Full text of "Am Filidh gaidhealach, or The Highland minstrel: a collection of the most ..."

See other formats

Google 



This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scanncd by Googlc as part of a projcct 

to make the world's books discoverablc onlinc. 

It has survived long enough for the copyright to cxpirc and thc book to cntcr thc public domain. A public domain book is one that was never subjcct 

to copyright or whose legal copyright term has expircd. Whcthcr a book is in thc public domain may vary country to country. Public domain books 

are our gateways to the past, representing a wealth of history, cultuie and knowledge that's often difficult to discovcr. 

Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this flle - a reminder of this book's long journcy from thc 

publishcr to a library and fmally to you. 

Usage guidelines 

Googlc is proud to partncr with librarìes to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to thc 
public and wc arc mcrcly thcir custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing tliis resource, we liave taken stcps to 
prcvcnt abusc by commcrcial partics, including placing lcchnical rcstrictions on automatcd qucrying. 
Wc also ask that you: 

+ Make non-commercial use ofthefiles Wc dcsigncd Googlc Book Scarch for usc by individuals, and wc rcqucst that you usc thcsc filcs for 
personal, non-commercial purposes. 

+ Refrainfivm automated querying Do nol send aulomatcd qucrics of any sort to Googlc's systcm: If you arc conducting rcscarch on machinc 
translation, optical character recognition or other areas where access to a laige amount of tcxt is hclpful, plcasc contact us. Wc cncouragc thc 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 

+ Maintain attributionTht Goo%\'S "watermark" you see on each flle is essential for informingpcoplcabout thisprojcct and hclping thcm lind 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 

+ Keep it legal Whatcvcr your usc, rcmember that you are lesponsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just 
bccausc wc bclicvc a book is in thc public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countrìcs. Whcthcr a book is still in copyright varies from country to country, and wc can'l offer guidance on whether any speciflc usc of 
any speciflc book is allowed. Please do not assume that a book's appearancc in Googlc Book Scarch mcans it can bc uscd in any manncr 
anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe. 

About Google Book Search 

Googlc's mission is to organizc thc world's information and to makc it univcrsally acccssiblc and uscful. Googlc Book Scarch hclps rcadcrs 
discovcr thc world's books whilc hclping authors and publishcrs rcach ncw audicnccs. You can scarch through thc full icxi of ihis book on thc wcb 

at |http://books.qooqle.com/| 



WzfìO>S' 



l&artatì) CoUEgf 5,thrarg 

THE GIFT OF 

FREDERICK ATHERN LANE. 

OF NEW VORK, N. Y. 
(CUbs of 1B49.) 




THE AIRS & MELODIES 



OFTHE 



Arranged f or the Pianof orte, Violin, &c. I 



fl. Mackienzib respectfnlly directs attentìon to the NE^ 
EmnON, jnst pnbliflhed byhìm, of the AIRS AND MELl 
DIES OP THE HIGHLANDS AND ISLANDS OP SCO: 
LAND, collected and arranged for the Fianoforte^ YiolÌD, èa 
by^he late OAPTAnr Simon Fbaseb ov KNOCKnB. 

TìÒB large work was first pnblished in 1816, and it 
.ever since,'held a high place in the estimation of comp 
jndgeB, as the moet faitnfal collection of gennine TTì^Im 
Husic — ^the airs being aven as sung among the Highland peopl| 
For a long time it hasbeen both scarce and ezpensive; and tl 
GÌrcumstimce has induoed the pnblishertobring out the 
edition. Between the pablication of the work in 1816, ànd 
death in 1852; OaptainPraser, from time to time, added to 
maae emendations upon, his coUection; and from tho mal 
tìius left to him his now deceased son, Anffus Fraser, prepsr^ 
«n amended copy €i the work. This valuaDle oopy is now tl 
propert^ of a gentleman in London, throngh wnose kmdn< 
uie Editor of the present edition has been enabled to avj 
himself of its use. The coìlection contains 232 airs, the 
of which aie given in Gaelic and Rnglish ; and there are oopioi 
histoiìcal, erìtioal, and explanatory notes. 



^M^^^^^v>^^^*^^^^i^^^^^^^^^>^^^>^^M»^^^*>^i^^^*^^ 



The Work may be liad bonnd in doth oase, gOt aad 

gih edgei, 258. 

To be had </H. Mackbnzdd, Pu&fitAer. 

11 BAKX XiAHB, IhVBBNBSS, 

Jtmuary 1877. 



À' 



ÌM FILIDH 6ÀIDHEALAGH, 



OmTHB 



HIGHLàND MINSTREL: 



COLLECnON OF THS MOST POFULAB AHCIBIfT AND 

MODBRN SONOS 



ov 



THE GAEL OF SCOTLAND. 



ti 



'S tftiteeach leam laeail oam foim.''— Oaièn. 



4^ 

invebnesb: 
huah mackenzib. bank lank 

iìTt"?. 



CxCit-4'S/D. 



'pT^D COi. 



AUG23 1900 



:ì^ 




OLAB-INNSIDH. 



Miantt a Bhaird AokIa ...... 1 

Oran do dh' lan Mao Shir Thormoid Mhic-Leoid . • 6 

An talla 'm bu ghna 1« Hac-Leoid .... 8 

Mort na Ceapaich ...... 10 

Latha Inbher-LoGhaidh ..-.•• H 

Oran nan Fineaohan Gaelaoh - - - , - • 18 

Oran do Fhrìonnaa Tearlaoh ..... 23 

ÌA Bibhiim Aluinn Eibhinn Og • - • •• - 24 

Cead-Deireannach Nam Beann • . . • • 27 

OranaBhotail 3» 

Marbh-Rann an Ughdair dha Feia .... 82 

Latha Chuilodair U 

Am Feile Preasaoh ...••. 88 

Feaegar Luain - • - - • ... 40 

gColiMh na H-oighe (Jaelioh . . • . • 43 

umhadh a' Bhaird air aon a Leannaìn . . • • 46 

Cuaohag nan Craobh •.-••• 49 
Oran Cumhaidh ...••••51 

Oran do Mhac-'Ic- Aiaadair Ohlinne-Oaraidh - - • 53 

Oran Leannanachd ...••• 57 

Balaidh Ghaoil 60 

Oran d' a Leannan ...... 62 

MaBBheagOg 65 

MaiiìLaghach .•••-••67 
FearaBhats •..••••71 

An Ni^hean Bhuidh Bhan 73 

Aa Cailin Dileas Donn* -••••• 74 

An Oille Dubh Ciar-Dhubh 76 

Mort Ghlinne-Comhann •••*•• 78 
Mairi Ghreannar ..•••••82 

Mdadh Chabair-Feidh 84 

Qran AUabain Suiridh • 80 

OranDucha ...••••92 

Oran Bhraigh Buflgaioh •••••- 94 

Oian nam Fineachan Gaèlach • • • • - 98 

Oran d'a Chefle Nuadh-Poada 104 

Briogais Mhie Boairidh ••-••- 110 

Coire-Cheathaieh 113 

Oran do Chaiptein Huistain, Looiblaiteir • • • 118 

Dhia Gleidh 'Bhanrigh 190 



AM FILIDH GAIDHEAUCE 



MIANN A BHAIRD AOSDA. 

O càraibh mì rì taobh nan allt, 

A shìubUas mall le ceumaibh ciùin, 

Fo agàil a bharraich leag mo cheann, 
'S bi thus' a ghrian ro-chairdeil rium. 

Gu aocair sìq 's an f heur mo thaobh^ 

Air bruaich nan dithean 's nan gaoth tlà, 

'S mo chas ga sliobadh 's a' bhraon mhaoth, 
'S e lùbadh tharais caoin tro'n bhlàr. 

Kodh sòbhrach bhàn is àiUidh snuadh, 

Mu'n cuairt dom' thulaich is uain' fo' dhriùchfl, 

'S aa neòinean beag 's mo lamh air cluain, « 

'S an ealabhuidh' aìg mo chluais gu h-ùr. 

Ma'n cuairt do bhruachaibh àrd mo ghlinn', 

Biodh lùbadh ghèug a's orra blàj 
'S clann bheag nam preas a' tabhairt seinn, 

Do chreagaibh aosd' le òranngràidh. 



Ifoìseadh tro chreag nan eidheann dl&, 

.Am fuaran ùr le torraman trom, 
'S freagraidh mae-talla gach ciùil, 

Do dh' f huaim srui&a (fiù nan tonn. 

Ereagraìdh gach cnoc, agiis gach sHabh, 
Le binn-fhuaim geur nan idghhean mear; 

'N sin cluinnidh mise mile geum, 

A' ruith mu'n cuairt doinii 'n iar 'san ear. 

If u^ cnairt biodh lù-chleas nan lac^i, 
. £i taobh nan sruth, no air an leirg. 
'S am minnean beag de'n chòmhraig sgìth, 
'N am achlais a' cadal gu'n cheilg. 

^ruthadh air sgèith na h-òsaig mhhi, 
Glaodhan maoth nan crò mu'm chluaiSy 

'N sin freagraidh a mheanmh-spreidh, 

'Nuair chluinn, an gineil, is iad a ruith a nuas. 

A ceum an t-sealgair ri mo chluais! 

Le sranna gh&tìi, a's chon feadh slèibh, 
'N sin dearsaidh an òig air mo ghruaidh, 

'N uair dh-eireas toirm air sealg an fhèidh. 

I>ùisgidh smior am chnaimh, 'nuair chluinn, 
Mi taOmrich dh$s a's chon a's shreang, 

Nuair ghlaodhar — "Thuit an damh!" tha mo bhuìnB 
A' leum gu beò ri àrd nam beann. 

'N sin chi mi, air leam, an gadhar, 

A leanadh mi an-moch a's moch; 
'S na sleibh bu mhiannach leam ' thaghall, 

'S na creagan a' freagairt do'n dSs. 

CSu mi 'n uamh, a ghabh gu fial, 

'S gu tric ar ceumaibh roi 'n oidhch'; 

IMiÌLÌ^geadh ar sunnd le blathas a crann, 
'S an sblas chuaich a bha mòr aoibhneas. 



3 



Bha oeò air fleagb bhàrr an fhèidfa, 

An deoch i Taèig 'b an tonn ar ceòl, 
Oe d' sheinneadh tàisg 's ge d' rànadh slèibh, 
• Sinnte 's an naimh bn Àeamh ar neml. 

Ghi mi Beinn-àrd is àillidh fiamh, 

Oeann-feadhna air mhìle beann, 
Bha aisling nan damh 'na ciabh, 

'S i leabdidh nan nìal a ceann. 

Ghi mi Sgorr-eild' air bruach a ghlinn' 

An goir a chuach gu binn an tÒs. 
A's gorm mheall-àild' na mìle giubhas 

Nan hiban, nan earba, 's nan Idn. 

Biodh tuinn òg a snàmh le sunnd, 
Thar linne 's mme giubhas, gu luaih; 

Srath ghiubhais uain' aig a ceann, 
A' lubadh chaoran dearg air bruaioh. 

Biodh eal' aluinn an uchd bhàin, 

A snàmh le spreigh air bharr nan tonn, 

'Nuair thogas i sgiath an àird, 

A measg nan nial cha'n fhàs i tròm. 

'S tric i 'g astar thar a diuain, 
Gu asraidh fhuar nan ioma' ronn, 

Far nach togar breid ri crann, 
'S nach sgoilt sron dharaich tonn. 

Bì Ìhusa rì dosan nan tom, 

Is cumha' do ghaol ann ad bhetd, 
Eala ' thiìall o thìr nan tonn 

'S tu seinn dhomh ciùil an aird nan speur. 

O ! eirìch thus' le t-òran ciùin, 

'S cuir nai^eachd bhochd do bhrdin an ceill; 
'S glacaidh mac-talla gach ciùil, 

An giith tùrsa sìn o d' bheul. 



Tog do sgìath gu h-àrd thor chuan, 
Glac do luathas bho neart na gaoith, 

'S eibhmn ann am chluais am foaim, 
(yd chrìdhe leòint' — an t-òran gaoiL 

Co an tir on gluais a' ghaoth, 

Tha giulan glaodh do bhroin on chreigf 
Oigeir a chaidh uain a thriall, 

'S a dh-fhàg mo chiabh ghlas gu'n taic, 

IC b'eil deòir 'do ruisg O ! thusa ribhinn, 

Is mhie mais' 's is ^e làmh) 
Sòlas gu'n chrìoch do'n ghruaidh mhaoith^ 

A ohaoidh nach gluais on leabaidh chaoìl! 

Innsibh, o thrèig mo ehuil, a ghaoth' 

'C àit; am beil a chuil' a fàs, 
Le glaodhan broin 's na brìc r'a taobh, 

Le sgiath gun deò a cumail blàir. 

Togaibh mi— càraibh le*r laimh fchrein, 
S cuirìbh mo cheann fo bhaLTach ùr, 

'N uair dh'eireas a' ghrian gu h-àrd, 
Biodh a sgìath uain' os ceann mo shùiL 

An sin thig thu O ! aislìng chiùin^ 

Tha 'g astar dlù measg reull na h-òidhch', 

Biodh gniomh m' oidhche ann ad cheòl ; 
Toirt aimsir mo mhuim gu'm chuimhn'. 

O! m'anam faic an rìbhinn òg, 
Fo Efgèith an daraich, righ nam flath, 

'S a htmh shneachd ' measg a ciabhan òir, 
'Sa meall-shuil chiùin air òg a gràidh. 

E-san a' seinn rì' taobh 's i balbh, 
Le crìdhe leum, 's snàmh' na cheòl, 

An gaol bho shuil gu suil a falbh, 

Ouir stad air {èìdh nan sleibhtean mòr. 



NÌ8 thrèig am fuaim, 'b tha dìabh geal mjn^ 

'Bi uchd 's ri cridhe gaoil a' fàs, 
8 a bilibh ur mar ròs gun smal, 

Mà bheul a gaoil gu dlu an sàs. 

Sòlafi gun chrioch do'n chomunn chaomh, 
A cUiuisg dhomh m' aoibhneas &it nach pill, 

A'g beannachd do t-anams' a ruin, 

A nìghean chiuìn nan cuach-chiabh grinn. 

'N do thrèig thu mi, aisling nam buadh) 
Fìll fathast — aon cheum beag — 0, pill ! 

Cfaa aMiiitìt^ Bibh miy Ochoin! 's mi truagh. 
A bheannaibh mo ghraidh — slàn leibh. 

Slànle comunn caomh na h-òige, 

A's oigheannan bòidheach, slàa leibh j 

€9ia leìr dhomh sibh, dhuibhse tha samhradh, 
Ach. dhomsa geamhradh a chaoidh. 

O ! cuir mo chluas ri fuaim Eas-mòr, 

Le 'chrònan a' tearnadh on chreig. 
Bi'dh croit agus slige ri'm thaobh, 

'S an sgia^ a dhian mo shinnsir sa' chaih. 

Thig le càirdeas thar a chuain, 

Osag mhin a ghhiais gu mall, 
Tog mo cheo air sgiath do luathais, 

'S imich grad gu eilean fhlaitheis. 

IFarin beìl na laoich a dh-f halbh o shean, 

An cadal trom gun dol le ceol, 
Fosglaibh-sa thalla Oisein a's Dhaoil, 

Thig an oidhche 's cha bhi'm bard air bhrath. 

Adi O m'an tig i seal m'an triall mo cheo, 

Gu teach man bàrd, air àrd-bheìnn as nach pilL 

cruit 's mo shlige dh-iunnsaid 'n roid^ 
An sin, mo chruit, 's mo shlige ghraidh, slan liibk. 



/ 



6 



O R A ^JT 

DO dh' iain mao shir thormoid mhio-lboid. 

LB MAIBI NIGHEAir ALASDAIB BUAIDO. 

H-ithiU uthill agus o, 

H-ithill o h-oireaimaii 
H-ithill uthiU agus o, 

" H-ithill o-h-o h-oireazmany 
H-ithill uthill agus o^ 

H-ithiU o h-oireannan 
FailliU o h uUiU o, 

H-o ri gheaUadh h-i-il-an. 

G^ do theid mi do m' leabaidh 

Gha'n è cadal is miannach leam, 
Aig ro mheud na tuUe, 

'S mo mhtdlean gun iarann air, 
Tha mholtair ri paidheadh, 

Mur caUltear am bUadhna mi, 
'S gur feumaU domh faìghinn, 

Ge do ghabhainn an iasad i. 
H-ithUl, &c. 

Tha mo chion air a chlachair, 

Ilinn m'aigne-sa riarachadh, 
Fear mor, a bheoU mheachair, 

Ge tosdach, gur briathrach thu] 
Gu'm faighinn air m' f hacal 

Na caisteU ged dh'iarrainn iad; 
Cheart aindeoin mo stàta, 

Gun chàraich sud £achan orm. 
H-ithUl, <fec. 

Oed a thuirt mi riut clachair, 

Air m'fhacal cha b'fhior dhomh e, 

GrxsT rioghaU do shloinneadh 
'S gur soUleir ri iarraidh e, 



Fior Lebdacb ùr, gasda, 

Fottiuidh bèachdail, glic fialaidk Ìhu, 
Pie Bhliochd i^am iear flatbail, 

Bu mhath an oeann chliaranadb. 
H4thiU, *c. 

Ach a mhic ud Shir Thormoid, 

Gu'n soìrbhich gach bliadhna dhut, 
Chuir buaidh aìr do 8hliochd->8a, 

Agm piaeach air t-iarmadKn; 
'S do'n chuid eile chloinn t-atìiar, 

AimB gach rathad a thriallaa ii 
Qu'n robh toradh mo dhuradid 

JM nan nm mar bu inliìft.iif>aiA leam. 
H-^itìiìll, Isc. 

'ÌTuair a theid thu do*n fhireach, 

'S ro mhath chinneas an fhiadhach leat, 
' Le d' lothain chon ghleusda 

Ann ad dheigh ^nuair thrìalladh to, 
Sin, a's cuilbhear caol, cinnteach, 

Gruaidh, direach, gun fhiaradh ann; -* 
Bift ta teal^iuir na h-eilid, 
A choil^, *B na liath-chirce. 
H'itìùlL4a 

Hia tto eUoii air an Buairidh, 

Gur luaineach mu d' ageula nu« 
Fior bbmne geal auairc' thOi 

Am beU uc^de W peacaigeb 
Aiv W d'fhàA an cul dualack, 

'S e na chuachagan teud-bhuidhey 
Sin a's urla glan, suairce, 

Cha bu tuairisgeul breugach e. 
H^thm, &. 

Slan iomradh dhut lainy 

Gu mu rathail a dh' eireas dut, 



8 



'S ta mac an deagh athar, 

Bha gu mathaaich meaghrachaily 

Bha gu furbhailteach, daonnachdach, 
Faoilteachail, deirceachail, 

Sàr cheannard air trùp thu, 
Na'n cuirte leat feum orra. 
H-ithiU, àc 

Gur àluinn am marcach 

Air each an glaic diollaid thu, 

'S tu cumail do phearaa 

Ann an cleachdadh, mar dh* iarrainn dut, 
Thigeadh sud ann ad laimhnsa 

Lann spaiiiteachy ghorm, dhias-fhada, 
A's paidhir mhath phioatal 

Air crios nam ball sniomhanach. 
H-ithiU, &c 



AN TALLA 'M BU GHNA LE MAaLEOID. 

LB HAIRI NIOHEAN ALASDAIB BUAIPH. 

Kigh! gur muladach ' tha mì, 
'S mi gun mhire gun mhSlnran, 
Anns an talla 'm bu gnà le Mao-LeQÌd« 
Bigh! gur, àe. 

Taigh mor macnasach, meaghrach, 
Nam macaibh' s nam maighdean, 
Far 'm bu tartarach gleadhraich nan com. 
Taighmor, ào. 

Tha do thalla mor prìseil, 
Gim fhasgadh gun dìail air, 
Far am &cadh mi 'm fion bhL'ga 6L ^ 
Tha do thalla, àc. 



Odi mo dhiobhail mar thacliair, 
Thainig dil' air an aitrea}>h, 
S' ann a's cianail leam tachairt na còir. 
Och mo dhiobhail, &c. 

Chi mi 'n chliar a's na dàimhich, 
A'trèigBÌnn na fàrdaioh, 
On nacb èisd thu ri fidl^ luchd-ceail, 
Chi mi 'n chliar, &c. 

Bhir Tormaid nam bratach, 
Fear do dhealbh-sa bu tearc e^ 
Gun sgeibn a chnir asad no bosd. 
Shir Tormaid, àc. 

Fhnair thu teist, a's deagh nrramy 
Ann am freasdal gach dmne, 
Air dheiseachd 's air uirighioll beoil. 
Fhuair thu teist, àc 

Leat bu mhiannach coin lugh-mhory 
Dol a shiubhal nan stuc-bheanny 
'S an gunna nach diultadh le h-ord. 
Leat bu mhiannach, àc» 

'S i do lamh nach robh tuisleach, 
Dol a chaitheadh a chusparr, 
Le d' bhogha cruaidh, ruiteadii deagh-neoil^ 
'S i do lamh nach, ìec. 

Olac throm aìr do shliafiaidy 
An deigh a snaitheadh gun fhiaradh, 
'S barr dosrach de sgiathan an eoui. 
Glac-thorm, àc. 

Bhiodh cèir ris na crannaibhy 
Bu neo-eisleannach tarminny 
'Nuair a leumadh an t-saighead o d' mheoir, 
Bhiodh cèir ris. df/C. 



10 



'Nuair a leigte o d' laimh i, 
Cha bhiodli oirleach gun bhathadb* 
Eadar oorran a gàinne 's an smeoim. 
'Nuair a leigte, &c. 

N am dhut tighinn gu d' bhaile, 
'S tu bu tighearnail gabhail, 
Nuair shuidheadh gach caraid mu d' bhord« 
'N am dhut ti^inn, <Sz;c. 

Bha thu measail aig uaislean, 
'S cha robh beagan mar chruathas ort, 
Sud an cleachdadh a f huair thu t-aois oig. 
Bha thu measail, &c. 

Gu 'm biodh farum air thaileasg, 
Agus fuidm air a ohlarsai^, 
Mar a bhuineadh do shàr mhac Mhic-Leoid, 
Gn 'm biodh farum, àc, 

Gur h-e b' eachdraidh 'na dheigh sin, 
Greis air idrBgeul na Feinne, 
'S air cuideachda cheir-ghil nan croa 
Gur h-e b' eachdraidh, dKS. 



MORT NA CEAPAICH. 

LEIAN LOM. 

'S tearc an diugh mo diais ghàira^ 
Tigh'n na raidean so 'nmr; 
'G ainharc fonn InUier-làirey 
'N deigh a stràchdadh le siol; 
Tha C^eapach na fàsach, 
Gun aon aird oirre 's fiach; 
'S leiir ri f haicinn a bhraithrean, 
Gur trom a bhàrc oimn an t-sion. 



11 



'S ann oimne thainìg an diombain, 
'Sa 'n iomagliuin ghenr; 
Mur tha daidheaÈcih ar finne, 
Cho minig n' ar deigh ; 
Paca Thurcach gun sireadh, 
Bhi a pinneadh ar cleibh ; 
£hi n' ar breacain g' ar filleadh, 
Measg ar cinne mor fein. 

'S gearr o chomhairr n h>aoine, 
Dh' fhag a chaoidh sinn fo sprochd; 
O am na feill-Micheil, 
€re b'e nith rinn mo lot; 
Dh' f hag sud n' ar miol-mhuir sinn 
'S na'r fUigheaU spuirt air gach port; 
'Nuair theid gach cinneadh ri chèile, 
Bidh sinne sgaoilte mu 'n chnoc. 

'S ann di-sathuii-ne gearr uainn 
Bhuail an t-earrchall orm spot; 
'S mi caoidh nan corp geala, 
Bha call na fala fo 'm brot; 
Bha mo lamhansa croabhach, 
'N deigh bhi taosgadh 'ur lot ; 
Se bhi ga 'r cuir ann an ciste, 
Tùm 843 miste mi nochd. 

B' iad mo ghraidh na cuirp chùraidh, 
Anns 'm bu dlù chur na'n sgian; 
'S iad na 'n sineadh air urlar, 
'N seomar ùr ga 'n cur sios ; 
Fo chasan shiol Dhughaill 
Luchd a spuilleadh na 'n cliabh ; 
Dh' fhag àlach am biodag 
Mur s^ile ruidil 'ur bian. 

B 



12 



O' aite 'n robli e fo 'n adhar, 
A sheall n'ur bathaìs gu geur, 
Nach tugadh dhuibh athadh, 
A luchd 'ur labhairt 's 'ur beus ; 
Mach o chlainn bhrathair n-athar 
Chaidh 'm bainn an aibhisteir threin; 
Ach mu rìnn iad bhur lotsa, 
'S trom a rosad dhaibh fein. 

