Full text of "Apuleii Opera omnia: ex editione Oudendorpiana : cum notis et interpretatione in usum Delphini ..."

See other formats

Google 



This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scanncd by Googlc as part of a projcct 

to make the world's books discoverablc onlinc. 

It has survived long enough for the copyright to cxpirc and thc book to cntcr thc public domain. A public domain book is one that was never subjcct 

to copyright or whose legal copyright term has expircd. Whcthcr a book is in thc public domain may vary country to country. Public domain books 

are our gateways to the past, representing a wealth of history, cultuie and knowledge that's often difficult to discovcr. 

Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this flle - a reminder of this book's long journcy from thc 

publishcr to a library and fmally to you. 

Usage guidelines 

Googlc is proud to partncr with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to thc 
public and wc arc mcrcly thcir custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing tliis resource, we liave taken stcps to 
prcvcnt abusc by commcrcial partics, including placing lcchnical rcstrictions on automatcd qucrying. 
Wc also ask that you: 

+ Make non-commercial use ofthefiles Wc dcsigncd Googlc Book Scarch for usc by individuals, and wc rcqucst that you usc thcsc filcs for 
personal, non-commercial purposes. 

+ Refrainfivm automated querying Do nol send aulomatcd qucrics of any sort to Googlc's systcm: If you arc conducting rcscarch on machinc 
translation, optical character recognition or other areas where access to a laige amount of tcxt is hclpful, plcasc contact us. Wc cncouragc thc 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 

+ Maintain attributionTht GoogXt "watermark" you see on each flle is essential for informingpcoplcabout thisprojcct and hclping thcm lind 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 

+ Keep it legal Whatcvcr your usc, rcmember that you are lesponsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just 
bccausc wc bclicvc a book is in thc public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countrics. Whcthcr a book is still in copyright varies from country to country, and wc can'l offer guidance on whether any speciflc usc of 
any speciflc book is allowed. Please do not assume that a book's appearancc in Googlc Book Scarch mcans it can bc uscd in any manncr 
anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe. 

About Google Book Search 

Googlc's mission is to organizc thc world's information and to makc it univcrsally acccssiblc and uscful. Googlc Book Scarch hclps rcadcrs 
discovcr thc world's books whilc hclping authors and publishcrs rcach ncw audicnccs. You can scarch through thc full icxi of ihis book on thc wcb 

at |http://books.qooqle.com/| 



A P U L E I I 



OPERA OMNIA 



EX EDITIONE OUDENDORPIANA 



CUM NOnS ET INTERPRETAnONE 



IN USUM DELPHINI 



VARIIS LECnONIBUS 



NOTIS VARIORUM 



RECENSU EDITIONUM ET CODICUM 



INDICIBUS LOCUPLETISSIMIS 



ACCUSATE RECENSITA. 



VOLUMEN SECUNDUM. 



T 



LONDINI : 

CURANTE ET IMPRIMENTE A. J. VALPY, A. M. 

1825. 



f 



^^ ^-^ / JiT 



\ 



•") 






APULEII MADAUREl^SIS 



METAMORPHOSEOM 



LIBER IX. 



APULEII MADAURENSrS - 

METAMORPHOSEON 



LIBER IX. 



Sic ille nequissimus cs^mifex contra me manus impias 
obarmabat.' At e^o, prsecipitante consilium* periculi tanti 
prsssentia, nep ^«p^ttt^ «UilMiia cpgitatioqe, lanienam> 
imroinenter' <'«ga vitare statui ; protinusque vinculo, quo 
fueram ^ligatus, abrupto/ cursu me proripio totis pedi- 
bus. a^ tptelam sa|u))nein ^ ctabris Qa^it^us |irel,itati|s : illi- 
coque me, raptim transcursa proxima^ porticu, triclinio, 
in quo dominus aedium 7 sacrificales epulas cum sacerdoti- 
bus Deas ccenitabat, iaciinGtaA^r' immitto. Nec pauca 

Sie iUe sceleniisnmuB iortor iruiruebai nefanoM manu* advertut me. Verum ego 
decrevi absque mora longir deliberaHonio declinare fugiendo camificinam mihi tm- 
pendentemf quia ineiantia tanii discriminia cogebat me e veetigio sumere consilium^ 
Ei rupto Btatim loro^ quo alligatna fueramy avfugio toto pedum conaiu, caleea fre' 
guenier jactana ad defenaionem mea wlutis : decitraaque ctterrime proxima portieu, 
atatim irrumpo abaque cunctaiione in ceenaculumj in quo dominua domua cum Deet 
aacerdoiibua epulabaiur camibua victimarum, quaa immolaverai ; et irrutndo frango 



^^«^^ *^^ m ^^* 



1 D*Orv. obarmai. Ond. — 2 Lib. Vet. conailio, Colv. Itein Oxon. et 
Giielf. ambo, connlio. D'Orv. iantiper, Oiid. — S Pith. lanienem. Id. — 4 Nihil 
anibigo, qiiin in Ms. fiierit arupio, Ibidem illi pcribebant afuisae: qtiod 
membranei codices pafisim retinent : etsi freqiienter ea inierpolent librarii, 
et pro iis nobi» snpponant abrupio^ alifuiaae: qua de re nos alias. Stewech. Ftil. 
ohrupto, iit apnd Horat. in anliquis libb. M)briimpens caro vinciila Pirithoo.' 
Wower. Arrupio. Mn. ohrupto. Quod probat Fiilviiis et trsiainr apiid Ho- 
ratinm similiter legi in Mh. 'Obrumpere caro Vincnla Pirithoo.* Scioitp. in 
Symb. Abrupto. Fnlvii liber, obrupto. Vnlgo, arrvpto. Elmenh. — 5 Fiix. i. 
aaiutia. Roaldus. B. M. ad I. aalutia, Pnteanns. Salutia. Vnlgo, aalufn-em. 
Elmenh. — 6 Ita Mi>e. et £dd. constanter; nisi qnod Floridus vnlgaverit 
prima: qnod nnde han.«erit nescio. Oird. — 7 Pith. ^edt^m. Guelf. pr. eediua, 
Onelf. sec. «rditfs aacr^calea. Id.— 8 inconianter. Pal. D Orv. Gnetf. iactin- 



MKTAMORFHOSKQN LIB. IX. 5(9. 

retom apparatiis [177] cibarii, mensas etiam, e tid gemis» 
impeta^ meo coUido atque distarbo. Qaa rerum defonai 
strage paterfamilias conmiotasj ut importanam atque laa- 
ciTum»' me cuidam famalo cariose traditam, certo aliqoo 
loco ^ claQsam jussit cohiberi : ne rarsdm conviviom plar 
cidum ' simili petulantia ^ dissiparem. Hoc astatulo ^ com- 
mento scitole manitus, et mediis lanii ^ manibus ereptas» 
custodela salntaris 7 milii gaadebam careeris. Sed nimiram 
nihil fortana renuente licet homini ^ nato * dexternm 9 pro- 
Tenire : nec consilio prudenti, vel remedio sagaci/ diyinas 
Providentias fatalis dispositio subverti yel reformari po- 
test. Mihi denique id ipsum * commentumy quod momen- 

oifnc mtboerto nuMa ex fircuUs, ipmfqiu adto menMOM «f oliA AM/Miiiodt. Qua 
ftgda reruM eubvereinie pereiiuepaierfamiUaM tradidH me eervo euidam, eipraeepiif 
Mi me ditigeiUer ineluderei in eerio (juodam loeo^ vebiii moteetum ti peialoMiem^ 
aipie Uri me coereereif ne iierum dikurbarem irauquWa» epuioB taii proeaeUaie* 
Ihi, eaUide defeutue meo eolerii eoueUiOy ei exiraeiue ex medU» mambue eam^ieief 
l^bar quod eueiodirer Ulo »aluiari earcere. Verum, eerie nikUfaueii moriaUAue 
poieei coniuigere eouira Foriuna vohmiaiem : neque ordo immuiabiUe Provideniia 
Dimneepoieei naUari aui infieeti eoneitio Molerti, vel medela caUida. Denique iUwd 



