte
da;p fiur. N. 49, 3. ^
Digitized by
Google
435 KiN.
8ie bechandon mili hämmern naU deum.
N. 21, 18.
du mih uuarheit tuost pechennen. N.
62,2.
ih bechenno alliu diu trngebilde. Bo;5.
ne 8oIt du dax peckennen föne dir ge*
scriben uuesen. N. 73, 11.
du bechennest minen iteuuix fietitli-
eben sin. N. 68, 20.
den sie ne bechandon uüesen a terra
ad coelum. N. 88, 52.
hier bechenne uuesen zit arbeite. N.
36, 34.
(one dien mabt t« in bechennen. Mop.
die (Sterioe) mag man bechennen föne
demo sibenstirne. Mcp«
bechenne.siu (speciesj föne iro genere.
Org.
die an chrisio got pechennenf. N. 75,2.
uuanda sie gotes uuerch an christo ne
bechandon. N. 27, 5^
an demo sie redenUioneai mundi ne be-
chandon. N. 34| 8.
an demo bechenne sin houbet Mcp.
er tuot unsih pechennen, uuer uuir
sin. N. 43, 22.
£r er bechennet, uuieo er gefaren ha-
bet N. 31, 1.
aid tu nu becennest, uuio — enche*
d^n. Mu.,
ih pechenno, uuieo dürftig ih din bin.
N. 85, 1.
so bechenno ih, uuelez rehte unde
sundige sint unde uuieo ih irteilen
soL N. 16, 8.
si eina bechennet inlichamen, uuelez
'lieht unde finstri sint N. 16, 8.
ratio bechennet, uuenne er ne suei-
bot Mcp.
ih habo bechennet, uuannanst--. Bo.5.
bekennan daz, daz diu — bezzer ist
Wn. 7, 5.
ze bechenneüne, daz — keskeiden uua*
len* Bo. 5.
nu bechenno ih, cofnovi, daz got sinen
geuuiehten tuot resurgere a mortins.
N. 19, 7.
KAN.
436
ih pechenno därana, dax du mihuuol-
tost N. 40^ 12.
ih pechenno dafc ih hier bin iü con»
volle lacrymärum. N. 137, 7.
ih pechenno, da^ got dien unehtigen
rihtet N. 139, 12.
bechenne, daz daz selba uuort ande-
rest corrnptum ist N. 89, 5.
ih habo bechennet, daz er mahtigher-
ro ist N. 134, 5.
bechennen sih selben, no^rfr^^em^. Mcp.
er uuolta, die Hute bechennen sih sel-
ben. N. 102, 7.
der so unuuise ist, daz er sih selben
ne bechennet N. 48, 11.
daz ir iuh selbe ne bechennet N. 73,9.
ih tuon, daz du dih selben bechennest
N. 49, 22.
uuir unsih'selben bechennendo gebez-
xerot uuerden. N. 43, 21. .
sie sih bekenn ent peccatores. Wm. 4, 1.
oba du din selbes ne bekennes. Wm.1,8.
Form und Flexion:
Inf. bichennen. Is. 3, 6. Fig. 53.
bechennen. Mcp. Bo. 5. Org. N. 15,
7. 31, 1. 35, 3. 38, 5. 43, 22. 58,6.
62, 2. 70, 1. 73, 11. 76,20. 91, 6.
102, 7. 103, 2.
bekennan. Wm. 2, 2. 7, 5.
bechennin. N. 68, 24.
ze bechennenne. N. 15,7.39, 13. Bo.5.
ze bechenninne. SyL
an demo bechennenne. Bo. 5*
(ih) bechenno. Bo. 5. N. 8^ 4. 16, 8. 19, 7.
40, 12. 49, 11. 50, 5. 70, 16. 137, 7.
139, 12.
bekennon. Wm. 1, 4. (bec^inon.
Wm. n.)
pechenne. N. IL
(du) bechennest N. 39, iO. 68,20^80,9.
Bo. 1. 5. Mcp.
bechennist Mcp.
becennest Mu.
(er) pichennit M. 29. Gc* 1. 6.
bechennet Org. Bo. 5. Mcp. N. 9^ 11.
16, 8. 18, 3. 23, 4 31, 1. 37,9. 39,
Digitized by
Google
437
KAN.
KAN,
438
10. 4S, 10. 61, ll.,73, 1. 89, 11. 102,
14. 106, 43. 137, 6. 138, 14.
(wir) becheoBsn. Oig. N. 46, 8. 115, 3.
(ir) bechenoeU Wm. L IV. IX. &, 10.
bekenn«L Was. 5, 10.
bechennenL B«. 6. Mcp. N. 73, 9.
(ne) pichenuent M. 21.
bechenneat N.. 9, 2. 13, 3. 17, 9. 58,
13. 75, 2. 78, 6. 86, 4. 138^ 1. Bo. 5.
Wm. 4. 1. IX. 5, 11.
bekenjieot Wm. 4, 1. 5, 11.
(ih) bechenne. N. 25, 7.
(du) becfa«on£st B«. 5. N. 49^ 22.
becenn^st Mo.
bekenne«. Wm. 1, 8.
bechennes. Wm. II. IX. 1, 8.
(er) bechenne. Org. Bo. 5. Mcp. N. 31,2.
49, 3. 52, 3. 77, 6.
(wir) bechennen. N. 66, 3.
(sie) becheno«n..Bo. 5. N. 9, 18. 8^ 19.
86, 1.
(du) bechandost N. 40, la 138, 1. 2.
141, 3.
(er) bechanda. Bo. 5. N. 39, 13. 48, 13. 21.
(sie) bechandon. N. 20, 9. 21, la 27, ö.
30, 4. 34, 8. 47, 7. 77, 6. 88, 52.
(ih) bechandi. Bo. 5.
(er) bechandi. N. 48, 10. 141, 4.
imp. s. bechenne. Mcp. Bo. 5. N. 36, 34.
50,5. 70, 19. 78, 11. 69, 5. 138, 24.
p.a. bechennende. Mcp.
bechenne nde. N. 43, 21.
fi. $• /*. pechennendiuu Mcp.
a. s/f. bechennenta. Bo. 5.
ii.p/.iii. pichennenla. ML 15. Can.
10- lU
pechennenta. Cao. 13.
g. pl. bechennenton. Bo« &
d. pL bechennenten.N. 86^4.Bo.5.
p.p. bechennet babb. N. 134, S. Bo. &
haben (whr). N. 77, 3. UHerden.
N. 87, 13. Bo. 5* iiuirt Be. &. uuur-
dcn. N. 76, 30.
FOREBECHENNET uuerdent, praeviden-
tur. Bo. 5.
BICHENWDA, /., ^^-^/o.
n. s. bechenneda, scicniia ((oüe ^mi-
Btn acnlden ist mir uouader-
lieh uuorden din bechenneda).
N. 138, 6.
d. s. bechennedo, cognitiane. Bo. 5.
trübten ist der mih irliehtet
ze sin selbes bechennedo. N.
26, 1.
0. s. bechenneda: die nehfeiqa be*
cbenneda gotes ne uuellen ha-
ben. N. 78^ 6.
n.pl. bechenneda, scientiae* Org. dero
magenchrefte, insigma. ßo« 5.
FOREBECHENNEDA,/., pra€mtio. 9o. 5.
praesdre. Bo. 5.
KUN?]I, n., gotb. Jcuni, oord kyn, angels.
cynne, lat genus. Ct GAGHEISNIT.
Bedeutung und Gebrauch:
genus. gl. K. Pa. Tr. Ru. K. 1. 7. Oig. Ra.
Bo. 5.
generatio. Pa. T. 6, 1. 44, 22. 64, 1* N. Wl, 18.
proles. Ic.
progenies. gL K. N. 48, 12. Ra.
tribus. gl. K. R. Ra. T. 7, 9.
genealogia. Sg. 913.
gens* Pa. gL K. .
sanguU. D. U. 3&1. 354.
cognaiio. T. 4, 11.
stirps. Bt Gh. 3.
iutier chunne, g^nw. Bo. 5.
khuni, genus (marm(misj[^ gL K.
chunni, genus (superbiaej^. Kr 7»
chunni uuitu, genus lignL gL |C. .
fremidi chunni (framathi chiMini^. gl. K.
^ framidi chunig. l?^.),i^iientg0ßa. Ra.
himiles cuuni, celi tUvi^. -Rh*
cunni diuuolo. T.;:92.
cunne fisgo, geaer^ pisciunu T* 77.
chunne, semen (itätakan^^ /Hi. 104, 10«
chuniie meaniscoti. Mt:p. . .
cunni, generatio (thrisHJ. % 5> 7.
chunni adal, prosapiä* It»
chunni, gens (sub .accusu). Pa.
chunne, tribu (juda)^ ^ 62, 11.
in dinemo chunne, semine. f?. 71, 17.
chunni, genera (monachorumj* K. 1.
ir natoron kunnii. O.. I. 23, 42. >
eines chunaes^ Uiiiui tribus. ^«»K.
Digitized by
Google^
439
KAR
Km.
440
dat« 8cai queman tihn«no kelichaz.
Em. 3», ^ ,
menniscin chunnis, humard generis. N. -
72, 7.
khutta uBitki (chun uuidi.Ra-X cfl/«iiö..€L»^-
^es iShiinBes spilo. Ma.
chunnes (gotauueppi). Mi.
ahdtes chunnes, alterius genens. Pa.
iR ch^nne, genere (nobilis). gl. K.
des pezxistin chunnes, mm (vinea). Rb.
chunni, tmfiones* R.
ekunfii, g^nuna (labiorum). M^.
cttiinB, gmeraiiones. T. 4, 6.
xu«elif cunni israhelo. T, 106.
chu^tit sine, cives sjus^, Rb. ■ •
an ehuano btio^he,.w getien. N. 92, 1.
uflihei^Ä chunno, mp^niomiii civium. Rb.
ehunnura, g^Ä^'Äi« (sündono). Is. 6-
45hunBum, gentibus. H. 7.
^ tikunniii, irJ&*i^-Nb. O.
cnnnin, contribuUbus. Aid. 6,
cunniu, €!0/»iHÄii/f. Aid. %
chunney famiUas. N. 106, 41.
ctunne unde cinnne lobont diniu
uuereh, generatio et generatiö. N. 144, 4.
chunne dero cliu«na, gekeräiieiaes gmera-
iionum. N. 71, 5. ^ / .
föne chunne ze chunne^ « gmerafume in
generationem. N. 10 (a), 6.. a progenic in
progenie$^ Msm. ' ' \
in chunne «ndein chu«iiie, mprogenieet
progenim. N;4%12. in generaihae el ge>
i^^atfo/w?. N. 194, 13. ;
5Ä ^nuü lÄti in eunnu, in progtnies et
progeäies. T.4\ 6. . '.
unz deheine chunne «ucrct^ ui omm ge-
neraiiorieei pragenie. K 44,: 18.
Forw und Flexioni
„.s, cunnL 3g. «3. T. 5, 7. M. 14ß..
koiHii. 0^ 1- 18, »»' '^- ^
khantfLg».!^. ' • " „" „,
ch«nni. gl K.P«. Ic. K.I. »•.»!).
khunv. gl. K' '
. ^h«nn«. Mcp N.2d^3a.79, 11 104,10.
.. Rii.-Oi«; ■ -^ ^ •■ - ■ • ••• ' '
e. s. C'Unne«. T^»,-'* '• , „
^ : chunaea. R. »a.. Rb. Pa. gl. IL Ma.
! . Ml]. M«.l$b; BibJli 8* S. Is. 8. H. 24.
D.U. 354. * ! .
kunnes. O. IIL: 16, 6a
chunnis. Bib. 7. Pt .72, 7.
d. s. cunnc. T. 4, 11. 7, 9. 44, 22. 57, 4.
77. 108. BL ,
kunne. 0. X 7, 13- 9^ 21. 10,6.
chündjc. K. 1. b. 8; 9, 3. Mat Gh. 3.
gL K. D. 11; 351. Nsm. N. 62, 11. 71,
17. 101, 18. 134,. 13.
a. s. küniii. O. I. 3, 36. IL 4, 24.
kunn er. O. I. 3, 8. codd. P. V.
.. cunnLT. 64, 12. 14L
chunni. K. 7. Bsa.
chuanc'^Bo. 5. . >>
V. #. cinaiii. T. 13, 13. 57, 2. 92.
kunni. O. L 23, 42.
R. ph cunnu. r« 4, 6. .
cunniu. Aid. 2.
chüuni. R. Pa. M4- Gh. 1. 2. 3. Bib. 1.
2. 5. 7. Rb.
kiinni. Ra.
khunnl gl. K.
chunne. N. 71, 6-
g.pl channo. Em. 33. Rh. N. 31, 6., 92, 1.
.. d.p/. ohüftnüm. Is.' 6. H.i7, .
cunnin. Ald.;6h ^; (^ ;
. chulnnin. Nh-. n.. . . * r )
r . . cKunnua. K. 1. ' .\ .
^a^pLi cuaau; T. 4, 6.
cunni. T- 106. : .i> .
chuDBl K. 1. Rb.
chunne. N. 71, 5. lD6,/41i
GAKüJiNI, n. CL GAKUNT., ...
;, kjachunai Pa. ) ' •' \ "^^ -
kichunni. Ra. >,. natura, idoles.
kikEuani. gl K.)
«achuani. Pa, > ' ; •
;, kichunni. Ra. u getuUa^ ...
.. kikhunoi. gt K.Ji , f .
. ÜNKÜNNI, n. Cf. ÜNKÜNINA weiter unten.
: g. $^ unchunnes, spurius. Rb. spuria.'Bhp
unchnnnea uuinrepa, uper-
utiahsiaiu phlanzun, spuria vi-
tulamina, Bib. \. % chiad unchun-
nes» filii iemini. Rb.
ADAIi^üNNI, n.
m
Digitized by
Google
441
KAN.
KAN.
442
in himil far^nt thanana thie gotes
drut thegana,
tbie rehte ioli thie guate blidlichemo
muate,
in euttinigo uuunni so ferit thax adal-
kunniy
in mammunti ginuagaz, hiar githio-
. notun sie thax. O. V. 22^ 13.
zelleut sie (buah) uns fila fram, nuio
selbo er(krist) hera in uuorolt quam,
ioh michilo uuunni thax sin adal-
, kunau 0. L 3, 4.
uuar uuorolt io giuuianni sulih adal-
kunul O. IL 4, 24.
ÄLKUNNI, m
^alchunuiy onmi genere. Blb.
ANATKUNNI, i?., «nfenart.
fulica, anatchunni. Sg. 299. anotchunnL
Bib. 2-
ERClKltNNI^ n.
. < i3.p/. .aerdc.hnnni: ulliu aerdchunni,
* ^ ' omnes terrae tribus. Is. 7.
. erdcunnu: alluerd^unnu.T. 145«
WINTKUNJNI, n., 5lBtnbart.
_ Alftt^rupintchunni. Ra. gL K.
WÜRMKUNNF, n., SBurmart. .
c^0^^i,]auiirnichanni.Pi|.:^urmkhunn].
WERALTKÜNNI, n.
al thiz nuoroUkonni. 0; Y. 7, 38.
WAZARKUINNI, /».
anfretif uiiazaxchunni (uufizxarchunni.
f a. gl. KO- Ra.
! BEBAKUNNI. i2.,.0le6<n8ef(^Uc^t/ ©ein.
g. ^. rebekunnes:
ni drinku ih rehto in uuara
~ thes rebekunnes mera. O.IV.
.10, 5.
MANKÜNNF, n., sRinft^^ngefd^Ij^c^t
»•7^ mankunni: ,
,1 ;.i i : _allax mankunni t^ultvathar tho
girnnni. Ob., 65.
allaz mankunni thazthulta gro-
^o grnnni. 0. IIL 21, 7.
^ , ; n)kanGhunni: (^iz n|anchunni, haec
gentraifo. Frg. 25* ubil manchun-
ni, generatio mala. Frg. 7.
IV.
m^inchvLnnejhismaiium genas. fi.76j6.
g. s. mancunnes. Gx. Em. 33.
manchunnes gibujti, generationis.
Rg. 1.
manchunnis. N. 34, 23. 70, 14.
d. s. manchunne. Alat
a. s. m^uchunni, genus htimanum.FtgAl.
manchunne. N. 76, 8. Nh. II.
BROTKUNNI, n., fötotatt
crustiäa^ protchunni ano prosamo
Ib. Rd.
FOGALKÜNNI, »., Ooselarf.
aethon, fogalchunni (focalchuntii.ßLK )
Pa.
FISCKÜNP«, n.y%ifätstf(!^lt4,t
g.p/. allero fiscchunno. Fig. 15.
FRAMCHÜNNI, »., prosapia. li.
CÖTCHUNNLPa. y
COTKUNNI. Ra. , „„ generositas.
KOATKHÜNNI. gl K.j
GOROf ANCHÜNNI, n^ mascolinum. Sb.U 1. 2.
KORNKUPWI, n., «ornart
far, chornchunni Ib. Rd.
rmi/^/i>n/chornchunn!. gl. K.
m^tÜ!^t(j)yn.,^^^^ Aid. 6.
Etwa antctitiiiif ef. ioTkiinnan; 5, auch
hantprahÜ in HANTv
g. s. huarchannes, ^p»nM.,Rb.
CHUNNIUGHO, gOuratim. V€. Ife 85.
KÜNNILING, m., ©«rwan^ffr^etammfie»
■'■ ■•hOf f.-Hi-i ii;;)i' : :: ..i •, 1 jiiii 1 i.f
d. s. (dinem«»^ cli«nrielln^6i ^Mos.)
o. t.dbnnnt\ihg,pi>o»hnim: N.'87, 19.
n.pl. cunelingie. -L. 'i: !,
ehonneliiise. Bib. 13;p W'"*«&*.
(/.p/. channilinguh. Bib. 8. A>
. . chunnil i Dgen. Bib. 40.1» ^niuli.
' 'cliunneiiBpin. Bi^ 6. J *"*•
a.pl.chnnnelinfi^'nun.efpräximäs N
■■'■' 'K*^-\*.- '-.,. ■..-VA..' -.•:■/ ;.n "
chunlinga: ib bito unbt aUa mi-
i ,1 ri rsAxibnnlittgä. Otl.' ' •*<
KUNNIHAFr, KüNNIHAFT!,/.
!-.»»• -^.cti^nffelMjftii: tfiitetera choone-
hafti, generatio. N. 84, 6.
[30]
Digitized by VjOOQ"^
413
KAN.
KAN.
Ui
a. s. chnnn^kaft, generodiaiem. Rh.
KUNNISCAFT,/., »«»aitbtfc^aft, gamlJle.
an dinero chunnescefte, iu semiaeUso.
N. 54, 22.
gebarte chunnescefte, generatUmes fa- '
miliarum. N. 67, 32.
KÜNNIZALA,/, ©efc^Uc^t.
c/. $• chunnezalo: in andei^ro chunne-
zalo, progenie, generatione. N. 47,
15. 101, 18. in dirto chunnezalo,
generatiohe. N. 101, 12. in alle«
ro chunnezalo, generatione. N.
144, 13.
i/.^7. chunnezalon: in allen chunneza*
Ion, in generationem ei generatio*
nem. N. 105, 31.
EINKUNNI, a£// Der Priester Z^charias wählte
sich eine Frau, sagt Otfrid, wie es da zu
Lande Sitte war, weil damals, fügt er hinzu,
die Priester einkunne waren; dieses Wort
soll sich vielleicht auf die Wahl der Frau
aus dem Stamme Aaron, des Hohenpriesters,
(Lua 1, 5.), beziehen. Sollte es Dere^e«
H(l^t/g(f^Ie^t^t>ereintbedeuten, so konnte
man hierin eine Anspidung auf das zu Ot-
frids Zettln Sitte und Gesetz werdende Co-
Kbat der Priester finden (cf. condU wormai.
vom J. 86a).
in dagon eines kuninges ioh harto
firdanes,
muas ^in euuarto, zi guate si er gi-
nanto,
zi hiun er mo quenun las, so thar in
laute situ uuas,
uuanta uuarun thanne thie biscofa
einkunne. 0. L 4, 4.
UNCHÜNNA, f., imper/eciio (vel aetas prohi-
betj. Gc. 2.
CHONOT C^cc.J, genealoglam. Em. 19.; c£
KNUAT in KJVA.
KKUNT, naiun. Pa. gL K. Ct KNUAT in
KJN^A und GAKUNNI oben unter KUNNI,
genus»
CHUNNA« Gehort dieses in den Zus2tzen zur
C ial vorkommende Wort hieher? mdpiunt
chunnas: ^
L hoc ut ummi thoalaMhi soL 11 L cuU
pabilU fudiceiur.
IL sexan chunna sol. XV. aap. /W.
HL septun chtmna sol. XVIL c. j.
IF. iheu uuait chtmna 9ol. XXX. c. /•
V. ihve sepien chmna moL XXXV. cf. etc.
KUNING, m., j(5ni9f angels. cyning, cynig,
cyng, nord. konungr, kdngr, rex. Cf.
nord. konr, vir praesians, nobilis; resc; pro- ^
pinguus. — Hieher? Auch Vogelnamen:
kuning, p//mcfi//i^. Z£ 2.
n. s. kuning. Ol. 2. O. I. 1, 93. 3, 20. 5, 29.
17, 12. III. 11, 4. IV. 4, 24. Wm. I.
IV. IX. 1, 4. i. HL IV. ES. 1, 12. h
IL IV. 2, 4. m. 3, 9.
chuning. Mcp. Bo. 5. N. 23, 7. 32, 16.
43, 5. 44, 6. 46, 3. 55, 1. Rb.
kuining. Wm. HI. 1, 4. 2, 4
cuning. T. 5, 2. 17, 6. 67, 14. 59. 116.
125. Wm. IX. 2, 4. I. IV. IX. 3, 9.
chuninch. O. III. 8, 5. cod. F.
khuninc. £m. 33.
kuninc Wm. IL 1, 12. O. UL 2, 37.
cod. F.
cüninc gl K. Sg. 913.
chuninc Ra. H. 19. Frg. 19.
kunig. 0. IIL 8, 5. cod. V.
cunig. T. 152.
' cuinig. Wm. II. 1, 4.
kunic Wm. IL 3, 9.
g. s. kuninges. 0. L 4, 1. 5, 28. 10, 6. IV.
4, 43. Wm. lü. IV. 3, 7. IL 3, 11.
cuninges. T. 2. 50, 3. Wm. in. 3, 11.
chuninges. (c Ra. gL K.'Bib. 1.6.Bo.5.
N. 44, 6. 47, 3. «0, 7. 67, 25. 71, 1
88, 19. 97, 6. 98, 4.
chunigges. Rh.
chunigea Ma. Kb. 5. N. 17, 51.
d. s. kuninge. O. L 3, 17. 17,75. 10.2,38.
8, 2. IV. 4, 18. V. 20, 81.
cuninge. T- 79. 99. 125.
chuning e. Is. 3, 3. Kp. K. 6L Frg. la
51. Bo. 5. Na. N. 2, 6. 26, 12. 44, 2L
46, 7. 50, 6. 59, 2. 70, 1. 149, 2.
Digitized by
Google
445
KAN.
KAN.
446
" ohmnlnge. N. 44, 2.
chanige. N. II.
a. $. kmning. OL 27. L 17, 26. 29. IV. 24,
2J. 27, 9.
cuning. T. 8, 6. 67, 14. 80. 194, 2.
cbuning^ Bo. 5, N. 47, 5. 134, 9.
kaninc. 0. L 17, 26. 29. cod. F.
chunioc. Is* 8.
ckuninch. N. 19, 9. 75, 2. 90, 13.
V. s. cuDing. T. 200, 2. Wo. 2.
chvning. N. 83, 4.
cuninc H. 24.
chuninc H. 1. Rb. N. 16, 10. 92, 1.
chuniBcJb. IS. 5, 3.
chuüig. N. n.
n.p/. kuninga. O. I. 5, 8. (kuning alle,
cod. F.). 12, 15. Wm. I. II. IV. 4, 8.
ctininga. Wm. IIL IX. 4, 8.
chuninga. Mcp. Ba 5. N. 2, 10. 47, 5.
^57, 7. 67, 15. 71, 10. 88, 27.
kuningha. Gg.
chuniga. N. II,
g'.p^ cuningo. T. 64, 5.
chuningo. b. 3, 3. 6. Pa. gL K. Rb.
Frg. 39. 51. Mcp. Bo. 5. N. 44, 10.
104, 30.
d.pl cuningoD. T. 44, 12.
cEuningen. Bo. 5. N. 88, 27. 102, 4.
118, 46.
chuningin. N. 92, 4.^
a.p/.kuninga. 0. l 3, 25. IV. 7, 18.
chuninga. Bo. 5. N. 10 (a), 5. 67, 15.
104, 12. 109, 5. 134, 10. 135, 19. 149, 8.
chuniga. N. II.
chunigi. N. II. 10, 5.
v.ph chnhinga. N. 2, 10.
chuniga. N. IL 2, 10.
EHDKÜISUSG, m., IrbJfc^er Situ».
n.pL erdcuninga. T. 93.
WERAÜrKÜNING, m.
n.pL üuoroltkuninga:
thanne üuoroltkuninga ster«
bent biro thegana,
in nnige io gilicho douucnt
theganlicho. 0. IIL 26, 39.
LANTKÜNING, m.
n.pl. lantchuninga, reges terrae* K%^.
lantchuniga, reges terrae. N.IL 2,2.
0. pl. lantchuninga. N. 148^ 10.
ROMKUNING, rSmifc^a J^Snig.
n.pl. romchuninga, romani reges. N.62,\
11« 73 3.
HIMILKÜP«Ng/iii^ J^immtltHig.
a. s. himelchuning, #«j9^niiii regem (io-
vemj» Mqp.
KUNINGRICHI.
KÜNINGRIHTARL
KUNINGHELM.
KUNINGSTÜOL.
KUNINGLIH^ f Snisdc^, regius. .
cuninclih, regia (donuisj. Ra.
chuninclih, regalis (virgaj. glK. rega-
les, Ornamente gl« K.
chyninclich, regalis (seUa). gL K.
chuninchli, reg^ja (domusj. Pa. regis (ml'
nistrij. Pa.
kuniglih* Hr.
kuninglih giuuatl 0. IV. 22, 23.
chunniclih mäht, rpgaUm protestatem.
Pa.
n. s. m. kuninglicho (oder adv.?): bist
gar ouh thiu gilicho ioh bar-
to kuninglicho. O, IV. 22, 28.
g.^. I11.7I. khunincUhhca, regalis. f^ K.
chuninclihea, regalis. Pa. chu-
ninclihes ringes umpirink-
ter, regio septus. Em. 15.
chuningliches geuualtes. Bo. 5.
g. s. f. chuninglichero amido, regalis
serti (coronqmj. Mcp.
c/.^.iTi.Ti. chuninglihhemu.|, regio fad-
"chuninglihhemo.) tuj. Rb.
chuninglichen (tragebette), r^-
gßli. Mcp.
d. s. J. kuninglichon. VJ^m.LIX.) Wm.
chuninglichun. Wm. IL 1 7, 5.
a. s. f. chuninglihha puruc, urbem re-
gian^. Rb. /
a.pKm. chuninlihhe (sicj uuega. Rh.
CHÜNINGUCHO (adv.) garo. Mcp. aih
chuninglicho gareuuen, exuviis in-
dusiari. Mco.
CHUNINGISC terta, scepfrum. Je
KÜNINGIN, KÜNINGINNA,/.,Ä8möta,r^/ia.
[30-]
Digitized by
Google
r'
KAN.
KAN.
448
n. $. cuningin. T. 57, 5. Sg. 913.
chtmingin. N. 44, 10.
cnnincgim Mat
chunningin, basilla. Ic.
chuningen. Bo. 5.
chunegin. Wn, 460.
g. s. kuninginna. Ol. 84.
d. s. chunlnginno. Gg.
a. s. kuningin. 0. I. 3, 31.
13. /i/. kuninginna. Wm. III.^
kuniglnna. Wm. I. f, reglnas*
kunniginno. Wm.IX.(Wni. 6, 8.
kuningen. Wm. IF. /
g^ph kuninginno. Wm. I. II.)
kunlngeno. Wm. III. >Wm. 6, 5«
knniginno. Wm. IX. /
KÜNICHLI, n., «»nlgleln; SaunfSnig, re^
gulus (Vogel). Tr.
KÖN, KONI, KÜON, KUONI, fü^n, angs. cön,
cenej foriiSf magnanimus^ audax. Hieher?
Bedeutung und Gebrauch:
fortis. Prad. 1.
acer. Prud. 1.
audax> SI.
belllcosus. SL R.
asper. D. IL 320.
chuoni m uuige, bellicosus. Ic.
chuone ze uuige, fortis in hello* N. 43, 10.
chuono, acer (romanus). VG. III. 346.
chuonen, acrem (fahium). Prud. 1.
chuonnen, acrem (molossum). VG. IlL 405*
chuoni, acres (stimulos). VA. IX. 718.
chuonner, acer (riUticus). VG. IL 405.
chuoni, acre (genus hiporum). VG. IIL 264.
chuonun, ym)£r^5 (turmasj. VG. III. 179.
chÄonemo chnehte,ybr/i. Bo. 5.
chuonun, duri (aeneadae). VA. IX. 468.
chiinen leuuen, poeni leones. Bo. 5.
er ist gizal ubar al io so edil thegan scal,
uuiser inti kuani, thero eigun se io gi-
nuagi. O. L 1, 100.
sie (frankon) sint so isama kuani selb
to thie romani. 0. I. 1, 59.
Form und Flexion:
küonl. SL
chuoni. Ic. VG. HL 264.
kuani. 0. l 1, 59. «3. 100.
chuani. O. L 1, 59. codd. V. P. L 1, 63. cod. P.
n. s. m. choner. R.
cfau'anner. VG. II. 405.
chuono. VG. UL 346.
chuano. Prud. 1.
"• '• /• '=?""''''!• ! D. IL 320.
chuonniu.'
chuonna. Prud. 1.
d. s. m. chuonemo. Bo. 5»
a. s. m. chuonen. I^rud. 1.
chuonnen. VG. IIL 405.
13. pl. chuonun. VA. IX, 468.
chiinen. Bo. 5.
a. ph chuone. N. 43, 10.
chuoni übersetzt, vor acres (siimu
los). VA. IX. 718. steht aber wohl
im Nonünativ.
chuonnun. VG. HL 179.
SaperL
a.pLm. chuoneston. SL
KÖNIffirr,/, Äu^n^eff.
g. 1. kuanheiti:
sie (iungoron) sprachun alle,
80 manuueiz, so siamallchan
urhelz,
bihiazun sih zl noti thera sei*
bun kuanheiti. O. IV. 13, 50.
chuanheiti. Ö. IV. 13, 50. cod. F.
d, s* kuanheiti:
ob iz(minrlchi) uuari hinana,
gifllzin.mlne thegana,
mit iro kuanheiti, min flaut sus
ni uuialti. 0. IV. 21, 20.
a. s. kuanheit:
thoh sprah er (pctrusj uuorton
heizen, thia kuanheit uuolt
er uuelzen. O. IV. 13, 4jO.
chuanheit 0. IV. 13, 40. cod. F.
chuonheit, ybr/fViM/iii^m. Gc. 3.
a./i/. chuanheiti:
sie ihes in io gilicho flizun
gualllcho,
in buachon fuan gimeinti thio
iro kuanheiti. 0. L 1, 4.
KÖN!,/., Xu^nt, audacitas.
a. s. kxkonif ferociam fanimij^ SL
Digitized by
Google
449
CHAN— KIN.
KINM
450
KÖNIG (!), (fi^tt, audaic, forüs.
a.pl.m. chaenig«(?), heroes. Mcp.
CMAN, nopola. Wb. 460. (Ä«nne? oder J(a^nt
et KANNA, Joanne/ canthärusy und nord. kani,
cptibif.
xCAJNAjkba: Ucium est, quo stamina UgatUurt
quasi Hginum, idem eanareba. Ib. Rd.
CANNAbaüDIS, Anführer der Gothen. Vopis«.
CHANNA,/.,^ann( (nord.kanna, alts. canna),
cantharus. Es. Em. 32.
CHAPflSALA,/., ÄSönd/ cantharus, Prod. 1.
CANNETA. F. 1. 2. \
KANNITi:. IM. [, cantharus.
CHANTA. D. IL 344.)
CANADa* duas de vino. ürk. v. 742.
CQENNINC, coo/AarM.va« ansashabens.I.vciAi,
kennib, pateram. Marl, 2.
KENTENARA (?), doUa. D. -
KEN, CHEN s. KIEN.
OBEN, Ortsnamen.
CHENEINGA, Ortsnamen.
CHENA s. QÜENA.
JvIjlI^ Wurzel zu ktnan, kimo (cE. scinan
und sclmo). Ist AuJLlM ab Nebenwurzel von
Jy A 11 anzusehen? oder ist N nur Augment
einer Wurzel jSJL • Der ßedeutung nach fügte
' diese sich an die sanskr. Wurzel h4, hi (cC laL
hiare)j aber der sanskr. Anlaut H, der auf eine
deutsche Wurzel Gl (s. Gfl/ fuhrt, scheint
^gegen zu sprechen. [Für einen Uebergang des
aanskr. H in dentsches K könnte nur kinni^
wenn dieses das sanskr. hanu (maxilla) wäre,
angeführt werden; allein" kinni hangt "Helleicht
mit sanskr. ganda, gcna, zusammen.]. Die eben
genannten sanskr. hanu und ganda Terlundern
kinni unter diese Wurzel zu bringen^ wolA kimd
wage ich nidit hieher zu stellen, weil es der
Wurzel Jv A 1 1 oder einer Wurzel jSJL^
aber auch einer Wurzel JvJlJLI angehören kann.
KINAN, goth. keinan, ttivMWfgermxnar^f angs»
cinan, hiarCy dchlscere (angs. eine, rima).
(äi) chinb, V'f scrindo, dehisco. F.
chtne/t;.^ scrinde, dehiscOjpatesco.HA.
(er) chinit, puUulaL Ic. adrisit. Pa gl. K.
(sie) chiuint: promimin frampringant,
chundant, chininC. Ic«
ARKlNAN (cf. archennan)^
(er) arkinit, gignit. Ra.
archiniti germinaL Sg. 913w
(er) erchine:
[daz iz (körn) uon der fahte
nerchine. D. IIL 33.]
KIMO, ni., Äefm/ germen.
n. s. chimo, germen. Em. f9. Bo« 5. gra^
men. Bib. 1. 2.
kirn, germen. Tr. chim« Wb.
d. s. chimen, germine. Nd. Wb.
a. $. chimun, germen. Is. 9, 2.
a.pl. chimen: kemanigfalto sine chimen,
generaiiones, ejus. N. 64, 11.
KIMJAN: chimintiu, germinantia. Wb. '
KIjNNI) n., fttttn/ gotk kinnus, nord. kinft,
angcls. cinncychinne^ mentum, maxilla, maia^
CS. JvJLLi 9 aber auch sanskr. ganda, mala,
gena, und hanu, maxilla, gr. yiwy lat. gena,
lit zanda.
n. s. kinni. IV«
cinnL Sg. 913.
chinni. C. Tg. 1. Em. 27. 31.1
Sg. 299.
chinne. F.
kinne. Wn. 460. Rfon. 2- ;
d. s. kinni. D. IL 335. \
chinne. D. II. 335. (, mento*
kinne. D. IL 343. j
a.pl. chinni, molas (iniqni contereham). M/i.
Sb. Bib. 1. 2. 5. 7.
chinne^ maxillas. N. 31, 9«
KINNIREIF.
K11NNIBACH0.
mentmi^
Digitized by
Google
/^
451
CON— KOENN.
KINNIBEIN.
KINMZAN.
tWTERClIlNNI. Man. 2. \
ÜNDERCHINNI. Tr. L »., ttut<iflnn,
ÜNÜERCHINNE. F. j SHhntentunu
UlNTARCHrNN (sicj. Sg. 242. '
CONruAGo* 5. WAGA in WAG.
CONBENNOB«*,Volksnaaiea.Fe«l. Ct BENNO
und CONdbüSi.
CONdrüsi? 8. CONDRUSi.
CHONE s, QUENA.
CONE, Ortsnamen.
KONIl, kellJsches Volk in Iberien. Pelyb. Cf.
KYNETes.
CONO, Mannsntmen. ürk. v. 1054.
CONÜGABDIA, Namen eines Landes. Saxo gram.
Ist das notd. ksenugardhr lu vergleichen?
CHüNO,B.^r. S.KAN.
CHUNImüNDim, Namen ebes Königs der Sueven.
Ans huttinumdas? oder lur Wurzel JvAil •
CHUNlGüItoA, I». pr. /.
KUNNl «. KAN*
CHAONes, iUyrisches Volk. Skjlax.
KIEN, Älcn, pinns, fax.
n. kien, pinus. Tr. Zf. 2.
chien, pinus. D. II. 313. tnedac. Bib. 1.
chen. Pa. j'*^
chelen, pinus, D. 11. 313.
a. chien, taedas. VG. IL 431.
CHINBAUai.
KOENNas? —propagare, tuellan, kocanan.
Ic. Ist es kunnan?
KUON— KINOTO. 452
KUON s. KAN.
CANOPA. -> cam'pam i. e. eeUam v'mariam.
MB. 1, 135. ^Det^na tatipa O. ejtu fimdo
—praedictam canipam etfundßtm — aon prae-
sumant super tpsam canipam aliquod facere
aedificium vel struciuram, mti forte simplex
tectum supra ipsam cat^ipam immediaie de-
prettum, quo eadem canipa ab imbribua tiiea.
tur. JUS. It. 51. Sollte dag Wort dentscheB
Urspmngs seyn? *^ ,
CHENEBIL s. KNEBIL.
(CHUNEBELE, nom.pl., StntUX andenFin.
gergelenken. D. III. 44.) — Cf. KNEBIL.
KENNIH s. CHaNNA
KUNIG s. KAN.
CHONAGEL s. CUlSCLA.
CONIGAST s. GAST.
CHENEHT s. KNEHT.
CHONACLA s CÜNCLA.
KüNICHLl s. KUNING in KAN.
CANEDA, Ortsnamen.
CANNETA s. CHANNA.
C3IENET s. KNET in KNAT.
CENlTuM, Wm/Mm, in: « quis alierum ceniium
vocarei. L.sah 33., wozu cod. €stens.Aie Gtese:
€enitus i. «?. arga, hat, ist vielleicht dealsehen
Ursprungs. Ct nord. keniar /Js?/.^, yuaesiia ra*
iio refraganäi undkeniottr (trogig); impudi-
op^ carjyendo et diversa quaeriiando.
KINOTO, KINOTHO s. KNODO.
Digitized by
Google
453 CHONOT— CäNINEFAS.
CHENNINC— CüNCLA. 454
CHONOT a KAN und KNUOT in
KNA.
KTNETes, das westlichste Vo^ in Europa. He-
rodot Cf. KONIl
CONETODUNüS, Namen eines GallieM.X Cäs.
KimJTTIL s. CHNUTTIU
CHANNALA s. CHANNA.
KANALI, j(ana(, canalU.
kanali, exceploria aquarum. A.
chanali. Se. 184. ) ,.
channali. Wn. 863.) -
kanil. Tr. \
kanel. Hs. |, canalis.
(kcnel. Eng. %.))
Ican&X, ßstulas. Pb. 2.)
Cf. (tachkenel, SKic^rinnr/ imbrese. En^ 2.)
CHENILA
CHENÜLAI
CHONULAI
KONALA
s. QUENULA.
CENDVIAGNl, Volk in Britannien. M Cas.
CENOMANl (x«o/u<4i«i. Ptol.), keltisches Volk
am Po; ihr Hauptort Brixia. Liv.
CANONlih, (anonir«^, regularh.
n. s. f. canonlihiu, regtiiaris (senUniiaJ. M. 2.
Can 10. 11. 13.
CANUNICH (nord. kan&kr), catumiau.
CANINEFAS, Camnefates (auch mit doppel-
tem NX Velksnames, Naebbam der Bataver. TA.
11, 18. TH. 4, 15. 16. 19. 32. 56. 79. PI. 4.
. Fell. pai. % 105-. CC eannanefatum anf der
Inschrift ia GnU. itucr. 385, 1. nnd Poraaae
vestinae cananivati auf der Gcabscfarift in Gfut
iascr. iOOZ, 3.
CHENNINC s. CHANNA.
KüNING 8. KAN-
CHENIST- & CHNIST-.
CHyNIZINGA, Ortsnamen. Cfc CUNZO.
CANGi, Volk in Britannien. TA. 12.
CANCHEn, cancer, langnor. Rg. J.
chanchan ('«iV» caneri. Gd. 1.
CHENCHiT, mije«/. Eb. s. SCENKan.
. KHONCA (es steht KHORCAX eon«i> tebetes.
gl. K.
ONGETORIX, „. pr. Jul. Ca».
KUNCHELA s. CüNCLA.
CONCOLITaNüS, K5nig der Gaiseteifc Polyb.
II. 22. *
KINGILONTL Pa. R..J, ^„^,«. a KLIN.
KINKILONTl. gl. K. j ^"^^
KANKANi, britiischcs Volk. Pioi. a. GAN-
GaNi. . ,
CÜNCEUN, cSngnsm, germs piscis. Pr. t
CANCHARO, ». pr.
CUNCLA,/., jdtnfel; etmucukt, cotus [iaD^
L 341. ist conuea (conuerUo;^ mit quenela über-
setzt] kommt in folgenden Formen vov:
euncla. F. 3.
chunchla. F. 1«
kunchela« Tn
chonacla. SaL 4»
Digitized by
Google
455
KANT— KIND.
OSD.
456
chonagel« SaL 1.
clonacla. M. 33« Sb.
chlonachla. PL 2,
KANT, SänUi nord. kantr, ora, iafiis. [Sollte
es mit xot^oi; (canthus, Dla&fc^teiteJ! Toisammeii-
hängen?
eia kant platca, pagina, gl K,.
CANT? -^ camiics qnoque cant dicunt. Pb. 1'
CANTA? (einte. Sat. 1.), iila. SaL 4.
CHANTA s. CHANNA.
KANTIl, bclglscbcs Volk in Brllannien. Ptol.
CANTIwm. — 71« (belgi) cantiiun incolunt, quae
regio est morttima omnis. Jul. Caes. — Cf.
cantvare, Bewohner von' Kent, bei Beda. ■
KIND, »., Äiwb. Zur Wurzel KAN? oder
XU JvLlM » Oder ist N in kind eingeschal-
tet (et KlDI) eiogcsehaltet? Das angeU. «ild,
in/ans, puer, spricht vielleicht gegen alle 3 An-
nahmen.
Bedeutung und Gebrauch:
soboles. Gh. 3. Ja.
' proles. Ic Rb.
puer- Is. 9, 4. Mcp. T. 6, 5.
filius. Ra. Rb. T. 54, 4. Mr. Sb. BIb. 1, 2-
..JiTia. T. 201, 2.
parvutus. Is. 5, 2.
infans. T. 4, 2. Rh.
chind, pignora. R. . , . , .
chint, liberi. Bib. 5.
khind,/i/»/, nfl/i. gl- K,
chind sinero chindo ßhindo,y»//<M/w/w)if«m
suorum. Mr.
kint miner muoter. Wn». i,. 6.
menniscon chint N. 10 (b^ 4.
chind iinchunnes,/»/« iemini. Rb. ^
gotes chint. N. 52, 6.
in kindo inbrusti. 0. L 4, 42. . , ,
chinth in uuambo kifestino% pwrpefiimAc
chind arperanti, partu edensj, Enu 12.
in dero seldon Ih föne ehlnde nuoneta.
Bo. 5.
nist uuib ihaz io gigiangi in merun go-
r>ng»>
odo merun grunni mitkinduio ^umrani.
O. }. 20, 16.
daz c)i\\. eccleaia föne iro selbun, samo so
' si chade zc iro chinden. N. 4, 4.
chind, yji/iu« (colambae). Pa.
chind, ^/li (ngnormnj. Pa. -
Form udd Flexion: * ^ . .
n. #. kind. T. 4. 2. O. I. 4, 55. 5, 45. 6, 12.
9, 16. 10, 27. 14, 21. 15, 19. 16, 23.
17, 57. ,
khind. gl. K. ....
chind. Pa. Is. 9, 4- K. 59. Rb. Ja. Ic. Gh. 3.
chinth. Ic.
chindb. Is. 5, 2.
chint. Ho. Wn. 460. N. 48, 3. 130, 2 Mcp.
Bo. 5.
g. s. kindes. O. I. 4, 50. 5» 61. 14, 6. 15,23.
17, II. 19, 1. 21, 4. 22, 20.
chindes. K. 59. Ib. Rd. Mcp.Nz.
d. s. kindc. T. 6, 5. 0. 1. 4, 86. 11, 4». 22, 42.
23, 4. U. 2, 35. IV. 6, 18. 26, 36.
chinde. K. N. 17, 51. 49^, ^0. 68, 18. 85.
16. Rb. Bo. 5.
a. $. kind. t. 4, 11. 74. O. I. 4, 29. 9, 2. 20.
11, 30. 12, 20. 14, 1. 14. 15. 20. 23.
chind. K. 2. 59. Rb. Em. 12. '
khind. Rb.
chint N. 89, 10. Nsm.
V. s. kind. T. 54, 4. 97. 107. 0. I. 6, 16. 17.
10, 19. II. 8, 13.
chind. Kp.
chint. Nz. Wb.
instr.kindii. 0. I. 20, 16.
n.pl, kind. T- 22, 6. 32^ 3. 8. 44, 14. 7€. 93.
0. I. 22, 15. II. 2, 28. 14, 32. 16, 26.
19, 19.
khind. gl. K. '
chind. Rb. K. 45. 63. Mc. R. Pa. Ic.
kint Tr. Wa», 1, 6. 4, 5.
chint Sb. Bjb. 5. Mcp. Bo. 5. N. |17, 46.
35, 8. 44, 1. 17. 48, 1. 52» 6. 56, :4.
g.pl. Iwndo. T. 112. 117. 210, 5. 0. k .4» 9U2.
., :?o, 3p., ... ,,.,.. .. ,, : ; , .;
ckindo.
Digitized by
Google
457
k;ind.
KIND.
458
ckindo. T. 85.
chindo. m-, Sb. Bib. 1. Q. Is. 9, 4. K. 2.
31. IL 1. R S, 3. 46, 1. 63, 8. 72, 15.
76, 11. 80, 6. Na. N. IL
chinto. N. 44, 11.
chinde. Bib. 5.
chind» N. II. 7, 3.
d.pl. khindum. gl. K.
kindon. T. 40, 7. 64, 14. 193, 6. Ol. 83.
O. I. 3, 11. 20, 28. IL 22, 35. III. 10,
34. IV. 24, 32.
chindum. K. 63. Pa.
chindon. Gc. 4.
chindun. N. IL
chindcn. Mcp. N. 4, 4. 16, 14. 20, 11
35, 9. 3C, 28. 68, 9. 70, 1.
chindin. N. 29, 8. 43, 18. 47, 1. 84, 1.
87, 1.
a.pl. kind. T. 2, 7. 67, 10. 80. 85. 199, 12. O.
L 20, 5. in. 16, 35. 41. IV. 26, 33.
cind. T. 89.
chind. Rb. Mr. Sb. Bib. I. 2.
kint. Wm. 6, 5.
chint Bib. 5. Bo. 5. Na. N. 8, 4. 15, 4.
16, 14. 21, 5. 28, 1. 34, 19. 46, 1. 48,
12. 49, 20. 52, 3. 63, 6. 72, 24.
v.pl. kind. T. 201, 2.
chint N. 4, 3. 28, 1. 33, 12. 46, 7. 57, 2.
112, 1.
ERTKINT, n. pl, terrigcnae. Ps. 3.
(MÜRIENKINT, consobrinus. Id.)
PRIÜTECHINT, n. pl., ftlii sponti, N. 88, 31.
(BRUDERKEST,/rfl/r««/;*. Id.)
(UETCRENKINT, patruelis. Id.)
FOTARCHEND, »., ^wtUiVxnh, ^flegcfinb,
alumnus. D.
KEBELKIND, n.
d.pl. kebelchinden, ßliis chore /calvo
riaej. N, 43, 18.
GOMIVIANCHINT, n., mascuünum, M. 31. (Sb.
hat gommanchunni.)
g. pl. comenchindo, masculae prolis. Bo. 5.
CRÜZIKIND, n.
d. pl. chriuze chinden, filils crvciV.N. 43, 18.
HUARCHIND. Ib. Rd.) ,. -
HÖRKINT Tr. )""' v«f<nf«nP/ ™«BC«r.
IV.
DIOCHINT? — com pulchrum poesis casfrave-
rit attin, diochint Prud. 1.
DEGANKIND, n.
n. s. d eganchind, mas (omnis wfansJ.Prud. 1.
thegankind (auf Christus bezogen"). 0.
I. 14, 21.
a f. thegankind, puerum fiesum). T. 9. t).
L 14, 11.
(TRÜTCerNT. D. HL 79. 91. 106.)
SITÜFCHINT, B., ©Hefeinf», privignus, pH. ,
vigna. L.
a.pL 8tiefchint Mcp.
DRUTCHIND. MEGINCHINT. WITOCHINT.
IVbm. pr.
KINDWAGA.
KINDESBEIN.
KINDTRAGERENNA.
KINDSLECCO.
KINDESZANT.
KINDLOS 8. los In LÜS.
KINDLlH, Unbliä,.
g. s. des chinlHchin, alumni. Prud. 1.
a. s.f. die chintlichun mcnigi, inpube
vulgus. Prud. 1.
n.pl n. chintllchlu spil, crepundm.Pnxd 1.
CHINDUHHO, Adv., pueriliter. Bb.
KINDHEIT,/., Äfn&^ett; angels. clldhai
g. s. kindesheite, pubertatis. Gc. 1<X
d, s. fon cindheitl. T. 92.
KINDIU, KINDIUN, n., XinbUin.
n. 5. chindeli, irifans. N. 142, 2;
g. s. (chindelines. Mos.)
d. s. kiJidillne. O. III. 1, 32.
a. s. kindilin. 0. I. 9, 7. 16, 16. IL 3, 17.
fi.pl. chindül, alumni. Bib. 9.
g.pL chindllne. Otl.
(chindellne. Mos.)
a.;?/. kindilin. 0. II. 3, 27.
chindeliu, parvulos, N. 67, 16.
v.pl kindilin. T. 160, 5. 0. IV. 13, 3.
chindllin. ) -,
chlndili. i^- ^•
KLNDISC, fiitblfc^; angek. clldisc, infantUis,
puerilis.
khlndiski, pules, inberbis. Ra.
n. s. m. chindisker. Mcp. 21.
[ 31 ] ^ 1
Digitized by VnOOQ IC
459 COND— CANTICO. CHANDAL— CEUJSZ. 460
n. s. f. chindlskiu ist diu sunna inmor- a. s. eantiken (niuuuen), canticum (aavumj.
gen. Mcp. N. 143, 9. 149. 1.
g.d.s.f. chindiskero, rüde (pecius anliela n^pL canticuQ) cantica. K« 11.
deo). Prud. 1. g*P^* (qanlicon, canticorum. N. 136, 3.
d. Sn /• chindiscun: nah tero chindiscun
cinfalti. Mcp. in dero chindis- CHANDAL ^tab S. STAB u. cf. oberdeutsch
cun sconi, in ieneroßore.PTnd. 1. yyjyrprT.A ( fenben, nord. kinda, anjunben.
ra.p/.m. chindiske, adolescentes. K. 63. «^«-fi-ü **-*** ;
n.a.pLn. die chindiscun pectora. Prud. 1. i^iivTfrT a
thio kindisgun brusti. 0-1.11,37. t^AINllLiiA, Ortsnamen,
kindiscun. O. I. 11, 37. cod. F. rm?lVTl?T I
' g. pl. chindiskero uuipo, iuveacidarum. ^"^^^ lüiLiI, n. pr.
d.pl. chindiscan situn, tenerts moribus. CHINTILÄ, (gothischcr? der Anlaut müfete K
Pi^j^ l^ seyn) Mannsnamen.
tK pl. chindesce man, iuvenes.^Ai^^ 10 /-nrrTxrrkT?T n
KESDISK!, KINDISKA, /. UlUJNÜJliLU, Ortsnamen.
"• '' chl^d!«!'/' nA^Z'a \ 1 3 KANTILBIRU (kantelbiria. Hs. 2. kabxil-
cnindisci, pnmaeva. un. 1. o. , . . r,, ^ . >a r ,.. «»
d, s. chindi8ca, infantia. Ho. ^»"«- Tr-), cantuana (Äant<t6uri> Hs.
n > cSuol' Sf "'*''' ^* ^' KENTENARA (?), cfoi^«. d.; et CHANNA.
a. ^. cnindisca. Ho. )•/•.••
inthiski. Ct. 94.)' ' , r'AXFT'Aiif . t^ « . . x^ r.
KINDIS.CLICH} f v^Aii 1 i^LiU) cauferuim* F. 2. catdenolum. Em. 3 1 .
ff. *. dero chindisclihi, i«t;<!n»/i>. Rb ^ UtibtXi,m «nw^m. In Ih. ist cauteriola
KINDAHT ""* cauteri übersetzt
^ Vui.]'"'" *'^'"^"'*' ^^"'**'^ ^ CONTREBIA,Hauplortd.Kelüberißr.ra/.iiu«r.
KINDÖN. flnben, Äinbet «jettg^n. CENTRONes ♦(xA.««««^ Ptol SUabo), kelli-
(g.trxnchet daravmb Ode man, s. me- JuL Cäs. Pün.
gin sa chindan. Fst)
(da bi gestnte sl chinden hörte auf CONDRüSl, deutsches Volk. Jul. C«s.
Kinder zu gebaren. D. III. 79.) . «^«» » . ».u. x.^»
[da wir mite T;,«,*; chinden. D. III 46.] CüNLEVSOTES, nom. pr.
(er) chindot: so chindot mercurius pe ' /^
(er) chil^dTti: (uHe harte er chindote. CONSTANTINUS, zeigt im GeniÜv zweierlei
D. III. 66 ) Formen:
(sie) chindoton, /rferun^/riitf/ttm na/ivi- cons antini«
tatis. N. 106, 37. ""'^
^/-ii^TTv ~ constantinuses; s. bürg b JtSi\.l\*
COJNDlSTAT, €«n(la5j. ^noA met. in P<?r/z /.
CONSÜANETeS {Kowovawau. Plol.), vindcli-
CHUND s. GUND und KAN. »««*« VoiL Piin.
CANTICO, JH., ©«fang, cqntlcum. V». CHANZwaGAR ». wAGAN in WAG und
Digitized by VjOOQ IC
461
CÜNZO—KÄRR
KARR.
462
auch GANZ; d. Schmellers baier. 'Wörterbuch
IV. 37. .
CüNZO, «. pr.
CUNZENBAH, Bachnamen,
CHÜNZINGOWA, Orlsnamcn.
CONZILA, I». pr. f. Hieher?
CHINZIHA, Ortsnamen. '
CHINZIHDORF, Ortsnamen.
KANZELLA,/, Äanser.
a.pL chancella, cancellos. Rb.
KÄNZDLARI, iw,, Ä a n J I e r, cancellarius. Tr. (nord.
kanzelere).
cancelarl F. 1. | * . . . ,
II - ü o (j armentartus (sich
cancellari. F. 2.' * "^
chancelare, a commentgriis. Bib. 13.
chancilarln. Bib. 3. \
chenzilarin. Bib. 5. r, a commenfanis erat
chaneelarun. Bib. 7.( iosaphat
chenzilarun. M£. /
CHENZELISC.
chenziliscen. Bib. 12. K nnclallbus (lit^
chencilisken. M/t. Bib. 5.) teris).
CONZILA,«. pr./. cf. CUNZO.
KAR. Als Wurzel fiir KERN und KORN
aufzustellen, die 'wahrscheinlich vcit^granum zxh-
sammenhängen? Sollte die sanskr. Wurzel grt,
devorare, sonum edere, oder jrt, conterl^ zu vcr
gleichen seyn? Im ersteren Falle konnten auch
KARR, QUARmitKAR».
sammenhängen, iiu letzteren Falle QUIRN (cf.
sanskr. curnay, conterere). S. auch \lUAli.
KARR (?). Clgarrirc; 8.auchKÄ.R
nndQUAR.
KERRAN, quarren; gfrrett/ garrire^ strepere.
Ist es als Wurzel verb aufeustellen? Das praet.
char kann auch zu wU-AJa^ queran
gehören, so dafs kerran als karjan, kerjan
anzusdien ist^ wofiir charrenta ^nd kerron-
tes (und auch ch er u n, ^rwmiV/Äii^) sprechen
könnten. C£ auch angels. cearcjaq, crepi^ «
tare, garrire und cearjan, querL
' Bedeutung und Gebrauch:
garrire. Pa. Ra. gl K. Ja, La. I. 1. Md. Ep.
can. 3. 4. 6. Bib. 7/
garrulare. Sg. 913.
stridere. Rb. VA. I. 453.
chirrit, strepat (grurmitum). Prud. 1.
cherre^ instrepat (axis). VG. III. 173.
cherrentes rades, gemeniem (rotamj. VG.
III. 183.
charrenta, atridentes (portae). VA.VL573.
cherrentiu,' siridentia [et anhelaniia verba
farabicaj\ ML
cherrenter, garriens fverbh maUgnis in
nosj. Md.
kerrando toant, str^itum faciunt. gl. K. ,
cherrentis, (nilj stridnlum. Prud. 1.
Form und Flexion:
(er) kirrit. Ra.
cirrit Sg. 913.
khirrit gl. K. .
chirrit Pa. Prud. 1.
(sie) cherrant Rb.
(er) cherre. VG. III. 173.
(sie) cherren. Ja',
(er) char. VA. I. 453,
p. a. kerrando. gl. K.
cherranto. Pa.
cherrente. La. I. 1.
n. ^. n. cherrentes. Md. Ep. can. 3. 4.
cherrinter Ep. can. 6. Bib. 7.
g.s.m.n. cherrentis. Prud. 1.
chcrentes. D. II. 327.
kerrontes C^icJ. D. IL 327.
n.ph m.?f.? charrenta, stridentes {per*
tae). VA. VI. 573.
n. ;9iL7i. cherrentiu. Mx. Bib. 1. 2.
cherrente. Bib. 5.
GAKERRAN?
uuidiri kacherrant, resonant. Rb. Hie-
her? oder zu KERJAN?
KERRA, KERRI, /.?
a. s. kherrin, grunnitum, Prud. (wohl nicht
infmiiiv).
[31']
Digitized by
Google
463
CHAR.
CHARA.
464
d^pLchetnn, gruhmtibt^s. Prtid. 1*. (st
cherrun? oder zu QUAH?J|.
KERROD, KERRODI, Stridor.
n.ph cherrodi, Stridores. Gd. 1.
KERRÄRI. Ra. )
KHERRARI. gl K.[, m., gamdus.
^ CHERRARL Pa. )
CHAR (©efofi; goth. kas, vas, nord. kftr, vas^
palus; cf. auch HWER), n., cratera. Wn. 460.
char, stnum. Wn. 460.
cherir (cherer. Bib. 8. 10. 11. 13. )> conchas,
Bib. 6. Hieher? ^
UHKAR, 72., ©cirg.^
71. s. Hcchar, loculus. F. 2, i
d. s. lihchare, sarcophago. D. 11. 313.
a. s. lihkar. Ib. Rd.) , .
lichkar. Hd. y
a.ph\ichk2Lr^loculos.]M.
LIOHTKAR, n., «eu^tcr.
72.;9/. leohtchar, lampades. Frg. 27«
d.ph leohtkarum. ) « ^.y
^ , , ^ , f, lampadibus.
Icohtcharum.)' ^
a.p/. leohtkar.. H. L ) -, «
leohtchar.Frg.a?.!»'''*"'"*''^-
(LCEFFELKAS, coclearium. Eng. 2.)
RAUHKAR, 12., «Rauc^faf.
n. «. rauhkar. Ra. \
rouhhar. Sg. 184. ^„-^^^^
rouchar. Z. 1'
rouhchar. D. IIL 141./
iz.p/. rauhlsar. Ib. Rd.) ^, ., .
rauhchar. gl. K. )
MILIHCHAR, 7j., SRüc^fafi nuifc/rö. D.U. 312.
MEISICHAR, n., cUtella, Tr.
BIAKAK, 77., 5Bieitcnfor6.
n. f. binechar. Tr. ) ? - .
. . 1 TV aX^ alvear^ atveanum.
piDicbar. Tg. 4.)^ '
n,pl. binekar. Hd. ) ,
binkar.r 6al 5J
Higher auch 'wohl:
pichcrir in: deapis. picherir. siluarias^
folliu. C.
FISCKER, FISKER, FlSClJER./ijcwo, fusana,
. iricuspis gehört woU nichi hiebefr /
n., calatum,
ßscina, fa^ci-
na 9 kacherisioj
formclla.
CHASICHAR. F. VG. L 266.>
Prad. 1. D. IL 312.
KASECHAR. L.
CHASCHAR. Wn. 460.
aiESCHAR. Wn. 460.
CHESICHAR. D. H. 312.
(KESEKAR. Id.)
d. s. chasichara. Prud. 2. ) . ^,
chasechare. D. n. 312.K^^^*^-
HANTCAR. L. Sg. 299. F. 1 . 2. v , n., manile, ma^
HAINTCIIAR. Sg. 184. Wn.JTuViV, ö9«ö77M772i-
863. 3355. Em. 31. )le,aquQmamles.
TRISACHAR, 71., aerarium. Rb.
DUUAIIALCHAR, 77., labrum. Gh. 3.
SCUCAR, Tl.? Hieher?
7j. ^/. scucar, v. splegal, spccula. Or.
d.pL scueh'^arum (sejichar. Gh. 3.), spe-
culis. Ib. Rd.
SÜLZIKAR, n., ealjfaß.
72. s. sulzkar. D. IL 345.
ßulzcar. D. IL 286.
sulzchar. Sg. 184. Sal. 2.)
Wa 863.
sulcechar. Rg. 1.
d. 9. sulcichare, caiino. R.
sulzchare, parapside. D. IL 345.
SULCICHARILI, n., catinulwn. VP.
BIBERCHAR, Ortsnamen, Ilieher?
KAREL. Ib. Rd.) ^ , ,
CARÖL Rff 1 ( ' "•' acetaüulunh parapsis.
aiEROLA (cherolo?). Hieher?
Ä s. cherolun,acerram,lhuribulum,'Pmd:i.
CHARA, /, Älage, 3ammeri cf. goth. kar,
kara, angels. care, cura, und lJIJxxl\5
auch angels. cearjan, nord. quarta, queri.
71. s. chara (davidis). N. 50^ 1.
char, droa, pnssionis (sicj. B.
d* s. cbaro: föne suftode unde föne charo
bin ih mager. N. 101,^ 6.
a. s. chara, poenitcntiam. D. I. 342.
<z.;9/. chara, lamenta. Gh. 1. 2. 3. feralia.Vi.
CHARÄBAH, Bach. u. Ortenamen. Hieher?
CHARUWATL
CHARALEUL
r, parapsis j
catimtm,
salinum.
Digitized by
Google
465
CHARA— KARRA.
KER KtR.
466
CHAR ASANG.
CHAROLT, w. pr. Hieher?
CHARALia M*. Sg. 193. Bib. 1. 2, 5.) , ,
KHARALIH. Sg. 193. ^jiug^re.
charlih (dunchet dir diser Hb). N. 119,5.
CHARAG, angels. ccarig, sollicitus.
/i. s. m. charager. Bib. 12. (oder ist es ab-
geschwächter d. s. f.? es übersetzt
lugubri.)
. d.s*m.n. charagemo. Bib. 9. Wil863.j ZttgfiiÄri
kharagemu. Rd. ? (men'
harageme. Ib. ) tej.
a. s. f. caraga, lugubrem. VP. 4.
n.pLf. charago. Bo. 4. ), lacerf (came^
charagon. Bo. 1.' nae}.
CHARAGi,/.
g. s. charagi. Bo. 4.) •^ ^.
chareii. Bo. x,\> PoemtenUae.
CHARÖN, f lageit/ plangere^ li*gere, angs. cear-
jan, nord. kera, queri.
Inf. lant charonnis, plangendL N. 54, 1.
(wir) charomes, ingemiscimus.'R.
(sie) charönt: uuaz ehärcVot tragoediae*
Bo. 5.
p. a. chiröndoy lagendo. Nh. dolore. Bo.5«
SIH WÖFCHARÖN, lagere.
salig sint die sih uunofeharont (in
Scbilters Ausgabe steht fehlerhaft uuuoC-
haront), beali lugent. N. 93, 20*
CHARfcN, plangere, higäre.
8U8 chareta sih david. N. 37, 1»
CHAROT.
in charot, funebri. Bib. 1.
CHARA?
UBERCHARA. Ec. 2. Tg. 5.1, spriu, perip-
UPERCIIARA. Ec 1.
suna.
CHARIbeST^ fräd&ischer K5Qig. VenaM. fort.
KARRA, f., Statvti nord. kerra, carrtte (carra,
carpenia. Je. karre, camun.^ Id. )r
n. s. garre, carriga. Wn. 460#
'" — --'7 ^
n. tf. garre, carriga. Wn. 460#
g. s. carrun« Bib. 10« 13»
eharrin. Bib. 5i.
garrun. Bib. 7*
garron. Bib. llr
, carri frotaj.
earrin. Bib. 1. 2. 3. Mcr.) • • ^ i
garren. Bib. 4. 6. ' r ' ^
Ti.p/.? carra, plaustra. gl. K. VG. I. 163.
d.pl. cavTun. Bib. 1. 10. 11. 13.\
garrun. Bib. 1. 2. 6. 7. M»i.(, earruels.
garrin. Bib. 5. )
CARRUII, carruca. S^. 292. VS. cartellum. Ja.
COROCON, plaustra tecta. Tg. 5. Hieher?
KARRADA (oder karrado?), KARRQDA. Hie-
her? (cf. das miltellat carradti, als carrum
und als onus carri, z. B. in Br.)
karradin% Hs.) t;e2 vernawn, caJonTs (Art
karrodin. Tr.) Schiffe).^
KERjAN, festen/ fegen/ verrere; et auch xo^sTv.
Zu bkr. srt, defringere? oder kr»fh, trahere?
(ih) chcrio. Mt]. Bib. 1. 2. 7. 10. 13. | , sco^
chere. Bib. 5. ^ pabo.
(er) cherit, verrit. F. VG. UL 59.
(sie) kerrunt. \
kerrent(, verrunt. D. II. 331.
kerint. j •
(ery cherre, verrat. D. II. 344;
(ih) cherita, scopebam. Ps* 2.
(sie) cheritun (es steht chenitnnt), verre-
baut (aequora caudisj. VA. VIH. 674.
p. a. cherienter in pesamin. Mrj.
Bib. 1. 2. 1, in SCO-
cherienter in pesimin. Bib. l.[ pa te-
cherint in pesimin. Bib. 5. i rens.
cherient mit pesemin. Bib. /
GAKERJAN.
(er) gikerre: s^in dennr gikerre, thiu
spriu thana uuerre. O. L 27, 65.
/7.p. gacherit: hus besmon gacherit^ da-
mum scopis mimc^ezto^i* Mart.
KERBESAMa
KCRJAN, tt^tttti verfere, vrrti.
Bedeutung und Gebrauch r
chere, torqiteat. VG. I. 174.
chetlhy iorquebat. VA. I. 121.
eherti^, deiorsit (retro fadem)» Pmd. f.
cherta, contorsit (proramj. VA. UL 563«
eher tun, torqueiant (proras ad RtoroJ. VA.
Ili. 532.
cberreM, extorqueant. Rcr
Digitized by
Google
467
kM.
KfcR.
468
elierit, evertiL M. 30.
er cheret snella reita, regU. Bo. 5.
er cheret dero uuerte zuol, flectit habe-
' hcnas. Bo. 5.
' chftre iro ZGum, habena^ Jlectat. Bo. 5.
eher enAo y flectendo (qnadrigasj. Bo. 5.
cherrent, versant, Gc. 3.
hintrot cherrent, deprnvnnt. Ep. can. 3.
fain^erot kerendc, non aeqae rccipienfes
(fructus InborlsJ. D. IL 286.
rucki cherta, ierga vcrtli, Rb.
cherrante, vertentes (rucki). Rb.
keremes in muate uns selben io zi guate,
frammortes thia gotos dat, so siuthar gi-
scriban stat. O. III. 26, 5. /
cheri mih frammort Ps.
thaz siro herza iz lertin ioh frammortes
iz giicertin. O. III. 26, 10.
lerta sie auur tho thaz guat ioh kert in
frammort thaz muat O. III. 22, 36.
^ imo untar scaz thaupot enti cheerit, $ub
prciio redegerit. Em. 5.
kert er tho, so er mohta, sines selbes
drahta. O. IV. 31, 17.
kert er mo alles uuio thaz mpat 0. IV.
15, 15.
kerjan zi:
übe da diniu ougen ze mir ne chertist.
N. 30, 23;
er ne eher iz ze einemo ändermo. Org.
er spunota, sos er uuas, thaz giscrib,
thaz er las,
er kerta iz io gilicho zi kriste lugilicho.
O. U. 4, 62.
filu thesses liutes in abuh irrentes
ist er zi gotes henti uuola kerenti. O.
L 4, 38. '
ioh kerta tho mit uuorte zi diafemo
antuuurte. 0. U. 14, 74.
unir sculun, uns zi guate, nu keren
thaz zi muate. 0. II. 5, 1.
in abuh keren ziu thaz muat O. IIL 15,30.
cheret thaz in muate bi thia zuhti in
zi guate. Os. 25*
ze guote siu ch^&rende, dirigens. Bo. 5.
kerjan in:
fn abub sie iz kertun, so sie tliaz gi-
hortun. O. IIL 24, 74.
cherton in'^rg. Bo. 5.
die in ubel cherent, daz man in guotes
saget N. 136, 2.
ther man^sih thaz gilerit, thia gilouba
in inan'kerit. O. IL 13f 35.
ungedulte dih in manigiu cherent, te
diversum distrahunt. Bo. 5.
in dia nideri ne cherest da den men-
niscen, ne avertas. N. 89, 3.
kert er in eina bürg ziara. O. I. 21, 13.
cherta in zala iro selbero namen unde
' cyllenii, in calculnm distribuit. Mcp.
ne chere mihherza inarguuilHgiuuuorl.
N. 140, 4.
cheri ouh thir in thrati in muat thio
uuoladati. Oh. 55.
kerjan ana: ^ /
eines mannes houbet scülde an allez
taz herota cheren uuolta. Bo. 5*
er cheret sine genge an den uueg. N.
84, 14.
anen iuich cherrint ir iz allaz, in vos
sumatis in concupiscentiam. Ep. can. 2.
ih cherta sie (uuega) an diniu urchun-
de. N. 118, 59.
irö unreht cherton an mih mine fienda.
N. 54, 4.
den (tod) cherton sie an dih. N. 20, 12.
inientionem anne mih keran. Wm. 2, 14.
kerjan ufan:
tbank er gote fila fram, ni ker iz ufan
thesan man. O. HL 20, 107.
kerjan nah:
nah in sumcliche che^endo. N. 78, 7.
kerjan fona:
ne chere iz (Angesicht) föne dinemo scal-
che. N. 26, 9.
uuieo lango cherest du föne mir din
anasiune. N. 12, 2.
din anasiune ne cheres da föne dinemo
chinde. N. 68, 18.
kerjan aba:
die mih ilent dar aba cheren. N. 5, 9«
dana kerjan:
Digitized by
Google
469
KfcR.
KtW.
[70
got chertä dana sinen rukke. N. 80, 7.
du chertost dana die helfa sioes suer«
tes, avertUti. N. 88, 44.
chere dana miniu ougen. N. US, 59.
dana cherta, detorsit. VA. IX« 746.
sih kerjan:
rehto cherta ih raih, dlrigebar. N. 58, 5.
er sih furder cherti. N. 85, 5.
kertarsih uuidororL O. III. 14, 29.
noh ir thes ui faret, ir iuih thara ke-
reL 0. lU. 22, 60.
«ih kerent sie zi guate rozagemo muate.
O. V. 6, 41.
er keret sib le mir. Wm. 7, 10.
thaz er se aar ni horit ouh uuihtsih zi
in ni kerit 0. III. 20, 152.
die sih cherent ze imo. N. 84, 9. .
kerta sih»zi gote. Oh. 61*
kerta sih /J laute. O. UI. 2, 23.
hara chere dih ze mir. N. 6, 5.
heretico üd perfidiam sih cherentemo. N.
10«), 4.
(der uuän) sih ehrtet an dio urehte,
nube a^ dia geskiht, special. Bo. 5*
die sih an dia.gelichi cherent dero ir-
uuurgton. N. 124, 4.
chere dih an mina helfa, intende in ad-
jidorium meum. N. 37, 24.
sie sih cherton in alienum inlelleclum, lüsu
du cherest dih föne in. N. 20, 13.
die sih tana cherent föne dinen gebo-
ten, decUnaut. N. 118, 21.
npe ih mih chere after dir. Ps.
ih cberte mih after dir« Ps.
kerjan, intransitiv,
•cherit za sundari, verf;it ad austrum. Rb.
che rr enter, vergens. Bib. 1. 2*
cherit, tendit [quae (via) de beihel tendit
ad sichimal. My.
chexiet,defleciatis(yion dr/lectaiis ab eoJM<f.
cherta, incendit (feritasj. Prud. 1.
thie liuti kertua sare mit michilemo
sere,
uuuntun heim tho spato thero armili-
chun dato. 0. IV. 34, 19.
tana cheren sie, averianiur. N. 69» 14
mit herzen filu se^cn biginniut sie
thana keren. 0. V. 20, 113.
thaz uuir ni kertin thanana uz. O. II.
II, 44. ,
Form und Flexion:,
///. keran. Wm. 2, 14.
keren. O. IL 5, 1. IIL 15. 30. V.20, 113.
chferen. N. 5, 9. 136, 8. Bo.5. Wm. )X.
(du) chSresL Bo. 5. N. 12, 2. 20, 13.
(er) cherit. My. M.30. Bib. 1.5. Can. 9. 10. Rb.
cheerit. Em. 5.
kerit. Can. 8. O. IL 13, 35. HL 20, 15^
keret Wm. 7, 10.
chiret. Bo. 5. N. 10(a), 10. 84, 14.
(sie) cherint. Ep. can. 6.
cherrent. Ep. can. 1. 3. ii Ge. 3.
chferent. Bo. 5. N. 84, a 118^21. 124,4.
' 136, 2.
kerent O. V. 6, 4L
(ih) chere. Ps. /
(du) cheres. N. 68, 18.
cherest N. 26, 9. 89, 3.
(er) chere. VG. L 174. Bo. 6.
eher iz. Org.
(wir) keremes. 0. IIL 26, 5»
keren. 0. HL 26, 26.
(ir) eherret Mcr»
keret O. lU. 22, 60. •*
ch^XTini (imperativ? )• Ep, cao. 2.
(sie) keren, subigebanL D. IL 352. ist \fohl
Schreibfehler für kertun.
cherren. Rc
cheren. N. 69, 4
ih cherta. N. 58, 5. Il8^ 59.
cherle. Ps»
(du) chertost N. 88, 44.
(er) kerta. Oh. 61. IL 4, 62. 7, 16. 14, 78.
m. 2, 23. 14, 29.
kert (er, imo, in), 0. L 21, 13. HL 22,
36. IV. 15, 15. 31, 17.
cherta. -Rh. VA. L 12L VA. IIL 562.
Prud. 1. Mcp. N. 80, 7.
(sie) kertun. O. HL 24, 74 IV. 34, 19.
chertuB. VA. IIL 532.
cherton. Bo^ 5. M Na. N. 20, 12. 54, 4
111, i. -
Digitized by
Google
471
KtBu
K&R.
472
chertcn. N. IL
(da) chertist. N. 30, 23.
(er) kcrti. O. IIL 5, 17.
cherti. N. 85, '5.
(wir) kertin. O. IL 11, 44.
imp. s. ker iz. O. 10. 20, 107.
cherL Ps. Oh. 55.
chere. N. 6, 5. 26, 9. 37, 24. 118, 37.
140, 4.
imp.pL chevet Os. 25.
p.. a. clierendo. Bo. 5. N. 78, 7.
chereuti. O. L 4, 38.
cb&rende. Bo. 5*
n. f. Hl. cherrenten Bib. 1. 2.
d. s. m. cherentemo. N. 100, 4.
TupLnu cherrante. Rb.
kerende. D. IL 286.
GAKflUAN.
Bedeutung und (Sebraueb:
vertere. Rb.
deflectere. Gd. Bed. 2. B!b. 1. 2.
inflectere. Gh. 1. 2. 3.
redigere (in summamj. Bo. 3.
derivare. Gh.
intorquere (oculos). VG. IV. 451.
retorquere* Bo. 5.
incünare. M. 29.
declinare. Il|» Rd.
vergere. Rb.
gechertost du unsere stiga, decUnasii.
N. 43, 19.
kikherit, deorsum versum. Is. 2.
oletruosin gecheret uuirt ze strazzo.
, N. 80, 1.
gikerit er scono thaz herza fordrono
in kindo inbrusti zi gotes analustl 0.
L 4, 41.
thaz er sc biar Icrit, theist zuns nu gi-
kerit O. L 24, 15.
tbie ungiloubige gikerit er zi libe. 0.
I. 4, 43.
zi hellu sint gifiarit ioh tbieandere gi-
kerit. Ob. 23.
ther mit giloubu thaz giduai, thaz zimo
gikerit sinaz muat O. TL 12, 81.
uuas kicherit za sundari, vergebat. Rd.
gikerta sib zi suntigemo man. F. 114.
gikertin sib zi imo. 0. IV. 1, 16.
er quäd, sie sib gifiartin, zi zesue gi-
kertin. O. V. 13, 13.
daz mine nuega rehto gecheret uuer«
den ze huotenne-, dirigantnr. N. 118,5.
thaz uuir tbiu uuerk eren, in muat uns
siu gikeren. 0. HL 16, 20. '
thaz ira Hobt berahta si garo iz in int-
nuorabta,
61 gikert in barto thaz in finstar cgisli-
chaz. 0. IV. 33, 12.
in apub kicherant, perveritmf. Gc 8.
in abuh cacberit, depravati. Can. 2.
mib ne gccbcrta nebein man aba demo
rebte an daz unreht. Bo. 5.
diser psalmus ist kecheret an selben
Christum. N. 18, 1.
gekeret ist ingegen damasco. Wm. 7, 4.
sie ne mahton mib k^«beren nah in.
N. 128, %
hinter gecherrent, depravant (diffidlia
iniellectu in epistolis indodi et instabiles
depravantJ.Mc (bintret gicherrent Sb.)
thaz siro herza iz Icrtin ioh frammor-
tes iz gikertin. O. III. 26, 10.
bin nu mines uuortes gikerit heimor-
tes. O. V. 25, 3.
thaz sie thaz io spurilon, uuio sie in
abuh redinon,
ioh sie thes io faren, uuioz hintorort
gikeren. O. V. 25, 74.
dana gicherta, diversa. VG. IV. 500.
dana gacberter, (quoj diversus (abisj. VA,
V. 166.
dana gicberton, öt;^^.,VG. I. 218.
dana gichertiu, diversos. VA. XIL 496.
dana gleberrit uuirdit, aversatur (si po»
iuerit reddere, adversabitur, solidi vix
reddet dimidiumj. Bib. 1.
kikberda. gl. K., ,.«.,.
cachaerida Pa.j'*^''''"'''''^'- ^^^''''
Form und Flexion:
Inf» gicherran. Gb.3.
gicheran. Gh. 1. 2. Gd. 1.
kicherrcn. Bo. 2.
gecjieran. Bed. 2.
kecheren. N. 128, 2.
Digitized by VnOOQl-C ^
473
K£R
JitK
474
(er) gikerit 0. i 4, 41. 43. HI. 24, 23.
gechftret. Bo. 5.
(sie) kicherant Gc 8.
gichcrrent Mc M. 29. Sb. Gc. 6.
auidirl gacherraDt, r^i;oca/i/. Rb. ge*
hört yleUelcht nicht hiebet, sonderh za
kerran.
(wir) gikeren. O. HI. 26, 20,
(sie) gikeren. O. V. 25, 74.
(du) gechertost N. 34, 19.
(er) ^gecherta. Bo» 5.
gicherta. VG. IV. 451. Gh. 1. 2. 3.
gikerta. T. 114.
kikherda? gl. K.
cachaerida? Pa.
(ir) kikertot. Ib. Rd.
(sie) gikertin. O.UL26,10.IV.1,16.VM3,13.
imp. pL (oder cor4j\?) gicherret Bib. 1. 2.
p.p. kikherit Is. 2.
gikerit bin. O. V. 25, 3. ist. 0. L
24, 15. sin t Oh. 23.
. cacherit Can. 2.
kich^rit uuas. Rh.
gicherit uuirdit Mcr.
. kacheirit sL Rh.
gecheret uuirt N. 80, 1. uuerden.
N. 118, 5. ist. N. 18, 1.
gekeret ist Wm. 7, 4.
gicherrit uuirdit. Bib. 1. 2. 3.
71. i. HI. gacherter. VA. V. 166.
n. s.f. gicherta. VG. IV. 500.
d.^s. gicherton. VG. L 218.
a.pLm. gecherte. VA. 2. XII. 496.
a.pLn. gichertiu. VA. XIL 496.
ABAKERJAN, abfegten/ avertere^ declinare.
Cf. kerjan aha.
p.a. abacherinde: der tiefal ist abache-
rinde föne gote, decUnans. N. 82, 9.
g*.«. TU. des abacherenten.|,£?^€r/i/}a/}-
abacherintin. )/i>.N.82,9.
ANAKERJAN, anfroren.
Inf. anacherran. Mc. Bib. 1. 2.., intendere
ancherin. Bib. 5. \(animumj.
' (er) anach&ret (diccfao das Gelernte). Bo.5.
p. a. anacherenter, intendens. Prud. 1.
p.p. auagecheret: ih uuard aber ana ge-
cheret. N. 117, 13.
ARCHERJAN, avertere.
ni archerta, (elationem in paupere illafa
^ paupertasj non inclinat. Gc 4.
areheirit nur tun, everse sunt. Rb.
archerter uuard, aversus est. Rh.
erchertiu, remotd (crapuld)^ K. 39.
UNARKERJAJJLIH. ) . . ,
ÜNARKERJANTLIH.)^' unarkerlih.
a» s.m. unercherranlihcn, inflexibilem.
M. 30. Gh. 4.
unarcherantlihhah, irrevocabi-
lern. Rb.
ÜFKfeRJAN, auffe^ren.
p.a. g. s.m. n. üfch^rentes: föne bodeipe
üf chirentes (meres) si-
na zessa, exagitantis fun^
ditus. Be. 5.
ÜFGAKfeRJAN.
Inf. taznideraüf zegech^renne.Bo.5.
p. p. n. s. m. ufgicherter, supinum. M. 28.
Gd. 1.
uffgicherter, supinum. Gd. 2.
n. s. n. ufgichertiz, supinum. Gd« 3.
UMBIKtRJAN, umfcMeit.
Inf. umpicherran. Ep. can. 1. 3. 4.) circum-
um piche ran. Mb. Sb. ) ducerc
(freno tot um corpus).
(er) umbikerit: umbikerit sih thaz
muat O.
(wir) umpacherren, versanius. Gh.
(er) umpichirta, vertebat. Prud. 1.
(sie) umpichertun, rotabantur. Mart
p.p. umbichert wirt, revertatur. Bib. 5.
UMBIGAKERIT, p.p.
umpigicherit uuirdit, revertatur. MA. 1.
Sb. Bib. 2.
WIDARKfcRJAN, »Iberfe^ren.
Inf. uuider (uuidere. Wm. II.) keran.
Wm. 5, 3.
uuidere cheren (sih ze christo).
N. 113, 3.
(ih) widerchero, reflecto. SaL 4.
(er) uuidere cherta (samson) sine scuU
de an philistos. Bo. ft.
(er) uuidercherti, reiorqueret. Ec
imp. s> kere uuidere. Wm. L HL IV. 2, 17.
a m. IV. IX. 6, 12.
[32]
Digitized by
Google
475
k£r.
Ktn.
476
ccre uuidere. Wih. IX. 2, 17.
chere uuiderc. Wm. 11. 2, 17.
WIDARGACHfcRT.
d.s.m.n. uuidefgichertem, aversa (ha^
siaj. Gc. 5.
MrSSIKfeRJAN, ml^fe^ren.
(du) missechirist: übe da iz missechd-
rist, sireflectas. Syl.. missech^rist
tu den uzlaz^ si reflectas, Syl.
(er) misse ch6ret (verha). Org.
(sie) missachftton, pcrvertenint (iudidum).
Rb.
(ih) missikerti:
oba ih thero buacho guati hiar
iauuiht missikerti. Oh. 1.
p.p. m 1 s se c h Ä r e 1 1 s t, praeposterum est. Bo.5.
71. s. f. missachertiu,<7rfi;£?rjö/r/.r.Rb.
missech^rtiu (föne albus
homo % e homo albus). Org.
a.s.m. einen teilis lougen misse-
chÄTlin, reflexum. Syl.
NroARGAKfeRJAN, itteberfe^reii.
daz obera nider ze geeb^renne. Bo. 5.
BIKERJAN, eete^reti.
Bedeutung und Gebrauch:
pichcrlt, verterit. VG. L 239.
pi Charte, converiebat. Ho.
picherter, conversus. Sb.
hinteret picherter, conversus. M. 30.
hinter sih picherter, conversus. Gh. 1. 3.
pichertiu, conversa. Gh. I.
hinter sih picher tiu, conversa retrorsum,
M. 30. Sb. Gh. 3-.
iar bachertaz, annus redttus. tlb.
daz flfie becheret unde gebezerot uuer-
den. N. 34, 4.
bechere unsrih. N. 84, 5.
to er «rie becheret. N. 23, 3.
daz du alle diete becherest. N. 58, 9.
so nuara si (^i5//;ryl becheret ixo posterior a,
dar sihet man bootcm, Bo. 5.
uuico lango uuirdest du dana beche-
ret, avertis. N. 88, 47.
du bist dana becheret. N. 89, 13.
uuir dana bechetet nuaren föne dir. N.
79, 4.
sint becheret ostett (zu den fier ster«
non). Mcp.
sie uuerdent beoh^Tet, convertuntnr (Sät-
ze). Org.
hinder mih uuerden becheret, avertan-
tur retrorsum. N. 39, 15.
mine fiende uuerdenbecheret ze rukke,
convertentur retrorsum. N. 55, 11.
mennischen fon^ unrchte becherende
(ea). N. 18, 8.
föne durri bechero ih sie ze gruoni. N.
67, 23.
föne harti becheret uuard in gnada. N.
18, 8.
er habet mina sela foneubeleze guote
becheret. N. 22, 3.
rhetorica becheret tie mennisken aBa
mendacio ad veritatem. Bo. 5.
siu (uuort) becherent ze rehte. N.44,6.
sie becherent sie ze gloubo. N. 101, 14.
du becherest sie ze dir. N. 67, 24.
ze mir uuerden becheret, convertantur.
N. 118, 79.
noh ze in(fienden) ne bechere (forhta).
N. 68, 2.
er (Stern) ze capricorno becheret ist. Mcp.
daz sie mih ze ubele becheren. N.118,121.
sie uuurten becheret ze fluhte. Bo. 5.
der den stein becherta ze seuuazzerin.
N. 113, 8.
bikerti iz zi sarphidu. O. III. 17, 34.
bechertcr ze genadon, conversus.^.lO^^U
uuirt pecheret ze genadon, convertere*
N. 79, 15.
pecherter ze mir, conversus (got). N. 70, 20.
er becherta iro herzen dara zuo. N.
104, 25.
bechere unsih zuo dir. N. 79, 4.
sie sint becheret zuo christo. N. 73, 12.
uuerden in hella becheret. N. 9, 18.
sela miniu uuirt pecheret in dina rauua,
convertere. N. 114, 7.
unfrouui in mendi becheren. N. 37, 17.
föne harti becheret uuard in gnada. N.
18, 8.
ih pechero in fluht, convertam. N. 88,24.
81 becheret sie in micheliu uuerch* N.
28, 4.
den blig pecheret er in regen. N. 134,7.
Digitized by
Google
477
EM,
KJfcR.
478
unz din reht nuerde becheret In urtei-
lida, convertatar. ]>f.,39, 15. <
du bechertost minen nueiood io mcndi.
N. 29, 12.
in arg pcch^rte, versi in malitiam. Bo. 5.
sie uuurden becheret in argen bogen.
N. 77, 57.
lachene (pallio) inroti bechertemo.Mcp.
iz becheret uuerd'e in andere ördena.
Bo. 5.
sin bruoder uuard ouh pecheret in si-
nen Sternen, convertiiur. Mcp.
dia (chrucigunga) bechere er an dia
ureuui. N. 19, 4.
pecheret uuesen an denselben rat, tr<ins-
ducL Mcp.
bechere dia uuerlt nah mir. N. 34, 24.
der uuirdet nah in becheret. N. 118, 134.
sich becheret ad fidem. Wm. 6, 12.
uuir bicheren unsih. Ho.
sie bechere|nt sih ze gote. N. 50, 21.
sar thu thih bikcres. 0. IV. 13, 19.
ir ne becherent iuih^ nisi conversi fuerU
tis. N. 7, 13.
nnz sie sih pecheren. N. 34, 6.
daz sie sih pecheren ad christnm. N. 59,2,
becherent iuh, cqnveriiinini. N. 89, 3.
daz du dih pecheret habest N. 113, 5.
hat sich becheret a£2t;^£fm/iim^i}.WnL6,9.
diesihze dir becheret habentN. 118, 163.
^ Form und Flexion:
7/i/. becheren. N. 37, 17. 61, 4.
(ih) bechero. N. 67, 23. 88, 24.
(er) picherit VG. I. 239.
bechÄrct Bo. 5. N. 28, 3. 4. 134, 7.
Wm. 6, 12.
bekeret. Wm. H. ffl. IX.
(wir) bicheren. Ho.
(sie) bech&rent N. 44, 6. 50, 21. 101, 14.
Wm. 4, 8.
bekcrcfnt Wm. tt m. Ii
(du) bikeres. a IV. 13, 19.
becherest N. 58, a 67, 24.
(er) bechere. N. 19, 4, 68, 3.
(ir) becheret N. 11*7,18. ; v
becherent N. 7, 13.
(sie)bekeren.Wib-..Via,v^ J. U U\^V^,
becheren. N. 6,11. 34,6. 59,2. 118,121.
(du) bechertost N. 29, 12.
(er) bccherta. N, 59, 2. 67, 24. 104, 25.
113, 8. 147, 6,
picherte. Ho.
(er) bikerti. O. III. 17, 34.
imp. s. bechere. N. 34,24. 58, 11. 79, 4. 84, 5.
IUI/?./?/, becherent N. 89, 3^
p. fl. becherende. N. 18, 8. 84, 7.
p. p» pecheret uuerden.N. 88, 47. uuir*
dest N. 88, 47. uuirdet N. 118,
134. uu erden t N. 50, 15. 58, 7.
15. Org. uuerde. N. 39, 15. Bo.fi.
uuerden. N. 9y 18. 34, 4. 39, 15.
55, 11. 89, 16. 118, 79. uuard. N.
18, 8. Nd. Mcp. uuurden. N. 77,
41. 57. Bo. 5. uuurdin. N. 58, 8.
uuird. N. 79, 15. 89, 13. 114, 7.
uuesen. Mcp. bist N. 73, 12. «9,
13. ist Mcp. sint N. 73, 12. Mcp.
uuaren (wir). N. 79, 4. habest
N. 113, 5. habet N. 22, 3. Wm.
6, 9. babent N. 118, 162.
bicherit uuard. Nd. IL
becherit uuajrd. Syl.
bekerit uuerdent Wm. IL 7, 5.
bekeret uuerdent Wm. 7, 5.
ji.s. m. becherter. N. 70, 20, 21.
picherter.M.30.Sb.Gh.l.3.
n. s. /. pichertiu. M. 30. Sb. Gh.1.3.
n. s. n. bachertaz. Hb.
i/.5.m.n.bechcrtemo. Mcp.
ö. s.f. becherta. N. 40, 12.
n.^/.m. becherte. Bo. 5.
PIGICHERIT uuirdit, reversatur. Bib. 7.
GAGANKi:RJAN, gegen fe^ren.
(er) gegenkirt, obverüt. D. IL 340.
/'•/'«gagankert:
d. s. m. gaginghertemo, adverso. D.
IL 328.
d. ph gagenchert^: zWivl relativa
sint gesprochen ze iro
gagenchirtfen— , ad con-
vertentia. Org,
INGAGANCHERT, p. p.
ingaganchertemo, adverso. VA. DL 443.
ZUOGAKfeRT, p. 79.
I32']
Digitized by
Google
r
479
KtK
KIRA— CERUBYN.
480
' (LpL «uo gicherten, versis. VG. IL 399.
KfeR, m. und K^A,/., Äe^r-
». ^. chfer: casus iBt fleocio, taz chttchfer.
* Org.
kera, stroma. Sal. 1. 2. 4.
g-, Ä. cheres: uuieo gehörig siu (tos)
imo sint alles cheres. N. 39, 5.
n.a.pL chere, gira. Bib. 9.
chere, divortia. Prud. 1. D. IL 329.
anfradus. D. IL 328. 353. strophas,
versutias. Pnid. 1.
eher an, divortia. VA. K. 379.
£/./i/. ^h^ren: in chrumben ch&ren, /?^-
xuosis anfractibus (errabundus flu^
viusj' Mcp,
ÜMBIKfeR, m.. ÜMBKfeRA,/., Umfe^r.
ctj.umbikeru. VS. ) . /
umbekero. Sg. 292.i'^"^''-
nmbechftre [an demo umbechfere
(der Sätze). Org.
ö.^.ungeliehinumbechÄr(derSätze).Org.
WlDARKfeR, m., WIDARKfeRA,/., SBiborfe^r.
n. J. widirchera, controversio. Bib. 5.
d. s. in iordauis uuidirchere, in con-
versione. N. 104, 5.
MISSAKM, ^iilt^x.
a. s. tia selbnn missech&ri habent
ouh tiu contingentia. Org.
CHERAWIKKI.
ÜNKfeRLiH, unfe^rllc^.
uncherlich, indeclinabile (nanienj. N.
77, 43.
ÜNARKfeRLlH.
a*s. Hl. unercherlichen. Gh. 1.2.) , i«-
uncrcherlihen. Gh. 3. S flexi-
bilem.
BIKfeRLtH, btUf)tHä).
HRUKKICHERO, m., tergiversator. Em. 19.
ARKfeRTl, /., inflexio. Gc 4.
GAKflRIDA, /.
a.pl. uuahsprehigun gikerida, syllogis-
mos plectiles. Prud. 1.
WIDARKERIDA,/..
uuidricherida. Ml. \^ coniraversio.
vuidiricherida. Sb. Bib. i.'
uuiderechÄreda, relaiio. Bo. 5.
BlKiiuDA, /., ZtU^tuns.
g. s. picherido, conversationis. GIk 3«
MISSECHlfcRDA, /., reftexio, conversio /predi-
catij* SyL
DANAKERUNGA. ) ^ ^. ,. n ii Qoa
THANAKERÜNGA.!'-^- *^^'-^"^- ^- "^ ^29.
KIRA, KIRacHI, Fluls- und Ortsnamen.
CHOR) S^ot/ Chorus.
n. ^. (eher: der chor wart zestoret D.
m. 41.)
g. s. (cbores: sinfes ehores was ein mi-
chel menege. D. IIL 4L)
d* s. (chore engilo. D. IIL 41.)
a. $. chor inti gistimmi sang. T. 97.
(er den chor bestifte. D. IIL 42.)
(den chor ervulte. D. HL 42.)
£7.pZ. (choren. D. IIL 42)
i2.p/. [chore: zehen chore (engilo) er be*
stifte. D. m. 41.]
CHORRL^VAGL
CHORBISCOF.
CHORKAPPA.
KORÖN 8. KUS.
CORA, Ort in GdlicD. Amm.
KURA. Tfc V g^ur, atria (Stadt in GrauEünd.
nilTRA f7 (**")• ^^ ^''^ Wurael dieses
uautlA. Z.>^r^j^ ^^^ j^ amorischen Volks-
KURC. Hs / namen curiosolitas'f
CHUREWALA: in pago retia, quod alio tUh
mine churemalp. appellalur. Urk. v. "885.
CÜROWALAHON, Ortsnamen. 980.
mCURI, mi CüRlT, noli, noUte «. KÜS.
CYR, C/r«5.
g. cyres, cyri. Frg, 51.
d. cyre, cyro. Frg. 51. '
CHOROP 8. KORB.
CERUBYN, cA«*««. H. 7.
Digitized by
Google
481
CABRUH. KnUCHA.
CORRICHE. CHÜRUGO. 482
a.pl ehern bim. O. IV. 33, 34. Cod. F. (die
cod. V. P. haben zerubim.)
CARRUH s. KARRÄ.
KlRICHA^y*., JCtrc^e; nord. kyrkia, an^els. ci-
ric, cyric, ecciesia, cottus, templum. Aus
dem griech. xvQiaxi\l Oder ist es deutschen Ur-
sprungs? Es könnte mit sanskr. kri, facere,
zusammenhängen (cf. kriyä, ritus, solemnia,
caeremonia) oder auch mit grih, domus. — >
Wenn chi r lieh er, coMo/icei^.R. bieher gehört,
oder nicht Schreibfehler für chirihlicher ist,
so bestätigt dieses die Annahme, dals kiricha
eine deutsche Bildung durch das SufGx icha sey«
Bedeutung und Gebrauch:
ecclesia. Pa. N. 74, 9. Em. 31. Frg. 59. 61. Is.
9, 4. gl K. Hd. Sg. 911. T. 90.
templum. Frg. 21.
basiüca. Sg. ^92.
Oratorium. K. 11. 38. 43. 44. N. 101, 7.
chilicha, ybna. Mcp.
chiriihha dhera chrislinheidi, ecclesia.
Is. 9, 4.
chirihha christi. Frg. 59.
chirichono, ecclesiarum (^prindpe^^. IL 22.
diu kiriche vel diu cristenheit Hd.
Gehört unban chirih, per gyrum. Rb. hie-
her? oder zu CIRC?
Form und Flexion.
n. s. kirihha. Frg. 21. 59.
chirihha. Pa. Frg. 59.
-chiriihha. b. 9, 4.
khirica. Sg. 29^.
kiriche* Hd.
, , chirch. Em. 31.
chilcha. N. 74, 9.
g. s» kirichun. Ct 93.
kirihhun. Frg. 59. 61.
chirihchun. K. 44.
chilichün. Bo. 5.
d. s* khirihhun. gL K.
kirichen. Hd.
chirihhy (das Ende des Worts tst nicht
deutlicher zu lesen). K. 43.
chirihhun. K. 38.
chirichua K. 11. Ct 94. Co. 4. Can. 8.
9. 12. Em. 3.
chiriihhun. I&. 9, 4.
chilichun. N. 28, 9.
chilchun. N. 101, 7. 102, 22.
chileehAn. Mcp. Bo. 5.
a. s. kirichun. T. 90.
khirihhun. Sg. 911. Seh. 85.
chirichunw Co. 3w 4.
kirichen. Hd.
n.pA chillehä. Mcp.
g.pL chirichono. EL 22.
chilechon. Mcp.
d.pL chilichon. Mcp. N. 106, 25.
cbtlechon. Mq^.
€Z./>/. chilicha. Bo. 5.
Ortsnamen; in CHffilCHUN. AHACHIRICHA.
WALDCHIRICHA. UUTCHIRICHUN. RAT-
POLDESCHIRICHÜN. MANTDLCHIRICHA.
NIWICHIRICHA. HOLZKIRCHA. HOHIN.
CHffiCHA. THIETCHIRICHA. DIETIJERES.
JfCIRIHA. FUSSINCHIRICHUr*. FELDKIRI-
CHA.
CHIRIHBAH. CmmCHDORF.
UUTKIRICHA,/.
d. s. liutchilchun, ecclesia. N. 34, 18.
THORP CIRICHA, (civitates aufj possessiones.
Can. 4. — Ist es thorp, ciricha?
CIRIHFIU(?), rusiicus (parochiusj. Can. 4.
KIRICHWIHL
KIRICHWAHTA.
KIRICHWARTA.
KIRICHMAN.
KIRICHHERRO.
(KIRICHSPIL.)
KIRIHSAZZA? oder KIRIHSAHHA?
CHIRLICHER, cathoücus.umversaUs. R. Hieher?
Gehört rehtculichontem, orthodoxis. K. 9.
Hieher?
CORRICHE, A3 rfc^. Ortsnamen.
CHÜRUGO, Adv., tetrum. Prud. 1. Sollte ^
Schreibfehler statt charago seyn? das ü scheint
dagegen zu sprechen; das Wort gehört zu hymn.
post cibum. v. 22.
Digitized by
Google
^87 CORBEIA—CURBIZ.
». ^. chorbilu VG.2.I. 266. Zf.>j
curbell Tr. J
churbili. F. Bib. 9. jyfiscina,
4:burbil€. F. y fiscella
jchurpili. Mart. / sporiulay
cQrbilin. A. Bib. 12. I cartallus.
chorbilin. Em. 32. \
körbelin. Tr. J
curbelin, ß sei na, fiscella ^ sportala
cartallus. Mon. 2.
a, s. chiirbcH^ fiscellam. Bib. 10.
CORBEIA, (SorOli/ Ortsnamen.
CÜRBA. F. Aid. 1. Tg. 5.)^ /- ^''^^f!«- ^^^^^
> unter antlta nicht ei-
CTURBA. Sal. 3. 4. )nt Pumpe, sondern
ein Schöpfeimer gemeint, so hängt curba wohl
mit korb zusammen«
CARPENTARJO, carpentarius.
d.s.m.n. carpentariin, carpentaiio (operej.
Rb.
CURBIZvm. (doch auch -wildiu curbiz. Tr.;
cf. auch den pl curbiz), Äurfclf; Cucurbita,
angels* <!yrf3ett-e.
n. s. curbiz, cucumis. Wn. 232. Tr- F. 2. wil-
diu curbiz, colodntida. Tr.
churbiz, Cucurbita. Em. 31.
curibiz, Cucurbita, Em. 23.
n.a.pl. churbiza, cucumcres. Bib. 10. IL
churbizza, cucumeres. Bib. 6.
churbeza, cucumeres. Bib. 13^
churpiza, cucumeres. Bib. 1. 7. 8. Ma.
wilda churpiza, colocynthidas. Mc.
' churpizza: wilda churpizza, colocyn*
thidas. Sb; Bib. 1.
churpizzi: uuilda churpizzi, colocyn-
ihias. Bib. 7.
churbisza: wild« churbisza, colocyn-
tias, Bib« 8.
churbfize: wilde churb^ze, colocin-
thias. Bib. 13.
curbiz, Cucurbitae. Ja. wilde curbiz,
colocintias^ L.
churbiz, cucumeres. Zt wildi churbiz,
colocynthias. Bib. 5. 6.
KARG— CmC.
488
CURBIZWURZ.
CURBIZREBA.
CÜRBIZGAR^rO.
KARG^ farg (das noch im Mitteihd. nicht bloCs
avarus, tenax^ sondern auch astutus bedeutet;
nord. karg, contumax, piger, tenax)^ astutus
(cf. carch, artificiosfis. Id.). — RIan vergleiche
ARG.
(charch was ir antwurle. Mos.)
(din charch sin (astuto' mensj. Mos.)
(daz er wisen unte Chargen fore bete fir-
borgen. Mos.) ^ ,
KARGLIH, liflig. (daz waren charchlichiu
dinch. Mos.)
KERGlN,'/., 8ijl, astus. Hd.
FARKARGJAN.
[al die er fercharget. D. III. 53. — daz
wir got ferchergen. D. III. 55. — daz
er den (tiufal) dar ana uerchargte,
der uns an demo holze bevalte. D.
III. 55.]
CHIRCH s. KIRICHA.
CIRC— (aus dem lat. circa).
ÜMBICIRC, Wralttiii circulus.
duruh uuehchuiv umbiacirh, per septi-
manae circulum. K. 18.
UMBICIRQ runbum/ drcumquaque.
umbikirg:
thaz uuas sin al in uuara, umbikirg
in fiara,
obana ioh nidana, so uuola thiesine
thegana. 0. IV. 27,^21.
thaz ih mit themo thuruh krist si
umbikirg bifestit,
in lichamen ioh muate zi allemo
anaguate. 0. V. 3, 5.
umbizirg. 0. V. 3, 5. cod. F.
mit ihiu si ih io thuruh not al um-
bizirg biseganot,
thaz fiant sih ni mende, er stat in
mir io finde. O. V. 3, 15.
umpichirc. gl. K. ), cireumquaque (con-
umpiinchirch. Pa.) siderarej.
Gc.
Digitized by
Google
489 aRCIP— KARÄARL
CARCHLIH— EORTAR 490
Gehort nnbanchirih, per gyrum,'Bb. hie-
her oder zu kiricha?
CIRCON, jirfen; circumire. gl. K.
ClRClPANl, Volk am Flulse Panis (Pecne).
Adam brem. — Ist es ein slaviscber Namen?
CHARCHELLA s. KARKARI.
CIRCIL. Sg. 292. Bib
CIRKIL. Moa 2.
, m., ^xtttlf circinus.
carcer.
CURCILLAj oppilago. Em. 26.; curcilla ist
vielleicht kein dentsches Wort; es kommt diese
Glosse .auch bei Papias vor.
KERGIN s. KARG.
CORCONTl^ deutsches Volk am Riesengebirge
(-UÄO rcö ocTÄipotJQytw ogfi). Ptol.
KARKARI^ 171.^ Werfer/ goth. karkara, angels.
carCern, carcer, ergastulum.
n. s. karkari. 0. V. 20, 88.)
charchari. H. 1.
chärchare. Bo. 5. )
' g. s. chärchäres. Bo. 5.
d. s. karkare.O. IL 13,39. V. 20,77.
carcare. T. 79.
charkare.. 0. II. 13, 39. cod. P.
chärchare. H. 1. N. 104, 20.
Bo. 5.
-karkere. 0. II. 13, 39. cod. F.
T. 199, 8.
carkere. T. 152.
karekare. Gg.
charachere, ergastulo. Rh.
a. s. karkari. 0. IV. 13, 24.
carcari. T. 21, 2. 27, 2,
karkeri. T. 99.
carkeri. T. 1$1, 3.
n.ph charchara, ergastula. Prud. 1.
CHARCHELLA. Pa. >
CHARKHELLA. gl. K.r ^^^^'''
g. s. kharkbella, carceris. gl. K.
d. s. carchella,pantirnm,^^a#/ii/o.Em.l5«
n*p/. (oder f..^) charchella, latumiae. R.
IV.
carcere.
, carcerem.
CARCHLIH, lychnus. Sg. 292 ; s. KARZ.
CHART, insula. R.; cf. CARTRIS. S. auch
GART.
CARDAfreda 8. FRIDU in FRI.
KARTA, harten; cardone. Pfl. Tr.
carto, calcadippa. Pfl. 1. 2.
cardo, cardu, Ka. -
Der Form nach gehört hi^er:
chartom isarninen, cardis ferfeis. Em. 8.
ETArCHARTCA, etorcartca: superiorem vir-
gam (sepisj, quam etarchartea vocamus. L.
baioar s. GARTA.
KÜRT s. KURZ.
KÜRTA, Ort in germ. magn. Plol.
CÜRTANA. Ortsnamen.
CERTILINus, n. pr. Zu ZART?
CARDEINA, Stadt an der Mosel. Geogr. rMvenn.
KORTAR, n., J£)eerbe/ grex (angels. corthre,
comitatus). Cf. HERTA, KUTH und sanskr.
gri, vigilare. Hängt hiermit auch churda in
' der malb. Gl. chanchurda (si verö qui$ super
tres capras furaverity malb. chanchurda^
zusammen? "^
n. s. corter. Wm. 4, 1. j
chorder. Wm. i542.(, grrar.
cortere. Wm.nL4,l.)
g. s. chortres. K. 27.J
quarteres. Wh.V ^'^^^^
d. $. chortare. K. 27. \
quartire. Ho. 2. |, grcgi.
(quorterc. D. IIL 75.)
a. s. chortar. K. 63.
corter. ^Vm. L H. IX. 1, 8.
(quorter. D. HI. 80.)
cortare. Whl 1 IL IX. % 7. IV. i, 8.
cortere. Wm. HI. 1, 7. 8.
[33]
Digitized by VnOOQlC
491 KARDANA— KERVOLA.
g.pl kortare» Wia II. \
cortare' Wm. I. IX.>,grr^oiii. Wm. 1,8.
cortere. Wm. IIL )
d.pl corteron, gregibus (dinero gesellon).
Wm. 1, 7.
a.pl chortar. K. 64. Rb.j
GEIZKORTAR, n., ©elß^ecrbe. Cf. geizzo
corter, geizzi corter, g^eizze corter,
geizze cortere, grex capramm. Wm. 4,1.
d. *. gejzcortare. Wm. L L^^ ^
geizcortere. Wm. m.)
KARDANA. Ortsnamen.
KORDISTae, keltisches Volk. Aihenaeus. d.
' crxoQSUrTwi bei Ptol.
CARTISMANDÜA, Konigin der ßriganler.
TA.TH.
CORDVAN, Äorbuatt/ aluta.Tr. (CL corde-
wane, sandalia. Id.)
CARTRIS : Promontorium cimbrorum — penin-
sulam efficiuquae cartris appdlaiur.Plin.IF.
CARFO. F. 1. V »"- f^^'^f^ P?^^'
I carabus, cephaluSy
CHARPHO. Tr. Em. Zi.l congruus^ceruUus^ge'
nUkUfWn (ruleus. Nord, karfi,
CHAUUHJ. Tr. ycarpio^ cyprinus pe-
CHARHIE. Wn. 460. ^ ^'"'S''^'
CHERVIOBÜR&« s. BURG in BAR.
CHORPH s. KORB.
CURFO s. ZÜRF.
KERVOLÄ, /., Ä<t6el, nord. kerfil, cerefo-
Imm,
keruola. W. \
kerveIa.Wn.m h <=^'M'^' .
keruella. Pfl. 6. )
KARL.
492
K cerefoKum.
kerfela. Em. 32.
cheruola. Sg. 299. Em. 31.
cheruela. Em. 31.
chemo IIa. Em. 3.
cheruilla. F. 2.
gerwla. Es.
uuildiu kervila, sarminia. Tr.
nuildu gerwla, sarmina. Es.
HUNTESCHERUELA,/., J^nnbitttUlf ©c^ier*
Uns, dcuta. Pfl. 1. 2.
KARI^ m., SttxXi StdxXi angels. carl, masadtiSj
ceorl, mas, liber, colonus, nord. karl, vir^ma*
ritnSj senex (cf. nord. karlmadr, mas^virfor-
tis, karlkyn, genus masculinum); s. ERL; cf.
auch vir und cartis.
Bedeutung und Gebrauch:
vir. Pa.
maritim, gl. K. F. Sal. 1. 2. 4. Ho. Rb. Mcp. Org.
conpix. Wn. 460. Prud. 2.
amator. Em. 19.
(vetulus. Id.^
charala, mares (von Thieren). VG. III. 64.
keborn, sine maritali con/ugio, ana charilis
miteslaf. N. 98, 9.
so sol chena iro charal furhten unde min-
non. N. 118, 163.
thiu habeta iu uueist es mer zi karle si*
bun bruader. O. IV* 6, 32.
(chumit dara z5 charl oda vnlniga. Fst 162.)
Form und Flexion:
n. s. kharL gl. K.
charl. F. Wn. 460. Sal. 2. 4. P^i.
karl. Sal. 1.
ch.tral. Ho. '^
g. s. charilis. N. 98, 9.
harles. Rb.
d. s. karle. O. IV. 6, 32.
chirle. Mcp.
a. s. charal. N. 118, 163.
charel. Org.
n.pL? charlon, suraukke, oniotorM.Em. 19.
g.p/. charolo. Prud. 2,
i/.^/. charl om. Em. 19.
a«p/. charala. VG. IIL 64.
KARL, n.pr. Schw« — Sollte aucb das slav.
Digitized by
Google
493
CÜRMI— KERNO.
KORN.
49i
krol, Xittiif ms 3(ar( entstanden seyn, wie
jtaifer aus caesar?
SUÜESTERCHARL, m-, cognaius. Le. 2.
CARLOMAN. CARLOFREDoj, n. pr.
CAKLSBAH. Ortsnamen.
KARLLIH, maritalis.
d.s. f. chürliichera, maritalu Em. 19.
KARLING.
francifiie uuir nn heizen charlrnga.Bo.S.
franci feroces vel gulli senones vel narco-
manni vel merovingi, karlingi. Tr. Hs.
CURMI, 95ier/ cerevisia (bei den Kelten). Dio-
scorides. 2, 81.
CARMULA.
si quis seditionem excitoverit conlra diicem
suum, quod baioarii carmnlam (carmtilumj
dicimf. L. baioar. 2, 3.
carmula (seditione) miiigata — carmula pro*
longata. Vita S. Udalrici.
(Ct carinnla, karrina, carinare, carinaior in:
ortd seditione, qiu>d carinnla dicimus. Vita
S. Virgilii. — karrina, convicium. Ecc.de
cas. s. galL 13. carinantes, inludentes. gl.
Isid. carinaiory conviciator. Papias.)
CARNf, keltisches Volk (cf. keltisch carn, J^orn,
comu^ und den angels. Namen des brittischen
Volkes cornvealas, cornubii). — jiiga car-
' nium (die julischen Alpen). Geogr. ravenn. —
carnorum haec regio (aquileja) junctaque ja-
pydum. Plin. — Tergeste nennt Strabo eine xw^irj
xagviXT|. — alpes carnicae. Plin. — Carnti in:
pannonia ab Oriente Jlumine irino, ab occi-
dente dissertis (deseriis)y in quibus habiiant
boia et carnti ist wohl auch cami; cf. aber
auch carantahi in CÄKAiM 1 .
CARNIOLA (Äraln s. CHAINA).— carnic-
lam, sclavorum pafriam. Paul, dißc. — car-
neola, quae et alpes juliana antiqmtus dice^
batur. Geogr. ravenn.
KERNO, m-, Äern/ nord. kiami, granum, nu-
dius. Cf. KORN und JvAJl\« — mattrd de
dibrttoü^. Ürk; V. 778. ^ * '
n. s. kerne, nucleus. Ka. Sg. 293. granum. Tr.
sejnen. Tr.
chemo: chemo in drupin, gra^nm in
botro. Mt]. Sb. Bib. 1. 2. des toten
chornes chemo. N.'599 9.
eherne, nncleus. Wa 460.
d. 8. chernin, grano (frnmentij. N. 77, 2.
€Z. 8. ehernen (triiicumj. N. 49, 3.
g.pL cherono ephili, granatorum mala. Rb.
CHERN. CHERNO.mLTICHERN, 7^ pr. Hieher?
KERNEPFLI s. APHÜL
NUZKERNO, m., Slußfern, nucleus.
n. 8. nuzkerno. L. \
nuzcema. Wn. 232.(
nuzcherno. Mon. 2. h '''^'^'^•
nuzcherna Em. 32./
(nuzcherne, in nucleari. Hd.)
n. /?/. nuzzekernun, nuclei. Tr.
IIASALNUZKERNO, m., ^aUlnix^tntt.
d. s. haselnuzchernen. Mcp.
CHERNILIN OLEI, naphta. Bib. 2.
KIRN JAN. — Cf. nord. kirna, butyrum excutere.
(ih) kirnu, nucleo. Pr. e.
(er) chirnit, thrisgit, triturat. gl. K.
ARKIRNJAN.
, (ih) erkirnu, enucleo. Pn e.
KORN, m., Sotti, goth. ka^rll, nord. körn,
granum^- Ct KERN, >
n. s. körn:
sin denni gikerre, thiu spriu thana
uuerre,
thaz thaz körn keine intizgahissa
ni fine. 0. I. 27^ 66.
com, granum (thinkiles). T. 139. gra-
nus. Sg. 242. annona. Sg. 242. triticus.
Sg. 913. ungeuuannot corn, migma.
D. II. 190.
chü Tn,frumentum. Bo. 5. chorn unde
heletiua. N. 34, 18. chorn (es steht
chor) ist kascheidan. Rb.
c hör in, triticum. N. 54, 19-
g. 8. kornes (gerstun). O. III. 7, 25.
ch ovnesj frumenti. N. 4, 8. 59, 9. '
chornis. N IL ein mutte chotnis: Org.
d. 8. corne (senafes), granc^T. 13^'%' ■
[33-]
Digitized by VnOOQlC
,.^
495
ICORN.
CARNÜT— CHARNARE. 496
chorne, gramine. D. IL 341. mit chor«
ney fructibus. Bo. 5.
a. s. körn:
selb so man thuruh not sinaz körn
rcinot. 0. I. 1, 28.
thaz er filu kleino thaz sin körn
reino. 0. I. 27, 64^^
ih Santa iuih arnon, ir ni satut
thoh thaz körn. 0. II. 14, 109.
thaz muasi er redan iu thaz muat,
so man körn in sibe duat 0. IV.
13, 16.
com (senefes). T. 92.
chorn, granum. Pa. frugem. Mcpr chorn
senefes. N. 45, 3. arbeitton chorn,
seminaverunt agros. N. 106, 37. ter
sa^ kehebrt taz chorn. Org.
choron, granuni. gl. K.
71. p/. chorn: [so diu, chorn bluount D. III.
37. chorn (oder sing.?), frumenta.Gc 3»
chorin, grana. Ho.
g.pl (chorne. Mos. D. ffl. 33.)
d.pl. kornoni
thaz hirta sine uns uuarten inti
unsih io gihalten,
loh unsih ouh niruuannon uzar
then gote^ kornon. O. I. 28, 10.
chornin, granis (Äörnerit). Org.
a.pl.^hoxen), grana.^c.
UOKORN, n. ist vielleicht aus laeta^ segeteSj
sconiu uchorn. Da. zu schlielsen.
EINKORN, 72., €iufortt, Aalicasirum. Tr.
einchorn, far. Pr. v. t. Prud. 1.
. einachorno, dinchil, yiir. D.
VUORMCORN, vermiculus. Sg. 299.; cf. KORN-
WURM.
PEREKORN, BERECIIORN, n., qcinus. Hd.
^ berichorn. Tr. .
berechorn. Pfl. 5.
GENSCHORN, w., tipsana. Wn. 460. ,
HIRSECHORN, «., .^irfeforn. Org.:
SPALTECHORN, m, 6j>cl$, speltQ. Wn. 460.
KORNAPIIUL. ; ,
KORNWUOCIIAR.
KORNWÜRÄL
I^ORNWIßT. . ;
KORNLOS.
, uva^
KORNTÜORIG.
KORNGEBA.
KORNKASTE.
KORNKUNNI.
KORNKAUF.
KORNHUS.
KORNSAMO.
KORNSTADAL.
KORNLIH.
a. s. n, ch ornlihaz y cereale (papaverJ.VG.
I. 212.
KORNELIN, n., Äörnlein.
uilo cornelino (chornelino. Wm. II.) ha-
bent Wm. 8, 2.
FOLKURNT ("acc. s.J, plenum frumentum. T. 76.
CARNUTae, carnntes, carnuli, kellisches Volk.
Plol. Jnl. Caes. Liv, — Cf. kelt. carn, cornuy
und CaRNi, CORNAVii.
CORNUL, Äornef, cornus (Baum). Pr. e^; angs.
corn-treov, cornus.
g. s. curnoles peri, corna. D. II. 354.
CORNULBAUM.
CORNULBERl.
CARNONACaE, Volk in Caledonien. PtoL Cf.
kelt carn, J^orit und siehe CARNl; COR-
NAVn. CARNUNTüM, CERNUNNus.
CERNUNNus (von kcllisQh cam, ^otnl cf.
CARNi, CORNAWif, CARNONaCae,
CARNUNTüm), kcllisdicr gehörnter Gott
(an der Kirche notre dame in Pari^ in Stein ab-
gebildet).
CARNUNTüM^ qai locus norici regni proa^i-
mus- (an der Donau), p^ell. pat. 2, 109. Orts-
namen. Cf. kelt carn, J£)brn; s. auch CARNf,
CARNAVii, CARNONACae.
CHARNARlli fuhrt Schmeller in seinem baier*
Wörterbuch als eine bpi sepulcliris (vulgi igno-
bilißj deutsche Glosse auf und vergleicht damit
das bei Ried 989 vorkommende camariuin, {d»
Digitized by
Google
497
COBNAV— KERZA.
KURZ.
498
C^en^of« C£ auch das in Schihellers baier. Wör-
terbuch stehende j(amer/ Knochenbebälter am
Kirchhof.
CORNAViC, keltisches Volk in Britannien. Ptol.
Cf. kelLcarn,^J&ortt; und siehe CARNi, CAR-
NUNTüM, CARNONACae.
KIRSA, y., Äirfc^f; cerasum; nord. kir^iber,
cerasuni, angcis. cirisbeam, cerasus»
kirsa. L. \
kirssa. Tr. >, cerasum.
kirsich. IIs.^
klRSABA^UM.
KmSABERI.
'^ KIRSEKARIP. Ortsnamen.
CURS, jtur^i (cursusj synaxls (vesperiina
quatuor psalmis termineturj. K. 17.
a. s, curs: minan curs ne iruulta,' so ih
solta. Co. 3.
CURSINA s. CRUSINA.
(KARST, j(ar(f. bidensferramentumcumduo-
bus dentibus. Id.)
CARYlLIus, Namen eines Britten bei JuL C.
KARZ/m.?;, KARZA, KiERZA,/., Ätrje,
nord. kerta, candela.
n. s. carZ) Kchnum* Ka. lucemä. A\&. 1% lichi^
nus. Tg. 5. .» . .
chsiTtß, lichimss. Jiid.3..sfaf)pa.DkSL^k3.
ch^rz, lueeruä^. Tr.. ' i . '
charza, ca;ffitei!a.iSg»o2it2. >- ^>' a .1 j..
kerza: wsehsin kerza, cereus. Tr.
cherze, cereus.. ,lid. .,' . / ,/?. - i .. *\ I
d. s. charza, linieolo. Prud. 1.
a. s. cherzun (lucernam). Mcp. V ' . ^/
;2.p/.1cher2upi ce7/|c/^te gl >K» . !» \ >,;
CHERZESTAL. i . J !. i.;
CARCHLIH (sie), lychnus. Sg. 292.; hicher?
KERZILI. Sal. 1. K iA.v> Xfrikiu/ ccrüi
CIIARZIU. M.. 2. i3; 4.> . culß. ? ^
KERZA s. KAR^! ^ *
KURZ, furji curtust IfreviSj nord. kort. Di^
ältesten Denkmäler K. gl. K. P. haben scurz
und Rb. scurtiu fprosa)^ entsprechend dem
angels. sceort (daher auch im Engl, short);
cf. auch unser Sd^urje/ doch scheint kurz zum
lat. curtus zu gehören und daher S npr vorge-
setzt. Bisweilen bricht auch noch die Form kurt,
in der T noch nicht zu Z geworden ist, hervor.
Bedeutung und Gebrauch:
8curciu> curia (vesiimeniaj. K ,55,
scurz quiti, brevis dlc/io. Pa.
churze beta, breves. No.
kurzero uuorto betot 0, IJ. 21, 17.
nu 1er ih iuih harto kur.zero uuorto. P.
IL 23, 1.
^ dere zale churcen, numero brevL Wb. p8.104.
, churteru, brevi (fide). IL 20.
rihtida dera galaupa ia auh churiter pi-
ua,nk dera galaupa, symbolunu Da.
(churz was ire chraft Mos.)
dis^ses churzen libes. Bo* 5.
uuio^kurt in uuas the^ libes frist O. It
■ 3,^28.
.. uuanda fore dincn ougon zen stunt zen-
zech iaro samo churz sint samo so der
gc^te^igo dag, djer feruaren ist, undc
^, alßo, churz sot ein uuah|a. N« ^9» 4. ^.
chu;rz^ taga.,Bo. 5^ j • •
churzercn d,^g. Bo.- 3. ; /; '/; ]
in einero churzero uuilo. Öo« 5^ .. .
noh über lang noh über churz. Qrg.
(über churz iöh lanch. Mos.) . ^
uuerdept siß z,e churz. Mu. , .
churze namen. Mcp. ;.*'.: »
cherze syllabas. Org* i ,r »
scurtiu, prosa. Rb. doch wohl hie^cr?
i\ Form und Flexion:
kurt. O. IL 3, 28. :
scurz. Pa.'gL K. n
churz. N. 89, 4. 5. Org. Mu. ü
71. ^*rm(ii(fchurKcir« D.'III. 56.)
; , f .iiTchiiriter. Da. i >!.
.fe^./i Äeurtiu(?). r
^.^.m.Ti.xhaFZ^n. Bo.-^ .^
c/.^.m.77. curtemo Jn iik cnriema^^tf^rtrfa
(vestej. Prud. 1. ist zweifelhaft; es
Digitized by
Google
499
KURZ.
CURZBA— KIS.
500
kann auch incurtemo (intgnrte*
temo) sejrn.
d» s. f. chrurteru. H. 20.
churzero. Bo. 5.
churcen. Wb.
n,pL m. cburze. Bo. 5.
R. /?/• y. cburze. No. Org.
churzi. Na. IL
cburzi. Ct. 84.
n.pL R. scurciu. K. 55.
g. pL kurzero. O. IL 21, 17. 23, 1.
a. pl. m. cburze. Mcp. .
Compar.
a. s. m. cburzeren. Bo. 5.
KURZHWlLA.
KÜRTILAHHAN.
KURZIBOLT.
CaURTtMESFEL, cortamisas. Em. 31.
KÜRZLtH, fflrjlic^.
a. s. m. kurzlicben, sucdnctum. Hd. hieher?
a. s. n. kurzlicbaz:
tbanne ir betot, uuizit tbaz,
duetiz kurzlicbaz. 0.IL21, 15.
kurzilicbaz. 0. II. 21, 15. cod. F.
d. ph kurzlicben: mitkurzlicben uuor-
ton. O. n. 9, 74.
cburtHcben. O. IL 9, 74- cod. F.
CHURZLICHO (advj gesagen. Bo. 5. be-
grtfen, brevissime monstrare. Bo. 5.
KÜRTNASSl, /., Äfirje, brevitas.
d. s. curtnassi, chxxrinskssi, breviiate.'E.5.
KURZt und KURZA,/, Äfirje, brevitas.
n. s. cburzf, wenn cbunz in chunz, conge-
ries. D. II. 340. so zu lesen ist.
g. s. cburzi. Sb. Bib. 1. 4. 5. 7.\ , compen^
cburci. Us. Bib. 10. 11. 13./ dii (per
cliurtL Bib. 8. Iviam com*
cburza. Bib. 6. ) pendiij.
d. s. cburzi. Can. 7. 10* Tl.), ' v
cburci. M. 13. i i '^
a. s. kurti: . * . * i
.; iolt:niezent jieitbjewfuazf^
tbie lengi .ioK thie kbrti, tbeiz
gilusticbaz. uunrtiiO. Lv 1^ 28.
n.p/.?churzi, roTi^en^o^Prad- 1% ■^.'At.>. n
KURZJAN, förittii biteviart^
tu l
(er) kurzit: tbaz kurzit druhtin sare.
0. IV. 7, 33.
/7.p. kurzit:
n.pLm. curcite: nibi curcite uua*
rin (taga), nisi breviail
fuisserU (dies^). T. 145. (ist
docb wobl nicbt ni bicur«
cite zu lesen.),
GICHURZIT (9Cf ur|t), adbreviaius est. Bib. 2.
Ti.pLm. uuerdent gicurzitc tbie taga,
breviabuniur. T. 145.
• PICHÜRCrr (befurjt); curtabitur. Bib. 1.2.
CURZBA (?), cespes, terra avulsa. F.; cf.ZURF.
KAS) KASI, m., ÄSfe; angels. cese, caseus.
n. s. case. Hs. )
rp Ij caseus.
caese. Tr. 5'
g. s. chases, cascL Rb.
a.pL cbasa. Me. Bib. 1.
cbasi Bib. 6. f >. „
Chase. Bib. 5. h formellas casei.
cbasse. Ib. Rd.
KASIWAZAR.
KASILÜPPA.
KASIBORA.
KASICHAR.
CHIDSEHTin:
cbiuschter, spumea (mulctraj. Prud. 1.
> gebort wobl nicbt hieber.
CASSl, Volk in Britannien. JuL Cäs. — Ist die
Stammsylbe dieses Wortes aucb in tricassini
(frecaises. Pltn. fQixdcnöi. Ptol.J. Amm., dem
galliscben Nacbbarvqlk der »Belgier zu finden?
aucb in saxones bafocassini. Greg, für?
CAESIA «7t;a. TA. 1, 50.
CHES?
gelu, duft, ches, Bib: 2. ^ Cf. Xiß, Eislager
auf den Gebirgen, in Scbmellers baier. Worterb.
alSj Sit4f glarea%
KISIJU RISILI, HI., Äfefel, angels. ceosl, gla^
rea, sabulum^ cisilstäp,,«^'/^^.
Digitized by
Google
501
KISSA— KÖS.
KÖS.
502
n. s. chislli, calcultu^ Bib. 7.
d. s. kisile. Ra. \
khisile. gl K.>, silice.
casile. Pa. )
a.pl. kisila:
got mag these kisila ioh alle
these felisa,
ioh theso steina alle irqaiken
io zi manne. O. L 23| 47,
KISILING, m., calculus.
n. s. kisilinc Gc 6.
kiselinc. Tr.
chisiling. Zf. \ 7 J
chisilinch. Ml]. Bib. 2. 5.[ '
ckisilinc Bib. 1. 7.
kieselioc. Wn. 232.
dl s. chisilinge^ calculo. M^. Bib. 1. 2. 5.
silice. Ib.
n.a.pL chisilinga, darea. D. IL 378.
torrentes (dabit pro terra silicem
et pro düce torrentes aureosj. M/u.
Bib, 1. 2, 7.
chisilingi, torrentes. Bib. 5.
KISSA. Tr. )
\if*9 tractida (beim Backgerälh).
CHISSA. Tr.j
(kissel, tracUda. Id.)
K0S6n, f ofctt/ loquij conferre, disputare. Wohl
nicht za KUS) aondern das lat. causari.
Bedeutung und Gebraudi:
conferre. Bib. 1. 2. 4. 5. 6. 7. 10. 11. 13. Mo.
Mz. Mi|i. AL 12. 17. 25. Can. 5. & 10. 11.
13. Sb.
allegare. M. 12. 24. Sb. Can. 10. 11. 13.
dissertare. Md. £p. can. 1. 3. 4. 6. Bib. 7.
loqui» Mv. Bib. 1. 5. 7. Sb. .
dUputare. Mz. Bib. 1. 2.
canjicere. Mart.
tractare. Mcr. M4. Bib. 1. 2» 3. & 7.
ch 080 tun, agebant (secreto inter sej. Hi{;.
chosota, dUputabat (in äjnagoga cum in*
daeUJ. Bib. 1.
chosotun. conferebant fad invicemj. Mz.
cOBtulissefCho9onjScribant,nonpr^heta$se.U».
8U8 chosonte, talia conferentes. Mcp.
chosota, contulit (multum). Mz.
chosunta, conferentes Cdiligentins inter vQsJ.
Mt|i.
erarruis in hac urbe diebus aliquot conferen-
tes, chosonta. Mz. Bib. i. 2.
chosOy tracta (causam tuam cum amico tuoj.
M4.
talibus dictis et ceteri hostiliter.se habentes,
chosonta, adver sus iudam, inflammaverant
demetrium. Mt}). Sb. Bib. 1. 2.
minnichlicho chosont. N. 27, 3.
spenstigo ch6s6n. Bo. 5.
choson, lustsarmina. Mcp.
uui mach ter iz heuigor choson, qmd his-
verbis ciceronis gravius. Db.
ter man rachot, ter rado chosot, spuetigo
chosot, ratiscot, cloublicho chosot. SyL
dlna Icfsa ne trüge chosoen, ne loquantur
dolwn. N. 33, 14.
ein chosont sie, ander uuellensie.N. 5, IL
so u^JO ih iz chosoe. Bo. 5.
ter suozo chosonto homerus. Bo. ^«
suaz du chosost, daz kehoret er. N. 74, 4.
ioh uuio sie in thera ferti giangun ko-
sonti. O. V. 10, 36.
so chosondo sculdigot er got N. 74, 6.
koson mit-:
mäht lesan ouh hiar forna, uuio er ko-
son bigonda,
uuislichen uuorton mit then euuärton.
O. n. 3i29.
mit tir uuaz choson. Bo. 5.
choson mit imo. N. 85, 5.
'ih.chosota mit mir selbemo. N. 76, 7.
uuaz sine scalka in feste thar kosotun
mit kriste. O. UI. 13, 54.
mit themo du kosotis. S. 20.
er chosoti mit «indermo. N. 85, 5.
koson fona-:
fon dien uuir chosoen. Org.
choseton föne mir micheliu. N. 37, 18.
chosoton föne dirro (bürg). N. 147, 1.
koson umbi-:
choson umbe dine sune. Bo..5.
koson widar-:
Digitized by
Google
r'
503
Köa
KÖS.
504
chosoton uuider mir in tLntrinnon. N*
108, 2.
ubil chosont uuider mir. N. 108, 20.
ne chosont unrehto uuider gote, ne lo-
quamini iniqtiitatem. N. 74, 6.
Form und Flexion:
Inf. koson. 0. IL 3, 20.
choson. Ucx. Db. Sb. Bib« 11. Bo. 5. Mcp.
N. 85, 5.
chosun. Marl. Bib. 1. 7. *
chosen. Bib. 13..
chosin. Bib. 4. 6.
cos an. Hr.
chosonnes. M. 24. Can. 11.
chosuncs. Sb.
chosonne. Can. 10.
(du) chosost N. 74, 7.
(er) chosot Md. Ep. can. 1. 3. 4. Bib. 7. Mcp.
Bo. 5. Syl.
chosit £p. can. 6.
(ir) chosot Can. 10.
(sie) chosoat. N. 5, 11. 11, 3. 27, 3. 108,20.
chosuntl Can. 10.
chosint Bib. 5.
chozant Sb. Ps. 2.) gehört doch wohl als
chozent. Bib. 7. ) Schreibfehler hieher?
(ih) ch6soe. Bo. ö.
(er) choso. M. 12. Sb. Can. 10.
chosQge. Can. 11. 13.
(wir) chöso^n. Org. Bo. 5.
(ir) chosot. M; 17, Sb. Can. 10.
chosoget Can. 11.
(sie) chosoen. N. 33, 14
(ih) choso tq. N. 76, 7. 117, 25.
(er) cbosdta. Mz. Bib. 1. 2. 13.
choso te. Bib, 5.
(wir) chosotun. Mart
(ir) chosototi M; 25. Can. 11.
(sie) kosotun. 0. Wh 13, 54.
chosotun. Ml};. Mz. Bib« 1. 2.
chosoton. Bib. 11. N. 108, 2. 118, 23.
147, 1.
choseton» N. 37, 18.
chosotin. Bib. 5.
choseten. Bib. 10. 13.
(du) kosotis. S. 20.
(er) choTsoti. Sb. M. 17. Can. 10. 11. 13. N. 85, 5.
(sie) chosotin. M. 12. Bib. 1. 2. Can. 5. 6. 11.
chosoten. Can. 13. «
imp» s. choso. M^. Mo*. Bib. 1. 2. 3. 5.
chose. Bib. 5.
chosa. Bib. 7.
im/i.p/. chosont. N. 74, 6.
p. a. kosonti. 0. V. 9, 10. 10, 27. 36.
chosonto. Bo. &.
chosondo. N. 14, 3. 74, 6. 93, 5.
n.pl.m. chosonta. M^p. Mz. Bib. 1. 2.
chosunta. Sb. U-^. Bib. 1. 2.
a.pl.m, chosonte. Mcp.
ARGKÖSÖN, axflfofen, üUlxtUn.
(sie) argchosont mir, maligna loquantur.
N. 34, 26.
(sie) argchosoien mir. N. 108, 29.
(sie) argchosoton mir, dttrahkhant mihi.
N. 108, 4. dixerimt mala. N. 40, 6.
p.a. n.pL ar gcho sonie (miT)y detrahentes.
IS. 70, 13.
WILUKÖSÖN, tu ©efalkn xtbtn, fd^mti^tltt, ®e»
fu^I aufregen.
mit iro uuillechoson^ne ergezzcnt sie
man sinero rationis. Bo. 5.
LOTERKÖSÖN.
(sie) loter chosont, vana hquuntur.T^.iiyZ^
LÖSKÖSÖN, logfofen, unjßc^tig reben.
p.a. d.sm. los cosendemo, lenocinante.
Gc 11.
LEVDKÖSÖiN, linbfofen, fc^mefc^ern.
i/n/7. 5. lindchose, blandire. Bib. 5.
MANDELKÖSÖN.
(ih) mandelchoson: in ^iinen minnesa-
. ' . . minon mandelchoson ih, in affectio*
nilms iuis gariam. N. 76, 12.
CHLEINCHÖSÖN, disserere. Syl.
HINTARKÖSÖN.
p. a. a. s. m. kinderchosonten man an-
der mo, detrahentem secrelo
proximo suo. N. 100, 5. •
zwIfalkösön:
zninelch68ondo,y(t?i2e// ambiguis* Mcp.'
GAKÖSÖN.
inf, gichoson, deliberare. M. 10.
(ih) kechdson. Bo. 5. .
(sie) gechosont iz uuola, dicuni. N. 18, 9.
p.p. gechösöt ist spenstigo. Bo. 5.
WIDAR-
Digitized by
Google
503
KÖS.
KÖS.
506
WroARKÖSÖN, toibttloitnr foibttttbin.
uulderc'hösöii (daz), contradicere. Bo« 5.
BIKÖS6N, JefDfetu
(ih) pechosota, contuli (cum ilUs tvange-
^ liumJ.J\g. 2.
p.a. pichosondL gl. K. \
pichosonti {tssUhi^ichO'Uviiuperans.
rottti). Pa. ' )
KÖSI, ad/.?
URKÖSI (oder subst.?): an dien ist ur-
ch6se, dax sie ne folgent Bo. 5.
HÖHKÖSI (cE subst. hohkösi).
a.pl. h6hch6se^ sublimia. Na. -
SÖZKÖSI? oder ist aus sozkosar ein subst.
sozkosari anzunehmen?
TS. s. m. sozkosar, lepidus. Tr.
KÖSA, /., Äofe, Siebe, ©efprä*, ©(reit
n. s. kosa: diukosaist so mihhil. Eni.33.
kose, eloquium. Wm. IL 4, 3. (oder zu
^6si?)
dL s. choso, confabulaiionei Mart.
a.pl. choaun, /abulas. Mart.
KÖSI, n., ©efofe.
m s. kose, eloquium. Wm. IL 4, 3. (vielleicht
hieher und nicht zu kösa, da die an-
dern codd. von Wm. gekose an die-
ser Stelle haben.)
fupl. chosetruhtenis sintsuber. N.17,3L
suberiu chose sint truhteneske-
chose. N. 11, 7.
UBARKÖSr, n.
d. s. in uberchose han ih g^sundot Ck).
EMEZKÖSI, n.
d. s. demo emezech6se, usu. Bo. 5.
H6HKÖSI, Tl.; cL HOHKOSI, ad/.
d.s. in hohchose han ih gesundot Co.
- DINGKÖSI, Tl.
d. s. mit langemo dingchöse, rhetorico
syrmate. Mcp.
GAKÖSI, T»., eefofe.
Tl. s. gichosi. fid. IL iractus. M. 22. trac*
taius. Caiu 10. 11. assertio. Gc 3.
loquacitas. Gc 3*
• gek6se, eloquium. Wm. 4, 3.
gechöse. Mcp. ^sermo. Bo. ö. elo-
quium. Nd. K 103, 34. 104, 19. 118,
136. 125, 3. feste gecho&e, nn-
nr.
zuiuelig gechose, indissolubilis
oratio. SyL sigenemelih kecho-
se. Syl. uerrolih kechose. Syl.
g. s. gichoses. Mor. Bib. 1. 2. 3. j , corroga-
gichosi& Bib. 5. 7. |/io«j? (^J/-
gnitatem consequaris).
kichoses, sermocinationis. Ja.
kechosis. Db.
kechoses. Mcp. Bo. 5.
d. s. gichose, tractatu. M. 5. 12. Can. 10.
11. 13. affatu. Prud. 1.
gechose, ex consoriio. Bib. 1. mit
iro gechose. Unguis suis. N. 13, 3.
locutioni. Org. Bo. 5. nah temo
suozen gechose des alten meo-
nii. Mcp. in uppichemo gecho-
se. Co.
ö. J. gi chose. Na. IL tractatum. Can. 13.
gechose, eloquium. N. 118, 38. 67.
123. 172. Bo. 5.
17. p/. gichosi, affamina (profunditatis ).
Bed. 2. ^
gichose. Na. II.
gechose, eloquia. N 11, 7. 71, 31.
18, 15. 118, 103. Na. Bo. 5. syllo-
gismi sint notfestiu geehöse.
Mcp.
rf.p/. gichosin, tractaiibus. Sbe. Ec. 1.2
gichosen. Na. IL
gechosen, eloquiis. N. 118, 162.
ö.p/. gechAse, eloquia. N.77,2. 118,123
REHTKECHOSE, Tl., v^/rechtkesprachei
elocutio. Db.
^ GICHOSILI, eloquentia. Bib. 7.
ACOSUNGA, /., ddiramentum, ist wohl zu
folgern aus
- hacosunge, deliramenta. h.
KÖSIG, fofig, 9efpr5c^l0.
ze filo chosig man, vir Unguasus. N.
139, 11.
FILUKOSIG, t>{erfofj0.
Ti.j.Tii. vilchosiger. Bib. 4. %
vilechosiger. Bib. 5.(' ''^Ä^'«'
vilichosiger. Bib. 13.) ^'
KLEINKOSIG, 6erebt.
• n. s. m. chleinchosiger, dissertus. ^yl
KOSlGl f., eloquentia.
[34]
Digitized by
Google
/^
507 KUS.
d. s. chosigiy in eloquent ia. Mart
KÖSDLIN, Stfptid)ii, gefc^mägig, hqnax.
a.s.f, chosilinun, mobilem (linguam).
Prud. 1.
d, pL choslinen, loquacibus (ranis). VG.
III. 431.
Si^ZKOSAR, m., ©fiffofer, lepidus. Tr. ist
vielleicht a(lj\ (sozkosar statt sozkos^r.)
KOSILIGO, adv.
file kosillco, multiloquio (vacantesJ.'Rc.
Jv.Uo« Cf. sanskr. jufhy amare, colere, lat.
gustäre; mit qnaeso ist es wohl niclit zusam-
men zu bringen. — Vielleicht ist auch JvUo
aus dem sanskr. af, ponere, mit vorgesetztem ku
entstanden, als ku-^af, tt>ie fe$en. — Auch skr.
siif, ciipere, verdient vielleicht Berücksichtigung.
Sollte auCser den hier dieser Wurzel zugetheilten
Wörtern auch küsc, feufc^/ ctisius, hieher ge-
hören (et uhchustig, impnrus)*i Das sanskr.
suci, pnrus, spricht wohl dagegen. — Koson,
loqtäf gehört auch wohl nicht hieher.
KlUSAN (kös, kur, kor), tiefen; goth. kiu-
san, nord. kiosa, angels. ceosan, eligere,
Bedeutung und Gebrauch:
Ubrare. Can. 6.
judicare. Syl. Bo. 5. N. 118, 154.
deliberare, Mc OA. Bib. 1. 5. 7. A.
advertere: Bo. 5.
pendere. Ra.
probare. Mcp. Rg. 1.
adprobare. Syl. Gc. 3.
considerare. Bo. 5. Org. Ep. can. 2.
inspicere, N. 21, 18.
perspicere. Org.
cemere. Bo. 5. Mcp.
decernere. Mcp.
tueri. Bo. 5.
contueri. Bo. 5.
intneri. Mcp. Bo. 5.
videre. Bo. 5. N. 9, 14.
animadveriere. Bo. 5.
-. agnoxcere. Bo. 5.
aestimare. Prud. 1.
comprehendere, Bo. 5.
KUS.
I»08
explorare. Bo. &.
etigere. Bo. 6. N. 131, 14. T. 69j 9.
doh ih iz chAmo chüre, Ucet ienui suipi-
cione. Bo. 5.
[unz er chos (erblid^te) poume unde gras«
D. m. 60.]
chiuset, ägno$eit, nuaz gelisife. Bo. 5.
daz (lob) föne chiesenne sar ne cbu-
met, judicio proveniL Bo. 5*
in dero redo 8o\ man ohiesen, übe iz
uuesen muge; sihet er descnoto, daz
heizet chiesen. SyL
chiesende, uuer er uuare, decernenies.
Mcp.
du cfaiusest, uuio-. Bo. &.
du chure in gtomeiria, uiiio die reiza
trians^uhun machont. Mcp.
chiesen, über-. Mu.
chius tu, cmimadverU, übe si reht for-
deroe. Bo. 5.
dara nah chos si daz ter ana. Mcp.
taz chiesen (wir) dar bi Org.
dar bi chos ih thaz. N. 142, 5.
ze chiesenne dia vm^rh^il (ad cemendaj.
Bo. 5.
chos tia tubun, intuebat. Mcp.
so man dia sunnun chiuset aide den
manen, betrachtet Mcp.
daz du iz forc churist, prosfnceres. ^Bo. o.
ih mir sia (rauuü) fore chos, praeeligi.
N. 131, 14.
chos dero sunnun uerte, cemebaL Bo. 5.
ih sia gnoto chos, intuitnm defiai. Bo. 5.
churon mih, inspexeruni. N. 31, 18.
xe chiesenne die unerba des sanges,
probare. Mcp.
chius iz sus, de collige. Bo. 5.
daz chius tir sus, sie eauddera. Bo. b.
chius dih (asto ze mir. Ps.
tiu zeigonta unde tiu chiesenta, demoth
siraiiva (causaj^r Db^
sie kiesent uns mit ruachon tben uuin
in then buachon. O. IL 10, 15.
ir birut, thaz ^nist uuuntat, friunta
minc suntar,
druta mine in ala uuar, zi thiu so kos
ih iuih sar. O. IV. 15, 50.
Digitized by
Google
509
KU&
KU&
510
druhtin kos sia gaat^r zi eigeneru mua-
ter. O. I. 5, 69«
druhtin ko6 -inia' einan uuini untaruuo-
rolt menigi,
*inan filu mari, thaz er sin drut uuari.
O. n. 9, 31.
sih laraech ouh firloa ioh ztia quenun
•erist kos. Obw 41.
. biscouuo, quad er, inan sar' ioh kius
thir selbo^thas uuar,
selbo thenki thanne, ob ih thir uuar
zelle. 0. IL 7, 51.
sie churen decemviros. Bo. 5.
Foirm mnd Fle^on:
Inf. chiesen. Oig. Bo. 5. Syl«
chiseii. MiK
chison* Call. 7.
cbiesennes. Syl.
(zi, an, föne) chiesenne. Bo. 5. Mcp
Org.
(ih) cbiuso« Bo. i.
(du) chiusest» Bo. 5.
(^r) cbiuset Bo. 5. Mcp.
(wir) chiesen, Örg.
(ir) chiesent Ug. 1.
(sie) chiosant* Ga 3.
kiesent O. 11. 10, 15.
chiesent. Bo* 5.
(du) chiusist. Bo. 5.
(wir) cblsen. Org.
(ih) kos. T. 69, 9. O. IV. 15, 50. _
chos. Bo. 5. TS. 131, 14. 142, 5.
(du) chure. Mcp.
(er) kos. Ob. 41. 0. I. 5, 69. IL 9, 31.
chos. Prud. 1. Mcp. Bo. 5.
(sie) churon. N. 21, 18.
churen. Bo. 5t Mcp.
(ih) chure. Bo. 5.
(du) churlst. Bo. 5.
imp. s. kius. O. IL 7, 51.
chios. Ue. Bib. 1. 5. 7. OA. Ps. Bo. 5.
N. 9, 14. 118, 154.
imp.pl' kheoset Ra.
p, a, chiesendo. Bo. 5.
cKeosinte. A.
n. ^. /. chiescntiu. Bo. 5.
chiesenta. Db.
g. s^ m. chlesenten. Bo. 5.
n.ptm. chiosente.. £p. cao. ^.
chiesende. Akp.
Ich f^hre hier auch die aU imptraiivi gebrauch*
ten ni curi,. ai curitj noli, noUte (mit
folgendem Inf.) auf:
ni curi, noli (z. B. sunteon). T. 5, 8.
19, 9. 40, 2. 88. 204, 3.
ni churi, noli. Rb.
ni curet, noliie (z. B. murmuron). T.
6, 2. 13, 14. 25, 4. 34, 3. 82.
ni churiit (also vielleidit co/yl /ira^/.), no.
Ute. K. p.
ni churit K. 4.
GAKIUSAN.
Bedeutung und Gebrauch:
considerare. IN. 118, 15. Bö. 5.
decernerä. Mcp*
diScernere.Bo. 5.
providere. Ma.' Sb. Bib. 1.
perpendere. Bo. 5.
librare. M. 22. Can. 10. 11. 13.
deliberare. Db. Can. 13.
probare. Ps. Ep. P. 1. Mcp. Gc. 5. Can. 13.
approbare. Gh. 3. Ga 13.
comprobare. Ar. 2. Can. 10. 11.
colligere. Bo. 5.
eligere. T. 63, 4. 156, 5. 163, 4. Frg.
so sie hohost kefliegent dinen amo-
rem ze gechiesenne. N. 103, 3.
gechiesen, uueler guot aide übel si.
Bo. 5.
uuieo aber alliu ecclesia in iegeliche-
mo cantico Hute, daz ist uuünnesam
ze gechiesenne. N. de ps. gr.
ih gechiuso uuunder föne dinero eo.
N. 89, 16.
so ir sie gnoto gechurint, considerare-
tis. Bo. 5.
gechos mine anadahte, coUegit. Bo. 5.
gicurun thiu furistun sedal. T. 110.
(daz er des obezes ieht gechore« D.
lU. 55.)
ir sagent kicorana thia bita in hiero-
solima. S. 62.
gichoran uuerden, comprobari. M. 5.
kachoran, probabilis. Em. 3.
[34*]
Digitized by
Google
511
KUS.
KUS.
612
kichoraniu uoaga^ prohatae moneiae. Rb.
gechorenen, deUberatum. Can. 13.
kecUornla, cansiderata. Bo. 5.
kachorane, electi. R.
ze eideme gechorner« Bo. 5.
gechorner ze dero sippo dero hero-
ston, deleclus^ Bo* 5.
kakhoran, egregius. Pi|.
cachoran, elegans. Pa.
gichoran uuart, provehitur (usque epi^
copale solium). Prud. !•
fona kikhoranem, a graecis (riectar di-
citurj. gl. K.
Form und Flexion^
^lf' gicfaiosan. M. 22. Can. 10. II.
gecfaiesen. Bo. 5.
gechisan. Can. 13.
ze gechiesenne.N. 103,3. N.d. ps.gr.
(ih) gechiuso. N. 89, 16. 118, 15.
(er) gichiusif. Gh. 3.
kichiusit Ar. 2.
gechiusit Dbw .
gechiuset N. lOS, 6.
(sie) gechiesent. Gc. 10.
(du) gechiesest Mqi.
(ih) gicoos. T. 82.
gicos. T. 156, 5. 168, 4-
gachos^ Frg. b*
gichos. Gc. 5.
(du) gichuri. Ps.
(er) gicos. T. 63, 4.
gichos. VA. XL 632. Gc. 5v
gechfts. Bo. 5.
kichos. A.
(ir) gicurut. T. 168, 4.
(die) gicurun. T. 110*
gicburon. D.
gechuron. £p. P. 1.
gechuren. Bo. 5.
(er gecbore. D. III. 55.)
(ir) gechurint. Bo. 5.
imp. s. gichins. Sb. Bib* 1.
p, a* n.pl. m. kicheosante. Cao. 13.
p* p. kikhoran. gl. K.
kakhoran. Pa«
cachoran. Pa.
kachoran. Can. 9. 12. Em. 3.
^ kichoraAik.Ra. ' >
gichoran. Can. 10. uuerdaa M. 5.
Can. 10. IK'U^ttaTtvPrud. 1.
gechoren uuurtiq. Mcp.
n. s, m. gech6ra&r. Bo- 5»
71. s. f. kichoraniu. Rb. ;
a. s. tn. kicbörHaan. Riu
gechoren^n, Caiu 13«
a. s. f. kicor^na. S. 62.. >
n. pL m. cach^ralne. Pa»
kachoran«.! R«
kicliöreue* gl K.
gicorane sint T. 109. 125.
gachoranun. Frg. 43.
gicoranoB. T. 145. ,
71. pl. n. kechorniu. Bo. 5.
g. pl. gicoronero. T. 122.
d. pl. cacbo.ranem. Pa. gl. K. R.
kikhoranem. gl K.
a.pLm. kachorane. Frg. 25.
gicotanon« T. 145.
CACHORANLIHHO. Pa. \
KICORANLIHO. Ra. (, eUganier.
KIKHORAINLIHHO. gl. K.)
UNKICHIOSANTUH, inestimabile. Rb. "
ARKIUSAN, erfiefen, eligere.
Inf. irchiesen (gratiam dei). N. 118, 1217.
(ir) irkiaset: thaz ir irkiasct ubar al,
oba siu (ruma.uuesanscal. 08.6.
(ih) er cos, elegi. T. 169, 3.
(er) ir c\kQ s j mensus ut (terram). Nh. 6.
p. p. archoran, loiM^zii^praeditus (prae-
latus? J. Ic
irchoren habeut (vitasj^ N. 62, 14.
n.pl.m. erkorane. Lu.
irchorinin, camprobati. N.
67, 31.
d. pl. arcoranem, eleclis. Ra. ^
BICHORAN, p.p.
n.a.s.n. pichorina, prokatufn^ D. If. 351.
FARKIÜSAN, t>erf iefeii, reprobare, spcmare.
Bedeutung und Gebranch:
reprobnre. Rb. Gh. 3. Gc. 3. 8. SaL 1. N.
117, 22.
spernere. Bo. 5. N. 21, 25. 52, 6. 118, 118
contemnere. N. 65, . 9. 78,* 5. Bo. 5.
exprobrare. N. 9^ 9.
Digitized by
Google
513
KUÄ
KUS.
514
(1^6 uercbief^nqe^ spemmidm*^. 5.
ifirjkoa mib..O. l. 25, 19.
den T9it ßliidei f^rchujreii;t iFr.N. 13, 6.
übe uuh in Cs^O ferqhuriiu ]M. 46, 8.
(er uerchiuset dine sculde. D* DL 96.)
far/cboraAejcr» repr^bu^. JK. 2.
forkhoT4in isit repmbakir. Gc^r3*
. ih haba feri^hof^n 4ie gehurt dinero
chindo, reprobavL N. 72| 15» ,
Form und Flexion:
7/1/1 farchiogam Rb.
". i lercKiesin. N. 65, 9^
ze uerchie^enne. ßc 5.
(du) uerknisist^jWm. 8, 12. IL ,
uerkuisest Wm. 8, 12*
(er) uacchiusit Gc., 3«
farchiusit« 6h. 3. ;
ferchiu^ct. Bo. 5. <•
, (u^rcbluset D. I]L 96.)
firchiusett $a). 1.
(sie) ferebieacntjy. 103, 26. .
(er) ferchieae. ^. 78, 5..
(du) ferchure. N, tl8, 118.
(er). Mirkos; O. I. 25, 19.
ferchoa N. 21, 25. 59, 6. 68^ 34. 77,
59. 101, 17. 109, 5.
(ir) ferchurent N. 13, 6.
(sie) ferqhuri^n« N. 98,9. 117, 22. 23. 27,
uerchuren. Wb.
' (wir) ferchurla N. 46, 8«
intp./^/. ferchiesent Bo« 5.
p* 0* g*P^' ferphiesentero. N. 21, 22.
p. p. f orkhoran ist Cia^ Q.
f^rchoren bin, N. 118, 141. ist N.
46, 10. uuirt Bow 5. habo. N. 72,15,
hab^nt N. 13, 7.
f^rchprin sin; (sie). N. 47, 10.
(uerchorn het D. III. 51.)
n. s. 1^ farchorapeer. K. 2«
». pl. m* f^rchoT.onon. Ic
DURHKIUSAIN, bni^t^tiefen, perspicere.
(er) durhebiusit, düudicat. Bo. 5.
(du) durhchles68t,7^^rj)9rc/^j (disa)«
WIDARKIÜSAN, reprobare.
; sie uuider .cui;un then stein, reprobave^
runt. T. 124.
II. s. chiesupga, fudidum. ^«^ 9f SyL nr*
a. s. chie8unga,-/4iifijc/^in. Bo. 5.
ARCHiySVNqA, /., (£tUifun$. '
n.pL erehi^unge, deliberationes. Hd.
.GACHIUST^ /?. p.; 4 Q^lQflüCTjrr.
gichiust wart, aifpreciaius sum. Bib. 4.
KU^T; KÜ^TI,/, angcls- cyst, et^ctio.
, ,, ,[ ^/ Bedeutung und Geb|rau<^; ^
aestmatiQ. Em. 9. ^b^ Rd. tb.
escistimatio. Can. 8. 9.^.10. 12. Em. 7.
i ifciac/«^. Va U. 72. :
electio. CaxL 4.
scieniia (sc. lijb^ruvi)^ ^k^ 1« 3.
probitas. Bo« ö.j ; , . ; ^
chuste, Of^f«. Bo. j5.p
chuste, virMes* Bo. 5.
chumit in ander^a ch^st, in cpntrarium
habitum. Org.t ,
inni|n !^bin«8 bferzea kuat^ni la£ tbir
tbes^ uuorolt iusjU O. L 18, 41.
thaz sin hugulu^li in rehteru kusti,
gilouba filu festi in thipe^ herzen
brusti. O. iV,;37, 9^.
Form und Fleiüon: . ~
n. s. cust Gaa 4« . .^
ehuat Ib. R4. Yatt^72, Eä^
10. 12^ , "
cpuati (oider dal^n^ßk^ U ß« ,
d. *. kuati. O. IV. 37, 9.
a. s. kuat O. L 18, 41.
chuat CW. 8.^. En^ Ö. Rb. Org.
o./?/. chuste. Bp. 5* ,
KUSTILÖ& ] ;
kKÜST, f., Vitium ß dolus.
Bedeutung und Gebraudis
Vitium. K. 1- 2. 7, 13. 33^ 43. 49. 55. 64.
H. 20. Wo. 2. Bc^- 5. ftb. Nrn. N 67, 23.
dolus.fi. 102, 7. i \ ;
passio. Mo. M. 29. iit. i 6. (^c. 1. 6.
ni habet achMt^ nt^ i^t^ p^rperam.
Frg. 43.
aehuati, insanaJlßilis mali peste. Mart
(dea huores achust D. III. 52.)
thar lisist scona gilufst ana thehei-
niga akust O. I. 1, 30.
Digitized by
Google
5l5
Kua.
Kua
516
the^z gras siht dkasii, tfacs lichamen
Tusti, ' . ^
sie blyent Hiar i-rt irianrfe'sar zirthor-
renne. O. III. 7, 63.
zi thiu ouh in themo ende, ihaz un-
ser muat sih inende
sulichera rustitngegih akusti.O.V.2,6.
Form und Flexion:
n. s. achust. K. 33. 55. N. 16», 7.
d. s. akusti. 0, V. 2, 6. (ist wohl nicht
a. pt.; s. die obige Stelle und in-
gagan.) . *
achusti. K. 13. 33. 43. Moe. Bib. 1.
Mart
acbuste. Co. Bib. 5.
a. s. akust 0. I. 1, 30.
acust. O. I. 1, 30. cod. F.
achust. Frg. 43. Ic. (D. III. 52.)
n.plaktisii. 0. IIL 7, 63.
acusti. Wo. 2.
achusti K. 64. M. 29. Gc. 1. 6.
ächuste. Bo. 5. N. 135; 19.
aquusta« Nm. II.
g'.p/. achusti 0. Kp. Rh.
achusto. N. 67, 23.
achuste. Nm. II.
d.pl achustim. K. 2. 7. 49. 64.
' ächustitt. b^g. N. 80, "6.
ächusten. Bo. 5v ^.' 41, 2. 136, 8.
Ö./7/. achusti. H. 20. K. 1. 64.
, Ächuste. Bo. 5. N. 23, 7.
ÄLUSTIG, t;j/ia^w5; cf.' ARKUSTIG.
n. s. m. achustiget, viihsus. K. 61.
n. pL m. ichusiige jViiiosi. Bo. 5.
KEACHUSTEOT sin, vifieniur. K. 61.
ÜNKÜST,/., Vitium, dohis.
"Bedeutung und Gebrauch.
Vitium» Pa. gl K.
^celus. VA. XI. 407.
dolus. Prud. 1. SI. '
astntia. Wo. 3.
fraudulentia. Rf.
versutia, D. II. 286.
mbreptio. M. 1. Catt. 10. 11. 13.
mih ilton heretlci gefahen mit iro ün«
chusten.'N. 139, 5.
'du^hab«9t mit alletldin^nm «erlisten
imo daz üzzer» g^nWiHen. N.t54, 4.
unküst rYlma sinu, t<irtr'Uclh gSnada
thinu. ^. 1 2, 31.
thaht er sar in festi mi(;hiIo ttnkusti.
O. l 17, 40.
ther ouh unkuisti iii hal>et in 4heru
bruiti. O. II. 7, 56.^ '' * ^
ioh thi« thfiz oa!ii'4atun,^«iIlab balo
inti innan t)i^ru brusti 'drüagun un-
kusti. O. V. 21, 18. ' l
in unchusti han it'^esanddt. Co.
Form und Flexion: '
n. s. unkust O. I. 2, 3t.' ' i .
unchust. Pa. gk' K. Rf. <
unquust Prud. li
d. s. unchusti. Co.
a. s> u neuste D. II. 386. Wo; 3.
unchnast. M. 1. Can. 10. 11. 13. VA.
XI. 407. SI.
d.pl. uncfausten. N. 61, 4. 139, 5.
Gehört auch unchusiiUja /unesto.
Tg. 5. hieher?
a.pl. unkusti. O. L 17, 40. II. 7, 56. V.
21, 18.
UNKUSTIG; cf. UNKIÜSCu ÜNKÜNSTIG.
Bedeutung und Gebrflüch:
rudis. Bib. 1. Gc 1. Can. 13.
impurufi. VP. M. 29. Gc. 1. 6. 10. Ec
dolosus. N. 108, 1.
improbus. Bo. 1.
unchustig^n uuotten^ Kngua sabdola.
N, 119^ 2.
ze zun^gcn dere utichfüstigen, adlin*
gnnm dotosam. Wb.
Form und Flexion:
n. s. m. unchustiger. VP. Bib. 1.
n.ä.f. (oder/?/.».?) uncliustigiu. Ec.
g. s. m. unehustigis.'N. f08, 1.
d. s. /. uneh'tistigert. Wb.
n.pltn. unchustiga. M. 29. Can. 13.
Gc. 1. 6.
unchustige. Gc. 10.
•rf. pl. unchufitigen. N. 119, 2. Ec.
utichustchen (sicj. Bo. 1,
Digitized by
Google
517
KUS.
KUS.
518
UNOIUSTV^O» iu/t^> inpwiHime. Ea
UNKUNSTLlH.
Superi.; *
(L s. m. unchustlichißtimo, infantis-
simo. F.
UNCHUSTUCHO, a4u.y$aphistice.TiM.in.
ARKüSTi UBKUST, f. — Obgleich eipigc un-
-ler archustig gjebradrt* Forno^en vielleicht zu
argkast gehöreo können^ 60 spricht theils
äkust, theils die Form urchusii ia K. und
urkustfpl fiir die Annahme einer Bildung
arkust
d. s. urkttsti (einikera) steht in K. 57. über
fraudem. / ,
URKUSTFPL.
d.s.m.f^. in urcusiollemo, J/ro/iAo. Ald.4.
ARKUSTiG; cf. ARGKÜSTIG.
archustig, frftudulenUu. R.
za archustik ni sint, calleant* Gc 8.
n.s.y. archnistigiu« leena. R.
d.s.f. aTchu6iigßrfiytergiversatione.Gc*S*
ARCHUSTIKf, /., versutia. R.
. ARPJSTIGÖN-
(er) archustigota, calluit. R«
ERDKUST, /. Cf. J^ONKUST-
si (uuerlt) uu^^ iro i&rdchü^t^ geuago>
ct^nter^a ßdeUbiiS a^vis. ßo^,ö.
FRÖNKUST, /: , . wf> M
deredditibus qimcopi soloUur, frmnentttm sta-
tuto iure in fesio 4. michaelis accipiendum
publica ea:actione,quodvocaiur {xonckust
Urk. V. 1175.
HÖNKÜST, /. / . .
n. s. honchusty dolus. N. IL 5, 11. (Wm.
1&42.)
a. s* (honchust. Mos.)
(bonkusl^ des ti^f^U- Fdg. lOL)
a.pZ. (honkuste des tiufels. Fdg. 101.)
HÖMKUSTIG.
g. s. m. hunchjustige^i (wol4, nicht statt
imjqh^s tig.f (&)» ^contumacis.
\ .. :■ , Pmi 1. ., .,., [ ^
d. s. /. roithqnqbustigero ?panunga,
verßipelli h^riondne, Prud. 1.
KUSTIG. : / ^ ^ . . i
chusttg ^int, piißbi.ho. b, /^i . .
g.pl. chustigero, prp^iVwiiji. Da.
d.ph chxisii^k^i (f(^f^iJ^B%. b.
AKÜ^Tie ^, Aküst. .,
ÄRKUSTIG s^ arkust; ;
UNKUSTIGs. UJJKUSy.
HÖNKUSTIG s. HO?JKUST.
ARGKÜSTIGj et ARKUSTIG.
ärgchü$t|g.siii^ /iiqW6ii^ viiiosi. Bo. 5.
arccußtiq (da/^ ^** e i^t iibcrgeschrieben),
, t t^iiosus. Sgf,Sldi,^
71. s. m. arkehu^tiger hrukkichero, ter*
. giver^ator^ l£m* 19»
qjHUSTJAN.
chuuistit, temtat* Gc Sv hieher?
KECHUSTET v^rX^adpreciatus sum. Bib. 6.
Hiehei;? icf. GICmUST.
FARCHUSTJAN, qorrumpere.
(er) fferchustet (quos nequitia) corrum-
pii. Bo. 5. Zu FARQUISTJAN?
(er) uerchuste, corrmipat. Bo. 5. Zu
FARQUISTJAN?
p. p. firchusta anaburt, vitiatam natu-
roJn. N. 68, 3.
FERCHUSTEDA,/. (deslichamcni/a/»-
guor.ßo. 5. .^u FARQUISTJAN?
KOST, m., ffrbitrium.
d. $• mit tinemo chq^^e iiuir^o ih ke-
pn^^ot, prbUri^ M?p^ ,.^
SELBqUQSTlGPI^ f^bi^ork^ß (fictor). ^li^^
KOSTA, /. et iui(*er Äftjl^f^
chosfa, ponderis (pretioa). D. IL 343.
TiOSTÖN, KOSTJAN, foflen, wrfuc^eit; >rufen;
tenUu;^, probare^ .^"g^* 9 öi^ ti^ li.
(du) costos, tentabis. T. 15^ 4.
chost<5st,^ mödum (cormderas^ Bo. 5»
(ir) costot mih. T. 126.
(sie) costot upp inan. T. 1^20.'
p.a. costontl, tentans. T. 1^.
n.pl.m. costente inan, ientantes.TMOO*
GAKOSTÖT,,flefi>jte(, geprüft^ Wuc^f/ tenta.
tuSf probatus.
cacostot^ probatffS!, Sg. 913.
gicostrOt \i^\kxA\\.ientaretur. T. J5, 1.
KOSTARI, m^tentator,
n. s» c,QsiaTi, tentator. T. ISy.L
chostAr^^, orÄi/^f.(anero dingo).
Bo.i5- ,fMior.(sinero erslagenon
vmuotejrJii4Q,). Bo. 5.
Digitized by
Google
519
KÜS.
KÜS.
520
KOSTÜNGA, /., tentatlo.
d. s. cojBtungu, teniatione. T. 15, 6.
fl. s. costunga, tentationenu Wq. 2. T.
34, 6. 180, 31. 181, 5.
£i;9/. costuDgom, tentationibus. Wo. 2.
KÜRI,/., Äur, Äßre, ÜBa^l/ deUberatio^ ehe
tio; angels. cyre, arbitrium.
n. s. churi, dellberaiio. Can. 13.
e. s. churi, deUberationU. M. 29. Gc 1.3«6«
dectionis. Can. 13.
d. s* churi, deliberatione* Gc. 3.
chure: so man in chure sizze. Bo. 5*
a. s. churi, deliberationem. A.
KHORA, /., iemptatlo. gl. K. ,
KORÖN, KORHV, »erfuc^en, pröfett.
Bedeutung und Gebrauch:
gustare. T. 202, 3. Sg. 913. N. 33, 9. H. 21.
degustare. Bo. 5.
praelibari. Gd«
conaru Pa. gl K.
ieniare. Pa, Bo. 5. N. 94, 8. Rb.
probare. Rb. K. &8.
appelere. Ic.
propositio est, mit tero unir ch6röen, a^-
sumptiOj mit tero uuir aber chöröeni
nbe man uns uuelle iehen. Sjrl.
chorot, Kbat (odores). Prad. 1.
in alla uUisun korata. O. IL 4, 27.
chorondo, iecundum gustunu Org.'
choronto, gustando. Hl 2(.
chorot, nuaz si getuon mnge. Bo. 5.
ih coron, ligurrio^ summatim gusto» L.
mit Infinitiv. *
ih choron geoffenon. Bo. 5.'
choroe irraten. Bo. 5.
choroen dia timbri ubertienleh. Bo. 5.
choroen unsih erheuen. Bo. &•
choro dih intheften, incipe. Bo. 5.
choro mih uberuuinden. Bo. 5.
mit gen.
god uuolda sin koron. Lu.
er chorot unsero triuuuan. N. 32, 4.
got chorot iro, probat. N. 80, 8.
60 er unser chorot. N. 43, 22.
ih chorcta Ain, probavi te. N. 80, 8.
korata sin. O. II. 3, 60.
choro min, tempia mi. N. 25, 2.
thaz niantiiliji ginuereti, selb druh-
tines ni koroti. O. II. 4, 76.'
choreton gotes. N. 105, 14. '-
er todes bi unsih koröti. O; III. 1, 4.
thie todes ni koront er, noh ni thul-
teot thaz ser. O. IlL 13, 40. ^
mit diu her es corota. T. 2Ö2> 3.
choiröta er 9fto 'th^ratö thi^to selbon
arabeito. Oh. 131.
korata er thia uuarba thera uu^iehun
gilouba. O. HL 6, 19.
er ne choroe arbeite ioh kemaches.
Bo. 5.
Form und Flexion:
Inf. koron. O. IL 4, 78. Lu.
choron. Gd. Pa. gL K. ^. 5.
zi koronne. O. IV. 13, 24.
zi choronc. O. IV. 13, 24. cod. F.
ze ch6r6nne. Bo. 5.
(ih) coron. L. ^
chör6n. Bo. 5. >
(du) ch6röst. Bo.
(er) chorot Rb. Prud. 1. Bo. 5. N. 32, 4.
43, 22^. 80, 8. (D. IIL 28.)
(sie) koront. O. UI. 13, 40.
choro nt Ic. Rh. Bo. 5. '
chorent O. IIL 13, 40. VH)d. P/
(er) chör6e. Bo. 5.
(wir) choroen. Bö. 5. Syl. ^
(ih) choreta. N. 68, 92. 80, 8.
(du) choretost. N. 16, 3. 4.
(er) corota. T. 202, 3. Sg. 913.
korota. O. 11. 3, 60. cod. F. IIL 6, 19.
cod. F. ^
korata. O. U. 3, 60. 4, 27. DL 6, 19.
chorota. Oh. 113. (in Akrostichon). Mcp.
(sie) choreton. N. 34; 16. 77, 41. 94, 8. 9.
105, 14. 118, 27.
(er) coroti. O. IL 4, 76. 101. 10, 5. IIL 1, 4.
choreti. O. I. 15, 7v
coreti. O. L 15, 7. cod. K.
choroti. O. 11. 4, 101. cod. F.
korati. O. ll. 4, 101. cod, V.
gorotl O. IL 10, 5. cod. F.
imp. s. choro. Bo. 5. N. 25, 2. •
imp.pl. chorot K. 58.
choront N. 83, ft
Digitized by
p* a.
Google
521
KÜS;
KU&
522
choronti. Pa. '
choronto. H. 21. ^
chorondo. Bo. 5. Org.
n.pLn. choTOiktivCi tempianlia, Rb.
GAKORÖN, GAKORJAN, GAKORi:N.
Bedeutotig. utidi Gebrauch:
peaelibaH. Gd. 2.1 3. Mi 28.
/ßrobare^L 125. K. 5Si
gtistare.l!. 45, 7. Bo. 5.
ioperi. Bo. 5. *
Uatare. (Ct &i^ No. .
atiempiare» H. 18; i i
gachorot, approba/jis./Pa. \
kabkoroto, miptohnii^(e:)cpBrienif4 ma-
"• tH-gai/ri^.-K.'il. f if.'i •• .:. i .; v, .. ;-\
81 kcchoroot, ^otnpi^hetür. K. 29.
kaphorot,/ii*oi#/m« IL v \
die rehto gecboront, uuie^ sü'aie er
ist N. 134, 3. •i.;.>n.h^ » . ,
' mit detö^Cg'eioaboDfgcehorot uüirl,
.1' tuieo sttcizzo'gdt irst. N. 104, 11.
i ge6hofet*ro (s-uioki Hier trincfetn uui-
le). N. 118, 132.
Rlit gen. (Nur EilWial^ in.Pn*, miiacc^i vA
flaz unsih den tiuual so ^ram ^a-
\ , cliorön^ Wnu m^h bicbt aoch: kecna^
rota ieht pitteres m^t^«hlea.ls^iU,):>
keeliotönt fri^ v«be», ^lu^tes, gusiani.
Bo. 5. '• •.■•:' -v'.^.-' \ -'^■m!'.
gicoron iro (ohs.oiio)^i>T. 135. f^ t
> kecbdron de-i'todis.Ali^i ^
dirro firlouf enteil mortälitatis^Jttho-
reta» er; N. 109,7- ^ '
do ih in excessdweatisiliLtchoxe^ dero
himetisfcun feutoia^u iN«i41, 10«
gicoro^ /?ro6ö8//,.wwiioro'gouma. T. 125.
sie aller« luslsaixM-gechÄront. N. 35, 9.
(swer ^ci Milien geciorl, fofl^f. 'D.
m. 48.) • -- -^ ^ 1" n
(da;tf e^r >des^abe«eS' ieth gechoie D.
. Hl. 56.) ^■''■-^' - ' #'• '
|(do daÄ wpb^^esrt«erb#lenen pb^ezes
gechorte. D.jML 18.)^ -^ i ' • i
1 ' ^opm lund Ptexioq: * ^ ^
/«/. ^ gicoron»*^. 12o. i * ' » .\ v
' gicnoron. M. 28. > ^:i I '
IV.
igaeliof ön. \Pn;
' giciiorun. Gd% 2.
. gechoron. Mcp. -
gechorin. Gd. 8. .
(er) gicorot. T. 125. 131.
(sie) gieoront T. 91.
gecbor^at. N. 134^ 3. Bo. 5.
(er) kachoroeiH. 18. i.
(ih) gechoreta. JS. 41, 10.
(er) gicorota. T.. 45, 7.
gechorota. Bo^ 5.
gebboreta. N* 109, 7.
;7./7. gachorot.. Pa.^
cachorot igliK*
ka^faorot :^^ ., ' ;
kechotoot ai.'K. 29^
kitfaorot si. K. 58. ^
gechörot uuerden-N. 120,8. uuirt
N. 104, 11. ( . <
i'^ .;*. - ki Choral Ra. tJ .-i .'
gichorit Bib.. 5. ttuerden. Ct. 84.
... ,: ]Vo;JL- .. ;^. ,.;
gechoret uuerden. No.
I n« s. TU. kechproten K. .65.
g' s* f- gechoretrö. R 118, 132.
. ' r/. ;?/. m..ke.chorote. K. 1.;
ÜNKIKHOROT. gl. K-)
UNCACH0ROT. Pa. ( , iaprobua
. UNGIC^
ßlKORÄN, BIKORJAN, BlKORfeN.
Inf. pichorn scolontiu, itempiatura.
VG. IL 94. .
(ir) pickorot. M. 3L Le. 1. Z^Uprobetis
pieboril^ Le. 2. i (Kann
auch Imperativ ^eyn.)
(du) picbarato6> prohasti. ^w K. Pa. Ra.
(sie) htclioxi^nytentaverunt (deümj.yfh.
. .. ,p8. 77. ' .. -;
^ (si becharten alle des todes.Cdg.)
imp.pl. pichorot. M. 31. Le. 3.) , ^
v.„, pi<ibo,et ,Le. 2. ^Prob^e.
p. a. ^itli^^oikiiy* vkuperans. Pa. ist
.9 ^etteiehtipixshoso.uti (q. y.).
KORUDIGA^ /> tentaiio^ probatio.
n^ s. 'chbrxiägasUniatio.Cl.M.K 42, 2.
,r ^ 73; 15. 106, 17. .
g. s. thotungü y ietdaiiimis. N. 34, 18.
[35]
Digitized by
Google
^
523
KÜS.
CUS. KÜSSI.
524
' d. s. chorungu^ probatiQne. K. 1.
chorungo. H. 2. N. 17,30. 43,22. No.
a. s. kboroaka. Sg. 911. Ct 189.
chorunka. t^n.
chorunga. Ct 83. No. N. 25, 2.
n. a.;?/. khor^inki, teinpiamenta. gl K.
chor4]iiga, teUtationes. N.33,20. 47, t.
g.pl.upilevo chorungo, malorum. Mb.
Sb. £p. can. 3. 4.
c/.d/. choruneon. N. 42, 2. \ , , .
108, 28. b ^^"!f ^''^•
chotuQgeii.Ct84.N.IL) '"^''^'
BIKORÜNGA, /., tenUaiio.
g. s. pechorungo. N. 60, 3.
d. s. bichorungo. N. 82, 14.
bechoranga. Co.
a. s. bechoriinga. N. 106, 31.
bechorunge. Wb.
jf.;9/. pechorungon. N. 60, 5.
d./?/. bechorungon. N. 26, ö. 34, ö.
60,3.
BICHORARE, m., temiator. Nh. II.
KUS) iCttff; osculumi m%^ coss, nord. koss.
d* s. cusse. Wm. I. U. III. VL IX.|, osculo.
chusse. Wm. IV. V. VH. i Wm. 1. 2.
a. s. CU8 (mir gabi). T. 138.
instr. mit cii«6u, osculo. T. 183, 4.
KUSSIAN (Einmal choskim^ ösculis lambere.
Mcp.), fiiffeU/ angels. cyssan, nord. kysaa,
osctämi.
Inf. cussan (mine fuozi). T. 138.
kuÄsan (dfih). Wm. 8, 1.
chussen, Qi€w/czri. MqK
" chosaön, osculis lambere. Mcp.
(aie) chu«8allt, oscnlani. H. 19.
(ib) cusse:
so uuenan so Ih cusse, ther ist
12, osculatus ftsero. T. 183, 2.
kudse:
thaz ir ni missifahct, ni uuanu
ir Dan irkna^et^
sehet th^n ihkuiase, so sit essar
giuniase etc«» O« IV. i6] Ü6.
(er) küsse mih. Wm. IV. 1. 2. y .
cusse mih. Wm. 1^ 2. ['
chui^se mih. Wm. V. VIL 1. 2.) '"'' ^^'
cussa er mih. Wm. IV. 1, %\, oscu-
cnsser mih. Wm. 1, 2. ( lelur
chusser mih. Wm.-V. VH- 1, 2.) me.
(er) kusia:
heil, qnad er, meistaj, inti kus-
ta inan sar. O. IV. 16, 51.
kust inan. O. IV. 16, 51. cod. P.
custa inan. T. 97. 183, 4.
chusta mih. N^ 40, 10. sia an demo
underbräuue. Mcp. sia an den
munt Mcp. sia an diö brüste. 'Mcp.
(sie) chuston (chusten. Wb.): reht unde
frido chuston sih, osculaöaniur.
N. 84, 11.
(er) cnMi ^ osmlargiitr. T. 183, 3. .
imp. s. (chusse mih an den mnnt min.
D. III. 74)
p.a. chussende, exosculans. Mcp.
GAKÜSSJAN.
(er) gikusti:
uuola uuaf d thi«o brnsti, thio
. krist io gikusti. O. L 11, 39.
p^p. g^chusset hiabent sih. Wb.ps. 84.
GüSus, PluCmamcn. TA. 2, 63.
KUSSI^ KUSSIN) n,, also mdit Xiffeni son-
dern Kfiffen/ pulvmar.
\ euftsin, cerwical, pmkfillus. L. Wn* 232. Mon. 2.
chussin, pulvillus. Mon. 2.
kössin, cirvica/. Tr.
chussi, c^mra/. Em. 32. plumatiwn* Em. 31.
dhusse, pulvmar. Wn. 460.
ÖRKÜSSI, I»., iO^rfßffen, ccrvical.
> n.ai pL of chussi. Bib. 6. \
or4rhussia. Bib. 11;/. - < . ..
u D'u ^ >> cervicalia.
orehusse. Bib. 4^ /'
> <>rchu'8sio. Bib. 1^.].
WANGAKÜSSI, WANGAKUSSIN, n., SBan^«
ffiffen/ cervical.
• n. Ä ^uuangechusse, cerwcak Wrt. 460.
waachussin, plumatmüi. Tr^
is.p/« uua^cdssin, ctrvicalia. Gc. 11.
KUSSIU, w., Äfiffdlttt.
n. s. chussili, cervicaL Em. 31. Wn. 863.
a.pL chussili. Bib., 10.
chusseliu» Bib. 13<
I , pulviilos.
Digitized by
Google
525
KIUS—KEISAR.
KEISAR.
526
chusseln, pulvUln^. Bib. 11.
ÖRKÜSSILI, n.
n.pl. orcbussili, cervicalia. Bib, 10.
WANGAKUSSILT, n.
uuancbussili, cervical. Ec.
KIUSan s. KUS.
CfflUSEHT.
chiusehter, spumea CmulcfraJ. Praä. i.
CASSEL (aus ca$tellum?\ Oilsmiinen in pago
menpisco (an der Maas). Urk. v. 1085; cf. cha-
sella, Ortsnamen in Urk. v. 913; cf. CASELLA.
CAS£LLA (ÄefHingett), Ortsnamen-
KisiL s. las.
KÜSSIN s. KUSSL
CHASAR— . Cf, das tyrolische Ääfe, J&fitfe,
casQy und mitteliatein. casare^ casa; tugnrium^
Oder sollte es zu KASI, Äfife, gehören? Cf.
Schmellers baier. Wörterb. IL 335.
zi den chasarun (cbasarum, Bib. 7.), ad
cameram pastoralem. Me. Sb.
CHASÜARl, chasuari/ (KoxravoQou PtoL), deut-
sches Volk. TG. 34.
KEISAR, m., Äaffer, caesar.
Bedeutung und Gebrauch:
caesar. Hr. Wn. 460.
Imperator. Prud. 1.
ob thu desan forlazzis, thanne ni bistu
friunt tbes keisures (caesaris)^ allero
giuuelib tber sih cuning tuot, ther unirw
darquidit sih themo keisure (cdesari).
T. 198, 1.
then tribuz geban themo keisure, caesarL
T. 194, 2. •
fragetun tbes sindes thes keisores Zin-
ses. O. IV. 6, 30.
kebent demo cheisare, daz sin si, unde
gote> daz sin si. N. 57, 7.
framquam gibot fon demo aluualten kei
sure, augtisto caesare. T. 5, 11.
tiberii thes keisares. T. 13, 1.
uuir ni habempa cuaing ni si then kei.
sur, caesarem. T. 198, 4. ^
uuir eigun kuninj cinan, anderan ni-
heinan,
iob uuanen uualtan uuoUc tber kcisor
ubar alle. 0. IV. 24, 22.
kuning nist in uuorolti nisi imo thio-
nonti,
nob keisor untar manne, nimo geba brin-
ge. O. I. 5^, 49.
ther keisor fona rumu. O. I. U, 2.
so tber keisor ^ibot O. I. 11, 19.
sid unseriu unreht miss elich ent /udiciius,
legibus, imperatoribus , cheisirin, conrnen-
tariensibus, scultheizzon. N. 93, 4.
antuuurtida lindo ther keisor euujniiro
/r*m/iitf^ tho. O. IV. 23, 39-
yrhuabun sie uf in ala uüar then kuning
himilisgan thar, ^ '
then keisor mit then mahtin, selbon un-
san druhtin. O. IV. 27, 10.
Form und Flexion:
II. s. keisar. Hr.
keisor. 0. I. 5,49, 11,2. 19. IV. 23.39
24, 22. * '
keiser. O. I. 5, 49. cod F.
cheisar. Prud. 1.
chaiser. Wn. 460.
g.s. keisores. 0. IV. 6,30. 20,22. IV. 24 6
T. 13, 1. 126. ^•
keisures. T. 198, 1.
keiseres. O. IV. 6, 30* cod. V. 20 22
cod. V. F. 24, 6. cod. F. ' *
cheiseres. Bo. 5. O. IV^ 6, 30. cod. F.
d. s. keisore. T. 126. O. IV. 24, 10.
keisure. T. 5, IL 194, 2. 198, f.
keisere. O.iV. 24, 10. cod. F.
cheisare. N. 67,. 7. : :,
- cheisere. W. 34, 20/101, 8. Bo. 6.
a. ^.keisar. Hr. ,
keisur. T. 198, 4. ; i !
keisor. O. IV. 27, 10^
cheiser. Bo. 5. *
n.pL cheisera. Bo. 5.
[35*J
uigitized by
Google
527 CHESKINGA. KÜSC.
KUS€.
^28
kcisera. Wra. 4, 8.
keisere. Wm. IL IX.
d.pL cheisitin. N, 93, 3." • -
ROMKEISAR, m., r5mtfcfyer StaxU^i caesar.
a* s. romcheiser: uuir nc hab^n andrin
. chuninch ne uuan dea romchei-
ser, caesarem. N. 75, 2.
(KEISERARIBT, imperiufn. Id.)
KHEISARTOM. Ra. V
KHEISARTOAM. gl K.f, Äaifett^um, hnps^
CHAISARTOM. Pa. j rium.^
CHEISERTÜOM. Na. /
KEISURLIH. gl K.|, faiferlicfy, imperialis
CHAISÜRUH. Pa. J (coronnj. '
cheisarlih plmeLnida. Bib. 1. 2,), decre-
cheisirlib gipot. Bib. 7. Stum im-
peratorium.
n.a.^.y. cheiserlibha pimeinidaj decre"
tum itnperaiörium. Mk.
g. s. f. cheiserlichero g^tate, augustio-
ris vidttis. Mcp.
d.s.m.n. cheiserlichen, augusio (niuote,
stuole)« Bo. 5.
' Superl. cheiserllchost, augustius (fieri
decreUanJ, Mcp.
KEISERIN. Tr. j , Äalferln, ängusia.
CHAISERIN. Wn. 46a)
tmperatrix.
CHESKINGA (Kesching In Baiern), Ortsnamen.
KÜSC, KÜSCI, feufc^, angels. e^sc^ castus,
s^nakr. snciy pnrus; cf. 'sanskr. sudh, pkrifi-
cari, und {auf c^ et.
Bedeutung und Gebrauch:
chirskeer, sobrins. K. 31.
chuscan, sobrium. K. 64.
chiuskero zieri, sobrio decore. Mep.
chiuschc iieOf fßudicum animal. IS. 44, 9.
nist chnski f ^on esifas, Ra.
chiuskero tato, Aone&taie. Bo* 5.
so chiuskero chenua Bo. 5. ;
aller'o diernoD cWiyLskt&i^ypudictisima. 3Icp«
ehius^ke ChonesiissimaeJ uunnnB* ho. 5«
mine harto ehiuskcn friunt Bo. 5.
ehuschin, modesta (ioquij, Prud. 1. '
thax ist kusgi ioh ouh guaL 0.111.19, 35^
Form und Flexion:
kusgi. 0. III. 19, 35.
chuski. Ra. gl. K. »- '
chiusche. N. 44, 9. ^
chuisg. Syl. . '
n. s. m. chuskeer. K. 31.
g. s. f. chiuskero. ßo'. 5.
d. s. f. chiuskero. Bo. 5. Mcp.
€7. s. m. chuscan. K. 64.
n.pLm, chiusken. Bo. 5.
n. pl. f. chiuske. Bo. 5.
»./>/. n. chuschiu. Prud. 1.
KUSKO, ndv.y fcufc^, cnste. '
chüsco, honest e. Pa. gl. K. sobrie. Le. 1. 3.
chuscho, parce. D. 11. 342.
kusgo:
symeon thcr guato loh anna quam
gimualo,
sie giangun kusgo ingcgin uz thar zr
themo gotes hus. O. II. 3, 24%
chiusko lebelon. Mcp
ÜNKUSK, UiNKUSKI, unfeufc^.
Bedeutung und Gebrauch:
infmJicns. Wn. 460.
inpndens. R. '
foedus. Mu. Ib. Rd. Bib. 1. 2. 5. gl. K.
iurpis. Rb. H. 4. 9. VG. Ul. 96.
effeminains. Sg. 913.
infrunitus. Ja.
toniumaä:, Sg. 913.
nefas. Rb.
ignominiosus, Gc. 4. .
profanus. Bo. ^
unchusger, iiirpis (InacusJ. H.A.
unchiuskiu tat. Bo..5..
unchuski ligiri, fornicüiionis, gl K. .
unchusci, turpis (podagraj. \G. III. 299-
uncbusker, dedecus. Rb.
uncuske rahha, y^c/am rem. Ifo.
. nnchuscen^ obscenam (fameinj. VG. III. 367.
unchuscan, inprobum ( hosten t). II. 18.
unchuisciu, iurpia (verba). Db.
unchiusce gelüste. I^ 138, 13.
dero uiiobuscun, tenui (cute vullus eosid-
tur, tra»mt in severumj. Prud. 1. pa&s. s.
> cyjiriani. 29.
Digitized by
Google
529
KÜSC.
CHAST. CHASTO,
530
Form und Ftexion:
unkuski. Gc. 4.
uncbusci. Mv. VG. III. 29%
unchoski. Rb. gl. K.
unchuisg. ,Syl.
unchus (sirj. Rb.
12. s. m. unkusker. Ja.
unchusker. R. Rb.
uuchuscer. Wn. 460.
unchusgeK II. 4. Ib« Rd.
unkusger. Sg. 913*
nf 5. y. nnchiiiskiu. Bo. 5«.
g. tf. f. unchtuscero. Ba. 1.
</.j.m./i. uiichuskemu. Ja.
unchüscemo. VG. IlL 96.
d. s. f. uiichuscun. Pfiid. h
a, s. m. unclvuscan. H. 18%
unchuscen. VA. III. 367.
a, >• f. unkuske. Rd. j(oder ist es fle-
u n s c u s k e (^sicj. Ib. ' xionslos ?}
72. /^//n.un'chuisciu. I>b.
d. p/. lincbusgem. H. 9.-
a.ph m. unchiQSce» N. 138, 13.
ÜINKÜSKO, adv.
unqusco, inhumane. Mart.
Qlicliiisko nio^a^anii, abutaiu^.VA^
PIÜNCHUSKEN, conlaminare. gl. K.
KÜSKl,/., Äeufc^e; Äeufc^^eit.
JKS. chnski y pudicitia. Prud. 1.
kusgi, venfistas. D. II. 349.
kiuscbiy hobrietas. \}^ IL 34^ - '
chiaski, pudicitia. Mcp.
chuske, pudicitia. Ho.
g. *..chuu8ci., .^ j, „ 32j^
chiuski. ) ^
kuscbi, pudicitia^* D. IL 341.
d. s. (a. 8.7) ohu»ki: deh da in cbuski,
transit in sevcrum. PvuA. 1.; s. da&
letzte unter den Beispielen von UN-
KUSK.
chusci. Ba. 2. f ,
chiotki. Bo. 6.1' '""*"•'•
S.(-
SCUSCA,/., modesiia. D. IL 346.
ÜNKÜSkC/, Uutcufd^e.
w. s. uncbuski, tnrpido, Pa. sqtialor, P».
scnriiitfiS, Asc. l.
nncbus^gi^ scmriiitas, A^. ?.
unkuski, turpido. gl. K squalor. gL K.
ef. ^. unkaskt. 2:1. K.l ^ , ^
uncbuski. Ra. )'
a. s. uncbuski, wenn in oftstupruntf un-
cbuski. Rb. olß Alnprnm zu lesen ist.
d.pl. uncbuskim ia uuurlaupantHby in*
lecebris. Da.
KCSKIDA,/, Äeufd)Mit
u. s, cbuskida, pudicitia. R.
d. s. cbuskida, honesta te. Gb. 3*
UNKÜSKIDA,/., Unfeufd^^ft
72. s. uncbuskida, scrupnlum. Ic *
ungusgida, im pudicitia. Sg» 292.
uncusgida. T. 81.
o» s. uncbuskida^ infanUum. Ja.
nnchusebida^ sordes. K. 49.,
uncbusscida, turpitudinem. Rb»
gaCHASTöt s. CHASTO.
CHASTO (cbasta?)^ Äajleir, angefs. eest,
cap^n ; s. aucb casto, rhasto in du Frcsne und
KISTA. — Ob die bicrunter gebrachten For-
men alle zu demselben Worte geboren, ist awei-
feUiaft
n. s. chasto, area (oder area?y Sg. 9l3v
cha&te« »picarium^ Wn* 460. cuhiculutn.
Wn. 460.
n.pL castutt, Joramina, tsbi unliunt gcmmas.
Bib.
d.pL castan^ bullis. D. IL Zih.
CHORNECHASTE, m., granarium. Wn. 460.
GACHASTÖT, flefaßt^ eingefoßt, aefdjlo^cn.
gicbastot, inclusus. A. Bibv &.
w. ^» m. gichasloler, clausus (ari^ento /(/-
pw^. Prud. i.
ir.p/. 771. gicbastota, inelusos (auro, Onix-
steine^. Ma. Sb. Bib. 1.
keebastoten (d. pL?), suiiles. D.
IL 316, <
CHAFFAERE, CHAFTERE, öfo^^nV*, das ich
besonders aufgefiibrt babe, ist wolil schwerlich
{ur abastaere, cbastere xa nehmen, da
alle codd^ ft und nicht st haben.
CHASTARI^m.,i/2c/i#ior (€t>el(lcinfa|cr^ ©lolb*
Digitized by
Google
531
KESTI— CASTIG.
CASTEL.
532
a. s* shastari (cha8tinare.^Bib. 5.)? inclu-
Sorem (de ienualemj. M^. Bib. 1. 2.
KESTIwüRz s. WÜRZ.
CHIST— . — Ist angels. cisifCohors, exercitus,
zn vergleichen?
periinax, fravali, ungibrachi, chista. Ib.
CpiSTIC: pertinax, fravali, ungibrachi,
chistic Rd.
GaCHIST. «- kt angels. eist, cohors^ zu ver-
gleichen?
gechister, opulenius (conquisitlonibus^). Mcp.
KISTA^/., Äijle (nord. kista, angcls. vista,
eiste), cista. Tr. — Ct CHASTO und GA-
CHIST.
KISTELlP^n., ÄlpUln/ cistellayit.
CHOSTE, origanum (Pfl.). Wn. 460. Cf. DOSTE.
COSTO?
quamvis aurata precellai ßbula bulKs, costo
Aid. 1. Ist es casto? oder Üuaf{? In Aid. 3.
gteht cnopfon.
KOST s. KUS-
KUST 8. KUS.
CASTIG6N, UfltUtii lü^ii^tni ^taUtiiCastigare.
Inf. chestigon. Seh. 75.
(du) chestigost: er danchot dir, so duimo
uuola tuost, 60 du in chestigost,
so lasterot er dih. N. 48, 19. ^
chestegost: daz zorn ist faterlih, mit
demo du sie gebezzerost, du ches-
tegost sie, dannan genesent sie.
N. 55, 9.
(er) castikot, castigat gl. K.
chestigot, supplicio coercei. Bo. 5.
(ih) kestigoda, objurgavi. (Pb. 2.)
GACASTIGON.
(Me) gichestigotun, crucißxerunt. M. 31.
Sb. Le. 1.
p.p. gichestigot uuerde, m^i^m/ut. M. 5*
Can. 10. II.
d.pt keche8tigoteu,caJ/ijro/iV.Sg.l83«
CASTIGA,/. (Auch chestigiin: ze chestigi,
ad inferos. Bib. 4.)
n. s. kestiga, indignatio (magna in Israel
fpcta m). Sb.
chestiga, indignatio. Me. Bib. 1. 5.
plaga. N. 72, 4. filla'unde che-
stiga (pU). N. 22, 4.
g. s. chestigo (oder d. s.? n. pl?)^ plagae.
Pnid. I.
d^ s. chestigo: in hartero chestigo, in
^ virga ferrea. Bib. 1. Ps. 2. M«.
chestiga. Bib. 7. zi chestiga, ad in-
feros. Bib. 6.
cheistiga: zi cheistiga, ad inferos.
Bib. 8.
a. s. kestiga:
lindo, liobo druhtinmin, lazthia
kestiga sin. 0. UI. 1, 31.
chestiga: daz ih karo bin che«
stiga ze lidenne. N. 37, 19.
n./^Z. chestiga: dine chestiga sint mir
ana. N. 37, 3.
d.pL chestigun, verberibus. M.. 30. Sb. Gh.
1. 2. 3. 4. (adj inferos (deducis). Ur^
Sb. Bib. 1. 2.
(^hestigon: nah dien chestigon rih-^
tost du mir tische. N. 22, 5.
a.pl chestiga. N. 38, il. Bib. 11. . ,
cheistiga. Bib. 10. 13. j' P^^S^^-
GACHESTIGOTI, /.
in hartige (sicj gichestigoti (sie), in
virga virorum. Sb.
CHESTIGÜNGA,/. (ÄaHefunfi).
in hertiro chestigunge, in virga viro-
rum. Bib. 5«
CASTEL, n. [ÄafieU/ angcls. castel, casieh
lum, und ceaster, caester (engl, -ehester),
castrum\ casiellunu Hd.
d. S. kast^Ue.
ilemes nu alle zi themo kastelle
(Bethlehem). O. I. 12, 3.
er uuas fon kastelle, thaz uuizun
^ uuir ouh alle.
Digitized by
Google
533 COSTÜIA— CHOSTINZA.
CHASTARI— KlUW.
534
thar martha unas ioh maria, ioh
heizit oah bethama. 0; III., 23, 9.
thaz sie sih irbnabiOy zi tbemo ka-
stelle (Jerusalem), fuarin. 0. IV. i, 8.
er leitit mit gilusti tbih zerbeim*
uuistiy
iob rihtit unsib alle zi tbemo ka-
stelle,
zi filu boben muron iob zi eige*
nen giburon^
zi festi tbes uuiches, tbes boben
bimllricbes. O. IV. 6, S6.
o. #• (cbastel: do was dabi ein rieb* man,
emmor gebeizzen, des snn biez si-
cbem, der bete ein cbastel wo!
getan. D. III. 86.)
kastei: ni quam aob tbo unser drub-
iin in tbaz kastei in^ er nob sib
''tbar intbabeta, tbar imo martba
gaganta. O. III. 24, 41.
CHASTELLA, tborf, kizimbri, oppidum. Ic.
COSJTULA, goth. Manpsnamen.
KESTÜSA. TV. i /., Ä,|ia„|,, castanea,
CHESTINNA. f. J "°S«'«- cistenbeam.
In VG. II. 71. steht cbestigo [chrestigo
(nicht chreftigo) mit Tilgungspunkten anter und
über r] bei valentes, ist aber durch ein Zeichen
auf eastaneae bezogen.
KASTENNEBOUM.
K£STEN£, Ortsnamen, flieher?
CHASTANARI steht über ueiina in Ubertate
opus est, tum hac, ut quisqtte uelina pubplius
ernennt. Pers. V,
CHASTINARE s. CHASTO.
KOSTANZA. Tr.)
COSTINZE. Hs. [, ConjlttitJ, Constantia.
<:hostinza. z )
COSTINZARI, (in €on({ait)(r, constantieifsis.
(Oder sollte der gen. kostinzcro in folgen-
der Stelle anders za nehmen scyn.)
g.ph kostinzero: ther biscof ist nu edi-
les kostinzero sedales. Os. 2.
CHAStARI s. CHASTO.
CASTER (?), catitor. VP. 4. (custer? can-
ter? calstrer?)
KUSTOR, m., Äujier (custm), aeditxiui.
n. 1. custor, aediUms. Da.
kvster, sacrista. ^fr.
n.pl custta. Sbe. Ec. Bib. 7,\, aeditui (eruni
gustra. Mi. Bib« 1. 2. ( in sanctuario
gustir. Bib. 5. ) meoj.
g.pl. gustro. liX. 9. Bilb. i. 2.A
gustoro. Sb. >, aedituorum.
gustirin. Bib. 5. )
CASLOaca, FIuls- und Klostemamcn.
KEWjan? Cf. KIUWAN; aber aucb skr. bv*,
clamare.
GAKEWJAN (?), vocare.
ni curet iu gikeuuen, vocare, fater oba
erdu. T. 141.
CHEWA s. Kl WA und KIUWAN.
KIWA,/. (niederd. kia, kige), Äiefe, Äiefer,
braochiae; s. aucb CHIEL, Cf. KIUWAN,
KELA. Sollte es auf eine Wurzel Jvl) Ne-
benwurzel von VjI (s. vjI und cif. hiare) zu-
riickgefiibrt werden dürfen? c£ auch CHfeSAN.
n. s. cbiuua^ branchia. Em. 17;
kio, brancia. Sg. 292.
a. s. cbieun. Bib. 6.
chieuun. Mf. ... ,. ,
.chiuan. Bib. 8. 10.>* '^ '^ . '
cbiwaa Bib. 13.
cbeuun. Bib. 11.
n.pK cbeuun, branclae. D. II. 379. Bib. 1. 2.
Hieber vielleicbt:
cbeuue, mandibilia. Wn. 460.
ciam.
KIÜWan (kou, ku), tanttti angels. ceovan
Digitized by VnOOQlC
535
KIUW.
CAWICA— CHAZZ.
536
mandere, manducare. — Vielleicht aus einer
durch W Termehrlen Wurzel Jvl. entstanden,
deren I vwr W in JU übergegangen ist (et auch
KIWA) und mit kewjao, vocare (d. das zu
poUi. zuc, mandticnres gehörige poln, zwac,
vocare') zusammenhängend; oder ist eine Wur-
zel J\.U anzunehmen?
Inf. ce chiuuuanne, corrodendum. Ep. can. S«
(ih) chiwe. Em. 32.) ..
couon. L. )
(er) chiuuuit Sb. Bib. 1. 2.K commandit
chiuuit M^. " ? (molaribus
chiwit Bih. 5. / ^uisj.
(wir) khiuuuemes, mahdemus. gl. K.
(er) kou:
er uuas thes aphules frou, ioh uns
zi leide er nan kou,
ioh uns zi sere er nan nam, uuaz
uuan der uuenago man?,
zi uueuuen uuard uns iz kund, tbaz
er nan scoub in sinan mund,
uuant er nan kou ioh firslant, nu
buen anderaz laut. 0.11.6,23^26.
chou: diu anda dinis husls choumih
innan, zelus domus tuae comedit me.
N. 30, IL
(sie) chuun, mnndebant. VA. MI. 279. conu
manducaverunt (Unffias suas prae do»
lore). Mg. Bib. 2. la 13.
chuwen. Bib. 6.\
chuwin. Bib. 5. >, commanducavertmL
chowin.'Bib. 4^ )
(sie) chuin. Bib. % II.) ,comminuerentCl€ones
chuuuia Mk. ' omnia ossa eorumj.
p. a» n.s^ m. cbiuueoter, comuiinueas. Bib.
1. 2.
n.s. n. cbiuuuentaz. Sb ) . -
, . . Till > 5 commtnuens.
cbiuuentaz. Mk. y
GECüUüAN, p. p.fl vdnutum (similis regum
pueris papnre minutum poscisj, Pers* 2. ///.
CHÖWE,/flw:r. Wn. 460.
ClIEWE, mandibUia. Wn. 460.
KIWUNGA, /., Äauung.
a.pU chiuunga, ic/nj {derUiumJ. Prad. 1.
GAKAUWARÖN.
cachauuuarot* Pa. . \
kikhauuaroth (es steht kikha-)' , . '
uuarobX gl. K. . . ; '
CAWICA^ Ortsnamen.
CHIWILLA s. KIULLA
CAVARaE (Kiixyx^oi. Ptol Strabo), kelUsches Volk
an der Rhone. Pomp...AIeb.. ,
CkW MRuSf Mannsnamen. Pölyb.
CAVARILL'/^, Mannsnamen. Jul. Cäs.
CYUUARl, suapa. D. IL 370. Dieser Namen
Cyuuari ist wohl, wie viele andere, in dem D.
IL 370. mitgctheilten Lnhdesverzeichnis entstellt
Da unmittelbar darauf Pannonia folgt, so ist Cy*
uiiari vielleicht in Qtsadi zu verbessern, die nicht
allein neben Pannoma ihre Stelle erhalten durf-
ten (als Bewohner von Mähren), sondern auch
durch suapa (d. h. 6c^Q>abeN/ suevi) übersetzt
werden konnten. Cf. suevis rcgnoque vgnnianq
(der Quade Vaimus war von Drusus Jien in
die Gegend von Mähren — inier flumina ma-
ratn et cusum — versetzten suevis znnT Könige
gegeben. TA. 2, 63. 12, 29.). Plin. 4, 12.
KAZZA) /., Äa§e, liord. kelta, felis (angek.
cattes-mint, mcntha felina).
kazza. Tr. Pr. e.
cazza. F. Wn. 232. Sg. 242.
caza. L.
chazza. Sg. 242, 299. Em. 23. 31.J
Wn. 863.
chäzze. Wn. 460.
cazo. L.
KAZZE, n. pr.
MERECAZZA. Hs. ) ,. c«y-..f.i^.
MERKÄZZA. Zf. 2.1' ^'^^"^^^ ^^ttUtit.
KAZZINZAGIL.
CIIEZZLN (adj.,\>t>n XalithJ, catlnum (FeU).
CHAZZÖNin ' '; } '
chazzon mit ^hrapfaon^ i^gulis iori/üio.
N.- 118, 161. • •• • ' '■ ;
ist vielleicht ehrazzon. ^ '
KEZI-
Digitized by VnOOQlC
murex^
muriceps,
mmio^
murio,
philaXf
pilax,^
537
KEZI— KIZ.
ÖZ-KOZ:
538
KEZJ^ KEZIN, nofd. kali, eaünui, dtogek
cete^ cacabus.
chezzi. C. \
chezzc. Em. 32. (, caldarium.
chezzin. F. )
chezzi steinna, cacabum. Rd«
KEZIL, m., Xt^tl, golh. katil, nord. ketil,
angels. cetil, cacabus, caldarium, iebes.
n.a*<^*cheziL C. Me. Mv. Bib. 1. A.\
7.8.10.11.13. St Wn, 863.] ,, .
cheszil. Sb. Ps. ßib. 4 /^^««'^iii,
chezziL Sg 184, 242. Em. 31.1 ^^^*''''^
Zf. Bib. 5, 6. Klum,ae^
kezeLMon.2. i mm Jedes,
kczzel. Hd. \ '^*^^«»-
chezzel; N. 107, 9. )
d. s. chezzile, lebete. N. 107, 9. cacabo. Rb.
w. a.pL chezila. M*. BIb. 2. A. VA.\
III 466. i, lebetes,
chezzila. Rd« OA. Zf. Bib. 7.1 lebeias,
Wn. 3355. Xcaldarips.
cheizfila. Ib. /
d. ph chezzilum, eacabis. Rb.
KEZiLl, /2.^ ^eficKein, caldariolum.
■^ u. a* s. chezili. Ms. Bib. 10.>
, cheszill Bib. 8.
kezzili. Ja. /, 'cßldariolttmy
chezzili. Wn. 3355. \cä/c/ariiii7iy eu-
ch ezeli. Bib. 13. l cabus.
checzili. Bib. 6.
chezzilli. Bib* 11.
n. iz./i/. chezili. Bib. 1. 7.
chezzili Wn. 3355.[, caldariola.
^ chezillin. Bib. 5. )
CHEZZO, n. pr. Cf. KEZI.
CHEZIL, n. pr.
KIZ, lüZI, JH., Äi§; nord. ki^, haedus. Ct
GEIZ und ZIKI.
n. s. kiz. Fr. ) i j
chizze.Wn. 460.1' *^^'^-
d* s. (chizze, chitzine. D. III. 25.)
a. s. kizzin, hedum. Hd,
(chitze. D. IIL 93.)
n. pL kxzzi, hoedi. Tt.
IV.
cizi, hoedi. Sg. 913.
kizze. Wm. 4, 5. %
khizze (kitze. Wm. ni.).^ *'^'^ <^^-
Wm. 7, 3. ) '^ "*^'^>-
a.pK kizzin (kilzin. Wm. ni.).N
Wm. 1, 8. j, hoedos.
(chitzi, chitze. D. m.73.))
REHKIZI, n., SRc^fl^, hinnuliss capreae.
d.pL techk'izzon (rfichgÄzzo. Wm. III.
4, 5.). Wm. I. IV. IX. 4, >5, UL 7, 3.
rechkizzen. Wm. L 7, 3.
KIZZELLA. Wn. 863. i . «• r i
CHIZZILA. Em. 31., j'-^'' *H'"«/ capelia.
RECHKEIZIUN, »., 8leMij(elii, capreolus^
Em. 32.
KIZiLÄN, fl^elti; angek. citelan, nord, kitia,
iiiillare*
(er) khizilod, incitat. gl. K. .
chizilol, tiiillat. Em. 29. prmV.D.IL 320.
chuzilot Prod. 1. D. II. 329)
chucilot D. tt 329. , i' P^^^^'
(er) chizilota, iitillabat. VP.
p. o. cfauzelondo. Mcp.; a. graozta in GRÖZ-
JAN.
jT-^.m.n. chizilontea, titulantis. G.
cuzelontis, pimgerUis, F.
chuzilontis, titillantis. Aid. 3.
n. ph 1». chuzilunte,^a//7^/^^. Can 1?.
KACmZILOT. Em. 19.) . .„
KICmZILOT. Ja. j ' ^'^'"^^^*
iOZILOD, titiUatio.
g. s. chizilo des, titi/lationisi Em. 21.
KIZILUNGA,/., Äleeltttig, //////fl/,0.
n. s. chuzelunge, titillatio. Hd.
d. s. quizilungo. M. 15. Can. 6 x ,. .„
10. 11. '» W^Äa-
1 mento.
chizelinge. Can. 13.
OIIZiKON ist nicht ans chizinöt, vibravif, zu
folgern; chizinot ist Schreibfehler, für clizi-
not; s. GUZINON in 6LL
KOZ, KOZÖ, KOZA,Äo$e;«iiffe.
n. s. cozo, lacema, vestis ßmbriata. L.
cbzzo, lacerna. Tr. Mon. 2. birrus. F. 2.
[36]
Digitized by
Google
539 COZO. CHOZ.
koizo. Sg. 292.) • 7 i.
kotzo. Marl. 2. r -^
chozzo, lacerna, F. 2. penula. Bib. 10,
kozze, lacerna. Wn. 232.
gozz c, penula. Wn.iöO. (gehört Äoch wohl
hicher, obgleich es mit G geschrieben i^t,
und zwischen Mühle u Mühlstein steht.)
choz, penula. St.
d. s, chozza, relcgaminc. l). II. 344.
a. s. chotzun. Ep P. 3, \
chozzen. Bib. 11. 13.[, pcwdarrt.
chotzin. Ep. P. 4. )
d.pL cozzum. Can. 4. . )
cozzUD. Sb. ^ > , birris.
chozzun. M, 4. Can. 7. lO, 11.)
ÜMBICHUZl, /., amictus.
g. s. umbechuzce, amictus ( vesiimeatum
amictus ejus). Wb. ps. 103.
CUGILCHOZZO. F. i , penula, lacerna in
CHUGILCHOZZA. Moa %\ modum cucullae.
CHUZILAHHAN, chlamys. Pa. gehört auch wohl
hieb er und ist nicht Schreibfehler statt chur-
zilahhan?
CÜZLN? CUZINA? oder hi es adj. ctizin?
d. pl. hirrisy den cuzinon enti den gro-
zon. W.
BIKÜZT.
a, pl. m. pachuzta, obmtosCpannis). Prnd. 1.
ÜMBEGECHUZTER, fliiwc/£^, . mit deme
lichte also mit deme guante. Wb.
ps. 103.
COZO? COZA?
cwguUimcnlus, animal segetes corrodens, quod
rustici cozun vocant. Pr. m.
CHOZÖN ist wohl nicht aufzustellen, denn
chozant. Sb. Ps. 2« chozent Bib. 7«, lo
queniur ist wohl chosont (s. CHOSON.).
und
chozzuntemo, persultanti (challontemo,
superbicnti). Prud. 1.
ist auch vielleicht nur Entstellung, etwa aus do-
zentemo, oder auch aus chosontcmo? Cf.
auch cheizjan. Doch könnte für die Annahme
dieses Worts unser ta tt{eU/ bdUti/ oder auch die
Glosse cotztnge, colurni. Id. sprechen.
CÜZ— kLt.
CUZlLÖN S. klZlLÖN.
540
CHEIZjan? In
p.a.s.n. daz cheizcnta, exultans. D. 11.339.
ist vielleicht chclzenta zu lesen; s.
,KALLON. Cf. aber auch CHAIZIL
und CHOZÖN.
CHAIZIL?
a.pl. chaicila, magistcos prurientes. Rg. 2.
CHÜZEMO, Ortsnamen.
CÖEZZIN s. KAZZA.
CHIZZlNl, Volk an der Peene (panis). A^am brem .
JxJUii^ ist vielleicht [cf. s'anskr. ^ri (gra, grä),
sonare, öder 6uchsru (^ö//j. srävayäihi^, au-
dirCy und den Uebergang des R in L] als Wur-
zel für KLA-PH, KLA-G'und
KL A-N-G aufzustellen. Xf. HL A-MAn.
CLAdolG (clafdolg? oder zu klawa^, kloa,
ungula?) 8. TOLG.-
KLiJi, ^Utf trifolium. — Hangt angels^ clsefra,
violae, hiemit zusammen? cf. SiUbtt st Sltt.
' kle, calta. D.
kle, culta, ^ecies floris. L. trifolium. Tr.
cl6, trifolium. h. calta. F. 2.
chle, calta. VE. ^. IL St Prud. 1.
chleo, calta. Prud. 2.
chlcon, calta, D. II. 314.
CHLEgowe, cleggowe. Orlsn. Cf. CHLET-
GOWE.
JVJul« Als primäre Wurzel von JvJulJlS
aufzustellen? und auf sanskr.Ii, liquefaccre (cf.
linere, limus), dem die gutturalis vorgetreten
ist, zu beziehen? Cf. IJX« Auch kletta, lappa^
scheint aus ihr gebildet; cf. cliba, lappa^ und
das allniederdeutsche clethar, gummi. Auch
KLEIIVUAN könnte hieher gezogen werden. Ct
auch unser SUi^iVf nord. klistr^ gluten.
Digitized by
Google
541
CLIa — KLU.
CL\A^f.,XUi,furfur. Cf. CLIUWA.
n. s. cHa, cohiabrum, furfur. L. Wn. 232, für-
für. Pr. iti.
^chlia, gasopha, trestir, ^//i7{///ii7^.Ph.2.
' chHba, t^.^ HTViSC, furfur, F,
cliuua, y^r/iir. Pr. in. -^
chliutta^ furfur. Pr. t Em. 31.
'chliuui, /wr/«r. Em/ 31.
chliwe^yiirjT/ir; Em; 32.
- !}./?/- (einige der folgenden Formto mögen auch
sing, seyn.)
' cliuira, r., fordili,y//7^//r^5. M. 33. cli-
uua kirstin, tysnnus. Rf.
i^faiiuua, fuf'Jwres. Sb. Ph. 2. furfnres
triHci. SsA,2. chliuua kirstina^gra/ia
hordei. Bib. 1.
cliwe V* ^TuozBy furfnres, Tr.
chUweöj/ttr/wr^j. Wn. 460.
ELOA, KLAWA, f., ^latxt, ungnla, unguis,
nord. klo, angels. clavu. — Cf. xSJuLJJlS^
aber auch KRAFO, KRAZÖN.
n. 5. cloa. Em. 19.) ,
cbloa, Rb. !; "''S^"'^-
et 5. chlauu. Bib. 1. 2.^ ,
^ki«.,.,^ X40. /adamantiscero, m
cnlauuo. M>. > , \
«k«i« ^ cu \ unguc adamanUno.
.cnaiauuo. Sb. ; °
!!./>/• chlawea Wn, 460.)
klawaTr. \,ungues.
d.pl. chlouu, pedibus (cynnij. VA. IX. 564.
chläuuon, unguibus. Bo. 5.
chlauuon], uncis. F. unsulis. N. 68, 32.
H. 22. , I
ANCHLA, talus, ANACHLA, tali, gehört wohl
nicht hicher, sondern zu ANCHAL (q. v. in A.)
CLADOLG, hieher?
KLAWJAN (KLAW£;N?), flauen; frören, pro-
rire, angs..clayan, scabere. Cf. nord. kloaz^
unguibus certare.
p. a. klauuenti, prurientes, scalpentes* Ra.
CLOIO s. CHLODIO.
KLAPPA— KLIB. 542
KLAPPÄ s. KLUB.
KLEB s. KLIB.
ivLlB. et K.LL — Wohl aus der sansk.
Wurzel lip, illinere, durch Vorsetzung der gut-
turalis entstanden. S. JUlxS«
KLlBAN, treiben, fleben, lit lipti; cf. angs.
cleafan, cleofan, adhaerere. Das simplex
kliban kommt nur bei Olfrid vor.
Inf kliban:
ni sahun sio nan sizen untar scaia-
larin er,
noh kliban themo manne, ther sc
inan lerti uuanne. O.IH. 16, 10.
(er) klibit: 1/ '
balo ther uns klibit ioh leidor
nu ni libit 0. II. 6, 36.
(sie) klibent:
uns klibent hiar in rihti manago
ummahti. Ö. V. 23, 77.
(cr)^libe:
thaz uns Tiiar in libethiu forahta
ni klibe. 0. IV. .37, 21.
thaz scado uns hiar ni klibe. O.
V. 1, 14.
gib druhtin segan sinan [cram]")"
in lichamon minan,
iöh theiz io hiar in libe minera
sela klibe. O. V. 3, 2.
thaz mih mit sinu nide ther fiant
io'bimidc,
ioh mir hiar zi libe guatalih io
klibe. O. V. 3, 20.
thaz huarlust mir ni klibe O HI
17, 64.
ioh mir io hiar zi libe nuiht al-
les io ni klibe,
ni si druhtin thaz thin uuillo ist,
thu io ginadiger bist 0.1.2,51.
JKJjU^ als primäre Wurzel von KXiUB i
KLUZ?
•) Grimm hat (Gramfai. IV. 957.) diese Stelle
unrecht verstanden; gib ist weder für geh e zu neh-
inen, noch sinan fiir thinan; im 3. Veree bezieht
sich sin eben so wie hier auf cruz^i.
[36']
Digitized by
Google
r
543
KLIB.
KLIB.'
544
(veri) kleib*:
«invii uoerkon et io kleib, uuiht
ungidanes ni bileib. Oh. 30.
thaz ouh thaz ni bileib, thaz id*
hane ouh hiar leid kleib. Oh. 98.
«fter themo muase so kleib er
satanase,
80 uuialt sin sar ubar al selbo
Iher diufaL O. IV. 12, 39.
kleip (im Akrostichon):
nngilonot ni bileib^ther gotes-
uuizode kleip. Os. 20.
GAKLlßAN, adhaerere.
(sie^ kachlipun, adhaeseruriL R.
AZKLlBAN, adhaerere.
(sie) azklipun, adhaeserunt. Ra.
BIKLtBAN, befleißen [In Mos. mit der Be-
deutung: ttmfommett, Derfc^^mac^ten, (ter(m:
daz si nieht bechliben (vor Hunger). Mos.
daz dei parigen (oves) ieht pechliben.
D. IIL 81. er (iacob) was uil nach be-
bechliben. Mos. er (esau) wäre uil
nach bechlibea D. IIL 72.1
(er) piklipit gl K. Y
piclipit Pa. Ra.J' ^'^«^^•
(er) pichleip, convaluii. M. 30. Gh. 1. 3.
coalevit. (Sbe. und £c 2. halien pi*
chleipit). Ec 1.
picleib, convaluit (vox in cordis au-
rej. Gh. 4.
(sie) fichWpun, adhaeserunt. VG. II. 422.
p, a. piklipanti. Ra. ), inciiamenta
piclipanti. Rar gL K.) Cfomites, ini»
tiaj.
ZÜOKLlBAN, adhaerere.
p. a* a. s. m. zuachlibantan; adhaeren-
fem. H. 20.
n.p}^ m. zndichVvhhxkie^adhaerentes*
H. 13.
KLEIBJAN, UthtXi. Das stmplex kommt nur
bei Otfirid vor, wenn nicht auch cleiuu,
ghUtino^ hieher gehört,
(ih) cleiuu, ghUtino. D. U. 190. [wenn
clekuu (in D. H. 190. ist clekun
Druckfehler) . so zu lesen ist; die
Glossen dieses cod, sind mehrentheils
mit der Geheimschrift, die statt der
Vokale die darauf folgenden Conso-
nanten setzt, geschrieben; oder ist
glutine zu lesen und cleiuu mbu?
(sie) kleibent:
ni giscrib iz kleibent. 0.111.7,53
(ar) klcibta:
githuar ein horo thar in uuar
inti kleibta mir thar ana sar.
0. III. 20, 48.
er kleibta mir ein horo thar.
0. m. 20, 59.
uuoraht er tho ein horo in uuar
mit sineru speicheln sar,
thaz klcibt er imo so er es ni
bat. in thero ougono stat O.
m. 20, 24.
kleipta. O. III. 20, 48. cod. V. UI.
20, 51L cod. V. Kn.
• (er) kleipti:
inti er er iz firslimti, theiz nui-
dorort ir^üunti,
ioh thaz er es firleibti, iz auur
thara kleibti. 0. II. 6, 30.
cleipti. 0. II. 6, 30. cod. F.
imp. s kleibi:
hugi hiar nu harto thero mt»
ncro u-uorto,
in herzen kleibj siu nu>sar — .
o. V. 15, sa
GAKLEIBJAN. Nur bei Olfrid.
(wir) gikleiben (con/.J:
thaz uuir thar zua huggen, in
herzen uns iz leggea,
uuiht es ni firleibcn, ni uuir
iz thar gikleiben. O.U.24,32.
(sie) gicleiptun sar tha^ guat fila
^fasto in iro muat 0. I. 9, 3^i.
gikleiptun. O. I. 9, 38. ced. P.
(sie) gicleiptin:
sie thaz in scrib gicleiptin.
0. I. I, 2.
gikleiptin. 0. I. t, 2. cod. P.
ANAKLEIBJAN, annebeii.
(du) anecleibest, inlinis. D. IL 317.
ANAGAKLEIBJAN.
anagicieibis (es steht anagidebis),
inlinies* A.
Digitized by
Google
545
ELIB.
KLOBO. KLUB-
546
BffitElBJAN, hüUibtn.
(er) piclilcipit (cf. pichleip in^bikli*
bau), coalevit. Sbc. Ec 2.
( ef ) p i c 1 c i p e, oblimet (sulcos). VG. HI. 136.
p.p. bicleibit:
haben ih gimeinit) ii^tniiat bi«
cleibit,
thaz ih einlnzzo midtf nüoroU
nuzzo. 0. !• 5, 29-
KLEB]^, KLEBJAN, ffeften (in&ansitiv). .
Inf. chleben: übe er (echinusj chleben
beginnet an demo sceffe. Bo« 5.
(er) chlebet, adhaeret (dir deratuoldes
unrehten). Wb. ps. 93* chlebet an
dien steinen. Bo. 5. albus ja e chlö»
hii nieht zu homo. Org.
chlepet, lentescit. VG. II. 250.
chlepit, reglutinabiiar. Prud. 1.
(er) chlebe: chlebe znnge min gonmen
minen, adhaereat. Wb. ps. 136.
(ne) chlebent in dero altnü eo, dero ni-
nnun ne ruochent sie. N. 17, 46.
(er) klebeta:
In imo er snazo lebeta, zi her»
,zen er mo klebeta. O. IL 9^ 37.
chl ep e ta, resedit (in rupe). VA. V, 180.
X^e) chlepdtun, adhaesenmL Pa.
(si^J cfalebetin vasto (dieGUeder). D.m.46.
p. a. chlebendo, haerens (an dien stei«
nen). Bo. 5.
ftZKLEB^N, anrieben, ädhaetire.
(sie) azclepeton, adfia^eruni. gl. K.
ANAKLEB£:N/anf(e6eri (intransitiv),
(er) anaclepet. gl K.) ' ". ^ ^
anchlepct. Pa, ) '
p.a. anaclepenti. gl. E.k coercitor, re*
ahnachlepenti. Pa.i tentor.
ZUOKLEBfeN, adhaerere.
(er) znöclebet sinero ^nennn. T. 100.
chlebet tuo: min selb cHlebet dir
zno, adglutihata ^^.'I^. 62, 9.
(er) znoclebeta einen^ö i)i^)t,o I>urg-
liuto, adhaesit., T. 97. ' '
chlebeta zuo: ferr^/t/i cble.betasi
(sela) zuo. N. tlÖ, 05.
ZASAMANAIäJ&B£:N, iM^mUixilUUn (in-
trinsiliV). - - • ^ .^ » 1>
p.a. d. pl. zesamine chlebenteo an
zueiu sternon. Mcp.
a. pL zesamine chlebente: zuene
(stcrna) an demo zese*
unen (ougen tauri) zesa-
mine chlebente. Mcp.
CLlBXjf., XUttt (angels. clibe, clife, lappa^
ögrimonia)^ lappa. Em. 23.
clipa. Sal. 4. \
chlibä. Sal. l.L rivola. Hieher.
chlipa. SaL 2.)
d.pl. clibon, lappis. £b.
lOEiB, jtletb, gluten.
n. s. chleib (chleibin.'SaI.4.)i gluten. S9I.
1. 2.
d. s. kleibe. D. IL 312. \
cleibe. D. II. 312. [, gluiine.
chleibe. D. II. 312. 318.)
FOGALCHLEIP, ^OQtllumi vUcarium. E^.
SMEROCHLEIP, arvina. R.; ^ LEEB.
CLEIBESAL (acc.J, Hmum (seriolae veteris
deradere). Pers. 2. HI.
CHLEIP (adj.?), viscosus (pastus). Prud. 1.
KLEB, KLEÖO, Aleber, Aletfleti gluten.
n. s. chlebe, gluten. F.
a. s. clep, gluten. VG. IV* 160.
KLEBETUOH.
KLEBAR, tltbtidf.
(ein galle chlebere. O. HI. 45.)
a.s.n. clep&raz. lenium ( gluten J. VG.
IV. 160.
CaLEP (Ällppe), Promontorium. Or.; s. DUNA.
' Hieber? cf. ängels. clif, cliof, rnpes, cautes.
CACHLEP, r., scesso, rupes. R.
HAOHCHLEP, consistorium. R.
KI4OBO 8. ICLÜB^
KjjIJB. yiellcicht auseiner Wurzel KLU;
cL aber auch JUUO. 1. ~^
KL1UBAN (klaub, klub, klob), fpalten,
{(iebeti/ fUuben; auch flaubent angs.clea-
fan;' noM. kliufä, iimi^^; et lit lapti.
sondere^
Digitized by
Google
f^
547
KLUB.
(Ä) chl^xxhiij ßndit^ Em. 21. .Sal.l.
chI^ip^t^//WfV. Sal. 4.
[uon <4.e^ C^'^^^^^) cMIubct sich
der lip in zuei bcin gelich. D.
IH. 46.]
(sie pbliubint:, die zene cbliubint, daz
man in den munt scjiubity Mos.)
(er) chlöny^, scinäebat. VX^ VÜ. 518.
(ym) chlnhouj geniimus Citiira nqsadop^
tione^ßliorumJl.'Eip.V.i. , ,
^ANTKLIUBAN. '
(fer) incloub:
incloub man mit then snerton
thaz kind ir then hanton. O.
I. 20, 17.
ZAKLIUBAN.
(er) ziehlube. Bo. 2. \(conj. praet.Jy di-
zechlübe. Bo. 3.) velleret,
CLUFriGER (einstiger. F. 1.), f luftig; fpaU
ÜSf fissilis. F. 2.
CLUFT, /., ©c^eere/ ^uefc^eere, forceps,
emunctoriunu
n. s* elufth. F. \
chluft. Sg- 184. Em. Zi.Lforcipula.
ein f. Sg. 184. . . ) .
g. s. ciuft, forficis. Aid. 2. 6. (oder ist
cluXt der namin.?)
a. s* cluft, vaiillam. Bib.
n.pl clutt (oder sirig.T)^ tmunctoriä^.jor'
cipes, qtiibus adustaluminaria pur^
gantun F. Bib. 1. 2. Wn. 863. Zt
chluft (sing.?J, emiinctoria* Rd Ib.
chlufti, emunctoria et vasa, 'ubi^
^ quae emuncta sunty extingumiur.
Bib. U forcipes. M£. Bib. 7. ,
^ clufti, fqrcipes. Bib. 7.
chluph ti, forcipes. M^. Sb. Bib. l, 2.
. chlufte^ emunctoria: ^\h. 9. -
chulupt (sing.?), emuncturia. A.
KLUPPA. Tr. \ , forcipula. Hieher? et
KLAPPA. Cr. Jangels, clyppaö, iz79*
CHLUPPE. Wn. 460.) jolecti. ' ' '
chlüppe, ybm/9^j. Bib. 5.
CLÜUI, emunctoria. Rh.
(cluuui, /ömp^j. Pt.) .
KLOBO, m. (ÄIo6.e, Älo6en), Illeher?
n. s. clob 6, aiicipula. F. 2^ J^
. >?.
KLUPPA -^KLAGA. 548
chlobo^T'NAMspi^a.^N. 123, 7. /
^ ^j globo. Tf. ) - . j,
;,r \.'d. ^ ^hjoheq: uzzer dero Cogelaro
chloben, muscipula. N. 123, 7.
,: JKLOBLOUa Hieber?
fflüüPPAÄ KLUB.
Kp:iB s. KLIB.
KLEBAR s. KLIB.
KLiPSI(?),r/*oi?. D.
KLx4l6A, /., Älagf; luctiis, gnerimonia, gue-
rela'yiamentatib. • — Ist G Suffix? oder K Präfix?
7?. s. chlag.a. Bo. 5.
got, got miner, sih an mih, ziu fer-
lieze du mib. Diu chlaga ist se-
ciindum hominem. N. 21, 8.
6U6 cliaiela sih daujd rau.uon er-
hugendo; eif unoUa^dia rauua»
diu in andcrro uuerlte ist, dara
lan£;eta in, disses libes irdxoz
: in, dannan ist disiu chlaga« N*
37, 1. _ .[ ■ \ :
u^Il hara ist diu chlaga des inuner-
, tigi^B leides, hara nah folgeildia
chlaga des uzuuertigen leides.
• ' N. 37, 11.
iiuanda diz vox martyr um i&tj be-
Vv ' diu ist disin chlaga ze ferne-
menne föne dien., die sih inmar-
tyrio geloxihton nnde ad paganis»
mum iruuunden. N. 43, 12.
g« s. klaga: ni namun sie thin meina thero
uu^bo klaga gouma. 0. IV. 27, 1.
chlago. Bo. 5.
d f. c^jkp» iwtu. yp*,*«
chlaga: in chlaga (pin ifa scnldig). G).
ehiagc, planctu. Wb.
a. s. klaga: thaz thu zi mir na qnati inti
^ ^ , ^j'^^. Kl^gft ^s ii^Liu O. IL 8, 21.
chlaga, guerimoniam* Can« 13, amer*
Digitized by
Google
m
KLAGA.
KLAGA.
550
licha cfrlaga. Bo. 5. rehta cblaga«
Bo. 5. »
n.pl c\k\5i^iLy qiiaerimöniae (förerues). Bo. 5.
dp/, clagon. Wm. 5, 7.
chlägdn. Bo. 5. Wm. IX. 5, 7.
i7.p/. chlagä, querelas. Bo. 5.
KLAGASANG.
KLAGALiH, fläfllic^.
taz mir chlagelih tuncbcir Bo. 5. .
d.s.m.n. claglicheiäo, iugabri (vestej.
Ctn. 13.
chlagalicbemo. M>. \ • . .
chlagalihemo. Uib. l.fy''^^
chlagelihem. Bib. 5. ) C^^^^^C^-
d. srf. clagelichero^ luguiri. fX IL 3iS.
aL' s. m» chlagelicben uuttoft, querinuh
nianu Bo. 1.
4i* $. f. cblagelicba fastun. N. 34, 13.
n.pLf. (oder sing.?) cblagaJicba uueve-
\ ' ■ ■' ninga^, flebiles efulatus.VmA. 1.
KLAGÖP«, KJLAGJAN^ KLAGEN, flagcn; nord.
klarga, ac^isare. ^
Bedeutsng und Gebraocb:
querLQti. i^Z. 6. 10* U. 12. A^ VS. Bo. 1.
2. Mart
conquerL k. Casa. 4. Marl Re. Bo. 1; % 4. Ec.
htgere. Ho. \ - *
^daldre. VnsiLi. ^ •
' ingemiscere.^l^.>'Ekiib.
gemere. Bo. 5. Prud. i.
causari. Gd^ !• D. II. 283. K. 2. HB. VP.
ZI cblagonne sint iie sunda. Bo. 5.
daz cblaget si, daz oueinot si. N. 73, 1.
bangerot mib, da& ne cblago" ih dir,
non dieam tibi. N. 49, 12.
Aie (eos) cblag^t nu sancta, ecclesia. N.
43, 25.
gotes samenunga cblagot bier die de-
solalionem civitatis. N. 78, 1.
Quaz suabti si so barto tbero klagon«
tero uuörto. O, V. 7, 48.
klagoht tbio ereran ziti. O. V. 6, 70.
cblagoe, causeUir (de minore substaMiaJ.
K. 2.
klagota io bi noti min selbes armuati.
O. IIL 20, 40.
klagota ira uueuua bira dobter liaba^
O. ffl. 10, 6.
klagota io gilicho thia dobtet unenag-
licbo. 0, m. 10, 14.
klagota io thaz ira ser, tbaz iz irbar-
meti in an mer. O* III. 10, 28.
fiib z/ibarin er nintfaabeta^ tbar man
tben broader klagota. 6. III. 24, 58.
chlageta sine gefeften. Bo. 5.
klagetun tbo thitl selbun uuib tbaz ira
eigena üb. O. IV.' 34, 25.
sie giangun inan klagonti iob io fon
imo sagcnti. O. V. 9, 7.
iob klagont tbera ferti tbia filulangun
berti. 0. V. e; 46.
klagon, daz-:
,• . er cblagoe, daz er nu dürftig ist ir-
diskero labo. N. 114, 4.
du clagofit, daz syndgoga so umbe-
quamo sieb bekeret ad ßdem meam.
Wm. 6, 12. •
cblagot, daz er ungebiet ist, Bo. 5.
sih kliigon: . ^
ne cblago dih nieht« Bo. 5.
ecclesia cblagot sih, uuaz si föne übe-
len erliten habe. N. 128, !•
sib sus chlagota. Bo. 5.
cblageton.^ib, doluerunt. Nh.
ih sagen iu in ala uuar^ klagont ma-
nage sih tbar,
mit seren managfalton iob leidlichen
uuorton. O. II, 23, 23.
^so uuar so sie sih klago tun. 0.111.14,76.
tbaz sie sih er ni klagotun, so uue-
naglicho lebetun. 0. V. 6, 44.
sib klagdn mit gea.: ,
er sib ze imo cblageti dero uneron.
Bo. 5.,
horta ih tie gotasib cblagon irp no-
tegungo. Mcp.
dero sib ouh paulus chlageta. N. 31, 7-
sib klagen mit fona:
mit cedar sint filii tenebramm bczei-
chenet, uon den ib mih cblagon.
Wm. 1, 5.
Digitized by
Google
551
KLAGA.
KLEK.
652
> Fotm und Flexion ^
Inf. clagon. A. Gd. 1.
eblag6n. Bo. 5. Mcp.
chlagen. Oll.
glagon. Can. 4.
%\ klagonne. O. V. 7, 23.
ze chlägonnc. Bo. 5.
za chlagunna. Prud« 1.
(ib) chlagom..B.
clagon, Wra. I. B. III. 1, 5.
chlagon. Wm. 1, 5. Marl. Ne.
chlago. N. 49, 12.
(do) clagost (es steht clagot). D. ü. 283.
cUgost Wm. 6, 12.
chlagost« Wm. 6, 12-
(cr) klag'ot. Gc. 12.
clagot. A. Gc. in. 11.
chlag^ot. Gc. 1. 3. 6. Bc. Bo. 5. N. 78,
1. 128, 1.
chlaget. N. 43, 25. 73, 1.
(wir) chlagomes. R.
chlagon. Ho.
klagun. Ho.
(sie) klagont 0. II. 23, 83. V. 6, 46. 70.
(er) chlagoe. K. 2. N. 114, 4.
chlago. RB.
(iTi) klagota. 0. HL 20, 40.
klagcta. VS.
chlagcta. N. 114, 3.
(du).chlagot08. Gd. 1.
chlagetöst Bo. 5.
(er) klagota. 0. UI. 10, 6. 14. 28. 24, 58.
chlagota. Bo. 2. 4.
chlageta. Bo. 1, 5, N. 31, 7.