Tha sibh 'n cadal thaigh duinte, 
Gun smuid deth gan cheo; 
Ear 'n d' fhuair sibh 'n garbh dhusgadh, 
Thaobh 'ur chuil a's 'ur beoil; 
Ach na 'm faigheadh sibh ùìne 
O luchd ur mhi-ruin bhi beo ; 
Cha bu bhaile gun surd e, 
Bhiodh air^ air muim 's air luchd-ceoiL 

A leithid de mhort cha robh 'nAlbuìnn, 
Ged bu bhorb iad na 'm beus; 
'S bochd an sgeul eadar bhraithrean; 
E dhol an latìair mhic Dhè ; 
Mur am bàt air an linne, 
Ge b'e shireadh na deigh; 
Oha d'thain' a leithid do mhilleadh, 
Air ceann-cinnidh fo 'n ghrèin. 

Tha mulad air m' inntinn 
Bhi 'g innseadh bhur beus 
'S ann a ghabh iad am fath oirbh 
'N uair chaidh 'ur fagail leibh fein; 
'Sa chuir sibh cungaidh 'ur casaibh, 
Ann an Aros na 'n tèud; 
'S 'ur buachaillean bàth-chmìbh, 
Ann an garadh nam p6ur. 



13 



'S aim an sin a bha 'n cinneadh 
Bh' air am milleadh o 'n ceill; 
Ghaidh a ghlacadh droch spioraid, 
Ann an ionad fiamh Dhè ; 
Sinn am fath mu 'n robh sginean, 
Gho minìg 'n Vi* deigh ; 
'S a 'neach nach do bhuaileadhy 
Bhi ga bhuain anns a bhrèig. 

Ach a Mhoir-fhear Ghlann-DomhnuiU 
'S fad do chomhnuidh measg Ghall, 
Dh' f hag thu sinne n'ur breislich, 
Nach do fhreasdail thu 'n t-am; 
Nach do gleidh thu na h-itean, 
Ghaidh gun fhios dhut air chall ; 
Tha BÌnn corrach as t-aogais, 
Mur cholainn sgaoilte gun cheann. 

Gtir h-iom' oganach sgaiteach, 
Lub bhachlach, sgiath chrom; 
Eadar drochaid Allt Eire, 
'S Rugha Shleibhte nan tonn ; 
A dheanadh leat eiridh 
Mu 'm biodh do chreuchdan lan thoU ; 
'S a rachadh bras ann a t-èirig, 
Dheagh Shir Sheumais nan long. 

Ghuir Dia oimn craobh shiochaint, 
Bha da 'r dionadh gu leoir ; 
D 'm bu choir dhuinn bhi strìochdadhy 
Fhad 'sa 'n cian bhiodhmaid beo ; 
Ma's sinn fheìn a chuir dith oìrr', 
B' olc an dioladh sinn oimn ; 
Tuitidh tuagh bs na flaitheas, 
Leis an sgathar na meoir. 



u 



'N glan fhiuran so bh^ againn, 
'N taobh so f hlaitheas Mhic Dhè : 
Thajnig sgiursadh a bhais air, 
Chaill Binn thoirt le srachd geur; 
'N t-aon fhiuran a b' aillidh 
Bh' ann 's phairce 'n robh speis ; 
Mur gu 'm buaineadh sibh ailean, 
Leis an f haladair geur. 

Tba lionn-dubh air mo bhualadh, 
'N taobh tuathal mo chleibh ; 
'S mu mhaireas e buan ann, 
B' fhearr leam uam e mur chèud : 
Gar an teid mi g'a innseadh, 
Tha mi cinnteach a' m' sgeul ; 
Luchd dheanadh na sithne, 
Bhi-feadh na tire gun deigh. 



LATHA INBHER-LOCHAIDH. 

LE lAK LOM. 

H-i rim h-ò-ro, h-o-ro leatha, 
H-i rim h-ò-ro, h-o-ro leatha, 
H-i rim h-5-ro, h-o-ro leatha, 
Chaidh an latha le Clann-DomhnuiJl. 

An cuala' sibhse 'n tionndadh duineil, 
Thug ^n camp bha 'n Cille-Chuimein; 
'S fad chaidh ainm air an iomairt, 
Thug iad i^ an naimhdean iomain. 
H-i rim, à/Q. 



16 



Dhìiich mi moch madainn dhomhnaich, 
Gu barr caìsteil Inbher-Lochaidh, 
Chunna' mi 'n t-arm a dol an ordugh, 
'S bha buaidh an là le Clann-Domhnuill. 
H-i rim, &c, 

Direadh a mach glun Chuil-eachaidh, 
Dh' aithnich mi oirbh Burd 'ur tapaidh ; 
Ged bha mo dhuthaich na lasair, 
'S èirìg air a chus mar thachair. 
H-i rim, 4bc. 

Geà bhiodh larlachd a bhraghaidh, 
An seachd bliadhna so mar tha e, 
Gun chur, gun chliathadh, no gun àiteach, 
'S mach an riadh bho 'm beil sinn paighte. 
H-i rim, àc, 

Air do laimhse Thighèama Lathaim, 
Ge mor do bhosd as do chlaidheamh, 
'S ioma oglaoch chinne t-athar, 
Tha 'n Inbher-Lochaidh na laidhe. 
H-i rim, ào. 

'S ioma fear goirseìd agus pillein, 
CSio math 'sa bha riamh dheth d' chinneadh, 
Nach d' fhaod a bhotan thoirt toiram, 
Ach faoghlum snàmh air Bun-Neimheìs. 
H-i rim, àc, 

Sgeul a V aite 'nuair a thigeadh, 
Air Caim-beulaich nam beul-sligneach^ 
H-uile dream dhiu mur a thigeadh, 
Le bualadh lann an ceann ga 'm bristeadh. 
H-i rim, dic. 



16 



''N latha sin shaoil leo dhol leotha^ 
'S ann bha laoich ga 'n ruith air reothadh, 
'S ioma slaodanach mor odhar, 
Bha na shineadh air Ach'-an-tothair. 
H-i rim, &c. 

C^ be dhireadh Tom-na-h-aire, 
Bu lionor spog ùr ann air dhroch shailleadh, 
Neul marbh air an suil gun anam, 
'N deigh an sgiursadh le lannan, 
H-i rim, &c. 

Thug sibh toiteal teith ma Lochaidh, 
Bhi ga 'm bualadh ma na sronan, 
Bu lion'or claidheamh clais-ghorm comhnsirily 
Bha bualadh an lamhan Ghlann-Domhnuill. 
H-i rim, ào. 

Sìn 'nuair chruìnnich mor dhragh na f halacliA, 
'N am rusgadh na 'n greidlein tana. 
Bha iongnan nan Duimhneach ri talamh, 
An dei^ an luithean a ghearradh. 
H i rìm, àc, 

'S lionmhor oorp nochta gun aodach, 
■Tha na 'n sinesidh air chnocain fhraoiphey 
O 'n bhlar an greaste na saoidhean, 
Gu ceann Leitir blar a chaorainn. 
H-i rim, àc 

Dh' inTìFnnn sgeul eile le firìnn, 
Gho math 'sa ni cleireach a sgrìobhadh j 
Chaidh na laoich ud gu 'n didieall 
'S chuir iad maoim air luchd am mi-min, 
H-i rìm, &c 



17 



lain Mhuideartaidi nan seol soilleir, 
l&eoladb aa cuan rì la doillear, 
Ort cba d' fhuaradh briste coinnidb, 
S ait' leam Barra-breac fo d' cbomas. 
H-i rìm, 4&C. 

Cbe b' e sud an siubbal cearbacb, 
A tbug Alasdair do db' Albaùm, 
Oreacbadby losgadb) agus marbbadb j 
'S leagadb leis coileacb Stratb-bbal^db* 
H-i rìm, àc, 

An t-eun dona cbaill a cbeutaidb; 
An Sasunn^ an Albainn, 's 'n EirinTì, 
Is it e a curr na sgeitbe, 
Cba mbiste leam ged a gbeill e. 
H-i rim, àc 

Alaadair nim geur ìma sgaiteach, 
Obeall tbu 'n dè a bbi cuir as daibb^ 
Qbuir tbu 'n retreuta seacb an caisteal, 
Seoladb gle mbatb air an leantuinn. 
H-i rim, &c. 

Alasdair nan geur lann guineacb. 
Na 'm biodb agad armuinn Mbuile> 
Tbug tbu air na db' f balbb dbiu fuireacb, 
'S retreut air pràbar an duileìsg. 
H-i rim, àc. 

Alafidair Mbic Cbolla gbasda, 
Lamb dbeas à sgoltadb nan caisteal; 
Obuir tbu 'n ruaig air Gallaibb glasa^ 
'S ma db'ol iad càl gun cbuir tbu asd' e. 
H-i liiB, <bc. 



18 



'M b* aitline dhuibhse *n Goirtean-odliar, 
'S math bha e air a thothar. 
Cha 'n inneir chaorach, no ghobhar ; 
Ach fuU Dhuimhneach an deigh reothadh. 
H-i rim, &c. 

Bhur sgrios* mu 's truagh leam 'ur caradh, 
'G eisdeachd an-shocair 'ur pàlstean 
daoidh a phannail bh' ann 's 'n àraìch 
Donnalaich bhan EarraghàèL 
H-i rim, &c. 



ORAN NAM FINEACHAN GAELACH. 

LE lAIN rUBH MAC lAIK 'lC AILEIN. 

'B i so 'n aimsir a dhearbhar 

An targanach dhuinn, 
'S bras meamnach fir Alba 

Fo 'n aimaibh air thus; 
'N uair dh' èireas gach treun-laoch 

Nan èideadh glan ur, 
Le run feirg' agus gairge 
'^ Gu seirbhis a chruin. 

Theid mathaibh na Gaeltachd 

Gle shanntach sa chuis, 
'S gur lionmhor each seang-mhear 

A dhamhsas le sunnd; 
Bi'dh Sasunnaich caillte 
-• Gun taing dhaibh ga chionn, 
Bi'dh na Fmngaich nan campaibh 

Gle theann air an cul. 



19 



'N uair dh' èireas Claim-Domhiiuill 

Na leoghainn tha garg, 
Na beo-bheithir, mhor-leathumi, 

Chonnspuimaich, gharbh, 
Luchd sheasamh na corach 

Dh'an ordugh lamh-dhearg, 
Mo dhoigh gu'm bu ghorach 

Dhaibh toiseachadh oirbh. 

Tha Bothaich a's Kosaich, 

Gle dheonach teachd 'nar ceann, 
Barraich an treas seorsa, 

Tha chomhnaidh measg Ghall; 
Clann Donachaidh cha bhreug so 

Gun eireadh libh 's gach am, 
Mar sin is clann Keabhair 

Fir ghleusta, nach èisd gu'n bhi annt. 

'S iad Clann-an-Nab an seorsa 

A thèid boidheach nan triall, 
'S glan comhdach nan comhlainn 

Luchd leonadh nam fiadh; 
lad fèin a's Clann-Pharlain 

Dream àrdanach, dian, 
'S ann a b' àbhaist gu 'n àireamh 

Bhi 'm fàbhar Shiol Chuinn. 

Na Leodaich am por glan 

Cha b' f holach 'ur siol, 
Dream rìoghail gun f hotus 

I^an goisaid, 's nan sgiath, 
Gur neartmhor, ro-eolach 

'TJr n-oig-f hir, '« 'ur liath, 
Gur e cruadal 'ur dualchas 

A dh' fhuasgail sibh riamh. 



20 



Olaan lomnbninn o*n Clirèithìch 

Fir ghle ghlan gu'n smur, 
Luchd nan cuilbheirean gleusda 

'Nam feuma nach diult : 
Thig NiallaLch th' air saile 

Air bharcaibh nan sugh, 
Le 'n cabhlach luath lan-mhor 

O Bhàghan nan tur. 

Clànn-Illean o'n Dreollainn 

Theid sunndach san ruaig 
Dream a chlosadh aineart, 

Gun taing choisinn buaidh; 
Dream rioghail do-chiosaicht, 

Nach striochda do'n t-sluagh, 
'S iomadh mile deas, direach, 

Bheir inntinn dhuibh suas. 

Gur guineach na Duimhnich 

'N am bhriseadh cheann, 
Bi'dh cnuachdan gan spuachdadh 

Le cruadal 'ur lann, 
Dream uasal ro uaimhreach, 

Bu dilal bhi san Fhraing, 
'S ann o Dhiarmad a shiolaich 

Por lionmhor nach gann. 

Tha Stiubhartaich ur ghlan 

Nam fiurain gnn ghiomh. 
Fìr ahunndach nan lu-chleas 

Nach tionndaidh le fiamh, 
Nach gabh caram roì mhuiseag 

Cha b* f hiu leo bhi crion, 
Chu ba 8hugradh*do dhu-ghall 

Cuis a bhuin dhibh. 



21 



Giir lionmhor lamh theoma 

Aig Eoghann Loch-iall, 
Fir cholganda, bhorganda, 

'S oirdheirce gniomh, 
lad mar thuilbheum air chorra-ghleus 

'S air chon-fhadh ro dhian 
'S i mo dhuilse 'n am rusgadh 

Nach diult sibh dol sios. 

Clann-Mhuirich nach soradh 

A chonspaim ud ial, 
Dream fhuilte^h gun mhor-chuìs 

Bha'n coir a bhi fial, 
Gur gaÌBgeil fior-sheolta, 

Ar mor thionail chiad, 
Ni sibh spoltadh air feolach 

A stroiceadh fo 'n ian. 

Tha Granndaich mar b* abhaist 

Mu bhraidh uisge Spe, 
Fir laidir ro-dhaicheil 

Theid dan anns an streup, 
Nach iarr cairdeas no fabhar 

Air namhaid fo'n ghrein, 
'R i n-ur làmhach a dh' fhàgas 

Fuil bhlàth air an f heur. 

liia Frìsealaich ainmeil 

Aig seanachaibh nan crioch, 
Eìr gharbha ro chabuay 

'lJr fearg cha bu shi; 
Hia Catanaich foirmeìl 

Si 'n armachd am miann, 
'An cath gairbheach le 'r n-armaìbh 

A dhearbh sibh 'ur gniomh. 



22 



Ciann-Choinnicli o thuath dhuinn 

Luchd bhuannachd gach cis; 
Gur fiiasgailteach, luath-lamhach 

'Ur n-uaislean san stri; 
Gur lionmhor 'ur tuadh-cheathaim 

Le 'm buailtibh de nì ; 
Thig sluagh dumhail gu'n chunnta 

A dùthaich Mhic-Aoidh. 

Nis o chuimhnich mi m' iomrall, 

'S fàth iunntraichinn iad, 
Eir chunnabhalach chumaite, 

Ni cuimse le 'n laimh, 
Nach dean iomluas mu aona-chuij» 

Ghionn iunntais gu bràth, 
Gur muimeach ri 'n iomradh 

Clann-Fhiimnlaidh Bhrài'-bhàrr. 

Thig Cròrdanaich, 's Greumaich, 

Grad gleusd as gach tìr; 
An cogadh righ Tearlach 

Gum b' fheumail dha sibh ; 
Griogaraich nan geur-lann 

Dream speiseil nam pios, 
Air leam gum bi 'n eucoir 

'Nuair dh' èighte sibh sios. 

Biosalaich nan geur-lann 

Theid treun air chùl arm, 
An Albainn 's an Eirinn 

B' e 'ur beus a bhi gàrg, 

An àm dol a bhualadh 
B' e 'n cruadal 'ur calg, 

Bu ghuineach ur beuman 
'N uair dh' èireadh 'ur fearg. 



23 



Nam biodh gach curaidh treun-mhor 

Le chèile san àm, 
lad air aon inntinn dhirìch 

Gnn fhiaradh, gun chàm, 
lad cho cinnteach rì aon f hear, 

'S iad tìtheach air geall, 
Dh' aindeoin mùiseag nan dù-GhalI, 

Thig cùis thar an oeann. 



ORAN DO PHRIONNSA T£ARLACH« 

LE ALASDAIR MAC HHAIOHSTIR ALASDAIB. 

O hì-ri-rì, tha e tighinn, 
O hì-rì-rì, 'n rìgh tha uainn, 
Gheibheamaid ar n'airm 's ar n'èideadh 
'S breacan-an-fhèilidh an cuaich! 

'S eibhinn leam fbìn tha e tighinn, ì ^ 
Mac an. rìgh dhlighich tha uainn, 
SIÌDS mòr rìoghail d*an tig àrmachd, 
Olaidheamh a's targaid nan duaL 
O hi-rì-ri, <fec. 

'S ann a tighinn thar an t-sàile, 
Tha 'm fear ard a's àille snuadh, 
Marcaiche sunndach nan stèud-each, 
Rachadh gu h-eutrom san ruaig. 
O hi-rì-rì, <fec. 

Samhuilt an f haoiUich a choltas, 
Fuaradh froise 's fada cruaidh, 
Lann thana 'na 'laimh gu cosgairt, 
Sgoltadh chorp mar choirc' air cluain. 
O hi-rì-rì, &c. 



24 



l^rman do phìoba 's do bhrataich, 
Chuireadh spiorad bras san t-sluaghy 
Dhèireadh ar n-àrdan 's ar n-aigne, 
'S chnirf air a phrasgan ruaig! 
O hi-ri-ri, <kc. 

Taimeanach a hhombh 's a chcMmain, 
Sgoilteadh e'n talamh le' chru'as, 
fìhreagradh dha gach beinn a's bealLichy 
'S bhodhradh a mhac-tall ar cluas ! 
O hi-ri-ri, &c. 

Qur mairg d'an èideadh san là sin, 
Gòta granda 'n mhàdar ruadh, 
ÀA bhileach dhubh a's coc-àrd innt', 
Sgoilteas mar an chàl ro'n chruaidh. 
O hi-ri-ri, àc. 



AS MBHINN ALUINN EIBHINN OG. 

LE HOB DONN ICAOAOIDH. 

Tha Debrs' air a' Mhàidsear 
Bo dh&o! ann an cainnt, 

An rìbhinn àluinn, èibhinn, òg. 
Sior chur an cèill, 
Gu robh è-san fo stamt* 

An rìbhinn àhiinn, èibhinn òg. 
Ach 'nuair thèid aii t-òsd, 
Mu 'n bhòrd ann an rancaibh, 
Olaidh e gu càirdeach, 

Deoch-Èlainte na baintigheam, 
Bidh h-uile fear do chàch, 
Mach o Sàlaidh, toirt taing dha, 

An rìbninn àluinn, èibhum, òg. 

* E bhi oheana pòsd' 



25 



Mu 'm faca mo shùil thu, 
'8 e 'n clii!i ort a fhuair mi, 

A rìbhinn àluinn, èibhinn òg. 
Mar gu'm bu bhan-dè thu, 
Gu 'n gèilleadh an sluagh dhut, 

A rìbhinn àluinn, èibhinn òg. 
Shaoil leam gu'm bu bhòsd, 
A chuid mhòr bhasa luaidh riut, 
Gus do shhi an ceòl, 
Sa sin gun tug iad a suas mi, 
Ach chreid mi h-uile drannd dheth, 
'S an danns 'n uair a ghhiais thu, 

A rìbhinn àluinn, èibhinn, òg. 

Shuidh mi ann an cùil, 

Mar gu 'n duisgeadh è, tranna mi, 

A rìbhinn àluinn, èibhinn, òg. 
Is dh'amhairceadh an triùir ud, 
Le 'n suilean, 's le sannt ort, 

A rìbhinn àluinn, èibhinn, òg. 
Do rèir mar a dh-f haodains' 
A h-ax>dann a rannsachadh, 
Dhùraigeadh Salaidh, 
Am Maidsear 'n a' bhantrach; 
Tha aoibhneas air Deòrsa, 
Mu 'n bhròn bh' air a' Ghranndach^ 

An rìbhinn àluinn, eibhinn, òg. 

Cha 'n 'eil a h-aon, 

'S a' BhatàiUecm d' an eòl thu, 

A rìbhinn àlxiinn, èibhinn, òg. 
Nach 'eil ort a bruadar, 
Mas fuasgailt' np pòsda, 

A rìbhinn àluìnn, èibhinn, òg. 
Gus an ruig e Tearlach, 
Am maisdear a b' òige; 



i 

i 



26 



Ged bu chruaìdli aìnm 
Ann an armailt rìgh Deòrsa, 
Ohaocli'leadh e faobhar, 
Le gaol fo do chòir-sa, 

A rìbhiim àluimi, èibhinn, òg. 

Am fear a bhios an gaol, 
Cha 'u f haodar leis 'fhuadach, 

A rìbhinn àluinn, èibhinn, òg. 
'S ann is cruaidh a 'chàs, 
Gus am pàidhear a dhuais dha, 

A rìbhinn àluinn, eibhinn, òg. 
Fuiligidh mi sùil, 
No fuiligidh mi cluas dhiom, 
Ma tha aon d 'n triùir ud, 

As trìc thasa luaidh' riut, 
Cho tinn le do ghaol, 
Eis an aon fhear a's fuath leat,* - 

A rìbhinn àJuinn, èibhinn, òg. 

*S e *n t-aobhar nach ordaichinn, 
Salaidh do 'n a Chòimcil, 

An rìbhinn àluinn, èibhinn, òg. 
Eagal gu 'm bitheadh càch 
Ann an naimhdeas r' a bheò dha, 

An rìbhinn àluinn, èibhinn, òg. 
Creutair cho caoimhneil riut, 
Is' maighdeann cho bòidhche, 
Bi r bu mhòr an diobhail, 
Gu 'n cailleadh tu g* a dheòin iad, 
Suirìdhich an t-saoghail, 
Le aon fhear a phòs dh, 

A rìbhinn àliiinn, èibhinn, òg. 

B*e Rob Donn f^in *'an &od thear a 1/ fhuath leatha.' 



27 
CEAD-DEIREANNACH NAM BEANN. 

LE DONNACHADH BAN MAC-AN-T-SAOIB. 

Bha mì'n dè 'm Beinn-dòrain, 

'S na còir cha robli mi aineolaoh, 
CSranna mi na gleanntan 

'S na bdanntaichean a b'aithne dhomh; 
Be sin an sealladh ^bhinn 

Bhi 'g imeachd air na slèibhtibh, 
'Nuair bhiodh a ghrìan ag èiridh, 

'Sa bhiodh na fèidh a langanaich. 

'S aobhach a ghreidh liallach, 

'Nuair ghluaiseadh iad gu farumach, 
S' na h-èildean air an fhuaran, 

Bu chuannar na laoigh bhallach ann; 
Na maoisichean 's an ruadh-bhuic, 

Na coilich dhubh a's ruadha^ 
'S e'ii ceòl bu bhinne chualas 

'Nuair chluinnt' am fuaim 'sa chamhanaÌGh. 

'S togarach a dh' f halbhainn 

Gu sealgaireachd nam beallaichean, 
Dol 'mach a dhìreadh garbhlaich, 

'S gu'm b'ana-moch tigh'nn gu baile mi; 
An t-uisge glan san t-àile 

Thar mullach nam beann arday 
Chuidich e gu fàs mì; 

'Se rinn domh slàinnt a's ^Eillauieachdy 

Fhuair mi greis de'm àrach 

Air àiridhean a b' aithne dhomh, 
Ki cluiche, 's mire 's màran, 

An caoimhneas blàth nan caileagan; 
Bu chùis an aghaidh nàduir 

G'um maireadh sin an dràst ann, 
'S b' èigin bhi ga'm fàgail 

'Nuair thàii^ tràth dhuimi dealachadh • 



28 



'Nìs o'n bhuail an aois mi, 

Fhuaii* mi gaoid a mhaireas domh 
Binn mìlleadh air mo dheudach, 

'S mo lèirsinn air a dalladh orm ; 
Cha'n urrainn mi bhi treubhach, 

Gred* a chuirinn feum- air, 
'S ged' bhiodh an ruaig am' dhèigh-sa, 

Cha dean mi ceum ro chabhagach. 

Ged' tha mo cheann air liathadh, 

'S mo chiabhagan air tanachadh, 
'S tric a leag mi mial-chà 

Ki fear fiadhaich ceannartaich; 
Gred' bu toigh leam riamh iad, 

'S ged* fhaicinn air an t-sliabh iad, 
Cha tèid mi 'nis g'an iarraidh 

O'n chaill mi ^ian na h-analach. 

