Annales regni Francorum, inde ab a. 741. usque ad a. 829.

Google

This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scanncd by Googlc as part of a projcct

to make the world's books discoverablc onlinc.

It has survived long enough for the copyright to cxpirc and thc book to cntcr thc public domain. A public domain book is one that was never subjcct

to copyright or whose legal copyright term has expircd. Whcthcr a book is in thc public domain may vary country to country. Public domain books

are our gateways to the past, representing a wealth of history, cultuie and knowledge that's often difficult to discovcr.

Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this flle - a reminder of this book's long journcy from thc

publishcr to a library and fmally to you.

Usage guidelines

Googlc is proud to partncr with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to thc
public and wc arc mcrcly thcir custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing tliis resource, we liave taken stcps to
prcvcnt abusc by commcrcial partics, including placing lcchnical rcstrictions on automatcd qucrying.
Wc also ask that you:

+ Make non-commercial use ofthefiles Wc dcsigncd Googlc Book Scarch for usc by individuals, and wc rcqucst that you usc thcsc filcs for
personal, non-commercial purposes.

+ Refrainfivm automated querying Do nol send aulomatcd qucrics of any sort to Googlc's systcm: If you arc conducting rcscarch on machinc
translation, optical character recognition or other areas where access to a laige amount of tcxt is hclpful, plcasc contact us. Wc cncouragc thc
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

+ Maintain attributionTht GoogXt "watermark" you see on each flle is essential for informingpcoplcabout thisprojcct and hclping thcm lind
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

+ Keep it legal Whatcvcr your usc, rcmember that you are lesponsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
bccausc wc bclicvc a book is in thc public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countrics. Whcthcr a book is still in copyright varies from country to country, and wc can'l offer guidance on whether any speciflc usc of
any speciflc book is allowed. Please do not assume that a book's appearancc in Googlc Book Scarch mcans it can bc uscd in any manncr
anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe.

About Google Book Search

Googlc's mission is to organizc thc world's information and to makc it univcrsally acccssiblc and uscful. Googlc Book Scarch hclps rcadcrs
discovcr thc world's books whilc hclping authors and publishcrs rcach ncw audicnccs. You can scarch through thc full icxi of ihis book on thc wcb

at |http://books.qooqle.com/|

SCRIPTORES

RERUM GERMANICARUM

IN USUM SCHOLARUM

EX

MONDMENTIS GERMANIAE HISTORICIS

SEPARATIM EDITI

ANNALES REOM FRANCORUM

HANNOVEHAE

IMPEN8I8 BIBLIOPOLIl HARNIANI

1893

(UdTeranderter Neudruek 1950)

I
I

»

Verlag der Hahnschen Buctihandlung In Hannover

SCRIPTORES RERUM GERMANICARUM

UND

FONTES lURIS GERMANICI ANTIQUI

Die ia der Oktavserie det ScriptoreB renim Germatiieanuii
veroffentlichten AuEgaben, di» seit 1915 mit deutscher Ein-
leifcung nnd deutachen Anmerkungen und Registern ausgeetattet
sind, waren fniher nut Abdrncke aus der Folioausgabe der Mo-
numenta Germaniae Historica. In neuerer Zeit — seit 1875 —
sind sie vollkomniene Neubeaibeitungen geworden, fiir die Hand-
schriften und Literatur in weiterem Umfang herangezogen sind,
ala in der Folioausgabe mogUch war. Einzelne in der Oktav-
serie herausgegebene Schriften aind in den Foliobanden iiber-
haupt nocb nicht enthalten; andere Bandchen enthaltea einzelne
Stiicke, die dort fehlen; liberall mlissen diese neueren Ausgabea
atatt der iu der Folioserie enthaltenen Texte oder wenigsteuB
nebea ihuea beautzt werden, und sie sind also fiir eine genaue
QuellenTorechung ganz unentbehrlich.

Hit * HbS dleJtBlnn EdttloneD der BoliulsDigsbe btiiBlotiMt, dle dla
PoITq- odEr QnaTtftDsgbbe fn TerbiufeTter oAtr nnigBatftlleter FDnn enetABD odAr
UbeitaBDpl DDr hler FeiSUeDUiclit ■iDd.

SCRIPTORES in Bo m

AbbOniS de bello PariBiftoo libri m. Ed. G. H. Pertz. 1871 —.45
"Adam BremensiB Geata HammahuTgensiH eccJesiae pontificum.

Ed. tertia. Eec. B. Schmeidler 10,—

'Alberfl de Beianis abbatis S. Laiirentii CremonenaiB Cronica.

Primuin ed. 0. Holder-Egger. 1908 2,70

*AnnaleS Altabenaes maiores. £d. altera. B«cogn. £. ab Oefele.

18B1 1,00

•AnnaleS Bertimani. Rec. G. WBita. 1883 2,10

'AnnaleS regni Francomm inde a.b a. 741 usqne ad a. 829, qui

dicuntur AnnaJes LnuriHBenees maioTeB et Einhordi. Post

ed. G. H. Pertzii recogn. Fr. Kurze. 1895. (Unverand.

Neudruck 1930) 3,60

'AnnaleS Puldenaes sive AnnaleH regni Franconim. Poat ed. G.

H. Pertwi recogn. Pr. Karze. 1891 2,20

•Annales HildeaheimcnseB. Ed. G.Waiti. 1878 -.75

'AnnaleS Marbacense^ qni dicuntur. {Crtinica HoheDburgpnHia

cum continufttione et additamentia Neoburgenaibufi.) Re-

cogn. Hermannus Eloch. Acoedunt Annalea AJaatici

hreviorea. 1907 2.50

'AnnaleS MettenBCS priores. Primum recc^. B. de Simson.

.\ccedunt addit. Annolium MetteOBinm posteriorum. IBOO 2, —
Annales Poloniae. Ex reoens. Arndtii et Roepellii. 1866.

(Veigriften.)
•Annales XantenBesetAnnaleBVwlastini. Eeoogn. B.deSimson.

1909 1.80

•ArbeoniS (•pisc^iipl Friaingenfiia vitne Banctorum Haimhrammi e<

Corbiniaiii, llecogn. Bruno Krusch. 1920

I

ANNALES
REGNI FRANCORUM

INDE AB A. 741. USQUE AD A. 829.

QUI DIOUNTUB

ANNALES LAUmSSENSES MAIORES

ET EINHARDI.

POST BDITIOKEM

G. H. PERTZn

REOOONOvrr

FRIDERICUS KURZE.

HANNOVEBAE
IMPEKSIS BIBLIOPOLII HAHNIANI

1895.

(Unveranderter Neadmck 1950)

6 5 c ^

HANKOyXRAB, TTPI8 CULBMAXMORUIC.

ANNALES
REGNI FRANCORUM

INDE AB A. 741. USqUE AD A. 829.

QUI DICUNTUR

ANNALES LAimiSSENSES MAIOBES

ET EINHABDL

ANNALES REGNI FRANCORUM

(ANNALES LAUEISSENSES MAIOEES).

*741. v»w.

M».Jt<pHar. DCCXLI.'-* Carolu8l>-* maior domuB defunctus estc.

742.

ib, DCCXLn.<i Quando' Carlomannus^ et Pippinusc maio-

mi.Frtdj2t. res ^ d m u 8 dux e r u n t exercitum contra Hunaldum e duc e m Aqui-

taniorum^ et ceperuntsr castrum, quod vocatur Luccas^*^;

*) Martellus add, A 1.

^1.2 [a]. B (2.) 4. (6.) C 1. 2. 3. 2> 1.

741. a) DCCXLV. Ai\ deeat C8; tottta tmnu9 deeat Dl. b) Karolus Bemper
B5, C2; Karlua C8. c) deeat A 1.

742. a) DCCXLVI. A 2 ; deeet C 8. b) Carlmannus eemper A 1 ; karolus magnus
eemper A9; karlomannua aemper C2. c) pipiniis aemper Al.BA. d) maior A2.
Bb, Cl. 2; maiorum C8; maiorum erasie lUteHa um 2)1. e) Huualtum Al; hunoi-
dum B5. u. ml. f) Aquitaniarum Al; aquitanorum ^2. B2. 6. g) eoeperunt
B4. Cl. 2; c^perunt C8. h) Lucra» Al; lucas B2. 4. C8.

1) Cf. Ann. S. Amandi 741: Karlus dux Francorum mortuus
ett Id. Oct. 2) Ann. S. Amandi 742 : Karl. duxit exerc. c. Chunal-
dum ; Cant. Fred. 25 : rebellantibus Wascones in regione Aquitania cum
Chunoaldo duce . . . Carlomannus atque Fippinus germani principes
. . . Lucca caatrum . . . subvertunt. 3) Lochea.

PRAEFATIO.

Annales Begni Francorum ab a. 741. usque ad
a. 829. pertinentesK quas vir dodissimus b. m. G. H. Pertg,
editor optime de eis meritus, ^Annaies Laurissenses Maicres'
et 'EifOuirdi Annale^ nuncupaverat ^, drciter anno 788.
inc^rii et usque ad eum annum uno tenore sctipti, exinde
autem qu<^nnis continuati esse videntur.

Auctorum nomina memoriae non sunt prodita, sed
consentaneum est eos inter viros regi proximos quaerendos
esse. Primo\ qui circa annum 788. scripsit et opus
usque ad a. 795. continuavit, subsidio fuerunt Chroniei
Fredegarii, qui dicitur, conHnuationes*' usque ad a. 768.,
deinde Annaies Ripuarici, e quibus Annales S. Amandi^
derivati sunt, fere usque ad a. 772., tum Annalium Peta-
vianorum^, qui feruntur, recensio priar usque ad a. 778.
et Annales Murbacenses , qui Annalibus Ouelferbytanis,
Nagaritmis, AUmannids'' tamquam fundamento conmuni
fuerunt, usque ad a. 781.^, denique Annalium Laureshamen-
sium recensio antiquior, e qua etiam Mosdlani ^, qui dicuntur,
fluxerunt, usque ad a. 785; praeterea Notitia iUa de unctione
Pippini regis a. 767. a quodam 8. Dionysii monacho con-
scripta ^^, liber aliqui locorum, quibus dies festi natalis Domini
et paschatis celebrati sunt, alia quaedam ex archivo palutii
petita ^^. fjonge autem plurima scriptor aut ipse regem comi-
tatus vidii aut ab aliis regis famtliaribus audivit.

Ad a. 788. cum anndles perducti essent, exemplar

1) D$ quibua ef. dkmiaHonmn meam tripertitam 'Ueber die
frdnkiechen ReicheaimakH und ihre UeberarbeOung'^ I ('Die handechrift-
liche Ueberlieferunff) 'Neuee Archie XIX, 295—329, II CQuelhn und
Verfaeeer des ereten TheOee') 'N. A! XX, 9—49, IIICDie zwHU Umfte
und die Ueberarbeihmg'} 'N. A/ XXI, 9—82. 2) MO. S8. 1, 126—218.
3) Dubito anhic Rieulfue fuerity qui ab a, 787. ueque ad a. 813.
archiepieeapatum Mogantiaceneem ffeeeit^ poetquam in auJa regie diutiue
diaeoni munere funetue eet. 4) 88» rer. Merov. II, 179 eqq. 5) 88. 1,
6—14. 6) 88. J, 7-13 et 16-18. 7) 88. 1, 22—31 et 40-48.

8) Cf. 'N. A! XX, 16-19, XXI, 81. 9) 88. XVI, 491-499; cf *N. A:
XX, 13—16. 32-33. XXI, 82. 10) 88. XV, 1 ; cf. 'N. A! XXI, 81.
11) Cf. a. 767. «e 758.

VI PRABFATIO.

eorum fadum est, codex scUicet iUe Laureshamensis , quo
fumen AnnaUum Laurigsensium nancti eunt K Verum etiam
eam, quae eubsequitur, particulam usque ad a. 795. ab eodem
OMctare scriptam esse e genere dicendi cdttigere licet. Sed
iam deficit librum ea narrationis abundantia, qua amdorem
iis, quae narrtU, ipsum interfidese indicari adlk; propterea
iam circiier ab a. 788. in comitatu regia esse deeiisee et tandem
cpm euum a. 795. alii continuandum commisieee videturK
Id quidem persuasum habeo, eum, qui tune anndles regni
continuandos suscepit, neminem fuisse nisi Einhardum,
quo constat tnx quemqfum exstiiisse regi familiariorem,

Ab eo tempore muUi annalium scriptores ex his
hoMserufU: primus auctor annalium quorundam Baiwari-
corum, fortasse Salisburgensium ( — 796), e quibus cum
luvavenses Maiores et Minores, gwt dieuntur, et S. Emme-
rammi Maiores^ tum Maximiniani^ et Xantenses^ deru
vati swnt^, deinde continuatores Annalium Petavianorum
( — 796) et Laureshamensium, i. e. auctores Annalium Mo-
s^Qmorum ( — 797) et Laureshamensium (— 798 atU 799).
aliquanto post (c. a. 805.^ etiam auctor iUius chronici, cuius
magnae partes cum in fragmentis codicum tum in Annalibus
Mettensibus, Chronico Anianensi. aliis servatae sunt '^, postea
scriptor Annalium S. Amandi {— 808), primus auctor Lo-
hiensium^ ( — 810) continuatorque eorum, quos modo dixi,
Salisburgensium ( — 811) ^

Mortuo impertUore Karolo annalium compositio ea re
paulitper intermissa videtur esse, quod Eihhardus tum in
vita Ulius describenda otium suum consumpsit. Dum imper-
fecti iaeent, aJierum exemplum eorum scriptum est, ex quo
codices dassis B pendent. Confecto autem iUo negotio Ein-
hardus ad annales videtur revertisse, quoniam inter eam, quae
sequitur, partem eamque^ quae anteceHt, nuUa est elocutionis
differentia. Neque tamen usque ad finem omnia ab eodem
Mhhardo scripta esse veri simUe est, ac dubito, an in a. 820.
ante verba Hoc anno propter mgea pluyias divisio fa-
eienda, reliqua autempars aHii auetori ^^ tribuenda sit. Inira

1) F. infra p, IX, 2) Hoe ipsum in Biculfum opHme quadfxU,
qui a. 787. arehisfiseopua faetu» ett, 8) 8S, 1, 87 ^g. 4) 88, Xllf,
19—25. 5) 88, n, 217—286. 6) Cf, 'N, A! XXI, 11-22.

7) Quem equidem Fardulfum 8, DionyeH abbaiem (798— 806> fUieee
exietimem. IM. 29—49. 8) 88, Xm, 224 eqq. 9) Cammunie

Maximinianarum et XanUntium fontie, 10) AHduinum arekieapeU

Umum hunc fiiieee eum Manodio eonicio eidemque primam AnnaUum
qui dicuntur Bertinianarum partcm ueque ad afinififi 887. deberi pntsm.

PRAEFATIO. • Vn

annas 818. et 829. anndlea in Einka/rdi Viia Karoli et in
vittima Annalium Laureshamensiim canHnuaHone , quae in
Chranican Moiseiacenee iraneiii (804 — 818) \ exseripH eunt,
iiem in Annalibus SUhiensHms, qui feruniur^ foria^ee ab
Mnhardo in ueum monaehorum Blandiniensium compoeitis
(— 828) \

Poei naialem Domini a. 829. fims annaiium factua eet.
Quamquam enim poetea conHnuatio adieeta eei, Annaimn
seiUcet BerHnianarum, qui dieuniur, siee Begni Francorum
Ocddentalis pars prima ( — 887)^ iamen ea, quoniam non
eidem codici auiographo adiuncia esi, ab hoc opere sepairofri
soiet. Ipso anno 880. duo exempla annaUum regiorum
scripia esse videntur (archetffpa dassium C et D), alierum
(C), eui Annales BerHniani adiuncH sunt, aUerum (D),
ut viddur, quod pro codice autogrqpho iam per quadraginta
annos mamSims trito subsHtueretur. lUius etiam antea, quam
conHnuaretur, exemphm fadum (Cx), ex hoc Einhardus
exempiar, quo ad Annaies Fuldenses, fpd feruntur, sive
Sdigenstiadenses componendos uteretur, ab a. 771. sibi descfi-
bendum videtur euravisse (Dx).

Hunc Ubrum (D), quem aiutograpihi loco in paiatio
servatum esse opinor^ etiam is praesto habuU, a quo pauio
post (drciter sepHmo aut odavo saecuii noni lusiro) Annales
Begni Francorum ab initio reiractati sunt. Causa
retradandi ea videtu/r fuisse, quod annaUum veterum dicendi
genus parum politum atque adeo barbarum viris dodis eius
iemporis Alcvini aliorumque opera in Ungua LaHna bene
erudiiis minus prcbabatur. Bropierea aimaks retradoH (E)
— Annales Einhardi, qui dicuniur — vd ab eo
loco magis magisque cum iniegris congruunt, a quo Eii^rdus
horum audor viddur esse, drciter ab a. 801. vero nihii nid
exempiar eorum sunt. At audori minime satis fuU docu-
Honem mendis purgare ae tamquam Uma potire, sed narra-
Honem pasdm locuHonibus ex cperibus d veterum scriptorum,
ut Caesaris, Livii, TadH, aiiorum, d aequaiium atque in-
primis Einhardi pditis omavit^ ac muita nova addidit, auc-
toribus qupque novis usus.

1) Cf. 'N. A.' XXI, 26—29. 2) 88. XIII, 84—88. 8) Cf. 'N. JJ
XVII, 188. XXI, 71. 4) Quod m* varum ut, dMtar^ Hed, toiuiHe

codex auioffrt^^kus desoriphu tU tm jparteB Umium v$huiiorts triHcrsaqm,
vsrbi eauaa ub^ ad a, 800. aui 810. BscmUiora igOur fortasm eodid D
eum autographo eomimmia fUerutU. 6) Quibue kweetigandis ^^ mkH
eurae tribui; ex eis tomM, quas M. MamiUus (N. JJ VU, 617— M8i;
etR.DorrCN.AJ Xf^il-^dXXi^eelUgermi^ineigtiesimasq!^^

Yin ' PR^EFATIO.

Fantes, quos adhibuit, fueruni Chronican Hiud, de quo
supra mentio facta est, Vita KaroU ab Eihhardo conscryria,
Jsmalium Fuldennum q. f. pars prima C^nnaJes Eihhardi
Sdigenetadenses^), fortasee etiam Annalea Sithieneee CAnnaia
Einhardi Blandinieneetf). MuUo jdura autem ex eis adiecit,
quae ipse meminerat, atque ex his coUigi potest, eum iam
ab uUimo fere oetavi saeciUi deeennio in a/ida regis versatum
esse. Verum eninwero sententia eorum, qui testimonio Trans'
laiionis 8. Sebastiani^ nixi Einhardim auetorem firisse
arbitrantur, falsa iudicanda est, quia nihil nisi scrtbendi
ratio^ non animus in eum convenit. E formis quorundam
nomtnum appairet scriptcrem gentis Saxanicae aut Frisonicae
fuisse^; quis fuerit, cognosci nequit^.

Codicum mss. haec videntur esse stemmata:

1) Cod$x mUographuB

cimiimiatH9 — 818;

I
B

Bx

^l(l). 2(14). Bl(2). 2(7*). 8(8). 4(7). 6.

eanimuahta — 829.
C; eonUmtaUu — 887. I>

Cx y cofU. — 861. Ann. JM. (06). D 1 (6). o? B.

Cl(8) 2

1
PlWlU.

— 882.

E.

2 (4). 8(6).

Cia. 2a(10). b(ll).

8(9).

4?

2)

Ex

9(10).

Exj

*t

8.

^KD^jj^

y

z

Ela. 2a. b. c.

yi

6. 6(4).

7(8)

8(8). 4. 7o(6). 4(6). c(ll). <f(12). e. f.

1) Cf. WaUmbaek, 'OetekiehUquOlm' !•, 199. 2) Cf. 'N. A!
XXI, 11 M. 8) M. JfdyiT (Dioimrt. inaugm^. MmuuUrim^ 1898>)

OtrMmn Ludawiei i mp$rai o ri$ arehMaeanum, uaiioM Saxamm, amimhe
reUree reiraciavieee emieoU: eed et haee eaniechtra nimie ineeria m<, ei
eumdem etiam aui uMmam annaUum partem aui VUam Hludawiei
ananpmam eer^teieee nuUo mcdo eaneedi paieei.

PRAEFATIO. IX

Sunt autem hi codices:

A 1. ediHo princq^ codicis loco habenda, auctore H. Ca-
nisio^ (in ediHone Pertziana n. l), qui ^apographo in Ba-
varica bMiotheca* ueus eet (Ax), ^quod transcriptum ex
membranie peryetuetis monaeterii Laurissae prqpe Wcrma-
tiam% i. e. codice quodam antiguo Lauriesenei sinfe Lauree-
hamensi (A), ^testatur is ipse, qui transcripsit^ Contin^
annales ab initio usque ad a. 788. cum continuatione brevi
ex Annalibus Laureshamensibus ( — 798) petita K

A 2. codex Florentinus saec. XL (in edit. Perlm n. li),
qui annos 741—749 continet Libro Historiae IVaneorum^
adiunctos. Quod firagmenhm, ut suum locum habeat, a/i'-
bitrio huic dassi tribuendum statui, quamquam, num e codice
A derivatum sit, valde dubtum estK Ad coUationem, quam
Pertg fecit, sf/^pplendam codice

A2a. Vindobonensi 8126 (hist. prof. il7) saec. XV.
(in ed. Pertg. n. l^b), quem post Pertaium V. Cl. Hereberg-
Frdnkel me rogante benigne contulit, ita usus sum, ut Uc-
tionem huius noiarem, ubi illius ignota erat.

Codices B l et i^ in anno 818. eisdem verbis mnltis
suorum ftmissis recesserunt finiuntur; B 2. S. 6 eiusdem
familiae esse, Uctiomm convenientia probatur. Quorum tres
(B l. 2. S) tam prcpinqua cognatione coniunguntur, ut eos
e communi fonte (Bx) fluxisseweri simHe sitK

B 1. codex Vaticanus reginae Christinae 617 saec. IX.,
olim Petavianus (in ed. Pertg. n. 2), iam pridem a Pertsno,
denuo a V. Cl. J. Tschiedel Bomae meum in usuM coUatus.
Incipit a verbis placitum yenemnt in a. 111. mutUus et exit
in a. 818. verbo recesserunt medio in fclio 68.

B 2. Beginonis abbatis Prumiensis Chronicon (in ed.
P. n. Ib), quod ab a. 741. usque ad a. 818. ex his anno'
libus derivtUum est.

B 8. codex Vaticanus reg. Christ. 218 saec. X., olim
Petavianus (in ed. P. n. S), qui post Fredegarii continuationes
et Anndles Laureshamenses antiquiores 768 — 790 (Frag-
mentum Chesnii, quod dicitur), nostros ab a. 791. usque ad
a. 806. continet, a V. Cl. Holder-JEgger in iiinere Italico
a. 1885. coUatus.

B 4. codex Parisinus 5941^ (in ed. P. n. 1), olim
Colbertinus, antea Loiselianus, saeculo XI. in monasterio

1) AnHquas LtctUmU iom. III., IngoUt. 1003, paru J, p. 187—217.
2) V. infra p, 84. 8) 8S. r$r. Merov. U, 828. 4) Conf. 'N. A.' XIX,
300 €t XXI, 79. 5) IM. XIX, 300—307 st XXI, Idsq.

X FRAEFATIO.

Brantosfnensi \ ut videtur, exaratua. Est "26 fcliorum canH'
netque annales ab iniHo ueque ad idem, quo B 1 exit, verbum
non mutilus. Ipae eum Sundiae a. 1892. contuli.

B 5. Annales FUiani, qui feruntur, primum a Chemio
in Hietoriae Frandcae Seript. tomo IL (p. 11 — 21^ 'ex
antiquo codice MS. lohannis TUiV, quiperiisse videtur, edUi,
deinde a Pertjrio in Mon. Germ. S8. tomo I. (p. 219 sqq,)
iterati. Continent annales regios ah initio ueque ad a. 807.
in angustum coactos desinuntque verbis diyersis tincta colo-
ribTis. Faeront mutili. Codicis amissi loco editio pnnceps
a me tterum coUata est.

Libri mss. dassis C, ut dlia omittamus\ eis potissimum
indidis cognoscuntur, quod ea, quae ad a. 778. et 776. in
margine codicis autographi videntur adiecta fuisse ^, aliis locis
atque ceteri codices exhibent et ad a. 828. unum enuntiatum ^
hdd^ent, quod ceteris deest. Huius dassis duae sunt familiae :
aUerapendet e codice aliquo, in quo annalibus Liher Historiae
Francorum cumparte continf^ationis Fredegarii (c. 107 — llOy
in editione Kruschiana 10 — 24^ praemittebatur (Cx), aUera
ex annalibus ab ignoto quodam auctore^ usque ad a. 887,
a Prudentio episccpo Trecassino usque ad a. 861., ab Hine-
maro archiqnscqpo Bemensi usque ad a. 882., continuatis
(Cy). Ipse igitur codex C is videtur fuisse, cui prima harum
continuationum (880 — 887) adiuncta est; codieem autem Cx,
antea quam ea continuatio incoharetur, i. e. ipso fere a. 880.
scriptum esse necesse est. Huius duo sunt exempla:

C r. codex Parisinus 10911 (suppl. lat. 125^ saec. IX.
(in ed. Pertz. n. %), olim Leodiensis et, ut ipsi inscriptum
est, 'ex Bibl. lU. Baronis de Crassier A. 1755. Leodii
divenditus'. Ipse eum Sundiam et inde Berolinum trans-
missum contuli. Continet Librum Historiae Francorum ad-
iunctis Fredegarii continuati capp. CVII — CX et annales
eadem manu exaratos. JEx hoc descriptus videtur esse

C la. codex Oissensis n. 254 a saec. XVIII.^

C 2. codex Petropolitanus L. F. Otd. IV. n. 4 saec. X.
in monasterio S. Medardi Suessionico scriptus et a Petro
Dubrowsky ante hos fere centum annos in Russiam ablatus.
Continet post Librum Historiae Francorum ex Fredegario con-
tinuato auctum et Annales Begni Francorum etiam Annales
Bcnoaricos Breves (SS. XX, S), Vitam Karoli, VUam Hludo-

1) V. infra p. 28. 2) Cf, 'N. A/ XIX, 807 sq. 8) Infra

1>. 86. 88 «e 44. 46. 4) V. infra p. 176. 5) Q^ Hilduinmn fUi$9$
suspiear. 6) ^Arehio' IX, 577.

PRAEFATIO. XI

mei, Chnedlagiam Begum Francorum (S8. XIII , 246 sq.
n. IV). Annales a me in bibliotheca Berolinensi cMati mnt.

Aui ex hoc (Mt simili codice fluxerunt

C 2 a. ' Vita Karoli Magni incerti auctoris' a Chemio
^cXl veieri Codice MS. Btbliothecae Thuanae', i. e. codice
Parisino 5948 B saec. XI., edita (in ed. P. n. 10> et

C2b. Ademari Hietoriae \ quarum libro aUeri a Pithoeo
8€jMratim edito Chemius nomen 'Vitae Karoli Magni per
monachum Engoliemeneem scriptae' indidit (in ed. P. n. ll^.

Aut ipao codice C usque ad a. 837. continuato atU
exemplo eius cum auctor Annalium Mettensium (in ed. P.
n. ^b) tum Prudentius Trecassinus usus est, qui anncdes usque
ad a. 861. continucmt. E Trecassino codice (Cy) annalea
in Bemensem (Cy^) traf^seripU mnt, in quo Hincmarus eis
tertiom continuationem ( — 882) adiecit, Idem antepositis
Eutropii Breviario, MarceUini Chronico, Notitia Promncia-
rum Gregoriique Chronico cum parttbus Fredegarii conti-
nuati unum opm videtur effedeee, quod ab urbe condita
usque ad annum p. Chr. 882. pertinebat. Totius operis unum
est exemplum

C 8. codex Bertinianus sive S. Audomari (St. Omer) sae-
culi X. nunc in duae partee divieus, quarum prior (liber
hibliothecae publicae n. 697^ Eutropium, Marcellinum, No-
titiam, poet^ior (n. 706> Gregorium cum Fredegario et an-
nales continet (in ed. P. n. 9). Ex hctc Berolinum missa
ipae anncdes usque ad a. 829. contuli. Huiue libri

CSa. codicem Bruxellenaem nr. 6439 — 6451 ^olim
8. Vedasti Atrebatensis, post coUegii societatis lesu Antwer-
pienais, membranaceum saeculi XI.' exemplar esse G. Waitz *
cognovit.

Ex eodem fonte, gtio C S, derivatus est etiam

C 4. codex Chronici Vedastini Duacensis n. 753, sub
/Snem eaeculi XI . in monasterio S. Vedasti exaratus \ Sed
ad verbum ab a. 815. demum maiores partes annalium trana-
scriptae eunt, atque eae ipaae adhuc nunquam coUatae, siqui-
dem ediior eas tamquam eupervacaneas omisit.

Codices dassis D, cuius librum archetypum, ut supra
dixi, in pcUatio scriptum esse euspicor, ut pro autographo
eubstitueretur, maxime ea re a ceteris differunt, quod in eis
ad annos 785. et 792. pauca de coniurationibus Hardradi

1) 88. /r, 106—148. 2) 'JnnaUa BerUnianf, ree. G. WaUz
(Hann. 1888; p. IX. 8) Cf. kUHmem WaUzianam, 88. XIII,

674 «gg.

Xn PRAEFATIO.

et P^ojpim e Viia KanM et AnnaHbus SiihieneUme petiia
interpanufUHr, quae ceterie desunt.

D 1. codex Vindobaneneis n. 478 (hist. eccL. 90>
saeculi IX. (in ed. Pertjg. n. b), clim Wormaciensis, poetea
Ambrasinus, a me Sundiae coUatua, praeter alia minora
primum Cheta Pontificum Romanorum continet, deinde hieto-
riam e Libro Hietoriae Francorum et continuatione Fredegarii
excefptam, tum anndtes, quQms ad a. 814. Vitae Karoii
pars poeterior intermiscetur , denique Chnealogiam Domus
CaroUngicae sub finem mutiiam.

Libri D2.S e communi fonte derivaii sunt (Dx), qui
ab a. 771. demum ordiebaiur.:

D 2. Annalium Fuldensium, qui dimntur, pars prima
(in ed. P. n. A), cuius auctor, quem JEinhardum fuisse equi-
dempersuasum habeo, ab a. 771. usque ad a. 795. nennMa,
inde usque ad a. 827. paene omnia ex Annalibus Begni Fran-
cortm mutuaius est. Neque vero cbliviscendum, jprimam
Annahum Fuldensium partem non ex recensione pnmi auc-
toris, mi Buodolfi tantum, qui alieram partem (888 — 868)
adiunxit, superesse.

D 8. codex Vindobonensis n. 612 (hist. prof. 989^
saecuU XL (in ed. P. n. 6), dim AJiahensis, Sundiae a me
coUatus. ConHnet antkUes ab a. 771. ei adnexam ad eos
Viiam Godehardi priorem ipsius audoris, Wolfherii canonici
Hildesheimensis, manu scripiam.

Bestai, ut libri recensionis E sive annalium retradaiorum,
qui falso dicuniur Einhardi, enumereniur. E 1 — 8 omnes
ex uno archetjfpo (Ex) orti sunt, in quo Vita Karoli annales
aniecedebat; intra hanc familiam et codices E 1.2 et E 8 — 7
propioribus vinculis inier se ligari communBbus mendisprcbaiur.

E 1. codex Vindcbonensis n. 510 (historiae profanae
n. 654^ saeculi IX. exeuniis (in edit. Pertss. n. i), olim Qot-
wicensis, Sundiae a me cottatus est. Continet Vitam Karcli
et post eam ne una quidem linea iniermissa annales eadem
manu scriptos; pfraefixa est Historia ApoUonii Tyrii manu
saec. XI., suffbaa Episttda Domini nostri lesu Chtisti mu-
tila manu saec. XI. aut XII. exarata. Exen^olar eius

E la. codicem Vindcbonensem n. 9020 (hist. prof.
n. 154^ cJuvrtaceum saeculi XVIL esse Pertz vtdii.

E 2. codex Parisinus n. 5942 saeculi X. (in ed. P.
n. 2), olim Beccensis, item Sundiae a me coUatus, mutUus
vncipit ab a. 748. Huius iria sunt exempla:

FRAEFATIO. XTTT

J? 2a. codex Parisinus n. 6048 ehartaceus saee. XVL
(in ed. P. n. 18j iuaeu Oeargii cardinaUs de Armaniaco
(f 1686> scriptus;

E 2b. codex Vaticanus n. 8849 , Uem chartaceus
saec. XVL;

E2c. codex Vindobonensis 11817 (caial. thecl. n. 2W),
a. 1540. a loh. Fdbro episccpo Vindobonensi scriptus.

Codices ES — 7 e communi fonte Ex^ dtqilici ductu
derivati suni, duobus libris, qui perierunt, (Ey et Ee) inter-
positis. AUerius (Ey, Laureshamensis, ut videtur), in quo
Vitae Ludowici a Thegano conscriptae capiia 1 — 7 Vitam
Karoli antecedebant , capita 8 — 58 annales sequebantur et
inter annos 751. et 758. nota monasterium Lanireshamense
spectans ^ inserta erat, exempla sunt tria (E 8. 4. b), quorum
duo {E 8. 4) intercedente quodam codice amisso (Ey^, fortasse
Treverensi) etiam prcpiora inter se videntur esse:

E 8. codex Treverensis n. 1286, 48, a. 1084. Prumiae
scriptus (in ed. P. n. S) a me Halae coUatus. Continet
Beginonis Chronicon, Thegani cc. 1 — 7, Vitam Karoli, an-
ncdes, Thegani cc. 8 — 58.

E i. codex Britannici Musei n. 21109 saectdi XIL,
olim Steinfeldensis e dioecesi Coloniensi, nondum coUatusK
Continet Vitam Dagdberti, Vitam Karoli, Thegani cc. 1 — 1,
annales usque ad a. 827., Vitam Hludowici anonymam, The-
ganum usque ad c. 22 mutilum, Widukindum, alia minora.

Eb. codex Parisinus 15425 (Sorbonnianus n. 907j
saecfdi XL ignota origine (fortasse Lotharingica), Berolini
a me leviter inspectus, non coUatus. Continet lustinum,
Senecae dissertationem De beneficiis, Thegani cc. 1 — 7, Vitam
Karoli, annaies, Thegani cc. 8 — 58, ^^pistuiam Alexandri
Magni ad Aristotelem in fine mutilam.

Ex oUero codice amisso (Ez), qui Vitam KaroU et
annales cum Notkeri (Monachi SangcUlensis) Gestis Karoli
quasi in unum opus, quod Qesta Karoli inscribebatur, con-
iuncta praebebat, hi codices fluxerunt :

E6. codex Hannoveranus n. XIII, 858 saec. XI.
(in ed. Perte. n. ^), ignota origine, a me Sundiae coUatus.
Incipii mutUus a verbis Vitae Karoli (c. 9) ut loci et an-
gastiarum situs; Vitam annales subsequuntur, qui cum iUa
primum librum efficiunt; Notkeri duo lihi secundus et tertius

1) Cf. infra p. 11. 2) Sed quae de eo rogavi, V. Cl. J.

H, Jwj/u Ixmdinimiiu m$eum eommunicaiii.

XrV PRAEFATIO.

numeraniur; codex dmnit verbia orationibus Bcilioet Ce. 20t)

E 7. eodex Monacensis n. 17786 eaec. XII. (in ed. P.
n. %), olim bibliothecae SS. Andreae et Magni in ogpido SkuU-
am-Hof, Sundiae a me colUUus. Hic Vita Karoli per ee
primum librum, annales secundum, Notheri Qesta tertium
quartumque librum efftciunt. Sequuntur tres episttdae ad litem
imperatorum et pontificum pertinentea eadem prima manu
ecriptae, post eas alia manu Tractatus de investitura epi-
scoporum (Libetti de liie II, 405 — 504>.

Afd ex hoc aut ex aliquo, qui periity huius simiUimo
ceteri codices derivati eunt, in quihus Vita Karoli, annales,
(Notkeri) Gesta in quattuor libros dividuntur:

E 7a. codex Vindoboneneis n. 582 (hist ecdee. n. 1 lO^
eaee. XII. (in ed. P. n. &), tn quo anndlea ipsi tamen
saec. XV. demum euppleti sunt. Continet etiam Tractatum
de inv. epiec. (cf. LiSell. de lite II, 496^.

E7b. codex Vindobonensis n. 610 (hiet. prof. 090^
saec. XIIL (in ed. P. n. 6), dim monasterii Kremmuneter.

E 7c. codex Mutinensis bibUathecae Esteneie n. V,
D 12 eaee. XV. (in ed. P. n. 11>.

E7d. codex Caeselanus hietoricus n. 5 saeculi XV.
exeuntie (in ed. P. n. 12^; Geetorum Kardi Magni libri IV
a. 1498. ecripti eunt.

E 7e. codex Mueei Britannici Arunddianus n. 242
eaec. XV.

E 7/1 codex Monaceneis n. 569 saec. XV.

Aut ipso codice Ex aut exemplo inde descripto etiam

E 6. Poeta Saxo, qui dicitur (SS. I, 225—279^, usus
est, quem inter codices annalium numerandum esse arbitror,
quia ad textum recensendum saUem in nominibus prqpriis
non inuiUis videtur. Incipit autem demum ab a. 772. neque
ultra a. 801. anndlibus utitur; unde eum, quem habebat, co-
dicem mutUum fuisse apparet.

Prcpius vero quam hi omnes ab autographo vide-
tur distare

E 9. codex Monacensis n. 28618 saeculi X. {in edU.
Pertz. n. 10), olim Salisburgensis, ut videtur, Halae a me
coUcUus, quem vcdde mutilum non amplius 40 fdia annos
806 — 821 amplexa continere sane dolmdUm est.

Scriptorum, qui Annalibus Begni Francorum sive in-
tegris sive retractatis usi sunt, plurimos iam commemoravi-
mus; accedunt auctor Vitae Hludounci anonymus, Benedictus

PRAEFATIO. XV

de 8. Andrea, Ehkehardus Ursaugiensis» Annalista Saxo^
quem Perte horuim in numero poeuit (n. 12), non hinc, sed
ex JEkkehardi Beffinonisque ehronieis hausit.

EdUiones Pertsfianam hae cmtecesserunt :

1. Annalium, qui dicufUur Einhardi:

a. 'Annales BeffumFrancorum^ ediditH.comesdeNeuenar
(Nuenarius) Coloniae a. 1521. codicibus, ni faUar, ES et E^
usus; quae editio Coloniaea. 1&61. etlApsiae a. IQlQ.iterata est.

b. 'Annaies regum Francorum* edidit J. Beuber in
Veterum Scriptorum tomo I. Franconofurti a. 1584. ex
ediiione principe; haec editio Hanoviae a. 1619. et a Q. Ch.
Joanni Franconof a. 1726. renavata est.

c. 'Annaies Francorum regum' ed. M. Freher in Cor-
poris Historiae Francicae Veteris et Sincerae parte II. Ha-
notnae a. 1618. ex editione principe coUata eum codice quo-
dam 'de coenobio S. QermanV, qui dassis C fuisse viddur,
nunc autem latet.

d. 'Annaies EginhardV ed. A. Du Chesne in Historiae
Franc. Scriptorum Coaetan. tomo II. Parisiis a. 1686. edi'
tionibus Nuenarii, Freheri, Beuberi usus, adiunctis in eodem
tomo aliquibus emendationibus ex codice E 2a sumptis.

e. 'Annales Eginhardi' annis 802 — 818 cumfine a. 801.
et iniiio a. 814. omissis ed. M. Bouquet in Berum ChUi-
carum et Francicarum Scriptorum tomis V. et VI. Parisiis
a. 1744. omnino secundum Chesnium, priorem partem (741
— 801) comparatam cum editionibus priarOms et quodam
'codice regio n. 8804'^ qui nunc latet, aUeram (814 — 829)
eum ^Annalibus Bertinianie^ (v. infra2c) et codicibus Cl et C2a.

2. Annalium Begni Francorum:

a. ^Francorum Annalium Fragmentum' (Annales Begni
usque ad a. 788. et Laureshamenses dbinde usque ad a. 798.^
eMit H. Canisius in Antiquae Lectionis tomo III. Ingcl-
stadii a. 1608. e codice Monacensi iam amisso (cf supra A 1);
hanc editionem J. Basnage in Thesauri Monumentorum Ecdes.
et Histor. tomo II. iteravit.

b. 'Annales Berum Frandcarum' usque o^ a. 818. ed.
A Du Chesne in Hist. Franc. Script. Coaet. tomo 11. Parisiis
a. 1686. ^ex vetusto exemplari MS. Ant. Loisdii' (B^), unde
etiam Loisdiani dicebantur, coUatis editione Ctmisii duobus-
que Petavianis Bl et BS.

c. ^Anndles Bertiniamff, i. e. Annales Begni JFVan-
corum totos cum continuationibus usque ad a. 882. edidit
A. Du Chesne in tomo III. e codice C 8.

XVI FRA£FATIO.

d. 'Annaiea renm Franeiearum' u$que ad a. 814. ed.
M. Bouguet in Ber. GhM. et Franc. Scr. tomo V. eeeundnm
Cheenium, collatis edtHone Ckmieii, eodice Cl, ediiume
Chemiana eodicis C 2a, Annalibus JEginhardi fragmentoque
parvo finem anni 818. et initium anm 814. amj^^xo, quod
P. Lambeek e eodice Dlin Commentariorum de bibl. Caesarea
Vindobonensi tomo IL a. 1660. publici iuris fecerat.

Primam autem editionem vere eritieam O. H. Pertg
in Monum. Oerm. 88. I, p. 124 — 218 instiiuit eum in
modum, ut praeter codiees eas tantum editiones respicerety
quae aliquibus codicibus niteifanlur, quos naneisei nonpoterat.
Atque ad aniiquiores anndles — quAus ah Hlo eodice Laures-
hamensi, euius exemplo Monaeensi Canisius usus erat,
nomen Lawrissenstbus Maioribus indidit — edendos haee
instrumenta adhibuit:

1. editionem Canisii (A i),

2. codicem B l, quem ipse contulerat,
8. adnotationes Chesnii e eodiee BS,

4. Annales Fiddenses (D V*

5. 6. codices D 1. 8 Vindobonae coUatos,

7. editionem Chesnianam eodieis Bi,
7b. Beginonis Chronicon (B2),

8. adnotationes Chesnii e eodice Cl,

0. 10. 11. editiones Chesniamu eodicum CS. 2a.b,
12. Annatistam 8axonem,

18. Benedicti de 8. Andrea Chronicon,

14. codicem A2 a se eoUatum,

15. fragmenta parva ad annos 742 — 756. 758. 759.
775. pertinenHa e c^ice Vinddbonensi n. 618 (hist. prof.
n. Wl), auae ego ut supervacanea neglexi;

in 'Annaiibus Mnhardi* autem recensendis his subsidiis
usus est:

1. codice El Vindcbonae cottato,

2. codice E2, quem C. Weber ParisUs,

8. codice ES, quem C. Wgttenbach Treveris ei
coniuleraty

4. 5. 6. codicibus J?6 et Ela.b a se coUatis,

7. editione Freheri (propter codicem Oermanensem),

8. codice E7 a se coUato,

9. editione principe (prqpter codicem E^),

10. codice E 9 tunc AnAergensi ex apographo ibi facto,

11. 12. codicibus Elcd, quos ipse inspexerat.

PRAEFATIO. XVn

In nastrum sermonem Annales qui dicuniur Einhardi
ab 0. Ahd ("ISSO^ translati sunt; quos recognavit Watten-
bach a. 1880.

Mihi in textu reeeneendo libri Al. 2. B 1. 2. 3. 4.
C 1. 2. 8. 4. D 1. 2. 8. E 1. 2. 8. 4. 5. 6. 7. 8. 9 reepi-
ciendi sunt; praeterea, ut eupra dixi, codicis A2a ibi ra-
tionem habeo, ubi, gutd A2 exhibeat, non constat. Ex his
A2. JB 8. C7 4. J^ 9 partes tantum annalium minores maijo-
resve continent, C 4 non colliUus est, J? 4. 5 paucis locis vn-
spedi sunty B2 (Regino), Bb (Ann. TilianiJ, D2 (Ann.
FuM.) , E 8 (Poeta SaxoJ ceteris non pares putandij
guia auctores annalibus liberius usi non ad verbum eos
descripserunt, Tamen codicum numerus tantus est, ut neque
opus sit neque licere videatur, quam unusquisque lectionem
habeat, ad quodlibet vocabulum adnotare. Quam ob rem ex-
ceptis nominibus propriis, numeris vocibusque raro usitaiis
pierumque eas tantum lectiones variantes adnoto, in quibus
dtw aut plures codices conveniunt, singulas codices a ceteris
dissidentes omnino neglego, praeterguam guod in eis operis
partibtis, guae barbaro stiio conscriptae sunt, formas eius-
modi, guae fortasse ab auctore usurpatae, a librariis propterea,
guod a Latinitate recedunt, correctae esse possint, etiam e
singulis codicibus (inprimis Al. B l. D 1) in notas recipio.
Porro codici ES et ab a. 814. codici CS maiorem curam
tribuo, ubi codidbus E^. b et Ci non coUatis suspicari
licet, in eis idem inveniri. Item, ubi vocabula uno plura
omittuntur, id etiam in singulis codicibus adnotandum censeo ;
in A\ vel singtda vocabula omissa respicio, si aliguid suspi-
cionis est, fieri potuisse, ut in autographum post a. 788. in-
sererentur; in B2. b. D2. E S autem nec vocabtda nec
enuntiata omissa curo, nisi alii guogue eiusdem classis codici
desunt. Propterea in unaquaque pagina omnes codices, gui
eo hco adhiberi possunt, enumero, ut, guali in fundamento
textus constructus sit, lector tdngue videat, B2. b. (74. D 2.
J?4. 5. 8 autem unds includo, guia, cum de his nihil ad-
notatur, ex ea re non licet colligere, eos cum ceteris con-
sentire,

Orthographicas variantes in eis partibus, guae bene
Latine scriptae sunt, etiam tum neglego, cum tres velplures
codices easdem exhibent, nisi aut omnes eiusdem classis aut
plurimi unius cum aiiguibus cdiarum classium aut plures
guam tertia pars omnium codicum inter se concordant. Be-
tractcUorum vero annalium orthographiam, guatenus ab anti-

n

xym fraspatiol

nqmiiem omdar hMgmae LaHmae mtkmodmm perUme fmU,
dieee eedemexwne exemgio flm x enm U , fmod mam
UHmeeraL Ob eamdem eameam im hae eferie pmrte,
ab mmo ameiore mmo temore eerifia eei, qmmmimmmne todiret

reOmea. Eadem fiare raiiome, qmoad eime fieri foieei,
profrta etimm m ea amiifmiormm mmmabmm pmrle Iracto,
mmo temore iuwpotili videimr eeee, u e. mofee ad o. 788;

emro, jt aeeereae memoKe mommene tm
imafc

reUter tie admata, me eemiiee eaedem eimgmla» emo
loeo m d maim e eofmr:

mmmmie mmmarmm emremi D3. £6. 7;
mddmmtmr im Bl. El ;

eerim et inniiitsvit ae innBcrai amiom im et ei-
mmHa, fMV «& o. 758. mafme ad o. 808. m fiime mmimiemim» -
qme mmmi foe^ emmi, eemifer mB2.& D2. E ei aba.7^2.
eiimm m ^ X ommammimtr;

eo c o i m la donunyi, nuigniu, tnprmdictiis , gioriomi

Al ei CS;

adq;iie wiiyer fiBre eerikiimr im Bl;

CmdmoBm eeeefer im A\, eb ek. 768. eedem Cario-

leaaam; KseoIu magiraa iao A% Kariomanmv »i C2;

Guohia jmper m A 1. 2. B J. C\ et mofm mda.77^

w D\: Karafa» eemifer mB5. C2.D8, a& o. 768. eiiam

m CS c^ «» a. 774. m Dl; a rfi a tw e mM B4; m B2

Caxolv KaonrfiiaM, m D 2, mirmm Cmibm «i

«rl; eyo itffHe md a. 788. wiiyer fsm mm m

GinfkA et Lippm jmper Jffmmtmr »i B2;
LoBgofaaxdi ai f c M m. Tl\., Loogibttrdi ekimde

Pi^va jeayer m ^ 1. Jl 4, F^iuua aft «. 781.
mDl;

Thffaailn ek a. 781. «ilni Tkaanlo m ^ 1 ; DaaUo
m D5:

Wa^aziiia eemifer im A\^ WaCariw m B4^ Wai-
Ceraa m B5:

PRAEFATIO.

sigla 9, p, pbr inplerisque codieibua ereberrima semper
solvo in ae, pme, presbyter; B\ et El plerumque e, pre,
presbiter exhibent.

In margine interiore paginas editionis PeriMianae adnoio.
Notae, quae ex itta retinui, addita liUera P. eignantur; litteras
vero M. et D. uncis indusas eis adnotationibus subseripsi,
quae e dissertationibus Manitii et Dorrii supra (p. VII) comme'
moratis sumptae sunt.

Confedo tandem cpere, in quo ampiius tribus annis et
dimidio otium ab officiis ludi parcum rdictum maxima ex
parte consumpsi^ sane iuvat eis gratias agere, quorum opera
adiutus sum. Nemo est, cui gratiam maiorem debeam quam
viro elarissimo E. Dummler, qui auctoritate sua effecit, ut
quattuor codiees Parisini (B4k. Cl. E2. &), Petropolitawus
(C2), Bertinianus (CS) in meum usum partim Sundiam
partim Berolinum mitterentur. Post iUum maximas ago
gratias viro humanissimo B. Baier bibliothecae magistratus
Sundiensis praefecto, cuius libercUitate factum est, ut codices
B4. (71. D 1. 8. El. 2. 6. 7 Parisiis, Vindobona, Hanno-
vera, Monaco transmissos in bibliotheca Sundiensi conferre
possem; item viris iUustrissimis 0. Hartung bibliothecae uni-
versitatis Halensis directori et Stern librorum mss. bibl.
regiae Berclinensis custodi, qui benevole concesserunt , ut
codicem Treverensem (E S) et fragmentum Monacense (E 9)
Halae, codices Parisinum (C\), Petropotitanum (C 2),
Bertinianum (CS), Cassdanum (E 1 d) BeroUni inspicerem,
neenon iUarum praefectis bibliothecarum, qui libros sibi cre-
ditos mihi conferendos pemUserunt; denique viris doctissimis
J. Tschiedel, qui Bomae codicem B 1 contutUy et S. Bhreberg-
Frdnkel tunc Vindobonensi, J. H. Jeages Londiniensi,^ A. Mo-
Unier et H. Ltbigue Parisiensibus, C. Weeke Havniensi, qui
ea, quae de codicibus in urbibus eorum asservatis ab eis
quaesiveram, tam accurate quam benigne mecum communi'
caverunt.

Dabam BeroUni d. 5. m. Oct. a. 1805.

F. KUBZE.

XX

CORRIGENDA.

P. 36, 1.1 lege oattraff metaias est.
P. 187, n. 3) leg$ 'Orimoaldo IV/

SCRIPTORES

RERUM GERMANICARUM

IN USUM SC3HOLARUM

EX

MONUMENnS GERMANIAE HISTORICIS

SEPARATIM EDITI.

ANNALES REGNI FRANCOBUM
ET ANNALES Qt. D. EINHARDL

HANNOVEBAE
IMPENSIS BIBLIOPOLII HAHNIANI

1895.
(Unyerlbaderter Neadrudc l^SO'^

ANNALES QUI DICUNTUE EINHARDL

DCCXLL* Hoo anno Ejurlnt^ maior domnt diem obiit|

tres ^ filioB heredes relinqueiui, Carlomannnm® scilicet et
Pippinmn atque Orifonem. Qnorom Orifo, qni ceteris^
minor natu erat, matrem habnit nomine Swanahildem^,
neptem Odilonis' ducis Baioariorum. Haec illum ma-
hgiio consilio ad spem totius^ regni' concitaTit, in tan-
tnm, ut sine dilatione Laudunum' ciyitatem occuparet
ac bellum fratribus indiceret. Qui celeriter exercitu
coUecto Laudunum obsidentes fiatrem in deditionem
accipiunt atque inde ad regnum ordinandum ac proTin-
das^, quae post mortem patris a Francorum aocietate
desciyerant^ reciperandas * * ^ animos intendunt^ Et ut
in eztema^ profecti domi omnia tuta dimitterent, Carlo-
mannus® Orifonem sumens in NoYO-castello^ quod iuzta
Arduennam situm est, custodiri fecit, in qua custodia
usque ad tempus, quo idem Carlomannus® Bomam^ pro-
fectus est, dicitur permansisse.

742.

DOOXLn.* Garlomannus^ et Pippinus Francorum regno

potiti primo Aquitaniam recipere Yolentes contra Hm&ol-
diimo, illiua proYinoiae ducem, cum exeroita eandem Aqiii-
tuiam ingrediuntur; et capto quodam castello, quod Luc-
cas^ Yocatur, priuaquam ex ea« proyincia aecederenti

El, t. (4. 6.) 6. 7.

741. a) dM§t 1. §$mpm' 6. 7. b) kArolot 8. 6. 7. e) kuionk. 1. d) eae-
tirlt 1. e) raaaiMthllde 1. S. odiloaie 8. g) toeioe t. 6. 7. h) pronintiM
t. •• 7. i) reeipiendM t. 4. 6; reenpenuidM 6. 7. k) extreinn t. 7. 1) dsut t.

74S. n) DCCXLI. 1. b) knrlom. 1. 8. 7; CMrim. 6. e) honoldnm 7.

d) lneM 6. 7. e) dM§t 8.

1) Ex 9odmn fonte, ex quo Atm. MeU. hmtrnmt. 2) Cf. luH.
Xr, 4: ad tpem regni impulsus, simiUUr UI, 1. VIII, 6. XXIII, 2 (M.).
8) JLoofi. 4) V. infra a, 818 : a Bulgarorum societate desciyenmt (M.).
^F. infra a. 806: ad reciperandam Dalmatiam. 6) Cf. Curt. Buf.
ir, dy 1: ad reparandas viret . . . intendit animum (M.). 7) Neuf"
CkdUau in B^fica parte dueatus Luxemhurgensie.

1*

ft I <B

^»«

placitam^cl c«m4

m.

B^4L S4C1.S.

il?

^I: pMHi^rSL

^l:

1»

as. %

•«^ t»

[L O

c

«9

ci. nt

^Ss^iitfCS. n

1;

CL.3.»L

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 742-745. 6

regnum, <)uod communiter habuerunt, diviserant inter se in
looo, qni yocatur Vetus-PiotaTis. Eodemque amio, postquam do-
mum regressi sunt, Carlomannusf Alamanniamc, quae et ipsa
a Francorum societate defecerat, cum exercitu ingressus
ferro et igni^ vastayit.

743.

D€GXLin.« Carlomannu8l> et Pippinusc iunctis COpiis ^
contra Odilonem ducem Baioariorum profecti sunt proelioque^*'

commi88o exercitum eiu8 fuderunt. Et postquam inde®

reyersi sunt, Carlomannusf boIus in Saxoniam profectus 08 1

et castrom, quod didtur Hohseoburg ir, et in eo Theodericumi^-Saxo-

nem, illius loci primarium, in deditionem accepit.

744.

DCCXLIIL* Item idem fratre^Carlomannns^ etPippinu8

iuncta manu Saxoniam ingres^i sunt pradictumque Theo-
dericnm iterum in deditionem acceperunt.

745.

DCCXLV.A Hoc anno Carlomannu8i>, quod diu ante

praemeditatus est, patefecit fratri suo Pippino, aaecularem

oonyeriaiionem se yclle dimittere et habitu monachico

Deo seryire. Propter hoc dimi88a expeditione<» anni
praeienti8 ad yota Carlomanni^ perficienda et iter illiu8

diiponendum — nam Bomam proficisci statuerat — et
Pq[ipinn8 yacabat^ dan8 operam, ut frater honorifice ac de-
eenter illo, quo dcBiderabat, peryeniret.

Sl. t. (4. 0.) 6.7.
f) kailoni. 1; eartan. 6. 7. g) alem. 6. h) igne 8.

748. A) DOCXLU. 1. b) Kariom. 1; C«rlom. ineijfit S. e) pipiniM S.
d) Prel. t; pl. t. 6. 7. e) in eede 6. 7. f) luurlom. 1; earim. 6. 7. g) hoiite-
bluv 3; holueobor 6. h) theodor. t.

744. n) dmi 1 (9mmpm- 6. Ij, b) knrlom. 1; earhn. t. 7.

74»; n) DOCXLni. 1. b) knrlom. 1. t; k«4m. 6; enrlm.7. e) dimirft
expeditknMm 8. 4» 0. d) kariom. 1; kerlm. 6.

1) Cf. Li9. XXlIIp 28 : ambo duces innctit copiis (M,), 2) Ann,
FM. (^ Sm. 14^: proelio 8nperant.

6 ANNALES REGNI FRANOORUM. A. 746-748.

*746. •ji.iie.

^J^i».747. DOOXLyi.* Tunc Oarlomaimus Romam perrexit ibiqne 86

totondit^ et in Serapte® monte^*^ monasterium aedifi-
cayit® in honore' sancti Silyestri^. Ibique aliquod tem-

?U8 moram faciens et inde ad sanctum Benedictum in
lasinum^' ' usque pervenit et ibi monachus effectus est.

747.

Xivr.748. DOOXLYn.ft Grifol^*' fugivito in Saxoniamd, et Pippinus

iter faciens per Toringam® in Saxoniam introiyit usque
ad fluTium Missaha'*^ in loco, qui dicitur Scahaningi^*^;
et Orifo collectam fecit^ una cum Saxonibus supra flu-
yium Obacro*-* in loco^, qui dicitur Orhaim^*^

748.

(749). DCCXLVm.* Orifo^ de Saxonia iter peragens

fugiendo in Baioariam^ usque pervenit^ ipsum ducatum
sibi subiugaTit, Hiltrudem®-^^ cum Tassilone^ conqui-
siyit. Swidger^'^^ ad eum yenit in solatio'*^' supradicti

i\

Al. STa]. B(i,) 4. (5.) Cl. S. 8. Dl.

746. A) DCCL. Ati d4ut JB4. C3. b) tondit JLU totandtt ^te. JB4.
Sarepte JB6; •yrapti C8. d) d^ttt AU •) edlf. JB4. Cl. f) h<mor«B Afm, Dl,
SyhiMtrl ^l. h) cawilnnni JB8. 4. C8.

747. •) DCCLI. Ai; dtmi C8. b) gripho mmp^ Bt. e) ftiffit ^l.
Bt. 8. C8. «E eorr, C8. d) •axonla At, •) tariBfiMn ^l. Bf; toriafUMn B4;
torinflriam JB&.CS: thoriiiflrt«inC8. f)me>h* ^l; «JMeehe J>1. g) Seahanigl ^ 1 ;
Mehnningi Dl, h) fhelt ^l. i) Obodoro ^l; nbftero C8. k) loemn JBS.
1) orehnlm At^ horehelm Bt,

748. n) DCCLIf. ^S; dM§t C8. b) nAiobarinm Af', bAQcanriam JB4; ba-
fnnrinm X>1. e) Hllttraden ^l. d) eioitM silonem ^8; tMllone C8. e) Lent-
MdM ^l; lanfridM A» €t Amt, MHU 749; raldger BS. C8; anldger D\, f) M>-
lario ^l; MlMlo At, Bi. X>1; toletinw B8.

1) Olim Soraeie, nune Scratte dieto, 2) Monte Casino. 8) A
Fippino e cnstodia dimissua, qua ex anno 741. detontus erat; cf, Ann.
M§ttmm$, 4) Meissau, 5) SchSningm, 6) Ockcr. 7) Ohrum.
8) Ann, Pttav, 749 : quando Grippo reyenas est de exilio. 9) Oiff-
lons 748. lan, 18. mortuo; E, MHhlbacher, ^Regestsn d. Kaiserreichs
utOer d, KaroV, 55 e (p. 28>). tO) Sororem Pippini, quae imriHs

fratribus OdUoni nupserat. 11) Comes pagi Nordgau; cf. StMn,

*Wirtemb. Geseh,' I, 181. Fortasse Laiiifridus legendwm; p. 'N. Jrch/
XIX, 299. 12) Cf, Capitulare Missorum a, 786 (P> datum (Leg,

8eet, II, I, p, 66 sq,) 6 : ut . . . yeniant hostiliter in solatio domni regit.

ANNALES Q. D. EINHABDL A. 746-748. 7

^.137. *746.

DCCXLyi.* Carlomaimus^ Romftm profectiis dimissa sae-

culari gloria habitum^ matayit et in monte Soracti monasterimn
in honorem sancti Silvestri aedificavit, nbi quondam' tempore
persecotionis, quae snb Constantino imperatore facta est,
sahctai SiWester latuisse fertnr. D^iqne aliqnandiu commoratns

meliori consilio^ hoc loco dimisso ad monasterinm sancti

Benedicti in Samnio proyincia inxta Casinome castrnm con-

stitatnm Deo seryitams venit ibiqae monaohicam habitam
sasoepit.

747.

DCCXLVII. * Frater * Carlomanni^ et Pippini, n om ine Grifo Cy,

Pippino fratri sno snbiectns esse nolens, quamquam snb

illo honorilBice yiyeret, coUecta mann in Saxoniam profogit
colleotoqae Saxonnm exercita saper flavium Ovaora in loco, qni

dicitar Orheim, consedit. Et Pippinns cum exercitu Franco-

rum per Thnringiamd profectns contra fratris dolos Saxo-
niam ingressus est conseditque saper flayium Missaha in loco,
qni yocatur Skahningie. ProeUum' tamen non est inter eos^
commiasum, sed ex placito discesserunt ^

748.

DCCXLyin. Qrifo* Saxonum fidei diffidens* Baioariam^

petiit et copiis, quae de Francia ad eum confluebant,
ipaam ducatum in suam redegit potestatem, Tassiloneme et
UiHradem in deditionem accepit, Swithgeram^ ad auxiliam
sibi yenientemo suscepit. Haec cam ad Pippinum perlata

Ml, S. S. (4. 50 6.7.

746. m) DCCZLni. 1. b) Kurloiii. 1. S; CMrlm. 6. o) CMtfawMi S. S. 6. 7.

747. m) OCCXLyin. 1. b) Kmrionu 1 : emrla. 6. o) 9ri]»bo 1. 7. d) tn-
rinfimB S. 6. , o) ■embn. 7« f) prsliwn 1; pfoU«m S; ^om 9. 6. 7. g) later ooa
AOA Oft S.

M8. ») fripbo 1. 7. b) bmiomriomiB S. •) tmMOiOAom 7. d) raidb*
gomm 7. e) nenientem libl S.

1) rUa KaroU 2: habitn permatato; Ann. Sith. 0t FM, 747:
mntato habito. 2) Ex VUa S. SUtutri (L. DHckm^, L$ Ubmr ptmHf.
I,^ jp. 110) c. 2 : Hic exilio fait in monte Seracten et postmodam re-
diais com gloria baptizayit Constantinam aagastam, . . . caios per-
secationem primo fngiens exilio faisse cognosdtar. 8) Cf. Mm, MtU.
(sa Ckrcn. Anian.) 747: Consilio yero accepto eiasdem pontificis;
F. Kar. 5: (Lapos) saniori nsas consilio (M). 4) Ann. FM. 748:
Gripho firater Karlomanni et Pippini potestatem qnandam affectans ad
Saxones se contalit. Pippino yero per Tharingiam ingresso Saxoniam
soper flnyiam Obacra in loco, qni dicitor Horoheim, Saxones occnr-
rentes, Qriphonem cam eo pacificare capientes. 5) Cf* I^* Vlf 7
yelati ex placito oonsensa . . . disceditar (M.). 6) Ann. Fuld. 748
Qi^ho aatem nec Saxonibas nec fVancis se oredens; cf. infra a. 806
pop. fidei diffidentem.

8 ANNALES REGNI FRANGOftUM. A. 748—750.

Qrifonis. Haec^ audiens Pippiuris iter illac arripiens
cum exercitn buo, supra nominatos totos^ sibi subiugavit,
Grifonem secum adduxit^, Lantfridum^*^ simiUter, Tassi-
lonem in ducatu Baioariorum ^ conlocavit per suum bene-
ficium; Grifonem vero partibus Niustriae"^ misit et dedit
ei XII comitatos'^. Inde iterum Grifo fugiens Wasco-
niam petiit^ eti^ ad Waifarium^ ducem Aquitaniorum'^
perrenit. *

749.

DCCXLVIIII.» Burghardus* Wirzeburgensis^ epi-
c.iv.88.8COpus' et Folradus^ capellanus^ miBsi fuerant* ad Zacha-
riam papam, interrogando de regibus iii Francia®, qui
illis temporibus non habentes regalem potestatem, si
bene fuisset an non. Et Zacharias papa mandavit Pippino,
ut melius esset illum regem vocari, qui potestatem ha-
beret, quam illum, qui sine regali potertate manebat;

„ . '^'^ut non contarbare^tnr ordo, per anctoritatem apoetolicam iuasit
Fippmnm regem fieri.

•760.

XB^.751. POCL.* PippinoB secnndum morem^ Francorum*

eleotus eat* ad regem et unctus^ per manumc*> sanctae memo-

"J». 188.

*) Pippinus coniugem duxit Bertradam oognomine Bertam,
Oanberti Laudunensis oomitb filiam (Mdd, C 8.

^l. S[ml. J»(9.) 4. (5.) Cl. S. 9. Dl,
ff) Hoc ^l. h) nomlnatiM testOo A%, i) mbdnzit ^l. S. k) ImBfHdam B%\

ImmMdiim JS4. 1) amiobmriornm ^S. m) pmetionlbaH in Amtrimm ^l; noostrime
^Sm. B%, tx carr, Dl; ninstrim Cl, S. n) comitmtni ^l. B%, CS. o) petit Al]
in WmMonim ftiffit B6, p) ot — pmrTonit dmmti C9, q) Wmpbmriom wmm ptr A 1 ;
nnmAtflam 9tm p9r BA; Wmiteram 9tm p9r Bb; aamiplimriam Dl, r) mqaitmnoram J9 S.

740. m) dmti A%, CS, b) BpiMopos Barehmrtos ^l; Barehmrdas B%, CS;
Barffmrdas B4u e) Waraenbarffeneif A^; naidMb. C9, d) yollrmdae ^l; follerm-
dam ^S; Zmeh. p. per Falradam mmnd. B5, e) in Armneimm. Amen. Hi» v§rbi»
dtsinit A9; frmntU Cl. S.

760. m) dM9i B4. C8. b) more B4. e) mmma Cl.

1) Dueem Alanummae, qui Oriffmi auxiUo Hdelur vmisee,
2) Qui eedU 742—753. 8) AJthae monaeterii 8. Diw^eii (f 784).

4) Cf, Qmt. Fred. 33 : missa relatione ad sede apostolica, auotoritate
praeoepta, praecelsus Pippinus . . . ut antiquitus ordo deposcit, subli-
matur in regno ; et Notam (elaueulam) de uncUone Pi^pini regie (SS,
XY, 1): Pippinus rex pius per auctoritatem et imperium sanctae re-
cordationis domni Zachiunae papae . . . in regni solio sublimatus est

5) Cf, Cont. Fred, 33 : ut antiquitus ordo deposdt. 6) Cf, Ann,
S, Columbae Senoneneie 750: ripinus electus est in regem; quorum
audorem hoe loco NeneMeo quodam fonte tieum eeee, mrobare etudui
'Neuee Arehiv' XX, p, 26. 7) Ann, S, Am, 751: rap. in regem
unotus est apud Suessiones. 8) Cf, noUim de undUme Pippini rijfie:
et unctionem per manus beatorum sacerdotum Gkdliarum et electionem
omnium Franoorum.

AKNALES Q. D. EINHARDL A. 748-750. 9

fuiBsent, cam maximof exerdtu Baioariam^ profectus est

fratremqtie suum Ghrifonemff cum omnibus, qui cum ipso

yel ad ipsum yenerant, cepit, Tassilonemc in^ ducatum re-

stituit domumque reyersus Grifonemi more ducum duodecim

comitatibusi^ donavit Sed* ille tali beneficio contentus non

erat, nam eodem anno ad Waifariumi ducem Aquitaniae pro-
fugit.

749.

DOCXLVIUJ.. Burchardus» Wirzibuigensis^ epiaoopus et Fol-

radus presbyter® capellanus misri sunt Bomam ad Zachariam papam,
ut consulerent j^ontificem de causa regum, qui iUotempore
fuerunt in Francia, qui nomen tantum regis, sed nullam

potestatem resiam habuerunt; per quos praedictus pontifex
mandavit, meuus esse illum vocari regem, apud quem summa
potestatis consisteret; dataque auctoritate sua iussit Pippinum
regem constituL

1». '750.

DGGL. Hoc anno secundum Romani' pontifida sanctionem
Pippinus rex Francorum appellatua est et ad huius dignita-

tem^ honoris unctus sacra unctione manu sanctae memoriae Boni-

^i. i. 8. (4. 5.) 6. 7.
f) BWgBo 9. g^ grlphoMm 1. 7. h) tMs. daeein in dae. 8. i) gripH. 1. S. 7.
k) eomitlbiie 6. 7. 1) awurftriam S.

740. ayBarkitfda« S. b) aaintborcffeoris t; aaiteiburgeosif e. 7. c) pre«-
Uter 1. S. 7.

1) Atm. Fuld, 749: Pippinus in Baioariam pergens Tassilonem
. . . constituit. 2) Jnn, Fuld, 750 : sed iUe nec ibi se tutum esse
ratos ad W. d. Ac;[uitaniae secessit; ef, Asm, M^U, 749: Quibus ille
Bolito more despectis. 8) VUa KaroU 8: per auctoritatem Bomani
pontifiois . . . rex constitutus. 4) Jbm, Fnld, 752 : ut Pippinus . . .
nominit quoque dignitate fruwetur.

10 ANNALES REGNI FRANOORUM. A. 750. 768.

n^i Nop.j riBLe Bonefacii^ archiepiscopi et elevatus* a FranciB in regno*

i<.iVf.76ft.inSiie88ioniB0 civitate*. Hildericus vero, qui.false rex yoca-

batur, tonsoratus^ est* et in** monasterium^ missus.***

753.

A.P$i.etJiip, DCCLni.* Pippinus^ rex in Saxonia^ iter fecit, et Hilde-

garius episcopust*' occisus est a Saxonibus in castro, quod dici-

tur luberg®-^; et tamen Pippinus rex victor extitit** et

c. *'r«€i. «6. pervenit usque ad locum, qui dicitur Eimie*®. Bt dum*

reversus est de ipso itinere, nuntiatnm' eni eiff, qnod Grifo,

qui inWasconiam fugitns est^, germanuB eins, occisus^® fuisset.

c FrVi' Eodemque anno Stephanus papa venit in Franciam^ adiu-

'torium et solatiuml^ quaerendol pro iustitiis sancti Petri;

similiter et Carlomannus, monachus et germanus supradicti

Pippini regis, per iussionem abbatis™ sui^ in'' Franciam^

venit, quasi ad conturbandam petitionem apostolicam. "^^

*) In codic$ C2 erasia vf^bis in Suess. civ. manu muc. XI. verba
in monasterio sancti Medardi tfi loeo rtuo, quod litum est in
Suessionis civitate in n%argim adieeta eunt.
**) Sithiu^ add. manu po8t, CB.

***) Pippinus monente sancto Bonifatio quibusdam episcopatibus
vel medietates vel tertias rerum [reddidit]h, promittens in
postmodum omnia restituere add. CB.
*) Coloniensis add. A 1.

**) Hoc anno natalem Domini in Theodone-villa^^, pascha in
lUApr.u. Carisiaco^* celebravit add. Dl.

Ai. B(S.) 4. (6.) Cl. 9. 9. Dl.

d) bonilkeii Al. BS. 6. C8; bonelktU C>. e) Srretsionli ^l. f) tonin-
nAu» Al. f) monMterio corr. -nm BA. h) dotat in codict; ttgfpl. P$rtM»

763. m) DCCLI. BS; dooH BA. C9. b) Mxoniam A\. B9. 4. 6. e) Vl-
berf Al; nifberrh Bi. d) ezatitit BA. CS. e) doest Al; rimiee Bt. 6; rime BA,
nnnciatnm A 1. B4. 5. g) domt A 1. h) ftafit A 1 ; fttgerat Bi; ftifntne ett BA
(• eorr.). Dl; ftifinit B6; tafiUnoii ett C>; ftagiit C8. 1) fhuitiAm C9. k) tol*-
eium lr4. C8. Dl. I) qnaerena Bt\ qnerendo B4. CS. 8. Dl. m) abbati C\. S.
n) doM B4. 6. C\. D\.

1) Ann. Petav. 752 : Pipp. elevatus est ad regem in Suessionitf
civitate. 2) C. Fr. 33: sublimatur in regno. 3) Cf. Ann. Col,

Sen^ 750: Hildericus tonsoratus. 4) St. Omer. 5) Ann, Petav. 753:
Pipinus rex in Saxonia, et Childegarius ep. defunctus est ; Ann. S. Am,
753: Hild. occ. est in Saxonia. G) Coloniensie (750—753). 7) Iburg.
8) Behme supra Minden. 9) Cont. Fred. 35: Dum haec ageretui^

nnntius veniens . . ., quod germanus ipsius rege nomine Ghnpho, quoa
dadnm in Vasconia . . . confugium fecerat, . . . interfectus est 10) Ann.
Peiav. 753 : et papa Stephanus venit . . . ii^ Franciam, et Karolomannus
post eum, . . . et Ghippo occisus est; Cont. Fred. 36: Stephanus papa
. . . veniens . . . auxilium petens, ut per eius adiutorium . . . liberaret.
11) Diedenhofen. 12) Quierz^ ad fluvium Oise prope Noyon.

ANNALES Q. D. EINHARDL A. 750. 758. 11

iktii* urchiepiBoopi et martyris^ et more Francoram elevatiiB iu
solium regni in civitate Suessona. Hildericu8<^ yero, qui falso re-
gis nomine fungebatur, tonso capite in monasterium miBsus est.*

753.

DOCLUI.» Hoc an^o PippinuB rex cum exercitu magno

Saxoniam ingressus est; et quamyis Saxones ei obstina-

tissime resisterent, pulsi tamen cesserunt, et ipse usque ad

looum, qui dicitur Rimi, qui est super fluvium Wisuram^'^,
accessit. In' qua- expeditione Hifdigarius archiepiscopus inter-
fectus est in monte, qui didtur luburg. Revertenti yero regi
de Saxonia nuntiusc venit de morte fratris sui Grifonis^ et
a quo vel qualiter^ fuisset interfectus.

Eodem anno Stephanus papa yenit ad Pippinum regem in

yilla, quae yocatur Carisiacus, suggerens ei, utseet Ro-
manam ecclesiam ab infestatione l^Bmgoburdorum^ defen-
deret. Yenit et Oarlomannus^ frater* regis iam monachus factus
iussu abbatis sui, ut apud fratrem suum precibus Romani

pontificis obsisteret; invitus tamen hoc fecisse putatur,

quia nec ille abbatis sui iussa contempnere nec abbas

ille praeceptis regis Langobardorum^, qui ei hoc impe-

ravit'', audebat resistere.

*) Hie addUur in eodd, 3. 4. 5: Karlus ab Italia regrediens
dedicationem ecclesiae sancti Nazarii mar^ris et translatio-
nem corporis ipsius in monasterio nostro Lauresham' cele-
bravit anno incamatioms Domini DCCLXXIIII. die Kal.
Septembr.

S 1. S. S. (4. 6.) 6. 7.

760. M.) boniflM!!! >. 8. 6. 7. b) m*rtiri« 1. S. e) Hildricns 8.

7ftS. «) a) DCCLII. 8. b) vniMnun 8; aolMtram 7. e) nunciiM 1. >. 8.
d) gripb. 1. S. e) longob. 1. 6. 7. f) Cariom. 1. g) long . 6. 7. h) impera-
ventt 3.

1) Cf. imfra a, 784. 2) Ann. Fuld. 753 : In qua ezpeditione
Hild. . . . interimitur. Qripho frater Pippini, cum Italiam petere
conaretnr, in valle Maurienna a comitibus fratris sui ocdsus est. Ste-

Shanus papa Romanus auxilium contra Haistulfum regem Langobar-
orum petens ad Pippinum . . . Yenit. 3) Cf. Transl. Mare. et

Petri 15: vel a quo vel qualiter (M.). 4) Jnn. Fuld. 754: Carlo-
mannus frater Pippini cum consilio Haistulfi regis Langobardorum in
Frandam veniens ad persuadendum fratri, ne . . . 5) Loreeh.

12 ANNALE8 REGNI FRAKCORUM. A. 764. 766.

754.

K9fd*u,F, DOGLIIII.* Sapradiotns^ apostolicas Stephanas oon-

firmaYit Pippinam unctione sancta in regem et cam eo inun-
r/«i.28>.xitb daos iiuos eiusc, domnam Oarolam<l et Carlomannam,
in regibas***.

A,MHrh. Eto** domnus Bonefacius' archiepisoopuB in FriBiaff nun-

r/im.6>.tian8^ yerbum Domini^ et praedicandok martyr Ohristi
e*ffectu8 est.

755.

(754). DOOLV.» Pii^inu8'rex per apostolicam iuYitationem

A.B^An Italiami> iter peraffens, iustitiam beati Petri apostoli

c.Fr.87. quaerendoc, HaistolfuBd Langobardorum e rex supradictam

iustitiam vetando dusas^ Langobardorumff petiit, ob-

viam Pippino re^i et Francis venitb. Et inierunt bellum,

et Dommo auxiliante beatoque Petro apostolo intercedente

Pippinos rex cum Francis viotor extitit^.

X/W.754. Eodemque^ anno Stephanos papa reductua est ad sanc-

c. Fr. 87. taml^ sedem per missos domni regis Pippini, Folradum^ et

reli^uiB'", qui cum eo erant* Incluso Yero Haistulfo rege in
Papian civitate, iustitiam sancti Petri pollicitus est

faciendio; unde rex Pippinus obsides XL receptos et cum

sacramenta firmataP *rever8U8 est in Franciam^. *^.i40.

A,»ifi, Oarlomannus' autemr monachus Yienna* civitate re-

mansit^ una cum Bertradane^ reginae^ infirmus, lan-

^54 J«v.i7;. guebat dies multos et obiit in pace.

*) anno Domini DOOLIIIL VI. Kal. Augusti add. C3.

^l. B(2.) 4. (5.) Cl. S. t. Dl.

754. m) DCCLII. B%\ duH (78. b) eonianzit .4 1 ; nnxlt B6. e) dmtt A\,
d) e«rlam C8. e) regw ^ 1. f) bonif. ^ 1. J8S. Cl. 3; bone&tlne C8. g) freein J8t.
h) nnneiane A\. Bb, i) dei J8 8. D 1. k) prmedientlone A 1; predlean<to C8. Dl.

786. m) DCCUII. J8>: DOCLVI. C3. b) ItmlU J86. e) qnmerent B8;
qnerendo B4. C8. 8. Dl. a) Hmlitnlftui ^l. J88. e) longob. Al (mmptr). nS;
Immgob. B4; Imngnob. Cl. f) elmname ^l; ■elnNms C8. g) Imngobmrdimm B4.

h) Tonlt — Frmneis dMuta C8. i) ezstitlt B4. C8. k) snmm Bt, 6. 1) ftalrm-
dnm C3. m) reliqnoe ^l; mliie plnrimis B%\ rellqnl C8. n) pmpimm B4. o) Ih-
ciendmm Bi\ fitciendo 114; liMere Bb, C8.. pX hmberet add, BA\ eeeent add, CS.
q) frmntlmm B4. D\\ flrmnela Cl. 8. r) dmtt C8. Dl, •) In Viennm ^l.

t) Bemnmdmnm ^l; bertrmdm J88. C8. n) reglnm A\, Bt, 4. C8; regine Cl.

1) Cf, natam de unct. Pipp,: Postea per manus eiusdem Sto-
phani pontifici8 ... in regem et patridum una cum predictis filiis
Oarolo et Oarlomanno in nomine 8anctae TrinitatiB unctus et bene-
dictus est. 2) Ann, Murbaemms (Guelferb^tam, Alatnanniei, Nazariani)
75B: Domnus Bonefacius episoopus in praedicatione in Frisia perrexit,
vitam temporalem in mai^rrio finiyit ; .^lim. Peiav, 764: Bonefacius
martyrium suacepit. 8) Ann, S, Am, 755: Pippinus rex cum FranciB
in Italiam perrexit. 4) Ann, iVtotr.764: Et papa Stephanus reyersus
est Romam. 5) Ann, 8, Am. 756: Oarlom. obiit. 6) CapiivuM;

ef, MUhlbaeher, 'Begeeten' 50 f. (p. 26;.

ANKALES Q. D. EINHABDI. A. 7M. 755. 13

754.

DOCLmi.» Stephaxms papa, postquam » rege Pippino
ecclesiae Bomanae defencdonis firmitatem accepit, ipsum

sacra miGiione ad regiae dignitatlB honorem conBecrayit et
cnm eo dnot filiot eios KBrlnmb et Carlomannnm ; mansitque hi-
bemo tempore in Francia.

Eodem anno Bonifatias^^*^ archiepiscopns Mogontiacensis ^ in

Frisia verbnm Dei praedicans a paganis interf ectus martyrio coro-
natns est.

755.

DOCLY. Pippinnsrex invitante atqne sugfferente prae-
dicto Romano pontifice propter iustitiam» neati Petn apo-

stoli a rege Langobardorom^ exigendam Italiam cum yalida

manu' ingreditnr*. Resistentibus Langobardisi» et danstra

Italiae^ tuentibns* ad ipsas montium clusase - acerrime

pugnatum est; cedentibusque Langobardis^ omnes copiae

Francorum quamyis difficilem viam non magno labore

superarunt.

Heistulfus4 vero rex Langobardorami> manum con-

serere non ausus in dvitate Papia a rege Pippino obsessus

est; qui ante obsidionem non solvit, quam firmitatis

V*i^*cau8a pro reddenda sanctae Romanae *ecclesiae iustitia^ ob-
sides XL recepisset. Datis vero XL obsidibus promissis-
que iureiurando firmatis ipse qnidem in regnum suum re-

gressus est et Stephanum papamcum Folrado' presbytero ca-

pellano et non minima Francorum manu Romam* remisit.
Carlomannusff autem monachus, frater regis, quicumBorht-

radal^ regina in Vienna dvitate remandt, priusquam rex de

ItaUa reverteretur, febre correptus^ diem obiit; cuius cor-

pus iussu regis ad monasterium sancti Benedicti, in quo

monachicum habitum susceperat, relatum est.

.VI. S. 8. (4. 5.) 6. 7.

764. m) DOOLIU. S. b) eurlam S. 6. 7. e) bonilkciiit. t. 6. 7. d) ma-
font. 1. 6; mofone. S.

766. m) inttieimm >. 8. 6. 7. b) long, 6. 7. e) elmnMM 8. 7. d) Hei-
•tnlphvt 8; HeistolftM 7. •) inetieim 8. 6. 7. f) ftilrmdo 84 flormdo 7. g) Kmriom. 1 ;
Cmrun. 6. h) bmrthrmdm 1. 2. 7 ; bertr. 8. 6.

1) Ann, Fuld. 764 : Bonifatips ardi. Mogontiacensis aecol. evan-

Selizans . . . yerbnm Dei martyrio ooronatnr. 2) Eadtm verba infra
19 (M.), 8) Jnn, Fnld, 754: Pippinos Yero Italiam ingressus Hai-
stalfdm . . • reddere sacramento oonstringit. 4) Cf, Fler, I, 87:

Alpes i. e. olaostra Italiae (M,), 5) Cf, Ann, Mett, 765 : Haistulphus
Luigobardos sclosas firmare atqne IrEtncis iussit resistere. 6) Ann:
SUh, 754: Garlomannus, Pippini frater, Lugduni diem obiit . . . Ste-
phanus papa Romam reverhtur. 7) CJf. F. Kar, 30: febre valida

cbrreptus, «e infira a, 819 (M,).

14 ANNALES REOHI FSAKOOBUM. A. 76«. 7K7.

796.

c.Fr.m. DCCLVL*'* D«m prospexkKt P^pinin rex, ab Hai-

•inlfo^ LmgDiw tf dor nf rege ea non ette yera, qnod^ antea*

promiierat de institiis sancti Petri, iteram' iter peragent
xiBi^.9»7. inltaliam Piqpiam obeedit', Haiatolfiim inclntity magit magit-

qne de institiis sancti Petri confirmaTit, nt ttabilet

permanerenty qnod antea promiterat; et insaper BaTen-

nam cum Pentapolim' et omni Exarcatn^ conqniaiTit et

sancto Petro tradidit^.

Et dnm reYertaB ett Pippinnt rez, CUpiebat SUpradictns

Haistnlfna^ nefandns rex mentiri, qnae antea pollicitns

c. Fr, m. fnerat ^ , obsides dnlgere"*, sacramenta inmmpere*. Qnodam
{D9c.}.di9 renationem fecit et percntsut esto Dei indicioP, yitam

rm Mmrt.j. finirit. £t' qnomodo et qnaliter missnB est Dedderins

rex in regno, postea dicunnfl^'^

757.

A.Fn. DCGLYIL* Mitit Conttantinns * imperator regi Pippino cnm

7.Fr.40. aliit donit organnm*, qnil> in Franciamc nsqne perrenit.

Et^ rex Pippinns tennit placitnm snnm in Com-

pendio^'* cnm Francis; ibiqne Tassilo^ yenit, dnx' Baioa-

riomm, in vasatico^ se commendans per manns, sacra-

menta inravit mnlta et innnmerabilia, reliqnias^ sancto-

mm^ manns inponens^, et fidelitatem promisit regi

Pippino et snpraidictis filiis eins, domno Carolo^ et Carlo-

At. B(2.) 4. (6.) Cl. «. ». Dl. ;

756. m) DCCLV. J»>; tfM«< C9, b) histalfo C%. e) bungot. B4. d) qoM
AU B%. 6. e) aate Al, f) itenia — Petri immt B4. g) peBtapoU Al.Bt,5.
C%. €x e&rr. BA. h) EzjurchatB ^ 1. i) reddidit ^ 1. k) hMtalftu J»4. 1) dMef
B4k.C\.t. m) deM^re A 1 ; reliaqaere «ar €0rr. J94; \mt1S9tm CI. ■) liiiMpnia
A 1. B4. o) •riuum Ct. D 1; dtH C9. p) iaditlo Ci. I. q) dieeBoe Bt, 4. CS.

767. m) DCCLVI. BS; dmal Ct, b) qood Al. Ct\ qoi corr, qood Cl.

e) Frmneim B6; frmntimm Cl. t. 3. d) eonpendio Cl, D\, e) Derilo MMper B6.
dttz nenit A\. C%, g) omMmtieo Bb. Ct. h) reUqniic ^ 1; reliqnim D \, 1) imaet
Mmrtymm A\. k) imponent A\. BA. Ct. 1) lcmrok> B4; emrlo Cl.

1) Cf. Ann. Petap. 756: Rex Pipiniis perrexit in Langobardiam ;
et Haistalfas mortuos est. 2) Ann. S. Amandi 757 : Frand obeede-
runt Papeia. 3) Cf. Cani, Fred. 39: Langobardi . . . Desiderio in

sedem regni inttituunt. 4) Huius propasiti auetar posUa MUus est,
5) OmstanUnut V. Copronymus r741— 775>. 6) Ann, Petav. 757 : venit
organa in Franciam. 7) Ad haee auetor natitia guadam in archivo

r^ eervata ueue videtur es$e; ef. Legationis edietum 789. Mart, 23.
Aauis datum (Leg. Sect, II. I,p,e2sqq.) cap, IB: De sacramentia
fidelitatis causa, quod nobia et filiia nostris iurare debent, quod his
verbit contestari debet: 'Sic promitto ego ille partibus domini mei
Caroli reffis et filiorum eius, quod fidelis sum et ero diebua vitae meae
sine fraude et malo ingenio*. 8) Compiigns.

ANNALES Q. D. EINHABDL A. 766. 767. 16

756.

DOGLVL HeittalfuB rex Laiigobardonim», quamqaam
anno superiore obsideB dedisset et de reddenda sanctae

Romanae ecclesiae iustitia^ tam 86 quam optimates 8U08
iureiurando obstrinxisset, nihil de promissis opere com-

pleyit Propter hoc PippinuB rex iterum cum exercitu Italiam
intravit^ et Heistulfumc in Papia civitate se includentem

obsedit et obsidione ad impletionem. promisBorum suorum
conpulit redditamque sibi Ravennam et Penti^olim et omnem

Exarchatum ad Bayennam pertinentem ad aanctum Petrum
tradidit.

Atque his peractis in Galliam* reversus est. HeistulAis^^
autem post abscessum eius, cum meditaretur, quomodo
8ua promissa non tam impleret, qnam dolose ea, quae
impleta fuerant, conmutaret, in venatione de equo suo casu

prolapsus' est; atque ex hoc aegritudine^ contracta^ intra

paucos die8^ vivendi terminum fecit. Cui Desiderius, qui

comes stabuli eius erat, successit in regnum.

757.

DCCLYII. Constantinus imperator misit Pippino regi multa
munera^ inter quae et organum»; quae ad eum in Conpendio
villa pervenerunt, ubi tunc populi sui generalem conven-

tum habuit. III uc et Tassilo dux Baioariorum cum primoribus

gentis suae venit et more Francico^ in manus reffis in vas-
saticum manibus suis semetipsum commendavit fidelitatemque
tam ipso regi Pippino quam filiis eius Karloc et Carlomanno^

B 1. 2. 3. (4. 6.) 6. 7.

766. a) long. 6. 7. b) iasticia 9. 6. 7. e) heiatalftu S; heiftalphiim 9.
d) Heiatalphoa 8. e) egrit. 2. 6. 7.

767. «) organa 8. b) frftneonun 0. e) earlo 8. 6. d) luurlom. 2. 6;
cftrim. 7

1) Ann. Fuld,: Italiam in^ditur, Haistulfum . . . reddere con-
pellit. 2) Aam, Sith.: post reditum Pippini in Frantiam in venatione
quadam equo cadens mortuus est. 8) Ann. Fuld.: equo lapsns.

4) Cf. lust. XXXII, 3 : morbo ex aegritudine contracto (M.). 5) Cf,
Lip. XXI, 5: intra paucos dies (M.). 6) Jnn, Fuld. (^ SUh,J:

inter cetera munera etiam organum.

16 ANNALE8 REGNI FRANCOKUM. A. 757—760.

manno, cdcut yassiis'' recta mente et firma deyotione
per institiam*, sicnt® Tassns"' dominos raos' esae de-
beret. Sic confirmaTit sapradictnB Tassilo rapra corpns
sancti Dionisii^, Bnstici et Elentherii necnon et sancti
Crermani sen'^ sancti Martini', ut omnibns diebns ritae
eins sic consenraret, ricnt sacramentis* promiserat; sic
et eius homines maiores natn, qui erant cnm eo, firma-
Temnt, dcnt dictum est, in locis raperius nominatiii*
quam^ et in aliis multis.*

758.

DOGLym.* Pqipiiras' rex in SttLoniam ibat, et firmi-
tates^ Saxonum per Tirtutem introiTit in loco, qui dici-
tur Sitnia^-^ et multae^ atragea factae aunt in populo
Saxonum; et tnnc poUiciti sunt contra Pippinum omnea
Toluntates eius faciendum^ et honores in placito auo
praeaentandnm ' usqne in equoa CCCcr pej. sin^los annos.
Et inmutayit se numerus annorum in

•759. -^.itt.

», DOCLYnn.* NatuB est Pippino regi fiHas, eai sapra-

dietas rex nomen ranm inposnitl», ut Pippinus Tocaretur
sicut et pater eius; qui Tixit annoa duoa et in tertio
defunctus est.

Eodem anno celebrayit natalem Domini in Long-
TMJipr.clare®'' et paacha in lopila^'^ Et mutayit ae numerua
annorum in

*) Eodem anno edebrayit natalem Domini in Gorbonaoo* et
pascha. £t inmntayit se nnmeniB annonmi in iM. C, Nata-
lem Domini et pa8ch& Oorbonaoo oelebrant DL

^ 1. B(f.) 4. (5.) ci. t. 8. D 1.
oi) yMftlliu Al, n) per iost. dmimi Bi. o) deiit ymmm Smmd Ct. p) 4o-
waim^mo J.l,(§corrjCt, Dh q) TMmtjM Al; djwMl Ct,Mi ^mM DU r) et
AUBLb. a)MartjrU{ktmmr^:9w%,B.Maaiimi) AX t) «Mr. MMMetM ^ 1.
mi maUltU A r) dmai Al; ^ BA; q^itL Dl,

756. m) DCCLyn. J»t. b) elvitatM Bft. Ca e) SitiuM ^l; tftOM J»S;
teane B4. d) moltM C%; anltM tngM Dt, e) flMleBdM ^l. pn«taB-
dMaet^l. r) treeeatM^Al; M J^i.

7M. m) DOCLym. J»S. b) impoMit ^l. J»i. Ct. 8. e) Loi^lmM ^l;
Loi^rmre J95. d) TopOm ^l; lepOo Bft.

1) Ann. PWov. 758: Rez Pipinnt yenit Saxonie; Mterw iubUo ofi
iUm €x notiUa quadam arekivaU /ItfMTMil. 2) Sjfikm «m fnefifto inUr
wrhm Wfd et MHntUr. 8) Long^ prape Kmfthdtmu in BeJgiea

parte dueaiue Luxemiurpeneie. 4) Jupide prape ZAUUek. 5) Cefiensf
ad fluoium Aiene.

ANNALES Q. D. EINHABDI. A. 757—750. 17

inreiiirando sapraooipiissaiictiDionysii^ promisit; etnonsolum
ibi, sed' etiam snper corpns aancti Martini et aancti Germani
simili saoramento fidem se praedictis dominis snisff diebos

▼itae snae servaturnm est pollicitns. Similiter et^ omnes

piimores ac maiores natn Baioarii, qni cum eo in praesentiam
regis pervenerantl, fidem se regi et filiisl^ eins serva-
tnros m praedictis venerabilibus locis promisenmt.

758.

DOCLvin. I^ypinns rex cnm exercitn Saxoniam adgressus
est; et qnamyis Saxonibns yalidissime resistentibns et
mnnitiones suas tuentibus, pulsis proelio* propngna-

toribns per ipsum, quo patriam defendere conabantor,

Tallom intravit. Commissisane passim proeliis^ plurimam
ex ipsis mnltitudinem ceciait coegitque, ut promitterent
se omnemrolnntatem illinsc esse factnros et annis singulis ho-
noris causa ad generalem conyentum equos GGO pro mu-

nere daturos. His ita compositis et more Sazonico, ut

rata esse deberent, confirmatis in Galliam sese cum ex-

ercitn sno recepit.

v.i4s. *759.

DOGLVnn. Natns est Pippino regi* filius, qnem suo nomine

Pfppinnm yooari yoluit. Sed pner inmatura morte praeyen-

tos^ tertiob post nativitatem snam anno decessit.

Hoe anno celebrayit rex natalem Domini in Lon clare et pascha

in lopila; neque extra regni sui terminos aliquod iter

fecit>.