(sie) klagolun. O. III. {14, 76. IV. 34, 25.
V. 6, 44.
chlageton. Nh.
chlngiton. Nb. ü.
(er) chlaget}; Bo. 5.
ivfip, $. chlago. Bo. ^. 3. 5.
im/i.;?/. klaget 0. IV. 26, 31.
p.a. chlagonde. Bo. 5.
klagonli. 0. V. 9, 7.
n. s. m. chlagonter. MarL
d. s. m. chlagantemo. VP.
a. s. m. chlaguntan., Prud. 1*
fthlagent^il^ Ho.
R. pl. m. chlagonta. Ec
g. pl. klagont er o. 0. V. 7, 48.
GAKLAGÖN, SIH GAKLAGON.
Inf. gechlagon: uues mugen sie sih
geclilagon. N. 80, 14.
nieman ne ist der sinero damna-
tionis sih mit rehte gechlagon
muge. N. 118, 137.
des ne mag sih nioman follun ke*
chlägi^n, conqueri. Bo. 5.
(er) gtklagola: ni dcta siu es anur
mer, giklagota ekrodo ira ser.
O. III. 11, 7.
(er) giklagoti; v^
/ ni si aunr tliaz iruuelitt then
not imö gizeliti,
thia thürfti mo grklagoti io
after ruafcnti. O. HI. 11, ^4.
p. a. kicla^ot si, causeniur (de grossitU'-
dine vestimeniorumj. £. 55.
ÜNGAKLAGÖT, ungefUgO ttubeflagfi
kommt nur in folgender enUtdlter Gl. vor:
jungigla^otag) in, lamaUUs. A.. .
ARKLAGJAN.
irchlagint« UUerpällaverint. Bib. 6. ^
BIKLAGÖN, UUaitn.
Inf. zi pichlagonne,^d9iferOTd!MB.Gh.3.
p.p. bechlagot VLXkixt (desolatio £ivit(i*
tisj. N. 78, 1.
n. $. m* biciagoter, coneUmatus.
Gd. 4.
KLAGUNGA, f.. ÄUgujiij.
n. s, (pl?J klagunga, moesta. D. II. 346«
a. s. clagungam ^5ic^. Can« 4.>,^ii^rimo*
chlagnnga. Rg. 2. i nianu
n.a.pl.(s.?J clagunga, lamenia. Re.
KLAGOT, m., ploratus, gemitus.
n. $. chlagot, ploratus. Le. 1. 3«.
g. s. chlagidU: uuort chlagidt«^ verba
gemitnUm. N. 101> 28.
a. s. chlagut, gemitum. Prud. 1«
KLAGARI, m., XlH^Xf XU^er.
clagare, querulus. Tr.
clager, luguber. Zt (oder ist ein adj. dag,
clagi anzimehmen?)
KLA.
Digitized by
Google
553
KLEK— KLOCH.
KlAGARA,/., XlSgeritt, lameniaUix.
n.^s. chlagara» lamentatrh^ {eß sieht; chla-
rata, lamentatio). Rb.
n.;?/. chlagara. M>. BUk 1. 2.K lamentairi^
chlagari. Bib. 7. ' ces.
KTiKKjAW« «^ Wenn in deme plaote lak er
beelochen. Cdg. hieher gehört, so ist auch
ein stark deklinirendes kiek an anzunehmen. -«
d KLENKJAN; ist auch nord. bleckja, anUU
tVXi damit im Zusammenhang?
(sie) klekent:
ih giagaleizon, thazistuuar, thaz
ih inan giholon thar,
ni klekent mir zi heiti thio lie-
bua arabeiti. O. V« 7, 52.
KICLECHIT, p. p., quassata. Ib. Rd.
ZIKLEKIT, p.p. ^
tho nuard sar Crbrochan thazgoteshu-
ses lachan,
thaz man zi thiu iu thar gihiang^ thiu
zerubim untarfiang.
altari then diuron ioh then disg zi
uuaron,
elln thin llohtfaz, ni uuas thes lacha-
nes thio baz.
iz uuard tho ziklekit, ni liaz es uuiht
bithekit O. IV. 33, 37-
Sollte
ARKLIHHOD, exiinctus. gl K.
hieher gehören?
CSUXtK s. KLIa.
ArKLIHHoD, extinctus. gl K.
KLOCHÖN, fiopfen. cf.KL0PH6N,KLA-
PHÖN, KLAKjan, aber auch angs. cloccan,
glocirej sonwn edere. Gehört glocca, das iph
in 6 eingetragen habe, hieher, in welchem K
(CH) zu G erweicht seyn könnte? et angeb«
cluggß, nord* klucka, campana,
Inf. cloccon. gl. K^i
cjoekon. Ra. |, cadere,
h^lochon. Pa. )
(er) clohhot, pulsat (signum horaej. K. 48.
IV.
CHLICHURU-KLETTA. 554
chlocchot: et max, tU aUquta pulsave*
rit, chlocchot, aut pauper clamave-
rii, deograiias, respondeat. K. 66. uz
aide in ne mag danne oieman, so si
^ CportaJ ze iungest peslozen uuir-
det; nieman ne beitet dar uz^ uiian-
da mannelih mendet, daz er dar
inne uuesen muoz; uuile ieraan
dar in, der chlocchot danne inge-
meitun, uuanda din po^ta beslor
xen stat N. 147, 2.
chlochot, palpat (proximorum osiiaj,
Sb. Bib. l. 2, 3. adtrectnt. Pa, gl. K.
(in gl. K. steht hchochot)
cholochot, palpat (ostiaj. I/Ux. Bih* 7.
p. a. chlochonti, pulsansl K. 58,
chlocchendo: lobont in singendo, pla-
sindo, chlocchendo etc. N. 150, 4.
n.pl.m. hXochoniey pulsßniesCianuam)
a 1. '^ ^
CHLICHÜRIA s. KICHEIU.
CLÜCU s. CLIUWA,
CLiATA^ Ortsnamen.
CLATABURG. Ortsnamen.
CHLETgOWE, Ortsnamen,
KLETTA, KLEDDA, /, Kl^TTO.
KLEDDO, JH., StUtXtf lappa.
n. s. kletta, lappa. Tr. paliurus, Sal 2,
chletta, /a/i;70. jBm. 31.
ehledda, lappa. MA. 1. Bib. 1. % 5.
cletto, lappa. BiJ). ftfon. 2.
cbito (oder ist cletto j^u les^en?), lappa.
Wn. 232. - ^
chletto, lappa, Bib- 7.
chleddo, lappacium. I^
chlette, lappa, Wn. 460,
i}.p/. cblettun, lappae. VG. l 153,
.</./;/. klet OD. D. IJ. 317. V
cbicddon. D. 11 317. Prud. 3.}, lähpis.
chledon. D. II. 317. j
[37]
Digitized by
Google
555
OJDA—KLAPft
CHLEPF. KLOPa
556
KINCLETTA, /., eifcnf Iftte, €f fenf rattli ver^
bena. PfL 1. 2.
, DENICLETA (?), agrimania. W.
CHLED\VIIR4
CLIjDA,'/., crates. Ih. Ist eä ein deutsdies Wort?
Cf. cUdoj crates, tabula viminibus aut virgtiU
tis contexta. gl. man.
praeparaverunt clidas ad depellanduni per
frirtuUm ipsum casiellum. Ann. fr. 776.
und
Si quis alterius ingenuam de crinüne seu
Stria aut herbaria si sit et eam priserit
et ipsam in clida miserit--. Si inclida
ndssa nonfuerit^. Cap. ad leg.alam.22.
CHLODIO (clojo bei Sidon. apolL chlogio
bei Greg, ttsr.% Frankenkonig» Gesta reg.franc.
Cf. die nom. pr. in JLjJLiL/«
CBLODOVEus (firänkischer Konig, Sohn^des
Childerich und Enkel des Meroveos), CHLa
DOMIR. CHLODOBODO.
CHLOTHAHARI (chiothachartus, frankischer Kö-
nig. Paul diacj, CHLOTAR, iotffati iu*
t^et/ Mannsnamen«
CHLOTHU^r, XlQtWit, n. pr./.
kaCUüT s. CliüWA.
CLAODICus, Fürst der Kymbren. Orosios.
CLOTTENO, Ortsnamen.
KLAUTINATii, Volk in Vindelizien. Slrabo. a
CATENATes.
CHLOTAR a CHLODIO.
KLAPH6N, klaphfan, fUffen, tlapptn, tlapf
ptxtti nord. klappa, palpare, scalpere^ ttmdcre.
a BECHLEPFET, CLEPFEL und KLOPHON;
auchCLOBO. Gehört auch klappa (s. kluppa
inKLUB)hiehcr?
Inf. claffon, slagoü, conplodere. A-
(^) chlafot: so der uuini in dien onel-
chenen betanuuirt, taanaouipei*
tendo chlafot er. Mcp.
(rie) chlaphont,iiior€Wi/ar(^jiia:a^.VA.V1.297,
(er) chlaphda, intonabat. VA. IX. 709.
(sie) chlafotun, crepiiabant (venia). VA.
VL 209-
p. a. chlafanti [quassanie CsiliqnaJI. VG. 2.
L 74.
nL s. m. der chlafondo doner, resul-
,tans fragor. Mcp.
g. s. f. chlaffantero, quassanie (mü^
qua). VG. L 74.
i».a.;»£.m. chlafenta, sonantia (saxa).
VA. VL 551.
clafonta, sananies (frenos). VG.
III. 184.
d. pl. cblafonten, fragosis (saxis).
VA. VU. 566.
KLAFLEIH. ,
KLAFHLUT.
CLADOLG?
ANAKLAF, in., Impetus.
n. s. anachlaph, impetus. Sb. Bib. 1. 2.
a. s. anaclaph. Sb. \, v., analouf,
. anachlaph. Mz. Bib. 2.(^11/7^/0111 (fece-
anclaph. Bib. 5. ) runt in eum).
KLAFOD, m., strepiius.
n. ^. claffoth, Stridor. D. IL 2S4.
chlaffot, strepiius (mundi). N. 84, 9.
n.pL chlaffoda (sing.?), iractus (catena-
Tum). Prud. 1.
chlafod, crepiUiS. VA. XH. 924.
CLAFÜNGA, /., Stridor (deniium). T. 77.
CHLAFLirriNBAH, Bachnamen. .
BeCHLEjPFeT ne uuurte, ne opprimeretur (in
dero nahtfinsteri). Mcp. Cf. klaphon; nord.
kl lpa,/or7fi^^re> hängt wofal nIcEt damitznsammen.
KL0PH^,flpj)fen,;7ii/#flr«. C£ KLAPH6n,
CLEPFEL und KLOKÖN. _ Kommt nur
in T. und W., und in der Glosse des \%. Jahr-
hunderts: anchloppe, pulset. Wn. 1542., vor.
Inf. clofon, pulsare. T. 113.
imp.pL clophot, pulsate. T. 40, 4.
p.a. d.s.m. cloflkoniemo,pulsanii. T.^&
^Digitized by
Google
557
KLUF— KLEIM.
CLEMO— KLAN.
558
GICLOPHOT (werden), ptäsaiiur. W.
ANAKLOPJAN, anf(o(>f(n.
(.anchloppe, pulset, Wiu 1542.)
KLUF s. KLUB-
CLEFFAL, tenar (>ä;«q, flache J&anb). Eng. Ct
CLESSAL
celiffal, tenar. F* 2«
CTiEPFEL, Äleppel/ piectrum. Hd. Cf. kla-
phoQ und klophon,
KLUFT s. KLUB,
CLAFDRA, Älafttr, cubilus, Sg, 292. (Pt)
CHLAMEZiAN s. HLAMezian.
KLAMjaN, tUmmttt/ nord. klemma, coarctare;
c£ nord. klampi, fibula, klambra, quam ru.
dissime cumülare vel conslruere, sc. parietem,
nnd angels. clam, lutum, clam, dorn, vineu'
hon, ligamen, retinaculum, carcer, plasma.
S. auch KLEIMJAN, CLEIMO nnd KLI.
^D^LAMJAN.
(du) bechleimtes, plasmasti (ea), Wb.
ps. 73. Hieher?
pichlemmit, ohstruclum. Bib. 1. Ps. 2.
[CHLAMPHEREN: so uaste hiez er si (ar-
che) chlamphercnnnde limen. D. III. 60.^
CLAMMA, Ortsnamen.
CHLAMMINSTEIN, Ortenamen.
PiKHLElVlEan-1 s. piCHLEIMenti.
kleimjak. Cf. KLI, KLIB, klam-
JAN, cleimo, und nord. kleima, illinere^ ma^
culare.
(sie) chleimten (hente dine taten mih unde
chW\mieik^h\\\Attetk^m\h)^plasmave*
Tunt. Wb. ps. 118. Hicher ? Cf. KLAMJAN.
BIKLEIMJAN.
du bechleimtes, ptasnfosti (eaj. Wb. ps.
73. Hieher?
pichleimenti (pikhiementi. ^L K.), con-^
taminata. Pa.
CLEIMO, gILf, gUris. Bib. 7. - Nach dieser
Angabe des gen. gUris^ sollle man in cleimo
Uebersetzung des Thiernamens glk sehen. Sollte
aber glitis statt güris zu lesen seyn, oder der
Glossator glis, gliris mit gUs, glitis verwechselt
haben, so könnte man cleimo mit kltban zu-
sammenstelleh, und Se^nt; terra tenax, darunter
vergehen (cf. pichleimenti und angels. dam,
lutum) ^ oder auch lappa, JtUttej denn der in
den Versen (Joh. de Janua)
glis animal, glis terra tenax, glis lappa
vocatur,
risprimum, glitis tenet altera^ tertia glissis,
vis animaU tis terra tenax, sis lappa w-
caitir,
angegebene Unterschied findet sich wohl nicht im-'
mer beobachtet, so wird z. B. ^uch glis,glitis/m den
Glossen Id. durch cletha, lappa, erklärt. Hiezu
kommt, dals aufeer jenen glis, gliris, glis, gli.
tis, glis, gHssis und dem glis, glidis, mucor
auch noch ein b'^ glis, glittis, cicada, gefun-
den wird.
KLMBan, fUmmtn, angds. cllman, scandere.
Cf. KLIB und kleim.
chlimbanti, scandens. Ib. Rd.
chlimbanter, scandens (verticem coelij. H. 2.
. r
KLAMFarjak (flammcrtO s. KLAMjan.
KLA]V(KLIN). cKLI^i
nere; auch nord. klina, iliinere, inquinare.
KLENAN (klin, klan), lUUn, fc^ml«r«n.
chlinit, coUinit. F. D. II 330.
GAKLENAN.
(er) giklan;
ir thc.r suntilosa man thazho.
ro in thiu ougun giklan. 0.
III. 4.
p.p. kichlenen, atnglutinata. Gc 9.
BKLENAN.
(sie) picblenent, Ununt. Gh. 1. 3. -
[37*] ^ I
uigitized by VjOOQ IC
559
CLANA— KLEINI.
KLEINL
560
(er) biklan:
er onh mit horoonis iz t^^oga)
biklam O. IU.20,/157.
p.p* biklenan« \
bichlenanJ ^^j.^^ ^ ^ ^^
becbienen.l
bichlenen./
pichlenan, coUiia. D. II. 313.
DÜRHKLENAN.
duruhchlenes (es steht durahchene8)j
perlinias. R.
FARKLENJAN.
(mit peche unt mit firnise die zeinen
si verchfonite. Mos.)
CXiANA) Ortsnamen.
CXiENO) m. (c£ gleimo), dcencula fsicj. F.
1. 2, Tr. Mon. 2. Zf. 2. (Id.)
KLEINI) tltini nord. kl^n, parvus, tener; cf.
angels. clsene, punis, nnd hldene, macer.
Bedeutung und Gebrauch:
subtilis. R. Em. 29. Rb. Rd. Ib.
gracilis. R. Eb. D. U. 314. 378.
minutus. Gc 1. 6. Prud. i. D. U. 329. M. 29. Sb.
ienuis. D. 11. 314.
eangntis. Bo. 5.
parvus* Pnid. 1.
sagax* Gh.
versutas. D. IL 341.
argulns. M. 33. Sb. Ph. 1. 2.
chleinner, scevus. Tg. 5.
chleine uuas iro uuät, tenulssimis Jilis. Bo. 5.
mit chleinnero analigungo, gracilenta ad-
fixiotiC. Mcp.
chleinemOy gracili, (surculo). Prud. 1.
chleina, tewäa (vellera). VG. H. 121.
ehleinaz, //m^w/^to (lucemam). MarL
chleinan^ minutis fpimciisj. Prud. 1.
disses chicincn stupfes, exigm momenti»
Bo. 5.
chleina, carbaseos. VA. XI. 776.
chleiniu, niientia (lintea). Prud. 1. ^ ^ ^^
chleinan, eminulis (üigitisj. Prud. 1. ^
melo chlcinista, polenta. Ja.
deine win (et angeU clsnan vin, m^cim),
honorarium vinum. Hs.
mit chleinero lutun, aeiUo tinmtu sonara.
Mcp.
cleni, ciraimspectas (insldias). Gc. 3.
chlenor,^Ärj7ior (Intentio)* Em. 30.
chlernen rat, naita consUia. ^. 63» 7.
[grozzez noch chleinez (hörn). Mos.]
(mit herige uile chleinime. Mos.)
ein cleiniu roihgerta. Wm. '3, 6.
kleinero garno. O. IV. 29, 33.
kleinen fadomon. 0. IV. 29, 7.
kleinen duachon. O. IV. 35, 34.
chleineren geziuges. Mcp.
kleinun uuizzL 0. III. 7, 62.
cleinero githanko. OL 17.
kleinen uuorton. 0. IV. 8, 3.
Form und Flexion:
kleini. Em. 29.
chleini R.
deine. Hs.
claine (es steht daine; s. WIN). Tr.
chleine. Bo. 5.
chlein. Rb.
clenl Gc 3.
fi. s. m. chleinner. Gh. i. Tg. 3. D. IL 378.
deiner, fjb.
n. s. jf. cleiniu. Wm. 3, 6. I.
klelniu. Wm. 3, 6. II.
cbleiniu. Wm. 3, 6. IX.
cleinu. Wm. 3, 6. lU. IV.
chleniu. D. IL341.
g. s. Hl. chl einen. Bo. 5.
d. s. m. chleinemo. Prud. 1.
</. s. fp chleinnero. Mcp.
chleinero. Mcp.
a. s. m. chicinen. M. 63, 7.
ch 1 e i n a n (es steht bei gracili). D. II. 3 1 4.
a. s. f. kleinun. O. UL 7, 62.
chleina (wenn chleina sun4a, wel-
ches minuta prcrata übersetzt, nicht
als pl. zu nehmen ist). N. 39« 13.
a. s. n. chleinaz^ Mart
ii.a./9/.iii. chleina; VA. XL 776«, auch wohl
in VG. IL 121., obgleich es tenuia
übersetzt.
Digitized by
Google
561
KLEm
KLEINI.
562
cl e 1 na? (es i^>ersettt iim»/€ii). Pmd. 1.
.cleined? (es üJ^^rmU t^wes). D.
IL 314.
n\n.pUf. chleipno. Sb. Gc 1. 6. M. 29«
chleino. M 33* Pb. 1. 2.
B.i7.p/. lt. chleinniu, Rb, Sb.
cleiniu, SL %% Gc 6.
chleiniu. Gc* 1. Prud. 1.
g. pl klcinero- O. IV. 29, 33.
cleinero (im AkrosÜGhon). OL VI*
d. pl chleinnen. D. U. 329-
kleinen. 0. IV. 8, 3. 29, 7. 32. 35, 34.
chleinan, Pnid. 1.
Compar.
chlenor. Em. 30.
n. $. n. chleinera, Org.
cleinira? (es übersetzt JuöliAor).
Ib. Rd.
g. s. n. chleineren. Mcp.
Superl
n. s. n. cleinista. Ja.
KLEINO, Adv., f Uin.
Formen: '
kleino. 0.
cleino. Ib.
chleino. Bib. 1. GL 1. % Z. Bo. 5. Mcp. Rd.
Rg. 3. ^
Compar. kleinor. O.
Bedeutung und Gebraudi;
nunuiatim. Bib. 1. Ib.
subiiUUr. Gb. 1. 2. 3.
chleino kiprohbotaz, miniUatim* Rd.
chleino sol man ribin. Rg^ 3*
chleino gemalnemo^ Bd. 5. . >
tiu dien allen ehUiAö ^na lag. Mcp.
kl^ino giredinot O. I. 1, 7. irfurbent.
O. L 1, 27. frageta. 0. I. 22, 36. zaita.
O. V. 9, 56. inthekit 0. V. 14, 27. sin
körn refno^ 0. L 27^ 54*
kleinor ahtotun. Q. IIL 20, 64. redinon.
O. III. 12, 1. IV. 2, 30. 10, 1. reken. 0.
II. 9, 69.
ÜNTARKLEINL
tes ist . alles merairius underchleine,
uuanda sermo gründet taz al. Mcp.
KLEINLIST.
KLEIISKOSÖN, KLEINKOSIG.
KLEINSTIMMI.
CLEINLIHHO (chleinlihbo, subtiliier. Rb.),
diligenter. Ib. Rd«
KLEINt,/, «(eine, j((({it|e{t, gttit^nf.
Bedeutung und Gebrauch:
solerüa. Bib. 1. 2. 5. 7. M<r» Ux. Sb.
indtistria. RB.
exp^ientia. VG. I. 4.
confecturn. La. L 1.
astiUia. D. IL 329. Prud. 1.
argumentum. Bo. 1. Gh. 1. Rg. 2. Ec Gc 3.
scientia. Ep. can. 2.
Ingenium (ariifidsj. Boi 5.
chleini, versutias. Mor.
ob iz uuar zi thiu gigai^ thaz man thia
diufi ni firstat,
thero brosmono kleini ioh thes brotes
reini. O. III. 7, 50.
ist iz prosun slihti, thaz drenkit thih
in rihti,
odo metres klelni, theist goama fila
reinL 0. Li, 20.
tharana datun sie ouh thaz duam, oug-
tun iro uuisduam, ,
ougtun iro kleini in thes dihtonnes
reini. 0. L 1, 6.
nnodi ist izhartosusfreokisgerouuorta
thia kleini al zi gisagenue ioh zi irre-
kenne. 0. V. 14, 4.
cbleinen rat^^a^ulaconai/ia^hinderstando
irlagen sie, uuanda daz uuesen ne '
mahta, daz sie iz rietin nnde doh un-
sculdig uuarin. Diu chleini uuas su^
ketan etc. N. 63, 7.
Form und Flexion r
n. $. kleini. O. L 1, 20
chleini. Bib. 1. 2. 7. VG. l. 4. La. I. 1.
M<x. RB. Bo. 1. Gh. 1. Rg. 2. N. 63, 7.
d. $. cleini. Prud. 1.
chleini. D. U. 329. Ec M^c Sb. Bib.
1. 2. 5.
a s. kleini. 0. L 1, 6. III. 7, 50. V. 14, 4.
cleini. O. L 1, 6. codd. V. F.
cheleini. Ep. can. 2.
chleiai. h^, 5.
n.;?/.? cleini, arguüfienta. Gc 3.
chleini, versutias. Mo*. Bib. L 2. 5. 8.
Digitized by
Google
563 CUDNACLA— KLANG
KLANG
564
chlaini. Bib* 6. ) ..
LI • • Ti'u A 1» versutias.
chlseini. Bib« 4. '
KLEINUNGA,/.
a, pl. die geraspoten ebleinnnga, $ori*
fas, I. minutissimas verum coHecti(h
nes. Mcp.
CLONACLA- M. 33. Sb.) Ätttifei; colm; %.
CHLONACHIA Ph. 2. i CUNCLA.
KLANKjan, ttmfc^Undctt; cf. jMinfe/ StUnUi
mdi KLAKjAN und KLAMjaX
GAKLANKJAN.
(da) kichlenkis. Rb.)
giglenchis. A. )'
p^n. kachlankhit Pa.) ^ ^ ^,
1-11 1 -^ i> (i iortuosum (by$-
kikleakit na. > i o« i_ o
kiklenkid. gl K. / ^
ANTKLÄJNKJAN, ISfen, <nt6lttbea
%\ tbiu thaz ib inklenke thie riomon^
thi er giscrenke. O. L 27, 60.
FARKLANKJAN? i
firklenkit [in Ra. steht farslecnklt (lies
farslenckit)], obtruncat. gl K.
X^Xixxllvr^ cf. clangere^ pord. klaka, hiaka
imdKXiA.
KUMGAN, fUn^tttf nord« klaka, klingia, clan-
gere, iinnire.
(er) clingit Ra. ) . .,
klinkit gl. K.^'^'''''''''''^~'•
(sie) cblingant, tinnienU Rb.
p.a. clinganti, tinniens, R. Ic.
chlinganter, tirmultis. Rb. clangor (es
steht chinganter; et kingilon in
« klingilon). Rb.
chlinganta, uorago (es steht uo-
raga). R£
dera chlingonti^ clangoris. Rh.
KJLJNGA, /., KLINGO, m., torrens, Ottllle,
S$ac^; doch ^ohl hieber als fprufrelnfr/ xU^
feinb.
II. s. klinka, nimpha. ^. K,
chlinga, torrens. N. 35, 9.
clingo, torrens. Sg. 242.
elincuiL Ra. i . \
klinkum. ^.KV^^''''^Yd^iV?J
klincon, pimpha. Ra. )
g. $0 chUngun: dero chlingun getranch er
an demo nnege, de iorrente in via
bibit. N. 109, 7.
d* 4. chlingnn; mit dero chlingun dinero
lustsami getrenchest du sie, ior-
rente voluptatts tuae potabü eos. N.
35, 9.
chlingen: föne chlingen trandh er,
de torrente bibit. N. 65, -6. die sige-
los uuurden in torrente, an dema
chlingen, Cison. N. 82, 10.
a. #• chlingun: unser sela durhuuuot die
chlingun, periransii torrentem. N.
123, 4.
klingon:
er after thesen uuorton giang in
einan garton,
ubar einan klingon sid tho ihesen
thingon. O. IV. 16, 2.
n.pl. chlinga:
also die chlinga, torrentes, beutien-
det uuerdent in demo suntuuin-
de. N. 126, 4.
die chlinga sint uuinteres pef^o*^
ren, so der nuarmo uuint chu-
met, so smilzetdaz fs unde loo-
fent d'anne die chlinga. N. 125,4
chlingen: uueder sie sin prunnen,
fontes, ald6 chlingen, torrentes. N.
73,15.
€!./>/. chlinga: du zebrache brunnen utide
chlinga, /onf^^ et torrentes. N.73, 15»
ÜÜAZARCHLINGA. R. x
ÜUAZARCUNGA. Ib. j, nympha.
ÜÜAZZARCHLINGA. Re.j
CLINGENOWA, ÄHtijjenau, Ortsnamen.
CX.1NGEINTAL, Ortsnamen.
KLENGÜNGA,/.
d. s. clingunge, assiiUu. Hd.
KUNGlLÖNjflinjeltv /iwmrtf. C^f. KLENGILON.
p. a. kingilonii. Pa. Ra. x , ,
kinkilonti. gl. K. ' '^'"«"•«' dochtfoU
kingilon r«V. R. ) ■"*'*•
n.pLm. clingelontcn, lotpiacet. £b.
Digitized by
Google
565 KLING— KLÜSA.
o. ph n.. clingiloniiQy cr^tantia (aera).
VG. IV. 151.
iCUNGILÖP, m., iümitus.
' ^<i«/72. chlingelöda^ tinniius. Mcp.
chlingilod, tianUus^ VG. IV. 64.
iOLlNGISON, clangere.
Inf. chlijiglson, clangor. Pa. ^ K.
(er) klingisot, clangit. Ra.
p. a. chlingesintiy crispaio. D. IL 339.
glinsondiu, crepitantia (lora). D. II.
343.; hieher ab SchrdibfeUer fiir clin-
gisoodiu?
KLANG» m., ftUng^ clangor.
o. s. guoten chlancb habenten, benetin^
nieniibus. N. 150, 5. x
KLENGÖN, eUngen, tirmre.
p. a. chlengontaz, iini&mB. BL 31.
KIENGILON, /iiiiwVe.
(er) chlengilota, tmmdU SaL 2.
/;. 0. clengilontaz. D. \
cblengilontaz. Le. 1« 3.>, iimdem.
clengilintiz. Le. 2. )
KLING- 8. KLANG.
OttJNCHO, «. pr.
CLUNGA, Augef, üt^lvnX, ghmus. Id. Ct
GLIDWA and GLONKO; «ach angs. cly-
ne, massa, nord. klumbr, globus, klftka, to*
malus, klAngr, taxetum.
CLUNGEUN, n., globus. Wn. 232.
GLUCIl, globuius. F. Tieneicht auch hieber; cf.
OJÜWA.
diONDICvs, Anführer der Basfameo. Lir.
CaLIRlH, clericus.
g. pl. chliricho, clericorum. IL 60.
KLUSA, SilunUi wohl dem Lat nadigebQdet
(c£ untar chlusom, intercluta)^ wie das hier
mit au%efUhrte KLOSTER dem bt claustrum.
d. ph chl^Boa,' claustris. Ec. 1. 2. Sbe.
chlasun: der bi den chlusnq gvsez-
Sit ist, qiii est in canali. W.
tintar chlusom. Pa. >, interclusa, ia.
1. K.»
«ntar cluseom. gl.
Urstpta.
CLESSAL—aJüWA. 566
KLOSINABL Tr. )
GLOSINARI. F. 2. f , incbuue.
CLOSENARE. Wn. 232. Mon. 2.)
CLOÜZARA,/.
g. s. clouzarun, virginis ctausae. Bih.
CHLÖSTER^ Slo^tt, claustra. M.27. Sb.Can.
10. 11,
CLÜSTffiNA, in CLUSTIRRUN (764), «« CHLÜ-
STÜRNUN (826), ad CHLUSTARJNÜM (808),
ad CULUSTURNON (817), OrUnameo.
CLES3AL? (d; cleffaLEns^ ceUffaL F.2.V
JSfduifUäUi J^anb.
clessal, bal, ir, vola, Tr. Hs. 1. 2L tenar (^
vati). Mon. 2.
CLÜSTIGER & CLUFnCER in KLUB.
CÜLOSTER s. KLUSA.
KLAWA 8. KLOA.
CLUWIA Ä. CUüWA.
CUWA s. CLIa und CXIUWÄ..
CLIUWA, /. und CIJUWI, B., angs. cleove,
«Hevea clive, clov e, ^haera, gkmuts; St»*
seif 5(Ip6(/ globus, glomus; a. JvLiU und
lat globus, glomus, altniederd. cloue. C( auch
KLiA.
I». s. cHuQäy glomus. Pr. m.;. hieber auch wohl
cluura, scihayspera» A.
cbliuua, glomus. Pr. t globus. R.
clinuua, glomus. Pr. v.
g. s* chli'uuis: in c^liuuls uuia ketana,
globosum. Mcp.
cliuua, coeli. Ra. (Es steht bei coelica^
cumina, und kann AAßt auch vieneichl
ds pl. angesehen werden, oder auch n.
a. s. seyn, da es eine Nebenglosse von
globum ist.)
d. s. (oder n.?) khliuua. gl. K.)
cbliuua. Ra. >, globo.
chlinuua« Pa. )
a. s. cblina» globum. Rb.
chliune, orbem^ Bo. 5'
q»ph cbliuue, orbes Cjglobososj. Mcp.
Digitized by VnOOQlC
567 CLUWEUN— KNA.
HALB CLUUUIA,/, J&ttlfcf«8el.
bexperine vet hemlsperia, quod nes ditimui
in F, halb cluuuia vel italia. G. '
CUÜWILI, CUUWILINj ».. «läuel/ XnSntU
chliwel, glomis. Wn, 460.
chliwelin, glmter. Wn, 460.
cluuaeliny globulus, L.
clSwcIin, globellum. Tr.
cliuvueli, glomos (lanae). Hor.
CLUCU, »v globulas. F. Wenn es nicht Schreib-
fehler ist, so kann das iu!autende c als eine
Verhärtung von w angesehen werden; vieUeicht
ist 6o auch unser Äugcl ans clnweli ent-
standen.
GAKUUWIT, p. p., gcfnauelt
n.plm. zasaniane kacHute,co»g:foÄfl/i.Rd.
CLUWELIN 6. CUUWA.
KLOZ a KOLZ und KLUZ.
KLÜZ. ciKLU.
KUUZAN, fleujen, fpaltcn.
(sie) kluxnn, divellebant; s. Schroeüers bwer.
Wörterbuch IL 365.
KLOZ, als Älof und «lo^ hiehcr? Die fönen-
den Formen gehören vidleicht nidit zu einem
und demselben Worte; ist kl6z und kloz zu
unterscheiden? Cf. auch nord. klöt, capulus
ensis vel globul^s capuK, angels» cleot, clutp
pittadum, lamina, sutura.
cloz, massay congesiio, Hd. si aliquis massa,
spise vel cjoz, veneno fuit cornspta, Hd.
cloz, massam* Hd.
chlozy pila. SL
chlozz^, incasiraturae. Rb.
A
KNA^ wnskf. jnÄ, lat gno-scere, griech-
yw3-|ui, Ut zino-ti. — Cf. JvAJMi) s. auch
namo. Gehört KNABO (auch kneht?) hicher?
KNAJAN, fennen, angels. cnavaut scire, nth
cere, »erd. kn&, passe.
ANTKNÄAN, erfennen, cogmscere.
(ih) incnahu minu, cognasco. T. 133.
intcna ih minaa faier« T« 133.
KNl
568
(sie) incnahent mih. T. 133.
(ih) inchnata, cognovi. Pa.
(sie) incnatun: sie nincnatun inan,
non cognaveruni eum. T. 91«
ARKNAJAN, erf ennetti cognoscere, agnasoere.
(du) irknaist:
ouh nuiht ihn thes nirknaist
tha-z uiunenes gidan ist* O.
V. 9, 19.
(ir) irknahett
thaz ist, qnad^er, nu uuuntar,
thaz ir nirknabet then man.
O. IIL 90, 145.
^0 managfalto ziti ih mit. in
bini hiar in noorolti,
mit muatu ir mir ni nahet ioh
mihnohnirknahetO.IV. 15,32.
thaz ir ni missifahet, ni unanu
ir nan irknahet,
sehet then ih küsse, so sit es
sar giuuisse. O. IV. 16, 25.
(sie) irknaent;
uuir uuarun umbitherbe ioh
harto filn dumbe, ^
so thie sar gotiuirknaent ouh
imo sih ni nahent O. V.5, 16.
(er) irknata inan. O. IL 7, 53.
si uuiht thoh sin nirknata ioh
giuuisso unanta^
theiz in ala unari ther gartari
uuarL O. V. 7, 45.
(sie) irknatun:
sie nirknatun noh tho thaz,
theiz er sus al giscriban'uuas.
O. V, 5, 17.
thiu gisiuni in sih indatun ioh
inan sar irknatun» O.V.10,18.
^ie nuiht thoh sin nirknatun.
O. V. 10, 28.
sie in tho reda datun, uuio sie
nan ouh irknatun. O.V.10,35.
ioh selbon krist irknatun. O.V.
13, 2.
^dtt) irknatist<
oba thu^ quad er, datist, thia
gotcsgiftirknatist.0. IL 14,23.
irknatis. O. IL 14, 23. cod. F.
(er)
Digitized by
Google
569
KNl
KNA.
570
(er) Irknatl O. UI. 16, 62. cod. F.
thaz inan ther Hut ir(cnati. 0. IIL
15, 20.
ouh thia muat dati thcheino mez-
zo irknatL O. IV. 12, 46.
iho uuant er in them noti, aih
anderlichan dati,
thaz man nan nirknati. 0. IV.
16, 32.
datun thic ginoza Imo angust
ouh tho groza,
sie quatun sum zi noti, thaz man
nan irknatl. O. IV. 18, 20.
8uar in io zi noti, thaz er nan
sar nirknati. 0. IV. 18, 31.
(wir) irknatin:
thaz uuir thaz irknatin, uuara
uuir gangan scoltin. 0. 111.21,31.
cod. F.
. (ir) irknatit:
ob ir mih irknatit, ir selbonthaz
instuantit,
ana langlicha frist, uuiolih ouh
min fater ist 0. IV. 15, 23. cod.F.
irknuatit 0. IV. 15, 23. codd. V. P.
(ne) irknatin:
thazsiethiniogihogetininenuon
iamer lobotin,
ioh sie thih irknatin inti thio«
nost thinaz datin. 0. I. 2, 38.
ioh ouh thaz folk irstuanti sines
selbes guati,
thie iungoron ouh irknatin bi
thesen selben datia O.III. 15,22.
quad, inan irknatin untar in, ioh
uuizut uuola uuanana ih bin.
O. IIL 16, 62.
sie hiäzun thiuganfuri sar, thaz
siu gizaltin thaz uuar, _
thaz siu alles uuio ni datin, in
thiu sie nan frknatin. O.IIL 20,80.
mit minnu got irknatin. O.IV.5,26.
imp, $• irknai mih. 0. V. 8, 31. 43.
n.p. archnait Pa. }
irchn.itgl.K.!'«^'"'"*-
URCHNAO, m., cognilor. Rf.
URKNilDA, f., cognith.
IV.
d. s. urchnaida, cognttione. Prud. 1.
UROBVAT, /., agnith. Ic.
d. s. urchnati. Ib. Rd.) . . .
rchanalLRb. }»««»"'«"•
ur(
BIKNÄJAN, erfennen, 6ifetttien.
Bedeutung und Gebrauch:
cognoscere. Frg. 19.
restpiscere. Can. 10. 11.
sie ne bechnaton gotes nicht N.85,14.
bechnati darana-. Mcp.
Mit acc.
er ne bechnait unsih furder mer,
cognoscet. N. 73, 22.
allero dingolih pechnaet man ix>
uone sinemo proprio. Org.
sus unnötige bechnata sie asaph.
N. 73, 5.
bechnata iro rarta, agnoverat. Mcp.
dhazs ir dhera dhrinissa ehiruni bi-
chnadi. Is. 4, 7.
bechnata dennumerum perfecimm.Jillep.
ih ne bechnata die in iro unmuozec*
heit nuerbinte. N. 70, 16.
sid er sie (gota) bechenata. Mcp.
bechnaton digitum du. Bo. 5^
daz sie nieman ne bechnati. N. 63,6.
pechnatin sie reht., ao bechnatin
sie mih. N. 68, 10.
dannan ne geuuerdoton sie mih pe-
chnahen. N. 68, 10.
Mit acc. c. Inf.
pechnata ih, sia uuese'n mina am*
mun. Bo. 5.
pechnata, nicht uuesen föne iino
selbemo. N. 67^ 10.
der sih ane got pechnata uuesin.
N. 33, 7.
dia er bechenata gerno helfen, wo-
veraL Mcp.
bechnaton, iz uuesen herliche acul-
de. Bo. 5u
ih ne bechnata dia buoeh scrift moy-
B\ mina heili uuesen« N. 70, 15.
Mit folgendem relativ:
bechnata uuaz iro fart meinda, re-
cognovit. Mcp.
[38]
Google
/^
Digitized by
571
KNA.
KNI. KNU.
572
bikn4t verdan mit gilt*
uuant er es tho ni uuard biknat
O. IL 6, 47.
sih biknäan bei Ts. und O.
bichnaa sib dher, dhazs ixs uuidhar
zuomi endi heidanliih ist, cognos-
cai. h. 3j 3«
bichnaan sib zi neinnanii,e christ go-
t e s s u n u , agnoscant, vocari christum
■ ßlium dei, Is. 5, 2.
so er (hano) erist tho irkrata, sih
petrus sar biknata. O. IV. 18, 35.
ob er sih thoh biknati^ iahi sos er
dati. O. n. 6, 43.
qoatun, sih thera dati noh tho baz
biknati. O. m. 20, 106.
Form und Flexion:
Inf. pecbnahen. N. 68, 10.
(er) bechnait N. 73, 22.
pechniet Org.
^sie) pichnant(pichnan.Can.lI.).Can.lO.
{er) bichnaa. Is. 3, 3.
bichnae. Frg. 51.
(sie) bichnaan. Is. 5, 2.
(ih) bechnäta. Bo. 5. N. 65, 14. 70, 15.
(er) biknata. O. IV. 18, 35.
bechnäta. Mop. N. 33, 7. 67, 10. 73, 5.
bechenäta. Mcp.
(wir) bechnaton. N. 73, 1.
(sie) becnaitun. Frg. 19.
bechnaton. Mcp. Bo. 5. N. 85, 14.
(er) biknati. O. II. 6, 43. lU. 20, 106.
bichnadi. Is. 4, 7.
bechnäti. Mcp. N. 63, 6.
(sie) bechnatin. N. 68, 10.
p.p. biknat O. IL 6, 47.
BIKNAT, BIKNiTI, BIKNiDA, /., Sc*
fennCni^, (Ittiuntnli.
g. s. pichnati, saiis/actionis. Gc 3.
d. s. xi bichategna (so entstellt ist die
/ Glosse), ad satis/actionem. A.
picnati,^ii//{/€icfio/ii. Can. 13.
bechnado: chomene ze bechna-
de uuarheite^ ad agmiionem
veritaiis. N. 106, 11.
a. s. pichnat, satisfactionem. M. 15.
Can. 11. 13.
EDSKNUOLIH, insigrM, htx&^mti e£ ein-
knuodiL
a.s.ti. daz einchnuolicha zeichen, in-
signe miraculum. Bo. 5.
KNÖT, KNÜOT,K]NUAT,nö//irii ; golh. knöds,
gens, genus. Cf. Jvixl i und kunni; s.
KAN..;
n. s. chnöti kapurt, consparsio. Gc 8.
Ilieher?
chnuat, natura. K. 37.
g* s. cnuati, naturae» K. 8. substantiae.
Wo. 2.
d. s. cnuati, naturae. IL^ 1. subsiantiae*
- Wo. 2.
a. s. onuat, substantiam (divinitaiisj.
Wo. 2.
chonot, genealogiam. £m. 19. (oder
.„ KAN?)
CHNODOMARIi/^, rex alamannorum. Am.
Hieher?
CHNUATLICHO, natnraliter. K. 7.
FRAMKNUAT,/., propago.
a. s. fr)amchnüat Rd. )
framchunuatlb.}'''^'^*'^-
EINKNÜODIL, insignis.
o. ^. m. einchnuadilem. Ib) . .
einchnuadile. Rd. i' "*W*"'*
BIKNÜODIUAN.
mir becnuodelet minesuuinesstim-
ma, vox audita mihi pulsantU amici.
Wm. 5, 2.
KNÖSLI, 12.» angs cnoslj proles,progenies.
g. s. cnosles. Fre. 23.)
u I 17 ^ (ualrono.
cbnosles. Frir. 7.)
KM s. KNU.
und vielleicht auch als Nebcnwurzel
KNU,
JxJLix^ ist >vohI als Wurzel flir knusjan,
knistjan [Uebergang von U in I ist niahls un-
gewöhnliches (cL I im Sprachschatz I. ), die Be-
deutung beider Wörter ist eine und dieselbe,
und knistjan ist nur dem Pialekt Nötkers und
Digitized by
Google
573
KNü..
KNü.
574
Wllleranis eigen; cL auch aogels. cnisan ne-
ben cQysan] anzunehmen i man vergleiche
sanskr. 3uiu, amterere^ und griecb. Tcvieiv^ xvu
iBiVj und die älthochd. Wurzeb Xlli U und
Vfiil« Vielleicht gehört auch knutil, can-
t^lus, und khnitan, tonsum (tun3um?J, Tg. 1.
zu dieser Wurzel. Sollte auch KNA als Ne-,
benwurzel aufzustellen seyn (cf. griech. xvuv)!
Vielleicht hängt nodus nicht mit sanskr. nah^
nadhy connectere, zusammen, sondern hat im
Anlaut die gutiuralis Tcrlbren, worauf das ahd.
chnodO) nord. knütr, -hniitr, angels. cnotta
fuhrt; dann würde man auch chpodo (auch
chnuphjan), als ZusammengeprelsteS) vielleicht
faieher bringen können. Aber die gutiuralis
kann auch im Deutschen erst als Anlaut vorgetre-
ten seyn.
KNUSJAN (fwtttfc^en), angels. cnysan, cnys-
sau, cnisan, nord. knosa, contundere, col-
Udere*
Inf. chnussan, alliderä (cof^Uationes ma-
las ad christumj. K. 4.
(er)-knusit, concuiit. gL K« ,
cnusit, allidet. T. 92.
GAKNUSJAN.
(er) kiknusit, incüssit (metum). gl. K.
p,p. kicnusit Pa. K conpulsa; öom»
cachnusit gl. K. 5 pungar.
gicnusit (in erda), allisus. T. 92. .
kichnusit nur tun, conlidebantur.
Ib. Rd.
kithrusit, quassaius. Ic ist vielleicht
als Schreibfehler fiir kichnusit zu
nehmen.
a.s.n. giknusita (ror), quassatam
(arundinemj. T. 69, 9.
ZÜAKECHNÜSITA, adlisii (ad christumj.
^ Kp.
FARKNUSJAN, conterere, elidere.
(ih) firchnussu. Ls. 3, 3.|, contero (por-
forchnussu. Frg.5l.) tasj.
(er) firchnusit, sublidit (murmur tene-
rum voce minutaj> Prud. 1.
(sie) firchnussent. Mij. Bib. 1. 2.), alli-
firchnusent Sb. Bib. 1. ) det^.
firchnusint, aUident. Bib. 5.
(du) firchnusitos. Mij. Bib. 2.i, aUisisti
firchnnsitost Sb. Bib.JL.) (nos in
manu inquietaiis nosiraej,
(er) fircnusita, eliserat. VA. VIII. 289.
(sie) ferchnusitun, elidebani. £c
p. p. aerchnuset hat, conlrivit (össq
meaj. Wb. <
n. s. m. firchnusiter, oder firchna-
soter ist wohl aus firso-
ter^ attritus. D. zu folgern.
cL^.m.n. furcnusitemo, relisa. D.
11.322.
ZAKNUSJAN, elidere.
(ih) zecnuse. Wn. 232.) ,. .
cerchnusi. Em.32,r
KNISTJAN, die in Notkers und WUlerams Dia-
lekt geltende Form statt KNUSJAN.
(er) chenistet: der sin (cbiot) chepi«
stet an den stein, allidei. N. 136,9.
(sie) chniston iro herza, toniriverunt. N.
146, 3.
(sie) chnistin, colliserint. Mcp,
imp. s. chniste daz herza. N. 146, 3.
p. a. chnistende, oblidens (serpeniesj. Afcp.
GAKNISTIT, p. p.
geehnistet uuirt, collidetur. N* 36, 24.
die gekniston (^geknisiton. Watt) li-
chamon«,Wm. 4, 14.
FARKNISTJAN.
Inf. ferchenisten (suln uuir die ge-
lüste an Christof. N. 136, 9.
(er) ferchenistet, conterei. N. 109, 5.
(du) ferchttistost mih mit uberteiledo
des todis, elisisti. N. 101, 10.
(er) ferchnisti: unde dia ein abalan-
go muhende ferchnisti, ande-
riu uznuurfe aide besoufti, et
quam ille exerciiam longa colli-
sione vexäverat^ alter äut ripaered-
deret out amne mersaret. Mcp. 26.
p.p. a.pl.m. ferchniste, elisos (rihtet
tct er uf). N. 144, 14.
die fercbnisten geheilen.
N. 146, 5.
CHNISTI,/., contritio. N. 13, 3. (christi in
Schilters Ausgabe der Psalmen ist Druckfehler.)
[38*]
Digitized by
Google
575
CNEO. CNIU.
KNABO—KNEHT.
576
CBBSISnPIDA,/.
a. heile iro miiotes chnistedä, etmiri-
tiones. N. 59, 4.
FERCHNISTEDA CoccJ, eontritioaet. N.
146, 3.
KNISnG, cotttritus.
a. fr/, m. die herze chnistigen, contrt-
tos corde. N. 146, 3.
CNE0 s. KNIU.
KNIU7 n., XnUf goth. kniu» nord. knft, hnie,
aogek. caeoT, lat genu^ griech. yiwy sanskr.
\knu. — CS. KAN#
n. s^ chniii. C.
cneo. Sg. 342.
chnie* Wn. 460.
d. s. kneune. T. 46, 2. 106. 200/2.
, a« «. kniu. Ra. ) umpi kniu,upar chneo,
ehneo. R. Pa.) super geniculum.
chniu. H. 2.
n.pl chnia. Em. 27. 31.
kneo. gl K.
knie. Tr.
d.pl. chneum. K. 35.
kneuun. T* 19^ 9.
kneuuoa T. 181, 1.
cneuuon. T. 92.
chniuuen. Mcp.
eneon? — upar edo umbi cneon, sti-
per genuculism. gL K.
e.pl chniu. H. 23. (D. Hl. 78)
knio. O. IV. 22, 25.
knie. Tr.
UPARKNIUÜI. gl K.)
UPARKNIÜI. Ra. [ , fenusr.
UPARCHNIUUI. Pa. )
KNIÜLAHAN.
CHNIOREST, marUile. Vi. t Hieher?
KNIORADA.
KNIOHOSA,
KNIOSCIBA.
CHNFEPOZ, Ortsnamen.
CHNIELIN («ntelein), n.
^. /7/. chnieline, geniadorttm. Bib. 6.
CHNiüRlG. Hichcr? cf. KNORZ.
mit chniurigen armin,/ac€rlaj£#(ori#.Mcp.
KNIUJAN, fttieeiu
p.a. ciinwLiiuenAoy genufUctendo.^.91^9*
kniendo, geniadando. Hd.
GAKNIÜJAN.
(ih) gikneuue (conj.J. 0. L 27, 58.
p.a. n.s. f. gechniuuentiu; AIcp.
CIINEWINC, n. pr. Hichcr?
CHNEWINGA, OrUnamcn.
KNABO, KINAPPO^JJnaSf, jtnappe, ang».
cnapsLypuer, nord. knapr, knapi, knappi,
puer, servfdM. — Cf. JSJ^I xx»
n. s. chnabc. Wn. 460.)
knapp«. Tr. l»'""^'
a. $. chnaben. [si gebar einen chnaben.
Mos. einen wenigen chnaben (das
Kind Moses im Korbe). Mos.]
chnappen, puerum. Wb.
CHNAPPO, n. pr.
CHNAPPEUN, Snihltinf adolescenUdus. Wb.
p«. 118.
KNEBIL, Stnthtl et CHEMBIL3 s. auA
CHUINEBELE. — Sollte nord. hneppa, con-
nectere (hnefi, pugnus, hneppa, airvatura\
hnapp-helda, compes equorum, zu verglei-
chen seyn?
knebcI.Tr. u columbar, beim Pfer-
chenebil. F. 1. Em. 32.) degeschirr.
Hieher gehört auch vielleicht
koehil, colubar. Wn. 232.
chriefarcl, columbar» Wn. 460.
vrenn knebil, chnebel xu lesen ist (chriebel
steht aber bei stamph, hurde, swegele).
A
KNAHan s. KNA-
KNEIHT, m., Xtuäftf angels. cniht, cnfoht,
iuvenis, puer, servus, cliens, miles. — Zä
KNA?
Bedeutung und Gebrauch:
puer. gl K. Is. 4, 6. Pa. T. 4, 8. RU
masculus. gl K.
inqtuUnus, A«
Digitized by
Google
577
KNEHT.
KNEHT.
57S
famülu$. Vfh.
vemaculus. Cr. Wo. 460. L«
senms. Me«
vassus. Sah 1. 2. 4*
vasalliis. Qr.
appariior. Bib. 5.
manumissns. Fr.
aihleia. Em. 31.
jwiÄ». N. 63, 8. H. 22.
satelles. Cm. 19. N. II. Bo. 5.
unaz uuanis these kneht 81, quispuiaspuer
iste erit. T. 4, 13.
thar tbie knebt Cp^ter, iesus) uuas. T. 8, 5.
tber knebl (puer iesusj uuarlieho uuuoEsr
T. 12, 1.
uuoneta tber kneht heilant Cpuer iuusj
IQ bicrusalem. T. i% 2;
nob guot cbnebt, non vir. Sb.
chn^nemo chnehte, ybr// vira. Bo. 5.
in buse davtdea aines knebttes, pueri. T.
4, 14.
intpbieng israbel sinan kneht, puemm.
T. 4, 8.
kn eh t p eran ti, puerptra. gl. K. puerperiwn. Ra.
hiar ist kneht einer, ni nueiz ih uuiht
es hiar mer,
tber dregit hiar in sinan not finfgirstinn
broL 0. III. 6, 27.
. tber knebt ther thaz allaz drnag, er es
uuiht ni giunnag. O. IIL 1^ 37-
See miin chneht, ih inan infahu, €OC«/Mi^r
meus^ mscipiam tum. Is. 4, 6-
genesis sagbet, huueo abrabames chibot
uuas zi sinemu chnehte, ad puerum suuou
b. 7, 1.
dhuo ir chiminnan chneht nemnida, di-
leeium puerum. Is. 4, 6.
er (krist) sina baut tho thenita,' then si-
nan kneht (petrum) thar nerita. 0. III.
8,43. ji
inti thu kneht uuizago thes hohlsten bis
thu ginemnit, puer. T. 4, 17.
alle tbie .knehta, ptieros, thie thar uua-
run in bethleem. T. 10, 1.
gilih ist kbehten (puerisj sizenten in
atrazu. T. 64, 12.
thomas, ein thero knehto CJ^nger). 0. ID.
23,57.
fuar thanne mit thcti knehton (Jüngern)
in then oliberg zen nahton. O. IV. 7, 91.
thaz krist zi lungist hiar gisaz mit kneh-
ton (Jüngern) sibinin inti az O. V. 14, 24.
knebta, pueri (Jesos redet seine Jünger an)j
eno habet ir uuaz mu6s(s? T. 236, 2. .
ioh thie euuarton rehto Huuun filo kneb*
to. O. IV. 16, 13.
ein thero knehto thiz gisah ioh zi: fe-
rehe er nan stab. O« IV. 33,^ 27.
mta chneht uuesennf», miKtandu N. 62, 4.
in cheAebto eide uuard pinangan, sacra"
mentis miliiaribus est impKcatus. Em. 14r
ehenehta, milUanes. Enu- 14.^
Form und Flexion:
n. :$. kneht gl. K. T. 4, 13. 8^ & 12; t. 8a
a IU.1 6, 27. 7, 37. Tr.
cüebt^gL K.T. 92..
\ kneth, Ckt
knet« Cr.
knecht. SaL 4.^ . .
knech. Im-
chneht SaL 1. b. 4, 6, Sb. Bib. 5. N.
63^4. Pa.
cbneth. Wn. 460. Ue. ,
cJine t Em. 21. SaL &
g. $. knehtes. T. 4^ 14r ^
cn^btes. E. 92.
cliuehtes. Wb;
d. s. chnebte. Is. 7, 1. ßo; 5.
a. s. k»eht T. 4,. 8. S, & 92. gl. E. O. HL
8j 43. Ra.
k Kneht gl. K.
chne^ht Wb.
V. $. kneht T. 4, 17r
n.pl. knehta. Wm- II. IV. a, 7.
chnehta, N. 63, 9;
chnebte. Bib. 5. N. IL
, gnebta. Wm. 3,^ 7.
ehenehta Emv 14. 191
g.plVnthl^. 0. ni. 20,28. 23, 57. IV. 16^
13. 33, 27. Wm. It. 4, 4v
cnebto. Wm lIL 4, 4.
rh»ehto^ Dai Rk.
Digitized by
Google
579
KNEHT.
KNAT.
580
chenehto. Em. 14. ' .
gnehto. Wm. 4, L
if./iZ. knehtofu 0- IV/7, 91. V. 14, 24. T.
64, 12.
chnehtnm. Rb.
- chnehlen. Bo. 5. Wb.
fl.^/,knehla. T. 10, 1. 117. 0. IV. 37, 25.
cnehta. H. 22.
chnechta. Me.
t;.p/.knchta. T. 236, 2.
FNKNEHT, m., Xntdftf 2)l<ner.
n. s. inkDcht, vernactäus, servus, vel da-
, migena. Hd.
inchneih, vernaculuf. Bib. !• 2.
inchnet, inquiUnus. Bib- i*
ii.fl.;i/. inknehta, appariiores. D, IL 323.
inknehda, appariiores. D. II. 323.
inknetha, appariiores. D. II. 323.
inchneliia, vernae. Phid. 1.. apparito*
res. Bib. 1. 2. Prud. 1. Gd. 1. M«.
auläces. R.
inchneht ("sing.TJ, dienUtmiin, ap-
pariiores. D.
g.pl. inchnehto, apparitorum. Sbe. Ec» 1. 2.
; incnehto, vernulanim. Prud. 1.
d.ph inchnehlun, apparitoribus. VP. saieU
litibus. Ec
incheneeten, saiellitibiis. Rc
FRAMKNEHT, m., cacula.
^.;,/.framknehta.gl.K.j ^^^^^
francnchta. R. )/
CnUCHENCHNEHT, m. (Äßc^enfnec^Oj »»9»/.
Unus. Wn. 460.
HOVACHNEHT, m,, J&offnec^t; palatinus. Pr.t.
HEIMCHNEHT, m., vemula. Le. 2.
HERIKNEHT, m., Jj^eerfne^t, 6olbat, itiii^*.
g^ s. herechnechtes, N. 50, 1.
n./?/. herecbnehta, miliies. Bo. 5. hece-
ehnehta, milites (iovisj. Mcp.
SCILTKNEHT, m., ©c^ilbfnecj^e/ scutariusf
sciliknet, smtarius, Cr.
scilknet, scutarius, T.
KNEHTHEIT,/. (Äne(^t^eJt>
</. ^. chnehtbeite: sie m befiixMDt pieht
ira lant mit iro chnehtlieite, in
gladio suo. N. 43, 4.
a.s. chnehiheii y fortiiudinem. N. 73, 5.
KNEHTUH (fnec^tlic^).
d.s*m.n. chnehtlihemo. Bib. 1. 2.\
chneblicbemo. Mi|;. f , feroci
chDetlicbemo. Sb. - i(animo)
chnehtlichin. Bib. 5. J
CHNEHTLIHO, f erodier. Bib. 1. 2.
CHNETHLIHO, foniief. Prud. 1.
CHNEHTELIN, n., Änec^tleiit/ i;^/iiJa.Wn.460.
CHNEHTELIN, 7». /;r. V
GAKNEHTI, n. (S>J<nerf*ttfe), so nennt Ot-
frid die Jünger des Heilands.
h. s. giknihti:
, gimachon, quad, in uuara, thaz
thar nist manno mera,
ni si ekordo in girihtisin emmi*
zig giknihti. O. IV. 8, 22.
giknehti. O. IV. 8, 22. cod. F.
a. s. giknihti:
giang er uuegerihti, suahta sin
giknihti. O. III. 8, 19.
JPm-^ A- JL • SoUte dieser Wurzel eine einfachere
JSuliix zum Grunde liegen, als Nebenwurzel
/ von Jvl 1 U (q. V.)? Sollte knodo, nodus,
als Zusammengepre&tes hieher gehören? s. aber
auch JI\JMU#
KISETAN (knit, knat), fneten/ angels. cn«.
. dan, cnedan, nord. hnoda, depsere.
(ih) cnito. Tr.
^cniton. L.
chnito. Wn. 863.), pinso,
chinito. D.
chnite. Wn. 46ft
khnitan^ tonsum. Tg. 1. hieher, wennkhne-
tan,^m^m^ zu lesen seyn sollte.
GAKNETAN, kommt nur im praet. vor.
gichnat, iniriverat. Bib. 1. %.
GAKNETAN, p. p.
Digitized by
Google
581
KNODO.
kichnetan nuiriHt^ defricabkwr. Rd,
gich'netin, consparsa. A.
n. s. f^ gicht\etaniu. Ma. Sh.\
Bib* 1. Lconspersa
gichnetiniu. Bib. 56.1 (oleo}.
gechenctenu. ßib. ISJ
n*ü*s*n. gichnetanaz, conspersa (fatina).
.D. amspersam. Ib. Rd.
gichnetenaz, conspersam (faru
nam). Bib. 1.
kichnetanaz (sie) oleie aema-
Inn y frixam oleo similam. Rb«
</.^.iii:ii.olie cachnetainuy oleo conspar*
sa. Rb.
a* s.f. simalun kichnetana olei^» si»
ndlamfrixam oleo. Rb.
KNET, n., ©efnef.
d, s. chenete^ consparsione, N. 81, f.
a. $. chnety massam. Mt}. Bib. 5.
. a. pL? chntij massas. Bib. 5.
CHNETETROCH.
GAKNET, n., ©efnef.
n. s. kiknet. Bib. \
geknet D. II. 284.(
kichnet Zt b ^"^^^
kechnet Gx. '
kichenet, consparsio. 3ik.
a. e. kecnet (ed steht kecket), mas-
sam. Rg. 2.
gl ebnet, massam. Bib. 1. 2.
kaehiiet Em. 19. ), consperno-
geebnet D. IL 284.' nem. ^
ö- pWJ gich n e t Sb. Mx. Bib. 1.2.7. } mas*
gichneth. Us. Bib. 1. J sas
(daceritas caricarumj und mos-
sas fecit.
KNEtARlN,/., Äitetertrt; pistrix. IV. Cr.
KNODO, m., nord. kiiütr, hnütr, neJiÄi^; hny-
ta, connodare, nectere, plectere; an^. enotta,
^nodus; Xnottn, nodus. (Hiervon Änutet cf.
nord. knyta, nodare und flagellare.^ — S.
KJNXJ und KNUPHJAN.
d. s. chnodin, nodo^ j. e. ociJo arboris. VG.
II. 76.
n.pl chnp den (Knöchel, Gelenk an d.Hand).Mcp.
OVÖDÖMARI — KNUPtt 682
Gehört hieher
kinothon« gl. ]iA
kinoton. Ra. >, lora.
chnodun. Pa. )
CHNODOHT, f nötig.
ÜNCHNODOHT.
' n. pl. unehnodochta, enodes (iruncij. VG.
IL 78.
CNODOMARIüs s. KNA.
KNUOT s. KNÄ.
KNUTIL, Äriflteel, contidus. Cf. KNU
und KNODO; auch Ätittte?
n. s. kinuttiL D. ^
chnutiL SaL 2. f , >•
chnuttiL Sal. 3.(* '^'^^
knutteL Sal. 1. /
knStel, rusticorum baculus. Tr.
knutely ruterum. Hs.
d. s. chnuttele, clavd. Bo. 5.
KNÜTILKEMFO.
KNUODIL s. KNA.
CNETREHT ist yienelcht aus
dnetreht, centonodia (PO.). W.
zu folgern; cf. unser Ärtötcrld^.
KNOPH s. KNUPHjan.
KNUPHjAN,f„ßpfe„,«../.r.. Zu KNU?
oder zu JM AH / Cf. aucl\ KNODO; auch
angels. gecnupan, pinser e^ sul/igere.
(er) chnuphit, nectiU B.
p. a. knuffentiy subnectens. Ra;
KACNUPFEN, connectere. R.
ANAGAKNUPHJAN, anfnfipfeu.
# (er) anagachnuphit, innectit. R.
,p. p. anakichnuftaz, innexum. R.
ZUOGAKNUPHJAN, adnectere, coimectere.
(er) zogachnupfit R. ) , .
zokagnuphit. Rk.!' ^^^^''•
p.p. zuogil^hnuftar stein, connexus la-
pis Cfune). Prud. 1.
Digitized by
Google
583 KNlüRlG— KNIST.
ZESAMINE GECHNUPFET sint die zagela
Mcp. uuerdent (crines). Mcp.
ANTKNÜPHJAN, enifnfipfeUf solvere.
p.p. anchnuphet uucrdent alle qnaesiio»
nes. N. 41, 5.
inSTARKlNUPHJAN, unterf nfipfcn/ subnectere.
imp^ s. iiniarcnuphi, subnecte (circlos cer-
vicij. VG, ML 167.
BIKNUPHJAN, bttn&pftn, inncctere.
(er) pichnuphit, inneciii. Gh. 1. 3.
p.a. piknupfendi, subnectens. ^. K.
p. p. piknufil. Ra. )
pich«iifid.6l. K.!''*^'^''
J&AKNUPHI, Tl., ©eenflpfe, fanctura.
dazgecnupfe. Wm. III. IX.Xjj^^^^ ^.^^
gechnupfe^ WiT^ L L ^^^^^
gecnuffe. Wm. iL ) ^
KNüPHIDA, /., Mxus.
a. s. chnupfeda, nexum. Bo. 5«
9i.f^/. .chnupfeddi nexus, Bo. 5«
GAKNÜPHIDA, f.
a.s. ^\chfin(iidaftextum(/unalej.^md^i.
KNOHH, »uopf/ nodus.
n. s* chnoph, nodus. Wn. 460. #
knöpf, Conus (sie). Tr.
. •'•'Ä\n.340.l>"<>^--
i}. p/. cn 0 p f o Q, 6u2//5* Aid. 3. (Aid. 1 . bat c 0 s 1 0.)
a,pL cnopf, nervös (intortoSy hei der Rü-
stung^. Prud. 1.
KNOPHELl, I»., ÄnöpfIdR.
d.pl. chnopfelin, nasiuUs. Hd.
KNIURIG s. KNHJ-
KSARZ^ /raus, f&ttxus.
d. s. chnarze (in Schillers Abdruck steht feh-
lerhaft cht izt)^ fr aude. N. 61, 11.
KNORZ, Änoten, Äuorren. Cf. CHNIÜRIG.
MANAGKNORZIG,. Dfelfnotlg, multinodus.
g.s.m.n. maaaccbnor^ziges, muliinbdi.
Prud. 1.
KNüSjan s. KNRZ.
KNISTjan s. KNU^.
KNÖSLI— KRA. 584
KNÖSU8.KN1
CHNUZ.
HARTCHNUZ, n. pr.
CHNÜZARI, n. pr.
JvJtvA 1. ist wohl als eine, sonUm edere, be-
deutende Wurzel nicht blos für das hier unter
sie gebrachte kr aha n, krago, kragil, sondern
auch für krön, krachjan, kradam. wenn bei
diesen beiden nicht frangere die ursprüngliche
Bedeutung ist, aufzustellen; cf. auch KRAA^
cornix, HRABAN, corvus, PIHRAGIT , £»n-
fragosus. Sowohl das sanskr. grt (sonum edtrr^
devorare) als auch das sanskr. ru, raw (sonum
edere) kann damit verglichen werden; liegt ru,
raw, zum Grunde, so findet auch hier wie-
der die Vorselzung der guiiuralh statt.
KRAJAN, KRiHAN, fragen, angels. cravan,
canere.
(ih) crauu, garrio. Pr. c. oder zuKJllON?
(er) chrait (hano). Frg. 21.
(er) crae. T. 188, 6. \ fer hano crae
krähe. O. IV. 13, 35.) (krahe>
(er) crata. T. 188, 5.j ^^^^^.^ ^^^^^
khraita. Frg. ) . * ^
(er) krati (hanoj. 0. IV. 18, 33.
ARKRAJAN.
io ex (hanoJ erist tho irkrata, sih pe-
trus sar biknata. 0. IV. 18, 33.
HANAKRAT, /., angs. hancred, gaUidnium.
n. s. hanechrath, gallicinium. Em. 32.
d. s. hanacrati: zi hanacrati. T. 147.
hanocradi: er hanocradi,ii/2/^ ^a//i
cantnm. D.
a. s. hanachrät, puUorum canlum. Mr.
Sb. Bib. 1. 2.
CHRAUÜON, graiitare (fc^nttteem). Ib.
KRÄGO, m., Ärajen, gula; et nord. kragi,
collare (J&al^f ragen),
(suaz slintet der chrago. D. HI* 46.)
KRAGIL, gnrndns.
g.pl. chragilon, gatrulorum. Prud. 1.
KRAGILÖN.
p. a. g.pl. chragilontero, ^orrnfonim.
D. IL 326.
KRA.
Digitized by
Google
585
JaMA»'
^T
KBA.
586
KKA.
L« 2. ist Vielleicht auch als Wurzel für
KRACHO, KRAPHO (auch krapho, Stapfcxx,
<i JMm?), KROWJIv, KBlMMiJS, KRUMB auC
.: zusteUen^ in der jtbabskr. \yt\^xdUtQrtum esse^
theils sanskr. sri, defringere^ enlhal(otvisL Aach
krachjan konnte man biehef !2idtM9% wcim man
einen Üebergang der Be^|imvrßea,fV0n airvare,
jffifhgAntyiCiiifiaKmmnmt Selh$l, jcraf t (q. v.)
könnte hieber gehören. S. ^het di^e AA'örter.
KRAVVJAN, KRAWfeN, KRAW0N? fraucn,
fragen; carpere; scribere. /
imp.s^ chroune, ca^pe. IX IL 325.' .
p. >a.* ApL tht6uußnisin (es stdit chro-
uuota), scribentibus. D. IL 325.
KROWIL ixoA krawiUai?), m., fmeiaa.
I?. 'S* cronuily -^fusAktu Pr. m. fuscinula.
Wii)863. Sg. 28ß.r
CTOVLMtXy fuscihula. Sg..2d2.
n ' , i t\irovLXk\\^fuscma. Pr. t. fu$cinula. Em'.
- 31. imgnUt* Pnid. !•
ehr a u u i 1 , jTiaciÄiifci, RL '
chrouul, ukgida* Prud. 1.
crouuuel, tridens v. for<fmula.. L. fui*
cina V. faicimda* L. ^ . :
crövvel, creagra^ Moa 2.
cröwel, arpago. Tr.
croil, fuscina. Mon. 2.
creuuel, creagra, F. 1.
crew^l, creagra. Y^ 2* a.
chrewel, irr^r/gro. Wn. 450. yifWi/«*/ö.
Wn. 460.
ot ^wil, fuscinula. Bib. 11. E^l 32.
craoaly arpago, tridens, fuscinula. F. 2.
CTodal,yi/Ä»>M//fl. F. 1* , .:',..
creul, V., CT skf ho 9 ffiscimda. F. 1.
d. s. chrouuile, iridentL VG. L 13.
a. s. chrou4iiIy/a5ciiiiJ<7in,.Rb,Bib.L 10. 13.
chrowel, fuseinulam. Bib^ 6*
crouuily fuscinulam. A.
CTOvrily fiiscinulam^ Bib. 8.
cbrouuilla? ferrum. Prad. 1.
l^ Ä./i/. crauuila, Vr^«yT<w. Rd» fusdnt^
las. Ib. ' ,.
chrauuila, tridenf^es. Ib. Juscimdas* Rb.
^ Bib. 11. crcagras. Rb.
IV.
chrouuila, iridenies.Ua. Sb. Bib. 10.
creagras. lAi. M>. = Bib. 1. 3. 6. 10.
fuscinulas. Bib. 1. 7. 10. Ma.
crouuila, creagras. Bih. 7. fuscinulas.
Bib. 8.
.krouuila, ungues. D. IL 345.
cro^vila, tridenles. Bib. 13.
chrowila, fuscinulas. Bib. 13. cre?a-
. , . gra^. Bib. 11. Irideaies. Bib. 3.
chrauila, fnsclmdas. Rb.
chrouila, creägraä. Sb.
cbrowiJe, creagras. Bib. 4. •
er ouusxlay fuscinulas. Bib. 6.
crewila, tridentesi Bib. 41.
ciirowili. /«/^'i2ii/a5. Bib. 4.
. . .»^ . chroweI,y//*c/ntt/atf. JBib. 5.
qrouuil, triJentes. A.
Icruuila, ungues. D. IL 345.
r/./?/. crouuilun, imcis. Prüd. 2.
cruouuilin, Wm. Prud. 1.
cbrauuilbm, uneinig. Rb.
X:REWEL6N, vel, iininno, scateo. F. 2.
\ (hiehcr?) *
KRAZJAN, KRAZÖN, fragen/ nord. krassa,
perfricärey dilacerare; cf. nord. kr6ta, sad-
pere. — Hieber? oder ist es mit dem lat. rä-
dere verwandt? , * *^
Inf chi az QU ylacerare. D. IL ^17.
(jh) cr^zzo, caraxo. ^a\. 1.,
cbrazzon mit craphoUi unguUs ior*
. , , quco.^. 118, ;l6r.
(er) crazzot Prud. l/D. II. 325.)
chrazot D. IL 325,' \,caraxat.
cbrazzot, scalpit. Prud. 1. comat. D.
IL 317.
(er) chrazzota, dissecabat (fades). Ar. 2.
p.a. nr s.f ehr azz in tu ^ foedans (ora un-
guibusj. VA. XIL 871.
d. pL crazonten. Sb« \
chlrazopten. Mij. Le.f, vellcn^
Bib. 1. 2. j tibus.
chrazontin. Bib. 5. /
CHREZZING, n. pr. Hieher?
WIDARKRAZÖN, xo'xUxlxaiitxi, resulcare.
p.e.n.s.f uuidarchrazzuntiu, resid-
^ans (manusj. Prud. 1.
[ 39 ]
Digitized by
Google
591 KRUCKA— CHREIH.
GHBIEG-^imüKQO.^ SSiS)
leicht als eine durch eine güifuraltsj wie KRUP
in angcls. cteepati uhd nord. kriapa, als eine
durcli eine labialis vermehrte Wurzel KJvU
anzusehen; cf. sanskr. sru, ire, und vergleiche
repere mit sanskr. ri, Ire* Auch an skr. frip
(ire)y lat serpere^ kann man denken, wenn ein
Uebergang des f in k (verpiittelt durch palat. s)^
anzunehmen ist; dem Uebergaoge des ri-Vokäls
zu ru und des p- Lauts in k-Laut fehlt es nicht
an Analogien.
KRIUCHAN, IxxtdjtXii repere; cf. KRESAN u.
KRIFJAN. ./
(er) chriuchit: hantum chriuchit, ma-
nibus nitiiur. Rh.
p. a. n. pL n. chriechentiu, repiilia. N.
103, 25, 27.
UNI^ARKRIUCIIAN, uneererJec^en.
("sie) underchriechenty surrepunt* Hd*.
KBÜCKA, f., Xxüät, cambota.Ka. Aögels.
cryecc, tricce ^ ßA^imentuM, eaiHbfiCa, bacu-
las pastoralis; et crucke, podiuai. Id.
Hieher gehören doch wohl auch
ktuck», gabeia. Sg. S9i. itäzaäi Sg. 292.
■. und > . ^' vt . c •■ . . r".. . . .:;
krucke, cÄd/ji*. Em. 29. i
chrucha. R. ), calips, chatybsy caJips ste-
ebruckia. Ra» [hen wohl nicht fiir ealiXy so
kruhkhe. gl K.Mals die sie etUarenden deut-
schen Worter fiir^f ftctei nord. krncka,
angs. crocea, urceus, oi^/^r^ ^u ktefamen sind.
OÜINCHRUCHÄ. Sal. 2/ L /, Ofeitfcucff,
4.^ J
OWANCHRüCHA-SaL
CttUGO s. KRUAGO.
lidragna.
CHREAH, ©rf^i;^*, g^i^d^iw t^ä. §L K.
in chi^icchio, ^^€?^' f^iiÄO '^^i, diu in
chriechin heizet tMacresisJ. N. 43, 23.
if./7/. krtachi O. I. 1, 63. 60.
chreachi. gU K.
chrcchi. Pa. ^> ...
ktiecha. tV. * .
CHRIEHPORANO, -BÜRTIG. ^
CBRECHISC, flriec^ffc^f graecus.^, ^ ,^
crehisc el« K.Y ^ ^ » • ^u*
kfJhiscRa. r'^*''' ^^'•'"^«' f"^'"
, , . n S nuortJ.
chrehisc Pa. J n ^ j \
khrechisc. gl. K. ) "*»
crechcs ('sicj. gl. K. J if^^"
chrehisc (es steht ch<iiilii«ti«V'PA*^^<^A '^^•
chrehhisc, großcnm. R.
taz chriechesk p. Ba fi**M»t ^ '* :. '
u, ^. f». daz chriechis€a. N. 106, 1. .
g> s. f. chriechiskero. Bp. 9.
dk Sf f»^? chriechiskuni (in cbtiechißkün
.gemant^lpte). JVkpv \
1^^^, n., deio^ olirfecbisk^<ijUti0rte^B#.5.
u. s. m* tisenichciedhiskea iters» graimn
versum. Mcp.
U. a. pL g r e ci s c a^, achi^icä (paslfäj: *YÄ*
ir. 462.
' in chriechiscun. N. 31,7. 77, 12.'^
in chriechis)c&n. Bo. 5.
in criehisgoti. T.^Oi, 2.
' ' in kriahhisgoti. O.'IIf. 4,'4. ^
in chrechiscun.^RL
in g^rckisk^un. gl. K.
CHRBEG s. KREG.
^graece.
I
CRIEH— » (cjhrieh.- ch|'ie<?hr- crich*'cJ^rre-)
bäum s. BAUM. In Sg. 184. istohriekbaum
mit carasus, in allen übrigen Quellen mit cinus
übersetzt; sollte carasus s&tt qerdsus stel|eii'Ui|d
chrieh- gleich dem chriesi- in chriesibaüm
(s* bäum) aus cerasus entstanden, sajn; *cF., ap<^
'unser Ärtec^^n, Äricfrit; wifdcs Obsi; cinus
müisten dann aber dte Glossatoren auch für 'den
KirscI^^ugi^g^Uc^^^e^. -tt Od^ solUeJcjrcjoz-
bäum mit priehbau^^l3^znsaf^menhapgenJ. in
welchem Falle dep G\o§^^ren faniperus und
cinus gleich gegolten habei^/niülste. , _ ,
KRÖGÖ s. KRVAGO.' !
KRUAG s. KRÖG.
KRÜAGO, m. (Safran), ^cu» mA.eooais
(croc, crocus. Id)
Digitized by
Google
383
CRÜOH— KRETA.
CRIDA— KRÜT.
594
R. *. kruafgo, coccus. Ka. Sg. 292.
crugo. Wn. 232. F. 2.^
crä^o. Em! 32; , (, croau,
krögo. 'IV. ) .
a. s. g p 1 a n k r b ff g ö n, coccifuim rubrum. Sg. 292.
d.pl. chrwogun, croc«»V /gtn niitrieimitir in CHRODHERr, „, »r.; wohl HRUODHERI
", . : .croc^si gfifplecRßü »tot stercoraj. li^.
Bil>- 1. 2. .
CRUOCFARO. . .,
C31IDA,/., $xtxU, creta. Kh. Sg. 2^. j nord. krit
CROTH, Orfwamen; c£ CRUTH; Isl C An-
laut sUtt H?
CRÜOH (?), fritlco, frulicem faäO. Bib. 9. Ist
^ orit:o?. oder; gruo? oder «iti tubst.? . Schreib-
fehler für cruob,.grnob, ist e« wohl nicht,
KRAGtL s. KRA.
CROCCEZan. s6.
CRPCCIZaxN. Gd. 3. - . ,^ , .
CHROCKEZaN. Gd. 2.>a'>5s- cracettan. a
GROCCEZak. M. 2S.
CHROCKEZen. Cd. 1.
auch KRAHJAIN.
KKADO9 m. Ist d.ijesQ. fi*orm aas chradun,
^^rf];H^iii;n«, l^c. , zu «cbli^sen? odet ist chradun
SchreibfeUev »r chrädüm. — & KRADAM.
GRATTO, HL, J(or6/ cartallum, canistrum. P.
creito v^ztiHLU^^kalalhus. Tr.
crezzo t^. zeina, calaihus* J9&,
-^ä. #. den chrerzeir, da daz chrnt Cn^ose*)
^''-. •• --iiJnc wa'^i'RhfB. '• ' '^ r' » -^^
On^Tl^iU, ß^ X^Ht^f d, panarioliim. F. 1. 2.
KRETA, KROTA, //«rSee, mbeta. (Ct
*^flii/*, o¥o^dh/^^7i^/Cr^dä; säÜ vutgo contra-
ria stdtiuhil^ld.).^ ^^^ > ; , : i '
n. 8. creia. Sg. 242. Em. 24.
.... chre8a."Sj5. 242. VaL 184.(,«6^a,Ä».
krdta. VS. Sg. 292.
obrbta. Mon. 2.
krote/-Hd. . i
o.^;?^ croien, bafoaes. Hd«
/a./TiLcUroten. Mos. iWb)
HERTCRETA,/, pufo. Bib. 7.
/ö, rana.
CHROThilDIS, n. pr. f.; wohl HRUOTHILD. Cf.
CHLOTHILDIS.
CHRODOBARDfi^/ n./^r.; wohl Hrnodbcrabt
KROTA 8. KRETA.
CRUTH, Ortsnamen. Ct CROTH.
KRÜT, »., Äraut, herba. — Wohl kaum mit
gruoni zusammenhangend , so dals G fflcb zu
K (CH) verhärtet hätte. — Sollte cruoh in yri-
Hcoy fruticem fadOf eruoh. Bib. 9. mit krüt
tsoL Einer Wurzel gehören?
tu s. ctutf oiW. Tr.; wahrschemltchg^ort^uch
erat er as, (Jera. gl. K. als crut hieher.
chrüt, hcrba. N. 89, & M. 31. Le. chrut
upilaz, zizania. Ra. \
chruit« Org.
kr ad upilaz, zizania. ^. K.,
g« #• (chrutes* D. IIL 54.)
df s. ernte: so bluama thar in crute. O.
L 16, 24.
,Y ( chrüte: mit chrflte, yZori^ (zieren
» : dia erda). Bo. 5. l
. \ €t s. chrut, herbanu. Pi 103, 14. Wb.
a.pli krüt. Wm. 4, 12*;
chrüt er, olera herbarum. N. 36, 2.
chrinter. Bo. 5. ,
g?ph chrütero, herbarum. Mop.
chriutero, herbarum* Mop. diurero
chriuterö. N. 44, 91
chruoto. Bo. 5.
dl/?A chrAteren, herbusculis, Mcp.
chriuteren. Mcp. Bo. B.
(chrnten. D. III. 57.)
ÜNKRÜT, I»., ilüfrattt.
n. s. nncrüt Hd. \
- n^crhut F. 2.>, zizania.
^ f nticrout L. ) ^ .
Digitized by
Google
y^
595 CREITO— CRODAL.
KRADAM— KRAFHO. 696
unchrut, recremwium. Prud. !•
g. s, unchrütcs. Bo. 5.
ITCRUOD, w., genimina. Gc. 4.
MÖRTCRÜT, n.y malamium. L.
BINICRÜT, n., SSI eneitf rüuf; 2;^9m4ün, /Äywiw.
bluomo des binecrutes, epiiimus. Pfl- 3.
BIZCRÜT, n., hete. Sal. %
BRENNEKRUT, n., apium rusiicum. Es.
VOGALCHRUT, /i., ©Oflelfraut, viciae. VG.
I. 75. viciam. Bib» 1.
uogalchruth. BIb. 1. 2.
vogelcrut: zizania vel loUum, ratio m2
vogelcrut Hd.
FELDKRÜT, n., gelbf rüut-
c/. s. feldchrute, heröa rurcstrL Mcp.
(GAßTCRUT, w., Ao/a*. Id.)
CFffiElNECRUDA (Itwir. cbronechruda, chrc-
nechrnta, crenecruda, crenucruda, che-
necruda, cheracfuda^. L. saL 61. Die
BedeaUing reine^ Xtantf bveini crut, tst
▼on Grimm io seinen Rechtsakerthümern S. 111
sehr ^Wahrscheinlich gemacht^ könnte auch viel-
leicht h'Crda, erda in cruda stecken? Au-
£ser der angeführten Stelle hat anch decret.
childeberti dieses Wort: de chrenecrnda
leoCf qiiam paganarum tempore observnbant,
deinceps nunqnam valeat, qula per ipsam
cecidit multorum pofestas. — Die malb. Gl.
' chrenecrudoj die in ///. 5. der gedruckten /•
sal. bei einem Diebstähl v^n 'mehr als 3 Zie- ,
gen ^tdity ist dach dem cod. s. galL 731.
chanchurda (ist ganz?, hnr'da hierin ?^) zu
lesen! ' : . . i
KRUTILIH, jtbsi Ärout, alle ÄrSufer. ,
g. s. 81 ne uuoha nicht chrüteliches
pluomen brechen. Mcp..
o. s. criutelih- Bo, 5.
CREITO s. CRAXm
CRITOGNATüs, „. pr. MC. '
CRODAL, fusciniila.F. 1. s.
KRADAM und KRADAM 0, m., fragor, itrepi-
lus. Cf. KftA und KRACHiA».
„. *. crÄdimc. n«. , ^^^^,^^
crsedeme. Tr.{'
d. $. chx^AtiU\9L>t fragore. Prad. \.
a. s. chradum, wenn chr^dün in chradon,
Sturm, strepitunu Ic* fehlerhaft statt
chradum steht
n.pl. (oder s.?) gv ädemei^ fremitus. D. IL 328.
GAKRADAMJ, n.
(aller nogele gechrademe. D. IO. 60.)
KRAJikMJ AN, perstr^nari^,
Inf. chradaman.) . /-.j 4
•^ , j . L perstrepcre. Gd, 1.
chradamin. y ^ '
(er) chradimit, increpuiL VG. I. 383.
(er) chrädemta. ) fremit (voluptas).
chradampt^.l Prud. 1.
( sie ) c hr a d a m t um (sie), fcrvcht (conviviaj.
PrucK 1.
(sie) chrademdon: ziu chrademdon tiete
uuider t|^uhten0. N. D, 8. _
p.a.,n. s. n. chradammentaZ|/7^^r/77fM.
Gh» 1. 3. '
d. s. m. chTad2LmentemOjperstrfpfnie.
Em. 19. ^' ' . j
n.p/.m. chra^abidnta, ^eVW^e^ies.
; Sb. MtL Bib. 1.12. ;
g. pl. chradamantero. Can. 9.), de»
chradumcntetjQ. Em. 'f^Vc^-
torum fadiosorim.
qRETlSC, GRETIGISC; f?etjfii:rr^/V7«.
gretigisco, cretica, gnosia^ yC|.,;I,,222. gno-
, siam [capeUfim (amgiiihfaj} ßM^dp i. ,
d.pL crettiscan, gnosiis (calamisj. Prud. 1.
CHO; auch KRAMPÖ u«d GBABA..
jn* s. kranho. Ifc ■ , , L r \ • »
cr\a^ho. F, 1; 8. Wo. 932. liJ, mcinus,
S^. 5. I ß^^i^^f
xirafo. L.^ ... [.fiiscinulaj
.chraffo. Bib. 2. Prud. 1. 2. t aspidiscu^,
chrafo (dentej^ Vi^v VIo 3* I ungmla,
chrapfo. $g 181.. - j aduricßs.
,cr«pp. Mon. % j f {
Digitized by
Google
597
KRArao.
KmE-T-CREVEDELliA. 598
Mincißos^
fuschiU-
cinuloSf
ungulas*
d^ s. mk ^hr^plien, unco^ (sie üuidere zi-
hendo). Bo. 5. .
crafphon, filscinula. Zf.
a^s. crapCun, rastrum (hnm.?). Gd. !• . *
dL/?/. chraphuny.icn^M//j. Prud. 1.
crhafan, ftiscimtlis (es steht fusdnulus
A . und daher kann'crhafün midi als n.«.
genommen Reeden). Bib« 12.
^^^:^^^jär cbraphon, «/?^5tf. N^ 118, 16L
f^f^^ Oipti crarphüih BiK ?! Ma. Rd. Prüd. 1;
^^^^^j^^^jii;^ xÄraphuii.lb.Sb*ßi^ l.Prnd.2,
AX4^>4*t.e;«c^^*^'^«pf""- Wn* 863; j-
K^mJ^ ^i^ chVapphün. Rbi ^i ^ ^
x^y- chraffuD^ ßk Bik ,a 13.
CA^u^^^'**^ craffon. A.
ra^^Lf*^^' chrapon. Bib. 5.
f^ff ^ chrapin. Bib. 4-
charffi (^j/c/ D. II. 319.
KKAl^HlLI,KRAt^HlLlN, ««riVw C£ KROW
kraphilin (kräpfilin. Hs.), capriolus {st
capreblusj Ranken (cicinni) des Wein-
tocks). Tr.
d. $.? CT aftilinj putamine, atm qtu> ftmis
^ torqiiebitur. Bib. 12. A.
d. pL cfaphelin.) . . „.
crapfelin. J
<?• p/. krapfilin, celyndros. D, II. 349. (hie-
her? cf. hasala.)
craffitin, uncinos. A.
BRÜNISEKRAPFO (brunnekrafo. Tr.), w.,
ielon. Hs. '
SENCHILKRAPHO, m., 2lttfer; ancwa.
n. pL sencbelchr^pfen, ancorae. Bo. 5.
KRAPHOHT.
QiichotcL&t daz sint suariu isin, chräpfoh-
tiu. Bo. &•
GAKRAPHÖT.
prunna kicraphotiu, foriVa^7iui/a.Ib. Rd.
KRAPHO, m., Ärapfen; Äreppeln/ Äw^eit. Cf.
artocopi i. e. /ioiii.f rai immjjrta est caro, cre»
pe|en. Cbrf. hafn.Jnvenul. V, 72. bei Cramer.
in ichoL p. 594. (f3. Jabrh.) — Von der gebo-
genen Fomi? ef. krapho, unclnus.
91. $% crapho, ariocrea. F.
ehraphe, rapheoh. Wp, 460.
n.pl. kraphun. Tr.j
kräpfuu. IIs.
*K üPtoefeae.
l^WF4N(kri()an?),^f^^
chan und an^eb. c.reopf^n«
, Es kommen nur folgende 2 Formen vor:
krifut, sef*pit. Ja.
chriuaqti, reptans (rnanibusj. IUk,
deren erstere durcl^ Boxhoms Lesart: krisit(s.
kr es an) vielleicbt verdächtig ist.
, Sollte auch > '
cbrippbit, J^pit (angms mniensof otües per
Äwmf/w> VC?. IL 153.
hichcr gehören? s. das folgende KRIFjiAJü.
KRIFlAM^ raper4. Ist ein solches, von dem vo-
rigen BLiKIFan (kriffan?) vtescUedenes, Verbfür
t}Xx\yf^\k\l^Täpit (nnff^isitKia^^
Änumm;. VG. IL 153.
anzunehmen? In:
föne dien, die in chripsent, 4mI diripieu"
tibm cum. N. 34, \0.
ist vielleicht auch chripfent statt chripsent
zu lesen. C£ grifan in vfJLl.JLI/ •
KROPH^ wi., Äropfi Struma^ coUum eohm-
barum.
». $. kröpf, Collum coUumbantm. Sg» 292.
croph, vesica (colianbaej^ Bib. 13« stru'^
ma. Tr.
cropf. Mon. 2.\
crof. F. 1. / 1
chraph.Sal.2>'''^'^'
chropL L. ) ' ^
Q. i. cro(jvesiculam.A.Zi stmmas.D^U:^ÜO.
c h r ai^ vesiciilum^ Bib. 1 . strtanas. D. IL 320.
chroph. Mol Sb. Bib. 4. 5l 6,\
chropf.'Wn. 863* K veskniam
chrofh. Bib. 9. ^ Lfcola^ikbaeJ
chroft Bib. 12. )
CHELCKROPF, struma. F. (Kam» auch chelc,
kröpf seyn-) ,
CREVEDELLÄ, eine Apfdart. Br. 917.
Digitized by
Google
599
CRAOFEL. KRAFT.
KRAFT.
500
CRAOFELSTALE (mit tal oder stal zusam-
mengesetzt? jcUt 0rafff4lO, Ortsnamen.
KRAFT, /•, Äraft/ vis, robur; angels. erafl,
ars, scientia, nord. kraptr, robur, krapta,
posse, kr« fr, robusftis. — Vielleicht ist auch
angels. crafian, nord. krcfa, exigerc, hieher
gehörig. — Zu vergleichen ist sauskr. klrip^
fieri, capaeem esse^ efßcere, und die (unbe-
legte) Wurzel galbh, fortem esse^ aber auch
xap, lucere, valere, jr'bh, ejctendere, rdaxare
corpus^ das aber auch wohl cokibere bedeutet;
cf. jabh mit den beiden Bedeutungen cohibere
und relaxare corpus. Oder sollte die guttural
lis vorgesetzt seyn und das Wort der Wurzel
rabh, gaudere, r apere (cf. grabb, rnpere) zu-
falleu? oder auch die labialis zugetreten seyn
^ und das Wort der Wurzel kri (wodurch es wie-
der mit klrsp in Verbindung käme) angehören?
— Vielleicht gebort krait auch mit krapho
XU Einer Wurzel Cf. auch JvJtvA« 2. und
KRAÄIPH.
Bedeutung und Gebrauch. — In T. kommt
das Wort nicht vor, er gebraucht dafür megin«
vis. Mcp. Mz, Ic Bib. 1. 2. Pnid. 2. H. 7. 19.
24. D. II. 338.
vigor» Ic. Tr. Rh.
virtus. Mcp. H. 11. 12, N. 17, 11. Sg- 913. D.
IL 341. K. 7. 64.
robur. gl. K.
foriltudo. N. 97, 1.
majestas. Ct 67.
numen. Ic
potentia. Is. 4, 6.
argumen. Pa. Ra. gL K.
proceritas» Ra«
co/iors. V^. gl K«
arces. Pa. Ra. gl K.
duruh chraft, pervalida. Rb. scheint ad/^
chraft, virtus (constellationisj. Ru.
chraft anscouuungai virtus contemplationis.
N. 83, S.*
an dero chrefte minnon unde uuisheite,
in virtute caritatis et sapientiae. N. 67, 14.
in michcllero chrefte ^virtutej zeiche0o
ioh uuundero. N, 67, 12.
chraft kedulte, virtül^npalientiäejnhls
uuiderbruhtc, repugnftntiae. N^ 59, 13.
chraft, dextera (iua). N. 20, a
chraft, virtus, ist go*. Nv'45, 2.
chraft vtJcani^ veiiex muldfe^ii Mcp.- . *
mit krefti. O, I. 2,; 26.
uueli<^h€ru kiuualti, chrefti quo nnwiue. Ic
chraft des rehtesi N. 18, 10;
ehr Sifi* sylhgismi. Mop. / i \. \ '^ •
craft tiufliin za nuidarstastanncWi^. ;\
trübten, min chraft, Wr/^j. N. 17, ?• ,^ \.
chrefti ni helfant. Ja. , ., ^
thuruh thes cruzes krefti O. V. 4, 1.
cina andera tougena chrait Mcp.
erda bibinota, thiu gutes kraft sies no^ ' *
ta O. IV. 34, 1.
uuas iro kraft zi nidlri ingcgin thes stei
nes hebigl 0. V. 4, 18.
thaz ih giscribez hiar so tram,, theiz thir
io uuese lobosam,
thinera krefti> fon thines selbes gifti. 0.
IV. 1, 40. \ ' .
iz uuas al in rihti in sines einen krefti.
O. IV. 12, .60.
ioh mit theru krefti auur nan irquikti.
O. IV. 3, 16.
^ie .quamun mit githrenge in thcmo sel-
ben gange,
ioh mit theru krefti in tliia bürg in gi-
rihtl O. IV. 4, 58.
thu hilfis io mit krefti theru thincru gi-
sceftl O. I. 2, 47.
hugi in mir mit krefti thcra thinera gi-
ßceftl O. L 2, 26. ;
quimit thcr selbo gotes sun fon bimiU
riebe herasun,
mit michileru krefti ioh engilo gi#ceftL
O. V. 20, 6.
ni liuhte lioht iuer, man iuihlobon thes
thiu mer,
odo man thio mehti zellen in zi krefti
a IL 17, 22.
thi er h^ra in uuorolt sentit, thann.er
kraft uuirkiL 0. L 4, 61.
er ougtd sina kraft tbar ioh sina gualli.
chi, theist uuar. 0. IL 8^ 55.
Digitized by
Google
601
KRAFT.
KRAFT,
602
in imo sahun se odo nuan goteskmftscl-
nan. O. IL 11, 29.
ih irkanta, ih 'sagen thir, thia kraft hiar
faran fona mir. O. III. 14, 36.
tfaaz thu gisihls gotes kraft ioh selben
druhtines mäht. O. IIL 24, 86.
oüh blias er sie ana, so thu uueist, then
selbon heilegon gelst,
thIa selbun kraft sina, thaz gihiaz er in
iu uuila. O. V. II, 10.
thob quement iu thio mahti, giuualt ioh
gotes krefti. O. V. 17, 9.
thaz krefto er sih bihiazi, thaz gotes hus
zistiazL O. IV. 19, 31.
mit allen unsen kreftia bittemes nu druh-
4in. O. L 28, 1.
thaz minu uuerk suinen ingegin kreftin
-. sinen. O. II. 13, 18- ^
niat tbiu minna sumirih kreftin anderen
gilih. O. V. 12, 79. . .
thnruh thes kruzes krelti ioh selben kri-
stes mahti. O. V. A, 1.
min chraft (virtusj ist erhartet,~iiriiiV. N.
21, 16.
mine qhrefte sint mir infallen. N. 6» 3.
min chraft (virtusj Iiabet mih ferlazzen.
N. 37, 11.
an dero uuelchi ne ist in iro chraft in-
« gangen. N. 54, 22.
iro chraft (virtusj ist föne siatmo geiste.
N. 32, 6.
er gehaltet sie, nals daz' ros noh iro sei-
bero chraft. N. 32, 18.J
' der chuninch ne uuirdit kehalten in si-
nero micheluu chrefte, per multam vir-
tutem. N. 32, 16. .■'■ >.
sin chraft (virtusj ^cin^t an dieji uuolchi-
nen. N. 67, 35.
lobont in an dero festi sinero qhrefte
(virtuiisj; an dien heiligon.skinet danne
uuieo feste sin chraft ist N. 150, 1.
an demo uüeg« diro chrefte (virtutisj. N.
101, 23.
die gerta dinera cAkx^ii^ {virtutisj • N. 109,2.
an demo tage diaero chrefte (virtutisj. N.
109, 3. • .
IV. ... i
uuird irhohet truhten in dinero chrefte,
virtute. N. 20, 14.
zeuuirf sie in cjinero chrefte, virtute. N.
• 58, 11.
irteile imir io dinero chrefte, virtute. N.
53, 3.
der in sinero chrefte, viV/a/^, iemer here-
«ot N. 65, 7.
sin stin^ma ist in ^hrefte, virtute. N. 28, 4.
stimma dero crefte, virtutis. N, 67, 35.
angeli mahtige in chrefte, potentes virtute*
N. 102, 20.
diesihfertruentiroselbero chrefte. N.48,7.
die ze iro chrefte. sih fersehent. N. 48, 8.
die chraft gäbe du mir uuide» in. N. 25^ 7.
sceine dina chraft N. 34, 2.
gotes zesenua machota chraft, virtutem,
an mir. N. 117, 16.
unde iTSiBthiik pharaonem undesina chraft
(virtutemj y4^z chit, sin here. N. 135, 15.
truhten dero chrcfto Yt;/r/E(/i^^^ N. 23, 10.
dannan uns ouh chrefte choment, uuir
eigene ne haben^ N. 65, 7.
uz ne gast du, got, sament uns in unse-
ren chreften, virtutibus. N. 43, 10.
ne ougest dih in unseren chreften, virtu-
tibus. N. 107, 11.
daz ih iz fertrage, daz ist über mine
chrefjte. N. 54, 4
du gibest mir di^ chrefte dero heilL N.
139, 7.
Fomi und Flexion:
n. ^, kraft D. IL 341. O. H. 12, 78. IV. 16,^
33. 34, 1. V. 2, 13. 4, 18. Tr.
craft OL 65. Ct 67. N. 45^ 2. Sg. 913.
Ra. Lu.
khraft gl. K.
chraft Ru. Ic Mcp. N. 17, U, 20, 9. 21,
16. 30, 11. 32, 6. 37, 11. 45^ 2. 54, 22.
67, 29. 70, 9. 76, 16. 83, 8. 97, 1.
150, 1. Bo. 5. Pa.
hchraft gL K.^
chraL Pa.
erat Ra..
g. ^ krefti {odeT dat.?). O. |V. 1, 40.
crefti. H. 11.
[40]
Digitized by
Google
603
KRAlt.
KRAFT.
604
crcfte. N. 67, 35. Wm. 2, 17.
chrefte. Bo. 5. N. 101, 23. 109, 2. 3.
150, 1. Wm. 2, 17.
chrefti. Wm. H. 2, 17.
d. s. krefti. 0. I. 2, 26. 47. H. 17, 22. IV. 3,
15. 4, 58. 12, 60, V. 20, 6. gl. K.
hrefti. Rb.
chrefti. 0. IV. 3, 15. cod. F. Mz. Ic.
Bib. 1. 2. H. 12.
cherefli. Ps.
chrefte. Mcp. Bo. 5. N. 3, 6. 20, 2. 28,
4. 32, 16. 48, 7. 53, 3. 58, II. 59, 12.
65, 7. 67, 12. 73, 13. 77, 26. 78, U.
102, 20. Seh. 75. \\T).
a. s. kraft. O. I. 4, 61. II. 8, 55. 11, 29. III.
14, 36 24, 86. V. II, 10.
craf t O. I. 4, 61. cod. V. Wess. Wm. 7, 8.
chraft. Is. 4, 6. Wm. IX. 7, 8. Bo. ^.
Ott Mcp. N. 18, 10. 22, 5. 29, 8. 34,
, 2. 58, 17. 59i 13. 76, 17. 77, 4. 117, 16.
135, 15. 144, 6. Rb.
graft. Wm. IL 7, 8.
chrephti, vim. Prud. 2.
n.;?/.krcftL 0. V. 17^ 9.
chrefti. Ja.
chrephti. £f.
chrefte. N. 6, 3. 23, 10. 31, 3. 66, 7.
Nsro. Bo. 5.
g.pL hcreftio. K. 7.
chrefteo. K. 7. 64.
krefto. 0. IV. 19, 31.
chrefto. N. 23, 10. 45, 8. 12. 83, 9.
d.pl. kreftin. O. I. 28, 1. II. 1, 1. 13, 18. HI.
21, 18. V. 12, 79. 24, -20.
chreftin. D. H. 338.
' creftim. H. 7.
chreftim. H. 19.
crefteü; Wm. 1, 7.
chreften. N. 43, 10. 107, 11. Bo. 5. Wm.
l; 7. IX.
creiften. Wm. III. 1, 7.'
a.pL kr etil O. V. 4, 1.
chrefti. U. 24.
' chrefte. Bo. 5. N. 54, 4. 70, 19. 139, 7.
WERALTKRAFr,/.,mItn(f>f, irbifcJ^eÄraft.
n. s. uueraltkraft. gl K.), ciüarchas, tri*
nuerattchraft. Pa. ) bunus.
cf.p/. uuoroltkreftin:
kl allen uuoroltkreftin ioh en-
gilo gisceftin. 0. II. 1, 1.
(LEUCHRAFT, /., Wtöenfraft. ~ mit leu-
chrefte. Mos.)
MAGANKRAFr, /., angs. msegencr^eft, jumma
potetdia^ majestas.
ru s. magencbraft, majestas. Bo. 5. Nf.
g. 8. meginch'refti, majestatis. H. 26.
magenchrefte, majestatis. Bo. 5. N.
28, 3. 67, 5. 68, 6. 71, 19. Wb.
d. s. magenchrefte, nmjestate. N. 64, 7.
a. s. magencbraft, majcstattnu Bo. 5.
UiNKRAFr,/, Unfraft, infirmiias.
Bedeutung und Gebrauch: '
wßrmitas. Bo. 5. Na. II. N. 67, 10. 89, 7. Wb.
imbecillitas. Rb.
molestia. M. 30. Gh. 1. 3. 4.
sin unchraft beizzet/^c/rifcfo/ori«. N.40, 4.
unchraft muotis, infirmitas n}smtis.K bi^S.
uora minero unchrefti, fftae vaietudine.
M^. Bib. 1.
fore unchr^fte ufiratan ne mugc. N.
40, 4.
Form und Flexion:
n. s. UTÜihtatt Bo. ^. Nä. II. ?i. 40, 4. 54,
3. Wb.
- g. ^./ unchrefti. N. 20^ 14. i
d. s. unchrefti. M.aa M^. Gh. 1. 4. Bib. 1.
Rb.
unchrephti. Gh. 3. Bib. 2.
uncreftL Bib.. 5.
unchrelte. N. 40, 4. 67, 10. 89, 7.
nnohrep-hla. Bib. 6.
nncreften. Bib. 4. '
a* s. unkraft. Wm. 1, 4. . ^
:unc»aft Wm. II. 1, 4.
<f./9/. unchreften. Bo. 5;
KRAFl^LIH, fraftli^; viri/is, validus. ,
17. ^. 11% kraftlithaz: ..
er after unörtad managen ioh
Icran falü faehige«^
thaz uuas krafllicii^z uuerk,
^ogiang erin thenoliberg.
O. 111. 17, 2.
a. #• in. kraftlichan:
80 kraftlichan uueuuon, so
Digitized by
Google
605
KRAFT.
KRAFT.
606
thultit er in euuon. O. IV.
12, 27.
a./^/.m.? kraftliche (cod. F. hat kraftlicbo^
also Adv.):
er nam in todcs riche sigi
kraftliche. O. V. 4, 49.
KRAFTLICHO, öA;.
kraftlicho rafsta. O. I. 23, 34. uzstiaz.
O. H, 11, 10. thaz duent (blasent)
sie io gilicho fllu kraftlicho. O. IV.
7y 42. sih scutita io gilicho thiu crda
kraftlicho. 0. V. 4, 23.
ih zellu iu ouh scono liubi, thar
nam er sin giroubi,
sid er nan thar ubaruuant, ioh leitta
in anderaz lant,
in himil guallichi sines selbes richi,
kraftlicho filu fram, so imo selben
gizam. O. V. 4, 54.
chraftlicho, viriliter. \q. valenter. Ic
'kraflicho. O. V. 4, 49. cod. F.
Compar.
chraftlihor, valentius. Gh. 1. 2. 3* va-
Udius. Gh. 3.
KRAFTLOS.
KREFTIG, frSftiS/ validus, robustus.
Bedeutung und Gebrauch:
robustus. N. 88, 1.
potens. VA. VI. 870. Mu, Sb. Bib. 1. 2. 5.
vaüdus. Wb.
fortis. N. 101, 5.
violens. D. IL 345.
heros. Pa. Ra. '
kreftic, amos^ ("potensj. Vä. Ra. 6l.K.
chrefiig tunest. Bo. 5.
sin chreftig eilen, robur. Mcp.
uuio chreftig manigi dinero^uozi ist^
magna. N. 30, 20. '
chreftigerö, gravi (in nadtiiudihe gravi
iniravit in aegyptum). Sb. '
« chreftigera, arta (lege). Prud. 1.
' föne derö chreftigun truregi Bo, &.
die chreftig en steina. Bo. 5.
du got chreftigo. N. 58, 6/ ' i ^
chreftigen biugon, immensis iinibus fam-
biebantJ.McfJ^ » . ^ • * -
ze dinen chreftigen sundersaldon, ad
singularem mmnlum feliciiaiis iuae. Bo. 5.
chreftige suerden, intolerabiles dolores.
Bo. 5.
chreftig uuize, magnum. Bo. 5.
kreftiger gigant. O. IV. 12, 61.
diu chreftiga drati, violens rapidiias (un-
darum). Mcp.
des chreftigen herren. N. 47, 9. "
kreftigera suhti. O. ffl. 23, 6.
theru kreftigun lera. O. I. 27, 4.
mit kreftigera hentL O. III. 25, 18.
mache mih so kreftigin in dinemo dio-
nosti. Otl.
ktefiig si thin gilouba. 0. IV. 37, 15.
chreftig zuofluht N. 45, 2.
chreftiga gedingi, magna spes» Bo. 5.
Form und Flexion:
kteftic. Ra. Em. 33.
chreftic^ Pa.
chreftich. Wb.
crefdic (es steht crefdi). gL K.
kreftig. 0. IlL 24, 78. IV. 37, 15. V. 9, 26.
chreftig* Bo. 5. Mcp. N. 30, 20. 45, 2. 88, 1.
^ n. 8. m. kreftiger. O. III. 2, 18. IV. 12, 61.
n. 8. f. chrefligiu. VA. VL 870.
chreftiga. Mcp.
n. $. n. chreftiga. Bo. 5.
g. s. m. chreftigen. N. 47, 9.
g. s. /. kreftiigera. O. HL 23, 6.
kreftigun. 0. L 27, 4.
J. s. /; kreftigera. O. ÜL 25, 18. V. 17, 12.
r . ; . -w cÄrefttgfiro. Sbi .Mif;. Bib. 1. 2,
*i ./' .."■■k '-'Pfud.'!. ....
chri^fti^A^ Bo« 5.
a. $• m. kreftigin. Otl.
c. s^ ß Ghxefti'ga. Bb. 6*
V. 8. ih. < chr^ftego. N. 58j 6. - :
.r< mfd^\mehfkfiigBJLBcLSLK 101^ S.
d. pL chreftigen. Bo« 5. Map.
^ n« /oi.. im ic&reft ig e.Bti. 5.
Compar.
chreftigora, viblentius. D. IL 345.
d.s.n. mit chteftigoren muote. Bo. 5.
SuperL .; . *
a. s. f. chüiefU^os^tuii,; potenti8simam
; u . \c ^ {isipiUUejt^J. Idv. Sh. Bib. 2.
[40']
Digitized by VjOOQ IC
607
KRAFT.
€RUFTE.--KRAMiP. €08
chreftigostin. Bib. l.K potentissi-
chrefiigist Bib. 5. ) mam (civi*
tatemj.
a. s. n. chreftigosta: gotes sunt^tanns
daz chreftigostay dar er sih
selben gab umbe unsih. N.
. 125, 3.
CHREFTIGO C^dv.J, valenter. A. (es steht
valent).
UISKREFTIG, unfrafelg, impotens.
Bedeutung und Gebraudi:
impotens. Ho. ^ '
imbecillis. K. 35.
invalidus. N. 101, 5.
min chraftist unchreftiguuorden, in-
firmata.^. 30, 11.
itilne chrefte uuurden unehreftig. N.
31, 3.
uuir unehreftig birin, inßrmL N; 78, 9.
unehreftec sint (bein), conturbata. N.
n. 6, 3.
unchreftigin, elumbem. D. II. 342.
Form und Flexionr •
unchtcftig. N. 30, 11. 31, 3. 78, 9.
urichteftic.Na.il.,
unehreftec N.II. 6, 3.
£2. s. m. unchreftigen. Ho. ^
unchreftigin (es steht unehref«
: tingin). D. II. 342.
d. pl unchreftigero. K: 36.
; Unehre ttigen.N.! 101, 5.
ÜNKREFTIGI,'/«, imbedlüiah . u
. >i». ^. u n ch r ef t igi i ^ - imbecillitas. K. 37.
a. s. unchTehi^i,'imtllecilUtatem.K.AO>
KHACREFDIG4 heröos. ^ iK.)
GAKREFTIGÖNi'ftttoäflljcöL :^ . a>
truhten gecHteCtigat&I iin, tuoa mit
G£IJHKREFTI60Tttudtdvtriy^ma<a^^- N.
ÜNGECHREFTIGITm w aSu kanir dnfirmata.
Wb. ' '.iß,'. ;
KRAFitN, KRAFTJANr » * ?
p. a. d. s.f. chLtBii^hidinit^o^xonvalescente.
Gc. 3.
6AKREFTIT, «cö^/dr/öfti*. ^ >
giehref tetiti, vegdtcfia, confoHata. Prud. 1.
OlUFTE, Ortsnamen.
CREIFT" s. KRAFT.
CHRELLlNDORP ^a Villa chrellindorf usque
infiuvium zuchaha et ad rudnicham, sicquead
montana carinthiam respidentiaj. Urk. v. 1033.
KROLL0. Tr.jt,, koÜTider, coßandnm, ÄO»
CHOLLO. TrJ rianUt.
CREüLs. KRAWJL.
CRÄM, ^rant; tabema. Hs. gl. bl. — nord. kram^v
merXy mercimonium. ' CL sanskr. kri, entere,
(^cxsita, papilio, 3^(t* U.)
KBAMARI (auch nord. kramari), m.> j(ramer/
tabernarius. Tr. . .
:kremere, tabernorius. Hs. , r
chramer, i/i^/i/cy*. Bib« 4. (es steht: im Lat«
institoris. )
CaiABIARr/^, ». /Jr. Hicher?
KRAM, a KRA. 2
KRIMMAN.
(er) krimmit: mit snabulu ni uuinnit
ouh fuazin ni krimmit O. I.25..28.
chrimmity eviscerat (accipiter colunu
bam pedibus uncisj. VA. XI. 723.
haesit (aquila dra^onem unguibusj.
VA. XI. lbi.furit (hieher?). Ra.
erinimit,yttrA. Pa. g|. K. Hieher? cf.
GRIM. j
(er) chrimmege« Gh. l.\ V ^ ~
chrimmige. Gh. 3-)
; ( sie X eh r u m m u p, coquebard (hostemj. Prud. 1 .
Gehört auch
KACHRÜMÄIAN, refevtim.K
hieher?
KA(?HRtJ)\lMAJJ, TeferÜm.Vi,', zu KRAM?
CREMlSSAfi Arm*/ OrtsDaq^n.
SKAMP? xenia, dona. F.; lu KRAM?
Digitized by VjOOQI^
609
KRUfilB.
KRUMa
610
KRUMB, (rttnfnt/ angek. cmm^, crnmp, cur-
vus, gr. xvXXoq, 961^0^ Ilt'kreiwas* Cf. nord.
krumma^ manus concava, manipulus. «-* S.
..oh KRA. 8. o.d HWARB.,
, Bedeutung und Gebrauch:
curvus. Sg. 913. N. 31, 9. Sal, 1. Org. Prud, !•
toriuosus. Rb. Pa. gl. K.
tortus. Ic.
detortus. Gh. 4. ■
distorius. M. 30. Gh. 1. 3.
chrnmba nadra, toriuosus serpens. Is* 9, 4.
chrumpiu, prava (leruni in directaj. Sb.
blinte man gisehente ioh kruinbe gan-
gcnte,
ia uuurtun dote man ouh les queke ei-
nes uuortes. O. IV. 26, 17.
sie brahtun ummahti ioh ellu krumbu
uuihti. O. HL 9, 5.
thara ouh zua gifuagi blintero ginüagi,
halzero menigi ioh krumbero gisamani.
O. IIL 14, 72.
<^brumben ch^r en,/Iexuosts anfractibus,Mcp.
81 (virga directionisj gerihtet^ die er chrumb
uuareü unde intuuunden, uuanda sie
äne in uuolton richeson. N. 44, 7.
die ander uuellen, danne got uuelle^ die
sint chrumb. N. 32, 1.
. nnseriu hantnuerch kerihte über unsih,
daz uuir siu ne tuoen umbe uuerItU-
eben dang, uuanda so sint siu chrumb.
die justUiam fasto habent, die sint mit
crehtemo herzen, nals mit chrumbemoj
N. 93, 15.
chrumbiu antuuurte gab, vatldnia obliquis
ambagibus. Mop.
Form und Flexion:
crump. Sg. 913.
chrump. Ic N. 31, 9.
chrumb. N. 32, 1. 35, 14. 44, 7. 89> 16.
n. $• m. crumber. (das cUat ist mir verloren
gegangen.)
chrumber. Rb.
n. #. /*• chrumb^. Ts. 9] 4.
crumpiu, delorla. Gh. 4« (oder n. a.
. pL n.)
chrumpiu, distorta. M. 30. Gh. 1.3.
(oder w. a, pl, ».)
n.a.s.n. crumpiz. Prud.' 2.
chrumbez. Org.
</.^.iii.ii.chrumbemo. N. 93, 15.
chrumpeme. Sal. 1.
R.;?/. m. krumbe. O. IV. 26, 17.
».p/./.?crumbo. gl. K.i, iortuosd, difficilia,
chrumbo. Pa. y anfracta.
n^pLn. chrumpiu. Sb. Gh. 1. 3. Bib. 1. %
churumplu. Mi].
g. pL krumbero. 0. IIL 14, 72.
d. pl. chrumben. Mep.
a. pl. n. krumbu. 0. IIL 9, 5.
chrumbiu. Mcp.
(NASECRUÄIBER, acilus. Id.) .
SfTE (?) CHRUaiPH, toriuosa (virga). N. 73, 11-
ZUOKRU»IB, aduncus.
d. pl. zuocrumben, aduncis. D. II. 3*20.
CRUMBAHA, CRÜMBINBAH, CRÜMBANABA, .
Flufsnamen.
CRUMNASER.
CRUMBEIN.
KIKRUMBI, coniorta (senientia). gl. K.
n. s.f. diu kicrumba, curva. Prud. 1.
KRÜMBA,/.?
chrumpa, camiros, breves drcuhs. Prud. 1.
KRÜMßi,/., Ärßmme.
n. s. krumbi, tortitudo. GA.[5.
chrumbi: diu chrumbi ist an dien
gagenuuerten, diu grihti ah dien
chumftigen. N. 36, 37.
d. s. chrumbi: chamus ist föne chrumbi
gesprochen, uuanda camus grece
curvunij chrump, chit latine.TS. 31,9.
€!• j.?chrumpi, uueruun umpichertun, in
neriiginem roiabaniur. Mart. ^^
d.ph chrumbiu, anfraclibus. Prud. 1. «X^ f ^. ^^^
n. /^Z. ch r u m p i, ambagines. R. meandiros. aXJj o t, .
Prud. 1. ^'^ "
CRUMBELE, Ortsnamen. Hieher?
CHRÜMBELINGÜN, frfimmling«;
. die chrumbelingun ganti^tt dlet^ j^erib-
tes du (ze rehtemo uaiege).' N. 66, 5.
GAKRUMBJAN, frommen, jefrümmin. * ^
(er) gechrumbei:
^-6
Drgitized by
Google
611
KRAMF.
KRAN— KRÖN.
612
60 81 (sunna) g^chrumbet iro
fartj glomeraverit motum. Bo. 5.
(ih) gechrumpta:
dcn(sin) ihsundondogechrump»
ta. N. 50, 12.
(ih) gekrumpti:
oba ih thero buacho guati hiar
iauuiht missikerti^
gikrumpti thera redino, thera
quit ther euangelio. Oh. 2.
p.p. n.phrn, gechrumpie: nah tien hör«
hqh (arietis) gechrumpte
(sterna). Mcp.
KRAMF.
KRIMFAN (cf. RIMFAN), frumftn.
(er) krimfit. Ra. ) . .. ^ ..^.
[sie chrumphen (praet. ind.J: die adare
sich zcsamine chrumphen. D.
IIL 85.]
KRAMF (auch KRAMPHO?). Ct BAMPH, KRA-
PHO und KRAMF.
chramph, Corona. Bib. 13.
cramph, labium. Bib. 13*
Gehort auch
chramph, haki, aduncus. D. hieher? nach
dem Lat. acheint es adj\ , was vielleicht auch
in cramf v. unidarpouetero, repandi lilii
und in uuidirchramfero, repandi, anzuneh-
men ist, nach der Nebenglosse haki aber subst.
VI seyn.
cramf. Sb. ) .,
chramf.M.. ^'^ uuidarponctero, re^
chramph. Bib. 1.' ^ P"""^ '''»'
chrampho, Ärampf/ Spasmus. Tt. Hieher? cf.
KRIMFAN und KRAF1\
ö. s. ehr ^mjphun y ferrum. Pnid. 1.
WIDARKRAMF, oder wohl WTOARKRAMFr,
_cfl^W,f^ d^ folgende WIDARGAKRAMFT.
g. ^. /..^J^idirchramfcro, repandi. TL
WTOARGAKRARIFT.
g. s. m. n. uuidirgichramphtßs, repandi li-
lii. Bib. 6.
wirdergichramftes, repandi liliL
Bib. 8. 13.
KRAIN. Nur in folgenden Zusammenselzungen
[cf. auchÄranfceereCSaJac^lberbeere) u. Stramin
togel (kranwitfogal), s. auch chrenej:
KHRANAWITÜ.
CHRANBAÜM.
CHRANA, Ortshamen.
CHRANNE 8. HRANNE.
CHRENE (Arcen/ SKeerretttc^), rabigudii
Wn. 460.
um.
CHRINNA, /, Ärliine, Äer^e (s. SchmeUew
baier. Wörterbuch) (ch rinne. Sei. 1.), tessera.
Bib. 7. Sal. 2. 4. fesserula. Pers. V.
n.pl. chrin ni n (^^ic^, tesserae^ quibus frumeu'
forum nun^erus designatur. D.
CHRINNOHT. .
n. s. m. chrinnohjter. Sb. htorosafcer'
chirinnohter. M. 30. > vix).
GACHRINNOT.
n. s. m. gichrinnoter (gichrinnohter. Gh.
2. 3.)i torosa (cervixj. Gh. 1. gi-
chrinnoter stap, serrata regula.
Prud. 2.
kichrinnotar stap, serrata regida.
Prud. 1.
KRÖN, Qtfdttt>a^\6, garrulus. (Cf. KRA 1.)
chrön» garrulus. St
R. s» m. chronar. SaL 2.) , ,
croner. Hd. \^ 8^^^^-
n. s. f. cronin, garrula ChirundoJ.VG.lWiffJ.
CRÖNl, /., arrogantia.
a. s. crone, arroganiiam. Prud. 1.
ClfflONLIH, garrulus (garrulcrum verborum).
Prud. 1.
g. s. la- n. (fhronllhes, f arrii// (oris). Prud. 1.
g* pl. chronlihcro, garrulorum (verlßo-
rum). D. IL 326.
a. pl. chronlihun, loquacia (stagna).
VA. XI. 458.
Digitized by
Google
613 CHRON— eHRANUH.
CHRAUNICH—KRAS. 614
CRÖNJAN, CRÖNilN, garrire, personare, fac-
tare.
(ih) chrono, succino. Pr. t IL .
(er) chronit, personat (eloqtdian)^ Pmd. 1.
(sie) kronenty garriunt* Hd.
(er) chroane, jactet. D. IL 321.
(sie) cronen, garriant. Hd.
/?, a. croenti (sicj, factans. Pa.
chronente, garriens (verbis malignisj.
U. L I.
mj* in« ehr onanier. Ep. ean. 7.)
chronenter. Bib. 11. 13.r ß^'^'
chroenenter. Lp. ean. 5./
g. pl. chronantero, garrientium, per
ludiMi dicentium. Sbe. Ec. 1. 2.
KRONARE, m., bucco v. babulas. Tr.
FARCimÖNT, garrnliis, gcfc^wSey.
Superl. allero diernon ferchrAndosta
(es steht ferchrdndosto), garrula^Mc^*
CHRONoN s. CORONA.
CREINA) j(rain: in comitatu creina vocitato
und in pago creina nominato, Urk. v. 1004. —
in regione vulgari vocabtäo chreine. Urk. von
974. — Cf. slav. kraj, Orenje; s. audi CARNl.
CREINAMARCHA: qnod tarniola vocatur ei
quod vulgo crelnamareha appellatur. Urk.
V. 974. •
CHREINARiV; via chreinariorum. Urk. v. 974.
CHRANACH, Ortonamen. CE ^HRANA.
CHRANüH, m., Ätanlc^/ gnis, angels. cor-
noch, craen, crani altniederd. crano. — Kel-
. tisch garan, wohl in tarvos (taurus) trigara^
nns, der Ueberschrift zu dem in Stein abgebit«
deten Stier mit 3 Kranichen (?) an der lürche
nofre dame zu Paris* Cf. audi chreia.
cranuh. Sg. J913.
chranoh. R.
chranih. Em. 31. Wn. 460.
cranich. Wn. 232. /, gms.
kranich. Tr. Zt 2.
chranich. Ein. 32.
craunich» F.
granich. F. »
cranech. Mon. 2.\' ^'''^'
CHRANOHARI fderiv.? oder €ompös.?J, acci-
piter: si qms accipitrem occiderit, qnein
ehranohari dicunt, L. baioar. 20.
CRANUhSNABUL.
CRAUNICH s. KRANUH.
CHRENECHRÜDA s. CRUT.
CHRENIZLAO, n. pr.
KRANE^^ franf/ nord. krank, debilis; et an-
gels. crang, mortnits, und das angels« Wurzel-
verb cringan, perire, mori.
(cranker, debilis. Id.) ^
KR.VNK0L6N (frSnfeln); fc^wanfen, (trou^eto.
Cf. SKRANKOLÖN.
3. p. s. praet. ind. krankoloti (scancoloti.
cod. F.):
zi kuninge sie nan quattun, ioh
imo then uueg thaktun, ,
thaz datun sie bi noti, thaz ros
ni krankoloti. O. IV. 4, 19.
BIKRANKOLÖN.
(sie) bikrankolotun (biskrankolotun.
codd. V. P.):
so sliumo sie iz gihortun, sie
sar bikrankolotun,
uuidorort sie fuarun ioh alle
uidarfialua 0. IV. 16, 41.
CHRIENTes, Ortsnamen.
CRINTILAHA, Flulsnamen. Za G?
JiKADfZ, j(ran{; nord. krans, sertam, corona.
cranz, diadema. Tr. diadema, corona. Ud.
chranz, vitta. Wn. 460. v
chranz, vittam. Bib. 5.
cranz, cirros, crines. Pmd. 1.
KACHRANZTAZ (gef ränjl), tnrrHum. D. IL 340.
KRAS. Ist es KRA-S? et KRIU.
C1L\N.
Digitized by
Google
615
KRESSO.
CHROSE ~ CRUSINA. 616
KRESAN (kris, kros), freffH/ freifen^ frie#
d^en/ repercj nitL
<ih) creso, clisco. F. %
(er) crisit, repit SaL 1.
chrisity repit» Sal. 4. serpit. Rg. 2. ni-
/i/or (manibusj. M4. Bib. 1. 2. 5. 7.
krisit, *^i/.
(sie) chresent, crepant (sie). D. ü. 342.
(du) kresest» r^^j. Rc
(er) chrelse (iz ke oder chre8e.D.IILö2.)
(sie) chresen, serpant (contagiaj. YG.
ffl. 469.
(er) chras (cliars* Bib. 1.), nitebatur. Me.
Bib. 5.
p, a. d.s^m^n, chteseniemo^ serpenie. D.
IL 350.
cliresintemo, serpenie.Vt. 1.
a. s.f.n. c r e s e n t a, reserpentem. Gc. 1 0.
n. plp m. ehr es entiu,r^/7////a.N. 68,35.
Wb.
dei chresenten, reptilia.
Wb. ps. 103.
UNTARKRESAN.
(er) untarchrese, subrepat EL 15.
ZÜOKRESAN.
(er) zuochre8e,*^/Är^p<7/. A.
CHRESENGA, Orlsnameo. Hieher?
KREBSO, JH., Är<ff€ (glfc^% gradus. (gras-
Be. Id.)
eres so, gobio. Ka. Sg. 292.
ehr es so, gobio. Pr. m. gracius. Tr.
chresse, gracius. Hs.
KRESSO, JH., KRESSA,/., Äreffe, nasturtivm.
(crasse. Id. kerse. Im*), angels. caerse.
n. $• kresso. Tr.
cresso. L. Em. 22. Cr.
chresso. Em. 31. 32.
chresse. Wn. 460.
er ei SSO, nasturtium. Wn. 232. carda-
mus. St
cresso, timbra, D. II. 72.
cresso, timbra. Sei. 2. 4.
cressa, kadainon. Wn. 460.
g. s. chressin, thymbrae. VG. IV. 30.
\VILTKRESSO, cardamus. Tr. •
WILDECRESSO. Wn. 232. F. 2.) ,
WILDECRESSE. Mon. 2. P cardamus.
BRÜNNECRESSO, ui., »runncnfceffe, carda-
momum (sie). Pil. 3.
CIHROSE (?X/ri^iij|i. Wn.460. (Es steht un-
ter den Speisen, zwischen laganum u. cuneus.)
CROSO, n* pr.
CHRUSA. Sal. 4. ) , redecisiwn ? — Hängt es mit
CHRÜSE. Sal. 1. ) CRUSINA zusammen?
[CRüSUL (es steht crüsul), crtieibuhsm. Id.,
ist doch wohl als diminut. von crus (cf. nord.
krüs, craUr testaeeus), JBec^er/ j(ru£/ anzu-
sehen. ,
(SMERECROSEL, crudbolum. Tz.)
JH., erisma, ®aI6e.
CHRISAMO. R.
HOIESAMO. Pa.
KHRESMO. gl. K.
CHRESAM-.sg.242.>
. g. Ss ehrismen: fona.dhes.chrismen salbe,
a ehrismatef Is. 3^ 2.
o. s* crisam.un, balsamum. G9. 4.
chresimon: den geistlichen chresi-
n^on. Co. . . „
CHRlSAMOTj et GACHRISAMOT.
crismota. gl. K. )
cnsinOm
, nasturtium.
chresamota. Pa.
KACHRISAMOOT. R.)
KA(3HRESAM0T Pa. [, thrismatum, crismata.
KICRESMOT. gl. K. )
OlUSI^Ä. (angs. crusene, crusne, masiruga;
cf. crosna, crusina in du Fresne imd: cur*
- sine, rehones, vocantur vestes de peUibus. Re*
nones sunt velamina humerorum et pectoris us*
que ad umbilidum atquß intortis villis adeo
hispidi, ut imbres respuant, quos vulgo reptos
vocant, eo quod longitudine villqrum quasi rep^
iant. Ih.) und CüRSlNA, /. (wovon unser
;S(firfc^n<r/ der althd. crusina rir curainari,
heifsen
Digitized by
Google
617 / lCIÖSPrf-€HIt8T.
CHRIST.
&ia
halben würdet iMrfett'; ^tUmMtil, ma-
struga.
cTusinu^ pantherae terga. VA. VlU. 460.
churi»iana:^ maitruga. Tt.
chorsene, pelles. Wn, 460.
(kursenna, manstruga* Eng. 2.)
CRISP^ Uanf, erispus.
crisper, crispus. Wn. 232. Eqn. 32.;
(crispe locke, cintinni. Id.)
CROSPEL (crosel. Id.), Änorpel/ cartilago.
En..28. Cf/CRUSTIL.
KRYSPENICH, Qrtsnamcn.
CHRIST, m., €^tt(l, eÄmit«.
' n. s. XQiet. Is. 2, 1. 6, 6.
krisit (Christ). Os. 32. 47- O. I. 11, 39,
12^ 14^ 17, 5.1 3a 23, 2; ,25, 1. II. 2, 16.
3, 53. 4, 1. 8, 5a lli 61. lU. 21, 1. gL K.
crUt (christ)i T. 5, 4. 82. 87. 90. 104.
129. 134. 135. 139. 141. 145. 190, 1.
199,3.
krist. Ra. . <
Christ Em. 33. N. 63, 8. 76, 20, 79, 16.
. . .-se.^. ■-. .' .,..■■ -• ■' - ■;;.../;
g. *. X9»«te».i8.,2,, 2. 5» 6. .' . .■•.;'■"
kristes. 0. I. 1, 51. 3,2. ffl. 1, 1. 7, 61.
23, 14. IV. 2^.2a 35, 22. 37, 2. V. Ä,
2. 4, 1. 8, 15. > . j
cristes. K, 2.
christes. T; 5, 1.. Kp. V. .16. H. I. Frg.
43. 47. :N. 67, 15. ,
christis. k 2, 3. 3, 1. 50, 21. 51,2. 56,
1. 58, 15. 59, 9..63,.,«. 78, iai.74, 4.
78, I. 80,. 11.
d. s. xeiste. Is.'3, 3. 5; 1. VIL \\ .> .i
krisle. 0„*I. 1, 135. 4, 39. .26, . 34. JI. 9,
70. in. 3, 9. 20, 98. IV. 29,-33. V. 9,
45. 12, 32. 26, Ol,, !
christe. Kp. V. 26.' T. 130. Pfg. 37. 51.
59. N. 70, 1.
n. s* XQist Is. 3, 3. '
krist O. I. 15, 6. n. 3, 28. 7. 28. 8, tO.
IV. 17, 82; 22, 12. 3ß, 20. Y. 3, 5.
IV.
ctist. r.iiH^-
Christ. T. 7,^4. 132. Wo, 2. ,H. 1. Frg. 43.
Df. 77, 2. j80, 16.
X(?ts^an. Is. 5, 6.
kristan. O. II. 9, 76. IV. 29, 49.
cliristan. Frg. 43. 59.
t;. s. Jurist S. 15.
' krist 0. III 24, 5. IV. 22, 27.
crist t. 192, 2, V. 11.
chrikt H. 8. Frg. 31. Wb.
n.pl lugge Christa. T. 145.
ANtlCHRIST, A3NTICHRIST0, m., aneit^rljl.
72. s* antichristo. Em. 33.
(antechTist D. IH. 78.)
g. s. antikrist^ö. 0. IV. 7, 28."
a. s. ähtichrist Nh. II.
CHRiSTüOBO.
CHRISTAN, CHMSTANI, chrisiianus.
• w. s. christani. E. 7. tl.
cristani. lU.
chri^tanfc N. 54, 17. 60, 2. 64, 6.
68, 8. 80, 16. 88, 51. 93, 16., eilt
(S^rigf christianUS.
g^sm^n, ehristskniß, ßdelis. N, 24, 1.
thes XQaii,es'folchies. Sehw. .
i.;g. J./. chrlstaneto igedahte, christia-
nae devbtioms. N» 59, 8.
: d. ^. mi cfarj^tanentm«, K. 39.
cbristanin. N. 25, 1.
in.chrij»tatiif^Wc;^«Eiiv5. Can. 9.iaii-
Jn crij»taat(^«iQ/. Can. 10. 12. Ider
a. s^ m.. ehjristanaa. £. 7.
cbrifirtanun,:chTislaniun (namun).
.( l B..2.-,
a. s. n. krisUtiaz thiet 0. I. 12, 31.
12. pl. m\ i^kt\A^.hXl^ßdd€9^ N. 57, 7. 67, 2.
die christaiiiji,c^M/i£2/2i.N.34, 18.
^ < ; .{ ehfistana man, christiani Ccogno*
fninaiantur). M*. Bih. 1. 2.
g.pl christanon. N. 30, 12. 90, 14
cristan^rok Frg. 43.
i/./i/« christanero» E. 6«
♦ ^ chri«tanum. K. 64.
ehristatieo, eoclinasticis* Le. fide-
Ubus. N. 17, 50. 103, 20. 22.
cristanen. Wm. 1, 6.
[41]
Digitized by
Google
/^
619
C19UST.
IGRüSTA'-^-fiSUSTH^ 620
* «riBlen^B, Wm. DI. 1, 6.
«(^eiHin. Wmr IL 1, 6.
a.pL ziktist-ane^ christianas. Frg. 45.
CHRISTA!^ fi. pr.
lWCHmSTANVm-,TIttdjfrlfl| fnßdelis.
g. pL nnchristhnon, infideUüm.l!f. 103,22.
a.pL thürh uainaaat^ unchristanCy/^^r
energamenös. Em. 12. '
EBANCHRISTANI, m., gSUc^rijl
g. s. ebenehristenen. Co.
mannis ebend^ristania, proximi.
N. 32, 2.
CHRISTANLlH, f^rif{(i4i c^^Vm^^^
g. $. f. christenllchera Co.
christenlicheo. Ct S4. Ns. II.
d. s* f, christenlicher warheite. Wb.
a.s.f. die %q\n\\Mi\ktn ehalde, christia^
' namreligümem. N. II. % 2.
CHRISTENLICHO, Adv., c^riltHc^. Co.
CHBISTANHEIT, f., (l^xi^tn^tit, ecclesia.
n. «. c&rirtanh«it, ecelesiä. N. 65, 2.
christinkeit W0. 2r
chriBt^nheit. N. 8, 2. 64, 11. 77, 60.
^9, 1.87, 16.
criataiiheiti Can. 4. ^oder gm.)
CTiatenheit. Hd.
g* s. chri»ta«iheiti. £• 3. 5. Frg. 57.
christitiheiti. Wo. SJ
Xtfistinfa^idi. b.' S, 4. •
ehrUtaiilieite. N. 98, 1. 108, 30.
chriatinheite. N. 8&^ 16.
chrisleinbeite. N. Ö7, 4. tOi, 13.
Wm. 1, 10. IV. IX.
cristenbeite. Wiki. t, 10.
criatenfa'eit Hd« '
< ^. #. Icmtaali^ttL Sdi. 87.
criatanbeidi (thea ih in minero
ctiatanheidi gebiet). Co. 3.
' chrialarnheite. N. 34, 18. 103, 23.
: . 106, 38.
cristanheite. N. 30, 11.
chriat'enfaeite. N. 35, 12.
Christenheit N. 21, 16. 39, 10. 47,2.
a. s. Christenheit Ct 86. N. 77,67. Wm.
3, 8. IX.
cristenheit Hd. Wm. 3, 8.
V. «4 cbri^tiilh^it, ^cd^o/ Ne. IL
CHWSTANHERA.
KRÜSTA,/., ftrvflf/ cnata. (croata, crusta. Id.)
n. «• krusta:
> hert ist geratun kornes hnt,
iat onh so ih forn in nnesta sines
leibes krua4a. O. HL 7, 26«
n. s. krustun:
thaz deta drnfatin.tKaz man uueiz^
^ho er thia krustun firsleiz,
thaz man thia frunni fhjif gis.^h^
tho er thia rintun firbrah. O. lil.
7, 31.
KRUSTI, n.
d. 8. kruste. O. HL 7, 78. cod. F.; a. GA-
KRüSn.
GAKRUSTr, n,, ®elrii|le.
d. i. gikrustc:
thar fiadiat tha io tbaiuh noi
fiiu^geJ8tllchaz brol,
ontäT themo gikrn&te (kruate. cod.
F.), ia thia thih es UQola luste
0* lü. 7, 7a
CRUSTA^ Ortsnamen.
(CHRISTALLÄ,/, ÄriPttir; crhiaaum.Vsi.n.)
(CRISTALLEN, eriftalltti, r*-^a//iVMiifK Id)
KRUSTüiA^/, j(ttorf>4( (angal gristle), car.
iilago. a. CROSPEL. .
Atilser iv>-
CTQStuIa. VLfjk, 3b. Bib. 8.)
crustila. St Bib. &-
crostiIa.Tr. Bib. 11. 13.]
cT4>itela. Mon. 2.
croatilla. Bib.lO. F.1.2.)j carlilago.
chrastala. Bib. 2.
' chrustula/ Bib. 1.
chrasUIa. L.
chrustele. WnJ 460.
kommen auch die Form Ai-
crustiii. Bib. 4. i ' * ., '
TOr.
NASACRUSTULa;/. CRafmlnwiKl), inier.... Tr.
DJgitized by
Google
6U , KRAW;Ai-iHRÜZI.
KMWA& KRAAL ■
KRAWjan s. KRA.^ 2.
CBEIZ:
622
■! I
CREWELÖN, vel. ouinno, scateo.F. 2. Cf.
KRAWIL in KRAVs:
KRAZjak s. KRA. 2. '
CREZZO 8. CRATTO.,
CREZZO, „. pr. Zu G?
CHREZZINC, „. /,r.
CBBEZZINGA; Orhmamen.
KRÜZI, »., j(t(tt{f nord. kross, crnx. "^'^
n. s. chruce, erua:. Wn. 460.
g. 8. crucis. Is. 9, 5. (lat.) Wiü. 4, 3. I.
Cruzes. H. 6.
kruzes. 0. IV. 26, 2. cod. P. 50. cod. P.
V. 1, 2. cod. P. V. 2, 1. cod. P.
crnces. H. 1. Wm. 4, 3. O. IL 9,80. 83.
IV. 26, 2. cod. V. 50. cod. V. V. 4, 1.
cod. P.
kruces. 0. IV. 26, 2. cod. F. 26, 50. cod.
F. V. 1, 2.-codd. F. V. V. 1, 19. 2, 1.
codd. F. V. 2, S: 4, 1. codd. F. V.
chruzes. R 10.
chrucis, N. 83, 1. 87, 1. 95, 10. 103, 3.
Nh. II.
chriuzis. N. 48, 1.
chriuci6. IN. 4t, 1. 43, 1. 44, 1.
d. s. crüce. N. 15, 1. 16, 11. 74, 9. Wiii.2, 8.
T. 205, 2. 206, 1. 211, 1.
kruze. O. V. 4, 43. cod. P.
krulce. 0. V. 4, 43. codd. F. V.
chruce. Em. 19. Nh. II. N. 33, 21. 34, 16.
chriaze. N. 34, 21. 63, 9. 65, 6.
a. s. crucl 44, 25. 67, 11. 90. 200, 4. Is. 5,2.
Ct. 64. Wo. 2. Frg. 23. O. II. 9, 79.
codd. F. P. 0. IV. 27, 7. cod. V. F. 17.
cod. V. 0. IV. 25, 13. cod. F. V. 15, 46.
cod. P. O. IV: 1, Ä cod. F. V. 6, 31.
cruzi. 0. IV. 23, 27. ceiW. P. F. O. IIJ.
.: 1?, 5. cM* V. a..lV,27,7. ciwlK IZ
,. ' c<l44- P. F, V. lö,46. €ed.P. IV. 1^43.
cod. P. O m. la, 294 w4 V. V. 6, 31.
codi V. P.
kruzi. O. H. 9, 79. cod. V. O. IIL 13, 5,
cod. V. 0. IV. 27, 7. ccmI; P. 17. codd.
P. F. V. 15,46. cod. P. IV. 1, 43. cod. P.
O. HI. 13, 29. cod. V. V. 6, 31. codd. V.P.
kruci. 0. III. t3, 5, cod. F. V, 15, 46. cod.
V. IV. 1, 43. cod. V. Ill 13, m cod. F.
chrüze. ßo. 5.
cruce. O. IV. 23, 27. tod. V.
chruci. Ct 86. Ns; U. H.-20,
chriuie. N. 57, 7. 63, 6.
KRUZIKINT. '
KRUZISTECHa.
KRÜZÖN, freujlgen, crucifigere, nur bei 0.
Inf. zi thes krazonnes heile. 0. IV. 1,26.
imp. s. kruzo les nan, cruzo. 0. IV. 23« 18*
hina hina nim iiian inti craa^o
theo man. O. IV. 24, 15.
imp.pl. cruzot inan. 0. IV. 23, 19.
KRÜZIGÖN. freutisett; crucifigere.
Inf. cbriuzegon (lazet sih)^ N. 63, 8.
(sie) chriuzegoton. N. 44, 1. 81, 5. 121, 4.
(sie) criuzegotin. N. 37, 12.
chriuzegotia N. 44, 1. 81, 5. 99^ 3.
imp» s^ chriuzege! N. 63, 4. chriuzege in,
hencbe in, crudßge. N. 108, 3.
imp.ph chriucigont! N. 16, 12.
p. p. chriucigot, crucißxus, uuard. N.
43, 1.
cr&ciget uuart Wm. 5, 14. IL
GAKRÜZIGÖN nur im praet. und p. p.
(sie) ne gechriuzegotin den herrin.
N. 68, 6.
p. p. gechriuzegot^uuerde, crucifiga^
tur. N. 56, 9.
kccbriuzigot upard. N. 46, 1.
gecrucigot nuart. Wm. 5, 14, 1. K.
gecruciget uuart Wm. 5, 14. HL
g. s.w. des kecriuxegotin. N. 68,8.
des kecbriuzegotin. N.83, 1-
* [41']
Digitized by VjOOQ IC
623
CflElZ— CHUID.
a. s. chracig«aga.
GREIZ, *., JFrctf, «rJu: IM. Hb. 1.
(er gestalte se chreixxc xaei
geiixe de. D. m. 8i)
2.
haadert
CHli:CH
& qyjESL
CBUCH
CHWATcBECA« s. KEFAR.
CHUEDas \
CBWETTja3i|sl QUAD.
ceoD. )
ch(;adilla--€»uiz. 624
5^' chüadilla, chuedoxa & qüe-
chlelax s. QUAL.
CH WlLThtoMS ft. WERAHilQÜAL.
chuemaü 8. QUA3t
CHUENA & QUEN.4-
chlera!« s. QUAR.
CHUSTja.^ & QUSTjas.
CHÜAZ s. QUAZ.
Digitized by
Google
Q
O« Dieser im Allhd. nqr als Anlaut (nicht als
Auslaut, auCser einmal in irquicquit 0. IV.
19, 37. cocL F.) vorkonunende Buchstabe erscheint
im Althd., wie im Lat, gewöhnlich in der Form
Qu. Aber (s. meine Untersuchung über Q in
den Abhandlungen der Akademie der Wissen-
schaften zu Berlin) weder diese Form noch der
mit Q verbundene W-Laut berechtigt zu der An-
nahme*), dals Qu gleich Kv (Kw)^ d. L eine
Vecbiodung des K mit W sey, sondern Q» Qu
ist eine mlshr den Gaumen- als Kehllauten an-
gehörige. /mfi£5 mit (nicht gutturaler, hauchen*
*) Obgleich auch Grimm und Bopp dieser
Abnahme huldigen. Grimm erklärt (deutsche
Grammatik I. S. 72.) das golhische Q geradezu Tür
einen zusammengesetzten Buchstaben, QV, KV, und
handelt ihn nicht unter den emfachen Consonanten,
sondern, wie KL, KN etc., unter den Gutturalver-
bindungen, als QV, ab. Bopp hält nicht nur (ver-
gleichende Grammatik S. 73) mit Grimm das go-
Uuscbe Q für die Verbindung KV, sondern erklärt
auch S. 564 seiner vergleichenden Gramm., wo er
beiläufig (leider hat Bppp weder der Jateinischen
noch der griechischen und litauischen Lautlehre
eine Stelle in dem genannten Werke eingeräumt)
über das latdnische Qu spricht, dieses mit folgen-
den Worten für KV. „Qu ist aber = kv -^ sey
es, dals das v an dieser Stelle gleich dem englischen
oder dem deutschen w aüfi^esprochen wurde —
und das Lateinische* liebt wie das Gothische nach
Gutturalen die euphonische Zugabe, eines v." Warum
die euphonische Zugabe eines V? Weil wir das
U hinter Gutturalen wie V (W) aussprechen?^ Mit
gleichem Rechte würden die Italiener nach ihrer
Ausbräche die Zugabe eines U behaupten und da-
durch beweisen können, dafs Qu = Ku sej* Ue-
brigens kann man, wenn auch Qu, Gu, Hu als
Verbindung einer gfiiiuralis, mit W anzusehen wäre,
weder vom Lateinischen noch vom Gothischcn (wel-
ches sogar V bisweilen hinter Gutturalen auswirft^
wie in tuego, lat /ifi^i/a . sanskr. jihva) sa^en,
da& es V ninter Gutturalen liebe; denn 1. ist diese
angebUche Verbindung der guiluralis mit V bei Q
(und im Gotliischen auch bei H) etymologisch und
organisch begründet, bei G aber entweder auch auf
etymologischem Grunde beruhend oder durch den
Laut NG bedingt; 3. ist im Verhältnifs zu den Wör-
tern, in denen die suituralis ohne V erscheint, die
Anzahl derer, in denen die guituraUs von V be^
S leitet wird, sehr gering, und auf G folgt V im
Lulaut gar nicht, im In-, und Auslaut nur biswei-
len; 3. findet sich nicht blofs hinter den Guttnra-r
len, sondern auch im Gothischen « hinter Dentalen
und im Lateinischen und Gothischen hinter dem
den Dentalen angehörigen S häufie V. Aufserdcm
müssen die Worte: „das Lateinische liebt wie das
Gothische nach Gutturalen die euphonische Zugabe
eines V* einen des Sanskrit Unkundigen auf den
Gedanken bringen, dafs das Lateinische und Gothi-
sche in dieser Kücksicht einen Gegensatz zum San-
skrit bilde, und doch könnte dem Sanskrit, wel-
ches neben k&l, ire, kan, sonum cdere^ xid, in*
dlstinctum somnn edere^ sac (s ist nicht unser f^
sondern ein palataler Zischlaut), irCf saf, dormire,
sa th, ire, sal, celeriter se movere, die |gleichbedeu-
tenden kvel, kvan, xvid, svac, svaf (spiritum
dticerejf svath, sval (wie neben tanc, tre, dhan,
sonum edere, s6k, ire. die gleichbedeutenden tvanc,
dhvan. sv&k) aufweiset, die Zuneigung zu einem
V hinter Gutturalen (und auch Dent^en^ weit eher
beigelegt werden, als der lateinischen und gothi-
schen Spraehe^ die nicht in einer und derselben
Wurzel mit C und CV (Qu) wechseln [wo! dicr
ses geschieht, ist entweder, wie z. B. in qtsot^diej
cotiatef die Form mit C erst aus der urspriinglir
eben Form mit Qu entstanden, nicht aber dem C
ein V beigefugt, oder, wie z. B. in querqtUtuInnns
(neben 4fuercns) und inquinare (neben amire) s)a
durch em folgendes E oder I herbeigefuJirt]. son-
dern nur einigen Wörtern, aus besonderer, in mei-
ner Abhandlung über Q angegebener, Veranlassung,
Q, und nicht C, zuweisen.
- Digitized by
y Google
627
Q
der, sondern) bbialer, wehender, ^piration, also
gleich andern Aspiraten ein einfacher Buchstahe,
Tür den auch das Gothische nur das einfache,
der altdeutschen Rune chon (war diese Ch?
oder Q?) ähnliche Zeichen hat*^.
Das allhd. (wie überhaupt das germanische) Q
(Qu) vertritt nicht wie das lateinische, x. B. in
guatuor, sanskr. catur, die sanskr. palatale te^
nuis (doch ist auch quirn, mola, mit sanskr. .
cütn^conterere, zusammenzuhalten und Vielleiclit
auch queilan mit sanskr. cal, movere)^ son-
dern die sanskr. palatale media, wie in quena«
mulier (cf. sanskr. Jana, vir), quek, mwis (et
sanskr. jiva)» quirn, mola (cf* sanskr. jiraa^
ifitus; doch ist auch sanskr. cum, conterere,
nicht zu übersehen); vielleicht hängt auch quiti
und quodeu, vulva^ mit sanskr. jadara, ven^
iiir, queman mit sanskr« jan, oriri^ queilan
mit sanskr. jala, aqua (cf. aber auch Wurzel
WALL, und sanskr. jval, ftagrare)^ quelan
mit sanskr. i'ri, terere, jr«, senescere, conßci,
oder mit jvar, aegroinre, oder jval, flagrare^
zusammen. — Auch kann Qu vielleicht als Stell-
vertreter eines sanskr. palalalen sv in queran
(wenn dieses mit sanskr. svaf, gemere, und nicht
mit sanskr. fvar, sonare, zusammenhängt) und
in queilan (wenn dieses zu sanskr. sval, cele^
*) In einzelnen Dialekten mag die labiale Aspi-
ration des Q in ein wirkliches W übergegangen
seyn, wie die in althd. Denkmälern (s. weiter un-
ten und auch den Buchstaben K, CH) statt qu
sich vorfindenden chw, khw, cw und auch chu,
ku, heu, z. B. in chuuedan, kikhuuetan, a-
cuuemon, chuech, irkuict, hcuaniut und die
Form quu statt qu, z. B. in quuad, quuimit,
Äuuala zeigen; wurde Qu doch sogar in cuuue-
t. gl. K. zu kuw. Auch in dem unorganischen
Qu, das (s. weiter unten )^ durch ein vor W ee-
setztes Q, z. B. in auoifwin aus wolfwia, oder
durch Zusammenzichung des zur tenuis verhärte*
teil G im Rräfix Ga, Gi, Ge, mit dem W-Anlaut
des folgenden Wortes, z. B. in auan aus eewan
entstapdeQ ist, hat das U die Geltung des W; ist
in sanskr. dva und dem Ihm gleichen allhd. zu ei,
das dv und zu nicht als ^^////i/m mit labialer Aspi-
raVfton anzusehen, sondern als Consonanzverl^indung
dv, zw, so hat man auch in quei und andern zu
zu ei gehörigen Wörtern, die Qu statt Zu ange-
nommen haben, das U ih Qu für W zu halten*
Q^ 628
riter se movere, und nipht zu cal, movere, oder
zn jval, flograre, gehört), oder auch eines skr.
khy in quedan (wenn dieses aus dem sanskr-
khyä entstanden ist), oder auch eines sanskr.
kr in queman (wenn dieses nicht mit sanskr.
gam, Ire, oder jan, oriri, sondern mit kram,
ire, zusammen zu hallen ist) angesehen werden.
(Ist goth. quainon das sanskr. hv£, clamare^
so entspricht deutsches Qu auch sanskr. Hv.)
Obgleich das althd. Qu dem lateinischen Qu
im Laute gleich kommt, so entspricht es, wie
schon aus den sanskr. Buchstaben, die es ver-
tritt, hervorgeht, doch etymologisch nicht dem
lai Qu, sondern diesem steht in vergleichbaren
detitschen Wörteni entweder Hw (anlautend)^ und
H (inlautend) oder F gegenüber; man vergleiche
lat. qui (sanskr. ka, ku) mit althd. hwer, laL
bqiiä (sanskr äp) mit allbd. aha [cf. auch lat.
equus (sanskr. asva) und alts ehu; vielleicht
i^t auch mit lat quatere allhd. hvenjan, vi-
brarey wie goth. hvatjan, spumare, mit lat.
quies (cf. sanskr. si, dormire), althochd. hwila,
(und mit laL tor quere goth. threihan) zusam-
menzuhalten], tat quutuor (sanskr. catur)' mit
allhd. fior, lat qninqiie (sanskr. panca) mit
althd. fint
Vor folgendem U findet sich, wie bisweilen
im Afthiteinischen, z. B. iii qum für quum^ Q
statt Qu, doch nur in 2 Wörtern, in uoqu-
mila. Mo*, und uoqumilun. M^«.; Qh statt Qu
(vor E, I, U) findet sich in arqhellante» R.
ferqhede. (c. untarqbema. Can. 1, qhidit«
Ic unqhumft Ib. Rd. Dag^en steht in Bib^?«
Ep. can. 2. Frg. Gc. 3. 8. K. Mät T. bisweHen
Quu statt Qu, z. B. quuirnstein, uuola-
quuedi, quuad, quuimit» quuemapt, quua-
la^ quueches, quuiculunga» niuuiquue«
manero, quuidit, quuat
In einigen von den Denkmälern^ die zwischen
K und CH wechseln, oder» wie Pn. und b., K
immer aspiriren, wird dem Qu noch ein H zu-
gefugt (welches wohl nicht in einer neuen Aspi-
ration des Qu, sondern nur in der wehenden
und hauchenden Aspiration von. Qu seinen Grund
und Uf^prung hat):
1. zwischen Q und u, [oder zwischen Q^ und uu
wie bei Kero,, z. B. in qhuuami pi-
Digitized by
Google
£29
Q
töO
qhniieiiien) qkmiedan, qhnuidit n. in
^. K. (z.B. in kikhunetan)], also in der
Form qbu^ bei Ct 189. (z. B. in qhu6-
me) H. (z. B. in qhuam) Ib. (z. B. in
uaqhuemo, qhnec, sanianqhuib) tc«
(z. B. in qhuidit) K. (z. B. in qhuimit,
qhnemant^qbuamun^erquicbanyqhue-
dan) gl. K. (z. B. in qbuimijt, qbui-
dbity qhuad) Pn* (z- B. in piqhneme,
qhuidit) R. (z. B. in nufqhuemanne^
uufqhuimit^ arqbuimit, arqhnoma-
ner, qbnida, qbuelit, ufqbuumft) Rd.
(z. B. in qhuemaner, uaqhnemo, qhne-
^ caz, qbuicbanne, samanqbuit, qbniti,
qbuedilla^qhuaz) Sg.i84. (inqhuenela)
Sg. 911. (z. B. in qhueme, qbuekbe).
2. hinter Qu, also in der Form Quh, bei Frg.
(z. B. ia quhedanne, quhat) H. (z. B.
in quhady quhedemes, azquheme) Ic.
(z. B. in quhido, quhidit, ferquhat,
föraqnhetan, erquhichet» furiquhe-
menti) Is. (z. B. in quhedanne, quhi-
dhit, quhad, quhimu, quhemant,
quham, qdhoman) MaL (in quho-
maner).
3. Vor Qu, also in der Form Hqu, bei gl. K.
in hquelandoy hquemane, kahquemi
und Pa in faquad.
In inchquetani. VA. ist sogar Ch dem Qu
vorgesetzt.
Folgt auf Qu ein Ü, so wird Qu (cf. lat. mm
aas qnum; auch im Angels. geht Cv vor U in
C über)
1. zu Ch (z. B. chumft, furichümit, saman^
ebumiy ufchumi, ufchuman, cbume«
lincj tiochumilo, irchukit) in l^ib. 1.
2. 3. 5. Bo. 1. 3. 5. Ec. Em. 1—24. 31.
Ep. can. 2. F. (3d. H. Ho. 1. 2. Ib. b. gl K.
Le. 2. M. Mon.'2. N. N. II. Pa. ftk. Prud. 1.
R. Ra. Rd. ab. Syl. VS. Wb. Wm. Wn.
460. Zf.
2. zu C. (z^Bl in cumaliy cümit, cuhft, ni-
uuicumo, c&rne) in Can. 4. Ct. 71. Sal.3.
Sg. 913. T. Tr Wm.
4. zu K. (z. B. kuman, kumet, ktinft) in 0.
und Wm.
4« zu Hc nur in uohcumelinch hnA Sal. 5.,
wenn hier das H zu C gebort und nicht
zu uo oder eingesdialtet ist;
nur in uoquumilun. Mo. Bib. 1. uzquullun.
Prud. 1. uoqumila. Mcr. uoqumilun. Mo.
uaqhumft Ib. Rd. ufqbuumft R. bleibt Q*
Vor O wird Qu zu C bei A. Ife. T. (z. B.
nzcomo, coman, willicomo) zu K in ko-
nala (statt quenela) in cod. guelferb., und zo
Gf in bigomit (statt biquimit) bei Bo. 3.
Vor E wandeln auch S. und SaL 4 in kek
Cstatt quek) Qu in K um.
In Notkers Schriften wird Qu vor aHon Vo-
kalen immer (nur N. de ps. gr« zeigt auch cha
statt Qu in chuit und chuad) und in Bib. 2.
5. 6. Ct 82. D. IL 313. D. III. 104. Em. 31.
F. 2. Ho. 1. 2. gl. K. Mon. 2. N. IL Pa. Pfl. 6.
Phys. Prud. 1. Rh. Rg. 1. Sg. 299. SyL Virg.
Wm. (g. 2. dt. 1. 3- bisweilen zu Ch, z. B.
cbala, cbam, bicham, cheden, chena, che*
pula, chenila, chichoy kaohiche^ chirit^
chomeUy cholen, ubercholliki, chomen,
pichom, archomani, afterchomin, niucho-
mene, chodent, chumo.
Zwar zeigt dieser bei Notker und in ^nigen
andern. Denkmälern statt ßpdende Uebergang des
Qu in CJb, Cy K, dals weder dieser Uebergang
von dem folgenden U oder O abhängig sei, noch
umgekehrt das U oder 0 hinter dem statt Qu
stehenden Ch, C, K durdi den Wegfall des U
von Qu n^thwendig erzeugt werde, aber doch
hat wohl in cfinigen Fällen das hinter Qu foI>
^londe U auf die Umwandlung des Qu in blo-
Ises Ch, C,K, und in einigt» FäUen^ der Weg-
fall des U von Qu auf die Umwandlung des fbl*
g^nden E und I in U oder 0 eingewirkt^ '
Vor A, E, I wird Qu in einigen Deokvoi-
lem auch
1. in Chu (vor A, E, I) in Bib. 1. 7. Can. 9.
la 11. 12. CL 84. Da. D. la 99. Em. 1-
*) Man verglieiche den Uebergang des altnor-
disthen £ in O und I'in' Y, wenn von Qu oder
andern mit U aspirirten Coosonanten, das U weg-
talit, wie z. B. in koma f venire J aus quema,
kykr (vivtisj aus quikr, wie sofa (dormirej aus
svefa, tj 8V ar (bisj aus tvisvar.
Digitized by
Google
631
QU^—QUEK.
632
94. Gc. 8. 9. H. Ho. Ib. K. gl. K. Le. M.
N. II. Pa. Prud. 1. Ra, Rb. Sb. Sg. 183.
913. Wn, 863. (und aocb, wie vorher schon
bemerkt ist, N. de ps. gr. in chuit und
cbuad) X. B chnalm, chuax» chuech^
ehuedan, cbacdilU, chuelan, chue-
ipan, chuirit, ehnirn« archuistan.
2. xn Chuu (vor E upd I) in Bib. .9. Da. Em.
1^24. Gc. «. H. Ib. K. gl K. Rb. Re.
Wn. 863., 4. B. cbuuedan, chuui'Ian,
chuueman,chuuena, chuttich,ch])uirn.
3. zn Khuu Qur bei gl. K. in kikhuuetan«
4. zu Ku nur bei A. in irkuict.
5. zu Cuu nur bei Bib. 12. in acuuemon.'
6. zu Cuuu(cuw) nur bei gl K. in cuuuelit
7. zu Hcji nur bei Rb. in hcuamut
8. zu Hu und Huu nur bei Rb. in pabuemani^
hue^un und ^rhuueme.
9. zu Zu nur bei D. in zuirnstein (et den
Uebergang des zu in qü).
Von diesem organischen, urspri^ngUchen Q, Qu
müssen die folgenden Arten des Q, Qu, die sich
aus anderen Buchstaben entwickelt haben, wohl
unterschieden werden. Diese sind
1. Q, Qu aus K^ CH: in unqusco. Mart quor-
ter. D. 111.77. und quartire. Ho. 2. qui-
zilungo. Can. 6. 10. 11. M. 15. aquusta.
Nm. 11. und unquust. Prud. 1. quiquir-
net (st kizuirnet). glK* qhumich.VA.
quhillantan Sg. 184.
2. Qu aus Zuc iu quei. gl. K. quifalt. gl. K*
quiro (bisj, gl K. quiquirnet gl. K*
qüiski (alternatimj» gl. K. quifalondi,
gl. K. quiohti (ftondosusj. g).K. queon
(haesiiare). gl K, Pa.
3. Qu dutdl Vorsetzung des Q vor W; in
^uanzo, quinzo, <[.uo}fwJn..
4. Qu aus der Verschmelzung des Präfixes ga
mit folgendem W* Anlaut bei Notker, der
das anlautende G, wenn es auf ein nicht
mit Vokal oder liqnida schlielsendes Wort
folgt, oder das mit G anlautende Wort ei»
neu neuen Satz anfängt, gewohblich zu
K verhärtet und das hierdurch aus dem
contrahirten gw entstandene kw mit qu,
quu (qw) schtdbt, in quon (statt ge--
won), quuoniu, quonen, quan (statt
ge-wan), quaanen, qnaremo (st ge-
waremo), quissiu (st ge-wissiu), quis-
sen, quisso. «
QÜE6N .. ZÜEON in ZWEI
QUEI s. ZWEI.
IrQUEPaNAZ, das als Uebersetzung von enior-^
iuiim in Ms. steht und auch von Grimm (Gr. II.
829. 630 ) unter den mit ar zusammengesetzten
verbis aufgeführt wird, ist zu tilgen; es ist offen-
bar Sdnreibfehler für das in Sb. und Bib. 6. rich-
tig stehende irquemanaz [wie in derselben
Quelle (Ms.) «rspid sUtt drsmid steht].
QUAPPA (ÖuflppO, cappedo (Fisch). Cod.
giiel/erb.; cf. CHAPE.
QUEK (aus QUIK), golh. quiv, angs* cvic,
euce, altnord. qvikr, kykr, sanskr. jtva, lit
gywas, lat vivus, (eftenbig (cf. neuhöchd. Ud
und ÜU(E).
qhuec mardaro, caro viva. Rd.
queqhaz f leise, caro viva. Bib. 1.
diu cheg uuerdenta fpennisgheit, vivifi'
cata. Mcp. 43.
thaz thax nu gidan ist thaz uuas ioln gote
SOS iz ist, iz uuas in imo io quegkaz ioh
filu libhaftaz. 0. IL 1, 43.
ia uuurtun dote man ouh les queke si-
nes uuortes. 0. IV. 26, 18.
toten enti quekkhen. Em. 33.
quehhes gotes, dei vivh Fig. 57. 59.
. quekes muates. OL 68. •
mit checchemo fiure, vivacissima-igne. Bo.5.
queccban urspringin^/o/r^/rii/i^. Prud. 1.
dero qqekkon uuazzero* Wm* 4, 15.
checheh steinen. N. 121, 3.
quekxeston mirron, Wm. 5, 13. ,
queh ist kauuis/io goUj9 uuo^t F^-gfSSl
Form und Flexion t
queh. Frg. 39.
quek. O. III. 24, 101.
qhuec. Ib. Rd.
. cheg. Mcp.
DigitizecKby VnOOQ IC
633
QÜEK.
QÜEK
634
Fl. ^. 11^ qnecchar, vivaic (ßammä). Pral 1*
17. i^ f. quechiiL Sg. 242.
n. s. n. gucccbaz. Ib.
quechaz. Ma. Sb« Bib. 1.
qhuecaz. Rd.
quegkaz (qiiegchaz. cod. F.)* O. IL
t, 43.
cbuechaz. Bib« 7.
^ quecii. Bib. 5.
g.s.nKn. quekes. OL 68.
quebhcs. Frg. 57. 59.
qnuecbes. Gc 3.
d* s. n. cbecchemo. Bo. 5.
n.pLm. queke. O. IV. 26, 18.
§• pL deroquekkon (quekkun. Wm. III.).
Wm. 4, 15.
. d, pL quekkhen. Em. 33.
queccban. Prud. 1.
cbecbeo. N. 121, 3.
a. ph m. qoekhe. Sg. 911. (In SchmeUen baier.
Wörterb. IL 402. findet sieb ans einem
päter noster in cod, s. gal. 94. auch
die Form qheke (qheke inti tote)
angeführt. Da die Stette qheke inti
tote nicht zu einem pater noster,
sondern zu einem credo gehört, und
ich zu St Gallen weder^ ein pater
noster noch ein credo in cod. 94.
gefunden habe, so vermuthe ich, dals
cod. 94. ein Drückfehler für cod. 911.
ist, in vrelchem ein paternoster und
ein credo enthalten ist; in diesem letz-
ten steht aber nicht qheke inti tote,
sondern qhuekhe inti tote.)
qucccJien. Ct 66.
SnperL:
g. dero quekkeston (queckeston. Wm.
IIL) mirron. Wm. 5, 5.
a. quekkeston mirron. Wm. 5, 13. .
QUEKBRUNNO. #
QÜEKSILUBAR.
QUEKILIK, versatilem, vibrabilem. Pt.
SAMIQUEC, semivivus. Sg. 242.
d. samiquekemo. T. 128.
In Pa. und gl. K. wird anfora semis, durch
untav sami quechem. Pa. und^ undiar
samin quekhejm. gl K. übersetzt.
IV. '
CHECCHI, /, c^lor Cvitalis). Bo. 5.
, a. die quekke des guotes stankes. Wm.
4 14.
LIBQUIK(I), UUUixi.
g. s.f. dero libchicchun machungo, vi-
vlfici temperamenti. Mcp. 72.
QUEEf:N, Ithtn ^a6en.
uuante aller slahto tugede an dir quek*
kent, virtufis variae quia gjprmen puUu^
tat in te. Wm. 4, 12.
checcheton iro die lide, soUdabantur.
Mcp. 59.
ARQÜECH^N.
arqueche, revhisce. Gh. 3.
QUIKJAN, angs. cucian, cviccan (nord. qvek
kia, excitaret accendere)^ vivificare, quif*
tttif btUbtn. '
ze chicchenne, vivificare. N. 118, t09.
ih chiccho, suscitabo. N. 131, 17.
du chicchest mih mi^ keniste. Ne.
chicchet, alit. Bo. 5.
er chichta in föne tode. N. 4, 4.
lioht za chuichanne, concinnanda. Ib.
diu sela cbicchet den lieh a men, \;ivi/i-
cat. Bo. 5.
Form und Flexion:
Inf. za qhuichanne. Rd.
za chuichanne. Ib.
ze chicchenne. N. 118, 109. 110.
ih chiccho. N. 131, 17.
(du) chicchest. Ne.
(er) chuicchet. Na. IL
chicchet. Na. N. 112, 7. Mcp. Bo. 5.
(du) chicchest N. 118, 93»
. (du) chictost N. 118, 93.
(er) chichta. N. 4, 4. 17, 9.
chihta (oder erchihta). N. 77, 5.
chucti. N. IL
imp. i. chicche! N. 118, 25. 37. 40- 88. 107.
154. 159. 142, 11.
p. a. chuicchenter. Na. IL
chicchender. Na.
a. J.yi chicchenta. Bo. 5.
GAQUIKJAN.
Inf, zi kichuuichann-e, ybci/a/u/nm. Rh.
(er) chiquihhida mih^vivificavit meAa.3f7.
kaquihta mih, vivificavit me. Frg. 53.
[ 42 ]
Digitized by
Google
635
QUEK.
QÜEH— QÜAD.
636
kachictaalum. refocitnvltspiritum. Rb.
imp.ph kichuuichat maadan, reficite. Rb.
p.p* kaquichit, ^/iimn/M. R.
n*s.iiu kichuuichlcr uuard, refoci-
latus est. Rb.
ARQUIKJAN, btltUni crquicfen, vivificare,
recreare, suscitare.
erqhuichan, recrtare. K. 4.
irchicchen, stiscitare (mortuos). N. 70, 17.
(er) irquickit fon todc. 0. IV. 19, 37.
irquict er zi libe. 0. IH. 14, 6.
arquicche, refovcat. Ib.
irquicki in mir thia mina moadun sela.
O. 111. 1, 22.
erchicchet auirt(funGho), exdtatur.Bo.5.
Form und Fleiuon:
erqhuichan. IL 4.
jrquicken (irquigken. cod. V. irquichenc
cod. F ). O. I. 23, 48.
irchicchcn. N. 70, 17.
irchucclien. Ho.
(du) irchicchest N. 79, 19. 84, 7.
(er) irquickit (irquicquit cod. F.). 0.
IV. 19, 37.
iRchicchit N. 70, 15.
(sie) erchuchent Wb.
(er) archuiche. Ib.
erchuuiclie. Re.
(sie) erchicchen. N. 87, 11.
ih irquicbta (irquikda. Wm. U.)* Wm.
b, 5.
(du) irquictos. 0. III. 1, 21.
irchuihtist N. IL
(er) irquieta. O. III. 14, 6. IV. 2, 6.
archuicta. Rb.
erchihia? (es steht er chihta), susci*
tavit (testimoniumj.
erquikta (erquicta. Wm. ü. IH.). Wm.
5, 14.
irquict er. O. III. 14, 7.
erchucte. — Gehört irkuit, recoiuit.
A. hieher?
(er) irquicti. 0. IV. 3, 15.
irquictiz ({rquicti iz. cod« vind.). 0
IV. 19, 34.
iwp. s. irquicki! (irquichi. cod. firi^.). O.
UI. 1, 22.
irchicche! N. 67, 22. 118, 156.
imp.pL irquiket! (irquickct'cod.fi:{s.). O.
V. 16, 39.
p:a. crquiccento. Ald. 2. 5.
ircbicchcndo. N. 16, 13«
p.p. erchicchet u'iirt Bo. 5.
ABA ARQUIKJAN.
apa irchukit, decollatnm. gl. K.
AVUR ARQUIKJAN.
auur erquhichct, reJivivum, Ic.
BIQUIKJAN, beleben.
bcchihtost du mih, vivißcasti me. N.
70, 20.
QUIKILUNGA, /. (Crqutdung).
(/. s. quichilunga, fomite. Le. 1. 3. tiiiL
lando. Can. 7.
a. s. quichilunga,ybmi7^/ii. M 31.RB.Bib. 1.
n./i/. quichilunga, ybincüi/a. Gc
quuiculunga,yb/fi^/»fa. (xc 8.
ZlQÜEHlT, tumida. Ka ; zu QUEK? oder ist
kizueho t, timida^ zu lesen? cf. j^ber auch nord.
kftckr, köcki, kicki, offa iw pulte, ghba^
kickiaz, grumescere*
xjyjAJißm Aus sanskr. kath, dlcere? oder
eint (cogitäre; cf. reda und die verschiedenen
Bedeutungen von quedan; das sanskr. einge.
schaltete N macht kein Hlndernifs, wohl aber das
wurzelhafte 1^, oder hvft, vocare (D als Wur-
zelaugment)? oder khya, diccre^ zusammenzu-
halten mit in-qua^m (D als Wurzelaugment)?
(Dals in inqnani der Stamm inqn^^ mit hc oder
hc und skr. vach zusammenhangend, wie linqu^
mit A<^, enthalten sej, wird durch das dlgamma
vor bc zweifelhaft) [Grimm's Ausspruch (Gram.
IV. S. 829. Anm.): „wer sieht nicht, dals das
lat. cilare (recitarej das goth. quithan, althd.
quedan ist?" verleite nicht- das deutsche Wur-
zelverb quedan für das lat abgeläutete Verb
citare (cf. eiere, citus) zu halten.]
QUEDAN (quid, quad, quäd), fageu; fpre#
d;eit/ gotli qvithan, angels. cvedhan, alt*
nord. quedha (fingcitf tickten; fagett).
Bedeutung und Gebrauch:
dicerc. H 19. Pa. gl. K. Kp. T. 13, 21. Po-
Is. 3. N. 12, 5.
Digitized by
Google
637
QUAD,
QUAD.
638
adsertre. Icw Mcp. 23.
ne chedest, silea^. N. 30, 13. tbar, quad
man (dicebatur) thaz tho uuari fihu
uuiari. 0. IIL 4, 3.
Oft wird inquam eic. damit übersetzt: qhni«
doy inqiiam. R. Sg. 193. qboidis, inqnies.
R. chuuedant, ifi^////«/!/. Rb. quhad^ m-
qiiam. EL 2. ih qhuad, ego inqmd. gl. K.
qubidet, noscit. Ic
diechade ih uue«eQ die uuenegosten,
judicarem. Bo. 5.
80 so quhiduy verbotenus. Ic*
aoltt ihy chistto, mina leidunga färb-
ten, meam scilicet criminaiionem vere*
rer. Bo. 5.
nuen mih quedet uuesao? T. 90.
8ol iz otth cheden, iebeuteii. N. 89, 12.
8ol iz nab anderen cheden mortificare^
80 ist daz, ut mortißcaret. N. 108, 16.
daz cbit, &a< ^t/ hiimtt, z.B. noh sin
loub ne riset, daz chit, noh sin nuorE
ne uuirt nuendig. N. 1,3. — Db.N.2,6.
8, 3. 34, 16. 43, 18. 44, 2. Mu. Mop. Org.
Bo. 5.; 80 auch david chit (bebeutet)
manu fortis. N. 14, 1. israbel chit'ViV
videns deism* N. 120^ 4.anaz chit daz?
N. 16, 1. uuaz chid prima sabbaihi? N.
23, 1. iz; chede^ ti ^ip^ UhtMt. N. 105, 23.
iz chit, e^ ^eiflf/ e^ iß gefagt/ dicitur. Org.
Ne. N. 30, 25. 44, 1. 71, 7. 15.
al80 iz chit N. 44, 13. 71, 15. Wm. VIL4, 3.
ziu chit \%i Pontio onde Pilato? Ns.
föne 4iu chiViz hara nah. N. 43, 18.
iun hear qnhidit, nam hie diciiur.Is. 9,2.
andrero steti qhuuidit,a/i6i£/iri7/ir.K.6.
nmbi dhen anh in andrem stedi in
psalmum qu,hidhit.Js. 6.
nmbi dl^azs selba quhad ouh in iobes
^ boobhnm, hinc est illud in libro iob.
I$- 2, 2,
hear quhidit nmbi dhea banhnunga
dhero dhrio heideo gote8. Is. 4.
8o chid iz danne (bebeutrt). N. 71, 7.
piladi qhuedan, verbi gratia. K. 24.
ih chido in. N. 126, 2.
dbiz qnbad drnhtin minemu %^t drnh-
tine. I&r 3^ 3.
qnuat imo. T. 106. MaL
huuemn ist dhiz nu zi qubedanne Ti.
3,4.
qnad themo lamen. T. 54, 7.
der gote chit pater, der cbit christo
f rater. N. 48, 8.
ih chido ze gote. N. 41, 10.
chad ze mir. N. 2, 7.
quad druhtin zimo. O. IIL 8, 35.
min herza chad ze dir. N. 26, 8,
quad zi themo engiie. T. 3, 6.
diser tiiidtis chit ze christo, btütht ftcb
auf-. N. 74, 1. .
Mit acc.
quadun imo sina hinavart T. 91.
chuuedem Jop, dieamus landes. H. 1.
daher auch salmun za qhuedanne sint
K. 17.
auch vfie dicere^ meinen; und nennen:
quad iiidam, dicebnt (meinte) iudam. T. 82.
einen fater quad (nannte) got T. 88.
quidit sib (nennt fic^). £•
thie quad gota, ilhs dixit deos. T. 134.
nu zeii uns auur follon hiar then thi-
nan nuillon^
thaz thinaz girati, uuaz iz thesses
quatL 0. III. 17, 18.
uuei^tu, uuio bi thia zit ther gotes
forasago quit 0. V. 19, 21.
fonafimo quhad dher psalmscof. Is. ?•
tho Horstuontun thie iungoron, thaz
her uon iohanne th«mo touffare
quad. T. 91.
nnz ih sus chede. N. 70, 19.
cheden mit mendi. N. 147, 1.
ih chad in minemo herzen. N. 38, 2.
hear quhidit, huueo got unard man
chiuuordan christ gotes sunu. Is. 5.
Mit acc. c. in/.:
uuenan quedenbmihman uuesen?T.90.
den sie chedent sin der sangcntteno
sun. Mcp.
der sih chede ne uuizen. Mcp.^
Auch: uuer quedent sie, theih scnlisin«
0. III. 12, 8.
80 ist ter tougeno faret ieht ze guin-
nenne mit undriuuon, demo chit
[42'] ^ ,
: uigitized by VjOOQIC
639
QUAD.
QÜAD.
640
fahst iasidiator occuIlH surripmsse fran-
dibus gaudet ? uulpeculis exaequetur. Bo. 5.
Form und Flexion:
Inf. quedan. T. 13, 14. 18, 4. 6. 64, 4.
201, 4. 0. 1. 22, 52. 11. 13, 5. V. 17, 36.
qhuedan und qhuuedan. K. 4- ü. 24.
chuaedan. H. 19.
chueden. Nf. II.
öheden. N. 15, 2. 40, 10. 45, 2. 95, 2.
Org. SyL Mcp. Bo. 5.
chedin. Org. N. 117, 26.
(za) quedaniie. Frg. 3. Pa. T. 54, 6. 173, 1.
quetbaniri. gl. K.
quhedanae. Is. 3, 4. Frg. 3.
qbuedanne, qhuedaae. K. 9. 17. 18.
quedhanne. ^0.-2.
chedennc. N. 42, 2. 45, 2. 132, 1.
140, 5. Mcp. Org. Syl. Bo. 5.
(ih) quidu. Pa. Frg. 57. 61. Sg. 193. t. 13,
14. 24, 1. 25, 7. 72, 6. 168, 3. 190, 2.
quidhu. gl. K.
quhidu. Ic. Kp.
° qhuldu. R.
quhido. Ic.
chido. N. 11, 12. 14, 4. 5. 33, 7. 81,1.
101, 2. 126, 2. Org. Bo. 5.
^uid ih. T. 133. 138. 174. 175. 190.
(da) quidis. T. 13, 21. 39, 6. 60, 6. 120.
qbuidis. K.
chidis. Org.
quides. Wm. 1, 4.
quidist T. 132. 176.
quist O. JI. 14, 44. ffl. 13, 24. IV. 31,
23. Wito. 1, 16.
quis (cod. frls. hat immer quist^. 0.
IV. 13, 33. 19, 52. 21, 29. ;
chist N. 54, lü. 108, 28. Org. Bo. 5.
quidistu. T. 131. 139.
quietu. O. in. 18, 31. (b IV. 12, 25.
hat nur cotf.'ym. quis tu; die beiden
andern quis du.)
quis thu. O. Ut. 20, 71.
(er) qhuidhit gl. K.
qnhidhit Is. 6. 9, 5.
qbuidit Pn. Kp. Ic.
qhuuidit. K. 5. 6. 1.
quhiÖlt. k^ Is. 3. 9, 2.
quhidet. Ic.
quidit Frg. 17. 29. 53. Pn: Pa. gL K.
E. T. 26, 4. 40, 1. 42, 1. 157, 3. 211, 4.
quuidit. Mat.
quidhit. W^o. 2.
quitbi't. Wo. 2.
qhidit Ic.
chidit und chidet Org.
chidit Syl.
qult. O. 11. 14, 9. 18, 12. 23, 25. III.
12, 7. 16, 51. 17, 15. 22, 3. V. 20,91.
Wm. 1, 4. 8. 2. 8. 9, 12. 4, A.
chuit. Ho. N. de ps. gr. N. II. Ct 84,
chit. N. 4, 2. 12, 6. 15, 2. 18, 8. 20, 2.
44, 11. Mu. Mcp. Org. Rü. Bo. 5.
Wrt. VIL
chid. N. 23, 1. 71, 7. 89, 13. Org. Bo. 4
(wir) qhucdamecs und qhuaedamees. K.
' a.'^ 42. • •
quedhemes. Ct. 72.
' .quedbeni. Wo. 2.
quedem. Wo. 2.
queden. T. 131.
chueden. Em. \%
ch'eden; N. 6?, 5. 89, 5. 105, 23. 117,
28. Mu. Mcp. Oi^. Bo. 5.
(ir) qucdet I^rg. 21. T. 68. 90. 157, 3. 188,
5. O. II. 14, 69. 103. III. 18, 43, 22, 57.
quidit Fi^. 23.
quedent T. 87.
chedent Ne. N. 10 (b.), l. 77, 2.
(sie) quhedaift Is. 3,' 4.
qbnedantund'qhuuedant. K. 1.4.13.
qaedant. Pa.
cbuedhäiit gl. K.
' chuuedaut Rb.
-- quedent. T. 4, 6. 22, 16. 42, 2. 64, 12.
198, 5. 226, 2. O. I. W, 24. IL 18, l'l.
lU. 12, 13. Fw.
chedent N. 4, 6. 17,-27. 30, 14. 34,
10. 36, 18. 39, la Mcp. ''
' chedint. Org. *
chod«nt. N. H.
(cbodint. Fst. 175.)
(ih) quede. T. 9, 2.- 143i
chede. N. 27, 2. 70, 19. Bo. 6. Rb.
(du) quedes. T. 46, 4. 190, 1.
Digitized by
Google
641
QUAD.
QUAD.
6^
(iTi)
(du)
(er)
chedest N. 88^ 13. 45, tO. Or^.
(er) ^hnede. K>9. 3. 7. (sie)
quede. T. 40, 2. 45, 3. 110. 116.
ciHide. N. 12, 5. 82, 1. 69, 2. 93, 20.
117, 2. 118, 45v Mcp.
Cwir) quedemei. O. IIL ^6, 13. T. 123.
chuuedem. H. 1.
ehnedeni. H. 9. 12.
cheden. N. 147, i. Otg.
(ir) quede t. T. 44, 13, 121.
(ae) queden. T. 141. 215, 3^
chedÖQ. N. 34, 25. 39, 16. 69, 5. 73,
19. 77, 43. 78, 10. 148, 1.
(ib) quhad. H. 2.
qhaadi ^^ K. K. 2.6.7^
hquad.Pa.^ - - '
q'uad. T. 13, 8. it 6. 170, 1. O. I. 1,
57. 18, 43. IL 6, 4: 19, 3. IV. 9, 30.
chad. N. 15, 2. 29, 7. 30, 16. 37, 18.
54, 7. Mo. 'Mq>. Bo. 5.
• cÜot Ne. IL' ' ■■ ' •■ >^ •
(du) quidi. T; f59, 6.''fd0, 2. 87. 127.128.
quÄlii Fi^;'8T. Oi IL 6, 21. IIL 12,28.
chlde. N. 19; 7i 2*7, i 51, 6. 55, 11.
65, 3; 88. 3. Bo: «.
(er) qbaad. gL K. K. 6. 16. - (ae)
quhad. b. 2, 2. 3, 3. 4. & B. 2.
'' quto«d.'t'rg. 5i 16.19.' ' '^ imp.
qua*. Flg. 17; 1^. 29. T. 2, 6. 3, 6.
12, 6. 13, 13. 51, 3. Pa. O. L 5, 65. '
8, 21. 19, 21. 20j 27. 22, 53. 23, 12. iwp.
24, 3. Wnf. IX.
qoat tV. S.^. 105. Wm. Ü. IIL J-rg. 13.
q^Uuat T.> 106. 'Frg. 7. 11. Mat :. jf. a.
' qu«tli. AVifuI H. '
quadh. \Vri». 1. IX* -
■ > ■■ 'qtakit.<fi*gi>3. •• ■ . (:;
' ' efauat Nsitt. iL '
' cfaüad. Rb: ila. N. 'die.ps. gr.
ch»d wldchaL N. 2,* 7. 7, 15. 13, 3.
'! «?,' 81. l»;». 19, 7. 21, 2. 28, 11. ' "
30, 8. 45, 3i Oi^ '
ehad. S^: ^^^. Bö: Si
thöt N, iL
(Wii>) qhuäturttc's. K. 11. 14. 43.
chvdtumes. IL 53.
■ qullttfo. O. V. 4, 6.
cbiden. N. 79, 7. Bö. 5.
quJldun. T. 4i 11. 13, 16. 16, 2. 176,
1. 91. Wm. IL O. L 9, 13. 27, 29. HL
4, 35. 8, 60. 12, 11., 15, 23. 16, 49.
18, 13. 20, 33. 23, 31. 24, 45.
qua tun. Frg. 5. 17. 25. 29. O. HL' 19,
15. 26, 2. IV. 22, 29. V. 10, 13. 20, 10.
qudtbun. t. 132. 137. -
quuatun. Frg. 5. 15.
quikdon. Win.'8, 5.
cbiden. Mq». N. 2,3. 11,5; 13, 5. 17,
44. 33, 9. 49, 16. 87, 12. 40, 6.
qubattun, dixerunt. Ft^. 3. (oder zu
quetjan?)
cbatln. N. 68, 12.
choden. Nb. IL
cbäde. Bo.'&.
cb&dist Bö; 6.
qubädi. h. 3, 3.
quädi. T. 158, 7. 159, 5. 135.
quäti. Frg. 57. Ö. IIL 12» 3. 17, 27.
IV. 2, 27. 12, 16. IV. 16, 32. 27, 8.
•V. 8 31. • "■ - '
ebade! N. 4, 4« 21, 2. 34, 4. 43, 22.
53i 3. 57, 7. Org.'ßo. 5.
cbddln. Nd. Bo. 5.
qnädin. T. 90. '
*. quid! T. 15, 3. 47, 4. 63, 3. 221, 7.
98- 0. IL 4, 40.
(Aid! N. 34, 3. 69,' 6i 70, 10. Org. Bo. 5.
pL quedet! T. ^4. 6: '44, 19. 92.
cbedeut N. 95, 7. 131^ 20i i48, 1.
cbedrat N. 63,; 9. .
qbue^dantl. K. pl 7;
qbuedentt und qbuu-ödtenti. K. p. 7.
qube'db^iidl h.' i, 5. 9,1;
quedanti und quedenti. T. 2, 11. 4,
14. 11, 1. 13, 2. 92. 93. 122. Pa.
cbuuetbandlJ ffU K. :
cbedende. Mcp. Bo; 6/
cheitit^d, ^icendo'fdtdens. N. 27,3.
84, 21. 69, 4. 70, 10. 80, 16. 87, 9.
108, 17; 118,. 3. Org;
11.^5. m. quedanter. T. 81.
a. </. qüidehtlü. T. 6, 3.
jg*. «. OT. quuedi^te8.-Frg. 11.
qbuedciit««. K, 7.
' Digitized by
Google
643
QÜAD.
QUAD.
644
d. s. 0?« qIiQede,Bieinu. K. p. 2.
quhedhendemu. Is* 4, 5*
quedaatemo. 1\ 59, 3.
chedenteino. Mcp..
d* #. f' qhuedenteru. K. p. 7.
<i* s, m. quhedandan. Is. 7.
quuedantan Frg. 5.
quedantan und quedentaiL T.
* 5, 9. 9, 4, 10, 2. 116.
41, i. f. quhedhenda. Is. 4, i.
m pl* m. qucdante. Frg. 29.
, quuedantc Frg. 7f
quhedhaode. Is. 4, 7.
qhuedente. Kp.
quedante imd qued^nte- T. 4,
13. 8,;i.,57, 1. 94- 114. 116.
o. pl. f, quedentp. 1\ 14Ö. kann auch Für
gerunafium genommen werden.
u. pl «. chedeutiu. N. 118, 82-
d. ph qujiedenten. H. 23. ^-
o. ph »i.quedentt*. T- II7. .
ohuedante. Rb.
p^pAoX quhetan, verbi iestis. Ic
d.pl* mit alt cheteiren uuorten, pro-
latis .säntentiis* Qo. 5.
GAQUEDAN, diqere.
(ib) giquidu iu. T. 1^5, i4-
(da) ^iquist^ so tbu selbo .glquist. O.
UL 24, 2Q. i .; /
(er) giquit: rthaz giscrib la thar gi-
quit. 0. Itt 22, 53,, , .
(nie) Jcequidant, dicunt (tlififur). Psu
(er) giquad: alsos er giqua,d. 0. IV.
4, 13; giang er, s,q er thaz gi-
q^ad, O, IV. 22, 1. . ,
(sie) giqna^un: s.o sii^u i^uoi^t giquatun.
l Q, ;il,,24, 88.
giquadum Q. II|. 24, 88. cod. P.
(er) giqnatu so uuas so er iq giquati.
0..:II. ti26. tha*,CT siii.uuort ^x-
quati. 0- m ,tU 13- ö)i>a laman
thoh giquat^y nua^a man uan
dati. Ö. V.,7, 39/
tiaaz er es giquati Pt II|i: ^'^* i^-
p.p. chiquhpdaPfl.d/V^/n* U 4, 7. ist. Is.
a,,2,^?. 4,i9,,Av>.¥>'r4-J«- 3, 2. 6.
caquei,^ip, Jfa.; ^, ,
ka^uf tai) ist. Fi^..SI.^
kiqhuetan nues.an^ dici* K. ^.
. ktqu^tan, gl. K« ist. gl., I^
kaqh^et^n ist« K. %.l. .si. K.43.
keqhuetan sin. K. IL.I4*
keqhuuetan si. K. 4.
giquetan ist..T.i7, 3. 87. 132. 198, 2.
Wo. 2. uuas. T. 5, 8.; 26, 1- 127. 153, 3.
uuurduo. T. 4»'.4. , , «t:,
giquedan uuas. T* 116. : up
kachuctan ist.. K. 10. si. Em« 19. ,
, kichn^tan, ßdiclQ^ Ra. if t K. 10. si.K. 12.
sin. K. 10* .
kikbuuetan, diciiar. gl. :K. ,
17. s. iii.7keqhuiietaner, diciiis (^versus
psalmi). K. 43.
, ,i/.^>/».ii. keql;|ietaQemii. K. 35. 42.
kichuelauemu. K. If.
kacbuetancmu. ^. 9*
.giquetai^emo. T. J166, 5.
n. ph n. giquetanuiau9run.,'p.79 7. uuur-
tdiin.,T; €^ 5.
j;9/..f;/. kaqhoeti^liem« |C^ 8^ .
^ .1 kicbuetaneip; IL 9.
giquetßnen. T. 138»
ANTQUEDAN, INQÜEOAJV,' rnlfprec^eti,
Tespoi}4ere. « ^ >.; ; *
Inf. incbedan: i|U9n4a.p^jppr^//a opera
inch ed e n ,^u \n^pra^4icßiioni verbi
\,, .: ' i^i'i^iN. 80,.i3. ., .- '
enquedan imo d^r« gnadon mit
gehör samie^Wnu 2,^16.
(di^) ipchistr «lui^o inehi^t di^ uns dan-
' ne de^rp m^pr^Outi^iu >du unsih
lerest N. 79,'&. §p ii^chist du
uns. J5f.| 7|),^,6., • .:-ir.' j»
(er) inchit:diu ^uulga j^gi^pnuerti si-
nero gesj|itj^ iiich|trtßro chumf-
tiglin uuipliclii u^^^jrra uuer*
, .;; ; t)ifiy poncur^if.^^. f^\,
/ . .. .^^^9 M^ -^i^ «fil'»,!?!* siten in.
chit Bo. &
*-i
(daz) jflphit Aejao. N..[12, 4. 77, 4.
tar luna inchii^ tien;uui|zereB an
dero ;erdd iu s^sgtdqcii^a propor-
iione, Mcp^ , :. , ; 1
tanne ifT Imimß^ i\tit pl^fiilunio so
Digitized by
Google
645
QUAD.
QÜAD.
646
g.€gat, taz et derd tann^ü reh to
inchit anrderhälb te« himeles.
Bo, 5.
(sie) enchedent ti^n sternoB serpentü"
r%im Mcp« •*
aJngulares enchedeat angulartbus.
Org.
.; (ne) eüi^heden: uuio alle 4ie snegela
eia anderen ench^dei|*;Mu.
(er) in^uad: her thea fater inquad
cot, dicebat. T. 131. thaz aelba
ingegin onh inquad tbiu af-
tera JieriscaL 0. IV. 4, 56^ thaz
8c)))a inq^nad in i^üara tÜiu af-
tera f uara. O. IV. 5, ^62. \
inchad: Bintt o vocaüord iVichaA si
an guöten uuerehen mit sinero
helfo. N. iOl, 23. dia erra leru
. salem incliäd imo In ubelen
uueref^en. N. 101, -J3.
. ihquaty reddiL Prud. 1,
(er) inchide: unz ter oberostq derao-
niderosten i^cfaäde in quadra»
pto (loni^J. Mvi. '
'p.a.^.'s.fn.inch4detkt{si r^spandeniis.
N* 26^ 14; i
' 1^TARQl)&DAN) tt tt t>e r f «i en / iniet^idere.
dhaza andarlqnhedeDe chfilmt, 'i/i/^-
dSdmn ptaecepüim. la. 5, 7«
UBILO QUEDAN, maledicere.
upiloquidii. Pa. irpilaquitb^it gL K.,
'» .. •^•'- maledieitk^ ''itn;
. WOIA QUEDAIH, henedicme, .tto^I rebcit;
du chist mir uuola, £^/i^d!i£v^.1N.10S,2S.
qaeden nuirnuolii^ hinedKcimus. T. 13L
ua^la quedkemea ifaijs. ; Wo* 2^ nuela
quh ed emea tfai h.j H. 26.^ benadicimus.
nnoU jiinedeiyiene: dUUis.^T. 136, 2.
«Qelaqheed»n^^ Aemedioird. K* 7. nuo-
laquedent in j benedictin£k)ibihTP*^^i.
i 1 «Qola i{uA4\\hnjbefie dixUtt\ T. 128.
Gehort uuela qahetin,^€r/i^. Ic. hieher?
WIIMRQ(J£DAN, io{bc.rfpre(^rit, contra^.
dicere. r - ;
' in/, nuidarquetlan. T. 14ö«
(er) nnidarqeidit^ rtQ^«r^K//. Jn.
conttndidf.T. 7, «.
nuitharqnidiL gl. K* .
uuiderchit. Org.
T uuirdarquidit sih thema keisure,
; contradicit. T. 198. 1.
p. ß. g^pL dero uttidercbededtekn Huto,
contradiceHliunu N. 80, 8.
p.p. demo uulderchedea uiiurde, con*
trädiccreiur. N. 80, g.
MISSIQUEDAN, ÜUI, falfc^ rcbeii.
uuaz, quadun, missiqueden nuir^ oba
ther diufal ist in thir. 0. JU. 18, 13.
BlQVEDXfi, praedUere.
piquidit^ predidf* Pa. gL K.^
FARQÜEDAN, t)erfag<n; abdicere, abdicare.
(ih) firquiduy abdUo. Pr. e.
ferquidu, praescribo. le.
ferqhuido, rejello* Ic.
(er) farqbuidit R.
farquidiL Pa. Rx.
forqnidit Pa.
farchuuidhit. gl. K.
farchuidhit gl. K.
(archttit Ra., ahdicaU
ferquidit, repellit. Ic
foraquidit, uäerdiait. Gh. 3.
^er) ferqhede, abdicat. Ic
(er) ferquhat, retmit. Ic
Hieher das ferquidum (var. ferqnedo,
fercoid in leg. Roth, damnum ferqnU
dum idest mmile companai. L.Rath.HT.
si ausus non fuerit jurare^ quod compo^
siüim^i, reddat ei ferguidum. L.Roth.
175. und die dazu gehörige Glosse in D«
IL 357. und in cod. cavensi: ferqui*
dum,' ^'mi/^.
FORAQüEDAN,prÄ^rf/c«re,- rf.FARQUEDAN.
(er) forachuuidit, /7r47rd!ici7. H. 19,
p.p. foraquheta4i,^/^#i^ri£r<^« Ic
^'' mpii' NK (oTBchueit^nt^pra.ediii^in'
* A- siruciu Ra.:
DÜRHQÜEDAN, perdicere.
^^ demi^ duruhchueianemu, tp$o perdicto
ZUOiQUEHMN,^ ^tffprelj^irii. i
uuio ckidlenilr mi|r ziiiiff'9I* IO(b.), %
Digitized by
Google
647 QUAD.
80 ^Ired«i«tir disem berge zue. N.45,3, <
die mir zno chedentj dicuni mihi. N.69t
4. 73, 22.
cbedent imo auo. N. 77, 72.
do der in zuo chad. N. 108, 17.
ne chädea in nieht zuo. N. 128, 8.
chid minero selo zuo! N« 34^ 3«
chedent imo zuo! N. 65, 3.
QUlDt (auch quid?),/, u.». (nopd. qvidä,
. poemOf qvidr, iestimonium, angel& cuide^
c ▼ i d e , senteniia, dictum ).
Bedeutung und Gebrauch:
Sciio. Pä. gl. K.
dictum. Ra. gl» K.
sententiai Is. 3, 5. 9^ 6« gl. K« j
sententiola^ Em. 19.
eJoquium. Is. 5, 6.
vcrbum. Is. 4, 7.
urbanitaSy lepos. gl. K.
mit dhemu dhrifaldin quhide, /riisa r^-
petitione. Is. 4, 7.
sage quiti fon ubile^ perhibe iesiimo-
nium de malo. T. 189, 5.
manegen quhitin, midiifarie. Ic.
quiti, eolilogi, versicuii. Pa.
in einu quidi (ein einna* chiti. Ra. en
einu quidL ^l K.)^ caueidicus. Fa.
Form und Flexion:
fu s» quidi. gl* K. i
quiti. Pa. gl. K.
chuidi. ^gl. K. r M.
chuuiti. Em. 19.
d. 9. quidi. gL K.
quhide. Is. 3, 5« 4, 7. 9; 5.
i chuiti. Ra.
o, s. quiti. T. 189, '5.
(instr.? in einu quidi Pa«Ra. gl. TL)
n.p/. qüidi. gtX.
quiti. Ra. •>. u- ;
I <5huiti R».' l'i»! : ])':•:{.! ."...,
g.pl? mez qUhiti D,tfrö/Eii4i^ Ic
- 4i.pl. quhidim. K 4, 7. 5, 6.
quhitin.. Ic.n '< /*' :'^ l!^?"'
[guith. Can. lOdL'iTg. giuithL M. 25.
giith (oder gu%h).\ Sth^r\$a^^actionem.
gehört wohl nicht |iieh*i<. 3 ' ' ^ ' '
ÜNQUIDI,. apocrifa.'^l Kl j » . i;
QUAD.
648
ENKID, inteUecius. Pä. gl. K.; ist wohl nicht
<^ faieber. zu . bringen.
GAQÜID und GAQUIDl, f.
». s* diu kaqhuit, senteniia* K. 55.
ki chuiti, indicii$my/portentum). Ra.
9. i^ kiqhnit und keqhuuit, sententiam.
K. 5. 25.
TORAQUlÖt, f., Pa. gl K. forachnitl Ra.,
' ihdicia. ' '
HARMQHüfrl,/., caJumnia. R. (angs. bearm-
cveda'n, c(ilumnian.)
SAMANQHUrr, condictum. Ibi Rd.
AINQUrrl. Pa. enquidi. gl K., dedicatas.
ÜNCAQUrnC, apocrifß. Pa.
IWEZQUHTTIO, tropus. Ic; s. quidi
QÜITILÖN; cf. QUATILON, weiter unten,
sie fuarun quitilonti thio armilichun
dati, iamarlichon thingon io in then
seihen gangon. 0. V. 9, 5.
quitiTonda^ mussitantes. Zf.
QUlDiLA, goth. Mannsnamen. Hieher?
QUETIj^ nopd. q Y e d i a ^ ^, ^a^lutatio.
n.pl. queti, salutatianes. Gc 3.
ÜUOLAQUETI, /. (cL gQtb.. vail a*[uiss, /v-
Aoy/a), Sßlutaiio, T. 3, 3.
r'.si \ c^^cv .uuelaquuqdir sjaluUm. Ep. :cap. 2.
QUETIFINGAR 8. f ingaT.
CHlfeDA,/., dictio. Sjl i -
WIDARQÜETA, /, 8Bib<rfpttft|.
n.pL uuidercheta, Cönfradidiöoes. Org.
a. pL uuidercheda, c^ntradictiones. Org.
In Gc 8. steht uuidari^hüaei, r^/rac//o-
i ntB, wddieä AbkürzjuDg 'vto tiuidar-
chuueta oder uuidarchuuetu;Dgaseyn
'Icann. -'' ...i -
UUARQUEal^O, m., veridiem. gl. IL .
WIDAR<2ÜET0^ m., «Blberfpre<|er.
.^v\.a^\Si uuidärchuetan. Ra* .
.1: ,n 1 .1 uuidharchtietnin. g^ H/ .:
. • nuifdaiq^uetuiii.^ PaL^ ulffvorm.
IPOLQÜETL •:.: I
. dete/nuerlie des folchcfeuuescntero,
. yVit;^i7i^.,Mcp. 53.
u^uard is Colchete .^llez tai herote,
omnis deorum senaius in suffkagium con^
citätur acdamantqat^ cuneti.^ Mcp. 38.
fol.
'Digitized by
Google
649 QUAD QUAD— QÜIDILA. 650
folchete oucscb gehileiches, favere giqnattin, ioh imo namon scaftin.
conmtbiis. Mcp. 20. 0. I. 9, 8.
si« Duerdent keuangen in iro gedan- WOLA. QUETJAN, aanctlßcare.
• chen, die sines unrehtcs folchete uuola qualta, *anc///icoÄa/, Bib. 1.2.
sint, comprehendtmtnr in cogitationibus uo-chuuatun <l.uuola chuaUun),io/i-
suis, quas cogitant. N. 10 (a), 2. aenmt. Da. ^
WIDARQUETIC, »ib<rfpred><nb. HARMQUETON, maledicere
„uiderchetig, coniradictorius. Org. ni^ffni'J^N *' "!^'ff«^'*'"- ^a«- ^'
n.pl.f. uaidercheligun, oppositae, Org. QUfnLÖN; et quit.Ion.
. ^,«,0^,TT^r^ n*.it /- ^ *x .r q..ä;«,^...,^ (immolavi m fabernacuJo ejus hosiiam)
ANTQüETANi (.nquclan.), /. 3«J mmu.,3. ^ .«w,«/«//,«;,. ,H,c//.rö/,W, nl. tribnli
d. mchquetan,, assensu.yk. VU. 6lo. ^.^^.^^ «ceronnis, i. ^rö/u/a/iW./cLa.
ANTQUEDUNGA (inquedunga), \XtUxtx\u tilonnis. N. 26, 6.
OimtnunS (Akkord in der Musik).
- diu inchednnga machot ten eristen QXJADl, üuaten, Volksnamen: imh 61 rhv 6q.
. tonum* Mcp. ^ ^ xwior S^fiov owvaSoi, xxp ovq tä (f$6riQoqföxeTa oeal
tonui liutet ticchor danne semitonmm ^ ^j^^ ^^^ ^^^ ^^^^ hermmduros narisci ac
aide dehein ander cnchedunga. Mcp. ^^.^^^ mörcomo/im £/ ^imc/i n^n/. FG. Spä-
tere fierdun suegelun enchedunga ^^^. p^^^^o/iia a ^ormu/M quadisque populata
machot 10 dia co/i.o«a«/mm, Mcp. ^^^ ^^^^ _ ^.^ SüEül.
ÜNTARQXJETUNGA,/., discrimina (vocum, ^
Q. plj. VA. VI. 646. QUITI (gollu qvithus, angds. cvidh). Ib.
WIDARCHETÜNGA, /, 5Bibf rfpru(^. qh^jti^ rj.^ ^^i^^. — (Goth. qvithrs, altnord.
g. uuiderquetungo. M. 30. Gh. 1. 3. 4. quidr, ist venter, alvus; ist gotfi. qyithrs,
uuiderchedungo. N. 80, 8., contra^ j^g j^^^ vertier und sanskr. jadara, vertier? oder
diciionis. ^ ^ igt quiti mit sanskr. kuxi, v^/j/^r, zusammenzu«
£/. uuiderchetungo, co»/rarficl/ow^. Org. bringen? Cf. quoden.)
fi. pl. uuiderchetunga, coniradiciiortes.
Org. QUATTALA, /., gBad)teI/ coiumix. Sg. 292. -
QUATJ AN, QUETJAN, anrebcit, arfifeit, 5a- ^cf. wahtala; aber auch quatilon; mit sanskr.
luf are (nord.nneAia^ saluiarejcontpellare). cadaka, passer, hängt es doch wohl nicht zu-
(sie) chetent sih,. fic begrüßen fid). Mcp. sammen.)
(er) cheHeyVOcecortcilieiCiovemJ.McpAS.
(er) quatta inan. 0. I. 11, 40. QUEDlLIiA,/. (et anchweiz und das nord.
chatta, saluiabai. Mcp. qveisa, ulcus qnoddam in branchiis pisch$m\
(sie) quattun inan zi kujiinge. 0. IV. pusiula, papula, varix.
4, 18. 71. s. quedilla. Ib. \
chuuatun, sartxerimi , sacraveruni. q h u e d i 1 1 a. Rd. ( , pusiula.
Da. (hier fehlt wohl wola). chuedilla. Bib. 1.)
p.a, so chuettanti, sie Valens. Rb. chuadilla, varix (es steht nur :r). Sg. 9 13.
chettende (sia),£ro/ici7ia/25. Mcp.20. g-.p/. chucdillono, ;?iar/7tt/ör£im. Bib. 1.
p.p. chuueltan, saluiains. K. 53.
GAQUETJAN. -^^..^^^ QUIDILA,goih.RtoHisnamen; zuUtJAD i
ze^ guote gechattosl>4udina erda, QUADf
dilin zi sehanne, thaz sie iz ouh s. BURG m BAH.
Digitized by VnOOQlC
651 QüODEN— QUAL.
QUODEN (et quiti.und nord. kodri, tcro-
tum), femina, interior coxae pars. Ib.
QÜATTER (nord. kotra), quadrio (die Vier
im Wimspiel). Tr. Hs.
QUIFALÖN 8. ZWIFALÖN in ZWEI
QÜIFALT 8. ZWIFALT in ZWEI.
yj\jAlJ% Vielleicht mit skr. jval, fla^rare,
oder mit skr. jvar, aegrotarCf oder mit skr.
jrty conterif zusammenhängend; schwerlich mit
skr. hval, vacillarei, oder glai, contristarL
QUELAN (quil^ quäl, quäl, quol), angels.
cvelan, fic^ quäUn^ cruciari.
ih quilu^ crucior. T. 107.
zio stiezze du mih uuidere, do ih in
hina inbrutteni muotis kecboreta de-
r.o himelscun suozzi? ziu ne liezze
du mih in dero folle stan, daz ih sus
ne chale? N. 40,' 10.
quelan näh-, ^eftig t)er(angeit nac^-:
chelen nah nerine, nerinae amore tov-
rerL Mcp. 5.
chelen nah iro minnon,^i/j/7irar^.Mcp.35.
er chäle hartor nah temo uuibe. Bo. 5.
nah tir chelendo, //vi desiderio (tabescitj.
Bo. 5.
(so muoz ich iemer cholen. D.I1I.104.
uore hungere chuellen. D. 111. 99.)
Form 'und Flexion:
Inf. chelen. Mcp.
(ih) quilu. T. 107.
(ih) chäle. N. 41, 10.
^er) chäle. Bo. 5.
p. a. chelendo. Bo. 5.
Vielleicht auch chuelantl Ra. chuuelanti.
gl. K., luctantcs hieber u. nicht zu quelian.
FARQÜOLAN, p. p.
min sela ist fercholen an dinen haU
tare, defecit^ N. 118, 81.
miniu ougen sint ferchoIeKi an dinen
geheiz, defecerunt. N. 118, 82.
(so hart er an in ist uercholen. D.
111 109.)
QUAL.
652
QUELJÄN, nord. qvelia^ angels. cuellan
(occidere}^ quSlen.
chelen, tortores esse. Bo. 5.
ze chelinne, pnniendL Bo. 5.
chueli\, fngulai. Ra.
qhuelit, necat. R.
quelita, mactabat. Em. 29«
chele dinen lichamen,<;a^/i^a. N. 75,13.
collidiana scanda/a chellent animam fu-
sii. N. 69, 2.
trureglieit chelet sie^ /a/igai, Bo. 5.
chclet,^ ajficit. Bo. 5.
er quad, man gihorli uuciqon theso
dati,
niu hohen stimmon uuib mit iro
kindon,
quad, sie thaz ni uuoltin, suntar sia
sih qualtin, ^ ^
ooh drost gtfahan lindo somanagero
kindo. 0. 1. 20, 29.
sie nan ouh tho qualtun, mit ezzicha
drangtun,
mit lutteremo lide, tbaz datun sc al
bi nide. 0. IV. 33, 19.
)>igondun odo zcllen, ziu then sie
scoltin quellen,
ther fruma in io gimcinta ioh al thaz
lant heilta. 0. IV. 26, 11.
ih uuolta, hiar gizcUen, er sie nan
sus nu quellen,
tho man nan bismerota, uniö er nn-
sih mit Ihiu nerita. O. IV. 25, 1.
ttuanta iagilih iho thar instuant, thaz
ther man scolta uuesan guat,
zi guaten sih gizeliti, ther suntigan
so queliti. 0. III. 17, 48.
(durch die du choletest dinen lip. D.
111. 88 suie hart ir mich chuelet D.
HI. 105.)
Form und Flexion:
Inf. quelen. 0. IV. 26, 11.
chelen. Bo. ö.
ze chelinne. Bo. 5.
(er) qhuelit R.
chuelit. Ra.
cuuuelit. gl. IC
chelet Bo. 5.
Digitized by
Google
653
QUAL,
QUAL
654
(sie) Ghellent N. 69, 2.
(siß) quellen, O. IV. 25, 1.
(er) quelita. Em. 29.
(sie) qualtun. O. IV. 33, 19.
^ (sie qualtun sie mit den spie-
len. Cdg.)
(er) queliti. 0. IIL 17, 48.
(sie) qualtin. O. I. 20, 29.
cheletin. Bo. 5.
imp. s. chele! N. 75, 13.^
p. a.xquelando. Pa.
hqnelando. gl K., acidiator.
GAQUELIT, p. p.
du bist giquelit, cruciaris. T. 107. *
ih uon in giquelet si mit hermesa-
lin, cruciafiis, Wm. 1, 5.
nnrchte nuerdcnt kechelet, punien-
tur. N. 36, 28.
n.pl.ni. kechelite (suppliciis). Bo. 6.
ARQÜEUAN.
(er) ar quellt, necat. Gh. 3.
(sie) irqualtun:
ioh uuio nan ouh irqualtun,
zi tode nan firsaliun. O. V.
9, 29.
(sie) irqü altin: ^
mit fiuru sie nanBrantin, mit
uuazaren oub irqualtin,
odo ouh mit steinonne. O. V.
1. IL
p. a. n. pl. m. arqhellente, interfecto-
res. R.
p.p* arqhuelit, decollatum. R.
archuelit, perempius. Ra.
^ n. s. m. der fore durste erehe-
lelo tantalus, perditus.
Bo. 5.
DURHQUEUAN.
dujruhqualit, perimit. Qa^
QUELÖN.
er regenot über sundige striccha, er
regenot über sie, daz sie chelot N.
10 (b), 6.
QUALA, /., üttaal.
chuuala, penuria. gl. K.
g. quala, gehennae (jfudicioJ.Frg. 23. (In
Frg. ?1. ist qnaln sunn, ßlium ge-
hifmae, gedruckt)
d. qualu, nece. D.
chualdi, pernicie. Em. 15.
in liehamen chalo, in carnis macera-
tione. N. 67, 26.
a. in euuiga todes^^quuala, in Supplik
dum aeiernum. Frg. 29.
CHALELICHO c^heden: miserere mei do.
mine. N. 118, 130.
QUALM, m., angels. cvealm, cvalm, nex,
excidlum,^ pernicies,
n. s. quhalm, ea^cidium, Is. 5, 5.
d. s. chualihe, nece. Ge. 8. 9.
a. s. chualm (chualin. Can. 10.), perni-
dem. Em. 6. Can* 9. 12.
QÜALIDA und QUELIDA, /
quälida. Pa. quelida. Ra. quelitha. glK.^
fadnora.
ERCHÜELIDA,/, mortificatio. Sg. 183.
QUALMIDA und QUELMIDA,/. (e£ angel«.
cvilmian, ocddere.)
quälmida. Pa. quelmida. Ra. quelmi-
tha. gl. E., fadnus.
QUELl (angels. cvoelc, nex),/., ÖitaaL
I?. s: cheli, supplidum. Bo. 5.
g. $. cheli, snppUdi. Bo. 5.
d. s. cheli, suppüdis. Bo. 5.
mit cheli g^notet uuurden.N.78,L
ö. Ä. die mir cheli tuont N. 16, 9.
QUEUG.
uuio ungerno er cheligo Cadv.? saeva
sc mors) betuot iro uueinonten ou- ^
gen. Bo. 5.
CHELUNGA, /., tribulatio. N. 43, IS,
(QÜELISUNGA.
ih sach die quellesunge mines lieben
liutes in lande pharaonis. Mos.)
CHWILHWERCH in: puellae veroinfra sa.
^ lam manentes ires opus ad vestrum et tres
sibi fadant dies et hoc, quod alamanni
chwiltiwerch dicunt, non fadant. ürk.
von 817. ist nicht, wie Grimm (deutsche
Rechtsalterthümer T. 353.) erklärt, opus pe-
stiferum, sondern das bis zur Nacht fortge- :
setzte Tagewerk; cf. nord. qvölld, schwed.
[«•] ^ ,
DigitizQd by VnOOQlC
655 QUALL— QUAM.
qwaell, vesper, und angels. cvilttid, con-
iicinium.
QUALL. Sollte es WALL mit vorge-
setzter guituraUs seyn? cf. angels. veall,/o«5,'
doch ist auch sanskr. jala, aqua, in Erwägung
zu ziehen, oder auch wohl skr. \y^l^ f lagrare;
oder cal, movere, oder sval, svall, celeriter
se movere.
QUELLAN (quillu, quäl, quullun, quol-
lan), quellen/ scatuHre. Ka. Sg. 292.
UZQUELLAN, aufquellen; exundare.
uzquullun, exnndabant. Prud. 1.
uzquellantuD, f ervenies (rivos). Prud. 1.
QUELLA (cf. angels. veall), /., üuelle.
a.pl* quellon^ scntebras. D. II. 331.
ABERQUELLAN (uberqucUan?), ad con^
geriem. D. II. 313.
ÜBIRCHOLLIKI und UBERCHOLLIKI, ad
congeriem. D» IL 313.
QUHILLANTAR a CHULLANTAR.
OU AiVl» Ist sanskr. kram, ire, oder gam,
ire, damit zu vergleichen? oder jan, oriri? —
(Von dieser deutschen Wurzel stammt das franz.
chemin, ital. Camino ab.)
QUEMAN (quim, quam, qudm, quom), gotli.
quiman, angels. cuman, altnord. koma,
fommen; venire.
Bedeutung und Gebrauch:
venire. T. 81. Is. 3, 6. C. Em. 33. K. 42. N.
37, 16.
chuuimit, snppetit. Gc. 8.
quimit, labitur. Gc 1. 6.
chuimit, regreditnr. Ra.
quemant, pertingunU Gh. 1.
queman, exire (ad opera). Gc. 3. "
quimit, redimdat (crudelitas in regem). Mx,
quam, mit. Mx. cecidit. Mz. requievit. Mc.
qhuam, pervenit. H. 20.
chomentiu, ingressa. Mcp. 19.
chuementemu, advenienti. H. 1.
quemanar, fnsus (ab patris gremioj. Prud. 1.
fonc fatcr chomencr, proccdens. NL
QUAM.
656
quem an U) lapsa (ancilia coelo). VA.
Vlir. 664.
uuazzer sint mir chomen un^ an den
lih. N. 68,. 2.
uuanna hera zuns quami, nnde te ha-
bemus» Sb.
chumet unz ze dien unolchenen. N.
35, 6.
der chome zcr ^, nubat. N. 146, 8.
quami zeru firu. 0. III. 15, 18.
deaio ili ze ougon cham. N. 17, 45.
kumit in gotes antuuart. Wm. 3, IQ.
kume in sinen garton. Wm. 5, 1.
chamen iro uuort in eudc dero uuerl-
te. N. 18, 5.
qucmet after mir. T. 19, 2.
ih chumo füre dih, appnrebo. N. 16,15.
daz du daruz chomcst N. 120, 8.
kum mir uon libano. Wm. 4, 8.
föne herzen choment miniu uuort' N.
48, 4.
föne dinemo analiutc chome min ur-
tt\\A2i^ prodeak N. 16, 2.
quemant fona himile. Em. 33.
quememes uuir mit thir. T. 235, 3.
übe ih uba stete chumo^ si motus fuero.
N. 12, 5.
dar choment sie aba iro gu^ollichi. N.
48, 15.
arn quimit T. 87.
coment taga. T. 201, 3. '
zit quimit. T. 87.
unzc der tag kume. Wm. 2, 6.
quimit imo helfa. Ep. 33.
föne demo der uust alles cuotes chu-
met Ep. can. 2.
kesunt des lichamin chumet N. 37. 8.
irchomeni chumet N. 37, 11. .
uuarheit ist chomen. N. 39, 7.
laba chumet föne christo. N. 41, 2.
föne ßdelibus chumet der liumunt vir^
üitnm. N. 44, 9.
imo chumet gold föne arabia, dabilur.
N. 71, 15.
m.ir chumet, daz mir geheizzen ist
N. 76, 3.
Digitized by
Google
657 QUAM.
verum mane kumet nah dirro uucrlt-
tiinstre. Wm. 2, 17.
secundls chumit iz uone primis. Org.
föne dien choment tie lugi. Org.
ummahti quemant fon suntono sahti.
O. III. 5, 2.
fonc iro choment alle sculdc. N. IS, 14.
föne dinero uuate choment die stan-
cha. N. 44, 9.
föne Itchamen choment uns arbeite.
N. 42, 4.
dannan uns choment chrefte. N. 65, ?•
queme heili thjemo manne. O.IIL 16,39.
in chome der strich. N. 34, 8.
chorilen mir dine genada. N. 118, 77.
asuuicha quemen. T. 95.
tod cham iu föne sinemo zornc. N. 29, 6.
quam uns gilouba. O. III. 7, 88.
uuannan cham diu unrauua? N. 37, 4.
mir cham ser über ser. N. 37, 6.
es maru uuort tho quamun. O. II. 15,3.
dien hier rihtuoma chomente sint.
N. 75, 6.
änderest chomene blnomen, redivivos
Jlores. N. 71, 16.
föne disemo ist petrus chomener. N*
73, 18.
föne fafcer chomener^ procedens. Nt
du föne abraham chomener. Nd.
föne gentibus chomener (unas der cert"
turio). N. 46, 10.
der föne unrehtcmo gehileiche cho-
meno liut.^ N. 59, 10.
föne dinemo munde chomeniu ea. N.
118, 72.
föne imo chomene scriftc. N. 28, 8.
iro uui6 ist chomen föne dinemo uuin-
garten. K3.^
so Ist kuman diu heitere über al die
uuerlt. Wm. 2, 12.
mala sint in chomen füre bona, N.
106, 34.
so sin Ion chumit N. 70, 19.
quimit iz uuola manne. O. III. 7, 80.
cumet qerror. Wm. 4, 10.
dara chomet. Mcp.
^0 uuir dara chomen. N. 65> 6.
QUAM.
658
uuara ist nu daz allez chomen. N.88, 39.
Cherchomener, advena. Wn. 450.)
hera chome, adveniat. N. 71, 15.
hcra quam in uuerlt Wm. 5^ 15.
cham hara. N. 81, 1.
quim hara! T. 87.
chujm hara ze uns! N. 79, 2.
chomenfc hara! N. 47, 2.
diu hinnan chomenen argumenta. Bo. 5.
{Ao daz iar hine chom. Mos.)
dannan alliu chorunga chomen ist»
N. 42, 2.
dannan diz legir huor chomen ist N.
50, 12.
anderes uuannan chomene» alienige-
nac. N. 104, 23.
euman ze ruouuon. Wm. 3, 10
chumet ze helfo. N. 93, 16.
fio uuieo iz mir ze ophere chome. N.
49, 13.
er iz chome z^ dien uuerchen.N.57,3.
ih cham ze sinne. N. 36^ 36>
chamen ze geloubo. N. 40, 14.
chomene ze rellquits, residuL Nd.
unsere taga sint chomen ze unmani-
gen (sind wenig geworden). N. 89, 9.
quimit in muat 0. III. 3, %
chumet in freisun. N. 36, 24.
chomint in mannis uuan. Org.
quement in githahti. O, III. 1, 8b
choment in forhtun. N. 70, 24.
chome in not N. 101, 2.
quem er innan muat mia O. I. 2, 29.
chamen in angest N. 45, 7.
do sie in iro fiendo geuualt cha«
men. Nd.
imo quami in herza. O. III. 2, 14«
quimit uns heim. 0. IIL 16, 59.
heimchomeniu, in pafria. N. 87, 16.
sin bluot chome uffen unsih. N. 36,6.
daz ist allez uffen unsih chomen. N.
43, 18.
din genada chome über mih. N. 118,41.
so cham über sie gutes abulgi> asccn-
dit. N. 77, 30.
iuuuer fridu quuimit ubar daz bus
Frg. 3.
Digitized by
Google
65a
QUAM.
QUAM.
660
des sie gereton, daz anaharcton sie,
daz uuollon sie zein cbomen. N.52,6.
Form und Flexion:
Inf. queman. O. I. II, 55. 17, 43. 18, 18.
25, 23. H. 7, 47. 21, 43. IV. 3, 20.
T. 81. 82. 91. 129. Em. 33. VG. I.
200. Gh. 1. 3. Frg. 19. 59.
qTiemen. T. 82. 125. 129. 131.
ioman. T. 88. 101. 160.
■ cuman, kuman. Wm. 1,7.2, 13. 3, 10.
chomen. N. 5, h. 8, 3. 9, 12. 13, 5. ■
29, 10. 36, 36. 37, 4. 40, 11. Mcp.
Bo. 5. Ho. 2. Syl. Wb.
«i quemanne. T. 144.
«e chomenne. T^. 26, 4. 41, 7. 89,
10. Mcp.
(ih) qaimu. T. 47, 3. 162, 1. 164, 4. 165, 6.
289, 3.
quhimu. Is. 3, 6.
cumu. T. 178, 5.
chumo. N. 5, 8. 15, 5. 26, 6. 39, 8. 41,
3. 118, 17.
qnim ih. T. 178, 5.
(da) quiniis. C.
quiraist T. 14, 2.
cumist T. 205, 6.
cburaesL N. 10 (a), 7. 12, 2. 75, 4.
79, 5. Mcp.
chomest W. 82, 2. 120, 8.
(er) quuimit Frg. 3.
quimit Em. 33. T. 8, 3. 44, 7. 47, 5.
67, 10. 82. 87. 95 0. I. 15, 37. 18>
64. 27, 2a II. 9, 73. 13, 37. 14, 66.
IV. 7, 52. Gc 1. 6. gl. K. Bib. l. 2. Mx.
qubimit. Is. 5, 5. 8.
qhuimit. K. 42.
chuimlt. Em. ,4. Ra. K. 11.
chuuimit. Gc. 8. ^
chumit N. 9, 6. 13, 7. 70, 19. Ep.
can. 2. Nh. IL Org. Syl. Wb.
churoet N. 2, 12. 5, 4. 6, 1. 7, 9. 13,
4. 18, 9. 19, 7. 26, 14. 29, 6. 35, 9.
45, 11. Ha. 1. 2. Syl. N. II. Mcp. Bo. 5.
Org.
cum it. T. 162, 3, 165, 8. 171, 1. 172, 3.
173, 1. VVro. II. III. IX.
kumet, cumet. Wm. 2, 7. 3, 10. 4, 10.
chnnt (sL cbum^e, chumit?) in: nnx
got chunt, der intituht tougeni
dero finslri undo offenotrat faer-
zon undetlaone chunt .manneli-
chemo lob föne gote, danne ski-
n'ent die rehten also sunna. N.
36, 6.
(wir) qucmemes. T. 235, 3.
comenmcs. T. 165, 2.
' chomen. N. 65, 6. Syl.
(ir) cumet, kumet Wm. 3, 11.
Xsie) quemant Frg. 27. Em. 33. Gh.
quuemant Frg. 15.
qbuemant K. 18. R.
qnhemant Is. 9, 2.
quement T. 21, 4. 41, I. 47, 7. 113.
116. 0. 1. 6, 14. II. 14, 62. 16, 19. lU.
1, 8. 5, 2. 25, 15. IV. 26, 39. 31, 25.
Gh. 3.
coment T. 135. 201,' 3.
cbomcnt. Ho. N. 9, 4. 18, 14. 42, 4.
43, 19. 44, 13. 48, 4. 65, 7. Mcp. Org!
ßo. 5.
chomint. N. 1.% 5. Org.
(ih) queme. T. 8, 4. O. IIL 8, 34.
quome. Sg. 292.
chome N. 37, 16. 101, 2- ßo,
kume, cume. Wm. 1, 7.
chume. N. II.
(du) chumest N. 12, 3. /
chomest Mcp.
(er) queme. Frg. 23. T. 4, 3. 84, 6. 110.
Frg. 17. 0. I. 2, 53. II. 12, 31. III.
16, 18. 20, 131. IV. 15, 21. 24, 17.
V. 4, 2,
quaeme. Wo. 2.
qbueme. Ct. 189. Sg. 911.
come. T. 208, 5.
kume, cume, kuma. Wm. 1,2. 2, 18.
5, 1.
chome. Ct. 82. N. 5, & 6, 11. 16, 2.
18, 10. 21, 9. 30, 30. 34, a 35, 12.
49, 13. 57, 3. 63, 6. 71, 15. 118, 41.
146, 8. Mcp.
quem er. O. f. 2, 29.
chom er, chum er, cum er. Wm. 1,3.
(wir) qhuememees. K. 1.
Digitized by
Google
661
QUAM.
QUAM. . ^
662
(sie) qiiemen. T. 95. 107. O. IV. 1, 44. V.
23, 209.
«homen. Ho. N. 62, 10. 64, 11. 68, 28.
69, 3. 118, t€. Bo.5.
cumen. Wm. 3, 10.
(ih) quam. T. 25, 4. 44, 23; 104. 175, 6. 0,
la. 16, 63. IV. 21, 29.
qhuuam. K. 5. 7.
^ Cham. N. t7, 45. 18, 8. 21, U. 26, 6.
36, 36. 39, 6. 41, 5. 65, 3,
(du) quÄmi. Frg. 19. T. 53, 6. 119. 183, 4.
O. II. 12, 8. IIL 12, 24. 24, 36. Sb.
Bib. 1. 2.
cfauämi. H. 6.
chuaamL Mr.
chÄme. N. 67, 25. 76, 20. 82, 2. 92, 3.
chomi, chomp. Nh. IL
(er) quam. Me. Mx. Mz. Bib, 1, 2. Sb. VE.
X. 19. Mal Frg. 17. 27. Ct. 94. S. 5.
12. T. 6, 1. 11, 2. 13, 2. 91. O. I. 3,
3. 5, 3. 12, 3. 14, 17. U. 8, 40. 14,
99. IIL 16, 68. Wm. 2, 8. 9. 5, 12.
qubam. Is. 2, 3.
qhuaro. H. 20.
chuam. Bib. 1.
Cham. Bib. 2. N. 1, 1. 17, 12. 18, 6.
24, 10. 35, 7. 37, 4. 45, 1. 50, 7. 77,
30. 81, 1. Mcp. Bo. 5.
chom. Bib. 5. Ho. N. IL
(wir) quimumes. T. 8, I.
quämunmes. T. 152.
quämum. C.
quämun, O. L 17, 22. IV. 5, 66.
(ir) quämut C. T. 152. O. V. 4, 38.
hcuftmut Rb.
cliäment Mcp.
(sie) quÄmun. Frg. 17. T. 4, 11. 12, 3. 13,
17. 21, 4. O. L 9, 7. 13,9. 17,9.22,
19. IL 15, 3. IIL 9, 8. ,
qhuämun. K. p.
chämen. N. 27, 4. 30, 12. 32, 7. 37,
8- 38, 13. 82. 9. Mcp. Bo. 5.
ehumen. Na. IL Wb.
(ih) quiml T. 170, 4. O. IL 9, 27. 18, 1.
chAme. N. 39, 8.
(du) quAmist. 0. IIL 24, 13. 38.
(er) quämi. O. L 8, 23. II, 60. IL 4, 13.
6. 18. 18, 22. III. 2, 14. 15, 18. T. 81.
quh^mi. Is. 5, i5.
chäme. N. 37, 8. 105, 46. 108, 24. 112,
8. 118, 147. Mcp. Org. Bo. 5.
(sie) quimin. 0. HL 8, 21. 22, 68. T. 5, 7.
«himin. N. 87, 17. 118, 66. Mcp. Org.
imp. «. quim! T. 17, 3. 60, 2. 47, 5. 87. 106. .
Frg. 59.
ehuml N. 7, 8. 44, 5. 79, 3. 118, 126.
Wm. 2, 14. H.
cum. T. 135.
kam. Wm. 2, 10. 4, 8. 7, 12.
imp.pl queiöet! T. 16, 2. 19. 2. 66, 2. 67,
9. 87. 207, 6. 237, 4. O. IIL 14, 87.
V. 20, 67.
qhuemat K. p.
quhemet. Is. 6.
choment. N. 13, 3. 53, 12. 45, 9. 47,
2. 65, 5. Mcp.
chomint N. -44, 10. 67, 4. 90, 7.
p. a. quemendi. Ct. 66.
qnementi. T. 7, 10. 8,5. 13, 8. 27, 1. 96.
chomende. N. 88, 13.
ohomendo. N. 42, 4. 80, 1. 6. Bo. 5.
n. s.f, chomcntiu. Mcp. 19. Bo. 5.
g. «. m. quhemendes. Is. 5, 5.
des cbomenten. N. 44, 13.
d. .f. in. chuementema H. 1.
a. s. m. qucmantan. Frg. 25.
quementan. T. 13, 4. 14, 4.
17. 4. 91.
comentan. T. 190, 3.
cbomenten. N. 88, 8.
chominteo. N. 67, 25.
n./)/. m. quemente. T. 56. 79.
cbomentc. N. 71, 16. 75, 6.
n.pl.n. c'homentiu.' Mcp.
fl.;3/.m.quemente, T. 13, 1.3.
p.p. quhoman: dha'zs qubomanscolda
' uuerdan, venlurum esse. Is. 7. uuard.
Is. 7. ist. Is. 5, 6.
chomen bist. Mcp. ist N. 26, 6. Zi»
5. 34, 21. 39, 7. 42, 2. 43, 18. 47,11.
50, 12. 88, 39. 116. Bo. 5. «int N.
78, 1. 89, 9. 94, 4. 98, 7. 106, 34. Ho.
Org. Wb. si. N. 47, 15. 73, 9. 87, 14
Digitized by
Google
663 QUAM,
118, 25. Bo. 5. sist. Mcp. sin (sic>
Bo. 5. uuas* N. 98, 3- Mcp. uuaren.
Mcp.
kuman, cuman bin. Wm. 3, 3. 5, 1.
ist Wm. 1, 16. 2, 12- 4, 3-
«ucman bist O. 11. 7, 67. ist O. IL
7, 45. uuas. O. L 16, 17. IL 8, 20.
IlL 9, 1. V. 3, 1. uuarL O. IL 3, 36-
n, s. m. quemanar. Prud. 1.
qhuemaner. Rd.
chuueraaner. Ib.
quhomaner. Mat
chomencr. Nd. Nt N. 46, 10.
54, 20. 73, la 108, 14
chominir. Nd. IL
der choraeno. N. 59, 10.
fi. s.f. chomeniu- N. 87, 16. 118,72. '
Mcp.
a. s. n, ehomcnex. Bo. 5.
d. s. m* qhuemanemu. K. 58.
/i, s. in. quhomcnan. Is. 5, 6.
chomenen. N. 44, 2. 79, 16.
104, 40.
ö. i.f» quemana. Mc. Ep. can. 1.3.4.
Bib. Z
a. s. n. chomenez* N. 73, 5. Mcp.
», ph nu cbomene. SyL Na. Nd. N. 104,
23. 105, 28. 106, ll.
nuannan die namen cbome-
ne sint SyL
n. pl n. cbomcniu. N. 118, 129. Bo. 5.
aia chomenen. Bo. 5.
a,plm.u.f. cbomene. Nd. N. 28, 8*
71, 16.
a. pl n. quemanu. VA. VIEL 664.
GAQUEMAN.
kaquemet, vemte. Frg. 19.
ARQUEMAN und SIH ARQUEÄIAN, erfc^refr
Uxii stupefieriy horrescere. In Wb. auch
crchomes du die diele, obsiupe/acies
gcntes.
arqhuimit, stupeL R.
irquimit, hebet. VxmA. 1.
archuuemant, obstupescunt. IRb.
arcbuemes, oistupescas. Rb.
arhunerae, obstnpescaU Rb.
arquam, Uupt f actus ^st. T« 9L
QUAM.
664
arquam, horrescit. Prud. i^ ^
arcbuemandi, stupefactns. gL K.
arquemantan, stupentibus. Prud. 1.
arquemancr, tiKanimis. Mart
irquemaner, tremefactus. Rlz.
irquemanaz, emortuum. Sb.-
arqucmana, attoniti. Prud. 1.
arquemann, motos, Gc. 3.
crcboracniu, perterriia . ^Mcp. 72.
•irqueman ist, stnpet. gL IL
erqhuoman uuartb^ pbriguit, Ic.
irchomen uuurden, compuncii N. 45, 2.
dannan ircham der sundigo. N. 75, 9.
irchomen sih alle sündige. N. 97, 7.
ih mih erquam in miacn gedankon.
Wm. 5, 4,
daz er «ib arquema,m^/7/i? excldat, Ec.
nun herza ircham ^ih. N. 118, l&l.
irchamcn sih fonc dien miraculis. N.
93, 2.
erchoment sih. Bo. 5.
Mit gen.:
irquimit is muat min. O. V. f9, 8.
er irquara uuorto. 0. IV. 13, 39.
erquamun thera dati. 0. IIL 23, 30.
sih erchäme dero goto miteuulste,
paveret, Mcp. 45.
mennisken irchamcn sih is. N.76,19.
ircham sih is, commoia est (tcrraj. N.
96, 4.
ih ercbam mih tod«8, obstupui. Bo.5.
des ircham ih mih, tlmui. Nh.
dero herzen, die ane got uuaren,
tuo't si sih erchomen. N. 28, 8.
;so|te ih mih tero (leidungo) ercho-
m c n, / arhorrescerenu Bo. 5.
der sih arbeite erchumet, torpet.
Bo. 5.
diu irchome sih is. N. 97, 7.
.des sih taz smala liut erchumet,
sinpei. Bo. 5.
Form und Flexion:
Jnß erchomen. N. 28, 8. Bo. 5.
(er) erchumet Bo. 5.
arqhuimit R.
irquimit 0. V. 19, 8. Prud. 1.
(sie) archuuemant Rb.
er.
Digitized by
Google
665
QUAM.
QÜAiyi.
666
etcboment Bo. 5.
irchoment N. 113, 3 <'
(du) archuemes. Rb.
(er) archuoeme. Rb.
arquema. Ec
irchome. N. 97^ 7.
(sie) irchomeli; N- 97, 7.
erchomen. Bo. 5.
(ih) ircham. Nh. Bo. 5.
erquaip. Wm. 5^ 4.
irchom. Nh. IL
(er) irquam, erquam. O. IV. 13,39. V.
15, 29.
arquam. T. 91. Prud. 1.
ircham. N. 75, 9. 96, 4. 118, 161.
ercham. N. 67, 28. Bo. 5.
irchom. Bib. 5. ' .,.,..
(sie) irquamun, erquamun. O. II. 3, 33.
III. 23, 80. IV. 12, 14.
arqud^mun. T. 12, 5. 60^ 17.
irchameih N. 47, 7. 7Ä, 19. 93, 2.
115, 15. ^
' (er) erchÄme. Mcp.
p. a. archnemandi. gL K.
arquemandi. P«. ^
d. pL arquemantan. Prud. 1.
p^p* arquemän. Rx.
archueman ist. Pa.
itqueman i»t gl. K.
erquoman uuarth. Ic.
irchomen ist N. 37, 11. uuurden.
N. 45, 2. '
n. s. m. arquemaner. Mart
irquemaner. Mz. Bib. 1. 3«
arqhuomaner. R.
n. s. f. erchomeniu. Mcp. 72.
n, s. 71. irquem^naz. Sb. Bib. 6. (ir-
quepanask M£.)
n./^/. TU. arquemana. Prud. 1. (die
erchomeneiL N* 63, 10.)
<7. p/. m. arquemana. Gc 3.
a.pL n. arquomanen. VA. IL 226«
ÜFARQÜEMAN.
ufarchuimit, exoritmr. Ra.
ÜMBIQUEMAN.
umpiquimit. Pa. gLK«,
umpichuimit Ra., ciramvenii.
IV.
umpiqueman, ct>ciim9^i3/i«#. Pa.
ANAQÜEMAN (anfotnmen).