Bi àm dol anns a bhùireadh, 

Bu dùrachdach a leanainn iad, 
'S bhiodh uair aig sluagh na duthcha, 

'Toirt òrain ùra 's rannachd dhaibh; 
Greis eile mar ri càirdean, 

'Nuair bha sinn anns na Càmpan, 
Bu chridheil anns an àm sinn; 

'S cha bhiodh an dràm oimn annasach. 

'Nuair bha mi 'n toiseach m' òige, 

'S i ghòraich a chum falamh mi; 
'S e fortan tha cuir oime 

Gach aon ni còir a' ghealladh dhuinn; 
Ged' tha mi gann a stòras, - 

Tha m' inntinn làn de shòlas, 
O'n tha mi ann au dòchas 

Gu'n d'rinn nigh'n Dheòrs' an t-aran domh. 



29 



Bha mi 'n dè 'san aonach, 

'S bha smaointeau mòr air am' aire-s% 
Nach robh 'n luchd-gaoil a b'àbhaist 

Bhi siubhal f àsaich mar rium ann, 
'Sa bheinn ìs beag a shaoil mi, 

G'un deanadh ise'caochladh; 
O'n tha i 'nis fo chaoiiich, 

'S an thug an saoghal c&r asam. 

'Nuair sheall mi air gach taobh dhiom, 

Cha'n fhaodainn gun bhi smalanach^ 
O'n theirig coill' a's fraoch ann, 

S na daoine bh'ann, cha mhaireaon iad 
Oha'n 'eil fiadh r'a shealg ann, 

Gha'n 'èil eun no earb ann, 
'M beagan nach 'eil marbh dhiabh, 

'Se rìnn iad falbh gu baileach as. 

Mo shoraidh leis na frìthean, 

O's mìobhailteach na beannaibh iad, 
Jjd biolair uainne a's f ìor-uisg, 

Deoch uasal rìmheach, cheanalta, 
Na bhàrran a tha prìseil, 

'S na fàsaichean tha lionmhor, 
O's àit a leag mi dhiom iad, 

Gu bràth mo mhile beannachd leo! 



ORAN A BHOTAIL. 

LE DONNACHADH BAN. 

'Nuair a shuidheas sinn socrach 
'S a dh-òlas sinn botal^ 



30 



Cha'n aithnich ar stoc bhuainn 

Ka chuireas sinn ann; 

Thig onoir a*s fortan 

Le sonas a chopain, 

Gki'r son nach bi deoch oimn 

Mu'n tog sinn ar ceanl 
Bheir an stuth grinn oimn 
Seìnn gu fileanta, 
Chuir a thoil-inntinn 
Binneas n'ar cainnt, 
Chaìsg i ar 'n ìota 
'N flùor dheoch mhilis, 
Bu mhuladach sinne, 
Na 'm biodh i air chall. 

Deoch slàinnte nan gaisgeach 
Kan Gàelibh gasda, 
Ga'm V àbhaist mar f hasan, 
Bhi pbit air an dràm, 
Luchd gaoil an stuth bhlasda, 
'S air dhaoirid an lacha, 
Kach caomhnadh am beartas 
A sgapadh 'san àm. 

Fear g'am beil nì 

Gheibh e na shireas e, 

Fear a tha crionda 

Fanadh e thàll; 

Fear a tha mì'or 

Cha'n fhxiilig sinn' idir e, 

'S am fear a bheil grìnneas 

Thèid iomain a nàU. 

'S ro rìoghail an obair 
Sruth briogar na togalach, 
loc-slainnt a bhogaicheas 
Cridhe tha gann; 



31 

'B e dmìreadh an sòdan 
Aìr fear a bhìodh togarrach, 
'S chuìreadh e 'm bodach 
A' fearr à bhiodh teazm. 
Oha 'n 'eil e 'san tir, 
TJasal no cmnanta^ 
Nach 'eìl air thì 
Grach urram a th' ann, 
Oedobhiodh-stri 
Mu thogail na muirichean, 
Gia mar is urrainn sinn 
Fuireach bho'n dràm ì 

Tha e fionnar do'n chreabhaig 
A h-uile la grèine 
Thig teas o na speuraibh 
Thar slèibhtean nam beann, 
'S e math ri la rebta 
Chuir blàth's ann am pòraibh 
An fhir thèid g'a dheòin 
An ta^-bsda na dheann. 
Cuiridh e sunnd 
Air muinntìr eireachdail, 
Timcheall a bhùird 
8 euid eile dhiubh damhs' ; 
Thogamaid fonn 
Neo-throm a's ceileirin, 
'S freagarrach sheinneas sìnn 
Deireadh gach rann. 

O'n shuidh sinn cho fada, 

'S gu'n dh-òl sinn na bh'againn, 

'S i chòir dol a chadal 

(yn thàinìg an t-àm, 

Cha'n fhòghnadh ach paiUteas 

Tl^oirt sblas ga'n aigneadh, 



32 

Deocli mliòr aims a mbadainn 

Gu leigheas ar ceaDn, 
Am fear tha gun chli, 
Cuiridh e spiorad ann. 
Togaidh e crì 
Gach feai' a tha fann, 
Thèid am fear tinn 
Gu grinn air mhirreadh; 
'S e leigbeas gach tinnìs, 
Deoch mhilis an dràm. 



MABBH RANN AN UGHDAIR DHA FBIN. 

LE DONNACHADH BAN. 

Fhir tha 'd sheasamh air mo lic 
Bha mise mar tha thu'n dràst; 
Si mò leaba 'n diugh an uaigh, 
Oha'n'eil smior no smuais a'm' chnàimh : 
CM' tha thusa làidir, òg, 
Cha mhair beo, ged' fhuair thu dàil; 
Gkkbh mo chomhairle 's bi glic, 
Cuimhnich tric gu'n tig am bàs. 

Cuimhnich t-anam a's do Shlànuigh'r, 
Cuimhnich Phàrras thar gach àit; 
Gkibh an cothrom gu bhi sàbhailt 
Ann an gàirdeachas gu bràth; 
Ged' a thuit sinn anns a ghàradh 
Leis an fhàilling a rìnn Adh'mh, 
Dh'èirich ar misneach as ùr 
'Nuair fhuair sinn Cùmhnant 'nan Gràs. 



33 



Ouimlmich daonnan a cbur romliad, 
Gu'n coimhead tliu a h-uile àithn', 
O'se cumhachdan an ard rìgh 
Binn am fàgaìl air dà chlàr; 
Ohaidh sin liubhairt do Mhaois ; 
Binn Maois an liubhairt do chàch; 
Na'm b'urrain sinne ga'm freagradh, 
Gha Vaobhar eagail am bàs. 

Gaochladh beatha th' ann 's cha bhàs, 
Le beannachadh gràsmhor, buan; 
Gach neach a ni a chuid is fearr, 
'S math 'n t-àit am faigh e dhuais ; 
Gha bhi'n t-anam ann an càs, 
Ged' tha'n corp a' tàmh 's an uaigh, 
Gus an latha'n tig am Bràth 
'S an èirich sliochd Adhaimh suas. 

Seinnear an tròmpaid gu h-àrd, 
Gluinnear 's na h-uile àit' a fuaim ; 
Dùisgear na mairbh as a bhlàr 
'N do chàràich càch iad 'nan suain. 
'S mheud 'sa chailleadh le an-uair, 
No le annradh fnar a chuain; 
Gu sliabh Shioìn thèid an sluagh, 
Dh' f haotain buaidh le fuil an XJain. 

Gheibh iad buaidh, mar fhuar an sìol, 
A chinn lìonmhor anns an fhònn; 
Ouid deth dh'fhàs gu fallain, dìreach, 
'B cuid na charran iosal cròm : 
Gleidhear a chuid a tha lìonntach, 
'Am beil brìgh a's torradh tròm; , 
Oaillear a chuìd a bhios aotrom, 
'S leigear leis a ghaoith am moU. 



34 



Cha'n'eil bean na duine beò, 
Na lànain ph^da nach dealaichj 
Bha iad lìonmhor sean a's og. 
Ar luchd-eòlais nach 'eil maireann : 
Cha Ve sin an t-aobhair bròin 
Bhi ga'n cuir fo'n fhòid am fÌEilacb, 
H'am biodh am bàs na bhàs glan, 
Cha bu chàs talamh air thalamh. 

Ghabh mì 'nis mo chead do'n t-Baofirhal, 

'S do 1« daoine dh'fhuirich aamT^ 

Fhuair mi greis gu sunndach aotrum, 

'S i 'n aois a rinn m 'fhdgail fann: 

Tha mo thàlantan air caochladh, 

'S an trwyg air tighinn 's an àm; 

'S e m' achanaich air sgàth m' Fhear-saoraadky 

Bhi gu math 's an t-saoghal thàU. 



LATHA CHUILODAIR 

LE lAN RUADH STIUBHABT, 

AiR FoNN — '^Mort Ghlinne CoTnhcmn/^ 

O ! gur mor mo chuis mhulaid, 

'S mi ri caoine na guin a ta 'm tnir, 
A rìgh ! bi laidir ' tu 's urrainn^ 

Ar naimhdean a chumail fo chis 
Oimne 's laidir diuc Uilleam, 

'N rag mheirleach tha guin aige dhuinn; 
B'e fiud salchar nan steallag, 

Tigh'n an uachdar air chruineachd an fhuìxut* 



35 

Mo chreach Tearlach ruadh, boidheach, 

Bhi fo bhinn aig rìgh Deorsa nam biasd; 
Ke Bud dìteadh na còrach, 

An fhirìnn 'sa beul foipe sios; 
Ach a rìgh mas a deoin leat^ 

Ouir an rìoghachd air seol a chaidh dhinn, 
Goir rìgh dligheach na còrach, 

Bi Imn na tha beo os ar cinn. 

Mo chreach armailt nam breacan, 

Bhi aìr sgaoi]eadh 's air sgapadh 's gach àit, 
Aig fior bhalgairean Shasimm, 

Nach do ghnathaich bonn ceartas na'n dail; 
Grod a bhnannaich iad baiteal, 

Cha Vann da 'n cruadal na 'n tapadh a bha, 
Ach gaoth n-iar agus frasan, 

Thigh'n a nios oimn bharr machair nan Gall.* 

S truagh nach robh sinn an Sasunn, 

Gim bhi cho teann air ar dachaidh sa bha, 
'S cha do sgaoU sinn cho aithghearr, 

Bhiodh ar dicheall ri seasamh n'a V (hearr; 
Ach 's droch dhraoidheachd a's drachdan, 

Rinneadh dhuinne mu 'n deachas na 'n dail, 
Air na fìithean eolach do sgap sinn, 

'S bu mhi-chomhail gun d' fhairtlich iad oinm. 

Mo chreach mhor ! na cuirp ghlè-gheal, 
Tha na 'n laidh' air na sleibhtean ud thalL 



* AUnsioii ìB here made to Naim, where the Dnke of OumberlaiiA 
was oelebratixig his birth-day on the night preceding the battle. Thitfan 
tiie 'Highlandera wended their way, expectiuK to tàike him by rarinrÌ8e| 
bat it b}ew in their feoee a tremendonB storm of rain and wina, ana 
fmatraièd the attempt. Thb storm continned nezt day, and tràded 
mftteriaUy to discomfit the operatiens of the mountaineers in the eom- 
BMDeemenl^ and nltimately to their total and predidtate ront 



36 



Gun chìste gun leintean, 

Gkt 'n adhlaiceadh fheìn anns na tuill; 
Ohuid tha beo dhiu 'n deigh sgaoileadh, 

'S iad ga fògar le gaothan thar tuinn; 
Fhuair a Chuigs' a toìl fein dinn, 

'S cha chan iad ach ^'rèubaltaich" ruinn. 

Fhuair na Gaill sinn fo 'n casan, 

'S mor a nàire 'sa masladh sid leinn, 
N deigh ar dùthcha 's ar 'n àite, 

A spùilleadh 's gun bhlaths againn ann; 
Oaisteal Dhuinidh 'n deigh a losgadh, 

'S e na laraich lom, thosdach, gun mhiagh; 
Gu 'm Ve 'n caochala' goirt e, 

Gu 'n do chaill sinn gach sochair a b' fhiacL 

Cha do shaoil leam, le m' shùilean, 

Gu 'm faicinn gach cùis mar a tha, 
Mur spùtadh nam faoilleach, 

'N am nan luidhean a sgaoileadh air blàr; 
Thug a chuibhle car tionndaidh, 

'S tha ioma fear aime-cheirt an càs; 
A Kìgh seall le do chaoimhneas, 

Air na fir th' aig na naimhdean an sàs. 

'S mor eucoir 'n luchd orduigh, 

An fhuil ud a dhortadh le foill; 
Mo sheachd mallachd aig Deorsa, f 

Fhuair e 'n lath' ud air ordugh dha fein; 
Bha 'n da chuid air a mheoirean, 

Moran gìogan gun trocair le foill ; 
Mheal e sinne le chòmhra', 

'S gu 'n robh ar barail ro mhor air i'a linn. 

t Lord Geoige Murray. 



37 

Ach fhad 'sa 's beo sìnn r'ar latha, 

Bi'dh sinn caoidh na ceathaim chaidh dhinn, 
Na fir threubhach bha sgairteil, 

Dheanadh teugbhail le claidheamh 's le sgiath,^ 
Mur biodh siantan 'n ar n' aghaidh 

Bha sinn shios air ar 'n agairt gu dian, 
'S bhiodh luchd Beurla na 'n laidhe, 

Ton-air-cheann, b'e sid m'aighear's mo mhiann. 

Och nan och ! 's mi fo sprochd, 

'S mi 'n dràsda ri osnaich leam fein 
'G amharac feachd an dù-Rosaich^ 

'G ithe fèur agus cruineachd an fhuinn 
Bothaich iargalt a's Cataich, 

Tigh'n a nall le luchd chasaig a's lann, 
lad mar mhiol-choin air wtbs, 

Siubhal criochauy cham, chlach, agus bheanm. 

Mo chreach ! tir air an tainig, 

Einn sibh nis clar reidh dh'i cho lom, 
Gun choirce gun gl-nàisich, 

Gun siol taght' ann am f àsach na 'm fonn 
Prìs na circ air an spàrdan, 

Gu ruige iia spàinean thoirt uainn, 
Ach sgrios na craoibhe f a blà dhiubh, 

Air a crionadh fo barr gus a bonn. 

Tha ar cìnn fo 'na choille, 

'S eigin beanntan a's gleannan thoìrt oimn, 
Simi gan sùgradh gun mhacnus, 

Gun eibhneas, gun aitneas, gun cheol, 
Air bheag bìdhe no teine, 

Air na stùcan an laidheadh an ceò, 
Sinn mar chomhachaig eile, 

Ag eisdeachd ri deireas gach 15. 



38 
AM FEILE PREASACH, 

LE COINNEAOH MAC-CHOINNICH. 

'S e feile preasach tlachd mo rùìn, 
'S OBan nach ruig faisg an glùn, 
'S cota breac nam basan dlù, 
'S bonaid dhù-ghorm thogan;ach. 

B' annsa leam am fèile cuaich, 
Na casag de 'n aodach luaight', 
'S brigis nan ceannglaichean cruaidh, 
Gur e'n droch-uair a thogainn dh'i. 
'S e feile preasach, <fec. 

Tha mo rùn do'n eideadh Ifis, 
Guach an fhèilidh nan dlù bhfis, 
Shiubhlain leis 's na slèibhtean cSs, 
'S rachainn brais air obair leis. 
'S e feile preasach, <fec. 

Ge'd a tharlainn ann sa' bhèinn, 
Fad na seachduin 's mi leam fèin, 
Fuachd na h-oidich' cha dean dhomh beud, 
Tha 'm breacan f hèin cho caidearach. 
'S e feile preasach, àc. 

Shiubhlain leis feadh ghleann a's sleibh, 
'S rachainn do'n chlachan leis fhèin, 
TLachd nan gruagach ' uaill nan steud, 
S è deas gu feum n'an togramaid. 
*E e feile preasach, &c. 

'S ealamh eadrom è sa' ghleanil, 
'S cuilbheir rèidh fo' sgèith gun mheang, 
A dh'fhagaidh udlaich ceir-gheal fànn, 
A bheireadh srann sa lea^adh e. 
'S e feile preasach, &c. 



39 



Am fèileadh air am beil mrn geall, 
Dealg nar guaiUibh suas gun fheftlly 
Oiios ga gblasadh las neo-theann, 
'S biodh e gach am gu baganta. 
'S e feile preasach, &c. 

*B ann leam bu taitneach è bhi n-àird, 
^am dhomh tachairt ri mo ghràdh, 
B'fhearr leam seachduin dheth na dhà 
De bhri^ ghraiimde rag-Bheallach. 
'S e feile preasach, àc, 

'S caomh a'n t-èide 'm breachdan tir, 
'S ann air fèin a dh'eireadh oliù, 
Mar sin 's buaigh-larach ann 's gach cùÌBy 
'S e dheanadh tum gun eagal air. 
'S e feile preasach, ào, 

'N am do ghaisgich dol air feum 
Gàel ghast gu sracadh bhèìn, 
Piob ga spidpadh 's anail rèidh^ 
A chuireadh eud a's fadadh annt. 
'S e feile preasach, àc, 

B'e Bud caismeachd àrd mo ràìn, 
Oronan gàireach, bàrr, gach dòl^ 
Brais phuirt mheara, leanadh dlù, 
Clìath gu lùghor grad-mheurach. 
'S e feile preasach, &c, 

Nuair a ghlact' san achlais ì, 
Beus bu taitnich chuna' mi, 
Siunnsair pailt-thollach gun di— 
Os cìonn a chinn gu fad-chrannach. 
'S e feile preasach, &c. 



40 



'S i 'b boiche dreach 'sa 's tlachdmlior snuagh, 
Tartrach, sgairteil, braÌB phuirt luath, 
Muineal cròm air uchd nam buaigh, 
Chluinnte fuaim 'nuair ragadh i. 
'S e feile preasach, àc. 

A ri ! bu ruith-leumach na meoir, 
Dànnsa braÌB m'un seach |;un leon, 
Is iad air chrith le mire ^eòis, 
Chluinnte sròl gu fÌBu-umacL 
S' e feile preasach, àc. 

Bheireadh i air ais gu fònn 
An cridhe dh'fhàs gu tùrsach, trbm, 
'S chuireadh i spioraid 's gach soun 
Gu dol air am gu spadaireachd. 
'S e feile preasach, &c. 

Fhuair i 'n t-urram thar gach ceòl, 
Cuiridh i mìsneach 's 'gach feoil, 
Toeaidh i <m aird nan neoil, 
^tìim^id gu baiteala^h 
'S e feile preasach, òx. 



FEASGAR LUAIN. 

liE UILLEAH BOS. 

Feasgar Luain, a's mi air chuairt, 
G'un cualas fuaim nach b' fhuathach leam, 
Ceòl nan teud gu h-òrdail, reidh, 
A'b coisir da reir os a chionn; 



41 



Thuit mi 'n caochladh leìs an ioghnadh, 
A dh-aisìg mo smaointean a null, 
'S chuir mi 'n ceill gu'n imichinn cèin, 
Le m'aigneadh fein, 's e co'-strèap rium. 

Ohaidh mi steach an ceann na còisir, 

An robh bl a's ceòl as dànns', 

Kibhinneau, a's fleasgaich òga, 

'S ìad an ordugh ^rinn gun mheang; 

Dhearcas fa leath air na h-òighean, 

Le rdsg foil a null 'sa nall, 

'S ghlacadh mo chridhe, 's mo shùil cò'ladh, 

'S rinn an gaol mo leòn air ball I 

Dhiuchd mar aingeal, ma mo choinneamh, 
'N ainir òg, bu ghrinne snuadh ; 
'Seang shlios fallain air bhlà canaich, 
No mar an eal' air a chuan ; 
Suil ghorm, mheallach, fo chaoil mhala 
'S caoin' a sheallas 'g amharac uath, 
Beul tlà, tairis' gun ghnè smalain, 
Dha'n gnà carthannachd gun uaill. 

Mar ghath grèin' am madainn cheitein, 

Gu'n mheath i mo leirsmn shùl, 

'S i ceumadh ùrlair gu rèidh, iompaidh, 

Do reir pugannan a chiùil ; 

Ribhinn mhòdhail, 's fior-ghlan fòghlum, 

Dh-f hion-f huil mhbrghalach mo rùin, 

Keull nan òighean, grian gach cbisridh^ 

*S i'n chiall chòmhraidh, cheòl-bhinn, chiùin. 

^S tearc an sgeula sunnailt t-èugaisg, 
Bhi ri f heatainn san Boinn-Eòrp, 
Tha mais', a's feile, tlachd, a's ceutaidh, 
Nach facas leim fein fa m' chòir, 



42 

Gach cliù a' fàs riut mòim, 's an àillteaclid 
An sùgradh, 's a màran beoil, 
'S gach buaidh a VaiUi, bh' air Dicmety 
Gu leir mar fhagaiL, tha aig Mòir. 

'S bachlach, duallach, cSs-bhuidh/ cuachachy 

Càradh suaineas gruaig do chinn, 

Gu h-&luinn, bbidheach, faineach, òr-bhuidh^ 

An caraibh seòighn' 'san òrdugh grinn. 

Gun chron a'fàs riut, a dh' f heut' aireamh^ 

O do bharr gu sàil do bhuinn; 

Dhiuchd na buaidhean, òigh, mu'n cuaui} dnt, 

Gu meudachdaìn t-uaill 's gach puing ! 

Bu leìgheas èugail, slan o'n Eug, 
Do dh' fhear a d' fheudadh bhi ma d' ohòir, 
B' fhearr na'n cadal bhi na t-fhagaisg, 
'G èisdeachd agallaidh do bheoil; 
Cha robh Bhmus a measg leugaibh, 
Dh' aindeoin fèucantachd cho boidh'ch, 
Bi mùiminn mhìn, a leon mo chridh', 
Le buaidhean/ 's mi 'g a dith ri m' bheo*. 

'S glan an f hion-f huU as na fhriamhaich 
Thu, gun f hiarradh mhiar, mo mheang, 
Cinneadh mòrghalach, bu chrodha, 
Tional cb'ladh cho'-strì lànn, 
Bhuin'eadh cùis a bharr nan dù'-Ghall, 
Sgiursadh iad gu'n dùthchas thall, 
Leanadh ruaig air C&taich f huara, 
'S a toirt buaidh orr' anns gach ball. 

Tha cabar-fèidh an dluth's do reir dhut, 
Nach biodh easlaineach san strì, 
Fir nach òbabh leis ga'n togail 
Dol a chogadh 'n aghEddh rìgh, 



43 



Bu cholgail, faiceant' an Btoirm feachdaidh, 

Armach, breacannach, air, tì 

'Dol 'san ìomairt gon bhonn gioraig, 

S nach pilleadh gu dhol fo chis. 

'S trom leam m' osna', 's cruai' leam m'fhortaa 

Qun ghleus socair, 's mi gun sunnt, 

'S mi ri smaointinn air an aon rùn, 

A bhuin mo ghaol d*a chionu. 

Throm na Dùilean peanas dùbailt, 

Gn mis' umhlachadh air baJl, 

Thàladh Gv/pid mi san dùsal, 

As na dhùisg mi bruite, fann ! 

Seir soraidh buam do'n ribhinn shuairc'^ 
!De'n chinneadh mhòr a's uaisle gnàs, 
Thoir mo dhùrachd-sa g'a h-ionnsaidh^ 
'S mi 'n deagh rùn d'a cùl-bhuidh' bàn. 
'S nach bruadàr cadail a gbhiais m'aigne, 
'S truagh nach aidich è dhomh tàmh, 
'S ge b'ann air chuairt, no thaU an cuaD, 
Gu'm bi mi smuainteach ort gu bràth. 



MOLADH NA H-OIGHE GAELICH. 

LE UILLEAM BOS. 

A Nighean bhòidheach 

An òr-fhuilt bhachalaich, 

Nan gorm-shùl mìogach, 

'S nam mìn bhas sneachda-gheal, 

Gu'n siubhlain reidhleach 

A's sleibhtean Bhreatuinn leat, 

Fo earradh sgaoilte, 

De dh'aodach breacain orm. 



44 

S e sud an t-èideadh 
Bi 'n eireadh m'aìgneHBa, 
'S mo nighean Ghàelach, 
Aluinn agam ann; 
O bheul na h-òidhche 
Gu soills' na madainhe, 
Gu'm V9it n-ar sùgradh 
Gun dùsal cadail oimn. 

'Ged' tiha na bain-tighearnan 
Gallda, fasanta, 
Thug òigh na Gàelig, 
Barr am mais' orra, 
Gur annir sheòighn i 
Gun sgòid ri dearc' oirre, 
'Na h-earradh glè-mhath 
De dh'eudadh breacanach. 