»^»^^^^^1 



Ifljifer. Idk — 9 Meneae eiiam impelu» Vnlgo, meneae ei id genue, ^. ColTtuSk 
Bert. Flor. et Rom. m. e. et id genue, Elmenh. — 1 Pitb. Uueivium, Oad.— 8 
Pitb. £dd. ante Colviam, loeo c. aUquo. A Regio, Fnx. abeat rh loeOf a 
Floreot. et Pith.rb jii«t<. Id. — S Lips. Ozon. Palat. Ouelf. sec. c. plaeUumi 
freqaentissima Tariatione. Id, — 4 n*Orv. peiuientia, Id. — 6 Hic ofhrfo. Fiix. 
Hoe aueiulo, Ald. vero aeiulOf ex qao ego facio aeiutulOf qaomodo infra p. 
767. Roald, Hie aetuh, Ms. Hoe aetulo, Legam, Hoc aetutulo conmentOf 
Tel aeiuto, ColTius. Hoc aetuUt c. Flor. et Bert. Hoc aetuUt e. ColTiut) 
Hocaetuiulo e, Elnienb. Corrigebam, Hoc caiulo, * Cata dicta' acnta dicta 
apad Varron. ti. de Ling. Lat Sed placet Colvii eoojectora. Mox boc lib. 
'Mulier callida et ad biijiiBmodi flagitia perastatnla.' Brant,—6 Scriptas» 
lemiemaniifue. Colv. Abest^l a Fax. et £d. Bas. OHd.— 7 Aldns, eaUdari. 
Elmenb. Item Jnnt. pr. et Colin. Oad.— 8 Prave D*OrviIl. ikoinsiittm. Adi 
ad l. I. p. 11. ' Resistere vir natns malieri non potaeris.' /d.— 9 D*Otv. 
dexirum. Id. — 1 Coas. prudenti», vel rem. »agaeie. Vvlg. consiUo prudenti vei 
rem,eagaei. Coivias. C.prudeniiv.r.eagaei. Sie Mss* omnes. Valipo, c. 
prudentie v. r. eagaci». Utraqae lectio tolerari potest. Vide me ad Minu- 
tiam fol. 10. JSiiiwfiA. Malto elegantias est pnidenti et eagaei; qaod raale 
immntavit Colvins, invitis etiam Mss. meis, Pitb. Ooelf. pr. D'Orv. Oxon. 
Par. seqaentibos tamen eam Volc. Merc. Wow. ct Pricsso. Oiid.--S Edd. 

NOT£ 

* Homini wrf o] Sic in Apologta mam saam ? ' Eodcm eensa Catnllas 
Noater : ' An tu ignoras nibil esse dixit : ' Uoicoiqae dedit vitittm natn- 
aspectabUins bomini nsto, qaam for- ra creato/ 

Delph, et Var. Cta». Apui. 2 N 



M8 APUhRlf 

taiiam^ Balatem reperiaae , vtdebaturi pericalam graadef 
immo exitium pr»8ons^ oonflavit aliud. Nam quidam sub* 
ito puer, mobili ' ac trepida fade^ percitus, ut ^ familiares 
inter ^ se susurrabaat, irrumpit ' triclinium, auoque annun^ 
tiat dominoi de proximo angiportu canem rabidam ' paulo 
«nte per posticam* impetu^ miro sese direxisse: ardenti- 
qne prorsns furore Tenaticos canes invasisse, ac debinc 
proximum petisse' stabulum, atqne ibi pleraque jumenta 
iacurrisse pari saevitia ; nec postremum saltem ipsis ^ ho- 
minibus pepercisse. Nam Myrtilum ^ mulionem»*' et He- 
phsBstionem coquum/ et Hypatavium ^ '^ cobicularium, et 

iptum eonmUumf f «o videbm' ineobamiaiem Uwemmerepeniiimmf erem)ii mihi dUud 
htgent ptfric«/iim, vel poiiue moriem ipemn. Quidam euim eervuluM (vl posiea 
Mdfoi domeaiieoe kUer $e demioaa voee nurrauiee) immiiiii oe in eetuaeukm, per' 
turbaHut^ miUu iuoiuhUi ae irepidauiit rtferique tuo kero eanem furiotam tat proiimo 
tico patUo anit aoeurrittt mira celerUaie per poiieriorem jauuamf aipu irruime tn 
eautt ueuaiieot fertida prortut rakie: detudt vero itittt in prtieinmm tiobuium^ 
iWfHeifiMftiM w cwii i qm jumeuiorum pariemtimiUfurort ; nee deniqnt abtHnmittt 
mdttm ak iptit hominilmt. M^riiium enim naditntm, ti Hephmtiionmn coqaumt 



«nte Beroald. ad u In Palat. Oaelf. sec. baod invenias rh id. Ideni>— 8 Mss. 
momeniantauL Colvins. Bert. momenimteam. Elmenh. Adde D'Orvill. et 
Inc. Sed alternm amat Atictor. Vide 1. ii. p. 40. v. p. 96. x. p. 229. Sic 
•npra ««r^rartics ablit itt eairaneut \. viii. p. 166. Deln pr^ptriate malebat vlr 
doctna. Oud.—i Edd. ante Colv. prat. exii, cam Pitli. Fiia. Onelf. pr. /d.-^ 
6 Idem, nohilL Colviiis. Ms. nobOL Forte iHi6ils. Brant.^ Ms. locert. 
ubu Ottd — 7 Reg. Flor. D*Orv. inlra. Pitb. «iisnmi6ttiit. Id.^8 Oion. 
Ooelf. pr. D'Orv. Edd. Vie. Jantiose, Ald. irrupU ; nee male, lieet seqnatur 
prsesens. De qno alibi saepins. Id, — 9 Fna. ean. rabidnm* 8ed vide qn» 
•cripsi infra. IZMld. In Reg. et Ozob. est rabidum. Vide nd 1. vitt* p; 154* 
164. 0«d.~l Oaon. Fux. Onelf. pr. poaiicmn. Id.^8 Bert. impsliiMS miro^ 
nire. Eintenk. Immo in Bert. est tinpf Im sno m. D*Orv. asfe inip. miro. Ood. 
—4 PeltisM. D'Orv. Fnx. Ooelf. pr. Edd. Vic. Ber. Jnntinas, Aldi peiiaoe. 
Bcne. Id.^ Abest ih ^tit a Palat. /d.—S Jlfilillifm. Htte seriptnra in 
membranis ; cnsa nbiqne, AfyrillKsi. Qnid si itfyrltlirm 7 Notttm de Myrtilo, 
(Enomai anriga. Etiam boc nomine scriptor velns apnd Amob. lib. iii. 
Coh. MyecUum. Aldns AfilyliMJis. Rom. Myiitum. Palat. Mgrtittum. Col- 
vins et Flor. Myriilum. Bene. Vlde Lactantinm ad Statii Thebaid. p. ISO. 
1S4. 809. Elmenh. B. M. AftrlsllicM. Sic pro Hypalaiwai B. M. fiiifMuiNM. 
Vide Colvinm, cnjns conjectnra confirmatnr ntroque textn manuscripti. 
P«<raii.~6 Ms. UyspuMiunL Colvins. Uypaiium. Fior. Hypaiafinm. Aiil, 

NOTiE 

^ ilfyrlilttMMttltone»] Myrtilns no- qni mercedis loco perfidnm Myrti- 

men est anrigc (Enomai ; cujns fran* Inm in mare projecit| Myrtonm post- 

de (Enomaiis, dissoluto currn, ex- eadictnm, ab iUins nemine. Hnic 

cnssns in curuli certamine, cervicem cognomiiiem facit muUoiittm bunc 

sibi fregity fnitque a Pelope victus : Apuleins. 



UBTAMORPHOSBON LIB. IX. 568 

ApoUoDiam medicitni, immo Tero et phirea alios ex 7 fami- 
lia, abigere tentantes^ variis morsibus quemqae lacerasse : 
eerte veimiatis morsibns contacta' nonnalla jamenta eflfe- 
rari jam simili rabie.' Qnse res omnium statim percussit * 
animos: ratiquey me etiam^ eadem peste infectams fero* 
cire, arreptis cnjoscemodi^ telis, mntaoqae nt exitinm [178] 
commnne protelarent ^ * cohortati, ipsi potins eodem vesa- 
nisB ^ morbo laborantes^ perseqnantnr. Nec dnbio me lan« 
eeis illis vel^ venabnlis, immo vero et bipennibns, qnie 

a BjntMim MvicNitffiHM^ H AjftlUMwuM futdicuM^ 9Upu duni pbim aIim 
fmmhare$^ dum ooMoilKr eam /iigvtf /uit8€ deminou ab ipua $mgid§§ M* 
riii monUmM: al^na tane juuteniaf ^ua laeeraia /uerani moreibui riroflf, 
jam corripi gimiU /urore. Qua re$ pereulit cunetorum nteniet^ et tpit, |wl«i- 
tet me eorrepium eodem morbOf tumiit armit omnit generit inte^umimr me^ 
korianiet u umcem ad propultandam communem petiem ; ai ipoi^ poiiut qnam 
fgOp eorrepti erani eodem morbo /urorit, Atqua hemd dnbie ute ditcerptit'' 
teni ht /ruMia iUit katiit ei tpieulitf aiqnt etiam teaaibut, put arwm temi 



^^^^^^^^^»»^» 