(dno ne getorst er den man ancho-
men. D. HL 50.)
der tod chome die ana, die'solihsiut,
venia t mors super illos. N^ 64, 16.
anaqnam, insedi. M. 29. Gc, 1. 6. 7.
die starchesten cham ana rido. Nrn.
gelust cham s4e ana. N. 57^ 9.
forbta cbatn sie ana. N. 47, 7.
todes forhta cham mih ana. N. 54, 5.
nrdruzeda cham mih ana. N. 118, 53.
cham sia ana diu euulgheit, vehii.
Mcp. 59.
ana quam, subierai. Mart obrepsit (som-
nusj. Mart
nuort then kuning anaquamun. O. L
17, 29.
forhta unde bibenot chamen mih ana.
N. 54, 6.
anaquami, mcideret (^pigrius, si in ipso
exordio aperte culpam ferire voluisset).
Gc. 4,
anachuemani'ü, inpressa. Gc. 8.
d*pL den anachomcnen bilden. Bo. 5.
INQUEMAN, ^tnciitfommcn.
(den der stauch inchumetf zu denen,
der Duft kommt D. HL 47.)
80 aber er dara incham. N. 62, 2.
inquam, inruit. Bib. 1.
thaz hns sie thar gisahunioh sar tha*
ra inquamun. O. L 17, 59.
UNTARQÜEMAN, unterfommeii.
(sie) untarquamin, intercesserini, Ec
imp.s. unterchume, ^ii^t;^ (tuis famu-
lisj. Wb.
p* a.'d.s.m. üntarquemantemO) subre»
pente. Gh. 1. 3.
OBAQUEMAN.
opaquemanti, proventu. Pa. (opanana-
quemen. gL K.)
UBARQUEMAN.-OBARQUEMAN, fiberfcmmeu.
uparquimit, viiuperat. Pa. gL K.
seito (laqueus) obarquimit Jn alle.
T. 146.
obarqueme in iuuih tbie gaho tag.
T. 146.
[44]
Digitized by
Google
667
QUAM.
QUAM.
668
UFQUERIAN {Äuf f oiniiun). ; , .
ufqhueman, Oi'irh K. 2. 13. '
hina uf cbomen, pervenirc Mcp. 56.
uf za qhucmannc, oma^cf/i^. R.
i uufqhüIiTiit. R., '
ufquimit Pa,
ufchuimit gL K.y otUur.
uuir.f tbinan aogul inli theo fisg, tbie
dar erlst ufquitait, nirn. T. 93.
unz ir hina ufchoment. N. 117, 27.
ufquam, egressa est. Sb. Bib. 1. exiviL
Sb. Bib. 1. 2. .
, upbquam, emersit.^i^. 67.
uufqbuemanti. K.,
ufqucmaiiti. Pa.,
ufquemaiidi. gl. K., oriundus.
uufqhucman. R^ '
ufquemaa. Pa.,
ufchuman. gl. K.y ^^or/«^.
ufqueman. gl. K.,
ufcbueman. Ra.^ ^orjii^.
AZQÜEMAN.
azqubeine, adveniat. H. 2.
UZQjüEMAN (Ätt^fommeii).
qirimit ker gisund uz. Lu. udz er uz-
cbumet (uzchumit Nuk VL\ Nrn.
us^come, eäucet. A* i
uz quam;, egresstAS est. Mx. Sb. Bib. 1. 2.
(uzcboiu, exivit. Bib. 5.)
uzqunmamcjs^ i?r/i/7iin//^. Bib. 1.
d^iiDäo uz chamcn apostoli. N. 49, 2.
ciiamen uz. N. 10«, 24.
uzquamun. Bib. 1. 2.^
uz qua min, t^aderent* Mz.
cum uz! T. 135# i ' - ,
uzquemanu. D. il. 325.,
> uz^quemiaiu. Prud. i., ediia (vox}.
du bist uflchomen. Bo. 5*
UÜIDARORIQUEIVIAN.
«furuuidarort quamun. O. IL 12, 23-
NAHQüEMAiN, iiadjtonnncu.
die nab cbomenten gobutcda» Org.
d^pl, dien .after nab ^rbomenten, po-
. sterioribus. Bo* 5.
WIDARQÜEMAN (niberfommcn, herunter*
' fotiimen).
niderqubeman, descendere* S^ 3, 5.
sunna chümet nider. an daz 4cefllde*
N. 35;. 7. - .. . ' .
nidarquemanii, infabens* Prud. 1.
chnm hara niderl. N« 30, 3*
NIWIQUEMANER.
niuuic^uemauer, novilins. K. 58.
niuuiquueiüaoero, novUiorrm. K. 58.
BIQUEMAN (beeommeii>
Bedeutung und Gcbraudi:
denne scal imo auar^in lip piqueman.
Em, 33.
uuanda.ioh maximn eleniefUa becbomen
mag, daz ih in sagen sol. Nd.
biquimit iu thaz andaraz allaz (wird euch
zufallen). 0. IL 22, 28.
picKurmet, /iroe;^// (Saanaenkorn). IIo.
bichumit. Bo. l.y ♦ . >
blgomiL Bo. 3., proveniK
bichumit Bo. 3. picbumit. Bo. 1., cedit
bichänl, iucidii. D H. 320.
f^iqnam^, reflqrnit fcaro meaj. Mv.
piquamot, refloruUtis. M. 29.
bechumet tih taz ieht, s^ntis^e hqec Bo.5.
bechumet tib, mövet (eigealicbi). Bo. 5.
diu qaaestio bechumet uns ^oh \n qninto
libro. fio. 5.
tiu (teil) gelego unde gesito ein ande-
ren bechomint Org.
biqueme uns thinäz richi 0. U. 21, 29.
pichuueme exsnrgat.Da,
pichuemc, prove/tiaL K. 11.
cuuic rebd biquhime, adducatur /iistiiia
sempiterna. Is. 5, 5.
.biquemen zea gotes <ninnon. O. V.12, 72.
Otiliopc pecham Cyllenio, romp/cxa. Mcp.W»
pccham er mir &us cbödende, intervenit
dlöens, Mcp. 4.
imo becham, ^ocairrit. Mcp. S.
nuinda dir noh tin uuillo ne becham,
quod nöndurn tibi venit mansura votuntas.
Mcp. 16.
biquam iru thaz herza. O. I. 22, 41.'
ther thes gisiuncs biquam. O.IU. 20,105.
so iz zi tbero reisu biquam. O. IV. 4,39.
so siu bezist biquam. .0. IV. 29, 31.
in ZI muate biquam. O. IV. 30, 24.
so nona zit biquam. .0. IV. 33, 15.
Digitized by
Google
669
güAM.
QUAM.
670
biqaamQn si fploubii. O. V. 6, 7.' \l
bechameii ein an^l^r^Q^ oocurrerwii (uuat
unde gnada)« N; 84^ IL !i
biquami theru dohter. O. IIL 11, 29.
biquami imo sin gisiuni* O. III. 20, 21.
bii{Qami thiu* spracha fon. imo. O.' III.
25, 30.
thaz iz al gizami druhtrne biquami. O.
IV. 2, 12.
biquami in siniaz'riclii Q. V. 9^ 48.
81 iro utiidemen bocbäme, dos non dees-
set. Mq). 76.
sie becbämtn (dien zagosten), proveni-
rent. Bo. 5*
Form und Flexion:
Inf. piqueman. Em. 33.
pichomen. Nd. IL
becbomen. Nd.
(er) biquimit 0. II. 22, 28-
picbumet Ho. Bo. 1.
bicbumit. Bo. 3.
picbumit. Bo. !•
beebumet Bo. 5.
bigomit. Bo* 3.
(sie) bccbomint Org.
(er) biqueme. O. IL 21, 28.
piqueme. Em. 33.
piqhueme. Pn.
biquhime. Is. 5, 5.
pichuueme. Da.
pichueme. K. 7. 11.
(sie) piqfaauemen.'K. 63. i
biquemen. O. V. 12^ 72.
(er) biquam. D. IL 320. Bib. 4. 13. O. L
12, 41. IIL 20, 105. IV. 4,39. 29,31.
30, 24. 33, 15.
piquam. Mvi Bib.l. 7. Ps> 2;!
, becham. Mq).
bicbam. D.H. 320.
picbom. Bib. 5. 6* .
(ir) piquamot M. 29. Gc 1. 3. 6.
(sie) foiquamufl. O. IV. 16, 43. V. 6, 7.
bechamen. N. 84, U. .
pichuamun. Em. 13.
(er) biquamL O. L 13, 20. DL 11, 29. 20,
121. 25, 30. IV. 2, 12. V. 9, 48.
bechame. Mcp.
(sie) bechatnin. Bd. 5^'< .
UMPIPIQÜEMAN, p. pu; eiradivpntm. gl. K.
er leret jnib'iara Folie^ehon^cn. N. 17,.36.
dara sie foUe chomeh süln; N. 13, 7.
. daz ne.maiila.ni€^ktQoUo4p4nan. \Vm.
2, 13. ..••-.,;■ i
4inz man £ollecbumethina nf sie demo
gotes hus. N. 41,. 5. f^ i
iollcckumel ädwspedionem vultus dei.
N. 120, 4. .
den uuir geaehei^,, so iiiiir foflecho-
men,id«r ist da^%ßnis.iN.3ii 1.
so sie ffollecboment ze dinero ana-
sibtewN. 68, 17. •
so sie follecboment, dara ai^e foUe-
chomen ^uln. N. 13, 7.
sie ne uollekument adr*. Wm. 4^ 5.
daz kebet follechome. N. 53, 4.
unz man follechome dara dar gotes
^ hus ist. R 41, 5- ' ^
daz er an imo foUecliome adpalmam.
N. 118, 33. '
daz er uolle eume (kuma^ Wra. II.) ad-.
Wm. 3, 10.
nntßdeles foUe ekomen ad requiem. Nm.
(folchomin. Nm. II )
uiize SIC uolle kumen (chumen. Wm.
LSi) ad^. Will. 3, 12.
zc deroi (niorta/itatij ih folle cham. N.
138, 3.
si follecham zc goteY^w^'. N. 76, 2.
.die follechomenen hirta«!N. d. ps. gr.
FUM QÜEMAN (t)orf ommeii).
furechomen ze allero ougon. Mep.
uuie kuman, ^ert>orfommfii. Wm. 5, 4.
i :.(uri qhuimit, praeoccupat. R.
-{uriquitAit'Pa., •
/ 'foriqhtiimit. gl. K,
fur»chumit. Ra., anUcellit
(sie) uure kument (eument Wm. IIL
IX.), Wm; 4, 10.
furechoment zuinela. Bo. 5.
furichuueman, ptaeveniant (horas ca-
noiücasj. K. 37.
iüriquamun, äntidpaveruni. Ps. 2. Bib. 1.
chäme uure, paUdsset (fr aus). Bo. 5.
[44-]
Digitized by
Google
671
QUAM.
QUAM.
672
kum uure! WoliS, ÜX 14. • iy ■ .
(ntlchnuemtinit j.firiiipimi^teA K.'63.
' t ifuriqtteihaBlHl (Cariqti^biana. EcJf^elapsi.
Sba £c 8i:rt
fviXMiMtm^nemf emersis. M. 15. Can. 10.
uuriquemanen^ eversis. Cau. 11. 13.
umriquentanuii, iversiß. Gas. 7.
FRAM QÜEMAN. i .
't Irarnquimit, procädit (deore dei verbum).
T. 15, 3.
frahichuem«, prod^n/. Gc. 8« 9.
iramquam^v.^;xM^i • (^dichan . ab caesarej.
T. 6, 11. .
fiamquhoman, exortä (de dävid radicej.
'■- U. 9," 3.« . '-. • ■;, V.^ Mi^ ' '
INGEGUNI QÜEMAN, entgejtnf otmmen. O.
n. 15, 13.
(sie) ingegini quamon. O. Ol. 13, 52.
(sie) ingegin quamin. (X V. 16, 6.
HINTARQUBMAN (nur bei Otfrid), stupere,
.^ horrescere. i
hintarquemcnt ihnates. O. V. 20, 83.
ih iiintarquamtliln. O; L 22, 50.
(er) hintarquam tho harto ther go-
tea euuarto« O. I. 4, 23.
hintarquam thef a michilun guati.
O. I. 8, 16.
hintarquam thero un'orto. O. I.
17, 30. 21, 12. U. 12, 21.
hintarquam thiu muater. O. I.
22, 23.
^ hintarquam tha sliume ther fo-
.'rflsaga idiiiro. 0. T. 25, 3.^
. sunna hintarquam ther armali-
chuo datL O. IV. 33, 3.
.ihtr Imkitta) er so sero hintar-
quam. O. y. 15,26.
(sie) hintarquamua uuorto. O. L 12, 6.
hintarq«amun thera lera. O. L
27, 4.
hintarqnamun sines uuisduames.
O. m. 16, 6. ^ O.JIL 8, 23. 13,
66. 16, 8. 20, 29. IV. 4, 22. 58.71.
(er) hintarquami (dato). O. II. 12, 3.
giang eruzthospato, bintarque*
man tbrato. O. L 4, 76.
DXJRUHQHUEMAN, ildruhqhuueman,
', (tut(^fon!meii),f/firrwcmrtf. K. p. 7. '
ih thuruhquBiüe Ih^aia zi thir. O. ll(.
• 8, 46. ' .- -! • I-
d4iruhqhuematt (&i), perveniatnr. K. p.
. duruhquoman ni iiuirdit, nequai/uam
pertingitur (ad spem). Gc 3.
ZÜOQUEMAN, jufomtnen.
zuoquimit, subrepit, Gh. 1. 3.
zuoquira^it €an. 9. 10.,
zuochulmit. Can. 11., deproperef.
zuochome, advcnlaf. Wb.
« zuaqfauemanle, zuoqhuucment&, ad-
venientes* K. 4. 7.
zoaqhuemane. gl. K.,
zaqucmane. Pa., adorli.
zuoqueniene, provecti. fc
ZISAMANA. QUEMAN, jufammcnfommen.
Inf. zesamine chomen» ^. 15, 1..
(ih zesamane chume, convenio. Wn.
460.)
(sie) zisamane coment, conueniunt. T.
187, 2.
zesanrene nc choment. Syl.
(sie) quamun al zisamane. O. IIL 9, 3.
saman quamua, convcrwrunt, T.
189, 1.
(sie) chämtn zesamine. Bo. 5.^
imp.ph choment (ehomlat) zesamene!
N. 73, 8. 18.
BIQUIMI (woraus unser 6e(}uem).
(den nam er uil beehomc. D. IH. 67.)
a.s.n. bilidi hiquami. O. IV. 7, 64.
Saperl.: bech^most skepfet man na-
mchj facilius. Org.
ÜNBIQUiMI, ttu6cq4iem.
nnpichuuami, inaccessa. Da.
ist umbechdme, namin ze gebcnne,
idoneum tit)n eäL Org;
ÜMBEQUiMO, TOofe*/^. Bo. 5.
daz; so umbeqoamo sih becheret
. uw/-. Wm. 6, 12.
AQÜEMO, m., alumnus.
n. pL acuu^mon. Bib. 12. achuuemon.
Bib. 9. achuemeiv Wn. 863.,
alumni.
AFTARQUEMO, w., successor, SRac^fomm^.
Digitized by
Google
673
QUAM.
qVAM,
674
afterchomo, successor. Mcp. 28.
n.pl. afterchomen. Bo. 5« N. 48^ 12. 77,
61.55.57.78,11.
d. pl. aphterquemun. M<^.
aphtarqucniun. Bib. 2.
aftcrquemun. Bib. 1«
afterchomen. N. 20, 10.
!?•/;/. aftcrquemun, propagines (eorum
corntperiMiJ. MX. 7. Bib. 1. 2.
aftercbomin, posteros^ Prud. 1.
UAQHÜEMO, m., posterus. Ib. Rd.
UiNTARQHEMO, in. (untarqueman; Can. 2.),
interventor. Can. 1.
NIUÜIQUEMO, m. Tg. 1. niuuicumo. Can. 4.
- neoptiyUts*
aiuuchuemo, hovUius. K. 58.
ri.pL nluchomin ze gloubo, novelU in
ßde. N. 73, 17-
Z130QUEM0, m., advena. A.
[WILLICOMO (willecome. Hd.), XoiilUm
meii. osiannoy interjectiOy quasi dicas: hel-
lo aut willicomo. Hs. 2.]
(der chunich hiez in ain willechomen.
Mos. hiez si willechomen sin. D.
m. 106.)
KAQÜIMl,/.
d. s. kaquimi, even1U4 Pa.
kahquemi, eventu. gl. K.
ÜFQÜIMF,/. (und/?.?), exordium. Pa. gl. K.
exorsus. Pa.
üfchumi^ origo, Pa. Ra. gl. K.
^ufchum, exorsus. gl. K.
fona ufchume. Pa. gl. K.
ZOQUEMI, /. gl. K. zoquumi. Pa., conventus.
SAMANCHÜMf, /., conventus. Pa. gl. K.
CHUMELINC,iii.Le.2. chomeling. N.38,13.,
advena.
. o. chomelinch, advenam^ N. 93, 6«
ÜOCHÜMlLliNC, w.
uohcumelinch, acinus* Sal. 5.
a.pl. üochumilinga, racemos. Zf.
NIWIQÜEMALINC, in.
(niuquomelinch, növitii. Sal. 1.)
a.pl. niuquemalinga, advenas. Mc. Ep«
can. 1. 3. 4. X
niuqucmilinga, advenas. Sb.
ZUOCHUJIILINC, m.
a. zuochomcling^ adoenam. N. 145, 9.
UOCHÜMIL und UOCHÜMILO, m.
aochumilo, racemus, My]. Sb. Bib. 2.
a. s. uoquumllun, acinum. Mu, Bib. 1.
uocliumilun. Bib. 5.
uoqucmilun. Sb.
77./:)7. uochumila, raccmi. Gd. Bib. 1.
a.ph uochumila, racemos. VG. IL 60.
uochumila. Bib. 1. 2. 3.,,
uo quin IIa. Mor., acinos.
uoqumilun, racemos. ^CA.
[NAHCllüMIL, m.
mit nahchomcin, successibus (t empor a
determinans), Wn. 1542.
NIÜCHOÄIENE, m., neophltus. Tä!
niuuiquemini, neophitum. Sb.
ERCHOME, /., pavor. Wb.
ARQUEMAM,/. Pa. irquemani. gl. K. ax-
chuemani. Ra. irchomeni. N. 37, 11.,
pahor.
d. irquemani. Mz. Bib. 1. 2«,
irquemini. Sb,
archomani. Pa.,
archomini. gl. K.,
erchomeni. Bo. ^.,
archueman. Ra., stupore. '
in irchomeni, in extasi. N. 67, 28.
in mines muotes irchomeni, extessu.
N. 115, 11.
a. erchomeni, stuporem. Bo. 5.
ERCHOMENLIH uuare iz, siuporis esset.
Bo. b.
prodigia sint, diu uuir er nc gesa-
hen unde sie föne diu irchomen-
lih sint. N. 104, 27.
ANACHOMENJ,/, nffectus. Org. affectio.Org.
d. anachomeni, passione» Bo. 5.
n.pl. anachominina, affeciiones. Org.
BIQüEMANf, f.
d. pahuemani, bachuemani. Rh.,
piqnemini. Gc. 3.,
piquemani. Gc 5., perveniione.
DURAHPIQÜEMANI (d.J, perveniione. Gh.
1. 3.
ZÜOPIQUEMANI (d,J, proventioni. Gc. 1.
DURAHQUEMAKl,/.
Digitized by
Google
675 QUAM.
in durahquemani, in perventione. Gh.
1. 2. 3.
ZOQÜEMINA, /, conventta. gL K.
ARQUERIA]N]NASSI(^</i;. Pa. irqaemannessi.
gl. K., pavore.
ÜMPIQUEMAINNASSI (n, plj, t?rcumventio-
nes. gl. K.
CHÜMFT, /•., Äumft, adventus. T. 145. N.
17, 7. H. 4. eventus. ßo. 5.
in chunfte, iafiUuro. N. 38, 6.
christis chamfte (p^J, adventus christi.
N. 72, 10.
thio druhtines kunftl O. L 23, 6.
chunfto, futurorum. N. 104, 22.
Form und Flexion:
D. «. chumft. Bo. 5.
kunft O. IL 12, 44. 14, 76. DI. 24, 17.
cunft T. 147.
cunfpt. T. 145.
g. s. chumftl Is. 5, 6.
cnmfti. T. 144.
chumfte. N. 17, 7. 95, 13. 100, 2. 118,
147. 134, 21.
chunfte. N. 101, 12.
d. s. chumfti. H. 4. N. IL
camfti. Ct 71.
chumfte. Nf. N. 45, 10. Wb.
chunfte. N. 4, 3. 38, 6. 81, 2. 85, 13.
97, 7.
a. $. chumft, Is. 5, 5. 8. Wm. IV. N. 9, 20.
64, 13.
chunft. N. 81, 1. 82, 1. 97, 3. Wm.
V. VIL
kunft. O. IL 14, 118. in. 24, 53.
cunfL Wm. IL-
chuonft Wm. L VI
cuonft Wm. HL IX. 1, 2.
n.p/. kunfti. O. IL 12, 46.
chumfte. N. 72, 10.
g.pl chnnho. N. 104, 22.
o.p/.kuBllL O. L 23, 6. IV. 18, 34.
GlCÜMFll (?), cofymbo, natatu. Prud. 1. (gi-
suumfti?).
UAQHUMFT, /., successio. Ib. Rd.
ÜFQHUÜMFF, f., onus. R.
a. ufcbunift, etymologiam. Em. 19.
QUAM.
676
AFTARCHUMFT, / Ib. Rd. afterchumft
N. 21, 24. Prud. 1., posieriias.
a, afterchuoft, successionem. N. 67, 32.
, generationem. N. 104, \).
NAnCHüMFT, f.
17. ^/. nahcbumfte, successiones. N. 71, ö.
FR^ICaUMFT, f., progenies.R. genus. I8.7.
friöus. Gh. 2. 3.
framcunft, proles, Sg. 913.
. d. framchumfti, stirpe. Is. 9, 1.
ZUOCHUMFT (3ufunft), /. (acc.)\ agres^
sionenu Em. 21.
SAMANCÜMFT (Sttfammenfumft),/., con-
ventus. Can. 4.
samantchumfti conventiculitm. Ec/
sametchumfte (acc. pLJ» conventus. N.
76, 5.
CHUMFTIG, ffinftiö,//i///raj.
mir ist chumttig, snperest (corona ju-
stitiaej. N. 83, VI.
künftig ist (in uuorolt), vcnturns est.
O. m. 6, 52.
din sapientia churaftig hara in uucrlt
ist N. 50, 8.
chumfUg Quas ketruobeda. N. 45, 3.
diu chun^ftigi bicrnsalcm. N. II.
chunftiga anasiht fridis. N. 5, 8.
diu chumftiga unetlt^ futurum seculum.
N. 92, 1.
daz chumftiga chunne, generatio Ven-
tura.^. 21, 32.
chumftigiu din c, futura. N. 84, 1.
sagoton iz cumftig. VVm.^5, 13.
die chuufligin lona, futura praemia.
TS. 77, 68.
Form und Flexion:
chumft.ic. N. 84, 1. Nd. IL
chumftig. N. 2, 7. 9, 20. 43, 10. 45, 3.
50, 16. 125, 4. 147, 1. Mcp. Bo. 5. Org.
chunftig. N. 83, 12. 86, 4.
künftig. O. III. 6, 52.
chuinftic. Sg. 911.
chuinftig. Scb. 85.
cumftig. Wm. I.
cumftik. Wm. IX.
kuinftig. Wm. III.
Digitized by
Google
677 QHUMICH. QUENA.
17. s. m. chumftiger. Ns. Nf. H. 6. W'b.
cumftiger. Ct 71.
künftiger. O. L 27, 23.
w. Sp f. diu chumftiga. N. 92, t.
chunftiga. N. 5, 8.
chumftigi. N. II.
n. 5. n. daz chumftiga. N. 21, 32.
g* chumftiges. H. Bo. 5.
chunitigis. N. f04, 27.
des chamftigen. Bo. 5.
d, demo chumftigen. N. 44, 18.
88, 37.
d. s. f. dcro chuQftigun. N. 29, 13.
a. s. n. chumftigez. Bo. 5. "
daz chumftiga, N. 30, 20. Mcp.
n.pl.n. chumftigi'u. N. 81, 1. Bo. 5.
g, pl. chumftigero. Bo. 5.
dero chuinftigon. N. 19, 9. Org.
Bo. 5.
chunfLigoiuN. 89, 12. 98, 7.
d. pL cfaumflicliem. Pn.
chumftigen. Org. Bo. 5.
chunftigen. N. 78, 1.
a.pLm. die chunftigin. N. 77, 68.
a.pl.ß kunftig-o. O. lU. 12, 18.
a. pL n. chumftigiu. Mcp. Bo. 5. ,
diu chumftigen. Bo. 5.
chumftigin. N. 36, 37.
CHUMFlIGl,/, Sufunft.
ze chumftigi, infutura (loufet). Bo 5.
QHUMICH s. kumig in KUM-.
QuENA, /,, golh. qveins, qucns, uj^or, qvino,
muUer; altnord. qvon, qvdn, qvcn, qvinna;
angels. cven, uxor; regina; grau. CK sanskr.
Jana, vir, und gr. yvvr[\ s. auch Iv /\ i^ •
uxov. T. 2, 1. 0. I. 4, 9. Ho. N. 118, 163. Pa.
mulier. M. 6. 26. Can. 10. II. H. 19.
cönpkx, Pa. Sg. 913. gl. K. Mcp. 5.
nnpta. Prud. 1.
mit anderro chenon licgent, cum adidte"
ris. N. 49, 18.
clcphas furc eina chenun nehcina mer ge-
uurnnet N. 44, 9.
QUINN—QUENULA. 678
Gehört chuenun sippia kalangero, a/fi-
uiam. Em. 19. hieher?
Form und Flexion:
n. s. quena Sg. 913. Pa. T. 2, 1. 199, 5. S. 6.
O I. 4, 9. 5, 62. V. 19, 48.
chena. N. 118, 163. Mcp. Bo. 5. Ho.
quen. gl. K.
(chone. Wn. 460.)
g. s. quenun. T. 147.
huenun. Hb.
chenun. N. 1, 1. 104, 18. Mcp. Bo. 5.
d. s. quenun. Prud. 1. T. 127.
chenun. N. 50, 2. Mcp.
a. s. quenun. T. 29, 1. 67, 10. 79. 99. Gc. 3.
O. I. 4, 3. IV. 6, 31.
chenun. N. 40, 4. 44, 9. Mcp. Bo. 5. Org.
n.pL chena. Mcp-
d.pl. quenun. At 6. 26. Can. 10. 11.
chuuenom. H. 19.
quenon. Oh. 44.
chenon. N. 49, 18.
a.pl quenun. Oh. 41. Pa. T. 127. Can. lÖ.
quinuu. gl. K.
Der Volksnamen angcl«. cvenas, nord. kvaenir
(im Norden der Schweden) gehört wohl nicht
hieher.
(i:QUENA, €^efrau.
der sin echonnc hete. Fdg. 110.)
QÜENOMAN s. MAN.
(CHONELIH.)
(isaac unde rebecoa samant lagen^ spi-
leten zcsamene mit chonlicheme ga-
mine. D. III. 72.)
(die scolt du chonelichen bccheqnen.
D. ni 78 )
QUAENANESSI vel fitness i, lenocinia. Ep. 2.
QÜINNan 8. GAWINNAN in WAN-
QUON s. GAWON in WAN-
(JUElNELiA^ conuca -(wohl blalt cowi^ula des
Textes der leg. ripuar,). Ü. I. 341.
QTJENULA, /., üuenbel/ angels. cuncla.
w. s^ quenula. Em. 23.
quenaha. VP. 3.
satnrcfa.
Digitized by
Google
679 QUNTA— QUERECHEU.
qucncla. Tr. Em. 31. Sg. 292/
qhuenela. Sg. 184.
chcnula. Sg. 299.
clicnila. F. 2. ) , safureja.
conela. Pfl. 6.
konala. cod. guelferb.
q u c n d e 1 , serpillnm . Wn. 460.
a, s, qücnela, serffilhim. VE. IL 11.
VELTQÜENELA, gelbquenbel; crassinela. Tr
feltqjienela, iimo, Em* 31*
Teltquenalin, serpillnm. VE. 2. II.
feltchcnula (n. pl), serpilla. VG. IV. 30.
feltkonala, serpillum. cod. guelferb,
QUINTA, Flufsnamen (aus Winta?).
QUANZO, n. pr. (aus WANZO?).
QUINZO, «. pr. (aus WINZO?).
QÜAR 8. GAWAR in WAR.
QUAR. a KAR, KARR ™d
cHARAj aber auch sanskr. svaf (tat. qtieri),
gemere. Auch sanskr. fvar, sonare, ist in Er-
wägang zu ziehen.
QUERAB (quir, quar, quär) (et cberran),
quarreii/ quirreit/ ganerc.
(er) quirit, gemit (aetna incudibus). VG.
IV. 173.
chuiril. Prud. 1.
chirit. D. II. 331., gemit.
(er) chuere, gemat H. 20.
(er) quar, ingemuit (animalj. MA. 2. Bib. 2.
gemuit (cymbaj. VA. VI. 413. ge-^
mnit (anirum incudibu s). VA. VIII. 45 1.
(er) quari, ingemuerit. Bib. 1.
^ p. a. n. s, n. querantaz, gemens (quadrupes
sc. cervusj. VA. VII. 501.
ARQUERAN.
arquar, ingemuit. L«.
QUERCA. ), gurgula.VifthtrI Siehe
QUEUECIIELA. ) QUERCA.
QUIRO s. ZWIRO in ZWEI
QUERECHELA s. QTJERCA.
QüaradaVes — QUIST. 680
QüARADAVES (®ro6«), Ortsnamen.
QUERCA, /:, ©urgel, gfirgnia, als alte Glosse
in Schmellers baier. Wörterbuch aurgeführt. Cf.
QUAR.
QUERECHELA, /, gurgtda. Em. 27. gehört
^vohl liiehcr und ist iKcht mit CUELA zu-
sammcngeseUt.
QUARTIR s. cbortar.
QUERDAR.
quer der, escn. M. 30. Gh. 1. 3.
quer dar, Uchni* G. lincinos. G.
QUIRN, /., golk quairnu, alln. quörn, quem,
angels. cveorn, cvyrn, SRu^If; mo/a (cf. skr.
cum, conicre, und jirna, tritus).
n. s. quim.^D. II. 330. \
chuirna. Wn. 863. i
churni. Em. ^1. L mo^a.
churne. Wn. 460. i
curne. Tr. /
a. s. quirn. Mrj. Bib. 1. % 7.)
quirun. Mart. h "'^'«'W.
QUIRNSTEIN, CHÜRNILASTEIN.
RENNILACHURIN (oäcr rennila, churin?),
scussorium. F. rennilachurne. Mon. 2.
QUIRNLIH.
dero churnlichun suari, molaris ponde"
ris. Prud. 1.
QUIRNAHA, Bachnamen.
QUIRNBERG, Bcrgnamcn.
QUIRNÖN s. «wirnin in ZWL
QUffiNALBERI s. BERI.
QUIS s. GAWIS in WIZ-
unQusc 8. CHUSC.
Q^^STA^pertzomaJumbar£.Es.perizomata.Vt.
QUIST, ^., nur bei OtfriA — Hängt es mit golh.
qvaisv, dolor, zusammen? et auch die hier
untergebrachten arquistjan, farquistjan. Ist
, sanskr.
Digitized by V^nOOQi
1^
681
QUIST.
sanskr« suc, queri, dolere, zu vergleichen? (cf.
angels. cyysan^ conterere, golh. fraqvistjani
usqvistjan^ perdere, dclere).
uuarist thu hiar drulitin krUt ni thultin
uuir nu tliesa quist, ther bruader min
na lebctl 0. III. 24, 51.
sih uueinot thanneXhuruh thia quist al
tbaz biar in erdu ist thuruh thio sel-
bun grunni al thiz uoorolt kunni. O.
IV. 7, 37.
tbciz ist abulgcs dag, arabcito quisti, ioh
managoro angusti. O. V. 19, 24«
tbeso selban quisti thio ruartun iro bru*
8li. O. IV. 32, 2. -
iti mnate uuas in gehaz (hiikiilrichr) mer,
thanne thaz managfalta ser,
thanne in thera fristi thes Uchamen qui-
ati. 0. V. 23, 68.
' Nicht mit Sicherheit bringe ich bieher:
ARQÜISTJAN, golh. usq^istjan, delere.
archuistan. Cän. 9. ürchnistan odo far-
murdran. Efn. 7. Can« IL
FARQÜISTJAN, golh. fraqvistjan, delere.
ferdhustet, inficit, corrumpH (quos nequU
ria). Bo. 5.} cf. KUS.
QUUST— QUIZILUNGA. 682
nerchustc, corrumpat.Bo, 5.; et IV.lJo«
uuio man nan (irquisti (peräeret). 0. V,
7, 33.
firchusla anaburt, vitiatam naturam. N.
68, 3.jcf. KUS.
FERCHUSTEDA, /. (des lichamen), lan^
guor. Bo. 5. et JvUkS»
aQUUST \
i;nQUUST)
8. chust in v^jLxUkS«
(jyAZ^ in., denarius (eine Münze),
g". chuazzes, stateris. Rb.
a. quaz. Ib.
qhuaz. Rd
j.
nummum.
d. pl. qusizun. M. 30. Gh. 2. 3.)
quazon. Gh. 1. I» ^^^^^^'
P. pl. quaza, didrachmas. Mi|;. Bib. 1. 2.
quazza, nummos, denarios. Gh. 6.
QUIZILUNGA ., CHBILON.
^v :*
IV.
[45]
Digitized by VnOOQlC
H.
H
•). Das anlautende H [die Untersuchung über
das in- und auslautende H behalte ich den gram«
matischen Abhandlungen' vor, die ich dem Sprach-
scliatze nachfolgen lassen werde und bemerke
hier nur, dafs H als In- und Auslaut oft statt ei-
nes urdeutschen K steht , und daher im Inlaut
(später auch im Auslaut) mit CH wechselt; häu-
fig steht auch HH im Inlaut] entspricht etymo«
logisch und lautlich dem goth., angelsächs., nord.
H; dem sflnskr. H aber nur lautlich; etymolo-
gisch steht es theils dem sanskr. H, theils sanskr.
Gutturalen und Palatalen, und häufig dem. saujikr.
palatalen S gegenüber; s. die Vorrede zum l**«*»
Fheil des Sprachschatzes. Mundartlich wird es zu
CH, wie z. B. in childerih, chadolf, chlo»
tar, chlamezit; selbst zu K, wie z. B. in
kamma (statt hamma); umgekehrt steht es
auch wieder statt CH, K und Q, z. B. in hara-
geme, balagi, helagirida, harles, hrefti,
hlouilouh, hlochonte, huenun, arhuueme,
pahuemani. Aufeerdem findet sich nicht nur
in Wörtern, die vokalisch anlauten, sondern auch
in solchen, die mit L anfangen, eine dialektische
Vorsetzung des H, wie z. B. in hanalinet,
hahtonter^ hahsala, hunpuakhig, hubar-
fahenti, hirforscont, harcheban, arhau-
git, heber^ heigint, hupilo, hantheizzom,
hensti, hehtim, hostarlicheru, barbeiti,
hloh, hliuhtenti, hliugit, hlistiger, hluzic
und umgekehrt fällt es ab, namentlich in den
•) In den pariser Glossen (Pa.) erscheint eh
als deutscher Namen des H: frn:s mngis per h
scribitur, maer duruh eh scripan.
spätem Quellen vor L, R, N, W, wie Zf B. in
agcn, agastält, lutar, retni, nigan, wela.
Deshalb blfcibt es. bei den mit Jl, L, R, N, W
und Vokalen anlaotcnden Wörlern, die nicht in
andern deutschen Dialekten (lcidi*r findet sich
auch im Nordischen und Angelsäcl,is.: vor den
liqiädis bisweilen unorganisches H) vorkommen
oder deren Wurzel nicht im Sanskr , Griech-,
Lat. nachgewiesen werden kann, zweifclliaft, ob
sie dcii organischen, liiit H anlautenden Wörti^m
zugewiesen werden sollen oder nicht, upd einige
der in diesem Theile aufgerührten Wörter, na-
mentlich einige von Aen unter HL, HR, IIN ge*
brachten, sollten vielleicht eine andere Stelle er-
halten haben. — Auch durch Änswerfung und
Einschiebung (oft zur Vermeidung des hiatns)
eines inlautenden H werden einige Wörter ent-
stellt, wie z. B. ebnet st. chneht, liotfaz st.
liohtfaz, träne st. trahene, fieo st. fiheo,
gaoe st. gahoe, hohüpitpantum st hou*
pitpantum, apanstohem st. apanstoem,
kafrehtohem st kafrchtoem; und eben s6
durch Zufügung einps auslautenden H, z. B. ia
chumih st chumi, kirsih st kirsi, tepih
st tepi, fruoh st fruo. — Inlautendes H wech«
seit auch mit W, z. B. cliha und chliwa, fo-
hu-n und fowem, farlihan und farliwaner;
selbst im Anlaut wechselt H mit W, z. B. hi-
sigom mit wisigom; auch mit &, z. B. sisi-
gom und hisigom.
Als Zeichen der Aspiration kommt H nicht nur
in PH, CH (KU), TH, sondern auch bisweilen
in GH, DH ver; auch findet sich QHU, QUII;
selbst ZH zeigt sich (in zheondi, emezhic,
Digitized by
Google
685
H.
UA.
68&
kikozkenliliemo); m hcreftio^ hcresamo,
hcuaniut ist die Aspiration durch vorgesetztes
II bezeichnet; cf auch HQÜ in Q.
Die Wurzelverba, deren Stammsylbe auf II
auttlautct; haben theib A, uämlich ]ehan, ga-
wahan, ubarwehan, lahan, blahan, fahan^
fehan, felhan; flüahan, hahan, hlahan,
dwahan, trehan(?), zahan(?j, s^han, ga*
8cehan> slahan^, snahan, snerban(?}, swe-
ban» Iheils 1, nämlich wihan (?), likan, ri«
han, dihao» zihan, sihan, slihan^ swihan,
thcils U) nämlich riuhan, fliuhan, tiuhanl?),
ziuhan, zum Wurzel vokal.
-H— , Suffix.
1. Ableitungssußix.
a) Nominalsuffix, gleich dem goth. u. angels.
II (im Nord, fehlt das Suffix) und skr.
K, also nicht ursprüngliche spinins. Nach
den in der Vorrede zu diesem Theile
des alüid. Sprachschatzes und beim Suf-
fix CH gemachten Bemerkungen, durch
welche Grimms Ableitungen mit CH u.
H dem grofstcn Thdie nach zurückge-
vviesen sind, ist, aufsei" in— ahi, das
Suffix II vielleicht nur für die subsi.
• cranuh (man vergl. griech. yc^avo« u.
angels*. cornoch neben cran), elah
(wenn elo die ursprüngliche Form seyn
sollte), bruochah (auch für moraha,
. pasah (in pasah steti), foraha (das
' nord. fura beweiset wohl nichts, da in
ihm H ausgefallen seyn kann) und in
kennih [auch in risih (neben risi, ca-
dns, amphora ) und dem dunkeln Worte
morihi, acerra?^^ anzunehmen, falls es
nicht in einigen CH, in andern bloTs
Anhängsel (cf. CH) ist. Von adjecti-
vis zeigt sich nur ab ah mit beständi-
gem H und einah neben einag; viel-
leicht ist auch dwerah und sc elah
(cf. CH) hierher zu zählen. Von me..
zih, sfriciim, läfst sich vreder mit Ge>
wilsheit angeben; ob das Wort subsL
oder ad/.y fföch ob das Suffix H oder
CH sey. Sollte auch tarhnen auf ein
nomen tar-h hinweisen? cf. tar-n. —
Von abah werden aulscr dem verb. aba-
hon auch die mc^/. abahi und atuh.
nisai abgeleitee; auch zeigt sich' von
diesem Worte, die Composition abah-
• heit Entschieden triuH in -AHI (cf.
auch goth. bairgahei, ©Äirge) ab neu.
Irales CoHeklivsufHx auf, in Form und
Bedeutung dem' sanskr. aka entspre-
chend, z. ß. eihahi, quercetum. Die
hierher gehörigen Wörter sTnd im Sprach-
schatz I. unter AHI au%eriihrt üeber
das Sttffiix irr »ehe -HT.
b) Adverbialsüffix, ih nih- (2. B. nih-ein),
noh- (z.B. noh-ein), noh C^ecnnA
adhiicjy dih- (z. B. dih-ein), doh
OamenJ, sih- (z B. sih-hwer), eno-
n u h CnouneJ, i o h faCy --que), o h (sed),
auh (etiüm) SolUe dieses Suffix mit
dem Flexionssuffix in Nr. 2: ein und das-
selbe seyn? das goth. Suffix uh, das
zum Theil mit diesem althd. -h zusam-
menfallt^ dür(]te nicht dagegen streiten
da auch in ihm eine Flexion enthalten
seyn kann; cf. aber auch das lat ^c,
z. B. in hicy huncy tunc, sie. In durh«
scheint H ein Suffix andrer Art zu seyn.
2. Flexionssuffix in mih, dib, u-nsih^ iwih,
sih. — et den zendischeu tocßiiv thvah-
mi von tum, bu.
3. in ihha (eßoinct, cf. fyüyya}^ jahha' (j«/
eiiam).
JtliL* 1. setze ich als eme dem sanskr. hi, de-
serere, entsprechende Wun^el- für huoh und
höni an; cf. sanskr. hani, orbaius, vilis\ y/ia-
/ii^; doch könnte huoh und höni auch auf skr.
kuh, decipere, mirari, bezogen werden.
HÖH, HUOH, m., J&o^U/ ©poft; irrisio.
^ '<' Bedeutung und Gebrauch;
irrisio. N. 78, 4. Rg. 2.
risus. Mcp. '
ridiculum. Eb.
cachinnum. Bo. 5.
Sub&annatio, N, 34, 16.
4:avillatio. Wn. 232.
cavillum. F. 1.
[45'J «
Digitized by VjOOQ IC
687
HA.
HA.
688
sugillatio. F. 2. Em. 27.
acroma. D. II. S20.
huhes undt spottes. D. III. 62.
dien ih bin huoh. N. 38, 9.
ze hue uuerde ih. N. 37, 19.
ze hue habetun inan. «O. IV. 22, 25.
uuir eigen ze hue. Bo. &.
ze hue ist er allen Hüten. N. 88, 46.
ze buche habest kemachot N. ^03, 26.
mit huöhe. N. 46, 1.
du habest uüsih kesezl^et unseren gc-
buren in Jiuoh, ddrisum. N.^ 43, 14.
Form und Flexion:
n. tf. iuoh. Em. 27. Eb. D. IL 320. Mcp. N.
34, 16. 38, 9. 43, 14, 78,, 4.
hu och. Rg. 2. D. IL 320. Zf.
hoch. F. 2.
huec Wn. 232.
hu. F. 2.
g. s. huohes. D. HL 62.
d. $. huohe. No, N. 34, 16. 46, 3. 68, \Z.
103, 26-
, hu^l?^ Q.,iy. 30, 3.
buche, Ct. 84.
hübe. N, 34, 24. 37, 18. 88, 46. Bo. 5.
hue. Bo. 5. JN. 37, 19. 0. IV. 22, 25.
HUOHLtH, ridiCiilus.
huohlih, ridicida. Mart.
Huohlicb. N. 2, 4.
huoHh. N. IL
n, s. n. huohlihaz, ridlcidum. D. IL 341.
daz huolicha uuizegtuom, ridi-
culum. Bo. 5*
d, s. f. ttohlichero, cavilh mimico. D.
U. 320-
7I.J9/. n. huonlihin, ridenda monsira. D.
*" gehört doch auch wohl hieber..
HÜOHBAR, ridiculus.
hup^chbari, riJiculL Bib. ,^|
HÖHÖN, HÜOHÖN, ^S^ueit/ Drrfpotten; de-
ridene; cf. hdnjan.
Bedeutung und Gebrauch:
deridere. N. 58, 9.
irriderc. N. 24, 2. 36, 13. 37, 18.
illudere. Bo. 5.
insultnre. N. 68, 13. 87, ?. 92, 1. Pa. gl. K.
Ra. Rb« Ja. ^ ' ^ .
cavi/lari. ^ib.. 1. 2.
subjsanttare. N. 79, 7. '
die daz tuont huondo. N. 39, 16.
huondo chaden. N. 46, 1.
Mitten.;
got huot sin, irridebit cum, N. 36, 13.
buoen min, irrideaai me. N. 24, 2^
: huhoton inin, adversum me insufi^fbani.
N. 68, 13.
. hupnt dero gupto^n^ N. 122, 4. . >
huhota d^s anderes, illusii. Bo. 5.
huoen is. ^ 71, 14.
huoton unser, subsannaocrunt nos. H.
79, 7
des uuir huon ne suln. N. 84, 1.
Form und Flexion: -
Inf. huon N. 34, 19. 84,4, ^
(ih) liofaom. Ra.
h»ohom. gl« K.
. haohoq. Pa. . ., .
(du) huhost N. 58, 9. v
(er) huahot Rh.
huot N. 36, 13.
im) huont N.. 122, 3. 4. .,
(sie) huhoen. N. 7ji^l4.
huocji. N. 24, 2. 37, l^. , .
(er) huohota. Bib. 1. 2.
huhota. Bo. ö.
<8ie) huhoton. N. 68, 13.
huoton. N. 34, 15. 16. 79, 7.
(^le) huotin. N. 46, 2.
p, (f, hubonti. Ja. ,
huhoudo. N. 12, 5.^ 39, 16, 114, 2.
huondo. N. 46, 1. 87, 9.
a,p/. m. huontc. N. 92, 1.
p.p. kehuhot eigen dinero unchrefte.
N. 20, 14.
BIHÖHÖN, Uliiderr.
Inf. zi bahuabonne, inludendam, Rb.
(er) pihohot, deltisit. gl. K. inlusit. Pa.
pihuabot, inlitsU. J{a*
ptho^bot, inlusit, gl. K.
pihuKot, adridet, Gh. 3.
, if ,;. pihahot, «/t'/i^ii/. Pa. ,
(du) pihuahotos mih, inlnsisti me. Rb.
(er), pibohota, Musit. K.
j ^^ , pihu,ohota, density Bib. 1. 2.
j . p. a* ,m pL fn. pihulionta, insulianies.
Gh. 3.
Digitized by
Google
689
HA.
HA.
690
UMPIHÖHÖN?
umpihohata, delustsit. R».
HOHUNGA, /., cavillaiia. R.
d. pl. huahuDgam, ludibriis. Qb.
IIOSC, ©poff, sugiUuHo. F. 2. lliehcr? cf. an-
gels. hosp, opph>bt*uim.
a. s. hose, sngillationem. Em. 27. Zf. 1.
HÖN, HÖNI (ge^a^nt), hamilis, infamis. Cf.
angeis. heane, pauper.
honera, contiimcliosos. La. L 1. hiehcr?
/!• s. 171. honer:
tha bist al honer, in sunton
gi boraner. O. III. 20, 163.
bono:
ih nuant, ih «c«Ui not! sin ta-
mer mornentiy
1>lintiIingon hono, nu sihuh
aüur scono. Ot III. 20, 116.
UNHÖN.
uoas er eino scono, in liutin anhono.
Oh. 59.
nnhono (adv.?Jz
thaz er ekord eino lebcti so reino,
odo ötth unhono sih dragett ^o sco-
no. O. II. 4, 21.
HÖNA,/., J&o^li.
purpurin giuuati druag er tho bi noti,
thurdina corona, gidan uiiaz ihaz in
bona. O. IV. 23, 8.
HÖlMLlH^^o^lid).
Bedeutung und Gebrauch:
infafHiis. Prud. 1. M^« Bib: 1. 2. 5. Sb.
. foedus. D. n. 319.
ridendus. Prud, 1. 2* . i
dedecor. Sbe. £c. 1. 2.
> indccop. Bo. 1.^,. , , v .
infame (^mo/i^/rtfw^, honliL.Prtkk 1.
infami (viaj, honlihemo. M^.
foedis (auctioniöfisL h.o,i^ Ji c b,^ n. D. IJ. 319.
wfarßes (g^^^si^s)» . li o n 1 i Jih a. M4. j
^ in l^o'niieli.eru z^lu. Ö6, 74^ ' ;^^;^ ^ Jj
"' * honllcha fcruzi., 0. IV^ !♦ .43., ^n.r
' ^pp4ichero uuorto. O. IV. 23^ 11.
/ i ForQfi und Flexion: [- ' -,' . *
liohlib.'Prud. 1.
; ^ j&.i.^.ii.tpiUiJlemc5;;44 BIH:-l/3LAn
hönli chemo. Bib. 7.
honlichem. Bib. 5.
d* s. f. hon Itcbern. Oh. 74.
- a. ^. honlibea. Sbe. Eku 1. 2.
nia.pLm. honllcha. Bow .
honlihna« MJg.
honliha.Bibl. 2. (honida. Sb.)
hottllche. Bib. 5«
n. £7.;>ilii. huonlihiu. Prud. 1.
hSnlihiu. Prud. 2.
g. pl. honlicheroi 0. IV. 23, 11.
d. pl. honlichen. D. II. 319.
HONUHO, Adverb, infandum. VA. I, 255.
Comparativ:
honlihhor, deformias ferrasse}. Mart
HÖNCHÜST, HONCHÜSTIG.
HONISAM, ignominiosum. Gc. 11.
HONILA, n. pr.f. Hiebet?
HÖNIDA, /., ^of)Uf edimaäf.
Bedeutung und Gebrauch:
contumelin. Sg. 913. Gh. 1. 3. Gc. 3. .
confusio. Gc. 3. La. I. 1.
scandalum. Ib. Rd.
ignouiinia. Ib. Rd. Ec. N. 82, 17. ^
calumnia. Sg. 13d4i.
macula. M^« Ran. Bib* 1. 2. 5. 7.
. dedecor. SaL 1. 2. 3. 4. Hd.
crimen. Mtj;. Bib. 1.24 5..
decoloratio. M. 22; Caa 5. 6. 7. 10. 11.
humilitas. M. 29. Gc. 1. 6»
ihaz iz honida si. O. UL 19, 6.
zi honida imo iz datun. 0. IV. 22, 29.
ioh saztun sie imo In hpubit then sei-
bon ifaurninan ring,
zi honidon.gerno «orona thero thorno.
O. IV. 2J, 22.
non in feramtis, crimen, honids^f gloriae. Mt|;.
uuir honida jgihengen. 0< lU. 19, 7.
mit honedon, i^^onai/iiV«, N. 82, 17.
te honedon uuerden, con/undaniur. N.
96, 7.
M C^ipe^^ u^ter höiideheieerAe gamine.
i D.JIl 61.) ^
maculam, honidas sibi gmeret. M^.
j, Forn^ üod Flexion:
n. 5, h.9nida. Sg^ 9^3.. 1394. Gc.:3. Ib. Rd.
I . . JEc. 0. III. 19, 6. Sal,.l. 3. 4.
honeda. SaL 2.
Digitized by
Google
mt
UA.
HA.
692
honden, dedecor. Hd.
if. s. bonida. Can. ö. 6. 7.
honido. M:S12. Can. 10. 11. Gh. 1. 3.
I a. s. honida. M 29. M^. Mt^. Gc. L 6. Ran.
Bib. 1. 2. 7. 0. 111. 19, 7.
honda. Blb. ö.
hoade. Bib. 5. D. III. 87.
d.pl honidon. 0. IV. 22, 22.
honedoBL N. 82, 17. 90, 7.
. honidun. Gc 3.
a.f^. honida. Li.. I. 1.
HÖNISAL: hoens^lin fpLJ, fastigia (re-
g!sj. Ar. 3.
HÖNJAN, ^H>ntn.
Inf. honen den anderen. D. IIL 62.
(du) hon ist, debilitas. Prud, 1.
(er) honil^ dissimu/at. Gh. 1. 2. 3.
h6net: ubeli honet herskefte,
digmtaies sordescunt contagione.
Bo. 6.
(sie) hontun nan mit sceltunorton. O.
II. 9, 86. IV. 30, 19.
(er) honti, illuderet. Ib. Rd.
GAHÖNJAN, \iiW\\.
Bedeutung und Gebrauch:
foedare. D. II. 341. Prud. 1. Bo. 2.
fuscare. Bo. 5.
confutare. F. 1. 2.
fiumiliare. Mo. My. MA. 12. Bib. 1. 2.
5. 6. 8w
dehonesiar^. Can. 13. Prud. 1. D. IL 326.
Gh. 1. 3.
illudere. Mo^ Bib. 1. &. Sb. ^
iutbare. Pr. e. •. .
conf widere. N. 82, la
• ej^eminäre^ Pr^d. i,
ne elidai, gihonaef ie deus* Wf.
g e h o e n ta , affecit, ojfftixk, viiiavit. Bo. 1 .
proiervitas j€davU,gih4}nttk ^ ^venem.
Prud. 1.
dehonestaret, %\honti^ ttiput. Di II. 326.
sie thahtun io bi 'notin uuiosienan
gihontin. O; IV. 9fe, «0.
contumeliisnffecto9^ät^ gahonte.Frg.19p
' kihonit, iiyi//ifr#ili#j. Priid. 1.' '
^thondtr f' spoUatus honore^ Bo. {.
sin gehonet, confundantur. N. 82, 18.
Form und Flexion:
Uf. kihonan. D. II. 341.
- xe gehönenne. Bo. 5.
(ih) gihonu. Pr. e.
gehono. F. 1. 2.
(sie) gehonnent MA. 12. Bib. 1. 2.
gihonint Bib. 5.
(er) gihönne. Afcr.
0 gihonne. Bib. 1. 2. Sb.
gehone. Can. 13.
(ir) gihonnet My. Bib. i.
gihonet Bib, ö.
(du) gihöntos. Mu. •.! .
gihontos. Sk Bib. i.
gihontost'Ma^ Bib. 6.
kihonlost. Bib. 8.
gilioniist. Uib. 5.
gihoutesL Bib. 5. ; ' .
(er) gifaonta. Prud. 1; : i .; i
gchocnta. Bo. 1. ;!
kehonta Prud. 1#
(er) gihontl Prüd; 1. D. lt*3i>6.
(sie) gihontin. O. IV. 22, 30.
p.p. gihonit. D. uuirdit Gh. 1. 3.
gehoiiet «in (sie). N. 82, 18:hate.
D. 111. 95.
^ehonit wurten. D. IIL 86.
n. X. m. gihonter. Bo. 2.
kihonter. Prud. i.
ge hon der. Bo. 1.
a.pl.m. gahonte. Frg. 19^'
UNGIHAOMT. Pii. N '
UKGIUOMT. Ra. f , inuham.
UNKIUOMT. gL K J
PlHOi>iOTIU (p.p. n.s.f.), sorgÄ, sollicU
tudo delu^a. BL
JjLA.^2. ist vielleicht als eihe,, mit deni griech.
x« [«JfNn fcpri; offnen (ef. qu6h xo/mü und
lajU Äio) und als xa-^,'5£«-^, »eJc^f», trennen,
faßcH/ berauben] und sanskr. hä, i/^^^r^ (auch
mit'hr^ capere?) vergleichbare IVurzel für
HA-Ben, HA-F, HA-M,. ha.m-f,
HAN T, HA-N-D, HA-H
Digitized by
Google
693
HA. Hl'
HA. HL
694
aafzustefleD («.diese Worter und 'Wurzeln and
et die Wurzel HAN).
HA, HI, Raumparlikcl [vielleicht mit HWA
(cf. zi hiu st. zi hwiu) gemeinschafUich dem
sanskr. irUerrogativam ka, ki, ku zu verglei-
chen, oder dem sanskr. demonstr. fa (cf. griech.
o, zend. hiV) oder relativ ya; oder hat es auch
schon im Sanskr. eine Raumparlikel ha, hi (cf.
die sanskr. Partikel hi/auch nls conf. enim) m.
das lat pron. hie) gegeben?] , die«icht nnr den
hieruAter aufgefubrlen adverbialen und präposi-
iionellen Ausdrücken und den compasitis hi*
' naht (s. NAirr), hiuto und hiuro zum Grunde
liegt, sondern, auch dem goth. Pronomen himma
(datji hina (ncc, maac) und hita (acc. nenir.y
nnr adverbial gebraucht als hnnCf auch angels.
hit, nuncj und dem im Allnord, als hann, im
Allfries. als hi, im Angels. und Alts, als he er-
scheinenden pron, person» (3**' Person), so wie
dem nord. demonstr. hinn. — Heimi ist wohl
nicht hieher zu ziehen.
HIÜTU, ^cute; zusammengesetzt und verschmol-
zen aus hiu tagu, wie lat hodie.
hiu tu. K. p. Cl 189.^ Wo. 2. T. 6, 2. 18, 4.
34, 6. 38, 5. 188, 6. 199, 5. D. H. 286.
hiuto. Ct 83. Äl^.'M^. Ät 31. Bib. t. N. 2,
7. 21, 19. 94, «. Ne. No. Gx. Rg. 1.
^ hiut». Rh. V ^
hiut Rh.
• huife.Bib. bl
föne hiutu obe zuuene daga, post bi-
duum. D: n. 286.
HlÜTLlH.
a. s. m. hiutlihhan. T.. 193, 5.i tag, kodier-
hiutlichan. T. 222, 4. } num dient.
IIIUTIG, ^cutifl.
/}. s.'h. niütiga: d'az hiutiga chindeli,
in/ans cujus unius diei vita est*
IrV'; - .Ni5142, 2.i'' •' .
f^> . grj. m. bittli^eis d^srses tages, hodie*
j, . f/. *. vu huatigen:
, an demo huotigen übe, ho-
dierna vita. Bo. 5.
a, s. m. hin ttgan (t»c), h^tUenvim. Sg. 70.
hiuti^en dag. Co. 2.
HIURU, (euer; aus hin jaru zusanunengescbmol-
zen, ähnlich dem UX. horno.
hiuro. Pr, m« t \
huiro. Sal. 2. 4.(, horno, in hoc anno.
huire. Sal. 1. )
HlüRIG, bic«)a(ri9.
a.pl.n. dei hiurigen, primitias {allere
ire arbeiten, /a6or/> eorum).
Wb. ps. 77.
HINAHT 8. NAHT; in Wb. sehon zu hinet ge-
worden. '
HERA [IIARA in Notkers Schriften, auch T. 87.
und Ra (in den Psalmen kommt auch biswei-
len bare und hera vor); herra in S.; her
in Bib. 5. Wn. 460. und vor folgendem i auch
bisweilen bei O. (er her iz liaz. 1. 10, 12.)
und Wm. II. (her in unerlt quam. 5, 12.).
wie har in uuannan er bar ist bei Notker]«
f)tT, ^te^er/ huc, goth. hÄr ("hie, hucj,
(Im AltnorcL ist h^r, hie und hedra, hue,
im Angels, h£r, hic^ u. hider, huc^ im Alts.
hÄr, hic^ und herod, hne.)
bringet sie mir hera. X 80.
bring thinan fingar hera. T. 233, 6.
hola herra. S. *
leitet hera. T. 151.
du giehgi hera. T 125.
Ton galilea unzan hera. T. 196, 2^.
ih cham hera in uuerlt N. 80, 6.
hera in uuorolt quam. O L 3, 3.
er ist giuueltig filu fram, ioh hera in
uuorolt zi uns quam,
uuuntarlichen thingon hera nntarmen-
nisgon. 0. I. 3, 43. 44.
chum hara ze uns. N. 79, 2.
queme hera. T. 87. v
chum hara föne bimele. N. 44, 5.
thi er hera in uuorolt sentit. O. I. 4, 61.
hara in uuerlt kesendet N. 61, 2.
hera faran. T. 107.
thie unsih her» santin. 0. F. 27, 38.
"* f'^^^*^ versi sunt alias ab alio, hera
nute dara.Mtf;.
hin unt her. Bib. 5. '
die hera dionont Ott.
Digitized by
Google
695
HA. HL
HA. HL
696
b\U faara, respice. N. 13, 4.
hera losen sie alle. O, IL 9, 63.
hare hören alle zuo. N. 80, 11.
horent kara zuo mir, audiie me^ TU. 33^1%
thaz ih iu gizalti, uuaz er hera vuolti.
O. I. 27, 54.
iz uuard hera in uuorolt ftins. 0.11.2,32.
uuio er uuard ouh hera funs. O. V. 8,28.
hera chome din riche, oc/y^«iV/. N. 71, 15,
hare cherc dih ze mir. N. 6, 5.
noh furder hara ne iruuindet cr.N. 103^16.
hara ze uns becheret N. 89, 13.
hara uuirt keladoU N. 12, 1.
ilent hara. N. 40, 6.
hueo quam du hera in, quomodo huc in-
irasti. Frg. 19.
uuer liez hara in ze disemo siechen
iise huorra. Bo. 5.
föne minero iogondc hara. N. 10, 5.
hara föne minero iugcnde. N. 70, 17.
unz hara, bü fyit^ix. Mcp. Bo. 5. K 17, 17.
37, 11.
«nzan hera, adhuc. Rg. 2.
unzint hara. N. 80, 8.
du truhten lertost mih iz al ennän ha*
ra föne minero iugende, deui docuisti
me ex iuveniuie rttea. N. 70, 17.
nuannan hera zuns chuami? li^*
dannan Jiara, usque nunc. N. 70, 17.
sid dannan hara, feit ber 3rif« K 21^ 10.
hara uuider den nordkibel stän, propin^
qua summo cardini. Bo. 5.
hara ubere begondon uaren. Bo. b.
hera baz s. BAZ.
hara uz s. UZ.
hera wf s. ÜF,
hera nah s. MAH.
hera nidar s. NTOAR.
hera furi s. FURI in FAH
hera zuo s. ZÜO in ZA.
fernim noh hara %\x. Org.
HERAFART.
HEROT, alts. herod, WU^i ^c.
herot inti iharasnp^ huc et iUuc^ 0»
IL 7, 74.
HERASUN, W^iti huc. 0. L 19,21. 32,49.
IL 3, 26. 4, 29. 6, 48. 7, 11. HL 12, 24
20, 173. IV. 7, 40. 52. . Z. B.
er quad, er uüolti herasun sinan ei-
nigan sun
ladon thanana ir lante, er sinaii liüi
halte 0. L 19, 21.
HIAR,^icr/ goth., altn., aogek. hftr.
Formen: > ^
hiar. K. p. 6. S. Em. 33. OL 89. Oa. J. 38.
47. 0. L 23, 58. 114. 12L 122. HL 12, 6.
hear. Is 3; 4. 5. MaU Frg« 7. 45. •
hier. T. 21, 4. 57, 4. 180^3. AlA Org. Mcp.
. N. 4, 6. 11, 2. 15, 1. 21, 1. 30, aaiSM.
38, 6. 40, 14. 41, 10. 43, 18* 48,^110^ SyL
Bib. L 2. €o. 2. VA.L 471. 472; Itti 718.
Wm. 2, U. Aid. 4.
biare. 0. L 15, 41/ IL 21, 32. IV. 26. 60.
31, 9. .1 .
hieri. D. i\ ,
hir. '\\ 91. . .i;
hia. Oll. S. in
hie. OtkN. 4, 10. 10 (b), 6. 36, 19, Wm. 3,
5. 7, 7. N. IL
Bedeutung und Gebrauch:
hier, hie. VA. IlL 718.
h\er^ hac, VA. L 471. j . j; .
hier, isiic, Aid. 4, . ^ r
thes iuih eisconhi^r nusQ%i. (),nL 12,6.
so uuir nii hiar bigunnuq. O. I. 1, 114.
des rebesniles zit ist hier. Wm. 2„ 11.
ne bit hi6r heime. Sy\. ^
daz hier ne ist regio ga^deridL J<, 64, 1.
ßee hear, ecce. Is. 3, 4.. 4,,,$,
thie uuir hiar oba zaltfun^ O. L 1, 58.
hear after, in seqnBntibus. I& 4, 3.
hear saar aft^r guhad, cönfestm admo-
net dlcens. fs. 4, 4.
hear fora s. fora.
Iintazs h^ar, hucusque. Js. 6, 1.
WAIiWIST.
HITAMÜN, HITAMÜM, HITAMON, adverbial
gebrauchte casus von hitani, hitamo^ das
^ohl zu dem vorliegenden Stamme HI gehört
und entweder als hi-taih- od^ als hit-am
anzusehen ist; c^ MPTTAMO u. SufBx Bf.
hitamun, demum, Ec. tandem. VG. IV. 344.
Digitized by
VA.
Google
697
HA. HL
HA. HI.
698
VA^^n. 536. Rb. do hitamani Urne de*
mum^ Ib. Rd.
hiitkm^m^demttm^ Jav. 2.
hitumum: dannehitumum, </i0mam.Can. 4.
hitemon:
do hitemone to hitemon^ lOm, Bo. 5.
' linde do hitemon geloubton sie si-
nen nnorten^ ei credidenuni verbis ejus.
N. 105, 12.
HINA, ^itt, ba^iti/ ^innctt/ als Richtung tu
und ab/ in räomlicher und zeillicher Beziehung,
rückwärts und yorwärts. Cf. aufeer den fol-
genden Beispielen auch die Zusammensetzun-
gen mit hina« Die Form hinna zeigt sich
in hinna, demque^ R. fona hinna. Pa. und
in hinne uure. Wm. 8, 1.; et auch hinan.
(Im 12. Jahrhundert ist hina schon zu hine,
hin geworden.)
hina gerot, hina muohet sih mina sola.
N. 83, 3.
iibe ih hina ne mahtl N. 138, 3.
ih goz mina sela uz hina aber mih. N.
41, 5.
suftonde hina, dana sie uuunseint ze
chomenne. N. 89, 10.
einez peitet hina, anderes peitet hara.
Bo. 5.
uuas hina über dia luft, iractus aereos
exierat. Mcp.
des menniscen sela feret hina, exibit.
N. 145, 4.
tex iz hina saget ze demo unsculdigen,
assigaat. Org.
V der hina after dero lengi dero furehe
sähet Bo. 5.
QUandaer gerno hinauuare, darechert
die guoten sint N. 42, 1.
hina ze abende uuard, kieng ter mana
u£ Mcp.
so iz hina tagen beginnet N. 48, 12.
hina ioh under die uferen gemaret uuirt
Bo. 5.
die gerno hier arm sint, daz aie hina
sin riche. N. 9, 10,
games hina, eamus hinc. T. 166, 4.
get hina» recedite. T. 6(^ 13.
IV.
diu forezeichenunga ist hina, die uuar*
heit ist chomen. N. 39, 7.
so dise zite hina uuerdent N. 147, 1.
8ol din helfa nu hina sia N. 43, 6.
so sint hina alle iro gedancha, peribunt.
N. 145, 4.
diu hina sint ioh noh fore sint Bo. 5.
snmeliche hina sintj sumeliche hier
sint N. 112, 6.
hina ist daz spei, nunc mythos termina-
iur. Mcp.
der uuinter ist hina, transüt. Wm. 7, 11.
(er cherte sich hine dane. D. III. 103.)
daz tar furder hina meruuegesne uua-
re (ulterius). Bo. 5.
hinnan hina: frouton sih hinnan hina
an den lebenden got, exultaverunt in
deum vivum* N. 145, 2.
fona hina (fona hinna. Pa.), dehinc.^.K.
cf. hinan, hinnan.
Mit darauf folgenden Adverbien und Präposi-
tionen, von denen einige zu hina, andere
zum folgenden Verb oder Substantiv gebo-
ren, oder auch auf beiderlei Weise genom-
men werden können,
hina haz:
in euua ioh hina baz, ei ultra* Nm*
hina fona, dehinc. Rtu
hina forn:
fon alten zitin hina forn. Ob. 126.
hinä ferro:
hina ferro in demo mere gesezze-
nero, longe-. N. 64, 6.
unz hina ferro nahtcs uuachende,
adulta iam nocte j)ervigilan$. Mcp.
hina furi s. furi in Partikel FAB.
hina in, unz hina in und hina in ze:
er gat hina in die altun slahta si-
nero forderon. N. 48, 20.
hina in elilente. O. I. 21, 3.
unz hina in alti. N. 70, 18.
ganih hina in ze gotes altare.N.42,4.
hina ubar:
far hina ubar himila alle. 0. IL 4, 74.
hina üf und hina üf ze:
denohint hina ufr N. 103, 27.
[46]
Digitized by
Google
699
HA. HI;
HA. HI.
700
tinz ir hina uf choment. N« 117,27.
hina uf ke&tigen. Bo. 5.
fona demo ist hina uf ter ahtodo (to-
nn^ J. Mu.
zuiuait ist hina uf hohi ze dcmoB. Mu.
herza hina uf, sursum cor. N. 103» 3.
unz man folicchumet hina uf ze de-
mo gotes hus. N. 41, 5.
gereichen hina uf ze dien hohcstcn
dingen. N. 70, 19.
ne mag gereichen hina üf ze dir. N.
16, 6.
hina uz:
uucrfct thiz hina uz. 0. IL 11, 21.
hina nidar:
hina nidarscrikke. 0. II. 4, 79.
hina zi, unz hina zi:
leitet mih hina ze festem bürg. N.
107, 10.
hina ze relativis kezelet uuurtin. Org.
ih hina ne fieng ze dien ubelen. N.
24, 21.
(der böte chuam hine zesineifie sue-
her. D. III. 81.)
hinnan unz hina ze dero cuuigheilc.
N. 130, 3.
unz hina ze en&ro uuerlte. N. 30, 20.
unz hina ze ende« N. 73, 10.
HINA WlCHAN.
HINA WANNON.
HINA WERDAN. HINAWORTANI.
HINA WARTEN.
HINA WERFAN.
HINAWESAN.«
HINA LEGJAN.
HINA LANGEN.
HINA GALITANL
HINA LAZAN.
HINA RERTJAN.
HINA REICHAN, HINA GAREICHAN.
HINA RECHAN, UINAGARECHIDA.
HINA Rll AN.
HINA NEMAN.
HINA ARBROTFANL
HINA FAHAN.
HINAFARAN, hinafart, hinaferlig.
HINAFÖRJAN, HINAUFGAFÖRIT.
HINA ÜF FLIUGAN.
HINA FLIUHAN.
HINAGÄN, HINAGANG.
HINA GEBAN.
HINA UF QUEMAN.
HINATRtBAN.
HLNA UF GASTiGAN.
HINA SiGAN.
HINASWANK.
HINAZIUHAN.
HINADANCH, n. pr.
HINAN. Is. T.
HINNiN, HINNAN. N. Mop.
Örg. Bo. 5. Syl. VA. Bib. ft
HINNIN. Bib. 10. 11. la
, hhmpt t>ön
^Mnl}Cl^l>on
^Uf/ ^iejt>oni
HINNEN. Bib. 13. (D IIL404^T;//^"P;'*^'
112.; et auch fflNÖNT.) T^*"*?^.;"/' ^'-
HINANA. 0. T. ' sacwicü.
hinndn, hinc. Mcp« 66.
hinnan, deinde. VA. IX. 78-1.
hinan nist min rihhi. T. 195, 4«
richi min nist hinana. O. IV. 21, 17.
ther fon ther erdu hinana is-t 0.H.13, 19.
arfirrit thisu hinan. T* 117.
zi theru burgi'faret hinana. O. I. 12, 19.
hinndn farendo. Bo» 5. ' -
hinnen unt ennen in D. IIL -47. 55. 91.
kann auch als hiiiont geiiomn)cii Werden,
hinnan unz hina ze dero euuigheite. N.
130, 3. .1 .
fon hinan iu fahistu man^, eic hoc /am-'.
T. 19, 9. . :: j
fon hinan fon reue sinero muoter, ad"
hnc ex utepo-. T. 2, 6.
fon hinana, ex hoc, fortbin. T. 44, 23.
frouton sih hinnan hina an den leben-
den got. N. 83, 3.
da haltest unsih hinnan unz in euua,
a gener atione hac in^ aeterwmi. N. 11, 8.
hinnan f6ne disemo tage unz zeenemo
tag^e, de die in diem* N. 60, ^
hinnan föne dirro uüerlte unz ze encro
uuerlte, a scculo et usque in seculum.
N. 40, 14.
sid der gorrtdus ist, der gesuigcn ne mag,
hinnan faabö Wuh Ih, daz ih kesuigcn
ne mag. N. 76, 12.
Digitized by
Google
701
HA. m.
HA. HI.
702
hinnan (June) heizet er scuzzo. Mop.
hinnan geskihet-. Org.
hinnän (Jus causis) chumet tero bluo-
mon 8 fang. ßo. 5.
hinnan ist offen, ex his-. Org.
hinnan uueiz ih iz* SyL
hinnan skinet Org.
taz uuirdit hinnan gunissot SyL
hinnan anawertes: i
hinnan ananuertes unde unz in euna,
ex hoc e/-. N. 124, 2-
' hinnan furi (cf. hina furi) s. fnri in Par«
tikelFAR
hinan frammert, dehinc. b. 5, !•
hinnenmere, fur^er, ultra, nihne be-
schouwe ih den mennisken« Wb. c^nt.
ezech.
hinan bi des:
hinnan pi des. Bib. 6. - \, o modo (vi-
hinnan be dis. N. 67, ibJdebitis filium
hinnin bi des. Bib. 11. 13.[ hominis ve-
hinnin pi des. Bib. 10. jnientemin nu-
bibus).
hinnan dara:
hinnan dara ne frument, daz sie dar
finden. N. 75, 6.
zi demo dinemo heiligen hus peton
ih hinnan ^ara in dinero forhtun.
N. 5/8.
HINONT (hinnont N.), eis. R. Rd.
hinont enti enont, ultra eitro. Ic.
hinont inti enont, hinc inde. Rb.
(cf. hinnen nnt ennen. D. III. 47. 55. 91.)
Als Präposition mit dat. in:
daz kebet ne iruninde hinnont dinen
oron. N. 53, 4.
HINNA, in indigenae^ hin na, fnuni nymphae-
que. VA. VIII. 314. läfet vieUeicht auf ein aus
*hina gebildetes Adjektiv hinner (wie unser
^lefia^f) schliefen.
HINT: hint pacho, pro (?pone? post?J ter-
gum. Ic '
HINTANA, hinten; üon ^tntcn (cf. angels.
hindan^ post, pone). ^
hintana caluuar, in recalvatione. A,
hintana kasezzit, postponit. Gc. 8.
HUNTAJNAN: hindenan spatoaah christis
V slahto unerdene sie danne becheret,
convert^ntur ad vesperam. N. 58, 15.
HINTANONTIG.
hintanontie, post tergum. Ra.
hindinondic (es steht hindindie, mit ei-
nem Abbreviattonsslrich über dem zwei*
ten N), coria. gl K.
d. s» m. n. hintanontigemo (sp^rascaf
. te), aversa. Rb.
HINTRA, citra. Ep. can. 2. (Cf. hilhcr and
thithir, nitro eitro. Je.)
HINTAR, goth. hindar, ^ijUet/ retro, post.
Formen:
hlnlar. O. Ps. 2. M. Prud. 1. Can. 4. 10. II.
Gc. 3. .Gd. Bib. 1. 2. Sb. Virg. Bo. 3. 4. Rg. 2.
hindar, Bib. 4.
hinter. M. Rc. Bib. 1. % 6. Le. 1. 2. 3. Can. .
7. 11. 13. Gc. 1. 5. 6. Gd. 3. A. Sb. Wm.
D. IL 378. (D. III. 82.)
hinder. N. Bo. .5. JVIqp. Org. Wm. III. Rc.
Tr. Bib. 4. 13, Gc. 11.
hintir. Can. 7. 13. Ep, can. 6. Zf. Gd. 3. Bib.
5. 6. 7. A.
hindir. N. N. n.
1. Adverbial in Zusammensetzungen:
hintarlistig.
hintargakerjan.
hintarkoson.
hintarqueman*
hintarteil, hintarteilL
hintarsehan.
hintarspracha, hintarsprachon.
hintarscrank, hiptarscrenkig, hin-
tarscrenkigi, hintarscrenklib,
hintarscankari,
hintarstan^ hintarstahtan.
2. Präposition, mit Dativ und Akktisativ; s.
die altbochd. Präpositionen S. 153-155.
Ich füge hier zu den dort angeführten
Beispielen noch. folgende hiifzu:
hintar den, retro. Rg. 2..
hintar, infra {^estram excellentiam
eollocatt^ej. Bo. 3. 4.
übe iz titt natnranehabeti gehal«
tin hinder iro. Org^
(zehen stunt du inih betrüge, min
Ion hinter dich ziige. D. IH. 82.)
[46']
Digitized by VnOOQ IC
703
HA. HL
HA. HI.
704
HINDERO, Adverb.
hindero sprachen. N- 3, 8.
HINTAROT, hinter/ ru(t»«rt</ retrormm.
Formen (cf* hintarort).
hinterot. D. IL 286.
hinderet Gx.
hinteret. M. 30.
hintrot Gd. Ep. can. 1. 3.
hintret Sb. Ep. can. 4.
hinlart. Rg. 2.
hintert N.
Bedeutung und Gebraudi:
hintrot, infra. D.
hintert uuenden, nals füre, nnde sca-
meien sih, averiarUur retmrsum-. N.
34, 4.
hinterot kerende, non aeque acapien-
ies. D. IL 286.
hintrot (hintret. Ep. can. 4.) cberrent,
depravant Ep. can. 1. 3.
hintret gicherrent, depravant. Sb.
hinteret pichertet, conversus. M. 30.
hintart pecherit, subversM. Rg. 2.
hintert kangen, avertantur reirorsum.
N. 128, 5.'
hintert trahtondo. N. 118, 122.
HINTARORT, &lMtertt)5rt«, xadto&vtt.
uuio ther ander missigiang loh harto
hintorort gifiang. Oh. 31.
ihaz sie thax io spurilon, uuio sie in
abuh redinon,
ioh sie thes io faren, uuios hintorort
(hintcrort. cod. F.) gikeren. 0. V.
25, 74.
HINTARO, fid/\, Hinterer, posterior.
min hiiidero teil, des halb ih hämo
bin. N. 15, 7.
tie sint alle hinderun unde unluta-
rorun natnraey minus lucidae splenden*
tisque n/iturae. Mep. 63.
Comparativ:
hintiror, inferior. Bib. 5.
hinteror, post (poniij. Gc. 10.
n. s. m. hintarero, minor. Prud. 1.
hintrora (neutr.?J, inferior. Mg.
Bib. 1. 2.
n. s. n. hindet ot^ f poiterius. Nf.
g. s. m. hinderorin, inferioris (lodj.t^.
103, 26.
g. s. n. hintereres: niht creres uoh
hintereres, nihil prius necpo*
Sterins. Wb.
d. s. m. hinderoren, N. 114,7.
n. pl. m. hinderoren: daz sie ferro hin.
dcroren sint irö frehten. N.
46, 4.
a./?/. m. hinderoren. N. 114, 7. die in
(angelis) hinderoren men-
fiisken. Bo. 5. sie hindero-
ren getue dien fmei^niskpn.
Bo. 5.
Superlativ:
hintarost, \^\nUxft.
n. s. m. hintarosto. Pa. \
hindaiosto. gL K.>, eaternus*
hintorosto. Ra. )
hinderesto, novissitnus* Gx. .
n. s. f hintrosta, minima. M. 3t. Le.
postrema (cura). WG.'IW. 404.
d. s. n. iz hintirostin^ tu(<$t^ demnm.
Ra.
n.pl.n. hintirosten, abfcda. A.^
d.pL? {oder n.pl.?) hinitosinnj de nofiis-
simis, de intimo genere. Bib. 1.
HfiSTART, n.? m.? J£)i«tcre; cf. auch:
hin dir in, in posterum. Gd. 5.
a, s. hintri. Ma. Bib. ]. 7. Sb.), caudam
hintere. Bib. 5.^ \(constituet
te dominus in caput et non in
caudamj.
HINTARJAN, HINTARÖN, ^Inbern, angels.
hindrian, nord. hindra, i#/}/;rc//>^.
(er) hindert neheinen sinero frehto.
N. 9, 9. -
hinderot. N. H.
GAHINTARJAN.
Inf. gihintran, fraudare» Gc 3.
(er) gehinderet, /fi^ca/. Bo. 5.
p.p. gahindarit:
scibo habest tu dibkehinde-
ret, tu te ipse in deteriorä de*
trusisti. Bo. 5.
PAiöHNTARJAN, Dcr^inbern.
Digitized by
Google
705
HA— HAU.
HAU.
706
Inf. firkindran. 6c. 5. )^ fraudäre.
uarhintiren. Gc 3.) fraudari.
defi
des (ele-
(du) uirhintre^. M<r. Bib. 1.2.K defrau-
firhlalrist. Bib. 7. (
vnoxynnm).
(er) uirhintreta, fraudatAi. Mz. Bib. 1.2.
Prud. 1.
p. p. uirhlntrit (es steht uirhiatra),
fraudatus (die Stelle, zu der dies
Wort gehört, lautel: merces opera*
riomm, iquae fraudata est vobis
clamat). Mb* Ep. can. 4. uirhin-
trit uuerdan (uuerden, M. 29.),
~^ fraudari. Gci. 6. uirhintrit uuer-
dan, yratfJ^n/ttr. M. 5.
firhintrit uurtua, fraudentur.
Prud. 1.
uirhintret uuerdan, fraudentur.
Can. 10. 11.
firhinteret uuerden, fraudentur.
Can. 13.
J9.tf.jn. uirhintreter, yraoifa/M. Ep.
can. 1. 3.
HINTRINC, m., impostor. Em. 18.
HA-, HI-, HE- s. GA-.
A
JtLJL scheint als Wurzel zu htwjan, nubere, und
den damit zusammenhängenden Wörtern au&u-
stellen und mit dem sanskr. si, facere, dormire,
oder xi, habitare, zu vergleichen zu seyn; doch
mag auch eine Wurzel UU dem hiwjan
zum Grande liegen. — Aueh hei, uridum, yiel-
'leicht auch gehaien, das ich unter JtJLxiLljr
gebracht habe, deutet auf eine Wurzel JtLl«
Sollte auch flUS sich daraus herleiten lassen?
JLLiV.U* Sanskrit chö, caedere? oder s6,
acuere?
HAUAN, HAÜWAN, ^aurn, angcls. heavan.
Bedeutung und Gebrauch:
concidere. Bib. 1. 2. 5.
occidere. M^,
praeddere. BiA« 11. Bib. 1. 2. 5. Slb.
howo, sario. Tr. (wenn es nicht zu hau*
w6n gehört)
houuo, dato. F. 1. 2. (wenn es nicht zu hau-
wdn gehört)
faounet den iro hals. N. 128, 4.
hou inan (figboum) thana. T. 102.
hin, praecidi. Sb.
hio sih mit steinon, coiicidebat se lapidU
bns. T. 53, 5.
houuest, insect obere (rastris terramj. \G.
l 155.
thaz si (akus) nan ni houue. 0. L 23, 59.
sie hiuuuen di^ türe mit acchcson, ex-
ciderunt. N. 73, 6.
sie hieuun zuuig fon boumon. T. 116.
Form und Fleiuon:
Inf houuan. M^. Bib. 1. 2.
howen. Bib. 5.
(ih) hoütto. F. 1. 2.), . „ . , . , .^^
, rp Hvielleichtzubauwoa)
(du) houuest VG. I. 155.
(er) houuet N. 128, 4.
(er) houue. O. I. 23, 59.
(ih) hin. Sb. Bib. 1. 2. 5. MX. 11.
(er) hio. T. 53, 5.
(sie) hieuun. T. 116.
hiuuuen. N. 73, 6.
hou. ( s
GAHAUWAN, genauen/ p. p.
gehouuin.uuirdit, yo£//a^iir. Bib. 7.
u..^. /. oder n. a. pl. n. kahauuaniu, cow
cisa. Ib. Bd.
ABAHAUWAN, a&Muciu
(er) abahio, amputävit (auriaäam). T.
185, 2. 188, 4.
imp. s. hou aba, abscinde (manum). T.
28 3.
ABHAUWAN. '
p*p* irYioviVLexiypraecisus. N. 98, 9.
irhouuen uuard (stein). N. 98,9.
n. s. m. irhouuener (stein aba her-
ge). N. 98, a
NIDARHAUWAN, nJeber^auen.
hin mih nider, succidit me. Ne«
BIHAUWAN, begatten.
Digitized by
Google
707
HAU.
HAU.
708
p.p. pihan^uan. Ra» \
pihauuuaoL gL KS^ caelatam*
pihatflian. Ba. ^ /
FARHAÜWAN, üer^aiiff '
(er) (ithouuidf cqpp.ulßf;erit D. L 341.
(er) forheo, vülnerqsfeL Br.
p.p. furkouüaii uuirdit, excidetur (ar-
bor). T. 13, 15-"
ABAFÜRHOUÜAN (p. p.) ist, excidetur
(arbor). T. 41, 7.
HA.UWÖN, HAUWJAN.
GAHAUWÖN.
Inf. ^ihouuon, concidere (montesscr(h
bibus). VG. IL 260.
p. p. giliouuuot uuerdenti sarrientur.
Sb.
gihouuot uuirdit, jfoc/iV/w. Mti.
BIb. 2. 5.
gihouot (uuirdit),ybdi^i/r.Bib.l.
gifaouuit uuerdinli sarrieniur.
Bib. 7.
gihowit (werdent), sarrientur.
Bib. 4. 5.
, kihowet werdent, sarrientur.
Bib. 6.
gihoutweTd^nt,^arnVn/i^r.Bib.l3.
dp pt. gihSwoten, sarculatis. D.
IL 324.
HAÜVVA,/, J&aue, J£)acfe.
n. s» hauua, sappas. C.
hounustj fossoriuw^ rastrum. L. uuari'
g^a. Gd. 5,
bSwa, seudicium. Tr.
houua, rastrum. F. ^ossorium. Em.
31. Wn. 863. sarculum (a. ^.?> Mt].
Bib. 1. 7.
h 0 w a (oder a. s. 7)j sarculum. Bib. 5. 6.
houa, fossorium. Sg.^184. sarculum
Ca. s.?J. Bih/i.%
(haua, ligon. Ph. %)
hSa (a» s.?J, sarculum,. Tr.
(^ovini^ fosiörimn, vdngo. Id.)
'ikb w e , fossorium, Hd. Wn. 460.
höw^» rastruhif fossorium. Wn.460,
hftwl Ca. f.?Jj sarculum. BIb. 4,
g. c bouuuai vomeris undf TG. IL 223.
^. #. lioaun, rasiro.yP. chtvo denie.VG.
U. 406.
(howen. D. IIL 57.)
a. s. (cf. n. 5.) houun, rastrum. M. 28.
Gd. 1. 3. sarculum. Me. VP. Bib. 1.
howin. Bib. 5. \
houuan. Bib. 8. 10« 11.(9 sarculum.
hown. Bib. 13. , )
i».0A houuuon.) ^ • T\ 11 oco
^ , ' [, rastn. D. IL 352.
nouuon. )
g^pL houuonOf vel, gapalono, triden-
tium. Ms.
d.pL honnrüf bidentibus. VG. IL 400.
houuon, rastris. D. IL 351.
a.^/. houun, uangas. Gd. fossorias. Wn«
3355.
(BILHOUWE: cultatorium, uuorael,«^-
nificat etiam dliquando cultrum, bil-
houwe. Id.)
HOWÜNHALP.
HOÜUNSEGANSA; cf. HAWL
HAWI, /?,, ^au, ©e^ttu (als Ort)?
in daz steinina boue (Steinbruch?). Fw.
dar in daz houe in dero beride. Fw.
HAWI, 17., J£)eu/ goth. havi, altnord. hey,
angels. heg, hseg, hieg,/o^i3iiin.
n. s. heuui. Sg. 242.
heuue. Co. N. 91, 8. 101, 4.i
11. 102, 15. ( .
houue. N. 36, 2. 53, 9. 91,('-^^^''"'"'
11. 13.
hou. ^IV. (Id.)
g. s. heuues. N. 105, 20.
d. s. heuue. N. 101, 4. IL
a. s. houuf^e. N. 80, 16. 146, 8.
heuue. N. 102, 16. 103, 14. 104, 35.
146, 9.
(hou. D. IIL 99.)
ERDHEUUE, «., €rt>^ett, foenum terrae.
N. 71, 16.
HARTHÖ, n., ^avt^tn, ypiricum (hyperU
cumj Pflanze^. Tr.
SCAFfHAWI, n., ec^afe^eu; ©c^ac^f^eu
(Pflanze). In St. ist auch gremium mit
scaftenbowe übersetzt
scaflhouuue^ spartus, herba. Ia
.( i 'II- ' »<- , •
Digitized by
Google
709
HEI.
HU-^-HAR
710
scafthS, qiupparum. IV.
HOWIDORF. Ortsnamen. Hieher?
HAWIMANOTH.
HAWIBLOMO.
HAWIGRBVÖIILA.
HAWISEGANSA.
riAWISPRANGA.
HAWISCREKO.
HAWISTAFIL.
HAWISTADAL.
HOWIKER, feniceu». Sah 2. ,
UEÜI, vel, graft, celatura. F. 1. 2. Hieher?
HOUARI, cippus. Hieher?
d. s. hoaare, cippo^^. ZO, ^
HOWISAL, albugo, gehört der Form nach hie-
her; allein wie ist die ßedeatung zu. vermit-
teln? etwa durch !Rar6( im Auge? — In Sb.
Bib. 4. 7. kommt auch die Form ougisal vor.
n. $. honuisal, albugo. Mr. Sb. Bib. 1. 2. 7.
howesal. Bib. 5.
hSsal. 'fr.
hScsal. F. 2.
howisil. Bib. 10. 13.
a. s. hounisal, albttginem. M. 29.: A. Gc.
1. 6. 7. ' ' .
huosaL Bib. 13.. .: >
HEI, HEIA, HOI, HUI, j&«|jj&etJ ^vlW In-
terjcktion.
die iuden daz ueirnainen, hei wie ^xo si
ivaren. Mos. )
heia, wolle got .waIUle^ smabte^ ai, utU
nam saperent. Wb. . ' ;
hoy weng iaeob. D- IXL 88. . '.i
hui yel ah, pro iupit^! .J^i^ i»> - ..;
HEI (cf. HAIZ, HEITAR iiqd GE^^E;^EN in
HAGan), ^ < I P , uridum. H,
HEI, n.? (oder BElAiß?), J^i^ti uredq.
d. s. heiu, prunsti, ureäin^ Rd.. I^Bs steht
hei und daneben, oki aufgekratztes u,
welches aüc^h i^^^ibedeotct haben kann;
in Ib. steht heui brnnsti, uredinCy
wodurch heiu wafarsdieinlicher wird
als hei, u (velj. *. . ; -
GIHEI, Tl.? ^[%ti cauma.Oi. : i .
</. s, giheia, caumaie. BIi/i3.
geheia vel hizze. Bib. 6.\
10.11. \^^-^
kicheia. Bib. 8. )
a» (s.? oder pL?J gehei: du gestillest
diu uueter (elementaj, ih meino
gehei unde .,. gene (regene?).
Mcp. 3.
ARHEIÄN (ARHEÜAN?), aestuare.
* (sie) arheigetun, aestuaverunt (senUnaJ.
Frg. 11.
p.p. arheiet:
J.j.m.erheieteino. Ma. Sb.^uüinte,
erheiteme. Bib. 5. / vento
erhegetemo. Bib. 1.) urente.
FARHElfeN.
p.p. ferhei^t uuaren sie (gentesj, pe-
diu nuaren sie steriles etc. N.
- 106, 38.
FIEIITRNEZILA, hiebe??
HIA, HIE s. HIÄR in HA, Hl
Hiü ^ HWA.
I
HEIen s. HEI und HAG.
HEIO 9. HEIL.
HEIO, n. pr.
HOY s. HEI.
Hou s, HAU.
HUI s. HEI.
HUO s. HA. 1.
HAB. Ist es HA-B aus der Wurtel HA (q.
V.)? Sollte HA-B mit exfi> zusammengestellt
werden können, wie haz mit ^x^o«? Oder ist
nicht eine Wurzel xlAo aufzustellen, son.
dem haben mit allen hier auTgeführten Wörteri)
Digitized by VnOOQlC
711
HAB.
HAB.
712
aus 11 A r ^ dessen F in ,B übergeht, abzulei-
ten? Die Worter anthaban, antbabani, bi*
haban, bihabannissi, henig (bebigh un-
gahebig» gihepi, befenon (s. diese Wörter
in HAF und HAB)^ die Ibeils durch
ihre Form, tbeils durch ihre Bedeutung auf
rlA.Jb und auf UAlJ Anspruch haben,
acheinen auch für die Vereinigung von JjLxLD
mit XlAr TO sprechen. Ist XlaLr die-
selbe Wurzel^ die im lat capere liegt, so dürfte
vielleicht das lat habere sich der Vereinigung
von HAB mit HAF entgegenstellen.
HABfeN, ^abeui goth. haban, angels. habban,
hebben, nord« hafa, lat habere; et ht ia-
hoiii frenare.
Bedeutung und Gebrauch:
ze habenne, habendo. VG* III. t59.
he bis, habes (gratiamj. Bo. 3.
hapenti, fiabens (fiduciam). Pa.
habenti, captatoi\ Pa.
hapet, capit* VA. VII. 466.
hapan, tespant (recesms). Prud. 1.
hapent, gerunL Ec.
hebis, ienes (regnum coelonim), ä 6. ;
hapan, teneant. VA, III. 686,
hebit» ieneU H. 8.
faabente, tenenies. IL 11.
habandi, habitum (ecclesiüm, earume^J.
Can. 4.
scira habat, procurat. gl. K.
habent muos. T. 13, 16. 0. H. 14, 97.
suert T. 185, 2.
giuuatl T. 13,J1.
fuora. N. 4, a 21, 27.
win. T. 45, 2.
rihtuoma. N. 72, 12.
scaz. N. 72, 20.
kuning. T, 198, 4. N. 75, 2.
iung4>ron. 0. IL 8, 8.
thegana. 0. IV. 12, 57.
man. N. 80, 6. T. 88.
gommaa T. 87. S. 0. IL 14, 49.
brut T. «1, 6,
quenun. Pa.
kind. Na.
friunt. T. 40.
fiant Pa.
tiufal. T. 133. O. IIL 18> 15.
fahs. Pa.
orun. T. 71, 6.
hörn. Pa.
clasaugi. Rb.
fleisc inti gibeini. T. 230, 5.
IIb. Ct 82. No. T. 234, 2. 0. L 11, 7.
iugund. 0. V. 5, 5.
augon Hobt N. 37, 11.
gatat N. 49, IL
unkusti. O. II. 7, 56.
achttst Frg. 43.
sijuldi. N. 50, 7.
sunta. T. 197, 9.
gilouba. N. 45, 3. O. IIL 11, L
ewa. T. 197, 6.
not N. 59, 2.
arbeite. N. 96, 12.
hungar. N. 36, 19.
drukuessi. T. 176, 5.
chrefti. N 65, 7.
guoti. O. L 18, 49.
fagarnessi. T. 177, 3.
sconi.'N. 44, 3.
wizi. Nd. O. tt 3; 46.
ötmuoti; O» LIS, 49.
cra. Wm 3, 10.
guollichi. N. 126,3.
fridu. N. 30, 2L
lustsami. N. 15, 9.
wunna. PI. 65, 6.
frewi. Nsm.
mendL N. 15, 11.
seti. N. 36, 25.
guotelih. N. 49, 7.
folLun. N. 122, 4.
leid. 0. IIL 24, 53.
ungafuorL 0. V. 20, 115.
ser* K. 4-
zuofluht N. 30, 3.
sibba. T. 176, 4. .
ehti. T. 106.
ribtl 0. L 7, 36.
roez»
Digitized by
Google
713
HAB.
HAB.
714
mez. K. 30.
reht. N. 9, 5.
an ton. K. 4.
beldida. T. 81.
abanst i^. 4.
weraltgirlda. N. 24, 1"6.
' forhtun. N. 30, 23. 0. I. 13, 16, ^
hriwa, T. 123.
dult. O. IIL iU 17.
gawalt T. 43, 4.
ar bar IUI da. N. 24, 16.
minna. Ct 82.
bcchenneda. N, 78, 6.
bibaltida, observationem* K. 49.
hertuom. T. 13, 1.
fiebar. T- 48, 1.
Ion. T. 33, 1. 0. IL 20, 7.
mieta. T. 32, 4,
fiigu. N, 62, 11,
acirm. N. 26, 4.
trost 0. I. 15, 7,
drizog inti ahto iar habentl T. 88.
habenti untar mir kemphoii, habens sui
me milites. T. 47, 5.
an diu habest du mih, daz ih din got
pin, dar du mlh habest, dar habest
du guotelih. N. 79, 7.
sie habetun thar selbon krist, ther al«
les blides furista ist 0. IL 8, 10.
umbe mina itmicam uuurfen sie loz,
uuer die ganza haben soltL N. 21^ 19.
tu ne habis kiscirres. S.
ni habes fazzes uuiht O. IL 14, 27. __
iiuanda ih nieht ne habeta, bediu stal
ih. N. 72, 7.
uuaz habeta dives in hello ane fiur. N»
48, 18.
fohun habent loh, T. 51, 2.
si (zitera) nidenan buh habet N. 22, 2^
sie habent trüge uuaga. N. 61^ 10.
rossolih so\ frenum haben. N. 31, 9.
^uuillo hebit uuizzi, voluntas habet poe'
nam. K. 7.
haro giu palkili habentan. Rh.
iz ni habent liuola noh iz ni I'esent
scribara,
IV.
thaz iungera uuoroUI sulih mord
uuurti- 0. L 20, 23.
habet chiburdj bighin, ortum. Is. 2, 3.
der habet manige misseuuendara un-
de manige lasterara. N. 38, 2.
ir habet iunuera fluobara. T. 23 1.
ir habet bihaltera. T. 215, 4.
habe got holden. N. 79, 17.
ih habet iz io giuuissaz, fater sagen
ih thir thaz,
thaz thu alles uuio nidati, nisi al sos
ih thih bati. O. HL, 24, 94.
du selben got habest rihtara. Seh. 75.
habcmes fater abrahamen. T. 13 14/
later got haben ih. N. 7, 15. '
Ihaz mannilih irkenne in themo min-
nonne,
ioh ellu uuorolt ouh in thiu, mih mei^
Star habetut zi thiu. O. IV. 13, JO.
dina huldi za hapenne. Co.
habetun kristes minna. 0. III. 23 U.
habe min gnada. N. 6, 3.
sie habent genada iro stuppes, mUe-
rebuntur. N. 101, 14.
habeta sin suorgun. T. 128.
ewigan lib haben. Kp. N. 44, 3.
habe reine herza. N, 46, 9.
ih sah in haben geislicha genada, übe
er ne habeta i uuerllzitelixrha. N
36, 25.
ih ilo haben reiniu uuerch, also un-
scadele habent N. 25, 6.
habe mammuntaz muat O. IIL 19 35,
sie ni habetun erda tiufL T. 71 3.
thie thar habeta thia thurrun' haut
T. 69,3.
guotcn chlanch habenten, bene Un-
nientihus. N. 150, 5.
thes meisteres in uuara habetun sie
michila hera. 0. IV. 12, 32.
ioh thuruh sina smerza uuir habetin
baldaz herza. 0. III. 26, 49.
bitteren gesmagmen habenti. N.77,8.
uuir haben nan gisuntan. OL 79.
ih habo an imo al daz ih pedarL N
34, 9.
[47]
Digitized by
Google
715
HAB.
HAB.
716
an dir'^habent sie daz erbe. N. 5, 13.
sie habcnt an in selben die chraft
des rehtes. N. 18, 10.
gcdinge an in selbon hänt Wm. 3, 10.
an gote trost haben. N. 17, 6.
an demo habet er festi. N. 20,8.
habe an gote lustsami. N. 36, 4.
ih habo genuoge an dien-. N. 16, 15.
an imo habo ih euuiga rauua. N. 4, 9.«
an imo haben uuir scerm. N. 26, 5.
throrna in reue habet inti gibirit
sun. T. 5, 9.
'thaz ir in mir habet sibba. T. 176, 4.
ih habo in mir die intheiza lobis. N.
55, 14.
sie trost ne habent in in selben. N.
36, 19. et weiter unten in h'^rzin, in
muote etc. haben,
zi zeswun, zi winstrun haben.
sie habent ze zesuuu,un, daz sie ze
uuinsterun haben solton. N. 143, 8.
sie solton aeterna bona ze zeseuuun
haben. N. 143, 8.
sie iz ze zeseuuun habeton. N. 143, 15.
einer eocouuelicher eikana hebit keba
fona cote. K. 40.
fon got er mus^zi haben munt Ol. 32.
föne uns selben haben uuir die lefsa.
N. 11, 5.
föne dir habo ih sia (guollichi). N. 3,4.
da^ min herza iehe, sih föne dir haben
sina guoti unde föne imo selbemo
sina ubeli. N. 25, 7.
ih Tone mir selbemo guot ne habo. N.
30, ii:
' uuanda du föne imo habest, so uuaz
du habest N. 49, 14.
habet er iz föne imo selbemo. Bo. 5.
teil haben: mit gen,, mit ana, mit mit
io uuederiz anderis teil habende. SyK
pedero teil habende, partem capiens
utriusgtie (mmptij. Syl.
si habet teil an gote. N. 121, 3.
iro cives habent teil an imo. N. I2I, 3.
habes teil mit mir. T. 155,* 4.
mit tien habelost du teil. N. 49, 18.
ni habest deiles uuiht mit mir. O. IV.
16, 31.
gameinsami haben mit gen. u. mit samant.
gemeinsami dero heiligon ze haben-
|ie. Ns. *
ih habo gemeinsami sament unreh-
ten. N. 140, 4.
namon haben:
uueo namun habet, qnomodonomen ha-
bet. C.
der sinen namen habeta. N. 128, 11.
in thinemo kunne, zeliz al bi manne,
so nist ther gihogeti, thaz lo theo
namon habeti. O. I. 9, 22.
zuuene nanven habeta. Ns.
gadingi, gadingon habemnit an und zi.
ih habo gedingi an dih. N. 12, 5.
gedingon an in (enm) haban. Wm. 3,4.
habe gedingi ze euuigen rauuon. N.
115, 7.
den (gidingon) sie zi dinen gnadun
habent Otl.
trost haben mit gen. (cf. oben haben an-
und haben in-):
ih habeta is trost N. 21, 11.
trost haben iro. N. 24, 19.
dank haben mit gen.: ,
uuir is doheinen dang haben sulin.
N. 114, 1.
fluht haben zi-:
ze demo ih fluht habo. N. 10 (b), I.
gadult haben in-:
githult habet in in, patientlam habebit
in Ulis. T. 122.
ruah haben mit gen.:
oba' er habet iro ruah. Ol. 87.
nist, ther sin habe ruachon. Oh. 40.
farnumft haben umbi-:
er habet urabe den armen fernumest,
intelligit. N. 40, 2.
srn haben zi-:
uuara habent kirege sin ane ze dero
uucrlte. N. 23, 2.
willon haben mit zi und inf.:
ih'habo uuillen ,(^rmo/i^5 daruz ze ma-
chonne. N. 118, 1.
Digitized by
Google
717
HAB.
HAB:
. 718
notdarft haben mit zi und inf.:
notthurft baben uz zi ganganne.T. 125.
haz haben in-:
ni mag thiu uuorolt haben in iu the-
heinaii haz. O. III. 15, 29.
minna haben mit gen.^ mit zi, ^it untar
zuisgcn:
thu uucist druhtin, quad er, min, thaz
ih minna haben thin. 0. V. 15, 5.
ih habcta minaa ze iro. N. 118, 97.
oba ir miuna habet untar zuisgen. T.
160, 7.
gawalt haben, mit zi u. ifi/l, mit gcn.y mit
ubar, mit widar.
ih haben giuualt thih zi irhahanne.
T. 197, 8.
geuualt hablnde, sinen lib ze lazzene.
' N, 87, 6.
sie ne habcnt iro geuualt. N. ö4, 24.
giuualt habenti obar zehen burgi.
T. 151.
' giuualt ni habetist ubar mih. O. IV.
23, 41.
ni habetos giuualt uuidar mih. T. 197,9.
stunta haben mit zi und inj.:
noh zi ezanne habetun stunta, sfiatium.
T. 66, 3.
lougan haben mit gen.:
daz sie iro neheinen lougen getor-
ston haben. N. 3, 8.
giisazi haben mit an und in:
dar er an menniscon nals in gezelte
gesazze habeta. N. 77, 60.
daz muot haben^ solih-muot haben:
thoh habet sumilih thaz muat, mir
. hinaht anarati duat,
ioh gi'bit mih zi hanton then minen
fianton. O. IV. 12, 11.
bi thiu giholota siu thar, ouizistthaz
in ala uuar,
uuanta siu habeta sulih muat, theru
dohter thaz guat. O. ilL 11, 28.
ginuoc hapet, abundabiL Gh. 1. 3.
daz ist tanoan, uuanda sie babent ke-
nuog unde sie sint keladen. N. 4, 8.
thoh unser nihcin uuiht druagi^ thoh
habetun uuir ginuagi. 0. IV. 14 4.
antfengik hapetun, acceptaverunt, Em. 7.
guuis haben, permasum habeo. F. 2.
heime haben:
sie thaz abahotun, tha» sie then hei.
me habetun,
then se er irslahan uuoltun inti in
nu sus gistiltun. O. III. 16, 53.
ih habo heime, daz er suochet N
41, 10.
fol haben:
so ne lazzent ouh die. die cocle&ies
sint, umbe terrenos fiomines sie ne
fol habeien iro libuuandil (conver-
sationeni). N. 93. pr.
uuar er sin herza haben sule. N. 80 6.
in farsihti haben:
in uersihte habeta (salda). Bo. 5.
in gawonabeiti haben:
habe in geuuoneheite, suesce. Mcp.
in hazze haben:
ni habe in hazze thinan fiant T
32, 1.
habent sih in hazze untar zuiseen
T. 145. ^ '
in hucti, in gahucti haben:
in sinera cahucti hapen. E.
die missetate minero iugende ne ha-
^ be du in hugte. N. 24, 7.
in gadahti haben;
. so habeta si in githahti, uuarsi then ''
drost suahti. O. I. 16, 6.
in henti, in hantum haben:
in banden nieht ne habeton. N. 75 6.
habpt er in hanton sina uuintuuan-
ton. O. I. 27, 63.
habe in hende unsere sela. N. 34, 2.
thaz er allo uuorolti zin uua^ spre-
chenti,
ioh io giheizenti, nu habent sie iz in
henti. O. h 7, 22.
in herzin haben:
seer in herzin haben. K. 4.
dera ir in herzin cahuctUho hapen
sculut. £c.
[47']
Digitized by
Google
719
HAB. -
HAB.
720
ioh ellu tiuorolt ubaral in herzen
thaz io haben scaL O. IH. 24, 26.
in mnote haben:
in moaie habendi, in mente habens. ^.K.
daz ih dinc geheiza in muote ha-
beli. N. 118, 148.
theih thir gibiete, thaz habe thu
fasto in muate. O. V. 15, 7.
in theru brusti. haben:
ther unkusti nt habet in theru brusti.
O. II. 7, 56.
in munde haben:
pediu habet er in (uuistuom) gcrno
in muote ioh in munde. N. 36, 30.
irrefseda ne habende in sincmo
munde. N. 37, 16.
xi herrin haben:
der got ze herren habet N. 143, 15.
zi liebem haben
dine scalcha ze üben habeton iro
8 1 e 1 n a, benepladtos habuerunt. N. 101 , 1 4.
zi karle har4)en:
tbiu habeta iu, uueist es mer, zi kar-
le sibun bruader. 0. IV. 6, 32.
zi Fundamente haben:
ih habo christ ze fandamente. N. 80,16.
zi spotte haben:
ze spatte habende. Bo. 5.
zi huohe haben:
habetun nan zi huahe. O. I^. 30, 3.
habeton mih ze huohe. N. 68, 13.
zi bismere haben;
habetun nan zi bismere. O. IV. 30^ 3. *
zi gamane haben:
(sines nater honde bete er zc ga-
mine. D. IIL 61.)
z^i site haben:
geometrae babent ze aite, nah kezei-
gotcn fragon eteuuaz tingefragetcs
iro iungeron zuo geben. Bo. 5.
zi erbe haben. N. 118, 111.
so ttUü'S er «uile haben ze rehte aide
ze unrebte. Bo. 5r
so uuen er uuile haben ze no^io aide
ze innöxio. Bo. 5.
fora ougom habend
du he u>uoIto8t fore ougon haben mi
na lera. N. 49, 17.
tod tagalihhin Tora augooih sorachaf-
tan habeen. K. 4.
sie habeton got fore ongon. N. 53,-5.
unreht ne habeta ih fore ougon. N.
100, 3.
untar ruohon haben: ^
habee untar ruahhun sineru omtiia,
quae ei infunxerit abbas. K.
so filu so untar ruahha pruadro si-
nero sih uuizzi habeen rauua, quan-
tum sub cura sua fratrum scierit habere
numerum. K. 2.
haben zi mit £/i/.:
haben ih zi klagonne ioh leidilih zi
sagenne. O. V. 7, 23.
noh nu haben ih iu managu zi que-
danne. T. 173, 1.
managuhaben ihfon lu zi sprebhanne.
T. 131.
ih" haben thir sihunaz zi quedanne.
T. 138.
des sie ze fragenne habent N. 93, 3.
mannes sun ni habet, uuara her sin
houbit inthelde. T. 51, 2.
ui haben, uuaz ih gisezze furi inan. T.
40, 1.
du habist, uuar du suchest-, habes^unde
sumas^. Org.
sid der garrulu^ ist, der gcsuigcp ne
mag, hinnan habo ouh ih, daz ih ke-
suigen ne mag. N. 76, 12.
odo er thes gisunni, zen ostbron uuaz
giuuunni,
thoz sie thanne habetin, thes dages sih
gidragotin O. IV. 12, 50.
oba iro thehein uuiht habeti, thes in
in uueidu zauueti. O. V. 13^ 9*
cujus animain timor dei' poiSidei, habet
K. 53,
in dar mit cron lango habeta. Bo. 5.
missas tenere, haben. K. 60.
ding haben.
er quimit mit giuuelti, sar s^ist iiuo>
roU enti)
Digitized by
Google
721
HAB.
HAB.
722
in uüolkon filu hoho so scoution üuir
nan scono,
•mit imo ist sin githigini ioh engilo
nicnigi,
er habet tbar, ih sagen thir thaz,
thing filu hebigaz,
ofan duat er thare, thaz unir nu he-
len hiarc,
ist iz ubil odo nuar, onforholan ist
, iz thar. O. I. 15, 40-
er hapet himilriches portun, ienet, c//«
stodit. Ky.
mih hapet din hant, teneL Ps.
er habet min gebot, Unet. T. 164, 6.
hatiente gisaznessi altero, /^/2^/i/^5.T.84.
er habe diegemcinun getouba, teneai.M.
habetun inan, tcnuerunt. T. 184, 6*
sie habe ton in mit in, tcnucruiU, N. 55, 1*
habetnn sine fuozi, tenuerunt pedes ejus.
T. 223, 2.
daz du mih habeiest, teneas. N. 12, 5.
habint iu daz himilriche, percipite. N.
67, 4.
oba thu thanne gihugis, thaz thin bruo-
der habet sih uuaz uuiderthir, habet
aliqnid adoersum te, T. 27, 1.
übe iz ou4i ioman so haben uuile, daz-,
si quis etiam haec recipiat-. Org.
sie inan kabetun so selb so forasagun.
Ffg. 19.
habcnt fohannem sama so unizagon.
T. 123.
er inan habeta sama^o uitizagon. T. 79.r
haben furir
füre unreht haben, nefasvocare. Bo.^.
den alte Hute habeton füre higotMcpr
in haben füre sculdigen. Bo. 5.
furi man er nan Yii habeti. 0. II. 4, 101.
thaz kind thaz druag thaz uuitu mit
ioh er iz habeta furi niuuiht,
er fon thes fater henti tho- thar dot
uuurti. O. IL 9r 43.
(ne wil du für nieht haben, daz du-.
, D. IIL 7ü.)
ih lobon gotes namen miC sauge, ih
michcllichon in in lobe, daz haha
ih furc rihtuom,. |7ro diviliis. IS. 6SyZ^L
fasto hahenr
ioh habet fasto ouh nuser rnuat, sid
er fon tode selbo iratuant,
giuuissa uuizun uuir thaz, theiz sid
uuar lichamo uuas. O. V. 12, 11.
stillo haben:
stillo habeta^ tenuit (ora cerbermJ.YG*
IV. 48^.
wola haben:
obar süfatige legent sie henti inti sie
habent uuola, bene habebunt. T. 243, 4.
ubil hahen:
n^ habent notthurftt thie heilen la-
chest ouh thie ubil habent, sed qui
mate habent T. 56, 4.
alle ubil hahente, omnes male habere
tes. T, 82.
wirs haben
noh mohta uuesan giheilit, ouh mer
uuirs hahcta, magis deterius habebai.
T. 60, a.
haben, eocistere (et il-y-a):
thar ni habeta mihhala erda. T. 71,3.
fant inan fior taga ru in grabe ha*
bcntan. T. 135.
sih haben zi-, zuo-, flc^ (alteiT/ flc^ t>er^
galten:
sih fasto habent zuo dien* steinen
Bo. 5.
die sih ze imo habent Nrn.
die sih ze mir haben uuellen. N. 34, 27.
habe d!h ze gote. N. 41, &•
mine praedienfores habent sih iro Icro
zuo mir. N. 2F, 16.
habe dih ze saldon, crede bonis. Bo. 5.
habet sih (^ält fic^) 2^e sinemo hare.
Bo. 5.
ze iro habeta sih vesta, huie vesta ad-
haerebat. Mcp.
nuio daz eina sih habe zu andermo,
quomodo se habet. Org.
uuara zu sih taz eina habet, ad qnod
hoc quoquomodo se habet. Org.
übe i? sih hahe ze iouuihte, ad ali-
quid quoquomodo se habet. Org.
hahen, als Hülisvcrbum) mit dem part pass.
zur Bezeichnung des praeterit'h eine im Go>.
Digitized by
Google
723
HAB.
HAB.
724
Oiisehen nodi nicht statt findende Anwen-
dung des verb. h^ben [dagegen setzt das
Got&ische haban vor den Inf, (ähnlith dem
althd. haben mit zi und dat. des inf.) zur
Bildung des futuri^ z. B. sa andbahts
meius wisan habaiib, o diuLKovqq o kf^ioq
sarcu. Job. 12, 26. thatei habaida tau-
Jan, tl tfxsXXe "xotETv, Job* 6, 6.].
irslagan haben. N. 40, 9.
ih haben funtan. O. I. 18, 40.
du habest geheizzan. Wm. 2, 17.
er habet gefreuuet. Wm. 1/ 14.
aiuir haben gefrehtot N. 78, 9.
ir habet ferchoren. N. 13, 7.
sie habent umbefangen. N. 17, 5.
ih habe ferschuldef. N. 50, 6.
du habest uergezzan. Wm. 2, 17%
er habe durhuuaten. N. 123, 5.
sie haban biuolohon. Otl.
ih habeta braht N. 118, 110.
du habetost keeinot. N. 87, 8.
er habeta ubaruuuntan. O. V. 14, 13.
uuir habeton getan. N. 125, 3.
jsie habetun firnoman. 0. IIL 20^ 88.
ih habete genahot Wm. 5, 6.
er habeli crzigen. Mcp.
sie habetin gehalset. Mop.
sih fertrostet habender, securus, Bo. 5.
uzpraht habentiu. Mcp.
inphangin habinte. N. 31, 7.
erchunnet habenten. (a. s. m.J. Bo. 5.
Mit Akkusativkennzeichen des pari, pass.:
iz habet ubarstigana in uns iugund
managa. 0. I. 4, 53.
er habet in thar glzaltan drost ma-
nagialtaQ. 0. IV. 15, 55.
daz er kiuuerkota hapeta. Em. 33.
daz er geuurchta habita. N. 92, i.
er ha^bet alegaro gespannenep si*
nen bogen. N. 7, 13.
Form und Flexion:
Inf. habeen. K. 2. 4. 30.
haben. Ja. Kp. K. 49. 60. Ct 82. Frg.
61. T. 88. 149. 230, 5. 0. I. U, 7.
18, 49. 2ft, 19. III. 10, 19. 15, 29.
24, 26, 25, 14. N. 3, 8. U ß- 2t, 19.
25, 6. 31, 9. 36, 25. 49, 17. 59, 7.
Mu. Mcp. Bo. 5. Org. Wm. 1, 8. 7, 2.
hapen. E. Frg. 43.
haban- Wm. I. HL IX. 7, 7. IL 1, 8.
I. IL IX. 3, 4. 1. IL IV. IX. 5, 11.
habin. Org. N. 92, 5.
habon. Wm. IIL 3, 4. IH. 5, 11.
habennes. Frg. 43.
(zi) babenne. K. 59, Ns. Nd. T. 79.
Bo. 5. VG. IIL 159.
habanne. O. HL 7, 54.
hapenne. C.
(ih) haben. Co. 2. 4. T. 40, I. 88. 105. 107.
108. 125. 131. 133. 138. 173, 1. 197,8.
0. II. 14, 49. IH. 18, 15. V. 1, 23.
15, 5. N. IL N. 7, 15. Wm. IIL 5, 1.
U. 7, 8. F. 2.
haban. Wm. L IX. 7,8. N. IL
habon. Wm. IL 1, 5. HL 1, 9. IIL 7, 8.
habin. N. 92, 5. '
hahu. T. 87.
habo. Bo. 5. JWcp. Org. N. 3, 4. 4, 9.
12, 5. 16, 5. 30, II. 34, 13. 38, 5.
50, 7. 55, 14. 58, 10. 80, 16. Wm.
1, 5. 9.
habe. Co. Nsm. IL Wm. L II. HL IV.
IX. 4, 4. N. 30, 3. (oder ist biet con/:?)
hän. Co. Nsm. U.
habih. Wm. L IH. IV. DL 5, 1.
(du) habes. T. 82. 87. 104. 105. 106. 131.
155, 4 0. IL 7, 70. 14, 27. 20, 2. IIL
16, 29. V. 7, 60. ßo. 1. N. 30, 20.
Wm. 2, 17.
habis. S. 25.
hebis. H. 6. Bo. 3.
habest O. V. 24, 3- IV. 11, 31. Frg.
19. Seh. 75. N. 45, 10. 49, 7. 14. Bo. 5.
Wm. 2, 17. 4, 9.
hapest. Ps.
ha bis L Org. Bo. 5.
hebist. S. 5a 54.
hast. N. IL Wm. 5, 9.
has. Wb.
habestu. 0. IV. 11, 31. coi F. Wm.
U. 4, 9.
(er) habet C. Em. 33. Frg. 13. 43. 45. 59.
Digitized by
Google
725 HAB. HAB. 726
s
K. 53. Pa. gl. K. Co. 4. T. 5, 9. 21,6. habe. T. 39, 6. 71, 6. 166, 2. Ct 66.
27, I. 40, 1. 164, 6. O. I. 1, 36. 15, 0. V. 16, 30. Oh. 40. Mcp. Oi^. Bo. 5.
40. 27, 63. IL 7, 56. IV. 12, U. Mcp. Syl. N. 7, 7. 10 (a), 13. 25, 6. 30, 10.
Org. Syl. N. 4, 4. 6, 9. 7, 14. 15, 9. Wm. 8, 11.
20, 8. 31, 7. 32, 2, 36, 30. Wm. 1, 7. ({,) habet. T. 160, 7. 176, 4. 234, 2.
habent. N. 45. 3. Cmft.?J
14. N. II. ^
hppeL R. Ky. P«; P» Em- 33. Gh. 1. 3. ^gj^^ ^aben. T. 133. 178, 5. Mc'p.
trg. 11. VA. VH 466. h3bau. Oll.
labat gl. K. ^ ,' ,^ „ hapan. VA. UI. 686. Pnid. 1.
hab.t. IN. 33, 1. 89, 10. Org^yl. Seh. 75. habeien. N. 93. pr.
habot Wm. II. 1, 14. r«i_\ i. i. .^ m jpi .•«« o t> c tvt r^ c
u 1 -4^ f o Q 1.^ j/ n A(\ u i Q Oh) habeta. T. 151. 177, 3. Bo. 5. N. 9,5.
heb. . U. 2 3. Kp. K. 7. 40. H. 1. 8. ^ '^3 ^.^ 3 '^
heuit Frg 43. ' ' '
hdt Ky. N. IL Wm. 1, 6 2, 4. . f ^4, 93. cod. V.
.'I o n . u* j j- • • »u habet iz. O. HL 24, 93. cod. P.
(In Ho. 2. steht der die raiune nieth u k » rk m o* no j u
^ . , . , , habetaz. O, IIL 24, 93. cod. F.
ni han, wie: uone uues sculdeu
ij jjin ) (du) habetos. T. 87. 197, 9.
(wir) habemes. La. L 1. 13, 14. 89. 124. 179, hebitos. S. 51.
6. 198, 4. habetost Bo. 5. N. 49, 18. 72, 24. 0.
haben. OL 70. T. 131. Org. N. 11, 5. «• ^^' 52. cod. F.
26, 5. 47, 9. 65, 6. 73, 9. Wm. U. habotost. O. IL 14, 52. codd. V. P.
5, 17. (er) habeta. T. 13, 11. 53, 3. 60, 3. 69, 3.
habin. N. 75, 2. Virg. O. L 7, 1. 16, 6- IL 8, 8. 9, 43.
haben. Wm. L IIL IX. 5, 17. HL 11, 1. V. 7, 11. 14, 13. Org. Mcp.
(ir) habet T, 23, 1. 32, 4. 33, 1. 176, 5. N. 36, 25. 37, 11. 44, 3. 48, 18. 72, 1.
215, 4. D. IL 284. Wm. 2, 7. U. IX. hapeta. Em. 33.
habint N. 96, 12. habita. N. 92, 1.
hänt Wm. lU. 2, 7. , hapta. h. 3, 6. Frg. 5. 15. 53.
hat Wm. 1. IX. 2, 7. L IL IIL IV. IX. habet er. 0. IV. 12, 57. cod. F.
3, 11. . habat er. O. IV. 12, 57. cod. V. P.
(sie) habent T. 45, 2. 51, 2. 56, 4. 243, 4. (wir) habelun. O. IV. 14, 4.
O. L 7, 22. 20, 23. V. 20, 115. Mu. habeton. N. 125, 3.
Org. Bo. 5. ^. 4, 8. 49, 11. 54, 24. (ir) habetut T. 123. O. IV. 13, 10.
72, 12. Wm. 1, 11. 3, 10. 4^ 6. 6, 8. (sie) Habetun. Frg. 19. T. 22, 2. 66, 3. 7t,
hapent C. Ec 3. 184, 6. O. L 13, 16. IL 8, 10. HL
habint Org. Bo. 5. SyL 16, 53. 23, 14. IV. 6, 48.
habant OtL Wm. 11. 6, 4. hapetun. Em. 7.
habunt Wm. L III. IX. 6, 4. habeton. Mcp. Bo. 5. N. 50, 10. 53,5.
habont Wm. IL IX 3, 10. L lU. 6, 8. 55, 1, 68, 4.
habon. Wm. IX 6, 8. hebiton. Rh.
hdnt Wm. 3, 10. 4, 2. haptun. Frg. II.
händ. Wm. 3, 10. 4, 2. (ih) habeti. 0. IIL 24, 52. N. 30, 23. HS, 148.
(ih) habe.T. 106. N. 26, 4. 50,8. (oderiW-'; habete. Wm. IIL 5, 6.
(du) habes. 0. II. 14, 51. 0"d.?J . bäte. Wm. 5, 6.
habest Wm. 2, 17. (md.?J (du) habetist O. IV. 23,41. Bo. 5.
habeiest N. 12, 5. habetistu. O. IV. 23, 41. cod. V.
(er) habee. K. 31. (er) habeti. D. II. 285. Mu. Mcp. Oi^. Bo, 5.
Digitized by VjOOQ IC
727 HÄB.
O. I. 9, 22. 15^ 7. IL 4, 101. S. 48.
(I. Pere.?)
habiti. Org.
hebiti. S 48. (C Pc« ?
(M^ir) habjetin. O. D. 3, 46. IIL 26, 49. (wo
der Druckfehler hahctiu steht) Bo. 5.
heb«tin. 0. II. 3, 46. cod. F.
,(lr) habetit T. 133. O. iV. 13, 10. cod. F.
bat auch habetit statt babetut der
codd. V. P.
habetint N. 29, 5
Isie) habetin. T. 170, 4. Os. 3. 0. IV. 12,50.
Mcp. Org. Bo. 5. N. 37, IL Nd.
babitiq. Otl.
i,„„. 4. habe. T. 32. 1. 99, 128. O.lll. 19,35.
V. 15, 7. Ct. 82. Bo. 6. Mcp. N. 24,
7. 25, 11. 36, 4. 46, 9. Wm. 2, 17.
/mn.p/. habet T. 81. 121.
habent Bo. 5. N. 30, 26.
habint N. 67, 4.
n. a. fcabentl P«. gl. K. T. 47, 5. 88. 89.
92. 106. 185. 2. 0. L 4, 40. Rh.
habendi, gl. K. Pa.
habandi, habitum. Can. 4.
hapcnti. Pa.
habende. Mcp. N. 37, 16.
habinde. N. 87, 6. 93, 1.
habendo. Syl. Org. Bo. 5. Nd. IL N.
24, 16.
». *. m. habender. Org. Bo. 5.
habenter, T. 43, 4.
habento. Bo 5.
jt, $. f, habenliu. Mcp. Bo. h. Na.
N. 77, 8,
ir. s. n. habintiz. Org.
^.*. m.1». habentes. T. 133.
habenten. Bo. 5.
</.j^,ni,D.habentemo, T. 13, 1. 151.
Mcp.
a. s. m. habentan. T. 61, 6. 135. Rb.
habenten. T. 95. Mcp. Bo. 5.
ö, s. f. habcBta. T, 48, 1,
a. pl. m. habepte. T. 53, 2. 84. U. i%.
N. 48, 14.
habende. Org.
hflbinte, N. 31, 7,
HAB.
728
d. pl habentan. Org. Bo. 5. N. 150^ 5.
a. pl. habente. T. 50, 1- 82. Mcp.
habante. T. 22, 2.
habeatun. Na.
habenten. Na. U.
GAHABfeN.
Bedeutung und Gebrauch:
ki haben, cohibere* Ib. Rd.
gehaben, retinere (forlunamj. Bo. 5.
kahabet, reientat. H.
kehabe dih comelicho, virilifer age. N.
26, 14.
gib ab et a, agcbat (prudenter). Sb.
fiih gihepitun, agebant (remissiusj. Mi/;,
gihapeti, ageret (rectej. JAb.
kehabeen, abstineant. K. 36.
kihebita, tenuit. Kp.
6i kihabet, teneatur {modus , guantitaSf
ordo). K. 10. 11. 14.
er uuirt gehabet in torculari, tenetur.
N. 55, 1.
kihabenter, contenius. K, 7.
gihabanter, siringens. Gd. 1.
kihabetiu, habita. Rb.
thaz ir sit uuirdige gihahete, habea-
mini. T. 146.
taz uaz kchebit ten uuin. Org.
ter sag kehebit taz chorn. Org.
der selbo strich kehabe sie. N. 34, 8.
sinen rehten uueg kehaben. Bo. 5.
ze gehabenne den gang. N. 118, 31.
cahapen in hucti. £.
uuio ebeno ir iuuih iro (saldo) ge-
haben uuell^nt Bo. 5.
gib ab et iuih baldo. O. IIL 8, 30.
gihabet iuih thara zua. O. IL 3, 30.
dara zuo gehabe dih (unde ze lukken
dingen jie tröste dih). N. 80, 6.
gehabe dih ad hereticos. Wm. 1, 8.
Form und Flexion:
inf. cahppen. E.
kihaben. Ib. Rd
gehaben, kehaben. Bo. 5.
ze gehabenne. N. 118, 3L
(er) kahabet H.
kehebit Org.
(er)
Digitized by
Google
729
HAB.
HAB.
730
(«r) behebe. N. 34, 8;
(sie) kehabeen. K. 36.
i^ (er) gihabeta. Sb. Bifi. 7^ M£«
gibapeta.Mf.Bib.il.
gahapeta. BUi. 1.
kihebita. Kp.
igihabete. Bib. 5.
(sie) gihepitua Mt)>. Bib. i. 2*
(er) gibapeti. Me.
gibapiti. Bib. 1.«
gibabete. Bib. 5.
imp. s. gehabe. Wnk 1, 8. N. 26, 14. 80, 16.
imp. p/.gihabet. O. IL 3, 40. HL 8, 30.
kehabent N. 30, 26.
p, a, n. s. m. kibabeiiter. K. 7.
. gihabanterJ (xd. 1.
n.pl.m. gibabente. T. 127.
p.p. kihabet si. K. 10. 11. 14.
gehabet uuirt N. 55, 1.
m s. f. oder a.pl.n* kihabetiu. |^,
kababetiu. '
7}. pl. m. gibabete sit T. 146.
ÜFHABilN, tenere, supportare.
(du) habetost uf den geuualt minero
zeseuuun, tentästL N. 72, 24.
(sie) ufhabatuQ. Mqi. \
ufhapatan. Sb. r, supporia-
ufhapaton. Bib. 1. 2. ( bant*
ufbabitin. Bib. 5. /
UMBIHAB£N,ttm^a6en/umdei(tt/umfandett.
Inf. umbehabennes, comprehendendL
Bo. 5.
(ib) umbehaben daz herza uode be-
iLuarott iz. N. 25, 6.
(er) umbihabet, drcumdat Pa. gL K.
umbehabet,.c/rcf^m£/a^. Mcp. com-
plectitur. Bo. 5.
umbehebet, drcdfndaiit (uuarheit
dih mit skilte). N. 90, 5
(er) umbehabee> clandat (riexio steUas).
Mcp.
umbehabe. Mcp.
(sie) umbehabe ton (in Schüters Ausgabe
steht umbehalbeton) mih, r/r-
cumdederunt. N. 117, 12.
imp.ph umbebabent (syon), circumplec-
timinu N. 47, 13.
IV.
p. a. nmpihapanto, ambiendo. 6h. 8.
d. pL under dien «mbehabenten
hebttlen, if^ej* obumbnantes
i nebulai. Mcp.
p.p. umpihabet (mit meHtki). gl. K.
a. s.f. timbehabeta,coer^i/iii7i^/^/}i-
versumj. Mcp.
o./ü/.ni. umbehabete mit chneh-
ten. ho. 5.
ANAHABjfcN, üh^aben.
anahaben (daz kescuhe), ferre (soc-
cumj. Mcp.
taz anahaben bezeichenet kescuhen
uuesen, habere^, Org.
[er (adam) begunde sich scamen, daz
^er nicht het ane. D. HI. 51.]
INNI HAB£:N, nute f^ahtn, beft^en.
nals die sela ze nerenne, nube inne
ze habenne. N. 77, 18.
ANTHABfeN, ent^abett; sustinere; et ANT-
HEFJAN.
Bedeutung und Gebrauch:
suffulcire. Em. 7. Can. 9. 12.
sustentare. Bib. 1. 2. 5. A. Rh.
sustinete. K. 7. 35. VA. VII. 786. IX. 708.
t0lerare. Ic.
suspendere. Pmd. 1.
subsistere. VA* XL 609. PruA 1. Gc. 3.
inthapet, cliens. Pa.
inthaben, retentare (cupidinem). Bo. 5.
hercules solta den himel inthaben.
Bo. 5.
inthapen, subsistere (clypeo). VA. IX. 806.
zi anthabenne, 5ii>s/i/2^re(burdi). Frg. 59.
inthabet, stistinet (umbramj. VG. II. 297.
inthebis, contines (coelos). H. 2.
uuaz sia (erda) inthabee. Bo. 5.
inthapet, siMentat (spiritus viri imbecil-
litatem suamj. M4» ^ *
inthapet, Pirquet . (eucem humeroj. VA.
IV. 482.
inthaput) susiinet (unda fcrratos orbes).
VG. IIL .361.
iüthapat, sügg^rit (testula succumJ.Vmd. I.
ih enthabe sie uuola Cnon imp/ir sunt
dien siegen foriunaej. Bo. 5.
intbepita, sieiit. Me.
[48]
Digitized by
Google
731
HAB.
HAE
732
inlbabeton, SfiscepenirU ^sidellA dia ma-
nigi), Rfcp.
jnthabet, sm/pentnie (laciymas). Prad. 1.
inthabet, cohihete (dexteras). Prud. 1.
anthabet ptm, msientor. T\t
entbapat uuirdo, snspendar. Ptud. 1.
siu (uuolchen) dia luft inthabcn nc
mag, Mcp- ». -
aber so ne ist et dar^ daz in siniu uuerch
himil aide erda intbabeen, nube sin
-aeternitas inthabet in. N. U4, 3.
sih anthaben:
daz er sib inthabe« N. 93, 13.
sage mir nu, irinnt min, uuio dali so
bi then uuin,
ihih-«u& es nu inlbabeton, so lango
nan gisparatos. O. IL 8, 46.
ni quam nob tbo unser drubtin in
thaz ka3tel in,
er nob sib tbar Intbabeta, tbar imo
martba gaganta. O III. 24, 42.
so drubtin tbo' giborta, tbaz er so
zorkolota, '
tbo inthabet er sib aar ginuisso zue-
ne daga tbat. O. III. 23, 25.
ther furist ist alles guates, sibdruab-
ta tbo thes muates,
sib zaharin er nintbabeta, tbar man
then bruader klagota. O. HL 24, 5>^.
so uuelib uuib so uuari, tbaz tbegan
kJnd gibari,
thaz si unreini thera giburti fiarzug
dago ufiurti,
sib innan tiies'intbajieti, in themo
gotes faus ni betoti,
afier tbiu ibanne aar giougti thaz
kind tbar. O. L 14, 13.
so er (abraham) tbaz suert tbenita,
ther engil imo hareta,
er hia^ inan irüuintan^ tbax kind lag
tbar gibuntan,
quad, er sib inthabeti,. oub uuiht
imo ni daroli,
iob tbaz er iz firbari, quad, tbar gi-
nuag uuari. O. IL 9, Ö3<
bi namen er sa (tnarianfi) nanta iob si
nan sar irkanla,
ZI fuazon ai aar ilta, thes biaz' er sia
duan bita, . • i
inlbabe, quiad er. ^ir^i, tbib, drof ni
ruari Ibu mihi O. V. 7, 57.
bruader, zellu ih thir uuar, ni mobt
ih mih inthaben dar, .
nih hera giilti zi tfair, thax thu tbara
giangis mit mir« O« II. 7^ 29^ ^
(leider niebt langer ieb mich intha-
bete. D. HL 74.)
Form und Flexion:
Inf. IntbabeÄ. O. IL 7, 29. Bo. 5. Mop.
inthapen. Enu 7. Can. 9. 12. VA.
IX. 806.
antbabennes. Fi^. 59. (?)
antbabenne. Frg. 59.
(du) inthebis. H. 2.
(er) inthabet. Ic N. 114, 3. VG. II. 297.
inthapet M^. VA. IV. 482.
intbapat VG. IIL 361. Prud. 1.
inthabit Bib. 5.
intbepit Bib. 1. 2. Sb.
(wir) intbabemes. Ic
(sie) inthapent. Prud. 1.
(Ui) entbabe. Bo. 5.
(er) inthabee. Bo. ö.
iilthabe. N. 93, 13.
(^ie) inthabeen. K. 35. N. 114, 3.
(du) inthab«tos. O. IL 8, 46.
in habe tos. O. IL 8, 46. cod. F.
(er) intbabeta. O. IIL 24, 42. 58. Bo. 5.
O. IIL 23, 26. codd. F. Ka.
inihabet er O. III. 23, 26.
inlhapeta. VA. VIL 786. IX. 708.
XL 609i Bib. 1.
inthapata. Prud. 1.
inhapata. Prud. 1.
inthepila. M£.
inthebite. Bib. 5.
(sie) intbabeton. Mcp.
enthabeton. A.
(er) inthabeti. O. L 14, 13. IL 9, 53.
anthapiti. Gc. 3.
imp. s. inthabee. K. 7.
inihabe. O. V. 7, 57.
fni/ü./?/. inthabet. Prud. 1.
/ü, a. intbab^nto. Rb.
Digitized by
Google
T33
HAB.I
HAB;
734
T i>
p.p. anthabet piiQ^',IU#^
iQJbaiiet. gl. K.
inbapeU Ra.
* e'nlhäpat uuirdo* Prud 1.
WIDARHABEN, t»lb<rNleiw »i^erflrebeit.
uuitharhabet, reniietur* gl« K. rcsnliat.
gl. K. _ ■. ., ^ ■. ' ^ ■;!. .
uxiiiBih^fieiy reriüetur. Ra, riSuUät, Ra.
rctundit (iram). Prud. 1.. '
ÜFIN UÜIDARHAPET uuirdit, ct^wlur
(ad sumnta)^ Gc. S; 9*
BDIABEN, begaben.
^Ikd^utung und Gebrsmch:
tenet^. Frg. 41. gl- K, BL
reiinere. Ra. gl. K. Ib. Rd- R.
conti nere. gL K*
wniire^ R*
circu^/unfiere. VA^ II 383.
. capere. gl. K. Pa.
I defendere.M. 30. Gb. 1. 3. 4,
uuazarfatz, tfaiu büiaben mobtun zuei
m<*z, capieiäes. T. 4&, 4*
daz ebera^eildfero lüfte bebebet tie
halbe ^ota,'c/i7i^c^4/oMcp^
, nötuue^ .pihäpeta, ^pßrviui continebat
' dädensus, Gd. (!• .^
pehebit; ärcwmtuUt, (fi^rarrO* Ar. 2.
pibabct uuarun, tenebamur (vinculisj.
H. 24.
uuarun bihabctiu, tenebarUur (Iro ou-
^11). T. 224, 3. '
pehebet den'at^iü läney servat spiri^
• ;--/om\ Bo.^5V ■■ ■• •■' '-' - ' '■'-
pihabee, occüpet fvinimi fnentefnß H. 8.
pihebit, d^/i/i^f (sopor rHentemJ. H. 15.
uÄas bibabit fon sübti. T. 88.
tbia lungistn-n' stat bihaben. T. 110.
corptti *p eh ab it eina stät, obtinet Org,
XsimvL tctl^) pehäbent eiri^a statj^'oÄ/i-
nent^ Or^, \ ' [ . ^
er bebabe j[den hiraeliscen $tuol), te-
. neat. Na.
iro terram ze behabcnne. N. 62, 10.
e<^cfe4"P^ beb ab an. Wm. 1, 6.
» ih iiWben ,in ,ehti, T. 1^8. ,, ; ,
behabet sina gescaft (formamj. Bo. 5.
, bieder imQ hph^tj^mJe (5a| gucrt). Bo. 5.
ib behabo ifiinii rihtij aa ia (ütiegen).
. N. 118, 168. .
bihabetun, detineftaüi (ißsmO- "^^ 22, 4.
ihaz th^n ni tharf man beiien« aftet
stetin leit^eD,
ther 89 kreftigpr ist, bihabet thaz in
uuorQlti ist. O. HI. 2, 18.
then ir gip (sunta) behabet (r^inuerU
tisj bihabeto sint T. 232, 6.
ni pihapes, non obinrabis fos bovi tritu^
rantij). Gc. i £.
pibapetun, conihuenßni (aures suasj. Mz.
sih bihaben;
(du mähte ioseph sich längere pe-
haben nieht. D. HI. HO.)
FARHABEM, Qbstineref eontinere.^
(sie) firhabeto.n iro oren. N. 57, 6.
firhapctun. Sb, ), conti-
f i r h c p i t u n. Le* 1.3. Bife. 1 , > nuemnl
uirhepitun* Qib. 2. ) (aures).
FARHAPEIN n. Pa> a , absiinentia, fruga^
FUUUBENPI. gl K.j Utas.
Ml5§lHABfeN sih, fic^ miö^a^eit,
/$ih mi^sehabet mannes muot, hebet.
Bo. 5.
sih missehebet, /7ro^^rj»i//ir (luzzeles
tinges). Bo. 5.
!thcr, se ist zessonti, sih selben rois.
:,, siha^benti,
stozot sib io in thrati mit michileru
unstatl 0. m, 7, 15.
FOL, HABEN.
(lob) sib fitste ne folle habet, ßrma
.- .perdurat, Bo. 6* ,
4ins uuirdet cnuogiz peskerit, taz
uuir dohnieht ne uollehabe^n, om-
nino retinemuSi Oi^.
daz iz (herza) foUe habe »ina reini.
. ' N. 25, 6.
^AMANT HABfeN.
dhea ^g^/oriam^ ir sÄmarnthapta mit fa-
ter, quam habrät apnd patrem. Is. 3 6
2ASAMANE HABfcN, tufammen^obrn, lu-!
fammeu^alten.
ter reiz.hahet sib zeaamine, lineacon^
tinuum est. Org.
[48*]
Digitized by VjOOQ IC
735
HAB.
HAB,
736
iro teil babint 6th zesamine. Org.
zesamine babe^ liget (tlemmta). Mcp.
folle babeti zesamine, con/i/i^r^f. fio.&»
HEBI^/, Jg^a6e; ist wobl Tür
Cn.pl. sine hibe. D. lU. 110.
d. pL mit allen Ire beben. Mos.^
anzusetzen; cf. HABA.
GAHEBt (cC gababa>,/.i subsittniia.
ß. i. gebebe, substemtiae. Wb.
HABID (m.?J.
a. B^ iobisbabid, subsiantinm io6. N. 77,49.
g'pL babido: dcro zitlicbon babido, fem'
parätium bonorum. N. 1% 1.
ANAHAßlD, habitus. Org.
HABIDA, f,
GAHABIDA,/, ÄöW/iw.
n, s. gibebida, probaiio. Ep. P. 1*
d. s. kibebido« Zi ) , ,.
gl b a p i d o, habitudine (corporis). Mart*
(gehebide: got dicb^gesegene in
aller diner gebebide. D. 111. 74.)
a. s. gebeb'ede, substantiam. Wb.
lAfr/« gehabed6n,ybm^/i^V. Bo« 5.
Cgebebeden: wellest raicb sege-
nen mit allen minen gehebe-
den. D^ m. 84.)
ANTIIABIDA, f., detenlio.
n. s* inbepuida, deientio. fiib. 1. 3.
antbepida, stssieniaculHm. SaL 4«
d* #. intbebide, ad 9usteniationem. Gc 10.
UiNTARHABlDA^/, mblevatio.
d. s^ uniarhabithu, sublevaiione* gL K.
(es atebt niebt ^/^ /^t;a//oi2^, wofür
es aucb genommen werden könnte;
wabrsdfeinlicb ist es eine dem Lat
naebgebildeie Zusammensetzung.)
BfflABIDA, /, deientio.
asu s^ bikabrda. Bifci lOt N » ^ ,. ^
bebabida Bib. 11. U'^^'^C'^^
pibepida. M<r.Bib.ar '^f*^"^^^
pibebida. Bib. & 13.) '^^^^orumj.
d. 9. pebebidoy mb obtetUu. Gc. 1(K
FIRHABVTHA, /., abstinentia. gl. K.
GAHABETi, /., detentio,
d. #• kibabetiy ret€nlion$* BU
BIHABETl, /, deienHo.
n. 8. pibabiti. Bib. 4» \dbtoiiia (kennen auch
pibebidi. Bib. 5.;) entstellte Formen von
bibabida seyn)«*
d. s. pibapett, obi€niu (he sab obtentu lar*
gitaiis ea gua&häbent imätUUr spar*
ganfj. Ge. 4.
HABUNGA, /, detentio. Ja.
TEELHABÜNGA, /., It^rU^abtitia/ partid-
patio. N. 121, 3.
PIHABARI. Bib. 3. ^, m.,
PIHAPARI. Bib. i.%Wf.m 31. Lc. 1.2.3. (con/i-
PIHABARE. Bib. 5. ^ )nens.
HABUHINESSI, contlnentia. gt. K. gebort viel-
leicbt als eatstdltes Wort (bdbanftessi?)
bieber.
ANTHABANI, /., sustinentia. Rb. Dies Wort
zeigt, da ts docb wobl nicht zu hafjan ge-
hört, dafs die fem. mit anl nicht immer als
Bildung durch das weibliche Sttffix i vom p. p.
an anzusehen sind (wenn man nicht auch ein
p. p. auf an von dem Stamme bah sich UI-
den lassen will, ebne ihm ein starkkonjugie-
fendea Verb bah an zur6tite zu stellen; cF.
antbaban, bibaban), sondern aoch mitun-
ter Bildungen aus der Wurzd mit dem weib*
lidien Suffix ani seyn können. Cf. SufEx N.
S. aucb BIHABANMISSI, BIHABANNISSIDA
.. HAB.
Gehört
d. s. intbabani, assumtione. K. 63»
. auch bteber? oder ^za bfifjjan?
BIHABANNISSI,/, »., dei^nt^a, obtentus.
dn s. behabannissi, sub obfeniu. VJP. 4.
untar bihabannesfe, oblentu (lan-
ges gibetesforalintft hus uuit-
uaopo). T. 14U
BIHABAN]>J1§SIDA,/, detentio. D. U. 378.
Bm}Oim^O\f.,prae$wntio. Hieben? oder
zur Wurzel JtlAjD ^ der ich es zugeseltt
babe? cf. BIIIAFJAN.
A]NTHABAN, smfentatus. Kanfi m hafjan,
worunter ich es auch avi%e(uhrt habe, gebö«
fen, aber auch ab ehi ton
HAB
gebilde*
Digitized by
Google
737
HAR
HAB.
738
tes*/7. p. (ohne dn damit zQsamrnenbSngendes
stariLkoDiugierendes Verb) angesehen iverden;
d; BfflABANv
BIHABAN, umrpaim. Hieber? c£ das vorher-
atebende p. p^ ANTHABA]\; ich habe ea zu
BIHAFJAN in HAF ecsteUt
HABALON.
bapaluntemo parma, lactanU sinu. Prud. 1.
HEßINÖN. Hiehcr? oderzuHAF? cf. he-
ienon (in Jtlil.J; J^ das mit hebinon ein
und dasselbe Wort zu seyn sdieint«
(er) hepinota: nos suscipiens triduo benigne
exhibuit, hepinota^ Mz. Bib/ 1. 2.
(hebenote in ze wäre baz den üb
er sin snn wäre. D. 10. 77.)
imp. hebino. Bib. 3. >, tracia eum,
hepino. Bib. 1. 2. Mcr.iguasi fratrem*
n. s. m: hepinunter, iractans (ewn
humane). Mz. Bib. 1, 3.
INTHEPINOT pin, sustentor. Bib. 1.
HEPINO, n. pr. Hiehcr?
HABA,/., ^a%ti ^f^abCi possessio, habitus.
CtHEBL
Bedentong und Gebrauch:
haha unde darba, habiiuset privaiio. Org»
nuir heizen chunnige (seieniesj fene de-
ro habo dera specierwn^ quöd kabemus
singulas scieniias. Org.
sie sint unsere haba^ haec (singulaj ha*
bemus, Org.
haha, possessio. Bo. 5*
haha, habitus. Org.
haha, habitudinem. Org.
habon, affectibus. Org.
featiü faaba daz ist habiius, unfeatiu daz
iat affecius. Org.
haba sint io h^%}L^x\\2i(dispOiiiiones) aber
beskerida ne sint nieht io haba, ha*
bitus, Org.
föne diu skeidet sib haba (^&7ixf^ none
beskerido (dispositione) dar ana, daz
^81 stätera ist Org.
reiatio ne ist nieht anderes ane des ei«
nen haba zu demo andermo. Or|^
Form und Flexion:
fi. s. h^ba. Org. Bo. 5.
d. s. häbo. Org.
a. s. häba. Org.
n.pL hikhk. Org.
d.ph faabAn. Org^
HABALÖS.
HABAMAHna
HABALIH.
habillcher, habilis. Wn. 460«
HABMUNT, n. pr.
GAHABA. /., &tfyahtf habitus, substantia.
n. s. kabapa, habitus. R.
kehaba: qtud est pronunciatio? ke-
« rerfeda^kebarda^ kehaba etc.Db.
d. s. gehabe, substantid. Wb.
o« s. gehabai habitum. Bo. 4. ueste ge-
hab a, invictum vultum. Bo. 5
kahaba. Bo. 3. > • ,.^
L h«u o (f nabitum.
cahapa. Gh. 3.)
drp2.gihabon, nuSibus (InstabUis). Gh. 6*
UNKIHABA, verecundia (7J. gl. K.
HAISTHABA, /., J^anh^abt.
n. s^ hanthaba, ansa. L. Tr. Mon. 2. Em.
32. capula. Bib. 9. capulus.Wn.230.
' hantaba, ansa^ F. 2«
hanthabe, imsa. Hd. Wn. 46(X
anthaba, eapulus. F. 1. 2.
a. 9. hanthabun^co/raileiiii. A.Rd.Bib.1.2«
n.pL hanthAbin, ansulae. D.
HANraABOHT, Hnb^abis^
chruac hanthabohteri laguena, Rf.
HABlG, M^fd'
FASTHABlG, Un^Utnl.
mit fastbabigemo bizze, tenaci morsu.
Bo, 5.
ZASAMANA HABtG, |tifammen^aUcn&.
zesamine habig^ amtinua (stat). Org^
zesamine babig lant, coutinens. N.
96, 1.
n. s. f. diu zesamine habiga erda,
continens terra. N. 96, 1.
a^pil.f. die zesamine habigen reda,
' nexas rationes^ Bo. 5.
SLOZHABiG, fc^fofNff-
a*s.m. d-en beidenbalb slozhabigen
Digitized by
Google
739
HAB.
HAR
740
buohstab, finalem utrinqite litte-
ram. Mcp.
GAHAB, 9fMf>. ^^
ÜNGAHAB, unge^aB.
unguhap, inops. D. IT. 339. ...
n. s. m. ungihabori(oder compdrr.?), /«•
tile (nobilitntis nomen). Bo. 5.
». s. n. daz üngebaba l^%,fnlile.ho.b.
URHAB s. HL^F. ■ '
GIHEPI, gidiginiu, seria. Pcud. 1. Iliehcr?
bacf zu HAF? cf. befig in HAF.
UNGIHEBIG, lubrJcus /liberj, iasianus. Ilie-
her? «. iiefig in HAF.
HEÜI, corpus. Hieber? s, HEÜI in HAx .
HEUIG, IIEß^G s. heuig in HAF,
HAFT, ^aff.
Form und Flexion: c& auch die compos,
mit haft
, haft. 0. I. 14, 6. IV. 22, 10. Bo. 5. Rg.1.2.
hapbt M. 31. Le. t. 3.
a. s. m. baftan. Gx. O. IV. 21, 16.
haften. Le. 2.
a. t. f. hafta. O. I. 8, 2.
n,pl.m. hafta. Ib. Rd.
hafte. T.,145.
n.plm. hafta. Sb. Bib. 1.
hapJita. niz. Bib. 2. Prud. 1,
Bedeutung und Gebrauch:
haft, vinclHS. Kg, 2.
hapbt, vlnctttm, AL 31, Le. !• 3.^
haftan, vinctum. Gx.
hafta, vincti Ib. Rd.
hafte, captivi.
hapht^, cäptivos.
haft (ist muot), vincta frenis. Bo. 5,
ia ist iu in thcsa ziti zi giuuonahciti,
ih uzer themo uuize iu einen haft fir-
laze. O IV. 22, 10.
Ar si zi thcru giburti the<i kittdes haft
(schwangez) unutti. O. I. 14, 6.
uuar imo iz harto ungimah, tho er sia
hafta (schwanger) gisah.O. I,.3, 2.
-lIAFr in folgendem compos. (man suche sie
nach ihreoi Anfaagsworte im Sprachsdiatze
auf), rimen .ich zugleich-^ feirneräoi Ablei-
tungen daraus beifüge, näitalicfa die durch I
daraus gebilditeta subst,-. fern, ^ fiUgääU-
^ teuverbai 4ie ad/, mit "G^tind^diridaron
gemachten subst.vpdMffrbqy die subst- fem.
mit ida u. die SSosarnnteitemnngefi ittit Iffa.
feAHAFT, EAHAFTI, EAHAFTIDA,^ÄÖ^PT.
! Llji, ... ■- •.r.inqi,..; K.i'li. i^r.
UOBHAFt. ,
OBÄZHAFr.
UNEGIHAFT. * J r . ^
EIGANHAF1\ EIGANHAFTI. ' n
ATAHAFT, GAATAHAFTOTA^. :
EITARHAFr. ,
ENDARHAFrO. i
ELLANHAFT.
EINHAFri. . ;, .^ ..,.
fcRHAFr, UNf:RHAFr, £:RHAFTt, UN^Jl-
HAFTV i:RHAFriDA.
ARTIIAFr.
ORTHAFT. ' I
ORDINHAFr, UNORDINHAFT, ÜNGHDBN-
HAFrl, ORDlNHAPTiGl.
ERNUSTHAF r.
WiGHAFT.
WÜOCHARHAFr, WüOCHARHAFTi, UN-
WÜOCHARHAFTl. r i ;•
wiLLiHAFr. ;;
WÜNTARHAFT.
WÄRHAFf, WÄRHAFTt.-
WURZHAFTO.
WAZARHAFI'. i. ■'
LiBHAFT, UNLiBHAFT, LlBHAFTl,<IGAL!ß.
HAFTÖN. • .{ •• ;S, . ■> .^ r.ir:I
LlHHAFT. > T ,.l...l
LiHHAMHAFT,LllIHAMHAPTi,'UMteHAM-
HAFfl, LlHHAMHAFTIG, :^AIiWHAM.
.HAFTOT. • '! ■ !. n: ; ■ E-!nii
.:• LÜGIHAFT. -•: I / . f- .U\■■r^l^^^ ■
LACHINHAFT. , ) .
LERHÄFr. 1.
REGANHAFT,
REHTHAFT, GAREHTHAFTÖN, GAREHT-
HAFf IGÖN. . H
RiTHAFr. ! .. ! •
REDIHAFT, ÜNREDIHAFT, REDIHAFTi,
Digitized by
Google
741
HAB.
HAB.
742
REOmAFTIGO, REDHiAFniH, UISRE-
DIHAFrUä
ROTEMHAFTO.
MÜDTHAFT.
MEILHAFr.
MINNAHAFr, ȆNNAHAFlI.
IVIARKHAFf.
MASTHAFT.
MEZHAFr, ÜNMEZHAFT, MEZHAFTi, UN-
MEZHAFrl, MEZHAPTIG, MEZHAFTIGl,
MEZHAFTIDA, MEZHAFT()]N, MEZHAFT-
LlCHO, GAMEZHAFr, ÜNGAMEZHAF1\
GAMEZHAFTi, GAMEZHAFTÖN.
UlNMÜOZHAFr, UNMüOZHAFri, ÜNMÜOZ-
HAFTIG, GAÜNÄIUOZHAFTÖT.
MÜZHAFTi.
GANADHAFT.
NÖTHAFT, ÜNNÖTHAFT, NOTHAFrt, GA-
INÖTHAFTÖT (-T1T).
NAMAHAFr, NAMAHAFTl, NAMAHAFTIG.
BÜHAFf, UNBÜHAFT.
BUGIGAFT.
BERAHAFT, UNBERAHAFT, BERAHAFTl,
UNBERAHAFTl, BERAHAFfÖiN, GABE-
RAHAFTÖN.
- BERGHAFT.
BURDAHAFT, BURDAHAFTl
FIRINHAFT.
FRUMAHAFr.
GERAHAFT.
HAUBITHAFT, HAUßlTHAFTl, HAUBIT.
HAFTIG, GAHAUBITHAFTÖT.
IIElTHAFr.
HELLAHAFT.
HEILHAFT, HEILHAFTI.
HAINTHAFT.
HERIIAFT.
HERIHAFT.
HLIÜMHAFTIG. tILIUMÜNTHAFT, UNHLIU-
MUNTHAFT, UNHLIUMÜINTHAFTÖN, GA-
ÜNHUUMÜINTHAFTÖN, HUUMÜINTHAF-
TIGl
HREINHAFT.
TODIIAFT.
TULDHVFT.
GADANKHAFT.
ÜNDAROHAFT.
TARAHAPTl.
ZEBARHAFT.
ZEICHANHAFT, UNZEICHANHAFT, UN-
ZEICHANHAFTENTl?
ZIUGIUFr, GAZIUGHAFT.
ZALAHAFT, UNZALAHAFT, UxNZALA-
HAFlI.
ZINSHAFT.
SITUHAFTl.
SELHAFT, GASELHAFTJAN.
SALIGHAFTL
SÄMIIAFT.
SAMAUAFTi S.ABIAHAFTl, BISAMAHAFT,
SAMAHAFriG, SAMAHAFTING, GISAMA-
HAFTÖN, SAMANHAFllG. SAMANTHAFT;
SAMANTHAFrl, SAMANTHAFflG, SA-
MANTIIAFTIGi.
SINHAFf.
SORGHAFT, SORGHAFTIDA.
SUNTAHAFT, UiNSUNTAHAFT.
SPOTHAFT.
SPUNNIHAFT.
ZISPERIHAFT.
SCUHAFr.
SCADAHAFT.
SCATÜHAFr.
SCAMAHAFT, SCAMAHAFTl, UNSCAMA-
HAFT.
SCEIDHAFT.
SCÜRIHAFT.
SCiNHAFT.
UNSTATAHAFT, UNSTATAHAFfl , GA-
STA'raAFr.
STüKlHAFr?
STUDIHAFT?
SLOZIIAFT.
NOTHAFT, n. pr.
HAFT, m. (a.?J u. /. (cf. einige composita mit
-haft st -bafti), J^aft.
g. s. haftes.
oba ther brinnit thuruh not, ther
hafTes man ni uuisot,
fon hellu ther niruuintit, tliCF
suntilosan bintiL O. V. 21, 11.
d. s, hafte: uzzer hafte (snndon). N.
67, 8. ih uuas in hafte. N. 115, 17.
«/.^/.haften: er nimet azzcr dien haf-
Digitized by
Google
743
HAB.
UABI
744
teik N. 67, 7. er nam sie uzxer
haften. N. 106, 13.
HAFTA,/., J&aft.
d. s. hait^tiy connexiane. Bo. 5.
7i.pL die haftä unde diu gebende. Bo. 5.
GAHAFf; et p. p. von GAHAFTJAN.
Bedeutung und Gebrauch:
data zu gehafter, affeclus illa re. Org.
kihaftar, impeditus. Prud. L
ki haften, occupatis» Ib. Rd.
gehaften dingen, confugatis. Bo. 5.
kihafto, impliQÜae (malisj.'ho. 2.
daz tiu uuort tien gehaft (cognataj sin,
fona dien man siu sprichet. Bo. 5.
6int kehaft unlTe inuuertig tien-. Bo.5«
an dero bietungo gehaftiu ding, con-
nexa. Syl.
gihafta, consertam (loricam hamisj. VA.
m. 467.
gihafti, nexae (trabes). VA. I. 452.
die ereren zuö (saga) ne sin ein ande-
ren so gehaft Bo. 5.
ze gramatiche gehaft^r, affeclus gram-
matica. Org.
Form und Flexion:
gehaft, kehaft. Bo. 5.
n. 8. m. kihaftar. Prud. !•
^ehafter. Org.
a. s.f. (n.) gihafta. VA. III. 467,
n.pl.m. gihafti. VA. I. 452.
mpl.f. kihafto. Bo. 2«
n.pL n. gehaftiu. Syl.
" d. ph kihaften. Ib. Rd.
gehatten. Bo. 5.
ÜNGAHAFT.
n. pl. n- ungehaftiu (es steht ungehas«
tiu): differentia (verbaj s. alie.-
^ na, i. ungehaftiu, ut $i homi'
nem neque corpore durum neque
ingenio stoüdum lapidem dica^
* inus. Db.
a.pl.n. ungehaftiu, a/ima> di^n specie-
bui quiäitatis. prg.
ANAGAHAFT s. ANAHAFTJAN.
INGAIIAFT 8. INGAIIAFTJAN.
ZÜOGAHAFT s. ZUOGAHAFTJAN.
BUIAFr, fcc&aftet; et BIHAFTJAN.
n. s. m. hWktilittjiaveptiÜus. Ma. 460.
pihafter, occupatus. K. 35. 42. i>-
retitus. M. 10.
behaftir mit undroste, Bo. 5.
a. s. pihaften, mancipatam {vitamj.
Prud. 1.
pihaftun, mandpalum. Em. 19.
n. ;?/. m. b i h a f 1 9 9 obligati. . A.
d. pl. pihafteem hantum, occupätis ma-
nibus. K. 5.
a.pl.m. die behaJTten mit truohen, com-
\ peditos. N. 145, 7.
ÄNAHAFTIGO, adv.j secundum accidens (ge-
sprochen uuirt). Org.
HEFTI,.»., J&eft
n. s. hefti, heiza, capulam. Bib. 1.
hefte t;. halbe, manubriunu IV.
a. s. heft, (^sinej mfinubrio. Hd.
HEFTIU, n„ J^tfttl, J&eftUln.
d.pL haeftelin t;. nestelen t;. chnopfe-
lin, nastulis. Hd« .
haeftelin, ansulis. Hd,
HAFTilN, haften.
Bedeutung und Gebrauch:
haerere. VA. I. 480. Ib. Rd.
tenere. VA. XU. 774.
haften, adjacere (in propositione). Org.
diu unreinissa, diu after thes chindes
kiburti haftet Ib. Rd.
fasto haft^nt, tenaces haerent (anchorae).
Bo. 5.
dien fasto haftent^n. animalibuSf immobil
libus. Bo. 5.
' dar (in stricche) unsere li^hamen haf-
teton. N. 65, 11.
die haftenten, compediios. N. 67, 7.
Mit dat.:
dir haftet diu gnada. N. 61, 12.
haftet dir der stuol des unrehtes, o<f-
haeret. N. 93, 20.
iernarius haftet mit rehte demo gote
deiro redo, attribuitur, Mcp.
daz sint die, die dir haftent; die haf-
tent mannelichemo, die ze sinero
situn sint. N. 127, 3.
laz mich keuuar uu erden, daz du mTh
obesehest unde ih dir hafteie unde
ih
Digitized
by Google
745
HAB.
HAB.
745
ih kesceiden 81 fobe ubeUn christia- i
. ms. N. 30, 17.
der (Hut) demo uuaren ioseph haf-
tet. N. 76, 16,
81 u hartein ein anderen. Bo« 5.
Aach mit' oec. in:
aUe8 tes mih haftet, omnia, quae mü
sunt furih Bo. 5.
/ Blit ana:
' an demo (stricche) haftet. er. N.9, 17.
an disen uier proposiiiombus haftet est
unde 120/1. Org.
ih haftela an in, haesi in Ulis. N. 68, 3.
an dien (prosperis ^eculi) hafte ta ih. N.
115, 3.
Mit in: -
haftetun die arman in thes cruzea
ho man. O. IL 9, 83*
[der (Widder) haftote in den pramen.
D. UI. 67.]
bediu sint sie horo dero tiefi, in ^e«
mo haften ih. N. 68, 3.
in dero (feruuundeni) ih JbaXten. N.
24, 20. , .
dax ih darinne ne haftee. N. 68, 15*
Mit zi, zuo:
zc gote haften, adhaerere. N. 72, 28.
min zuüga haftet ze n^inemo alunde.
N. 21, 16.
unaundige haftent ze mir. N. 24, 21.
ze mir ne hadetft aunekkez, adhaesit.
N. 100, 3.
iuno haftentiuze iove (adhaerebatj. Mqi.
haftendiu ze iovis houbete, annixa.
Mop.
est haftet zu iusto unde ze non jusio.
Org.
taz kagenuuerta zit haftet zu demo
feruarencn. Org.
iz ne haftet nieht zu sub/ectiva parte:
Org.
iiu teil kaftint zu eteliehero gerne!-
nero marcho, copulantur. Org»
tie geübte haftent zu einen anderen,
connexa sibi sunt. Syl.
unser b&ch haftet zuo dero erdo. N.
43, 25.
IV.
I^afteta zuQidien zu^in. Ba. 5.
Form jmd Flexion:
Inf. haft&n. Bo. 5. Org. N. 72, 28.
(ih) haftÄn. N. 24, 20- 68, 3.
(er) haftftt Org. Mep. Bo. 5. N. 9, 17. 21,
16. 43, 25. 61, 12. 76, 16. 93, 20.
Ib. Rd.
(sie) haftent Oi^. Bo. 5. Syl. N. 24, 21. 73,
18. 43, ?6. 127, 3.
(ih) hafteie. N. 30, 17.
haftee. N. 68,. 15.
(^äie) haftein. Bo. 5.
(ih) hafteta. N. 63, 3. 115, 3.
(er) hafteta. VfL. I. 480. XU. 774. Bo. 5.
N. 100, 3.
(sie) haftetun. 0. II. 9, 83. '
hafteton. N. 65, 11.
p.a. n. s. f. haftentiu. Mqp,
a. ^«%m. haften tan. Ib. Rd.
d, pl. haften tdn. Bo. 5^
a.p/. m. haftenten. N. 67, 7.
GAHAFTfeN, ge^aftm.
(er) gehaftet: der sundigo gehaftet
an sin selbes hantuuerche,
compvehenms est. N. 9, 17.
(sie) g^ehaftent in sinemo nez^e, ca-
dent. N. 140, 10.
(er) gehafteta: in disemo stIrIcGhe ge-
hafteta in iro fuoz, comprehen*
sus est. N. 9, 16.
(sie) gehaftetin: sie stricton iro seil,
daz mine fuoze darana gehaf-
tetin. N. 139, 5.
ANAHAFTilN, anhafte».
'Inf. anahaften, insedere» Da.
(du) anahaftest.) . , ^ „
.anihaftesLl'"'^^^^^-'^-"'352.
p. a. n.s.f. anahaftentio,i/2A/}^^>.Bo.5.
d. pl. a^ahaftenten, insitis (argu^
mentis). Bo. 5.
ZASAMANAHAFXfcN, |ufammcn&«ffctt.
Inf. zesamine haften. Bo. 5.
(sie) haftent zesamine, continuh sunt.
Org. zesamine ne haftent, con-
tima non ^unk Org.
(sie) zesamine haftefen, rontinua sint.
Org.
[4&]
Digitized by
Google
747
HAB.
HAB.
748
p.a. g^s.f. dero «esirtiiiie hafientun
pietungo. Syl.
g. pL dero zesamine hartcni6ny
coniinuorum* Org. d^ro ze*
' aamioe häfteiitdn nrha«
bo, eöhaereffimm. Bo. 5.
a.pLm. die zesamiiie haftenlen
ringa, nritos ör6es. Mcp.
ZUOHAFTEN, in^afttn.
(ih) haftetazuo: dinen martyriis ha£-
teta ih zuo. N. 118, 31.
(er) hafletazüo: demo asterichc haf-
tcta zuo min sela^ adhaMi. N.
118,25.
p. a. zaabaf teilte, aäJiie. Ic.
zu6ha(tenta, £?dAerrfi^'<i. D.
HAFTJAN, HEFrJAJK,. fecfteu. . .
Qedeutung und Gebrauch:
heftant, n^c/MTi/. Ja.
heften (7), occif/EMtn/iir (itudihj. Kc
heftende mit drahen. Mcp.
tho haft>f nan so er nuolta \oh er nan
aelbo lilta O. V. 22, 17.
sie baftuJi nan mit unuaton bi unscn
siil^refi suuton, ioh hontun nan bi
herton mit iro sceRuüorton. O. II.
9, ^.
heftent ein (tinreht) ze andermo. ?(.
US, 61.
sie h'cftent multitudinem anditorum in uni-
totem ßdei. Wm. 4, 3.
dhaz heftida ze gote, dfaar ir after dhin
quhad. Is. 3, 7.
sih heflfan,
mit ana;
unsih heften an di<e-. Bo. 5*
sih heftet an den Inkken nuün. Bo.ä.
hafta sih an ander gech6se. Bo. 5.
(verbot ime, daz er sich ane iacob
ze arge niene hafte. D. HI. S2.)
mit zi:
ze unelere dnrnobti ih mih heften
sule. N; 38, 5.
daz ih ze ubelen mih ne hafta. N.
25, a
ih ne ttuile mih heften ze in. N.Sa» 4.
^arhu hnfta sih ze dkaihele. Bo. 5.
ze dien tiefelin'ne hafta Lh mih. N.
72,-23.. i- .
die sih hina hafton ze heidenen. ff.
43, 2&.
hafton sih ze imo^ seqnebaniur. Mcp.
sih heften ze nuistuome. Bo. 5.
sih heftet ze gnote. Bo. 5.'
sih ze ubele heftent Bo. 5.
hafton sih ze sinemo unerche, ad*
haerebant o/ßciö^ Mcp-
Form und Flexion:
Inf. heften. Bo. 5. N. 25, 4. 38, 5.
(er) heftet. Bo. 5.'
(sie) heftant. Ja.
heftent. Bo. 5. Wm. 4, 3 N. 118,61.
(sie) heften (?). Rc.
(ih) hafta. N. 25, 9. 72, 23.
(er) haftä. Bo. 5.
haft er. O. IV 22, 17.
heftida. Is. 3, 7.
heftida. Frg. 53.
p. a. heftendo. Mcp. '
DAFrUNGA, /;, Jg^aftuufl.
a. s. haftunga, capliviiatem. .Gc 8.
GAHAFFJAN, se^eften.
(du) geheftest tia sela z\\ dien iro ge-
minnen lideu, conuectis. Bo. 5.
(er) giheftida inan, vinxH (in carce-
raiO^ t. 79.
imp. *.? kihefte (?), viucere CO- g'- K.
p.p. gihaft s. in HAPr.
giheftit (werdant), mancipaniur.
Can. 4. ' j
GAHAFllDA,/.
a. s. kihefitida, commisstii*am. R^. 1.
ANAHAFTJAN, aii^fftcu.
(ih) anaheftn, indo. Pr. e.
ANAGAHAFTJAN. Gehört hieher:
anachopatun (statt anagahaphtnn?
oder zu haben?), mkeserunt. Gb. 3.
p.p. anagaheftit: Uiezu Tielleicbt
anachehefte nnir, mispendi»
iur. Rc als anageheftit uuirl.
anagehaft, affectum, Org.
m s. n. taz anagehafta ist fonc
Digitized by
Google
749
HAK
HAB.
760
* . anagciharfttdo ahagehflDft, af-
fectwn. O'rg,
jB'.^Jii. atia^ehaftls iin^U^affectaerei.OT^
^•5.9fi.ii« anagihaftemO) canserio (ser^ -:
moor^.. Btart :.r. t-
ANAHEFTEDA, /., affeclus. Org.
ANAGEHEPTEDA, /., affcL^us. Org.
d, s. snsk^eheftedoi affeciu. Org.
ANTHAFTJAN, etif^efteit.
Inf. intheften: dih ihtheflco, retrahere
colla jtigo, BiK 5.
(er) enlheftet> absohit. Bo. 5.
INGAHAFTJAN, etit^eften.
Inf* i n g i h e f t a n , mancipare^ jüngere. Ec»
(er) inkihafta, imseruH. Ic*
p.p. (et HAFT) iagikaphtaz. Mcr.\, insi-
Sb. Le. 1* 3» Ep. ean. 1« 3. 4.f itim
ingibaftai^. M. 31. l (ver^
ingihaftiz. Le. 2. / bum).
OffilHAFrJAN Ut woU nieht för
um^iheftent, mancipähmt. Bib. 1.
anzusetzen, sondern umpihefte^t für Schreib-
fehler statt inpiheftent 2tt halten; cf. inpl«
heftent in INfilHAFWAN.
BIHAFTJAN, U^tfUn.
Bedeutung und Gebrauch:
connectere. VG. IV. 257.
inretire, laqueave. Cam 10. 13.
defigere. Gc 3. '
impedire. Prud, 1.
mdneipare* Can. 1. 9. 10. 11« Pr. e» Em. 1.
A. Gc 3.
occupare. Rb. Rd. Ib. Ho. K. 35. 48.
pihafta, devinxewat. Ra. gL K.
beheftet, ligat (muot). Bo. 5.
beheftet sie iro muotes. Bo. 5.
ze beheftenne in dien drüben, ad alli*
gnndos. N. 149, 8.
zi biheftinna, mancipandam (plebem),
I Prud. I. ; ' ^
pehafter Inblandenen dingen, dUtracius
per aspera. Bo. 5.^ * •
sih peheftende in manegen puazzeren,
facientes operationem in aquis multis. N.
106, 23.
piheftil, vacare. Gc. 8. [wohl unpi|][etUt.
(sin) zu lesen.]
bcheftet mit totigenen dingep% Sfepi
beheftet uuerdenrt mit ten Irdlsken li.
den, colUgantur. Bo. 5.
•sie uuurden bieheftet mit uuerltkiri-
- don/, obügfiti sunt. N. W, 9.
uuard iro hant pebcftet (mit rouhfaze),
oneratnr.^Mi^^ >
daz ih peheftet si (an demo fordero-
stea gebate>:.N. HS, 115.
keistliche sin bekeftet an tieferen le-
ton. N. 103, 18.
Form und Flexion^
Inf biheiftan. Can. h
zi piheftinna. Prud. 1.
ze beheftenne. N. 149, 8.
(ih) piheftu. Pr. c.
(er) beheftet Bo. 5.
(sie) bih^ftant Prud. 1.
(er) pihafta. Ra. Rb; gl K.
pihaftta. Pa. «
(sie) pihafton« Ib. Rd.
p.fi. peheftende. N. 106, 23.
p. p. bihaft; cf. HAFT.
n. J. m. pihafter. (3an. 10.
pehafter. Can. 13. Bo. 5.
n.pl.f pihafto. VG. IV. 257.
bibeftit uuerdeat A.
piheftit. Gc 8. sint Can. 9. 10. 12.
Em. 1.
pthephtit. Gc 3.
paheftit ist. Rb.
peheftit sin. K. 48.
beheftet sint Mcp. si. N. 118, 115.
sin. N. 103, 18. uuerdeat Bo. 5.
nuard. Mcp. uuurden. N. 19, 9.
UNBIHAFT, «ttbcMftet.
n.pl.n. unpihaftiu, vacantes. Gc 8. j9.
d.pl. unpibaften, vacantibus, Gc. 8. 9.
Compar. :
. unpihaftorun^ eq^pediiiores. Gc. 6.
BIHAFriDA,/.
n.pL pihaftida. Pa. \
pihaftilha. gL K. V, retkiacula.
piheftida; Prud. 1.)
behefieda des muotes^ affectio-
neg. Bo. 5.:
MÜOTBIHAFHDA, /.
[49*]
Digitized by
Google
751
HAB.
HAPPA— HEB.
752
g'pL dero miiotpehert'ed6n, €7j^c/io«
num. BcK 5.
BIHAFTARI, m.
n. s. peheftärc allero dero tinerlte
uuäs vuleanus'^nntlih'teil dero
uuerlte ist Ine f iut?). Mcp.
n.pL piheftara, aucapes. ^md, 1.
INßlHAFrJAN.
Inf. inpibeftan. Gk 1. > • 4.
iDpiheplitan. Gh. 3. ' '^
inpeheftan, iiir^ir^. Prud* 1. 4.
(sie) lupiheftent Sb. ^, mancipa-
inpihephten(^ic^.Bib.2./ rii/i/ (li-
umpiheftentf^tf/^r^.BibilJ 6r£im /o-
Aio^ hisj qitae agiographa hebraci
nominant/*
(er) inpihafta^ intexiüit. Ee.
p. /?. inpilicftit uuirdity ineeritur (embo-
lismus in martio mensej. Bed. 2.
• uuerda, ingeratiir» itc
ZASAMANAHAFIVAN, jttfammeii^eften.
////*. i^isamana heftin^ impedire fcatenis
virgulas). Phid« 1.
(ih) %\s9ini^u^\ieiio^fonnectam(gesta).
Mart.
(er) heftit zesamine, eopulat Org.
(er) zesaiuiae befte, copulet. Org. con*
j nectat. Bo. 5^ ^
(er) zisamaDehafta. Mi(>. ^^commi-
zisamanehaphta. BihA*2,] sU ('cum
nicanorej,
zasamana bafta, conserit (funale
ieociumj, VniA.\.
i (ate) zisamanehafiuD,commi5^^///3/(7^^a^-
/< iiiumj. MiJ;. nexiurant. Prud. 1.
zisamane haphtun, cammi^erunf,
Bib. l. 3.
. zisamanahaftun, ifnpediutti^ VA. V«
5S5. 5y3.
zisamaqalLapbtua^cojfaiii (^ci£/(> ani-
malia}. Prud. t. ^
ZASAMANA GÄHAFWAN. ^
Inf. sisavnanegiböftan^ committere^
VA. XU 69. •
. (cv) zisaraama (zisamane. D. IF. 336.)
gihaCtayComMiVi/. Sb.D. IL 336.
, (er) zesamine ge1>aCit siu» con/ansh'
set. Bo. 5. >
p^p* zisi^inana giheftit.«M^ilA nuir-
zisamani giheftit. Bib. 7. /dit,coi»-
zisamane gifaephtit. Bib.> seretar
1. 2. \(manus
zisamane gihefftit Sb. / mper
_ ' manum proximij.
zisamine geheftet nviSiBy alUgaba-
iur. Mq).
zesamine geheftet uuas, alliga-
batur. Mqp.
n. s.f. zisamane gihaftiu, commis-
#«. VA. HL 428.
ZISAlVtlNIHEFTÜNG, /., Sufammenjff*
t tili 9/ commisstira. D.
ZASAÄUNAGAHAFTIDA, /.
tt. s. zisamanagihepbtiday commissi-
y ra. Sb.
n.pL zesamenegöhcfteda^ nexumes.
Mqp.
cf.;^/. zisamanagihephtidnn.^ (ligna
M^. {adjconu
zisamancgihepbtidun.i niissu
Bib. 1. 2. ^ras (ae-
difidij'
ZUOHAFTJAN/ jtt^efff n.
(er) tai^a zuo bafta. Bo. 5.
(sie) zuobafdun, imposuerunt. D« IL 287.
. ZÜOGAHAFIJAN.
(er) liüogäbafta« adpIicavU. Em. 12.
p, p. zuogabcftit (ist), ad/ungitur (ca-
ptd). Da.
12.^. «.'ZUDgabafter, offixns fsi-
m$tro laterij. VA. X. 161
ÄAPP-A^/m J^ippt, falcasUrum.
h. s. bäppa. Hs. \ ^ ,
n.pl (oder n. *.?) happa, falcastra. Tr. ^
HABUer) ' 1,
HEB-. 8. HAB und HAF.
Digitized by VnOOQlC
753
HEBO—aÜBA.
HEBO, n. pr.
HEBING, 11. pr.
HÖBA, HUOBA (zu HAB? zu HAF? Cf.
auch HOF u. UOBak),/, Jjttbe, alts.h6va,
mansus. — Cf. hubarit, J^Q^ncr*
R. s. hoba, mansus. Sg. 184/ N* e. d.
huoba, mansus. Em. 31. 32. Wo. 232.
trad. fuld. ariola. Sg. 299.
huopa, mansus. Wn. 863«
h&ba, mansus. Mon. 2*
hubci mansus v. areola. IM.
houba, mansus. L. F. 1. ariola. L.
höba, mansus. Tr. P. 2. ariola. F. 2. nr-
vola. Wil. 232.
höbe, mansM. Wn. 460.
bauba» mansus. F. 1.
a.^.?huopay guipida, coloniam. Bib, 1. ist
Tielleicht uopa; s. jfxJj*
OBERHÜOBÜN, SELIHüOBA,KUNIGESHOBA,
Ortsn. CL die Zusammensetzung mit HOVA
in HOF.
WIDAMHÜOBA, f., ffitbem^ubei «Bibem^of.
d. s. uuidamhuopo. AL 1. Can.V
10. lt. Laddomum
uuidamhuopa. Sb. i primitiae.
widohouba. Can. 13. /
LEGARHÜOBA, f.
legirhuba. Sal. 3. ^
legrfhöba. SaL 6.[, absa.
le^:,rh&be Sal. 1.)
LANTHUOBA (lantuba. Sal. 1. lantuba. Sal
4.),/, ruricola. Sah 2. Ilieher? oder zu uo-
ban? s. AB*
REmHÜOBA. Ib. ) - ..^
HRElTlHÜOBA.Rd.i'-^-^"^^'''^-
HOBÜNNA, in: cum I hobunna, cum II hobun-
nis. Ec.fr. or. IL 883.— Auch hoba, oba
und hueba kommen als lat. Wörter in Ur-
kundep vor.
HÜBA,/., J5att6e, miira.
n. s. hüba. Mob. 2.. ) .
hübe. Wn. 460.1''"''"^;
a. s. hübe» ihyaram. Ild*
HUP— HABUH. 754
(SPANHARHÜBA, ealamistrmn. Eng. 2.)
HüßEL, J&ättbleiti/ mi/rjo/fl. Wn. 460.
BlHÜBÖN? oder bihuob6n? et hihuobida n.
bihuoblih in HAF. — Unser ^offen, an-
gels. hopiaq, sperare, hängt wohl hiemit nicht
zusammen.
PJHUPOTSIH, prominitse. Tg. 1. (In Schmelr
lers baier. Wörterbuch II. S. 142. steht pi-
huopot sih. promittit se; hat Seh melier
diese Glosse nicht aus. Docens Miscellan., wo
sie auch so gedruckt steht, sondern aus dem
Codex Tg. 1., so habe ich wohl bei dem Ab-
schreiben der Glossen in Tg. 1. einen Tehler
gemadit; Schmeller, dem der Codex Tg. 1*
zur Hand ist, muTs darüber entscheiden.)
HUPhalz s. HALZ.
/
HUPJNAVIA (J5)fibnatt), Ortsnameiv
HAÜBA s. HUOBA.
HIUPan s. HIUFan.
HOUBA s. HÖBA.
HUOBA s. HÖBA.
HABIH s. ABUH und HABÜH.
HABUH, m., ^atidlt, accipiter, angels. hafuc,
hafoc, nord. baukr (dän. bog). Zu ^^^B-?
cf. accipiter und nriltellat accepior mit acci-
pere [doch ist Potts und BenaryJs Hinweisung
auf sanskr. Äsu, celeriter und pat, pelere (in
compos. volare) in Erwägung zu ziehen};
. n. a. habub. Sg. 242. \
hapuh. Sg. 913. /
hapuch. Em. 24. K accipiter.
habich. Tr. Zf. 2. . \
habech. Wn. 460. Em. 31.'
haucy capus. Em. 2S. ^
d. s. habeche. Wm 2, 14. ^
a. s. hapoh. Ma. Bib. 1. ) . ..
Digitized by
Google
755
HEBAH-HAUBFL
HAUBIT.
756
ABUCHESCHEIT, Orisnsmen /trado bifangum,
(jni vocatur abnchescheit et a&iarnascheil^
ürk. y. 856.^
ANOTHAPÜH ,(ai|>otliapiich, anothh^puh,
anethapich), m., iknttnffatidft). U
haioar. 20.
ÜÜALHAPUH, m.^ herodius. A. (ualuc hac-
buc, herodianem. Sg. 913. uualuc haic*
fuch, turodianum. Pb.
GANSHAPÜH (canshapuh, ganshapich), m,
(®anJ^abtc(^t}y qui anseres capit. L.baioar.
20. (ct. angels. goshafnc)
HABUHSTANGA. HABIHTESBÜRG (J&ab«*
bürg)- Ortsnamen.
HEBAH a EBAE
HEBIG s. HAF.
HEBUHO?
hebuben vW aff^n, simias. Zt
HABIHT s, HABUa
KiHABXJHT s. ABLIH.
HABTJHNESSI s. HAB und ABUH.
HAUBIT, Fj., Jg^aupf, ^opf, golh, haubith,
angels. iseafud, beafod, heafed, heafde,
haefde, laU caput, griecii. x£(paXri (sanskr. ka-
päla, cranium).
Bedeutung und Gebrauch:
haupit^ Caput. K. 48. Sg. 913. C.
houbit unde iide^ caput et membra. N. 30, 1.
hoiibit unde lichamQ N. 74, 3.
baubitu pilosit» deroUatns. Re.
juuares boöbi-tÄS hur. T. 44, 21.
sie uu.egUun iro houbit O IV. 30, 7.
thes ht>ubites ramta. 0. IV. 17, 3.
niiniu unreht uberstigen min Iioubet, ra-
iio ist 4az boubet, dia uberuuant daz
nnr^ht in paradyso. N. 37, 5.
iro leid ijruuindet an iro houbet. N, 7, 17.
nu habet ej min houbet hn gesezzet ob«
allen minen fienden* N* 26, 6.
hnel baupites, testa. It.
zen honbiton saz. 0^ V. 7, 16.
zje kristes boubiton. O. V. S^ 21.
ioh manniliches houbit uuard ea tbar
gidruabit 0. I. 17, 31.
honpit, cnpitella, Bib. 7.
tes fÄr^t man darana in houbet, idmaxime
videtur optari, Bo. 5.
ein i odo ein houbit ni furferit fon the-
ro euu, apex. T. 25, 5.
ein houpit puohatapes, lofn. Em. 19.
föne diu mugen sie min Ahten, uuanda
ih noh dara ne eham, dara min houbet
chomen ist; so ib aber demo houbete
dara gefolgen^' so ne ist mir des furder
nebein sorga, daz n^ir ieman si tara.
N. 26, 6.
eiußdelis populus^ des houbet christus ist
N. 64, 5.
haubit allero eristanero. Frg, 43.
haubit tfiimdragcsimae. K. 41.
houbit alles gjuates. O. III. 24, 29.
houbet des scismatis. N. 54, 16.
in haubide dhes llbelles. Is. 4, 4.
houbit uuinkiles. T. 124.
haupit regionidnu Pa.
hanpit chuningo. gl. K.
kaupit miäiernm. gl. K.
houbete gentium. N. 17, 44.
Form und Flexion (s. auch die compos)i
n. 8, haubit K. 41. Frg. 43.
houbit T. 25, 79. 0. I. 17, 31. III. 24,
29. IV. 27, 20. V. 3, 9. 8, 15. Org. N.
30, 1. 74, 3.
haupit K. 48. C. Sg. 9l3.
houpit Em. 19. 33.
houbet Wm. IV. 5, 2, N. 7, 17. 26, 6.
37, 5. 23. 54, 16» 64, 5. Nh. Mcp. Org.
huobiL Nd. II.
huobet Wm. IIL 2, 6.
hoibet Wm. 2, 6. 5, 2.
haupt Da.
g. s. haubites. Frg. 43.
houbitcs. T. 44, 21. O. IV. 17, 3.
houbitis. N. 34, 1.
boubetis. N. 39, 13. 63, 3. Nd.
houbetes. N. 59, 9. 62, 10. 68, 5. Mcp.
Bo, 5.
Digitized by
Google
757
HAUßlT.
HAUßlT.
758
hnobitis. Nd. II.
haupites. R. Pa.
d. $. haubite; K. 7. 18.
haubide. b. 4; 4. 5, 2.
houbile. T. 30. 145. 208. 220. 0. V. 2, 10.
houbele. N. 17, 44. 26, 6. 117, 22. 132, 2.
Nh. Mq». Org; Bo. 5.
hoibetc. Wm. 2, 6. 5, 2.
b^bile. Wm. II. 5, 2.
hoptte. Ib.
a. a. haublt K. 15.
haupit Pa. gl. K.
houbit T. 35. 79. 124. 138. 155. 200.
Os. 8. O. I. 6, 14. ü. 6, 52. IV. II, ai.
22, 21. 27, 24. Nh. n,
houbet. Bo. 6. Mcp. N. 3, 4. 7, 17. 20,
4. 21, 8. 26, 6. 37, 5. 65, 6. 67, 22.
hoibet Wm. 4, 4.
/n«#r. hanbitu. Re.
n.pl. houpit Bib. 7.
g.pl. haupito. Pa. gl. K.
top it. gl. K.
d.pl houbiton (im Sinn des Singulars). 0. V.
' 7, 16. 8, 17. 21.
o./i/. haubit K. 7.
houbit. O. IV. 30, 7. (oder sing.?)
houbet Bo. 5. N. 65, 11. 108^25. 109,6.
BRÜNHOUBITÜM, Ortsnamen.
HAUßlTWAGOT.
HAÜBITLACHAN.
HAUBIlXOa
IIAÜBITLÖS.
HAÜBITMAN.
HAÜBITPOLSTAR.
HAÜBITBANT, HAUBITBENTIL.
HAÜBlTßARI.
HAÜßlTBüRG.
HAÜBITFÜLWI
HAÜBITGELT.
HAÜBITKIBILLA.
HAÜßlTTUOH.
HAÜBFIDWAHrL.
HAÜBITSÜINTA.
HAUBITSCÜLD, GAHAÜBITSCÜLÜIGAN,
IIAUßlTSCIULLIN.
HAUBlTSClMO.
HAÜBITSiCAZ.
HAÜBTTSTETf.
HAUBITSTEIN.
H\UBITZIERIÜÄ.
HAÜBlTOAKr.
haupitiiaft, capitoUum {es AeiA capkitbim).
Pa. gl. K,
baupitbaftsun'te, mahßcium. Pa. faciaus.
gl. K.
HAUßmiAFTi, f.
«. .f. houbelb»rti, apex (lucisj. Mcp. 70.
c/. ^..bs^ubcthariir
diiiero houbetharti, auctoritati.
Bo. &.
ze büubetbafti nnerenncs, ma-
crimam manendi cattsam, Bo. 5.
HAÜßlTHAFTlG.
die hoMbilbaftfgen sunda. Ho.
KAHÖÜPITHAFTOT (werden), recapitulen-
für. Em. 11».
MANAHVUßlT, n., mannphtm.
manahuiipit, mnnclpium. Gd.
nianahuubit (Ihaz uuir manahoubit zi
Ihincn ain gifuagit). O. II. 24,39. [tbea
(sun) gab er (got) ana uuanka bi un-
sih muadunscalka tbaz sin lioba hou-
bit bi unsib manahoubit]. O. II. 6, 52.
(ni mag thar manahoubit helfan be-
reren uuiht). O. V. 19, 47.
manohoubit 0. II. 6, 52. cod. P.
manohobit O. II, 6, 52. cod. V.
CHÖFlIANAHÖßET, emptUius. Le. %
MANAIIAÜBITÖN, mmcipare.
Inf. nvanahaupiten (es steht manahaw-
pil), mancifHire. gl. K.
p. a. manabaupitondi. gl, K.\,mancipan.
manahaupitonti, Ka. Sditm, man'
tripaiiJo.
(ÜOREHOÜÜET, »., a)ortierMu»(, sinciput.
Id.)
PLUOGES HAUBIT, «., buns.
n. s. phlugishobit Tr.
phlugeshoupit. Em. 31.
phlßgeshdbet. Wn. 460 J, fwrh.
tluggishonbit F. 1. 2.
(plugeshouuet Id.)
a. t. fluogeshonpit Wn. 33ä5.)
fluogashoupit Pr. i V *"'"""*
Digitized by
Google
759 HUOBIDA— HABUL.
flßgishoiblt, hurim. VG. 2. I.
CÜLHÖBIT (Fisch), goblo. Tr. £cf. Äaulbor«,
ÄuHJ>»rfd) und culhouuet (slcj, capedo,
orbis. Id.]
HAILHOUBET. Wn. 460.), J&eil^aupf (PflO>
HEILHÖßlTO. Tr. Hs. \yrmiiulactUa,yrmin-
nEIilOBETA. Enal 31. )dactilica,nirmtndac-
tila.
HÜNTHAUmT, HUNTHAUerrO, JEltttibMupf,
JS>uiib4{opff cynocfphalus.
n. s. hunthoubet L, . cenocephalus.
hunthöbelc. Wn. 232.J' '^
hunlboubito, zmbzephalus. Sg. 299.
ctnozefano, F.
hunthoubto, cynocephali Em. 24.
g. s. od. n.pl. bunlbobiti, cenocephali. Tr.
huntboupitin. Em- 31. ) . ,.
huntbopUon.Wn.SöS.!''^'''"'^'"^'^"
TUTTElNHAUßlT (»r ujlwat jt), papillae.
Sg. 913.
DRIHOUBITI (es steht nur houbiti), brti^aup»
ii^i iriceps, tergeminus (cerbenu). Bo. 2.
ZWUIAUBIT, 3»<i^««P^i iwel^auptig, biceps.
xuihaupito, biceps. R.
der zuih^ubito (Janas), utraque effigie:
RIcp. 5.
ein zuihoubet^r uuurm, geminns. Mcp. 68,
HAUßlTOHT.
houbet des houbetahtcn, capitalis. Org.
HOUPITU. Em. 6. \, J&äuptlelii, Äopl»
HOUPrriLl. Me. Bib. LUclI, capitella (ander
HOUBITLIN. Bib. 5. ) Säule).
HAUßlTJAN, HAUBITÖN, ent^Mpteti/ decol-
lare.
(Inf. houbeten. D. III. 97 J
' ARHAUBITÖN, «nf^aupfen.
ih arhoubitota, decoUavi. T. 79.
FARHAUBITÖN, «nt^aupttn.
(er) forhoubitota, decollavit, T. 79»
BiHUOBlDA s. HAF,
HABAL6N s, HAB,
HABOLÄ, jpatttl, Flufse. Cf. HAVEIXA
KABUL, Ortsnamen,
HUBEL— HEBRAISC 760
HUBEL s. HUMBAL.
HOBEL s. HÜBA.
HABIN s. HAFAN.
hebinan s. HAB.
HOBLTNNA s. UÖBA.
/
HABARO, m., ^ü^ix, avetut [nord. hafrar
(plur.J].
n. s. habato. Sg. 184.
haparo. Fr. t.
habere. Em. 31. F. 2. D. E 334.
habiro. Em. 32.
habro. D. II. 334.
haber. Wo. 232. 460.
(/.p/. haparun, avenis. VG. I. 226.
WILTIIABERO, in., avena. t. 2.
HABERNEZIL. *
HABERSCRECHO.
HEBER ,s. EBUR.
HEBERA s. HEUARA.
HIBERNIA insula, J£>i6<riuen, ^rUiib. TA.
((oue|}t>/oc PloL tsQW^. Slrabo,)
HAUFf s. HAUBir
HABRO s. HABARO.
HEBRAISC, ^tbtiifd), hebrnicus.
n. s. m. hebreiskiu diet Mos.
d* s. m. bebreisk^me site. p. HL 87.
d. s. n. hebrseischen chiecribe. b. 6.
a* s. m. hjebreisken ambtinan. D. HI. 95^
' n.pLf- die ebreisken frouwen. Mq».
d, pL hebreistum, ebreis. Frg, 39.
ebreisken chinden. Nof.
in ebreiscoQ. T. 88. \
T ebraisgon. T. 204, 2.[, bebrai€M.
I- ebreisgon. T. 198, ?.*
HAG.
Digitized by
Google
761
HAG.
Hiluvl'» -r- Gebort aoch kaga (m hagastatt,
hagabart), hega (in hegadmos), hugan
hiehcr?
HAGAN, (egen {et ältoofd' haga, concinnare,
ördifiare^ bagr; dexier, ariificiosus , utilis,
hegna, coercere^ circumseplre).
p, p. keiiagin uuirt, nutritur (silva). Hör.
UMfilHAGAN (oder umbihagjan?)> um«
Regelt.
(sie) umbebagent» vallabuni. Hd.
HAGJAN, ^fgeit.
GAHAGJAN.
[gehaien (hieber?): ius aistodtae, ,qfiod
vulgo dicitur gehaien. MB. lll. 172-3
%t geheienne(hieher?)sinen scaz(prae'
sidio quo iueniur). Bo* 5.
UMBIBIHAGJAN, um^esen.
p. p. umpipihekity circumsepius. R.
UNTARHAGJAN.
* p. p* untarhekity v.y untarzunit, inter*
septa. R.
WISEHEIO, praturarius. F. 2. hiehcr?
HAC (J5>afl)f urbs. gl. K. Cf. angels. haga,
haegy ageUuluSf mansus, villa, haeg, hegge,
hege (mittellat haga, haia, häio)j sepes^
septunif nord. haga, hagi^ ager pascuus;
auch ha ja in: mandamus ut quicunque istis
iemporibus castella etfirmitates et hajas sine
nostro verbo fecerunt^ kalendis au^usti to-
tes firmitates disfactas habeant^ Capit. Ca-
roli calvi? 8. auch 4>at/ @e^at in Scbmel-
Icrs baier. Wörterbuch.
GAHAG- [®e^egc; cf. auch J£)ain| oder ist
dieses fanum? (cf. hanula^ parva delubra,
quasi fanula. Festu$.); s, auch ^tf^ax in
Schmellers balcr.^ Wörterbuch].
de gahago [i;ar. gahagio, gaio; hiernach
ist gal. (D. IL 358.) und galo (coicav.),
Silva regis, zu erklären] regis, li* Roth.
324. 325.
de luco vel quacuAque kaheio. £. baioar^
21, 6.
ius cusiodiae, qnod vulgo dicitur gehttieq*
MB. Hieher?
HEGI?
terra hunorum novem ciraitis cingebatur —
IV.
HAGA-STALT—HAK 762
novem hegin muniebatur. Pertz. mon.
IL 748. .
TÄORHAGE, Ortsnamen. Hieher?
HEGIBAa Ortsnamen, »eher?
• ^VSSjX^k^calämum^hamitiu Prud. 1. Hieber?
HEGGA? ^ecfe? Hieher?
heggo, vallo. SL
HECGEPUGI? Hieher?
HEGETÜBA. Hieher?
HEGGELOa
HEGGEHOL,
HECKEMÜRE. Hieher?
HliIGISTERZ {sepicecula (Vogel) M.
HEGINGAS. Ortenameit Hieher?
.HEGU.0 (J&eflel), «. pr. Hieher?
HEGIUNGA. OrUaamen. Hieher?
HEGERI, n. pr. Hieher?
HAGA^STALT^J&aöe(lDl|;an^.harg.steaId,
coelebij virgo; tyro (ut ephebo hirciialh, svi|-
ce geongumhaegstealde. Mont. 402.^. -^
. haistaldi, hastaldi, qui non ienent a curia
hereditatem. Rpu
faagustalt^ coelebs. R. mercenaiius. Em. 29.
hagustalt liip, celebem vitam. R,
hagastalt Bib. 1. 2 >
hagastolt. Ib. Rd. (' «*'''^«»«"«^'
agastnlt, proselitus. Sg. 292^
HAGADEO, n. pr. Hieher?
HAHAdorf, hahahüsir ist wohl AHADOBF
AHAHUSIR.
HAGE-BART, ». schaeme, larva. Hi.
HAHO, carpentns? Tg, 1.
HAK.
HAKJAN, ^acfen; (le^en, Wßeii.
(er) hekchit: (hart er in hekchit Mos.)
hecchet; der (wurni) dasp ros an
den huftheccbet. Mos.
* (er) hechc. MA. 3. Bib, \. % .
hecche, Bib, 2, [' '"^'•^^^^•
GAHAKJAN,
(W* gehecchen, ({e^en. D. HI. 52.^
[50]
Digitizedby VnOOQlC
763
HAK
HAH
764
^ cussi.
p.p. gÄhAcU
/i, s. m. gihacler. Ma. Bib. 1.6.\ , per^
gehakter. Bib. 4. vcf^ssns
kihactir. Bib. 6. \ (von
kihactar. Bib. 6. 7 der
Schlange)* * ^
der gihaete hu f. Most
d. s. m. gihactemo^^^^ti^^o (von der
Schlange). Mcr. Bib. 1. 2. 5.
n. pL m. gihacta (es steht gi-
bacla). A*.*
kihagta. Ist
gihahclö. BRj. 12.
kihabcte. Bib. 9.
[gehekcJbel: er (tiurel) bat ans töI lä-
get, an die uersene gehekchet. D.
III. 53]
HAKO, HAKKO,jii. (hicher?), J&afen, J&affCi
cf. nord. haki^ uncus, quo sera exciptiur^
dum clauditrir^ angels. haeca, pessuius.
ni s, haco, uncinus. Bib. 1. 2.
,hacco, uncißus. NU. -3% rasier. M. 33.
Ph. 1. 2. Gehört hieher auch hacco
mit diu 'man uspunna uuintit, pH-
lamine. Ib. Rd.?
h a k k o , fiircn. Mon. 2.
hago, uncinus'. Bib.
^^ggOj furca. F. I. 2. Em. 32.
hacca, uncinus. Bib. 6.
d. s. hacken, aculeo (mortisj. Wb.
a. s. hacun. Bib. 1. 2.\
haccun. MA. 3. f ...
1 L T^«i m )v.^ Stil, uncmnm.
bacchun. Bib. 7.1
haccen. Bib. 5. ^
d.pL (^hAckun D. III. 85)
a.pL hacun, vaiilla (et undnos). Rb.
haccun, chraphun, uncinos, \h. Rd.
Gehört auch
haken (Jg)a(f eil), calces. Wn 460.
hieher?
AÜARHACCO (v. auarah/ Sb. M/i.j . ^//r«-//-
AUARHACO. Bib. 7. j ^//V/m
Cqnodin rusun piscest^net); cf. 2Iber{)agfeii
in Schmellers baier Wörterbuch 11. lf>4.
rf. ^. auerhackcn, nruleo (peccaiij. Wb.
HAKI, cbramph, aduucns. D.
HACHELE, •&< c^cl, ^p/«€ic/«/ii. Wn. 460. (Hieher?)
jLLrxJLl«- «SoIIle es ans skr.^h^, des^rere^ ent-
standen se)'B? oder mit han, pccldere, zusam-
menhängen? Vielleicht ist auch sajj, adAaererCf
zur Verglelchung tu ziehen*'
H4HAN, goth. hahan, ^a^en; langen^ ^cnf en,
Siispendere, crucifigere.
Bedeutung und Gebrauch:
hiench, figo (saHnm postibusj. VA. IIL 287.
haben, suspendunt (oscilla ex alta pinuj.
VG n. 389-
iuuueran cuning hahu? regefh vestmm cru-
rifigam? T. 198, 4.
habet inan, cracifigite. T. 197, 5.
Mit ana:
(er heizzct dich an den galgenhahen.
D. lU. 97.)
Mit in:
in cruzi man then habe. O. IV. 23, 27.
Mit üfan:
mib scal man^ quad, gifahan^ ufan
kruzi hahan. 0. IIL l3, 5.
Form und Ffexion. Dns praet. und p. p.
iwird von der Nebcnwurzel HANG gc-
bildetj die auch den Ableitungen (hang-
'jan, hang-dn etc.) zum Grunde liegt,
an.^ der sich aber kein starkes prae§. ent-
wickelt hat (Grimms Aufstellung eines
praes. hanku ist unriehlig.)
Inf. hahan. 0. III. 13, 5.
<ih) hahu T. 198, 4.
(ir) habet T; 141. Frg. 2.^
(sie) haben (sie). VG, It 389.
(ih) habe. O. IV. 24, 18.
(er) habe. O. IV. 23, 27. T; 199, 9. 10.
(ih) hiench. VA. llf. 287.
(sie)hiengiB. T. 200, 4.
iwp. s. hah. T. 197, 4. 198, 3. 199, 9.'
hä. N. 17, 48. 21, 14. 34, 21. 46, 1.
häe. N. 7, 15. 56, 5. 57, 7.
/mj9.p/. habet T. 197, 5.
hahent N. 21, 14.
GAHAHAN kommt nicht vor; nur das praet.
gabiang und/?./?, gahangan.
(er) gihiang:
tho uuard sar firbrochan tha z
gotes huses lachan.
Digitized by
Google
765
HAU.
HAH.
766
thaz matk .i^i thiu ia thar gi-
hiang, thiu zerubim untar«*
fiaug. O. IV. 33^34.
p^p.n.s.m. gehangenir. Ct86.|an daz
. . gibangcnir. Ns. IL'chruci.
ANAIIANGAN, p. p^ angt^ängt
ana si hangan (quirnstein in sinan
hals). T. 94.
UNTARHANGAN, ;^. p.
untarbangana, snbßxa. Prud. 1.
ARHAHAN, er^fingen.
Inf. zi irbalbanne, cr//ci/%^^. T. 197,8.
(er) irhahe:
.80 .limphii thaz main fahe ioh
hoho nan irhahe, :
zirsulichera uttisun then sei-
hon mennisgensub.O.n. 12,67.
(er) irhiang:
80 moyses in zi thiu gifian^,
jthaz er thia natarun irhiang.
O. II. 12, 63.
erhieng sih mit Strien, laqueo
se suspendii. T. 193, 3.
(sie) arhiengun inan, crucijixerunt, T.
225, 2.
erhiengun inan. T. 203, 1.
(er) irhiangi:
thaz man nan gifiangi in krnzi
nan ixhiangi. O. V. 15, 46.
(sie) irhiengin, <TfM:i/?a:m^n#« N. 67, 5.
p.p. arhangan ist T. 217, 5. nuerdan.
T. 218, 4. unirdit T. 112. uuard.
T. 213, 1. Em. 33.
irhangan:
unanta sah gifangan ioh druh-
tin ira irhangan. O.IV. 33, 13.
erhangan uuas. T. 204, 2. 211, 2.
uuarun.T. 205,1. uuarlT. 199,13.
uuerde. T. 153* 2. •
irhangen uuard. N. 83^ 1.
19. $. nr. 'd«r irhangeno, crucißxus*
N. 57, 7;
71. pL m. arhangane, suspensiv R.
Em. 29.
BmiHAN, Bf^angcn.
imp. s. (pehach mir die ehemenaten
al. D. ni. 106.)
7?*^piliaBg^n (si)^ ambiatur (iinilnna^
bulisj. Gc 4,
ZUOGAHATVGAN, p. p., jUBcl^angt; angei
n.a.s.n. zuakihanganaz. Ib. }, adperi-
znagibanganaz. Rd.i sum.
n.pl.m. zogahanganc. R. Ra. \, ad-
zoacabangane. Pa ^.]i.\pensi.
HÄJVGJAN, HENGJAN, angels. hangjan,
nord. hengia, ^aitgen^ i^twltn (schon in
Notkers Schriften benebeln, stispendere, von
he n gen, concedere, gewöhnlich unterschie-
den), Sßspendere, und g^Hnftt«/ ttlaubttii
nachgeben; concedere.
Bedeutung und Gebrauch: .
1. suspendere.
henche in, crucißge, N. 108, 3.-
in an daz chruze henchen. Bo. 5.
uuir bangtod unsere organa uffen
die feleuua, st^jfpendimus. N. 136,2.
er buncta iz (suert) temo nber hou-
bet. Bo. 5,
2. cönced^re, permttere^ consentire, pati, pa-
rere, seqriL
alle these liuti giloubent io j,i noti
ni si oba uuir biginnen, th0z sus-
lih noir ni beugen. O. HI. ?5, 10.
ein herodes uuolta in sUb^n, ande-
rer hangta iz. N. 2. 2.
ioh iz got ni hengit 0. IL 23, 19.
oba iaman thes biginne, thaz er iz
in ni beuge,
saget thio thurfti imo in unar, so
lazit er iz uuesan sar. O. IV. 4, 11.
thaz uuarf er allaz sarinhouf, thaz
sie firmidin thar then kouf,
thiu scaf ioh tbiu rindir, ni hangta
er in iz furdir. 0. II. 11, 16.
ii imo henigen, /lor^^. Bo. 5.
hau c tun, parent (cni armentaj. VA.
VII. 485.
nieo oub ir sundig ne sint bengendo
unde ne folgent in nieht des, daz-.
N. 81, 4.
Christas machoii sie deos, übe sie
imo hangtin^ N. 9, 2t.
Digitized by
Google
/^
767
HAH.
msi
768
dien Iiengenäoi ifwibtu eameniiendo.
Bo. 5.
hengendo dien reiten, moderandis
quadrigis, po. 5.
er cbam an den breiten uueg, ter
ze hello gat, unde stuont dar ana,
uuanda er hangta sinero gelusti^
hengendo stuont er. N. 1, 1.
betige, cedai (mens dolisj. H. 4. ,
henge edbo farstande, seniialvel in-
telllgat Wo. 2.
IVGt daz und conf.
natura ne beuget nieht (respuil) taz
shi sih mareuuen (lunganinrj, Bo.5.
ne hengcnt niebt f>^7^ijf£//i(^, taz man->
zebreche. Be. 5. t
er hangta unseren /7fr^^c«Mrf6fi.f, daz
sie unsib gefiengin. N. 123, 6.
daz er ne banehti, daz er sie nah
iro seutden ferlure. N. 105, 2;i.
ginadaz tbini nibangti, tbaz tod uns
8tt8 io giangtj. O. IIL 24, 14.
in selben tbaz ni bangtin, tbaz si-
mo io {luuanktin. O. IV. 13, &1.
nu ne benge, daz iz so fare. N. 34, 19.
ae henge in, daz sie langorgra^an-
t€s sin. IN. 56, 6. ^
dien nehengei daz sie becheren-.
N. 118, 121.
Mit Infiniti?:
ttuili du mir beugen, paterüne, be-
greifon-. Bo. 5.
henge, ferror stadon uz. Bo. 5.
Mit za und Infinitiv:
iuuueren ubelen uuillon beugen ib
iu ze skeineue uuider iro. Wm«
4, 16.
not ne beuget it imo ze skeffenne.
Org,
unrebten uueg ne hanctost du uns
ze ganne. N. 59, 3-
du bangtost mir sie (uaega) ze gan«
ne. N. 13S, 3.
Form und Flexion:
Infn henchen. Bo. 5.
bengen. Bo. 5,
(ib) bengon (bengen) Wm. 4, 16.
• <^r) hcngit. O. IL 23, 19.
henget Org:- Bo. 5.
(sie) beoLgenf. Ba^ 5.
(er) henge. H 4? Wo. 2. O. IV. 4, 11.
Bo. 5. .
(wir) bengen O. HI. 25, 10.
(du) hanctost N. 59, 3.
bangtost. N. 138, 2. ,
(er) hangta. N. 1^ 1. 2, 2. 123, 6. O. IL
11, 16.
bauGta. Bo. 5. O. IL 11, 16. cod. F.
hanct (iz>. N. IL
(wir) banglon. N. 136, 2.
(sie) hanctnn. VA. VIL 4S5.
(er) hangtt. U. IU. 24, 14.
hancti. O. JH. 24, 14.^d. F.
hanchtL N. 105, 23.
(sie) hangtin. 0. IV. 13, 51. N. 9, 2L
banctin. O. IV. 13, 51. cod. F. N. IL
imp.g. henge N. 34, 19. 56, 6. 118, 121.
beuche. JS. 108, 3.
p.a. hengendo. N. 1, 1. 81, 4. Bo. 5.
hengento. N. II.
GAHAi\GJAN,GAH£NGJAN,ge^Sn8en, nurin
der Bedeultng von consent ire, concedere.
Bedeutung und Gebraudi:
kibenkantan bcit, coasentieniem per-
sonam. K. 64.
kibenkit, consentit. gL K. K. 58.
cabangit, conseniii. Pa^ gl. K.
kihenkames, consentiamns. K. 40*
gibancti, concesserim. Sah 2.
gihancta, concesserinu Bo. 1. 3. Prud. 1.
gibancta, annnit. Prud. 1.
gibangendo, adsentator. Pa.
kalrettgaoto, permittendo. Gc S.
after imo gengit, oba man thiz gi-
. liengit,
bi ein^ra stullu thisu uuorolt ellu.
O. IV. 4, 75.
firsagen ib iz, qu»d er, fram ouh
io ni meg iz uuerdan,
theiz io zi ibiu gigange, tbeih tbio-
nost tbir gibenge. O. IV. 11, 30.
so ib iz anderemo gibanctL Co. 3*
Ibaa uttir tbes biginnen, uuir ho-
nida gihengen. O. HI. 19, 7.
Qigitized by
Google
769
UAE
HAH.
770
do er in solih gehahgta. N. 77, 65*
gihengita themo uDrehte, amsenserat.
T. 212, 3.
(mit allen die imc gehengen. D. IIL41.)
gehancta sinero kelusta. N. IL
manag leid er thulta, unz tbaz tho
got gihangta. OL 41.
tbaz got io thazgihenge, thazin the-
mo riebe ian^an aar iraiacbe. O. V.
23, 249.
8o uuaz 80 ib unrebdes gibancdl Co. 3.
. ib uuirdo bigibtig, thea ib unrebtes
gihancti. Co
Form und Flexion:
(er) cahangit Pa. gL K.
gibengit. Ra. O. IV. 4, 75-
kibenkit. K. 58. gL K.
(ib) gibenge. O. IV. 11, 30.
(er) gibenge. O. V. 23, 249.
kabenge? (es steht kalienne). H.16.
(wir) kibenkames. K. 40.
gihengen. O. HL 19, 7.
(ib) gibancta. Bo. 1. 3. Prud. i.
(er) gibangta. OL 41.
gihengita. T. 212, 3.
gibancta. Prud. 1.
gehancta. N.IL
gebangta. N. 77, 65.
(ib) gihancti. Co. 1. 3. SaL 2.
gibancdi. Co. 3.
p. a. gibangando. gL K.
gibangendo. Pa.
kahenganto.|g^g
gibenganto..)
a.s.m. kibcnkantan. K. 64.
UNGIHENGENTER, disseniiens. Bib. !•
ANÄ.GAHANGJAN (nurim;?ra^/.), an^SuflCtt.
anagibancti, snffigeret. £c.
AZIIANGJAN.
azbenket, adpendit. R.
FARHANGJAN, FARHENGJAN, ücr^Snacti,
concedere.
(du) ferbengest: nob so filo ne fer-
bengest du miaen fienden an
mir. N. 68, 7.
(ib) firbancte, eonsensL Can. 13:
p. a. a. s. m. ferbengenten, cedentem^ N.
98, 9.
p.p. ferhenget uuerde, liceat* Bo. 5.
ZÜOHANGJAN.
(er) zoabengit, adpendit. Ra.
p.a. zobangendu Pa« w adpendit (ae*
zobankendL gL K.) stimatj.
ZUOGAHANGJAN.
zuakibenkit, a£/^«i}/uz/iir. K. 60.
zuakihencante uuarun, adsensi sunt.
Rh.
MISSAHANGJAN, dissmiire.
ni missahencant, non dissentümi. Rh.
HANGEN, angels. bangan, nord. hanga, ^an«
QiXii pendere^ haerere.
Bedeutung und Gebraudi:
pendere. Prud. 1. H. 22. gL K.
bangen in cruce. N. 21, 8.
seilte bangent an dero uuere. Wm.4, 4.
des obe houbete bang^nten suertes.
Bo. 5.
hangen, pendere (in arbitrio). K. 65.
in thesen zuein bibotun al tbiu euua
banget,./?^!/^/. T. 128.
bange, pcndcat (oraiioj. Is. 2«
Form und Flexion:
Inf. hangin. N. 21, 8. K. 65.
bangan. Prud. 1.
(er) hanget O.IV. 30, 13. T. 128. Wm.4,4.
bangeet K. 3/
(sie) bangent. H. 22. N. 136, 2. Wm. 4, 4.
(er) hange. Is. 2.
(ib) hangeta. N. 16, 11.
(er) hangeta. O. IV. 31, 1.
(sie) bangetun. T. 205, 4.
p.a. bangend o. N. 87, 10. 108, 25.
hanckendi. gL K.
//. s. m. bangenter. O. IV. 32, 11.
^.^. in. n. hanginten. Bo. 5.
i/.^.m./». hangentemo. Nd. IL
a. s. m. hangen ten. N. 108, 25.
FURUIANGfeN, öorfranflen.
p.a. uurhangende, propendentes. Hd.
FRAMIANGto.
/i. a. frambengentiu lilia. ), repandi
frambengentera lilium.i Ulii. Rd.
Digitized by
Google
771
HAH.
HACHA— HÖa
772
NlDARHANGtN, nlbcr^angen.
p, a. niderhangcnda, ^fi6/7a:a. D. 11.314.
nidechang^ndez houhe\^prona fa-
des, ßo. 5.
dsS.m.n. niderhangantemo, pen-
dula (pnllio). MarL
g.pL niderhangenton. Mcp.
ÜMBIHANG, m., w., Umgang, Sor^ang, 3«!^-
n. s. umbahdnc, coriina, Unia. £au 31.
uroblbanc, cortinum. Gc 7. cortina.
Em. 31. F. 2.
umpibanc, cortina Wd. 863.
u m b i h a n g, cortina. Zf. 1 . ///i/a. Sg. 1 84.
umbebancb, cortina. Wn. 460. cu^
leum. Wn. 460.
g. s. umbefaanges, pegmatis. D. ü. 327.
a. 5. (umbebanc: do gieng er in siner
tohter uiubcbanc* D. HL 82.)
n.o.;^/. umbihanc Bib. 5. 6. \
umpihanc Mx. Sb. Bib. 5. ]
unpihanc. Blb. 8. Lauleo, ve*
umpibanch. Bib. 1. 2. Mi{;.f la, vela*
umbehanc F. 2. L. Tr. Vm/zia, cor-
umbbanch. Bib. 4. itinas, ten-
umbihancha. D. IL 322. 1 toria.
umbancha (sie). £b. |
umb^hange. Tr. Bib. 13. '
ÜBERHANG, aulea. F.
PÜSANHANC, Ortenamen; hieher? oder aus PU-
SANWANG?
HANCWIN, I». pr. Hieher?
HENGILACHAN.
IIENGILBAUM.
HANGILLA, steht bei alllgaturis in Sg.292. (Pt)
NIDARHAINGIG Ist dieses Wort aus
nidarhangagiu, deflua (cesariesJ.VtnA. 1.
znfolgem; oder ist nidarhangentiu anniesen?
GAHENGIG, ^e^angig; consentiens.
kehengic, consentiens. TU. 68, 11.
kahorich enti kahengig. Ef.
uuis gihengig thinerao uuldarunotten,
consentiens. T. 27, 2.
gihengig uuerde, connivens. Mcp.
GAHANGIDA,^/., comensio.
n. s. kahangida. Pa* \
kibenkida. Ra. >, consensto.
kibenkitha. gL K.)
Icahenkida, €ti7iMik«i>. B.
gihengida» consenms. A.
gebengida, assentatio. VS. Sg. 292.
d* s. kabenkidu. Rh. )
k. 1 1 . j wr ^ , } 9 consemu.
ihenkida. K. 61.P
a. «. kehengida, consensunu K. 64.
ÜFHENGIDA, f.
a^pL? uthcngidsLy su^^endia (crueis Je-
. rens). IL 10*
ERHENGIDA, f., suspendium. Bib. 1. 2.
FARHENGIDA^ /., consensus.
17. s. ferhengeda, conibentia. Sg. 183.
a. s. f erben gede, consensum. Can. 13.
HAHALA. L.
HAHELA. Fr.
,/., ^a^I (wo-
ran der Kessel,
HAHILA. Hs. Mon. 1. Sal. 2. S./über dem Feuer
hängt), crama- '
atla. — Sollte
ihahalaii./7/.von
) einem subst. m.
hahal seyn?
HAHEL. Tr Wn. 460.
KALA. Wn. 863. 3355. Em. 31.
Sal. 1. 4.
IIAAL. Sg. 184.
HAHLA. C.
HACHA, Waldnamen.
HEGAdrüos s. DRÖS.
HEGawja, Ortsnamen.
HEGI s, HAG.
HEGGA s. HAG.
hekjan s. hak.
HÖH s. HA. 1.
HÖH (cf. HAF), ^od)f goth. hauh, angeb.
heah> hieb, nord. hä^ altus.
Bedeutung und Gebrauch:
altus. Pa. Ra. gl. K. Bo. 5. N. 92, 4. Sg. 913.
H. 6. Gc 3.
excelsus. Pa. gl. K. N. 98, 2. H. 14.
celsus. gl. ü. Pa. Ra. Mcp. Bo. 5.
excellens. Ja.
supinus. Mt]. Bib. 1. 2. 7.
Digitized by
Google
775
BÖiBL
HÖH.
774
suBlimis. Hb. H. 20.
editus. AbrL
clivostis. D. U. 336.
hob irbaret. Na.
aether hobera ist tanne aer* Mcp.
bobira, superiora. Gc 1.
jbobisto, excelsus. b. 5, 4.
bobesto, aliissimus. N« 17, 14.
fona bimilo bobistin, a swnmts coelqrum.
Frg. 25.
uuirt hob, exaltare. N. 7, 7.
bober in bimilon. O. IL 21, 28.
bober oba mannon suebeta ia tben un-
don. Ob. 63.
bohen getela ib den irnueleten, exaltavL
N. 88, 20.
in den beb in, in excelsis. Nb. IL
er ist bobor danne dokeiniu corpora» N.
114, 3.
hober Urri. Sg. 243.
bobesten cedrL N. 28, 5.
deiro bobeston boumo. Mcp;
hoher stein. M. 60, 3.
honn uuarta, syonis, N. 52, 7.
hohemo nolle. O. IL 17, 14.
die bohun' vcrri, /iig-a. Prad. 1. .
boban berg. T. 15, 5.
boin berg, fybanum. N. 71, 16.
in bobera taualun, in alto axe. Rb.
bobez lant, excelsam ierram^ Md. 13.
boba geruste. Bo. 5. •
stati boberu, exceho loco. gL K.
hohen muron. O. IV. 5, 37.
baobosta zimprida, summa aedificia. Ra.
hoho gizinipri, pergama^ TA. 33.
hohes sizzes, altae sedisi H. 6.
hohistom salidhom. Is. 5, 7.
hohemo chuning stuole. Mcp.
hohaz, arduus (equus). VG. IL 145.
hoero kiuuabste, procerae staturae* Bib. 9.
hoher buat, iyara. Bb.
hohaz kerzistaL 0. IL 17, 18.
hohen himelcn. N. 112, 5.
die hohen Sternen. Mcp. .
hohaz bimilricbi. 0 IL 16, 3.
h o i r o , praestantior. Ic.
du boba chraft, vis celsa. Mcp.
hohnn giburt 0. HL 19, 22.
hoben dingin. N. 118, 2&
hob sint tbiu sinu tbing ellu. OL 12.
thaz mit mannön hob ist T. 106*
die hobon maie^latem. Wm. 2, 9.
so hob ist gomabeit sin. O. L 27, 57.
hobun uuirdi. O. I. 8, 14.
tbie hobun guallichi. O. V. 20, 82.
hob namo, excelsus. Ne.
boba era. O. I. 5, 27.
hoben eregrebtin. O. IV. 1, 52.
hober geuualt Nd. IL
hohen mahtin. 0. IL 14, 71.
hoba lera. O. IIL 20, 182.
hoba guati. 0. IV. 11, 18.
tbie hobun giziti. O. IV. 8^ 1. .
hoba pismer^ inproperiunu gL K. Hieber?
hoiu kalauba, alta ßdes, H. 6. > ^ ■>
mit iro hoben sinne. Mcp.
hohaz sang. 0. IV. 4, 41.
file hob über alle heiligen. N. 96, 6.
du hoher trubtin, excetse. H. 14.
trübten ist hober über alle diete, ^xcel-
sus. N. 112, 4.
der hoho got. N. 45, 3.
daz du der file hoho got pist über alle
terrenos. N. 96, 9.
hobosto, summus, gL K«
h^han gomon. 0. V. 25, 75.
tbie hobun allfatera. 0. L 3, 25.
tbie hobun gotes- thegana. O.. III. -^7, 51»*
tbie bohostun bisgofa. T* 225, 2.
an bobero stimmo. N.- 97, 5.
eines toni höher. Mn.
diu bohesta unarba (dero lira). Nu.
Form und Flexion:
hob. gl. K. 0. N. Bo. 5.
haob. Pa. R.
hoch. Wm.
hohe. Wm. IL IIL
h6. Bo. 5. N.
hohL gl K. Ra. tyrenn summa fitiga man-
h a o h i , b i^i 0 h i. Pa. ' iinmj und celsä nicht durch
das suhsL höbi übersetzt ist
n, s. m. hoher. Sg. 24l Rb. 0. L 4, 33. IL
21, 28. Oh. 68. N. 60, 3. 112, 4.
Nd. IL '
Digitized by
Google
775
HÖH.
HÖa
776
hoho. Nd. N. 41, 5. 46, 3. 96,- 9. .
baoho. Pa.
n. s. f. hoiu. H. 6.
hoha. O. IIL 20, 182. IV. 11, 18.
n. s. n. hohaz. VG. IL 145. O. U. 16, 3.
hoha. 0. II. 21, 29. Bo. 5.
g.s.nun. hohes. H. 6.
hohen. Os. 37. 0. IIL 26, 22. IV. 5, 38.
hoen. N. 76, 17.
hohia N. 76, 11.
hoin. N. 81, 1.
g. s.f. hoero uuirdo (g. /i/.?> N. 79, 11.
houn. N. 52, 7.
d.i.m.?i.hohemu. Is 4, 7.
hohemo. 0. IL 17, 14. D. IL 336. Mcp.
hohen. 0. L 28, 12. IL 16, 32. HL
26, 62. Mep.
d. s.f. hohem. gL K.
hohero. Gc 3. N. 97, 5.
haohero. Pa.
hoero. Bib. 9.
.hohera« Rb.
a. «• m. höh an. T. 15. 91. 0. L 27, 20. V.
25,' 75.
hohen. N, 8S, 20. 118, 36.
hoin. N. 71, 16.
a. s.f. hoha. O. L 5, 27,
hohun. 0, I, 8, 14. IIL 19, 22.
houn, N. 77, 54.
höhon. Wm. 2, 9.
a. 5. »hohaz- 0. HL l, 25. IL 17, 18. IV,
'4,. 4L
höhet. Nd. 13.
hohiz. Nd. U.
hoha. 0. 1. 5, 56. IV. 4, 50, V. 18, 11.
t;. s, m. hob er. H. 14.
V. s. /. hoha. Mcp.
n.pl.m. hohe. N. 54, 1«. 103, 18.
hohun. 0. I. 3, 25. IIL 7, 51.
n.p/./ hohun. 0. IV. 8, 2.
g. pl. hohero. Mcp.
hoero. N. 79, II. s. g. s.f.
\ hohon. Wm. 4, 8.
d. pl. hohem (übersetzt excellmtium^ YiSJin
daher Schreib- oder Lesefehler für
hohero seyo). Ja.
hohen. Mi]. Bib. 1. 2, 7. 0. L 20, 28.
22, 2. ra. 14^71. IVi 1, 52. 5, 37.
8, 13. N. 92, 4. 112, 5. 118^ 28. Wm.
8, 14.
hohin. Nh. IL
a.pl. m. hohe. O. IL 4, 81. gL K.
haohe. Pa.
hohun. Prud. 1.
hohen. Mcp.
a.plf hohe. O. L 28, 13. IIL 22, 2.
hohun. 0. V. 20, 82.
a.pl n. hohiu. Rb. N. 137, 6. Bo. 5.
Ck>niparativ.
hoher.; MiL N. 114, 3.
nuaz diu makhohite ("sicj, quid hoc potest
sublimius. H. 20.
n. s. m. hoiro. le.
n. s. n. hohera. N. 54, 11. lo aethcr ho-
hera ist tanne aer. Mcp. und er
hohera ist dannc sie. N. 112, 4.
ist hohera adverbial zu nehmen,
i/.^.m.n.hohirin. Mart
n,/i/.'i}.?hQhira, superhra. Ga 1. ^
hohir (mit Strich über r), sup&iora.
Gc 6.
höheren (sint diu laut). N. 105,7.
d. pL hohorom. gL K.
haohorom. Pa.
haohirom. Ra.
Superlativ.
n. $. m. hohisto. b. 5, 4.
hohista. Is. 5» 4.
hohosto. Ct. 73. gL K.
hohesto. N. 17, 14. 45, 5. 77, 35.
85, 4. der allero höhesto. Bo. 5.
hoisto. N. 82, 19.
n. s.f. hohesta. Mu.
haohosta. Ra.
n. s. n. hohista. Frg. 19.
g. s. m. hohisten. T. 3, 7. 4, 17. 53, 6. Nz.
IL N. 90, 14.
hohistiq. N. 90, 14
hohesten, N. 7, 18. 12, 5. 20, 8.
81, 6. 90, 1. ,
hoisteq. T. 3, 5. N. 81, 6.
d. s. m. bohesten. Bo. 5. N. 49, 14. 56, 3.
72, 11.
hohistin. N, 1%, 11.
Digitized by
Google
777
HÖH.
HÖE
778
a. s. m. hohestcn. ^. 67, 16. 146, 1.
v. s. m. hohosto. Wo. 2.
hohUto. Frg. 41.
hohesto. N. 9, 3. 65, 4. 91. 2.
n.pL m. hohostun. T. 2*25, 2.
hohesten. N. 28, 5.
g. pl. hohostono, summa (aedlficiaJ.VtL.
h 6h est 6 n. Mqp.
d. pl. Iiohistom. Is. 5, 7. Frg. 17.
. hohistiJi. Frg. 25.
ho hos fem. Wo. 2.
hohlston. T. 6, 3.
hohestcfl. N.. 70, 19.
H6H0 (wird iaNoikets Schriften auch hoho
bezeichnet), adv.
hoho. 0. Ep. P. 1. Bo. 6. Mcp. Mu, N.
hohe. D. II. 340.
h6o. Org.
h«. N. Bo. 5.
heue ih mih hoho.. N. 138, 8.
uf hoho hnoben sie iro munt N. 72, 9.
hoho irheuest. N. 9, 15.
sint ho irhaucn. N. 130, 1.
den hoho erbnrten uueg. N. 71, 16.
^ nuio hoho iz si. 0rg.
hoho qoieman iliuiiqlkonon; 0. IV. 19,54«
hoho gi^an. O. V. 8, 22;
hoho fuarta. O. V. 8, 23.
hoho sizzet. N. 112, 5.
h6ho jgesezene. Mcp.
nuio hohö si reichet N. 103, 3.
die hoho recchenten obetfcrift, Supern
eminentem. 7i. 103, 3«
hoho nendendo. N. 106, 26.'
hoho giereta. O« IIL 12, 26.
hoho, a/tum (sapereJ.,'Ei^. P. 1.
hohe schint, supereminel. D. II. 340.
höho anauahcntemo (zu singen). Mn*
in einan berg hoho. 0. III. 6, 12.
in uuolkon filu hoho. 0. L 15, 38. '
ComparatiT.
bohor. N. Mcp. Bo. 5. V&
h4or. Org.
h o h o r a, altuis (imdtze ertgitj. VA. VII. 529.
hohoro (oder n. s. m.?)z si^zi Qoh ho«
horo baz. Frg. 17.
«in teil gät h6or. Org.
tr.
si ziehet hohor dannem}nsin(. N. 76, 4 ,
hohor unde hohor sezzet N. de. ps.gr.
hohor, aüius {ingrediinr pullusL VG-
III. 76.
h6hor geatigenez. Bo. 5.
Superlativ,
hohost: die hohost kestigen sint iir
uuerlte. K 28, 5,
HOHGAWALTf.
HOHWARTA,
HOHLüTia
HOIIBAÜM.
HOIIBURI.
HOHFATER,
IIOIIFERTIG,
HOHFLÜG,
HOHGERNI.
IIOIIKOSL
HOHKLEP.
HOHZIMBARI, HOHGAZIMBARl
HOHSANG.
HOHSEDAL, HOHSIDII^LO.
HOHSPAHO.
HOHSTÜOL.
ALPHOH. ELLANHOH. ADAIJIOH. CHüNt
HÖH. HRUADHOH. REGINHOH, n. pr.
HOHRlCw^, n. pr.
HOHINAUGIA,HOHINAVIA, HOHINOWA,.?)»^
^enau (Insel). HOHENEICHI. HOHINEGGA,
HOHENBERG. HOHDOROF, HOHENDORF
nOHlNVVILARI.HOHENRA!N.HOHINSCEIT'
HOHÜNSTETI. HOHINSTEIN. HOHPELD
HOHINWARTA. HOHINFIRST. HOHINHEIftf
(Jg)od)&eim). HOHINBURG.
HOHINGA, Ortsnamen.
EBANHÖH, glefc^^bc^.
ebenh6h unde eben lang, Mcp,
eben h6 ligent Ofg.
ebenho forste. Db.
ir iuuih uuänent iben hAhe himele,
coelo exaeqiiatis. Bo. 5«
HOHANA, t)on o^eu; t)oit Ut ^3^e, ex alt0.
haohana scurkit, praecipitat R.
hobona, de allo (d^jecitj. gK K.
HÖHUH, mblimis.
a. pL n. hohlichiui subümia. Wb.
[512
Digitized by
Google
779
HÖH.
Höa
780
SupetL haoklihhosta. Pa. i ....
nolihosta fstcj. gL isL)
HOld (andi h6ha),/.. ^ö^tf nititudo.
Bedeutung und Gebniudi:
akitiido. N. 103, 3. Ra. Is. 3.
mblimitas. Sg. 70.
cdsiiudo. Gh. t. 2.
pracdpiiimm. Bib. 13. Mu. Bib. i. 3. 5.
proceriias. Mx. Bib. 1. 3. 7.
cacumeru Gd. 1.
€l/M^r. D. IL 340.
cmimen. Mcp. Gr. 3.
arx. Gc 3. Rb.
cdiium. Ec.
fasii^iMM. VA. II. 302. Gc 3. 4. Pnid. 1.
Jastidium. Can. 4. Da.
emineniia. Da.
hohl himelesw N. 103, 11.
hohl huses. a IL 5^ 3L
hohl, calds, fJL K.
in hohl, in art^ Gr. S.
hotn burit sih in hohL Nx.
hohina, cmlmima CpdormmJ. Mqp.
hohiiia, aUimdinm (mmüimmj. N. 94, 4.
die hoha,/aj|%M (üciiJ.VK. IL3U2.
fona hohinum, df rjnc«2vf.,IL 7.
an dero hohi saxtaermih, sßtper excelsa.
N. 17, 34.
hohi, rama. IHL 31. Le. 2.
dia hoi daTidis, eanm david. N. 131, 17.
nah dinero hohi» secundmm aliUmdittem
imam. >. 11, 9.
fon dero hohi sinero goleheile. N. 19,3.
xe dero hohi dero tugedo. N. 47, 3.
in dia bobi gotes rehtes. >\ 33, 3.
hohi siaera gioada. O. IV. 5, 31.
Fonn und Flexion:
m. s. hohi. Sg. 70. Gh. 1. 2. M». Bib. 1. 2. 7-
gl K. Can 4. Mcp. >. 7a, 5. 103. II.
10\ 3.
haohi 1^. Ra.
hol- Org.
g. f. hobt in uuanda ih minero hohi
ubetmoote uuas. X 101, 10.?
hoL Orc.
d. s. hohL Is. 2. Gd. G^. 3L 4. Gr. 3. üfi.
Rh. Da. Bah. t. 2. 6. 13. Ec Em. 12.
T. 4. la 116. 145. O. L 4, 64. 12,
23. II. 5, 21. V. 4, 25. 23, 44. N. 3,
5. II, 9. 17, 34. 19, 3: 47, 2. Mcp.
Wm. IL 4, 5.
haohL Pia.
h6chL Gc 8.
hoL U. 6.
hohe Bib. 4. 5. VFm. 2, 9. 4, 14.
a. s. hohL Rh. Da. a IV. 4, 49. 5^ 21. V.
IS, & Nh. N. 23, 3.
hoL N. 131, 17.
hoehL D. IL 340.
m.pl. hohL IVnd. 1. Gr. 3L
hohina. N. 94, 4.
hohin. Hd.
</./?/. bobinum. U. 7. 17.
boinon. N. 32, 3.
a.pf. hohl VA. L 346.
hohina. Mcp. •* > «^vaii
' hoha. VA. U 302.
CBARHÖUl,/., Uc^ct^eluBs^
in uberhohi han ih geanndoL Cöw
UFUOHL gL K.Ra.1 . >;.
UFHAOHL ft. 4' ^^"^T^ i ^ in
haohida. Pa. } * f
d, s. xa hobidn. Ra. \
xa hohidho. gL K.|, ad aümdma.
xa haohidn. Fa. )
HOHNESSrV (abcnteo), exctUm. Ik Rd.
UOUJAN, ^ö^CB, er^p^B, emHmre; «f.
hean, promovere.
Inf. (hohen? in: der in hohen nnelle
xuo imo, der niderre sin herxa.
N. 33, 19.7)
(er) hohit eL ILi ,
haohiL Fa. y
hohel den tiennoten, ex^imi. N.
74. 8. sin sela. N. 85, 4.
(er) hohe.
hob er. Os. 35.
hohe mn. O. 6. 7.
(«e) hohen^ exakemL N. I«L 3L
p. a. hoinde, eraHams (cxmmj. X 74, 5.
GAIIomA>, rr^cftrnr exotare.
Digitized by
Google
781
Böa
HUG;
782
//7/I gihohan, tjcäliare. JA. 29. Gc. 1. 6.
gihohen (thji2 ginaz). O. HI. 16, 20.
. (ih) kihohu. Ib. i ,^ .
kihohhu. Rd./'
(er) gihohit, erigit. Can. 13.
(er) gehoheie, exaltauL Wh-
(er) gihohe (sinaz). 0. I. 1, 32«.
(er) gihohtiy eocaltaret (cornuj. M^. Bib.
1.2.
p. a. n. s. m. gihohenler. Mv. ShA
Ps. 2. Bib. 13. /, exal-
gehohenter. Bib. 4.( tans.
kihohentir. Bib. 6./
UBARHÖHJAN, superexaltare,
überhöhet, superexaltate. \Vb,
UBAR ÜF HÖHJAN, super exaliare.
über uffe hohe> super exalt et. \Vb.
ARHÖHJAN, ert»teit, exaliare.
(ih) irboho dih, got, exaltabo te, deus.
■. ^ • . N. 144, 1. -
(du) irhohest mih, exaltabis. N. 17, 49.
(er) irhohit, exaliabii.Na, IL (sapientia
c ilhrnj exaltabit. Sb. Bib. 1. 2. 3.
irhohet unsih, sublimot. Na. dih.
N. 36, 34. sinen geubalt Na.
erhöhet maimmende ze heili, ex-
altabit. N. 149 4.
irhahit, exaltabit (sapientia illumjn
mx. Bib. 5. 7.
(sie) irhohent sih selbe. N. 149, 4.
(wir) erhohen (sinen namen), exalie-
mus. N. 33, 4.
(do) irhohtost mih ufen demo steine,
N. 60, 3.
(er) irhohta niderc, exatlavii humiles^
Nsm. sin houbet (in ehriuze).
N. 65, 6. mih. N. 117, 15.
erhohta mih an demo steine. N.