Gur foinnidh, mìleanta 
Direach, dreachmhor, i, 
Oha lùb am feoimean 
Fo bròig 'nuair shaltras i; 
Tha deirge a's gile 
Co-mhire glea^ìhdanaich, 
'Na gnùis ghil, èibhinn, 
Rinn ceudan airtneulach. 

Kèidh dheud chomhnard 
An ordugh innealta, 
Fo bhilibh sàr-dhaitht' 
Air blàth bliermillicm; 
Tha h-aghaidh nàrach 
Oho làn de chinealtachd, 
'S gun tug a h-aogas, 
Gach aon an ciomacha& 



45 

Gur bìnne còmliradh 
Na braìd f hileanta, 
Tha guth ni's ceblmhoir', 
Na bigh-cheol binn-f haclach, 
Cha laidheadh bròn oimn, 
No leon, no iomadan, 
Bi faighinn sgeol duinn 
O bheul na fìnne sin. 

'Nuair thig a Bhealltainn, 
'S an Samhradh liSsanach, 
BL'dh sinn air àiridh, 
Air àrd nan uchdanan, 
Bfdh cruit nan gleanntan 
Gu canntair, cuirteasach, 
Gu tric gar dùsgadh 
Le sùrd gu moch-eiridh. 

'S bi'dh 'n crodh, 's na caoirich, 
'S an fhraoch ag inealtradh, 
'S na gobh'raibh bailg-f hionn, 
Gu baìl-bhreac, bior-shuileach, 
Bi'dh 'n t-àl 's an leimnich 
Gun cheill, gun chion orra, 
Bi gleachd 's ri còmhrag 
'S a snòtach bhileagan. 

Bi'dh mise, a's Màiri 
Gach là 's na glacagan, 
No'n doire gèugach 
Nan èunan breac-iteach, 
Bi'dh cuach, a's smeòrach, 
Bi ceòl 's ri caiseamachd, 
S' a gabhail òrain 
Le sgòrliain bhlasda dhuinn. . 



46 
OUMHADH A'BHAIRD AIR SON A LEANNAH 

LE UILLEAM BOS. 

AiB FoNN — ^^FarewèU to Lochaher*^ 

Ged' ìs socrach mo leabaidh, 

Oha'n e'n cadal mo mhìann, 
Leis an luasgans' th'air m'aigneadh, 

O cheann fad' agus cian, 
Ou 'm beil.teine na lasair, 

Gun dol as na mo chliabh, 
Tabhairt brosnachadh gèur dhomh, 

Gu bhi 'g èiiidh 'sa triall. 

CO'SHEIRM. 

Seinn èibhinn, seinn, èibhinn, 

Seinn èibhinn an dàil, 
Seinn èibhinn bhinn èibhinn, 

Seinn èibhinn, gach là, 
Seinn èibhinn, binn eatrom, 

Seinn èibhinn, do ghnà 
Seinn èibhinn, seinn èibhinn, 

Ohuireadh m' easlain gu làr. 

Tha mi cbrr a's trì bliadhna, 

Air mo lionadh le gaol, 
'S gach aon là dhiu stiùireadh, 

Saighead dr ann mo thaobh; 
Oia mar 's leir dhomh ni taitneach, 
Dh'aindeoin pailteas mo mhaoin? 

'S mi as èugmhais do mhàrain, 
Bhiodh gun ardan rium saor, 
Seinn eibhinn, <bc. 

'S e do mhàran bu mhiann leam, 

'S e tigh'n' gun fhiabhras gun ghruaiiQ; 



47 

Mar tì blasdachd na h-^raid, 

'S e bu cheìM-bhiime fiuiim ; 
Dh'eireadb m' iimtiim gix h-àbhachd, 

Bì linn bhi 'g aìrefinih gach buùdb, 
A bha co'-streup ri mo leajm&n 

Baindidb, farsada, Buairc.' 
Seiim eibhiim, &c. 
'S gur gUe mo leannan 

Nan eaV air an t BDàmb, 
Giir binn' i na'n ameòrach, 

Àm barraibh lò chrann aa mhàigh, 
Gur e geanm'acbd ,a beuaan, 

'9 i gim eacoir na càil, 
A lùb mise gu geilleadh 

, &c. . 
i h-6udaiin, 

a luaidh, 

ceataidh, 

L-t bnaidh, 

Bataìnn 

n taobh-tuatih, 

bhaiudidh, 

linn o ghruaim, 

inÈugail, 

lirt dùil, 

id an dàn domh, 

jearr ùin', 

10 mhin-mhaj', 

ir chiil, 

na sme&raich 



48 



Ge binn cuach 's ge binn smeòrachy 

•'S ge binn coisir, 's gach crann, 
Seinn ciùil dhomh 'n coill smùdain, 

Theich mo shùgradh-s' air chall — 
Tha mi daonnan a smaointeach, 

Air mo ghaol ann sa' ghleann 
'S mi air tuiteam am mi-ghean, 

Gun a brìodal bhi ann. 
Seinn eibhinn, &c. 

Nuair a bhithinn-'s 's mo mhìn mhar, 

An gleannan rimheach na cuaich, 
No 'n doire fasgach na smeòraich, 

Gabhail sòlais air chuairt; 
Cha mhalairtinn m' èibhneas 

O bhi ga h-eugmhais car uair, 
Air son stèras fhir-stàta, 

Dh' aindeoin airdead an uaill. 
Seinn eibhinn, àc. 

Ge bu righ mi air Albainn, 

Le cuid airgeid a's sprèidh 
B'e mo raghainn mo mhin-mhal', 

Thar gach ribhinn dhomh fein, 
Oha bu shuaimhneas gu bàs domh 

N' aon àite fo 'n ghrèin, 
'S mi as eugmhais do mharain, 

Gus mo theamadh o bheud. 
Seinn eibhinn, àc. 

Ach mosg'leam tharais a mi-ghean, 
^S cuiream dìth air mo ghruaim, 

Beò ni's faide cha bhi mi 
Gun mo mhìn-mala shùairc! 



49 



Oìg mbìn beir mo slioraidh 
Leat na choirean so shuas, 

Seinn mo rùin ann sa' ghleannan, 
'S tuigidh 'n callin e bhnat. 
Seinn ^bhinn, &c. 



CUAGHAG NAN CRAOBH. 

LE UILLEAM BOS. 

Chuachag nan craobh, nach trua' leat mo chaòi' 

'G Òsnaich ri òidhch' cheothar — 
Shiubhlainn lem' ghaol, fo dhubhar nan craobh, 

Gu'n duin' air an t^ghal fheòraich, 
Thogainn ri gaoith am monadh an f hraoich, 

Mo leabaidh ri taobh dbrain — 
Do chrùtha geal caomh smte ri m' thaobh, 

'S mise ga'd chaoin phògadh. 

Chunna' mi fèin aisling, 's cha bhreug, 

Dh-f hag sin mo chrè brònach, 
Fear mar ri tè, a p^gadh a beul, 

A brìodal an deigh pòsaidh, 
Dh'ùraich mo mhiann^ dh'ath'rich mo chìall, 

Ghul mi gu dian, dòimeach, 
Gach cuìsle agus f^th, o iochdar mo chlèibk 

Thug iad gu leum co'-lath ! 

Ort tha mo gheall, chaill mi mo chonn, 

Tha mi fo throm chreuchdan, 
Dh'aisigeadh t-fhonn slainte dom' chom, 

Dhiuchdadh air lom m' èibhneas, 
Thiginn ad dhàil chuirinn ort fàìlt', 

Bhithinn a ghraidh reidh riut — 
M'ulaidh 's mo mhiann, m' aighear 's mo chiall, 

'S ainnir air fiamh grèin' thu ! 



50 

Thuit mi le d'ghath, mhill thu mo rath, 

Striochd mi le neart dòrain 
Saighdean do ghaoil sàit' anns gach taobh, 

'Thug dhiom gach caoin co'-lath, 
Mhill thu mo mhais, gboid thu mo dhreach^ 

'S mheudaich thu gal bròin dhomh ; 
'S mar fuasgail thu trà, le t-fhuran 's le t-fhailt' 

'S cuideachd am bàs dhomh-sa. 

*S cama-lubach t-fhalt, fanna-bhui' nan cleachd 

'S fabhrad nan rSsg àluinn; 
Gruaidhean mar chaor, broiUeach mar aol, 

Anail mar ghaoth gàraidh — 
Gus an cuii* iad mi steach, an caoil-thaigh nan leac 

Bidh mi fo neart cràidh dheth, 
Le smaointinn do chleas, 's do shùgradh ma seach, 

Fo dhuilleach nam preas blàth'or. 

'S mDis do bheul, 's comhnard do dheud, 

Suilean air lìdh àirneig, 
*Ghiùlaineadh brèid, uallach gu feiU, 

'S uasal an reul àluinn — 
'Strua* gun an t-èud tha'n uachdar mo chleibh, 

Gad bhualadh-s* an ceud àite — 
Na faighinn thu rèidh pòsd' on a chleir 

B'fhasa dhomh-fèin teamadh. 

'S tu 'n ainnir tha grinn, mìleanta, binn, 

Le d' cheileir a seinn òran, 
'S e bhi na do dhàil a dh'òidhche sa là, 

Thoilicheadh càil m' òige: 
Gur gile do bhian na sneachd air an fhiar, 

'S na canach air sliabh mointich, 
Nan deanadh tu riìin tarruinn rium dlù' 

Dheanainn ga*h tùrs' f hògar. 



51 



Càrair gii rèidli clach agiis crè 

Ma'm leabaidh-s* a bhrì t-uaisle — 
'S fada mi 'n èis a feitheamh ort fèin 

'S nach togair thu ghèug suas leam, 
Na b'thus a bhiodh tinn, dheanainn-sa luim, 

Mas biodh tu fo chuing truaighe, 
Ach 's goirid an dàil gum faicear an là 

'M bi prasgan a' trà'l m'uaigh-sa ! 

'Mallaohd an tus, aìg a mhnaoi-ghlùin', 

Kach d' adhlaic sa chùil beò rai I 
Mu'n d' f huair mi ort iùil ainnir dheas ùr, 

'S nach dùirig thu fiù ]>òg dhomh, 
Tinn gu'n bhi slàn, dùisgt' as mo phràmh, 
* CHiimhneachadh dàn pòsaidh 
Mo bheannachd ad dheigh, cheannaich thu-feìxìy 

Le d' leannanachd gle òg mi. 



ORAM CUMHAIDH. 

LE UILLEÀM BOS. 

Tha mise fo' mhulad sa'n àm 

Cha'n òlar leam dràm le sunnt, 
Tlia diirrag air ghùr ann mo chail 

A dh-f hiosraich do chàch mo rùin, 
Cha 'n f haic mi 'dol seachad air sràid 

An cailin bu tlàithe suil ; 
'S e sin a leag m'aigneadh gu lar 

Mar dhuilleach bho bharr nan craobh. 

A ghruagach is bach'liche cùl 

Tha mise ga t-iunndran mòr, 
Ma thagh thu deai»h aite dhut fein 
* Mo bheannachd gach rè ga 'd' chòir: 



52 



Tha mise ri osnaich 'na d' dheigh, 
Mar ghaisgeach an dèis a leòn; 

Na laidhe san araich gun f heum 
S nach teid anns an t-srèup ni's mò ! 

'S d' fhag mi mar iudmhaH air trèud, 

Mar tì^ear nach toir spèis do mhnaoi, 
Do thuras thar chuan fo' bhreid, 

Thug bras shi]eadh dheur om shùil — 
B'fhearr nach mothaichinn feìn 

Do mhaise, do cheill, 's do chliù, 
No suairceas milis do bheil 

'S binne no sèis gach ciùil. 

Gach anduin' a chluinneas mo chàs 

k cuir air mo nadur fìamh ; — 
A cantain nach eil mi ach bard 

'S nach cinnich leam dan is fiach — 
Mo sheanair ri paigheadh a mhail, 

'S m'athair ri malaid riamh 
Chuireadh iad gearain an crann, 

A's ghearainn-sa rann ro' chiad. 

'S fad a tha 'm aigne fo ghruaim 

Cha' mhosgail mo chlùain ri ceòl, 
'M breislich mar anrach a chuan 

Air bharraibh nan stuadh ri ceò. 
S' e iunndran t-abhachd bhua,m 

A chaochail air snuadh mo neòi^, 
Gun sùgradh, gun mhire, gun uaill, 

Gun chaithream, gun bhuadh, gun treòir! 

Cha duisgear leam ealaidh air aiir, 
Cha chuirear leam dan air dòigh, 

Cha togar leam fonn air clar 

Cha chluinnear leam gairnan òg. • 



53 



Cha dirich mi bealach nan ard 
Le Suigeart mar bha mi'n iÒB, 

Ach triallam a chadal gu brath- 
Do thalla nam bard nach beò ! 



ORAN DO MHAaiaALASDAIR 
GHLINNE-GARAIDH, 

LE AILEAN DALL. 

Faigh a nuas dhuinn am botul, 

'S theid an deoch so mu 'n cuairt^ 
Lion barrach an copan, 

Ciun socradh a chuach; 
Tosda Choimeil na fèile 

Leis an eireadh gach buaidh, 
Oighre Chnoideart a bharraich, 

'S Ghlinne-garaidh bho thuath. 

Thig ort measair a's adharc, 

Agus taghadh nan arm, 
Le d' mhiol-choin air lomhainn, 

'S iad romhad a' falbh : j 

'Nuair thed thu do 'n mhonadh, 

Bidh fuil aii' damh dearg; 
Cas a shiubhal an fhirich, 

Leat 'chlnneadh an t-sealg. 
Faigh a nuas, dec. 

'S tu marbhaich' a choilich, 
'S moch a ghoireas air chrann, 

Bhuic bhioraich an t-seiHch 
Agus eilid nam beann : 



54 

'8 tric a leag thu na luath's 
A chaol-ruaghag 's a mhang, 

Nuair a ruigeadh do luaidhe 
Cha ghluaiseadh iad eang. 
Faigh a nuais, àc. 

'S tu namhaid na h-eala, 

Lamh a mhealladh a gheoidh ; 
B' f hearr leat 'f haicinn 's an adhar, 

Na na laidhe air lòn, 
Air iteig ga chaitheamh, 

S' luaidhe neimh' air a thoir 
Bho ghunna beoil chumpaich. 

'S cha bhiodh ùin* aige beò. 
Faigh a nuas, &c. 

Lean do chruadal, 's do ghaisge, 

'S am fasan bu dual 
A bhi colgarra, cosant* 

Gu brosnachadh sluaigh : 
Gu h-armailteach, treubhach, 

Gu geur lannach, cruaidh; 
'S tu shliochd nam fear treuna, 

Nach geiUeadh 's an ruaig, 
Faigh a nuas, &o, 

Tha 'n naidheachd so fior 

Aig luchd innse nan duan, 
Gur sgeul e ro chinnteach, 

Air do shijmsir bha buaidh; 
Nach do dhìbir an deas-lamh, 

Ach seasamh 's gach uair 
'S i bhuidhneadh a chìs 

Ri uchd strìthe le fuaim. 
Faigh a nuas, &c. 



55 

Ghabh thu tlachd a's deagh-cheutaidh, 

Do 'n bheus a bh' aig càch, 
Luchd bhreacan an fheilidh 

A dh' eireadh a' d phairt : 
Toirm fheadan ga 'n gleusadh, 

Leat is eibhinn an gair', 
Mar ri binneas nan teud, 

'S a bhi g' eisdeachd nam bard| 
Faigh a nuas, ào. 

Tog suas an crann direach, 

*S brat rìmheach gun sgath, 
Le ctUa/raibh rioghail 

A dh* innseas co iad ; 
'S cha 'n òb do chuid gillean 

Dol an iomairt ua spairn, 
'S tu fein air an toiseach 

A toirt mosglaidh da' n cail. 
Faigh a nuas, àc, 

Tog colg ort, fhir ghast% 

Bi gaisgeil 's gu 'm faod; 
Thig marcaich, a's coisichean 

Ort as gach taobh ; 
A sheasamh do chòrach, 

Olann-Domhnuill an fhraoich; 
Thig do chinneadh a d' chomhnadhy 

A chraobh chòmhraig nan laoch ! 
Faigh a nuas, àc, 

Tha fir chalma ro fhearail, 
Ann a d' f hearannaibh fein^ 

Eadar Onoideart 's Gleann-Gfu:adh, 
'Theid barraicht' airghleus: 

'Ohuireas cul aìr an naimhdean; 
Tha 'n ceannard ga 'u reir : 



N 



56 



'S cha gbabh thu bhì oeannsaicht' 
Le Granndaich Shrath-Spè. 
Faigh a nuas, &c, 

'S leat caìrdeas, le dùrachd 

Fir ùr Innse-Gall, 
Nach gabh giorag na mùiseag, 

'N am rusgadh nan lann ; 
Na 'n cluinneadh iad stri riut, 

Bhiodh mìltean diubh 'nall; 
Mu 'n leigeadh iad cùs ort 

'S iad a dhùbhladh do rànc. 
Faigh a nuas, àc. 

Thig a d' choinneamh le farum 

Buidhean bhras nan arm cruaidh 
A bhuaileadh na buillean 

*S a chuireadh an ruaig 
'Bha gu h-ardanach, reachdmhor, 

Gu feachd a dol suas 
Bho Cheapaich nan craobh, 

'Dh-fhag na glaoidh 's a Mhaol-maidh, 
Faigh a nuas, àc, 

Bho Chomhann nam bradan, 

Is gasd' thig fo thriall, 
Clann lain gun ghealltachd, 

Bha 'neart-san leat riiunh, 
Lq 'n airm an deagh ordugh, 

Luchd a leonadh nam fiadh, 
'S a dheanadh an tolladh 

Mu 'n cromadh a ghrian. 
Faigh a nuas, àc. 

Co 'thaimeadh riut riobadh 
Nuair 'thig nam beil bhuatl 



57 

larr ArUrum a Eirinn 

Leis an eireadh na slnaigh; 
Mac-'Ic-Ailein nan geur lann, 

Dheanadh euchd air a chuan, 
Aig am beil na fir ghleusda 

'Dhol a reubadh nan stuadh. 
Faigh a nuas, àc 

Thig iad sid ort le dùthchas 

£ho thùr nan clach reidh, 
Braithrean Dhomhnuilly Clann-Dhùghaill, 

Marcaich shiumtach nan stèud: 
Clann an t-Shaoir bho thaobh Chruachainn. 

£ha cruadalach trèun; 
Ge d chaiU ìad a chòir 

'£h' aig an seòrs' ann an Sleibht'. 
Faigh a nuas, &c. 



ORAN LEANNANACHD. 

LE 4^ILEAK DALL. 

Nam faighinn gille r'a cheannach, 

A bheireadh beannachd gu Màiri, 
'S mo shoraidh le caoimhneas 

A dh-fhios na maighdinn' a chraidh mi; 
Ged nach tug mi dhut faoidhrean, 

Ann am foill dhut cha d'f hàs mi; 
'S mar a math leam thu fallain, 

Nar a mheal mi mo shlaìnte ! 

Nar a mheal mi mo chòta, 

Mar b'e mo dheoin a bhi lamh riut, 



58 



'S a bhi biiodal ri 'm leannan, 

An seomar daingeann nan clàraidh, 

An iuchair fhaotainn am' phòca, 
S gun an tòir a bhi lainih niinn, 

'S mi gun deanadh do phògadh, 
Gun fheòraich de m' chairdean. 

Gun fheòraich de m' chairdean, 

'S fada a dh'fhalbhuinn a d' choinnidh 
Far an deanainn riut còdhail, 

Cha bhidhinn beo gun a cumail: 
TTha mo dhuil ann sa mhaighdein 

Nach treig do chaoimhneas mi mle; 
'S mar do chaochaìl do àbhaist, 

Gheibhinn t-f hàilt' agus t-fhuran. 

'S e t-fhuran a leon mi 

A dh' fhag am bron so air m' aigneadh, 
A thromaich m' intinn fo' èislein, 

Cha dean mi eiridh le graide : 
Tha mo chridhe neo-shunntach, 

Tha mi bruite fo'm aisnean, 
Aig a mheud 's thug mi 'ghsiol dut, 

'S nach f haod sinn 'bhi tachairt. 

Nach faod sinn Hbhi tachairt 

An àite falaich no 'n uaigneas, 
Ear an deanainn riut beadradh, 

A 's tacan cleasachd air uairean; 
Ach se lagaich mo mhisneach, 

Nach faod mi tric 'bhi mu 'n caairt dhut: 
B' fhearr a phog na 'bhi falamh, 

Mar a faigh mi do bhuannachd, 

Gha 'n 'eil m' èibhneas air thalamh, 
Mar a faigh mi thu 'Mhairi! 



59 



Cha dual domh bhi fkllaìn 

Ma bhìos mi fada mar tha mi : 
Cha ghuidhinn mo ghalar 

Do m' charaid no m nàmhaid; 
Chaidh acaid am chridhe, 

'S cha dean lighichean bonn stà dhomh I 

Beul milis, dearg, daite, 

Deud snaighte mar dhisnean, 
Sml ghorm is glan sealladh 

Fo 'n chaol mhal' aig an rìbhinn; 
Tha cul buidhe mar òr ort, 

Is boidhche nan dìthean ; 
Blas na mear air do phògan, 

'S be mo dheòin bhi riut sinnte. 

Ge 'd chum mì falach an sgeula 

Tha mi 'n deigh bh cheann greis ort; 
Aig a mhiad 's thug mi ghaol dufc 

Tha 'm aodunn air preasadh: 
Dh-f has glaise 'nam ghruaidhean, 

'S bochd a bhuaidh th' air an t-sheirc sin, 
A chaochaìl mo shnuagh dhiom, 

Mar dhuine truagh 'thig à teasaick 

Mar dhuine truagh thig à teasaichy 

A bhiodh fàd anu am fiabhras, 
'S ann a dh-fhas mi mar fhuathaich', 

Cho cruaidh ris an iarunn; 
Acb bho thoiseach ar sinnsridh, 

**'S trì ni thig gun iarraidh, 
An gaol agus eagsd, 

'S gun leith-sgeul an t-iadach." 

E 



60 
EALAIDH GHAOIL. 

LE EOBHON MAC-LAOHUINN. 

Air faillìiiiiy illirmy uillirìn-ò, 
Air faillirin, illirin, uillirìn ò^ 
Air faìllirin, illirin, uillirin h, 
Gur boidheach an comunn, 
Th'aig coinneamh *n t-Strath-mhòir.* 

Gur gile mo leannan 

Na'n eal' air an t-shnàmh, 
Na cobhar na tuinne, 

'S e tilleanh bho'n tràigh; 

* The chonis and first stanza of this sonf; are not Macìaòhlan'8. They 
were compoAed by Mrs Mackenzie r*f Balone, at a time when, by ia- 
firmity* she was unable to attend tiie administration of the Lord's Snp- 
per in Strathmore of Lochhroom — and ran word f or word tbe same ex- 
cept the last two lines of the verse, whicb are slÌRhtly altcored. Oor 
talented author sot them and the air from some of the north eountry 
studentB in Aberdeen. All tbe other ntanzas, however, are orìgSnaJ^ 
and worthy of the poetic mind of Maclachlan. The following teoas- 
lation of it by the celehrated autbor, we Bubjoin for the gratiflcation of 
the EnglÌBh reader : — 

TRANSLATION. 

Nor the swan on tbe lake, or the foam on the sbore, 
Can compare with the cbMrma of the maid I adore : 
Not 80 white Ì8 the new milk tbat flows o'er the pail, 
Or the enow that is sboVr'd frum the bougbs of the vale. 

As the clouds yellow wreath on the mountaina high brow, 
The lock> of my fair one redundantly flew ; 
Her cheekR have the tint that the roses display, 
When the glitter with dew on tbe morning of May. 

As the planet of Venus that gleams o'er the grove, 

Her blue-rolIiDg eyes are tbe symbols of love: 

Her pearl-circled l)08cm diffuses brigbt rayst 

Like the moon, when the Rtars are bedimm'd with her blase. 

The mavis and lark, when tbey welcome the dawn, 
Make a chorus of joy to resound tbroufih the lawn : 
But tbe mavi8 is tuneleHS— tbe lark strives in vain, 
Wben my beautiful charmer reuews her sweet strain. 

When Bummer he<tpan)slt;B the landscape with flow'rs, 
While the thrusb and the cuckoo sing soft from tbe bowr'B, 
ThrouKh the wood-8haded windinès with Bella 1*11 rove, 
And feast unrestraiued ou the smileB of my love. 