Hvpaiamum. Colvil liber, Hitpatium. Elmenb.— 7 Oxoo. Ouelf. pr. de. Vidi 
ad I. Ttii. p. 152. Ond.— 8 Idem, contreetaia. CoWint. Pal. et Flor. cm- 
iraeia n,J, effera mmile rabie, Colvii liber, contredaia n.J, e. Bert. eontacid 
n, j, efferaia ttmiU r. Elmenb. — 9 Valgo est, efferaia tim. r. Colvloi. Bffe* 
rarijamf ot bene rescripsit eam seqq. Colvias, habent qnoqae Flor. Fox. et 
D^Orvill. et aliij ande per contractionem vnlgaris anta lectlo effkraiat Aiit 
nata. Oiid.— 1 Cod. Inc. omriiitl. Id.— 2 Etiam, Pitb. tn. Id.— S Par.Ooeir. 
pr. i^fetium, Oxon. uif, jerodier. Id. — 4 Hi|/ii«««modl. Fnx. bene, ctijntqno» 
«adi. Nam milla antea telonim mentio fit. Sic pag. 214. ' Omnet nefarinm 
execrati tnmtis cigatqaemodi telit.' £o modo bit peccatam infra« p. 879. 
ia illit verbit * Ut pecua hujatmodi :' et pag* 1081. * Partim figorit h^iatee* 
modi animaliam.' Legendnm enim ex fide Mu, «^iitfitfModi. Roaldut. 
CH/MteeModi. lidem, ht^utcemodu Sic tnpra 1. ii. '*Raptim enjntceiiiodf 
telit intequontnr :' et lib. viii. etiam repotitnm nobit: ' £t ciyatcemodi 
vocibnt inhortantnr.' Bit item tnfra lib. xi. obi vnlgo piutim k^jiumntdi» 
Lacret. lib. iir. * Et cnjutcemodi formarnm vertere io ora.' Cajntcemodi« 
teo co|atqaemodi, id ett, cajutcamqoe generit, modit qaalincnmqiie. Ceio. 
—5 Mta. ^delareni. Colv.— 6 PottM vet. Fnx. p. codem v. RoaldaB. P. 

etdtm «ef. Pronomen eodem nntooam vnlgo. In teripto libro etiam beroMU 
pro v€aaintf. Colv. — 7 Ei. Malim cam Prieteo et Appaleiano moro vet, 
anctoriute Mta. Pal. Oxoo. Fax. Pith. Par. D'Orvill. VenaeuHt in Ed. Vi- 

NOTJB 

* Hepikmtiionem cogaam] Nomen co- foiMm* Mt. Oxon. et Colvint Hftpn' 
qno iMCommodatam. 'H^aitfrof enim 



Or«Gla Vnlcanat eaf, ignit, fabro- • EariiiMm e o wwiw t proiflareal] Nem- 

ram, et ralintp Dent. pe oecidendo me, a qiio timebant ne 

* Hfp, [Hfpaitimm^l Sie Prk»at morderentnryiimiliqnecorriperentnr 

habetyetElmeiihorttiat. Alii Hypaia- rabie. 



664 APULBII 

facile famiili submiBistrabant,' meDtibratim compilassent ; 
ni^ respecto subiti periculi turbine,' cubiculum in quo mei 
domini devertebant protinus irrupissem. Tunc clausis ob* 
seratisque super me' foribus obsidebant locnm; quoad, 
sine uUo concessionis * ' suao periculo, pestilentiae letalis 
pervicaci rabie ' possessus ac peresus, absnmerer> Quo 
facto, tandem libertatem nactus, solitari» fortunaB manas 
amplexus, super constratum ^ lectum abjectus, post mul* 
tum equidem^ temporis somnum humanum quieyi. Jam* 
que clara die, moUitie cubiculi refota^ lassit^dine, vegetns 
exsurgo : atque illos, qni meae tutelae pervigiles excubias 
agitaverant^* ausculto de meis sic altercare ' fortunis : Ad- 

faeile suppedUabant ; iiiri ego^ eontiderani repetUim diMcriminU proceUamt Hatim 
trmtsMm m cubiculaM, im quod mei domini $e recipiebant. Tune, janua euper me 
clauea atque obserata, cingebant cubieulum; donec ego eontumerer, occvpafM 
edque corroeua contumaci /urore iUiu» mortiferm peeti», sine uUo congreteug mi 
perieulo. Quo faeto, reperta tandem libertate, uien» benefleio oolitudini», quod 
mihi »or» offerebatf meque recUnan» in lomm, qui ibi ttratu» erat, dormim humano 
oomnOf quod quidem Jamdudum miki non evenerat, Di»eu»»aque fatigatione moUi 
iectOj ewrgo alaeri»diejam protecto: et audio eo», qui tntigUaverant tota noete mee» 
cuetodiee, »ie inter te dieputante» de mea eorte : Sed putamiutne hunc micerum OMinum 



^»^^^^^^^^0^ 



eent. et Ms. Pitli. Otttf.— >8 Fux. «vfrnitiiMlrareraiU. Roald. In eodem tnfr- 
mtiitffraDeraiil. Colvius. Flor. Mc6mtiit<lrareraiil. Elmenh. Adde D^Orvill. 
arqne ita expressit Scriverius. Pal. et Oxon. m^miiitflraremnl. Dele rb ve, 
Oud. — ^9 Vitiose £d. Ber. turbidine. Id. — 1 Super me. I. e. post me. De- 
•nnt Ms. D'Orv. Sed consule Pricaenm, et Boxhorn. ad Suet. Aug. e. 4S, 
'Snper se subsellio secundo coliocavit.' Fort^Ht »uper me Fux. Id. — 2 
Lipsius malit, eongreesumi». Colv. Elmeoh. An contagioni»'f eorreptioni»? 
WaiS. — S Rom. ra6ta. Elmenh. — 4 Codex vet. a»»umerer. Colv. Sic Fux. et 
Onelf. Adeum Pith. sed D'Orvill. o&ramfrfr. Oud.-.-6 Con»tratum. Idem, 
eonotruetum. Colv. Ut semper haec variant. Vide ad Soeton. Ner. c. 48. 
<Soper lectom pallio strato instroctum.' Oudendorp.^6 Bert. eodem. £!• 
menhorstiuB. Citra necessitatem Pricsus ad Apol. p. 160. invitis oni- 
Dibns Mstis, legit, po»t aUquam muUum eq. t, licet saepius ita loqnatur 
Anctor, nt vidimus qooque lib. i. p. 17. * Post aliqoam roultnm temporis.' 
Oml.— 7 Ouelf. sec. referota. Id.— 8 Ouelf. ambo, aj^tlarcraiil. Id.— 9 AUer^ 
cari. Fux. attrtcart. Roaldns. Altereare. Vulg. aUercari. CoWius. Rom. et 
Bert. aUercari, Elmenh. AUereari Edd. O. habent ante Colvinm, excepta 
Jnnt. post. Mstis consentiente. Adi ad lib. ii. p. 21. et lib. vi. p. 126. 

NOT« 

' Coiic««iioiitf] BeroalduB exponit, di pedibns' nnom idemqne signifi. 

ingressionis et introitns. Lipsins, cant, qnidni etian * concedera ' ali* 

congressionis, qnod roagis placet ; ot qoando idem sonet ac, congredi ? 
enim < incedere pedibns ' et < iiigre* 



MBTAMORPHOSEON LIB. IS. 565 

haccine' miseram istum asinum jugifurorejaciaiicredimus? 
immo vero jam ▼irus, increscente*» seevitiay prorsns ex- 
tinctum. Sic opiuionis varise terminum ' ad explorationem 
conferunt:^ ac de rima quadam' prospiciunt, sannm me 
atque sobrium otiose consistere. Jamque ultro^ foribns 
patefactis^ plenius, an sim jam mansuetus>7 periclitantur. 
Sed imus ex his, de ccelo scilicet missus * mihi sospitator, 
argumentum explorandae sanitatis meae tale' commonstrat' 
ceteris: nt aquas recentis completam pelvem^ offerrent 

^gUari perpeUarahieJ Immo ione venenum penitui extinctum eit fitrore re^nm" 
tente, Sie eenientiamm dtnertUai eo ooiuptraitt, ut dicerent faeiendnm eese peri" 
cnlum: ei aMpicientea per fiuwram quandam vident me tranquiUe etare tanum aiqua 
mtfrium. Jamque aperta uUrojanua explarant ampUuM utrumjam euem miiigeiua, 
At unuB inter Uht^ mtmue nempe de ceeU^ qui me eeroaret^ iadieat reUquie luffumadi 
raiionem oburvandi an ianue eaem: ut nimirum offerreni miki ad bibendum vom 