26, 6.
imp. s. irhoe dina stimma^ exalta. N«
: 80, 4.
imp.pl. irhohent, exallate (dominum).
N. 98, 5. 9.
p. a. irhohende (bist du min houbet),
/ .exaltans. N. 3, 4.
' irhohendol N. II.
p.p. erhoit, sublimaius. Ic.
irhohet nuirdo (in dicten), #^#7/
tabor. N. 45, 11. uuirt N. 88, 18.
got N. 63, 8. min flent über
mih. N. 12, 3. genualt. N. 88, 25.
hörn. N. Ol, 11. uttcrdentN.36,20.
65, 7. 74, 11. 88, 17. uuard (ze
zesu^iaü sines fater). N. 54, 48.
uuird! exaltare! N. 93, 2.
erhöhet uuirt, trübten! exaltare
domine! N. 20,. 14. uu6rde,^;ra//^.
#«r. N. 2, 6. 17, 47.
cs.m. irhohten:. ih sah ubel^n man
erhohien^ säperexaltatnm. N,
36, 35.
UBAR ARHÖHJAN, superexaliare.
über erhohe, superexaltet. Wb.
JtlvVX« Zum aanskjr. kuh, decipere, mirari
gehörig? oder zu s^nskr« kag, cölligerej agere,
und deshalb vieileicht HAG und nidit HUG
als Wurzel aurzustellen? Mir scheint in cds^i^
tare dieselbe Wurzel, cog, zu Hegen und möchte
cogitar€ eben so wenig mit Pott für co-^agilare
als mit Bopp für co-^gitare nehmen. — Cf. auch
HA. 1. — Oder sollte hugu mit sanskr. y6ga,
meditatiQ, zusammenhangen? "*
HUGU, HUGI, m., J^ug (wfcder einzuführen)/
aSerffanb, ©inn, ©eijl, intellectus, sensus,
aninms. . '
Bedeutung und Gebrauch:
animus. gl. K.
sensus. Pa. gl K.
affectus. Wb.
ana huku, sine sensu, gl. K.
allemu hugiu sino missitati flazze. Pn.
oba ir hiar findet iauuiht thes, thaz
uuirdig ist thes lesannes,
iz iuer hugu iruuallo uuisduames follo.
Os. 8.
uuanta imo ist al inthekit, thaz man-
nes hugu rekit,
ioh thaz er mit gilustin dregit in then
brustin. O. II. 11, 67.
ther se nan sar thosankta, soimo ther
hugu uuankta,
'"■' r 1
Digitized by VnOOQlC
783
EUG.
HUG
784
Bi druag inan thaz.zuitial so thio gt-
louba ubar al. 0. III. 8, 39.
thara zua firlih uns muates ioh huges
fUii guates. O. II. 24, 28;
sie ouh zi thiu gifiangun, mit imo sa-
man giangun, . .
festes huges folloa thie notigistallon.
0. IV. 16, 4.
thcr man sih thaz gilerit, tbia gilouba
in inan Icerit,
giduat er hugu ainan in euuon filu bli.
dan. O. IL 13, 36.
thaz io bi tbemo meine thaz muat si *
fasto heime,
then hugu in then githankon ni lazet
uuergin uuankon. O. II. 21, 8.
iz mag uns uuesan thrati, er sihitunso
dati»
hugu in then githankon, nimugunuuir
thaz biuuankon. O. V. 18, 14.
nim gouma in ala thrati uuio abel dati,
uuior hugu rihti sinan in selb druhti-
nan. Oh. 28.
gisah er dag minan, thcs freuuita er
. hugu sinan,
thes blidt er herza sinaz, giuuisso uui-
zit ir thaz. 0. IB. 18, 21.
uuir mugun thero uuerko ioh fuazi the-
ro githanko,
then hugu uuir giuuezzen, thar baldo
anasezzen. O. IV. 5, "68.
druhtin min ther guato, nu rihti mih
gimuato,
zi thisu mir then hugu dua ioh thaz
herza thar zua. O. III. 7, 2.
tho sprah sancta maria, thaz siu ,zi
buge habeta,
si uuas sih blidenti bi thaz arunti. 0.
I- 7, 1.
thaz in thiu muat ni uuankon, sin fasto
in then githankon,
in huge ioh i^ m-ugtie zi allemo ana-
guate. 0. II. 24, 16.
Form und Flexion:
n. s. hugu. Os. 8. O. II. 11, 67. lH 8, 39.
huku. gl% K.
g. s. huges. OII. 24,28. IV. 16, 4.
d. s. huge. O. L 7, 1. H. 24, 1«.
ö. s. hugu. Oh. 28. O. U. 13, 36. 71, S. III.
7, 2. 18, 51. IV. 5, 58. V. 18, 14.
huku. gl. K.
huki. Pa.
huge Wb.
insir. hu giu. Pn.
HüGüLUSr.
HUGUSANG.
HUGÜSCREf.
HUGO. UÜG. HÜGILI. HUGELEUBA rf)-
HÜGILIND r/'J^ HUGISINDA (fj. HUGE-
WOLF, HUGOLF. HÜGIBERAHT. HUGL
BAL. HUGIBOLD. HUGIMAT- HÜGIMAR.
HUGIHART. IV. pr.
ANTOUGL ADALHUGL WOLFHUGL GER.
HUC. N. pr.
HUGÜLIH, froft, laetus.
a.pLn. hugelichiu ding, laeta gaudia.
Mcp.
G>mparativ.
uuaz ist hugelichera (laeiUis) uulne.
Mcp.
Superlativ.
n. s.n. hugelichAsta, laetissimum. Bo.5.
GAHUGüLlHÖN, erfreuen, exhilarart.
gehugelichoe in^glizemen sin ana*
siune, exhilaret fadem in oleo. N.
103, 15.
IIUGJAN (und für das praeteritum auch hog-
jan, ho^An), benfen, cogitarty recordari;
goth. hugjan; angels. higgan, hicjan,
hycgan, r^oliri, niti, higian, adieadere,
hogian, curare, consider€u*e. ^
Bedeutung und Gebrauch:
meditari. N. 89, 10.
conjicere. Pa. Ra. gl K.
exultare.^. 18, 6.
so uuer so uuolle thenken then go-
tes ^uuillon vliirken,
ioh huggen io thuruh not, thaz er
selbo gibot O. III. 16, 16.
hugi, uueih thir sageti. 0. L 3, 29.
in herzen ^ugi thu iune, uuaz thaz
uers singe. O. L 12, 26.
Digitized by
Google
785
HUG.
HüG.
786
uuir tcülun^ quatun, buggen, tbazßie
nao uns nirzuken. O. IV. 8, 16.
uuir sculun dragan uiiafan ioh Idzan
sin tha« slafan,-
ioh huggen, uuier tkazbiunarb,- thaz
er bi unsib irstarb. O. IV. 37| 8.
iboh imo iz abuuertaz si, tboh hugit
er io uuar ix si. O« V. 23, 41. ^
tob iagilib tbo hogeta uuio er in er
sagetB. O. IV. 16, ö4.
iltun sie tbo barto sar slnes tbionos»
tes tbar,
tbes zilotun se io thurub not, sie
bogtun gerno uuio er gibot. 0. IV.
9, 16.
bugi tbob nu bera mci^t, tbu tbes-
ses uuibt sar ni uueist O.il. 12,54.
buge dara. N« 85, 7.
bigi^nnent tbara io buggen. O.V. 23,49. '
Mit Genitiv.
tbaz ib io mit ruaebon zi goumon si
in tben buaebon,
tbarana buggeoub folion tbines sel-
bes uuillon. 0. 111. 1, 26.
buggen (wir) tbera uuunnu. Ob. 18.
bugi tbera tbinera giscefti. Q. 1.2, 26.
blar bugi mines uuortes. O. I. 2, 27.
bi hin se tbes ni bogetTn, oba sie tbaz
' frumitin. O. IV. 3, 13.
simou, bug es ubar al, tbes ib tbir
nu sagen scal. O. IV. 13| 13.
buge min. Wm. IV. 2, 14.
ftlit za.
bukkan za diu. Em. 33.
humilitas in prosperis ketuot mih ze
dero uobtun bugen, daz cbit, ze
uuercbe. N. 62, 7.
unseriu iar bugent CmeditabuniurJ, ad
corrupiibiUa opera, also diu spinna
buget ze iro unnuzzen uuuppen. N^
89, 10.
also riso bngeta er, extdtavit^ ze sinero^
ferje. N. 18, 6.
hugeit ze JUantice. IHcp.
hugit io gilicbo zi iberu stimmu fra«
uualicbo. 0. IL 13, 14.
♦ Mit DARA ZÜO: 0. I. 8, 22. II. 24, 13. IV.
8, 36. 27, 2. 35, 8. 31^ 2. V. S, 21. 23, 72.
35, 99. tbaz iiuir buggen tbara 7.ua.
O. II. 24, 31.
Form und Flexion : *
Inf. bukkan. Em. 33.
buggen. O. lU. 16, 16.* IV. 8^,15. 35,
8. 3^7, 8. 12. V. 5, 21. 23, 49.
bugen. Mcp. N. 62, 7.
(ib) bukkiu. Pa.
buckiu. Ra. gl K.
buge. Nd. IL
(er) bugit 0. IL 13, 14. V. 23, 41.
buget N. 89, 10.
(sie) bugent N. 89, 10.
(ib) bugge. 0. IIL 1, 26. V. 25, 99.
(wir) buggen. Ob. 18. 0. IL 24,31. V. 23, 72.
(er) bugita. 0. IV. 8, 26. 27, 2.
bugeta. N. 18, 6.
bogeta. O. IV. 16, 64.
(sie) bogtun. 0. IV. 9, 16.
(er) hogetL Ö. L 8, 22.
(sie) bogetin. O. IV. 3, 13.
bogtin. O. IL 24, 13.
imp. s. bugi. O. L 2, 26. 27. 3, 29. 12, 26.
18, 43. 19, 11. IL 9, 63. 12, 54.
22, 24. m. 23, 31. V. 15, 37. OÜ.
buge. N. 85, 7. ,Wm. IV. 9, 14.
bug es. O. L 15, 28. IV- 13, 13.
iiii/i.p/. hugget O. L 23, 57. IV. 15, 8.
p.a. buckendi. el. K.)
hucgentPa. j'^«"«'«-
a. s. m. bückentem, arbUratorfitn.
gl. K. Pa.
GAHUGJAN.
Bedeutung und Gebraucb:
recordari gl. K. Ra. T. 188, 6.
meminisse. K. 2. 64. Bo. 5.
reminisci. T. 171, 4. gl. K. Ra.
memorari. T. 4, 13. K. 27. M.29. Em. 29.
memor^ esse. K. 4. 7. N. 105, 7.
ienere* M£. Bib. 1. 5.
reünere. M. 25. 31. Le. 1. 2. Can. 10. 11.
providere. Bib. 5.
daz sie uzane gibuccan, nl memoriier
ieneant. Ma.
ni lazet, ni ir gibugget iob mir gi-
nada tbigget Ob. 153.
Digitized by
Google
■787
Hua
Hua
788
gihugeton, tiu^z er foro tcta. N. 105,7.
. gthug^i uuio her zl. iu sp.ali. .Tt.218, 4.
Mit thaz (Conjunktion).
oba thu gil^vgis, thaz ihin bruodcr
habet sih u.uaz uuidar thir. T. 27, 1.
. :gihugit tbaz er her iz liaz, thaz er in
ofto gihiaz, 0. L 10, 12.
uuir gihugitumes, thaz ther forlel-
teri quad. T. 215, 2.
in thinemo kunne, zeliz al bimanne,
80 nist ther gihogeti, thaz io then
Qamon habeti. O. I. 9, 22.
nist ther iogihegeti in allem unorolti,
thaz kuning th.ehein fuari mit suli-
cheru ziari. 0. IV. 4, 23.
gehug^, dazih habon g.e5c.affet-. Wm.
2, 14.
Mit za und inf.
gehugest ze geuuunnennc. N. 134, 13.
Mit geniiiv.
gihuhkan sinero gnadon. Wm. L 1, 13.
ih gehugo dineto uuundero. N. 76, 12.
thes unizodes gihugitun. O. I. 22, 6.
. zi gihugenne sinero giuuiznessi. T.
,. 4, 13.
' 'gehuget.sines er bes. N. 110, 5.
gehugent dines n^mcn. N. 44, 18.
gehugenti uueset thera lodes quenun.
T. 147.
gihogeti thes alten. O. I. 9, 14«
gihugit thes kindes. 0. IH. 1, 36.
gihugi thines scalkes. O. IV. 31, 19.
gihugit thera arbeiti. T. 174, 5.
gihogat er ouh thero fuazo. O. V. 8, 25.
ih gehuge din. N. 136, 6.
gehuge min. Wm. 2, 14.
ih gehugo iro. Nd.
gihugi unser. H. 16«
80 ih es gehuge. Co. 3.
ih gehugo is noh. Bo. ö.
gihugi des. Bib. 5.
Form und Flexion:
Inf. kehuckap. K. 2.
gehuckan. Wm. HI. 1, 13.
gihuggen. O. IL 23, 8.
kihucken« Ra. gL K.
gehugen. N. 102, 18.
gehngan. Wm> IV^ 1,' 13.
gebuhcan. Wnu HL 1, 13.
gehuhkaa. Wm* L 1, 13.
gehuchkan. Wm.!lX. 1, 13.
461 gihugenne. T. 4, 13i
(ih) gehugo. Bo. 5. N. 76, 12. Nd.
Cdu)45ihugi8. T. 27, l.
gehugest Bo. 5. Mcp. N. 134, 13.
Xer).kihukit. gl K.
gihugit 0. I. 10, 12. III. 1, 36. T.
174, 6.
gehuget N. 110, 5.
(wir), gihuccames. Ms. Bib. 1.
j gihugen. Bib. 5.
(ir) gihugct T. 89.
gihugit T. 171, 4.
gehuget Wm. 3, 11.
gehugit Wm. III. 3, 11.
(sie) gihuccent M. 31. Le. 2.
gihuckent Le. 1.
gehugent N. 44, 18.
(ih) gehuge. Ct 95. Co. 3. Bo. 5. N. 136, 6.
(er) kehuckc. K. 2. 4. 64.
gihucce. M. 25. Can. 10. 11.
(ir) gihugget Oh. 153^
(sie) gihuccan. Mo.
(du) gehugetöst Bo. 5.
(er) gihugita. T. 188, 6.
gehugita. Org.
gihogat er. O. V. 8, 25.
(wir) gihugitumes. T. 215, 2.
(sie) gihugitun. T. 116. 117.219. 0.1.22,6.
guhugitun. O. 1. 22, 6. cod. F.
gehugcton. N. 105, 7.
(ih) gihogeti. O. II. 23, 26.
(er|) gihogeti. O. I. 9, 14. 22. IV. 4, 23.
gihogti. O. IV. 2, 24.
kihogti. O. IV. 2, 24. cod. F.
(sie) gihogetin. 0. I. 2, 37. III. 15, 11.
imp. s. gihugL Bib. 5- H. 16. OÜ. T. 107.
205. O. IV. 13, 38. 31, 19. 21.
gehuge. N. 43, 25. Wm. 2, 14. 8, 6.
gehugo. Wm. II. 2, 14.
imp.pl. gihuget T. 170, 1. 218, 4.
p.a. kihuckenti. Ra.
kihnckendL gl. K.
gihugen ti. T. 121. uueset T. 147.
Digitized by
Google
789
HUG.
HUG.
790
gchugendo. Bo/5. N. 118, 171.
p.p. kebukit sin (sie). K« 67. •
gihugit uaerde. M; 29*
n. s. m. gehucter, recordatus. Wb.
d. s. m. n. kahugitemo. Em. 29.
UBARHÜGJAN, terac^ten, öfr^rmut^ts fepn.
Inf. ubarhuckian. Ra. j ..
upar hucken, gl; K.)* ^^ ^ '''^'
(er) ubarhugit/ i:^»»/d/vi#i^#. T^ 37> 1.
uparhukit, bspemaiur. R« t
AFARHÜCKENDI. gl. K;| .
AUARHÜKENTI. Ra. )' '^^^meranUa.
ARHÜGJAN, memorari.
Bedeutung und Gebraudi?
memorari. Nz. Gc. 1, 11.
metnor esse. N. 86, 4
meminisse. N. 87, 6.
recordari. Frg* 31. N. 136, 1. Ic.
recolere. M. 29. Gc. 1. 2. 4. 6. 7.
tenere. yVo. 3.
retinere. Wo. 3.
repetere. Em. 19.
respicere. Bo. 5.
ih irhugo, uuaz ih habo getan. N. 50, 5.
irhuge, uuaz du genelmet eigist N.73,20.
irhuge, uuelih mlne uuist si. N. 88, 48.
mit tien erhugct^n. Bo. 5.
Mit za und inf.
ih ne erhugeta ze ezzenne, oblitussum.
N. IUI, 4.
Mit Genitiv.
ifhugeta sinero beneimedo'. N# 104, 8.
irhugeta sines keheizzes. N. 104, 42.
ne irhugest du unrehto. N. 78, 8.
irhuge dinero irbarmidon. N. 24, 6.
ih irhugo iro alton namon. N. 15, 4.
irhugeta sines eides. N. 104, 9.
irhugg ih thes guates. Os. 11.
irhugent sinero uuundero. N. 104, 5.
in imo irhugg ih thrato dauides sei*
bes dato. Ol. 37.
crhugendo iro brodi. N. 77, 39.
ih erhugo dero alton tago« N. 142, 5.
irhugeton sines kcuualtes. N. 77^ 42.
irhuget neheines des dinges. N. 44, 8.
rauuon irhugendo. N. 37, 1.
ih erhugcta dinero urteiIdon.N.118>52.
yrhugis thar tJioh eines man, ther
thir si irbolgan. O. II. 18, 2L
sie erhuggent kristes uuortes ioh lia-
bes managfaltes. O. V. 23, 47.
ih irhugeta gotes. N. 76, 4;
erhuge dero uuenigon, respice. Bo. 5.
uuir irhugeton des heiofiodis. N. 136, 1.
in in irhuggu ih leuue^ leidest filu
scres 0. III. 1, 17. ,
ofto irhugg ih muates thes managfal-
ten guates. Os. 11.
irhugent iro. Ni 104, 6.
ih erhugo din. N. 41, 7. •
irhugeta unser. N. 114, 12.
irhugest dero. N. 87j 6.
thes unser muat nu irhogeta. O. IV.
36, 6.
odo ouh suigenti es mannes muat ir-
hogeti. 0. V. 23, 21.
ih irhugeta is. N. 54, 9.
Form und Flexion:
Inf. irhugan. Wm. IIL 7, 2.
irhugen. Whl 7, 2.
erhugen. Wb.
ze irhugenne. Nz.
cirhugenne. Nz. II.
(ih) irhuggu. O. III. -1, 17.
irhugo. N. 15, 4. 37, 5. 50, 5.
erhugo. Bo. 5. N. 41, 7. 86, 4. 142, 5.
irhugg ih. O. III. 1, 17. in cod. F.;
Ol. 37. Os. 11.
(du) yrhugis. O. II. 18, 21.
irhugest. N. 87, 6.
erhugest. Bo. 5.
(er) irhugit'Gc 1. i -
irhuget. N. 44, 8. Gc. 11.
(ir) irhucget. Wo. 3. ^
(sie) erhuggent O. V. 23, 47. in tH)d. F.
slerhuggcnt. O. V. 23, 47. codd. V. P.
(ih) erhuge. N. 41, 7. ■ -
(du) irhugest. N. 78, 8.
(er) irhucge. Wo. 3.
(ih) irhugeta. N. 54,9.62,7. 76,4.101,4.
erhugeta. N. 118, 52.
(er) irhugita. M. 29. Gc. 1; 2* 6.
■ afthufeiia. FVg* 3f. '^ ^'
irhngite. Gc, 7/^ •*' ' ^
Digitized by
Google
791
Hua
HUG.
792 •
irliug^ia. N. 104,8, 9. 42. 105, 45- 11 4, 12.
erhugcda. N. 135, 23.
irhogcta. O. IV. 36, &.
arliocta. Gc 4.
irhogt er. 0. IV. 18, 37. cod. P.
yrhogt er. O. IV. 18, 37. cod. V.
er bogt er. O. IV. 18, 37. cod, F.
(wir)irhu^eton. N. 136, 1.
(sie) irhugelon. N. 77, 42.
urboklun. Em. 19.
irhogiun. 0. II. 11, 65*
irhougtun. O. II. 11, 55. cod. F.
(er) irhogeli. O. V. 23, 2L
imp. s. erhugi. Ic.
irhuge. Ho. N. 24, 6. 50, 6. 73, 19.
88, 48. 105, 4. Nd.
erhuge. Bo. 5. N. 73, 2. 131, 1.
im/i.p/.ivhugel. Nc. IL
irhugent N. 104, 5. 6.
erhugent. Ne.
p, a, irhugeßde. Nsm.
irhogendo. N. 37, 1. 77, 39.
p.p»d.pL erhugelÄn. Bo. 5.
WIÜARHÜGJAN, ttleberflcbenf tu.
(wir) uuidarhuccames, reducimus ante ocu-
los. Gc. 3.
WHÜGJAN, bebeiifen. Gewöhnlich mit sih.
Bedeulung und Gebrauch:
pihuekent, so/licitant. gl. '^•
pibuctemu, solUcito. K. 47.
tbo i^igiang Ibes lides iob brast In tbar
tbes uuines,
maria tbaz bibugita lob krisle si iz gi-
gageta. 0. II. 8, 12.
aihbibügjan, ffc^ erfniterti.
ih pebugo mib, memini. Bo. 5.
pehugest tu dib, meministine? Bo. 5.
ib cbani aber ze mir unde bebugeta
mib. N. 115, 4.
behug&n unsib. Bo. 5.
sie bebugeot sih, uuaz siesint Bo.5»
bebugetsib, iu er uuesen saligeaBo.5.
bebugeton sie sih, daz got iro beU
V fare ist IN. 77, 35,
mit gen.
der sih pebugen uuile siiiero zuor«
d6n* Bo. 5.
tes pebuget er sib, recordalur. Bo. 5. -
er bebuget sib sip, recorcabiiur. Jßo. 5.
sie sib iro bebugen. Bo, 5.
Form und Flexion:
Inf. pebugen. Bo. 5.
ze bebugenne. Bo. 5^
(ib) penuge« Bo. 5.
(du) pebogest. Bo. 5. <
.(er> bebuget Bo« 5.
(sie) pibuGgent Pa.
pibuqkent gl. K.
bebugent N. 21, 28. Bo. 5.
(er) pehuge. Bo. 5.
(wir) bebugen. Bo. 5.
(sie) bebugen. Bo. 5.
(ib) bebugeta^. N. 115, 4,
(er) bibugita. O. IL 8, 12.
(sie) bebugeton. N. 77, 35.
p.p. d. s.m. pibuctemu« K. 47.
ÜMBEHUGET, ingloriiu. Bo. 5.
FARIIUGJAN, tera^teui coniemnere. .
(du) farbueis. Pa. ) . .
firbugis. gl. K.j'
(er) firbukit, contetnrUi. gl. K. asperna-
I tur. gl K.
farbukit. Pa. )
farhugitRa. !'"*''''•"'"'"••
(sie) farbocton, spreverunt. K. 2.
imp.s. firbujci, spemas. gl. K.
GAHUGI, ®tiidittlii, memoria (7).
memoria est firma animi rernm ac virbo^
rum ad inventionem percepiio, daz cbit,
kebuge des tu gedabtost ze spre-
chenne. Db,
GAHUGI, memor.
?i./i/. m. gebuge dinero spunne, memores.
Wm. in. 1, 4. .
GAHÜGtoA, /., memoria.
n. s. kebugeda. Db. '
ge^ugeda: din gebugeda uueret-.
N, 134, 13.
a. s, gebugeda. N. 144, 7^ Co.
ARDUGIDA, /., recordaiio.
n. s. irbugida. N, 37, 9.
irhiugeda. N. 75, 11.
d. s. irbugedo: föne dero irbugedo di-
nes Zornes. Ji. 37, 4«
HÜCTl,
Digitized by VnOOSlC
793
i ÄUG.
Hua
794
HÜCTI,/,«iiwt; ^^We^tiiii :
rf. s. hucti:.4tikÜac%i cxilidipen. E.-: \-
GAÜUCT, GAHÜCTI^/ (©<twd)t), m^riwonö.
Bedeutung uii4x Gebt^^icb: ; ^'
memoria. Bo. 5. Mcp. J^ 61V 12. Pa. gl. K.
dominem&i*atia.'M^bJ.' ,; ^i .
' n^omme^ium^ monuißepiufn^ Vo(. Rdl D. II.
. " '-,359. Tg, i^ -.,,;, ■'.,*: '
///tt/iÄf. Pjud*,!/ / :. . , r'^
gehübt sinero uuuni^ero. N, 1|0, 4.
I * kil^ucdi d|ruIitiDe5, 7;2^/nprie/ r/om2A2i\gI.K.
diu gehuht,. memoria^ ist mir ingan-
gen. Bo. 5.. . ,
daz iro gehübt ;&cgj^nge de terra vi-
ventium, ^t dispereat de terra memoria
eorum. N. lOS, 15.
A^z er iro gehuht tiligeic. N. $3,^ 17.
de memoria, föha ^äbocti, e^difiäere. Pa.
tertiligota gehiAt, memoriqm interlitam.
Mcp. t ./ M .'• ^ v/T
in gahueti cahapen. E. ,
in gehuhte Jinbo,- Bo.Tö. . ^ /!;
habent in gehuhte siniu uuort N.
.u.a..' 96. 12- ,. V. V ,. -Av ■ ■'■'
ni ist in gihuctsn gote. Em. 33.
thaz thie selbun sm^hilffiii^ ii^^ibngt^
muazin iro sin. O. V. 25, 89.
in euuigero gehuhte. N. 111, 6. > -
er uuas in uzer gehuhte. IN. 21, 28.
ichent knadon sinero. hciligun ge-
huhte, £onfitemini* memdriäe ibrictttä'
tis ejus. N. 29, 5. , ,
duat ti^feihuhte. OV V* 19, 32.
iVuua^rd.er iu ana uuan zi einen gi-
hugtin'gidan. Ö. Öl. 15, 9.
thes duent buah thar gihugt O. V.
iä, 19.
auur thara uuidiri thiu mines selbes
'ti^airi,'. ■ ^ r \ ■•■"■ ' '*
duat iu gihugt in uuara,* thaz ir bi-
midet zala. Oh. 1q6.
sit tua venoy ida vel gihucht, henedicta»
. M4. ■ - ■ ; • ■■ '■■;• '■
describe in tabuliß (so ^ ist stabuHs^ M^«
zu bessern) cqrfcKf^l^^t ^abu^ti^jfil<.i ;
IV.
Farm ijild Flexion: . -
12. s. kihuct.> Rä» Rd. Ih.
gihuct. Ran^ Prud.l. •
gihuht. Bib. 1. 2- . ^
gehuht. Bo. 5. N. 108,15. «^
gihucht. Bib. 1. 6. M4. ~ ni
^lhu<^€t. Bib..,';}. , . iJ» , rt ;
cahot, monitfietfUunuT^Xiphhxi doch
), ' .*. wohl hieber .updn^t üir cahuct zu
•iiehmen. \ . t ^ ; ' 1 r
. kehucli. K. 67. .^ '^
kihucdi gl.K. / .V
g. s. gehugte. N. 96, t%
»c/. s^ gahuctL JE. Pfl^
kihucti. gl. K<
gibugtl 0. V, 25i 89. > \
gihugte. 0. V. 19, 32. (neutr.JJ.
gehuhte. N. 21, 28. 96,;t2, 101, 12.
108, 14. 111, 6. Bo. fc^i. ... >
guhte. N. 24, 7. r .;.>i ^. .h
a. s, gihugt Oh. 156. 0.(11. 8,1 f33. V» 13, 1 9.
■ ; gjhuct 0. 11. {^ 33* cod. P.
ge.huht N. 33, 17. 405, 7. 110,4. Mcp.
n.pl? kehttcte, mQntmentü.,D. IL 352.
rf./?/. gibqoUn. M4. Em. 33- Sb.Bib. iL 3. 5. 7.
gihugtin. O. IIL ,^5, 9, i? ir i
GEHÜCTLIH, memörtf/ßiUß Gi»tla*i!tiamo).
Ne. H;'-^'^ -- : :^s.,r^ . \,,:
d.pL gihogtlichißn 8 0fg.eii.>O.V.53,73.
CAHUCTLIHIIO, KARliOrLIHHÖ, iwmo-
riter.S^^, , ^ j H. V -
Itihuctlibho, menioritei'. K. 19. 13. soU
i j iiciter. }L. fib^ • - . >
kebMctlacb.9^. iTT^mar/y^r. jKriSli'
(Ji^HüCTISAXi: gebucles^Idip inehunne-
, scaft unde^ cbuunescaft, memQriQle,\Sh.
V ps. 101.;/ . :
GAHÜCTIG, memor. ^ .
kebuctic^ metnof^ K. 2, 7. J ./!
^gehuctic» m^i»j9i^,W. |I. ,
,g.e4iw^|Jgr^ ;.,; - ;., .:,.., -t^;, .^,.;,
daz^.du^siiv^^^iubtigpist l>^.J^5. ge-
huhtig tue er unsib ^I|era,|iuider-
muote. N. 19, 4. ib kebuhtig uuas
gotcs HuercKo^Ji 76ja12. gehuh-
*»« «l^t.C8^»><lta> J^. 102, 18,
gehugtig pist ^p.ü.S, D.
[52]
Digitized by
Google
795
HUG.
HUH— HAHALA.
796
I n.plm. gehobtige dhiero spönne, me-
mores* Wm. 1, 4.
GEHÜHTIGO (gehuctigc. N. II.) fordc-
rot er sinero mariyrum 8lalita.N.9^13.
ÜNGAHÜCTIG. immemor.
ungahuctic. R* \
uneahuctic. Pa (, immemor.
injcibucdic. gl. K.)
iing«huhtig, immemor. Bo* 5. dinero
rehtungOy oblitus. N/116, 83. unge-
fauhtig ih iro ne bin. N. 25, 3.
n. s. m. ungihuctiger,i/i/^niii/i//ii^(^iiV^.
Gi
ter ungehiihiigo, immemor.
Bo. 5.
d.M. n. in ungehuhtigemo Iande> in
terra oblivionis. N. 87, 13.
UNGERUHTtGO, caligante memoria. Bo. 5.
ÜNGAHÜHT, /, oblivio.
d. s. fore unge buhle, oblivio. Bo. 5.
o. ^. ungehufbt habet ergeuangen, le-
tkargum paiiiur. Bo. &. ib uuas
in nngehubt chomener, memo-
riäm amid/ Bo. 5.
KAHUCTIDA, /., monumenttsm. Rb.
ÜBARHUHT. T. 84.
UBARHÜHCT. gl K.
UPARHÜCr. Pa.
UPABHÜCn. Ra.
UBARHUCDIG. Pa. x
UPARHÜCDIG gl K.(, superbus.
ÜPARHUCTIG. Ra. )
a^pl.m. u\}Hthnhiigtf superbos. T. 4, 7.
VPmViMaJCr, f., su^sfiiio. E*a 19.
' ug^argahüet (dai.?J^ supercilio. Em. 19.
n.pL ubarkehügtie, superstitiones. Em. 21.
UPARKAHÜKTIDA, /. (dat.?), supercilio.
Em. 19.
INHUCT,/., sensuä. Bl 15.; das dabei stehende
vigil ist- mit Buacharey übersetzt, woraus
aber nidit folgt, dafs inhuct mäscuh ist, ob-
gleich auch no^tro senisid unsitetaü inhncii
übertetzt ist
d* s. inhucii {(aBiliheT9L\inientione (fixaj.
'Da* consdehtia. TL !• sensui. H. 8. 13.
d.pl. iflhu/titli, älMsibus. 1t 3.
BIHÜCT, /., sollUiilido. '
> 9 f; superbif^.
d. s. pihucti» soUieUudme. IL 31.
BIHUCTIDA,/, .dUeHudo.
a. s. pihuctida, soUicitmiinem (decani
gerdnt). K. 21«
BIHÜCnG, sollicitus. ,
pihuctic. R. ) - ff. •.
Jihuctich.Em.a».!'/-«'^"^''»^
n. 5. nt. pifanctigeer. K soUidtus. IL. 2.
pib actiger. > Y. 58.
UNPIHUCDI6, frequens, asdduus. gl. K.
PIHÜCTLIHHO, sollidter. K- $3i
HOGAZJAN, coffUare.
Inf. bogezzin: daz allez tuot mih ho-
gezzin: N. 76, 12. " '
(ih) hogezo,in«<AVaAor(an diijien anerch-
rehten). N. 118, 16.
(ih) hogazta, cogitavi. C
iiup, s. hugazi, eogita. C.
HOGEZÜNGA,/., meditatio.K 118,24.99. 174.
HUH s. HÄ. 1.
HAOH s. HÖH und HA. l.
HAUC, papm, nommavis. Ein. 28. CT. UABUEL
HEIGen s. HDI.
HEIGen s. IG.
HÜOH s. HA. t,
HACHIT, m., ^täft, angeU hacod, haeced,
haecid, lucius^ mugil. Zu JtLilJ^ •
hachit, lucius. Ve. 6. luzus. Em. 31.
hechit, Iticines. Tr. Ve. 7. lup^s. Ti.
hechedy luciiM. VVa 460.
hechid? ist so zu lesen statt h£cbid, /icAii#.
Cr«? in L. steht aber herebid«
(heket Id. ) , . .
haceth. IhJ' *^'">
HAKIT, a\KlTOLT, n. pr.
HAHALA 8. HAH.
Digitized by
Google
7Ö7 HACHEU:-^HUOHfU
HAÖffiLE s. HAK.
HACHILsTAT) Ortsn;tmen.
UACU ÜLi, J^ac^el/ casula, cuatl/us; angels. ha-
c^Xe^^chlßmys, nprd. hekia, inmcfi brems ^ paU
lium hutfjLirQ^ i^ens, cum/Ins und hokull,
thoraxy cQ^ula. Cf. mittellatein. hacla. — Zu
HAK? oder zu HAH?
12. s. hachul, cuculla. Tc.
a, s. hachuly casulam. Rb.
Gehört auch
hahla, peinperga, ocreas. Em. 19.
hieher?
MISSAHAIIUL, gjfeffge»anb. Sg. t84.>
(MISSAHACHUL. D. UL 141.) /
MISSIHACHEL. Tr. S^casuia.
, MISSACHAL. Wn. 863. )
VLAGtAu^ m., ^aitli grando, angs. hagol, ha-
- gic, nord. hagal), hagl.
n. s. hagal, gixindo. Sg. 242. Bib. 1. 2. prih
cella. Ic
hagil. Tr. ) .
hagelHd. N. 17, 13.1* «^'''^*-
d. s. hagala. Prud. 1. | i
hagele. N. 7?, 47. 48. 104, 32.i'«''««^""-
V. s. hagel. N. 148, 8.
n.p/. hagala, graadines. Ib. Rd
HAHIL, ftitcha, otei^ium. Em. 27. &ANCHA.
HAGIL'GAJNS s. GANS.
HACHILI, n. pr.
HACKILiNBAH, Ortsnamen.
HEGILO s. HAG.
HICCHILA, „.pr./.
HUCHlLA,y7fcar (Vögel). Ew. 31.
EnJOQILI? et golh. htkha, arathna.
BMEoimii—mssm, 798
fauohil! vel saollinun. Mf.r ',' '; ^
huohiU vel sooli. Ö. !' »"^"'«^Ctthis.
HAHHJNGA. — De geneahgia. qui vpcßntw
hosidrozza, fagana (sagana), hahiliaga (hau
linga, habilinga), amiona, isii simi quasi primi
post agilolßngas, qui sunt de gcmre ducali.
L. ba/.JI,iO:
HEGELARf, 6aca (bacca), uva. Mwr, daraus
wohl die Entstellung bacha, wahegelari (st.
uva^ hegelari). F. 2.
HEHALTO s. EHALTO in HALT-
HUHALDI, HÜOHALDI, HUHALDIG
s. ÜOHALD in HALD.
HAGAN, m., ^agen, ©dtitflraud^, €f, angels.
hagan, mora senüs.hstgdhoxUi spüm» albui^
nord. hagthorn^ cornuß. — S. auch AGA]^
und HAG. r
». ^. hagan, paliurus. Sg. 184.299- Em. 22.31.
VE. V. 39. ligna $pm$a. Wn. 863;
sethim. Bib. 9. 12.
tagen v. agbleia, paliurus j, hinba sph
nosa. L. St«
agen t;. unechtLlUry paliurus, hecbaspi-
nosa. Wn. 332.
hagin, or«Mj. U tribulus, Zf. 2, ranmus.Tr.
n.pf. hacana. el. K.)
agana.Ä !* *^»'"-
GARTHAGEN, paliurut, Wn, 460. abrotamts.
Pfl. 1. 2.
HAGAN, HAGANO, HAGINO, HAGANRIH, «.
prop. Hieher?
HAGANBAH, HAGINOWA (Jg>aflcnfltt), HA-
GINDORF, Ortsnamen, Hieher?
HAGANBAUM. Hiehef?
HAGANBUOCHA (auch Ortsnamen). Hieher?
HAGANlN, ad/: Hieher?
ze dero haganinun holiq. Fvr,
in daz haganinu sol. Fw.
(mit hegininen häckun. D.,IH. 85.)
HEIGaN s. eigan.
[ 52' ]
Digitized by VjOOQ IC
799 HAHH!NeA--HIC»ffiEIDI.
HAHHINGA, Ottsnamed
HEHARA (cf. HEIGAR), »ngels. higere» /»-
dw, altniederd. hcera, orix, hariola,'^p<^tf
JgX^ft (Vogel).
n. s. hehara,'piciw. Sg. 299. ataciu. M«. '
hefaera, i^/cuf. Sg. 342. L. ot/acu«. Em. l9.
Bib. 1. 7. Mon. 2. Zf. Wn. 232. orix.
Tr. Zf. 2. . : ; ,,
• hebera (sie), attatit:i}t. atiätii. £. '
d. 's. heheTii,pivo> BXb.i.
HEIGIJft, />({0M, J^t^tX (Vogel), nor4" begri,
arthtl. Cf-'lffiHAKÄvangels. bigfet'fe', picüs:
' hirlit; ardea: T". 2. Zf. % ittceito. P. 2. '
heigr, caradrion. Zf. 1.'
heigarc, ardea. VA. VII. 411.
. ' keigero, -ordea;. Tr' r- ' ' ■
■ heigro, «aradiriob.: Em. /iSK
fildOöbNCaS, deiiramenta. W ««l ^<*I ICO-
SÜNGE; 8. KÖSÖN. • ' ■
tiöGAZjAÄ'si/iiuMr::" "-.
U|:CBIP Ibwebid (?)Ml.]:(?), //cÄw.'» Cr.
HBHT-sEBlVinlGi
HCKTODCIunH, Ort in Rhätieii. PloL
HIHTI in: profeaaoms, ampabtcfl t>. hibti. Da.
8. HUGU. 'lo-v
EAHSALA-^HATi
800
HAHLAs. HAHALAÜi
i,i v
V.-.t:- i'.i; i .
UAHLA, peinperg<ay..«<9?«a«i Em. 19.:, iCf.
HACHUL, '
reidit, stabilitum,fimßatum est. gl. ^..und
HIWJAN. -^ ' • ^ ' ^
(oumes iugales
fidit ßerwtf.
HAHSALA, hacslla, Uaic^ila s. AHS^I^A in
AHS.
r . p
HAHSAN6N, HAHSANjaN, snbnervare. —
Sollte es mit IIASAINÖjN, IUSANJAJN (siehe
xlA^ojl ein und dasselbe Wort seyn? doch
' cf. angels. höh, poplet , mittelhochd. h e c h s e ,
pöpleSf und enthehseneu^ nervös pedum suc-
cidere.
(\h) hasino. F. Tr. ), subndrvo, na^vos in-
hahseno* Mon. 2.) . cirfo. .
haesine, enervo, emotlio, nervös aifiddo.
Hd.' ' ^' .^- :::\
(du) hasinost BIIk 6. j subnervÜbU:
hahsinist. Bibj. 11. t3.V / ■ , il
(erj) hahsneta..$b.
' hahsanta. Rb.
hasncta. Ms. ßjb. LT^S«/» subn^rvap^
haseneta. BIb. 11. 13.
hasineta. Bib. 10* *
hahsna ('sicj. Bib.
h^sinota^ Bib. 6.
habsinote. BIb. 5.
ÜNTARHAHSANJAN, stibncrvare,
uniBth ah&^nla, subnervavii (etfuf^J, Sb.
ARHAHSANÖN. ; . , v
e'r\L^]kH\no^^^prpecide furvumi€iquorum.[St.
erhasnota, subneryavU. Bib. JI. J^
xlix 1 versuche ich als Wurzel für den Namen
•• hato, ^tchh\^pileuSy\ij^oi\9in^cmiodlr^j auf-
zustellen, vielleicht in der Bedeutung ttgere; cf.
sanskr. cha-d, tegere* Cf. Xilj J. •
HATO (Urk. von 792) und HAITO, n.pr. CT.
CHATTi und HAZZO.
HATTA, 71. pr.f.
HETIO, IIETTJNf/j.
HE TTILA, n. pr. f.
IIETTINESRIOT, Ortsnamen.
HETELINGEN, Ortsnamen. Hicher?
HUOTJAN, ^uten/ angels. hedan, cavere, cu^
rare, attendare*
Bedeutung und Gebrauch:
custodire. N. 3^ 1. lOö, 3. 118, 5.
Digitized by
Google
mi
HAT.
HAT.
^802
: : ofMervf^k^e. N. 36, 12. 55, 7. *^
huoleU, tbz iz io ouece c,e/a6oro/. Bo. 5r
• Ik^ie gaoto. Org. ^ : •
huote unde. belialt ^dlna^ unsundigi. N.
36, 37.
chnstus ne huote dia tcclasiam. N. 126^ 1.
Mit Genitiv:
huoten dero epfelo. Bo. 5. ^
~ \ ' vihes huoten. D. lU. 91.
huatta thes kindes. O.- L 19, 1.
huotent naiaerö scafo. Wm. 1, 8.
huoteiit gterihtes. N. 105, 3.
der sundigo huote\ des rebten N. •
36, 12.
huoten dines kcbotes, N. 118, 60.
huotet din. N: 120, 3.
die huotent tles sinnes, mentium cuko-
res. Mcp.
huote sinero uuego. N. 36, 34.
sie huoten rehtes. N. 1-04, 45. .
huaten thes grabe«. 0. IV. 37, 2.
huota dero iuron. Mcp* ' ^
aediles hdiön detonedium. Bö. 5.
hifoten iro eo. Bo. 5.
ih hnota mines mixndesi posui ort meo
custodiam. N. 38, 2.
huatta gotes uuillen. O. I. 16, 12.
Mit g^m. und fora.
huote min fore tiefeles banden. N»
139, 4.
^ Form und Flexion:
Inf. huaten. O. IV. 37, 2. cod. F.
hueten. 0. IV. 37^ 2.
haot^ü. Bo. 5. D. IIL 9l.
a^e huotenne. .?}. 118^ 5. 60* '
(er) huotLt N. 22, 6.
huotet K 36, 12. 118, 57. 120, 7.
145, 7. Bo. 5. Wm. 8, 11.
(sie) huotent. N. 55, 7^05, 3.Mcp. Wm. 1,8.
(er) huote. N. 120, 8. 126, 1.
. (sie) huoten. N. 90, 11. 104,45. Wm. 8, i2.
(ih) kuota. N. 38, 2. 118, 67.
(du) huottost N. 118, 8.
(er) huotta. Nd.
huota. Mcp. Bo. 5. Nd. II.
huatta. 0. I. 13, 11. 16^ 12. 19, 1.
(sie) huotton. N. 70, 10.
hu 0 ton. N. 77, 10.
huattun. O. IV. 36, 24.
hütftn. Bo. 5. '
imp. s. huote. N. 36, 34. 139, 4.
hüte. Org.
BIHÜOTJAN, b tönten, custodire.
Bedeutung und Gebrauch:
cukodire. N. 58, 11. 83, 31. 118, 63.
observare. Jlc
pihutit iucb, videte vos. Ep. can. 2.
so bciiuoter, ne extra ordinis Umitem
operis pcdem tendat: Gc. 11.
Mit accJ '
ih bebuoto mina uuega. N. 38, 2.
behuoten gieböt. N. 118,4.
uuingartön beh'uotan. Wm. 1, 6.
ih behuoto diniu frnmereht N.11S,8.
ih behuota din gechosc. N. 118, 67.
ih behuoto dihiu uüort N. 118, 17.
ih behuota götes uucga. N. 17, 22. /
so behuot ih dina ea. N. 118, 44.
sie bchuoten gotes ^ehtuhga. N.
118, 171.
truhten bchuotet alliu iro bein. N.
33, 21. ' -
behuotet iro sklL Mcp.
er behuole dina infart. N.* 120, 8.
behuote mih. N. 16, 8.
behuotedisiu, custodiat haec, N. 106> 43.
Mit acc. und za.
mina starchi behuoto ih ze dir. N.
58, 10.
Mit acc, und fora#
ih behuoto mih fore alletno un-
rechte. N. 17, 24.
' behuote mih fore demo stricchcN.
140, 9.
pehuote mina sela foreuuerron* N.
85, 2.
Mit acc. und widar.
behuotent die gotes bürg uuider
demo tiuuele. Wm. 5, 7*
Mit gen. '
nu behuotet iradin scalch. N. 18, 12.
uuirdet iro behuotet, so ist iro mi-
ch el Ion, in custodiendis Ulis retribu*
lio multa. N. 18, 12.
Digitized by
Google
803
HAT.
9ADU.
804
Form und Flc:fpon:
Inj. bchuolen. N. 18, 12. 118, 4. 55. 88.
behuotan Wni. 1, 6-
xe behuotenne. N. 76, 5. 118,57. 106.
(ih) behuolü. N. 17, 24. 38, 2. 58, 10.
118, 8. 17. 34.
behuot ih. IN. US, 44.
(er) behuotet. N. 18, 12. 96, 10. 120,4.
Mcp.
behötet N. 33, 21.
pehutot, observat (ventum). Rc.
hieher?
(sie) behuotent. N. 88,31. 118,63. Wm.
5, 7.
(er) behuote. N. 106, 43. 120, 7. 9-
(sie) behuotcn. N. 418, 171.
(ih) behuota.N. 17,22.85,2. 118,55.67.
(er) behuota. N. 118, 167.
(sie) behuotton. N. 118, 13$.
behuüton. N. 77, 5$. 98, 7. 118, 158.
(me) behuot in. N. 118, 167. ,
imp. s. behuote. K 16, 8. 24, 20. 85, 2.
140, 9.
i/n/i.frf* (pihutit Ep. cao. 6.)
p.a. pehuottendo. N. 118, 9.
n. s. m. behuotenter. N. 115, 6.
p.p. behuotet uuirdeL N. 18, 12.
n. s. m. behuoter. Gc. 10.
FORABIHUOTJAN, providere.
norbihutten, providerent. Bib. 5.
HUOTA,/., J&ttt| custodia.
a. s. huota, aistodiam. N. 140, 3.
HUATO, n. pr.
HUOTARI, m., Jg^Oter, c»$ios.
die marchon huotera (kann auch huo-
tcla seyn), ianitöres terresires i. qtä /!•
nibus praesunt» Mcp.
HUOTIL, m., ^uter, cusios.
HUOTIL, n. pr.
MÜRHÜOTIL, m., «Wttucr^ßter.
die mürhuotila (murhuotela),cii^/o-
des mnrorum. Wm. 5, 7.
HÖT, HUOT, m., JS)ut, altnord. hattr, angels.
hset, pileus, mitra. .
ju s* hoot, mitra. R.
huot, nätrtu Sb. Em. 31. Bib. 1. cida-
ris* Bib 1. 5. 6. iiara. Da..(räol in
JHM Druckrchler.> Bib. 7.
huoth, mitra. Mfj. Bib. 2. tiara. Ma.
cidariß. Bib. 3.
huat, tiara j pileuMj cidaris. Ib. Rh. Rd.
mitra. D. IL 344.
h8t Wn. 460, Tr.
huuit, thiara. D. iL 330.
d. s. huotc, rydari. Mo. Sb. mitra. VA«
IV. 216.
huot, cidari. Bib. 13.
J. s. huot, eidarim. UK 11. Sb. Bib. 5. 7. 8.
thyaram. Bib 1. 5.
hut. Bib. 4. 6.
huoth, cidnrim. Mc
huat, cidarinu Rb. Ja. miiram. Ja. Rb.
h.eilac huat, cydarim. Ib. Rd.
hiit, miiram. Bib. 5.
hout, cidarim. Mo.
d. ;9/. ho tu n, tiaris. Rf.
huotin, tiaris. Mx. Bib. 7.
a.p/. huota, mit ras. Bib. 13.
hu ata, tkyaras. D. H. 330. mitras. Rb.
hu 0 1 i, mitras. Ma. gaieras. VA. VII. 688.
thyarös. D. IL 330.
höte, mitras. Bib. 5.
huotun, tiaras. Prud. 1.
(KUCZIIIÜT, caliendrum. Eng. 2.)
SPERHÖ T, radix Oh Tr.
SCATAHUOT, cimalio. Wn. 3355.
[STALHÜOT ;etttMftelm), Cdg ]
UU011U, n., J^atlein.
n. j. huotill Ep. 2. v '
hüotelin. Wn. 333.J, eydaris, mi^
hutelin.Hd. \ ira, pileolus,
hotelin. Tr. A tiawa^'infula.
hutelin. Hd. / . .
a.ph huotli, mitras. Bib. 6. !
HÜOnLSNÜR.
HADU (angels. hea^ho, in Lye^^Mamüng die*
tionar. für heahdha, celsum^ cutmen^ erklart)
nur in Namen. C£ auch den goth. Namen theo,
dohadus. Hängt das Wort mit dem Namen
der nordischen Gottes hödhr^ (hxdherus bei
SaxoJ zusammen?
Digitized by
Google
m&
HADr-HUT.
HUT.
806
HADOIISD«^. HADALINC(?). flADUMAR (ist
' es gleidi dem catumerus bei Tadtut?). HA«
DUBALD. HADUBOLT. HAOUBERAHT. HA-
DUBRANT. HADÜFÜNS. HADUFRID. HA-
DURAT. HADUGER. HADOLP. N. pr. m.
HADÜWIC (JC>«b»i9). HADULAUC. HADU-
, LINT. HAIKJBIRG. HADUBURG. RAbURA.
D\,n.pr.f. BOTHADm. ANTHAD. WALT-
HAD. WILLIHAD. WOLFHAD. REGINHAD.
NIDHAD. PERAHDIIAD. THEOTI^AD, n.
pr. m. und f.
HADULÖH. HADISTAT, Ortenamen. Hieher?
ZlHADlLOHTER (?), laciniom. Tr. (es steht bei
bistumbliter, ist aber doch wohl nicht in
hodolohter, herniosus, zu vcrhessera). Ct
UADARA.
VMBeHATHlichiv, nexittt. D. IL 312. gebort
vieHelcht zu li AXl» (q. V;)
HATuKGA (?), insectatio. Ja. Zu HAZ?
HEDiNBAH. Ortenamen.
HITTO, Mannsnamen. ^
HODO, m., J^oU
d. ».'hodio? hodun? (es seheint ho dein zu
stehen), testiailo. Z£. (Ist auch < tesHculo
. Schreibfehler ond giebt es nur einen Plu-
. ral hodun?)
ii.p/. hodon, clunes. Sg. 243.
. hodun, /eitieii/i. Em. 27. Bib. 9. 13.
■ d.pl.hoAon, tgtiiculis. Ib. Bd.
haodun, pube (, vuilia). Ra. Yo* pl'f)
HODOLÖS. 1
HÖTs. HAT.
HOTtMBACHARI/i marcha (Otlenbachcr Mark;
also H vielleicht nicht zum Stamm gehöcig).
HUT
setzeich fiir hutta, 4>fiftf, hftt, ^aut
an, Qod vergleiche damit sanskr. guth, teuere.
a. HAT.
HUITA,/., J^üttti tugurium» umhraculum, casa.
n. s. hutta, tuguruan. Mf], Mart. Bib. ,1. 2.
5. 10. 11. 13. Sg. 292. casa. Pr. v.
umbracidum. L. Bib. 6. 13.
hutte, umbraculum. Bib. 4. tugurium.
Hil, casa. Tr. Wn. 460. tabernqculum
(jpastönimj. Wb.
hutli, tugurium. Bib. 7.
hiule^ tuguriunu Wn. 460.
hutta, umhracidism. F. 2.
houta, umbrocuiam. F. 1.
d. s. hutto, iiigtirio. SI. .
a, s* huitun dero obazo, custodiam. N.
78, 1.
n.a.s.pL hutta (oder ist n. a. «.?), mappa*
lia. M. 33. Ph. 1. 2. D. IL 337. Tg. &
magalia. Prud. 1.
huttun, tabernacula. D. II. 284. Rg. 1.
mapalia. VG. Hl. 340. magalia* VA.
; I. 4-25.
hutten, propotas. D. II. 336.
OBAZIIUrrA, /., Obfl^fitte.,
^ a. s. obaezhutta. N. 7Ö, 7.
niRTEniiriTE, /., tugurium. Wn. 460.
HU^rriLI, »., J^ütttUiti, easa.
a. s. hutili, casam. D. IL 336.
H€T, /., .^ttur, angels. hyd, hyde, lit. äda,
cutis,
n. s. huul, cutis. Sg. 242.
hut, bir^a. Sg. 184. 291). bupsa. F. 2.
cutis. Tr. Org. Bo. 5. pellis. JS. 103^ 2.
corium. A. tergus. Pr. m« t v.
^erstun kornes hut O. IIL 7, 25.
hut, pellis. Wn. 232. *
g. s. huti', coriL Bib. 2.
d. s. huti^ cuii Rh. ctsie. Prud. 1. in hteii,
tergore. Aid. 4. * i : .
. hiute, cute. Bo. 5. corüi. N*. 67,' 26.
cH/| 3. »
a. s. h&t, ptUenu Bo. 5. Pmd 1.
n. a. pL huti, taurea terga. VA« IX. 706.
hiute N. 103^>2. Wb.
huete: gru*ne huete, peUes iacincti^
nas. Bib. 4.
Digitized by
Google
807
HÜTTO. HAIT.
i HAIT.
808
hivtn: gxuoae hulB, pellesiacinctinas.
Bib. 6. I
hiitta. Bib. 10. 11.
huita. Bib. 8.
^d.pL httten: in dabsi^ hüten, in meloiis.
Ep. Bb. 3. i ^ '
WANDALllüTf, ver^pelli: D. 11. 329.
LOSKESHUTJ, /, alutä. Sal t. '
toskeshiut*, aluta peilis, D.
losgisut^ rnbricata pelUs, F»
d. s. losceshuti, iairfhino kt' hyadntho
(ie calceavi). Mt. Bib. i. 2. 5. 6.
DAHSHÖ^r,/., ©a4g^ffuV2)ac^öffH.
d.pl.in dahsh&tin^ Ep. P. 4. |, in me-
in dahshuiteh.Bib.l9.t3.5 lotis.
IIUTCLI.Sal. l.i'''•^'^""'^^''^•
HüTTO, ;). ;7r. cf HATO.
IIVrrriNGEN. Ortsnamen. V
HAIT, m., HAITI, / • (das hentige fyüt nur
als letztes^ Glied in compositis)^ angels. had,
hade, sexni, persona ^ gennsy ordo; goth. aU
laiin haidum, qmnibns modis. Nordisch ist
heidh, heid, genS, und heidr, honor, digni-
/fl5. _ Zur. Wurzel JlII ; . i I
Bedeutung und Gebrauch:
persona. K. 2. 34. Is. 3, 5. 4, 4.^5. 7. Cah.U.
M. 15. Wo. 2. Can. 6. 10. 11. 13. Rg. 2.
sexns. R. Ra. gl K. V. Pa.
ordo.yf. '
gradus. W. \ . 'i , ^
religio. Cani 4. ' i.
clerusi^CM, 4.^ "• **
proposifum, Can». 4. ^
der ander heit ^Ati Is. 4^ 5. ? .
.> oi seouuo&tthu^heit^aiLn«.,UI.MlJ26; >*
ze heite, nd ordinem. 'W..' fv^'>^
nl klekent mir äI h^i-l* tljio'Kelbun ara-
beiti. O. V. 7, 52.
siu so heim 'qüani'un, 'esuuiht. ni fir-
.t <namun^' ''.... ^ ^ '- t\ , lu S^
zi niheineru heiti, uuäz ter tnitthiu meinti.
'. O. I.-22, 56. . .' ■ t- . :;^ . i'-i-t
thie ssneaees Uuolä iilbtiön i4h tiaolä iz
' ml^ratun^ i . ^ >
ther thritto uuas niheih heit fhuruhlsina
. ..zÄgaheit^.O. IV. 7, 76.
Vielleicht geh&rt auch hicher? .
. ; 42p 8e;uzzaf* iro bojite (heiti. Can. 9.
benti. M. Gau. 10.; 12.) virlazzen, per
fmancipqHpnem. Can 8.
• , Form und ^ F^exiqn;: r
,1».^ heit. R. K. ^. Can. 4. Is. 3,i5. 4, 5. O.
IV. 7, 76. -^ .
heid. Ra. gl. K.
gp. 5. heit es, religionis. Can. 4.
heiti. Wo. 2.) / ^
; . heite. M.;l5.!''^^''^''^^-;^;^
d. ^. heite^ sexu. V. c/^ra Can. 4. propt^sito^
Can. 4. persona. Can. 6, iO. .11. 13.
heiti. O. I. 22, 56.
haiti. Pa. )
eiti.gliK.I'^'^^^
a. s. heit K. 59. 64. W^ Ife. 4, 5. T. 126.
R./i/. heiti. Wo. 2. '
{ heida. Is. 4, 7.
g.pl:ht\i^ii:K. 2. 34. * ' '
heideo. Is. 4, 4. 5. ^
heido. Is. 3, 5. 4; 7. ' * .' '
heito. W. Rg 2.
</.p/. heidim. Is. 4, 7. . * '5
11./7/. heiti, wennhcreti in hereti, p^rsonas.
La. 1. 1. zu ändern ist ' ^'
; -HEFT, -HEITI, -^eff, ^-fcit^; büdct abstralcle
eubst. fem. ■ . ^ '
»buhfaeii nppi^h^it alllliheit einag-
heit. einluzigheit enstigheit archeit
irrigheit.' ärmheit^ ewigheit^
vihbeit Hiwibthert^ wehsaJheit wona.
heit, gawonabeit wcaagheit '^ar-
heit gawB4rhcit^>giwa!^afceit un wirig-
heit wisheit wizanheit, wisantheit
wizagheit
lugibeit. farloranheit lösfaeit
razahcit.
magadheit gameitheit manheit, raane-
heit mennischeit minnerheit mer-
hcit farmezanheit muozigheit
narrabeit nuziheit
K-i ' :■•'... i ^ bk-
Digitized by
Google
809
ÖEIDA.
HI13T~ HEIDAN.
810
bittarlieit. biscofhelt. bosheit, gibos-
beit. b4uogbeit
pbafheit
fizusheit flizigbeit. friheit fruotheit,
unfmotheit frumigbeit, unftumig-
..... h^it . • ..-•.• ' . ' '
gaubheit gaugalb^it gotheit. gitagbeit
gelfbeit guollighcit gomabeit grim-
beit, grimagheit.
kebisbeit kamfbeit. kintbeit. kuonbeit
knehtbeit. kTistaahcit.
heilagbeifbr^inighett. hwiolihbeit.
diobeit* diubbeit deganbeit. unbideb-
tigbeit biderbigbcit. driscbeit. toba-
beit. fugedheit. tauganbeit totheit,
untotbeit. tiufalb ei ttnf arbeit tola-
beit. , tnombelt. turabbeit. tragbeit.
trugabeit. Irtirigbeit.
zagabeit zwifalbeif.
snparigheit» nn sab arbeit, sihurbeit.
aiubbeit siiibilheit. saligbeit sumig-
beit. unsinnigheit ^calcbheit scant«
beit statigbeit slafbeit slewigbeit
gaswasbeit.
-HEITIG, -HErnGI.
RIANAHEITIG, MANAHEITIGL
Hieber vieUeicht auch die nom. pr. fem, auf
beit, heid: .: ....
ADALHEIT. ALBHEID. EMHEID^ ENGIL.
HEID. UUmEip. LINHEIT. RIHHEID..
BERAffFHElt. GEHHEIT.
HEIDA,/, Jg)eibf/'J5^ftbffratif> angels. baedb,
thymus. Ist es mit dem erst im 12. Jahrbun-
bundert sieb zeigenden bdide (in mitten dc-
me gespreide, wole uerre an der beide.
Mos. in der selben beide. Mos.)) nord. beidi,
tesqna\ ein und dasselbe Wort? cf. auch golb,
haitja, campus.
n. s. beida^ thymus. D. II. 312. mirice. Bib. 5.
d. s. beido, thUno. P, I|« 312« ;
n,pL? bcidun, iDiV/cr. Pfl. 3.
HEIDAHI, w., J£)fibf, J^elMt^t; myricae. U.
1. 2. M>. M. 31. Bib. 7.
beida'Yi, niirrV^. Bib. ^.
HEIDOLF. HEIDOLT. HEIDFOLCfa HEID.
WART, n.pr: fli^fer? ' ^ ^
IV.
CHAIDlNi, Volk irt Skandinavien. Ptol. Hieher^
GENEHEIDEN. HIRZUEIDA. HEIDGAWI, Orts-
namen. Hieber? «
HIUT- s. HUT.
HIUTU 8. RauraparUkel HA, HI.
HUOT s. HAT.
hüotjan s. HAT.
HADAL, nom. pr.; doch wob! von ADAL ver-
schieden.
HADALUNG, nom. ;>r.
HITAMUN s. HA, HL
HEID AN (mit haida zu Einer Wurzel? cf; nord,
beidh, gens, angels. haedhen, ethnicus, goth!
baitbja, campus, und baithn, ethnicus), ^tU
fceur Mbitjfcfyi nord. beidhinn, beidinn
(beidh, gens), angels. haedhen, gentilis, eth^
mms, pdganus.
Bedeutung und Gebrauch. Im PJural häufig
substantivisch gebraucht, als ^tit'tii.
ethnicus. T. 98. M. 31. Le. 1. 2. 3. Bib. 2
gentilis. Rh. T. 1(J9. K 77, 55. 86. 4. '
paganus. N. 17, 6. 46, 4. 80, 9. 88, 52,
circnmcisus. Mrj.' Bib, 1. 2, 5. 7.
incircumcisus. Bib. *t. 2. 7,. Mi. Sb.
samaritanus. Gh. 3. '
^cytha: Em. 19.
after beidenertio site. N. 48, 12.
beidinemo uuibe. O. III. 10, 3.
ze themo heidinen man. 0, IV, 20 i,
' beidane man, ethnici.^l. 32, 7.
tbie beidanon rtian. T. 34, 3,
beidinaja thiot O. V. 6, 14.
beidene fordorin. N. 65, 17.
die beidenen, gentes. N. ^4, 9. ^ ^
die beidenin, pagani. N. 95, 13.
dero beidenorf, paganomm, N, 17, 32,
beidinen, paganis, N. 34, 19.
b e i d a n e r o , gentium . T. 44, 3.
beidane, g-^/i/r/^^.T. 139.''
[53]
uigitized by
Google
811
UEIDAN.
HOTTINC — HEITAR, 812
dher faeidbeno abgadiin gholdendo^ Ido-
latrie dediir^. b. 3, 3.
ero tac hcidenero, pnrenialia. Ic.
heidenero, audientium. Can. 4.
• Form und Flexioq: i\
heilhin. T, 98.
hcidin, T. 85.-Bib. 5.
n. s. 171. heldaner. Gh. 3. Mt]. Bib,. i. 2.
heidener. Bib. 7. #
heithiner. O. II. 19, 26.
heidner. Em. It*.
heidano? Frg.; 51. jct ''gen. pL vott
heidhero? Is. 3, 3.) snbst. HEIDAN.
, c]f.5.iri.n. beidenemo. N. 48, 12. .
heidincmo (heidemo. cod. F.). O.
III. 10, 3.
heidanin. Rb.
heidinen. O. IV. 20, 4.
a. s. ni. heidinan. O. V. 6, 14. (codd. V. P.)
n.ph m. heidaue. T. 32, 7. 139:
hei4ine, N. 9,20, 30,' 12. 80, 15. Nd. II.
heidinL M.;3L L. 1. 2. 3.
heldene. N. 17, 6. 46, 4. 65^ 17. 88,
52. N. IL 0. V. 6, 2t
heida non (im Drucke steht fehlerhaft
heidanan). T. 34, 3.
heideaen. N. 64, 9.
heidenin, N. 95, 13.
g. pL heidan^ro. T. 44; 3. Mi. Sb.
heidincro. 6ib. t 2. Ö. IV. 20, 4S.
(cod. F.) 25, 10. V. 6, 4. V. b, 1,^.
• (cod. F.)
heidenero. Ic. (?an. 4.
heithinero. 0. IV. 20,38, (codd, V.^P.)
h^idnero. N. 95, 5.
heidenpn. N. 17, 32. 77^ 55. 103, 6.
Bo. b.
i/. >77. heidinen. N. 34, 19.
heidenen. N. 34,7. 43, 15. 25. 70^ fi.
96, 3: / i
heidin(?). N. 61, 4. (Cf. HEIDISC.)
a.phm. heidene. N. 86, 4.
heidenen. W. 43, 12.
b^idnen. Ho. Bib. 2.
HEIDAN, m. Ist yielleicht als subita ana^el^-
men in _ ' ^^ , '
heidano. Frg. 51. lieiilhen^((f,l^ 3; 3. (dh^er
hcidheno abgudim gheldendo, idola-
triae dedUns)y wenn dieses. g*. pL ist
heideno, indrcumcUorum. Bib. 7.
HEIDIN^OVA, Ortsaameo. ^ieher7
HEIDANGELT.
HEIDANTÜOM (^eibent^um), sacrilegio. Da.
non sacrorum. Matt.
. HEIDAiNSCAFT, /, J&ejbciifc^affr ^etben*
t^um. , , i ,
s. s. heidinscaft, ^m^iVi^otf. Na* IL
d. s. heidenskefte. Co. ^ , ^
HEIDHANUIH, fytibtnlifttrprofamim. Is. 3,3.
HEIDANI,/, /iaeresis.
a. s. heidani, heresin (es steht heresi mit
Abkürzungsslricb üb^r i).
HEIDANISC, t>eibjiifc(>, gtntilis.
heidanisc. Pa. Ra.\
helthinisc. gl K. (, geniilis.
heidinisc. gl. K. )
a. s. m. heidiaiscun, circumcisum. Pnid.2.
a.pLf. heilniscun deotun. F15. 47-
. HElDANISCl, /., idolatria.
n. s. beidaniski, idohiriß. Em. 29.
hedinischi, superstiiio. Prnd. 1.
g. s, heidinisci, superstitionis. N. 103,6.
d. s. heidinisci, superstitione. Mart.
HEIDISC?
ze heidescun, ad paganismum, iru^un-
den. N. 43, 12.
HOTTINC, n. pr.; zn OTTO?
HAPARA (hadera. ^aU, 1.), /.. (J&'aber), t;..
. filz, mqsirucß. Sah 4.
, d. pL hsidsifun^ pannis. Prud. 1. masirugis.
Prud. 1.
HATTüARii; cf. ATTUARli, CHATTUA-
Rh und HAZZOARFl
HAITAR, Reifer, nerd. heidr, serenus. — Of.
.HEI; aoch; Wurzel HL
Bedeutung \uid Gebrauch: .
serenus. Pa. gl. K. Sg. diX Em. 19. R Ra. üb.
:a 20. , . :
clarus. a 1. 12. 19; Mcp.: 20.
Digitized by
Google
813
HEITAR.
HEDISAfil^— HAF.
814
jphiididusrEiU r.' . !
inicans. Prad. 1. Bo. 6.
heitar vel uuetar, serenum. Em. 19. *^
in dei heitarun uuetar^ volucres in anras
('rapientur cadav&aj. Ptad. 1.
heitar, thurri, stifium. Ic
heiterem, limpido (aere). Wn. 3325.
heiter ist (luft). Mcp,
in iro (aeris) heiterun uüiti. Mop.
so iz heiter ist/N. 134, 7.
heitremo, dement iare (rel/oj, Mart
heitarer tagasiern, e/nrns' iucifer. H, 4.
heitaTer tak, serenns dies. IL SO.
in heitero fsicj naht, mfcahle. Bo. 5. '
heiteriu sunna. Mq).. ^ ' . •
heitaria liohit az ^ clasas Jumpadas, U. 1.
heitaremu leichte, clarö lumine. II. t4.
in heiteremo, m serenö^ Rb. •
des heiidLXxn^ amoeni fliieri$)4l?EXiL ^.
mit heiteremo ougen. Bo. 5. ;
heitaria tknatj^ spiletididäs menies* K 1.
heitaremu scimin, cläro^adia. H. 19.
Form und f lexi^n: ; . i . . i .
heiUr. Pa. Sg. i)I3.
heitar. Em. 19. Ic. R. Ra. ^
heittar. gl. K.
heiter. N. 134, 7. Mcp. i
w. ^. m. heitarer. EL 4. 20. 1
heitero. N. 87, 14. ^ .
n. s. f. 4ieiteriu. Äfcp. • '
g'.f.xn.n. heiteren. Mqi. /
heiterin (es steht heirin). Prud. 2.
i/.f.m.i». heitaremu. H. 14. 19.
heiteremo.' Hb. Bo. 5.
Iietreni'O. Mart
.. heiterem. Wa 3325.
d. s. /. heiterero (es sieht heitero)« Bo. 5.
heiterun.. Mcp.
a. s. m. heiteren. Bo. 5.
'Äv" s, ./. keitcra.. Bo. 5.
d. pL bciterftn. Bo.. 6i
a.'pLn. heitariu. Ä t . :.,
heiteriu. D. IIL 32j
heitarun. Prud. 1.
OomjpflraliT. > .
* lamiUitiDn4.mid(miior. Prad.. 1.
, Superiaüvi •
heitarist
d, i. ju helteristtn.^ H. 12. *
HEITAR, n. pr.
DURUHHAITAR, perclams, praeclaru.u
</• ^. /*. durnhbeitareru resauun, prae-
clara dextra. &.8.
VIWRSXTXR^ praeclarus.
g. s. m. des filehetteren lerares, prae-
cläri doctöris: Wb.
HAlTARl, /., serenitas. [heidere, serenitaSy
tramfui/läasides: Wetters). Id,]
72.^. (diu) heiierif serenum, Bb. 6.
heitrere. Wm. 2, 12.
heittere. Wm. la 2, 12.
g. £/ heiter i.. Mcp. ... .
d. s. heiteri: in heiteri. Bo. 5. in uui-
' . ( . aero heiteri, candentibus serenis.
Mcp.
a. s. heiteri. Mcp.
HEITARNISSA. /., J&«f tirni«; pibar (a. j.^H. 3,
HAITARJAN, ^üUiw^ sa^enore^
(er) heitarlt, serenat {pectora^, H. 5.
heitirit, liffuet. gl K.
, heidirit, jClarit^ ^•^ K, i >
haitrit, ckirU. Pä* *
heitrit, llgüet. Ra, ^
H£DI5AKE, aucupes, £b, ist heilisar e zu lesen,
HIEDRAHA(3b<r6ad>),FIuönameii. Cf. IDAR.
HAF.
• Ist es mit lat. capere zusammehzustel*
len? Cf. auch BLAJB.
HAKAN, HEFJAN (h6b, haban), ^eben, a\u
^e6en/ goth. hafan, hafjan, angels. heaf-
jan, nord. hefja> tollerCy levare.
Bedeutung und Gebrauch:
levare.K. 1. Is. 3, 6. .
exU^lere. gl K. Ra. Pa. : .
adloUere. Ic.
ih heuo hob mina hanU Nd«
beut iruidar mir sina f^rsnun, J^t^eii//.
T, 166, 5. .
heuet den armen föne mijst^. N. 112, 7.
'Digitized by
Google
815
HAF.
HAT»
81b
da huobe lioho sincro fiendo zesenuiin,
exaliasti. N. 88, 43.
ne heuen iuuaer b'orn. N. 74, 5.
pilatus huab giscribaaa siiies selbes
rcdina,
ubar sinaz hoabit thax nuoroll al gi-
loubit O. IV. 27, 23.
heuent iuuuere hende, extollUe. N. 133,^^9.
huob iro hende ze lobe. Nh. ^
sie QuaruD iro henti zl gote heffenti.
O. I. 4, 16.
dara ih sie (hende) huob. N. US, 48.
huob sina hant über sie. N. 105, 26.
heue dina hant an iro ubermuoti, leva.
N. 73, 3.
heue sie hinnan, extolle. N. 27, 8*. ,
hapan, elatus. Pa.
miniu ougen huob ih uf stigendo ze
dir. N. 122, 1. (oder zu üfhcfan?)
ougun zi himile heoan. T. 118.
ih huob sia (sela) dara. N. 85, 4.
huab inan in sinan arm. O. I. 15, 13*
h^uit, exaltat (uocemj. K. 7.
heffe, exaltet (misericordiam judicio). K. 64.
den disiu salda heuet, vehiU Bo. 5.
huabun sank. O. IV. 4, 41.
heuent canticum. N« de ps. gr.
he ff an, imponere (psalmum). K. 7.
heue unde sing. Mcp.
daz ne heue iuub. N. 2, 11.
heue ih mih hoho, si ascendero, N. 138,8.
tbu sealt thih heffen iilu frua. 0. 1. 19^3.
heue dih über himela. N. 56, 6.
sih heuenta ze himele, conscendentem.
Mcp. 60.
denne heuit sih mit imo herio meista.
£m. 33. - # ' .
heue sih ouh uttig gagen mir> exsurgat.
N. 26, 3.
der uuerlt ratcs sih ne heuet N. 21^ 25.
ziu heuent sih uuider dir, die in erdo
sint. N. 82, W.
heuent sihf adscenduntCßuciusJ.ti. 106^^6*
(mere) sih heuendo in üuelia. Mcp.
sih heuende in uuellun uuis. Bo^ 5.
e du dich dannen huobe. Mos.. ' 1
da hup sich der nit. Dw III. 5&
da hup sich ein grozerfstnrm. J>.UL 62.
Form und Fle^dan;
Inf. he ff an. K. 7. 44.
heuan. T. 118. .
heffen. 0. I. 19, 6.
heuen? N. 74, 5.
zi heffanne. K. 63.
(ih) hepfu. Is. 3, .6. i
beuo« Nd.
heue. Nd. H.
(er) hefit. T. 156, 5.
heuit K. 7. Em. 33.
heuet N. 21, 25. Bo. 5.
(sie) heuent N.ä2, 19. 106, 2& Fi de ps« gr.
(ih) heue. N 138, 8.
(er) heffe..K..24 64.
heue. N. 2, 11. 26, 3.
(ih) huob. N. 85^ 4. 118, 48. 122, 1.
<dn) huöbe. N. Sß, 43. Mos.
(er) huob. Nh. N. 105, 26.
huab. O. I. J5, 13. IV. 27, 23i.
hfip. D. m. 5& 62.
(sie) huabun. O.IV^ 4, 4L m* '
imp. s. heue. Mcp. N. 27, 8. 56^ 6. 73, 3.
im/i./i/. heffe nt. gl K. : > . >
haffent Pa. . i . d
hefiat Ra. . \ r • ;
heuent N.ilSO, 3w
p.a. heffenti uuarun. 0« L 4> 16.
heuende. Bo. 5. '
heuendo. Mcp.
■o. s» f. heuenta^ Mq>.
p.p, hapan. Pa.
UBARHEFJAN, übtt^tbttu
Inf. uberheuen, transire fpossumus in
legendi interpr^aiionem-J. Org.
- praeierire. Bo. .5.. daz mnozzen
ifirir sumelichiz uberheven. D.
III. 89.
ze uberheuenne, {tt übOQfl^mf Ottff
|u(aßen. Bo. 5:
(er) uberheuct:
er üe ubcrheuel nehiainen. N.
33, 8.
si (yhrtiwaj ^ih ei temo nitir^l^
ren unde ttbetheuel.tcii be-
zeren. Bo. b.
Digitized by
Google
817
HAF.
HAP.
818
(sie) überheben: dai sie'sih ne überhe-
ben aba dero micheli-dero gena-
dom N. 8», 10;
(er) uberhnob: iic jortsiai^les mhethnoh
(fibCTflitig). Org: 323.
(wir) überhüben: sd gibel er uns puoz»
ze mit der suntone antlazze, der
wir im beiahen, nieht der wir
i . . nberhuben. D« UL &6.
(sie) nberh5ben:
alle sis ersljtgen, neheinen nber»
haben. D. IIL 87.
p. <?. nbarhepfendi rat, est su^per (angdo*
tum intelUgerUiamJ. b. % %
a.s.f. uberheaenda: -
aih uberheu^nda, ventoiom
(foriunamj. Bo. 5.
ÜFHEFAN, aurte6eti.
(ih) heuo ufmine hende. N. 63, ö*
(du) ufheuest: .
ufheuest daz houbet. Bo. 5«
nuanda du mih ufheuest N.15, 10«
(er) nf heuet:»
heuet taz houbet üif. Bo. 5*
sl heuet tkl de« sigelosen hou-
bet, suUevaL Bo. &
er;(afCo).hettet^az liebere (uuelf)
üfzu ze sinen^brosten. Bo. 5.
er heuet uf die dIrEaltent, allö'
tat. N. 144, 14. 145; 7.
(ih) ufhebe:
so ih ufheue mine&ende. N.S7,2.
daz ih ufheue mine hend^.N.62,S.
(du) ufheuest tazimuot: Bo.» 5. >
(er) ufbjoue thaz 8caf>, leveL T.69^6^ iro
Ottgen* N. de ps. ^.
(ih) ufhuob:
uuaada ih ufhnob ze dir mina
sela. N. 142, 8;
ih huob üf mina sela ze dir. N.
24, 1. 85, 4.
ih huob uf mine>hende. N. 118,48.
^er) ufhuob catervas, Ar. 2. sih, progre*
, ditnr. Ar. 3. huob inan nt T. 92.
huob her gundfanon nU Lu.
ufhuah:
er huab in uf thaz muatOJIL 18,59.
er huab thiu ougnn nf zi himile.
O. 111. 24, 69.
(sie) ufhuoben:
huoben uf iro stimma, elevave*
runt. N. 92, 4.
huoben uf iro unella, elevavenmt.
N. 92, 4.
uf hoho huoben sie iro mnnt. N.
72, 9.
imp. s: heue dih uf! N. 45, 3.
int/?./?/, ufhefet:
ufhefet iuuneritt honbit,\ ele-
vate. T. 145i*
ufheuet:
heuet ufiuuueria ougnn.T.87.
ufheufcnt inh jtlevamini. N. 23, 7.
ufheuit (es steht ufheui) segala,
suspendite vela. Tg. 1.
p.a. ufheuendo, elevans. N. 1^1, 10.
nfheuente sitilu ougun. T. 107. iro
ougun. T. 9i.
ANAHABAN, ,?.;;., im
> anahabaner uuatd, Sublätus est. &
ist vielleicht anthaban.
ANrHEfJAN, tnt^ttxn.
(du) anihuabi, distulistl. Rh.
(er) inthuob den himelj sustuUU Bo. 5*
p^p. anthaban:
a. s.f. inthabana, sustentata. Ic. (cf.
anthabftnO
AlSTHABANi, /., ö«tim/io. [cf. ÜFARHA-
BANI; sollte es zu hab^n ^horen (s^ ant-
habani in hab6n)?]'
• 11. s. an t habani, sHstinenlla. Rb^
* - ' d. s. inthabanii, adsumiione (abhaSy quia
vices Christ i creditnr ogere, domi-
nus et abbas vocetur, non sua ad*
sumptione, sed honore et ttmore
christij. K. 63.
UNTARHAPAN. Pa. | ,, ■
UINDARIIABAN. gl. K.i' f^'P" ^'^*'^^^-
ARHAFAN, ARHEFJAN, ctf^ibttt.
Bedeutung und Gebrauch :
elevare. Sg. 4)13. Mt^. Bib. 1. 2. 5.
engere. Bo. 5.
exaüare. N. 9, 15. Is. 6. Gc. 3. Frg. 43. K. 7.
glK.
Digitized by
Google
819
HAF.
HAF,
mn
^xiöUere. Ic< K. 4. 8, U; 26. lU
praeferre. Ic, .
efferre. Gc. 10.
atnpliare. Gb« 1.
transferrt. Da..
. emitiere. Pß-
avcudere. VA. VllL 665,
rcaclare. Em. 19«
e^primere. N. 67, 31.
commendare. Gc. $• D. ;
, magnificare. Bib. 5.
pTQtMvere. Da. Em. 6. Can. 9. 10. 12.
digere. Em. 5, C|in. 9. 10. 12.
arliaob thie natruiLT. 119.
du irheuest mih boho föne dien por-
torn des ioii^&j cocaltas. M. 9, 15.
erhefit sih. T. 144.
ßie hobo irbenende. Bo. 5. •
uuanda dine fienda {ore lutreisie-uua-
ren unde iro hoabet irbuob^n. N.82^3.
thaz man mih irhuabi iob scono bi-
gtuabi. O. V. 20, 80.
unz sie frhauen uuurde», dum aUevaren-
tur. N. 72, 18.
er thaz belli sar irhuab. O. I1{, 4, 21t^.
erheuen über die meiinisken. Bo. 5.
er erhuob in über sie. Bo. 5. .
ni brennit man oui^ thurah;thai^ gi-
tiuisso sinax liohtfaz, .,
thaz er iz biuuelze, mit mnttu bist^rzc,
sqntar thes gihelfe, thaz er iz irheffe,
ufan hohaz kerzistal, thaz iz liuhte
ubar al. 0. II. 17, 17.
arheulstu thih unzan himiL f. 65, 4.
du mih erhaueu habest ze gotes kelih-
nisse. Bo. 5.
«rheuit iz in sina scultra. T. 96.
erheue in dia himelgelust Mcp.
so sih diu sela in den sind arheuit
Em. 33.
erhuob sih in dia hohi gotes rehtes.
N. 23, 3.
ob ih erhaban uuirdu fon erdu. T. 139.
erhefit andre, exiolUt alios. Ic.
arheuit mansuetos. Is. 6.
uiit thiu ir arbeuet then mannes sun*
T. 131.
loclfer hat ethabem sih w4der mir. D.
, ^ iiy.Au ..^ ..
thaz sie sih irhuahin inti heimortes
faÄrin..O; K.27, 70;
bat er sih ^ar irhuabi, mit imd heim
fuarl 0. UL 2, 5.
thaz sie sih irhuabin li.thetnor kasteite
Uario. 0. IV. 4, 8*
thie hi^tn jrhaahun &ih tsar, ioh funtun
sie thaz kind thax. O. IL 3, ih. ,
,3i€,sih tho aar i^hu^abun, zen uuihen
zitin fuarun. O. UL 15, 34.
SP u|iir unsiherheuen ze farenne uui-
der unseren fienden. M. 43, 10-
uuio thie scalka sih iriiuabao ioh thie
goteisbolon sluagun. O. IV. 6, 7.
so die freisa sih erheuen. N. 9, 28.
tho fuarun sie ilenti ioh filu gahonti,
irhuabun sie sih filu frua, sie thahtun
harto thar zua. 0. L 13, 8.
th^s sunnun abandeis sar irhuabun sih*
thiu uuib in üuar, ni datun sics tho
bitun, zi themo grabe se iltun. Q. V.
.4,a . ^
ßtheucn fpropasiiionämfacerej ze erist
föne quaiiiate unde aber dara nah
' 1 gDuogaz föne relalivis sagen« Org.
ze erbeifteiine so nidero aide so hoho
er uüile (zu singen). Mu.
so er.^rheoet (zu singen). Mu.
stimma sie iro irhuabun. Ä. IV. 24, 3;
jn{)at arihafit, anhtItU (es steht anie-
, lot). Pa.
thaz uuig thu thar irhuabi. O. IV. 18,25.
uuir'dit Uttik arhapan. Em. 3^3.
ia saget ih iu, qüad er ai rn, thaz ih
ther selbo man bin,
bi then ir rehto in uuara irhuabut the-
sa fuara. Q. IV. 16, 4^
erhapener pimi, £xaUatns sum. K. 7.
erhauene, suspensas. Mcp..-
erhaban unaSf praelaius est. Ic.
arhapan, subümis. Pa..
ist erbauen, eheväta OnagmßcentiaJ.fi.8j%
min berza ist erhaueu. N. 130, 1.
irbaban, exaltatum (cor). K. 7.
miniu ougen sint ho irbauen^ N. 130, 1.
Digitized by
Google
821
HAF.
HAF.
822
ho erhauenemo arme. N» i35/t2.
erhabenen borten, */iir^^£^M teoüis. D.
II. 340.
urhi^panaro In erom, proinotorum. Em. 6.
arhapan, translatus.'Rm. 19. *
urhapan, tran^feraniur. Da.
arhapane, electi. Can. 10.
erhabenem, percita. D. 11. 313.
solemnltas erbauen uuard. Bo. 5.
arhabanaz, fermeniatum. Ib. Rd.
erhabennuard, fermeniatttm esU D;IL284*
erhaben bro t, fermentaius panis. Tr.
crhaueni2, saiidnm. Org.
kipurtit enii iirhapanazy aim^/fpAa. D.
arhapann, caelata. Em. 19.
excliiiiantnr , '€a*primaniur^ uuerden ufke-
triben, uuerden irhahen, also onh
die heuara det e^ silbtrfazzi^ exciufores
beizzeiTL N. 67, 31.
erbapan sint, effi^buniur. 1%. 5*
auur^erhaban, re/ecfus. Ic.
Form und Flexion:
Inf. arhafcn. Sg. 913.
arheuan. T. 119.
er heuen. Org. Bo. 5.
zi erhefanne. T. 139.
zi.erheuenne. Mu.
(du) irheuest N. 9, 16.
arheuistu. T. 65, 4.
(er) arhafit Pö.
irhefit gl. K. Na. II.
arheuit Is. 6. T. 96. HO. lia Gc a.
Frg. 43-. Em. 33.
erhefit. Ic T. 141.
erheuit K. 7. 48.
erheuet Mu.^Bo. 5.
(ir) arheuet (conj.?J. T. 131.
(sie) erhepfent Gc. 10.
(er) urheffe. Gc 8.
iTheffe. O. U. 17, 17.
erheue., Mq>.
(wir) er heuen /mrf.?^. N. 43, 10.
(sie) erheuen. N. 9, 20.
(ih) erhuob. K. 7.
(diO irhuabi. O. IV. 18, 25.
(et) ftrhuob. T. 4, 7. 119.
. arbuop. VA. VUL 665. Gh. 1.
irhuob. Bib; 5»
irhuab. a III. 4, 29. V. 17, 13.
erhuob. N. 23, 3. Bo. 5. Wb.
(ir) irhuÄbut. 6. IV. 16, 47. .
I (sie) irhuabun. 0. I. 13, 8. If. 3, 15. IIL
15, »4. IV. 6, 7. 24, 3. V. 4, 9.
irhuoben. N« 82, 3« , ^
(er) arhuopi. D. ;
irhuabi. 0. IIL 2, 5. IV. 8, 7. 14. V.
20, 80.
(sie) irhuabin. O. L 27, 7a IV. 4, 8.
imp. j. erh^uL H. 26.
\ lexheue. Wb.
impiph arhefphet R.
p. dw arheuenti. T. 58, 1. , • f
Erhellende. Bo. 5.
nrhepphantiu, promovendo. Da.
p.p. arhaban uuirdit. T. 118. 141.
arhapan.£m. 19. Pa. uuirdit. Em. 33.
urhapan. Da.
erhaban. K. 7. Ic ist. K. 7. 57. si.
K. 34. uuas. Ic uuirdu. T. 139.
erhapan sint Tg. 5.
irhapan. Mi{i. Bib. 1. 2.
erhaben. Tr. hat D. III. 41. uuard.
D. U. 284. Rg. 1.
irhaben ist N. IL uuerden. N. $7, 31.
irhabin. Bib. 5.
irhauen sint N. 46, 10. 130, 1. uuas.
Bo. 5. uuard. Bo. 5. habest. Bo. 5.
herhaben 4iuard. Gx.
R. s. f. (n. a. pL n,J arhapanu. Em. 19.
n. s. n. arhabanaz. Ib. Rd.
irhapanaz. D.
erhaueniz. Org.
cL 5. m.' erhauenemo. N. 135, 12.
d. s. f. erhabeneru. D. IL 313.
n./?/. m.arhapana. Can. 10.
urhapane. Can. 9^ 12^ Em. 5.
g. pL urhapanaro. Em. 6. Can. 12.
arhapanero. Can. 9. 10. *
d. pL erhabenen. D. IL 340. '
//. pl. erhauene. Mcp. 13. ^
ABHABAPII, /!, sublimilasi elatio, co^toUen-
lia^ exaltqtioy assumtio.
n* s. athahani. exioIUfUia (hculoruffiJ.Bh.
arhapani, sublimüas. Va.
Digitized by
Google
823 HAF.
erhabani, extolhntia. i:k.
d. s. arhabani, assnmtione (hrtmanitaiis
in dätunj. Wo. 2.
erbabaniiy exaltttihni. K. 7.
irbabini, elatione (animi). N. 81, 6.
irhabine, adsnmtione. Bib. 5.
o. s. erhabaniiy exaltationem. K. 7.
irhabini, eoctollentiam. N. 98, 8*
ÜFARHEFJAN, aufir&eien/ adtollere.
Inf. üf erheuen (ougen ze liebte), a/-
iollere. Bo. 5.
(er) üf erhuob in. Bo* 5^
(sie) yrhuabun uf tben kuning himi-
lisgan (an-das Kreuz). O. IV. 27,9.
(er) arhupi, commßndaret. Gc 4.
Jj.p. u( arhaban uuirdit T- 110.
nferh abanist, adscenditur. K. ^c/Z/a*
D. IL 340.
yfirhabln ladunga, elevata oratio
(L e. mesopotamiaj. N. 59, 2.
ufirhauen uuerden sie. N. 43, 26.
uferhauen uuerden sie in bjoling.
N. 34, 5.
n. s. m. üfurhapaner, suspensn9.Gt.%.
d. pL ufurbapanem, Ji/c^iV/Z^fM Da.
uFurbabanen sinen ougon
in sie, eUvatis. T. 22, 7.
uferhabaneii ougun. T.lSa.
uferhabanen ougon in hi-
mil, Mublevatis. T. 177, 1.
uferhabenen sinen hentin,
elevatis. T. 244.
üFARHABAjNI, /., adsnmiio.
c/. s. uffirbapani. M|U. M4. Bib.2.A, ad-
uffarhapini. Sb. {sum^
ufirbabini. Bib. 7. )iion€.
BIHEFJANj usurpare, praesumere. Cf. BI-
HABfcN.
(er) piheuit^ praesumit. Ra.
p.p. bihabaniu, usurpatä. BL
HEFFO, m,, exclusor (Jonvcliet'). Zf.
HEFARI, m., exclusor^ inclusor.
n. 5. heuari, inclusorem. Me. Bib. 1.
beuare, inclusorem (qui gemmas in
auro includere sciebatj» Bib. 5.
n.p. heuara dero silberfazzo, excluso*
res. N. 67, 31.
HAF.
824
URHAB, Ur^abi causa, fermentum.
n.n.^.urbab, causa* Bo. 5. Mcp, fermefi"
tum. Wn. 460. Hd.
urh^fj f^rmeniiSrn. Da.
/B". p/. urbabo, causarum. Mcp. Bo. 5.
BIHUOBIDA (?), praesumtio. Hieber? oder zu
JLXiLJp • cf. gotb.^abobains, continen^
8. aucb BIIIUPON.
d. s^hihwohxAoy praesumtione. Zf.
BIHUOBUH, praesumtibilis. Hieber? CL BI
HUOBIDA.
pihuoplibiu, pnrepimfibiiis. Gb. 3.
BIBABAINNISSI, BIHABANlNtSSlDA, deten^
tioy ohteninsy l^be ich in Jtlxxij abge-
handelt; gehört es hieber?
HEFi,/., elevaiio, inflatio; das nur in Org.
vorkommende heui, solidumy corpus ^ ist
hier doch wohl mit Recht untergebracht?
oder gehört es zu JuLAJö (q. v.)? Cf.
angels. hefe, pondus, moles. — Heui in
heui brunsti, uredine. Ib. ist wohl HEI
(q. V.).
1. hefi, elevaiio.
n. s. heui:
iro heui uuas iro irueUeda.
.N..72, 18.
heui dero 6r6n, inßaiio. Bo. 5.
d. s. heui:
fore beul, propter elaiionem
corporis. Mcp. 34.
2. hefi, solidum, corpus.
n. s. heui, solidum. Org. corpus. Org.
heui, daz ist tiu dicchi sa-
mint tero breiti. Org^
g. s. heui, corporis. Org.
d. s. heui, corpore. Org.
ÜFHEFI, /., elevatio (manuumj. N. 140, 2.
SELBHEFI,/., ist hier aufzustellen, wenn
selbheiü, temerarins moius. Bo. 5. ieh-
lerhaft statt selhheui steht
HEFIG, HEBIG, gehört doch wohl hichcr,
obgleich in den Bedeutungen dieses Worts
und in der Nebenform (cf. auch gihepi,
seria) ein Grund gefunden werden kö&nte'
es
Digitized by
Google
825
HAF.
HAF.
826
IV.
es XU HAB XU stellen. HEBTG von HE-
FIG xu Uennen, verhindert die gleiche Be-
deutung beider Formen^ von denen heb ig
in Prud. 1. 0. M. Bib. 1. 2. 5. 7. Gh. 1- 2.
D. IL 342. und hefig (heuig) in Frg. T.
N. Bo. 5. Org. Mop. Em. 33. Db. vorkommt;
in den Handschriften von Wm. findet sich
hebig neben Jieuig. S. auch JtLlLD«^
Bedeutung und Gebrauch:
hebic, grave. Prud. 1.
heuigora, gravius. Frg. 21.
hepigaz, grave. M. 30. Gh. 1. 2. .
hepisiu. Gh. 1. %)
heuigiu. iin. o. '
heuig, ardua. D^ IL 353.
sermo, quem tu quaeris, gravis, hepigaz»
est. IS^ Bib. 1. 2.
heuig arbeiti gravis sarcina. Ba 5«
mtfUas et graves, hepiga» causas. Mz.
dir 80 henig tünchet (namo), movet.
Bo. 5. ,
min sponsusisl also heuig unter 'ande-
ren heiligon, supereminet. Wm. 5, 15.
18 mih so heuig uuundet gefahet, m/z-
xime. Bo, 5. »
diu heuiga liumcntiga, praeclara — .
Bo. 5.
hefige demo uuihe, tnolesti. T. 138.
mir heuig, molesta, ist thisu uuitna.
T. 122.
ni curi mir heuig uuesan, 7H>li mihk
nwlestus esse. T. 40, 2.
heuigcro (sundon), ingentium. N. 97, 7.
heuigen uuazxeren, multis. N. 105, 9.
heuigiu unaxxer. Wifn. 8, 7.
heuigosta guolltchL Bo. 5.
hebiger thiob. O. IV. 2, 29.
hebiget fiant. 0. IV. 13, 47.
hebiger scaharL 0. lY. 22, 13.
hebigaz uunntar. CK. I. 17,' 16.
hebigan nid. 0. III. 14, 116.
hebigaz zeichän. O. I. 15, 81.
«uo bebig er si per divinitatem. 'Wak.% 9.
uuio heuig siu (ecclesioj ist Wm» 6> 9.
unanta kt ni nuas 80 hebiger thaz er
mo libi thes thiu mer,
in uuisduame so uuahi, ther imo iz
uotarsahi. O. L 27, 5.
helias stritet pi den heui'gon lip.
Em. 33.
hebigen uuorton. 0. 1. 23, 36.
hebigen leron. O. IIL 17, 1.
hebigaz gi^liz. 0. IIL 20, 67.
thaz uuig thaz ist so hebigaz. O. IV.
13, 31.
zi heuihemo dinge (Svlot georgius). Gg.
er habet thar, ih sagen thir thaz,
thing filu hebigaz. O. L 15, 40.
thes habet er ubar uuorolt riqg gi-
raeinit einaz daga thing,
thing filu hebigaz, zi sorganne eigun
uuir bi thaz. O. V. 19, 2.
hebigen thingon. 0. IIL 18, 1. V. 20, 16.
uuerk filu hebigu. O. I. 4, 62.
ih scal thir sagen, min kiu^^ then ^
hion filu hebig thing,
the ih mithont onh nu uue^ta, thes
nuines ist in bresta. 0. II. 8, 13.
hebig uuas in thiu ila. 0. L 23, 28,
uuaz ist, quad er, so hebigaz, tha;^
ir raih süahtut bi thaz. 0. 1, 22, 53.
Form und Flexion:
1. hebig:
hebig. Wm. 2,9. O. l. 23, 38. IL 8, 13.
•hebic. Prud. 1.
hebich. Bib. 5.
n. s. m. hebiger. 0. L 27, 5. IV. 2,
29. 13, 47. 22, 13.
a. s. n. hebigaz. O. L 22, 53. HL
20, 67.. ly. 13, 31.
hepigaz. M. 30. Gh. 1, 2,
II. s. m. hebigan. 0. IIL 14, 116*
a. s. n. hebigaz. 0. L 15, 40. 17, 16.
V. 19, 2.
n. ph n. hcpigiu. Gh. 1. %
d. pl. hebige«. O. l 23, 36. IIL 17,
1. 18, 1. W. 20, 16,
a.pl.m. hepig^a. Mz, Bib. 1. 2.
a. /?/. n., hebigu. 0. I. 4, 62.
2. heuig:
[54]
Digitized by
Google
827
HAP.
HEF. HOF.
828
hculg. Bo. 6. T. 40, %. 122. D. II. 353.
Wm. 5, 15. 6, 9.
hevtic. D. II. 353.
hculcb. Wm. II. 6, 9.
n. s, OT. heuiger. Wm. IL 2, 9.
R. 5. f. heuiga. Bo. 5.
d. s. I?. heuihemo. Gg.
a» s. m. heuigoD. Em. 33*
n.plnu hefige. T. 138.
n%pL n. heuigiü. Gh. 3. Wm. 8, 7.
heuiga. Wm. II. 8, 7.
g. pl. hcuigero. N. 97, 7.
d. pL heuigen. N. 105, 9.
Compar.
w. s. n. heuigora. N. 109, 5.
a. ^. n. heuigora. Frg. 21.
n. pLiu heuigerun. T. 14t.
Superl.
fz; f. f. bcuigösta. Bo. 5.
HEBIGO, adv.
kebigo, sublime. D. II. 342.
er tho sar thara (In druhtines hus)
ingiang, ioh filu hebigo iz intfiang,
thaa sie \% zugun ofto so unrädibafto.
0. IL 11^ 5.
Conipan
heuigor: ttui mach ter iz beuigor
choson, quid his verbis ciceroais gra-
vius. Db.
EBANHEBIG,/.
iz Ist ^binb^uig (corpus aequalej. Org.
ÜNGAHEBIG. Hierbcii? oder zu HAB?
n. 5. öl. utiglbebiger. Bib. 5. 7.), Inbri-
QügIbepigeT. M^.BIb.5.}Ci#^ (et
. öbliquus liberj.
n. s. f. diu vngib«p]ga, i!/2^aRa. Prud. 1.
HEBIGl,/.
d. s. bcbigi:
q'uimit ther selbo gotcs sun
fon hiniilrlcbe herasun,
mit micblleru krefti lob en-
:gIlo glsceftiy
mit micbilern hebigi, mit imo
Hl Bin gitbiginL O. V. 20, 7.
a. s. heuigi, molem. ALcp«
hebigi: ,
uuas iro kraft zinldiri ingegln'
thcs Steines hebigi. O. V. 4, tS.
GAHEBIGÖN (nur im ^ra^. ü. ;?. /?.).
(er) -gcheuigota mina biserencfaida,
nwpliavit suppianlaiionent, N.
40, 10.
p.p» n* pl. n. giheuigotln: daz nl sin
gibeuigotiu iuunerla
h e r z u n, graveniur. T. 1 46.
GlIIEPI, gidiginiu, seria. Prud. 1. Hiehcr?
oder zu JljL/xJL) •
HEBINGA, Ortsnamen. Hieher? Cf. HEBO.
HEPAMMA s. AIVIÄIA.
HEFISCAMIL.
HEFO (hefi? cf. heffe, fex. Id.), m., J&C#
feil/ angels. hsefc, fermeuium.
ft.pl. bephen, y«?rr^. Wn. 460.
HEUILO, m., J^tfttiffermcnium. RR
beult, zima. St
HEFENON. Hieher? cf. hcbinon, das mit
hefenon ein und dasselbe Wort zu seyn
gebeint, und bereits In JüL/lLij abgehan-
delt Ist.
p. a. hefenondl:
niomannen anderes Kefenonde
danne so er uuerd ist, Wil-
liam eOy quo non mcrebatur, af*
. ^ fici$ns. Mcp. 54*
G£HEFENOT ouerden instangsuozi,
halaiu pa^ci. Mcp. 7.
HEF- s. HAB und HAF.
HOF (cf. HAB, HAF, HUOBA), m., j&of,
atrtis. CL angels.' bofe^ domas, aedes^ spc*
lunca, hop, circulus.
Bedeutung und Gebrauch:
curtis. F. I. 2. Wn. 232. 460. Tr. Em. 31.
curia. F. 2; Wn. 863.
alrium. N. B3, 11. 115, 18. 95, 9. T. 153, 3.
186,1.2. r .
aula. Ib. Rd.
domus (jovis). Mcp. •
tecta (JQvis). Mcp.
horius (regis). M?*. ßlb. 1. 2. 5. 7.
Digitized by
Google
829
HOF.
HOF.
830
palatiam (jovis). j^cp.
comitatus. Mart M. 9. Can. 10. 11. 13.
ia iro houc, in penaiibus. Mcp.
ia iro houe, intra aream. Bo. 5.
chomen ze boue, palatium petiverunf. SIcp.
nuaren ze houe, circa fovem. Mcp.
in iovis höue» in fovis consistorio^ Mcp.
ze boue Udeta. Bo. 5* «
ao iz ze boue zamc. Mcp*
zc boua, ad comitatnm. Cs^i. &
tbo uurdun gisamanotc tbic berosion im
hof tbes-, in atriQ'-. T. 153, 3.
hus enti bof. Os. 30.
Form und Flexion:
n. 5. bof. ib. Rd. F. 1. 2. Wn. 232. 460. 861
Tr. Em. 'SL N. 95, 9. Mcp.
boph. F. 2,
d. s. bou9. Bib. 7. Can. 6. 10. 11- M. 9.
boue. M^. Bib. 1. 2. 5. Mart. Mos. Can. 13.
Mcp. Bo. 5. N. 95, 9.
a. s. bot T. 186, 1. 2. Os. 30. Mcp.
d.pl. hofen. N. 121, 2. ^
bouen. N. 83, II. U5, 18. 133, 1.
a.pl.honsk. N. 99, 4.
LlHHOF, m., «eid><ii&of, Äirc^&of.
libbot Gd. ) , . _
licbof.Ec. Can.^l'^'^^'^'^'^-
MAIERHOF, m., gRner^of, curiifer. Wa. 460.
FRONOHOF, m., %to^n^oU fiscus.
n. s. fronobof. EnK 31.\ ^
fronehof. Tr. j'-^*""'
d. s. ze uronoboue,yiira//a. Em. 11.
FRlTHOF, m., grib^of, grelb^of, ÄiJc^^of,
airium, praetorium^ cymelerium.
n. s. fritbof, atrium. Tr.
d. s. friitboue, atrio. Frg. 31.
fritboue. atrio. T. 188, U
a. s. fritbof, praetorium. T. 192, 3. frit*
bof kaipbases. O. III. 25^ 6.
n.a^pL fritboua, eimiteria. VL 15. Sb,
fritboua, atria (dei}. N. 83, 3»
fritbof; ö/rwi. Ic.
nritbouun. Can. 11.) ^^;.^*
«/.pf.frithoue», atrüs. N. 64» 4, 134, 9,
SELEHOF^ m, curtis. L. »Ion, Us.
ANINIÖJCHOVA, ONNUNCHOVA, ORUNCHOYA.
ESKINHOVA. APFÜlflOVA: IPPEHOFA. EP-
PAUNCUOVA. ABBBINCHINCHOFA. IN
OPAllIN HOFE. UßlNCHOVA, ASINCHOVA.
ASGININCHOVA. ERBPHRATINCHOVA,
EPFRATINCHOVA. EIGIISHOVA. ADAUNC
HOVA (HADALINCHOVA). ELLINCHOVA.
UFHOVA{UFHOVA). OTINGHOVA. ABINC
HOVA. ESELSHOVA. ÜZZINHOVA. ENIN.
HOVA. OSTIRHOFA. lUSTlNESHOVA. WAN.
ZINCHOYA (auch WANZIISCOVA). |W1NC.
HOVA. WIEDIINCHOVA. WACHINCHOVA.
WTZINCHOVA. WULFILINCHOVA. WI-
TRINCHOVA. WIRINCHOVA. WITÜNHOVA.
YV^ININCHOVA. WESTHOVA. LAIDOLVINC.
HOVA. LIUTRIARINCHOVA. LETINCHOVA.
LENTINCHOVA. RUMAUNCHOVA. ROMA-
NINCUOVA. RATINESHOVA. RIHHASTER-
HOBA (?). MAGISINCHOVA. MATAHOVA.
MAR1NCH0VA.MARCHOLTINCH0VA.MÜN,
TINCHOVA.-MORINCHOVA. NANCINCHO-
VA. NIDERHOVÜN. NORDHOVA. PRAMEN-
HOVA. BODESCHOVA. PEROLVINCHOVA.
BEPPENHOFEN. BABLNCHOVA. PACHINC-
HOVA, PECHINHOVA. PETTINCHOVA,
PATINHOVA. PLNUZZIISHOVUN. PIPINBS-
HOVA. BUOHHOF. PUCHINCHOVA (PÜC-
CHINHOVA). PICHIUNCHOVA. PRAMOJi.
VESHOVA. PUAZINCHOVA. PÜAPINCHO-
VA. PUASÜNHOVUN. PHOLINCIIOVA. FAP-
FINCHOVA. FRIDOLTESHOVA. FRIENUO-
FEN. CUNDILINCHOVA. GÜNDIHHINHOVA.
CRIMOLTESHOVA. CHÜNINGESHOVA. CO-
TDNCHOVA. CATENHOFEN. CHOUNCHa
VA. GOSLAHOVA. HEMi\UNHOVA. HREO-
TINCHOVA. HEIDINHOVA. HADALINCHO-
VA (cf. ADALTNCHOVA). HRÜODESHOF.
HRUODOLDISHOVA. LüTRAHAHOF. Hü-
NINCHOVA. HEpiNCHOVA. HEREMUN-
TINCHOVA. HUGIPERTINGAIIOFA. TAT-
TINCHOVA. DEOZINCHOVA. TOHTARINC-
hoVa. TANNINCHOVA. TEAZZINHOVüN.
TEKINHOVAuTRüLUNCHOVA.TRUTTlNC-
HOVA. TELUNCHOVA. ZURRINCHOVA.
ZEZnVCHOVA. STÜBINCHOVA. SÜNDA-
RüNiJOFA. STEININAHO VA. SCOTINHOFA,
Ortshamen; einige derselben wohl zu .owa
(«wi) nfid <zu haoba.
£54*]
Digitized by
Google
■f^
831
HOF.
HOPHO— HUF.
832
HOFESTETT, Ortsnaiäen.
(HOüElüNGERE, Jg)pfitt»f<r, curiiles. Id.)
HOFAWART.
HOFAUUn.
HOFAMAN.
hofagelt.
hofAgiri.
hofakneht.
HOFATRUT.
HOFAZUN.
HOFASAHHA.
HOFASTAT.
HOÜELICH (&3f»<^, Jj>5fltng), cuUcus. L.
HOÜELINC. Wn. 460. Tr.) . ^,,.
HOÜELINCH. Em. 32. ' •«»öfanfl, curtaUs,
HOÜFLUNCH. Em. 32. ) auUcus.
HOFISC, &9fir(^, H^fc^-
(bouescebendelen, redimicula, Id )
HOPH, HOPHO, HOPHA. ist dieses Wort
fiir wituhophy wituhopho^ wiluhöpha (als
Hoizhiipfery Waldhüpfer; cf. angels. greshoppci
locusta) anzusetzen und mit dem Verb huph-
jan, (fipfeit, zusammenzubringen? selbst wenn
wituhoph aus upupa entstanden wäre, kann
man eine für die Verdeutlichung des Wortes un-
ternommene Composition von witu und hoph.
annekmen. Vielleicht Ist aber, nach den älte-
sten Formen uüitohoua und uuitohoffa zu
urlheilen, nicht PH Sondern F (V^ in diesem
Worte; doch hat cjie altniederdeutsche Glosse
uuidehoppa, upupa. Id. nicht F sondern P.
WITÜHOPH, WlTüflOPHO, m.^ WITUHO-
PHA,/, ffiibe^opf, upupa.
fi» s. uüitohoua. Ib.
uuitohoffa. Rd.
uuituhoffa. Bib. 1.
. tiuitlh^ffa. Bib. 9.
uuitihopha. Bib. 12.
witehopha. Em. 3t. )^upupa.
witohoppo. Bib. 8.
witehopho. Tr.
widchophe. Bib. 6« Wn. 460.
withoph. Bib. 4.
uitlhof. A. '
d. s, uon der witehophun. D. HI. 38.
a. s. uuitihopha. Bib^ii. )
uailhoppha. Bib. 10.1« '*^*""-
witehopha. Bib. 13.
uuitahophun. Moe. .
nuitihophun. Bib. 7.V "P'^P"'^'
withopphen. Bib. 5.
n.pl? witihopphe, upupae. TÄ. 2.
HOPHO, m., ^ opf tu rhuTTUilus (hoppe, tima-
las. Id. feldhoppc, bradigülo. Ih.>
hopfo, vüiscella. Tr.
hophe, humulus. Wn. 460.
HUF s. HUVO, bubo.
HUF (cf. HÜFO, HAF und HÜPHJAN), /.,
.$ßftf| goth. hups, angels. hipe, coxa. —
h offo, yi^mwr. Id.
n. s. hu( yfemur. Sg. 29l coxa. Gd. 4.
hiiph, femur. D.
hiifa,/e//i«r. Wn. 460.
g. s. huffi,/emom. Rb.
d. s. huffi: unter dero huffi, sub femore*
Ma. Bib. 1. 5.
za huffi, ad femora. Rb.
huffe,y>7/iori. Hd.
a. s buf: untar huf, subter femur. Rb. er
duang ime die huf. D. III. 84.
n.pl. huffi, dunes vel coxae. Em. 27. 3t.
huffe, femora. Tr. coxae, dunes. P. 1.2.
zuo huffe. D. III. 46.
d. pl. hu{iiu: zi den huffin, ad femina. Mo.
Sb. Bib. 1. 5. ad dunes. Sg. 292.
huffen. Bib. 4. 6. 13.
huffan. Bib. 8.
HUFBEIN.
HUFHALZ.
BIÜFILA, HIUFILÜN, pl., genae, »acfen,
ec^läff. — Hieher?
n.pl. hiufila. Em. 32.
hufila. F. Mop. 9.
hufeli. Tr. Hs.
huffeie Wm. II. 1, 10. 4, 3.j
biufilo. Sg. 242.
hiufilun. R. Sg. 184. A «^^^•
hiufilon. Em. 27.31.
hüfelon. Wm. I. 1, 10.
hüffelon.Wm.l,10.4>3.5,13.
hufelin. Wn. 460.
Digitize.d by
Google
833
HTJPH. HÜFO.
HÜFQ.
834
biefeliii. Mcp. y
hiufol-n. D. IL 378. r^^^^*
a.pL hiufilun, genas. Rb. Bib. 1.
HTJPHjaN, ^upfeil/ angcls. hopp an, salire.
(sie) hupften: die berge hupften, monißs
exuliaverunt Wb. 113, 4.
UBERHUPPHEN, fiber&upfen, überfpriitflcn,
D. ni. 89.
WITUHOPH, upupa; llicher?
HÜFO (cf. «kr. ci, colUgere, aber auch JLjLijLJ: /^
7/^^ «t^aufe.i atich (Btab^ÜQÜf cumulus, iunuA-
lus, tumba, agger; aogels. hype, heape,
acervm.
n. s. hufOf^sirties. D. IL 321. hufo steino.
0rg. tumulus. Tr.
huffo, acervus. Ib. Gc. 12. Rc. Rd. Wn.
4, 2. 7, 2. congeries. Bib. 1. 2. sirues.
Sg. 292. camulits. Pa. Ra. R. tumulus.
Ib. Rd.; auch der Akk. acervum^ strnem,
atmulum ist in Pa. gl K. Bl. D. U. 315.
I . durch huffo, struem in BL durch huffe
übersetzt
hufe, tumulus. Hd.
houfa, tumba. EL Hieber? oder zu lUUF?
- g. s. höfen, cumuli. Mcp.
d. s. h uff in, aggere (terrae)^ Prud. 1.
a. s. huuffun, struem. Em. 29.
buffun^ cumulum. R. aggeshim (cineris
undlque Habens turris), Mtf;. Btb. 1. 2.
aggerem. Rf.
huf un, aggestorium (aggestum). Sb. Bib. 7.
acervum. Rb. aggerem. Mart.
i hufii\, cumulum. Bib. 7.
hufen, struem. Eb.
Ti.p/. huffen. Ib. Rd.)
'^ hufun. Ja. I' ^SSeres.
g.pLhutanOy aggerum. Rb.
hAfon. Mcp.
d.pl. hufon. Bo« 5.
hufon. D. IL 378.^, , , . , ■ , i ;>
Luffon. Ja. ^"^''"^I'IA''!"*"^^^'
hucofon (sicj. )
catervatim.
m
m
a.ph huffon. Gc. 8 ) ,
^ y c n #1 }> cnmulos.
hufon. Gc. 9. )
WITÜHÜFO, m., J^oliffaixft, stnies.
n. s. uuitihuffo, strues. Bib. 1. ' In Bib. 2.
steht uuiluffina.
ftnSTESHÜFO^iw., SKift^auff; sterquiUnium.
71. s. mistisbufo, stcrqnilinio (Ist wohl durch
den Nominativ übersetzt V Bib. 11.
d. s. misteshufun. Bib. 8. ) ^ ««r
isteshufen. Bib. 10. 13. ^ "'^T'"'
istcshuphi ^Aic/ Bib. 6.)
GAJIHTHUFO, zw., acervus tcstimonii.
d. s. gihlhuffen. \Vm. L .
githhuffen. Wm. IL IX.
• ithhuffen. Wm. Hl. U, 2.
ühthuffen (sL iihthuffen).
Wm. IV.
GRABOnÜFO. w.. SB all
a. s, grabohüfen, vallnm. Bo. 5*
HÜFliHO, f>aufen»eife, gekauft, cumNlatim.
Prud. 1. ,
HUFiMAL.
KIHUFFE (kihuse. gL K.; p/.), rura. Ra.
HUFÖN, (saufen; cumulare, accrvare; angels.
heapian.
Inf. hufon, cumulare. Rb.
(er) büfot: daz hüfot sih über daz an-
der leid, -hiccumulus accedU.Bo.5.
(sie) buffontx adcumulant. Ja.
uffont, coacervant. Ic.
p.a. huuffonti, coacervans. R«.
huof fönte, exaggerans. A.
huffanto, caterv/ilim. Mart.
, n. s. m. hu ff unter, exnggerans. Gc. 3.
GAHÜFÖN, ge^uffii, accumulare.
(ih) kehufon. Nd. j, congregabo (poe*
gihufe. Nd. ILJ nas über sie^.
(du) gihuffos, congeres. M. 31. Lc. 1. 3.
gehuffost, adjicies (imo siniu iar).
N N. 60, 7.
kehufost, fnültiplicabis (virtutem)^
N. 137, 3.
(er) gihuofot. O. L 24, 18. cod. F.; cf. gi^
houfot in gabaufan unter HÄUF.*
(sie) kahufont, glomerantur. Gc 8. 9.
(er) kehüfoe sincn scaz. Bo. 5.
(6ie) ghihüfötinj coaitrvassent Ja.
Digitized by
Google
/'
835
HUVO.
HÄUF. HIUFO.
836
p.a.?n. s. f. gchufanliu, iurrila. VA. VI.
785. (st gchufotiu?)
p, p. ft. s. nu gihufartcr (lileher? st gihu-
foter?), eoMtruclus (tapeii*
biis ahis, ^c. r/iümnes). VA.
IX. 326. '
rf. ^. in. n. g i h 0 f o t e ni 0 , conferto (agmU
ne). VG. III. 369.
ö. B. m. gehufotan, conferium. Gx.
Q. s. f. kehufota, coagitntam. Rg. 1.
g. pl. gihuffotcro. Mtp. Bib.\
1. 2. Lconge-
gihuffetero. Bib. 7. }storum^
gihufroter. Bib. 5. )
o. pl. w. gihuofotun, exstructos (mon-
Us). VG. I. 283.
a, pLn. deigehufotun, exstructos (ein*
rosj. D. IL 340.
GAHXJFODI, n., sirues.
a. s. gihufodi, struem. Pnid. 1.
HÄUF (cf. HÜFO), m., J&aufe, annnltss, ag^
ger; altnord. haugr, tumulus mortuornm.
n. s. ha'uf, sirues (UgnommJ. gl K. (es steht
in strue.)
d. s^ hou^a, tumba. F. hicher? oder ist es
n. fern.?
boufe:
tho et deta thazsih zarpta, thcr
himil sus io uuarpta,
thaz Fundament zi hoofe, thar
thiQ erda ligit ufe. O. U. 1,122.
a. s. häuf, iitulum. Pb. 2. (Es steht //Wü.)
bouf:
thaz uuarf er allaz sar in houf»
0. n. II, 15.
if.^f. houfun, acervis. W.
MISTB[AUF, m., SRiji^aufe^ stcrquiliniunu
Bib. 4. (es steht stertjuiUniq.)
GAHAUFÖN, pttfen, accumulare.
(er) gihoufot (gihuofbt cod. F.):
gthoufet er mo nianag guat CL
I. 24, 1&
HUVO, HUWO (U ist in einigen Hgndschrlf-
teci mit dem liängezeichcn versehen), tu., U{)U/
ttuU/ hubXf cf. UVO, worunter ich die For-
men ohne H gebracht Iiabe, u. BUF. — Huch,
biibö. Id.
17. 5. hüuo, bnbo. Sh.
huuo, bubo. F. 1.
huuuOf steht über dem acc. buhonem in
Bib. 9. 12.
hu wo, übersetzt buhonenu Zf. 1*
huo, buho. Sg. 299. Em. 31. 32. L. Tr.
Zf. 2. Mon. 2. F. 2. bubontm. Sg. 292.
a* s. huun. Mo.
huin. Bib. 5.
huwn. Bib. 8.
huuuen. N. 101, 6. Bib. 10.^, bubonem.
hu wen. Bib. 13.
huwin- Bib. 11.
hnl (n. s.?J. Em. 19,
n.pZi huuuen unde hüuuelA. Bo. 5*
IIÜWILA, /., SRac^feuIC/ tioctna.
a. s* hluuuelun, nociuam. N. 101,. 6^^
n.pL hüuueli. Bo. 5.
HÄUF s. JIUFO.
HIUFO, m. (et angels. hlope, Dornptau^),
2)orn, S>iftel, tribulus.
II. s. hiufo. Sb. ^
hiuffo. M/t. Bib. 1. 2.), fribulus. '
hiffa. L. )
d.ph hiafon:
ni duit man untar mannon, thaz
drubon lese ir tbornon, '
in hiafon figun ihanhe, fhoh man
es biginne. 0. IL 23, U.
hiefen, tribulis. Hd.
I7.p/. hiufun, tribulos. Bib. 6p ^
HIÜFALTAR, m., IDornflrattc^, rubus, tribulus
(iefoldre, tribulus. Id.)
hiufaltar, sentes. Ra. gl. K.
hiufaltir, tribulus. Bib. 5«
hiufalter, tribulus. Mon.. 2.
hiephalter, tribulus. Wn. 460.
hieffalter, tribulus. Bd.
hieffelter, tribuli. D. IL 354.
(hiuffolter Unte dorn. D. HL 57.)
hiuffildir, paliurus. Zf 2.
hupholter, ader^ntra. Wn. 460. Hieher?
hiuffallri, tribulus. Bib. 7.
Digitized by
Google
837
HIUF— HAFAN.
HOFENAC. HOFAR.
838
hicfaltra, tribulus. Hs.
hiefeltra, i'iöulus. Tr.
a. pl. hiefelträ, rubos. fio. 5«
JMUFaN, Zr/ «rirr^, angels. beofian. Cf. WÜOFAN.
(er) hiufit gl. k.j
hiupit Pa. )*^"S^^'
n. d. Mufanti. Pa. ) . ,*
biuiandi. gl. K.r
hiubanti, luctiiosum. gl. K.
HlUPANTI, luctus. Pa.
hiufendi, ululattiSj gl K.
HIÜFITHA« d. KJ' "^^'^^^^ (morUs^funeraJ.
UIÜFANTLUI, luctuosa. gl. K. Pa.
HOÜF s. HUFO.
HUOF (cf. HAF), m., 4>ttf, angels. und
nord. höfy ungu(a eqnina.
n. *. huof, w/i^/i/ö. Em. 19. VG. IIL 88.; auch
umn. Tg. 1. bieher?
huf (Ferse). Mos.
a. s. buf: der (wurm) daz ros an den huf
becchet Mos.
ROSSEHUP, SloiNf, peledius (Pfl.). Pfl. 3.
HÜOFISARN.
HüOFLtrnCHA.
HUOF- a HUFO.
HAVELLA, ^at>er, Plufen. CT. HABOLA.
HUFILA )
s. HUF.
HlUFILA)
HIU-FALTIR s. HIUFO.
HAFAN, m., J&aftu; Jopf, alla. Cf. B[AF.
n. #• bafan, cacabolus. gl. K. o7/a. Wn. 863.
bau an, ölla. Mv. Ps 2. Bib. 1. 7.
hauen, o//£i. 'IV. (minero gediQgi). N«
69, 10. unauda er bauen uuorden
•St. N. 59, 10.
hauin, lebes. St.
habin, o//a. D. II. '319.
hauana. olla. Wn. 3353. ist vielleiclit pL
n. /i/'. b a u a n e 9 t;a5a fictilia* Hd.
ERUNHAFAN, jii., Äepel.
n. ^. erinhauen t;^/ kezzel, lebes. Hd.
n./i/. erinhauen, lebctes eneae. Tr.
GLÜOTIIAFAN, m., Äo^Ieupfaitne.
gluthauen. Mon. 2. ' | ^
gUthauen. Wn. 460. J* ^ *
nAFANSCIRBI.
HAFANARI, m. (Jg)afner/ üpftt) , ßgultts.
n. s. hanan^viy yjlastes. Mi], üib. K2.yi^
///^. Gh. 6.
hauinari, ji/nstes. Bib. 7*
haucnare. F. Ild. ) ^. ,
bauinare. Tr. V ^ ^
g. $, hafenares. N. 2, 9.
bauanares» Mo*. Bib. 1« 2. 3.
10. 13.
hauenares. Le. 5. le. \ f ü'
bauinares. Bib. 11. iU'i^'-
bauanaris. Bib. 8.
bauinaris. Bib. 7.
bauenaris. N. Jl.
a.p/. hauanara, figulos. Gh. 1. 3.
HOFINAC (?), obolos (X). gl K.
HOFAR (cf. HAF), m. (7^, ^5(f er, ang«U.
hofer, gibbus.
n« s. bouar, glblms. Ib. Rd.
houer. L. Tr Wn. 460. Pr. t Bib. 1.
auch in gibbi, houer. Ild. ist hou^r
wohl als n. s. zu nehmen.
d. s. houare, gippo. Gh* 1. — In Prud..l. ist
gypso in npolUnco frontem summitiere
gypso auch mit houare übersetzt Isl
cip})0 in cippo, houare. M. 30. auch
für gippo (st glbbo) zu nehmen?
a. s. houQT, gibbum (cnmelorumj, Ui]. Bib.2.5.
HOÜARADI, gibbus. Gc. 12.
HOFAROHT, ^öcfcrifl.
hofarobtl ei. K.) ,,.
i. r* • ü ( > oblicus.
boueroitL Ka. '
houarehti, geberosus. Sg. 913.
houerobte, gibberosus. Hd.
n, s. m. bouarohter, gjrppus. C. Ib. Rd.
suber. Pr. e.
Digitized by
Google
839 HOUERHILEND— HAL.
HAL.
840
faoQorohter, gyppiis. Zf.
houcrohtcr, gippus. Wn. 232. BiK 9. 12,
Em. 32. gyperosM. Tr. Em. 31.
Ibouirohtar, houirohter, gippus. A*
hovLeTOchier9gippus,F.gipposus.\\n.ißO.
flOUERHILIND (?), subsislmte pracella. D.
11.347., wo houerhilina Druckfehler ist Durch
das D am Ende des Wortes geht der Strich,
der die Flexionssylbe vertritt. Die Glossen, zu
denen die vorstehendo gehurt, neigen sich zum
Niederdeutschen und sind zum Theil schon erlo»
sehen; houer m^g daher vielleicht statt ouer,
althd. ubar, stehen; octer sollte ho gleich höh
seyn?
HUF ATZE 8. HUFHALZ in IIALZ.
HAFT s. HAB.
HÜFT, musia, nidi suricum. gl. K. Ra.
HÜFTE, volux. Wn. 460. steht bei dem Ofen-
geräth.
HÜFTDI oder HUSTDF, vhecta. Aid. 4
HÜAFFTASTIN s. FISC im dat, pl.
JtJLÄJLi« 1., vielleicht mit sanskr. chad, tegere^
(cf. sanskt. pad,'jr^, latein. cad (ederej, althd.
r! AlJ^ sanskr. bhid, bhil, findcre und alt-
hochd. billi, ensis; auch sanskr. krud, irasci
und deutsch ©roll?), oder mit sanskr. vri,
val, tegere, zu vergleichen; cf. lateinisch ca-
lare. — Sollte ha Im, culmus, auch hieher ge-
hören? oder mit hals zusammenhängen ode?
auf HAL. 2. zu beziehen seyn, von dem
JlL/xJ^ 1 dutch das Augment T entstanden ist?
JjL A-Li 1 konnte auch aus diesem JtlxxJLj« L
gebildet seyd. — Vielleicht gehört auch HELLA
hi^er.
HELAN (hal, hol), jfe^Un, ängels. hclan,
celare^ tegere.
Bedeutung . und Gebrauch:
ceJare. Rd. Sal. 4. gl K.
hilit,^ palliat (se)^ Gc. 3.
. hil dih, latita. Ib. Rd.
ne hil iz, nube sage. Mcp.
holanera stetin, laiibuli$. Rd*.
offan duat er thare, thaz uuir nu he-
len hiare. 0. L 15, 41.
dia unarheit helen. Bo. 5.
in unrehtemo helenne. Co.
privaty piteilit, hili't. Ic.
hal siz (das Kind) drie manode. Mos.
offeno sprachen sie daz unreht, sie ne
uuolton sih is nicht helcn. N. 72, 8.
ih zell in thanne ingahun, thaz sie mir
kund ni uuarun,
theih er sie hal iu lango» ni ruachuh
iro tfaingo. O II. 23, 28.
thar sprichit filu manno^ thaz se er in
halun lango,
giborgan nid in manne al ougit er sih
thanne. 0. I. 15, 49.
er tho then iungoron gibot, thaz sie
iz haiin thuruh not,
theiz ni uuurti mari, thaa er krist
üuari. 0. HI. i;^ 1.
Mit ^acc. der Person, der man etwas hehlt
nu, quad er, ni hilet mih, uuio ir
firnoman eigit mih,
nu sie bi mih so zellent, ao harto
missihellent. O. III. 12, 21.
ni helefi uuir quadun noti thaz thi-
naz heroti,
thaz ther firdano io sageta, thes un-
ser muat nu irhogeta. Oi IV. 36, §.
Mit acc^ der Person, der man hehlt, und der
Sadi^, die man hehlt
thaz ni hiluh thih. Oi 47.
thaz ni hiluh iuih. O. IL 16, 36.
uuiht ni helet mih. O. III. 12, 5.
thu unsih ni heles uuiht thes. 0. UL
17, 20.
ih ne hal dih QCiin unreht N« 31, 5.
Sfit acc der Person und gen. def Sach^?
er unsih uuihtes ni haL O. III. 7, 44.
Forjn «nd Flexion:
Inf. helen. Bo. 5. N. 72, 8.
he.
Digitized by
,y Google
841
HAL.
eal.
84^
helenne. Mcp. Co.
(ih) hiln. 0. IL 19, 14. Pr. e. Rd.
klluh (hilu ib). 0. II. 16» 36. 18, 5.
19, 23. III. 8, 2. 18, 18. 23, 4.
hilo. Sal. 4.
(er) hilit. Gc. 3. Ic «
(wir) helen. 0. L 15, 41. IV. 36, 5.
(sie) helaiit. gl. K
(du) hei es, O. IH. 17, 20.
(ih) hat 0. IL 23, 28. N. 31, 6. 39> k.
(er) haL O. IIL 7, 44. Mos.
(sie) haluD. 0. L 15, 49.
(ih) hali. O. IV. 15, 10. ^
(sie) halln. O. HL 13, 2. 57.
imp. s. hil. Ib. Rd. Mcp.
imfhpLheleU 0. IIL 12, 5. 19.
p.p. d. pL holanein. Rd.
holanim. Ib.
GAHOLAN^ p.p., ge^o^Ieni i^ttbotitn^ oc-
culium.
cabolan, occultum. Pa. gl. K.
chiholan ist fona manno augoni, ab*
scandiia est. Is. 2, 2.
chiholono (uuas ih sprehhendi), in
abscondiio. Is. 4, 5.
ad intera sacraria, gaholanin. Gc. 4,
FARHELAM, Der^e^Ictii occulere.
Bedeatung und Gebrauch:
celare. K. 7.
occultare. Bo. 5.
abscandere. gL K.
velare. Hd.
daz er dar iune sich f erhole. D. IIL 50.
iz mege sin ferholen. D. III. 54.
farholan ist, farholan wirdit mit acc.
der Person:
uuanta ist firholan iuih al, uuunne
druhtin queip^an scaL O. IV. 7,54.
mih ne sint ferholen die drouua. N.
41, 8.
80 uuare si dih ferholen. Bo. 5.
ist tih ferholen? num te praeterit?
Bo. 5.
unfrolih rat uuirt iuuih ferholen,
daudiiur. Mcp.
farholan, condensa. Vh. Ra.
farholana, lateiüia (fata). Aid. 4.
IV.
farholan ist, latet. Id. Rd.
farholan uuari, latereL Prud. 1.
farholan uuas, delitui. VA. IL |36.
uuard farholan, laiuit. Rd.
farholano, furtim. VA. IX. 546.
er tuet ferhoino in cordibus. N. 26, 5.
so ferholeno singest Mcp.
au demo ferholnen sines kezeltes, in
abscondiio tabernaculi. N. 26, 5.
Form und Flexion:
Inf. verhelen. D. IIL 94.
(er) farhele. K. 7.
(er) ferhale. D. IIL 50.
imp. s. uerhil. Bo. 5.
p.p. farholan. Pa.Ra.i8tIb.Rd. uuas. VA.
IL 136 uuari. Prud. 1. uuard. Rd.
farholon uuard. Ib.
firholan. gl. K. sin. 0. IIL 14, 37. i
ist 0. IV. 7, 54 uuas. O. IL 6, 20.
uuari. 0. L 19, 14.
uerholan ist Wm. 4, 1. 3.
ferholen sin. D. III. 108. ist'Bo. 5.
sint N. 41,8. uuare. Bo. 5. uuirt
Mcp.
ferholn uuas. N. 21, 15.
verholn. Hd.
farholano (adverbialiter). VA- IX.
546.
Cerholeno. Mcp.
ferhoino. N. 26, 5.
n. s. n. firholonaz. 0. V. IJ, 12.
d. s. n. ferholnen. N. 26, §.
n.a.pl.m. farholana. Aid. 4.
FARHOLANLIH.
a. s. f. farholanliha, furtivwn (amoremj.
VA. IV. 171.
UNFARHOLAN, unterhöhlen.
unfarholan, peculato. Ra. ist O.L15,42.
cod. K. uuari. 0. IL 3, 6. (codd. V. F.
H.) 0. IV. 34, 7. (codd. V. P.) ih duao
es, quad er, redina, inti ougiumina
selida, ioh iuih unfarholan duau al-
lan minan suasduam. 0. IL 7,20 ioh
thih iz unfarholan ist. 0. V. 25, 55.
unforholan ist iz thar. 0. L 15, 42.
cod. P.
unfirholan isf. O. IV* 25, 55. cod. F
[ 55 ]
Digitized by VnOOQ IC
843 •
UAL.
HAL.
844
uoarJ. 0, IL 3, 6. cod. P. IV. 34, 7.
cod. F.
unforholon ist 0. I. 15^ 42. cod. F.
unfarholano. Pa. \ , , ^
unrernolano. gl. K.j
HAUAN, HEUAN, IfET^LAN, ^e^fen.
(sie) helliant Ra. ) , ^
hellent gl. K.j' ^^'^«'•
ANTHEUAN (ent^e^ren), enthülle«, cfe-
tef;ere.
(wir) inthcllemes inan, detegimus. Ja.
BIHEUAN (fte^e^leii), beplleii, w/ör^,
/«/. pihellen vel festinon, munire.
Em. 29.
^ (er) pi hallt. Pa. ), contendU, disienat^
pihelit gl. K.i dispordt.
, (sie) bihellen:
luagent ^lo zemo argen^ thaz
sie genaz bergen,
thaz siez io bihellen mit ar-
gemo uuillen. O. V. 25, 68.
/f.p. beheilet iatjvelatum. Bo. 5.
n. j. m. beheleter, amicius (luminej.
N- 103, 2.
üNBlHELlTr
inu unpihelito. gl. K.\en veclatim. Ist
inu umpihelito. Pa. Senncleatim zu
leset), so ist unbihelit anzunelimen;
die Ucbersetzung inu scheint aber (üc
en velatim (?) zu sprechen; dann ge-
hörte dies Wort zum folgenden UM-
BIHELIT.
UMBIHELlt, p. p., umMlÜ.
/{• j. y. umbehelitiu mit fehl, circnm-
aniicta varietate. N. 44, 10. 15.
ÜNFARHALIT. Pa. s
tHNFARHELlT. Ra. j, infronitus.
UNFIRHELIT. gl. K. )
HULJAN, pHen, goth. huljan, altnord. hj Ija,
occtäere, tegere, velare.
(er) hulta, vefabat. A« hulta sih, operiät
se. Ma. Sb. Bib. 1.
hulte. Bib. 5.
hulti. Bib. 6.
GAHULIT, GAnULT,^/!. p., ^tWU.
gihuUiu, obducia. Bib. 1. 2.
kehultiu mit-. Mcp.
BIHÜLIT, BIHÜLT, p. p., be^fiKf.
n. s. m. behulter mit-, iectHS. Mcp.
c/.^.m.n. pihuletemo tranche, amicto
pocnlo. Em. 11.
GAFURIHÜULOT, p. p., Der^fillf.
13. ^. /. gefurebuUotiu, obtecia vidtum.
Mcp.
IIALA,/ (oder hal, n.?), J^uHt, tegmen.
(lalu, tegmine. Gc 8. 9.
IIALIGO, latenter. D. II. 315.
IIALINGON, HALINGUN, latenter (angs. ho-
linga, holunga, /r<i5/rii).
zi imo er (herodesj ouh tho ladota thie
uuisun man theih sageta,
mit in gistuant er thingon ich filtt
halingon (halingun. cod. F.). O. I.
17, 42.
HELt,lIELlNA,/., fy^XU, amictus, velamentum.
n. s. heli, amictus. N. 103, 6«
d. s. heli (dinero fettacho), velamenio.
N. 60, 5.
71. p/.? heli, perizomata. Ma. Sb. Bib. 1. 7.
• Sal. 1. 4. -
o. pZ. helina, amictus. Mcp.
UBARHELI, /., operimentHm. Ib. Rd.
fiRHELt,./., scama, turpitudo. Rd. Ib.
HELID, tngnrium.
helid luzil zi thechenno, tugurium. Ic.
HEUDO, HELIDI. Ist eine solche Nebenform von
helid anzunehmen für hellt in in: tegumine,
helitin, thah. Ic? u. in: UVBIHELID? INBI-
HELIDAp?inpihelida,w/öm//j/j.VG.m.313.?
IIELID (angels. haeledh), m., Jg)e(b (hieher?
HlLTl hängt wohl so wenig wie nord. halr,
vir über, hiemit zusammen?), kommt (he-
lidos^, n. pK, in Hild. ist altsächsich) erst
im 12. Jahrhundert vor.
n. s. der helt bald. D. III. 90.
g.pl. helide. D. III. 111.
d.pLheUiem. D. IIL 86.
heleden. Mos.
t;.p/. ir helede. D. IIL 107.
*) Dies heli dos in Hild. ist doch wohl ab
J^elben (im n. pl.) und nicht als J£)e(me (im acc.
pL) zu nehmen?
Digitized by
Google
845
HAL.
HAL.
S46
tis.
HELDICtf«, n. pr., Hiebert
HELICHA, r,. pr. f. Hiefaer?
HEUDOLF. HEUDPERT. HEUDCRIM, n.pr,
FIELOT *
HELOTHELM s. HELM.
HELAWA, /., J&ölf«, epttu, palca. Hieb«?
n. s. helauua. Mij. Bib. 1. 2. 7.
heleuua. N. 54, 19.
b el ua (für den lat. Ablatiy). VG.^ , palea
l. 192.
helwe. Wn. 460. Hd.
. a. s. beleuua. M. 49, 3.
n.a.pl. helauua. Bib. 1.
heleuua. N. 34, 18. 49, 3.
helewa. D. IIL 34. f , paleae,
helewe. Hd. ^ paleas
helauun. VG. III. 134.
helwD. Tr.
d.ph helauun. M. 30. Gh. 1. 3. 4 i .
heleuuott. N. 34, 19. \,paiti
HELM, m., angs. heim, altnord. heim, hialm,
, ^tXxai galea. Cf. helraui» in l.rip. 36.
n. s. heim, galea, cässis. Ja. Sg. 184.-Wn.
460. 863. Rd. F. D. 11. 339. Tr. Zf.
Pr. V. t. 0. V. 1, 16.
d. s. helme, castide. VF. Pru J. 1.0. II. 335.
HELM. HELftlUNI, n. pr.
EBURHELM. EGIHELM. OTHELM. UODAL.
HELM. ADALHELM. ARTIIELN. AKT-
HELM. ARNHELM. ENGILHELM. ANS-
HELM (9inf(IiiL). WIGHELM. WILIHELM
(fflil^trin). WUNNIHELM. WOLFHELM.
WINTHELM.'LIUTHELM. LAflIDELHELMI.
- REGINHELM. RATHELM. RUGHELM. ME-
GINHELM. MÜOTHELM. MÜNIHELM.
MUNTHELM. BATÜHELM. PILIHELM.
BRUNIHELM. FRIDUHELM (gribMIm).
FRIUNTHELM. GUNTHALM,GUNDHELM.
GERHELM. GISALHELM. GOZHELM. HRU-
ODHELM. THEOTHELM. SIGIHELM, n.pr.
HELMGER, HELMGAUDiw. HEHMCOZ.
HELMHART.HELMBERT.HELMRAH,n./»r.
NASAHELM (?), m.
nasahelmes, vectigalia, Ra. gl. K.
CHUNINCHELM, m., diadema. R.
. HELOTHELM. R.
HELANTHELM.Ib.Re
I, m., latibulum.
SIKIHELM, m., corona. Pa.
HELMACHÜS s. ACHÜS.
KIHILMI (hieher?),/r«/«rfö. Rb.; cf. das foU
gende CAHILMIT.
CAHILMIT (hieher?),/««/«?/«»«. R.; cf. das
. vorige KIHILMI.
GAHELMIT, GAHELMÖT, ge^dmf, galeatus.
kahelmit, galeatus. R.
ein gehelmot ti etna , galeatavirgo. Mcp.
HOLEBAR, ^c^tbar.
holebara« tacenda. D. II. 314.
HOL (wird hol und hol geschrieben), (o^I,
angels. hol, cavus. — Hieher?
n. s. n. höla;^, scabra (seges turbiddram cul-
parimj. D. II. 316-
a.s.m. holan, inane, non tolidum. Rb.
a. s. fr holun. Sb. Gd. 2.j
holen. M. 28. j' <^''»«"«-
n, ;d/.? holon, concava (caminij. M^vt. Oder
ist es subsL?
d. pl. olem: in olem felisom, concavU
saxis. gl. K.
holen, cavis (follibusj. P, U. 33t
iiolastat;
UNHOL, itn^Dl, soUAis.
n. s. n. ünboliz, solidum. Org.
HOL, n., Jg)D&I, S^mti 8o(^i angeU, bal,
caverna.
Bedeutung und Gebrauch:
concavnm. Prud. 1.
caverna. Em. 39, Rd. Is. 9, 4.
cavea. Em. 12.
baratrum. M. 28, Sb. Gd, J. 3. 4. Ic. R. F.
specus. R. D. II. 337.
spelunca. \k. III. 424. VG. III. 145. Ib. N.
56, 1. Le. 1. 3. Ra. gl. K.
anfrum. Ja. Ib. gl. K. Ra. Pa. Rb. BI. Bo. 5.
Pnid. 1.
laiibulum. Rb. ^
latebra. F. VG. III. 544, VA, III. 232.
Mart.
vorago. Gh. 3. Pa.
gnrges. Mcp.
fossa. Gc. 8.
scatebra. D. II. 313.
foramen. Em. 19. Rb.
eonclava. Gd. 4.
[55']
Digitized by
Google
847 '
UAL.
BAL.
848-
in liole, in centro. Sh.
holir, fauces (latronum). MA. 1« Bib. 1»
2, 5. 7.
pardon holer (montes par darum). Wm.
4, 8.
holir, domos CmnrisJ. VG. I, 182.
uf taten sich des himeles holer. D.
111. 60.
Form und Flexion:
if. s. hol. gl. K. Pa. R. Ra. Ja. Ib. Ic. Is»
9, 4. Sg. 242. Gd. 1. 4. Gc. 8. Sb.
M. 28. BI. F. Em. 19.
ho iL F.
hei. Gd. 3.
d. s. hole. Rb. Bo. 5. Mcp. N. 56, 1.
fl. s. hol. Le. 1. 3. Gh. 3. N. 56, 1.
n.pl. hol. Prud. 1.
holir. Pa. MA. 1. Bib. 1. 2. 5. 7. Gd. 4.
VG. IIL 145.
holer. Wm. 4, 8. D. UI. 60.
</.p7. holirum. Rh. Em. 29.
holirun. VG. IV. 364. VA. III. 232. Rd.
holiron. VG. m. 544.
holirin. D. n. 313.
holon. D. U. 337.
a.pL holir. Em. 12. Mart VG. I. 18Z
holar. VG. IL 216.
holer. VA. XIL 389.
, HAGANINUN HüL. Ortsnamen.
IIEGGIHOL.
d.pLin den heggiholeron (heggeho-
leron. Wm. L HI. IV. IX. heg-
genholeron. Wm. IL) nistest
Wm. 2, 13. 14.
STEINHOL, n., spelunca.
a. s. steinhoL speluncam. Bib. 1.
HOLERENBERG. Ortsnamen.
hol!,/., J£)6MC/ angels. hale, caverna.
n. s. holi, virago. gl. K. (Pa. hat holir.)
d. s. holi (hoL Bib. 5.), iegtanerUo (mon-
tis). Mi^. Bib. 1. 2. cavea. Prud. 1.
a. s. holi, vacuitatem (ariifex Ugnum cur^
Vfwi sculpat diligenier per vncnU
tatem suam (n>enn er müßig if{. Lu-
ther). Uq. Sb, Bib. 1. 2. 4. 6. 7.
dnrh die holi (der Larven). Nf.
HOLO(?) r^/ herlunc, ypogeum, aedifiaum
stilß terris. Tr.
HOLODO, m.
g. i. holodin: loh des holodin, oi fo^
raminis. Gd. 1.
n,pl? in holodun, in cloacas. Gh. 3.
HÖLING.
a. s. h6ling: rngh kat in hAling, dar
ist sin segengcda. N. 36, 20.
föne irdisken gedanchen uuer-
den sie uferhauen in hAling,
also daz stuppe tuot föne uuin-
de. N. 34, 5.
HOUAN, HOLÖN, ^9(en, angels. holjan,
exoaearek
(er) holot M/t. Bib. 2.), fodit (ierram
hol it. Bib. 5. ) ungfäaj.
(sie) holant, pcf^forant (Ugnttm crehra
acuminej. D. H 327. Prud. 1.
holint, excQvant. Bib. 5.
p.a. holanti steht in VG. IL 231. bei in
solido puternn demiiii mit der Glosse
ne ager iii coticavus.
GAHOLIT, GAHOLÖT (GAHOLi:T?), get
kaholot, pcavata, Em. 13.
€i. s* m. giholeten, incuswn (lapidem,
Mühlstein^. VG. L 275.
ARIIOLÖN, auiiii^UvLf excavare.
(sie) irholont, excavani (aquae lapi-
des). M/ii. Bib. 2. 7.
p.p. erholot > , , ,
UAL 1 *u (> dolata.
h^rholoth.j'
(HOLREN, dolore.— ih holre, dolo. HA)
HOLA ('f.?), 58ru(<> (am Unterleibe), hernia.
Em. 31.; nord. haull, heivtia.
HOLOHT, herniostis.
holoht, penderostis. Em. 32.
n.s.m, holohter, hermosus. Ma. Em. 31.
Bib. 1. 9. 12. 13. Zf. (Id.) pon-
derostis, cui humor viscerum in
virilia labiiur. F.
haolohter, ponderosus. 0.
holohtar, herniosiis. A.
holocter, herniosus. Bib. 10. 11.
holochter^ hermosus. Bib. 5.
Digitized by
Google
849
HAL.
HAL.
850
bSlohter, herniosus. Bib. 8.
holiter, ponderost$s. Gc. 12«
HOUAN, HUOUAN, /rfwfrar/. Cf. golh. hd-
]ön^ frandare. — Ilieher?
huolida (3. p. s. praet,):
druhtin suuor davite in uuarnissu
cndl ni huolida imu^ furavit domntis
david in veritate et non frustrabitur cum*
Is. 9, 1.
HULLA,/, J^UU.
n. s. hulla, palla. Mcp.
a. s. hullun, velamen. VA. I. 653. 715.
HWiZHÜLLA, /•
d. s. uuizhullun [si (iuno) saz kchul«
tiu mit iro uuizhuUuu], lacteo
calunmate. Mcp.
HULULAClJAiN.
HULLITÜOH.
HULIA? volutabris. Em. 19.
HÜLID, m., HULIDA, f., ^ulle (JbtUSmi).
velamen.
holiih, operto^ Gc. 8- Hiehcr?
in hulidtt, in velamento (oculorumj. RIk
PIHULLID. gl. K.) ,
PIHULLlT.Ra. V ^'^^'^'^'
IIÜLLING, n. pr u. HÜLLINGA, Orten. Hiehcr?
HULSA,/., f^üiXUf siliqun.
n. s, hülse, siliqua. Hd.
€7./;/. hülse, siliquas. Hd.
GRASINHÜL, n. pr. Hicher?
lljCxlj» 2, vielleicht sanskr. cal, se movere,
oder srl, ire, scheint mir als Wurxel für häli,
lubriciss, hala undhalda, clivus, h a I d , pi^onns,
hald^n, v^ro^^r^, huldi, gratia, aufgestellt wer-
den zu können; auch ftir halba, latus, regio,
halb, dimidiuSf bihalb6n, circutndare, halb
(oder zu HALF?)) mannbnum» hal&n, or-
cessere, hals, Collum^ halm, culmns, halte,
ciboy halt ypotius? s. aber diese Wörter.
JlLÄJLi« 3. vielleicht die primäre Wurzel von
UixLi X 9 und mit sanskrit. hr;, prehen^
dere, oder dhr>, tenere, zusammenzuhalten. *-
HALS, HALM, HALÖN konnten auch hier-
aus abgeleitet werden. Cf. diese Wörter und
HAL. 1.2.
HAL, ©alj, lat. sah
HALLA, Ortsnamen (einer^ Saline)«
HALHUS, salina. Bib. 6.
HALASALZ, Namen einer Pflanze. W. Hieher?
HALGRAVE. Mon. boic. 280. (v. J. 1130.)
HALEBAH, HALLEBAH, Bachnamen. Hieher?
HALadara, n. pr. f.
HAAL s. HAHALA in HAH.
HALus, gallischer Namen einer Pflanze, (halns,
r qnam galU sie vocant, veneti cotoneam, mede*
tur lateri, item renibus etd. Plin. 26.^
HALöN, HOLÖN, HOLfeN, &oIen. S. Wurzel
HAL. 2. 3.
Bedeutung nnd Gebrauch:
arcire. R.
accire. Pa. Ra. gl. K.
vocare. Frg. 17. 19. 27. T. 125. 133. VG. 1. 157.
Sollicitare. Can.
petere (saljgheit). Bo« 5.
repetere. Ib. Rd.
exhibere. Ib.
exseqm. Gc. 8.
ducere (uxorem). T. 29, 2.
imponere (legesj. Can. 4.
clamore cererem in tecta vocent^ ha Ion. VG.
L 347.
ther sie zimo holota, zi giloubon sinen
ladota. 0. L 1, 118.
80 si thaz gizelita, thia suester si sar ho-
lota. 0. 111. 24, 37.
ih sah thlb> er thih boloti iofa philippus
giladoti. 0. II. 7, 63.
intfahet thaz er uuorahta, richi thaz er
garota,
er anag^engi uuorolti er iuih Ib^ira holoti.
0. V. 20, 70.
hole hera ihinan gomman. S. 46.
Digitized by
Google
851
HAL.
HAL.
852
halo thie uuurhton. T. 109.
ir halotut mih. T. 152.
thaz sie ihes gizilotin, imo einan esil
holotiö. O. IV. 4, 6.
thie iangoron iro zilotun, In koufe in
muas tho holotun. 0. IL 14, 11.
holont yducunt (quenun). T. 127.
Form und Flexion:
Inf. halon. R. Frg. 19. Pa. Ra.
holen, gl. K. Can. 1. Bo. 5.
(holen. D. UL 101.)
halonne. Ib. Rd.
(zi) halonne. Ib. T. 125.133. Gc 8.
(du) halos. Ib. tld.
halost. VG. I. 157.
(er) halol. T. 29, 2.
(sie) halont Can. 4.
holont. T, 127.
(sie) halon. VG. |. 347.
(er) halota. T. 79. Frg. 17. 27.
holota. 0. IIL 24, 37. codd. P. F. O. I.
1, 118. cod. F. O. III. 20, 72. cod. F.
holfela. 0. I. 1, 118. codd. V.P. III. 24,
37. cod. V.
(ir) halotut. T. 152.
(sie) halotun. O. II. 14, 11. cod. F.
holetun. O. U. 14, II. codd. V. P.
(er) holoti. O. IL 7, 63. V. 20, 70.
(sie) holotin! 0. IV. 4, 6. cod. P.
holetin. 0. IV. 4, 6. cod. V.
imp. s. halo. T. 87. 109.
holo. 0. IL 14, 47.
hole.' S. 46.
GAHALÖN.
Bedeutung und Gebrauch:
vocare. T. 22, 5. 112. 115. 118. 135. 149.
expetere* R^. Ib« ^
assumere, Mat.
adipisci. R. Ja. Ib. Re.
o^tinere. Sg. 193.
possidere. Gc. 8. 9.
gahalonti uuesan, sortiri. Gt. 4.
gahalonti uuesan, defendL Gc. 4.
kihalot uuesan, adipisci. Rb.
gthalitaz, excitum (genus cyclopum e sil-
visj. VA. IIL 676.
keholetez (fiur VLzet''),exaNclata Og^iV*
Mcp.
sela fram hello kihalota, nccromantia. Ic
kahaloteru odo kaeiscoteru urprüttl,
"^ des man dana uona deru chlrichun
mit unrectu farchaufta odo pinam.
Em. 3.
kahalote, ad/iibiti. Can. 3.
kaholot uuerdant, subrogantiir. Da.
gihalotemo uualtambahte, accersito ctn-
tnrione. T. 212, 5.
gihalatero menigi. T. 90.
gihalotin magin^ vocatis magis^ T. 8, 4.
gihaloten sinen iungiron, convocatis dis-
cipulis. T. 44, 2..
giholo mit thir noh einan. T. 98. '
gihaloti sine scalca..T. 151.
sie gihalotun sine eldiron. T. 132.
ir gihalotut mili. T. 152.
gihalota then brutigomoti. T. 45, 8.
gihalot sina friunta. T. 96.
gihalota thia forlazzanun (quenun).
T. 100.
dhazs uuir dhea oCQist chihaloda dhera
alosnin uuidhar sinemu dodhe bi
sculdim dheru stedi aerliihho ^ra
beremes. Is. 9, 5.
gihalota sia zi imo. 'r 103.
then uuirt er thara ladota ioh zimo nan
giholo ta. 0. II 8, 43.
gihalot alla uuerlt in eht T. 90.
ih gihalota fon egyptin minan sun, vo-
cuvi. T. 9, 4.
bi thiu giholota siu thar Iheru dohter
thaz guat 0. IIL 11, 27.
ther thaz Höht thir heim giholota. O.
IIL 20, 72.
then furiston therera uuorolti notagan
giholoti. O. IV. 12, 63.
thaz si thes giziloti, thes uuazares gi.
holoti. 0. IL 14, 14.
nohmerahoupitkelt kahalot, ampliorem
summam recepit. Em. 3.
thiu mna gihalota zehen mnas. T. 151.
abur gehalont, repetunt. Can. 4.
gihaloti, cognosceret (virunij. M«.
. Digitized by
Google
853 HAL. HAL. 854
Form und Flexion: ARHALÖN, tx^oUw.
//i/. kihalon. Ib. Rd. , (sie) irholotin: gibot thaz sies glzilotin,
ze gahalonne. Gc. 8. 9. ioh armu uuiht irholotin. 0. IV.
(ih) kahalon. Rd. 6, 23.
giholon. O. V. 7, 51. p.a. arhalanto, r^vorantfo. Gh. 3.
(er) gahalot Mat p.p. d.s.m.n.nTha\olemo,gxacta.Em.i9.
kahaloL R. Em. 3. Can. 9. 10. 12. UUIDAR GIHOLOT t»itb<tStb»U) uuesan,
gihalot. T. 90. 96. 100. revocari. W. »^ J
(sie) kihalont Em. '33. ZUOHALÖN, ju^ole «.
,.. , ef?'"/7S5^";- 1* (sie) zuohalotan. M«. \ .
(ih) gihalota. T, 9, 4. ^u i ^ cu d*u 4 o I
) ( I L I ^ TL » zuohalatun. Sb. Bib. It 2.f, flcc^tf^
(er) kahalota. Ih. Re. , ^i i... ut « ) ^
^ , , , ^ c 4no zuohahtin. Bib. 7. 1 ruat.
kebalota. Sg. 193. ^ . ^i. ^ «u c. 1
..111 ? rk *- zuholten. Bib. 5. ;
chihaloda. Is. 9, 5. yiTOrAHAfAN
gihalota. T. 19, 3. 45, 8. 103. 108. ^^«^AHALOW.
112. 115. 118. 135. 149. 151. ^^'^ zuogihalota (ziigiholit Bib. 5.), od-
giholota. T. 22, 5. 94. 125. 0. II. 7, sciverat. Mg. Bib. 1. 2.
75. 8, 43; III. II, 27. 20, 72. HOLüNGA,/., ^olung.
(wir) giholatunmcs. T. 153. ^ ^- halungo, repetitione, Heratione. Bib. 1.
(Ir) gihalotut T. 152.
(sie) kahaloton. Ja. HALA,/., siUqua. Lc. 5. VG. L.74. Bib. 10. 11.
gihalotun. T. 132. TT A T
(er) gihaloti. Mv. Bib. 1. 2. T. 151. zu llAJj. 1.?
giholoti. 0. II. 14, 14. IV. 12, 63.
(sie) giholotin. 0 IV. 4, 6. cod. F. jj^^A a HALI, /., divus. Cf. HAL- 2.,
iw;?. *. gihalo. T. 110. UATn uTt f
giholo.^r. 98. HALD u. HALI.
p.a. gahalonti. Gc. 4. hala, v., halda, c/it;iw. F.
kahalontL R. " hali v. sticchili, crepido. F. 1. 2.
;o. p. kihalot uucsan. Rh. hale, v., stckel, crepido. Mon. 2.
gihalot uerde. Em. 33. Sollte halen, das bei illä (tmdaj raucum per
kebalot uuesan. VG. 4. '^'*ö murimtr saxa ciet. VG. I. 109. steht,
kaholot uuerdant Da. ^ *u ^oxa und also hieher gehören?
n. ^./.? kihalot a. Ic. ' lö Schmellers baicr. Wörterb. II. 166. ist aucfr
^ n. s. n. keholetez. Mcp. «»» Adj.
gihalitaz. VA. III. 676. anahal, acclinisj
d. s. m. gihalotemo. T. 212, 6. ^ ei« althd. Wort aufgerührt.
d. s. /. gihalatero. T. 90. yy . yy v
kihaloterii. Em. 3. Can. 9. 12. HALA s. IIAHALA in JtlArl.
gahaletero. Can. 8. ^
n.pL m. k aha lote. Can. 3. HALF, lubrtcus^ caduciss, nord. hall. Cf. HAL. 2.
kihalote. Can. 1. hali. M>. Sb. Bib. 1. 2.\
gehalota. Can. 4. haiin. IV. l ? / • i i
d. pl gihaloten. T. 8, 4. 44, 2. 89. hale. Bib. 5. Hd. (' ^*^'«^» iuhricum.
108. 151. ' h^le, haeie. Hd. )
giholotan. A. if.^. m. it. hilemo: mit hälemo fahs'e, /i^/^riVo
ÜNGAHALOT, indeptus. R. X. crine. Mcp.
Digiti^d by
Google
855
HALÖ. HALL.
HALL.
856
«• p'«/- ha^cn: diehälen gchSi,cadiu:adona.
/ Bo. 5.
HALO) ». pr.
HALL. «GAL, CALL.
HELLAN (hall, hüll), gellen (als töne«, üUtf
eittfliimmen; cf. die gleiche doppelle Bedeu-
tung von jtlmmen), sonarcn cansonare, (Nord,
hella, fundercy hvella,^o/ior^.)
Bedeutung und Gebrauch:
consonare. Mcp.
concrepeure. Pa. gl. K.
suozo hellentiu seitsang. Bo. 5.
uuara dax sang helle, sonnerit, Mcp.
ili thuzinote, theiz scono Ihoh gilute,
ioh goies uuizod thaiine tharana scono
helle. O. I. 1, 38.
sie (stimma) hellent mir so suozzo. N.
41, 5.
thir al thar scono hillit, tbaz musica
gisingit 0. V. 23, 187.
in ein hellen, concentus edere. Mcp.
hellent in ein. Org.
ne hellent in ein, dissident (mores). Bo. 5.
necessaria ne hellent nicht tien anderen
contradictorie nube contrarie, sequuniur.
Org.
Form und Flexion:
Inf. hellen. Mcp.
(er) hillit O. V. 23, 187.
(sie) hellant Pa. gl K.
. iiellent. Org. Bo. 5. N. 41, 5.
(er) helle. 0. I. 1, 38. Mcp.
p. a. a*pl m. hellentiu. Bo. 5*
GAHELLAN (ae^clUn), concinert.
Bedeutung und Gebrauch:
concinere. Mcp. M. 33. Can. 10. 11. Sb.
concordare» Gc. 3.
convemre. Bo. 5. Ar. 2. M. 1 1. Can. 10. 11. 13.
concurrere. Gc- 10 Bib. 7. Ep. can. 1. 3. 4.
commeare. M. 18. Can. 10. 11.
congruere* Gh. 1. Gc. 3.
c^nsentire. Bo. 5.
respondere. VA. VL 474.
disposUioni nostrae resultaiy gihilli t. M. 15.
uncinin gehellen, succentlbus convenire.
Mcp.
veritas veterls testamenii gihillet miseri^
cordiae novi testainentu N. 84, 11.
daz: noctibus, dises iungistin cantici ge- «
hillet demo cedar des eristin alle-
luja. N. de ps. gr
uuieo gehellent diu? N. 118, 3.
nominum nnmenis concinebai, gchillet.
Mcp.
übe possibile imo (necessario) ne ge hil-
let, so gehillet imo aber sin lou-
gen. Org.
zesamine gehellent, consentiunt. Bo. 1.
necessaria nicht contrndiciorie ne ge-
hellent ticn possibilibus, sequiiniur. Org.
possibiU peidiu gehellent Org.
übe /wssibile geh eile necessaria. Org.
ehalt heizenio gchelle. Bo. 5.
ni gihellanten, non concurrentibus (vo-
bis in eandem luxuriae confusionem.
epist. petri 1. 4, 4.^. Mc.
gihellaner, Concors. Gh. 1. 2.
riihmus dulcis et iinnulus, gihellaner.
Bib. 1. 2.
Form und Flexion:
Jnf» gehellen. Mcp.
(er) gihillit. M. 15. Can. 7. 10. 11.
g e h i 11 e t. N. 84» 1. de ps. gr< Bo. 5. Org.
(sie) gihellant. Gh. 1.
giheillant. Gc 3.
gihellent. M. 15. 29. Gc 1. 6. Can.
10. 11.
gehellent N. 118, 3. Bo. 1. 5. Org.
(er) gehellc Org. Bo. 5. Gc 10.
(sie) k eh eilen. Ar. 2.
(er) gihaL VA. VI. 474.
(sie) gihullun. M. 11. Can. 10. 11.
gihiillon. Can. 13.
gihuflen. Mcp.
p.a. gihellanto, concordanio. Gc 3.
r/.^.m. gihellanter. Sb.
gihellenter.M.23. Can 10.11.
</. pl. gihellanten. McEp. can. 3. 4.
gihellent en. Ep. can. 1.
gihellintia Bib. 7.
p.p. n.J. m. gihellaner. Bib. 1.2. Gh. 1.2.
OAHEL.
^■\
Digitized by
Google
857
HALL.
HALL
858
GAHELLANl,/
cf. s. gibellani, responsione. Gel. 6. M.29«
GAHELLANLtH.
giliellflnlihi, consono forej. Prud. 1.
GAHELLANÜSSr, /.
in gihcllaniissiy adsenm (nemorumj. VG.
IIL 45.
GAHELNUSSIDA, /.
c?« j. gibelnussida, Organum (orU).
l>rud. 1.
ENTHELLAN (entteHen), discrepare, dUso-
nare. Ja.
WIDARHELLAN, tölber^ellen, resultare.
nuirtirhellen, resuUare. A.
HISSIHELLAN, tntö^^clleni discrepare.
BedeotüDg und Gebrauch:
discrepare. A* Mqi.
disiare. Prad. 1.
dissidere. VA. VIL 370. M. 5. Marl. Can. 13.
D. IL 347.
desilire. M. 8. Can. 10. 11. 13. Sb.
dissiltre. Can. 7.
missabcllenta, discordia fsono oraj^ VA.
IL 423.
no, qnad er, ni helet mih, uuio ir fir*
noraan eigit mib,
nu sie bi mih so zellent, so harto mia«
aihellent 0. 10. i% 22.
an demo gechose missehillet ofto der
casus tero conversionis^ differL Org.
darana missehellent die liute, hominum
jadicia depugnani. Bo. 5.
missehellent (site) ein anderen. Bo. 6.
theiz uuari in ala lichi thera sinera
lichi
nuiht ni missihulli, sid si sia (timicam)
selbo spuuni,
ihaz niaman tha( ni riafi^ sid si sia
selbo scuafi,
thaz uuiht thar missihulli thes licba-
men folli. O. IV. 29, 45—48.
Form und Flexion:
Inf. missihellan. M. 5. Mart
missehellan. Can. 13.
(er) missihillit A. Prud. 1. VA. VIL 370.
missihillet Can. 13.
missehillit D. IL 347.
IT.
missehillet Oi^.
(sie) missihellant Sb.
missibellent M. 8. Can. 10. 0. HL
12, 22.
missehellent Bo. 5.
(er) missehelle. Mcp.
(sie) missihcllaa Can. 11..
missehellan. Can. 13.
mi ssihol lin C^icjj dissiliant. Can. 7.
(oder statt missihulltn?),
(er) missihulli. O. IV. 1!9, 46. 48.
p.a* missehellendo. Bo. 5.
a,pLm. missahellenta. VA. II. 423.
GAHELLI, dt^tUf comonans. Pas simpL hei,
iftUi sonorus, clarus, kommt im AJthocbd.
nicht vor.
Bedeutung und Gebr^ucli;
consonans. M/4.
iinnulus* Bib. 7.
belliu, canora (vox). Wn. 1542.
die gehellen herta, concordes vicesfiem-
porumj. Bo. 5.
föne gehellemo anastoze, meltco appulsu.
Mqp.
iunuere hendc sint gehellc zeunrehte,
N. 57, 3.
tie gehelle sint, consetfuentiaef Org.
gehelle anterunga, consonas gesticutaiia*
nes. Mcp.
gehelliu, convenienfia. Bo. 5,
Form und Flexion:
giheL M/i», Bib. 7.
d. s. m. gehellemo. Mcp^
n.a.pl.m.f. gehelle. N. 67, 3. Org. Mq>.
gehellen. Bo. 5.
n. ph n, gebelliu. Bo. 5»
GAHELLi, /., concentus, concordia,
n. s. gihelli, concentus. £b.
gehelli» concordia^ Bo; 5. Jie ist
nteht allitt gehelli under dien
ubelen, inter se improbi nequeunt
convenire: Bo. 5.
0. s. gehelli, harmoniam. Mcp. pacem
(dero sternon). Bo. 5.
UNGAHELLt, /., discordia.
17. #. ungehelli, discordia* Bp. 5.
g. s. ungehelli, discordiae. Bo. 5.
[ 56 ]
Digitized by
Google
859
HALLA— HELL.
HELLA.
860
UNHELLI (tttt^etl), dissanans.
(unhell, vetania. Ic. ist wohl nnheil %n
lesen.)
nnhelle sint sie (snegala). Mu.
EINHELLT, ein^elUdi consonus.
im einheilen l&ton, harmonicis tinmtibui.
MISSIHELLT, mttf^eUis, dlssonus.
inissahellem (sic)^ dissldentum (sie). Pnid. 1.
missehellita, dissidentes. A. ist auch wohl
Entstellung.
n.pLf* missehelle uutsä. Bo. 5.
n.pLn. missehelliu. Bo. 5.
missehellen (elementa). Bo. 5.
a.pLn. missehellen, dissona (eUmentaJ.
Mop.
MISSEHELLI, /., diversltas. Bo. 5.
EPINHELLIGI (Sc^o?), f.. steht fiber condave
in cui vocis instar aemulae condave reddH
concavum. D. IL 322.
HALLA? cf. HALA, aliqua, und HALus.
UUINTABHALLUN, lambruscas (labrusca wird
auch mit uuintarperi in Rh. übeiseist^ Rb.
HALL—
ji OMiiem de hallis aut de grioKbei re eum co(h
peruerit und aut de hallis atU de ramls eum
cooperuerit. L. sal.
HALLA)/., stallt; angels. healle, aala, pala*
tium^ coenaculum.
g. s. halla, iempli. H. 24.
helan 8. HAK
HEU 8. HAL.
HFJilBKRG, Ortsnamen.
HELiSACHAR, Octanamen. Urk. v. 817.
HELL- 8. HALL-
HELLA, HELLIA (cf. HAL- 1.),/, JE>8ire,
goth. haija, angels. helle, orc//^, i/i/miiMii. Cf.
nord. hei, mors und ^ie Todesgottin (sanskr.
kalt). — Hella ist im Nord, petra^ gel^ und
hellir (pl. m.)^ anirum.
n. #. hella. >Ym. 8, 6. Mcp. gehenna. Rc. Tr.
infemus. Ne. N. 85, 13.
then tod then habet funtan thiu
hella ioh firsluntao. O.V.23,265.
hello, siyx. Eb.
helle, gehenna^ Hd. infernus. Hd. bara*
trum. Hd.
g. i. hella. K. p. 5. 7. T. 26, 4. 28^ 3. 3.
hello, in/ertä. N. 17, 6. 48, 16. Nd. Mcp.
der hello iouis (kann auch vA&compo»
siium angesehen werden), ve/ovis. Mcp.
helle. F. Nm. U.
d. s. hella. N. H.
hellu. O. V. 4, 47. 16,3. 21, 12. Oh. 23.
hello. Ct 79. Ps. Bo. 5. N. 1, 1. 15, 10.
29, 2, 30, 19. 36, 28. 48, 12. 49, 22.
5^ 16.
sela fram hello kihalota, n^roman-
tia. Ic
heillu, pernicie. Em. 15.
helle. N. a
hellL Ho.
hclliu. Wo. 2. T. 107.
ze deru helliu, adinteriium. Gc. 8.
a. s. hella. K. 4. 7. T. 65, 4. N. 9. 18. 30, 18.
33, 22. Bo. 5. Mcp. Nm. II.
g.pL hellono:
ioh er uuurbi thuruh not fon he-
che hera uuidorort,
fon hellono thiote auur zi thesemo
Höhte. O. lU. 24, 100.
d.pl. la hellom, ad inferos. R 24.
xedenhellenniderfuor,adiii/!ero#.Wb.
a.pl. hella, averna. VA. HI.
HELLO. Ortsn. Hieher?
HELLAWINNA.
HELLAWAR6.
HELLAWART.
HELLAWIZI.
HELLAWAZAR.
DigitizecTby
Google
861
HELL^HAIL.
HA]L.
862
H£LL\LEPARTO.
IlELyLOH.
HELLIRUNA.
HELLIPlNA.
HELUPORTA.
HELLAFIUB.
HELLAFBEISA.
HELLIGOT.
HELLIGRUOBA.
HELLAGRUNT.
HELLAHUNT.
HELLASÜN.
HELLIS'mOM.
HELLALlH, ^f^Kifc^/ tartareut.
</. «. y. hellolichun nabttimberi, tartü"
rea. Mcp.
O.p/./'. die bellelicben toageniaa^ ttW'
tareos reeestus. Mcp.
HELLAHAFT, ^SHcn^aft.
beUihaft, ptstifere. Gb. 3.
B.«.y. ;?/. n. hellahaftiu. Em. 6.]
Can. 9. 10, 12.
bellehafta. Can. 8.
J. /)2. hellahaftetn. Em. 3.
bcUibaftem. Cao. 9.
hellihaftcn. Can. 12.
bellihablen. Can. 10.
permUosa.
jopfrodon,
morlalibut
sacrißciis.
-HELLENBUHO, Ortonamen. Hieber? oder zuE?
HELLax s. HAL und HALL.
HUiA) Ortsnamen.
HOL s. HAL. ^
HOLA s. HAL.
HÜLLA, HULIA s. HAL.
HAIL^ UAILI, ^ei(/ golb. hail, nord. heil>
angels. hal, salvus, sanus. Ist es mit sanskr.
BT^y felicitas (cf. laL salvus) oder sanskr. siva,
feUa:^ zusammenzuhalten? oder mit der Wurzel
JlIJI (wodurch es auch mit sanskr. st in Zusam-
menhang käme) als hai-al, luei-l (cf. Suffix
L)? Cf- auch Wurzel HLI und HAIi.
Bedeutung und Gebrauch:
salvus. T. 44, 14 60, 4. 205, 4- Ct 69. K. 25.
sanus. Sg. 913. T. 47, 9. 53, 12. 60, 9,
secundus. Ic«
thie heilon, s€un. T. 56, 4.
heil uuesan, salvi$s esse. T. 88,
ib uuas heil in paradyso. N. 40, 5.
heil uuesan, kauere. Ec.
heile uueset, avete. T. 223, 2.
heil uuis, ave. T. 3, 2«
heiler fon sunton. O. HL 21, 27.
heile uuurtun. 0. IIL 14, 16.
min lichamo ne ist beil. N. 37, 4.
heilu uuard thiu dohter. 0. III, 10, 45.
heilax ora. 0. IV. 17, 24.
tuo mlh heilan, salvum me fac. T. 81.
sela heila tuon,:(a/t;iii/i facere. T, 69, 4.
•ih selbun ni mac heil tuon, salvurfi. T.
205, 3.
unz sl nan eigun heilan. 0. L 1, 98.
theih ih einan man allan iq ihen d^g
deta heilan. O. IIL 16, 44.
heilemo muote, sana mente. T. 53, 12.
thaz mina heila muat O. IL 13, 15.
thaz uuir gangen heile. O. L 26, 13.
thaz ir intfliahet heile themo gotes
urdeile. O. L 23, 38.
so er ingang heilen getqot N. 36, 23.
iob sprechent hiar in riche tbie Vmi
ouh sumiliche,
thu sis giuuisso heiler thero forasa-
gono einer. 0. IIL 12, 18.
imo ilt er sar gisagen tha;^^ uuant er
imo liobosto uuas,
thaz er ni uuurti heilo ibero frumono
adeilo. O. IL 7, 26.
thih zihen unhuldi bi michileru sculdi,
thaz thu sus laz in heiU hant tbes kci-
sores fiant. 0. IV. 24, 6.
heil, ave. T. 183, 3. N. 16, 10.; doch wohl
hieher, und nicht imperaiiv^ wie vielleicht
aus heilo, osianna. Hs. 2. heilo, heile
in osianna. Inier jectio, quasi dicens heilo
[56-]
Digitized by
Google
863
HAIL
HAIL.
864
aut willecome, quasi barbarus dtcat:
wola herre» heilc^ ghade. Hd. geschlos-
sen werden könnte; s. auch subst. HEIL u.
HElLl
heil magad zicri thiarna so sconit O.
L 5, 15.
heil uuih dohter! 0. L 6, 5.
heil, quad er» meistar! 0. IV. I6,'5I.
bell du, quatun se, krist! 0. IV. 22, 27.
heil! salve! Mcp. 71.
heil^yViiM/a (convenerunt ad cos'fausta ac^
clamantesj. 141};. Bib. 1. 2. 5.
heil herro, heil liebo, osianna. Ecc. de
cas. s. gallL
Fonn und Flexion:
heil. r. 3. 44. 60. 88. 135. 183. 205. 242.
M^. Em. 21. O. I. 5, 15. 6, 5. 111. 4, 20.
14, 64. IV. 16, 51. 22, 27. Ec. Bib. 1. 2. 5.
N. 37, 4. 40, 5. Cl. 69. Mcp.
n. s. m, hailer. Sg. 913.
heiler. K. 25. O. 111 4, 45. 12, 18.
21, 27.
hello? 0. n. 7, 26.
n. s. f. heilu. O. IIL 10, 45. 14, 24.
n. s. 71. heila. O. IL 13, 15.
if.tf.jn.7i. heilemo. T. 53, 12. Ol. 61. 0. IBL
26, 25. IV. 37, 37.
a. s. n. heilan. T. 47, 9. 81. 88. 97. 2Ö5, 4.
V. 0. I. 1, 98. IIL 16, 64.
heilen. N. 36, 23.
a:$.f. heila. T. 60, 9. 69, 4. 90. 138. 0.
IIL 14, 48. IV. 24, 6. (wo coA F.
heilan und cod. V. heilen hat.)
ö. s. n. heilaz. T. 5, 8. 0. IV. 17, 24.
n.pl.m. heil e. T. 82. 88. 113. 223. O.L23,
38. 26, 13. HL 14, 65.
heilon. T. 56, 4.
d. pL heilen. Ic.
a.pLm. heil«. T. 205, 3.
HEIL. HEILRAM. HEILBOLT. HEILRAT (/y.
HEILWIGIS CßJ^ RAHHEIL, RIHHEIL,
nom, pr.
UNHAIL, un^eil/ insanus.
Unheil, insana. gl. K.
fi. s. 171. unhailer, insanus. Sg. 913.
a. s* m. unheilen. N. 37, 4.
g. pL unheilono; insanorum. Gc 8.
WANAHAIL, tDan^eü, debiUs.
aua^heili, semianimis. Sg. 242.
Quanheilo, mancum. Prud« 1«
uuanheilaz, debile- K. 27.
a. s. m. uuanaheilan. T. 9a.
d. pl. uuanaheil^em. K. 36.), debili*
ttuanaheilem. K. 39. i bus.
ttuanheilen liden. N. 39, 12.
i}.;?/. m. uuanheile. T. 110.
UÜANAHEILI, /., vel siuchi, debiliias.
M. 29.
WANAHEIUAN, debilitare.
unanaheility debiliiai. Ra. gL K.
KAÜÜANAHEILIT, debHitaius. IL
GANGHAIU, ad/., bit ^cU, nk^t ^fenb, tiiu
do sie claudum ex utero mairis kang-
hcile machoton. N. 144, 12.
SELBHEILA, /., 6eI6^et( (PBaäze), eupbra^
sia. Pfl. 3. brasia. Pfl. 1. 2.
SAMIHAIL, ^amtil, debilis.
samiheil, sanie. Ra. (subst.?)
d.pL samiheilen, debiJi/pus. RL
HAIL, HAILI, n., ^tilf angcis. hsel, nord.
heill, Salus, omen. ^
n. s. heil quimit 0. IL 14, 66. heil gi.
fahit iuuih. O. IL 18, 7. iu scal
sin fön gote heil O. L 12,8. —
heil, lob si iino, hoiiaima.TAl6.
heil, osanna. T. ,116. heil si,
osauna. T. 117. guot heil, gnot
hei], euge, luge. Ps. 3. Ct adj.
heil und iubst. heilL
h&l unde salda, bona fort una. Db.
g. s. heiles hörn. O. L 10, 5.
d. s. heile: in zi heile. O. IIL 4, 12. zi
thes kruzonnes heile.O.IV. 1,26*
a. s. heiL.O; L i, 113. 10, 21. V. 25, 10.
9/i^/r. heilu: mit heilu. OL 80. Os. 44.
d.pLheiliQ, aus/ticiis. D.H. 349.
a.pl. heil (heio. VA. IIL 361.), omina (me-
lioraj. VG. HL 456.
HAILl (heila. Ho.),/., Jg>eH; angeb. haelu,
alinord. heill, salüs. — Im Plur. heilina
(bei Notker).
Bedeutung und Gebraudi:
Salus, gl. K. Pa. U. 1. 12. £. Bo, 5. Kp.
Digitized by
Google
865
HAIL.
HAIL.
866
K. 2. T. 4, 17. Ja- N. 3, 9. 17, 3^ 19, 7.
26, I. 27, 8. 34, 3. 35, & 37, 24. 50, 16.
Pn. Wo. 2; Hb.
sanUas. N. 37, Ä. Pa. T* 69, 6.
sahatio. Nh. If.
snhUare. T. 13, 3.
heilina, salntes. N. 17, 51.
heil fon iudeis ist T. 87.
heil theaeoio huae gitan ist. T. 114.
ze heili. N. 27, 2.
beili fon unsaren fiianton, sahäenuT.
4, 15.
heili an iro goten. N. 3, 3.
beili rihta er ttf. Nz.
kib uns beili. N. 59, 12.
ihurahfremiu beilij saliUem. T. 92.
in belli ist er mir uuorden. Nm.
beili, kihalt, osanna. Ic (Imperativ? cf.
HEIL.)
mit in si ouh mir gimeini tbiu euui- .
niga beili. Ob. 166.
iob uuio tbiu selba beili nust uuo*
rolti gimeini. O. I. 2, la
Iberer ist iner beili iob lalida gi-
meini. O. 11. 3, 39.
iob thaz oub heili tbanne queme the-
mo manne. O. IIL 16, 39.
thia beili tbiä thu uns garotos. 0. I.
15, 18.
^sie beili thar io scuafun. O.IIL 9,13.
sih druhtin kerta uuidorort, ther tbiä
beili thar gibot O. IIL 14, 29.
theru selu det er gimeini thes licha-
men, beili. O. III. 20, 172.
(faret guotcr heile. D. HL lOL)
Form und Flexion:
n. ^ haili. Pa.
beli. gl. K. E.
beili. H. 1. E. Ol. 5. O. L 2, 10. IF.
3, 39. III. 16, 39. IV. 4, 45. V. 23,
268. T. 87, 114. Pa. Nh. N. 37, 8.
heile. Nh. IL
g. #• heilii. Kp.
heili. Ja. H. 12. T. 4, 14. 17. O. V.
23, 248. N. 17, 3. 36. 47. 37, 24.
50, 16. ,
(heile. D. lU. 101.)
d. s. hcili. T. 69, 5. Pö. N- 21, 2. 27, 2.
32, 17. Nh. Ne.
a. s. heilii. vK. 2.
heili. Wo. 2. T. 4, 15. 13, 3. 92. 0,
L 6, 18. 15, 18. 111. 9, 13. 14, 29.
20, 172. Mcp. Nf. Nm. Nz. N. 3, 3.
43, 5. 59, 12. 68, 14. 70, 15.
heile. Nrn. II.
heila. Co.
z?.;?/. heilina, saluies. N. 17, 51.
LLBHEILl, /., ciirc/io.
g. $• libheili: kenada libhcili, gra-
iiam curationum. N. 67, 13.
HEILBRUNNO.
HElLHOUßlT.
HEILSCOWUNGA.
HEILSLIHTÜNGA.
KIHEIU gotes, nazareL Rd.
ÜNHAIÜ,/., UNHAIL r/? "•?>>» Un^cilr
insania, morbus, devotaiio, maledictio.
17. s^ unhaili, insania. Pa.
unheili, insania. gl. K.
tbiu kraft ist iu gimeini, thaz
nist unheili,
in uuorolti zi uuare, nub irsa
heilet sare. 0. V. 16, 41.
Unheil, devot atio. Rf. inaledictio.
Bib. 1. vesania (es steht unh eil). Ic
g. s. unheili, insaniae, Gc 8.
HAILLIH, ^efl, ^etlfant; (teilbar; ialubris,'
sanus, sanabilis.
heillih, salubris, Em. 29.
heillich, salutarc. VVb.
Comparaliv.
d.s.m. heilicorin, saniori (consilioj.
K. 64.
HEILLIHO. Ra. ) \ , ,
IIEILLIHHO. gl K.p '^''^ <^^'^'^>^-
Coroparativ:
beillihboor, salabrius. K. 3.
UNHAILLIH, unheilbar.
unbeillihaz, insanaüile. Ib. Rd.
UNGEHEILLIH, insanablle. Wb.
HAlLHAFf, ^ell^aft, sanus, salutaris, for-
tunaiui.
hailhaft, fortunatus. Pa^
beilbaft, yor/ir/}ii/<^. gl K.
Digitized by
G'oogle
867
HAIL.
HAIL.
868
dai heilhafte si israeli^ saluiare. N. 13,7.
d. s. /. heilhaf terO| (inj sana (doctrina).
Gc. 3.
is./i/.m. heilhafte sint die, dero heili
Christus ist N. 27, 8.
g. pl. heilhaf toDy saluiarium. N. 27, 8.
HAlLHAFTl, HMlMKVr,salutare,foriuna.
n. $• heilhafi, ybr/iina. Pa. Ra. gL K.
vesania. gL K. (in Ra. steht heil-
hart.)
heilhafti: an gote ist min heil*
hafti, saluiare. N. 61, 8.
J. s. heilhafti: an dinero heilhafti,
in salutari iuo. N. 19, 6. 20, 2.
HA1LSAM, IIAILISAM, (eilfam, salubns.
^heilesam, salubris. Mcp.
i/«/,}!!./}. heilsamemo muote. N. 33, 4.
d. s» f. heilesainero redo^ salubri sen^
teniia. Bo. 5.
heilsaniun, salubri. D. II. 316.
a. s. f. heilesama uuizzehtheit, seien-
iiam salutis. ^z. heilesama
luft, salubres auras. Mcp.
heilsame. Nz. iL
insir.(7j mit heilsamo tränke. Wm. 7, 4.
HAILSAMO, Adverb., snlubritcr.
heilsamo suigen. N. 38, lU. gehören.
N. 73, 19.
HELISAMÜNGA(?), om/iii7.Tg.5.; cf- hci-
lis6n.
HAILNUSSIDA, /., J&ellnj«, curatio.
g. s. (pl3) heilnussida (^icjy curationum.
Bo. 2.
HAlIiDA, /., sanitas, salus.
a. s. heilitha, sanitatem. gl. K.
iieilidha, saluiem, Is. 5, I.
heilida, salutem. N. 21, 3.
giiiuan mit agaleize, mit mi«
chilemo flize,
sar io tliia uuila thia heilida
ana duala. O. HL 11, 30.
HEILUNGA,/, J&ciluufl/ sanatio.
g. s. heilunga. T. 118.
H£1UAN, feilen/ sanare, salvare, sanari
(cf. angels. haljan» sanescere).
Bedeutung und Gebrauch: :
sanare. T. 69. 74. lOa 103. 110. 185. Nd.
N. 6, 3. 106,. 19. 115, 6.
curare. T. 44, 7. 64, 2. 69, 8.
sanan. T. 44, 31.
salvare. T. 52. 78. 205.
heilan thaz dar forunard. T. 96.
giuuerdo unsih druhtin he-ilen mit
Haben druton thineii. O. UL 5, 19.
(et heiUn.)
dax du mih heilest N. 40, 5.
ih heilu sie. N. 74, 6.
er heilet dine siecheite. N. 102, 3.
heiltin suht T. 44. 2.
iz heilit liuto uuunta. 0. IV. 10, 15.
er heilet min analiute. N. 41, 7.
heilet horngibruader. O. V. 16, 37.
er h«ilta siohhon. T. 79..
heilta thaz laut O. IV. 26^ 12.
thaz ih heile mittilgart T. 143.
heili ouh thu thia hohi mittherusel-
bun uuihL O. IV. 4, 49.
heilit then Hut 0. I, 14, 7.
heili mina dohter. O. HL M), 31.
heilti sinan sun. T. 55, 2.
heili thih selbon, sali;a. T. 205, 2.
daz si imo foUe heile sin muot Bo. 5.
heile iro muotes chnistcda. N. 59, 4.
heile mina sela. N. 40, 5.
heilenter, sarciens. D. IL 326.
heilento christ Wo 2.
heiltun, sanabaniur. T. 44, 31.
helhendi, fueae (^ ^alvatorj. gl K.
Form und Flexion:
Inf. heilan. T. 96.
heilen. Bo. 5. 0. IH. 5, 19. (cf.
heiUn.)
zi heilanne. T. HO.
(ih) heilu. T. 74, 6.
hello. Nd.
heile. Nd. IL
(du) heilest N. 40, 5. 68, 28.
(er) heilit O. L 14, 7. UL 13, 23. IV.
10, 15.
heilet IV. 102, 3.
(ih) heile. T. 143.
Digitized by
Google
869
HAIL.
HAIL.
870
(er) heile. (0. IH. 1, 15. Ueber?) Bo. 5.
(ir) heilet:
horngibruft^er heiUt (indic?
imper.?J. O. V; 16, 37.
nub ir sa heilet sare (iadic,?).
O. V. 16, 42.
(er) heilta. T. 22. 64. 69. 79. 100. 103.
110. O. II. 24, 9. m. 4, 37. 14, 53.
IV. 2, 1. 26, 12. N. 106, 19. 115, 6.
Wm. 5, 14.
heileta. Wm. 5, 14.
heilte er. O. IIL 14, 77. codd.V.F.
heilt er. O. II. 15, 11. UI. 14, 6a
63. 67. (77. cod. P.) IV. 30, 25.
heillaz (st. heilta iz). T. 183, 6.
(sie) heiltun. T. 44, 31.
(er) heilti. T. 55, 2. 69, 2. O. IIL 3, 6.
IV. 5, 20.
(sie) heiltin. T. 44, 2.
imp. s. (Cf. snbst. und adf. heil, beill)
heili T. 52. 78. 205. O. IH. 10,
31. IV. 4, 49.
heile. N. 6, 3. 40, 5. 59, 7.
tmp.p/. heilet T. 44, 5, 7.
p. a. (cf. da8folgendeHEILAI>rr)helhendk
glK.
heil»oloC»olvatorJ. Wo. 2.
h.s.m. heilenter. D. II. 326.
heillenter. Pmd. 1.
a.#. m. heil a-n tan, «o/va-\ , , . .
torem. Ct. 70. l , ^p.
heilanton, salva-)^ iaNT
torem. Wo. 2. )
v.^.m. heilento. Wo; 2.
HEILAPrr, m. Cp. a. vom vorigen hailjan^,
Jesus , salvaior, saiittaris, J^cilanb/ bei
T. O. S. Ib. Rd. Sg. ^42. H. Ct 70. Wo. 2.
n. s. heilant. T. 5, 4. 12, 2. 14, 1. 2.
S. 2. O. I. 27, 45. III. 4, 2. 48.
24, 1. IV. 1, 13. 4, 64. 27, 24.
Ib. Rd. Sg. 242.
helant, iesus. Sg. 242.
g. s. beilantes. T. 5. 79. 206.
d. i. heilante. H. 1. T. 4, 5. 14,3. 16,
2. 4. 0. I. 7, 6. V. 9, 23.
a. f. heilant. T. 3,4. 13,9. 16,1. 184,6.
0. I. 8, 27. 10, 9. 12, 13. 14, 4.
23, 32. III. 20, 45. V. 4, 41.
heiland. O. I. 8, 27. codd. V. P.
, .', . is. da8n.a.voaHEILJAN.
heilanton.) '^
V' s. heilant H. 2.
UEUAmX f., salutare.
a. s. heilantii, salutare (veritatem tuam
et salutare tuum diaij. K. 2.
HEILANTLIH. R. Ra.) , , .
IffilLANLIH. gl. K. r *«'"*"*•
GAHEILJAN, \it\Uxi, sanare,airare, talvare.
Inj. gihcilen (inan). T. 92.
gebeilen. Bo. 5. die ferchnisten.
N. 146, 5.
(ib) gibeilu, curabo. T. 47, 3.
(er) giheilit thiz lant O. I. 8, 27. alle
uuorolt liutl O. I. 8, 28. iro
muat 0. II. 16, 20.
(ih) gaheile sie, sanem. Frg. 13.
(er) giheile sib selban. 0. IV. 30, 26.
(ib) gibeilta. 0. UI. 16, 34.
(du) gebeiltost mih in reswrredione, N.
29, 3. nnsib mit dinemo tode.
N. 19, 6.
(er) gibeilta, curavH. T. 2*2, 2. 50, 1.
117. 118. nnmahtige. T. 78.
gaheilta, curavit. Fi^. 5.
(er) gibeilti. O. L 3, 38. D. 12, 79. UL
2, 6. 11, 6. 12.
imp, s. giheili mih fon theru stnnta,
saluißca. T. 139.
kibeli. gl. K.
p,p> giheilit (Hieber auch tho giheilit
ther kneht, sanatusest. T. 47, 8.?)
ist T. 133. nuesan. T. 60, 3. sL
T. 119. uaas. T. 85. unerdet T,
103. nuard. T. 46, 3. 60, S. 92.
cabeilit sin. E.
gebeliet uuerden. N. 50, 3. naer-
dent Wm. 4, 14. unnrdin. N.
50, 9.
g.s.m. (n pl,m.?J gebeiletin, re/n-
gerati. p. II. 321.
V. «./. gibeilta. 0. III. 14, 47.
HEILflN, (tilen ( intransitiv), sanescere.
Digitized by
Google
/"
871
HAIL.
HAIL.
872
p. a. g. s. m. n. heil^nteA: dines ungerno
heil^ntcn s^rcs, coniu*
macls doloris, Bo. 5.
UNHElLfeN, insanire.
(er) unheileta, insanivii. Rb.
farheil*:n.
p.p. ferheileiiauiiunda faIeta,N.37, 6.
ZÜRHEILEN, ZURHEILÖN*
n. fl. zurheilcndi. gl. K) , ,.,.^ .
zaurheilonti. Pa. t
HEILARI, m., ^txUxi saloator, sanator.
n. s. heilari. O.JL 14, 121.
heilate. N. 6S, 6.
d. s. heilare. Nb. ü.
üNHEILARI, m.
n.pL ünheilara, insanL H. 23.
HEIL.\ZJAN, salntare. (Cf. angels. haictte,
Salus, salutatio.)
Inf. xa helizon gebort nicht hieheri sondern
ist xa helisonne.
g. ihin^s beilizinneS) salutationis tuae.
T. 4, 4. '
(ir) beilezet:
oba ir heilezet (lunara brnoder^
salutaveritis. T. 32, 7. '
(er) heilezta, valefecit (pairi et mairij.
Mr. Bib. 1. 2.
heilizita, salntavit. T. 4, 1.
faeilizzeta, valefecit. Bib. 7«
(sie) heilizitun inan, saluiabant. T. 91.
• (wir) heiliztimes. Bib. 1. ), valefe*
heile^times. Mz. Sb. Bib. 2. ) clssemus
(beim Abschied).
imp'pt* heilazet, salutate. T. 44, S.
^,0. n.s.nh heilezanter. Mz. \, valefa*
heüezenter. Bib. 2.r ci^ns
heilizenter. Bib. 1. ( (frairU
heilzinter- Bib. 5. jbusnavU
gavit).
HE1LAZUN(U, /, ©ruf, salutaiio.
a. f. heiiizunga, salutationem (mariae),
T. 4, 2.
a.77/. heilazunga, salutationes (in atra«
zu). T. 141.
HEILISON, augurari, angela. h als) an.
Iqf. beilison, augurari» Ma. Bib» 1»
heilsun. Bib. 6.
Ea beilisonAe. Em. 3. Can. 19.^
zi heiliaonne. Can. 1.
sa helisonne. Can. 8. 9. 12. r , ex-
za heiloson. Can. 2i [piandi.
za helisen. Can. 3.
za helizon. \y,'
hnp. pl. helisoot A. \
helisont Bib. 12. ZW '"'S'^y'
heilesont Wn. 863. j '^""•
p. a. a. s. m heilisontan, ariolum. Rb.
GAHEILISOT, p. p.
kaheilisot uüesan, auguriari. Rb.
ni uuesat kaheilisot, no/» ausuriamini.
Rb.
BEILISA ist wohl nicht aas heilisora, an-
guriis. Rb. zu folgern, da es vieUeicht Schreib-
fehler für hcilisodom bt
IIEILISUNGA, /., Omen, aiispicium.
n.pl. heiisunga, omina. F.
d.ph heilesungon, auspiciis^ D. IL 349.
HEUSAMüiNGA (wohl entstelltes Wort), omi-
na. Tg. 5.
ÜEIUSOO, m. (auch n.?), omen, augurium.
n. s. beilisod. Sal. 4. {
heilisoth. Sah 1.1'^^^^«-
g. $. beilesodes, onünis. Mcp. belfonn-
de beilesodes bitet er himeneum.
Mcp.
d. s. beilesode, auspicio (carminisJ.Mcp^
auspiciis. Mcp.
a. s. heilisod, augurium. VA. L 396.
heilesod,/aii^^liJ7i omen. Mcp. omen
prospernm. Mcp. beilesod tue
.. d^mo gebileicbe,ii/&6^^a/.Mcp.
beilisot: pi beilisot, pro omine*
Bib 1.
mpl. belisod, omina. Aid. 3*
heilesoda, omina. Mcp«
d.p^ hei,li|aram, ßuguriis. Rb. ist vielleicht
hcilifodon).
heili^odun. Bib. i. Me.)
heilispdin. Sb. l^ougunis.
a. pl. h e| 1 e;s od a , omina. Mcp.
HEIUSARI, m., angels. halsere, baelsere,
augur, eocorcista. ^
n. s. beilisari, augur. VA. IX. 367. AL 2.
d. s. beilisare, augure. Prud. 1.
keli.
Digitized by
Google
873
HAIL.
HAIL
874
helisare, ol^r^r^. D. IL 325.
[ n*ph heilisara^ M£. Mt]* Bib. 1. 2.\
^ helisara. Sb. / ' ^ '
eiisare. Bib. 5* (
heilisari. Bib. 7. , ) ^'"'^^'
l^i^disare, auc^pes. £b. gehört auch
'Wohl bieber als heilisare.
HEILISARA, yi, angnratrix. Rb. (wo o//o^f/-
ratricis , das vielleicht augurattices seyn
soll, sieht )
HAILAG, ^eiligV angels. haiig, nord. hcilag'
sancius, sacer.
Bedeutung und Gebrauch:
sanctus. Mcp. T. 13, 23. 14,7. 62, 8. Sg. 242.
Ct. 81. 82. 93. N. 7i, 6. 97, 8. 9S, 3. ßo. 5.
Wo. 2. Is. 3, 6. 4, l. 5, 6. Frg. 43. 51. 53.
. Rb. Rd. Co. 2. 3. 4. H. 13. Wm. 2, 5. 4, 6.
cuat indi heilac, opima» Ja.
er (ios^ph) uuas in sitin fruater ioh
heilag inti guater. 0. L 8, 10.
heilig bist du. N. 17, 16.
guod nascetur sancium, heilac, vocabitur
filius deL T. 3, 7.
iogiuuelih gommanbarn, thaz uuamba
'erist intuot, heilag gote ginennit. T.
7,2.
heilagaz, sancUmi (dare canibnsj. T. 39, 8.
81 heilig ist, sancta. Mcp. »
heilag geist T. 7, 4. christ. Seh. 75. goL
Wess.
du heiliga sponsa. Ji. 44, 13.
' heilige Irauua. N. 47, 12.
thes beilegen uuibes. 0. I. 8, 15.
heiliges mannes. Bo. 5.
heiligen sunc. N. 21, 4.
dea heilagun christes iungirua Frg. 47.
heiligen brediarin. N. 88, 3.
dhero heilegeno heilego, sanctus sanc-
torum. Is. 5, 5.
alle sine heiligen. N. 30, 25.
dher heilego forasago. Is. 4, 6.
dera heiligen christenheifte. Na. IL
heiligun samenunga. N. 79, 16.
diu heiliga ecclesia. N. 11.
heiligen gisamane. Oh. 167.
heilegero manigi. O. III. 13, 52.
IV.
t heilae stat, insylutn. R..
heilac cadum, saneiumium. Ik
in heilageru steli. T. Ho«
din heiliga hus. N. 64, 6.
. heiligcro gezumfte. Bo. 5.
80 uuer manno so giloufe zi themo bei-
legen doufe.O. L 26, 5.
heiligiu an'st, ertcharistsam. Rh»
heilae kiruni, nrcfiana. Ic.
heilaga missa. Ct. 94.
heilag giscrib; O. IV. 5, 55.
sinero heiligun scrifte. N. 67, 31,
heiligcro scrifto. N. 71, 16.
thic ziti sint so heilag. O. I. 22, 3.
thes heiligen geloibcn. Wm. 2, 12.
heiliga bezeicheneda. N. HS, |65.
sinero heiligun beneimedo. Na.
sinero heilagun' giuuiznessi^ iestani^uti^
T. 4, 15.
heilagon uuitzod. Ct 64.
in dheru sineru heilogun chiburdi. Is.
2,2.
sinen heiligen namen. N. 32, 5$|.
oba dheru dhineru hellegun burc, Is.5,5.
thaz heilega kornhus. 0. I, 28, 17.
heilig iTianoth (Dezember). Wn, 863.
heilige sela. N- 103, 3.
sin heiligo arm. N. 97, 1.
sines heiligen bluotes. Wm. 3, 11.
thiu heilegun uuangun. 0. IV. 32, 31,
heilegim quhidim, Is. 5, 6.
heiligemo sinne. N. 62, 3.
heil ige mo proposito. N. 62, 3.
zi heillgeru uuisun. O. IL 9, 97,
heilige gehileicbe. Mcp.
zir heilegun undu. O. I. 26, 10.
heiligen berge. N. 14, 1.
daz heiliga cruce. Otl.
demo heiligen /7a/2^. N. 33, 1.
heilagiu prot, pnnex propositionis. Ib.
beilegen uuine. 0. II. 9, 6.
heiligen salbe. N. 88, 21.
heilac huat, cydarim. Ib.
daz heiliga uuerigelt N. 93, 2.
Form und Flexion. In gL K. kommt die
entstellte Glosse: sacrißcium, heilacb vor.
[57]
Digitized by
Google
875
HAIL.
HAIL.
876
heilac. Frg. 45. Gl. 53. R. Rd. J«. Ib.Ic. b.
3, 3. 4, 1. T. 165, 4. Wess. tt 13.
helac Rd. ,. .
heilic Ct. 82. No. ü.
heilag. T. 3, 7. 7, 4. Sg. 242. O. I. 8, 10.
22, 5. IV. 5, 55.
Keilig. Mq». N. 17, 26. 18, 10. 21, 19. 64,
6. 67, 18. 73, 3. 74, 9. 78, 1. 98,3. Wn. 863.
heiligh. N. 85, 2.
R. s. m. heiliger. Bo. 5. Na M. IL
heilago. T. 3, 7. Wo. 2.
heilego. Isv 4, 6. 5, 5. 6. 0. I. 25,
29. II. 3, 51. 12, 43. IV. 15, 37.
V. 12, 63.
heiligo. O. I. 8, 24. (codd. P. F.) I.
25, 29. (cod. F.) IV. 15, 37. (cod.
r.) V. 12, 63. (cod. F.) N. 31, 6.
84, 9. 86, 2. 97, 1. Ne. NL
heilogo. 0. I. 8,24. '(cod. V.) II, 3,
51. (codd. V. F.) V. 17, 10. Wo. 2.
heligo. M. n.
heilige. Seh. 75.
n. s. f. heiligiu. Rb.
heiliga. N. II.
I». s. n. heilega. 0. I. 28, 17. (codd. V. F.)
heiliga. O. I. 27, 17. (codd. P. H.)
N. 64, 6.
g.s.m.n. heilagcs. Frg. 33. T. 2, 6. 4, 3. 14.
heileges. O. IL 9, 13.
heiliges. Bo. 5.
heilegen. 0. L 8, 15. Wm. ül 2,
12. 3, 11. Wo. 2.
heilagcn. T. 242, 2.
heilegin. Is. 5, 1. 7.
heiligen. Wm. 2, 12. 3, IL N. 1,
3. 59, 8. 88, 19. M.
heiligin. N. 80, 4.
heiligun. N. IL Oll.
g. s. f. heilagun. T. 4, 15.
heiligun. N. 67, 31. Nz.
heiligo n. Nz. II.
heiligen. Na. IL
d.s.m,n. heilegemo. Frg. 7. Wo. 2.
heiligemo. Mcp. N. 17, 26. 62, 3.
heilagin. Frg. 43. 53.
heilegin. Is. 3, 6. 7. 5, 5.
heileghin. Is. 4, 3. 9, 1.
heiligifi. N. 59, 8.
heilagen. T. 5, 7. 13,23. 14,7. 62, &
beilegen. O. L 26, 5. IL 9, 6. Ob.l67.
heiligen. N. 3, 5. 5, 8. 14, 1. 17, 7.
21, 4. 33, 1. 46, 9. 88, 21.
beiligun. K^6, 4. 13t, 2.
d. s. f. heilageru, T. 145.
heilegcru. O. IL 9, 97. cod. F.
heiligeru. 0. IL 9, 97. codd. V. P.
bcilegero. O. IIL 13,52.codd. V.P.
heiligero. 0. IIL 13, 52. cod. F.
Bo. 5. N. 67, 7.
heilagun. Rb.
hcilegun. Is. 2, 3. 5, 5. 0. 1. 26, 10.
(codd. V. P.)
heiligun. O. L 26, 10. (cod. F.) Mcp.
N. 23, 3.
a, s. m. heilagan. T. 79. Frg. 43.
heilcgan. Is. 4, 2. 0. L 27, 61.
(codd. V. P.) Co. 3, 4.
heilegun. Is. 4, 6.
heilagon. Ct 94. T. 232, 6. IL 9,
98. (codd. V. F.) V. 11, 9. (cod.
F.) 12, 58. (cod. F.)
heillgon. O. L 27, 61. (cod. F.) N.
42, 3.
heilegon. O. IL 9, 67. 98. (cod.F)
V. II, 9. (codd. V. P.) 12, 58.
(codd. V. P.)
heiligun. N. IL
heiligen. N. 2, 6. 15, 10. 50, 13.
77, 4L 85, 2. Ns. Co. 2.
a. s. /. heilaga. CL 94.
heiliga. Oll. Ns. N. 118, 165.
heilagan, T. 15, 4. 209, 4.
heiligun. Ct. 86. N. 79, 16. 89, IL
Ns. IL
a. s. n. heilagaz. T. 39, 8.
heilega. Co. 4.
heiliga. Oll. N. 93, 2.
f'iM/r. heilegu. Is. 8.
V. s. heiligiu. Nc. IL
heiliga. N. 44, 13.
n. p/. m. heilage. Ct. 69. .
- beilege. O. IV. 14, JI.
heilige. Nf. N. 97, 8. Mcp.
heiliga. Nf. IL
Digitized by
Google
877
HAIL.
HAIL.
878
heilagniL Frg. 47.
V lieilegun. O. 11. 9, 96. cod. V. P.
heiligon. N. II. Wm. 2, 8.
hellegon. Wm. III. 2, 8.
heilgon. Wm. II. 2, 8.
beilegen. O. II. 9, 06 (cod. F.)
heiligen. Ru. N. 9, 12. 71, 16. 122,
1. 144, 10. 149, 1.
n. plf. heilige. N. 47, 12. 103, 3. :
n.a.pl.n. heilagiü. Ib. Rd.
hciligiu. Bib. 2.
heilegun. O. IV. 22, 32. Is. 5, 5.
heiligun. O. IV. 22, 31. cod. F.
g. pl heilagero. T. 4, 15. 209, 3.
heilegero. Wo. 2.
heiligeto. N. 71, 16.
heilegono. Is. 5, 6.
heilegcno. Is. 5, 5'.
heiligono. Oll.
heiligona. Nd. II.
heiligone.'Na. IL
heiligon. N. 15, II. 40, 3. 43, 9.
49, 1. 51, 11. Na. Ns. Nz. Bo. 5.
Wm. IX. 4, 6.
heilegon. Wm. U. III. 4, 6.
heiligen. Wm. Wm. I. IV. 4, 6.
Ct 81.
J. pl..heilegrni. Is. 5, 6.
heilagem. Rb.
heiligen. Seh. 75. N. 62, 6. 86, 2.
88, 3.- 103, 26.
> , heiligin. N. 44, 9.
; ... ,.i i heUag'ön. Ot'>63. .
heilegon. O. Y. .24,. 8. 20. N. 67,
' .1 .!. I.i'^i36. Wm. 1UL.1Y. 2i 17. III. 3, 4.
V, ..u.-.-.. ..' l». 5, 15.a •' ■ . .. ■
heiligon. N. 15, 3. 35, 6. 43, 25.
. ' 55, L 6. 14. €o. 2; 3. Wm. 2, 17.
3, 4..6, ib.
o.p/. in. heilagb.-Ct 94. ■ .
; A. : .. heilcga. <C«. 3. '•»> ,
heilcge. Co. 4. . .s-.i
heiligt. N. 50, 21. »f^ 12.
be^iligoü: Go. 2:
heiligen.; N. 30, 4. 36, 38. 49^ 5.
.96, 9. Nd. Nm. It/Co., ^ ^ ,■
' v:pi^i^^^^:^'^*}>M^ 3ß, 10.
v.phf, heHegen^ Wm. III. 2, 5.
heiligen. Wm. 2, 5.
HElLACPRUNiNA, ^tÜiten. ^rUn.
HEILAGMACHA, HEILAGMACHUNGA.
UINHEILAG, nn^tilidi non sanctus.
fonc unheiligemo diete. N. 42, 1.
EBANHEILAG, e^cit^cilig, gftic^^tiUg.
[iz (lit) ne wäre eben heilieb. D.
III. 49.]
HEHiAGHEIT, /, J&elligfeU, jaactitas.
n. s. heiligheit, sanctitudo. N. 92, 5.
a. s. heilicheit, sancfitatem. Bib. 7.
HEILAGTUOM, i?., J£> ( 1 1 ifl t N ni; sanctuarium.
n. 3. h c i 1 i g t u 0 m g 9 1 e s , sanctuarium dei.
N. 89, 11.
a. s. heilictuom: daz hera heilictuom
ui eretä ih. Co.
a.pl. heilichtuom, sacramenta, N.21,26.
HEILAGNISSA, /, HEILAGNESSI, n.
n. s. heilacnissa, sanctißcatio. Is. 4, 7.
d. «. hcilacnesse, sanctitate. T. 4, 16.
HElLAGl, HEILAGIN, f., sanctitas.
n, s. heiligi, sanctitas. N. 95, 6.
g. s. heiligi, santitatis. N. ^4, 12. 144, 5.
d. s. heiligi, sanctitate. '^.95, 6. 133,3,
Nm. Nz. ■ ...
o. s. heiligi, sanctitaUin. M«. N.:55, 1.
Bib. 1.
heiligen, sanctitatem. Bib. 3.
HEILAGÖN, ^(tlideiii angels. halgian, conse-
crare.
(er) hcilagot: templum ihaz dar heila-
got gold. T. 141.
p. a. heilagonti, sanciens. H. 8,
GAHEILAGÖN, ^tH'tQtn, sancti/icare, con-
secrare.
Inf. giheiligon. No. Ct. 82.x .^
geheileson.Na. h sanct,fi^
giheiligen. Na. II, ) *^°^'''
(ih) giheilagon, T, 178, 9. )
keheiligon. N. 131, 18.[* *"""''
keheilegon. N. 131, 18.) ''^'^°'
(du) geheiligost in. N. 17, 26,
(er) giheilagot T.' 14t;
giheiiigot, initiavkrit. BiK 1. 2.
geheiligot sie. N. 31, 6.
(ir) geheiligont, stähitit. Mcp;
[57*]
Digitized by
Google
879 HÜOL— HULID.
(^vir) gehcilig'o^n, sdn'Cti/iceni^s. ISo.
giheiligcn. No. II. Ct 82.
(sw) g^bcil igele n, sacrlßccnt (sacriß-
dum lanJisJ. N. 106, 21.
(du) geheiligolost N. 131, 8.
(er) giheilagota. T. 131. ), sanctifica'
geheiligota. N. 45, 5.) vit.
(sie) giheilagotin {sil\), ' ianclißcarent.
T. 135.
im/K ^. giheilago, sauctißca (nosj. T.
178, «.
T ihip, /i/. g e h e i 1 e s o h l , sncrate. Mcp.
. p.p^ gibcilagot sl. T. 34, 6. sin. T. 178,9.
. giheiligot uuerde. No. II.
kchciligot, sacraliis. IL 22.
t gcheiligot sint N. 85, 2. uuerde.
No. uuurden, N. 105, 28.*habeta.
' ' i Mcp. ,
keheilegot uuesen. Mcp.
." : giheiiigit uuerde. CL 82. No. II.
g* s. m. kihciligotes, wÄzarflri. Ib.
ö. s. f. gcbeilegota. Mcp.
c/?/. ni. cbibeilegode. Is. 6.
ANTIIEILAGÖN, ent^eUige n, profanare.
habest intbeiligot sin uuiehus, pro-
fanasti N. 88, 40.
IIEILAGUiNGA, /., f)t\V\^Vit\%i sanctificailo.
w. s, h e i I c g u n g a , sanctificntio. N. 131,18.
a s. heiligunga, 5af/67//7e'«//o/?t'/ii, N. 77,
69. sacrißciMi (laudisj.'ü. lOOy'^l.
HUOLjan s. HAL.
HUOLO,„.jr;r. er. HOL.
UALAP & HALB, manubrium.
HELAHO s. ELAHO.
HOLOHT s. HAL.
HELID s. HAL.
HELOT 8. HAL.
HULED 8. HAL.
HÜLUFT— HÖLUNTAR 880
HÜLÜFT, nlcia, Sg. 184. /wlcilim. Sg. 299.
Nach der Glosse suprasclla , hulft. Wn. 3355.
köniilc man culclla, ^oljlfri ®ed«/ darunter
verstehen; das aii^cls. hcolfrc, iniiim, scheint
wieder agf ulcns hinauwcisen. Cf. auch die Form
hülst,, itulriluin und das niittelhochd. .^ttl({f
J^uFf t (Hülst von lichlem PfcHc). S. auch satit
I1AI.F.
liuUilsiiprasella' Wn. 3355. hiihUn)n. Wn. 232.
Eui. ;V2. h'.lda. Wo. 460. iikifi. Tr.' Sal 2.
hulf, hulcia. Sg. 184.
hülst, hulcilum. F. 1. 2.
HfiLlNA (?), /»WtW/?;. iis.
HALLING, j^elting [cf. HELBELING; sollte
hullensis (denariusj, J^aderf J^cIUr/ biemit
zusammenhtiiigcn?] l^ommt nur in folgenden zwei
niederdeulschen Handscbriricn vor:
helling, oholus, quem teutonici' quidam scer.
phum vocant. Id.
hallingas, obolo%. PL
HAILANCHA(?), /, oca/?/£iOT. E. 31.; siehe
ANCHA.
HELLUNT, Iiiena.Vi .Cf. ellinsin, ///aeru/uuT?.
HÖLUNTAR, JE)oIunbfrf samlmrus. Zu hol?
mit Ableitungssylbe tar, ter (^^anskr. tr»)? oder
zusammengcselii^t mit tar, ter, aus treo, arbor?
Im Angels. beifst der Holunder eilen. — OL
auch bulls,. buIizy^roMU^. '
ri. /. h olü n ( a r , säiiibiicits. Sg« 184. 242. Em. 22.
ho lau tar, sambticii4* Sg. 299. amaiilla.
F. 2. . ..1
holenier, sambiicus. Em. 31.
holandir, riscus, ¥• i. 2.
(holender^ m<*fi5. id.) v n
holder, snmbucus. L. Mon. 2. riscus^ Ih
Mon. 2.
holdir, sambucus* Tr. riscus. ZL 2.
holr, sambiicus. Wn. 460.
' ^. 5. holentres. Pfl. 1. •
WASHOL ANTER, ?ffiac^^oIbtr/ api/ustts.F.%
wahshoIdiV, sämbucus, Zf. 2. ^
Digitized by
Google
881 HALONZEIA— HULIWA.
HULIZ. HALa
S82
yi^..^.iA\\tyjunlperus. Zf.' 2.
(uuasholder, ^ambua$s. Id.)
WtX3HOLÜER. >Vn. 232.|,«Bö(^r;oIbfr/ /V/m-
WECHULDER. Tr. )perus:(<^ u e c Ii o I d« r.
jtmiperfis. lä.) Diesem Worte und den unler
' %a$hotahter anfgcfiibrlen Wörtern liegt wohl
eilte gemeinscbafllielie Forhi zum Grunde. Ist 'HULIZ S. HULIS.
,das Wort doch sogar zu SRac^atibcI geworden.
-WECHOLTERBAÜM,
WECHOLTEHBERL
hüluaa. F. U), uligo, sordes Und vel
• hulwia. F. 2. } ^ aquae.
j. s. (oder £7/^.?) in huliun» i/i doaca, ni-
darstilfit RIk
n.pL (oder g*. d.s.?), huluue, lacime. F, 2.
HALONZEIA, Ortsnamen. Zu A?
HILARA, giUr, Flofsnamcn. Cf. ILER
HYLARE, miUago (Fisch). Tr.
HELIAS, fytuai.
g. beliases. T, 78.
d. heliscuse. T. 78.
HELlSIf, lygischcs Volk. TG.
HELiLUSIf, Namen eines nordischen Volkes:
cetera jam fäbulosa, hellusios et oxlonas ora
hominumvullusque, Corpora atque ärliis fcra^
rnm gerere. TG. 46. C£ ÜILÜE VIONes.
%i^ HELLA? , ^
HILLEVIO^^ES, Bewohner von Skandinavien
Plin. IV. ]^ HELLUSll zu einer und der-
selbea Wurzel'? Cf. auch angeU. iiill, mons.
HULlS' (zuHAIj. 1.?), ruscus; millelhochd.
hüls, iaxus.
ri. i. nülis, riiscusy genus arborum, VG.lt. 413.
hüls, /7/5Ctti. Tz. ,*
. huHz, ruscus. VE. Vit 42.
g. s. huli s e s, ri/ic/. VG.lt 413.
Bpl/IWA, /., jjiiiwf, laii^t, etttnpf, uligo,
fopmö. Cf ÖORÖ, HORAW und HAL. I.
' n. i. Vuliüiiai uTigo, sordei limi v^ aquae. Im
HALB. — Wenn die Bedeutung ^al5/ halb,
dimidius, aus der Bedeutung &tUtj halba,
sich entwickelt bat und nicht umgekehrf der Be-
griff Gelte aus dem Begriff ^albf so ist dies
Wort wohl zur Wurzel JlIAJj. 2. zu stellen.
Bopps (vergl. Gramm. 432) Uerleitung des Worts
halb, ^alf>t aus ha (welches aus dem skr. £ka,
etU/ entstanden seyn soll) und Ib (das statt lib
stehen und mit leiban, bleiben/ zusammenhän-
gen soll), scheint mir eben so unstatthaft wie
die der Wörter balz u. hamf (s. diese Worter).
HALB,/., &tit(r ©cgenb; latus, regio (angs.
half, healf), ein aomen, das In (olg^nd^i^
Zusammensetzungen adverbial und präposidonel
(als \)Mi \t\ti) gebraucht wird. Ct die ad-
verbialen halba und halbun in HALBA.
EIN HALB, EINA HALB,
so geskihet, täz echert ein halb si
machunga dero tiuarh«ite, unda aber
not si beiden halb, iiq cum causa ve-
' ritaiis ex altera parte procedat, inest
. tarnen communis in ntraque necessitas.
Bo.\5. •' ^ ' .'..■<.
^ 'got in ein halb haldare nicht ne ist,
non est personaräm äccepior dei^* N.
96, B.. . .
ih p in ein halb mado und e andect halb
ne bin ih mennisco. N. 21, 7.
*'*' iiin' halb gc^utiare,unde ander halb
lulikcf. Org.
1^ eina (e\n: gl. K:) halpf,^öfc ßa. Pa.
in einä iiiAp^ tetrarche. Ha/ ^/ i^.^^
^ skimbariti eina hath üJid^ abblr ander
halb tuncheliu'/fcoroiJö^. Mcp.
Anderhalb, anberf<it«,jtnrdt«, aiifbet
'anbern 6eit^ (s. auch ein'halb; tifkd halh,
dimidius); als Präposition niit;^^.
daz andei* hafb stat ga^en jfdssfbitl. Org.
Digitized by
Google
883
HALB,
HALa
884
ander halb ^^ dero aho. N. 79, 10.
and^r halb iordanis- N. 134, II.
ander halb des scuues, /ra/ijmar^.T.83.
anderhalb des hinieles. Bo. 5.
BEIDEN HALB (beidin halb, beden halb,
pedenhalp, pedahalp), betberfftt^i
auf Reiben Geiten/ utrinque (s. auch ein
halb und HALBA).
den beiden halb ^lozbabigen buob-
stab. Mcp.
beidenhalb stände. Org^
beidinhalb [so steht es richtig in der
Handschrift und nicht beidiu halb, das
Grimm (Gramm. 111. 142) mit Recht an«
slöfsig findet, mit Unrecht aber durch den
plnr. nentr. zu erklären versucht], geni-
iivns inchit nominativo. Org.
pedahalp, altrinsecns. R. ßl.
bcdenhalb, hinc inde. D. 11. 328.
pedenhalp, hinc inde. D. IL 328. wp-
ter (exsinnnntj, D. D. 328,
(ioseph dei chint stalte zuo sineme
uater beidenthalbe. Mos.)
BEDINTALBERE, metecus. St Hieher?
•^ als metoechus, furoucog.
DISA HALB, ble^feit« (als Präp. mit gen.):
dUehi^lb der berge, üsalpina. Hd.
ENAIIALP, jcufeit^.
(si ne hestuoot er cne halp. D.UI. 84.)
IDHWEDAR HALB, t)on beiben ©citcn;
utrinque. (Cf. HALBA.)
iouueidarhalb, utrinque. Bo. 5.
vDUUödarhalp^ utrinque.^ Prud« 1. hinc
inde. Prud. 1.
iouuederhalp, utrobique. A.
lOGAmVEDiVR HALP, utrinque (als Prapo-
sitipn mit gen.):
t^ie sceidit er in, uuar min iagiuue«
dar halb sin. O. \^ 20^,31. .
i/l JpgiHuedFetfhalp. Ps.
QBElt|LA4iBC (Wohl zu halba)^ o^r^alb:
' . ^Ia9. ie zuo oberh.^lbe ^esprocpen ist,
12sDs HALB, innerhalb (^praep. mit^ai.):
^^uftogen U;ero iniohatb nm.atis un-
.seris., ^. 31, 7.. .^ .^
r ffi>i:Bl^,UA4JJ, ini^<rtalb3 ^ ;;.. '\
so uuer iinierua halb iro (ecclßsiae)
ne betot. K 98, 9.
herce min getruobet :ist innerbalbe
min, intra me. Wb.
ÜZAN HALB, dttfen^alb, miigem
uzenhalb chilichun genomen uuer-
dent uasa. Bo. 5.
ÜZARHALB, ttußerbalb, mit gen,
iizerhalb tes himeles, extranamdanus.
Mcp.
uzerhalb tero unerlte. Mcp.
ÜZARÜN HALB, oufer^alb; mit gen.
sint uzerenhalb tirro-. Org.
uzerenhalb unser. Bo. 5.
uzerun halb dero ecclesiae. N. 41, 5.
uzzerun halb meres. N. 96, 1.
MDARHALB, nibtvfyalb, miigen. (et halfaa).
niderhalb tero sunnun ferte, intraso-
lis meatum. Mcp.)
(niderhalb des chnicraden. D. UI. 46.)
OSTARHALB, o(l»5rt«. Org. (et halba.)
WESTARHALB, tpe(!»art** (et halba.)
uueslerhalb. Org.
sint uuestcrhalb siq. Mcp.
ISORDHALB, norbwärt^. (et halba.)
nordhalb tes signiferi. Mcp.
so uuieo diabolus si in aquilone^ nort-
balb, N. 88, 13. ^
ih sezzo minen stuol norlhalb, in agui-
laue. N. 88, 13
SLWrHALB, fflbtoart^. (et halba.)
sunth^lb tes sigaiferi./Mcp,
ter i^q suuthalb isi. 9f€|k
WITSSTIRHALB, Unti, jur linfen eütt.
diu gcmiscida leita ze unipstiThalii.
N. 105, 36.
ZES\yUN HALB, red^t«, |ttr rechten ^titt.
uuanda in got uuas zeseuuun halb.
N. 108, 31.
zi zesuunn halb sines fater. N. 71, 5.
az zesnun halp min. Is. 3, 6.
In Notkers Schriften wird dieses halb aadi
Kchon allein stehcndT als Präposition mit dem
GenitiT, dem es immer nachgesetzt wird, ^^
brandit, mit der Bedentung: ^alb, fffttf,
ton ©ctUn, tn 95<ti;eff; »ejrn. In dem
obigen z es w u n h al b konnte man vielleicht
Digitized by
Google
885
HAL&:
HALB.
886
I aH^ schon dfesen ' Gebrauch ded halb anneh*
mcn und zeswun för gen. halten, doch halle
ich zeswnn lieber ftir das tu ha^b gehörige
adject. '
dat chit ihin'hiadei^o teil, des kalb ih
man bin. N« 15, 7.
uuer min halb uuare. N. 141, 4.
lero (sternon) halb er %^ capricorno be-
cheret ifet. Mcp. .
dieiro halb ist dürft ii/ dero halb hilf
mir. N. 101, 2.
übe got unser halb ist, uuer ist danne
uuider uns. M. 77, 53,
dero anderro halb, apud ceteros (sichur
sin). Bo. 6.
mannes halb. Bo. 5.
menniscen halb. N. 20, 8. 21, 2.
imo (gote) gagenuuertero unde aber zi-
t c s h a l b (ad conditionem temporis) ch u m f-
tigero (dingo). Bo. 5.
sinero lido halb, expersona membrorum,
sprichet christus. N. 30, 10.
daz man unsih uuanet uuesen din halb
helfelose. N. 59, 12.
lichamin halb pin ib arm. N. 108, 22.
mih täte du föne dauidis slahto licha-
min halb, ih nuas aber sament dir
noh ieo goteheite halb. N. 1U8, 27.
dero halb sieiniqui sint, hazzeta ih sie,
rials dero halb sie mennisken sintN.
118, 113.
iro halb ist ierusalem uuuoste. N. 68, 26.
niuuiht ne bist du din halb, per te. N.
70, 19.
HALBA,y., angels. half, hcalf, latus, par^,
regio.
Bedeutung und Gebrauch:
halpo, lateris. M. 29. Gc. 1. 6.
halpo, latere. M. 29. Gc. 1. 6.
^ in halbo des perakes, in latere moniis* Rh.
pi halbu hicricho, iuxta latus hiericho.Rb.
föne dero halbun montis syna. ]Nh,
balpun, latere (dominus erit inlateretuoj.
halpun, Interibus. M. 15. Can. 10. 11. 13.
die be halbo uuorteuen quaestiones, omne
latus tuae disputationis. Bo. 5.
faalba, regio. SdX. 1. D. IL 350.
himilisc halba, plaga. Ic.
halpo, regione. VA. VII. 216.
ingagan flero halpo, e regione (montisj.
Ma. Sb. Bib. 1.
zi halba, ad plagam. Ic.
pi halpo, in parte, /., in secrelo (vocantes
eum tulertmt enm in partemj., Mr. Bib^ 1.2.
pi halpon, partibus. Gc. 8. 9.
in dero taugcnorun hdXho^ in secretiore
parte. Rh. '
pi halbu, pi faru, ex advetso, extra in
parte. Ib.
pi halpun, ex obliquo. Gc. 3.
uona halpo, ^^ adverso. 'Gc. Z.
in uuelicha halba, quorsus. tc. '
in misseliche halba des himeliSy diver-
SOS regiones. Mcp.
halpa, axem. VG. III. 351.
halpun, axe (aetheris). VA; IL 512.
zi sundarun halbu, ad austrälem pla-
gam. Rb.
pedem halbom, altrinsecus. Rb.
peden halbon, hinc inde. D IL 329.
föne allen halbon dero uuerlte.N. 106,3.
allen halbon beuuant er sie. N. 31, 10.
allen halbon beuuaret Wm* 4^ 12.
alUn halbon uz tizen. Org.
leg iz (cruzi) ;iidar haldaz, iz zeigol
imo iz allaz, ^ ^
fiar halbun umbiring allan thesan uuo-
rolt ring. O. V. 1, 32.
In folgenden Verbindungen steht der acc.
halba, halbun (auch ^^/}.?) und der Ja/.
pL halbon adverbial und präposilionell.
eine halbun, hinc, D. IL 318.
einen halbon, hinc. D. IL 331.
iouucdar halpun, ulrumque. VA. VII. 566.
gihuuedara halba, uirimquc. Or.
iouuedara (iouucdaro. Gc. 5.) halpun,
utrobique. M. 29. Gc. 1. 6.
iouueder halpin, utrobique. Gc. 7.
nidarun halba wirziburg. Fw«
uuesterun halba moines. F\t.
uuestarun halba, occasnm versus. Or.
ostaron halba moines. Fw.
mina halbun:
Digitized by
Google
887
HALB.
H4LB.
888
SO uucmo.ir, 4{uady gibeizet, ir siinia
mo bilaxfty
giuuisso uui^it ann unan, ist mina
. . Jbalbun sar gidan. O. V. ll, 12.
Form und Flexion:
n. s. halba. Ic D. IL 347. 350. Sal. 1.
halpa. Prud. 1. .
g. 8. balpo. M. 29. Gc. !• 6.
d. s. halbu. Ib,.Rb. Rd, Bl.
^ halbo. Bo, 5. Rd.
halpo. M. 29. Ma. Mr. Gc. 1. 3. 6. Sb.
Bib, 1. 2. VA. VII. 215.
halba. Ic Bib. 7.
ha^pa. Gc. 7. Bib. 11.
halbe. Bib. 5.
halbun. Nh.
halpun. M4. Bib, 1. 2. Gc. 3. VA. IL
512. Le. 3.
halb in. Bib. 7.
]i alpin. Bib. 6.
a, s. halba. Ic. Fw. Or. I. 2.
halpa. VG. lU. 351.
halbun. D. IL 318. 0. V. U, 12.
halpun. M. 29. Gc. 1. 6.
rfip/.halbom. Rb.
halpun. M. 15. Can. 10. 11. 13.
halbon. N. 31, 10. 106, 3. VVm. 4, 12.
Org. D. IL 329.
halpon. Gc. 8. 9.
0.1?;. halba. Mcp.
ALAHALBA, ALAHALBON, alUxUiti, t>on
allen ©eiten, alltntialbuu
hifangan si ib mit reino thanne ih in
- mir iz (kruzi) xeino,
.. sar io thia uuarba in allan al^a halba.
O. V. 3, 12. cod. F.
mit michileru ilu so uuard si sar io
heilu,
sar io thia uuarba in allen alla halba.
O. IIL 14. 26. cod. F.
thiu diuri thera salba stanlt in ala
halba. 0. IV. 2, 19.
sih skeldent thio uuarba sar in ala
halba. O. V. 20, 37.
alahalbon, circumqiuique. Ib.
ni uuard io nihein exan mit sulicben
bisezzan,
Qoh disg in, ala ha|hon, niaiaaurmit
thcQ selbon. O.. (V. 9, 22.
tha« sie nap muasin fuaren, gisiias-
licho biruaren,
iob in ala halbon then Jiaban man
gisalbon. O. IV. 35^28.
ANAHALOA, ANAHAtBOQf.
in allen anahalba (uuard si heilu). O.
ffl. 14, 26. codd V.P.cf. ALAHALBA.
in allan auah^ll>d (bifangan.si ih jnit
reino). O. V. 3, 12. codd. V. P. cf.
ALAHALBA.
si, druhtin, io (her segan sin (crucisj
in allen anahalbon min. Op V- % 3.
OSTHALBA, OSTARHALBA, /, Ojlfeitf.
za oslarbalbu, ad orierUalßtn plagan^^ Rb.
hos.thalbun, ad orientem<. D. IL 285«
WESTHALBA,/, fflefifeite.
uuesthalba^ occidentem. Ib. Rd.
NORDHALBA, f., giorbfeite.
nordhalpa, contra boream. Bib. 1. sep-
tenirionales. R. oquilQniim, septentrionumn
Ib. Rd.
northalba, aqtdlonis. D. IL 350.
nordhalbun, seplentriones. D. IL 324.
SüNDHALBA,6ÜNDARHALBA,/.,6Mbfette.
sundarhalpa, uustratis* R.
suntbalbun. D. IL 284.|
sunderhalbun. Rg. t. ('
za sundarhalbun^ ad ausiralem pla-
gam. Rb.
sundhalba, austrum, meri dient* Ib. I^d.
IRHALPAINLIHO. M. 31.
IRHALPANLIHA. Sb.
IRHALPÜNLIHÜN. Le.
IRHALPÜINLIHHUN. M4.
IRHALPAINLIHUN Sb.
IRHALPOiNALlHüiN. Bib. 2
IRHALPOINLIHON. Bib. 1.
UALBJAN (HALBilN?), dimidiare.
uncbustuolle nihne halbent tage ire,
dolosi non diinidiabunt dies suos. Wb^
BIHALBÖN, umflCfcfUi circnmdare.
(er) b^halbota (mit suerte sinen liut),
conchisit. N. 77, 62.
(sie) behalboton: mine fienda bebaU
boton mih, circumdederunt. N.
16,
, ea^ laterey de
latere.
Digitized by
Google
889
HALB.
HALE
890
16, 9. hello ser behalboton miL
N. 17, 6.
p.p. pihalpot, vallafum. Ja.
pchalbotihabent: mih an dien li-
den pekalbot habcnt unzalahaf»
t i u u b e 1 , circiundedenint. N. 39, 1 3,
R.;^;/. m. behalbote: (ir) in sosma-
lemo teile beslozene un«
de bebalbote, r/Vc/zm^^/i
atque conclusL Bo. 5.
ÜMBIIIALBON, umgeben/ circumdare.
(er) umbehalbot:
so.umbehalbot dih manigi dcro
liuto, circumdabit. N. 7, b,
unebcni umbehalbot dia bürg.
N. 54, 11.
(sie) umbihalb otun« Ja. |, vallave*
umblhalboton. Ib. Rd. f runt
umbehalboton mlh, circumdede-
runt. N. 21, 17. 117, 10.
p.p. umbehalbot habent(mih), circum-
dederunt. N. 21, 13.
ÜRIBEHALBÜNGA, /.
trübten ist umbehalbunga sines Hu-
tes. N. 124, 2.
HALB, ^a(b/ dimiditiSj goth* halbs, augek.
- half, nord. hälfr«
Bedeutung und Gebrauch:
halb, dimidium. Can. 8.
halp, scmi (nudusj. Mart.
halb elmpar, amph'^ra semis. R.
€ataf nomen vierisurae^ habens medium et
Semem y h a 1 b a z. Ja.
halp muttl (kann auch compos. seyn), dimi"
diiim modiutu. gl. K.
halpa mllla, leuuae. Tg. 5«
den halben teil. Bo. 5.
halbiu teil. Mcp.
halbes teiles mer^ sescuplo. Mcp.
in den halben teil mluero tago (ne uuen-
de mih uuldere), in dimidio^ N. 101,24.
halb diam^trum. Mu.
iizer des halben teile uulrdlt taz an*
der stucche des syllogismi'-'. Syl.
ein halb lar. O. I. 5, 1.
, halbe gota, semi^eos. Mcp. .
halbe, man, semones. Mcp.
IV.
halbe man unde halbe ros. Bo. 5.
halbe nam er sie ze sib, halbe feruuarf
er sie. N. 28, 7.
(si gaz iz halbez, halbez tet siz gehal-
ten. D. lU. 51.)
tho thiu uuecha, so got gibot, uuas
halbu gifirot O. 1(1. 16, 1.
andar halb, anbert^alb (verschieden von an«
dar halb, aiiberfei«, s. HALB, latus).
anderhalb tonus, tonus ac dimidius. Mcp.
(anderhalb tusent man. Cdg.)
anderhalp scaz (scrupulos tresJ.Vsi.^^,.
anderhalp skaz, scripolus, Em. 29.
anderhalp, scripoUs. R.
andarhalp, sexcupla. Ic*
andres halpesx urna, mezeimpres, vel
diurna, andres halpes. Em. 18. 19.
anderro halbere: daz einero elno lan*
giu suegala ze cburz si unde zueio
langlu ze lang si, unde aber under
dien zuisken gagcn anderro hal-
bero langiu gelimfllh si. Mu.
dritdehalp. sescuplum. Sg. 299.
Form und Flexion (selten nach der N-De-
klination);
halb. Can. 8. 0. I. 5, 1. Mu. Mcp.
halp. Em. 2. 29. C, Mart. Can, 9, 10, 12 gl K,
R. Ic. Sg. 299. Pa. ^
n. s. f. halbiu. Mu.
halbu. 0. IIL 16, 1.
halpa, Tg, 5.
g'.^.m.n. halbes. Mcp.
halpes. Em. 18. 19.
halben. SyL Rlcp.
halbin. Org.
d. s. f. halbero. ÖIu.
a. s. m. halben. N. 101, 24. Mo. Mcp. Bo. 5.
halbin. Qrg. ^
ö. 5. /. halba. Bo. 5.
a. s. n, halbaa^ Ja.
12. p/.w. halbe. N. 28, 7.
n.pLn. halbiu. Mcp. ,;
o.p/. 771. halbe, Mcp. Bo. 5.
HALBEZAN.
HALBLIBIG.
HALBG ALAUBIG.
HALBMAN.
[58]
^ Digitized by
Google
891
HALE
HALF— HALD.
892
HALBBRUNNAN.
HALBFiSC.
HALBGOT.
HALBGURTILLA.
HALBHORIER.
HALBTOT.
HALBTIOR.
HALBZOGAN.
HALBGASCEID.
HALBSCAFTIG.
HALBSCILÜ.
HALBSCRITAN.
HALBLlH, dimtdium. Org. -
lege auiualt gagin halblih, duplumad
sfmplum. Org.
lege halblih gagin zuiuaU, simplumad
dupluni. Org. -
g.a,m.n. halblichis. Oi^.
HELBELING, m., obolus. Hs. Hiebet?
HALFl'ANOD, m.(?), J&olftt, dimidium.
n. a. «. halftanod, medium. Bib. 1. 2. di-
midium (regtti meiJ.'T. 79.
httXttonod, dimidium (minero guo'
to). T. 114.
halftanot, medium. Mi].
half not, medium. Bib. 7.
». pl. halftanothi, dimidia, gl. K.
HALB, angs. hieJfa, manu^riMm. CLLLAaJ» 2.;
auch HALBA, latus, und BIHALBON, oder
gehört es zur Wurzel JlIAJu* 3., aus der
sich auch die Wurzel HALT gebildet hat? oder
„HALF?
n. s. halap. Ib. Rd. Em. 29.
halp. M. 29. Gel. 6. Bib. 4. 9.
halb. Bib. 6.
halbe, v., hefte. Tr.
helbe. Cr.
d. s. halba. A. Bib. tO. 13
halpa. Bib. 8.
halibe. A.
halepe Gc. 4.
HÖNHALB vel, graban^öit, manubiio. Bib. 11.
y manu-
brium.
I, manubrio ffer-
\rum de manubrio
lapsumj.
HALF, metra. Ra. ) amphora. Cf. HALB,
HALF, metreta, gl. K.) dimidius.
HELBELING (zu HALB? cL aber auch hal-
ling), Jg)(l61tiig| JS>((Itng, obolus, Hs.
HALBERSTAT, :S>al6(r({abt, aUebaresta.-
dium. Tr.
HALGA. Cf. HALLA.i.
UUUNPERHALGA v. trestir, senecias. D.
HOLCHO (HÖLCHA?), ,,och mittclhochd.
hol che; cf. oXK^xi;^ ^ÄpWff«
n.pL holchun (hol^chen. Id.), actuariae na-
ves. Tr. Hs.