61 



Ha'm blàth-bhainne bnaile, 
'S a chuach leis fo bhàrr, 

Na sneachd nan gleann dosrach, 
'Ga fhroiseadh mu'n bhlàr 
Air faillirin, &c. 

Tba cas-fhalt mo rùin-sa 

Gu siùbhlach a sniomh, 
Mar na neol bhuidhe 'lùbas 

Air stùcaibh nan sliabh, 
Tha ' gruaidh mar an ròs, 

*Nuair a's bòidhche 'bhios fhiamh, 
Fo ùr-dhealt a Chèitein, 

Mu'n èirich a ghrian. 
Air faillirin, &c. 

Mar Bhènus a boisgeadh 
. Thar choiltibh nan ard 
Tha a miog-shuil ga m' bhuaireadh 

Le suaicheantas craidh : 
Tna bràighe nan sèud 

Ann an eideadh gach àidh 
Mar ghealach nan speur 
'S i cur reiiltan fo phràmh. 
Air faillirin, àc, 

Ti^dh 'n uiseag 's an smeòrach 

Feadh lòintean nan driùchd, 
'T\)irt fàilte le'n òrain 

IDo'n òg-mhadainn chiùin; 
A^li tha'n uiseag neo-sheòlta, 

'S an smeorach gun sunnt, 
'l^^uair 'thoisichas m' èudail 

Air gleusadh a ciùD. 
Air faillirin, &c. 



62 



'Nuair thig samhi^adh nan noinean 

A comhdach nam bniach, 
'S gach eoinean 'sa chròc-choill' 

* A ceòl leis a chuaich, 
Bi'dh mise gu h-èibhinn. 

' A leumnaich 's a ruaig, 
Fo dhlù-mheuraibh sgàileach 

A màran ri m' luaidh. 
Air faillirin, &c. 



ORAN D'A LEANNAN. 

LEIS AH BARD CONANACH. 

Fhuar mi sgèula mo<fh an dè, 

'S cha deach' mi 'n èÌB ri chluinntinn, 
'S cha tug mi geill nach deanainn feum, 

Le gaol do 'n tè mu 'n d' inseadh, 
'S cha toir mi fuath dh'*i) 's beag mo luaidh air, 

Cred a f huair mi cinnt air, 
'S dh' aindeoin cruadal ga 'n toir cuairt sinn, 

Gheibh sinn bhuainn ri tìm e. 

A ghruagach dhonn, ma dh' fhas thu trom 

Tha mis air bhonn nach dìobair, 
Gu 'n seas mi thu, air bhialthaobh cìiirt, 

'S cha 'n ann an duil do dhiteadh, 
Hia mi air bheachd gu 'n seajs mi ceart, 

€rè 'd bheir am Farson cìs diom, 
'S gu 'm pàighinn daor air rà do gbaoil, 

Na 'n tàrainn saor 'sa 'n tim so. 

Gu 'm pàighinn daor gu t-fhàgail saor, 

Mu 'n leiginn t-aodìinn nàrach', 
Fa chomhair cùirt mar fhasan ur, 

S* nach robh e 'n rùn do nàduir, 



63 



Cha n' eil mi 'n dùl thu dhol na 'n luib, 
Mur tig a chuibhle cearr oimny 

'S ma chumas airgead thù o chìs, 
Gu 'n seas mi f hìn na t-àite. 

Gur fad a rachainn ann ad leithsgeul, 

Gu do sheasamh cliùiteach, 
'S ghabhainn uileadh orm an seisein, 

Gu d' leith-trom a ghiùlan) 
'S ged chumadh iad mi ann gun lasadh, 

Gus an &t mo shùilean, 
Mar diobar ceartas mi, cha ^n f haicear, 

CSiaoidh thu ac' fo mhùiseag. 

A' Kigh uan dùU! nach mi bha 's tu, 

Dol fo na siùil do dh-Eirinn, 
Na thìr eile 's faide bhuainn, . 

Nach d' ruig ar suaimhneas fheutainii, 
'S truagh nach faicinnse bhi seòladh, 

A's sinn air bòrd le chèile, 
Gun duil a chaoidh thigh'n' air ar 'n eòlas, 

Do*n,Roinn-Eòrp na dheigh sin! 

Ach cia mar 's urrainn domh bhi beb, 

'S cho mar sa thug mi.spèis dut? 
Na cia mar dh, f haodas mi bhi stòilte 

'S mi gun chòir aù* t-fheutainnl 
Ged fhaighinn àirgead na Roinn-Ebrpa, 

Agus hr na h-Euphaid, 
Oha chumadh e mis suas car uaire, 

'S tu bhi bhuam gun sgeul ort. 

Ach cùis mo chruadail, s faide bhuam, 
An diugh di uair na 'n dè thu ! 

S ma leanas tu mar sinn air luaths, 
Gn 'm bi sinn cuairt bho chèile, 



64 



Ach ma thionndas tu do shlios rium, 
'S fiosrach mi mar dh' eireas, 

Gur gearr an ùin a thàmhas tu, 
'Nuair thìg do chùl na dheigh sin. 

Mas e'gun chuir thu rium do chùl 

Ann an duil mo threigsinn, 
Gus an cuir iad mi 'sa 'n ùir 

Cha dean mi tùm ad dheighse ; 
Cia mar dh' f haodas mi bhi saor, 

'S nach dean an saoghal ieum dhomh? 
Mo chridh air f halach le do ghaol, 

Gun duil a chaoidh ri fheutainn! 

Tha gaol nam boireannach o 'n òige, 

Mar an ceb 'sa chèitean, 
Laidhidh e rì madainn dhriùchd, 

Ri làr cho dlù 's nach lèir dhuinn, 
Chi mi 'n t-adhar a's na beanntan, 

Dol an ceann a chèile, 
Ach sgaoilidh e ri ùin ro ghearr 

Gun f hios cia 'n t-àit an tèid e. 

Gur mor a bh' agam ort do mheas, 

'S cha tug mi fìos do chàch air, 
'S o 'n is beairt e tha gun f hios, 

Cha 'n innis mis gu bràch e, 
Gu'm beil an sean-f hacal o shinnsear', 

Tigh'n gu cinnt an drasda- 
" Gur faide bhuam an diugh na 'n dè^ 

A bhean nach d' fheud mi thàladh." 

Cha 'n eil mo chadal domh ach cùirt, 
'S cha 'n eil mo dhùisg ach cianail, 

Cha n' eil an obair dhomh ach cràdh, 
'S cha n' f heairrde mi bhi diamhain, 



65 



Cha dean laidhe dhomli ach creiichdan, 

S cha toìr eiridh dhiom iad, 
C&a toir asdar mi gu slainte, 

'S cha 'n fhasa tàmh no gniomh dhomL 

Gred a tha mi 'n so 'sa ghleann, 

Oha b' e bhi ann a b' fbearr leam, 
'S mar V e cruaidhead mo chomannd, 

Bu luath mo dheann ga fhàgail, 
Gur fada 'n aimsir tha o 'n uair, 

A chualas bhi ga radhainn, 
Gup cruaidh an reachd a bhi fo smachd, 

^ bidh mise nochd mur tha mir 

Oha b' e chùis bhi nochd an glais, 

Ka 'n tiginn aisde a maireach, 
Ach bhi 's na fiabhrais fad sheachd bliadhna, 

Gun la riamh dhiu tearuinnt; 
Oha robh uair gun chuartach ùr dhomh, 

Gur ciùirte rinn ian m* fhàgail, 
ÌXìa o 'n lagaich iad mo phearsa, 

Tha mo sgairt air failinn ! 



MALI BHEAG OG. 

Nach truàgh leat mi 's mi 'm priosan, 

Mo MhaJi bheag òg, 
Do chairdean a' cuir binn' orm, 

Mo chuid de *n t-saoghal thù. 
A bhean na mala mme, 

'S na 'm pògan mar na fioguis, 
S' tu nach fagadh shios mi^ 

Le mi-rùin do bheoil. 



6iy 



Di-dòmhDaicli anns a' ghleann duiim, 

Mo Mhali bheag òg, 
*Nuair thoisich mi ri cainnt riut; 

Mo chuid de*n t-shaogal mhor. 
'Nuair dh *f hosgail mi mo shùilean, 

'S a sheall mì air mo chul-thaobh; 
Bha marcach an eich chrùthaich, 

Tigh*n' dlù air mo ]òrg. 

'S mise bh'air mo bhuaireadh, 

Mo Mhàli bheag òg ! 
'Nuair 'thain an 'sluagh mu'n cuair duinn, 

Mo ribbinn ghlan ùr : 
'S tniagh nach ann san uair ud, 

A thuit mo lamh o m' ghualainn, 
Mu'n d' amais mi do bhualadh, 

Mo Mhali bheag òg. 

Gur bòidhche leam a dh'f has thu. 

Mo Mhàli bheag òg, 
Na'n lili ann san fhasach, 

Mo cheud ghradh 's mo rùin : 
Mar aiteal caoin na grèine 

Ann am madaLnn chiùin ag eiridh, 
Be sud do dhreach a's t-eugais, 

Mo Mhàli bheag òg. 

« 

'S mise a thug an gaol 

Dha mo Mhàli bhig òig, 
Nach dealaich rium sa'n t-saoghal, 

Mo nighean bhoidheach thu. 
Tha t-fhalt air dhreach nan teudan, 

Do ghruaidhean mar na caoran ; 
Do shuilean. flathail, aobhach, 

'S do bheul-labhairt ciùin. 



I 67 

Shiubhlainn leat an saogbal, 

Mo Mbàli bbeag òg ; 
Cho fad a's cùl na grèine, 

A gbeug is ailli gnuis ; 
Ruitbinn agus leumainn, 

Mar f biadb air bbarr nan slèbbtean, 
Air gbaol 's gu'm bitbinn rèidb 's tu, 

Mo Mbali bbeag òg 

'S truagb a rinn do cbàirdean, 

Mo Mbàli bbeag òg ! 
'Nair tboirmisg iad do gbragb dbomb, 

Mo cbuid de 'n t-saogbal tbu : 
Nan tugadb iad do lamb dbomb, 

Cba bbitbinn-'s ann san am so, 
Fo' bbinn air son mo gbi*aidb dbut, 
i Mo Mbàli bbeag og. 

Ge d' bbeirte mi bbo'n bbàa so, 

Mo Mbàli bbeag og, 
Gba 'n iarrainn tuiUe dàlacb, 

Mo cbeud gbradb 's mo rùin : 
B'annsa 'n saogbal-'s' fbàgail, 

'S gum faicinn t-aodann gbradbacb ; 
Gu'n cbuimn' bbi air an là sin, 

'S na db'fbàg mi tbu ciùirt'. 



MAIRI LAGHAOK 

LE lAN HAODHOMHNUILL, LOCH-BHRAOIK. 

LUINNEAG. 

Hò, mo Mbàiri lagbacb, 
'S tu mo Mbàiri bbinn^ 

Hò, mo Mbàiri lagbacb, 
'S tu mo Mbàiri gbrinn : 



68 

H^, hc mo Mhàiri, 

*S tu mo Mhàiri bhinn, 

Mhàiri bhoidheach lurach, 
Kugadh anns na glinn. 

B'òg bha mis* a's Màiri 

'M fasaicheiEtn Ghlinn-Smeòil, 
'Nuair chuir macan-Bhenuis, 

Saighead gheur 'n am f heoU ; 
Tharruinn sinn ri chèile, 

Ann an eud cho beb, 
'S nach robh air an t-saoghal ; 

A thug gaol cho mor, 
Ho, mo Mhàiri, <fec. 

'S tric bha mis' a's Mairi, 

Falbh nam fàsach fìal, 
Gu'n smaointean air fàl-bheairt, 

Gu'n chail gu droch ghniomh ; 
Cupid ga n-ar tàladh, 

Ann an cairdeas dian ; 
'S barr nan craobh mar sgèH dhuinn, 

'Nuair a V aird' a ghrian. 
Ho, mo Mhairi, &c, 

Gred bu leamsa Alba' 

A h-airgead a's maoin, 
Oia mar bhithinn sona 

Gu'n do chomunn gaoil ì 
'B aunsa bhi ga b' phògadh, 

Le deagh chòir dhomh f hein, 
Na g^ f haighinn stòras, 
Ho, mo Mhàiri, &c. 

Tha do bhroilleach soluis 
Làn de shonas graidh ; 



-^^ 



69 

Uchd a's gile sheallas, 
N^, 'q eal' air an t-snàmh : 

Tha do mhin-shlios, fallain, 
Mar chanach a chàir ; 

Muineal mar an f haoilinn 
Fo 'n aodainn a's àillt'. 
Hoj mo Mhàiri, <kc. 

Tha t-fhalt bachlach, dualach, 

Ma do chluais a' fàs, 
Thug nadur gach buaidh dha, 

Thar gach gniaig a bha : 
Cha 'n 'eil dragh, no tuairgne, 

'Na chuir suas gach là ; 
Chas gach ciabh mun-cuairt dheth, 

'S e 'na dhuail gu bharr. 
Ho, mo Mhairi, àc. 

Tha do chailc-dheud shnaighte 

Mar shneachda nan ard; 
T-anail mar an caineal ; 

Beul bho'm banail fàilt : 
Gmaidh air dhreach an t-siris; 

Min raìsg chinnealt, thlà; 
Mala chaol gu'n ghruaimean, 

Gnùis glieal 's cuach-fhalt bàn. 
Ho, mo Mhàiiì, àc. 

Thug ar n-uabhar barr 

Air àilleas rìghrean mor; 
B^ iad ar leabaidh stàta 

Duilleach 's barr an fheoir : 
Flùraichean an f hàsaich 

'Toir dhuinn cail a's treòir, 
A's sruthain ghlan nan ard 

A chuireadh slaìnt 's gach pòr. 
Ho, mo Mhàiri, àc. 



70 

Cha robh inneal ciùil, 

A thuradh riamh fo 'n ghrèin, 
A dh*-aithriseadh air chòir, 

Gach ceol bhiodh agarnn fhein; 
Uiseafi^ air fi^ach lònan, 

SmM aìr gach gèig; 
Outhag *s giig-gùg aic', 

'Madainn churaidh Chèit'. 
Ho, nio Mhàìri, &c, 

TRANSLATION BY D. HACPHERSON, BOOKSELLEB, L0ND08. 

Chorus. 
Sweet the rìsing mountains, red with heather beUfi; 
Sweet the bubbling fountains and the dewy dells, 
Sweet the snowy blossom of the thomy tree, 
Sweeter is young Mary of Glensmole to me. 

Sweet, O sweet ! with Mary o*er the wilds to straj, 
When Glensmole is dressed in all the pride of May — 
Amd, when weary roving through the greenwood glade, 
Softly to recline beneath the birken shade. 
Sweet the i*ìsing mountains, àc, 

There to fix my gaze in raptures of deh'ght, 
On her eyes of truth, of love, of life, of light — 
On her bosom purer than the silver tide, 
Fairer than the cSnacli on the mountain side. 
Sweet the rising mountains, àc. 

What were all the sounds contrived by tuneful men, 
To the warbling wildnotes of the sylvan glen ì 
Here the merry lark ascends on dewy wing, 
There the mellow mavis and the blackbird sing. 
Sweet the rising mountains, &c. 



71 

What were all the splendour of the proud and gieat, 
To the simple pleasures of our green retreat ) 
Erom the crystal spring fresh vigour we inhale; 
Rosy health does court us on the mountaiu gale. 
Sweet the lising mountains, àc. 

Were I offered all the wealth that Albion jields, 
All her lofty mountains and her fruitfìil fields, 
With the countless riches of her subject seas, 
I would scom the change for blisses such as theee I 
Sweet the rising mountains, &c. 



) 



FEAR A BHATA. 

Fhir a bhàta, na horo-eiley 
Fhir a bhàta, na horo-èile ; 
Fhir a bhàta, na horo-eile, 
' Gu ma slàn dut, 's gach àit an tèid thu. 

'S tric mi sealltuinn o'n chnoc a's àirde, 
Dh-f heuch am faic mi fear a bhàta : 
An tig thu 'n diugh, na'n tig thu maìreach 9 
'S mar tìg thu idir,. gur truagh a tà mi. 
Fhir a bhata, na horo-eile, &c, 

Tha mo chridhe-sa briste, brùite ; 
'S tric na deoiribh a ruith o'm shuilean; 
An tig thu nochd, na 'm bi mo dhuil riut ì 
Na 'n dìdn mi 'n dorus, le osna, thùrsaich ì 
Fhir a bhata, na horo-eile, <fec. 

'S tric mi foidhneachd de luchd nam bàta, 
Am fac iad thu, na 'm beil thu sàbhailt; 



t ^ 

S aim tha gach aon aca rium a 'g ràìte, 
Gur gùracli mise ma thng mi gràd dhut. 
Fhir a bhata, na horo-eile, &c, 

Gheall mo leannan domh gùn dhe 'n t-sioda, 
Gheall e sud agus breacan rìomhach; 
Fain' òir anns am faicinn ìomhaigh ; 
Ach 's eagal leam gun dean e dìochuimhn'. 
Fhir a bhata, na horo-eile, &c. 

Cha 'n eil baile beag 's am bì thu, 
Nach tàmh thu greis ann, a chur do sgios diot; 
Bheir thu làmh air do leabhar rìomhach, 
A ghabhail dhuanag *s a bhuaireadh nionag. 
Fhir a bhata, na horo-eile, &c. 

Ged a thuirt iad gu'n robh thu aotrom, 
Cha do laghadaich sud mo ghaol ort ; 
'Bi*dh tu m' aisling anns an òidhche, 
A's anns a mhadainn bi'dh mi 'ga t-fhoineachd. 
Fhir a bhata, na horo-eile, &c, 

Ihug mi gaol dut* 's cha 'n fhaod mi àicheadh; 
Cha ghaol bliadhna, 's cha ghaol ràidhe ; 
Ach gaol a thòisich 'nuair bha mi m* phàisde, 
'S nach searg a chaoidh, gus an claoidh am bàs mi. 
Fhir a bhata, na horo-eile, &c, 

Tha mo chàirdean gu tric ag innseadh, 
Gu'm feum mi t aogas a chuir uir diochuimhn'; 
Ach tha 'n comhairle dhomh cho diamhaii), 
'S bhi pilleadh mara *s i tabhairt lionaidh. 
Fhir a bhata, na horo-eile, &c. 

Tha mo chrìosan air dol an airde, 

Cha'n ann bho fhìdhleir, na bho chlài*salr; 



73 

Ach bho stiùireadair a bhata — 
'S mur tig ihu dhachaSgh, gur triiagh mar tha mL 
Fhir a bhata, na horo-eile. &c, 

Bi'dh mi tuiUe gu tùrsach, deurach, 
Mar eala bhàn ^s i an dèis' a reubadh; 
Guileag bàis aic air lochan feurach, 
A's cach uileadh an deigh a trèigsinn. 
Fl^ir a bhata, na horo-eile, &c. 



■<w*« 



AN NIGHEAN BHUIDH BHAN. 

LE DOMHirUL MAO-AONOHAIS, 

Mo nighean bhui' bhàn na falbhadh tu leam, 
Mo nighean bhui' bhàn na falbhadh tu leam, 
Mo nighean bhui' bhM na falbhadh tu leam, 
\ (jtxCjx ceannaichinn gùn de'n t-shìoda dhut. 

Nighean bhàn th'air cdoc mhurain, 
Dha'n tug mi mo ghaol o'n uiiidh, 
B'annsa leam na òr na cruinne 
'Ohuìlein thu bhi' sìnte rium. 
Mo nighean bhui' bhàn, àc. 

'S furasd dhomh-sa' ghruagach t-àireamh, 
Do chul dualachy cuachach, f àineach, 
Gruaidh thana, dhearg, a's glan' deàrsadh; 
% falt mar bharr nan dìthean ort. 
Mo nighean bhui' bhàn, (fea 

Thà thu gu ro bhòidheach taitneach, 
Foghainteach, deas, ann am pearsa, 
Cha 'n urra mi chiail *s a thasgaidh, 
IHan dheth do thlachd innseadh dhut. 
Mo nighean bhui' bhan, àc. 



74 



'S mall do rosg, 's gur glan do leirsmiiy 
Suil ghorm, mar dhearcag an t-shlèibhe, 
Mala chaol a's caoine rèidhe, 
Cha bu bhreug ach firinn sud. 
Mo nighean bhui' bhan, &c. 

Calpa bàn nach iarr an gartan^« 
l^igh shocrach nach dochunn faiche, 
'S e mheudaich cho mor mo thlachd dhiot, 
Ghionns nach faicte mi-ghean ort. 
Mo nighean bhui' bhan, <&c. 

Beul is binne sheinneas òrain, 
Milis, blasda, socair, comhnard, 
Gu fonnor, farasd, ro dhoigheil, 
Cha bhi sgòd ri' inns' oirre. 
Mp nighean bhui' bhàn, &c. 

Anna, ged' nach eil mi stocail, 
Cha 'n i'n t-shnàthad mo cheird chosnaidh, 
Dheannain aran eoma 's corca 
Mar ris an droch shìde dhut. 
Mo nighean bhui' bhàn, &c. 

Ma ni thu mar a tha thu labhairt, 
'S gu'n cùm thu rium-^ do gheaUadh, 
So mo làmh gur mi do leannan, 
'S nach bi ba-laoch sìnte riut. 
Mo uighean bhui' bhàn, dsc. 



AN CAILIN DU.EAS DONK 

Iil EACHANN MAO-CHOINNICH, LOCH-BHRAOIN. 

Gu ma slàn a chi mi^ 
Mo chailin dileas donn; 



75 



Bean a' chualain rèidh, 

Aìr an deise dh-eireadh fonn; 

'S i caint do bheoil bu bhinn leam, 
'N uair a bhiodh m' inntinn trom, 

'S tu thogadh suas mo chri 

'Nuair a bhi'dh tu bruidhinn rium. 

Our midadach a ta mi, 

'S mi nochd air aird a chuain, 
'S neo shunntach mo chadal domh, 

'S do chaidridh fada bhuam; 
Gur tric mi ort a smaointeach; 

As t-aogaìs tha mi truagh; 
'S mar a dean mi t-f haotainn 

Cha bhi mo shaoghal buan ! 

Suil chorrach mar an dearcag 

Fo'n rosg a dh-iathas dlù; 
Qruaidhean mar an caoran 

Fo 'n aodann tha leam ciùin — 
Mar d' aithrìs iad na bhreugan, 

Gu'n tug mi fèin dut rùin; 
'S gur bliadhna leam gach la' 

Bho'n uair a dh-fhag mi thu« 

Theireadh iad mas d'fhalbh mi bh'uat, 

Gu 'm bu shearbh leam dhol ad ohòir; 
Gu'n do chuir mì cùl riut, 

'S gu'n dhiult mi dhut mo phog. 
Na ciìireadh sid ort cùram, 

A rùin — ^na creid an sgleo; — -. 
Tha t-anail leam ni 's cùraidhy 

Na'n drìichd air bharr an fheoir. 

Tacan mu'n do sheol sìnn, 
'S ann a thoisich cach 

F 



76 



Ei ìnnseadh do mo chraiimeig-fla^ 
Nach pillinn-sa gu brath. 

Na cuireadh sid ort gruaimean 
A Ixiaidh ; ma bhios mi slan^ 

Oha chum dad idir bhuat mi, 
Ach saighead chruaidh a bhlds. 

Tha moran de luchd aìmlisg, . 

'S a sheannachaÌ3 «n droch 8geòi]« 
An chridheacha mar phmsecm, 

Cha chuimhnìch iad air chòhv 
Ach na creid an sgeula; 

Ma gheibh a' chlèir oim càir, 
'S ma dhV fhanas sinn bho chèile^ 

'S i 'n èigin a bheir oim' 

Tha 'n snaim a nise ceangaUte^ 

Gu daingeann agus teann;^ 
'S e their luchd na fimoid rium 

Nach 'eil mo phròthaid ann:— 
'M fear aig am beil fortaUi 

Tha crois aige na cheann, 
'S tha mise taingeil^ toilichte^ 

Ge d.' tha mo sporan gann. 



AN GILLE DUBH CrAKrDHUBH. 

Cha dirìch mi brughach, 

'S cha shiubhail mi mòinteaoh^ 
Dh-fhalbh mo ghuth cinn, 

'S cha sheinn mi òran. 
OhiEt chaidil mi uair^ 

O luan gu dòmhnach, 
'S an gille dubh ciair-dhubh 

Tighinn fo m' ùidh. 



77 

'8 truagh nach robh mise, 

'S an gìlle dubh ciar-dhubh; 
^n aodaiim na beinne 

Fo ahileadh nan siantan; 
An lagan beag fàsaich; 

Nan aitigin diamhair, 
'0 cha ghabh mi fear liath 

'8 e tighinn fo m' ùidh. 