«1. «.8.(4. 5.) e. 7.
•) dkmUl 1. S. 6; dyoBlsii S. 7. a«nnii 8. f) dmtt 6. 7. h) flMtf 8. i) per-
vni«mit 1. t. 3. 6. 7.. k) flUM 1. 8. 7.

768. m) piMHo 1; pUo 8. 6. 7. b) pHU 8. 8. 7. c) elvt <kct. 8.

759. m) rafi plpp. €, 7. b) t«relo 8. 8^ 7.

1) Cf, V, Kar. 14 (^ hut. XXXII, 8); morte praeyentus (M.).
2) Cf. Afm. MeU. (^ Fragm, Werth., 88. XX, 6) 759: nullum exer-
cnit iter.

AMMAIMB UMOa nASOOKOM. A.7m.76L

^^ DOCUL Tvse rJjii M M m, cernent W milmrium * dncem

AaaHniomail» aiiniaie eontentire iastitiat eodenammc

ns, ^ee cnat in Frmiieia^'^ connlium fecit cum
VmoMt vt iter* agerei snpnidiefeu insfeitiaa qumerendo'

Efe perrCTife uaqiie in' locuin, qoi dicitnr Tedoad^- '.
Bt enm kaee Tidittet Wwihrim, misit mitsae toot, Otbertomi

ct IMiMaiiK, et dedit oWdet Admlgarinm et ffitiierinm^
fegi Fipfino, nt omnie redderet, qaicqnid» tnpradictnt
fCK qnnerebnta in enntit eccletinBticito.

Bt odidnmTit nmfeidem Domini in Carisiaco' et

paarha Bt^ inmntmrit ae' nnmema annomm in

761.

c.M^.4^ DCCLXL Weifinini dnx Aqnitaniomm, minime cogi-

tans de obaidibns Tel de* aacramentia snia, qnasi in yin-

diefeam tn^re F^ppinnm rcfem ezensitam minty qni nd OtTtlo-
nnm^-* eiTitatem Tenemni. Dnm et tnprnnominatnt rex
•ynodnme tnnm teneret in Tilla, qnae^ dieitnr Dant**^
naatiatem' ett ei, qaod Wai&riat in omnibnt mentitnt ett;
' it e ium rex Pqipinnt illnc cam» exsrdta iter peragent et

eina filina primogenitna nomine Onolnta com eo, et malta

eat^ella eoepitk, qaoram nomina aant Barbonniai-*, Can*

JtU B(U4.(i.) ci. t.1. Dl.

~ rtaB B4; «Miifkaitam Cl; «alplMriB DU b) AqvitMO-

B4. CS. d) ftwtla Cl. t. t. •)wXqmnmAU 4«^

r) •* B4. i. C«. li) tMMd^l. BS; tteotedB4. I) Dot-

^l;* mum p wr toqima (= «tBrinfli?) BS; «llMhutt BA; Itk*-

CU S; et adttlc. ct Mlt oba. UanuB C8. oi) «t q«. ^l. ■) qaarobat Bi.

Ct.I.I>l. o)MeeL B4. CI. Dl; eei. Cl. p) tmMtfo Al. Dh q) Arao

■t ~ ia) Ca. r) ioiiiff» •■t J^i.

b) QauldomnB ^l: ooldlloMM Bt:

1) Gpftf. Fred. 41: qai in Aqaitania titaa erant. 2) Loeut

4gma im§ i» pm§o Arvemko qmammim; tf, Cbn^. Fnd^: per pago Bitoriyo
aiqae Anreniioo accetait. O dm w^ ^JahrhOdm' 343, f». 3. 3) CkdUm
mnr Sadme. 4) DUrm mUr urim Aaekm ti KSim, 5) Bourbm

(dSfmt. AOim', arromd. MomJme).

ANNALES Q. D. EINHABDI. A. 760. 761. 19

760.

DGOLX. Waifariiisft dux Aquitaniae, cum res, quae in
8ua potestate erant et ad ecclesiaB sub niana Pippini regis
constitutaB pertinebant, rectoribus ipsoram venerabi-

lium locorum reddere noluisset ipsumque regem pro

his 86 per legatos suos commonentem audire contem-

neret^, contumaciao 8ua ad suscipiendum contra se bellum

concitavit. Nam rex contractis undique oopiis Aquitaniam
ingresBus bello se res et iustitias^l ecclesiarum exacturum®
pronuntiavit.

Cunique in loco, quiTedoad^ vocatur, positis castris con-

sedissetff, Waifarius bello certare non ausus missa ad regem
legatione spondet* se imperata facturum, eccledarum iusti-
tia8<l. redditurum, obsidea qui imperarentur daturum; dedit

etiam duos de primoribus gentis, Adalgarium et Itherium>».

£t hoc facto commotum contra se regis animum adeo*

mitigayit, ut statim bello desisteret. Nam acceptis ' ob-

sidibus, qui ad fidem promissionibus faciendam dati sunt,

rex bello abstinuit domumque reyersus dimisso exercitu

in villa Garisiaco hiemavit, in qua et natalem Domini et pascha
oelebravit.

761.

DCGLXI. WaifariuB dux, quamquam obsidcB dedisset, sa*

cramenta inrasset, Batius» tamen ratus, si de inlato sibi

anno superiore bello ultionem exigeret, exerdtum suum,
quiFrancorum poBsessiones popularetur, usque adGabil-
lonem civitatem feoit accedere. Quod' cum Pippino regi
generalem^ conventum agentio in villa Duria fuisset nun-

tiatum, coactis undique auxiliis^ cum magno belli appa-

ratu Aquitaniam ingressus quaedam oppida atque castella

manu cepit; in quibus praecipua fuere Bui-bonis, Gantilla.

E 1. %. 8. (4. 6.) «. 7.

760. «) VttiitfluriiM 8. b) eonlMnpBeret i. 8. 6. 7. c) conttmuitUi 8. 8. 7.
d) ItMtieiM 8. 6. 7, e) se re« et lagt fcel. bello exaeturaui 8. f) tedo «dvooitar
1. t; ledo npeatar 6. 7. g) eons. positle eMtris 8. 4. 5. h) iterinm 7. i) itn
eontra se couiniotani reglii animnm mit. 8. 6.

781. a) sacias 8. 8. 6. b) generale 1. 7. c) dteat 8.

1) Cf. Ann. Mett. (^ Fragm. Werth., SS. XX, 6) 700 : spondens
se Bub sacramento. 2) IHd, : Hac firmitate suscepta princeps Pippinus
ad propria revertitur. 8) Cf. Ann. MeU. 701 : Hoc cum Pippino regi
nunciatum fuisset. 4) Cf. lutt. I, G : contractis undique auxiliis (MJ:

2*

20 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 761-763.

tela^ Clannontisi^'* Istasi per pugnam ooepitm et in Al-

Ternon*> alia multa castella coepit per placitnm, quae se

^^^^ J subdiderunt in eius dominio, et* pervenit naque Lemoyi-
caa<>*% Taatando et desertando supradiotam provintiamP

propter neglegentias^ Waifarii'^ ducis.

Et celebravit natalem' Domini in Carisiaco^ yilla

T«i4i«'.it.et pascha^ similiter. Et^ inm^itayit se numerus anno-

rum in

762-

^jtv^ia! DOCIiXn. Tertio* in Aquitania Pippinns rex iter fa-

ciena et* ooepit^ dvitatem Bituricamc.' et castrnm, qnod dici-
tw* Toarcis«'*

Et celebravit natalem Domini in Gtentiliaco^ yilla

^6mpr,a.et pascha similiter'. Et' inmutavit se numerus anno*

rum in

*76S. >.i44.

c,#v,4Y, DCCTiXTTT. Pippinin** rex habnitpladtom «nnm inNi-

wmia^^ at quartum iter faciens in Aqnitaniam. Ibique*
Taasilo dux Baioariorum postposuit sacramenta et oninia,
quae^ pronuaerat, et per malum ingenium se inde se-
diudi, omnia benefacta, quae^ Pippinus rex aTunculus
wu ^ fecit, pos^posuit; per ii^nia fraudulenta se sub-

AU M(t^ 4. (V) ci. t. a. I>1,
iMMli ill; CliTWHirt. «a. 1) IttM A 1; IMm mrr. te « 4. Ct.

At. Ct, •) AMnMH ill; •mnMMi »t; OlwnM #4. Cl; annraa Ct.
BhM ill; l iiiBi M Mt; L w mwiw Mh; M »>«k>M Cl. t, Dl, |i) pmte-
ill; MfiwMM fiiMimM <4; -<a «<U Cl, t. q) Mg«|MliM ^l; M|l#-
»U 1)11111 Mliri ca> %)wMI%Al.»h. t) Oiwiiii^ ^l; Wrtrt^i J4;

> MU ^ jq »*U 4m», M fMOlH im Oar. mW CL T) M tMMtvba Mt MM-

^W. iL)diM«Ct.a. ^M9llilU9a.Ca. OtM ri o M »%. ^^lmtAl.
%) 1%MM ill; Tm mM i JS; tfc i MO ii Ct. f) •tau «t fk il 1. ^ Bl ~ ia ~
«MM Al,
M. iO M <AU ^) tw 34. Ct. ^ ««• B4. Ct. D U

o^pteme omi pi^
7S1: St rex P^mmiw Mi u Wi

nyrii mi <k Tgft. tititt ifi i h ir m
, _ ^ y Jfam. i%lar, ?»: Iterm , , . penrexit ii Wi
w^pHnTt ctfTitHfeBBi SttQncw^ OmIL JFVHi.-ftS: . . « A^pm
~ , , . ocfiit «ii«eni . , . ftd oMtrcs q«i TOCMtar T\oHt«»

7^ IW9<«. g^ rfciiiTi (dJj^ Dmur SSmrmy mrr.

9> r w f i T^i filf^ 5Mm» mrr^ Skmmttl 10) OMt Frml.

». «m. m «IHi. jPMMtt OyVHI# JMTMTM <W|VMMnf

M* wwm ^^^^^M M^d^M. ^^^^M ^^ cy
4$. U> J^

ANNALES Q. D. EINHARDL A. 761—768. 21

Clarmontit. Qnaedam se victori ultro dedideruntd, maxime-

que Aryemornm castella, quae tunc bello premebantor.

Rextamen cuncta^ quae eztra munitiones inyenit, ferro et

igni« deyastans, postqnam ad Limovicasf oppidnm venit, re-

yersus est* et in villa Caririaco hibemis habitis natalem Do*
mini ac pascha celebravit. In hac expeditione fuit cum rege

filiuB eiuB primogenituB Karlus, ad quem post patris obitum

totius^ imperii summa^ conyersa est.

762.

DCCLXn. Pippinus rex suscepto a se bello finem in-

ponere"^ cupiens iterum Aquitanicam provinciam cum

magnis COpiis intrat'; captisqueBituricaft civitate et castello

Toarcis revertitur. Hiemayitque in villa Gkntiliaco atque in
ea natalem Domini ac paschalis festi sollemnia^ celebravit

VW6. *763.

DCCLXin. Bedeunte anni congruo tempore con-

ventu in Nivemis» habito^ et contractis undique copiis

rex Pippinus Aquitaniam repe.tit et omnia, quae extra muni-

tiones erant, ferro et igni^ depopulatus usque ad Cadur-

ciam oppidum accessit. Inde cum integro exercitu^*^ in
Franciam se recepturus per Lemovicam regreditur. De qua

J1..2. 8. (4. 5.) 6. 7.
d) dedemnt 8. 7. e) igne 8. f) lemoaicM 7. g) toeiiM 8. 6. 7.

762. «) betarica 6. b) •ollempiiiA 2. 8. G. 7.

768. a) ni^ersia 8 ; niuenis eorr, ninernii 7. b) habitn eorr, habito 1. 7 ;

babitti 8. c) igne 8. d) eum eaceroita integro 8. 4.

1) Ann, Fuld, 761 : Waipharius . . . ferro et ijpi cuncta vastando
. . . Pippinum sibi . • . occurrere conpulit; cf, infra a, 827: cunctis
etiam, quae extra urbes invenerat, direptis (D,), 2) Cf. Ann, Mett,
761: in Franciam reversus est. 8) Cf, infra 805: summam totius

regni, €l V, Kar, 1: summa imperii (M,), 4) Cf, V, Kar, 11: Sicque
bello . . . celerrimus est iinis impositus (M,), 5) Cf, Ann, Mett, 762 :
in Aquitaniam intravit . . . Reversusque ... ^) Cf, Ann, R,

Franc, 796: cum integro ezercitu in Gallias se recepit (D,),

]Witiil d nuflqaui

.A^iitaBaDm wtem4« «t ILlCltCJldo
cimm^ ■«▼•Tsmm cst.

Et' fmctm mst kiemsi Tmlid

Bl teHDt «

dif.iiai I^Mgiiar V, ct

plius
iter

i^ im Frmm

Doiiiil iii Tilla,
Bt iniBiitKfit

icm4

1SL

Tmuc'' rex« FippaoBi»
«-»ct wdlni iter aliiid fecit

I>CMUBi bk* GuiBmco^ Tilla et

hoL AgfoiM Tillm ct

'^ CCCUmL Tmsc

p^rrcxit itcr fmcicms

1»

«S:

ANNALES Q. D. EINHARDL A. 763-766. 23

expeditione Tassiloe fiaioariae^ dux aegntudine^ per dolnm

simnlata^ patriam reversus est firmatoqne ad defec-

tionem animo ad rogis conspectum ulterius se venturum
a b i u r a v it.

Rex dimisso in hibema exercitn*^ ad hiemandnm in
villa Lonclare consedit atque ibi natalem Domini ac pascha

celebravit. Facta' est autem eo^ tempore tam valida atqne

aspera hiemsi*, nt inmanitate* f rigoris ^ nnllae praeter-

itorum annomm hiemi videretnr posse conferri.

l

764.

DCCLXIIU. Rex Pippinus distracto in diversa animo
ropter duo bella, Aquitanicum iam olim susceptum et
aioaricumA propter Tassilonis ducis defectionem su-
scipiendum, populi sui generalem conventum^ habuit in

Wormacia^ civitate. Dilataqne in fntnmm expeditione

illo anno domi se continuit. Hiemavitqne in villa Carisiaco
atque in ea natalem Domini et sanctum paschalis festi sol-
lemnec celebravit.

Eclipsis^ solis facta est 11. Ilon. Inn. hora sexta. /«».4.

765.

DCCLXY. Hoc anno rex Pippinus domi se oontinuit
neqne propter Aqnitanicnm bellnm qnamvis nondnm
finitnm regni sni terminos e^essns est, sed generalem

populi sui conventum' in AttiniacoA villa, hiberna Aquis-
grani habuit, ubi et^ natalem Domini et pascha celebravit.

766.

DCCLXVI. Pippinus rex propter conficiendnm Aqni-

E, 1. 2. 3. (4. 6.) 6. 7.
e) tMaillo 3. f) baioariorum 2. g) egrit. 2. 6. 7. h) exereitu in hibema 8. i) hoo 8.
k) hiemps 1. 2. 3. 6. 7. 1) imman. 2. 8. 6. 7.

764. a) baioariorum 2. b) uuormatia 8 ; nuortmatia 7. c) sanctum puicha 8. 4.
d) eclypsis 1. 8. 6. 7 ; eodem anno eel.- 3.

765. a) atiniaco 2. 7. b) deett 3.

1) Cf. V, Kar. 20: aegritudine simulata (M.). 2) Cf. Ann.

MeU. 763: Facta est autem eodem anno hiems valida. 8) Cf. infra
a. 811 : immanitate frigoris clausae (M.). 4) Cf. Ann, MeU. 764 :

conventum Francorum habuit in civitate, quae vocatur Wormacia.
5) Ibid. 765: conventum habuit ad Attiniacum villam.

24 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 766. 767.

in Aquitaniam; et placitum suum habuit in Aurelianis' civi-
tate et restauravit Argentomo*** castro^, quod antea Wai-
farius destruxit. Supradictus Pippinus rex castrum nomi-
natum^ reaedificavit, ibi Francos misit Aquitaniam con-
tinendo, similiter et in Bituricas^ Francorum^ scaram
conlocavit,

Et celebravit natalem Domini in Salmontiagum®*^
villam et pascha^ in Gentiliaco^. Et^ inmutavit se nu-
merus annorum in

767.

DCCLXVII. Tunc habuit domnus Pippinus rex*

in supradicta villa^ synodum^ magnum^ inter Bomanos

et Grecos^ de sancta Trinitate vel de sanctorum ima-

ginibus ".

'^jS^i ^^^ postea perrexit iter peragens partibus Aqui*

"'^''taniae per Narbonam, Tolosame coepit^, Albiensem^ simi-

liter necnon et Gavuldanum*^**; et sanus reversus est

Apt.i^An patriam et celebravit pascha in Yienna civitate.

c*^^4? ^^" ^^ eodem anno in mense Augusto iterum perrexit

'partibus Aquitaniae, Bituricamli usque venit^; ibi syno-

dum fecit cum omnibus Francis solito more in campo.

Et inde iter peragens usque ad Garonnam^ pervenit,
multas roccas' et speluncas conquisivit", castrum Sco-*i>.i4
c.Fr.4». raliam"* ^\ Torinnam^*, Petrociam®*^* etreversus est Bi-

A, 1. Bit.) 4. (6.) C 1. 2. 8. D 1.

766. a) Argentonio A 1 ; argentomiun £ 2. C 2. 8. e:t wrr, B 4. C 1. b) cavtrum
A\. B2, C2.S, M cwT. B^. Cl. c) dttat A\, d) Bitnrgiiv A\\ biturigati D\,

e) Salmonigo A 1 ; Mlmontiaco B2 ; Salmonceeo B 6 ; sahnontiacum C 2 ; «almnnciaguni D 1.

f) et p. similiter A\, g) anno domini {omimit Et -> in) CS.

767. a) tUnl ^ 1 ; rex pipp. C. b) sinoduni B 2. 4. c) inagnam ^ 1. B2,
d) graecos A\, B,b. C8. e) tholosam BA. f) cepit ^l. Bb, g) Gyyaldanum A'\;
ganaldanem B 2 ; ganaldannm JB 4. h) Bituricum A 1 ; bituricas B 2. 5. i) peruenit
A\, Cl. 2. k) Garonam Bb. 1) Rockas ^l; rocas Bi, m) conquesinit BA;
conquaes. D 1. n) Scoram A 1. o) Perotiam A 1 ; patrotiam C 2.

cui nomen est Argentoniis, . . . reparare iussit; 48: ad Aurelianis
veniens, ibi placitum suum . . . tenens. 1) Orleans, 2) Argentan
sur Crettse (d^, Indre, arr, Chdteauroux), 3) Samoueetf (dSp. Aisne,
arr, Laon). 4) Paacha tunc Viennae cekbraium eeae ipee auctor infra
tradiU 5) Gewtiliaci, 6) Cf. Ohner, ^JahrbOcher', 404—407.

7) Ann, S, Amaftdi 767: iterum Pippinus fuit in Wasconia in mense
Martio ; Ann. Guelferbyt. 767 : Pippinus Tolosa perrexit. 8) Pagum
urbis Albi (dip. Tam). 9) Le Gevaudan (dep, Lozh^es). 10) Annx
S. Am. 767: et iterum in mense Augusto; Cont. Fred. 49: Iterum . .
ad Bitoricas accessit. . . Iterum . . campo Madio, sicut mos erat,
ibidem tenere iubet. 11) AUy (d4p. Cantal arr. Mauriac); MUhl'

bacher, 101 p. 12) Tut^enne (d4p. Corrhe, arr. Brives), 18) Peyrueee
(dip. Aveyron, arr, VilUfra%ich€),

ANNALES Q. D. EINHABDL A. 706. 767. 26

tanicum bellum oanventu^ AarelianiB* liabito in Aquiianiam
.profectus destruotum aWaifario^ Argentomagum castrumreae-

dificat dispositoque ibi necnon et in Biturica civitate Fran-

corum praesidio re^reditur natalemque Domini Salmontiaci^,
pascha vero Gentiliacid celebravit.

767.

DCCLXVU. Orta quaestione* de sancta Trinitate et de

sanctorum imaginibus inter orientalem et occidentalem eccle-

siam, id est Romanos et Grecos^, rex Pippinu8<^ conventu in
Gentiliaco villa congregato synodum de ipsa quaestione^

liabuit. Eoque*peractoad bellnm praedictnm conficien-

dnm post natalem Domini in Aquitaniam proficiscitur et

per Narbonam iter agens Tolosam adgressns cepit, Albiensem et

Gavuldanum^ pagOS in deditionem accepit. £t Yiennam
reversus, postquam ibi et paschalisf festi sacra peregit

et exercitum a labore ref ecit \ iam prope aestate conf ecta

mense Augusto ad reliquias belli profectus e8t;et Bituricam ve-

jR.U7.men 8 conventum more "'Francicos in campp egit. Lideque

ad Garonnaml> fluvium accedens ca^tella multa et petras

atque 8pelunca8, in quibns se hostinm manus plnrima de-

fendabat, cepitt; inter qnae praecipna f uere Scoraliai^, To-

rinna ' e t Petrocia. Beversus q u e Bituricam exercitum in hibema

E.l, «. S. (4, 6.) 6. 7.

766. a) iii anr. 1. 8. b) aitarit 7. c) salmonciaci 1. 2. 8; Mlmoiitiaeo 7.

d) gentiliaco 7.

767. a) qne«(tione 8. 8. 7. b) graecoa 1. e) pipinna 2. d) qnest. 8. 8. 6. 7.

e) ganuldianum 8. paichalei 1 ; paaeales eorr. — is 8. g) Araiiciaeo 6. 7. h) g»>
ronara 8; garronnam 8; garongam 6. 7. i) c^pit 1. 8. 6. k)«colaria 8i 6. 1) tnrinna 6.

1) Cf, Ann, Mett. 766: conventum . . adunavit . . civitates . .
reaediiicare praecepit. In quibus custode8 posuit . . Bevertensque . . .
2) lind. 767: His rite peractis . . . Ad Bituricam . . veniens ibi
conventum Francorum habuit. 3) Cf. Caes. de b. Gall. VII, 32:

exercitum ex labore refecit, et 32: iam prope hieme confecta (M,).

26 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 767. 768.

A.MMrb,ixmcBmP. Ibiqne nantiatam<i est de obita r Paoli papae',
et ibi celebrayit natalem Domini. Et inmntavit se nn-
merns annomm in

768.

CFr.bi, DCCLXVIII. Domnus' Pippinus rex iter faciens et

RemistagnumA*' coepit^, ad Sanctones®*^ civitatem nsqne

pervenit^ et ibi captam® matrem' Waifarii et sororem

eins et neptas^ eins nsqne^ ad Garonnam'. Inde per-

rexit in loco, qni dicitnr Montis^; ibi Herowicns'' veniens

cnm illa alia sorore Waifarii dncis. ISt inde sanns re-

4pr.io.yersns pascha celebrayit in castro, quii dicitur Sels^

C.JV.58. Iterum^ iter adsumens cnm domna Bertradane*" re-

gina adSanctonesn civitatem perveoit ibique domnaBertra-

dane reginao cnm familia dimisit et parfibus PetrogorigoP*'
^Jnm. 2>. perrexit ; et interempto Waifario cum triumpho victoriae ad
Sanctonesa reversus est.

c.Fr.bS. Ibique moram faciens aliqnod'' dies aegrotares coepit,

partibus Turonorumt*'* revertendo perrexit, orationemu
ad sanctum Martinumv fecit^^ ad sanctum Dionisium^ usque

<s;Q»f.24.pervenit ibique diem obiens finivity* VIII.» Kal. Octobr.*"

*) INCIPIT GBSTA CAROLI MAGNI REGIS ET CARLO-
MANNI FRATRIS EIYS add. in loco raso D 1.

A\. B{%.) 4. (5.) C.l. 2. ». D.\.
p) bltarioM JB8. 6. q) nunciatttm JB4. 6. r) de ob. dwnni C2,

768. a) Rheniiiii stagnum A 1 ; Remstagnqm B 6. b) cepit A\. B2.6: cfipit
C8. c) Xantonea ^l; cantones B2; Sanctonaa JB6. d) a. p. tUtHtU A\. e) capit
^l; cgpit B%\ capta JB4. C. f) matre BA. C9. g) neptea A\, Bb. h) et venit
C. A\. l) Oaronam A\. Bb; garouniam JB4. k) HeroniciiN ^l; herianiciia B8;
herouicux B4. I) quod A\. B2, m) Bertrad&na A\; adaumena bertradam B2;

Bertane Sb, n) Xanetones A\; sanctonas B2, o) ib. dietam reginam ^l; ib.

reginam Bi; ib. eam Bb; domnam bertradanera reginam B4. C\. 8; domnam bertra-
danam reginam C 2. p) petrogorico B2, C 8 ; Petroeorico B 6. q) Xanctones A 1.
r) aliquot A\. B2. * s) egrotare C. t) Thuronnm A 1 ; turonis B 2. u) perr.

Orceroneni A\. y) martynam D\. w) et A\, x) DionyAinm A\. Bb; dyoni-
sinm C 2, 8. y) obiit A 1. z) VIII. ~ Carlomannas dtsutU D 1.

1) Ann. Murhacenses (Cruelf., Alavn., Nazar.) : Paulus papa obiit
Qui oum die lun. 28. tnortuus easet (Ohfter 'JahrbHcher' 408. sqq.), nuntius
foraitan ante expeditionem ad Garonnam factam regi Bituricas allatus
sit. 2) Cont. Fred. 51 : rex Pippinus . . ad persequendum Waiofa-
rium ire destinavit. . . . comites, qui ad Remistagnum capiendum
missi fueranty . . capiunt. 3) Waifarii patruum. 4) Saintes ad
fiuvium Charente. 5) Duos locos nomine Mons in regions fluvii Cha^
rente Olsner ^JahrbUcher* 411 n. 7 profert. 6) Sellus ap%id Cont. Fred.,
nunc Chantoceaux (d^. Maine et Loire, arr. Cholet); Longnon ^Gio^
graphie de la Gaule* 575, Krusch, SS. Rer. Mer. 11, 192 n. 2. 7) Cont,
Fred. 51 : Waiofarius . . in pi^o Petrocoreoo latitans ; 52 : . . Pippinus
iterum . . ad persequendum Waiofarium . . perrexit et usque ad Sanc-
tonis . . venit . . . Waiofarius . . a suis interfectus est . . . Pippinus
. . cum magno triumpho et victoria ad Sanctonisi ubi Bertrada regina
resedebat, veniens. 8) Pdrigord, 9) Tours. 10) Ann,

S. Amandi 768: et rex P. defunctus est in YIII. Cal. Octobr.

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 767. 708. 27

dimisit , ipsemibiconsidens natalem Domini celebravit. £ o a n n o

Paulus papa Boinanas defunctus est, cuius rei nuntiusn
ibi ad regem pervenit.

768.

DCCLXVm. Rex Pippinns, cnm primtim ad bellum
gerendum tempus congruum esse videret, eyocato undi-

que exercitu, ad Santonicam* civitatem contendit. Captoque
in itinere Rimistaino^, cum ad urbem praedictam ve-
nisset, mater et soror et neptes Waifariic ducis ad conspectum

eius adductae sunt. Quas cum pie susceptas seryari

iussisset, ad Garonnam fluvium proficiscitur, ubi ei Ero-
wicu8<l cum alia praedicti duds sorore occurrit in loco, qui

Montes vocatur, seque^ et illam regi tradidit. Rebus
igitur aliquot prospere gestis rex revertitur et in castello,
quod dicitur Sels^, pascna celebravit.

Adflumptaque secum uxore atque familia sua iterum
ad urbem Santonicam^ venit; dimissaque ibi uxore ets familia,

cum omnibus copiis ad persequendum Waifarium ducem

animum intendit nec prius destitit^, quam aut^caperet

aut interficeret rebellantem. Interfecto* igitur duce Wai-

fariob in territorio Petragorico confectoque, ut sibi vide-

batur, Aquitanico bello Santonas reversus est.

Cumque ibi aliquantum temporis moraretur, aegri-

tttdine^ decubuit; in ipsa tamen valitudine Turonoskde-
latus apud sancti Martini memoriam oravit Inde^ cum ad

Parisiotl venisset, VIII. Kal. Oct. diem obiit. Cuius corpus in

basilica beati Dionysii"* martyris humatum est. Filii^ vero

E.l, 2. 8.(4. 6.) 6. 7.
m) ipse uero 3. n) nunciiu 2. 8. 7,

768. a) Mttonicain 6. b) riniistaoio emy. rimastamu 7. c) uuatfarii 8.

d) euuorunicus 8. e) fels 2. f) santonicum 1. 2. 7; sattonicam 6. g) ac 8.

b) nnaif. duee 8. i) e^rit. 6 7. k) turonis 3. 1) parisius 8. m) dionisii 1. 3. 6. 7.

1) Auct(^ opinari videtur, Herowicum iUatn tn matritnanio ^habuisae
§t a Waifario HHiaae; at nomen est origine Franciea. 2) Cf. V.
Kar. 6: non prius destitit, quam et Desiderium . . . in deditionem
susciperet. 3) Ann. Fuld. 768: Pippinus interfecto Waiphario et omni
Aquitania subacta rediexis apud Parisios . . . diem obiit. 4) Cf. Ann.
Mett. 768 : Inde cum ad sanctum Dionysium pervenisset, . . . obiit . .
sepelieruntque eum . . in basilica beati Dionysii martyris. 5) Ann.

Fuld, 768 : filiique eius . . . infulas regni suscipiunt.

28 ANNALES KEGNI FRANGORUM. A. 768. 769.

A,mp, Et domnas' Garolus* et Garlomannu8l> elevati suntc in

^•''^•^^•regnum, domnus Garolus VII. Id.^ Octobr. in Noviomoe*' d-
^Xawr "^^^y Garlomannus in Suessionis ciyitate similiter.

Et celebravit praedictns gloriosus domnus Carolus '
rex natalem Domini in villa, quae dicitnr Aqnis, et
7684pr 8. pascha in Bodomo^*^ civitate.* Et inmntavit se nn-
mems annomm in

769.

A,Hip, DCCIiXVIIIL Domnus^ GarolusA gloriosusl) rex iter

peragens partibus Aquitaniae, eo qnod Hnnaldus^*'^
Yoluit rebellare totam Wasconiam etiam et Aquitaniam,
et cnm pancis Francis^ auziliante Dondno dissipata®
iniqua consilia supradicti Hunaldi^ Et in ipso itinere
inngens se supradictus*^ magnns rex cum germano suo
Carlomanno in loco, qui dicitur Duasdives*** ^ Inde Carlo-
mannus se revertendo Franciam^ iter arripiens, domnus
Carolus* benignissimns rex iyit ad Aequolesinam^* ^ civi-
tatem**, et inde snmpsit plures *Prancos cum omni*i».i48.

*) HIG INGIPIT GBSTA KAROLI IMPERATORIS add, B6.
**) iterum procedens ad Petrogoricum. Guius partibus constituit
basilicam iuxta fluvium nomen Dronam^ in honore beati
Petri apostolorum principis, in qua post non multum tem-
poris imum de innocentibus collocavit datum patri suo a
domno papa Bomano, cuius meritis et auxiliis dicebat se
victorem bello fuisse multocies. Locua autem, quo basilica
fundata est, Brantosmis* dicitur. Postea de Petj*ogorico et
Engolesima aliisque locis sumens numu Mte, XI, additutn est
in margine cod. B4t,

A 1, B{i,) 4. (6.) Cl. 2. 8. D 1.
a) KftroIaB abhiHC tiiam C8. b) Carlomanat abhine Bemper A 1. e) Elenati

sant atriqno I>1. d) VUI. C8. e) noaiouut C8. f) KkvoVom eHam B ^ ff) ro-
doma C8.

760. a) Karoloa etiam B<, b) glorioAfMimaa Dl. o) hanoldas B5. C,

d) dfui A\, e) ditM. sant^l; ditMipanit JB2. {ex eorr.) 4. f) hunoldi B 6. C.

g) praedlctus A 1. h) Dncischiut A 1 ; dnosdines D 1. i) firantiam B 4. C 2.

k) Egnosesinam ^l; ecolensinam B2; Eccolasiam Bb; equoletinam C8. .

1) Cont. Fred, 54 : Garlus et Garlomannus . . . sublimati sunt in
regno ; Ann. Laureaham, 768*: Et Garlus elevatus ad regem ad Noviona
civitate, et Garlomannus ad Suesaionea civitatem; Ann, S, Amandi 768:
et KarluB et Karlomannus ad reges uncti sunt YII. Id. Octobris.
2) Noyon, 3) Bouen, 4) Ann, S, Amandi 769 : Karolus rex . .

fuit in Wasconia. 5) Waifarii pater, qui anno 744. ee regno dbdi'

caverat; ef, Abel^-SimBon, 'JahrbHeher', /', |).43. 6) Ad confluentes

duarum partium fluvii Dive, nune Moncontour de Poitou (Dip. Vienne,
arr, Loudun) ; Spruner-Menke, Handatlas, Vorbetnerkungen 34. 7) An-
gouUme. 8) Dronne, 9) Brant^me.

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 768. 769. 29

eiusB Karluso et OarlomannusP consensn^ omninm Francorum
reg e 8 c r e ati, e t Karlus a in Noviomo ^ civitate, Carlomannus > in Sues*

sona^ insignia regni susceperunt. Karlusque^, qni maior

natu erat, Aquasgrani profectus ibi natalem Domini et in
Ratumago^ civitate pascha celebravit.

769.

DCCLXVIIII. Postqnam hi^ dno fratres patri sncce-

dentes regnnm inter se partiti sunt, Aquitania provincia,

quae in sortem maioris natn Karli^ regis cesserat, re-

manentibus in ea transacti belli reliqniis^ conqniescere

non potuit. Nam Hunoldus quidam regnum^ adfectans^
provincialium animos ad nova molienda concitavit.

Contraquemipse, cui eadem provincia sorte obvenerat*,
rex Karlus^ cum exercitu^ profectus est. Sed cum fratris

auxilium habere non posset^ qui procerum suornm pravo

consilio', ne id faceret, inpediebatur®, conloquio* tan-
tum cum eo habito in loco, qui Duasdives vocatur, fratre in

regnum suum remeante ille Egolisenam^ Aquitaniae civi-

ji.i49.tatem proficiscitur '^et inde contractis undique copiis fn-

«1.2. 8. (4. 5.) 6. 7.
n) dMst 1. 6. o) Karoliu.7. p) karlom. 1. 2; karlm. 6. q) karolas 2. 7. r) nonio-
mago 6. 7. ») Karlui. 1 ; Karlom. 2; earlm. 6. t) sneisiona 2; taessona cinitate 6. 7.
n) Carlosqae 6 : Karolnsqne 7. t) rotoimago 2 ; ratn magno 7.

769. a) hii 1. 2. b) Karoli 1. 2. 8. 6. 7. c) affectens 8. 6. 7. d) Ka-
lolnt 1. 2. 8. 7. e) imped. 2. 8. 6. 7. f) ego lisenam eorr. ergo lis. 7.

1) Cf, AfM. MeU, 768 : per consecrationem sacerdotum et elec-
tionem omnium optimatum. 2) Cf. VeHei, II, 114, 4: reliquiis totius
belli in Delmatia manentibus (M,). 3) Cf, Ann. Mett, (=^ Fragm,

BasiL, SS, XIII, 21) 769 : principatum arripere volebat. 4) Cf. Vell. II,
18, 3 : sorte obvenit Sullae Asia provincia (M.), 5) Cf Attn. Mett. (^ Fr.
Bc^8.) : adunato exercitu. 6) Vita Karoli 5 : Et licet eum frater pro-
misso frustrasset auxilio. 7) Cf, Vitam Karoli 3: multis ex parte

Karlomanni societatem separare molientibus. 8) Cf, Ann. Mett. (=* Fr.
Bas.) 769: colloquium habuit.

80 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 700. 770.

utensilia' et praeparamenta'" eoruni et ibat^ super flomen
Domoniam^*^ et aedificavit ibi castmm, quii* dicitur
Fronciacus^ '^ Et inde missos suos mittens post Hu-
naldum' et uxorem eius ad Luponem' Wasconem, dum et
ibi moram fecisset una cum Francis, adductus est
supradictus Hunaldus^ una cum uxore sua. Et castro
praeparato et Hunaldo" recepto reversus est in Francia^.
Et celebravit natalem Domini in villa, quae dicitur
770 ^iir. 22. Duria^^ et pascha in Leodico^*' vico publicoy. Et" in-
mutavit se numerus annorum in

770.

DCCLXX. Tunc domnus Carolus rez habuit sy-

nodum^ in Warmatiam^ civitatem^, et Carlomannus^ et

A,FH.BeTtR regina iungentes se ad Salossa®*^ Et in eodem

anno perrexit domna Berta regina per Baioariam ^ partibus
Italiae^.

Et domnus Carolus^ rez celebravit natalem Domini

77i^i»i-.7. in Mogontiam^*^ civitatem' et pascha in Haristallio^* '^.

Et inmutavit se numerus annoram in

.^1. B{i.) 4.(6) Cl.8.8. JDl.
I) omnibiis ateiurilibus Al, Bi, €x eorr. 4; onmi ateiuiUio 08. m) prMpMramentia A 1.
n) ibi A\\ abiit B 8; iait JB4 (in loeo ra$oJ,6, o) Dernoaieem ^ii; dordoniam

£ 2. 4. 6. C 8. p) quod Al, B2,A, q) frontiAcoe B 2, r) Huaaldam A 1 ; honol-
dnm Bb. C. h) lapnm B%: Lapenem JB6. t) HanAldw ^l; hnnoldas Bt, C,
u) HnoAldo A 1 ; haooldo B 6. C, v) fhmcietra ^ 1. £ 8. 4. C 8; froati* C 1. 8. w) Dont
Al. x) Lealiu ^il; leodio 1^8; Leodia Bb, y) pnpUeo C8. Dl. s) onno

domini (omiotia Bt ~ in) C8.

770. a) tinodam £8.4. b) WarmAtia ^l; aaonuAtlA JB8; yunuatiAu*

Bbi uuormncianfn Ci; uuomuttiiim C8. 8; aaArmaoiem eraoo m Dl, e) cialtate AU
Bi, ejc eorr, D\, d) Carlonumns ^l; KarlemannuA JB6. C8. e) Saloaiten A\\
•alon» CZ. et iude iurtiam JB8; italicae B^C,D\, g) KarolaniMaiN JB4; carlonDl.
h) Mogtmtia ^l; mogontia 1^8; luagantiam JB4; magantiam Cl. 8; nwgontiam C8;
mogoutiaui erano m D 1. i) ciuitate ^i 1. ar eorr. D \. lc) Uarfaitalho A 1 ;

heristellio JB8: Aristaiip JB5; hareitallio CZ.

1) Dwdogne, 2) Franaac, 3) Lmieh. 4) S$h ad

Bhenutn in Alsatia, 5) Ad pacem cum Tasaihne et DeMerio eoM-

ciliandam ; cf. Abel-Simwn^ p. 65 sq, 79 sqq, 6) Maimz. 7) Herttai
ad Moeam infra LHUich,

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 769. 770. 81

gfientem Hunoldum persequitur; paulumque abfuit^, quin

caperet. Sed ille notitia^ locorum, in quibus regis

exercitum latere poterat, liberatus est dimlssaque' Aquitania

Wasconianii petiii, tutum se ibi fore arbitratus^ Erat

tuno Wasconum^ dux Lupus nomine, cuius fidei se Hunol-

dus committere^ non dubitavit. Ad quem rexmissale-
gatione iubet sibi perfugam reddi, ea conditione mandata,
si dicto audiensl sibi non fuisset, scirct se bello Wasco-

niam ingressurum neque inde prius digressurum, quam

illius inoboedientiae™ finem inponeret''. Lupus minis

regis perterritus^ Hunoldum et uxorem eius sine cunctatione
reddidit, se quoque, quaecumque imperarentur, facturum

spopondit. Atrex, donec legati, quos miserat, reverte-

rentur, castellum quoddam iuxta Domoniamo fluvium vo-
cabulo FronciacumP aedificat. Reversis igitur legatis, re-
ducto perfuga, aedificato castello iu regnum suum regre-

ditur; celebravitque uatalem Domini in villa Duria et pascha apud

sanctum Lantbertum^*^ in vico Leodico.

770.

TXjCUOL, Domnus Karlusa rex habuit populi sui con-
ventum generaleml> inWormaciac civitate. Berhtrada<l vero,

mater reg^um, cum Oarlomannoc minore filio apud Salusiam

locuta^ pacis causa in Italiam proficiscitur peractoque,

propter quod illo profecta est. negotio, adoratis etiam'

Bomae sanctorum apostolorum liminibus ad filios in

Galliam revertitur^. Karlu8l> autem rex natalem Domini Mo-

gontiacii sanctumque pascha in yilla Haristallio celebravit.

£r 1.8.8.(4.6.) 6. 7.
g) aftiU 1. 2. h) noticU 2, 8. 6. 7. i) oMeoniam 7. k) uaMcoaoram 2. 1) qulA
fU dicto obedlena 8. 4. 5. m\ inobfd. 8; inobed. 6. 7. n) imp. 8. 8. 6. o) dordo-
nlam 2; dordoninam 8. p) muicia cnm 1; noc. fronc. detutU 2; fnnciAenm 8; flrone-
tiAcum 7. q) lAnbertum 2; lamb. 6. 7.

770. a) rex k*rlaa 8; karolue 7. b) gener. conu. 8. o) unoreiA 6; nuor-
mAtla 7. d) bertliarda 1; berthrada 2. 7; bertirad* 8. 6. e) karlom. 1.2; karlm. 0.
locata 6. 7. g) tn galliam ad fllios reuert 6 ; in g. reuert ad fil. 7. h) Karolui 6. 7.
i) mogonciaci 2; mogonciaco 8; magontiaci 6; roogontiaco 7.

i) Vita Karoli 5: Hunoldum . . . Aquitaniam relinquere et
Wasconiam petere ooegit . . . Lupo Wasconum duci per legatos mandat,
ut perfugam reddat; quod ni festinato faciat, bello se eum expostula-
turum. Sed Lupus, saniori usus consilio, non solum Hunoldum reddi-
dit, sed etiam se ipsum cum provintia, cui praeerat, eius potestati per-
misit. 2) Cf, Hirt, de b, OaU. VIII, 27 : nec se satis tutum fore arbi-
trabatur (M,), 8) Cf, Vell. 1,9,^: ut se Bomanorum fidei committeret
0^-X 4) Cf. Ann. Mett. (^ Fr, Basil.) 769 : Lupus regio timore

perterritus. 5) Ibid.: ubi sanctus hsaahertva . . . requiescit.

» A99ALES BSGNI F&AKOORUM. A. 771. 772.

771.

DOCLXXI. Tunc* domnus Carolns^ rex STnodnm*

liabiiit ad ValentianaB^' ^ Et* eodem aaao OuloBuuuiaie
rex def«]ict«t ett inTilla, qnae dicitiir Selmoiitiacvt', pM,

te.4.HbiL Deeembr. Domnns rex' Oarolns Tenit ad Corbonacum^

▼ilfaun'. ibiqne Tenientes Wilcharins^ archiepiscopns * et

Folradus* eapeUanns cniki aliis episcopis ac** sacerdoti-

bn&, Wajinns* et AdaUiardns® comites cnm aliis prima-

iiboi. qni fnemnt Carlomanni^; nxor Tero Carlomanni^

cnm aUqnibns pancis Francis partibns Italiae perrexernnt ' .

Et praeclams ac ^gloriosns Carolns* rex celebraTit*,

natalemDomini in Tillas qnae dicitnr Attiniacns* et pascha

7njii^.if.in* Haristallio^ Yilla. Et^ inmntayit se nnmems an-

Domm in

772.

DCCLXXU.* Tnnc domnns^ Carolns® mitissimns^

x/itf.rex' sinodnm^ tennit ad Warmatiam'. Et^ inde pemzit

partib«« Sezomae prima Yice^, SresbiugamS** eastmm

«) Hsdriami pontificatiim inseepit mitL BS.

771. m) nOKEnrS KABOUIS BBX SINOiIub intipit DS; mkhimt «fl«ai
Amm. FmidemsimmB fDtJ primtmt mmctmr « mmttria ^tmrimtm «jrc«rp«iC ^) K»>
prttii iir>«ti— l>a. e) rfaiJM Jt. D». d) VBl—tfaihiM» A 1 ; mli«tii—t M 4.
Cl.t; mMJMmtiaacurKmumc. ■■hMriMnDl; «ahHHiaM Dt, •}k»tUmum jirp «fi— D3L
■!■■■»<■ fM At. Dl; iB ■. M lMMriann Mt; te SahwoariMi #5; te wlBntfM

matiu ra. l>t. «fla Cl. t. k) felourivs Bt; «ttkmriw »4; ««illMrtai #». C
I) PiddEUw ^l; fUfttiM #4. CX DX m) «t ^ I. JBt. •) «Miins #t.

•; AAalkaxtm Al; adaimHmt #4. CS; AdhaUnlttt Bb, p) CkroU Ma^Bi Al.

t; CirWMMi t ^Ka^ A 1. r) perrwdt ^ 1. B t. 5. D S. «) #M ull; ka ~

#4.Ct.a. l>a. I) AniriaoM ^l; la •dtJBJoco Bt; ■tt t Hi a wM B4. «)

Ct.l> l. yr}n mtttakn Al; kcrteBo Bt; ariMalllo B4; Arlrtiillo •&. w) «

m. a) nOCLXZ. Ct. k)*ort^l. «) kMoloa «ttaw B4. d)

■MMmw C. ^ jMJ— ^ 1. #a. Ct. f) ia «owmatia Bt; od «muiui #&.
1>1; MnateB C; ■■iitIm Dt. t) Hor«ab«rf 41; koroskorfk Bt; Protbwg

1) VmUmeimmm. 2) Jtm. S. Atm. 771 : Kariomanniia olnit in
Safamiiidaeo pn£e Xon. Deoanbris. 3) SfnoN4fi«w (c. 708— 778A mt
widHmr. MMbmektr p.b^ §t Summm p, 100 ag., n. S, mmeictriimt€m mt^
mmMmm rtirmeimtwwm mbieert mohmi; md cmtiswo dmiis ntmnme mlimm
miqme Smomeiuemt, qmi arcbiepisoopiis pro^inciae Qalliaram mppeBari eoiei
(Jaffe IV, 235. 29S), koe loeo did, equidomt persmmdero miki mom pomim.
4) Amm. Felao. 772 : Dommis rex Carolna perrexit in Saxoniam et con-
qniiiTit H ei e riiiugiim et perrenit ad locom, qui dicitiir Ermensul. Im
hoe amto anmmlee Bipttarieoo reteres desiisee exisiimo; ttbkittc Atm, S.
Amamdi, mbi emm moet ris ea mfrHMMi, ex bis ridemimr pemdere, Comf.
*yeues Ardkie^ XX, 12, XZr,4e. 5) Stmdiberye md fiummm Diemei.

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 771. 772. 33

771.

DCCLXXI. Peracto secxuidum morem generali con-

ventu super flnyixim Scaldiam in villa Yalentianasa, rex

Karlusi) ad hiemandum proficiscitur. Cumque ibi aliquam-

diu moraretur, CarlomannuBe frater ad n.d Nonas Deoembris

decessit' in villa Salmontiaoo®. Et rez ad capiendum ez in-

tegro regnum animum intendens Carbonaoom viUam venit.

Ibi Wilharium^ episoopum Sedunensem^* ^ et Foh^um presbj-

terum et alios plures sacerdotes, comites etiam atque pri-
matesh fratris «ui, inter quos vel praecipui fuere Warinut et
Adalhardns^, ad se venientei suscepit. Nam uxor' eius et filii cnm

parte optimatum in Italiam profecti sunt; rex autem pro-

*i».i6i.fectioneln eorum in *Italiam quasi supervacuam^patienter

tulit. Celebravit q u e natalem Domini Attiniacoi^ et pascha Ha-
ristallio 1 .

772.

DCCLXXII.» Romaeb» Stephano^ papa defuncto
Adrianusd inpontificatuo successit.

Rex vero Karlus^ congregato apud WormaciamiT gene-

rali conventu Saxoniam bello adgredil> statuit eamque sine
mora iugressus ferro et igni^ cxmcta^ depopulatus^ Eres-

X1.S.8. (4.6.) 6.7.

771. a) ualeatUiut 7. b)cftrliiii6. o) kMrlom. 1. 8 ; karlui. 6. d) pridie 1. S. 7 ;
VI. tf. e) ■almoneiMO 8; talmotlaco 7. f) nnlb. 8; iilnlh. 7. g) Mdncienaem 7.
h) prbnatos 1. 8. 8. i) adelh. 6. k) »attni«eo 6. 1) in hnriit. 8.

772. tk) Ahhine Fotta Saxo (XSJ €x ,hi9 aHHalihut kau9it, b) Rome
2. 6. 7. c) Pnnlo 8. d) hndrinnnt 1. 8. •) poatUlentnm 8. 6. 7. f) earlne 6;
knrolns 7; earolnt 8. g) nuormntinm 8. 7. 8. h) aggr. 8. 6. 7. i) igne 8. 6.
k) depop. cnnota 6. 7.

1) Am». fStid, (^ SUh,) 771 : decessit in villa Salmuntiaco ; uxor
eius et filii in Italiam pergunt. Garlus . . duoes, qui fuerunt fratris
sui, ad se venientes suscepit. 2) Constat fuine tunc WiXharium 9pi'
aeopum StduneMemf qui antea archiepiecopus fuerat Viennensie; ef. Abd'
Simeon p. 100 eq. Hune ecriptor faleo pro Senonenei videtur poeuisee,
3) Viia KaroliS: uxor eius et filii cum quibusdam, qui ex optimatum
eius numero primores erant, Italiam fi^ra petiit. 4) Cf. V, Kar. 8 :
nuUis existentibus oausis spreto mariti fratre, et 19: patienter tulit.

5) Ann. Futd, (^ Sith.J 772 : Garlus Saxoniam bello adgressus . . .
idolum Saxonum, quod vocabatur Irminsul, destruit. Ubi . . . divi-
nitus aquae efiusae sunt . . . Adrianus Romae pontificatum suscipit.

6) V. eupra a. 761.

3.

84 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 772. 773.

A. Lanr. c o 6 pit b , ad Ermensul ^ u 8 q u e pervenit et ' i p s u m fanum desiruxit

et aurum vel^ argentum, quod ibi repperit', abstulit.
Et fuit siccitas magna, ita ut aqua deficeret in supra-
dicto loco, ubi Ermensul™ stabat; et dum voluit ibi
duos aut tres praedictus gloriosus" rex stare dies® fanum
ipsum ad perdestruendum et aquam non haberent, tunc
subito divina largiente gratia media die cuncto exercitui*
quiescente in quodam torrente omnibus hominibus*^ igno-
rantibus aquae effusae sunt largissimae, ita ut cunctus
ezercitus sufficienter haberet. Tunc super Wisoram^
fluvium venit suprascriptus magnus' rex et ibi cum
Saxonibus placitum habuit et recepit obsides XII et re-
versus est in Franciam*.

Et celebravit natalem Domini in Haristallio^ et
m Apr. 18. pascha similiter. Et inmutavit se numerus annorum in

778.

DCCLXXIII. Tunc domnus Carolus* rex perrexit
ad hiemandum in villa, quae dicitur Theodone-yilla^*'.
Ibique veniens missus domni Adriani^ apostolici, nomine
Petrus, per mare usque ad^ Massilia^* ' et inde terreno ad
domnum' Carolum regem* usque'' periungens^ invi-
tando scilicet supranominatum gloriosum^ regem una
cum Francis pro Dei servitio et iustitia^ sancti Petri
seu solatio ecclesiae ^ super Desiderium regem et Lango-
bardos"^; et ideo maritime yenit, quia yiae clausae
fuerunt Bomanis a Langobardis''. Tunc domnus ac prae-
celsus Carolus rex consiliayit xma® cum Francis, quid
perageret^; et sumpto consilio, ut ita^, sicut missus
apostolici per yerbum domni Adriani' apostolici postu-
layit, ita fieret", tunc synodum^ suprascriptus" gloriosus
rex tenuit generaliter^ cum Francis lenuam^*^ ciyitatem.

A\, JB(«.)4. (6.)C.1. 2. 8. I>1.
li) cepit ^l. B%\ 8iuo«pit JB6; cypit C8. D8. i) EnuMsil ^il; hermeiMal B%.

k) et ^ 1. £8. 4. 1) retalit ^il; reperit Cl. 8. m) Enuenatil ^l. n) <ImK I>8.
o) dHtt A\. .p) exerdto Cl. 8. - q) anieenun B%. C8; ainiirgim D%, r) sapr.
m. dtmt C9.DZ. s) flTMtU C 1. 8; flrMtimn D 1. t) HMriataiko A 1 ; heristelUo JB 8;
ariatelUo if4; HarietaUo Bb.

778. a) luurolat «tiam JB4. b) Theodone ^il; in theodonia aiUa £8; ad

Theodonailla £6; teodone a. C 1. 8. D 8. e) Hadriani Bt. d) d4tat AU B.

e) maiMiliam ^l. J88. D8; maxiUem Dl. ty dttt D9 kie«t aatp im . g) dtut Al.
h) dMtrl Ai, D8. i) conianfeiu Al; pemenit C8; peraenieiM D8. k) inetitiam
Cl. 8. 1) McoL JB4. Cl. 8. m) Longib. ^il; longob. C8. a) lonfob. ^l. C8;
lomfob. Bi. o) oonsiUnm iniit A 1. p) perafet A 1. q) cona. insslt A 1.

r) domno Hadriano B6. s) Beri ^l. t) sinodnm B%, Dl, 8. n) aapradietaa
Ali 4«mt C8. D8. t) Lemein Al\ feneoam JB8; ad Qenna'JB6; iannam C%\ iu

iennina cinitate JE>8.

1} Aim. Ltmruham, 772 : . . et destnudt faniim eonun, quod
vooatur Ifminsul. 2) DMmkofm. 8) MarMitte. 4) Qmif.

iiNNALES Q. D. EINHARDI. A. 772. 778. 85

bugum eastmm oepit, idolmni , quod Irminsul a Saxbnibas vooa-
batnr, evertit. In caius deatractione cam in eodem looo

per triduam moraretur, contigit, ut propter continuaiii

caeli sereaitatem exsicoatis omnibus illius looi rivis ao

fontibus aqua ad bibenduTn inveniri non posset. Sed

ne diatius siti confectos laboraret exercitus, divinitos faotnm

creditnr, ut quadam die, cum iuxta morem tempore meri-

diano cuncti quieicerent, iuxta montem, qui castris erat

COntiguus, tanta vis aquae in concavo cuiusdam torrentis

eruperit, ut cuncto exercituiin sufficeret. Tumn rex idolo

destructo ad Wismramo fiuvium accessit ibique a Saxonibus

duodecim obsides accepit. Inde in Franciam reversus in villa
HeristallioP et natalem Domini et sanctampaachalis festi sollem-
nitatemQ celebravit.

778.

DOGLXXin. Adrianus* papa^, cum insolentiam De-

siderii regis et Langobardorum ° oppressionem f erre non

posset, decrevit, ut legationem ad Karlum^ regem Fran-

corum mitteret eumque sibi atque Bomanis^ adversus

Langobardos^ opem ferre rogaret. Et quia id terreno
itinere per Italiam fieri nonpoterat, eum, quem miserat,

legatum nomine Petrum Bomae® navem^ consoendere et
MMailiam utques per mare ire atque xnde terreno itinere in
Franciam fecit pervenire. Qui cum ad regem in Theodone-
villa^, ubi tunc hiemaverat, pervenisset et ei legationis

suae causam aperuisset, eadem, qua venerat, via Bomam

regressus est. Rex vero rebus, quae inter Romano4 ao
Langobardo8i> gerebantur, diligenti cura pertractatis
bellum sibi contra Langobardos^ pro* defensione Roma-

norum susoipiendum ratus cum toto Francorum exerdta

Gennami Burgundiae oivitatem iuxta Bhodanum^ sitam

E. l. 2. 8. (4. 5.) 6. 7. (8.)
1) idolnmqae 8. 6. m) oxere. cttncto 8. n) Tune 8. 8. o) uwleerem 6 ; nleenuu 7.
p) bariei. 8. 6. q) Muctnm pMcha 8 (non h).

778. ») hadrianns 1. 8. b) lonfob. 6. 7. * c) c«rlnm 1; carolum 6; karo-
luro 7. d) romauof 1. 8. e) rome 8. 8. 6. 7. f) nanim 8. g) usqne noM, 6. 7.
h) teodone n. 0; tbedone n. 7. i) genenam 8. k) rod*num 8. 6.

1) Cf. Chrm. ^ft^oiMftM.' Adrianus papa legatos suos ob de-
fensionem Romanae ecclesiae ad Karohim regem Francorum misit, quia
valde affligebatur a rege Langobardorum Desiderio. 2) Ann.

Fuld. IIZ : Carlu8 . . pro defensione rerum 8. Petri . . cum exercitu ad
Italiam vadit. Oui Desid. obeistere nitens . . occurrit; Franci . .
Papiae inclusum obsident.

3*

S6 ANN ALES KEGNI FRANCORUM. A. 778.

Ibique exercitum diyidens iam fatus^ domnus^ rex, et
perrexit ipse per montem Caenisium^-^ et misit Beme-
hardum' avunculum suum* per montem Idvem*-' cum
aliis eius^ fidelibus. £t tunc ambo ezercitus ad clusas^
se coniungentes ^, Desiderius ipse^ obyiam domni Caroli
regis venit®. Tunc domnus*^ Carolus rex una cum
Francis contra^ metatus est ad easdem clusas^ et mittens
scaram suam per montanis^. Hoc sentiens Desiderius
w4.i>)if.clusas' relinquens'^, supradiotus domnus GaroluB rex una
cum Francis auxiliante Domino et intercedente beato
Petro apostolo sine lesione' vel aliquo conturbio clusas"*
apertas Italiam introiyit ipse et omnes fideles sui. Et

Papiam civitatem usque pervenit» et Deeiderio incluso
ipsam civitatem ^obsedit. *jr.i52.

Ibique domnus Carolus® in sua caatra^ natalem
774^»-.s.Domini celebravit et pascha in Boma. [St^ dum propter
defensionem sanctae' Dei Bomanae ecclesiae' eodem
anno invitante summo pontifice perrexisset, dimissa marca
contra Saxones nulla omnino foederatione suscepta \ Ipsi
vero^ Saxones exierunt cum magno exercitu super con-
finia Francorum, pervenerunt usque ad castrum, quod
nominatur Buriaburg*^; attamen^ ipsi confiniales de hac
causa soUiciti, cumque^ hoc cemerent, castello^ sunt
ingressi. Dum igitur ipsa Saxonum^ gens coepisset>^
seviens domos forinsecus incendia' cremare,'venerunt ad

AU *(2.)4. (6.)C1. 2. 8. Dl.
w) faetnH Al. Ct. x) 4mK Al, D8. y) CMiiiinm ^l; einfsiam JB2; eo«ni-

■iam BA\ Cinianm JB5; cenitinm C8. %) bernnrdnm A\, B9. d; bernenrdnm ^4;
bemlierdnm Cl. 2. a) ionie ^l. JB2. b) anie ^l. o) telnene C2. 8. d) Dcs.
Dio Cnrolo Reffi obninm init ^ 1. e) ilMff Cl. 2. f) 4t$^ Al, Dt, t) enttm
— Fmneif ^mtmt BA, h) montei Al; montnnn JB2. D, t) eelneee J26. C2. 8;

elnuaM D 1. k) reliqnit B2. 6. C8. 1) Ineeione Al,Bb,Dl. m) eelneM B5. C2. 8.
n) pemenit. Et dum — noluiMet. Et deeiderio C. o) dmat D 8. p) in OMtrie

snie jil; in snie eMtrie D9. q) Et — uolniaeet HeMunt Al, int^nmtmr poat voeem
peraenit in emUeibH§ fmmilime C, pott m$tHermH DGGLXXIIII. in ro lifnit ; nndo ap'
paretf in eodiee autographo «o mar§ini fuiooo appooita, Ai hmne ew i wiw
roftronda omU proptor oorha eodem nnnO| toxtiH amtom, nom noHo iniorpononda,
proptoroa qmod ^oi pHmo ametori vMotitnr dohori. r) euiete JB4. C8. ■) neeelMine
J4. C8. Ddotot Bt.b.dottmn Bl. n) AdtMnen Cl. 2. T)enmC8. I>1.

w) eMtellnm C8. D 1, x) saxoram onporoer. no Dl. y) eepiteet C2. 8. DS.

s) incendi» eorr.-o B4; ineendio /)1.

1) MotU Cmia. 2) Lnmo patruum, fratrtm rtgis Pippini,

3") Gr, St. Bernhard, 4) /. e. pervenientes ; cf, AM-Sifniton p. 142 sq,
661 sq. 5) /. «. dimissa eit marca pace non firmata. Quod non tn-
Ullexit H. Ulmann, 'DeuUche Zeitsehr, f, Geschiehtswiss.' II (1889), 157 n.
6) Mons Bierberg nunc desertus prope Fritzlar ad deaetram ripam
ftueii Eder.

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 778. 774. 87

venit. Ibique de bello susoipiendo deliberans copias,

quas secum adduzeratVi divisit et unam partem cumMrn-

hardo patriio suo per montem loyis ire iustit; alteram igm
dncensm*! per montem Ginisium Italiam intrare contendit Supara*
toque Alpium iugo Desiderium regem frustra sibi* re»
sistere conantem citra congressionem fugavit Ticenoque»

inclusum obsedit et in obpngnatione ciyitatis, quia difficilis

erat, totum hiberni temporis spatium® multa moliendo

consumpsit ^

•p. 16». *774.

DGCLXXIUI. Dum haec in Italia geruntur, Saxones

velut peroportunam*^ de absentia regis nancti^ occasionem
contiguos sibi Hassorum^ terminos ferro et igni^ popu-

EU t. ». (4. 5.) 6 7. (8.)
1) Uno folio 9xei90 tAktme omnta, qt$m MfMMrfifr, iMfNt md t^em a.775. nirtmto rtpulti
CM- d§9mne t. m) alt ipM dne. d^mmt 8. 4 <mom b). n) ticinioqRe 8; tteinoqno 7;
tieino 8. o) •pneinm 1. t. 8. 7; iipatio 8.

774. a) oportnn«m 8. 6. b) nneti 8. 8. 7. e) itne 8.

1) Ann, SUh. 778: Garlus ducto in Italia exercitu urbem Ti-
cinum obsedit. 2) Cf. A, Fuld. 769: imperio suo resistere conantem (M.),
3)l Cf, lust. XXXVII, 2 : quattuor «patium horarum consumebat (M.).
4) Ann. Fuld. (^Sith.) 774: Saxones in Hessis Francorum termiuos
vastant.

38 AKNALES REGNI FRAHOORUM. A. 778. 774.

quandam basilicam in 16co, qui dicitur Fricdislar'^ ^
quam sanctae memoriae Bonefacins^ noyisrimns mariijr
consecrayit atque per® spiritum prophetiae praedixit,
quod nunquam incendio cremaretur. Coeperunt^ autem
idem praefati Saxones cum nimia intentione adyersus
eandem certare basilicam, quemadmodum eam per quod-
&bet ingenium igni® cremare potuissent. Dum' haec
igitur» agerentur, apparuerunt quibusdam christianis,
qui erant in castello, similiter et quibusdam paganis,
qui in ipso aderant ezercitu, duo iuvenes in albis, qui
ipsam basilicam ab igne protegebant; et propterea ibi-
dem non potuerunt neque interius neque exterius ignem
accendere nec aliquod dampnum eidem inferre basilicae,
sed nutu diyinae maiestatis pavore perterriti in fugam
conyersi sunt, nemine persequente. Inyentus est autem
postea unus ez isdem^ Saxonibus mortuus iuxta ipsam
basilicam, genibus curyis adclinus^ supra pedes, habens
ignem et ligna in manibus, yelut^ ore flando eandem
basilicam igni tradere voluisset.] Et inmutayit se nu-
merus annorum in

774.

DCCLXXIIII.* Et revertente* domno Carolo« rege
a Boma, et^ iterum ad Papiam perYenit^, ipsam' ciyi-
ri«mv).tatem coepit^ et Desiderium regem cum uxore et filia
yel cum omni thesauro eius palatii. Ibique yenientes
omnes Langobardi de cunctis ciyitafcibus Italiae, sub-
diderunt se in^ dominio domni gloriosi Caroli regis et
Francorum'. Adalgisus* filius Desiderii regis fuga lapsus

Al, B («.)*. (5.) ci, 9. ». Dl.
a) ftridUlMr B4; FrietiaUr B5; ftritMUr DS. b) boni&eia* Bt,Cli bonefktiiu C4;

boniflktiiu Dt. e) per sp. pr. dtmmit DS, d) Cepemnt C8. D9, e) ifae B2.
(•X corr,) 4. C8. f) St dnm B%, 6. f) dmai B%, 5. C8. D 8. h) eiadem

Bt, 4. D8; hiedem C8. Dl, i) Adelinia Bt, 4. Dl; ndelynna C8; «delinas eorr.

•delinna D8. k) velvd C\. t.

774. n) St dnm — volniMet. Et reuertente D 1. 8; «i umdtm mmum D t hoe
•xhOMt mMkmmmimm. b) Foat reTortente in mxMolppo elamio B addUamomtum oidotur

poottMm^tioot: A. dom. inc. DCCLXXIIII. rex dmn bMilienm cremntnms. Dnmhnec

•fnntnr, Cnrolna n Romn reTersns pnpinm venit Bt; {ominoio et revertente) Et dniu
— nolnisset. Domno cnrolo rege B4; DCCLXXIIII. Revertente eo eodem nnno di-
missn mnren — nemine perseqnente. DCCLXXV. Pomnns rex nd Pnpiam B b, c) knrolo
mbMme Himm Dl. d) dont C8. Dl. 8. e) nenit Bt. 5. D8. ipsamqne D2;
et ipsnm D6. C8. f) cepit ^l. D5. C8. Dl; cfpit D8. h) deoot D, i) Adai-
fnlftis Ali adnlfhisns Bb. Dl; luUlf. uero Bt, Ct.

1) FHUkir. 2) Hoe a. 774. factum Mse, audor ex Annalibua
Pttapianie et LaureshamemQmB eamperire pahiU.

AKNALES Q. D. EINHABDI. A. 774. 39

lantur. Cumqae^ in eo loco, qui nnnc Frideslar^ ab incolis
nominatur, basilieam a beato fionifatio« martyre dedicatam

incendere molirentur atque hoc efficere casso labore

conarentur, inmisso sibi divinitus pavore Silbitaneo, turpi

trepidatione confusi domum fugiendo revertuntur.

At rex* dimisso ad obsidionem atque ezpugnationem

Ticeni ^ ezercitu orandi gratia Romam proficiscitur; et cum

peractis yotis inde ad exercitum fuisset reversus fatigatam'
longaobfidionecivitatem ad deditionem compulit^ Quam ceterae^
civitates secutae omnes se regis ac Francorum potestati sub-

diderunt; et rex subacta et pro tempore ordinata Italia in Fran-
ciam revertitur, captivum ducens® Desiderium regem. Nam
Adalgis filius eius, in quo^ Langobardi? multum spei ha-

bere videbantur, desperatis^ patriae rebus relicta Italia in

JFl. ». (4. 6.) G. 7. (8.)
d) fHdethUr 8. e) bouifacto 1. 8. 7; bouifi»ciii« 8. f) ticini 6; ticineiuain 8.

g) langoberdi 1 ; lonfobiirdi 6. 7. h) difsperatis 1. 8.

1) Ann, Fuld, 774 : Erat autem . . . basilica, quam s. Bonifatius
. . . dedicans . . . Cui cum pagani . . ignem subponere conarentur . . .

2) Ann, Fuld. (^ Sith.) 773 : Carlus orandi gratia Romam vadit.

3) VUa Karoli 6 : non prius destitit, quam et Desiderium, quem longa
obsidione fatigaverat, in deditionem susciperet. 4) Cf, ihid, : Pippinus
siquidem Haistulfum . . obsidione . . conpulit ... b) V, infra 817 :
quem ceteri secuti . . . se dediderunt (M.). 6) Ann. Fuld. 774 : ducens
secum Desiderium. 7) Vita Karoii 6: Adalgisum, in quem spes
omnium inclinatae videbantnr, . . . Italia excedere conpelleret.

40 ANNALES BEGNI FRANCORUM. A. 774. 775.

inare introiit^ et Constantinopolim perrexit. Tnnc glo-
riosus domnus Carolus ^ rez , ipsa Italia subiugata et
ordinata, custodia'" Francorum inPapia ciyitate dimittens'^
cum uzore et reliquis Francis Deo adiuvante cum magno
triumpho Franciam® reyersus est.

Et dum pervenisset in loco**, qui dicitur Ingilin-

haim ^ * ^ mittens quatuor scaras in Saxoniam : tres ^ puguam '

cf.A.Fet.cwm Saxonibus inierunt et auxiliante Domino victores

extiterunt; quarta vero scara non habuit pugnam, sed

cum praeda magna inlesi ^ iterum reversi sunt ad propria.

Et celebrayit^ praefatus gloriosus rex natalem Do-
mini^' in^^ yilla, quae dicitur Carisiacum, similiter et
776 ifarr. M.pascha. Et' inmutavit se numerus anaorum in

775.

A.F«. DCCLXXY. Tunc* pius atque praeclarus domnus*'

«I Jiifrd. Carolus^ rex habuit synodumc in villa, quae dicitur Du-

ria. Et^ inde iter^ peragens partibus Saxoniae Sigi-

burgumf*^ castrum coepitff, Eresburgum^ reaediiicayit,

super Wisoram* fluvium venit in loco'', qui dicitur

"Brunisberg^*^. Et ibi praeparabant Saxones bellum, yo-*/>.iM

lentes ripam supradicti fluminis defendere; auxiliaute

Domino et Francis decertantibus fugati sunt"^ Saxones*^,

Fi*anci ambas ripas obtinuerunt, et® multi Saxones ibi

occisi sunt.

Tunc domnus Carolus rex diyidens exercitum suum,

sumpsit secum, quos^ yoluit, perrexit usque Obaccrum**

fluyium. Ibi omnes Austreleudi ^ Saxones yenientes cum

Hassione' et dederunt obsides, iuxta quod placuit^ et

A 1. B(i.) 4. (5.) C l. 9. 8. V 1. (8.) •.
k) intrauit Al.BA. 1) karoloa etiam BA. m) ca«todi«m Al. B2. 4. n) dl-

niitt«ntes Cl. S. o) frantiam C 1. 8. p) ad locnm Al. Dl\ ad Ing. it6 ; in locum
B9. C9. DS. q) In|relheim Al; hen^linhetm B 8 ; ingilinahim B4; Ingelinnfara B 5 ;
inffelhaim C8; inyilinheim i> 8. r) quarum trei ^ 1. «^pugnAaC. t) illaesi ^l;
inlaesi Dl. u) caelebrauit Al. C\. 8. Dl. t) nat. dom. et pMcha B5. CS.

w) in caritiaco ^8; ad Carltiaco B6; in kariciaco C8. x) anno domini C8.

776. a) «Umt CS. D8. b) karolut «tiam BA. c) ainodam B2. Dl. 3.

d) iter tunc per. Al. e) 4M9t Cl. 8. f) «iirlbarfh i?8; «igitbnrgum BA;

Sigeb. Bbi aygib. CS. g) cepit Al. Bb. Dl; cepit C8. D8; capiti>8. h) herea-
burgh B2; aereabnrgum Cl. 8. Dl. 8; hereab. C3. i) nulaaram B8; nuiaeram Bb.
C8. k) locam ^l. D8. 1) brnniabergh Bl; braneaberge D8. m) fUgientibus
Al. C 8 ; fugatia B 8 ; fngantihua ^ 4. Cl. 8 ; Aigati aant D 1 ; uaganttbaa D 8. n) aaxo-
nibna Al. Bi. C8. D8. o) ct — aant rfaaiml Cl. 8. p) quod Cl. 8. q) Oba-

cemm ^l; hobaecmm Cl. 8; obacmm C8; aboccrum carr. aboacrnm Dl. r) auc-
torea Saxouum A 1. a) Haasionibua A 1 ; haaainon jB 8 ; haaalnoll C 1. 8; manaione C 8 ;
baaaione D 1 ; haaione D 8. t) placuit regl B9. C3.

1) InffMeitn, 2) Ann. Petav. llb : Domnus rex Earolus per-

roxit in Saxoniam et conquisivit Sigeburgum ; Ann. Crudfirh. 775 : Mai
campus ad Dura. 3) Hohen-Syburp ad eonfluenies fluviarum Rtthr et
Lenne. 4) Loeue nunc deeertue eupra Hdxter,

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 774. 775. 41

Greciami ad Constantinum imperatorem se contulitibi-
qne in patriciatus ordine atqne honore consennit^.

Bex antem domum regressus, priusquam eum Saxo-

nes Tenisse sentirent, tripertitum in eorum regiones
inisitexercitum,qui incendiis ac direptionibus ' cuncta
deyastans, compluribus etiam Saxonum, qui resistere
conati sunt, interfectis cum ingenti praeda regressus est.

775.

DCCLXXV. Cum rex in villa Carisiaco hiemaret,

consilium iniit , ut perfidam ^ ac f oedif ragam Saxonum

gentem bello adgrederetur* et eo usque perseveraret,

dum aut victi christianae religioni subicerentur aut om-

nino tollerentur. Habitoque apud Duriam viilam generali

conventu, Bheno^ quoque transmisso cum totis regni

viribus Saxoniam petiit et primo statim impetu^ Sigiburgum

»^.ift5.ca8trum, in quo Saxonum praesidium *erat, pugnando

cepit. Eresburgumc aliud castrum a Saxonibus destructum

munivit et in eo Francorum praesidium posuit. Inde ad
Wisuram^ fiuvium veniens in eo loco, qui Brunesbergo vocatur,
congregatam Saxonum multitudinem offendit, quae eum

transitu fiuminis arcere conabatur^, sed frustra; nam in

prima congressione ^ pulsi ftigatique sunt, et magnus eo-
rum numerus ibidem interfectus est.

Et rex amne traiecto® cum parte exercitus adOvaccrum^

fiuvium contendit,ubi eiHessi, unus<f e^ primoribus Saxonum,

JFl. 8. (4. 6.) e. 7. (8.)
i) fnteciain 8.

775. a) ftfgred. 8. 6. 7. b) reno 8. G. c) aerMb. 1. 8. 8; eresbnif 8.

d) nnlieram 6. e) bruneeberc 6. ooAccrum eorr. ottAcmm 1; ouAcrum 8; ona-
cerum 6; on*ccra 8. g) hetuninn* 6; heesumns 7. h) ez 8.

1) Cf, V. Kar. 18: magno . . honore consenuit (M.). 2) Cf,

Ann, Fuld. (^ Sith.) 775 : omnes eorum rejgfiones ferro et igni aepo-
pulatur. 8) V. infra a. 825 : incendiis et direptionibus (M.). 4) Cf»
Ann. Fuld. (=^ Sith.) 775 : Saxonum perfidiam ultus. 5) Eiadem vtrbis
Fhru8 utUur II, 9 ei 11 (M.). Q) Ann. Fuid. 775 : ripas Visurgis

fluminis defendere conantes; cf. Ann. Mett. 775: defendere transitum
fiuminis conati sunt; et Curt. Ruf. IV, 9, 7: quibus hostem transitu
amnis arceret (M.). 7) Eadem verba infra in a. 819. occurrunt (M,),
8) Cf. Liv. XXI, 27: traiecto amni (M.).

42 ANNALES REGNI FRANGORUM. A. 775. 776.

iarayerunt sacramenta, se fideles esse partibns supra-
dicti domni Caroli" regis. Similiter inde revertendo^
iam dicto mitissimo regi^, venerunt Angrarii^ in pago,
qui^ dicitur Bucki*-^, una cum Brunone* et reliquis
obtimatibus^ eorum et dederunt ibi^ obsides sicut
Austrasii.

Et inde revertente^ praefato rege, inyenit aliam
partem de suo exercitu super fluyium Wisora® conti-
nentes ripam, quam iussi fuerant. Saxones cum ipsis
pugnam fecerunt in loco, qui dici;tur Lidbach'*^, et
Franci Deo volente yictoriam habuerunt, et plures ex
ipsis^ Saxones occiderunt. Hoc audiente domno Carolo^*
rege, iterum super Saxones cum exercitu irruens^ et
non minorem stragem^ ex eis* fecit et praedam**^ mul-
tam conquisivit super Westfalaos*^; et obsides dederunt
sicut et illi^ alii Saxones. £t tunc^ obsidibus receptis
et praeda multa adsumpta*^ et per ter stragia ^ Saxonum
facta" supradictus domnus Carolus* rex ad propria re-
yersus est auxiliante Domino in Franciam^.

Tunc audiens. quod Hrodgaudus^ Langobardus^* ^
fraudayit fidem suam et omnia sacramenta rumpens et
yoluit Italiam rebellare, tunc illis in partibus cum ali-
quibus Francis domnus Carolus*. rex iter peragens.

£t celebrayit^^ natalem Domini in yilla, quae dici-
tur Scladdistat'*^. Et^ inmutayit se numerus annorum in

776.

A,F9t, DCCLXXyi. Tunc domnus Garolusft rez It-aliam in-

gresBus est partibus Foroiulensium^ pergens^. Hrod-

Al. h (2.) 4. (6.) C 1. 2. 8. D 1. («.) S.
a) d§ett Al. C3; karoli etiam BA. v) reTertente Al» Bi.Dl; renertena rex C3.

w) rege Al. Dl. x) angarii C8. 8. D8. y)quod^l. x) Bnebhi ^ 1 ; bnki
B4; bocki Cl. 8. a) brntone 114. b) optim. ^l. C8. Dl. c)ei^l. d) i-e-
nertendo Cl. i. DS. e) nuitamm D8; uniaorAm BA. D8: nniaeram (78. Lid-
pftch ^l; lidbad D4; lidbah C; liddAch Dl. g) ex ipsit defwiil ^ 1. h) kar.

tHam D4. i) inruens D4. Cl. 8. k) •tragiaa Cl. 8. I) ip«ia A 1. m) pds
mnlta C 1. 8. D8. n) VVettphaleot Al. o) dtMt A\, D. p) et enm aliit A 1.
q) Msumpta C8. D8. r) et pariter •trafe Al\ et «trai^e C8; et preter stragem Dl ;
et ter stragia D8. s) facUm Dl. 8. t) carolua Al. CX. u) frantiam C.

T) Rnodgandns A 1 ; rotgaudus D 8. 6. C 8 ; rodg. B 4 ; rodhg. D 1 ; hruodg. D 8.
w) langnob. Cl. x) kar. efiom D4; carolus eHam D\, y) caelebr. Cl. 8. D\.

z) sclezistat D8; scUddUtad D4; ScIadisUt D6; scladdistath Cl. 8; scaldissUt C8.
a) anno domini nostri iesu christi C8.

776. a) kar. etiam Bl. b) Fori Inlii A\; foroinlanomm D8; Foreiulien-

•ium B6, c) iur peragens A\'t petinit D8; petens D\.

1) Regione eirca oppidum BUckeburg sUa, 2) LUbbecke

appidum mter Minden et OmabrUck. 3) Dux Faroiuliensis.

4) Schlettstadt.

ANNALES Q. D. EINHARDL A. 775. 776. 43

Gum omnibuB Ostfalais ei occurrens et obeideS) quos rex
imperaverat, dedit et sacramentum fidelitatis iuravit. Inde
regresso, cum in pagum, qui Bucki^ vocatur, pervenisset,
AngrariilK cum suis primoribus occurrerunt et sicut Ostfalai^
iuxta quod imperaverat, obsides ac sacramenta dederuntm.

Interea pars exercitus, quam ad Wisuram dimisit, in

e n loco, qui H lidb ekio vocatur, castiis positis incaute se

agendo Saxonum fraude circumyenta atque decepta est.

Nam cum pabulatores Francorum circa nonam diei

horam reverterentur in castra, Saxones eis, quasi et ipsi

eorum socii essent^', sese miscuenint ac sic Francorum

castra ingressi sunt; dormientesque ac semisomnos^

adorti^ non modicam incautae multitudinis caedem fe-

cisse dicuntur. Sed vigilantium ac yiriliter resistentipim

yirtute repulsi castris^ excesserunt et ex pacto, quod

inter eos in* tali necessitate^ fieri poterat, discesserunt.

Quod cum regi fuisset adlatum, quanta potuit celeritate

adcnrrenst fu^entium terga insecutus^ magnam' cx eis
prostravit^ muSitudinem; et tum demum Westf alao r u m w obsi-
dibus acceptis ad hiemandum in Franciam^ revertitur.

776.

DOOLXXVL Regi domum revertenti nuntiatur, Hruod-
gaudum» Langobardumb, quem ipse^ Foroiuliensibus^ ducem
dederat, in^ Italia res^ novas moliri et iam conplures ad
eum civitates def ecisse. Ad quos motus comprimendos ^
cum sibi festinandum iudicaret, strenuissimum® quemque'
suorum secum ducens raptim Italiam proficiscitur^; Hru-

El, 8. (4. 6.) 6. 7. (8.)
i) bnchi 8. 7; bukki 8. k) nngarii 8. 4. 6; angarii 6. 7; angarioram 8. 1) ost-

fklagi 7. m) obs. dedernnt ac laer. iaraaernnt 8. n) deett 8<5. o) hndbeki 1. 8. 5.6 ;
hndbeohi 7; hlidbeki 8. p) a. essent eoram 8. 6. q) adgreMi 8 (lum 5>. r) tris
ezceMernnt jNM< iae$mam rureua ineipii %. •) ez 8. t) oeearrent8.5; aoc.6. 7.
n) inseqnutiK 1. 8. v) prostr. ex eis magnam 8. w) nnestlkloram 1. t. 8. 6. 7; ad
nneatfalhot 8. x) franeia 1; frantia 8.

77G. a) hynodgandum 8; ruodgaudnm 6; Hrodgaudum 7. 8. b) laiigo-

bardoram 8; longobardnm 6; longobardoram 7. c) deeH 8. 4. 5. . <1) foroiosiene.
«prr. foroninieni. 7; forotuleneibu* 8. e) streniMimnm 1. %\ ttrennniM. 6. 7.

f) qnendam 61 7.

1) C/l Tac, Ann, I, 51: qui semisomnos . . . ceoiderant (M,).
2) Liv. XXIII, 36: in tali necessitate (M.); diveraae kaminum doctarum
de hac pugna eententtae colliguntur apud Abel~8imeon p. 230 eq. n. 3.
Mihi Saxones in maiore neceeaitate videntur fuieee. 3) Ann. Fuld. 775
maxima eorum multitudine interfecta. 4) Ann, FuJd. (=^ Sith.) 775
Hruodg. Lang. in Italia regnum adfectat. 5) Vita Karoli 6

Hruodgansnm . . . res novas molientem. 6) Eadem verba infra ad

a. 817. usitantur (M.). 7) Ann. Fuld. (^ Sith,) 776: Carlus contra

Hruodgaudum in Italiam profectus eundem interficit.

44 ANNALES REGNI FRANGORUM. A. 776.

gaiidus<i occisus est, et supradictus domnus® Carolus rex

Apr.u.SiA^ Tarvisiuin*^-* civitatem pascha celebravit**, et captas

civitatesi Foroiulem^*^ Tarvisiumi cum reliquis civitatibus,

quae re^bellatae fuerantm; et disposuit omnes per Francos
et iterum cum prosperitate et Yictoria reversus est in
Franciamn.

Tunc n.untiuso veniens, quip dixit Saxones rebeliatosu

et omnes obsides suos dulgtos'' et sacramenta rupta et
Eresburgum" castrum per mala ingenia et iniqua pla-
cita Francos exinde suadentes exiendo^ sic Eresburgum"
a Francis derelictum, muros et opera destruxerunt^.
Inde^ pergentes voluerunt de Sigiburgi* similiter facere^,
auxiliante Domino Francis eis viriliter repugnantibus
nihil praevaluerunt. [Dum* enim per placita eos, qui
in*fra ipsum castrum custodes erant, inludere non po-*ii.i56.
tuissent, sicut fecerunt alios, qui in alium^ castellum
fuerant, coeperunt^ pugnas et machinas praeparare, qua-
liter per virtutem potuissent illum^ capere; et Deo
volente petrarias, quas praeparaverunt , plus illis dam-
num^^ fecerunt quam illis, qui infra castrum residebant.
Cum enim vidissent, quod eis non proficeret, praepara-
verunt etiam clidas® ad debellandum per virtutem ip-
sum castellum. Sed Dei virtus, sicut iustum est, supe-
ravit illorum virtutem, et quadam die, cum bellum
praeparassent adversus christianos, qui in ipso castro
residebant, apparuit manifeste gloria Dei supra domum
ecclesiae^, quae est infra ipsum castrum, videntibus
multis^ tam aforis quam etiam et deintus, ex quibus
multi manent usque adhuc; et dicunt vidisse instar

Al. B{9.) 4. (S.) Cl. «. 8. Dl. (2.) 8.
d) Hruodgaudos Al; rotg«ttdaa jB8; rodgaldB4; Hrotgaudiu B 5 ; rodg. 2>1; hruodg.
D8. e) tnpr. d. dttmnt Al, CS, D3. t) apnd Al. g) tarauiaiam D4; Tarvvi-
•iom B 5; taruiaoin Cl. 8; urauaisium CS. h) caelebr. Cl. D 1. i) captifi

ciuitate Al. k) Foro luiii ^l. i) TaroUio ^l; taraaiaium it4; tamuUinm C8.
m) rebellarant A 1 ; rebellate erant D 8. n) fkmntiam C 1. 8. o) nnncina A 1. BA. 5. C 1.
p) dMst ^l. q) rebellare ^l: rebeilantet D4; rebellee ewe ^5; rebellaMe Dl.

r) dnlgtoe et d$$Hni Ali toltoe C8; doltos D8. •) hereMburgh D8; heresburgnm

B4. C8; Erecburg -65; aeresbnrgnm C 1. D l. 8. t) snadendo exire ab ipsis

FranciH ^l; •nadentibna exinde exire francoii C8. u) aeresburgiim Cl. 2. D1.3;

heresburgo C8. ▼) destmxemnt. Dum — •eruoa suos. et pergentes — pracnalne-

rant B 4 ; timilitm' B 8. w) inde. Dam — •eruoa suoa pergentes. Voluerant — prae-
ualuerunt D. x) de Sigibnrgo A\\ detnburgh D8; Segebnrg D5; desiburgi C1.8;

de sygiburgl castello C8. y) facere. Dum — seruos suos. anxiliante — praeua-

luerant C. z) Dnm — sernoa •no^ desitnt A\. Bb. D2; additamentum hoc

ridetur fHtaae ab ipao auetore margini appoaitum; quod hue pertinere ap"
paret, etei in nidlo codiee ad httne loeum refertur. a) sicut alios iam setluxerant CS;
allud Dl; in alio castello D8. b) cgperant C8. D8. c) ilUm C; illud D.

d) dainnnm — iUis denunt B4; dampnnin C3; dainni D8. e) clydas C8. aeccl.
B4. C8; supra baHilioam D8. g) cnnetil C8; illis D 1.

1) Treniso, 2) Forum Iidn, Friatd, mine Cividale dd Friuli.

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 776. 45

odgaudoqueff, qui regnum adfectabatl^, interfecto, cintatibus

quoque, quae ad eum defecerant, sine dilatione receptis

et in eis Francorum comitibus constitutis eadem, qiia

. yenerat, velocitate reversus est.

Cui yix Alpes transgresso occurrerunt, quii nun-
tiarent, Eresburgum^ castrum a Saxonibus expugnatum ac
praesidium Francorum, quod in eo posuerat, expulsum;
Sigiburgum aliud castellum oppugnatum quidem, sed non

oaptum, eo quod hi^ qui in eo causa praesidii fuerant
>. 157. constituti, facta eruptione *incautos atque obpugnationi

Sl. t. 8. (4. 6.) 6. 7. (8.)
f) hytiodf. 8; niotg. 6; rnodg. 7. h) «ffeet 8. 6. 7. i) ei qui 6. T. k) aeresb.
1. 8; ereeborg 8. 1) hii 1. 8. 3. 7.

1) Ann. Fuld, (^ Sith,) 776: In Saxonia Eresburgum castrum
SaxonibuB redditum, Sigiburgum ab eis (a Saxonibus SUh,) obsessum,
aed non expugnatum.

46 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 776.

duornm scutorum colore rubeo flammantes et agitantes
supra ipsam ecclesiam^. Et cum hoc signum vidissent
pagani, qui aforis erant, statim confusi sunt et inagno
timore perterriti coeperunt* fugere ad castra, et omnis
muititudo eorum in pavore concussi fugam'' aiTepti*
alii ab aliis se ab*" invicem interficiebant. Qui enim
retro propter pavorem aliquam*^ respiciebant. infigebant^
se lanceis eorum, qui ante illos fugiebant^ et in hu-
meris portabant, et alii diversis ictibus inter se sunt
perpessi'^ et divina ultione iudicati. Et quantum super
eos Dei virtus propter salutem christianorum operata
est, nullus narrare potest; attamen quantum illi plus
pavore perterriti fuerunt, tanto magis christiani con-
fortati omnipotentem Deum laudaverunt, qui dignatus
est suam ^ manifestare potentiam super servos suos.]
Et iude fugam arripientes Saxones, persecuti sunt eos
Frauci interficientes illos usque ad flumen Lippiam^*^,
castro salvato; et cum victoria reversi sunt Pranci.

Et cum pervenisset domnus Carolus^ rex Worma-
tiam^\ et omnes istas causas audiens, coniunxit synodum^
ad eandem civitatem. Et ibi placitum pnblicum^ tenens,
et consilio* facto cum Dei adiutorio sub celeritate^ et
nimia festinatione Saxonum caesas' seu firmitates subito
introivit. Et Saxones perterriti omnes ad locum, ubi
Lippia consurgit ^, venientes ex omni parte et reddiderunt
patriam per wadium^ omnes manibus eorum et spopon-
derunt se esse christianos et sub dicione^ domni Caroli^
regis et** Francorum subdiderunt. Et® tunc domnus'
Carolus^ rei una*^ cum Francis reaedificavitEresburgum**
A . Lcutr. castrum denuo ^ et alium^ castram' super Lippia m , ibique
venientes Saxones una cum uxoribns et infantibus innu-
merabilis multitudo baptizati sunt et obsides, quantos iam-

^l. BCi.) 4. (6.) C1.2.S.DI, (2.) 8.
h) aeocl. BA. CH. D8. i) eeperunt C8; c^perunt D9. k) fuga Cl,2.D \. 1) ar-
ripientes C8; areptt i>3. m) dtetl C. DS. n) aliqiiem Dl; dtut D 8. o) infie-
bant C2; iiiflirebant DS. p) ftigebant Ci. Dl. q) percuMi D 1. r) se eorr.

suam £4; a« C 1. 8. s) lippa gemper B 8. t) kar. etiam BA. n) nnarmaeiam BA ;
'uuarmatiam Bb.DX, ▼) «inodum C 1. D 1. 8. w) puplicnm C 8. ' D 8. x) conoilio A 1.
y) cel. et deettnt D9. z) eaesas sen detutU Al. a) VVaidium ^l; uuadimonium
C8; uadium D8. b) ditioue Bl. C. c) kar. eHam B4. d) et tr. deeunt D9.

e) deeet A 1. D9. d. C. deeunt C8. g) una cnm deetmt Bl, h) herefburgh

98;- aeresbnrgum jB4. Cl. 2. D\, 3; £retbnrg 95; heresbnrgnm C8. i) alind

A\, B2. 6. D 1.

1) Lippe» 2) Lippsprmge, 3) Ann, Laureahamenses (Mo-
seUani) 776 : et conversi sunt Saxonea ad fidem Christi, et baptizata
est eorum mnltitudo innumera. Et aedificavit dvitatem super fiuvio
Lippiae, que appellatur Karlesburg.

ANNALBS Q. D. EINHARDI. . A. 776. 47

intentos Saxones a tergo inyasermit et plurimis inter-

fectis reliquos non solum obpugnationem dimittere,
sed etiam fugere compulerunt palantesque ac dispersos
ad Lippiamm usquen fiuvium persecuti sunt.

Haec cum regi adlatao fuissent, conventu apud

Wormaciam habito Saxoniam sine mora statuit cnm exer-
citu esse petendam contractisque in^entibus copiis tanta

celeritate ad destinatum a se in SaxoniaP locum pervenit^,
ut omnes hostium conatus, quibus ei resistere para-
bant4, illa festinatione praeverteret. Nam ad fontem

Lippiae^ veniens inmensam illius perfidi populi multi-
tudinem velut devotam ac* supplicem'', et quam erroris
sui paeniteret^, veniam poscentem invenit. Cui cum
t misericorditer ignovisset et eos, qui se christianos fieri
elle adfirmabantQ, baptizari fecisset, datis et acceptis

e

V

pro fide servanda fraudulentis eorundem promissio-
nibus, obsidibus quoque, quos imperaverat, receptis',
Eresburgov castro, quod dirutum erat, restaurato alioque
castello super Lippiamw constructox et in utroque non mo-

E. 1. 2. 3. (4. 6.) 6. 7. (8.)
m) UpUm 1. 7: liblam 2. n) usqae ad 1. fl. 6. 7. o) alUU 8. 6. 7. p) saxo-

ufam 8. q) conabantnr 8. 6. r) ubi lyppU nateltur 8. t) et snppl. ac 8.

t) penit 1. 8. 7; duH 8. 4; poen. 5. u) aflirm. 8. 6. 7. v) aeresb. 1. S. 8; eres-

bnrg 8. w) quem lyppia diximus 8. x) exstructo 8. 6.

1) Cf, infra 820 : ad destinata loca pervenit (D,). 2) VUa

KaroUl: supplices regi se dediderunt, . . . obsides, qui imperabantur,
. . dederunt. 3) Haec non ad fontem Lippiae, sed prape caetrum

n(n>um tunc aedificeium evenisae in/tnnalibue integrie legitur; cf, AbeU
Simecn 268. n. 2.

48 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 776. 777.

dictus domnus rex eis'' quaesivit^, dederunt. Et per-
fecta"' supradicta castella et disposita per Francos scaras
resedentes" et ipsa*^ custodientes reversus est domnus
CarolusP rex in Franciam**.

Et celebravit*' natalem Domini in Haristallio* et
778iifart.3o. pascha iu viila * , quae dicitur Niumaga" ^ Et inmutavit
se numerus annorum in

A. Lattr.
etPtt.

P

777.

DCCLXXVII. Tunc' d m n.u 8 Carolus rex syuoduma
^, u b 1 i c u m ^ habuit ad Paderbrunn e n c prima vice. Ibi q u e

convenientes*^ omues Franci, et ex omni parte Saxoniae**
undique Saxones convenerunt, excepto quod Widochindis '^
rebellis extitit cum paucis aliis: in *partibus Nord- •i'. im.
manniae^ confugium fecit una cum sociis suis. Etiam
ad eundem placitum'^ venerunt Sarraceni' de partibus
Hispaniae'^, hi* sunt Ibin al Arabi™-* et filius Deiuzefi",
qui et latine loseph^ nominatur*, similiter et gener
xiranr. eius^ Ibique multitudo Saxonum baptizati sunt et secundum
morem illorum omnem ingenuitatem et alodem^ manibus
dulgtum*! fecerunt^, si amplius inmutassent secundum
malam consuetudinem eorum, nisi conservarent in om-
nibus christianitatem vel fidelitatem supradicti domni
Caroli^ regis et filiorum eius vel Francorum.