'AUercaotdemeanece.' In Pith. aUerearetur. Ond.— 1 Athunecine, Fnx. 
Adhucine. Roaldus. Mt. Adkunecine. Forte Adhuccine. Adbuccine, id est, 
Adhocne? ufy Siccine? Colv. Mss. omnesy Adhuecine, Elmenhorstins. Ms« 
Adhunecine: unde Colvius Adhuecinef bene. Brani» — 2 Inquieacente, Contra 
▼nlgariiy increicenie^ prsBter Auctoris mentem. Co^d. Increecenie, Ezpressi 
Mss. lectionem. Alii inquieeeenie habent. Ambros. Serm. xxvii. ' Incres* 
cente morbo non medicnsy sed praevaricator in colpa est.' Elmenh. — S Onelf. 
sec. Pa). ierim, Ond. — 4 Palat. a m. pr. eonferie^ a m. sec. comferi : nti in 
Onelf. sec Id. — 6 QKidajn. Fnx. quadam, Roaldns. Pleriqoe, quadam. Col- 
vins. Qaadam. Vnlf(Oy quidam. Elmenh. Istud quidam male irrepserat pri- 
mnm in £d. Bas. sec. et hlnc porro. Sed recte Wower. Pric. et Flor. 91M- 
dam edldere. Oud. — 6 Par. tafro, Ouelf. pr. w uUro, et pro jamque in Ms. 
lips. aique. Id. — 7 Pleniui an jam mantuefaciui, Forte melins sit scribi pia- 
mm: quod per rimas primom connpicati, id postea aperta janna de plano 
cofHioscnnt. Stewech, Ald. manoueiui. Fnx. percimcffmlvr. Qnemadmodnm 
et infra Avrl rov pereunetaberii habnit Ms. pericUiaberia. Eadem pervicacia 
dicam, an pertinacia mntatnm snpra paff. 41. ' Quibns alind periclitantinm/ 
prcfert Ms. Q. a. pereuneianiium. Roaldus. Scriptns, percontoHtur. Quod sl 
vemm, retinendnm etiam snpra lib. viii. ' Facile percontaberis, videns quam 
grandem tibi demonstret patientiam :' nbi tamen ex eodem libro emendavi- 
mns, Faeiie perietiiaberii, Colvios. Mss. moMitffiif . Elmenh. — 8 De c, m. Fnx. 
dee.ie, m. Roaldns. Ms. de e, iciUeet m, Sciopp. in Symbola. De c, iciUeet w. 
A vnlgatis abest rh iciUeei, Vide Notas ad Minnt. fol. 86. EUnenh, Nempn 
T^ ieiUeei vel i, nt passim in Mss. et Edd. Vett. apnd Nostrnm est, addnnt 
qnoqne Florent. Reg. D'Orv. Pith. Onelf. nterqne, Oxon. Ed. Jnnt. post. ac 
recte Scriverius Floridnsqne secntl sunt Elmenhorstium, oui male id deleri 
Tolebat. Lib. 111. p. 61. * Pessima scilicet sorte :' nbi vide. Ovd.— 9 Pith. 
ialem. Id.— 1 Pal. Onelf. sec. Codd. monHrai, Id.--8 Oxon, pehrim. Edd. 

NOT£ 

f Inereoe, [inquieieenie'] Pro,qttie8- piscere,' et talia apnd hnnc icrip- 
cente, nt ■incognoscere/ Mnconcn- torem. 



5G6 APULBIl 

potui meo. Ac^ si iDtrepidas^ et more solito somens, aquia 
allabescerem,' sanum me, atque omni morbo^ scirent ex-> 
peditnm: contra vero, si visam contactumque ^ laticis vita* 
rem** ac^ perborrescerem, pro comperto noxiam rabiem 
pertinaciter durare. [179] Hoc 7 enim, libris etiam pristinis * 
proditum» observari solere. Isto plaoito, vas immane con- 
festim aquae pellucidae de proximo petit» fonte,^ con- 
tantes ' adbuc, oflferunt mihi. At ego sine ulia mora pro^ 
gressus, etiam obvio gradu satis sitienter, pronus, et totum 
caput invergens/ salutares vere equidem illas aquas ' hau- 
riebam. Jamque et plaosus manuum/ et aurium flexus, 
et ductum capistri^ et quidvis aliad periclitantium/ placide 

piemn» aqna neenter hauaiee : et^ n Ubent aeeederem adaquoi «htque timore, Hbe* 
remque ieewidum meam eonwueindinemy ugnoeeereni me eeee Mmmi, atque Uberatum 
ab onml eegritudine, Conira rero, eifugeremf ae refermidarem aeptctUM^ et taetum 
Uqwria iUiu$f man^eetum eeae nocuumfurerem adkue eonatanter durare. Id quipoe 
aeriptum eaae ni amtiquia Ubria, et experienlia eomprobari. Probalo hoc coneUlof 
oliieiiunt mihi atatim, adkue dubUanteaj vaa ingena plenum aqua Umpidiaaima hautta 
ex proximafonte, Ego vero, eum protinua proeeeeiaaem ipeia obviam cum aai magna 
«M, bibebam iUai aquaOf nUhi quidem retera eeHultaree, inetmana me, et iHtingena 
fohuR e^futf Jamque tranquiUeferebam et pelpari wte eomm manibuef et remtdeeri 
mihi aMreaf ei me duei eapiatro, ei qmequid mudfaei^ani experiendi gratia ; danec 



^•00»0^»»^»» 



JantiDae, Ald. ojjferret, In Pith. non est meo, Id.— S Membrans» aXtibeaeerem, 
ColTius. Alii, otHbeaeerem, Flor. alUbaeeerem* Elmenh. AdUbeaeerem vel aUib, 
est in Mis. pierisque et Edd. Vett. alUteacerem Oxon. aUabeaeere Pal. Onelf. 
sec. Oaid.-^ Fox. «6 ornni m. Id.—6 Oxon. Fux. Oiielf. pr. coMraciumf 
D'OrT. e, eiieia, Id.— 6 Ozon. Gnelf. pr. aique* Id. — 7 Passim, Heee, Colv. 
Contra Mss. O. in Edd. Colvio prioribns est Heee, Ood. — 8 In Edd. iisdem, 
priai, «Hajn, D'OrTill. Gnelf. pr. preatinie, Golielmios maluit priaeia, Oxon. 
Onelf. pr. obaervare, Id.->9 D Ory. Pitb. Guelf. sec. petito, Par. Goelf. pr. 
foniia. Id.^1 Pal. D'Orr. Goelf. pr. Oxon. Par. Inc. ut passlm, euntantee, 
D'OrY. Edd. Ber. adheee, Pitb. adkoe, £d. Vic. adhae, D'Orv. eonferuni, et 
eienier Ed. Vic. Id, — ^9 Fnx. eaput vergene. Forte imwtergena, Roaldos. Ms. 
vergene. Malim mergena, Ber. imnurgena, CoIt. Hs. eapui vergene* Fnlvins 
conjicit legendnra, ieiuM tn eapmi vergema, id esf, cemnus. Sciopp, in Spmboia, 
Capui vergene, Ita Mss. omnes. Volgo, i, e, mergena, Fiilvins, toiua in e. ver» 
gena, Elmenb. — 8 Idem liber rh aquaa non habet. Coio, Neqne £d. Merceri. 
lUam Pitli. 0«d.— 4 Alii, •mnras. Elmenhorstlns. ilfamiirm cum Edd. Jant. 

fost. Elmenb. Scriv. Flor. recepi fide Codd. Flortnt. Inc. D'Orvill. ac Fux. 
n ceteris moiiiis. Ood.^6 Iterum bic scriptnm, pereoniantium, Colvins, Oxon. 
Goelf. pr. qmidquidme, In D'Orv. et Fnx. pereunctaniimm. Vide snpra. Aliud 

VOTJE 

^ 8i viaum eontaetumque laOeie vUa- hic morbns Graecis iSpo^ofila dici- 
rem, 4«.] < In morsis,' inqnit Plimns, tor. 
' letalis aquae mctns est.' Vnde ctiam 



MKTAMOKFHOSBON LIB. IX. fi67 

patidMur; qoMi, coatm Teaanam^ eoram praBsamtioiieQi, 
modestiam meam liqQido caBctis approbarem. Ad istiim 
modam ritato daplici periculo,^ die seqaenti rursum divinis 
exuviis 7 onostus cam crotalis et cymbalis circamfonuieiim 
mradicabulum producor' ad viam. Nec^ paocis casulis 
atque caatellis oberratis, devertimus ' ad quempiam pagum 
urbis opulentae * qaondam» ut memorabant incolsB, inter se- 
miruta' vestigia cooditum: et, hospitio proximi stabuli 
receptif^ cognoscimus lepidam de adulterio cujusdam pan- 
peris'' fabulam : quam vos etiam cognoscatis volo. Bic ' 
gracfli pauperie laborans, fabriles operas praebendo/ par- 
vis illis mercedibus vitam tenebat. Erat ei ^ tamen uxor- 
cula^ etiam satis quidem tenuis et ipsa, verumtamen * post- 
jrema ' lascivia famigerabilis. Sed die quadam, dum ma* 