Dh-òlainn deoch>8laint\ 

A ghille dhuibh chiar-dhuibh 
Do dh-uisge nan lòn, 

Cho deònach 's ge b' fhion e, 
Ckd tha mi gun òr, 

Tha ni 's leor tigh'nn d'am iaraidh, 
^ cha ghabh mi fear liath 

^S e tighinn fo m' ùidh« 

Mo ghille dubh bòidheach^ 

Ge gòrach le càch thuj 
Dheanaìnn do phc^àdh, 
- Qun deoin da mo chairdean; 
Shinbhlainn leat fada, 

Feadh lagan a's f hiasachi 
'd cha ghabh mi fear liath, 

*S tu tighinn fo m' iiidh* 

Mo ghUle dhubh laghaich 

'Q neo-raghainn leam t-fhàgail, 
'Na 'm faidnn an cuideachd tibn^ 

^BghainTì ro chach thu^ 
Qed' f haicinn ciiig mil', 

Air chÌQnt gar tu b' fhearr leaoi^ 
C^ ghabhainn fear liath 

^S tu tìghinn fo m' iudh| 



78 

'S luameach mo chadal, 

Bho mhadainn dÌH^ìadain, 
'S bruaìleanach m' aigneadhi 

Mur furtaich thu chiall mL 
'S mi raoir air dhroch leabaidh, 

Cha'n f hada gu liath mi, 
S an gille dubh ciar-dhubh, 

Tighinn fo m* iiidh. 



MORT GHLINNE-COMHANN. 

LEIS A BHARP MHUCANACH. 

Lamh Dhè leinn a shaoghail! 
Tha thu carrach, mar chaochla nan sion, 

An nì nach guidheamaid fhaotainn 
Mar na sruthaibh ag aomadh a nios; . 

'S i chneidh fèin, thar gach aobhar, ^ 

Bhios gach duine ri caoine, 's e tinn, - 

Breth Mhic-Samhain air saoidhean, | 

Tìgh'nn a ghleachd ruinn a thaobh cùl ar cum. 

A Bìgh ! fheartaich na greine 
Tha'n cathair na fèile, dean sith, 

Bi doinn an fhir a bha ceutach, 
Nach bu choltach ri fèile fir chrion; 

'N uair a thogta leat bratach, 
Oroinn chaola, fraoch dait', agus pìob, 

Bhìodh mnai ghaoil, le fìiaim bhSs 
A' caoi laoich nan arm sgaiteach 's an strL 

Gu'n robh aigne duin^ uasail 
Aig a bhail' agus uaithe a' d' chòir, 

Oha b' i ghèire gun tuigse 
Bha sa bheul bu neo-thuidiche glòir; 



79 

Oeann na cèille *b na coideachd 

na h-encoraicb cuspair dheth t'fheoil: 
Cftia b' e 'm breugaìr^ a mhurtadh 
Le Inchd Bhèideadh nam plnicean air 8tòl. 

Ach fear mòr bu mhaih cnmadh, 
Bn neoff^thach an curaidh gun ghiomh, 

Cha robh barr aig mac duine ort 
Ann an àilleachd, 's an uirìgleadh cinn : 

AnnB a bhlàr bu mhath t-fhuireach 
ClhoBnadh làrach, a's urram do'n rìgh; 

Mo agread chràiteach am fiilachd! 
A bha 'n taigh chlàraidh 'n robh furan nam pios. 

Cha robh do chridhe mar dhreagon 
Tamdnn slighe na h-eacoir a'd' churs, 
l^ 'S tu le d' chlaidheimh ag èiridh 
^ Aa leth t-athar 's rìgh Seumas a chrùin : 
Taid an Albuinn 's an Eirinn, 
Luchd a thaghaich, 'sa rèiteach do chùis: 

Bi'dh là eile ga dheuchainn 
'S tuB' ad laidhe gun èisdeachd fo'n ùir. 

B'iad mo ghràdh na cuirp gheala 
Bha gn fiùghantach, fearail, neo-chrìon, 

'S mairg a chunnaic 'ur n-uaislean 
Dol fo bhinn 'ur hichd-fuatha gun dion; 

Ach nam bitheamaid 'nar n-armaibh 
Mn'n do chruinnich an t-sealg air an tìr, 

Bhiodh luchd chòtaichean dearga 
Gun dol tuilleadh do dh' armailt an righ. 

Cha robh gnothach aig lèigh 
'Dhol a leigheas nan creuchd nach robh slan, 

A' call am faJa fo'n leintean 
'Bha, na fir bu mhor fèil' ri luchd-dhàn. 



80 

Nam Ve cothron na Fèinne 
JBhiodii eadar sibl- fein 's clanna Othalì, 

Bhìcdh eoin mholach an t-«lèibhe 
Gaìrdnn salach air chrèabha|^ chMch. 

Ohab'ecm«^anoridhe 
Hiug dhail^h bnannachd aìr buidheann mo Msi, 

Tilgeadh luaidhe na cithibh 
'S sibh mo thruaidh ! gun f hios air-a chùis-: 

Eadar uaislean a's mhithibh 
Gun 'robh bhuaidh ud a' ruith oim o thÙB; 

(fn 's i 'n uaigh ar ceann-uidhe 
K^dh na sluaisdean a frithealadh dhuinnf 

. Gha b'i sud an f huil shalach 
Bha ga taomadh mu'n talamh aa' ghleanfl. J 

'S a liuthad ùmaldh mar ghearran ^ 

A. bha cuir fùdair na dheannabh mu 'r ceatm; 

A Eigh dhùlaich nan aingeal ! 
Gftbhsa cùram da 'r n-anam, ,s sibh thall, 

Ghaidh 'ur cunntas an tainead 
Le garbh dhùsgadh na malairt a bh' ann. 

Thrùs do chinneadh r'a chèile, 
DÌieanamh coinneamh an dè anns an "Dim, 

Gha d' aithris thu sgeula 
Ehir a b' urrainn a rèiteach gach càis; 

Ite dhaingean na'n sgèith thu 
'S am baranta treun air an cùl 

Bi'dh là eile ga f heuchainn, 
'S mise druidte fo dhèile 's an ùir. 



Gha bu chòcairean gìoraig 
Ghumail còmhnard an slinhein ro chach; 

O'n là thòisich an iomairt 
Ghaill Ghlann-Dòmhnuill ceann-fine no dha; 



i 



81 



'N gleacair òg 'ur ceann-cinnidh 
CSiuir a dli?>chas 'an smioraibh a chnàmh; 

Gheibheadh còcaire bioradh 
Bqgha spòltaich o spionnadh a làmh. 

ÌALchd a thràghadh man buideal 
^eireadh earrach air ruban de'n f hìon, 

^Nuair a thàrladh sibh cuideachd 
Bli neo-bhrùideil mu *n chupan ud sìbh ; 

Ag iomairt thàileasg, a's chluichibh 
Air a chlàr bu neo-thrù'ail 'ur gniomh ; 

Gha bu chearr am measg truid sibh 
'N am pàidheadh na cuideachd, 's g'an diol. 

Qu'm beil mise fo mhulad 
Ag amharc 'ur gunnaidh' air stèill, 

Sàr ghiomanaich ullamh 
Leìs an cinneadh an fhuil anns a bheinn, 

Ann am frìth nan damh muUaich 
Fiff an deante leibh munsiig air seilg, 

Ga bu trìc sibh gan rùsgadh 
Oha d' iarr sibh rìamh cunntas 's na bèin. 

C9ia bu sgàthairean gealtach 
Bhiodh a' maoitheadh an gaisge gach là, 

Tha 's an EUean na'n cadal 
Nadi dùìsg gus am faicear am bràth, 

Luchd dhìreadhy nan èit-bheann 
Le'n cuilbheirean gleusta na'n laimh, 

'S lionmhor fear nach d'rinn èirìdh 
Kur na ghiomanach treun air a h-earr. 

Rìgh gur mis tha fo airtneul 
Ri àm dhomh bhi faicinn 'ur beann 

'S cha lugha mo chùram 
Ki bhi 'g amharc bhur dùchannan thall, 



82 ^ 

Mur bhithe mar thachair 
'S ajin leamsa gum b'&it bhi dol ann, 

Gos an tainig a chreach oim 
Mar gu'n tuiteadh a chlach leis a ghleann ! 

'S iomadh fear tha toirt sgainneil 
Do'n tigheam òg air an f hearann so thaU, 

Eadar ceann Locha-Kaineach, 
Rugha Shlèibhte, 's bun Gharaidh nam beann^ 

Bha thu feicheannachd daingean 
Far an èiste ri d' theangaidh an cainnt, 

Mar urbal peucaig gu tarruinn, 
'S mar ghath reubaidh na nathrach gu call. 

Leum an stiùir bharr a daiginn 
Le muir sùigh, 's gun sinn ath-chainnteach dhp, . 

Dh'fhalbh na croinn, 's na buill-bheairte, ^ 

'S leig sinn uallach na slait air an sgòd ; 

'S bochd an dùsgadh sa' mhadainn 
So f huair sinn gu grad a theachd oìmn, 

S ma gheibh sinn ùine ri f haicinn 
'Bheir sinn fùcadh mu'n seach air a chlò. 



\ 



MAIRI GHREANNAR. 

LI COINKEAOH MAO-OHOINNICH. 
LUINNEAR. 

O shaorainn, shaorainn, shaorainn i, 
Air m' f hacal fhèin g'um faodainn sinn j 
'S ged bhiodh cuid nach saoileadh e, 
Gu'n saorainn Mairi Ghreannar. 

Shaorainn fhein gun teagamh i, 
Ged bha mi tric a' beadradh r% 



83 



Nach d' iarr mi ni mi-dhleasannach, 
'S nach freagradh dhomh bhi cainnt air. 
O shaorainn, òlc, 

Shaoraìnn fein gu deonach i, 
'S cha b' eagal leam ged' bhòidichinn; 
Nach d' fhuair mi bheag de dh'-fhotus innt', 
O 'n ghabh mi eòlas cainnt oirr^. 
O shaorainn, àc 

If a tha cron ri leughadh ort 
An gniomh, no 'n gnè, cha lèir dhomh e, 
'S a dh-aindeoin b^Lchd an t saoghail so, 
Is tusa daonnan m' annasachd. 
O shaorainn, &c, 

Tha suairceas, tlachd, a's sìomhaltachd, 
A|[strì co dhiu a's dìlse dhut; 
Tha maise, cliù, a's f ìnealtachd, 
Ag imeachd air gach laimh dhiot. 
O shaorainn, &c. 

Gur modhal, socrach, brìathrach thu ; 
Gur aoidheil, caoimhneil, ciallach thu; 
S nam biodh gach cùis mar dh-iarrainn iad, 
Bu tu mo chiad bhean-bainnse. 
O shaorainn, àc, 

T'fhalt boidheach, cam-bhuidh, dualagach, 
'S a bharr a' f às gu d' cruachanan — 
Po phòg mar mhil nan cuachagan, 

'S do shnuadh air dhreach an tnsàmhraidh. 
O shaorainn, àc, 

Guv soitheamh, banail, beusach thu; 
Gur geanail, sunntach, eutrom thu; 
Gur connar, fonnar, spèiseil thu ; 
Ga h-aoidheil, ceiUidh, greannar. 
O shaorainn, àc 



84 -? 



Gha mhol mi thu, cha'n urra mi, 
CSia'n eìl mo bhrìathran nllamh dhomh, 
Do bheusan thug mi 'n t-urram dhaibh, 
*S iad chuir mi uile 'n geall ort. 
shaorainn, <&c. 

Assh dh-innBÌnn f hein gu soilleir dhuibh, 
Gk> i, 's co bhuaithe a shloinneadh i, 
Mur be gun d' fhuair sibh coire dhomb, 
Air son na rinn mi chainnt oirr.* 
shaoraìnn, àc. 



MOLADH CHABAIR-FEIDH. 

LE TOBMOD BAN MAC-LEOID. 

Deoch-slainnte 'chabair fèidh so 

Gur h-èibhinn 's gur h-aighearach; 
Ge &da bho thìr fein e, 

Mhic Dhè greas g'a fhearann e; 
Mo chrochadh a's mo cheusadh, 

A's m' èideadh nar mheala mi, 
Mur &it leam thu bhi 'g eiridh 

Le treun neart gach caraide ! 
Gor mise chunna' sibh gu gunnach, 

Ealamh, ullamh, acuinneach; 
Ruith nan Hothach 's math 'ur gnothach, 

Thug sibh sothadh maidne dhaibh; 
Qia deach' Gataich air an tapadh, 

Dh'fhag an neart le eagal iad, 
Bi faicìnn ceann an fhèidh ort 

'Nuair dh'eirich do chabar ort ! 

Be*n t-amadan fear Foluis^ 

'Nuair thòisich e air cogadh riut; 
Bothaich agus Bòsaich — 

Bu ghbrach na bodaich iad; 4 



85 



Frìsealaich a's Granndaich, 

An càmpa cha stadadh iad; 
'S thug Foirbeisich nan teann-ruith, 

Gu seann taigh Ghnilodair orr^. 
Theich iad uile 's cha d'fhuirìch 

An treas duine bh'aca-san; 
An t-Iarla Gatach ruith e dhachaidh — 

Gha do las a dhagachan; 
Mac-Aoidh nan creach gun thar e as, 

'S ann dh'èigh e 'n t-each a b' aìgeannaich, 
Ei gabhal an ratreuta, 

'Nuair dh-eirich do chabar ort ! 

'S ann an sin bha 'm fuathas 

Ga'n ruagadh thar bhealaichean, 
An deas dhuinn a's an tuath dhuinn, 

Gu luath ruith roi' d' cheann-eideadh ; 
Mar sgaoth a dh'eoin nam fuar-bheann, 

A's gruaim air a h-uile fear, 
A tearnadh bho na slèibhteau 

Gu rèidhlein 's gu cladaichean, 
Dh'eigh iad port 's gu'n dThuaii* iad coit, 

'S bu bheag an toirt mar thachair dhaibh; 
Ciod e'n droch rud rinn am brosnach'. 

Le'n cuid raosg nach freagradh srad, 
'S a liuthad toirtear dheth na Eothaich, 

Dol air flod thar chlaigeannan? 
'S ann ghabh iad an ratreuta, 

'Nuair dh'eirich do chabar ort ! 

Gu'm faigh mi fein mo dhùrachd 

('Se dhùisg as mo chadal mi) 
An Ti da'n geill na dùilean, 

'S da 'n ùmhlaich na h-uile ni, 
Gun greas e thu gu d' dhùthaich, 

Gn h-uiseil 's gu h-urramach ! 



86 

Gur tu nach leìgeadh cùis, 

Leìs na dù-Ghaill nach buìneadh dhaibh ; 
'S tu bheìreadh clotha do' luchd .gnothaichy 

Gun fhios 00 a throdadh riut ; 
Am fine Kothach chuir thu fothad 

Ge mor leotha 'n ladomas, 
Ga'n cuir rcyo^ihad le'n ruith-choimhich, 

'S am baile-nodha na shradagan, 
'S na lasair anns na speuran, 

Nuair dh'eirich do chabar ort ! 

Ohunna mi m'a thuath thu, 

'S gu'm Vuachdarau allail thu ; 
Bha Catach fo do chùram, 

'S dh' ùmhlaich na Gallaich dhut ; ^ 

'S gach ti bha riut an diùmba, 4 

'S nach dùirigeadh sealladh ort, 
A feicinn bU ga'n sgiùrsadh, Ì 

Gu dùthaich nach buineadh dhaibh. ^ 

Le gasraidh f hinealt dheth do chinneadh 

Nach gabh giorag eagalach ; 
Luchd chlogaid 's bhiodag 's chorcan bireach, 

Cha philleadh luchd-bagairt iad ; 
Thig feachd Mhic-Shimi gu do mhilleadh, 

'S ruithidh iad gu saidealta ; 
'S gu'n teich iad o chlàr t-eudainn, 

'Nuair dh'eireas do chabar ort ! 

Tha'm brochan a' toirt sàr dhuibh, 

'S tha 'n càl a' toirt at oirbh ; 
Ach 's beag is misde 'n t-àrmimn, 

'TJr sàth thoirt an nasgaidh dhuibh : 
Ge mbr a thug sibh chàise, 

Thar àiridhean Asainne, 



87 



Gha'n f hacas cuim a'm Fòlais, 

Ge Mòr bha do chearcan ann ; 
Caìsteal biorach, nead na h-iolaii^, 

Coin a's gillean gortach ann ; 
Cha'n fhaiceair bioran ann ri teine 

Mur bidh dileag bhrochain ann ; 
C&a'n f haicear mairt-eoil ann am poit ann, 

Mnr bi cearc ga plotaigeadh; 
'S ga'n tional air an dèirce, 

'Nuair thrèigeas gach cosgaìg ìad. 

Cha'n eil eiin 's na speuran, 

Is breine n'an iolaire^ 
Cha 'n ionan idir beus d'i, 

'S do dh-fhèidh anns na firìcheaa :... 
Bi'dh iadsa moch ag eiridh, 

A feuchainn a bhiolaire ; 
'S bi'dh is air sean each caoile, 

Bi slaodach a mhionaich as; 
Chtiir i spuir a staigh na churrach| 

A's thug i f huil na spadul as. 
An t-eun gun sonas 'giarraidh donaiSi 

Bi'dh na coin a' sabaid ris ; 
'S breun an t-isean e air iteig, 

Gun fhios c'ait' an stadadh e^ — 
Mas' olc a lean e àbhaisty 

Cha b' fheàrr far na chaidil e. 

Cha'n eil eun 'san f-saoghal 

B'a fhaotainn tha coltach rìat.^ 

Cha'n ithear do chuid sìthne-* 
' Binn firinn a' mollachadh : 

Ged tha ort iteag dhìreachy 
Mar fhior shaighead corranach, 



88 



'S ged' thuirt ìad riut am firetm, 

Tha ionan an donuìs ort ! 
'S ioma boachaille th' air fiiar chnoc, 

Agus cuaille bftt* aige'; 
Ni guidhe bhuan do bhuntainn bhuath, 

'S a bhuaileas bho do thapadh thu ; 
'N uair biieir thu ruaig air feadh nan uan, 

'S a bhios buaireas acrais ort. 
'N uair thachras cabar fèidh ort, 

O'nm feum thu bhi snasadh dha ! 

13ia cabar-feama Dhòmhnuill, 

Mar spòrs' anns an talamh«' ad'; 
Nach ìnnseadh sibh dhomhs' e, 

'S gu'm Veol domh a charachadh ; 
'S chuirinn "fios gu h-eblach, 

Gu Seòras an caraideach, 
Gur h-e Fear Dhuin-Dòmhnuìll, 

Le lòn chum an t-anam ris; 
'Bhiasd gun mheas, gun mhiagh, gun ghliocas, 

Biamh bu ikìc 's an talamh-s' thu ; 
Dh'ol a's dh'ith thu trian do d' phiseach, 

*S tu an t-isean amaideach ; 
Gbuir na Kothaich thu air ghnothach, 

S tu an t-amhusg aineolach, 
'S ged' thug Clann-Choinnich miadh ort, 

Gha b' fhiach thu^'n treas earrainn detb. 

Faire ! faire ! 'shaoghail, 

Gur caochlaidheach carach tbu, 
Qhunna mise gi;;Aort, 

*Nam pioban cruaidh, sgalanta, 
Ifach robh an Alb' a dh'aon-shluagh, 

Ged shmeadh Mao-Gailein ris, 
Na chumadh riilt» an eudann> 



89 



'Nuair dh'eireadh do cbabar ort I 
Dlt'eireadli leàt an còìr 'san ceàH, 

Le trìan do nèart gu bàgaràch, 
IfA bh'eadàr Asàinn, a's fa dheas, 

Gu ruìg Sgalpa chraganaoh, 
G«db fear a glacadh guima snaip, 

Claidheanih glas, no dagaichean — 
Bu leat Sir Dòmhnull Shlèibhte, 

'lSìiair dh'eìreadh do chabar ort ! 

]%'eìreadh leat fir Mhùideirt, 

'Nuair ruisgte do bhrataicbean, 
Le 'n lannan daite dù-ghorm, 

Gu'n ciuirte na marcaich leo; 
Mio-AÌàsdair 's Mac-Ionmhuinn, 

Le 'n cuilbheirean acuinneach; 
^lCuair racbadh iad 'san iorghuill, 

(JlX'ln/'b iognhna mur trodadh iad: — 
Bì'dh tu fhathast gabhail aighear^ 

Ann am Brathuinn bhaidealach, 
Bìfdh cinne t-athair ort a feitheamh, 

Co bhrathadh bagradh ortl 
Bi'dh fidli ga cbaithèamh feadh do thaigl^e, 

*S uisge-befttha feadkiiach ; 
'S gur lionmhor piòb' ga'n gleuBadh, 

'Ktìair Sh'èirèas do òhabar ort! 



0»AN ALLABAIK S U I R t D H. 

IiE PIOPAIBE FHIR OH£.tNK-ALLA]>Al£. 
LUINKEAO. 

Hiug ÌQÌ 'n òidbche raoir sa *n àiridh, 
Thug mi 'n òidhche raoir *sa *n àiridl^ 
Ohaith mi 'n òidhche eridheil, caoiBihi^Ìl, ■ 
Mar ri maighdtijSùinan na h-àirìdh. 



90 



Mìle mttrbhaisg air an t-BÙìridli, 
'S bochd le neach da 'n tèid i iomrall, 
fagaidh 8i imitinn fo iomaguiim, 
Gluasad cbo sìmplidh rì mearlach. 
Thug mi 'n, daÈc. 

Oidhche dhomh 's mi 'n bnn na tire, 
'S mi goirid o bheagan nìonag, 
'Smaointich mi gluasad os 'n iosal, 

Nochdadh mo bhrìodail le gràdh dhaibh. 
Thugmi'n, &c. 

'Nuair rainig mi taigh-an-Dùnain, 
Bha chomhl' ac' air a deagh dhùnadh, - 
'Sa dh-aindeoin m' òlaìs a's mo thùir, 
Gun thòisich na goid chml ri rànaich. 
Thug mi 'n, àc, 

Labhair mo chompanach runach, 
Dean stad 's feuchaidh sinn cleas òlt dh' ì, 
Faigh thusa boiseag dheth 'n bhùm, 
'S fanaidh na lùdagan sàmhach. 
Thug mi 'n, &c. 

JEliuair sinn staigh gun dad uamhaum, 
'S bha sinn farasda n' ar eluasad, 
Kaìnig ùnn leabaidh nan Vua^h- 

'S diuir mi-f hin ga suairc mo làmh orr^. 
Thug mi 'n, ào. 

Thuirt i rium, na tig ni's faide, 
'S leanabh te eile nam' achlais, 
Oha 'n eil rùm agad fo 'n phlaide, 
'S bi pilleadh dhachaidh mara thainig. 
Thug mi 'n, dcc. 

Thuirt mise, na bi cho doichleach, 
Fuirich gu si-mhalta, socrach, 



91 



Dad a mhì-mliodli dhut cha nochd mi, 
Gtis 'n eìrìch thu moch a maireach. 
Thug mi 'n, àc. 

Thuirt i, ma ta cuir dhiot t-aodach, 
Bheir mise nochd mo leath-taobh dhut, 
Air eagal 's gu 'n dean thu m' aoireadli, 
'S cha 'n ann air son gaol do mhàrain. 
Thug mi 'n, <fec. 

Mu n' d' fhuair mi mi-fhin gu socrach, 
Ciod a rinn am pàist ach mosgladh, 
^S a nuair a ghrios mi e bhi tosdach, 
Theann e 'san droch-ualr air rànaich ! 
Thug mi 'n, àc, 

Thnirt bean-an-taighe le dearras, 
4> chlann a chum mi m' chaithris, 
AJr leam gu m' feumadh sibh anail, 
Gur siùbhlach ur teanga le Gàelig. 
Thug mi 'n, àc. 

Ohuir a briathran mi o thapadh, 
Eadair seorsa nàire 's gealtachd, 
'S cha robh driùchd a bha tro 'm chraiceann, 
Nach cuireadh cnag aìr an làr dheth. 
Thug mi 'n, ào, 

Dh-eirich i ionunn 'sa bhi ràisgte, 
'S theann i ri lasadh a chràìsgean, 
'S mu 'n d' fhosgail i ceart a siiilean, 
Bha mis air taobh cuil na fàrdaich, 
Thug mi 'n, àc. 