A 1. B(2.) 4. (5.) Cl. 2. 8. D\. (2.) 8.
k) dttai ^ 1 ; ab eis C8; do els D8. 1) quetiuit B4. C2. D8. m) perfectis auprA-
dictis CMtellffl et ditpositis A 1. n) residentet A\, C9, D\. 3; reaed. rorr. reiid. B4,.
o) ipsas B4. C8. p) d. C. rex d«w$U Ai; karolus ttiam £4. q) firatntia Cl. 2.

r) eaelebr. B4. Cl. 2. D 1. ») HarUUlho .il; heriatellio B9; aristallio £4. I»l;

Harifltalio Bb. t) t. q. dic. iMMtU Cl. 2. u) Niomaga A\. Bb] neuma^ B4.

777. a) sinodum £4. X>1. 8. b) pubUcam .«11. Dl. e) apud Pades-

brunnen At', padresbrnnna B2; Patresbrunna BS; padarbrunna CS. d) nenientes
A\. Bb. e) Sax, und. deHunt Al. f) Vlndobundis Al; uuidichindis D2; uuitho-
chindis B4; Witigingo Bb; nnidochindus Cl. 2; nnidochinnns DZ. g) nortraanniae
B2; normanniae B 4 ; NormaniaeB5; nordmannicaeC8; nordmaniae D 1. h)Abhoc
vocabulo ineipit Bl. i) saraceni it5. DS. k) Spaniae ^6. I) scilicet Ib.

A\i hli B\. 5. D8. m) Ibinalakabe ^ l. n) de Vixosi A\; Deulzesl Bb;

diuxeii D 1 ; deiuseui D 8. o) iosep B 4. p) alodum B 4. .q) dulgium A 1 ; dul-
tum B4; indalgtum C2. r) fecere Al. n) kar. etiam K4.

1) Ni/mivegen, 2) Ann, Laureshatnenses (MoseU,) 111 : Habuit
Oarlus conventum Francorum . . . ad Padresbrunnon (MoaeU, Pader-
brunnon^; Ann. Petav, 111 \ . . . rex Karolus venit . . . Patresbrunna
habuitque ibi magnum placitum; et ibi convenerunt Saxones . . .
3) Solaiman Ebn el Arabi; Lembke, 'Gesch. Spaniens' I, 344 sq, 4) Imsef
Ben Abd ur Rakman el Fehri, olim (inter a. 742. et 755.^ princeps qm-
nium in Uispania Arabum electus, sed ab emiro Abd ur Rahman Ben
Muawijah regno pulsus et a. 759. a suis- oceisus, tres filios reliquerat :
quorum unus occisus, alter ab a, 760. in custodia detentus est ; tertius
igitfur, nomine Kasem, tunc ad Karolum videtur venisse, Lembke S04t sq.
BMsqq, 5) Fortasse Hossain Ben Jahja (^ 181); cf, LembkeOiSt. 347.

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 776. 777. 49

dico praesidio^ relicto ipse in Qalliam reversus in villa He-
ristaUioy hiemaTit.

777.

DCCLXXVn. JRex prima veris adspirante'^ temperie*
Noyiomagum^ profectus est^ et post celebratam ibidem
paschalis festi sollemnitatemc propter frandulentas Saxo-

num promissiones , quibus fidem habere non poterat,

ad locum^, qui Padrabrunno<l vocatur, generalem populi sui

conventum in eo habiturus cum ingenti ezercitu in Saxoniam

profectus est. Eo cum yenisset, totum perfidae gentis

senatum ac populum, quem ad se venire iusserat, mori-

gerum ac fallaciter sibi devotum invenit. Nam cuncti

ad eum venerunt praeter Widokindum«, unum ez primori-

bus Westfalaorum^, qui multorum sibi facinorum con-

scius et ob id regem veritus<>^ ad Sigifridum^ Danorum
i>.i69.re'''ffem profugerat. Ceterii, qui venerant, in tantum se
regis pote8tatii>^ permisere, ut ea condicionel tunc
veniam accipere>n mererentur, si ulterius sua statuta
violarent, etn patria etlibertate privarenturo. Baptizata

estex eis ibidem maximamultitudo, quae se^ quamvis falso,
christianam fieri velle promiserat. Venit eodem in loco ac
tempore ad regisP praesentiam de Hispania^ Sarracenus
quidam nomine Ibin sd Arabi' cum aliis Sarracenis sociis

suis, dedens se ac civitates, quibus eum rex Sarrace-

El. ». 8. (4. 6.) G. 7. (8.)
y) herifUllio 2; liarist. 8. 6; hericUlU 8.

777. a) aspir. 8. 6. 7. 8. b) «Umt 9, o) •oUoinpn. 8. 6. 7. 8. d) pa-

drabrun 1; padabmnno 8; pfttherbninno 8; paarabanno 7; patluilbmnnon 8.
e) unidichindnml. 2; unidikindnni 8; uuitlkindniu 6; uuinichindttm 8 ; nnindichinum 7 ;
uuidokindos 8. unettfUomm 8. 8. 7. f) neritna regem 8. 7. h) sigefridum 2. 8;
•ifridum 8. i) eseteri 1. 2. 8. k) potesUte 8. 1) eondit 8. 6. 7. m) per-

oipere 8. n) ut 8. 5. o) priuMrent 1. 2; carerent 8. p) regi« ad 8. 7. q) iep. 2;
hysp. 7. r) ebinalAriibi 7 ; ibin alarbi 8.

1) Liv. XXI, 61: praesidio Tarracone modico relicto (M,).
2) Cf, infra a. 800. 811. 813. 820. 826 (M,). 3) Nymtoegm, 4) Ann.
Fuld, 777: Et conventus in Saxonia habitus iii loco, <jui vocatur Padrar
brunno. 5) V. Kar, 7 : ut . . christianae religioni se subdere velle

promitterent.

50 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 777. 778.

Et * celebrayit natalem Domini in villa, qnae dicitur
778^i»r.i9. Dotciacum**- \ et pascha in Aquitania^ in yilla Cassino-
gilo^-. Et* inmutavit se numerus annorum in

778.

A. Laur. DCCLXXVIII. ^ Tunc domnus Carolus» rex itcr per-

agens pa.rtibu8 Hi spania e ^ per duas vias ; una p e r
Fampilonam c , per quam ipse supradictus magnus rex per-

rexit usque Caesaraugustamd*. Ibique venientes de partibus

Burgundiae et Austriae® vel Baioariae^ seu Provinciae*^

et Septimaqiae^ et pars Langobardorum ; et coniungentes

se ad supradictam civitatem ex utraque parte exercitus.

Ibi obsides receptos de> Ibin ai Arabi et de** Abutauro'**
et de multis Sarracenis, Pampilona™ destructa", Hispani^
WasconesP subiugatos**, etiam etNabarros', reversus in
partibus Pranciae®

Al, Bl. (2.) 4. (5.) Cl. 2. 3. D 1. (2.) 8.
v) et Rex Al. w) Doriacum ^l; in duciaco B2; dortiacum K4; Doclacum Bb;

doctiacum C3. x) eqiiitania D3. y) Cassiuogila ^l; casinogilo B2,6; cassi-

nollo C8. z) anno domini nostri iesu christi C3.

778. a) kar. etiam B 4. b) italiae D 1. c) pampilonem ^ 1. D 2 (?). 3 ;

Pampaluniam B5. d) oesaraug. jBI. C8. e) austrasiae £2. C8. f) baioriae D 1 .
g) prouinttae C, Dl. h) Septimanae A\. i) Derbanalambi Al, k) Draba-

tauro Al. 1) abitauro Dt. m) pampilonea jBI; Pampalonia BS. n) diitructa
Bl. C\. 2. o) Uispanis A 1 ; hispauia D4; Hispanos £5; hispanos et C8. p) Wa-
sonibus A 1 ; uuasconibns B 2. D 2 ; iniastonea B 4. q) snbiugatis Al. B 2. D 2.

r) nabarris A\. D2; nauarros 114. S) frantiae CS; in frantia C8.

1) Dauzy prope Sedan. 2) Chasseneuil ad fluvium Clain prope
Poitiers; MHhlbaeher 209 o, Abel-Simson 293, n.3. 3) Usque ad

hunc annum puto priorem Annalium Petavicmorum reeensionefn, qua
auctor noetrorum usus est, pertinuisse. Sed in hoc anno nihil iam ex
eis haustum est. Cf. 'Neues Archip" XX, 33, 4) Saragossa. 5) Abu
Taher quodam prindpe; Let %bke 345; AbeUSimson 298.

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 777. 778. 51

notnm praefecerat. Idcirco rex peracto inemorato con-

ventu in Galliam" reversus* natalem Domini in Dutciaco»
villa, pascha yero in Aquitania apud Gassinoilumv celebravit. *

778.

DCCLXXVUI. Tunc ex persaasione praedicti Sarra-

ceni spem capiendarum quarundam in Hispania'^ civi-

tatum haud frustra concipiens congregato exercitu* pro-

fectus est superatoque* in regione Wasconum Pyrinei*! iugo,

primo Pompelonem Navarrorum^ oppidum adgressusd In

deditionem accepit. Inde Hiberum amnem vado traiciens*

Caesaraugustam praecipuam illarum partium civitatem ac-
cessit acceptisque, quos Ibih al Arabie et Abuthaur^ quos*

que alii qnidam Sarraceni obtulerunt, obsidibus Pompe-

lonem revertitur. Cuius murosar, ne rebellare posset, ad

solum usque destruxit ac regredi statuens Pyrinei^ saltum
ingressus est. In cuius summitate Wasconesl^ insidiis con-
locatisi extremum agmen adorti totum exercitum m a g n o (.<iw^. i6.)

tumultuperturbanti^. Et licet Franci Wasconibus tam

armis quam animis praestare^ viderentur, tamen et
iniquitate locorum et genere inparis pu^nae^ inferiores
effecti sunt. In hoc certamine plerique aulicorum,

quos rex copiis praefecerat, interfecti sunt, direpta impedi-

menta et hostis propter notitiam^ locorum statim in diversa

dilapsus est. Cuius vulneris accepti"* dolor magnam partem

*) In qua villa natus est oi filius ex Hildegarde regina, quem
ex sacro fonte Hludovicum nominaverunt add. M. Freher
ex codice quodam Germatienei, qui uunc latet.

B\. 2. 3. (4. 6.) 6. 7. (8.)
s) gallia 1. t) couuemis 6. 7. u) dnciacoS; ducctaco 7. v) cassinoillnm 1. 6. 7.
776. a) hysp. 7. b) pirenei 3; ptrynei 6; pyrenei 8. ■ c) nauarnoram 8;

uauaromm 7. d) aggr. 3. 6. 7. e) ibioalarbi 8. f; abutahur 7. g) inarnm 8.
h) nuasc. suinm 6. 7. i) colloc. 3. 6. 7. k) perturbabant magno tnroultn 3. 5.

I) noticiam 3. 6. 7. m) accepti eodd.\ accepti reoordatio NueuartMt, accepti doloi

Freher, acceptio Fertg.

1) Ann, Fuld. 778 : Carlus cum exercitu . . . Pampilonem urbem
destruit. 2) Vita Karoli 9: Hispaniam . . . adgreditur; saltuque

Pyrinei superato, omnibus . . oppidis . . in deditionem aceeptis . . .
revertitur, . . . in ipso Pyrinei iugo . . . Wascones in summi montis
vertice positis insidiis . . . extremam impedimentorum partem et eos,
qui novissimi agminis incedentes subsidio praeoedentes tuebantur,
desuper incursantes . . . omnes interficiunt ac direptis impedimentis
. . . summa cum celeritate in diversa disperguntur . . . Francos et
armorum gravitas et loci iniquitas . . Wasconibus reddidit impares.
In quo proelio Eggihardus regiae mensae praepositus . . . cuni aliis
conpluribus interficmntur. Neque hoc factum . . vindicari poterat, quia
h(^stis . . dispersus est. 3) Cf. Lio. XXI, 5 : amnem (scil. Hiberunv)
vado traiecit (M.). 4) Cf. lust. IX, 2 : Cum virtute et animo prae-
starent Scythae (M.). 5) Cf. Tao. Ann, //, 21 : genere pugnae et

armorum superabantur (M.).

62 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 778. 779.

£t cum audissent Saxones, quod domnus Oarolus^ rex
et Franci tam longe fuissent partibus Hispaniae, per
suasionem supradicti" Widoehindi^ vel^ Bociorum eins
secundum consuetudiuem malam iterum rebellati sunt^;

et nunciatumy est hoc domno* regi Carolo* ad*^ Auto-
siodorum^'^ civitatem. Tunc praedictus domnus rex
mittens scaram Franciscam^, ut sub velocitate festinaret
ad resistendos^ supradictos Saxones: sed illi rebelles
ad Renum** usoue Diuciam*^' pervenerunt, tunc praedantes
secus Benum'^ et multas malicias^ faeientes, ecclesias^
Dei incendentes in sanctemonialibus ^ , et quod f astidium
generat enumerandi "*. Et cum subito audientes de re-
versione domni Caroli" regis et de scara eius, quam
misit obviam illis, tunc a Saxonibus dimisso Beno^,
reversi sunt per LogenehiP-^ partibus Saxoniae; et scarae
Francorum non occurrerunt obviam eis, sed vestigium
eorum ^ observantes c o n secuti sunt eos s u p e r fluv ium, cuius
vocabulum est Adamar-^ in loco, qui dicitur • Lihesi • *.
Ibi pu^a incepta et valde* bene finita, auxiliante Do-

mino Franci victores extiterunt; et multitudo Saxonum ibi

occisi 8unt et* fugientea cum magno"^ contumelio re-
verri 8unt Saxoniam^.

Et celebravit supradictus* clementissimus rex ha-

talem Domini in villa*, quae dicitur Haristallio*, et

779i4/>r.n.pascha similiter. Et inmutavit se^ numerus anhorum in

779.

DCCLXXVIIILV Tunc domnus Carolus rex iter
peragens partibus Niustriae^ et*^ pervenit** usque in
villa®, quae dicitur Conpendio^, et tunc iterum rever-
tendo partibus Austriae^, obtulit se Hildebrandus^ dux

Al, Sl. (2.) 4. (5.) Cl. 2. 8. Dl. (2.) 8.
t) kArohw etiam Bi, u) saepedicti ^ 1. t) Vinaeklndi ^ 1 ; uuidokindi <;or»*.-kiiigi £ 1 ;
aaadeute uaidichindo Bt; uuithochindi BA; VVitisrlngi B6; auidaklndo tyrannidi
nitente D 2 ; uaidiehindi D 8. w) et A 1. x) rebelUrent A 1 ; rebellaaerunt B6. Dl.
v) nmitlatum Bl, C2. 8. Dl. z) donmi Cl. 2; (UeatCB. DS. a) karolo eHam SA;
kar. regi C8. Dl. b) apud Al, c) Annosiodorum Al; auttosiodoro Bi; autisio-
domm D4.6. C8; authitiodonun Dl; autoaiod. eorr, aatisiod. D 8. d) Francorum

Telociter et festinanter A 1. e) ad resistendnm supradictis saxonibus Al. f) hrenum
Cl. 2; rhenum C8. g) Diucam Al; diuiciam Bl; daeiami}2; dnritiam eofr.

darentiani BA; Duitiam Bb; diutiam Cl. 2; dintium C8; diatiam corr, dutiam Dl,
b) brennm C 1. 2 ; rhenam C8. i) malitiss BA.Ci,9,D 1. k) aecelesias BA, C8. D 8.
1) in sanetimonides grassati, quod^l; sanctimonialibus C8. D; sanctaemon. £ 4. Cl. 2.
ro) numerandi C8. D8. n) karoli etlam B4. o) rheno Al. C8; hreno Cl. 2.

p) Longenhri Al; longenehi BA; Lougenehi B5; logene in Cl. 2: lingoneni CS;
loinahi D 1 ; loginahi D 8. q) ipsorum A 1. r) adamia BA; adamab C 8. s) liesi B 4.
Dl. 2; liesT D9, t) deeet C8.D8. «) oecisa, et reliqui Al, r) magna contumelia
Al, BA. C8. D, w) in 8ax. ren. sunt A 1. x) deeet BA, C8. D8. y) v. q. dic.
deeuMt D 8. z) HarisUlhio A 1 ; herintellio B 2 ; Harlstalio B 5. a) inmntatus est C 8.
779. a) DCCLXXVnr. £ 1. b)n{iwtriaecorr.aastriaeD8. c) deeet C 9. D $.
d) peraeuerunt in Al. e) ulllam D, t) Compendium Al. g) Austrasiae Bb;
austris Dl. h) hittibrandus D8.

1) Auxtrre, 2) Deutz, 3) Ldhngau, 4) Eder, 5) Leisa.

•^150

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 778. 779. 58

rerum feliciter in Hispania" gestamm in corde regis

obnubilavit.

Interea' Saxones yelut occasionem nancti^ sumptis

armis ad RhenumP usque profecti sunt. Sed cum amn^m

traicere non possent, quicquid a Diutia civitate usque

ad fluenta** Mosellae vicorum villarumque fuit, ferro et
igni^ depopnlati sunt. Pari modo sacra profanaque
pessumdata; nullum aetatis aut sexus discrimen ira
hostis fecerat', ut liquido appareret, eo8 non prae-
dandi, sed ultionem> exercendi gratia Francorum terminos
introisse. Cuius rei nuntium cumt rex apud Autesiodorum^

civitatem aooepisBet, extemplo^ Francos orientales^ atque

Alamannos ad propulsandum hostem festinare iussit. Ipfte

ceteris^ copiis dimissis Heristalliumy villam, in qua bie-

mare constituerat, venit. At Franci et Alamanni, qui

contra Saxones missi erant, magnis itineribus ad eos

ire contendunt, si forte in finibus suis eos invenire

possent. Sed illi iam re peracta revertebantur ad sua.

Quorum vestigia secuti*, qui a reg^e missi fuerunt<^, in pago

Hassiorum* super fluvium Ademam iter agentes inveneruntl>

eosque statim in ipso fluminis vado adorti tanta strage

cecideruntc, ut ex ingenti multitudine ipsorum yix pauci
domum fugiendo^ pervenisse dicantur.

•ji.161. *779.

DCCLXXVIin. At rex de Heristallioa, ubi hiemaverat
et ubi natalem Domini ac sanctum pascha celebrav e r a t , prima
yeris temperie movens Compendiumi> venit. Et cum inde
peracto, propter quod venerat, negotio' revertisaetc, oc-

currit ei Mildibrandusd dux Spolitmus® cum magnis muneribus
*) In Baddanfeldun E8.

El, 2. S. (4. 5.) 6. 7. (8.)
n) in intpanU 2; in hyap. 7. o) nacti 3. 6. p) renum 8. q) fluentem 1. 2. 6. 7. r) igne 8.
s) ttltione 6. 7. t) nnntinm rex . . . cum accepisset 8 {noH hj. u) atttesioderum 8 ;
antiBiodomm 6. 7. v) exeinpio 1 ; extimplo 8. 6. 7. w) orient. Arftueos 6. 7.

x) caeteris 1. 2. 6. y) lierittalium 7. %) sequuti 1. 2. a) fuerant 6. 7. b) rep-
pererunt 8. 5. c) cicidenmt 8. d) ftiendo 1. 2.

779. a) herisUlio 2. b) compedium 1. e) reuerteretur 8. 6. d) hilde-
brandns 2. 8. 7. e) spolitanus 8.7; spoletanns 8.

1) Ann, FtUd, 778 : Interea Saxones . . Francorum terminos . .
ferro et igni devastant. 2) Cf, Tac, Ann, I, 51 : non sexus non

aetas miserationem attulit: profana simul et sacra . . solo aequantur;
et Liv, XXI, 15 : vix uUum discrimen aetatis ira fecerat (M,). 3) Cf,
Transl Marc, et P,2: peraoto, propter quod venerat , negotio (DJ,

M ANNALES REGNl FRANCORUM. A, 779. 780.

Spolitinus' cum mnlta mTinera^ in praesentiam^ supra-
dicti'" magni regis in villa, quae vocatur Virciniacum" ^

A.Murb, Et* fuit sinoduso in vifla nuncupantemP Duria, et

'iter peractus e«t<l partibus Saxoniae. Ad Lippeham^*^

transitur* Benus^ fluvius, et Saxones voluerunt resistere

in loco, qui dicitur Bohholz''*; auxiliante Domino non

praevaluerunt, sed abinde fugientes reliquerunt omnes

firmitates eorum. Et Francis aperta est via, et in-

troeuntes in Westfalaos^ et conquisierunt^ eos omnes;

reliqui, qui ultra Wisora* fuerunt, cum se iunxisset

domnus Carolus^ rex ad locum, qui dicitur Medofulli* •*,

ibi dederunt obsides et deinde^ sacramenta firmantes. Et

tunc reversus est suprascriptus** gloriosus rex in Francia*^.

Et celebravit natalem Domini in Wormatiam^ civi-

780jir«w.26.tatem et pascha similiter. Et® inmutavit se numerus

annorum in

780.

A.Lanr, DCCLXXX. Tunc' domnus Carolus* rex iter peragens

Al. Bl, (8.) 4. (5.) Cl. 2. 8. D 1. (2.) 3.
t) Spoletanus Al; spolitanoram B2; tpolitanuA Bi. 5. C3. D3. k) inulUs inime-

ribus Al. Bi (omitao niultis^. C3. D. 1) praesenti* A\. B6. Dl. m) dttst A 1.

(73. D3. n) Viraniacum Al\ uaircinlacum B4. C3; ircin. />8. o) synodut

Al.Bb. C. p) quae dicitur A\\ noncupantem eorr. que noncnpatur Bi.\ iiuncu-

pante C\. 2. D\\ nuncupata D8. q) peregit A\. D8; actum e«t £1; peraetnm

est D \. r) Hppam B2\ lipeam B4; lippeam C 1. 3. D\\ lippiam C 2.

B) transito A\, Cd\ transitu £1. Cl. 2; transitu eorr. transitur BA\ transitus D\\
tr. R. il. denunt D 9. t) Rheno iiuiniae A 1; runis corr. reni Bi\ hrenns Cl. 2;

reno fliiuiu C 3. u) Buoholz A 1 ; buhholt B 1 ; buochol B 2 ; bohhot B 4 ; Bothslotz

Bo\ bochulz CS; bobholz D 1; liobhblz D2\ bohholtz D3. v) VVestualahos A 1;

-faluos B\. 4\ -faluuu.s B2\ -faelosJBS; -faloos Cl. 2; -falos D9. w) conquesierunt
B\, DS. x) Vuisore .^1; duat B 1; uninaram B2\ uuisoram BA. C8. D3. y) Iva-
rolus e/iV?m B A. z) Medofuldi ^l; mediofalli BA\ Mediofum B6\ lucdofolli C2.

a) dein A 1; denno B\\ de B4. b) deeat C S. D3. c) ft>auciam A\. B2. 4;

frantia C2\ frantiam C3. D8. d) uuormatia ciuiute A\, B2. D8; nnarmatiani B4\
unrmatiam Bb. D\. e) anno doroini C8.

780. a) karolus etiam B i\ carolus etiam C2.

1) Verzmay prorpt Keims, 2) Ann, Guelferb. 779: Mai campus ad
Dura; Ann. Lauresham,: Carlus rex iterum in Saxonia usque ad fluvium
Wisaraha, et Saxones pacificati dextras et obsides dederunt. Ann. Petavia-
no8 abhinc a nostris pendere equidem existimo, 3) Ad confluetites Lij^piae et
Rheni; cf, Simean, *Jahrb, Karls d, GrJ II, Excurs II. 4) Bocholt ad flu-
violum Aa e eeptentrionali parie urhis Wesel. 5) Mid-ufulli (= Mittel-
Uffeln) hoc nomen Ugendum esse Wippermann^ ^Beschreibung dea Bukki-
gaus' (18b9), probare studuit; quem Forsteniann, Oesterleg, MUhlbacher,
secuti sunt. At nome^t non MiduiTuli, seil MidufuUi sive Medofulli scri-
bitur^ i. e. Metiulle, loco fortasse propter mellis copiam datum. Locus,
qui secundum annales retracMos ad Wisoram situs fuisse videtur^ non
iam exstat; cf. AbelSimson 335. 6) Ann. Lauresham. 780: Domnus
rex Carlus perrexit iterum in Saxonia . . et pervenit usque ad fluvium
magnum Heilba (Ann. Mosell. Albeha>; , . . divisitque ipsam patriam
. . . nec non et Winidorum . . . multitudo credidit.

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 779* 780. 55

in villa Wirciniaco. Quem et benigne^ suscepit et muneri-

bus donatum in ducatum suum remisit.

Ipse animo ad Saxonicam ezpeditionem intento^

Doriam venit habitoque iuxta morem generali conventu
RhenumflT in eo loco, qui Lippehaml^ voc tur, cum exercitu
traiecit. Cui cum Saxones in quodam^ loco, qui Buocholt^

vocatur, vana spe^ ducti resistere temptarent, pulsi fu-
gatiquel sunt. jBt rexWestfalaorumm regionem mgreflsus

omnes eos in deditionem accepit. Inde ad Wisuram
yeniens castris positis in loco nomine Midufulli stativa
per aliquot dies habuit^ Ibi Angrariin et Ostfalaio
venientes et obsides dederunt et sacramenta iuraverunt. Qui-

biis peractis rex trans RhenumP Wormaciamq civitatem in
hibernaserecepit.

780.

DGCLXXX. Inde, cum primum temporis oportunitas
adridere^ visa est, iterum cum magno exercitu Saxoniam

EU 2. 3. (4. 6.) 6. 7. (8.)
f) Quera bontgnissime 8. 4. 6. g) rennmS. h) lippehan 2; lippheMnd; lippiMnO ;
lippiA 7. i) eo 6. 7. k) boeholt 8. 1) Atgatiqae 1; fatigatiqae 7. m) aaest-
fiUorum 8. 6; westaaloram 7; auestfalos 8. n) angarii 2; angarios 8; nngarii 8. 5.

o) ottfalhos 8. p) renam 8. 6. q) aaormatJain 8. 7.
780. a) arrid. 3. 6. 7.

1) Cf. infra 824 : ad expeditionem . . . animo intento (DJ, 2) Cf*
V, Kar, 14 : vana spe inflatus (D.), 3) Cf, Liv, XXII, 9 : ibi per

dies aliquot stativa habita, et infta 808. 810. 815. (M,J

56 ANNALES REGNI PRANCORUM. A. 780. 781.

ad disponendam Saxoniam ad Eresburgum^ pervenit et

inde ad locum, ubi Lippia consurgit, ibique sjnodum^

tenens. Inde iter peragens partibus Albiae^ fluvii, et in

ipso itinere omnes Bardongayenses^*^ et multi de Nord-

leudi^* baptizati sunt in loco, qui dicitur Orhaim*,

A, Laur. ultrR Obacro ^ fluvio. Et pervenit usque ad supradictum

fluvium, ubi Ora**^ confluit in Albia*^; ibique omnia» dia-
ponens tam Saxoniam>n juam et Sclavos, etn reversus

est supradictus praeclarus rex in Francia^.

Tunc sumpto consilio, ut iter perageret orationis
causa^ partibus Bomae, una cum uxore sua domna Hilde-
garde^* regina. Et celebravit natalem Domini in Pa-
piam^ ciyitatem. Et inmutavit se nuinerus annorum in

781.

A.Laur, DCCLXXI. Et* supradictum iter peragens cele-

^pr. 15. bravit pascha in Boma. Et ibi baptizatus est domnus^ Pip-
pinu8> fihus supradictic domni^ Caroli<^ magni® regis, ab

Adriano f papa, qui et ipse eum de sacro f onte suscepit ;

et duo filii supradictifir domni Caroli<^ regis uncti^
sunt in reffemi a supradicto pontifice, hi sunt domnusPip-
pinus et domnus Hludowicusl^ regesl, domnus Pippinus
rex in Italiam et d o m n u 8 Hludowicus >n rex in Aquitaniamn. Et

inde revertente domno Carolo* rege, Mediolanis ^ * * civi-

tate^ pervenit, et ibi baptizata est filia eius domna Gi-
sola*^ ab archiepiscopo nomine Thoma^-^ qui et ipse
eam a sacro baptismo' manibus suscepit. Et ab inde^
rfeversus est in Pranciam".

Al. Bl. (2.) 4. (5.) Cl. 2. 8. D 1. (2.) S.
b) aereiburgrum JB 1. C 1. D 1. 3 ; heresburgh B 2 ; Ueresburgr B 6 ; hereaburgum C 3. c) si-
nodum Bl.Dl, 3. d) ad aluUm fluuium B 2. e) Bardoganeiues A 1 ; Bargengauensee
B 6 ; lardongauenses C 8. f) Nordilendis A 1 ; nortliudii B 2 ; Nortlendi B 5 ; nortleudi
Dl; nortelendi D 3. g) Orcheim^l; horbeim£2; orahimB4; orthaimDl. h) oba-
crum flauium Al. Bi, C3; obacero Cl. i) iora B2; bra JB4. k) albiani Al. Bl.
1) ibi omnia Al; ibi omniaque Bl. Dl (?). m) Sclauoniam quam Saxoniam A 1.

. n) dMt A\. C8. D\. o) flraneiam Al. B%. C3. D\ flrantiam B^\ Arantia Cl. 2.

p) eansae Bi\ eaus^ eorr, eansa C 1. q) hildegarda B%, D3; hildigarda Cl. 2.

r) papia ciuiute A\. B%. C. D^.

781. a) Et Rez Carolus A 1. b) d$$al Al. DZ, c) d$$al A 1. C2. DZ.

d) kar. «/^am £4. e) deesf £4. D8. kadriano £4. 5. g) deesl £4. C3;

BupratituUti D3. b) uneti A\, Bb, C, DZ. i) reges ^l. B6. C8. k) Lodo-
uious A\\ ludouuiens Bi\ ludouicus JB4; hlndouicns Bb. C3; hlodonuicus Dl. 8.
1) reges — Hlud. dttmt A\. m) hludouiens B 4. 6. C 3 ; hlodounicus D 1. 8.

n) aquitanU A\, B i, D\\ eqniUnU D 8. o) medioUnum A\, Bi\ Mediolanii B 5.
p) ciuitatem A\, Db. q) GistoU A\\ gisla B%, D\\ QhUla B 5. r) Dioma A 1.
8) baptismate B 1 ; fonte B2, 4. 6. D8. t) inde rez karoliis D 3. n) frantiam C 1. 2.

1) Incolae ptigi Bardengau in smish^a ripa Alins cirea vicum
Bardowiek prope IMndmrg sUi, 2) /. e, Saxanibus Transaibianie,

3) Ohre. 4) Mailand. 5) Qui eedU 759—788.

?

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 780. 781. 57

rofectus est transiensque per castrum Eresburgoml) ad
ontem Lippiaeo venit, ubi castrametatus per aliquot
dies moratus est. Inde ad orientem itinere converso ad

Ovaccrum^ fluvium accessit. Cui ciim ibi omnes^ orien-

talium partium Saxones, ut iusserat, occurrissent,
maxima eorum multitudo in loco, qui Orheim' appellatnr,

solita simulatione baptizata est. Profectusindead Albiam

castrisque in eo loco, ubi 0ra9 et Albia confluunt, ad

habenda statiya conlocatisi* tam ad res^ Saxonum, qui

citeriorem, quam et Sclavorum, qui ulteriorem fluminis ripam

incolunt, conponendas operam inpendit; quibus tunc

pro tempore ordinatisatque dispositis in Frandam reversus est.

Initoque consilio orandi ac vota solvendi causa Romam

statuit proficisci sumptisque secum uxore ac liberis sine

mora in Italiam* profectus est celebravitque natalem Domini

Ticenii^ atque ibi residuum hiemis manendo complevit^.

781.*

DCCLXXXI. Inde Romam veniens honorifice ab

Adriano^ papa susceptus est. Et cum ibi sanctum pascha cele-
braret, baptizavit idem pontifex' filium eius Pippinum unxit-
que eumc in regem. Unxit etiam et Hludowicum^ fratrem

eius; (juibus et coronam inposuit^. Quorum maior, id
est Pippinus, in Langobardia^, minor vero, id est Hludo-
wicusfiT, in Aquitania rex constitutus est. Rege vero Roma
digresso ac Mediolanum. veniente Thomas eiusdem urbis
arcniepiscopusli bapti«avit ibi filiam eius nomine Gislam et de
sacro fonte suscepit. Quibus gestis in Franciam reversus est.

EU «. 8. (4. &.) 8. 7. (8).
b) erebttrgum 8; eresbargr 8. c) lyppia 8. d) ita 8; onaeraml— 7. e) omiilam8.5.
f) horhelm 7. g) hora 8. 7. b) coUoc. 8. 8. 7. i) in iUlU 1. 8. k) tieini

8. 8. 7; UcinenMm 8. i) blemia manrtt 8. 6.

781. a) hic oiwiM «U§9t 8. b) badriano 1. c) «Ueat 8. d) bludeaaienm
1. 8. 8; ladeaaicum 8. 7. e) impos. 8. 8. 6. f) longob. 8. 7. g) hludeau. 1;

ladeua. 8. 7, h) epieeopat 8. 4 (non Sj,

1) Ann. Fuld, 780: dispositisque tam Saxonum quam Sclavo-
rum rebus. 2) Ibid. 781 : Pippinus . . baptizatus ab A. pontifice, a
quo et ipse et miter eiu8 fll. uncti sunt in reges.

58 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 781. 782.

Et tunc ^ missi sunt duo missi ab apostolico supra-
dicto, hi sunt Pormonsus^ et Da*masus^ episcopi, sid *p.m
Tassilonem' ducem una cum missis domni regis Caroli^
liis' nominibus: Eiculfum* diaconem^-* et Eborhordum^
magister^ pincernarum, ad commonendum et contestan*
dum, Ut reminisceret® priscorum sacramentorum suorum
et ut uon aliter faceret, nisi sicut^ iureiurando iam
dudum promiserat ad partem*^ domni** Pippini* regis et
domni Caroli^ magni regis yeV Francorum. Et tunc
consensit Tassilo'" dux Baioariorum, ut sumptos obsides
a domno rege Carolo et tunc ad eius veniret praesen-
tiam; quod et domnus praefatus rex non rennuit*^. Et

^.£.awr. couiungens se supradictus dux in praesentiam piissimi

regis ad Wormatiamo civitatem, ibi renovans sacramenta et
dans duodecim obsides electos, ut omnia conservaret,
quicquid domno PippinoP regi iureiurando promiserat
in causa supradicti domni Caroli^ regis vel fidelium
suorum ; qui et ipsi obsides recepti suut in Carisiacum ^
-villa de manu Sinberti* episcopi^ Sed non diu prae-
fatus dux Tassilo promissiones, quas fecerat, conseryayit.
Et celebravit domnus gloriosus praedictus* rex
natalem Domini in supradicta villa" Carisiacum^ et^
782 vipr. 7. pascha similiter. Et^ inmutavit se numerus annorum in

782.

A.Lttur. DCCLXXXII. Tunc domnus Oarolus* rex iter per-

agens, Eenum^ transiens^ ad Coloniam et synodumd
tenuit, ubi Lippia^ consurgit*, ibique omnes Saxones ve-

A\. B\. (2.) 4. (5.) C 1. 2. 8. D 1. (2.) S.
V) formosus B2, Dl. w) DamaiuiM A\. x) Tiiaasiloaem ahhine aemper Al;

Unilouem Ci; tassilonem Z>d. y) caroli regis Al. £1; karolt etiam BA. c) sci-
licet Rich. Al] hi «unt C9, a) Rieliolfusjl 1 ; 8iculfoB2; rlcolfusCS; rueulfumDS.
b) diacouus Al, C9; eapellano £2; diaconum C2, c) Eberhartns Al; euuardoJB2;
eberaldura, JS4; heborhardux Cd. d) munere Pincemario Al; magistro JB4. C2;

maffistrura D. e) reminiseeretur Al, Dl. f) ut Al. DS, g) ad p. deaunt D 1*

h) domni — et deattnt D S. i) pipiuni Dl; ita €AhiHC setHper. k) karoli etiam B 4.

1) deeat Al. C3. />3. m) tesilo DS. n) renuit Al. Dl, o) uuormaciam Bl;
uuannatiam B4; unnnaciam JB5. Cl; uunnatiam C2, Dl; uurmatieam D3, p) pi-
pino Al, jB4. D3. q) karoli etinm JB4. r) Carisiaca A 1. s) Simberti Al;
de mauus ingberti B 4 ; sub nianns imborti C 8. t) praed. glor. A 1 ; deeet C.
u) ciuitate Al, ▼) Carisiaca Al; earisiaco. JB 2. 6. C8. w) et p. sim. deaunt C3.
x) anno domini C8.

782. a) karolus etiam B 4 ; earoius ^iam C 2, b) R. tr. deaunt A 1 ; rhenum
B 2. C 8 ; hrenuui C 1. 2. c) pertransiens C 8. /> 8. d) slnodum B 2. 4. D 1. e) lippa
B2; lyppia D8.

1) De hac legattwie iam Botnae inter regem et papam canvenisae
in annalibus rescriptis traditur ; cf. MUhlbacher nr, 236 a, AbeUSimaon 382.

2) Poeiea archiepiacapum Mogontiaeensem f787 — 813>); qui foraitan
horum annalium (usque ad a, 795.> auctar fuerit, 3) Ratieboneneis
f756~79i;.

ANNALES Q. D. EINHARDL A. 781. 782. 69

«/.168. Sed *cum Romae esset, convenit inter ipsum at-

que Adrianumi pontificem, ut simul legatos mitterent
ad Tassilonem ducem Baioariae^* ^, qui eum commonereni de
sacramento, quod Pippino regi et filiis eius ac Francis iu-

raverat, scilicet ut subiectus et obediens^ eis esse de-

beret™. Electi ac directi sunt in hanc legationem de
parte pontificis Formonsusn ac Damasus episcopi et de parte
regis Richolfuso diaconus atque EburhardusP magister pincer-
narum. Qui cum, ut iussi erant, cum4 memorato duce
locuti^ essent*, in tantum cor eius emollitum est, ut

diceret, se statim velle ad regis properare praesentiam, si

sibi tales obsides denturt, sub quibus de sua salute du-
bitare nuUa sit necessitas. Quibus datis sine cunctatione

apud Wormaciamu ad regem venit, sacramentum^, quod iube-

batur, iuravitv, obsides duodecim, qui imperabantur, sme

mora dedit; quos Sindbertusw, Beginensis^ episcopus de

Baioaria, in Carisiaco ad conspectum regisadduxit. Sed
ideni dux domum reversus non diu in ea, quam promiserat,
iide permansit. Hex autem in eadem villa hiemem transiensy
et natalem Domini et pascha eodem in loco^ celebravit.

782.

DCCLXXXIl. Aestatis initio, cum iam propter pa-
buli copiam ^ exercitus duci poterat, in Saxoniam eundum
et ibi, ut in Francia quotannis solebat, generalem con-
ventum habendum censuit. Traiectoque apud Coloniam
Rheno», cum omni Francorum exercitu ad fontem Lippiae^
venit, et castris positisc, per dies non paucos ibidem

^l. 2. 3. (4. 6.) 6. 7. (8.)
i) badrlanum 1. 2. k) baioariae ducem 1. 2. 1) ob$dienB 2. 8. 6; obedien» 7.

m) sttbiectus eis emet et obediens 8. 4. 5. n) formosiis atqne damasias 7. o) ricol*
phus 8; ricoIfkM 6. p) eberbardus 1. 7. q) eommemorato daci 8. (4.) 5. r) lo-
qauti 1. 2. a) faissent 8. (4.) 6. t) dentnr obsides 8. 4 (non b). u) anormatiam 2. 7.
▼) sacram. qaod iab. iar. deaunt 1. w) sindberdns 1. x) regnenais 7. y) trans-
igens 1. 6. s ) in loco eodem 8.-7.

782. a) reno 8. b) lyppia 8. c) ibi pos. 8.

1) Ann, Fuld. 781: : Tassilo dux Baioariae . . . apud Wormaciam
. . subiectionis fidem facit, honorifice remissus ad sua. 2) Caes. de
b, GaU, II, 2: inita aestate . . . cum primum pabuli copia esse inci-
peret (M.).

60 ANNALBS REGNI PRANOOEUM. A. 782.

nientes, ezcepto rebellis^ Widochindas^. Etiam illuc
convenerunt Nordmanni** missi Sigifridi^ regis, id est
Halptani^ cum sociis suis; similiter et Ayari illuc con-
venerunt, missi a cagano et iugurro^. Ibi peracto pla-
cito reversus est domnus Carolus™ rex in Franciam.

A.Lanr. Et cuiTi reversus fuisset, statim iterum Saxones solito

more rcbellati sunt, suadente Widochindon. fit ignorante

hoc domno Carolo"^ i^ege, misit missos fuos Adalgisum^
et Gailonem^ atque Woradum*^, ut moverent exercitum
Francorum et Saxonum super Sclavos paucos, qui rebelles
f uerant ^ . Et supranominati missi in via audientes, quod
Saxones rebellati fuissent*, coniungentes supradictam
scaram, inruerunt^ super*^ Saxones et nullum mandatum
exinde fecerunt domno Carolo*" regi^. Et commiserunt
bellum cum Saxonibus; et fortiter pugnantes et multos
Saxones interimentes^ victores extiterunt* Pranci*. Et
ceciderunt ibi duo ex ipsis ^missis, Adalgisus^ et Gailo', *i».i64.
in monte, qui dicitur Suntdal*-^

A\. Bl, (t.) 4. (6.) Cl. 2. 8. Dl. (2.) 8.
f) r«b«lle Al,CZ, Dl. 2. g) Vindikinde Al\ anidlelUndiu £2; Witikingo £5;

naidocbindisCS; aaidokhindoC8; uaidoehindo D 1 ; naidnchindo D 2 ; inadiehindas D 8.
h) PosUimani ^l; nortmannoram B2; Nortmanni Bb\ nortnumi Dl; northmanni J>Z,
i) Sifridi Al\ godefiridi B2; aigiflredi i)4. Cl. 2; sygefMdi CZ, k) Ualbdani Al\

altdeni B2; haltoni £4; halpdim Cl. 2; alptam CZ\ haltani Dl; halpdani D 2.

1) Vlgerio A 1 ; Vigarro B 6 ; ingnrto C 8 ; ingnmo D 1. m) karl. 0Ham B 4. n) Vinde-
kindo A\\ uuidiehindo £1.2; nnidodando JI4; naidekindo C8; inadoehindo Dd.
o) adalghianm £ 1. 5; adalgysam C^, p) Algonem^l; geilonem B2\ aaailonem£4;
gaylonem CZ\ galonem Dl; gaiolonem DZ, q) eonndam Bt, r) fUerunt Al,
<) rebellasaent A. JB2. Dl. t) irraerant ^l. D8. n) In ^l. v) rege JBl.
w) interementes Bl. Cl. 2. z) eztitere Al, y) adalgysnt CZ, i) geilo B%\
gaylo C8. a) Suntal A\\ snndal B\\ snmptdal D\\ «undtal D2; siimptal D8.

1) De hac victoria mUentiae inUr m dissideni; ef, Abd^imeen ^Osq,

2) SUntel, ^wo nomine tune amnes in dextra ripa Wieorae mantee inter
oppida Hameln et Minden eiti signifieabantur.

ANNAI4ES Q. D. EINHARDI. A. 782 61

laoratus est. Ubi^ inter cetera negotia etiam legatos^
Sigifridi regis Danonun, et quos ad seo Oaganus' et lugurrusflT

principes Hunorum velut pa«ci8 causa miserunt, et audi-
vit et absolvit.

Cumque conventu completo trans Bhenum in G>al-

liam 8 6 reoepisset, Widokindush, qui ad Nordmannos ' pro-

fugerat, in patriam reversus vanis spebus Saxonum ani-

mo8 ad defectionem concitavit. Interea regi adlatum^

est, quod Sorabi Sclavi, qui campos inter Albim^ et

Salam interiacentes * incolunt, in fines Thuringorum"*

ac Saxonum, qui eis erant contermini ^, praedandi causa

fuissent ingressi et direptionibus atque incendiis quaedam

loca vastassent. Qui statim accitis ad se tribus mi-

nistris suis, Adalgi8o camerario" et Geilone comite stabuli

et Worado comite palatii, praecepit, ut sumptis secum

Orientalibus Franci8 atque Saxonibus contumacium Scla-

vorum audaciam quanta potuissent^ celeritate conpri-
merent. Qui cum iussa facturi Saxoniae fines ingressi
fuissent, compererunt Saxones ex consilio Widokindi^
ad bellum Francis inferendum esse praeparato8<l; omisso-

que itinere, quo ad Sclavos ituri erant, cum orientalium

Francorum copiis ad locum, in quo Saxones audierant con.
gregatos, ire contendunt. Quibus in ipsa Saxonia ob-
viavit Theodericus comes, propinquus regis, cum his
copiis, quas audita Saxonum defectione raptim in Bi-
buaria congregare potuit. Is' festinantibus legatis con-
silium dedit, ut primo per exploratores ^, ubi Saxones
essent vel quid apud eos ageretur, sub quanta fieri
posset celeritate cognoscerent, tum, si loci qualitas
>. 164. pateretur, simul eos adorirentur. Cuius con*siIio con-

laudato una cum illo usque ad montem, qui SuntaU ap-

pellatur, in cuius septentrionali latere Saxonum castra
erant posita, pervenerunt. In quo loco cum Theodericus^

El. 2. 8. (4. 6.) 6. 7. (8.)
d) legatis 1. 2. e) ad le dtaunt 2. G. f) kaganiis 8. g) iagnrgnd 8. h) uaidi-
kindus 8; ttnidocindiu 7; auidakindoa 8. i) nordmftnnoa 1; nordni. corr. norm. 8;

nordom. 7 ; normanorum 8. k) allatum 8. 6. 7. I) albino 1 ; albin 8. m) turing. 8. 6.
n) cam. ano 6. 7. o) poasent 8. p) auidnk. 1. 8. 7. 8; uuidik. 8. q) paratoa 8. 7
r) Hia 8 (nan 5J. a) irantUl 8; «ultal 6. t) teoder. 6.

1) Ann, Fuld, 782 : Ubi ad eum venerunt missi S. r. Danorum . . .,
missi quoque Hunorum, . . . Quibus auditis atque dimissis ... 2)Cf,
Liv, XXI, 30 : campum interiacentem Tiberi ac moenibus Romanis (MJ,
8) Cf. V, Kar, 11 : Baioariis ab oriente contermini, et Tac, Germ. 36,
Ann, III, 46 (M.), 4) Cy. VeB, II, 112, 5 : per exploratores , ubi

hostis esset, cognoscerent (M,),

62 ANKALES REGNI FRANGORUM. A. 782.

Hoc audiens domnus Carolns^ rex una cum Francis,
quos sub celeritate coniungere potuit, illuc perrexit et
peryenit usque ad locum, ubi Alara^' ^ confluit in Wisora^.
Tunc omnes Saxones iterum Qonyenientes subdiderunt
se sub potestate supradicti d^ni regis et reddiderunt
omnes malefactores illos^, qui^psud' rebellium maxime
terminaverunt ^ ad occidendum IIII^D ; quod ita et fac-
tum est^, excepto^ Widochindo*, qui fuga lapsus^ est
partibus Nordmanniae^. Haec omnia peracta reversus
est praefatus domnus rex in Francia"*.

^l. iH. («.) 4. (5.) Cl. 2. S. D.I. (2.) 8.
b) luurolus etiam B4. c) alacra D8. d) uniMra £2; nnisormiD C8; iuntora DS.
e) illos rebellet, et occidemnt, excepto Al. f) ipsnm B4. CS.I>1.3, g) qnattiior
inilia Dl. 8. h) excepto — e«t dMHHf D8. I) Vindikindo il 1 ; uuidochlndum Bl ;
nnidichindtts i9 2 ; unideehindo CB, k) elaptus i4 1. 1) nortmanniae A 2. 4. CS. DB.
m) flraneiam ^l. JB2. 4. C3. D3.

1) Attw, 2) /. e, in catUiofte gmUi9 sUterant, 3) Omfm

oceiM €88€ negant W, de Bippen, *Deut9cke Zeitechrift f. Oeechichtswiee.'
1889 I, 75 egg. et Fr. Dieck, Progr. QpmnaeU Yerdmeie 1804; in
numero mendum eeee Uhnann l, e, arhHratm'.

AKNALES Q. D. EINHARDL A. 782. . 68

castra posuisset, ipsi, sicut cum eo convenerat", quo fa-
ciliiis inontem circ^umire^ possent, transgressi Wisuram^
in ipsa fluminis ripa castra posuerunt. Habitoque in-
ter se conloquio^ veriti sunt, ne ad nomen Theoderici^
victoriae fama transiret, si eum in eodem proelio secum
haberent^ Ideo' sine illo cum Saxonibus congredi de-
cemunt, sumptisque armis non quasi ad hostem in acie
stantem, sed quasi ad^ fugientium^ terga insequenda
spoliaque diripienda, prout quemque yelocitas equi sui
tulerat^, qua Saxones pro castris in acie stabant, unus-
qtdsque eorum summa festiiiatione contendit. Quo cum
esset male perventum, male etiam pugnatum est; nam
commis 8 o c proelio d * ^ circumventi a Saxonibus , paene ^
omnes interfecti sunt. Qui tamen evadere potuerunt,
non in sua^, unde profecti sunt, sed in Theoderici^
castra, quae trans montem erant, fugiendo pervenerunt.
Sed ^ maior Francis quam pro ^ numero iactura f uit, quia
legatorum duo, Adalgisus et Geiloir, comitum quattuor alio-
rumque clarorum atque nobilium usque ad yiginti inter-
fecti, praeter ceteros'*, qui hos secuti* potius cum eis
perire quam post eos vivere maluerunt.

Cuius rei nuntium cum rex accepisset, nihil sibi

cunctandum arbitratus* collecto festinanter exercitu
in Saxoniam proficiscitur accitisque ad se cunctis
Saxonum primoribus de auctoribus factae defectionis

inquisivit. Et cum omnes Widokindum^ huius sceleris

auctorem proclamarent, eum^ tamen tradere nequirent,

eo quod'i8 re perpetrata ad Nordmannos>n se contulerat,

EU S. 8. (4. &.) 6. 7. (8.)
u) eottueQorant 8. 6. 7. ▼) cireuire 3. tf. w) unlMriiin 6. x) coU. 8. 6. 7.

y) teoder. G. x) ideoqne 8. 6. a) dettt 6. 7. b) fugientem 8. 5. c) cum
miuo 1. 8. d) plio 3. 6. 7. e) pene 2. 3. 6. 7. f) quAm pro 4t9tint 6. 7.

k) geillo 8. h) eaeteros 1. 2. 3. i) tequuti 1. 2. Ic) auidlidndum 8; uuidulc. 8.
1) ipsom 8. G. m) nortm. t; uorthmannorum 8.

1) H<t9C sorijfftor secundum relationem a Theoderico factam nar"
rare mihi quidem videiur; revera haud sdo an cfades propterea acciderii,
quod ddfjtredientibus illia, *8icut cum eo conveneraf, auxilium Theoderioi
in tempore defUit. Quod eine culpa cuiuequam iniquitcUe loei, quoniam
mons interiaeebat, factum esse potest, 2) Siquidem amnis eis iterum

transdirediendus erat, lyriusquam ad hostes pervenirent, equorum veloeitas
vix eis %mU fuerit; immo forsitan a Saxoniinis in ipso ftumine trai"
dendo oppressi sint, Aliter Abel-Simson 432. 3) Ann, Fuld, 782 :

conserto cum eis proelio. 4) Nimirum, quoniam fluvius intererat,

5) Cf, Liv, XXI, 59 : Sed maior Romanis quam pro numero iactura
fuit, quia equestris ordinis aliquot et tribuni militum quinque et prae-
fecti sociorum tres suut interfecti. 6) Cf, Flor, I, 39 : nihil cunc-

tandum ratus (M,).

64 ANNALES R£GNI FRANGORUM. A. 782. 783.

Et celebrayit natalem Domini in villa, quae" di-
788jif«r^28. citur Teodone-viUa ® , et pascha similiter. Et inmutavit
se numerus annorum- in

783.

A.Laur. DCCLXXXIII. Tunc obiit domna ac bene merita

w4/»r.8aHildegardi8» regina pridie Eal. Mai., quod^ evenit in die tunc

in tempore vigilia ascensionis Domini. Et domnus rex Ca-
rolus^' iter fecit partibus Saxoniae, eo quod Saxones

iterum rebelles fuissentd, et cum paucis Francis ad

Theotmalli®*^ pervenit. Ibi Saxones praeparaverunt

pugna^ in campo, qui*^ viriliter domnus Carolus*^ rex

et Franci solito more super eos inruentes^ et* Saxones

terga vertentes; et Domino adiuvante Franci victores

extiterunt , et cecidi t ibil^ maxima mult i t u d o Saxonum, ita

ut pauci fugam^ evasissent"*. Et inde cum victoria venit

suprascriptus" gloriosus rex ad Paderbrunnen^, ibi con-

iungens exercitiim suum. Et perrexit, ubi iterum^

Saxones se coniunxerunt, ad fluvium, cuius vocabulum

est Hasa^*^. Ibi iterum pugna inita non minor numerus
Saxonum ibi cecidit, et auxiliante Domino Franci victores ex-

Al, BU (2.) 4. (6.) Cl. 2. 8. Dl. (2.) 8.
n) qu. dic. detttnt Al^ o) Theodonis Al-f Uieodoius oUla Bl; teodone B4. D\. 3;
TeodonuUIa Bb.

788. a) hUdegaldi^ B 4 ; hildigard» D 2, b) quae erat uigilia A 1. e) karolus
«tiam B^. d) rebellarent Al. e) TheotvTaldi Al; thietraalU £2; Teotmala JB5;
theodmalli C8; theodmali D 1; thiotmelUe Z> 8. f) pugnam Al. B2. C3. Dl.

g) dtest A 1. h) irruerunt A 1 ; irruit B 2 ; irruentes D 3. i) deest ^ 1 ; et — uertentes
deeunt B 1. 2. 6. k) deeet Bl. 2. 1) fnga B%. Cl. 2. Dl; per ftigam C8. m) euas-
•isscnt JBl. 4. n) praedictns ^ 1 ; •upradictna C8. D8. o) Padenbrnn ^l; pader-
brunnajB2; Patri»bmnneJB5; paderbrunnam CS. p) deett Al, q) asa JB2; hassaC8..

1) Detmold. 2) Haase.

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 782. 783. 65

ceterorumo, qui persuasioni eius morem ^erentes tan-
tum facinus peregerunt, usque ad quattuor imlia Do traditi

et super AlaramP fluvium in loco, qni Ferdun^'^ vocatur,

iussu regis omnes una die decollati' sunt. Huiusmodi

yindicta patrata^ rex Theodone-villa iu hibema^ concessit

ibique natalem Domini, ibi et pascha more soiito celebravit.

783.

DCCLXXXIII. Adridente* veris temperie, cum ad
expeditionem Sazonicam se praeparasset, — nam de
omnimoda eorum defectione ad eum perlatum^ fuerat,
— priusquam de memorata villa moveret, Hildigardis re-
gina uxor eius d e c e s s it II. Eal. Mai. Cuius funeri cum more
solemni® iusta persolveret ^, in Saxoniam, sicut dispositum

habebat, duxit exercitum. Cumque Saxones in eo loco,
qui Theotmelli<l vocatur, ad pugnam se praeparare com-

perisset, ad eos, quanta potuit celeritate, contendit;
commissoque cum eis proelio®*^ tanta eos caede^ prostra-
vit*, ut de innumerabili eorum multitudine perpauci
evasisse dicantur. Cumque de loco proeliis ad Padra-

lirunnonli se cum exercitu recepisset atque ibi castris po-

sitis partem exercitus, quae adhuc de Francia venire

debuerat, operiretur, audivit Saxones in finibus West-

falaorum' super fluvium Hasam ad hoc congregari, ut ibi

cum eo, si venisset, acie confligerent. Quo nuntio com-

motus adunatis "^, quae tum ad se venerant quasque ante

secum habebat, Francorum copiis ad locum, ubi con-

gregati erant, sine dilatione profectus est congressus-
que cum eis eadcm, qua et prius, felicitate dimicavit.

Caesa est eorum ^ iu f i n i t a multitud o , spoliaque direpta,

captivorum <j[uoque magnus abductus^ estnumerus. Inde
victor ad orientem iter convertit primoque usque ad

El. 2. 8. (4. 6.) 6. 7. (8.)
n) caet. 1. 2. 8. 6. o) qningenti 1 — 7. p) alaram 2; sUram eorr, alarftm 7.

q) ferdi 1. 8; ferdf (= ferdim) 2; ferdi 8. ({. 7. r) perpetrata 8.

788. a) Arrid. 8. 6. 7. b) perl. ad enm 8. e) sollenni 2 ; aoUempni 8. 6. 7.
d) teotm. 6. e) plio 8. 0. 7. cede 8. 6. 7. g) plii 3. 6. 7. h) patherbr. B.
i) nuestfaloram 8. (>. 7; uuestfalhoram 8. It) addnctus 6. 7.

IJ Vetrlen, 2) Ann. Fuld, C= Sith.) 782 : quorum mors quat-
tuor milium et quingentorum hominum decollatione vindicata est.
3) Cf, Liv, XXI, 15 : in hibema Hannibalem concessisse (M.), 4) Cf,
Curt. Ruf, VI, 6, 19 ; funeri adfuturus . . . ut iusta fratri persolveret (M. ).

5) Ann. Fuld. 783: Carlus Saxones duobus magnis proeliis vicit.

6) Cf. Curt. Ruf, III, 11, 14: ingenti caede prostemimt, IV, 15, 10:
ingenti caede prostratos (M.). 7) Cf. Fragm. Bem. (SS, XIII, 30; 783 :
adunatoque et aucto exercitu. 8) Ann. Fuld, 783 : inmensa eorum
inultitudine interfecta. Eodem anno rex Fastradam duxit uxorem.

66 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 788. 784.

titerunt. Et^ iter peragens iamdictus domnus'^ Wisoram'
fluvium transiit, ad Albiam* fluvium usque . pervenit ; et

jL.Layr, inde reversus praefatus maffnus rex in Franciam.

Et in eodem anno obiitbonae memoriae domnaBertau re-

/«£. it. g i n a Un. V id. lul. Et cum Wormatiam^ pervenisset domnus

rex Caroius, sociavit sibi inmatrimonium domna^ Fastrada n eJ
regina*.

Et celebravit natalem Domini in villa, quae dicitur
784 4pr.ii.Haristallio*, et pascha similiter. Et inmutavit se nu-
merus annorum in

*784. *p. 168.

DCCLXXXIIIL Et tunc rebellati sunt'' iterum
Saxones solito more et cum eis pars aliqua Frisonum^.

A.i^t\TvLnc deinde domuus Caroluso rex iter peragens Renum^
transiit ad Lippiabam* et ingressus est Saxoniam cir-
cuiendo' et vastando, usque quod* pervenit** ad Hu-

culvi ' * ^. Ibi COnsilio inito, eo quod nimium inundatio n e 8*^

aquarum fuissent, ut per Toringiam' de orientale"^ parte
iutroisset super Ostfalaos" et filium suum domnum Ca-
rolum^ dimisisset una cum scara contra Westfalaos^;
quod et ita factum est. Domnus rez Carolus^ perrexit
per Toringiam*^ usque ad fluvium Albiam et inde ad
Stagnfurd*** et inde ad Scahiningi^; ibique conven-
tionem*^ factam reversus est in Franciam^ supradictus
gloriosus rex.

Westfalai^ vero voluerunt se congregfare ad Lip-

Al. Bl. (2.) 4. (5.) Cl. 2. 3. J>1. (2.) 8.
q) Tune dicttu Al. r) domnut rex Al, Cd; rex Bi. •) VuUersm Al. Bb;

uuitaram B 2 ; inusortm D 3. t) albinm £ 4. D 1. u) bertha A 1. ▼) quarto

Al. B\. 4. w) uttormaciam JBl; garmatiam BA\ uurmaeiam Bb, C\. Dli uurma-
iiam C2. x) nam A\. C8. y) fattradam A\. Bi. Df; fastradanam C3.

z) reginam A\. B2. C 3. a) Harisulho A 1; heristellio D2; AriAialio B b.

784. a) rebellarunt A\; rebellauerunt D\. b) freeonum B2, Dl; frisoruin
^4; Frixionum Bb; fre«ionnm CS; foriionum D3. c) karolus ttiam JB4. d) rhe-
num Ai. C3; hrenum Cl. 8. e) lippiam ^ 1. B\. C8; lippihaamD4; HppihamDS;
lippieham Fra^m. Bern, fSS, XIII f 180^. f) cirenendo A 1 ; «ireumeundo B 2. g) deegt
A\. D9. h) dte9t A\. i) Hueulnm A\. *k) inundaciones B\. C\. 1) Thu-

ringiam .4 1; turingiam B2; thoringiam D4; toringam C 1. 2; durringiam C 3.
m) orientali A\. B2. A. C. n) Ostualaos ill; hostfalaos B2. Dl. o) karolum

C2. 3. D\. 3. p) VVettualos A\i Westfalos B6; uustfalaos C2; uuetfalaos D 1.

q) karolns C 2. 3. D 1. 3. r) turingiam A\.Bi; toringam JB 1. C 1. 2 ; durringam D 3.
s) Stain- ^l; tagn- JB2; stang- ^4. C3. D\; -furt A\. D; -frud JBl; -pfnrt ^2;
-ftard BA; -ford C3. t) Sohalingi ^l; scaininge Bi; scaragi BA; «eainingi D\. 3:
u) connentione facta A\. BA. C3, D\, v) frantiam C2. D 1. 8. w) Westnali A 1 ;
uestfalai BA; Westfeli Bb.

1) Oppidum Pef-ershaffen, oHm Hockelevej nomen hodfemvif% una
cum iure civiiatie sortUum. P, 2) Sieinfurt vicue olim ad fiuvium

Ohre sUus; Abef-Simacn 471» 11.8.

ANKALES Q. D. EINHARDI. A. 783. 784. 67

Wisurftml , deinde usque adm Albiam cancta deTastando
peragravit.

Inde revenus in Franciam duxit uxorem filiam Badolfi"

eomitis natione FrancamS nomine Fastradam, ex qua duas
filiat procreavit. Eodem anno defuncta est })onae memoriae
mater* regis Berhtrada^ IIIT. Id. lul. Ipse in HeriatallioP villa

ibidem hiematurus consedit ibique natalem Domini ac
■ anctum patcha celebravit.

iti ' *784.

DGCLXXXnil. Cum primum oportunitas temporis

adyenit, ad reliquias belli Saxonici conficiendas' rez animo

intento cum^ exercitu iu loco, qui Lippehamft vocatur,
Rhenuml» traiecit et vastatis Westfalaorumo pagis venit ad

Wisuram^. Gumque in eo loco, qui Huculbi^ dicitur,

oartris super fluvium positis consedisset, vidit se in

aquilonales Saxoniae partes, sicut statuerat, propter

nimias aquarum inundationes, quae tum subito ex iugitate

pluTiarum^ acciderant, trancdre non posse. Idcirco iter

in Thuringiam^ convertit et iilium suum &arlumv cum paxte*
exercitus in Westfalaorumli finibus sedere iussit. Ipse'

per Thuringiami iter faciens. venit in campestria Saxo-

niae, quae Albi atque Salae fluminibus adiacent, depo-

pulatisque orientalium Saxonum agris ac yillis incensis ^

de ScahningiiK — hoc loco nomen erat^ — in Franciam re-
gresausm est.

Karlusn vero fllius eiua, cum ei iter agenti in pago

Jil. 9. 8. (4. 6.) G. 7. (8.)
1) «alMtfMii 8i. m) <f«w^ 8. 7. n) radiilfl 8; radoldl 0. o) bertradA 8. 6.

p)trifltam8.

78i. a) lippMm 8. 8; lippea 7. b) rennm 8. 8. 5. e) niieelflilonmi 8. 6. 7;
■n e etn alomm 8. d) uulMunmi 7. e) nealbi 8. f) turlnglam 8. 8. 7. f ) k«rlolnm 1;
knrolum 8. 8. 7; earolum 8. h) uuettMomm 8. 5. 6. 7; nneetnalomm 8. i) tbor-
flMUN 8; tnringiam 8. 5. 8. 7. k) leaninfi 8; acAnlfni 8; aehanlngi 7; aeannlgl 8.

i) boe «f nomen emt d^mtnt 8. 8. m) ravennt 6. 7. n) karohu 1. 8. 8. 7.

1) Vtia KaroU 18: Habuit et alias trea filias, . . . duas de
Fastrada uxore, quae de orientalium Francorum . . gente erat, . . Mater
quoque eius Bertlu^a. . . 2) ^. FM. 788 : deceasit et Berhta regiB mater.
8) Cf, Fhr, I, 84: Asiatici belli reliquias confeeit (M.). 4) Conf.

Fragm, Bementt 784: cum generali exercitu Francorum, transieoto
RhoAO in loco, qui dicitur Lippieham, . . . propter nimias inundationes
aqufurum, quae tunc erant, ... 6) F. infra 821 :^ iugitaa pluvia-

rum (M,), t)Fr, Bem, 784: cum reliqua parte exercitus. 7) Ibtd,:
Ipae vero cepto itinere . . . pervenit. 8) V, infra a. 827 : vastatis
BiroinonenBium agris villisque incensis (D,).

6*

08 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 784. 785.

piam^. Quo audito^ a supradicto filio domni Caroli
regis, obviam eis accessit una cum scara, quae cum eo
dimissa fuit, in pago, qui dicitur Dragini**^, et inierunt
bellum. Auxiliante Domino domnus Carolus, filius magni
regis Caroli^, victor extitit una cum Francis, multis
Saxonibus interfectis; volente Deo^ inlesus remeayit ad
genitorem suum in Wormatiam^ civitatem. Ibique inito
consilio cum Francis, ut iterum hieme^ tempore iter fe-
cisset^ supradictus domnus^ rex in Saxoniam; quod ita
et factum est. Et celebravit natalem Domini iuxta
Skidrioburg*^- '^ in pago Waizzaffawi**-* super fluvium
Ambra** in villa Liuhidi^*^ Et* inmutavit se numerus
annorum in

785.

DCCLXXXV. Tunc domnus rex Carolus supra-

dictum iter peragens usque ad Bimee^ pervenit super

fluvium Wisora**, ubi confluit Wahama®'* Et propter

u4.xa/ir.nimiani^ inundationes® aquarum inde reversus est Eres-

burgum^; uxorem suam domnam Fastradanem^ reginam

una cum filiis et filiabus suis ad se venire iussit. Ibi

^i>r. 3. tota hieme residens^ et ibi pascha^ iam^ fatus^ ex-

cellentissimus rex celebravit. Et dum ibi resideret^

multotiens'" scaras" misit et per semetipsum iter peregit;

Saxones, qui^ rebelles fuerunt, depraedavit et castra

cepit^ et loca eorum munita intervenit et vias munda-

A. Laur. vit , ut dum tcmpus congruum venisset. Sinodumq veror
publicum tenuit ad^ Paderbrunnent; et inde iter pcragens

Al. Bl. (2.) 4. (5.) C 1. 2. 3. D 1. (2.) 8.
x) lippam h2\ philippiam />S. y) auditu Bl, 4. z) Oragmi ^l; dragami D3.

a) caroli etiam C2. b) domino Cl. 2. c) unarmatiam £4; uurmatiam Bb,
C 2. Z> 1 ; nurmaciam C 1 ; uuormaciani C 3. d) liyeiuis A 1 ; liiemis B2. CS,
e) faceret Al. CS. deest B4. DH. g) Kidrioburg Al; skidrioburch B2;
Scidinburgr B 5 ; ikidrioburg- C 3 ; kydrioburg D 3. Ii) Vuazsaganni A 1 ; unixza-
gauui B 2 ; uainaunaga B 4 : Wisgaugl B 5; uuaizzagaui D 1 ; nuazzagauui D S. i) Am-
bram Ai. k) Lutundi .41; liudibi Bl; lludi B A; liucbidi C3; Uuthildi DS.
I) anno domini C8.

785. a) rimie B l. CB; rine B 2; rimeae B4. D8; rlmief Cl; rimiae C8.

b) VVisoraha ^l; nuisaram B2: nuisoram BA; Wisera B5, c) Vinharua ^l;
nnachna B2. d) iiimias C2. Dl. e) immdationem Al, B2. C3. ex corr, BA;
maifnitndinem B5. f) aeresburgum Bl. Cl. Dl: heresburcb B2; Heresburg Bo;
aresbnrgnni C2; heresburgum C3; eresburgani />8. g) fastradam ^l. B2; domna
fastradane regina Cl. 2; fastradanam C8. X>1. 8. h) resedens Bl, Cl, i) iam f.
exc. rex deeunt Al. k) factus B'X. C2. 1) resederet Bi, Cl. 2. m) multotiea
^l. Cl. 2. n) scaram Bl. o) q. reb. denMnt Bl. p) coepit Bl. Cl. 2.
q) synodnm Al. B6. C8. r) deent Al. B 1. (2. 5.) CS. s) apnd Al. t) Pado-
bmnen ^l; paderbrnnna B2; Patrisbrunnae Bb; paderbumnen C2.

1) Dreingau in septentriondli parie Lippiae, 2) Schieder.

3) /. e. Weieagau. 4) Emmer, 5) LUgde prope P^miont; Abel-

Simson 475, n. 2. 6) Weme, 7) Cf, Ann, Laur. 785 : Rex Carlus de-
moratus est iii Saxonia ad Heresburg de natale Domini usque in
mense lunio.

ANNALBS Q. D. EINHARDI. A. 784. 786. 69

Draignio iuxta Lippiam fluvium Saxonum occurrisset

exercitus, commisso cum eis equestri proelioP felici
ac prospero^ eveutu dimicavit; nam magno eorum nu-

mero interfecto, ceteris^ in diversa fugatis victor adpatrem
Wormaciamr reversus est. Rex autem congregato iterum

exercitu in Saxoniam profectus est celebratoque in castris
natalicio Domini die super Ambram fluvium in pago Huettagoe
iuxta caatrum^Saxonum, quod dicitur Skidroburgs, ad lo-
cum vocabulo Rimi, in quoWisuitit et Wahaniaw confluunt,

populabundus '"^ accessit. Cumque eum ulterius pro-

ffredi tam hiemalis temporis asperitas quam aquai*um inim-
datio prohiberet, Eresburgum >' castrum in hiberua con-
c e 8 8 i t *.

785.

DCGLXXXV. Cum ibi hiemarc decrevisset, accitis
atque adductis ad sc uxore ac liberis*^ relictoque cum eis

in eodem castro satis fido ac firmo praesidio ipse cum

expedita manu ad Saxonum pagos vastandos ac villas

diripiendas egressus iuquietam satis hiemem ubique
discurrendo^ et cuncta caedibus* atque incendiis^ per-

miscendo tam per se ipsum quam per duces, quos miserat,
Saxonibus reddldit. Cumque huiusmodi vastationibus
per totum hiberni temporis spatium® omnes fere Saxo-
num regiones ingenti clade adfecisset^, transacta tandem
hieme et advectis ex Francia commeatibus^ publicum po-

puli sui conventum in loco, qui Fad r a brunn o <^ vocatur,

El. 2. 3. (4. 6.) 6. 7. (8.)
0) dreini 8. p) prjlio 1; plio 3. 6. 7. q) caeteris 1. 2. .3. 6. r) uttormatiam 2. 7;
uuarmatiam 8. s) kidrobur^ 3.5 CHOHij; scridrob. 7; skideronburg 8. t) uuaMra 6.
u) anarharma 2; uuaharnna 3 (non ft); ad hostia uuarnae 8. t) eresburg 8.

786. a) cedibus 3. 0. 7. b) affec. 3. 6. 7. c) patherbr. 6; padarbrunnon 8.

1) Cf, Liv, XXI, 50 : prosperum ac felicem transitum (M.), 2) Cf.
Fr. Bem. (— A. Mett.): iuxta castrum Scidrioburg. 3) Lir. epit. XIII:
populabundus . . . processit (M.). 4) V. supra a. 782 (M.). 5) Fr.
Bem,: uxoremque . . . cum liberis. 6) Ibid.: Saxoniam vastando

circuit. 1) Idv. IlfVJ: caede incendioque cuncta complent (^JIf./

8) V. infra 828: totum hiberni temporis spatium . . . inpendit (D.).

9) Cf. Cvrt, Buf. VI, 2, 16 : commeatibus undique advectis (M.J.

70 ANNALES REGKI JBHANCOBUM. A. 785.

vias apertas neminis contradicente p6r totam Saxoniam,
quocumque voluit. Et tunc in Bardengawi* venit ibique
mittens post Widochindum" et Abbionem et utrosque
ad se conduxit et firmavit, ut non se subtrahissent^,
nisi in Francia^ ad eum pervenissent ; petentibus illis,
ut credentias haberent, quod in laesi'^ fuissent, sicutet*f».i

factum est. Tunc domnus Caroiusy rex reversus est in
Frauciam» et mittens ad supradictos Widochindum^ et
Abbionem^ obsides per missum isuum Amalwinum^*; qui
cum recepissent obsides, illos secum deducentes^ et con-

iunxernnt se ad« Attiuiacum^' villaff ad domnum regem
Caroluml*. £t ibi baptiza t i s u u t supranominati Yndo-

chind u s i et Abbi^ una cum sociis l e o r u m ' ; et tunc tota Saxo*

nia subiugata est.*

Et in eadem villa celebravit saepedictus *" gloriosus
iwj^.2z,Tex natalem Domini et pascha similiter. Ef inmutaiit
se numerus annorum in

A 8itk, *) Coniuratio' Hardradi et oricntalium Francorum, quao

K.JT.so. contra re^em conspira v e r a n t ^, deprehensa est, et

auctores eiusP partim morte partim exilio damnati

sunt adduntur in ncenskme D,

Al. Bl. (2.) 4. (5.) Cl. 9. 8. Dl. (2.) 3.
t) nemiiie Al, Dl. tx eorr. BA. t) Bardungiinice ^l; Urdingauui Bi: Bardingaugi
Bb; iMrdAngaaut Cl. 2; bardingauu.i C3. Dl; padangoutti DS. u) VVindikindem

Al; nnidichindum Bi. D3; Widoipiiigat B5, t) subtraherent Al, CS; subtraiuent
Cl. 8; snbtraiMent eorr, aubtraxtesent Di. w) franciam Al. Bl. 1; frantiam C2. 3.
x) illaesi ^l; Inleoi Bl.i.C2; iUeei D3. y) dewt A\. D; liarolus BA. Ct. 3.

s) f^tiam C2. 3. a) VVindekindem Al; uuindochindum Dl. b) alhionem D4.

C 3. D 3. c) amuluuinum B 1 ; amaluuonem B 4 ; amaluinum D 3. d) ducentes

^l. C2, e) apud A\. X) Artinaeum ^l; Atiniacum Bh. g) uillam Al. D\.
ex cmrr. B4. h) earlum B 1; -karolum C2. 8. J 1. 8. i) VVindikind A 1; Witi-

kingus JB6; uuindochindue Dl; uuiduklnd D2; uuidichiiidua D9. k) Abbio A\;

albi BA; albio D8. 1) sotiis C3. DS. m) supradictut D. n) anno dominl C3.
o) quae D 1 ; quia D 3. p) eorum D 1 ; conspiratlonis D 2.

1) HacUnus, ubi prior Annalium Laureshamensium recensio de-
sinere videlur, nostrum iUin usum eaae Dulaoerim, cf. 'Neues Archio' XX,
14. 33. XXI, 81 8q. 2) Ann. Sith, 785 : Oouiuratio orieutalium Francorum,
quae vocatur Hardrati, exorta et cito compressa; et V, Karoli 20:
Facta est ei alia prius contra eum in Gennania valida coniuratio.
Cuius auctores partim luminibus orbati, partim membris incolomes,
omnes tamen exilio deportati sunt : neque uUua ex eis cst intcrfectus
nisi tres tantum. 3) Conf, Ann» Slith. 792 : Conspiratio Pippini contra
patrem facta.

ANNALES Q. D. EI^HARDI. A. 785. 71

more solemni^ hi^buit. Ac peractis his, quae ad illius
conyentus raiionem pertinebant, in pa^um vocabulo

fiardeugoo^ proficiscitur ibique audieus Y^dokindum' aoff
Abbionemh esse in Transalbiana ' Saxonum regione primo
eiil^ per Saxones, ut omissa perfidia ad^ suara fidem ve-
nire non ambigereuti, suadere coepitni. Cumque ipsi
&cinorum suorum sibi conscii regis fidei se committere
dubitarent, tandem accepta ab eo, quam optabant, in-

punitatis sponsione atquo impetratis, quos sibi dari
precabantur, suae salutis obeidibus, quos eis Amalwinusn,

unus aulicorum, a rege missus adduxerat, cum eodem
f.M.*ip80 ad eius praesentiam in Attiniacoo villa v e n erunt a t q u e

ibi baptizati sunt. Nam rex, postquam ad eos accersiendos

memoratum Amalwinum direxit, in Franciam reversus est;

quievitque ' illa Saxonicae perfidiae perv icacitas ^ per annos

aliquot, ob hoc maxime, quoniam occasiones deficiendi

ad rem pertinentea inyenire non potuerunt.

Faota* est eodem anno trans Rhenum^ apud orientales
Fraacot adversus regem inmodica coniuratio, cuius auc-

torem Hardradum comitem fuiste constabat. Sed huius

indiciam cito^ ad regem delatum est, eiusque soUertia

tam valida conspiratio citra ullum'^ grande periculum in
brevi conquievit, auctoribus eius partim privatione lumi-
nnm partim exilii deportatione condemnatis>.

Ml, S. 8. (4. 6.) «. 7. (8.)
4) MllMipiii 8. 6. 7. e) b«rcUngo 8. waidocinduin 8; naidikindain 8 (nam bj,
l^ ad 1—7; m Fui»; «bbonemque 8. h) ftlbionem 8. 6. 7; abbonem 8. i) tnuu-
alUnA 8. k) eoe 1—7. 1) «mbierent 1. 8« 7. m) cspit 8. 8. 8; eepit 7.

n) UBiilaalniM 8. o) «ttinleo 1. p) peruenitM 8. q) renom 8. 6. r) iUom 8. 5.
•) eondenpn. '8. 8. 8. 7; dampn. 8. 8.

1) Ann. FM. (^ Sith.) 785 : Widukind . . ad fidem GarU venit.
SO Cr. Ann. Fitld. 786: et Saxonia tota subacta. 8) VUa KaroH20:
Faota est . . . in G^ermaaia valida coniuratio. Cuius auctores, partim
luminibus orbati partim membris incolomes, omnes tamen exilio de-
portati aunt. i) Ann. Fuld. (^ Sith.J 786: Coniuratio . ., quae

Yocatnr Hartrati (nBxdnii Sith.J^ exorta et cito conpressa e8t.

72 ANNALES REGNI PRANCORUM. A. 786. 787.

786.

DCCLXXXVI. Tunc domnus Carolus* rex misit
exercitum suum partibus Brittaniae^ una cum misso suo
Audulfo® sinescalco^; et ibi multos Brittones conquesie-
runt® una cum castellis et firmitates^ eorum locis pa-
lustribus seu et*^ in caesis^. Et sicut supra diximus, in
multis firmitatibus Brittonum* praevaluerunt Franci et
cum victoria Domino volente reversi sunt et capitaneos
eorum ad synodum^ repraesentabant supradicto domno
rege^ in Wormatiam"\

Tunc domnus rex Carolus" praespiciens^, se ex
omni parte Deo largiente pacem habere, sumpsit con-
silium orationis causae^' ad limina beatorum apostolorum
iter peragendi et causas Itaiicas^ disponendi, et cum
missis imperatoris placitum habendi de convenentiis *"
eorum^; quod ita factum est. Tunc suprascriptus* dom-
nus rex natalem Domini celebravit in Florentia* civitate.
Et inmutavit" se numerus annorum in

787.

DCCLXXXVII. Tunc domnus rex* Carolus supra-
dicto^ itinere ita® peragens* Bomam venit et valde
honorifice a domno apostolico Adriano* receptus est; et
aliquod^ dies ibi moratus est cum domno apostolico.

SeptAi. *) eclipsis solis facta est XV. Kal. Oct. ab hora diei prima U8-

que acl horam V. add, D 3 ; eclipsis — Oct. etiam D 2.

A\,Bl. (2.) 4. (5.) Cl. 2, S. Dl. (2.) 8.

786. a) karolii» ttiam £4. b) brittannUe £4. C8. D\. 8; Britanniae Bb.
c) Andulfo A\\ odulfo B2\ per aiatttlftim D 2. d) Sinestalco A\\ Siniocallo B5;
senescalcom jD2; sinescaluo i>8. e) conqaaes. A\. C\\ adqnls. £2; conquis. £4. h.
C3. Dl. 8. f) firtnitatibus Brittonnm, in locls A\. g) (Uut A\. CZ. h) incessis
^l; in cesiit B\. 4; in casis CZ\ incesos D8. i) brlttoniam D8. k) sinodum
B\. C\. D\. I) regi ^l. B2. 5. D\\ rege carolo B\\ supr. karolo C8. m) VVor-
matia ^l; unormaciam B\\ unarmatiam BA\ uunnatiam £ 5. C 2. D 1 ; uurmaeiam Cl.
n) deest CS. o) perspiciens A\. B5, C8. D\. ex eorr. BA, p) causa A\, B2.b,
CB. D\,ex corr. JB4. q) italias C2. r) conuenientiis ^l. Dl. s) supradictus
Bl. 5. t) forentia D8. u) immutalns est n. a. doinini in C8.

787. a) carolus rex ^l. jBI; k. rex C3. b) supradictum iter A\, c) ieest
A\\ iter B 1. CZ. d) hadriano B4. 5. C 1. e) aliquot ^ 1. IT 2. C8. D 1.

1) Inptimis d^ filia sua Hruodihrude imperatori Canstantino
coUocanda; cf, Abd-SimBon 641—546.

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 786. 73

786.

DGCLXXXVI. Oum et hiemis tempus expletum et
sanctum ppscha in Attiniaco villa fuisset a rege cele-
bratum, exercitum in Brittanniam cismarinam mittere con-

stituit. Nam eum ab Anglis ac Saxonibus Brittannia^

insula fuisset invasa, magna pars incolarum eius mare

traiciens in ultimis Galliae finibus Yenetorum et Corio-

solitarum^ regiones occupavit. Is populus a regibus

Francorum subactus ac tributarius factus inpositum^

sibi vectiffal licet invitus solyere solebat. Cumque eo
tempore dicto * audien s non esset, missus illuc regiae mensae

praepositus Audulfus perfidae gentis contumaciam mira

celeritate compressit regique apud Wormaciamc et obsides,
quo8 acceperat, et complures ex populi primoribus
adduxit.

Rex pace undique parta' statuit Komam^ proficisci

et partem Italiae, quae nunc Beneyentus yocatur, ad-

gredi conyeniens esse arbitratus, ut illius regni residuam

portionem suae potestati subiceret, cuius caput in capto

Desiderio rege* maioremque® partem in Langobardia^

iam subacta tenebat. Nec diu moratus, sed contractis

celeriter Francorum copiis in ipsa hiemalis temporis

asperitate Italiam ' ingre ditur. Cumquein Florentia Tuscorum

civitate natalem Domini celebrasset, quanta potuit celeritate
Romam ire conteudit.

Quo cum venisset ac de profectione sua in^ Bene-787.
yentum tam cum Adriano^ pontifice quam cum suis

El. 8. 8. (4. 5.) 6. 7. (8.)
786. a) briUtuiia 8, b) impos. 8. 6. 7. c) uaormatiam 8. 7. d) deett 6. 7.
e) maioreqoc 1. 2, f) iongob. 6. 7. g) tuidriano 1.

1) Qui apud Caesarem saepiva commetmrantur ; ab eis oppidum
Vannee vicusque Corseult (pi'ope St. Malo) notnitia acceperunt. 2) Vita
Karoli 10 : Domuit et Brittones, qui ad occidentem iu extrema quadam
parte Galliae super litus oceani residentes dicto audientes non erant,
missa in eos expeditione, qua et obsides darc et, quae imperarentur,
se facturoB poUiceri coacti sunt. 3) Lio, II, 26 : undique partae

pacis (M,). 4) Ann. Fuld. (^^ Sith.) 786: Carlus . . . Romam vadit.
5) Vita Karoli 10 : Ipse postea cum exercitu Italiam ingressus . . .

74 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 787.

Et Arighis^ dux Beneyentanns^ misit Bomaldnm'^ filium
suum cum magnis muneribus, postolare^ de adventu
iamdicti domni regis, ut in Benevento^ non introisset,
et omnes yoluntates praefati domni regis adimplere
cupiebat. Sed hoc minime apostolicus credehat neque
obtimates ^ Francorum, et consilium f ecerunt cum supra-
nominato domno Carolo rege, ut partibus Beneyentanis"*
causas firmando adyenisset; quod'' ita factum est. Et
dum Capuam^ yenisset, Areghisus^ dux reliquid^ Bene-
yentum*^ ciyitatem et in Salemum se reclusit; et timore
perterritus non f uit ausus per semet ipsum f aciem domni
regis Caroli yidere. Sed mittens missos et ambos filios
suos proferens, id est Bumaldum', quem domuus Ca-
rolus rex secum habebat, et Grimoaldum^, quem supra-
dictus .Areghis^ secum^ retinebat; et offerens multa
munera et alios • obsides , ut petitionem^ eius obtem-
perasset. Tunc domnus ac gloriosus Carolus^ rex prae-
spexit^ una cum sacerdotibus yel ceteris' *obtimatibus**^.m
suis, ut nou terra deleretur iUa et episcopia yel mo-
nasteria non desertarentur^, elegit XII obsides et
tertium decimum® filium supradicti*^ ducis nomine Gri-
moaldum*. Bt accepta munera' inrayerunt omnes Be-
neyentani, tam supradictus dux quam^ et Bumaldus".
Et reyersus est sepenominatus piissimus^ rex et cele-
4f>r.8. brayit pascha cum domno apostolico in Boma.

Ibique yenientes missi Tassiloni^ ducis, hii' sunt
Arnus episcopus^ et Hunricus'" abba^ et petierunt
apostolicum, ut pacem terminaret inter domnum Carolum
regem et Tassilonem ducem. Unde et domnus aposto-
licus multum se interponens, postolando" iamdicto domno

Al, Bl. (S.) 4. (6.) Cl. ». 8. 1*1. («.) «.
I) ArigliM ^l; harichit ^l; herlflsiu HS; ariirte BA, 5. C S. g) beneiit. D8.

h) romoldam C8. i) pottttinre AUBi. C2. 8. D8; pottulaiu B2, 5. k) beneuentauo
B5.DS. 1) optimates Al, BA. C$, Dl, m) ad partee BeneaentanM Al; Bene-
uenti B5; benenteiilii D8. n) quod — neniMet rf«VMMl B4, o) e*upiut DS.

p) Ariglns Al; hariehisuA Bl; herigieus Bt; Arigis B5; aregism Ci; arefyniu C8;
areglsiit D8. o) reliquit Al, Bt, 5. C2. Dl. r) beneuentam BA; BeneTenti Bh;
benenentannm C9, •) mmoldum Al, C; romaldum BA, D9, t) grimaldum

B%, C3, D; cum . . Orimoldo Bb, u) Ariglus ^l; aregfalraa Cl. 2; aregysus C8;
tilium aragisi Dt; aregis DS, t) penes se continebat Al, ' w) petitioni ^l;

petieioni DZ. x) d^mt C3; rex car. Bl; rex lcar. Dl, y) proepexit Al; per-

apexit Dl, X) caeteris Al, BA, a) optimatibus ^l. B4. C8. b) desola-

rentur Al, e) XIII. Bl. 4. D8; duo<lecimum Dl, d) snum suprad. Cl. 2.

e) grimaldiim B9, C8. Dl; Qrimoldum B5, f) aeeeptis muneribns ^ 1. C8. «x eorr,
B4u g) quam et R. de$m<i AU h) romoldus C8; romaldus Dl. 8. ea; corr, B4,
l) detHt BA, C8. k) ThaMUonls ^l; tassilonis 32.4.6. C8. D; DasiUoni D5.

1) seilicet A. Al; hi C. Dl. m) Hnnrichus ^l; henrlcttoCS. n) precaudo ^l;
postulando B4, C2. 8; postulante Bb.

1) Sahburgmsit ^785— 82U 2)

AKKALBS Q. D. EINHARDI. A. 786. 787. 75

optimatibns deliberasset, Aragisus^ dux Beneventanorum au-
dito eiua adveutn cotiipertaqtie in terrani suam intrandi
Toluntate propositum eius avertere conatus est. Misso

enini Ruinoldol^ maiore iilio 8uo cum muneribus ad rejpem ro-
gare coepit, ne terram Beneventanorum intraret. oed illc

longe aliter * de rebus inchoatis f aciendum sibi iudicans

retento secum Rumoldo< cum omni ezercitu suo Gapuam
Camimniao civitatem acceaait ibique castris positis conseditk,
indel l)ellum i^osturut, ni memoratus dux inteutiouem

regis salubri cousilio^ praeveuisset. Nam relicta Bencvento,

quae caput illius terrae habetur, in Salemum maritimam

civitatem yelut munitiorem se cum suis contulit missa-
que legatione utrosque filiot auot regi obtulit, pro-
mittena ao ad omnia, quao imperarentur, libenter oboo-

diturumm. Cuius precibns rex adnuens» divini etiam ti-

moris respectu bello abstinuit et miuore ducis filio nomine
Ghimoldo obeidatus gratia suicepto maiorem patri remisit. Ac-

oepit insuper a populo obsidea undecim misitque legatos,
qui et ipBum ducem et o m n e m Beneventan u m populum per

•acramenta firmarent. Ipse post haec cum legatis Con-

stantini® imperatoris, qui propter petendam fiham suam^

ad se missi fuerant, locutus esrt; atque illis dimissis

Romam revenut sanctum paichale festumP magna cum hi-

laritate celebravit.

•,.171. •787.

DCCLXXXVn. Cum adhuc* rex Romae agereti», Tas-
tilo dux Baioariae misit legatos suos, Amum videlicet epi-
acopum et Hunricumo abbatem, ad Adrianum<^ papam, petens,
utmterregem atque illum mediator p»cis fieri diffuaretur.
Keo pontifex precibus eius censuit abnuendum, sed
quanta potuit instantia apud regem interceder.e curavit,

iPl. 9. 8. (4. 5.) a. 7. (8.)
h) rui«ldo 8; ramolto 6. i) ramoldam 8; ramoldo 8. k) iblqoo e. p. eoiw. tfe-

mmi 8. A. I) et inde 8. 7. m) ob(d. i^. 8. 6; obed. 7. n) MBiieiu 8. 8. 7.

•) eoiwtuitlno eorr, -ni 1; eoMluitino 8. p) paech* 8. 5.

787. a) rex ndhne 1 : rex d§eti 8. b) esaet 8. 5. c) heiarienm 6.

d) kndriMinm 1; hnrdrinnnm 8.

1) Vita Karoli 10: Ip8e . . . Capuam Campaniae urbem accessit
atque ibi positis castris bellum Beneventania, ni dederentur, commf-
natns est. Praevenit hoc dux gentis Aragisus : iilios suos Rumoldum et
Grimoldum . . . mittensrogat . . . seque . . imperata facturum poUi-
oetur • . . Rex . . . unoque ex filiis, qui minor erat, obsidatus gratia
retento maiorem patri remisit; legatisque ob sacramenta fidelitatia a
Beneventanis exigenda . . . dimiasiB Romam redit. 2) Lip, II, 46 :
aliter longe evenft (MX 3) Cf. Tfwtsi. Marc. H Pttri (SS, XV):
salubre consilium (D.), 4) Hruodthrudem, quae Mctitfdum Ann,

Laureaham, iam a. 781. imperatori deaponeata erat, tunc autem petenfi
n<m data eet. V. infra a. 788. et Abel^Simeon &69.

76 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 787.

rege. Et ipse domnus rex respondit apostolieo, hoc se
Yoluisse et per multa tempora quaesisse^, et minime in-
venire potuit^ ; et proferebat statim fieri**. Et voluit
supradictus domnus rex in praesentia domni apostolici
cum ipsis missis pacem firmare ; et rennuentibus ** supra-
dictis missis, quia non ausi fuissent de eorum parte
uUam firmitatem facere. Apostolicus vero cum cogno-
visset de instabilitate vel mendatia" eorum, statim supra
ducem eorum vel suis consentaneis anathema posuit, si
ipse* sacramenta, quae promiserat domno Pippino" regi^
et domno Carolo^ itemque'^ regi^, non adimplesset. Et
obtestans supradictos missos, ut contestarent^ Tassilonem,
ut non aliter fecisset, nisi in omnibus oboediens fuisset
domno regi* Carolo et filiis eius ac genti Francorum,
ut ne forte sanguinis effusio* provenisset^ vel lesio^
terrae illius ; et si ipse dux obdurato corde verbis supra-
dicti apostolici minime oboedire^ voluisset, tunc domnus
Carolus^ rex et suus exercitus absoluti fuissent ab omni
periculo peccati, et quicquid in ipsa terra factum eve-
niebat in incendiis aut in bomicidiis vel in qualecumque ^
malitia^, ut hoc super Tassilonem et eius consentaneis'^
evenisset* et domnus rex Carolus ac Franci'' innoxii ab
omni culpa exinde permansissent * . Haec*" verba" ex-
pleta, missi Tassiloni^ absoluti sunt. Et tunc in invicem
sibi domnuB apostolicus atque domnus gloriosus rex Ca-
rolus valedicentes, benedictione adsumpta oratione per-
acta Franciam^* iamdictus praecelsus^ rex reversus est.
Et pervenit idem mitissimus rex ad coniugem suam
domna'* Fastradane' regina* in civitate Wormatia"; et
ibi ad invicem gaudentes et laetificantes ac Dei miseri-
cordiam conlaudantes. Synodum^ namque congregaviV*"
suprascriptus^ domnus^ rex ad' eandem civitatem;
sacerdotibus suis et aliis obtimatibus* nuntiavit, qualiter
omnia in itinere suo peragebantur^. Et cum venisset^

Al. Bl, (8.) 4. (6.) CU 2, 8. Dl, (2.) 8.
q) qneslMe £1. 4. C2. i>8. p) potttiwe Al, B%, C3, DZ, q) ita fieri Al,

r) rennentibns ^ 1. Bi. D. •) mandati Al] mendacl* B\. 4. D; mendatio C8.

t) ip«a Al.Bb, n) piplno ^ 1. ^ 4. I^ 8. t) rege B 1. w) carolo etiam D 3.

x) deest A l, y) conteMtarentur A 1. x) Carolo Regi A 1 ; carolo rege B 1 ; liarolo
i-egii>8. a) proAtsio Al, b) yeniret A\\ proueniret C%. c) lae^io ^ 1. C\.
d) obedire ^l. C3. D8. e) carolus ttiam C2. f) qnaiicunque A\. B 2. 4. C8. D,
g) malo ^ 1; malicia B\, D3, h) consentaneos A\,Di. i) reniret ^ 1; eueniret Cii.
k) Arancis B 1. 1) permanerent A 1. C 8. m) iis ^ 1 ; Hi« C 8. n) uerbis expletis ^ 1. C 8.
o) Thassilonis A 1 ; taMilonis Bi.C3.D\, p) frantiam Ci,D3. q) precellentissimus B 1.
r) dominam ^l; domnam B\. C3. ») Fastradem A\; fastradanem B\. D\;

faiftrada Bi; fastradanam C3. D3. t) reginam A\. B\. C9. D, u) uuarmatia£4;
ad VVmiatiani Bb; uurmatia C\, 2. D\, v) sinodum B\, 2. D. w) oongregatam
A\. X) supradictus A\. D. y) deetl A\, C3, z) apnd A\. a) optim. A\. Bl,
Cl. 3. b) peracta sunt A\. e) ven. — qnod dttumt C3,

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 787. 77

Tit inter eos pax et concordia ex suae apostolicae auctori-

tatis ammonitione atque interventione proveniret. Cui
Gum rex idem se magnopere velle responoisset simulque
a legatis memorati ducis inquireret, quam^ huius pa-
cationis firmitatem facere deberent, responderunt sibi de^

hac re nihil esse commissum nec se de hoc negotio

aliud facturos, quam ut responsa regis atque pontificis

domino suo reportarent. Quorum verbis papa commotus
velut fallaces ac fraudulentos anathematis ^ladio sta-
tuit feriendos, si ab olim regi promissa fiae discede-
rent, atque ita infecto pacis negotio reversi sunt. Rex

autem adoratis sanctorum apostolorum liminibus TOtis-

que solutis apostolica benedictione percepta in Franciam re-
versus est.