■MNIfCflf pfobtsrtM •MHt^nt MMUn vMtuuihidiMtMf coiiffia iNMJtain wimoiicMy dMM 
de M« frtteoneepen m t, 8ie ehpmu e gemimo dieerimine, peetero du iUfwm taueor 
ed jter, emenhm epeHit Dete, eim eretoHt et cffmbalh mendieaturntper vieot. Mni' 
titqme peremHt domuncnUt mttieermn et eattellitf vemnwt in viemn fuendnm ex» 
ttmctnm inter mmat nrfru, fiur dieet otim fuemtf ut ineokt rtfereboMt, Cutmfut 
U0t reeepittemut m proximum dttvrfDriiiM, audivinuufacetmm narraHtnem dt aduUt^ 
no c^pudwn pauperit: puim volt tot etiam acirt. itte angutta admodum egettaU 
prettatf locando operat tuat adfahrieandum^ tutttntabat vitam tuam nureeduUty auat 
inde pereipiebat. Hab^Htt tamen iHe uxoremf et iptam ^idem etiam pau^ereulam, 
ted tamenfamotam ob tummam impudieitiam, At, quodam dU, dum iUe tbat mane 

^^^■^^^^^■^^^^ 

noD vUitnr io Fiu. Oiitf.— 6 Oxon. oejMiniiii. Id.— 7 D*Orv. txsybiity Guelf. 

pr. txuhut. Id.— 8 Vetoi, ducw; id est, condncor. Co/o. In Coll. Vois. e»t 

eondueor, Sed pcMinie. Ow/.— -9 Oxon. Gaelf. pr. JVam. Guelf. sec. eautulit. \ 

Id.— 1 Sic rnrsos Flor. Pilh. Lip*. D^Orv. Oxon. non div. ut in Edd. vulgo. 

/tf.— 2 Bert. opuUnhm. Elmenh. Iteiu PitA. ilfemoraMur Fux. Oud.— 8 Idem, 

tewurufta. Colv.--4 Oxon. rtceptu. Ond.— 6 Ubique ante, U. Colvins. Flor. 

It. Elmenb. Pneter illnm et Pilb. Mss. reliqui babent Hie^ Colvinmque 

secoti snnt Volc. Mere. Wow. Pric. Gratiu Gnelf. pr. 0inL->6 Ms. pMeiis. 
Elmenboratios. Ptei^undmu Ms. Lego prvM&ms. Plaut Mercat. in fine : < Si 
qois probilHierlt» plos perdet dam, qnam si prsBhibuerit palam.' Bratit.—l 
EL Foz. stkm. Ood.— S Eiiam t. q. t. et ipta^ v. Hsbc omnia absunt a libro 
seripto. Cob. — ExtrenuL Sic Bert. quomodo infra boc lib. pag. 167. * Ne- 
fariom et extremom facinus.' Sed nibil interest, extrema^ an poitrema legas. 

NOTiE 

t Di^pUct perietio'] Illo namqne, ^ Dt aduUtrio eiiutdam ptmptrit] 

qood a eoqoo ipsi Impenderat, secan- Observa bie *adolteriom' proeon« 

4m eoxM ; et boc, qood piopter ve* tomelia illota viro per nzorifl •dnlie» 

saoan opinioncm fororis sobiverat. riom. 



568. APULBII 

tatino ille ad opus snsceptiim " proficiscitar, statim laten- 
ter irrepit ejus hospitinm temerarius adnlter. Ac, dum 
Veneris collnctationibus securius operantnr, maritns igna- 
rus rerum, ac nihil etiam tunc ^ tale suspicans» improvisus 
hospitium repetit. Jamque clansis et obseratis ^ foribus, 
nxoris landata continentia Janufon pnlsat, sibilo etiam prs^ 
sentiam snam dennntiante> Tunc mnlier [180] callida, etad 
hnjusmodi flagitiaperastutnla, tenacissimis amplexibus ex- 
peditum hominem, dolio, quod erat in angnlo semiobru- 
tum,' sed alias yacnum, dissimulanter abscondit : et, pate-* 
factis aedibus, adhuc ' introcuntem maritum aspero ^ ser- 

od QjnUf quod tuiceperat, adulter valde audax protinus u penetrat ekmeulum i» eju» 
domum, Dumque Veneri dant operam abeque metu, maritue de tmprovtjo revertUur 
dmmmiy ne»eiena quid gereretur, nikUque euepieant simile. Laudaiuque eontinentiam 
9ua uxarit, eo quod tideret /oret jam dautat aique obaerataM, pulaat ofttnm, tilfUo 
etiam tignifieant te adetu. Tmm mulier aatuta^ et toiertitaima ad taWt crimina^ 
expUeat himinem ex tuit arctiaaimia eomplexibua^ et eum dam oeetMat aub doUo^ 
quod erai media aui parte d^otaum in angulo, aed tamen inana: et, aperta domoj 
ol^gat etiam intrantem virum verbia gravioribua. liwat^ inqiut, incedea mihi 



^#«^#sr^^#«#« 



Cic. in PisoD. ' Nihil est isto postcrins, nihil spqaias.' £t pro Sez. Rosc. 
' Ut postremi horoines alients pecnniis locnpletftrentur.' Pacatas Panegyr. 
' Oroninm scelernm, postremonimqae ▼iliorum.' Ex qno intelligas, falli eos, 
qui roatare volnnt haec lib. iii. pag. 43. ' Tone, nltima, non cessas?^ nt lega- 
tnr scilicet, Tune, mUvina, Nam est pag. 163. ' Ultima pistoris illa uzor.' 
Sciopp, in SynUf, Poatrema, Bert. et Aldus, extrema^ qnod perinde est, nt alii 
jam observarnnt. Ehnienh, Non Aldi Ed. led Ms. Palat. habet exlrema, qnod 
nempe olim magis placnerat Scioppio Susp. lib. v.2S. Sed bene mntavit sen- 
tentiam. Vide Elmenh. Indicem. Infra p. 201. ' Magnas et postremas do- 
mino clades annnntians.' Oud, — 1 Ad opua autc. Sive, qnod In se receperat, 
eo condnctns. Nec contra Mrs. participlum hinc eliminandnm est, com Pri- 
caeo. /d.~2 Etiam nune, Vnlg. etiam tum, Colv. Colvinm secntl sunt Wower. 
et Pric. Nec niale, si Mss. addicerent. Vide ad Snetonium Oth. c. 9. et 
altbi. P. 184. ' Secnrns etiam nnnc' Sed Mss. et £dd. Vulc. Sce. dant etiam 
iune, In Pith. etiam cum, In Fux. rt Edd. Vett. est etiam lum, Onlielmins 
pro tale volebat mati e Terentio. Otid. — 3 £d. Ber. male o6fffriitu. Id. — 4 
Onelf. pr. dfimiiftajiifo, Ald. denuntiant, Junt. post. denuntiaif qnod et vir 
doctns (ToU.) roargini ailevit. Sed vide ad lib. yiii. p. 180. Ed. Pric. Jd, 
—5 D'OrvilL ad hoc. Id.— 6 Bert^ aaaerto : non bene. Ekmnh, £dd. Vicent. 

NOTJE 

> /n ffii^/o aemiobrutum'] Plin. lib. expositis.' Panlns Lege uxti. ft, 

XIV. cap. 21. ' Mitiores plagas doliis de contrahenda emtione et veoditi- 

oondant [vinum] infodinntqne terr» one : ' Dolia in horreis defossa, si 

tota, ant ad portionem aitns.' Et non snnt nominatim in venditione ex- 

paalo infra : ' ImbeciUa vina demis* cepta, horreornm venditloni cessiiie 

sis in terram doliis servanda, valida videri.' 



MBTAMORPH08BON LIB. IX. S69 

mone accipit : Siccine^ vacnns et otiosns, insionatis mani* 
bns anibulabis mibi» nec, obito consneto labore, vitse nostrao 
prospicies,7 et aliqnid ' cibalui parabis ? At ego misera et 
pemox et perdia^ "^ lanificio nervos ' meos contorqneo, nt* 
intra cellnlam ^ nostram saltem ^ lucema ^ luceat. Quanto 
me felicior Daphne ^ ° vicina, quse mero et prandio matn- 
tino sancia ^ p cnm snis adulteris volutatnr ! 7 1 Sic confh* 

nunif, et atkMu, wumilnts in rinMm eomditii, ne^u* incmnba toUio operiy ut prwi' 
detu naetro rtcfnt, et aiiquid nobit ema$ quod edamuMf At ego vrfelix digito» meoi 
noete dieaue exerceo nendte [aiur, ut taltem iampae luceat in noelra domuncula, 
Quanto fortunatier me eet Daphne noetra vicina, qua a primo mane ingurgitata tino 
^tque eibis §e pervolvit cum tnia nuechit / Maritut tic otiurgatut, QiJdnam tUd 



^^^^^»^»'^»^»» 