HAIjL), wohl aus der Wurzel HAL. 2. durdi
das Augment D gebildet — Ct auch HALI.
HALD, (yalb/ angs.hald, heald, halde, nord.
hsilltj procliviSf pronus; cf. auch nord. hallr,
lapis.
Bedeutung und Gebrauch:
clivus. Rd.
cUvosus. Eb.
obliquus. Rd. Rb.
halden, pronos, ze ubelc. N. 108, 19.
leg iz (kruzi) nidar haldaz, iz zeiget
imo iz allaz,
fiar halbun umbiring allan thesan uuo-
rolt ring. O. V. 1, 31.
Form und Flexion:
n. s. m. halder. Rb.
a. s. m. haldun. Rd.
a. s. ft. haldaz. O. V. 1, 31.
n.a.plm. halden. N. 1U8, 19.
n.a.pLn. baldiu. Rb.
halden. Eb.'
ÜOHALD, ÜOHALDI, procliuis.
üohald, proclivum, Em. 7. Can. 11. obli-
quum. Can. 9; IQ.
uohaldi, perpreceps. D. IL 283.
vohaldi. Rg. 1.), praeceps; kann audi das
uohalti. Gx. ) subsi. uohaidf seyn.
Digitized by
Google
893
HALD.
BALD.
894
uahaldi, praeceps. Rd. Ib.; kann auch sub-
' sfaritiv. seyn.
huhalde, divexum. Ib.
ohaldiy obliquas (fenesiras). Bib. 2.
hüohaldi vel sleffar, proclivius. Em. 19. ^
in ohaldi bane, in procHvo. Rb. (snbst.?)
g, s. n. uhaldesy neqäid (proclivumj. CaLü. Id.
d. s. m. uahalden:
thia sunnun ioh then manon,
so ubarfuar er gahon,
ioh allan thesan uuorolt ring,
ni gisahlhan er io sulih thing,
sar zi theru Stulln thiu zuelif
zeichan ellu,
io sar bi themo tbinge in the-
mo uahalden ringe. O.V.17,28.
UOHALDl, /, cUvus. Cf. auch die flexionlo-
sen Formen des adj\ ÜOHALDI.
i}. s. uahaldi, praecipitUan^i.
d. s. ohaldi; uuar enti uuar in detu
ohaldi, passim per divexi. "Em. 13.
uohaldi, crepidine. VA. X. 653. iij
u ohaldi, in precipiti. VA. IL 460.*
a. s. uohaldi, clivum. A. Bib. 9. 12^
duruh ohaldi, per preceps. Rb. (wenn
nicht perpreceps genieint und durch
duruhohaldi übersetzt ist)
n* a.pl. uohaldi, crepidines (HttorumJ.
Prud. 1. 2. D. IL 318. abrupto. Gc.
durch die uohaldi, per abrup-
to. Gd.
uahaldi: durh dco uuahaldi/i/r^,
per abrupto (pastor graditurj.
Gc. 4.
UOHALDIG, clivosus.
uohaldi giu, clivosa. D. IL 315.
huhaldigun, 'summissum. D. IL 316.
ÜFHALD, aufgeridjtet
liggez (cruzi), sagen ih thir thaz, odo
ist iz ufhaldaz,
giuuisso uuizist thu thaz, iozeigotimo
iz allaz. O. V. 1, 37. ^
ANAHALD, acclivis.
anahalder« Sal. .3«
anha
INHALD?
lalder. SaL .3.} ,. .
rltet. Sal. 5. 1' ^"''»'"'
in haldar, vta prono. Prud. 1. (Cf. No-
minativsuQix R.) ^
FRkMUALD, pronus.
framhald, ad solum cernas (sie). Aid. 6.
f ramhalt, prospicientes. ÄW. 2.
framhalde, pronus. K. 44.
»• s. m. framhalder, preceps, Pr. e.
framh alter, promis (dies). H. 14.
n.;:^/. m. framahalda, proni. VG. IIL 107.
». pL n. fraoahaldiu s\n\,,prona sunt.TXh.
Comparativ.
framhaldiru (^icj, proclivior. Rb. (ist
vielleicht der pos. framhaldiu)
ZüOHALD,//^«rii5, bei Is.
g. s. f. zuohaldun uueralti, futuri se-
culi. Is. 5, 2.
d. s.nL zuohaldin,t;m/aro(herizohin).
Is. 5, 6.
a. s.f. zuohaldun, /a/nram (chiburt).
Is. 5, 3.
NIDERHALDIGER, reclinus. D. IL 314.
HALDA,/., clivus, S^alht.
n. s, halda, clivus. Wn. 230. Tr. Ttfon. 2.
F. 2. HALDA vel hala, clivus. F. 1,
halda, preceps. Ja.
halde, clivus. Hd.
d.s. haldun, praecipitio. A.
Q. s. haldun: dqrh haldun, per crepidi^
nem. Rf.
a./7/. haldä, declivio terrae. Bo. 5.
WESTHALDA. Ortsnamen.
HALDEN, falben/ fic^ neigeit/ vergere.
Inf. haldun (tia uuenegbeit ze demo\
Bo. 5.
(ih) halde n, vergo. Pn e. Em. 28.
(er) haldet: ze dien haldet daz herza
diu iz uuile. N. 118, 36.
haldit, vergebat. Bib. 5,
(sie) halden: ni Kalden, ne vergant (vi-
neta ad solem cadentemj. VG. IL 298.
(er) haldeta, vergebat (loco, qui vergebat
ad austrumj. Me. Bib. 7.
p. a. haldendi, recnbans. Ra.
g. s. m. haldenteshimiles, t;er^^/i/i>
poli. Ja.
d. 9. f. baldenterouuende,7W/i/ia/o
parieti. N. 61, 4.
[öS*]
uigitized by
Google
895
BALD.
HALT.
896
a.pl. die in hohi haldenten ander*
laza, obliqna decussata. Mop.
ANAHALDEN, incumbere.
(er) anahaldet, imminet. Pa. (inmitiit,
. anahalthct gl K.) insittit. Pa.
(anahaftet Ra. gl. K.)
01 Q. anahald^nti. Pa. ) . •
anahaltendu gL K.r
[In Ra. steht anahen tenti; hieher
gehört auch wohl anahalden (st.
anahaldende (n. plj^ iacumben-
tes. Pa.]
INHALDEN? (anthaldgn?).
inhaldet (inaldhet gl K.), adclinis.
R. Pa.
NIDARHALDiLN.
nidarhaldent, submiitunt.'Gc i. 6.
HALDJAN, HELDJAN, neigen, incUnare.
(sie) helditun iro annuzi in erda, decU"
nabant. T. 218, 3.
imp. $. helde ze mir din ora, inclina. N.
16, 6. 30. 3. 70, 2.
' diemuotigo helde din ora. N.
44, 11.
helde din ora ze minero digi.
N. 87, 3.
helde min herza ze dinen nr-
chunden, declina. N. 118, 36.
helde dina himela,i/ic/ma. N.143,5.
im/y./?/. heldent iuuuera ora ze-, incU-
nate* N. 77, 1.
GAHALDJAN, inclinare.
(ih) kebeldo min ora ze minero sago,
inclinabo. N. 48, 5.
(ih) kehalta min herza, dine reh-
tunge ze tuonne, inclinavL N.
«8, 112.
(er) gehalta mir sin ora, inclinavU. N.
115, 2.
p.p. cf.f.m. gehaltemo: ze iro gehal-
temo (accUnaiis auribui).
Mcp.
ANTHALDJAN, recUnare.
(er) inthelde: uuara er sin houbit
inthelde, reclinet. T. 51, 2.
p.p. intheldit ist (in ther tag)) 0'(^J
incUnata esi. T. 228, 2.
NIDARHALDJAN.
(er) Tiidarheldida sib, $e incUnabat. T.
220 3.
NIDARGAHALDIT.
d.s.m.n. nidargihelditemo (honbite),
incünato (capite emisU spirU
tum). T. 208, 6.
ZOAKUIALDIT, adcünk. Ra
JLl./V i J X • Ist es die durch T vermehrte Wur-
zel jLtA Vu 3.^ sanskr. hr;, prchendcre^ dbri,
tenere? '
RALTAN (hialt), ^OiUini gotL haldan, angs.
healdan, nord. hallda, tenere, cusiodire,
servare.
Bedeutung und Gebrauch:
thic kempfon tatun thlsu inti sizenti
hielU^n inan, servabani. T. 203, 5.
hielt iiian, ciutodiebat. T. 79.
haltant, ciistos. Gh. 2. 3.
haltende, servans (naturam). Bo. 5.
so hirti ther thar heltit iojb sTnes fe*
hes uucltit O. V. 20, 32.
tho uuarun thar in laute hirta haltente,
thes fehes datun uuarta uuidar Hanta.
O. I. 12, 1.
erda hialt uns tho in uuar scazzo diu*
riston thar. O. IV. 35, 41.
haltent (asto dia gihelli, seroant. Bo. 5.
ne uuas, der sie hielte, saloos faceret.
N. 17, 42.
sie thin giuuaro uuarten ioh thihharto
halten. O. II. 4, 59.
er quad, er uuolti herasun sinan eini-
gen sun
ladon thanana ir laute, er sinan Hut
halte. 0. I. 19, 22.
krist halte hartmuatan. Oh. 165.
halt den chuninch, salvnm fac. N. 19, 9.
desu kepot sinem baltan chindum, hacc
mandavit suis servare alumnis» K. p.
der abulkii ciit nalles baltan, iraeun-
diae tempus non servare. K. 4.
kitaat libes sines eocouuelihbera citi
' baltan, actus vitae suae omni hora cu-
stodire. K. 4.
Digitized by
Google
897
HALT.
äALT.
898
ekii ze haltanne, disctpUnam (regulae)
servare. K. 60.
iro stat halten, innaUata servarL Org.
sih selben halten. Bo. 5.
dhiu (blostar) sie dhar haldan ni mah*
. tun, quat illitc celebrare noa potuerunt.
Is. 5, 6.
thaz er thcn sambazdag qi hialt. 0. III.
20, 62.
' gotdcs Vt\\d\itnrktSydeua ialvos faciendi.
N. 67, 20.
der in halten solta, saluiaris. Nd. 15.
halt sie in thinemo namen, ^rrva. T. 178,3.
dhen haldendan drahtin, dominum salva*
totem. Is. 9, 3.
er haltet gentium greges. N. 77, 21.
menniscen unde (eho haltest du, serva»
bis. N. 35, 8.
dar er die einen ferliuset, dar haltet er
die andere. N. 75, 10.
thaz thuns thia fruma haltes. O.L 19, 12.
uuort min heltit, sermonem meum serva-
bit. T. 165, 2.
thanne haltet ir min bibot. T. 164, 2.
des ea er haltet N. 36, 31.
ih mines herren sacha so ne hialt. Co. 4.
ioh heltit er thia ^minna bi slna dru-
tinna. 0. II. 13, 10.
frido hielt ih mit dien, die in hazzeni,
er am päcificm. N. 119, 7*
haltan fona:
thaz thu sie haltes fon ubile, ut ser^
ves eos a mala. T. 178, 7.
mvnd sinan fona vbilerasprahhnhal»
tan, OS säum a malo custodire. IL 4.
halt unsih in notin fon allen uuidar-
muatin. 0. IL 24, 23.
haltan fora:
halt mih fore manslekkon^, salva. N.
58, 3.
du hielte mih fore dien-, salvasti. N.
29, 4.
däz er mih hielte fore uueichmuote.
N. 54, 9.
nu heiz thpsgrabes uualtan, foraiun.
goron sinen haltan. 0. IV. 36, 9.
haltan furi, galten fQr-| fudicare.
fnre uuaz sie dia salda halten sulen,
fudicare. Bo. 5.
haltendo, iesus. N. 82, 3.
halt, salve, nvc. Ra. gl. K.
Form und Flexion:
Inf. haltan. K. p. 4. O. IV. 36, 9.
haldan. Is. 5, 6.
halten. Nd. 15. Oi^ Bo 5.
(zi) haltanne. T. 84. K. 60.
(ih) hald ih. Schw.
(du) haltest N. II, 8. 17,28. 35, 8. 58,i7.
(er) heltit T. 143. 164, 2. 165, 2. 0. II.
13, 10. V. 20, 32.
♦ heltit T. 165, 3.
haltet N. 7, II. 36, 40. 61,3. 75, 10.
77, 71. 118, 158.
(sie) haltcnt T. 170, 2.^ O. IL 4, 64. IIL
18, 21. Bo. 5.
(du) haltes. T. 178, 7. 0. L 2, 27. 19, 12.
haltest N. 17, 28. 79, 3.
(er) halte. Ob. 165. 0. L 19, 22. N. 7, 3.
21, 9. 118, 173.
(ir) haltet T. 167, 9.
(sie) halten. O. IL 4, 59.
(ih) hialt Co. 4.
hielt T. 178, 4. N. 119, 7.
helt gl K.
(du) hielte. N. 29, 4.
(er) hialt 0. IIL 20, 62. IV. 36, 41.
hielt T. 79. N. 105, 8.
(sie) hieltun. T. 170, 2. 203, 5.
hilten. Bd. 5.
(er) hielte. N. 17, 42. 54, 9.
imp. s. halt Ra. gL K. T. 106. 178, 3. O.
U. 24, 23. N. 6, 5. 7, 2. 19, 9. 21,
22. 53, 3. 70, 2. 118, 159.
imp.pL haltet T. 141. 164, 2.
p. a. haltant Gh. 2. 3.
haltende. Bo. 5.
n. s. m haltendo. N. 79, 16. 82, 3.
haltento. N. 46, 6.
haltanto. N. 44, 10.^
haltinto. N. 86, 2.
g. s. m. haltan dis. N. 100, 6.
haltenten. N. 67, 21.
d, s. m. haltintimo. N. 17, 51.
Digitized by
Google
899
HALT.
HALT.
900
a. s. m. haldendan. is. 9, 3.
n.pl.m. haltente. O. I. 12, 1.
HALTO,HALTßAD,HALTFRID,«.nr. Hiehcr?
GAHALTAN.
Bedeutung und Gebrauch:
custodire. H. 17. 19. 26.
, servare. Frg, 33.
conservare. H. 7.
abscondere. Gc. 8.
cahaltana, casta. 913.
gehalten in dien erdluchcren, collo-
care. Mcp.
sela sina kehalte, cnstodiat. K. 31.
got kehalt naih. N 53, 3.
gihalt mih dir in euun. Ps.
gihaldan uuesan, salvus esse. Ct. 66.
gihaltcnera thiarnun. 0. V. 12, 29.
alleru lutri lip sinan kihalt^n, omni
puritate vi tarn suam custodire. K. 49.
kehaltan^ servata ("parcifasj. K. 39.
kehalten, conservent (ordines suos in mo*
nasteriOy ut abbas constitueriij. K. 63.
ad mensas cum disciplina ordines suos con-
sequantur, kehaltcn. K. 63.
leciionum disposiiionem uniformem cunciis
diebus servatam, kihaltan. K. 18.
vestimenta reponantur in vestiario conser^
vanda, ze kehaltanne. K. 58.
uuihnassi ze demu suonotakin kahaU
tana pringan. Pn.
niuuan uuin in niuua belgi zi sen-
tenne ist inti uuerdcnt beidugihal-
tan. T. 56, 9.
thie thu mir gabi, thie gihielt ih, c«.
stodivi. T. 178, 4.
thaz guata steit gihaltan ioh magsih
baz giuualtan. O. V. 25, 50.
giheltit sin ferah in euuin Hb, cusio-
dit. T. 139.
föne dero leito sie gehalten uuaren.
N. 105, 16.
gibalt mir scaf minu. O. V. 15, 9.
thaz sin einen doti al then Hut gi-
hialti, ioh thuruh sinan einen dolk
uuar al gihaltan ther fofk. 0. III.
26 — 28.
quad er tho, tKaz sie rietin, uuio sie
nan gihjaltin. O IV. 36, 15.
thaz hirta sine uns uuarten inti un*-
sih io gihalten. 0. l 28, 9.
thaz er mo sie gihialti, unz er fon
todc irstuanti. O. IV. 15, 63.
thes sih, thaz thu es uualtes ioh uuo
la naa^ihaltes. O. IV. 37, 14.
in thenio Krstaninisse uuir gihaltan
sin giuuisse. 0. I. 1, 40.
din anst enti dino minna in uns fol-
Hcho kahalt Po.
flieh die zucne (ubil forhta, ubil min-
na), dieubilsin, tehaltzuene (guot
forhta, guot minna), die guot sin.
' N. 79, 17. ^ '
thu gihielti then guoton uuin unzan
nu, scrvas/i, T. 45, 8.
uuile du mannelichemo sin unrcht
kehalten, observnveris. N. 129, 3.
die du gehalten habest, abscondidisti
IS. 30, 20.
daz gehaltene, deposiium. Hd.
liget kehalten, tenetur (in chilechon)
Mcp. ^
darinne gehaltenen bilden, inirorsum
reconditis. Bo. 5.
thia r^naj ih habeta gihaltana, r«o-
sitam. r. 151. V
uuer mahti iz uinden, übe iz tiu na-
tura ne habeti gehaltin hinder iro
Org.
ne sint disiu alliu gehalten sament
mir, nonne haec condita sunt apud me
et signaia in thesauris meis. Nd 34
ouazzer tiefi gehaltende insinen iri-
seuuen, ponens. N. 32, 7.
in dinen aleibon gchaltest du iro oue-
3iune, in reliquiis tuis praeparabis vuU
tum eorum. N. 20, 13.
gehaltenez hertuom, salmm. Bo. 5
la uuaz ist, daz mir in himele'ist ke.
immoHales divitias liabest du mir dar
gehalten. N. 72, 25.
Digitized by
Google
901
HALT.
HALT.
902
geh alt ecclesiam meam. N. 3, 7.
uuir 8a (tunicamj alanga gihalten. O.
IV. 28, 16.
thaz si (tunica) alang mit 'giuuurti gl-
haltina uuurti. 0. IV. 2i>, 16.
thes herzen sie hiar uuiallun ioh^ret^
no gibialtun. Ov IV. 7, 68.
thaz sie (brosmun) gihaltan uuurtin
ioh ouh ni firuuurtin. O. III. 6, 47.
gihalt mir scaf minu. 0. V. 15, 9.
in buah sie iz duent zisamane, gihal-
tan tbar zi habanne. O. HI. 7, 54.
daz uuir siu (sang) ^truogin unde ge-
hieltin. Mop.
res conferat monasterio, nihil sibi reser-
vans ex Omnibus, kchaltanti. K. 58.
dritta teil a cellario si kihaltan, reser-
vetur. K. 39.
pueris non eadem qnantitas servetur, si
kihaltan. K. 39.
der chuninch ne uuirdct kehalten in
sinero michelun chrefte. N. 3*2, 16.
regulam servare, kehaltan. K. 62.
praecefHa regniaeobservare, k i h a 1 1 a n.K.65.
legem observare, kihaltan. K. 58.
gihaltent gotes uuort, custodiunt. T.
58, 3.
quae fubentur^ cnstodiqt, Kehälte. K. 31*
gihialt dauid thuruh not thaz imo
druhtin gibot. OL 63.
ihgihielt alliu thisu (bibot). T. 106.
pueris per omnia ab Omnibus disciplina
conservata, kehaltaniu. K. 63.
ih gihaltu lera sina. 0. III. 18, 48.
maria gihielt aliu thisu uuort ahtonti
' in ira herzen, conservabat. T. 6, 6.
den iteuuiz kehielt ih in minemo
buoseme. N. 88, 51.
kehalte' uucka mine, custödiam vias
meas. K* 6.
Jidem *^/t;^^.gihalde. CL 66.
foedera conservet, kihalte. H. 8.
tkie iro muates uualtent ioh bruader-
scaf gihaltent 0. II. 16, 6.
er zaita ouh dages uuuntar theniun«
goron su8 io suntar,
thaz gihialt er^ uuizist thaz, harto mi-
Chiles baz. 0. IV. 1, 20.
sih gahaltan:
thaz ist giuuara mera, thaz sagen ih
iu in uuara^ *
man baz in so giuuartent ioh sih baz
gihaltent 0. II. 19, 10.
sih gahaltan fona*:
kehaltenti sih fona suntu, custodiens
se a peccatjs. K. 7. '
gahaltan fora-:
du habest unsih kehalten fore unse-
ren ahtaren, salvasii nos de ojfligen-
iibns nos. N. 43, 8.
Form und Flexion:
Ißf. kihaltan. H. 26. K, 49. S8. 65.
kehaltan. K. 7. 62.
gehalten. N. 21, 8. 73, 16. 129, 3.
des kehaltennes. N. 67, 20.
zi kehaltanne. K. 58.
(ih) gihaltu. O. III. 18,48.
(du) gehaltest N. 16,7.20,13.55,9.84,7.
(er) kahaltit Gc. 8.
gihellit T. 139. 0. IL 18, 17.
gehaltet N. 32, 18. 33, la 38, 36. 43,
7. 71, 4. 144, 19.
(sie) gihaltent T. 58, 3. 0. IL 16,6. 19, 10.
(ih) kehalte. K. 6.
(du) gihaltes. Q. IV. 4, 51. 37, 13.
kihaltes. H. 7.
gehaltest N. 30, 3. 70, 3. 118, 176.
(er) kihalte. H. 8.
kehalte. K. 31.
gehalte. N. 32, 11. 40, 3.
gihalde. V^^o. 2.
(wir) gihalten. O. IV. 28, 16.
(sie) kahalten. H. 17.
kehalten. K. j63.
gihalten. 0. L 28, 9.
(ih) gihielt T. 106. 178, 4. Co. 3.
gehfelt N. 88, 51. 118, 168.
(du) gihielti. T. 45, 8.
gehielte. N. 76, 12.
(er) gihialt 01.27.63. O.L 16, 4. IV. 1,20.
gihielt T. 6, 6.
gehielt N. 21, 8. 43, 4. 54, 17.97,1.
137, 7.
Digitized by
Google
903 HALT.
(sie) gihiaUun. O. IV. 7, 68.
(er) gihialli. 0. IL 6, 12. lU. 26, 28. IV.
15, «3.
gcbieltc. N. 75, 10.
(wir) geliicllin. Mcp.
(sie) gihialtin. O. IV. 36, 15.
imp. s. kahalt. Pn. (auch kahalt, osanna.
H. 6. 7.?)
kchalt, osanna. Ic?
gilialt. Ps O. V. 15, 9.
geh alt. N. 3, 7. 15,2. 19,7. 26,17.
53, 3. 59, 7. 79, 17.
p.a. kchaltanti. K. 7. 58.
kihaltandi. gl. K.
gchaltcnde. N. 32, 7.
n. s. m. kihallhandeo. gI.'K.
d. s. f. kehaltentcro. Mcp.
p.p. gihallan. Can. 4. 0. 111. 7, 54. V.25,50.
uuir sin. O. I. 1, 40- uuari. O. III.
26, 29. uuurtin. O. IIL 6,47. uuet-
dcQt. T. 56, 9.
kihaltan. K. 18. sin. K. 39. 41.
kehaltan si. K. 39. tua. H. 26.
kahaltan ist. H. 19.
gihaldan uuesan. Wo. 2.
chihaldan uuerdhan. Is. 9, 2.
gehaltan ist Wm. 7, 2. 8, 12. sint
\Vm. 8, 12. .
gehalten sin. Nf. bin. N. 61, 8. ist
Wm. 7, 2. 8, 12. N. 21, 19. 72, 25.
sint N. 36, 28. Wm. 8, 12. si. N.
1Ö8, 31. 120, 7. uuas. Bo. 5. uua.
ren.-N. 105, 16. uuaristBo. 5. uuer-
den. Nf. JN. 30, 14. uuirdo. N. 17,4.
118, 117. uuirdest N. 80, 16. ouirt
N. 44,3. 45, 11. 118, 95. Bo. 5. uuer-
den (wir). N. 79, 4. uuerdent N.
73,18 uuerde(ih). N.85, 11. uuer-
den (sie). N. 73, 20. 80, 1. uuur-
ten (sie). N. 21, 6. habo. N. 88, 29.
habest N. 72, 25, 30, 20. 43, 8. ha-
bet N. 111, 9. habetL Org.
gchaltin uuir birin. N. 31, 7. uuer^
den. N. 82, 11.
gihalten sint Nd. II.
R. «. y. kebaltaoiu. K. 63.
gihaltinu(uuurti).O.IV.29,l6.
HALT.
904
gihaltana. Sg. 913.
n. 5. 17. gehaltene. Ud.
g. $.f. gihalteoera. O. V. 12, 29.
a. s* m. kihaltanan. gl. K. .
gehaltenen. N. 3, 7. 11, 2- 17,
20. 68, 2. 107, 6. 117, 23.
kehaltenin. N. 17, 20.
gehaldenen. N. IL
er. s. f. kahaltana. Pa.
kehaltena. N. 17, 20.
gihaltana T. 151.
a. s. n. gehaltencz. Bo. 5.
d. pl. gehaltenen. N. 110, 3. Bo. 5.
a.phm. kehaltenc. N. 105, 47. Bo. 5.
UNGAUALTAN Cunge^alten).
n.s.f. ungahaltana, rcpitäiata. Sg. 913.
d. pl. ungehaltenen (sin reht uucret
iemer, ioh an gehaltenen ioh
an ungehaltenen). N. 110, 3*
INNE HALTAN, servare. ^
der guot innc halte, servet. Bo. 5.
FOLLA HALTAN.
folle halt mih in dinen ptaecepiis. N.
16, 5.
FRAM GAHALTAN.
81 uaas forasagin guat, zi gote rihta
aira muat,
uultua gimuati gihialt si fram thio gua-
ti. 0. 1. 16, 4.
BIHALTAN, be^alt'en, bewahren.
Bedeutung und Gebrauch:
p t h a 1 1 a n , praestolare. Ic.
pihältant, /ov^T?/. Prnd. 1.
bibaltcnte nahtuuahta ubar iro euuit,
custodienUs vigilias noctis super gregem
stiam. T. 6, 1.
pihaltit, reservat. Pa. gl. K.
sinero heiligon suoze behaltet er, ob-
servabit. Na.
du behaltest vestem unbeuuollena. Wm.
6, 3.
daz er sia (ecclesiam) nu bebalte, also
er do behielt dia arcam. N. 28, 10.
ih behalton mine pulchritudinem mit — .
Wm. 1, 6.
mirra upte aloe hehaltont die toton Vu
chamon. Wm. 4, 14.
die
Digitized by
Google
905
EAhT.
HALT.
906
die corpus immune behaltcQt a fofiore
lfiauria/>. Wm 4, 14.
daz du dih behaltes also scone. \Vm.4, S.
pihaltan fin^ servoPi Prud. 1.
zl bihallanne thaz grab, custodire. T.
215, 3.
bihaltente iesum^ cusiodientes. T. 210, 1.
kuote unde behalt dfna unsundigi, cu-
stodi. N. 36, 37.
habet pebalten ganz, inlaesum servabat.
Bo. 5. /
Zl bihattanne alliu, so uuelichiu so Ih
iufibot, servare, T. 242, 2.
SOS ih mines fater bibot bihielt. T. 167,9..
rehta gelouba behaltendo. N- 24, 16.
behalt cnt, custodiunt (testamentumj, N.
131, 12.
pehieltcn justißcationes de'u N. 118, 141.
'alliu, die er nailes ano (orahtun pi-
hei alt, obscrvabat. K. 7.
pihaltanti, intentns. Pa.
sambaztag ni biheltit. T. 132.
mina fastun ni biheilt (sicj. Ct. 94.
saligo, der die friheit after des pehal-
tet. N. 80, 7.
bibielt allu thisu uuort in ira herzen.
r. 12, 9.
pihaltit, operitur olim, Ic.
bihieltun tho thie pharisd, oba her in
sambaztag heilti, ebservabant. T. 69, 2.
bihaltan fona«-:
daz du $!e behaltest föne ubele, ser^
ves a male. N. lÖ, 7. ■
sib bibaltah tona-:
ibu pihaitu mih -lona uhrehte mine*
mu, si observävero me ab imquitate
mea. K. 7.
Form und Flexion:
Inf. pihaltaü. .k.
behalten. Wm. 1, 6.
zi bihaltannc. T, 215, 3- 242, 2.
(ih) bihaltu. T. 131.
pihaitu. K. 7.
behallon. Win. 1, 6.
(du) behaltest Wm. 6, 3.
behaldest Wm. 6, 3. U.
IV.
(er) pihaltil. Ic. Pa. gl. K\
bibcltit. T. 131. 132.
behallet. Na. N. SO, 7.,
(sie) pihaltant. Prud. 1.
behaltent N. 131, 12. Wm. 4, 14. 6, 5.
behaltont Wm. 4, 14, I. 1|. IX.
behalton. Wm. 4, 14. \\.
(ih) pehalte. N. 118, 143.
(du) behalt es. Wm, 4, 8.
behaltest. N. 19, 7.
(er) behalte. N. 28, 10.
(sie) behalten. Wm. 5, 13. 8, 9,
(ih) bihielt. T. 167, 9.
beheilt. Ct. 94.
(er) piheialt. K. 7.
bihielt. T. 12, 9.
behielt N. 28, 10.
(sie) bihieltun. T. 69, % 110. 177, 4,
bihiallun. O. IV^ 36, 21.
pchielten. N. 118, 141.
imp. s. behalt N. 36, 37.
imp.pl. bjhaltet. T. 215, 4.
p. a. pihaltandi. gl. K.
pihaltanti. Pa. (es steht nihaitanti.)
pihaltendi. gl. K. ^
pihaltenti. Pa. Ra.
pihaldandi. gl. K.
behaltendo. N, 24, 16. -
n.pl.m. bihaltante. T. 6, 1.
bihaltente. T. 210, 1. n
p p. pihaltan pin. Prud 1.
beheltan han (ih). Co. habet Bo. 5.
PIHALTAINTLIHO. Pa. Ra, ) . .
PIHALTANTLIHCHO. gl. K.}' ^^^'*^'''^-
PIHALTLIHHO, intende (sie), gl. K,
FARHALTAN (öer^a/ten).
P'V* f- farhaltaniu, prostilula. R.
HAIMHALTAN kann aus dem mittellat >ai/ii.
haldarcy ()cini{>oIen, ds althochd. Verb ange-
nommen werden.
HALTA,/.,.S>aJ(.
halte,/., cupla. Wo. 460.
ISINHALTA, JJib. 6. ),t;. polz, nervtts.vin.
ISENHAI.TA. Bib. XZAculum ferrenm, quo
ISNHALT. ßib. 4. )pedes vel etiam cer.
vices impediuntur.
[59]
Digitized by
Google
907
HALT.
HALT.
908
K AHALT. H. 6. i , osanna ; oder ist es nicht
KEHALTy heili. Ic.l^i^5/.| sondern der Impera-
tiv von gahaltan?
HALTO, m.
BÜRGHALTO, m.
der burghaito uuigant, mars qnirinus.
Mcp.
ilHALTO, m.
hehalto, pontifex. Ic.
HALTl,/
ilHALTl,/., religio,
n. s. ehalti, religio. N. 32, 3. ceremonia.
Bib. 1. 2.
g. s. ebalti, religionis. N, 106, 40. legis.
N. 32, 2.
a. s* die christinlichen ehalde, chri»
stianam religionem. N. II.
PIHALTI, /, cii5/orfiVi. Pa. gl. K.
HALTAJNl,/.
dera haltini, prostitutio. Rh. ist wohl eine
entstcQle Glosse; cf. das obige farhaltan
und das folgende farhaltani, farhaitida.
GAHALTANl,/.
g. s. kahaltini, pfidiciiiae. U, iS.
FARHALTANI, incestum. R.
HALTARI, J&alter, m.
n. s. baltari, salutare. Le« 1. 3.
haltarc, salvaior. Ne. M N. 24,5. 11.
61, 2. 7. 103, 16. salutare. N. 84, 10.
haldare, acceptor (personarumj. N.
96, 8.
g. s. haltares. Ne. N. 118, t66 v ,
haltaris. Nf. N. 50, 14. 73, ' ^''T^'''
19. Ne. IL ) ''"'
d. s. haltare, aalntari. N 9, 16. 12, 15. 20,
6. 23, 5. 70, 1. Na. Nsm.
er. s. haltare, saUilarem. N. 11, 6. 39, 11.
49, 24. 52, 7. 66, 3. 69, 5. 77, 22.
V. s. haltare. N. 26, 9. 64, 6. 84, 5.
»IHALTARI, SSe^alter, m.
n. s. pihaltari, ciistos. Pa. Ra. gl K.
d*pL bihalterin, custodibiis. T. 215^ 4«
a./?/. hihaltera; ciistodes. T« 215, 4.
(OBARHALDARA, nom. pL, supersiitiores.
Pb. 2.)
HALTARA, /.
a.s.f. haltarun, custodem. Mcp.
HALTIG.
GlflALllGl, /, parciias. M. 29. Gc 1. 6.
feHALTIC, legitimnm. Ja.
n.s.m ehalticer. D. ) ,« .
healtiler r^ic/ Ja.!' '•^'*'^''^-
tHALTlGl, /, religio,
g. s. chaldigi. Co. 1.
d. s. ehaldigi: in uppigero ehaltigi.
Co. 1.
feHALTIGHEIT, /, religio,
d. s. dere allichen ehalticheite, ca-
tholica religione. Wb.
HALTIDA, /.
GAHALTIDA, /.
d» s. kihaltidu, observarUid (bonorum
actornm). Kp.
a. s. kihaltida, custodiam (pacis cari^
tatisquej. K. 65. (oris) K. 6. Cp^-
rorum) K. 63.
d.pl. kihaltidom, observarUid (bondj.
Kp.
IHALTIDA, /, religio.
n. s. ehaltida, religio. Ib. Rd. Bib. 1.
secta. Rf.
d. s. hcaltidu (sicj, religiöse. Ja.
BIHALTIDA, f.
n. s. pihaltida, CMtodia. R.
d s. pihaltidu, observatione (regulae).
K. 3. 60.
a. s. pihaltida habeen,o6i^ri;a^oi2^i»
habere (quadragesimae). K. 49.
a,p/. Bihaltida. Pa. \ ^ ,.
-uij-^u \ \r\> custodias.
pibalditha. gL ILy
FARHALTIDA,/., incesium. R. Re.
GAHAUmiSSA, GAHALTNASSl, GAHAL-
TANNISSA.
g. s. kihaltnissa. Rd. ) ,. . .
kihaltanniasa.Ib.j''"^"'«^-
kahaltnassi. Gc 8.) . .
kahaltnussi. Gc Ü.5' '^^^'"'^•
d. s. gihaltnissu:
mit gihaltnissu giuueizit, thaz
uuizod inari heizitO. IL18,18.
a. s. gehaltnissa, saluiem fhumani ge^
nerisj N. 34^ 23.
gchaltnissi: in godes minna ind
Digitized by
Google
909
HALT.
HALT.
910
in thes x^anes folches ind un*
scr bedhero gehaltnissi. Schw.
BUIALTNISSI.
mit bibaltnessc, observalione (ni cu-
mit gotes richi). T. 140.
HALT (cf. das noch bculige oberdeutsche ^alff
^a(ter). Icli versuche halt, potius, mit der
adverbialen Form balto, ci7o, zusammen zu
bringen. Da HALT seiner Bedeutung nach zu
bald, vcrgensy gehören könnte, %viewohI das
auslautende T dagegen spricht, das nord. helldr,
potius, aber auf ha 1 tan (cf. nord. halldan, tc^
nere, helldin, ienax) hinzufuhren scheint, so
\rage ich es weder zu jenem noch zu diesem
zu stellen.
HALT. Dieses adverbial und conjunclionell ge-
brauchte Wort, in der Bedeutung potius, seä
(s. die folgenden Beispiele) scheint nach dem
nord. helldr zu urlheilen, wie in seiner Be-
deutung, so auch in seiner Form, comparati-
visch zu seyn und das Comparationssuffix R
verloren zu haben. Doch bleibt diese An-
nahm^ bedenklich; weder die Bedeutung zeigt
immer einen Comparativ (s. halt mer, mer
, diu halt, diu halt, dana halt), noch be-
weiset das auf halt in T. 28, 2. 3. folgende
danne eine Comparativfonn, da auch nach
zuifalt zur Bezeichnung der VcrgVeichuug
danne folgt (der zuiualt liutet tanne
der-. Mu. so ist tero ahtodun zuiualt
tanne tero finftozendun. Mu.) und dieses
danne erst die comparative Bedeutung her-
vorruft und bezeichnet*). Auch läfst sich ma-
gis quam als Parallele aufstellen, wenn man
magis so wenig wie potts für einen Comparativ
nimmt. Man vergleiche auch £r danne, in
welchem er nicht Comparativ ist (cf. gothisch
air); auch bei wirs ist mir die Comparativ-
form zweifelhaft — In Notkcrs Schriften kommt
dies halt nicht vor, sondern nur die adver-
biale Form halto; aber in der späteren wind-
*) Bopp bemerkt mir, dafs auch im Sanskrit
der positiv des Adjek.tivs '^urch folgenden Ablativ
comparative Bedeutung erhält.
berger Inlerlinearversion der Psalmen ist halt
die gewöhnliche Uebersetzung für sed, fonbent,
z. B. daz iht unsih inuerleittes du in
die bechorunge, halt du erlose unsih
uon dem ubilen. Das Altsäcbsische kennt
nnrthanhald (ni scal neomanlioht, the
it habad, liudiun dernean — , than halt
ni sculun gi iuuua helag uuord — liu-
diun dernien. Hei. 21^. than bald ni
mag thera mcdan man gimacon fiden.
Hei. 39'.) und das Nordische helldr als po-
iiuSf von dem auch ein adfcd. heldri, po»
tior, vorkommt. Von den althochdeutschen
Quellen zeigt nur das (zum Niederdeutschen
sich neigende) Hildebrandslied dana halt
(dat du neo dana halt mit sus sippan
mandinc ni gileitos) und nu halt Frg.
ouh halt, ouh halt mer, nibi halt, halt
Ihanne. T. mer thiu halt, thiu halt ni,
ni thoh thiu halt, ni thiu halt thob. O.
in folgenden Stellen,
gaat uz nu halt, ite potius. Frg. 27.
ni curet thie forhten, thie thar lihha-
mon slahent, ouh halt forhtct then,
thie thar mag sela inti lihbamon flio*
san in hellauuizi, sed potius. T. 44, 20.
in burgi samaritanorum ni get ir in, ouh
halt mer faret zi then scafon elc.| sed
potius. T. 44, 3.
uuelili cuning, farenti zi gifremenne
gifeht uuidar anderan cuning, nibi
her er sizzenti thenke, oba hermugi
mit zehen thusuntin themo ingegin
faran, ther mit zueinzug thusuntin
quam zi imo, nibi halt, alioquin, imo
noh thanne ferro farentemo boton
sententi bitit thes zi sibbu si. T. 67, 14.
bitherbi ist thir, thaz furuuerde ein
thincro lido halt thanne al thin lih-
hamo si gisentit in hella fuir, eocpedit
ut pereat unum menibrorum tuorum potius
quam totuni corpus tuurn mittatur in ge^
hennam, T. 28, 2. und ähnlich in T. 28, 3.
ni ducn uuir bi thia guati thir thaz uui-
darmuati,
nuir duen iz mer thiu halt, uuanta spri-
chist thaz ni scalt 0. HL 22, 44.
^ [59-]
Digitized by
Google
911
HALT.
HILTI.
912
Zellen uuir iu ubar iar, thaz uuit uui-
zun ala uuar,
thaz* uuir sehen rehtaz, thia halt nint-
fahet ir thaz. O. IL 12, 56.
ob ih iz sagen, quad er, iu, ir.ni gilou-
bet thoh bi thiü,
ni firnimit iuar muat, thanne ih iu zel-
lu thaz guat;
thiu uucrk, thiu ih uulrku innan thes
in namon fatcr mines,
irgehent io gilicho mih filu follicho,
ir ni giloubet thoh thiu halt, thaz' ist
iu ofto gizalt,
giuuisso ni birut ir Ihero ih iruuellu
zi mir. 0. III. 22, 19-
uueiz themo ouh baz zauueta, ther
thiä iugund habeta,
then ginoz firliaf er fram, ioh er zi the-
mo gr^be quam,
ni giajig er thiu halt thoh thar in, ni
half ther ander thiu sin nun,
Ilaf er nah in thrati, thoh iz uuari
spati. O. V. 5, 7.
suht ioh suero manager, Ihcs giuuua-
gun uuir er,
ni bristit thoh in thes thiu min, ni sie
sih^hazzon untar in,
ni sie sih ioh muen mit managemo uue-
uuen,
ni duent in thiu halt thoh ih muat, thaz
ther diufal in thaz duat Ö. V. 23, 154.
. HALTO (citoj halte ich lieber für eine Advcr-
bialform des vorigen Worts, als fiir die !•*•
pers, sing, von h a 1 1 a n ; die folgenden ^ Bei-
spiele zeugen deutlich gegen die letztere An-
sicht:
langet, uuieo halto (im Druck steht feh-
lerhaft baldo) er cbome. N. 18, 10.
sin snnda uuirt sar halto gesuochet. N.
10, 15.
sar halto, ncc longo (uuard in geladot)«
Mcp.
fasteien unde beteien, uuir sulen halto>
cras, irsterben. N. 70, 7.
daz man iz halto frummen solti^ proii-
nus fieri oportcre. Mcp.
hafto darbeen, cito catiaiit. Bo. 5.
nuieo halto. N. 122, 8.
HILTI, HILTIA. (Cf. nord. hiUdur, bellona,
praelium; s. auch Wurzel jLLcjJLi« 1. 3.)
d. s. hi'ltiu (es steht hiltu mit einem unten am
t beigerügten, doch wohl i bedeutenden.
Striche): do sie to dero biltiu ri«
tun. Hild.'
ini.TI. HILTO. IllLTINiiÄ. HILTWOLF. lUL-
TILACH. HILTILEIP. HILTILEIH. HIL-
TlROCHARl. HILTIRIH. HlLTIßOLD. HIL-
DIBALD. HILTIPATO (cf. auch HILDE.
BODns). HILTIBEKAIIT (Gilbert). HILTI-
BRANT (Jg)ilbe6ranb). HILTIFRID. HlUn.
GOZ. HILTIGARIa^. HILTICHERN. HILD-
WALT. HILTIWIN. HILTISTEIN. HILDE-
BRIC/i5, /i. pr. m,
HILTI. HILTA. HILTANA. HELTTRÜDE. HIL-
TIBIRGA. HILTIBURC. HILDRAT. HILTI-
MOTA. HILTILIND, n. pr.f.
ABARHILT. ALPHILT. ALAHHILT. ONHILT.
ELLANHILT. EMHILT. ANSHILT. WIBHILT.
WILLIHILT. WOLFHILDIS. WERDHILT.
WERINTHILDA. WOLDARHILT. WANA-
HILT. WUNIHILT. WASAHILT. LIÜBHILTA.
LIÜTHILr. RAHHILTA. RIHHILTA. REGIN-
HILT. RÜNHILT. RANTHILD. MAHTHILT
(SKat^ilbe). MADALIIILT. MIMIHILT. MU.
NIHILT. MEZHILD. NERIHILT. PATÜHILT.
PILIHILT. BALDECHILDIS. BRUNIHILT
(95ruu^ilbe). FOLCHILD. FROHILT. GO-
MAHILT. GEBAHILT. GERHlLt. GOZHILT.
GUNDHILT. GISALHILT. CHLOTHILT.
GRIMHILT.KÜNIHILT.HRUODHILT.TÜOM-
HILT. TRÜDHILT. DEOTIRLT. (THUSNEL-
DA auch hieher?). SINDIULT. SONAHILT.
ZEIZHILT. SCAFHILT. SUABAHILT. SÜA-
NAHILT, n. pr. f.
HILTANINC, n. pr. Hioher?
lULTILlN, n. pr.
HILT^DIU.
HILTISCALCIL
HILTANINGA. HILTESHEIM (Jg)ilbc«^im).
HILTESHOLZ, Ortsnamen.
Digitized by
Google
913
HOLD.
HOLD.
914
ISANHILTA, ist woU fSÄNHALTA; a. ia
HALT.
HOLD (wohl zu HALD, von der AVur^el
HAJj. 2.; oder zu HAL. l.?),>olftf goth.
bulth, angels. hold, p^ropitins.
Bedeutung und Gebrauch:
propitius. Nd.
fidelis (auch als Anhängt, Diener, wie später
für vassus; s. Q. III. 20, 73. 23, 29. V. 12,
47. N. 26, 12. D. III. 41.). Sg. 913. Ho. N.
20, 7. 21, 23. 45, 10. 77, 55. Wm. 3, 10.
5, 1. Bo. 2. '
placatus. Ml. Bib. 1. 2. 5;,
devotus. R. Re. Ib. M. 29. Gc. 1. 6.
temo die heiligen holt sint. Ru. /-
daz ich dir hold pIn. Ef.
hold uuas ih in. N. 54, 4.
hold sis thu mir 0. V. 15, 22.
er istmlr so hold, daz er-. Wm. 2, 8.
holdaz ist mir thaz herza thinaz. O. V.
15, 28.
tie dir fonc rehten triouon holt sint, fi-
deles amici. Bo 5.
(daz si ein andere holt waren. D. III. 83.)
habe ^t holden. N.-79, 17.
min holdo, geniux. Mcp.
du holda di'^rna dien tnü^s, amica musis,
Mcp.
min holdo Lficanus, /amillaris. Bo. 5.
mines holden EuripUUs^ md.ho. 5.
min holde lüitfer (spHcht Gott). D, II!. 41.
gotes holdo. 0. III. 20, 73.
alle godeS holdon. Ln. '^
mine holden, /f</^/^. N. 40, lO.
thie holdun scalka sine. 0. III. 2, 26.
thie sine liobon holdon. 0. III. 23, 29.
thi« sine holdon alle. O. V. 12, 47.
ther holdo ihin. O. V. 25, 37.
(got sprach db cinemesiheme holden zu.
D. lU. 41.)
saul unde sine holdon. N. 26, 12.
thie sine holdün thegana. O. Ilf. 20, 3.
holdero uuerlte, comptacito orbL Mcp*,
holdemo gote. N. 105, 42. ' '
hold in riiuate. 0. J. 1^ 124.
nälas mit holden, non rectis. M^. Bib. L 7.
holdera sahhu, quamobrenu Ra. Hieher? cf.
OLTHER.
Form und Flexion:
hold. R. Re. Ib. O. I. 1, 124. V. 15, 22. Nd.
N. 54, 4. Ef. Wm 2, 8. 16.
holt. Ru. Nd. II. Bo. 5. Wm. III. 2, 8. 16. D..
III. 83.
hult Wm. II. 2, 16.
r/. s. m. holder. Sg. 913. Mi. Bib. 1. 2. 5.
holdo. Mcp. Bo. 5. 0. III. 20, 73. V.
25, 37.
(holde. D. III. 41.)
n. s. n, holdaz. O. V. 1&, 28.
g. s. m. holden. Bo. 5.
CK'S./. holdera. Ra.?^
d. s. m. holdemo. N. 105, 42.
(holden. D. 111. 41.
d. s. f. holdero. Mcp.
(holdera. Ra.?)
a. s. m. holden. M. 29. Gc. 1. 6. N. 79, 17.
V. s, f. holda. Mcp.
n,pl. m. holdun. 0. 111. 2, 26. 20, 3. V. 12,47.
(cod. F.)
holdon. 0. III. 23, 29. V. 12, 47. (codd.
V. P.) N. 26, 12- Lü.
holden. N. 40, 10.
g. pll holdoh. W. 45, 10. 77; 55. Wto. 5, 1.
holduB. Wikiä II. 5, i.
holden. Ho. ^
hol ton. Wrti. Jill. 5^ 1. ^
d. pl holden. M«. Bib. L 7. Bo. 2. Wm.
IX. 3, 10.
holdon. N. 20, 7. 21, 23» M.h. 103,
26. Wnu 3i 10. 6, 12. 8, 7.
hoWnn. Wtn. II.'3, 10.
hol tun. Wm. II. 5, 12.
a. pl holdun. O. V. 23, 28. 58. 130. 172.
184. l'ö4. 206. 220. 232. 242. 256.
270. 284. 296.
holdon. O. V. 25, 24- ^ .
Compar. ' j
holder: ih bin imb des d« holder. Wm.
I, 13.
Gehört hui ttriro, «B^rnTw- Prg. 17. hieher?
HpCDA,.JS^ttlba: fjuam vulgaris stuttUia hol.
dam vöiai: Sl Grimins deutsche Mythologie.
Digitized by
Google
915
HOLD.
HOLD.
916
THEOTHOLT. FOLCHOLT, n. pr. m. Hieher?
oder mit olt (walt) zusammengesetzt?
HOLDASIND, n. pr. f.
in HOLDUN STETL Ortsnamen.
UNHOLD, un^olb; inimicns.
unhold uuaren sie philologlae, inimicae.
Mcp.
dien ist er unhold. N. 146, 10.
n. pl. unholde, eumcnides. D. IL 345.; cf.
das folgende UNHOLDA.
g. pl. dero unholdon goto, manium. Mcp.
d. pl. dien unholden, manibus. Mcp.; cf.
UNHOLDA.
unholden herren. N. 105, 42.
a. pl. nnoholde liute, edom. N. 59, 2.
UNHOLDA. H. 24.
UNAHOLDA. Pa.
ÜNAHOLTHA. gl. K.I
UNOLDA. Ra.
HOLDLlH, ^olbltc^
, diabolus; goth. un-
hultha, m. und un»
hullho,/.
holdlih. Pa. Ra. , ... .
holtIih.gLK. 1 '/«""''«"*•
d. 5. m.?}. holtlichemo, placido (vuhu).
Bo. 5.
a. s, m. l^oldlichenyplacabiUm.'^.^Ay 10.
HOLDLIHHO, devote. Rb-
HOLDSAM, ^olbfam, placabilis.
hoUsama, placabilem (aram). D.U. 316.
HOLDSCAFr, /• (J&olbfc^aft).
minna unde hoUscaft geuuinnen. Co.
HOLDNISSI (a. s.J^ placaiionem. Gc. 4.
HULDl, /, JE)uIb, gratia.
Bedeutung und Gebrauch:
gmtia. gl. K. Pa. La. I. 1. Rg. 2. GK 1.
2. 4. Gc. 1. 3. 4. 6. 8. 9. C. M. 29. 30.
Sb. VA. VII. 232. SI. SC.
favor. M. 30. Sb. Gh. 2.
devotio. M9.
fortuna, Sbe. Ec. 1. 2.
pax. Marl,
fides. SI.
mit huldin, devoHone. R.
zi huldiy ad graiiam. Gh. 1. 2.
in huldi, gratia. Gc 3.
nohheine huldi enti antlaz, nullamve-
niam. \V.
tbai ir mir leistit huldL O.IV. 12, 9.
dua huldi thino ubar mih. O. I. 2, 48.
auur aruuegodi zi sines scheffidhes
buldin, reconciliaretur gratiae conditorU.
Is. 5, 7.
diu holdi des tieres fiinae daz ist min
erbe. D. III. 26.
so helfo mir diu huldi, per salutcm tuanu
Me. Bib. 1.
sei mir (slemmer. Ma.) des chuningcs
huldi, per salutem pharaonis. Bib. 1.
Form und Fleidon;
n. 5. huldi. gl. K. C. M. 29. 30. Ma. Sb. Gh.
1. 2. 4. VA. VII. 232. Gc. 1. 4. 6. La.
I. 1. Rg. 2. Bib. 1.
huldhi. gl. K.
(holdi. D. III. 26.)
g. s. (n.pL'fJ huldi, gratiae. SI. Pa.
d. s. huldi. Mart. Gc. 3. Gh. 1. 2. Os. 35.
huldin (d. pL?J, dcvotione. R. M<p. gra^
fiae. Is. 5, 7.
a. s. huldi. SC SI Sb. Sbe. Ec 1. 2. W.
Gc 3. 8. 9. M. 30. O. IV. 12, 9. Wm.
II. 8, 10.
hulde. Wm. 8, 10.
n./?/. huldi, gratiae sive dona. gl. K. Pa.;
cf. g. s.
a.pl huldi. 0. l. 2, 48. 17, 62. 24, 12. V.
15, 36.
HULDA, /., salns. Bib. 7. placqr. Tr. Bib. 8.
10. 13.
huldo, placor. Bib. IL
UiMlLLUl,/., Un^ulb.
n. 5. unhuldi, crimen. Bo. 2. (vielleicht
dat. s,)
g. s. unhuldi, majestatis. Bo. 5.?
thih zihen unhuldi bi michi-
leru sculdi,
thaz thu sus laz in hcila hant
thcs keisores fiant p.IV.24j5.
d. s. unhuldi:
in unhuldi uuaren. Bo. 5.
ze sinero uuhuldi, di/atum, pro^
ditnm. Bo. 1.
^.pA unhuldi, laesiones (regis). M<p. Bib.
1.2.
HULDIG, placabilis.
uuis huldigaro(CoBipar.?), über die ubeli
Digitized by
Google
917
HE ALTIDA— HALF.
HALF.
918
dinis liatiSy esto placabilis super neqtd*
liam popuii tiu. N. 89, 13.
HULDIGJAN, ^ulbjgeii/ placare.
huldigte, placavii. Wb. ps. 105.
[GEHULDIGEN: daz wir iien unslh ime
(gote) gehuldigeii. D. III. '^O. gehul-
digc, placet. Hd. er (lesus) hat uns
mit sinem tode sioem uater gehul«
digt. Fdg.]
HULDJAN (Mlt>ifl««)» placare.
' (er) bulde:
der ne gibet nieht gote, mit diu
er sih hulde, nori dabU deo pla»
caiionem suam. N. 48, 8.
(er) huldta (hulta. cod. P.):
mit zuhtin sier mo huldta. 0. IL
7, 3.
(ih) huldi (?), placarem. Ja. Gebort wohl
zum si^st. huldi nad placarem ist,
wie Boxh. hat, placorem zu lesen.
GAHULDJAN, placare.
(ih) kihuldu. Ib. Rd.) , ,
gihuldo.A. hP^^'^^^o.
(er) gihuldit, prosperat (orhi). Prud. 1,
(e») kihulde sih» placeat. Po.
(er) gihulta, devinxerat (sibi omnes com-
mililonesj. Mart.
gehulta, placavit. N. 105, 30.
p. a. gihuldinti,^ concinnantes. Can. 13.
/7. ;;• gihuldit uuird! p/acor^/ M. 31.
Le. 1. 2. Bib. 2.
kihuldit miesen yplacari. Rf.
I». «. m. gehultber: mitdemoophe-
re gehulther fergib mir
mine sunda alle. N. 24, 18.
HEALTIDA 8. ijiALTiDA in HALT.
HAOLTBSGAS, Ortsnamen,
HOLDER & HOLUNTAR.
HALF. Ist es als HAL-F, d. h. HAL
als primäre und ÜLLnULiC als sekuhdäre Wür-
zet anzunehmen? im lit gelbeti, ^e(fcii| ist
auch vielleicht die labialis ein Augment der
Wurzel; doch cf. auch sanskr. klr<p, insiruere,
efficere, obgleich auch hier P wohl Augment
ist. — Bedenklich bleibt die von mir in der Vor-
rede zum Sprachschatz I. versuchte Vergleichuug
mit sanskr. silpa, opiis, ars.
HELFAN (half, hulf, holf), ^tlftn, goth.
hilpan, angels. helpan, altnord. hialpa, /c/-
vare, auxiliari.
Bedeutung und Gebrauch:]
auxiliarL Pa. Ra. gl. K. K. 1.
sujffragari. M. 30. Sb. Gh. 1. Mcp. Prud. 2.
obviare. Gc. 8. A.
fuvare. VG. HI. 525.
ad/uvare. Pa. T. 63, 3. K. 35. gl. K.
inUrvenire., M. 15. Sb. Can. 6. 7. 10. 11. 13.
subvenire. Kp. Can. 4. H. 26.
opitulari. Ib. Ic, Nd. Ra. Rd. Pa. gl. K.
favere. D. IL 337. H. 8. VA. L 739.
adnuere. Prud. 1.
consulere. Da.^
succurrere. VA. IL 307.
concurrere* A.
sustentare. VA. XI. 224.
obstare. M. 28. Gd. 1. 3.
Slippetit, hillit. Can. 10.
Slippeteret, hulfL Ec.
chrefti ni helfant, vires non suppeiunt. Ja.
conpottit, hilfit Gc 10.
agito, hilf: D. U. 328.
medicaius, helfant er. Em. 19.
iutura, helfentiu. Juv. 2.
uuaz half do? N. 68, 2L
helfanteru ensti, favente gratia. R 8.
ni mag thar manahoubit helfanhereren
uuiht. 0. V. 19, 47.
AUt datiVi.
mir ze helfenne. N* 39, 14.
thu hilfis io mit krefti theru thineru
giscefti. 0. L 2, 47.
ia hilfist thu io mit uuillen thesen
liutin allen. O. HL 10, 21.
hilfest demo uueisen. N. 10 (a), 14.
hilfet uns. N. 41, 9. '
hilfet andermo. N. 100, 2.
-' du hülfe imo in uuige, ausciliatus es.
N. 88, 44.
din genada half mir. N. 93, 18.
Digitized by
Google
919 H^LF HALF, 920
sie baUun themo uuibe. 0^. Ilf. 10, 18. Forift twd FlexioQ:
80 du mir ne helfest N. 7, 3. Inf. helfan, Pa. Ra gl. K. »L 22. 30. Sb.
80 helfe mir diu huldi, per graÜQm, GL. 1. % 0. V. lH, 47. 4t». (cod. F.)
per saliitfm tvflm. Me. Sb. . Da. Eni. 33^ Can. 6 7. II. 13.
helfe uuir iro sus. Wm. 8, 9. . hclpban, O. V. 19, 49. (codd. V. P.);
hülfe mir got N. 9.3, 17. ' ^ , in Pa. ist oc^V^t;««/. mit belphan über-
thaz sie hulphin then liulin, O. III. setzt. .
14, 88. helffan. M; 15. Can. 10. II.
poccha ne ouaren accrptabiles, übe in - helfen. N. 118, 133. Mcp. Bo. 5.
ne hulfiikdie frehte dero rindere. ze helphanne. Can. 4.
N. 65, 15. «e hclfenne. ^1. 39, 14. 69, 2. Mcp.
Mit atc. (ih) hilf II. Pa. Ra. gl. K.
unsih hilpit, nobis proßdt. |s. 5, 2. , (du) hilfis. O. k 2, 47. codd. V. F.
hilfet in, da? er an imo ne ferstiez. hilpbis. O. 1. 2,47. cod. P.
N. 40, 2. - hilfist. O. 111. 10,21. Prud. i.N.40,4.
uuaz hilfet si« iz. N. 87, 11. •; hilfest N. 7, 3. 10 (a), 14. .55, 11.
uuaz hilfitnu thenn(iua<lonroan, ther ^^^j ,jjj,.jj q ,j, ^3^ gj ^^^^^ y p^ jj
hiar geheret so fram, 17, 9. (cod. V. F.) IV. 13, 6. V. 19,
. tbaz sint imo untar henti ellu uuo- ^^ q^ jq ^^^ ^^^
Tolt enti. O. III. 13, 31. hilphit. 0. II. 17,9. cod. P. III. 13, 31.
ni hilfit luih thm ila ihanne m thia ^^j p
uuila. O. IV. 13, 6. I,;jpjt. j, 5^ 3
Mit gen. der Sache. . ' .^ ^ hilfet N. 7, 11. 17, 3. 21, 12. 36, 24.
selbo moyses er quit, tbaz uuib tbaz , ^^^ 3. 41, 9. 45, 6. 53, 6. 61, 8. 62,
hiar sulih duit, 7 87 ^^ ^QQ 2.
es man nihein ni helfe mit steinon hiluct N. II.
sia biuuerfe. . O., III. 17, 16.; cf. gi- / «^ u ir x- »
" ., ' ' .0 (g,g^ helfant. Ja.
. u if -"r .;' ^ helfent A. N..82. 9. 118, 175.
helfe IS. Bo. 5. , v ^ , » ,r • tvt
demo er is hilfet )S. 118, 10. . <^"> helfest. JN. 7, 3-
daz mir is helfe. N. 118, 58. . . («) ''dphe. T. 63, 3. Wo. 2.
in (iis) dero frcison hplTln. Bo. &. h?" «•. N- 40, 4. 4!*, 23. ?8, 10. 118, 58.
imo des siges buUin- Bo.,6. '^'- ^P' »^o ». Ö, 1|L 17, 16.
' hilf mine^ uuerches. r*. 108, 21. . ?^'^ ^'^' w /
des helfent in. N. 82, 9. »»«'f "• ». IV. 30, 15. 32. _
ßlJt tiz. (w'O helfe wir. Wm. 8, 9.
er hilfet imo dar üz. N. 36, 21. (sie) heifcm. Ib. Rd. • .' •
Rlit iL , ' helfen. iNd. N; 87, II. 118, 143. Wb.
ni hilfit zi.uuiht.B.O. JL 17, 9. (ib) half. B9. 5. . . I : '• .
uns hilfetjzre gqnisle. N. 135, 1:6, (du) hulfi. i.. Sh.
Mit infy . .. .' hülfe. N. 49, 18. 85,. 17. 88, 44. ■
ih hulf tir,.granden. Bov 5, (er) half. VG. HI. 52.J. VA.- II. 307. XI.
Mit zi und 1«/. . , :; ' 224.- 0. V. 5, 7, Ol. ^4.
hilf m>r daz ?c twoin»e.,|*. MS, 38. "' (sie) lulfün. O, lU. 10, 18.
der mir half z^g^tuonne.W.lJS, 131. ; ^er) hulfi. Ec. .0. III. 14, 12.
hilf imo ze geuuerenife, K..13I, 3. •. , Jiulfe. N. 93, 17. 106, 11.
• :..,.. ^-^ u'.U •:■ - .•••... . . ■, / .(sie)
Digitized by VjOOQ IC
.921
HALF.
HALF.
922
(sie) hulphln. O. IIL 14, 88. (codd. P. F.)
T. 19, 7.
hulpfin. 0. nr. 14, 88. cod. V.
hnlfin. Bo. 5. N. 65, 15.
imp. s: hilf. Ü. II. 328. H. Ö6. Oü. N.34,2.
43, 2. 6. 58, 6. 68, 20. 69, 6. 7P, 4.
78, 9. 108, 2. Mcp. T. «5. 92. M. 28,
Gd. 1. 3. Wm. 1, 4.'0. IL 21, 32.
III. 8, 41. 10, 29. 17, 63. IV. 31, 3. 4.
hilpf. O. m. 10, 29. cod. V.
hilph. La.
imp. pl. hei f e t. ' Ho.
p.a. helianty ad/utor. H. 6.
helfanti. Ra.
helfen di; gl. K. -
helfendl gl. K.
helfinte. D. H. 337.
helfendo. Mcp. N. Itö, 135.
n. s. m. helfanter. Em. 19.
R. s. f' hel-fentio. Juv. 2.
d. s. m. helfantemu. K. 1.
helfantemo. Ic. ^
helfentemo. Bo. 5.
helphante. 0. V. 25,7.
d. t. f. helfanteru. H. 8.
a. s. m. helfantan. Ra.
helphantena. Pa.
helffantem. gl K.
n.pl.m. helfenta. VA. I. 739.
g, pl.? de helfantant» ($ic), suffra-
gantum. Prad. 2.
HELFANLIH. Ra. ) „ ,.,
GAHELFAIN, ad/uvare.
Bedeutung und Gebrauch:
ad/uvare. K. 31. la
' consulere. Mart
concurrere. Gh. 1. 2. M. 29. Gc. i. 6. 10.
obviare. Ga 8.
mbvenire. M. 11. Can, 1. 7. 10. 11.
refovcre, Gh. 1. 3.
inlus^ geholfen er. D. II. 313.
freti^, giholfaner. Gd. 2.
Mit dat.
gehalf iro dara ze demo bette. Mcp.
gib elf e mir zi thiu. O. III. 4, 24.
gebilfet mir, daz ih-*. N. 54, 7.
IV.
uuio uuuntarlicho er uns gihalf. O.
IV. 25, 3.
ist mir geholfen, adjutm mm. W. 27, 7.
Mit gen.
des ne mahton in philosophi gehelfen.
N. 106, 5.
des gehelfen. Bo. 5.
gihelfe thes, daz-. O. IL 17, 17.
thaz sllumo sies gihulfin. 0.111.18, 70.
ich scioro ouh thcs gihelfet 0, IL'
11, 33.
Form und Flexion:
Inf. gib elf an. Mart. Gh. 1. 2.
gebelfen. N. 106, 5. Bo. 5.
^(er) gebilfet N. 54, 7.
(sie) gihelfent M. 29.
(er) gihelfe. O. II. 17, 17. XU. 4, 94,
ka helfe. Gc. 8.
(er) gihalf. 0. IV. 25, 3.
gehalf. Mcp.
(sie) gihulfin, 0. III. 18, 70.
imp. s. gihelf C?), concui* (mit Abkürzungs.
strich über r). Gc. 1. 6.
imp.pl gihelfet 0. II. 11, 33.
p.p. giholfan. M. 11. Can. 7. 10. 11. uuer-
^ dan, refoveri. Gh. 1. 3.
kiholfan. Can.
geholfen. Gc. 10. ist N. 27, 7. \
71. $. m. keholfaneer. K. 31.
kiholphaner. Gd. 1.
giholfaner. Gd. 2.
gebolfener. D. 11 313*
a. pL m. kiholfenen. Ic
ZÜOHELFANTI, p. a., ad/uvans.
d. s. m. zuahelfantemu, nd/tivante* K. 1.
HELFA, HILFA, HULFA, /., J^iilft, auccilium,
angels. helpc, altnord. hialp.
Bedeutung und Gebrauch:
auxilium. N. 83, 6. Ra. gl. K. Pa. H. 17. Wb.
adjiUorium. Ra. gl. K. N. 7, 11. 43, 6. 48, 15.
53, 6. 77, 31. Pa. Wm. 3, 4. K. p.
adminiculum. Ja Ic Pa.
siibventio. Ib. Re. Gh. 1.
intercessio. Em. 6. ^
subsidium. Ic. Rc.
solatium. Em. 19. K. 1. 53. Pa. gl. K.
solamen. Ic.
[60]
Digitized by
Google
923
HALF.
HAU*.
924
f^lhäßntia. Ra. gK K«
praesidiam. Ic. Em. 19.
patrocinium. £ra# 13. Ra. gl. K.
supplemenium. Gc 1. 6. 8. 9.
suffragiunu Gr. 2.
opem, helfa Ic hulfa. D. II. 349.
opum, helphono. VA. IX. 532,
in impensaSy in jelffa. W.
iiclfa imu si kikeban. solalia ei dentur.
K. 31.
ze hclfo gäbe. N. 87, 5.
helfa fora si kekaumit, solatia procuren-
iur. K. 35,
sih mir ze helfo, ad ad/uvandem me re*
spiee. N. 39, 14.
sih ze minero helfo. N. 69, 2.
duruftigoe helfa, si indiget solatio. K.66.
ano helfa andres, sine consolatione alte^
rius. K. 1«
chere dih an mine helfa, intende in adju'
torium meuw* N. 37, 24.
desto merun helfa duo nns dero ar-
beite, da nobis anxilium de iribidatione.
N. 59, 12.
thu uns helpha druhtin dati zi theru
oberostun noti. 0. I. 11, 62.
helfa sin kiambabtit, solatia minisirentur.
. K. 53.
giuuisso helpha, suffragia certa. Gr. 2.
tha^ si uns thiu uuintuuorfa in themo
urdeile beUa,
iz unsih mit giuuelti ni firuuahe unz
in enti. O« I. 28, 5.
gilechont thoh'thie uuelfa, theist laba
in iah oub belfa,
thero brosmöna^ sih fullent, thie fon
then disg;in fallent. O. III. 10, 37.
uuieo lango tuüelest du nu dinero hel-
fo. N. 6, 4.
ih bat truhtenen helfo. N. 17, 7.
ih dih ze helfo bat N. 24, 20.
helfo dürftig. N. 108, 22.
ze helfo cham. Bo. 5.
'er ist mir des ze helfo. ü. 15, 8.
mih ne dunchct nieht guot, dazsoeino
si der man, wir sculen im eine hilfe
tuon. D. III. 49.
Form und Flexim:
n. s. helfa. K. 31. 35. gl K. Ra. Ja. Ib. Ic.
Re. N. 7, 11. 43, 6. 48. 15. 53, 6.
77, 31. 83, 6. O. I. 28, 10. (codd. P.
.F.) HL 10, 37. cod. P.
helpha. Pa. gl. K. O. IlL 10, 37. cod. F.
helpfa. Pa. 0. III. 10, 37. cod. V.
elfa. O, h 28, 10. cod. "V.
hilfa. Em. 13. 19. 33. Gc. 1. 6. 8. 9.
g. j. helfa. N. II.
helfo. Mcp. Bo. 5. N. 6„ 4. 17, 7. 70,
12. 78, 9. 88, 20. 108, 22.
d. s. helfa. Ho. Wm. UI. .3, 4-
helfu. K. 1. Ic.
helfo. Bo. 5. N. 15, 8. 24, 20. 39, 14.
69, 2. 70, 12. 77, 7. 82, 9. 87, 5. 88,
20. 90, 1. 93, 16. Wm. 3, 4.
hilfo. Gh. 1.
a. s. helfa. K. p. K. 1. Ic H. 17. Mcp. N.
37, 24. 59, 12. 83, 6. 88, 20. 90, 12.
Wm. 8, 14.
helpha. 0. L 11, 62.
helfe. Wm. II. 8, 14.
hilfa. Em. 6. Caa 9. 10. 12.
hilfe. D. III. 49. Wb.
hulfa. D. II. 349.
n.pl. helfa. K. 53. Pa. Ra. gl. K. O. IH. 10,
10. Ne. N. 21, 2a 26, 9. 29, 11. 34,
3. 40, 4.
helpha. Gr. 2. gl. K.
h elf ha. Rc
hilfa. Em. 19.
g^.p/.hilphono. VA. IX. 532.
a.p/.elffa. W.
HELFALÖS, Nlflo«.
helfelos. N. 71^ 12. 87, 5. Nd.
a. s. m. helfelosen. N.-36, 25. 112, 7.
n.pLm. helfelose. N. 87, 6.
a.pLm. helfelose. N. 59, 12.
HELFO. HELFINL (HELFANT?) HELFOLT,
nom. pr.
HELFARI, m., J&elfer/ adjutor.
w. s. helfare, adjutor. N. 9, 10. 20, 9, 32,
20. 39, 18. 58, 18. helfare ze
guote. N. 18, 15. helfara in de-
ro note. N. 27, 7. helfare in ar-
beiten. N. 45, 2.
Digitized by
Google
925
HALF— HALFTRA.
HALM— HOLKl
936
d. *. helfare, a<^/tor/. N. 80, 2.
V. s. helfari, suffragator. V.
n.^}/. helfarra, adjutorea. %%. 70.
GAHELFO, m., ©«pife, adjutor.
n. s. gehelfo: ih iro gehelfo ne uaas.
N. 128, 3.
d. a. xe gehelfen (nemen). Mcp.
n.pl. gehelfen. N. 9, 20-
HALF s. HALF.
SATIlHALF, hiOcihm. I* (culdtaf). Cf. HU-
LUFT. ;
helf-, hilf- s. half.
HÜLF s. HULUFT.
HELFULTRA s HIUFALTAR.
HELFANT s. ELAFANT.
HALPTA?
halftan (sie) vel btecitun, coUindam. Zf. 1.
halstirn (sie), rinc, coliiridas. Zf. 1.
HULFT s. HTJLUFT.
HALFTANOD ^. HALB.
HALFTRA,/., J&alfter, angs. halftrc, capi^
strumjagueare.--- Zu halb (cf. bihalbon)? Cf.
auch HAL* 1 , lOHHALMO u. HALF.
n. s. halftra, brachiale. Tr.
halftra. F. 1. 2. Wn. 232. >
. Wn. 3355. I
halflera. L. (' ^^^^'
halfdra. Em. 32, Istrum.
balefdra. Gd. 5. \
halfeter,halftere.Wn.460.j
d. s. halflro. M. 28. Gd. i.\
halphtro. Gd. 2. [, capislro.
. halftra. Gd. 3. )
Ap/.halaftran^cöpM/m. VG. IIL 108.
haleftron, habenis. D. IL 316.
HALM, m., ^alvctf angels. haelme, healme,
ailmuSf calamus, cuhnen, spica,sfipula, hie Im,
healm, stipula, nord. hAImr, ca/mus, stipufa,
gehört wohl mit culmus, calamus zu Einer Wur-
zel; 8. auch JLXijLLi«
n. s. halm» culmus. R. Em. 19. Tr. calamus.
Wn. 460. stipula. Sg* 242. D. IL 341.
festuca. D. l\. 341-
d. s. balme, admo. Rb« VA. VIIL 654. cuU
mine. Ja.
haimal?), /^^/i/ca. Sg. 913.
a. s. ha Im, culmum. Prud« 1. stipulqm. Nm.
Wb. festucam. K. 2 M. 31. Le. 1. p.
a.pl halma, stipulae. Ho.
JOhHALMO, m. (johhalm, auch Johhalma?),
lorum. Cf. IlAL urid HÄLFtR*A. '
n. s. iohhaimo (in Fr. steht leichaI-\
mo). Mcr. Bib. 1. 2. v, lörum.
lohhalma. Em. 3L Bib. 7. )
d. s. iohhalmin. M^u. Bib. 1. 2.y
iohhalmun. Bib. 7. V, laro.
iochhalm. Bib. 5. )
a. s. giochclmo ^sicj pauminon, latamen'
tum llgneum. Rb.
n.a.pl iohhalma. Wn. 3355.
giohhalma. OA.
iechalma. Bib. 10.
iehhalma. Bib. 11.
iochalmo. Bib. 13.
iechalme. Bib* 5.
gicchhalme. Wn. 460.
iohhelmun. Wn. 863.
ioholmun. Sg. 184.
iechalm. Bib. 4.
giechalm, tola. Tr. (oder sing.?)
cf./;/. iohhalmun. Mz. Bib. 2.
iohalmun. Gd. 1. Bib. 1. J, löris.
ibhhalmon. Sb.
i, lora.
•I-
HELM s. HAL.
HOLM. Cf. ELM. _ gUs, sis (gen.), der
b8m bolm.
[60']
Digitized by
Google
927
HOLR—HäLS.
HÜLS. HÜLSA.
928
HOLR 8. HOLUNTAR.
HOLRen S.HAL.
HALS, m., ^ali, goth., nord., angek. hals, lat
Collum, sanskr. gala.
n. s.b&la, Collum. C, Wn. 460. Tr. 0. 11. 21,
: 10. Sg. 913. Em. 27. 31. N. 146, 10.
"Vym. 1, 10. cervix. Wn. 232. Pc e. F. 2.
' farrisc hals, iorosa cärvix. Ic.
g. s. halses. Wm. 4, 9.
tf. 8. halse. Bib. 1. Org. Bo. 5. VVin. 4, 9.
halsj. Bib. 7.
o. •*. hals, Collum. Nh. N. 128j 4. Mcp. Bö. 5.
T. 94. 97.
ana hals, sine cucullo Csuperhumerate).
Pa. gl. K.
a.pl. halsa, colla.K. p. Bo. 5. cervices. H. 23.
HALSÄDARA.
HALSWERI.
HALSLEDER.
HALSLINE.
HALSNESTIL-.
HALSBEIN.
HALSBANT.
HALSBOÜG.
HALSBERG.
HALSFANO. .
HALSFÜLWL
HALSGERWE.
HALSHRING.
HALSTUCH.
HALSDRUH.
HALSDWUNC.
HALSSLAG-.
HALSZIERIDA.
FRlHALS, frtj, liber.
frihals, lihera. gl. K.
FRlHALSi,/ (auch FRIHALS, m.7), 8r(t^df,
Ubertas,
h. s. frlhalsi, Ubertas. gl. K.
d. s. frihalse. K. 58.
a. «. frihalsi. N. ^76, 11.
FRtHALSLIH, liberalis. R.
HALSIRON, d. pl. habenis. F.
HALSARE, cervkal F.
HALSJAN, HALSÄN, HALSÖN, Ralfen, norA
hälsa, amplecü.
Inf. hülsen (unde chussen), amplectU M<^.
Ab subst.
n, s, der himilbüon hdlscn, cotfiple-
XUS coelicolarum. Mcp.
d. s. föne dero chenun hälsenne,
amplexibus. Mcp.
</.;}/. h a Is a n n u m , amplexibus. Rb.
(ih) l^alson, amplexor. SaJ. 3.
[(er) halst unde chuste dei chint Mos.
er halst, In und chuste. D. III. 77.]
p.a, halsendi. Pa- el. K.)
halsenli. Ra. I' amplexans.
helsenti (doch wohl hieher):
salig thiu nan uueritä, than imo
frest derita,
armo ioh henti inan helsenti. O.
L 11, 46.
GAHALSJAN, amplecti.
kehalsit, coffl/^üfc/i/OTv R.
kihalsit uuesan, amplecti Cdelicias). K.4.
sih gehdlset habetin (complexuj. Mcp^
ANTHALSOT, ent^alftt/Aco/fa/i«.
g. pl. -dero inthalsoton, decoUatorum.
N. 41, 1. ^
ARHALSrr. Pa. Ra.| . „
IRHALSIT. gl. K. S' ^^'i^tum.
ÜMPIHALSENDL gl K.), um^alfcnd cir-
UMPIHALSENTL Pa. } cumplectus.
UMPIPIHALSENTI. circumpUcths. Ra.
ÜMPIPIHALSIT, tttn^alftt, circumpUctus. R.
BIHALSIDA,/., amplexus.
d. s. pihalsidu. Mg. Bib. 1. 2.
pihalsido. Sb.
pihalsid. Bib. 5.
<7.;)/. pihalsidun, amplexibus. M^. Sb.
Bib. 1. 2.
(FIRHALSETHA: capidem guod circa de col.
lum, firhalsetha. Pb. 1.)
BIHALSÜNGA, /:
d. pl. pihalsungin, amplexibus. Bib. 5.
HÜLS s. HULIS.
HÜLSA 8. HAL.
Digitized by
Google
929 HULSffi-rHALZ.
HÜLSIZ, OM8oa»en. Ct HÜLIS.
mi&TA, s. HALFTA,
BULST s. HULUFT
HELZA— HOLZ.
930
Hl
HELVIl. Jul Cäs., HELVi. PKn,, kelüsches
Volk. ^ Cf. HELVETIi. i
HEILWI? : „"
heUuuim (heilaunn?). Aid. 2.) . .... -^ , ..
heiluim. Aid. 6. |, Mwfo/«/
Zu HELAWA?
HELVECONae, Namen eines Volkes^ das von
Tacitus (TG. 43.) zu den Ligieren gezählt wird;
cf. die diXovauovsq bei Ptol.
HELVETIi(^dt)eeier,©(^»e{jer): inter her^
cyniam silvam rhenumque et moenum amnes
heivetir, ultertora boji, gallica utraque gens,
ienuere. TQ. 28.
HALZ, goth., nord. halt, angcls. healt, ^fnfenbi
la^m; cf. lat claudus, griech. %(jaXoq^ skr. khoda,
kh61a; aber auch sanskr. hval, vacillare. Die,
von Bopp in seiner vergleichenden Grammatik
aufgestellte Etymologie des goth. halt (aus skr. ^^ . ^
feka, tlntti das in diesem Worte durch ha re- HELZA (cf. MAL« 1. 3.)
fto u'uard er sar io ganzer fon so
' uuiu so et er uuas halber. O.
IIL 4/14. '
halezer, da ndij^, Tr.
d^r haUo. JVI^jpV ,*' *
g. s. m. Äalces. 0. in. 4, 8. cod. F.
a. s* m. halzan. T. 95. . .
n^plm. halze. T. ^4, 3. 0. IlL 1, l.\
haice. T. 117/ \,claudL
halzen. N. 56, 9- ' 7 .
g. pl. halzarp. T. 88.
halzero. 0. III. 14, 71. '
a. pl halze. T. 110. 125.
halce. Rb.
HÜFHALZ (huphalz. D.), catax,claudus.T^.5.;
hiernach ist hu fa tz e, catax, F. zu berichtigen,
hufhalzer, catax, claudus. SeX. 2.
HALZl,/., nord. helti, claudicatio.
unganze.heizent tie uor^ser halzi nicht
fir tragen ne mugen, egrotativi, quod
habeant inpotentiam nihil patiendi. Org.
GAHALZJAN, nordi helta, claudicantem fa-
cere, debilitare.
thiu (elti) mo allaz liob Inseltit, ioh
mahto nan gihelzit O. V. 23, 141.
ARHELZIT, arlemit, debiliiatum. Ib. Rd.
präsentirt werden soll, und It, das sich aus lit
zusammengezogen u. mit der Wurzel Jjx 1 U.)
ge^fn; zusammenhängen soll) ist aus mehr als
Einem Grunde unstatthaft u. ich begnüge mich hier
ihr nur die Bemerkung entgegen zu stellen, Mals,
die Wurzel LITH, allhochd. LID
wenn
in halt, althd. halz, enthalten wäre, das allhd.
Wort nicht haU, sondern bald lauten, u. auch
' das Goth. statt der von Bopp keineswegs ge-
rechUertigten Form halt die Form halth auf-
weisen würde.^ (CC auch Bopps gleich unstatt-
hafte Etymologie von halb und hau f in HALB
und HAMF.) — S. auch HAL. 2. u. BALD.
ein halz smid, quidam claudus faber. Mcp.
HEIZA, f., ^jlje; ^iUi angels. helt, hielt,
capultis, altnord. hialt, globus copuli, hialti,
gladius.
helza, capidus. F. 1.2. Tr. Aid. Tg. 5.Sg.299.
Em. 2a 31. Mon. 2. Wo. 232. capnla.
Sg. 184. Bib. 9. Wn. 863. capnhm. Bib. 1.
Sal. 2. D. II. 339. bacculmn. Tg. 1.
hiUis (?), capulo (terms). VA. It 553.
GlIlILZr, copulum (angels. gehiltj). D.
gihilze, gehiice, capulus. Wn. 460.
ÜNDERHILZE, ebicr, vaginam. F.
GAHEL2IDA?
geheicido, strage. Ar. 3.
tifcLZÜNI, /i. pr. Hieher?
HELZjan s. halz.
ei:halz uuurte. Mcp.
n. $. m. halzer, claudus. Sg. 913. D. IlL 190. HOLZ, n., J^ol^i silva, lignum, angels. holt,
Digitized by
Google
931
HOLZ.
uxW
932
sili^'. — Cf. HAL.,L; sollte auch saltns zu
vergleichen seyn?
Bedeutung und Gebrauch:
nemus. gl. K. Ra. la
Silva. Sg. 913. Pa. gl. K. Bo. 5. Syl
salius. Ic.
arbor. gl K. Pa.
Ugnum. Tr- Ho. Org. Bo. j5. N. 95, tO. D: II.
339. Eb. Wm. 3, 9. *
saltus, holz, perga. Ic.
novales, feldh, holz niuuaz. Ic. ^ '
callist uuec in holze. Ic.
in Silva, in holze. Pa.
zc holz, in Silva. N. 73, 6.
esau vuor ze holze. D. HI. 71.
ze holz indrinnen, Silvas reqfdrere. Bo. 5.
gange ze holz eichelön, pergat ad quernßs
arbores. Bö. 5. gehört audi vielleicht hieber,
eichelftn ^ Verb (,9xösfi\\\ frmmrin) gcnom.
men; doch kann es aqch holzeichelon seya
holz luzzic, virecta. gl. K.
siniu smale holz, arbusia. N^ 79, 11.
arborum, hol z es. gl. K.
' holzir, ligna. N 80, 16.
holzun, lignis (thymis). OA.
den munt uf induon ze holze unde stei-
nen. N. 65, 17.
uuir betoton holz unde steina, Ugua ei
lapiJes. N. 64. 4.
cleistaz (?) holz, altiaan lignum, quo sapiunt
aspera. Eb.
Form und Flexion:
n. s. holz. gl. K. Ra. Eb. Sg. 913. Ic D. IL
339. brg. Tr. Ho.
holtz (wohl Druckfehler). Ic-
g. s. holzes. gl. K. Bo. 5. Wm. 3, 9.
halces (Schreibfehler?). Pa.
holces. Wm. lll. 3, 9.
J. s. holze. Ic. gl. K. Pa. Bo. 5. N. 65, 17.
95, tO. Org.
holz in ze holz. N. 73, 6. Bo. 5. Syl.
a, s. holz. Org.
n.;?/. holzir. N. 37, 8. ist im codex undeutlich.
d'pL hoVzun. OA.
a.pLhoH. N. 64, 4. 79, U.
holzir. N. 80, 15.
(URHOLZ: de arboribus, qnae fructiferde non
suntf qiuie in vulgari nrhoVit appelianikr,
Urk. V. 1193.)
NIUUIHTHOLZ, u.^<WI(^f&oIi), r-^etJahi,
myricae. M. 8. , ,
niuuitholz, myricae. Bib* 7.
niuuiholz v. fulponm, myricae. .Le. Bib.
1. 2.
WALDHOLZ, n., aßalhi^otj.i .
n. s* uualtholz, ligniim silvarum.Wm.3jd.
IL 4, 14.
. if. ^. Qualtholza. Wm. 2, 3.
uuallholze. Wm. IIL 2, 3. L IL IX.
5, 15.
uualtholce. Wm. HL 5, 15.
»./)?. uualtholz. Wm. L HL IX. 4, 14.
LtlDHOLZ (Iz ist undeutlich): /. m^z/ZciVz steht
über silvosi illuviem in silvosi illuviem po-
neret Idpli. Prnd. praef. in lib^ /. contra
Symmach. Prud. 4.
HOLZ. HOLZA. UNHOLZINGA. HOLZKlRICIiV.
HOLZIIEIM. HOLZHÜSA, HOLZHÜSUN.
FURIHOLZ, FURIHULZI. SEHOLZ. BALIN-
HOLZ, BALUNHOLZ. HILTESHOLZ. WES
TERHOLZ, Ortsnamen.
HOLZOLT, nom. pr.
HOLZELLEN.
HOLZWIB.
HOLZWANGA.
HOLZWERH.
HOLZWLHaL
HOLZVVÜRZ.
HOLZRUNA.
HOLZMARCHA.
HOLZMEISTAR.
HOLZMUWA.
(HOLZSAZO.)
HOLZOHTI, astolohti, ^otiid^t, ncmorosus. Ic.
HOLZIN, yilitxn, ligneus.
n. s. n. holzinez (palladiiim^. Mcp.
HOLZILIN (plj, nemora. gl K. Ra.
HAM laut sich als Wurzel Tur lihHAMO,
HEMIDI, HLYIIL aufstellen; et goth. hamdn,
vestire, und vielleicht mit sanskr. yam, cofübere,
vergleichen; oder sollte der Auslaut M sich aus
einer labialis entwickelt haben?
Digitized by
Google
93af
HAM.
HA»|.
HAjVIO. .If
LilIHAlM(0,, m«, iti^nfirfXf corpuft, ist doch
wohl hieher zi^ ))rixigen als eine l^usammeii-
Setzung von lih un^ b^mo, iipfl nicht als
eine Ableitnng vop lih durch da^ Sufßx M;
r denn obgleich e^ audallt, .da& npemals die
i Fqrm lich^iamp yorkommt, und auch im
Nordischen das Wort likamry likami und
nicht likl^amr, likhami, wie z.B. ülf-
hamr (SCBoIf^aut), lautet , so ist im alts.
lichamo ^nd angels. Mc|ioina doch an
keine ilbleitung von lih zu denken, da we-
der das Alts. no(^ das Angels. c^h sondern
nur c (k) hat,: also ihr lichamo un4 H-
choma oSenbarlic-hamo, lic-^homa ist;
cf. auch angels. fläse-homa, corpus,
Bedeutung und Gebrauch:
corpus. Sg. 242. Mcp. Bo. 5, T. 28, 2. 36, 3.
Rh. N. 34, 1. 68, 4. 101^ 27. gl. K. Is. 5, 2.
corpuscuhm. Em. 19.
caro. H. 21.
der lichamo gerot uuider dero sela,
caro concupiscU adversus spiritüm. N.
36, 5. t
lihnamun, glebam (sanctissimamj. Mart.
reinlichamin ioh sei reini, castitatis.
N,^7$, 5.. ,
gehalt^c/^^iammenm, diu m^n lichamo,
corpus, ist. N. 3, 7.
uuanda sie min porpus, lichamo, ne
uuolton sin. N. 37, 13.
min lichamo ne fulet nöh ne rozzet,
so anderro tuot N. 15, lO.'
ther lichamo ist iü fuler. Ö. 111. 24, 83.
uuizze lichamin, tormenta corporis. N.
69, 2.
kelustlichamin, ^mn/fiiiicarr/iV N.21,3.
pecho^ungon des lichamin, temptatuh
nibus carnis. N. 60, 3. ' .
ir doubont ten lidbamen. N. 2,, 10.
der mahtigo christus kebiutet prute-
licho uzer demo uuolchcne sines
lichamen. N. 28, 3.
todigen lichamen^ mortalein carnem. N.
29, 12.
untodigi des lichamen. D^. 30, 3.
i\(
. g^sunt des Hcl^ameo, salutem . corporis.
N. 35, 6.' ;', .
i|]^ clmmOpSelbo in. lichamen, corpore,
unde lero iuh uns-eoifta fernumist. N.
48, 5.
choront sinero suozi ap sinemo licha.
ine^i^ unde. an s^pemo bluofc. N. 33, 9.
min selbes lichamin unde pluot duile
ih daz sie.iniropferoQn. N. 15, 4^
hier in carne, lichamen,^ uuafene dih mit
demo suerte dlnero lero. Nv44, 4.
domo, ih jn lichamin, cor^ipra/i/er, ze ou-
; go« pe Cham. N. 17, 45. i
^uuier losit mi|]k föne demo lichamin dis-
\^is todis. N. 30, 8.
al die uuila so uuir in den^o lichamin
pin, in corpore sumus. N. 85, 7.
mit dero (fuora) sie, den.Iich^men ne-
rent N. 4, §. , '..-'.- i
got habet unseren lic^^ap^en ii^pljangen,
1 suscepiornostßr deus. N. 45, l^.
. prfiht^o^B^ uns^h in dep st^ic|i, dar un-
sere lich^me^n hafteton, sela irloset
/muurden. N. W,;ll. ^
ther lichamo! iz thult^,. thazgotnissi ni
ttuolta! 0, IL 9, 81.
, iaj;ilih .hijii; s^ehf^p. inug, uuar ther li-
i champ lag, P^ V., 4, 57.
bizeinot hiartnaz selba grab, thar ther
lich^iwp lag, P, Vf ^ 9- , ,^
thaz sines lichamen hus: 0. II. 11, 44.
sie namun thia meiuf^ th^3 lichamen
gouma, I
sah an sinaz altar, l»i ,^|^iu,]aua8 sies filu
uuuntar. 0,^111. 18, 53* •
thaz ^f, u^a sjii gtsiuni in lichamen gabL
. ,.,9^;J..4Qy.l4.:. . - ,•
inJichain^eQ ioh muatp. 0. V. 3, 6.
t1)az ej thaz ftrah habeta, in lichamen
, leheU. 0. V. 14,42.
tho uu^rd thaz uu^rt siaaz;£i lichamen
gidanaz. O. III. 21,. 17.
sid er hera in uuo.rolt quam, ioh man-
nes lichamon nam. 0. II. 8, 54.
thiu (racha) .manniliphaa ruarit, ther
lichamoA fuarit (X JI. 12, 16.
Digitizedby
Google
935
HAM.
HAM.
Ö3b
foh ti)dc man irquictos, then Ucbamon
iruuactos. 0. III. 1, 21.
ir exet) quad er, ana uuaiilicfaamon mi-
nan. 0. IV. 10, 11.
unurtun in in note ihie lichamon dote.
O. V. 23, 69. ; '
[er (der Brader) ist unser Iichrfatne. D.
111.92.] ; ;
lihhamin, corpori (jAonästerii). K. 61.
Form und Flexion:
n. s. lihhamo. T. 28, 2.3. 36, 3." '"
lihamo. Ct. 83. M. 28.' T. 147. Sg. 242.
lichamo. O. II. 9, 81. HC 94, 83. V.
4, 57. 6, 9. H. 21. Syl Mcpi N. 3, 7-
15, 10. 29, 1. 36, 5. 37, 13. 42, 4.
iicchamo. N. 85, 3.
lichmo. Em. 19.
lic^.iinamo: N. II.
lichnam. Wn. 460.
ff. i. liihliam?k Is. 5^, 2. ^
Hiihaiirtn. K. 2. 58. Cin gl. K. ist lih-
* honü auch wöhl lihhaitiiti zu lesen.)
lichamin. Db. N. 21, 3. 37, 8. 60, 3.
63, 2. 67, 15. 69,2. arg. H. 22. 24.
lichamen. O. II. 11, 44. 22, 8; UL 7,
63. 18, 53. 20, 1^. N. 2, 10. 12, 3.
28, 3. 30, 3. '31, 7. 34, 1. 85, 6. 56, 1.
T. 117. Wm. 3^ 8.rMcfr.'Org. Bo. 5.
•eb. 4i ..'.•...-
lihhame». T. 36, 3. Ct. 64.
lichamon. O. V; 23j 68. cod. F;
lichemin. Rh. ' ' "
lichinamon. N. IL
licHinamenJ N. IT.' » ' ^
li s, liihhamiii. b. 3, 6*
lihhamin. K. 7. 49. 57. 61. *
lichamin. N. 17, 45. 30/6. 34^ 10. 36^
5. ei, 22. 85, 7. Pnid. 1- H. 2i
licliümen. 0. I. 10, 14. III. 21, 17. IV.
^^9, 119. V. 3, 6. 11, 42i Co. 2i 4. Bo. 5.
' T. 226, 2. N. 16, 8. 33, 9. 36, ä3. 44,
4. 48, 6. 68, 4.
-lihhäinen. T. 38, 1. 60, 4.
lihhamon. Ct 72.
lichamin. 0. I. 10, 14. ood. F.
lichhanioa Otl. '
licbnamen. Ct
licheiiamen. Ne. II.
ö. 1. liilihamun. Is. 5f, 7. 'K; 4.
lihhamuri. Pn. Em. 33.
lihhamon. T. 44, 20.
lihamon. T. 138;
lichamon. O. II. 8, 54. 12, 16. lü. 1,
'21. IV. 10, 11. Wm. 4, 4. 11. Mcp.
lihhamen. T. 212; 4.
lichamen N. 2, 10. 4, 8. 12,5. 24, 13.
29, 12. 32, 16. 37, 13. 45, 12i Wm.
' '4, 4. 11. Mcp; Bo. 5. . ^
lichamin. N. 15, 4. 21, 18. 43,' 22.
lichinamin. Co. •
lichinamefa. N. II. •
' lihnani. 1\fart'
lich'enam. Seh. 75.
n. ^/.lihamon. T. 209, 3. 2ll, 1.
Kchatnun. IL 15. - ' '
lichamon. O. V^23, 69.
lichamen. N: 65, 11. 101, 27. •
lichamin. N. 101, 27.
^.;7/. lichamon. Bo. 5.
^.;7/. lichamon. Mcp. Bo. 5. W.
lichinamon. M. II.
lihnamen. Wb.
tf./9/.lihchamon. K. 33.
lichamon, Wm. 4, 14. H. lÄ
Hcfhamun. Wm. 4, 14. IL
üNÜHiLVMO ist woW für
unlichamin bilde, incorporali figura.
N. 37, 8. ,
anzunehmen, un<l dies unlichamin fiirGe-
niliv zu halten, lyie lichamin in licha-
min bilde, corporali figura. N. 37, 8.
lIhHAMWORTANI, /, mcarnaiio.
. d.;^. li^hs^mvLUOTdi^niy incarnatione. K.
67, 25. .
LlHHAMLlH, corporalis.
d. s. f. lihhamlihera, corporali (poenaj.
K. 53.
lichamlichero gisiuni, corpo*
rnli specie. T. 14, 4. ^
g. pL lihamlihono, carnalium. Gc 4.
EINLlHHAMIG.
a. ^./. ieinlichamiga: unde getüot sie
(ecdesiamj incorporatam, einli-
cha-
Digitized by
Google
937
UAM.
HAM.
938
|, bicorpor.
cbamigOy sinimo einbornen. N.
68, 36.
ZWILICHAMER. Sal. 1.
ZVVILICHINAMER, SaL 2.
LIHHAMISC.
lihimiskero listi, physicae disptUationis.
Em. 19.
licmis<^un (?), (ei6({(^e (Bedürfnisse). Pn.
LIHHAMHAPT, corporalis.
c/. «. m.ii. licbamaftemu kasiune, corpo*
reo uisu. H. 19.
a. s. m. lichambaftin, incamatum. N.
83, 10.
g". pL ricbamhaftro, corporalium (sa-
cramentorum). N. 74, 9.
d. pL lichamhaften ougon, corporeis.
N. 73, 22.
LICHAMHAFTO, )adv., corporaliter. N.
73, 2.
LlÖHAMHAFTt, /, incarnaiiQ.
« g. s. licbämhaf ti, incarnatlonis. N. 17,1.
</. f. lichamhafti: daz mit licham-
bafti, corporali, gezeicbenet
^ uuirt N. 44, 8.
üNLlHHAMHAFTl,/
a, s. unlichambafti: danne diz li-
chamhaftiga an sih legit un-
lichamhafti, incorruptionem,
unde diz todiga an sib le-
git untodigi. N. 84, 9.
liHHAMHAFTIG, corporalis.
n. s. n. lichamhaftiga. N. 84, 9.
g. s. f, licbambaftigun uuiste, corpo*
reae substantiae, Mcp.
a.$.m. lihhambaftigen. Sb. \
libhamhaphtigen. M.28.i,g'^r-
lihanhaftigen. Gd. 1. \ ma-
lihnabaftigin. Gd. 3. Anuni.
lihanibah'ptigen. Gd. 2.)
GALlHHAMHAFTOT, p. p.
du babest mib selben gelicbamhaf-
haftot, corpus perfecisti mihi. N. 39, 7.
GALIHHAMOT, p. p.
gelichamot uuard, incarnatus. N. 88, 19.
UHNAMUNGA, /., incarnatio.
a. s* libnamunge. Wb.
LICHAMILO, m., corpusculum. H. 21.
rv.
leas.
GÜNDHAMO, m., Äriefl«flel5.
(a. s. gudbamun: garutun ae iro gud-
bamun. Hild.^
HEMIDI, /»., ^embCf camisia, tunica. — Soüle
das lat. camisia hieraus entstanden seyn? oder
umgekekrt? — Cf. angels. bama,^ cutis, leg-
men, bäm, camisia, cemes^ camisia, ba-
mod, indutus, iectus, nord* bams, ba^rnr,
cutis, bem, exuviae, bempa, toga. Das
griecb. i/LiaTiov ist wohl nicht zur Vergleicbung
zu briitgen.
n. s. bemidi, linea. Ib. Rd. süpparus. Pr. m.
camisa. Wn. 863. sidin bemidi, ho
losericum. D.
hemitbi, camisa. Gd. 5. *
bemide, vestimentum. N. 21, 19. sup*
parus. Pr. v. t.
hemede, camisia^ Wn. 460. Tr. (Id.)
dL s. bemide lininemo, ephod lineo. Rb.
a. s. bemide, iunicam. N. 21, 19.
a.p/. bemidi. Ra. ) . .
hemithi. gl. kJ'^"^"°'' ''*'''*
JiRHEAIIDI, R.
a. «. i a r h e m i d i, camisam annalem. Em. 3 1 .
LIHHEMIDf, n., subucula. Bib. 1. Ib. Rd.
FRIDHEMIDI, n., ec^n^detb.
(daz si hlut min fridhemede. Fdg.)
DORFHEMIDI, n.
a. s. dorfhemidi, camisam vicalem.Eta.3i.
HEMIDLACHAN.
HIMIL, m., J^immel, goth., altnord. himin, «n
geU. hefen, heofon, alts. heban, coelum.
Bedeutung und Gebrauch:
coelum. Pa. gl. K. R. Ra. Rb. Sg. 913. H. 2.
7. 26. Sg. 242. M. K. 7. Is. 3,5. 4, 4. 9, 1.
Ja. Ic. Em. 33. Frg. 25. T. 14, 5. 25, 5.
30, 3. N. 2, 4. 17, 14. 112, 6. Mcp. ßo. 5
Org. Syl. Wo. 2. Ct. 189. Wm. 2, 8. Pn.'
Ps. V. Sb. Wess. Bib. 1. 2. Mat.
Olympus. Ic.
aether. Ic.
polus. Ic. H. 2. Ra.
laqueare. Ja. Ib. Rd. Pb. 2. -
lacunar. D. II. 328.
Camera. Rb.
> untar himili, sub astra. Ic.
in mittemo himile, in ceuiro. M. 30. Sb.
[61]
. Digitized by
Google
939
UAM.
HAM.
940
ioh in himil of, sive in excelsum supra. Mr|.
h im IIa, coeli. T. 14, 4.
himila, poli. Ic.
himila, laquearia. Ja.
diahimilomegin, tdrtutes coelorum. Frg. 25.
föne himilo hobistim, a sununis coelorum.
Fi^. 25.
Fönn und Flexion:
R. s. himil gl. K. Ib. Ic. Pa. Rb. Rd. Sg.
242. yi2. H. 7. Frg. 25. Em. 33. T.
25, 5. 0. I. 11, 12. 25, 15. 11. 1, 3.
3, 20, N. 10 (b), 4. 112, 6. 114,3. D.
11. 328.
himel. Mcp. Org. Bo. 5. Syl. N. 17, 14.
-g. s. Wmilcs. gl. K. Pa. Rb. Em. 33. Frg. 25.
Sg. 242. a 2. Ct. 65. V. Tg. 5. T.
38, 2. 52, 2. 67, 7. O. I. 5, 24. III.
12, 35. V. 17, 34. 24, 5.
himllis. 0. I. 1, 56. (cod. V. P.) Ho.
Ct 84. Ns. IL N. 88, 30. 93, 1.
himeles. N. 17, 12. 88, 30. 102, 11.
Ns. Mcp. Bo. 5.
himelis. Mcp. Org.
d. s. himtle. gl. K. Pa. R Rb. Em. 33. H.7.
Gh. 1. 3. Bib. 1. 2. K. 7. h. 3, 5.
9, 1. Ct 189. Pn. Pfl. Sb. M. 30. Mi|>.
V. Wo. 2. Frg. 25. 33. T. 14, 5. 21,
5. 30, 3. 67, 4. 0. I. 3, 32. 4, 63.
5, 3. Os. 31. N. 2, 4. 88, 4. 122, 1.
127, 5. 140, 7. 143, 7. 146,2. 14«), 1.
Ns. Org. Wm. IX. 2, 8. 17. No. II. Wb.
himele. N. 4, 4. 7, 8. 8, 4. 13, 2. 14,
1. 17, 11. 18, 7. 32, 13. 142, 5. 148, 1:
Nd. Mcp. Bo. 5. Wm. 2, 8. 17. 3, 10.
- himili. N. IL; auch iii untar himili,
sub astra. Ic?
himeli. N. IL
hiemele. Wm. ffl. % 8.
a. 8. himiL Wess. Ra. Rb. Ic. H. 2. Scb. 85.
Is. 4, 4. Mrj. Bib. 1. 2. T. 6, 4. 17, 7.
80. 119. O. IL 7, 72. 23, 19. IIL 12, 14.
V. 19, 32.
himeL N. 17, 10. 48, 16. 49,3. 67,28.
Nd. Mcp. Bo. 5.
n./?;. himila. Ja. Ic. Rb. a 26. Is. 4, 3. T.
14, 4. N. 67, 9. 88, 5.
faimela. N. 18, 2. 32, 6. 67, 9. 68,35.
88, 6.
himile. Wb.
g. pl Yi'xmWo. gl K. Pa. Is. 5, 4 Em. 33. H.6.
• Frg. 25. T. 13, 2. 18, 5. 25, 6. 0. I.
20, 10. V. 18, 9. N. 101, 25. 103, 15.
108, 1.
himelo. N. 77, 55. 148, 4.
himile. Wb.
d.pl. himilum. K. 7. Pn. Mat.
himilom. Wo. 2.
himilon. Ct 60. T. 22, 17. 25, 3. 96.
O. IL 21, 28. V. 12, 74. (Pb. 2.)
himilin. N. 93, 1. 101, 25.
himclen. N. 32, 6 112, 5. 148, 4.
himilen. Wb.
a.pl himtla. Is. 2, 1. 4, 5. H. 2. O.L 2, 13.
15, 35. U. 14, 74. V. 1, lU.
himela. N. 8, 2. 56, 6. 67, 34. 107, 5.
Nh. 3.
himili. N. 11.; auch in untar himili,
sub astra, Ic?
v.pl. himila. Nd. IL
himcla. Nd. N. 148, 4.
himili. Wb.
HIMILTRUD, n.pr'f.
tFfflMIL?
(dat cro ni uuas noh ufhimiL Wcss.)
BRITIHIMIL, m., centrim. Sg. 299.
HIMILAHSA.
HIMlLjuno (sin himil iuno, eins eoeleslis
itmo. Mcp.).
mMILWOLCHAN.
HIMILGAWALTIG.
HIMILWÜNNA.
HIMILLIB.
HIMILLIOHT.
HIMILRJCHL
IIIMILRING.
HIMILRINNA.
fflMILBüO.
HIMILBROT.
HIMILFALENZA.
HIMILFIUR.
HIMILFART.
HIMILFESTI.
Digitized by
Google
941
HAM.
HAM.
942
IIIMILFLIÜGANTI.
IIIMILFROVVA.
HIMILGIBIL.
fflMlLGOT.
HIMILGERTA,
HIMILCAMARA.
HIMILKUNING.
HIMILHEROTL
HIRULTAU.
HBIILTORA.
HIMILTOUGANI.
HIMILZUNGA, HIRIILZÜNGAK
fflMILZORO (HIMILZORA?).
HIRMLSANG.
HIMILSAZO.
HIMILSPERA.
fflMlLSCOWARI.
HIMlLLlH, ^ImmUfc^/ coelestis.
himillih. Pa. gL K.
himilik. gl. K.
n.a.pUn. himillihiu, coeUstia. Pa.
HIMILIHI (a. S.J, glohum, polum. Ra.
HIMILISC, ^immlifc^, coelestis.
Bedeutung und Gebrauch:
coelesJis. T. 32, 10. 88, 5. H. 1. Oll. Is.?.
M(fp. Org. Bo. 5. K. 7.
caelUus. gl. K. Pa.
tero himeliskon, caelUum. Mcp.
lero himellskon chamerlingo. Mcp.
himilisge thegana. O. IV. 17, 17.
himilisgen kuninge. 0. III. 2, 38.
dia himeliscun manigi, coetum side-
reum. Mcp.
daz himilisca folk. Is. 4, 7.
himilisken gote. Em. 33.
himelisca bureb. N. 36, 18.,
himelisca ierusalein. N. 147, 1.
himiliskera cbamara. H. 22.
die bimelisken sperae. Mcp.
himllisc balba, p/ogra. Ic.
himeliskiu ding. Bo. 5«
bimelisca lona. N. 77, 67.
bimiliska tiurida. H. 7.
bimilisga munt. O. IV. 27, 20.
bimilisga uuunna. 0. III. 9, 15.
himelisca fuora. N. 21, 27.
himeliscen stuoL Na.
bimelisken sin. Mcp«
bimilsce brediga« N. 80, 3«
himilisker triso. N. 111, 5.
himilisc born. Em. 33.
daz bimelska rebt. N. 84, 12.
bimiliskes uuistuomis. N. 62, 6.
bimilisciro genado. N. 84, 12.
föne bimelisQbin kauualte. Frg. 41.
himeliskes lichtes. Mcp.
himelisken gebon. Bo. 5.
dero bimelscun suozzL N. 41, 10.
dera bimiliscun chiburdi. Is. 5, 1.
taz heimleiti uuerde in himelscun,
nuptiae exstent lege supera. Mcp.
Form und Flexion:
himilisc. T. 84. Ic. gl K. Pa. EnL 33.
himilisg. T. 99.
17. s. m. himilisker. N. 111, 5. ,
himilisco. T. 32, 10. 38, 6.
himilisgo. O. I. 12, 9. IV. 23, 40.
bim eis CO. N. 67, 15.
n. B. f. himilisgu. 0. I. 12, 22.
himeliskiu. Mcp.
himilskiu. N. 88, 5.
himelskiu. N. 115, 4.
himelisca. N.36,18. 147,1. Nm.II.
himilsca. N. 122, 3.
himilsce. N. 80, 3. '
R. 5.. n. himiUsca. Is. 4, 7.
himelsca. N. 84, 12.
gf. 5. 177.79. bimilisces. H. 1.
bimiliscbes. T. 6, 3.
himilisges. H. 11.
himeliskes. Mcp.
hlimiliskis. N. 62, 6.
himilisken. OtL
g. s. f. himiliskera. H. 22.
bimiliscun. k. 5, 1. N. 106, 4.
himelescun. N. 86, 2.
himelscun. N. 41, 10.
i7.^./77.77«bimeliskemo. Mcp.
himiliskin. Em. 33.
himilischin. Is. 7. Frg. 41.
himilisgen. O.I. 12,4. m.2,38.
himelisken. Mcp.
d, s.f. bimilisciro. N. 84, 12.
bimiliscun. K. 7. N. 83, 8.
[61']
TDigitized by
Google
943
HAM.
HAM.
944
himeliscun. N. 22, 6. 124, 1.
himilscun. N. 86, 7. ^
himelscun. Mcp.
bimilisgen. Nm. II.
a. s. m. himilischun. \s* 7.
himilisgon. O.I. 11, 54. 12, 13. IV.
19, 47. 27, 9.
himeliscen. Na.
himelisken. Mcp.
, himelisgen. Na. II.
himeleschen. N. 77, 56.
a. i.f. himilisga. O. III. 9, 15. IV. 27,20.
himiliska. H. 7.
himiliscun. K. 7.
himeliscun. N. 36, 11. 146,2. Mcp.
himelisgen. Nh. II.
V. s. m. himilisger. Wo. 2.
n,pL m. himeliske. Mcp.
tilmilsce. N. 93, 1.
himelisken. Mcp.
n.pLn. faimeliskiu. Mcp.
himilischu. gl. K.
himilsciu. N. 38, 1.
himeliskin. Org.
g* pl. himiliscon. Mcp.
himeliscon. Mcp. N. 59, 7.
himcliskon. Mcp.
himelisgen. Nb. IL
d. pL himelisken. Bo« 5.
o.p/. m. himilisca. N. 77, 67.
himllisge. 0. IV. 17, 17.
himelisc^e. N. 15, 3.
a.pLf. himeliske. Mcp. ,
a.pL h. himeliskin. Bo. 5.
himiliscJiiu. N. 17, 10.
himilskiu. N 89, 12.
himiliscun. T. 119.
himilisgen. Na. II.
himelisken. Bo.
HIMELISKO (adv.J> indän uucrdent (ou-
gen). Bo. 5.
HIMILISCLIIHHO, ceÜlus. R.
HIMIUZI (m.?n.?), ^ttnmel, ©ede, laguear.
n, s. hiniilezzi, lacimar. Ptud. l.\
himilezi. Pr. t / ,
himilize. Pr. v. t ' ^
bimileze. F. 2.
^, laquea-
ria»
himilze. Wn. 232.^
himelze. L. L laqttear.
himeliza. Em. 31.) ,
g. s. himelzes, laquearis. Hd.
u.U./?/. himilizi. Ec.
himilzi. Bib. 4.
himilize. Zf.
himilizze. Zf.
himilice. Bib. 2.
himilece. Bib. 1.
himilze. Bib. 11. «
himiliza. Bib. 8. 10.
himilezza. VA. VIII. 25.
himelza. Bib. 13.
if.p/. himilezin, laquearibus (cedrim$ fccit
domtanj. Ms.
himilizun. Em. 26.
himilizzun. Bib. 7. , ,
himilzin. Bib. 5. ^ laqueari^
himilezi (soU wohl Nomi-
nativ seyn). VA. L 730.
GIHIMILZI, laquearia. Tr.
gihimilezi, laqueatis. Bib. 1. Cf« GIHI-
MILIZIT.
GIfflMILlZIT, it^immlti laqueatus.
gihimilzit, Stratum* Bib. 5.
gihimelizt, laqueatus. Bib. 4.
d.pl. gihimilzeten, laqueatis (dondbusj.
^ Bib. 13.
kehimilzten, laqutatis. Bib. '6.
GAHIMILÖt, df^lmmele.
n. flr.^.n.eibimilotaz. Sb. Bib. 1.2.)
d.
tis
bus.
Stratum.
gehimilotaz. M9<
. p/. gihimiloten. MA.10.Bib.2.\ .
lihimilotin. Bib. 7. h}^9^^^^^
6\
(himiliten. Bib. 5.)
\(domibusJ.
HAM, HAMIVI, wohl mit HAMF, mancus, ein
und dasselbe Wort (et lam und limfam), viel*
leicht einer Wurzel JljL/xIu^ caedere., ange-
hörig, zu der audi bamar (auch hamastro?)
gebracht werden könnte; cf. aber auch HAMF,
und altbritüsch cam, (tu mm. Dürfte man es
auf sanskr. haxif ferire, beziehen, so dals N io
M übergegangen wäre^ so wikde das N in der
goth. Form hanf (althd. hamf) der ursprüng-
Digitized by
Google
945
HAMO--HAMMA.
HAMMÄ— HAIM.
946
liebe Laut seyn. Oder sollte die sanskr. Wurzel
yam, cohibere, dem ham zum Grunde liegen?
(cf. auch unser hemmen). Der Genitiv ham-
mes in (der einzigen Stelle, in der das Wort
ham vorkommt):
then (flhu uuiari) bifiangun umbi por-
zicha finfi,
thie lagun Fol al mannes, siaches int^
bammes. 0. III. 4, 8.
deutet auf ein doppeltes M im Auslaute u. viel-
leicht auf den ursprünglichen Auslaut hanf hin;
dagegen spricht hamal, muiilns, das doch wohl
hieher gehört, für einfaches M. — Sollte auch
chamiü in: isi ipsa manus super excmsa fiie*
rit, malb. chamin. /. sah 3?. hi ipse pol/ex
in ipsa manu mancaius perpenderit, malb.
alachthamo chaminis. L sei. 32. etc. das abd.
bam seyn?
HAMAL, mutilus. [Cf hamel (unser Jg^a mm <0i
mnlto {ham. mouton) (auch hanaal^muliones,
Em. 31* ist vielleicht hamal, multones.)].
*n. s. m. bamaler. Sal. 1. 4.)
L I CIO I > rnutmus.
bameler. Sal. 2. S
a. s. n. bamelez: erimo daz boubet ha-
melez keteta. Bo. 5.
HAMALSCORRUN.
HAMALSTAT.
HAMALUNCSTAT (?).
HAÄIELENBURG. Ortsnamen. Hieber?
> X HAMALON (angels. hamelan, mutilare, p(h
pUt€S scindere)^ s. auch HAMMA.
BIHAMALOT.
behamelt {'wetA^ni)^truncantur (mem-
bris). Hd.
n. s. m. pehamaloter;mfi/i7a^tf5.Em.3l.
n.pl.m. pihamalote, ra^c&i/z/{ir.Pa.gl.K.
HÄMO, n. pr. m.
UAMAdEO, nom. pr.
HAMMA) y*., angs. ham, poples, suffrago, ham-
ma^,suffragines* — humalon gehört doch wohl
nicht hiehcr? oder sollte auch HAM u. HAM3IA
Eines Stammes seyn? cf. altniederd. bamma,
flexura und suffrago. Id. [cf. auch mittellatein.
cambus, tortuosus und camba (itaL gamba, fr.
/ambe)y crus; auch cambnta, susierUamen.ba*
culut flexus pedum crocia. Papias?']
». 5. hamma,. campa. C.
hama, suffrago. Tr.
hamme, suffrago. Wn. 460.
n.pL hamma. R. > ,.
kamma. Ib. Rc.j''''''''"^"-
HAMMAburg, j^dmhatQ, Stadt.
HAMM!, nom. pr. Cf. HAM, HAMMA und
HEMMO.
HAMMING, HEMRIING, nom. pr. '
HAMALANT, HAMELAND {J^ amtin), Namen
eines Gaues am Rhein und der IsseL Falke cod.
trad. corbej.
HÄMO, IB., cassis. Tr. (Id.), sollte es nicht Netz,
sondern Angel bedeuten und das lat hamus seyn?
cf. den Akkusativ.
n. s. hamon, calamum. D. VL 313.
HEMA,/, c/c/arf«. L.
cedria, t., cedri res'uia vel auccus cicladia, he-
ma. Cr.
chemis, cyclade. Sal 2.
HEMMO, n. pr. Cf. EMMA, HAMMA und
HlMENINüs.
HAIM, HAIMI, HAIMA (xu HI? et aber
auch domus und sanskr. dhäman), J^eitn^ J^cu
matjt/ angels. ham, bsem, mansio, habilatio,
altnord. heimr, domus, heimi^ domus propna.
Sollte es aucb ein ad/, heim gegeben haben?
Die Stelle: ioh ziuhit er sc reine selb so
sine heime. O. L 1, 102. und die Uebersetzung
des privata in temperat et rapidum privata
modestia gressum. D. IL 346. durch heim, k<'>nn-
ten zu dieser Annahme veranlassen.
d. s. helmi, domo. Prud. 1.
a. s. heim:
(duo ich bigab min heim. Mos.)
[da scaffen (sie) ire heim. Mos.]
heima, domicilium (suum dereliqueruntj.
Mf. Ep. can. 3. 4.
Hättßger ist der adverbiale Gebrauch des Da-
Digitized by
Google
947
HAIM.
HAIM.
948
tiv haime, haimi (domi)^ ^eim(seyn) und des
Akkusativ ha im (domum), ^cim (kommen),
haime, haimi, domi. Die in Grimms Gram-
matik m. 136. aus N. 77, 57. angeführte Form
heimo mufe gestrichen werden; Notkers Hand-
schrift hat heime*
1. haime.
heime, domi. SI. Rd.
heime, rure. Prud. !•
thar heime. Gx. j ^^^^j^ .^ j^^
dar heime. Rg. V ^ '
ioh ziuhit er se reine selb so sine
heime. 0. I. 1, 102. (Ct die obige
Bemerkung bei HEIM.)
nist untar in thaz thulte, thaz ku-
ning iro uualte,
in uuorolti niheine, nisi thic sie
zugun heime. O. I. 1, 94.
fragetun sie auur thuruh not, so
man in heime gibot O. I. 27, 22.
thaz io bi themo meine thaz muat
si fasto heime,
then hugu in then githankon ni la-
zet uuergin uuankon. 0. H. 21, 7.
sie thaz abahotun, thaz sie then
heime habetun,
then se er irslahan uuoltun, inti in
nu sus gistiltun. O. IIL 16, 5.
heime saz thiu suester inti kumta
thaz ser. 0. UL 24, 7.
oba ther man uuesti, ther heime
ist in ther festi,
al'thaz üngizami, uuio ther thiob
quami. 0. IV. 7, 55.
l^eime haben, suis retrusum possidere
thesauris. Bo. 5.
listen, dero man heime bedarf, pa*
eis artibus. Bo. 5.
hier bin ih heime, haec patria est
mihi. Bo- 5.
heime ne uuarin. N. 70, 1.
sparo ist heime. N. 101, 7.
heime habo ih, daz er suochet N.
41, 10.
heime sizzendo. N. 77, 57.
allero unsaldon heime ze gebttenne.
Syl.
ne bit hier heime. Syl
got suohte si heime mit herige uile
chleinime.Mos. (Cf. unser: ^imfuc^en.)
2. haimi, kommt nur 2 mal vor [das in
Grimma Gramm^itik S. 136. aus Olfrid
(IV. 7.) angeführte heimi ist nach der
Handschrift in heime zu verbessern]:
heimi, domi. Ib.
heimi kizogener, idioia Ermoldi ni-
gclli carmina (de ludowico b26.^ in
cod. vindob. hist. prof. 992.
haim, domum.
heim, ad semet ipsos* M. 30. Gh. 1. 3.
heim, in suam domum (rediitj. Mv. Bib.
1. 2. 5.
heim eruuindest, patriam revisas* Bo. 5.
heim uuurbum T« 12, 2.
heim wanten. D. III, 91.
heim chomeniu, in patria^ N. 87,' 16.
heim quamun. 0. I. 26, 2.
so iltun sie heim sar. 0. I. 22, 8.
sulih quement sie iu noh heim, thaz ir
äuintet innan bein. 0. IV. 26, 41.
thanne uns krist quimit heim.O.IIL16,59.
er q'uam uns sulih hera heim. O^^U, 3, 1.
tho sant er druta uns sine heim i^it si-.
nen giboton zuein. 0. IV. 5, 23.
er gileitit thih heim. O. L 18, 44.
ob uns in muat gig«nge,^haz unsih heim
lange. O. I. 18, 31.
süumo fuar si sar heim. 0. HL 11^ 16.
ther thir so muatfagota, thaz Höht
thir heim giholota. O. IH. 20, 72.
ob unsih auur ladot heim man armer
thehein. O. III. 3, 25.
BODOHAIM (var. bodecagme, bodechag-
Qie^. SALEHAIM (var. salicagme, sale-
chagme^. Y^WOHAIM (lyar.^widochaam-
ni, widochagme> APWIEIM. ARNHEIM.
ANSULFESHEIM. ANGHOMA (hieher?). ET-
TINHEM. ASINHEIM. OPPENHEIM. AI>
BOLFESHEIM. ALTHEIM, ALTHBUfflER.
ALZHEIM. ALAHESHEIM. ANGARANHEEVL
ADALESHEIM. OTMARESHEIM. OSTHEIM.
ARAHESHEIM. EIHHEIM. ENGELHAIM.
IGUJNHEIM. ENGILONHEIM. INGILIiNHEIM.
ISINHEIM. IZINHEßl. ENZIHEIM. ÜNDI.
Digitized by
Google
949
HAM.
HAIM.
950
NESHEIM. EZZILHEIM. IVERNESHEIRI.
WALEHEIM, WALEiXHElM. WIGOIIEIM.
WAÜENHEIÄL VVESTHEIM,\YE^TERHEL\I.
WIELANDSHEIM. WALMERSHEIM. WA-
NESHEIM. WINOLFESHEIM. WERTHEIM.
WILHEIM. WDNDESHEIM. LOUPHAIM.
UNGENHEIM. LÜZHEIM, LUZILHEIM.
LANGHEIAI. LIUDESIIEIAL LAURESHAM.
LIERHEIM. RAIVIMESHEIM. REINHEIM.
ROTHEIM. RUGIHEIM RÜOHHEIM. Rü-
MESHEIM. MÜNDELINGHEIM. MULIN-
HEIM. MOUUEiNHEiai MAÜCHINHEIM.
MOSAHEIM. NARHEIM NORDHEIM. NAN-
ZENHEIM. NATESHEm. BEHEIMA (die
Bö^'inen; siehe BEHCMA und cf. baino-
chaimai bei Plel.). BEINHEIM. BENIST.
HEIM. BOASINHEIM. Bü^GENSHEIM. BUR-
CHEIM. BÜRIHEIM. BINUZHAIM. BISSAN-
HEIM. PAPPINHEIM. BRITIHAIM. BAR-
DENHEIM. BIBERHELM. BOCHAIM. BUO-
BENHAIM. BÜAHHEIRL BERENHEIM. BI-
RINHEIM. BÜDENSHEIM. BISCOFESHEIÄL
PROZOLTESHEIM. FRIHEIM. FRIDIIEIM.
FRIMERESHEIM. PRISEN HEIM FORAH-
HEIM (gott^Mim)- FELDHAIM. FOLCMA-
RESHEIM. FEDARHEIM. VILZHEIM. PHAC-
HELM. VOGANESHEIM. FLATHEIRL FA-
RENHEIM. GOWÜNHEIM. CÜTTENHEIM.
CHIPINHEIM. CHIRIHHEIM. CIIUNINGES-
HEIM. CONESHEEVL GERENESHEIM GE-
ROLDESHEIM. GERMARESHEIM. CHEZE-
LINCHEIM. GANDESHEIM. GÜNDESHEIM.
GRüTSINHEIRt CHRUTHEIM. CHREGE-
LINHEIM. HABÜHINESHEIM. HOLZHEIM.
HILDENESHEIM, HILTESHEIM i^Hbti*
^tim). HOHINHEIM (Jg» o <^ ^ i m). HAR-
LESHEIM HERILINDEHEIM. HÜNIHEIM.
HODENSHEIM. HOLZIffilM. HÜNDINIS-
HEIM. JRJNTHEIM. HARDHEIM. IIOFA-
BEIM. HEIMBODESHEIÄL HEPPENHEIM.
RIETHEIM. HESSIHEIM. DURCHEIM. DLH-
ROHEIM.THüRL\GHEIM.DORNHBIM Da
MOLLESHEIM. THALAHAIM, TALHEIM.
DIRBOHEIM. TANIIEIM. TINHEI»! TEZ
ZILUUEIM. THASIIEIM. DRUSENHEIM.
TÜTTENHEIM. TRITTENHEIM. SEEHAIM.
SUNTHEIM. ^LIHEIM SASSiNCHElM.
SULZHEIM STETIHEIM.STEINHEIMSTAM-
HEIM. STIVILOHEIM. STIBILOHEIM. STÜT-
HEIM. STOCHEIÄL SCOPHEIM. SCAFER-
HEIM. SCÜRHEIM SWAPHEIM, SUABES-
HEIM. SLIWESHEIM(©(^Itiö5«lm). SCER-
LINHEIM. ZINCHEIM. Ortsnamen.
HEIMBAH. HElMßURG. HEDIGART. Ortsn. -
INHEIM, INHEIMA, kommt nur im d. pl. vor.
inheimon, laribus. Bo. 1. 2. 4.
In dien \nheixsiony in tabernaculo (carnisj.
N. 90, 10.
ni tbuhta mih theih quam!, thar sulih
uuinluuari,
odo io in inheimon zi suazeren gou-
mon. 0. n. 9, 23.
bist tha eino ir elilente, ir anderemo
lante,
tbaz thir in muate thaz nist beiz, tbaz
ellu thisu uQorolt uuciz,
ouh uuibt thu tbes uirknaist, tbaz ni-
nuenes gidan ist
in tbesen inheimon, tbaz mugnn unir
iamer uueinon. O. V. 9, 20.
uuir eigun iz firlazan, thaz mngan iiuir
io riazan,
loh zen inheimon io emmizigen naei*
non. O. L IS, 12.
FATERHEIM, aSattr^eint/ ^AUxUnhipatria.
n. s- Taterheim, patria. Hd.
d. s. zu der bimilisken uaterbeimc D.
UL 29. gehört doch wobt hicher.
HEDIORT (cf. ORT und WART), HAIMORTES^
heimort faran. O. L 21, 9. III 2, 21.
tbaz muat brnngun heimort tfaiuselbun
druhtines uuort O. IV. 18, 36.
heimortes. D. IR. 285.) . .„
beimordes. Gx. )
tbaz menigi tbes Hntes foari heimor»
tes. 0. L 4, 78w
fuarun sar tbes sindcs tbie hirtaheim'
orte». O. L 13, 21. — O. L 27, 70. IIL
11, 31. 26, 51.
Boison heimortes, eiganes lantes. O. I.
21, 6.
HAIMORTSÜN, ^«ImtpSttÄ
Digitized by
Google
951
HAIM.
HAIM.
952
oba ihu sis gotes sun, far thanne
heimortsnn,
hina ubar hlmila alle. O. II. 4, 73.
HAIMW AKTES, ^timroHti (cf. haimortes).
beimiiuartes uuurbun, reversi sunt do-
mum versus. T. 6, 7.
HEiaiWIST.
HEIMWURZ.
HEIMLEITUNGA.
HEDIBURGO.
HEIMBRUNG, HEIMBRINGA.
HEIMFART.
HEIMGOT.
HELMGART.
HEDHGRASÖN ist doch wohl nicht aus heH
grasont, secant (herbasj. VG. IIL 126. an-
zunehmen.
HEIMHALTAN.
HEIÄISTRIT.
HEIMZUGILING.
HEEMO. HEIMILO, nom. pr.
HEDIRIH (HEINRIH, J&einrfc^. d. heinriche-
Hr.). HEIMOLT. HEIMBERT.
HAIRDLIH, fteimUc^.
n. s. m. haimelicher, domesticus. Wn. 460,
d.^.m.Ti.beimlichemö muote, civilianimo.
N. 82, 7.
HAIMOTI, n., J^timat^, pairia.
71. s. heimote, pairia Bo. ^. N. 136, 1.
heimuoti, patriae (n. pl.?J* Vorrede
zu VA. IIb. II.
gf. s, heimuodis. N. 136, 1.
o. s. heimot: hus noch heimot. D. III.65.
v> s> 0 du fridesamiu helmote, hierusa-
lern. yfh. ps, 115.
a.pl.(s3) heimote, /9a/ria^. D. II. 348.
v.ph heimote! patriae! (derediete). Wb.
ps. 95.
, HEIMODIL.
g. s. heimodilis, laris* D. II. 353.
HAIMINA, HEIMINAN, adv., foon Jg)aufe, t)on
bcr Jg)cimat^.
ze dero (buzzo) ib heimina liuf. S. 24.
heimenan, a pairia, vertriben. Bo. 5.
singent uns iuuueriu lied heimenan. N.
136, 3.
HAIMINGI, n., Jjelma^l&i nur bd O. und Frg.
g. heiminges.
sie flizun sar tbes sindes thes iro
heiminges. O. I. 16, 22.
mit arabeitui uuerbent, tbie hei-
minges tharben. O. f. 18, 27.
thaz sie mit giuuelti uuurtin eli*
lenti,
ioh tharbetin thes sindes thes iro
heiminges,
sar io thes fartes thea eigenen lan-
tes. 0. III. 26, 17.
in aegypto uuis thu sar, unzihthir
zeigo auur thar,
uuanne thu biginnes thes thines
heiminges 0. I. 19, 6.
bi thiu ili io thes. sindes thes iro
heiminges. 0. I. 21, 8.
tho irbond er imo io thes sin^s
thes sconen heiminges. O.U. ö, 10.
d. s. heiminge.
ioh brahta sa afor thanne zi themo
ira heiminge. O. I. 8, 8.
thia muater ouh bibringe ziro hei-
minge. O. L 21, 5.
fon themo heiminge quam krist zi
themo tbinge. O. I. 25, 1.
fuar tho druhtin thanana, sid tho
^ therera redina,
sid tho themo tbinge, zi themo hei-
minge. 0. II. 15, 2.
giloubt er themo uuorte ioh kerta
sih zi lante,
sar bi themo thinge zi themo hei-
minge. O. III. 2, 24.
fon themo er unsih retita, in helUi
nan gistreuuita,
giuuan ouh mit githuinge in sin sel-
bes heiminge. O. V, 16, 4. '
a. s. heimingi:
so sie tho thara quamun, thaz hei-
mingi gisahun,
sie uuzzun thera heimuuisti then
dag tho mit gilusti O. IL 7, 21.
d.pU heimin^on:
sid- thesen thingon fuar krist zen
heimingon,
in selbaz geuui sinaz. 0. IL 14, 1.
hei-
Digitized by
Google
953
HÄMO— HEMILO.
heimingum:
in hciniingumy in plateis. Frg. 5.
HAIMINGt/» Jf^fimaf^.
d. s. heimingi:
tho fuar tber sun guater, thar
inan zoh sin muater,
in sineru iungi zi thera heimingi.
O. IL 11, 2^
HAIMISC, ^eimifc^, domesticus.
baimisc, domesticus. Sg. 913«
heimisci, idioia. VP. idiotae, imperit{. Ec
n. s* m. heimisker, idioia, Rg. 2.
n. s. /. hemesgiU) domestica. D. IL 347.
i2./i/. m. beimisca, idiotae. Mz. Bib. 1. 2.
HAIMO (zu HAIM?), m., J&etmf, JE)eim(^en,
angels. hama, cicada, grylltis.
n. s. heimo, grillus. L, Wn. 232. Tr. Em. 32.
(Id.) grilUs. Sg. 299. cicada. Zt. 2. VG.
IIL 328.
HEIMO, n. pr. ^
MUCHEIMO. F. \
MÜHHEIMO. Sg- 184. ( .,,
MÜHCHEIMO. Sg. 299. h ST^^^^^
MUCHHEIMO. Wn. 831.;
HAIMILI, n., ^eimc^en; cicada.
beimili, cicada. Ve. 6. SaL 3.
heimilin, cicades. SaL 2.
HAMAKO, nom. pr.
HAMEDüS, n. pr.? (bamedeii*?)
HAMEDIr, conjuraiores, quosna geidön did»
mus. gl. helmstad. Cf. EID.
HEMIDl s. HAM.
HAMAL s. HAM.
HAMALLus ;. qtU suscepit causam ad mallan-
dum in viceui alierius. L* sah CL MAHAL in
MÄH.
HEMILO, n, p. Cf. HEBIMO;
IV.
HIMIL— HAIMASTRO. 954
HIMIL 8. HAM.
HUMMEL 8. HUMBAL.
HEMINI, „.^r. et HEMMO, HIMMff^üA
HIMMINus, n. pr. Cf. HEMMO, HIMIL.
HAMAR, m., Jammer, nord. bamar, angels.
hamer, hamor, malleus. — Sollte es mit ham,
nuiiilus, hamastro, gurgulio, auf eine Wurzel
IJ-ÄIVI5 caedere, fuhren?
n. s. hamar, malleus. Me. M>. Bib. 1, 6. Prud. 1.
Sb. martellus. Sg. 184. maHel. C. mar.
cellus. Em. 31.
hamer, maUeus. L. Wn. 232. 460. Mon. 2 '
Em. 32. Cr.
hamir, malleus. Tr.
hammir, mar/e//af. F. 1,
g. s, hamires, mallei. A.
«/. *. hamare, malleo. M«j. Sb. Bib, X, 2.
hamere: mit hamere gerahten, ducti,
libus CtubisJ. ]^. 97, b.
n.pl hamara, maUd (percutientes). m. fiik
1. 2. 7, . -^«M».
hamar (wohl ». *.), malM. C. '
hamir, mallei. Bib. 5.
(f.;92. haiparin, nui/ZeiV. Bib. 1. 2.
HAMAR, n pr.
HAMARISSTAT, Ortsnamen.
HAMERTAL, Ortsnamen. Hieher?
. HAMARSLAG-.
HAMARARI. Bl. ) isaniHt«»^
HAMERARE. L. Wn.252. Em.32.rma/W.
HEMERA (cf HEMA),/ (Pflanze), ^^^.
rum. h. Mon. 2. gratiana. TV. Ffl. J. 2. 6. me.
lampodium. Pfl. 3.
HAIMSTRO, ». (^«„Ilet), >^/^. d.
IL '354. ' ... . i
hatöistro; gurgmpiV. 1. D. tt 3^4 curculio.
Sal.''2.-' ■•'■•''
*fti6it*,gUrgaK6.VG.i:im. '
(hAmelstte, ^^&. rdi)
[ 62 ] ^ 1
uigitized by VjOOQ IC
955
HÜMBAL— HAMF.
HAMF.
956
r/. 5. humpal, attis. Ar.
humbel, oticus^ Wn. 460.
humniel, attacus. Mon. 2.
hu n bei, attacus. F. 2.
hiibel, atticus. L. *
^.p/. hümbilo, f/i^/ atticnm. D. II. 313.
humblono, meletius, mel atticum. Ec. 1.2.
HUMBALHONAG.
HL3IßELINE, (mel vehit) aUwum. Prud. 3.
HÜMBER, Flufs in England.
NORDANHUMBRI (^f. SRort^ttmberlattb).
Volksnamen.
SUTflOIBRI (Süb^umbrer), Volksnamen.
HAMF (golh. hanf), manais. Sg. 913. Sollte
dieses Wprt mit sanskr. kl am, sram, defati-
gari (cf. LAM) oder mit grJech. xainvEiv (arbei-
ten, Mühe haben, geschwächt scyn) zusammen-
hängen und debilis [auch die vuli^ata übersetzt
in Marc. 9, 43. (der einzigen Stelle, in der das
goth. hanf vorkommt) xvAA^r mit dehitem^ be-
deuten? oder isC es mit grieA. xa^arrreiv, (rüm^
men [auch xvAAo^- ist cnrvus; cf. auch allbritt
cam, (rumm/ und milteHat camöus, inflexus^
tortuosus; sollte auch caml/uta, cambutta, Xxudt
in Erwägung zu ziehen seyn? auch hämo (lat.
hamtis?)y cassis'l zusammenzubringen (cf. x^/tto^,
Xf^ßoi;^ xa^*:tijXo^)? Das N im gotbischen hanf,
zumal vor F, scheint freilich auf ein radikales
N zu deuten, und man- könnla auf eine Wurzel
JlL/xIi^ gleich der sanskr. han, percfiters,
caedere^ destruere, delere, occidere, schliefsen;
aber mau sehe im. Buchstaben M (Spracbsch. II.)
den Uebqrgang des M in N selbst vor F, und
erwäge zugleich, dafe d^s golh. Wort hanf nur
Einmal und zwar im dat hanfamma vorkommt,
N in hanfamma also ein Schreibfehler für M
seyn kann (oder hamfamma ist vielleicht durch
die beiden M in der Flexionssylbe.in hanfamma
umgewandelt). Doch könnte auch vielleicht hin-
chan, ^inttw, in dem ich aber eher ein einge-
schobenes N vermuthe, mit hanf zusammenhän-
gen und fui; ein ursprüngliches N in banf^ als^
gegen den Zusammenhangs sowohl mt suifAVsiv,
als mit xa/LiitT£iv zeugen. Auch grteeh. xoscrstv^
fc^(agen/ abbauen/ Demounbm^ bietet sich zur Ver-
gleichung dar (cf. xaitüxv, capö, Äopaun), unter
der Voraussetzung, dals N (üod im ahd. hamf,
BI) eingeschoben, und in hain und.hamal, miu
tittis, die wohl mit hamf zu vereinigen sind, die
auslautende labialis zu AI geworden ist [Das
doppelte M in ha mm es (gen* von ham) lälst
vielleicht auch auf eine dem, griech. ^ßjc^ xqx
entsprechende Wurzel HAr schliefsen, au^ wel-
cher durch Einschub des M sich HAMF gebil-
det hat.] Auf jeden Fall ist die Bedeutung von
hanf nicht tUxfyäwbiSf sondern t>er(frimmelt;
la^Wlf ttÜpplidff an Filfsen, wie an Händen
(cf. HA3I), so wie, halz ^icht etil fii^ig; sondern
^tu{cnbf la^nt/ frupplic^ bezeicbnet und Bopps
Erklärung d^ Wortes hanf aus ha,- welches
das sanskr. eka, tiWf seyn soll, und nf, welches
aus einem clurch Umstellung des sanskr. pdni
({>anb) entstandenen nipa (!) sich zusammen-
gezogen haben soll, ist eben so' unglaublich als
seine Etymologie von halb und halz (s. diese
Wörter). Zwar führt Bopp für die Zusammen-
setzung dieser 3 Wörter mit einem aus ^ka ent-
standenen ha noch das gothische haih an, wel-
ches, wie das ihnen entsprechende lat. coeciis,
auch mit ha, gleich &ka, zusammengescfitC ^eyn
. soll. Allein auch, in coeais ist die Annahme ei-
ner Zusammensetzung von oais, oculus mit ca
gleich sanskr. &ka unwahrscheinlich (denn selbst
wenn coecus nicht überhaupt bltub^ sondern,
was ich nicht glaube, nur auf Sütem Sluge
bitnb ursprünglich bedeuten sollte, so ist der,
der auf Eio^i) Auge blinb ist, darum nicht ein«
Sugtg), oder wenigstens nicht nothw^dig [man
vergleiche Benarys Ilerleitung dieses Wortes aus
ek (ex) und ocus und Potts Herleitung ans ka
(wie?) und ocus\ und selbst, wenn coecus sich
durch eine Zusammensetzung mit ^ka gebildet
haben sollte, so ist darum noch nicht anzuneh-
men, dafs das Gothische eine solche Zusammen*
Setzung in haih vollzogen habe, sondern diese
Zusammensetzung fallt einer vorgothischen Zeit
zu, aus der dieses Wort dem Gotbischen über-
liefert worden ist, da sich sonst nirgends eine
Spur von ha, gleich 'öku, ifn Gpthischen zeigt,
Digrtized by
Google
957
HYEMNO— HANNA.
HANO.
958
sondern dem £ka das gothiscbe ain entspTidit
Man könnte für Bopps Meinung sogar noch an-
fuhren, dafs haih das griechische /Liov6q:^a}fUM; ,
übersetzt und in der Stelle, in der es steht, v^irk«
lieb einSugtg bedeute; allein wenn der grit-
chische Text hier nicht den Ausdruck rxxpXcx; und
der gothlsche nicht den Ausdruck blind ge-
brauchte, während für den, der eine Hand oder
einen Fuls sich abgehauen hat, die Ausdrücke
MvAAo^, hanf, und x<*>^^> hall, angewandt wur-
den, so hat dies seinen Grund darin, dafs 2^>yar
.der einhändige ein xv^oc;, Stx&pptl^ und der ein-
fülsige ein xcokog^ ia^xmVf aber der einäugige
nicht ein riXpAo^, Sl^Jinbcr^ ist, und dieWahl des
goth^chen Worts haih für den Einäugige!) be-
weiset nur, dals halb nicht Blindheit, sondern
irgend einen Fehler oder eine V^erstüounclung
der Augen bezeichnet, wie hanf ^nd haljt allge-
mein einen Fehlet oder eine Verstümmlung der
Glieder, i^id UlClas, wie für den Einhändigen und
Einfüisigen die allgemeinen Ausddicke hanf und
halt, so auch für den Einäugigen deo allgemei-
nen «Ausdruck haih wählte; das adjectwum
^inaugi bat dem Gothischen. gewifs eben so
wenig wie dem Allhochdeatscheu gefehlt.
HYEMNO, J&9mnf, hymmi. gl. K.; s. IMNO.
JlL/xIN ist vielleicht als deutsche Wurzel, gleich
der sanskr. han, pulsare, percutere, caedere,
destruere, delere, occidere [obgleich das sanskr.
han aus ghan (das auch als Nebenform von
han vorkommt) entstanden zu seyn scheint] auf-
' zustellen. E3 könnte aus ihr das jgoth. hanf,
. allhd. hamf, mtfncutf« auch ljL.^LLiL/9 ^^
eine durch eine dentalis vermehrte Wurzel, gebiU
detseyn; doch 8.HAMF,HA, HAND.
Gegea die Herkitung des Volksnamcn huhni
streitet wohl schon die Iriech. Eorm otwvo«;
HUNT ist wohl das sanskr. svan und goth.
hunsl, Opfer, gehört wohl zu skr. ha, opfern.
HANNA, cf. AMMA und ANNA.
HEFIHANJNA. Ib.j
HEFHANNA. Rd.j'
obstetrix.
HANO, m., golh., angeb. hana, nord. hani,
^<^\)n, gallus. — Cf, auch die malb. Gl. can-
pas, chanas bei gnllus in L sal. FH, _ RUt
canere zusammenhängend?
" haiio heninnono, gaüus galUaadus Rb.
«. *. hano, gallits. P.i. gl. K. Rb. Sg. 242. H 25
T. 161,4. 188, 5. 6. F,fe. ai C. L. ßib*.
2. 0. IV. 13, 35. 18, 33. Wn. 232. Tr.
Chane. Id. Wn.'460.)
d. s. henin, gßllo. H. 25.
n.pt. hanon, galli castratV Mon.2. (in F. 1. 2.
" ' steht hain.) "^
HANO,'«. ;>r.
HEM>'OWA, Orteriamen. Hieher?
WEITlRHANO, m., ^^tUxU^n,cheruca. Tr.
RElTHAiNO, m, gallus.^allinaveus. D. I. 190
HANÖBALT, «. ^r. Hieher?
IIANEVVURZ.
HANIFÜOZ.
HANLNCUAMP.
HANACHRAr.
HANCHLI, ptilcim. C
HENINNA. HENNA. HAI^iUN, /., ^,„„e, gal.
lina.
n. s. hanin. C ' , .
henin, T. U2 , $g, 242. Em, 32*.
heinna. Wn. 33ä.
henna. VVn. ,460.
(henne. D. UI. 86.) ' '
gr.p/. heninnono: .^aeo heninnono, gal
Ins gaUinacius. Rt.
PRuniEmi;fQvcnus. Di).
HÖN, n., ^u^u, pullus. {Uicheriy
n. s.'huBti.
thu lougnis min zi nuare, er hl-
naht hano krähe,
in notlichemo iWnge, er thaz
huan singe. 0. |^V. 13, 36.
uuarun tho thio 7;iti, thaz ther
hano krati, ' }
Vhazouhthaz huap gikundjti thes
selben dages kunfti,0.lV*i8,34.
hün. pn/lii$. VVn. 460. (Ü.)
n.pL honir. C. % *
huanir: ^g.292.Lpulli.
^ )
haaner. VS«
[ 62 • ]
uigitized by
Google
959
BENNO.
BIN— HüON.
960
ORHÜN (arhüiL Id.), n., ortigometra. Tr.
orrehun, coiurnix. W. 460.
horhun, ortigometra^ F. 2.
orichhön, ortigometra. Zf. 2.
UUAZARHUON, n., $EBa$<r^tt^nf onocrota^
Zus. Wo.
REBAHÖN, n., fRtHn^n, perdix.
n. s. repahuon, perdix. Sb«
repahuan, perdix. Sg. 270.
rebhuon, perdix. Pr. t v.
rephuon^ perdix. Me. Mcr. Pr« m. Zi
OA. Bib. 1. 2. 7. orthygometra. Mg.
rephon, perdix. Wn. 460. M^. Zt 2.
Tebhun, perdix. Emu 31. Bib. 4.
repahun, ortigometra. Tg.5. Bib. 7.
rephun, perdix. Bib. 5.
rephön, perdix. F. 2. coturnix. Tr.
Wn. 232.
a. ^. rebhuon. Bib. 6. ) / .
rephucm. Bib. 1.2.1 '"'•'■r«^^'-^'"-
BIRKHÖN, n., mxt^n^n.
birchun, muUis, Tr. artagqe. F. 3.
birchSn, attage. Ve. 3.
pirchun, eittage. Ve. 1. 2.
birichhön, attagge. Zf. 2.
FASIHÖN. Ve. 3. x
FASEHÖN. Ve. l.f, »•* ^a^n, /asianus.
FASIHON. Zt 2. J
FELTHÖN, n., gelb^u^n.
uelthun. (Id!) { ..
uelhfin. Em.31.1''''^'''*•
HASILHÖN, n., J^aftlU^n.
hasilbun, attagge. Tr. »parulus. Ve. 1. 3.
haselbun, sparalus. Vc. 6. '
hasilbön, sparalus. Zt 2.
ZASELHDN, »., mullis. Ve. 1.
HÖNIRIN, galliuaceus.
-n. s. m. huoniriner. Bib. 1. 2. Mt}.x , galli'
huDiriner. Bib. 7. i naceus
' hunriner. Bib. 5. )(gaUusJ
HUNICHLIN. Wn. i60.Upullus,putvinus. Cf.
HÜNECHLIN. Tu > folgendes huoiiidi.
HÜONIPI?
a.p/. hüönidin, pullo». T. 142.; dodi wobl
nicht l^uonicliu?
BENNO, Maonsnainen.
[BIN, canteritts (WaDach). Id.]
BINAS.HA, HI.
HINNA, indigenae (fauni nymphaeque). VA.
YIIL 314. Ist es ein von hina (& Partikel
HA, Hl) gebildetes AdjekUv?
HÖN 8. HA. 1.
HÖN s. HANO.
HUNI) m., JS^unttCf hunnus, ai^k. hnne Cpl^Jj
hunni; cf. oZrvoi. Procop. — Im Altnordi-
schen bedeutet hAn, catulus ursiniis. Cf. mittel-
hochd. hiune, hüne, heune, Jg^finC/ JS^cunc.
(j^finetidrSber.)
n. s. hüni, hunus. D. II. 35X
huni (n. pL?J et nuinida, sctavus et
avarus* Wess.
ban (voc.7): alter hun. Hild.
n.fiL huni, pannordi. Mart D. IL 182. pan-
noni. Sg. 292. (wiandaU, huni, et citta
aut uuandoli. Wess.)
g.p}.}x\kVLto. Hild.
HÜNÜNWANG. HUNORT. Ortsnamen. Hieher?
HÜNINGA. -HÜNINGWILARf. HUNCNCHO-
VARO MARCHA. HUNHART. HÜNISBERG.
Ortsnamen. Hieher?
HÜNIOFELD. Ortsnamen.
ALTHÜN. FOLCHUN. HUNO. HÜNZO(?). Hü-
NICHO. HUNNID HÜNING. HÜNUNCHÜN-
OLT. HIJNOLF. HÜNRAT. HÜNRIH. HÜN-
PREHT. HÜNFRID. HÜNBOLT (J&umbolb).
HÜNWART. HÜNCOZ HÜNGUNT (f.). Hü.
NIDANC. HÜNIMUND, «. pr. Hieher? Cf.
CHÜTSNI.
HÜNISC drubo, balaiinae. Tr.
HÜN s. HANO.
HAINO, nom. pr.
BÜON s. HA. 1.
BÜON s. BANO.
Digitized by
Google
961
HINNia— HAHAF.
HINAN— HUNGAR.
962
HINNICr, ethnicui. st K. Pa.
HENETi (irsrol Herodot), Volksn. Uv. Plio.
Cf. VENETr.
HONAG n., J£)oti{g| angels. hiinig, meL
nectctr, seim, honag. Sg. 242.
n. s. honag. Sg. 242. T. 13, IL
ho nee. Isrö.
honig^ Wm. 4, 11.
hSnicTr.
honieh. Wo. 460.
honang. Org. Bo. 5. N. 18^ IJi.
g, s. honages. T. 231, 2.
honakea. gl. K.
honangis. Org.
d. s. honegge. Rb.
honlg^. Wm. 5, .1.
honange. Mep. N. 80, 17.
a. s. hqnec (mellaj. K. p.
V honic Nd. IL ""
honicl^. Wb.
honang. Md.
HUMBELHONIG, aUtcum meU Pfl. 3.
HÜlSAHONlNC, (mel utj aUicum. PniJ. 1.
HÖNAGWiN.
HONAGSAIM.
GAHONAGÖT, ae^onigt.
n..fi/. ü. gehonogotiu, oblila melle (ge-
chose). Bo. &.
d.pLmxi kehonagdtftn aachön (ilüta
melle J, Bo. 5.
HANAF, HANUF, HANOF, HANIF, angs.
haenep, nord. hanp, Kt kannapes» ^<tnf|
das lat und griech. caanabis, ocawixßa;; c£ skr.
Sana, cannabis.
hanaf, caneva. Em. 23. 31. canawss. Rg 6.
(verbena. Ih.^
hanuf, canriiva. Sg. 184. 2{d. Pfl. 6.
hanof, caniva Ph. Wn. 232. Em. 32.
hanir, canniva. Em. 31. Mon. 2. agre vel C(h
nape. F. 2. haonave. L.
haniph, chanabum. D.
anify canniva. F. 2.
hanet Em. 32« canabum. St. (canops* ILJ
(hanph, canapis. Wn. 460.)
HANOFSAMO.
HANAFIN, Htifin.
R. $. »1. hanafiner, canavlneus. Rg. 6.
Q.pL n. hanapbiniu, siupea (vinculaj. VA.
U. 236.
HIN.IN s. HA, HL
HONANG s. HONAG.
HINONT s. HA, HI.
HANG- s. HAH.
HANCO^ nom. pr.
HANK, .u HAN-K? (et hamf)
oder Ist es UrlLJx. mit eingeschobenem N?
HINKAN (hank, hnnk), ^iiifeiii claudicare.
Ixt) hinchat Rb.) , ,. ..
!.• i_ . *. f> claudicaiis.
hinchet Me.r
(sie) hinchent, claudlcant. N. 17, 46. die
lide, noh an demo rehto hinchent
N. 39, 12.
(ih) hinke.
er deta thaz halzc Ilafun ioh
stumme man ouh riafun,
er due theib hiar ni hinke, thes
senses ouh ni uuenke. O.UL 1, 14
- (er) hanch. D. III. 85.
(sie) hu neben, balzet en, clandicavernnt.
Wb. ps. 17.
p. a. a. s. nt. hinchenten, claudicanlem.
AO. 6.
HUNGAR, m., J£)und<r/ gölh. huhru, angels.
hungor, fames* Zu sanskr. xudb, esurir^
oder zu sanskr. gridb, desiderare? Bopp zieht
die Verglcicbung mit sanskr. känx, deAde-
rare, vor.
n. $. hu n gar, fanges. Pa. Ra. T. 97. O. II. 4, 4.
V. 20, 86. 23, 78. hungar ebteo,/«-
mes opum. H. 4. penuria. Ic.
Digitized by
Google
963
HUNGAR.
HENGIST. HAND.
964
huncar. gl K.
huirkar. gl. K.
hunger. N. 36, 19.
g. s. hunger es. 0. II. 7, 13. Nd.
bungeris. Nd. II.
rf. s. hungav e,fame. Rb. O. IV. 7, 12. cod. F.
hungere. N 32, 19. hungere biuue-
rien. 0. III. 7, 90. in hungere int
in suhti. 0. IV. 7, 12. hungere for-
uuirdu. T. 97. föne deme hungert
irsterbent. Nd.
a. s. hungar. Pa. O. II. 16, 13. V. 20,73. 105.
hunger. B.o. 5. N. 21, 30. 36, 19. 56, 9.
87, 16. i04, 16.
i/itf/r. hnngiru nirstirbist. 0. II. 22, 22.
w. pl. hungara, James. T. 145.
HÜNGAR, n. pr. Hieber?
HUNGERWINCHIL, Ortsnamen.
HüNGARjAa
HUNGARTAG.
HÜNGERUNC, m-, J&ungcrling/ famelicus. Hs,
HÜNGAR', ^unflerifl?
n.pL hungere diele ^ fawelicL Na. II.
HÜNGARAG, ^un^tti i, famelicNs, esuriens.
hungerg. — do ih iro bungerg uuas. N.
68, II. hungere uuerdent sie dero ge-
loubo. N. 58, 7.
Uf s. m. hungarager uuirdit, ^iiiriW.T. 82.
bungrager, inpastus. VA. IX. 339.
a. s. m. hungragan, esurieatem. Frg. 29.
hunger gen. N. 36, 27.
a. s. f. hungerg^ (sela). N. 106, 8.
n.pL jw. hung^rge, famelicL Rd.
hungcrge. N. .106, 5. 38. rehtes.
N. 145, 7. hungerge genfes. Na.
hungerge uuurden, esuricrunt.
N. 33, 11.
n. pl'f' hungergo gentes. Na.
d. pU hung ragen, siccis (faucibus). VA.
11, 358. fameUcis. Gh. 3.'
hungaragun,yam^//€^i^. Gh. ,2.
hungergen, esurieniibus. N. 145, 7.
a. pL bungarege. Co. 4.
hungerge. Nsm. N. 106, 36.
hungorogon.^. I. 7, 17. ^d. P.
hungorogun. U.l. 7, 17. codd. V. F.
HÜNGARJAN, HÜNGARÖN, jungem, gotb.
huggrjan, angels. hungrjan, esurire. — Au-
iser bungarju auch, und zwar häufiger, mih
hungarit, mit gen. oder mit nah.
Inf. hungeren: mag tie riehen hunge-
re a Bo. 5.
(er) hungeret: so sia hungeret D. III. 32,
* hungeret mih, si esurierö. N. 49, Vi.
hungert: die der hungert rehtes,
esuriunU N. 32, 19.
(ir) hungeret, esuriefis. T. 23, 2.
(sie) hungerent) eswrUmt. T. 22, 11.
(er) hungiro: daz mich daranab hun-
giro. Oll.
(er) hungirita. T. 121. inan hungirita,
in hungirita, esuriit. T. 15, 2.'68,3.
hungrita: mib bungrita, esurivL Tr
152. Frg. 29.
hungerota in. Wm. 5, 14.
p.a. a.s.m. bungrenten. T. 152.
n. pl. hungarinta. Bib. i.hfame-
hungirunte. Tg. 5. ) UcL
bungerente,^5wri>/2/^j.T.68,l.
o. pl. hungerente. T. 4, 7.
hungerenten. Ct
bungerunte. Wb.
HENGIST, ID., J£)eufl|l/ angels.. beugest, alU
nord. best, equiis, caballus. Cl£ die malb« GL
chengisto in: si quis cßballwi spathum fu-
raverU. malb. chengi&to (var. ckaozascho,
chanzisto^ L. saL.41. Eben dort steht auch
si tptis caballum, gui carJrmcam trahitf^/ura-
verit, malb. chanco (vor. cbanzocho^; s.
aber auch CHANZVVAGAN.
h engist, mnuchus vel spado. Id. Hd. €quum^
C. caniarios, eqftos casiratos. Sal. 2.
hengest, eunuchus. Tr. caba. H^
heingist, caba. IV.
beingesty eunuchus. Hs. . \
beugst, spado. Es.
heningest, casiiUßrhis vel, spado» Fr.
HENGISTFÜOTR- s. fuotarari unter FA.
JnL/xilJLI. Mit dieser entweder durch Zufu*
gupg eines D aus HAN ^s. H Al\ J^ oder
Digitized by
Google,
965
HANT.
HANT.
966
durch Einschiebung eitles N aus JjLc\JLI (als
JrLÄ."' J-/ 8. JjLA./ entstandenen Wurzel, ^zu
der hunda, praeda, und far-hundit, capti»
vus (cf. ^oth. fra-hiatha.n, capiivum ducene)
gehören, ist vielleicht auch hant, manus, und
ha n tag, acer,ferox, ^aevu^, verwandt, wenn
auch, wie der verschiedene Auslaut (D und T)
zeigt, nicht ^ns ihr gebildet; s. HANT und
HANTAG« — Aueh:hunt, .goth. hund, canis,
wird schon diircb den Auslaut T von dieser Wur-
zel abgesondert (s. HUNTjj auch hinta, an-
gelst binde (doch nord. bind u. hindb), cervn?
Das golh. hunsl, iOpfef/ gehört wohl zu sanskr*
hn, sacrificare.
HUND A, /.^ (golh. hunthy captivUas, angels.
hutha, praeda) kommt nur in folgendem
compositum vor: .
HERIHÜNDA. Rd ), scah, preda (Jbt\xUi
HERIHÜNTA. Ib. J SRaub).
g*pL herihund.ono: erista herihundo-
no, initia predarum. Ib. Rd.
FARHUNDJAN. Im Golhischen erscheint noch
das Wurzelverb hinthan in frahinthan,
ushinthan, captivum ducere.
p.p farhundit, eaptivus, gefangen.
d.s. f. in^der uerhundeton (uer-
huntetun. Wm. II.), in st^
namite. Wm. 6, 12.
V. s. f. uerhundela (uerhuntita.
Wm. IL), sunamitis (capti-'
vaj. Wm. ,6, 12.
(milJND(?), n.pr.
HA^^9/*> goth. handu, angels. u. nord. h«and,
^anbf manus. Der Auslaut T im Allhd. und
D im Golh. lä(st dieses Wort wohl nidit untrer
die Wurzel IJlijLLiJLI bringen; doch mögen
beide, die Wurzel HAND und das Wqrt
hant (als Greifendes, Fassendes) aus einer ge*
meinsphafüichjeü Wurzd JuLiL (q. v.) gebildet
seyn und darum auch mit griech. x^-ä^ (lat
Ä^-»-d in prehendere) zusammenhängen; wo-
durch hantag (q-v.) auch Je? Bedeutung nach
ohn^ Anstofs von haut abgeleitet werden würde.
Mit griech. %e)^^ lat Ä/>, läfst «ich hant nur
vergleichen, wenn man einen Uebergang des R
in N annähme; auch wbhi angenommen werden
müfste, wenn hant mit sanskr. br,*, capere, zu-
' sanundnhiönge. Dem sanskr. kara, mannSy ent-
' Sprint wohl nicht das althd^ banl;^ auch nicht
dem sanskr. cancu/ro5//*Mm (c£ sanskr. hafta,
J^aitb und 9iü|ßel)?
Form und Flexion:
I», j. hant. gl. K. Ib. Rb. Rd. Sg. 242. 913.
Em. 33. Ps. T. 4, 13. 28, 3. 69, 1. O.
III. 1, 42. IV. 11, 24.'N. Mcp. Org.
Wn. 460. Tr.
band. N. 88, 14.
g. s. he Uli. 0. I. 7, 131 (wenn es nicht Dativ
* ist). Wm. U. 7, 1. (wenn es nicht gen.
pL isty.
Bende. N. 87, 6.'
hente (Wm. I. IX). (heinte Wm. HL).
Wm. 7, 1. (wenn es nicht g. pL ist).
d. 8. henti. K. 1. Ib. Gh. 2. 3. Em. 7. Can. 12.
Ptud. 1. D. IL 337. T. 4, 15. 13, 24.
134. 0. I. 4, 74. 11, 15. 22, 44. II. 4,
85. 9, 44. 13, 30. HL 1, 37. 6, 36. 13,
3-2. 14, 93. 22, 28. 25, 18. L. alam.
hanti. K i
hanui.)
hendL gl. K. D. H. 33a
he^de. ßo. 5. Mcp. N. 16, 7. »4, 2. 73,
2. U. Nd. Nb.
. hant. N. 49, 3. 70, 4. 144, 16. Nd IL Mcp.
Syh Wm. 7, 1.
o. s. hant Rb. Mat. Is. IIL 6. VH. T. 46; 3.
'48, 2. 69, 3. 0. L 2, 4. III. 1, 35. 8, 43.
.. i . IV. 24, 6. 11, 7. 33, 23. V. 14, 8. Mu.
Mcp. ßo. 5. N. 32, 15. 36, 24? 54, 21.
71, 3. Nd. Nm. VYm. 5, 4. ^
n.pl. henti. O. IV. U, 16. 16, 56. 27, 19. V-
1, 40. 3, 10. H. 22. Wm. IL 5, U.
heinti. Rb.
hendi. Is. 4, 5. ^
beute. Wm. 5, 5. 14. Nm. U.
hendc. N. 57, 3. 80, 7. 94, 5. 118, 73*
t49, 3. Wrti. HL 5, 14.
heinde. Wm. IIL 5, 5.
Digitized by
Google
967
HANT.
HANT.
968
g.pl. henieo. K. 7.
hcndo. N. 17, 25. 77, 72.
hando. N. 8, 7. 140, 2.
handa. N. IL
d.pl hantam. K. 5. 6. Rb. Frg. 31.
hantun. Mz. Bib, 1. 2.
hanton. T. 15, 4. 68, 1. 7& 84. 134. 1^5.
233. 0. L 1, 90. 20, 17. 22, 25. 27, 63.
U. 3, 18. III. 18, 74. 21, 10. 22, 66.
26, 44. IV. 1, 9. 3, 21. 12, 12.
hando n. Wm. III. 3, 7.
hauden. Bo. 5. Mcp. Org. Mo« N. 7, 4.
16, 13. 25, 10. 30, 9. 34, 10. 46, 2. 56,
6. 57, 3. 75, 6. Nd. Nz.
handin. Syl. N. 76, 3.
hentin. T. 125. 244. 0. I. 11, 61.
o.pZ. hentL T. 78. 84. 155. 199. 203. 230. O.
L 4, 16. IV. 24, 25. V. 11, 22. 15, 41.
hende. N. 17, 35. 21, 17. 25, 6. 27, 2.
43, 21. 57, 11. 62, 5. 67, 32.
Bedeutung und Gebrauch:
manus. T. 4, 13. 13, 24. 28, 3. 46, 3. 182, 7.
Mat. Bib. 1. 2. Ib. Rb. Sg. 242. 913. Ps. Gb.
2. 3. K. 1. gl. K. Em. 7. Can. 12. Prud. 1.
Is. 3, 6. H. 22. Mz. N. Mcp. Bo. 5. Org.
Mu. V^m.
pabna. Wn. 460. Frg. 31.
man gab in palmas in haut Bo. 5.
in hende truog. Mcp. 68.
pi hantun, ad manus (illum trahentes). Mz.
legetun iro haut in-, injecerunt manus suas
in^. T. 184, 6.
in haut suntigero, in manus peccatarum. T.
182, 7.
thin haut niih ouh biuuerre, thaz fiant
mir ni derre. 0. III. 1, 42.
fon hentin unsero fianto arloste.T. 4, 16.
thio sino diurun henti uuuasgun se unz
in enti. O. IV. 11, 16.
slnoguninanpreitem hantum in sina ant-
Inii^palmas in fadem ejus dederunt, Frg.31.
uon dero gebo minero heute. Wm. 7, 1.
mit iinero haut. Mcp.
mit hende. Bo. 5^ .
mit listmeifitres haut Wm. 7, 1.
mit kreftigera henti duent unsih elilenti.
0. m. 25, 18.
diu hand fermuge sih ze fcrdrucchcne
die ubermuotin. N. 88, 14.
si nimet martyres in haut- N. de ps. gr.
fon dinero haut chumet al, daz siu ha*
beut N. 144, 16.
tber 5tad bezeinot lusti thes sines libes
festi,
thia er ginam in sina haut, tho er tod
nbaruuant 0. V. 14, 8.
man aba hende sie (leonesj hztt (manibus
datas capient escasj. Bo. 5.
er fon thes fater henti tho thar dot
uuurtL 0. n. 9, 44.
ne nimit se mennisgen haz fon mines Xa«
ter henti. 0. lU. 22, 25. 26.
thaz thu aus laz in heila hant thes kei-
sores fiant. 0. IV. 24, 6.
slagezent mit banden, plaudite manibus. N.
46, 2.
mit kinde gan in henti. 0. L 4, 86.
thaz krist (christum) er druagi in henti er
sines dages enti. O. I. 15, 6.
übe diz unreht ist in minen banden N
7, 4.
thiu zuht uuas uuahsenti in druhtines
henti. 0. I. 9, 40.
habe in hende unsera sela. N. 34, 2.
nu habcnt sie iz in henti. O. L 7, 22.
in des banden daz stat, taz er geuualtig
sL Bo. 5.
thaz steit in gotes henti. 0. I. 5, 30.
sint fasto ana enti in mines selbes henti '
0. lir. 22, 26.
bi thiu gabun uuir nan thir Jn haut O
IV. 24, 7.
so quimit thir fruma in henti O.I. 18,54.
uuio er selbo giang zi hanton sinenfian^
ton. 0. IV. 4, 9.
dien ubeI6n ze banden uerlazener ge-
uualt (relictus). Bo. 5.
ze banden choment guoten, prohis deje-
runtur (honores), Bo. 5.
ioh gibit mih zi hanton then minen fian-
ton. O. IV. 12, 12.
iz uuas imo ana henti, zi sineru einnelti
0. I. 16, 28.
iz uuaz iru an an hentL 0. I. 17, 8.
■ Digitized'by VnOOQlC
960
UANT.
HANT.
970
got ne lazet in'imo junder hende, in ma*
fiibus. N. 36, 33,
uuaz hilfit nu then niuadon-man, thcr
"falar giheret so früm,, ^
ibaz 8int imo untc^r henti cllu uuorolt
entL O. lU. 13, 32.
uuio uuar^, thaz ih ni uucsta, lüanno
Ilobosla,
thaz thu biar irquuoti mir untar ibera
henti. 0. I. 22, 44.
horint alliu diu teil ze einero bant* Syl.
ze einuucderro bant Mcp.
sant er tbie ibo in alla bant, s^ bimil
tbekit tbaz lant O. IL 7, 4.
praesens ist undcr banden« Org.
az beiiti piin, praesto sutu. Ib. Kd.
80 sie zi ^8tade quaniun, sie tbar fiur gi-
sahun,
brot oub tbar zi benti iob fisga bratentii
O. V. 13, 32.
filu tbesses Hutes in abuh irrentes
ist er zi gotea benti uuola kerenti. 0. L
4,^33.
so uuara so in erdente sunna sib biuuente,
al sit iz brieuenti zi niineru benti. O. I.
II, 18.
tbiz lazu ib, quad, zi benti, zi tbineru
-•ghruelti. O. II. 4, 85- '^
iob gab imo al zi benti zisineru giuuelti.
0. U. 13, 30.
gigebiin sint. mir zi henti ella uuorolt
enti. 0. V. 16, 20.
ein bürg ist tbar in lante, tjiar uuarun
10 ginante,
hüs inti uuenti zi edilingo bentil Ö.1. 11,24.
si quis in carte episcopi amwttis contra legem
intrauerit, guod alamanni baistera banti
dicunt. L. alam, X
[aigen mit salmans (s. salman in MAN)
baut MB.]
HANTVVERa
HANTWINK.
HANTALAM.
HANTLON.
HANDELOSER,
HANFLAZ.
GAHANTREICHON.
IV.
IIANTRADA.
HANmAZI.
HAN 1 NEMUNGA. ^
HANTPRAim, contractu. Can. 1. ßfct vielleidit
ebe%.so wenig wie buntpt^utten, contractu
(Tarslizzana, rescisso). Can. 3., aus welcbetn
Grimm (Hecbtsal^rtbümer IL 605.) auf ein
bantprutto scblielsi, eine ^usammensetzufag
mit bant annebmen, sbndem h kann vorge-
setzt seyn; cf. BRÜTTI und untprut in
BRATT (Spracbscbalz IIL); s. aucb baut-
cunni (?) in KAN.
HANTFANO.
HANTFAZ.
HAN^rFESTL
HANTFRl.
HAN TGRIF.
HAN TCUNNI (?).
HAN'rCAR. !
HANTHABA.
HANTHABOHTER.
HANTTAT.
HAN'rrAVALÄ.
HANTDUEHAL.
HANTDRUH.
HANTSUHT.
HANTGISCRIB.
HANTSCUOH.
HANTSTARH.
HANTSTIUflA. '
HANTSLAG, HANTSLAGON. [Ein compositum
cbla^ebantslag giebt es niebt; das in Grimms
Gr. IV.904 ange(übrte:' verwanteltem cbla-
gebantslage, converso planctu, ist zu lesen
yerwanteltem cblage. bantslage. Das
lat. planctu ist nämlicb, wie mebrere andere
lat Wörter, in Wb. durch 2 Wörter über-
setzt, tbeils durcb cblage, tbeils durcb bant-
slage, und diese beiden Wörter durcb einen
Punkt von eimmder getrennt; converso ist
(wie überall in Wb. Wort fiir Wort über-
setzt ist)- ganz vom Substantiv unabbängtg
durcb verwanteltem verdeutscbt. Daher
ist dieses, so wie die übrigen aus Wb. an-
gerührten Beispiele mit Unrecht von Grimm
[63]
Digitized by
Google
971
HANT.
HANT.
972
za den Sätzen, in denen im Alldeutschen ab-
solute Dative gebraucht sind, gezählt worden.
HANTZAM.
JIAJSTLIH, ^anblfc^
UNHA]>rrLIH.
g.s. m.n. unhantlihes, iniractabiü$ (bru-
mae). VG. L 211.
HANTHAFT uuesan, mancipari, servire. Ib. Rd.
HANTSAM, samint handin. Syl.
d.s. f. bantsamun: xe dero hantsamun
paginOi ad pugillarem paginam
(cucnrrit). Mcp. 36.
ANZINHAJNDA, Orlsnamen. Hiebet?
FRIDHANT. STARCHANT, n. pr.
UNHANT.
also der uuint tueres tax skef anaganda
in unhant fuoret. Bo. &.
(INHANT,/, vola. Eng. 2.)
BREITHAINT, /., plana. Wn. 460.
GIFTHANT (f.), ©ift^wb (der Circe). Bo. 5-
GAHENTf, juge^örtg.
enero uuas keh6nde de» hogo, Uli ar-
cus. Mcp. 35.
si (rhelorica) ist philosophiae sogehen o
Bo. b.
EINHENDI (ainhelnt Wn. 460.), ein^änbifl^
mancus. 6.
u. ,. m. .i«h»nter. Em.Jl.) ^^^^
einhender. L. Ir. '
a.pl. in. einhendc, mancos. G..
WTTHEINTI, weit&änbifl.
unitbende, spatiosnm manibus. N« 103,25.
FASTHENTr, fefl^onbis.
g^pl. fa-sthento^n^, tenacium. Gc 8. 9^
ZWlHENn, itctif)ii\\i^iSt aneeps.
a^ s.^ m. zouuibandam gU K.y
znibaeintan. Ra^ \\, ane^itenk
gouuig andern Pav /
DRITOEHANTON^ tertiäre. Em. 21.
(BEHENDE, fyt^tnit, ist wohl tirsprünglicK
kein Compositum, sondern bi hen^ti; es kommt
erst im 12. Jrfirhunderb vorr er uic si be-
hende^ b^ei btt J^anb. D. HL 70.; im AlU
niederdeutschen zeigt sich auch::
BEHANDECH, industrins. Id.)
4DRIHENDIG, brei^nbla: thrrhendiga^ tri^
manum. St. 2.);
HANTILLA (hantella, mapula. Tr.), /., wl
hantfano, mappa. F.
GEHANDET, geH^beff manuaius. Hd.
HANTAG scheint der Form nach eben so un-
bedenklich zu hant zu gehören, \vie das gotfa.
handug zu handu; allein die Bedeutung acer,
feroXf saevus, mordax läfet sich nodi schwie-
riger als die von golh. handug, sapiens, mit
hant vereinigen, wenn man hant geradezu
Tiir manris nimmt Daher zeugt hantag wohl
för die Entstehung des Wortes hant aus ei-
ner Wurzel von der Bedeutung copere, fe-
rire, oder hantag ist aus einem nicht manus
bedeutenden, aber zu derselben Wurzel oder
zu einer Wurzel ähnlicher Bedeutung gehöri-
gen hant entstanden. CL JljL».^ JXljlI^)
HAND.
n. s. m. hantager. Ec. Prud.» 1.
hantiger. D. SaL.l. 3. 6.
hantago. VA. XIL 107.
n. s. f. hantagiu. Prud. 1.
handega. Mcp.
a« #» n. faantigaz. Prud. 1.
hantaga? vielleicht in bah tagachlo-
^ u a 1 041 h c , mordact cdlium^ Prud. 1 .
handega. D. H, 31Q.
[5. s> m. n. hantages. Prud. 1. 4. steht veohl
für hantager (oder hantagez?),^
da es ferox übersetzt}
g. s. f. hantagun. Prud. 1.
rf,j.m. n. bandegemo* Bo. 5»
hantagin. Prud. 1.
a. s. w^ bände gen. Bo> &.
a. s. n. handega. N. 32, H. .
n.a.pl.f. hantago. VG. Ilf. 451^
n.a.pLn. hantagun. Prud. 1.
d. pl. handegen. N, 34, 3. Bo. 5.
Comparativ.
n. s. m. hantagaro. VG. IM. 154.
II. s. f. hantagora. VG. HL 538.^
m. s. n. handegora. N. 51), 6. Rc.
g.^ s. m hantigores. VG. t 93..
Superlativ.
fr. s. /• handegosta. N. 90, 6.
d. s. f. handegostun.-N. 118, 62:
a. #. n. handegosta. Bo. 3.
Digitized by
Google
973
HANT.
HANT.
974
Adverb.
hantago. Mart
handego.^Db«
Comparativ.
hantigOT. Gc 3.
BedeuluDg und Gebrauch:
acer. Ec SaL 1. 3. 6. VG. L 93. VG. Ifl. 154.
durtis. Ka
ferox» Prud. 1. 4.
fortis. SaL 1. 3. 6.
mevus (aeneas). VA« XIL 107.
9CQher. D. IL 316.
asper. Prud. 1.
baütaga chloualouhc, mordax allium.
Prud. 1.
hantigaz, mordax (medela). Prud. 1.
handegen uuig, acr^. Bo. 5.
bantago, acerbe. Mart
handegen bungeriaren, acerbis. Bo. 5.
hantjago, graves (helleborosj. VG. IlL 451.
handegosta nuizCf gravius suppUeium.Bo.b.
bandego sciltit, amare vituperat. Db.
diu bandegosta abtunga^ acerrima perse*
cw/io. N. 90, 6.
hantago ra, aciior (curaj. VG. IIL 538.
handegora, acriorem (dolorem). Rc
hantigores, acrius. VG. L 93.
hantigor, ardentius (insequendoj. Ge.
hantagiu, aspera (viriusj. Prud. 1.
dero bantagun, perusti, consumpü (fellisj.
Prud. 1.
mit bandegemo sere, intolerabili dolore.
Bo. 5. ; .
Ton demo hantagin pHccba, corusco lu*
mine. Prud. 1. ,
Iffedeay diu bandega galsterara. Mcp.
80 uuieo er daz bandega uuazzer bfstan
habe ücui in lUrem. N. 32, 8.
%t febtenne uuider so bandegea fixen-
den. N. 34, 3.
dlaz iz (iudicium) des^o handegora sl R
59, 6.
HANTAGl,/. (Cf.gotb.bandugei,jrflpiOT/ifl).
Hieber auch hantigi,y<?roci. Prud. 1.?
H, s. hantigi, immanitas. Prud. 1. Hie»
her Jiucb wobl diu bantigi (feU
JisJ, ^mordax medela. Frud. , 1 .
d. s. bantigi, morsu /dolor isj. Gc. 3.
bandegi: föne des uuiz^s bän-
de gi, poenarum cruciatibus. Bo. 5.
a. 8. bantigi, rabiem. Prud. 1.
HANTALÖN, angs. bandlian, tractare, f^anUln.
Inf. bantalon. Can. 4.
bantoloa Can. 13.
(bantelon. D. UL 101.)
bandelon. Mcp. Bo. 5.
ze bandelonne. Mep.
(er) bantalot D. Rb. Prud. 1.
(sie) bantalont M. 10. Can. 10. 11. 13.
bantolont Can. 7.
biintulont Can. 8.
(er) bantalota. VA. VI. 694- D. H. 326.
bandelota. D. IL 326.
bandilota. D. IL 326.
(bantilote. Mos.)
(sie) bantalotun. Mcr. Mz. Mtf;. Bib. 1. .2.
Geburt auch hantbotnn, creifoiun,
contrectavemni. Ep. ean. 2« bteber?
hantlotun. Sb.
(bandeloten. D. IIL 69.)
(er) hantolotL 0. IV. 21, 21.
p. a. dp s. 172. bantalentemo (sicj. VG.
IIL 502.
n. pK m. bandelonde. Mcp. 55.
Bedeutui^ und Gebrauch:
tractare. VG. IIL 502. Mcp. 55. Prud. 1. Rb.
D. U. 326.
retractare. VA. VDL 694.
contrectare. M. 10. Can. 7. 8. 10. ll. 13.
bandelon die druoben, manu stringere
palmiteS' Bo. 5.
bantalon, adirectare (mnisteriumj. Can. 4.
ze bandelonne, atirectare (lecticamj. Mcp.
bantalot (si guis negUgentes res monaste^
riij, iractaverit. D.
bantalotun, (male) tractaverunt (eumj. Mcr.
bantalotun, iractabant (eos male). Mz.
bantalotun v. nuzun, iractabant (semores
de bonis terrae). M^.
..(vile yirole si in bändeloten. D. III. 69.)
[er bantilote si (cbint) zarte. Mos.]
min fiant sus ni uuialti, iob in tberera
, noti mib sus ni bantoloti. 0. IV. 21, 21*
[ 63» ]
Digitized by VjOOQ IC
975
HINT— HUNT.
HUNT.
976
handelonde, traciantes {pectus ejus et fa^
ciemj. Mqp.
hantolon, coniingere (vasa dominicaj.
bandelou iro Iide, coniingere (corpore).
Mqi.
GAHANTALÖT (p. p.J.
gehandelöt habeta, manu contingens
(librosj. Mcp.
ÜNGAIIAjNTALÖT.
uuaz ungehandelotes, intadum (mo-
liensj. IWcp.
liX^TM^OD, jubst.
qiu manus immissionem resisierii, quod
han^alod (hanlelod) dicitur. Decr.
tassil.
HANTALUNGA, / (hieraus unser J&aoWung),
' iraciatio.
g. s* hantalungO) iractaiionis. Can. 10.11.
M. 24. Sb.
HINT s. HA, HL
HINTA,yi^ J^tttbitti angs. binde, altnord. bind,
cerva.
n, s. binta. Rb. W. \
hinda. Hs. 2. ßo. 5.^9 cerva.
binde. Wn. 460. )
a. s* bin dun, cervam. Mcp.
a.pl. {hinten. D. III. 71.)
HINDBERI. Hieber? cf. rubus cervinus.
HINTKALB.
IIINTUr^BAH, Bacbn., bleher? cf HüNTA.
HUNT, Juftbett/ jgotb, angels. bund/IaU cen-
tum, lit ^zimtas, sanskir. sata.
einbaut, tin^nitbttt N» 89; 5.
zueibunt, ^tpei.(iunbert. N. 89, 5. ducentae*
Prucf. 1-
zuuei bunt pbendingo. T. 80. so znuei
bunt ellnono uuas, quasi Qubitis dacen-
tis. T. 236, 7.
züeihundert t). III. 84.
tbriu bunt. T. 138. V
tri Q bunt. N. 89, 5.[» tricenti, iuif^mxbtTt.
drlu buudert. Hd. '
finfhunt, furtf^unberf, quingenti. T. 138.
sebs hundert^ fcc^^uutert/ sexcehtos. Hd*
HÜNDERSTUNT.
HUNTO, HÜNTINC, n. pr. Hieber?
IIUNTERI, m., centurio, T. 210, 1.
HUNTARl, pagus, luarca, centena: waldbram-
miB buntari, munigisinges buntari, mun-
teribes buntari, munticbes buntari,
muntbaribes buntari, goldines buntari,
battin buntari, ruades huntre, ruadol-
iesbuntre, suuercenhuntari. Auch bat-
tin bunt a,^ bunt inga^iieher?
HUNNO, m., centurio. Ib. Rd. F. N. 46, 10. tri-
bunidus. Sah 2. 4« Cf. Grimms Recbtsallertb.
IL 756.
HUNNILIH, tnbunalis.
d. s. J. buhnilibbero, tribunali. Em. 15.
Can. 10. 11.
HUNT, 7/1., ^unbf gotb. bunds, angs. bunde,
lat. canis, griecb. xixav, sanskr. Svan (also nicht
mit Grimm auf ein Vetbuinr bindan zu bezie-
ben; cf. auch die malb. Gl. bunni, bun, cbuno,
chana, in L saL VI. de furtis canum).
n. ^. bunt, canis. gl. K. Rb. Sg. 242 D. II. 332.
Tr. Wn. 400. der ubelc bunt (der
Teufel). D. lU. 50.
g. s. bun des. N. 21, 21.
d. s. bunde. Bo. 5.
a. s. bunt Bo. 5. Org. bunt (Schimpfwort auf
Joseph), D. III. 92.
a^pL hu Uta. T. 107. In Bib. 2. ist cani (graue
Haare) rffusi mit hunta uzfirlazana
aus Misvetstand übersetzt,
bunda. N. 21, 17. 58, 15.
g.pl bundo. N. 67, 24.
d.pl. bunton. T. 39. 85. O. III. 10, 34. 11, 19.
bunten. D. III. 71.
a.pl bunda. N. 58, 7.
UGAHüNT, «., Sagb^unft/ canis venator.YA.
XII. 751.
lAITIHUI^T, m., «eit^ttitt.
\fifji illum ductoretn^ qui hotninem seqnentem
ducft, qufm 1 a i t i b u n t dicunt-^. L. vlnm. 82.
leitihunt: si quiscoftem sdueetn, quem leiii-
hu n t (1 (& i t h ihn n tj potunr^: L. bnioar. 19.
RAMIIUiM; w/., 9JainM"t^- '- Kauuti.
MEKIIILWr, ffi„ ?flffecr^unb| 6ccM»b.
a. s. mcrehunt, canefh mctritunum, Org.
Digitized by
Google
977
HUND— HANTAL. '
HINTELI— HAR.
978
R. pL meribnnda, marini canes. Tr.
BIBARHUNT, m., SSibtr^unb: de eo carte f
quem bibarhuitt (piparbunt) vocant, qui
sub terra venatur. L. baioar. 19.
HABÜIIIIUINT, m./Jg>a6i(^t&un&: de eo cane,
qni dicitiir bapubfaunt (babughant, ba-
picbbunt, hapibubunt). L. baioar. 19.
HELLAHUNT, m., ^ilUniunb (es steht eblle
unht; Grimm nimmt es für bellewibt). Gg.
HESSEHUNT, i»., mofossus. ^Vn. 460.
a. s. bessebunt, seitsium. D. I. 342.
R./?/. bessebunde. Mos.
TRIBHUNT, m., $relb(>u>i&.
ti autem seucem docfum, quem triphunt
vocant, L. baioar. 19.
SPUBlHUNT, m., GpCt^ni»: ti -mtem seu-
cem, qui in iegamine ve»tigium tenet, qttem
spuribunt dicunt. L. baioar. 19.
HUNTESBERG, HUNTSRUKKE, Ortsnamen.
Hieher? cf. HUNTA.
HUNTAZ.
HUNTWURM.
. HUNTLAUH. '
HUNDESRUCKL ,
HUNDESBERI.
HUNÜESBLUOMA.
HUNTFLIUGA,
HUNDESKERVOLA.
HUNTHAUBiy.
HUNTHUS.
HÜNDESTILLI.
HUNDESSATIU
HUNTSWAM.
HUNDESZÜNGA.
HUNDINNE, /.. J&finbin, canicula. Wn. 460.
UUNTIN, cartimts.
R. s./. bunlina, canina (mitua}. Pa.
HUND- s. HAND.
HUNTA, {»untr, Flalsnatnen.
HANTAG s; HANT.
HANTAL6N s. HANT.
HINTEjLI, nezze, reticulum. Mon. 2.
HINTANA s. HA, HI.
HlnDlNus, König der Burgunder. Amnu
HINTAR s. HA, HL
HllNTARjAN a HA, HI.
HirsTRA s. HA, HI.
HINTRINC s. HA, HI.
HANPH s. HAJNAF.
HANSA, y., goih. hansa, Jg)atif</ cohors. (Sollte
es mit sanskr. gana, iurba, caterva, zusam-
inenhängen?) — Cf. das spätere hansa, banse>
sorictos mercatorum, und {)anfcflabt.
a. s. hansa, cohortem. T. 200, 1.
ijLA.J\. I.; cf. sanskr. svar, sonore; oder hat
es sich aus sru, nudirn, entwickelt; auch hvft,
cinmare, ist tn vergleichen. — Sollte auch HARM
bieher gehören?
HARLN, clamart. Sollte unser garten hiemit
zusammenhängen ?
ßedeutung und Gebrauch:
damare. gl. K. K. 2. Kp. M. 30. Gh* 3. Pa.
H. 19. N. 33, 7.
clarnitare. R. Pa.
filo haret, clamitat. Ic.
fernim min baren. N. 5, 2.
so chomcnt nob darin, die ^aiine barent.
N. 85, 3.
so uucret diz baren, ctamör, allin dag.
N. 85, 3.
an ende dis zifis zegant daz baren, cla-
mor, unde die fressa. N. 85, 3.
(Uli barmiklicbe er harte. D. HI. 93.)
die bareton in note. N. 17^ 42.
föne diu bareta ih, übe mih dinero
chumfte ne belanget! nob ib so ge-
no4o nc hareti. N. 118, 147.
Digitized by
Google
979 HAR.
bareemes: abba! K. 2.
Mit zi: N. 4, 2. 16, 6. 17, 4. 21, 25. 26, 7.
27 1. 29, 3. 30, 24. 33, 18. 54, 17. 60, 3.
W, 17. 68, 34. 76, 2. 106, 6. 140, 1. Em. 33.
ih hären ze imo. N. 4, 4. ze dir. N.
29, 9. ze gote, N. 56, 3.
ih hareta ze minemo gote. N. 17, 7.
harfent ze imo mit kuoten uuerchen.
N. 4, 4.
ih hareta ze dir föne enden dero
uuerlte. N. 60, 3.
«US haret christus in cruce ze sinerno
fater. N. 21, 2. i
mit minero stimmo harata ih ze truh-
tene. N. 76, 2.
mit aftar? . . . u
thaz fuar si redinonti after imo ha.
renti. 0. III. 10, 13.
mit dat. der Person.
ih hären dir. N. 21, 3.
sie harent dir. N. 85, 5.
hareet uns, clamat nobis (sacra scrifh
iura). K. 7.
hareta imo. 0. II. 9, 51.
nrit acc. der Person,
dar goumondo hareton sie m dara.
N. 48, 12.; s. auch hären bi namin%
mit umbi:
baren umbe daz. N- 117, 5.
bar&n bi namin: ' . . i.
dar ze iro greberen hareton sie mbe-
namen, vocaverunt nomina sua. N. 48, 12.
baren be namen. Bo. 5.
Form und Flexion: "
Inf. baren, gl. K. Bo. 5. N. 5, 2. 85, 3.
1*7, 5.
(ih) hären. N. 4, 4. 17, 4. 21, 3. 29,9. 56, 3.
(er) haret. R. Pa. Em. 33. K. p. gl K. Pa.
H. 19. M. 30. Gh. 3. Ic N. 21, 2. 60, 3.
hareet. K. 7.
(wir) hareemes. K. 2.
(ix) harftnt. N. 4, 4.
haret. N. II. ^ ^
(sie) harent. Pa. N. 43, 23. 68, 34. 85, 3.
(ih) haree. N. 140, 1. ^ » «,
(ih) hareta. N. 3, 5. 4, 2. 16, 6. 17, 7. 21,
HAR.
980
25. 26, 7. 27, 1. 29, 3. 30, 24. 54, 17
60, 3. 65^ 17. N. IL
harata. N. 76, 2.
harate. N. II.
er) hareta. N. 33, 7. O. IL 9, 51.
(harte. D. IIL 93.)
(sie) haretun. Frg. 17.
hareton. N. 17, 42- 21, 6. 33, 18. 48,
12. 85, 3. 106, 6.
(ih) haretL N. 118, 147.
imp.pL harfent N. 4, 4.
haret'N. IL
p. o. harenti: Pa. 0. ffl. 10, 13.
barendi. gl. K.
a.plm. harcnten. N. 19, 7. (es steht
herenten). Anch arc, nach
der (3onstraktion im deutschen
Text, in N. 146, 9.
GAHIRET.
(ne hate ih gebaret D. IIL 95.)
ANAHAREN, anrufen/ invocare.
Bedeutung und Gebranch:
invocare. Bo. 5. N. 19, 9. 30, 8. 49, 15.
55, 11. 74, 9. 79, 19. Ne.
inclamare. Mcp. 74. :
memorare. Mcp. 61*
mit acc
ih anahare dih. N. 101, 2. .
harent in ana. N. 146, 9.
ih anahareta gotes namen. N.115,4.
du haretost mih ana. N. 80, 8.
got ne hareton sie ana. N. 13, 5. ,
des sie gereton, AskZ anahareton sie.
N. 5?, 6.
tnit acc. der Person und umbi:
die dih anaharent umbe scaz. N.
30, 18.
die dih umbe iehl andetes anaha-
rent N. 85, 5.
Form und Flexion:
Inf. ana ze härenne. Bo^ 5.
(ih) anaharen. N. 55, 11.
anaharo. N. 115, 13.
(er) ana haret N. 146, 10.
(sie) anaharent N. 30, 18. 78, 6. 85, 5.
144, 18.
Digitized by
Google
981
HiR. HAR.
HARA— HARRA.
982
harent ana. N. 146, 9»
(ih) anahare. N. 101, 2.
anaharee. N. 137, 3.
(wir) anahareen. N. 19, 9. 74, 1. 79, 19.
(sie) anahareen. Mcp^^
(ib) anaharcta. N. 30, 18. 115, i.
hareta ana. N. 117, 5.
(du) haretost ana. N. 80, 8«
(sie) hareton ana. N. 13, 5. 52, 6.
imp. s. bara ana. N. 49, 15. 55, 11.
i/n/i./?/. analraren t Ne.*
harent ana. N. 104, t.
p. a. anaharende. Mcp. 74.
ANAGAHARET.
d ^. m. anag^ehar^temo, invocato. N..
74, 2.
ARHAREN, exclamare^
(sie) irharetunr
sie tho luta irbareitrn thuruh
Ihia suarun farahtun. 0. ilL
8, 25.
(erhariten uil parmichHchen.IX
HI. 108.)
BIHARfeN, conclamare.
(er) piharet, conclamaU Pa. gl. K.
FORHARjfcN, proclamare.
(sie) forharent, praclamant. Et 26^
FORAHARO, m., praeeo. H. 26.
JtjLnLlA* 2., gleich der sanehr. Wurzel hr«, (Ui-
perCy ist vielleicht für hari, exercitus, hari6n,.
vastare, anzusetzen, >yenn in bari nicht blofs^
der Begriff der SRenge liegt. — Sollte auch
HERTA und HIRTI hiehev gehören?
HABfiN s. HAR. t.
HAR, I?,, nord här, angcls. fiaer, hea^e, her,.
Jg^aaC/ crinis- Hängt es- wkt crinis (und auch
mit cirriis?) zusammen? oder nut caesaries (ci
sanskr. kesa)? — CR anch HARU^ HARRA.
(iungen mannes bar, eesaries. M.)-
ein bar thes fabses^ u/^tfi» ^r^y^i^iMitiT. 30,-6»
(uuiues haty cpines. \d.y
bar ySeta^ (taurij. Prud«. 1-
eraiu barir, canos. Ib».
hariron, piUs (camehrum). T. 13, 11.
w. s. här, crints. Wn. 460. capillus. Id. Sg. 242..
pilus. Pr. V. t m. Sg. 913. Prud. 1. co-
mae. Wm. 5, 11.
J. *. häre. Bo. 5. seta. VA. Vtt 667.
a. s. här. N. 51, 4. 0. IL 22, 22. T. 30, (r.
ti.pl. bar, c£j;?/7/i. T. 44, 21. N. 39, 13.
barir, capillL Pa. Ra. pelUiie. Ra. gl IL
harer, eapilll. gl. K. N. 68, 5r
it;?/.barun, seiis. VG. III. 383.
baron, setis. VG. III. 337.
hariron, pilis. T. 13, 11.
a.pL bär, pilos^ Bih. 5. 7. ^^a^. Pnid. ♦. D,
II. 327.
barir, pihs. Mt]. Mr. Bib. 1. 2. capillos^
Ib. Rd. ^^/flj. VG. HI. 312.
(RUSPELHAR, n,, cindnnus. Eng. 2.)
HUNGERHAR, n., pili pnbertatis vel famh. Tr.
S TÜPHAR, /!., /fl/i//^o. Tr.
HARLOS.
HARTRUGIL. Hieber?
HARSIB?
HARSTRANC,HARSrRENGA,doch woMhiebcr?
HARSNÜR.
GAHARET (GABARIT?), Qt^MXh erinitus.
(geheret, comaius^ cnniius, capillatus. li.J
d.pL gibavetun, criniiis (agrisj^r Prud« L
HARA 8. ParÜkel HA, HI.
HARE (?), aerii. ZK
HARRA) HARA, yv, ciUdum, saecns, sagam
(ef. miltellat haira)y angels. baera, liciam, ri-
licium. — Mit bär (q.. v.) odfcr haru (q. v.))
eder beiden zusammenbängend? S^ auch bar-
Inf, licium, xxnd harTafdecipuh* Notk^rgiebt
dem A der Stammsylbe das Langezetchen^ — -
hare in bare* kiunate, veste lugubri. Ja; ge^^
bort wohl nicht bieher, sondern zu obaraf cK-
harageme st chara-gemo^
n, s. harra, citiciutn. ^fr. sagma: McK.Bib. %^
h^irra, saccusi Sg. 292;
ba-rb, sagma* Bib. 5.
d. s. bärrun, cilicio (Luther: Sack). 1^k^3i,l3^^
b-aerrnn, cilicio. Wb»
haru, cilicio. T. 65, 2:.
Digitized by
Google
983
HARRA. HART.
HARI.
984
.17. s. barra, saccriw. Le. 1. 8. Bib. 1. 2.
harrun, snccmn, Mtj. Mtr. Ib. Bib. 1.2. 3.
5. 7. Rd. N. 29, 12. 34, 26. sagum. Mo.
Sb. Bib. 1.
harc, sngnw. Bib. 5.
HARIN, ciUcinns.
h a c r 1 n j^ cilicinus. IW.
hserin, cillcina. Hd.
d. s, harinemo (harin. Bib 5 ), sacclno
(pnUioJ- UX. 11. Bib. 1. 2, 7.
Ö.5./. harinun uuat, vesttmenium saccum.
N. 68, 12.
,11. p/. harine filci, saga clttcina. Rb.
HARAG in harageme, lugubri (mente). Ib. ist
nicht hieher zu bringen, ßondem steht statt
charagemo; s. cbara.
HARRA (?), declpnla. Bib. 1.
HARI, HERl (cf.HAR. 2.), n., Jjxer, goih.
liarji, angs. here. berge, allnord. her, exer^
citusy mulliiudd. Die Stelle: heri ouh redi-
hafter. O. IV. 4, 38. aus welclier Grimm heri
auch als masc. außiihrt, enthält wohl nicht das
subst. heri, sondern die beiden Adjektive hferi
(s. hÄ HER") «nd redihaft
Bedeutung und Gebrauch:
exercitus. Pa. gl. K. T. 196, 7. Bib. 1. 2. N.
135, 15. H. 26. Em. 33.
miUtla. T. 6, 3. SI. Tr.
agmen. Em. 15. VA. IX. 47. D. II. 346.
acies. M. 30. Gh. 1. 2.
flte. D. n. 343.
jniles. Prud. 1.
hostis. Prud. 1.
loanaki heri, muUitudo milltum. Pa.
menigi himilisches h^res, multitudo mili*
iiae coelestis, T. 6, 3.
lar des her^ies, lar militaris, Mcp.
fon here umbigeban. T. 145.
mit herie. Ps.
Berc, peditenu D. II. 353.
heri' vel uuora, apparatum (escarum p(h
suitj. MiJ>. ^
liniu heri. Frg. 19.
unfirslagan heri in uuar fuar iogegin
imo thar.
uuorolt mrchil so gizam uuib inli gom-
man. 0. III. 6. 9. «
ingegin imo fuar In uuar unfirslagan heri
thar,
manno ^ichil menigi, sie uuarun einon
zuelifi. O. IV. 16, 17.
.uuer ist, quatun, thererman, tber unsih
dritlt hiar so fram,
mit heri uns sus hiar engit iohuzar tfaer
bürg dringit. O. IV. 4, 62.
80 thaz heri tho gisaz, thaz brot gisego-
notaz az. 0. III. 6, 35.
ni stuant thiu mäht thes uuiges in me-
nigi thes heries,
iz uuas al in rihti in sines einen krefti.
0. IV. 12, 5\).
nist ther uuidar herie so hereron sinan
uuerie. 0. IV. 17, 7.
thaz ih mih nu hiuucrie mit mines sei*
bes herie. 0. IV. 21, 24.
listen, dero man in herige bedarf, artibus
belli, Bo. 5.
allum herrum ubilero angilo arflangidem,
Omnibus ungelorum malorum hostibus effu-
gaiis. Is. 6«
-Form und Flexion:
n. s. hari. Pa.
heri. M. 30. Gh. 1. 2. Pa. gl. K. a 26.
Em. 33. Prud. 1. O. IIL 6, 9. IV. 16, 17.
here. Bo. 5. Wm. 1, 9. >
g. i. heries. 0. IV. 12, 59.
hereies. Mcp.
heres. T. 6, 3.
heris. OtL
d, s. herie. Em. 15. 33. Ps. 0. IV. 17, 7. 21, 24.
heri (mit iolgendem uns). O. IV. 4, 62.
herige. T. 196, 7 Bo. 5. Bib. 1. 2. Mcp.
here. SI. T- 145.
a. s. heri. M^. VA. IX. 47. D. II. 343.
here. Nm. N. 135, 15. Bo. 5. V. II. 353
hera. Nm. IL
n. a.pl. heri. D. IL 346. Frg. 19.
g.pl herio. Em» 33.
^.p/. herrum. Is. 6. ;*
heriq. T. 125. ;|
BALCHEBE, n., vulgus. Tr. Hs. Cr, ^
HERIWAHIA.
HERI.
Digitized by
Google
985
UARl
HART.
986
HERIRCITA.
I^ERIKIRIT.
HERBNUMFT.
HERIGANOZSCAF.
HERIBAN.
HERIBAUHHAN.
HERIBERGA.
HERIFIAMT,
HERIFART.
HERIFLUHTIG.
HERtKOCHO.
HERIKINEHT.
HERIHUNTA.
HEREHERDIL.
HERIHORN.
HERIDEGAN.
HERITRUIVIBA.
HERIZEIHAN.
HERIZUPH.
HERIZOGO.
HERIGASEIXa
HERISEZZA.
HERISTIURI.
HERISTRAZA.
HERiSTRANGL
HERISL1Z.
HARISTAL, Ortsnamen: in haristalio. Urk. t.
777. — ittxta locum, ubi timella ftuit in wi'
saraha, quem etituß beristelli pppefiauit.
Lambec. 2.
HERfflAFr.
n. /^/.fft. her ehafte, /iirma/i. Hd.
HERISCAFr,/., mitti«, (Cf. h^rscaft.) ;
R. s. heriscaft, militia. Tr. |
herlscaf engilo. 0. L 12. 21. liutes.
0. L 4, 15. II. 3, 13. IV. 4, 56. 5, 42.
O. s. heriscaf.
unz er selbo siino sprab, ili mag
giuuinnao berUcaf,
engilo giuueltl, ob ib iz daan
uuolti O. ly. 17, 15.
o^pl. (?J bieriscefi: znelif tbusunta en-
gilo beriscefi, XII legiones an-
gelorwn. T, 185, 5.
HERIU. HERING (?). HERICO {?), n. pr.
HARIOLT. HEROLF. HERIBERAHT (fittf>tt().
HERIBOLD. HERIBRANT. HERILEia H&
nr.
RILANT. HERILINT. HEREMÜNTlNGv HE.
RIMAN. HERJMAR; HERIMUOT. HERIMAT.
HERIRAT. HERIDEO. HERIFRID. HERI-
GER. HERIBRANT. HERiBlRG (fj. HERl-
GOZ. HERIWART. HERIWIN. HERIS|VDA
Cf,J. UERISWINT r/J, nom. pr. Hieher?
OTHERI (OTACHAR). ORTHERL ONHERI.
ELLANHERI. EMHERI. AMALHERI. ORT-
HERI. ANTHERI. ANSHERI. IRMlNflERI.
ASCHEBI. ISANHERI. ALPHERI. GÜAT-
HERI. GÜNTHARL GONDAHARANC«*. Urk
' V. 744. CAMALHERI. CRIMHERL KERHERL
HRUODHERI. CHRODHERL FOLCHARI
FRIDHERL FASTHERI. LIÜTHERI. LANT-
HARL LIUBHERI. LOBAHERI. MUATHARI
MEGINHERI. NANDHARL REGDVHERl'
RIHHERI. RATHERI. BERAHTHERL FERN*
HERI. BALDHERL WAtTHERI imaitbtt)
WILLIHERI. WALHEBI. WITHERI. WIC
HERI. WOLFHERI. WÜNNAHERI. WU
RÜMHERI. WIRAMHARL WElFflARI«,
WINiDHERI. STARACHERL STRITHERir?)'
THIOTHERL TÜITHARA (f.j. TRUOg!
HERI (?), B. pr, Hieher? ef. HERI .
HARIOBAUDim, tat aianumnorum, n. pr. Am.
HARIÖN (barjan), ttt^ttun, angs. hergian,
vastare, altnord. beria, arma circumferre. ^~
Ist biemit die malb. Gl cherenoin: si quis
in via alterum adtalierit et eum raubaverit.
L. saL 34. in Verbindung zu bringen?
Inf. harion, grassare. R,
herion, populäre. R.
(ib) berron, pöpulor, predor. Ja.
(er) beriet, praedat. R.
berrot, crassatur. Rb. '
(er) heriiota, vastabat. Rg. 2.
herrota: suert berrota sie aze
forbta dar inne, vastavit. Nd.
berita. » ^ .^ »t. »,
bereta.1' »"'"''"'• ^d- H.
p. a. n. s. m. upiro herronter (es steht her-
ront mit Strich übei:^ t), /or-
qiicnsi. Prud. 1.
g. pl hcriontero. Bib. i.uderipien^
heriuntero. M<. Sb.) ' Uum.
HERRÄNT, n. pr. wohl nicht hieher?:
[64]
Digitized by
Google
087
HARI~HER.
HEU HJ^R.
988
GAHERIÖN.
(er) kiherrot, crastatur^ vastat. Rd.
ARHERIÖN, t>er^eerett.
(sie) irheriont, devorant. Mt}. Bib. 1. 2.
p.p. arheriot, depopulatus. R.
n.s.m. arherroter, depopulatus. Rb.
rupLO) arheriote, depopulale. Ghi 3.
BIHERIÖN.
(sie) piherroton, depopulati sunt. Ib. Rd.
p. a. piheriontiu, castrata (aninium red"
sum virginita^J. Prud. 1.
/7.^.? piherot, äepraedeinr (es sieht über
dem lat. t ein Abkürzungsstrich ; ist
piherot 3. p. s. praes.?). Can. 4.
PÄRHERIÖN, Der beeren.
p. p. farheriot, depraedatum. R.
. HERROD, 7/1 , predatio. Rb.
a. s. herrod, depopulationem, Rb.
HERIARI, m., Ser^eerer/ grassator. R.
g. s. heriares, praedonis. Mart.
n.pl.\itx\2LV2ij predones. Rb.
g^./;/, heriaro, pr^donum. Rb,
HERIÜNGA, /.; Ser^eerunfl.
d. s. berlungoJ. Ma. Bib. 1. 8. 13. i j^^^^^
henhun6o.Bib.4. ^.^^^ /
h^rihuAge. mb. o. / ,
fl. s. hcriunga, ^ Bib. 1. 3.) ^^> ^^
hensu.,g4^B.b ,7, „/^:
herunga. .ßibi 1. ;
FAIUIERIUINGA./., Slcrt<wuiuj.
a. s. ulrberifiig^, äirepti^nfm. Bib. 5*
HARIl, lygische^ Vijlk. TG.jjjf. ARIl ;
HARU,HARO(HARAW),j&«r;8Jttc^d,/,Wi.
Cf. HAR, HARRA, UARLUF.
12. tf. haru. Ib. Rd; \
haro. Em. 31. Bib. ^A, linum.
har. MB. 7, 448. j
d. 5..harue, bisso. RbT
a. s. baro, linuini Rb.'
HARABOZO-
HERfogil, Ä^oAW. N. 103, 17.
HER s. HA, Hl. i
HER s. IR in L
HER, HERI, ^e^r [et angels. hear, altus, das
doch ^ohl von hear, heaor (Comparativ von
hea, faeah, alias) unterschieden ist]. Grimm
vergleicht goth. haiza, Aa^iiccu;. .
Ist auch hercas ginanti, sctvbdiiAa. %U iL
in her casginanti, sancta (sca), Candida zu
verbessern und hieher zu ziehen? in Ra. ^ht
scantUaSy erchansckinanti.
Bedeutung imd Gebrauch:
haer, sancta. Pa.
heriu, alina. D.
uuio höre, quam magnificum. SCl *
hera dulttaga. Co.
daz hera heilictuom. Co. •
heren mau. Bo. 5.
der here werchman (Gott). D. III. 44.
heren, proceres. Eb.
herono, magnorum. Mb. ist wohl herrono.
her er o, praestaniior. Prud. 1.
heriro, senior. K. 63«
heroro, prior. K. 38.
hereri, major. Ho.
haerora, hera, doinina. Pa.
• haeroro, herüs. Pa,
herorin, altioris (loci). N. 103, 26.
herorin, akiori (condlio). K. 63.
ein anderez ist herdra. Bo.
thar fuarun man manage fora themo ku-
ninge,
heri ouh redihafter so folgeta thar af-
ter. O. IV. 4, 38.
herosto, primt^. gl. K.
"faeristOy princeps (symigogae). T. 60, f. (/m-
JUS mimdi.J T. 165, 8. C^acerdntum.J T. 191, 1.
heriston dero heithaftono. T. 129.
heristo thes tbinges. T. 103.
herosta, maxima (furiarum) VA. VI. 605.
heristo iudeno. T. 119.
haerosto dacheo, archiiector. Pa.
frido berosto, princeps pacis. h. 5, 2.
der h^r6sto, muximus (filionunj. Mcp. ^
berister engel. D. III. 27.
bootes^ herosto dero nordzeieheno. Mcp.*
herosten gote. Ro. 5.
Digitized by
Google
98a
hM:
EtiR.
990
herostun uuisun, safrapänif.Jc
herostö ibcto drütÖMO. lY. i2, 34-
den herestsn sluolsai&en. Le. /l s «
tiu herosta substaniia, principalU. Org. .
iiM fontia ist bßrista, tin ze alleüv.u^ifton
besloiien nuirdTt SyU. \^ . , .
herostuA, firaesulem. Ra. \ . ^f i i: !
heroslun, quirU^.,}fG. IV. 20t • ;
h e r o 8 tT> ^ ^lukiätis (ariiftx), ¥a. - \
lieriste<n,^/etfMrMü'. T. 13, 1.
dea herostun bisco(fa. Krgw 31. » t
des herostin, Pt^ioris, K. 40*
beroslun t^/ prabastun, prQ€sidentcs. M. 6.
vh^rostin ric^tiesoxies. £in..i7« :
h ft r c st etij.prinmiibus (deoi*utii)* Mcp.
ddmo herosten guo'te« Bo. &.
dar hereste gesidele. Wm. 3,; 10.
heresten salboü.. VVm« 4, 14. . j
fona haerosCin, a siirpe. Pa^ i wT*
. ./ F4>rm;un4iFlei6iJ[)ni i
heri. 0. IV. 4, 18.
here. SC. .< . .
häär. Pa. . '
B. .»;/* heriu. D. . i . .
jfi. f^.. /i. he>a. Co.
a. *. w. heren. Bo. 5- i ,
w./;/. w. hcren. .Eb.. /. >. . i
g-. pl. herono? (o4er Ist es herjoha?X M^-
o.j»/. m. hera. Co. ■ -: . , »:1
€omparativ. ..Cf. HERRO» J^tXf, dominus, wel-
ches aus.heriro jalsamnu&ngesogeaiist; in O.
.(.: stehti d&s nicht cöntuhirte he^exo für do-
.'. TAiiuii; .'?" i-y .''- ."^ .^' •'' ' i
r/. ^. m. heticö. K. 63. i . . <,
heroro. K. 38. . r
haeroro. Pa.
. . / herero. Prud. 1. 0. IV. 7,80. 11^ 22.
V. 20, 43.1
hereri. Ho.
n. s. /*. haerora. PaL -
* 7»,* tf.' wlhferdra. Bo. .5.
g*. s. m. hcrorin. N. i03, 36.
hereren. 0. IV. 6, 9. 12. 13, 38.
d» s. m. herorin. K. 7. 13. 63.
hecirin. K. 4* 6^ >
a. s. m. hereron. O» IV. 17^ 7^.13.
V. ^.Jhetero. O. lU. 2, 3K .
..; ,fLplM, her et otLO. IL 15^ 8. III. 10, 39.
herer eron. O. Ilt 10, 39, cod. F.
g. pl. herirond..K. 33. <
hererono. H. 7. :
</• pl. herlrom. £. 22.
hereren. 0. 1.3^ 50. IL 22, 1. V.
19,.47. .>M'r.:Ol.O .\ , . .
.{ '\mAptJhcTix6niyIL^^X^''
herorun.K.156. i '
.' Süperlativ^v ' * ^
n. s. m. hetUter. IX III. 27v
hcrosto. gl K. ftä. K. 58. Is. 5,2.
T: 139. 1^,*!172^.Ö. 185, It).
189, 4. J 91, I. 499; '61 R. O. I.
.! 27,^^56. IVv la, 84^ 19i 16. Mcp.
\..^ -; ^V; '.BbJ'5..',// ;'^'*^ ..■',.*' ' ■ '*•
haerosto Pa. \ .
heristo. T. 60, 1. 103. H4. llÖ.
. *. : Idet allet^h^fiffte I>. 111^ 89* ^
. n.s. f. theorolstfti VA. VI.;606i Org. '
\'^-A,\ .^etisita. SyL ^ •'..: rt.
:oj:£iiin.j2jlier.oslin. K, 40. Fi^g. 29. Em. 9.
Can; 9^ lo;^ i
herosten. Can. 8. 0- UI. 14,7. cod. F.
heroston. T. 186, 1/ / .
.iiiji:: beristen. T^ 110. - m. />
heresten. 0. III. 14, 7^ (oodd.V.P.)
£/.«.iii.ii.häej«£t4n* Pa.' i' ' . .'.
'/V.': :^ . .'^ .herosten. Boi/Ä, :--.■!'»' ,i .. . * •,.\
h€risteh.^T. 13^' t 62, 1. :
heresten. 0. H. 8, 37. ije. 4.
hMsl/eÄi>ßaK lOL, 11,13.
a. s. mit herö&tün. Ic. R«. i. ! . ^
.1 L ' ' herosten. Bo.. 64 *
irf.^^ffj ->i.; h er iÄ t a. Wiii. II 3, 10.
heresta. Wm. 3, 10.
n.pl.m. herostun.iRy.Pa. g|.K. Frg. 29. 31.
/^ f« .' M. ,6. Gan.V6. 16. It). 11. 13. ö. 111.
w :.. / i.il w 2«, Ä7. Aod. F. IV. 49, 23. tod.F.
.. • A j lierosto«^ rH.i48^ Ra. T. 104. 117.
v\ u r 124. 137i. 153. 189. lÄk Oattll,
^! 3&vJII. 20i'57.t(fcod. jfo> Vv9,30.
(codd; V. P.) .
hcfroathon. O. V. 9, 30* ^50*. F.
. kerestov.OulIL\13,7. 90,57. (codd.
V. Kd.) iy.> 0,.23. <c<ldd. V. P.)
heriston. T. 118., 129; > t
[64 V]
uigitized by
Google
991
EtR.
EtR.
992
heros^ten. N. 21, 13. 118, 23. Be. 5.
heresten. Nm«
heristen« Nm. :IL v
g. pL herostono. K.^3.
heroston. Bo. 5.
hereston. N. 86, 6.
d* pL herostom. Frg. 31.
heroston. Ra. gl. K. T. 143. 154. 183.
193. 0. UI. 47, 5.
heriston. T. 8. 13. 79, 90. 111. 129.
heristen. Na. N. 63, 10.
heresten. Mcp. Wm. 4, 14.
i7.p/.i7i.herostun. VG. IV. 201.
heroston. K. 4.
her Osten. N. 104, 22. Mcp.
HEROSTA, HEROSTANA, HEROSTANIS, nam.
HERÖST, adv.
zi berost sizzent. 0. 11. 10, 13. det er
then liatin mit thin drost, then iun-
goron thoh zi hero^t O. U. 15, 22. zi
' goumon ihär sie ouh azin zi herost
io gisazin. O. IV. 6, 38.
in herist, inprimis. K. 18.
EBAN HERI.
da wairt er sare sines üate« ebenh^re.
Mos.
a. s. f. eben hftra, Mciawt. Mcp.
ä1NH£:RI kommt im Positiv nur als n. pr. EIN-
UERI vor, welin dieses hieher gehört.
Superlativ.
einherosto, monarchus. Ra. gl. K.
ZEHANZOHEROSTO, cylinrehus. R.
g. s, des zchanzoherostin,ctf/i/Mr/oiiiV. Rb.
RATHERI, KUATHERf, WALTHERI, SÜNDAR-
HERl etc. hieher? Cf. HARI.
HERICHO, «. ;;r. Hieher?
H£1RR0, m., J^err/ dominus, aus dem Compa-
T9ÜV heriro; doch dl die bisweilen vorkom-
mende Nebenform hcro, auch das laL herus
Und allnord hari, Larri, heros^ excelsus,
rex, angels. hearrä, dominus^ herus.
Bedeutung und Gebrauch:
dominus. T. 44, 16. 156, 2. Wm. 8, 11. Seh.
75. Schw. D. IL 2Ö6. Bo. 5. N. 18, 10.
31, 9w 67, 5. Na. Nf. Syl.
possessor. Rb. Bh
herus. Ra. ^. K.
Senator. Prud. 1. Bih. 7. Mk. Bo* 5.
magna tus. Mc. Bib. 1. 2. 3. 5. 6*
sabaoth. Rh. H. 7.
fyrannus. Mie. M^. Sb. Bib. 1. 2. 5.
h^rrön, patrum. Bo. 5.
herrun, magnaies. Mv. fitb. 1. 3.
herrun, proceres. VA. L 744.
harrono, magnorum. M4. Bib. 1. 7.
des scalchij hirro, dominus. Org«
minemo herrin. N. 77, 2.
Form und Flexion:
fi. s. herro. Ra. Rb. gl. K. Schw. Seh. 75.
Prud. 1. O. IL 285. T. 44. 99. lOa
109. iU. 147. 156. Org. SyL Ba b.
Mcp. N. 11, 5. 18, 10. 31, 9. 67, 5.
Na. Nf Wm. 8, 11.
hero. Wm. IL 8^ 11.
g. s. herrin. £. Is. 8. Org. N. 73, 19.
herren. T. 108. 149. Bo. 5. N£ N. 47,
9. 78, 5.
heren. Co. 4.
d. ^.herrin. Mcr. Rb. Bib. 1. 2. 3. 5. N. 77, 2.
herren. T. 99. 108. 157. 170. Bo. 5.
N. 63, 11. 73, 18. 84, 2. 104, 17. Wnt
8, IL
herro. Wm. IL 8, 11.
o. #• herron. T. 44, 16. BL ,
herrun. Is. 8. Ho.
herren. N. 67, 5. 135, 26. Nt Ns. Bo. 5.
herrin. N. 44, 1. 68, 6. 81, 5.
t. i. h^Tco. T. 61. 87. 102. 123. 139. 215.
H. 7. N. 8, 2. 34, 23.» 37, 24. 62, 9.
65, 3. 68, 16, N. IL Lu.
herre. Hd.
hero. N. IL
n.pl. herru«. Mx. Mu. Bib, 1. 2. VA. I. 744.
herron. T. 116. Bib. 7.
herren. NL
herrin. N. 82, 19.
g.pl.heTTQno. Mh. m^. Bib. 1. 2. 3. 7. Sb.
herrone. Bib. 6.
herono. Mb. T. 85.
h&rr6n. N. 135, 3. 26. Bo. 5.
herren. Bib. 5.
herrin.^ Bib. 6.
d.pl herron. Bo. 5. T..37, 1. Ua. Bih. 1. 3.
Digitized by
Google
993
H^.
htB,
994
herrnn. Mx« Bib. 1. 3. 3.
herrin. ßib. &
a.pl' berron. Bo. 5.
herFen. Bo. 5. NC N. 103, 17. 135, 3.
, ALTH£BRO, m., senior (Id.), %Uf^txx.
n. i. aldberro, senior, Tr.
i>./7^aUherron, pr^sbyterL Bib. 6.
JUNGHERRO (woraus moaer Sttnfir)» m.,
3«tt9(err,
</. s. iuDcherren. D. IlL 69.
WERALTIIERRO, m., «Belt^erf/ %fkx^
n.pL uuerItherren,/i#'i/ici/i^«.N. 118, 161.
LAJNTHERRO, in., l^nlti^ttXi gfirfl, prae^
podiUs. Bg. 2* V
v.ph lantberireD^ prinelpes. N* 23, 7.
IfEHNHERRO, m., Scfn^trr, creditor. F.
MUNTHERRO, m., aSotmttnft, patronus. F.
(KIRCHHERRO, parochianus. Id.)
HÜSH£ilRO,my J£»att<^err, pater famWas.
h. s» husberro. Ho»
huoaherro. Hö.
buaherre. Hd.
d. s. busherreiL)^. , ^.
. . }Scb. 7o.
nuanerro. )
SCEFHERRO, m., Gc^iff^err, nauclerus.
Bib. 1.
d. s. acefberrin. Sb. Bib. &)
acephberio. Bib« 2. L nauclero.
tfceffeberin. Mz«, )
HERRA,/» J^ertin, domina.
herra, hera. Ra. gl.K. dominaUix. M>. Sb.
Bib. 1. 2. 5.
haerra, hera. Pa.
H^Sly f., dignitas, majestas. uuaz tia beri
(ordo) si. Syl.
f. s. beri, dignitaüs. Mcp.
iil. ^. beri, ma/estate. Prud. i. D. U. 328.
bi beri sizzen, pra meriii ordtne
residere. Mqp.
iob daiun iz ia Quam zi fronis-
geru eru,
zi aineru beri, er uuas in fila
diuri. O. IV. 4, 22.
aitb tbero h£ri, post magniiudinem
(nominis romani). SI.
alle die modi staut pe beri, cer^
tum ordinem tenunL SyL
o. s. (ph?J beri, dignitafes. Bo. 5.
HfeRA,/!, dignitas, reverentia; et ERA.
71. s. bera, honor. H. 6. (kann auch statt
Ära steben.)
d. s. heru, honore» K. 11.
a. s. bera.
tbes nieisteres in ikuara habeitun
sie micbila bera. O. IV. 12,32.
BOTINHi:RA,/. .
a. s. potinhera, apostolaium, episcopa-
tum. N. 108, 8.
CHRISTAJNHERA, /.
ad religianis r^rren/Zam, christanhera.
Gc. 8.
HERSTÜOL.
HtlRLlH, (»e^rltc^i ^errltc^/ herilis, insignis.
berliche sculde, reatus dignitatem.ho.b.
72. s. 771. facrlichir, almus. D.
71. s> 71. herlichaz, potens. Prud. 1.
d. s. 71. berlicho (st herlicbemo? oder
instr. plur. herücbu?), herUi
(regnoj. Ar. 2.
a, s. 771. her I ichin, herilem. D.
a. s. f. b^rlicba, insignem (feminamj.
Mcp.
n.a.pLn. herliebiu, sitperba (corda).
Prud. 1.
Compar.:
herlibora. Eb. ) ..
herlicbora. Prud. 1.1^ ^'«^"^''•
H£j[UiHO, adv.
herliho bisuorge tbaz kind. 0. I.
19, 8.
berliho sizen. O. IV. 19, 55.
Hi*IlHAFT ist vielleicbt nur andere Fotm flir
Ärhaft
herhaft gl K.^
haerbaft Pa. /, exorabilis.
aerbaft Ra. )
berbaft gl. K.) . ^ ,
• erh.ftl Ra. !' '">''"•
H£31TÖM, 771., n,, J^e^rt^lttR/ nerd. berra-
domr, princiffutus.
Bedeutung und Gebrauch;
dignitas. Mx. AL 2a Kb. 4. 2. Gc I. 6.
auctoritäs. R. Ia. 2; 1. 5, 1. "his. Bib. 7.
principatuSk b. 5» 2. AL 31. Rb.
Digitized by
Google
995
HtK
HtR.
996
dominaiio* Gh. 3.
domimum. VixxA. i.
curia. Mcp.
magistratus. Mi). Mx. Mz. Ec. Bib. 1. 2. 7.
D. IL 323- Sb.
prior aU$s. M. 29, Gc. 1. 5.
primatus. Ucr. Md. Ep. can. 3. 4. Bib. 1. 2. 3. 5.
senatus. Bo. 5. Mcp. VA. I. 430.
coosulatus, ti Can. 5. 6. 7. 10. 11.
pra^fec^^ra. M. 19. Cau. 5. 10. 11.
principium. gl. K. Pa.
Caput (principaiusj, Gh. 2. 3. Le. 1. 3. MA. 1.
Bib. 1. 2. 5.
culmen. M. 29. Sb. Gc. 1. 5. 6.
apcx. M. 15. Can. 10. 11. Da.
altiiudo. M. 30. Sb. Gh. 1. 3.
cehitudo. Gh. 3.
sublimiUis. M. 3L Lc- 1. 3.
pignus. Prud. 1.
ccialogus. Pa. gl K.
ifaaz hertuom, publica res* D. U. 348.
hertuom, auctor. Gh. 3.
hertuom, lumina. Prud. 1.
heito hertuoraes, personarum acceplio.
Bg. 2.
hertuomo antfangi}^ in personarinn accep-
tione. Ep. can. 2.
hertuom, personam (non respicisj. Rg. 1«
hertuomes dohier^ filia principis,Wm,7f\.
mulier, si primaium, hertuom, habet, con^
traria est viro suo, Her,
hertuomin» ignibus. Prud. 1.
ih ni ereta rainiu hertuonu. Co.
er 8ih ouh fon ther hohi tbea huses
niderlinzi,
quad herduames irfulti, in ihia er nan
beton uuolti. 0. II. 5, 22.
Farm und Flexion:
o. i. haertom. Pa.
hertom. D. II. 223.
heertaom. R.
hertoam. gl. K.
hertuom. Mx. Mz. M. 29. 30. Bib. 1. 2.
Bo. 5. Sb. Gh. 1. 2. 3. Ec. Le. 1. 3.
Prud. 1. D. IL 323. 348.
herduom. Is. 5, 2.
hertoum. D. U. 348. Bib. 7.
haettotnu; Pa. ) , , -
herdomi. gl. K. ( ^
g. s. hertuomes. Me.M. 29. 31. Bib. 7. Gh. 3.
Mcp. Gc 1. 6. Rg. 2. Wm. 7, 1.
herduomes. Is. 2, 1. D. IL 285. Gx.
herduames. O. IL 5, 22.
hertumes. Wm. IL 7, 1.
d. ^ hertuome. M. 15. 29. 31. R Can. 7.
10. 11. Is. 2. Gc. 1. 6. Le. 1. 3. Bo. 5.
herduomc. Is. 5, 1.
hertuma. Can. 5. 6.
a. s. hertuom. T. 13, 1. Bo. 5. Mcp. MX. 1.
Mcr. Md. M.:19. Bib. 1. 2. 3. 5. Gc. 5.
Prud. 1. Ep. can. 3. 4.. VA. |. 430.
Can. 6. 10. 11. Rg. 1.
heertuom. Da.
herduom^ Gx. T. S, 2.
haerduom. Is. 6.
herdSom. D. IL 285.
n.pL hertuoraa. Mti: Mk, Bib. 2. 7«
hertuama. Rb.
gp./?/. hertuomo (es steht hercäomo). Ep.
can. 2.
if./)/. hertuomun. Mz. Sb. Bib. 1. 2.
hertuomin. Prud. 1."
n./?/. hertuom. Co. • .
HERTÖMLiH.
</. s.f. hertuomlibero stinri. Bib. 1.2.
a.s.f. hertuomliha stiuri. Sb.),ma^'-
hertuomlibhasturLMx*' ficen*
tiam prindpalem.
GAHfeRTÖMlT, p. p.
kihertomit Re. ) . ^ . .
kehertomit Ib. \^'^^^ P'^ncipantur.
HiHSCAFT,/, ^e^rfc^ttft; J&errfc^öff; dig.
nitas, dominatio. Cf. HERISCAF in HARI.
Bedeutung und Gebrauch:
dignitas. N. 91, 11. Bo. 5.
auctoritas. Bib. 5.
magistratus. Rf.
consulatus. Can. 13.
dominium. Rf.
dominatio. N. 70, 19. 144, 13«
fasius. Hd.
sereniias.VL 17. 23. Can. 6. 10. 11. Sb.
herskefte, curules. Bo. 5.
herscefti,^aiV|iia/i logae. Pkiid. 1.
Digitized
b| Google
997
EtR.
bM.
998
h^rskeften, dfgnitatibus. Bo. 5. ^
sunderiga herscaft sih anazncchenlero.
N. 21, 32.
Form nnd Flexion:
!?• $. herscaf. Rf.
herscaft. N. 91, II. 144, 13. Bo. 5.
hersch^ft. Hd.
g^. 5. herscephli. M. l7.Can. 6.
herscefti. Sb. Can. 10.
herskefte. Bo. 5.
hersceffi. Can. 10. IL
faerscephi. M. 23. Can. 11.
d. s* herscefti. Prud. 1«
herskefte. Bo. 5., , . , ^,.
hersccph|>te. Cart.M3l ^^ ^ ^
o. *. herscaft. N. 21, 2^2.
n.p/. herscefte. Bo. 5. Örbi 5. * *
hersceffe. N. 70, 19.'
rf.;i/. herskeflen. Bo. 5. ^ ' ^^
a.;?/. herskefte. Bo. 5. * • ^ *
WERALTHERSCAFT, /., ffitll^errft^aff,
irbifc^e f}txx\iiia\t
d.pL in uuerlthersccften, in seculari'
Aus dignitaübuü. N. 70, 7.
HERÖTf, n., principatus.
n. s. heroti: thaz heroti theist imo tkio-
muati. .0. I. 3, 41. ni cigut ir Hie-
ran guati thannc thiz heroti. 0.
II. 18, 6. ioh thax heroti sulih ni
abahoti. O. III. 15, 49. firsteit
thaz heroti, thaz er si krist zi
noti. 0. III. 15, 55. leittun sie nan
ubar thaz, thar thaz heroti uuas,
thara zi themo thinge, zi thero
furistono ringe. O. Hl. 20, 53. thie
' biscofa bi noti ioh al thaz heroti.
O. III. 25, 1. in morgan sar bi
noti so^quam thaz heroti alte
ioh thie iunge zi thero biscofo
ringe. O. IV. 11>, 21. tho leittun
nan thie liuti thar uuas thaz he^
roti, ther biscof kaiphas uuas
thar, ioh ther herizoho in uuar.
O IV. 20, 1.
he rote, senatus. Mep. Bo. 5.
furisti hero tc, .iV/i//i^m. Ep. can. 2.
g. $. hftrotes, senatus. Bo. 5«
d. s. herolc. O. III. 15, 52. 24, lOft
er uuas thar, er giang sar in mit
tfaen bredigarin,
sih fuagt er io zi note zi themo
herote. O. I. 22, 34.
fl. i. heroti. Oh. 94. O. IV. 21, 26. 36, 5.
thar bredigota scono ther gotes
sun frono,
'thie liuti io thar bi noti ioh selb
,1 ' thaz heroti. (X. HL 16, 4. ^ < '
gifahent sih zimo thanne,;thie
gilonbigun alle,
uuollent haben noti zi imo thaz
heroti O. III. 2ä, 14.
gab einer tho girati thuruh thaz
heroti,
bihiaz sih ther thes unanes, ther
biscof uuas thes iare^. O. III.
25,21..
quad, sie mit otmuati auajhtin
heroti. 0. IV. 6, 43.
thuruh thin heroti nist mir iz
gimuati, ' ; ♦
thaz io fuazi mine zi thiu thin
haut biriiie. O. IV. 1^ 23.
h&r^te, senatum. Bo. 5. Mcp.
herete, persona s. La. I. 1.; hieher? et
heif.
EINHEROTI. Ra. ) ,.
EINHERODI. gl, K.)^ '^^ nionarchia.
HIMlLHERÖTf, n.
c/. s. himelhirote, sena tui ionantis. Mcp»
senntiii celitL Mcp.
IlfeRl^N (auch hirjan? cf. 3. p. .f.) (^e^ren),
angeTs. herian, landare. Ct tRfeN.
(du) heres, amplißces. Sb. In Mo*, ^tcfht
eres,
(er) hcrit: der tod ne herit sih furdir
über in, //// non donünabitur.^. 71, 5*
GAHfeREN.
(er) giherel:
uuaz hilfit nu then muadon man,
ther hiar geheret so fram,
thaz sint imo nntar henti ella
uuorblt entl O. IIL 13, 31.
(er) kahereta, coronapit. D.
p.p. gah^rdt:
Digitized by
Google
999
HERA— Hm.
HIRB. HORO.
1000
gekftret habest tu dihselbo, tuieipse
cxcellenlioribus addidistL Bo. ö.
fi. $. m. epQnokihereter|£:o/94«riM>r. D.(?)
n.pU m. gih&rete: *
nu uuir sie hiar i\ guate so
sehen giherete. 0. IV. ö, 52.
ANTHiÄilN, entwurbigen (ent^e^ren).
(er) intfa&rftta sih tisses rates, dedig-
naiun. Mcp.
HERISÖN, (erfc^eui dominarL Schon im 12.
Jahrh. bricht die guituralis hinter s durch:
do gestuont diu min (Garbe) yil heris«
kei;. D. III. 90.
Jnf. herison, principari. A.
(er) herisot über in, dominabitar Uli
(mors). N. 88, 52.
heresot in dietin. N. 88, 26.
herresot, dominatur, dominabiiur. N.
65, 7. 71, 8.
(sie) herisont, principaniur. M. 30. Gh. 1. 3.
p»ö. n.pLnu herisonte, dominantgs (lern-
poraliterj. N. 79, 13.
HERISARI, m., ^tx^iti mperaior. Prud. 1.
HERA s. ERA.
HERA s. HA, m.
HtRA s. HfcR, HfcRI.
HERO steht über solum in celreale solum pomis
agrestibus augeni. \G. VII. 111. Cf. HERD.
HIRT.tH (kommt nur in Noikers Schriften vor).
d. s. m. hirlichemo:
in so hirlichemo scuze uudren
iro ferte, festinata rapiditaie
precipites. Mcp.
d. s. /. hirlichun:
fore iro hirlichun stangmachuiu
go, fragrantissimi Spiritus hala^
iibus. Mcp.
Comparativ:
g. s. n. hirellchoren (lichtes), vibratioris,
Mcp/
aiBLlHO, Adverb.
hirlicho, plurinmm (ers.uizr.ende). Mcp.
vehemetUer (minnota). N. US, 167. hir-
licho sih preitendo, omni nisu mag*
naque vi. AIcp. daranah uuerdent sie
(dorna) hirlicho herte. N. 57, 10.
mRLlHl,/.
cf. /. hirlichi: (uuint) uzfarendo unde
diu uuolchen brechendomit me-
run hirlichi, danne iz ioman ge-
sagen muge, irrechet er daz fiur.
Mcp.
HIRR£R & IRRL
HORO, HORAW, «., j^ot, ^^m, Xot^,
(Sumpfe angels. horu, borg, horh, coermm,
limus. ~ Cf. HULIWA.
Bedeutung und Gebrauch:
cetam IL Rh. Ic. VP. 4. Tr. Hd. Bo. 5.
lutum. Pa. Ra. Rc Rd. gl K. Sg. 913. Ib. Hd.
N. 68, 15. 102, 14.
limus. N. 68, 3.
salsugo. Rh.
palustre. Rb.
thika horo, densum lutum. Rc.
horo dero strazo. N. 17, 43.
horo an dero strazo. N. 17, 43.
'Sie sint horo, limus. N. 68, 3.
horeuue manegero uuazzero, Into. Mb.
boreuue des leimes, luto limi. N. 39, 3.
hör nun, palustribus. Rb.
er ouh mit horouue iz (ouga) biklan. O.
ni. 20, 157.
uuoraht er tho ein horo in uuar mit si-
neru speicheln sar,
thaz kleibt er imo so er es ni bat in the-
ro ougono stat 0. III, 20, 23.
aar io thia uuarba, so spe er in thia erda,
githuar ein horo thar in uuar inti kleibta
mir thar ana sar. 0. UI. 20, 48.
Form und Flexion:
n.a,s. horo. gl. K. Pa^ R. Ra. Rb. Rc. Rd. 1c.
VP. 4. yS. Sg. 292. 913. O. III. 20,
23, 26* 27, 48. 49. 59p 21, 4. N. 17,
43. 68. 315.
höro./rr.
bore. Mos,
bor.
Digitized by
Google
1001
HÖR— HÖR.
HÖa
1002
hör. Hd. *
g. «.'horauues. Rb.
d^ ^..horouue. 0. lil. 20, 157. Bo. 5.
horeuue. N. 39, 3. 68, 15. 102, 14. Nh.
bo^M^e. D. m. 28. Wb.
bore. D. III. 25.
d. pl. hornum. Rb,
HORGA, OHsnamen. Hieber?
HORWANG. OrUrtamcn Hieber?
HORLACHAN.
HOROFARO.
HÖROTUflIL. Hieber?
HOROTUMBIL. Hieber?
GEHURWK, colluvio. St.
HORAWIN, totffiii fumpfij.
hurwin^ luteus. Bib. 5.
</. s. in borauuinemo steine, in liUeo la-
pide. Rb.
in buaroaiuonemo (sie), in palustris
bus. Ra.
n.pLm. huruuine, /i#/« (ei mortalesj. N.
72, 9.
HÜRWINUN STRUOT. Ortsnamen.
HORAWIG, fot^tg, ccnomis.
n. s.f. borf^a, hUuienta (libido). D. H. 338.
d.s.n. korgemo ^lule^ cenoso sanguine.D.
U. 338.
. .H0RAWIGJAN. HORAWIGÖN (borgjan,
horgön),'fot|t9 machen,
(er) horgeie sib noh der unreino, «or-
diöns sordescat adhuc. N. 7, 10.
p. p. d. s. 7/1. borgolemo, lutea (in lapide
lutea lapidatus est pigerj.
Ua. Bib. 1. 2. 3.
HORgaiss & GANS.
HOROtübil 8. TÜBA.
HÖRjAN (b&Tfen),*Hf««/ gothiAawfijan, angs.
hieran^ byran, allnord. heyra^ audire. —
Ztir sanskr. Wurzel STu, €ii«/*r^; auffallend ist
das S im goth. hausjam
Bedenlntig «nd Gebrauch: i
mudite. K. 4. 5. Mat T. 57, 5. ^. N. 49, 7.
^, 8. Mcp. Bo. 6. Erg. 11. % 8. '' 1
auscultare. Ic. /
IV.
obcdire. K. 3. 4. 5. 62. T. 52, 7.'
du horis, uuaz sie nennent O. IV. 19, 40.
hiar bor er io zi guate, uuaz got imo gi-
bieie. O. I. 1, 121.
lii Ijort er u.uergin mari, uuer thqr £ater
uuari. 0. I|. 4, 26.
daz bort ih rabbon dia uuorolt cehtuui-
son. Em. 33.
tben fater bort er spreeban. O. L 25, 15.
mit arc.