Et cum uxorem suam Fastradam filiosque ac filias et
omnem comitatum, quem apud eos dimiserat, Wormaciaeir

invenistet, generalem populi sui conventum ibi habere
statuit. In quo)> cum omnta, quae iu Italia gesserat,
coram optimatibus suis narrando commemorasset et ad ex-

El, 2. 3. (4. 5.) 6. 7. (8.)
e) quando 8. f) in 8. g) nnonnftt 3. 7; nnrmaciae 8. li) qua 3.

78 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 787.

ad hoc^ locum. quod omnia explanasset de parte Tassi-
lonis, sicut actum erat, tunc prespiciens*' idem rex, ut
missos mitteret, et iussit Tassiloni^, ut omnia adimpleret
secundum iussionem apostolici, vel sicut iustitia^ erat:
eo^ quod sub iureiurando promissum habebat, ut in omni-
bus oboediens' et fidelis fuisset domno rege*^ Carolo'
et filiis eius vel Francis et veniret ad eius praesentiam ;
quod*" rennuit" et venire contempsit^. Tunc domnus
rex^ Carolus una cum Francis videns iustitiam suam,
iter coepit** peragere partibus Baioariae cum exercitu
suo, et per semet *ipsum venit in loco, ubi Lechfeld** ♦i». n»
vocatur, super civitatem Augustam**. Et iussit alium
exercitum fieri, id est Franci* Austrasiorum, Toringi",
Saxones, et coniungere super Danubium fluvium in loco,
qui dicitur Faringa^. Et tertium^ exercitum iussit fieri
partibus Italiae, ut domnus Pippinus^^ rex venisset''
usque ad^ Trianto**^ cum exercitu suo et ipse ibi ma-
neret et exercitum suum pleniter in ante mitteret usque
ad Bauzanum*'^. Tunc praespiciens** se Tassilo ex omni
parte esse circumdatum et videns, quod omnes Baioarii
plus essent fideles domno rege^ Carolo* quam ei et
cognovissent iustitiam iamdicti domni regis et magis
voluissent iustitiam consentire quam contrarii esse,
(Oc^a/ undique constrictus Tassilo venit per semetipsum, tradens
se manibus in manibus® domni regis Caroli*^ in vassa-
ticum*^ et reddens ducatum sibi commissum a domno
Pippino^* rege, et recredidit* se in omnibus peccasse et
male egisse^*. Tunc denuo renovans sacramenta et dedit
obsides electos XII et tertium decimum^ filium suum
Theodonem"\ Beceptis obsidibus vel sacramenta tunc
reversus est praefatus gloriosus rex in Franciam".

Et celebravit natalem Domini in villa, quae dicitur

AU Bl, (2.) 4. (5.) Cl, 2. 3. Dl. (2.) 3.

d) deeiit Al; hunc Bl.J}; hoe eorr. bniic D4. e) perspiciens ^ 1. 1*. f) Thasiii-
lonem A 1 ; tassilonem B1.4.C1.2. g) iasticia B l. DS, b) et ^ 1. i) obediens
Al. C3. k) rcgi Al. J3 4. CS. />S. 1) karolo eHam £4. m) qui
5. C3. n) renuit Al. Dl. o) Ft>8t hoc verbum unum fofium excidit
Bl. 1») kar. rex C8. i>3. q) cepit C3. DS. r) Lerhfeldt Al; lecfel 1^4; Lec-
tlec Bfy; lechflcd C2; lechfele CS. a) agastamCl. t) Fraucorum .4 1. n) Thu-
i-in^orum et Saxonum Al) thuringi B2; turingi 2>S. v) tercium BA. C\. Z>3.
w) pipinns 'y4 1. Bl. D3. x) veniret A l, C3. y) ad — usque desunt DS. z) trien-
tum B2\ triantum B4,. a) Banzanum Al; hauzarum Bi. b) prospiciens Al. B4.
C3. 1/3; perspieieus B2. X>1. c) regi Al. BA. C3. d) karolo etiam BA.

e) se in manus Al. C3; se manibus B2. i. Dl. caroli etiam C2. g) Va-
iiallum Al. h) pipino Al. B4. D9. i) cognouit Al. k) Ab hoc rocabuto post
folium aminsum ruraus incipU B\. 1) XIII. B\.2.\. D\. 3. m) Teodoneni If 5.
n) frantiam C2.

1) Pforing ad Danubium inter urbes Ingofstadt et Regenshiirg,
2) Trie^xt. 3) Bozen.

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 787. 79

tremum de legatis Tassilonis, qui ad se Romae^ venerant,
mentio facta fuisset, iniit consilium, ut experiretur,
quid Tassilo de promissa sibi fidelitate facere vellet,
congreffatoque* ingenti exercitu atque in tres partes di-
viao* faioariam petere constituit. Cumque Pippinum filium
cumltalicis copiis in Tredcntinam vallemvenire iussisset,
'jklTa.orientale8 *quoque Franci ac Saxoncs, ut iussi fuerant, ad
Danubium in loco, qui Fferinga^ vocatur, accessissent, ipse
cum exercitu, quem secum duxerat, super Lcchumi fluvium,
qui Alamannos et Baioarios dirimitm, in Augustae civitatis

suburl^ano consedit, inde Baioariam cum tam valida

manu procul dubio petiturus, nisi Tassilo sibi ac popuo

stio ad regem veniendo consuleret. Nam vidcns se undi-

que circum 8 e s s um , veuit supplex ac veniamdeantegestis

sibi dari deprecatusn est. Sed et rex, sicut erat natura

mitissimuB, supplici ac deprecanti pepercit acceptisque ab
eo praeter filiuni eius Theoaonem<» aliis, quos ipse imperavit,
duodecim obsidibus et populo terrae per sacramehta firmato

in Franciam reversus est. Et in suburbano Mogontiacense^

n. 2. 3. (4. 6.) 6. 7. (8.)
i) rotne 8. H. 7. k) pferinga S; feriaga 5. 7; pheHnga 8. 1) lethum 2; lecchum 8.
lu) dioidit 3. 5. n) precatus 3. 5. o) teodonem 6. p) mogonciacense 2; magon-
ciacense 3; magontiense 6.

1) VUa Karoli 11 : copiis undique contractis Baioariam petiturus
ipse ad Lechum aninem cum magno vcnit exercitu. Is fluvius Baioa-
rios ab Alamannis dividit . . . Sed . . ille . . supplex se regi per-
misit, obsides, qui imperabantur, dedit. 2) V. infra a. 824: diviso

in tres partes exercitu (D,).

80 ANNALES REGNI FRANGOKUM. A. 787. 788.

788jrarr.8o.Iiigilenhaim^, similiterP et pascha. Et^ inmatavit se
numerus annorum in

788.

DCCLXXXVIII. Tunc domnus rex Carolus con-
gregans sjnodum^ ad iamdictam villam Ingilenhaim^,
ibique veniens Tassilo ex° iussione domni regis, sicut et
ceteri eius vassi^; et coeperunt® fideles Baioarii dicere,
quod Tassilo fidem suam salvam non haberet , nisi
postea f raudulens ^ apparuit, postquam filium suum dedit
cum aliis obsidibus et sacramenta, suadente uxore sua
Liutbergane^. Quod et Tassilo denegare non potuit,
sed confessus est postea ad Avaros^ transmisisse^ yassos^
supradicti domni^ regis ad se 'adortasse™ et in vitam
eorum consiliasse; et homines" suos, quando iurabant,
iubebat, ut aliter in mente retinerent et sub dolo iura-
rent; et quid» magis, confessus est se dixisse, etiamsi
decem^ filios haberet, omnes voluisset perdere, antequam
placita sic manerent^ vel stabile permitteret, sicut iura-
tum habuit; et etiam dixit, melius se mortuum esse
quam ita vivere. Et de haec ^ omnia conprobatus, Franci
et Baioarii, Langobardi et Saxones, vel ex omnibus
provinciis", qui ad eundem* synodum" congregati fue-
runt, reminiscentes priorum malorum eius, et quomodo
domnum Pippinum^ regem in exercitu^ derelinquens
et ibi, quod theodisca^ lingua harisliz^ dicitur, visi sunt
iudicasse* eundem Tassilonem ad mortem. Sed dum
omnes una voce adclamarent* capitale^ eum ferire^ sen-
tentiam^, iamdictus domnus Carolus piissimus rex motus
misericordia ab® amorem Dei, et quia consanguineus eius
erat, contenuit^ ab ipsis Dei ac suis fidelibus, ut non
moriretur. Et interrogatus a iamfato clementissimo
domno rege praedictus Tassilo, quid agere voluisset ; ille

iU Bl. (2.) 4. (5.) C1. 2. 8. Dl, (2.) 8.
o) ingelhaim ^ 1. C8; eDgilinbeim f 2; ingilemliaim B4t; Ingelinhaim B6; ingilin-
heim D3. p) et tim. paacha ^l; et p. sim. B2. Cl. 2. I>1; nat. dom. et pascha

in Bo, C8. q) et immnt. «e annna. A 1; anno domini C8.

788. a) sinodam B l, H, D\. S. b) ingelhaim A\, C8; ingilenbeim D2;

ingilinheim D8. c) ex~ tassllo f/«mM< Bl. d) Vasalli ^ 1 ; nassalli C 8. e) ce-
penint C8. D8. t*) fraudulans AX\ frandolens B\, C, g) Luitburge A\\ liut-

. berga £2; Leutbergane J3 5; Hudbergan^ C3; liutbergan^ D8. h) Auares^l.

i) transiuisse A\\ transmiflsisso B\. D\. k) Vasallos A\. 1) domno rege B\,

m) fortasse ^l; adhortasse £4; cohortando C3; hortasse D3. n) hominis B\,

o) qnod ^l; q. m. destiHt C3. p) sex C3. q) manarent C\. 2. r) de omni-

bus A\; de his omnibus D\. h) prouintiis C2. D\, t) eandem A\. BA-. D9,

u) sinodum B\. D\. 8. t) pipinum A\. £4. C8. w) exercitum J3 4. C8. D\.

X) thedisca B 4. y) Harislig A 1 ; haristalliz B 1 ; harislit B 4 ; herisliz D 3. t) indi-
cassft Ne B 1. a) acclamareut AX.BA.CS, b) eapiUli A\, D\; capitalem C 8. D 8;
capitaleni sent. proclamarent B2. c) feriendum A\, d) sententia A\. D\,

e) ad ill; ob C. Z>. f) obtinuit A\, B%, ^. D; optinuit C8.

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 787. 788. 81

iu villa, qaae vocatur Iiigilanheim4y qnia ibi hiemaTerat, et
natalem Domini et pascha celebravit.

788.

DCCLXXXVIU. Cum in eadem vilUi generalem po-
puli sui rex conventum fieri decrevisset ac Tassilonem
ducem sicut et ceterosA vassos suot in eodem conventu
adesse iussisset atque ille, ut ei fuerat imperatum, ad

re^is praesentiam pervenisset, crimine inaiestatis^ a Baioa-
rivs accusatus est. Obiciebant ei, quod, postquam filium
suum obsidem regi dederat, suadente coniuge sua Liutbergal»,

quae' filia Desiderii regis Langobardorum® fuit etpost patris
exilium Francis inimicissima semper extitit, in adversi-
tatem regis, et ut bellum contra<^ Francos susciperent,

Hunorum gentem concitaret. Qnod yerum fuisse rerum
in eodem anno gestarum probavit eTentus. Obiciebantur
ei et alia conplura et dicta et facta, quae non nisi ab
inimico et irato vel fieri vel proferri poterant; quorum

ne unum quidem infitiari® coepitf, sed noxaeS convictus"

uno omnium adsensu ut** maiestatis reus^ capitali sententia
damnatus^ est. Sed clementia regis licet morti addic-

J:i. 2. 8. (4. 5.) 8. 7. (8.)
q) ingilumhehM 9; ingillniiheitn S (n4m6)i ingilinheim i>; ingnlenheim 8.

788. a) caeteroi 1. 8. 0. h) snaliberga « wrr, {eraMs lUleria uij 1 ; Ilnth-

burga 8 {tton 5j ; leaibeFira 8. e) longob. 6. 7. d) e. Fr. demmt 6. e) iuflciari
2.8.6.7. cepit 2. 8; 6; cepit 7. f) noxif} 8; noxie eorr, noxe-7. h) deeat 6. 7.
i) dampn. 8. ff. 7.

1) Cf, Tae, Ann, I, 74. //, 50. ///, 44 (MJ. 2) Vita KaroH 11;
qui hortatu uxoris, quae fiJia Desiderii regis erat ac patris exilium
per maritum ulcitci posse putabat, iuncto foedere cum Hunis . . . hello
reffem provocare temptabat. 3) Ann. Fuld. 788: multis periuriis et
inndelitatibus convictus deponitur. 4) Cf, infra a, 801 : ut mai. rei,
tit 820 : Cumque ut reus maiestatis capitali sententia damnaretur (D,),

6

82 ANNALES REGNI FRANCORUM. A.788.

vero postolayit*^, ut licentiam haberet sibi tonsorandi
et in monasterio*^ introenndi et pro tantis peccatis pae-
nitentiam* agendi et ut suam salvaret animam. Simi-
liter et filius eius Theodo deiudicatus^ est et tonsoratus
et in monasterio^ missus, et pauci Baioarii, qui in ad-
versitate domni regis Caroli"" perdurare voluerant", missi
sunt in ezilio^.

Eodem*quei* anno commissum est bellum^ inter
Qrecos et Langobardos^, id est duce Spolitino'' nomine
Hildebrando seu duce Grimaldo", quem domnus rex*^.i74.
Carolus^ posuit ducem super Beneventanos^; et fuit
missus Wineghisus^ una cum paucis Francis, ut prae-
yideret eorum omnia, quae gessissent. Et auxiliante
Domino yictoria est facta a Francis seu supranominatis
Langobardis. Idem^ similiter et alia pugna commissa
est inter Avaros in^ loco, cuius vocabulum est* . . . . ,
et Francis^, qui in Italia' commanere^ videntur; opitu-
lante Domino victoriam obtinuerunt** Franci®, et Avari
cum contumelia reversi sunt, fuga lapsi sine^ victoria.
Tertia pugna commissa est inter Baioarios et Avaros in
campo Ibose®*^ et fuerunt ibi missi domni regis Cai*oli
Grahamannus^ et Audaccrus*^ cum aliquibus Francis;
Domino auxiliante victoria fuit Francorum^ seu Baioa-
riorum. Et ista omnia supradictus dux Tassilo seu
malivola uxor eius, Liutberga' Deo odibilis^, per fraudem
consiliaverunt, Quarta pugna fuit commissa ab Avaris,
qui voluerunt vindictam peragere contra Baioarios. Ibi
similiter fuerunt missi domni regis Caroli, et Domino
protegente victoria christianorum aderat. Avari fugam

^l. ^l. (S.) 4. ih,) Cl. S. S. />1. (S.) s.
g) pMtiilaalt Al, B4. C8. DS. h) moi&Mtcriom ^l. BS. 4. C. />a. i) po«ttitentUm
Al, Bl; penitentUm C9. S. X>3. k) diiudlcatin ^ 1. BA. C». Dl. I) monjMteriom
^l. B2. 4. Z>8. m) Car. Regit A 1 ; car. d/om CS; tl§ui C8. n) UaBl; ponlam-
norant Al; nolebant BA. C. D. o) exiliom ^ 1. X>8. p) fiodem quoque Al. CS.
q) Ijongobnrdornm B 5 ; longAberdfts D 8. r) Spoletano Al.Bb; de «poleto B S ; npoll-
tanoB i.CS.8. n) grimoitldo Bl; Orimoldo Bft. t) C*r. Rex Al. n) VVine-
giins Al; du9l Bl; et oaineglxo B%\ nolnechiMUt BA\ Winighiii Bh\ mltlti|ne ooine-
g\-iinm C8; inonegbiina DS. v) dutti AX.Bb.Dl; id est B 1. C\. S; per Ideni tempun
Bt\ ItemCS.DS. w) iu loco deHMtU Bl. x) duU A\. y) PrMci A\\ rhincot
BS. C8. B) taliiun 1^4. ») eonmanere B4. Cl. b) optlnuemnt /rs. CS. 8.

e) (feeel ^l. d) sine vict. dwunt C8. e) in c. Ib. dfunt A 1; Ibore B\\ hibose

B \ ; iboaee C. granwnnuA D 8. g) AniUeerns A 1 ; audaerus B 1 ; odaeor B % \
audecrum C8; audmccos D8. h) Praucorum •> sopmdictus tfcwimt A\. t) Loit-
berga ^ 1; lindberga Cb. \i) odiblli A 1.

1) In Calahria; cf. Ab$l-Sim»an 632—034. 2) Artgiao H

fUio eius maiore Ramualdo a. 787. mortuis; ef. Abei^Simsan 604 oq.
630 aqq- 3> Ips,

ANNALES Q. D. EINHARDL A. 788. 83

tum liberare curavit; nam mutato habitu in monafiterium

missus est, ubi tam religiose vixit, qiiam libenter in-

travit. Similiter et Theodok filius eins tonsus et monasticne
conversationi mancipatus* est; Baioarii quoque, quiper-
fidiae ac fraudis eorum conscii et consentanei fuisse

reperti suntl/exilio per diyersa loea religantur.

Huniu» vero, sicut Tassiloni proraiserunt, duobuB exer-

citibus comparatis uuo marcam* Foroiuliensem, altero
* j». 176. Baioariam adgressin sunt, sed frustra; *nam in utroque

loco victi fugatique sunt et multis suorum amissis^ cum

magno damno» ad loca sua se receperunt. Quam in-

iuriam velut vindicaturi iterumP Baioariam maioribus co-

piis petieruut, sed in prima eongpressione ^ pulsi a Baioa-

riis et innumera multitudoQ eorum caesa, multi etiam
exeisyquiperfugam evadere conati Danubium tranare
voluerunt, gurgitibus fluminis absorbti sunt^

Interea Constantinus imperator propter negatam
sibi regis filiam iratus^ Theodorum*^ patricium Siciliae
praefectum cum aliis ducibus suis fines Beneventanorum
vastare iussit. Qui cum imperata exsequerentur", Gri-
moldus, qui eodem anno post mortem patris dux Beneven-

tanis a rege datus est, et Hildibrandus^ dux Spolitinorum u
cum copiis, quas congregare potuerunt, in Calabria eis
occurrerunt, habentes secum legatum regis Winigisum^,
qui postea ^ in ducatu Spolitino^ Hildibrando ^ successit.
Commissoque proeliox** inme»dicam ex eis multitudinem
ceciderunt'' ac sine suo suorumque gravi dispendio vic-
tores facti magnum captivorum ac spoliorum numerum in
sua castra retulerunt.

^l. «. S. (4. 5.) «. 7. (8.)
k) teodo 6. I) fbisM pefhlb«ntar S. m) Hani — Arnitra d^Mnt 2. n) ugtft, 3. 6. 7.
o) dampno 8. 6. 6. 7. p) biti. Iterum 8. 6. q) eorom mnltitudo 3. (mon 6.) 8. 7.

r) toodorum 8. «) exequ. 8. 8. 7. t) hildebr. 8. 8. u) spolitanonMn 8. 8. 7 ;

•poleti rector 8. v) ouinnLrisum 7. w) ipolitiuio 8. ft. 7. x) plio 1. 8. 6. 7;

prMlio 2. y) cieidemnt 8. 5.

1) Cf. infra a. 822: monasticae conversationi se mancipavit (D.).
2) Ann. Fuld. (^ SUk.) 788 : Avares in marcha Cmarca SUh.) Baioariae
atque Italiae . . . victi atque fugati sunt. 8) F. infra a 807: et

multis suorum amissis . . . victique ac fngatl aunt . . . quorum aliqui
. . in sua loca reversi sunt (D.). 4) Eadem verba oceurru$U in

a. 798. it 819 (D.). 5) Lip. XXL 56 : cum alibi evadere nequissent
. . . gurgitibus absumpti sunt (M.). 0) Cf. supra a. 786. 7) AnU
a. 799; v. infra. 8) A. Puld. (=» Sith.) 788: Grecorum exercitus

. . . pi*oelio superatur.

6*

84 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 788. 789.

incipientes, mnlta stragia^ ibidem facta est occidendo,
et alii"' in Danubio fluvio yitam necando eiuiserunt"**.
Post haec omnia domnus rez Carolus® per semet
ipsum ad Beganesburgi* pervenit et ibi fines vel marcas
Baioariorum disposuit, quomodo salvas** Domino prote-
gente contra iamdictos Avaros esse potuis.sent. Inde
vero reversus celebravit natalem Domini in Aquis pa-
789 Apr. 19. latio , pascha ** similiter. Et ^ inmutavit se numerus
annorum in

789.

DCCLXXXVIIII.* Inde iter permotum partibus
Sclavaniae", quorum vocabulum est Wilze^'^ Domino
adiuvante; et^ una cum consilio Francoriim et Saxonum
perrexit Benum^ ad Coloniam transiens per Saxoniam,
usque ad Albiam® fluvium venit ibique duos pontes con-
struxit, quorum uno ex utroque capite castellum ex
ligno et terra aediflcavit. Exinde promotus in ante,
Domino largiente supradictos Sclavos sub suo dominio
conlocavit*". Et fuerunt cum eo in eodem exercitu Pranci,
Saxones*5^; Prisiones** autem navigio per Habola**'* flu-
vium cum quibusdam Prancis ad eiim coniunxerunt.
Puenint etiam Sclavi cum eo, quorum vocabula sunt
Suurbi*^*^, nec non et Abotriti', quorum princeps fuit

*) Hoc vero aiino, ut computatum est, depositio fuit Tilpini
sept.i. episcopi IIIl. Non. Septenibr. aeM-, C8.

Ai. Bl. (2.) 4. (5.) Cl. 2. 3. />1. /2.) 3.
I) iitniflres ^ 1. Bi. C'S. />!; stra^Uc 2)8. m) aWoh in 1>. tittinfne Mabmer«emnt A 1.

n) DesineHte eodice LaureshameHiti A 1 (CoHiHiue) ahhine AnnaHum
LanreHhameneium coHtiHuationem itequitur uMque ad a. 793; amisemnt B.

0) kitrolii» />1. 3. p) regitneMbargb B2; lUgnisbarg Bh\ rajrftneburg C2; rognes-
burg C3; regtnesburg D\\ regansburg DS. o) •aluumBl. r) ct pascbaBl. 2.4. 6;
dominl et pascba in aqa. pal. C 3. •) anno domlni (omtmtie Et — \n) C 3.

789. a) sdauiniae Bb, Dl. h) uuiltze B\; ouilzi Bi. D2; uullKae C3.

t) lieeet B\. C'i. d) hrenum Cl. 2; rhenum CS. D\. e) alblm 7)2. collo-
cauit CS. D\. 3. g) et saxones B2, C3. h) freaones Bi. Di\ fritones Cl. 2;

Fresiones C3. 1) labola B ^; abola C2. .). k) surbii}2; subarbi BA; sorabos 2)2.

1) abotridi B2; abotrii C2; Hbodriti C3; abodritos D2; abotrici DS.

1) Hactmus fere annahs mio tenore ecripti videntur esee, abhine quo-
tannis continuati. 2) Wilzi (i. e. Wlt-izi^ jt/re Welatabi (Wlat-abi^ a radice
wlt eive wlat (^ (iominari, cf. polon. wlaclad « thiud» walten> dicti videntur
esse, Quod nomen otnnes, qui inter AbodrUos et Sorabos incolebant,
Sc1a90H compfexum 8<$eculo decinio, ut ridetur, subrepente alia radice lud
f'^» populus, cmtf. aorab. \ind ^ thiud. leute> in Liutizi cotnmutatum
eet; cf. C. Zeuss, *Die Deut^chen und ihre NachbarsUimme', p, 655.
3) Havel. 4) Sorben.

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 788. 789. 85

Rex autem in Baioariam profectus eandem provin-
ciam cum suis terminis ordinavit atque disposuit; atque

inde regressus in Aquisgrani palatio suo, ubi hieinaverat,

et diemDomini natalicium sanctumque pascha more solemni'
celebravit.

789.

DCOLXXX VIIII. Natio * q u a e d a m Sclav enorum^ est
in Germania, sedens super litus oceani, quae propria lingua
Welatabi^, fraucicac autem Wiltzi<l vocatur. Ea Francis
semper inimica et vicinos suos, qui Francis* vel subiecti vel

foederati<3 erant, odiis insectari belloque premere ac la-
cessire solebat. Cuius insolentiam rex longius sibi non
ferendam ratus bello eam adgredi^ statuit conparatoque
ingenti exercitu Rhenumsr apud Ooloniam traiecit. Inde per
Saxoniam iter agens, cum ad Albiam pervenisset, castris in
ripa positis a m n e m duobus ' pontibus i u n x i t , quorum un u m ex

utroque capite vallo munivit et inposito praesidio firmavit^
Ipse Auvio transito, quo constituerat , exercitum duxit
ingressusque Wiltzorumh terram cuncta ferro et igni' vastari
iussit. Sed gens illa, quamvis bellicosa et*^ in sua
numerositate confidens, impetum exercitus regii diu
sustinere non valuit * ac proinde, cum primum civitatem
Dragawiti ventum est, — nam is ceteris' Wiltzorum**
regulis et nobilitate generis et auctoritate seuectutis

E 1. 2. 3. (4. 6.) 6. 7. (8.)
b) sollempni G. 7.

789. a) sclauoriim 6. 7 ; tlauorum S. b) uuetalahl 7. c) franciaca 6.

d) uuilxi 3; uuiUi 5; uilUi 7; uuilti K. e) f^der. 2. 6; fed. 3. 7. aggr. 3. 6. 7.
•g) hrcnum 3; renum 5. 6. h) uuitzurum 2; uuilzorum 3; uuiltorum 8. i) igne 3.
ky.dwt 3. 5. I) caeteris 1. 3.

1) Vlta KaroH 12 : Sclavis, qui nostra cousuetudine Wilzi, proprie
vero . . . AVelatabi dicuutur, bellum inlatum est. . . . Oausa beUi erat,
quod Abodritos, (|ui cum Francis olim foederati erant, assidua incur-
sione lacessebant. . . Sinus quidam ab occideutali oceano orientem
versus porrigitur. . . Hunc niultae circumsedent nationes. . . At litus
australe Sclavi . . . incoiunt. 2) Ann. Fuld. 789 : Constructis duobus
pontibus, quorum alterum . . . munivit, transito dumine Sclavorum,
qui vocantur Wilzi, terram ingressus eos . . . dicioni suae subiugavit.
3) Liv, XXI, 57: opere magno munitum et valido iirmatum prae-
sidio (M.j. 4) Cf. (Jaes. de h. Gall, I, 26 : diutius cum sustinere no-

strorum impetum non possent (M.).

86 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 789-791.

Witzan ™. Ibique ^ obsides receptos , sacrameiita con-
plurima", Domino perducente Frauciam** pervenit.
790 4f>r. 11. £t celebravit natalem Domini in Wormatia ^ , pascha ^

similiter. Ef inmutavit se numerus annorum in

•790. •p.iTs.

DCCXC. In sequenti vero anno nullum fecit iter,
sed ibi in iamdic^ civitate iterum natalem Domini cele-
791 jrartf.s7. bravit , pascha** simiiiter. Et inmutavit^ se numerus
aiinorum^ in

791.

DCCXCI.* Inde autem itinere permoto partibus
Baioariae^* perrexit, ad Reganesburg*' pervenit, ibi exer-

m. (i.^ ♦. (5.) Cl. 2. 3. /)1. («.) 8.
m) uuiMn BA; uuiotzMi Dl. n) qoiun plurimit B4-. CH, o) fhtntUm B2, C%.

p) uuormjiciA Bli uuarmaliam B l\ wA VVrmatiitm A5; uurmaiia Ct. Dl. q) «t

pMcha Bl. 2. i; nau dom. at patclia ad Vurm. B6: nat^ «1. et p. in uuorm. C5.
r) anno duniini fomini» Kt — In; CH.

7M). a) pasclia «im. Jentimt^Bli et p. «iin. 5X. 4.; nat. dom. et p. cel. Bt,C8.
b) inmutatni e«l mini. CS; matauit b$. c) ann. in dlittuml D9,

7t)l. a) Hoe loeo tmeipil BS. b) baioariorum B*; bafoarle Bi, c) re-
^anaaburfh Bi; lUgnitfbunr Bb; reneabuxg C3; regnetburif C2. i)l; reganeabufp D3.

l) Uffque cul fiuoium Pecne eum progreftsim esse, Ann, Laures-
hamensium recensione aUera (Aunal, Pragm^ Chesnii, SS. I, d4> ms-
mariae prvditur.

ANNALfiS Q. D. EINHARDI. A. 789-791. 87

longe"* praeminebat, — extemplo" cum omnibus suis
ad regem de eivitate processit, obsides, qui impera-
bantur, dedit, fidem se regi ac Francis servaturum iure-
iurando promisit. Quem ceteri^ Sclavorum primores ac

reguli secuti^ omnes se regis dicioniP subdiderunt. Tum

ille subacto illo populo et obeidibus, quos dare iusserat,

acceptis eadem via, qua venerat, ad Albim^ regpressus

est et exercitu per pontein reducto, rebus quoque ad

Saxones pertinentibus secundum tempus dispositis in

Frauciam reversus est etin Wormacia civitate et natalem-Do-
mini et pascha celebravit.

•j».i77. *790.

DGGXO. Hoc anno nullum iter exercitalea rege facturo;

sed in Wormacian residens legatos Hunorum et audiyit et

suos vicissim ad eorum principes misit. Agebatur inter

eos de confiniis^ regnorum suorum, quibus.in locis esse

deberent. Haec contentio atque altercatio belli, quod

postea cum Hunis gestum est, seminarium et origo f uit.

Bex autem, ne quasi per otium^ torpere^ ac tempus

terere*^-^ videretur, per Moenum® fluvium ad Saltz'-*

palatium suum in Germania iuxta Salam fluyium con-

structum navigayit atque inde iterum per eundem amnem

secunda aqua^ Wormaciam^ reversus est. Cumque ibi

hiemaret, ipsum* palatium, in quo conversabatur , casu

accidente nocturno^ incendio concrematum est. Ibi tamen

permanens et natalem Domini et pascha more solemni"
celcbravit.

791.

DGGXGI. Transacta vemi temperie circa aestatis
initium rex de Wormacia^ raovensl» fiaioariam profectus

E. 1. «. ». (4. 6.) 6. 7. (8.)
m) deett 3. 6. n) exeiii|ilo 1; extlmplo 8. 5. 6; ezimplo 7. o) deut 1. S. 7; omnet
Mqnentes 6. p) dltioui 2. 3. 6. q) albiitm 8. 6.

790. m) uaormatifte 8. b) de conf. inter eot 8. 5. c) ocium 8. 6. 7.
d) terrei^ 8. 6. e) menum 7; moinura 8. •*!* 8; Mlzt 7; salt 8. g) aaoraw-
tiam 8. 6. 7. 8. h) soUemni S; sollempnl 3. 6. 7.

791. *) aaormatia 8. (noHbJ 7. b) te moaens 6. 7.

1) V. 8up'a 774 (M.). 2) Cf- ^. -Ka*". 19 •• ne per otium tor-
perent (D.), 3) Tempus terere loeiUio apud Livium aaepe usitaia

(I, 57, XXI, 11. 48. 53. XXir, 25. 45> (M.). 4) Salz prope Neustadt
ad Salam Francicam. 5) Eadem verba tnfra in a. 791. 819. 826 (M.).

6) Ann. Fuld. 791 : Palatium Wormacense inoendio consumptum est

7) Cf. Com. Nep. MUt. 7 : nescio quo casu noctumo tempore incensoff
est (M.).

88 ANNALES REGNI FRANGORUM. A. 701.

citum suum coniunzit. Ibique consilio peracto Franco-
rum^, Sazonum, Frisonum, disposuerunt propter nimiam
malitiam et intollerabilem®, quam^ fecerunt Avari contra
sanctam ecclesiam^^ vel popiilum christianum, unde iusti-
tias^ per niissos impetrare' non valuerunt, iter per-
agendi; cum Dei adiutorio partibus iamdictis Avarorum
perrezerunt. Ad Anisam^*^ vero fluyium properantes
(8«(pt. b—v,\hi constituerunt laetanias^ faciendi per triduo'" missa
rumque soUemnia^ celebrandi^; Dei solatium postulave
runt<* pro salute ezercitus et adiutorio domini nostri^i
lesu Christi et pro victoria et vindicta super Avaros.
Supradictus vero princeps de austra?i parte Danubio'*
iter peragens, Saxones autem cum quibusdam Francis et
maxime plurima Frisonum * de aquilonale ^ parte Danubii
similiter iter peragentes'*'^ ubi ad loca^ pervenerunt,
ubi iamdicti Avari^ firmitates habuerunt praeparatas:
de australi vero parte Danubii ad Cumeoberg*'^ de
alia vero ripa in loco, qui dicitur Camp^, quia sic no-
minatur ille fluvius^, qui ibi confluit in Danubio'*^
Avari* enim cum vidissent utrasque ripas exercitum con-
tinentes et^ navigia per medium fluvium venientes, a
Domino eis terror pervenit: dereliquerunt eorum loca
munita, quae^ supra nominata sunt, firmitatesque eorum
vel machinationes dimiserunt fuga lapsi ; Christo perdu-
cente populo suo utrosque exercitus sine^ laesione^ intro-
duxit. Supradictus' exercitus sic iter peragens^ usque
ad fluvium, cuius^ vocabulum est Baba^; et exinde uter-
que exercitus de ambobus * ripis ad propria reversi sunt,
magnificantes Deum de tanta victoria.

B 1. («.) 3. 4. (6.) C 1. ». 3. D 1. (».) S.
d) eom francis, saxonibiu,- flreslonibiis CZ, «) iiitolenkbilein Bi. H. 4, CS, Dl, 8.

f) queni B3, g) «ecolesiam BA, CS. DS, b) iuaUciM Bl. D8. i) inp. per

mi«iio« Cl. 2. k) enisitm Z>8. 1) letanias Bl. S; cam leUniis B9, m) tridu»>
num ieiuuium IfS; per tridnam C78. 1)1; tridao Di. n) •ollempnia Bi.CS; M>lien«
nia if 4; «olemni* I> 1. o) oelebrMido B 4 ; eelebntntes C; c^lebnmdo D 9. p) po«to*
Uaerant Cl. 9; petoUaernnt D9, q) n. I. Cbr. tUnuni CS, r) dAnubii Bt. D2;
per dannbium C8. •) fHxonum Bl. B; flreeonum BS; frixoram B4; freeionum C9,
t) «qnllonAll Bi. C8; aqailoni B9; aqoilone Dl, 8. u) perageus Bl, D.3; per-

Srentes Bt. v) locamif4; loco CS, w) aoare B9, x) cuumberg Bi; cummeo-
berg BA; Conii«berg B6; eummiberf Dt. y) eanipoM B9. C; campo D9, s) da-
nubium B9, D9. a) alteri Bl. b) et — neniente^ deautU BA. c) que BA. C2;
quae — Aunt demtU C9, d) aine — exercitiu dettuHt B4. e) lesione B l. 9. 9. C9.
«aprascriptus CL. S g) peragentes BA,C9, D9; perajren» eorr. peragentea B9.CI;
peregemnt C8. h) enl B, D9. i) ambabiis BA.C9,Dl.

1) Enns. De hae expecUtiane cf, Simeon, 'Jahrbileher' II, 16—25.

2) Haee divieio iam hnde a Regen^rg facta eeae eidetur; Sitnean p. 17.

3) Wiener Wdld; Simeonp. 28. 4) Oui etiamnune nomen eet Kamp.
5) Infra Krema. 6) Baab.

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 701. 89

est, ea meditationet'*, ut Hunis' faotorum suorum vicem

redderet et eis, quanto celerius posset, bellum inferret.

Comparatis igitur ad hoc ez omni regno suo quam yali-

dissimis copiis et commeatibus cong^egatis bipertito^

exercitu iter agere coepit®. Cuius partem Theoderico^

comiti et Meginfrido^ camerario suo committens eos per'
aquilonalem Danubii ripam iter agere iussit. Ipse cum aliah
parte, quam secum retiuuit, australem eiusdem fluminis

ripam Paunoniam petiturus ocoupavit, Baioariis cum

commeatibus ezercitus, qui navibus devehebantur^, per

Danubium secunda aqua descendere iussis. Ac sic in-

choato itinere prima castra super Anesum posita sunt;

nam is fluvius inter Baioariorum atque Hunorum ter-

minos medius currens certus duorum regnorum limes'

habebatur. Ibi supplicatio^ per triduum faota, ut id beiium

prosperos ac f elices ^ haberet eventus ; tum demum castra

mota, et bellum genti Hunorum^ a Francis indictum

est. Pulsis igitur Hunorum praesidiis ac destructis
munitionibus, quarum una super Cambum fluvium^ altera

iuxta Comagenos^ civitatem in montc Gumeobergui vallo

tirmissimo erat exstructa, ferro et igiii» cuncta vastantur.
Cumque rex cum eo, quem ducebat, exercitu usque ad Ar-

rabonis fluenta venisset, transmisso eodem fluvio per

ripam eius usque ad locum, in quo is Danubio niiscetur,

accessit ibique per aliquot dies stativis habitis* per Sa-

bariam^'^ reverti statuit. Alias vero copias, quibus

Theodericum^ etMeginfridum praefecerat, perBeehaimos

via, qua venerant, reverti praecepit. Sic peragrata ac

devastata magna parte Pannoniae cum incolomi exercitu

Francorum^ in Baioariam se recepit. Sazones autem et

Frisiones cum Theoderico^^ et Meginfrido per Beehaimos,

ut iussum erat, domum regressi sunt. Facta esf^ haec

£1. 2. S. (4. 5.) 6. 7. (8.)
c) conrlltione 6. 7. d) blpertitu corr.-to 1; bipertita )l. e) cepit S. 8. «; cepit 7.
f) theodorico 1; teoderico 6; theodrieo 8. g) raagenfHdoS. h) <iei«l3. i) deae-
bantur 1. S. k) hononun 1. I) cMneg. 7. ro) camberg 8. n) igne S.

o) iiab«nlMn 1. p) theodorieuni 1; teodericom 6. q) theoricho 1; teoderico a.

r) autem eit 2; e«t autem 8. 5.

1) Ann, Fukl. 701 : propter . • caedes, quas Huni exercuerunt.
2) Ann. Fuld.: Ipse . . ex australi parte Danubii . . . Fresonibus vero
et, qui cum ipsis deputati 8unt, navali eveotione per alveum euntibus
. . . Hunis perterritis . . omnes eorum regiones usquo ad Raba fluvium
ferro et igni devastat. 3) Cf. V. Kar. 7 : certo limite (D.J. 4) Cf. Liv.
XXII, 1 : uU supplicatio per triduum haberetur (D.). 5) Cf. V. mpra
a. 784 (M.). 6) K. mpra a. 119 (M), 7) Sarmr in comitatu

Eiaenburgm9i. 8) V. infra a. 827 : cum inoolomi exercitu . . se . .
redperet (D,).

00 ANNALES REQNI FRANOORUM. A. 791. 792.

Et celebravit** domnus rex Carolus* natalem Do-
mdpr.ib,mir\i in Beganesburg'", pascba" similiter. Et® inmutavit
se numerus annorum in

*792.

Apr,ib. DCCXCII. Natalem* Domini et pascba in Be-

ganesburg. Heresis** Feliciana primo ibi condempnata*^
est; quem**** Angilbertus®*^ ad praesentiam Adriani*'
apostolici adduxit, et confessione facta suam heresim
iterum abdicavit.*

•p.

V.K.20 *) In recenaione D et in codice BS8 haec adduntur: Goniu-

§fA.suh. ratio* contra regem a filio eius Pippino'» facta, detecta

et conpressa est.

B l. (2.) S. 4. (5.) C 1. f . 3. D 1. (2.) S.
k) Po»t hoc rocabufitm n#i«m folium deeit im eodiee Bl. 1) karolus B^ CS. 8;
deeet i>; rex pottipottitur Cl. 2. m) regauMbiirgb Bi; Ragoiaburf B5; regoesburg C8;
reginesburg D 1 ; regaii«burg D 3. u) et pancha B 2. 4. 6. o) EmutavU C 1 ; anno
domini nosiri ietu ehrisli C3', ei muUuit D3.

792. a) Nntaleni — Regauesburg denHHi 02. Z. C3. D; Natale Domini e^ pascha
ibideni celebrata06. b) Hic t>eruenit horesis feliciana primitns andita et in regnes-
burg primo cond. est C3. c) condemnata B 3. 3. C 1. /> 3 ; dauipnata BA. d) quem
felicem B2; quam C3. Dl. 3. e) engilbortns B2; au^hilbertna B3. D\; eiigel-

berlns C 3 ; angibertus /> 3. Q hadriani B3.GT, 2. g) fbi hoe ordine : Couiur. — ent.
Heresis — abdicauit. Eodem ete, h) pipinno D 1.

1) Scil. Felicem. 2) Abbae S. Richarii. 3) VUa Karoli 20: Erat
ei filius nomine Pippinus . . . Is • . adversus patrem couiuravit. Quem
post fraudem . . vacare permisit. Inde Ann. Sitk. 782: Conspiratio
Pippini contra patrem facta. Conf, ibid, 785: Coniuratio . . . exorta
et cito compressa.

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 791. 792. 91

expeditio siue omni rerum incommodo, praeter qnod in'

ilio, quem rex ducebat, exercitu tanta^ equorum lues

exorta est, ut yix decima pars de tot milibus equorum

remansisse dicatur. Ipse autem cum dimissis copiis Be-

ginum civitatem, quae nunc Beganesburg vocatur, venisset

et in ea liiematurus consedisset, ibi natalem Domini et pascha
celebravit

•ji.179. *792.

DCCXCII. Orgellis*'* est civitas in Pyrinei** montis
iugo^ sita, cuius episcopus nomine Felix, natione Hi-
spanus, ab Elipando^ Toleti episcopo per litteras con-
sultus, quid de humanitate salvatoris dei et domini
nostri lesu Christi sentire deberet, -utrum secundum id,
quod homo est, proprius an adoptivus Dei filius cre-
dendus esset ac dicendus, valde incaute atque inconsi-
derate et contra antiquam catholicae ecclesiae doctrinam
adoptivum non solum pronuntiavit, sed etiam scriptis
ad memoratum episcopum libris, quanta potuit perti-
nacia^, pravitatem intentionis suae defendere curavit.

Huius rci causa ductus ad palatium regis, — nam is

tunc apud' Reginum Baioariae civitatem, in qua liiema-

verat, rosidebat, — ubi congregato episcoporum concilio
auditus est et errasse convictus; ad praesentiam Adriani

pontificis Bomam niissus ibi etiam coram ipso^ in basi-

lica beati Petri apostoli heresim' suam damnavits atque

abdicavit. Quo facto ad civitatem suam reversus est.

Bege vero ibidem aestatem^ agente facta est contra

illum coniuratio a filio suo maiore, nomine Pippino, et quibus-
dam' Francis, qui se crudelitatem Fastradae reginae ferre non

poBse adseverabanth atqu« ideo in necem regis^ conspi-

raverant. Quae cum per Pardulfum Langobardum' de-

E 1. 2. 8. (4. 6.) 6. 7. («.)
•) dewl 8 (nitn S.J, i) tanto 8. 6.

7M. a) Argellit 7. b) pirinei 1. 6. 0. 7 ; pirenei 2. 8 ; pyreuaei 8. c) heli-
pando 8. d) pertinatift 8. 6. 7. e) dۤtt 6. 7. tieretem 1. 2. g) dampn. 3. 6. 7.
n) •eten. 8 (non bj. 6. 7. i) longob. 6. 7.

1) Urgel, 2) Cf, V.Karolid: in ipao Pyrinei iugo, et 15:

totum^ue F^nei montis iugum. 3) Ann, Fuld. 792: Haeresis Feli-
ciana ipso auctore eam abneffante apud Reganesburg primum daiunata
e«t: qui etiam . . adductus denuo eam damnavit. 4) Hoc dtacrepat
a V, KaroU 20 : cum pater . . hiemaret. 5) V. Kar. 20 : Is . . . curo
quibusdam e primoribus Francorum, qui eum . . inlexerant, adversus
patrem couiuravit. . . . Harum taraen coniurationum Fastradae regiiiae
crudelitas causa et origo extitisse creditur ; et idcirco . . contra regem
conspiratum eat. 6) Cf. IiMi, XVI, 5: in neceTn tyrauni con-

spirant (M.j.

92 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 792. 798.

Eodem anno nuUum^ iter exercitale factum est.

Pons super nayigia flumina transeuntia factus est, an-

choris et funibus ita coherens, ut iungi et dissoM possit.

mA^.i. Ibi' natalem Domini, ibi*^ pascha celebratum est',

Et inmutayit se*" numerus aunorum" in

793.

DCCXCIII. Rex autumnali tempore de Beganes-
burg* iter nayigio faciens^ usque ad fossatum magnum
inter Alcmana^'^ et Sadantia^'^ pervenit, ibique missi

B{2.) 8. 4. (6.) Cl, S. 8. DU (t). 8.
I) et eelebraait doinniu rex D. k) domini et pMeha Bb. C8; ibi similiter patcha Z>.
1) oelebrault B2. 4. 6; celebraalt karoln« rex C8. m) se nam. ann. dmtnt Dl.

n) ann. doroinl CZ,

798. a) reganatfburgh B 2 ; ragenitburg B 4 ; Ragnitbnrg B 5 ; ragenesburg C 1. 2 ;
regnesburg C3; ragnesburg Dl; regansburg D3. b) faUen« CS. D3. c) alcuionia
D 2; AleuianaB5; alamana C2; alcmouam D 2,; aliumnna eotT, alemanna D 3.
d) radenca B 2 ; Radeutia B 6 ; radancia C 1 ; radantiani D 2.

1) SeiUcet ab ipao rege; ef. Simmm p. 37 et 52. 2) AUmahl.

8) Rednitz give Bezat ; SimsoH p, 55.

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 792. 793. 93

tecta fuisset, ipse ob meritum fidei servatae monasterio
sancti Dionysii* donatus est, auctores* vero coniurationis
ut rei maiestatis* partim gladio caesi, partim patibulis
suspensi ob meditatum scelus tali morte multati sunt.

Rex' autem propter bellum cum Hunis susceptum in

Baioaria sedens pontem^ navalem, quo in Danubio ad id bellum
uteretur, aedificavit ibique natalem Domini et sanctum
pascha celebravit.

793.

DGCXCni. Cum rex bellum a se inchoatum conficere
cuperet et Pannoniam iterum petere disposuisset, allatum
est copias, quas Theodericus* comes per Frisiam duce-
bat, in pago Hriustri** iuxta Wisuram fluvium a Saxoni-
bus esse interceptas atque deletas. Cuius rei nuntio
accepto magnitudinem damni dissimulans iter in Panno-
niam intermisit.

Et cum ei persuasum esset a quibusdam, qiii id^
sibi compertum esse dicebant, quod si inter^ Radantiam<i et
Alcmoname fluvios^ eiusmodi fossa duceretur, quae esset
navium capax, posse percommode a Danubio in Bhe-
num*f nayigari, quia horum fluviorum alter Danubio,
alter** Moeno^ miscetur, confestim cum omni comi-
tatu suo ad locum venit ac magna hominum multi-
tudine congpregata totum autumn i temp u s in eo opere con-
sumpsit. Ducta est itaque^ fossa inter praedictos fluvios
duum milium passuum longitudine, latitudine trecentorum
pedum; sed in cassum. Nam propter iuges pluyias^ et
terram, quae palustris* erat, nimio humore naturaliter
infectam'" opus, quod fiebat, consistere non potuit; sed
quantum interdiu terrae a fossoribus fuerat egestum,
tantum noctibus humo iterum in locum suum relabente
subsidebat.

E,\, 2. 3. (4.6.> 6. 7. (8.)
i) dyonbii 2. 7; dionitii S. 6.

7dS. li) tboodorieut 2; teodor. 6; tbeodricuc 8. b) nutri 6. c) quid 1. 2.
d) radantia 1. 2. e) AlomonAin 1 — 5; alimoiuim 8; alamonoaia 7; alcuioiia 8.

f) flnuius 1. 2. g) renum S. 5 C. li) d«e»t 1.2. i) moino 8. lc) detnt ^ (itanb),
1) plan«tris 1. 2. S (nom b). m) infecta A. 7.

1) Ann, Fuld. 792: auctoribus factionis partim morte, partim
exilio et caccitatu damnatis. 2) Cf, infi^a a. 801. ei mpra a, 788 (M.).
3) K. Kar, 20 : cum pater bello contra Hunos suscepto in Baioaria
hiemaret. 4) Ann. FuM. (=^ SUh,) 792 : Pons navalis in Danuhio

factus est. 5) Ann. SUh. (=» FuM,) 793 : Fossa a rege facta inter

Radantiam et Alcmonam fluvios. 6) K. infm a. 820: propter iuges
pluvias et aerem nimio humore resolutum (D.).

94 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 793. 704.

apostolici ctim magnis muneribns praesentati snnt. Ibi
missus nuntiavit® Saxones iterum fidem^ suam fefellisse.
Inde per Badantia^ in Mohin**'^ navali* iter peragens,
natalem Domini celebravit ad sanctum Chilianum^ iu
Wirzinburg' Ef" inmutatus est numerus annorum in

*794. -P.IB

Mari.2s. DCCXCIIII. Pascha celebratum est in Francono-

r/«"«.ufurt* ; ibique congregata est synodus^ magna' epi-

scoporum Qalliarum, Germanorum, Italorum^ in praesen-

tia^ iamfati principis et missorum domni apostolici

Adriani®, quorum nomina haec sunt, Theofilactus^ et

Stephanus^ episcopi. Ibi tertio^ condempnata* est

heresis Feliciana, quam dampnationem^ per auctoritatem

sanctorum patrum in libro conscripserunt, quem librum ^

omnes sacerdotes manibus propriis subscripserunt. Ibi

M«y. lo/obiit Fastrada' regina et in sancto Albano'* honorifice

%«. Franc. scpulta Cst. P 8 6 u d o syiiod u 8 »n Grecorum *, quam f also " sep-

timam VOCabant, pro» adorandis imaginibus fecerunt, reiecta est

a pontificibus.

Inde motus est exercitus partibus Saxoniae per
duas turmas: in unam^ fuit domnus Carolus^ glorio-
sissimus rez; in aliam*^ misit domnum Carolum* nobi-
lissimum filium suum per Coloniam. Saxones autem

B(2.) 5. 4. (6.) C 1. «. a. D 1. (2.) 8.
e) nHHcUaf t B 3. Cl. /> S ; nunciiiuernnt B 5. f) fldem •aftm auwtU C l. }. g) ra-
deiuut B 2: «tulAntiA B S. h) mochia B 4. i) nauale B 4. /> 1 ; naiiallter

pergens Ci. k) eillanum B8. 6; killiaiium C8. 1) anirtabnrgb B2; aninfbQrff

B9; auirainbarf BA. C9; aortinbarg ^l; auirtebnrg />S. m) anno domini C3;^et
fnmntanit in D 1.

794. a) flraenofart BA, /il; Franoonifort B6; franchonoftirt Cl. 2; fHmcono
ford C3; franehenfurd /> S. b) sinodns B2. 8. /) 1. 8. c) italiorum C. />8.

d) A»jftlabi9 tenciA pont fotitim amisaum dtnuo incipit B 1. e) hadrfaal 06. C\.2.
theophilus B2\ Theofliac Bb. g) sthephauus Bl;. tte&mu Bi. h) tcrcio B4.
Cl, DS. i) condemuata 01. 6. Cl. k) damnationem 01. Cl. />1. 1) fastr&da
rorr. fkstradane 04; fastradana />S. m) -sfnodaA 01. 2. 8. />S. n) false 01;

(deetd 02;> falle 3. o) quam pro 02. CS. p) una06. C2. 01. 8. q) karolun
C2. 8. 01. 8. r) allam 01; alia B6.]>1. b) karolum 04. C2. 3. I>1.

1) Main. 2) De qua cf. Sintwn, p. 63—84; Le^w Sect, If,
tofH. /, p. 73—78 (Synodus Fraftconofuftenitia), Mansi, Collictio nacrorum
eoneiHorum XIII, 863—926 (documenia Franconofurti data). 3) Edid.
Mansi, p. 883—899. 4) MogonttaH. 5) A. 787. Nico^ae habita et
Conshifiirnopoli finita; ef. Sjfn. Franconof. cap.2: Allata cst in medio
queatio de nova Grecorum synodo, quam de adorandis iniaffinibus
Uonstantinopolim fecerunt, .... qui supra sanctissimi patres nostii omni-
"^18 adorationem et senritutem rennuentes contempserunt atque con-
itmtes condempnavei*unt.

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 793. 7d4. 05

In hoc opere occupato duo valde displicentia de
diversis terrarum partibus adlata" sunt: unum erat Saxo-

num' omnimoda defectio, alterum quod Sarracenio** Septi-
maniam ingressi proelioque cum illius limitis custodi-
bu8 atque comitibus conserto multis Francorum inter-
fectis victores ad sua regpressi sunt^ Quibus. rebus

coramotus in Franciam reversus est celebravitque^ natalem
Domini apud sanctum KitianumP iuxta Moenum<i fluvium,
pascha vero super eundem fluvium in villa Franconovurdr,
in qua et hiemaverat.

p.181. *794.

DCCXCIIII. Rex propter condemnandam* heresim
Felicianam aestatis initio, quando et generalem populi

sui conventum habuit, concilium episcoporum ex omnibus
regni sui provinciis ineadem viila congregavit. Ad-
fuerunt^ etiam in eadem synodo etc legati «anctae Ro-
manae ecclesiae, Thcophylactus*! ac Stephanus episcopi, vicem
tenentes eius, a quo missi sunt, Adnani papae. In^ quo
ooncilio et heresis memorata condcmnata® est et liber contra
^am communi episcoporum auctoritate conpositus, in quo

omnes propriis manibus subscripserunt. Synodus' etiam, quae

ante paucos annos in Constantinopoli sub Herena*^ et

Constantino filio eius^ congregata et ab ipsis non solum

septima, verum etiam universalis est appellata, ut nec

septima nec universalis haberetur dicereturve, quasi

supervacua in totum ab omnibus abdicata est. Mortua*
est ibi et^ Fastrada regina, et Mogontiaci' apud sanctum Albanum
sepulta.

Quibus peractis rex bipertito exercitu Saxoniam pe-
tere statuit, eo videlicet modo, ut ipse cum dimidia

parte copiarum ab australi parte intraret, Karlusl^ vero
nlius eius cum alia medietate Rhenuml apud Coloniam

traiceret et in eandem regionem ab occidente veniret.

JF.l. «. 8.(4.6.) 6. 7. {%,)
n) AlUUt 8. 6. 7. o) Mtraeeni 8. p) ehiliannm 1. S; kyliMnm 7. q) molni

fiuenUt 8. r) fraiiconouurt 3. .5; -uuro 7; iVaneonofiord 8.

a) condempn. 8. 8. 8. b) aif. 8. 6. 7. 8. e) 4M9t 8. 6. d) theopliil. 8. 7. 8;
taophil. 6. e) eondempn. 8. 3. 6. 6. 7. Sinodua 3. 5. 6. g) belena 8. 5. 6;

herena corr, helena 7. h) deeit 8. 6. 6. i) mogontia 8. 6; magontiaei 8; nMMi-

tiaeo 7. k) earolu* 1. 6. 6. 8; karolne 8. 3. 7. 1) renum 8. 6.

1) Ann, Sith.: Saxonum defectio; ef, supra a, 783. et infra
a. 816 : omnimoda defectione (D.). 2) Ann. Sith, (^ FvMJ : Proe-
lium factum inter Sarracenos et Francos in Gothia, in quo Sarraceni
superiores extiterunt. 3) Cf. Lembke I, 360 sq. i) Ann. FtUd.

(^ Sith.) 704: Synodus . . in qua ... 5) /. «. Jrena Leanis IV.

imperatorie viduael filio eius Constantino VI. Porphyrogenneto (780 — 191).
6) Ann. Fuld. 794 : Fastrada regina moritur et Mogontiaci apiid sanctom
Albanum honorifipe sepulta est.

96 ANN ALES REGNI FRANGORUM. A. 794. 795.

congregantes Be in campo, qni dicitnr Sinistfelt'* *,
praeparantes se qnad ad png^am; cnm yero andissent
se ex dnabns partibns esse circnmdatos, dissipayit Dens
consilia eomm, et qnamvis frandnleuter*^ et christianos
se et fideles domno regi^ fore promisemnt. Rex ad
palatinm^, qnod Aqnis vocatnr, rediit ibiqne natalem
796 4j>r. 12. Domini celebravit et pascha. Et^ inmntavit se numerus
annomm in

795.

DCCXCV. In qno etiam* rex venit ad locum, qni
dicitnr Cnffinstang*^**, in^ snbnrbinm*' Mogontiacensis®
urbis, et tenuit ibi placitnm suum. Audiens vero, qnod
Saxones more solito promissioneni snam, quam de ha-
benda christianitate et fide regis tenenda fecerant,
irritam fecissent, cnm exercitn in Saxoniam ingressus
est et usque ad fluvium Albim ^ perrenit ad locum, qui
dicitur Hliunifi^'*; in quo tunc Witzin** Abodritorum*
rex a Saxonibus occisus est. Ibi etiam yenerunt missi
tudun*^, qui in gente et regno Avaromm magnam po-
testatem habebat ; qui dixerant, quod idem tndun^ cum
terra et populo suo se regi' dedere vellet et"* eius ordi-
natione" christianam fidem suscipere vellet.

Bex^ vero afflictis magna ex parte Saxonibns eornm
que terra vastata acceptisque eomm® obsidibus in Gallias
rediit et in palatio, quii* vocatnr Aquis^, natalem Do-
mini celebravit et pascha similiter'^. Et* inmntavit se
numems annomm in

B 1. (2.) 8. 4. (5.) C 1. 2. 3. D 1. (2.) 3.
t) siiiittelt Hl. Cl. 2; ftnUfelt B2\ sinasfeU B4; Sinbfelt Bh\ sinitfelde Dt\ siniu-
felt D3. u) frandolenter Bh, CH. v) rttge £1. i>S. w) iMtlaeiam Bl. Cl.

x) aiino doniini CS; Kt inmatanit in />1.

796. •) rex etiam Bl. 3. b) caffiiuitein B8; cnfAiittane 03; Cafstagnnm

Bb; cufHnntain Cl. 2; cnMinstanff Z>1; chawtagn DS. c) et in Bl, d) snburbio
Bt. 4. e) maganciaoensis B 1 ; magoiitiaiu B 2 ; inognnUacensis B4; maffontiacfinsiit C 2.
f) albia B2] Albiam B5; albin C2; albiam CS. g) Hans B4; Hlaini 06; hiliuni

C3; libum Dl. h) uuizxan B2; uuixsinn B\; unizziu C3. Dl, 3; uuitzan i>2.

i) abrotidorum B 2; obodritornin B 4; abadritomni 2> 1. k) thudun B2. 3. 5.

1) rege Bl. m) et — vellet dMHHf Cl. 2. n) ordinationem Bl. i>S. o) dftsf

B 2. 4. h. p) quod D 1 . q) aquisffrani B 4. r) nat dom. et pasoha celebr. B 5. C 3.
s) anno domini C3.

1) Da» Sendfeld a mefidie urbia Paderbam. 2) Kosthrim.

3) iMne prape LUnchurg. 4) Abhinc aUus 6criptor annale» vidftur

eaniinnavisHe, qui }utud mo an FinhardM fiie»*it; cf. ^Neuea Afrhic*
XX, 40 sq., XXI, 54-58.

ANNALES Q. D. EINHARDL A. 704. 795. 97

Quo facto, licet Saxones in campo, qui Sinotfeldm vocatur, quasi
proeliumn cum rege commissuri consedissent ibique

adyentom eius opperirentur^, amissa victoriae spe, quam

sibi paulo ante falso poUicebantur, ad deditionem omnes

conversi sunt victique sine proelio^ regis victoris pote-

stati se subdiderunt. Dederunt igitur obsides et iureiu-

rando fidem se regi servare velle4 promiserunt. Sic omisso

proelio^ et Saxones domum reversi sunt et rex transmisso

fiheno' in Galliam se reoepit; et cum Aquasgrani ve-

nisset, ibidem hibemis habitis et natalem Domini et pasoha
celebravit.

795.

DCCXCV. Quamquam Saxones aestate praeterita
et obsides dedissent et, secundum quod iussi erant, sa-
cramenta iurassent, rex tamen illorum perfidiae non in-
memor^ conventum generalem trans Rhenum" in villa
Cuffessteino, quae super^ Moenum® contra Mogontiacum'
urbem sita est, moresolemniff habuit atqueinde cum exer-
citu Saxoniam ingressus pene totam populando peragravit.
Cumque in pa^m Bardengoi pervenisset et iuxta locum,
qui Bardenwih"'^ vocatur, positis castris Sclavorum, quos
ad se venire iusserat, expectaret adventum, subito ei

nuntiatum est, Witzinumi regem Abodritorum, cum Albim

traiceret, in dispositas a Saxonibus insidias in ipso flu-

mine incidisse et ab eis esse interfectum. Quod factum

animo^ regis ad Saxones citius^ debellandos velut quos-

dam stimulos addidit et in odium perfidae gentis am-

plius excitavit. Terra igitur magna ex parte vastata et ob-

sidibus, quos dare iusserat, aooeptis in Franciam reversus
est. In' hac expeditione, dum castra super Albim ha-

beret, venerunt ad eum legati de Pannonia uniusin ex pri-
moribus Hunorum, qui apud suos tudun vocabaturn; iset
suum adventumo et se christianum fieri. velle promisit. Rex

autem AquasgraniP veniens sicut et anno superiore^ ibi

temporibus suis et natalem Domini et pascha celebravit.

El. 9. 8.(4. 6.) 6.7. (8.)
m) linotfeldiu 9; «inofeld 6; sinotfeldnra 7; sinothfeld 8. n) plium 9. 6. 7.

o) operir. 8. 6. 6. 7. p) pr^lio 9 ; plio 1. 3. 6. 6. 7. q) nelle seraare 8. r) reno 8. 6. 8.
796. a) imm. 8. 8. 7. b) rennm 8. 6. c) enlfettein 9. 7 ; cuftettS 8.

d) snpr» 8. e) mennm 2; mennm 6. 7. f) magontiftcnm 8 {non 6>; montiaenm 7.
g) •oUempni 8. 6. 7. h) bardeninnih 9 ; bardennnig S. 6 ; bardennuik 6 ; bardonnnieh 8.
i) nnilEnn 8. k) animnm 1. 9. 6. 7. 1) ciciua 8. 6. 7. m) nnni 8. 6. n) noca-
tnr 6. 7 : nocabator tndun 8. 6. o) nentnm 1. 9. p) aqnisgrani 8. 5. 7. q) priori 8 ;
•nperlori. 6.

l^ Bardmeiek. 2) Ann, Fuld, 795 : In quo loco tudun, qui in
gente Hunorum magnae potestatis erat, per legatos suos se et terram
. . . regi datnrum et chnstianum futurum esse promisit.

96 ANNALES BEGNI FRANCORUM. A. 796.

•796.

(7»ihe.»,j DCCXCVL Adrianns* papa obiit, et Leo, mox nt

in locnm eins snccessit, misit legatos cnm mnneribns ad
regem; claves etiam confessionis sancti Petri et yexillnm
Bomanae nrbis eidem direxit^. Sed et Heiricns^ dux
(796.)Foroinlensis^ missis hominibns snis^ cnm Wonomjro®
Sclayo* in Pannonias' hringnm^ gentis Avaromm longis
retro temporibns qnietnm, civili bello fatigatis inter se
principibns, spoliavit, — chagan^ sive ingnro* intestina
clade addictis et a snis occisis — thesanmm priscomm
reg^nm mnlta secnlomm'' prolixitate coUectnm domno
regi^ Carolo™ ad Aqnis palatinm" misit. Qno accepto
peracta Deo largitori omninm bonornm gratiamm actione
idem vir pmdentissimns atqne largissimns et Dei dispen-
sator magnam inde partem Bomam® ad limina aposto-
lomm misit per Angilbertnm^ dilectnm abbatem sunm;
porro reliqnam partem obtimatibns^, clericis sive laicis,
ceterisqne fidelibns snis largitns est.

In eodem anno^ tndnn*^ secnndnm poUicitationem
snam cnm magna parte Avaromm* ad regem venit, se
cnm popnlo sno et patria regi dedit^; ipse et popnlns
baptizatns est, et honorifice mnneribns donati rediernnt.
Bex coUectis exercitibns suis Saxoniam ingressus
est, filium suum Pippinnm" regem Italiae in Pannonias
cnm exercitn^ misso. Cnins legationes ad eum in eadem
Saxonia venemnt, nna, qnae dixit occurrisse ei kagan^
cnm ceteris optimatibns^, qnem sibi Avaresy post inter-

B 1. (2.) 8. 4. (6.) C 1. 2. J. D 1. (2.) 8.
796. a) hadrUnas Bl, 6. Cl. 2. b) heirichus Bl; heinrieiu B2. 2>S;

Ericos £5. c) foroiulAnemm £2; forololensis B3; farinlensis B4. Cl. 2; Foro-

iolieneiB B 6; firiQlenais C8; foroinlieDMin 2)2; farinlensii D 8. d) deeat D.

e) uaonoiniro B%. 4. 6. C8; aanomyro D\, f) panoniaa £8. g) iringnm B%\

hyingnm £8; hrigum £4. h) clagan B\. i) iagurro Bl. D2; Vigurro B5;

iagvrt C8. k) saecaloram Cl. 8. Dl. 8. 1) rege Bl. 8. m) carolo rege Bl;

karolo C2. 8. 1> 1. 8. n) palacinm B\. C\. %,D\, o) romae C3, p) anghil-

bertnm B8; ingelbertam C8; anghibertam D8. q) optimattboa B 2. 5. Cl. 3.

r) thadan Bl. 2. 6; tandnn B8. •) aramm D. X) tradidit B2. 5; dedidit B8.

a) pipinnm B4; pipinnnm D\, v) exercita >oo Bl; exertoB8; exercito Cl. 2. D8.
w) kaiam B2; cagan B4; Chagan B6. x) obtimatibns Bl. 8. C2. y) aoaris C8.

1) Hanc legatianem a, 796. demum adoenisse cansentaneum eet;
quamobrem etiam more Adriani ad hunc annum refertur. Legati ab
Erico eum jpraeda Avarica Aquas missi paulo ante Bomanoe eo per-
tfenerunt, tamen ipsi quoque fortasse eiusdem detnum €mni initio; cf,
Simson 99 n. 3. 2) Slocenorum, ut videtur, principe. 3) Ante ex-
peditionem Saxonicam; in Ann. Lauresham.j quos Simson (^117 «» ^k)
aecuratiores nostris existimat, advenius tuduni cum legatione eius anno
priore missa confunditur.

*p. 182.

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 796. 90

>iM. *796.

DCOXCyi. Bomae^ Adrianob defuncto^ Leo pontiiicatam
snscepit et mox per legatos suos claves confessionis sancti Petri

ao vexillam Romanae nrbiso cum aliis muneribus regi misit roga-

Yitqne, nt aliqueiu de suis optimatibus Bomam mitteret,

qui populum Bomanum ad suam fidem atque subiectionem

per sacramenta firmaret. Missus est ad hoc Augilbertusd,

abbas monasterii sancti Bicharii^; per quem etiam tunc
ad sanctum Fetrum magnam partem thesauri, quem Ericus^
dux Foroiuliensis spoliata Hunorum' regia^, quae hringusf voca-
batursr, eodem anno regi^ de Pannonia detulerat, misit;

reliquum vero inter optimates et aulicos ceterosquei in pa-

latio suo militantes liberali manu distribuit.

Atque his expletis ipse cum exercitu Francorumi^

Saxoniam p e t i i 1 1 , Pippinum v e r o filium suum cum Itali c i s ac

Baioaricis copiis in Pannoniam ire iussit. Et ipse quidem

Saxonia ex magna parte vastata' ad hiemandum Aquas-

granim revertitur; Pippinus autem Hunis trans Tizam^

fluvium fugatis eommque regia, quae, ut dictum est,

hringusn, a Langobardis autem campus* vocaturo, ex toto

destructa, direptis^ pene omnibus^ HunorumP opibus ad

patrem Aquisgrani 4 hiberna habentem venit ac spolia
regnir, quae secum detulit, eidem praesentavit.

i?l.«.3.(4.6.)6.7.(8.)
7%. a) Rome 2. 8. 6. 7. b) hadriano 1. 2. c) eccleaiae 6. 7. d) angil-

berdos 1; engelbertus 7. e) deest 3 {non b); heinricus 7; erichus 8. f) rhingns 2;
ringus 8. 6; hrincus 5; hritigus 7. g) uocatur 3 (non bj. 7. h) de pann. regi 8. 6.
i) caeter. 1. 2. 3. k) frangorum 2. 1) peciit 3. 6. 7. m) aquisgrani 8. 5. 7;

aqn. palatio 8. 6. n) ringus 6. o) uocatur a longob. fomisaia aatem eainpnt^ e. 7.
p) hononim 1. q) aquasgr. 6. r) deest 8 (non bj.

1) Ann. Fuld. (^ SUh.) 796 : Adriano pontifice defuncto Leo

Sipa successit. 2) St. Riquier. 3) Ann. Fuld, 796 : principibus

unorum . . occisis campus eorum, quem vocant hrhigum, primo per
Ehericum ducem Foroiuliensem . . . captus est. 4) Vita Karoli 13 :

regia kagani. 6) Ann. Fuld. 796 : Saxonia . . . vastatur. 6) Theiss.
7) Et in Ann. Fuld. et in Siih. ^egiae Avarorum noMm inditur campo ;
quod cum auctar Sithiensium e Chronico iUo circa a. 805. in monasterio
S. Dionyeii conecripto eumpeiese videatur, quo etiam noeter fonte uaue
est, ex hoc loco veri eimile fit, illud a Fardulfo Langobardo, S, Dionyaii
abbate, compoeitum fuisee; cf* ^Neuee Archiv' XXI, 48 eqq, 8) Vita

Kar. 13 : thesauri direpti sunt. 9) Ann. Fuld. 796 : omnes Hunorum
opes ac thesauri . . . Garlo in Aquisgrani palatio allati sunt.

100 ANNALES REGNI FRANGORUM. A. 796. 707.

fectionem priornm' constituerunt; altera, qnae dixit
Pippino^ cum exercitn sno in liringo^ sedere. Et dom-
nns rex peragrata Saxonia cnm integro exercitn sno in
Gallias se recepit® et in Aqnis palatio^ filinm snnm
Pippinum e Pannonia redeuntem et partem thesanri,
qnae remanserat, adducentem laetns^ aspexit.
7vtApr,iz, Atque ibidem' natalem Domini ac pascha cele-

bravit. Et^ inmntavit se numems annorum in

797.

DCCXCYII. Barcinona* civitas Hispaniae, quae
iam pridem a nobis desciverat, per ZSatun^*^ praefectum
ipsins nobis est reddita. Nam ipse ad palatium® ye-
niens domno regi^ semetipsum cum civitate commendavit.

Expeditio facta in Saxoniam, et usqne ad oceanum
trans onrnes palndes et invia loca transitum est; etrex
de Haduloha^*' regressns — hoc enim loco nomen, ubi
oceanus Saxoniam alluit'*' — tota Saxonum^ jgente in
deditionem'^ per obsides accepta trans Benum " in Gal-
lias reyersus est^

(Sipi,), Et in Aqnis palatio^ Abdellam' Sarracenum filium

Ibin - Mauge ™' ^ regis, qui a fratre^ regno pulsus in
Mauritania exulabat, ipso semetipsnm commendante
snscepit. Illuc et legatus Nicetae, qui tunc Siciliam
regebat, nomine Theoctistus'' yenit imperatoris epistolam
portans; quem magnifice suscipiens post paucos dies
absolyit.

priomn B$, Ci, a) pin^inwn (78. b) riago B4. e) roelpU Bl, C%,

Bl. (t.) 8. 4. <&.) (71. t. 8. Dl. (>.) 8.
i) priorom Bi, C9, a) pippiniim (78. b]

d) palaelo Bl. 1>8. e) letiu Bl. 8. 1) Ibl Bl, CS, f) aimo domial iiottri C8.

797. a) bareilona B%, 5; Baniiioiia B4; Pareliioiia D8. b) iatim In ^l;

thathan B8; latS B4. (78. Dl. 8; latam B6. Cl. 9. e) palaeiam Bl. 4. Dl. 8.

d) fege Bl. e) adulohoe ^t; adnelia D8; badaloba B4; HadnUa D6; loeo C8;

badnloha Dl; hadaloha D8; hadnloeha D8. •dlnlt B4. C8. () Muumlnm B4.
h) dedieionem Bl. Cl.i. D8; dedieationem BS, 1) rheanm Bi, CS, D8; hrenom
Cl. 9. k) palaeio D 1. 4. D 8. I) Adabdellam D6: addeUam C8. m) iblnmanfae
Dl; IbinmafaeDS; ibimangae D4; Ibimanfe Ct; Ibl manreC8. n) theotlfttts D8;
theoetis Dl; thoetlstni DS.

1) Ah JraMu9 Zeid tUehm; ef. Umbk» I, 864. 2) MatMn,
pago ifUer AMn 9t Wiswram 9U0, 8) Cf. Curi, IV, 14, 9: terranrm
. . . qnas oceaniis hino aUnit (M,), 4) Circa mmmm S^pUmbrem;
Simnm 185. 6) /. «. Abd-^-Rahman Ben Muawifah emiri Cardu-
htmia ^55—788/ 6) Hetcham emiro; ^i cum a, 796. moriuus esset,
ad peOendum fttium eius (d Hahem) Abd-AIlah Karoli auxilium
expeliit.

ANKALES Q. D. EINHARDL A. 706. 707. 101

Tudiins*^ etiam ille, de qno superixis mentio facta

est, fidem dictis s.uis adhibens ibidem ad regem venit ibi-

que cum omnibu8. qui secum venerant, baptizatus ao r6>
muneratu8 post aatum servandae fidei sacramentum

domum rediit; sed in promissa fidelitate diu manere no-

luit nec multo post perfidiae suae poenas^ dedit.

Rex vero, ut dictum est, Aquisgrani in hibemis con-

sidens ibi et natalem Domini et pascha more solito celebravit.

797.

DGCXGVU. Barcinonaa civitas in limite Hispanico sita,

quae altemante remm eventu nunc Francoram nunc

Sarracenoram dicioni^ subiciebatur^, tandem per Zatum
Sarracenum*, qui tunc eam invaserat, regi reddita est Nam

is aestatis initio Aquisgrani ad regem venit seque cum

memorata civitate spontanea deditione illius potestati
p e r m i 8 it.

Qua recepta rex filium suum Hludowicum^ ad ob-

sidionem Oscae' cum exercitu in® Hispaniam' misit et

ipse more solito propter contundendam perfidae gentis

contumaciam Saxoniam vastaturus intravit. Nec prius
destitit, quam* omnes terminos eius peragrasset'; nam

usque ad ultimos fines eius, qua inter Albim et Wisuram
oceano alluiturff, accessit.

Inde regressus cum Aquasgranih venisset ibique Ab-
dellam Sarracenum, filium Ibin-Mauge^ regia, de Mauritania ad se

venientem suscepisset legatumque Nicetae patricii, qui tunc
Sidliam procurabat, nomine TheoctiBtumlK litterasl imperatoris

de Constantinopoli missas deferentem audisset, consi-

lium iniit, ut propter conficiendum Saxonicum bellum

in ipsa regione hiemaret.

JFl. «. ». (4. 6.) 6. 7. (8.)
•) thadnn 7. t) peniis S. 6. 7.

797. a) Barzinona 8. b) ditioni S. 6. 7. c) subiciebat 1 ; subiacebAt S.

d) hladenulcttm 1. 2; ludottuicnm S. 6. 7. e) in hbpanlMn dewynt i. () hytp. 7.

g) ablttitttr S. h) «qttisgrani S. 7. 1) ibinmangae 1. 6. 7; ibi inmauga 2; ibim>

mangeS; abinmage 8. k) theotiatum 1 ; theodicstttm S; teoctistttm 6. I) literftsS.S.?.

1) Etiatn tn Ann. Fuld, tuduni adrentus poH redHum Pippfni
ponUur, 2) Ann, Fuld, (^ Sith,) 797: per Zatum Sarraccnum . .

Carlo reddita est. 3) Huesca; urh» non $xpugnata est, 4) Cf.

supra 768 (D,), 5) Ann. Fuld, 797 : totam Saxoniam . . peragravit
atque . . Aquisgrani revertitur; ubi . . .

102 ANNALES REGNI FRANGORUM. A. 797. 798.

No9, Et Noyembrio mense mediante ad hibemandom

cum exercitu Saxoniam intravit positisque castris apud
Wisoram® fluvium locum castrorum HeristelliP'^ vocari
iussit. Illuc legati gentis Avarorum^'^ cum muneribus
magnis venerunt. Inde Abdellam Sarracenum cum filio
suo Hludowico ' in Hispanias reverti f ecit et filium suum
Fippinum ad* Italiam mi*sit; ipse ad di8ponendam*i».i84
Saxoniam totum hiemis tempus inpendens^ ibi natalem
7984/>r.8.Domini, ibi" pascha celebravit. Et^ inmutavit se nu-
merus annorum in

798.

DCCXCVIII. Venit etiam et legatus Hadefonsi*
regis* Galleciae^ et Asturiae*^, nomine fVoia^, papilionem
mirae® pulchritudinis praesentans.
Apr. Sed in ipso' paschae tempore Nordliudi*^'* trans

Albim^ sedentes seditione commota legatos regios, qui
tunc ad iustitias faciendas apud eos conversabantur,
conprehendunt, quosdam ex eis statim trucidantes, ce-
teros ad redimendum reservant; ex quibus aliqui effu-
gerunt, ceteri redempti* sunt. Bex collecto exercitu de
Haristalli^ ad locum, quiMimda^*^ dicitur, perrexit; et
facto consilio'^ in desertores arma corripuit et totam
inter Albim'' et Wisuram^ Saxoniam populando peragravit.

Bl. (2.) 8. 4. (6.) Cl. 2. 8. Dl. (2.) 8.

0) aulsaram B2; auiaenun B3. b; aoiferam BA; aaUuram Dl. 8. p) Heristeh £5.
q) aaaram Bl. 8. 6. D8. r) la<loaaico£2; ladoaico B4; Hladvico B6; ladouuicho
Dl; ludoaioo D8. a) in Bl, 2. t) impendens BA, 5. C8. a) ibi paseha desHnt
B4; et pascha Bb. C2. 8. v) anno domini (ominia Et — ln> CZ,

798. a) haldifonai B 2 ; hadefod B 4 ; hadotans D 2 ; hadefrondi D 8. b) gMXii-
eiae B2; gallaeciae B5. Dl; rallaeUae C2; gallitiae C8. c)an8trie B\. 2; austriae
C8. Dl; austnriae D8. d) flora Bl; froU B2. b. D\; flola eorK frola B8; floram
D2;fl91aD8. e) roire C 1. 2. D 8. ipM Bl. 8. g) nortliudi B2. C3;

Boridlindi B3; norliudi B4; nordludi Bb. D8. h) albiam B2. Cl. 2; albin B4;

transalbini C8; transalbiani D2. i) redemti B8. Cl. k) harisuUio Bl. Dl;

herlstelli B2. 6; aristolli Bb; aristelli corr. -stalli B4; haristeUiCl. 2; haristellio C8.

1) minda B. C8; manda D8. m) consilio facto C\. 2. n) albiam B2; al-
binm C8. o) ouisoram B \. C 8; uoisaram B 2; asuram B8; Wiseram B6;
oisorgim D2.

1) HersUUe mpra Hdxter, 2) Contra quos Ericus dux eo anno
navam expedUionem fecerat; Ann. Murbac, contin. (Ann, Alamann.) 797,
Sime(m 133. 3) Alfimei II. (791—843;. 4) Ho8 Northalbingos

patrio sermone vocamus Poeta Saxo 798. 5) Minden.

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 797. 798. 103

Sumpto iffitur seoum oomitatu suo Saxoniam petiit
astrisque super Wisuram positis consedit et locum castrorum

Heristelli vocari iussit, qtd locus ab incolis usque in praesens

ita nominatur; exercitum yero, quem secum adduxit,

per totam Saxoniam in hibema divisit K IUuc Pippinum

de Italia™ et Hludowicum" de Hispanica^ expeditione

regressum ad se venire iussit, ibi legatos Hunorum cum

magnis muneribus ad se missos audivit et absolyit, ibi^
legatu m Hadefonsi regis Asturiae a t q u e GalleciaeP dona sibi de-

ferentem suscepit. Inde iterum Pippinum ad Italiam, Hludo-

wicumq ad Aquitaniam remisit^, cum quo et Abdellams Sar-

'p.186. racenum ireiussit, qui postea, ut ipse Yoluit, in *Hispaniamo

ductus et illorum fidei, quibus se credere non dubitavit,

commissus est. Rex autem in Saxoniat residens ibi et
natalem Domini et pascha celebravit.

798.

DCCXCVin. Cum iam ver adpeteret»', nondum

tamen propter inopiam pabuli^ exercitus de hibemis

produci potuisset, Saxones' Transalbiani occasionem nancti^
legatos regis, qui ad eos ob iustitiasc faciendas missi erant, con-
prehensos interficiunt, paucis eorum quasi ad redimendum<l

reservatis^', trucidantes cum caeteris et Godescalcum® regis

legatum, quem ille ante paucos dies ad Sig^fridum'

regem Danorum miserat. Is cum eodem tempore rever-

teretur, ab buius^ seditionis auctoribus interceptus atque

occisus est. Quibus^ acceptis rex graviter commotus

congregato exercitu in loco, cui Mimdah nomen, SUper Wi-

suram castra posuit atque in foedifragos ao desertores

arma corripuit et ultor necis legatorum suorum, quicquid
Saxoniae inter Albiam ac^ Wisuram interiacet, totum ferro et

El, 2. 3. (4. 6.) 6. 7. (8.)
in) italica 8. 6. n) hladenuicom 1; ladooQicam 8. (hom b.J 6. 7. o) hyip. 7.

p) galliciae 3. 6; galatie corr. galliUe 7. q) hludeauicam 1.'8; ladoaaicum 3. 6. 7.

r) mitit 8. 6. s) adbellum 7. t) saxoniam 1. 8.

7i^. a) appareret 6. 7. b) nacti 1. 8. 6. 6. 7. c) iusticias 8. 8. 6. 7.

d) remendam 1; remedium 2; remeandum 8.6. e) godeaaclaeum 1; godesscalcum 2;
godescalehum 7. f)9irridvim 7. g) hunis 1. 2. 3. 6. 8. h) mimda 1; mandam
eorr, mindam 2; minda 5; minldam 6; minda 6. 7; monda 8. i) et 2. 8.

1) Cf, lust, XXXVIII, 10: exercitum suum Antiochus per civi-
tates in hibema diviserat (M.), 2) Initio anni aequentfa; v, annales
integros, 3) Liv. XXII, 1 : iam ver adpetebat. 4) Cf. supra

a. 782. 5> Ann, Puld. 798: Transalbiani Saxones. 6) Ib.: quibus-
dam . . . reservatis. 7) Ib.: Quo audito.

104 ANNALBS RBGNI FRANOORUM. A. 708.

NordlindiP contra Thrasuconem^ ducem Abodritorum'
et Eburisum' legatum nostrum conmisso proelio^ acie
victi sunt. Caesa sunt ex eis in loco proelii" quattuor
milia, ceteri, qui fugerunt et evaserunt, quanquam multi
et ex illis cecidissent, de pacis conditione^ tractaverunt.
Et rex acceptis obsidibus, etiam et his, quos perfidissimos
primores Saxonum consignabant, in Franciam reversus est.

Et Aquasgrani^ palatium' pergeus legationem Gre-
corum a Constantinopoli missam suscepit. Erant enim
legati Michahel^ patricius' quondam Frigiae* et Theo-
philus ^ presbyter ® , epistolam Herenae * imperatricis
ferentes; nam filius eius Constantinus® imperator anno
superiore a suis conprehensus et excecatus^ est. Haec
tamen legatio tantum de pace fuit. Quos cum absol-
visset, absolvit etiam cum eis et Sisinnium^ fratrem
Tarasii'^ Constantinopolitani episcopi iamdudum in Italia'
proelio*' captum.

Hoc anno sidus ' , quod dicitur Martis, a superioris
anni lulio usque ad huius anni lulium nusquam in toto
caelo™ videri potuit.

Insulae Baleares a Mauris et Sarracenis deprae-
datae sunt.

Hadefonsus'' rex Galleciae^ et Asturiae^ praedata
Olisipona^*^ ultima Hispaniae civitate insignia victoriae
suae loricas, mulos*^ captivosque Mauros domno regi* per
legatos suos Froiam ^ et Basiliscum^ hiemis tempore misit.

Bl. (9.) S. 4. (5.) Cl, 9. 8. Dl, (2.) 8.
p) ttortUQdi Bt, 4. 6. CS. q) tranMebonem (tntsachonem?) £2; thrMnehonem BS,
D2; trataconemBi; Saehonem£5; thrMiconem C 1. 2 ; si|^nem CS; tanoehonem
Dl\ tbrasnchorem DS. r) abrothidorum B2. •) ebroinnm Bi; bhnrisum B9

(t, eorr,j; eborieum CS, t) pntelio Bt, 8. 4. 5. CS. D8. u) praelio BS; praelii
B4. 6. CS. v) condicione Bl, Cl, D3, w) aqnls B2; quaagreconi BS; aquis.

ffrani B4. 5. Cl. D2. S. x) palaciom B1,C1, 8. D8. y) Michael Bb, z) patri-
tius C2. Dl. a) pfri^ae B A, b) teophilns B9; tbeoiilus BA; theophylus C2;

theophyrus C 8. e) presbiter £ 2. 4. C 1. d) erene B 1. 8 ; hirenae B 2 ; Irenae B 6 ;
erenae C2. e) casistontinus B8. f) exeaecatus Bb, D. g) sisinium BS; sim-
siumum BA; sisinnum B6, Dl. h) tharasli B2; carasii CS; trasli Dl. i) italUm
B4; atalia DS. k) praelio B2. 3. 4. CS. 1) sydus £4. CS. m)celoBt. 4;

coelo B6, n) adefon i>2; hadefosus B4; Adefonsus C2; hadonnns D2, o) galli-
ciae £ 2. 4. 6. C 8 ; gioietiae B 3; gaUitiae C 2 ; galUtUe D 1 ; galUclae DZ, p) austrie
B 1 ; austriae B 2. 4. q) hoiisipoua B 8 ; olUipona corr. olesipona B 4 ; ollsippona D 2
r) mnltas BA; multos Dl, s) xegi karolo CS. t) frolam BA, u) basllicura Dl'

1) Lissaban,

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 798. 105

ignik vastavit. Transalbiani^-* autem superbia elati^, eo
quod regis™ legatos inpune occidere potuerunt, arreptis
armis contra Abodritosn proficiscuntur. Nam Abodriti
auxiliares^ Francorum semper fuerunt, ex quo semel ab
eis in societatem recepti' sunt. Quorum dux ThrascoP
cognito Transalbianorum motu eis cum omnibus copiis
suis in loco, qui Suentana^ vocatur, occurrit commisso-
que proelio4 ingenti eos caede^ prostravit. Nam in prima
congressione quattuor milia eorum cecidisse narravit legatus
regis Eburis nomine, qui in eodem proelio* fuit et in
Abodritorum acie dextrum comu tenuit^ Fusi igitur

fu^atique 'et multis suorum amissis^ cum magna cala-
mitate ad loca sua revefrsi sunt.

At rex in Frahciam regressust, cum Aquasgraniu venisset,
primo legatos Herenae^ imperatricis ad se de^ Gonstantinopoli

missos audivit, -— nam Gonstantinus filiuB eius propter morum

insolentiam a suis comprehensus et excaecatus^i est, — quibus

petentibus Sisinniumy fratrem Tarasii* Gonstantinopolitani episcopi
o 1 i m in proelio captum domum redire permisit. Legati fuere

MichaheU cog^omento Ganglianos^ et Theophilusc presbyter

de Blachemis*-^

Post quorum absolutionem venerunt de Hispaniao le-
gati Hadefonsi regis, fiasiliscus et Froia, munera deferentes,
quae ille de manubiisf*^, quas victor apud Olisiponamff civi-
tatem a se expugnatam ceperat, regi mittere curavit,

Mauros videlicet septem cum totidem mulis atque loricis,

quae, licet pro dono mitterentur, magis tamen insignia

victoriae videbantur. Quos et benigne suscepit et remu-

neratos honorifice dimisit.

Insulae Baleares, quae nunc ab incolis eamm^ Maio-

rica et Minorica vocitantur, a Mauris piraticamt*' exercentibus
depraedatae sunt.

£1. S. S. (4. 5.) 6. 7. (8.)
k) igne 3. 1) northalbingi 8. m) legrfttos regis 3. n) obodritos 7. o) auxilia-
tores 6. 7. . p) thMCo 1. 6. 7. 8; tMcho 8; tasco 8. q) plio 1. 2. 8. 6. 7.

r) cede 2. 8. 6. 7. s) plio 1. 2. 8. 6. 6. 7. t) renersos 3. 5. a) aqnisgrani 8. 7.
T) helenae 8. 5. 6. 7. w) a sede 8. 6. 7. x) exceo. 1. 9. 8. 7. y) sissinium 1. 6;
sisininm 8. z) tirasii 2; tharasii 7. a) miehael 1. 2. 8. b) glanglianos 2; ganglia-
nna 6. 7. c) theofilns 1; theofilius 2; teophilus 6. d) laehemls 2; blacemis 6.

e) hispaniis 2; hyspania 7. f) manibns 6. 7. g) olisipononam 1. 8. 6. 6; oUpo-

nonam 2. h) cararo 1. 2. i) pyratieam 8; denastauere pyrate 8.

1) /&..• Transalbianos per Eburisum . . vicit. 2) Cf, infra 819:
Liudewitus superbia elatus (D,). 3) Cf, infra 821: in societatem

regni recepti (D,), 4) In campo Zuentinefeld (Helmoldi Chran, I, 91),
uln postea BornhMe canditum ; Simson 148. 5) Liv, I, 27 : hi et

in acie . . tenuere dextrum comu (M,), 6) V, supra 788. et infra 807 (D.),
7) luxta Constantinopolim, 8) Cf Flor, 1, 1 : de manubiis captarum
urbium (M,), 9) Ann, Fuld. ^= Sith.) 798 : Mauri piraticam exercere
incipiunt. Cf V, Kar, 17: contra Mauros nuper pyraticam exercere
adgressos.

106 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 798. 709.

799Jtfare.3i. Sicque in hoc palatio^ et natalem^ Domini et pascha*
a y domno rege celebrata ' snnt. £t * inmutaTit se
numeras annorum in

799.

Apr.26. DCCXCYIIII. Bomani Leonem papam letania^

maiore captum excecaverunt^ ac lingua® detruncaverunt K
Qui in custodia^ missus noctu^ per murum evasit et ad
legatos domni regis, qui tunc apud basilicam sancti
Petri erant, Wirundum scilicet abbatem ^ et Winigisum ^
Spolitinum^ ducem, yeniens Spoletium^ est. deductus.

(iitn.) Domnus rex ad Saxoniam profectus Benum^ ad

Lippeam^ transivit et in loco, qui vocatur Padrabrunno ^ ,
positis castris consedit et inde diviso exercitu Carlum™
filium suum cum medietate ad conloquium Sclavorum et
ad recipiendos, qui de Nordliudis'' venerunt, Saxones in
Bardengauwi^ direxit. Ipse altera medietate secum re*
tenta eodem in loco Leonem pontificem summo cum

{itu honore suscepit^ ibique reditum Carli' filii sui ex-
*pectans Leonem pontificem simili, quo susceptus est,i>.i86.
honore dimisit ; qui statim Bomam prof ectus est, et rex
Aquasgrani' palatium* suum reversus est.

Bl. (8.) 8. 4. (&.) Cl. 2. 8. Dl. (S.) 8.
▼) pAlacio Cl. D8. w) MUle ^6. C8. x) et p. •imiliter B8. 4. y) a donmo
rege d€8uiU B(8.) 8. (50 s).oelebnHiit Bf. 6. a) Et ~ in dtmtiU B8. C8; umo
domlni 08; et inm. m in Dl.

790. e) laetanie C. Dl. 8. b) excMeanemnt £2. 6. Dl, e) linfaam

B%, 4. C8. d) caatodiMn Bl. Cl. t. D8. e) nocte Bl, C8. f) aainicbi«am
Bi; aoinegysam C8. g) ■politanoram BS; ■politenam £4. C8. I>2. h) gpoletam
B8. 5. C8; apoleciam Cl. D8. i) renom — et dmiiU Bl, 2. 8. 5; hrenom Cl. 8.

k) lippeham Cl. 2; lippiem C8. I) peder-Bl. 8. C8; padA-B4; Patriabrannam B 5;
•bfanna B2i •banno B8; -bronno C8. m) earolam (karolam?) B8: karolam B6.
C8. 8. I>1. n) nortliadis B8. 4. 5. C8. o) bardeng^aai il8; baraangaaoni B8;
bardingaudi corr, •gaani B4; Bardingaadl B6; bardegaaai C8; bardingaaaai 2)1;
bardingaunini D3. p) ■necoeplt Cl; •ascepit C8. q) earoli B8; karoli C8. 8. I>1.
r) aquLB B 8. 6 ; aqaisgnuni C8. 8. ■) palaeiam B 1. D 8.

1) Id quidem, qui primi vtiMrutUf nutUii dttulisw videntur ; re
vera Leo mque oculia neque Ungua privaiua wt. 2) SUtbuitnamn,

ANNALES Q. D. EINHABDI. A. 798. 709. 107

Rex vero Aquisgrani hiemayit, et ibi natalem Domini
et pascha celebravit.