Adh fhir tha foireach 'sa bhaile, 
Giùlain mo shoraidh gu Anna, 
'S ìnnÌB d' i gu 'n d' rinneadh eal%idh, 
Do 'n luchd-faire bh' air an àiridh, 
Thug mi 'n, &c. 

o 



92 
ORAN DUOHA. 

LEIS AN DUIN UASAL CHANDA. 
LUINNEAO. 

O thèìd siim, thèid simi, le sugart agos aoidh, 
O thèid siiin, thèid sinn, gu debnach, 
O thèid sinn, thèid sinn, thairis air an t-Srùidh, 
Gu muinntir ar dàimh, 'us ar n-eòlais. 

€red bha sinn blianntain fada, fada, bhuath, 
A'm Baile-Chluaidh' a chònaidh, 

Tamul beag gu-n trèig sinn, ar gairm 'sa nis gu-n tèid 
A dh*fhaotainnan gràdh 'us an còra. [sixm, 

O theid sinn, theid sinn, &c, 

Gu-n toir sinn cuairt, rithist do-n taobh-tuàth, 
Us thèid sinn ruaig do Dhòmach, 
'S chi sinn Droit-an-agh, 's fa comhar air gach taobh, 
Caistealan 'us pàircean 'us lòintean 
O theid sinn, theid sinn, àc. 

Chì sinn an Caol, air am faca sinn le gaoith, 
Bàtaichean aotrom a seòladh 

Chì sinn na beanntan, a ghleidheadh sneachd san 
Is chi sinn na h-àbhnaichean boi'ach [tHS&mhradh, 

O theid sinn, theid sinn, <fec. 

Chì sinn na glinn, anns an d*riigadh sinn ; 
*S* bu ghnà leinn bhi aotrom, gòrach, 
'S chi sinn na coilltean, le aighear 'us toil-inntiim. 
'S bu ghnà leinn bhi cluinntinn nan smeòrach 
O theid sinn, theid sinn, &c. 

S' chi sinn na cluain air am bitheadh laoigh's uain 
Bi mire gun ghiniaim anns an òg-mhios, 
'S chì sinn na h-acMiaich air an inealtradh na caoraich 
O'n d'fhuair sinn sàr aodaichean còmhdaich. 
O theid sinn, theid sinn, &c. 



93 

Clii t?ÌTiTì na raoìn, le blà a bheallaidh chaoin, 
'S a chèiteaii bhi's aobhach 'us bòidheach, 
Is chì sìiin na bruachan fo sgàil 'a bhàrraich uaine 
Gu tric aims 'da bhuain sinn an t-sòrach. 
O theid siiiny theid sinn, &c 

Ohi sinn an lag, 's an t-eas gu bèucach, grad, 
'S am bradan a leum suas na chòdhail, 
Ghi sinn am badan, 'sam bitheadh coiHch bheadrach, 
Ri co-chath 'sa mhadainn chiùìn, chebthar. 
O theìd sÌQn, theid sinn, &c. 

Ghì sin gach sliabh, air am bitheadh greighean fhiadh, 
Bi mire air riasgan 'sair lointean/ 
Is chì sinn an lagan eadar àrd nan cragan, 
'S an caidleadh an earbag air chòinntich. 
O theid sinn, theid sinn, <bc. 

'S chì sinn gach loch, o'n trìc an tugadh steach 
Bric mheana-bhallach, airgideach, òr-bhui' 
'S mu'm bitheadh an cù-donn) a shiùladh fo an tonn, 
'S eal' a snàmh os-a-cheann ann am mòr-chuis. 
O theid sinn, theid sinn, <fec. 

'S chì sùm gun ghruaim, a bhanarach le fuaim, 
'Sa bhuaile, gu duanagach, òranach, 
A bleothan a chruidh-ghtiaillion, is iad a' sgur 
Jje taitneas toirt cluais agus deoin di [de mialain 
O theid sinn, theid sinn, ào, 

'S iomadh, 's iomadh ni, a chi sinn anns an tìr, 
l^ach saoilte thigh'n ann 'nuaìr bu chlann sinn 
Thar aisig na coit, tha ragha, ragha, droit, 
'San àite na croit, baile-Bhanna. 
O theid sinn^ theid sinn, &g, 

'S rathad rìoghaly. rèidh, tre chragan fhraoch ns gheug 
Js carbadan màil, air an ordugh 



94 

€kch là sios le staxm 'us gach la suas le deann 
Tre-n t-Sliogach us bhonn phreas-an-òrdain. 
O theid sinn, theid sinn, &c. 

'S deagh f hearann ùr, a rinneadh le mor shaoth'r 
Bho chruai bhlàran fbtoich, agus mòintich, 
'TJs iomadh lethead cruaidh, bha namh gu seo, gun 
Le òg-ghiubhas uain air chòmhdach. [bhuaidh 
O theid sinn, theid sinn, àc, 

Deòilidh sinn as ùr, gaoth is athar cùr, 
Bheir slaint agus sàrd dhuinn, a's sòlas, 
Ar caìrdean bheir dhuinn, aran càÌB agus im, 
'S deoch laidir de-n dràm, aims ceòl leis. 
O theid oimi, theid tài^. 

Ged tha sinn an cèin, a nochd o ar thr, 
'S o'r caomh chairdean gaoil, 'us sean eòlaich, 
Olaidh sìnn le rùin, deagh shlainte dhaibh gachaon 
Is buaidh do dha thaobh Oaolas Dhòmaich. 
O theid sinn, theid sinn, àc. 



1 



ORAN BHRAIGH RITSOAICH. ♦ 

LE lAIN ]£AC-DHUGHAILy GLEANN UBCHUDAINN. 

Cred is socrach mo leabaidh, 
Cha'n e cadal tha shùirt orm ; 
B 'anns' bhi suainnt' ann am breacan, 
'N inbhìr ghlaiceagan Btuigaich ; 
Horò, hu-iU, horo ! 

B 'anns' bhi suainnt' ann am breacan, 
'N ibhir ghlaiceagan Busgaich, 

* The bard oompo6ed this song in Edinbnrgh, where he died and 

was btirìed. 



95 



Far am minic a bha m], 
lomadli la^ air bheag caram ; 
Hoiòy bn-ill, horò ! 

Far am minic a bha mi, 
lomadh la, air bheag caram, 
'S bhiodh mo ghimiia fo m' achlaia, 
Oamail fiu^;adli o'n diiuchd oìr'; 
Horò, ha-ill, horò! 

Bhiodb mo ghanna for m' achlaisy- 
Oamail fasg^ulh o'n diìachd oìrr^ 
'S air thraioiid na firaiae, 
'S i a laaadh am fadary 
Horò, ha-ill, horò! 

Air thraimid na fraise, 
'S i a .lasadh am fddar; 
Cha b'e clagraich nan araidean, 
So a b'abhsost mo dhasgadh. 
horò, ha-ill, horò! 

Cha b'e dagraich nan sraidean, 
So a b'abhaìst mo dhasgadh ; 
Cha b'e clag nan caig aairean, 
Bhiodh a'm' chlaasan a dosgadh. 
Horò, ha-ill, horò! 

Oha b'e clag nan caig uaireaii, 
Bhiodh a'm' chluasan a dusgadh; 
Ach an ceileii* bu bhoidhche, 
Aig na h-eoìn am Braigh' Rusgaich. 
Horò, hu-ill, horò! 

Ach an ceileir bu bhoidhche, 
Aig no h-eoin am Braigh' Busgaich ; 
Bluodh a chuthag air chreagan, 
'S i toìrt freagairt do 'n smùdan, 
Horò, hu-ill, horò! 



96 



Bhiodh a chuthag air chreaeaii, 
'Sitoirefi^aga^do'asmMa^; 
'S bhiodh a' smeorach gu h-arda, 
'S i air bharr nam bad dù-ghorm, 
Horò, hu ill, horò ! 

Bhiodh a' smeorach gu ha-arda, 
'S i air bharr nam bad du-ghorm; 
Agus Robin gu h-iosal, 
Ann an iochdar nan dlùth-phreas, 
Horò, hu-ill, horò ! 

AguB Robin gu h-iosal, 
Ann an iochdar, nan dlùth-phreas ; 
Anns nam meanganaibh boidheach, 
'S damh na cròice 'gan rùsgadh. 
Horò, hu-ill, horò 1 

Anns nam meanganaibh boidheach, 
'S damh na cròice 'gan ràsgadh ; 
'S nuaìr thigeadh oidhche Fheill-an-Boidoinm, 
'S ann leam bu bhoidheach a bhuirich. 
Horò, hu-ill, horò ! 

'Nuair thigeadh oidhche Fheill-an-Bòid oimn, 
'S ann leam bu bhoidheach a bhuirich, 
'S e ag iarraidh a chèile, 
An deigh eiridh o'n ùr-phoU. 
Horò, hu-ill, horò! 

'S e ag iarraidh a chèile, 
An deigh eiridh o'n ùr-phoU; 
'S ann an sid bhiodh an fhaillte, 
Bis an leannan bu chuirteil. 
Horò, huill, horo ! 

'S ann an sid bhiodh an f haillte, 
Bis an leannan bu chuirteil; 



97 

Es' ag iarraìdh a cairdeas, 
'S ìse 's nair' le' a dhiultadh. 
Horò, hu-iU, horò ! 

Es' ag iarraidh a cairdeas, 
'S ise 's nair' le' a dhiultadh ; 
'S ged a laidheadh iad le chdle, 
Cha chuir a chleir orra curam. 
Horò, hu-ni, horo ! 

Ged a laidheadh ìad le chèile, 
Oha chuir a chleir orra curam; 
Oha teid iad gu seisean, 
'S cha 'n fhaicear ag cuirt iad. 
Horò, hu-ill, horo ! 

Cha teid iad gu seisean, 
'S cha 'n fhaicear ag cuirt iad ; 
Cha teid e 'n tigh-osda, 
Cha mhath a chòrdas an Honn ris, 
Horò, hu-ill, horò! 

Cha teid e 'n tigh-osda, 
Cha mhath a chòrdas an lionn ris; 
'S cha 'n fhearr thig an drama, 
Ris a' stamac is cubhraidh. 
Horò, hu-iU, horò ! 

Cha 'n fhearr thig an drama, 
Rìs a' stamac is cubhraidh ; 
'S mor gur h-anns' leis am fior-uisg, 
Thig o iochdar nan dluth-chreag. . 
Horò, hu-ill, horò ! 

'S mor gur h-anns' leis am fior-uisg, 
Thig o iochdar nan dluth-chreag; 



I 
98 

Cha b'e faìleadth na cladhan, 
A gheibhte 'n doire mo ruin sa. 
Horo, hu-ill, horo! 

Cha Ve faileadh nan cladhan, 
A gheibhte 'n doire mo niinHEMb : 
Adb trom fhaileadh na mealla, 
Dhe na meanganaibh ùra ; 
Horò, hu-ill, horò! 

Ach trom fhaileadh na mealbi, 
Dhe na meanganaibh ùra ; 
'S co 's urrainn a radhte, 
Nach bidh mi fhathast ann an Kusgaich'l 
Horò, hu-ill, horò ! 

i 



OBAN NAM FINEACHAN GABLICH. 

LE ALASDAIR MAC MHAIOHSTIE ALASDAIR. 

A chomuinn rìoghail rùinich, 

Sàr ùmhlachd thugaibh uaibh, 

Biodh 'ur ruisg gun smùimean, 

'S gach crì gun treas gun lùb ann; 

Deoch-slainte Sheumais Stiùbhairt, 

Gu muimeach cuir ma'n cuairt! 

Ach ma ta giomh air bith 'n 'ur stamaigy 

A chàìleis naomh' na truailL 

Lion deoch-slainte Thearlaich 
A mheirlioh ! stràic a chuach; 



99 



£'ì sid an ioc-shlamt' àluiniiy 

Bhaiih-blieotliaicheadh mo chàileacd 

Ge d'a bhiodh am bàs orm, 

Gun neart, gun àdh, gun tuar, 

A Bìgh nan dùl a chuir do chàbhlach, 

Oim' thar sfiil' le luathas. 

O ! tog do bhaideil àrda, 
Chaol, dhionach, shàr-gheal nuadh, 
Ri d'crannaidh bi-dhearg, làidir, 
Gu taisdeal nan tonn gddreach ; 
Tha JBchia ag ndtinn 
Gu 'seid e rap-ghaoth cbruaidh, 
O'n aird an ear; 's tha Neptfmh dlleas, 
Gu mìneachadh a chuain. 

'S bochd ata do chàirdean 
Aig ro mhead t-f hàrdail uainn ; 
Mar àlach mhaoth gun mhathair; 
No beachainn breac a ghàraidh, 
Ag sionnach 'n dèis a f àsachd', 
Are fàilinn feadh nam bruach. 
AÌBÌg cabhagach le d' chabhlach, 
'S leighis plàidh do shluaigh. 

Tha na dèe ann an deagh rùn dut; 
Greas-ort le sùrd neo-mharbh, 
Thar dhronnaig nan toun dti-ghorm, 
Dhruìm-robach, bharr-chas, dbiubhlach, 
Ghleann-chlaghacht cheann-gheal, shù-dhlu, 
2^a mothar chul-ghlas, ghairbh ; 
27a cuoQ-choirean, greannach, stuadh-thorthachy 
'S crom-bhileach, molach, falbh. 

Tha muir a's tìr cho-rèidh dhut, 
liar dean thu fèin a searg; 



100 

Doirtìdh iad na'n cendan, 

Nan laomabh tiugha, trèunnay 

A Breatunn a's à Eirinny 

Ma ÒLStamdard breid-gheal dear/B;: 

A ghaaraìdh sgaiteacf . ghuin Jh. rìoghaU ; 

Bhreuchdach, fhior-luath, gharg! 

Thig do chinneadh fèin ort, 
Na treun-f hir laomsgair gharbh, 
Na'm beitheiribh gu reubadh ; 
Na'n leoghannaibh gu creuchdadh ; 
Na'n nathraichean grad-leumneah, 
A lotas geur le 'n calg, 
Le'n gathan faobharàch, rinn-bheurra 
Ni mor èuchd le'n arm. 

'N àm bhrataichean làn-èideadh, 

Le dealas geur gun chealg, 

Thig DòmhnuUaich, nan deigh sin; 

Cho dìleas dut ri d'^eine; 

Mar choin air fasdadh eìle ; 

Air chath-chrith geur gu sealg; 

'S maìrg nàmhaid do'n nochd iad fraoch, 

Longy leoghann, craobh, 's laimh-dheaig. 

Gu neartaich iad do chàmpa 
Na Oaim-beulaich gu dearbh, 
Aiì Diuc Earraghalach mar cheann orr', 
Gu mòrghalach mear prionnsail; 
Ge b'e bheir air iunsaidh, . 
B'e sid an tionsgnadh searbh, 
Le lannan lotach, dù-ghorm,. toirteii, 
Sgoltadh chorp gu'm balg. 

Gu tarbartach, glan, caiseamachd, 
Fior thartarach na'n ràv/c 

\ 



f 



} 



101 



Thìg Cluainidh le chuid Pearsannach, 

Gu cuannda gleusda grad bheirteach ; 

Le spaintichean teann-bheirteach; 

'S cruaidh fead ri sgailceadh cheann ; 

Bi'dh fail d*a dòrtadh, 's smuais d'a spealtadh, 

Le sgealpaireachd 'ur lann. 

Druididh suas ri d' mheirghe, 
Nach meirbh an am an àir, 
Clann' IUeoin nach meiigich 
Airm ri uchd do sheirbheis ; 
Le'm brataichean 's snuadh fèirg orra, 
'S an leiig mar thairbh gun sgàth ; 
A foime, fearail, nimheal, arrail, 
'S builleach, allamh làmh ! 

Gun tig na fiàrain Leòdach ort, 
Mar sheochdain 's eoin fo spàig ; 
Na'n tuireamh lann-ghorm, thinnisneach ; 
Air chorra-ghleus streup gun tiomachas ; 
An reiseamaid fior ionnalta, 
'S fàth gioraig dol na dèjl ; 
Am bi iomadh bòchdan fuilteach, foirmeil, 
Thèid le stoirm gu bàs. 

Thig curaidhean Chlann-Cham-shroin ort, 
Thèid meamnnach sios na d' spàim ; 
An fhoireann ghuineach, chaithreamach, 
'S neo-fhiamlxach an am tarruinne ; 
An lainn ghlas mar lasair dealanaich, 
Gu gearradh cheann, a's lamh; 
'S mar luathas na dr^ige, 's cruathas na crfiigey 
Ghluinnte sgread nan cnàmh. 

Gur cinnteach dhuibh d'ar coinneachadh, 
Mac-Choinnich mor Chinn-Tàile : 



102 

Fìr laidir, dhànay choimhnealay 

Do'n f hior-chruaidh air a foinneachadh, 

Nach gabh fiamh no Bomultachd, 

No sgreamh ro - theine bhlàr 

'S iXd gu nàrach, fuileachy foinnidh, 

Air bhoil ga dhol na d'chàs. 

Gur foirmeil, priseil, òrdail, 
Thig Tòisichean nan. rànc, 
Am màrsail stàtoil, comhnard ; 
Am pìobach, bratach, srbl-bhui ; 
Tha rioghalachd a's mòrcbuìs ; 
Gu'n sòradh anns' n dream ; 
Daoine laidir, neartmhor, cròdha, 
'S iad gun ghò, gun mheang ! 

Thig Granndaich gu ro thàrfcarach, 
Neo f had-bheirteach do d' champ 
Air phrioblosgadh gu cruadal, 
Gu snaidheadh cheann, is chluas diu ; 
Oho nimheil ris na tìgerìbh 
Le feachdraidh dian-mhear, dàn', 
Ohidreas iomad fear le sgreadail^ 
'S a bhreabadaich gu làr. 

Thig a rìs na Frisealaich, 
Gu sgipi le neart garbh ; 
Na seòchdaibh f ior-ghlan, togarrach, 
Le fdathas bhlàr nach bogaichear ; 
An còmhlan fearradha, cosgurach, 
*S mairg neach do nochd iad fèarg ; 
A spuir ghlas aìg dlùs an deirich 
Bi'dh nan èilean dearg. 

Nan gasraidh ghaisgeil, lasgurra^ 
Thig Lachunnaich gun chàird. 



4 

A 

\ 



103 

Na saìglidean deai^ puìseanda ; 

Gu claidheach, sgiathach, cuinnsearach ; 

Gu gunnach dagach, ionnsaichte, 

Gun chunntais ac air àr ; 

Dol nan deannamh 'n aodainn pheileir 

Teachd o theine chidcL 



Gabhaidh pàirt do t-iorghaillB' 
Clann-Iomnhuinn's oirdheirc cìdl ; 
Mar thuinn ri tir a sior-bhualadh ; 
No bile lasrach dian-loisgeach ; 
Nan treudan luatha, fior-chon&ch, 
Thoirt griosaich air an nàmh ; 
An dream chathach, Mhuileach^ Shrathadi, 
'S math fiTU sfirathadh chnàmh. 

'S mòr a bhio's ri corp-rusgadh, 
Na'n closaichean's a bhlàr, 
Fithich anns a rocadaich 
Ag itealaich, 's a cnocaireachd ; 
Ciocras air na cosgaraich, 
Ag òl's ag ith an sàth. 
Och's tùrsach £um a chluinntir moch-tfar% 
Ochanaich nan àr ! 

Bi'dh fuH ÌB gaor d'a shiiidreadh aniiy 
Jj& lù-chleasan 'ur làmh ; 
Meangar cinn, a's dùim dhiu ; 
Gearrar iiilt le smuaisridh ; 
Ciosnaichear am biùidh^ 
D'an dù-losgadh, 's d'an onàmh ; 
Crùnair le poimp Tearlach Stiùbhart ; 
'S Frederic Prionns fo BhàiL 



X 

/ 



104 
OEAN D'A CHEILE NUADH-POSDA. 

LE DONNACHADH BAN. 

A mhairì bhan òg, 

*S tu 'n òigh th'air m'aire, 
Ei'm bheò bhi far am bithinn fhèin ; 

O'n fhuair mi ort còir 

Cho mbr 's bu mhath leam, 
Le pòsadh ceangailt* o*n chlèir, 

Le cùmhnanta teann 

'S le banntaibh daingean, 
'S le snaim a dh'fhanas, nach trèig; 

'S e t' f haotain air làimh 

Le gràdh gach caraid 
Rinn slàinnte mhaireann a'm' chrè, 

'Nuair bha mi gu tinn 

'S mi 'n cinnseal leannain, 
Gun chinnt cò theannadh rium fèin, À 

'S ann a chimna' mi 'n òigh 

Air bbrd taigh-leanna, ^ à 

'S bu mhòthar ceanalt' a beus ; 

Tharruinn mi suas rith', 

'S f huair mi gealladh 
O'n ghruagaich bhanail bhi 'm rèir ; - 

'S mise bha aobhach 

'T f haotain mar' rium, 
'S cro laoigh a' Bharain a'd' dheigh. 

Madainn Di-luain, 

Ge buan an t-slighe, 
'Nuair ghluas mi, ruìthinn mar ghaoth, 

A dh-f haìcinn mo luaidh 

'S rud bhuainn W dithis 
Nach dual da rithist gu'n sgaoil ; 



4 



105 

Thug mi i 'nuaigneas, 

Uair a bhruidhinn, 
'S ann fhuair an nighean mo ghaoil j 

A's chluinneadh mo ehluas 

Am fuaim a bhitheadh 
Aig luathas mo chridhe ri 'm thaobh. 

Sin 'nuair chuir Cupid 

An t-uldach a'm* bhroilleach, 
G'a shaighdean corranach caol, 

A dhrùidh air mo chuislean, 

Chuir luchd air mo choluinn, 
Leis thuit mi ge b'oil leam a's dh'aom 

Dh'innis mi sgeul . 
Do'n tè rinn m* acain, 

Nach lèìgh a chaisgeanh mo ghaoid ; 

'Se leighis gach creuchd 

I f hèin le feartan 
Theacbd rèidh a'm' ghlacaibh mar shaoil, 

Bheirinn mo phòg 

Do'n òg-mhnaoi shomult' 
A dh fhàs gu bLÌnneanta, caoin, 

Gu mìleant, comhnard, 

Seòcail, foinnidh 
Do chòmhradh gheibh mi gii saor. 

Tha mi air sheòl 

Gu leòir a'd' chomain^ 
A mhòid 'sa chuir thu gi\ faoin 

De m* smaointean gòrach, 

Pròis nam boireannach, 
'S còir dhomh fuireach le h-aon. 

Chaidh mi do'n choilF 
An robh croinn as gallain, 



106 

Bu bhoìageil seaUadli mu'n ouairt, 

'S bha mìaim mo shùìl 

Do dh'f hiùran barruìcht' 
An dlù's nam meanganan shuas; 

Geug fo bhlàth 

O bàrr gu talamh, 
A lùb mì farrasda nuas : 

Bu duilich do chach 

Gù bràth a gearradh, 
'S 6 'n dàn domh 'm fidllean a bhuain. 

Shuidhich mi Don 

Air fior-uisg tana, 
'S mi stri 'ga tharruÌDn air bruaich, 

'S thug mi le sgrìob 

Air tìr a ghealag, 
'S a lìth mar eal' air a' chuan; 

'S toiHcht' a dhYhàg 

E 'n là sin m' aigneadhy 
An roinn a bh'agam san uair; 

B'i coimeas mo cheud mhna' 

Beull na maidne, 
Mo chèile cadail 's mi 'm Bhuain. 

'S e b'f hasan leat riamh 

Bhì ciallach banail, 
Ri gniomh, 's ri ceanal mnà-uaila'; 

Gu pÀirteach, bàigheal^ 

Blàth, gun choire, 
Oun ghìomh, gun ghoinne, gon chraasy 

Gu dèirceach, daonntachy 

Faoilidh, farrasd', 
Bi daoin fanna, bochd, truagh ; 

Is tha mi le'd' sheòl, 

An dòchas ro-mhath, 
Gur lòn do t-annam do dhuais. 



107 

Ohuìr mi air thùs ort 

lùil a's aithne, 
Le Bugradh ceanalta, suairCy 

'Nuair theannainn riut dlùy 

Bu chùraidh 't anail 
No ùbhlan meala 'gam buain: 

Gha bhiodh sgeiil rùin, 

A b'iuil domh aithrìs, 
A b' fhiù, nach mealladih i bhuam; 

Nan cuireadh i cùl rium 

'S diùlta' baileach, 
Bu chùis domh anart a's uaìgh. . 

Do bhriodal blàth 

'S do mhàran milis, 
Do nàdur grinneas gach uair, 

Gu beulchair, gàireach 

AluiTìTì, coineil, 
Oun chàs a thoille' dhut fuath ; 

Chuir i guin bhàis, 

Fad ràitib' am mhuineal 
Dh'f hàg làn mo mhulad 'sa ghraaim, 

'Nuair thuig i mar bha, 

'Sa thàr mi 'n ulaidh, 
Ghrad sp^r i 'n cunnart ud bhuam. 