. zi iLuiireiine spafaida aalomones, audire
^apienilam salamanis. T. 57, 5.
borit inan. T. 21, 6.
tbu borist tbar ana iiuank io thero en-
gilo sang. O. V. 23, 179.
ni bori( iuuaru uuort T. 44, 9.
tbaz horist tbu allaz tbanne. O. V. 23,202.
tbaz sibit er al iob faoriL O. H. 13, 24.
tbaz er se sar ni borit ouh i^uibt sib
zi in ni kerit. O. HL 20, 152.
ib borta iz. N. 37, 15.
uuer borta er io tbaz gimab. O. UL
20, 147.
tber fon gote ist, uuizit tbaz, ther bo-
rit uuort sinaz 0. 111. 18, 1.
mit Dativ, audire und abedire.
iob borit er mit mrnnu thea brütigo«
men ^fimmu. O. IL 13, 12.
'SO uuer so ist fona uuare tlier horit
mir io sare,
horit er mit minnu mines selbes stim-
mu. 0. IV. 21, 33. 34.
uuis boi'sam io zi guate, ni hori themo
muate. O. L 18, 40.
sie boren t imo, abediunt ei. T. 52, 7.
mit Genitiv:
iob sinero uuorto er borta filu harto.
0. IL 9, 57.
mit Dativ und Genitiv. '
thoh ar mes (inio es) ni borti. 0. IL^, 19.
tbehein thes mu^ate horti in sutic^eru
noti. 0. IV. 13, 52. . ^
mit fona:* . ,,;
inti tbu ni bortos hiar in la/itj^f4ii^ihe-
mp heilrate^ O. V^^ 23-
nut zi, als audire und pertinere.'
[65]
Google
Digitized by
1003
HÖR.
HÖR.
1004
höre ze^ero stimmo minero fleho. N.
85, 6.
horent hara zno mir. N. 33, 12.
daz uers horit ad ecclesiam. Wni. 3, &•
alliu diu teil borint ze einero hant SyL
Form und Flexion:
Inf. horran. K. 4. 6.
horren. K. 62. Mat
hören. T. 57. 74. 140. Ol. 89. O. HI.
15, 46. Mop. N. 49, 7.
hoorreenin kerisit hjorreen, conve-
nit obedire wäre als 3. p. pl. conj.
anzusehen, wenn man nicht neben bor-
jän auch hor6n bei K annehmen
mülste; cf. 2. pers. s. praes.
zi horrenne. T. 57, 5.
zi horenne. T. 64, 11. 71, 6. Bo. 5.
(ih) horiu. T. 88.
(du) horis. 0. IV. 19, 40. V. 23, 202. cod. F.
bori^t. O. V. 23, 179. 202.
hoorres Kp.
(er) hoorit Kp. K. 5.
horit T. 21, 6. 44, 9. 67, 2. 69, 9. 88.
131. 0. IL 13, 12. m. 18, 7. 20, 152.
IV. 21, 33. Wm. IL 3, 5.
boret Mop. Bo. 5. N. 50, 10. Wm. 3, 5.
, (wir) hdr^n, audimus. Bo.^.
(ir) höret. T. 133. O. IIL 18, 9.
(sie) horent. 0. IIL 22, 22. T. 52. 88. 107.
133. 134. Bo. 5. N. 85, 8.
börint. SyL
(er) ho.orre. Kp.
. borre. K. 64. Frg. 11.
* bore. T. 64. 71. 76. 98.
bor er. O. I. 1, 121.
(wir) hoorremees. Kp.
horrames. Kp.,
(ir) hoorreet. Kp.
(sie) hoorreen. K. 3.
^ , boren. T. 107.
* (ih) horta. N. 37, 15.
^ ' hört ih. Em: 33. ;
(du) hortos. O. V. 9, 23.
borlhus. 0. V. 9, 23. cod. F.
(er) hoorta. K. 4.
horta; T. 79. O. L 17, 1& IL 8, 23.
9, 57. ni. 16, 61, 20, 147. N. 58, 8.
64, 5.
bort er. O. L 25, 15. 11:4, 26. bort
al (horta aL cod. F.). O. IIL 17, 6.
(ir) horlut O. IL 13, 5. IV. 19, 65.
(sie) hortun. T. 133. 0. IL 24, 12. IIL 12, 9.
IV. 1, 21. 6, 46.
bArtön. Bo. 5.
(du) hortist Oh. 39. Mcp.
(er) borti. O. IL 5, 19. IIL 17, 30. IV. 11,
42. 13, 52. N. 74, 8. 80, 14.
imp. s. bori. Ic. T. 128. 0. L 18, 40.
bore. N. 44, 11. 49, 7. 70, 23. 80,
9. 85, 6.
im^.pL boorrat Kp.
boret T. 75. 91. 122. O. IL 19, 13.
IV. 26, 29.
horent N. 33, 12.
p.a. boorrenti. K. 3.
- horenti. T. 64. 112. 129.
horendo. Kp. ,Ofg.
a. s. in. borentauk T. 12, 4.
n. pL m, horente. T. 78.
a.pLm.hoTtenie. K. 42.
horente. T. 86«
GAHÖRJAN, ^ittn, se^orc^eiu
Bedeutung und Gebrauch:
audire. T. 74. 82. 131. 132. 198. k. 3, 2.
4, 1. 9, 4. Frg. 5. 11. 13. Kp. N. 44, 10.
94, 8. 106, 32. Ct 93.
exaudire. N. 5, 4. 12, 4. 16^ 6. T. 34, 3.
parere. Gc. 8.
obtemperare. Can. 4.
obedire. N. 17, 45.
obsequi. GIi. 3.
thoh bislu zi ala uuaru kuning, so ih
gihoru. O. IV. 21, 28.
daz uuir ein geboircn unde ander fer-
nemen. N. 77, li
diu ora habet gehöret N. Ii0(a), 17.
oba thaz gihorit uuirdit T. 2^2, 3.
ni giboris uuio managu giuuiznessn
sie unidar thir quedent T. 198, 5.
ib gebore mir, audiam (q%ud loqimturj.
N. 84, 9. .
kihortera stimma, audUa voce, Rb.'
Digitized by
Google
1005
HÖR.
HÖR
1006
gihocit ist thin gibet. T. 2, 5.
sin geborte, exaudiantur. T. 34, 3«
Mit Akkusativ, audire, exaudire.
geboret mysteria. N. 80, 6.
gihorit minu uuort T. 143.
er babet keboret mina digi. N. 6, 10.
tb.0 gibort er mari. 0. 1. 21, 11.
ouk nist tber er giborti so fronisg
arunti» O. I. 12, lU.
gebörrent minen rat. N. 2, 10.
suntige got ni giborit. T. 132.
got kehore dib. N. 19, 2.
Mit Dativ:
gibori mir (obedi). 0. IIL 4, 27.
mit oren geborendo geborta er mir.
N. 17, 45.
Mit Akk. und Gen., exandive.
gebotet in sinero belo. N. 19^ 7.
er geborta mib dero beto. N. 17, 7.
des kebore mib. N. 26, 8.
Mit fona:
gibore fon imo. T. 129. t
Form und Flexion:
7/1/ gihoran. T. 74, 2.,
cbiboran. Is. 9, 4.
giboren. T. 82. 131. 132. -
gebor^jö. N. 43, 5. 58, 8. 73, 10. 93,
5. 106, 32. 111, 7. 118,175. Bo.5. Ps.
geborren. N. 30, 2, 50, 10, 58, 9. 142, 8.
ze gaboranne. Gc. &
, za gab^rrenne. Fi^. 13.
xe geborenne. N. 102, 20. Bo^ 5.
(ib) giboriu. T. 108. i ,
. giboru. T. 79. 0. IV. 21,, 28. .
gehöro. Bo. 5.
(du) giborist T. 135. ,
giborUtu. T. 117.
gihorit. T.J19- 193.
chiboris, Is. 3, 2. ^
geboriet. N.i 47, 12. , , Ni^in
geborest. N. 5, 4. 21, 3. ^9, 9. 37, 17.
85, 1. . u . ^ i^ ■ \
. (er) gahorit. Frg. 5, 13.
gihorit T,. 75. 132, 143. . ;l,73.
gehöret Bo. 5. N. 4, 4. 5, 2. 19, 7.
. . 37, % 44, 10. .50, 10. 5^i la 57, 6.
65, 18. 74,7. 80, 6. ,,
. (wir)
(ir)
(sie)
(ib)
(er)
(wir)
(sie)
(ib)
(du)
. (er)
(wir)
(Ir)
(«ie)
(ih)
(du)
(er)
gebuoreL N. 93, 9.
gehören. Bo. 5. N. 77, 2.
gahorret. Frj^ 13.
giboret T. 24, 1. 74, 6. 13i. 145.
i;churent N. 94, 8.
gahorrent Frg. 11. 13.
chiboranL Is. 5, 5.
giboreat Can. 4. T. 64. 74. 88.
geb6rent. Bo. 5. IN. 36, 19. 44, 10.
67, 4. 73, 16.
kehore. N. 25, 7. 84, 9.
gahore. Frg. 15.
gihorie. Wo. 2.
gihore. T. 129. 0. II. 21, 18. Nd. U.
gebore. N. 6, II. 19, 2. 57, 5. Nd.
geboren. N. 56, 1. 77, 1.
gahorren. Frg. 11.
geboren. N. 33, 3. 58, 8. .
gihorta. T. 131. 168. O. I. 6, 11. Nb. II.
geborta. Mcp. Nb. N. 61, 12. 80, 8.
9», 12. ,
gibort98t T. 135.
gebor tost. N. 16, 6. 30, 24. 60, 6.
gehortest N..3, 5.
kaborta. Frg. 19.
gihorta. O. II. 14, 85. III. 4, 30. T. 3,
Z\ 4, 2. 8, 2. 196, 4
gcho'rta. Mq). N. 17, 7. 21, 25. 29, 11.
'UOy 5. «>9, O.
gihort er. 0. L 21, 11.
gibort \%. 0.. I. 9, 3.
kebortomees. Kp.
gibortumes. T. 139.
gibortomes. T. 87.
gibortun. T. 78. 189.
keborton. N. 47, 9.
gibortut T. 26, 1. 28, 1. 30, 1. 88. 132.
gabortun. Frg. 11. 13. 17. \
gibortun. T. 4, 10. 12, 5. 187, 3. 0.
I. 9, 37, 13, 15. 17, 32. lU. 16, 73.
cbib^ordon. Is. 4, L
gehorton. N. 3^ 9. 45, 7. 57, 6. 63,
10. 118, 21.
gibörti. Ct 93.
gebörtist Bo. 5. f/ .
giborti. 0- I. 4,- la 12, 10. 20, 27.
IV. 22, 2. V. 23, 24.
[65*]
Digitized by
Google
lt)07
HÖH
HÖR^
1008
gehört!. N. 68, 34. 98, 6. 101, 20.
(sie) gihortin. T. 19. 1(11. O. IV. 19, 30.
imp. s. chihorL k. 4, 1. 7.
gihori. 0. ül. 4, 27.
gehöre. Bo. 5. r^ 12, 4. 16, 6. 19,
9. 24, 19. 26, 7. 54, 2. 59, 7. 64,
6. 68, 14. 77, 10.
im/?;/?/. gahorreL Frg. 13.
gahoret Frg. 61.
gihorel. T. 84 124.
gehöret N. IL
gehorrenl. N. 2, 10.
gehorent. Nd. N. 48, 2. 65, 8.
p. a. kahaorendi. Pa.
kihorendk gl. K.
giborenti. T. 47. 135. 196. uuaruD.
T. 154, 2.
gehorendo. N. 17, 45.
</. s. m. gihorentemo. T. 79.
fi. pL m. gahorrente. Gh. 3. Frg. 5. 11.
gihorcn te. T. 74. 82. 91. 120.
>126. 127. 207.
i/. /?/. kehorran^eiü. K. 13.
p.p. gihorit ^igut O. IV. 19, 67. ist T.
2, 5. uuirdifc. T. 222, 3. uüard. T-
la lä2.>
gehöret habet N. 6, 10. 10 (a), 17.
eigen uuir. N. 43, 2.
kihorit uuirdit. K. 48.
77. s. m gihortaz. 0. I. 4, 28.
kihortaz nuirdit K. 43.
</.^.77i./s gihortcmo. T. 56. 60. 84.
d. s. /. kibortera^.' Rb.
n. pL m. gehörte. N. 117, 5.
gihortÄ sin (sie). T. 34, 3.
d. pl. gihorten. T. 106.
] üNGAHORENDf, nic^t fyixtnb.
der ungehdrendo man, nan audlens
Ctaob). N. 37, 16.
. ÜNGAHORIT, ungegart
ungehoret sin, 770» audianiur. N. 18,4.
ÜNGAHAORENTLIH. R. X.x
UNKIHORENLIH Pa. , inexaudibiüs.
UNGAHAORLIÖ. gl. K. )
GAGANHORJAN, gc^ord^cn, obedire.
kaganhoorta, obediviL K. 5.
HARA HÖRJAN, ^er^öreii.
hara hören alle zuo. N. 80, 11.
höre hara, heus. Mc^
horent hara zuo mir. N. 33^ 12.
HÖRECHEN, k^xfian.
sie hörechent des, <7MCEf//a/i^ Wm. 8, 13.
diner stimmo, Wm^ 8, 13.
UALPHORTER, semauditus. Sah 1. 4.
GAHÖRO, m., &tf)'6v, auditus.
den inuuertigen kehoruo, äudltum, N.
50, 10.
HÖRUNGA, /., auditio.
d. s. horunge. Wb.
HÖRIDA, f;
GAHÖRIDA,/., ®if)'6r, audiius.
71. s. gehftreda. Bo. 5 N. 50, 10.|, audi*
gehorda. N. 50, 10. Tb. > üis.
a* s. gehorde, atAditionem. Wb.
c/.p/. gihoridun: %\ Aen giboridun, ad
aurc's (eccUdae perveaii sermoj.
Mz. Bib. 1. 2*
GAGANHÖRIDA,/., oAaiMii/i«5; cf. gagan.
hdrjan.
d. s^ kaganhoridu, obauditu^ K. 5.
GlHÖRiNESSl,y:, Tl., ©e()ör/ auditus.
gihornessi gihoret ir, auditu audietis.t.
74, 6.
uuer giloubit unser gihorm^Mi, audittu.
T. 143.
GAHÖRIG, se^Srid, se^orfatn, obediens.
chihoric, obediens. Is. 3, 6. sub/edus. Is. 5,3.
kahorichenti kahen^ig. Ef.
gehörig: uuio gehörig sia (ros) imo
sint N. 39, 5.
77. a. s. n. eahorigaz, stAdihtm. Gh. 3.
g. pL gehArigöu, öbtemfueraniwm. ho. b*
UNGIHORIC, durus, rigldas. Ra.
WIDARHÖRIG, unge^orfam.
uuiderhörig uuaren legi. fi. 81, 2.
uuiderhc^rig majatati regam. Bo. 5.
uaiderhorig uuurde sinemo herren. N.
84, 2.
BURGHÖ^IINA, pl, /., suburbana.
n.pL burghorina. Nd. )t unaz sintpurg-
burchorn. Nd. U.ihorio'a, ane die
stete, die ze burg trenont-
d.pl. burghorinon. Nd. ugf^^or^ae,subur-
burchornon. Nd.ll.i baitis gomorrae.
Digitized by
Google
1009
HÖR.
HÖR
1010
BISCOFESHORI, Ortsnatoen. Higher?
SCREGEHÖRI.
crehti aide chtumbi unde daz tien ge-
lih ist, s6 slimbi ist unde scr^gehöri.
Org.
HORliNG^ n. pr. Hieher?
HÖRSAM, se^Ptfam, obediens. gl. K.
uuis horsam io zi^uate^ ni hori tbemo
muate. O. L 18, 40.
d. pl. horsamem pisuerran, obedientes oIh
secrare, K. 2.
HÖRSAMl, /., 0f(0rfam, obedtentia.
n. s. hoorsamii, obedientia. K. ö.
g. s. faorsamit, öbedientiae. K. 2. 5.
d. s. Korsamii. Kp. 2. 4.
horsami. K. 58.
rz. s. horsamii. K. 62.
UJNHOKSAM, hnde^otfiiiitV inhbedieas.
n.s.m unh&^stktnety^ inobediens. K. 23.
d. pL unhoraameiii K. t«
a, pL unh'orsame. K. 2« -^ **^
UINHÖRSAMl,/;, UngeMrfiitn.
n. s\ uhhorsami, ob^diäiäiek Asc;
g> s. unhotaainiiiinoifeiüeniiaemK p.5.
GAIIÖKSAMv ge^OfTam, obdiiens; ^ .
k\h oTstitAf obediens. Ra. *
gihoFsatii; Co. 3; uuas er. O. I. 3, 14.
gehorsam, obediens. N. 33, 1. sin sie/
sin uuit. N. 7G, 1.
n.s.m. gühoTsamety \Sub/eciuSn Gc 4. 5«
n> ■s.'/. sirk g^hörsamä güoti, parens
probiias. Mop.
GIUORSAMO, adv.,'obiemperanter.J^md.Ü.
GAH6RSAM1, GAHÖRSAMA,/, ©<^or*
fand/ abtdientiai
d. s. gehorsami. N. 70, 1.
gehorsame. Wm. 2, 6.
a. s. gehorsami. N. 70, 19.
gihorsama. 0(1.
UNGAHÖRSAMi,/., Unge^orfam^ inabe-
dieniia.
d. «. ungehorsamL Co. N. 1|5, 2.
HÖRSAMÖiV, ge^orramen, obedire.
(sie) horstfmoen, öbediant. K. 53.
(er) horsameta, obsecundabat. D.II.317.
p.a. horsamonti, obediens, K. 7.
^ ^ n. p/. i?i.'hoorsamonte, obedientes.
K. 5. ^
UNHORSAMONTl, ihobediens. K. 2.
GAHÖRSAMÖN, jt ^orfameti/ obedire.
Inf. eihorsamon. Gc. 2. )
• k n j (» ( f.pc^rere.
gihorsamun. Bed. 2.) '
(er) gihorsamot. M^. Bib: 1.2), ohtem^
giborsamit Bib. 5*^ ' perat.
(sie) gihorsamunt, pörebunt. Tg. 3.
(sie)^ kehorsamoton des irofater, des
er in gebieten liuolta, N. 70, 1*
HÖR, HUOR, »., jg^urerrf, €M^nic^^ forni^
catio, adulterium. — Goth. b&rs, sanskr. ]^ra,
adiilier.
Bedeutung und Gebrauch:
stuprum. Wn. 460. Ib. Rd. D. II. 320.
prost ibulum. Sb. Ua. ilu Ml. 2. Bib. 1. 2. 5. 7.
Prud. 5.
scortum? (ksinnhuA fyxttf merretrix, scyn, wie
in scortum, huor, alterius sit nxofmea. M/t.).
Mai Bib. 1. 2. 5. 7. Prud. 1.
adulterium, Ra.
incestus. Btb. 1. A. Mbe. M. 18. Wn. 460. Gc.
3. II. Sb. Can. 10. IL
forniöatio: Wo. 2. T. 29, 2. Ct 94. Co. 3. Ho.
arnor, D. 11. 34ft' * ' %
libido. Gh. 1. 3.
huor, infesta (fervent). Prud. 1.
huor, furta (dulcia). VG. IV. 346.
thuruh huor. T. 100.
daz huor er uermeit. D. IIL 94.
fon huore, exfornicatione, giborane. T. 131.
ih sundii* bin in huare. Co. 4.
des huores achust. D. lil. 52.
bifangan ist si in drati in hüates andati.
O 111. 17, 14.
nam thes huares thana uuan. O. I. 8, 6.
Form und Flexion:
n. s. huor. Sb. Ma. Me. Ra. Bib. 1. 2. 5. 7.
Prud. 1. 5. T. 84. A. D. IL 349.
huar Ib. Rd. Wo. 2. Bib. 7.
här. Wn. 460.
hör. Wn 460.
hiir. Bib. 5.
g. s. huares. 0. l 8, 6. III. 17, 14.
Digitized by
Google
1011
HÖR.
HÖR
1012
huor^s. D. in. 52. T, 29^ ?. Ct 94. Co. 3.
Gh. i. 3. Ic. 3.
houres. Gc. 11.
d. $. huore. Ho. M. 18. M^ 2. Sb. Can. 10. II.
Bib. 1. 2. 7. T. 131. VA. IV. 217. Prud. 1.
huare. Co. 4. . .
hura. D. 11. 320.
a. s. huor. T* 100. D. «1. 94.
n.aplC?) huor. Prud. 1. VG. IV. 346.
HÖRA, /., J&urerei/ €^e6ruc^)/ prostibnlumj
adulteriurn. . _ . .
^* * i. \ TT w% \f aduUerium.
hoara. gl. K Pa.)/
a. sJ? (xu buorra, nierelri:^?): huorrun:
smaha huorrun, vile proslibuli^m.
Bib.
hurruDy prostßult4m» ZC
ii,/7/.?h8ra, infesta (fervent). Prud. 1.
UßARHüOR, /j., €^ebruc^, adultermm.
n* s. ubarhuor;^ adulierium^ Seh. 7^*
g. s, uberhuoje^. Jb. )IIv^lß^, ,
LEGIRHUOR/»., aduHeriwn. N. 50» 1?.
MERHÜARA (ptj, adulterin. Wo. 2.
(SIPHÜÖR, n., gjIutWapbCn Fjijg, IJIO
HÜORLIH (^urlic^). ,
n. «. m. huor lieh ax, fanßijidus. Prud. 1,
nUO^lCaO, petularUius, Prud. 1.
HUORWINI, HUORWINISfcAFr.
HUORWERCH.
HUORLÜST,
HUORMACHO, HÜORMACilARt
HUORMIETA,
HÖRGRIFT.
HUORCHÜNNL
KUORCHIN-r; ^j \
HUORHÜS.
HUÖRSPIL
HÖRA, HÜORA, HÜORRA, /., J^ntt,tnereina:,
angels. hure, horcvena.
. n. ^. huora, fcorta. Sb.
buorra, ///;^a. Bib. 1. pppstUntal Bib 9.
hvLtrk, prostiMa. VP. 4. Bib-r 1. 2. Zf.
hourra, scortum. iTr. .
huore, meretrix^ S^. ^li.
huor, 5cor/f<7ii. M^i. ^orff?. ]k^.Cf. HÖR.
g. s. hi|arr.un, ^^r^r/i. Ri>»,
a. s. huarrun. 0. III. 17, 8.
n. pL huotun, me^riccs. T. 123.
g*pl»(?J huorren mionc. D. III. 30.
d* ^. huoru^n, ftß^reüicjiUus. T~. 97.
a. ph huorrun, lupiu. V» II« 349.
HUORIG, ^uriSf Ubidinosus.
n. s. f. huorighiu couma, comm€^5i?/fO. Ic
HÜORIN, iibidim^it.
a.pLf. huprino, /amt;£7^.' Prud. 1.
HÜORILIN, Ubidinosus, adi^ferinus.
ih Sp m* hporilinaz, adulUra. M. 31. Sb.
Le. 1. 3.
huariliaaz fihn (iät iher esil).
0. IV.5, a
' . huorlin^Zi <iifti//^ra. Le* 2.
gp.j.nj.n. huo^rilinea> pr^qacis. M/. aduUe-
rini. M^ 29.
huoroUnes, procacis* Sb.
hoorli0f6j aduMerini. Shi 6c 1.6.
hutlinin, ^oco^if. Bib^ 7.
d. pL hvoriliiie^,, lasciüis> Pjrud« 1.
HUORlLINft proca^ter. Bib. 1. 2.
HUORUNG, I«. (^urlMig), #/HiriW
1^ s. l^uorlinc, mßnc^r^Wii^' 1* 5. 7.
. ky^f^fi^'^n^^y mm(^^r,§iii^spuriiis.^ 15.
hörliac^ sfiisrius. Can. 13. Bib. 11.
huriin p, spu^ius. Ca.q. 7. .
^ , huorilinchj, mancsr. M<^ 3i)>* 8. 11.
i spurißss. C^n. iU
huorlinchy spurius. Qip. 10. mancer.
Bib. 13.
huorreli^ch^ nui/ic^. Bib. 6.
hurlinch, oiJ^MH:«ri Bib. 4.
«I./7/.h.uorling.un. J^c 1. ) ^•.
huprilingun. Ec. 2. Sb r ™'^'
HUORAKI, m., ^\x^tt ^cattatoti, moechus,
adiäter. ., .i^ ,»
!!• ^. huorari, adu,Ufr. GL 1. 3. Wm. II. 3, 8.
huarari, scqrialor. Sgr^i. /ibidus. Ja.
huuararii scortaior* VS.
huorar^. Wm. 3, 8.
hörare, mechus, Tr.
burere,; Wm. 111. 3, 3..
g. s. huorares, stupratoris. Em. 17,
1?»/?/. buor^ra, ejfemi^aii. läEf)« Bib, 2.
buo.rari, ejf^mifiati. Sb. B^b..7.
huprare. Ho^
buarera. 0. V. 21, 15.
Digitized by
Google
1013
HÖR. •
HURA— HUAR.
lOli
g.pl huorarOj ej^eminatomm. M«.
huorare, effeminatorum. Bib. 5. •
b ö rar o ^ mo^rAömm. Prud. 1. ^
d.pl. huorarun, effeminatis. Wk 1* Sb. Bib#
1. 2.
< baorarin, effeminatis. Bib. 7.
hurarin, effeminatis. Bib. 5.
o.p/. huorara. Mu. Bib. 1^ 2.) ^ J ]
hurare.Bib.5- \. effemmalos.
HUORARA, /(?>>, «urerel
rf./>/. huorarun, fornicariis (J£)uren). Mo*.
Bib. 1. 2. 3. (zu huorari?)
ÜBARHÜORARI, m., adjuUer.
n. s. uberhuorare. N. 80, 16.\
ubirbuorare. N. 80, 16.}, adulter.
uberhÖrarc. Tr. )
HÜORSÜNGA,/.
a* s. hursunge, luxuriam. Hd.
HÖRÖN, HÜORON (HÖRJAN), ^Xiuni faml
pari, moechari, adalterare.
Inf. hnotan^fornicari. W.
(er) huorot, adulterat. T. 29, 2. 100.
er huorot sia giuuaro In herzen
iu sar suaro. O. II. lü, 5. codd.
V. P.
huarot O. If. 19, 5. cod. F.
(sie) huoront Gc. 3.
(du) huoros. T. 106. Bib. 1,
(er) huoro. O. IL 19, 2.
(er) huorota, conof^iii/. M. 31. 5b. Le. L 3»
(sie) huoroton in iro irdenebidon, for-
nicati sunt. N. 105, 39.
imp. s. huoro. M. 31. Le. 1. 3.
huaro. K. 4.
p.a. n* s. m. huoronter, mo^rAa/ii^. E[n.i9.*
n. s. n. huorontaz, fornicans (corjh
Bib. i. 2.
n. pl. m. huoron ta. Me. | , ejffaemi-
huorinta. Bib. 'i.S naii.
^ g. pl, h u or e n d e r o,* scortantium. Pb.2.
BIHUORÖiN (BipUORJAN), :6e^uren, effe^
minare, spurcare, viplßre.
(er) pihuorota, spurcavit. D. II. ^48»
^ pihuorta, effeminavit. Prud.^ 1.
(er) pihuoroti. Ms. Bib. 1.), violasset
pihuQrote..3^h.;7. , h(4Qririin}i^
/7. ;7. pihuorot uuerd^nt, violabuntur
(uxores). Mij. Bib. 2.
FARIIÜORÖN, D e r ^ u r e n ; stuprare, prost iiiUre.
(du) ni farhuaros, ne prosiituas. Rb.
(er) farhuarota, stupravit. Rb.
(sie) far huaro ton, constupraverunt. Rb.
p. p, farhuarot(^^i/65/.?^, in pelicatntn. Rb.
firhuarot uuarun uuir mit ahgotin.
O. IV. 5, 17.
n.pl.m. forhuorote. T. 118,
n.ph f. f e r h n 0 r o d e, exfornicataeJEi^.
can. 2.
HURA s. HURIWA,
HiAR r ^ ™^
HIÜR, HIURL
hiüriu, dira. R (statt unhiuriu?>
ÜNHlURf.
unhiur. Ib. i _,.
, . . T> (# dirum.
unhiuri. Re«)
UNHIURLIH.
uunhiurlihca, enmenides. D. H. 345.
UNGAHIÜRI, undt^tntti trux. V.
üngehiuri. P*. II. 330.) -. .
üngahiute. Em. 21. }'»««**•'•
forazeihan ungihuuri (ungihiri. Rd.),
monstra. Ib.
uükihiuri, monstra. Rb.
n. s. Hl. ungahiurer, atrox. IL
a. s. Hl. uiigahiuren, atrocem. R«
a,ph(m.?J ungahiure, c//ra. V. porientßo-
sas, monstruosas. Eiti. 21.
a.phn. ungahiuriu, monstruosas. Bli.
UNGAHIÜRO, Adverb.
UDgahiuro. Can. 2. 3. 10. 12.£nL 5
,\. jrngthiuro. Cao« 1» m .
ungahioro. W. ; .
./ QQgahuro. Can. 8.
nngahiro. Can. 9. ...■ . ^
HIURO 8. Raumpartikel IOI9 £Q[«
HtAR8:^öii '' :
Digitized by
Google
1015 HüERA-HARUa HEmWCH-HERRANT. 1016
HUERA, w,«. R; u. ,.hl HWERA s. HiJ^GARl, ™., mm4«, ».(«»«, w
H WER, /«*«*. B.p/. hatugara, ar»vic<», Rb.
HüOR S riÖR. HERRICH, n.pr.,- au hewo?, oder heri-rih?
HOROBOGIxJM, Ortenamen. HERIGON steht übet virgo iot improba virgo
(Stetnbild) prodit'aifiatores tacito* in fomice
HEREBID [h&cbid (?). Cr.]? lichus. L. „!«</;. (Prud. a/joth. 621.J D. U. 331.
HIRUBIN. Pa. ). hyrobin, mncta mons in HEREHERDIL S. HERDA.
HIROPHIN. gl. K.) '^'^^"'^- HER1D-.
in daz houe in deto hetide. Fw.
HERAPAZ, 9t ring, m^r/Ziocm. Ist es heta
bar? Mit hata, ^ft, scheint es, da niemals ha- herqT s. HERA in HA, HI.
rapaz vorkommt, nicht xusammengesclzt; bangt
es mit heteandi, haetenti, parcitas, lu. ß^UJ),^ Volksnamen. AnnaL fiild.
sammen?
hetapaz, mediocriter. Gd. 2. HARUDes, Volk im Heere des Arionist. J. Cäs.
n.s.m.hcta^tizeT,mediocns(nefusnime- ^- ruAUTinFc
diocris in contentione ex fomoTeJ. Cf ^tlAnuuES..
Mcr. Bib. 1. 2. HERODES deWinirt
Compataüv. . ._ hetodes. T. 126. Le. 3.
herapazz.to. M. 28 i „^rf,v,^v^. . herodises. T. 89. '
herapezziri. öd. ' i j i <
HERAPAZARl,/. i«*rf/ocr.7o*.p«mV«„. . k""J''t"7U
, . g. *. berapazari. M. 13. \,mediocri. </. herode. i. 7«. , .
herapaziri. Sb. Caa. "f «'J^^j!;'" HARAPHA S. HARFA.
erepazari. Can. lo. ' vitn^s.
d. S. herapaziri. Sb. Can. 6. il.\, media- nrnnrnuA ™ r t
herapazri. M. ly. [critate. HER1FHA, Flufspamen.
HARAG s. CHARAG in CHARA HIROPHIN s. HIRUBIN.
HARUG, m.; Hi9W SB»I^ ««Hflt^i ^enipd, HERÜLl (ERULl^deutsch. Volk. Jörn. Amm.
Opftrjläte, angels. bearg, hearh, nord. borg, __.. p» r
' delubrum, l.u:us, lupercßl, fanufn\, sqcefUm, n\M\}\.k, Flufenamep.
oro, iVo/wm. — Gebort bar ah in /. M/ji/ur. hie. „4«,»i^ » ,. ,v . .,
ij*Drr , .1 i HARIWC, ^., J&.tring^ angels. bjering, Aa/«c,
her? — 'Cf. HAKl, /,i«<*, u. lat harttga, ho- ^^j^ ^^^ ^usammcubängend?), - berinc, aA
«/ia; 6. aucli ARAH. ' ' lec. Id. bering, f drdinia. Ih.
n. s. byuc, lucus. Rb. nemüt. Rf. fämm. R. ■ ]i«rinc. Tr. Em. 31. t*r. ra. t V^. 5.\ '
capitolium. R. harincb. Hör. Pr. t v. f, Äo/«c, o^
hatucb, nemits. Ib. Rd. härinbe. F,^. ' T "^«.
a. «. batuo, nemm. Rb. bei'inöh: Wn. Wn. 460. /
c.p/.baTUga, /«CO*. R.Rb. Rd.cf*/«Ära.,R. .-^„„'.2,,,; ' J
haraffa, /«CO*. Ib aro5.Rb. HJliHJiAiM (beriet an t?X «.^Jr.
* HER.
Digitized by VjtOOQIC
1017 HEREANDI— fflRUZ.
UEREANDI. gl. K.j
HAERENDl PS,. |' ''"''"'''•
H£RyS, ultmff.terrqrftni, fi^^mla^. Pertz, IL 559.
HIERUSOLIMA, StrufaUm, dcklinirt;
d. «..hierosolimu. O. iL 14, 59.
. hierosollmu. Frg. 17.
g.phin bierosolimono lant. O. III. 4, 2.
HERASUN * HERA in HA, HI.
HORESTi, brilüsdies Volk. Tbc. vit, agric.
HAREWjan s. HARW.
HORAW- & BORO.
\p palaius.
HURI WA, ^nttoif Saume»/ palätus.
n. 3. huri^ua.'Em. 27*
huriua. Sg. 299.
hurua. Sg. 184.
hura. F;
g. s. huriuun, palatL Prud. 1. '
d. 5. huriuun. Prud. i,) , pUctro (tUubantefa^
hurui. D. U. 327.) tus essetj.
UAROWENO s. CHAROWENO-
HERBIST— HYRCANTA, 1018
HffiZIN, cervinum i^ill). yfn. 4(50. Eni, 31.
HIRZFELD. HIRZBAtt HIRZFÜRT. HIRZ-
HEIDA. Ortsnamen. *
HIRZÜLA, n. pr. f.
HERBIST, m., J£)er6fl; angcls. he arf est, h^r-
fest, herfeste, altnord. haust, messis, au^
tumnus. — Ist xa^/^, tc^ ernbrt/ ^u vergleichen?
13. f. herbist Hd. \
herpist Sg. 913. (, autumnus.
herbest. Mop. Bo. 5.)
d, 8. ze herbeste, im J^er6f!. Bo. 5.
a. s. den herbest Mcp.
HERBISTRAM.
HERBISTRIANOTH.
HARCA, / (J&arfe?), wemora (vomera?). A.
Oder ist es haruca, haruga, nemora? -p- Cf.
auch almord. hark, strepitui*
HERClTNIA Silva. Jul. Cäs.^ Die auslautende gut-
turalis der Stamipsjibe (anlautend ist. «i^ doch
wohl nicht, das Wort als her^cyn^ genommen)
\viederspricht wohl der GleichsteUung; dieses Na-
mens mit S)^X\ (cf. hart; aber auch harug)
[das H in hercynia (auch in h^ximcfi) ^scheint
zwar nach dem älteren griech. dg?oinfia, oqkvvioq
nicht wurzelhaft zu seyn, doch könnte es auch
von Aristoteles und Ptolomeus so wenig gehört
seyn, dafs me es unbezeichnet lielsen; auch die
Bezeichnung des weiter ausgedehntep Gebirges
könnte sich auf einen Theil desselben^ den Jg)arj
(et HART) zurückgezogen haben].!
HIRUZ, m., J^itfdff angels. heor^t, beört,
hörd. hiörtr, lat cerviis» ^
^. s. hiruz, cer^ms. Sg. 34*2. 913*
hrusse hiruz, cervus emisms. Ah. Rd«
hirz, cervus. N. 41, 2."0fgi Zf. 2. Tr. rrcnr-
- Wa 460. D. m. 31. oJliKCBNBACH, Bachnamen.
g. s. hirzes, eervi. N. 17, 34; *. .
d. s. hirze, cerva. Bo. 5.
g.pl.hitzo.^ 28, 9. (In Nh. steht herzo.)
hirzi. Wh IL
hir«zel Wb. . »
d.pl. hirzen. N. 28, 9. 103, 18. Wm. IH. IX. 2, 7. HORKO, n. pr.
hirzon. Wm* 2, 7.
hircin. Wm 11. 2, 7. HYRCANIA silvn. Wess. Ct. J^üXifoatb und
a.plhirze. Hd. D. III. 71. salius hircmus. Pertz. I. 191. 192. wltus fifr.
HIRZISWüR2i. cynius. TG. kqxvvioq igv^o^. Strabo. oqKvvifx; ö^km
HIRZISZUNGA. . uoq. Ptol.
HERKenbret s. BRET.
HIRC1|A, f., tomentum. F.
IV*
[66]
Digitized by
Google
1019
HART
ÄiRT.
10^
HART) HARTI, goth. hardu, angels. hearcl,
alts.9 altnord. hard, fyattf durus.
Form und Flexion:
hart. gl. K. Pa. Sg. 913. T.
harti. Pa.
herti. gl. K. O.
herte. Org. Bo. 5. N. VVm.
hert ist O. III. 7, 25.
n. s. m. harter. R. Ra.
hcrter. A. O, UI. 7, 29.
12. i. f. hertiu. Bib. 7.
g. s. bartin. Prud. 1.
</. s. f. hartem. Gc. 4.
hartero. Ms. Mr. Bib. i. VG. III. 141.
hertiro. Bib. 5.
hartera. Bib. 7. ,
hertcn. Mcp.
d. s. n. hertemo. Org.
a. s.m. harten. Ma. Bib. 1. 4. 6. 13.
ii./;/.7ii? herte (uuerdent, uuaren). N. 57,
'^ 10. 54, 22. ist wohl unflektirt.
lt. pZ^n. her tin. D. IL 354.
rf. /vA hartem. Pa,
hartÜeni. gl. IC.
1 herte em. K. 2. 7.
herten. O. I. 1,90. III. 18, U. IV.
27, 8. V. 1, 4. *^ ' '
<i.p/. m. herta. N. 16, 4.
a.pk n. hertiu. K. 58. N. 59, 5. 146, 8.
ComparaHv: *
/i. 5. w. hartiro. Pa. Ra.
hardiro. gl. K.
/?. s. f. hartira. Mt] Bib. 6.
hartara. Bib. 1. 2.
Superlativ:
d. s. m. hertistemo. Nd. II.
hertesten. Nd.
Bedeutung und Gebraud):
dunts. Pa. gl. K. Ra. Org. Bo. 5. Nd. N. 57, 8.
59, 5. 146, 8. K. 2. 7. 58w
rigidu?. R. A. Gc. 4. '
asper. Sg. 913.
acer. VG. IH. 141.
uzzet stein-e hertesten, durissimo. Nd.
hert ist gerstun kornes hut O. III. 7, 25.^
hertiu eih, quercus. Bib., 7,
mit iro herten grifcle. Mcp. * *
daranah uuerdent si-e (dorna) hirlicho
herte unde starch. N. 57, 10.
tie herte uuortcnen gesüulste« Bo. 5.
dei hertin cornolis per!, corna^ D. II.«354.
erda ouH so herti. O. II. 1, 3.
hertiu, dura (et dspera). K. 58.
hertiu, dura, engtest du dinemo Ii\ite. N.
59, 5.
hertiu praecepta.^. 146, 8.
harter kiduuing, rlgida dislrictio. A.
harten grduinch, iugum ferreum. Ma*
herte ist (der nith). Wm. 8, 6.
harteru (in Docens MIscelL steht fehlerhall
hastcru), rigidae (intervectionis asperitate
aliquem premereJ.'Ge, 4.
80 ist der uuizod alter uzana herter,
thaf ist inne manag guat, tbaz geistlicho
, uns 10 uuola duat O. III. 7, 29.
hart ist thiz uaort T» 82..
diu (uuort) herte uuareii,^intuuelb uuor-
deniu. N. 54, 22.
herten uuorton. 0. III. 18, 11.
dir ist herte (durum) uuider garte ze spor-
nonne. N. 57, 8.
gab. er tbo antuuurti, thaz petrum thuhta
herti. O. III. 13, 19.
uuolaga elilenti, harto bistu herti. O. I.
18, 25.
uuas in thrato herti thaz uuetar in theru
ferti. O, UL 8, ti
thaz herza in uuas so hertL O. V. 16, 13.
herteem, duris (vorde et simpliciorilmsj. K. 3.
du hart man bist T. 149.
in hartdro fhestigo, in virga ferrea. Mv.
herten banton. O. IV. 27, 8.
hartero, acri (fuga). VG III. 14».
herteem, duris (et contrariis rebus). K. 7. .
ih gieng lierta uuega. N. 16, 4.
hartiti, crudi (laboria). Prud. l.
HARTO, Adverb. (In Hd. IX. lU. 35. schon
harte). ' ■
Bedeutung und Gebrauch:
acriter (stultus improperabit). Mor. Bib. I.
2. 5. 7.
gravi ter (sih zurnan). Mi}i.
valde. T. 10. Ho. N. 6, 4. 17, 18. 18, 11.
Digitized by
Google
mi
mm,
HABTL
102ß
harto mahtige. N..^^» 6.
harto lobcsam*, N. 47, 2f ,
"^ harto ubermuQte N. 46, 10.
Jiarto guotelose, nimis pauperes^ X 78, 8.
harto fllu s. filu.
harto fliiig. O. I. 1, 1P7.
harto gl u\iar. 0. I. 2, 8.
hartQ kundera. 0. h % 24*
filo harto goldrot AIcp.
' TOlne harto chiuiken frhtnt, /tonesiissiwi,
Bo. 5.
do uuas Iz harto guot N. 92, 1.
harto freuuet er sih. N. 20, 2.
hatio doneta ih. IN. 2i, 18.
harto (nimjisj bia ib gcnideret- N. 37« 9.
harto biji.ib uuorden zitteuuizze N.
30, 12.
harto unsih langet N. 39, %
so uuiget manne file h^rto, daz imo
gescehen ist N. 37, 9.
harto geargerent. Wm. 2, 15.
harto gcseret Wm. 5, 7.
(daz er uil harte. minne. D. IlL 35.)
filo harto (muHuwJ sih skeident Org.
filu harto rafsta. 0. III. 13, 12.
. sia ruartaz filu harto. O. III. 24, 12.
sprah imo thera uuorto in muat tho
filu harto. O IV. 13, 12.i
fiU harto fir.dan, 0. IV. 31, 29
harto (vehementer) irhauensint N. 46, 10.
thaz ir mib lerlut harto. Os. 12.
uuania sie iz gisnQgun hatrto in edil
zungun. 0. I. 1, 53.
harto, ist iz giuueizit O. LI, 67.
harto bidnungan; Lu.
gilobot uuerde harto. O. I. 1, 117.
hiar hugi mines uuorles, thaz thu iz
harto halte». O. I. 2, 27.
daz er hella fiur haxto uuine. Em. 33.
hiniarquam tho Iiario. O. L 4, 23.
harto forahta er.mo thoh. O. I. 4, 47.
thaz uuir nan harto ruuuun. 0.1. 10,23.
blidtun sie sih harto. O. L 13* 22.
uuuntoTOta sih tho harto. »0. I. 16, 21.
hug es harto ubar al. 0. I. 15, 28.
80 harto chelen. Mcp.
zQfhatto, ninuitm (mib skeidei).. Bb. 5.
i^^mparaüiv : h a r 1 6 r.
hartor, durius (drauuen). K. 2.
hartor, fastor, krimmor, arc/ii^. Em. 14.
hartor, ättius. Gc« 8. 9« ^
daz pniget mir hairtor. N, 54, 14*
man bartöt andfrt Bo. 5a
hartor ch^le. Da* 5.
hartor-danne, magis^quam. Org.
species ist hartor (magisj substantia tan-
' ' nfe g^fivis. Org.
cato ne ist nieht hartor substantia dannc
sin obso, Org.
so ne uuirdjet niomer mennisko an-
dermo hartor mennisko. Org.
hartor uuidcruuartig. Org.
Superlativ: harlost
hartost (maarimej salige. N. 72, 15.
missetatcn allero hartost N. 33, 22.
sih barlost skeident, plnrlmum diffe-
runt. Org.
(iz sie smarz aller berteste. D. lU. 87.)
HARTIM. KARTING. ALPHART. EBÜRHART
(€6erMrb). EINHART. ADALHABT. EN-
GILHART. EGIHART, EGINHART. EGIL.
HART. ECKIHART. ERHART. EMHART.
ELLENHART. IRMINHABT. ISAßlHART.
ERCHANHART. AMALHART. OTHART.
WOLCANHART. WICHART. WALHART.
WALDHART. WILLIHART. WOLFHART.
(WOLFARDA auch hieher?)
lluthart. linthart. libhart.
reginhart (reinhart), rihhart.
meginhart. merhart.
nagalhart. nidhart. nothart,
peranhart, bernhart. bürchart.
berahthart. brünsthart,
friduhart. folchart.
gebahart. gundhart. gothart.
grüonhart. grimhirt. gaganhart.
gebhart. gisalhart. hrüodhart.
Belrihart.hemhart.hugihart.de.
ganhart. dürinchart. thiothart.
SNELHART. SIGUIART, nom. pr. Alle
hieher?
HARTLEia HARTLEIH. HARTARAT (fj.
HARTIRIH. HARTMAN. HARTMÜND.
[66-]
Digitized by VnOOQlC
1023
HART.
HART.
1024
HARTBERT. HARTBOLD. HARTFllID.
HARTCHNÜZ. HARTGER HARTWIG, n.
pr. Alle hieher? ^
UNHARTf, unzart.
d.s.m.n. uhhertemo. Org.
EDVHARTI (einherti. Ib. einhart. Ra. ein-
lierto. Ic), constans. R.
g. pL ainhartero, amentium, desipien*
tium. Pa.
einhartero. Ra. )
einhardero. gl. KJ'
. EINHERTI, /., constantia. Rc.
EINHERTÜN, adverbial, viritim. Prud. 1.
EUNHARTIDA, /., constantia, Rb.
EHNHARTLIHO, i/M/on/^r. Gh. 3.
HARTPÜRI.
HARTHÖ.
HARTMUOTI.
HARTRÜGIL, HARTTRÜGU..)
HARTSALIHE. [hieher?
HERTOMANOT. )
HARTl^/, Jg^firte.
Bedeutung und Gebrauch:
duritia. Nm- IL N. 18, 8. 96, 5.^
austeritas. Ic. ,
rigor. VP.
rigiditas. M. 29. Ge. 1. 6.
robur (eocercitus). Me. Bib. 6.
herti alles tea gefroren ist Mcp.
herti thes argen uuilUa O.IV. 20, 11.
herti muates. O. 111. 5, 16.
zi herti inuares herxen. T. 100.
herti thero biscofo. O. IV. 23, 21.
herti dero altun eo. N. 7, 13.
in thero buahstabo herti. O. III. 7, 75.
trübten gibet sinemo liute herti, vir-
ttUem. N. 28, IL
klagont thia filu langun herti. 0. V.
6, 46.
thaz thin min geginuuerti giuueihti
thia iro herti. O. V. 16, 26.
in herti arbeito, induritiamalorum.^,
106, 10.
harti fraza, obstinatio. Prud. 1. hieher?
Form und Flexion:
n. s. harti. Mt. Bib. 5. Nrn. 11. (Prud. 1.?)
herti. Ic 0. IlL 6^ 16. m 20, II.
V. 23, 21. '
g. s. herti.' N. 96, 5.
rf. s. harti. N. 18, 8.
herti. M. 29. Gc 1. 6. T. 100. O
III. 7, 75 N. 106, 10.
a. s. harti. VP.
herti. 0. (IV. 13, 29.?) V. 6, 46. 16,
26. Mcp. N. 7, 13; 28, 11.
HARTA,/., 4>Srt<.
g, s. harta in: zebilide er iro harta tl^en
figboum irtharta. 0. V. 6, 5« hieher?
härtun, rigoris. Mcp.
HARTIG.
d.s. f. hartigero: in hartigero chestigo
(hartige gcheatigoti: ^b.), in
virga virornm. Ps. 2.
HERTING, m.. heros. Hieher?
a.pU hertinga, heroes. Mcp.
HARTUiNG, 17. pr. Hieher?
HARTÜNGA, /., J^ärfuii«.
d. s> hartungo: zi hartungo, ad exerci-
tationem. N. 9, 1.
HARTNISSA, /., durities.
d. s. hartniasu (mnotes), düritie. la. 5, 6.
HERTIDA,/.
d. s. hertedo, exercitio. Bo. 5. (cf. herta,
vicissitudoJ)
a. s. hertida, duritiam (cordis). T. 241, 2.
HARTJAN, ^Srtcni indurare,ßrmare; ich ziehe
auch hartjan, frigere, röfieni hieher [das
mit HARSr (vielleicht gehört aber auch harst
mit hart zu Einer Wurzel) zusammen zu hän-
gen scheint] , weil in einigen Stellen nicht ent-
schieden werden kann, ob hartjan, indurare,
oder hart) an, yri^^r^, steht
(ih) herto, rosto, ribo, gnito, frico. F.
1. 2. Tr.
(er) hartit, fregit (sic)> Gc 4. ,
hertet in, confortat^ N. 93, 4. hertet
den man, exercet. Bo. 5.
(er) }iarta, tinxerai (ensem stygia undaj.
VA. XIL 91.
p.a. hertcndo: sih bertendo unde uuo-
nendo gedulte, patientiae mu et
exercitatione* Bo.- 5.
Digitized by
Google
1025
HART.
HART.
1026
GAHARTJAN. ' '
(ih) f^eherioj ifd geirdriti), canfrigo.
(er) glh^rta;
')petra8'4tiiard'e8 ananuert ioh
*bra^t er sliumo thaz auert,
er herzen aih gihärta iüti ei-
nan aua irüuarta: 0. IV. 17, 2.
(du) gihartiis:
iz uuaa harto egislih, tho be-
t(ytli ih delbb bt thih,
in giloabu ni giuuanktis ioh
muAtea tfaih gihartia. O. IV.
13, 18.
p. p, gihsiTiei unart, obßrmätus esLBih.7 .
gehertet: daz ih darana (justißca-
tionibus deij nuetde gebeizet
unde gehertet N. 118, 24.
kiherdit, kisaueizit, kipratan
uuirdit, yr^^/nr. Ib. (Rd. hat ki-
herstit)
BIHARTJAN, bc^Srten.
(ih heberte in wol alle iuwir ere.
Kaiser chronik.)
(du) pihartis. Mi.
pihertis. Bib; t. 2.
pihartist Bib. 7. ^
pibertist. Bib. 5.
(er) pihartit, obduralfauremj. M^. Bib.
1. 2. 7. obfirmat. Bib. 1. 2.
p.p. pihartit. Mx. .uuard, obßrm
pihertit Bib. 1. 2. b.\maius est {Spi-
ritus ejus ad superbiam).
FARHARTJAN, FÜRIHARTJAN, Verwarten.
Inf. furihertan (corda). Kp.
(er) furihartit, pbdurescit. G^. 3.
farhertit, o&/ara/. Rb.
p. a. ferhertinde, obdurans (alium). N.
35, 7. ^ .
;9.p. farhart: ' \
€/. ^. n. ferhai temb herein, obsii'
näto corde* N. ö7, 11.
ferhertet ist (he^za). N. 118, 70.
HART£:N, durare, jnajf^r^,
p. a. hart ende, nuznenies (cum bisj. Mop.
•GAHARTißaN, man^e. , \ ..^ fl1^ .'T
I « obßrmabis (fa-
dem tuam ad
eamj.
(er) giharteti nvit imo in tlperu noti.
0. IV^ 13, 22.
ARHARTfeN, tt\)<KXUni indurare.
(er) irhartet:
föne demo fiure irhartet der
tegel. N. 21, 16.
thier in theru ungiloubu irhar-
tct O. IL 12, 88. '
erhärtet ze steine. Mcp.
(er) irharteie, induret. N. 89, 6.
p. /?. irhartet ist (min chraft) also
der tegeL 'N. 21/16. uuas. N.
147, 6. i
HARTAN.
GAHARTÖN, indurare.
(ir) gehartotetCgeharthotent. Wm.III.)
dar ana. Wm. 2, 5.
HART, ^att (SBerg/ SBalb)/ v. loch, lucus.
Bib. 1. — In Bib. 2. steht harc; cf. HARUG.
Hiervon der Bergname JE)ar)?
HARD: lucum, quem vulgares hat A nominant.
ürk. V. 995.
HARD, Ortsnamen»
LÜSCHART, Namen eines Waldes.
OTMARESHART. MAWINHARD. C^SINHARD.
RISKINHART. HÜNHART. LINDHART, MUR-
RAHART. BALDENSHART. Ortsnamen.
SPEHTESHART, ©peffart| Bergnamen.
HARTEGOVVE, Jg^artgau.
HARTIGER, n. pr. Hicher?
HARTA, Ortsnamen.
HARTI, HARTIN, scapula; nord. her dar
(pf'fj, humeri.
n. s. harti. Sg. 242. > ;
h.rtiD. Ig. 913.1' *^''''»'''-
a. 8. harti^ vi, »h8^la,soapttlt^ (averterunfj'
UX.'il.Sb. Bib.i. 2.
</.f>/. hartino^r.'untaKvkavtinaD, inter sca-
pälas:CJ
ÜARDUj ceilaria, promiimria. gl.iK.
' i- \ ■ ^ -.-^ '
HERD^ noeb^kindW Sefawe» ^nrbf (Erbrekü, fdoi
ItUf ^olum. ^ C& EÜDA, HERO u. HERT.
Digitized by
Google
1027
HERT. HERTA.
HE8T4.
i(m
d. s. herde, solo. Bib. 1. % 3; Mö«.
uz fon theru asgu fon theni iala-
uuisgu,
60 uuanne so so ix uuerde, fon
ibemo irdisgen berde (irstan-
tent alle); O. ¥• 20,28. Hieber? cf.
JUERT, S^ttxb.
HERTLIH, rusiicus. Rä. Hieber? cf. ERDA.
BERT (Jj)terb), arula. Hd. Ist es mit HERD,
solum, ein und dasselbe Wort? Cf. aber aucb
golb. b a i za , taeda. Nacb dem angels. b e o r d b,
focuSy fornacula y scbeint das Wort auf D aus-
zulauten; cf. aucb den otfiridlscbcn dat.: berde
von HERD; sotum, falls dieses mit dem vorlie-
genden bert ein und dasselbe Wort seyn sollte,
(fiurpanne vel bert, anäa. Ib.)
also man brot uuendet in berde. N. 117> 13.
V HERDGOT, lar; s. GOT.
HERTSTAT, lar. Wn. 460. (berstat, focu-
las.D.)
HERDA, /-, es8^^ fervens structara. Prud. .1.
HERTA, f., «Bed)fel, vtdssUudo.
n. sl berta: übe diu berta ne uuäre. Mcp.
d. s. berto! after berto (nacb der Reihe, wecb-
sels weise) d c r o reipublicae flogen (de*
cemvirij. Bo. 5.
a. 5. berta: i^ne berta, sine vicissifiidine. Org.
dia berta (pl.?), vices. Bo. 5.
g.p/. hertono, vicissitudiwun (^tettiporaJ.GcS*
d.pl. (gewöbnlicb adverbial gebraucht) bertoom,
vicissim* R.
hertom, vicibus. Ja. vidssim. K. 9« Ja.
alternatim. Tg. 1-
her ton, vicibus. Mcp. aliemaiim. Mcp-
vicisHnu Rb. Pr. m. Gc. 8. Mq>. Org«
Bo. 5. in guissen berton, ratis vici-
bus (temporum)^ Mcp.
spracbun tbar tbo b^rton missili«
eben uuorton. O. III. 15, 40.
sie sluagUA sar thca güngon tbiu
heilegun uuangun^
iob herton in tben latoo so bluun
sie imo thia oruiu O, IV^ 22,32.
sib fuarun tbrangoati Q^mbi inan
. H tliQ jlbie ^i.%it^, . -
interetun nan bi^rtpn mit iro scelt-
uuorton. O. IV. 30, 2.
. ni siCr^cluUn he^rton tbar Iro datl
, . r««}i^n.;0., y., 19, 9.
,bi berton^-. j ,- ,
tbo 6pr^c)^»Q liie. bi berton sus
the^en uuor^^p«* O.J. ,27, 14.
sie tbingotlin bi berton sus tbo
tbe«eD uucorton* 0. IL 12, 6.
iob bontun nan bi berton mit Iro
sceltMuorton«« O. II. 9, 86.
hertun, uuebslun, untar in, vicissim.
Gh. 3.
^./7/. berta, vices (lemporumj. Bo. 5.
HERTWEHSAL, mutatio. Org ; s. WEHSAL
i.WIH.
HERTOMLEHAN 8. LEHAN in LIH.
ÜÜORTl^RTA,/., disceptatio (inter doctosj.
N. 101, 25.
ElNIffiRTUN, viritim, emaxin. Prud. 1. Hiehcr?
cf. HART.
■ HERTLtH, miüims, aUeraits.
a. s.f. hertlicha, uuihseliga-, mutuam, al-
tel-nnnt. Ep. caa. 2.
HERTLICHO, i«»/«in. D. II. 337. viciAsm.
Ar» '2. (In A*. 2. steht herclicho und her-
rolicbo.)
GAÖERTO, m., viconus.
n. pl. ka her tun, vicarii. Da.
HERTÖN, atternnre.
(ih) hertun. Sal. 3. i ,
hcrtim. iSal. 5. ' ""^'*'^-
(sie) hertont, alternant, M. 28. Gd. 1. 2.
. hier bertont tag unde naht. N.
83, IL
(sie) berto 16 n^ vieissifn ^eminonfnr (mela
dtijrin, suoze sjtimmä^. 5fcp.
p. a. hertAiido festenonya//^rii/ro calle-).
Bo. 5. , . ; ,
n.s.f. hertontiu uuunna, nuUua fo-
ctmditiiö. 1^. 103, 34.
i ,
. .1
HERTA (et HAH 2)^f.^^^titbt (^.*alrda,
Digitized by VnOOQlC
1629 HßRTA. HERDA— HERDAR 4030
angs. heard, heardb, heordh, altnord. hiörd), HEREHERDIL) ^^'};:^J^' p „ 347, Sicher?
grex; nur bei Notker. Cf. altnord. hirda, cu- ERIHERDIL r
siodire, servare, liirdr, iutas, ,**» »^ iü^^Y^ *'-^**^'^*'^" ^-
g. s. herlo, gregls, N. 65, 15. 78^ 13. ' HERDA S. HERT. ' " '
• d. s. hcrto, gregi. N. 39, 7.>i>^l .J- J/lAU r^UbiOis. ,oqTä.od irfflfM« A ^-^^ "^^^^^^^^
fl. j. herta, ^/r-^m. N. 65, 15, 77, 52. HERDA S. "ERDA. ' A \
n.pL? her lal die foUcchomeuen birtaunde ^ .»^'^i^tW^'x t \
herta. N. de ps. gr.. ^i.U.,n.i.ry ^\a HERTHA S. NERTHA. '"^ ^wna^'.rivr/
dpi. hcrton, gregilms. IS\ 49, 9. ' (>ti ?7:.t ' .mvvAvr^ !
fl.p/.berta, g;.-.^. N. 77, 71. ..,,7/ o..;f, in HERTuM/^i)ÄS*'^ ^M'"^ '^ ^"
SCAFHERTA,/., ©c^aaf^e<rbf. .tf^mVAv; ;t.»^tMi^
g. s. scafhcrto, gvegis. N. 73, t.TC.f .7 .«:, HERDO, m., vcllus. Slalder führt bie J&Ctbc,
HIRTI, r/i., ^ irte, /ya^/or, goth. hairdeis, an- JPjärbe als ein im berner Oberlande gebräuchll-
gcls. hirde. ches Wort für Schaaf oder Ziegenfell an.
n. s. birti, pastor. K. 2. O. V. 20, 32. T. der herdo, vei/us. N. 71, 6. ^
133. 152. Sg. iU3. opilh. Ja. custos, ; : //oäuiM ^,,0 t «Äj^ti^
Gh. 1. 2. 3. f I HORl (Ist cusfos? cfirarä? tn vergleichen? doch
hirdi, pastor.^l K. ' -niiujiijxi .^ .u ^^^j^ j^^^^, gj^eilet wohl dagegen), »., J&ort,
hirte. Mcp. N. 4ö, 15. '^'»'' «'^ ^ ecf)a$, goth. huzd, angels. hord, thesanrus,
g. s. hirtes. K. 2. ;• ■ 't^^y/^-^V^-'^ J. tf. horte, thcsauro. Frg. 7. 15. ;. . , .
fl. J. nirie. iio ii. ^ t i a./?f. bort, fhesauros^ Is. 3, 3.
ö. j. hirli. K. 1. T. 44, 1. 161, 2. orl .\^ A* ,.,,,,,,,»,,, ^ i u j ./
1 • . Tvr -o I 4n/- /i r%' fff a* GAllLR IJAN. anfiiels. hordan, inesannzore^
birte. N. /3, I. 106, 41. D. lll. 84. ,, ., . .i 1 •
» u: t rr ^ i am A £\ i io 1 1^ (daz CT SO Uli Hl eihurtc, so crs hi-
n.D/. hlrta. 1. 6, 1. 217, 4. O. L 12, 1. 13, ^ , ^^ ,^ „. ..^^^% ^ ' .
4 <A Ol OQ Q II o ir Tvr I dorfte. D. III. 100)^" ,>* .i
1. 16, 21. 28, 9. IL 3, 15. N. u ps. gr. -^ ,y ^r. , ^^^ 1
hirten. Mos. :iv Cl -«^^ '-*-i^^*'' ui^Tvirp ^„ ^ ,'. .^ ,
ff.«/. Inno. Rb. iNe. Wm. 1,-i.l.^.i .V\ .n HUKl, .^urbc, er«/... M.t cratis? oder m.t
u- 1 TV ir herta, birti zusammenhäni^end? f
nirte. iie. 11. ' • i i-. ^^ ao-» *•
? «7 K'^f:., »^p A ^ n ir *? 40 Ifili^W ^* ^' hurt, craticnla, b, \\n. 2J2.
7 1- * IV n ir . '- I hurd, crö/jj. \Vn. 33o5. eo/a^fa. Prud. 3.
fl,/t7/.hirta. IN. 67, 15. . . -^ .mv^_>u . nwni , ,' ... ,,; .^^
' • 1' . I. ^ hurde, Iwurna, vVn. 4oü.
SCAFHIRTE. Cr. \ " "■ --' '-"••■• ^^^ ^, -,. h„,t, ^,„,,„,. p. II. 317. '^^"«^ •'
SCAF1^RT. Tr. >, m., opi7/o, ©(^aaf^trf. „,,,/, |,urdl, ci-n/«?.?. VG. 2. -f'^^' . ,
, SCHAl' IHR n. 7a.> a./>/, hurdi, pontes (et propagnacula). VA. IX.
1 SUINHIUTE, m., ©d)nj«jn()irt, 4«6wfc«*. Cr l"0. wV/<?«f Bib / '•'
IIIRTIIIUITA. ,. .. ■ ' ■ '»t\.to
. HIRTniElMSTET-.^a:»»MUt9t*a.,- HüRtjÄN s. HORT.'ii-'«^"''«^
HIRTITASCA. .uAi>:k ' ' ^
HIRTERE, m., ar/we«/ar«W. Wn. 460. .„>,,.» HERDIGA, Ortsnamen.
HIRTLiH, ^IrtUd), /wi/or«/«j. ,a\V»»nttW.w3 O «»inlnil .i,.»')
a.*./.hirtlihha chiuW ^xn,pas^oralem RERTINGA (a. pl.),h,Toes. Mcji.; cf. HART.
pcram, Rb.
rf. ;,/. in hirtlihhem. R. | (sie- HERDAR, golh. hairlhra, visccra, angels.
-...•iJi, in hirlIlhen.MP..R.b.l.2.)tin)m ha>rdhan, /«//t///«. »« ->
pastoralibus.\ . .. ^^^^ herdercn: in lierderen nuizegofün
II1RTIL6S, ^trtlo^. * ' (extnmm viscern Inqnebanlnr). Mcp.
hirtilosa, petulans (luxus). Prud. 1. INNIIIERDER: dei inniherder (innadirhir.
Digitized by
Google
1031
UAREA.
^ARfc— HABM.
1033
Gc. 4.) steht über humor visf^rum in humor
viscerum ad virilia läbitur^ Gc^ 5.
SMALAHERDER, in inguine. Gd. 1.
HARFA,/., angels. hearpe, altnord. harpa, cy-
thara, lyra^ J&arfc. Cf/JLLÄ.Ix und auXicti^.
Auch kommt harfa, als puteal, catasta vor.
1. cythara.
n. $. harfa, plectrum. D. II. 317. sympho-
niacus. Em. 31.
harffa, cÄi?/rj. D. II. 330.
harpha, chdys. D. II. 330. F.
^^a/^m</m scillit also ein lira
aide ei« harph»^ aide ein er-
ganum» N. J46, 1>.
sih thar ouh al ruarit, thaz Or-
gana fuarit,
lira iö*h fidula iob managfältu
guegäla,
harpha ioh r^tta^ loh thiiz^o
g^uates dohlai O. V. 23, 19Ä
harfpfa, symphonia, Bib, 2.
harapha, chelys. D. IL 330.
harepha, cheiys.Ji. IL. 330t. .
haraJfa,^5/ttr/ot;e/cytharhu8.Prud,l.
(harfe, cythara. Id.)
d. S. liarfun: an harfun singen^ c^^i
pe/*sonare. Mcp. 23.^ .
d.p/. harphun, tympanis. Bib| U 2/
harphun. Mcp.
O.p/. harephan, samhiicas, Eb,
SALMHARFA, ^PfaÜer, psalterium.
V w.,^. salmharphf, sistrum. SaL 1. .
a. s. salmharfun, psaUerium. Ib. Rd.
ö.p/. salmharpha. ßib, 7. ) L
salmharipha. :MSr. , v uj^^a.
8almhariphun.Sb.Bib.l.2.;
HARFARI, m., J&arfner/ angs. hearpere.
(^. f. harfcre, cytharedus. \A.J
a. s, hat^iaßte, cithqredtim. Hd. ,
a.jpLhatfeviffidicinas, Ep. 2.
2. puiealj caioßta.
harfa, puleal, locus ip foro. L. catasta.
D. IL 325.
harpha, putealf statua in forq. Tr. Hs.
catasta* D. IL 325.
hatSi^h^yaifßsißiiePt\geißufpoenaefPtnd, V
har^ph,f^i f;a/<7|/r7.,Wfi../244. ;n . . .
harapfa, cafasiq*^ Bib:
HARL s. KARL. ,
I
HARLUF, HARLÜFA, Udäm. - ist t» mit
har componirt? oder ist P Suffix? Gehört es zu
här? oder zu faara, harra? öder tu haru? (s.
diese Wörter). Angels. hdera ist ticium, und
cilicium*
n. s. hailuf flicium. Wn. 460. ' - * -
hai:luph, yV/mV. F. 1.
harlufa, licium. Wn. 232.
harlifß v. fiza, licium, h, •
harlefa, Ucium. F. 2, .
harlcua (helina. lis.)j ßeßuenis. Tr.
d. s. harluua. BIb. 10. • | -i. ^ r
harloua. Bib. 6. 13. r
11.0. /?/. harlu'f. Em. 19. Sal '2. Ih.i ,...
harluvi. VG. L 285. T/'f"''
dp/, heilnuim (odfir h^iliiuun).
Aid. 2.
heiluim. Ald^ 6«
ilicii
H
'iciisfoldj.
Hicher?
HERLING, ^frllng i^üamey seneda. Tr.
a. pl. herlihga, 4eneciai. Tt. ' .
j • f
. . .' I .
HARM, m.^, nord.«harm, dolor, mo&öt^ angels.
he arm, damnnm, laesio, ^ai^m. Cf. IlIRMjan
und wiederum nord. hara, hiata, a^gre vitae
fOgfre. (Sollte es^^uch ein a.i(^'. barm gegeben
haben, zu dem harama, privatOA, D. II. 349.
gehört? oder ist h^rama^Ieleh ar^ma, arma,
paiiperes?) ' ,
Bedeutung und Gebrauch:
calamitas, Bo. 5.
calumnia. Ra. Rd. Pa. Ib. T. 13, 18.
contumelia. Asc 1.^. T. 125. 141. .
aerumna. Pa. Ra. gl. K. ^
inrgium. Pa. gl K.
injuria. Can. 3. T. 109. ^
mit harmu giuueigitCi contumelia äffectos.
T. 125.
ni tuon ih thir barm, imurianu T. 109.
ze härme cbamen^ in calamitat^m. B4. 5.
siu
Digitized by
Google
1033
HARMO.
HIRM— HERMUNDUL. 1034
sia zalatun siu io ubar dag, tliar ix in
theru uuagun lag,
iah anan themo barme theru muater zi
härme. O. I. 20, 14.
ah ze barme, o uefas! ßo. 5.
Form und Flexion (s. auch harmscara in
SCARA):
n. 5. barm. Pa. gl K. IIa. Rd. Ib. Asc. 1. 3.
Can, 13.
d. s. härme. O. I. 20, 14. Bo. 5.
a. s. barm. T. 13, 18. lOü, [iL
i/i5/r.harmu. T. 12ä.
HARMQUITI.
HARMSCARA.
HARMJA>J, HÄRMEN, I; armen.
p. a. barmanti, rapiäus (rabidiis?). Ic.
Hieher?
«./?/. h a r m e n 1 0 n, cnlumniantes, T. 32,2.
HARIMENTLIHHO, injuriose. Pa.
GAHARMJ.\N.
(er) kaharmit (kibirmit gl K.), obiur*
gat. Pa.
HARMIDA, /., calamitas. Re. 8^.^394.
g. s. hermido; oderg^«. /?/. (von hermid?)?
hermido ginoto iob uuenagheiti
thrato,
uuaz mag ih zellen thir hiar mer,
thes ist iher dag al füllen O.
V. 1J>, 29.
HARMISÖN.
(ih) harmlsota. Mf. Sb. Bib. 1. Kcalumma*
harmsola. Bib. 7. ' tus sum
(qncmquam),
(er) harmisota, calnmniavit* Bib. 6.
(sie) barm ISO tun, calnmniabanlur (calum*
ninni). M/. Bib. 1. 2.
/7. a. n. a, p/. harmisonta, cahimniantes. Le.
HAR31ISAL, «., nord. hcrmsl, liuctus.
d.pL hermesalim, ernmnis. Wm. 1, 5.
HARMOLT, n. pr.
HARMO (hiervon Jg)ertneltn), m., mygale.
harmo, migole. L. A. Bib. 5. 7. Tr. Wn. 232.
cameleon. Bib. 10. 11. 13.
haramo, mlgale. Ma. Bib. 1. 9. 12. Zf. 1.
barm, migale. Bib. 4. 6. VVn. 460. Em. 31. 32.
Zf. 2. '
IV.
HARMIN, migallnnm. Em. 31.
HARMEUN, «., J&ermclin, wigale. Wn. 460.
(auch migalinnm wird in Wn 460. mit har-
mel in' übersetzt).
HIRMjan.
(er) hirmet, <7//iV.?r// (sines loscnnes). Org.
(sie) hirmdon, conquieverunt (paululumj, Mop.
GAHIRaiJAN.
fnf. gchirmen. N. 75, 9.
(er) Jkihirmit, ohjurgat, gl. K. gehört wohl
nicbt hiehcr; in Pa. steht kaharmit.
(sie) gehirment:
er (Gott) egot in uudc tuot daz
sie gehirment. N. ö7, 8.
(er) gehirmeda imo, der er gehirmen
ne uuolta. ]N. 75, 9.
(ih) gabirmti:
ni gabirmti, non suhsisterem» Ja.
ÜNGAHIRMIT, p, p.
ungehirmet, importiina; sumeliches na-
Iura so ungehirmet ist, taz er sih
fertate nmbe armote. Bo. 5.
fu s. m. ungehirmder (strites) (inquiesj
Bo. 5.
UNGAHIRMI.
sine slage uuaren uugehirme. Cdg.
UNHIR3Iia
d.s./. in unhirmigero spuole, anhcfn
celeritate. Mcp.
UNGAHIRMIGÖN, insolescere.
€0 modo minime posse per licentiam inso-
lesccre^ ungihirmigon, anitnum hnma-
num. D«
HERMINO, n.pr. Cf. ffiMIN, HARM und
HARMO.
HERMINOJNes, HERMIONes. Cf. IRMINf
Manno Ires filios assignant , e quoruni nomi^
nibus proximi occano ingaevoncs , medii her-
minones, ceteri istaevoncs voccntur. TG.
hermioncs, quorum (parsj suevi, hennunduri,
chatti, cheriiscL Plin,
HERMüNDULl, deutsches Volk. Aul. Gell. Cf.
HERMUNDURI.
[67]
Digitized by VnOOQlC
1035 HERMüNDüR— HÖRN.
HÖRN.
1036
HERMUNDURi, deutsches Volk. Tac. Plin. Cf.
hermuniuli bei Aul. Gell.) Cf. IRMIN.
HARN, J^atiti urina. /
n. *. harn, urina. Ue. P. 1.2. Tr. Wn;460. (Id)
a. s. harn, urinam. Bib. 2.
UERNisawa, Jjerjfau, OrUnamen. 837.
HIRNI, Tl., Jj)Jrn| nord. hiarnl, cerebrum. Cf.
HÖRN und sa^skr. siraf, caput. .
n. $. hirni, cerebrum* Prud. 1. Tr. cervellus.
Sg. 242. 913.
hirne, cerebrum. Em. 21. Wn. 460.
d. s. hirne. D. III. 44.
fflRNlWüTO, HIRNIWOTIGER.
HIRNIREBA.
HIRNIBOLLA.
HlRNttT:L.
HIRKISCALA.
ARHIRNJAN (er^lrnen), excerebrare.
(er) erhirnet, excerebrat (canem). Nh.
(er) irhirne, excerebrct ( canem J. Sb. Bib.
1. 2. 5. 7.
HQRN, n., J^orti/ sanskr. sringa (cornu und
cacumen montisj, gr. xsqou;^ lat. cornu, keltisch
carn (cf. xolqvov^ rrti; aaXjctyya bei den Galatern,
Hesychius, und CARNi, CORNAVIi), goth.
haurn, angels. hörn.
Bedeutung und Gebrauch:
cornu (Hörn am Kopfe und als bildlicher Aus-
druck). Pa. Ra. gl. K. N, 21, 22. 74, 11. 91,
11. Mcp. Bo. 5. VG. IL 395. T. 4, 14.
cornu (Hom als Blasinstrument). Wn. 460.
iuba. N. 46, 6. 80, 4. 94, 3. Prud. I.Mpc. Mi;.
Bib. 1. 2. 5. Rb. Ps. 2. VA. 11. 313.
salpix. Sg. 242.
sistrum. Mcp.
Promontorium. VA. VII. 289.
er sah \z thar uuernon in bramon mit
• then hornon. O. II. 9, 60.
hörn thes kruzes. 0. V. 1, 19.
hörn sines Ihites. N. 148, 13.
hom minero heili. N. 17, 3.
%\ uns riht er hörn heiles nales fehtan-
nes. 0. I. 10, 5.
unser hom uuirt irhohet N. 88, 18.
hoinde daz hörn. N. 74, 5.
ne heuen iuuuer hom. N. 74, 5.
hörn, cornu, agmen. Pa. Ra.
an dir triben ouh uuir mit hörne unsere
fienda. N. 43, 6.
hom des rehtes. N. 74, 11.
hörne, cornu (copiae). Bo. 5.
hom driu, ornas ires (habet cadus). Pa. gL K.
hörn, claustra Pelori ( Promontorium J. VA.
111. 411.
hörne, pachpio (promontorioj. VA. VII. 289.
mit hornoy aere. D. II. 341.
hörn, curva aera. Prud. 1.
daz himilisc hom (tubaj. Em, 33.
plasout mit bornu. .N. 80, 4.
sie blascnt iro hörn thar. O. IV. 7, 41.
singent mit hornu. N. 80, 5.
daz lutreista hörn. N. 46, 6.
in bornum, in tubis. Rb. *
thaz ist ouh dag horncs ioh engilliches
galmes. O. V. 19, 25.
finf fingere mit borne, daz born sint die
negele. D. Ilh 44.
Form und Flexion:
ii.a.^.horn. Pa. Ra. Em. 33. Prud. 1. O. I. lÖ,.
5. IV. 7, 41. V. 1, 19. T. 4, 14. Sg.
242. Bo. 5. Mcp. N. 17, 3. 46, 6. 74,
5. 88, 18. 91, 11. 148, 13. Nz. Wn. 460.
D. m. 44.
horin. N. 80, 4.
hören. Nz. IL
g. ^. hörn es. Rb. Mx. Bib. 1. 2. 5. 0. V. 19,
2&V Mcp. In gl. K. ist. cornu, agmen
mit hom es übersetzt
d. s. hörne. Ps. Uv. Bib. 5. VA. VII. 289
VG. IL 395. 0. IV. 26, 2. Bo. 5. N.
43, 6. 80, 4. D. HL 44.
instr. mitJiornu. N. 80, 4. 5.
mit horno. D. IL 341.
n.a.pl. hom. Prud. 1. Pa. gl.K. Nh. N. 17, 3
D. lU. 31.
Digitized by
Google
1037
HÖRN.
HÖRN.
1038
horin. N. 74, 11.
hören. Bo. 5.
g. pl horno. VA. IL 513. N. Ü4, 3.
d. pL hornum. Rb.
hornun. Bib. 1.
hornon. 0. 11. 9, 60. 83.
hörnen. Mop. N. 21, 22. 68^ 32. 97, 5.
WIGHORN, n„ ©c^laci^tt^orn/ clasdcum.
n.a,vL üuichorn. VG. II. 539.) ,
. . n 11 Q^ir; ' classica.
wichorn. D. IL 345. )
LUDIHORN, n., Bisirum. D. IL 344. Hiuus, D.
IL 335. 342.
(BLACHORN, XU\ttt)Oxni atramcntarium. Ih.;
In Id. auch hörn in diesem Sinne )
HERIHORN, w., ^ttx^pxwi classicum.
herihorn, classicum. Prud. l. Tr. lituns, D.
IL 335.
herhorn, tnha. Wn. 460.
herehoren, classicum. D. JI. 313.
TINCTAHORN, w., 5inte{)orn, Xintfaß, ai'ra-
meniariunu
tinctahora M. Em. 26.
tihctihorn. Sb. Bib. 6. 7. lO.i
11. 13. Tr. f, atramenta-
tinchtihorn. Bib. 1. 2. f rium.
tintihorn. Bib. 4.
tintehorn. Bib. 5.
BUOHHORN. BUCCHIHORN. RLMANESHQRN
(Bergnamen.)
HORINBAH, FUife- und Ortsnamen.
HORl^L()S.
HORNOBERO.
HOR?iBLÄSO.
H0R>G1BRUADER. Higher? cf. ORNONGi^^.
HORNTRUiMBA.
HORNSCAL.
HORNS'JLliHHAL.
HÜRININ, i^on ^orni comeus.
n. s* n. hurniner^ corneus. Hs.^
g. s. /. hurninen, corneae (tubae, trura-
hen> Wb. ft.,97.
HORNAHT, ^orntc^t/ mit J^pxn, comutus.
Gehört
orohti mosci, cormpes. gl K.
hleher? . .,
n. s. m. hornahtSr m&no. Bo« f^
hornohleo. gLK.|(7:?^, nalra,
hornohtheo. F^) cornuta
serpens.
n. s. f. hornahtiu, cornigera. Mop.
hornohtiu natara, r^ra^^^. Rb.
Rd. Ib.
a* s. n. hornohtaz anasiuni, cornutar^
fadem. Rb.
n. /?/./}. hornahtiu: atllu auazer sint
hornahtiu (föne dien bou-
men). Bo. 5.
HÖRNEN, ist doch wohl als verbum zu neh-
men in:
er teta hörnen den mdaen, dedit cor-
ntia. Bo. 5.?
GAHÜRNIT, Qt^ütnU
ein gehurnter wurm. Mos.
EINHURNO, 7n., Cin^orn, fRaiffoxn, mono-
ceroSy rhinoceros.
n. s. einhurno, monoceros. Sg. 242. D.
II I. 24. rhinoceros. A. Bib. 9. 12.
Zf. 1.
cnhurno, unicornus. Sg. 242.
einhurne, unicorniiim. VVb. monoce-
ros, rhinoceros. Hd.
a i n h u r n e , rhinoceros^ Zf. 2. Wa 460.
ainhurn, tf/»icori3£^. Wn. 460.
einhorn, rhinoceros. Bib. 5.
g. s. einhurnen, unicomis. N. 91, iL D.
HL 2£^. rhinocerotis. Ma/
d. s. einhurnen.
ei
g'.p/. einhurnon. N. 21, 22.
einhurnen.jj^
sinhurnin. ' '
\yunii
ainhürnc. Bib. 4. \y^^^m^''m,
dp/. einhurnoD. N. 28, 11.
EINHÜRNIGO, ctufecrnjgcr, unicomis.
Em. 19.
FARHURNO, m., ©tjer^oriufler, tanricomis.
a. s. farhurnün, taüricomem (jovemj
- Prud. 1.
ORNONGtfj, naturalis ßlius. L. rom. 4, 6.
hieher? cf. altnord. hornungr, spurius, an-
gels. hornung sunu, spurius, adulierinus,
HORNUNG, n. pr.
HORNUNG, 4)ornun9, getraor/ februarius,
Hd. Wn. 862. Hieher? et das obige OR.
NONGutf.
[67-]
Digitized by
Google
1039 HURNICH —HORSC.
HORSC.
1040
HORNUZ, TW., J&orniß/ angels. hyrnct, cra-
bro. (horneiz. Id. Iiornit, hornut lli.)
n. s. hornuz. Sg. 242. 299. Sal.
, crabro,
scabro.
1.2.3. F. Tr. Ss.242.VG.
f, crabro»
gubrt^
nes-
IV. 245.
horniz. Wn. 460.
hurniz. Pr. e»
n.a.pLhovnazza. Sg. 913.
hornozza. ib. Rd.
hornuzza. BIb. 6. 9. Zf.
hornuza.Bib. 1.8.10.11. 13.f n^^, sca
hornuzi. D. / brones,
hornuzir. Ma, Sb.
ha^rnuze. Bib. 4.
hornuz. Bib. 5. 7.
hornoz. Bib, 1. 2.
HURNICH, colonus. F. ist vielleicht BÜRING.
HIRSI, J& t r f e / millum.
n. s. hirsi. Mi]. Sg- 292. Bib. 2. 4.>
5. 7. 13.
hirse. L. Tr. ^, milium.
hirso. Em. 31.
(herse. Id.)
d. s. hirse. D. Ilf. 57.
a. s. hirs unte ruobe. D. III. 57.
HIRSIKORN.
HIRSISPRIU.
HIRSLANDA. Ortsnamen. Hieher?
UIRSAUGfil, J&irfaU/ Ortsnamen.
[HIRSECH, hispericus (Fisch). Id.]
HORSC, ^urti0/ rafc^/ mat^tg, angs. horsc.
Bedeutung und Gebrauch:
alacer. Marl. D. If. 328. Em. 12.
celer. Prud. 1.
praepes. VA. V. 254.
praeproperus, Em. 19.
volucer. Prud. 1.
concitus. VA. 111. 127. Gd. U
citatus, Rh.
promtus. Rb.
ganeO' gl. K. Pa. Ra.
sagaoc. R. Em. 29.
exerius. Gh. 3.
ngilis. Pa. gl. K.
diu horsca uart, cnrsus vohtcer. Prud. 1.
frela concita, horscun. VA. III. 127.
ventos Icves. horsca. D. IL 348.
Form und Flexion:
horsc. R. Ra. Pa. gl. K. Em. 29-
n. $• m. horsker. Rb. Mart*
horsco. VA. V. 254 '
horscho. Gd. 1.
horsgo. Pa. gl. K. (agilior, kann auch
adverb seynj
n. s. f. horsca. Prud. 1.
d. s. f. horskeru. Em. 19.
n.pl, 7/z. horska. Prud. 1.
n.pl.f>?}ioxsito, properanda (pcrlcula). Prud.
1. 4. kann auch adverb seyn.
n.pLn, horschiu. D. 11. 32S.
(7. p/.m.'horsca. D. II. 348.
horske. Gh. 3.
a.pLn,? horscun, concita (frela). VA.II. 127.;
kann auch m.y f. seyn.
Superlativ.
n.ph ho rs eis tun, promthsimL Rb.
HORSCO, Adverb, rafc^, mut^iflj et auch n.
s. tn. und n.plf. von HORSC.
horsco, cito. N. 36, 2. 108, 23.
ociiis. Ic. ,
extimplo. gl. K.
rapiim. Prud. 1.
navitcr. gl. K. Ra. Rb.
temo die heiligen holtsint, ter
mag horsco gebeton. Ru.
horsgo, extimplo. Pa.
horscho: martyrcs irliten horsco mortem
corporis. N. 9, 16.
80 horsco, quaniocius. H. 19.
f ilo h orsco, quaniocius. M. 30. Gh. 1. 2. 3. 4.
daz so (sa. Bib. 1.2.) uilo horsco, ei/ ^i^m
celeriter (uenirentj. Mz. Bib. 1. 2.
Comparallv : >
horscor, ociu^ (darbent). Bo. 5.
h o r s c o r, matnrius (se profecturumJ.^lh. Sb.
horscor, maturius Cgenti nostrae propi-
tiiim Jieri). Mip. Bib. 1. 2. 7.
horscor, quaniocius. Ic
horskiro, agilius. tla.
Digitized by
Google
1041
HORSC.
HARST— HÜRST.
1042
HORS€0. HORSCEO. HORSCAN. HORS-
GIPsI. HORSCOLF. HORSCWLN, ». pr.
ALAHORSC.
/i. /?/. alahorskcv a/^^rip^« Em. 12.
UNHORSC, iners. R. K.
HORSKi, /., solertia.
n, s. horski, soler tia. R. Em. 29.
d. s. horski, indiistria. K. 27.
horscl: ^1 deru horsci^ ad com*
pendium. Bib. 2. 7.
horschi: zi tlero horschi, ad com-
pcndiuin. iM^,
fl. $, horskii, industriam, K. 28. * ♦'^
UNHORSKi, /., iWr//a. *' **
un horski. Ha. j
uiihurski. gl. K. Pa-j
IIOKSCLIII, prointits, strenuus,
d, s. m, horsgllchemo:
loh il iz 10 irfullen mit horsf^-
l i c h e m o u u i 1 1 c n. 0. V. 1 5, 8.
fl. s.f. horsglicha:
thicio thaz iruuellent, thaz
SIC thaz gizeilent,
sar in horsglicha Frist so
uuaz so in gibotan ist. O.
V. 8, 10. ,
HORSCLillO, Adverb. " '^
horsclihho, naviter. R Sg. 913,
horscllcho, strenue. Ic.
horslicho, strenue, agilUer, Or.
HURSKIDA, /.
</. s. in hurscidu. Ri . .^ ,.
in hursgido. A. \
mit hursgidu giuueizent. 0. V.
23, 168. ,„,;.,,i
GAIIÜRSKIDA, /.
, . d.s. ioaekehuxsk'iAvLy^iKercitiis (tmsj.
■ '.,,- vp. 4.;r, •„; ,,,;■-•;
HÜRSCJAN, exercercy properere. ^^ ,i ,v>
(er) hursgit:
uim gouma thcra dihta, thaz
hursgit thina drahta. 0.1.1,18.
p. a.n, s. m, hurskenter, exercens. Rd.
GAHLRSCJAN.
Inf, gihurscan, exercere. Bl.
■ .^K zi gahursganne, exercendL Rb,
(er) kiburlsta, proriy)r7 se gtadß citato.
D. IL 321.
imp. s. kehurscfae dina cbumft N.9, 20.
p.p. gahursgit:
n. s. Th kihurstaz, cUaia (jpoenaj.
Prud, 1.
n^pL Hl. gihursgte birua.U^uir zi go-
tes ihionoste; Q.JI. 6^55.
d. pL kihurstem, exercitatii. Rb.
ERUÜRSTIÜ, p. p., n a. pl. n., proper ata
(vestigiaj. Ar. 4.
HARST, HARST A, JP)ar(l, angs. herst,hear-
ste, cralicula, frigidorium, sariago, rogus, 2^X1
HAKl? cf. hartjan, gärten und röflen, und
oberdeutsch ^arfd); durus, rigtdus* S. auch
HURT.
n, s» harst, cratlcnla, Wn. 460. frigidoriuuu
Wn. 460. pira. Tr. rogus. Tr.
harstda, crates. L. .
harsda, craticula. L.
g, s.? d, s.? n. pL? harstan, sarlicorae. Em. 18.
a. s, harstiun, fannun, sartaginem, Em. IS.
HARSrA, HARS T[, /, //7,r«ra.
ß. s* harsta. Gc. 8J - .
harsti. Gc.4.)'^"^'''*^ '^''^^''>
GAIIARSTIT, /r/^«5. Cf. angs. hyrstan, fri-
gere, hierstinge, frixura.
giharstit, girouptan, frixam similam.
Bib. 1. giharstit, giroupit, uuirdit,
frigetur. Bib. 1.
kihcrstit uuirdit, yr/^-^'/Mr. Rd.
geherstit, (sunilamj frixam. Bib. 2.
a. pL m* geherstida stcccun, peracutas
]!•..! sudes, SC. ; y
HORST, Jgjor)?, angs. hurst, Silva, frutectum,
Cf. HURST und gorff.
LiVNGOISHORST. HOHENHORST. MICHILAN-
HORST. Orlsuamen. ,.: ^t%%ni\-
HURSl, V. spreidach t;. strubechaech, ra^
bus. Hd. — Cf angs. hurst, silva^ frutettnm,
und unser .^orfl (= gorfl?).
hursti, cristas (hirsntas am Hehney, D. 11.
339. hieher? oder ist es bursti? ü 9\h
Digitized by
Google
1043
HARW— HERZA.
UERZA.
1044
ONZENHURST/ GAMINrSHURST. HOHEN-
HURST. MICHILONHÜRST. Ortsnamen. Cf.
HORST.
HARW, ^««rb, yw/w?r (erst im 12. Jahrb.).
R. s» m. harewet hunger. D. lli. UU.
(i.«.m.i». hatew«n worte, aspero vcrbo. Wb.
a.pl. m. berwen-, asperos (casusj. Wn. 1542.
HARWJAN? «der HARWfeN?
(sie) harewent, unsemftint, exasperant.
>Vb. ps. 65. •
p. a. harvventiu, exasperans, Wb. 77.
ARHARWJAN, arharvv^n-
(sie) erbarewent, nn^enftent, exaspe-
rant^ ^Vb. 67.
HUR WA 8. HURIWA.
HARZ) HARZA, Jj)örj/ res! na, nord. harpix,
harpcis.
n> s. harz, resina. Ja. Ib. Rd L. Tr. Wn. 460.
bitumen. Ja. gumm / . Pr . e. napta. \ Vn. 232.
flied uhde harz. Mcp.
harza, resina. Sg. 292.
^. s^ harze's, resinae. BIb. 1.
HARZÜH, ^ar|,iJe^.
harzuch, colojonia. Tr. Hs.
harzöh, /;f;r. Sal. 4.
harzoch, pix, Sal. 1.
(hartzuchy resina, Zf. )
HAR20L, ^ec^), /?/>. Ist wohl nicht harz-
oli, mit oli, 0.e(/ zusarnmcngesetzt. ;
g. s. härzoles,' piäis,' M'pc.
rf. tf. harzole, /yjVy?."Älx. Bib. 2,
harzele, /;ic^. Bib. 1.
harcile, pice* Bib. 7.
HARZIG, ftarjig.
^^. harzegemo sluche, Aia/tf^iV^o.Mcp.lS.
riKRZA^ Tikf ^ttli goih. hairto, angels. heort»
hiort, nord. hiarta, iat. cor^ sanskr. hr'd.
Bedeutung und Gebrauch:
cor. K. 7; T. 36, 2. Ha. Rh. Rc. Sg. 242. 913.
N. 4, & Wn. 460-.RIq>. V. E. Is. 2, 3. Pa.
Pn. gl. K. Ho. H. 2, Erg. 13.
die iro heirza gereinent. WnQ.^2, 17..
die iro hersa getttoteaont. Wm. 4^ 14.
daz siro berza iz^ lertin. O. IlI. 26, 10.
z\ berzin, cordi. VA. IX, 616.
mit herzen filu seren. 0. V. 20, 113.
in iro herzen dir hereberga machest.
Wm. 1, 7.
herteem herzin, duris corde. K. 2.
fo4ie herzen chedent. Na.
toter fone-herzen, mcfriuus a corde^Js. SOj 13.
thie ihar subere sint in herzon, mundo
corde. T. 22, 13.
föne herzon betot N. 85, ö.
zi herzen gisleih. O. IL 5, 26.
zi herzen gifiang. O. II. 9, 58.^
zi herzen quami. 0. IL 12, 4.
in herza imo quami. 0. IlL 2, 14.
zi herzen er mo klebeta. 0. IL 9, 37.
lazze in herzen, tardi corde. T. 227, 1.
in mines herzen brusti. O. IIL 24. 34.
in herzen uuas in ango. 0. I\^ 12, 13.
ahtonti in ira herzin. T. 6, 6.
bihielt allu uuort in iro hetzen. T. 12, 9.
in herzen haben. O. III. 24. 26.
gisaztun in iro herzen, posuerunt in cordi-
öus suis. T. 4, 13.
in herzen erdu, in corde terrae. T. 57, 3.
herza des nieres. N. 45^ 3.
Form und Flexion:
n. s, herza. K. p. 7. Rb. Sg. 242. Sg. 913. T.
36, 2. 74, 6. 162, I. 0. I. 13, 4S. 22,
41. IL 8, 20. 11, 66. III. 19, 10. IV. 15,
3. H. 16. N. 4, 5. 5, 10. 15,9. 21, 15.
25, 6. 26, 3. 32, 21. 36, 4. Wm. 5. 2.
h^rze. Wn. 460. N. IL
g. ^. herz in. K. p. 3. 7. 49. Rb. N. 30, 18. 74,
». 80, 8. 91, 1.
herzen. T. 4, 7. 41, 5. 241, 2. O. L 18,
53. IL 4, 106 HI. 21, 36. 24, 34. IV.
7, '26; Mcp. N. 3, 5. 12, 4. 18, 9. 24,
17. 36, 30. 37, 9. 43, 22. Wm. 5, 2.
d. s. herzin. Kp. K. 2. 4. 5. 7. V. E. b. 2, 3.
Pa VA. LS. 615. N. 87, IL 91, 1. 95,
' 7. 96, IL
herein. V. Pn. H. 2.
herzen. O. L 12, 26. 13, 18. 18, 50. 19,
12. 23, 27. H. 1, 10. 3, 48. 13, 26. IIL
24, 46. JV. 12, 13 26, 8. T. 6, 6. 12,
.9. 75, L 2ä7, f. 48. 121. 12a 147. N.
Digitized by
Google
1045
H£BZA.
HERZA.
1046
4, 3. 9, 2. 12, 9. 14, 2. 16, 1. 30, 13.
86, 5. N. II. Bo. 5. Wm. 1, 13. 5, 6.
hercen. Rc. N. 11.
herzon (d. pl.?J. T. 22, 13. N. 7, 11.
a. s. berza. K. 5. Pa. gl. K. Frg. 13. T. 172, 2.
O. I. 2, 23. 4, 41. 15, 27. 18, 42. 22, 30.
III. 2, 14. 11, 18. 18, 8. 0(L Bo. 6. N. II.
N. 5, 2. 16; 3. 25, 2. 26, 14. 30, 26.
33, 19. 39,8. 41, 11. 45,3. Wn». 4,
9. 8,. 6.
herci. N. II.
R./?/. herza in: thaz siro berza iz lertin. O.
UL 26, 10. kana auch als a. s. genom-
men werden,
herzun. K. p. 39. T. 146.
herzin. N. 28, 2. 94, 5.
herzen. N. 21, 27. 24, 21. 43, 19. 45, 5.
73, 20.
g.pl- berzo. Nb.
herzono. Pa. Ra. gL K.
herzon. Nh. N. 36, 6. 84, 13. 100, 8.
herzen. N. 43, 22.
d.pl. her z<m. H. 8. T. 13, 19. 54, 6. 99. 145.
Nsm. N. 84, 14. 92, 3. 108, 30. 139, 2.
herzen (ist nicht .von d. s. zu unterschei-
den). Cl 82. O. V. 20, 113, T. 4, 13.
N. 4, 5. 27, 3. Nh. IL Wm 1, 7.
hercen. N. IL Wh.
herein. Pa. i>
a.pl. berza. Kp. Pa. gL K. .
bferzi. Ho.
herce. N. IL
herzun. K. 7. H. 19. T. 2, 7. 106. 230, 4.
herzen. N. 7, 10. 18, 7. 28, 8. 32, 15.
36, 15. 44, 6. 61, 9. 64, 8. Mcp.
herzin. N. 103, 22.
HERZUBIL.
HERZARIHTL
HERZNEZILA.
UERZBLIDL
HERZAGARAWI.
HERZISUHT. HERZISUHTIG.
HERZASLAGOD.
HERZRAD, n.pr.
AHERZER, eacors. Bib. 1. 2.
ANAHERZI7
anebercinen, veoordem. Sg. 292. ..
URHERZI, excors. .
urherz, ixcors. R; vecors. Ra. urhejcz modi,
vecor animo. gL K.
urbirzi, excors. Pa. gl K. vecors. gL K.
R. s, m. urhercer, excors. Rh.
UNGAHERZI. Das simplex kommt im Angcls.
alsheorta, atdmosus, hilaris, vor.
ungaherz. R. \ '.
un ei herz. Ra / ' , ' ' ;
u n . >f dtscors.
ungancrce. Pa. ( .
unkiherze. gL K.)
d. s. m. ungaherzamn, discordante. K. 4.
ARMHERZI, bortn^cril^, misericors.
armherz, misericors. Frg. 41. i
«. *. m. armhereo (truhtin). N. 110, 4.
V. s. m. armeberzer,' mÄter/cor«. N. 85, 15.
H.pl. m. armherze. O. H. 16, 17. Ep. can. 2.
armherce. La. I. I.
UNARMHERZ. P». i . . . '
UNHARMAHERZ. gl. K.}? ""»'*«"«»•*•
ARMHERZi, ARRIHERZlN, /., S5arM^er}id«
ftiti miscricordia.
g. s. armherzin, misefitordiae. Is. 9, 3.
d. s. armberzi. N. 102, 4. '
a. s. armherzL N. 32, 5.
g.pl- armeherzinon, misarieordiaruih. N.
24, 6.
ARMIHERZIDA. /, misericordia. IL T.
d. s. armiherzidu. K. 4.
ARMHERZLlH.
armherzlich keba, elemosyna, elemosy-
nam. N. 16, 1.
BARxMHERCE, /., misericordia. \Vb.
a. s, barmherce. \Vb.
ERBARMEIIERZi, /., misericordia. N. 143, 2.
JRBARMEHERZEDA, /., misericordia, N.
129, 7.
UNBARMHERZI, unbttfw^erjljj.
R..$. m. unbarmberzcr. ), socprs. Wn.
umbarmeherzer.l46Q. (stebt un-
ter den Baumnamen. )
U?JCALIHHERCE. Pa. )(?), disnntiUs cordes
UNKILIHHERZE. gL K-i (sie).
MILTHERZI, mllb^frjfgf miie^icors. T. 32,9.
n.pl. m. miHheTiei'miseridordes* T. 22^ 12.
32, 9. ,
REHTHERZI, rectus eöhlti <
Digitized by
Google
1047
HIRZ— HAS.
HASA.
1048
d.pL rchlh erzen, rectis cordc. N. 111, 4.
ä.pL rehtherzen, rectos corde. N. lOCb), 3,
GAREHTHERZI, recius corde.
d.pl. gerehtherzen. N. 96, 11.
HREIKHERZI, mundns corde (goth. hrainja-
hairtans, mundi corde),
n. pl. m. reinh erzert, wundi corde. N.44, 11,
PRAITHERZE. gl. KJ ,
PREITHERZE. Ra. ) ' ^^^^^'
GELEHERZl, /., lascivia. SI.
HAlZHERZi, /., furor.
n^ s. haizherzi. Pa^ ^
heizherzi. Ra. ), furor.
heizherci. gl. K.)
d. *.- heizherzi, furore. Ib. Rd. .^^
KAHlRZiDA, Concors. Rb.
EBANKEHERZIDA, samanune, Concors con-
frregaiio. K. 64.
MISSAHERZIDA, /., discordia.
g. s. missaherzida, discordinc. Rb.
ÜMPIHERZA, precordia. Ra. gl. K.
FURHERZA, precordium. Tr.
FORAHERCIDA.) .. t
FURIHERClDA.i^''''^"^''^'^-^«-
GAHIRZJAN, Concor dar e.
ksihivxe ^ -concordet. K. 19.
BIHERZ JAN, be^crjigcn, rccordari.
heherzete, rrcordatus est. Wb.. 108, 14.
HIRZ s. HIRÜZ.
HIRZjan s HERZA.
JtxAÖ« Ist es HA-S? cf. sanskr. sA, acnerey
auch HAK. und HAU5 ^^«^ ^"^ HAH.
SANÖN.
HASAN, politi^.
a. s. f. hasiia, venusiam. Prud. 1.
Superlativ:
d. pL hasnistun, politissimis. Mart.
HÄSANO, adv.
hasano ^\X.^xi^ fahre facta, Rd. Ib.
HASANÖN, HASANJAN; cf. hahsinon, das
vielleicht hievon nicht abzusondern ist
(ih) hasinon, polio. Sal. 1. 4.
hasinun, conlimiio. Sal.. 3..
iiaso CsicJ, conlimto. SaL 2.
(er) hasnot, ßngU putando (vltemj. VG.
U. 407.
(er) h asno ta, fingk (premendo). VA. VI. 80.
ha^sneta. Me. \
hasncta. Sb, Bib. 7. >, serravit.
hahsiuote. Bib. 5. ]
(sie) h asno tun, potihant. VA. VIII. 436.
p. p. h'd^noiaz^.polittiw. D. II. 348.
GAHASANÜN, GAHASANJAN.
(ih) gihasini, conlimiio. D.
p.p. gahasanöt, eliniale , congrue (re-
.^pondimusj. Can. 13.
n. s.f. pL n. ^WiiLSSLnoiixi^perpoliia.VvuA.i.
gihasnetiu, dolata. Prud. 1.
§•./?/. gihasnetero, gisnitanero,
politornm. Bib. 1,
üiNGAHASANOT, inpoUUis.
unkihasanot, inpolita. Ja.
d. s. m. n. ungihasanolein u, inpollto. Rf,
d. pl. ungihasanoten, inpolitis. Rd. Ib.
ungiha^noten, nngiscessoten,
iwpüHtis, non roiundis. Bib. 1.
HASANUNGA, /: .-.
a. s. hasinun^a. Bib^ 10. 13.) ,. . .
k«o:«„« n-u r [iimiionem.
üasjnungc. Bib^ 6. )
GAHASANOTi, /
a. s. gihasnodL Bib. 7. \, Unitionem
g i h a Sil e t i. Mir. Bib. 1 . 2 > (comummet
gihasnet Bib. 5. ) ßgnhis)^-
HASINARI, biralorcs, qui rcgias scllas com-
ponnnt. Bib. 10. gehört viel ieicht nicht hic-
her, sondern zu asinari, asnari
HASA, j&afc, Flufen. Cf. das folgende HASA.
HASA (?) in dem mit hriod, SSicfc/ zusammen-
gesetzten
HASAREOD (.^erriebni?), Ortsnamen. (Cf. ba-
sal.) — Cf. das vorhergehende HASA.
Sollte dies Wort auch in
HASANLANGARl, Ortsnamen, enthalten seyn. Ct
auch HASSI.
HASEBERC, Waldnamen. MB. Hi«her? oder
zu ha so?
IIASAGOWI, ein Gaunamen. Hieher, oder zu
haso?
HASLN-
Digitized by
Google
1049
HASO— HOSA.
HÜ&
1050
HASUNGUN, Ortsnamen. Hieber?
HASIGER, n. pr. Uieher?
HASUNWANG, Orlsnamen. Hieher?
HESILIWANG, Ortsnamen. Hieber?
'HASO) m., 4>flf(f angels. bara, nord. heri, skr.
sasa, lepus, — (Altniederdeutsch hase, lepus,
heseken, lepusculus. Id.)'
n. s, haso. Sg. 242. 913. Bo. 5. Wn. 232. 831.
L. Tr. Z£ 2.
hase. Wn. 460.
n.pl. hasen. Hd.
o./;/.Chasen. D HI. 71.)
HASUNWANG, Ortsn. Hieher? s. mehrere Orts-
namen mit ha s- in HAsA.
HASINORA s. ORA.
HESIN, leporinus.
hesin, ieporiaum (Feli). Wn. 460.
HASSO, HASSUNI, «. pr.
HASSi, HASSIi, H|:SSi, HASSIONes,
JE>effenf Volksnamen.
HESus (horrens feris aitaribtßsj, Gottheit der
Gallier. Lucan.
HESSEhünt, HESSEzoha s. HUNT u.
ZOHA.
HOSA, /., J&ofe, caliga. Angels. hos, calca-
neumj ht>sa, caUgae.
n. s. hose, cßliga. Wn. 460.
n»a,pl. hosun^ caligae. Em. 32. caligas. Mx.
Le. Bib. 1. 2. 10. 11. 13. periscelides.
ßib. 1. ciange. F. 2. ciangas. Can. 1.
hosas. Sg.'292.
h 0 s i n, caligae. Wn. 232. caligas. Bib. 5^
hosen, ealigae, Mon. %. ca%a^.Bib.6.
WIBOHOSÜN, pl f., SSeiber^ofen, perisce^
lides.
n.a»pL uuipohosun. MT2.Bib. l*%\9perisce''
uuibihosin. Bib. 6. \ lides,
uuibi>bosun. Bib. 7. ^ / perisce^
Haas.
IV.
LEDARHOSA, /., Eebcr^ofe^ etlefel, ocrea,
caliga.
n. s. Icdirhosa, ocrea. Bib. 6.
lederhosa, cenarga. Sal. 2. 3. 4.
ledirhose, ocrea, Wn. 460. cenarga.
Sal. 1.
R.p/. lederhosun v. bainberga, ocreae. Tr.
(angels. Uderhosan).
CHNEHOSA, /. (ÄitJe^ofe), caha. Wn. 3355.
HOSOTRA(?), ehnebosa, calza. Wn. 3355.
(Zwischen hosotra und chnehosa ist eine
dünne Stelle des Perganients)
HOSANESTIL.
HÜS, n., Jg)au«/ angels, altnord, h&s, domus.
Sollte es mit hiwjan ^zusammenhängen?
Bedeutung und Gebrauch:
domus. Sg. 913. T. 44, 8. C. N. 5, 12. gl K.
Pa. Ra. Rb. Rc. Mcp. Org, SyJ.
cßsa. Wa 460.
aedes. Rb.
tabcrnaculum. Rb.
. camera (pastorumj, Rb.^
iemplum. N. 34, 7- l^j 3. 74, 9. Em. 12. Rb.
. huus za petonne, templus. Sg. 913.
gotis hus, iemplum dei. N. 47, 10.
din heiliga hus. N. 64, 6.
hus chuninclih, domus regia, gl. K. Pa. Ra.
sueiglih hus, armeniale. ^p IL 35,4.
hus enti hot Os. 30.
geuuunnen hus unde husee» N. 40, 4»
za huse, ad domum. Pa^ •
fon huse zi huse; T. 44, 7,
ci hus ni giladoda. Co. 4.
si bat in ze. hus. D. lU. 68.
zi sinemp huse qucmenti, T. 96,
quam zi hus. T. 61, 2-
ze sinemo hus leitent, N. 95, 8.
maria saz in husö. T. 135,
der einluzzer in hus isl. N. 101, 7»
in hus uuas. T. 94.
er uuas in huse simones. T. 137^
in miner munter hus. Wni. 8, 2. :
Bcalc ni uuonet in huse ze euuidu.T. 131.
in husom^ in aediius: ^§kk^
genc uz fona hus. Mat
zi nemanne uuaz foh sinemo huse. T. 147.
[68]
Digitized by
Google
1051
HÜS.
HÜS.
1052
üzer demo gotes hus. N. ll?, 26»
uf trus, in consisiorio. W. (oder ufhfts.)
hus sincs lichamcn. O. II. 11, 44.
der sparo findet imo hus. N. 83, 4.
uuis mir scerm unde hus. N. 30, 3.
fon huse davides. T. 3, 1.
fon huse israhelo. T. 44, 3.
Form und Flexion:
71. S' huus. Sg. 913.
hus. C. gl. K. Pa. Ra. Rb. D. II. 334. Mcp.
IN. 5, 12. 25, 8. 26, 4. 29, 1. 35, 9. 42,
3. 61, 6. T. 44, 8. VVn. 460. Org. SyL
O. I. lU 24. V. 15, 5.
g. s. huses. Kp. Em. 12. gl. K. Rb. T. 85. 117.
0. IV. 2, 20. 9,7. III. 22, 5. IV. 33, 33.
V. 7, 2. 30, 14. Mcp. Org. N. 25, 8. 29,
1. 35, 9. 47, 10. 67, 13. 68, 10.
husis. Org. N. 30, 11. 78, l.
d. s. huse. K. p. 31. Rb. T. 4, 14. 25, 2. 44,
23. 56, 2. 96. 97. 131. 135. 137. 147.
Pa. gl. K.
hus. Co. 4. Bo. 5. Org. MaL Frg. 3. Wm.
8, 2. D. HI. 68. Em. 12. N. 17, 7. 26,
4. 41, 5. 42, 3. 49, 9. 51, 10. 54, 14.
67, 8. 73, 3. 83, 5. 95, 8. 100, 2. 101,
7. 117, 26. T. 4, 9. 44, 9. 56, I. 61,2.
78. 94. 114. O. I. 14, 13. II. 3, 24. 4,
52. II, 4. 111. 14, 52. IV. 19, 55.
ö. s. huus. K. p. Is. 9, 1. T. 84. Rb.
hus. Pa. Ra. Rb. Rc. gl. K. T. 2, 11. 8,
6. 43, 1. Frg. 3. Em. 33. Oi^. Mcp. Bö. 5.
Mat O. I. 4, 2(K 15, 10. 17,59. IL 11,
11. III. 17, 3. 12, 32. 4,^43. 16, 2. IV.
7, 5S. 19, 31. 30, 10. V. 10, 14. 11; 2.
20, 74. N. 5, 8. 29, 1. 30, 18. 40, 4.
44, II. 47, 14. 58, 1. 61, 7. 65, 13.
83, 4. Wm. 1, 17. 3, 2.
n.p/. hiuser. N. 48, 12.
g'pl huso. Rb.
husero. Wm. I. II. 1, 17.
hiusiro. N. 73, 20. »
hiusero. Mcp.
huisero. Wm. III. IX. 1, 17.
dpi. husora. Ja.
huson. T. 64, 5. D. III. 26.
husun. W.
huse reo. N. 47, 4.
hiuseren. N. 44, 9.
hiusern. N. 44, 10^
a.ph hus. Rb«
hösir. N. 47, 14. 74, 2.
huser. Wm. 1, 5.
ALTARIIÜS, n., mtat^auif sacrarium.
' (alterhus, sacrarium. Id.)
ALMÖSINIIUS, n., 9l(mofeit^att«j xenodo-
diium. Tr.
AMUAHTHUS, n., «mf^au«, officma. Ic
IWHÜSI (pl.J>
d.pL inhusun, peneiralibus* Bib. 1. 2.
Inhusln, adiiis. VA. II. 351.
a.pL inhusi, gengi, metiios tractus. Pn^d. 1.
inhuse, aäiius. D. 11. 328.
ÜMBIIICSI r/'/->
umpihusi, receMis. Prud. 1.
jf. /i/. umpihuso (umpihuosi. Bib. 7.), v.,
opasono, domatuiu (ßUulasJ. 2^.
Bib. 1.
OBIIIUS, domata. Bib. 6.
OBEZIIUZ, n., OH^(X\xi^ pamariam. Sal. 1.
ÜFIlCS,».
ufhus^ triclinium. Ib. Rd.
üfhuse, Solarium, coenaculum. Ild.
üfhus, in consisiorio. W. Hieher?
ufhus, solaria. Tr. cardines. gl. K. Ra.
WEBEHUS, n., SQtht^ani, texlrina. Tr.
WiGHÜS, n., jtampf{^aui, propugnaculum,
iurris.
n. s. uuighus. Wm. 4, ^'J ^ •
uuichus. Wm. HI. )*
d. s. uuighuse. Wm. 4, 4.
uuichus. Wm. III.
a.pl(?J uuihhus, propugnacula. D. U. 335.
WlHHüS, n. {,^ü\i\iCi\xi)y sanciuarium.
u. s. uuihhus, sancluarinnu Nm. II. sandi-
ficationem (iniraviij. M^. Bib. 1. 2. 10.
statuarium. M. 31. Le. 1. 2. 3. fest t-
hulum Ein. 31.
-wibhus. Bib. 13.
uuiebus. Nrn. N. 82, 13.
wichus. Bib. 6.
uuikhus. Bib. 11.
a. s. uuiehus. N. 82, 13. 88, 40.
c/.p/. utiihhusun, ad donaria. VG.1II.533.
WUllDHÜS, /!., sancluarium.
Digitized by
Google
1053
flÜS.
HÜS.
1054
uuihidhus. Gc. 4. . ^ .
wihithus. Bib. 5>. \
WATHÜS, n. (©ewattb^u«), vestianum. Tr.
d. s. uuathuse, vesiiario. K. 55. 58. .
WAFANHÜS, w., ffiaffen^au«/ armamenta-
riunu
uuafanhus. Mtj. Sb. Bib. l. 2. 8,
' 1 u u a f f a n h u s. Mf, . ,, . .
uuafinhus. Bib. 5. 7. ^ .: .|. l ,ormamf/i-
>vaffinhus B!b. 6. , .-i;:i' ( iarium.
wafcuhus. Bib. 5. 13. • ^ iu \r . -^
-walnhaus. Bib. 4.
WINHUS, w. (uuinthus bei Doccn ist so nach
dem Codex zu verbessern), SBeiti^auiJ/ ca-
navn. Sab 1.
WARTIlCS, 77. (Sffiart^auiJ), cusiodlarJum,
iheatruin,
w. ^. uuarthus, custodia rinm. D. ^
d. s. in uuarthus, i« fhentro, Org.
LANCHUS (? cf. TRAKCHHÜS), propolas. Zw.
RAUHHÜS, w-, 5iauc^^aui?,/«marmm.
rohus, tholus^ est in medio templo. Sg. 292,
rouhhus, iholtis. Ka. fumarium, UX, 1. //*-
car, Pr. t
rouchbus, lucanar. ¥, fumarium, Bib. 1.2.
rouchus, fumarium, F, L. Wn. 232. Bib. 1,
5. 6. lucar, feneslra furii, Em. 28. 31.
röhhus, lutar, Pr. e.
'* • ruchus, yiimor///OT. Tr, Wn. 460.
ruuhhus, /u/n/jrzV/w?. Bib. 7. '•
rauch aas, y//war/«m. Bib. 4. ■
RIUOSHÜS, 12, ©peifefaal, coenamlum. Zf.
^ mushus. Ild. i /. , ' ^
muosbus. L. Cr.l^ Z^^''^"^'''^-
CAjNADHCs, 12., ©nafcni^ou^/ propiiiato-
rium, Rb. - ; - ■ ,1» .n , •
(BACUUS, ^aä\)a\xii pistrlnum. Id.)
BETAIIUS (BETOllCS), «., SBct^auÖ, ora/o-
r/'iim. O. IL 11, 21. .laj?^ rv '' iH.ivX
betehus, Oratorium, Tr. . • /T'/Jü^,
GIBETIILS, «., S5ct^aug. T. 117,:. v, .
BADEHÜS, 12., SJ^aber;aug, Äa/w^o. D. U. 356.
PERCilLLS, moutana. Em. 29.
BEÖZHCs,/2„jDpfer^au^/®ö§en()auiJ,/flmim.
ploazhus. Pa. cl. K.i -
11 r> f 5 fanumn
^ pLozhus, Ra. J
§•./?/. ptozbuso, idolorum, Pa. , ,av -^
BLOSTARHÜS, n., OpUt^aui, idoUum.
iL s. in plostarbuse. Can. 12. j, m
^ Jn pluostarhusc.Can.9.EiU.3.1idö//o.
BRUHUS, n., Sbxan^ani, bracinarium.
prabuR, cerevisiaria domux. F. 1. 2,
BRÜTHÜS, w., 95raut^auö| ihainmus.
d, s. pruuthuse, talamo, Rb. : /J
FOGALHÜS, n., SBogel^au^, cavea. ,^, s
in fogalbuse, in cavea, I{b.
FILZHCs, w., giljf^au^; 3clr. - .
a. 5. uilzhus. Wm. 1, 5.
FUIlIllCs, 72., S3or ^auö, vestibulnm^
d. J. furihuse, vestibulo. Ib. Rd.
FISCHUS, 72., § i f d} ^ a u i^; f^urguslium.
(viscehus, gurguslifim, casa brevis, in qua
pisces repouuntur. Id.
PIIISTERHUS, Tl., 18 a cf ^ a u jj, pistrinumAYii, 460.
FLEISCHCs, 72., ^Ui\'d}l)anß, ©c^Iac^t^au^;'
(vleiscbus, carnificina. Id.)
GIBAHÜS, //. (©cbc^auö). i.i
0. s, gib oh US. Mcp.
CYTIIARIIUS vel haraffa, icstudo, Prud. 1.
ABGOTIIUS, 72. (Sabgott^auö). 2V/o//«,n. Sal,
1. 4. fanum, Tr. Ild. /a/2a (also abffothuj
auch pL?). Hd.
^. s. apgothusis, idolii, Prud. 1.
KELTERHÜS, n,,^tUn\^a\xi, cahatorium, Tr.
calcturhus, calcatorium, Hs.
GASTIJÜS, n., ©a|t^au<J, divcrsorium, ho^
spitium. \s \a
n. s, gasthus, diver sorium, Tr. Hd.
; , casthus, diversorium. Ib. Rd, hospi.
^ ////m. gl. K. ...h\,, ,d /vx
a^^»^ kastbuus, diversorium, R,
:' kasthus, diversorium. IM- ,he^../iospi.
d. s, gasthuse. T. 5, 13. .^,, ^ji^£>, j,,
casthuse, Rb. ...:' ^
KORNIIl S, n,, Äorn^au^/ granarium, horreum,
^ j cbornhus, horrcum, Em. 31. orreum. Ib.
Rd. granarium, Sg, i89. Wn. 853. Rg. y.
kornhus. 0. I. 28, 17. .^iti^a^urf)
cborenbus. Ho.
fona cbornhus, aborrea (manatio, aus IVIis-
.'.^»•i ^verstand so ins Deutsche übersetzt^. Pa. Ra.
^ [68*]
Digitized by
Google
1055
HÜS,
HÜS.
1056
GLOCHUS, n., ® (odeti^au^i ernnpanarium. Tr.
GRABAHÜS, n., (Stabffaui.
grapehosi monnmenta. Frg. 23.
HALHUS, n., 6a(itif, salina. Bib. 6.
HUNTHÜS, n., J^unbe^au«! canal. Wn. 460.
Sal. 1. 2. 4.
HÖRHÜS, n., S^uxtn^anii lupanary tf^eatrum.
n. s. buorbus, theatrum. Mz. amphtthea^
irnm. Em. 21. lupercaL M. 33. Sb.
Ph. lupanar. M«. Bib. 1. 2. Sb. ephe-
bion^ Mt{;. Sb. Bib. 1. 2.
hnarhus, prostibulum. Ja. Bb. lupanar.
Ib. Rd.
hurhuSy prostibulum. Hd. lupercaL
Wn. 460.
hSrhus» Inpanar. Tr.
hurhus, lupänar. Bib. 5. prostibulum.
VP. 4.
hucrhus. I ,^^^//^. D, u. 331.
houerhus.'/
huorhusL Bib. 6.
g. s. huorhuses. Bib. 6.\
h&rbuses. Bib. 4. (, prostibuli.
hurbuses. Bib. 13. )
a^s. l^aorhuSi gymnasium. Mi|;. Bib. 2. 7. 8.
fortiicem. D. II. 329.
{iVixhns^'gymnasium. Bib. 5.
n.a.pL huarrhas, delubra. Rb.
horhas, fheritoria. D. II. 336.
d.pl. huarbusum, delubris. Rb.
h\ior}MXB\iny Inpnnaribtis. Mtf>. Bib; 1. 2.
HOSPITALHÜS,m.. J&o«pf taI^p/ocA/iiw.Can. 13.
c/. p/. hospitaro busiin. Sb» 1 ...
ospitarobuÄun. Can. |0. j ' '''^^'^"^•
TÜBHUS, «.. jÄttbeiij^ftu*, co///iii*flrr. Tr.
TAÜERHUS, w. (9B t r t b ^ M u ^), taberna. Caa 1 3.
DINGHÜS, »., ©rrid^t^bauö, rwn'a.
71. $. dinchus, cuHa. Tr. F. 2. AI. 2. Pnid. 1.
conmtorium. L. Wn. 232. Hd. F. 2.
auditorium. Mz.Bib. 1. 5 6. 7. 11.13.
^ • dinchhus, aadiiorium. Bih. 2. Mz, con»
sistorium. L. Wn. 232. curia. 'IV.
dincbaus, curia. Fl 1. Btb. 4.
g. s. dinchuses, curiae. Sbc. £c. 1. 2. sy-
nngogae. Bib.; 6.
d. s* dinchuse, synagogae. Mz. Bib. 1. con-
sistorio. ]VL 30. foro. VA. VIII. 361.
dincbbuse, synagogae. Kb. 2. consi»
storio. Gh. 1. 3.
dinchus, cfomo concSii. Bo. i.
thinghns, praetorio. Rg. 1.
thinchuSi praeiorio. T. 200, 1.
dinchaus, synagogae. Bib. 4.
a. s. dinghua, praetorium. D. IL 286.
dinchus, curiam. Can. 13. Prud. 1. D.
II. 320. synagogaw. Rg. 1«
ihinchus, praetorium. T. 195, 1.
n.a.pL dinghus, Iheatra. D. II. 336.
TORCULHÜS, «., Äelter^an«, torcularium.
n. pl. torculhuser, torcularia. N* 83, i.
d pl. torculhusen. N. 83, 2.
a.j9/..^ tOTzilhus, torcularia. N. 80, 1.
bORNHUS? n. (Dora^utte? ©ornbac^?),
rar? Ra.
thornhus, raw. gl. K.
XRANCÜÜS, n., Srine^au«.
tranchus, ^ropo/a^. D. II. 336. bopolas.SaLA.
, tranhchus, popinas vel vinaria* Pnid. 1.
dranchus, /7ro/9o/a5. D. II. ß36.
TRESOHUS, n., ^xtiUmmtti @<^a|Eamiiicr,
gazophylacium.
n. s. trisahus, gazophylßcium. R.,
trisuhus, ai^rariiur^. R. Rd. Ib.'
trisahus, gazophylaciun^ Sb. Rbt
trisibus, gazophyl/^iuttf. M^. Bi|}. 9.
statuarium^ sandiwinm. 3ib-"lf
tresihus, staiuqrium,^ Bib^d* 7.
d. s. zi trisahuse. MA^ ll.\ .
zi trisibuse. Bib. 2. y^adst4ituarium.
zi trisehuse. Le. U ) .
trisabusa, gazophilacio. Lc. 3.
a. s. tresohus. T. 118.
niüERHEHÜS. Sg. 292. |, exedra. absida.lo^
THUEREHHUS. Pt ^ cus subsdUorum.
ZOLHUS, /2, SoU^aul, teloaium. St.
SIECHUS, /}., eitdiffauif Sttanttn^auii no^
sochonuum. Tr.
SAUHÜS. Pa; gl. K.) ,
SELIHÜS. Ra. \^ n,, aula.
SAIÄHÜS. Sal. 1. 1 ,
SÜLZHUS. Sal. 2.)' salsamentanum.
SANGHÜS, n., eand^u«, «Irc^e, eccksia.
d. pl. sanchusen, ecdesiis. Ps.^ 3.
Digitized by
Google
1057
Hüa
HÜS.
1058
SEECHUS, n., ^ptd^auti &ptdhmmiti
lardarium. Id.
SPlLAIiÜS, Tl., 6pU((atttf| Gc^aurpUI^aa«!
thcGtrum.
I9.CI. ^.8 pil ah US, •M^afri/m. Em. 7. Can. 9. 12.
spilohus, fymnasium. Mtj;. Bib. 1. 2.
ciratm. D. 11. 336.
spil^hus, thcatrünu Ec t« 2. Sg. 292.
Tg. 5: VS. Bib. I. palcsträ: D. II..
321. amp/iilhealrnm. Em. 21.
spilihusi theatrum. M& Bib. 2.' Wn*
3325.
spilhus, theatrum. Bib.B. palaesita.
P. 1.
n.a.pL apilehus, deatra. Ic.
spilahusir, thcatra. Em. 12.
SPRAHHüS, /!., eprad^^au«, carm.
o. 8. sprahhns, airia. M. 30. Gh. 1. 3. VA.
VII. 174. selta curuVs. D.; U. 350.
oracula. Ib. Rd. ' '
sprachus, ct^/tf. Tr.' V. ^. ^onslsio-
rinnt, Hd.^ ' ' ■
8pra'chaos/^t^*^; F. 1. =
spr^kbos, ciir?^. Ka. '
d. 4. sprahhose, ron^^/orio. Mx.Bib. 1.2. 7.
' secrftario.Vt. 10. Ca. 7.
' aprachh^b, i«?^i»/Ar;o. Cirn. 10. 11.
iG^prachuse/'irfd-^ako. Cadi« 13. cso/t-
= /' Si&torio.mb. 6. ^
' ' ^][>rähh(ks9 Ctfrld: Bo. 5.
sprahxis, praetorio; Rg.^1;
apracfaauB, consisiörio. Bib. 4.
o. «. sprahhus, airiam. Mtfi. Bib. 1« 2. 5.
praetorium. D. ll. 286. O. IV. 23, 30.
aprdchhds, cunam. Mc[>i'
SCAFHÜS, /!., 6(*attrtart«, O^aafHaUi
ovife. Pa. Ra* gl K.
SCUOÜLAHS, n., e^ul^tiM, äuditorium.
n. s. acuolabua. Mx.y ' ,J- . . ''z .
scholbus, medituliium.V. < ■ ' !
<f. «. scuolhuse, auditorio. iSbe.Ee. i.'Ö.
SCAZHUS! F. L. Mon. 2.Ke(()a$(au4, ^uxo.
SCHAZHUS. Hd. ) phyiaHkm; he-
\-
ranitm.
SNECCHINHUS. Rf. ), i»., G^netfin^attl^
1.33.)
SINECCINHU&Ph.2.M.
testa, codtum.
SNECKINHUS. Sb. u n., eä^ntätn^aui,
SNEKUNHUS. Bib. i,\ testa, cocUum.
STATAHÜS, R., consistorium.
d. s. ia demo iovis stdtahüs, intra con^
sistorium regis. Mcp.
SUUEIGHÜS, n., i8ie^i{all, vaccaritia. Sal.
1. 2. 4.
eUSA. IN HÜSON. OPARÜNHUSIR. APPILIN-
UÜSÜN. ANGEROHUSON. AIIAHÜ^IR, HA-
HAHUSIR. ALAHFRIDE5HUSÜN. ECIHEN-
HÜSA. ADALGOZESHUSA. OGGERESHÜ-
SEN. UTINISHUSÜN. UFHÜSON. WIT-
HERESRUSA. WENCINESHUSÜN. WEST-
HüiS. LOHHUSÜN. LEZINHÜSIR. ROTAN-
HÜSÜN. ROLINGHUSA. RIHIIERISHüSA.
REGUNHÜSÜN. MüjVICHHUSEN. MULIHU-
SA. MERISHUSUN. MEISTERESHUSA. ME-
GliNGAUDESHUSUN. MORINISHÜSUN. MA-
BRESTESHÜSEN. METAMÜNHÜSIR. MA-n
GINHÜSIR. ^IDIRHÜSÜN. NORDHÜSUN
(SRorb^aufen). NIVVIRIHESHÜSÜN. PÜAN-
TASHüSA. BERACHUS. BURCHUSA. BEN-
ZESHÜSA. BERGARARUSUN. PttVlLES-
HÜSIRUW. PELAHAHCSUN. PEICHINIRJSA.
POLLERESHUSA. PATOLONHÜSUN. FRI-
SENHUS. VARNOLFESHÜSA. FELDHüSÜN.
FÜGALINGHUSÜN. CHADlCIfüS. GEROL.
DESHUS. CHEMPHINHÜSA. KERÜILTIHU.
SUN. HOLZHUSA. HEMMINGESHUS. COZ.
HILTIHÜ^UN. GOZOLTHÜSA. * GÜNTHE-
RESHUSUN. HOLZCOLVISHDSUN. HART-
HÜSA. TATÜNHÜSUM. TlUFHERRESHU-
SUN. THEOTTRIHESHUS. TALAHUSA.
TRUHTILHUSA. TÜZINHÜSA. ZATTÜINHU.
%k. ZILUNHUSIR. SAHSENHUSUN. SUO-
LENHUS. SCAFHÜSIRUÄL SNEZZINHU.
SUN. SICKINHÜSA, SÜNTHÜSUN. SÜABIN-
IIUSÜN.
HÜSEIGO.
HÜSVVIHA. .
HÜSVVIRT. V
eÖSWÜRZ.
HÜSMAN.
HÜSGANOZ.
nÜSBRECHO.
HÜSFOGAT.
HÜSGAFELLL
Digitized by
Google
1059 HÜSO— HYSOP.
HÜSGOT- . ^
IIÜSQlAßO.
hCsherro. .
HÜSSÖCHA.
IlÜSSAZA.
HÜSSTA T.
HnSSUASO, HLSGASUASÖ.
HUSINC. HUSVVART, n. pr.
HVSILI, HÜSILIN, n,, J£)au«Uln.
n. s* husili. Sal. 4. Bib. 9 ) , ,
, .,. ein \» domuncuJa.
husilin. Sah 2. f
d.s» husili. Bib. 4. Bp.w domicilio (sicut
husiline. Bib. 6. \n^cticorax\ m d(h
hnsi^line. Wb. ) vricilioj.
a. s. husili. Rb. ) ,. ,
husihn, A.j i
n^a.pL husilin 9 tentoria. Ra. gl. K.
. HCSINGA, n.p/., penaies. Mcp.
GEHÜSA, /. (min), vernacula, Bo. 5.
liÜSÖN, w., Raufen/ hßbitare.
(si.e) busont in himele. N. 103, 17.
HOSO, n., JS)aufeit (Fisch), scarns, esox.
huso, escarus. F. ipocus.Tr. ecbinus. Sal, 2. 4.
husc, esox. Wn. 460.
HUSO, n. pr. Hieher?
HEIS) HEISI, (eifer/ angels. u. aUnord. his,
raucus. Die Form heisir, der unser fyiiU^t
entspricht, kommt vielleicht schon in heisir,
raiicos (liliMsJ. Prud. 5. vor, wenn hier als
Uebersetzung von rancos das deutsche ndj. im
Nominativ steht, wie es oft der Fall ist; cf« auch
das subst. heisi.
des ruoftes uuurden heis mine gitHnen»
raucae» N. 68, 4.
(der heis ist Pst. 138.)
n.s.f' heisiu, rauca (vox). Is. 2.
a,s.f. heisa lütün habent Mu.
gerobe lüta in heisa, uuis, mOiäU
rauciorUms. Mcp.
a. pl. hisin wina, raucos Utuos, D. II. 342.
heisir, raucos liiuos. Prud. 5. ist viel»
leicht nom. s.
HYSOP, 5)fop, hyssopus; cf. ISOP.
g. hysopes, hysopi (fasciculumJ.lMb.
HISIGCm HASAL. t060
mSlGO}li^ptlicamU. Zt ^; s. SISIGOM.
HASAL, m., HASALA, /, jg^afel (J&offlnoft
.t)afc(nug6attm), nord. hasl, angels. hsesl, cory-
liLS. Hängt es mit corylus zusammen? Oder
giebt e^ einen Stamm hasa (cf. hasa-reod)
, und ist dieser mit baso verwandt? Cf. auch das
folgende hasela, INamen eines Fisdies und den
acc. pL des vorliegenden Wortes. — Gehort
hasla in in hasla^ lioc est, in ramo con/urare.
L. rip. 67. hieher?
ft. si bas^l, cqrylus.Em. 22. 31. Pr. m. Sg. 299.
amygdalus (ßorebitj. Mo. amydalum.
Bib. U 2. 7-
hasul, coryhis. Sg. 184.
hasil, corylus. Em. 32. Tr. F. 2. Zf. 2.
• amyd^lum. Bib. 8.
Thascl, corylus. Mon. 2. Wn. 232. 460. (Id.)
basal a, amigdalum. SaL 3.
hasila, corylus. D.
g. $. baselis, coryli. Sg. 878,
a.pL hasala, chelUtdro$. Prud. 1. \cQntra Sym-
mach. L 130.; cf., l^rapjilin, celyn*
dros, der (Slossen zum Prudentius in
cod. s. galL 292., mit der ^ebenglosse
vir gn las.. de palfnitej uuin|on (s. D.
U. 349.) und hesilina staba, celyn-
droSf in den Berner Glossen zum Pni*
dentius (D. II. 349.), als Uebersetzung
von (oirides AiscindmU orej chetydros;
vielleicht hat der Beraer und Münchner
' (Prud. 1.) Glossator nicht, >ie c|er St.
Galler unter clielydros (Schlangen, bild-
lich für Ranken^ Schlingen) Weinranken,
sopdcrn Haselgerlco, da der Haselnuls-
bäum als ein dem Wciostock schädlicher
Baum angesehen wurde, verstafiden.]
HASALA. HASALAHA. HASALPÜRUC. IIA-
SALBRUISNO. Ortsnamen, Hieber?
HASAL WÜRZ. (Hieher?)
HASALNÜZ.
IIASILGANS. )„. , ^
HASILHÜON.I"'"*'^'-
HESILIN, amygdahim. D.
. HESILIN) amygdalinus^ columus.
besilin, colurnum, Tr.
Digitized by
Google
1061 HASELA^HESKAZAN.
HAST— UüOSTa 1062
n. $. m. hesiliner. Em. 32. F. 2. Ucolur-
heseliner. Wo. 232. Non. 2J wis.
a. pf. m. hesilintk staba, celyndros. D. IL
349. (s« o. pL von basal.)
a.phf. hesiliiio, mandalpourninc, amig-
dalinas. Wn. 863.
HASALAHI (hasclah. Mon. 2.), n., J^afdge«
ftrSuc^i coryleimu Em. 31. Pr. t
UASELA,/., Jg)afel (ein Fischarl), congerfcon-
grusj. F. 2. r/^&itf. Tr. Zu liaso? oder zu ba-
sal (cf. a. pL von basal)?
(IIESEUNC, congrus. Id.)
HASILA, Ortsnamen.
HASSALA s. AHSALA in AHS.
HUOSAL s. HAU*
HASANÖN)
HASI]N6n
8. HAS und IIAIISANAn.
HASSIjNC, n. pr.
HASSINGUOVARO marcba.
HISAZ s. SAZ.
HASPA, /., JjfCifptf nord. hespa, angcls. baeps^
fibula, spira, girgiltus. CL scdecim haspe
Uni MB. 7, 443.
HASPIL. Hs. 1 . - , ^ ^
(liaspcl, tradidus. Id.)
HESCO, B. ;ir. a HESKAZjan.
HOSC s. Hii. 1.
HUSCE s. fflWISCA in HIWjAjf.
HESKET s. HESKAZAN.
' tn I . ; /
HESKAZAN (cf. FNESKAZjan)^ dngul.
tum. Bb« Cf. allnord. bixta, sihguliire-
gesgizita, oscitavit. A.
(HESKET, singultus. SaL 1.)
GESGIZUNGA (^a. ^j^, singuUum. A. "
HAST [et das beutige Jf^aft u. nord. bast, /r//a*;
feslinatio; aucb angs.baeste, aeUus (maris)?\
ist Yielleicbt für
asta in ai/o ariimo [si qräs casam alteruifn
asto animo, qnod est, voltmtarie, inccndcriK
Leg. Roth, 146. si quis in carte aliena asto
animo intraverit. Leg* Roth. 282. praebeat
sacramentnm, qnod per errorem fecerity non
asto animo Leg. Roth. 252. quodnon asto animo
nee do/ose ei crimen in/ecit. L. Grimoaldi. 7.
Cf. aystan, irato animo. H. ü. 357. und in
einer zweiten Ilandscbrift derselben Glossen
(cod. Cavens.J aistan, irato animo. 1
nnd
baistera (beistara, alabeistera, aistera)
banti (friesiscb: baester band) in L. alam.
(8.HA1NT)
aufzustellen. — S. aucb HAZ, HEIZ.
HOST-HALBA s. OSTHALB A in HALB.
HAESTi, Volksnamen. Cassiodorus; bei Tacitns
aestui.
HAIST- s. HAST und HANT.
HEISTOLF, n. pp.
HEISTRAS,. Ortonamoi.
HüOSTO,m., HUOSTA,/, J^nfltn, tussis,
angels. bvosta. Zu sanskr. käf, tussire. Cf.
aucb HESKAZan.
n. «. buasto. Sg. 292. VS. \
busto« £b: \ 4 '
huosta. Em. 31. Pr t. t(' ^"'^*
h«sta. Tr. J
g. $. buasten:
ist mera imo in theru brusli tbes
buasten angusti. 0. Vm23, 144.
a. 9. buosta, tussim. Pt. m.
Digitized by
Google
4063 HEISTIGO—HiW.
HUOSTJAN (huost^n?), HUOST^N, Nflcn;
angeis. hvostan, tnssire.
p. a^ huastonti, tussiens. VP. 4.
n.s.m, huostenter, lussiens. VP. 1.
HEjISTIGO) adv.f kommt nur einmal vor, in:
inih scal man, quad, gifah^an, ufan kruzi
. hahan,
bispluuan ioh bifiltan ioh heistigo *bi-
scoltan. O. III. 13, 6.
Ab Schreibfehler, statt heiftigo, ^eftig (wo*
für auch Grimm es hält) läfst sieh heistigo nicht
annehmen, da alle 3 Codices des Otfrid heistigo
haben. Es könnte aber vielleicht aus haifstig
(cf. goth* haifst, contentio) gebildet seyn;. doch
ist auch heiz (cC hwazjanund hwas, wizan
und gawis), vielleicht auch haz in ErwäguiTg
zu ziehen. Cf. auch goth. ushaist, egenus.
Mit heis, heisif raucus, hängt es wohl nicht
Hiw.
1064
zusammen^
HASTALOHT ,.
Wurzel AS.
ASTALOHT in AST unter
HAISTULF, „. pr. Cf AISTULF.
HUSTONA, ^kfttn, Ortsnamen.
HASTING, normaoniscber Anführer; cf> hastingi.
HASN- s. HAHSAN^ imd HAS.
HAW- s. HAU»
HEW- s. HAU.
HIWjan, HIj^N (et Wurzel'HlX btitat^tt\,
^ nubere. , .
(sie) hiuuemt, nnbenU T. 1^7.
p, a. hlienti, nubens. (so so iiuarun iq then
tagon er theru flupti pzzenti inti
trinkenti, hiienti inti ^I higl sc*
lenti, nubentes^t nuptum tradentes,)
GAHIWJAN-
Inf. gehiien, pellere codibatum. Mcp.
g.ehten ze phUologia. Mcy. so diu
uippera gehlen scoi D. III. 29.
gehiwen: isaac scolte gehiwen. D.
III. 67.
kehiennes keron, ihalamos rogare.
ÄIcp.
kchiginnis last, delectaiio carnis. N.
7, 10.
zi gihiuuenne. T. 100.
ze gehienne, uxorem dticere. Mcp.
(er) gehiit: pediu ne gehiit er. Syl.
(sie) git|iuuent, nubent T. 127.
gehiwent: so gehiwcnt si (der Ele-
phant und sein Weib) dannen uon
der würze. D. 111. 28.
(du) gebimst (so). Mcp.
(er) gihiuuc. Lc. 1. 2. 3.) , ,
gihiue. M.31. i''^*^^-
(er) gehite: do er do gebite. D.III.66. daz
iacob uz deme chuüe gehite. D.
IIL 75. daz er nie ne gehite zuo
deheinem ungeslahten wibe. D.
III. 75.
(sie) gebiton ze iro tohteron (sie misch-
ton sih ze in). N. 105, 36:
p,p, gchiende. Mcp.
gehiendo. Mcp.
n.a.pLm»kehig\ndenfCoeimies(cum
medianitisj. Rc.
a.pLf. die gehientcn gütenni^ wi^
benies deas. Mcp.
p,p. gib it.
niuwens wäre (er) gibit Mos.
dno tet er* in gihtt, er gab ime
ein riebe wib. D. III. 100.
gebiet ist Bo. 5. uuas, copulaia fue-
rat. Mcp.
n. s.f. gebitu, nupta. Wn. 460.
/?.a. ;?/. iw. gehite gota, deos mari^
tos. Mcp.
_ kibietiq. Ho. , ^
kehlten. \ . ^
chebiten.j'^''^''«^^^-'^^-
n.a.pLn. gihitiu, conrngales. Sz. 299.
AiNAGAHIWJAN,
sin eilen beizet in nu ana.gehiien,
Tobur thalamo flagitßt addiium. Mcp.
UPiGE-
Digitized by
Google
1065
HIW.
h!w.
1066
LNGEHIENNES (giAes inf), ceUbaius. Mqp.
UNGAHlWir, untMtptitat^tif imupius.^
ungihiuuit, coeleps. Ic^
ungihiti clausa^ (mulier es). Bib. 5.
^ ungehi^t ist er, coelebs* Bo. 5.
n» s. m. uDgehiter, agamus. D.
unkihigiter, celeps. Ja.
n. s* /. ungebiia, innupta. Tt*
a. S' f. ungebita, iniackim. Mcp.
n.pi. m. ungetite. D. 11. 285., ^^^^^.
uogehiten. ux. )
a. ph /. ungibjto, clausae fmulieresj. U^.
Bib. 1.
d. pl, ungihlten, vacantibus (feminisj.
Gc. 3.
a. pL flu ungihi ta, illibatas. M. 29. Gc. 1. 6.
ZASARIANA GAHlWJAN.
zesameae gehiten (ße uv^titatfyttm fifi)
mit etoaufcer). Ü. IH. 60.
ni uuard ia in uuorolt xilin^ tbiu zi-
samane gihitln»
tfaaz sib gesto guati suiicliero ruamtl.
O. II. 8, 5.
Z^WlROGAHlWrr (zwigahiwit), itoufaä)
ter^eirat^et/ bigamus.
zuuiro gahiuuit, biccio. R*
zuirogiuuil, bigamiis, Ra.
n-s.m* zwigefaiter, bigamus. Sal. 2.
d. pL zoirogibiten, bigamis. Can. 10. ^
EINHiWIT, ntonogamus.
n.pLm, einhihta, monogami. Rg. 2.
MISSAHlVVlT, miögc^cirat^et, ttii|ü4>tia.^
n.s,nu missabiter ist, nncesius (es steht
ince^sus) est. Rb.
ZWiROHlWIT (a^wibiwit), bigamus.
zuirohiuuit Pa. ) j-^^,,, '
. , . .j I i^ 1' bigamus.
quirohiuuid. gl. K.)
71. s- m. zuibito, digamon. R.
,d.pl. ziuuihitem, bigamis. Can. 12.
IllWl (auch biwa?), w., C^e, €>e|lttnb, ma-
tfimonium; cf. angels. hiwc, familia. — S.
. auch HlVVO, HlWA.
d. s. higi: zi bigi selenti uuaruily nup-
tum tr adenies. T. 147.
a. s. hiun, matrimonium. Ib. Rd.; oder ist
eä n. pl. von hiwo, biwa?
IV.
d.pl. hiion: xe büon ladont in die zite-
Mcp. Hiebet? oder zu HlWO, HlWA?
HIBERG. Ortsnamen. Hieber?
UBARHlWt,/., e^ebruc^, adiäierium.
in übarhiuui, adulierio. T. 120.
MISSAHIA, b u or, incestus. Bib. L 2u HlWO,
HlWA?
HiLlH, titlidi.
d.s.m.n. hillcbemu, confugaU. Rd.
WXllCMO ^(adverbj
nob hilicho ne bere nohseiba hili-
cbo geborn ne si, neque de ulla
commixtione-' . Mcp.
GAHlLlH.
gibilihaz, geniale (fulcrum parat ur.
Prud. contra symm. l. 256.^. Prud. 1.
HlLEIH, GAHlLEIH,ro7i«^%ii; s. LEIE
HlRiT.(cf. RiT), f. (auch m.? n.? et den
Genitiv ), J^eirdt^/ connubium,
n. s. hirat, connubium, Hd.
g. s. hirates gigruozzct uuerdaa Wm.
8, 8.
n. s. dia hirat, connubium. Mcp. daz si
die birat dulten. D. III. 87.
g. pl. oder s. bir^te: allero birdte Aze*
nan si| expers toiius copulae, Mcp.
IllREISARA.
HlMACHARI, HlMACHARA.
HißAR, nubilis.
n.s. f. bibariu, nubilis. Hs.
hIbARIG, nubilis.
n.s.f. hiparigiu, pronuba. Prud^ 1.
hibarige, nubilis. Tr.
HlFUOGA.
HlGUOLLICHl.
HlGOf.
hItAt.
HISAZ (bizaz. F. 1.) t;^/höba, mansus. F. 2.
Hielier?
hIsAmo. .
Gehört HIOHREIDi, aedes (publicij, gl. K.
hieber? >
Hiwo, m., HlWA,/. (im plur. ^Is.neutr. be^
handelt), eatttf @attiR, con/ux; cf. angels.
h i w a n , /amiliares. ^
[ 69 ]
Digitized by
Google
1067
HiW.
How. kuwo.
1068
iu s* hio: unreht hio, adulior. R,
d. s. hiün (hion. cod. F.): zi hiun er mo
quenun las. O. I 4, 3.; dodi wohl
hieber und nicht zu hiwa, aU Neben-
form von hiwL
n*pl.hiun (bihuD. cod. P.): thiu hihun
(Brautleute auf der Hochzeit zu Ca«
naan). O. IL 8, 8.
hiun> matrimonium. Ib. Rd. Hieher?
oder zu hiwi, hiwa.
hiwen, familia. Wn.A60. Hieher? oder
zu hiwi, hiwa?
' do muosen si sich sceiden (Abra-
ham und Lot) unde taten daz mit
solchen minnen, daz ire hi«
wen niene geblegen. D. III. 64.
j die zuei hiwen (Abraham und sein
Weib). D. IIL 63.
hien (oder g. pL?)i zuei iro hien,
diu-, mancipia. Mcp.
c/./7/.hion: ih scal thir sagen, min kind,
then hion (auf der Hochzeit zu Ca-
naan) filu habig thing, theih mi-
thont ouh nu uuesta, thes uui«
nes ist in bresta. 0. II. 8, 13. ir-
quikt er ouh, so moht er, thes
herosten dohter, in themo hus
zi libe then hion zi Habe. O. IIL
14, 7.
hiwen:
csau was ein riebe man in uihe
iouh in hiwen. D. I1L89. Hieher?
a.plAxiriw hiwen. Mos.
WIDAMHiUN, pl
d. pl. uuidemhion, dQtaUbus mancipiis.
Mcp.
(TÜMIHIEF, sponsus sanguinis. Pb. 1.)
SINHiUN, pl.y coTijnges. Gc. 3.
HlWUNGA, /, ^eirat^/ €^e, ^arxiitmiUu
fdifaft/ angels. hivung, matrimonium.
n. s* hiunka, contuhernium. Rh.
^« ^. hiuunga, confrinctionis. Can. 4.
d. s. hiunga, matrimonio* Can. 4.
j hiuunguc enerahiuungu, de monO'
gamia, Em. 25.
R.;?/. hiunga, conntiöia. A. matrimonia. BIb.
ZI
FRAMHlWüNGA, /.
framhiunfta. Bib. 9. 12.) ,.
framhuuungon. A. \^ Pronubis. ^
HIÜUIDA, /., con/unctio. Sg. 913,
HIWISKI, n., gamilie/ angels. hiwisce, fa-
milia,
n. s. hiuuiski, domus (casiaj. VG. IL 524.
hiiske: min unsundig hiiske, inno-
cen& domus. Bo. 5.
huske (hiiske?), domus (israhelisj.
N. 114, 9.
husch e,'/c7i7ij7m. P.
g-. s. hiuuiskes, famlliae (pater). K* 2.
gl. K. Pa T. 72. 77. 124.
hiuuisches, familiae (pater). Frg. 15.
hiuuishes, familiae. T. 44, 17.
biuuisges, familiae. T. 109. 113. H.9.
hiuuaskes, vulgi. Rh.
higisges, familiae. T. 147.
hiesc^Sy domus. N. 48, 17.
d. s. biuuiske: fon huse inti fon hiuuis-
ke davidis. T. 5, 12.
huske (hiiske?), domiU (israhclj. N.
97, 3.
ö. s. hiuuiscl Bib. 1. 2. j ,
hivuischi. Sb. ' f^r'^ /'f^'»
hiwisch. Bib. 5. ) ^'^^^'^oier.s).
fa^S'Sgi, fundüam. T. 147.
husce: hus 'unde busce geuuun-
nen. N. 40, 4.
R.p/. hiuuisci giuronit uuerdent, domus
publicabuntur. Mx. Bib. 1. 2.
a./?/. hiuuisvi. Can. 10. 11.)
hiwischi. Can. 13. }> ^^"^^^•.
hiwiske, /ami/iaj. Wb.
HIUUISCA, /;, familia. 'fr.
HiVVISCLllI, ^äuölic^, domeslicus.
hiuuisciih. Pa. Ra« gl K.\
hiuisciih. Pa. |, domesticum.
hiuuiscli. Ra. ^ )
d.pL hiuuisclihhem, domesticis ("suisJ^Rb,
HlVVISCLim, /., famitiavitas.
g. J. hiuuisclihhi, familiaritatis. Rh,
HOW s. HAU.
HUWO s. HUVO.
Digitized by
Google
t069
HAüWrr-HAZ.
HAZ.
t070
HAUW- s. HAU.
HIWILÖN. a JUyV JJiSy/nbilare.
nist man nihein in uuorolli, thci: al io
thaz irsageti,
allo thio scopi, unio uuunnisam thar
unari,
odo ouh suigenti es niannes müat ir*
hogeti,
in sinemo sänge odo Quh in hiuuilonne,
od ouh tbaz bibrahti, in herzen es ir-
thahti,
sin'ora iz io gihorti od ouga irscouuoti.
0. V. 23, 22.
s. HÜVO.
HÜWILA )
HIUWILAJ
HUXORIüM, BtUXORJ, ^tn^Ut, Orlsn.
IlA/j [cf. lat. od (auch griech. hP); doch
sprtdit vielleicht gegen einen Zusammenhang
mit od das v^r^um. hazjan, ^c$en/ indtare^
Ist es HA-Z (cf. Jj.ri.y ^ oder sollte es mit
Jtl W A^£j (hwezjan) zusammenhängen; cf.
die Raumpartikeln HWA und HA? mit heiz
darf es wohl nicht zusammen gehalten werden?
S. auchriAST.
HAZ, m., «OafI; goth. hats, hatis, nord. hatr,
angels. hate, odium.
Bedeutung und Gebraudi;
odium. Asc 1. 3. Bo. 5. N. 138, 22. Co.
ununfite unde haz unde ahtunga. N.
104,25.
ni nimit se menpisgen haz, giuuisso
uuizit ir thaz,
unz anan uuorolt enti fon mines fater
henti. 0. III. 22, 27.
ni liaz er imo thuruh thaz in themo
ipuate tben haz, Ol. 49.
haz unses muates. 0. ¥• 23, 114.
haz, odium^ ist der tod also minnesami
der Hb ist. N. 54, 5.
minncsami ist lieht, haz finstrina. N
54, 6.
tbie iudeon meid er tho bi thaz thu-
ruh then michilan haz. O. III. 45, 1.
thuruh sinan einan haz. O. IV. 7; '20.
manno haz duh managan ubar si^ ^ilc-
ganan. O. IV. 7, 15. *
haz tragan:
then iro michilan haz then druägun
sie io in uuare ün^ themo fiarze-
gusten iare. Oh. 89.
haz haben in:
ni mag thiu uuorolt, uuizit thaz, ha-
ben in iu theheinanhaz. 0.111.15,29.
haz haben mit gen.
(sin ouh die haz beten. D. BI. 88.)
mit haze sin:
uuir birun zi ummezze hiaremmizen
mit hazze. O. V. 23^ 109.
zi haze:
sie suohton sie zc hazze'unde iro li-
chamen ze erslahene. N. 37, 13.
in haze sin:
in hazze birut T. 145.
birut ir thanne in hazze allen, Iritis
odio Omnibus. T. 44, 14.
in haze haben: '
habent sib in hazze. T. 145. t
habet sie in haze, exosa est. Bo. 5.
habe in hazze thinan fiant. T. 32, 1,
siu mih er iu in haZze habeta, m^
priorem vobis odio habuit. T. 169 2.
Form und Flexion:
n. ^. haz. 0. IIL 22, 27. V. 23, 114. Asc.
1. 3. N. 54, 5. 6.
g. s. hazes. Bo. 5.
d. s. haze. Bo. 5. N. 138, 22.
hazze. T. 32, 1. 44, 14. 145. 169, 2.
Co. 0. V 23, 109. N. 37, 13. Bo. 5.
hazzo. O. V. 23, 109. cod. F. •
ö. tf. haz. Ol. 49. Oh. 89. 0. 111. 15 \ 29
IV. 7, 15. 20. '; ' '
HAZZO, HEZIL, n. pr. Hieher?
HAZIGA, HAZICHA, n.pr.f. Hieher?
HAZLIH, invidus (hieraus unser H^Utb).
IZ. ^. 171. h a zli ch e r , invidus^ Tr.
LIUTHAZUHHO: ei, qui servire p^ offi.
[69'] -^-^
Digitized by
Google
1071
HAZ.
HAZ.
1072
cium cerniiur, occulia cogitaiiones tiran^
nide, liuthazlihho, uuortgrimlicho,
, ^ r^m//Ar^» auidergan. Gc. 4.
HAZZAL (angels. ha toi, odiosus), maUtio*
HAZIG (Hßtfl).
LIUTHAZIG.
d.s^f. iiuthazzigero: mit liuthazzi-
gero mesbruchidu, ly/^an-
nica usurpntione. \V,
HAZARI, m., J&aßer*
LlUTHAZARI, m.
n^pL (Iiuthazeri, tiranni. Pb. 2.)
HAZNISSI, /.
g. s. haznissii dtunnaiianis. ic
HAZUNGA, f.
a. s. hazzunga, aemulationem. Da.
IIAZ^N und HAZÖN, Mfiett, golb. u angs.
hatan, hatjan, altnord« hatan, odisse. —
In Gc 3. zeigt sich noch das altdeutsdie t
(statt der ahd Aapiratlon z), wenn baten,
insegui, gleich hazen ist.
Bedeutung und Gebrauch:
odisse, N. 17, 41. 24, 19. 33, 22. 35, 3.
100, 3. 118, 128. Mcp. iJo. 5. T. 4, 5.
37, 1. 67, 10. 169, 2.
aemuiarL Mv. M. 31. Ps. 2. Bib. 1. 4. 5. 6.
7. 11. 13. Le. l. 2. 3.
zelare. M<r. Bib, 1. 2. 4. 5. 7. 10. 11. 13-
insequL Gc. 3.
man sinan fiant hazzo. 0. II. 19, 11.
faazzotun inan. T. 151.
ni sie sih hazzon untar in. O.V. 23,152.
bazzon iuuuih. T. 1U4.
dero mih hazzentou. N. 108, 14.
hazzetost daz unreht N. 44, 8.
hazzetil die ubeli. N. 35, 3.
hazzent übel, odile walntfL N. 96, 10.
ther hazzot thaz lioht. O. II. 12, 92.
nidigaz niuat hazzot emmiz-en thaz
guat. O. III. 14, 118.
hatamas, insequatniir (voltintates opposi-
iis lämtfiiisj Gc 3.
ne zefes, hakttO&^.mrüierem sinus tui. Mcr.
noli aemulari, hazon, in malignantibus. Mv.
Form und vFlexioii. (In den spätem Denk-
mälern ist ha^dB> und haz^n nicht mehr
zu unterscheiden y da beidts- in i und 6 in
e und i übeif egangen ist; hiezu gehören die
Formen hazen. Bib. 6. hazin, Bib. 4. 13.
hazist Bib. 5. 10. 13. faazzisi« Bib. 5.
1. hazin. ^
Inf. hiziin. N. 138, 20. Bo. 5.
hazzen. N. 35, 3. Bib. 11.
' zi hatinna. Gc 3.
(du) hazest Bib. 4 11.
hazzesL Bib. 6. JN. 5, 7. 30, 7.
49, 17.
(er) hazet. Mcp#
hazzet JN. 10 (b), 5. 54, 6. 13.
hattet Gc 3.
(sie) häz&nt.. Bo. 5. N. 33, 22. 139, 21.
hazzent N. 85, 17. b% 24, 119,7.
hatent (es steht hatenta, inse-
quuntur). Gc 3.
(er) hazee. Bo. 5.
(wir) hatamas. Gc. 3.
(sie) hazzeen. N. 128, 5.
(ih) hazeta. N. 100, 3. 118, 128. 163.
13b, 21. 22.
hazzeta. N. 25,5. 118^ 104. U3.
(du) hazssedos. Is. 3^ 3.
hazzetost N. 44, 8.
(er) hazzeta. Mop. N. 35, 5.
(sie) hazeton. N. 17, 41. 33, 22.
hazzeton. N. 24, 19. 104, 25.
(^r) hazett Mcp.
hazzeti. N. 35, 3,
(sie) hazzetin. N. 77, 49.
imp.pl. hazzent IN. 96, lOr
p.a. g*pL hazzeuton.'N. 108, 14
2. hazon.
Inf. hazon. Mii. Bib. 1. Ps. 2.
hazzon. T. 104 Bib. 6. 7.
(er) hazot T. 67, 10. M* 31. Le. 1. 2.
hazzot T. 37. 104 119. 139 169.
N. 36, 12* O. II. 12^ 92. IIL
14 118. 119.
(sie) hazzont T. 22, 16 32, 2. N. 17,
18. 21, 17. 34, 19. 37, 21. 43.
8. 54, 3. 67, 2. 68, 5. 73, 23.
Nz. N* II.
(du) hazos. hUr. Btb. 1. 2.
hazost Bib. 7.
Digitized by
Google
1073
HAZQ— HIZA.
mzA.
1074
(er) hazzo. 0. II. 19, 11. 1«.
(sie) hazz^D. O. V. 23, 152.
(sie) hazzotun. T. 4, 15. 151. 170, 6.
FARHAZZET. Pa. i , ,
FIRHAZZET. gl. K.!'^'^^^^'^-
HAZJAN, fte^ftt, inciidte.
(sie) hazten ze znrnicheite, ad ira-
CiiitdiOm c^ncitavenmt. Wb.
gehezcet ist er ze zornicbeitei con-
citntus. Wb*
ANAHETZARF,!!!., wiiwt/ör. Bib. 7. Hie-
her? cf. HIZZA und ANAZARI.
HAZO, HAZZO, Mannsnamen Ct HAT O,
HEZO und CHATTi; aber auch HAZ.
HEZüNSTEiN? s. STEIN.
HEZO, n. pr. Cf. HAZO;
HUZO, HUOZO (Jg^uf), n;pr. «. UOZO.
YLEHOSvj^^palaesiritae. Pewj.lV. Ct HAZUS,
aber auch nord. hetia, heros, atfUeta.^
HIZA, HIZIA (cf. auch HEI)i/. jg^fer, nord.
hita^ hiti, yirwr, caloj*,
Bedeutung und Gebrauch:
cahr. R. H. 3.
aestus, Wn, 460. Tg. 5. Sah 2. H. 4. Rb. Gh. 2. 3.
uredo. Pr. c.
ardor. Mo-. Bib. 1. 2. Phid. U
fervor. Rb.
cauma. Bib. 1. 2. 5. 6. 7. M/i.
ignis. M. 30. Gh. 1. 8.
in der hizzo scato suochent. Wm. 2, 17.
nee carnis gaudia hlandis suhrepani aesiibus,
hizzom. H. 4.
uuider des licharoin hizzon. N* 67, 15.
fore hizzo irlage. N. 139, 7.
n. s. hizzea. R.
hizza Pr. e. Tg. 5. Sak 2. Org. N. 91, 13.
139, 8. Mcp. Prud, 1. 0. V. 23, 136.
hizze. Wn. 460.
hizce. Wb.
(hitze. Id.)
g. i. hlzo. Mor. Bib. 1. 2,
hizza. T. lOa
d. s. hrzo. M/c. M. 30. Bib. 1. 2.
hizzo. Orfr N. 139, 7. Gh. 1. 3. Wm. 2, 17.
hizzu. Rb. H. 3.
hizze. Wm. U. 2, 17.
hitzon. Wm. HL % 17.
19* s. hizza. Mcp. Bo. 5.
d.pL hizzom. H. 4. Rb%
hizzon. Mcp. N. 67, 15.
hizun. Gh. 2. 3.
HIZO, HIZZI. HIZIWIP. mZIU, fflZlUN, n.
prop. Hieher? ,
AHIZZI. Rd. } ,, ..
AHI7Z1U Ib I' ^^^^'^^^i diversoriunh
mZÖN, aestuare.
(er) bizota. Bib. 1. 2. UK 5.) ' ,
hizzota. Bib. 5. )
p. a. hizonter (cf. p. p. hizzoter), ae^tua»
tus (non sum in media ejus). Mcr.
Bib. 1. %
hizzinler, exaestuans, Bib. 5.
d. s.f. hizzon tero, aestuante. VtxxA. 1.
p.p. hizzoter, aestiiatus. Rb.
ANAHETZARI, m., 2ln^e6er; incentor. Bib. 6,
Hieher? cf. HAZ, HEIZ, aber auch ANA-
ZARI, wod^urch in fmdern codd^ incenlor über-
setzt wird.
HAIZ, nord. hei t, angels. hat, ^etfli fervidus,
calidus. — Ct HEI und HAZ.
Bedeutung und Gebrauch:
fervens. Hc Prud. 1. Gc. 3.
ai*ens^ Mcp.
catens. D. IL 3^.
torrens. Mti Bib. 2. 5. 7.
aesiivus (solj. VG. IV. 28.
flammivomiis ($ol). Ar. 2.
, causiicus. Sg. 183.
heizost, ferveaiior. Rc.
diu heiza sunna. Wm. 1, 6.
heizzan laue Em. 33.
heiz fiur. Mcp. '
thes heizes landes. Mcp.
dar ne uueder ist ze heiz noh zechalt
N. 65, 12.
heiz nnde ehalt (frigus et flammaj. Bo. 5
Digitized by
Google
1075
HIZA.
heiz chumet der suntuuint Bo. 5.
aller heizist ist, quam ma^ime calet
(sol). Ho.
fili heiz er, igniius nimis (fervor). Pnid. 1.
tber euangelio thar quit, ibeiz mohti
uuesan sexta zit,
theist dages heizi3ta ioh arabeito mei-
8ta. 0. II. 14, 10.
heizesten sint (die taga). Mcp.
80 heiz uuard mir, daz ih inzundit
uuard. N. 38, 4.
heizirin muotes, ferventioris. Gc. 3.
dien filo heiz ze imo uuas. N. 28, 7.
bist thu eino ir elilente, ir anderemo
lante,
thaz thir in muate thaz nistheiz, thaz
ellu tbisn uuorolt uueiz. 0. V. 9, 18.
sama so er zi iru quati, irknai mih
bi noti,
in muate laz thir iz heiz, uuanta ih
thinan namon uueiz. 0. V. 8, 32.
in muate laz thir Iz heiz, thaz ih tbi«
nan namon uueiz. O. V. 8, 44.
oba iu thio m'inna sint nu heiz, zi then
ir birut filu zeiz. 0. II. 19, 25.
tho s^prab pilatus auur thaz, uuanta
imo uuas 'n heizaz,
frageta auur noti bi sinaz heroti. O.
IV. 21, 25.
thob sprah er uuorton heizen, tbia
kuanheit uuolt er uueizen. O.IV. 13,40.
heizzo, largiter. OA.
heizo, amare (clamabtmij. Mi. Gh. 1. 3. Bib.
1. 2. 7.
heizo bittet. 0. II. 22, 39.
heizo suahtun. O. III. 16, 37.
hei^o fragetun. 0- III. 17, 37.
heizo riafun. O. IV. 23, 18.
heizo sueris. O. IV. 13, 32.
heizo irquam. 0. IV. 34, 15.
hcizor, anücie. Gc. 8. 9.
Form und Flexion:
heiz. Rc. 0. 11. 19, 25. V. 8,32. 44. V. 9, 18.
Mcp. Org. Bo. 5. N. 28, 7. 38, 4. 65, 12.
n. 5. tn. heiz er. Prud. 1.
heizo. Prud. 1.
n. s. /. heiza. Bo. 5. Wm. II. 1, 6.
HIZA. \ 1076
heiza^a. W/rt. J. IX. 1, 6.
hdzza. Wm. lU. 1,6.
n. s. m. beiza^z. 0, IV. 21, 25.
heiza. Mcp.
g'.j.m.Ti. heizes* Mcp^
</.^.m.i7. beizemo. Mt]« Bib. 2. 5. 7.
d, s. f. heizero. VG. IV. 28*
f heizzero. Ar. 2.
a. j.. m. heizz.an.. %xn. 33.
a. 6. n, heiza. Bo. 5.
».a.;,/.«! heiza,)
heiza. )
d. pl. heizen. Sg. 183. 0. tV. 13, 40.
Comparativ: ^ ^
g. s. n. heizirin. Gc 3.
Snp(edativ;
n. s. /. heizrsta. 0. II. 14, 10.
n. 77/. m. heizesten. Mcp.
Adverb,
heizo. 0. II. 22, 39. III. 16, 37. 17, 37.
IV. 13, 5. 34. 23, 18. 34, 15. Mi. Bib. 1.
2. 7. Gh. 1. 3.
heizzo. OA.
heize« Bib. 5.
Oomparativ:
heizor. Gc. 3. 8. 9.
. Superlativ: ' i . ^
heizzost. Rc
allerheizisti Ho.
HEIZIUN, n. pr. Hieher?
UBARHEIZ, ahtt^tl^
n. s. m. der uparheizo prid^am, fervor
igniius nimis. Prud. 1,
FILU HEIZ, fe^r Jeiß.
fillbeizer, igniius nimis. Prud. j.
HEIZMÜOTI.
HEIZHERZI.
HE1ZI,IIEIZ,/., J&etße, J^ilit, angels.heat,
aesius, calor.
n. s. haizi. gl. Ka '
heizt Org. >, aesius.
heizzi. Pa. )
heiz,/<?ri;or. Gc 8.
g. s. heizi. Org.
d. s. heizi. Mcp. Bo. 5. fervort. Mc Ep.
can. 1. 3. 4. heizi minno, igne
caritaiis. Gh. 1. 2. 4. »L 30.
Digitized by
Google
1077
UAIZ.
HAIZ.
1070
Iieizsi, igne. Gc. 3.
hezzijigne (zeli). A.
heize, igne (caritatis)* Gh. 4.
ö. s, h ^ izi j fornaccm (cusiodiens in ope-
ribiis ardorisj. Mor. Bib* 1. 2.
HEIZEN, ^ejfl U^Xii fervere (auch heizjan»
^etjen; ^eiß machen? cf. gihcizit).
(er) lieize, fcrveat, Sb. Gc. 6.
p, a. ». ^. ». heizeptaz. M^. . ), exae-
heizantaz. Bib. 1. 2.) stnans
(ignisj.
GAHEIZfeN.
(sie) giheizent Prnd. !• );, ignive-
kih^izqeivt D. IL 327.ii rint.
ARHElZlfeN, ^eiß »erben.
(er) Sirheizzti (yp^aes.ind.J, incaluerit
(sunna). Bb. ; '
irheizet N. IL j, exarserit
irheizzet N. 2, 12.{ (itorn).-^
(sie) irheizzant^ inardescunt A.
(er) irheize,;i^iie5Cö/. M.30. Gh. 1. 3.
(wir) a r b a j^ z e m e s. Pa. | (praes.Jy ac-
arheiz,zemes..gL,K*' stuQrefnus.
(wir) arheizzetImCsL a^heizzeübies),
aesiuarernus (es steht aestuarem
mit dem Abkurzüngss trieb über
m). R. '
GAHEIZIT, gesell et.
giheizit uurdi, siiccendetetur (Dfen).
Mx. Bib. 1. 2;
HAIZ.
HAIZAN, ^etflettf golh. baitan, nord. heita*,
angs. haetan, batan^ vocäre, vocari, juber e.
Bedeutung und G^rauch:
nominare, vocare, appelfare, dieere. T.22,6.
44, 7. 156, 2. Ct 83. 0, L 8, 27. 14, 4.
22, 4. IL 23, 2a IIL 7, 57. 20, 45; IV. 6,
37. 11, 45. V. 8,7. 12,80. gl K. N.15,4.
25, 10. 33, I. 35, 6. 76, 5. Nf. Nsm. No.
Org. Mcp. Bo. 5. •
nominarii voeari, opptllari, dici Ct. 86. T.
5, 12. 23, 6: 45; 1. 200, 5. O. L 4, 30. 5,
46. 16, 1. 18, 16. IL 7, 37. 10, 14. tt, 75.
16, 26. IIL 12/29. 21, 25. 22, 49. 23, 10.
IV. 2Ö, 17. Mcp. Org. Bo. 5. N. 2, 6. 4, 3.
5, 8. 11, 1. 23, 1. 24, 10. 29, 1. 35, 8. 40,
4. 43, 23. 44, 9. 45, 11. 46^ 10. 47,5. 49,
I. 53, 1. 58, 15. 62, 11. 67, 15. 68, 20.
VS^m. 1, 3. 8, l" F^rg. 29.
filiere^ praecipere. T. 81. 0. I. 14, 24. IL 3,
44. 5, 16. 10, 3. 18, 18. HL lä, 46. 20,
79. IV. 3, 16. 6, 50. 12, 48. 36, 9. V.
II, 21. Mcp. Bo. 5. N. 15, 4. 21, 23. 24,
10. 34, 22. 49, 8. 61, 12. 64, 5. 67, 15.
68, 27. 74, 4. Wm. 2, 10. Ho.
du heizest^ nomines. Bo. 5.
heizzant, appellant. gL K.
heizende, c//c^/i/^5i Org.
so man siu heizit. Org^
den virgilius heizet amorem, Mcp.
die virgilius heizet Septem , discrimina vo^
cum. Mu.
doh man siu heize contraria. Org.
not heiz ih hiar thaz, uuant es, rat tho
ni uuas. 0. HL 21, 15.
uuz er sia uuib hiaz. 0. V. 8,. 34.
heizo ih, loquor (cnccosj. Prud. 1.
sie hiezen satigen den liut^ beaium di-
xerunt populum. N. 143, 15.
ecclesia, dia er utrem, uderbalch, beizet.
N. 32, 7.
beizes, vocaris. Wm. 8, 1..
ther heizit auur ludouuic. OL 18.
hiez otacber. Bo. 5.
er gab simone den namen, daz et petrus
hiez. Rg. 1. ,
man sol uuizin, ziu sie so heizen. SyL
uuanda du haltare heizest N. 24, il.
mennischon forhta machot umbaHi,
diu diffidentia, plucheit, heizet. N.
24, 14.
in gote, der id ipsum, selb selbo, helz-
zet N. 4,'9. '
cuot heizzest du^ daz ist din namo.
N. 53, 8.
iz heizit bluoma, so ihn uueist. 0. IL
7,50.
romani cives hiezen beide. Mcp.
uuir heizen nah in qnales, dicimur. Org.
diu heizent einnamig, univöca dicuniur.
Digitized by
Google
1079 HAIZ. . HAIZ. 1080
' omne pactum h ei zze t /M/omen/um. N. 82, 6. heizzo. N. 21, 23. 40, 11.
madian, der lafiae heiztet' declinans iitdi- h«iz ib. O. III. 21, 15.
dum. N. 82, 10. (du) heizes. Wm. 8, 1.
diu tis diopason heizet. Mu. heizhist. CL 82.
uuir Reizen cJwistiam. N. 88, 51. beizist. No. IL
daz heizit: heizest Mcp. Bo. 6. No. N. 24, 11.
bi thiu duemes uns io hiar in muat w^i. |J, 2, 17.
thaz filu michila guat, heizzest N. 53,8. 82, 19. Wm. ^17.
thia filu sconun uuunna, ihazlieizit (er) heizit. Ol. 18. O. L 5, 46. 18, 15 II.
auur m.nna. O. V. 12, 1^0. 7^ 50^ ,8^ 18 33^ ^ ,„ 7^ 57 j,^
so rächen sih viclorts an iro hostibus 35 ^3, 10. V. 12. 100. T. 118. Cl.86.
slahendosunde in eilende fuorendo . q c„| t^u \\
unde bescorne ferchoufendo, daz i.-:,.u iw jqj ü'
, »Tj ncizzit. JN. -yi, 5.
h^tzsub Corona vendere.m. - heizet. Na. N. 11, 1. 23, 1. 24, 10. 29,
in thero. stet., thiu abilina üuaz heiz- , 35^ 7 43^ 23 g^^ jg „^.p ^j^
zan. r.13,1. R II. Syl. Wm. 7, 4.
hieze, /«*«/«. ßo. 5. heizzet. N. 4, 8. 25. 10. 35, 6. 40, 4.
hiez siiien, praecepit resiaere. Mcp. ^ 2o Wm III 7 4.
nu heizzet er sie ufsten. Wm. 2, 10. , . v t • ' Vw . 'a-> '. '.■.' «-^v .,. t, .«
er hiaz inan iruuintan. 0. II. 9, 52. <'"') "^ crw^' ilV^?' J' xJ* ^V^'l ^l
hiaz fatan. O. III. 20, Hb. $?• yT"' l^J' ^' ^^^P' *^'S- Bo. 5.
Iher sih thiu brot hiaz meron. O. III. . ^»' "• ^Jf'.^- aa ... «r . ^
« gg heizzen. N. 76, 5. 88, 51. Wip. 1, 3.
selbon ban minan, then ih heizu auur («) heizet 0. IV. II, 45. Mu. Wm. IL
scriban. O. IL 18, 14. , ^ *0.
thaz er nan mohta ana uuan heizan heizzet T. 156, 2. Wm. 2, 10.
auur ufstan. O. IIL 3, 14. (sie) heizzänt gL lt.
er heize mih irstan. N. 129, 6. heizent 0. IL 10, 14. 16, 26. IIL 22,
do ih hiez opheron. N. 39, 8. 49. V. 8, 7. Nsm. Nt Na. N. 45, 4.
heiz sie lihim unde vespaiianum zefuo- 67, 15. 85^ 8. 104, 23. 114, 16. IIb,
ren after allero uuerlte. N. 16. 14. 5. 146, 2. Mcp. Org.SyL'^'m. 7, 4.
umbe die neheizo ih niemannen beton. heizint. Org.
N. 17, 6. heizzen t N. 5, 8. 28, 1. 35, 8. 45, 11.
ih heizzo romanos chomen. N. 40, 11. 46, 10. 47, 5. 49, 1, 58, 15. 62, 11.
h^iz mih queman./W»« me venire. T. 81. 93, 11. Wm. OL 7, 4.
sid du siu (gebot) hiezzist kenoto nne- (ih) hei^e. O. IL 17, 5.
ren. N. 118, 5. (du) heizest. Bo. 5.
Form und Flexion: . («r) heize. N. 129, 6. Bo. 5. Mcp. Org.
Jnf. heizaa 0. I. 4, 30. IL 14, 75. IIL 12, ^ (wir) heizen. Org.
29. IV. 3, 14. (sie) heizen. SyL
heizzan. Wm. 8, 6. (ih) hiez. N. 39, 8. ,
heizen. 0. IL 7, 37. Mcp. Org. Bo. 5. (du) hieze./Bo. 5.
Syl N. 115, 16. Wm. U. 8, 6. hieize, N. 68, 27. 118, 4.
hcizin. Org. ' (er) biaz. O. l 14,24. 16, 1. IL 5, 11. IV.
heizzen. N. 109, J. 17, 3. V. 8, 34,
(ih) heizu. O. IL 18, 14. ., hiez. T. 5, 12. 22, 6. 45, 1. 200, 5.
heizo. Prud. 1. Org. Bo. 5. N. 15, 4. 17,6. Syl Mcp. Bo. 5. Rg. 1. Ho. N. 7, 1.
21,
Digitized by
Google
1081
ma.
HAXL
4082
31, aa. a4, lo. 49, 8. 53, 1. ei, 12.
(i^). hiei^nt Bo. &.
i (3te) htazon, O. I. 14, 4. 111. 20, 78. IV.
6,50.
frUtzun. T, 44, 7.,
bieten; IVIcpu ßo. 5* N. 24^ 10. 143, 15.
hiez^sefi. N. 33, 1. 58, 7. 108, 2.
(du) hieZxifrt.N. 43, 22. 118, 5.
(er) hiaEi. 0. U. J, 44. IV. 6, 37. 12, 48.
20, 17.
.hieze. Sjl. .Bo. 5« Mcp.
(8i6)liiei«iD. T. 32, 6.
imp. s. heiz. 0. tV* 36, 9. T. 81. N. 16, 14.
p^a* n.pl.m, heizeule. Org.
p.p. hetzzan uuaiL T. 13, 1.
GAHAIZAN^ ge^eiüeit; seilen (etfien (ge-
wöImUcIfe nur im p. p.\
Bedeutung und Cietn^aucb:^
nominQre..T. 5, B. 141.
; v^cari, Äirf^ T. 141. Prud. 1. Wm. 3, 10.
jprBmiiieret paUictri^ spondere^ devovere.
B. Ct 9S* Prud. 1. Rd. Pa. gl K. Ib. Ic.
K. 29. 58. 59- O. I. 10, 12. 15, 5. II. 11,
. 50. III. 2, 36. 12, 28. IV. 8, 23. V. 11, 11.
Nsm. Wh. Nz, N. 11,7. 13,8. 16, 4. 28,
11. «9, 10. 30, 6. 32, 20. 33, 9. 34, 3.
39, 8. 54, 24. 55, 11. 68^ 14. 74, 1. Wm.
5, 13. 6, 1.
confiieri. Sb. Mz, Bib. 1. 2.
offirmare. Org. .
tidnuere. VA. 1X% 10& . ^
gihiez sinan naroon heilant. T. 5, 10.
votari, giherZan. T. 141.
geheizzent, itomiuafs/ur. . Wm. 3, 10.
bist geheizzan, vocaberii. T. 16, 5.
. i&t glheizzan, vQcatur. T. li.
diu so geheizena figw^a. Org.
uuif chHiiiani geheizzene. N. 43, 10.
:keheizena, vcati. Rg. 2.
. tat keheizen AooBO. Org. •
aint ungelicho gehcizene..Org.
du uuirdeat keheizen uuizego. Nz.
er uuirt dalig geheizien. N. 48, 19.
ouir uuerden geheizen, diwaur. Org.
dedicatum, ka h eizan. R.
IV.
promiiiit, cah^izzit Pli.
poUiceris, kiheizzia. Ib. Rd^
geheizzent, promUiimt. Vfvß. 5, 12.
spopondi, kihiav. Rd.
pollicHa est, kihiazu Rd.
uuard chihcizssan, /^roniV^^Aa/^r. Is.7.
ib geheizzan imo gen^da. N. 88, 17.
unip ferro du geheize^t, mU magna pro*
miliis. Bo. 5-
er gehjez mir sine ounfl. Wm, 1, 2.
S08 er gihiaz lu uua^nne therao drut«
manne,
tha^. e? uns sin gisiutii in lichamen
gabi. O. I. 10, 13.
so gihiaz mir io thaz uuort thin. O,
h 15, 15,
giheizit mir thaz minaz muat, thaz
ei* ist forasikgo gnat; 0. HI. 20, 74.
daz sie geheizen ze gebenne. Mcp.
sus kehiei^ truhUn, N.^ .67, 23.
keheiz;(b^Jf01N. 34, 3,;
gihiez, indUih VA. lll 364,
cahaizzit, yWtvI. Pa* gl K»
giheizit, confura9tis^ Bib* 5»
caheizanter, potitu$* Rh.
Form und.FJexionr
Inf. cabcizan. £»
giheizan. 0, IB. 18, 29, T. 141.
Prud. 1.
(ih) geheizzo. N. 50, 15^
(du) kiheizzis. Ib. Rd.
. geheizest Bo. 5«
(er) cahaizzit gl K^ Pa«
caheizzit Pa^
giheizit 0. lU. 20, 74.
kiheizit Ic Ra*
geheizet Bo. 5. N- 11, 7.
geheizzct ^. 81, 1. 84, 9. 125, 4.
(ir) giheizet O. V. 11, Jl.
giheizit. Bib. 5.
(sie) kibeizant K. 60.
gilieizzent T. 5, 9*
geheizzent Wm, 3, 10. 5, 12.
geheiz;eni. Wm. IV. 3, 10. IX. 5, 12.
? Bo. 6. : .
(ife) geJieiwe». li>88^34.
[ 70 ]
Digitized by
Google
1083 BAIZ. ' HAIZ. 1«84
geheize.'Prud. 1. Org. » \" N. 32, 6. TVfcp* Org. sk Mcp. uucr-
(sie) geheii&n. Mcp. den. N. 118, 147, uulrdest Nr.
geheizten. N. 54, 24. uu^erden uHir. -Org* uuerdent
(ih) kihiaz. Ib. Rd. Org. Bo. ö. uautden. Nf. habest
gehiez. Bo. 5. N. 39, 10. 39, 8. '^ N. 118, 49. habet«. N. 118, 147.
(^u) gihieze. Nh. II. geheizzen uuesen. N. 102, 17. ist
gehteze. N. 118, 46. 137, 2. N. 37, 5. 39, 9. 67, 14. 76, 3. sint
gehiezze. N. 16, 4. 30, 6. 55, 11. N. 42,6.44,8.89,10. «iN.89,12.
68, 14. Nh. 9. wirdist Wb uuirt N. 48, 19. Org.
(er) gihiÄz. 0. I. 10,12. 15,5.11.11,50. uuerdent N. 89, 10. uuard. N.
III. 2, 36. 67, 14. 71, 17. 80, 8. 141, 5. ha-
kihiaz. Ib. Rd. best N. 118, 81. habet N.76,11.
gihiez. VA. IX. 106. T. 5, 10. M«. giheizin uulrdrst Nz, IL
Nz. IL geheizin ouurte. Ovg.
: g^ekiez. Mcp. Bo. 5i Nsm. Nc N. 13, n, s. n^. geheizener. Mcp.
7. 32, 20. 33, 9; 67, 23. Wm. 1, . g^heizzeaer. N. 141, 1.
t 2^ 6, 1. ' n. s. f. gekeizena Org.
gehiz. Wm. in. IX. 6, 1. g.s.m.n. cliiheizssenin. Ig. 6.
caheiz, spondit. Gh. 3. (st cahiez? a. s. m. geheizeneik Mcp.
oder caheizit?) a. s. f. chiheizssenun. Is. 6.
(sie) gihiazun. O. IV. 8, 23. n.^/.m^ Ice heize na. Rg. 2.
gihlezen^ Nh.' II. geheizene. Mcp. Oig. Bo. 5.
gehiez^n. Nh. HL geheizzene.N. 43, 10.80,2.
gehiezzen. Nh. N. 65, 1. 101, 23. geheizane. T.^ 141.
gehiezzon. Wm. 6, 12. g. pl. geheizzefion. N. 89, 13.
(ih) gihiezi. Ct 95. KIHEIZANTUH. Ra. )
gehiezl Co. 5. KIHEIZZANTLIHHO. gl. K.P ^''^'^''''^^•
I (du) gehiezzist N. 74, 1. . GAHEIZ, m., ©efteil, ®tl&bbtf promissio.
imp. s. keheiz. N. -84, 3. Bedeutung und Gebrauch:
p. a. geheizzendoh N. 97, 3. 104, 11. pollicitatio. Ra. Sbe. Ec» 1. 2.
giheizenti. O. 1 7, 22. 10, 8. pronässio. N. 101, 12. Wb.
n. s. m. caheizauter. Rh. promissum. T. 232, 2. N. 88, 48. H. 5.
g. s. m. des l^eheizenten. N. 65, 1. propositum. W. Hd. Gc. 3.
p.p. kaheizan. R. adsponsio. Ra. gL K. Pa.
chiheizssan uuard Is. 7, 9. giheizun, dictis. VA. VIII. 643.
kiheizan. Ic. ' daz ist keheiz nais fluoh. N. 5, 11.
giheizan ist T. 19, 1. 0. L 8, 25. ih kieng in erdo mit irrafsungo unde
IL 14,75. V« 23, 5. uuas. T. 20, 1. mit keheizze,8ai|ioso mitzuein fuoz-
habest O. V. 24, 3. habet O. V. zen. N. 56, 7.
23, 48. er irhugeta sines ktheizaes, den er
gihelzzan bist^V 15, 5. ist T. 11. abrahae teta siitemo trute. N. 104,42.
20. 2, 2. uaas. T. 7, 4. 193, 5. giuuerota inan thes giheizes. 0. L
' geheizzan hfeban. Wm. 7, 8. ha- 15, 8.
' besp. Wm. 2, 17. 7, 12. beitota er Ihar suazo thero druhti*
geheizan haban Wm. IL 7,8. ha- nes giheizo. O. L 15, 4.
bes. Wm. IL % 17. ?, 12. ' nn^re dinen geheiz tinde gib mir di-
geheizen iH Mcp. Bo.^5. Org. sint nemo chiode genullt N^ 85, 16.
Digitized by
Google
1085
HAIZ.
HAIZ.
i086
lant keheizzisy idrr&ni promisshnis. N.
44, 3.
eribin nah keheizze, heredes secundum
promUsionem. Ü. 104, 6.
nah sin aelbes gcbeizze. N. 45, 3.
nah dinen geheizzcn. N. 84, 8.
sie ne ^etrueton sinemo» gehcizze. N.
105, 24.
an dinen geheiz habo Ih uberdinget,
in verbum tuum snpersperavL N. 118, 81.
ze dinemo geheize fersah ih mih, m
verbo tno supersperavL N. 118, 147.
uua'nda ih an dinen geheiz Terror ge-
dingla, danne ih pit^n geturre. N.
118, 74.
zi demo giheiza, ad propositum. Gc 3.
umbe dinen geheiz chicchemih, prop*
ter eloqidum tuum vivifica me. N. 1 18, ,154.
uuanda sie dinen geheizzen gelou-
bent N. 73, 23.
uuider dinen geheizzen habest du
dana gesto^zen dinen. geuuiehten.
N. 88, 39.
, de futuro praedicaiis, g e h e i z e n. Org,
tina gehaizze, jusjnrandum. Gx.
Form und Flexion:
n. s, giheiz. W. ' '
kiheiz. Ra.
geheiz. N. 5, 11. 101, 12. U8, 50.
^. X. caheizes.jE.
. giheizes. E. O. I. 15, 8.
geheizcs. N. 118, 49. Ba, 5.
gehÄi*;&es. N. 88, 34. 10^ 42.]
geheizis. N; 44, 3.
geljelf zi5. N., 74 9. 88, 40, 104, 11.
105, 33.
d. s. gaheiza. I^a.y *> i ^ ^
giheizs|.*Ge. 3. ; * ,
geheizet Pi 118, 147.J .; ^
geheiz9|B.\N.; 4,5^3.^;56, 7. 104, 6.
105,24. H :;
^eheiz. Ho. * / . * j; i
a. $. giheiz. T. 232. 3. $l>e. ^c 1. 2.
\ geheiz. N. 50,6. 85, tfi-i««, 74. 81.
114. 154.>itf#«. ' ^ '
inst, cahaizzu. fl. K* > , .;
.gabiiiziip. P|i.
s
n.pl geheizza. N. 88, 48. 49.
g.ptgiheizq. 0. I. 15, 4
geheizzo. D. III. 72. ;
d./?/. kaheizzum. Ht ö. ; .
giheizun. VA. Vin. 643.. |
geheizen. N. 140,^ 8. iOrg. v
geheizten. N. 73, 23v.«4» 8. 88, 39,
121, 2.
ö.p/. geheiz a, N. 148, 148. ü^
gehaizza (?).^Gj(. . ,
geheiz^^c. Wb. »
GAHEIZLANT,
ANTHEIZAN, eilt^e{|lew (welches Wort wie,
der in Gebrauch zu nahmen isi, zumal da
für das Substantiv antheiz'o ein entspre-
chendes Wort dem Neudeitscbea fehlt),
geloben, vövere. ' •* •
Bedeutung und Gebrauch;
vovere, N. 75, 12. Ic.
immolare. Pa. gl. K»
spondere. Rb,
polliceri. Gh. 1. 2,
anthiez, pepigit. Ic.
inthicz, proposuerit. Gc. 5. ^
ninthcizit mir iz muat njin, ai ther
fon gote sculli sin^
es alles uuio ni, thenkit ther sulib
üuerk uurrklt- 0. III. 20, 149.'
intheizzent gote, voe;^/^, N. 7$> 12.
Form und Flexion:
Inf. intheizzin, N. 75, 12,
(ih) inhaizzu. Pa. ) .
inhezzo. gl. K.}''""r''''''
(er) antheizit. Ic*
intheizit 0. III. 20, 149.
inhaizzit* Pa. \ ,
inheizzit. gl. K.J' ''^^^'^t,
(er) anthiaz. Rb» '
anthiez. Ic.
inthiez. Gc. 5.
imp.pl. intbeizzent. N. 75, 12.
p. a. d. s.f. intheizanlero. Gh 1. 2.
p. p. d. s. rm n. inhaizzanemu. Pa.) immo-
inheiBzemu. gl K.J lata.
. ANTHEIZ, m, ent^elft (ein wieder einzu-
rührendes Wort), ^flbbe; voUsm.
[70*]
Digitiz^dby Google
1087
HAIZ.
HAIZ.
1088
Bedeutong und Gebrrach:
uotum. K 55, 14. 64, 2. 115, la Hd.
Bib. 5. 7.
prapositum. Cao. 13.
prof^sio. Can. 4*
hostia. Ra. gl. K.
fiotocausium* Pa. Ra. gl. K.
anthaizza, ceremomae. Pa.
\n\\ieiz^ (voia) lobts. N. 55, 14.
intheizza leisto ib. N. 65, 14.
iutheizza toont. N. 62, 11.
sincn antbeiz er da tele. D. IIL 76.
uuerent iuuuere iniheize. N. 75, 12«
Form und Flexion:
n* s. antbaiz. Fa.
antbeiz. N. 64, 3. Ra. gl. K.
n» s. antbeiz. Can. 4. D. IIL 76.
1».^/. antbaizza. Pa.
antbeiza. Ra.
autbeizza. gl. K.
antbeize. Hd.
^.^A antbeizo. Bib. 7.
antbcizze. Bib. 5.
n.^/. autbeizza. N. 115, 18.
intbciza. N. 21, 26. 55, 14.
intbeizza. N. 60, 9. 62, 1. 65, 14.
intbeizze. N. 75, 12.
ANTHEIZA, /., Votum. Cf. ANTHEIZL
R. #. autbeizza, devotatio. Rb.
a. $. a n t b e i z u n, votum. H. 23. votivum. Ic.
g.pL antbeizono, votorum. M^. Bib. 1. 2.
d.pL hantbeizzom, voiis. H. 3.
AMTHEIZI7 AMTHEIZLN? Ist aucb diese Form
anzusetzen, für:
d. s. antbeizin, proposUo. Can. 13.7
Minero antbeize. Co. kann zu antbeiz
(als g'pl') oder zu antbeiza, antheizi
als g. d. s. geboren.
ANTHAIZO, m., (gnt^ei^er (wieder aufzn-
nebmen für die Umscbreibung: einer der ein
Gelübde, Versprecben, getban bat), SSert
Reißer/ devotus.
antbaizzo. ^^ \ j f
antbeizzo. gLK.''
antbeizo: ib mine uillola so nelerda,
so se ih in dar antbeizo uaard.Co.4.
ANTHEIZIDA, libamina. Ra.
Inf. kiantbeizon. Ra. ] . ,
•^ f- immolare.
ANTHEIZZITHA, Ubamina. gl. K.
(ANTHEIZERI, m., Sponsor. Pb. 2.)
GAANTHVI20N, vövere.
El. \
kiantbeizzom. gl. K. j^
(er) kiantheizzota, devoiavit. Rb. de-
vovit. Rb.
gcantbeizota, vovii. N. 131, 2.
BIHAIZAN, SlII BIHAIZAN, bt^ti$tn (ein der
Wiedcraufnabme zu empfehlendes Wort), ge*
lob tu I devotere^ polliceri.
Bedeutung und Gebrauch:
pibiezun, devovetunt. Bib. 6.
pihieozon, pollicehantur. Em. 30.
pibeizit, poUicetiir. gl. K.
biheizssit» confitetnr^ Is. % 2.
plbiezzun, exhoriantur. VA. VII. 472.
pibeizit, suspendiL Ra. gl. K.
pibaizzit, ofß/urgai. Pa. gl. K.
pibizzi, con/nrasti. Bib. 7.
bebiex, concitat. D. IL 326.
pibietan sih, impösuere siöi (Mn uUam tu-
mere potum). Ar. 2.
bibiazun sib tbera selbun kuanbeiti.0.
IV. 13, 50.
bibiaz sib tbes uuares. O. III. 25, 22.
bibeizist tbib niuuihtes. O. II. U, 39.
biheize sib sullbes. O. IV. 23, 28.; d
ÜRHEIZ.
bibiaz sib ther iu unanne, thaz tooht
er tbaz gtflizan, thaz gotes bus si-
slizan. O. IV. 30, 9.
thaz krefto et sib bihiazi, thaz gotes
bus zistiazi. O. IV. 19, 31.
quatun, sib bihiazi^ er gotes sun biasl
O. IV. 20, 17.
Form und Flexion:
(du) bibeizist O. II. 11, 39.
(er) bibeizssit Is. 2, 2.
pibaizzit Pa. gl. K.
pibeizit Ra. gl. K.
(er) bibeize. 0. IV. 2.1, 28.
(du) pihizzi (st pibiezzi). Bib. 7.
(er) bihiaz. O. III. 25. 22. IV. 30, 9.
bebiez. D. 11 326.
(sie) pihiezen. Bib. 6.
bibiazun. O. IV. 13, 50. 16, 19.
Digitized by
Google
1089
HAIZ.
HAIZ.
1090
pihiezan. Ar. 2»
pihiexiun. VA. VIL 472.
pihieozon. Em« 30.
(er) bihiazi. 0. IV. 19, 31. 20, 17.
BIHAIZ, m. (SBeJelß),^ devoiio, devotatw,
confiiraiio.
n. s. piheiz, devotatio, iuramenium. BIb.
1. 2. conjuraiio* OA. Mrj. M>. Bib.
1. 2. 5. 7. Ja.
g. s. pihetzes, conjurationis. Sb. Can. 7.
10. 11. \Z. factionis. Ec
pihezes, conjarationis. M 8.
d. s. piheize, devotione. Alz. Bib. 1. 2.
BIHAIZ, ad]\?
pihaiz. Pa. j .,,„, (devoins).
pihez. gl. K. ' '^
BIHAIZÖN, promliiere, conjnrare*^
p i h e i z 0 n übersetzt in Ra. pettäaniia.
piliciÄola. lia. \ , . -t
piheizzoia. gL K.) '
piheizotot, con/urastis (ornnes advcT'
»' sum mej. M£. Rd- Bib. 1.
/ GABIHAIZÖN, conjurare.
(er) gipiheizota, conjurahat, VA,
(sie) kepihcizzoton K conjurabant.
cepihezzoton. i D. II. 323.
V. 'I
* p. a, d.s^m, kipiheizzontcmu, CO»*
furante. Ja.
'^1' , ß.p. d. $./. (fona dero) gepihclzo-
= • VG. IL 497.
' PinEIZZUNGA,/(S5e5cifun9), confu^
' '^^ ratio, A. — pihcizunga, vota» Ar. 2.
.. PniEIZARL Ra. ) ,^ . -. .
PlIlEIZZARl. PaJ''"-^^^^^^^^'^)'^^''^-
FORAGAHAIZAN, tjcr^cifcti; promiüere
(vielleicht nur im praet* und p. /?. mit
U ga gebräuchlich). .'''.
(er) forakihiaz, promisit K. 4. ^ •''*
/?. p. a.s.f. foregeheizzena, prom/^Jöm,
N, 83, 12.
ÜRHEIZ, jw,, Ur^ci|i; devotat'w, conjuratio^
kommt nur bei Otfirid vor. — Sollte ureiz-
goucha (s. GAUCH) hicher gehören?
s. s, urheizes: , -v^ "»;•'"
er Qüar allaz thiz lant, bl thiu
gabun uuir nan tbir in hant,
then liut spuan urheizes^ thu
sus inan nu lazes. 0. IV. 24^8.
d. s. urheize:
ioh er thie Hute alle spuani
zi giuuerre,
ei grozcmo urheize, in thiu
man nan firlaze. O. IV. 20, 24.
ther uuizod lerit thare,in kruzi
man then habe,
so uuer so in urheize sih suli-
ches biheize. O. IV. 23, 28.
a* J« urheie:
ther liut deta, so man uueiz,
michilan urheiz,
in themu uuarun feste uuidar
selben kriste. 0. HL 20, 97.
uuanent siebi notin, thaz uuir
then urheiz datin,
ioh uuir ihci> biginnen, thaz
• .n\:</' uuidar in ringen. O. IIL 25, UK
sie sprachun aIle,so man uueiz,
so samalichan urheiz,
bihiazun sih zi noti thero sel-
• * bun kuanheiti. O. IV. 13, 49.
H A} sie (martyrexj slurbun baldo, so
man uueiz, ni datun sie izin
* '\ urheiz,
ouh ni datun sulih duara thu-
^^ ruh Iheheinan uuorolt ruam.
kKü'^k' o. IV. 5, 45.
URHEIZO. Ra, ) --'»
URIIEIZZO. gl K.l ' "^'^ '^^'R^^'^-'l^utfl^
FORAHEIZ, m., SSer^cif. '^'^-^^ ^^
für a heiz, professiane. ^' -'a^.II
FURHEIZO, m., Scr^ei^cr, SBürge; spamor
rßfieij. E.
SCULDIIAIZO, m., ©c^ulb^eif, ©cJ>ulji
praefetins, tribtinnSy procurator* (scholt-
, . heize, scoltetns. Id.)
i i.-«. s. sculthaizeo, trlbunus. Sg. 913. •.
' lJ:))li. sculdheizo, viJicare. T. 108.
iu quam ein sculdheizo binol-
H thurfti heize,
bat er sin nuort gimeinti, er
' ' ' ßinan scaljc heilti. 0.111.3,5.
1 1 i «^
Digitized by
Google
1091
HEIZ— HAZÜS.
HIZÄZ— ßT.
1092
thex a^lbo scMldheizcr irquam
es niu hei^Oy
aftcr ihesen uuerkon gistuant
er gote thankon,
quad, uuari er ana zuiual thes
giuueltigiibar al,
ioh deta lui;inari, er gotes sun
JUuarl 0. IV. <J4, 15.
. fiQuldbeizzO) qninqungcnarius. Ib.
Rd.
acultheizzp odo kravo, procura-
ior, provisorsecularis honoris. Em. 6.
Can. 9. 10. 12.
schultheize, trihunus. Hd.
g* f. scultbcizen, prqecoms. Mcp. (für
fem. gebraacht)
n.pL ficuldh.... (mit Abkürzungsstrich über
h), praefecii. Mart
schultbeizen, tribuni. Hd.
<f./7/. 8Culdbeisun, exactoribus populi.
3ib. 1.
6Cultlieizzoii, commentariensibus, N.
93,4.
HEIZ s. HIZA.
HAZZUARh^ VoUcsnamen. Ann. feild. Cf. HAT-
TUARIl
ANaHETZARF, m., 5lit^eöer, incentor. Bib. 6.
Cf. HAZ, fflZZA; aber auch AINAZARI,
wodurch in andern liandsqbrifMeü ihötütor ver»
deutscht wird. ; f .
HAZUS (auch HAZUSA, HAZÜSSA?),
Mmo (statt <$#>'/>, oder aeeh iXM: hi4trio?\ ga^
nea, palestrita, erynnis, fupTa, gAtihl nach
detii angek btegtesse, hae%6äi^V^tfiW, la-
> mia, ßinai^^scate (cf. mdi alibd-Vb^gebarf,
larva, und schweizerisdi hag'gch,. Jg^e^rf)), eine
gnUuf^lii'/naAäMlml 4^^ for.
^ dern .{iMtllQf.aiidl .unser ;.^«;te hindeutet) und
daher nicht zu
'. gewebt werden zu
,'»/j. ^»u«;.i/r/d^^ D. II. 346.
hazlnis, sirio,. Sh.
hskziSj eryTinis Prudv 5.
hazes, ///r/a. D. IL 350.
n.pl. htzusi, Dirae. VA. XII, 845. .
hazasa, eumenides. Eb. striones. AL 11.
hazisa, cumenides, VG. I. 228.
hazessa: sie (aqtropofagi) ezent nah*
tes, tes sie sih tages scamen rau-
pen, also man chit, taz ouh ha-
zessa hier in lande tuen. Mcp.
hezosuu, pal est rite. Pcrs. IV. Hieher?
g*.^/. hazzuso, eumenidum. D. IL 350.
hazisso. \ * t% .» /^/«
. . ( , ganearum. D. IL 343.
hazisson.) "
c/./i/. hazesusun (sie), furiis, D. ü. 337.
a.pl.hBzi8ay furios. VG. IIL 37.
HIZAZ s. HISAZ in HIwI.
—Hl. Ableitungssuffix zur Bildung von ad/., dem
Suffix -G (AG, IG) wie in der Bedeutung (des
lat. -05tf^), so auch im Ursprung verwandt; das
T scheint ein späterer Zusatz zum Suffix -H,
oder -G [beide dem Ursprünge nach (aus K)
einander gleich] zu seyn, wenigstens kommt im
Gothischen nur -H, -G, aber nicht -HT vor.
(Oder sollte H eingeschoben seyn?) Statt der
ahd. Formen -oht, -aht (und abgeschwächtes
-eht) hat das Angels. -iht, das Nord. -*tt
(verschieden von dem Suffix -atta (iir subst.
fem.), tn den subst. pukhti, gibulnht, gi-
huluhti,. gibulibtl, nehme feh nicht das Ab-
leüungssiiffix HT an, sondern halte H fiir das
/Ajugnoent G der pripaären Wurzel BAL, oder
für ein zu BALG gehöriges wurzelhaftes G,
vor dem sich ein Vbknl eingeschoben hat, und
wdcjies vpr dem ableilendco T in fl übergc-
^ngen ist, wofür die Bedeutung von belgan
und die Formen gapulch, gipulht sprechen;
et forhl^r ztrhV — DuirJinoht gehört wohl
^nnfat VOR (g9)o4h.
Folgende Adjectiva weisen dieses Suffix auf.
;,Gf. auch die weite* unten folgenden Ableifamgen
. Yoi^dcn' Adj. airf -obt, -ahn
olmoht(?). ^ügoht, orohl(?). astaJoht gi-
wiloht (?). wurmoht warzoht lofrhahti
Digitized by
Google
1093
Hii:o.
HLI.
1094
' runziloht. rnanaht misaloht masaroht
8wibo^obt boumoht*!. bartobt, unbart-
ohli. burstahtl flechohti. grintoht chel-
choht. chiuseht ufichn'odohtj chraph-
•aht chritinoht^ baubttafct hantliab-
ohh zibadiloht bofBrohti (hofarehti).
holoht (holit). holzohti. hornoht (hörn-
\aht)r hringiloht. thönahtk dornohti.
talohtt segalfihU sprecbilokt scaboht
a.cibob^ (scibabt). scufoht(?). scifaroht
ateinaht stcrnaht stuniloht. strramil.
ahl (strimalaht)v zatoht. ^wioht zwi-
atlohtu
Aufeer den Adj^ct ans -oht, -aht Bilden
sich ^i^ij/. obanehti. innahti. astalahti: pul-
lehti. fafasehii. sau^iahti. untardwal-
aht(?),
adj, $uf ig. . !
ob>anah^ig. innahtig. fornahtig.
$ubst. aul fgi. • ',
^ obaaahtigK innaKtigL uzenahtigi* for-
nabtigi. ,
In ipneobtjib findj^trailth Zu&aibmensetziing
piit Üb statt.
HLEÖ (m.) [golh. hla;nr,,alisächs, W4#, auch
hlea. Hcl. 124. (y^pfiirfot/. mp/^, Ui« fa^t),
angels. hlSv, hla^v?,, I^JIave, «(Ufries, hfi),
tumulus. Ra. gl K. mousoUum, gl. K. Zu
HLI?
hlaeo; mai^W^£im. Ra.
laco, 4i?^ri;tt^. ft. ''^
leö, acervüs. D. Tg. 1.
leuuQ, iifufus. Bib. 7.
le^'iumulus. D. II. 347.
a. h 1 e o , dggerem. Ge. 4. 8.
leo, aggerem. Üt. Sk Prud. 1.
hie, iumuliiTn. Bl. *'
n.pl Icüua, äggeresy quibus vattes J^os$ae*
que complentitr. ßib. i.
a.pllea santes, twmilos salmlL Mi. $b.
JBik 1. 2. . _, _
HLEOKELT, n. /jr* i
MARACHLEO, Ortsname».
LEÜÜAfii; ngyöwn. Bib. 7.
. . in leiruai;& liMiKi^V. RU
JjLIjJL* Diese Wurzel zeigt sich auch im gr.
'xXiveiVj läL inciinare, lit. szleti, gr.xAixLv, lat.
clivus, lit. szlaitas und entspricht vielleicht
dem skr. s-ri, ir^. Aufeer hl inen, alts hlt-
nön, angels. hlinjan, rccambcre, hlida,
hlita, nord. hlid, angels. hlidb, clivus, ge-
horco vielleicht auch bUo, alts. hUo, angels.
hUv, allTries. hli, UimiäiiSy goth. hlaivs» sc-
pulcrum^ hl eil ar, hleitara, angels. hlaeder,
s$:ala, hlit, opercnlnm, bieher. Ct auch goth.
blains, a>//iV^ bleiihra, /a^^r/7acii///m, hlija,
tabernaculunL; auct lit. kloti (tegere)? —
Sollte auch li b a n, /jarr^r^ (goth. hl ei bj an,
java^e , fovere) hiemit zusammenhängen? auch
hail (cf; sanskr. srT, foriunayi
HLINJAN, HLINEN, HLINÖN, le^eü (alts.
hlin6n, angels. hlionan, hlinjan; ct auch
goth. hlains, collis)^ obcumhere. R. Ra. gl. K.
(ih) hlinem, secubo. R. Em. 29.
(er) linet. Bib. 1. 2. lln^th. M/t. linith.
Bib. 5., iitnitetur (super domum
suam.) i V
(er) lincta, recubnit. T. 159, 2. 239, 2.
iransibat (per murumj. Ms. .
(linete. Bib. 5.)
linata, incumbebat OA. •
p. a. linendo, innitens, Mcp.
hltnendi, incumbens. gl. K. recubans»
gl. K. .
hlinenti, recumbens. Ra.
linenti, recumbens. T. 159, 1.
g-. s. m. linentes, reaimbeniis.T. 13S.
fi.pLm. linenta, adnixi (hasiisJ.Wk.
IX. 229.
GAHLINEN, recumbtre. ^
(er) gilineta. T. 156, 1. M. 31. Le. 1.3.
gilinota. Le. 2., recubuit.
ANAHLINEEN, incumbere (dem Gebet). K. 4.
ab^linen, inminere. Rh.'
(er) anahlineet, incumbiL K. 5.
anahlinet, inminet. R. incumbit.Pa.
gl. K. incnbaU Pä. gl. K.
analinet, innixus fuerii; Mt]. Bib. '
1. 2. imminet.'Sb.
9iik\inetj innixus /uerk. Bit. &•
hanaUnet, incubat Ra.
Digitized by
Google
1095 HLl.
(du) analihenes (1. anablines), irmitOr
i ris. W.
p. fl. (anahlinent, aegnaUm? B. elwa
analihen?)
anahlinendo (analihendo. Pa-Xi«-
cnmbens. gl. K*
anahlinenti, incumhens. K^K. 2.
anahlinendi, insisiens. gl K.
g.s.m. analincntcs, im/nmcn/iV-Rb,
d.s.nik analineutemo. Bih, 7. aaa-
linantemo. M£. inmienie
(super manum meam).
analinentemu, hnrnmenie.
Rd. Ib.
a^s.m. analincntan. Ib.Rd.BL ana-
linenten.Bib.1.6., miii;niiii-
ANALINENTLIHHO, obnixe. Rb.
ANAGAHUNEN.
(du) anakilines, innitarU. Ja.
OBAHLINEN.
(er) opahlinei, excellet. R.
ÜBARIHLINEN.
p. fl. uparihlinenti, excellens. R.
n^pl.m. uhirilinente f supernitmtes.
Rb.
FORAHLINEN, praeminere.
(er) forahlinct, praemineL R. antec^U
lit. R. . . .
(otaline t, prominet (in finibus). Rb.
(er) (oralineta, eminebat. Rb.
p.a. forahlincnti, eminens. R.
/foralincntorun, erninentiores. Rb.
ZUOffliNEN.
p. a. xuoHnenler, adnixus. VA. XII. 92.
HLEINJAN, lehnen.
(er) leinet: der leinet sih an dieline-
berga. Wra. 3, 10.
(sie) leinant, reclinant. VA. XII. 2.
(er) leinta, posuit. VA. VIII. 616.
p. fl. sib leinente über minen trufc in-
nixa. Wm. 8» 5.
p.p. samo so geleinet uuerden leite-
run obe ein anderen. Mcp.
ÜFARHLEINAN.
p. p. ufarlcintaa, ardwm. VA. XL 638.
HLlNA./. (8<N0. recubitus. gl. K.
\ in a^reclinatorium. Zf.
HLÖ, IILU.
1096
. lepa. Tr. Hs. ,
d. $. in linun, in accubitu. Rb.
o; A Unun. Mie. Sb. Bib. 1. 2. 7.
linen. Bib. 5., reclinatorium.
a.p/.llnun, eanceUas (ceddit per can-
y ipellas cremaculij* Ms.
linnun. M4-
linun. Sb, BiU 1. 2, 7.
linen. Bib. 5., CMceUos (de fmesira
per cancelhi ptospexi)-
HLINIBERGA.
HLlTA, /., «nord. blid, ^ngs. blidh (et n^^iTvq,
{5erda6^aits), Seite (in aSalblette, GDotmeririte,
fBMf(()|eUe)i Ql^^aiig, cKvus.
n. 1. Uta, clitHi^n MoA.
d. 4. der beber (<£ber) gat in: litnn. Db.
HLOjaN, HLOÖN, angels. blovan, hleyan,
, mutire (lit lo-ti, (eOen). Ct JlIjuIJ und
HLAM6n; oder ist RU («anskr. rn, sonore}
die Wurzel, und R zu L geworden, also der
Aualaat H unorganisdi und das Wort nicbt hie-
her gehörig; cf. rohon, ru^r^. {Onager luotj
auiula luot, wildesil luot, der tiefel hiote
tag tinte naht D. III. 27. 29.)
Inf. Inon, rnditus asini. Gd. 4.
(m) lonu, mn^/o. Pr. e.
(er) hloit Sg. WS.
lobit Em. 29., Tfnugit.
p. a. d. a* m. n. luantemu, rudeßti. 3si.
n.fl.p/.i9i. luonta, mngienteß. Bib. 1. nsH
dfntes (cervosj. \Q. UI. 374.
GAHLOHIAN?
kaluaget, muiiet (canisj. Rb. (b^^ber?)
HLOHUNGA^y., mugitus; angek. blovung.
n. s. luunga. D. VP.
a. s. hlobunga. Em. 17.
HLUOTIDA,/. (hieber?). — d.pi. luf^tidom,
latratibus. Bl.
JtxJLilJ« 1., sanskr. srU| audire -(wovon auch
horjan, goth. haus j an, audire, herstaaunt).
AuCser den hierunter au%effihrten Woltern ge-
hört goth. hliuma, auris^ altsThlust, auditus,
auris, nord. hlera^ ausadtarej ttord.hiioma,
Digitized by
Google
reso-
1097
HLÜ.
HLU.
1098
resonäre, Mo8t, niiriV (aber auch conrha\
angels. hlystan, ötsilirer griech. scAC/u, andio^
hieher. Cf. auch JjU und LUD^ a auch
HLÖJan,
HLÜT (alts. und angels. hlüd), laut^ sonorns
(allnord. hliodbr« tatiturnns),
in themo ferse ist iz lut. O. II. 4, 63.
lut uuurti ubar uuorolt. O. II. 9, 40.
lutor, concisus (clangor J, Bib. 1.
8ie chihordoii gotes siimma hindä in
Sina berge q^uhedhenda, inmonteSina
vocem domini mtonantis, Is. 4, 1.
lutero uuorto betet. O. II. 2t, 18.
luten UMorton sprah er. O. lil. 24, 92.
mit lutau runstin^ lapsibus sonoris* Prad. 1.
Compar.: lu^tirun, majore (voce). M«. Sb.
^ Sonaf bluto praeclarunij wiegeh qnoqne
mars, €^t (zui? Erklärung des Namens h I u d o-
Vi^ig)- -Erm^ldi nigßlli carmen de ludowico
vfico^. viad,. hist* p^of. 992.
HLÜTO, adv. — fortiter (clamare). BIb.
1. 2. M>. Mr/ 3b. vehementer (clamare).
Mx. Bib. 1. 2. Iftto ruofendiu, praeco-
,najH^. Mcp, 28. lulo Tiaf. O. IV. 24, 13.
luio irharetun^ O. III. 8, 25. luto spre-
ehan. O. V. 12, 34. luto sprah. Lu. luto
iiyeinotun. 0. IVr^ 26, 5. l&to seiltet.
N. 146^ 1. Iüt9 seellenten tympanis. Mop.
üBARHI^tJT, öMrUut.
uparlut pittemes. Ky* ubarlut (spre-
. ; .rr .öl4?aMaellan). 0. 1. 5, 41. 9, 15. 20,
- ,S . 2(5. 24, 20. 111. 6, 31. 7, 25. .
WAFAINHLLT.
g. s* f. uuafanlutun, armisonae (palla-
.-. Ai^- dis). Mcp. .|,
CtlLAFLiiTliNßAH, Flufsnamen. »
. , (ZVVIHLLT? odei: ZWUILIUT? — zwiliu-
ter, difihthonsfiS» Sal. 2.)
LUTMARI (xu liul?). '-
HLUTREIST, HLUTUEISIC s. reis.
ULLTi,/, sorms, £aut.
,^^. n. s. hluti, sonns, Pa. Ra. gl. K. filu
hluti, sonitus. Pa. hludi, sonus,
,\-X.. gl K.
d. 5. iu michilerulutlrlaf. O.IV.33,23
*-.ll. a.^/. -luti* <^Afl'?S9''^*; P^* !• 3.
-^ \^\v .'4^ .VW «ev^n.. \ h '. C .
r/./?/. lulin, concentibuM. Prud. 1.
IILCTA,/, gttut.
n. «. luta, soatis, N. 34, 16. 41, 5. vox.
N. 55, 2. ital luta, ißonia sonus.
N. 82, 13. luta des lichamia N.
37, 9.
d. s. in rottun lutlun ist scal. N.67,1.
lutun, tinnitu. Mcp. 19.
luta, acceniUt tenore. Pr. v.
a.s. lutun. Mcp. N. 50, 10. (in Schilters
Ausgabe steht fehlerhaft bitun) lu-
tun des mundis, «ooiim. N. 73, 16.
lutun sines herzea N. 37, 9.
heisa lutun. Mu.
</.p/. lütöo, iinniiihus. Mcp. 47. in ein-
hellen 16toQ, harmomcis tlnni-
tibus. Mcp. 19. in zuiualten Ift.
ton, dispUs snccenlibiis. Mcp.. 10.
a.pL luta. Mcp«
ORGANHLÜTA, /. ^
g. s. dero orgenlütun, hydraularum.
Mcp. 47.
GAGANHLÜTA, /.
g. pl. dero himeliskon gagenlüt6n
eina, ionum primuni ex phthon-
gis celestibus. Mcp. 66.
HLUTIG.
EINLIUTIG sint, wdsonae. Mcp.
MISSIHLIUTIG.^ mit misseliutigero,
lyrica (paginaj. Mcp. &.
MISSILIUTIGI« f.f dissonans discrepan*
tia. M^p. 41.
PflüNHLIÜTIG.
a.s. f. sina niunliutigun lyruu, en-
neaphthongon chelin. Mcp. 29.
HÖHHLÜriG.
ho blutigen, e^randhonis» Tg. 3.
SAMANTHLlülia
mit samenUiutigen liUeris. Mcp.
HLÜTIDA,/. Pa. Ra. hlutitha. gl. K.,//o.
gor, magnns sonus; thar ist sconu lu-
dida ubar dag. 0. V. 23, 176.
HLÜTNÜSSI, /., angels. hludnes^e.
g. s. lutnussi, clangoris. Gh« 1. 2.
d. s. Ifitnussi (lutnusse. BIb. 5. luti-
nussa. Bib. 7.), clangore (bucci-
nae). Bib. 1. Mf. Sb.
[71]
Digitized by
Google
1099
HLU.
HLÜ.
1100
HLÜTNÜSSIDA, /
lutniisiida, armonia. VP.
HLÜTJAN (nord. hliAda, sonare; angels.
hl yd an, dawäre) (bei N. Mu. Bo. 5. Mcp.
Org. VG. liutjan, doch im praeL lut-;
auch schon in Ra. findet sich pihliatit,
wogegen Pa. und gl. K. pihlutit haben),
läutert; fJnen, sonare. H. 5. 25; N. 82, 13.
Ra. resonare. Pa. gl. K. consonare. Pa. gl. K.
personare. H. 7. Mcp. 72. tonare. Ib. Rd.
persuliare. Üb. .mugire. Em. 19. vocesfor*
mare- Gc. 8. vocem dare. N. 76, 18. biu>
cinare. Bib. 1. Tg^ 5. mutire. Ib. Rd. con*
crrpare.' Rb. damare. N. 114, 5.
diu tiefi dero herzon luta confessionem.
Nh. 10. V
uuieo aber alHu ecclesin in ^iegeli-
chemo ran/iVo linte, daz ist uuunne«
sam ze gechiesonne. N. d. ps; gr.
daz lütta gerobo (graviias rauca qua*
iiebatj. Mcp. 10.
lutta follen tonum, /x^jonoAa/. Mcp. 73.
doh semitonia dar undere luttin, licet
intervenirent limaia. Mcp. 10.
hlulenteo, soaoso. Pa.
uuela hlutenti, benesonans. Pa.
thaz ih lob dinaz si lutentaz(!) (lu«
dentaz cod. yat.). O. I. % 5.
trumpum lutante, tubis canentes. Da.
tonns Hut et ticchor dannc semitonium.
Mcp.
Form und Flexion:
Inf. hinten, gl. K.
luttan. £m. 19.
. lütten^ H. 5.
(ih) hluliu. Ra.
(er) lAtil. Gc. 8. Ib. Rd. H. 25.
liulet. Mu. Mcp. N. 17, 17. 39. 72, 1.
(sie) hlutent. Pa gl. K.
blutend, gl. K.
lutant H. 9.
luttant Ib. Rd.
Hüten t. N. 114, 5.
(er) liute. N. d. ps. gr.
lulte. H. 26.
(sie) luten. Eb. ^
(er) hlutta. Ps. 2.
Jutta. Mcp.
lutta. Nh.H.Iir.
luta. ?ih. 10. ' '
(sie) lutton. N. 76, 18.
Inton. N. 82, 13.
(sie) Itittin. Mcp. 10.
imp.pl. luttetl Bib. t. Tg. 5.
p. a. hiutenteo. Pa.
lutendo. gl. K.
hlutenti. Pa.
hltttendi. gl. K.
/lutenti. Ra. (luöd^ndi, gamtla.
Ald. 4. hieher? zeugt es für den Zu-
sammenhang von hlüt u. hlohdn?)
n.a.s.n, luten taz. 0. i. 2, 5.
n. pl. 7/1. lutante. Da.
, n. pL n. luttantiu. Rb.
GAHLUTIÄN (und gahliutjan).
kalu ttemes, desonamus (tma voce). H.7.
theiz scono th'oh gilnte. O. I. 1, 37.
so daz himilisc hörn kilutit unir-
dit. Em. 3».
ARHLUTJAN (undarhliutjan; alts. ahlu-
dian). ^
dara gagene ne mahtist tn noh er-
liuten, quid contra hisceres non ha-
beres. Bo. 5.
arhlutit Ra. irhludit. gl. K., tescnat.
arliutit uuesan, resonare (arbes lupis
uMantibtis). VG. I. 486. .
ANAHLIÜTJAN.
föne diu ist ter uuan lukkero tar
negatio boni analiutit, denne der
si, dar malum analiutit Oig.
MISSIHLÜTJAN, tnUlaueett.
missilutit, dissonat.ßih. 1. dUer^HtLlc
BIHLÜTJAN und BIHLIÜTJAN.
pihlutit gl. K. Pa. pihliutit Ra», m.
sonuit.
GAGANHLUTJAN.
cacanlutit, rtmltat. Ic.
LUnNGA, /., harhionia. D. IL 312.
HLIUMUINT, m. (Sfumunb); cf. goth. hlinma,
auris, und griech. xAv/m, audio,
n. s. hliumunt, opiniö, D. favor, D. Pa.
gl. K. Tg. 1.
liumunt, favor. Da. Ja. tesiimonium.
Digitized by
Google
1101
HLU,
HLTJ.
1102
Md. Sb. £(v iC9p. 3. L opinio (ejus
abiii in omntm SyriamJ. T, 22, 2.
tsiimaiio. Em. 1. fama. T. 17, 8.
60,48 Ib. Rd. praeconinm. Ekn. 19.
, , rumor. $f Bib- 1. 9. opinio^ Wra. 2, 13.
I. II. IV. 4, 14. II. guot liumunt,
6pimo suavis. Wm» 2, 13.
jluimujQt, opinio^ Wm. 2, 13. \M 4, 14.
I. IIL IV. IX.
liumint, iesiimonium.Ep. can, 6.
leümunt, opi(ßio. Cao. 4.
lium eilt, ri/i}ior. Bo« b. fama. Nh. It.
N. 44, 9.
\\\im\xnly favor. Ra.
g* s. liumuntes, iestimonii, Bib. 1. 2. 9Iz.
exutimQthnis. M. 19. Cfin. 10. 11. 13.
favoris. Rb.
liumindes, liumendes, famae. D.
U. 349.
Ih ne gereta nehcines liumendes«
N. 130, 1.
d. 5«^ liumefide» ^pinionibus (des lintes).
Bo. 5.
liumiAti, exiHimatione. Can. 2.
a. 3. hliumunt, existimaiiowm. Can. 9.
liumunt, testimonium. Mz. famam.
Sg. 70. oplniones. T. 145. nomen. Mx.
M. 31. Mip. Le. Bib 1. 2. exisiima-
tionem. Can. 8. 10. 12.
Uument IS. 32, 15. Mcp. Bo. 5. Bib. 6.
liumint. A.
limunt Sb. ^
n.;?/. liumenda,/a(i£/^* Bo. 6.
liuminta, instrumenta laudis- ht. 2.
^.p/. liumunt o. Can. 6.
d.plAi%km\kni\n,favoribu$. Ib. Re.
liumentun, auris. D. II. 352.
HLIUMUISTMARI.
ÜRHUüMUNTLiH.
iitliumuntlihheru. D. urliurouQtli-
heru. Da. urlimunllibheru* Tg. 1.,
infami. , •
HUUMÜNTHAFT, adj.
liumunthaftero (adoplionisj. Gc* 9.
UNLIUMUNTHAFT, diffßmatM. T. 108.
nnliumunthafptl Bib. u^liamithefta.
^ Zf., irif€Uße$. i ,./!'*
UNLIUÄIUiNTllAFTOT, diffamai. M. 31.
GIUNLIUMüNTHAFrOT. Sb. Le. 1. 3.
giunliafnuntbaftet D.^ diffamat.
L1UIV1HAFT1& guoter uuercho uuerdent
8ie. Wm. 4, 14. (luimfaaftig, Wm. I.
IV. IX )
ir maehot sie liumhaftig (luimbaftig.
Wm.J. III. IV.) Stategero lugede.
Wm. 4, 16.
UUMENTHAFriGI, praedicationisfamae.
Bo. 5.
UNLIÜMÜNT, ignominia. ib. Rd.
g. s. lukkes unliumende^, /al$i sceleris.
Bo. 5. dia uuera dincs unliumen«
des, laeAae opinionis dumna. Bo. 5.
d. s. unliumende, scelere. Bo. 5. mit un-
liumende besmixener, existima"
^ tione foeäolus. ßo 5. .
fonna unliumunte, //i/iia. VA. IV. 170.
€7. s. unliumunt, famqm. VA. VI. 527. exh-
siimationem. Can 13. infamiam.9g.70.
1/./7/1 unliumenden, calumnüs. IN. 118,134.
<f./9/. unliumunda (unliumunta; Gx. in*
liumenta. Rg. 1,), testlmonia (ad-
versum le ditufiij. D. IL 266.
ÜNHLIUMUINDÖN, »crleumbcn.
Jnf' unliumCon, irtfamare. Rg. 1.
sie unIiumundotonmlb.N. 37,22.
KAUNHLIUMÜINTEOT, infamai. R.
UNLIUMEND ARE, calumnialorem. N.7 1, 4.
ZURLIUMUiNTlGÜN, infames (dco%). Prqd. 1.
HLIUMUNDIG.
ir sint liumendig. Bo. 5.
ito liumendtgo namo, doclrinae nomen.
.Mcp. ^ ,^ , . ..V,, 5;
sincs liumcndigen Vkamtn^iQucti noufmis.
Bo. 5. \ ,;
LlüMENDIGI,/^mö. Bo. 5, : ; , /
LIUMENDINGA, Fuvores. Mcp. .. /
HLOSflN (bisweilen faIos6n, hlosjao), audire.
Cf. alu. hlust, ©e{)ör; £>^r.
vudire. Bo. 5. N. 77, 9. Org. attendere. M|.
Bib. 1. obedire. N. 105, 42.
tara losen, audire. Bo. 5. ;
(sie) losen hera (auscullentj. 0. lt. 9, 63.
lose hara! Bo.. 5^ .^
lose neb! «m/i/iW.Qrg.. .. ,
[71*]
Digitized by
Google
1103
HLÜ.
HLU.
1104
hloset rihti dera calauba, audiie regu-
Idm fidei. E.
(er) loset uuortes. O. IL 13, 11.
du losetost mtnero uuorto. Bo. 5.
loselun sinero antuuurti. O. I. 22, 38.
löseen is, audiamus. N. 77, 9.
losefit dero stimmo! N. 65, 8. -
losest da mir. N. 49, 7.
die iosent inio. -N. 94, 5.
loset tir, paret. Mcp.
ih loset a dir. N. 4(^ 5.
tir losen do, tibi obseqnmis. Bo. 5.
tosinte in selben, obedienles. N. 82, 7.
loseen diniu oren ze^minero digi^ N.
129, 2.
Ih loseta ze iro. Bo. 5.
er loseta ze dero stimmo. N. 65, 181
lose, uueliu daz sin. N. 39, 13.
blosenti, adlonUus. R.
Form und Flexion:
Inf. los6n. N. 105, 42. Bo. 5.
losen nis, fmdt'emii, Org.
(er) loset. N. 64, 22. O. II. 13, 11. ,
lösftt Mop.
(sie) Iosent. N. 94, 5.
da losfest N. 49. 7. 80, 9.
(wir) loseen. N. 77, 9. *
(sie) loseen. N. 129, 2.
losen. O. II. 9, 63.
ih loseta. N. 40, 5. Bo. 5.
du losetost Bo. 5.
er loseta. N. 65, 18. O. I. 22, 35. (lo-
sota. cod. yind. und vat)
sie loselun. 0. 1. 22, 38.
(ih) loseti. M£.
(er) loseti. Bib. 1.
imp. s. lose. N. 39, 13. Org. Bo. 5.
im;?. />/. hloset! E.
loscnl! N. 65, 8. 16.
p. a. iosendo. Bo. 5.
blosenti. R. Rx.
d. s. m. domo losenten. Org.
n.pl.w. losinte. N. 82, 7.
GAIIL0S1^.N (gahloson, gablosjan).
ih gotcs lop ni uuolda giloson. Co. 4.
gilosan, afiendant. Mo*.
ih mina messa ni giloseda, Co. 4.
ZUOHLOS&N (zuohlos6n, «bohlosjan).
(wir) zuolosames. K^. zualosames. Sb.
zuolo^omes. Bib. 0^ zulosomes.
Bib. t.^ aifendinwu.
.(sie) zuolosan. Bib. 1.2. zuoloson^Sb.,
oitendanii
(er) zuoloseli) miemleret, Gh. 1. 3.
inip. s. zuolose, attend». IML 31. Bib. 2.
Le. 1. 2.
p. €i.*zuolosaBta%, inUndens. M. 31. Le.
1. 3.
ZUOKILOSEIVTER, adi^müm. Rh.
HLOSARI, 91., anditor. — Gehort bieher
losare (loser- Wa 232.), adu/tttor. F.
I. 2 ?
losarin dUdpfUis. Gx.
losern. andiioribfis. N. 45, 5.
UBARUlXtöARI, m.
o.pL uberlosarra, audiiorts. N. 103,4.
IILOSU^GA, /, miaius auriimu Prud. 1. D.
II. 318.
LÜSINÜNGA, /. Hieber?
d. lusnungü. Mv. Bib. 1. 2.), sm»$u (au-
lustnange. Bib. 5. / rium).
GAHLOS, l^orenb, se|or(^«nb.
got ist alles thir gilos. O. Hl. 24, 18.
ni uuoltun uuir gilos siu. O. I. 18,27.
die iro (stimma) gelos sint. N. 28, 4.
I?. ///. m. gahlose (andienlesj, Frg. li.
a.pL n. gahlosiu oran« Frg. 15.
UNGAHLOS.
die gotis rehtis ungelos aint, non
^ibfecli,^. 70, 2.
GAHLOSI (cf. alts. hlust, angeb. hlyst,
aiiditus), Tl., @f^&r.
after orono chihlose, secundum audi*
tum aurium. Is. 9, 4.
Gehören folgende Namen hieher?
ULUTAROusJ, Anführer der Kadurker. JoL Cis.
HLOTAR (Chlotar, chUtahari, iut^tx).
CHLODIO ( c I o j o ) primiss rex franctmim. cod.
s. galL 732.
IILUDOWIC (Jubmig) [n. ludouuic. OL 18.
(ludhuuuig. Schw.) #A ludouuige. OL 86.
Indhuuuige. Schw. a. hluduuigan. Lu.J. .
CIILODOVEO.
CHLODOMARI, chlodomir. .
Digitized by
Google
1105^
HLU.
HLü.
flOd
GHLaDeBODO.
CHLOTHILDIS, Stlot^ilbtt n.pr^ß
LÜTILO, LUTIRINGER, n. pr.
LUTILIJNGA, OrteüÄmcB. .
( LUTO 9 Namcii eines Iraoki&chbn Amus bei
Afiw Marc sobeinl, cla es <ahne li g^schrie»
bcn ist, niebt bieh^r in 'gebdren.) ^
hieher? ^
ULÜTAH, altsi blAtait, bluttar^ angek. blA-
tor, hlüter, iaiiterf uit^ elarms^' Hieber?
^Bedeutmii^ ' mni, /Gebraiicb : - -
clams. Pa. Ra. gl K. Sg. »1^« Is. d^ 5.
pnrus. gl. K. Ep. 2. 'Pa. *Ra. Mep.
mimdus. Mt}. Sb. Btbw t. 2.
l&tter ole Ho. >
also lutet sintsliin'o Silber« Vfkk 3, lOl
lütterer ist y^ilis (Stein ).'M<^ '
luttremo, tfiundo (obrize). Mir;
v^utaristuD steina, üiHfmdissim»» Hb.
lularaz uuaxar. O. II. 8, 4S. -
lutteries un'mtB, -vird umti. N. 74, 9.
loiteres coUts y purgations^Mcp.
lutures, pari liqftentis ("e/rrkeatiJ.Ep. 2.
thes lütteren btuiinea. O. M. 9, 6^1.
aa dero Iftlteruti lüfte. Bo. 6.
' des lutarin tagas» /i^uiifa^JifiV D. IL 346.
hluttror leohte» clarius htce. Is. 3, 5.
lutereo urspriog, lucidum^ Bo..5.
lutremo bercin, puro corde* IL 2.
die lutteron sinne. Wm. 4, 5.
luttar, siinplex (oculusj. T. 36, 3.
bluttru n^uatu, pura mente. Wo. 2.
mit lutero geloubo, ^ncera ßde.Ji. 61 j&*
^ in gotes lütteren uuistnome. Bo. &
luter biubt, pura con/essio. N. 50, 9.
uzer dero (martro) ib luter cbam %e
urstendido. N. 16, 3.
blutriu, liqiiida (voc^). Is. 2.
lutteriu ist uuarbeite in ans{elis.Ji.^6jtL,
lütteren gitrabton. O. II. 24, l36:
luttra kepet, pura oratio. K* 20.
luttera digi. N. 25, 6.
bluteremu nemin nemnan, puro nowHne
appellare. -K. 63.
xa lutremo ad ourum. Pa.
in luttora iiui», /ikir^j^.. 5. ^ '
gez blattar, effundebat Pa. -i ;* ' *
bluttare, clare. Pai • : ' i
Form «nd Pte^ton: • -l
blutar. Pa. Ra. gl. K. Sg. 913. -
bluttar. Pa. gl K. ' \ . t . vm
luttar. T. 36, 3.
lütter. N. 85, 5. Hö. Wm. IM. -
lüter. N. U, 7. 16, 3. 50, Ö. Bo. 6. Wm.
%\ 1«.
n. 8. m. lütterer.. Mcp. Bo. &
n. 8. f. bttttrin. Is. i .
luttriu. Da.
laltetiu. N. 56, 11.
lutera. Le. '2. • .1
n. 8. n. »ultrak. K. 20. Hg* 1. •<
lutaraz. O. II. 8, 42.
lutraz. €x. '■ ' ^ ■
gr.y.m.w.lutlerfels. Bib. l.ft.2. N.74,9. Mcp.
luturcs. Ep. 2.
lütri^. Prad: l. '
lutarrn. 1>. ff. 346^
lutteron (iWler eh >. O. 11/ •, (^
if.tf.iii.ii. hioteremu K. 68.
lüttremo. Sb. Mrj.
lutremo. Bib. 1. 2; Pa. Ra. R 2.
lutramo. gl. K.
(liuttirertio. B». 7.')
lütteren. Bo. 5.
d, 8. f. mit lutero (st luterero) getoubo.
N. 61, 5.
dero lütternn. Bo. 5.
o. 8. tn. I Uta ran. O. II. i\ 15.
luteren. N. 74, 9. B6. 5.
a. 8. f. luttera. N. 25, 6. Bo. 5.
iV/i/r. hlutaru. gl. K.
bluttru. Wo. 2;
blutru Ra.
n./?/. 01. lutare. T. 44, tf.
die lütt^roh (luleron. \V*n. IX.
luttcrun. Wm. II.). Wni. 4, 5.
d. pJ. hintirem. gl. K. I&. Pa. '
hluttarem. gl. K. - *
luteren. O. II. 24, 36. lÜ. io, 86.
Wm. 5, 12.
luteron. Wm. II.
luitteren. Wm. III.
Digitized by
Google
1107:
nuU:
HLü:
IICB
Compar.: ^ , . i, i .. \ -
hluttror. Is. 3, 5. . . • . ; ^ .
hlularora, clarior*^^ K..
diu luterora uuas, purior. M^p. 12.
luteroren, punores. Mcp. ^2.
Saperl.:
hlutiro^ia. Tg. 5. . t
latirosta. Bib. 1.
- lutcrisicz. Wb., meracissimun^ (j^angm-
nem uvae). ..
hlutarostun. Pa. bJ^l.Ur()sVo.. gV K.,
praeclari.
lutafistun, UnipidissimQSnJXh.
LUTRA, Flufenamep..
LÜTARAHA, Fluft- upd OrUn^^ie^. ,
(ALLÜTEREN win. D. IIL 69)
UNHLUTAR, unlauter-
unlutra, insincerm (cruor). VG. IV. 287.
gsS.f. des compar. unlüterprun natura,
minus splendentis naiurae. Mcp. 63.
THÜRUHHLÜTAR. gl. K. thuruhhluttar.
gl. K. duruhluttar. Pa.» praeclarus»
miTTARWIN.
HLÜTARTRANC.
HLUTARSALZ.
HLUTARI, f., fRtin^tit, ®lan|.
n. s. hluttri, peripsima. Ra.
luitri, nitor. Rb.
g, s. Inliri^ puritafis. K. 20. .
lutri, sinceritatis.
d. s. lutri. K 49. '
lutteri. N. 17, 21., purltati
tutere, liquore. X)., II. 315.
u. s. luteri des herzen. N. 54, 3.
lutri, serenitatem (munditia^J^GcX
HJTTARJ.IH, Umpide. Rb.
LÜTARNISSA, A sinceriiqs. Ja.
HLÜTARJAN, läutern,
hlottaret gl K. blntret Ra.» claret.
hlil^ttrrt, clarificaL Pa.
daz du mih liuterest minero aundop.
N. 25, 2.
bluttirida. gl K. hluttrida. Pa. hlu«
trita. Ra., ecrpiabat.