799-

DCGXOynn. Romae« Leo papa, cum letaniamb proces-

suras de Lateranis ad ecclesiam^ beati Laurentii, quae

ad Craticnlam**^ vocatur, equo sedens pergeret, in® in-

^.m.sidias a Bomanis *dispositas' iuxta eandem basilicam

incidit. Ubi equo deiectus et erutis' oculis, ut aliquibus

yisum est, lingua qnoque amputata, nudus ac semivivus in

platea relictus est. Deinde iussu eorum, qui huius facti

auctores fuere, in monasterium sancti Herasmi martjris

velut ad curandum missus Albini cuiusdam cubicularii

sui cura npctu per murum dimisBus a Winigiso duce SpolitinoflT,

qui audito huiusmodi facinore Bomam festinus advenerat,
snsoeptus ac Spoletiuml^ deductus est.

Cuius rei nuntium cum rez accepisset, ipsum quidem

ut vicarium sancti Petri et Bomanum* pontificem cum

summo honore ad se praecepit adduci, iter tamen suum,

quod in Saxoniam f acere constituerat, non omisit. Habito

itaque generali conventu^ super Rhenumi^ in loco, qui
lappeham^ vocatur, ibiqu«ni eodem amne transmisso^

cum toto exercitu SUO ad Padrabmnnonn aocessit ibique

in castris considens pontificis ad se properantis praesto-

latur adventum. Misit interea Karlumo filium suumP ad

Albim cum parte exercitus propter quaedam negotia cum
Wilzi84 et Abodritis disponenda et quosdam Saxones de
Nordliudis recipiendos. Guius reversionemr cum exspectat,

venit pontifex et valde honorifice ab illo suBoeptus est man-

sitque apud eum dies aliquot. Et cum ei cuncta, propter

quae venerat, intimasset, iterum Romam cum magno» ho-

Sl. S. 8. (4. 6.) e. 7. (8.)
799. a) Rome 8. 6. 7. b) laeUnUm 8 ; Uetaaia 8. e) McelesUm 8. 8.

d) gratioalem 1. 8. e) d44$t 6. 7. f) poiitas 8. 5. g) •politano 8. 5. 6. 7; spole-
tMiiu 8. b) epoletnm 8. 6. 7; ipoleciiim 8. i) romani 1. 8. 7. k) renam 3. 5. 6.
1) lippijun 6; lippU 7. m) ibiqne — castrig duttttt 8. n) pederbrannon 6; padiir-
bmnnon 8. o) karolnm 8. 6. 7; carolne 8. p) f. •. K. 8. 6. q) nniloifl 1. 8. 8;
nnloic 8 ; nileis 7 ; nniltU 8. r) uenionem 1. 8. •) mngnn 1. 8.

1) ^Zum Bof^, 2) VUa Kar, 28 : erutiB scilicet oculis linguaque
amputata. 3) Cf. Ann, Oaelferhyt, (88. 1, 45; 799 : Earolus plaidavit ad
lappihamme. Cantra VUa Hludow. (88, II) 9: ad Iremenheim
(]Memerskeim)f ubi placitum generale habuit. 4) Ex hoc eequeretur
lApptham in einietra fluminia ripa eiium fuisee, niei dubium eseet, num
auetor ea, quae e duobua fontibus mutuatus est^ recte eoniunxerit; ef
infra er. 810. et 8imson 589.

108 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 799.

In eadem ezpeditione^ legatns Michahelis Siciliae
praefecti, nomine Danihel", ad domniim regem venit
atque inde itemm com magno honore dimissus est.

Eodem anno gens Avaram ^ a fide, quam promiserat,

defecit, et Ericus^ dux Poroiulensis* post tot prospere

gestas red iuztaTharsaticam^* ^ Libumiae ciyitateminsidiis

(^s^M^. oppidanorum oppressus est, et Geroldus' comes^ Baioa-

riae praefectus, commisso contra Avares^ proelio^ cecidit.

Insulae Baleares^, quae a Mauris et Sarracenis
anno priore depraedatae^ sunt, postulato^ atque accepto
a nostris auxilio nobis se dediderunt et cum Dei auxilio
a nostris a praedonum incursione' defensi^ sunt. Signa
quoque Maurorum in pugna sublata et domno regi**
praesentata sunt.

Wido comes, qui in marcam' Brittaniae^ praesi-
debat, una cum sociis comitibus Brittaniam^ ingressus
totamque perlustrans in deditionem'" accepit; et regi^
de Saxonia reverso arma ducum, qui se dediderant, in-
scriptis singulorum nominibus^ praesentavit. Nam his
se et terram et populum unusquisque illorum tradidit,
et tota Brittanioram" provincia^, quod numquam antea,
a Francis subiugata est.

Eodem anno monachus quidam de Hierosolimisi^
veniens benedictionem et reliquias de sepulchro^ Domini,
quos ' patriarcha Hierosolimitanus ' domno regi ^ mi-
serat, detulit.

Azan"** praefectus civitatis, quae^ dicitur Osca,
claves urbis per legatum suum cum muneribus transmisit.
2>0e.25. Celebratusque^ est dies' natalis^ Domini in eodem

palatio. Et* inmutavit* se numerus annorum in

Bl. (2.) 8. 4. (6.) Cl. «. 8. Dl. (2.) 8.
t) expedieione Bl.Cl.D3, n) daniel B 1. 8. v) auaroram B4. 6. C$. w) einrietis
B2; eiriea8£8; hericasBA; beirieni CS; ehericus D2. x) foroiQUnomm Bi;

foroioiensis B9; foroialiensi« BA. 2)1. 2; fomllienala D8. y) tartaticam £1.4;

tbarsicam £2; tharsiticam C2. s) fferaldas £4; Oaeroldas B6. a) aoaroa C3.

b) prelio B 1. 2 ; plio B9.A.C 8. c) balbaret C 8. d) -praedatae t- aaxlUo no- dtBunt
B 8. e) postolato (7 1. 2. D 8. f) -sione — et dstmU B 8. g) defeniati B 2 ; defeneae D.
b) rege Bl. l) marea B 1. A. k) brittanniae B4. C8. 1>8; brittanicae C 2.

1) britunniam B 2. A. C3. D8; hrittannia 1> 2. m) dedieionem Bl. 8. Cl. DS.

n) brittonniomm B2. 4. DS. o) pronintia C2. 8. Dl. p) ieroeolimis BS. C8;

Hiemsalem Bb; ierusolimis C2; hienualem Dl. q) sepalcro £4. 6. C8. r) quas B4.
8) hiera- Bl. C2; -solymitanus Cl. 2. t) rege Bl. 8. a) atan B4; Asam Bb.

V) qui Bl. Cl. 2. w) et eelebratus £1. C2; celebrauit Bi. b; eelebravitque C8.

x) deeHB 2.6. Ci.Dl. y) natolem £1.2. C 8; natale £4.6; nataUa £ 8. C 1. 2;
natt D 1 ; natat D 3 ; ita igitHr «tiam in codice autofrc^o aeriptum videtMr fni99:
z) (omistis Et — in) anno domini C8. a) -nit se — in desmtt £8.

1) TersaUo prope Fiume. 2) Hildegardis reginae frater,

3) Cf, Tac. Afm. II, 18: arma subscriptis viotarum gentium nominibus (M.),

4) /. e. Hassan,

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 799. 109

nore per legatos regis, qui cam eo missi sunt, reductus
atque in locum suum restitutus est.

Quo dimisso rex paucos dies ibidem moratus legatum

Michahelifl patricii de Sicilia nomine Danihelemt ad se missum

absolvit. Accepit etiam tristem nuntium de Geroldi

et Erici" interitu, quorum alter, Geroldus^ yidelicet
Baioariae praefectus, commisso cum^ Hunis proeliow cecidit, alter
vero, id est Ericusx, post multa proeliay et iusignes vic-
torias apud Tharsaticam> Libumiae civitatem insidiis oppidanorom
interceptus' atque interfeotus est.

Bebus itaque Saxonum pro rerum oportunitate dis-

positis rex in Franciam revertitur. Et cum Aquis^frani hie-
maret, Wido comes ac praefectus BrittaniciA limitis, <}ui
eodem anno cum sociis comitibus totam firittonuml> provin-
ciamc perlustraverat, arma duoum, qui se dediderunt<i, inscriptis

singulorum nominibus detulit. Yidebatur enim, quod ea pro-

vincia tum esset^ ex toto subacta'; et® esset, nisi perfidae

gentis instabilitas cito id aliorsum more solito com-

mutasset ^.

Allata sunt et signa, quae occisis in Maiorica Mauris

praedonibus erepta fuerunt. Et Azan Sarracenus^, prae-

fectus Osca e , claves urbis cum aliis ' donis regi misit, promittens

eam se dediturum^, si oportunitas eveniret. Sed et
monachus quidam de Hierosolima veniens benedictionem et reliquias
de looo resurrectionis Dominicae, quae patriarcha regi mi-
serat, detulit. Et rex natalem Domini in eodem palatio residens^

J£l. S. 8. (4. 5.) 6. 7. (8.)
t) dAnielem 2. 6. 7. • u) frici 3; hericl «. 7. v) gelolduB 8. w) piio 1. 3. 6. 7:

prflio 2. X) hericos 8 ; erichos 8. y) pU« 1. S. 6. 7; prelU 2. z) tharsicam 3;
tarsAticam 6. a) brittonnici 8. 6; britannici 7. b) brettonum 6. 8; brittonum —

dttcum d^mnU 7. c) totam britonniam 8. d) dederont 3. 5. e) dttat B. 7. f) sara-
cenus 2. g) daturum 8. 6. b) In eodem pal. res. nat. dom. cel G. 7.

1) Ann, Fpld, 799: oum Hunis dimicans. 2) V, Kar, 18:

Ericus . . . interceptus, et Geroldus . . . interfectus est. 3) Ann, Fuld, 799 :
tota subacta. 4) Ad eorum perfidiam puniendam a. 811. exereitum
miasum ease infra traditur, 6) Ann, Fuld, 799 : cum aUis muneribus.

110 ANNALES REGNI FBANCOBUM. A. 800.

800.

DCCC. Bex absolutum Hierosolimitanum ^ mo-

nachum reverti fecit, mittens cum eo Zachariam^ pres-

biterum de palatio suo, qui donaria eius per illa sancta®

Arar<. loca deferret. Ipse medio mense Martio^ Aquisgrani

palatio digrediens, litus oceani Gallici perlustravit, in

ipso mari, quod tunc® piratis' infestum erat, classem

^i>r. 19. instituit, praesidia disposuit, pascba in Centulo apud

sanctum Bicharium celebravit. Indeque iterum per litus

oceani Batumagum^ civitatem profectus est, ibique Se-

quana amne transmisso Turonis ad sanctum Martinum

orationis causa pervenit, moratus ibi dies aliquot propter

adversam domnae Liutgardae^ coniugis yalitudinem, quae

ibidem et defuncta et humata est; obiit autem die

/MM.4.IL Non. lunii.

Inde per Aurelianos* ac Parisios'' regressus *Aquas-*i».i88.
jui.9. gmni reversus est. Et pridie* Non. lul. insolito more
/M/.9.aspera pruina erat et YII. Id. lul. similiter, quae tamen

nihil incommoditatis fructibus attulit"\
Aiiff. Et mense Augusto inchoante Mogontiacum'^ veniens

iter in Italiam condixit^ atque inde profectus cum exer-
citu Bavennam venit. Ibi ordinata in Beneventanos ex-
peditione post septem dierum inducias Bomam iter con-
vertit et exercitum cum PippinoP filio suo** in Beneven-
tanorum ^ terras praedatum ire iussit. Bomam vero cum
jvo». 23. venisset, occurrit ei pridie Leo papa et Bomani cum eo
apud Nomentum ^, duodecimo ab urbe lapide, et summa
eum humilitate summoque honore suscepit ; prandensque
cum illo^ in loco praedicto statim eum ad urbem prae-
jfov. 24. cessit. Et in crastinum in gradibus basilicae beati Petri
apostoli stans, missis obviam Bomanae^ urbis vexillis,
ordinatis etiam atque dispositis per congrua loca tam
peregrinorum quam civium turmis, qui venienti laudes
dicerent, ipse cum clero et episcopis equo descendentem
gradusque ascendentem suscepit^ dateque oratioue in

Bl. (2.) 3. 4. (6.) Cl. t. 3. Dl. (2.) 3.
800. a) hieru- B l. C 8. I> 1 ; -solymitauum B6. Cl. 2. b) hachariam B 3.

c) loea «aucta Cl. 2. d) martio mense B3. C2; marcio mense Cl. D8. e) deest
BS. C. pyratis Bl. 3. Cl. 2. Dl, g) rotomagumB2. C2. 3; ratnmagnum D 3 ;
ratumagnum Bi, DS; rotumagum Dl. h) Liudgardis B6; liudgardae Cl. 2; hildi-
gardis D2. i) aureiianU B8, k) perisios Bl;. parisius Bi. 3. C3. I) II. Cl. 3.
m) adtulit B l. Cl. 2. D9. n) mogontia Bi; mognnciacum B4; mogonciacum C3;
mogontiam D 3. o) conduxit D 4. C 8. Dl. p) pipino B 4 ; pipinno D 1. q) deest
BS. 4. C3. Dl. 8. r) beneuentorum BA; beneuentamm D8. s) eo Bl. 2. 8. 4.

t) romae D\. u) suscoepit Cl. 2.

1) Mmtana (<mI quartum decimum miUiarium); cf, Simsoti 222^9.

ANNALES Q. D. EINHARDL A. 799. 800. 111

celebravit ac monacham reverti voientem absolvens Zachariam
qnendam presbyterum de paiatio suo com eodem ire iussit, cui
et donaria sua ad illa veneranda loca deferenda commisit.

800.

DCCC. Redeante verna* temperie ^ medio fere Martio

rex Aquisgrani digressus litus oceani Ghillici perlustravit et in ipso

mari, quod tunc piratis^ Nordmannicis infestum erat, classem in-
stituit, praesidia (UBposuit, pascha in Centulo apud sanctum Richarium
celebravit. Inde iterum per litus maris iter agens Eatumagum
civitatem venit ibique Sequana amne transmisso Turonosc ad sanc-
tum Martinum orationis causa profectus est, moratus ibi dies ali-
quot propter adversam Liutgardaed coniuffise vaUtudinem, quae ibidem
et defuncta et humata est ; obiit autem me ' U. Non. lun.

«11.189. Inde *per Aurelianosff ac Parisiosl^ Aquasgrani^ reversus est.

Et mense Augusto inchoante Mogontiacuml^ veniens generalem

conventum ibidem^ habuit et iter in Italiam condizit atque
inde profectus cum exercitu Ravennam venit. Ibique septem non
amplius dies moratus Pippinumm filium suum cum eodem

exercitu in terram Beneventanorum ire iussit movensque de Ba*

venna simul cum filio Anconam usque pervenit ; quo ibi

dimisso Romamproficiscitur. Cui cumn pridie, quam illo ve-
ni r et, Leo papa apud Nomentum occurri sset et cum magna eum o
veneratione ibidem suscepissetP, post cenam, qua simul
refecti sunt, illo ibi manente pontifex ad urbem praecessit.
£t in crastinum in gradibus basilicae beati Petri apostoli cum epi-

scopis et univ erso clero consistens ad venient e jA equo q u e descen-

dentem Deo laudes dicendo et gratias agendo suscepit et

El. 2. 3. (4. 6.) 6. 7. (8.)
800. a) ueris 6. 7. b) peratis 1; peractis 2; pyratis 8; infestum quod

northmanni fecere pyrate 8. c) turonoa eorr. -nia T. d) liuthgardae 8 ; iiudgardis 8.
e) coniugi 1. 2. diem 1.2. g) aurelianis 2. h) parisius 2. i) aquisgrani 2. 8. 6. 7.
k) niogonc. 3 ; magont. 6. 1) deetit 6. 7. m) pippinus 2. n) deest 3. 6. o) oc-
cnrrit 8. 5. p) suscepit 3. 6 ; et cum — susc. desvnt 6. 7.

1) V, infra a. 811 : redeunte veris temperie (M,)»

112 Al^ALES REGNI FRANCORUM. A. 800. 801.

basilicam beati Petri apostoli psallentibus canctis intro-
jvov.24.duxit. Facta sunt haec sub die YIII. Kal. Decembris.
iHc.i. Post Vll^ vero dies rex contione yocata, cur Bomam

yenisset, omnibus patef ecit et exinde cotidie ad ea, quae
yenerat, f acienda operam dedit. Inter quae yel maximum
yel difficillimum erat, quod primum inchoatum est, de
discutiendis, quae pontifici obiecta sunt, criminibus. Qui
tamen, postquam nuUus probator criminum esse yoluit,
(i>ee,23j.coTBm omui populo ^ in basilica beati Petri apostoli
evangelium^ portans ambonem conscendit inyocatoque
sanctae Trinitatis nomine iureiurando ^ ab obiectis se
criminibus purgayit. Eadem' die Zacharias^ cum duobus
monachis, uno de monte Oliyeti, altero de sancto* Saba^,
de Oriente reyersus Bomam yenit ; quos patriarcha Hiero-
solimitanus^ cum Zacharia^ ad regem misit, qui benedic-
tionis causa clayes^ sepulchri Dominici ac loci calyariae^,
claves etiam civitatis et montis ^ cum vexillo detulerunt.
Quos rex benigne suscipiens aliquot dies secum detenuit^
et Aprili mense remuneratos absolvit. Celebravitque*
i>«;.s5.natalem Domini Bomae. Et inmutatus est^ annorum
numerus* in

801.

9ooDee.ib. DCCCI. Ipsa dic sacratissima natalis Domini, cum

rex ad missam ante conf essionem ^ beati Petri apostoli
ab oratione surgeret, Leo papa coronam capiti eius im-
posuit^, et a cuncto Bomanorum populo adclamatum^
est: 'Carolo^ augusto, a Deo coronato magno et pacifico
imperatori Bomanorum, vita et victoria! Et post laudes
ab apostolico more antiquorum principum adoratus est
atque ablato patricii nomine imperator et augustus est^
appellatus.

Bl. (8.) 8. 4. (5.) CU S. 8. Dl. (S.) 8.
V) VIIII C8; VI DS. w) «aiuuigeliiim Bl. 8. CS. i>8. x) eodem Bl. Ci.

y) ssch&riftiu B 1 ; saccharias Dt, i) muioU B1. Dl; da betbleem B S. a) hiern-
•ollro. B3. X> 1 ; hierotolym. C 1. b) SMcharia i> 1. e) sep. dom. el. C 1. S.

d) dctiDuit Bi. 4. C8. Dl. e) et eelebr. Bl. 8. deesi i>l; imnaUvit se

Bl. 8. Ci, g) nomeras aun. Bl. S. C8.

801. a) inposait ^8.4. Cl. D8. b) accUm B 4. D 1. c) karolo ^ S. 4. 5.
Dl. «(?). 8. d) appell. ent ^S. 4.

1) Ante diem natalis Domini tertiam Chnm, Laurias. (Ann,
Laur. min.) K, 32. 2) Cuim verba memoriae prvdiia sunt ; Jaff^

Bibl. r$r. Genn. IV, 378 sq. 8) /. e. laura eeu numaeterio eancH

Sabae presbyteri. P. 4) /. e. Golgatha. 5) Sion addit Chron.

Anianense (SS, I, 305> tx Chnmieo iUo, quod Fardulfi esse opinor; in-
didem Syon Ann. Lobienaee, 6) /. e. sepukrum Petri,

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 800. 801. 113

cunctis psalleniibus in ecclesiam eiuadem beatissimi apostoliQ
Denm glorificans atque magnificans introduxit. Facta sunt
haec Vin. Kal. Deoembr.

Pott septem vero dies rex contione vocata, cur Romam ve-
nisset, omnibus patefecit et exinde cotidie', propter quae venerat
facienda, operam impendit; in quibus vef maximum vel dif&cilli-
mum erats, quod primo inchoatum est, d^ investi^andis vide-
licetj-quae pontifici obiciebantur, criminibus. Qm tamen, post-
quam nullus eorundem criminum probator esse voluit, coram omni
populo in basilica beati Petri apostoli evangelium ferens ambonem
conacendit invocatoque sanctae Trinitatis nomine de obiectis ae cri-

minibua iurando^ purgavit. Eadem die Zachariaa presbjter, quem

rex Hierosolimam miserat, cum duobua monachis, quos patri-
archa cum eo ad regem miait, Itomam venit; qui benediotionis gr atia
claves sepulchriu Dominici ac loci calvariae cum vesillo detmerunt.
Quoa rex benigne suaceptos^ per aliquotw dies secum detinuit et

redire volentes remuneratos absolvit.

801.

DCCGI. Ipse autem cum die aacratiasima natalis Domini ad
miasarum aolemnia celebranda baailicam beati Petri apoetoli
fuisset ingreaaus et coram altari, ubi ad orationem ae incli-
naverat, adaisteret*, Leo papa coronam capiti eius inpomiith,
cunoto Romanorum populo adciamante: ^Karolo^ augusto, a Deo
coronato maffno et pacifico imperatori Bomanorum, vita et victoria!'
Post quas laudes ab eodem pontifice more antiquorum prin-
cipum adoratua est ac deinde omiaao patricii nomine imperator et
auguatut appellatus est.

Sl, S. 8. (4. 5.) 6. 7. (8.)
q) petrl apost 2. r) cottidie 3. 6. 7. ■) llMlend* — erst d4ttmt 6. 7. t) iare-

iarando 6. 7. v) tepulcri 1. 7. t) recepto* 1. S. w) «liqaot 1. 3, 7.
801. a) «Mist. 8. 6. 7. b) impot. 8. 8. 6. c) Cftnhlo 6.

8

114 ANNALES REGNI FRANCORUM. A.801.

Post paucos autem dies iussit eos, qui pontificem
anno superiore deposuerunt®, exhiberi; et habita de eis
questione secundum legem Bomanam ut maiestatis rei
capitis^ dampnati* sunt. *Pro quibus tamen papa pio*i».i89.
affectu apud imperatorem intercessit; nam et yita et
membrorum integritas eis concessa est, ceterum^* pro
facinoris magnitudine exilio deportati sunt. Huius fac-
tionis fuere principes Paschalis^ nomenclator^ et Cam-
pulus^ sacellarius*" et Diulti alii Bomanae urbis habita-
tores nobites, qui simul omnes eadem sententia damp-
nati" sunt.
801. Ordinatis deinde Bomanae urbis et apostolici^ to-

tiusque^* Italiae non tantum publicis, sed etiam eccle-
siasticis^ et privatis rebus — nam tota hieme non aliud
fecit imperator — missaque iterum^ in Beneventanos^

4pr.4.expeditione^ cum Pippino" filio suo ipse post pascha
4pr. 26. VII. Kal. Mai.^ Boma profectus Spoletium^^ venit.

4i>r. 80. Ibi dum esset, II. Kal. Mai. hora noctis secuuda

terrae*"^ motus maximas factus est, quo tota Italia gra-
viter concussa ^est. Quo motu tectum basilicae beati Pauli *p. loo
apostoli magna ex parte cum suis trabibus decidit^ et
in quibusdam locis urbes montes' ruerunt. Eodem anno
loca quaedam^ circa Benum^ fluvium et in Gallia et in
Germania tremuerunt. Pestilentia*^ propter mollitiem**
hiberni temporis facta est.

(Mai.j. Imperator de Spoletio® Savennam veniens^ aliquot

r/Nii./dies ibi moratus Papiam perrexit*^. Ibi nuntiatur** ei,
legatos Aaron^ Amir al Mumminin''^ regis Persarum
portum Pisas^ intrasse. Quibus obviam mittens inter
Vercellis * et Eporeiam *"• * eos sibi f ecit praesentari " ;

B\. (2.) 3. 4. (6.) Cl. 2. 8. D 1. (2.) 8.
e) depodnerant £ 2. 6. f) capitU eorr, -te B 4 ; capite D 1. g) damnati B 1. tt. 6. D 2. a.
Bl. (2.) 8. -4, (6.) Cl. 2. 8. D\. (2.) 8. E\. 2. 8. (4. 5.) 6. 7. (8.)

b) CAeteruni D3.E\. 2. 8. i) pasealia B 8. k) nomenculator B2. C3.D\. 1) cam-
polufl B 3. m) saccellariut E 1. 2. n) damnati B 1. 3. D\,E\. o) apostolici« Eii. 7.
p) tociusque BA. D3.E 1—7. q) aecd. BA.C3.DS. Ei. 8. 6. r) in beneu. iterum E 8. 6.
h) Beneuento Bb. t) -cione ^l. Cl. D8. 1^2. n) pipino B4,D\. v) maii
B4. 6. D2. w) spolecium B\.S] spoletani B%. 6. JF6. 7; spoleticum D3; spolo-
tanam perrexit in nrbem EB. x) terre ^8. 4. Cl. 8. EB. 7. y) cecidit D\. Ann.
Maxim. r.) urbi.s montis B 1; nrbes et montes .06. C8; tirbes montesqne D, B.
a) deeat B\; quedam BA. Di. E%, 7. b) rhenuni B2. 6. C8. D8; hrenum Ci.

c) pestilentlam B 1. 8. d) molliciem ^ 1. 2. C 1. D 1. 8. B6. 7. e) spoleto B 2. 6.
K6, 7; spolitio C2; «tpolecio J?8; spoletanis . . ab oris E8. f) venit tt E. g) Hac-
t€nua Poeta Saxo (E8) ho8 annalea fontem habuit, h) nunciator .01; nun-
ciatnr J?4. D2; nuntiatum eat B2, Bb; nunciatum .06; nunciatum est E8. i) amir
munmilln 2; amiralmummininri 08; ammiralmnmmini .04; amiraUnnmminim C2;
-mnmmunim C8; deeat B. k) pisae .0 2; piscas D8. I) uercellos D\. E.
m) eboreiam .0 2. C 1. 2 ; Bporegiam B 6 ; epore C 8 ; eporediam E, n) pretent. B\.%.Et.

1) Harun al Raschid c»Mlifa€ (786—809;. 2) Emir al Mu-

mmin = princepa fidelium. 8) Ivna.

ANNALES Q. D. EINHARDI. A. 801. 115

Foat paucos vero dies iubente ipso hi<l, qui eundem pon-
tificem anno superiore deposuerunt, in iudicium adducti et habita
de eis® questione aecundum legem Romanam^ ut maiestatiB rei ca-
pitia damnatifl^ aunt.

(Abhine annaJes retractati cum integris ita caneordant, ut
lonffiua separatim eos intprimere minime opue sU),

El. 2. 3. (4. 6.) 6. 7. 8.
d) hii 1—7. u) de eis hablta 6. 7. romaaorum 3. 5; romanam le^em 6. 7.

g) dwanpii. 3. 6. 7.

8*

116 ANNAL£S REGNI FRANCORUM. A. 801.

unus enim^ ex eis erat Persa de Oriente, legatus regis^
Persarum**, — nam duo fuerant — alter Sarracenus**
de Airica', legatus amirati'*^ Abraham^, qui in con*
finio Airicae^ in Fossato' praesidebat. Qui Isaac^ lu-
deum^, quem imperator ante quadriennium ad' regem
Persarum^ cum Lantfrido et Sigimundo* miserat, rever-
sum cum magnis muneribus nuntiaverunt ; nam Lant-
fridus ac Sigimundus ambo^ defuncti erant^. Tum®
ille misit Ercanbaldum^ notarium' in Liguriam ad
classem parandam, qua® elefans^ et ea, quae cum^ eo
deferebantur'', subveherentur. Ipse vero celebrato die

rMM.24.natali* sancti lohannis baptistae apud Eporeiam^ Alpes
transgressus in Galliam reversus est.

Ipsa aestate^ capta est Barcinona'" civitas in
Hispania*^ iam biennio obsessa; Zatun® praefectus eius
et alii conplures Sarracenii* conprehensi^*^ Et in Italia
Teate^*^ civitas similiter capta et incensa est eiusque
praefectus Boselmus* conprehensus^; castella, quae ad
ipsam civitatem pertinebant, in deditionem^ accepta
sunt. Zatun^ et Boselmus' una die ad praesentiam
imperatoris deducti et exilio dampnati^ sunt.
oti, Ipsius anni mense Octobrio Isaac' ludeus^ de

Airica* cum elefanto* regressus Portum Veneris* in-
travit; et'* quia propter nives Alpes transire non potuit,
in Vercellis hiemavit.

Du,%b. Imperator Aquisgrani^ palatio natalem^ Domini

celebravit. Et® inmutavit se numerus^ annorum in

B\, (2.) 8. 4. (6.) C\. 2. 3. Dl. (2.) 8. E\, 2. 8. (4. 6.) 6. 7.
o) deeat E. p) pdictiqae r. E\, 2: pdieti regic BS, (4. 6.) 6. 7. q) sarraceni

B\i Saracenvt B5, r) afrrica C\. 2. D8.JF8. G. •) admlrati £2; ammirati C9;
amirato EB; admiratli E7, t) habraam £8. a) africe BA; afnrlcae C\. 2. £8;

affrice E 7, v) yMac E 7. w) indaeum C 8. D\. E\, 2. x) ad menio-

ratoni regem E, y) deei^ E%, z) legatis saiii add. S, a) In Itinere

«4<I.B2; in eodemitinere odif. JP;itere£2; itenerei?7. b)tuntB2.£: c)Tttnc
B 1. 8. 6. d) ereambaldaui B 1 ; erchenb. (herchenb.?) B 2 ; Hercamb. BZ ; Erehemb. B 6 ;
crcenb. C8; erchanb. D3; erchembanldom E2; erchanboldum ET. e) qae 31. 8;
qnae C8. f) elephans E9. 6. g) cam eo deauHt B\, 2. 9, 6 (non 4>. h) defera-
hantur B\, C\, D3; adferebantar E\ aflTer. EZ. 6. 7. i) natali« CZ,E%\ de$§t £8;
naf. E6, 7. k) eboreiam Bi, C\, 2; deeet B8 (6); eporeain C8; eporiam D 1. 3;

eporediam E, 1) eatate B\, C2; etate El. m) bareilona B2, n) clu. hispanie
B\, 8; ciu. hi«paniae B2, 4; in tpania Dl; in r«pania i>8; in hytp. E7, o) Zatum
£2; Zatos JF6. p) Saraceni £6. q) -praehensi B 1. 2. r) theate £2; Teata

Sbi theatf C3. «) rotMlmns B», t) -praehfliuas Cl. 2; conpreh. est B2, 4.

Q) aedicionem C\. 3, D3. E\, 6, v) Zatiini E2, w) damnati B\,3,Z S\, 2;
damnatis D2. x) hiiiahac B8; ysaac £7. y) indaeas C\, 9, D\, S\. 2, x) af-
fHca C\, 2, D9. E9, 6. 7. a) elepbanto E 9. 6. b) et— potnit deannt B9,

e) aquit B2, 5. d) naule Sb. El, e) Et — in dttwU C9, E\ anno dominl C3.

f) nnm ann. d$ttnU D\,

\) I,$, emiri, 2) Abbasija (Fo9tat) prope Kairwan ; Simson 254 sq,

3) Cancellarium circiter ab a, 794. uaque ad a, 812; Simson 546 sq.

4) Cf, Simson p, 257—268. 5) Chieii haud procul ab Ortona. P,
6) Porto-Venere in ostio sinus Spezziani. P.

ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 802. 808. 117

802.

DCCCII. Herena* imperatrix de Constantinopoli
misit legatum nomine Leonem spatarium^ de® pace con-
firmanda inter Francos et Grecos, et imperator yicissim
propter ipsum absoluto illo misit lesse episcopum Ambia-
nensem^ et Helmgaudum^ comitem* Constantinopolim,
ut pacem cum ea statuerent^. Celebratum est paschajiraH.s7.
Aquisgrani^ palatio.

Ipsius anni mense lulio, XIII. Kal. Aug., yenit/Ni.so.
Isaacfl' cum elefanto^^ et ceteris/ muneribus, quae a rege
Persarum missa sunt, et Aquisgrani omnia imperatori
detulit; nomen elefanti^ erat Abul Abaz^.

Ortona™ civitas in Italia' in deditionem*^ accepta,
Luceria^*^ quoque frequenti obsidione fatigata et ipsa
in deditionem yenit, praesidiumque nostrorum in ea
positum.

Imperator aestatis^ tempore in Arduenna yenatibus
operam dedit^ et misso Saxonum exercitu Transalbianos
Saxones yastayit.

Grimoaldus' Beneyentanorum' dux in Luceria^
Winigisum" comitem Spoletii^, qui praesidio praeerat,
adyersa yalitudine fatigatum obsedit et in deditionem^
accepit captumque honorifice habuit.

Imperator Aquisgrani natalem Domini celebrayit.i>«;.26.
Et' inmutayit se numerus^ annorum in

•i».i9i. ♦803.

DCCCIIL Hoc^ hieme circa ipsum palatium^ et
finitimas regiones terrae^ motus factus et mortalitas sub-
secuta^ est.

BU (2.) 8. 4. (6.) Cl. «. 8. i>l. (2.) 8. JFl. 2. 8. (4. 6.) 6. 7.

802. A) Htrene B2; Helena C8. JF8. (4.) 6. 6. b) •patharimn Bl. Cl. i>8.
1^*1. 2. e) propter paeem eonflrmandam J^. d) heingaldnm BA; helinf»adum
^5. D8. E5i elingandnm C8; heligaldam S9. e) sUtnerint Bl; ttatner B9, 4.

f) ad Aqnis B5, g) hisMie B8. S%, h) elephanto JF8. 6. i) eMterls Cl. i> 1. 8.
^l. 8. k) elefanto S; elephanto SS. 6. 1) ambalahat B2; abalabat B4. i>l;
ambaUbaz D9. m) Octona-B2; Ortana Sl.l; Orto nativitM Si, n)dedieionem
Bt, Cl. 2. Dl. 1^6. o) Inoerna BA. D9, p) ettatia Bl. S7. q) Tenat.

indnlgenf miMO S. r) Orimaldne B2. D. JF 1. 2. 6; Orimoldaa BSS9, 6; Cri-

moldae JE^7. •) beneaentomm £4. JF8. 6. 7. t)lneemair4. a) aainegisam B 1 ;
atiiniglasam B3; Winighienm Bb, v) 9^\ttiB2,B8: •poIeeiii?8. w) dediclonem
B 1. Cl. i>8. x) Et — in dmmi C8. S; anno domini CS. y) nam ann. dmmt D 1.

808. a) Hac E. b) palaeinm Bl, C8. i>8. Si. 8. 6. c) terre S6, 7.

d) sabaeqaata Bl; sabtteqanta El, 2.

1) Amiens (e, 790 — 836>. 2) CkmUem palaitinum; Stnmn

&54— 5M. 8) Ad mare Adriaticum aita, 4^ Hodie Lucera haud
proeul a Foggia in ApUUa.

118 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 803. 804.

Winigisus® a Griinoaldo'^ redditns est; et missi
domni*^ imperatoris de Constantinopoli reversi sunt, et
venerunt eum eis legati Nicifori^ imperatoris, qui tunc
rempublicam regebat, — nam Herenam^ post adventum
legationis Franciae^'^ deposuerunt, — quorum nomina
f uerunt Michahel * episcopus, Petrus abbas*" et Calistus"
candidatus^. Qui ** venerunt ad imperatorem in Ger-
mania super fluvium Sala>^, in loco qui dicitur Saltz*^,
et pactum faciendae' pacis in scripto susceperunt*. Et
inde dimissi cum epistola imperatoris Bomam regressi
atque Constantinopolim reversi sunt.

Imperator autem in Baioariam ^ prof ectus dispositis
/>«c. Pannoniarum causis Decembrio mense Aquasgrani" re-
D«c. 25. versus est ibique natalem Domini celebravit. Et^' inmu-
tavit se^ numerus annorum in

804.

DCCCIIII. Imperator Aquisgrani* hiemavit. Aestate ^
autem in Saxoniam ducto^ exercitu omnes, qui trans
Albiam et in Wihmuodi^* ^ habitabant, Saxones cum mulie-
ribus et infantibus transtulit in Franciam et pagos Trans-
albianosAbodritis® dedit. Eodem tempore Godofridus '^ rex
Danorum^ venit cum classe sua necnon et omni equitatu
regni sui ad locum, qui** dicitur Sliesthorp * ' *, in con-
finio regni sui et Saxoniae. Promisit enim se ad con-
loquium* imperatoris venturum, sed consilio suorum terri-
tus' propius non accessit, sed*", quicquid voluit, per le-
gatos mandavit. Nam" imperator super Albiam** fluvium
sedebat, in loco, qui dicitur HoldunstetiP*^ et missa ad

Bl. (2.) 3. 4. (6.) Cl. 2. 3. I>1. (2.) 3. El. 2. 3. (4. 5.) 6. 7.

e) ttuinegisiu Bl. CS; uainigissus SS; Wlnigbisus £5. f) grimaldo £2. 5. Dl. 2;
grimohaldo Cl. 2; grinioldo E. g) deest Bl.i, D2.B.E. h) Nieephori Bb.
i) erenamfS; helenam £3. 5. 6. k) franci Bl; trwatie BS; Arantiae Cl. 2. E2;
francicae E 1 ; franticae ES.e; francie ET. 1) michael B9.5.E 1. m) abba Bb.Dl.
n) Caelestus Bb. o) que Bl. 3. p) dee»t BS; sola E7. q) calzfl. 2.5. D 2. £3;
saltns BA; saliz i)8; saltt E7. r) -ende Bl. 8. A, E7; faciendo B5; faclendi CS.
s) «uscipernnt B l ; suscoep. C 1 ; susc^p. C 2. t) Bavariam B 5. u) aquis B 2 ;
aquisgrani B5. C8. E3. 6. ▼) Et — in deaunt E. w) inmuUtns est B.

804. a) aquis B%.b\ aqnasgrani D 1 ; Aquisgarani El. b) esUte Bl.EQ. 7.
c) dnctu Cl. 2. d) uuihcmnodi B\\ nuihmodi Bi\ uuimnadi £4; Wlemodi £5;

nuimhuodi C3; nuichmuodl D3; uuimaodi J?6; uuinuodi El. e) abrotidis B%.

f) godefridus B%. 5. ^2. 3. 6. 6; godofredus B4; gotn-idus El. g) annorum B%\
danorum E%. h) qui dicitur dewnt El. i) sliestorp .B 2 ; flliestroph fi 3 ; liesthorp
^4; scliesthorp B5. 1?6; sliestrob D8; suesthor i?8; soestori^S; suesthorp El.
k) colloquium B2. D. E. 1) inhibitus £. m) sed — mandavit dea^nt E,
n) Imperator autem £. o) albim JSTl. 2. G. 7. p) holdonstetit B3; holduusten
C3; holdunstein i>3; holduncsteti ^6.

1) A. 802. Oct. 31. 2) Candidati, scholarium in palatio classis,
ad cugtodiam imperatwum adhiUti. P. 3) Pago in orientali parte

Wisurae infra Verden eito. 4) ScMesung, 5) HoHenetedt vicus

hatid procul ah Albi prope Harhurg inter Buxtehude et Tostedi situs.

ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 804. 805. 119

i».i92. Godofridum*' legatione pro perfugis reddendis me*dio
Septembrio Coloniam'" yenit. Dimissoque^ exercitu ^pvimo sept.
Aquasgrani*, deinde" Arduennam^ petit^; et venatio-
nibus indulgens Aquasgrani* reversus est.

Medio Novembrioy allatum* est ei, Leonem papam^b«.
natalem Domini cum eo celebrare velle, ubicumque hoc
contingere potuisset^. Quem statim misso ad sanctum
Mauricium*** ^ Carlo® filio suo honorifice suscipere iussit.
Ipse obvianL** illi Remorum® civitatem^ profectus est
ibique susceptum primo Carisiacum*^ villam, ubi natalem^ 2)«c.a6,
Domini celebravit, deinde Aquasgrani* perduxit^; etmian.
donatum magnis muneribus per Baioariam^ ire volentem
deduci fecit usque Bavennam. Causa adventus eius
haec erat: perlatum est ad imperatorem aestate' prae-
terita"*, Christi sanguinem in Mantua" civitate fuisse
repertum ; propter hoc misit ad papam, petens, ut huius
famae veritatem inquireret. Qui accepta occasione ex-
eundi** primo in Langobardiam^ quasi pro inquisitione
praedicta profectus est indeque arrepto itinere subito ad
imperatorem usque pervenit. Mansitque apud illum dies
octo et, sicut dictum est, Bomam repedavit. Et*^ inmu-
tavit se numerus annorum in

805.

DCCCV. Non multo post capcanus**-\ princeps Hu-
norum^, propter necessitatem populi sui imperatorem adiit,
postulans sibi locum dari ad habitandum inter Sabariam
et Camuntum® • *, quia propter infestationem Sclavorum in

Bl. (2.) 3. 4. (5.) Cl. 2. 3. DU (2.) 3. El. 2. 3. (4. 5.) 6. 7.
q) godefridum B2. 5. C9. E9. 6. 6; godofredum £4; gotfridnm i: 7. r) coliniaml^d.
«) dimisoque BS. D9. t) aquisgr. BA.CS.E3.T. u) deinde — Aquasgr. desunt D 3.
v) arduenna £2; arduenara £8; arduentiara £4; aduernam Eb. w) petiit fil. C8;
nenit £8. (4.) 6. x) aquls B2. b] aquisgr. BS. E3. y) noubi:; nouembris E7.

z) adlatum BA. C3. a) posset ES. (4.) 6. b) mauritlum Bl. C2. 3. c) carolo
B2', Icarilo J9S; karolo Bb. Dl. EG. 7; karlo Cl; karoli C2. d) rem. ciu. obu. Uli
E3. (4.) 5. e) remis E6i remo El. f) ciuiute £2. 6. CS; deeat E6. 7. g) cari-
siaco Bb\ karisiaco C8; carisiaci D2. h) natale Bb. D2. i) aquis B2. b; aquis-
grani BS. k) Banariam Bb. 1) esUte Bl. 3. E6. 7; aesUte — reriutem exd-

dentnt Bb. ra) preteriU Bl.Z. E2. n) mantuca El. o) exeudi Cl; exudi C2.
p) longob. BS. E6. 7. q) £t — in desuttt C8. E\ anno domini nostri C3.

806. a) eaganus B2.b\ captcanus B 8 ; cappanus B 4 ; capUnos D 1 ; capanus El.
b) auarorum B2\ bonorum BS\ unorum BA. c) caranUnum B2] carnuntum corr.

camotnm B4; carnontum Bb.D2.3\ camantum C3; carnotnm /> 1.

1) St, Maurice, 2) Uln etiam epiphaniam a. 805. una celebra"
verunt ; Ann, luvav. mai. (SS. I, 87> 805. 3) Hunc eundem fuisse,

ouiua ad a, 796. mentio fit, Zeuss^ *Die Deuteehen u. d, NaehbareUlmme^
740 rtcte, ut mihi quidem videtur^ suepicatus est; capcanum a cagano
divet*8um eeee DHmmler, *Ueber d, edddetl. Marken', p, S et Simaon
p, 320 contendunt, 4) PetroneU prope Hainburg ad Danubium,

120 ANNALES R£GNI FRANCORUM. A. a05. 806.

pristinis sedibns esse non poterat^. Quem imperator
benig^e suscepit — erat enim capcanns^ christianus
nomine Theodorus^ — et precibus eius annuens mune-
ribus donatum redire permisit.

Qui rediens ad populum suum pauco tempore trans-
acto diem obiit. Et misit caganus unum de optimatibus^
suis, petens sibi honorem antiquum, quem caganusi" apud
Hunos* habere solebat. Cuius precibus imperator ad-
sensum^ praebuit et summam totius^ reg^i iuxta priscum
eorum ritum caganum habere praecepit.

Eodem anno misit exercitum suum cum filio suo
Carlo™ in terram Sclayorum. qui vocantur" Beheimi®.
*Qui omnem illorum patriam depopu]atus ducem eorum*i>.iiM
nomine LechonemP occidit; et inde regressus in Vosego**
silva ,ad imperatorem ' venit in loco, qui dicitur Camp ^
/iu.Nam imperator lulio mense de Aquisgrani' profectus
Theodonis* villam atque per Mettis" transiens Vosegum^
petiif^. Ibique venationi* operam dans^ post reversionem
exercitus ad Bumerici* castellum^ profectus ibi^ue ali-
quantum temporis moratus ad hiemandum in Theodonis^
villa palatio^ suo consedit. Ibi ad eum ambo filii sui
Pippinus et Hludowicus® venerunt, celebravitque ibi
D0e. 25. natalem Domini. Et^ inmutavit se® numerus annorum in

806.

906 Dec, DCCCVI. Statim post natalem Domini venerunt

Willeri*'® et Beatus^ duces Venetiae*^ necnon et* Paulus
dux laderae®'^ atque Donatus eiusdem civitatis epi-

Bl. («.) 3. 4. (5.) Cl. 2. 8. Dl. (2.) 8. El, 2. 8. (4. 6.) 6. 7.
d) poterant SS, 7. •) captcanos B9; capi>anu« Bi; Caganjas B5; captanns Dl;

capanua Bl. f) teodoruB B9. g) obtimatibns Bl, Ei, h) capcanus E9.

i) nnot Bl. 3; apud bunos dnunt D 8. k) aMeninm BZ, 6. 7. 1) tociut B4. i?8. 8. 7.
m) carlo eorr, carolo Bl; carolo 112; karolo Bh, C%, Z, Dl. Bl\ karlo E%, 5. 6.
n) nocatnr Bl, 8; uocabantnr Bb\ qui uoc tteaini Dl. 2; qnae uoeatur E6. o) be-
bemi B2. C8; bembiemi B8; bebeblmi B4; Cinn (mea quidem utUmtia non tx Cibn,
id guod Pert* SSI, 22 tt«9pieabatMr, eerf eo? [bebjeimi ortttm) B6; bebeim 1^6. p) le-
conem B9; becbonem E, q) noMga J)8; nosogo B4; Wosega B6; uuasego CS,

r) patrem E, s) Aquis B6, t) teodonls B9, £6; per tbeod. u. atque mettie E,
n) mittetis BS; metis C%, D8. JF2; metas 176; meta E7, v) nosegam £3; VVose-
gam B6i unasegnm C3; nosagnm Dl, w) peciit E3. 6. x) uenationibns £1. 2.
y) nen. uacans AT. x) romarici B2; mmonci B4; romerici D8; nnmerici ^6. 7.

a) Teodonuillam £6; tbeoaomis D3. b) palacio Bl. D9, E6. c) ludobicus B8;
ludouicus £4; blodonuicus Dl; boldouuicus D3; blndoicns i?1.2; lndouuion« £ 3. 6. 7.
d) Et->in ttoeuni C9, E; anno C3. e) inmuutus est B3. Cl, Dl.

M)6. a) nnillarins B%; nuUeri B8. 5. D8; nuiUeric C 3. b) beati ^7.

c) neneciae Bl,A,Dl, d) deegt EB. 7. e) iodere ^4; iadente C8.

1) Champ in Latharmgia, ab orierUe Spinalii (6pinal). P,
2) Remiremant, 8) Apttd Venetianoe Obelierius didue; Simeon 338 n, 8.
4) Zara,

ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 806. 121

scopus legati Dalmatarum^ ad praesentiam imperatoris
cum magnis donis. Et facta est ibi ordinatio ab im-
peratore de ducibus et populis tam Yenetiae^ quam Dal*
matiae^.

Dlisque absolutis conventum habuit imperator cum soe.
primoribus et optimatibus' Francorum de pace con-
stituenda et^ conservanda inter filios suos et divisione
reg^i facienda in tres partes, ut sciret unusquisque
illorum, quam partem tueri et regere debuisset, si
superstes illi eveniret^ De hac partitione"' et testa-
mentum^ factum et iureiurando ab optimatibus Fran-
corum confirmatum, et constitutiones pacis conservandae
causa factae, atque haec omnia litteris mandata sunt et
Leoni papae, ut his" sua manu subscriberet, per Ein-
hardum^*^ missa. Quibus pontifex lectis et adsensum
praebuit et propria manu subscripsit.

Imperator dimisso utroque filio in regnum sibi de-
putatum, Pippino^ scilicet et Hludowico^, de villa Theo-
donis^ palatio per' Mosellam et Rhenum^ secunda aqua
Noviomagum^ navigayit ibique sanctum quadragesimale
ieiunium et sacratissimam paschae f estivitatem celebravit. 4p^. is.
Et inde post non multos dies Aquasgrani^ yeniens
Karlum^' filium suum in* terram Sclavorum, qui dicuntur^
Sorabi*, qui* sedent super Albim** fiuvium, cum exercitu
misit; in qua expeditione Miliduoch^ Sclayorum dux
interfectus est, duoque^ castella ab exercitu aedificata,
unum super ripam flmninis Salae», altenim iuxta flu-
yium Albim^* \ Sclayisque pacatis^ Earlus'^ cum exercitu

B 1. (8.) 3. 4. (6.) C 1. «. S^ D 1. («.) 8. T 1. 2. 8. (4. 6.) C. 7.
f) d«lmat!ae BS. 6; dalmaeUrnm B4; dalmftthanim £8. g) aeneeiae D 1. h) dal-
macUe C 1. i) obtim. iri. 8. C8. J> 8. k) et cont. (Imwn/ £4. 1) deTeniret E,

m) partione B 1. JF 1. 8. 6 ; partione 9uper»er, ti C 1 ; partione tuptraer, t\El, n) is Cl. 8. £8.
o) einardum B\ ; Eiardum £5; helniurdam C8; heinhardnm D^\ heinlardum £'S; per pem-
hardom El, p) pipino £4; pipinno i>l. q) ladonaieo B%, ES, 6; lodouoico if 3;
ladooieo B4; hladoico B 5, JIPl; hlodoanlco D 1; hludauico D 8; Indewieo ET,
r) teodonis B5, EB. •) palatio per d€8unt E. X) renum B\, Dl; remum B4;

hrenum Cl. 8. BZ 0t •rato h i>8. u) niumagam £8; noaiglomagum D8: nauio-
magum JF7. r) aquiagrani Bb, C8. 8. ^8. 8. 7. w) carolum B\. 8; karolum Bb,
Ct, 8. Dl. 8. 1^6. 7; carlum B4. Cl ; carlus (aut karoIntf> D8. x) ^6 hoe vrho
ineipit E9, y) dicitur ^l. 8. 8. 5. D8. z) rorabi B8; sorbi C8. a) et JEl
b) albiam B\.t,Ci albU B8; Albin B6, c) mihiduoho B\; miUidnohoc £8; mili-
duohc BA, E6; Ludoch B5; mibduoch D9; miliduoh ET. d) duo Cl. 8. e) sale
B5. CZ, E7, f) albiam Bi; Albin B 5; albium C8. g) paccatit Cl. 8. EZ.

h) carolttt B\; earlut BA, C\, EZ; karolus D5. C8. 8. Dl. 3. ES. 7.,

1) CapUuh rtg, Frane. 1, 126 sqq, 2) Hamm annalium

ab a. 795. uaque ad a. 820, ut MeHtr, aiuAoretn, 3) Cf, Ann,

Lauresham. contm, (Chrcn, MaUsiac,) 806: unam in aquilone parte Albiae
contra Magadabourg ; alieram vero in orientalem partem Sala ad locum,
qui vocatur Halla.

122 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 806. 807.

regressus in loco, qui dicitur Silli^'^, super ripam*'
Mosae fluminis ad imperatorem yenit.

Missa est et manus de Baioaria et Alamannia^
atque Burgundia sicut anno superiore in terram Bee-
heim*" vastataque terrae" non minima portione absque
uUo gravi incommodo regressa.

Eodem anno in Corsicam insulam contra Mauros,
qui eam yastabant, classis de Italia a^ Pippino^* missa
est, cuiiis adventum Mauri non expectantes abscesserunt*i;
unus tamen nostrorum, Hadumarus'' comes* civitatis
Genuae^, inprudenter contra eos dimicans occisus est.
In Hispania^ vero Navarri^ et Pampilonenses^, qui
superioribus annis ad Sarracenos defecerant, in fidem
recepti sunt.

Classis a Niciforo* imperatore, cui Niceta^ patri-
cius praeerat, ad reciperandam ^ Dalmatiam mittitur;
et legati, qui dudum* ante quattuor fere annos ad regem
Persarum missi sunt, per ipsas Grecarum^ navium sta-
tiones transvecti ad Tarvisiani® portus receptaculum
uullo adversariorum sentiente^ regressi sunt.
Dte,2b. Imperator celebravit natalem Domini Aquisgrani^.

Et*^ inmutatus*^ est numerus** annorum in

*807.

ms^.2. DCCCVII. Anno superiore IIII. Non. Septembr.*

fuit eclypsis** lunae; tunc stabat sol in XVIma parte
Virginis, luna autem stetit® in XVIma parte Piscium;

807/ai».8i.hoc autem anno pridie^ Kal. Pebr. fuit luna XVIIma,

quando stella lovis quasi per eam transire visa est, et

Fe&r. 11. III.® Id. Febr.^ fuit eclypsis*^ solis media die, stante

utroque sidere'' in XXV.* parte Aquarii. Iterum IIII.

B 1. (2.) 8. 4. (6.) C 1. 2. 8. D 1. (2.) 8. El, 2. 8. (4. 6.) 8. 7. 9.
i) SilQ Bb; sylli D8; cili ES, 6. k) Uoc verbo deginit J9 8. 1) allamanniAm D3.
m) behcmi Bi; Behem £5; beheroin C3; in boemanoa D2; beheim D3. ES, 6. 7.
« corr, El. n) terra C3. E%, o) dseat E6. 7. p) pipino Bl; pipinno Dl.

q) abee«. Bl, 5. EZ. r) hadenuurat £2; haudomariu C3;_hadumar D2; h&do-

marat D 3. s) oomis corr.-et B 1 ; comitem B 4 ; comis D 1 ; com DS. El. 9. t) ge-
nno&e Bi, n) gpania Bi; hysp«Ua ET. v) nauari £2. 6. Dl, w) painpiliones
Cl. 2; panphilonenses E7. x) nicophoro B 2; amici foro D 3; nicifero ET,

y) geia, B2. z) recipiendam Bh 2. Dl. 8. E6. 7; recnperandam £4. 5. C 3. £3. 5.
»,) decat E. b) grecorum D 9. c) tamisium £2; tarauisiam £4; taruisiam E2,

d) seuiente ES. 5. e) aqu. palatio £2. C3. 'Bt — indeewU C3.E; anne
domini C3. g) mutatus Cl. D3. h) nnm. ann. deeunt Dl.

807. a) septembris £4. b) aecclisis £4; eclipais Dl. 3; eclecsis E2.

e) deeet E, d) II. Cl. 2. £3. 6. e) tertio £1; tercio £4; tercia El. t) fe-
bmarius £1; febroarias £4; febrii El, g) ecUpsls £2. 1)1.8; aeclipsis £4;
ecbysiit E2, h) sydere C3. JF3. 6. 7. i) nicesima qainta £1; nigesima qu. C.

1) AiU 'SeUe ad dextram Moeae ripam prope Dinanf (Pertz)
aut SeUles ad Mbsam prcpe Huy (MUhlbaeher p. 171^.

♦/».194,

ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 807. 123

Kal. Mart.^ fuit eclypsis' lanae, et apparuerunt acies F€»r. se.
eadem nocte mirae"* magnitudinis, et sol stetit in un-
decima parte Piscium, et" luna in undecima parte Vir-
g^nis. Nam et stella Mercurii XYI. Kal. Aprilis TiBn Mart.n,
est in sole quasi parva macula, nigra tamen^, paululum
superius medio^ centro eiusdem sideris^, quae a nobis
octo dies conspicitur. Sed quando primum intravit vel
exivit/nubibus impedientibus** minime adnotare"^ potui-
mus. Iterum mense Augusto, XI. Kal. Septembr., ^«^.22.
ecljpsis' lunae facta est hora noctis tertia, sole posito
in quinta^ parte Virginis** et luna in quinta^ parte
Piscium. Sicque ab anni superioris Septembrio usque
ad anni praesentis Septembrium ter luna obscurata estsept.
et sol semel.

Radbertus^ missus imperatoris, qui de Oriente re-
vertebatur, defunctus est; et legatus regis Persarum
nomine Abdella cum monachis de Hierusalem^, qui
legatione Thomae patriarchae fungebantur, quorum no-
mina fuere Georgiusy et Felix*, — hic* Georgius^ est®
abba^ in monte Oliveti, et cui patria Germania est, qui
etiam proprio vocatur nomine Egilbaldus®, — ad im-
peratorem pervenerunt munera deferentes, quae prae-
dictus rex imperatori miserat, id est papilionem et ten-
toria atrii vario^ colore facta mirae^ mamitudinis et
pulchritudinis. Erant enim omnia bissina", tam ten-
toria quam et funes eorum, diversis tincta coloribus.
Fuerunt' praeterea munera praefati regis pallia sirica^'^
multa et preciosa et odores atque unguenta et bal-
samum; necnon et horologium ^ ex auricalco arte
mechanica'" mirifice conpositum, in quo duodecim ho-
rarum cursus ad clepsidram'^ vertebatur, cum totidem
aereis® pilulis, quae ad completionem horarum decide-
bant et casu suo subiectum sibi cimbalum^ tinnire

Bl. («.) 4. (6.) Ch 2. 8. Dl. (2.) 3. Sl. 2. 8. (4. 6.) 6. 7. 9.
k) martii Bb. C3. 1) «acHptifl BA; «clipflis Dl. 3; eclysig £^2. m) mire Cl. 2.

i>8. £7. n) et — virginis <fMNiil C3. o) media D3. J?. p) syderia £6. C8.

J?8. B. 7. q) inped. Bl. 4. Cl. D8. r) notare JE*. s) eclipaU B2. Dl. 8. £2;
•ecllptis B4. t) VI. B5. n) rirginis — parte <le««m< Bl. v) JY.Bb, w) Rat-
bertns Sl. 2. 4. 6. £8; Rodbertns C8; Radberdos El. x) ieruMlem Bi, E3. 6;

ibenit. E9, y) gregoriiu D8. 1?8; georitu B7, z) flll E7, a) hic — Bgilbaldos
d§»unt E, b) georina D8. c) erat D2. C8. d) abbas Dl. 4. e)engilb. £2;
engelb. 114: egelb. Dl. 8. /) yar. col. faeU de»unt E. g) mire S4^ C\. 2. El.^.
h) byMina Bb, C8; biMim D8. i) Hie dtainit Bb; Fnere £6. 7. k) serica Bl,
E6, 7; oloferica Bi; syrica « eorr. C8. 1) orologinm C8. Dl. 2. 8. m) roeteha-
nica i?l. 8. i. n) cleptedram D 1. J? 1. 8. 6; clepaydram C 3; clepsdram E i,

o) aeris C3 Dl. p) cymbalnra JB4. C8. D3. Ei. 7.

1) /. e, atjQiHd,

124 ANNALES REGNI FRANOORUM. A. 807.

faciebant, additis in eodem eiusdem numeri equitibus,
qui per duodecim f enestras completis horis eziebant ^
et inpulsu egressionis suae totidem fenestras, quae prius
erant apertae*^, claudebant; necnon et alia multa erant
in ipso horologio*, quae nunc enumerare longum est.
Fuerunt praeterea inter praedicta munera candelabra duo
ex auricalco mirae ^ magnitudinis et proceritatis. Quae
omnia Aquis^ palatio ad imperatorem dolata sunt. Im-
perator legatum et monachos per aliquantum tempus
secum retinens in Italiam direxit atque ibi eos tempus
navigationis expectare iussit.

Eodemque^ anno Burchardum comitem stabuli^ sui
cum classe misit in Corsicam, ut eam a Mauris, qui
superioribus annis illuc praedatum yenire consueverant,
defenderet. Qui iuxta consuetudinem suam de Hispania'
egressi primo Sardiniam adpulsi sunt ibique cum Sardis
proelio^ commisso et multis' suorum amissis — nam
tria milia* ibi cecidisse perhibentur — in Corsicam recto
cursu perrenerunt. Ibi iterum in quodam portu eiusdem
insulae cum classe cui Burchardus^ praeerat, proelio^
decertayerunt yictique ac fugati sunt, amissis tredecim
nayibus et plurimis suorum interfectis. Adeo illo anno
in omnibus locis adyersa fortuna fatigati sunt, ut ipsi
sibi hoc accidisse testati sint^, eo quod anno superiore
contra omnem iustitiam de Patalaria®*^ insula sexaginta
monachos asportatos in Hispania^ yendiderunt; quorum
aliqui^ per liberalitatem^ imperatoris iterum in' sua
loca reyersi sunt«

Niceta patricius qui cum classe Constantinopoli-

tana sedebat in Yenetia^, pace facta cumPippino^ rege

et indutiis"^ usque ad mensem Augustum constitutis

statione soluta Constantinopolim regressus est.

Mart.iB. Hoc auno imperator pascha Aquis'^ celebrayit nec

Bl. (2.) 4, Cl. «. 8. Dl. (2.) S. El. 2. 8. (4. 6.) 6. 7. 9.
q) exibant B2. ES, 9. r) apertM — erftnt dmitU D8. s) orologio Bl. 4. C8.

t) luire B4. C. Ei. 7. u) in aqnente E. t) Eodem EZ. 6. 7. w) sUbili 1>2(?). 8.
X) hysiMtnia E1. y) plio Bl. 4. C8. J^ai 6. 7; praelio Dl; dMff D8; plio cum

MrdU 1^6. 7. x) multi Cl. 2; multoe a. nmldt C8; multoe Dl. «) III D4. Dl.
ET. 9; III ibi D8. El. 8. 5. 6; trea ibl JF2. bj burghardns B 1; bureard Bi\

purchardut D8; burkartt' E%. c) pUo B2. 4. f 1. 8. 6. 7; praelio C8. Dl. d) sunt
£1. 4. Dl. 8. El. 8. 5. 6. 7; teetarentur C8. e) palataria C8; patellaria Dl; pete-
laria D8; patelaria JT. f) hysp. £7. g^ilMK C; Qui monaehi C8. h) UberUtem
BA. C. D8. E2, 6. i) ad E. k) ueneeia Bl, 4. Dl; uenia D8. I) plpino B4;
pipinno Dl. m) induciis Bl. 2. Cl. 8. Dl. Jl?2. 8. 6. n) aquUgrani JE?6. 7.

1) PanUKlaria inUr SiciUam ei Africam sita.

ANNALES REGNI FRANGORUM. A. 807. 808. 125

non et natalem^ Domini. Et^ mutatus^ est annorum^ Dee.i5.
numerus in

>.i»5. *808.

DCCCVIII. Hiemps moUissima ac pestilens fuit
in illo tempore; vereque inchoante imperator Novio-
magum^ profectus transacto ibi quadragesimali ieiunio,
celebrato etiam sancto pascha iterum Aquas^ regressus est« Apr. lo.

Et quia nuntiabatur^ Godofridum^ regem Dano-
rum in Abodritos cum exercitu traiecisse, Carlum^ filiuui
suum ad Albiam cum valida Francorum et Saxonum
manu misit, iubens vesano^ regi resistere, si Saxoniae
terminos adgredi*^ temptaret. Sed ille stativis per ali- '
quot*^ dies in litore habitis^ expugnatis etiam et manu
captis aliquot Sclavorum castellis cum magno copiarum
suarum detrimento reversus est. Nam licet Drasconem ^
ducem Abodritorum^ popularium fidei diffidentem ^ loco
pepulisset, Godelaibum ^ alium ducem dolo captum pati-
bulo suspendisset, Abodritorum duas partes sibi vecti-
gales fecisset, optimos tamen militum suorum et manu
promptissimos amisit et cum eis filium fratris sui nomine
Beginoldum*", qui in obpugnatione cuiusdam oppidi cum
plurimis Danorum primoribus interfectus est. Pilius
autem imperatoris" Carlus^ Albiam ponte iunxit^ et
exercitum, cui praeerat, inLinonesP** et Smeldingos*i'^
qui et ipsi ad Godofridum*^ regem defecerant, quanta
potuit celeritate transposuit populatisque circumquaque
eorum agris transito iterum flumine cum incolomi exer-
citu in Saxoniam se recepit.

BU (2^ 4. Cl. 2. 3. Dl. (2.) 8. El, 2. 3. (4. 6.) 6. 7. 9.

0) naUle Cl. 2. E7. p) Et — In d§8MtU CS. E; anno domini C3. q) inmutatus
JB4. Dl. r) est ann. dMuni £4; ann. deeat Dl.

808. ft) naaioni. jl77. b) aqnis B2. t. C: aquMgrani Ed: aquisgrani E7.

c) nunc Bl. 4. Cl. 2. D8. £3. d) godofir. eorr. godefr. Bl; godefr. B2, EZ. 6^

godufjredum B4; godafridan D2; gotfir. E7, e) oarolum B2; karolum C2. 3. D 1. 8.
El; karlnm El, 2, f) vaeaano C. El. 2. 9. g) aggredi B2. £8. 6. 7. h) ali-
qnod C. E7. i) dnwoconem C. k) abrotid. B2 temperf abodrot. D8: abdrit E6.

1) gedelaibam D8; godol. £$. m) reginbaldum B2; remaldam C8. n) domnns
add. B4. Cl. 2. o) earolas Bl: karolas C2. 8. Dl, 3. E7; karlus ^l. 2. 6. 9.
p) lilones EZ. q) smeldlnge BA; smeldignos Dl. r) godefr. B2. C. S3, 9. 1;
godofredum BA; godafridum D2.

1) Cf. Liv, XXII, 9: ibi per dies aliquot stativa habita (M.).

2) Cf. Tac. Ann. II^ 1 : fidei popularium diffisus (M.), 3) Cf, Liv.
XXI, 45: ponte Tioinum iungunt (M,). 4) Abodritis finitimos in
orientali parte Albis in pago poetea Linan-ga dicto ; ef. MG. DDI, 76
(^46. Mai, 9). 5) Quoe eum Abodritia tum Linonibue pt'opinquos
fuiese consentaneum est; praeter hoc nihil de eis constat, Linones et
Smeldingi antea Abodritis videntur subieeti fuisse ; cf, infra a. 809 (p. 129/

126 ANNALES REGNI FRANCORUM. k. 808.

Erant cum Godofrido * in expeditione praedicta
Sclavi, qui dicuntur Wilzi*, qui propter antiquas inimi-
citias^, quas cum Abodritis habere solebant, sponte se
copiis eius coniunxerunt ; ipsoque in regnum suum re-
yertente, cum praeda, quam in Abodritis capere potue-
runt, et ipsi domum regressi sunt. Godofndus^ vero,
priusquam reverteretur , distructo^ emporio , quod s in
oceani litore constitutum lingua Danorum Reric** ^ dice-
batur et magnam reg^o illius commoditatem vectigalium
persolutione praestabat, translatisque inde negotiatoribus,
soluta classe ad portum, qui Sliesthorp^^ dicitur, cum
universo exercitu venit. Ibi per aliquot* dies moratus
limitem regni sui, qui Saxoniam respicit, vallo munire
constituit, eo modo, ut ab orientali maris sinu, quem
illi Ostarsalt*^*' dicunt, usque ad occidentalem oceanum
totam Bgidorae^-'^ fluminis aquilonalem ripam muni-
mentum^ valli praetexeret, una^ tantum porta dimissa,
per quam® carra et equites emitti et recipi potuissent.
Diviso itaque opere inter duces copiarum domum re-
versus est^

Interea rex Nordanhumbrorum ^ de Brittania^ in-
sula, nomine Eardulf ^, regno et patria pulsus ad impera-
r^pr.) torem^ dum adhuc Noviomagi* moraretur, venit et pate-
facto adventus sui negotio Bomam proficiscitur; Bomaque
rediens per legatos Bomani pontificis et domni impera-
toris in regnum suum reducitur ^. Praeerat tunc temporis '*
ecclesiae Bomanae Leo tertius^, cuius legatus ad Brit
^/>ee.3i.>taniam' directus est^ Aldulfus"* diaconus de ipsa Brit-

^l. (2.) 4. Cl. 2. 3. Dl. (2.) 3. ^l. 2. 3. (4. 5.) 6. 7. 9.
») godefr. B2, CZ, E9. Q; gotefr. ST. t) attilzzi Dl, £9; auiltxi D8. El, 6. 7

u) inimieicias Bl,Cl.D'i, £6. 7. ▼) godefr. ^ 2. C 8. £3.6. 7. w) destracto B 2. C8. D, S.
x) rerich B2,DS; rerhic E 7. y) sHettorph £ 2. J? 7 ; sciesthrop B 4 : sliesthrop Ci.Dl
liettorp C8; quiB bestorb />8: 'inietithorp EZ\ fliOMthorp Ee. x) aliquod Bl, C3,

D3. Si, 7. a) botUr- Bi; aestar- Bi; orter- C8: osthar- Et; orstal- EZ-, osier-E7
-sals Bl.%; -salta C; -sal Dl, b) aegid. Cl. £1. 2. 3. 9; egydore C3. c) muni
mento Hrs. .7. d) uno t. portu dimiMo £U. 7. e) quem El, 2. 6. 7. f) nordanimbr
B% E6. 7; nordanumbr. D4. D2: nordanhunbr. Cl. 2; uordanhumborum D8; nordi
danhumbr. Ei; nordhumbr. E^; norhumbr. E5, g) brittannia Bl. C8. ES. 6; bri
Unia E7, h) eardulftiM B4. £8: heardulf C8: eardnf El, i) niumaga B2; neu
mago C8. k) teroius Bl. DZ..E2, 6. 7; tocius leo 1? 3. 1) britunniam BA. ES.S;
britaniam El, m) adulfus B2; addulftis Bl; adolphus Ei,

1) Qtwd ubi situtn fuerit, incertum est; Sitnson 889. 2) Ostsee.

3) Eider; cf, tamen Simson 390 et Waitz ^Heinrieh IJ ed, 3. p. 279.

4) Cf. de eo K, Hampe, *Deut8che Zeitechr. f, Geachiehtewiee.' XI,
352—359. b) De hoc loco cf, Simson p, 605 et 'Neuea Arehiv* XXI,
49 sq. 6) Cum epistola absoluta prid. Kal. lun. ; Sitnson 396 n. 5.

p.196.

ANNALES REGNI FRANOORUM. A. 808. 809. 127

tania'^, uatione Saxo, et cum eo ab^ imperatore missi^iro.;
abbates duo, HruotfridusP notarius^ et Nantharius^ de
sancto Otmaro*'*^

Imperator vero aedificatis per legatos suos super
Albim^ fluvium duobus castellis' praesidioque in eis
contra Sclavorum incursiones disposito Aquisgrani^ hie- Dee.ib
mavit; natalemque*^ Domini et sanctum pascha ibidemmg^r.s.
celebravit^. Ef^ mutatus est* numerus annorum in

*809.

DCCCYIIII. Classis de Constantinopoli missa
pi*imo Dalmatiam^, deinde Yenetiam^ appulit; cumque
ibi hiemaret, pars eius Comiaclum^ insulam accessit
commissoque proelio^ contra praesidium, quod in ea
dispositum erat, victa atque fugata Yenetiam^ recessit.
Dux autem, qui classi praeerat, nomine Paulus, cum de
pace inter Francos et Grecos constituenda, quasi sibi
hoc esset iniunctum, apud domnum® Pippinum^ Italiae
regem agere moliretur, WilharenoSf et Beato Venetiae'*
ducibus omnes inchoatus eius impedientibus ' atque
ipsi etiam insidias parantibus^, cognita illorum fraude
discessit.

At in occiduis partibus domnus Hludowicus ^ rex
cum exercitu Hispaniam'" ingressus Dertosam"** civi-
tatem in ripa Hiberi^ fluminis sitam obsedit; consump-
toque in expugnatione^ illius aliquanto tempore, post-
quam eam tam cito capi non posse vidit, dimissa obsi-
dione cum incolomi^ exercitu in Aquitaniam se recepit.

Bl, («.) 4. C 1. 2. 3. Dl, (2.) 8. Eh 2. 3. (4. 6) 6. 7. 9.
n) brisinU Bl; brittenuU £4. 03. i? 8. 6; britMinia ^7. o) ad imperatorem DX

KS, 7; ad imporatore eorr, -rem J?l: ad imperatore JEi, p) rotfr. BH: et ruothfir.

C3; hrodfr. Dl. 8: hrotfr. Sl, 2. 9; ruotfir. ^3. 6; hortfir. ES. 7. q) nantarlua

Bt, 4. E6; natarioa D8; manthariuM BZ\ n. abbas D, E, r) abba» de caenobio

«aneti Bertini (manu po8terior€ in loco rawj C8: andemaro D, Ei audom. D\. Ei:
audemanro JF7. •) albiam £2. D3; albin02: albium C8. t)aquiNB2. u) que
omitoum BA.Si — l, v) celebrat S 1 ; celebratur S 8. 5. w) Et — in dewnt C9,E;
anno domini C8; Bt — annornm doauHt D. x) mnUvit «e C2.

809. a) dalmaciam B 1. X> 3; di^maticum C 2. b) neneclam B 1. X> 8. ^ 1. 3. 9.
e) pUo £2. 4. C8. X>8. Sl, 3. 6. 7: praelio C2. d) ueneciam Bi, Cl. 1>8. ^l. 8. 9.
e) dooat D, S, f) pipinum BA, £i; pipinnum I>8. g) uuillario B2; unillerano C3.
h) neneciae 2> 8. i) inped. B 1. 4. C 1. I> 8. k) parentibus Dl,El. 2. 7. I) Indo-
tttticus B3, EZ, 7; Indonicus Bl; hlodonnieue 1>1; hludoicue I>8. E9; hludoicoe Ei;
hlndovicufl E%; Indennicus E6, m) iap. E2; hysp. El. n) detertoaam Bl; tor-
totam B%, o) biberi 1>8; hiberis El, 3. 0. 7. p) obpngn. E, q) incolumi

Bl, 2. E2.

1) Ahbas S, Amandi Cf827), P. Cf. Sinmn l, l, 2) St. Omer,
3) Quarum akerum Hohbuoki iUud videtur fuiese, cuiue ad a. 810.
metUio ftt; ef. M, Lipp, *Dae frdnkiecke Oreme^etem unter Karl d. Gr.'
(IS92), p, 34 eq, 4) Cmacehio, 5) Tortoea.

128 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 809.

Postqiia.m Ardulf us ^ rex Nordanhumbrorum * re-
ductus est in regnum suum et legp.ti imperatoris atque
pontificis reversi sunt, unus ex eis, Aldulfus^ diaconus,
a piratis captus est^ ceteris^* sine periculo traicien-
tibus, ductusque ab eis in Brittaniam^ a quodam Coe-
nulfi ^ regis ^ homine redemptus est Bomamque re-
versus *.

In Tuscia Populonium civitas maritima' a Grecis,
qui Orobiotaey*^ vocantur, depraedata est. Mauri quoque
^pr.7. de Hispania Corsicam ingressi in ipso sancto paschali
sabbato civitatem quandam diripuerunt et praeter epi-
scopum ac paucos senes atque infirmos nihil in ea reli-
querunt.

Interea Godofridus' rex Danorum per negotiatores*
quosdam mandavit, se audisse, quod imperator ei fuisset
iratus, eo** quod in Abodritos anno® superiore duxit
exercitum et suas ultus est iniurias, addens yelle se
purgare ab eo, quod ei obiciebatur; foederis ^ inrup-
tionem® ab illis primo^ fuisse inchoatam. Petebat etiam,
ut conventus comitum imperatoris atque suorum iuxta
terminos regni sui trans Albim*^ fieret, in quo res in-
yicem gestae proferri et emendatione digna inter partes
enumerari potuissent. Non abnuit imperator; coUoquium-
que^ trans Albiam habitum cum primoribus Danorum
in loco, qui dicitur* ....', multisque hinc et inde
prolatis atque enumeratis rebus negotio penitus infecto
discessum est. Thrasco^ vero dux Abodritorum, post-
quam filium suum postulanti Godofrido^ obsidem de-
derat, collecta popularium manu et auxilio a Saxonibus

*) Melac add. BA; Badenfliot^ D, E,

Bl. (2.) 4. Cl. 2. 3. Dl. (2.) ^, Sl, 2. 3. (4. 6.) 6. 7. d.
r) eardnlf^s D2. DS; bardulftis C3; art^ulphus Ed, s) nordaniinbr. B2. ^^6. T;

nordanhunbr. £4. Cl, 2: nordanbnmbr. Dl\ nordanambr. D2; nordanhumborum D3:
nordhumbr. E3. t) aduIAis Bi. ES: ardulftis B4. D3. El; baldQlfus C3: adolphus
EZ: a. uidelicet diac. E. u) caeteris DS. El, 2. 3. 9. ▼) britUnniam B4. C3.
^8. 6; brittoniam C2: briUnlam ET; britUnia E9 w) cennlfl Bl. CS. EZ, 6.

x) reveraoe eat Bl. CZ, y) orobiUe /12. ^8: orobiote B4. Dl, El; oroboite C3.

X) godefr. B2. C8. EZ. 6; i^otfr. E7. a) negroe. Bl. Cl. E3. 7. b) pro eo E.

c) anno sup. deautU ES, b, d) federia C8. El\ federis £Z, 6. e) irr. B4. i>3.

BS. 6. 7. ab illo primis B. C. D. E; ab illo primitus C8; ab eis primum ^6. 7.

g) albiam B2. £8: transalbini C3. b) conl. C. i) aliquid tpatii vaeuum relietum

B\. C\. 2. 3. k) trasco B4. C3. 1)8. EZ. fi. I) godefr. B2. C8. £,'3. fi. 7.

1) Ceonwulfi regia Mereiensis (796—- 819>); de quo cf, Lappen-
berg, 'Geschichte Englands* /, 281—235. 2) Prope oppidum Piombino
e regione Uvae ineulae, 3) 'OQoPt^xai (i, e. montium incolae. P.).

4) Beiefifteth ad fluvium Stdr; Simson 401.

ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 809. 129

accepto vicinos suos Wilzos"* adgressus agros eorum
ferro et igni vastat " ; regressusque domum cum ingenti
praeda accepto iterum a Saxonibus validiori auxilio
Smeldingorum^ maximam civitatem^ expugnat atque his
successibus omnes, qui ab eo defecerant, ad suam socie-
tatem reverti coegit.

His^ ita gestis imperator de Arduenna^ Aquas'
reversus mense Novembrio concilium habuit de pro-JVb».
cessione Spiritus sancti, quam questionem lohannes
quidam monachus Hierosolimis^ primo coramovit; cuius
definiendae^ causa Bernharius" episcopus Wormacensis^**
et Adalhardus^ abbas* monasterii Corbeiae^^'^ Bomam
ad Leonem papam missi sunt. Agitatum est etiam in
eodem concilio de statu ecclesiarum' et conv.ersatione
eorum, qui in eis Deo servire dicuntur, nec aliquid
tamen definitum ^ est propter rerum , ut videbatur,
magnitudinem.

Imperator autem, cum ei multa de iactantia et
superbia regis Danorum nuntiarentur**, statuit trans Al-
biam fluvium civitatem aedificare Francorumque in ea
ponere praesidium. Cumque ad hoc per Galliam atque
Germaniam homines congregasset armisque ac ceteris®
ad usum necessariis rebus instructos per Frisiam^ ad
locum destinatum ducere iussisset, Thrasco® dux Abo-
dritorum in emporio Beric ^ ab hominibus Godofridi ^
per^ dolum interfectus est. Sed imperator, postquam
•/». 197. locus civi*tati constituendae ^ fuerat exploratus, Egber-
tum^ comitem huic negotio* exsequendo"* praeficiens
Albim'* traicere et locum iussit occupare. Est autem
locus super ripam Sturiae* fluminis, vocabulo Esesfelth® *,

Bl. (2.) 4. Cl. f. 3. Di. («.) 3. Et. 2. 3. (4. 6.) 6. 7, 9.
m) uuiltsos Bl.DS. J??. 6. 9; uukoa ^4. C8. n) uutauit B9, E%. 7. o) smeldi-
gorum Cl. 8. D3. p) han El. 2. q) Artaenna J?2. r) aquis C; aquisgrani El,
8) iherosol. CS; hierUa. Dl; ieros. £1. 6; -solymiB C1.2. t) deflnieode B4. Ci. Elx
deflniendi C3. u) bemariui Bl. 4; beniharans £6. ▼) cormaricensis J94; nurma-
cenAi« Dl. 3; uuangionum D2; uuormaeiensis i?6; nuormatiensis El. w) adalardni
C3; adhardus D3; adalradus E%. x) abbatem B\\ abba Dl; abb DZ. EZ. 6.

y ) corbeia B 1 ; corbiae £1.3; corbie E 7. z) aeecl. B 4. C 8. £ 3. 6 ; aecl. D 3. a) diffi-
nitum B 4. C 3. £ 3. 7. b) nunc. i) 1. 4. C 1. Jff 8. c) caeteris .D 3. E 1. 3. d) fresiam
B%. C3. e) thareo Dl : trasco BA. C3. DZ. EZ. 6. f) rericb 112. D3. El\

reic Ed. g) godefr. B2. C8. £3. 6. 7; godafr. D%. h) per dolnm detuni £3.

i) construendae J^. k) aegbertum Dl; egibertum D8. 1) negocio Cl. D3. £3.6.
ro) ezequendo 112. 4. C2. 3. £8. 6. n) albiam B%. C3. o) esaes- B2. C; essel-

114; es- E\. 6; ef- El\ -felt B2. 4. C2. 8. D8. £6. 7; -feld D2.

1) Qu(M in Ann. Lauresham. contin. (Chran. Moiss.) Semeldinc-
connoburg (= Smeldingonoburg) appellatur ; Simson 401 n. 8. 2) Qui
sedit 803—823. 3) Corbie (i 826;. 4) Stdr. 5) Itzehoe, P.

9

180 ANNALES REGNI EBANGORUM. A. 809. 810.

et occupatus est ab Egberto^ et comitibus Saxonicis
siojtorf. circa Idus Martias^ et muniri coeptus'^.

Aureolus' comes^, qui in commercio" Hispaniae^
atque Galliae trans Piiineum^ contra Oscam et Caesar-
augustam^ residebat, defunctus est; et Amoroz^*^ prae-
fectus Caesaraugustae* atque Oscae^ ministerium^ eius
invasit et in castellis illius praesidia disposuit misfiaque
ad imperatorem legatione sese ® cum omnibus , quae
habebat, in deditionem^ illi venire velle promisit.
D«;.86. Eclypsis® lunae contigit YII. Eal. lanuar.'

810.

DCCCX.* Amoroz** Caesaraugustae ® praefectus,
postquam imperatoris legati ad eum pervenerunt, petiit,
ut colloquium fieret inter ipsum et Hispanici^ limitis
custodes, promittens se in eo coUoquio cum suis omni-
bus in^" imperatoris dicionem' esse venturum*. Quod,
licet imperator ut fieret annuisset, multis intervenientibus
causis remansit infectum.

Mauri^ de tota Hispania^ maxima classe^ con-
parata primo Sardiniam, deinde Corsicam appulerunt ;
nuUoque in ea invento praesidio insulam pene totam
subigerunt ^

Interea Pippinus^ rex perfidia ducum Veneticorum '
incitatus Yenetiam™ bello terraque marique iussit appe-
tere ; subiectaque Yenetia'^ ac ducibus eius in deditionem^
acceptis eandem classem ad Dalmatiae^ litora^ vastanda
misit. Sed cum Paulus Cefalaniae'^ praefectus cum
orientali classe ad auxilium Dalmatis' ferendum adven-
taret, regia classis ad propria regreditur.

BU (9.) 4. Cl. S. 8. Dl. (S.) 8. El, 2. 8. (4. 5.) 6. 7. 9.
p) egib. E3, q) ita Bl. C2; mareiaa Cl; martii Bi; maroil D8; mar aip§ mart

reU^Hi. r) eaeptns Cl. D8. JBTl. 2. 6. 9: oeptui C8. Dl. E3. 7. •) anrioliu Bl,
t) eomis Bl. 4. Cl. 2. u) commertio Bi, C2. 8. El, 2. 8. 6. 9. ▼) hyspanie E1,
w) piren. £2. D9; pyrin. E9, x) caesarangnfitnm Bl; ees. BA, ES. 6. 7; eaesarag.
C 1. 2. y) amaroz D 8. z) ees. J? 4. £ 8. 6. 7 ; ang D 1 ; eesarangnstns D 8. a) osehe C 8.
b) loeum JF. c) se BS. D8. ^8. d) dedicionem £1. Cl. D8. e) eelipsis £ 2. D 1.
f) et mutanit se numerus annorum in add, Bl; anno dom. C8; IN Dl,

810. a) deeat etiam £4. E2, b) Armoroi £8; Amaroz £8. e) ees. £4.
£8. & 7; eaesarangosto £1. d) hysp. £ 7. e) deeet £. Cl. 2. £1. £2. 7.

f) ditionem £4. Cl. 2; deditionem CS. £6. 7; dietionem £ 2. g) Maure £9.

h) elassa Cl; elassae C2. £1. 2. 9. i) snbiemnt £4; snbegernnt £1—7. k) pi-
ptaius £4. £7; pipinnns £1. 1) nenetiomm £2. m) neneeiam £8. £1. n) uene-
eia £1. £1. 8. £1. o) dietionem £1; ditionem eorr, dedit £4. £1: ditionem C8;
dicioiiem £8. ^ p) dalmaciae £.1. Cl. 2. £1. 8. £1. q) Uttora £1. 4. £8. £9.

r) eaefal. Cl. 2; zefaliae C8; eelalan. £1; oaephal. £8; eefiUaige £7. s).dalmatiis
£2. C8.

1) Amrui8 Bm Juutf; cf. Lmbke 866. 868. 880.

ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 810. 181

Hruodtnid ^ filia imperatoris, quae natu maior erat,
VII. Idus** lun. diem obiit. iun,e,

Imperator vero Aquisgrani adhuc agens et contra
Godofridum'^ regem expeditionem^ meditans nuntium
accepit, classem ducentarum navium de Nordmannia'
Frisiam^ appulisse totasque Frisiaco litori adiacentes
insulas esse yastatas iamque exercitum iUum in conti-
nenti esse ternaque proelia* cum Frisonibus* commisisse^
Danosque victores tributum victis inposuisse et vecti-
galis nomine centum libras argenti a Frisonibus^ iam
esse solutas, regem vero Godofridum^ domi esse. Et
revera ita erat. Qui nuntius adeo imperatorem ccAici-
tavit, ut missis in omnes circumquaque regiones ad
congregandum exercitum nuntiis ipse sine mora palatio
exiens primo quidem® classi occurrere, deinde transmisso
Rheno^ flumine in loco, qui Lippeham *^ vocatur \ copias,
quae nondum convenerant, statuit operiri; ubi dum ali-
quot dies moraretur, elefans^ ille, quem ei Aaron rex
Sarracenorum miserat, subita morte periit. Congregatis
tandem copiis, quanta potuit celeritate ad Alaram* flu-
vium contendit castrisque iuxta confluentem eius, quo
Wisurae^ flumini* coniungitur, positis minarum Godo-
fridi*" regis praestolatur " eventum. Nam rex ille va-
nissima spe victoriae inflatus acie se cum imperatore
congredi velle iactabat.

Sed dum imperator memorato® loco stativa haberet,
diversarum rerum nuntii ad eum deferuntur**, Nam et
classem, quae Frisiam^ vastabat, domum regressam et
Godofridum' regem a quodam suo satellite interfectum,
castellum vocabulo Hohbuoki**^ Albiae flumini adposi-

Bi. (2.) 4. Cl. 2. 3. Dl. (2.) 3. E i. 2. 3. (4. 6.) 6. 7. 9.
t) Ruod-B2; brud-il4; Hruo- C3. ^3; Hruot- E2; Bruod- El; -thrud Cl.f; -trudh
C3; -trut Dl; -drud X>2. E3. u) III. uon. Dl. v) godofredum ^4; godefridum
C3. E'd. 7; godafr. X>2. w) expedic. Si. C l. i)3. x) uortmannia B4; normania
D8; noriTniaunia Ei; norduitm. E2. y) fresiam B2. /) prclia Bi. 2; plla BA.

CS. EB. 6. 7; praelia D2. 3. a) fridonibud B 1. D3. E; fresonibus J9 2; fresion. C8.

b) commissae Cl ; commisse corr. commisisse D 1; commisRa D3; commissls jE^I. 2. 3. 6. 7.

c) frision. Bl. 4. D3. S; freson. B2; fresion C3. d) godefr. B2. C3. ES.l; godafr.
D 2. e) quidem — et Pippinum deHunt B\, umo folio amisso, reno B4. CZ.
D8. ^3; hreno Cl. 2; rehno £7; reheno E9. g) lippia B2. C3; lippeam B4. C2.
E2; lippeha El. h) elephaufi C3. £3. G. 7. i) alarum D 2. £'9; aUcram D3;
alraram £'1. k) uuisore B4. Dl. 3; uuiserae C2. E(i\ uuisera C3. I) fluuiura C.
m) godefr. B2. C3. n) prest. Dl. 3. Ei. 2. 9. o) in uiem. B2. CS. E. p) de-
ferunt Ci. 2. D3. Ei. 2. 9; neuerunt C3; defeceruut E6. 7. q) frepiam B2. C3.
r) godefr. B2. C3. £3. 6. 7; godafr. D2. s) huobbuoki B2; hohbuoehi D2. E3

1) De hoc loco cf, Simson 589. 2) Quod ubi sUum fuerit, in-
certum est ; cf. Stmson 390 n. 8.

9*

132 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 810.

tum ^, in quo Odo legatus imperatoris et orientalium
Saxonum erat praesidium, a Wilzis' captum et Pippi-
/«i.s. num" filium^ eius, regem Italiae, *VIII. Idus Julii de*p.iM.
corpore migrasse duasque legationes de diversis terrarum
partibus, unam de Constantinopoli ^, alteram de Cor-
duba, pacis faciendae causa adventare narratur. Quibus
ille acceptis disposita pro^ temporis conditione Saxonia
domum revertitur. Tanta fuit in ea expeditione boum
pestilentia, ut pene nuUus^ tanto exercitui* superesset,
quin omnes usque ad unum perirent^; et non solum ibi,
sed etiam per** omnes imperatori subiectas provincias®
illitis generis animalium mortalitas inmanissime gras-
sata est^

B(«.) 4. Cl. 2. 8. Dl. (2.) S. El. 2. 8. (4. 6.) 6. 7. 9.
t) ualzis C9; Quilnis Dl. 8; anilUii Sl. 2. 6. 7. 9. n) pipinum B4; plpinnum J>1.
▼) PMt foKum omiMttm denuo ineipit Bl. w) de constantinopolim C. E%, x) per
Cl; per eorr. pro C2. y) nllas (71. 2; allo C8. D\. z) ezercitu E\. 2. 8. 7.

s) interirent D. E. b) iraper E\—l. c) prouintiM C2. D\. Et. 6.

1) Cf. Tac, Ann, II, 7 : Gftstellum Lupiae flumini adpositum (M.),
2) Hac pegtilentia superstitio quaedam concitaia est, quae per magnam
partem imperii propagata cum in Ann. Sith. a. 810. et in Capitulari
mieaorum Aquisgranensiprimo eiusdem anni(Capitul. reg. Franc. 1, 152 eqq.)
c, 4 commemoratur tutn ab Agobardo Lugdunensi archiepiscopo (^814 — SiO)
in libro cootra insulsam vulgi opinionem de grandine et tonitruis
conscripto acerritne vituperatur. Cuius Ubri eam partetn^ quae ad hanc
rem pertinet (S. Agobardi episc. ecel. Lugd, opera, ed. Papirius Maseon,
Paris. 1605, p. 156 sq, — Maxima Biblioth, vet. patrum, Lugd, 1677,
XIV, p. 27 isq. c. 16), cum alibi in Monum. Germ. non inveneatur, hoc
loc/) liceat exhibere:

Ante ho8 paucos annos disseminata est quaedam stultitia, cum
esset mortalitas boum, ut dicerent Grimaldum ducem Beneventorum
(v. infra a.SXI.) transmisisse homines cum pulveribus, quos spargerent
per campos et montes, prata et fontes, eo quod esset inimicus christia-
nissimo imperatori Carolo, et de ipso sparso pulvere mori boves;
propter quam causam multos comprchensos audivimus et vidimus et
aliquos occisos, pIeros<]ue autem amxos tabulis in flumen proiectos at-
que necatos. Et quod mirum valde est, comprehensi ipsi adversum se
(liccbant testimonium, habere se talem })ulverem et spargere. Ita
namque diabolus occulto et iusto Dei iudicio accepta in illos potestate
taiitum eis succedere valebat, ut ipsi sibi essent testes fallaces ad
mortem; et neque disciplina neque tortura neque ipsa mors deterrebat
illoR, ut adversum semctipsos falsum dicere non auderent. Hoc ita ab
omnibus credebatur, ut pene pauci essent, quibus absurdissimum vide-
retur. Nec (Haec ed. prine.) rationabiliter pensabant, unde fieri posset
talis pulvis, de quo soli boves morerentur, non caetera animalia, aut
quomodo portari posset per tam latissimas i^giones, quas superspargere
pulvcribus homines non possunt, nec si ^sibi editt.) Beneventani, viri
et feminae, senes et iuvenes, cum ternis carris pulvere carricatis egressi
de regione fuissent. Tanta iam stultitia oppressit miserum mundum,
at nunc sic absurde res credantur a christianis, quales nuiiquam antea

ANNALES RBGNl FRANCORUM. A. 810. 811. 133

Imperator Aquasgrani ^ yeniens mense Octimbrio ® oa.
memoratas legationes audivit pacemque cum Niciforo*^
imperatore etcum Abulaz^ rege Hispaniae^ fecit. Nam
Niciforo Venetiam reddidit et Haimricum** comitem olim
a Sarracenis* captum Abulaz remittente recepit.

Eo anno sol et luna bis^ defecerunt, sol VII.' W^s jjfjj;^^
lun. et II."' Kal. Decembr.'' luna XI. Kal. lul. *> etium.ii:
XVIII. Kal. lanuar.P ^«^.>s.

Corsica insula iterum^ a Mauris vastata est.

Amoroz'' ab Abdiraman" filio^ Abulaz" de Caesar-
augusta^ expulsus et Oscam intrare conpulsus est.

Godofrido *^ Danorum ^ rege mortuo Hemmingus
filius fratris eius in regnum successit ae pacem cum im*
peratpre fecit.^

811.

DCCCXI.* Absoluto atque dimisso Arsafio** spa-
thario*^ — hoc erat nomen legato Nicifori^ imperatoris —
eiusdem pacis confirmandae gratia legati Constantino-
polim ab® imperatore mittuntur, Haido episcopus Bas-
lensis^*^ et Hug^^ comes Toronicus** et Aio* Lango-
bardus*^-^ de Foro' luli"" et cum eis Leo quidam spa-
tharius", natione Siculus^, et WilleriP dux Veneticorum**,
quorum alter ante annos X Bomae ad imperatorem, cum
ibi esset, de Sicilia' profugit et redire volens patriam

Bl. (2.) 4. (71. 2. 8. D 1. (2.) 3, E\. 2. 3. (4. 5.) 6. 7. 9.
d) «quisgrr. Bl. D2. JTS. 7; aquis B 2. c) octubrio B l; octobrio B 2. 4. (7 3.