Jant. pr. Ald. atpera, et D*OrT. Ms. termtiene. Fortan Utet qnid. Mox ae* 
cepit OxoD. Pricsns e conjectura prsfert exeipit, Yemm sqne bonnin est 
mcciper€f et a Cicerone ssBpius hoc »ensn nsorpatnm. Vide Niaolinm in Thes. 
OHd.— 7 Coll. Voss. Fux. Onelf. sec. PalaL prMptctm. Id.— 8 Et al Fux. 
od al, Id. — Et per diem, Vulgatum ubique, per noctem, Colvius. Palat. 
Cod. et per noetem et per diem. Hand male alii, et pemox et perdia. Wower. 
Pemax et perdia .Rom. et Aldns, per noctem et diem^ roale. Vide Indicem. 
Eiaunk. Male Wowerios, per noctem et diem. Idem in Add. — 1 Nerulot pro 
ncrvtilos est in Fnx. Oitd. — 2 Ms. el. Colv. Nottram abest Oxon. Ond. — S £d. 
Beroald. tabUem, Id.— 4 Pith. lantema, Id.~5 Coll. Voss. datchene, Palat. 
Gnelf. sec. daAene, Oxon. Par. datyriCf Guelf. pr. datrief D*Orv. clatnem 
Forsan nomen nondnm erutum delitescere scribit Pricsus. Sed Daphne satis 
conveniens videtnr. Ftc. mea in Palat. Goelf. sec. Id, — 6 Mutarnnt in 
Paris. exemplari haud dubio ex sententia Beroaldi in tatia ; tamen etsi re- 
clamant h»c ipsins Apnleii ex libro septimo : ' £t instantia validiore vinnm 
immixtum, sed jam modico tepefactum vapore, sauciis illis et crapnla vino* 
lentiaqne madidis ipse abstemins non oessat impingere.' Itidem altemm 
testimoninm £nnii Alcestide : ' Hsec anus admodum frigottit, nimirnm se 
sanciavit flore Liberi.' Qui versns apnd Fnlgent. in * frignttit :' nbi scrip- 
serim, rore lAheri, Pari phrasi efferebat Apul. libro snperiore : * Crnorem 

Sraeterfloentis aqnse rore dilnere.' Apnleius lib. ii. ' Mihi Tero fatigationis 
estern» nnnc saucio.' Stewech, Aldina editio, tatia, £menda ex llb. Fnl. 
sotMia. Wower. Si ita in Mannscripto reperit Colvins, equidem probo lec- 
tionem. Nam ita et £nnitts: * Flore se sanciavit Liberi.' Sed tamen Aldi 
editio habet safta, Fnlvii liber tatiata, Sciopp. in Symbola. Flor. unns, tatia^ 
Fttlv. tatiata, £lmenh.— 7 Voimq^ur. Ita rectins in scripto nostro aliisqn^ 

NOTiE 

■ Ei permtx et perdia] Sic lib. v. • Daphne] Nomen proprinm vici- 

* £t perdia, et pernox» nee inter am- ns. Ad^ Onecis lanrus est, sed 

plezoa conjngales desinis cmciatus.' nihil ad moreshnjns mulieris hoc etj- 

Ad qoem locom vlde qnm notavi- mon. Oxon. Ms. habet Dossfric: snb 

ant» qno (inqnit Pricaens) fortasse nomen 

• Ut intra oMamj 4r«*] Id est: nondnm erntnm delitescit. 

Ut babeamna nnde emamus oleom ^ Mero et prandio taneid] Vera est 

alends Incems. hsc lectio. Neqne reponas tatiattk 



570 



AI^ULBIt 



tatas maritas/ Ecqaid istac' est? ait. Nam» licet foronsi 
n^tio oflBcinator^ noster attentas ferias nobis fecerit, ta- 
men hodiemaB coenal» nostrse prospexi.' Vides istad ^ do* 
liam, qaod, semper vacaum/ frastra locum detinet tantam^ 
et revera praeter^ impedimentam convei^ationis nostrie 
nihU prsBStat amplins f istad ego qainqae denariis caidam ' 
venditavi: et adest, at, dato pretio,^ secam rem saam 
ferat. Qain itaque prsBcingeris,^ mihiqae mantim tantispec 

vi»t iMquU, QmmaU emm magUtir mottra oJknM^ oeatpaiwt wfgotio /«rautf 
eoegerit HM o(iart, nikUamiMue provuft noatra cobhmI^ kodiema. Videene doUnm 
, k/oc,qwod,perpetmoinane,frnMtruoccuptittntumlocit nikUqueeerteumpliueprmbetf 
nioi impedimentum noitra kabitationitt Vendidi iUudquinque denarii» aiidam: 
atque kie uueum venitf ut peraotuto pretio airferat eecum rem auaMU Frapara ergo 

editionibns veteribns. Reperi Idem hoc vohiplandi ▼erbnm «pnd Qolntiltm. 
nnm Declamat. iii. cnl index * Mtles Marianus/ Ubi sic ex fide tcripti Co- 
dicii Clarissimi Lipsii legendnm e«t : * Cnm alii excnbent armati, alii clans- 
tra portarnm tneantnr, alil vidlnm fossasqne scutls innixi cingant, cibnm 
ipsiim stantes capiant, tribnnus Inter scorta ▼oluptabitnr?' Nam pariter 
etiam passlm hic male Tnlgatum est, inter ec. uoluiabitur. Colr. Sic Rom. 
Codex Flor. Volutatur^ KvXMerut, Tertull. ' Una orant', nna volntantnr.' 
Elmenk.—S Et quid ietue. Flor. Ecquid i$tie eet. Id.— 9 Olossae Veteres : 
* Officinatores, ipyeurmpidpx'^»* ^^'v. Gnelf. pr. e^ciiMfer, Coll. Voss. «^- 
nator^ D'Orv. ojfiriatar^ Fux. o^tnafiii. Ond. — 1 Ftoepexit. Vnlg. proepexi, 
Colvins. Plor. protpexi. Elmenh. — 2 Flor. Videeie ut. Idem. Item Bertin. 
Vtrfe fcts ut d. Pith. Ftdes iUud d. D'Orv. Edidit Scriverius, Fideiit d. 
Vnlcan. £d. sec. Vide iet, d. Conjecit Pricsns, Videeney t. d. nt allqnoties 
in Nostro. Lstet certe alind quid. An Videeie id doHum 7 Oud. — S Corrige 
ex Palat. qwd eupervacuum. Vowerins. Psl. eupertaeuum. Probe. Etmenk» 
Seqnentes quooue Editores Scrlv. Prlc. Ftorid. ex onico illo Cod. reposnere 
sii/»enHiCHiiin. Dnbito an vere. Quia enim eemper erat ooCTncm, Ideo frnstni 
detiuebat (ociim, pro quo inepte tn Edd. Jnnt. pr. Ald. fanim. Ond. — 4 Pro 
pretter in Palat. est male propter. Id. — 5 Ms. credo. Colv. T& cNtdom delet 
Palatinns. Elmenk. Non inepte ex credo fingere posses eerdo, ut se ipse 
laudet et nxori jactet, quam stndiosus sit Incri. Vide ad llb. ii. p. 28. ' Ne- 
(otiator quidam Cerdo nomine.' Ne tanien deleas rh euidam cave. Oud. — 
Vitiose in D'OrviU. adem. ut d. prono. Id. — 7 Perciugerie. Fux. prteeingm 
Roald. Leiee, pracing. Wowerlus. Prttciug. Bert. procing. Aldus, oerctN^. 
Elmenh. Ante Wowerium et seqq. sic jam bene edlderant Jnnt. £d. post. 

NOTfi 



pro saiicta. Ennins in Alceitlde laii- 
datns a Fnlgentlo in verbo * Frignt- 
tit:' ' Hkc anns admodnm friguttit, 
nimimm se sauciavit fiore Liberl/ 
£t Noster, lib.vii. *sancinm vlno- 
lentia' dixlt, pro, ebrium. Pran- 
dlnm matntlnnm videtnr ease, quod 
infra, hoc Itb. ' jentaculum ' vocat. 



4 Volutatur] Haee teetlo est Flo- 
rent. Cod. quam PricRna plnribns 
tnetnr. 

' Co^fkiatue maritue'] Simlll aetMii 
Tercnt. Phorm. Act. iii. Scen. 1. 
' Confnta? it verMs ndmodom itmtnm 
senem :* id ett, eoavicit| exagitftvity 
objnrgivit. 