GAHLUTARJAN. ,
der dar ist zi gaiutataimay #Jf)9miMbj.
PiftiA 1. . : j \
cahl^ttrit Pa. kihlutirtt. gl. K.» de-
ciarat - • . > ' :
cahlutrent, liamtmr. R.
^ euhlutrida, j&rc/urtf^tf/^ Pa. /
^ kiiuUitittj'defecanermt. D. IL 315.
gilutarii^, piarei. VA. H. 184. .
kihluttiri! purißca! gl. K.
kihlttttriU Rat kibluftirit gl. K. ka-
hl ui tri tPa., ^a^ierei.
kabluttrit Pa. kibiui(trii). gl. K«, caJ
lan^as.
giluterotez (also auch taiüutu^n?),
purgatitm,. Du H. .^i7,\ .
kaluttrit (ist), compomifur. Gc &
kabluttrit pim, conputgar.
geluitei'et (geUuteret Wm. IL geliul-
. der^t. Wm. 111.) ist uone fedbus.
. Wm. 2, 4. ,
ili' uiiirdo mit uuizze geli^itrit, per
ignem purgor., N. 80, 16i
.(uuir nuerdea kiLuteret JSd.)
gilutrit uuerdent, <hmaniar (visceraj.
Prud. 1.
kiluteret uuerdent Ho. 2.
ARHLÜTARJAN, erlÄutern. -^
irliutertiz silber, purgatutn. N. 11, 7.
ARHLÜTARIDA, /
z-e ierliuterdo,. /ifyr^n/toni; Bo. 5.
HLIODAR, angels. hie od bor, sonitus^ nord.
bliod^ sonus. -
g. liodares: — thuruh thaz gilhnorlio-
dares seuues inii uuazzaro flio-
zentero, prae ronfusione sonitus ma-
rss et fluctuum. T. 145.
HLIÖbARSAZZO wohl zo liod.
LEODRABAH, Orlsnamen, hieher?
HLIODRO, n. pr. Hiehcr?
x1 1 J U • 2. ist wohl als primSre Wurzel fiir
^HJLixjL U ■ JL anzusetzen ; cf. sanskr. s r i ,
iret laU^urrere; oder ist HLU auf Iru^ fluere^
zu beziehen?
Digitized by
Google
1109
HLIB.
HUB^
1110
HLIB? kt mß 9flIclie.WmeI fiii^uiiii«
libjan, oht^eich ak m Allhd.. «icftids jtoki H
^ anUraten, anzusehen?' als HLI-B? et saoskr«
8r^ fttimiüSj unkl das goth. hleibjan, nord.
hilf a, aber Miob IJÖB^ LAB^ LTJB.
Zu ihr acbeint auch hlaih .(q.i^.)^ ffanisi. zu
geboren. . ' :» . i
UBAN.(Leib), parcire; mit dem DtoUv^ Cf.
gotb. bleibjan, ftware, /overe, nordi hlifa, 7
parcere. Die Flexikiaen (übest) libit^ (li-
bct) übe, libanto.Iibaniti' kSniiön auch
zum folgeoden achwi«:hkoBJügiereadeh Verb .,
libjan gezQgea werdeo* i j^
(2.p« #• pro^J. ind* du-ne übest mub. Mos.) ^
3. /9. ^. i/icf. praes. übit, wena die Stelle:
; b^lo tber UDs kübit iob letdor na
ni übit O. ILA 3& VI
hi^f ; gebort; die (Haodsobriftea V. D.
, k^n biübit statt ni übitr woraus sich
zu ergeben scheint^ dab.scbta die dama-
Ugen Abscbreüter übit ven^i^dto auf-
^ . gefa(st babeok. ( f . I .- .;
(3. p« /i/. im/. /n^(0X..' niw^edneJibet ir ime.
3. p'^^ora/. p'Htfi«^' tbraz er biar in übe
auur tbir noii übe. O. la 19, 37.
d. p. s.'ind^ praeL tei b; * • -
then er zi tode saHa bi uQsih, sos
er unolta,
noh tbemo ^inegen ni leib io ^o pauc
lus gi«creib. O. IL 9, 78.
(er leib dem iungen
durch die besneidunge. Mos.)
\.p*s* conj.praet. libi^ wenn folgende Stelle .
hieber gehört:
thaz deta ih bi einen ruaehon, theih
. libi'in thesen buachon/
thaa ia zi suar ni zalti, ther iz le*
san auolü; * '^
bt tbin firüaz ih thratathero drub»
tines dato,
uuorto ioh uuerkcs, mines unthan«
kes. O. ly. 1, 33.
S^p. #• conj. praeU lipis, peptrcerii* BL
3. p. s. conf. praeL übi, wemi folgende Stelle
bieher gehört j^
- thitt üuii dätun mari, thaz iolia'n-
nes krist uvari, •
roh uuarun abtonti, theiz uuola uue*
san mohti,
si« abtotnn thia guati> ioh sina go-
.•maheitiy '
puh hintar<{uamun merallveri^kref-
tigun lera;
' uuanta er ni uuas so hebiger, thas
er imo UbI thes tbiu mer, .
in uuisduame so uuabi, ther ijno
•' h untarsabi. OL 27, 5. . '
, parf. I i b an tj , parcitqte^ Km 39r ; auch s^ht
s . k ü b a n t o al^ U^berselxüdg von partiendo.
[ANTLIBAN, porrrri
du imd ne woldest entliben. D. III. 67.
' e^ söl intüben deme armen. Ps. 3''
nuit intlelb uon dode seien ire (cf.
übta. N. 77, 50. in libjan). Ps. 3-1
ttBJAN (goih,kleibjan,/«i;ar^/norfL hlifa,
parcere), fc^onen, Drrfc^oneti/ pariere, mit
Daüv.
Bedeutung, und C^ebraqch;
er übet imo, parcßt N* 71,-13i , ; \ •
übest d^ mi^(^f]i,pd9ii, j^pi^ißberii.Ji.
^x^ libtoat diipepiio su^e'cJirjf;io. N/49>5.
übe dineiQQ sca^cf^e« /larc^^^N. ItJ, l4.
sie satiinasa dir^bent ija uuizi. .tbiu in
nili^nt; Ö^V:^^^^^
Auch mit daiiv und fpna-: jro übe ne
übt^ er föne d^mo tödcN.' 77, 5t).
, ^orm und Flexion:
libe.ii^pprc;^^. N. 93, Iv/
(du) übest N. 24, JL93, 20.
(er) übit (er: WBan). 0. IL ft 3$. ' ,
übet Bo. 5. N. 71, 13.
(sie) übent Q. V. 20, 111. '
(er) libbe, /H^rcMt K. 51.
libeicf-UBAN) Ö/ill^lfi^^^^^^^ -
du Übtest N. 40, 5. «fr
(er) Üpta, pepercit. Ib. Rd. .Cf Li
übta. N. 77, Safft
Digitized by
Google
HU
HtAIB.
HLAH.
1U2
(sie) liblin, parcerent.H.Soi, 14.
iirip. #. libo! N. 18, 14. 38» ta.i89, 13.
p.praes. lippaqii, parven$p. K* 7.
libaQ«to, Stefan ki K, liuch ab Ue- .
berselzung (Uv parfiettdo.
LlBO (L!BA?), gebort bioher, wenn in folgen-
der Stelle bi e^inen libon {UY Gc^nung, S&e»
ni^iguttg hindeutet.
' tber engil bi einen^4ibiftn sprah thoaar
^en 'auiboa 0< V. 4j 36.
HLAIB, m., gothv hlaibs, mgek. hlHf (davon
hlaiofd; dominitsi Jorb), nord. hleitr (aitdi im
Slavischc»!: chliev), iaib, et^tf panis. Zu
JuLLlltS • cf. golh. bleib Jan, /twafe, fo-
veref aber aijicb sanskr. srä, coquerf^ srila,
cocU^y und das lat Hbum.
n. i. hlaiba. Pa. . ;
smero laiba. gl. K , axungia. ^
lei^, torteUa. Sg 242. Rb.
(Iaib, parlmas. Tt.)
\t\hy panis. T. 82.
g. s. leib es. 0. lll. 7, 26.
11. 5. leib. T. 8?. ' ; •
leip pi^te6,^ör?^>ii pahis.Vth/ '
g.plAe'iho. O. 111. 6, 550. • * ,
ö.^/.leiba. O. IH. 6, 5. Iciba, turfislas. Rb.
girstine leiba. T. 80.' ' *
UUAHSLAIP. D. uuasleip. V.^ formetfa.
uuahsleip, /oriwe-////*. Em* äl.
UNSLVTLEIP, Ä^t^'/m. ^m, 3K j
SMERLEIP. F. (VVn. 46Q.) smerolalba. glK.
smerileip. tm. 31. sröereleip Sal. 4. sme-
roleip. Sg. 184. (smerleib. SaL 1.) «me-
rochleip. R, arvia, aaunghf xuma,
GALEIBO, m. (golb. gahlaibai; sodale)^), so-
dalis. . 1
d.pl. caleibom. Vb. kaleibon. Rd. galei-
pun. Bib. I., sodiüibus.
AFTERHLAIBO, pösthumnsf: Ra.J hieber? S.
LIB.
LEIPPISSO 8. BIZ.
JdÜLiA^O}^ C& satidlM gridb, 'ridere (t gebt
iliftili, 4( in ia.ütiie^ uail Void aapbirteoiBiichata.
, ben Ufibl biswfei^n nur die, Spirans b);'oder
isli h^af, ^Qßifim ^dßre^ qdpr bUd* swum indi-
^inHtHn e^€f fftudere, ^u ver^eicbcn? oder
ba£, Tidßre (mit eipigeselMä^eiiem 1 und l^Uier-
.ganB^^e8 X in b?)? '
HLAHAN (bl6e), goth, alts., angels. hiahan,
nord. hlaea, Uc^cni mfirr^ (intransittv nnd
traiisitif ). Die Formtn
labet, adrisii. Ra^
' Uhhet. Prtid. 2.
; Ub-bat. ^rad. i., iW/«e (vuUus)i
lahhet, ridetis. T. 23i 3.
laebent sie sin, super €um ridebunL N.
M, 8.
^ erln« manaUh'un Ubhen, siatuas ae^
neos -ridei^. Eni. 9k
.' i .liSmeh-auch tli Akm iabgeteiteten Verb hla-
- t liAn geJI^reii. ( Muiaer i£e9^ni'lu>mmen nur
noch folgende VorV ^ '
: (elr) bloc, üi/miV. Ri '
p. o. laeheudo (d e ruf ^n-fi gebärden des
»i i , . lineteres), .Hflhvuif .Bo. b^,
d.s.m. ii.lachan(temo)>rMfaBi/i.Pmd.l.
. ^ ri \ * • ladtaalemo, rcniteili f/roii-
ULAHtN, (ackern -^ G(l hlabaa.
/n/. al daic lacli&a inag, meilnisco ist,
omne risibiUhämö eMi^ SyL
• i (er) latb{«t,ruJtf/.fio.ö. />^iii/..D.n.322.
'. al dailUebliv libhafte ist, omne
risi/kife anirmal esi. SjrL
^sie) lacbietlon- uibdie boaton min. N.
34v 15.
(ARHLAHfeN, erlac^eit. r.a
Amz sie erlacb-ete. D«^ III. 6S.)
ZUOH(iAH£:N (oder zu ob Lab au?), {ulac^ett
^ . . iBti-^zuolachendev arridens* Bo. 5.
HLAHTAR, n., nord. bUtr, angels. hleahtor,
Sa^cri, eelac^tet/ Wm«. Pa.
labt er, risus» Mcp.
dL ^. blabtre, rimi. K. 4i
in lahter<e, lo risii.^K. 7.
k?« ^ kUbtar.K. 4i fiu 7i
lahter. Mcp. Bo. 5.
HLOH
Digitized by
Google
1113
HLOH. HLAD:
HLAD.
1114
HLOH- s. HLOjan.
ANI'HLOGaNER S. LUAGan. Hicher, tu den
Würlem mit 11- Anlaut?
HLAD.
HLADÄN (hlöt), angels., alls^allnord. liladan
(oder bladlian?), Ubeii/ onernre*
sih lade forahlennes. 0. V. 23, 138.
ir ladet man mit lesli, oneraiis, T. 141.
(luod er zwo olbenten mit mißlichen
dingen. D. III. 68.)
luad s4a harto guotes. O. V. 12, 90.
luad ufan sih sunta. O. IV. 25, 11.
du luode arbeite ufen unseren rukkc,
poiuistu N. 65, 11.
sie luadun in sib mlchilan fluab. 0. IV.
24, 3.
Form und Flexion:
(ir) ladet. T. 141.
(er) lade. 0. V. 23, 138.
du Inode. N. 65, 11.
(er) luad. O. IV. 25, 11. V. 12, 90.
sie luadun. 0. IV. 24, 3.
GAHLADAN, onerave.
siß geluodon mib arbeite. N. 128, 3.
giluodun, augebant. VA. Yll. 111.
herbest keladener mit obaze. Bo. 5.
kahlatan, onustum. B.
buocbo geladeniu, chartis onerata,
Mcp. 5L
giladanen,^rflt;/£Äiw(^9^^i?/^m^. VA.I. 319.
kilatene, obesas (carnalibusj *hih. 9.
uuanda sie habent kenuog'unde sie
sint kcladen. N. 4, 8.
Form und Flexion:
(er) gelade. Bo. 5.
(er) cahlot. Pa.
kibload. gl. K.
kihliad (als bieCsedas VerbliUdan!).
Ra.
clut D. II. 340.
<8ie) giluodun. VA. VII. 111.
geluodon. N. 128, 3. .
p.p. kahlatam R. ' '
kihlatan. gl. K.
; geiaien uuerden. Mcp. sie sint kcla-
den. N. 4, 8.
«. 4. ni. giladaner. Sb. Bib. 2.
gelddener. Bo. 5.
<7. f. 7;i. kilatanan. Ic.
giladanea Ue. MA. 3. Blb. 1. VG.
I. 319. (In dieser letzten Stelle
übersetzt es zwar ffravidam sege*
tem, aber es wird wohl ein deut-
sches Subst g. masc. dazu gehö-
ren, da VG. düisfem. durch -un
unterscheidet)
d. pL kilatancn. Ib.' Rd.
giladanen. VA. VIII. 284.
a. pl. keladcne. N. 104, 37. kilatene
Bib. 9.
ANAHLADAN.
ladcnt sih ana, susclpiimt qnalUatem
brg. 105,
ANTHLADAN, entlaben.
er intluod in. N. 80, 7.
intlad mih dero (sundon). N. 38, 14.
(In Hd. schon schwach: uuerden entla-
det, exonerabuntur.)
ÜBARHLADAN, fiberlaben.
uparl6d,/fl5c//iat;//. Em. 19.
uparhlatan, crapulatus. Pa. gl. K.
sie uuaren überladen.. Bo. 5.
uparlataniu (sc. hrindir?> Sb.
uperlataniu. Bb. 1. Ma., öbesas (bovesj.
ubirladinen, peresis. ZfJ
sie uuaren überladen. Bo. 5.
BIHLAÜAN, belabeiu
biladane birut, onerati esiis. T. 67, 9.
biladane uuistuames. O. I. 22, 39. bi-
ladane suntono. 0. IV. 5, 11.
BLAST,/, (altfiries. hlest, angels. bläst, nord.
hlass), Saft/ onus. ;
n. s. last: thaz nezzi drof thoh ni brast,
thoh iro uuari sulih last. 0. V.
13, 21.
ä. s. mit lesti, oneribus (ladet). T. 14t;
ö. s. ioh thaz ouh thuruh thia last thaz
selba nezzi ni brast O. V. 14,22.
in thesses uüeinonnes last, thcs
uns furdir ni brast. O. V. 23, 104.
HLUDANA (hieher?). deae hladanäe sacrim
[ 72 ]
Digilized by
Google
1115 HLIT— HLEITARA.
HU(X)AR. HLAtJF. 1116
loscbrift auf ein^m am Rhein gefangenen Steine,
6. Schütz de dea Hudana^ Grimms deutsche
Mythologie Ä. 156 und Zeufs: Die Deutschen
S. 27. — et nord. hlödhyn, Namen der
Erde, als Gottin. . -
HLlT) w., angcis. hlid, £let, ^cdtlf opercnlum,
iegmen. (Cf. nord. hitd. ostium.) Zu llJji •
Cf. aber auch angcis. hlidan (ahlidan, ant-
falidan, bihlidan).
lit Tr. lith. Em. 32. lid. Cr., operailnm.
UBARLIT, w., propitiaioriiiirjL. Ib. Rd. opercU'-
lum. Wn. 863.
uparlit, superficies. Wn. 232. operculnm. üib.
1. propitiaiorium. Btb. 7.
uparlid, operculum. yP.
.ubarllth, propitiatormm. M«.
uparlith, propitiatorinm. 3b.
uberlit, propitiaiorium. ßib. 4.
uperlit, operculum. Uib. 4.
uberlith, propitiaiorium. Bib. 5.
uperlith, propitiatorium. Bib. 1.
u per lid. Gh. 1. 3. propitiatorium (quo ope-
rienda est arca.J
ubirlit, operculum. Bib. ö. 9. 12. propilia-
iorium. Bib. 6.
ohex\\i\iiOperimentum* Gd.
huber lith, operculum. Bib. 13.
Gehört uperlita, pessuli, Mart. hiehcr?
HLITA s. HLL
HLUT- s. HLU.
HLUDANA s. HLAD.
HLUTAR s. HLU.
HLEITARA,/., angcb. hlseder.hlsedre, Sei«
UX, scala. Zu llLii \
n> s. bleitar. K. 7.
leltera. Sg. 292. Tr.
(lail«i. Tr.
Jeiter. Wn. 46a)
leitra. Sg. 184.'Eai. 31. Fr. Wn. 863. 3355.
g. s. hlcilra. K. 7.
d. s. leitero. N. d. ps. gr.
(a.s.t'im Iciteren. D. III. 76.^
n./y/. Icitera. Mcp.
leite run. Mcp.
d.pl.\e\lton. M. 28.
, leitrun. Gd. 1.
lelterun. Gd. 3., gradibus.
HLErrARBAUM.
HLEITARSPROZO.
HLIODAR s. HLU.
HL AUF, als HLAIJ-F .«« der pn
mären Wurzel HIjU* S. HLU. 2.
HLAUFAN (hliaf), goth. hlanpan, altoonl.
hiaupa, alts. hlopan, angels. bleapau,
laufett; currere; auch transitiv in Bezug auf
den' Raum, der durchlaufen wird, gehraucht,
mit acc.
zc hiauffannc ist, currendum est. K. p.
laufit, currit. V.
sniumo hlanfit gl. K.
hrado hlaufit. gl. K.
die chlinga 4oufent N. 125, 4.
halze liafun. O. III. 1, U.
des loufenten fati, Bo. 5
des loufenten zites. Bo. 5.
umbe in loufenten. Bo. 5.
gagen iro loufende, ad eam occurrens,
Wcp. 45.
ih liuf nah in. N. 61, 5.
liafun zCiiro stein'on. O. III. 19, 23.
loufit zimo. 0. 11. 13, 4.
loufe zi themo doufe. O. III. 21, 23.
daz (stadiumj sie loufen so! ton. Bo. 5.
ih liuf den uueg dinero geboto.N.t 18,32.
Form und Flexion:
Inf: loufan. O. IlL 24, 45. VG. I 386.
loufen. Org Bo. 5. N. 125, 4.
mines loufennis. Org.
zehlauffanne. Kp.
(er) hlaufit. gl. K. ^
hlauffit gl. K. PiK
laufit V.
Digitized by
Google
1117
HLAUF.
HLAUF.
1118
loufit 0. U. 13, 4. Org.
, Uufet. Mcp- Bo. 5. N. 147, 4.
uujr lAfon (loifon; Wm. MI.). Wfii. 1, 4.
(«ie) louf€nt N. 125, 4.
(er) loufe. 0. HI. 10, 20. 21, 23.
ih. iiuf. S. N. 58, 5, 61, 5. 118, 32.
(er) Hat 0. V. 6, 15.
liof. T. 208, 3.
Huf. VA. IL J20. (D; III. 68.)
lief- T. 219, 2.
, (sie) Hatuo, O. I. 12, 16. III. 1, 13. 19, 23.
liofun. T. 220, 2.
liufen. Mcp.
liefun. O. V. 5, 3^ (cod. paL u. vind.)
ib liafi. O. II. 14, 45.
liufi. S.
imp. M. louf! M4. Bib. 1. 2. 5. 7.
imp.pl. blauffail Kp.
p.a* loufendo« Bo* 5.
loafende. Mcp.
g. s. n* des loufentcn. Bo. 5.
19. p/. 7/2. loufe nte. T. 219, 1.
d. pl loufenten. Bo. 5.
GAHLAUFAN.
(er) keblaufflt, CMrci^m/. K. 43.
(er) giloufe (contttrraij. O. I. 26, 5.
(ir) giloufet. 0. III. 14, 103.
^ (er) giliafi. 0. UI. 14, 83.
par/. si keblaufan. Kp. kllaufan. K.48.
ARHLÄUFAN.
dar er in erloufit, im Laufen einholt*
Bo. 5.
arliuf , percucurrit fiter unnij. Prud. 1.
erloffit, nelabitur. Ic. Hidier?
DMBIHLAUFAIN, umlaufen.
des umbeloufenten fitmamenti. Bo. 5.
ANAHLAUFAN, anlaufen,
a n ablau fity incumV {poenam). K. 5. (si-
nen uatcr er aii6 lief, er was ime
uiel Heb. Mos.)
ANAGAHLAÜFAN.
anakilaufit, invadiL Rc.
UBARHLAUFAN, fifterlauftn.
daz iz trizene uberloufe. Mu.
MITI HLAUFAN, thiflaufeli. *
tbiu kiud tbiti folgetttn^ 60 uuedar
ao siu Xiuoltui^ i .
Hafun miti stillo so sin uuas mual-
uuillo. 0. I. 22, 16.
NAUHLAUFAN, nadjlaufen.
,imo nähioufet Bo. 5.
liaf er nab. 0. V. 5, 8.
.nahHufun, prorumpehimt. Vnxi. 1.
FARULAUFAN, Derlaufeit; cf. forablaufan.
ferloufet, franut^ (pirae&ens). Bo. 5.
des kestirnis chraft.fcrgai unde^vir-
loufit Ru.
firliaf (praecucurfii) Ihen ginoz. 0.
V. 6, 6. /
(er) firliafi (so fram ih thaz giuuer).
O. IV. 17, 9.
die uerloufentea geba, mqmentaria
dona. Bo. 5. ^
gabez uuazzer, daz sa ferlouffen ist.
K 57, 8.
die so uerloufenten pasnoncs. Org.
FORAHLAUFAN,FüRIHIAUFAN, l>o4aufen.
merciirium fureloufet tiu sunna. IVfcp.
er fureloufe sia. Mcp.
(er) furilioF petrusan, praecucurrit. T.
220, 2.
fureloufendo. Mcp.
forahlaufenti, pra^Cf/rr^is^. Ra.
furi loufanti. T. 106. 114.
furcloufende, e7/if^t;o/iiRj. Mcp.. 38.
fureloufender. Mcp.
fureloufen unerie^ cel^ritaie vincatur.
Mcp. 18.
GA(iAN und INGAGAN HLAUFAN, entge*
genlaufen.
incacan blaufu. gl. K« incagan blaufu
Pa., occurro.
kakanlaufit K. 43.
ingegin loufit (vobis homo). T. 157, 2.
inkagan louffant, occurrunt H. 1.
kakanlauffem, occurramus. II. 1.
kajcanlaufen, occurraitt. K. 13< '
(er) ingegin liof. T. 53, 6. liof inge-
gin. T. 135.
(sie) ingegin liofun. T. 53, 2. 55, 6* in-
gegin liofun imo. T. 111.
ingegin louffenti. T. 97.
kakanblauffantem, cofiCtt/T^n/Ziiij (hm-
nibus in urmmj. K. 4^.: ^
[72-]
Digitized by
Google
1119
HLAUF.
HLAUF.
1120
DARA HLAÜFAN.
liuf 81 dara ze dien briefpuochcn, cu-
currit. Mcp. 36.
DÜRAHHLAUFAN, burc^Iowfeit.
dorihloiphit, percurrit (pect ine telasj.
VG. 1. 294.
DANAHLAUFAN, t)oit bannen laufen.
praeieritiim Ipuf^t ta«ia. Org.
ZAHLAUFAN, jerUnfen.
zahlaufit, decurrit. li.
. zihlauiit gl. K. zhilaufit Ra. zalau-
fit. Pa., disairrU (baccaturj.
ZÜOHLAÜFAN, juUufen.
futurum loufet zu. Org.
n.pL zuoloyfante. T. 91.
a.pl. zuolouffante. T. 92.
ZISAMANAHLAUFAN, j ufammenlaufen.
(sie) loufent -aber (wieder) zesannine.
Bo. 5.
liuffen (liufen. Nrn. II.) zcsamine (diu
uuazzer). Nrn.
dien zesamine geloufenen dingen,
concNvrentibus* Bo. 5.
HLAÜFÖN, laufen.
louft^n, discurrere. Mcp.
hloffoton. Ib. lauffoton. Ru., discur-
rerunt. '
IHjAUF, m. (diu. blop, nord. hlaup), Sauf;
cursus.
d. s. louphe. VG. III. 139.
« p/.loufa. VA. V. 362. (loufa in O. V.
j 6, 2. n.pl?)
HLAUFT, m. (hlaufti), cursus.
n. 3i langer loufL Org.
g. s. louftes. N. 58. 6.
d. s. loufte, stadio. A.
a, s. h lauft, cursum (temporis), Pa gl. K.
tagarad lauft framfuarit, aurora
cursus provehit. II. 5.
<7.;i/. lanftim, cursibus (dierum). H. 5.
folgeta In then louftin. O. III. 10,2.
(gehören die beiden letzten Formen
zum folgenden hlaufti?)
HLAÜFll (f.)^
d. s. hlaufti, cr/r5tf. gl. K. Pa.
in gange odo in loufti. O.III. 10,4.
HLAUFTMiL.
ANAHLAUF, m., «nrauf.
17. 1. analouf, impetum. he, 1. 3. Bib. 1.
ANAHLAUFT, w., 3lnlauf/ incursus. Pa. gLK.
d. fona analaüfta, ab inipetu (mortis J.
H. 21.
ANAHLAUF! I, /.
fona anahlaufti, ab inairsu. Pa.^. K.R.
UMPIHLAÜFT (Umlauf), m. Pa. umbi-
hlauft. gl. K., cttrriaihim.
EMIZIHLAUFTl
an dien emizelouftin,- cr^^m diseursi-
bus. Mcp. 6.
(WIDARHLAÜF, m.
widerlonf, recurstis. Vfn. f542.
a. pl. widcrlouffe, reatrsus /vagas side-
rumj. Wn. 1542.)
PRtrrHLAU^ [angck bridlop, allnord. ?
brütlaup, wonach es eher bruilanft (von
liuban (laub) als brutklauft (von hlao-
fan) zu heilsen scheint], m. (bei Frg. Mcp.)
und brürhlaufti,/ (bei 0. T.), nuptiae,
J&oc^jeif.
71. s. brullottfti. T. 45, 1.
bruthlauft. Frg. 19.
g. s. brutlovfti. T. 56, 6.
rf. s. brutlonfti. T. 125. 148. 150.
bruthlaufte. Frg. 19.
brutloufte. Mcp.
a. s. brutloufti (tela si»emo. sunc).
T. 125.
bruthlauft (frumita sinemo sune).
Frg 19.
72. pL thio brutloufti sint garuuo. T.125.
thio Urutlofti uuarun gifulto.
T. 126. f
brutloufte. Mcp.
^•p/. brutloufto. Mcp.
£/.^>/.brutlouftin. T. HO. 127.
brutlouftcii. Mcp. . ) .
a.pl.uafiun eioo brwtloufta': (scheint
dem lat. nnpUae gleich yon O. nur
^ \m pL gebraucht zu seyn, wie die
Form eino zeigt). O. IL 8, 3. salta
bi eino brutloufti 0. IV. 6, 15.
brutlouftei Mcp. J
BRÜTHLAUFULHI, §a(l^jeölic^^iw/i/7V7/fa.
brutloufllih giuuatr/arcj. T. 125.
Digitized by
Google
1121
HLAM.
HLIUMUNT—HLÜZ. 1122
d*$.n. brntlonftlrhJiefno giubate.
T. 125. :
: BRÜTHLAXJFTIG, nnpiialis.
brutblauftic kaouati, vesiem nupiia-
Im. Frg. 19. : ?
- g* bTuthlauftiges kauuatc9. Frg. 19.
ZOHLAÜFT, Sttlauf, conatrsus. Pa- gl. K.
SAMANULAÜFT, conatrsns. R.
STRlTHIAUFT.
in siritloufte, stadia. Bo. 5.
HLAUFO, m^i'i^itxicurior u. lusirio (wenn
loupho, loufo in diesem Sinne bieher
gebort). :
laufo. Rb.
loupbo. M^. M£. Bib. 1. 3. 7., Cursor.
loupbo, histrio. Ph, 1. 2.
n./i/. loupfen, cursores. Org.
g.pl. loufono. Ga 3.
louphona. M. 29. Gc. 1. 6.
luofono. A., histrionum. . .
</./?/. laufom: einer foaa dient laufo nii
UTMS discurris (de icurris?). Rb.
loufun. Sb.
loffun. M. 11.
louffun. Can. 7. 11. .
loufon. Can. 13.» hisirioiübus*
. o./i/. blouCon, veredarios^ W.
FORAHLAÜFO,m., »orlSttfer.
g* pL SoT !kl(^}iif ono j precursores (qua*
drigarMmJ.'R^ ,
STRlTHLAUFO, w., cursor.
n.pl. sitii^onpVinf cur^res. Org.
a,pL 6 tri tloupfen, ^iirior^tf. Org«
LAUF^ JLOUPIN, \fiWm (8|iufeii), Orten.
HLAUFÄRI, m.; Ja Ufer,
(loufari« circumcM j. Tv. ISCare. Tr. 18-
f ere. Wn. 460. loupbare.Bib.5., Cursor.)
LAUFARI, w. pr.
HLAUFILI, n., ciirriculnm. R.
. UßARHLAüPNISSI (?)^ /. (hiebc^r? oder zu
laubian?)
dhiu aboba ubarblaupnissii jpra^ari-
catio. Is. 5, 5. ,
HLAM6N (et HLIJ* 1), alts. blamon(bla.
modun utbion, die Welten brau^tbtt. UeL89.)«
hlamonti v. prestanti, crepiians. R.; et
CHLAMEZIT in {blandem blamezjan.
HLAMEZJAN.
cblamezit, increptni. VA. XIL755. Hieber?
Scbmeller vrird durcb die Glosse haeret
hians (es ist yon Jagdhunden die Rede)
veranla&t, cblamezit auf KLAM zu be-
bezieben.
HUUMUNT s. HLU.
HLIN- \
HLL
ArHLEON-, arbleoan-? Dies Wort kommt
in der Dativform des Plurals als Uebersetzung
für gregariis, das durcb vulgaribus glossirt ist^
in folgenden Glossen vor. Cf. bleo, JjLIjU» 1*
™d LUT. ■
gregariis, arblconem, vulgaribus, armarte m.
Ra.
■gregariis, zxhXeQinem, vulgaribus, armar-
tem. Pa.
' grtgariis, irbleonem, uualgaribus (ac), i r m a-
iim (sie), gl. K.
HLIUNI, Ortsnamen.
HLERI, S<(r/ Ortenamen. Perz. II. 413.
(HLEAR, maxilla. Hei. 149;)
hlosen s. HLU.
BLAST s. HLAD.
HLOZ 8. HLUZ.
HLÜZ, ab HLU-Z? rf. ganskr. arii tVä
IlUOZAjN (hl^z, bluzun, bloilltf), altsäcb».
bliotan, angs. bleotan, nb^d. btntA; loo''
fcn ((oofm)/''Mr«//ri (cf. BOtd.- hliota, ol)-
iinere).^ .->■■'■■
Digitized by
Google
/"
1123
HLUZ.
HLTJZ.
1124
Iftf^ leozzan Ja^ | eo 7x141. Zf., auguriöri*
(er) \i\\%iir ^rtiifir. Ic.
si (caritasj liuzit iz a1 thanana tiz
zi themo druhtincs hus. 0« IV.
29, 55.
(sie) liozant, sortinniiir. Ic Ilichcr auch
sih ihara liczenl? in: uuio sconi
tbar ia himile ist thu "es io gl-
loubo ni bist, uuio Festa fruma
niazent, tbic sih io thara liezent.
0. V. 22, 12. uuio thar thia fru-
ma niezent, thie biar tbio sunta
riezent, sib biar 10 tbara liezent,
tbie sib mit tbiu bigiazent. O. V.
23, 8.; cf. gabliozan.
(wir) Hozemes, soriianmr (Ton im, deilla
sc. iunica). T. 203, 3.
p. a. hleozzandi. Pa.
hleozzendi. gl. K., consors, liozzante
uuarun, soriiti simt. Rb. liuzcn-
tiu (es stebt louzentiu), sortita.
Prud. 1.
GAHLIOZAN. — Hieber wobl (cf. sib lie-
zent in hliozan): in tbiu sc uuoUen
haben lib, in tbiu si tbaz giliezen
(giliazen. cod. fris.) tbaz se erdricbes
niezen. O. I. 11, 8. (cf. aucb giliazes.
cod. vind. statt gilazes in O. HI. 12, 3S.)
kileozehti, consors. Ra.
ARIILIOZAN, crlooßen.
si erlozzan, sortiatur (similem vindic-
tarnj. K. 26.
FARHLIOZAN, berlooßen.
iudei sint nu uz fcriozzen unde sint
über al ze fersibte. N. 56, 4.
LIÜZO? LIUZILIN? miOLOZ. EDILLEOZ.
ÜADILLEOZ. WIRCHILLEOZA. WIE-
LIOZ. WOLFLEOZ. RfiGINLEOZ. RIH-
LOZ. RINLOZ. SliNDLEOZ. HRUADLEOZ,
nom. pr.
LIOZO, m., arioltis. Ic.
LIEZA^y. -T- lieza uuas si (adrastea) tos,
puen.i^e ionndn soUi geborn uuerden
aide ersterben. Mcp. , j
liUZA^ UUZILA, Frau^onai^en. Hieher?
LIOZARI, soriilegus. Ic. .
(LIEZERIN, soriiaria. Hd.)
liLÖZ, m. u. 71«, getb. blauta^ angs. hleie,
blot, alts. blot (nord. hlutr, sors; res;
hluti, /K>r//o> blotning, ^orj^f blaut, ^aiz-
gms victimarum)y Soof/ s^s.
min löz ist in dln^n henden. N. 30» 16.
santuQ loz ub^ar mingiuuatL T. 203,4.
. loz uuurfeu sie umbe raina tunicam.
N. 21, 19. V
sie uuurfin iro loza. O. .IV. 28, 9.
in lozze framgieng thaz- hex. uuib-
rou|^ hxsLniij. s^e. JtßciU^ uLiti^tiimm
ponerei' T. 2, 3. .i »1
taz tir in h\z keuallen i<(;iMi^ BolS*
Form und Flexion:
n. 1. bloz. Ra. . (ji* vi
loz. O. IV. 28^ 19. 29, 15^ li 30, 16.
Mcp« 15. Bo. ö.- f > -
bluz. Pa. ^ .—
hUt gl. K. ' . !
g, s. 16zes. Mcp. 8. !
d. s. ]6ze. Mz., Mcp. N. 30, 16^ ^. 1. 2.
16zze. N. 77, 55. T* 2^ 3.
a. s. 16z. Mcp. 4a T. 203, 4. Bo. 5. M.
21, 19. 30, 16. ! i
inst, mit lozu. O. IV, 28, Ift
a*pL 16z. Mcp. : 1 P.i
a.pl.lozst. O. IV. 28, 9; -ii ' \ i
HLUZ, m., Si>oß, durek Icrt^^'il^^
Gmndstädc.' ^^ terrkorütm ifäöd tmtgo
diciiur e i n a n h 1 u z. -Bleichell^ek. Nr. 311.
cf. aucb Nr. 508 (unum htn%liumj^ Nr.
493 (lüz). Nr. 500 ^Mian^käkumJ.
HiMiLHLöz. '; "^ :, ''
ack s. daz uhuüfehdi'{^;|ie^M^^^
Mcp. 29. ;' "^ / ^'H'* -
a.pl. lozun^ cleros T^^^^^^t^wfjv^^
mediqs derösj.^t.'j^^ 1.
GAHLOZO, m., cqHM /; V, .{^^ !
d. pl c\i\Uihzsfi6iay^tmim^ Iz.
EPANHLUZEO, consors. R.
n.pl. cbanlozzon, consories. Kp.
yiWILO^I. R. u|bloz»o. Gc. 4. urlu-
Z(Br.. Rb^ ea:sorSi
HLÖZJAN? (et LUZIjan). — föne demo
Digitized by
Google
1125
HNU.
HNAB. HNACH.
il26
Idzta in manega «uts ketoprotiu loh
kef^htiu ^areuua, ex qua (palla) muU
ticoloribtis notuUs varia pittara uetnabat,
Mcp. 29. •
LIEZZEN, augiiriari.
dar uz spulgte trinchen unt inne wo-
nete liezzen. D. III. 107.
mir ist nicmen gelich an lic^zenne,
des phlig mich. D. Ul. 108.
H]\U; rf KNU (..ei HNI-G),
sanskr. xnu, öfterere, griech. xvixo^ nord. gnu,
n\\, fricare] auch goth. bnauan, ^fx^Xr^m —
S. auch NOT. Ich versuche folgende Wörter
" hierunter aufzufuhren:
NUAN. Cf. nord. nua, fricare^ conUrere^ wel-
ches auch ursprünglich hu angelaatet zu ha*
ben scheint; cf. vjcrwa.
[disv allv soltu vil harte nuwen (stofsen,
tundere) in den morsare. D. FI. 270. nu
ez (ebehöe) mit honege. D. ü. 269.
nue sie (des phersichis ehernen) mit
oleo rosato. D. IL 269. nuvve dftz ebe-
häe, P. Up 269. biv sie (scbellevVrz)
mit dem ezzicbe. D. 11. 270. zu dem
geuuweme crvte. D.. II. 271. diu ge-
^novvene agrimoriia. D. U. 370.1
noen (hieher?): edissere\ kiscapan. edho
noen. kimarkon. kiepanoa gl. K.; cf.
kinoen in GANÜAN.
hnot? periclitainr. B. wohl kaum hieher.
niuuit, relundit (adeon* securem publicam
molUs retundit lemiasj. Prud. 1.
GANUAN, tundere.
kiuoen (hieher?): edissere. Rä. (cf. noen.
gl. K. in NÜAN; in Pa. lautet die Glosse:
edissere. scaffon. caseapan. explanare.
caepanon. camarchon.)
ginuan uuirdit, tundiiur (gens euro).
VG. III. 382.
ginuan uuerdan, tundimur (perßagellaj.
Gc. 3.
genuen uuerdent (uuanda sie sih an
imo ferspurncht unde ferfttozzent
und^an imo genuen uuerdent unde
sines zomes so inphindent). N« 109^5.
kennen tinetda, tunäaiur (tergum icti-
busj. Prud. 1.
giiiuona, tunsa (visccraj. VG. IV. 302.
WIDARNUAN, retundere.
uuirdirnuenen, retunsis. D. II. 377.
FARNUAN. '
stamfe farnuwanaZ9/ii7<)r^////2iiim.Ib.Rd.
NUA, y., runcina (ps steht randnum). Em. 31.
NÜOIL (@ä9e;J&obel), runcina. Mtj. Sg. 184.
sulcaioriuw. Sah 1.
. noil, rnticiiia. F. Bib. Sfilcatorium* S$ 299.
Em. 28. scastwo. Tg. 1.
nuil, runcina, Zf.
nuil, runcina. L. ßib. 7. roscfnum, Em. 31.
runcinum. Sah 1.
nuol, runcina. BiIk 1. 2. 5.
nul, rundna, Bib. 4.
niul, runcina, Bib. 10.
noil, runcina. Bib. 11.
nöl, runcina. Wn. 460*
nöhil, roscinum. F^ 2.
^ nuhil, runcinum. Wn. 863.
nugil, runcina. Mim. 2.
nunil (wohl nuhil), runcina. Em. 31.
nuwel, runcina. Cr.
n o i 1 a , gulvitim. C, hieher? et auch NUILA.
a» s. noil, runcinam, Br. /
nül, runciriam. D. -
IINÜTTEN, vibrare. Ra. gl. K.; nord. hnatta,
vibrare, elevüre, hnioda, iundere, hnoda,
depsere; cf. fnoton, quasiare. .
CHNirrriL, Änüttel. Hieher? s. in K.
BIHNIÜTAN. Hieher?
pihniutit, excutit. gl. JL munit. Pal, Ra.
phiitiudidy munit, gL K.
HNÖTÖN, quassare. Hieher? cf. NOT.
hnotot, qnässai. Ra.. gL K.
GAHNOTON?
er genuotot manigero houbet, con*
quassiübiicopiiai K 109^ 6.
FARNUOSON? cf. farfeh<in8)an.
firnuosöten, ii//ri7i«. Bib. 6.
■ f ■ ■-■■ 3^' . i ■ . '
HNAB,7i.>ir. Cf.KNABi
HNACH, fi.,fSla^iti (altnJ^derd. nacco, nord.
Digitized by
Google
H27
HNIG.
HNIG.
1128
hnackiy occiput, angs, hracca, occiput, cer-
vix, hnec, hnccca, cervlx). Cf. xlil IvX«
hnacb, testa capitis, gl. K. cacumen. gl« K.
hnahcy cacumen. Pa.
hnachc, cacumen. Ra.
inhazb (sie), cacumen. gl. K.
nach, testa capitis. Ra. (occiput. Wn. 460.^
71. pl. zuene naccha, cacumina (coeli, polij.
Ra.
HNIG (HM-G .^u.HNI-V?
aHLI»dHNU).
HNlGAN (hnig, hncig), golh. hneivan, angs.
hnivan, hnigan, alts. hnigan, nord. hniga,
ticlgen, fid> tteiflen, incHnare.
(ih) nigo, obstipo. Em. 26.
(er)neich.M. Bib. 5.) ^^^^^^.^
neihc. Bib. 7. )
(sie) hnignii sa imo, adoraverunt. Frg. 33.
(gic) nigin:
uuio iagilib oub dati, tbaz ziarti
sin giuuati,
ioh suahtin fon tben liutin, tbas
nigin aie in bi notin. 0. IV^6, 40«
GAKNlGAN.
(ih) ginigo:
du ircbennist allo stiga so ua-
rot so ih ginigo. Ps.
(wir) ginigcn;
thes uuisun thank thanne ri-
chemo manne,
githankon ifuorton sinen ioh
diofo imo oub ginigen. O. lU.
3, 28.
(er) kanige, declinet (spiritus pravaj.
H. 5.
(er) gincigt
gineig er imo f'ilu fram ioh huab
inan in sinan arm* 0.1.15,13.
p.p. kinikanuMcrden, inairventur. Ib. Rd.
n.s.m kaniganer, arfi;o/a///^.Em.ll.
kenigiperi decrepita. Em. 21.
n.p/.m.kanigane, supplices. H. 7^
kinigene, proni. Ic.
ANAHNIGANDL Pa. j . .
ANAHNIGANfO.Ba.r ''''''^"^'
ANAHNICAP^DO, ianixus. gl K.
acc. s. in. ananeganten, innixum. Zf.
(hieher?)
NIDARHNlGAN.
nidarnigo, adoravero.^ OA.
II^EIGJAN, goth. hneivjan, nord. bnegja,
angels. hnigian, yy^c/^rif, luigtn.
(er) hneigit, vergit, incUnat. Ib.
neiget sib nah uns. Wm. 2, 9.
(ib) lineige, snhjiciam (gentes ante fa-
dem ejus). \k. 3, 3.
( sie ) n e 1 c b e n, franga nt (mala mundi cor).
Rc. (es steht neichennet.)
(sie) neicton. Nh. II. )sib, incurvati sunt
neig ton. Nh. ) Ccolles).
imp. s. neige, incurva. Bib. 5.
neige dib ze mir. N. 70, 2.
p.a. hneikendi. gl. K.), obsidione, valla.
hneigenti. Ra. ) tione.
GAHNEIGJAN (cf. NEIÜHAN).
imp»s. kebneigi oora des hersln di-
n e s, incUna aurem cordis tui. Kp.
p.a. kehneickente, declinantes (inma-
los). K. 7.
p. p. kineigit, proclivum. Ic.
kebneigit si, declinetur (a regula).
K. 3.
kehneictemu, inclinaio f^apite).
K. 7.
cbihneigidiufitndun. Is.3, 3.)riih.
gabneigitiu sintun. Frg. 51.) bi,
subjugata.
INHNEIGJAN.
(er) inneigit, vergit. Rcl.
imp.s. inneigi, incurva (dorsum eorum),
Uv, Ps. 2. Bib. 1. 7.
p.p. inneigit, deponitiir. Gh. 1. 2.
inneigtemo, deoexo (olympo i. e.
occiduo coelo). \K. VIII. 280.
NIDARIINEIGJAN, niterneiflcii.
er sib sar nidarneigta. O. III. 17, 41.
sib nidarneigenti, inclinans se deorsum
(ther heilant). T. 120. .
NIDERGENEIGTER, declivis (mit tero
burdi). Bo. 5.
NEIKI,
Digitized by
Google
1129
HNIG.
NEIKI, cUvum. TJL
IlNLGLrs? (hichcr?).' ' .
hneeenti. Ra. ) -^
hnekendi. gl. K.)
ANAHNfeGfeiN. .
anahnecret Pa. ) . ^ ^.«
anahncket. gl. K.) .
aualmckenti. Pa.
1 1 u j • I r^ (' innileriles.
anahnekhendi. gl. Ko
annahnegcnte, incumlfentes.tisk.
HNIKJAN, nid tu. Ilieher?
uoanda sie galt«« der.töd neniocheti
decUnat. N. 72, 4.
nichc. M. 30. Gh. 1. 3ii
nicche. Gh. 4. ." |,.ai/d!ifal. -
nicho. Gc. 3. / . .
GAHNIKJAN. Vielleicht gehören die For.
men mit der Bedeutung' conterere,,Mflte*
rere, nicht hieher? cf. auch neihan.',
[die(tiraii^) ginikchit 4in i9abti|ch
hant Mos]
ni ginicchest mih^ m proficia$ me a
fade tua. Bib. 1«
giniche, conferat (te). Mo. M. 29. Gc
Bib. 1. 5.
, , ^ ginicta, o//rit?^a^ (eos rex syriaej. Me.
ginichta, adtriverat. Bib. 1. ßdirivii.
Bib. 1. Sb.
gnictay Qiiriuit (abominationes ^ quas
^ ,. attrivit dominus ante fadem ßliorum
■ Israel J. Mf.
ginichti, aiterereL Ec.
j ,,»j^^; ginictin. Mz. j, afficerent (cow
ginlchlin. Bib. 1. 2.1 tumelns),
kenichet unde genidcretpin ih, in-
curvQius (ajfliclus) sum et humiliaius^
N. 37, 9.
ginlchit, affeciu$ (sum ianto taedioj,
> i- Mx. Bib. 1. 2. 5. i I «
^ *' giniebit uuirdit, aitejntur. M, 30. Gh.
- «i ' 1. 3. 4. ^^:aro;. , . ,
,i r j;.ii. ginicit, atieritur. Ge. 3. il <i*^ ütüj
INTNICIIENTER, subsidens CpopUieJ.Yk.
. ..XII. 492. M*,ui,
rniNlDARHiNIKJAN. rv:
.!i qa-) [ofte siz feva pomum) anepUcte^ aue
. m;\v.i > fia si nidernicte. D. UL 50.] i:;
IT.
HNOT^HNAPF/ 1130
NIDARGINIHTER, w/, gapogaöijr, con.
iractus. Ena- 21.
FARHNIKJAN. Geboren folgende Stellen
hieher?
[der chunich wölte si (die Juden) ver-
nik^chen nii| michilemo sere. Mos.}
fernichime's (zu nio yrihil), adnulla^
mus. Rg. 2.
fernihta (zu nio wiht?), ädnuUavit
Rg. 2.
HNOT? perielttatur. B.
HNOTdx s. HNÜ.
HNUTT- s. HNU-
HNAPF, m.; gjtapfi patera, crater. Obgleich in
C. (sonst nirgends) und im angs. hnäp (Neben-
-.form nappe; altfranx. hnap; cf. auch lat. ha-
napusy wobin auch wohl hanapan argenteas.
Perfzm^num. IL 290. gehört) das Wort mit
H anlautet, so ist doch nicht mit Sicherheit zu
bestimmen» <4i hnapf oder napf (auch alt-
sächs. gilt nap) die ursprüngliche Form ist
da H vieUeicht nar wie m anderh mit liqu. an^
lautenden Wertem die mundartliche Vorhauchung
bezeichnet; cf. in ncffo (hsal.J, mUtellat naZ
fus; auch navis? INord. ist hnappr, ^lobtdus,
Caput, turba; bnpppa, eonglobare, hneppa'
curvare.
n. s. hnapf, hanop. C.
napf, crattra. F. Fr. v. t. canthartss. F.
1. 2. Ep. 2. Ui. patera. L. pMala. Hd.
nappa.
nafh, cnater tomabilis. D. IL 3?8.
, naph, patera. Wn, 4». Pr. t Tr. crater
. M«. Em. 31. Bib. 2^ 4. &. 1. Wm. 7. 2
cratera. Wn. 232. D. H. 354, nmmJ
Wn. 863. , ^'^^
(^J.^. napfe, cratera. Hd./ ,
a. #.. papf, pateram. VP. (cuppam. VLA.)
;.;i/. napbo, craterarup, Mi}. Bib. Iv ft .
n./i/. napfa, ^iwAiö. VA. Ui i66.
i: pÄppha, «ymiiVi* VA. VvS6L i :
napha, cjrmbia. Phid. 1.
[73]
Digitized by
Google
1131 HNAFlZ—HKfcO.
HRO. HRU.
1102
naphi, crßieras. Bib. 1.
(napfe, rra/^ra^' H(L)
{nepfe^pAyalns. HA)
(silberine napphe. D. III. 69.)
SCIPINAPFFA, in€xia. W. (?) ,
HNAFIZan s. NAFIZan in N.
HNEL s. HNOL.
HNOL, m., angels. hnol, Vertex,
/!• s. hnol,' culmeriy cacumen* R.
noi, sinciput. F. 1; 2. extrex. Sg. 299.
berga sculun suinan, ther noI
then dal rinan. O. I. 23, 23.
hnel haupitesy Usia. R.
d. s. nolle, arce. V.
fona nolle, de vertice. R (vor n ist h
ausradiert.)
in nolle» in snpercllio, B.
himiles nolle fibersetzt in V. (coe"
liat^che, ab slände coeli äree.J
nist bürg, thaz sth giberge, thiu
stentit nfan berge,
in hohemn nolle, thoh svi g^rno
uuolle. O. li. 17, 14.
[helle: daz der (Reiter) ualle, bider-
cliome an d^mie nelle. Mos.]
0. #• den nol, ex postieis cnput. Mc^. 29j
n.;i/. bttolla, arees. R.
NOLLO, m., coUie^ F. 13, 3i
d.pr> npllon, collibus. T. 201, 4.
NELL'A, /., Vertex. Sg 242.
AFHRINEL, occip^U, Em; 31.
NUILA, sceitila, vertex. Em 27.
HR£iO) n., golh. hraiv, alts. hreo> (gen. bre-
wesj>, angels. lirsev, hreav, nord. hrae, ro-
äaver; cf. lät. raro, gr. m^sor;, sanskr. kravja.
(Im Lit ist krao]\a, JSIttt.) -^
Bedeutung und Gebrauch:
cadaver. R. Rb. Bl
fiuius. R Ib. Rd. Eä»; 11. 14. H. 1,.19. -
fereirtim. R«. Pa* gl- K. , ;-
in re odo in batet. 0. IV. 39, l4. ' n '>
leita inll re (iib'^DHi^kHsteht fefal^haft iVi-
^>^)j funus. Jbr ' *i v^^ A . - <; .i
Form nnd Flexito:
n. s. Kreo. R. Ra. gl. £• . t
hrao. R. . ,
hrae. Pa.
hreh. Rb.
reh. Rb.
re. Ib. Rd. Tr. Wn. 863.
g. s. rees. Rb.
</• s. hreuue. Em. 14^
hreo, /ftir^rÄ» Em. 11. isl vielleicht noan.
renne. H. 19.
a. s. re. O. IV. 3ä, 14*
n.pL hre. Rb.
breae (mit v über ae). BI.
o.p/. reuuir. (1. 1.
IIRKLEIT-,
IIRERAÜB. '.^
HRETÜLD. •
HRiirrüOH.
(Im Allsachs, auch hreogiwadi, hreobed.)
Auch:
CHREOBURCIO.
CHREHOMARDO,
CIIREOMUSIDO und
rffKFOnFRA? in 1. saL ^
HRtLllI, angels. hrälic, hravlic, hreovlic,
funebris.
g. s.n, r e I i h es^/nneste (nihil reperiesj. Marl.
c/. 5.y*. relicheru: in rachu relicheru,
todliheru, in re fimebri. Ib. Rd.
n. pl. relihha, funesiae (taedae). VA.
Vn. 322.
KAREHIDA, exeqnias. Rb. gehört vieUeicht
bieher.
HHO s. RAW in R
hrü;
1. et sanskr. sru:, nndire^ vx dem
.! es woM besser vx briogcfii ist^.nls zu hv£, d€^
maref obgleich aus dem i des Iq^nitivs hvi->
tum von hvi skk das /oitkoclHt 6 in hrAfan,
./kr/^ni leichler erklären l^st. /; /^
HRÖFAN [hru mit caosalem F (P)^ also: (9*
ren machen], IIRUOFAN (hriof)^ rufen,
'^^^1 aks. hlrAp'auy'.tioni i^r^p^tv-ai^^hreopaQ,
golbv^^tiui^I^a^iibgeteitttolH^iVpjaii, damare.
Digitized by
Google
1133
HKU:
mv.
1134
Befleiilng nkd.GAnmhi :
ebilfm^. Erg. 5. 17. N. Äi,i4. 68, 4 T. 13,
e.fiO^üi- 1\,6. b. 4, 7.
txtbimare. Bo. 6.
vocare. T. 007^ 3*
lato ruofendia, praeeoäans. Mcp. *28.
rUf er tba iib;arlot, thaz iz horta thcr
liut. 0. UI. 16, 6U 1
ir biffinnet thaan« :r<iafan: loh innan .
er/a «liafad. O. IV. ^, 47^,
manige ruofent mit lefsennals mit her-
zen.^. 141, i. '
riof ther hcUast mihilerii stemmu. T.
207, 2. ;
bidlu uvanta, aba these snuiigent, ateina
tuofent- T. 116*;
iob riaTun filu betzi>:. kruzo les nan, '
kruzo. O. IV. 33, 8.
sie riofuii tho mer quedeoti: habe man
inan. T. 199,; 10-
tkaz niaman tbac ni riafi,i sid si aia
sclbo acuafi,
thaz uuibt itbftr;mi86ib«lU tbes licba-
meütulli. O. IV., 29, 47.
er deta tbaz balze Uafnn iob stumme
man onb riafun. O. llh 1, 13.
Mit Dativ (nicht mit Akkusativ):
heliase rutfit tbeserytf/iV^m vocai isle.
T. 207, 3.
, ibar ir in tben sorgon ruafct thcscn
bergoa O. IV. 26, 43.
Mit za: ^
biginnent Ibanne uuuafan ^ob zi gote
Tuafan. O. V. 6, 47.
graadö drubtih, quad si» mir, bi tbiu
rn^fu ih zi tbir. 0. IIL 10, 9.
ih ruofo z^i dinen gnadun Otl.
^ gt>t nl'tuot giribi sinero gicoronero,
tbie tbar rupfcnt zi imo tages inti
'nabtes. T. 122.
Mit aftar: r
siu riM^ftt after uns, clamai pott nos.
T. 85.
si bera ans ni loufe lob after ujos nr
rnafe. O. III. 10» 20.
Form und Flexion < die Kommen aus N. Wcp. .
Bo. 5. können a«i^xa br.uiof jan .geboren): .
: /i/« ruafitto. 0. IV. 18, 39. 26^ 47. V. 6, 47.
rüof^lk Bo. i.
tbes ruaff.ennes. O. IIL 11, 20.
(ih) ruafu. 0. HL 10, 9.
J^^f^iöti.)
(ruofi. V
(er), hriont. Frg. 5.
'hrueffit Da.
inaiil T. 13, 8. 69, 9. 85. 207, 3.
(wir) ruafen. 0. V. 8, 24.
(ir) ruafet: 0. IV. 26, 43.
(sie) ruotejit T. 116. 122. N. 64, 14. 141,1.
(er) ruafc. O. III 10, 20.
(er) riof. T. 71, 6. 92. 197, 4. 207, 2. etc^
reof. T. 85. 104. .
riat Qs. 38. UI. 14, 5S. 16, 61, IV. 22,
15. 21,: .29* 33. 15.
(sie) b'T.tofu«. k. >A,<7t ¥t^> 11.-
r^ofuQ. T, llö. 116.
riafutt. T. ,198, h 3. 199, la
riafun. O. III. l, 13. 9, 13. IV. 23, 15. 18.
(er) riafi. O.MII. 14, 83.. IV. 29, 47.
part.tuotend^.-ti. 6S, 4.
hroafandi, clontor. gl. K.
ruofenti. T. 53, 5. 6 92. 208, 6.
ruafenti. O. liL 10, 5. '
R.. s. f. rnofeRdiu. Mcp.
g. s. I». ruoTeates. T. 1.% 3.^21.
ruafentes. 0. 1.23, 19. 27,41.
n.pl.m. ruofeate. T. 61, 1. 6i, 12.
o.p/.m. r-ttofente. T. 117. • "
AFTAR HRUOFAN, nac^rafeit.
pari, after ruafenti. O. III. 11, 24.
ANA HRUOFAN (alls. anahropan), aiiru«
fett. Cf. anahruofjan.
(got in ancrief. X). III. 82 )
ARHRUOFAN (rrruftn); cf. arhtuofjan.
arriof, exclnmavtt. T. 4, 3.
arriofun, clamnvertml. T. 81.
arriiofenti, exclamans. T. 92.
INGAGAN HRUOFAN, «ntgegeurafcn.
^ iogegin riaf tho luto beriscaf thero
liuto. 0. IV. 24, 13.
riaf imo al ingegini tbes iantliute^ ~
inenigi. 0. IV. 22, 15.
ZUG HRUOFAN, itttuf<n.
[73']
Digitized by VjOOQ IC
1135
HEU.
HRU.
1136
. thar riaf er imo filti frijia thrato ru-
mana zua. 0. fl. 4, &4.*
imÖFJAN, HRUOFJAN, tufeti, g^lh. hr6p.
Jan; cf. auch hr6fan.
ih ruofta, clamavi. N. 11-8, l^S^
ih raofta ze dir. N. 129, 4.
ruofhta (interpeUabai ). La. I; 1. (So ist
wohl stalt des gedrackten rupe^hta zu le-
sen; wahrscheinlich steht im C01/4 rxpfhtb,
d. h. ruofhta.) .
GÄHRUOFJAN.
keruoftaz^ condaniata (manus). Can. 5.
(cf piruoftaz.)
ANAHRÜOFJAN, anrufen.
Inf. anaruofia, mtiocar^/N. 74, 3.
(sie) anarnoftttil; Bib. 1. )', acclama»
anaruophtun. Bib. 2.' bant.
(er) anaruofti,-r/abi«fvl. GiG^
(sie) anaruophtin, damarenV (ei). Mz.
intp. ruofe ^ot ana, deum Invoca. N.
70, 19.
ARHRÜOFJAN*
Bedeutung. und Gebraache r ,
exclamare. Bo. 6.
proclamare. Ec AL 3. Can. 10. 11. 13.
provocare. Can. ,4. • i
appdlare. M- 17. Caiti 10^ 11. \
interpcllare. Jb. Ma. MV^. M. 9. Sb. RA
Bib, 1. 2. 7. 6. 10. 13. Can. 4. 10. 11. 13.
^ Wo. 3.
queri. M. 10. Gan. 10. 11. 13. «
convenire. Can. 4.
irruophta, inierpelfavU (mej. Mz. (ad.
apost. 25, 24*.^
arruofa, interpellet (episcopos), Can. 4.
irruophent, interpellaverint(/üdice^).'Ma.
irr uof f en ta, inierpellantes (adversus
eumj. Mi|/.
aih arhruofjan:
irruafit sih, aJ interpellandum pro eis.
Wo. 3. (Ifehr. 7, 25.^
erfuafant sih, clamant. Ep. can. 3.
ih uuile mih is ze gote irruofen,
exclamttre. Bo. 5.
Form und Flexion. (Obgleich die hier auf-
gerührten Formen des in/, und des praes.,
namentlich die mit einfachem f und die aus
Jb. Rd. bmI GätL^ 4;^ ranAiniiiBrbruofan
gehören k^liiieD, a# iSläle. ich. air doch hie-
her, da die QaelUa^^Jn-deiiea tfe Torkom-
men, in keinem andern Tkeüe des Verbs
starke Conjugation liBigßwL) • -«*...
Inf. irruofea. Bq. .6. t
(er) irruoffit AL 17« C«l 10. 11.
irruafit Wo..<3. .M
(rie) arra*a{ant Ibw^i i :
errualant Rd. tEp. caa. 3.
irruofent Bib.. 10. '
irruophent Moußib.'l.
arrofant Caa. 4«
arrofent Can. 4.
irrnoffent AL laiCas. 10. lU
(irrSfent Bib-ia)
^ (irr5u«nt Bib; 8.)
(er) arruofa« Can. 4. • u' .
irrnophe. Sh.
irraoffe. Can. 10. 11.
Irnaffe. AI. 9l
(irruffe. Can. IX)
[(sie)] irrouffen. Gan^ iX]
(er) irruaphta.. Aiz.«Bib. !• 2»
' irruopil. Bib* 7.
(sie) irruoftun. Can« IOj
irruophlun. AL 3. p«i« U.
(irruften. Caii..l3^$
p. a. n.pL m. arruotfenta.* Ec
irruotfantä. Btb« 1. 2. Sb.
irruaffenfca. U^.
SAAf AN HRUOFJAN ist vieDeicht zu folgern
aus: in dem einaasi saiman faruoffit,
universltas provocatur. Da.
BIHRUOFVAN, UxwUtii amclamarc.
pari. p. (n. s. f. pirnftiu^ amcUumiia.
Can. 13.>
n* s. 91.' piruoftaz, ametamaia
(manus), BL 13. Sb.
Can. 10.
piruophtaz, eondama-
ia (mmmusj. Csüd. 11.
FURIHRUOFJAN, proclamare.
(sie) furruoffe»!, prodmmant (wcusibili
voce). Wb.
HRÖFtJNGA, /., voeaiio.
tf./i/« hrofongua. CaAj:4
Digitized by
Google
1137
maj.
HRÜ.
1138
ANAHRÖFXJNGA,/., «ttrtifttitd, invocatlo.
d.pL anraoffongen^ *Wb;
ROAFFARl (7), ahsrcath. Pa. gl. K.
ilffiOFFlDA, /m n/torMlio. Ra.
BR^F^nti^ Ktifrc/aiMr (^th. hröpi, hrApei,
alis. rof, hrof).
d. ruophe. VG. I. 347.
ANAHRÖF.
n« anaruof, appeHtiiMem. Can. 10.
HRÖF1\ Ht., Slttf, clamor.
n. $. kro af ty ewoeaiio. R.
ruoft, clamar. T. 148- N.17, 7. 64, t4.
g. $. tuoftea. Pi. 68, 4. 118, 145.
d. s. hraoftet in hruofte aioghemea, /ci-
biUmas. la. 6.
ruafte. IL 7. ^
lt. /i2. roofta: die dinglichen rnofta, fo-
renses quaerimomiae. Ro; 5«
KIHRUOFT, m., clamor. Frg. 27.
ANAHRÖFT, m, ««ruf.
i/. ^. anaruofte, invocathme. N. 74, 3.
o. «• anamopht, appetitionem. SL2i4.Sb.
... Cam 11.
ANTHRU0F1\ üemtdaiimes. Wo. 3.
HRÖFTI (n.?f.?). *
0. p/. ruafti, querelas. Ja.
GEHRUAFTI, n, clamor. Asc
ANAHROFn, »..^
n. «. anarüafti: ni qnani er drnhtine
foa heidinemo unibe aulih ana-
rüafti. O. m. 10, 4.
a. .J* anarüafti: ther bi sino thorfti
hiar deta uns anaraafii# O. III.
20, 33.
if.p/. «naruaftin: folgela mit grozen
anaruaftin. (X III. 10, 3.
HRAM, HRUOM, m., gittern, alte, hrdm, angs.
hream (cf. angela. hraeman, clamare);
noird. r6ni, clamor, hr68, laus.
. RedeiHung und Gebrauch:
clamor. Em. 27. Mo. MA. 5. Sb. Gc 1. 3. 6.
Bib. 1. 5. 6. M. 29. Zt
gloria. IL 49. A. N. 43, 22.
jactantia. Asc Ra. Can. 4.
jactatio. N.' 52, 5.
QStensio* A.
elaiio. Bib. 2.
arrogantia.'V^.
durh uucritlichen ruom. Wm. 6, 5.
durh dinen ruom. Ps.
thaz ih ni scribu thurnh ruam, snntar
. bi thin lobduam. 0. L 2, 17.
duot iu selbo einefi ruom, daz iuuuich
nechein uuerlich strepitus geirre. Wm.
3, 11.
Ihu mohtist, quad sin, einan ruam ioh
ein gifuari mir giduan,
mit themo brunncn thu nu quist mih
nuenegun gidranktist 0. IL 14, 43.
mir uuarun thio io uuizzi iu ofto filu
nuzzi,
iueraz tiuisduam, thes duan ih michi-
lau ruam. Os. 10.
oba thu armen uuihtin duest drost mit
eregrehtin,
ioh thir uuolles ana ruam elenliosyna
giduan. O. IL 20, 2.
lertun sie nan einan ruam, thftz er gi«
dati imo einan duam,
imo eingizami, thaz er zeru firu quami.
O. IIL 15, 17.
uuaz mugun uuir, quatun^ thesses duan,
ther man ther machot sinan ruam,
mit zeichonon maren ioh thrato.selt-
sanea 0. IH. 35, 7.
apuan er io zi noti genau ziubarmuati)
zi giri ioh zi ruamc, zi suaremo ricbi-
duame. O. IL 5, 8.
in imo er suazo lebetai zi herzeü er
mo klebeta, i
uuard er mo ouh zi ruame in sinemo
altduame. 0. IL 9, 38.
Form und Flexion:
#/• hrom. Pa. Ra.
hroara. Ra. gl. K.
hruom. Asc Em. 27.
ruom. Ma. AU. 5. M. 29. Sb. Gc-1.3. 6.
Bib. \. 5. 6. N. 52, 5.
' ruam. K. 49.
. rum. Zd
g. hromcs. Csn. 4.
d. ruome. A. Bib. 2 Bo. 5.
ruame. O. II. 5, 8. 9,,38. V. 11, 15.
a. ruom. Ps. A. N. 43, 22. Wm. 3, 11.6, 5.
Digitized by
Google
1139
HRÜ.
mv:
1110
ruam. Oa. 10. 0. L 2; 17. II. 14^ 43.
20, 2. lU. 15, 17; 25, 7.
rüm. Wm- 3, U. I. IL IV. IX.
HRUAM, n. pr.
WERALTHRÖM, m., m tU txi^m.
d. uuoroltruanie. O. III. 14, 86.
o» uuoroltruam: ni datun sulib duam
thuruh theheinan uuoroItTuam.
O. V. 6, 46.
SIGUHRÖM, OT.. iriumphiis.
SIGUHRÖMLtH, triumphalis (statt des häu-
fig^ sigunumftlih anderer Quellen),
eigiraamlicha, triumphale. Rt
pogun aigiruamlibban, formcem tri-
umphalem» Rd.
HRUOMGISCRIB.
HRUOMZAGIL.
HRÖMLtH (rfiMHf^).
HRÖMIJHO, adv.
hroomliihho. Gx.
hromlihhn. Pa«
hromlicliö. R.
hroamliho. Ra« ^, arroganter.
hroamlihcho. gl. IL
ruamlihho. Rh.
ruomlibo. Gb. 1. 2. 3.
HRÖMIDA,/.
rüomida. A. Bib. 9.
fobmida. Bib. 1*2.
ruaniido (^^ic^. Wn. 863.^, arrogantiß.
Tumida. Zt
rumida. A.
HRÖMAG (alts. bromag, bruomig), glo-
riosus.
a.pLm. bruomege. Is. 3, 3.
HRÖMILI, HRÖMIUN, arrogantia.
n. ruamili, arrogarUia.JXt iactantia.^L
ruomilin. Ib. )
a. ruamali, arrogantiam. Rb.
HRÖMILI, HROMILIN, arrogans.
ruomili. Ja. \
ruomilin er. Mi]. Bibl.v, arxogans.
ruomliner. Bib. 1. )
ruomiliner, gloriosus. M^ Bib. 1. 2.
hruomli, arroganter. Ic.
HROMISAL, n.
k. rQore1aalaa..Bib. 8/i -
o^:--^i^. n-k 4o J* ostentationu.
rumiaadeai) t>iD. 13. (
d. rAotetaale, otteniatione.' ^.
a^ ruomisah er zaita in ouh tho in
] aJa ttuar tii^B iro ru^amis»! tfaar,
Ibia michilun giraTeitbeit O. IV.
6, 35.
HRÖMISELl, /.
g. ruomiaeli. Mx* Bib. 1. i.) y:ostentofio-
rumiseli.Bib. 7. > nie..
d. ruomesali: in rnomeiali han ih
gesandot Co.
roomisell, osienmone. M.29.GC.1. 6.
o$ient€iHone^ Gc 3. arr&tfantid. Gc.3.
ruomseli, osteniafione^ D. IL 340.
a. ruomiseli, gloriam fest propter glo-
riam minaraiioj. Mor. Bib» 2. 3.
rnoniseli, gloriam. Bib. 1.
imÖMISALA, /.
d. unstnomigere rnmiiala^ insolenti
iactantia. Prud. 1.
HRÖMJAN, HRUOMJAN, tfi^meti {altsächs.
hromian, romon, rnomon, gloriari,
angs. braeman» brymad, clamare^ nord.
r6nia). ., » . :
Bedeutung und Gebrancb: •
gJoriari^ M^. Bib. 1. 2. 5. Gc. 3.
arrogare. M. 29. M^. Sb. Gc. I. 3. 6. A.
Bib. 1. 2. 7. 9. Gb.
cstentare. M. 29. Sb. Go. 1. 3. 6. 10. 13.
Prud. 1. Bö. 5. D. IL 340. 347.
iactare. O. IL 351. Gc. 3. R. X.,
iaditare. Mart
glorißcare. Wo. 2.
daz uuil ib iu allen ruomen. N. 65, 17.
hruamames tbib, glorißcamus te. Wo. 3.
ir ruomcnt iuucr cbunne, strepiiis.
Bo. 5.
iib hrdmjan:
nie aie aib ruomen, ne ghrientitr. N.
73, 17.
rnomta, ferehat (se clamore ingenti).
VA. IX. 597.
aih br6mjan mit Genitiv:
k.etarst tu dih iebt ruomen iro sconi.
Bo. 5.
rnoment sib iro geuualtes. Bo. 5.
Digitized by
Google
1141
HRU.
HRÜ*
1142
nieo 8ih daemones vifuUetae ne ruo«
men. Nd.
Bih riio*radi sin selbe« taliglitite. Bo. 5.
Tuamti sih sulihhero gesto. O.IL8,6.
sih hrönjan -an«:^
der sih ruoane aa ge4t, gloriatur. N.
78, a *
sih hrömjan mnbi:
ih ^uomda mih umbe lob, |a hud^
faciavL Bo. 5. '
Fpim.iiiid FleTPoja: ;
Inf. ruamman. Gc 3.
ruommem Gc 10.
ru^aman. Gc 12.
rulomaa M. 29. Sb. Ge. 1. 3. 6.^
ruomen. äo. 5. N. 60, 17.
roomin. A«
(er) rüomit D. IL 3äL M^ BUf. t. 2.
ruarnft O. II. 12, 19.
(ruentiit Bib. 5.)
(wir) hruamamea. Wob 2»
(ir) ruomeat Bo. A. <
{nie) ruojuaftt Bib^ 9.
ruoment Bo»v5. A«
(er) rüoiiime« Pnid. 1.
ruokne. N. 78, 9.
(sie) mom^a Nd. N. 73, 17.
(ih) tliomda. Bo. &,
(er) ruomta. VA« IX. 597. Mart Pnid. 1.
ruamda« Bo. 5u
(er) ruamti« O. II. 8j 16.
par/. l^romenti. R.
hronient X.
ruomi^t D. IL 347,
riromendo. Bo. 5.
n. s. m. ruom enter. M^. Bib. 1. 2. Sb.
(raomintir. Bib. 5.)
Toumintir. Btb. 7.
/n. s. f. ruomandiu. D. H. 340.
fi.pl. m. ruomenta. Gh.
f^. pL ruomantero. Gc 3.
GAHRÖMJAN.
sie sar io then stuntan nüidorortes
uttüntun,
ihaz sie sih tho giduamtin, tben ittn*
goron es giruatniia (gtrnämpltn^ '
cod. F.). O. V. lÖ, 32.
kiraomit unerdaiii iadari. A*
BIHRÖMJAN sih, fic^ bttü^mtn.
mih ze buhe ne heigin mine fienda;
ketuo daz sie sih pernoraea^ne mo»
• gin, unieosie mili feriiligatbeigin.
N. 34, 24.
FKRHRÖMIT, arrogans^ tu^miüdfti^i an*
maflenb.
der also ferrAomet unas, arrogans,
Bo. 5. '
UNFARHRÖxMIT, hnmais.
tsib ana mina diemuoti, uuie ünfer«
ruomet ih pin. N. 24, 18.
HROMARI, m., jactans. Pa. fta. gl K. arro-
gans. gl K. .
rumari, arrogam. Tr.
HRÜ. 2. (oder HRI? d. sanskr. hrl,
pudore affici).
.HRlUWAN(hrau,hru), reueni alta. hrewan,
angels. hreovan, poenitirt. ^
Bedeutung und (jebrancht
Ohne Objekt:
sih kerent sie zi guate roitagemo
mnate,
biginnent thanne riuuan ioh ito bru-
sti bliudan. O. V. 6, 42.
Mit folgendem acc. cum in/.:
ni riuue, dih ferloren haben. Bo. 5.
Mit Objekt; im Sinne von bereuen, beklagen:
thie dati sie tho ruun, ioh iro brusti
bluun. 0. IV. 34, 21.
er, iz, hriwit mih, mich jammert seiner,
ich bedaure es, bereue es, mich reuet es,
rou in sin ando, poeniiuii. N. 105, 45.
daz ist innoceniia, diu neheines des
ding.es ne irhnget,^ daz siä snere,
daz sfa dürfe rinnuen. N. 44, 8«
got ne mag sueren, daz in snle rin.
uuen, nuanda iz ieo uuar ist, aber
menniscd mag sueren, daz insol
riuunen, uuanda -iz uuilon*'/a/^/m
' Ut N: 109, 4.
nuanda davidi snuor er, daz in ne _
riuuuet, poenitebit cum. N. 131, 11^
unsib riuuet. Üq. 5.
Digitized by\
Google
114a
HRU.
HHÜ.
1144
ez mih ruit Co. % *
ginada.siho uuärun, tbas uuir nan
harto ru'Uiiun (dab wir ihn jaflamcrü,
dab ihn miser jammert). 0. I. 10, 23.
rau thio siao §41811 'tkie «menegon
liuti. 0 IV. 12, 3.
(üb izsi ieht wolle riuWcn. D«lU.i02.)
sih hriwan:
hrau sih enti arboot-, poüniientia
ductus refulii". Frg. 31.
Form und Fkxioiv:
/«/. riuuan. 0. V. 6, 42. cod. F.
riuan. 0. V. 6, 42. cod. V. P.
riunueo. N. 44, 8. 109, 4.
(er) rluuuet N. 131, 11.
riuuet Ba 5.
ruit Co. 2.
(et) riuuc. VE. X. 17. 4^ *
(er) hrau. Frg. 31.
rou. O. y. 12, 3. N. 105, 45.
(wir) rutmun« 0. I. 10, 23.
(sie) ruun. cod. P. \
ruqun- cod. F.JO. IV. 34, 21.
rynn. cod. V. )
ifnp. riuue* Bo. 5.
UTNRIÜUÜANTI (?), poemtens. Gh. 3.
GAHRIÜWAN, gcrcuctu
daz ne gerii^uuet iq, poenitebit tum*
N. 109, 4.
(so gerou in daz (poenituit tum). D.
- Hl 81.]
BlHBiUWAN, 6cr<tteti.
(wir sculn. iz beriuwen. D. III. 57.)
HRIUWÖN, HRIÜyvfcN, reue«, bereuen.
Bedeutung und Gebrauch:
hriuuot, poeniteL gl R.
hriiiuoe, poenfUaL K. 43.
riuuota, percussit (cor)^ M£.
ir riuuueient, poemientiam egeriiis. N.
103, 7.
ni hrivoeS) npn poeniiebis. K. 3.
. Mit Objekt:
QO ifariuuon gestuont die 8unda.N.6,7
riuuont sie (sunda) so, daz ir^. N.
4^ 5. (fehlt im Druck.)
j pi uHarun In then liutifi» thie sulili'
riuuotin« 0. IV. 30, 36. ,
sih liriuwto; »
bi thiu buazet iuih sliumo o«h man-
HiUh ahriuluKO. L23, &Ö.
, . thu scnU thib io mit driuaon fore
gote riuuon. 0.. L. 23, 43» . < ^
Form und Flexion t
Inf. riuuon. 0. I. 23, 43. N.^6^ 7.
(er) hriuuot. gl. K. ^^ '
(sie) riuuont Co. ^
(du) hrivoes. K. 3.
(er) hriuuoe. K. 43. (im Dniek steht hri-
uuee.) '
riuuo. 0. F. 23, 58». - :
(ir) riuuueientr N. 103, 7.
(er) riuuota. M£. M. 29. Gc 1. 6.
(riuuo te. Bib. &.)
(sie) riuuuoton. N. d« ps. gr.
(Sie) tW«4tin. cod.VF. j .
riuuetin. cod. V. P.) * '
imp.pl. riuuont. N. 4, 5* (Febh im Druck.)
p.a. riuuuo4ito. N. 101, 9.
riuuondo. N. 106, 2&
g. s. m. riuuuoitis. N. lOU 3.
d. s. m. rinuüoiitiniro. N. 106, 1.
a. s. m. riüubonton« N. 50, 16.
d. pl. riuuuonten.*Nh. N. 101, 9.
riuuoBten. Nk IIL )
rinuuenten. Nb. IL r
ä. ph m^ ri uuiion t^. Ct
riuuenten. Md. IL
BIHRIimfcN, iereuett; bejammern.
ob ih in karkare uuas, ir birluüetut
thaz. 0. V. 20, 77.
HRIUWA (auch hriuwi), f., SÄjue/ angels
breove, poenitentta^
Bedeutung und Gebrauch:
poenitentia. N. 47, 7. 84, 14. Jo. Mal. Is. 5, 7.
Kp. T. 193, 1.
poeniludo. Mb. Bib. 5.
dolorp Bo. 5. , ,
biginnit thanne uueicben mit riuuu
sih irbleichen,
ioh ilent io in rihti zi kristes bieihli.
i 0. V. 6, 37.
. ..d^tt^tioi ^uad.si, hilf mir, thjen drost
uueiz ih i.Q thtr,
ginado
Digitized by
Google
1145
HRü:
ffiUPA— HRABAN. iU6
ginado in therera riuuui thinera mua«
dun thinuui. a IlL 10, 30.
riuuün (^dolorem) ne h^be. Bo. 5. *
riuuua tuont, poenitentiam agiie. N. 58, 13.
zi giloubu gifiangin, in riuua gigian-
gin. 0. I. 23, 11.
brahtost du sie iu forhiun ioh in riu-
uuun. N. 59, 4*
inriuuuo. N. 50, la 78, 10.
in then riuuon. 0. I. 28, 4. IV. 18, 4.
33, 4.
mit riuuuo. N. 33, 6. 70, 19. 78, 1.
mit michilon riuuon. O. III. 1U| 7. V.
25, 60
nah riuuuo. N. 66, 7.
xc riuuuo. N. 511, 4. 67, 9. 81, 5. 98, 1.
ze riuuun. N. 58, 12.
Form und Flexion:
n. s. riuuua. N. 47, 7. 84, 14. 99, 4.
g. s. riuuua. Nd. IL
riuua. T. 96.
riuuuo. M. 99, 1.
re&uuün. Jo.
reuun. H. 23.
riuuuo n. Wm. 5, 3. II.
ruiuuon. Wm. 111. IV. IX.
ruuuon. Wm L ^
d. s. riuuua. Nh. II. T, 19», 1.
riuua. ^. II.
riuuuo N. 33, 6. 50, 10. 59, 4. 66,7.
67,9.81,5. . , ..,
f iuuu 0. V. 6, 37. (cod. V.) T. 56, 4. 123.
riu. 0. V. 6, 37. (cod. P.)
briuun. K. p.
riuun. Ms.
riuuun. Nv58, 12.
riouui. O. III. 10, 30.
rivuL 0. V. 6, 37. (eod. F.)
(riwe. Bib. 5.)
a. 4. riuua. 0. I. 23, 11. T. 13, 23. 18, 5.
44, 31. 57, 4. 96.
riuuua. N 58, 13. 73, 19. 93,2.98,1. Co.
hreuun. la. 5, 7.
briuun. Em. 17.
b riuuun. Mat.
riuuuun. N. 59, 4.
riuuun. Bo. 5.
IV.
l/./7/.riuuuon. N. 144, 8. O. IB. 10, 7.
riuuon. O. I. 28, 4, (cod. P^ F.) IV.
18, 4. (cod. F.) 33, 4, (cod. P, F.) V.
25, 60. (cod. F.)
riuon. 0. L 28, 4. (cod. V.) IV. 18, 4.
(cod. V. P.) 33, 4. (cod. V.) V. 25, 60.
(cod. V.)
AFfARHRIWA, /.
aftirrivun, d9z sint zagerivun. Bg- 3.
ZAGAHRIWA? s. AFTARHRIWA. lai zagc^
rivun nicht compos., sondern zag€ rivuu?
HRIUWAG, reuig, angels. hr^ovig, aUs.>
hrewag, hriwig^ poeniiens.
aar so thaz irscinit^ uuaz mth fon
thir rinit,
so ist thir allan then dag thaz berza
filu riuuag, O. 11. 8, 20.
J. .f . 771. /3. (riuwigem mute. D. III. 108)
/i. s. m. riuuucgen, con/funj^um corde.
N. 108, 16.
7?« pL tu. ri u uu ig e, pocnifenieA, N. 103, 18
(dierruwigenzaher£.D.JJI.6l.)
17. /?/. m. rinuuege. N. 34, 16.
UNRIVVAGi, impoeniUns. Rg. 2.
Gebort
UNRUUZ, moestum. Em. 29. bieher?
HRIÜWISAN, bereuen,
(er) riuuuosot sie (sunta). N. IL
UIUPA,/. («f. mittelhechd. losu beftlbc).
«. «« hripun« prostHuiatn, Em. 19.
HRAUPA ß. RUB.
HRITJB «. HBUF.
URABAN^ m. und HR AM, o»., IXöte, angeU.
hraefn und hraem, nord. hrafn, tat. corvnu
sanskr. kürava (d. fa. kji-rava^ quam malum
Sanum Habens: s. Bopps grawj, ling. sansc.
S. 290.). Cf. RU und HRÜOH^ ,
77. s. braban. Sg. 242*
raban. Wm, 5, 11.
rauan. Wm. III.
(rabo. Em. 31.)
(rabe. Wn. 460.)
' , corvuSi corax.
[74]
Digitized by
Google
1147 HREPIN— HRAHÄ.
ÖRACHO— HRUCKL 1148
rabbo. Zf. \
hr am. Pa^gl. K. Sg. 913. j , corvus, corax.
rara. Sg. 242. Ph- )
a. s. (raben. P. III. 60.)
n.f^Z. räbena. Mcp.
g»/i/. rammo. N. 146, 9.
NAHTHRABAN, m., iRac^traSe, nocücorax,
angek. nÄhtrsefn, nord. nätthrafiu
n. s nahtraban, noci urnus. Bih. 1. 2.
(nahtrabe. Bib. 4.)
(nathrabe. Bib. 3)
(nachtrabe. Wn. 460.)
(nactrafan. ,Pb. 1.) '
nahthram, corax* R.
nahtram. Bib. 1.6. Em. 31.
Ps. 2. R. Mr. N. 101, 6.
Tr. Bo. 5. Zf. 2.
naehtrann Sg. 242.
natbrara.S^.299.Bib.i.Zr.
(natram. Wn. 863.)
nahtram, corous marinus noctumus. Ä.
nocticorax.
j noclico*
tax.
nahtram. Bib. 9.i
nahtrama. Zf. |
, noctumus.
a. 8. (necstrepin, nociuami Sg. 913.)
nahtram, nocticoracem, Bib. 9. N. 101,6.
biibonem. Jai nocttiam. Em. 19.
HERBISTHRAM, m.
herblstram. Tr. f • / •
herbistra. Sg. 299.1' ^ '
HRABAN, HR AM. RAMMING. ARtHRABAN.
' ALTRAM. ADALRAM. OTHRAM. 1N(.0RAM.
m$s.' ENGILRAM. IRMINRAM. EGIRAM.
EMMERAM. ABERRAM. JUNCRAM. VYICJ-
HRAM. WLMRAM. WOLFRAM. WOLARAM.
WILLIRAM. WALTHRAM. WlTARAM. Wfe
TARAM. LIUIHRAM. RIHRAM. RUODRAM.
BALDRAM. PERAirmARI. PRÜNRARt
GUNTRAM. COZRAM. GERRAM. GODE-
RAM. HEILRARL HRUODRAÄl HüOTHRARL
^, THEOTRAM. SIGIRAM. SINDRAM, n. pr.
FIRARIWOLF. RAMFRID. RAMBERT, n. pr.^
HREPIN, ;,. ;,r.
HRAPANT s. BANT.
HRAHA s. RAHA.
HRACHO s. RACHO.
HRAG^? Cf. KRACH.
PIHRAGET. Ra. x
PIHROGET. Pa. (, confragosa.
PIRAKET. gl. K.)
HRECHO 8. WRAH.
HROG s. HRAG.
HROCH 8. ROK.
HRUCKI,,?»., gificfen; alts. hru-ggl, ruggl,
angels. hrygc, hrycce, hricg, hrecg, nord.
hryggr, dorsum. Sollte es mit dem sanskr.
prifhtha, dorsum, zusammenhängen? oder ist
es auf sanskr. vrij, relinquere, tegere, zu be-
ziehen? oder auf sanskr. ruh, crescere, ascen-
dere? oder auf sanskr. ruj, frangere? in wel-
chen beiden letzten Fällen der Anlaut H unor-
ganisch wäre, oder eine Composition (s. HRA-
BAN) anzeigte«
Bedeutung und Gebrauch:
dorsum. C. Tr. N. 67, 14. K. 7. gl.K. b. 3,7.
tergum. Rb. Pr. v. t Bo. 5.
den rukke bieten, ierga nudare. Bo. 5.
in hrucki, ff/} dorso. K. 7.
aftar ruckie, post tergum. Ra.
hintar rucce, post tergum. Mi].
tana uuerden geuuendet hinder rukke
avertantur retrorswn. N. 69» 4. da na g^
uuendet habest du unsih hinder ruk*
ke, avertisti hos retrorsum. N. 43^ 11. (Im
Druck ist die Stelle lückenhaft)
fona rucke, a tergo. Rb.
za hruckie, retrorsum^ dorsum t
ze rucke uurfun, rejiciunU VA. XL 619.
thoh ih thar zua hugge, thoh scouuon
sio (a. pL /•; in meiner Ausgabe ist sie
Druckfehler^ zi rugge. O. V. 25, 99.
du scaltest sie ze rukke, pones eos dor-
sum. N. 20, 13.
mine fienda uuerden pecheret ze ruk-
ke, retrorSum. N. 55> II.
Digitized by
Google
1149
HRÜOtt
HRAGIL— HRAD,
1150
Form und Flexion:
n. s. hrucki. C.
rukke. N. 67, 14. Pr. v. t
(ruke. Wn. 460.)
(rucco, Tr.)
g. «..riückes. N. 67, 14.
</• ^.hrucki. K. 7.
rucHie. Ra.
rucke. Rb..VA. XI. 619.
rucce. Ps. 2. Mn. Bib. 1. 2.
rukke. N. 17, 41. 20, 13. 43, 11. 55, 11.
^^ 67, 14. 69, 4. Mcp. Bib. 2.
'^ ru^gc. O. V. 25, 99.
^•* rucca. Bib. 7.
ö. s. rukke. Bo. 5. N. 68, 24. 80,7. (D. III. 45.)
n.pL hrucki. R. gl. K.
a, pL tuck\. Rb. * *
brücke. Frg. 51.
'^ hrucca. Is. 3, 3.
IIRUCKILACHAN. ' ^
llRUCKlWAI^n. • '
HRUCKIBEIN. ' •
IIRUCKIBRATO.
HRUCKICHERO.
HRUCKISTURZ.
IIRUCKl, ad/\ ist vielleicht nicht aus: mine
\ fienda täte du mir uuesen rukke, daz
' chit, ze rukke, inimicos meos dedisti mihi
dorsum. N. 17, 41. anzunehm^i^; cä lälst sich
auch als adverbial gebrauchter äcc. Von nrucki
ansehen.
IIRÜCKILINGUN (rucfllnflg).
ruchilingun, supinus. A.
(ruckelingen giengeH si dar0, tfitflittgö.
D. in. 62.)
HIN TARHRUCKIGI, /, tergiv^rsaii&, ist wohl
6 nach der entstellten Cile^se: intt^ergriogigi)
'^ tergiversationel A. anrusetzei^.
HUNDESRÜCHE, J&uu^^rßrfen, Berg. Zeufe:
•<i. die Deutschen. i ' j » :
aUNTSRÜKKE, Ortsnamen. MB.
BOCHESRUKKl, Ortsnamen.
HRUOH, m., angels. hr6c, comix, graculus^
nord. krünkr, corvus (krünka, crocitare) (cf.
auch die angs. Glosse hroc, garrula in Sg. 913.
mit, der altniederd. Glosse rouca, garUlüAn
; Pb^.l.); griech. xo^, lat. gracultu; et gotb.
. hrukjan, crociiäre^ mit sanskr. tu, sonore (cf,
hraban) und krus, iclamare* — [Ruoche,
siulio in N. 57, IL ist nach dem cod, koucbe
zu lesen, wodurch Grimms auf diese Stelle ge^
gründete Annahme (deutscht Mythologie S. 393.)»
dafs dem graculus schon . in der alten Sprache
Dummheit beigelegt w^rde, ungültig wird. J
hruoh. Sg./ 242. / . . r
hruohtc AUI.'3^ < j
ruoh. Sg. 270. 299. Aid. 1. 4. Tg. 5.Tr7 , gräcue
Touch, F. 1. L- Wn. 232. Zf;,2. > /^,
roch. Wn..460. F. i, I
ruoho. Em. 31. | )
uRAXjXLu Ist H organisch? angele hrdeglj ve^
stimentum, spolium^ vrigyls, vestis^ vrigani
iegerCj vestire. — Cf..|i,uch rah^njan^ . .
hregil, indumerduit\. Hildv c/O/iir/^o.. gl, T^,
Krekij, irophca, gl f^. cot^rno,^ P^;
regil, ^polia^ gl. K, trqphea. Jl9«!
REGIL, REGILA, n. pr. bieher?
REGILZIARIDA (regil, ;&iarida?>,ii}ii/iV6riit,A.
INHREGIL. Pa. y
KREKIL. Ra. (, inpubes, Hieher? >
INHREGIT. gL K.) . i.
k;|I]R£(^OP, ornatus CforonßtuSi re4mitu$j,
gl K.
ANTHRAGILON.
anthragilat Pa. \ .. ,
HRAGRA 6. BEIGia
HRAD^ HRADJ^ celen^. Ist das anlautende H
organisch? oder sollte rad, radi aufgestellt wer-
den? Cf* Wflfih' .U. nord. hj^ad, £:r/rr, ji^gels.
bradhe, cito (auch angels. vrsedb, alts.jwrittd»
nord. reidr, iratns; cf. aber^ auch'
Hängt golh. zaihizo j facilius, damit s^usammep,
so gebührt dem Worte ein anlautendes ß und
nicht HR. S. auch RAD* 2. u. BEDL
Tip s, nu rater, ciiaius. Jtt*
a. *. m. bratan. Pa j ^.^, .^^; .
ratban« gl. K.^ . ' i.«
[74»]
Digitized by VjOOQIC
1151
HRAD.
BRET— HRIOD.
1152
Vf^i
loces.
V^»' tli' i'
'inst.? hracTo. Ra. 1, veloci cnrsu;
i rado h lauft!. Pa, gl. K. j oder ist es rom/;.
,nd hradohlaiift i? oder adver /f.? in einer
^il • andern gl. K., zn der die hier aus Ra.
!)^ . angefdlirle Glosse gehört, sieht hrado
^ /. : . h 1 a u f i t , veloci cursa ; cf, h I a u f U
17. pL hrate. gl. K. \
h r a d e. Ra. } ,
rade. Pa. gl. K.) »n: »
' ö. /?/. (siben chuo rade. D. III. 98.)' '
HRADO, adv.
hrado, reif riter, Ra. profinus. Ra. ortor, Ra.
hrado h laufit, veloci cur au. gl. K. (cf.
hlauft.) • '
hrato nahit, adcelernt, Pa. gl. K.
rado, coniinuß, Pa. gl. K, efjicacior, Pa,
• I' gl. K. *^ •'"• ^-*l' •'•'■ • ^" U'.V'M^.'^
so rado, qunntorhts. Ja. • fi -
£(0 rado nami dus goum. Ps.
ter man rachot, ter rado choset^ spue-
tigo chosot. Syl. ■ * *
ratho) conti nuo, gl, K. ocior. gL K.
Coiriparativ: u
hrador, ejficacior, Ra. \ ^\.^K\^^,
Superlativ: ^' ^ '' '
hradost, contisxime, Em. 20. • •' '
GIRAÜO (hieher? gehört Odfrid's redJ hie-
her, so ist dieses girado nicht hieher zu
ziehen, da T. auch wohl schon den Umlaut
^ haben würde) üherselzt in T. ecce:
imo Iho thaz thenkentemo, girado
(ecce) truhtines engil in troume
araugta sih imo. T. 5, 8. i
tho sie thanan fuorun, girado (ecce)
M M ^otes engil araugta i^ih iosebe in
.'» v^ troume. T. 9, 1.
WALDERAÜÄ, RADUWAR, n. pr. hieher?
RADOLEIBA. ^ . ' i .
RADORIPIIO. „ V ;.• ,
HRADOLAUFII? '' '•-^^V'^. -^'" ' '^^ '' J
liRADAUHO (angcis. hra^dÜce).
radalihcho erfüllen, Atrenue* K. 18. (S.
!• RAD.)
radatieho farant, concite pergunt. IL 19.
HRATI, /.. agltiias. j .ü .niiinri .m ... .•.>
ö. ^. brati. Pa. gf/Kl ^a •^«^•d'ö^^i
KIRADl Ra.
KIRAI
ÜI. Ka. ) , . .
rni I kl* velocissimus.
HRETjan s. RETjan.7*# ui<
imiD? HRIT? . RID. ,.
HnUDA, SteubC/ Scabies, gehört viellcidit hie-
her? s RUDA.
HRIOD, 72., tHitbf carex und carectum. — Der
Anlaut II ist unsicher; das angs. hreod, bread
entscheidet nicht. Aber da auch der Ortsnamen
hriod Torkommt, und hreod, carectum, in Bib.
(doch kann dies auch eine angels. Form seyo;
s. Bib. in dem Quelleuverzeichnisse), auch das
lat. carex damit zusammen hangen kann, so
habe ich dieses Wort unter H gebracht. In den
allniederdeutschen Psalmen (herausgegeben von
V. d. Hagen) steht der gen riedis ohne H, aber
in diesem Demkmal ist anlautend hr überall mit
r vertauscht. Hängt retae (virgulia in ripix
fiaminum) bei A* GelLXL 17. mit diesem Worte
zusammen, so ist der IL Anlaut wohl unorga-
nisch. Cf. auch l\ U 1 •
n. s. hl ettd.careclunu Bib. [uud so auch im
^j^.^\. .angcis. (R>..)] tt r»
- :.,. reod. Zf. V
ried. R l. 2. Em. 32/
. ., m, rt >* carectum.
neth. Mon. 2. /
(reid. Wn. 232.) )
riet, carex. Tr.
«f. s. in riote, in carecto. Bib. 9.
HRIOD (rcod, riot). HREOTING. HASAREOD.
UZZINRIOT. OTPRIGAE RIOT. PiPIINES-
RIED. WOLCOZREOÜ. FUIÜRIOD. HET-
: TIlNES RIOT. ARBIiNRIETH. OTRAMMES
RIOÜ. PALÜRAMMIS RIOD. TRASAMES-
RIOD. URUHIRIOÜ. ZUCilLNREOÜ (zu.
ginrehol), Ortsnamen; cf aber auch riuti
und rod in riutan.
RIOTHEIM, Ortsnamen.
HRE0TI?nCH0VA, Ortsnamen.
. RIODIiNC, n. pr. hieher?
.RIOTGRA&iüii .^L..;^.ru
Digitized by
Google
1153* HRUOIMf^HBEF.
HBt^.
fßl
RIOTAHI, n., carecium. ' • ' . ^
rictahe, carectum. IV. ^ ' • ^ ^
Gehört hieher auch:
RIOTAHHA, RIETACHIL?
riotahha. Sb. ) ,.
rJot.cba. Mn. Bib. I. 2.1' *<»''«"«»• ^
riotacha, ritala. Bib. 7.
rietachil. Bib. 4. 10. 1 1: iZ.\
rietacbeL Bib. 6. Tg. 3. >, saüuna.
(ri«ta«h» Bib. ö.) ' , ' ' > '/
ri.etiach«!, beinwatz, odUcftmia a>lNf«ri ^'Vr.
REIET]]EKASUN(?/, in o/^V. Prud. 1. ist woU
.' leine 'EliUtellqng'voii Hie ial^liD. . ' i .', {
HpTJODI [et liord. br6dlir, ploria, angcls.
.Jiredbe, glorioms; 8. vnh. RHjBQO ood
hredbmonath (worin $5 (ba auffallend den ^^-
. m^n einer Göttin, «tatt ^ines Gottes., wie mar*
in martiuii findet) in MANO; g. aocb Zeadm
die Deulacben S.> $3.] HRUADI, HRUAIK). HRO-
OtNiMilUAUIN. HUÜOrAH. HKOTOaHRUOD.
OLF («Äubolp^). RÜAÜOLT. RUADALHA.
ROADLEIH RUODR Aftl^ KÜAÜMtlND. HRÜOT-I
MUND. RÜADMAR. ROADMAN. HRUAD-
PERT (9l^prfc^t, <Ro6«tO. RVApPALD.
RUADPÖrO. RUODPÜRG. HRUOTFLAT.
RUOOFRiD. HROADGER (SÄibid'f r). RüOD-
G AWC. RUODGAINT (?)• RUADGAHT. RÜOD-,
COZ.. HRÜODGAUI)*«. . HRÜODCHOMA.:
ROADHELM. HRUODHARIm. RUAÜUARr.
RUADMOH HRUODTAC. RÜOOTRÜD.
RUADSIND.RUODHSTEIN.THEOTHRÜOU.
2V6m. prop.
HRUODINES HEIM, «RÜbe^nnt Urk. v. 8Ö4.
BRUADLOH. Ortsnamen.
HROTAG s. ROTAG. . :
4fflXJTIKLIl, Volksoamen. Pt.
HROTILSTEIN s. STEri>{.
IffilTARoN s. RID. 2.
HREF, 19», angrl9, brip, hrif (aucf^!^. hrlf),
Uterus. CL HREOj aber auch kt. cor/ym;
oder sanskr. garbha, li/^TM? Hiehers'^ g^äs
in r^euo -pltrgaifis fuerii in peetus out in fa-
tus'-^. si qnis in laiur alium iranspunxerat
sie ui in reuo jptaguiiiswmnt'-^. Opp. ad*
dita ad. /. alam.
n. [ref vel meisa, sardna. F* U 3. (cf. das
heutige SReff (JraMfjkU/ Jrogrfajbm wid
burdref, pera). Hieber? \ i .. .'.
g. reues: ist ein ibin^iaibl»« reuea UD*
berenta. 0. L 5, 5!).
ist furist alles uqihes uuabsmo teu^s
thines. 0. I. 6, 8.
d. Ereuue: in haerda hreuue, in ^r^eter-*
/ rae. Mat
' lirenei fona ^feue ih dhih chibar. Is.[
•'■'•' 5, 3. ' • -■'.'■ * . * ;.(?;./'
'aosainaso^fon dhemfi berandio^hreae
(vulüa)^ so arsprinßit dher daadbi-
nera iugundbi. Is. 5, 3.
reue: fon reue thera mualer .sO\i$.t;tr
i« giuuiliter. e.M. 4, 36. ^ ^ .;r
thaz salfg siln^ivitrsst thiü kiildes
umbejra isi, ''■■'■ i ; .
fon reue iz io'niviroogtal mit brustin
ouh ni sti^ugtik. Oi IV. 26, 38 . )
^ ^ aetto nu inpbahis in reve in;fi g)bi-
ris sun. T. 3, 4.
inti heilages gelstes uuirdit ^iful-
litfoD-bYnanfon reue sineco muo-
ter.^ T. 2, 6.
gifah thaz kind in ira reue. T. 4, 2.
sint aruiurte, ihie dar fon iro Biuo-
ter reue so giborane sint T. 100.
ö. *. ref, fiterum (virgihis}, H, 26.
n.pJ? href, uteres. Sg. 242.
BITRDREF, peram. T. 166, 1. 2- (bicher? et-
den NominatiT in HREF.)
HREUAVVüiNT (doch wohl nicht m b»eo?).
RIFILO, m., Uterus. Em. 3t.
HRlFO (orfer rifo?), m., Slcff, angefe. u. nord.
hrim, prftiua [so auch in Pb 1. (Ax^.) prninue,
brim, suf^r alas aqtuinrnmy Cf. nlölti.
n. s. rifo, pruina. Mcpr Tr. F. \. bruma. P.^.
Em. 32.
brifo, ;7ro//2a. Sg*9i3.
Digitized by
Google
1155
HRlEi— HREM.
HROat-röHIN.
1156
Tipko ^ Ariima.L.
tiUo, pmina. TS. 77, 4a Sg. 342. gflu.
■ '^ Tg*6... , _ .
(i^ieffo, imma. Wik 232.)
(rife, pruina. Hd. Wn. 460.)
(rif, /imr/jo. Zf. Wb.)
g*« t. rifin, pruiwie* Ib^ Rd.
if. *. rifcn, pruind. fi. 77, 47.
- ^. pl. TÜon^ prmtHirum* Mcp. 14« .
HRiFI s. HiFi .
BRÖFjoi s. HRU.
HRl]F(of.RÜDA),(«u«fa4JrA!prfl^ Angs^htcof,
Scabies; cf. nord. hrufa, rufa, scabrities, und
lit rauple, ^•cfe^ uad raup.sai, Slu^o«.
hruf. Sg. 913J ,
ruf. T. 46, 3. ) f 7'''^-
iruf, pif^/o/a. Rb. . '
[ruf, rumexi^s ateht/unter den Krankheiten).
Tr^ Hitfaer? auch in L. M«^, 2. SaL 1. 2. 4.
ist Tumex mit ruf übei:aetzt.]
Yi. ;>/. 6rbui,7ya/raAi5. Ja» \ .
RUBET, (<Äc; /tf/iivi. Gh. 6.
HRIUB (angs* hreof), Uprosusi^d^uord. hrut
Attr, scabeP.
* ri©b, leproius. T. 4^ 2- : : . ,
n. ji^i riobet lepmsi.V.M^ Z. \\U
a. pL riobe, leprosos.T. 4iy 5*
HRIÜBSUim ;
BRimi f., Scabies. ; '
i/. ^fiupi, scabi^ Gc 4. * * . .
HRIÜÜA, ;7^//j«. gL K,
f ■ .
HRUOFan s,HRU,
HROFAZjan s. RÖFAZjan.
HROFT(?) naro/« (^«//o;. Ra! gl. K. '
HRÄM-? in adhramire? S. RAM. Cf."
aach golh. hrainjan, crucifigere.
HRAM s. HRABAN.
HRM s. RIM. ',
-i.: M
HROMaHRU.
HRÜM^ a RÜMI. "
HRUOM s. HRU..
HRAMAC s. RABIAG
HRIMFan? Cf. RIMFAN und GRIftffAN;
. hriinplit, >m/. gl. E. (R«. bat krlmfit>
HRANNE (t;ör RHANNE, IffiAMNE,
CHRANNE, CRANNE, CHRANEA).
— w quis porcellum iactantem furaverit de
htHnifttprima aüt mediana^; si verö in tertta
hrannfe/«röi;m/-. L, sah IL --^ wrenno
ist \rohl kaum ^u vergleichen? — Hangt viel-
leicht crannß in : dum posi pßstionem glandium
porci iaxantur, quod crannam vocanf. JDu
Fresnef.mit hrannc zusammen?
HRANNUNG,iK,m../,r. >■ " '
IffilN ist vielleicht statt RIN, der Flut «Ä^tin;
anzusfilzen; s. RIN. ' '
HftlN
(aU HRI-N zu feanakr. sri, ire?
■ <Att eomkr. gbr., spargere? oder hri, prehen.
äere? oder kr», naicere?). Gehört aocbder
Flu&namen rin, 0i^«n, bicher?
HRlNAN (hrein, hriq), alls. u. angels. hrl-
na'n, i dngere,' nori. hrina, adkaerere,
Bedeutung und' 6ebrauch:'
dher iu«uib brinit, hrJnit sines augio
sebun (in den 'Ausgaben elebt ralscblicli'
hririt), tangft. Is. 3, 6. ,
dag inan ni ri'nit floh surina ni biscinit.
O. I. 11, 49. .
Höht ttaz thar scinit inti alla uuorolt
riuitO. I. 15,19.
unz ther dag «cinit iob naht inan ni
rinit. 0. III. 20, 15.
ist thii aktfe iu gfiin^zzit, xi thera
, «uliie^lan :gi«e2zit,' i: )
Digitizedby
Google
1157
HRIN.
UBEDSr.
1158
oub harto gislimit thenilo, then si ti-
nil. O. L 23, 52-
iil finstercido iz (Ii<>bt) sciniti tbie
suniigan rinit 0. H. t, 47. '
DU sie thaz ni mident^sb Uohan gomon
rinenty
sie ouh ihazni eltent, then gotesdmt
so sceltent O; V. 25, 75.
sin denni gikerre, thiu spriu thana
ui^erre,
thaz thaz körn scipe int iz gabissa ni
rine. Q. I. 27, 66.
er thar niheina stigilla ni firliaz ouh
unfirslagana,.
then ingang ouh ni rine, ni si ekordi
tbie sine. 0. II. 4, 10.
ni (irnimist tbn ouh thanne, uuar er
faran uuolle^
iohuuanana thih rine tbie selbun kunfti
sine. 0. II. 12, 46.
ther douf uns allen thihit, thaz uuazar
theist giuuibit,
sid druhtin krist quam uns beim int iz
mit sinen lidin rein. O. I. 26,* 2.
sar so thir irscinit uuaz mih fon thir
rinit,
so ist thir allan then dag thaz herza
filu riüuag. O. II. 8, 19.
berga sculun suinan ther nbl then' dal
rinan. O. I. 23^ 23.
zi thiu scalt thu mih rinan ioh doufen
scalk thinan. O. I. 25, 7.
fiie ttuunsgtun muasin rinan thoh sinan
dradon einan. O. III. 9, 9.
tho zalt in thiu sin guati tbio selbun
arabeiti, ^ ^
tbie sie scoltun rinan thurub namon
sinan. 0. IV. 7, 14.
hrinit, obtrectaL R.
ni brinnit, dcserit. gl K. (bieber?)
ni hrinumes, deserimiis. gl K. (hiefaer?)
Form und Flexion:
Inf. h rinan. Ra.
rinan. 0. 1. 23, 23. 25,7. HI. 9, 9. IV.
7, 14.
zi rinanne. O. II. 15, 7.
(er) brinit R. Is. 3, 6i
brinnit? gl. K.
rinit 0. I. 11, 49. 15^ 19. 23, 52. IL
1, 47. 8, 19. III. 20, 15.
(sie) rinent 0. V. 25, 75.
• (er) rine. 0. I. 27, 66. lt. 4, 10. 12, 46.
(er) rein. O. I. 26, 2.
(wir) briqtimes? (deserimus). gl. K.
HRINGRIM, n. pp. Hieber?
GAHRlNAN? . - .
(er) girein? s. praet. \on gariman«
IMffliNAN?
inrinis(?), inleitis, inducts. Rd.
BIHRtNAN, alts. behrinan, teru^rcit.
(iU) birinu: oba ih sin giuuati birina
(im Druck steht brruori). T.60,4.
(er) birinit: so iz (Hobt) blintap man
birinit 0. IL 1, 50.
(ih) birine: theih seuabrioman sine
zinbrnUnne bitine. O. L 27, 58.
(er) birine: thaz thih henti min^ zi
doufenne birine. O. I. 25, 6*
thaz io fu^i mine zi tbiatbin
baut birine. O. IV. 11, 24.
(er) birein: mih io gomman aihein
in min muat ni birein. '0.1.5, 38.
er uualzta thana sar then stein
so er nan erisl; birein. 0. V.
4, 26.
p.a. pihTinanti. Pa.
Pi
P«
ÜMPIHRINAN? (es steht umpihfiran),
intactus, R.
ZIRINAN, ruinatum. gl. K. ist wohl zirira-
nan, von risan; cf. zariranan, nnna^
tum. Pa.
HRAIN ist vielleicht statt des nur mit dem
Anlaut R vorkommenden RAIN (q. v.)» Üldttb/
anzunehmen und bieber zu bringen.
HREINI, rein, gotb. brainis, alts. hr^ni,
nord. breinn, purus. Ist sanskr. klhal, pur-
gare? oder ghrj, fluere^ lucere, spargere^ zu
vergleichen? oder auch hr!^ pudore affici?
oder gebort das Wprt zu HRlNAN? (cL angels.
brtnan, nord. brina, sonare, und belh mit
hellan.)
nbrinanti. Pa. )
>ibrinendi. gl. K.>
»ibrinnenti. Rai )
, coniiguus (pro-
ximusj.
Digitized by
Google
1159
URfilHI.
HBSINL
1160
fiedeufuiig «1)4 G^bnMich;; ;
mUhduMs ÜA. m Wn. %3^. h BWf 32.
castuM. K. 64* •
pndicus. Prud. 1.
reinnmo «uibktuuatte^.ini^/K/a ifiM/iVAr/« Rb.
reinen duachon. O. IV. 3.% 3^. . ;
hreini«, mmuia /vosaj). K. 3& *
reinan, candi4iß:(p^dibm)* Prud. 1. t
reini uuihi, nazareth. Ic
relniiaz, casta (4omM). VG. IL 524.
reiniu templa. N. 74, 2.
des reinea gebetes. Wni. 4, 6-
reinemu prusti, puro pectore. H. t.}.
reinemu aclmia, mundo radio, H. JO^
hreinaa foaa aefaustim. K« 7.
mit ihiarnudaamu reiner. O, IV. 32, 5.
der reino in sinen gedauchen. N. 24, 4.
gouma filu reini. 0. I. 1, 20.
reine minna, castus ajnor. N. 72, 27.
hreina geba, ablatio minda. Frg. 47«
teitkA conscieniiam. N. 57^ 11.
reiBis herza. Q. IL 16, 21.
reiaerun aela. N. 50, 9.
hreiniato libf castissima vitOp Kp.
reiniu uuerck N. 25, 6«
reine mnoL Mcp. 63.
reinen miniroii. Bo. 5.
reinen gedankon. Wm. 1^ 15.
ahtetun iz reinor ioh hario filu kleinpr.
O. IM. 20, 64.
FiMrm mid Flexion: )
reini. T. 141. O. I. 1, 2«. Ic
reine. N. 72, 27. 73, U. 142, 2. Mcp.
rhene. Ra.
(rein. Hd.)
n. s. m- reiner. L. Em. 32. Wn. 2^2. O. IV.
32, 5.
f eino. N. 23, 4.
II, s. /. reniu. Ho.
hreina. Frg. 47.
n. s, ». reinnax. VG. IL 524-
reinez. Prud. 1.
g. iL »• reinen. Wm. 4, 6-
i/.*.in.ii» reinemu. IL 13. Ift-
reinami». Rb.
a. s» !»• hreinao. K. 7. 64.
reinan. O. IV. 12, 21.
. n. A /, f einiL, N. 57, 11.; ,.
II. s. n. reinaz. O. U..i.6. ^i..^ .
ii.)p/. m.: reine; T, 167,12... O. L 26, 13.
d. pl. reinea. 0. IV. 35, 34. Bo. 5. Wm.
1, 15.
reinan. Prud« 1.
a:pl. m. reUe. Qu L 1, IQ2. 18, 47.
a. pl n. h reiniu. K.. 3.7.
reinia. \N. 25, 6. 74, 2.
Comparativ :
reinor. O. IIL 20, 64.
a. s. f. reinerun seia/ N. 50, 9. .
Superlative
hreinisto üb. Kp.
HREINLICHAMO.
HREINHERZI.
CHRENECRÜDA. hiebt r?
HREINHAPr. Ra. gl. K.)
HRAINBAFT. Pa. i ' ^^^^^'•
HREINO, adv., caste. K. 64.
reino lebeti. 0. II. 4, 20.
yrfurbent sie iz reikio. 0. I. 1, 27.
%h\i in tbes ginuagi, uuelih es io gi-
uuuagi^ \.
acono inti reino ioh karto filu kleine.
O. V. 9, 56.
Iflgita nan th.o ther eino ia «inaz grab
reino. O. IV. 35, 35.
UiNHBEIMi alta. uqhröni, uitrctit.
Bedeutung und Gebrauch*:
immutidl^t gl. K. . ' ? *
inpurus. A. . .
sputcHS^ Prud ,1.
softHdus. N, 7, 10.
,y profanus. Bib. 10. 12.
communis. Ja« Ic.
unreine sint siue uüega,, inqmnatne. N.
10 (a), 5.
unreina, ohscoeni (cnnts)* VG. I. 470.
prot unreina Zv/m« profnnum. M^j.
daer unbreino gheißt. Mat
unreincmo muate. O. IL 19, 6.
; unreine gelüste. Bo. 5.
mit unrcinemo lichamen. Co. 4.
unhreine gedancha. Frg. 39.
unreinon, funestis (sacrifidisj Can. 13. ^
- tfaaz
Digitized by
Google
, \
1161
HREINI.
HREINI.
1162
that si ünreini ' thet'a giburti flarzpg
dago uuurtK O. I. 14, 12.
PöriAurid Flexion:
ünlireinL gl- K«
unrcini. Ic. O.
unreine. N. 73, 11.
n. s. m. unreino. N. 7, 10.
nnhreino. Mat.
n.o.^.Ti. unreinaz. Mi]. Bib. 12. Ja.
unreiniz. Bib.* 4 5; IK
unreinex. Bib. 10. 13.
unraitiiz. B^b. 6.
g.s^m.n. unreities. Wm. 8, 2.
</.^. m.n.unreinemo. 0. ll. l9, 6. Co. 4.
a/s.,m. unreinin. Prud. 1«
n.pLm. unreinna. A.
«nreiria. VG. I. 470.
unreine. N. 10 (a), 6.
' d* pL unreinon. Gan. 13.
a. pL m. unhreinei Frg. 39.
unrefne. Boi 5. ■
Comparativ.
unreiniro. Em. 18.
HRElNi,/, fKtUu, tUtin^tit.
Bedeutung und Gebrauch:
pudor. VA. IV. 312. D. IL 352. Pnid. I.
in rerni des herzen. N. 67, 5. *
reini thea brotes. O. llf. 7, 50.
reini thes tihtonnes. 0. L 1, 6.
hreini, t;n////ii7ii, labracum. gl. K.
Form und Flexion:
h. hreini. gl. K.
reini. VA. IV. 322. D. U: 352.
g. reini. D. II. 354.
d. reini. N. 67, 5»
reine. Wm. 2, 7.
a, hreinii. K. 4.
reini. Prud. 1. 0. 1. 1, 6. IIL 7, 50. N.
25, 6.
SELHRElNl, /.> fRtin^tit htx Seele.
g. aelreini, caätitatis. N. 78, 5.
UNHREUNl, /:, Unreinheit.
71. unhreini, inmundiiia. Sg;. 913. .
unrein! [iro unreini ne lazet sie
füre in (got) chomen]. N. 57,9.
unreiuin» spurdtia. Ic
IV.
d. n^it unhreinni. gl K.) .
mit unhreini. Pa. J' mmunditia.
a. unreini, htem. H. 20.
HREINIDA,/, Sleln^ett; SÄetnlamig.
Bedeutung und Gebrauch:
munditia. K. 35.
castitas. Gh. 3.
emnndatio. N. 88, 45r.
thaz hera in uuorolt lo gisan fon the-
mo bruzigen man,
theist allaz fleisg so thu uueist, bi-
tharf thera reinida meist. O.II. 12,34.
iz (gadum) uui^s garo zioro, gistre*
uuitero stuolo,
mit reinidu also filu fram, so gestin
sulichen gizam. O. IV. 9, 14.
thaz sie in then gizitin biuuollane
ni uuurtin,
mit reinidq gisemotin, thic ostoron
gifehotin. O. IV. 20, 6.
ir sculet lo ihcsgigahen, mitsulichu
}uih nahen,
mit reinidon giiiuagen ti druhtine
iuih fuagen. O. IL 16, 24.
Form und Flexion:
n. s. hrenida. Gh. 3.
g. s. reinida« O. IL 12, 34.
d, s. reinidu. 0. IV. 9, 14. 20, 6.
reinedo. N. 88, 45.
reinido. Rg« 1. '
J.p/. reinidon. 0. IL 16, 24.
ei.p/.hreinida. K. 35.
ÜNHREINIDA, f., Unrdtijeff.
n. unhreinitha. Wo. 2.)
unhretnida. Asc. 2. (, immmdiita.
unhreinita. Ct 64. )
unreinida, immundiiia. Asc. 1. 3.
unhreinida sive urhap, fermen-
tum. Da.
ituuuizlih unreinida, sunta, pro-
brosa. Ic. ;
g. unhreinida, spurcitiae. Frg. 23.
d. fonna unreinnodo, iUuvie. VG
. IIL 561.
ÜNHRElNIGHErr,/, Mnxtini^Uit.
i/. unreinigheiti, inpuritate. Ho.
HRENESSI, /., castUas. gL K.
[75]
Digitized by VnOOQlC
1163
HREINl
HREINI.
1164
HREINNISSA, /., Relit^dt^
«f. hreinnissQ (munditiaej. Frg. 45.
ÜNHREINNISSA,/, Uttrein^eit
inliivies secußdanim, diu unreinissa
(unreinnis8a. Rd«) dio alter thes
chindes kiburti hafUt Ib. Rd.
IffiEINNlSSIDA, /., tRtin^tit, SRetnisting.
n. pl. reinnissida» curationes. Sg. 183.
UNHREINPWSSIDA,/, Unreln^cir.
d. mit unrennussiduo, liUo. Prud. 1«
HREUSOUNGA, /. tUtin igöng.
rei^nuoga, piamina. D. II. 317.
HREINMN, alto. hr^nian, hr£n6n, xtU
titgett.
Bedeutung und Gebrauch:
mundare. N. 88, 43- H. 20.
purgare. T. 167, 1. K. 13.
hreinnan lihhamun, castigare corpus.
ILA.
reine mih minero missedate. N. 50, 4.
.reiaaeßf cur^s (vulaeraj. H. 24.
ir reinet thaz dar uzzana ist thes ke-
lich^s. T. 141.
Form und flexion:
Inf. hreinnaub K. 4.
(er) reinit T. 167, 1.
(ir) reinet T. 141.
(du) reianes. H. 24.
(sie) reinea. K. 12.
imp. reini. T. 141.
reine. N. 18, 13. 5t), 4. 13.
p. a. reinnenti^ H. 20.
reinende. N. 88, 45.
GAHREIMJAN, reinidcn, alts. gihr6n6n,
Bedeutung^ und Gebraudi:
mundare. T. 111. N. 50, 9.
« emundares Pa. gL K. N. 88y 45.
conpurgare. R.
abluere. Prud. 1.
e:vpwe. B.W. 314;
horngibruadier. heile> er mih ouh
hiajr gireine^
foA eitere ioh foa uuuaton, fon mi-
Ren snaren sunton. O. III. 1, 15.
ßd^^f^ttinti dir das herxa: N. 44, 11.
, aie g^reiaeät fifa|piifaiif' miK^^ lavapro.
Wm. 7, A. .-. > ' '. '' M '
ih unirdo kereiaet dero meisten acul-
de. N. 18, 14.
sie gcreinet uutrdent iro sunton. Wm.
1, 14.
Form und Flexion:
(er) cahrainit Pa.
cachrenit gl. K.
carainit gl. }L ,
careinit Pa.
gereinet N. 44, 11.
(sie) gereincnt. Wrl 7, 4.
(er) gireine O. III. 1, 15.
(er) gireiata. Prud. 1.
p.p» gahreinit pim. R.
gireinit uuas (ih, er). Co.4.T.,lil.
gireinit uuard. T. 78.
gereinnit uuiridit D. II. 314.
gereinet uuerdin, N. 88, 45.
ger einet uuirdo- N. 18, 14. 50, 9.
gereinet uuerdenL Wm. 1^ 14.
ÜNHREINJAN, terttnreitti«««.
unreinnen, inquinent (vitam)* GL 5y
daz ih unreida, daz subero ih. N. 6,7.
(In N. II. steht unreinti, wohl nur als
schlechtere Form von unrein ta, und
nichl als comj. praet.)
GAUNHREINJAN, oerunreititgeti.
caunhreinit, eainquinat. Pa.
chiunhreinida,€i|o/avA((gibot).Is.5, 7.
keunreinneiite, incestaus. D. II. 334.
kaunreinit, conunaculatus. Em. 19.
chVLnhreinit sint^ inqninaiae sunt. Pa.
giunreintin. Bib. 7. la.s.m., pro*
gunreiaten. Bib« i.% U^.'/auaium (hl-
iarej. -
BIUNHREINJAN, üerunteliilgcit.
piunreinter, impt^€ftus. Prud. 1.
HREINÖN (nur bei OlCridX r<itiiaett| mundare.
er reinot:
selb so man thuruh not sinaz körn
reiaot 0. I. 1, 28.-
in donfe, thiu unsih reinot ther gir
nadigo got O. I. .26, j9.
er doufit thih so thu ia ni uueist
thuruh then heilegan geist,
ioh reinot iuih sare in scinentemo
(iure. O. I. 27, 63^
Digitized by
Google
1165 HR0NAG.1 HRING.
BRING,
1166
(er) reino:
habert er in lianton sina uuint-
uuanton,
thaz er filii kleino tkax ^ia körn
reino. O. I. 27, 64.
(er) reinota:
sid er thar innc badota, then
brunuen reinota,
sid uaacheta allen ipannon thiu
aalida in iheu nntlon. O. I.
26, 3.
er uuarf 12 allax tfaanana, us,
reinota thax gatea bus. 0. IL
' « 11, lU.
GAHREINÖN.
inip. gireino uns thia gitbanka. O. II.
24, 21.
ARHREINÖN.
'(sie) irreinont:
oub selbniiv boab frono irrei«
nont 6ic s<i scono. .0. L 1, 29.
HREINISÖN? Ist reisinon, piare. Ic Tür rei-
nison xu Nehmen? cf. ncnrd. breinsa, ea:-
piare* ' ' -
HRONAGA, Ortsnamen.
HRING) m,, Ring/ nord., alts. n. angels. bring,
circ^ilm, orbis.s GL JXaLXlvr«
Bedeaitung nnd Gebraucb:
drculus.Wn. 232. Tr. F. 2. D. IL 34a Org.
Bo. 5. Mcp. A. Gc 4. Rb.
orbis. VG. I. 337. 459. IV. 79. D. IL 349. MarL
Bd>- 7. Mcp. hs* 2.
circu9. Tr. Prud. 1. 4. Mcp 48.
spira. VG. IL iäL VA. Xll. 84S. Sg. 183.
Prud. 1. D. IL 330.
sphaera^ Mop. &B. ^ '
baUa.F. 1. 2. IM. A. Bib. 9. 12.
H€orona. VA. V, 5ö6. IX. 5üb. Sb. Ps. 2. Bib.
1. 7. M»'.
Viila. Pa. üa. gl. K.
armilla. Gb. 3.
sertnm. R.
torqites.h\. % Va IV. 276. Rb.
Dinculum. Prud. 1.
annulus. Hd. Rb. RdL Ib. Bib 4. 6. 8. 13.
laqtieiis. D. IL 348.
squama. D. IL 347.
cavea. Prud. 1.
tarta ("panisj. Mfr. Mr. Bib. 1. 2. 5. 7. Sb R3.
(cL ringila.)
ctmtmla. Ma. Ue. Sb. Zf.
coUirida. Bib. 7. Ui. Sb. Zf.
hunorum regia^ qitae riagus vcabatur. AnnnL
Eginh.
cum £xercitii, in hriago sedere. cod. paris 125.
redii agricolis labor aciiis in orbem, in ringu
VG. IL 401.
ring dero erdo, orbem terrae. N. 42, 3.
rincbo (?), de aai. D.
cbuninclibes ringes nmpirineter, regio
iepius. Em. 15.
hringa (brincba. Re. rinccba. Ib.), proceres.
R (bieber? et alls., angels. rinc, nüles, vir,
homo.)
ringin, circensibus. VA. VIII. 636.
rinc protes, tortam panis. D.
(ringä gurdiles, regu/am aurtam. Pb. 1.)
ter gestalte an den selben rincb scaffe
zueibundert. D. IlL 84.)
brabtuti sia tbo in tbaz tbing, tbara in
mitten tben ring. 0« IIL 17, 9.
thanne ib, quad er, lerta, ix tbisu uuo-
rolt borta,
in mittemo iro ringe so sprab ib zi iro
tbinge. O. IV. 19, a
tbara zi tbemo ringe iob zi tbemo sel-
ben tbinge,
quam micbil uuorolt menigi then hero-
ston ingeginL 0. IIL 25, 3.
leittun sie nan ubar tbaz thar thaz he-
roti uuas»
tbara zi tbemo tbinge zi tbero furistono
ringe. O. IIL 20, 54.
in tbemo uahaldan ringe. O. V. 17, 28.
so sczzit er tbie guate blidlichemo muate,
in zesuemo ringe zi tbemo selben tbinge.
0. V. 20. 66.
iob saztun sie imo in boubit then selbon
tburninan ring. O. IV. 22, 21.
Form und Flexion:
n. s. brinc. Ra. Pa. ^L K.
(75']
Digitized by
Google.
1167
HRINa
HRIN&
1168
i;inc. D. n. 347. 349. Bib. 7. AI. 2. F. 2.
Tr. Hd.
ring. VG. I. 459. VA. IX. 508. Bo. 5.
\ Org. Mcp.
rinch. F. 1. 2. Ue. M>. Bib. 1. 2. 5. 7.
Gh. 3. Wn. 232.
g. s. ringes. Em. 15. Sb. Ps. 2. Bib. 1. ^Bo. 5.
Mcp. Prud. 1. 4.
rlngis. Org. Prud. 1.
d. s. ring^ Ar. 2. VA. V. 556. Matt. Mv. Bib. 7.
0. III. 20, 54. 25, 3. IV. 19, 8. V. 17,
28. 20, 56. Mq>.
rincho? D. ^
a. s. rinc. Prud. 1. Bib. 1. 6. 7.
ring. VG. II. 154. IV. 79. O. HI. 17, 9.
IV. 22, 21. Mcp. N. 42, 3.
rinch. Ma. Mf. M^*. Sb. Bib. 1. 2. 5. Rd.
N. 95, 11.
instr.(7J ringu. VG. II. 401. (s. das 2le von
den obigen Beispielen; gehört es su
hrlnga?^
71.^9/. hringa. R.
Ifrincha. Re.
: rincch«. Ib.
ringa. A. Mcp. 19. 57. Org.
g*pl* tingo. Mcp. 23. Bo. 5.
d.pl ringen. Sg. 183. Mcp. Hd.
ringln. VG. iV. 276. VA. VIII. 636. VA.
XII. 848.
n.^/. hringa. Ib. Rd.
hrincga. Gc. 4.
ringa. Ib. Rd. Rb- Bib. 6. 89. 12. 13.
Zf. A. Mcp. 29. 47. VG. L 337. Prud. 1.
D. II. 348.
ringe. D. II. 330; BlU 4. 6- Hd. -
AMAHRING?
d. s, amaringe, squamd (loricae). VA.
IX. 707> ' .
(AFTARHRING? — afterringä, extaUs. Bib.8.;
«onst immer afterling.>
AUGAHRING, SluBenrmg/ 9ltt9e.
Scrinch, ^UJ» orbes octdortim. Sal. 1.
oucringin, orbibus (luxredacta esij. Ptud. 1.
ERDAHRING, erbring; €rbfrej«.
n. erderinff, orbis ferrariim. N. 23, 1.
g. erderingis. Ni 71, la
d. erdriage. 0^ I. 1, 95. 11, 47. IL 17, 12.
a. erdring. N. 97, 9.
erdering. N. 95, 13.
ÖRHRING, D^trlng-
n. s. erring. W. ^ \
oriftc Bib. 7. ' (, inaurit.
orinch. 1A£,.^ Sb. Bib. 1. 2.)
a. s. örrinch. Sb. Bib. 2* \
er ine. Bib. 7. (' inaurem.
orinch. M/i.^Bib. 1. 2. 5.)
orinch up er anasiuni, i/taiir^mjupfr
oculos. Ms.
n. a.pL orringa. F. Wn. 232. A. Bib. 9. 10. 11.
erringe. L. Tr- Bib. 6.
o ringa. Mt]. Em. 31. Bib. 1. 2. 7. 8.
10. 13.
(oringe. Bib. 5.)
(oringi. Bib. 4.)
UMBIHRING, Umtttii, orbis, aber auch
cohors. ,
n. s. umbiriBc, etdiors. \c.
. gf. s* umbtringis akerdar, cardlnes or>
bis. Ic.
a. s. umbirinc, obliqtmm. Je. cohoriem* Ic«
umbiringy ringsum/ bei 0. ist doch auch
wohl als adverbial gebrauchter ocr. zu
nehmen, wie alts. umbihring.
gihialt dauid tburuh not, thai
imo druhtia gibot,
ioh gifajsta sinu thing ouh selb
' ihaz rieht umbiring. 0(. 64.
siuant tho thar umbiring filu
manag ediling. O. I. 9, 9^
ioh forsgetonf xi noti, fon u^iemo
er suHh quati, .
10 untar in umbiri^ng, fon uuemo
quami sulih thtng. 0» IV. 12, 17.
bidrahto iz allaz unibiring. 0;IV.
16, 5.
biscouuo thir io «mbiring ellu
thisu uuorolt thing. Gh.. 120.
thaz folk thaz stuani thar um-
biring. O. IV. 30, 35.
ni sie sculin herton tbarirodati
renton,
al io giuuisso umbiring, theist
filu iamarlichaz thing. O. V.
19, 10.
Digitizejd by
Google
1169
BRING.
BRING
1170
leg iz (kruzi) nidar haldas, iz
zeiget imo>iz allaz,
fiar halbunri]inl)iraQCy aliaä the-
saji iiUi<rtolsiriirg. Oi V. 1,32.
n. a*.pl. u^ihiht inga^ cafiines (ovbis ter*
rae). \&^ % \.. . . .
liRIIRllNG, 3a^triiia,3a^r<«fr<j#,
i^rri ng, circulus anni. Mcp^äl.
WERALTHRING^ ^tlttxtii, prfßis terrae.
«. auorpllring. O, V. 1, 33^ .
^^erltrlllg. N. 97, 7. ^
d.(?J in uuerltrlneb, in orbe tßrrarum
(scullun diniu egelichen uuerch).
N. 76, 19. -
n; uuoroltring. O. II. 2, 13. 10. 26, 37. IV.
10,' 16. V. 17, 26.
!ubar uuoroltrifig^ 0. II. 3, 4K IV.
7, 11. in uao^ollriog. OvIV.'2t,32.
V. 16, 34. 19, 1.
uuerUsrinch. N; 98, 9.
BRPTimiNG, iorla ptmis, callyris.
n. protriiiclt.:Sal. Iv* ! i
vO. protrinch. Ib. . . \
FINFHRINGA, n. pl., die 5 PmUelkr^ise ^er
Erdkugel. ,i \
a.pl. finfringa, pai^Uclom. Mqi. .23t
GOLDHRING. , . . ,
a. s. goldring, diadeit^a. Mcp^46. ?
HALSHRING.
, (n.pl^h9iUr\n^t,\tor€pAe9.Jl^}
HIMILHRING, f^ixamtUimi ßi\f^mtMfxt\i^
d.pl. hiianiiri^gdi») 9ß^ffU^. ]Ucp. 3d. n i
SUANAHRING.
dereinluzzouiiMd^ Uir, d^jjr ^i^.demo
auaperiQge. ne.gat, habet. i^^^HS jfrez-
HRINGA,/.
n. «., hwin^a.; Rd. r , , *)
ringt^ *, VA..X1I. 274 ,y/6u/q. -
rinkfi- D. II. 316. h
rf.«/. ringun. VA. V. 259.) , •
, riivgUK D. II. 347. > . .
a.pLhriüQSi, ßbtdas. Ja. (oder zu bring?)
(brittgan^ yfWa^ Pb. 1,) ^
RINGILA,/., torius panis. Tr. > (UUNQ und
et uB8er Ärin9<(. r
RINGILA, /. (J^U\Q<\hl\xVMyy solsequia. Tr.
Adioiropia. 'Eäou ^L intiba. Fr. v. ansora.
F. 2.
ringula, heliatropiort. Wn. 232*
V • (ring«Ir V. timo, eliotropium. Wn. 460.)
fK./7/.;rjngelen (blu^mgartcn, dar rin*
gelen nuahsent). Bo. 5.
HRINGILOHT Cfleringelt), hamaUis.
n. ^. m. ringelohtor bals^ercli,/Mim<i/a
lorica. Bib. 4.
I?. s. f. ringelobtiu balsperga, Anifid/a
lorica; Bib. 6.
d. s. f. ringilobKfo, hdmata (lorica}.
M£.Bib. 1.7. (ringelotero. Bib. ,
10. 13. rii^eletcro. Bib. 8.)
GAlffilNGILOT (geriitfldQ.
giringelotu haUpirga, hamata lorica.
Bib. 11.
HR|NGÖN| cf. nord. bring a, gjfrare.
odo.iauuiht ihara Ingegini murmnio
. thiu menigij
suntar sar sih ringot, so drubtin iz gir
- \thingot, 0. V. 20, 3(5.
/ GÄljilliNGÖN.
giringotero. ) , , ,^ .^. „t
P. . ° , {, hamata- noricaj. Zt
kiringoter-o,i - * ^
HRINGJAN, nord. hringa, gyrüre.
- GAIIRINGJAN.
(sie) girinctun. Mu. \, congyrave*
girin:chtun. Bib. 1. %\runt (circa
girin^tin. Bib. 7. ) eam).
^ Prp. n. s.f. l^eringtiu, in circulum ducla
(coronaj. Mcp. 33.
UMBIHRINGJAN, umrhigcn.
, //{/^ ;umpidriga,nne, vallaiione. VL bie-
her als umpibringanne?
(er) umberingctr er ne uberbeuet ne-
heinen, uuandaersiemiteCinit
♦ dero gnado) umbe ringet N.
33, 8.
, (sie)^um,^eringent: diniu chint umbe«
ringent din di«ke. N. 127, 3,
ombcringini (sabstaniiam tnliqua-
lilatej. Org. i
(er) uiifibibringida,. vallßbat (abyssos}.
Is. 2, 1.
(sie) umberington: in ümberingion
sine iüngiria N. 20, 4.
Digitized by
Google^
1171
BRING— HRIND.
HRÖR.
1172
/#. p. ümberinget atuoat f^rcmnstaAatJ.
Mcp. 10.
fis Sm n. ümb^ringtez: sin scAna liou-
b«tf61Iez ioh uihberiagtez
(circumacinm) fiurin«KO ski-
mfin* Mcp. 11.
HRiNCiAN 8. RANG.
HRUN^A, Ortehamen.
HRAND s. RAND.
HRBSD, n., SJtjnefJ'angels. hrither, hryther
(brodher, brudher), jumentum, bos. Cf. skr.
firinga, cornu.
n. #. hrind, armentum. Sg. 913.
rinl, armentum. Nb. bos, Wn. 863. Org.
d. s. rinde, bovi. N. 1Q3, 14.
a. s. iungez rint, vitulum noveTli4m.ff.6S9 32.
n.pl. htindir, animalia, C. armenia. C.
Finder, pecua. Ib. boves. N. 49, lÖ.^(Bib. 5.)
g.pl. TinAirOf bubulorum. Rb. boum. M. 32.
Em. 12. VP.
rindero, boum. N.. 65, 15.
rindro. Pr. v.
cf./i/. rindrun erilä, bubus aereis. Mf. Sb.Ölb. 7.
rinderen, iamentis. N. 48, 21. 103, 14.
ci.p/.rlndir. 0. 11. 11, 16. T. 117. N. 65, 15.
rinder. N. 8, 8. Hb. 5.
URHRIND, n. ("uri, 1. e. animül; qitod dictum
est urrini. Ib.^, 2lu<roc^>ÖJ
a. p/. Arriiider, urös: Ve. 3. ZF. 2.
lUGERINDER? jumenfa. N. 103, 14. (oder ist
es iunge rindef?)
SWEICHRIND, n.
n.p. sueichrind. M«.
fiweicrint. Bib. 5.
snuegrint. Bib. 5.
sucicbrindir. Sb. Bib. 1
SLEGfflRIND, n.
n.pl. slegirindiT. D. II. 285.
slegirinder. Gx,
slegerinder. Rg.'l-
HRINDHERDA.
HRINDSTAL.
HRINDSWEIGA.
, (boves)
ipascuales.
iaun.
URIKBESZUNGA. v
IIRINDIRl\, bovkms.
rtad'er^n« Aovimsm <F«1I). Wa. 460.
In. ,#. is. rihdrinas. Prad. 1* ) , bubulus
rindirfaiz. f). II. Ifil.y (sangmsj.
g. s. n. rindrines, M^. \ # i , •
... ^.. . ;, (Mibulae fear'
. rinderines. fiib. 5.(' . , ^
riadares (^jp/ir^. Rb.) '''V*
HR1ND1RARI, ?«., «Xttiber^irt.
n. s. ridderere (ascJ, bnbnins, VIrit. 460.
6r. /[//. b r i n d i r a r at* (sicj, boetivi. Wcäs.
HRÖRJAN (ist eine Wurzel HR AR dafür
' lDotiisetZ€0? wäre hr6r, bi'üor. Uel. 84. als
saliabai zu nehmei^ so lieTse sich aoch ein star-
kes vetb* hraran atisetzen)^ 'rühren; idtsachs.
hjcorian.^. aiigels.. breraai .hroeran, nord.
hrsera, movere.
Bedeutung und Gebrauch:
tangere.l^b. T. 84. «81, 6. N. 104, 1». 143^5.
movere. Ra. gl. K. Pa. T. 2«5, 2. '•
agere. Pa. • '
agiiare. Db^ -
ferire. M. 30. Gh. 1. 2.
pulsar^. #0. to Gc* 3. ;*
ruorta, recussit. Sb. '
ru rta, vo/n/.D. H. 34K
ruortun, temtaverunt [im Text (ep. Job. \. 1, 1.)
sieht c^frtncitii>erfiht (mänin vestrüe}\ Md.
-''Ep. cafe: l.'*-3^^'4; • '■''•' ■'•■■;'
ioh zia' isi fbreta, (häK^iit* tfaia dradiia
ruarta, «-^
gil'oir'ba '^iz 'deta' iti uuara, ni gldorst es
TQHren mera. O. III. 14, 48. 4&
ni det er thes tho bita', b'iajrrubren sina
Sita, '\ ' "^
sie henti ouh sino ruartFn/'tha« ^fc ni
zuiuolotin. 0; V. ll; 2t. %%
yrougt uns hiar gimualfo unser druhtin
guato,
sib zi ruarenne nbar al, tber thohiamer
*' leben scai,
zib zi rliarenne, thia uu^ntun ouh zi
^' sefaaiine, -
tboh inan tod, giloubi mir, ni a^culi rua-
ren furdir. O. V. 12, 35—38.
Digitized by
Google
1173
m(^
HRÖH
1174
f,bar uuarnn mit githuinge ibie iungo-
ron nob tbo inne,
sie 84:oIta m^re^f nob tbo mer tbax
selba uaoroltUcba s^er. (X. V« 14, 12«
den himel houbete raoren, pttUare. Bo.5.
liut 8ib in nintfuaril, thaz irolantrua-
rit 0. l. 1, 77.
er se iob himil UQurti iob erda oub so
herli,
oub uuibt in tb.iq gifuarit, tbaz sin
ellu ibriu ruarit O. IL 1, 4«
ib sagen thir in uuara r^eba seltsana,
tbiu mannilicban ruarrit, tb^r licbamon
fuarit O. U. 12, 16.
borngibruader bellet,, so sliumo ir iz
gimeinet,
tbio subtt thana fnarct^ so sliuroo so
ir se rnaret O. V. 16, 38-
ib,^ qnad er, infnaUa» tbaz etbesuuer
mib ruarta. 0. III. 14, d&
tben ingang er ni fuarit O. II. 13, 19.
uuanta iz mag man uuizan, tber (be
nullit ezan,
tbaz inan lib r.narit iob licbamon fua-
rit. 0. V. It, 40. :
tbob uuan ib,t bluogo er rnarti tbia
micbilun guati. 0. II, 4, 38.
si ruoret booten an dien ahaelon. Mop.
bruorta iro augiQ, tetigii. Frg. 17*
ruorta sina zungun. T. 86.
so er ruarta imo tbaz ora. O» IV. 17, 23.
intbabe, quad er .zi im, tliib, drof ni
ruari tbu mib. 0. V, 7,^7.
biquami oub scono ubar al, so fadum
zi andremo scal,
sib untar in ruartin zisamane gifuagtin.
O. IV. 29, 42.
ne ruorent mine geuuiebten, nolite län-
gere. N. 104, 15.
ruortun iro boobit, movehanh T. 205, 2.
riorta ($ic) thaz uuazzar« T. 83.
sih farnoTent, ^mmovebmnt^r^ Frg. 25.
tbaz silr tber bimil ruarit 0. V. 19, 34.
sib tbar oub al ruarit, tbaz Organa fna«
rit O. V. 23, 197. tn.
nob ze liso ne üure sib^ nee molliier agi-
. iaadi sunt ge^tus. Db»
thaz sib tbaz uuazar ruarti. O.ni. 4, 10.
tbo spracbun sie alle fon in: ia ib iz,
^ drabtin, ni bin,
ia iz berza min ni rtiürit nob sulib balo
fuarit 0. IV. 12, 20-
tbaz sela iob thaz berza ruarit sulib
smerza. 0. IV. 26, 42.
ruarent mib in tbrati tbio sino uuola-
dati. 0. IIL 20, 114.
odo iauuibt ander sun^ar guat ruere
mo tbaz blida muat,
leid odo smerza tbaz sinaz framua harza«
O. V. 23, 253.
ruore, pulset (hunc aipida). Gc. 3*
so ruarta- nan tbo bungar. O. II. 4, 4.
gab er tbo antuuurti, tbaz petrum
tbubta herti,
tbaz inan tbo giuuiaao rnarta filuuuas-
so. O. III. 13, 20.
tbaz ungimab so ruarta tbie sine seU
bes friunta. O. lU. 24, 7a
martba sib tbo kumta, so si zi kfiste
giilta,
serlichcro uuorto^ sia rnartaz filn barto.
O. III. 24, 12.
theso selbun qiiisti tbio ruartun iro
brusti. O. IV. 32, 2.
iob ruartun tbio ira brusti tbo manago
angusti. O. I. 22, 24.
er erist uuola aib gif nah, so er auur
tben uuint tbo gisab,
iobuuaz thioundun uuorabtun, aoroar-
tuti inan forahtun. O. III. 8, 38.
mino iid ea fualtun iob mib tbio dati
fruartnn,
Ibar ir iz datut Haben, tben bruaderon
minen. O. V. 20, 93.
bintarqöamun -alle, Ibie biruuun tbar
inne,
in muat iz, «ulan ib, ritarli, tbie sel-
bun burgliuti. Ü. IV. 4v 60.
psaherium ruoret man mit handeiib N»
91,2.
Seiten ruorent imo, psaUiie ei. N. 104,2.
Form und Flexion:
In/, brorian. Ra.
broren. gl. JL
Digitized by
Google
1175
HRÖR.
HRÖR.
1176
roorffn. T. 221^ S.
ruoren. Bo. 5.
ruarcn. O. III. 14, 45, V. 11, 21. 12,
38. 14, 12.
xi ruarenne. 0. V. 12, 36. 37.
(er) hrorit RtJ gl. K.
ruorit. M. 3ü. Gh. 1. 2. T. 188;
ruarit. 0. I. l, 77. II. 1,4. 12, 16. 19.
iv. 12, 20. 26, 42. V. 6, 35. 11, 40.
19, 34 23, 197.
ruoret N. 91, 2. Mcp.
(ir) ruoret. T. 141.
ruarct. 0. V. 16, 38.
(sie) hruorent Frg. 25.
(rAorent D. III. 46.)
ruarent O. IV. 31, 10.
Tuerent. 0. III. 20, 114.
(er) tjuktT^ Rb«
ruorc. Gc. 3.
rucre. O. V. 23, 253.
rure. Db. .
(er) hruorla. Frg. 17.
ruorta. Sb. T. 48, 2. 86. 185, 6.
ruarta. Rb. 0. I. 22, 30. 47. H. 4, 4.
III. 13, 20. 14, 10. 24. 35. 45. 18,
67. 68. 21, 6. 19. 24, 7ft IV. 17, 23.
V. 9, 16.
riorla (sicj. T. 88.
ruartaz st ruarta iz. O. HL 24, 12.
(sie) ruortun. Md. £p. can. 1. 3. 4. T. 205, 2.
(ruortin.' Ep. caä. 6i)- ;
ruartun. O. L 22, 24. IH. 8, 9. 38.
IV. 32, 2. V. 10, 2Q. 20^ 93.
roartuQ. O. L 22, 24. in ebd. F.
(er) ruarti. O. II. 4, 38. IIL 4, 10. 14, 30.
34. IV. 4, 60. 32, 4.
(sie)' tuortin. T. 82.
ruartiiL O. IV. 29, 42. V. 11, 22.
imp. -f. ruari. 0. V. 7, 57.
rüorei N. 91, 2. 143, 6.
injp.p/. ruorent N. 104, 2. 15.
GAHRÖRJAN, alts. grhrorian.
Bedeutung und Gebrauch:
attingere. Ib. Rd.
movere. Pa. gl. K. R: T> 209, 2.
cpmmovere. Pa. Is. 4, 5. T^ 106, 2.
tlreist giuüis iö so dag, ihat man gU
ruaren mag« ♦
th«D ]£ mag, «o<i1i tediUon; Uuertisal
irkoboron. O. V. 12, 33.
mihi du ^iruoTit, misericofdia motus.
T. 49, 3.
mit riuuu girnori-t. T. 1^3.
kiruartiu luft, ciiotus aer. Ja.
thaz uuazzar uuirdit giruorit T. 88.
aiie uuurtun al giruiirit, in muatiEf gi*
druabit O. II. 3, 35.
cabrorit, remotum. Pa.
zi nöhetiigcru rahhu sih ni gahrorit
(so ist doch wM statt gaborit zu lesen?),
Ad nullius se uHionis suae motus exci*
tat. Frg. 45.
Form und* Flexion:
Inf. giruaren. 0. V. 12, 33.
girueren. O. V. 12, 33. in cod. P.
(ih) cbihruoru. Is. 4, 5. '
(du) cahroris. Pa.
(er) gahrorit? (s. das letzte Beispiel).
Frg. 45.
kahrorit. gl K.
giruorit. T. 196, 2. '
(wir) kirortomes. Ib. Rd.
p. a. kihrorendi. gl. K. '
cahrnrenti. Pa. ' ' > . .) i
p.p. cabrorit Pa.
kihrörit gl. K.
' e^roaril. gl. K»
) r giruorit. T. 49, 3* 123.
[geriiret v. getworen, conspersi
kahrorto. Pa.
kihrorio. gl. K.
kahrortiu.)|^ .
kiruartiu. )
giruorit^sint. T* 145.
giruorit uuas. T. 209, %
giruorit uuirdit T. 88.
giruorit uuard. T. 97. 128.
g^iruort uuard. T. 117.
giruarit uuurtun; O. IL 3, 35.
kirortora (mit a über p in -hror-),
T€motiora. gK K.
khror
j.
mofa.
Digitized by
Google
1177
hr6r.
URIS. HRIS
1178
khrortora, rCTio#/ora.' Ra. ^ i
UNGAHRÖRIT.
ungihrorit Ra. ^
unkihroTit Pa./, iniactas.
unhrorit gl. KJ
ungaruarit, i/i^^r/iim. Hb"
uncHhtutit^ immobi/is. PaJ
ÜNGAHRORENTLIH, im»k)bilü. R.
ARHRÖRJAN (alls. irhretian), commovere.
(er) irhrqrit, agiiat. gl K.
(sie) arruortun, cömmaverunt. VA.. VII.
494.
. crruafit Ic'
orhrorter, inpulsas^ Tg. 5.
arhrorta, promulgaia. Can. 3.
arruartero erd o, egesta humo. Kb. 1.
BIHRÖRJAN, ba&^un.
Inf. biruoren(mil iro fingaron).T.141.
bifuaren: ni moht er nan birua-
ren noh uuergin Qühgtfuaren«
O. II. 4, 107. — ihBt iie nan
muasin fuaren, gisuasHcho bi-
ruaren. O. IV. 35, 27. *
(er) biruarit: then afaagin ni fuatit^
ouh enti ni biruarit 0.11.1,11.
— so ttuaz sa himil fuarlt ich
erdun ouh biruarit O, il. 1, 35.
— so uuer so nan biruarit, er
guat fon iino fuarit O.IV. 26,13.
(ih) pirürta [contigissem (scieniiamj^
Marl..,
(er) biruorta, /^//^// (tradon). T. 60, 4.
- — biruorta inan; T. 46, 3. — bi-
ruorta tbia bara. T. 49, 3. bi-
ruorta sie. T. 91. biruorla iro
ougun. T. 115.
biruarta. O. \h 6, 37. IH. 9, 11.
(sie) biruorlun (in). T. 82.
(ih) piruorti, contigissem (tetras istas).
Mart
(er) biruartl Oangerei). O. II. 4, 106.
lli. 14, 17. IV. 29, 40.
ÜNBIHRÖRIT, unbcrfi^r(.
Cg.s.f. der unbirurtin magidc. D.
in. 25.^
(RURUN(5E, conspersio. Hd.)
IV. .
RÜRSCHIT (doch wohl comp. Von ifuor und
'seil?), pistillum. Wn. 460 (es steht unter
den Namicn der Bäume.)
KAjRüüR(?), olus. Ic. (hieher?)
HRÖRA, /, ino/w (alts- hröra, hruora).
n. s. Tutsi^ motus. Org.
n.pLruoTi dero seiton, crusr^ata^Mcp.iQ.
GAHRÖRIG (tfl^rtt).
giruörigiti, viridis* M. 30. Gh. 3.
giruorigin, viridis» Gh. 1.
gtruoriga,//ör^ii#)tfm. M. 30. Gh,' 1. 3.
giruorigaar,//oriV/flin CaetatemJ^UU,. Bib.
1. 2. 0" Bib. 7. sieht giuorigaz,y7oriflfa.)
UNGAHRÖRIG. ,
ungaruorige,.imiii{>6//^^. H. 22.
IIBi^RIDA.
GAHRORIDA, /., iaclus, motus.
n. s. eahrorida. Pa. )
uu «iu 1 1/ (• commoiio,
kihroritha. gl. K.)
kihruarida, tactus. Ib. Rd.
karuorida, motus. Da.
d. s. kiruarida, motu. Rh.
karuoridu, motione. Gc. 8. 9.
karurida, impulsu. Gc 8.
a. s. carorida, contreciatnm. Gh. 3.
c/. p/. k i r u o r i d o n , inotibus, operationibus.
Em. 21.
WHRORIDA, /., f^ttu^tuns, iocius.
n. s. birörda, tactus. Tr.
d. s. bernorida. Ho.
in piruorido, arf/uc/tt/n. VG.III.502.
HRÖRNASSI, angels. broernesse, motus.
GAHRORNASSf, n. (alts. gihrornessi).
n. giruornessi, motus (marisj. T. 52, 2.
d. giruomisse thes nuaxzeres. T. 88.
a. giruornessi (uuaxzercs). T. 88.
ERDGAHRORNASSI (€rbbeben).
d. erdgiriiornessi, terrae motu. T.
210,1.
HRIS? cf RIS.
HRIS, n., ^Rtitf ramus, angels. und nord. bris,
frondes, frntex, virga. Hieher? cf. risan. Ich
führe dieses Wort hier besonders auf, weil ich
nicht za bestimmen weils, ob es zu iXlo^
[76 1
Digitized by
Google
1179
HROS.
UROS.
1180
oder JlLIVLC^ gehört Der Bedeutung nach
könnte es sowohl xu HRIS (cf^ goth. ushris-
Jan, afhrisjan, ^;rcirl^r^, alts. hrisian, ^tin/i)
als zu RIS (cadere, stirgere; cf. arriran, «//-
musj gehören; der Anlaut H in R. Ra. gl. K.^
so wie das aftgels. H in bris/ das im angels«
risan (Wurxel JtULl^/ sich nicht zeigt, und
der mögliche Zusammenhang mit angels. vridh-
jvin yfruiicare, g^mmare (doch et auch Wur-
zel W jCxJlVLI/^ Tcranlalst mich^ dieses Wort
unter H aufzustellen.
72. s. hriis, ramus. R,
TIS ^ frondes. R.
d. s. rise, ramo. D. I. 341.
n.pI.TxseTf ramusculL Tr.
hrisir, virecia. Ra. gl. K.
FROPFRIS, ^U^pfttii, surctaus, Tuhrt Schmel-
1er im baier. W. als ahd. Glosse auf.
(RtSACH, arbustwn. Hd. Tr.)
RISACH, Ortsnamen.
Gehört
brispahi, virgulia. Ra. gl. K. hieher? cf.
auch diiipt.
liROS, Tk {d. sanskr. hrifh, hinnire; aber auch
IxUo« 2.; m^eqwiSy sanskr. asva?), Ro^/
eqnnSf alls., altnord. hros (ros, jiigales equo-
rum. Id.), angels. hors, equus.
n. s. hros, equus. R. gl K. Sg. 342. 913. ca-
ballus. C sompes. Ra.
r 08, equus. Bib. 7. Wn. 460. 863. Org.
cabaUt^. Tr. sub/agaU M. 29. Gd. 3.
Gc. 1. 6. jumentuni^.l^* 1* 3« $onipes.
Mcp. 45. In O. IV. 4, 19. wird ros
vom Esel gebraucht:
zi kuningc sie nan quattun ioh imo
then uueg thaktun;
thaz datun sie bi noti, thaz ros
ni krankolotiy
noh iz ni firspurni, so -er thera
rei^a bigunni.
g, s» rosses. Mcp. N. 146, 10. W.
rossis. Org.
d. s. rosse. VA. IV. 166. Mcp. Bo. 5.
a. s. ros. Nm. Gd. Org.
hros. W.
n./?/. rohs, cabalU. Rg. 8«
g:.;?/. hrosso, equorum. Pa. gL K.
rosso, equorum. Mcp. eqtuium. Rb.
cf.p/. rossen. N. 19, 8. Bo. 5.
jumeniis, rinderen unde rossen. N.
48, 2i. .
hrossen, equis. Wb.
a.pLxo8j equos. Rb. Prud. 1. Bo. 5. Nh. N.
39, 5. (Mos.) iugales (curruum subner-
vQvit). Üb. Bib. 1. 5. 6. 7. 10. 11. 13.
uffen ros Hazen^ ascenderunt equos.
N. 75, 7.
hros. Wb.
aphelgra ros, glaucus. Tr.
rot ros, badius equus. Tr.
blanc ros, candidus. Tr^
blas ros, cfllidi, qui albam frontem habent. Tr.
bleich voa^.pßlUdus. Tr.
uizzilueh ros» peius, qm albos pedes ha-
bent* Tr.
suarz xosi^niger equus. T^
gizalros. Tr. i . « , . , .
g^zalros, Hd.j-^''/'^^^^' '""^ '^^''' velodores.
zami ros, cabßllus damit us. F.
Einige dieser Verbin^VAgeo können als com-
posita angesehen werden.
REITHROS, IM., gBafleöiyfccb.
g*pL reitrosso. Mc. Bih^ 6.), airriüum
reitirosso. Bib. 1. ) equorum.
FLUGIHROS.
n.pL flügeros, alipedes. Mcp. 20.
(SÖMROS, saumarius. Wn. 460.)
SATÜLHROS, eattUoi, asellus, W.
satulros. Sg. 184. \
satilros. F. Em. 31. Rg. 8./
satelros. Tr. Cr. Wn. 460. >, sellarius.
satalros. Wn. 863. . \
sattelros. L. . /
S^pL satalrosso. Ms. Bib« 6.)
satclrosso. Sb. >, equesirium.
satelrosse. Bib. 7. )
STUTROSy equi f er i. Tr. (equi feri^ equi de
agresii genere sunt orti, stutros. Id.^
ROSSEHUF, peledius (Pflanze). Pfl. 3.
Digitized by
Google
1181
HRIUS— HRAW.
HREW— HWA.
1182
HRUSSE mAUZ, cervus emissus. Ib. R.
HRUSSIN, equhm.
n. s. m. russinpr, equinus (pullus). lixf.
Bib. 1. 2. 5. 7.
d. s. fi russincro-, equiao (nervo)' VA.
IX. 622.
HRIUSan?
hriusu. Ra. Pa.|, reor (arbitrorj. hireor ak
briüso. gl. K. i gew, /?//^^; rdrf^rir, genommen?
HRUSSIN 6. HROS.« ' ■
HRASP - cj« RÄSP?). er
ital. raspare, radire.) S. auch RUSPJAN und
RAFSJAN. — Ist eine Wurzel, HRA,
HRAS (odc^ RA, RAS) dafür
anzunehmen?
HRESPAN, 'vellere. Ra. gl. K. (cf. nord. rispa,
scabere.)
ARHROSPAN- Pa. Ra. I ^. '
IRHROSPAN. gl K. J ' ^'^««*'^-
KIRESP. Ra. \
KIHRESP. gL K.[, predia, fundi, substaniia.
CAHRESP. Pa. )
GIRASPf.
giraspe, quisquiliae. Tr.
GIRASPAHI, n.
gir^bspebiy quisquiliae^ Hs.
RASPÖN.
raspotoD, cotUgdHirU (unk si aölcbero
dingo filo ap&b. 86 r^spoiön d^z üzer
iro munde .f&i>r. aümeliche diernun).
Mcp. 67.
garaspot - > »
a*pl. die geraspoten chleinunga, so-
rifas, i.f^miauidssimas rerum coU
Ui^iones. i Mcp. .50.
HRÖST 8. RÖSf . !
HRUST- 8. RUS.
HRA Wer, das 'wahrscheinlicb, des tat. crudus
wegen, faieber giebSrt (cE aHs/fara^ hr^, angels.
hreay, allnord. brät), ^ in RAWer. '
HREW- 8. HREO unci HREF.;
ERIW- s: HRU. 2.
jHRIüW- s. HRIJ.2. .
HROZ 8. RUZ und ROZ.
HJRUOZ? oder HRUOZA?
iirvo'zza, sambücae, genus ludi. Bib. 2.
krttozzun, sambucis. Em. 19.
H fVl' Dieser gewohnlich durch HU bezeichnete
Anlaut (im In- und Auslaut kommt er nur im
Gothischen vor) entspricht dem lat (>, Qu, z. B.
in lart. qui, althd. bwer^ \ät quafere, altbocbd.
hwenjan, und ist daher wie Q ein mit labialer
(wehender) Aspiration versehenes K (s. meine
Abbandhing über Q in den Schriften der Berli-
ner Akademie der Wissenschaften), so ein mit
labialer Aspiration versehenes H, also kein mit
W zusammengesetzter, sondern ein einfacher
Buchstabe, dem auch das Gothische, gleich dem
Q lind dem aspirirten T, nnr ein -einfaches Zei
eben O giebt. Hieraus erklärt sich auch, dafs
das sanskr. palatale S, das im Deutschen ge«
wSbnlich durch H (s. die Vorrede zum 1. Tbeil
de^ Spraehsdiatzes) vertreten wird, auch im HW
seinen Stellvertreter findet; man vergleiche z. B.
sanskr. si, facere, dormire, mit hwila, 66,
Qcuerej mit hwas, svfeta mithwfz. — Daher
gehören die mit HW anlautenden Worter so
'wenig liier unter die Abtbeilung H (wodurch
* HW als eine Zusammensetzung von H und W
wie. HL als eine Zusammensetzung von H und
L erscheint), wie die mit ^ü 'ahlatitenden Wör-
ter zur Abtheilung K, sondern ihSfsten eigentlich
w}e diese einer besondera AbtheHüng Q, einer
b^^onde^ Abtheilnng HV^^ zugewiesen werden.
HWA, Stamm des Interrogativ-Pronomens, gleich
dem sanskr; Stamm ka, ki, ku,''d^8sA^ Conso-
nant sich ab k im Jonischen (xoToc? xorsQoq, Züayg
[76']
Digitized by
Google
1183
. HWA.
HWA.
1184
clc, wqfiir das Gf^meingri^ehbcbe ??;hat, nach
einem häuflgen Uebergangc der k und pLaute),
im Altpreu&lschen und Lithauisclien (kas), im
Slavischen (ktQ), im Sptbi^chen (ko), im Eaih^
nlschen (kes) u. als 'iju- im Lateinischen Y^f/z^
etc.) wieder findet Der Vokal a zeigt sich noch
im altprenis. vl. lith. kas, altsl. kakii (qnaUsJy
kako (quomodojj im goth. hvas, jivana^
hvans, hva, hvan, quando, hvar, ubi, hvath,
quorsum^ hvathro^ undt^ im angels. hva, alt-
nord. hvar, ubi, Evtidhao, ttm/^, im engl, what
und im althd. neutr. hwaz und in hwanne,
«hwanda, hwär, hwlra«
HWER, goth. bvas, angs« hva, altnord.. hvar,
qiüs^ »<r? Der Plaral dieses Pr^omon« fehlt
(wie in allen deutschen Dialekten, aufser dem
Gothischen; derben ncc^ plur. masc. bvana
in hvanzuh aufweist) und der sing. masc.
wird (wie auch in allen deutschen Dialekten,
mit Ausnahme des Golbischen, das hvA als
nom. und acc. sing. fem. ze^l, und des Hol-
ländischen, das itapran. wie, im mqsrm Wiens,
wien, wien und imyifui. wier, wier, wie
deklinirt) auch für das feniin. gebraucht:
n. m. (u. fetn,) huuer. Is^S, 2, K- p. Mat.Frg.
uuer. Ps. T. 13, 13. 44, 7. 59, 3. O.
I. 23, 37. 27, 37. U. 2, 15. 4, 5. 14,
24. N. 4, 5. 6, 6. 17, 42. 18, 13. 21,
19. 33, 13. — uue ist? 0. V. 9, 13.
n. 71. hi|uaz, Frg. 59. K. p. 57.
uuaz. Ms, C. Seh. 266. T. 4, 3. 12, 7.
13, 6. 174, 2. 195, 7. O. II. 4, 42.
7, 16. 8, 19. 111. 13, 53. 20, 110. N.
4, 3. S, 5. 20, 3. Rg. 1. SyL Mcp.
g. S' buues. Is. 5, 2.. 3, 4. 6. Frg. 53^ .
uues. Syl. T. 105. 126.203. 0. 111.20,
110. V. 18, 3. 25, 36. Bo. 5. Org.
Prud, 1. N. 4, 9. 38, 5. 41, 7. 46, 4.
</. s* huuemu. Is. 2, 2. 3, 4. Kp,
huue.fno.,)Frg. 5,1.
uuenfu..K^^qi.
uueffio. q, IV, 12, 16. 17. T. 64, 12.
73,, L 158, 7. Prud, 1. VG. lU. 6.
Bo. 5. N. 13, 3. 21, 32. 26, 1. 30,
21. SyJ. .
a. 1914 Jitiuenüii; .Is.,.3, ;6, B^a. Elig. 47.
. :••• ■ .. ' , i Mi \ ■!; ,; '!-; ' *- • '
, uuenan. T. 90. 184. 199. Sil. O. III
21, 2. IV. 16, 36. V. 7, 19. a 20.
,, uu^ene.n.-Ar. 4. ,
uuen. 1> 90. 15$. Bo. 5. N. 6, 6. II,
5. 23, 8. 26* 1. 49, 17. 104, 17.
a. fi. huuazs. Is. 4, 7. VI.
uue ih (quid egoj. O. I. 3, 29. IL 8, IS.
uuas sie (so unas so in. so hwer
80> 0. HI. 26, 7.
instr. au uulu. Bo. 5^ N. 88, 45. ilO» 4. 6.
118, 150. 161.
in huueo.^.
\z (d. h. az) uuiu. V^o. 3.
mit uuiu. 0. IL 5, 2. 17, a V. 1, 13.
T. 38, 1. Bo. ö.
bi huuiu. Is. 5, 7. VIIL
föne uuiu. N. 54, 19. 88, 10.
zi uuiu. O. IV. 18, 3. VG. III. 265.
VA. L 749. N. IL Wo. 3. ze uuiu.
N. 72, 10. 118. 129. 148. ce uuio.
£p. can. 2.
za zi uuiu, ad quid. K. 60.
auch instr. hiu (worin das w, wie in wiu
das h, abgeworfen ist; cf. engL what und
how; aber auch angels. hu, quomodo^ wo-
durch hiu auf den Stamm HI zu bezieben
wäre; doch auch angek. hulic st hvilc,
qnalis):
in hiu. T. 24, 2. 62, 4.
^ mit hiu. r. 38, 1. 6.
zi hiu. T. 39, 6. 56, 3. 64, 4. 183, 4. O.
III. 13, 45.
ziu. T. 12, 6. 38, 3. 52, 5. O. L I, 57. 4,
72. III. 14, 30. Ift 43. 20, 126. IV. 19,
11. Zf. VG. IV. 325. Mu. Mcp. Org. Syl.
Bo. 5. N. 2. 1. 3, 1. 4, 3. 21, 2. 38, 7.
41, 6. 42, 2. 43, 21. 67, 11.
uuer mag cheden? Org.
uuer zaita daz? Mcp.
trtt«r ist nu 80 uuizzig? N. 106, 43.
uuer uuissi, uuaz-? Oi^.
uuer ist so heilig, daz er-^^N. 105, 2.
huuer ist min muoter. Mat.
huuer sintun min^ bruoder. Mal.
uuer horta iz? N. 5^, 6.
uuer ist der man, der-? T. S8w
Digitized by
Google
1185
HWA.
HWA.
1186
uudz freuuet sie? N. 66, 5.
so uuir dara chomen, uuaz danne?
. . N» 65, 6.
utrax ist der ruofl? N. 64, 14.
uuAK sint ,hormne$ ane erda? N. 46, 10.
uuaz zi uns? qnid ad nos? T. 193, %
xxxx^z ibih Ihfislqmd ad te? T. 239, 3.
uuaz scado ist? quid impedit? Bib. I.
uuaz sint 8111? Org.
nne^l cujm? N.: 65, 15.
uuaz 8Cai uns der scaz, quid od nos^.
Rg. 1.
uues affirmntio ist Si? Org.
, uues sint thiu? T. 105.
uues ist thaz gilibnessi? T. 126.
uuemo? N. 118, 42.
zi uuemo farames? T. 82.
föne uuemo cbtst du? N. 6S, 15.
uuen? N. 104, 17.
uuenan quedeni mih man uuesan?
T. 90.
uuaz sprah'er? N. 65, 14.
uuaz cbit daz? N. 6S, 3.
uuaz uuirkis? T. 82.
uuaz suochis? T. 87.
uniaz ttton uuir nu? VVm. 8, 8.
huuaz furirinnit ir, quid praeeediiis.
Flg. 61.
in hiu selzit man iz tbanne? T. 24, 2.
mit hiu uuaten ui^ir? quo opcriemur?
T. 38, 6.
mit uuiu mag man in dinge sußdere
aide dissuadere &ne m\t.juHO unde
iniusto. Bo. 5.
mit uuiu segenotis thu thih tbanne?
0. V. 1, 12.
HWAZ, HWES Cg. s^ n.), »Is Fragepartikel:
quid? quare? curl
uues? quarel N. 68, 35.
uues uuas er seone. N. 46, 5.
uuaz aUtist du min? quid me perseque*
ris? N. 67, 28.
uuaz riuzest tu? Bo. 5.
Sa auch hwaz u. hwin mit Präpositionen :
umbe uuaz? quare? Ho.
umbe uuaz^ heizent sie reges? N.
67, 15.
umbe uuaz uuegent dir dise ifuerlt
irredcn?-N.^ 41, 6.
umbe uuaz bilen ih des? Wm« 1, 7.
zunzuuuaz?^iKi usque? T. 134.
unz uuaz? quo usque? gL K.
an uu^iu skcinet er iz? N. 110, 4.
an uuiu scadeton uuir terrenis regnis?
N. 118, 161.
an uuiu ist diu (rcineda)? an dero
geloubo (in fide). N. 88, 45.
ih buüeo? qnomodo? £•
iz uuiu? quid? Wo. 3.
bi buuiu uuard christus in lihhi chi-
boran? cur in carne venit? Is. 5, 7.
bi hiu ingiron iohannes fastent ofto?
quare? T. 56, 5.
bi hiu ni giloubet ir mir sar? O.^III.
18, 5.
föne uuiu chist du nahent? N.54, 19.
foire uuiu? N. 88, 10.
ce uuiu uuerdant? ubi apparebunt? Ep.
can. 2.
zeuuiu tetanh daz? N. 118, 148.
zi uuiu? quid? VA. L 749. Wo. 3.
za zi uuiu? ad quid? K 60.
zi hiuvgisibis thu thie fesun in ougen
thines bruoder? quid-^? T. 39, 6.
zi hiu mit theo f irnfollon izit inner
meistar? quare? T. 56, 3.
zi hiu giengut ir uz in uuuostunna
sehan? quid-? T. 64, 4.
friunt, zi hin quami? ad quid? T. 183, 4.
zin uliezent tir träne? Bo. 5.
ziu? cur? Mcp.
ziu? quare? Zf.
ziu? quid? VG. IV, 325.
ziu sulen gesparet uuerden? cur?
Mcp. 24.
ziu tati thu uns so? quid? T. 12, 6.
ziu sorget ir? quid? T. 38, 3.
ziu birut ir forhtale? quid? T. 52, 5.
ziu sculun frankon zi thiu einen uue*
san ungimah? O. I. 1, 57.
ziu ist druhtin, thaz iu es eiscos nu
aus? 0. IlL 14, 30.
ziu ist tbanne iu nuidarmuati thisu
aelba guati? 0. IIL 16, 43.
Digitized by
Google
/^
1187
HWA.
HWA.
1188
%\n 8lnt 1110 uuizzi thes mcra firn-
uuizze? O. IIL 2U, 126.
ziu Ihu frage« es mih? 0. IV. 19, 11.
ziu griscramoton geaies? quare? N. 2, 1.
^iu-? N. 3, 1. 4, 3. 21, 2. 38, 7. 41, 6.
42, 2. 43, 21. 67, 11.
hwer, hwaz in direkter Frage:
ih bcit uner trureg uuare. N. 68, 21.
ih ne üueiz, uuer ir birint. N. 111, 6.
ni uuesta uuer iz uuas. T. 8S.
oba thu uuesses uuer ist the dir qui-
dit. T. 87.
%e dero uuis keeschoen gentes uuer
sie sin. N. 9, 2t.
er unsib tuot pechenneii uuer uuir
sin* N. 43, 22.
uuanda du ir uuizzen ne uuoUost
uuer du uuarist. N. 49, 22.
uuer aber daz si. Org.
uuaz er uuax. D. II. 287.
^ nuaz 81 81. Bo. 5.
flkeinendo uuaz in ze muote uuas. N.
' 108, 3.
uuer uuissi> uuaz homo uuare. Org.
uuaz tiu heri si. Syl.
uues sie uuarin. Org.
lernim uues sie biten. N. 38, 13.
lalta uues er fualta. O. lii. 20, HO.
daz ih uuizze, uues mir hier gebreste«
N. 38, 5.
ih fernimo uuola, uues disiu'uuebse-
lunga ist N. 76, 11.
in abbaiis sii potesiaie, cui^ uuemu, iU
lud jubeai dari. K. 54.
bouhnituu tho sinemo fater, uuenan
her uuolti inan ginemnitan uuesaa
T. 4, 12.
uuir ne uuizun, uuaz er quidit. T.
T. 174, 2.
sih tir uuaz synagoga iudaeorum teta.
N. 7, 15.
ih xelo iu, uuaz got habet ketan. N.
65, 16.
ni fundun, uuaz sie imo tatin. T. 129.
audiamus quid, h u u a z, nos ammonet vox. Kp.
du uueist umbe uuaz ih irsterben
uuolta. N. 68, 6.
daz er in £r gesceindi, uuaz er gemag*
N. 77, 30. '
sprachun untar zuisgen, uuaz sie ta-
tin themo heilante. T. 69, 7.
irhuge uuaz du uns peneimet eigist.
N* 73, 20.
chiesen, uuaz si tuon uuolti. Bo. 5. —
O. m. 26, 7. IV. 12, 16. 17.
zi uuiu sie iz bibrahtin. O. IV. 18,5.
ze uuiu in daz irgange. N. 72, 10.
mit uuiu er tia uuerlt rihte. Bo. 5.
mit hin ir inuuatet. T. 38> 1.
ziu iro driu sin. Mu
man sol uuizin, ziu (qrtarej sie so hei-
zen. Syl.
bi hiu si Ihaz so zelita. 0. II. 14, 20. -v-
T. 38, 1. 3. O. I. 4, 72. II. 5, 2. 14, 20.
17, 8. III. 7, .57. 13, 4.-14, 44. 24, 75.
Mehr noch, ^i'ic in einzelnen der hier ange-
führten Fälle des indirekten hwer, hwaz,
nähert sich dieses pronomcn dem relativen
Gebrauch in;
sie ni eigun eo uuiht, huuaz sie dhar
uuidarsezan. Is. 5, 5.
und in folgenden Beispielen steht es wirklich
relativ:
kospifibus auiem, cui, uuemu, non prae-
cipitur, liullaienus socieiur. K. 53.
uuer den anderen ferraten uuile, der
ist selbo ferraten. N. 56, 7.
uuer ingengit, ther ist giheilitT. 133.
hwer, hwaz mit folgendem Genitix:
huuer manno? Is. 2, 2. uuer menni.
scon? N. 24, 12. uuaz uuuntoro ist?
O. V. 12, 25. (üuaz üngifuaro thinaz
ist? O. V. 7, 20. gehört doch wohl
hieher.) uuaz scadono (nidit scan*
dano, wie im Druck steht) ist, quid im-
pedit. Ms. uuaz uuorto ist thiz, thaz
her quad? T. 129. uuaz sango ist
taz? Mep. uttaz mag so üppiges sin?
N. 38, 7. uuaz zeihhano uuirkis thu?
T. 82. uuaz scadinist? Bib. 5. uua-
run fragenti, uuaz zeicht>no er in
ougti. O. II. 11, 32. sageta si iro,
uuaz si uuarnungo gemaehot ha.
beta. Mcp.
Digitized by
Google
1189
HWA.
HWA.
1190
Die Formel ni weiz hwer, ni weiz hwaz
wird für aiiquis, aliquid gebraucht:
81 leitet ne uueis auer miitant cho-
mencr. N. 54, 20.
(nelzuuaz gcsprungcs, forte aliquid
ia/e de Ulis compertus est. Ep, can. 2.)
tir ist begagcnet ne uueiz uuaz ni-
nues, aliquid. Bo. 5. ne nueiz uuaz
unehundes« Mop.
Aber auch ohne ni weiz steht hwer, hwaz
als aliquis, aliquid (cf. hvelih, sibbyer,
edeshver), fast immer in einem mit einer
Conjunction anEangenden, oder relativen, oder
fragenden Satze (so auch im Gotbischen,
e. B. jabai hyas habai ausona, si quis
habeat aures. Marc 4, 23. jabai hyo nu
gathrafsteino, si quae igitur consola-
iionum. Phil. 2, L thatei brotbar theins
habai th hva bi thuk, quod f rater tuus
habet aliquid contra te. Math. 5, 23.):
et si cuiy uuemn, inventum Juerit.K. 55.
enoni brahta imo uuer zi ezzanna?
T. 87.
•oba uuer uuoUe after mir queman.
T. 90.
oba uuer fon tode arstentit T. 107.
oba uuemo uuerdent cebenzogscafo«
T. 96.
ob ih uuen sentu (im Druck steht fehler-
haft imen), si quem miscro. T. löö, 7.
sprah er odo deta uuaz, thaz uuas al
githiganaz. 0. IL 4, 22.
thaz hiazi er io then uuortpn, uuaz
armen uuihtin spenton. O. IV. 12, 48.
#uuanda sie sih selbe ferleitton, uua-
nente uuaz sin, danne sie nieht sin^
aestimantes se aliqufd esse. N. 106, 40.
ih uuolti nu gerno mit tir uuaz cho-
son, pauca tecum agilare. Bo. 5. *—
K. p. 46. 48. 55. 57. T. 61, 4. 168, 2.
175, I. 231, 1.
uuer CO, quispiam. Rd. Ib.
Mit diesem hyaz verbindet sich anch ein fol-
gender Genitiv: thaz ih thoh in theru
doti uuaz thionostes gtdati. O. V.7, 41.
thaz iro uinero giuuelih luziles uuaz
inphahe, modicum quid. T. 80. eno ha»
bet ir uuaz muoses, wwi quid pulmen*
tarium habetis. T. 236, 2.
EOGAHWER, qmsque, \iUx.
d. eocouuemu, cmque. T. 55.
SO HWER und SO HWER SO, quicunque,
quisque*
so uuer ched^n uuile. Org. ^
so uuer uuanin uujie. Org. so uuer
uuelle. Bo. 5.
so uuer uuolti. Mcp.
suer die sint, die CquiJ — die {iij.
Wm. 8, 6.
suer ouh muode ist, nuie mag «r-.
Wm. 3, 10.
so uuer siu tuot, an demo tuot ersiu
(uuuntar). N 71, 18.
so uuer-, des-. N. 38, 1.
so uuer, quicunque. % 82. O. I. 1, 124.
II. 9, 63. III. 17, 37. Nf. N. 98, 9. 106, 43.
so uuer manno. O. 1. 24, 17.
so uuaz föne demo oberen ge&pro-
* eben uuirdet, taz uuirdit-. Org.
so uuaz tir begagenet, quicquid. Bo. 5.
suazihpin, daz ist föne dinerognado.
N. 58, 18.
suaz uuir blrn. Ne. IL
80 uuaz dien missezimet N. 42, 5.
so uuaz in mitten in ist* N. 103, 10.
suue& Bib. 1.
SU es. Bib. 2. 7., cufusvis.
alles so uues. Mcp.
so uuemo. 0. L 15, 32. V. 11, 11.
so uuenan. T. 149, 1. "*
so uuen. Bo. 5.
suen dileciio inflammatj sia machet in-.
Wm. 8, 7.
so uuaz. T. 128. Bo. 5. N. 77, 9. 93, 1.
103, 16. 0. H. 9, 65.
suaz. N. 74, 7.
so uuas (assimiliert dem folgendes $) sies
githahtun. O. IV. 30, 22.
so uuer so, quicunque. Ja. T. 29, 1. 31,
5. 59, 4. 82. O. I. 1, 123. 3, 33. 24, 7^
27, 49. II. 12, 66. Rh. Lu.
so huuer so. Frg. 5. 15. 21. Kp. Is. 9,2. Mat
suer so. Wb.
Digitized by
Google
1191
HWA.
HWA.
1192
6ucr 60 Sie sin. Oll.
60 uucr so 80. N. II. 19, 16.
60 uuer manno qo. 0. I. 26| 5.
60 uuaz so. 0. V. 16, 30. T. 30, 7.
80 huuaz so. K. 36.
80 uuas so. Rb.
suasso. M£. Bib. 1.
80 uacs so. 0. III. 2i, IS. Bo. 5. Rb.
80 uues so so. 0. II. 12^ 28.
80 huuenan so. Frg. 19.
so uaenan so. T. 183, 2.
80 huuaz so. K« p. Frg. 15. 33. 45.
80 uuaz so. Ct. 93. Co. 3. T. 45. 79. O.
II. 1, 35. 8, 26. 14, 102. III. 12, 41.
80 uuas so. Co. 4.
80 uuas ses lo gidalun. 0. \l 1, 16. 20.
24. 28. 32.
80 uuard er sar io ganzer fonsouuiu
80 er kr uuas halzer. O. III. 4, 14.
EO SO UUER, i/uiAque. Ic.
d. eo so uucmo. le.
SIH UUER, alitfuis (nur bei T.). T. 31, 3.
60, 6. 69, 9.
g. sih uues. T. 31, 6.
er. sih uuenan, qtiendam, T. 91.
sih uuaz T. 17, 13. 27, j. 159, 5.
sih uuaz uuirseren ni gibure.
T. 88.
instrum. sihhiu: oba ih In sihhiu uue-
licban biuebnota, si quid- ali quem
defraudavi. T. 114.
EDESHWER, aliqnis.
n. «. m. ethesuuer. O. III. 14, 34.
eteuuer. Org Bo. 5.
n. s. n. eddesuuaz (das heutige ettDütf).
Ib. Rd.
edesuuaz. K. 11.
ethesuuaz. Ic. Pa. gl. K. 0. II.
15, 8.
etsuas. Gh. 3.
g. $. m. eteuues. Org. Bo. 5. Io eteuu^s
meroro, ma/iis alterius. Org.
d. s. m. eteuuemo. Org.
o. s. m. eteuuen. Bo. 5.
a. s. n. ethesuuaz. Em. 1. Can. 9. 12.
eddeshuuaz. K. 42.
eddesuuaz. K. p. 4.
edesuuaz. K. 49. 57. 59.
eteuuaz. Org. Bo. 5. Mcp.
etteuuaz N. IL
eteuüaz lindes ze trinchenn^.
Bo. 5.
etsuaz mera, aliqiäd plus. Gh. 3.
eteuuaz mInniren,/7aii/omi/2or^i7i.
N. 8, 6.
eteuuaz naher. Mu.
mit eteuuaz chreftigoren muote«
Bo. 5.
eteuuaz uuarm unortener. Org.
eteuuaz suarzer. Org. eteuuaz
sih pilget. Org.
etepuaz, aliquantidum (conver-
terej. N. 89, 13.
übe iruhten eteuuaz mor/^'r/6a#.
N. 89, 13.
eteuuaz kerucchet sist. Bo. 5.
eteuuaz sagen föne eteuuiu, ali-
quid de aliquo dicere. Syi
instr. ze eteuuiu, ad aliquid. Oi^.
sih haben ze eteuuiu, oc(a/f^£ii<aI
^ quodammodö f€ habere, Org.
zu eteuuiu beskibet sint. Org.
HWEO, t0it, quam, ut, quomodo, qua liier,
golb. hvaiva«
huueo. Ra. gl.^K. Frg. 5. 3!». 47. K. 6. 7.
20. Is. 2, 2. 4, 1. 6, 1. VJI.
hueo. Frg. 7. 19. 23.
hue» R.
uueo. gl. K. F. 87. C. K. 41-
uuea. Ic. K. 10.
uuieo. N. 29, 10. 32, 7. 38, 5. 7. 45, 4.
48, 12. 61, 4. 12. 70, 20. 73, 18. 77^6. 4Ö
uuiio. N. 16, 8. 21, 30.
uuio. Sc K. 2. Ho. N. 23, 6. Bo. 5. Gc. 10.
T. 214, 1. 218, 4. 225, 2. 108. O. I. 2,
7. 4, 65. 5, 37. 6, 9. 8, 26. II. 14, 17.
D. II. 284. 325. Ru. Ic.
uuio. N. 12, 2. 21, 3. 30, 20. Nd. III. Bo. 5.
Mu. Org.
uuio. Mcp. '
uuU. VA. IL 283.
uuo mit überschriebenem y zwischen u und
o. T. 3, 6. 36, 4. 38, 4. 5. 40, 7. 44, 13.
62, 6. 80. 198, 5. Ho.
y Muie.
Digithzed by
Google
1193
HWA.
HWA.
1194
uuJ*. N. 4, 3. 6, 4. 8r2- 12,2.3.
uuic. N. 5, 10. Wm. 3, 10. 7, 6.
uuie. Prud. 1. VG. III. 24. VA. 1.471. D.
Mb. Ep. ^wi. 1. M. 29. 30. Sb.
uui. Db.
uue. Pa.
uie. Ps. '
Da die Form hwiu, uuiu in der Bedeutung
. I^qh toi\ oicht vorkommt, so scheint da«
vorliegende huueo, uuio etc. nicht der
instrum. von hi^az, sondern mit dem go-
liiisdien hvaiva, mit, toitl (unterschieden
▼om instr. hvÄ, der nur einmal ohne vor-
gesetzte Präposition in: hvc managizo
taujith, rl n8\^<y<xhv noihu. Math. 5, 47,
vorkommt) zusamuaenzubäogen. [Sollte, wie
Grimm meint» byaiva mit aiva, althd. eo,
io zusammengesetzt seyn? aber nur aiv
kommt als eo vor. Bopp vermüthet eine
Zusammensetzung mit iva (gleich dem skr.
iva, tote), allein schwerlich mochte hva-
iva, d. h. eine Zusammensetzung, der goth.
Form hva, mit der san^r. Form iva an-
zunehmen seyn; auch ist sanskr, iva nicht
das fragende und relative, sondern dar ver-
gleichende tt>U/ sicut, durch welches der
Stamm hva weder zu einem Interrogativum
. gemacht virerden konnte, noch, da er schon
I ein Interrogativum ist, gemacht zu werden
bcidurfte. Ich halte va in hvaiva (ur ein
Suffix.] Auch im Angels. ist hvu (althd.
faweo) vomlmtr. hvi (althd. hwiu) un-
terschieden. Die Form uuo in T., zusam-
mengehalten mit dem alts. huö, quam, ver-
schieden von hueo, quomodo, könnte auch
ia einigen hweo ein hwö (wie dö von der
Raumpartikel xJA.) annehmen lassen,
uuior st. uuio er. Oh. 28.
uuies st. uuio es. O. V. 12, 91.
. huueo, quidve. Ra. gl. K.
uueo, <jualiter. gl K.
uuie, ut.'WG. IIL 24. VA. L 47h
uuja, ut. VA. II. 283.
uuio, quam. Sg. 183.
uuio, quateniis. Ic.
uueo, quomodo. C.
IT.
uuieo aber, übe sie chint eigen? N.
48, 12.
uuio mag homo slu in Cicerone. Org.
uuieo gesciehet demo, der-? N. 62, 9.,
uuio encheden. Mu.
uui mach ter iz heuigor choson. Db.
uuie sie sih uuunderont N. 8, 2.
uuio uuard ih io so uuirdig. O.I. 6,9.
uuio iz forasagon zellcut. 0. I. 8, 26.
uuie mag tenne uuar in iro munde sin?
N. 5, 10.
uuio mag thaz sin. N. 3, 6.
jiuio mag ih uuizan thanne. 0.1.4,55.
uuio mag iz uuerdan uuar. 0.1.5, 37.
uuio niag thaz uuerdan. O. II. 14, 17.
uuo odo uuaz ir antuurtet. T. 44, 13.
uuio gilcgit uuas s^n lichamo. T.
214, 1.
quadun, uuio (quod) inan saltun thie
bisgofa. T. 225, 2.
ioh ih biginne redinon, uuio er bi-
gonda bredigon. O. I. 2, 7.
fernim, uuio geskeidei^ sin-. Org.
suer muode ist, uuie mag er — cu-
man. Wm. 3, 10.
scouuot thes accares lilia, uuo sie
uuahsen, quomodo. T. 38, 4.
gihuget uuio her zi iusprah, quaUter^
T. 218, 4.
so bechenno ih, uuieo ihirteilen soL
N.. 16, 8.
er eino sihct, uuieo sie uallent N.
21, 30l
uuieo sol ih anderen geben drost,
übe ih selbo-. N. 29, 10.
la mih uuizzcn, uuieo ih uzläzzen
sule minen IIb. N. 38, 5.
uuieo fuor iz? N. 45, 4.
huueo in hella anacant, quaUter.K.1.
uueo sela kihaltan sin. K. 41.
huueo dher selbo sii chiboran. Is. 2,2.
unbiuuizssende sindun, huueo in dhe-
ru dhrinissu sii ein got, ignorantes
in friniiate unum ess0 deum. h. 4, 1.
uuio filu? T. 108.
huueo lango, quamdiu. gl. K.
uuio lango, usque quo. N. 12, 3.
[77]
Digitized by
Google
1195
HWA.
HWA.
1196
uuieo InngOj qnonsqfif. N. 6t, 4.
huueo kerolicho, qnantocius. Ra.
uuio here. Sc
uue ofto, aHquotiens. Pd.
uuieo diccho, quoties. N. 77, 40.
uuie scone, qitam^. Wm. 7, fr.
uuio chreTtig, ^nom magna. N. 30, 20.
uuie uaunderlich. N. 8, 2.
huueo mer, qnanto magis, K. 6. 20.
uuie lusil, quantus (eccty quantus ignisj.
Mb. Ep. can. 1.
uuie managa (s. manac), qnariii. M. 30.
uuio micbel (s. mihil), quantum, Org.
uuo mihhiles mer, qnnnto mogis.TAQJ.
Auch ein subst: uueamihili, qnantitas (s.
mibil):
uuio \x\\o minnero, ^ifar^/nZ/i«. D. II. 325.
uuio min giloubct thanne (wie viel
weniger, quanio minus). O. II. 12, 59.
ALLES HWEO, aitber^toit
thaz thu alles uuio ni dati nislalsos
ih thih bati. O. IH. 24, 91.
alles uuie, si quo minus. Sb.
S. alles in ali, anbete.
ANDERES HWEO, anitvi toit.
anderes uuieo ne chaden sie. N. 73, 18.
anderes uuieo ist ze firnemenne. N.
32, 7.
rihtuom ne ist anderes uuieo uieht
kemeine, er ne uuerde zeteilot.
Bo. 5. — N. 118, l. 8. 144, 7.
SO HWEO.
»uie (su6. Wm. I. IX. sue. Wm. IL
8u6i. Wm. in.) hebig er si. Wm.2,9.
suemanagen, quantislibet. Gh. 3. (siehe
manac.)
so uuio, quamquam. Bo. 5, 232.
an so UUIO echerodcmo bilde, licet
tenui imagine, Bo. 5.
ze dero so uuio uuerltlichun gägen-
uuerte, ad qualemcunqne praesentiam.
Bo. 5.
so hue, circiter. 'R. fere^ ferme. R.
suie, quamvis. Ho.
^suie uuole-, so-doh, n)ietto^V^^dl^i^~f
fo (oc^. Ho.
suie drate-uuar«n, sie ne mohten ie
doh-. Wm. 8, 7.
iTiiie du ze himele sis gcstigün, habe
le doh-. Wm. 2 17.
suie uilo iro si, siesint iedoh-.Wm.
4, 9. der suie got er si unde man»
niht zucne ie doh halt ein er ist
Christ. Wb.
so er habet ketan, so uuieo er uuolta.
Ne. 15.
so uuio ouh faium heize, daz iams
kesprichet. Mcp.
so uuieo du mih ferliezist-, so harto
ne ferlaz mih-. N. H8, 8.
80 uuieo ih der tag si. N. 2t, 3.
so uuio ih der sidero uuare. N. 23, 6.
so uuieo der mennisco gange an demo
gotes pilde, er tiuirdMedoh geiruo-
bet, qtiamquam. N. 38, 7.
so uuieo andere cheden. N. 77, 43.
so uuieo eteliche enont iordane saz-
lin. N. 79, 10.
so uuio iz si, uicumque se res habeant.
Bo. 5.
SO HWEO SO.
so uuio so ir uuellent. Bo. 5.
thaz sies alles uuialtin, so uuio so
siez giriatin. 0. V. 11, 16.
saie so (sAose. Wm. L tV. IX. suise.
Wm. m.) ih ne mugi-, ih bin ie
doh*, ctsi. Wm. 5, 6.*
doh suie se ih (suues ih. Wm. II.) ge-
quelet si, ih habo doh-. Wm. 1, 5.
SIH HWEO nur bei T.
oho sih uuo min, si qnominus. T. 162, 1.
EI>ES HWEO, aüquo modo. O. V. 19, ,14.
44. 66.
edisvieo, uicumque. Gd. 4.
eteuuio, ali quo modo. Org. Bo. 5. quo-
modolibei. Org. qnomodocumqtte. Org.
Irgent ein anderen eteuuio, habent po-
sitionem ad se invicem. Org.
einwanderen eteuuio ligenden, haben-
iibus positionem ad se invicem. Org.
usque qnoj daz tiutet aber eteüuieo
filo aide eteuuaz. N. 89, 13.
Digitized by
Google
1197
HWA.
HWA,
1198
ettauuie, utcumque. PruA. t.
ethesaueo ofio, olii/tiotienA, gl. K.
HWEOLtH (unterschledeD von dem weiler un-
ten folgenden hwelih^ V'^^s)^ qnalis.
huueolih-, sulih, gnaUs", ialis^ Wo, 2.
. nuoJih, i/U(te (pars). Can. 4.
uuiolih, qtialjB. Org..
uuiolih 81 ]Sereu$. Org.
nuiolich er uuare. Mcp. '
uuiciich si« qualkas (wie uuio filo ai,
quaniitas. Ic.). Ic.
.uuiolih iz ai. Org.
uuiolih ai ai. Bo. 6^
uuiolih ain. Orgw
uuielih gotea geiat iat. S. 18.
• uuieolih iat daz riche? N. 144, 13.
uulelich du biat N, 8, 2.
uuielich tegen? qnalis miles? N. 14, 1.
uuiolih tir uueaen aule sotieias hu-
manae viiaei Bo« 5.
uuielih er (Ion), iiueaen aoL N. 90» 8;
uuielih gotea dilsciio ai. N. 118, 14.
uuiolih er aih farota. O. IV. 16, 30.
uuiolih thar in lante iat O. V. 23,226.
uuiolih ouh min faleriat O. IV.IS, 24.
uuiolicher? qualis? N. 74, 9.
uuielicher? N. 44, 3.
uuiolichea lonea? Bo 5*
uuieolichea? (troates). N. 55, 14.
uuielibhen, quem. P^ud. 1.
uuieolicha minna. N. 118, 97.
uuiolicha aalda. Bo. 5. '
Uttialicha unredina. O. II.. 4, 70.
aiu bezei^^henint uuiolih ding, quäle
aliquid. Org.
uuialrh ouh io uuanne er iz uuolti
irongen manne. O. IL 1, 44«
uuioliche, quales. Chcg.
ereron uuioliche? quales? N. 67, 19.
acouuuo uuoliche ateina« T« 144.
uuolihhu^ quanta (siißi fecisset iesusj.
T. 53, 14.
buueolih? (Pa. hat uualiti. gl. K. uue«
lih), quamquis, forte. Ra.
HWEOÜHi, f.i qualiias.
n. wiolichi, qualiias. Ru.
d. uuielihhi,Aa6ito.Sb.M.3. Can.10.11.
i uutolichi, €fHalkaie. Bo« 5.
uuilibi, habitudiue (corporis J. MarL
a. huuialihhii, qualiiaienu K. 2.
dia uuioliche^t;i^/>ttf^ dero goto.
Mcp. 52.
uuiolichi, quafkfltem. Org. Bo. 5.
fhpl. uuiolichina uod.uuöliohina, qua-
litaies. Org.
. HVVEOliHNISSI, /.
d.pl. (after) atetco uuealichnisaim,
secundum locorum qualUntem. K. 55.
(WILCHß:iT, qualiiatem, Wri. 1542.)
HWÄR, goth., angela., altnon). hwar, too? und
IDDi td)i. — Bei N. und Org. auch uuäre,
bei VVm. und Wb. achon w4.
uuar iat ther, thie giboran is4 iudeno
cuning? T. 8, 1.
uuar artos? ubi habitßs. T. 16, 2.
uuiruu^redaone liberum arbitrium? Bo. 5.
uuare? ane in hello. IH. 36, 28.
uuar mäht thu Hema^a quecprunnan. S.
VLuix aint ainiu modul? 8yl.
N. 29, 10. 30, 19. 41, 4. 44, 6. T, 157, 1.
eisgota uuar chriat giboran uuari. T.8,2.
uuarun Tragcnti, uuar er giboran uuurti.
0. 1. 17, 13.
aino vuar der man ist. ^. 51, 9.
habea uuär du aucheat, unde sumas. Org.
zeigost, ttuir er lige. Org.
aage mir uua du uueidenea. Wm. 1,7. —
T. 16, a^ 51, 2. O. I. 11,33. 16,6.17,34.
39. II. 4, 24. 7, 11. N. 36, 10. 41, 4 101, 2.
Wm. 2, 9. 1^.
uuold her uuar errachon aina uuidat.
aahchon. Lu. halte ich für hieher gehörig.
Als Substantiv: föne uulir ist ze sagenne,
tpm ffio? Org.
uuar unta uuar (uuar inde uuar. Gx. D.
II. 286. uuar unte uar. Rg. 1.), per
loca. M. 30. 31. Sb. Gh. 1. 2. 3. Le. 1.3.
uuar enti uuar, passim. Em. 13.
HWÄR UMBI, toarum.
uuar umbe ih iz lide. N. 34, Si3«
uuar umbe ih aie lazze, N. 38, 13.
du uueist dia causam, uuar umbe. N.
68, 6.
uuar umbe geaungener? N. 80, 1.
[77*]
Digitized by Vn'OOQlC
1199
HWA,
HWA.
1200
nuat umbe ist er gescriben? N. 11, 1.
HWAR ANA, »arett.
uuär ana ist iro uuesen? Org.
ttuar anajBcein daz? N. 39, 3.
uuar ana gerihtet der iungo sioen
Hueg? N. 1I8> 9.
«u^r sie ana uuerbent Bo. 5; (kann
auch als a n a u u e r b e n t genommen ^verdea)
ANDERES UUÄR, anber^too. N. 4, 7. 30,
11. 44, 13. 78, 1. 118, 1. 19. 139. Mcp-
Bo. 5.
andersuuar. N. 118, 102v 109. Org.
andersuar. N. 100, 1.
SO HWAR und SO HWAR SO, Mbirungfie.
So uuär missecherda uuirdit, nbicun-
que rtflexio est. wSyl.
so uuär er uuerlte uuare, uhiamque
locornm esset* Mcp. 9.
so uuär dehein einunga ist. Bo. 5.
so nuar sie uuerbent N. 13^ 3.
so uuar imo gebrast, dar half er
imo. Nd.
sua ir-j mo l^r-. Wm. 2, 7. III.
so uuar man sehe io uuaron sterron
odo manon. 0. I. 11, 16.
so nuar in uuorolti si sin« O. IV. 7, 44.
so uuar ir eis^ biginnet O. V. 16, 44.
so uuar sunna lioht leitit.'Oh. 104.
%o huuar so, uhicumqne. K* 63.
so uuar so. K. 7.
so uuar so du bist, dar Ht er. N. 74, 7.
so uuar so \% io zi thiu gigeit. O. III.
3, 12. 7, 53.
so uuar so er lante» giangi. 0. IV.8, 6.
so uuar so er uuari thanne. O. IV. 8, 9*
sua so si sin. Oll.
sua so-ist, da ist-. Wm. 8, 7. If.
suAsir (suuasir. Wm. IX.) (st. so hwa
so ir). Wm. 2, 7.
suar so sa— , sioM~. VG. lU. 232.
Prud. 1.
so uare so se (nhiamvqne). Ps.
SO UÜÄR ANA diu haha uuirt, tar
ana uuirt ouh tiu datba, in qno^, Org.
EO HWAR.
umpi eohuar, circtimqnaqne. R.
iouuar, quoUhet Bib. 7.
(icwa. D. IH. 80.)
EOGAHüUAR, nsquam. R.
eogauuar, qttaqurqttaqHe. Da.
eo gl huuar, ubicanqtie. Wo. 2.
eogeuirar, quoque. Do.
iogiuuar, nbit/tie^ T. 244. O. I. 4,6. quo-
Übet. M^. Bib. l. 2.
iegeuuar, passim. Ec*
EOGOÜÜERI, Hsqnequaqtse. K. 7.
eocouueri, nbique. K. 19.
EDAHWAR, alicubi.
cteuu^r, alicnbu Org. Bo. 5.
eteuuar chiu&et Bo. 5.
scientia verltatis, diu d er in saarn scrip-
tum etisuna also offan ist, samo
der fliczzente brunno-; etisuua
ist siu also diu puzxa. Wm. 4, 15.
(eiesuua. Wm. III.)
EDAHWAR U»IBI: so man ^teuuir
umbe eteuuaz tuot, quoties aliquiä
c$^$spiam reigratia geriiur.ho.^bj 23.3.
EDAHWAR AIVA. — uuirt eteuuar
ana gesprochen. Oi^.
HWARA, mo^iii; qr/orsnm; in einigen Fällen
scheint hwara auch für hwär, tibi, zu ste-
hen, so wie im Alts, huar, gleich dem gr. «
ftoO, tibi und qftorsum ausdrückt; das goth ,
angels. und altnord. hat diese Ftimi uicht,
sondern goth. hvath, hvadr^, angcis. hvi.
der, altnord. hwert (gleich dem allhochd.
hwarot).
uuara ueris? quo vndis? T. 161, 1«
uuara, quo. Gc. 10. Rd. Rc. D. U. 327.
335. qtumafn. D. IJ. 353.
dare vel uuara, quo- Ib.
6couuom<^ uu^ra dtuhtin gange. O.
111.7,9.
uuara ist geuaran, quo. Wm. 5, 17.
üulira alli« natura ramee, quo tendat.
Bo. 5.
uviira, qttorsum. Mcp. 4, — T. 119. 129.
162. O. III. 21, 32. 24, 61. IV. 9, 5. 15,
.17. N. 23, 2.
UUARA. IN inladeta ih dih? N. 30, 18.
IHJARA ZUO inphieng er in? N.77.71.
uuara zuo bruchcnt sie diu suert?
N. 149, 6.
Digitized by
Google
1201
HWA.
HWA«
1202
nuara zuo toug danne? N. 29, 10.
firront; uuara zuo? N. 45, 11« ^
ile! uuara zuo? IS. 69, 2.
uuara zuo? (iruuelet). N. 67, 13.
uuara zuo apienen sie in (bogen)? N.
63, 5.
uuara zuo leitel unaih daz? N. 66, 2.
uuara zu sih iaz einahahiiy ad quod".
Otg,
ÜNZ UUARA sie recchcn suln. N.73J7.
unz uuara nueret din coiTm^PN. 118, 84*
im ZIN UUARA (st unzin uuara?), usque
quo. T. «2.
ALLISUUARA. Bib. 7. allasuara. Mo. Bib.
l. 2. nlio {me verii).
SO UUARA ai becheret iro posUriorOy
dAr sibet man Booten. Bo. 5.
SO UUARA SO, quocunque. T. 51, 1. quo^
übet. Rb. ubicnnque. T. 147.
so uuara 60 in erdente sunna sih bi«
uuente. O. I. 11, 17.
ETTIUUARA, qaocumque. VA. Itt 682.
HWAROT.
UUARETSO, quorsuM, qnoverswn. Prud. 1.
SE UAROT SO ib ginigo. Ps.
UUARASUN, qnorsum. D. II. 33i
HWERGIN (allmederd. nie uucrgin, nusqrMm.
gl Lips.)» itgenb too, usqnam^ aliaibi (alt-
ndrd. bcifst hvergi, nmquam). Nur bei O.
(und lergen bei Wm.)
er uucrgin sih gibergc fon sineroo
abulgc. O. I. 23, 40. — Ol. 24. O. 1. 22,
22. 11. 4, 26. 107. 14, 22. 21, 8. III. 5, 14.
IV. 15, 10.
er deta io guat uuergin in thorfon ioh *
in burgin. O. IV. 31, 15.
thaz fian-t io zi uuare min uuergin ni
gifarc. O. V. 3, 4.
Bei Wm lergen (st. lo iwrergen?) (woraus •'
unser trgeub): sähet ir iergen {ier*
kint Wm. II.) minen uuine. Wm. 3, 1.
HWANNE und HWENNE (cf das goth. hvan,
aliquando und quam^ xo'xti das wie laL qtinm,
quam auf einen Akkusativ hindeutet; s. auch
daa in LlA./^ alts. hvan, angs. hvonne,
qttanda (das Altnord, kennt diese Bildung nicht
und gebraucht naer für quando)^ toann? t9ann^
einmal/ quando, altquando. (Der heutige
Unterschied von mann; qnando, und toenn^
si, wird durch die alte Sprache nicht begrün-
det, und hwanne wird wie hwenne nur (ur
quando, dagegen rdr ^' die Conjnnktion ibu
gebraucht )
huu-anne kasahum uuir? Frg. 29«
huanne, quamloque. gl. K«
uuanne quami Ihn hera? T. 82«
uuanne uuas daz? Ne.
uuanne sang er rz? N. 64, 1.
liebez zit chumet noh; uuanne? N.68, 14*
uuenne? in suono tage. N. 7, 13*
uuenne irstirbet er? N. 40, 6.
uuenne ist taz? Org.
ttuenna, quando. VA. VIII. 172.
uuenne, quando (veniam). Sg, 292.
uuanne thu biginnes. O. I. 19,' 6.
odo iz uuizi uuorolt man, uuanne iz
sculi uuerdan. O. IV. 7, 47.
uuanta ist firholaniuih al, uuanne druh-
tin queman scal. 0. IV. 7, 54.
uuanne sie geuuarc sin. Org
uuenne lesames, quando legamus. K. 18.
ne lazent iuh pelangen, uuenne iuh got
reche. N. 30, 26.
ratio bechennet, uuenne er (himel) ne'
sueibot Mcp.
uuenne si rume, quando abeat. Bo. 5^
hüte gnoto, uuenne diu conversio si ge-
lichero casuum, uuenne ungelichero.
Org.
INI WEIZ HWENNE, aliquando.
endi iu ni uueiz uuanne, et quondam. Ja.
niueiz uuenni, aliquando, Mr. D.
Als aliquando (Vergangenheit u. Zukunft):
uuenna, olim. Prud. 1.
uuanta man sus uuanne uuuasg thaz
fleisg thar inne. O. IIL 4, .5.
in thesen buachon uuanne ih auuig-
gon ni gange. O. III. 1. 11.
ob iz uuerde uuanne. 0. I. 23, 29-
ni er gisehe uuanne. O. I. 23, 31.
thaz thih thaz fiur uuanne iamer
ni brenne. O. L .23, 61.
Digitized by
Google
r"
1203
HWA.
HWA.
1204
er ni uuerde uuanne irboran afur
thanne. 0. IL 12, 17.
nub iz uuerde uuanne ihaz slh es
uuorolt mende. 0. II. 12, 38.
ob iz uuirdit uuanne, thaz ih bi*
ginne bredigon. 0. II. 12, 59.
min huuenne imu qhuede cot, ne
quando Uli dicat deus. K. 2.
indi dhanne, indiuuanne^ et tandem
aliquando. Can. 2.
Als Substantiv: föne uuenne (t>out SBenn)
ist nn ze sagenne. Org.
NOH HWANNE.
uns duit sin kunft noh uuanne thaz
al zi uuizanne. 0. II. 14, 76.
die gesehent mih noh uuanne hina
füre. N. 118, 74.
unde noh uuanne gehugest du coro-
nam ze gebenne. N. 134, 13.
nu aide iu aide noh uuanne (jetzt, oder
ehemals, oder künftig). Org.
noh uucnno^ in futuro. N. 24,22. qUan*
doque, Mart.
noh uuenni, quandoqiie. Gh. 1. 2. Prud. 1.
olim. Prud. 1.
noh uuenna. Prud. 1. noh uuenne. VG«
II. 190. VA. I. 207. nochuenna. VG.
IL 94., olim (Zukunft).
UUENNEO (st. uuenne eo), tandem. H. 18,
ALLAS UUENNI, quandoque. Gd.
allesuucnni, in also tempore» Le. M. 31.
SO HWANINE und SO IIWANNE SO.
so uuenne christ irscinit, cum"'. N«
36, 6.
so uuenne er fehten sol, quoties".
Bo. 5.
so uuanne ih in not chome, in qua-
cunque die tribulor. N. 101, 2.
so uuenne er neist, sosint-, cum-.
Org.
suanne verum mane cvim^i, Wm.2, 17.
suanne siu inslaffe« Wm. 3, 5.
suanne du-uuirdist. Wm. 8, 2.
suanna (suanne. Wm. III. suenne.
Wm. II.) du conpersa fueris. Wm.
6, 12.
suenne. Ho. 1. 2.
SO HUUANNE SO dhu dhina daga arful-
lis, cum-* Is. 9, 1. .
«uenna so sa. VG. II. 128.
suenne so sa. VA. XII. 851«
suen so se. VG. IV. 228^ si quando.
IN SO UUANNE, quandoque. Ic.
SIH UUANNE, quando, aliquando (Zukunft).
T. 74, 6. 160, 4.
EO HWANNE, aliquando, Irgenb tt)ann/
etn(l (Vergangenheit und Zukunft),
oha iz uuard io uuanne in not ^i feh-
tanne. OL 2^
thaz thin fuaz io uuanne in steine ni
firspurne. O. II. 4, 60.
al zit io uuanne. O. IV. 29, 56*
thaz mir iz io uuanne zi uuize nir-
gange. O. I. 2, 18. — O. IL 1, 44. DL 7,
60. 9, 20. IV. 30, 9. Ol. 21.
NIE UUANNE, numquam. Wm. 1, 7. 7, 2.
(ni uuanne. Wm. III. ne uuanne. Wm.
II. UI.)
lOKlUUENNE, quandoque. Gc 4.
iogauuenne, utcumque. Gc 4«
eogauuanna. Ps.
JU HWANNE, aUquando, oUm.
iu hauanne. Is. 9, 4* Frg. 61.
iu uuanne. 0. I. 10, 13. II. 11, 37.
GIU UUENNIO, quondam. Ic
ErUASHUANNE.gl.K. ethashuuanne.gI.K.
eddeshuuanne. Ra. eddehuuanne. Ra.
ethasuuanne. gl K. ethesuuanne. O.
aethesuuanne. <xc. 8. etesuuanne. Wm.
ettauuanne. Gc 8. eteuuanne. Mqi.
Org etesuuenne. Gh. 3. eddesuuenne.
Ib. Rd. K. p. ettisuuenne.: Ho. 2. ettes-
uuenne. Ho. 2. eteuuenne. N. Org. Bo.5.
etteuuene. N. II. ettiuuenna. VG.I. 259.
ethesuuene. le. ethesuuenio. Ic ete-
uuen. N. 88, 48.
aüquando. K. p. Ö. II. 16, 15. IV. 11,28.
gl. K. VG. I. 259. N. 2, 13. 43, 16. 93, 8.
utcumque. Gc 8. .
tandem. Ra. Ib. Rd. Ic
quandoque. Gh. 3.
tantunden^. Ra. gl. K.
eteuuenne (bisweilen) mag st sin. Org.
iz mag eteuuanne uuar sin. Oig.
Digitized by
Google
1205
HWA.
HWA.
1206
die man etcsnuanne unt etesuuanne
sihct Wm. 2, 17.
UUENDET? uuendet uuirdet daz? an
^demo iungestcn tage. N. 52, 7. (so hat
der codex; im Pruck steht uuende.)
HüUANAN (s. Grg. Ul. 185. 202.) b. 2, 2.
K. 3. uuanna. C. M^. BIb. 1. 2. uua-
nana. 0. L 1, 33. 5, 35. 1[. 12, 46. IH.
16, 12. 60. nuanan. T. 2, 8. 4, 3. 17, 5.
78.. 0. III. 16, 56. (cod. vai. und vind.J
K 38. uuannan. N. 4, 8. 8, 5. 30, 10.
43, 17. 47, 7. 64, 16. 65, 11. 68, 9. 72, 7.
Org Mop. Bo. 5. (welcher auch uuanndn
schreibt.) uuanne. Wm. II. 1, 6. unde,
tt>o^er? mo^er.
uuannan chamen die? (arbeite). N.
65, 11.
hnuanan findis? unde invenies? h» 2,2.
uuanan uueistu mih? unde me nosii?
T. 17, 5.
uuanna hera zuns quami? unde te ha-
bemus? Bib. 1.
uuanana ist iz, thaz ih es uuirdig bin?
O. I. 5, 35.
uuannan mahtin die artes chomen?
Bo. 5.
sie chedent, got ne uueiz uns^r un-
reht; uuannan (in Schilters Ausgabe
steht fehlerhaft uuanda) * chedent sie
daz, äne daz sie gotfeitreget unde
sie leben lazzet? N. 93, 4.
uuannan chamin alle sacha, übe diu
ungeln^hi derozito sie ne rahti?Mcp.
dicat ipse, unde agUnr, huuanan ist ke-
laaQ. K. 3.
ucrnemet, uuannan sih daz leit hu-
re te. Wm. 1, 6.
uuiz'in ouh, uu^nnän die namen cho*
mene sin« Syl.
ALLESÜÜANAN, aliunde. T. 133.
allasuuanan. K. 38.
allcsuuanana. O. IV. 30, 33.
ANDERESUUANNÄN, aliunde. Bo. 5. N.
104, 23.
andiruuannen. N. 82, 7.
EOGOHUUAMNA. R. iogiuuanan. T. 46, 5.
eogiuuanan. T. 116. eokiuuanan. gl. K.,
undique.
ETEUUANNÄN geskihetiz 10, Irgend »o#
^er. Bo. 5.
HÜUANTA (fehlt dem Goth., Angcls, Altnord).
K. Frg. Mat huuanda. Is. Wo. 2. huuando.
Ct 63 uuanta. T. O. B, Em. 33. Wm. VG.
VA. Prud. 1. uuanda. N. W. Wtn. Mcp.
Syl. Ru. Org. Bo. 5. Seh. 75. Ct83. uuante.
Wm. T. 104. uuandc. Wm. N. II. T. 104.
IDarum (nur in Frg.), meü, bttiUi quare,
guia, nam, (Ist hieraus das mitteihd. wanne,
vran, toarum ittc^ti entstanden? cf. mitteihd.
wan, toetf; fiir wände.)
guate: huuanta sprihhis-, quare loque-
ris--? Frg. 11.
qiiia: uuanda dhea herostun mit dheru
smeleruudheodu eigun dhar chimeine
lerunga. Is. 9, 4.
uuanta gihorit ist thin gibet T. 2, 5.
uuanta thu bist abahonti gotes aruntL
0. I. 4, 67.
uuanda er hangta sinero gelüste.
N. 1, 1.
uuanda siu accidentia sint Org. - E. T.
10, 2. 13, 8. 9. 185, 5. Ol. 79. O. L 3, 14.
4, 76. 7, 7. 11, 27. 58. Ct 63. 68. 83.
Seh. 75. N. 1, 6. 2, 6. 6, 5. 8, 4. 30, 7.
41, 4. 46, 3. Mu. Frg. 11. 13. 43. 45.
nam, enitn:
uuanta fon thir quiniit tuomo, ex te
enini'-, T. 8, 3.
uuanta er ist edil franko. Ol. 13.
uuanda sie beide sundig sint.N. 1,'5. —
VG. I. 36. T, 9, 2. 11, 1. Os. 45. 0. I.
1, 53. 105. 2, 21. 4, 4. 11, 51.
uuanta, quando, VA. I. 265. Prud. 1. £.
Auch übersetzt es qnod, quia, quoniam, zur
Anknüpfung des folgenden Satzes:
nam hie dicitnr: qtäa aan repleti sunt
dies iui^y huuanda so dhine daga
arfullide uuerdhant Is. 9, 2.
ne qttando dicat deus: qtiare in ennrras
jtutitias meaSf huuanta du errahtos
reht mintu. K. 2. tho herodes gi.<9ah,
uuanta her bitrogan uuas, quoniam
illusus esset. T. 10, 1.
Digitized by
Google
1207
HWA.
HWA.
1208
dt CO vobis, quoniam potens esl deus, uuaiu
ta mahtig ist got. T. 13, 14.
uuant fh. T. 104. Wm. 2, 16. uuant er.
Wm. 2, 3. 3, 4. 8. O. 1. 3, 14. 42. 4,
76 80. 7, 7. 11, 58. uuant iz. T. 183» 5.
0. 4, 24. uuand ez. Co. 2 , auch uuant
sie. WmJll. 3, 4.
Bl DIU HVVA?*TA, qula, ideo.
bi dhiu huuanda, ideoque. U. 2, 2. 3. 6.
3, 6. 5, 2.
bidiuhuuanla, quia. Fig. 53. dum. Frg. 45.
bl thiu uuanta, quia. T. p. T. 2. 17.
hwanta pi diu s. pi diu in DA.
FONA DIU HWANTA, b tif) a Ib, to tiL
taz ist föne diu, uuanda-. Org.
cbuninga föne diu, uuanda ir dou-
bont ten Hebamen. N. 2, 10.
HWELiH, golh. bvileiks, hvileiks, angels.
hvilc, allnord. bvilikr, tott, quis. — Die
goth. Form (im Alinord, ist bvi der dat.
neuir,) zeigt eine Composition des i/vr»/. hv6
mit leiks, und das althochd. bwelih kann
. daber mit dem unter hweo aufgePübrten
hweolib ursprünglich vielleicht zusammenfal-
len, um so mehr da diesem Jiweolib kein
gotb. hvaivaleiks entspricht; doch spricht
die für hweolih' (mit seltenen Ausnahmeil)
feststebende Bedeutung qualis für eine Abson-
derung beider Wörter, und die ge\yöhnlichere
goth. Form hvileiks (ist ein hvileiks za
beveeisen?) lä{^t auch annehmen, daCs bve-
leiks mit äenxiristr. hv& nicht zusammenge-
setzt, sondern vielleicht hvileiks die ursprüng-
liche Form [aus dem Stamm bvi (neben hva)
gebildet] ist, aus . welcher die verstärkte Form
livaileiks =^ hveleiks sich entwickelt hat;
im althochd. bwelib ist also nicht hwe als
die reine Stammsylbe des Pron. hwe-r anzu-
sehen, deren e aus einem ursprünglichen i (cf.
sanskr. Stammsylbe ki) entstanden ist
hwelib steht, wich wer, als interrosfativum
auch im relativen Satze (doch nicht wie
unser toelc^er als pron. relativum; für die-
ses wird im Althochd. nur das pron. de-
monstr. der gebraucht), auch als aliquis.
huuelih> quis. gl. K.
uuelic, cujusmodL D II« 327.
uuelih,, (funmvls. gl. K.
uuelihhiu, quoe. Gc. 3«
motu huuelih steht in gl. K« als Ueber»
Setzung für ammaequis [auch Pa. und Ra«
übersetzen so (mit motu uuelih und
moles uuelih)].
uuelihemu, cui. gl. K.
uuelih, qwjta (iiors). Prud 1.
uuelihen mih, qne^u. VA. X. 670.
uuelih ay quam. Gc. 3.
uuelichiu, quae (tellus). VG. 11. 248-
uuelih, quid. Prud. 1.
uueliba, qui. Gc. 5^
uuelicha, quae. Ar. 2.
uuelihen, quibus. VA. IV. 371.
uueliba, quos. VA. VI. 92.
uueliho, quas, VA. VI. 568.
uuelih ha, quos.,VT\kA. 1.
uuelihu (a. pl. n.J. qnae. VA. VIIL 538.
ti uuilihero uuis? VG. IL 270.
uuer odo uuelih istther? qmsaut qua-
lis est hie. T. 52, 7.
uuelicher ist daz? N. 118, 42.
uuelih mennisco name des uuara? N.
85, 5.
uuelichez ist daz. N. 118, 42.
uuelich ist der min uuillo an in? N.
15, 3.
uuelih ander mennisco? N. 88, 49.
uuelih cot? Mt^.
uuelih ist der din trut? Wm. 5, 9.
uuelih gagensibt ist an zuein accusch
tivis? Org.
uuelichiu ist diu gruoba? N. 93, 13*
huuelihhes? cujus? Is. 3, 4.
mit uuelichero baldi ist hie? gespro-
chen? N. 53, 3.
fona uueliheru lantskeffi? C.
uuelichen Ion uuile du? N. 49, 7.
in uuelicha halba? quorsus? Ic.
uualihhu xehiuV qua ratione? fh K»
uuelehe sint tien gelib? Org.
uueliche sint daz? N. 50, 7.
^uelher wis, quomodo? Wb,
ao uuelehen ist dazt Org.
uuelih uuiti sL Mcp. 37.
abtotou, uuelih uuariiro meto. T.94.
une-
Digitized b/
Google
1209
HWA.
HW4.
1210
uuelih pant zesamine habe, quaenexto.
Mcp. 37.
uuelez inieniio su Bo. 5*
jüuelib liüimint si. Bo. 3.
irhuge uuelih min uuist si. N. 8S, 48»
ne sehent daz niet aua« uueühes lei-
des ih l^be. Wm. 1, 6.
Con uuelieheru giburti ec io sulih uuur-
ti. 0. IL 4, 23.
uueleha ^biualti er meine. Org.
uueliche zinsa er uns.uuile ind'icere. N.
49, 8. '
'meffitar» 8C0UUU0 uuoliche steifiainti
:, uueliilhii gizimbriu! T. 144.
uuelih, si quis. K. 48. :
uuelih he» äliqui. K. ^5:
: büuelihhitt {n.ph n.J^ qnae (si quae mi*
iiora agenda suntj. K. 36.
' ^ uu.eUhQ^ aliquas. Ki 58. •
tbu huufliher, ^i qnis. K« 43.
Mit Genitiv:
uuelih thero thrio? T. 128.
uuelih iuuar? quis vesirum? T. 38, 3.
uueliches iuuuer csil odo ohso in
phuzzi (ellit inti ihanne tti sliumo
.ziuhii inan uz in sambazdag? T. 110.
in thero urresti uuelihes ir« ist thiu
quena. Tt. 127. : (
^' thurufa uuelih thero uuerc;0?. T. 134.
rahono uueliha. Em. 33. .
allere manne uuelih, omnium hominum
qiiisque. Pn. £m* 33.
allere manne uuelihheme. Pn.
Perm und Flexion. Nur stiirke Dekl.:
buuelib. Is. 3, 4. 4, 4. gl. K^ Mat.
huelih. R.
uualih. Pa.
uuelih. gl. K. Pa. Ra. T 32, 5. 6. 38, 3. 53,
7. 67, 12. 1)4. 128. K. 4. 7. 31. 48. 0 IV.
20, 10. 28, 10. Mcp. Wm. II. 111. Prüd. 1.
Org. Em. 33* Pn. N. 39, 13. 85, 5. 88, 49.
uuclic. D. II. 327.
uuelich. N. 15, 3. Nd. Nd. IIl. Wm. 4, 3. 5, 9.
12. s. m. uuclichen N. 118, 169.
n. s. /. uuelihhiu. Gc. 3.
^ uuelichiu. Nrn. N. 93, 13. 118,41.
56. 148.
IV.
uuilicWu. VG. II. 248.
12. s. n. uueUchez. N. 118^ 42.
uuelihez N. II.
g:.5.iii.i2. huuelihiies. Is. 3, 4.
uuelihes, Wm. 1, 6. I. T. 127.
uueliches. T. HO. 0. IV. 28, 12.
. V. 9, 55. N. 64, 5.
uuelehes. Wm. IL III. ,
uueleches. Wni. IX.
g. s. /. uuelichera. 0. IV. 23, 32.
</.j.m.72. huueliihhemu. Is. 9, 1.
uuelihemu. gl. K»
^uueltchemu. K. 18. '
uueliheme. £m..33. Gh. 3. T. 139.
r uuelihheme. T. 54, 3. 194, 3. 238,4.
uuclicheme. N. 134, 7. N. II. Ho.
d. ^ y. huuelihhe.ru, gl. K.
uueliheru. C%
uuelihherü T. 60, 8. 147.
uuelieheru. Ic. 0. II. 4, 23, T. 145.
uuelihhere. T. 73, 1. 123.
uuelichero. N. 53, 3.
fl. s. m. (uuelih. 0. IV. 20, 10.) uüeUh-
han. T. 144, 1.
uuelichan. T. 114, '
. ./ uuelihan. Em. 33.
uuelikhen. Gh. 1. 3.
uuelichen. rK 49, 7. 50, 6. 118,
38. 154.
. uuielichen. VA. X 670. '
a. s. /. uueliha. Em. 33. Gc. 3.
uuelihha. T. 32, 4. 60, 8. . .
uuelich4i. N. 118, 44. ^138. 129, 4.
Mcp. Org. Bo. 5. 0. V. 12, 9. Ic.
Wm. II.
uuelehe. Wm. 4, 8.
o s. n. (uuelih. T. 134. Prud. 1. N. 33, 11.)
uuelichez. N. 118, 138.
insir. huelihhu. R.
' uualihhu. gl. K.^
uuelihu. gl. K* ^
uuelichu. Ic
n.phm. uueliha. Gc. 5.
uuelihha. Aj. 2.
uuiliha. VA. IX. 600.
uueliche.. Ho, N. 45, 4. 50,7. 117,
26. Bo. 5;N. II. Mcp.
[78]
Digitized by
Google
1211
HWA.
HWA
1212
uuelibhe. K. 35.
uuelehc, uuelleche. N. IL
uuelehe. Org.
n,phj* uueliche. Bo. 5-
n. ph n. houelibbiu. K. 36,
uuelifalu. Gc. 3.
uuelicbiu. Bo. 5. N. 45, 9. T. 225, i.
uuelichu. T. 144.
g. pL uaelicbero K. 57.
d. pl. uuelichen. N. HO, 6. Bo. 5.
uueliben. VA. IV. 371.
uuel^b^n. Org.
a.p/, jwruueliha. V. A. IV. 14. VI. 42.
uuelibba. Prud. 1.
uuclicbc. N. 43, 13. 49, 8. 134,
14. Mcp.
a. plf. uuelibo. K. 58. VA. VI. 56S.
uuclihbo. VA. III. 367.
a.phn. uuelibu. VA. VIII. 538.
uuelicbiu. T. 106. K. 61. N. 118,
47. Mcp.
uuelichu. T. 53, 14.
-i. Neben der Form hweliher kommt in der
Flexion auch eine, wie es scheint aus hwe-
liher verkürzte, Form weler vor (cf. soler
für solicher; halt man das lat qualis, talis
dazu, so scheint weler, soler eine eigen-
1 thümlicbe, nicht aus b^elib zusammengezo-
gene Form zu seyn). Diese Forin zeigt sich
nur bei N. Bo. 6. Org. Mcp. Gc 10. Co. 2.
und Einmal in Frg., wenn huuelist, quid
est. Frg. 53. richtig gelesen ist.
>A s. m. nueler. Bo. 6. N. 67, 12. 100, 6. Oi^.
i^.s.f. uueliu. N. 18, 6. 72, 24. 73, 17.
77, 6. 83, 8. Mcp. Bo. 5.
n. s. n. uuelez. N. 2, 8. 5, 8. 16, 8. 37, 8.
43, 10. 62, 2. 68, 34. 84, 14. Mcp.
Org. Bo. 5.
uueliz. Org.
g>.5.iii.n. uueles. Bo. 5. Mcp. Org. N. 67, 19.
g*. s. / uuclero Bo. 5. N. 73, 20. 80, 8.
d.s.m.n, uuelemo. M. 6, 6. 118, 1. Org. Bo. 5.
Gc. 10.
d. s. f. uuclero. Mcp. Org. Bo. 5. N. 32, 4.
38, 5
a. s* m, uuelen. N. 94^ 3. Bo. 5.
a. s. y.i uuelea. Bo. 6. N. 73, 7.
o. s, n. uuelez. Bo. 5.
a.pl. m. uuele. Bo. 5. N. 8y 3. BO, 25. 65, 3.
&7, 25.
uuelee. Mcp. N. 62, 10, 65, 2. 75,
6. 82, 13. .
v.pH.f. uuele. Bo. 5.
w. pl n. uueliu. N. 39, 13. 80, 1. 86, 3. 98,
7. 1X)5, 2. 148, 7. Org. Bo. 5.
g. pL kommt nicht vor.
c/. pl. uuelen. N. 77, 6. Bo. 5.
o. pL uuele. Org.
ö. plf. uuelee. N., 10 (b), 3.
a.pl.n. uueliui N. 65, 5i 89, 16ii Bo« 5.
NE UÜEIZ UUEUÜ chint Bo. 5. (et ni
weiz bwer.) '
EIN HÜÜELIH, quldam. Mat
ein huuelih unser, nnns ex nobis. Is» 4^ 4*
d. s. m. ein buuelibbemo. Frg. 29.
n.pl.m. ein huuelibbe scribera. Frg. 3.
ein buuelihbescribero.F^.7.
SO HWELIH, qnilibet, talis.
so uuelih israhelita uuile rofoi/m uue.
sen in gote, des inteliectus ist diser
psalmus. N. 8S, 1.
suelib, qaae (vis). Prud. 1.
so uuelih \oz^ omnis- sors. Bo» 5.
80 uuelihes. gl. K.
so uuelihhes. K. 2, cujudibet.
so uuelihhes thih eb lustid, atjuslibet.
gl. K
thes S4> uueliches nu, ru/V/^^/idmoi//. Ic .
so uuelichemu, tali. K. 47.
so uueiichemo. Mo. ^
suelibhemo. Gb. 1. 3. 4.
suelihemo. Sb.
suuelichemo. Ho. M. 30.^ qnoUhet.
so uuelichero suhti, cuilibet. T. 88*
zi suelihero (suelichero. Gh. 2.) uuis,
<iHquQtenns. Gh. 1.^
so huuelihhan, qurmcunque. K. 65.
suelichun rat. N. II.
siuuclihin, suuelihiu, i/f/^m. D. II. 349.
so uuelih ha, qnamamque. T. 4i, 7.
so uuelicha gescaft du nimest in din
herza, — diu triuget dib. N. 80,10.
so uuelichu mczu, quolibet modo. K. bSL
so uueliche. Co.
Digitized by
Google
1213
HWA.
HWA.
1214
SO iiuelihhe. T. 82., quicMique.
so haifeUbbe iuuuer gataufite sintun,
t qmäunqtie baptizati eslis^ Frg« 43.
so uuelichc daz irchenaent, dien gena«
det er. N. 122, 2;
so uuelche. uuebs^la, tjuaecumine muta-
' tkmes.Org.
suelihiu, quneque. Gc. 3.
thicn so uuelichen^- qnibuseunqf^e*^ Ic. .
so uuelihhem, qittbiislibet. K. 48.
so uueliche, quodibet,^ T. i2o.
so uuelibo. T. 173, 4.
so uuelibhu. T. 66, 1«
so uuelihiu. T. 134., quaeamque^
nallas suolicbiu zcibban, t;i>/£</^5 non
quaslibeL Sb« (in Mz. siebt oalas uo-
Uhiu.)
SO UUELer, quisquSs. Bo. .5.
so uueliuy omnis; qmae* Bo. 5.
suueliUy ii qua. Gc^ 10. /
so.üueles tages ib dihanabaree, an de-
mo gebore mib. N. 137> 3.
ao uuelemo, qäövis.^o. 5.
mit &ö uuelero «^o. Bo. 5»
an so uuelero (generatioriß). N. 101, 2.
.rzeso uuelero uuis. Co. 2.
'so' uuel^n freisigen rat er dar rerneme.
N.' 7,. 1. . _
so ttuelee testamenium dei inpbabent,
die-. N. 77, 66- ^ . .
so uuelee - uuellen-, die- (es steht
ouu.elee). N. 75, 1.
' so uueliu ding, qaatamque. Org.
10 SO ÜUEUCH, quisquis. Ic.
SO HWELIH SO, qniUbet, quicumqne.
so buueiib 8^, quicnmque. Frg. 17.
so uuelib so. 0. I. 14, 11. V. 14, 9.
so uuelib geba so T. 84.
so uualib so, quodlibet. Ja.
so uuelib so iz siy cu/uspiarn. Pa.
so uuelib er so, qnUibel. Rb.
so buuelibber so. R. .
so uuelibcr-so iz si, cujuspiam» gl. K.
' so uuelibiu so so, quaeque. Rb*
so buuelibbes so desaltres, cu/uslibei
aetatis. K. 63.
so uuelibes so luste, cu/uslibet Pa.
so buuelibbemu so^ a^iUbet: K. 32.
so uueli«bevtt so, qualibet^ K. 46.
so uuelicba so^ qualemcmque. K. 34.
so buuelibbe so, quotqudt. Frg. 47.
so uuelicbe so, qiiotquot, T. 13, 6.
so uuelibcm so, quibusUfpet. Rb.
^lle so buuelibbe so sie fontun, ottit
nesy quos invenerunt. Frg^ 19.
so uuelicba so manabeiti, quaelibet
munnstufa. K. 54.
so uuelibiu so. T. 16j5, 4i >
so uuelicbiu so. T. 242, 2.
so unelibu so. T.,135.
so uuelicbu so. T. 87. 88. 173., quae-
cunque.
ENTIÜÜELICHES SO, cujuscimqßie. K.30.
(das folgende so scbeint gegen eine Um-
änderung in cddesuueliches zu seyn;
enti soll vielleicbt nacb Koroniscber Weise
das qiie übersetzen.)
Sin HWELlH, quidqm^aliqfifs. JSfit bei T.
sib uuelicbes mannes, alicuj^s^ T. 105.
sib uuelibemo, cuidam. T; 138.
si sib iiueliberu ziti, t$sque ad iemptis.
T. 15, 6.
fon sib uuelicberu sacbu. T. IQO.
sie uuelib zeicban (acc.J, ßiiquod' T.
196, 4.
SÜM HWELlH.
surauuelib, unum. Pt\xi. 1. . .
ist sumuuelib tat, est via. M^. Sb.
Bib. 1. 2.
sumuueliber, unus (quidem ßopum). Uv.
Ps. 2.
sui^MUcIibiu, quajnlibet. Gc 3.
zi sumuuelibero (sumuuelibbjero. Gb.
3.^ sumuuelicbcro. Gb. 3..) uuis, ali-
quatennSj aliquo modo. Gb. 1.^2.
sumwelicban, alium. D. H. 345.
EO HWELlH, unusquisqi4e.
ieuuelicbemo,'oiii/ii. N. 25, i.
eouuellibberu, 07i}/2i(bantstiuru). Gc. 4.
iewelicben, qtunnque. D. IIK 26.
10 uueliu, unaquaeqtiie. Org.r
in uuelez. Org. Bo. 5.
10 uueles tinges. Org..
ieuueles, uniusaijusque. N. 24, 1.
[78']
Digitized by
Google
1215
HWA.
HWA.
1216
an 10 uueietno dinge« Org.
föne 10 uuelcmo genere. Org.
EIN EOHWELIH.
zcineme icwelichen tagewerche« D. -
IIL 110.
eina io uueliha, qnamvis. VA. VIII.
577. eina ^cauelihha, qiutmq^ie (plo"
gamj, PruA 1.
eina io uuelea, qnamlibet» Org.
EEffiS BWELIH, aUqius.
ethes uuelihy aliquis, gl. K. quisnam,lc.
eibes uualih, aliqua. gl. K.
eddesuuelibher, aliquis. K. 2.
ethes tiueliches, crt/uspiam. Ic.
ethes huelibhemu, alicnu gl. K.
eddes unelihfaera ziti, afiqua horn.K,!.
mit etta uuelihera, quaasmque. D.
xi etteuuelihero uuls, utcnmqtie. Gc. 5.
zettauuelihhero (zettasuelihheVp. Ge.
6.) unis, aliqiMtenus^ Sb.
ethes nuelihe, qnandam. Ic.
mit eddes uuelihAa kespanst, aliqua
suadentem. Kp.
eihesunelihe, quasdam. Ic.
ODO HUEIiH, quamvis. R.
EININC HUUALIH, alicubi. gl. K.
GAHWELlH, amnis.
gihuuelih, quivis. Ct 70.
giuuelih, omnis. T. 41; 3. 7. 195, 7. 8*2.
giuuelih manno. 0. II. 8, 47.
thcro giuuelih. T. 29, 2.
iro giuuelih. T. 151.
allero ubelo gihuuelih, quodvis. Wo. 2..
^giuuelihes uuerkes. T. 147.
allero fiscchunno gahuuelihhes.
Frg. 15.
d.s. f. gahuuelikeru. Frg. 39.
in steteo gahuuelihhcru. Frg. 47.
uuahhet in ziti giuuelihha. T.
146.
chiuuilicho mezu, aliqtiomodo. Ic.
allero giuuelih s. al.
SÜNTARGAHWELIH, singulns.
suntar giuuelihen, singu/is» T. 108.