E2. 3. 6. 7. f) nicophoro B2; nitiphoro /)3; ciniforo ET. g) hysp. El. h) heinr.
B2; adimr. BA; heimr. i>3; hamr. E\. 3. 6; amr. E2; hamri E7. i) aarac. /> 1.

k) defec. bis E &. 7. \) \. B2: VIII. BA. E3. 6. 7. ra) pridie B2. 4. C2.

n) decembris B2. C2. o) iulii (73. £^7. p) ian BA. Cl. Dl. 3. E. q) detst C.
r) amaroz C3. D3. ES. 7. a) addiraman BA. t) filius B6. 7. u) abulat BA,

V) cesaraug:. C3. 2)3. BH. U. 7. w) godcfr. B2. C3. ES. 7; godafr. D2. x) rege
dan. ^6. 7. y) Et mutatus (inmutatns C2) est numerus annorum in add. Cl. 2;

anno domini nostri iesu christi C3; in Dl.

811. a) de^t etiam BA. E2. b) arsaphio C3. El. c) spatario B2. 4.

C2. 3. ^3. G. 7. d) iiicoforl B2. e) ad imperatorem El. 3; ad imperatore E2.

f) bai^ilensis C3. I>2. ^3. g) hugo C.H; hiig D3; hngus E. h) turon. B2. 4. C3.
/)2. E3; toringus 1)1. i) ayio C3: alio El. k) long. J?6. 7. I) fori /)3.

m) de foro iulo B2. C3: iulii El—7. n) spatarius S2. C3. D3. A\3. 6. 7. o) sic-
culus i>3. p) uuillarius B2: iiuillcric C3; uiileri E6; uelleri A'7. q) uenaticorum
Bl; uenetiae 1^2; ueactiorum FT. r) silicia B\; silitia C3.

ad credendum poterat quisquam suadere pagauis creatoreTn omniuro
ig^orantibus. l) El Hakem emiro Cordubensi (796— 822>, cui cog^
notnen erat Abul Aas; quod nomen ei non 0.818. demum inditum esse
(Lembke I, .372> his annalibus probatxir. 2) Simul etiam abbaa

Augicnsiit c806— 823>, mortuiis a. 836; cf. W. Wattenbach, *DeutschL
Geschichlsqu.' /®, 276 «j. 3) Itcm comes; cf. de eo Simson 460—462.

134 ANNALES EEGNI FRANGORUM. A.811.

remittitur, alter propter perfidiain honore spoliatus Con*
stantinopolim ad dominnm suum duci iubetur.

Condicta inter imperatorem et Hemmingum Da-
norum regem pax propter hiemis asperitatem, quae inter
partes commeandi viam claudebat, in armis tantum iu-
rata servatur, donec redeunte veris temperie' et apertis
viis, quae inmanitate frigoris clausae fuerunt, congre-
dientibus ex utraque parte utriusque gentis, Francorum
scilicet et Danorum, XII primoribus super fluyium Egi-
doram^ in loco, qui vocatur ...'*, datis^ vicissim se-
cundum ritum ac morem suum sacramentis pax confir-
matur. Primores autem de parte Francorum hii^ f uere :
Walach* comes filius Bemhardiy-^ Burchardus*** comes,
Unrocus*- ^ comes, Uodo**"* comes, Meginhardus® • ^ comes*,
Bemhardus® comes^, Egbertus*'^ comes, Theotheri**- ^
comes, Abo* comes, Osdag^ comes, Wigman' comes;
de parte vero Danomm inprimis fratres Hemmingi,
Hancwin"* et Angandeo*^, deinde ceteri® honorabiles
inter suos viri, OsfridP cognomento Turdimulo*" et War-
stein*" et Suomi et Urm* et alius Osfrid* filius Heiligen'*
et Osfrid^ *de Sconaowe^® et Hebbi* et Aowin^. •p.199.

Imperator vero pace* cum Hemmingo* firmata et
placito generali secundum consuetudinem Aquis^ habito

Bl. (S.) A, Cl. S. 8. Dl. (2.) 8. El, 8. 8. (4. 6.) 6. 7. 9.
s) temperi^ B4. Cl. 8. D8. t) egydaram C8: egidorum Sd, n) Sfpatium vacuum
iH nMtlfo eodiee niti S9. ▼) datia Si. 8. w) bi 112. C. Dl. Se. 7; omnia nomina
demnt D3. x) nualah Hl; utiala B4. y) bernardi Bl. 4. C8. z) pnrebardus D8.
a) nnr. com. deennt B2. Dl; hunrocua C8; unroobus D8. S. b) nodo eom. deeunt
Bi; nado S9. c) meg. c. deauni B2. 4. D. S; meinhardus C8. d) Hoe loeo

ali^antum apatii vaeuum Bl. Dl. SO, e) bernardua Bl. 4. C8; brenbardus Ci;

Pernli. Sl; bemh. com. deaunt S9. f) «gb. c. bemh. c. Cl. 2. g) egilbertns D8;
egberduB El; egibertua S6; egebertua S7, h) theotherieut Bl; theodericua £4;

theodberi C; thlotheri Dl, E9; Teotheri Si; theoderi S3, i) ano B2; abbo SS;

a. c. deama El, k) otdaeh C8; eeti^Bri -2)8; oatdag E. 1) uuichman B%\ nuicman
Cl. 8. m) ancunin B%; hacunin C8; hancuuihc D8; banenin S2; haacnum El.

n) agantheo B\; anganseo £2; agandeo C 1. 2, E 1; aegandeo C8. o) caeteri

E\, 2. 8. 6. 9. p) offrid B\; otfred D 1. S; osfert D 8. q) tardiraulo £1.

T) ttuarsten C8. £8. s) urim B4; nuirm C8; urm D8. El, t) offrid D4; ost-

frid El. XX) eillgen CS; heligen D\. ^»; eligen D8. ▼) offrid B4; osfred D. E;
ostAred Sl. w) sconaoue C2; sconatu^ C8; sconaouuae D 1. x) hebbin C8;

helbi DS. y) aduuin C8; acuvin X-S; aounim B2; auuin ^8. 9. z) cnm hemm.
pace C8. £8. a) emmingo B4; Hemingo Dl. b) aquisgraui Sl.

1) Fratris regis Pippini, cuius iam ad a, 773. mentio facta est.
2) C(me8 stabulij ut videtur, supra (a. 807.^ commemoratus. 3) Avm
Berengarii imperaioris; cf, E. DUmmler, Oesta Berengarii imp. p, 17.

4) Fortasse iSy qui anno superiore castello Hohbuoki praefuerat.

5) Hic quoque cum Walaho, Unroco, Burchardo, aliis testamento impertp-
toris (V, KaroU c. 33; subscHpsit. 6) Qui a. 809. castellum Esesfelth
munire coepit. 7) Idem, ut videtur, qui infra ad a, 823. commemo-
ratur; Simson 467. 8) Schonen, lU videtur.

ANNALES REGNI FRANOOBUM. A. 811. Id6

in tres partes regni sui totidem exercitus misit, xinum
trans Albiam^ in Linones, qui et ipsos yastavit et ca-
stellum Hohbuoki* superiori* anno a Wilzis' distructum*^
in ripa Albiae^ fluminis restauravit, alterum in Panno-
nias* ad controversias^ Hunorum^ et Sclavorum finien-
das, tertium*" in Brittones ad eorum perfidiam punien-
dam. Qui omnes rebus prospere. gestis incolomes'^ re-
gressi sunt.

Ipse autem interea^ propter classem, quam annoroe^j
superiore fieri imperavit, yidendam ad Bononiam^*^ ciyi-
tatem maritimam, ubi eaedem^ nayes congregatae erant,
accessit f arumque ^ ibi ad navigantium cursus dirigendos
antiquitus ' constitutam restauravit et in summitate eius
noctumum ignem accendit. Inde ad Scaldim' fluyium
veniens in loco, qui Gand^*^ yocatur*^, nayes ad eandem
classem aedificatas aspezit et circa medium Noyembritmi^ j^o«.
Aquas'' yenit. Obyiarunt^ ei yenienti legati Hemmingi
regis, Aowin^ et Hebbi", munera regis et yerba pacifica
deferentes; fuerunt etiam Aquis^ adyentum eius expec-
tantes^, qui de Pannonia yenerunt, canizauci®*^ princeps^
Ayarum ® et tudun ' et alii primores ac duces Scla-
yorum circa Danubium habitantium, qui a ducibus co-
piarum, quae in Pannoniam missae fuerunt, ad praesen-
tiam principis iussis yenerunt.

Interea Carlus^ filius domni^ imperatoris, qui maior
natu erat, II. Non. Decembr.^ diem obiit; et imperator ^. 4-
Aquis^ hiemayit.

m

Bl. (8.) 4. Cl. 2. 8. J>1. (2.) 8. Bl. 2. 8. (4. 6.) 6. 7. 9.
e) albleem B2, d) hoohbnoehi BS. JDS; hobuoki BA; hoh et buoehi C8; hnobaki

B9; haobuehi Be. e) «aperiore J>. S. f) aoiltsis Bl. B; ualzis C8; nnilsBi*

Dl ; nailtsi Bl. g) destraetom B2, C8. J>S. BS. 6. 7. h) tflbinie B7. i) pui-
noniMn B2. k) eontranertlM Dd>. Bl. 2. 9. 1) honomm J>8. m) tereinm il 1. 4.
2)8. BB, 6. 7. n) ineolomes Cl. 8. J>1. B9. 9. o) in terra B. J>. B9. p) bo-
noiam C 1. 8. q) eadem ^ 1. Cl. J>8. B 1. 9. 9; adeam C8; eedem i?6. 7.

r) Eammqne B%. 6; eammqne 1^8. 7; eamqne Bf^ •) aealt BfL t) gant B2;

ganda Bl. 8. 9; ganda B%; grandi^ B6. 7. n) qni Toe. g. C. v) nonemH Cl. 8.
noaembrem C8. B. w) aqais B2. C8. ^8; aqoitgrani Bl, x) obaiaaemnt B2.
CS. D 1. BS. 6. 7. y) aoain ^8; aionain ^4* haonain C8; aonan J>8. z) hebbin C8.
a) aqniagraoi BS. 7. b) ezspaet ^4. 2>1. 8. JFl. e) eansaaeaa C8. d) prin-
eipes B 4. ^8. e) avaromm C8. f) thndan B 8; todon J> 1 ; dndan D 8; tandun £6.
g) nisi ftiemnt B\\ inasi «ant oenire B%\ oenire ioMi Ihemnt BZ, h) earolot B%\
karolos C8. 8. J>; karlot Bl. 8. 6. 7. 9. i) dMi B, k) deeembris B4, Dt.

I) aqoisgrani B7. m) anno domini noetrt mtUL C8; IN Dl.

I) Baulogne. 2) A Oaio imperai&re; v. SueUm. CaUg. 46.

3) Crent. 4) Guiizaaci pariUr atque oagan, iagur, tudim dignitatia^
non virinamen videtur eeee; ut oagan (kfaauian) 'prindpem prineipum',
Oa oanizauci (khan izaaci) fartasee eummum prindpem eigwifieat.

186 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 812.

812.

DCCCXII. Nec* multo post Hemmingas Danorum
rex defiinctiis nuntiatur**. Oui cum Sigifridus® nepos*^
Godofridi® regis et^ Anulo*-^ nepos^ Herioldi*, et^ ip-
sius regis, succedere yoluisBent neaue inter eos, uter
regnare deberet, convenire potuisset', comparatis copiis
et commisso proelio'" ambo moriuntur. Pars tamen Anu-
lonis" adepta victoriam® fratres eius HerioldumP et
Beginfridum^ reges sibi constituit; quam necessario pars
victa secuta eosdem sibi regnare non abnuit. In eo
proelio'^ XDCCCCXL* viri cecidisse narrantur.

Niciforus^ imperator post multas et insignes vic-
torias in Moesia" provincia commisso cum Bulgaris^
proelio^ moritur*; et Michahel* gener eius imperator
factus legatos domni^ imperatoris Earoli*, qui ad^ Nici-
forum^ missi fuerunt, in Constantinopoli® suscepit^ et
absolvit. Cum quibus et suos® legatos direxit, Micha-
helem ' scilicet episcopum ^ et Arsafium ^ atque Theo-
gnostum^ protospatharios ^ , et per eos pacem a Niciforo^
inceptam confirmavit. Nam Aquisgrani, ubi ad impera*
torem venerunt, scriptum pacti ab eo in ecclesia^ susci-
pientes more suo, id est Greca"* lingua, laudes ei dixe-
runt, imperatorem eum et basileum*^ appellantes. Et
revertendo Bomam yenientes in basilica sancti^ Petri
apostoli eundem pacti seu foederis^ libellum a Leone
papa denuo susceperunt.

Quibus dimissis imperator genendi conventu Aquis^
soUemniter' habito Bemhardum' filium Pippini*, ne-

B 1. (2.) 4. Cl. 2. «. Dl. («.) 8. BU 2. 8. (4. 6.) 6. 7. 9.
812. a) Non C. b) nanelatar Bl. 4. Cl. 2. J>8. ^l. 7. c) sigyft-. C8;

sigllUdo £8. d) nepu8 Bl. C. e) godefr. Bi, C8. iP8. 7; godafr. D2; gotefl-. D8.
f) et — regis d^sutU B2» 7. g) anllo B2; anolo Cl. 2. X>1. h) nepus C. i) heri-
holdi Cl. 2. k) her. qaondam r. £. 1) potaisMnt X%. 7. m) plio B2. 4. J>8.
JffS. 6.' 7; pr^lio C8. n) anilonli B2. o) aiotoria B. C8. Dl. B8. 6. 7. p) eriol-
dnm B4. q) reginfrednm B4; ragenlUdum C8; regenfir. E7, r) plio B 1. 2. 4.

D8. J8. 6. 7; prflio El, n) XDOCCXL J>1. t) nicophonu B2. n) meiia B4.
C9, E7, ▼) burgaris B4. w) prelio B2. C8; plio B4. D8. S6. 7; prelio ^l.

z) miohel D8; miehael E2, 9. y) de99t E. b) earoli Bl. Cl. a) d^ett El. 2.
b) nicof. B2. e) -polim B2. 4. Dl. E*. d) •oaeoepit Cl; soacfipit C2. ES.

e) legatos scoi C. michaelem D$. E\. 2. 9; miehalem El. g) arrafinm Bl;

arsaphiam B4. D8. El. 9; arfMium Ei. h) teognostnm Bl. i) protospatariam
B2; -spatarioe B4. Ei. 8; protam «patarinm CZ, k) nioof. B2. I) aeccl. B4.

C8. D8.^8. 6. m) grega C8. n) baaUlenm Cl. 2. o) beati Bl. D8. p) federis
Bl. 2. C8. i?7; f^eris ^8. 6. q) aqniagrani El, r) ■olemnlter B 1. C2. E\. 2. 9;
■oUempniter B 2. Cl. 8. D 8. £8. 6. 7. •) bemardam B2. 4. C8; berenh. D8.

t) pipini B2; pipinni Dl,

1) Namm eiua fuisae ^mg) DaMmann *0€9ck, Ddnemarks' I, 26
9U9picatu8 est, 2> A, 811. lul, 25; Simson 480. 3) PhiladeU

phiensem; Simecn 481.

ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 812. 813. 187

potem suum, in Italiam misit ; et propter famam classis,
quae et de Africa" et de Hispania^ ad vastandam Ita-
liam ventura dicebatur, Walanem^ filium Bemhardi*
patruelis sui' cum illo esse iussit, quoadusque rerum
eventus securitatem nostris adferret. Haec classis partim
in Corsicam partim in Sardiniam venit; et ea quidem
pars, quae ad Sardiniam est delata, pene tota deleta est.

Classis etiam Nordmannorum>' Hibemiam ^ Scotto-
mm ■ insulam adgressa* commissoque cum Scottis^
proelio ^ parte non modica Nordmannorum * interfecta
turpiter fugiendo domum reversa est.

Pax cum Abulaz® rege Sarracenorum facta; item

cum duce Beneventanorum *^ Grimoaldo*^'^ et^ tributi

•i).«oo.nomineXXV milia solidorum auri a* Beneventa*nis soluta.

Expeditio f acta ad Wilzos ^ , et ab eis obsides
accepti.

Harioldus' et Beginfridus "* reges Danorum missa
ad imperatorem legatione pacem petunt et fratrem
suum Hemmingum sibi remitti rogant".

Hoc anno Id. Mai. post meridiem solis eclypsis® fuit.P Mat, is.

813.

DCCCXIII.* Imperator Aquisgrani hiemavit et
incipiente verni temperie ** Amalharium ^ Treverensem
episcopum* et Petram abbatem monasterii Nonantulas***
propter pacem cumMichahele^ imperatore confirmandam ^
Constantinopolim misit.*

*) Pons apud Mogontiacum « mense Maio incendio confla- v, k. 8S.
gravit; post quod imperator, cum in Arduenna
venaretur, pedum dolore decubuit et convalescens eivi.

AquaBgranilt reyersuB est €M, D, E.

Bl. (2.) 4. Cl. 2. 3. D 1. (2.) 8. E\. 2. S. (4. 5.) «. 7. 9.
u) affriea DS. £8. 6. 7. v) hysp. i?7. w) uualonem £2. C8. x) becnardi

£2. 4. C8; berenb. D8. y) nordm. B4. ^l. 9; nortm. B%. C8; nordanimnorum

i?6; nordannimbr. E1. z) •cotorum Bl, Sl, 7; scotthorum Ei, a) a^resaa B9,
D3. ES. 7. b) •eotis B4. El, c) plio Bi. 4. CS. D8. E9. 6. 7. d) nortm.

B4. C8; nordtti>m. £2; nordaunimbr. E1' nordm. £9. e) ambulat D8; abnlax Et.
f) beneuentorum DS. El. g) grimaldo B2; grimoldo D2. h) exES. 7. i) dtealC.
k) uuUtzos Bl.El. 2. 9; uulxos C8; uuiltsos 3 1. 1) herioldus B 2. ^S; hQrioldus E9.
m) raginfr. Cl. 2; ragenfr. C8; regeuf^. DS; reinfrid* E2. n) rognnt Bl. Cl. 2.

o) eclipsis B2. Dl. E9; aeclipsis B4. p) Anno domini add. C3; IN Dl.

813. a) deevt «tiam E2. b) tempore 114. C8; tprC2. c) amalharum Bl;
hanuilarium B2; amalbarium Dl; almaharium E'i. d) nantulas Bl. e) michaele
H 1. 2>3. ^l. 2. 9. f) oonflrmanda D 1 . 3. g) magont. corr, magone. ES, h) aquisgrani ^7.

1) Paulo mpra (ad a, 81 1.^ eomtnemoratum. 2) Irland,

3) GHmoaldoIII. (^806—818;; ef. Simson 363 ag. et supra p. 132, n. 2.

4) Qui 8€dU 809—814. 5) Nonantolr prope Mutinam .^04—821;.

188 ANNALES REGNI FRANGORUM. A. 818.

(8^A\,) Ac deinde habito generali conyentu ^ , evocatum ad

se apud Aquasgrani^ filium^ suum Hludowicum^ Aqui-
taniae™ regem, coronam illi inposuit et imperialis no-
minis sibi consortem fecit; Bemhardumque" nepotem
suum, filium Pippini^ filii sui, Italiae praefecit et
regem appellari iussit^ Concilia quoque iussu eius
super statu ecclesiarumP corrigendo per totam Galliam
(Mai,)Kh episcopis celebrata sunt^ quorum unum Mogontiaci^,
alterum Bemis, tertium^ Turonis, quartum Cabillione",
quintum Arelati^ congregatum est; et constitutionum,
quae in singulis factae sunt, coUatio coram imperatore
(8ept.)\jx illo conventu habita^. Quas qui nosse voluerit, in
supradictis quinque civitatibus invenire poterit^, quam-
quam et in archivo palatii^ exemplaria illarum ha-
beantur.

Missi sunt de hoc conventu quidam Francorum et
Saxonum primores trans Albim^ fiuvium ad confinia
Nordmannorum^, qui pacem cum eis secundum peti-
tionem ' regum illorum * facerent et fratrem eorum
redderent. Quibus cum pari numero — nam XVI
erant — de primatibus Danorum in loco deputato oc-
currissent, iuramentis utrimque factis pax confirmata et
regum^ frater eis redditus est. Qui tamen eo tempore
domi non erant, sed ad Westarfoldam®'^ cum exercitu
profecti, quae regio ultima regni eorum inter septen-
trionem et occidentem sita, contra aquilonem^ Brittaniae
summitatem respicit, cuius principes® ac populus eis
subici recusabant. Quibus perdomitis cum revertissent
et fratrem ab imperatore missum recepissent^, filii Godo-

Bl. (S.) 4. Cl. 8. 8. Dl, (S.) 8. El, 2. 8. (4. 5.) 6. 7. 9.
i) aquisgrani El, k) illiam — Remia, tertiam dwumi El» 1) ludoanioam B%, £8;
ludohicam B 4 ; hlodoaaicum CZ,D\,E9\ lodoieum D 8; hladoicom E\ ; hladoaieom E 8,
m) eqalU 2>8. n) qae dteal Bl. 2; bernArdam B8. 4. o) pipini B4; pipinni D\,
p) aecel. B4. 2>3. J8. 6. q) moooatiM B%\ moganeiaci B 4; mogoneiaco C8;

mofonciaci £1. 8; magone. EZ* r) tercium B4. C\, D8. Et, 8. 6. •) cabillonie
B%, J?8; cabillone B4. D\, £7; eahallione C8; eabillionem 2>8. t) arelato Bl. C;
«relate atU -tam B8; areUtu J72; arelani E%, u) habitoDl. E\, 8. 8. 5. ▼) po-
taerit C8; potuit Dl; potait eorr, potirit E\, w) palaeii DZ,E%, 8. 6. z) albiAm
B8. y) nortm. B8. C8; norttm. E9, s) petieionem Cl. D8. i?8. 6. 7. *) ipaorum
B8. X>1. b) regnum B4. C8. e) aaester- B8. I>8; aaerstar- £6; -falt B8;

-foldan Cl. 8; -aoldan C8. d) aqaitonalem D, E. e) prineepf I>1. 8. f) reei-
pisMnt Bl. Cl. 8.

1) Cf. Sinmn, 'JdhrbOcher d. FrOnk. Bekha unier Ludwig d, Fr.'
I, 3 sqq., *Karl d, (hr! II, 618. 2) Hoe iam vere eius anni factum

esse e chartie eoUigitur; MUhlbaeher 'Regesten*, p. 208. 3) Menee

Maio; cf. Stmeon 602 eqq, 4) In meridionaU parte Norvegiae;

Simeon 620.

ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 813. 139

fridi^ regis et ex primoribus Danorum non pauci, qui
iamdudum relicta patria apud Sueones^ exulabant,
conparatis undecumque copiis bellum eis intulerunt et
confluentibus ad se passim ex omni Danorum terra
popularium turmis^ commisso cum eis proelio^ etiam
regno non multo eos labore pepulerunt'.

Mauris'" de Corsica ad Hispaniam** cum multa
praeda redeuntibus Irmingarius^ comes Emporitanus^
in Maiorica insidias posuit et octo naves eorum cepit^,
in quibus quingentos et eo amplius Corsos captivos in-
venit. Hoc Mauri vindicare volentes Centumcellas *
Tusciae civitatem et Niceam® provinciae^ Narbonensis
vastaverunt. Sardiniam quoque adgressi commissoque
cum Sardis proelio' pulsi ac victi et multis suorum
amissis recesserunt'.

At * ' * Michahel" imperator Bulgaros bello adpetens^ (Iuh.)
haud^ prosperis successibus utitur^ ac proinde domum
reversus deposito diademate monachus efficitur; in cuius
locum Leo, Bardae^ patricii filius, imperator constituitur.
Crumas^ rex Bulgarorum*, qui Niciforum* imperatorem c/irf.;
ante duos annos interfecit et Michahelem^ de Moesia®
fugavit, secundis rebus elatus cum exercitu usque ad
ipsam Constantinopolim accessit et iuxta portam civi-
tatis castra posuit. Quem moenibus^ urbi obequitantem
•i>.2oi.Leo imperator eruptione facta incautum *excepit® et
graviter vulneratum fugiendo sibi consulere ac patriam
turpiter redire coegit..

B 1. (2.) 4. Cl. S. 8L D 1. (8.) 8. 1^1. 2. 8. (4. 5.) 0. 7. 9.
g) godefr. Bi, C8. i?3. 7. h) «QenoiiM Bl; «aeMones Ct; snones X>1; soeonet E2;
•aaeones £8; fuenea SB. i) tnrbis El. 2. 8. 7. 9. k) plio £2. 4. C8. D8.

£6. 7. 9. 1) Huc Mtque Etgino (B%) annaUa €X9crip9it. m) Mari« E%

n) hysp. E7, o) . . . ingarioi Bl; erminganriM i}4; ermengnriai C8; irmigarina Ei,
p) coepit m. 4. Cl. £1. 2; c^pit C2. EZ, q) proaintiae C2. Dl. ^8. 6. r) plio
B4. C3. D8. E2. 6. 7. 9. s) Hic dcainunt Bl, 4. t) Abhinc Chronicon Ks-
daatinum (CA^rctpieicndum ccnaao, cuiu» auetor o5as.764. nonmMa cx hit anna'
libus aumptit, iampaulaUm maiora fnuita mutuatur. 8ed eodiemn adhuc non intpoxi, in
cditione autmn Waitgiana (88. XIII, 674— 709> cao ipoao partco, quao eum antudibuo ad
perbum eongruumi, omisoao ount. u) miehnheh D 1 ; michnel 2> 8. 1? 1. 2. 9. v) «p-
petens C8. 4. ES. 6. 7. w) hnnt Cl. EB. 7; *at ^2. x) bnrde D8. £6;

pabds ES, y) CramM C4; CrimM E B; BmmM (rubra imiHaU littoraj El.

z) bargaroram D8. a) nicofbmm C4. b) micliMlem Dl. El. 2. 9. e) mMin
C8. 4. E2. 7. d) m^nibns C8. DZ. E2. 6; men. EZ. 7. e) ezooepit Cl; excepit
C2. El. 8.

1) Oppidum hodie AmpuHas vacaiur, P. 2) OivUd^-veochia,

3) Nizza. 4) Haec ab eia legatis, qui a. 814. Qmetantinopoli «#-
nerunt, nunticUa esee consentaneHm eet; cf, *N, A! XXI, 55. 5) Cf,
Simson 500.

140 ANNALES REGNI FRANCOKUM. A. 814.

814.

DCCCXIIII. Domnus Karolus* imperator, dum
Aquisgrani hiemaret, anno aetatis circiter septuagesimo
primo^ regni autem quadragesimo septimo subactaeque
Italiae quadragesimo tertio**. ex quo vero imperator et
jam.is. augustus appellatus est, anno XIIII., V. Kal. Pebr. rebus
humanis excessit*'*

Cuius rei nuntium** cum^ Hludowicus* filius eius
in Aquitania^ apud Teodadum**^ villam, ubi et ipse
tunc hibernabat, plurimis deferentibus accepisset, tri-
Fe*r. 27. cesimo, postquam id acciderat, die Aquasgrani** venit
summoque omnium Francorum consensu * ac favore patri
successit. Et ad suscepti regni administrationem cura
conversa primo legationes gentium, quae ad patrem ve-
nerant, auditas absolvit, alias deinde* simili modo ad
patrem quidem missas, ad se vero venientes suscepif^.

Inter quas praecipua fuit legatio de Constantinopoli
directa. Nam Leo imperator, qui Michaheli ' successerat,
dimisso Amalhario™ episcopo et Petro abbate, qui ad
Michahelem*' quidem missi, ad se tamen venerunt, le-
gatos suos, Christoforum® spatariumP et Gregorium dia-
conem, cum^ eis ad domnum Karolum ' et per eos descrip-
tionem et confirmationem pacti ac foederis' misit. Quibus
susceptis atque dimissis domnus Hludowicus^ legatos

*) FINIUNT GESTA DOMNI KAROLI MAGNI ET PRAE-
CELLENTISSIMI FRANCORUM IMPERATORIS rubris
lUteris addUur D\; ibidmn post inaerUim Viiae Karoli partem
aUeram litteris partim rubrie partim viridibus ita pergitur:
INCIPIT GESTA HLUDOVVICI IMPERATORIS FILH
KAROLI MAGNI IMPERATORIS.

Cl. 2. 3. (4.) Dl. (2.) 8. EU 2. 8. (4, 6.) 8. 7. 9.
814. a) earolot Cl; karlns J?8. b) XLVUIuo C8; XLIItl. £2. c) nun-
einin C\. 2. E\, 3. d) Post obitnm igltur karoli cum D\. e) Hlod. Dl; ludu-

nuiens D3; ludoun. £3. 9; IjSdow. El. f) aequit. D8. g) teoduadum Cl. 2;

theoduadura C3; tedoaldum 2)8; tedoadum El. 2. 8. 9; teoadam El. h) aquia-

grani C3. ^3. 6. 7. i) donde £1. 2. 8. 9. k) tuteoepit Cl; suve^pit C2. EZ,

1) miehaeli D8. i?l. 2. 9. m) anudehario D3; almah. EZ\ alamah. El, n) miehae-
lem 2)1, 3. Jl. 2. 9. o) ehriatoph. C8; eriatuf: ^S. p) spatharium Cl. E\. 6. 9.
q) eum eis dttuni C8. r) earolum Cl. •) federis C8. £7; fgderis E\. 2. 8. 6.

t) hludonicus Cl; hlodoun. D\\ Indnuu. 1>8; hl3doicus Ei\ ludonn. JEr8. 6; 15dow.
Bl\ hlodoiens E9.

1) Cf, Simson l, l, 535. 2) De aepultura eius cf. Simson /. /.
537 sq., Th. Lindner, *Zeitschr, des Aachener Geschichtsvereins* XIV
(1892), p. 131— 212; U. Grauert, 'Histor. Jahrb. d. Gdrres-Gesellsch.'
XIV (1893;, p. 302—319. 3) Dou4 (depart. Maine et Loire, arrond,
Saumur). 4) C/l V, Kar. 3: consensu omnium Francorum rex cun-
stituitur (D,),

ANNALES REGNI FRANOOEUM. A. 814. 815. 141

saos, Nordbertum^ Begiensem^ episcopnm et Bichoinxim^
Patayinnm' comitem^, ad Leonem imperatorem ob reno-
vandam secum amicitiam et praedictum pactum confir-
mandum direxit.

Habitoque Aquisgrani generali populi sui conventu^ r^. ij
ad iustitias' faciendas et oppressiones popularium* rele-
vandas legatos in omnes regni sui partes dimisit, Bern-
hardum^ regem Italiae, nepotem suum, ad se evocatum
muneribus donatum in regnum remisit, cum Grimoaldo®
Beneventanorum duce pactum fecit atque firmavit, eo
modo, quo et pater, scilicet ut Beneventani tributum
annis singulis YIl milia solidos darent; tunc duos ex
filiis suis, Hlotharium^ in Baioariam, Pippinum® in Aqui-
taniam' misit.

Harioldus ^ et Beginfridus ^ reges Danorum , qui
anno superiore a fiiiis Godofridi* yicti et regno pidsi
fuerunt, reparatis yiribus iterum eis bellum intulerunt;
in quo conflictu et Beginfridus'^ et unus de filiis Godo-
fridi', qui maior natu erat, interfectus est. Quo facto
Herioldus™ rebus suis" diffidens^ ad imperatorem venit
et se in manus illius commendayit ; quem ille susceptum
in Sazoniam ire et oportunum tempus exspectare^ iussit,
quo ei, sicut petierat, auxilium f erre potuisset.

*p,wi. *815.

DCCCXY. lussum est ab^ imperatore, ut Saxones
et Abodriti^ ad hanc expeditionem praepararentur,
temptatumque in illa hieme duabus vicibus, si Albia^
transiri^ posset^, sed mutatione subita aeris emolliti^
glacie^ fluminis resoluta^ negotium remansit inper-
fectum^, donec tandem hieme transacta circa medium

C 1. 2. 8. (4.) D 1. (2.) B. E 1. 2. 8. (4. 6.) 6. 7. 9.
u) nordb. C'l. 2. £'1.9; nordusb. £2; norb. E%, 7. v) regensem DS, w) ricoinum
C8; richoninm D8; riohonnlnum Jl7l; riconium ^S. x) pictauinum C, D9; piUui-

num E9, y) oonuentum Cl. 2. %) iusticiM 2>8. Efl.B, 7. a) popnUrum Cl. 2;
populomm C8. b) berenh. 2)8. c) grimoldo i?6. 7; erimoaldo E9. d) lotbar.
C8. D8. ^8. 9; hlutbar. E ^; luthar. El. e) pipinnum Dl. f) aequit. i>8.

g) hariold El; Hairoldus E7, h) raginft*. C2; ragenfr. CS. i) godefr. CS. fS.7;
gotefr. D8. k) regenfr. Cl. 2; ragenft'. C8. 1) gotefr. D8; godefr. ^3. 7. m) ha-
rioldus CS. ^S. 6. 7. n) suis -> illiua d«imnt D3. o) expect. C. J^l. 2. 0. 7. 9.

815. a) ab imp. detumt C8. b) abodrici D8. c) albiam C3; albis E,

d) tranaire C. D. El. 2. 8. e) potuitsent C8; potuisset D8. f) molliti Cl. 2.

g) glaeiae Cl. Dl. 8. £9; glatiae C2. 8. h) rea. neg. dtwtU DB. i) infeetura E.

1) Regium est Reggio inUr Parmam et Mutinam, Patavium
Padua, 2) Cf, Curt, Ruf, VIII, 2, 27 : trepidum dimdentemque rebus
Buis Sisimithrcan (M,),

142 ANNALES RBGNI FRANGORUM. A. 815.

Mai.fere Maium mensem oportunam proticiscendi tempus
adrisit. Tunc omnes Saxonici comites omhesque Abodri-
torum copiae cum legato imperatoris Baldrico^, sicut
iussum erat, ad auxilium Harioldo ^ f erendum trans Egi-
doram"* fluvium in terram Nordmannorum vocabulo Sin-
lendi^ perveniunt et inde profecti septimo tandem die
in loco, qui dicitur . . , in litore oceani castra ponunt".
Ibique stativis triduo habitis, cum filii^ Godofridi^, qui
contra eos magnis copiis et ducentarum navium classe
conparata^ in insula quadam^ tribus milibus a conti-
nenti separata residebant, cum eis congredi^ non aude-
rent, vastatis circumquaque vicinis pagis et acceptis
popularium obsidibus XL ad imperatorem in Saxoniam
r/"/. i.>>reversi sunt. Ipse enim tunc temporis in loco, qui di-
citur Padrebrunno*^, generalem populi sui conventum
habebat. Ibi ad eum omnes orientalium Sclavorum pri-
mores et legati venerunt.

Sed antequam illuc veniret, id est' cum adhuc
domi esset, adlatum est ei, quosdam de primoribus Bo-
manorum ad interficiendum Leonem papam in ipsa urbe
Boma conspirasse ac deinde, cum huius causae indicium
ad pontificem esset delatum, omnes illius factionis auc-
tores ipsius^ iussu fuisse trucidatos. Quod cum moleste
ferret, ordinatis tunc Sclavorum" et Herioldi^ rebus
at«/.> ipsoque in Saxonia dimisso, cum ad Franconofurd^ pa-
latium venisset, Bernhardum* regem Italiae, nepotem
suum, qui et ipse cum eo in Saxonia fuerat, ad cogno-
scendum, quod nuntiabatur, Bomam mittit^". Is cum
Bomam venisset, aegritudine* decubuit, res tamen, quas^
compererat, per Geroldum comitem*, qui ad hoc ei le-
gatus fuerat datus, imperatori mandavit. Quem legati
pontificis, Ichannes episcopus Silvae candidae ^ et Theo-

C 1. 2. 3. (4.) 2) 1. (2.) 8. JFl. 2. 3. (4. 6.) 6. 7. 9.
k) balderico 2> 3. 1) herioldo (7 1. 2 ; harUldo D 3. m) heidoram C 3. n) pontin-
tur 2>1. isr9. o) fiUo 2)1. JE?2; conaiUo 2>8; fiKia ES. 6. 7. p) godafr. 2)2; gotifr.
DS; godef^. ES. 1. q) comp. 2> 1. 8. Sl, r) paderbrunnA C3; padrebunno 2)1;
poderbrnnno D3; padrabr. li^i. 2. 9; padabr. Ei; patherbr. E6\ padrabrundo El.
a)d«e«tE6.1. t)iIliu8C. u) cUnoruiii i?9. v) harioldi C3. JE?3. 6. 7. w) -ford
C3; -uurd JFS; frauchonoftirt 2>3. x) berenh. 2>3. y) mittitur C. 2>3. %) egrit.
C3. D3. El. C. 7. 9. a) quoa Cl. 2.

1) /n ortentali parte dttcatus Schlesung. 2) Fiinm, 3) Cf.
Tac. Ann. II, 25: non ausum congredi hostem (M.). 4) Qui circUer
ab a. 811. U9que ad a. 832. marchiae orientali praefuit; cf. DUmmler,
'Die 9ild6stl. Markm* 19 et 'Geechiehte d. ostfrdnk. Beichee' P, 35.
5) Oppidi haud longe a Boma ad occidentem verius siti.

ANNALES REGNI FRANGORUM. A. 815. 816. 148

dorus nomenclator et Sergius^ dnx, snbsecnti de his,
qnae domino sno obiciebantnr, per omnia imperatori satis-
fecemnt.

Legati Sardomm de Carali^* ^ civitate dona ferentes
venernnt.

Pax, qnae^ cnm Abnlaz^ rege Sarracenomm® facta
et per trienninm servata erat, velut inutilis rnpta' et
contra enm iteram bellnm snsceptum est.

Nordbertns^ episcopus et Bichoinns^ comes de
Constantinopoli regressi descriptionem pacti, qnam Leo
imperator eis dederat, detnlerant ; qni inter cetera terrae
motum gravissimum mense Angusto per continuos quin-
que dies ibi contigisse retulerunt, quo et ipsins nrbis
aedificia conplura cecidisse et aliarum civitatum popnlos
ruinis^ oppressos^ esse testati snnt. Sed et in Gallia^
Santones*, civitas Aquitaniae"*, mense Septembrio dici-s^^.
tur tremnisse. Bhenus" fluvins Alpinis imbribus anctns^
ultra solitum exundavit.

Bomani, cum Leonem papam aegritndine^ decn-
buisse viderent, collecta mann omnia praedia, quae idem
pontifex in singularum civitatnm territoriis noviter con-
struxit^, primo diripiunt, deinde inmisso igne cremant,
tnm^ Bomam ire^ statuunt et, qnae sibi erepta quere-
bantur, violenter anferre. Qno comperto Berahardns'
rex missa mann per Winigisnm^ dncem Spolitinnm^ et
seditionem illam sedavit et eos ab incepto^ desistere
fecit, quaeque gesta erant, per legatos snos imperatori
nuntiavit.

•P.20S. *816.

DCCCXYI. Hieme transacta Saxones et orientales
Franci expeditionem in Sorabos Sclavos, qui dicto
audientes non erant, facere iussi imperata strenne com-

Cl. 2. 8. (4.) Dl. (2.) 8. El. 2. 3. (4. 6.) 6. 7. 9.
b) serioa I>3. c) karoli 2>3; caroH El. d) anibulas D3. e) aarac. S2,

f) erepU £1: erupM E3. 3. 6. 7. g) Nordberd El; Nordberdns ^6. h) ricoinus
C8; richinus DS; rihoinus E6. i) ruinos Cl. 2. k) gallias C3. 1) sanctonls

C3; santona E3\ sanctonas El. di) aquitanicae C 1 ; aequitaniae 2>3. JE^S. n) hre-
nua C; Renhus Dl; renus DS. £3; Rehnus ET. o) egrit. C. i>3. E6. 7. p) ex-
struxit El. 6. 9; extruxit E2. 3. 7. q) tunc E3. 6. r) romani resUtuunt Cl. 2.

s) bernardus CS; berenh. 2>3; bernhard El; benrh. E7, t) uuinegisum C 8.

u) spoliUnum C3. EB, ▼) coepto 2>1; iucfpto E6.

1) CagliaH. 2) A. 812; v. supra. 3) Cf. Liv. XXIII, 16:
ruina . . . sit oppressus CM,). 4) Cf, Tac Ann, I, 76 : imbribus

auctus Tiberit (MX

144 ANNALES BEGNI FRANGOBUM. A. 816.

pleverant et contamacium^ andaciam non magno labore
compressemnt^. Nam nna civitate expngnata, qnic-
qnid in ea gente rebelle yidebatnr, snbiectione promissa
conqnieyit.

Wascones^, qni trans Garoiinam ^ et circa Piri-
nenm® montem habitant, propter snblatnm dncem sunm
nomine Sigiwinnm'*^, qnem imperator ob nimiam eins
insolentiam ac momm pravitatem inde snstulerat, solita
levitate commoti coninratione facta omnimoda defectione
descivemnt; sed dnabns expeditionibns ita snnt edomiti^,
ut tarda eis deditio et pacis impetratio videretur.

Interea domnus Leo papa anno pontificatus sui

jfi»<26.yicesimo primo circiter VIII. KaL lun."'^ de corpore

r/«M.i8.>migraYit, Stephanusque ' diaconus in locum eius electus

r/tiM.22.>atque ordinatus est; nondumque duobus post consecra-

Attg, tionem suam exactis mensibus quam maximis poterat

itineribus ad imperatorem yenire contendit, missis interim

duobus legatis, qui quasi pro sua consecratione im-

peratori suggererent. Quod ubi imperator audiyit, Bemis

ei statuit occurrere missisque obviam his, qui eum illo

deducerent, adyentum eius praeyeniens cum magno eum

roet.jihidem honore snscepit^. Qui statim imperatori ad-

yentus sui^ causam insinuans celebratis ex more mis-

sarum soUemniis™ eum diadematis inpositione coronayit.

Multis deinde inter eos muneribus et datis et acceptis

conyiyiisque opipare'' celebratis et amicitia yicissim fir-

missimo robore constituta aliisque utilitatibus sanctae

Dei ecclesiae pro temporis oportunitate dispositis pon-

tifex Bomam, imperator Compendium^ palatium petiit.

(Novj Ibi commoratus^ legatos Abodritomm et de Hispa-

nia ^ legatos Abdirahman ^ filii Abulaz regis ad se

missos suscepit^; completisque ibi yiginti yel eo amplius

diebus Aquasgrani' ad hiemandum profectus est.

Cl. 2. 3. (4.) 2>1. (2.) 8. El. 2. 8. (4. 6.) 6. 7. 9.

816. a) contnmatium aadatiam C. DS. E2. 8. 7. b) conpr. Cl. 2. Dl.

c) yaacones E 1. 2. 6. 9. d) garronnam ES; groronnam Ed, 7. e) piren. C8. ES;

pyrin. S9. f) sigeuuwum (7 8; sigiuinum 2)1; siguuninum ES] signuinum £7.

g) domiU £6. 7. h) iul C8. 2)1. i) atefanusque El. 2. 9. k) auacoepit Cl. 2.

1) eina ES. 7. m) gollempniis Cl. 8. D9. ES. 6. 7. n) oppipare Cl. 2. i>8. £6;
opime ES; oppidare El. o) compedium 2>8. p) oum moratur Cl. 8; comraoratur
C2; conmoratnr Ei; cum moraretur £8.6.7. q) hysp. £7. r) abdirahamam D\;
abdirachman £8. s) aquisgrani C3; graiii 2>3.

1) Qui a. 778. comea BurdigaUmU eonmttuUM esse dieitur;
Simsan *Jahrb. Ludunga d, Frommen' I, 65, MHhlbacher (p. 2df> 592 a.

2) Leo non a. d, VIIL Kal. lun, mortuue videtur eaae, quoniam teate Vita
eiuaprid, Id. lun. sepultus eet ; cf. MUhlbacher (p, 234; 596 a, Jaffi- Watten-
baeh, 'Regeeta pontif. Rom* I,p, 316. Stephanua I V, die lun. 22. ordiniUue etft.

ANNALES RBGNI FRANCORUM. A. 817. 146

817.

DCCCXYIT. Legati Abdirahman^, filii Abulaz regissie.
Sarracenorum, de Caesarangusta^ missi pacis petendae
gratia venerunt, et Compendio^ ab imperatore auditi
Aquasgrani^ eum praecedere iussi sunt. Quo cum per-
venisset, legatum Leonis imperatoris de Constantinopoli 8i7.
pro Dalmatinorum ® causa missum Nicif orum ' nomine
suscepit; quem etiam, quia Cadolah^, ad quem illorum
confinium cura pertinebat, non aderat et tamen brevi
yenturus putabatur, adventum illius iussit opperiri^.
Quo yeniente ratio inter eum et legatum imperatoris de
questionibus, quas idem detulit, habita est; et quia res
ad plurimos et Bomanos et SclaTOS pertinebat neque
sine Ulorum praesentia* finiri posse videbatur, iUo de-
cemenda differtur, missusque ad hoc cum Cadolane^ et
praedicto legato in Dalmatiam Albgarius^ XJnrochi™
nepos. Legati etiam Abdirahman"; cum tribus mensibusMr.
detenti essent et iam de reditu desperare coepissent,
remissi sunt.

Filii quoque Godofridi^ regis Danorum propter
assiduam Herioldi inf estationem ^ missa ad imperatorem
legatione pacem petunt eamque a se servandam polli-
centur; sed cum haec simulata magis quam veracia
yiderentur, velut inania neglecta sunt, et auzilium contra
eos Herioldo datum.

Luna Non. Febr. hora noctis secunda defecit, etjMr.o.
cometes in signo Agitatoris^ apparuit.

Interea Stephanus^ papa tertio^, postquam Bomam
yenerat, - mense, sed nondum exacto , circiter YIII. Eal.
Febr.' diem obiit. Cui Paschalis' successor electus post/afi.a6.ri4.>
completam soUemniter* ordinationem suam et muneraa««.Kn;
et excusatoriam imperatori misit epistolam, in qua sibi
non solum nolenti, sed etiam plurimum renitenti ponti-

C 1. 1. 3. (4.) D 1. (S.) 8. JPl. 8. 8. (4. 6.) 6. 7. 9.
817. a) Abdirahaiiuun Dl; abdiraenuui D8; alMUnetaiiuui JP8. b) eM. D8.
BS, 6. 7. c) oonp. C8. B9. d) aqnlagr. C. •) dalmatieonmi Dl. BB; daliiuui-
tiiioniin D 8. f) nom. nieit JP6. 7. ff) eadolneta C 1. S. S9; eadolon DU

h) operiri C. D8. BS, 6. i) aine iUonim indido (omMt praeeentia ~ illo> C8.

k) eadelAne DS; eedolone JP7. I) abffarint B9, S; nlbnff. B7. m) unrotaei B9,

n) abdlrataamnn J>i; abdiraeman D8; abdlraetanum BS, o) ffodeflr. D$, JP8. 7.

p) Miffittarli C8. q) steftanna £1. 9. r) tereio D8. JP8. 8. 7; dM«< £6. •) pa-
leali* Cl. t) ioUempiiiter C8. 8. D8. JP6. 7; iolemniter Bl, S,9,

1) Cf. r, Kar, 17 : assidaa infestatione yastabant (D.), 2) SU-
pka$»ui a. d, IX, Kal, F^, mwiuu9, FlMehaliB poitero die eoHtecratua wt;
ef, Ann, Fuld, 817, Jaff^-WaUenbaeh p, 818.

10

146 ANNALES REGNI FRANGOEUM. A. 817.

ficatus honorem^ velut inpactum adseverat. Missa tamen
alia legatione pactum^, quod cum praecessoribus suis
factum erat, etiam secum fieri et fir mari rogavit. Hanc*i>.2(M
legationem Theodorus nomenclator et detulit et ea, quae
petierat, impetravit.

Apr,9. Feria quinta, qua cena^ Domini celebratur, cum

imperator ab ecclesia peracto sacro officio remearet,
lignea porticus, per quam incedebat, cum et fragili
materia esset aedificata^ et tunc iam marcida et pu&e-
facta, quae contignationem et tabulatum sustinebant,
transtra pondus aliquod ferre non possent, incedentem
desuper imperatorem subita ruina^ cum yiginti et eo
amplius hominibus, qui una ibant, ad terram usque de-
posuit. Qui casus cum plerosque ex his, qui simul de-
ciderant, grayiter adfecisset, illi tamen nihil aliud lae-
sionis' intulit, praeter^ quod capulo gladii, quo accinctus
erat, imi pectoris pars sinistra contusa est et auris dextra
in parte posteriore yulnerata, femur quoque dextrum
cuiusdam ligni pondere iuxta inguina conlisum. Sed
instantia medicorum, qui ei curam adhibebant, summa
^j>r.29.celeritate conyaluit. Nam yicesima, postquam id acci*
derat, die Noyiomagum profectus yenatu sese' exercebat.

fiui.) Unde reyersus generalem populi* sui cony^ntum

Aquisgrani^ more solito habuit, in quo filium suum
primogenitum Hlotharium® coronayit et nominis atque
imperii sui socium sibi constituit, caeteros^ reges appel-
latos unum Aquitaniae^, alterum Baioariae praefecit^
Conyentu' peracto, cum Yosegi saltum yenandi gratia
peteret, obyios habuit legatos Leonis imperatoris; quos

rAtff.)Cxim in Ingilenhaim^ palatio iuxta Mogontiacum^ ciyi-
tatem audisset ac legationem eorum non aliam esse, nisi
quam Nicif orus eiusdem imperatoris legatus proxime ad-
tulerat, comperisset, celeriter absolutos dimisit et, quo
tendebat, proficiscitur.

Cl. «. S. (4.) Dl. (1). 8. El. «. S. (4. 6.) 6. 7. 9.
u) honorem im|KMitam intimayit et paetnm ^1^6. T. t) caena Cl, D1.E6. w) «dif.
Cl. S. El. 8. 7. x) ledonis C7S. 8. DS. ES. 6. 7. y) propter Cl. 8. s) se E^. 7.
a) populo sno C. b) aqnMfrani D8. c) lothar. DS.ES; lotar. E7. d) oeteroe
C8. Dl. El. 9. e) eqnit. D8. f) Connento C\. 8. g) ingelAhaim C8;

ingUenheim E\. 8. 6. 7; uigilefaeim EZ. h) mognnt. C8; mAgontimm D8; mogon-

ci«enm £1. 8.

1) Cf. V. Kar, 82 : Porticas . . . tufaita nuDa usqne ad fonda-
menta oonlapaa (D.). ^)D$hae dwMme regni ef. Simmm p. 100—110,
Mnmacher 248 (nr. 92S), DUnmler 20—28.

ANNALES REGKI FRANCOEUM. A. 817. 147

Nuntiataque defectione Abodritorum et Sclaomiri
comitibus tantum, qui iuxta Albim in praesidio residere
solebant, nt terminos sibi commissos tuerentur, per le-
gatum mandayit. Causa defectionis erat, quod regiam
potestatem, quam Sclaomir' eatenus post mortem Thras-
conis^ solus super Abodritos tenebat, cum Ceadrago^
filio Thrasconis^ partiri iubebatur; quae"^ res illum tem
graviter exacerbavit, ut adfirmaret" se numquam post-
hac Albim fiuyium transiturum neque ad palatium yen-
turum. Statim missa trans mare legatione iunxit ami-
citias^ cum filiis Godofridi^ et, ut exercitus in Saxoniam
Transalbianam mitteretur, impetravit. Nam et classis
eorum per Albiam usque ad Esesfeld^ castellum venit,
quae totam Sturiae*^ fluminis ripam deyastaviiL et Glaomi ^
custos Nordmannici^ limitis pedestres copias aucens simul
cum Abodritis^ terreno itinere ad ipsum castelltim ac-
cessit. Quibus cum nostri fortiter restitissent, omissa
castelli obpugnatione» discesserunt^

Interea cum imperator venatione peracta de Yosego
Aquasgrani reyerteretur, nuntiatum est ei, Bemhardum
nepotem suum, Italiae regem, quorundam prayorum ho-r^ror.;
minum consUio tyrannidem meditatum iam omnes adi-
tus, quibus in Italiam intratur, id est clusas^, impositis
firmasse praesidiis atque omnes Italiae ciyitates iu illius
yerba iurasse^; quod ex parte yerum, ex parte falsum
erat. Ad quos motus comprimendos cum ex tota Gallia
atque Germania congregato summa celeritate magno
exercitu imperator Italiam intrare festinasset, Bern-
hardus'' rebus suis diffidens», maxime quod se a suis
cotidie ^ deseri yidebat , armis depositis apud ' Cayil- r^rj
lionem* imperatori se tradidit; quem ceteri^ secuti non
solum armis depositis se dediderunt, yerum ultro et ad
primam interrogationem omnia, uti gesta erant, aperue-

Cl. 2. 8. (4.) 2)1. (2.) 8. EU 2. 8. (4. 6.) 6. 7. 9.
i) scloaroir E7. k) trasconis C8. ES. 7. I) eeadrogro C8. D2; eaeadrogo Dl.

m) quaerens Cl; qnerens eorr, qne res d. n) afT. 2)8. ES.Q. 7. o) godafr. I>2;
fodefir. E3. 1. p) esesfled C2; eselfeldnm 2>1; esesfeldnm 2>8; esesfeld El. 2. 9;

essefeld E 8 ; esesflet E 6 ; esefeld El. q) stmriae E 1. r) glomi E 7. s) nordm. E 2.
t) abodricis £7. n) oppugn. C2. D. El, 2. 0. v) disc. — uenatioue desimt D3.

w) olatsa» C2; clansas EZ. 6. 7. x) brenhardns Ct; bemardus C8; beraard.r2;

berliardus £9. y) quott. Cl; cott. D8. E9. 7. z) apnd ~ depositis dtitttitt C2.

a) caballonem CB] gauillonem Dl; cauillonem D8. ES. b) caeterl D2. El, 2. 8. 9.

1) Cf, Iust. XLIII, 3: amicitiam cum Romanis iunxit (M.),
2) Cf, VeUei. II, 20; 4 : is (gcUieet exercitas; cum universus in verba
eius iurasset (M.). 8) V. supra a, 814.

10*

148 AKNALES KEGNI FRANCORUBf. A. 817. 818.

rant. Huins coniuratioius principes fuere Eggideo^,
inter amicos regis primus, et Beeinhardns^ camerarius
eius et Beginharius® Meginharii' comitis filius, cuius
matemus avus Hardradus^ olim in Germania cum multis
ex eaprovincia^ nobilibus contra Karolum^ imperatorem
coniurayit. Erant praeterea et alii multi praeclari et
nobiles yiri, qui in eodem scelere deprehensi sunt, inter
quos et aliqui^ episcopi, Anshelmus^ Mediolanensis et
Wolfoldus Cremonensis™ et Theodulfus^ Aurelianensis.

*818. •p.to

DCCCXYIII. Detecta fraude ^ et coniuratione pate-
facta ac seditiosis omnibus in potestatem suam redactis
imperator Aquasgrani^ revertitur; transactoque quadra-
ifarf. 28. gesimali ieiunio paucis post sanctum pascha diebus con-
iurationis auctores, qui superius nominati sunt, simul et
regem iudicio Francorum capitali sententia condemnatos^
r^i-.i6^1uminibus tantum iussit orbari', episcopos sjnodali® de*
creto depositos monasteriis mancipari, caeteros^, prout
quisque vel nocentior vel® innocentior apparebat, vel exilio
deportari vel detondi atque in monasteriis conversari.

Atque his ita dispositis ipse cum mazimo exercitu
Brittaniam' adgressus generalem conventum Yenedis'
habuit. Inde memoratam provinciam^ ingressus captis
rebellium munitionibus brevi totam in suam potestatem
non^ magno' labore redegit. Nam postquam Mormanus * ,
qui in ea praeter solitum Brittonibus morem regiam sibi
yindicaverat potestatem, ab exercitu imperatoris occisus
est, nuUus Britto^ inyeniebatur, qui resisteret aut qui
imperata facere aut qui obsides, qui iubebantur, dare
rennueret.

Qua^ expeditione completa cum imperator dimisso
ort. 1. exercitu Andecavos"*'* civitatem"* esset reversus, Irmin-

Cl. 2. 8. (4.) Dl. (2.) 3. EUrS, (4. 6.) 6. 7. 9.
c) egiddeo E5i eggideo E9. d) reinfaardnt C8. e) reinarine C8. meinarii C8.
g) ardradns Ei; hartradas ET, h) prouintia C2. i>. EZ. 6. i) earoinm Cl. ES.
k) alii E2, 7. 1) anaelmut C8; anahelimu« ET, m) etWolf. Crem. «Uwnt CS,

n) theodolAu C8. D8. ES.

818. a) aqnisgrani C8. ES. 7. b) condempn. i> 8. ^1^2. 8.6. 7. c) tinod. C8.
Dl. 8. E6. d) cet. Dl. Et. 7. e) nel innoc. tUaunt D8. f) brittanntam

D 3. El. 2. 8. 6. 9. f) proninttam D 1« 8. E2. 8. 6. h) non magno lab. detutrt C8.
i) monnaniB C2; nordmannns eorr. mormannna 2)1; mormanno . . oceieo D2; mar-
mamns D8. k) bretto E6. 7. 1) Qui Dl. E2. m) andeganos C; andecauis Dl;
andeganii» E 7. n) ciuit — Irmingardis detunt E 7.

1) Cf. Uv. XXII, 43 : ctetecta fraade (M.). 2) Bemhardu9

teriio post caeeatianem die (Apr, 11) martuuB eet; item Reginhariue,
Simam 121; MHhlbacher 210 (mp\ 3) Vannee, 4) Angere.

ANNALES BEGNI FRANGORUM. A. 818. 819. 140

gardis^ regina, coniuz^ eius, quam proficiscens ibi aegro-
tantem^ dimiserat, duobus diebus postqoam ipse ad eam
venit, morbo invalescente V. Non. Octobr. decessit. Ecljp-ocf.s.
sis ' solis contigit VIII. Id^ lul. ^

Imperator per Batumagum* et per Ambianos* et
Camaracum^*' Aquasgrani^ ad hibemandum^ reversus,
cum Heristallium' yenisset, obyios habuit legatos Si-
gonis ducis Beneventanorum dona deferentes^ eumque
de nece Grimoldi ducis antecessoris sui excusantes^.
Erant ibi et aliarum nationum legati, Abodritorum^ yi-
delicet ac Bomae**^ ducis Guduscanorum*'^ et Timo-
cianorum^*', qui nuper a Bulgarorum societate descive-
rant ^ et ad nostros fines se contulerant, simul et Liude-
witi^, ducis Pannoniae inf erioris ^ qui res noras moliens
Cadolaum^ comitem et marcae Foroiuliensis® praefectum
cmdelitatis atque insolentiae accusare conabatur. Quibus
ibi auditis atque dimissis imperator Aquasgrani' ad hie-
mandum profectui^ est.

819.

DCCCXYIIII. Sclaomir Abodritomm rex, ob cuiussis.
perfidiam ulciscendam exercitus Saxonum et orientalium
Francomm eodem anno trans Albiam missus fuerat, per
praefectos Saxonici limitis et legatos imperatoris, qui
exercitui praeerant, Aquasgrani^ adductus est. Quem
cum primores populi sui, qui simul iussi venerant^,

Cl. S. 8, (4.) Dl. («.) 8. Sl, S. S. (4. 6.) 6. 7. 9.
o) eraeng. C8. p) eonlanx Dl. 8. B$, 6. q) ejsrrot. C. i>8. B%. 8. 6. 7. r) eelip-
•is C8. D\. s) rmtnmagnuin C2; rotomagnm C8. t) amblonee Dl. n) eame-
racnm Sl. 2. 9. t) aqoiegr. C8. B3. 7. w) hiemandnm SS, 7. z) heristadiimi
i>8; heritallom E2. y) ferentet Cl. 2, z) bome C. ^7. a) dael« canoramD8.
b) timottanornm Cl. S. D8. J?8. 9; timonltiMiomm C 8. e) «lind enuiti C8; laldeaniti
Dl; liadenoici D8; liudaaiti Et; lodenaici EH; l^dowici B1, d) calolaam Dl.

e) foroialeniit Dl; foroinbensis B2, f) aqnlii^. C8. JP8. 7.

819. a) aqniegr. C8. BS, 7; aqaaa D8. b) rant — qnem ini^t» DrmTnm fln-
Tinm iter afentem parra manu uno folio txeito omnia dttunt Cl,

1) Huiu8 ecHpsis noster reginae tnorte eamnumefactus videtur
eeee, quaei hanc illa praesoffiverit, 2) Cambray, 3) Chimoaldo

interfecto Sico a Beneventanis dux eHectue erat; Simion 138. 4) OrtSm-
taUum ; cf, infra a, 824 : Abodriiomm , qui yulgo Praedenecenti vo-
cantur et contermini Bnlffaris Daciam Danubio adiacentem incolunt.

5) Qui infra (a, 819. 82 1> dux Dalmatiae atque Libumiae, i, e, Croatiae,
appeUatur; cf Dammler, 'SUzungeber. d, Wiener Akad.' XX, 338.

6) Incoiarum pagi Gutzieca inter montee, qui Kapella dicuntur, et oram
maris sUi; DUmnUer 388 n. 3. 7) Quos a fluvio Timok (in conflnio
Serhiae et Bulgariae) nomen aecepisse consentaneum est, 8) Cf, VeUei.
Ily 100, 1 : Parthus desciscens a societate Romana (M,). 9) Intra
fluvios Drau et Save; infra (a, 822) civitas eius Siscia eofnmemoriUur,

150 ANNALES EEGNI FRANCORUM. A. 819.

multis criminibns accusarent et ille rationabili defensione
obiecta sibi refellere non valeret, exilio condempnatus^
est et reg^um Ceadrago^ Thrasconis® filio datum. Si-
mili modo et Lupus CentuUi Wasco, qui cum Beren-
gario'*^ Tolosae et Warino Arvemi^ comite eodem anno
proelio conflixit, — in quo et fratrem Garsandum^ sin-
gularis amentiae hominem amisit et ipse, nisi sibi fu-
giendo consuleret, prope interitum fuit, — cum in con-
spectum imperatoris yenisset ac de perfidia, cuius a'
memoratis comitibui^ inmane accusabatur, se purgare non
potuisset, et ipse temporali est exilio deportatus^.
819. Conventus Aqtdsgrani^ post natalem Domini ha-

/on. bitus, in quo multa de statu ecclesiarum™ et monaste-
riorum tractata atque ordinata sunt, legibus etiam^^ ca-
pitula quaedam pemecessaria, quia deerant, conscripta
atque addita sunt. Quo peracto imperator inspectis
plerisque nobilium filiabus Huelpi^ comitis filiam nomine
rFebr,)lndith duxit uxorem.
/ar2. Itemmque^ conventus mense lulio apud Ingilun-

heim*^ palatium habitus et' exercitus de Italia in Pan-
noniam propter Liudewiti* rebellionem missus, qui rebus
pamm prospere gestis infecto pene negotio regressus
est. Et Liudewitus superbia elatus leeatos quasi pacem
petendo ad imperatorem misit*, conditiones qnLdam
proponens, ad qua*ram concessionem^ ea, quae iuberentur, *p, aoe.
se factumm pollicebatur. Quas cum imperator non
reciperet^ aliasque ei per suos legatos proponeret, per-
manendum sibi in inchoata perfidia velut optimum iudi-
cans missis circumquaque legatis vicinas iuxta se gentes
ad bellum soUicitare curavit. Timocianorum^ quoque
populum, qui dimissa Bulgaromm societate' ad impera-
tomm yenire ac dicioni^^ eius se permittere gestiebat,
ne hoc efficeret, ita intercepit' ac falsis persuasionibus

CSt 8. (4.) Dl. (2.) S. Sl, S. 8. (4. 6.) 6. 7. 9,-
c; oondemn. El, 9. d) ceadrogo D2, e) trMC. C8. S1, 9. bermg»ri C2;

bemgario D9,E; bergario Ei, g) amemlcoCS; arduenni Dl: araenni Ei, 7. 9.

h) garhardnm E3, i) a memor. dentnt C3. k) dep. exilio C. 1) aquasgr. El,
m) Accl. C3. D8. £8. 6. n) etiam antC. o) tannelpi C8; nnelpi C8. p) Item-
qne C, q) ingnlenh. C8; ingelah. CS: ingilenhaim D 1 ; ingilheim i> 3 ; ingilumh. £2;
inffilinh. E6; ingllanh. E9, r) deeat C. s) leud. CS; Inid. Dl; IndeuTitit D8;

Indenuici EB; ludowicl El. t) luid. Dl; ludevuicus DS; Indeunicua E6; ludo-

wicns £7. n) confeM. D 1. 8. t) acclperet 1?6. 7. w) timotllui. C8. Dl. 8.

x) eot C8. 8. D3, y) dit D$, E2, 8. 6. z) intercepit C8. E3, 6; -coeoit DS.

1) Unroehi filio; cf. Simton 141, n, 2. 2) Uos iam ad con-

ventum menae luUo hdbUum adveniste (cf. MUhlbacher 671 a> ex his
annoHbus non sequUur,

ANNALES REGNI FRANCOEUM. A. 819. 151

inlexit, ut omisso, quod facere cogitabat, perfidiae illius
socius et adiutor existeret.

Exercitu vero de Pannonia reyerso Cadolach^ dux
Foroiuliensis febre correptus in ipsa marca decessit.
Cui cum Baldricus ^ esset subrogatus et in Caranta-
norum^ regionem, quae ad ipsius curam pertinebat,
fuisset ingressus, obvium ibi habuit Liudewiti^ exer-
citum ; quem iuxta Dravum ^ fluyium iter agentem parra
manu adgressus® pluribus interfectis et avertit et de
illa provincia' fugavit.

Borna vero dux Dalmatiae^ cum magnis copiis ad
Colapium^** fluvium Liudewito* ad se venienti occurrens
in prima congressione' a Guduscanis deseritur; auxilio
tamen praetorianorum suorum ^ protectus evasit. Periit in
eo proelio^ Dragamosus^ socer Liudewiti™, qui in exordio
defectionis relicto genero Bomae'^ se coniunxerat. Gudus-
cani domum regressi^ iterum a^ Borna subiguntur. At
Liudewitus^ occasionem nanctus' cum yalida manu De-D^e,
cembrio mense Dalmatiam ingressus, ferro et igni cuncta'
deyastat. Cui cum Borna se penitus inparem^ conspi-
ceret, omnia sua castellis inclusit et ipse cum delecta
manu nunc a tergo nunc a latere insistens Liudewiti^
copias et noctu et interdiu, quacumque poterat, lacerayit
neque eum in sua proyincia^ inpune yersari permisit;
ad extremum grayi damno^ adfectum' reg^one sua
coegit^ excedere, tribus hominum milibus de exercitu
illius interfectis et trecentis yel eo amplius caballis
captis praeter sarcinas et spolia diyersi generis direpta;
quae qualiter gesta fuerint, per legatos suos imperatori
nuntiare' curayit.

At in partibus occiduis^ Pippinus* imperatoris filius

C8. 8. (4.) Dl. (2.) 8. El, 8. 8. (4. 6.) 6. 7. 9.
a) cadoIahD 8. £1.8.6.7; oadoladJ&9. b) haldrieua D 1. o)earMitommDS; canta-
norain E 8. d) laduvYici D 8 ; ludeuaioU? 6 ; l^dowiei E 7. e) Ab hoc voeetbulopoti foUum
exeioum pergit C\. f) prouintia C2, D8. J?8. 8. 6. 9. g) dalmaeiai El,

h) eolampinm E6. 7. i) lieuoito C8; lud. Dl; liudeuTieo D8; Undeuito S9; Inde-
unieo E9; Indonnieo E7, k) plio Dl. 8. J?8. 6. 7; prQlio E2, 1) dra^m. CS.ESi
dramagosua E 7. m) lindevnici D 8 ; Indenniei E 6 ; lodowiei E 7. n) borne C. E 2. 7.
o) renerti C8. Ann. Mott, p) a B. dsauni El, q) Indenviens D8; Aliud ennitus
El; Undennicns E Zi Indennicns E B; iSdonnien* E 7, r) naetns D8. E9,.S, 7.

•) doo$i £1—7. t) imp. Dl. £8. 6. 7. n) lindeuviei D8; Undeunit £1. 8. 9;

Indenniei EB; Indonniei £7. v) pronintia C8.8. Dl. 8. E2. 8. 6. 7. w) dampno
D8. EZ, 6. X) aiTectnm Dl. 8. ES; affectns EB» 7. y) e^pit EQ; eepit ET,

z) nnnciare Cl. £8. 8. 7. a) pipinns C8; pipinnns Dl; pippinis D8.

1) Drau. 2) Ktdpa, 3) Cf, luH, IV, 6. XXII, 8. X;XXI, 6.
XXXVI, 4 (M,), 4) /. €, Croatarum ; cf. DOmmkr 1. 1. 5) Cf, supra
a. 809: At in ocddnis partibus domniu Hl. rex cnm exerdta Hiq[>a-
niam ing^ressiu (D,),

152 ANNAL£S REGNI FRANCORUM. A. 819. 820.

ioBSU patris Wasconiam cum exercitu in^essns sublatis
ex ea seditiosis totam eam proyinciam^ ita pacavit^,
nt nullus in ea rebellis aut inoboediens remansisse vi-
deretur.

Harioldus quoque iussu imperatoris ad naves suas per
Abodritos reductus in patriam quasi reg^um ibi^ accep-
turus nayigayit. Cui se duo ex filiis Godofridi^ quasi
una cum eo regnum habituri sociasse dicuntur, aliis
duobus patria expulsis; sed hoc dolo factum putatur^.

Imperator conventu dimisso primo Cruciniacum®*',
deinde Bingiam^ yeniens secunda aqua Confluentem^
usque per Bhenum' navigayit^ inde Arduennam^ ye-
nandi gratia proficiscitur ; yenatorio quoque exercitio^
more solemni^ ibidem exacto Aquasgrani^ ad hiemandum
reyertitur.

820.

lan, DCCCXX. Mense lanuario conyentus ibidem ha-

bitus, in quo de Liudewiti^ defectione deliberatum est,
ut tres exercitus simul ex tribus partibus ad deyastandam
eius regionem atque ipsius audaciam^ coercendam mitte-
rentur. Borna quoque primo per legatos, deinde ipse
yeniens, quid sibi facto opus esse yideretur, suggessit.
In eo conyentu Bera comes Barcinonae^ qui iam
diu fraudis et infidelitatis a yicinis suis insimulabatur^,
cum accusatore suo equestri pugna confligere conatu&(
yincitur. Cumque ut reus maiestatis capitali sententia
damnaretur^, parsum est ei misericordia imperatoris, et
Batumagum® exilio deportatus est.

Transacta hieme, ut primum herba pabulum iumen-
tis ^ praebere potuit, tres ilU exercitus contra Liudewitum '
mittuntur. Quorum unus de Italia per Alpes Noricas,
alter per Carantanorum * proyinciam ^ , tertius * per

Cl. 9. 8. (4.) Dl. (8.) 8. J?l. S. 8. \i. 6.) 6. 7. 9.
b) proointiMn C2. Dl. 8. B9, 6. c) ibl — refnnm d$nmt D3. d) godefr. S3. T.
e) emcianaenm Dl; cmeinniiicnm Bl, f) hrennm C^ rennm SS; pemhennm S9.

C) adnenmun D8. li) ezcitlo Cl; exitio C2. i) sollempni C8. D8. JP8. 6. 7.

k) nqni4gr. C8. S9. 7.

820. n) qno ludenyicns DS; lindennittt St; Indenniei SS. 7. b) MidntiMn
C. D 8. SS. 7. c) •imnlabfttnr £6. 7. d) dnmpn. C8. D8. JBr2. 8. 6. 7. e) roto-
megnm Ci; rmtnmngnnm DS, Sft. f) lindenTicnm D8; Indennicnm S B; Indo-

wienm S7, g) canratan. Sl, h) pronintiam Cl. 8. Dl. JBr8. 6. i) tercine

Cl. 8. Sl. 8. 6. 7.

1) Cf. lust. XXXVIII, 7: qui totam pacavit Asiam (M,).
2) H(uc opinio faha erat: v. mfra a. 821. 3) Kreuznaeh,

4) Bmgen, 5) Koblmz. 6) A. 801. eanemutue; cf VUae Hhtdawiei
c. 18 et 88. 7) Cf. Caee. de b, GaU, II, 2: com primam pabuli oopia
6886 incip6ret (M,),

ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 820. 153

Baioariam et Pannoniam superiorem intrayit: et duo
qnidem, id est deitter ac sinister, tardius ingressi snnt,
eo quod unus Alpium transitu hostium manu resistente
prohibebatur, alter et longitudine itineris et Dravo flu-
mine, quod traiciendum erat, impediebatur; medius autem,
qui per Carantanos intrabat, quamquam in tribus locis
*p,9oi.ei *resisteretur, feliciore usus fortuna ter hoste superato,
Dravo etiam transmisso celerius ad destinata loca per-
venit. Contra haec Liudewitus^ nihil molitus munitione
tantum castelli, quod in arduo monte construxerat, se
suosque continuit et nec belli nec pacis vel per semet
ipsum vel per legatos ullum cum eis sermonem habuisse
dicitur. Exercitus vero, postquam in unum convenerunt,
totam pene^ regionem ferro et igni devastantes haud*"
uUo firrayi damno'' accepto domum reversi sunt. Is tamen,
qoi |er Pannoniimi snperiorem iter fecerat, in transitu
Dravi fluminis ex locorum et aquarum insalubritate so-
luti ventris incommodo grayiter adfectus^ est, et^ pars
eius non modica hoc morbo consumpta est. Hi^ tres
exercitus de Saxonia et orientali Francia' et Alamannia',
Baioaria^ quoque atque Italia congregati sunt. Quibus
domum reversis Camiolenses^, qui circa Sayum fluyium
habitant et Foroiuliensibus^ pene contigui sunt,*Baldrico^
se dediderunt; idem et pars Carantanorum, quae ad
Liudewiti^ partes a nobis defecerat, facere curarit.

Foedus inter nos et Abulaz regem Hispaniae' con-
stitutum et neutrae parti satis proficuum consulto ruptum
bellumque adyersus eum susceptum est^.

In Italico mari octo nayes negotiatorum^ de Sar-
dinia* ad Italiam reyertentium a piratis captae ac di-
mersae* sunt: de Nordmannia^ yero tredecim piraticae®
nayes egressae primo in Flandrensi^ litore praedari
molientes ab his, qui in praesidio erant, repulsae sunt;
ubi tamen ab eis propter custodum incuriam aliquot
casae yiles incensae et paryus pecoris numerus abactus
est. In ostio Sequanae similia temptantes resistentibus

Cl. 2. 8. (4.) Dl. (S.) S. JFl. %. 8. (4. 6.) 6. 7. 9.
k) ladeunicns DS. S6; l&dowicM Sl. 1) poene Cl. 8; paene C8. m) luuit CS,
2>8. ES. 7. n) deinpno D8. B9. 6. o) aff. C9. D%. E9. 6. 7. p) et — eit

dtnmt D8. q) HU D8. El. 8. 8. 9. r) frantia C8. 8. D8. s) aUnuinnU El,
t) baioriA JD8. u) foroinlen*. C8; foro niliens. i>8. v) baldorico C8. w) liude-
nuici D8; lendenuiti E%{ ludeunici JTB; IndoTrici Jr7. x) tajrspanie Jl? 7. y)negoc
Cl. Ei. 8. 7. s) eftrdia Et, a) dimerte C. ET. b) normMidia D8; nortf-

manni« El. 1. 9. c) pynt C. ES, d) iiandenei D8; il«ndreti ES; ii*drenti E7,

1) Carniolum ^ Kram. 2) Cf. supra a.812.

154 ANNALES REGNI FRANGORUM. A. 820. 821.

sibi litoris custodibns, quinque suorum interfectis inritae^
recesserunt. Tandem in Aquitanico' litore prosperis
usae successibus yico quodam, qui vocatur Bujn^'^, ad
integrum depopulato cum ingenti praeda ad propria re-
yersae sunt.

Hoc^ anno propter iuges pluyias et aerem nimio
humore^ resolutum magna incommoda contigerunt. Nam
et hominum et boum pestilentia tam inmane longe late-
que grassata est, ut yix ulla pars totius regni Francorum
ab hac peste inmunis atque intacta posset* inyeniri.
Frumenta quoque et legumina imbrium adsiduitate*^ cor-
rupta* yel coUigi non poterant yel coUecta conputre-
scebant. Yinum etiam, cuius paryus proyentus eodem
anno f uit, propter caloris inopiam acerbum ™ et insuaye
fiebat. In quibusdam yero locis de inundatione fiuminum
aquis in plano stagnantibus ^ autumnalis satio ita impe-
dita est, ut penitus nihil frugum ante yerni'' temperiem
seminaretur. Luna defecit YIII. Kal. Decembr. hora
noctis secunda.

Imperator post peractum Carisiaci conyentum autum-
nalemque yenationem ex more completam Aquasgrani^
reyersus est.

821.

Ftbr. DCCCXXI. Conyentus mense Febr. Aquis^ habi-

tus et in eo de bello Liudewitico^ tractatum ac tres
exercitus ordinati, qui futura aestate perfidorum agros°
per yices^ yastarent. Simili modo de marca Hispana®
constitutum et hoc illius limitis praefectis imperatum
est. Iterumque conyentus mense Maio Noriomagi ha-
bendus condictus .est comitesque, qui illuc yenirent
deputati.

Cl. 2. 8. (4.) Dl. (2.) 8. Sl, %, 8. (4. 6.) 6. 7. 9.
e) inrite (78. Dl. Eii irrite El, t) eqoitaaeo D8. g) bnm C8. Ahh, Utn,;

bnin VUa HludawM; bnynbundiiim D 1. 8; bandinm B, h) nmore B l. t. 9.
i) poMit D 1. Bl. 8. 9. k) auid. CS. JDS. BB. €.1. 1) eorrapti C8. D8. m) Mer-
nnm C, DS. Ei. 9. n) aeri« E6. 7. o) aqnisgr. CS. Dl. SS. 7.

821. a) Moiflgrftni B9. 7. b) ladennieo ES; ladowiei £7. c) per nlcee
agroe naet. C. d) oleoe BB. 7. e) hispania C9. Dl, 8. £6; hyapania Bl.

1) Bauin e meridie ostii Liff&ria (dipari, Vendie, cnmmd. lee
Sablee), 2) Abhinc annalee aUi auetari videntur deberi^ q%iem HH-

duinum fuisse suspiccr ; cf. DUnzelmann, *Neues Archiv* II, 491, O, Monod,
'Hilduin et les Ann. Einhardi' CM&anges luUm Havef, Paris 1895>.
3) Cf. Tac. Ann. I, 76 : Tiberis plana orbis stagnaverat (M,).

ANNALES REGNI FBANCORUM. A. 821. 155

Eo domnus' imperator post festi paschalis exple-ifor(.i
tionem per Mosam^ nayigavit; ibiqne constitutam annis
superioribus atque conscriptam inter filios suos regni^
partitionem recensuit ac iuramentis optimatum, qui tunc
adesse potuerant * , confirmavit. Susceptisque ibidem Pa- Mat.
schalis Bomani pontificis legatis, Petro yidelic^t Centum-
cellensi^ episcopo et Leone nomenclatore, eisdemque
celeriter absolutis, comitibus etiam, qui aderant, ad ex-
peditionem Pannonicam destinatis ipse paululum ibi re-
moratus Aquasgrani^ reyersus est. Et post paucos dies
per Arduennam iter faciens^ Treveros" ac Mettis" yenit;
indeque Bumerici castellum petens reliquum aestivi ca-r^^
loris et autumni dimidium exercitatione yenatoria in
*p.206.yoseg^^ saltu atque secretis *exegit.

Interea Boma dux Dahnatiae atque Libumiae de-
functus est, et petente populo atque imperatore consen-
tiente nepos illius nomine Ladasclayus^ successor ei
constitutus est. Adlatum^ est et de morte Leonis Con-
stantinopolitani imperatoris, quod conspiratione quo-
rundam optimatum suorum et praecipue Michahelis'^
comitis domesticorum in ipso palatio sit interemptus;
qui suffragio ciyium et praetorianorum miUtum studio
infulas' imperii suscepisse dicitur^. Fortunatus pa-
triarcha GradensisS cum a quodam presbitero^ suo no-
mine Tiberio^ apud imperatorem fuisset accusatus, quod
Liudewitum'' ad perseyerandum in perfidia, qua coe-
perat, hortaretur eumque ad castella sua munienda arti-
fices et murarios mittendo iuyaret et ob hoc ad palatium
ire iuberetur, primo yelut iussionem impleturus in Hi-
striam' profectus est, inde simulato reditu ad Gradum'
ciyitatem nullo suorum praeter eos, cum quibus hoc
tractay rat, suspicante nanctus^ occasionem clam nayi-
gayit, yeniensque laderam'*^ Dalmatiae* ciyitatem lo-

s

Cl. 2. S. (4.) Dl. (y S. Sl. 2. S. (4. 6.) 6. 7. 9.
Eodem tempr pott D 1 ; Bo ^ impr JP 1. 2. g) inoMun D8. h) Hie dttinit S9,
i) poterant C. BB; potaomnt SS, k) -e«I«wl C8. D8. S%. 1) aqtiisgrr. C8. SS.
m) treueres S9, n) metif C8; meitli SB, o) notei C3. p) ImdMeleo C.

q) AUAtom D. S2, 8. 6. 7. r) miehMUa D8. JPl. 2. •) infkilM — dicitnr dtnmi Sft,
t) frwUendt JBr6. n) pHro D8. £8. 6. 7. t) tyberio C8. JPS. 7. w) Unde-

nnioum DS; Indennienm JBTS; indonnienm Sl, x) lil«triaf 1; hyitriam S8,

y) naetnt D8. SS. 6. 7. s) iAderiam CS, a) dAunatieee C2; dalmetiem C$*f

dalmee. Sl.T,

1) Di€ lui. 28. P^miae vermtui est, 2^ Leo V, iam a. 820.

Dee, 24. interfeeius erat; eed eueeeeeor eiue Miehauie II. a. 824. demum
primam legatiemm mieU. Vide infra, 3) Qrado, 4) Zara,

156 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 821.

hanni praefecto proyinciae^ illins fugae suae causas
aperuit, qui enm statim navi impositum^ Constantino-
polim misit.
oet, Medio mense Octobrio conyentus generalis apud

Theodonis yillam magna populi Francorum frequentia
celebratur, in quo domnus Hlotharius^, primogenitus
domni imperatoris Hludowici^, Irmingardam^ Hugonis^
comitis ^ filiam solemni^ more duxit uxorem. Illuc etiam
legati sanctae Bomanae ecclesiae, Theodorus primicerius
ac Florus superista, cum magnis yenere muneribus. Ad-
fuerunt^ et comites in eodem conyentu iam de Pannonia
regressi, qui depopulata desertorum et Liudewito^ ad-
haerentium^ uniyersa regione, cum nullus eis copiam
pugnandi f ecisset, domum regressi sunt. Eminuit in hoc
placito piissimi imperatoris misericordia singularis, quam
ostendit super eos, qui cum Bemhardo™ nepote suo in
Italia contra caput ac regnum suum coniurayerunt:
quibus ibi ad praesentiam yenire iussis non solum yitam
et membra concessit, yerum etiam possessiones iudicio
legis in fiscum redactas magna liberalitate '^ restituit.
Adalhardum quoque de Aquitania^, ubi exulabat', eyo-
catum Corbeiae^ monasterio, ut prius fuerat, abbatem
ac rectorem esse iussit; cum quo et Bemharium^ fratrem
eius reconciliatum eidem monasterio reddidit. Comple-
tisque his, quae ob regni utilitatem inchoayerat, et saora-
riTovj mento, quod apud Noyiomagum pars optimatum iura-
yerat, generaliter consummato ipse Aquasgrani'^ reyer-
titur, filium autem Hlotharium * post nuptias ritu
solemni^ celebratas ad hiemandum Wormatiam^ misit.
De parte Danorum omnia quieta eo anno fuerunt,
et Harioldus a filiis Godofridi^ in societatem regni re-

Cl. 2. 8. (4.) Dl. («.) 8. Eh 1. 8. (4. 6.) 6. 7.
b) proaintiae C2. 8. 2>1. 8. E2, 8. 6. c) inpos. Cl. 8. D8. d) lotlutriiu C8. ES;
hlota tfaarins EB; hlotsr. E7. e) hladoici Cl; hludoaioi Dl. £1. 2; hlodoioi D8;

Itfdonuiei E3.7; ladeuaiei E6, f) erminff. CS; irmingartham D8; inneng»rd«m i? S ;
yrminf. E7, f) hnnoniB EB, h) sol. more dumU CS; •ollempnl DS, ES, 6; aoU
lemni E 2. 7. i) Att, ES.B.l, k) Inid. D 1 ; liadenTioo D 8 ; ladeuaico E 6 ; Indowioo E 7 .
1) ftdfaerent. C8. D8. El. 2. 8. 7. m) bernardo CZ.E%; berenhardo D8. n) Ubertate
El, 7. o) eqnit. D8. p) ofaorb. D8. q) benuurinm Dl; berenharinm D^,

r) aqnisgr. C8. D8. ^8. 7 •) lotharinm 'C8. D8; hlntharinm El; Intharlam ES;

hlotarinm ES; lotar. ET. t) soUemni C8; toUempni D8. £8. 6. 7. n) ttunna-

tiam Dl; auonnaciam El, 2. 6. v) fodelHdi E9, 7.

1) Turonensis supra (a. 811. > comnmMraiu 2) Ab a, 814.

m mfmasterio S, Fhiliberti in insula HermcuUtr sive NoirmouHer cutto-'
ditus erat; tunc revocatus abinde iterum Corbeiae monaeierio praefuU,
usqiH eo dum a, 826. mortuus eei. Cf. Simsan I, 21. 171, //; 267—273.

ANNALES BEGHI FRAKCORUM. A. 821. 822. 167

ceptos^; quae res tranquillam inter eoe huiiui temporis
statom fecisse putatur^. Sed quia Ceadra^s^ Abodri-
torum priuceps perfidiae et cuiusdam cum filiis Godo-
fridi^^ factae societatis notabatur, Sclaomir' emulus eius
in patriam remittitur; qui, cum in Saxoniam yenisset,
aegritudine decubuit perceptoque baptismi sacramento
defunctus est.

Autumnalis satio iugitate pluviarum in quibusdam
locis impedita est. Cui hiems^ in tantum proliia suc-
cessit et aspera, ut non solum minores riTi ac medioores
fluyii, yerum ipsi maximi ac famosissimi amnes, Bhenus^
videlicet ac Danubius Albisque ac Sequana caeteraque®
per Galliam atque Germaniam^ oceanum petentia fiu-
mina, adeo solida glacie^» stringerentur ^ ut tricenis yel
eo amplius diebus plaustra huc atque Uluc commeantia
yelut pontibus iuncta sustinerent; ctdus resolutio non
modicum villis iuxta Bheni^ fiuenta constitutis dam-
num intulit.

822.

DCGGXXII. In regione Thuringorum* quodam in
looo iuxta fluvium cespis longitudine pedum quinqua-
genum, latitudine quattuordenum, altitudine sesquipedali
de terra sine manibus et praecisus et sublatus est et ab
eo loco, in quo sumptus est, viginti quinque pedum
spatio distans inventus est. Item in parte orientali
j».209.Saxoniae^, quae® Sorabo*rum^ finibus contigua est, in
quodam deserto loco iuxta lacum, qui dicitur Amseo^* ',
in modum aggeris terra intumuit et limitem imius
leugae longitudine porrectum sub unius noctis spatio
absque humani operis molimine ad instar yalli subrexit.
Winigisus ' dux Spolitinus ^ iam senio conf ectus
habitu saeculari deposito monasticae conyersationi se

Cl. t. 8. (4.) Dl. (9.) 8. Bl, t. 8. (4. ft.) 6. 7.
w) patfttetar BS,!, x} eoMlrofo D t. y)godaftidiDt; fod«fr.JV8. 7. s) •cU-
molr JV8. a) hiempt C8.D8. £8; hiem JVl. t.. b) hrenot C; reniie £8. c) cet.
C8. Dl. Xt. 7. d) gennannlnm D8; fermnnU Bl. e) gUtUe C 8. 8. D8;

gUtie S9; glnci( EB, f) ttiagerentar Sl, t. g) reni Cl. Dl. JP8; hreni Ct. 8.
8t8. a) thoring. C8. £t; taring. ES. b) anxonU C8. c) qaee — U Ito-
liam mUit uno folio •xeioo omnia dooAnt CU d) Mrabomm C8. El; tola-

bonun Dl. e) nmtco El, f) aainegbnt C8; Voinnig. El, g) tpoHtanat C8.
ES, 6. 7.

1) Cf, Iu9t, XLIII, 1 : ut et in societatem regni reciperetiir (M,).
2) Aremhee inter oppida SalzweM et Seehaueen in parte dietridue
Magdeburgeneie eeptentrionali, guae dicitur Altmark,

158 ANNALES REGNI FRANCORUM. A. 822.

mancipayit ao non multo post tactus corporis infirmitate
decessit; in^ ctiius locum Suppo Brixiae^*^ civitatis
comes substitutus est'.

Domnus imperator consilio cum episcopis et opti-
matibus suis habito fratribus suis, quos inyitos tondere
iussit, reconciliatus est et tam de hoc facto quam et de
his, quae erga Bemhardum^ filium fratris sui Pippini^
necnon et his, quae circa Adalhardum abbatem et fra-
trem eius Walahum*"*^ gesta sunt, publicam confessionem
fecit et paenitentiam ^ egit. Quod tamen in eo conventu,
Aug.qxiem eodem anno mense Augusto Attiniaci^ habuit, in
praesentia totius^ populi sui peregit; in quo, quicquid
similium rerum vel a se yel a patre suo f actum ^ in-
venire potuit, summa derotione emendare curavit.

Exercitus de Italia propter Liudewiticum' bellum
conficiendum in Pannoniam' missus est, ad cuius ad-
ventum Liudewitus ^ Siscia" • * civitate relicta ad Sorabos^ • *,
quae natio magnam Dalmatiae partem optinere dicitur,
fugiendo se contulit et uno ex ducibus eorum, a quo
receptus est, pei dolum interfecto civitatem eius in suam
redegit dicionem^. Missis tamen ad exercitum impera-
toris legatis suis ad eius praesentiam se velle venire
promisit.

Saxones interea iussu imperatoris castellum quoddam
trans Albiam^ in loco, cui Delbende^*^ nomen, aedifi-
cant, depulsis ex eo Sclavis, qui illum prius occupave-
rant, praesidiumque Saxonum in eo positum contra in-
cursiones illorum.

Comites marcae Hispanicae ' trans Sicorim** ^ flu-
vium in Hispania' profecti vastatis agris et incensis
compluribus villis et capta non modica praeda regressi

Cf. 8. (4.) Dl. (f.) «. JFl. f. 8. (4. 6.) 6. 7.
b) in — eit dtttmi J?6. 7. i) briste <78; bryxiae Si, k) brenh. Cf ; benuirdttm
C 3 ; berenh. D 8. 1) pipinnl 08. D 1. m) analachnm C. £8 ; uualahnam D 1 ; nualahan
£6; walaam £7. n) poenit. CS; penit. C8. D8. £1. 7. o) atiniaci 2>8. £8; atti-
niaco E7. 'p) todas D_S. £2. 8. 7. q) factaram C. r) liudeuainti cum Cf ;
liudeuaitam JD 1 : Ittdaaoieucttm JD8 ; ludeaaitiean JF6: lodeaaieicum J?7. •) panneala £8.
t) liudeauintna C 8 ; luideooitas D 1 ; lodeauioaa B 6 Madowicaa S7, u) sciscia C f . D 8 ;
tiitcla C 8 ; tcisia D 1 ; ticia E 8. t) tarabos C 8. £ f . 7. w) ditioaem C f . 8. £ 8. 6. 7.
X) alpiam e eorr, C8. y) delbenne E1, z) hytp. El, a) tranticorim Cf. 8. E"!.

1) Brescia. 2) Suppo a, 817. conmrationem Bemhardi impera-
tori detexerat; Simson llS. 3) Qui a. 814. monachtis Corheieneie
factus erat et a. 826. Adalhardi loco abbas eius monasterii constitutus
est, cui usqrn ad a. 836. praefuit. Cf. Simson 21. 179. 263. 4) Sisek.
5) Serben. 6) Sine dubio prope sUvam Delvuiider (Sachsenfpald) et

ftuvium Delyundam (Delvenau), quorum Adanws Bremensis mentionem
facit, 7) Seffre,

ANNALBS RBGNI FRANCORUM. A.822. 160

sunt. Simili modo post aeqninoctium autumnaJe a comi-
tibns marcae Brittfuiicae^ in possessionem ctdnsdam Brit-
tonis^Y qni tnm rebellis extiterat, nomine Wihomarcns^,
expeditio f acta, et omnia ferro et igni vastata snnt.

Peracto conyentn, qnod Attiniaci® habebatnr,
domnns imperator renandi gratia Ardnennam' petiit;
Hlotharium^ vero filium suum^ in Italiam misit, cum^
quo Walahum'^ monachum propinquum suum, fratrem
yidelicet Adalhardi^ abbatis, et Oemngum ostiariomm
magistmm una direxit, quomm consilio et in re f amiliari
et in negotiis ad regni commoda pertinentibus uteretur.
Pippinum"^ antem in Aquitaniam'^ ire praecepit, quem
tamen prius filiam Theotberti^ comitis Matricensis^ in
coniugium fecit accipere et post nuptias celebratas ad
occiduas partes proficisci. Ipse yero peracta antumnali
yenatione trans Bhenum^ ad hiemandum in loco, qui
Franconofurd^ appellatur, profectus est.

Ibique generali conyentn congregato necessaria r^w
quaeque ad^ ntUitatem orientalium partium regni sui
pertinentia more solemni' cum optimatibus, quos ad
hoc eyocare iusserat, tractare curayit. In quo conyentu
omnium orientalium Sclayomm, id est Abodritomm,
Sorabomm^ Wilzomm'*, Beheimomm^, Maryanomm^' *,
Praedenecentomm^*^ et inPannoniaresidentiumAbamm>^
legationes cum mnneribus ad se directas audiyit. Fue-
runt in eodem conyentu et legationes de Nordmannia*,
tam de parte Harioldi^ quam filiomm Oodofridi^; quibus
p.sio.om^nibus auditis ac dimissis ipse in eodem loco oon-
stmctis ad hoc opere noyo aedificiis, sicut dispositum
habuerat, hiemayit.

Cl. S. (4.) Dl. (f.) a. SU f. 8. (4. 6.) 6. 7.
b) britUnnUe DS; britMiicae JVS; .lirittMiB. S8, o) brettonia B^. d) Qalho-

roarchas C 8 ; -martiu JD 1 ; wiomareut S 7. e) atiniaei J? 8. 6 ; attiniaco K 7.

f) adneiuiam St, g) lothariamJPS; hlolariamJP6.7. h) JRM hoe v^etAtOmm duo •xei-
derunt folia Sl. i^JJbhoevoeeiMopeaifolimnamietHmpergitCl, h)aitalaam
C8. £ 7 ; aaalahau B 8. 1) adalardi C 8; adelh. St. m) Plptanttm D 1. n) aeqait. D 8.
o) theodb. 08; theob. DZ. St, 8. p) hrwiam C; renam JV8. q) Ihuicoiioanrd SZ.
r) et ad C. t) aollempni C8. D8. SZ, 6. 7. t) taraboram C8. Dl. 8. E%. 6. 7.

a) aaihEzoram D\\ aniltxorum DZ.EX, f. 6. t) b^emoram C8. w) maritanorum
SZ\ deeet SS. x) pred. C8. JI?6;pdeaeo. D8. y) abram C8; abaroram C8;
aaamm Sl; ab hanim Sl. t) nordmanla Cl; nordtmannia Si. a) harioldit C8.

b) godefr. C8. £8; gotdefr. Sl.