'S ann thog e mi 'm prìs 

O'n tìm 80 'n uiridh, 
An ni 'san urrainn a f huair, 

'Sguab do'n ìre 

Fhìor-ghloin chruineachd, 
An sìol ìs urramaich buaidh; 

Sin na chuir mi 

Co-rìmheich umad, 
Bha t' ìnntinn bunaìleach, buan : 



108 



Lìonàdh do sgiainhachd 
Mìaim gacb dmney 
An dreach, fiamhi ajx oumaohdy *B aa snni^lL. 

Do chuach-f halt bàn 

Air fàs cho banail^ 
'S a bhàrr làn chamag a's dhual; 

T-aghaìdh ghlan, mhàlda, 

Nàrach» bbanailt 
Do dhà chaol mhala gim ghroaua; 

Snil ghorm, lìontacb, 

Mhìn-rosg, mheallachy 
Gun dìth cur fal' ann ad' ghruaidh, 

Deud gheal ìobhraidh 

Dìonach, daingeaui 
Beul bidh nach canadh adi stuaim. 

Shiùbhladh tu fàsaoh 

Airidh glinne 
*H àit an cinneadh an i^rèidh^ 

G' am bleothan mu chrò, 

'S bhi chòir na h-inniai 
Laoigh òg a' mireadh '« a lema; 

Cha mhiosa do lamh 

'S tu làimh rì ooinnil 
No 'n sebmar soilleir rì grèin 

A' fuaidheal 's a' fàitheam 

Bhann a's phionar, 
An àm chur grìnnis air gr6a8. 

Do chneas mar aa èiteag 
Glè ghlaU) fallain, 
Corp seang mar chanach an i«lèibli; 
De bhràigh co-mhin, 
'S do chioohan eeomdi. 



1 



l 

I 

1 



109 

'8 ìad lìontach, goliiis le chèil ; 

Gaoirdein tlà geal 

liàmh na h-ainnir, 
Gaol mheoir, glac thana, bSs rèidh ; 

Calpa deas ùr, 

Troigh dhlù 'm bròig chumair 
Is lùghar innealta ceum. 

'S ann fhuair mi bhean chaoÌQ 

Aig taobh Mhàm-charraidfa, 
^ a gaol a'm' mhealladh o'm chèiU ; 

Bha cridhe dhomh saor,. 

Nuair dh'fhaod mi tharruinn, 
Clia Vf kaoin domh bharail bhi d' rèìr 

'S ioma' fuil uasal, 

Uaibhreach, f harumach, 
Suas ri d' cheann-agbaidh fhèin^ 

Gad' chumail am prìs 

An Rìgh 's Mae-Cailein 
*8 tu shìol nam fear a bha *n Sltibht'. 

'Nam faighinn an dràst 

Do chàradh daingean 
An àite falaich o'n èug ; 

Ge d' thigeadh e d' dhài], 

A's m' flià^ falamh. 
Cba b' àiU leam hem eil' a'd' dbH^ : 

Gha toir mf gu bràth dhot 

Dranndan teallaich, 
Hu'n àrdaich aileag do chlèihl^ 

Ach rogha^ gach màrain, 

Gràdh a's furan, 
CSio blàth 'sa b'urrain mo bheol^ 

Dheanainn dut G&um^ 
A'b craon, a's t-eanacl^ 



110 

An àm chiir ghearran an èill, 

A's dheanainn mar chàcli 

Air tràigh na mara, 
diTir àird air mealladh an èisg : 

Mharbhainn dut geoidh, 

A's roin. a's eala, 

'SnahWaìrbh^mmgeug; 

'S cha bhi thu ri d' bheò 

Gun seòl air aran, 
'S mi chbmhnaidh far am bi fèidh« 



BRIOGAIS MHIC RUAIRIDH. 

LE BOBB DONN. 

An d' fhidir, no 'n d' fhairich, i 

No 'n cuala sibh, ^ 

Go idir thug brìogais 

Mhic Buairìdh leis) 1 

Bha bhrìogais ud againn I 

An am dol a chadal, 
'S 'nuair thainig a' mhadainn 

Cha d' fhuaireadh i. 

Oiaidh bhrìogais a stampadh| 
Am meadhon na connlaich, 
'S ohaidh Uisdean a dhamhs'i 

Leis na gruagaichean ; ; 

'Nuair dh-fhàg a chuid misg e, 
Gu'n tug e 'n sin brìosgadh, I 

A dh-iarraidh na brìogais, i 

'S cha d' fhuair e i. 

An d' fhidir, àc \ 

Na 'm bitheadh tu làimh rìs, 

Gu 'n deanadh tu gàire, i 



I 

I 



111 

Ged^bhidheadh an siataig 

Na d' chruachanan : 
Na faioeadh tu 'dhronna^, 
'Noair dh ionndrainn e 'phealla^ 
'S e coimhead 's gach callaid, 

'S a' suaitheachan. 
An d'f hidir, dcc 

lan Mhic Eachuìnn, 
Ma 's tusa thug leat i, 
Chur grabadh air peacadb 

'S air buaireadh leath'; 
Ma 's tu a thug leat i, 
Cha ruigheadh tu lèas e, 
Chaidh t-uaii*-sa seachad 

Mu 'n d' fhuair thu i. 
An d' f hidir, &c. 

Chaitriona Nigh'n Uilleim, 
Dean briogais do 'n ghille, 
'S na ctunadh sud sgillinn 

A' thuarasdal ; 
Ciod am fios nach e t-athair, 
Thug leis i g' a caitheamh, — 
Bha feum air a leithid, 

'S bha uair dheth sin. 
An d' f hidir, &c. 

Briogais a' chonais, 
ChaidlL chall air a' bhanais, 
Bu liutha fear fanaid 

Na fuaidheil oirr' ; 
Mur do glèidh lain Mac-Dhòmhnuill, 
Gu pocan do 'n òr i, 
Cha robh an Us-mhòine 

Na luaidheadh L 
An d' f hidir, ào. 



112 

Mur do glìlèidh lan Mac-Dhòmhnuil]^ 
Cu pocan do 'n òr ì, 
Cha robh an Ua-mhòine 

Na ghlnaiseadh i. 
Mu Uileam Mao-Phàdruigy 
Oha deanadh i stà dha, 
Cha ruigeadh i 'n àird' 

Air a' chruachan dha. 
An d' f hidir, &o. 

Tha duìne 'n Us-mhoine 

D' an ainm lan Mac-Shebrais, 

'S gur iongantas dhomhsa 

Ma ghluais e i : 
Bha i cho cumbang 
Mur cuir e i 'm mugha, 
Kach deon i ni 's modha 

No buarach dha. 

An d' f hidir, &c. ^ 

Na leigibh ri bràigh' e, 

'M feadh 's a bhios e mar tha e, 

Aìr eagal gu 'n sàraich 

An luachair e ; 
Na leigibh bho bhail' e 
Do mhòinteach nan coille, 
Mu ^n tig a labhallan, 

'S gu'm buail i e. 
An d' ffaidir, àc. 

Na 'm faiceadh sibh ' leithid, 
Bha bann oir^ de leathaìr; 
Bha toU air a speathar, 

'S bha tùthag air, 
'S bha feum aic' air cobhair, 
Ma bhrèidean a gobhaU, 



113 

Far am biodh am fear odhar, 
A' Boatliadh rith'. 
An d' fhidir, àc. 

Ach laÌD Mhic-Choiimichy 
'S ann ort a bha 'n sonas, 
Qeà *a mòr a bha dhonadas 

Sl\^aigh an so ; 
'Nuàir bha thu cho sgiobalt, 
'S nach do chaill thu dad idir, 
'S gur tapaidh a' bhriogaU 

A bhuannaich thu ! 
An d' f hidir, àc 



COIRE-CHEATHAICH. 

LE DONNACHADH BAN. 

Se Coire-cheathaich nan aighean siubhlach, 

An ooire rùnach, is ùrar fonn, 

6u lurach, miadh-fheurach, min-gheal^ siighar, 

Grach lusan flu&r bu chùbhraidh leam ; 

Gu mohich dù-ghorm, torrach luisreagach, 

Corrach pluireanach, dlù-ghlan grinn ; 

OacHn, balach, ditheanach, cannach, mìsleanach, 

Gleami'a' mhìlltich, 'san lìonmhor mang. 

Tha £ftDuinn dhùinte, gu dainghean, dùbailt', 

A mhaireas ùinne, mu'n rùsg i lòm, 

jyihì fhear is cùl f hinne dh' f hàs na h-ùrach, 

'S a bhàrr air lùbadh le drìùchda tròm, 

Mu choire guanach nan torran uaine, 

A' bheìl luibh a's luachair a suas g'a cheann ; 

'S am &sach guamach an càs a bhuanadh, 

Nasn b* àìte cruaidh e, 'm biodh tuath le'n suim, 



114 

Tha trusgan faoìlidh aìr cruit an aonaicli, 
Chuir sult i^ aoidh air gacb taobh a d' chòm, 
Mm-fheur chaorach is barraibh bhraonan, 
'S gach lus a dh' f heudadh bhi 'n aodainn thòm, 
MW choir* Ì8 aoidheala tha ra'a f haotain, 
A chunnaic daoine an taobh so 'n Fhraing ; 
Mur dean e caochladh, b' e 'n t-aighear saoghalt' 
Do ghilean aotrom bhi daonnan ann. 

'S ann m'an Rnadh-aÌBrigh dh'fhàs na cuairtagan, 

Clùihar, cuaicheanach, cuannar, àrd, 

Na h-uile cluaineag 's am bàrr air luasgadh, 

'S a ghaoth 'g an sguabadh a null 'sa nall : 

Bun na cìpe is bàr a' mhilltich, 

A chuiseag dhireach, 's an fhìteag cham ; 

Muran brìoghar, 's an grunnasg lionmhor, 

M' an chuilidh dhìomhair, am bi na suinn. 

Tha sliabh na làirg an robh mac-Bhaidi, 

'Na mhothar fÌBiEaich, 's na stràchda tròm ; 

Slios na bàn-leachdainn, cha 'n i is tàire, 

'8 gur tric a dh' àraich i 'n làn damh donn : 

'S na h-aighean dara nach tèid a 'n bhà-thaigh, 

A bhìos le 'n àlach gu h-àrd 'nan grunn, 

'S na laoÌ£h eu h-ùiseil a U 'sa dh'oidhche, 

'S na h-ukead cruìnn diubh air druim Cladi-iiann. 

Do leacan chaoimhneil gu dearcach, braoileagach, 

Breac le foireagan is cruinn dearg ceann 

'N creamh 'na charaichean, am bac nan staidhnchean, 

Stacan fraoineasach nach bu ghann : 

Am beaman-brìde, 's a pheighinn rioghail, 

'S an canach min-gheal, 's am mìslean ann ; 

'S a h-uile mìr dheth, o'n bhun is ìsle 

Gu h-ìonad cìrean na crich' is àird'. 



116 

'S rìmheach còta na craìge mòire, 

'S cha 'n 'eil am fòlach a' d'choir 'san àm, 

Ach mèunan còinntich, o 's e bu nòsaire, 

Air a chòmhdachadh bhos a's thall : 

Na lagain chòmhnard am bun nan srònag, 

Am bi na sòghraìchean, 's neòinein fann, 

Otn bileach, feòimeineach, milis, roineagach, 

Molach, ròmach, gach seòrB a th' ann. 

Tha mala ghruamach, de'n bhiolar uaine, 
Mu'n h-uile fuaran a th' ann san fhonn ; 
Is doire shealbag aig bun nan garbh-chlach, 
S grìnneal gainbheich' gu meanbh-gheal, pronn ; 
'Na ghlugaibh plumbach air ghoil gun aon teas, 
Ach coileach buim tighin £ grunnd eas lòm, 
Gach struthan uasal 'na chusolean cid-ghorm, 
A' ruith na spùtaibh, 's na lùbaibh steoll. 

Tha bradan tarra-gheal sa choire gharbhlaich, 

Tha tig'n o'n fhairge bu ghailbheach tonn, 

Le IniimeÌB mheamiuwh a' oeapa mheaiibhchiiile.g, 

Gu neo-chearbach le cham-ghob cròm : 

Air bhuinne borb, is e leum gu foirmeil, 

'Na èideadh colgail bu ghorm-glas druim, 

Le shòilsean airgeid, gu h-iteach meana-bhreac, 

Gu lannach, dearg-bhallach, earr-gheal slìom. 

'S Goire'-cheathaich an t-aighear prìseil, 
'S an t-àite rìoghail mu'm bìdht' a' sealg, 
Is bidh fèidh air ghiùlan le làmhach fìidair, 
A' cur luaidhe dhù-ghorm gu dlù nan cadg: 
An gunna gleusda, s' an ciulean eutrom^ 
Gu fuileach^ feumanach, treubhach, garg, 
A ruith gu siùbhlach, a gearradh shùrdag, 
'S a dol g^a dhùlan ri cùnuui dearg. 



116 

Gheibhte daonnaii mu d' ghlacail^h faoine, 
Na h-aighean maola, na laoìgh, 's mk maing, 
Sud bu mhiann^ leinn 'am madainn ghrianaieh, 
Bhi dol g' an an iarraldh, *» a fiadhach bheann, 
Ged thigeadh siontan oimn' ui«g a's dìle, 
Bha sebl g'ar dìdean mu'n chrìch san àm, 
An creagan ìosal am bun na frìthe, 
S an leabaidh dhiona, 's mi m' shìneadh ann. 

Sa'mhadainn chiuin-ghii, an àm ghomh dusgadh, 

Aig bun na st&ice be 'n siigradh leam ; 

A' chearc le sgiùcan a' gabhail tùchain, 

'S an coileach cùirteil a dùrdail cròm ; 

An dreaUìan s&rdail, s a rìbbeid chiuil aige^ 

A cur nan smùid deth gu lùghor bìnn ; 

An druid 'd am brà-dhearg, le mòran ùinich, 

Ri oeileir sunndach bu shìubhlach rann. 

Bha eoin an t-slèibhe 'nan ealtain gle-ghloìn, 
A' gabhail bheusan air ghèìg sa choill, 
An uiseag cheutaieh, 's a lainneag fèin aice, 
Feadan spèiseìl gu rèidh a seinn : 
A chuach, 'sa smèorach, am bar nan ògan, 
A' gabhail '^rain gu ceolmhor binn : 
'lCuair ghoir an cuannal gu loinneil, guanach, 
'S e 's gloin' a chualas am fuaim sa 'ghlesnn. 

'Nuair thig ìad còmhla' na bheil a' d' dibirse 
De'n h-uile seòrsa bu chbir bhi ann; 
Damh na cròice air srath na m^^intich, 
'S e gabhail <^nain le dreòcam àrd ; 
A' dol san fhèithe gu bras le h-èibhneaS) 
A; mire.leumnaich ri èildeig dhuìnn; 
Bi sin an ribhinn a dh'fhas gn mìleanta, 
Foinneamhy finealta, dìreach, seang. 



117 

The mhaoìneach chùl-bhui airfeadh na dùsluing, 

Aig bun nam fiùran 'gan ràsga' lòra, 

'S am boc gu h-ùtluidh ri leaba chùirteil, 

'S 6 'ga Mrach le riidan crè^m ; 

'S am minnean riabhach bu liiime cliathach, 

Le chunneìn fìata, is fiadhaich ceann, 

'Ka chadal guamach an lagan uaigneach, 

Fa bhàn: na luachrach na chuairteig chruÌEm. 

Is lìonmhor cnuasachd a bha mu'n cuairt dut^ 
E.Ì àm am buain gum bu luaineachd clann, 
Bi tional guamach, gu fearàil suairce, 
'S a' roinn gu h-uasal na fhuair iad ann; 
Cèir-bheach na cnuacaibh, an nead na chuairteig, 
'S a mhil 'ga buanachd air cruaidh an tuim, 
AÌ£: seillein riabhach, breaca, srianach, 
L^n cròn cianail ìs fiata sra^n. 

Bha cus ra' fhaotainn de chnothan caoine, 

'S cha bi' iad na caochagan aotrom gann, 

Ach bagailt mhaola, bù taine plaoisg, 

A' toirt brìgh à laoghan na maoth-shlait fann, 

Strath nan caochan 'na dhosaibh caorainn, 

'S na phreasaibh caola, làn chraobh a's mheang; 

Ifa gallain iira, 's na faillein dhlùtha, 

'S am barrach dùiiite mu chiìl nan ci'ann. 

Gach àite timcheall nam fasach iomlan, 
Màm a's fìon-ghleann, 's an tuilm ga chòir: 
Meall tionail làimh ris, gu molach, tlàthail, 
B'e chulaidh dh'àrach an àlaich òig; 
Ka daimh 's h-èildean a'm madainn cheitein 
Qu moch ag èirìgh air rèidhlein feòir ; 
Ck^dhein dhearg dhiu air taobh gach leargain, 
Mu 'n Choire gharbhlaich, 'g an ainm am Ceo. 



118 

ORAN DO CHAIPTEIN HUISTEIN, 
LOCHLAITEm. 

LE LUTHAIS a' 6H0BHAIKN (OAMSHBOV) 
GLEANK-UBOHUDAIN. 

Soraidh uamBa suas 'na Bhraighe, 
DhioB an uasail, shuairce, shar-mhaith, 
Cboisinn buaidh gach uair 'stia blàraibh— 
De 'n f huil uasal chlann nan Gaidheal, 
Anns na gruaidhean s glainne dearsadh* 
Hò, hì, hùro, hòro, heile, 
Far an laidh thu, slan gun eirich! 

A Chaiptein Huistein na f èile, 
Tha mu dhurachdsa gu m' eug dhut; 
Leanainn thu 's gach taobh an teid thu ; 
Calba cruinn an t-siubhail eutrom, 
Feileadh bleatach leat a V eibhinn, 
A's sporran ròmach 's òr ga sheuladh. 
Hò, hì, &c. 

Chite sud thu mar bu mhiann leat, 
Tighinn a mach ri maduinn ghrianach, 
Fhir a' chridhe f harsuinn fhialaidh, 
Tighinn gu faramach a dh' iasgach, 
Tighinn gu cladaichean Loch Mhiachlaidh, 
Le dubhan gartach, slat a's drìamlach. 
Hò, hì, &c. 

Bu bhinn leam bhi' g^ eisdeachd 'chrònan, 
Aig do fhleasgaichean ag oran, 
'S tu dol a mach a' ghabhail voyage 
'Na do bhàta ramhach ordail ; 
'S ur gach crann, gach ramh, a's ròp dhi, 
'S cha'n fhaca mi 'san Taobh Tuath cho boidhche. 
Hò, hì, <fec. 



119 

Dh-aithn'inn do chas-cheum gu h-aotrom, 
Direadh ri beallach nan aonach, 
Le do phrasgan ìs tlachdmhor dhaoine, 
Gunna snaipe 'n glaic an laoich, 
Le do churrachd chopair a lot a' mhaoiseach^ 
'S do pheileir gorm guineach 'na gurrach a dh-aon teMb 
Hò, hì^ &c. 

Dh-aithn'inn thu a Ghaidheil chruadaily 
Direadh ri ard nam fuar bheann, 
Le d' mhìallchoin rì d' shail 'san uair sin, 
'S do spainteach 's do lamh man cuairt dhi; 
'N uair bheumadh spor gheur ri cruaidh leat, 
Bhiodh fuil an taimh chabrach a 'frasadh air luachair* 
Hò, hìy àc 

'Nuair chromadh an curraidh a' ahuily 
Iti dronnag a' ghunna nach diultadh, 
Bhiodh an uilinn 'ga liibadh, 
'S barramach sradagan fìidair, 
Tighìnn o sparradh do ludaig, 

'Nuair rachadh an teine 'san eireachd nan smuidriahy 
Bhiodh eìlid na beinne 'sa ceireanan briùite. 
Hò, hì, àc. 

Gheibhte a' d' thalla 'nàm an fheasgair, 
01 a's ceol aig na flèasgaich; 
Piob mhor nam feudan, tolF ga spreigeadh, 
'S gach crann dhi le srann co-f hreagradh, 
Cha bu ghann dha do dhaimhean beadradh — 
Eiòn a's branndaidh o' d' laimh ga leigeadh. 
Hòy rì, <fec. 

'S ann o Chrasgaig so shuas uainn, 
Thig an gaisgeach beachdail uasal; 



120 , 

'S tu thng leat gach beart bu dual dut, 

A'b a' dh-eachdair a bhi 'n uachdar — I 

De 'n fhine 'b ainmeil 's an Trobh Tuath so, 
Ai]peìnich nach tais 's a chruadail ! \ 

Hò, hì, &C. 



DHIA GLEIDH 'BHANRIGH. 

EABABrTHEANOAICHTE LE AONQHAS DOHHKULLACH, 

GLEANN-UBCHUDAINK. 

Dhia gleidh ar Banrigh mhor, 
Beat^a bhuan da'r Baniigh choir, 

Dhia gleidh 'Bhànrigh. • 
Thoir buaidh dhi, 'us solas, 

Son' agus ro ghlormhor; . 

Fad' chum riaghladh oimn'; ^ 1 

Dhia gleidh 'Bhanrigh. 



A Thigheam ar Dia eirich, 
Sgap a naimhdean eitich, 

'Us leig iad sios. 
Ouir cli an droch riaghladh ; 
Tilg sios an luib dhiabhlaidh; 
Ar dochafi oin e leag : — 

Dhia gleidh 'BhaDrìgh. 

Do thiodhlaig mhaith thoir dhi, 
Doirt oirre paìlt gun dith^ 

Fad' naghladh i, 
Af reachdan dionadh i, 
Toirt dhuinn aobhar, gun sgios, 
Bhi seion le'r guth 's ar cridh/ 

Dhia gleidh 'Bhanrigh. 



i 



^ 



y 



> 



i 
lu 2 V0I3., cloth, 28s., i 

THE SCOTTISH GAEL. 

' ' ' The Scotj^ish Gael" was originaUy publiahed in 1831. It 
was at once rècognised as exhibiting the most authentic and 
interesting account of the aborigines of the Scottish High- 
lands that had hitherto appeared. This high character it 
hsLS ever maintained; and Logan's "Scottish Gael" is held 
as the standard authority upon Celtic mamiers and customs. 
The ongiiial edition had long been out of print, and the few 
copies that were occasionally exposed fòr sale in second- 
hand book shops were quickly disposed of at high prices. 

• 

It occurred to the Publisher of the present edition that 
a re-Ì88ue of the work would be acceptable to the public, and 
suppl^ a waut felt by the increasmg circle.of students of 
the mf^<ory of the ancient Gael. It was necessary, however, 
that the re-issue should be one worthy of the subject of which 
it treats, and of the high reputation the work had already 
obtaiued. This, the Publisher humbly hopes, has been suc- 
cessfully attained. 1 

The Rev. Alexandbr Stewart, F.S.A.S., of Ballachulish ^ 
a'nd Ardgour, the accomplished **N"ether Lochaber" of the j 
TnverneHs Oourier, undertook to edit the work, and it has (j 
been published in the form approved of by him. The ucw ' 
edition includes all the origiuAl matteì-. The Author's text | 
has been carefully followed, and, where necessaryr enriched 1 
with notes and iUustrations from the Editor, giving the latest 
information and light upon its'contents, aud discussing new 
views of some points which haye been put forward. With- 
out further detail, it may be pfbsumed Ìhat a labour so coiì- 
genial to the Editor has been faithfully executcd. 

The original edition was published MÙ|;h Ooloured Plates 
and Woodcuts. These the Publisher, dt .x^onsiderable ex- 
pense, has had correctly copied.mnd re-t^lgraved, while the 
typography and paper are 01 th^ Ji>est quàlUy ; so that, in all 
its departments, tne new editiòn compri^es àHl the excel- 
leucies of the origiual, with several additioàal improTements. 

Invemess : HuGH Mackenzie. 
I^dinburgh: Maclauchlan & Stbwart. ^London: SiMPKrN, 

Marshall, & Co. 



r 




THE BORROWER WILL BE CHARt 
AN OVERDUE FEE IFTHIS BOOKIS I 
RETURNED TO THE LIBRARY ON 
BEFORE THE LAST DATE STAMl 
BELOW. NON-RECEIPT OF OVERI 
NOTICES DOES NOT EXEMPT 1 
BORROWER FROM OVERDUE FEES. 



*4t I
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Books

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "Am Filidh gaidhealach, or The Highland minstrel: a collection of the most ..."

See other formats