EUNERO Cg'Pl'J GAHWELlH, muiquisque.
einero giuuelih, it/»iii^i7\f^ii^.T. 99. 176.
thiii bihaben mohtun einero gjnae-
tib zwei diez, nngrJaifJT. 4&, 4.
iro einero giuuelih, tinu$qtfisque»T.SO.
einero giuuelibemo. T. 203, 1.
einero giuüelihhemo. T. 149.
einero «giuuelicbemo. T. ÖO*
EOGAHWELIH (cf. eogalib in «o), mUfSff
wiiisquisqae.
• eocounelih. K. 2. 7. 55.
eo gi^huuelih. Frg. 15.
eogibuuelih. Wo. 2.
^eokiuuelib. H. 26.
iokiuuelih. H. 25.
iogiuueUb. T. 5, IL 13, 3; 15. 62, 2. 113.,
omnis (in alten Geschlechtern),
n. i. Hl. eochihuueliihhcr. Is. 4, 5.
eogihuuelihher. Wo. 2.
eocouuelibber. K. 7.
n. s* n. eocouoelihaz. IL. 30.
g'.^.nt./?. eoeouuelihhes. K. 2.
iogiuuelihes. T. 177, 1.-
iogiuueliches. T. 141.
g, s. f. eocoüuelihhera. K. 18.
c/.^.m.T». eocouuelibhemu. K. 34.
iogittuelihemo. T. 15, 3.
iogiuuelihhemo. T. 149. 15i.
^ d. /. /. eocouuelihheru. K. p.3«42. 49.
eocouuelicberu« K. iL
eocouuelihhero. K. 4. 7.
eocouuelihhera: K. p. 3. 7.
a» s* m. cocouuelihan. K. 13. 29.
iogiuuelihaa T. 13, 4.
a. s. f. eocouuelihha. K. 7.
cocouuelicha. K. 18.
eogiuüelihha. Ra.
logiuueHhha. T. 22, \. 44, 2.
67, 1.
a. s. n, iogiuuelihaz. T. 167, 1.
insfr. eocouuelichu mezzu. I^ 18.
^'pf'f' iogiuuelicho uurci. T. 141.
EIN EO GAHWELlH. wiu^qmsque.
einer eocouuclicher, unusquisque. K.
48. 49.
g'S.f. eineria eocouuelihhera. K. 18.
i/. ^. 171. einemn eocduuelichemu, cui-
que. K. 34. 64.-
Digitized by
Google
1217
HWA.
HWA.
1218
' a. s:m. einän eocoauelihhan, unum*
quemqne. K. 13.
Ov s. f. eiqa eoco^uueUbho. K, 18«
i eina eogibuu^Hchiu Wo. i.
, HVYEDAB, goth. hvatbar, qngels. hvädhcr,
altnord. hvsirr, griech. 9cor£Qo^,{wre{^)y skr.
katara, lat. ,11/^, toex Don jmeteu.
uuedar thero zueiol quis* T. 123.
uueder, uter. Org.
uuedar ist odira^ *zi qucdanne:- odo zi
quedanne:-? quid? T. 54, 6.
uuedar ist mcra? T. 141.
uueder mera si sol aide Innq, Bo* 5.
uueder sie sin Jontes aide torrentes. N.
73, 15.
huuedar ist z-a uuare mera, gold odo
kirihha? Frg. 21. ' j
juueder ist tiurera iro zueio? Bo. 5.
'uueder sol man urOpen coro/iam aide
meretrlcem? ßo. 5.
, ^ uuedarer, <7f<iV. VA. XII 719.
upedirer, quis.V>.\\, 333." . .,
' . uuederer dero gemag mer? Bo, 6.
uuederiu dero ist contraria? Org.
' uucderctt iro si,tiuar aide* lugi. Org.
liuedefez uuar aldb lugi'si. Or^.
za 4iuederemö herie. Em. 33. *
uued^rrao'uuanle si-. Org.
uuedaran (der beiden Scbuldner) minnota
r ber mer? T. 138.
uuederan ir iruuellet. O. IV. 22, 11.
uu^xleren teil er uuelle. Org.
uuederen uuandist tu uuirdigen? Bo. 5.
uuederez er uuelle. Org.
In dhoh dhiu buuederu, tarnen. Is. 4, 4«
4, 7. 5, 7. scbeint der Instrnm. von bwe-
' dar enthatten zu seyn, wie im angs. bvä«
dhre, tarnen; cf. widar.
HWEDAR, angels. hva^dher, der absolute ocr.
neutr,, wie ntntm, als Fragopartikel, tbeils al-
leinstebend, ibeils mit folgendem odo.
huuedbar ir iuqubami odo uuir nobsGU-
lim siin qubemandes biidan, utrum^.
Is. 5, 5.
uuedir ist pezera, allero unsaldon bei-
me ze gcbitcnne, < aide allen saldon
ze bolz ze indrinnenuc? SjL
üüedar, o/t. Prud. 1.^ uueder »ledoh ma-
cbotin ranas unde sdnifes «hde san*
giiinem^ d a z 1 s t i n qtiäesiüme. N« 77» 49.
uueder demo'-; aide Hcmo^-, hUm^,an'-*
Org. ■ '■ --^ ■ ■ ■-.
uueder iz reht afde üurebt ui]lii^#4(,'llcim-.
Bo. 5.
uueder darlbago üxi^Te dltuenda aldene
uuare. Bo. 5.
uueder sie soUin aide ne soltiu, num^.
' Bo/5. ■ ■ ■ ■ ^ ■'''-''/■■• "
ziu suigcst tu? uUed^r tott scamon
aide fore ercbomcni? pMort an stu*
pore? Bo. 5.
uueder diu aJ^firmatiO'^, aide diu nega^
tio-*. Org.
uuedar fon gote si odo ili Ton riiir sei-
; ' /bomo spreche, utrum^. T. 104^
(unze si in ein wurten, uued^ir si in
ersluogen odier si in erwürgten. D.
Ui. 92. )
-NI HWEDAR, w^w/^^ feiner t>on Uxhtn.
%k\ utuedar ^na ander (keines ohne das
andere). O V. 12^ 75,
ni mfihtu irseban ni. uuedar enti si-
naz. O. V. 6, 62.,
; übe \i^ ne uuede,r ,d^f o 2|Uei(Q^ne ist.
tnp. ue uueder ne ueri;u,<^cbet taz an-
^ jder. Org. . .i r
^ iro ne uueder ne machotJtazand^r.Org.
flonie beizet ouhrn« uueder mer ring
danne daz sonder. Org.
^o ne sol man ne uueder sprecben. Org.
ne uindest tu ne uueder, nob uuio
siu ligen, nob.uuar siu ligeu^ Org.
also dero ne^uuedei^ nob tanne uuar
nob lugi ne ist Org.
ne uueder ander ne reccbct Org.
deprecafiö ne Uuedet be ist. Org.
durb iro neuueder ne-. Wm. 5, 1.
föne diu ne ist neuueder iol guot*
Bd. 5.
r neu u% d e rcT i r^ keiner von ihnen beiden.
N. 73, 16. ^^^
ne uuederer mit andenno ne ist Bo. 5.
Digitized by
Google
i219
HWA.
HWA.
1220
ne uuederer irtedo noh iudicandi, noh
eligendi. Bo. 5.'
iro ne uuederiu ne. Nt
ne uuederiu ieuiatio fiures noh i^uaz-
zeres. N. 65, 12.
ne uucderci De iit-^. Pfg. , ,
ne ist ne uuederez gnis. Org.
nxfi ^uedermo,. nÄtf/ro (mpdoj. Oi^.
mit ne uuederemo (uuedcrmo* Win.II.).
yfm. 4, 16. .
der ne ist in nc uuedcrro gpskefte, Aa-
hitu neuiro, ßo. b.
iro fie ouedera. Ba. 5« 238.
ne uuederen laz mih kelih sin, noh
. .malis c/trisiiamf noh pag^nis. N,,70, 4.
NI HWEDÄR (cf. hwedar als ParÜkel),
;|i>tbeT,:.iiic^t* t>Ptt^*tibeii. Der Gegen-
9l^tz (oft auch schon der erste Satz neben
liwedar) erhält noh* Wie schon in cmi-
gen der. unter Aem^pron. hwedar aufge-
führten Beispiele zeigt sich deutlich der
Uebergang zur Bedeutung von i^cber in:
'iit)h ni mag nl uuedar sar thes hu-
' ses uniht bidihan noh hera nidar
stigan. O. IV. 30, 13.
dar ne uueder ist ze heiz noh ze
ehalt N. 65, 12.
ne sint ne nueder nuar noh lugi. Org.
ne zimberoe ne uueder noh an dero
hohi noh an demo grieze.Uo. 5.
ne uueder ne habet lengi noh breiti.
Bo. 5.
taz ne uueder ne ist cuot noh ubeL
Org.
tiu ne uueder sint euot noh übel. Org.
ne uueder in-, noh in-. Wm. 2, 8.
NOH HUEDAR. Ra. noh uuethar. gl. K.
noh utiedatv Ra., neuter.
noh huedera, ntutrum. Is. 2«
EINHWEDAR (nur in Notkcrs Schriften),
alteruter, tintt öMi beiben.
einutieder uuirdit uuar, daz ander
lugi. Org.
also uuilon gedancha sint noh uuar
noh lugi, unde aber aar eiQ uueder
sint Org.
neheiii not ne rst, iro «li^aneder fal^
ferum horum) ana uuesen. Org.
inäefimUt ne skeident nieht uuar nnde
lugi, sie sintsament ein uueder. O^.
einuueder, litrumlihet. Org- tiz ein uue-
der. Org. '
ein uueder uuirdet ib doh. Org.
einuuederez (getan aide uerlazen).
Bo. 5.
üe ui^dest tu doh nie'ht tero ein nue-
d et. Org.
ein üuederer saget uuar, der iehento
aide der loogenento. Org.
ein uuederez, eid uuederiz, utruaiU-
hcL Org.
iz (fiur) prichet lo zi ein uuederro
h^nde, samo'sb der halzo. Mcp.
tri imb sol 1)enote ein uueder folgen,
possibile aide riön possibi/e* Örg. und
und^ 10 |)en6tp isoT einuueder sin,
siecbi aide g'esurideda. Org. geht die
Bedeutung schon iil die der Partikel ein-
hwedar, entmebcf/ ülicr.
E^NHVVEDAR (cntwebtrj cf. Partikel hwe-
dM)i mit folg^dem odo^ niU*-aut^ Nur
in Notkers Schrif^n.
tannan uuirdet; er ein uueder uilo
guöt aide uuola guat Org.
80 ist iz tir ein uUiöder so unuuunna
aide scado. Bo. 5. •
einuueddr mbjectiUMi uldt declaraii-
vam. Bou 5; :
einuueder so hertet-ahje bezerot.
Bo. 5. r ;
hinnan geskihet einüuöder so daz-
sagent, aide sie tte! enehedent-.
Org.
varieiate, einuutder vir/ii/nm aide Kn-
guarum. N. 44, 10.
einuueder in geriche aide in riuuuo.
N. 78, 10.
einuueder ze ahtungo aide ze riu*
uuo. N. 98, 1.
einuueder spuot ^Ide tUala. Mcp.
N, 103, 5. ;U7, 12. 118, 1. 119.
Digitized by
Google
1221
HWA
HWA.
1222
IQ EIN HWi;pAR. I ' :
816 tuont 10 einu^ediri sag^nt Jil^c
uersagent Syl.
SO HWEDAR (Dur bei Wm. und In Notkers
Schriften)» tott i^on it9eieit, täer, uter^
cunque.
8e uueder iz si. Org. so uued^r man
ttuile. Org. * '
80 uuederer mir hilfet» Jiomo aide
ahgelas. N. 117^.9.
io uuederez tcro daz ander reccheti
. taz keizet-» Oig. i
80 uuedcrmo ir gcllh 8inty pr^mosAAe
secundo Adam. ^ 48, 3: . .
so uueder er fore iähy 80 driskox^z
pilde aide fiei^scozez aide sinuuel-
bez, aide-, tldc-^« -Bo»< 5. /' •
80 uuederen der n>an bildot N.48,20.
SO HWEDAR (et Partikel hwedar>. ist
in folgenden Beispielen als Adverb und
Conjunktion gebraucht: !
so uueder fatum gefrum^t au^rde
fene-, aide föne-, aide fone-..Bo. 5.
so uueder man iro bedarf, iamusica
aide in aa^ilhmeiica. Bo* 5.
so uueder man cbi% neiq aide iah.
Org.
sueder &ie geframet uuerden./i^r
praclaios oder per subdiios. Wm. ,4, 1 1.
DEHWEDAR (nur in Notkers Schriften und
bei Wm. Wb.; aus dibhwedar, doh-
hwedar oder ursprüngliche Ferra vom
Stanun da und hwedar gebildet?), Uter-
que, alteruier. .^
uuio mag (anne uuar sin te.uueder
(gesunde alle sieii). Org.
der mir deuueder neme; N. 26, 1.
ietemer mugln dih geirren deuue-
der (kann auch als ado. genoromeft wer-
den) pagani oAer cbrisiiani. WiB. 2, 2«
enero dcuuederiz, horum utrumque.
Org.
dcuuedercs, alierutrius. Bo. 5. daz
Christ unuerwantenlichen dewe-
derre siner nature got unde men-
nisk uollichen ist in ietwederre
natura. Wb.
an denued«re iz 7m^*ai/u;ti« istj^taz
machot-t. Bo. 5. ^- —
lEOHWEDAR, uierque.
terp io uueder ist $amo unguis^ Org.
, iro io p.ueder {ii. s. n.). Bo.^ 5.
io uueder (a. s. n.)^ Bo. ö.
io uuederer, uierque. Mep.
de;ro ieouuederer uuirt ferlorin« N.
48, 11.
iuuer iouuederer, * uierque vestrum*
Mcp. 18.
, deto ijD uuederiu. Qrg. . ? ,
io uuederiu substantia, blpes \oh gres*
, ffbile» Org.
,• io uuederiu, ^icbeli, mtrumque spaiium.
Bo. 5.
io uuederiu. Bo. .5.
io uuederez, uirnmque. Org. Bo. 5.
io uiiederiz. Org. SyL
io uuederez^ aUernum. Bo. 5.
iouuederes mer. Org.
iro iouuederis namo. Org.
iuuer io uuedermo, alteruiri. Mcp.
föne io uuedremo, ii6 i/Zr/^ri^. A.
iouucderemo, utrisque. Gd.
louuedaremo, diverso.Gc.
iouuederino. Bo. 5.
iouuedarero fd. s. f.J, diverso. M. 29.
Gc. 6.
ze eouuedareru, utrobique. Gc. 8.
iouuedara halpun, iouuederhalp, if/ro*
bique; s; halb. — et eogahwedar*
GAHWEDAR, «/^r^^/^.
gihuuedara halba, ulrimque. Or. 1. 2.
gahuuedera zilun. Frg. 59.
giuuederemo (nicht gludederen, wie
in Ggr. III. 51. steht), ulrisque. T. 138.
ano gahuuedcre, sine utroque. Frg. 59.
In Wra. III. 1, 17. steht in den lat. Versen
über niraeque (partesj^ hiwadre über-
geschrieben.
EOGAHWEDAR (cf. eohwedar), uierque.
iagiuuedar. O. IV. 9, 11.
eogiuuedar, utraque. T. 72, 6.
eocauuedarcmu. Pa.
eocauuedramu. gl. K., ulrisque.
hiokauuedarero, utrique (sexuij. Rb.
Digitized by
Google
1223
HWE--HWAL.
HWELL. HWiLA. 1?24
iögabou^da-r«^, titruiigite. <xcl- 4; .;
lUGIUUEDARfULR s. bAlk
lEtVVEDER. uferifüe.^iitii n. Jährh.
iii i«twö^diiTte naturSii Wir. • '
EOGltJÜiVRteft rittem u^ir. Ct 61.
. V '. v ; ] :• I ./ ! ) '. i"» *i i> ' ' ■ ■ >
HWRO §,,HWÄ* ■ „.
HWI? Ode* Ut «• WI? a «anskr
Hiv&l totare. ' - ; •
HWEION, altnord. hvia (cf. dag lAiHellat. ve-
fiarely^öh der Stirtime det Ziegen); ttHcj^erit/
hinnire*
(ih) uucion. Pr. e. (Sal 2. uueiol Sal. 4.
tiueiert/Sal. 1.)» hinnio.
(er) huuaiiot Sg. 913.
uu^iiot. D. IL 378.
weiot. Fi 2.
weiolh. Wn. 232. )\ hinriit (equus).
uUeigit. D,
' uüeihiii. F.
^10 1 Em. 32.
uucigol,Yri?miV (equus). VA. XI. 496.
(^ie) uu^iont. Bib. 1. \
uüelgont Mtj. Bib. 1. 2./, fiinnicnt
uueigon. Sb. Kfauc^jcn.
wibint. Bib 5: \ Liifher).
uuehiuiit. Bib. ?• '
irhp. S. u«cio! hinni. Uri. Bib* 1. 2. 7.
, p.a, hueionti. R. uu eicht L Ici, hlnniens.
s. HWA.
HWlOj
HWIÜ)
HWfcKIAN s. Wej^jan in WAG-
HWEDAR s. HWA.
HWOF s. WÜOFJAN in WAR
HWAL, balaena s. WAL.
HWEIiL, angs. hvall, procax, altnord. huellr,
* sonorns. (hvella, tinnire.^
huueller, procax. R. Re. Ib.
uu eller. Rb.
S. auch weliho in VVII4.
. HUÜELLI,/. Can. 12. huelli. Em. 7. Can. 9.
hueli. Can. 8., pertinacia.
HWILA,/, SBeile^rgolh^ hvcila, alls. hwtla,
angek hvÜe. (aUhord. bvila, /^/iij, hvilld,
quies; cf. sanskr. si, jätere, dormire, und küla,
hora. H. I. K. 17. Bo. 5.
vniom^»/mi> Ib. Rd.
In Is. 4/ 5. steht huuil vor w und in Pa.
gl. K. vor Vokal: fona ziidi, aer hu^il uurdi,
/ ih uuas'dhär, ex tempore, onieifunm ßerei,
ibi erann h. 4, 5, huuil aina (eina. gl. K.),
' confestifh. Pa. !
ahtodun uuilu, octava h&ra* K. 8.
niunta uuila, ^lo/iom. H. 18.
<* in einer« churzero uutlo, Aora. Bo. 5.
uuilom, AoriV. K. 16.
gant ze einera uuilo in sedeL Bo. 5*
• die quinque uuila, temporis^paiia. Ho.
uuilo, momentan Ib. '
nelieina uuila ungeuuehseiei ne ist, ncn
' eit permanens, ^ig.
• 60 ih decheina uuila geruouuet bin. Wm.
I, 16.
unzi an desa uuila. OiL
dar sie echert eina uuila unesenauln. N.
54, 16.
übe iz eiha uuila ist N. 54^ 23.
uuesent dia uuila patientes. N. 30, 26.
biten bezzere wila. D. III. 72.
ßlaf ist imo der tod, uuanda er sih in ana
laset eina uuila unde ih aber sar hina
uuirfet N. 40, 9.
übe der dia uuila sih furder cherti. N.
85, 5.
uuis dia uuila (so lange) reht N. 93, 15.
thaz gihiaz er in iu uuila (einst). O. V.
II, 10.
alla uuila^ continuo. Ho^ ^
Digitized by
Google ,
1225
HWiLA.
H^'VlLA.
1226
al die Uttila so uuir in demo Hchamin pin,
' quam. diu. N. 85, 7.
uuesen alle uuila in den dorfon. Whl 7» 11.
al die uuila so disiu uuerliche uinstre
uueret. \Vm. 2, 17.
dia hwila, dum, quam diu: '
tax tir uuirdit, taz uuehselot sih tia
uuila iz uuerei. Bo. 5.
tia uuila er lebet Org. dia uuiTa sie
nuiz sint N. 146^ 9. also fogal sine
iungen bruote, so bruote mih,. dia
uuila unreht in uuerlte ist. N. 56, 2.
dia wila unz, tarn diuy quam:
tia uuila ujiz iz ist. Org.
sint tia uutla lustsam unz man siu ge-
höret Bo. 5.
. sar dia hwila, sar io dia hwila, in dia
hwila, adverbial bei Otfrid:
tho uuard sar thia uuila mihil.erd-
biba. 0, V. 4, 21.
sar io ihia uuila. 0. 1. 22, 28. III. 11,30.
oba.er in thia uuila firliusit^ sina sela.
O. III. 13, 33.
fii hilfit iuih thiu il^ thanne in thia
uuila. O. IV. 13, 6.
So auch dat. pL io dem hwilom, sar dem
hwilom bei Otfrid: , "
mit thcn (steinon) in then uuilon so
uuoltun sie nanpinon« O. III. 19, 24.
uuolt er sar thcn uuilon gerno iz fir-
dilon. 0. V. 25, 62.
Der Dativ hwilon (cf. angeis. hvilon,' hvi-
lum) als Adverb, bi^mrilen, je^t (im 12. Jahr-
hundert' schon zeigt sich dafiir Wilont D.
II. 277.):
uuilon, paulatim, Gc. 8. 9. ''
uuilon, nunc. D. IL 326. - ^ *
unilAh ioh ze demo ahtödeil 'buoh-
stabc. Mu.
tcro namo mag uuola üüllon gegeben
uuerden. Org. ' ^'^^ " * *
uuanda iz uuilon ////i/iwt ist; N. 109, 4.
Eben so hwilom-hwilom:
huuilom blugisota, huuilom |;at[!ueta,
huuilom forahta, mQdo.^,mo.da^modQ''.
Frg. 59. ...
uuilon offeno^ uuilo^n t04ivg,eiio. Nrt36|.28.
nr.
uuilon umbe uuät, uuilon ümbe fuora
N. 38, 12. -
diu uuilon spricheta capile^ uuilon a
corpore. N. 118, 99.
uuilon ungeuuando, uuilon uone gelu-
bedo. Org.
uuilon na/i^fvi-, uutlön gente '^ uuilon
professione - uuilon dignitate - uuilon
fortuna. Org.
uuilon uuarm, uuilon chali Org. — Mcp.*
Bo. 5.
eina hwila-andar hwila:
eina tiuila ad coelestia\ ander uuila ad
ferrestria. Mcp.
eina uuila-, andera uuila, nünc^, nuiic.
Bo. 5. Mcp.
Forrii und Flexion: '
n. 5. huuil. Is. 4, 5. uuila. Ib. Rd. II. 1.
d. 's. uüilu. K. 8. uuilo. Bo. h.
a. s. huuil (eina). Pa. gl. K. uuila. K. 17.
Ho. H. 13. .0. I. 22, 28. III. 11, 30.
IV. 13, 6. V. 4, 21. OÜ. N. 30, 26. 40,
9. 54, 16* 85, 5. Mcp. Bo. 5, Org. Wm.
2, 17. 7, 11.
n.pl. uuilo. Ib. Rd. uuil^, uuile. Ho.
d.pl.uuilom. K. 16. uuilon. Gc; 8. 9. O. III.
19. 24. V. 25, 62, D. IL 326. Mu. Bo. 5^
Mcp. Org. Nf. N. 36, 28. 38, 12. 109, 4.
HWILHWARBI HWILHWARBIC.
HWILWANCHia.i
IIWILWENDIC, HVVILWANDON.
HWILMAHT?
HWILSALDA.
ÜNTARUUILA, /., intervallum* Ib. Rd.
CHURZUÜILA, /, veloa; hora. Bo. 5.
SrUNTÜUILA, /.. articulum. Em. 17. Gc 8. 9.
momentum. Em. 29.
in einero stuntuuilo, in puncto horae
^täntn spatia iransissej. 'Mlk. Bib. 2.
einem stunthuuilu, uno momento. K. 5.
stuntvuila, ;p^ />ar/«. Rg, 2.
stuntuulla, momenta. Gc. 6.
ETTANÜUILO, utrumque. Gh. 1. 3. Gc. 1. 6.
habon ih ettenuilo (e^tuuilo. Wm. II.)
ruouun. Wm. 5, 2.
ODOHWlLA^/or/^.
odo huuila. Frg. 17.
[79]
Digitized by VnOOQlC
/^
1227 HWALB—HWEN.
HWAR. flWER
1228
oclhuuila. K. 2. 4. 18« 30.
odouuila. K. 11. O. II. 4, 7.
öduuila. Prud. 1. ^
HWILAC? — Ist in diufurniias, uuila giu
langsam ziti. Ic, uuilagiu zu lesen?
HUUlLIN, temporalis. Sg. 913.
ni habet in imo selbcmo uuurzalun,
ouh ist uuilin, sed est temporalis: T.
75, 2.
HWILÖN (allnord. hwila y qtiiescere, goth. ga-
hveilains, requies, anahveilan, reficere\
manere, tOciUn.
si uuiloty manet.xUo. 5.
HWALB, convexuSy das nach dem angels. und
nord. Anlaut und dem lat. globus^ gricch. xoAtco^,
hieber gehört, habe ich, da es im Allhd. immer
ohne H- Anlaut vorkommt, im ersten Theil des
Sprachschatzes unter WALB aufgeführt.
HWELF, n. (bei Sg. 242. 0. und T. m), alU.
und angels. hvelp, altnord. hrelpr, catulnSy
Sungeö xoxlhtt J^iere; des Löwen N. 56, 5.
des Tigers Bo. 5. des Affen Bo. 5.
n. s. üuelf. Sg. 242. Org.
g. s. (weif es. D. 1IL23.) *
a.s. uuelf. Bo. 5. (D. DI. 23.)
ri.pl. uuelfer. N. 56, 5. 103, 21. Es.
welpher. Tr. weifer. Wb
uuelfi. Sg. 242.
uuelfa (cod. vind. uuelpha). 0. HI. 10, 37.
,T. 85.
rf./?/. uuelferen. N. 56, 5.
€7.p/. uuelfer. Bo. 5.
Mm. pr. HWELFÖ. HWELFRA. Auch bero
nuelpM^ hiehcr?
HWALZjan s. WALZJAN iQ WAL.
HWEMMjan s. WAMM.
HWAISN- s. HWA.
HWENjan (cf. angels. hvani calamitas), vi-
brare; cf. lat. quatere.
Inf. huucnnen, minitare, vidrare. Ra. ^. K.
u u e n e n, ciere^ i. movere (virgamj.^c^. 53.
(ih) uuenno, Ubro (missile ferrum). VA.
X. 42L
(er) huenit R.
uuenit. üib. 1., vibrat.
(sie) uucnnent (poUti lanceas). Bib. 2.
(er) uuenila, solUciinbat (spiciäa). VA. XIl
404. corrnscat (ielumj. VA. XII. 887.
uueneta, corrnscat (ignem). VA. V. 642.
( sie ) u u e n i t u n , vibrabant (fcrrea acmainaj.
Prud. 1. . ^
;7. ^. uuencnti, vibrans. A.
n. s. m. uuennenter, crispans (hasÜUaJ.
VA. L 317.
n. s. f. uuenentiu, quatiens (seatrlm).
VA. XI. 656.
uuennentiu,t;i£ra/«^^/2/^y).Prud.l.
GAHWENIAN.
er geuucnct sin suert, vibrabit. N. 7,13.
IIWENUNGA? — Ist dieses Wort aus in uie^
nunga (ist im cod. undeutlich geschrieben ),
Vibramine. Aid. 4. zu folgern?
Gehört das nom. prop. WENILO hiehcr, oder
zu wan?
HWAR s. HWA.
HWERsHWA.
HWER, m. (der /)/. uuera spricht Tür m.; oder
, ist in huuera, lebcta. Rb. h uuera als Nomin.
Sing, zu nehmen, wofür die Glosse in uueruni,
in lebet is spricht? dann wäre h uuera, y. anzu-
setzen; aber der deutsche Theil der Glosse: in*
uue um mülste dann: in uuerom lauten, auch
widerstreitet der d. s. in uuere), altnord. hver,
angels. hver, lebes; aber daneben auch angels.
hver unfl vear, pociäum^ aqnalisj wodurch
der h -Anlaut verdächtig wird; cf. das üL vas;
aber auch CHAR, goth. kas), Äeßcl, ®cfag|
lebes.
huuera, /£r6^M. Rb. '
in uuere, in lebete* Rb. •
uuera, Icbetes^ lebet as. Rb.
in uuerum, in lebetU. Kb.
Digitized by
Google
1229
HWARB.
HWARB.
1230
HWARB. Wenn HW organischer' An-
, laut ist, so bietet sich saaskr. sri, ire, oder
sanskr. hvr;, disiorium esse, vacillare (cf. auch
ctirviis') zur Vevglclchung dar; das lat. orbis (cf.
auch ^i/Lißsiv) scheint dagegen für die Ursprüng-
lichkeit eines W- Anlauts zu sprechen, und dann
lieDse sich sanskr. yri und lat. volvere und ver-
tere vergleieheo.
HWERBAN (hwirb, hwarb, hwurb, hworb),
goth* hvairban, alts. hwerban, angs. hveor-
fan, abire, redire^ reverii, allnord.- hverfa
(auch Ra. gl. K. Rf. Rb.Mat H. zeigen im
Althd. f, V statt b, hwcrfan), verti, reverii,
roiariy redire, agere, woraus die sinnliche Be-
d^tung des heuligen: tt>cr6eit/ sich ergiebt
uueruan, redire. H. 18.
ih huuirfu in min hus, revertar. Mat.
uuarb zi ira hus. T. 4, 9.
huuerbant, redeuni (de via). K. 67.
uuirbit sibba zi iu, reverteiur. T. 44^ 8.
ia lirophit mir the ih üuetbe in mines
fater erbe O. I. 22, 54.
er uuerbe fon brutloufli. T. 130.
nuarf, rediii* H. 21.
uuurbun heimuuartes, reversi sunt. T. 6, 7.
uuirfit, remeot. gl. K.
der (uuän) io uuirbet mit tero uerulu-
chenun manegi. Bo. 5.
die ouh sament mir uuerbent. N. 24, 21.
sie uuerbent mit arbeiten so uuar sie
uuerbent N. 13, 3.
mit arabeitin uuerbent. 0. I. 18, 39.
weruen uone gote ezzen in; quaerant a
deo escam sibu Wb. ps. 103.
die selben heretici danne uuerbent also
manige pharre uoder dien liutchuoen.
N. 67, 31.
uuerbent innan beche. 0. V. 20, 116.
(ringa) uuerbent umbe einen stefl (^ccir-
dinem). Bo. 5.
uuar sie (salida)*ana uuerbent. Bo' 5.
uuanda ih unter in uuarb in unsundigi,
ambulavi. N. 25, 1.
QU erben, torqneri. Mcp. 73.
tiu den himel tuot uuerben. Mcp.
uuiruit, rotabitur. Rf.
tauala uuerauanti, vermtilit. Rb.
suuert uuerbentaz, versatilis. N. 17, 30.
uuerbenden, conversantibus. Gx.
uuerbinde, ne^odantes. N. 70, 15.
[fusitis^ (christus) pro lapsis agil, yfir-
bet. Hd.]
hwerbi^n bi:
uuurbon be sina lipleita. S.
hwerban umbi:
daz ih tar umbe uuurbe, mi($ itf^üxhtf
bemühte. Bo. 5.
Form und Flexion:
Inf. uueruan. H. 18.
[huuaraban (es steht huuabban), re-
dire. K. 4. und^uuarpen, redisse,.
Sg. 193. sind wohl schwacher Conj.]
uuerben. Mcp.
(ih) huuirfu. Mat.
uuirbu. T. 57, 7.
uuirbo. N. 24, 20.
(er) uuiriuit. Rb.
uuiruit. Ra. Rt H. 25.
uuirfit. gL K.
uuirbit. Bib. 1. T. 44, 8.
uuirbet. Bo. 5. (Hd.)
uuir huueruemes, convertimur, Frg. 47.
(sie) huuerbant. K. 67.
uuerbent O. I. 18, 3a IIL 23, 34. V.
•20, 116. Bo. 5. N. 13, 3. 24, 21.
67,31.
uuerbint N. 67, 2.
(ih) uuerbe. 0. I. 22, 54. ^
(er) uuerbe. T. 150.
(sie) weruen. Wb.
ih uuarb. N. 25, 1. 70, 17.
(er) uuarb. T. 4, 9. 47, 9. 60, 16.
uuarf. II. 21.
(sie) uuurbun. T. 6, 7. 8, 8. 67, 3. 0. IV.
35, 38.
uuurbon. S.
uuurben. N. 98, 8.
ih uuurbe. Bo. 5.
(er) uurbi. T. 81.
(sie) uuurbin. T. 8, 8.
p.a. uuerauanti. Rb.
uuerbcnti. T. 121.
uuas hnuerfandi, revertebatur.ls.bjl
[79']
Digitized by
Google
1231
HWARB.
HWARB.
1232
a. $• m. üiierauantan, iridentem. "Rh.
a. s. n. uuerfantax, versaiilem, Bl.
n.pLm, uueraaente, tridentes. Rb.
huuerbente^ revertentes. K. 6. 7.
d. pL uuerbeoden. Gx.
uucrbcnten. Rg. 1.
uuerbendin. D. IL 384., convcr-
^antibus (in galilea),
^. p/. m. uuerbinte. N. 70, 15.
ÜÜERAUANTLIHAZ, versatilem. Rb.
KEHÜUERABAN, conv€$ru K. 7.
(er) kehuueraae, convertntnr, K.
(sie) gahuuerfeli, converianlnr. Frg. 13.
(er) chiaurfi, reverlereiur. Is* 5, 7.
p.p. in sih giuuorban, reoersns. T. 97.
cbiuuoruane, conversi. Is. 9, 4.
zi niuuuihti kiuuorfan (?), ad ni-
hilum redactus. gl. K.
kibuuorban uueran, reverti. K. 29.
chluuoruan ist, convertltur. Is. 9, 4.
gihuuorfan ist, remeavit* Fi^. 41.
ÜNGIÜÜERÜANTLIH (unkiuucrfentlih.
gl. K.), irrevocabilis. Ra.
ARHWERBAN, erwerben,
des ne mobta ih niet cruuerban.
Wm. 5, 6.
aruucrpant. Ra. iruuerfarit. gl. K.,
rcsapitinU
iruuerue, resipiscot. M. 30. Gh. 1. .5.
(er) eruuurbi fon beche hera uui-
dorort 0. III. 24, 99.
(nu hilf uns sine bulde irwerven.
Cdg. 729.
daz habent si unibe got irworvcn
daz si Icbent iemir anegroze sor-
gen. <:dg. 235.
ih han willichliche erworven dine
botescapht. Cdg. 2006.)
der tivel hat dine sele erworven Cdg.
UMBI HWERBAN.
Elix umbeuuirbet pi demo himel-
gibele, flectit meatus» Bo. 5.
umbiuuarf, lusiravi. Ja.
so uuit so himil umbiunarb. 0. IV.
11,7.
if ther himil umbi sus emizigen
uuurbi. 0. II. 1, 17.
umbiuuirf, gira. Ib. Rd.
ANAHWERBAN.
cardo, nhi veriitnr ianna , thar auirait
(uuirfitb. gl. K.) ana turi. Pa.
[da (an den Achseln) die arme ana wer-
ucnt. D. in. 46.]
AFARHWERBAN. .
afurhuiruit, remeöt R.
WIDARHWERBAN (alts. wilherwerban),
reverti-
Inf. uuidaruuerban, reverti. T. 151.
ih uuidaruuirbu. T. 12S.
(er) uuarb uuidar, regressus est. T. 111.
uuidaruuarb (fon beche). 0. V^
' 9, 2. T. 151.
(sie) uui.daruuurbxtn, revertebaniur. T.
210, 3.
UÜIDARERT UUERFAN TAZ (n. s. n.J, re-
cidion. Gc. 8.
BIHWERBAN (alu. bihwerbhan^jbemrb^^
(cf. bihwarbjan). "^*^]f'*^j/t^S^!7^^J^^
Jnf. mit koufu sih biuüerban. 0. III.Ä^
6, 2r. er uiHiIta thaz biuüer-
ban, thaz uuir nrruuuriin. 0.
IIT. 26| 33. nu ni mag biuüer-
ban, thaz sih giheile selban.
O. IV. 30, 26.
ih piuuirfü,^«ri7o. Pa. Ra. gl. K.
(er) biuuirbit zi lib. O. IJI. 24, ja iher
hiar then bu biuuirbit. (X II.
16, 8. .
(er) biuuerbe: ioh er thaz binuerbe,
er suliches ni tharbe. 0.11.12,26.
ihin guatiz er biuuerbe, 6r mir
iher sun irsterbe. O. III. 2, 20.
so uuer so thaz biuuerbe. 0.
III. 18,32. thaz baz ist, man
biuuerbe, thaz ein man bi un-
sih sterbe. O. III..2Ö, 25. (Diese.
Beispiele können, wie die des Infi-
nitivs, auch zubibwarbjan geredi-
net werden.)
er thaz biuuarb, thaz er bi un-
sih irstarb. 0. III. 26,60. so siu
thaz salbon thar biuuarb. O.
IV. 2, 17. druhtin selbo thaz bi«
uuarb, mit thcmo s^bane oah
Digitized by
Google
1233
HWARB.
HWARB.
1234
' gisuarb. O. IV« 11, 17. iuer iagi-
lih biuuarb, thaz man mih ir^
huabi loh scono bigruabi. 0. V.
20, 79.
■(er) piuuarf (die Gnade Goltes). Ho.
(sie) biuuurbun: lagilih hiar sehan mag,
uuar ther lichamo lag, uuarinan
ouh giburgun thie man, thie thaz
biuuurbun. O. V. 4, 58. tho sie
hrar thaz biuuurbun, bi thiasel-
bun sconi irsturbun. O. V. 23, 64.
beuuurben: daz ciucra ding pe-
uuurben sie. N. 63, 5.
(ih) biuuurbi: mit thionostu ih biuuur-
'bi, that ih niit thir irsturbi O.
IV. 13, 42.
(er) biuuuTbi, thaz sin friunt nirsturbi.
O. IIL 24, 77. thaz man biuuurbi,
thaz thcr man eino irsturbi. O.
Ifl. 26, 27. thaz er thaz biuuurbi,
bi unsih thar irsturbi. 0. IV. 4, 2.
(daz er ime die selben diernen
bewrf ze gemahelcn. D. JII. 86.)
(sie) biuuurbin, thaz sie nan giburgin.
O. V. 7, 32.
HW ARBJAN (angels. hverfjan, hvearfjan,
voIvere)y volvere, vettere, verii, rotare, re»
dire. Ct IIWERBANför die Formen des /^ro^j.
Inf. uuereben, versare (manum in citliara).
Ar. 2.
uuerl^in, devolvere (sphaeras), Mop.
(ih) uuerfiu (?), incitabo. Pa. gl. K. (uuir-
fu. Ha.)
(du) uuerbest den himel, versas. Bo. 5.
uuerbest alliu ding, das cuncta
moveri. Bo. 5. ^
(er) uuaripit, rotat (hora solem). Prud. 1.
uuerfit, ^ergit, Ra. gl. K.
uuerbit: (rad) sih^ io umbizerbit
ioh emizigen uuerbit 0. III. 7, 14.
thiu mi^ineht, uuio sih zerbit ioh
thisu uuorolt Uuerbit 0. III. 7, 17.
ni uuerbit, non redit T. 147.
uuerbet: uuerbet al daztirist, r/r-
culo ducit. Bo 5. daz man da na
uuile, übe iz^faslo stat, dazuue-
get man, daz uuerbet man. N.
117, 13. uuerbet den nagcl, der
an demo ruodere ist Bo. 5*
(sie) uuarpent, degcnerani (?). Eb.
(du) huuarabes, redeas. Kp.
(er) uuerbe: der ouh tia lirun uuerbe,
der uuerbe sia ze demo meze,
daz si i^ber denetiu ne kelle. Mu.
(sie) ne uuerbent sih nah demo uuil-
len-, convertant. Bo. 5.
(er) uuarpta: tho er detalhaz sihzarp-
ta, ther himil sus io uuarpta. O.
' II. 1, 21. uuarpta, rotabat (ensem).
VA. IX. 441. (er) uuarpta in sin
hus. T. 119.
p, a. /j. pL f/i. uuarbante, revertentcs. K. 55.
GAHWARBJAN (alts. gihwerbian).
Inf. kauuerpian (cauucrfan. Pa.), con-
vertere. gl. K.
(er) giuuerbit, <:o/2v^r/^/(manige ze truh-
tine). T. 2, 6.
inip. s. kihuuerebi, diverte (n maloj. K. p.
kahuuerue (kiuuerui. gl. K.), ad-
verte. Pa.
p. a. d. s. VI. kehuuarbantemu, convertenii.
K. 2.
p.p. geuuerbct (in alla rarta). Bo. 5.
giuuarpto, rot ata (milia annaliiimj.
Prud. 1.
cauuarptiu v^*/ kauuantiu, mutati.
Em. 21).
kiuuerbit uuesan, converti. K. 13.
(bnc diu sint an dcro lirun unde an
dero rotun io sibcn Seiten unde
sibene gelicho geuuerbet Mu.
sin kehuuerbit K. 63.
sin giuuerbit, converianiur. T. 64, 6.
apollmis uuald ze so geuuissero rar-
to geuuerbet uuare, congrueret.
Mop. IL
giuuarpit uuerdint, rotahtnr. Prud. 1.
uucrdent keuucrbet an bonum, refc-
runtur. Bo. 5.
ARHWARBJAN, averti, snbvcrlere.
imp. s. erhuuarabi! avertere! K. 7.
p.a. eruu erben ti, subvertens (gentem). T.
194 2.
UÄIBI HWARBJAN.
Digitized by
Google
1235
HWARB.
HWÄRB.
1236
der himel sih nmbeuuerbet Bo. 5.
unrbeuuarbti, lorqueret (orbesj. Mcp. 47.
WIDARHWARBJAN.
mit uuideruuarbtcro rcdo, relegenie.
D. II. 332.
MOTÜUARPIU? (moalzouuarpidu. Pa.
moatzoauuarbithu. gl. K.)» animad^
verto. Ra.
BfflWARBJAN.
piuuarpiu. Pa. pIuacrTio. gl.K. piuuer-
bio. Ra^ deverio.
pibuuarbe, avertat. K. 38.
(FARHWERBIAN, pcrvertere. Hei.)
ZUOHW ARBJAN.
zouuerpi, adverte* Ra.
HWARBÖN (alls, hwarbön, cedere).
(er) uuarbot, versatur. Ic Rc.
uuarpoty deverbcrat. Gc. 8.
(sie) uuarapont, recufsaal (curae ex
orej. VA. XII. 802.
(er) uuarapota^ morabatur (legio com-
pisj. VA. IX. 368.
uuarpota, versabat (novo pectare
consiliaj. VA. I. 661.
(sie) uuarabolon, veriabantur. Rb.
HWARB, ?ii. (cf. das folgende hwarba and
angels. hverf, commutatio , hverfa, ver-
tigo; alls. hwa'rf, hwarbh, congrc^atio).
uuatby vertigo. Mcp. 67.
sibun uuarb, septies. T. 98.
ÜUARP, st amen s. werf an.
HWARBA, /., motuSf vicis (cf. das vorige
hwarb).
diu hohesta uuarba (ander lira) undc
diu niderosta, die sint fore unmeze
ungezamestun. Mu.
tiu natura habet iro uuarba ane den
uuillen. Bo. 5.
uuarben, motibus. Bo. 5.
Der acc. s. und pL und dat. pl. wird von
O. adverbial "(vice etc.) gebraucht:
korata er thia uuarba thcra uuei«
chun gilouba. O. III. 6, 19.
sar io thia uuarba. 0. III. 14, 25. 20«
47. V. 3, 12.
druagun se iro salbun mit in sar
thia uuarbun. 0. V. 4, 13.
sih skeident thio uuarba sar in ala-
halba. O. V. 20, 37.
mit thiu sie then uuarbon lobont druh-
iin sclbon. 0. V. 23, 180.
sid Iho thesen uuarbon. 0. IV. 6, 8.
UÜILUHWARBA.
gen. uuilleuuarbun, liberae voluntatis.
Bo- 5.
HWARBLlH.
uuarblich, versmtilis. Ib. Rd.
n, s. m. uuarapliher, volvendus (dies),
n. s. II* uuerbilichiz, versatilis. D.
a. s. m. cholz uuarblihun, volubile bu-
xnm. VA. VIL 382.
d. pL uuaraplihen, volvendis (mensi"
bus). VA I. 273.
^ IIÜUiLIÜÜERBI , /. , volubilitas. Ra. . ( Cf.
goth« hveilahvairbs, TTQooxai^. Marc
4, 17.)
UUIUUARPIC (uuiluuarpic?), fortuitum.
Mart.
HVVlLHWARBIC.
uuiluuerbic, turbulentus. Ra. glK. vo-
lubilitas. gl. K.
UÜILLIÜUARBIGERO cleini, (d) versi^
pelli astutiae. Prud. 1.
UUINTÜUARAPIG man, ventosus hämo.
Em. 2K
UHTÜUERPIC, levis, gl. K.
UUARßUNGÄ, Volumina (noctis). Ar. 3.
UMPIUÜERÜUNGA himiles, vertigo
coeli. Sg. 242.
HWARBIDA, /. — qiUd est gestus? aut
para, uuichunga, anterunga, uucr-
bida. Db.
GAHVV ARBIDA, /.
d. gihuuerbithu, conversione (divi-
nitatis in carnem). Wo. 2.
MISSAHUARPIDA, /. R. missauuarbida.
Re. missiuuerbida. Re., etßcrsio»
missauuarabida, versutias. Rb.
BIHWARBIDA, /.
in subver^ionem et perturbationem , ci
bisenkitu enti ci biuuerbido. W«
MOATCOAHWARBIDA s. mothwarbian.
HWARBARI, SP?cr6er. m. — (uuerbare,
negotiator. Tr. Cr.)
Digitized by
Google
1237
HWARB.
MISSA HÜARPARF, eversor. R.
GAHWARBI, n., ©c»er6e, ©cfc^Sff. (waz
sin gewerf wäre. D. IlL 69.)
UMBIHWARFI, f. umbihwerf (^iii..V, um.
bihwerft (f-Vt cf. umbibwurft. — la-
rcs umbiuuarffl. Pa. iares umbluuert
gl. K« iares umpiuuderft. Ra., anniver»
saria.
umbtuucrTty orüis. T. 5, 11.
umpiuuerft, aetra, (rata codi). Pa. gl. K.
umpiuuerf, gjm/n.^Ra.
HVVARBALON (cf. hwerbil), rotare, rotari;
nord. hvarfla, evagari, bvirfla, in gy-
rnm agere.
man dar inne sibet samo so einen
Sternen uuarbelon. Mcp.
uuarpalot, rotatur. MarL
uuarbolot, rotat (annum cardo). Prud. 1 .
uaarbelot (der bimel). Bo. 5.
uuarbolont, versnntur (in infimisj. Rc.
uuarbelonden. Gx. uaarblonden. D. IL
284., conversantibus (in gnlilea).
HWERBO, m. (angek hverfa, vertigo),
n. s* uuerbo. D. ßo. ^. (werbe. Tr. Zf.)
uueruo. R. Sg. 242. D. II. 338^. M4.
Bib. 1. 2. 7. Prud. 1. uuerauo. Rb.
Prud. 1., vortex, vorago, chatfbdis,
curipns.
(d.s.yreTuen.M)oragine. Can. 13.^
€7. s. cbrumpi uueruun umpiebertun, in
vertiginem rotabantur. Mart.
uuerben, uuerbin, axem. D. 11318.
n.ph uuerauun, gurgites. Rb.
</.;?/. uuerbon. F. uuerfun. VG. HF. 241.
vuervun. Prud. 1. uuerebon. D. II.
322., vorticibus.
HWERBA, /.
tie fonc dero uuerbun Springenten
ringa, ex volubiü orbc decidenies sphae-
ras. Mop. 29.
SINUUERFT, circa. Pa.
HWERBIL, m., ViitUl
uueribil, sisirnm. D. II. 344.
uuerbil (werbet Wn. 460.), pfectrum. D
n. 326.
(werbil, pUro^a. Hs.)
HWERGIN. HWaS. 1238
HWIRVIL (nord. hvirpl, vertex; gyrus; hvir-
filvindr, turboy aBirbeI»tnb), m., Ärcifel.
uuiruil, turbo. VA. VII. 378.
SINHWERBAL, runb.
d. s. f. sinuuerbalero, roinnda (cavea).
Prud. 1.
fl. s. f. sinuuerfalun, teretem. D. II. 340.
a. s. n. sinuuerpalaz, rccavum (spectiliiihj
gisteini^. Prud. 1.
w • /?/• jT- s 1 n a u u c r p a 1 0, iornatiles (aureaej.
Msc Bib. 1. 2., scheint substantivisch
zustehen (Bib. 7. hat siniuucrpili).^
SINUÜERBlLl, /. ieres orbis. Prud. 1.
d. s. in sinauuerpili, iV/ coma (abionsi).
Bib. 1. 2. M?^. Sb.
a. s. sinuuerpili. Bib. 7.
sinuuerbili. D. II. 340, conum.
tf./i/.sinauuerpili, i., chasa, formellas
casci. Ms. Sb.
SINUUERBAL (m. oder n.?J. gl. K. sinuer-
pal. Ra. sinuuerbel. Pa, alvus, (venterj.
SUNNIÜÜIRPILA, /. W. sunneuuirbeL Cr.
sonneuuirbel. L., sohequia (Pfl),
ÜUORP, falcarius. Tg. 1.
uuorpo, spande(?J. Tg. 1.
GAHWORVANISSA, /.
g. kihuuoruanissa, converdonis. K 63.
UMBIHVVÜRrr, /. (cf. angs, hvyrft, orÄiV, )
ambiius). ^
umbiuuurufti, gyro (pallabat abyssus).
Rh.
umbiuurft, orbem (terrarun^J. li 26.
iares umpihuurfti, anniversaria. R.
SANTHWÜRF? s. werfan.
SCAZHVVÜRF? 8. wcrfan.
GAHWURFTIGI, /. ist wohl für geuuurf-
tigi s. gebarda, gestum. Mcp. und für
keuuirftigi in quid est pronuntiaiio? ke-
rertida, kebarda, kehaba, keuuirftigi,
kezami. Db. anzusetzen. Cf. gawurftigi,
gawirftigi in WARF. Hieher gehört
auch wohl unser SBerft (©c^iffiStPcrfr), an-
gels. hwarfa.
HWERGIN & HVTA.
HWAS s. HWAZ.
Digitized by
Google
1239 HWISPAL— HWAZ.
HWAZ.
1240
HWISPALÖN (angcls. hvisprian, Ä«5wrrflrr^,
rnnrmurari% hvisllan, vistlian, sibilarey nord.
huisl, susnrrus, hu isla, in aurern dicere;
hvissa, fremere; livisk, siisnrrus^ hviskra,
susurrare; der Anlaut H ist vielleicht unorga-
nisch), tpUperii.
uuisbalot, MilaU Rh.
ARHVVISPALÖN.
(er) arhuuispalot. Ra. iruuispalod. gl. K.,
resilet, resonat.
UUISPILOD, m. Rb. uuispilodi. Gc- 8. uuis-
belot Gd^ sibilii^.
HWAZan s. WAZ.
HWAZ, aus HWAZ, zu sanskr.
SO, lat. acuere, gehörig. S. auch VVxjLiL(<«
HWEZJAN, angels. hvettan, altnord. hvetia,
aaiere (altnord. hvessa, acuere, hyata,yir-
stinare), xotiitxx, fc^orfcn; cf. auch golh.
hvotjan, comminariy increpare-
Inf* uuezzen (suert), acuere. Nd.
(er) uuezze ah sih, provocet in $e (ac-
tum mentisj. Bo. 5. 256.
(sie) uuaztpn (wazten. Wb.), exacucrtmt
(iro zunga also suert). N. 63, 4.
imp* s* utiezzi! molire (bipcnnem). VG.
IV. 331.
p.a. huuazanti. Ra. huuazzandi. gl. K.,
aculantes. ' '
GAHWEZJAN.
(er) giuuezil, exacuif. Gc. 3.
(wir) giuuezzen: then hugu uuir giuuez-
zen. 0. IV. 5, 58.
p.p. giuuezzit: akus ist giuuezzit 0. I.
23, 51.
giuuezit (giuuezzit Sb.), uuirdit,
foederdhitur (ferrum ferro). M^.
Bib. 2. 7.
sie habent geuuezzet (iro zunga),
acuerunU N. 139, 3.
WEZZINC, 71. pr. Hieher?
HWEZISTEIN. ' .
HWAS, angels. hvses, hvat, altnord« hTass,
acer^ venlosus^ aculeafus, hvättr, aadus
(hvalr, masculiis, ajacer), mittclhd. was,
fc^arf; cf. alts. menhwat, nithhwat
acutus. R.' Pa. N. 56, 5. Ra. gl. K.
asper. Gh. 1. 2. 3, 4. Mtj. Bib. 1. 2.
scaber. AJd.
scabrosus. Sal. 1.
acer. K. 28.
atrox. Gh. 1. 3. Rb.
horridus (mirtus, Silva). VA. III. 23. IX, 382.
uuassaz uuafan. O. I. 15, 45«
uuasse strala. N. 119,4.
uuassez suert. N» 56, 5.
uuassa. ancipites (tribuU). Pnid. 1.
uuesser zein, serrata rcgnla. D. II. 321.
diu uuassen gcscoz. Wra. 4, 4.
uuassirun (uuort), atrociores. Rb.
uuassiu uuortt N. 44, 6.
uuassen sjn. Mcp.
huuassoro, efßcador. R.
Form und Flexion:
huas. R.
buuuds. Pa.
uuas. Ra. gl. K. O. IV. 13, 44. Wm. 5, 7. IV.
uuahs. Wm. 5, 7.
n^s. m. uuasser. VA. III. 23. IX. 382. Sal. 1.
uuesser. D. II. 32f.
71. s. n. uuassaz. O. I. 15, 45. V. 1, 16.
uuassez. N. 56, 5.
d.s.m.n.hu^zsemo. R.
uuassemo. Ra.
a. s. m. uuassen. Mpp. Gfa. 1. 2. 3. 4.
(wessen. Mos.)
n.pl tn. uuässe. N. 44, 6. 63, 4. 119, 4.
uuassd. Prud. I.
wahse. Wb.
77. p/. 12. uuassiu. Mt]. Bib. 1. 2. N. 44, 6.
uuassen. Aid.
a.pl.n, diu uuassen Tnuahaen. Wm. I.
IV. IX.). Wm.- 4, 4.
Compar.:
72. s. m. huuassorjDt. R.
wesaero, ocutiör. Rg. 2.
72. i. f uuassira. K^ 28*
n./i/. 72» uuassirun. Rh.
uuass'oimm GL Iv 3. . < '
HWAS.
Digitized by
Google
1241
HWJlZ.
HWIZ.
1242
HWASSO, adv^. :
si.e lettun.sie iz mit >suerton, nalesmit
theo uuörtoo> mit'speroa fiLuu^uasso.
0. L 1, 84.
filu unasso firbot. 0« IL 6. 6.
filu uuasso ritarla 0,(UI. 13, 20.
filu uuasso uuerit 0. .IV. .17, lU ^ .
ih siho üilo uuasso. Wm. 4, .5.!:7>)3.
HÜÜASLIHHO, rffieüciitt^: R. ^ ^ ^
uuaslihho, acuitot^. Pä. at^iiir. Rb* atro-
euer, Rb, — ..i . . .1
huuaslihhor, acutior. gL K.
WUNTARHWAS, »anberft^drf, fe^r fcfcorf.
Ist dieses Wort aus: mit utinter uua^sho
ahüereto (mit iitiritieff 'liiiässu su'i^rtu?).
Gg. anzunehmen? ^ ^ '^''
ZWlHW AS, ancefis. . j
(zwiwahs, blceps. Sal. 1.)
achus. zuuiuu,az,,Z;i/;^/2>2iV. Ic.
' li. s.'n. z\nuilai^iaZfancepsfgiaduisJ.PTuA.i.
d.s.m.fi.zuinna88emo^ßndpite.yA.VlLb2b.
n. pL n. zuiuuassiu (ziuassiui Ml), zuiuuas-
61. Biblis, zulwas^r. Bib. ll. zwi«
wabsi. Bib.\6. zu^wesse. Bib. 4.
zuiuuas,8un. Bib./l.)/ andpites
uuasseti, ^orrt^ret, h 4t. ßsper esset (car-
duus}.^f<^X\^i.\y\^
HÜÜAS, ensis. Pa. . i
HWASSA, /:, acies, ©d|äfift
n, s. huuassa, fAi^/;|l|^r£)t ^' *V
Hs., acies, ^ ^ :,j
dL #. auassun, euspide. D. IL 339. acumine
^ ; 1^1iaS(^UB, I7l?itfll). P^. XL Zdl^. ^ ^ (
ORlfKJUAS&A. Ra. orttuaaaa, girK, .^t-
^ ^, .p.Hua^siQ. Ra^ ü^^^if^. .? < .,;,
QRTHlJASSp Catif^? Jhdphi.?h ^mhn^
ies. R.
IT.
HUIJASSF, ftmgina./Rtk. bita;sai, angina. R.
ßfficacia,^ , ' >v . !
uuass), angina^ P^, ^JL* rig^r fgtadii),
Prud. 1.
tiua6siu(wobluua<ssinzaleaep)^dciVi.Prud.l.
uuessi, acies, acumen. L.
Xv^^a^t Mqu. w.aJis*i4£nu324, aciVi. wasse.
Sal. i. uueh8e>^ SaL^iS/y tfotfoiazb)
M^sssin^, sagAdiaSi'Jeily } j *
<w^eKsin, <|ci>& F#.8*) . : ,;
^. #. uuassi, acuminis* Pr. v. : .
</• #• huassi, sagaciiafe. K. 27*
uuassin, sagacUoie. Je*
udarsi, rnutrone.VL 26; 29. Can. 10. 11.
Gc. 1. 6. Pnid. L D; IL 322. euspide.
D. IL ZZ^ €idumne. Gc. 3. Prud. 1.
spiculis.H.W.yiX mit uuassi, /erro.
Prud. 1.
T i^uasae^ iir/^ Pal
a. s. uuassi.- ^. S^assi. EK II. 331)., flCiVm.
W./yAWH#si, dculei. M. 29. Gc. 1. 3. spi-
'-' ^ ^ 'eiää. CbJ i. S. caeumina ("iribülij.
Mor. acumina.'Bih. 1. 2. Prud. 1.
if./?/. uuassin, aciäeis.fß.. 18. Can. 6. 10. 11.
. ungulis. £b. PrudM. sudibuSx spinis.
•'* prud. l.'5pici*/iV Prud. 1. 2. icfibus.
^ Phid. ^.'^D. IL 327. -
n.p/. uuasöiy' atuUos. Gc. d. 5.' spinas. Gc 3.
HWASSIDA,/.
mit ^^uassidu irp zyngun. 0. IV. ^0, 40.
HWIZ, goth. hveitSy alts^, atigs^ u. nord. hrit,
aanskr. sv^ta, imflfb». ir m u, I '
albus. Sg. mi Qi«/ T. 3Q^v6« H. 21.
albidus. Mcp. 58. .rjj'^ .<rfj\ , u . .
Candidas. Wm. 5,;.10i Tc Mqpi. 29.
eandens. Prud..l»jMcy# 4ä«ii ji ' .i.. .?.
lacteus. Mcp. m<'
lacteolus. Prud. 1. .;^v t
ein uuiz steinoMcß* .T
ein uuiz fatauua. I^i^.
«ilijZ^if^inu Phld..(l!. .^^M
diaer uuiz^ jnenaiskiQ« Otf.
uuizea sneuuen^ Q. V. 4^:39!4i. .
cotauueppi huizaz^ Af^^rat/Ii..;r
dero uuizun ah6. Mcp.
[801
Digitized by
Google
Berichtigungen und Zusätze
zum 1'^^ Theile des althochdeutschen Sprachschatzes.
IX. Z. 27. 1. fpvXKov sl. «pvAA^v.
XI. Z. 6« 1. inqu'-am sL inqua^m.
xxnr. Z. 6. ist auö hinter vart und yardh xu
streichen,
xxvm. Z. 6. 1. Flexionen sL Elexionen.
xxa. Z. 9. 1. (dh, th), t st. (dh, th, t).
XXXIV. Zwischen Z. 6 u. 7. v. u. setze:
Ba. — Medizinische Recepte aus einer basler
Handschrift, abgedruckt in Wackemagels:
die altdeutschen Handschriften der basler
Universitats- Bibliothek. — 8. Jahrh.
LT. zwischen Z. 12 u. 13. v. u. setze Mm. Ge-
dichte des 12. Jahrhunderts^ herausgegeben von
Mafsmann.
LY. Z. 6. V. u. setze hinzu: ist jetzt in Malsmann's
Gedichten des 12. Jahrhunderts gedruckt
LYL zwischen Z. 3 u. 4. setze: R III. Na. III.
Ne. III. Nm. III. Nh. III. Nd. III. — 2 Base-
1er Bruchstücke aus Notkers Psalmenüber-
setzung eta in Wackernagel: die alldeut-
schen Handschriften der baseler Universitäts-
Bibliothek. 11. Jahrh.
39. Z. 12. 1 llabin.
39. Z. 18. 1. 56 St. 112, und 70 st 69.
► 39. Z. S. V, u. streiche die Stelle: „In Not-
kers — anzunehmen", da die Handschrift
iro hat
40. Z. 17« V. u. setze hinzu: bediu ist is zit
118, 126.
Z. 10. V. u. setze: 86, 6. hinter N 13, 3.
Z. 7. V. u. setze hinzu: he. Ba.
40* Z. 6. V. u. setze hinzu: Ba.
51. Z. 7. hinter au^er setze: in o truhten,
domine l N. 87, 2. und
u. hinter 34. setze: Ba.
u. setze hinzu: Ist egcro. Ba.
von ei anzunehmen?
n. I. oa st ou,
69. Z. 25. setze hinzu: uoundarlih?
75. Z. 8. setze hinzu : Ba.
N.
40.
40.
60. Z. 19. V.
60. Z. 17. V.
als ^en. pL
68. Z U.V.
76. zwischen Z. 19 u. 20. v. u. setze: nipu. Ba.
76. Z. 11. V. u. setze hinzu: nipuz st nipu
ix. Ba.
79. Z. 10. hinter 2. setze: ob erdo, super ter^
ram. N. 142, 2.
88. Z. 13. setze hinzu: ubar daz.
88. Z. 26. 1. uppun.
94. Z. 5. hinler 21. setze: 93, 13.
96. Z. 25. fuge hinzu: innepanchoufta, coe-
misset. Mart
97. Z. 16. 1. ebenot er st sie ebenoten.
102. Z. 18. hinter O. seUe: IIL
108. Z. 9. V. u. hinter 6. setze: 118, 161.
108. Z. 8. V. u. ist: ah ton. N. 118, 161. zn
streichen.
110. letzte Zeile setze hinzu: MULAHA.
111. Z. 3. setec hinzu: BLEIHAHA. Fü-
LAHA. _ _
lU.Z.8.ßetzehinzu:TAFTAHA. QÜIRN^
AHA. SWARZAHA. STEINAHA.
,111. Z. 9. V. u. setze hinzu: chindahi.
113. Z. 4. setze hinzu: Cf. den Namen der kel-
tischen Gottin epona.
125. Z. 23. setze hin^: Cf. zangjan in
ZUG.
130. Z. 25—28. ut zu andern in: Gehört hie-
her EGILA. n.pr.f.? Die Namen AGILIN,
AGILOLF, egiioif, AGILFRID, egii-
fria, AGILPERT, egiipert, AGIL-
HART, egJlharl, AGILWART, egil.
wart, AGILMUNT, AGILMAR ,ind
wohl zo xlLVr gehörig.
133. Z. 13. ▼. V. seUe hinzu: LANGENA-
CHER. WILLESACHER.
Digitized by
Google
12i9 BerichtiguDgen und Zusätze zum 1. Theile. 1250
S. 134: setze ab erste Zeile: AGARA, AGIRA, ^- ^*^ *^Äi?ii?-n ? ''• '*' ^^'^kri^^/l n..
(ggeri Flulsnamen. - UNKENSTEIN, Ortsnameu. — UNKELA, OrU-
— 135. Z. Sl.hintcrk sctee: 141, 2. o^to^T^?*. '''^!?'^''\. .nio/:
— 137. Z. 9. T. u. L ^luzan. — 343. Z. 31. seUe hinzu: 103, 26.
— 149. Z, 1. setze hini^u: O^HLIA. - 350. zwischen Z. 9. u. 10. setze: WULFIS-
— 157. zwischen Z. 7. u. 8. setze: IDAR, Berg. ANGER, Orlsriamen.
nr I^VriARvTc — 354. Z. 20. setze hinzu: antsin.
natnen« Ct. JllUUnüS. AXITITI/f
— 182. Z. 5. setze hinzu: abentopfer. N. IlL — 357. zwischen Z. 25. u. 26. setze: AINlIfll,
— 193. zwischen Z. 19. u. 20. v. ti. setze: iiistr. Ortsnamen. JHieher?
aldu? ßa. — 361. Z. 18. setze hinzu: Ba.
— 196. Z. 23. setze hinzu: auch ALTOIPPE hieher? — 361. Z. 18. u. 19. v. u setze hinzu: aenjde. Ba.
— 233. zwischen Z. 16. u. 15. v. u. setze: oleis. — 361. Z. 19. v. u. setze hinzu: Ba.
N. 103, 16. — r 363. Z. 12. v. u, setze hinzu: Ba.
— 242. Z. 5. hintdr Alsunza setze: Alusenza, — 364. Z. 6. v. u. 1. untazs,
€Ife«j/ Flufr- und — 364. zwischen Z. 19. u. 20. v. u. setze: unz
— 249. z. 11. V. u. 1. ALMA, ELMA. " J^^ *^H^^%^o^ oo t
t*. .. , — ggg zwischen Z. 21. u. 22. setze:
— 250. zwischen Z. 7. u. 8. setze: ULbl, Orts- ANDECENA S. CINGA JO Z.
— 264. zwischen Z. 16. u. 17. setze: ANDECINGA S. CINGA in Z.
AMPSANi, deutsches Volk. Strabo. Cf. " J?!* f" 3. v. u. hinter 60, 4. setze: 86, 3.
TTATViöiCAiv ^ V. — 21{. Z. 2. V. u. ist ZU streichen.
KAJMUrloAJNl. — 371. zwischen Z. 6. u. 7. v. u. setze: antr^. Ba.
AMPSlVARlI S. ANSIBARiL - 37l. Z. 13. y. u. setze hinzu: Ba.
— 273. Z. 15. ^elze hinzu: -riban. — 372. Z. 12. v. u. setze hinzu: 118. pr.
— 277, Z. 6. setze hinzu: Ba. -* 373. Z. 16. streiche: N. 118, 1-.
— 280, letzte Zeile setze hinzu: an iro (e^ do) _ 387. Ueberschrift 1. ANTRISC.
sizzente uuurdenan iro selpn irslagen. — 388. Z. 14. setze hinzu: ASENHÜS.
N. 105, 39- — 390. Z. 19. setze hinzu: 102, 12.
— 281. Z. 12. V. u. I. 0, I. 1, 38. st. 0. F. 9, 38. ~ 390. Z. 13. v. u. zwischen 1. und Bo. setze:
— 282. Z. 8. hinter D. setze: VP. 84, 14.
— 286. zwischen Z. 18. u. 19. setze: äne daz, — 29i. Z- il. st. 26. I. 14.
prämieren. Mw. — 392. Z 19. 1. iartaga.
~ ^a VrtjI'Ts *^' ""' ^^* ''^''' '"" ^''''' - 392. zwischen Z. 20. u. 21. setze: UNSA,
~ 295. zwischen Z. 11. u. 12. setze: dar in, Ortsnamen. TTTvrorroTTrr
-p. 4 — 393. zwischen Z 9.u. 10, setze: UNSTRUr
dari^ in s. DAR in DA. UNSTRUOT, UNSTRUOHT, Uul
«^ 309* Z. 12. y. tt. setze hinzu: ni eino ni si, flrut/ Flufsnamen.
-eino ni slaffe. Ba. 402. ist Z. 4 — 10. zu streichen, da in der
— 314. Z. 20. setze hinzu: Ba. Handschrift nicht anafahene, sondern ana-
— r 314. Z. 28. setze hinzu :.Ba. fahendc steht, also ir in der angezogenen
— 333. Z. 21. I. samint, und, geinot. Stelle offenbar das pron.
— 336. zwisc4ienZ.i6.u.l7.selze:A]SÜTSEO, — 410. Z 18. y. u. setze hinzu: 133, 2.
See- und Ortsnamen. — 417. Z. 12. hinter 16. setze: 118, 19.
— 338. zwis.chen Z. 11. u. 12. setze: ONE- " }[7- ?• 16. v. u. ist zu streichen.
crpoTTn ^ ^. n ^ — **8. letzte Z. I erdinin.
; OlliULIlS, Uoflrut; Fluisnaincn. Greg. tur. 419. Z. h 1. erdinin.
— 342. zwischen Z. 28. u. 29. selze: angeste. — 421. zwischen Z. 20. u. 21. setze: harama,
Bo. 5. N. 118, 143. prioatos. D. II. 349. hieher? oder zu härm?
-« 342. zwisdien Z. 33. u. 34. setze: angisten. — 427. Z. 7. füge hinzu: Ein SchreibTehler dieses
Mcp. Worts hat wahrscheinlich die Aufführung ei«
^^^ 342. sind Z. 6 — 8. t. u. zu streichen. nes snbst. arendida in Grimma Grammatik II.
— 342. Z. 4. y« u. ist Mcp. zu streichen. S. 242 yeranlabt«
Digitized by
Google
1251 Beridrtigungen und Zusätze zum 1. Theile. 1252
S. 431. Z. 6. V. u. f. Fluft- und Ortsnamen. ' S. 519. iwischcn Z. 6. u. 7. v. u. setze: leogc-
—1 434. Z 7. V. u. hinter Rb. setze: Ba. licKc geburte. Nd. '»
— 434. Z. 6. V. u. hinter Wm. setze: Ba. — 519. Z. 8. v. u. hinter Nd. set^e: HL
— 436. Z. 11» setze hinzu: e tages. Ba. — 524. zwischen Z. 12. u. {3. setze: Auch az
An, erista, initio. gl* K. az erista manothes,
461. letzte Zelle setze hinzu: in i\.J\» kalendas^ gl. K., wo erista wohl nicht aU
_ 466. setze als letzte Zeile hinzu: ERBISZ S. - dat. eines subsi. erista genooimen werden
AnA¥Ä7xr<i^ kann; oder ist az erista als compositum im
KRAMS tAL. nehmen?
469. zwischen Z. 18. ii. 19. setze: ERDA S. — 573. sind 2. 8—18. za streichen, da die Hand-
.'.-^ ' Schriften iu haben.
£iJX. — 573. Z. 25. setze hinzu: Na. IIL
,-- rr -r . L- j TTRTA — 586. Z. 2. v. u. 1. keiihte.
_ 471- Z. 6. setze hinzu: und ^^^^- - 588. Z. 6. zwischen N. u. 103. setze: 84, 12.
— 472. zwischen Z. !*• ^ 15- «^tze: UKIA, _ ^^^ ^^;,ehen'Z. 15. und 16. setze: lUTO,
FlüGsnamen. Cf. ÜKIA. Älannsnamen.
475. Z. 13. hinter n. pr. setze: irmino, m., — 595. Z. 17. setze hinzur Cf. die Volksnamen
irmina, /. Jniae (FitaeJ bei Beda und Jutha^^ JuV
— 477 Z. ^3. 1. ARZATTUOM. land C^ßtlaiib) bei Adam brem.
,c^^* rw cii i !• j- I ^^A^ «•.* ,.« — 611« zwischen Z. 5. u. 6. setze:
— 483. Z. 21. setze hinzu: die hende sin un- GAJESAN
muözig saraent demo munde. N. 149, 3. . jr gig^sen. Ba.
— 483. zwischen Z. 9. u. 10. v. u. setze: _ 535 2" 12.%. u.'setze hinzu: B^.
ANTSiN, deesse. — daz ih wizze, waz — 639. Z. 24. zwischen uuidar u. thiotu setze:
entsi, gebreste, mir. \Vb. ps.38. v_ anderan cuning. T. 67, 14. erstentit thiot
— 486. zwischen Z 10 «. 11. sdtze: AUSI, __ gJJ'^^^T;^^^^ ^ g „ ^ ^^^^^, ^„3 „„.^^,
Ortsnamen. Cf. UolJMWAHG. j^n nordkibel stan (propinqua summo
— 486. zwischen Z. 12. u. 13. setze: hysopes, cardini J. T^o. 5,
hysopi (Jasciculum). Rb. — 657. zwischen Z. 5. u. 6. setze: uuanda dir
490. zwischen Z. 4. u. 5. v. u. setze: ZÜACI- der anderro unreht kestat uuegen. N.
SAN, /or/^^. SchmeUer. IV. 300. 119,5. ^
492. Z. 20. V. u. setze hinzu: ascabrunno. — 660. zwischen. Z. 4. u. 5. setze: diu (ecciesiaj
ascafeld. furder ze stete stat unde iruueget at
_ 493. Z. 5. ist ESCIO herauszurücken u. hin- ^f^^' N- y?> 2.
i^rpti-i — 660. Z. 8. L iruueget.
zuzufügen: Cf. lollU. _ gyo. Z. 14- setze hinzu: Ba.
496. Z. 8, streiche: 96, 8. — 671. Z. 8. v, u. setze hinzu: auch Ortsnamen
— 486. Z. 9. fuge hinzu: N. 96, 8. ALTWIGGI.
_ 501. setze über die erste Zeile: AOSTOR - gl. Z, 12. setze hinzu: uaoeh^ra. N 127, 2
Ist dieses Wort (als aujter) aus aostor sca- "- 681. ^w«chen Z. 16. u. 17. setze: erdouuo.
lala (als 3lnflcrfc^oIe?). Ba. anzunehmen? ^^^^I; ^^' '"; . . . . . ^^,
* ^ ' ' ' ^ AQTVA — "^^' ^* ^^* *^^*^ hinzu: Ja, wie geunahth-
— 503. zwischen Z. 12. u. 13. setze: AoINA- ^}^^^ j^^ ^^ jj^ ^eigt i
PIuM, Ortsnamen. Cf. ANS. ^ 706. Z. 20. setze hinzu: BALWIC, BAU)*
_ 503. Z..15. V. H. «^*^^7^-- ^- 1^^^ Wie, BURNEWIC.
_-504. Z. 2. setze hinzu: ^^^^J^^^^)^^ ~ 716. zwischen Z. 17. u. 18. v. u. setze: HERf.
— 504. Z. 4. V. u. setze hinzu : lAljlJWUVVI. WEHSAL: an einemp lichamenmag her^
506. Z. 16. V. u. 1. fon und streiche: 89, 2. uuehsel uuerden dero contrariorum, io
— 511. zwischen Z. 5. u. 4. v. u. setze: uueg alterutrum ßeri muiationem. Org.
dinero frumerehto sezze mir ze eo. N. -^ 732. zwischen Z. S, u. 7* y. u. seizet ieuuihl.
118, 33. N. d. ps. gr.
514. Z. IL setze hinzu: N. III. — 736. zwischen Z. 5. u. 6. ^eltiei ni-, ni neo-
— 519. Z. 25. setze hinzu: N. 90, 14. uuiht ni uuirce (»cbcr-| noc^-). Ba,
Digitized by
Google
1253 Verbesserungen und Zusätze zum 1. Theile. 1254
S. 737. «vrisdheii Z» 8* u, 9. setze: ni protes/ Tone minero uuenegheite, miseria. N,
ni lides, ni neouuihtes.^^Ba. 87, 19.
— 766. zwischen Z. 9/u. 8.! v. u^ setze: AR- & 892. Z. 2a setze hinzu: MOINWINIDA,
WATAN: inin des uunrden sie prlapo ; . Volksnamen. ÖADANZWINIDA, Volks-
geheiligot, also der apostolus chit, daz namcti. — Cf. WINID.
sie xnreprobimsensumchomtneso ferro _ gg^ ^ jO. setze hinzu: elehenunang. i
irui^uaiin, daz offen gotes rehk ail m _ gy^ ^ ^g ^^^ ^.^^^. fiuhtinuüang. ,
' ;*?®^^"?;^' i* .. A — 895- Z. 16. hinter Rd. setze: Sg. 242. ßjh, 12.
"" Z^^- ?• i^- 7; ^- ^^ uuattendo. _ gg- 2. 17. hinler Ic'selze: IbT
— 768. ist Z. 17. zu «trochcn. -rkTTAT . Tfc
— 771. zwischen 2. 23. u. 24. selze: ih uuito = 895. Z. 18. füge hinzu: liUlNWANGA m U.
uualto. Na. 1. — 895. Z. 19. L dunauuengin. ^
— 776. Z. 5. hinter n neiden aro setze: (es steht _ 896. letzte Z. statt Cf. auch WUOT setze:
uueidÄro). ^ Cf. auch sanskr» put h, vulnerare» — S. auch
— 797. zwischen Z. 2. u. 3. setze: uuolcchen. lA/TTOT
N 98 7 * ^v/A.
— 798. si^d Äc Z. 12- 15. zu streichen, da dre - 899. ist Z. 4- n. 3. v. u. zu streichen.
H d «hr'ft uallent hat ""* " streiche: 7, 7.
— 800."zwischen Z. 20. u.' 2f. selze: houbet ~ »26. Z. 12. seUe hmzu: Gehort hieher auch
pist du, dine fuozzc sint euangeUstae^ des Cas^siodorus VERUCA^ Castell an der
an dien du iruualiost alla disc uuerlt Etsch?
N. 90, 12. — 939. zwischen Z. 8. u. 7. v. n. I. uuercntd.
— 805. zwischen Z. 24. n. 25. setze: daz ih re. — 942 Z. 22. v. u. 1. geuuerftn.
gina bin unde ih uuito uualto. Na. J. — 943. Z. 15. ▼. u. L den habest du is int-
— 806. zwischen Z. 9. u. 10. v. u. setze: uualto. uueret
Na. 1. — 951. Z. 16. setze hinzu: uuarte. Ba.
— 8J3. Z. 4. V. «. setie hinzu: MARCQLF. - »^3- xwischen Z. 13. u. 14. setec: p. p. pi-
— 827. Z. 19. ist N. 118, 33. xu sireichen. uuartaa Ba. „•«i>T».n»T*i»rrr
— 827. zwisdien Z. 6.». 5. v. u. seUe: der ud- — 955. Z. 14. selze hinzn: BUiluN WAttl.
uuilligo n,> ist amic,^ hf-h N. 118, 33. ' BRUNWART. HADUWART.
"■ !^^- 5- 'IkV' \*'" T i » 1 ^. - 961. Z 14. setze hinzu: 89, 1(X
— 840. Z. 10, fuge hinzu: allnard. »ivalr, ang.. _ gg, ^ ^2. ist zu streichen.
siuvalt ^.,.T^,«, AT Ti — 964. Z. 16. setze hinzu: 108, (k
— 842. Z. 18. rage hmzu: CHADAWAL.H. _ 954. Z. 25. »elze hinzu: 149, 3.
— 844. Z. 10. selze hinzu: ARWILARI, 9lor» — 969. zwischen Z. 10, u. 11. v.u. setze: ««irce.
•**''"• , riM'WAM — 970. Z. 5. setze hinzu: Nd. IH.
— 859. zwischen Z 22. u. 23. selze: Ui-^VYAL^, _ 97^ zwischen Z. 17. u. tS. setze: nueta-
Mannsnanien. mole. Ba. '
— 868. Z 23. hinter KÜNDWIN setze: und — 984. zwischen Z. 17. ». 18. setze: naerdcBt
tiUI>U VYli>. r„. #-«7,^1 — 989. Z. 2. setze hinzn: N.
— 868. Z. 22. V. n. setze hmzn: lAliWUN. _ 990. Z. 16. setze hinzu: Nhv üt
— 868. Z 26. y. n. setze hinzu: RIH WIN, MA- - 990. Z. 11. v. u. setze hinzu :^N.. IB.
DALWIN, MANW1N,NANDW1N. Z ll\: til^Ti f^'^^'s^t "setze: ,.ar-
— 87a Z. 22. V u. setze hinzu: N. IIK dene». N. 114^ I6w
— 884. zwischen Z. 13. u. 12. v. u. setze: dax — 995. zwischen Z. IJ. u. 14. setier erwurdeiTy
ist uuunnesamzegeehicsenne. N.d.ps.Är. defecerm^t, Wl>.
— 886. zwischen Z. 22. u, 23. selze: Muims. N. — 1002, zwischen Z. S'I. u. 22. setze: m anl-
103, 16. ' »urtido, ad praesentiam. Frg. 59»
— 887. zwischen Z. 5, w. 6. r. u. setze: WIOTÖU — 1002. Z; 11. v. u. tof K setze: (geafttuuite*
STIZ, merctcissimum (sanp^uinem nvae), Wbw N. III. )
^ 89L Z. 7. y. n. setze hinv; sie fluobeii — lOOS. Z. 8w 9. sind sv stieiche»
Digitized by
Google
1265
-V6rb6sseruDgen uud Zusätze zum l«..TheiIe'
1256
S. 100& zur lelzlen Z. fiige hinzu : kagenuuarti. S. 1QS7. letzte Z. 1. f^ruHs^akai» 8t farua^tao
N, 105, 7. und Ra. st. ^R, . , ,;, .
— 1015. Z. 18. 1. Pr, V. 8t Pr. a. — 1091. Z. 5. v. u. hinler «• actze: 115, 3.
— 1024. ist Z, 17. zu streichen. — 1091. Z. 4. v. u. setze hinzu: IIL
— 1025. zwischen Zeile 6. und 7. von unten setze; ^ *^'i- Z. 23* ▼• u. setze hinzii: N. HC.
WFRTada ea>s^*^A i?i Pv.* — 1093.. Z. 9. T. u, streiche: 138, 23.
.a/. 1^ .a ^ ®^'^^*' Flufsnamen. _ io96. Z. 17. hinter II. setze: ÜU .
~ i?Ü^ l ^' ' **""^^ n - 1096. Z, 29. setze hinzu: et gawizan.
_ 1049. Z. 5. V. u. setze »^'°"= B«-_^_„^^ _ 1115. zwisdien Z. 5. u. 6, v. u%etze: genui».
— 1051. zwischen Z. 5. u. 6, setze: oliilMUlJlliL.. zene (a, pl.fO sundä. iN. 90, 6.
.SSi • 1. y c^A 07 . - 1119; Z. 7. hinler: ITAWlZ setze: (ITA-
— 1060. zwischen Z. 26. u. 27. setze; uerwe- wt7\
sen sint, consumti sunt. \Vb. - WlÄj.
.^rck • L rw 41 4» -.» TIIAR — 1122. Z. 2. I. uuizzenonte.
^ Sc^ : "* V - 1^25. Z. 2. V. u. setze hinzu: N. 147, 1.
WlSr: giskerit ist thiu hieruuist, so -r- 1125. ist die letzte Zeile zu streichen,
lango so uuil krist Lu. — 1127. Z. 7. setze hinzu: Ba.
— 1076. Z. 7. T. u. streiche: WEIS. - 1128. Z. 13. selze hinzu : Nni. III.
— 1076. Z. 5. V. u. l. uueiso u. hinter N. 81,2. " \}^^' ^ \\' ««^« Jl°^"- ^h. IH.
setze: desolatus parente. Bo. 5. *- JJ!?* ^' ^\ '?^" *"?"'• ^- *^*' ^- ^'°- ™-
■ <nn£ r» i • i . • 1 — 113a. Z. 1. 1. irricche.
— 1076. Z. 4. V. u. ist zu ßtreiclien. _ ^35 2. 8. L irrieche.
— 1077. Z. 8. V. u. setze hinzu: WlbA. — 1136. Z. 27. 1. keriches.
*' '^ .t
\v n N -, M,.
Berieh.
Digitized by
Google
Berichtigungen und Zusätze
zum 2'*" Tlieile des allhochdeutschen Sprachschatzes.
S. 37. zwischen Z. 20. u. 21. setze: (sie) labont S. 189. Z. 23. hinler 12 selzc: N. «1. ps. gr.
dih. N. 127, 2. «. 192., Z. 10. st. LIDU setze: LIDU.
— 38. Z. 16. V. u. 1. auslautende st. anlautende, _ jgj^ z, 14. setze hinzu: ni protes nilides.Ba.
— 42. Z. 4. T. u. streiche: 123, 1, — 201. Z. 4. v. u. setze hinzu: N. III.
= il I I ;: :: sÄVuzIk'iII; l. - .209. a™ Ende setze: LUL, LULLINGEN,
— 42. z^^^chen Z. 2. u. 1. v. u. setze: lebinte. _ ^^^^^^^en Z. 2 „. 3. setze: Im: «ofcn,
— 50. zwischen Z. 15. u. 16. setze: ». p/. w. die ««"["-.K- ^^ *^"n»»/- ;i95) wird limmen
ucrleibten, residui. m. «»^h für das Zorngeschre. des Riesen OrlwiB
DAiMr/Ti?!» eebraucht:horstadaz, wiederriselimniet
— 50. Z. 21. setze hinzu: dAL^ALiUiID. . ° « , u- . ROTIT AIIVT .
GTiuTiriD — 213. Z. 3. hinter llUllljAliTl geize: (rau-
— 50. Z. 22. ^etze hinzu: pLimitlLm. __ dinleim. St. Galler Utk. v. 678.)
64. Z. 12. V. u. setze hinzu: lobcnt N. 148, 10. _ 223. Z. 14. v. u. streiche: langön.
— 72. ist Z. 8. zu streichen, — 224. Z. 11. 1. langee sL langoe.
_ 77. ist Z. 10. zu streichen. T OIRA - 231. zwischen Z. 9. u. 10, setze: LINGü«,
_. 78. zwischen Z. 10. u 11. v. u. sclze: LAJIDA^ OrUnamen
•^Wäldnamen. Cf. LAUBA. ..„,_. - 233. Z. 12. streiche: N. 104, 23.
— 89. zwischen Z. 4. u. 5 setze: trtahten lege _ 333 ^ jg ^^^^^ ^j^^^. jq^ ^3
.^oh ze lu, ze lu unde ze luuaeren chin- _ ^ ^^ ^.^^^^ j, ^^^^. j g^
den, aihiaat super vos etc. IN. 114, 14. . , „ aha ad
* — 89. Z. 15. V. u. hinter 4 setze: 114, 14; — 234. zwischen Z. 13. u. 14. y.u. setze: AMAn-
J. 90! Z 12. V. u sclz^ hipzu: gilegit si (ei).Ba;i LANT, Ortsnamen.
— 91. Z. 17. V. u. setze hinzu: analegi.Ba. _ 237. Z. 14. setze hinzu: bediu dunchet dir
_ 102. zwischen Z. S.u. 6. setze: Ist auch lach- ,3, jjg^., ijb eilende uiide charlih. N.
nai. Ba. als inip. s. eines Verbs lahnjan an- ^^Q 5^
zusetzen? -, „, — 239. zwischen Z. 13. u. 14. setze: LANDERI,
— 121. Z. 4. setze hinzu: N. UL m., lalro. T. 199, 8, hieher?
Z \lt z! 24. sJtzVhinzui HUNRESLOH. RO- — 240. Z. 10. v. u. setze hiniu: LINDA.
; 'i^ENLOH. iri?iiATrko — 2^3. zwischen Z. 8. u. 9. setze: LüNZlN,
— 128. Z. 13. V. u. hinler KUinALiUtl setze: Orlspamen.
(GERALOH, GERALAH, @ttUd)). -. 243. z. 8. v o. setze hinzu: HUNLAR.
GUNDELOH (®u«blad». - 258. Z. '8. V. u. 1. gierten SL gelerten.
— 116. Z. 17. hinte» lioh-ad setze ? , - - 267. Z. .9, setze hinzu: N. l». ; . . .
1 irkUf <, T irfcUlT — 269. zwischen Z. 27. u. 28. setze: uuazzer-
— 147. Z. 4..V. u. 1. LdUtli S. lilUUll. j^g ^^ja^ ,^„.^ ,,„g ^gua. N. .142, 6.
— ,159. zwischen Z. 5. n. 6. t.«. setze: LAGINA, _ ^-q 2. 7. L s. GET| in G. sL et altfaord.
UiVt, Flufenamen; et LAGNus., . ' ged, mens. '....■.■.'.
IV. t 81]
Digitized by
Google
1259
BerkhtigaBgen und Zusätze zum 2. Tlieile.
1260
S. 279. zwischen Z. 1. u. 2. v. u. sclze: LO- Z,
SANNA^ Ortsnamen.
— 300. K. 9. rüge hinzu: daz ne li mir geskc-
hcn. N. 118, 134. —
— 301. Z. 25. setze ^hinzu: so ne lazzent ouh
die, die codestes siht> umbe ierrenos ho- ^^
tmnes, sie ne fol habeien iro Iibuuandil
(convcrsationemj. N. 93. pr.
— 301. Z. 29. ist 118, 151. zu streichen, ~
— 301. Z. 30. setze hinzu: 118, 151. ~
— 302. Z. 26. setze hinzu: 120, 8.
— 303. Z. 5. setze hinzu: Ba. —
— 304. Z 10. 1. kelä. —
— 355. zwischen Z. 5. u. 6. v. u. sclze: ANARl- ""
BAN: a-na zi ribanne. Ba. ^ *~
— 359. Z. 16. 1. RUB. _
•- 361. Z. 12. V. u. setze hinzu: daz nieman ^^
diu here marlyrum ^eruobon (in Schillers
Ausgabe steht fehlerhaft getruoboii)nemag.
N. 9-2, 4.
— 362. zwischen Z. 10. u. IL setze: räch tost. —
Nrn. IH.
— 381. Z. 12. setze hinzu: ruochesL Mm. IIL
— 382. Z. 8. V. u. I. kercchenot. ^
— 390. Z. 11 setze hinzu: HEIDANRIH, MA-
DALRIH. -
— 390. Z. 13. V. u. setze hinzu: Agenarica^. ^^
— 391. Z 3. V. u. hinter 1. setze: 127, 3.
— - 391. Z. 2. V. u. ist EU streichen.
— 392. Z. 19. ist ZU streichen. —
— 392. Z. 20. füge hinzu: 9S, 9.
— 399. Z. 21. hinler rehter setze: undegrehtcr. —
— 399. Z. 22. hinler fmtns setze: et rectus. —
— ' 401. Z. 12. ist zu streichen.
— 401. Z. 13. ist vor rehtc zu setzen: a.pl m. —
— 401. Z: 15. hinter 3. setze: 118, 128.
— 406. Z. 15. V. u. hinler 2. selze: 7(), 17. 100, 1. ~
— 407. Z. 3. hinlör 29. setze: 8S, 17. ~
— 407. Z. 22. streiche: 8S, 17.^
— 407. Z. 20. V. Ui ist zu streichen. ^^
— 409. ist Z. 5-3. V. ü. aiifser 118, 8. zu streichen. „
— 410» Z. 17. ist zu streichen. ^
-r- 411. Z. 2 setze hin^u: got ist rehter unde
grehter, jmlus et rectus, Nd. 4.
— 411. Z. 11. selze hinzu: crehte. N. 139, 13.
•—435. Z. 23. hinter angcls. setze: edrecaii. ~
— 437. Z. 21. sel/.e hinzu: Ba. [In: uulroh. daz
rota. p.effur. Ist wohl daz rota, nicht, wie —
Grimm in seiner Gramm. IV, 531. (vielleicht —
durch HolTinanns Abdruck verleitet) gelha.n -«
» hat, inf peffbr' (btr GrifVim peffar), Ständern —
auf uui roh zu beziehen.]
441. zwischen Z. 1. u. 2. selze: RECOLTER,
funiperus. Schmelier 1. 4.^3.
441. Z. 14. v. u. setze hinzu: N. 142, 6.
442. setze als letzte Zeile: REGAN16BURG,
Siegeueburg.
443. zwischen Z. 11. u. 12. setze: RÜCHEN-
GAS^ Ortsnamen.
444. Z. 2. 3: setze hinzu: UMPIFORBOf.
48S. Z. 9. v. u. hinler 3. setze: 91, 2.
488. Z. 8. V. u. ist zu streichen.
488. z. 1. V. u. 1. ROTTON.
489. letzte Z. setze hinzu: GERWIiNESRODE.
490. Z. 4. streiche das Fragezeichen.
490. Z. 8. hinler Scabies selze: Sa!. 1.
490. zwischen Z. 10 u. 11. setze: rudo, im-
peiißo. Em. 32.
490. Z. 13« hinler ruduu selze: (rüden. Ild.)
490. zwischen Z. 21. u. 22. setze: RüDIGl,
y., Scabies. — a, s. rudiki (ruidik. Dib, 12.),
impeiiginem. Zf. 1.
492. zwischen Z. 4. u. 5. v. n. selze: RA*
DANTJA,9tcbni6,Fiursn. cf.RETNIZ.
RADAINZGOWI. RADANZWINIDA.
505. zwischen Z. 14. u. 15. v. u. setze: g. ph
ramme: arietum. Wb.
515. Z. 10. V. u. selze hinzu: HS, 61.
515. Z. 9. V. u. ist zu streichen.
521. Z. 10. V. u. 1. d. st. a. und streiche:
apostasiam.
522. zwisclien Z. 3. u. 4. v. u. s.: RONaHA,
tKi^ntf Flulsnamen.
541. Z. 2. selze hinzu: Süefenburfl.
546. zwischen Z. 15. u. 16. setze: R'ORIN,
adj. — rorinon sco, See- u. Ortsnamen.
554. Z. 14. V. u. selze hinzu: rauua bega*
genent imo. N. 124, 4.
5o4. Z. 11. V. u. ist 124, 4. zu streiclien.
555. ist als erste Zeile zu setzen: n, pL rauua.
N. 124, 4.
556. Z. 5. I. BIRUWaS.
563. Z. 19. setze hiiuu: Gehort auch rhox,
Ba. hieher?
564. zwischen Z. 6. u. 7. v. u. selze: RJZI-
MS, Ortsnamen. Greg. iur.
572. Z. 4. setze hinzu: s. auch hi tarn an in
Partikel HA, HI.
593. Z. 18. v. u. hinter 5. setze: N. 145, 1.
595. Z. 2. hinter 9. setze: 118, 7.
596. 'Z. 15. v^ u^ hinfer, 4, ^Ize: N. 121, 8.
610. zwischen. Z., 15. u. 16. selze: (ih) ke-
muge. N. 130, 1.
Digitized by
Google
1261 BerichUgüngMi und ZusSitz« aiim 2. Thefle. 1262
S. 614, Z« 3»,biiitec miahte ßiel^: R 105, 9^^ (aus go-rn^on) anzunehmen. S. meine: Theo-
— 621, zwischen Z. 31. u. 32. setze: MAGAN- "<^ ^««^ scbM^acben Dekl. S, 24. u. cf. Suffix M.
JJEl'j; /. . 1 .. I St 803. Z, 9. setze hiozu: unurten. Na. III.
raagenheite, magnalia, i^i^xn e^ypio. N. — 805. zwischen Z. 6. und 7. setze: MlNfSA,
l05, 21. Ortsnamen.
— 627. zwischen Z. 11. u. 15. selzc: uuico mi- _ 818. zwischen Z. 25. und 26. setze: MAN-
cheltih (masnincdlaj A\n\\i uuerch sint. "npnnrk rx . ^
N. 103, 24. ; JLlIxUJJU, Ortsnamen. Gcogr. rav.
— 627. Z. 3. V. u 1. gcmichellichot. — 819. zwischen Z. 14. n. 15. setze: MONZlM
^rti -7 ^ » !• r^ !• • 1 NfTTM AnFTV — 825. Z. 7. setze hinzu: AKIMAK.
~ 656. Z. 6. ^^^^^^'-"^ G^^^^ fl^^vJ;^^^^^^ - 825. Z- 25. und 26. streiche und setze dalür:
ge«mafleii,RpiAGEN^^^^^^ GEISMARI, GAESMERE, @ei«ntar.
«emaaeii, Ortsnamen, hieher? . Ortsnamen. üu^mar,
— ^^8. Z. 12. setze hinzu: GlNGlMATA. _ 828. zwischen Z. 24. u. 25. setze: inf. ze ir^
Hieher? marinnc die diemuotin, örf c/flrr//?ca/2£/i«ii
— 660. Z. 16. hinter nur setze: , aürscr mid. Ba. hnmiles. N. 88, 14.
— 660. Z. 10. V. n. streiche: mit uuunder. N. — 835. Z. 12. setze hinzu: N. III.
^2a J' o » -1 4J • — 843. zwischen Z. 9. u. 10. v.u. setze: MUARI?
— 660 Z. 9. V. n. streiche: und dem vorigen. - i^. • ^„ ..^i«.* , »«jt^c. ^*****;
£^Q. ry OA I • u ^'ii.* Tvr IAO ?ä\ ni laz iz nu untar muari (nuari. cod. P.).
— 668; Z. 30. streiche: mittm.N. 103, 10. .i . ^„^»^^ *kn«« r«^ • lu i • j i*
^n.-^ • L rw m Oit t . •*•• • tnia muater ttiara luari, tbaz kind auh
— 672. zwischen Z. 23. u. 24. setze: mittimin: • «:i- k^ k:o:.«-^,v k J- i! /\ V «X 4
...... . . j. . TVT *o eriliclio Disuoree heflicho. O. I. 19.7.
so unaz m mitlitnin ist, medium est. N. ° ° m^r * *^)-C,w^lX '
103, 10. — S44. Z. 4. setze hinzu: cf. MAROBODuß in
— 697. Z. 29. u. 30. streichet tiemiiote. N. 34,22. "RTTTn
— 699. Z. 13. setze hinzu: FROMMüOTi ^^ V V'^.* ..... u-„ wk
— 704. Z. 9. V. u. setze hinzu: Jb. , ~ ^*'- ^' }^ ^^"^ ^^»^^= ^*^-
— 716. Z. 19. seUc.hinzu: angcls» heapm»lum. — 845. zwischen Z. 15. u. 16. v. u. setze: MO-
— 727. zwischen Z. 19. u. 20. setze: MitiDÄ, RUHHes stein, moruhhes stafel.
gRuIbe, Flufcnamen. _ 846. zwischen Z. 14. u. 15. setze: MARISGA,
— 732. Z. 10. 1. gemanmendest Ortsnamen«
— 737. Z. 8. V. u. hinter 3 setze: 104, 16. __ 351. .^kehen Z. 5. n. 6. v. u. setze: MARGus,
— 73/. Z. 6. u. 5. V. u. streiche: IH 16 gRor«t»a, SRo^re, FInIsnamea Slrabo. '
— 738. Z. 5. V. u. setze hinzu: li.nBiyiAN. _ 354. Z. 4. hinter mane selzc: Ba.
— 739. Z. 7. setze hinzu: COLMAN. DIOT- — 857. Z. 13. rüge hinzu: 87, 8. 9.
MAN. HUSMAN. — 861. Z. 4. v. u. setze hinzu: MESELIN,n.;;r.
— 750. Z. 6. hinter N. setze: III. — 873. zwischen Z. 8. u. 9. setze: 1». pl. musc.
— 7n0. Z. 7. vor 10 (a) setze: N. N. 114, 7.
— 7»l. Z. 16. V. u. zwischen 127, 3. u. 129, 3. — 876. zwischen Z. 3. u. 4. setze: iBi8kft»t;Nd.ni.
setze: manlichcrao. — 878. zwischen Z. 26. u. 27. setze: im/?.«, ge-
— 753. Z. 16 — 18. ist zu streichen. misc?. Ba.
— 754. *L. 3. V. u hinler II. setze: 142, & — 880. Z. 21. setze hinzu: Nd. IIL
— 739. Z. 7. hinter Org. setze: N. 111. — 88». Z. 24. I. miscelAta.
— :759. Z. 8. hinter 10. setze: mancga. N.137,3. — 880. Z. 30. I. miscelAta.
— 75!t. Z. 15. V. u, streiche: mannige: N.39, 4. — 895. Z. 14. v. «. setze hinzu: ze unmezze
147,5. fol.N. 122,4.
— 764. Z. 2. streiche: manigfalde. — 904. Z. 2> setze hinzu: und macellarius.
— 778. letzte Z. 1. minnonte. _ g^. g. 19. i MIZA «t MIZZA.
— 794. zwischen Z. 5. u. 6. setze: MAIN, Suffix. — 906. Z. 10. hinter 2. setze: rauoze.
Dassanskr. man ist vielleicht in na-mo (aus — 912. Z. 13. setze hinzu: 9Re09(r.
na-mon), samo (aus sa-mon), go-mo — 970. Z. 11. hinter Gx. setze: Ba.
Digitized by
Google
1243
HWlZ.
HWdIZF:
1244
«uizemo ^netere, com/iVo luce. Mcp.
uuizemo rouhfaze^ candeniL Mcp. &$.
sinemo uaizen geuuatt^, vesti cartdidae.
Mcp. 32/
mit sinero uuizun Bu^stetj Candida.
Mcp. 32. .
in uuizero heiteri, eand&nte. Mcp* ^2.
in nnizero na^iyialbido Tumore* Mcp. 58.
den huuizun cincun, atintginem* Ce. 4.
daz uuiza in demu augin, aUfuginem.
Ib. Rd. .: ...
uuiza atraza. Org. . 1 .
uuizaz diadema. Mq^
thie uuizun engila. O. V. 8^:2^ :
uuize tropfen. Mcp«.
uuizu sint thiu lant T. 87..
uuiz tuoh. Org.
uuizen sternon. Mcp.
in uuizen bauchen, lacieis^ Mcp. 75.
dero uulzon unionum. Bo. '5. ■
80 uuiz. andermo uuiz^era,u|^|,i;dit Org.
ih uuirdo uuizero snpuuei 4yper mvem
dealbabor. N. 50, 9.
Form und Flexion:
huuiz. Sg. 913.
uuiz. Org. Mcy.,N. 146, 9. Wm. 5, 10.
n. s. m. uuizer. RIj[^. Org. Prud. 1.
uuizo. iVud. I..,prg3^ ^ -^ ^
n. s. f. uuiziu. Mcp.
n. s. 13.. huizaz. R.
uuiziz. Org. täz'iiülz'a.' Urg.
g. s. m. u. n. uuizea. Ib. Rd. O. V. 4^ 32* ,
uuUi«. Wg. - j -' : * *'-
g: s. f. dero uuizun. M^rp« ■ ^ '■
<f. 5. m.^. tivlz^mol Alop. Orgi ;' ^
d. s. f. uuizero. Mcp. -^i^ .♦. >
ainjs^^o ntiÄÜn, Mcp. -^ • ^ ^
a. s. m. den huuizi|jii' Gc. 4^ ' ' ^^ ^
uuizen. Org. i - uu\\
a. s.f. uuiza. Org. -^ •*' '» .* v^\>^>i
a. s. n. uuizaz. T. 30j 6*i • * ^ i "i^ nio
uuizez. Bfi^^- ' ^'" ' "'^ -^'''^^ *»*^
daz uuiza. Ib..Rd!l(4UCh'iar f g^o
d^^Uuizsa^t'Rli.)^ -» -> ^
lUÄ/r. uiri««^. 'F. 196> 7; ^ ^" -
». ;?/. »A. iiu4ttt^.^1ktcDA ^ ^ " ' *' i 'j n 0 ü ü r. 1 (. >
t '^ ]
uuizze. N. 73,il4.
thie ttui^un. 0.-V. 8, 9.2Q, 9.
»,;>/.». uuizu. T 87. 91. '
g. pl, dero uuizon. Bo. 5.
d, pl. uuizze n. II. 21.
^ uuizen.^Mop. Bo. 5.
a.pUn. uiiizu. T. 91* o. r
Coinpar.': f ' j
n. s. m. uui^tQTO.J^. SO, 9»
j7. 1. 77. uuiaera. Qrg« .
HWIZWÜRZ.
HWIZWIN. f ..
, lIWlZBüLLiL
EBANHWIZ. .; .^ , I
a. s. p, e^9;na^i^ez ipi^ilchf» lacHs in*
siar (peplumj. Mcp. , 45.
SAMIÜÜIZ, subrufum. Ib. Rd.
WIZER REGIN, Fiufsnamen.
RAN^rWIZ, n.pr.
HVViZt (nord.. hylti), /., SBeißVi dibcdo,
cpndi^r. ' W
n. i, uuiti. Org.,
g. $f uuizi. Gh. 1. 3- Org.
d. $. uuizi. Mcp.
o. *. utttzi. Org.
HWtZJAlSf (|Mg8. hTitjaii), miißeni u/Aar^.
GipHtWizrr, fl/Äa/w. ; ,
* f I &^^^^Vj^°9 4^alpata. M. 29.' Gc. 1. 6.
d^.p/. kahüuiziiem, deaIbaüs.^Tg.23,
sie uuerdent ^e^uuizet, dealba-
' iWli/r. r?.\i57, 15.:
giuuizit \ifi)i6raen, albentur. Bib*
1. 2. •'■.:',, *'
uuaVd'^keuuxizit, dealbata. N.
m;fi - ' ■' '■• ■'\ ' ^ - ' '
HWiZfcN, tirtif'bfrtttt.
fer nti ti^ltit^ ter ne }st n^h nieht
uuiz. Ore. ^
r,... uw'/r\
.,> . aif ^;^ «:;;ij ^.
alts. I»w4tl, angels. bWiti;'^i"ÜW9tizti,
■^ili't'ni'iritfötM (W«B:''B*; 1; ft' Pa. gl. K.
Ra. Rb. f.ioy. Wm. 7, 2. ICeilt. 103,20.),
-/hflii«»l«ni' (Sg.u942.'>Wa 460. R.- Wb.), siligo,
(Pr. t. Pr. m.). Hingt das Wort mit iiiiriz zu-
Digitized by
Google
1245
HWAIZL
ÜWAIZL
1246
n. s. huuaiszL Pa.
uueizi. Ra. Sb» Mi. Bib. 1» 2.
uuezi. Sg. 242.
uuazzi. gl. K.
uueize. Pr. t. Ild.
waize. Wo. 460.
wiz/e. Tr.
hucize». R.
uueizes. Rb«
g. s.
UUC1ZZC8. T. 108. Wm. 7, 2.
wcizces. Vfh.^
d. s. uuezL Pr. m.
a. s. huueizi. K. 64.
;Lt!;jT-13.24.72,2.5.6.160.4.
u^ueizze. N. 103, 20.
WAIZZAGaVVI, Ortsnamen.
...' r;
■ i M .r \i
Digitized by
Google
Berichtigungen und Zusätze
zum 1«*^'* Theile des althochdeutschen Sprächschatzes.
S. n. Z. 27. 1. cpvAAoif st. <pv}JLov. S.
— XI. Z. 6- I. inqu-am sL inqua^m. —
— xxiv. Z. 6. ist a\xi hinter vart und vardh zu
streichen. —
— xxvni. Z. 6. 1. Flexionen sL Elexionen.
— XXIX. Z. 9. 1. (dh, th), t St. (dh, th, t). —
— XXXIV. Zwischen Z. 6 u. 7. v. u. setie: —
Ba. — Medizinische Recepte aus einer basler -—
Handschrift, abgedruckt in Wackernagels: —
die altdeutschen Handschriften der basler
Universitäts- Bibliothek. — 8. Jahrh. —
— LV. zwischen Z. 12 u. 13. v. u. setze Mm. Ge- —
dichte des 12. Jahrhunderts, herausgegeben von —
Mafsmann. —
— LT. Z. 6. V. u. setze hinzu: ist jetzt in Malsmann's
Gedichten des 12. Jahrhunderts gedruckt —
— LVL zwischen Z. 3 u. 4. setze: N. III. Na. III.
Ne. in. Nm. 111. Nh. Ul. Nd. IIL — 2 Base- ~
1er Bruchstücke aus Nolkers Psalmenüber-
setzung eta in Wackernagel: die alldeut- —
sehen Handschriften der baseler Universitäts-
Bibliothek. 11. Jahrh. _
— 39. Z. 12. 1 liabin. _
— 39. Z. IS. 1. 56 St. 112, und 70 st 69.
— 39. Z. 9. V. u. streiche die Stelle: „In Not- _
kers — anzunehmen", da die Handschrift
iro hat
— 40. Z. 17. V. u. setze hinzu: bediu ist is zit
N. 118, 126.
— 40. Z. 10. V. u. setze: 86, 6. hinter N 13, 3.
— 40. Z. 7. y. u. setze hinzu: he. Ba.
— 40« Z. 6. V. u. setze hinzu: Ba.
— 51. Z. 7. hinter auper setze: in o truhten,
domine! N. 87, 2. und
— 60. Z. 19. V. u. hinter 34. setze: Ba.
— 60. Z. 17. V. u. setze hinzu: Ist cgcro. Ba.
als ^en. pL von ei anzunehmen?
— 68. Z 11. V. u. I. oa st ou.
— 69. Z. 25. setze hinzu: uoundarlih?
— 75. Z. 8. ietze hinzu: Ba.
76. zwischen Z. 19 u. 20. v. u. selze: nipu. Ba.
76. Z. 11. V. u. setze hinzu: nipuz st nipu
iz. Ba.
79. Z. 10. hinter 2. setze: ob erdo, super ter-
ram. N. 142, 2.
88. Z. 13. setze hinzu: ubar daz.
88. Z. 26. 1. uppun.
94. Z. 5. hinler 21. setze: 93, 13.
96. Z. 25. füge hinzu: innepancboufta, coe-
misset. Mart
97. Z. 16. 1. ebenot er st sie ebenoten.
102. Z. 18. hinter O. setze: IIL
108. Z. 9. V. u. hinter 6. setze: 118, 161.
108. Z. 8. V. u. ist: ahton. N. 118, 161. za
streichen.
110. letzte Zeile setze hinzu: MULAHA.
111. Z. 3. setee hinzu: BLEIHAÜA. FU-
LAHA.
111. Z.8. setzehinzu: TAFTAHA. QÜIRN-
AHA. SWARZAHA. STEINAHA.
111. Z. 9. V. u. setze hinzu: chindahi.
113. Z. 4. setze hinzu: Cf. den Namen der kel-
tischen Göttin epona.
125. Z. 23. setze hintp: Cf. zaugjan in
ZUG.
130. Z. 25— 2S. ist zu andern in: Gcb«rt hie-
her EGILA. n.pr.f.? Die Namen ÄGILIN,
AGILOLF, egiloif, AGILFRID, egii-
fri,l, AGILPERT, egüpert, AGIL-
HART, egilharl, AGILWART, egil.
wart, AGILMUNT, AGILMAR «nd
wohl zu joLIt gehörig.
133. Z. 13. V. V. sclze hinzu: LANGEN A-
CHER. WILLESACHER.
Digitized by
Google
1249 BeriditigiiDgen und Zusatz« zum i. Theile. 1250
S. 134 setze ak erste Zeile: AGARA, AGIRA, ^- ^ili,J'^}!^IfJ\}i' °- '*' ^- ,'?;«i*Äl n,»
€9cr, Flulsnamen. - UNKENSTEIN, Ortsnameu. - ÜNKELA, Orl«-
— 135. Z. 21.. hinter 14. setze: 141, 2. 9^«°'-?*?, '''*f '',. ,„, „«
— 137. Z. 9. T. u. L giuzan. — 348. Z. 31. setze hinzu: 103, 26.
— 149. Z, 1. setze hinzu: OTILIA- - 350. zwischen Z. 9. u. 10. setz«: WULFIS-
— 157. zwischen Z. 7. u. 8. setze: IDAR, Bcig. ANGER, Ortsriamen.
namen. Cf. HYDORus. - 354. Z. 20. setze hinzu: an t sin.
— 182. Z. 5. setze hinzu: abentopfer. N. III. — 357. zwischen Z. 25. u. 26. setze: AIMIJM,
— 193. zwischen Z. 19. u. 20. v. ü. setze: irislr. Ortsnamen. Hieher?
aidu? Ba. — 361. Z. 18. setze hinzu: Ba.
— 196. Z. 23. setze hinzu: auch ALTOIPPE hiehcr? — 361. Z. 18. u. 19. v. u setze hinzu: aende. Ba.
-- 233. zwischen Z. 16. u. 15. v. u. sclze: oleis. — - 361. Z. 19. v. u. setze hinzu: Ba.
N. 103, 16." -? 363. Z. 12. v. u, setze hinzu: Ba.
— 242. Z. 5. hIntCT Alsunza setze: Alusenza, — 364. Z. 6. v. u. 1. untazs,
€lftnj; Flulk'- und — 364. zwischen Z. 19. u. 20. v. u. setze: unz
-249.Z.1..v.u.lALMA,ELMA _ 3Sl^l\tKz.^2Y u. 22. setze:
— 250. zwischen Z. 7. u. 8. setze: ULbl, Orts- ANDEOENA S. CINGA in Z.
— 264. zwischen Z. 16. u. 17. setze: ANDECINGA S. CINGA in Z.
KAMFIaAJNl. _ 371. zwischen Z. 6. u. 7. v. u. setze: antra. Ba.
AMPSIVARiI S. ANSIBARiL - 37l. Z. 13. v. u. setze hinzu: Ba.
— 273. Z. 15. seUe hinzu: -riban. — 372. Z, 12. v. u. setze hinzu: 118. pr.
— 277. Z. 6. setze hinzu: Ba. — 373. Z. 16. slreicbe: N. 118, 1..
— 280. letzte Zeile setze hinzu: an iro (efdo) — 387. Uebcrschrifl I. ANTRISC.
sizzcnte uuurdcn an iro selon irslagen. — - 388. Z. 14. setze hinzu: ASENHUS.
N. 105, 39. — 390. Z. 19. setze hinzu: 102, 12.
— 281. Z. 12. V. u. I. O, I. 1, 38. st. O. I. 9, 38. ~ 890. Z. 13. v. u. zwischen 1. und Bo. setze:
— 282. Z. 8. hinter D. setze: VP. 84, 14.
— 286. zwischen Z. 18. u. 19. setze: äne daz, — 29'2. Z. II. st. 26. I. 14.
priifterea. Mcp. — 392. Z. 19. I. iartaga.
— 2^6. Whcn^ii. 19. u. 20. setze: ana thes. _ ^^^ ^^.^^^^ 2. 20. u. 21. setze: UNSA,
— 295. zÄvischcnZ; 11. u. 12. setze: dar in, Ortsnamen, rmrorrnTTT
•P^ » — 393. zwischen Z 9. u. 10. setze: LIJNol KU 1
dar^ins. DARinUA. UNSTRÜOT, UNSTRUOHT, Uttl
«— 309. Z. 12. T. u. setze hbza: ni eino ni si, flrut/ Flußnamen.
-eino ni slaffe. Ba. 402. ist Z. 4 — 10. zu streichen, da m der
— 314. Z. 20. setze hinzn: B». Handschrift nicht anafahene, sondern ana-
—^ 314. Z. 28. setze hinzu:. Ba. fahendc steht, also ir in der anp;ezogenen
— 333. Z. 21. I. samint, und, g ei not. Stelle offenbar das pron.
— 336. zwischen Z. 16. u. 17. selze: AN ÜTSEO, — 410. Z. 18. v. u. setze hinzu: 133, 2.
See- und Ortsnamen. — 417. Z. 12. hinter 16. setze: 118, 19.
~ 338. zwis.chen Z. 11. u. 12. setze: ONE- - JJ?. Z- 16. y. u. ist zu streiche«.
o^rDTTPfc — 4'S' l^^tc Z. 1 erdinin.
OlnULIls^ Uu(lrut/ Flulsnarocn. Greg. lur. 419. z. |, 1. erdinin.
— 342. zwischen Z. 28. u. 29. selze: angeste. — 421. zwischen Z. 20. u. 21. setze: harama,
Bo. 5. N. 118, 143- privatos. D. II. 349. hicher? oder zu härm?
— 342. zwischen Z. 33. u. 34. setze: angisten. — 427. Z. 7. füge hinzu: Ein Schreibfehler dieses
Mcp. Worts hat wahrscheinlich die Aufführung ei-
-^ 342. sind Z. 6 — 8. ▼. u. zu streichen. nessnbst. apendidain Grimms Gramnuitik U.
— 342. Z. 4. V. u. ist Mcp. zu streichen. S. 242 veranlalsU
Digitized by
Google
1251 Berichtigungen und Zusätze zum 1. Theile. 1252
S. 431. Z. 6. V. 11. f. Flufo- und Ortsoamen. ' S. 519. iwischcn Z. 6. u. 7. v. u. setze: leoge-
—1 434. Z 7. V. u. hinler Rb. setze: Ba. licHe geburte. Nd. •
— 434. Z. 6. V. u. hinter Wm. setze: Ba. — 519. Z. 8. v. u. hinter Nd. sel^e: III.
436. Z. 11. setze hinzu: e tages. Ba. — 524. zwischen Z. 12. u. (3. setze: Auch az
A "n , erista, iniiio. gl. K. az erista manotbes,
— 461. letzte Zelle setze hinzu: in jnLJ\« kalendas. gl. K., wo erista wohl nicht als
— 466. setze als letzte Zeile hinzu: ERBISZ S. - dat. eines subst. erista genommen werden
kT^kTKTn^i'r kann; oder ist az erista als compositum zu
^ AKAvVJlilA. ^ nehmen?
' 469. zwischen Z. 18. u. 19. setze: ERDA S. — 573. sind 2. 8—18. m streichen, da die Hand-
..p^ ' Schriften iu haben.
JiJX. — 573. Z. 25. setze hinzu: Na. III.
.-. fF iT . 1.- j TTRTA — 586. Z. 2. v. u. 1. keiihte.
_ 471. Z. 6. selze hinzu: und l^*^^^- _ 588. Z. 6. zwischen N. u. 103. setze: 84, 12.
_ 472. zwischen Z. J*- j;; 15. setze: UKIA, _ ^^^ ^^i^ehenZ. 15. und 16. setze: lUTO,
Flüfenamen. Cf. UKIA. Mannsnamen.
475. Z. 13. hinter n. pr. setze: irmino, m., _ 596. Z. 17. setze hinzu: Cf. die Volksnamen
irmina, /. Juta^ (VUae) bei Beda und Jutha^^ Jul-
_ 477 Z. 23. 1. ARZATTUOM. land t^ötloiib) bei Adam brem.
lor.' rw ni i f j*^ u^«^« ^'.^ „« — 611- zwischen Z. 5. u. 6. setze:
— 483. Z. 51. setze hinzu: die hende sm un- GAJESAN
muozig sament demo munde. N. 149, 3. , ^^^ gigesen. Ba.
_ 483. zwischen Z. 9. u. 10. v. u. setze: _ 535 2.' 12. y. u.'setze hinzu: Ba.
ANTSIN, dcesse. — daz ih wizze, waz — 639. Z, 24 zwischen uuidar u. thiotu setze:
entsi, gebreste, mir. Wb. ps.38. v_ anderan cuning. T. 67, 14. erstentit tbiot
— 486. zwischen Z. 10. u. 11. s^tze: AUSI, ^V^*^^^' u rz ^ ^ , i. . .
*ou. i.wiot,ufj i-|QiT^ — 610« zwischen Z. 6. u. 7. setze: hara uuider
Ortsnamen. Cf. UolJ>IWAHG. j^n nordkibel stan (propinqua summa
— 486. zwischen Z. 12. u. 13. setze: hysopes, cardini). Ho. 5,
hysopi (JascicAilum). Rb. — 657. zwischen Z. 5. u. 6. setze: uuanda dir
490. zwischen Z. 4. u. 5. v. u. setze: ZÜACI- der anderro unreht kestat uuegen. N.
SAN, /or/p^. SchmeUer. IV. 300. 119, 5.
492. Z. 20. V. u. setze hinzu: ascabrunno. — 660. zwischen Z. 4. u. 5. setze: diu (ccclesiaj
ascafeld. furder ze stete stat unde iruueget nt
_ 493. Z. 5. ist ESCIO herauszurücken u. hin- «"'^^ N. 92, 2.
i^rpt/^ — 660. Z. 8. L iruueget.
Mzufügen: Cf. lÖllU. _ 070, z. 14. setze hinzu: Ba.
496. Z. 8. streiche: 96, 8. — 671. Z. 8. v. u. setze hinzu: auch Ortsnamen
— 486. Z. 9. füge hinzu: N. 96, 8. ALTWIGGI.
_ 501. setze über die erste Zeile: AOSTOR - 69]- Z. 12. setze hinzu: uuoeh^a. N, 127, 2
Ist dieses Wort (als aujter) aus aostor sca- "- 681. ^w^dien Z. 16. u. 17. setze: erduuuo.
lala (als Slnflerfc^ale?). Ba. anzunehmen? ^^«I; ^^' '"; . ; _ , , ^_,.
idia \ao ^ y i , / A CTVT A — "^' ^' ^^ ' ^^^^ hiuzu : Ja, Wie genuahth-
— 503, zwischen Z. 12. u. 13. setze: AÖINA- ^hes in N. III. zeigt. ,
PIüM, Ortsnamen. Cf. ANS. ^ 706. Z. 20. setze hinzu: BALWIC, BALX>-
_ 503. z. 15. V. u. ^^*^^ »li^^^l.^- ^^^ Wie, BURNEWIC.
_-504. Z. 2. setze hijizu: ^^^^J^^^^)^^ - 716. zwischen Z. 17. u. 18. v. u. setze: HERF.
504. Z. 4. V. u. setze hinzu: lACjrlJl^rOVVI. WEHSAL: an einemo lichamenmag herV
506. Z. 16. V. u. 1. fon und streiche: 89, 2. uuehsel uuerden dero contrariorum , in
— 511. zwischen Z. 5. u. 4. v. u. setze: uueg alterutrum ßeri mutationem. Org.
dinero frumerehto sezze mir ze eo. N. -^ 732. zwischen Z. 8, u. 7, y. u. setzet ieuuiht.
118, 33. N. d. ps. gr.
514. Z. 11. setze hinzu: N. III. — 736. zwischen Z. 5. u. 6. setees ni*-, n\ neo-
— 519. Z. 25. setze hinzu: N. 90, 14. uuiht ni uuirce (»cbrr-| n0C^-). Ba.
Digitized by
'Google
1253 Verbesserungen tind Zusätze zum 1. Theila 1254
S. 737. «wischen Z. 8» «. 9. sebc: ni protes/ fctie mlnero uuenegheite, miseria. N.
oi Hdes, ni Deouuihtes.'Ba. 87, 19.
— 766. zwischen Z, 9. ' u. 8.' v. u,' setze: AR" S. 892. Z. 20. setze hinzu: MOINWINIDA,
WATAN:inin d«8ttunrdensiepr/o^ Volksijaincn. ÖADANZWINIDA, Volks-
geheiligot, »Iso der apoMoius chit, das namct». — Cf. WINID.
Sic iareprobumstfunimchomcncso ferro __ gg_j g. 20. setze hinzu: elehenunang. ,
iruou»tin. d.z oflen gotcs tehl ail m _ gy^ ^ ^8. setze hinzu: fiuhtinuüang. ,
— i,«?''^"?;^' ' ,' ^' .. j — 895. Z. 16. hinter Rd. setze: Sg. 242. üib, 12.
— l^t' ?• y- 7; "• J-"".»"««^»- _ 895. Z. 17. hinler Ic'selze: IbT
— 768. ist Z. 17. ZB «trieben. „ « > . . rvi-Tivr . Tk
— 771. zwischen 2. 23. u. 24. selze: ih uuilo = 895. Z. 18. füge hinzn: DÜJNwaNGA ,n U.
uualto. Na. 1. — 895. Z. 19. 1. dunauucngin. -
— 776. Z. 5. hinter OB ei den ar» selze: (es steht _ 896. letzte Z. statt Cf. auch WUOT setze:
uoeidAro). ' Cf. auch- sanskr. put h, vulnerare^ — S. auch
— 797. zwischen Z. 9. u. 3. setze: uuolcchen. • WTTOT
N 98 7 ' ' TT«jv/x.
— 798. sind 'die Z. 12-15. zu streichen, da die - 899. ist Z. 4- n. 3. v. u. zu streichen.
Handschrift uallent hat. — ^iJ" S' &• sl'e;<*e : 7, 7.
-800. zwischen Z. 20. u. 2f. setze: haubet - 926. Z. 12. setze hmzu: Gehört hieher auch
pist du, dinc fuozzc sint ritangelisfae, des Casslodorus VERUCA, Castell an der
an dien du Iruuallost alla diso unerlt Etsch?
N. 90, 12. — 939. zwischen Z. 8. u. 7. v. n. I. uuerenta.
— 805. zwischen Z. 24. n. 25. setze: daz ih re- — 942 Z. 22. v. u. 1. geuuer&n.
gina bin unde ih uuito uualto. Na. i. — 943. Z. 15. t. u. 1. den habest d« is int-
— 806. zwischen Z. 9. o. 10. v. u. setze: uualto. nueret.
Na. 1. — 951. Z. 16. setze hinzu: nuarte. Ba.
— 813. Z. 4. V. u. setze hinzu: MARCQLF. - »^3. zwischen Z. 13. «. 14. setze: p. p. pi-
— 827. Z. 19. ist N. 118, 33. zu streichen. uuartan. ßa. „«„t.t«t * nm
— 827. zwischen Z. 6. o. 5. v. u. setze: der un- — 955. Z. 14. setze hinzu: ßllinJM WAKl.
uuilligo ne ist amicus %/.j. N. 118, 33. ' BRUNWART. HADUWART»
~ ^^^- 5- L\^- "u-" *"T' A , 1 ^ . - 961- Z- l"- 8etze hinzu: 89, lOl
— 840. Z. 10. fuge hinzu: altnord. »Jvalr, angs. _ gg, ^ ^^ .^^ ^„ streiche»!
smvalt. ^.,,T^.«, »T T. — 96^ Z. 16. setze hinzu: 108, fh
— 842. Z. 18. füge hinzu: CHADAWALH. _ 964. Z. 25. «elze hinzu: 149, 3.
_ 844. Z. 10. selze hinzu: ARWILARI, 3lür. — 969. zwischen Z. 10. u. 11. v.u. setze: a.irce.
•**""• , TVWAM — 970.* Z. 5. setze hinzu: Nd. 10.
— S-SO. zwischen Z. 22. u. 23. setze: Ul^VVAi^, _ q-j^ zwischen Z. 17. u. 18. setze: naeta-
Mannsnamen. mote. Ba. '
— 868. Z. 23. hinter KÜNDWIN setze: und — 984. zwischen Z. 17. u. 18. setze: uaerdeat
UUi^U VVli>. ^.,,,„ — 989. Z. 2. setze hinzu: N.
— 868. Z. 22. V. n. setze hinzu: lAliWlJX. _ 990. Z. 16. setze hinzu: Nh. HI.
-. 868. Z. 26. T. u. selze hinzu: RIH WIN, MA- - 990. Z. 11 v. r. setze hinzu : Na. IB.
DALWIN, MANW1N,NANDW1N. Z ll\: f^iJlnl* '.T 3."^ "setze: ««or-
— 878. Z. 22. V H. setze hinzu: N. IIL dcaeii. N. 114^ 1&
— 884. zwischen Z. 13. u. 12. v. n. setze r Jai — . 995. zwischm Z. 13. h. 14. selzer erwürdeiTy
istnunnnesamzegechfesennre. N.d.ps.ßr. defecerani. Wh.
— 886. zwischen Z. 22. u. 23. selze: nuims^ N. — 1002, zwischen Z. ?l. n. 22. setze: »z ant-
103, 16. ' nurtida, nd praesentiam. Frg. 59»
— 887. zwischen Z. 5, n. 6. ▼. n. setze: WINICiI- — 1002. Z. 11. v. u. Wf N. setze; (gcanUmitr.
STIZ, meracissimum (sanguinem nvae). Wbw N. III. )
-^ BDI* Z. 7. T. n. setze hiuB; ste flneben — 1003. Z. 8w 9. sind nr streSche»
Digitized by
Google
1255
-Vtobesseruqgen und Zusätze zum 1>. Theile'
1256
S. 100& zur leUten Z. fiige hinzu : kagenuuarti. S. 10S7. letzte Z. ). fa^runaiiai» st faruuMan
N. 105, 7. und Ra, st. R. , , , ; ,U •
— 1015. Z. 18. 1. Pr. V. st Pr. a. — 1091. Z. 5. v. u. hinler. N. setze: 115, 3.
— 1024. ist Z. 17. zu streichen. — 1091. Z. 4. v. u. setze hinzu: III«
— 1025. zwischen Zeile 6* und 7. von unten setze; -^ \09i. Z. 23* v, u. setee hinzu: N. III.
4A40 »7 /; ,r .. c-.f.-* k:.^^. n^ *^ *09o. Z, 29. setze faidzu: et sawizan.
— Iw^. Z. o. V. u. setze ninzu: 15a. ii i«^ «,«:«^k^« »7 c r^ ° ^
¥ii^n/fiT¥Tnr7 — llio. zwisclien Z. 5. u. 6. V, u. setze: genuiÄ-
— 1051. zwischen Z. 5. u. 6. setze: HEIMÜÜRZ. -^ -• ' - - - ^
Ra.
zene fa, pl.f.J sundä. N. 90, 6.
4fuii^ • k .7 •/; wi7 . — 1119- Z. 7. hinter: ITAWIZ setze: {ITA-
— 1060. zwischen Z. 26. u. 27. setze: uerwe- \/Sl\y\ »^i^c. v**^*
sen sint, co«5Mm// *iiw/, \Vb. WIÄj.
— 1062. zwischen Z. II. u. 12. setze: HIAR- ^ }i|^- |- ?. I. uuizzenonfce. . .
xjirM^rr — **^^' ^* ^' ^' "• ®^*^^ hinzu: N. U7„ !♦,
Wlöl: giskerit ist thiu hieruuist, so -r- 1125. ist die letzte Zeile zw streichen..:-
lango so uuil krist Lu. — 1127. Z. 7. setze hinzu: Ra. ' \:
— 1076. Z. 7. T. u. streiche: WEIS. ~ 1128, Z. 13. setze hinzu: Nm. HI. ,1
— 1076. Z. 5. V. u. l uueiso u. hinter N. 81,2. ~ J|Ho' 5' i^ ^^*^® 1^!°™- ^.^* ™' "
setze: desolatus parente. Ho. 5. ^ }JJ?- J* 24. setze hinzu: N. 134, 6. Nrn. III.
— 1076. Z. 4. V. u. ist zu streichen. " }}??' J !,• V '."»."^e.
--,,-^ . -*- ,lloo. Z. 0. t irriecne. ,
— 1077. Z. 8. V. u. selze hinzu: WlöA. _ li36. Z. 27. 1. keriche«.
. I A..
'i y
ßerieh*
Digitized by
Google
Berichtigungen und Zusätze
zum 2"" TheiliB des althochdeutschen Sprachschatzes.
S. 37. zwischen Z. 20. u. 21. setze: (sie) labont S. 1S9. Z. 23. hinler 12 selzc: N. «1. ps. gr.
dih. N. 127, 2. « 192. Z. 10. st. LIDU setze: UDU.
— 38. Z. 16. V. u. 1. auslautende st anlautende. _ jgj, z. 14. geize hinzu: ni pro tes ni Hdes. Ba.
— 42. Z. 4. T. u. streiche: 123, 1. ^ 201. Z. 4. v. u. setze hinzu: N. llf.
= il't l: ;: ;: sSinzu^lll; l. -ma^Ende setze: LUL, LULLINGEN,
— 42. zwischen Z. 2. u. 1. v. u. setze: lebinte. „V„''^"'"?'T „ „ , , t «, r
jQg gg - — 212. zwischen Z. 2 u. 3. setze: Im: fRofen»
— 50. zwischen Z. 15, u. 16. setze: ». pl. m. die 9«'JV. K" ^ «"mm v. 1195) wird limmen
ucrleibten, residui. Wh. «"fh <"' das Zorngeschrei des Riesen Orlwiii
.. DAiWTiri» eebraucut:bor6tu daz, >inederriselimniet.
— SO. Z. 21. setze hinzu: BANZLLIB. o!^ ^ o u- , ROTH A IM ,
GTIUTITIR — 213. Z. 3. hmter nUllliAliil gelxe: (tan-
— 50. Z, 22. petze hinzu: &L,lHL.Ii,lB. _ dinleim. St. Galler ürk. v. 678.)
— 64. Z. 12. V. u. setze hinzu: lobcnt N. 148, 10. — 223. Z. 14. v. u. streiche: langon.
— 72. ist Z. 8. zu streichen, — 224. Z. 11. I. langee st. langoe.
— ?I: ^lis^henV"irnu!";.u. setze: LQIBA, " ^Jl^^^" ^^ '' "*'•"*"' ^"^^""'
' ^Wäldnamen. Cf. L^UBA „»Wf.n I... - 233. Z. 12. streiche: N. 104, 23.
— 89. zwischen Z. 4. u. 5 setze: ruhten lege _ ^ ^3 ^j^^^. ^^^ 33
. aoh ze tu, ze lu unde ze .«uueren ch.n. __ ^1. hinter 11. seUe: 105, 24.
den, ailjtaot super vos etc. IN. 114, 14. 4»* 4»
gy. Z. 15. V. u. hinter 4 setze: 114, 14; . — 234. zwischen Z. 13. u. 14. v.u. setze: AMAn-
-i. 90. Z 12. V. u. sclzi^hipzu: gilegif si (ei).Ba.. LANT, Ortsnamen.
— 91. Z. 17. V. u. setze hinzu: analegi.Ba. _ 337 z. 14. setze hinzu: bediu dunchet diir
— 102. zwischen Z. 5. u. 6. setze: Ist auch lach- ^^^ ^iser lih eilende unde charlih. N,
näi. Ba. als imp. s. emcs Verbs lahnjan an» |jg 5.
zusetzen? _ 239. zwischen Z. 13. u. 14. setze: LANDERI. '
— 121. Z. 4. setze hinzu: N. HL „.^ /o/^o. T. 199, 8. hieher?
— 123. Z. 5 1. sie St. sih. TIIVTIA
— 128. Z. 24. setze hinzu: HUNRESLOH. RO- — 240. Z. 10. v. u. setze hinzu: UINUA.
'ilLNLOH. iru'D AT rku — 243. zwischen Z. 8. u. 9. setze: LUNZm,
— 128. Z. 13. V. u. hinler KtiKALiUn setze: Orlspamen.
(GERALOH, GERALAH, ©trUt^). - 243. z. 8. v. u. setze hinzu: HUNL AR.
GUNDELOH (©unblad»). - 258. Z. 8. V. u. 1. gierten sL gelerten.
— 146. Z. 17. hinten lioh-ad setze ? , - - 267. Z. 9, setze hinzu: N. 1». . . ,
. 1 irkUT» o T irfcUlT — 269. zwischen Z. 27. u. 28. setze: uuazzer-
— 147. Z. 4..V. u. 1. UUni S. I^IUHII.. ,^g ^jj^^ terra sine aqua. N. ,142, 6.
— 159. zwischen Z. 5. u. 6. v.u, setze: LAGINA, ^ 270. 7" 7- L s. GETI in G. sL et althord.
8clli«i Flufenamen; et |l.AGNü6., ged, mens. , t
Digitized by VnOOQlC
1259
BerkhtiguBgen und Zusätze zum 2. Tlieile.
1260
S. 279. zwischen Z. 1, u. 2. v. u. sclze: LO- Z,
SANNA, Ortsnamen.
— 300. Z. 9. fijgcbinzu: daz ne lä mir geskc- *"
hcn. N. 118, 134. —
— 301. Z. 25. setze ^binzu: so ne lazzent ouh
die, die coelesles sint> umbe ierrenos ho- ^^
tmncSf sie ne fol babeien iro libuuandil
(conversationemj. N. 93. pr.
— 301. Z. 29. ist 118, 151. zu strcicben. *"
— 301. Z. 30. setze hinzu: 118, 151. ~
— 302. Z. 26. setze hinzu: 120, 8.
— 303. Z. 5. setze hinzu: Ba. —
— 304. Z 10. 1. kelä. —
— 355. zwischen Z. 5. u. 6. v. u. sclze: ANARl- ""
BAN: ana zi ribanne. Ba. ^ *~
— 359. Z. 16. l
RUB.
- 361. Z. 12. V. u. setze hinzu: daz nieman
diu here marlyrum ^eruobon (in Scbilters
Ausgabe steht fehlerhaft getruoboii)nemag.
N. 9-2, 4.
362. zwischen Z. 10. u. IL setze: rachtost.
Nrn. IH.
' 381. Z. 12. setze hinzu: ruochesL Mm. III.
382. Z. 8. y. u. I. kercchenot.
390. Z. 11 setze hinzu: HEIDANRIH, MA-
DALRIH.
' 390. Z. 13. V. u. setze hinzu: Agenarica^.
391. Z 3. V. u: hinter 1. setze: 127, 3.
> 391. Z. 2. V. u. ist zu streichen.
. 392. Z. 19. ist zu streichen.
. 392. Z. 20. füge hinzu: 9S, 9.
• 399. Z. 21. hinter rehter setze: undegrchtcr.
' 399. Z. 22. \\\n\et fmtns setze: et revtus. '
» 401. Z. 12. ist zu streichen.
- 401. Z. 13. ist vor rehte zu setzen: a.pl. m.
' 401. Z: 15. hinter 3. setze: 118, 128.
. 406. Z. 15. V. u. hinter 2. setze: 7(), 17. 100, 1.
• 407. Z. 3. hinter 29. setze: 8S, 17.
- 407. Z. 22. streiche: 88, 17.
. 407. Z. 20. V. Ui ist zu streichen.
- 409. ist Z. 5-3. V. u. aiifscr 118, 8. zu streichen.
- 4 10k Z. 17. ist zu streichen.
- 411. Z. 2 setze liin^u: got ist rehter unde
grehter, /ustus et rccius, Nd. 4.
- 411. Z. 11. setze hinzu: crehte. TS. 139, 13.
• 435. Z. 23. hinter angcls. setze: edrecaii.
- 437. Z. 21. sel/.e liinzu: Ba. [In: uulroh. daz
rota. p.effur. ist wohl daz rota, nicht, wie
Grimm in seiner Gramm. IV« 531. (vielleicht
durch Hoffinajins Abdfuck verleitet) gelha.n
> hat, inf peffnr' (btr Gri(hm peffar), sondern
auf uuiroh zu beziehen.]
441. zwischen Z. 1. u. 2. setze: RECOLTER,
junipcrus. Seh melier 1. 4.53.
441. Z. 14. V. u. setze hinzu: N. 142, 6.
442. setze als letzte Zeile: REGANißßüRG,
Siegeueburg.
443. zwischen Z. ll.u. 12. setze: RÜCHEN-
GAS^ Ortsnamen;
444. Z. 2. 3: setze hinzu: UMPIFORBOr.
48S. Z. 9. V. u. hinler 3. setze: 91, 2.
488. Z. 8. V. u. ist zu streichen.
488. z. 1. V. u. I. ROTTON.
489. letzte Z. setze hinzu: GERWIiSESRODE.
490. Z. 4. streiche das Fragezeichen.
490. Z. 8. hinter Scabies setze: Sa!. 1.
490. zwischen Z. 10 u. 11. sclze: rudo, im-
peiißo. Em. 32.
490. Z. 13* hinter ruduu setze: (rüden. Hd.)
490. zwischen Z. 21. u. 22. setze: RUDIGI,
/., Scabies. — a. s. rudiki (rui4ik. Dib. 12.),
impeliginem. Zf. 1.
492. zwischen Z. 4. u. 5. r. u. setze: RA-
DANTJA,9tcbnf6,Flu&n. Cf.RETNIZ-
RADANZGOWI. RADANZWINIDA.
505. zwischen Z. 14. u. 15. v. u. setze: g^ pl.
ramme: arietum. Wb.
515. Z. 10. V. u. setze hinzu: 118^ 61.
515. Z. 9. V. u. ist zu streichen.
521. Z. 10. V. u. I. d. 6t. a. und streiche:
apostasiam.
522. zwisdien Z. 3. u. 4. v. u. s.: RONaHA,
Sto^nf/ Flulsnamen.
541. Z. 2. setze hinzu: Stier^nburfl.
546. zwischen Z. 15. u. 16. setze: KORIN,
adj\ — - rorinon seo, See- u. Ortsnamen.
554. Z. 14. V. u. setze hinzu: rauua bega-
genent imo. N. 124, 4.
554. Z. 11. V. u. ist 124, 4. zu streichen.
555. ist als erste Zeile zu setzen: u.pl. rauua.
N. 124, 4.
556. Z. 5. I. BIRUWaS-
563. Z. 19. setze hiiuu: Gehort auch rhoz,
Ba. bieher?
564. zwischen Z. 6. n. 7. v. n. setze: RJZI-
MS, Ortsnamen. Greg. iur.
572. Z. 4. setze hinzu: t. auch hitamun in
Partikel HA, HI.
593. Z. 18. v. u. hinter 5. setze: N. 145, 1.
595. Z. 2. hinter 9. setze: 118, 7.
596. Z. 15. v^ u^ hilller. 4, ^Ize: N. 121, 8.
610. zwischen Z. , 15. u. 16. setze: (ih) ke-
muge. N. 130, 1.
Digitized by
Google
1261 Beriehtigüngeii und Zusätze ^um 2. Thefle. 1262
8.614, Z« d^^bioietmiahte fijel^: N. 105, 9^ (aug g07n^on)^ii^ujQehmen. S. meine: Theo-
— 621. zwischen Z. 31. u. 32. setze: MAGAN- - ^^ ^««^ scbvi^acben Dekl. S, 24. u. cf. Suffix M.
jjgj'j ^ i .. f St 603. Z. 9. setze hinzu: unurten. Na. III.
magenheite, magnalia, Uta in egypio. N. — 803. zwischen Z. 6. und 7. setze: MlNfSA,
lü5, 21. • Ortsnamen.
— 627. zwischen Z. 14l u. 15. selze: uuieo mi- _ 818. zwischen Z. 25. und 26. selzc: MAN-
chellih ( maznificäl a ) &\n\\i uuerch sint. "npnnn ^ . ^
' N. lö.] 24. ; iJSXyjuyj^ Ortsnamen. Geogr. rav,
— 627. Z, 3. V. u i. gcmichellichot. — 819. zwischen Z. 14. u. 15. setze: MONZlM
— «??^ Z. 7. U-. 8 sind zn streichen. (MUNZüN?), Ortsnamen.
<-^ oj4. Z. 9. I. miza st mizza. ^ ' ^^ AüTnuiü
er ei r, r . ,. n \- X NfTTMAnFTV — 825. Z. 7. setze hinzu: AKliMLAK.
— 656. Z. 6. setze h.n«KGeWl JNlUMAbl!^, _ g^^ ^ j. ^„^ ^^ ^^^^^ ^^^ ^^^^ ^^
g««mafle«,REMAGEN(cfREIMAGO), GEISMARI, GAESMERE, ©d^mar,
acmafleii, Orlsnanaen, hieher? . Ortsnamen. »"»niar,
— 658. Z. 12. selzc hinzu: GINGIMATA. _ 328. zwischen Z. 24. u.,25. setze: Inf. ze ir-
Hieher? ■ marinne die dienauotin, arfc/ar//7co/«/ajB
— 660. Z. 16. hinter nur setze: , aülscr mid. Ba. hitmiles. N. SS, 14.
— 660. Z. 10. V. u. streiche: mit uuundcr* N. — 835. Z. 12. setze hinzu: N. III. . ,
/:^a' ^' n . -i jj • — 843. zwischen Z. 9. u. 10. V.U. selzetMUARI?
— 660 Z. 9. T, n. streiche: und dem vorigen. „; i„, • _„ .,„i„„' ..„.•/„ • . n»
— 668: Z. 30. streiche: mittin. N. 103, 10. rhi» m ..i.r ih«/, T,/- K""i-''!i*'' ^i'
^^^ • 1. f7 n^ c%A t . •*.• • tnia muater inara luari, tbaz kind auh
— 672. zwischen Z. 23. u. 24 setze: m.ll.m.n: j^ j^^h^ bisuorge her icho. 0. I. 19,7
so unaz in raittiinin ist, meduan esf. N. *" ° «« » »Vr-l^^Vv '
103, 10. — 844- Z. 4. setze hinzu: cf. MAROBODuß in
— 697. Z. 29. u.30.strcicheiiiemtiote. N.34,22. "RTTTn
— 699- Z- 13. setze hinzij:; FRC»1MÜOTl _ gf^ U 1^.
— 704. Z. 9. V. u. setze hinzu: Ib. , ,
— 716. Z. 19. seUchinzu: angcls* heapm»lum. — 8^5. zwischen Z. 15. u. 16. v. u. setze: MO-
— 727. zwischen Z. 19. u. 20. setze: MItiDÄ, RUHHes stein, moruhhes stafel.
gRuIbe, Flufenamen. _ 846. zwischen Z. 14. u. 15. setze: MARISGA,
— 732. Z. 10. 1. gemanmendest Ortsnamen.
— ?^7. Z. 8. V. u. hinter 3 setze: 104. 16. __ gsi. .^^chen Z. 5. u. 6. v. u. setze: MARGüS,
— 73/. Z. 6. u. 5. V. u. streiche: IH 16. JjRoratDa, SRo^re, FInIsnamen. Slrabo.
— 738. Z. 5. V. u. setze hinzu: JljnBMAlN. _ 8.54. Z. 4. hinter mane Setze: Ba.
— 739. Z. 7. setze hinzu: COLMAN. DIOT- — 857. Z. 13. füge hinzu: 87, 8. 9.
MAN. HUSMAN. — 861. Z. 4. v. u. setze hinzu: MESELIN, ».;w.
— 750. Z. 6. hinter N, setze: III. — 873. zwischen Z. 8. u. 9. setze: ». pl. muse.
— 750. Z. 7. vor 10 (a) setze: N. N. 114, 7.
— 7»1. Z. 16. v. u. zwischen 127, 3. u. 129, 3. — 876. zwischen Z. S.u. 4. setee: niiskftstNd. HI.
setze: manli chemo. — 878. zwischen Z. 26. u. 27. setze: imp.s. ge-
— 753. Z. 16 — 18. ist zu streichen. misc?. Ba.
— 754. 'L. 3. V. u liinler II. setze: 142, & — 880. Z. 21. setze hinzu: Nd. III.
— 759. Z. 7. hinter Org. setze: N. III. — 880. Z. 24. 1. miscelAta.
— J59. Z. 8. hinter 10. setze: mancga. N. 137,3. — 880. Z. 30. 1. miscel6ta.
— 75!t. Z. 15. V. u. streiche: mannigc: N.39, 4. — 895. Z. 14. v. «. setze hinzu: ze unmczze
147, 5. . fol. N. 122, 4.
-~ 764. Z. 2. streiche: manigfalde. — 904. Z. 2. setze hinzu: und macettarius.
— 778. letzle Z. 1. minnonte. ._ 905. g. 19. L MIZA «t MIZZA.
— 794. zwischen Z. 5. u. 6. setze: MAJN, Suffix. — 906. Z. 10. hinter 2. setze: muoze.
Dassanskr. man Ist vielleicht in na-mo (aus — 912. Z. 13. setze hinzu: SRe^ger.
na-mon), samo (aus sa-mon), go-mo — 970. Z. 11. hinter Gx. setze: Ba.
£8ri
Digitized by
Google
y
1263
Berichtigungen und Zusätaie zum 2. Tiieile.
1564
S. 972. Z. 4. setze hinzu: Hieher kann itiftn auch
rechnen: ne uuizzinttmo in: mir getuoe
er 8ih chunt nescienii, ne uuizztntimo.
N. 103, 34.
— 997. Z. 9. I. tunkilelon.
— T 1000. Z. 14. setze hinzu: cf. dara in UAm
— 1005. Z. 6. St. 18, 9. I. 17,75.
— 1019. Z. 17. hinter 135. setze: Ba.
-—1020. Z. 17. setze hinzu e B^.
— 1020. Z. 22. setze hiozu: Ba.
— 1026. Z, 5. Y. u. Setze hinzu: Ne. III.
— 1027. Z. 9. setze hinzu: N. Ul.
— 1027. Z. 16. setze hinzu: 102, 11.
— 1027. Z. 17« s^tze l|inzu: Ne, III.
— 1027. Z, 20. hinler der Klammer füge hinzu:
83, 12. (Schiltecs Abdruck hat kenada, im
Codex steht kh ad ä.)
— 1027. Z. 4. V. ü. setze hinzu: Nm. lll.
— 1029. zwischen Z. 18. u. 19. setze: c nadig-
licho. K ni.
— 1030. zwischen Z. 7. u. 8. setzet gnadcsh
Nh. III.
-^ 1043. z. 11. I. GINOTO.
~ 1043. Tu X6. I. genofo.
— 1044. Z. ti^ V. u. setze hinzu: cnoto uude
gerno betoen scabellum pedrnn ejus. N.
98 6. - ' ♦
~ lOob. zwischen Z. 14. u. 15. setze: NOTINA,
Ortsnamen.
— 1064. Z. 17. I. undirnoniine.
S. 1068. zwiscbchi Zi 8. u.'9. sctxe: firnemen*ne.
■ N.' 125, 3.. ., ■ \ . .
— 1083. Z. 10. V. u, I. nemme.
— 1085. Z. 12. hinter 6. setze: 118, 73. '
— 1085. Z. 21. I. ubele,
-^ 1090. zwischen Zeile 14. und 15. v. u. setze:
NIMIZA) Flufimam^
— 1095. zwischen Z. 10. u.ll. setze: NÜARI?
s. MUARf.
— 1104. Z. 15. scUe hinzu: NESSENA, Ort«.
namen. Hieher?
— 1110. Z. 12. ist zu streichen.
— 111. Z. 9. setze hinzu: N, III.
— 1114. Z. 4. setze hinzu: oder mit saltskr* na da,
flumen^ von nad» sonore \ lucerei
— 1114. z>vi$chen Z. 8. u. 9. t. u^ setze: naezen
in ne laz iz naezen. Ba.?,
— 1118. Z. 2. setze hinzu: auch sanskr. nud,
agcre. mitiere?
— 1119. Z. 6. V. u. setze hinzu: N. 147, 3.
— 1121. Z. 26. I. farnozan st. farniozan.
— 1121. Z. 6. V. u. selzc ? hiuler \>ivbxavidft,
und zwischen Cf..u(id firniozet setze: gi-
noszan.
— 114a. Z. 22. 23. slalt einmal ^etze: fell^tt.
— 1140; Z. 23. hinter in setze: rfi9h.p.nd. (ja-
ch önti. Pa.) und
— 1163. Z. 22, L entisken. ' *
-7^ 1168. Z. 10. ist zu streichen. V
Digitized by
Google
Berichtigungen und Zusätze
zum 3**" Theile des althochdeutschen Sprachschatzes.
S. 12. Z. 18. ▼. 1. streiche: weil Os. 38. 5. zwischen Z. 1.«.2. v.u.8elzc:BOCCHO]NlA,
— 14. Z. 5. V. u. seUe hinzu: 10-2, 14. , . iiAiii
_ 16. zwischen Z. 17. u. 18. setze. ZÖ BIM: da Waldna.nen. Cl. »"««"'» '"^*^"^,,„
zuo bis du, adcs. Wb. _ 46. Z. 24. setze hiiuu: Cf. öAIAs u. WAll
— 18. Z. 10. V. u. setze hinzu: auch Ortsnamen TTff A "D
BETBURA. in VVAJtl. '
_ 20. zwischen Z. 8. u. 9. r. n. setze: BAIAs, - 47. zwischen Z. 23 »•^^„«elze: (er) pado. B...
das Gebirgsland an den Q"^«- ^^ ^.be Z ^^J; -^^^^^^^^
B£.lijAm. t,T>ux.r i^oDTTDW» - '^^- 'e'^te 2- ''Wischen 118. u. 138. setze: 133.
— Z. 9. V. M. setze hinzu: I^VntAatjbüyJRlj. _ 72. zwischen Z. 12. u. 13. setze: gebuten. N.
BIRENSBÜRE.HOHBURA.DENES- ii8.^r.
BURE. MOSABURI. " I^ k^^ V *"' « ^ BODOMA
— 22. Z. 7. r. u. setze hinzu: Ba. " »J. xw..schen Z. 7. u. 8. setze: BUUOMA,
D|-k Ortsnamen. Hieher?
— 22. zwischen Z. 9. und 10. v. u. setee: ÖVJ- __ gg ,^;g,.|,e„ z. 8. u. 9. v. u. setze: o. *. but-
BARD, BOPARD, gjo|»parb, Ortsnamen. tiren. Wb.
_ 28. Z. 5. hinter ONOLZBAH setze: ONOL- - 90. Z. 1 l.^ist «• «''eichen
TF«1RAH — "^® " Hieher?
IC^aOAll. rn^OT — 97. zwischen Z. 11. u. 12. setze: BAUCH,
_ 28. setze hliKu: ltillL<AöAH. \jAJL\JLi- Ortsnamen.
FESBAH. GRÜZZILABAH. GRIÜZ- _ jjj z. ii. setze hinzu: BSGILBOLD.
ZINABAH.TRElSBAH.TETILABAtt _ ^^^ 2. 17. setze hinzu: HÜNTIBALD.
HEJMWINESBAaLIMBAB.ODEN- _ ^,5 ^ 17, ,etze hinzu: Cf. BOlEMi io.BE-
BAH. REZZIBAH. HROSBAH. REM- hEMA.
BAH. SUALBAH _ 127. z. 7. «elze Wnxn: und EÖENNIT.
_ 35. zwisch«. Z. l. u. 2. V. «. setze: Gehort _ ^^^ ^ ^ ^ ZAGILBEIN.
huroniii silva. Greg. üir. hicher? Cf. KUC- __ jjq 2. 24. geize hinzu: Ct bolohwaum ia
CHONIA. BEHEMA.
" tuihhf " ^* '^ ""^ *^' "''"'' " - 1^- »^!^«=''"> Z. 24. «. 25. ^tz.: PENNIT,
43. 2i. 8. V. u* !• ßovtoufiov. Mannsnamen. Cf. BENNO^
— 43. xwisclien Z, 3.u. 4. v. u. setze: BACENiS — t37. Z. lt. L bant.
(der Jg^arjtoalb). Jid- C — 138. Z. 24. u. 25. sind zu streicftcm
Digitized by
Google
1267 Berichtigungen und Zusätze zum 3. Theile. 1268
S. 138. Z. 29. RCl7.e hinzu: in ancTerro uuerlte S. 223. zwischen Z. 22. u. 23. setze: pezerocn.
nimct er iino abe Jen bendel. N. 146,3. Nd. IIK
— 153. zwischen Z. 22. u. 23. -setze: des erba- — 229. zwischen Z. 19. n. 20. v. u. sclze: (er)
retcn houbctes, nttffatl capitis. Wb. enpize, inpiizc. Ba.
— 156. Z. 13. V. u. I. birlgo. — 246. Z- 24. 1. blecchezzendc u. fuge hinzn:
— 180. zwischen Z. 12. n. 13. sclzc: OKENIN- blccchczendc. Sh. III.
uTTOp — 230. Z. 17. V. u. setze hinzn: in der Handschrift
"*^"^- sieht unpladendi.
— 180. Z. 25. setze hinzu: ERISBURG. — 25:1. zwischen Z. 2. und 3. r. u. setze: Qn")
— 180. Z. 13. V. u. setze hinzu: unterburgcn, blöde, ßa.
suburbanis. Wb. _ 254. zwischen Z. 12. und 13. setze: BLü-
— 181. zwischen Z. 8. u. 9. t. u. setze: CHAR- TENDA, Frauennamen.
L ABURG. — 259. Z. 1 9. setze hinzu : ( p 1 a h a n t i u in «■/. firab.
— 181. Z. 7. rüge hinzu: HABSBURG (HA- kt Druckfehler; die Handschr. hat plazantia.
BIHTESBURG?). HARTESBURG. " ?9?- ?• '" ^- " l- BLOZan sl BLOZan.
— 182. zwischen Z. 3. u. 4. setze: lUÄiLEiJM- brusL D. IL 316.
B^JRG. _ 277. zwischen Z. 23. u. 24. setzen BRICaos,
— 182. Z. 12. tuge hinzn: SEOBURG, STOC Mannsnamen.
HEIMAROBURG. — 2/8. Z. 5. setze hinzn: sarr ab ra. Wn. 460.
— 182. Z. 2. V. u. hinter Frauennamen setze: (es — 281. zwischen Z. 9. u. 10. v. u. setze- DIET-
wechselt bürg mit birg) PRUC MR
— 184. Z. y. hinter oftc setze: in Ba. oft; oei 7 7 , u- .
_ 185. Z. 11. seue hinzu: LANDENBERG. ~ iLo,.' pV)?Vcii" in" Rhät ef T^de^"
_ 185. Z. 18. setze hinzu: BRüNNiBERG. Slrabo. " '''"''^'^•
— 185. Z. 23. setze hinzu: FELSENBERG. "" *f J" ^' ?\ ^'""^^iP- ««i«' hrutteJih. N.
_ 185. Z. 25. setze hinzu: CRUZ1BERG.KA. ~ ^^eIi^hiu1S;!i "n"'!^^^^^^ P'"
LENBERG. GODENBERG. - 289. Z. .5. setze hinzu: in BRüTTl. '
— 185. Z. 8. V. u. setze hinzu: SfEINBERG. -_ 291. Z. 16. v. u. setze hinzu- Ba
— 185. Z. 11. V. u. setze hinzu: GRIMBERG. — 291. Z. 12. v. u. hinter 25. setze- im iß
THASEBERG. QÜIRNBERG. SIGIBERG. - 294. Z. 24. setze hinzu: Cf untorut In
— 185. Z. 13. V. u. setze hinzu: BERiNBERG. BRATT «"tprut m
— 204. Z. 29. setze hinzu: winber.es. VVb. ^ . „n- r/ as.' x_ t- T r\r> kikjnn-r,,rw^
Cf.- r, ^ ^ cniR^DTTRi G1TAR7 "" ^'' ^' -^' ^^^ ^'"''ö: LOGANBREIT.
~ ^m?' SUARZPERI st. SUARZ- - 295. Z. ll. v. u. setze hinzu: uuegabr.eita.Ba.
PlRl und poma «t pomo. _ 299. zwischen Z. 1. u. 2. v. u. setze- BRf-
— 206. zwischen Z. 20. u. 21. setze: BORAH- DENES (Genitiv des Mannsn.?), oilsn.
TBA: pagui horahtra. Perfz IL Cl pagus "-302. zwischen Z. 27. u. 28. setze: die iro
, Coractron. Falke trad. corbej. und porahta* uuerch prieuin tatin, scribae eorum. N.
■ noruni gens. Acta sanct. bolland. 93, 21.
— 209. Z. 4. V. u. setze hinzu: FARABERT. "" ^'- ^' "• '''■ "' *'='^*^ ••'""= •»rtnni. Ba.
— 214. zwi^cn Z. 8. und 9. seUe: BARMA ~ ^^^' ^ ^- ^- "' '^^'^ ^'«"= BRANT.
(©arntttt), Ortsnamen. ^ 310. zwischen Z. 1. u. 2. v. n. setze: ARMA-
— «14. «Wischen Z. 6. n. 6. v. u. setze: BIRNIHO, BRüNNO, auch ARINARBÜNNUM,
Mannsnamen. Ortsnamen.
-p 216. zwischen Z. 8. u. 9. v. o. setze: BAR- — 311. zwischen Z. 2. n. 3. setze: NIÜWEJN-
' ZELINGEN, Orl«.«nen. BRUNNO.
— 217. zwischen Z. 12. u. 13. setze: BESSICH, — 311. zwischen Z. 10. u. 11. setze: BLIDHE.
Ortenamen. . RESBRUNNO, Ortsnamen.
Digitized by
Google
i269 Berichtigungen und Zusätze zum 3; Theüe. ' 1270
S. 31 1. xwsdien Z. 12. a 13. setze: CHISTER- ^"" ^»^s«* P weggeworfen halle, da enpbiii-
RRTINNO RARANF^RUTlNNn ^^"^ ""*' ^'^ en-phindent uud nicht ak
, DnurSi^U. «A^^AI^J^^^^ enp-hindent angesehen werden kann.
~ ^mTmU'inV^"""^ BRUNANBURG. s. 375.79. ia derüebersehrift Hfes: FA .r. F. ,
BliUINlSWlC (»rauiifc^meifl). _ 37a ^wisdien Z. t3.ii. 14. 8el.a: FATÖN. ^
— 316. Z. 12. y. u. selze hinzu: Cf. BREGANZ. diu ana^iht ist adeps frumenti, si ist tu-
— 316. zwischen Z. 26. u. 27. scUc: BRlXIA gedhcit dero nuiste nuanda si fatot die
..' wT t , Diiivi!VTA\ "'^ **^ niezzeut N. 147, 3.
l^'l:.^TS!r^/'i.7 ^^^^ S5n>en.Liy. Cf. _-382. Z. 23. selze hinzu: N. 118, 140.
CENOMANl. - 382. Z. 24. ist zu streichen,
-r. 319. Aiim. Z. L 1. Benary sL Benany. ' — 387. Z. 3. v. u. 1. faho.
— 325. Z. 10. hinter PAGENZA selze: PA- " ^^- ?• '• *' 'f'^V
r-iivyA ^ ox.w.^. _ 3^g 2. 12. setze hinzu: Ba.
UrirSZiA, tpfgiir^, Flufs- und — 395. Z. 13. v. u. setze hinzu: N. 86, 6.
— 327. Z. 13. hinter ^tnxbt selze: sanskr. pata, — 423. Zk 8. setze hinzu: habent sih kcfuo-
vesiis; cf. Spracbscb. 1. Vorrede IX. get aJ lopidein angnlarem. N. 94, 4.
— 327. zwischen Z. 18. u. 19. setze: PATAHO, ~ *36. Z. 6. hinler 1. setze: 5. 6.
Mannsnamen. — 437. zwischen Z. 2. u. 1. v. u. selze: HER-
— 330. Z. 14. streiche: [es sieht fison. FOGIL, hcrodlus. N. 103, 17.
— 330. Z. 1,1. 1. fifon st fis^n und cloccon sL ~ 439. Z. 6. ist zu slrcichen.
cklochon und streiche ]. xt^i • i. r^ - o PAT
— 330. zwischen Z. 14. «. 15. y. u. setze: pi^ffur ~ *5;ll™'''^" ^- '• ^- S' ^- "' «^^^^' *^^^^
(oder peffar, wie es in Grimms Gram. IV. HL*IiN, Mannsnamen, ürk. v. 755.
S. 531. ausHoflfmanns Abdruck cilirt ist?). Ba. — 451. Z. 5. v. u. l.Jilum si. ßlium.
— 339. zwischen Z. 14. u. 15. setze: PESlnae — 453. zwischen Z. 8. u. 7. v. u. selze: FIFA
alpes. Tac. ^eninusdeus. Uv. Cf.cimbrlsch s. PUIFA in P,
Scn, Caput. — FENNA hängt wohl nicht — 4^3. letzte Zeile hinler ptal setze: ire,ßndi,
amit zusammen. projcrrc.
— 341. zwischen Z. 3. u. 4. v. u. selze: PIIANT- — 454. Z. 1. hinler ) setze: ? oder zu skr. hval,
mT> A n se movere (vi-hval, iiiuOare)1 oder zu pal,
TRAGARI 8. 1 KAIj. pall, se movere.
— 346 zwischen Z. 4. u. 5. setze: SÜNDPHOR- — 454. Z. 2. hinter Cf. setze: skr. pil, miiicte^
RAN, Ortsnamen. . ^ proficere und
— 352. zwischen Z. 7. u. 8. setze: PESSOLDRA, — 454. Z. 6. hinter rädere seizc: oder päd, irc;
seniex (Baum). Schmeller I. 453. ^f« polnisch padac, caderc.
— 356. zwischen Z. 14. u. 15. setze: PUZOL, ~ ^'^,^. zwischen Z. 8. u. 9. v. u. setze: occasus
Ortsnamen. Hieher? fliehet den or//iw, so ouh uns sin fcraiin
•^Ai ^«,; ..1.«.. rr n a . üRAI^A irriunet, so uallent unsere fienda. N.
— 004. .zwischen Z. 7. u. 8. selze: FliÄuA, m2, 12.
Ortsnamen. Zu B? x-- ' •' i rr c ^ t«
o-n y o ■ , . t TW 4 lo # ~ *2^- zwischen Z. 5. u. 6. y. u. setze: uallen.
— 3/ü. lu 2. V. u. streiche: N. 118, 1. Nni. IIL
~ ^I?- .^.^^««cl^cn Z. 2. u. 1. V. u. setze: saltere. — 456. Z. 14. hinter 30. setze: 102, 12.
— 37^. Z. 23-2o. sind die eingeklammerten Wor- _ 466. Z. 24. ii»t zu streichen
^^^'ol'^i-'r* u . • - 466. Z. 25. ist 12. 2u streichen.
— 373. Z. 26. hinter auch setze: angenommen wer- — 466. Z. 26. setze hinzu: N. 17, 40.
o?oV an Qo • ^ . . u 111..— *^^- Z. 9. v.u. setze hinzu: anaualloe. Nin-IIL
— ^7Ö. Z. 30-32. sind zu streichen und dafin: zu — 471. letzte Zeile setze hinzu: Ba.
lesen: die Sylbe ent, statt wie in andern Fäl- _ 473. zwischen Z. 17. u. 18. y. u. setze? filu
Icn, z. ii. in engeltan statt enlgeltan (s. oft Ba.
Sprachschalz L 352.) unmittelbar ibt T abwi- — 477. Z. 27. hbiter pelKs aelze: ?
werfen, dieses T erst m P verwandelt und so- — 479. Z. 2. v. u. sctoe: Ba.
Digitized by
Google
1271 Berichligungen und Zusätze zum 3. Theile. 1272
S 483. zwischen Z. 27. u. 28. setxerFOLSPRE- S. 586. Z. 4. v. u. setze hlniu : , OHSONO-
CHAN FVJRT.
_ 486. Z. 5. 1. follcglicho. ^ - 610. Z. 25. ist Jarspnon m streichen.
-^ 4»6. Z. 14. 15. streiche: saget iz.N. Ifl^, 13. - 620. zwischen Z. 22. u. 23. setze: dar furi,
— 486. zwischen Z. 15. u. 16. setze: foUcghli- DA. •
_ 492. Z. 5. V. u. setze hinzu: iruulte. Na. III. _ f^^^^ 13.' geize hinzu: golh. framathjan.
_ 493. zwischen Z- 17. u. 16. v. u. seUe: zc ir- _ ^^^ jj 30..setze hinzu: frumc reht an mi-
foUonne. N. 118, 130. „^^^ herzen per legem ßdei. N. 118,33-
— 403. Z. 17. V. u. 1. 102, 20. »»• 'l», 130. _ _ ^5,. .^^gchen Z- 22. u. 23. Setzei frume. N.
497. Z. 7. v.u. setze hinzu: DRACHLJNrJiiL». ug 33.
— 503. Z. 10. hinter 6. setze: 104, 27. _ 573 'jj, |. setze hinzu: feorzuc nahto. Ba.
_ 516. Z. 16. setze hinzu: EICHESFELIX _ 681. Z. 8. 9 setze hiniu: cf. UMPIROHT.
OBERESTEN FELD. — 685. zwisclicn Z. 9. u. 10. setze: FERGUNNA
_ 5.6. z. .«. «u. hin.»: BUEZINSFELD. ^^t.lt£"A^&.St.^^
BLEIHFELD. in Strcbcl fmnc. illust. 137. und: der swarr-
— 516. Z. 20. setze hinzu: GOZBELD. HUNI- walt und Virgunt ^yilh. v. Orange (390, %
FELD.HETTlNCiESFELDJlUOM- _ i^^^'^TZ^^tn^^ entweder mit pa-
FELD. REOTFELD. SULZIFELD. ^ur« (cf. den Uebergang des V in R), oder,
_- 522. ist Z. 22. zu streichen. , — 691. zwischen Z. 17. «. 18. setze: der sie
_ 524. zwischen Z. 8. u. 7. v, u. setze hinzu: furhlet N. 118, 134
, fon euuon ze cuuon, in seculiim seculi. _ 693. Z. 15. 1. furchtinten.
«•25 ^Z' ?8 1 fon. — ^^^' zwischen Z. 5. n. 6. t.. u. setie: BRAM-
Z 526 zwischen Z. 20. u. 21. setze: fenuhal. Ba. FORST, SALZFORST, Waldnamen.
— 533! Z. 10. V. u. setze hinzu: INd. Hl. _ 736. Z. 1. I. FASTEN.
_ 540. zwischen Z, 15. u. 16. v. u. setze: FEN- _ 741. Z. 16. v. u. setze hinzu: III.
r»ir T.»- — 741. Z. 11. v. u. setze hin2u: llI.
UIL, Mannsnamen. _ ^^3. z. 20. v. u. setze hinzu: (infliezenL
— 541. Z. 4. I. n. p/. phundemeul. Nh III )
— 1!n.'ÄL ^'' " '^ "''" ' - 7*4.' unter AUSO setze: ALISINZA,
^ 563. Z. 10. V. u. 1. inrarenne. €Ifenj.
_ bld. Z. 6. V. u. setze hinzu: N. 91, 9. — 744. Z. 19. setze hinzu: Dff er.
— 569. Z. ^. V. u. ist zu Speichen. ^ 744. zwischen Z. 19.u.20.setzc: ABUNSNA,
— 573. Z. 23. l. zifareneru. Silben«.
— 573. Z. 2. V. u. setze hinzu: wenn es nicht, _ 744. Z. 22. setze hinzu: ^bi.
wie in: langobardorum pharas, i.e. gencra- _ 744. Z. 16, v. u. setze hinzu: 2li^
iiones. PauL Familie bedeutet und als fäta _ ^^^ j,. 9. u. 10. v. u. setze: ADARNA,
zu goth. f*ra gehört; cf. FERA- . ADRANA, dhtx.
— 513. Z. 3. v.u. hinler J5>«*«»e^^^ (cr.rCJRA)i _ 744, z. 4. y. u. setze hinzu: Silier.
— 573. Z. 6. Y. u. 1. FÄRA St. cf. FORA. - 745. Z. 4. setze hinzu: 2lltmu()l.
574. Z. 18. V. u ist zu streichen. ,- 745. Ewischen Z. 9. u. 10. setze: ILZloA.
_ 579. Z. 10. Unter Cf. setze: FARA und - 745. Z. 12. seUe hinzu: atnmer.
— 581. zwischen Z. 9. u. 10. v. 11. setze: uert«. _ 745. zwischen Z. 16. u. 17., setze: UWJli-
^^Wn . K- Nm III STRUDIS, Unpruf.
tjai 2. 17. V. u. setze hinzu: ISm. III. »1 iieriA
_ 532! awi8chenZ.5. u. 6.8et»e:tterten.Nh.HI. — 745. zwischen Z. 17. u. 18. setze: liWA.
Digitized by CjOOQIC
1273 Berichtigungen und Zms&Um ivm 3. l'heile. 1274
S. 745, zwischen Z. 20. n. 21. selxe: INDRISTA. S. 748. zwischen Z, 8. u. 9. v.u. selre: PANIS, •
_ — 745. Z. 13. V. u. selze hinzu: ARNAFA. V«n<-
— 745. zwischen Z. 21. u. 22. setze: ENZIN, — ^49. zwischen Z. 28. u. 29. setze: FLEVus.
€ni. — 749. zwischen Z. II. u. 12. v. u. setze: CO-
-745.'2.22.1.«ar.t2lta; . CHJNAHA, «oc^er. '
— 745. zwischen Z. 27. u. 28. setze: ARINC. _ ^^^ ^^.^^^^^ 2. 1. u. 2. v. «. setze: GILPIL.
_ 745. zwischen Z. 15.«. 16. v.u. setze^URlA. _ ^^ ^^.^^^^ ^ ^^ ^ 3^ ^^^^ GRISJA.
— 745.^^zwischenZ. 11, u.l2.,v. «.setze: IS?ULA, _ ^.^^ ^^.^^^ ^ ^^ ^ ^^ ^ ^ ^^.^ jj^-
-745. zwischen Z.8.Ü. 9. v.n. setze: ISPERA. ^^^^^ HAVELLA, ^a»)el.
— 745. zwischen Z. 2. u. 3. v.u. setze: IVARUS. " 'JJ\ JT^''^''*" Z.l.n.^. v.u. setze: IIELM-
— 745. zwischenZ.i.u,2.v.u.8etee:IAGISTA, i>AUA.
3oyf. — 750. zwischen Z. 4. u. 5. v. u. setze: HUNTA,
— 746. Z. 4. setze hinzu: SBaal. J^Uilte.
— 746. zwischen Z. 9. u. 10. setze: WETISA» — 751. zwischen Z. 12. u. 13. setze: DUBRA,
SBe^. $au6er.
— 746. zwischen Z. 22.-ii. 23. setze: WIRRA — 751. zwischen Z. 18. u. 19, selze: DEL-
s. WISARAHA. WUNDA, DELWUDA.
— 746. zwischen Z. 23. u. 24. setze :WERINZA, — 751. zwischen Z. 20. u. 21. setze: DANA-
®«n«6- STER, DANASTüs, ©wuPfr.
— 746. zwischen Z. 24. u. 25. setze: WERTAHA. DAISABER, 2)ttl<»<r.
— 746. Z. 12. V. u. setze hinzu: SBtrra. -,. . , r, «= *«, npioi*
.--;,,; — 751. zwischen Z. 25. u. 26. setze: llsIA,
— 746. zwischen Z. 11. u. 12. v.u. setze: V>lö- , %\it\i.
LAUFA. _ 751. zwischen Z. 30- u. 31. setze: DRICA.
•— 747. z^jrlschen Z. 3. u. 4. setze: LADA. — 751. Z. 16. v, u. setze hinzu: 2raun.
— 747. zwischen Z. 17. u. 18. setze: RONAHA, — 751. zwischen Z. 3. u. 4. v. u. setze; SABI-
äX»^"«- INICHA.
— 747. zwischen Z. 2. u. 3. v. u. setze: MILDA, SIGA, ®Jea.
^,»0 • k <7 1 o »_ MARIQTA — "^^^^ zwischen Z. 8. u. 9. setze: SUMINA,
— 748. zwischen Z. 7. u. 8. setze: wlAnlOIA, QTTIVIIVÄ
— 748. zwischen Z. 8. u. 9. setze!' MARGüS, . . ' oii.^^r
SRorawa. — '52. zwischen Z, 13. u. 14. setze: pAnAVus,
— 748. zwischen Z. 25. n. 26. setze: NIDA, <5a«r. oT>nT,..,
JRibba. ^ -752. zwischen Z. 17. n. 18. setze: SPRE WA,
— 748. zwischen Z. 26 u. 27. sctee: NIMIZA. ©P«'- o-o.«
— 748. zwischen Z. 28. «. 2ü. setze: NERSA, ~ "^Sv/rr !" ^^' "* ^^^ '''"'' ^^"^^^
— 748. Z. 28. jsetze hinzu: «Rarn. ^ _ 752. zwischen Z. 13. ü. 14. v. u. setze: SUAB-
— 748. zwischen Z. 19. u. 20. v. u. setze: NISSA, AHA.
- ^"^'' ^ m — '52. zwischen Z. 1 1. u. 12. v. u. setze: SUALA.
— 748. zwischen Z. 15. u. 16. v. u. setze: Bl- _ 763. Z. 9. hinter flucchen setze: (flukken
LENA,J5UIe. Nim.)
«iö -u.».« ^o . PA— 763. Z. 9. V. u setze hinzu: FLÜCHAZJAN.
— 748. zwischen Z. 12. u. 13. v. u. setze: PA- _ ^gg ^^^^n, Z. 8. u. 7. v. u. setze: p.a.
GINZA, y(gnt|. fluchezent'e, volitans. Wh.
IV. ' [ 82 ]
Digitized by
Google
1275 Berichtigungen und Zusätze tum 3. Theile. 1276
S. 764. Z. tl. I. ^Untt st. ^tnfl«. S. 806. Z. 7. 1. FrohnwerJ.
- 764. Z. 19. hinter ? setze: oder hängt es mit - 809. Z. 9. v. u. I. baithja, haithi st haitja.
sanskr. pal, ire, paUy, fufrere. zusammen? - 814. Z. 12. setze hmziK 136, 3.
- 765. zwischen Z. 21. u. 22. setze: ze fli- _ gu. Z. 12. v. u. I. JpKAIiUJMjA.
- ,'69"r6"i. ""uob. -8«,.»i.h»Z.5.k6.«U.:BECOLTER,
¥^ iT\ mnwenis.
- ?5l 1: r5: l™tSi„.„: pu.di5..,,B.. - «7 J^™ z. * .»• ^. '• "■ ^- PEs-
774. zwischen Z. 18. u. 19. v. u. setze: fias- oULiUnA, aer^ex.
eun. Ba. — 870. Z. 18. 1. tupberi.
— 777. Z. 8. hinler ■xhxrii setze JiAa4- — 870. zwischen Z. 17. a. 18. v. u. setze: THO-
-ai r, <Q .«h.« k:„,„. ERENFRID BXRl, apiana. amalatia, camemelon.
_ 791. l. 19. setze hinzu. ^"J^J^fj*''- _ 870., zwischen Z. 8. u. 9. v. u. setze: TUR-
— 791. Z. 22. setze hinzu: DlLYirniU. BISCE, storax, aber auch turbiscae, stuk.
_ 791 Z. 17. V. u. setze hinzu: NIJNFRID. — 872. zwischen Z 5. u. 6. setze: STÜK, tar-
— 801, z! 25! setze hinzu: 106, 30. bisca; cf. turbisce.
Digitized by
Google
Berichtigungen und Zusätze
zum 4**" Theile des allhochdeutschen Sprachschatzes.
— 3. Z. 22. 1. chesligon st. chefligon. UUll.
— 4. Z. 2—13. V. u. ist zu streichen und dardr S. 181. zwischen Z. 13. u. 14. setze: GELO,
zu setzen: Später erst ist die Form ig zu ig Mannsnamen.
geworden (cf. aber auch golh. gabig neben _ 192. Z. 2. setze hinzu: GILTO.
gabeigji doch scheint ^/v, . . „ •nr^v
— 6 Z. 4 V. u. 1. mazig st. maxip. - ^^^.^S ^^" "* *®' ''^^'' ^^^'
— 53. Z. 12. v.u. setze hinzu: — a. CUuM, Mannsnamen, hieher?
— 56. Z. 19. L unb St. au^. _ ,317. Z. 4. 1. GANEHAISTA statt GAE-
— 67. Z. 28. setze liinzu: Ba. HAICT'A
— 73. zwischen Z. 14. u. 15. setze: danne he «AlölA.
in petli gange. Ba. — 219. Z. 11. setze liinzu: GüNDICHO.
m. 297. woH hieher., auch CHÜONIGUND.
— *05. r^yischen Z. 3. u. 2. ▼. u. setze: rlnt- _ 224. Z. 18. v. u. setze hinzu: GERHAFT.
^aziai ad filmen vfetingi mvadumtiat. «sys -7 q . u- RTTmnvr-l?!!
gazza. Urk. v. 1053. —" ^24. Z. 8. v. u. setze hinzu: DUiXULiJMvER.
^ 107. zwischen Z. 4. u. 5. setze: GINUNGA, Z 237. zUche'i Z. 'ö!'"«."'"?. v. u. setze: St.
j., nctus. Vr. f^OAll r\
— 107. Z. 12. V. u. setze hinzu: und heskazan. «»I . '.."^T''''".
— 108 Z. 2. setze hinzu: geten. — 247. zwischen Z. 3. u 4. setze: gigare: danne
— 109. Z. 19. V. u. setze hinzu: Ba. . gigare man de antra flasgun folla. Ba.
— 123. Z. 18. setze hinzu: GEBAMUND. — 266. Z. 19. setze hinzu: RIHEGIS, FRI-
— 132. Z. 6—12. ist der ^nze Sati« der rnit DUGIS
Geh&rt anfangt, zu streichen. * »»rr'c'rr« * »
— 133. zwischen Z. 24. u. 25. setze: BETTIGÄHT, — ^^5. Z. 14. v. n. setze hinzu: WESTAR-
/., concubium. -tanne si (philologia) sie GAWI. RADANZGAWl RANGAWI.
Ki;i.T.":L*i.\'„t,v5?5i;!;'„-^i:: \i a ««^ngaw«. m«b.ahagawi
\xo M^t chomtn, cum eos concubia« aut «»iJl-AHAbAWI. D.rkAm.T*r- ^..
iotempeslae noctis .silentio qniescentes ad se — 275. Z. 10. v.u. setze hinzu: dADAjNAGAvVI.
venire compelUret. Mcp. 46. _ 275. Z. 6. v. u. setze hinzu : CHOLAHGAWI.
Z {?a Zwilche^' z: ;ru.'n! «fz:?'*'"' CHOCHARGAWI. CHNEZZIGAWI.
GAGUATJAN. lAIASGAWL
M'^TT^'' ','*"■ ^ \ ^'}\ ... • ., - 280. Z. 12. V. u. setze hinzu: GOZZELO. -
— 173. Z. 4. u. 3. V. u. I.: (goth. gutthiuda, aai^'n ** . 1.. IcrTk'Z
©otMf) sUtl: golh. guthans (gutthiuda, — 280. Z. 11. v. u. setze hinzu: löliUZ».
®0t5fti60lf ). ~~ 2^1* ^- S* xt zii streichen und daPiir zu setzen:
— 176. zwischen Z. 3. u. 4. setze: GOTfliNi, G02XAR1, ®o<Iar, Ortsnamen.
Digitized by VjOOQIC
1279 BerichUguDgen und Zusätze zum 4. Theile. 1280
S. 281. zwischen Z. 16.11. 17. setze: (er) geoee.Ba. bei, vearillum, und nord. berkuml, insigae
— 293. Z. 2. V. u. selzc hinzu: hieher wohl der mUituni.
Ortsnamen GLENA. S. 406. zwischen Z. 2. u-3. seUe: CHAMBIZ,
— 308. Z. 7. hinter GRUOBA setee: WOLF- campiduna (OrUnamcn); cf. auch €HAMBA.
GRUOBA. — 408. Z. l. hinler Cf. selzc: angek. cumb, Sc
— 335. zwischen Z. 2. u. 3. setze: GRISIO, Orts- ^^^' ^"^' ""^ ^u, ,
namcn. — 442. zwischen Z. 17. u. 18. v. u. setze: CUU-
-- 344. Z. 17. V. u. setze hinzu: F. NIPERHT, M^nnsnamen.
— 346. Z. 2. 1. GRIOZLiANT. — 453. zMfrischen Z. 9. u. 10. v. u. setze:
— 357. zwischen Z. 15. u. 16. setze: CINNAMIN. Prud. l.)3imni<t, chnamo-
CIPERbaum. CINAMIN. zf. i. i '"«'"•
— 359. zwischen Z. 13. u. 14. v. u. setze: _ 454. zwischen Z. 8. u. 9. setze: caneur. Ba.
CiPRes, Genitiv des Inscinamcns <>)77rM«, in — 497. Z. 3. setze hinzu: und karnare in W.
ciprcs drupo. Rb. Grimms Ruolandes Lict S. 341.
— 359. zwischen Z. 12. u. 13. v. u. setze: — 498. Z. 11. «etze hinzu: gl K.
CUPRESbaüM. _ 501. zwischen Z. 17. u. 18. setze: CISA,
CYPRESSIN rad/.J (cipressin Wm. 1. IL) ,,^„ ^;^^^ gj^ g g ^o. 11. 13.; d. CISER.
sinl, cypressina. Win. 1, 17. tm • i. r» « o
^^^ . .' ^ * /^UTT — 504. zwischen Z. 7. u. 8. v. u. selzc:
— 362. zwischen Z. 4. u. 5. v. u. selzc: CnU- TRUGIKÖSÖN.
CHEM, €oc^^ein/ Ortenamen (mit heim zu- (s*>e) trüge chosoen (dine Icfsa), /o.
saramengesctzl?). ^i/^nvr yuantur doltirn. ^. 33, 14, ^
— 362. zwischen Z. 1. u. 2. v. u. setze: CICIN- _ 515. z. 15. v. u. I. AKÜSTIG st ALU-
DALA^ f., ciciadela, candela. — w. pL ei- STIG.
cindalun (cicuntenne. Ra.), cicinJclae, -a- • i. r^ «c 411 ^ tf'^ICIPP
candelae. gC K. - ^JO; zwischen Z- 15. «; 16. v. u. »etee: UblijH
— 363. zwischen Z. 3. und 4. v. u. setze: ^** CISA
.CHLAMME, aristolochia. Wn. 460. _ 534. zwischen Z. 14. u. 15, setze:
— 365. zwisdien Z. 2. u. 3. setze: KET— • OSTERN A,/., St (lerne/ cisterna.
xirvov oQoq. Plol. g.. s. Zisternen. D. III. 92.
— 369. Z. 2. statt sollst L selbst. a. s. cisternen. D. III. 92.
" ^s^lietiid:'""'' '"'' '^''™'^'' *'^''' ^'^^'" - WO. xwbchen Z. 6. und 7. selzc: CüZlL,
— 369. Z. 22. streiche die Klammer. Mannsnamen. Zu KOZ?
— 386. zwischen Z. 15. u. 16. setze: — 551. zwischen Z. 10. u. li. v. u. setze: chia-
CELLA,/.. Sellf, «//«. goton. Nh. 111. ^, ,.-^„^
a.pl. ceilo, ce/las. K. 1. — 564. Z. v. a. setze hinzu: CJLlLMxJürN.
Ortsnamen: CELLA (3 (He). ALDRICI — 574. zwischen Z. 20. ut 21. setze: chnistet
CELLA. VVERIMBRETIS CELLA. WI- N. 111.
SIRIHIS CELLA. RATBOTIS CELLA. — 574. zwischen Z. 15. u. 16. v. u. seUe: fer-
MANIJNCELLA. PERAHTOLTES CEL- chnislen. N. ffl.
LA. HADALONGCELLA. — 5S4. Z. 2. setze hinzu: n. pr.
-386. zwischen Z. la ü. 19. selzc: KILA, - 588. zwischen Z. 9. u. 10. scl«e:chripfaNli.III.
Ortsnamen. Zu G? — 608. zwischen Z. 2. und 3. setze: CRALO,
— 389. zwischen Z. 3. u. 4. v. u. scUc: cuUan- Mannsnamen. Cf. GRALOH.
trcs. Ba. ^„^, „,„, „„, „, — 627. Z. 17. 18. 1. vrntcr sL ventur.
•— 395. Z. 13. V. o. stall CHOLZUUARPLIH — 627. Anmerkung letzte Zeile 1. in st ih.
1. cholzuuarplibun, volubile buxum. VA. — 677. Z. 13. v. u. hinter qucns selze: [Wenn
VII. 382. quena in 0. I. 4, 9. nicht einsylbig zu lesen
— 405. Z. 9. hinter coAor/^ setze: c£ angs. cum- oder seine Stellung (ab letztes Wort des Vcr-
Digitized by
Google
1281
Berichtigungen und Zusätze zum 4. Theile.
1282
6€^) lucbt als em^ Verleb^ing ^es otfridbchen
Yersmaabes .ans^usebeQ ist,. 90 kano auch im
Althd. neben quena eine Fotrm ^jui^na jpngc-
nömcn werfen,] ^ ] '
S. 680. Z. 8. seUe hinzu: (Ä8ber?)
— ^10. zwischen J^. 7. n. 8. setze: HEDEN,
brennen. Mm. 354.)
' — 726 Z^ 4. setze hinzu: Ba.
— 727«^ zwischen Z. 4* u. 3. v^ u. setze: Jiaben-
tun. Na.
— 728. Z. 4. u. 5. setze hinzu: ist wohl a. s. f.
— 764. Z. t* hinter üttÄ.^elze: ÜAI? oder
— 772. Z. 9. V. u. hinter XlAr setze: und
HAH.
— 791. Z. 17. setze hinzu: N. III.
— 839. Z. 14. V. u. statt (cdt:re) lies: (ere).
— 917. 918. 919. 920. üeberschrift lies: HALF
8L HOLD.
^ 943. Z. 9. setze hinzu: Na. III.
— 961. zwischen Z. 21. u. 22. setze: hounog. Ba.
— 963. Z. 10. V. u. setze hinzu: Na. III. hat hun-
gerge.
— 1017. Z. 9. V. u. hinter 9. setze: Nh. III.
S. 1035. Z. 7. hinter Ct setze: gotb. bTaIrnei»
cranium, auch
— 1Ö52. zwischen Z. 6. u. 7. v.u. setze: uuihus.
Nrn. IIL
— ^ 1092. Z. 9. 10. statt hazessa lies: hazessa
(so ist im Codex accentuirt, und nicht ha-
zessa, wie Grimm (Gr. II. S. 1000.) bebaup-
tet und deshalb dem Worte ein langes A m
der Stammsylbe beilegt].
— 1207. Zu 11. V. u. statt nicht L wohl.
>Zu
S. 261. Z. 10. setze noch hinzu: Zeufs sieht
gcrm in germarä als Stammsylbe an, und
glaubt, da& s^nskr. gir i, mons, aus dem sich ein
deutscher mit M abgeleiteter Stamm GEnM
{gebildet habe, in f^ermani enthalten sey^ eine
Annahme, der ich ganz zustimmen würde,
wenn sich von einem mons bedeutenden deut-
schen Worte ger oder germ sonst irgend eine
Spur vorfände. Germana in der Stelle, die
Zeufs aus Mchb. anführt: locrnn, quae dici-
tur germana vel ad monte, kann, wenn auch
od montem mit germana einen und denselben
Ort bezeichnet, doch in der Stammsylbe eine
andere Bedeutung als 93erg enthalten.
Z usä t z e
aus: Die Deutschen und die Nachbarstämme, von Zeufs.
Dieses vortreffliche Werk, dessen griindliGhe
und gelehrte Untersuchungeo neues Licht über die
Völker Germanicns und ihre wechschidcn Wohn-
sitze verbreiten, ist mir erst, nachdem der vorlie-
gende Thcil des althochdeutschen Sprachschatzes
schon bis zum Buchstaben H fertig war, zu Händen
gekommen. Ich trage daher hier folgendes aus dem
genannten Werke nach, und zwar zu
Theü I.
ABUNSNA, 9l6«nl, Flufsnamen.
ALCMONA, Flufsnamen. Cf. ALTMUNA
und ALKIMOENNIS.
ALTMUNA, SlltmC&I, Flufenamen. Cf.
ALCMONA.
ENZIN, €n$, Flufenamen.
0SNENGI,0SNlNG,Ber6n. d.ANS.
1 > AK, Flulsnamen.
lAGlSTA, <^eift, Flufsnamen, Zu lAG ♦
Gehört lAlASGAWl hieher?
VIRDO, Flufsnamen. Cf. WERTahA.
Theil IL
REIITRATANZE siehe RETBRA-
TANZE.
RETHRATANZE,3l,jaf, Flufsnamen. CL
RADANTIA und RETNIZ
RISINespurch, gielftngburg. Cf. RIZI-
NIS und RISONBURG.
MAURUNGANl, Volk- und Landnaraen.
Digitized by
Google
/-
1283
Zusätze.
1284
NOCHIUNGA, OrUnatnen.
NISSA, lR(if(, Flafisnamen.
Theil III.
Zu BOGARI setze cf. Zeub. 367.
BUOCHUINNA, Bergnamen:
BISSULA) Namen eines schwäbischen Mäd-
chens. Auson.
VOGILARI, und mons HlGLERf, Berg.
natnen. ZeuCs. 11.
FALMlNf/MM pagus. Zeuls 213.
Theil IV.
Zu CELTa« füge hinzu: cf. ZcuIs S. 64-66.
160-250.
Zu GENAUN; f&ge Ki«»: bei Ptol. ßsv.
XSxnnt, bei Florut senonet, cC Zeub 237.
GAIOBOMARu«, Konig der Quäden. Dio
Casf.
GEJNOBAÜD, Namen eine« firänkiscben
Anführers. Cf. Zeuis 340.
GüNZI, m , GUNZA, /.. „. pr.
GERMENZE, GERMIZE, Ortsnamen.
GERSTENGEN, Ortsnamen.
CHAVION«, Volksn. et Zeufc. 152. 478.
HATTERiVh altera pagus. Zeufe. 337.
HYDOR,«, Waldn. Zeufs. 9. Cf. HIEDR-
AHA.
I . /
Digitized by
Google
5HpI)abetjfc^cö aSetieic^ni?
^liutening finDcn.
2r.
^amtiln. 1253.
Slbenbfuiyle. 380.
Stben«. 1272.
abgeben. 114.
abgeben. 7d.
abftptt 149.
abgottbau«. 1034.
abgrunb. 331.
abbauen. 706.
abfroren. 473.
ätfergang. 103.
«ig. 1272.
aaentbalben. 887.
mtt. 1272.
aOgrfine. 300.
aOfimb. 419.
SHmofen^au«. 1052.
aipgau. 275.
aUarbou«. 1052.
aUfierr. 993.
«ItmüW. 1272.
ammer. 1272.
Sintbau«. 1052.
«nbeginn. 215. 216.
änberewif. 1195.
anber«»o. 1199.
anbettbalb. 890.
angang. 101.
angeben. 79.
angießen 283.
angriff. 318.
anbdben. 730.
anbaften. 746.
anfangen. 769.
anheften. 748.
anbetet. 1074.
änfebten. 473.
anrieben. 544. 645.
anflopfen. 557.
anfcmmen. 666.
) aniduf. 1120.
anlaufen. 1117.
antuf. 1137.
anrufen. 1134. 1135.
anfelm. 845.
anric^ritl. 618.
argfofen. 504.
aufetbeben. 823. .
aufgang. 100.
aufgeben. 82.
aufgeben. 817.
auffebren. 474.
äuffornmen. 667.
augenring. 1167.
aufgang. 102.
aufgeben. 117.
auegeben. 86.
auegiejpen. 284.
auegraben. 304.
auefommen. 667.
auefraften. 567.
augenbalb. 884.
auf ertalb. 884.
25.
S3a(tbauf. 1053.
Sabebaue. 1053.
Carmen. 1267.
©armberjig. 1046.
iBauc^gürtel. 255.
SBaumgarten. 251. 252.
SBegang. 101.
©egeben. 117.
SBegegnen 140.
SBege^en. 91.
83egierbe. 232.
IBegtef en. 284.
SBeginn. 215.
beginnen. 209.
' JBegraben. 304.
JBegretfen. 315. 3ia .
SJegurten. 254.
{Begaben. 733.
Se^ängen. 765.
Se^ärten. 1025.
»ebaftet 743.
SBebalten. 904.
»ebalter. 907.
SBebauen. 706.
Se^eften. 749.
fBebeblen. 843.
SBebeifen. 1088.
Sebenbe. 971.
SBe^eri^tgen. 1047.
SebuOen. 843.
JBebüat. 844.
eeburen. 1013.
Sebuten. 802.
IBeigurtel. 255.
83etlengriee. 346.
©efebren. 475.
83ere6r(i4|. 479.
Sefe^rung. 480.
SBefennen. 433.
SeTIagen 552.
Sefleiben. 545.
iBefnupfen..583.
iBefoinmen. .668.
SBefofen. 505. ^
©efurst. 500.
aSelaben. 1114.
83equem. 672.
»ereuen. 1143.1144.1146.
©ertram. 1147.
©erufen. 1136.
SSerfibmen. 1143.
©erübren. 1177.
©etbaue. 1053.
©ettfammer. 401.
SeUfammerer. 402.
©iberbunb. 977.
©tenenfraut 595. )
©iOe. 1273. »
SBirffiu^n. 959.
©irngarten. 252.
©let^grune. 300.
©leifolbe. 393.
©(umengarten. 252.
©5bmen. 949.
©ei^parb. 1265.
©rau^aue. 1054.
©raunfc^weig. 1269.
©rautgabe. 122.
©rautbaue. 1054.
©räuttaam. 200.
©rautfammer. 401.
©reiegau. 275.
©rf;ren. 1269.
©runbtibe. 913.
©runnenf reffe. 616.
©u^erfammet. 401.
©urggraf. 314.
€.
Salebonieit 389.
(Sambrai. 403.
Sanfiabr. 459.
Cbatten. 364.
^beruefer. 485.
Spolera. 390.
CbPt. 480.
6brif». 618.
e^riflenbeit 619.
ebrifllic^. 619. ^ ,
Sbriftue. 617.
Sbur. '480.
SttfeL 489.
Sobfen). 357.
6o(^em. 1279.
Sonflan). 533.
Sorianber. 389.
gorbel 487.
S>ac^e6aut 807. *
^anngurteL 3S5.
Digitized by
Google
1287
VÜ3fS)<»k^i^ii ^erseic^ni^.
1288
Sniej^er. 1274.
©niefler. 1274.
S)ret^anbtg. 971.
©rei^auptig. 759.
S>wiunUvt. 975.
S>v(efammer. 402.
S>ur(^ang. 102.
S)utd)dändt9. 104.
©urcftgeften. 94.
©urcftgieipen. aS5.
S)ur(^()raben. 305.
®urd)fiefen. 512.
S)ur(^fommen. 672.
©urdiloufen. 1119.
(Sben^eih'g. 87S.
eber^att». 1022.
eber. 1272.
eger. 1249.
eijegedem. 273.
e^tgierbe 229.
Eingang. 101.
eing^^en. 80.
eingießen. 283.
ßin^anbig. 971.
©nbefeen. 749.
ein^eaig. 859.
einftorn. 1938.
ernftörniget. 103S.
emi»unbert 975.
ßinfom. 495.
eifenflefte. 555.
etf<nfraut. 556.
eifenj. 124Ö:
entenftobic^t. 755.
entgegen. 137. 138.
entgegnen. 141.
entgegengehen. 74.
entgegenfammen. 671.
entgegenlaufen. 1118.
entgegentufen. 1134.
entgegen. 84**
entgelten. 187. 189.
entgelter. 190.
entgeltung. 190.
entgraben. 302.
entgurten. 254.
ent^aben. 730.
entftalfet. 928.
enttau)>ten. 759.
entheben. 818.
ent^eften. 749.
entbet)!en. 8i3.
entheiligen. 87ft
entbeiß. 1086.
ent^eDen. 857.
ent^uOen. 843>
entfnüpfen. 583.
entlaben. 1114.
en». 1273. :
Cntweber. 1220. . :
erbgrunb. 33L
erbbeu. 708.
erbring. 1167.
ergeben. 115.
ergeben. 88.
ergeöen. 178.
ergeben. 279.
ergießen. 283.
ergleißen. 290.
ergluben. 292.
ergraben. 303.
ergrlfwuMi:
ergreifen.' Sl7. 318.
erarunben. 332.
CtWngeit 765.
erwarten. 1026.
ergeben. 8i8. •
erbirnen. 1033.
erböben. 781.
erbolen. 854.
erf alten. 382. :
erfaufen. 374.
erfennen. 428. 568.
erfiefen. 512.
erfiefung. 5l4.
erf Obern. 357.
erfragen. 589.
erf üblen. 381.
erlacben. 1112.
erläutern. 1108.
erloofen. 1123.
erquicfen. 635.
errufen. 1134.
.Qtm^, 1191. i
5?afon. 959. -
5?ofeIfalb. 391. -^
^auflfampfer.' 407.
5?elbgang. 103.
^elbbu^n. 959.
$elbfraut 595.
^elbfummel. 399.
^elbquenbel. 679.
'Seflbänblg. 971.
yeueraott. 151.
leuerfeBe. 385.
filjböu«. 1054.
|letfd)bau6. 1014.
^er^b^iif« 9^'
f^'bbelm. 845.
»ribbof. 829.
grobngelb. 193. 1 .
Rrobnbof. 829:
5?unfbunbet^. 975.
Suttergott. lil.i
gutterfinb. 457.
<s.
®abe. l2a
®abel. 127.
®abem. 175.
©äffen. 369.
@dbnen. 106. 107.
®alater. 184.
@algant 184.
@algeH. 185.
@aUi. 180.
@attjer. 180.
©aOwat). 198.
@ai). 198.
@ang. 98.
@ang. lOi
®an^.^320. *
@anebabicbt. 755.
eSn^IeiA. 220.
®anL 321.
@ar. 23a 240.
®tirn.' 294.
©aronne. 237.
* ©örbe. 247.
®orHein. 248.
®orbafee. 253.
©arflig. 265.
©arten. 250.
©artenfuntmel. 400.
©drtner. 252.
©a(T. 268. . •
©afibaul W5i.
®aHm. 269.
©aße. 105. i
©atter. 144.
®a\i. 274.
©au*. 133. - . -
©aufel. 134.
©auf ein. 134.
©aufler. 134.
©aume. 206.
©äwifc^. 276.
©e — . 10. ^
©ebrbau^. 1054.
©eben. 108.
©rter. 123. 124.
©ebetin. 124.
©ebbarb. 123.
©egattet. 143.
©egen. 135.'
©fgenb. 142.
©egenfebren. 478.
©e^urtet. 253.
©ebaart. 97a •
@t\iaht. 738. .
©ebafftn. 746.
©ebanbet. 972. *
©ebangen. 76a
©ebangig. 771.
©ebauen. 706.
©ebaufen. 834.
©ebeften. 748. .
©ebege. 761.
©ebetß. 1084.
©ebeißen. 108L . ,.
©ebeO. 86a
©ebenen. 856.
©e^elmf. 846.
®eben. 65.
©ebimmelt. 944.
©eboblen. 841.
©eböblt. 848.
Gebangt. 961.
©ebör. 1008.
©ebfrig. 1008.
©ebcrnt. 1038."
©eborfam. 1009.
©eborfamen. 1009. 1010.
©ebre. 22.5.
©ebren. 229.
©ebucbt. 793.
©f^filfe. 925. '
©ebüttt. 843.
©eier. 236.
©eil. 182.
©eiffel. 266. 273.
@eifent)eim. 266.
©ei«niar. 1262.
©cid. 269.
©eiftig. 271.
©eiflli*. 271. 273.
©eiü. 145.
©eie. 286.
©eißfein. 287.
©eiAia. 145. .
©efalft 394.
©efammer. 403.
©efeHe. 384.
©efettet. 367.
©efrtet. 581.
©efnüpfe. 583.
©efofe. 505.
©efraftigen. 607.
©efrÄni^t. ^14.
©efrufJe. 620.
©efur^t. 500.
©eläd)ter. 1112.
©eilen. 178.
©elb. 181.
©elb. 191.
®ette. 184.
®efte. 184:
@elten. 185.
®emme. 19a
®emfe. 208.
®enf. 217, '
0ent. 2ia
©erben. 243. '
©erbert. 225. -
®ereuen. 1143.
®erbarb. 225.
®erlngelt. 117a
®erla(b. 1257.:
®ermanen. 298*
®ermar. 225.
®erm 232. 233.
®eroIb. 225.
©erfle. 265.
©erte. 256.
Digitized by
1
Goog.
Qnttn.
1289
(Bitten. 256.
®ertrut. 225.
®frul^ri9. 1178. .
©eröin. 225.
©eftftn. 273.
©cdri«. 273.
QlcvDiinb^att«. i053. ,
eihtl 128.
®i*t 142. .i
®iebel. 128; -
©irr. 227.
©ierbe. 227i gsis*
©ier^elt 226.
©ierig. 227.
©ie^in. 281. 285«' . :
©ift. 124.
©iftdant. 971, r i- r
©iflant. 142. .:
©infler. 217.: > .:
©tp«. 129. A ! .
@iffbw*t. »T; .:/
©lan. 293. .::»» r /.
©tanj. 288ii!^ .
©länjen. j»8. ,.
©länjetiK 288.
©Ca«. 288. ^
©Wfern. 289.;..; ..
©tat. 287. ,u»> ; I ;
©tou. 294. .. t ! •:
©Caubert. 295. .< ;
©laje. 295. .:: .• '/
©feimcften. 289.; ^ r*
©Uff. 290. , » -
©Iftpen. 289.291.
©tifftn. 291. CM
©tocfe. 29%. .V «,
©loiftiftau«. .W55,^ , .
©luteti. 29L uü: .
«tot.29>i: . \ :.;
©nabeni^oue. IQ^.. .r.,
©niten. 296. .:! »: .: .;
©elb. 194.
@o(ba4..1A$. V ^ ,, .
©olben. 196. • ^
©olbarie«. 345.
©olbf ittf. 367. : V
©06(ar. 274. 28i<^ >
©c«wm. 281. :
©ot^en. 173. .;' -
©Ott. 146.^ .. r^,
©ottfrib. 1^2. ' .i;...
©ott^rb. 152.
©ottfteft. 153.^
©otttn. 153. '
©BttH*. 152;^t: ':
©otHieb. 152. • .r
©ottnrt. 153. f
©ottf^air. 182.
©S^e. 154.
©wb. 305. '*! . .
©raben. 301. 307.
©rab^oul. 1056. ^.
IV.
Stt|)|<kl^
t290
©rabf 680.
©wb. 311.
©raf. 312. • v
etäfin. 314. .
©rofWoft. 314. i
©rafdoB. 599; :
©ram. 320. ; . m v.
©rämen. 320./ • i . . -.
©ramniiitif. 327; fr •• , ;
©fammatJW.ß27."' .
©ranb. 330. i~^ : . .
©ran«. 333. .: : j :.;^ '.
©ral. 333. .
®ro«au. 334.
©rafen. 334. / .; '.
©fajia. 334. ,-.
©rau. 297. ... j;.mi!',>:
©rauen. 298. .r; - . . ,-:
©rault^, ^täulidf. QOOj k
©taurig. 301. _ T .m >
®raujig. 301. <^ : i. .-
®rau«lj*. 301.:: i. : '.
©reif. 319. • -^ . , <
©reifen. 314. 317. 318/
©reffet. 319. .<
©relffi*. 319. / ^ . , .
©reinen. 328. :
©rei«. 334.
©renbel. 332. .-
©rieben. 3lO. > . . .
©rifcfte. 591. .; i . .
©riecftif*. 310/: .i r ,.; .
©rie«. 345. <> - ...
©riff. 318. I.i: .r
©riffel 312.' . ..Ii;; -.
©ttfftä. 319. / ... j ;
©rimm. 320. ^ .t . ',
©ritte. 323. ^a4.^i. j
©rimm^eit. 325. .* u'. : , : j /
©rimmia. 325^:^ / : j-
©rinb. 330. .iC r'
©rinbel. 332. «» .^I <
©ri«. 334. .L..L .1...,:,
©rob. 389. V .♦. . i. .
©toj. 335. .; j . :: /
©toje. 337. .l; t L.tc
©rube. 307. U) l ,
©rubetn. 30a'(.»l . .
©rublein. 308..') ; .,.,
©ruft. 309. ♦ J
©tum 298. .:: r
©tunh 330. . , .
®runbel. 332.
©runben. 332. ... ,:,-
©rune. 299. .♦ . vU :.
©runibet«. 299.
©tönen. 298. 300. .
©runjen. 329:r n i ^: : -
©ruß. 343. ; ;..
©tfißen. 337.
©tu^e. 344.
©ugcl. 362. - : . >
©filben. 196. r..
©ummi. 207. . v
©umpett, entoatwlit 219:.
©üntdet. 219. >, ) . ; \
©untram. 219.
©ütteL 255.
©Orten. 253. r .:
®uß. 285. .^' .
@ut. 154. 160. f. 1 -
9iAU, 166. < <
^:^Ciax. 981. .-..i ' • .'.
ipabf. 737. .100! .. .
§*abni. 711. | ...
$>iiber. 760. .f^", .
.^abid)t. 754.
.tabict)ttiunb. 977. .
.^abig. 738. .' • .
^iiblbur^. 755. •
^^<xd)tl 797. - ji->'\, . •.. .
I^iiber. 812. /..
.^afen. 837. .Ctu
.^afncr. 838.
.f^üft. 739. 742. 743. <
.f>ofteir. 744.
|jafhinj5. 748. • :; . .
^ag. 761. , .•.'./;'-".
.^Nagcl. 797. •] - , .-.
I^ogen. 798. ' l . ',.
t agenau. 798L» . ,, %
.-iiöfftoli. 762. .L , j-i :
§;a^cn. 764. .'-'•♦ •.•; ,
§»al)I. 772. : ?t' . .s-;-
feafaii. 958. L- ., ' .
§at)nenfamm. 404. .. ,ji -
.v^ad^e. 763. .:• /f:,,'"'.
<Öacfm. 762. . r .
«oafen. 763. ' .. . -.
.v^alb. 882. 889. ,.
^albcifabt. 892. - .
ipalbgoft. 151.
.^albgürtel. %m, •
$a[b. 892. ,. .. ,.
§albc. 894. :..- .? .- . :.
.<oaIbni. 894. . , . -;
.e>älfte. 891. ; . y.
.^alftcr. 925. . . . ^;
.^algraf. 314. :. .•• v.
fealie. 859.- , v
$alm. 926. - ,..,...,
ioal^. 927.
.^Mlfen. 928.:
$aU. 906. 909, ,, ..
.galten. 89$. : ^ i. . .
§aUer. 907. 909. . .
.famburg. 946. .,:, ; /.
I^ameln. 946. : ;^ ; '>
.^ammel. 945. ; ■ - ■, :.
§ammcr. 954. i ^
jammeret. 954. .,•; ..
|»anb. 965.
.^antcln. 974,
.f anbgriff. 319.
.*panM)abe. 738.
.^antbabig. 738.
S^anblid). 971.
.panMung. 975. .
§anf. 961.
§iänftti. 962.
.gongen. 770.
Rängen 764. 766. '
.fanff. 978.. j ^'.^c
f ar. 987. ..vf.
|jarfe. 1031.
tarfnee. 1031.
orm. 1032.
Carmen. 1033.
.^artt. 1035. ^ *
§arrcn. 978.
fearfJ. 1042.
©ar^ 1019. 1026.
.^ärte. 1023. 1024.
fürten. 1024.
§artgou. 1026.
.^art^eii. 708.
Jpärtung. 1024.
$^ar^. 1018. 1026. 1043.
f Qfe. 1048. 1049.
.^affl. 1060. 1061.
feafelge(!rdu(^. 1061.
§*afclbu^n. 959.1
l^afclnupfeni. 494,
ta^pe. 1061.
mti 1061.
§ag. 1069. V' ;„ ...
^a^cn. 1071.": ' :
§^aßm 1071.
^mid). 1070. •
|au. 708. vi
feaubc. 753. MW .
faue. 707. ,wi .t .
§auen. 705. /Tl'
paufc. 833. 835.
päufen. 834.
paupt. 755.
feauptlein. 759.
Sauö. 1050. ., ; •
|*aufen. 1059.
Ätau^gott. 15L i
|sau^|etr. 993.
ijäu^lein. 1059.
i5aut. 806.
)at?el. 759. 837;: |^:
pebm. 814.
^ebrdif*. 760. .
.fed)e(. 763. ::(.!
|»cd)t. 796. ; -
Sbtdt. im,
feebttia. 805.
feer. 983.
I^eecb. 1027.
§)«rbe. 1028.
[83]
Digitized by
Google
1291
peerbgoU. 151.
peerl)orn. 1037.
htxtntiit. 579.
Scfen. 828. "^
ptft 744.
htiUl. 744. • : ..
aeftfii. 747.
^ffttein. 744.
peoen. 761. - -
Mit. 799.
pebHfor. 946. •
mUti. 839. 843.
Se^r. 988.
pe^ten. 998. ''
DeWi*. 994.. '
bekrf*öft 996- '
prbrtdum. 994.
beibe. 809.
peften. 81«.
beiNnfc^ap. 812L
pettentduni. 812. -
htiiidit 809.
Seibnif«. 812.
beiger. 799.
be«. 861. 864.
htilanh. 869.
Seilbronn. 878.
briUn. 867. 870.^ >
Seiler. 871.
^ei!boft.'866.
peiHaupt. 75^.
beilig. 873. .
Wligen. 878. - ^
peiKgfeit. 878.
^«ligtbum. 878.
Heiligung. 879«
beilfam. 867. :
^eilung. 867.. • ^
^elm. 946. _ '
beimatb. 951. , •
beimcben. 953. ' •
peime. 953.
bftmaart 249. *
peimtf*. 953. »<' '^
peimwärt«. 950. 9S1.
peinrid^. 95U'* ' '
beirot. 1066. • '» '
Setfer. 1059. ' ' ^ '-^
pcij. 1074. • -
.«iPe. 1076. '
beifen. 1077/ »
belt. 807.
peiter- 812.
itern. 814.
beiterni«. 814'.
Wjen 1077. •
belb. 844. '<
elfen. 918.
flfer. 924.
•eOen. 855.
peOing. 880. 809;'^
beim. 845. '^ -^
9Üp^U^t^ 5]Nek^ni«.
tcm^e. 938. ^'^^i^.
eiigfl. 964. "•'*-• i': :
^enfe». 764. 766.
fecnne. 958. • '
fecr. 694. 1. .'f.
ferb. 1043. <"Xv .!
Herbert. 985. '>^.' .^j
^crblT. 1018. ''•^^
terb. 1026. ^ .*-«il
erbe. 1030. »''^ ^.
perbör^n. 1007.
bering. 1016. ■
berifau. 1035.
ierling. 1032. .t';*} ri
^perinelin. 1034. -''"
W 991. ^r
hetviti. 993. .voT .
berrlic^. 994. »'^"^
.Ncrrfcftaft, 996. ^ '^iC>
|^crfcf)en. 999. VJ" •^•
feerfd)«. 999, "•' .^J'f. .
§*erumgel)en, 83.
^tt\, 1043.
feeffen. 1049. .^''•
|eu, 708. .-" .
^tütt. 694. • .♦'• V
§eute. 693. *t
heutig. 693. .^' •
3eu)cter. 1069. *«K
bejre. 1091. ." ''
be$en. 1073. ."^i: i
biberuien. 760. '^ i'' '
bier. 696. --^T .^h*
iilbere. 912, .'' *:
biltcbranb. 912. ' ''
biltc6l)dm. 912. 949.
biljc. 930.
bimmel. 938. 943. •
bimmelgibel (^ol). 12a
biminelgott. 151.
pimnulFonig» 446.
bimmelring. 1169.
pimniel^fammer. 401.
bimmilfd). 941.
bin. 697.
binbcrrr. 704.
bintin. 975.
pineingetjcn. 80.
bineinfommen. 666.
bingong. 102.
bingebrn. 114. 120.
binget)cn. 74. ■' . . .
binfen. 962.
binnen. 697. 700.
jjinten. 701.
Isinter. 702. 70».- - "
Isintere. 704.' ' '^ • ^
feinterer. 703: '•^' *V • "■'
^inUrfl. 704. "•^^; t r
f*inTOfggel)fn. 74."
^in^ugcbcn. 120.
I^inäuge^en. 95»-. *••— •
Stippe. 752. ■ '
feirn. 1035.
©irfau. 1039. -t:.
^it\d}. 1017. • '
feirfe. 1039.
^irffforn. 495.
feirte. 1029.
^irtlicb. 1029.
^irtloö. 1029.
$i|c. 1073. 1076.
&odj. 772.
poc^i^cim. 778. .949.
böte. 805.
bof. 828. ' .
bofgelb, 193.
bonfct). 831.
büffnec^t. 579.
pcflid?. 831. . ':.
bcping. 83iJI*jij;;
böl)e. 779. JOl
^öl)en. 780, .l'-f. :
be^enau. 778.
^obl. 846.
feü^le. 846. 8-i7.
^öfelcn, 848.
|übn. 689.
£i5l)ncn. 691,
feobnii*. 689.
feccf^r. 838. '.
^öcferig. 838.
bolO. 913.
bolbfam. 915.
böOe. 860.
büüengott. 151.
boaengrube. 308.
bütlengrunb. 331.
büüen^aft. 861.
büücnbunb. 977. . .
polen. 950.
iolunber. 880.
polung. 854. .'» '
bolj. 930. .:-
bollern. 932.
pclj^id)t 932.
ijonig. 961. J
^opfen. 832. ' .
-bor. 1000. ;:
bereden. 1008.
^orcn. iOOl.
born. 1035.
borntd)f. 1037.
pocnip. 1039. ;
bornung. 1038. !
borfl. 1042. — . /
bort. 1030. .:<i- '
borm. 100a^-■' .r..-;
bofe. 1049.- -^i^it :
boepitaf. 1055:L : .
bube. 753.
bübnau. 754.
biibW. 831.
puf. 837.
i
t
u
I
>
I
1292
Süfte. 832.
i>ug. 782.
isugo. 784..*^-it
Subn. 958. M ^
>lb. 915. -^Ti
fulba. 914. '-.
Jpulbigen, 917.
I^ülfc. 922.
S>üim. 924.
^üfle. 844. 849. - •
|)üüen. 843. " -
>ü(fe. 845. 849.
bu((l. 880. : .
-Ulm, 881.
bumber. 955. - • •
)umbolb. 910.
i>ummel. 955.
!)unb. 976. ' ^^
bunbetiaug. 1055. - .
>unbert. 975. ' *
5u»tl)aupt. 75A • "''-^
bünbiri. 977. •'• '-
.spunb^Fcrbel. 492. - •'
^unb^rücfen. 1149.
^mt. 960.
junger. 962.
ioungerig. 963. • '
§ungerling. 963.
.^ungern. 963. '
|?unne. 960.
©mite. 977.
>üpfcn. 833. i •
Sürbe, 1030.
Sure. 1011.
i)uren 1013. '
l^urcn^au^. 1055» -
^urenfinb. 457. '
JOurcr. 1012.
.sburerel. 1010. 1011. iOiX
.feurig. 1012.
"burling. 1012. -
>urwc. 1017.
>u(!fn. 1062. 1063.
Süllen. 1063, '
fiuf. 1073. ' ^ '•
$ut. 803. .. '
S>ütm, 800. ' - - - ;•
*püter. 803. ^ ' '
l^ütlcin. 804. ^S
§üttt 806.
Äüttelein. 806.
.;
3ogbt|ttnb. 976.
labe. 129. .
tabrgflb. 192.
tabrring. 1169.
{berbüc^. 814.
UrufaUm. 1017.'
3tter. 881. ' •
Snne^aben. {XSa
Digitized by
Google
1293
^^a^eti^e^ Q3m<u$ttt&
1294
$nner()a(6. 883.
traenb. 1201.
juna^etr. 993.
Junfer. 993.
Jta^el. 361.
»afec. 378.
Äaftc^. 370.
Söftl. 382.
5talfer. 525. .
Jtfliferin. 527.
XaiMidj. 527,
5taifert^uni. 627.
«olb. 391.
Adetoniett. 389.
ffalf. 393.
«alt. 381.
Stalte. 382.
JTalten. 382.
jtamm. 403.
5t4miiiin. 404.
Aammet. 400.
Ädmmerer. 402.
Jlämmetlein. 402.
Stänrnttlin^. 402.
ftampf. 406.
mampfen. 406.
Äämpfer. 407.
»anal 453.
Äünne. 449.
jraimet. 449.
ffanontfc^. 453.
Stanfiaht 459.
Jtant^ 455.
jtan^rl. 461.
JTaniler. 461.
I Stapaun. 355.
SaptUt. 356.
Jtapitet. 356.
Jtappr. 355.
«opfe. 379.
Äorg. 488.
Jtorl. 492.^
Jtärnt^en. 486.
«arpfe. 491.
Äflrrt. 465.
, Jtorff. 497.
Aorten. 490.
Ȋfe. 500.
Äoftanif. 533.
gaüthn. 531.
AaficiunA. 532.
ffafieO. 532.
jtafien. 530.
Satten. 364.
Sauen. 534.
Sauf. S75.
JTaufen. 372.
Ääufer. 377.
Säufiicb. 376.
Äaum. 397. .:.
Äauung. 535.
Safte. 536.
Äeb0. 358.
Seb^meib. 36a
Sei. 632.
Sefe. 370. . ..
Segel. 362.
Se^e. 384. •
Setjr. 479.
Sebren. 466.
Seil. 362.
Seim. 450.
Seimen. 450.
Sei*. 388. .
SeQe. 385.
SeOen. 383.
SeOer. 390. .
SeOner. 390. .
Selten. 395. * .
Seiter. 394.
Selter^au«. 1054. ,
Seronat. 400.
Sempe. 407.
Sennen. 567.
Serbel. 491.
Serfer. 489.
Serl. 492.
Sern. 493. •
Serje. 497.
Ser^rein. 497,. :
Segel. 537.
Sepelbein. 537;
Sepiingen. 833.
^tttt. 366. !
Seuf*. 527.
Si*er. 362..
Siefe. 534.
Siefer. 534.
SieL 387.
Sien. 451.
Sic«. 500.
Siefel. 500.
Siefen. 507,
Siefuna. 514..
Siffe. 370...
Simbern. 406.
Sinb. 455.
Sinken. 459.
Simiieit 458.
Sinbif*. 458.
SinMein. 458.
Sinbli«. 458.
Sinn. 450.
Sipe. 355.
Sir*e. 481.
Sirf*e. 497.
Sifle. 531. ' '
Xi^. 537.
Si^eln. 538.
Siielung. 538.
Si$(ein. 538.
Slaffen. 555. r.i
«lafter. 557..
^ Slase. 548. 1
Slawen. 549.
SMger. 552. '.
^ Slagertn. 553.
Slägli*. 549.
Slagung. 552.
Slang. 556.
Slappen. 555. < .
^ Slaue. 541. ,
Slauel. 567.
Slauen.'^l.
Slaufe. 565.
Sieben. 543. 545. 558.
Sieber. 546.
Slebrig. 546.
Slee. 540.
Slet. 541.
Sleib. 546.
: Sletn. 559.
.. SIemmen. 557.
: Sleppel. 557.
Slergau. 275.
Slette. 546. 554.
Skuben. 546.
Sleujen. 567.
' Stieben. 546.
Summen. 558.
Slingeln. 564.
Slingen. 563. 565.
SItngenau. 564.
Stippe. 546.
Siebe, Stoben. 547.
SIcpfen. 553. 556.
Stojfer. 566..
' Stoß. 567.
^ Slot^lbe. 912.
Slofe. 567.
Sluffig. 547.
Snabe. 576.
Snabelein. 576.
Snoppe. 576. 1
Snauel. 567.
Snebel. 576.1
Sne*t. 576.
Sne*tbeit. ,580.
Snecbtleia 580.
Sne*tlid). 580.
Sneten. 580.
Sneterei. 581.
Snie. 575.
Snieen. 576.
Snie^fe. 1050.
Snielein. K75.
Snopf. 583.
Sn5pflein. 583.
Snorren. 583.
Snoten. 581.
SnStert*. 582.
Snotig. 5*92.
Snupfen. 583.
Snute. 581.
Snuttel. 582,
Snuttelfämpfer. 407,^
So*. 360.
So*en. 359.
So*er. 361. 362,
S5*er. 363.
So*una. 360.
Sorfe. 361.
S5ber. 680.
Soge. 361.
Sobl. 386.
Sollte. 386.
Solbe. 392.
Sol*if*. 394.
Söln. 389.
Sommen. 655.
SSnig. 444.
S5nigtn. 446. .
Söniglein. 447,
Sönigli*. 446.
Sonnen. 408.
Sopf. 371.
Sopfgelb. 193.
Sorb. 486.
serblein. 486,
Sorbuan. 491.
Sorianber. 389. 608,
S5ri*. 482.
Sern. 494.
Somel. 497.
Som^tt«. 1054r
Sornfauf. 376,
Sömlein. 497.
Sofe. 505.
«Ofen. 501.
Sofien. 518.
Sot^. 365.
So^e. 538.
Sra*. ^9.
Sra*en. 589.
Srä*jeii. 593,
Sraft. 599.
Sraftig. 605.
«raftli*. 604,
Sragen. 584.
Ära^e. 587.
Sragen. 584.
Sr4b»infef. 587.
Srain. 613.
Sram. 608.
Sramer. 608.
Srampf. Ml,
Srani*. 613,
Sranf. 614.
Sranfetn. 614.
Sran§. 614.
Srapfen, 596. 597.
Srauen. 585.
Sraut 594.
Sra(en. 586.
Srebe. 58a
[83-J
Digitized by
Google
1295
^oküf^ti S)cti^i&
1296
ffreen. 612.
Äreibe. 594.
Xtiil 622.
ffrem«. 608.
Sttpp^tn. 597.
ffrefen. 6I5.
Äreffe. 615.
Stttii^. 59)6.
»reuj. 621.
Sfteuitgen. 622.
fl^reuKigunj. 622.
Sttit^tn. 591. 59S.
«rleg. 589.
jrn'ed^dott. 150.
Ärinne. 612.
ffrippf. 588.
Jfripfen. 589. v
Äriflaö. 620.
ffrttlaOen. 620.
Ärone. 484.
jrr5nen. 4S4.
Jtronletn. 484.
Jfropf. 598.
ffrdte. 593.
Jffutfe. 591.
JTrufl. 590.
ffrumfen. 611.
ffrumm. 609.
ffrumtne. 610.
ffrümmen. 610.
5(rämm(tnf(#. 6101
Xtüpptl 58a
Äniffe. 620.
JTubel. 355.
ftubife. 359.
ÄilAe. 360.
Äud)fn. 360.
Xüd)entn9d)t 579.
jtiid)(ein. 360.
ffubbef. 365.
Äufe. 377.
Äuffe. 370.
Äufer. 377,
Su^tl 362.
jru».354.
mi 379.
«u^Ie. 3711-
ffuMm. 380.
«u^n. 447.
Slubne. 448.
Küf)n6eit. 448.
STufuf. 133.
ffitrumber. 362. ;
Su\m. 395.
Äfimmri. 399.
Jfummft. 399.
jrumpf. 40O.
^umft. 40&
ftunb. 414.
«unbe. 412. 419. 436.
^iinben. 420. 425.
«unber. 426. 427.
^
jtunb^afe. 420..
jtunbta. 412. 480.
«unbli«. 420.
Äunft. 675.
Äunftig. 676.
jtunigunbe. 219. 451.
^unfel. 454. 563.
JTunft. 413.
JTuppcf. 359.
Äuppeln. 357.,
Äöpfer. 378.
Äur. 519.
SürWf . 487. .•»
Surbipaarten. 252.
Äur#. 497.
Äurj. 498.
Äurje. 499.
fiüqen. 499.
5ruri(lt4. 499.
Äuff. 523.
ffuffelein. 524.
AutTen. 523. SSr4.
JTuflfr. 534.
JTutt 365.
Äutre. 538.
Sa*en. 1112. :
Salm. 1113.
Sm'b. IUI.
£4nbe«i|err. 993.
Sofgue. 166.
2aft. IIU.
Sauf. 1119.
&iuffn. 1116. 1119. 1121.
«aufet. 1121.
2aut. 1097. t09i.
Sauten. 1099.
Soueer. 1105.
Siutem. 1107.
Sebergerber. 247.
Sebcrbofe. 1050.'
Seftne. 1095. *
Sebnm. 1094. 109S.
Sebnfierr. 993. •'
Seicbentiof. 829.
Seidinam. 933.
Seite. 1096.
Seitrr. 1115.
Seit^unb. 976.. 1
Seumunb. llOa
Siet. 1115.
Sinbfpffn. 504.
Stf^n^tn. 192. '^
SooJ. 1124.
Joofen. 1122.
So«fofen. 504.
Sot^r. 555.
Sewenfrdft. 604.
Suftgott. 150.
Cutter. 555.
SRatngau. 275.
SRarfgraf. 314.
SRarfgraftn. 344^
a^at^tlbe. 912.
SReergott. 150.
9Reergra6. 334.
äReeri^uiib. 976.
SReerfale. 536.
SReiettjof. 829.
SRilb^ertig. 1046.
9Rt6gängig. 104.
9Ri«ge^eii. 75.
SDli^greifen. 315.
SRtebdben ftd). 734.
SWil^eüen. 857.
9Ri«beaig. 859.
g»rtfe!)r. 479.
9Ri«fe^ren. 475.
SRi^Iauten. 1100.
9D?if?gabeL 12 \
aRtfibaufc. 834. 835.
STOiflforb. 486.
SRttjanger. 103.
SRitgeben. 91.
SWitlaufen. 1117.
SWorbgJerig. 226.
SDtorgengabe. 122.
n.
SfaAge^en. 91.
iRac^rommen. 667.
9Ia«Idufen. 1118.
9Ia4ttgal. 178.
9{a(^trabe. 1147.
9?a(ten. 1126.
g?apf. 1130.
iRetfargau. 275.
9Ieiaen. 1127. 1128.
9Ii«en. 1129.
9It(erge6eii. 91.
Stibergiepen. 284
Sttbetbalb. 884,
JWibet^angen. 771.
9Iiberb<)uen. 706.
SRiberfel^ren. 475.
9?tberfommen. 667.
SRiberneigeii. 112^.
9?orbgou. 275.
9{orbf)aufen. 105&
9Iorbpo(. 128.
9lotUt. 224.
9Iu0gartcn. 251.
9?upfem. 494.
Cbf{6au#. 1052.
Cbfl^utte. 806.
Cfenfrfitfe. 591.
Chttufftn. 524.
Ohrring. 1168.
Cefgarten. 250.
OdfcOer. 390.
Waljgtaf. 314.
9faligraf!n. 314.
i>fannru(^en. 360.
(Du
Cuaben. 650.
dual 653. 654.
jDuKeti. 651. 652.
Cuappe. 355. 632.
ßuflrren. 462. t»79.
Cueblinburg. 650.
iDuef. 632.
CueQe. 655.
ÖueOen. 655.
ßuenbel. 678.
Cui(fen. 634.
ßuirren. 679.
ßuifte. 307.
SRabe. 1146. '
9la4gterig. 235.
Slamftunb. 976.
Wat^geber. 123.
Raud}gerte. 257.
8tau4)|au6 1053. -
Slebengerte. 257.
Stebbubn. 959.
«Reff. 1154.
Ste^falb. 391.
Ste^fift. 538.
Stebfi^Iein. 53a
Steif. 1154.
Stein. 1158.
Steine. 1161.
Steinigen. 1163. 1164.
Steinigung. 1163.
Stei«. 1178.
SIeute. 1152.
Keue. 1144.
Reuen. 1142. 1143.
Steuig. 1146.
St^eingau. 275.
Stieb. 1152.
Stiebgrüf. 334.
Minb. 1171.
SXtng. 1165.
Stingelbfume. 1169.
Robert. 1153.
SRol 1179.
Rofengartcn. 251.
Rc^buf. 837.
mitn. 1148. V
Digitized by
Google
1297
mdlinii. 1149.
SRute^^tin. 11S3.
Stäbtger. 224. 1153.
SRuboIf. 1153.
Stuf. 1137.
Stufen. 1132. 1135
Stul^nt. 1137.
Stutmen. 1140.
StuMtc^- 1139.
9tui»rin. 1172.
SRu^tJg. 1178.
Stuyrec^e. 1153
S.
®al}gnibe. 308.
fangd5trtn. 154.
dng^au^. 1056.
(Zateiro«. 1180.
®4dafgdrbe. 247.
®((adfbau6. 1057. '
@4adfl)mbe. 1029.
ec^aüf^irt 1029.
@6iaftlieu. 708.
®(iHi$6au6. 1057.
®(^ilbfne((t. 579.
®(btff(|err. 993.
@4^(affammer. 402.
0(^(ei«^ctm. 950.
(Sc^netfeniiaul 1057.
@4iul^au«. 1057.
®4ult^eif. 1090.
®(4u(^ 1090.
@4ioein^icf. 1029.
(S^wertfämpfer. 407.
(Sec^et^unbert. 975.
@eel}unb. 976.
(Segflderte. 257.
(Sdbbeif. 864.
(Siec^taul 1056.
Sigambrer. 208.
Sigram. 1147.
®inugrün. 299.
@lpeiergäu. 276.
®pc<r^au«. 1057.
©peffart. 1026.
®pieg(lgla9. 289.
©pielbou«. 1057.
(Sproct^baud. 1057.
©Ipurbunb. 977.
Oieingeij. 286.
©tifffinb. 458.
Sunbgau. 276.
©ußfofcr. 507.
Saubeti^auf. 1055.
SbeilbabuiiA. 73C.
S^urgau. 275,
Sinte^orn. 1037.
Srdb^nnb. 1^97.
^^abctifc^ed ^etsd(^nt&
1298
£rinfbau0« 1056.
ixintteütt. 390.
Sroflgcber. 123.
u.
tiebergang. 100«
U(bcrgff)en. 82.
Uebergie^en. 285.
Uebnrgolben. 196.
Ueber^cben. 816. *
ttcberf)eif. 1076.
Ueber^upfen. 833.
Ueberfommen. 666.
Uebcrldben. 1114.
Ueberlaufrn. 1117.
Ueberlauf. 1097.
Umgang. 100.
Umgeben. 115.
Umgeben. 83.
Umgraben. 302.
Umgreifen. 315.
Umgürten. 254.
Umgärtet. 254.
Umbaben. 729.
Umi»a(fenb. 92a
Umbalfet. 928.
Umdang. 771.
UmbfiOe. 843.
Umfe^r. 479.
Umfe^ren. 474.
Umlauf. 1120.
Umlaufen. 1117.
Umringen. 1170.
Unbarmberjig. 1046.
Unbegraben. 305.
Unbegriffen. 317.
Unbe^aftet. 750.
Unbequem. 672«
Un^rtft. 619.
Unentgoften. 188.
Ungafilicbfnt 269.
Ungegürtet. 254.
Ungeftab. 739.
Ungehalten. 904>
Ungeheuer. 1014.
Ungc^orfam. 1009.
UngeWrt. 1007.
Ungefauft. 374.
Ungeflagt. 552.
Ungern. 234.
Ungut. 159.
Ungute. 170.
Uubart. 1023.
UnbeiL 863. 866.
Unbeidg. 878.
Unbea. 859.
Unbolb. 915.
Unbulb. 916.
Unfedrli*. 479.
Unfeufc^. 528.
Unfraft. 604.
Unfr«f{i.g. 607.
Unfraut 594.
Unfunb. 417. 419.
Unrunbe. 412.
Unlauter. 1107.
Unrein. 1160.
Unretnigfett. 1162.
Untergang. 102.
Untergeben. 115.
Untergeben. 86.
Untergraben. 303.
UnteraürteL 255.
Unterfnüpfen. 583.
Unterfommen. 666.
Unterfriec^en. 591.
Unüergef en. 278.
lta(Mrbob(en. 842.
Unjergängltc^. 105.
Ur^ab. 824.
Urbeif. 1089.
Urfunbe. 427.
Urfunben. 425.
u
Cater^etm. 950.
Seild^engarten. 252.
Cergeben. 118.
aSergrben. 92.
SBergeiten. 188.
SBergeltung. 190.
Sergepen. 276. 278.
»ergießen. 284.
Jßer^alten. 906.
SBerbängen. 769.
SBer^ärten. 1025.
Cer^auen. 707.
»erbeeren. 987.
Cerbeerung 987.
Ser^eftfen. 841.
SBer^etp. 1090.
aSer^eigen. 1089.
SBerdeifer. 1090.
SBerbinbern. 704.
SBerbuat. 844.
SBer^uren. 1014.
JBcrfaufen. 374.
aSerfauffid^. 376.
fBerficfen. 512.
»erlaufen. 1118.
SBerloo^en. 1123.
Serunrciniaen. 1164«
»ielfojTg. 506.
»ogcl^au«. 1054.
Sogelfraut. 595.
. Sklrtgott. 150.
»orau^eben.. 93.
»ergeben. 93.
»orbongcn. 770.
»orbau«. 1054.
Ser^erfunben. 429.
»orfommen. 670.
Vorläufen. 1118.
»orläufcr. 1121.
vo.
SEBac^olber. 880. 881.
SBa^teL 650.
ffiafFen^au«. 1053.
SEBüffenfammer. 401.
Salbtolj. 932.
aSalt^er. 966.
SEBangfüfTen. 524.
Sani^eil. 864.
SEBann. 1202.
9Bannen. 1205.
Sart^au«. 1053. ~
SBBarum. 1198.
9Bal. 1183.
SEBa^gau. 275.
SBaper^uf^n. 959.
fflebegerte. 257.
Sebe^u«. 1052.
SBeber. 1219.
9Bebrge(b. 192.
SEBeiber^ofen. 1049.
»eii)4au«. 1052.
SEBeife. 1224.
Beilen. 1227.
SBeingott 150.
SBeingarten. 250. 251.
SSBeinbau«. 1053.
aSBetnreOer. 390.
SBeiufd^enfer. 123.
SEBeip. 1242.
SEBeipe. 1244.
SBeipen. 1244.
SBeir^anbig. 971.
SBeiien. 1244.
SEBel4)er. 1207.
9Be(tberr. 993.
9Be(t(errfd^aft. 997.
SSeltru^m. 1139.
SBenn. 1202.
SBer. 1183.
SBerben. 1229.
SBerber. 1236.
ffietter^abn. 958.
SBe^en. 1239.
äBibe^epf. 831.
CBibembube. 753.
SEBiberge^olt 854.
SEBiberbaben. 733.
SBiber^eUen. 857.
SEBiberfe^r, 479.
SSiberfebren. 474.
SBiberfefen. 505.
9B(berfra6en. 586.
ffiie. 1192.
SBie^ern. 1223.
ffiilbelm. 845.
SBiafornmen. 773.
CBirbrl. 1237.
SBi^pem. 1239.
Digitized by
Google
1299
SEBö. 1198.
SBobin. 1200.
SBolfj^ang. 100.
SSotttamm. 404.
SSonnegiirtrn. 25t.
SEBocan. 1199.
®osu. 1200.
®unterdut. 160.
SSunfc^elderte. 258.
^^abettfc^ed OSec^eit^m^
1300
gfop. 1059.
3?.
5.
Serflötig. 102.
Bergändltc^. 105;
Sergeljen. 96.
Serlaufen. 1119.
Siergirten. 252.
Simnet. 453.
Sirfen. 489.
Sitter. 468.
Soir^au«. 1056.
gugabe. 123.
Sudans. 102.
3udeben. 120.
Suge^en. 95.
Bu^aften. 747.
Jubeften. 752.
SuMen. 854.
Sufommen. 672.
Sufunft. 676.
SuMen. 1112.
Sulauf. 1121.
Sulaufen. 1119.
Swrufen. 1134.
Sufammen^obm. 734.
Sufammenbafttit. 746.
Sufammen^cften. 751.
Sujammenbcfeung. 752.
Sufammenflfben. 545.
Sufammentoranifn. 672.
Sttfammenfunft. 676.
3ufammen(aufrn. 1119.
Sweiljanbig. 971.
Swei^au^t. 759.
3»eit)auptig. 759.
Swei^unbert 975.
Gedruckt bei f rowitzsch und Sabn.
Digitized by
Google
r
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Digitized by
Google
Digitized by
Google
V
Digitized by
Google
3 2044
|i|i|i|
.»1
051 717 619
ff
This book should be returned to
the Library on or before the last date
stamped below.
A üne of flve cents a day is incurred
by retaining it beyond the specifled
time.
Flease return promptly.