1) PaffUB Matricenais inUr fluvios Sein^ €t Eurt (dipart. Eurt)
situs trat, ubi hodie vieus nomins Madrie invmitur. 2) Mdhrer,

3) Abadtitarum arientalium in pago Branitschewo ; ef, wpra a. 818. et
infra a. 824.

tm AnuLSSBB&n

>! 41

loeo hMbiboM^ m qno mm nmTani Fnmriae*' primoteB,
0ed de aneBAmH FnmeiA^ wtqae^ SmxcfBim^ Bum»^,
^iftpn^jraW stqne ALuiuuiiiuie conteniiiiui' Pm ^ guii dMi.
ei reg^ioiiibiie Uieiio' adimeeiitibiie ■dcete iufln sont.
In qno inter caeterae^ b ar b ero mm legatioiiee,' qiiae Tel^
inflMe Tel flns flponte Tenenmt, dno frmtrefl, rege s ^ Tide>
lieet Wikomm^, controTerriam inter fle de regno ha-
bentefl ad praeflentiam imperatorifl Tenenmt, qnomm
nominm flnnt Milegafltnfl** et Cealadragna*. Eiaat idem
filii Linbi^ regia Wikomm'; qni lieet enm fratribns
flnifl regnnm diTisnm teneret, tamen, propter qnod maior
natn mt^ ad* enm totinfl' regni flnmma pertinebat.
Qui enm commifleo* cnm ori^rtalibna Abodritifl proe-
lio* interiflfletf popnlnfl Wilzcnnm^ fiUnm exns Mile-
gafltnm*, qnia maior natn erat, regem sibi confltitnit;
fled cnm ia^ flecnndnm ritnm gentis commiflBnm ribi
regnnm pamm digne admiiufltraret, illo abiecto inniori
fratri reginm honorem deferant: qnam ob cansam ambo
ad praeflentiam imperatorig Tenerant. Qnos cnm andiflset
et gentifl Tolnntatem proniorem in^ innioris fratrifl ho-
norem agnoriflflet, statnit, nt is delatam sibi a popnlo sno
potefltatem haberet, ambos tamen mnneribns donatos et
iacramento firmatofl in patriam remirit.

Accnflatnfl eflt in eodem jdacito apud imperatorem
Ceadragnfl' Abodritoram princeps, qnod se erga partem
Francoram param fideliter ageret et ad ynperatoris prae-
flentiam iam din Tenire diflsimnkiflflet. Propter qnod ad
enm legati directi snnt, ctmi qnibns ille iternm qnosdam
ex primoribns gentis snae ad imperatorem misit; perqne^
illoram Terba promiflit, se ad proximnm hiemis tempns
ad illins praesentiam esse Tentaram.

Hlotharins' Tero, cnm secimdnm patris inssionem
in Italia* institias^ faceret et iam se ad reTertendum
de Italia praepararet, rogante Paschale papa Bomam

Cl. t. 8. (4.) D 1. («.) «. J?t. «. (4. 6.) «. 7.

818. ») fntatlM C%, 8. D8. b) tentU C8. 8. i>8. e) «tqa« Smc «•-

§uHt EB, d) banaiuurU D 8. e) •HmannU D 8. f) e<mterminlA C 1. 8. g) lirene C\

reno EB. b) eetenu C3. D 1. E7, i) rel ioewe «lenml E8. b) <!•••< C, 1) unila-

Bornm Dl; unlltzornm D8. E2. 6. m) milefntoe C8. £8; meligMtns EZ; miUe-

ANNALES REQNI FRANCORUM. A. 823. 161

Tflnit et honorifice ab illo susceptnB in sattcto pa8cbali..ifFr.s.
die apud sanctum Petniin et regni coronam et impera-
toria atqne augnsti nomen accepit ; inde Papiam regreBBoa
mense lunio ad imperatorem venit. Qui eura imperatori /■
de iustitiis'' in Italia a se partim^ factis partim inchoatis
f ecisset indicium ^ , missuB eat in Italiam Adalhardus
comes palatii', iusBumque eat^, ut Mauringnm'' Brixiae
comitem aecnm adsumeret et inchoatas iustitiaa' per-
ficere cnraret.

Drogonera'' fratrem eius 9ub canonica vita degentera
Mettensi' ecclesiae"' clero eiusdem urbis consentiente
atque eligente rectorem constitnit enmque ad pontifi-
catua gradum eensuit promoveri. a.

In eodera conventn terapus et locus alterius con-
ventus habendi condictus est, November videlicet mensis
et Compendium palatium ; peractoque placito et dimiesis
primoribus, cum imperator iam inde ' digredi statuisset,
adlatum " est ei de interitu Liudewiti", quod relictis
Sorabia, cum Dalmatiam'' ad Liudemuhslnm i avunculum
Bornae ducis pervenisset et aliquantura temporis cum
eo moratua fuisset, dolo ipsius' esset interfectus.

Nuntiatum' eatetiam, Theodomm sanctae Romanae
ecclesiae primicerium et Leonem nomenclatorem * , ge-
nerum eius, in patriarchio Lateranense " primo excae-
catoa ac deinde fuisse decoUatos et hoc eis ob hoc con-
tigiase, quod se in omnibus fideliter erga partes Hlotharii"
iuvenis imperatoris agerent; erant et, qui dicerent, vel
iussu vel consilio Paschatis pontificis rem fuiase perpe-
tratara. Ad" quod explorandum ac diligenter inveati-
gandura missi" sunt Adalnngus^ abbas monasterii sancti
Vedasti^ etHunfridus* comes Curiensis. Sed antequam
i.illi fuissent profecti, venerunt legati 'Paschalis ponti-
ficie, lohannea epiacopus Silvae-candidae et Benedictug

1

f^nsn fii ^Hn. Itell.), j) ■delgnftu CS\ MUUngiu Ei\ nddiiigiu £8; ■dnltundtui ET.

102 ANNALES BEGNI FBANCORUM. A. 8S&

archidiacoQiis sanctae sedis aportolicae, rogantes impera-
torem, ut illam infamiam a pontifice anferret, qoa ille
in memoratomm hominom necem consensisse credebatnr.
Qnibus cnm ille, iuzta qnod ratio postulabat, respon^
disset eosque dimisisset, praedictos legatos suos ad in-
yestigandam rei veritatem, sicut prius disposuit, Bomam
ire praecepit; ipse vero reliquum aestatis tempus in pago
Wormacense* ac deinde in Arduenna transigens^ per-
y<w.i.acta autumnali venatione ad Kal. Novembr., sicnt con-
dixerat, Gompendium venit.

Legati Bomam yenientes rei gestae certitudinem
adsequi non potuerunt, quia Paschalis pontifex et se ab
huius f acti communione cum magno episcopomm numero
iureiurando purificavit et interfeetores praedictorum ho-
minum, quia de familia sancti Petri erant, snmmopere
defendens mortuos velut maiestatis reos condemnabat^,
iure caesos^ pronuntiavit atque ob hoc cum praedictis,
qui ad eum missi fuerant, legatis lohannem Silvae*
candidae episcopum et Sergium® bibliothecarium^, Qui-
rinum quoque subdiaconum ac Leonem magistrum mi*
litum ad imperatorem misit. Qui cum tam per illos
quam per suos legatos de sacramento pontificis et ex-
cusatione reorum comperisset , nihil sibi ultra in hoc
negotio f aciendum ratus ^ , memoratum lohannem epi-
scopum et socios^ eius ad pontificem dato conveniente
responso remisit.

Cedragus^ Abodritomm princeps pollicitationibus
suis adhibens fidem cum quibusdam primoribus populi
sui Compendium yenit dilatique per tot annos adventus
sui rationem coram imperatore non inprobabiliter reddi-
dit. Qui^ licet^ in quibusdam causis culpabilis appa-
reret, tamen propter merita parentum suoram non solum
inpunitus, yerum muneribus donatus ad regnum redire
permissus est.

Yenerat et Harioldus de Nordmannia™, auzilium
petens contra filios Godofridi", qui eum patria pellere
minabantur; ob cuius causam diligentius ezplorandam
ad eosdem filios Godofridi'^ Theotharius^'^ et Hmod-

Cl. 2. S. (4.) Dl. (2.) 3. ^l. 2. 8. (4. 6.) «. 7.
A) tturmAceuae C8. Dl; aaomifteeaai B6, b) traiuiena C%, 8. Amn, Jfftt. Dl. 8.

c) condempn. 02. 8. J> 1. ES, 6. 7. d) coeeot 08: eeewM 1X8; ceaoe iP8. 6. 7. e) aee-
ium D8. f)blb)iotee, Dl, E%, g) d§$§t S6. 1. h) aoeiie Cl; selUe Ci; eo-

tioa C8. i) Cedargua D8; Ceadrftflra«£6. 7. k) Poit hoc vocabulum octo foUa
excidcrunt C\, 1) libet C2. DZ. El. 2. m) nortmftnnift D 1; norm. D8.

u) godefr. C3. E5. 7. o) teothftrins C2; iheoter. Dl; theouur. D8; theodftr. £8.

1) Supra (a. 811.^ cofMnemcratu»,

ANNALES BBGNI FBANOORUM. A. 828. 168

muiidasP comites missi fuerunt, qui et causam filiorum
Godofridi^ et 8tatum totius reeui Nordmannorum ' dili-
^nter explorantes adventum Haxioldi praecesaerunt et
imperatori omnia, quae in illis partibus comperire* po-
tuerunt, patefecerunt. Cum quibus et Ebo* Bemorum^
archiepiscopus , qui consilio imperatoris et auctoritate
Bomani^ pontificis praedicandi gratia ad terminos Da*
norum accesserat et^ aestate' praeterita multos ex eis
ad fidem yenientes baptizarerat, regressus est.

Hoc anno prodigia quaedam extitisse narrantur, in
quibus praecipua fuerunt in Aquense^ palatio terrae'
motus et in territorio Tullense* iuxta yillam Commer-
ciacum^*^ puella quaedam annorum fere XII ab omni
cibo per decem menses abstinens^ Et in Saxonia in
P&go, qui Yocatur Firihsazi^ , yiginti tres villae igne
caelesti concrematae, et fulgora^ sereno atque interdiu de
caelo cadentia. Et* in territorio Cumetensi^ Italiae*
ciyitatis in^ vico Orabadona^*' in ecclesia sancti lo-
hannis baptistae imago sanctae Mariae puerum lesum
gremio continentis^ ac magorum munera offerentium in
absida eiusdem ecclesiae depicta et ob nimiam yetustatem
obscurata et pene abolita' tanta claritate per duorum
dierum spatia effulsit, ut omnem splendorem noyae™
picturae suae yetustatis'' pulchritudine cementibus pe-
nitus^ yincere yideretur. Magorum tamen imagines
praeter munera, quae offerebant, minime claritas illa
*i>.sis.inradiayitP. Et in multis regionibus fruges *grandini8
yastatione deletae atque in quibusdam locis simul cum
ipsa grandine yeri lapides atque ingentis ponderis de-
cidere yisi; domus quoque de caelo tactae hominesque
ac caetera ^ animalia passim f ulminum ' ictu praeter
solitum crebro exanimata' dicuntur. Secuta est ingens

C%, 8. (4J Di. (9.) 8. Sl, S. 8. (4. »0 «• 7.
p) brnodnuuidus Ct; raotmondtia C8; raodm. D 8. S 9'. bArioIthmandiu B 6, 1,
q) godefr. C8. B9, r) nortan. Dl. •) eomperirl BS, 7. t) «bbo Dl. n) remniJVS.
▼) pont rom. B6, 7. w) d^^it C, D, Bt, 6. 7. x) ettnU B9. 8. 7. y) aqninso
C%\ aqnensi B%. %) terre Ct. 8. JP6. 7. n) talenM Dl\ tnllenMe Bl\ tnlienti B9,
b) commertUoam C8. Dl ; commertinm cnm C8; eammercincnm Bt, c) flrihisni Ctf
flriaazi C8; flribseti Dl; fribMMi D8; ■tribsMi B%. 7. d) fblgarm C8. Dl. £8. 6. 7.
e) Et — inradiavit ditunt B, f) eammetensiCS; cometenteC8; cometeMiDt.
g) italicM C8; italio D 8. b) tn nice du m i D 8. i) gndnbonn D 9; grnbbndona D 8.
k)continent rodjtftf. I)oboUUDl;ippoUUD8. m)noa*Dl. 8. n) nenatUtli C.
o) pnenitos C8. DZ, p) irrnd. C8. D8. q) eetern Ct, 8. Dl. Bt. 7. r) flaml-
nam C%, 8. Bt, t) ezamin. Ct. 8. Dl. Bl,

1) CSommfrey. 2) Infra (a. B^ tmxe^, mm a pa$ehm

a, 823. usque ad a. 825. ciho abeUnuisie; unde MgwdirMr. htm cMkr

ntmae Februario a. 824. 9crijpta em. 8} Qrm%

parte lacus Cumani, , JL^

lei ANNALES REGNI FRANOORUM. A. 828. 824.

pesiilentia atque hominum mortalitas, qnae per totam
Franciam^ inmaniter nsqneqnaqne grassata est et innn-
meram hominnm mnltitudinem diyersi sexns et aetatis
gravissime seyiendo consnmpsit.

824.

DCCCXXmi. Rex Bnlgaromm N.»-* velnt pacis
faciendae gratia legatos ad imperatorem cum^ litteris
misit. Quos ille cum audisset ac litteras, quae adlatae^
fuerant, legisset, rei novitate non inmerito permotus ad
explorandam^ diligentius insolitae et numquam prius
in Franciam® venientis legationis causam Machelmum^
quendam de Baioaria^ cum ipsis legatis ad memoratum
regem Bulgaromm direxit.

Hiemps^ aspera yaldeque prolixa facta est, quae

non solum caetera^ animalia, yerum etiam homines

quosdam ihmanitate frigoris extinxit. Luna defecit

jfori. 6.111.^ Non. Mart.^ hora noctis secunda. Suppo"^ dux

Spolitinus'^ decessisse nuntiatnr^.

Interea^ legati Bomani pontificis Bomam regressi
enndem yalida infirmitate detentum ac morti iam proxi-
mum invenerant; qui etiam paucis post adventum illo-
ram exactis diebus^ vita decessit. In cuius locum cum
duo per contentionem populi fuissent electi, Eugenius
tamen archipresbyter tituli sanctae Sabinae vincente
nobilium paiHbe subrogatus atque ordinatus est. Cuius
rei nuntium^ cum Quirinus subdiaconus, unus ex his,
qui priori legatione fungebantur, ad imperatorem de-
/•rn.24.tulisset, couventu circiter VIII. Kal. lul. pronuntiato'
atque Compendio habito ipse ad Brittanicam' expedi-
tionem per se faciendam animo intento Hlotharium*
filium imperii socium Romam mittere decrevit, ut vice
sua functus ea, quae reram necessitas flagitare videbatur,

•) Omortag» add, D2. E.

CS. 8. (4.) Z> 1. (2.) 8. Sl. S. 8. (4. ft.) 6. 7.
t) fnuiUMn Ct. D8. E9.

884. ») aon C 2. 8. Dl; <l0«t< £. b) o. Utt (fotMn/ C 8. c) all. C8. D 1.
SZ, 6. 7. d) explorftndum £9. 7. e) finuitUm C8. 3. D8. £8. f) machemiim C8.
g) tMauuaria D8. h) biemt C2. D2. Ei. 6; Interaa b. E. i) eetera Dl. El.
k) II. C8. 1) roartii C3. £6. 7; marc Dl. 3. £8. 8. m) «upplo Et. n) spoll*
taoua £9. 6. 7. o) nune. D3. EZ. 7. p) deeit E. q) nuncium C8. D8. ES. 7.
T) pronicam (cmitie nuntiato — Britta-> ^o. 7. s) brittaniiun Dl; brittanniam D8;
brittannieam El,2i. t) hlotharium f 1. 7; lothar. EZ.

1) Incertum, quo die. Cf. Simsm 212, Jaffi-WcOtenbach 320.
2) Qui Crumae a. 815. sueeeeeerat; cf. DUmmler l. l 896.

ANN ALES REGNI FRANOORUM. A. 824. 165

cum noTO pontifice populoqne Bomano statneret atqne
firmaret. Et ille qnidem ad haec exseqnenda^ post
medinm Angnstnm in Italiam profeetns est, imperator ^iiv.
vero iter, qnod in Brittaniam^ fitcere paraverat, propter
famem, qnae adhuc praevalida erat, nsqne ad initinm
autnmni adgpredi^ distnlit. Tnm demnm adnnatis nndi-
qne omnibns' copiis Redonas^ civitatem terminis Brit-rs^>
taniae^^ contignam venit et inde diviso in tres partes
exercitn dnabnsqne partibns filiis snis Pippino' et Hlndo-
wico* traditis tertiaqne^ secnm retenta Brittaniam® in-
gressns totam ferro et igni devastavit^. Consnmptisqne
in hac expeditione XL vel eo amplins diebns, acceptis,
quos perfido Brittonnm® popnlo imperaverat, obsidibns
Batnmagnm' civitatem, nbi^ coniugem se operiri insse-
rat, ad XY* Eal. Decembr. reversns est. ^00.17.

Nam et illnc legatos Michahelis^ imperatoris, qni
ad eum. mittebantnr, sibi occnrrere inssit, cnm qnibns
et Fortnnatns^ patriarcha Yeneticomm^ regressns ad
eins venit praesentiam. Sed legati imperatoris litteras
et mnnera def erentes, pacis confirmandae cansa se missos
esse dicentes pro Fortnnato nihil locnti snnt; inter
caetera^ tamen ad lefifationem snam pertinentia qnaedam
de imaginnm veneratione protnlemnt, propter qnae se
Bomam ire atqne apostolicae sedis praesulem consulere
debere dixemnt. Qnos cnm legatione eoram andita ac
responso reddito absolveret, Bomam, nt se velle dicebant,
dncere inssit; Fortnnatnm etiam de cansa fngae ipsins
percontatns ad examinandnm enm Bomano pontifici
direxit. ' Ipse Aqnasgrani "^, nbi hiemare statnerat, pro-
fectns est.

Qno cnm venisset et ibi natalem Domini celebrasset, D€e.n.

allatnm est ei, qnod legati r^s Bnlgaroram essent in

Baioaria'^; quibus obviam mittens ipsos qnidem nsqne

ad tempus congraum ibidem fecit operiri. Caeterum^

^.si8.Iegato8 Abodri^toram, qni vnlgo Praedenecenti vocantur

CS. 8. (4.) Dl. (t.) S. Bl. 8. 8. (4. ft.) 6. 7.
u) exequenda C2. 8. D8. £8. v) brittaiuilMii 1> t. 8. £ 1. 8. 6. w) eggr. Et, 6. 7.
X) dee$t E^ 7, y) britUaniM D8. s) filpiniio Dl. n) Indettn. Dl. 8. f 6. 7;
Indona. Ei; hlndenniho El, S. b) lerolaqne D8. JTS. 8. 7. e) brittnnninin Dd.

£1.8.6. d)nMt.C3. Dl. e) brnntontnm D8. f) rodtoin. 08. g) ibi Dl. E%,
b) micbeells C8. Xl.S; miehaelem D8. i) fomatna Dl. k) nenetiomm El,

1) eetera CS. Dl. £6. 7. m) aquiagr. CS. 3. JTS. n) bannariaDS. o) eet.
Cf.Dl. E1,

1) Rmms; iU die Sept, 22. diplama dattm wt (MShlbacher 766^.

2) PiatUo po9t Fortunatu$ in Francia nwrtuua esse dieitur; Simson 222.

166 ANNALES BEGNI FRANOORUIL A. 824.

et contermini Bulgaria' Daciam^ Danubio adiacentem
incolnnt, qni et ipd adventare nnntiabantnr', ilico ye-
nire permisit. Qni cnm de Bnlgarornm iniqna infesta-
tione qnererentnr et contra eos* anxilinm sibi ferri de-
poscerent, domnm ire atqne itemm ad tempns Bnlga-
rorum legatis constitntnm redire inssi snnt.

Snppone' apnd Spoletinm^, sicnt dictnm erat, de-
fnncto ennden^ dncatnm Adalhardus comes palatii, qni
innior yocabatnr, accepit. Qni cnm viz qninqne menses
eodem honore potiretnr, correptns febre^ decessit. Cni
cnm Moringns Briziae comes snccessor esset electns,
nnntio honoris sibi depntati accepto decnbnit et pancis
interpositis diebns yita^ finiyit.

Aeblns^ et Asinarins^ comites cnm copiis Wasco-
nnm ad Pampilonam' missi, cnm peracto iam sibi in-
inncto negotio reverterentnf, in ipso Pirinei^ ingo per-
fidia montanomm in insidias dedncti ac circnmrenti
capti snnt, et copiae, qnas secnm habnere, pene* nsqne
ad intemicionem* deletae^; et Aeblns® qnidem Cordn-
bam^ missns, Asinarins vero misericordia eoram, qni
enm ceperant^, qnasi qni consangninens eomm esset\
domnm redire permissns est.

Hlotharins' vero inzta patris mandatum Bomam
riTer.; prof ectns ab Eugenio pontifice honorifice suscipitnr.*
Cui cum ininncta sibi patef aceret, statum populi Bomani
iam dudnm quomndam praesulum perversitate depra-
yatnm, memorati pontificis benivola aclsensione^ ita cor-
rezit, ut omnes, qui remm suamm direptione graviter^
fnerant desolati, de^ receptione bonomm suorum, quae
per illius adventnm Deo donante provenerat, magnifice
snnf^ consolati.
(jmm^ Hoc anno paucis ante solstitinm^ aestivaJe diebns

in territorio Augustodnnense™'' aere in tempestatem

C%. 8. (4.) Dl. (t.) 8. Sl, t. S. (4. 6.) 8. 7.
p) b«lfari« SZ, q) dattom Ct. X>1. S. JV7; eUiMm CX r) muktiAbvBt Ct;

•boatar C8. Dl. 8. Sl, t. t) nibpone Et. t) •polatinam D8; apoletmn S9, 7.
a) febraa Ct. 8. v) Bblas BS; Blbaa B7, w) Mimaras DS. x) pampi-

lonem Jl?t. y) pjrrinei C8. JPS; pirinMi D 1. 8; perinei S l. S; pireneei JV6.

•) pomie Ct; poene CS. n) intemit. C8. 8. B%, 6. b) FiMt hoc woeoMum unmm
foUum •xtidit S 1. c) eblof DS. JTS; Elbot Sl. d) mlsvot eord. JV6. 7.

c) coeperant Ct. 8; esperant DS. St, S. 6. I^tbv. SZ\ hlotnr. S1, g) •••.
JTS. 6. 7. b) ffmTiter — reeeptione dumU JTt. i) dlreptione boa. JPS. 7. k) elat
SS, 7. 1) eobtSdam DZ, SB, 7. m) aoffaetnd. DS; aofaitad. iTS. 6. 7.

1) IpH mim Wa»eo gm«r€ fi$is$e videiur; ef, 8im$m 141.
A Jhrudentio in Annalibus r$gni ocddmiali» a, 836. Ajsenarias appeOatur.
2)jCf, PimiU continuatianem Samanam (SS, rer, Langob, 208>).* missam

odebravit;SVmsofi2SI5. 8)Aiiga8todanam»^tf<iifi.

ANNALB8 BSGNI FRANCORUM. A.8di.825.

167

subita mutatione conyerso ingens fragmentnm ex glacie*^
simnl cnm grandine decidisse narratnr, cnins longitndo
qnindecim, latitndo septem, crassitndo dnos pedes ha-
bnisse dicitnr.

825.

DCCCXXY. Sacro paschali festo soUempniter* j^,9.
Aqnisgrani^ celebrato, arridente etiam yema temperie®
imperator yenandi gratia Noyiomagnm prof ectns legatos
Bnlgaix>mm circa medinm Mainm Aqnasgrani^ yenire
praecepit. Nam sic illo rererti statnit, habitnms ibi
conyentnm, qnod* de Brittania^ regressns eo se tempore
ibidem habere yelle optimatibns indicayerat.

Qno enm peracta* yenatione fnisset reyersns, Bnl-jM.
garicam'' legationem andiyit; erat enim de terminis ac
finibns inter Bnlgaros ac Francos constitnendis. Ad-
fnemnt* in eodem conyentn pene omnes Brittaniae^
primores, inter qnos et Wihomarcns^ qni perfldia sna
et totam Brittaniam "^ contnrbayerat et" obstinatione
stnltissima ad memoratam expeditionem illo^ faciendam
imperatoris animnm proyocayerat, tandem saniore nsns
consilio^ ad fidem imperatoris, nt ipse dicebat, yenire
non dnbitant. Cni cnm imperator et ignosceret et
mnneribns donatnm nna cnm caeteris^ gentis snae pri-
moribns domnm remeare permitteret, promissam fidem^
nt prins consneyerat, gentilicia* perfidm commntayit ac
yicinos snos incendiis et direptionibns, in qnantnm po-
tnit, infestare non cessans, donec ab' hominibns' Lant-
berti^ comitis* in domo propria circnmyentns atqne
interfectns est. Imperator yero andita Bnlgaromm lega-
tione per eosdem, qni ad enm missi fnerant, leffatos
regi eoram missis IHteris, pront yidebatnr, responmt.

Dimissoqne conyentn in Yosegnm ad Bnmerici
montem yenandi gratia profectns filinm snnm Hlotha-

C9. S. (i.) X>1. (I.) S. Mr 8. (4. 6.) «. 7.
a) fUtla CS. 8; gUtie BB,

995, a) ■olmnaittr Dl; aollmiiBlttr Jft. b) aqoMfr. 1>8. £8. c) ttnp«rle
CS. S. D8. d) ftqoiacr. CS. M 7. •) qm&m M9. brittMuU* 1>8. JfS. 6. 7.
ff) pMBOto CS. S. h)biilMurle«n Jft. i) Aft CS. JV8.e. k) MttnuUM 1>8L«6;
nritMmiM JPS. 1) «illiomrdiM Ct; waloiiiaroas JPS. m) brittanntem DS. ^S. 8.
a) ot— proTOMTonit dmtud X>S. o) lllMn C8. Dl, p) oot. Ct. Dl, XI, q) m-
tilU Ct. X>8; fontllitU CS. M%, 8. r) Ab bom. duma JPS. o) 'tdbvm ptl frilmm

jfrgii MU X) Inadborti C8; Umbortl J^S. 7.

i 118118 conailio (D,). 2) ComiH$
BrHiamieae eammima mnU; ef»

l)Cf. r.Kar.b: Jjvpvm
NatHmi$a94$ ff 887), cui emra
9im9on 180.

168 AKNALES RBGNI FRANOORUM. A. 825. 826.

rium^ ex Italia regreBsmn ibiqne ad se yenientem snsoe-
pit ; ac peracta yenatione Aquasgrani^ rediens generalem

^iiy.populi sui conyentmn more soUempni^ mense Angusto
habuit. In quo conventu inter ceteras^ legationes, quae
de diversis partibus yenerunt^ etiam et filiorum Gode-
fridi^ de Nordmannia' legatos audivit ac pacem, quam
idem sibi dari petebant, cum eis in marca eorum mense
Octobrio conflrmari iussit. Completisque omnibus nego-
tiis*, quae ad illius conyentus nttionem *pertinere Tide-*i>.t:
bantur, Noyiomagnm^ cum fllio® maiore secessit, minorem
yero filium suum^ Hludowicum® in Baioariam^ direxit*
Ipse^ autem antumnali yenatione completa circa hiemis

j^M.initium Aqnasgrani^ reyersus est.

In territorio Tnllense ^ inxta Commerciacnm^ yillam
puella qnaedam^ nomine'" N.* annomm circiter duo-
decim post sacram commnnionem, qnam in pascha de
sacerdotis manu snmendo perceperat, primo pane, deinde
aliis omnibus cibis et potibns abstinendo in tantum
ieinnasse perhibetur, ut nnlla penitus corporis alimenta
percipiens sine omni yictns desiderio plenum trienninm
compleyerit. Coepit^ antem ieiunare anno incamationis
dominicae DCCCxXIII., sicnt in ipsius anni descriptione
snperius adnotatum est ; et hoc anno, id est DCCCxXY.,
circa Noyembris mensis initinm peracto ieinnio escam^
sumere ac more caeteromm^ mortalium mandncando yi
yere coepit'.

826.

DCCCXXYI. Cum regi Bnlgaromm legati sni,
qnid egerint, renuntiassent , iteram eum, quem primo
miserat, ad imperatorem cum litteris remisit, rogans, ut
sine morarnm interpositione terminomm definitio* fieret
yel, si hoc non placeret, suos quisque terminos sine
pacis foedere^ tueretnr. Cui imperator, quia fama erat
Bnlgaromm regem a sno qnodam^ optimate aut regno

Ct, 8. (i.) Dl. (S.) •. J^l. t. «. (4. 6l) 6. 7.
n) lotluur. JPS; hlotar. JP6. 7. t) aqolagr. jE;3. w) •olemnl C9, Dl, Sl\ •oltemttl
C8. JVt. z) oMt. D8. Sl. t. a. e. y) godoflr. Dl; ffod*fir. D8; godifr. DM.

%y aortm. J> 1, 8; aorttkn. ^t. n) nogocUi D&. ES. 7. b) nonom. JP8. e) fllto
rao M9, 7. d) deeH £8. 7. •) ludonn. D8; talndeun. JFl; Indonn. JPS; iSdow. JP7.
f) bnnnnrUm D8. g) Ipio — eot im m mt JTt. h) nqniagr. C8. BZ, i) tnlMMM
Dl. 8. £7; tnlenal BH, k) commertUcnm «orr. cnmmert. C$i commert. C 9;

cnomiert. D 1; cnm mercUcnm Bi, Ti qnednm JPl. t. 7. m) tUutCZ,D 1. SS.tt. 7.
n) Bon C8; deett Dl, El, 8. 6. 7. o) cfiplt D8. MZ, 0; cepit JPt. 7. p) neacnm
C%, t, DUS9,%. q) cet Cl, Dl, t. JV1. r) cepit D8. SZ, 6; eepit JV6.

886. a) difBnitto D t. S B. 6. 7. b) fidere D 8. £ t. 8. 6; federe M V

c) qnondnm JP6. 7.

ANNALES REGNI FRANCORUM. A. B28.

pulenm atit interfectum, responiiere distulit; illoque ez-
pectare'' iusao propter famae* certitudineni comperiendam
Bertricum' patatii coraitem ad BaldricumK et Geroldum
comites et Avarici limitis custodes in Carantanorum
proTinciam'' miait. Qui cum reversus nihil certi super
his, quae fama vulgaverat, reportaaaet, imperator legatum
ad se evocatum ' aine litteris rexoeare feeit.

Interea Pippinus'' rei, filius imperatoris, ut iussus
erat', cum suis optimatibus " et Uiepanici" limitis custo-
dibus eirca Kal. Febr. Aquasgrani" — nam ibi tunc
imperator hiemaverat — venit ; ctim quibus cum de
tueudis contra Sarracenos ^ occidentalium partium fini-
bus esset tractatum atque dispositum, Fippinus'' in Aqui-
taniam'' regressus aestatem in deputato sibi loco transegit.

Imperator vero medio mense Maio Aquia'' egreasus
circa Kal. lun. " ad Ingilenheim ' venit; babitoque ibi
conTentu nou modico multas et ex diversis terrarum
partibus missas legationes audivit et absolvit. Inter
quas praecipua caeterisque " pTaeminens erat legatio
sauctae sedis apoatolicae, Bomauae videUcet ecclesiae",
qim fuugebatur Leo Centamcellensis* episcopus et Theo-
filactus" nomenclator, et de partibus transmarinis Domi-
uicua abbas^ de monte Oiireti, legati quoque filiorum*
Godofridi* regia Danorura, pacia ac foederis'' cauaa di-
recti et de Sclavorum regionibus quidam Abodritorum
primores Ceadragum ducem suum accusantea. Acouaa-
batur et Tunglo, unus de Soraborum'^ primoribus, quod
et ipae dicto audiens non esset. Quorum utrique denua-
tiatum'' est, quod si medio Octobrio ad imperatoriB
generalem conventum venire distulisset, condignas per-
fidiae suae poenas" esse daturum. Veuerunt et ex Brit-
tonum ' primoribua, quoa illius limitie custodea adducere
Toluerunt.

Eodem tempore Herioldus* cum uzore et ms^ua
Danonun multitudine Teniens Mogontiaci'' apud aanctum

Cl.

S. |«J

J>1. (».)

s. «1. 1, s. («. i

ij euptot. Dl.

i) fune £1. B. 7. bei

1. XI.

Fe.

nooalDm C.

k) plplDDUill. 1) llUH»t C».Dl.

m».

i^uluir. CS. £1 7. p)..»<

I1.CB.

qjMqyL.;»».

r) «luLiBnDJ

1 e'7, ■ .) i.l

Cl. IngilnqhBim C3. «1,

». 1:

; Wgil.

1.B1.

T)t>cl. CS. J>I

pLSu,. c»i ,

1. «. «

flS; IbMirl. B%; ibeopbyl

Bt.

y} >bb> C. .

Oiod.

rts.6l.Et: fl1.d«W«7

» goAtlr. Ci. St. S. 7.

b)fft-

dorlM X3. 9; (M

1.J7.

c)»r.

ib. C8: ■««b.ior
Dl.H t)

r..<.r.b.Sl. d) Jei.m.c I>B.

«J pgu. Cl. D

S. ES.

prttoiiaiii rs. B)h.ri<,lda. j

ES. 7.

i) Buwont. Cli

DDpnlWl BBi

170 ANNALES REGNI FRANCORUIL A.896.

r/tm. 24^ Albanum cam Iub, quos secnm adduzit, baptieatris est ^ ;
multisque muneribus ab imperatore donatus per Frudam,
qua yenerat yia, reyersus est. In qua proyincia* unus
comitatus, qui Hriustri''' ' yocatur, eidem datus est, ut in
eum se cum rebus suis, si necessitas exigeret, recipere
potuisset.

Baldricus yero et Geroldus comites ac Pannonici'
limitis praefecti in eodem conyentu adfuerant"* et ad-
huc de motu Bulgarorum" adyersum nos nihil se sentire
posse testati sunt. Yenit cum Baldrico® presbyter
quidam de VenetiaP nomine Georgius^, qui se or*ganum*^m
facere posse adserebat^; quem imperator Aquasgrani*
cum Thancolfo^ sacellario^ misit et, ut ei omnia ad id^
instrumentum ef ficiendum necessaria praeberentur, im-
perayit.

Condictoque ac pronuntiato^ ad medium Octobrium
generali conyentu, caeteris* omnibus more soUempniy
absolutis ipse trans Bhenum' ad yillam, quae Salz* yo-
catur, cum suo comitatu profectus est. Ibi ad eum
legati Neapolitanorum yenerunt, atque inde accepto
responso ad sua regressi sunt. Ibi ad eius notitiain^
perlatum est de fuga ac perfidia Aizonis^'^ quomodo
fraudulenter Ausonam^*^ ingressus et a populo illo,
quem dolo deceperat, recep^ Botam**^ ciyitatem de-
stmxit, castella eiusdem regionis, quae firmiora yide-
bantur, communiyit' missoque ad Abdiraman*'* reg^m
Sarracenorum^ fratre suo auxilium, quod petebat,. iussu
eiusdem regis contra nostros accepit. Sed imperator
licet huius rei nuntium grayiter ferret, nihil^ tamen
inconsulte gerendum iudicaiis consiliariorum suomm ad-

C% 8. (4.) Dh (I.) s. J?l. t. s. <4. ft.) e. 7.
prottiDtia CS. Dl. Jl? 8. k) riiutrl C8. I) iMUiaoei X>8. m) »ff. CS. J^S. ft. T.
n) bulgariomin D 8. o) tBldarieo D S. ^6. p) a«iieeU D 1 ; wurtia M S,

q) teoriiu Bl. r) MterebAt C8. X>1. Xt, 6. 1. •) a«av. ^>. •VSw 7. t) tMH
eolfo C8. Dl; thaogolfo D8; thameolfo JPt: tMeolfo J?6. a) Meeell. JPl. 2. S. 6. 9»
▼) 4§tH CS. JPS. 6. 7. w) pronniie. D8. JPS. 7. x) eet Ci, DU JVS. 7. j) §6-
lempni C2; «ollemai C8; •olemni Dl. Bl; solenni Kl, s) hfenam C8. 8; rennmJPS.
a) Mltzuo Dl; salts D8. JTl; Mts El, b) notieU />8. J?8; notieinm JTt. S. 7.

e) uaiEonia Dl; ieoonis D8. d) auuollMn D8; nneoninm S6, e) neltorotMft C8
(I. e. ro- Tel to- tMD); totam S$, f) eHmainait Ct; eomminait CS. DS; eoMHnlnaif.
eorr. communiit Dl. g) nhdirnhmnn CS; thnuBMn DS; nbdirMMMA J?S; abiU

nuuun JBS, h) Mrae. CS. I) niehil CS. JVS. 7.

1) Cf, SifMon 256—262. 2) F. •upra p,9^ 8) CJT. Atm.
1W».826: Aizo Gothos de palatio togieDB. 4) VUk (t. «. Vioas

Ausonensis) prape fluvium T$r (P9ttz). fO Bioda &d fluvium Ttr,

prape Vich. 6) Abd-ur-Bahman 17«, fui 0. 822. pairi Bl Hakm
(Ahdaz) 9ueee99erat et ueptz ad a. 862. f^ffitdM.

ANNALES REaNI FRAKGORUM. A. 836. 171

yentum statuit operiri ; transactaque autumnali yenatione
circa £al. Octobr. per Moenum ^ ' fluyium usque ad
Franconofurd^ secunda aqua"" navigayit.

Inde ad Ingilunhaim'^ medio Octobrio yeniens gene-oa.
ralem ibi^, ut condictum erat, populi sui conyentum
habuit. In quo et Ceadragum Abodritorum^ ducem
necnon et Tunglonem^, qui ^ apud eum perfidiae accu-
sabantur, audiyit: et Tunglonem^ quidem acc^pto ab
eo filio eius obside domum redire permisit, Ceadragum
yero caeteris' Abodritis^ dimissis secum retinuit missis-
que ad populum Abodritorum legatis, si eum sibi yulgus
regnare yellet, perquirere iussit. Ipse autem Aquas-
grani^, ubi hiemare constituerat, profectus est. Cumque
legati, quos ad^ Abodritos^ miserat, reyersi nuntiassent',
^m gentis iUius snper rege suo redpiendo sententiam;
meliores tamen ac praestantiores quosque de illius re-
ceptione concordare, acceptis ab eo, quos imperayit, ob-
sidibus in regnum suum eum fecit restitui.

Dum haec aguntur, EUldoinus^ abbas monasterii
sancti Dionisii' martyris^*^ Bomam mittens adnuente^
precibus^ eius Euffenio sanctae sedis apostolicae tunc
praesule ossa beatissimi martyris Christi Sebastiani ac-
cepit et ea apud Suessonam^ ciyitatem in basilica sancti
Medardi coUocayit. Ubi dum adhuc inhumata in loculo,
in quo adlata^ fuerant, iuzta tumulum sancti Medardi
iacerent, tanta signorum ac prodigiorum multitudo cla-
ruit, tanta yirtutum yis in omni genere sanitatum per
diyinam gratiam in nomine eiusdem beatissimi martyris
enituit', ut a nuUo mortalium eorundem miraculorum
aut numerus conprehendi aut yarietaa yerbis yaleat
enuntiarL Quorum quaedam tanti stuporis esse narran-
tur, ut humanae inDecillitatis fidem excederent^ nisi

C%, 8. (4.) Dl. (t.) 8. Sl, 2. 8. (4. 5.; 6. 7.
k) nM&iiin Sl; tD^mua S%, 1) frMMODUfttinrd C8; finuieh<»«Aurt D8; fHu..^nott«rd
JPl. •; ft ttncoiMMmwI JFS. m) aqtta ttttT. dutmt S§. n) IngiHtthttim CS; infnamh.
C8. Si; U^^nlntth. X>8; inMleah. SZ; faigUinhelm S$; li«lidlnheim S7, o) iU —

«ttt iliiMNt St, p) abMr. X>1. q) tttnoffloamn C8; tttn^lonom Si. r) qvl —
TttttSi tfMMiil DS. t) eet.Ct. 1>1. ^6. 7. t) «dhodr. C8. tt) ttqttiagr. C8. M
r)4tml€t.t,J>l,S1.2. w) obodr. D8. x) nmaa, Dt, S%, 1, y) hildointte C;

hildomtti SBi hTMomtt* Sl. z) dyottldi Ct. Sl, %) nuurtiris Jf 1. 8. 6. b)
Cl. D 1. 8. Jk8. 8. 7. c) proo. — tone dwmir JP8. 7. d) tteetonam JVl. 6;
jrt; ttoeonttm SS. o) ttllaU D. Jr8. 6. 7.

1) Circittr 806—842; idm eraitMaaS, MedartUHS. Qtrmani;
pranit&rm oirtkka^lemM 818—880 ef, ni falhr, karum annaUum ak
«. 820. amdor, 2) Cf. Imt. XXIX, 1 : magna indole virtntia enitoit (MJ.
8) Cf. VA U» 50» 1 df 66^ 1; hiimanam fidem exoedfire (M.).

172 ANNALES REGNI FRANOORUM. A. 826. 827.

certum esset, dominum nostrom lesum Christum, pro
quo idem beatissimuB martyr passus esse dinosoitur,
omnia, quae vult, facere posse per di^inam omnipoten-
tiam^, in qua illi omnis creatura in caelo et in terra
subiecta est.

*827. -11.11«.

DCCCXXYII. Imperator Helisachar^ presbyterum
et abbatem^ et cum eo Hildibrandum^ atque Donatum
comites ad motus Hispanicae® marcae componendos
misit. Ante quorum adyentum Aizo Sarracenorum '
auxilio fretus multa eiusdem limitis custodibus adyersa
intulit eosque assiduis® incursionibus in tantum fati*
gavit, ut quidam illorum relictis, quae tueri debebant,
castellis recederent. Defecit ad eum et filius Berani
nomine Willemundus' necnon et alii conplures noyarum
rerum gentilicia^ levitate cupidi; iunctique Sarracenis''
ac Mauris Ceritaniam^** et Vallensem^*' rapinis atque
incendiis cotidie^ infestabant. Cumque ad sedandos ac
mitigandos Gothorum atque Hispanorum™ in ilUs finibus
habitantium animos Helisachar'' abbas cum aliis ab
imperatore missus^ multa et propria^ industria et so-
ciorum consilio prudenter administrasset*^, Bemhardus'
quoque Barcinonae' comes Aizonis insidiis et eorum,
qui ad eum defecerant, calliditati ac fraudulentis machi-
nationibus pertinacissime resisteret atque eorum teme-
rarios conatus irritos efficeret, exercitus a rege Sarra-
cenorum^ Abdiraman^ ad auxilium Aizoni ferendum
missus Caesaraugustam^ yenisse nuntiatur^, supra quem
Abumarvan regis propinquus dux constitutus ex persua-
sionibus Aizonis^ haud dubiam sibi victoriam pollice-

C2. 3. (4.) D 1. (S.) S.SUf. 8. (4. 5.) 6. 7.
f) potentlam J)S. B9,

887. ») ellMKpumm C8. b) Mldabn&dam Cf. El} Ud«tr. E9, e) hji|Mi-
aiceir?. d) sMrme«ii.C8; s»iTMMii.Jf9. m)mdaULCM.El. f) miilUmmidiiiDS.
r) 8r«ntiUtU CM. 8. B2. 8; fWitUiA D8. h) Mime. C8. 1) oflritmiMm C8; e«rit»-
tttam ES. k) imleiieem C8. 1) qnotidie Ct; oottidic JV8. 8. 7. m) lilepuiionuR
D8; hyspanornm El. n) ollaMiinr Ct; helyi. E9, 7. o) mletif D8. E%, 8.

p) priora C. q) •>mminittr>ret Jr8; edminlctfmret E7. r) BroahardiM C8; btr-
nnrdne X>1; berenhardnt D8. t) barelnoM C8. Dl. El. I) abdirahmaa CM,

n) eetarang. f 8. 6. 7. t) nnnelatnr D8. EZ. 7. w) Ab Aoe mmMo jMt< tifafer>
nianem amUttim ptrffit Cl.

1) Qui ab a. 806. usque ad a. 819. HhtdawM eaneeOariuB fuerai
H numattenis 8. Albini Andffavmei €t 8. BicharU Cmtu l mei framrai;
ef. Simaan 234 eq, 2) CerdaHa ad fiuvium Segre; ef. Simean 279.

3) *VaUe8 ad arieniem fimminie IMregaif e eefientrione Bareinonaif, P.

ANNALES REGia FHAKOORUM. A. 827. 173

batur. Contra quem imperator filinm suum Pippinum'
Aquitaniae^ regem cum inmodicis Francorum copiis
mittens regni sui terminos tueri praecepit. Quod ita
faotam esset, ni* ducum^ desidia, quos fVancorum exer
citui praefecerat, tardius, quam rerum necessitas postu-
labat, is, quem ducebant, ad marcam yenisset exercitus.
Quae tarditas in tantum noxia fuit, ut Abumaryan*
yastatis Barcinonensium^ ac Gerundensium ^ agris yillis-
que incensis, cunctis etiam, quae eztra urbes invenerat,
direptis cum incolomi exercitu Caesaraugustam^ se^ prius
reciperet, quam a nostro exercitu yel yideri potuisset.
Huius cladui praesagia credita sunt visae multoties® in
caelo acies et ille terribilis nocturnae coruscationis iu
aere discursus.

Imperator autem duobus conyentibus kabitis, uno
apud Niumagam' propter falsas Hohrici^ filii Godefridi^
regis Danorum pollicitationes, quibus se illo ad^ impera-
toris praesentiam yenturum promiserat, altero apud
Compendium , in quo et annualia dona suscepit et nis,
qui ad marcam*^ Hispanicam^ mittendi erant, quid yel
qualiter agere deberent, imperavit, ipse™ inter Com-
pendium et Carisiacum caeteraque'' his yicina palatia
usque ad kibemi temporis initium conversatus est.

Interea reges Danorum, filii yidelicet Godofridi^,
Herioldum de consortio regni eicientes Nordmannorum'
finibus excedere conpulerunt*^.

Bulgari quoque Sclayos in Pannonia ' sedentes
misso per Dravum navali exercitu ferro et igni vasta-
yerunt et expulsis eorum ducibus Bulgaricos" super eos
rectores constituerunt.

Eugenius papa mense Augusto decessit. In cuius^"^.
locum Yalentinus diaconus a Bomanis et electus et ordi-
natus yix unum mensem in pontificatu complevit. Quo
defuncto Gregorius presbyter tituli sancti Marci^ electus,

Cl, S. 8. (4.) Dl. (S.) 8. Sl.9,Z. (4. 6.) 6. 7.
z) pipinnam D 1. y) neqnit. D 8. t) niil C8. D 8. ») abamaraain E9, b) bnrei-
nendnm BB. e) eeaarnng. D8. £8. 6. 7. d) •uperli» ree. C8. D8. e) maltoeles
D8. B%, 8. 7. f) niomngnm C9; noniomnffttm Bi, g) horici C8. h) godofir.
Cl. S. JTl; fodifir. D8. i) »b Cl. 8. k) nuurehnm Dl. 8. 1) hitpaninm C9.

Dl. 8. ^6; hyepnnieam £7. m) Ipse nntem C. n) eet. CS. Dl. i^7. o) gode-
Mdi C8. B9. 6. 7; godiAr. D8. p) nortm. Dl; nordm. BM. q) eomp. Cl.

£1. 8. 8. 6. 7. r) pannoniam Dl. E%: pannlnm Bl, •) bulgnrios Dl. t) mar-
eelli C8.

1) Huganis comitis Tur<mensi$ et Mahlfridi Aur^ianeneia ;
V, Hlud&w, 41, Simsan 275 n. 7. 2) Gerunda nunc Gmma dicitt*r.

m AMHALES BEQNI FBANOORUM. A. 827. 828.

86d non prius ordinatus est, qnam legatos impera
toris Bomam yenit et electionem popnli, qnalia* eeset,
ezaminayit.

Legati Michahelis^ imperatoris de Constantinopoli
ad imperatorem qnad propter foedns^ oonfirmandnm
sv<.mifl8i Septembrio mense Conpendinm' yenemnt; qnos
ille^ ibi benigne receptos et andivit et absolvit.

Corpora beatissimorom Christi* martymm* Mar-
cellini et Petri de Boma sublata et Octobrio ^ mense in
IVanciam translata et ibi mxQtis signis atqne yirtntibuB
clarificata snnt^.

•828.

DCCCXXYIII. Conyentus Aqnisgrani* mense Fe-
Mr.bruario factns est; in quo cnm de mnltis aliis cansis
tnm praecipne^ de his, qnae in marca® Hispanica^ eon*
tigemnt, ratio habita et legati, qni exercitm praeerant \
etSpabiles inyenti et inxta merita sna honorum amissione
multati sunt. Sindliter et Baldricus duz Foroiuliensis^,
cnm propter eius ignayiam Bulgarorum exercitus ter-
minos Pannoniae superioris inpune yastasset, honoribns,
quos habebat, priyatus et marca, quam solus tenebat,
inter quattuor' comites diyisa est^ Halitgarius' Oa-
maracensis'' episcopus^ et AnBfriduff^ abba*^ monasterii
Nonantulae^ Constantinopolim missi et a Michahele"^
imperatore, sicut ipsi inde reyersi retulerunt, honorifloe
suscepti sunt.
/im. Imperator lunio mense ad Ingilinheim'^ yillam

yenit ibique per aliquot dies placitum habuit; in qno
cum de filiis suis Hlothario^ et Pippino^ cum ezercitu
ad marcam Hispanicam^ mittendis consilium inisset et,

CU t. 8. (4.) Dl. (t.) 8. SU t. 8. (4. 6.) 8. 7.
«) «laalis ~ ConataiitinopoU dmtmt D 1. r) mlehaoHs D$, XI, w) Mtn D8.

St. 6; fiMliu Sl, X) comp. Cl, t. St, 6. 7. y) ibi iUo S9, 7. s) d$§9t SX. 9. 8. 7.
») nuurtinim S\, t. 6. 7. b) Hie dtwinunt mnnai»» in eodict S4t (non mniOo}»
8t8. ») aqnugr. D 1, t, S 1, b) prMoipnM C 1. t. e) roMnelM D 8.

d) UfpAnia C8. D8; lOipiniea Sl; liytpaa. Sl, •) foroialensit C8. Dl: Ibii

iolMuis i?8. f) qnatQor Ct. 8. Sl, 7. f) HAlidguins St, h) camMonei» JP8. 7.
i) bMiefHdae CS. lc) M D8. SU 8. 6. 7; abbM S9, I) nonantUe Ct. m} miehaale
D8. Sl, n) iofelanheim Cl; ingaUnheim Ct: ingnlheim C8: ii^rlaUnliafm Dl;

lafUonheim J?l. 7; inffelonh. X9; ingileh. JV8. o) lotharloi?8; luotario Jr7 p) pl-
pliino Dl, q) hyep. Sl,

1) Novembrio Afm. FM, 2) /. 9. Hugo et Mahifridu$

eamiU»; v, eupra. 8) Cf> D^immier, *G$9ck, d, oslfr, BHchi' 1% 87.
4) 817-831.

'j».tlT.

▲NNALES BBGNl FRANOORUM. A.828. 175

id quomodo fieret, ordinasset, misflOi etiam Bomani ponti-
ficis Qairinum primicerium ac Theofllactum' nomen-
clatorem, qni ad eum illo yenerant. andita illoram lega-
tione dimifflUBeet, ad yiUam Franconoford' profectus est.
Ibiqne aliquandin moratus Wormatiam^ yenit atque
inde TheodoniB villam perrezit; de* quo loco Hlotharium^
filium Buum^ cum magnis Francorum copiis ad Hispani*
cam^ marcam^ direxit. Qui cum Lugdunum yemsset,
conBedit nuntium* opperiens, qui se de Sarracenorum^
adventu faceret certiorem; in qua ezpectatione cum
Pippino fratre conloquitur^ et comperto, quod Sarra-
ceni ad marcam^ yenire aut timerent aut nollent, re-
deunte in Aquitaniam fratre ipse ad patrem Aquasgrani®
reyertitur.

Interea, cum in confinibus Nordmannorum^ tam
de foedere^ inter illos et Francos confirmando quam de
Uerioldi rebus traotandum esset et ad hoc totius' pene^
Saxoniae comites simul cum markionibus'^ illo conye-
nissent, Herioldus^ rerum gerendaruni nimis cupidus
condictam et per obsides firmatam pacem incensis^ ac
direptis aliquot Nordmannorum^ yillulis inrupit. Quod
audientes filii Godofridi'" contractis subito copiis ad
marcamy yeniunt et nostros in ripa Egidore'' numinis
sedentes ac nihil tale opinantes ^ transito fiumine adorti
castris ezuunt^ eisque in fugam actis cuncta diripiunt
ac se cum omnibus copiis suis in sua castra recipiunt.
Deinde inito consilio, ut ultionem huius facti praeyeni-
rent, missa legatione ad imperatorem, quam inyiti et
quanta necessitate coacti id fecerintv, ezposuerunt,
se tamen ad satisfactionem esse paratos, et hoc in^
imperatoris esset arbitrio, qualiter ita fieret emendatum,
ut de reliquo inter partes pax firma maneret.

Cl. 18. (4.) Dl. (t.) S. Sl. 9. 8. (6.) 8. 7.
1. JB%i

I) theophiUetom C8. JP8; tkMMTlftetttm Jf 1; thaophylMtiim X8. •) frMcboiiofturth
D8; frMOOiioaiurd Mt, 6. t) nQnnatiMa Dl; niiormMiMB BU 8. 6. n) do —

dUroxit dmmi MZ, r) lothar. D8; hlotar. Ml, w) 4lmt Dl. 8. x) hispaniMn
D8; hyapftnieam JF7. y) mnrehnm D8. s) nnne. Dl. ^8. 8. 7. ») •nrae. C8.
b) eoll. C8. ire. 7. e) nqniagr. C. D8. MZ, 7. d) nortm. Dl; nordntm. M9,

e) Ibdere C8. Mti Hpdore D8. ^8. 8. f) toelna D8. J?8. 7. ff) poone Ct. M\, 9,
h) mnreonibne eorr, mnrehionibuf C 1 j mnrohonlbne C8; mnrehionibne C8. X6. 7;
marelonibns D 8. i) harloldni M 7. k) neeeaeia Cl. 8. 1) nortm. Dl. 8;

nordm. JTS. m) ffodofr. C8. X8. 8. 6. 7. n) efidoreCS; eldoreC8; effidomeXl.
o) exeinnt MU exennt «6. 7. p) feoemnl C8. K q) 4mt M$, 7.

1) Cf. Fhr. IT, 8 : ex exitu invi80 nihil tale opinantis duci8 buIh
ito impeta castn rapaemnt (MJ.

176 ANNALES REGNI FRANOORUM. A. 828. 829.

Bonefacins' comesS eai tutela Coniicae insalae
tonc erat commissa^ adsnmpto' secnm fratre Berehario^
necnon et aliis qnibngdam comitibns de Tnscia Cor-
sioam^ atqne Sardiniam parra classe circnmyectns,
cnm nnllnm in^ mari piratam invenisset, in Africam^
traiecit et inter Uticam atqne Kartaginem' egressns,
innnmeram^ incolamm mnltitndinem* snbito congre-
gatam ofEendit; cnm qna et proelinm* consemit et
qninqnies vel eo amplins fnsam fngatamqne profligavit^
magnaqne Afromm mnltitndine prostrata, aliqnantis
etifun socioram® snoram per temeritatem amissis in
naves snas se recepit atqne hoc *facto ingentem Afris*i>.ti8.
timorem incnssit.
/«1.1. Lnna £al. Inl.^ primo dilnculo in occasn sno de-

DM.s6.fecta est®; similiter et in VIIL Kal. lan., id est in natale
Domini, media nocte obscnrata est.*

jvo0.li. Imperator circa missam sancti Martini Aqnasgrani'

ad hiemandnm yenit ibiqne positns totnm hiberni tem-
poris spatinm ^ ' in diversis conventibns ob necessaria
regni negotia congregatis inpendit.

829.

DCCCXXYIIII. Post exactam hiemem in ipso

sancto qnadragesimali ieinnio pancis ante sanctnm

jfaH.(t7).pascha' diebns Aqnisgrani* terrae^ motns noctn factns

.*) Ferunt in regione Wasconia trans Garonnaml^ flnvium in
pago Aginnensei'* annonam de caelol^ pluere aimilem fru-
mento, sed paululum breviora ac rotunaiora grana habere:
de qua domno imperatori adlatum est ad Aquis palatium*
addufUur in rdcetui&n» C,

Cl. ». 8. (4.) Dl. («.) S. XI. «. S. (6.) 6. 7.
r) Bonifktiua Cl; Bonefktias C t; Bonifiustat D S. B l. 6. 7. i)*^. ES. 8. 7.

t) berenhario Z>8; beretliario S9; bernliario EB; bemhardo S7, n) eorsica a. aar-
mnia C8; torsicam E 1. v) in — In A- detunt D8. w) affHcam £8. 7. x) car^
taginem Cl. 2. D8. JF8. 7; carthag. C8; kartag. Dl. f 1.6; ehartag. S%, y) annn-
meram Cl. 2. x) niultitudine Cl. t. a) plinm Cl. D8. Bl. 8. 0. 7. b) pro-
Aigaait C. . c) sotiomm Ct. 8. i^l. t. d) inhii C8. e) defeeit D. IT. f) aqvlafr.
C 8. D 1. 1? 7. g) «paeiom C 1. D 8. f 2. 8. 7. h) gammnam C 8. i) agUieiiM
C8, k) pluere de e. C8.

829. a) aquaegr. D8. J71. b) terre CS. S2. 7.

1) BonifcUiua II, cam€8 Lueensia sive marcMo Tuaciae; de quo
cf. DOmmler I*, 96. 120, III, 16. 2) Cf. luet, IV, 2: tutelamque

eomm Micytho commisisset (M,), 3) Aginnum hodie Agen ad G^
ronnam. 4) Ann, Fuld, 829 : Ante pascha in sabbato sancto. Pciacha
eo anno die Mart,28, celebraium eet. 5) Verba Ferunt — palatium

a librario codieis archefypi daseie C interpolata videntur cese, quoniam
heuiianes in regione Wasconia et ad Aquis palatium a dictione huiua
annalium partie diacrepant; tamen dubito an et haac Aquia acripta aint.

ANNALES BEGNI FRANCORUM. A.829. 177

▼entasque tam yehemenft coortus, ut non solnm hxuni-
liores domos, yerum etiam ipsam sanotae Dei gfenitricis
basilicam, quam capellam yocant, tegulis plumbeis tec-
tam^ non^ modica denudaret parte.

Imperator vero in diyersis occupationibus usque
ad Kal. lul.® Aquii^pnini^ moratus tandem ad generalem
conventum Wormatiae^ habendum cum comitatu suo
mense Augusto statuit proficiscL Sed priusquam indea«M.>
promoTeret, nuntium^ accepit, Nordmannos* yelle Trans-
albianam^ Sazoniae regionem invadere atque ezercitum
eorum, qui hoc facturus esset, nostris finibus adpropin-
quare. Quo nuntio commotus misit in omnes Franciae
partes et iussit, ut^ cum summa festinatione tota populi
sui generalitas post se in Sazoniam yeniret, indicans
simul, yelle se apud Noyesium""'^ medio circiter lulio
Bhenum" transire.

Sed ubi vana esse compererat^, quae de Nordman-
nis^ fama disperserat, sicut prius diqKMdtum habebat,
medio*' mense Augusto Wormatiam' yenit ibique habito' ^*v.
generali conventu et oblata sibi annua dona sollempni^
more suscepit et legationes plurimas, quae tam de Boma
et Beneyento, quam et^ de aliis longinquis terris ad
eum yenerant, audivit atque absolyit. Hlotharium^
quoque filium suum finito illo conyentu in Italiam di-
rezit ac Bemhardum^ comitem Barcinonae, qui eatenus
in maroa Hispaniae* praesidebat, camararium^ in pa-
latio' suo constituit. Aliis etiam causis', quae ad illius
placiti completionem pertinere yidebantur, congmo modo
dispositis atque completis populoque ad sua ire dimisso
ipse ad autumnalis yenationis ezercitium* Francono-
yurdum^ yillam profectus est; qua transacta ad hiemandum

Cl, r 8. (4.) Dl. (S.) 8. Bl, 8. 8. (5.) 8. 7.
e) tectam C2, Dl, d) ex p»rt6 n. mod. den. D, E, e) innU i?tt; lun A'7.

aqiiMfr. D\, 8. EX, §) aarmAtUe DX\ aaomiAeiM Dt. ITl. 8. 8. 6. h) nanc.
C. DX E^ 7. I) nortm. D\, 8; nordoem. E%^ k) tmnMilWem Ct. El, 1) dmii
El, 8. 7. m) noaradnm E^; nonlenelam El, n) hrenam C8; renom D8. £8.
o) eom]Murat eorr, eomperlt Cl; eomperit C8; eompemt D8. E%, p) norttn. Dl,

q) meniie medlo DZ, El. r) aaormeelam Cl. ^l. 9. 6; aarmetiem Dl; oaor-

rontia EZ, •) heUta C. t) «olemni C1.9. Jn ; eollemni Dl, E2, a) dftt E.
v) lothar. D8. 1P8. 7. w) brenhnrdom C8; berenhnrdnm Di, x) hjep. El,

y) eMnemr. Di, EZ, 7. s) pAlncio E%, 8. 7. a) exereitam C8. Dl. E%, 8. 7.

h) fnuieonoftirdam C8. Dl; finmoonoaordo C8; fruehonoftirdnm D8: ftrwieononiutrdnm
E%\ frnnewMNinrd iP8. 6; frnneonofrndnm Et,

1) NBU9B, 2) 'Karofo fUo mo parttm rtgni irUmif, F,

Cf. MmnUir I\ 50 #99.

12

178 ANNALB8 EBraH FaAJrOORUlL A.g29.

;.

jfM.u.Aqnasgprani® rerersus ert, ubi et^ missain sanoti Martiii
»•9. 80. ao f estiyitatem beati Andreae apostoli neonon et ipran
jdm. 16. saorosanctnm Dominioae natiyitatis diem oxun magni
laetitia^ et exultatione' oelebravit.*

*; Eudioit add. E2; BXFLIGIT UBER PRIMUS GB8TQ
RUM KAROLI mM» UUeHa £6; Bzplioit Uber teoundus E^l

Cl. 9. 8. (4.) D 1. (t.) a. JVl. t. 8. <6.) 6. 7.
e)aqiilsfr. Cl. 8l Jr8.7. d) ad C. e) IflMa D8. «8; tottola «8. 7. f) «u
m. 1. •xnllatloiili Jf 6. 7.

\
l

I

• ' p

t\
r;

INDEX NOMINUM ET RERUM.

Aaron (Harun ai Ra$ehid) Amir
al Mnmmiiiip, rex Pemmm i. # .
duMfa (786-800) 114. (110. 117.
122. 128): rez SaxTacenomm 181.

Abares v. Ayari.

Abbio SoMf mUdam nMUs (785)
70. 71 ; AbSi 70.

Abdella (Md-ABah) Sarracenus,
filius Ibin-Bfaiige regia (797)
100—108; frater: (Hmham

AbdeUa legatns r^gif Per8anmi(807)
128. 124.

Abdiraman, Abdirahman (Abd^m^
MahMkm) fiUus Abnlas (810. 816)
138. 144. 145; rez Sarraoenoram
i, $, $ mir u8 CordMhtasU (822—
852) 170. 172; propinquns:
Abnmarvan.

Abo comes $11) 184.

Abodriti 06. 07. 104—107. 118. 125.
126. 128. 129. 141. 142. 144. 147.
149. 152. 157 — 160. 162. 169.
171; Abotriti SclaYi84: dnces:
Witsanj Tbraenoo, Godelaibns,
Sclaomir, Oeadragus; gentes
subactae: Linones, Smeldingi.

Abodriti, qui Yulgo Ptttedenecenti
vocantar, r. Pniedenecenti.

Abn^m amiratus (emirm)^ qui in
Fossato praesidebat (801) 116.

Abul Abas elefans (801-810) 116.
131; elefantus 116. 117.

Abulas (El Hdlemn AM Aat) rex
Hispaniae t. # . wUnta CmMmiis
(796-822) 188. 158; rex Sarra-
cenorum 187. 148—145 ; f i l i u s :
Abdiraman.

Abumarvan regis (Abdiraman) pro*

pinquns (827) 172. 178.
A butaurus (Aka TMsr) Sarracenns

(778) 50; Abuthaur 51.
adei in caelo (807) 128. (827) 17&
Adalgarins vir mbHh a- Waifario

ch9$$ dahm (760) 18. 19.
Adalgisus filius Desiderii regis (774)

88-41 ; AdiOgis 89.
Adalgisns cammvins (f 782) 60.

61. 68.
Adalhardns abbas monasterii Oor-

beiae (f 82^ 129. 156. 158. 159;

fratres: Bemharius, Walach.
Adalhardus comes (771) 82. 88.
Adalhardus comes palatii (828)

161 ; c. pal., qui innior Tocabatur,

dnz Sp(mtiu$ (f 824) 166.
Adalungus abbas monasterii sancti

Yedasti (809-889) 161.
Adama^£iilsr>fluTius52 ; Adenia58.
Adrianns /. apostolious, papa, pon*

tifez (772-795) 88-85. 56-59.

72-77. 90. 91. 94. 95. 98. 99;

[Hadrianus 82;] domnus 84. 72.

74. 76. 94.
Aeblus comes (824) 166.
aequinoctium autumnale 159.
Aequolesina (Angaaikm) dvitas 20 ;

^Bfolisena 29; [Bngolesima 28].
Afiri 176.
AMca AgMabaarum r$guum 116.

117. 176; caput: Fossatum;

amiratus: Abraham.
[Aginnensis pagus ($irea oppidum

Ag$n) 176J.
A jTitator $idiu$ 145.
Aio Langobardus eom$$ de Foro

luli (811) 188.

12*

180

INDEX NOMINUM £T RERUlf.

Aittalfus V, HaistolftiB.

Aiso GMhu8 ^idatn nobHis (826.

827) 170. 172.
Alamaniii 58. 79.
Alamannia 4. 6. 122. 153. 160;

dux: Lantfridus.
Alara (AOer) fiavius 62. 65. 181.
Albano, in sancto, MogatUiad 94;

apud sanctum Albanum 95. 169.

170.
Albgfarius Unrochi nepos (817) 145.
Albia (Elb$) amnis, flumen, fluvius,

56. 57. 66. 67. 84. 85. 108. 118.

125. 128. 129. 131. 135. 141.

147. 149. 158 ; Albis 61. 67. 87.

96. 97. 101. 102. 107. 121. 127

-129. 188. 147. 157.
AlbiensiB pagos (drea oppidum

AUd) 24. 25.
Albinns quidam cubicularius JLtofiis

MfMM (799) 107.
Aicmana (AUmShi) 92; Alcmona

fluvins 98.
Aldulfiis diaoonus Samamta natione

Saxo (808. 809) 126r-128.
Alpee 37. 45. 116. 152. 158; A.

Horicae 152 ; Alpini imbres 148.
AiTemum (Aum^gnt) 20; Arvemi

oomes (Warinns) 150; Arver-

norum castella 21.
AjnaUiaritts Treverensis episcopus

(809—814) 137. 140.
Amalwinus missus (785) 70; unus

anlicorum 71.
Ambra (Smm$r) fluvius 68. 69.
amirattts v. Abraham.
Amorw(Amrui$) praefeotus Caesar-

augttstae atqae Oscae (809. 810)

180. 188.
anathema 76. 77.
Ancona 111.

Andecavos (Anfferf) civitatem 148.
Andreae beati apostoli festivitas

(Na9, 80; 178.
Angandeo (Anffani^) frater Hem-

mingi Danorum regis (811) 134.
Bggideo (= Engideo) inter amicoe

regfis^fiemharai) primus (817)148.
Aj^bertus abbas monasterii sancti

lUcharii (790-814) 90. 98. 99.
Angli 73.
Angrarii (Bngem) Soieanum par$

42. 48. (54.) 55; dux: Bruno.
Anisa (Enns) fluvius 88 ; Anesus 89.

(Ansa) uxor Desiderii (774) 88. 30.
Ansfindus abba monasit^i Nonan-

tulae (821-iM»9^828) 174.
Anshelmus Mediolanensis arehkpi»

$eapu$ (—818) 148.
Anulo ^» Bing 9) nepos Herioldi

regis (f 812) 136; fratres:

Harioldus, l^fHdus, Hem-

mmgus.
Aowin Danu$ quidam nobUi$ (811)

184. 185.
Aquarius $idu$ 122.
Aquas aee. (Aaehm) 125. 129. 135 ;

Aquis abl. 22. 84. 100. 124. 134

—186. 154. 169; pra namin, 28;

pra aceu$. 98. 176; Aquasgrani

aae. 29. 97. 101. 104-106. 110.

111. lia 119. 121. [187.] 188.

140. 144. 145. 147-149. 152.

154-156. 165. 167 — 169. 171.

175. 176. 178; Aquisgrani aU.

28. 85. 99. 101. 107. 109—111.

116-118. 120. 122. 127. 181.

133. 136. 137. 140. 141. 146. 150.

167. 176. 177; villa 22. (768)28;

palaUum (788) 84. 85. 96. 98.

100. 104. 106. 108 — 110. 116.

117. 124. 131. [176]; AquMise

palatium 163.
Aquitania 3. 9. 18—20. 22. 24. 25.

28. 29. 31. 50. 51. 56. 57. 103.

127. 138. 140. 141. 148. 146. 156.

169. 173. 175; Aquitanica pro-

vincia 21 ; Aquitanicum beUttm

(760-768) 23. 25. 27; dttces:

Hunaldus, Waifarius; reges:

Hludowicus , Pippinus ; . p a g i :

Aginnei»», AlbiiiS^ A^vlniam,

Gavttldantts.
Aquitanii 2. a 18.
archivum palatii 188.
Arduenna eihta 117. 119. 129. 137.

152. 159.
Ardulftts 9. Eardulf.
Areghis, Ar^histts, Ari^s dux

Beneventanns (758—787) 74; Ara-

flisus 75. (83); filii: Romaldus,

Qrimoaldus ///.
Arelate (ArUe) 188.
kjntea\om\u$(Ai*g$tam) oastmm 24;

Argentomagtts 25.
Amseo (Ar$md$$$) laoas 157
Arnus episcopus SahAurg$n»i$ (785

-821) 74.

INDEX NOBflNUM ET RERUM.

181

Arrabo v, Raba.

Arsafitts spatharius (810. 811) 182.

133; protospatharinB (812) 136.
Arvemi, Arvemam v, Alvemiun.
Asinarius comes (824) 166.
Asturia 102—104.
Attiniacus (AtUgn^) villa 22. 23.

32. 83. 70. 7a 158. 159.
Aud- V, Od-.

Augusta (Augsburg) dvitas 78. 79.
Augustoduneuse territorium (eirca

appidum Autun) 166.
aulici V. palatium.
Aurelianis (OrUant) dvitate 24. 25 ;

per AurelianoB 110. 111.
Aureolus comes (t809) 130.
Ausona (TM; 170.
Aiia^ Ost^

Ostarsalt ((ktm) 126 ; cf, oceanns.
Ostfalai v. Austreleudi.
Austrasii v, Austreleudi et Pranci.
Austreleudi Saxones 40. (42. 54)

Anstrasii 42; Ostfalai 48. 66. 66

orientalesSaxones67.182; dnx

i^Mio; cf, Saxones.
Austria 50. 52; ef. Franda €t Ri-

buaria.
Autosiodorum (Ausmrt) dvitas 52 ;

Autesiodorum 63.
Avari 60. 80. 82. 88. 96. 98. 102;

Avares 98. 106. 135; Abares 159;

Huni 61. 81. 88. 87. 89. 98. 97.

99. 103. 109. 119. 120. 135;

prinoipes: caffanus, iugurrus,

tudon; regia: nringus.
Azan (Uamm) Sarraoenus, prae-

fectus Oscae (799) 108. 109.

[Baddanfeld 63.]
ffiadenfliot (B$$mfl€lh) 128.]
Baloaria 6. 7. 9. 22. 23. 30. 50.

59. 75. 78. 79. 8a 85 — 87. 91.

93. 108. 109. 118. 119. 122. 141.

146. 153. 160. 164. 166. 168;

Baioaricae copiae 99 ; Baioaricum

bellum 23; dnces: Odilo, Tas-

silo; praefectus: Gteroldus;

rex: Hlttdowicus.
Baioarii 3. 5. 8. 14. 15. 17. 20. 68.

78. 80-84. 89; Baiovarii 4.
Baldricus legatus imperatoris (815)

142 ; dux Foroinlieniis (819—828)

161. 153. 174; comes et Avarici

limitis custos 169; c. et Panno*

nici 1. praefeotus 170.
Baleares insulae 104. 105. 108 ; quae

nunc Maiorica et Id^orica vod*

tantur 105.
Baroinona (Bare$iana) oivitas 100.

101. 116. 152. 172. 177; Bard-

nonenses 173; comites: Bera,

Bembardus.
Barda patridus 139 ; f il i us : LeoF

imperator.
Bardengawi (Barimgem) 70; Bar-

denffauwi 106; pegus vocabuio

Baraengoo 71; Bardengoi 97;

Bardonffavenses 66.
Bardenwih (Bard^nvMe) 97.
basileus v, Carolns.
Basiliwus legatns Had§fim9i regii

(798) 104. 105.
Baslensis episcopus (Kaado) 188.
Bauzanum (Baam) 78.
Beatus dux Venetiae (805. 809)

120. 127. (130).
Beeheim terra 122.
Beehaimi 89; Beheimi 120. 169;

dux: Lecho.
Benedictum, ad sanotom (M<mi€

Casino) 6 ; monasterium s. Bene-

dicti 7. 13.
Beneventum civitas 74. 177 ; Bene-

voitus 76.
Beneventns pars Italiae 73. (Bene-

ventum ?) 74 ; [Beneventorom dux

132;] Beneventani 74 75. 82.

110. 111. 114. 117. [182.} 187.

141. 149 ; partibtts Beneventanis

74; Beneventanos dnx 74; po*

pnlns 75; dttces: Areffhii, Gri-

moaldtts ///., Grimoddtts /K.,

Sigo.
Bera oomes Bardnonae (—820) 162 ;

gm. Berani 172; filins: Wille-

mttndtts.
BerengarittsTolosae comes (819)160.
Bereharitts frater Bonefkdi co-

mitis (828) 176.
Bemehardtts fraUr Ftppini r$gi$

(778) 36; Bemhardtts 37. 134.

137; filii: Adalhardtts, Bera-

haritts, Walaeh.
Beriihardtts comes (811) 134.
Bemhardtts filitts Pippini, rex Italiae

^818— 818) 186-138. 141—143.

182

INDKi: NOlflNUM ET BERUM.

147—148.166.168; oamerarias:

Rmnharitia.
BemEBrdiis Baremonae oomes (820

—882) 172; camaraxiva in palatio

(829—880.) 177.
Bemhariiis episoopns WormaoiensiB

(808—828) 129.
Berahariiis numaehu$ (821); fra*

tres: Adalhardos, Walaoh.
Bertrada regrina (f 788) [8.] 12.

26; Berhtrada 18. (27.) 81. 67;

Berta 80. 66; dat. Bertradane

12; domna 26. 66; maritas:

Pippimis; filii: Garolus, Oarlo-

manniis, Fippinmi.
Bertricos palabi oomes (826) 169.
bibliothecarins «. Boma.
Bingia (Bingm) 152.
Bitnrica (Baurge$) ohritas 20. 2L

24. 25; Bitmicas 24.
BlwiheaniMitfiuxia OmiUmtkiapcUm)

105.
Bohhols (BoehaU) 54; Bnocholt 55.
Bonefacius archiei^ioojinis (782 —

754) 10. 12; noTissmius martjr

88; Bonifatins 9. 11. 18. 89.
Bonefacins comes Luetmis (828)

176; frater: Bereharios.
Bononia (Baidogne) 185.
Boma dnz Ghidasoanoram (818)

149; d. Dalmatiae (819. 820)

151. 152; d. D. atqae Libiiniiae

(f 821) 155; ayanculas: lia-

demaluilas; nepos: Ladasclavas.
boam pestilentia v. pestflentia.
[Brantosmis (BrawUhm) 28; basi-

lioa: beati PetrlJ
&ittama insaU 126. 128. 188;

Brittaiiiiia78; reges : Goenalfbs,

Bardalf.
Brittania (Brdagm) 72. lOa 148.

165. 167; Brittannia oismarina

78^ Brittonam proyinoia 109;

Bnttanica ezpeditio 164; rex:

Mormanas; rebellis: Wiho-

marcos; marca Brittaniae 108;

m. Brittanica 159; Brittanicas

limes 109. 169; praefecti:

Wido. Lantbertos.
Brittanii 108; Britto qaidam (Wi-

homarcas) 159 ; Brittones 72. 109.

185. 148. 165. 169.
BriziarBr««^>ci?itasl58. 161. 166;

comites: Saiq[K>, Maoringiis.

Branisberg (mtpra HdxUr) 40;

Branesberff ^.
Bnmo dmx AMgrariorum (775) 42.
Backi pagas (eirca eppidum BUeha^

burg) ^. 48.
Balgari 186. 189. 149. 150. 164—

168. 170. 178. 174; Balgarica

legatio 167 ; Balgariei daoes 178 ;

reges: Gramas, [Omortag].
Borbonnis (Baurbau) castellam 18;

Bnrbonis 19.
Burghardos Wirsebargensts «pi-

scopas (7^—758) 8; Barcfaar*

dos 9.
Burchardas comes stabali (807. 811.)

124. 184.
Barfrondia 85. 50. 122. 160.
Banabarg (Biarberg) castram 86.
Bojn (I^uiu) rieas 154.

C.

Oabillk). Gabillo v, OaYaloDam.
Oadolach, Oadolah oomes (817. 818.

f 819)145; maroae ForoiaUensis

praefeotos 149 ; daz ForoiaUensb

151; aee. Gaaolaam 149; abl.

Oadolane 145.
Oadaroia (Cahan) oppidam 21. 22.
Oaemsias mons (Mout Oiuis) 86;

Oinisias 87.
Oaesaraogitfta (Saragosea) oiritas

50. 51. 180. 188. 145. 172. 178;

praefeotas: Amoros.
caganos (priueepe jharorum) 60.

120 ; Qaganas princeps Honomm

61 ; chi^an, kagan 98; oapoanas

(Theodoras) 119. 120; canisaaoi

185.
Oalabria 88.

Oalistas candidatos (808) 118.
calyariae \oQm(OoiglMa) 112. 118.
Oamaracos (Cambrag) 149^ Oama»

racmsis episoopos (Hahtgarias)

174.
oamerarias, camararios v. palatiam

0i Bemhardus.
Oamp (Kamp) flavius 88; Oam«

bos 89.
Oamp (Ckamp) 120.
Oampania 75.

oampos 9. hringos.

INDEX: NOMINUM BT BERnX.

188

caaddahra (807) 124.
candidatiM v. Ooiiatantinopolit.
canisaaci v. cagan.
Oantela (C^imUelU) 18. 20; Oan*

tilla 19.
caiKmnna r capumi.
capeila v, Mana.
Oapoa dvitaa 74. 75.
Oaralis (CogliaH) civitaa 148.
Oarantani 151. 158 ; Oarantan<nnun

provinoia (K9rwtm) 152. 189.
Oarlxmaca ir. OoHbonaons.
Oarisiacam (Quierzy) [10.} 20. 22.

40. 68; Oarisiaoas 11. 21. 28. 41.

59. 119. 154. 178; villa 20—28.

40. 41. 58. 50. 119 ; p alatiam 178.
[Oaribertas Landanenaia comet (748)

8; filia: Bertrada regina.]
Oarlomannos maior domos (741—

747) 2—7: monaehas (f 754)

10—18; iratres: Pippinns,

(hifo; soror: Hfltrodis.
Oarlomannos fUias Pippini regis 12

-15; rex (768-771) g6.] 28-

88; fratres: Oarolas, JPippinns;

nxor: (Oerberga.)
Oamiolenses, qai oirca Savom flav.

habitant 158.
Oamantum (PetrontU) 119.
Oarolas [Martellasl maior domus

(714-741) 2; Karlas 8; filii:

Oarlomannus, Pippinas, Ghrifo;

axor: Swanahilois.
Oarolos, Karlas, Karoltu filins Fip-

pini regis 12—15; primogenitos

18; rex (768-814) [26.] 28-118 ;

impmtor (801 -814) [28.1 112

—140. 148; Oarelos 12. 14. 18.

[26.] 28. 80. 82. 84. 86. 38. 40.

42. 44. 46. 48. 50. 52. 54. 56.

58. 60. 62. 64. 66. 68. 70. 72. 74.

76. 78. 80. 82. 84. 90. 94. 98.

112; Karins 18. 15.21. 29. 81.

88. 85. 118; Karolus [28.] 186.

140. 148. [178] ; domnus rex 28.

80. 82. 84. 86. 88. 40. 42. 44.

46. 48. 50. 52. 54. 56. 58. 60.

62. 64. 66. 68. 70. 72. 74. 76.

78. 80. 82. 84. 90. 94. 100. 108;

rex benignissimus 28; demen-

tissimus 52. 80 ; gloriosns 28. 82.

84. 88. 40. 54. 58. 64. 66. 70.

74. 76. 78; gloriosissimus 94;

roagnus [26.] 84. 50. 54. 56. 58.

66. 68; mitissimas 82. ^. 76. 79;

S*as40;piissimus 74.80; praeceisas
\. 76; praeclaraa 82. 40. 56;
vir pradentissimas atque largissi*
mus et Dei dispensator 98; *aa«
gostas a Deo coronatus magnas
et pacificus im^erator Romaao-
rum* 112. 118; mip. et augnatna
112. 118. 140; imp. et basaeos
186 ; domnus imp. 185. 186. 140;
rd. magnus et praecellentisBiaas
Franooram imp. 140]; fratres:
Oarlomannn8,Fippina8; nxores:
HildeffaardiSiFaatrada, Lintgarda ;
f i 1 ii :P^f»plnus, Oarolus, Pippimia,
Hludowicus, Drogo; filiae: Qi-
sola, Hruodtrad.
Oarohis filius domai Oavdli regis
(f 811) 66. 68. (76.) 94; OarSia
106. 119. 120. 125. 185; Karios

67. (69. 77.) 95. 107. 121 ; dom^
nas66; d. nobilissimaa94; maior
natu 185; fratres: Pipiwras,
Pippinns, Hlndowieos, 1)(<M[o;
sorores: GKsola, Hraodtrad.

Oasinum (MimU CMm) 6 ; castrum

7; monasterium: s. Benedioti;

abbas: (Optatus).
Oassinogilus (ChasMmHil) viUa 50;

Oassinoilus 51.
Oavalonum (Chakm «. Sa&me) dvi-

tas 18; OabiUo 19; Oabillio 188;

Oavillio 149.
Oeadragus filius Thrasconis, Abo-

dritoram rez (819. 826) (128) 147.

150; princOTs 157. 160. 162; duK

169. 171; Oedr^ 162.
OeahKlragus rex Wilsoram (828)

160; frater: Milegastos.
Oefaknia ((^ephalmia) nuula 180;

praefectus: Panlus.

(MkallmWtimsoquidamnobiUMlSO;

filii: Lupus, Gharaandus.
Oentuhim (St, Riquier/v.Bichmm,
Oentumcellae (CivitA^-ifeechia) 189;

Oentumcellensis epiBcopus(Petrus)

155. (Leo) 169.
Oeritania (Cerdaha) 172.
chagan v. caffanus.
Ohilianum, aa sanctum, in Windn-

bui^ 94; apud s. Kilianum 95.
christiana fides 96; multitudo 49;

religio 41 ; christiani 38. 46. 47 ;

christianitas 48. 96; christianum

184

IMDHX NOMIMUM ET RERUM.

fieri 97 ; popalva ' ohrittiaiiiis

96.
GltristofoniB spatariiis (814) 140.
Ghristos V, lesas.
Omisiiis V, Oaenisiiis.
Glarmontis (Ckmumt) casteU«m

ao. 21.

diiste Lanflobardonim 12* 86. 147 ;
daustra Italiae 18.

Ooenalfns rex M9rckmi9 (796—819)
128.

Odapiiis (K^iipa) flaYius 151.

Oolonia (K6}m) 58. 59. 84. 85. 94.
95. 119j episoopns: HikloKarius.

Oomageni ciYitas m monte (^uneo-
berg89.

cometes (817) 145.

Oomiaclnm (Comaechio) insnla 127.

Oommeroiacom (Gmmereif) villa
168. 168.

Oompendiom, Oonpendiom (Com'
piigne) 14. 15. 62. 58. 144. 145.
161. 162. 164. 178. 174; villa
15. (779) 52; palatium (816) 144.
161. 178.

Oonflnens (KobUnz) 162.

ooniorationee (785) 70. 71. (792)
90. 01. (817) 147. 148.

Oonstantinopolis 40. 95. 101. 104.
105. 117. 118. 124. 127. 182-
184. 186. 187. 139. 140. 143. 145.
156. 174 ; Oonstantinopolitana
classis 124; Oonstantinopolitanus
episcopus (Tarasius) 104. 105;
imperator 155 ; imperatores:
0<Mistantinu8 /., Oonst. V,, Oonst.
VL, Niciforos, Michahel /., Leo
K., Michahel//.; imperatrix:
Herena; candidatus: Oali-
stus; comes domesticorum:
Michahel; patricii: Adalgis,
fiarda, Michahel, Niceta, Ti^-
dorus; spatharii: Arsafius,
Ohristoforus, Leo; protospa-
tharii: Anafius, Theognostns;
ef, Ghreci.

Oonstantinus /. imperator (806—
337) 7.

Oonstantinus V, imperator (741—
775) 14. 15. 41. 75.

Oonstantinns VL imperator (780—
797) 88. 95. (100. 101.) 104. 105.

conventus populi generalis v, pla-
citum.

Oorbeia <'09rMi> monasterinm 129.

156; abbates: AdalharduSy

Walaoh.
Oorbonaous (Corbem^) [16.] villa 82 ;

Oarbonacus 88.
Oorduba 182. 166; regesf^smlf-O:

Ibin-Mauga, (HeacKam,) Abulai,

Abdella; ef. Sarraceni.
Ooriosolitarum regio (ekta pieum

Coreenk) 78.
corona regia 57; imperiaUe 112. 118.

138. (146.) 161 ; diadema 189. 144.
Oorsi 189.

Oorsica insula 122. 124. 128. 180.

182. 187. 139. 176.
Oraticula v, Lanrentius.
Oremcmensis episcopus (Wolfoldos)

148.
Omciniacttm (Kretumaeh) 152.
Ommas rexBnlgarorum (813. f 815)

139.
Ouffinstanff (Kodheim) 96 ; Ouffss-

stein viUa 97.
Oumeoberg (Wiener Wald) 88;

mons 89.
Outnetense territorinm (drca oppi^

dum Como) 168.
Ouriensis (Chur) comes (Hnn*

fridns) 161.

Dacia Danulno adiacens 166; in-
colae: Bulgari, Praedenecenti.

Dadinus missus Waifarii (760) 18.

Dalmatae 121. 130; Dalmatini 145.

Dalmatia 12L 122. 127. 130. 145.
151. 155. 158. 161; a) pare
Graeca: 121. 122. 127. 130. 145.
155; praefecti: Paulus, lo-
hannes; b) pare Croatiea: 151.
155. 161; duces: Boma, Lada-
sclavus; c) pare Sorabica 158.

Damasus episcopus (781) 58. 59.

Dani 49. 61. 103. 118. 125. 126.
128. 129. 131. 133. 134. 137—

139. 141. 145. 156. 169. 173;
Nordmanni 60. 61. 63. 137. 138.
175. 177; piratae Nordmannici
(110.) 111. (137) ; Nordmannicus
lunes 147 ; Danomm lingua 126 ;
termini 163 ; Nordmannia 48. 62.
131. 153. 159. 162. 168; Nord-
mannomm confinia 175; fines

INDBX NOMINUM BT RERUM.

185

178 ; re^Qm 108 ; terra Tocabulo
Sinlendi 142 ; r e g e 8 : SiffifriduB,
Herioldus, Godomdus, Hemmin-
ffUB, Harioldus, Reg^ftidus, filii
Godefridi, Hohrious.

Danihel legatns MichiLhelis Siciliae
praefecti (799) 106. 109.

Danubius (Datum} fluvius 78. 79.
88. 84. 88. 89. 93. 185. 157. 165.

Deiuzeii, qui et Latine loseph nomi-
natur, nlius (Kasem Bm htsBuff)
(777) 48.

Delbende trans Albiam 158.

Dertosa (Tartosa) civitas 127.

Desiderius comes stabuli Haitiulfi
regtM 15; rex Langobardorum
(756 — 774) 14. 15. 34—89. 73.
81; uxor: (Ansa) ; filius:
Adalgisus ; f i l i a : Liutberga ; g e -
neri: Areghia, Tassilo.

Deus disdpavit consilia (Saxonum)
96 ; Dei adiutorium 46. 88 ; amor
80; auxitium 108; dispensator
(Oarolus rex) 98; ecclesiae 86.
52 ; fideles 80 ; filius (lesus) 91 ;
genitrix (Maria) 177; gloria44;
iudidum 14. [182]; miserioordia
78; servitium 34; solatium hS]
verbum 13; virtua 44. 46; per-
acta Deo largitori omnium bo-
norum gratiarum actione 98;
Deo odibilis 82 ; Deo servire (in
inonasierio) 5. 129 ; omnipotentem
Deum laudavelnmt 46; magnifi-
cantes 88; Deo adiuvante 40;
lar^ente 72; volente 42. 44. 68;
divma laigiente gratia 84; nutu
div. maie^atis §8: div. omni-
potentia 172 ; ultio 46 ; div. timor
75; ef. lesus.

diadema «. corona.

Dionisii, Dionysii sancti corpus 16.
17 ; basilica (St, DM$) 27 ; mo-
nasterium 93. 171 ; ad s. IKoni-
sium 26; abbates: Folradns,
Fardulfus, Hildoinus.

Diucia (Deutz) 52; Diutia dvi-
tas 53.

domesticorum comes v, Oonstan-
tinopolis.

Dominicus abbas de monte OUveti

(826) 169.
Dominus v, lesus.
dona annualia 173; annua 177.

Donatus episcopus laderae (805)

120. 121.
Donattts comes (827) 172.
Domonia (Dardogne) fiumen 80;

fluvius 31.
Dotdacum (Domtfjf) villa 50; Dnt-

oiacum 51.
Dragamosus socer Liudewiti (f 819)

151.
Dragawitus Wiltzorum regulus (789)

85. 87.
Dragini pagus (Dreingau) 68;

Draigni 69.
Drasco v. Thrasuco.
Dravus (Drau) fluvius, flumen 151.

158. 173.
Drogo ivei^r Hludawici impef*atarie,

rector Mettensis ecclesiae (828

-855) 161.
nprona (Dranne) fluvius 28.]
Duasdives (ad fluvium Dive) 28. 29.
Dura (DUren) villa. 18 ; Duria 19.
80. 31. 40. 41. 54. 55.

Eardulf rex Nordanhumbrornm(808)
126; Ardulfus (809) 128.

Bbo Kemorum archiepiscopus (816
-885, 840-847) 163.

Eborhardus magister pincemarum
(781) 58; Eburhardus 59.

Eburis legatus (796) 104. 105.

ectipsis, ed^rpsis sotis ^. [72.] 122.

133. 137. 149; lunae 122. 123.
130. 138. 145. 154. 164. 176.

Egbertns oomes (809) 129. 180.

(811) 134.
Eggi- V, Angi*.
Egidora (Eider) fluvius, flumen 126.

134. 142. 175.
Egilbaldus v, G^rgius.
Egotisena r. Aequolesina.
Emhardus (806) 121.

Bitherius vir nokiUe a Waifttrio
obeee daiue (760) 18 ; Itherius 19.

elefans, elefantus v, Abul Abai.

Eleutherii sancti oorpus 16.

Etipandus Toleti episcopus (c. 788
— C.808) 91.

Emporitanus (Ampurime) comes Ir-
mingarius 139.

gSngolesina] v, Aeqnolesina.
p^M-eia (Ivrea) 114. 116.

186

INDXX NOMIMTJM ST BSBUM.

eqnomm Iqm v, pestilfl&tia.
Ibcanbaldiu notarins (801) 118.
Bretbiugiim OMtmm (8kM0rg§)

82. 88. 40. 41. U-^ai. 56. 67.

68. 69.
Sriens dnz Foroiiilientts (f 799)

99. 108. 109; Heirieiis 98.
Bnnen- v, Lmiin-.
Browicas r. Herowioos.
BMsfeltli r/teii^> 129. 180; Bse»-

feld cesteUnm 147.
Boffenins arohipresb^ter titaU s.

wftbinae (824), pontifez Bomanns

(824—827) 164—166 ; sedis apoet

praesnl 171; PH>a 178.
Bxaicatas 14; Bzarofaatos 16.

P.

fames (824) 165.

Ftodalins Lanpiobardas (792) 91;
abbas sancti Dionysii (798 —
806) 98.

Fwbga (FfMng) 78; Pferinga 79.

faras frop$ Bomniam antiqnitas
oonstitata 185.

FMrada regina (788—794), filia
Badolfi oomitis natikme Franca
66-69. 76. 77. 91. 94. 95; iw.
Fastradane 66. 76; Fastradanem
68; domna regina 66. 68^ 76;
maritas: Oarolns.

Felix episcopas Ora$Umui$ (e. 788—
799) natione Hiqnnus (9a) 91 ;
heresis Felioiana 90. 94. 95.

Fdix monadratde Hiarasalem^07)
128. (124.)

Ferdun (Verdm) 65. (181.)

Fixihsaii pagus SaxomkntB 168.

fiscus V, pslatiam.

Flandrense litas 158.

Florentia dvitas 72. 78.

Floros Buperista (821) 156.

Fofaradas capellanas abbas 8, DUh
nytH (749. 755. 771. f 784) 8. 12.
82; presbyter 9. 13. 83.

FormonsuB episcopus (781) 58. 59.

Foroiulis dvitas (CividaU d$lFriuH)
44 ; Forum luli 183 ; Foroiulenses
^; Foroialienses 43. 153; Foro-
iulenris dux 98. 108; Foroiu-
lienais dux 99. 151. 174; maroa
83. 149. 151; daces: Hruod*

gaodns, Bricas, Oadolaofa, Bald-
rioas; ef. Aio.

Fortimaias pateiardia Oradensis
(821. 824) 155. 156; Yenetico-
ram 165.

Fossatam(TMM>116; amiratas:
Abraham; ef, Afrioa.

fossatam map^num inter Alemana
et Badantia 92; fossa nariam
eapax 98.