MBTAM0RPH08S0N LIB. IX. 571 

iK^coiamodas, ot exobratum protinns tradatar emtori. E re 
nata fallacia, molier* temerariam tollens cachiimum, Mag- 
num, inquity istnm ' vimm ac strenuum negotiatorem nacta 
sum, qni rem» qnam ego molier, et intra bospitinm con- 
tenta,9 jamdndom septem denariis yendidiy minoris dis- 
traxit. Additamento pretii' laetns maritns, £t qois est 
ille, ait/ qui tanto^^prsBstinaTit} At illa, Olim, inepte^^ 
inquity descendit in dolium» sednlo soliditatem ejus proba* 
taros. Nec ille sermoni molieris defuit : ^ sed [ 181] exsurgens 
alacriter, Vis^ inquit, yemm sdre^ materfamilias ? hoc tibi 
dolium nimis vetustum est, et multifariam rimis^ hiantibns 



fc, ft me iaHHBmm atliwa, Mi iruamm» ipmimy H demm emteri, Delaea mmiier i 
peaeiilieo m oMdaeem rieumf Hie eerte mmitue^ imqmtf «ni mi^, pneeimim tireet^ 
rt e oie re nmremter, 9111, qtum ege rem jam pridem vendidi eeptem deaariie, tmmetm 
eim tamium amlier, et eoaeimea intra daaum^ eam temdidit mkeri preiio. Maritaa 
hiiarie propter ametariam preiiiy QmieMam iUe eet^ m^iit^, firi ta»ti emt f lUa aetemf 
Jamidmdmee^ «sl, o ilMtt», deeeeudit t» ilolitiiii, «I diUgeiUer expioraret ^ue eoiUiita» 
tem. Nee ille male reepondit verbie mmUeriey eed emrgene iide promtOf Vim* iiln 
uerumi dieam, ait, maierfamiliaet tumm hoe ieUmm eet uxmae vetuetmmf etfrofitum 



et Vnlcan. Ed. lec. nt eihibent etiam Florent. Gaelf. nterqney Oxon. D'OrT. 
Inr. et Lipi. pro qtio frequentios aMia^crif dicitnr. Ita in Pilli. Omd^^ 
8 letud Pith. Perperam Ed. Fioridi caret roiir ifliaii oimm. In Edd. etiam 
aliquot prave al« Oxon. nola. Id. — 9 Conlecle. Fnx. «oiiloiiliu Roaidna* 
Contemta. Volgo, eonteeta. Sic snpra lib. ir. * Parva, sed satis mnnita do» 
mnncola eontentns.' Hoc ipso libro infra etiam restitui : * Intra terminos 
pistrini contentns.' Item, * Sed frondoso casnlsB eontentns nmbracnlo de« 
feret.' Amob* lib. i. * Qna oniTersi tegimnr et eontinemur tndasi.' Colir. 
Pal. Bert et Rom. Cod. coiilccle. Hand asqne bene. Libro !▼. ' Panra do« 
mnncnla cootentns :' et hie mox post : * Intra terminos pistrini contentna.' 
JEimenlL Maie rh et exulat ab D^Orv. Pal. Oxon. Gnelf. et Edd. Wower. ac 
Pric Et mrsns valet, et quidem, nt s«pias. Vide Ind. Notarnm. Moz 
oonlcaala est in Exe. meis PaLCod. eontemUa in Gaelf. sec. oonlecla in Pith. et 
Edd. ante CoW. obvio errore. Oiid.— 1 M, dietraxit, A. p. Ibidem, m. di«- 
Imxil oMilajRflilo p, Ms. m, d, adiiam p, nnde locum recte nobis correctom 
pntamns. Cofo.— 2 Ait abest ab £d. Bas. pr. Ond.— 3 Tonlo prolio. Prdio 
non erat in fulgatis. Co/v.— 4 Male Edd. plerstqne jungnnt (Him inepte: 
cnm sit constroctio : Olim descendit. Hoc enim adverblnm omne genus 
temporis designat apud Comicos aliosqne. Oud, — 6 Fnx. e, m. eontentue d. 
sed sopereste videtnr. Aoald.--d Rim. Ms. Al. nimie. Colvina. Pal. ntauif 

NOTA 

• ErenaiafaU, [faUaeioea] muUerf re nata lonat Ue, snblto. Donatna 

ijrt.] Sle legit Pricvns, qnanqnam ad Adelph. Actn v. Scen. I. * Natnm 

nlll habeasty E re nata fiMaeiaf 4«. de rebns repentinis dictmnt : nt SQ- 

CH>minodnt ex ntraqne lcctioneten- pm: <E re aata meliQS fieri htnd 

•ns poteat eUei : sed commodlor ta- potnit, qnam factnm est, henu' ' 
men ex illn priore, qnam lervavi. E 



572 



APULBII 



quassnin. Ad maritamque ejas dissiroulanter? conversus, 
Qoin tn, quicumque es^ homuncio, lacernam, ait, actutum 
mibi expedis?' ut, erasis diligenter sordibus intrinsecas, 
aptum usni possim dinoscere. Nisi nos putas? ass de malo 
habere.* Nec quicqaam moratas ac suspicatas acer et 
egregius ille maritas» accensa lucerna, Discede, inqoit, 
frater^^ et otiosus assiste, donec prObe procuratum istud 
tibi reprsBsentem. £t cum dicto nudatus ipse>' delato lu- 
mine, scabiem * vetustam carios» testse ^ ^ occipit exscal- 
pere.^ At vero adulter, bellissimus ^ ille pusio, inclinatam 

fiuwrtB pateiUUnu muUU in locit. Converien$qMi u fieto vuUu ad mariiwn ^uit 
Qmn U, inquit, o homuneio, quiequis es, proNmif mihi affers hanpademj ut interiuB 
ahradamfetcee^ ei pomm eedulo explorare an queat eue utUet Nieiforte eredia noa 
kahere peeuniam malu artibuM partam, Atque eagax iile et pretckarue vtr nulUae- 
uu» cunetatuMf neque quicquam fitapicaaf, aecenea losipode, Abi ietinc, inquit, a 
frater, et atta oltonif , quauaque exhiheam iihi hoc dolium hene purgatum. Cumque 
kocdixieeet, exuit Uf etf deUtta eecum lampadef ccepit deradere antiquam faeem 



Jaatihue. Wower. Inta potius est coDjectnra Wowerti, exsculpta e ▼itiosa 
Palat. Cod. tcripturay mmtf hiatubue. Guelf. sec. «Mttf . Oxon. Gnelf. pr. 
gnaffaftim eet. Oixel. citat cnffiim ad Gellii lib. xv. c. 16. * Quercnm rimia 
hiantem.' Sed vulgata recte le habent Vide Pric. Otid.--7 Gnelf. pr. 
dtfftmtikiMAf. Id.— 8 Vnlgarii, expediaa, CoW. Immo sic in solis est Edd. 
Basil. pravf. Vide ad lib. viii. p. 166. * Quin eqnos inscendimns/ dcc. 
D'Orv. Gnelf. pr. expedit. Tk abest a Fnx. In Oxon. ad tutum. Ond. — 
Putetie. Fnx. putae, et Ald. iZoaldtif.— 1 Palat. ffff, I)*Orv. Fnx. ipeo. 
Oud. — 2 Rom. eadnam. Elmenhor8tins.--8 Legendum, cartofa teeta. Idem. — 
4 Exeeuip. Vnlg. exeealp. Colvins. Exeealp. Ita Pal. et Ald. Vulgo, exeeulp* 
Elmenh. — 6 Membran. rtiifftmvf. Num «tttntittffMtiifr Plautns: < Oratione 
vinnnlay venustula : ' de qno cum cura elegantissimns Donsa noster Explanat. 
Plaotin. lib. i. Cole. Fior. eiitfftmtif t. p. male. Elmenh. Vulgata recta est. 
Plautas ead. fab. (Mercat.) * lUam eeee amieam tuam mrt hellieeimi.' Brant. 



NOTJE 



* Ntf i fiof ptitof eee de mah hahere'] 
Ideoque illud prodige effusuros, et 
emtnros doliom fissnm et nuUius pre- 
tii. ' De roalo habere/ pro, habere 
ex illicito Incro, Grsecnm est, iu ica- 
uovwo^f€t», Sapient cap. 16. ts. 12. 
ti^hituias KOfihaime. Isocrates ad Dae- 
moiiicum. 

« Frater] Ignoti hominis compeU 
latio. 

* Seahiem vetuttam cariout ieetaf] 



Fsecem indnratam, quae doliis adhae- 
rescit, quemadmodum scabies cuti* 
Dolia porro antiqnitus erant plernm- 
que fictiliay ideoque dicit * testae.' 
* Cariosam ' vero dixit testam, impro- 
prie. Nam caries est ligni et ossinm 
pntredo, qnn teste non convenit. 
Cnm ergo * cariosam ' legis, intel- 
lige, fecibos indoratis asperam, et 
tcabram; quae scabrities Kgni cariem 
Don mile refert. 



METAMORPHOSBON LIB. IX. 