Frand 8—5. 8—18. 18. 19. 24. 25.
28. 82. 34-36. 38-46. 4a 51
-54. 58-65. 68. 71 — 74. 7«.
78. 80-82. 84. 85. 87—89. 91.
98. 105. 108. 117. 121. 125. 127.
184. 140. 167. 175 ; regnum Fran-
coram 8—5. 154; Fr. orientalee
58. 61. [70.] 71. 79. 143. 149;
Fr. Austrasioram 78; Fr., qai
in Italia commanere ridentnr 82;
more Frandoo 15. 25; scara
Frandsoa 52 ; (Fasteda) natione
Frimoa 67; maiores domus:
darolas, Oariomannas, Pijipinas ;
reges: Pipinnus, Carolus, Oarlo-
mannus; imperatores: Oaro-
las, Hittdowioas Hlotharius.

IVanda 7—10. 12- 14. 18. 21. 22.
28. 84. 85. 89. 40. 42 — 44. 48.
50. 54. 56. 57. 59. 60. 63. 65-
67. 69—71. 76—79. 86. 87. 95.
97. 104. 105. 109. 118. 160. 164.
174. 177 ; Fr. orientalis(>«Aastria)
158. 160; partes: Austiia,
Neustria.

Franconofurd(Troia:/Wt> 142. 159.

17L 175 ; Franecmolart 94 ; Fran-

conouurd 95; Franoonouurdum

177; riUa (798) 95. (828) 175.

177; palatium (815) 142.
Fricdislar (FriUlar) 88: Fridee-

lar 89.
Friffia(T^^>104; patricins:

MichaheL
Frida 12. 13. 93. 129. 131. 170;

Frisiacnm Utus 131 ^ pagns:

Hriustri
Fl^isiones 84. 89; Frisones 66. 88.

181.
Froia legatus Hadefonsi regis (798)

102—105.
Frondacus (FroHoae) castrum 80;

castellum 31
(FUnm) insola quaedam 142.

IKDBX NOMINUM BT BERUM.

187

Qailo (f 782) 60; Oeilo oomes sta-

bnU 61. 68.
OaUeoia (GaUeia) 102—104.
Oallia (inUr Bkmum «e Flfrmui§€*)

16. 17. 81. 51. 61. 78. 97. 114.

116. 129. 180. 188. 148. 147.

157; Oalliae 94. 96. 100; ooea-

nos OaUioQS 110. 111.

Oand (GmU) 185.
Oanglianos «. Miohahel.
Oaronna flnyius 24—27. 144. [176.]
Oanandns Wa^eo pUdam wMU
819) 150; frater: Lapns

OaTnldanns pagos (U Omnutkm)

24.25.
OentiUacam (Gmiil^) vOla 20. 21.

24. 25.
Oenua (Gmf) Bnrgnndiae oifitas

85; lenua 84.
Oenua (Gmua) oiTitas 122; oo-

mes: Hadnmams.
Oeor|[ius abba in monte OUTeti,

qui proprio Tooatnr nomine Egil-

baldns (807) 128. (124.)
Oeoxgius quidfam presbyter de Ye-

neSa (826) 170.
(Oerberga) uxor Carlomanni (771)

82. 88.
Oermani94.
Oermania (in dixkxi njpa Rhmti)

85. 87. 114. 128. 129. 147. 157.
Oennani sanoti ooipus 16. 17.
Oeroldus oomes, fiaioariae prae-

feotus (t 799) 108. 109.
Oeroldus oomes (marMo orimUaiiB

fi. 811-88%) 142; ATarioi Umitis

oustos 169; Pannon. 1. praefeotus

170.
(ierundensium agri (drea cppidmn

Oonma) 178.
(j^erungus ostaariorum magister(822)

159.
Oisola domna fiUa (3aroU magni

rms (bapHaaia 781; 56. (£);

G£la 57. (69. 77).
Oluomi Danua oustoa Nordmannioi

Umitis (817) 147.

OodeUdbus dux Abodritorum(i^)

125.
(]k>de8ealcus (KarU) regis legatus

(t 798) 108.

Oodoftridus rex Daaorum (804.
t810) 118. 119. 125. 126. 12a
129. 181. 18a 186; fiUi Oodo-
fridi 188. 189. 141. 142. 145.
147. 152. 156. 159. 162. 168.
169. 178. 175; <]k>defiridi 16a
178; filius: Hohrieus;fratris

gmtrumf) filii: ReginolduSy
emmingus , Hanowin , An-
deo.

ktha r. oalTariae loous.
172.
Orabadona (Grofftiana) Tious 168;

e o 1 e s i a : 8. lohannis baptistae.
Ghradus (Grada) eiTitas 155;^patri-

aroha (JradensiB (FortuBaius) 155.
Orahamannus missna domni regii

GaroU (788) 82.
Oreoi 24 25. 82. 94. 117. 127;

qui Orobiotae Tooantm 128;

Oreoae naTes 122: Oreoa Ungua

186.
Oreoia 41 ; ef. ConstantinopoUs.
(]bregoriQ8 diaoo(nus) Gramuo (814)

140.
(iregorius IV, presbyter tituU a.

ifiuKsi, papa (827—844), Bomar

nus pontifex 178—175.
Orifo nUus CanfU mmiari§ dmm»9

m awanaMde (t758) a 6-11;

fratres: (3arlomannus , Plppi-

nus; soror: HUtnidiB.
Orimoaldus JOI. fUhuJregkiii (787)

74; minor ducis fiUus 75; dux

BeneTentaBomm (788^-806) 88.

88. 117. 118; Orimoldus 75.88;

Orimaldns 82.
Orimoaldus /F. dux BenoTenta-

norum (806-818) 187. 141 ; [Oil*

maldus 182;] Ghunoldus 149.
GKiduscani (ineoiae pagi Omiaioea

in Libumia eiH) 149. 151 ; dnx:

Boma.

Habola (Havei) flurius 84.
Hadefonsus ^wi^OfMM, Alontfo II,)

rex (Mleoiae et Asturiae (791—

848) 102—105.
Hadmnus r. Adrianus.
Haduloha (HadOn) 100.
Hadumarus oomes cirit. Gtenuae

(t806) 122.

188

INDfiX NOMINUM ET RERUM.

Haido episcopus BMlends (806<—

823, t 836) 188.
Haimrious comes (810) 183.
Halitgarius Camaracensis eptBCOpus

(817-831) 174.
HaiBtolfus Lanffobardoram rex (744

—766) 12; Haistolfiu 14; Hei-

stulfnsld. 15; comes stabuli:

Desideriiis.
Halptani Nordmanuus (782) 60.
Hancwin (Hahon) frater Hemmingi

Danorum regis (811) 134.
Hardradus (785) [70 ;] comes 71.

148; gener: Meginhariua; ne-

pos: Reginharius.
Harl-9 Heri««
Herioldu8(^^<ir0M L) rex Dan&mm

136; nepotes: Anulo, Heriol-

du8, Regmfridus, Hemmingus.
HeriolduB (Harald IL) rex Danorum

(812— e. 841) 136. 141. 142. 145.

169; Harioldus 137 (—139). 141.

142. 152. 156. 159. 162. 168.

173. 175; fratres: Anulo, Re-

ginfridus, Hemmingus.
harisliz 80.
Haristallium (HmrtM) viUa 30 —

34. 48. 52. 66; Heristallium 35.

49. 53. 67. 149.
HaristaUi (HorMU) 102 ; HeristelU

102. 108.
Hasa (Haa9$) fluyins 64. 65.
Hassi (Heaom) 87; Hassionim pa-

gus 58.
Hassio dux Saxamtm cHmUaUum

(775) 40; Hesti 41.
Hebbi Danua ^idam ncbm$ (811)

184. 185.
Heilig (gen. Heiligen, Helge) Da-

nm gmdam nimlie \^\ filius:

Oafrid.
Heiricus v, Bricus.
HeUsaohar presbyter et abbas S,

AUdni et S. Rteharii (827) 172.
Helmgandus comea palatinue (802)

117.
Hemmingus Danorum rex (810—

811) 188-186; fratres: Regi-

noldus(?), Hancwin, Angandeo.
Hemmingus frater r^nn^marum

(812. 813) 187. (138); fratres:

Anulo, Harioldus, Reginfridus.
Herasmi sancti martyris monaste-

rium Ramanum 107.

Herena (Irena Leonie IV, impere^
taris vidua) imperatrix (775—802)
95. 104. 105. 117. 118; filiua:
Constantinus VI,

Heri- V, Hari-.

Herowicus (768) 26; Erowicus27.

(HeechamemiruaCkndubeneiSf 788 —
796) frater Abdellae SarracenilOO.

Hibemia (IrJand) ScottcMrum in-
sula 137.

Hiberus (Ebro) amnis, flumen 51.
127.

hiems valida (763) 22. 23; molUs-
sima ac pestilens (808) 125 ; pro-
lixa et aspera (821) 157. (824)
164 ; hiemalis temporis asperitas
(784) 69; moUities hiberni tem-
poris (801) 114; hiemis asperitas
(811) 134.

HierosoUmaY«^<^*M^^'^) 106 — 111.
113. 129; Hierusalem 123; Hiero-
soUmitanus patriarcha 108. 109.
112. 113. (Tbomas) 123; mo-
naohus (lohannes) 106. 110. 111.

Hildebrandus dux SpoUtinus (778
— IMM^ 788) 52. (54.) 82 ; Hildi-
brandus 53. (55.) 83.

Hildibrandus comes (827) 172.

Hildegardis domna regina (f 788)
[51.] 56. [57.] 64 ; Hildigardis 65 ;
maritus: Carolus: liberi:
Carolus, Pippinns, Hludowicus,
Hruodtrud, (tisola.

Hildegarius episcopus [Coloniensia]
(750—753) 10 ; archiepiscopus 11.

Hildericus rex (743-751) 10. 11.

Hiltrudis (HUd-trudis) mater Taeai'
kmie (748) 6. 7; maritus:
Odilo; fratres: Pippinus, Caxlo*
maniius, Qrifo,

ffildoinus (Hild-winus) abbas mo-
nasterii s. Dionisu (806— e. 842)
171.

Hispani Wascones 50 ; Gothi atqae
ffispani 172: Hispanas (FeUx)
91; maroa Uispana 154; Hispa-
nica 158. 172—175; Umes Hispa-
nicus 101. 180. 169; Hispamca
expeditio 108.

Hispania 48-58. 100. 101. 108—
105. 116. 122. 124. 127. 128. 18a
132. 137. 139. 144. 158; Hispap
niae 102; oommerdum Hispaniae
atque GalUae 180; marca Hi-

INDJBX NOMINUM ST RBBUM.

189

spaniae 177; rex Hispaniae
(Abalai) 182. 158.

Hiatria 1&&

BDidbeki v, Lidbach.

HKimi (LtkM) 96.

Hlothariiu flHuB Hhidawici tmpe-
rataris 141. 166. 159. 160. 161.
164—168. 174; primogenitoB 146;
imperii sooiiis (817) 146 ; domnas
156; imperator atqne aug^astos
(^) 161; fratres: Pippiniis,
Uladowicus ; a x o r : mnin-
garda.

Hladowicus [Hludovicus (naius
778) 51.1 filius Caroli reflns,
rex Aquitaniae (781 — 814) 56.
57. (68. 69. 76. 77) 101 - 108.
120. 121. 127. 188; imperialis
nominis oonsors (818) l^; im-

Serator (814—840) 140-178;
omnus rex 56; domnus 140;

d. imp. 155. 156. 158. 159 ; piis-

simus imp. 156; fratres: Pip-

pinus, Carolus, Fippinus, Droffo ;

sorores: Hxiiodtrudis, GisMa;

uxores: Irmingardis, ludith;

filii: Hlotharius, Pippinus, Hlu-

dowicus.
Hludowictts rex Baioariae (817—

838 , orimtaUum Fratiarum

-876) (146.) 165. 168; fratres:

Hlotharius, Piwinus.
Hohbuoki castellum (127.) 181.

(182.) 185.
Hohricus filius Godefridi rex Da-

norum (818—854) 178.
Hoohseoburg (Hoek^Sttburg) 4;

Hohseoburg 5.
Holdunsteti (HaUamMU) 118.
horologium (807) 128.
hrjngus gentis Avarorum 98. 100;

Hunorum regia, quae hringus,

a Langobardis autem campus vo-

catur 99.
Hriustri pagus iuxta Wisuram flu-

▼inm iS; comitatns in Frisia 170.
Hruotfridus notarius (808), abba

8, Amandi (f 827) 127.
Hrodgaudus Lsau^bardus 42. (44) ;

Hruodgaudus duxForoiuliensium

(t 776) 48. (45.)
Hruodmundus comes (828) 162. 163.
Hruodtrudis filia CaroH (f 810)

(75. 77. 83.) 131.

Huculyi (Hoekilwej nunc Ptier$'

hagen) 66; Huculbi 67.
Huelp (gen. Huelpi) oomes (819)

150; filia: ludith.
Hnettago v. Waissagawi.
Hug oomes Toronicus (811. 821

&poe. 828) 133; Hugo 158. (173.

174); filia: Irmin^arda.
Hunaldus dux Aquitaniorum (735—

744, 768—769) 2. 28. 30; Hu-

noldus3; quidam reffnum adfec-

tans 29. 31; uxor eins (26. 27)

80. 81; frater: Remistagnus;

filius: WaifisriuB.
Hnnfridus oomes Curiensis (823)

161.
Hnni o. Avari.
Hnnricus abba Mon d e eeenei e (787)

74. 75.

ladera (Zara) 120; Dalmatiae ci-
▼itas 155; dux: Panlus; epi-
scopus: Donatus.

Iberus i^. Hiberus.

Ibin al Arabi aarraoenus (777) 48
—51.

Ibin-Man^ (Ajbd-ur-Bahmam Ben
Muoiwifah) rex t. e. emirue Cordu^
bentie (755—788) 100. 101 ; f ilii:
Abdella, (Heeeham).

Ibosa (Ips) fiupiue 82.

lenua r. G«nua.

lesse eptscppus Ambianensis (c. 799
-886} 117.

lesns Qiristus dominus noster 88.
91. 172 ; proprius an adopt. Dei
filius 91 ; lesu C9ir. d. n. adiuto-
rium 88. humanitas 91; Ghristi
martyr (Bonefaoins) 12. (Dioni-
sins 171. (Maroellinus et Fetms)
174; sangnis 119;. Christo per-
duoente 8^ ; Domini natalis [10.]
16—36. 40. 42. 48. 50-54. 56.
59. 64— 6a 70. 72. 73. 81. 84.
86. 87. 90-97. 100-103. 106—
100. 112. 113. 116. 117 — 120.
122—124. 127. 150. 165; nata-
licius dies 69. 85; saorosanctus
Dominicae natiritatis dies 178;
Domini cena 146; ascensio 64;
sepulohrum 108; sep. Domini-
cum 112. 113; locus resurrec-

100

INDEX NOMINUM BT BERUM.

tioiiis Domiiiioae 100; Domini

verbum 12; Domino adiayanted^;

auxiliante 12. 28. 86. 40. 42. 44.

52. 54. 64. 68. 82; largiente 84;

opitolante 82 ; protegente 82. 84 ;

volente 72 ; a Domino terror eis

pervenit 88.
imaffines sanetorum 24. 25. 04.
Inffuinhaim (Inffelheim) iO: Ligilen-

haim 80. 146; In^miheim 81,

150; Ingilenheim 160; Ingilun-

haim 171; Ingilinheim 174; pa-

latium (817) 146; viUa (828) 174.
[innocentes 28.]
mundatio aqnarum (785) 68. 60;

fluminum (820) 154.
lohannis s. baptiBtae diea nataMs

(lun, 24> 116; eodesia in Qra-

badona 168.
lohannes quidam monaohut HUrO'

solymUanuu (800) 120.
lohannes episoopus SHyae-candidae

(815.828.824)142. 161. 162. (164.)
lohannes praefeotus DaiimaHa*i^\)

155. 156.
lopila (Junm) 16. 17.
loaeph V, Deiuaefi.
lovis mona v, luppiter.
Irmingardis regina (f 818) 148.

140; maritus: Hludowioas im-

perator; filii: Hlothariua, Pip-

pinus, Hludowioua.
Lrmingarda imptrtttHx (821 — 851)

156; maritus: Hlotharius.
Lrmingarius oomes Emporitaaus

(818) 180.
Brmensul fanumd4; Irminsul ido-

lum 85.
Isaac ludeus (801) 116. 117.
Istna V, Histna.
ItaU 04.
Italia [11.] 12—15. 80-88. 85—40.

42. 48. 56. 57. 7a 77. 78. 82.

06. 102—104. 110. 111. 114. 116.

117. 122. 124. 127. 182. 187. 188.

141. 142. 147. 150. 152. 158. 156.

158-161. 168. 165. 168. 177;

Italioae causae 72; oopiae 70.

00 ; Italicum (nrrKmmm) mare

158: reges: Pippinus, Bem-

haraus, Hlotiiarius.
Itherius r. Bitheriiis.
luberg (Rurg) castmm 10 ; Inbnrg

mons 11.

ludens (^aao) 116.

ludith Huelpi oomitis filia, uxor

Hludowid imperatoris (810)

15a (165.)
iugurrus (unua € pHndpibuM Am^

rcrum) 60; lugurrus prinoq^

Hunorum 61; iugums 06.
luppiter mons (Chr, 8t, Bernkmrd)

86; mons lovis 87; stella lovis

122.
iuvenes in albis (778) 88.

kagan v, caganus.
Karlus, Karolus v, Carolus.
Kartago 176.
Kilianus v, Chilianus.

Ladasclavus dux Dalmatiae atqne

libumiae (821) 155.
laetania v, letania.
Langobardi 10—18. 84. 85. 88. 80.

50. 80 — 82. 00; Langobardus

(Hrodgaudus) 42. 48. (iSrdnlftis)

01. (Au>) 188 ; r e g e s : Haistolfiis,

Detiderius.
Langobardia 57. 78. 110.
Lantbertum, iq[md sanctum, in vioo

Leodico 81.
Lantbertns comes N a m mte ntWig^

t827) 167.
LantMaus<liMUlBffMfMif4M(— 740)8.
Lantfridns Uga^CamUregiB (797^

116.
Laterani IC^ ; Lateranense patriar-

chium 161.
48.

Laudunnm civitas(Xaofi>8; pEdui-
dunensuB comes (Oaribertus) 8.]

Laurentii beati ecclesia JtonMNNi,
quae ad Onticnlam vooatnr 107.

pLaniesham (Lormk) monasterinm

LecMeld 78.

Leoho dnx Beheimomm (f 805)

120.
Leohus (Lteh) flnvius 70.
Lemovioas atc, (lAmagu) 20. 5Ki;

Lemovioa 21; Imnovicae oppi-

dum 21.

INDEX NOMINUM BT RBRUM.

191

Leo ///. apottofioot pftpa» pontifex

(795—816) 98. 99. 106. 107. 110
-115. 119. 121. 126. 129. 186.
142—144.
Leo F. Bardae patrioii filivs, Oon-

ttantiiiopofitaiiiii imperator (818

-820) 189-141. 148. 145. 146.

155.
Leo Centumoelieiisis epiioopus (826)

169.
Leo magister mifitam (828. 824)

162. (164.)
Leo nomenolator (821) 155 ; (f 828)

161. (162); sooer: Tbeodoms

primioerius.
Leo spatarios (802) 117; natione

Siculas (811) 188.
Leodiem (lAMck) yioas pnbfionf

80. 81; €f, Lantbertut.
letania maior (Apr. 25; 106. 107 ;

laetaniae (799) 88.
Libumia 108. 1(J9. 155; inoolae:

Goduscani; duces: Bomai La-

dasclavus.
Lidbaoh(X«Miei«;42; Hfidbeki48.
Lignria.116.
Lihesi (Uiw) 52.
fimes r. marca.
Linonee gem SekMmm AbodrHis

foederata 125. 185.
Lippebam (ad a$Umn Lippia$) 54.

55. 67. 107. 181; Lippiaham 66;

Li|»peam 106.
Lippia (Lippe) flnmen, fluTius 46.

47. 56—59. 66. 69; locut ubi

Lippia co M urgi t (L^ppoprimgo)

46. 56. 58; fons Lmpiae 47.

57. 59.
fitania v, letania.
fitoris custodes (820) 158. 154.
Liubus rex Wibomm 160; filii:

Milegastus, Oeleadragas.
Liudemuhflius a?unculus Bomae

ducis (828) 161.
Liudewitus duz Pannoniae infe-

rioris (t 82S^ 149-156. 158. 161 ;

beUum Liudewiticum (818—828)

154. 158; socer: Draffamosus.
Lhihidi (LUgde) viUa 68.
Liutbeiga (M, Liutborgane^ uzor

Tassilonis (788) 80—82; filius:

Theodo.
Liutgarda coniuz Cbro^re^(f800)

110. 111 ; domna 110.

Logenehi (Lakmgtm) 52.
Longlare (Lomfikit) 16; Longlar

22; Lonclare 17. 88.
Luooas (Loekm) castram 2. 8.
Lnoeria (iMOora) 117.
Lugdunum (Lgon) 175.
luna V, ecfipsiB.
Lupo Wasoo (769) 80; LupoiWie-

oonum dux 81.
Lnpus Oentulfi Wasoo (819) 150;

frater: Oarsaiidus.

Maohehnus quidam de Baioaria

(824) 164.
magister mifitum r. Boma.
mi^ister ostiarioram r. palatiaiii.
ma|rister pincemarum o, palaMnm.
Maiorica (Malhrea) insula 105. 109.

189.
Mantua oiTitas 119.
marcae Baioarioram 84; maroa

Brittaniae 108; Brittaniea 159;

Brittanicus limes 109. 169: m.

Foroiufiensis 88. 149. 151 ; inter

quattnor comites divisa (828) 174;

l Hispanicus 101. 180. 169; m.

Hispana 154; Hispanica 158. 172

—175; Hiqraniae 177; 1. Nord-

mannicus 147 ; m. N(»dmannorum

168 : oomtra Damoo 175 ; m. con-

tra Saxones 86 ; 1. Sazonicus ^eoM-

tta Sdaooo) 149.
Marcelfini et Petri beatiBsimoram

Ohristi martymm corpora (827)

174.
Maroi sanoti tituU presl^jrter (Gre-

gorius) 178.
Miffiae sanctae imago (in eoclesia

Chrabadononoi) l^ ; s. Dei geni-

triois basifica Aguonoio^ qoam

capellam vocant 177.
markiones 175.

eEartellus] v, Oarolus.
artiiii sancti corpus 16. 17 ; missa
(Noc, li; 176. 178; ad s. Mar-
tinum (ToMTo) 26. 27. 110. 111.

Martis sidus 104.

Maryani Sclari (Mdkror) 159.

Massifia (Maroomo) 84. 85.

Hfatricensis (Madrio) eomes (Theot-
bertus) 159.

Mauri 104. 105. 108. 109. 122. IM.

192

INDEK NOMINUM ET BBBUM.

128. 180. 138. 189. 172; M. et

Sarraoeni 104.106; Swr.ftoMl72;

piraticam ezeroentet (796 wqq.)

105;preedoiietl09; de HiipMiim

egrewi 124.128.(189) ; pmtee 168.
Manricium ad aamoiam (St,Mmirio$)

119.
Maaiingiia Brixiae oomea (628) 161 ;

'ilLoxmga^ dux SpcUHM^B (t624)

166.
Maaritania 100. 101.
Medardi sancti [monaat. in Snes-

sionis ciyitate 10;] banl. apnd

Suessonam civ. 171 ; tamnln8l71.
Mediolanis (Mmikmd) oiviUte 66;

Mediolanum 57; Mediolanenaif

episc. 146; archiepitoopi:

Tliomas, Anshelmns.
Medofulli (ad Wi$aram) 54; Mida-

fulU 55.
Meginiridus camerariat (791) 69.
M^inhardus oomes (611) 184.
MMinharius oomes 146; filias:

Keginhariut.
(Melao 126.]
Mercurii stella 128.
Mettis {aee., Meti) 120. 155; Met-

tenaiB ecole8ial61; episcopus:

Droffo.
Miohahel epiaoopat FhUadelphi-'

mma (605. 612) 116. 186.
Michahel /. imperator (611 — 613)

186. 137. 189. 140.
Midiahel/J. oomea domeetioomm,

imperator (620-629) 155. 165.

174.
Miohahel patriciua quondam Fri-

giae, legatus Herenae impera-

tricia (798) 104; oognomento

Chmglianoa 106.
Michahel (fartasm idam) Sioiliae

Sraefeotua (799) 106; patridua
e Sicilia 107.
Milegaatua rexWibEorum (628) 160;

frater: Oeleadragua.
Miliduoch Sclayorum (San»borum)

dux (806) 121.
Mimda (Mindan) 102. 103.
Minorica (Menarea) inaula 105.
Miaaaha (Meieeau) fluviua 6. 7.
Moenua (Mam) fluriua 87. 98. 95.

97. 171 ; Mohin 94.
Moeaia provincia 186. 189.
Mogontia (Mamz) oivitaa 80 ; Mo-

gontiaoam 81. 95. 97. 110. 111.
[187.] 186. 146. 169; andnepi-
•eopoa Moffontiaeeasia 13; snb-
nr banam lu^gontiaoeiise 79 ; sub-
orhiam MogontiaosnBis mHbis 96;
archiepiacopix Bon^behia,
Ricalfua; ef. Aibanaa.

Montia (Meme ad flumum Ck a rmt e)
26; Montea 27.

Moringua v, Mauringus.

Mormanna rex BrdtofiiM»(f616)146.

mortalitaa e, peatUentia.

Moea (Maae) 122. 155.

Moaella (Meeel) 58. 121.

Nabarri 50; Navarri 51. 122.
Nanthariua abbas de a. Otmaro

(606) 127.
Narbona (Narheeme) 24. 25; j^

vinoia Narbonensia 189.
[Nasarii martyria eodeaia ib mo-

naaterio Laureaham 11.]
Neapolitanorum Isgati 170; epi-

acopua: Stephanna.
Nicea (Nizxa) civitaa 189.
Niceta patridua, qoi tano (797)

Sidliam regebat 100. 101 ; jmw-

fectue elaeeie (606. 607) 122. 124.
Nidforasimpenitor (602-~611) 116.

122. 188. 184. 186. 189; gener:

Midiahel J.
Niciforus lei^Ktus Leonis impera-

toris (617) 145. 146.
Niumaga ( Ns ^ m weffm ) 46. 178;

NovK»magus 49. 121. 125. 126.

146. 154. 156. 167. 168; villA46.
Ninatria (Neuetrim) B. 52.
Nivema (Nevere)20. 21.
nomendator «• Boma.
Nomentum (MtMkma) 110. 111.
Nonantulaa (Nammioim) mcmaste-

rium 187; Nonantola 174; ab-

batea: Petrua, Ansfridos.
Nordanhumbrorum rex (Bazdalf)

126. 128.
Nordbertua Begienaia epiaeopna

(814) 141. 148.
Nordleudi 56 ; Nordliudi tranaAlbim

aedentea 102. 104. 106. 107;

Saxonea Tranaalbiani 106. 105.

117; ef. Tranaalbiana Sa»OBnm

regio.

INDEX NOIOKUM BT RERUM.

108

Nordmaoiii, Nordmaiiiiia v, Dani.
Noricae Alpes 0. Alpes.
notarios 9, palatium.
Novesium (Nms^) 177.
Noriomagiis v. Nivmaga.
No¥iomii8 (Ni^ifon) oiTitas 28. 29.
Novam-castellmD (N^uf-Chdimu) 8.

Obaonis (Odctr) fltivius 6. 56;

Obacoms 40; Chraara 7 ; Oraoorui

41. 57.
(Obelierias) i^. WiUeri.
oceanos 85. 100. 101. 126. 142

157; OalUciis 110. 111.
Avd-y Od-y Ot-.

OtbertnB miasiu Waifarii (760) 18.
Audaocrua (Oimoar, (Mgar) miatas

domni regis Caroli (788) 82.
Odilo dux Baioarionim (e.787— 748)

8—5; uxor: Hiltrudis; filius:

Taarilo; neptit: SwanahiMit.
Otmarua sanotus (8t» Omtr) 127;

@tithiu]monaateriumlO; abbas:
antharius.
Odo legatus imperatoris (810) 182;

Uodo OQmea (811) 184.
Audulfus rineacalcus (786) 72 ; re-

jriae mensae praeporitus 78.
Ohripona (Li$9Moti) uUima Hispa*

niae oiritas 104. 105.
OUveti moM 112. 128. 169; ab-

bates: Geoxjrius, Dominioos.
[Omortag] rex f ulgarorum (815--

poBt 827) 164. 168.
(C^tatus) abbas Ca$mm$i$ (750—

760) 10. 11.
Ora (Ohr$) fluvius 56. 57.
organum 14. 15. 170.
Oi^Uis (Urg$i) oiritas 91; epi-

scppus; Felix.
Oriiaim (Ohrum) 6. 56; Orheim

7. 57.
Orobiotae Greoi 128.
Ortona oivitas 117.
Osca (Hu$$ca) civitas, urbs 101.

108.109.180.188;praefectus:

Amoros.
Osdag oomes (811) 184.
Osfrid filius Heiligen l>anu$ quidam

noMi$ (811) 184.
Oslnd de Sconaowe Damu$ qu, nob,

(811) 184.

Osfirid oognomento Turdimulo I>.

qu, nob. (811) 184.
Ost- V. Aust-.
ostiarii v. palatium.
Ot- V. Od.

Padrabrunno (Pad$rbotn) 49. 69.
106; Padrebrunno 142; aecu$.
Paderbrunnen 48. 64. 68 ; Padra-
brunnon 65. 107.

palatJnm (anla r$gi$ Francorum)
99. 100. lia 111. 188. 147. 155.
177 ; aidiivum paUtii 188; aaboi
51. 71. 99^fi6cus 156: comites
palatii: woradus, Uehngandus,
AdaUiaidns; camerarii: Adal-
gisus, MeffinfinduSy Bemhardas;
sacellarius: Thuioolfus; oom.
stabuli: Geilo, Burohardns;
magister ostiariorum: Ge-
ningus; mag. pincernarum:
Eborhardus; missi, legati:
Amalwinus, Wineghisus, Audac*
crus, Gh>descalcu8, Eburis, Odo,
Baldricas; capellanus: Fol-
radus; diaconus: Rioulfus;
notarii: Srcanbaldus, Hruot-
fridns; presbyter de pala-
tio: Zacharias; palatia: Aquis,
Oarisiacum, Oompendium, Fran-
conofurd , IngUenhaim , Saltz,
Theodonis viUa, Wormada.

Pampilona 50. 166; Pompelo Na-
varrorum oppidum 51; Pampi-
lonenses 122.

Pannonia 89. 93. 97. 99. 100. 185.
150. 151. 156. 168. 159. 178;
Pannoniae 98. 118. 185; P. su-
perior (89. 93. 97.) 158. (159.)
174; incolae: Avari; Pannonia
inferior 149. (150. 151. 156. 158) ;
incolae: ^iAKn (Croata$ $i Sla-
vonii) ; d u c e s : Wonomyrus,
Liudewitus ; Pannonica expeditio
155.

Papia (Pavia) civitas 12 - 15. 86.
88. 40. 56. 114. 161; Ticenum
87. 39. 57.

papiUones rtffi Karolo donati 102.
128.

Paririi 27. 110. 111.

ift

m

INDEX NOMINUM ET RERUM.

pascha [10.] 16-86. 40. 44. 48. 50

-54. 56-59. 64-68. 70. 74.

80. 81. 84-87. 90-97. 100—108.

106. 107. 110. 111. 114. 117. 124.

125. 127. 148. 168. 176 ; paschae

fesiivitas 121; paschale festum

21. 28. 85. 49. 75. 155. 167;

paschalis dies 161 , sabbatua 128.
Paschalis nomenclator (801) 114.
Paschalis I, papa, pontifex Roma-

nus (817-824) 145. 155. 161-

164.
Patalaria (PtmtOlaria) insnla 124.
Patavinus (Padua) oomea (Richoi-

nus) 141.
patriarcha v. Gradns, ffi«?osolima,

Laterani
{«triciiis 9, ConstantinopoUs.
Panli beati apostoli basihca Ramana

114; €f, Petnis.
Paulns /. papa Romanns (757—767)

26. 27.
Panlus dux laderae (805. 808) 120.

127 ; Cefalaniae praefectus (810)

180.
Pentapolis 14. 15.
Persarum rex (Aaron) 114. 116.

117. 122. 128; Persa de oriente

116.
pestaentia, mortalitas (801) 114.

(808) 117. (820) 154. (828) 164;

hiemps pestilens (808) 125; bonm

pest. (810) 182. (820) 154; equo-

rum lues (791) 91.
Petrocia (PeyrusM) castrum 24. 25.
Petrogorigrum (PiHgord) 26 ; Pe-

tragoricum 27 ; [Petrogoricum 28].
Petrus sanctus, beatus apostolus

(i. e, dccUHa Ramana) 10. 12—15.

34. 91. 99. 161; beati, sancti

Petri basilica [BratUotmmms 28 ;]

R&mana 91. 106. 110—118. 186;

confessio (eepHlemm) 98. 99. 112 ;

ecclesia 118; familia 162; iusti-

tiae 10. 12-14. 84; vicarius 107;

b. Petro intercedente 86 ; (Petri

et Pauli) apostolorum limina 81.

72. 77. 98.
Petrus V. Marcellinus.
Petrus missus Adriani apostolici

(778) 84. 85.
Petrus abbas Oraecus (808) 118.
Petrus abbas monasteriiNonantulas

(804-821) 187. 140.

Petms GentomoelleBsii epiaoopiii
(821) 155.

Pferinga «. Faringa.

phams V. fams

pincemarum magister v. palatHim.

Pippinus maior domoi (741—751)
2—9; rex (761-768) 8—27. 68.
59. 76. 80; domnus rex 24. 26.
58. 76. 78; fratres: Gario-
mannus, Gnfo; soror: Hiltra-
dis; uxor: bertrada: filii:
Carolus, Garlomannus, rippiniis.

Pippinus Pippini regis filius (769.

+ 761)16. 17; fratret: Gaiohis,

Garlomannus.
Pippinus filins regis Garoli nmta

maximus (792) [90.] 91: fratres:

Garolns, P^inus, Hlndowioiis,

DroffO; sorores: Hraodtmd,

Oisda.
Pippinns domnns. fiHns domniGa-

roli magni regis 66; rex Italiae

(781—810) 56. 57. (68. 69. 76.

77.) 78. 79. 98—100. 102. 106.

110. 111. 114. 120-122. 124. 127.

180. 182. 186. 188. 158; domnns

rex 56. 78H[ratres: P^pinns,

Carolus , Hlndowicns , DroffO ;

sorores: Hraodtmd , GisoU;

filius: Bemhardns.
Pippinus Hktdawiei imperatoiis fi-

Uus 141; rex Aquitaniae (817—

888) 146. 151. 152. 159. 165.

169. 178—175; fratres: Hlot-

harius, Hludowicus; uxor: filia

TheotbertL
piratae r. Manri a^ Nordmanni
Pirineus «. ]^ineus.
Pisae (Piea) 114.
Pisces eidue 122. 128.
placitum 14. 16. 20. 22. 24. 48.

50. 96. 184. ' 156. 160. 161. 174;

sinodus, syuodus 24. 80. 82. 84.

40. 46. 54. 56. 58. 72. 76. 80;

publicns 48. 68 ; populi generalis

conventus 15. 17. 21. 28. 25.

81. 88. 41. 47. 49. 55. 59. 69.

77. 81. 95. 188. 142. 146. 148.

150. 152. 154. 156. 150-162.

164. 167—171. 178. 174. 176. 177.
pluviae 67. 98. 154. 157.

1) Hinc eorHgoB *Kmtm Arthit^ XXt,

69 l.B.

INDEX NOMINUM £T SEBUM.

195

Pompelo p. Pampilona.
p<ms navalis 02. 03.
PopQloiiiiim eivitas maritima 128.
Portus VeaenafF&rio-Vmire) 116.
Praedenecenti Sclavi (ineoia$ pagi

BranUaehmco) 150^ Abodriti 149*,

qui Yulgo Praeden. vocantnr 165;

ef. SolavL
primicerios v, Roma.
protospatharios i^.- ConBtantinopolis.
Frovinda (Provm^) 50; Narbo-

nenris 189.
pruina Bsum (800) 110.
pnella cibo abirtinens (823 — 825)

163. 168.
[Dulveres tparri (810) 132.1
Pyrineus mons 51. 91; ririneus

130. 144. 166.

Quirinus snbdiaoonusltoffMMiiM (823.
824) 162. 164 ; primicerius (828)
175.

R.

Raba(^i2aa&>fluvius88; Arrabo89.
Radantia (BodnUg) fluvius 92—94.
Radbertus missus imperatoris (t807)

(122.) 123.
Radolfus comes67; filia: Fastrada.
Ratumagus r. Rodomus.
Raveuna 14. 15. 110. 111. 114. 119.
Redonas (Rennes) civitatem 165.
ReganesbuTff (Bigen8bnrf() 84. 86.

^—93; It^finum ciritas, quae

nunc Rsf^. vocatnr 91: JEUgi-

nensis episc. (Sindbertus) 59.
Regiensis(7^<!^^> episcopus (Nord-

l^rtus) 141.
Reginfindus rex Danorum (812 —

814) 136—139. 141; fratres:

Anulo, Herioldus, Hemmingus.
Reginhardus oamerarius Bemhardi

refis (817) 148.
Reffmharius M^ginharii oomitis

filius (817) 148.
Reginoldus filius fratris CMofridi

reffis (t 808) 125.
Remistagnus frater Hunaldi (768)

26; lUmistainus 27.
Remis abl. (Beims) 138. 144; Re-

morum civitas 119; arcbiepi*

scopus (Ebo) 163.

Reric emporium 126. 129.

Rhenus (Bhein) fluvius 41. 53. 55.
59. 61. 67. 71. 85. 93. 95. 97.
107. 131. 143. 152. 157. 159.
170. 177 ; Renus 52. 54. 58. 66.
84. 100. 106. 114. 121. 160.

Rhodanus (Bhdne) 35.

Ribuaria 61.

Richarii sancti monasterium (St,
Biauier) 99; in Centulo apud
s. Richarium 110. 111; abba-
tes: Anflnlbertus, Helisachar.

Richoinus ratavinns oomes (814)
141. 143.

Riculfus diaconus (^^\^ arehispise,
Mogowt, 787—813) 58; RichoU
fus 59.

Rimie (Bshms) 10; Rimi 11. 69;
Rimee 68.

Rodomus (Bousn) dvitas 28; Ra-
tumagus 29. lia 111. 149. 152.
165.

Roma 3. 5-9. 13. 31. 38. 35. 36.
38. 39. 56. 57. 72—75. 79. 91.
98. 99. 106. 107. 110-lia 117.
119. 126. 128. 129. 133. 136. 142
-145. 160. 164—166. 174. 177 ;
Romana ecdesia 11. 13. 15. 36.
95. 126. 156. 161. 169 ; lex 114.
115; nrbs 96. 99. 114; Romanae
urbis vezillum 98. 99; vezilla
110 ; sanota sedes apostolica 162.
165. 169 ; sanctorum apostolomm
limina* 9, Petms ; Romanus [papa
2a] pontifex 9. 11. la 107. 126.
155. 168—165. 175; papae:
Zacharias, Stephanus //. , jPau-
lus /., StephanusJJJ., Adrianns J.,
Leo III. f Stq[>hanus IV. ^ Pa-
schalis J., IWenius, Valentinus,
Gr^rius JF.; archidiaco-
nus: fienedictns; bibliothe-
carius: Sergius: cubicula-
rius: Albinus; aiaconi: Al-
dulfus, Valentinus; dux: Ser-

Elus; magister militum:
eo;nomenclatores: Pascha-
lis, Theodorus, Leo, Theofilactus ;
primicerii: Theodorus, Qui-
rinus; sacellarius: Campu-
lus; subdiaoonus: Quirinus;
superista: Florus; ecole-
siae: s. Pctri, s. Herasmi, b.
liaurentii, s. Marci, s. Sabinae.

13*

loe

INDBX NOlflNUM IST RERUll

Bomaldus filins Areghki (787) 74;

Bnmaldos 74; Bvmoldiis maior

filiut 75.
Bomani 24. 25. 84. 85. 106. 107.

110. 142. 148. 145. 178; Boma-

nomm popnliis 112. 118; impe-

rator 112. 118.
Bowlmns praefectns Teate ciyi-

tatis (801) 116.
Boto (Roda) dyitas 170.
Bnmerioi oastellum (B$mir$motU)

120. 155; mons 167.
Bustki sancti corpus 16.

Sabaria (Sarvar) 89. 119.

Sabas sanctus (i, e, 8, 8aba$ «lo-

natt, Hiera$ofymiiamm) 112.
Sabinae sanctae tituli arohipresl^yter

(Eugenius) 164.
sacellarius v, palatium et Boma.
Sala (frOHkioa^ 8aaU) flnvius 87.

118.
Sala (ikUHng, Saale) 61. 67. 121.
Salemum (SaUmo) 74; marit. d-

▼itas 75.
Salmontiagus yilla (8amouo9y) yilla

24; SalmontiacuB 25. 82. 88.
SakMsa (SOt in Ahatia) 80; Sa-

Insia 81.
Salti (Sah) palatinm 87. 118; Sabs

▼illa 17a
Samnium provincia 7.
Sanctones (Saintss) dyitas 26; San-

tones 143 ; Santonica dr., mHbs 27.
sanguis lesu v, lesus.
Sa^ 124. 189. 148.
Sardinia 124. 180. 187. 189. 158.

176.
Sarraceni a) in Hispania: 48. 49.

95. 101. 104. 108. 116. 122. 188.

187. 148. 145. 169. 170. 172. 175 ;

Sarracenus (Ibin al Arabi) 49.

51. (Abdella) 100—103. (Zatus)

101. (Asan) 109; Manri et Sar-

raceni 104. 106; S. ac M. 172;

ef, Cordnba; b) Sarracenus de

Africa 116; cf, Africa; c) m

Aria 131; ef, Persae.
SaTus (Save) fluTius 158.
Saxones 6. 7. 10. 11. 16. 17. 84—

49. 52-55. 57. 58. 60-69. 71.

78-80. 84. 87-89. 98—97. 100.

108. 104. 106. 107. 109. 117.

118. 125. 128. 129. 18Sf. 188.

141. 148. 149. 158. 158. 177;

Sazo rTheoderions) C 5. (Aldnl-

fns) 127 ; Saxonica eneditio 56.

65; p«rfldia 71 ; Saxomd comites

180. 142; more Saxonioo 17;

bellum Saxonicum 67. 101; par-

tes f entis: Austrelendi (An-

strani, Ostfalai, Sax. orientuesX

Angrarii, Westfalai, Nordleudi

(Sax. Transalbiam^.
Saxonia 4-7. 10. 11. 16. 17. 82.

88. 40. 47-49. 52. 54-56. 59.

61. 64—67. 70. 84. 85. 94-108.

106-106. 118. 125. 126. 182.

141. 142. 147. 157. 160. 168.

175; ef, Transalbiana rwno;

papfi: Bardengawi, fincU.Dr»-

flMu, Firihsadf Haduloha, Hliuni.

waiisagawi, WihmnodL
Soahaningi (SekSnitftfm) 6; Soahi-

ningi 66; Scahningi 67; Skah-

ningi 7.
Qc9A&(Sehild4)fLwnuB; Scaldisl85.
Scladdistat (SehUUeUBtU) villa 4!L
Sclaomir Abodritomm rex (809—

819, f 821) 147. 149. 150. 157.
Sclavania 84.
Sclavi a) (» Abodriti, Wilsi, So-

rabi) 56. 57. 60. 61. 84. 87. 97.

106. 121. 125 — 127. 142. 148.

159. 169: Sdaveni 85; b) (» Be-

heimi, Manrani) 120. 150; c) Sol.

circa Danubinm habitantes 119.

185. 145. 159; in Pannonia se-

dentes 178 ; Sclayns (Wonomyms)

98; gentes: Abodnti, Beheimi,

Ghiduscani, Marvani, fraedene*

centi, Sorabi (Serben)^ Sorabi

(8orhen)f Timodani, Wifad.
Sconaowe (Sehonenf) 184.
Scoralia (AiUy) castrum 24. 25.
Scottomm insnla Hibemia 187.
Sebastianus beatissimus martyr

Christi 171. 172.
Sedunensis (Sittm) episcopus (Wil-

harius) 38.
Sels (Chantoeeaux) castmm 26 ; ca-

stellum 27.
Septimania 50. 95.
Sequana (Seine) amnis 110. 111.

158. 157.
Serapte(^^oraft«>mon86; Soracte7.

INDBX NOMINUM BT BERTJH

107

Seiviiui bibliotheoarinB Bamamus

(828. 824) 182. (184.)
Sergius dux Bamamte (815) 148.
SioSu 88. 100. 101. 108. 100. 188;

&raefecti: Theodoros, Niceta,
[ichahel.
Siooris (Seare) fluyiut 158.
Sioalns (Leo) 188.
Sigibargam (HohmtSifhm^g) 40. 41.

44. &
Sigifridiu Danoram rex (777. 782.

796} 49. 80. 61. 108.
Si«fridaB nepoe Godofridi r^gii

DoMontm (f 812) 186.
Sigimondas ufftaus CaroU regi$

(^ mtw 797 9t 801^ 116.
Sigiwinas dax Wasoonam (816) 144.
Sigo dax Benerentanoram (B18—

B^) 149.
SilH (aailMf) 122.
Silva-candida (Soha-oamdtda) 142.

161. 162; episoopas: lohannes.
Silrester sanotos 6. 7; s. Silvestri

monast. in Serapte monte 6. 7.
Sinbertas episoopas BaHabonmiis

(756-701) 58; Sindbertas Regi-

nensis episc. 50.
sinescalcas v, palatiam.
Sinistfelt (SmifM) campas 06;

Sinotfeld 07.
Sinlendi terra Nordmannoram $

r€gim$ ffMNlM JFVfMfi 142.
Siscia (SiMh) ciritas 158.
Sisinnias firater Tarasii(798)104.105.
Skidriobarg (Sehitdor) 68; Skidro-

barg 69.
[Sithia] monasteriam v. Otmams.
Sitnia (Sgthm) 16.
SHesthorp (atMnufig) 118. 126.
Smeldingi gons Selaionm AbodriHs

foederata 125 ; Smeldingoram

maxima oiyitas 129.
sol 9, eclipsis.

solstitiam aestiyale (Iwn. 21> 166.
Sorabi (Serben)^ qaae natio magnam

partem Dalmatiae opUnere did-

tar 158. 161 ; ef Sclavl
Sorabi (Sorben) Sclari 61. 121. 148.

159. 169; Soraborum fines 157;

Saurbi 84; ef, Sclayi; dux:

Milidaoch; anas de primo*

ribus: Tunglo.
spatharias v, CSnstantinopoIis.
Spiritas sanotas 120.

SpoleUam (SpMo) 106. 107. 114.

166; Spoletii comes (Winigisas)

117.
SpoHtini 88; Spofitinas daoatas88;

dox 58. 54. 82. 106. 107. 148.

157. 164; daces: HfldebrandaSy

Wmc^liisi», 8iq>po, Adalhardns,

Maaringas.
stabali oomes r. palatiom.
Stagnford (SteinfitH) 66.
Stephanns/r. (m.) papa(752— 757)

10 — 18; MDostolicas 12.
Stephanas i//. (IV.) papa (768—

772) 88.
Stephanas IV. (V,) diaoonas (816),

papa, pontifex(816-817)144.145.
Stephanos episoopas NeajtoUkmm

(767—700) 04. 05.
Staria (St9r) flomen 120. 147.
sabdiaoonos v. Boma.
Saentana (BortMvde) 105.
Saeones (Sekwedm) 180.
Saessionis (Soisoone) ehritas 10. 28;

Saessona 11. 20. 171 ; basilioa:

sanoti Medardi.
Sontdal (S0mtel) mons 60; Santal

61. (68.)
Saomi Danm ^iuedam nobOie (811)

184.
saperista v, Boma.
Sappo Biixiae oomes (•— 822), dox

SpoUtinas (822—824) 158. 164.

166.
Saarbi v. Sorabi.
Swanahildis neptis Odilonis odacis

Baioaciorom (741) 8; filias:

Grifo.
Swidger eomee Nordgopieneie (748)

6; Bwithger 7.
synodas eeSesiaetiea 24. 25. 04;

oonciliam 120 ; synodale deoretam

148 ; syoodas publioas v, placitam.

T.

Tarasias Constantinopolitanaa epi-

soopas (784 — 806) 104. 105;

frater: Sisinnias.
Tarrisiam (Trevieo) 44 ; Tanrisianas

portas 122.
Tassilo dax Baioarioram (748 — 788)

6-0. 14-17. 20. 28. 58. 50.

74— 88: axor: Liatbetga; fi-

lias: Theodo.

196

INDBX KOMINUM £T RERUM.

Titte (OMi) driiM 116.
Tedoad (inpago Arvmmko) 18. 19.
TeocUdum (Dimi) villa 140.
teme motiis (801) 114. (808) 117.

(815) 148. (828) 168. (829) 176.
Thancolfiis saoellariiu (826) 170.
Tkanatioa Libiimiae ctTitas (Tmr*

•aUo) 108. 109.
Tlieod-y Theode-y TheoK
TheotbertnB comes Matriceiitia(822)

169;gener: Pippinns rex Aqoi-

taniae.
Theotheri comes (811) 184 ; Theot-

harios (828) 162.
Theotmalli (DtlmM) 64; Theot-

melli 66.
Theodo filios raMAm«0 (787) 78.

79. (81.) 82. 88.
Theodericos Sazo (748. 744) 4. 6.
Theodericns comes,propinqan8 regis

(782) 61. 63. (791) 89. (798) %.
Theodone-villa (DkiUmhofm) [la]

84. 85. 65: Teodone-YiUa 64;

Theodonis yilla palathim 190. 121.

156. 175.
Theodnlfns Anrelianensis episoopns

(-818) 148.
Theo*.
TheoctiBtns ' l^gatus Nicetae (797)

100. 101.
Theodoms patricins, Siciliae prae-

feetns (788) 88.
Theodorus capcanus (f 805) (119.)

120.
Theodoms nomenciator (815) 142.

148. (817) 146; primicerins (821)

156. (t828) 161. (162.); gener:

Leo nomendator.
Theognostus protospatharius (812)

186.
Theophilns presl^yter, legatns He-

renae imperatricis (798) 104; pr.

de Blachemis 105.
Theofilactus episcopuiB TadorUnus

(794) 94; Theophylactns 95.
Theofilactus nomenclator (826. 828)

169. 175.
Thomas archiepiscopus Mediolanen*

sis (759-788) 66. 57.
Thomaspatriaroha Hierosolimitanns

(809) 128.
Thrasuco dnx Abodritorum (795—

809) 104; Thrasco 105. 128. 129.

147. 149. 150; Brasoo 126; fi-

lius: Geadngus.
Thuringi, Thuringia r. Toringi,

Toringa.
Tiberius presl^yter quidam CTro-

dmtii (821) 166.
Ticenum «. Papia.
[Tilpinus episoopus Bemensis (768

-789) 84.]
Timodani (ad fiwriam Timok) 149.

150.
Tisa (TMu) fiurins 99.
Toarois (Thimim) castmm 20; ca-

stellum 21.
Toletum (TiMo) 91; episoopns:

EHpandus.
Tolosa (Ttmkmm) 24.25. 150: oo^

mes: Berengarins.
Toringa (TkUHHgen) 6; Toriagia

66; Thuringia 7. 67; Thnringo-

rum ragio 157.
Toringi 78; Thnringi 61. 167.
Torinna (Tm^mmo) castrum 24. 26.
Toronioos v, Turones.
Transalbiana Saxonnm r^gio 71.

177; Saaumia 147; Transalbiam

pagi 118; Saxones «. Nordlendi.
Treveros aec. (Drior) 165; Treve-

rensis emscopns Amalharius 187.
Trianto (Trieni) 78; Tredentina

vallis 79.
Trinitas sancto 24. 25. 112. 118.
tudun, qui in gente et regno Ava-

rorum magnam potestatem ha-

bebat (795) 96 ; unus ex primo-

ribns Hunorum 97. (796) 98. 101.

(811) 185.
Tullense (TonOterritorium 168. 168.
Tuittlo unus de Soraborum primo-

ribus (826) 169. 171.
Turdimulo v. Osfrid.
Turoni (TourB) 26. 27. 110. 111.

138 ; Toronicus oomes (Hug) 138 ;

ecclesia: sancti Martini.
Tuscia 128. 189. 176.
Tuscoram civitas Florentia 73.

unctio (8.) 9. 12. 13.

Unrocns comes ^811) 184; Uu-
rochns 145; filius: Berenga-
rius; nepos: Albgarins.

INDBX NOMINUM ET RERUM.

199

Uodo 9, Odo.

Urm Dtmus quidam no^ (811)

184.
Uiica urb9 176.

V.

Valentianas (VaUndmm) ace, 82;

villa (aH.) 88.
Valentinas diaconus, papa(827) 178.
VallenBis (VatteB) rtgio ln marea

HispmUea 172.
Vedasti sancti monasteriam (St,

Vaagt) 161; abbas: Adalan^.
Venedifl (Vannes) oM. 148; Vene-

torum regio 78.
Venetia (Vmsdig) 120. 121. 124.

127. 180. 182. 170; Venetioiducee

(Willeri. Beatas} 180; Veneti-

coram dax (Willeri) 188; patri-

archa (Fortanatas) 165.
Venas 9. Fortas.
Vercellae (V$re$Ui) 114. 116.
vexillam v. Roma.
Vetas - Pictavis (Vieux - P&Uiers)

4. 5.
Vienna (Vimne) civitas 12. 18.

24. 25.
Virciniaoam (Vergenag) villa 54;

Wirciniacas 55.
Virgo Mue 122. 128.
Vosegus (WaBffau) silva 120. 147.

167 ; Voaegi saltus 146. 155.

W.

Wahama (Wame) fluvius 68. 69.
Wai&rius dux Aquitaniae (744—

768) 8. 9. 18. 19. 24—27 ; Wai-

farii mater, sorores, neptes 26. 27.
Waiziagawi (Weiasgau) pagus 68;

Huettagoe (abl,) 69.
Walaoh comes filius Bemhardi (811)

184; monachus (814—826, ahbas

Carbeimsis 826-886) 158. 159;

ace. Walanem 137; Walahuml58;

fratres: Adalhardus, Bem-

harius.
Warinus comes (771) 82. 88.
Warinus Arvemi comes (819) 150.
Warmatia v. Wormacia.

Warstein Danua quidam nobiHa

(811) 134.
Wascones 81. 50. 51. 144. 166;

Wasco (Lupo) 80. (Lupus) 150;

duces: Lupo, Sigiwinus.
Wasoonia (Oaseogne) 8. 10. 28. 81.

152. [176.]
Welatabi v. WiUl
Westarfolda 188.
Westfalai (Wss^m) 42. 48. 54.

56. 65-67.
Wido comes, qui in marca Britta-

niae praesidebat (799) 108; prae-

fectus Brittanici limitis 109.
Widochindis (777) 48; Widochin-

dus 52. 60. 62. 70; Widokindua

49. 61. 68. 71.
Wiffman comes (811) 184.
Wihmuodi pagus Saopaniae 118.
Wihomarcus Britto (822. 825) 159.

167.
Wiloharius arohiepisoopus Ssno-

nsnsis (c. 769—778) 82.

Wilharius episcopus Sedonensis

(771) 88.
WiUemondos filius Berani (827)

172.

Willeri (ObsUsrius) dux Venetiae
(805. 809. 811) 120. 188 ; Wilha-
renus 127. (180.)

Wihri (106.) 107. 126. 129. 182.
185. 187. 159. 160 ; WiUe Sclavi
84; natio, quae propria lingua
Welatabi, Francica autem Wutii
vooatur 85 ; r eg e s : Liubus, Mi-
legastus, Celeadragus; ef. Solavi.

Wineghisus missus (788) 82 ; Wini-
gisus legatus regis 83 ; Spolitinus
dux (t 822) 106. 107. 148. 157.
158; comes Spoletii 117. 118.

Wirciniacus v. Vircmiacum.

Wirundus abbas Stabulsnsis (799)

106.
Wirzinburpr(^Tr«r«6i#r^; 94; Wirse-

burgensis episcopus (Burghardus)

8; Wirsiburgensu 9.
Wisora (Wsssr) fluvius 34. 40.

42. 54. 62. 66. 102 ; Wisura am-

nis, fluv., flumen 11. 35. 41. 48.

55. 68. 67. 93. 101—103. 131.
Witian princeps Abodritoram (789)

84. 86; Witsin Abodritorum rex

(t 795) 96 ; Witzinus 97.

aoo

INDEX NOMINUM ET RBRUM.

Wolfoldut Gremonentis episoopiis
(-818) 148.

Wonomyrui SclaTus (708) 96; ef.
Paimonia mfenor.

Wondiu (782) 00; oomes peltlu
61. (08.)

Wormatia (Wormi) oiTitas 22. 64.
58. 66. 68. 76.86. 156. 175. 177;
Warmatia 80. 82. 46. 72; Wor-
mada 28. 81. 88. 47. 55. 59. 69.

78. 77. 87; Wormaoentis epi-
•oopns (Bernharint) 129.

Zaoharias papa (741-752) 8. 9.
Zaohariai pretbiter de palatio (800)

110-118.
ZatanpraefeotaaBan0AiofMM(797.8Ol)

100. 116 ; Zatos Sarraoenne 101.
(Zion) mons 112. 118,

GLOSSARTUM.

aooeniendos 71; ef, lAcenire.

adfectare reffuum 29. 45.

adimplere 76. 78.

adortaase adkwriahm mm 80.

aforia 4A. 46.

alium oasteilum 44.

alodem 48.

ambo eiUh0ira 112. 113.

anathematis gladio ferire 77.

apoitolicus papa 12. 84. 58. 72. 74.
76. 78. 90. 94. 112. 114; apoeto-
lica auctoritaa 8. 77; benediotio
77; invitatio 12; petitio 10;
sedee 162. 165. 169. 171.

arrepti arripimiUa 46.

arripere iter 8. 28. 119.

auUci 51. 71. 99.

auricalcum (igtlxahtog) 128. 124.

ayunculus pairuu$ 86.

balBamum 128.
bissinus (ftifaoivog) 128.

caesae 46. 72.

capitanei pnnoip$$ 72.

carra earri 126.

catholica ecclesia 91.

christianitas 48. 96.

cimbalum (K^iAfiaiov) 128.

citra <MM 71.

cleiMddra (xXiywdgo^ 128.

clioae 44.

cluaae Klau$m 12. 86. 147.

coilecta cottUOf oommntm 6.
comitatuB eomii 8. 170; oomitatoe

8; comitatuB anla rogio 71. 108.

170. 177.
oommercium eonfinium 180.
confiniales 86.
confortatus eonfirmaiuo 46.
oonfugium fedt eonfugU 48.
coniungo v, iungo.
conquiro eapio 4. 6. 14. 24. 42.

54. 72.
consentanei eonmUimUeo, ooeH 76.

88.
oonngnara dooignaro 104.
comi&ayit ecnMatuo oot 84.
contenuit impotravU 80.
contumaoia perfidae gentit 73. 101.
contumelium eoniumoUa 52.
conturfaium ooniurhaHo 86.
oonvenentiae 72.
credentiae orianoo 70.

Decembrio 118; cf. Norembrio,

Octobrio, Septembrio.
defecta eet (luna) dtfooU 176.
deintus 44.
deiudicare 82.
depraedare 68. 104. 108.
desertare dopopulari 74.
desoUti ooiaHi oxporUo 166.
detondi dotondori 148.
diaconem 58. 140.
donaria 110. 111.
diqpendium 88.
dttcattts duekd 6. 8. 65. liM.
dttlgere, dttlgtom

14. 4i.4& ,

702

GLOSSARIUM.

edqpos inXeiyfte 28. [72]; edypcis
122. 128. 180. 187. 149.

emporiom 126. 129.

episoopia epiteaptUHt 74.

exeroitiu expedUio 4; iter exerd-
tale 87. 92.

exoosaioria epistala 145.

exttlare 189. 156.

f.

faciem i*egi8 yidere 22. 74.
familia regis 26. 27; b. Petri 162.
firmitates munUianea 16. 54. 72. 88;
firmitatem fkoere fidem dare 76.
flnenta undae 58. 89. 157.
foedifragas 41. 108.
forinsecus 36.
fossatom 92.

fraodiilens 80 ; fraadnlenter 96. 170.
fnga lapeuB 88. 62.
fugivit fuffU 6.
fngitiiB est t%igU 10.

grande periculom 71.
grassatnr mortalitas, peatQentia 182.
154. 164.

habuit ioraiam turaverai 80.
harisliz exercUue deeerUo 80*
heresiB atgBWQ 90. 91. 94. 95.
bibema 21. 28. 25. 55. 65. 69. 97.
99. 103 ; hibemare 102. 140. 149.
homo vaeeallue 16. 128»
faringas Ring 98—100.

iamdictos 42. 46. 66. 74. 76. 78.

oU. c54. oO. oo.

iamfatuB 86. 80. 94.

idolam 85.

illa alia aUera 26; ilH alii eeUri 42.

in ante 78. 84.

infra intra 44.

infalae imperii 155.

inffeninm malum 20. 44; ingenia

madalenta 20.
inmane 150; inmanisrime 182. 154;

inmaniter 164; inmanitaa fingorit

28 184. 164.
in tuitam 49. 59. 157. 168. 172.
intimare 107.
inyioem, in inv. v, yioe.
ipead rebelliam 62.
iugitaa pluyiaram 67. 157.
iongere se =» m eanferre 28. 30.

54; se ooniungere 36. 50. 58. 70;

ooniongere 78. 84 ; periungere 84.
ioBsio 10.. 78. 80. 155. 160.
iustttiae 10. 12. 14. 15. 18. 19. 88 ;

iufltitiam, iuBtitias oognoaoere 79;

consentire 18. 78; exigere 18.

19 ; facere 12. 102. 141. 160. 161 ;

impetrare 88 ; inohoare 161 ; per-

ficere 161 ; quaerere 12. 18; red-

dere 13. 15 ; Tetare 12 ; yidere 78.

1.

lacessire 85; cf, accerriendos.
laudes 110-113. 136.
letania UxavBla 88. 106.
leuga Ueue 157.

mandatum facere 60.

manibuB dulgtum faoere 48 ; ef. va-

satictun.
marca Marh a) »> finis 86. 168;

b) territorium fini adiaeene 88.

84. 108. 149. 151. 154. 158. 159.

172-175. 177; markiones 175.
mechanica ars 128.
medietaa dimidium 106.
memoratuB 51. 59. 65. 71. 75. 101.

131. 133. 148. 150. 162. 166.
mendatia faUaeia 76.
ministerium 180.
mitsa Meeee 112. 113.
monachicuB habituB 5. 7. 13; mo-

naBtica converBatio 83. 157.
montana 36; montani 166.
moriretur 80.

moTere (castra) 58. 87. 111.
murarii maure»' 155.

neglegentiae 20.
neptas neptee 26.
neutrae parti 153.

GLOSSARIUM.

208

Noyembrio 102. 119. 129: NoTem-
brinm 186; tf, Deoembrio, Oo-
tobrio, Septembrio.

noviter 148.

nnllae hiemi 28.

obnnbilavit 58.

Octimbrio 138 ; Ootobrio 116. 156.

168. 169. 171. 174; Ootobrinm

170.
omnimoda defeotio 65.
opipare 144.
optimates, obtimates 88. 74 — 76. 77.

98. 99. 120. 121. 155. 156. 167.

169; a quodam optimate 168.

pagani 18. 88.

papilio paviUon 102. 128.

partibuB » ad, erga, in 8. 18. 24.

26. 28. 80. 82. 40. 42. 50. 52.

56. 62. 64. 72. 74. 78. 84. 86. 94;

ad partem 58; ad partes 158;

de parte 78. 156; de partibus

48. 50. 169; er|ra partem 160;

erga partes 161 ; m partibns 48.50.
patibnlum 93. 125.
perpessi sunt ictibus 46.
pervicacitas perfidiae 71.
petra 25; petrariae 44.
pincemae 58. 59.
placet convenit 40.
placitnm a) emvmtus 84. 72. 74;

cmv, popuU gmeraUs 14. 16. 20.

22. 24. 48. 50. 96. 184. 156. 160.

161. 174; b) canvenium 4. 7. 20.

44; per pladtum 4* 20. 44; ex

placito 7.
pladtando 4.
pleniter 78.
pontifex papa 13. 29. 38. 59. 78.

75. 77. 91. 106. 107. 111—115.

124. 128. 142. 144. 161 — 166.

175; pontificatns [32.] 88. 99. 144.

145. 161. 178.
praedictus 17. 25. 27. 28. 34. 51.

52. 58. 80. 119. 123. 126. 162.
praefatuB 42. 58. 62. 66. 74. 78. 128.
praespicere prospieere 74. 78 ; jmt-

epicere 78.
praesnl sedis apostolicae 165. 166.

171.

praetoriani eaUlUiee 151. 155.
praevidere perepieere 82.
primarius 5; primates 82. 88. 188;

primores 15. 17. 19. 41. 43. 49.

68. 87. 97. 104. 121. 125. 184.

135. 138. 189. 142. 149. 160—

162. 169.
proceres 29.
prophetiae tpirituB 88.
provincia regio 8. 20. 21. 108. 109.

186. 189. 148. 151. 152. 169;

provindales 29.
psallere 112. 118.
pseudosynoduB 92.

rebellare rebtUem reddere 28. 42.

44. 52. 60. 66.
rebellium rMIUo 62.
reciperare 8. 122.
recredidit confeeeue est 78.
reminiBceret reminieeentur 58.
rocca roche 24.

saepedictuB 70; BepenominatuB 74.

Banotemoniales 52.

sateUeB 181.

Bcara Schar 24. 86. 40. 48. 52. 60.

66. 68.
Beculum 4; BeculariB gloria 7.
BenatuB gentiB 49.
Septembrio 119. 128. 148. 174;

Septembrium 128; c/. Decembrio,

Novembrio, Octunbrio.
Beu et 16.
BineBcalcuB 72.
sive et 98.

Bolatium auxiUum 6. 10. 84. 88.
BoliduB 137. 141.
Bolium regni 11.
BollemniiB 144.
BpebuB 61.
Bpelunca 24.
Bpontanea deditio 101.
Btatiya 55. 57. 89. 125. 181. 142.
Btragia etragee 42. 84.
BnbtrahiBBent 70.
Buburbanum 79; snborbiQm 96.
snperiuB nominatot 16. 148.
Bupradictns 6. la Vk 14. 1A

20. 22. S4^ ^

....'•ir

2M

GLOSSABIUM.

52. 54. 56. 5B. 60. 62. 66. 68.

70. 72. 74. 76. 80. 82. 188.
mpnooiiiiiuitiis 18. 84. 70. 74. 82.
yaprascripiot 84. 54. 64. 72. 76.

tenere synodnm 84. 56. 58. 68;

pladtum 96.
ttrminare p9rfie9r$ 62. 74.
iheodisoa (vulgarU Fra$ioorum) lin-

SroaBO.
titalQ8 8.Sabinael64; s.Maroil78.
tonsorare 10. 82.
tyrannidem meditari 147.

utensilia et praeparamenta 80.

yams 16. 80. 81; in Tasatioo se
oommendsAS per manns 14; in
manns regis in vassatioom miaiii-
bns snis semetipsam oommeo-
dayit 15; tradens se manibns in
manibns d. regis C. in yassali-
oum 78.

▼el 0t 18. 4a 52. 1%. 88. 112.

vioe alia 4; prima 82. 48; dnabns
▼idbns 141; yioem tenentes 95;
per yioes 154; ab invioem 46;
ad inyioem, in invioem 16. 76.

▼indicta uMo 18. 65. 68. 82. 88.

▼identer 148.

w«

wadinm podimmkm 46.

\

HAHNSCHE BUCHHANDLUNG

Postedi.: Haoii.Nr. 345 / Gegr. 1792 / Bank: Nordwestbank Hanoover Ktu. 26 191

Sommer 1950

Neuestes

Verzeichnis

der Monumeiita Germaniae

Historica

Der vorliegende anastatisdie Nadidrudc von Annales Regni Francorum
erfolgte unverindert nacfa dem anastatisdien Nadidrudc des Jahres
1930. Daher entspridit das Verzeidinis auf dem Umsdilag der Scriptoret
und der Fontes zum Teil nidit mehr dem Staiid<^ N^icoL
Wir geben daher nadisteVktnd d«A Yiea«iX<bN-

Die 30 BSnde der Folio-Ausgabe der Scriptores

wurden in den Verlag von
Karl W. Hiersemann in Leipzig ubernommen

Quart-Ausgabe.

(AIs Fortsetzung der fr&her in Folio-Format herausgegebenen Serie.)
Die nach 1923 erscfaienenen Bande sind nur nocfa in Auag. II gedruckt.

Ausg. I, Auig. II,

ScriptOreS. '"' %^?e7*^"- •'^ Velin

24^?x32cm 22x29Vacin

Tom. XXXI. 9VU Bogen. Mit 10 Tafeln in Umscfalag. DM DM

1902/03 cplt 60.90 40.50

(Parsl. DM17,— Pars 11. DM 23,50 in Autg. U.)

Tom. XXXII. (Salimbene) Pars I. 45 Bog. 1905 ...

Vergrifteu

Tom.XXXlI.Par8.il. 50 Bog. 1908 30.45

Tom. Pars III. 4 Bog. m. 6 Taf. 1913 5.60 3.60

Scriptores rerum Langobardicarum et Italicarum saec. VI — IX.

80^2 Bogen. Mit 5 Tafeln Handsdiriften-Proben. 1878. Auig. I. Auag. 11.

Vergriffen — —

Scriptores rerum Merovingicarum.

Tom. I. Gregorii Turonensis opera (in 2 Heften). Ausg. I. Autg. II.
112V4 Bog. Mit 5Taf: Handschriften-Proben.

Pars I, Fascikel I. Historia Francorum. 1937 . . — 34.30

Fa^ikel II. 1940 - 37.—

Fascikel 111, im Satz. - -

Pars II, Miracula et op. minora. 1885. Vergriffen . - -

Tom. II. Fredegarii et aliorum chronica. Vitae sanc-

torum. (1 Tafel.) 73^2 Bogen. 1888. Vergriffen . . -

Tom.lII. PassionesVitaeque sanctorum aeviMerovingici

et antiquiorum aliquot. 86V4 Bogen. 1896 .... 51.50 34.30

Tojn. IV: Passiones Vitaeque sanctorum aevi Merovingici.

Ed. Br. Krusch. lOSVs Bogen. 1902 60.70 40.50

Tom. V. do. Ed. Br. Krusch et W. Levison. 105V4 Bog.

mit 22 Tafeln. 1910 '. . 93.60 62.40

Tom. VI. do. do. 85^4 Bogen mit 1 Tafel. 1913 . . . 70.20 46.80

Tom. VII. Pars 1 do. do. 55 Bogen. 1920 85.80 57.20

Pars II do. 57V4 Bogen und 5 Tafeln. 1921 93.60 62.40

Libelli de lite imperatorum et pontificum saeculis

XI. et XII. conscripti. Ansg. i. Aiug.ii.

Tom. I. 84V4 Bogen. 1891 56.20

Tom. II. 94Bogen. 1892 58.50

Tom. III. 98 Bogen. Mit 2 Licfatdruck-TafelD. 1897 . 58.50 39.~

Leges. Sectio I. Leges nationum Germanicarum.

Ausg. I. Antg. n.

Tom. I. Leges Visigothorum. TSVs Bogen. 1902 . . 46.80 31.20

Tom.II. Parsl. Legea Burgundionam. 1892.

23V« Bogen mit 1 Tafel 14.—

Tom V. Pars I. Leges Alamannorum. 1888. 23 Bogen.

Vergriffen — —

Pars II. Lex Baiwarionim. 1927 - 47.60

Sectio II. Capitularia regum Francorum.

Auag. I. Atiig. II.

Tom. I. 61 Bogen - 47.60

Tom.U. ParsI-III. QSViBogen

Pars L 1890 12.60

Para II. 1893. Vergriffen

ParsIIL 1897 28.—

Sectio III. Concilia. Au.g. i. Aiug. n.

Tom. I. Concilia aevi Merovingici. 37'/4 Bogen. 1892 23.40 —

Tom. II. Concilia aevi Karolini I. Pars I. 58 Bogen.

1904. Ohne Titel usw 35.10 23.40

Zu Tom. II. 1 Titel, Vorrede, Inhalt u. Scfalufi S. 465/6.
Karton 85/88. 1906 0.95 0.62

Par8.n. 70V2Bogen. 1908 4.5.60 30.40

Supplement Libri Carolini. 30Bogen. 1924 .... - 32.50

Sectio IV. Constitutiones et acta publica imperatorum et regum.

Auflg. I. Auflg. n.

Tom. I. Inde ab a. DCCCCXI usque ad a. MCXCVII.

94V8Bogen. 1893 56.20 37.80

Tom. 11. Inde ab a. MCXCVllI uaque ad a. MCCLXXIl,

89V8Bogen. 1896 54.60 35.90

Tom. III. Inde ab a. MCCLXXIII usque ad a. MCCXCVIII
nebst Suppl. zu Tom. 11. 93 Bogen mit 1 Tafel.
1904-06 50.50 34.30

Part I: 23.40 DM, Pars II: 10.90 DM in
Auagabe II.

Tom. IV. Inde ab «. MCCXCVIII usque ad •. MCCCXIll. A«ig. | Aotg. II

Part I. Fasc. I. 54 Bogen. 1906 32.75 21.80

Fasc.ll. 38V2Bogen. 1906 .... 23.40 15.60

Parsll. Fasc. I. 92 Bogen. 1908 58.50 39.—

FaBC. II m. Titcl u. Inhalt. 19 Bog. 191 1 14— 9.35

Tom. V. Indeaba.MCCCXIIIusqueada.MCCCXXXIV

Pars I. 57V2Bogen. 1909 46.80 3120

Pars II. 49Bogefi. 1911 39.20 26.50

ParsIII. 13Bogen. 1913 9.35 6.25

Tom. VI. Pars I. Fasc. I. 56 Bogen. 1914 44.25 29.70

VI. „ I. „ II. 40Bogen. 1914 32.75 21.80

VI. „1. „ III. 8V2 Bogen. 1927 (lnh.-Verf.) - 11.70

VII. in Vorbereitung.

VIII. Para I. Inde ab a. MCCCXLV usque ad a.

MCCCXLVII. 48V2 Bogen. 1910 39.80 26.50

Para II. 44^4 Bogen. 1919 60.20 46.80

PartllL llViBogen. 1926 ...;... - 11.70

Sectio V. Formulae Merovingici et Karolini aevi.

Autg. I. Ansg. n.

Pars I. uod II. IOIV4 Bogen. Mit + 3 Handscfariften-

Proben. Vergriffen - —

(Nidit in einselnen Teilen lieferbar.)

■

Indicet eorum quae Monumentorum Germaniae
historiconim tomia hucusque editia continentur.
Scripserunt 0. Holder-Egger et K. Zeumer.

gr.4. (XII, 254 S.) 1890 21.60 15.—

»•
»»

M

Oktav-Ausgabe.

SCRIPTORES RERUM GERMANICARUM

UND

FONTES lURIS GERMANICI ANTIQUI

Die in der Oktav-Serie der Scriptores rerum Germanicarum verofifentlicfaten
Ausgaben, die seit 1915 mit deutacfaer Einleitung und deutscfaen Anmerkungen
und Registem ausgestattet sind, waren fr&her nur AbdruGke aua der Folio-Aua-
gabe der Monumenta Germaniae Hiatorica. In neuerer Zeit — seit 1875 — tind
sie voUkommene Neubearbeitungen geworden, f£Lr die Handscfariften und Literatiu:
in weiterem Umfang herangezogen sind, als in der Folio-Auagabe mdf^idi war.
Einzekie in der Oktav-Serie herausgegebene Scfarifien sind in den Foliobinden
aberfaaupt nocfa nidit entbalten; andere BSndcfaen entfaalten einzekie St£Lcke, die
dort fefalen; uberall miltaen diese neueren Ausgaben statt der in der Folio-Serie
entfaaltenen Tezte oder wenigatens neben ihnen benutzt werden, und sie aind
also Air eine genaue QueUenforsdiung ganz unentbehrlicfa.

Mit * tind diejenigen Editionen der SdiaUuigabe beseiehnet. die die Folio- oder Qnart-
Auigabe in veibeMerter oder umgesulteter Form enetsen oder iiberhaupt nur hier Ter-
5ffentlicht tind.

SCRIPTORES in 80 DM

Abbonii de bello ParUiaco libri III. £d. G. H. Pertz. 1871 0.60

^Adam Bremensis Gesta Hamraaburgensis ecclesiae pontificum. Ed. tertia.

Rec.B. Schmeidler. 1917 13.—

^Alberti de Bezanis abbatis S. Laiurentii Cremonensis Cronica. Primum

ed.O. Holder-Egger. 1908 3.50

^Annales Altahenses maiores. Ed. altera. Recogn. E. ab Oefele. 1891 2.10

^Annalea Bertiniani. Rec. G. Waitz. 1883 2.70

^Annalea regni Francorum inde ab a. 741 usque ad a. 829, qui dicuntiu:
Annales Lauriasenses maiores et Einhardi. Post ed. G. H. Pertzii
recogn. Fr. Kurze. 1895. (Unverind. Neudrudc 1950.) 5.50

^Annalea Fuldenaes sive Annales regni Francorum. Post ed. G. H. Pertzii

recogn. Fr. Kurze. 1891 2.85

^Annalea HildeBheimenses. Ed. G. Waitz. 1878. Unverfinderter Nacfa-

drudcl947 3.—

^Annales Marbacenses qui dicuntur. (Cronica Hofaenburgensis cum con-
tinuatione et additamentia Neoburgensibus.) Recogn. Hermannus
Blocfa. Accedunt Annales Alsatici breviores. 1907 3.25

^Annales Mettenses priores. Primum recogn. B. de Simson. Accedunt

addit. Annalium Mettenaium posteriorum. 1905 2.60

I

Annalea Poloniae. Ex. rcceoa. Aindlii el Roepellii. 1666.

(Vergriffen.)

^AnnalcR XanteDies el ADDalea Vedatlini. Recogn. B. Ae Simson. 1909 2.3S
*ArbeODiB epiacapi FriBiDgsQBis vilae Banctorum HaimhTammi el Corbioiani.

Racogn. Bcuno Kruflch. 1920 .Ift^ 1

Arnoldi Chion. Slavorum. Ex rec. L n ppeo bergii. 1668. (Uaverind.

Neudruck 1930. (Vergriffen.)

^BrnnonU de bello Saxonico liber. Editio altera. Recogo. W. Watlen-

hach. 1880. (Vergriffen.)

'Bnrchardi prBeposili UrspargBnBi» Clnrcjicon. Edit. eecunda. Recogn. O.

Holdet-Eggec. el B. de Simson. 1916

*Carmen de bello Saxonico. Ex rec. 0. Hold er- Egget. Aeced CoD-

queslio Heinrici IV. imp. I8S9

*Chronlca regjs ColoaienBiB cum conlinuationibus i
Panlaleonifl Bcriptia aliipque hifltoririe ColoniBi]

ReceDBuit G, Waili. 1880

*Cfaronicae Bayaricac bmc. XIV, Ed. G. Leidingei. 1918

^Chronicon Maguntinum. Ed. Carolu* Hegel. 1885, [LlnveisDderler

Nachdruck 1949)

Chronicon Novalicienae, Ex rec. BBlhmaDn. 1846. (Vergriffen.) . .
CnntonU regia Geela eive EDcamiuni Emmae reginae aucl. monacho

S, Berlini. Ed. G. H. Pertz. 1865

*Codagnelli Annalefl PlBcenlim. Reeogn O. Holder-Egger. 1901 . 2.£0'J
Ecbaaie cuiuBdsm captiri pei Iropologiam. Rcc. K. Strecker. 1935.

(Vergriffen.)

*Einhardi vita Karoli Magni. Ediiio asila. Curavil O. Holder-Egger.

1911, (Neudruck 1947,) 3,— '

*Cegla Federici I, imperat, in LombardiB auct, cive Mediolanenai. Recogn.

O. Holdei-Eggei. Accedunt Gesta Federid I. ia expedilione ,

aacra. 1892 . . . . ' 1.80 1

*Geita abbslum FontanellenBiuni. Rec. S. Loewenfeld. 1886 . . . . 1.1S j
Gialeberti Chion. HanonienBe. Ex rec. W, Aindl. 1669. (Vergiiffen.) .
Gotilredi Viterbieniia Geata Friderjci I. al Heiaiici VI impei, metiice

«criptB, Ex edilione Wailzii, 1870, (Vergriffen.)

Heinrici Chron, LTvoniae, £x rec, Wilh. Arndt, 1S74, (Veigriffen.)

*Helmoldi preibyteri BozavienBie Cronica Slavoium, Edit, allera. Recogo,

B. Scbmeidler, Accedunl Versus de vila Vicelini et Sidonii

epielola, 1909 6,25

Herbordi Dialogus de vita Oltonie epiBCopi BabeobergensiB, Ex receDBione

Rudolfi K6pke, 1868, (Vergriffen,)

^IofaanniB Porla de Annoniaco Libei de coronatione Koioli IV. imperatorii.

Ed, R. Salomon. 1913 3.90 ,

'lohaniiis ahbalia VictoiienBia Libex cerlaium hiBloriarum

Ed, F, Sohneider. 1909. 1910 15.60 |

I

Monae Vitao isnctoruTn ColumbBni, Vrdaslis, luhsnnie, Recogn, Bruno '

KruBch, 1905 6,50

*Laiaperti moDadii HeTBfeldenBia opora, Acccduat Ann, V/eiBaenburgenees.

ReoogD. U. Holder-I-RgBr 1894. (VernrilfeD.)

Liber de unilalo BcclaaiaB coDserTaDda. Kecogn, W. Scliweoken-

becher. 1883 2

*LiiidpraniIi epiac. CremonenBiB upera. Editio lerlin, RGCogn. J, Becker.

1915 ' J

Monnmenta ErphoBfuttenaia Bsec. XII. XIII, XIV. Eri. 0. Holder-

Egger. 1900 11.70 |

Monumenla Weiroium antiqua. Ed. L, Weiland. 1669. (VerRiiFren.) .
•Nilhardi HiBtoriatum libri lUt. Ed, letliB, PobI G, H, PerlK recogn,

E Milller. Accedil Angelberti rhytbmua de pugna FcinlanelicB,

1907. (Heudruck 19^5.) (Vergriffen,)

*Oltani« epiBCopi FriBingenBis Chrnnica sivs HiBluris de duabuB civilalibuti.

Ed. altera, Recogo. A, Hofmeisler. 1912 14.3(J

'Otlonle el Rahewini GeBla Friderici I- imp. Ed. lertia. Rec. C. Waili.

Curavii B. de SimBOD. 1912 8.75

*Ollonia de S. Blasio Chromco. Ed. A. Hofmeiater. 1912 3,60

Panli Kialoria Langubaidorum, Ed, G. Waitz, 1678, (Unverandeiter

Neudruct 1930,) (VBrgriffen.)

*Reginania abbatiB HrumieoBia Cbronicon cum continualiona Trevorenai.

Recogn. Fr. KuriB, 1890 3.10

•Richeri HiBloriarum libri llll. Ed. allera. Recogn. G. Waitz, 1877 . . 3 50
Rnoticerl vila Brunonis ardiiepiscopi ColonienBia, Ed. G, H, PerlE.

1841. (Vergriffen.)

Ryccardi de Sancto Ceimano notarii Cbronicu. Ed. G. H. Perti.

1864, (VergrifFan.)

•Thietmari MeiBeburgeDsifl epiacojii Cbionicon. PoBl ed. loh, M.

Lappenbergii. RecogD. Fr, Kurie. 18B9, (Vergriffan.) ...
*ViU ADskarii aucl. Rimberlo. Accedil Vila Rimbeiti. BecenBuit C.

Waitz. 1884. (VeigriffeD.)

^Vita Bennonis II. epiac, OaDabrugensiB aucl. Norberlo abbate Iburgensi.

Rocogn. H. BreiBlau, 1902 0,65

*Vitae Bimcti Bonifalii BTchiepiacopi Moguntini, Recogn W, Levison.

1905 6,50

*Vita Heiniici IV. impeiotoriB. Ex lecena. Wa 1 1 snb ach ii. £d. lertia.

Cunmle W. Eberhard, 1899. INeodcuck 1949.) 3.—

•VitaMeinwerciepiacopiPalherbrunneuBis. Recogn, F. Tanckhoff. 1921 5.85

•Widukindi CorheicnBiB Rerum gaslarum SBxanicarum libri III. Ed.
quinta. PobI C Waitz lecogn. K, A, Kehi. Accedit Libellus de
origine genlis Swevocum. 1935 7.80

•Wiponis Opera. Ed. leitia, Accedunl excerpta ex AddbI. SangallenB,
maior., HerimanDO AugieDsi, ChroD, Suev. UDiveisali et duo cannina,
Recogn, H, BreBaUu, 1915. (Veigiiffen,)

FOIVTES lURIS GERMANICI ANTIQUI

IN USUM SCHOLARUM EX MONUMENTIS GERMANIA^
HISTOKICIS SEPARATIM EDITl

1'DelermiaBlio compBndiosa de iuiiBdiftione impetii. Ed. Matins

tBramer. 1909 2

I EdictDB celeiBeque Langobatdarum legea. Ciun L-oneljlutioiiibiu el pictis.

Ed, Fr. Bluhme. 1869 2,35

|<Iliiicii»rui de ordine palslii, Ed. Viel. KrauBe. 189') 0.65

PLegea SaioDdm vt LeK Thutinsorum. Hetaugg. vtin ClBudius ttei-

" arr von SohwBtin- 1918 ? '■"

|LeKe« Visieolhorum BntJquioreB. Ed. K. Zeumer. 1894. (Vergriffen.) .
X Ribuaria ei Lex Kraneonun Cbsmavotum. Ed. Rud. Sobm.

1883, (VerBriffen.j

kSacbsenBpleKeL Laadredjl. Herauag. v. Karl Auguat Erkbardt.

" 193.1, (VerRtiQen.j

iMarsiliUB <le fadua derensoi IVie. Ed. R. SrhnU I. 1932. K.?.' DM

II. 19«, K.7.". DM - 17,30

NOVA SEHIES

liom, I: SB<rhaempiegel. Vnllslaniiige AusRabe. PaiB I. Landrerht von

Karl AuguBt Etkhsrdl. 1933, (Vergriffen.)

I: SachBenBpieKel, 1'»» N. Lehntecht. (VergrilFeiL) —

iieideTeile in 1 Bd. gebundcn . (Vergriffen.)

11: (in Vorbereilung).
JTom. Ill^ lleutBcbenapiegel eli^ II, verandeile AuBgabe, 1933. Bruadiierl 12.51)

in. Slavonini. Ex rcc. Lappcnbergii, 1866. {Un-

verfiiiil. Ncutiruck 1930) 4,20

*6rUnoniS He bcllo Saxuiiicd liber. JCditio altera. Ktwoini. W.

Wattenbaoh. 1880. (Velgriffen.)
*Blirchardi pracpoHiti L'rsper^n!iia Chronican. Edit. Becutida.

RecoKn. O. Holiipr-Bggor el £. de Simaon. 191B . , 4,60
'CannW de'be11o Saxonico. Ex rec. O. Holder-Egger. Acced.

Conquestio HciDrii-i IV. imp. 1889 — ,60

'ChroniCS r^a Coloniensia cum coDtiniuitionibus in monasterio
S. Pantnleunia scriptia ahiHqao Ju3toria« ColonienBis monu-

nicntia. Rccejiauit G.Waite. 1380 4,50

'ChrOnJCae Bavaricao B^f^. XIV. Ed. G. LeJdingcr. 1918 . 4,80
•ChroniCOn Moguntinum. Ed. Carolus Hegel. 1885 ... 2,—
ChroniCOn Novalicienee. Ex rec. Betbnianai. 1846 .... 1,25
CnutOniS re^h Cesta sive Encomium Emmae reginoe auct.

moiiacho S. Bcrtiiii. Ed. G. H. Pert». 1865 —,60

'CodagnelliAnnalcBpkcentiDi. Rccagn. O.Holder-Egger. 1901 2,—
•Einhardi Vita KaroU Macni. EditioBexta. Curavit 0. Holder.

Egger. 1911. (Rodardrock 1927) 1,15

'Goila Fcderici I. impcrat. in I«mbardia, Auct. oiv« Hediolanetiai.
Recogn. O. Holder-E^gcr. Accedunt Geeta Federioi I.

iu cipeditioDe sacra. 1S92 1,40

'Qssta abbatum Fontanellensium. Rec. S. Loewenfeld. I88S — ,90
GiSleberti Cbron. Hanonicnse. Ex ree. W. Arndt. 1869 ... 1.80
Qotifredi Vitrrbiensis GesCa Friderici 1. et Heinrici VI. imper-

metrice 3cript&. Ex editione Wftitxii. 1670 ~-,45

Heinrici Chron. Lyvoniae. Ex rec. ffilh. Arndt. 1874 . . . 1,80
*Helnoldi presbyteri BoEoviensis CTon)c& SUvonim. Edit. alt«ra.
Recogti. B. Schmeidler. Accedunt Versua de Tita Vicelini

et SidoniB epietola. 1009 4,80

Herbordl Dialogun do vita Ottonia epiBcopi BabenbergeneiB, Ex

recenEione Rndolfi KOpke. 18B8 1,20

"lohannis Porta de AnnoDiaco Liber de coronatione KbtoIJ TV.

impcratoria. Ed. R. Salomon. 1913 3,—

'lOhanfliS abbatia VictorieDsis Liber cert&rum hiBtoriarum. T. I,

II. Ed. F. Schneider. 1909, IfllO 12,—

*10Rae Vitac »anctorum Columbani, Vcdastii, lohaDnia. Reco^.

Bruno Krusch. 1905 ' . 5,—

•Lamperti monachi Hersfeldensis opcra. AccDdunt Ann. Weisscn.

burgenaes. Rccogn. O. Holdei-Egger. 1894 6,—

Liber de unitato ecclcsiae conservandfi. Recogn. W. Schwen-

kenbccher. 1883 2,40

'Liudprandj epiac. Cremonensia opcra. Editio tertia. Rewgo.

J. Becker. 1915 4,50

Monumenta Erpheafurtenaia aaec. XII. Xllt. XIV. Ed. 0.

Holder-Egger, 1900 9,—

Menumenta WelCorum antiqun. Ed. L. Weiland. 1669 . . —,45
•Nithardi Hiatoriarum libri IIIL Ed.t*rtia. Poat G. H. Ports
recogii. E. MOIlcr. Accedit Angelberti rhythmusde pugim

FontanetioA, I9(r7. (Rodardruck 1925) 1,20

'OltoniS cpiHCopi Friaingensis Chronico. aive Historin de duabua

civitatibus. F^, altera. Recogn. A. Hofmeister. 1912 II,—
•OttoniS et Rahewini ncala Ft-iJcrici I.imp. Ed. tcrtia. Rec.

i;.WaitJ!. Curavit B. de Simat.n. 1912 6.75

•OttoniS de K, UiHsio Chrunica. Ed. A, Hofmeiatcr. 1912 . 2.75

^T^

I

Panli Hiatorla L&ngobaTdonun. Ed. G. W«itK. 18T8. (Vax..

and. Neudnick 1930.) 8.90

*Reglnoni> abbatis tVumienEia Oliraaicon cutn «mtinuatiooe

Trcverensi. Eecogn. Ft. KurEe. 1890 2,40

'RiCheri Histonanim libK HH. Ed. ftlten. Becogn. G. W&its.

1877 2,70

RuttfQOri Vita Brunonis archiepieoopi ColonleiiUB. Ed. H. O.

Perti, 1&41. ^Vergriffen.)
RyCCardi de Sancto Gemiano notam Chranica. Ed.G.H.Fertx. ,

1864. (Vergriffen.)
•ThiBtmari MerEeburgenais epiacopi Qironicon, Poat ed. loh.

M. Lappenbergii. Recogn. Fr. Kurze. 1889 ....
"Vita AnBkarii auct,. Rimberto. Accedit Vita Rirabcrti. Recensuit

G.Waitz. 1884 1,60

*Vi1l Bennonia tl. epiac. Oanabrugenais auct. Norberto abbate

Iburgensi. Recogn. H. BreBalau. 1902 —,80

•Vttee aancti BoniEatii arcbiepiscopi Moguntini. Recogn. W.

Levison. 1905 S,—

•Vila Heinrici IV. imperatoris. Eirecens. Wattenbachii. Ed,

tcrtift. Curante W. Eberhard. 1899. (Rodardruck 1925) —,90
•Vita Meinwcrci episcopi PatherbrunnenaiB. Recogn. F. Tenck-

hoff. 1921 4,50

•Widtlkindi Corbeieniia Rerura geatarnm Saxonicarum libri HI.

Ed. quarta. Post G. Waiti rect^. K- A- Kehr. Aecedit

Libellus de origine gentia Swnvorum. 1904. (Rodardruck

1925) 3,—

•WipOniS Opera. Ed. lertia. Acoednnt excerpta cx Annal. Son-

galtens. maior., HerimannoAugiensi, Chron. SueT. univeraali

et duo catmina. Recogn. H. Bresslau. 1915 3,—

FOKTES lURIS GERMANICI ANTIQUI

IN USUM SCaoLARUM ES M0NUMENTI8 GBRMANIAE
HISTORICIS SEPARATIM EDITI
itt 8" -

•Dotenninatio compcndioaa de iuriadictione imperii. Ed. Marius

Krammer. 1909 2,—

EdlCtUS oeteraeqttc Langobaidorum legea. Cum conatitutionibus

et pactis. Ed. Fr. Bluhme. 1869 1,80

Hincmarus de ordine potatii. Ed. Vict. KrauBe. 1894 . . . —,50
•Leges Saxonum et Lex Thuringorum. Herausg. von Claudius

Freiherr von Schwerin. 1918 1,80

Leges Visigothorum antiquiores. Ed, K. Zeumer. 1894 , . 6, —
Lex Ribuaria et LcK Pranconun ObamltTOnim. Ed.Rad.Sohm.

1883. (Vergriffen.) ^Mg

OeutSCheflSpiegel mitAngsburgerSachsenspiegel undOberdent- ^^|l

scherSachsenspiegel-UberBetzung. (In Auawahl. Herausgeg. ^^fl

vonKarlAuguatEckhardt undAlfredHUbner. ImDrnck.) ^^rI

Friihcr aind bei uns erschienen und noch in wenigen Exemplai«n
vorratig:

Pertz, Dr. G., Oia Geschichte der Merowingischen Kausmeier.

Mit einer Vorrede von Hofrat Ritt«r Heeren in Gdttingea. gr. 8.

(XVI, 202 S. und 1 Tflb.) 1819. . 2,50

Zeomer.Prof. Dr. Karl. OlWald Holder-Eggcr. f I. Nov. 1911. Eia
Nachrut mit Bildnis. (Soaderdruck aua dem Archiv.) — ,75

Hahnsche Buchhandlung in Hannover

Cegrfindel 1792 LeinBtrB6e 32

STANFORD UNIVERSITY LIBRARIES

STANFORD AUXILIARY LIBRARY

STANFORD, CALIFORNIA 94305-6004

(415] 723-9201

All books moy be recolled ofter 7 days

DATE DUE V^,

m ^ /99^

FT ftU(3ftAl99?i

KKMi^^

ocfW?

A»^

JUHSIZOM