673 



dolio pronara ^ Qxorem fabri saperincnrvatus i^ecnie dedo- 
labat.7 ' At illa/ capite in dolinni demisso, maritnm snnm 
astn 9 meretricio tractabat ludicre. Hoc, et illud/ et aliud, 
et rnrsns alind purgandum ^ digito demonstrat > suo : donec 
utroqne opere perfecto/ acceptis septem denariis, calami- 
tosns faber,^ collo sno gerens dolium^ coactus est ad hospi- 
tium adulteri perferre.^ Pauculis ibi diebus ^ commorati, 
et 7 mtmificentia publica saginati, vaticinationisqne crebris 
mercedibus suffarcinati * ' purissimi 9 IIU sacerdotes novum 
qusestns genus sibi comminiscnntnr.' Sorte unica casibus 
plnribus enotata,^* consulentes de rebus ▼aiiis plurimos 



fnUreutntU doUi. • • • jjla vero dimUtemt eapnU in doUMm delti'' 
debai mwrUnm suum calUdikUe meretrieia, Oeiendii digiio em kec^ el iUmdy ei 
aliMdtai^UerumaUMdde/€eeamiumf^Maque,aheoluto • • • opere^ 
mieer iUefaber coaetua ettf aceeptie Beptemdenariief geetare doUium «•U* jm» ad eedee 
metchi, Cum devoti iUi Saeerdotee ihi maueieBent per ati^t dieOf pingu^actiqme 
eeeent largitionilme jfopuUf et onusti plurimie pntemiie euarum dirnnationum^ exeo» 
gitemi noeum genue Ulcri, Commenti unum oraeuium permeUtie caeibue^convenienMf 



^«##>«^#^<r^«^ 



D'Orv. firoiim. Ond.— 7 D'Onr. Pith. dedolehat, Oxod. pr. Otielf. dedota- 
M. Sed ▼ide Beroald. /d.— 8 Palat. Pith. Gaelf. anibo, Aet iUa, Ultima 
vox Don est in D^Orvill. Dein dimieeo Fnx. /d.— 9 Pal. aetui, Id.— 1 Oxon. 
Gnelf. pr. Ht et id, Pal. Hoc et itiud. Id.— 2 Ms. ad purg. Colv.— S Dig. 
dem. Palat. D'Orv. Pith. Fux. Guelf. et Edd. ante CoW. dfni. d^o^Oud.— 
4 OxoD. frater. Id. — 5 Sic malui, qnam proferre, Colvins. Ms. deferre. 
Sciopp. in Symb. Sic et Pith. Sed perferre bene exhihent Mss. ceterl et Edd. 
Jont. post. ac Colvio posteriores. Proferre, qnod in reliquis Vett. Tnlgatur, 
Tix Latinum est. Oiid. — 6 P. ibi d. Ab his verbis in Ms. incipit liber Octa- 
▼us. Roaid. Fnxensi consentit Regins, et Incertns. Oiid. — 7 Ei deest Fnx. 
/d.— 8 Palat. euffarcti. Male. Vide Beroald. Infra p. 197. ' Fceminam mnltis 
snffarcinat mnneribns.' L. X. p.222. ' Bellnle suffarcinatns.' /d. — 9 Piiteimi. 
Vulgo, pvristtJRt. Colv. — 1 Q. g. commin. CoII. Voss. ^iurjttiiit s. c. Oxon. 
Guelf. pr. 9. g. eibi reminiee. Pith. ctlam cibi. Deest vox in Fnx. Oiid.~2 S. 
u. pro casuUe pl. etocata. In veteri editione Italica expretsom Tidi : S. u. de 

NOTiE 



* Dedoiabat'] Donatns ftd Ennnch. 
ui. S. ' Dolare llgnnm est, ascia c«e- 
dere.' Ut faber lignnm dedolabat, 
i. €. polibat, ita ille nxorem fabri, ma- 
tariim muUo mollioremy complana- 
Iwt. Prw. 

r Uireque opere perfedo] Perfecit 
opns snnm maritns, cnm dolii sor- 
des erasit : et itero adolter, dnm in- 
clioatam fabri uxorem dedolavit. 
BeroaUI. Disertam neqnitiam I Bene, 



et ' perfecto.' Hesychins in neplrd: 
UffA^v rh atUtop' kp* oS koI r^, IIc- 
pabwrOai. Martialis : * Sine effecta 
pnirit nterque labor.' Pric. 

> Suffarcinati] Pleni, repletiy in- 
stmcti. Terent. in Andria : * Vernm 
vidi Cantharam snffarcinatam.' Et 
Plant. Curcul. ' Qni incedunt suffar- 
cinati com libris, cnm sportulis.' 

* Sorte unica [pro] casibue pluribue 
enetata] Hnic lectioni; omissii aliis, 



574 



APUI.£tl 



ad > honc modam cavillantur. Sors haec erat : ^ 
Idco coDJoncti ^ terram proscindoDt boves» 
Ut in fotoram teta^ geminent sata. 

Tom^ si qoi| matrimoniom sorte captantes/ intenogarent» 



9k deindimi pktrimMf pd emu mlebmi em d€ wm ntgtim. OnadmmmKUm m^ 
^mmodi: 

Jcctfw b&emjmmtm jmmr( MHRm^ 

Ut p9tiem etfkmm etgeim f^Uakmi, 
7%m^ «i «I2f«i» teieniet wmMwmmwmex «•rtfm awmhi iairry aw emustrmf, A'c«- 



^^i^^>^»i#*>^^»» 



CMllt. Nctdo an TolneriDt tfe «ip«itif. Stewvchiat. Fax. aMtete. Qaod 
^oMlrmra oit Bcroaldot. Mteaid. iS. o. pro mmI» pL «M f a fa . H«e aeriptl 
eodicit BO«tri scriptoraf qnam etiam in qutbasdam e suis ease notat Beroal- 
dos ; item aliam, Smie aa.prs cqwalit plor. rvocafa, et aliam,pro cafi6atpl«ri6a« 
cotcala: etqoosdam pro cvtMla seribere cotlafa etiam testatar. Omninm op- 
timam poto leetioBem, Smie omca pro cotiftat pimibm cnotate. Mens li»c : 
Catos plares et remm erentns varios nna sorte notatoe fuisse. Ceiv. 8. «. 
eosolit p. «neCafO. Miror eqaidem neminem monnitse, leaendam, cati6vs. 
Wowerws. Catiiat «ntlala. A Sealigero et Colvio hitre lectio est. Alii, ca- 
emiiet male. Flor. o. per catallt, male. Bert. anotCaia. Alii, prtfnefafa. Aldnt, 
iaiesfB. BlasenlmrsilM. Colrios, A n. prt ewmbmi pterite eatCafa. Notat 
tamen Beroaldas in anlbnsdam esse c e p t al ii, qnod Ibrtasse aec contemnen- 
dnm. Cicero ii. de DirinaL * In eo loco, ubi nnne Fortnme sila est vde», 
■lel ez olea flazisse dicnnt, aruspicesooo dizitse, tnmma nobilitale illaa 
sortes fbturas, eommoue jnMU ez illa olea arcam esse fsctam, eaqne eon* 
dilas sortes, qnss booie VortunB monita tollnnlnr.' Brmd. Flor. cosnlit. 
Olooste, rnmX^fiutr. Qao seasu Noster passlm, qoi dinunntiva amat. IFIms.^ 
S Fto.tn. Ond.^ Vnl9.«sccraf. CoW. In pleritooe erat Mt. Sed Bfsa. et 
£d. Jnnt. post. cum Colr. et seq<|. hme, Oud.~-S ide» etivancfi Vertiia hl 
snnt, nec Yidebantar. Nos eos suu jpedibiis meare jassimas. Ctle. Ms. coa« 
jancfioL Sciopp. in Symb. Bene Colrio obsecnti soat rellqni 



Versns dnos senarios tMB€y quiris videt ; onales sen lambicoa ploros apad 
Noatrum occanrere Yidiniu* ad L iii. p.40. licet hic illie a librariis, nt proea, 
aint continnati. Oud.— 6 £«fa eznlat ab Ozoo. laMere.Ed.male/ala. Hic 
aatem typothetanim calpa Ed. Beroaldi ISOl. deficit nsquo ad 



et aYcrsa paciiia, onsR bis repetitnry incipit a * carioea ▼ainemm patredlBe.* 
Id.^7 Reg . Fux. Taawn. Edd. aate CoIt. IW. Id.-^ Valgatam paasim, 

NOTfi 



inhBreo. Hic locas patefiscit arlea 
ejasaMdi ▼aticiaatoraaiy qaas per* 
ttriagit OaiatilianaSj Declaasatiaaa 
tr. hbverbis: *ToU ia eo faileadi 
mtio eet, aoa dam consalentibas, 
qaod depoecaaty sed califiae magaa- 
qae pmmissoram varietata saspeasoe 
sae dlauttere, at, qaicqaid casas atta- 
lerity potcat prsedictam esse.' Tsle 
cst omcnlnm, qnod relert Ciccro,lib. 
II. de Biviaatloae ab ApoUiae edi- 
tam Crsesoi Lgrdoram Eegi : * Crte- 



eas Halym peaetraas aMgaam per. 

mrtet opam vim. * Hostiom Tim/ 
iaqait Cicera, * sesc penreiaaram pa- 
tavlt; porvertit antem aaam. Uiram 
igitar horam accidisaet, varam om- 
CBlam lalsset.' Sors, ^am hie ab 
Apaleio lefertnr, bob ad atramliboc 
qoidem eTeatam &cta est» at omca- 
lam Cnssiy sed ad boaam ezitam pra- 
mitteadam qaibaslibet, de qaacam- 
qae m iBtenrogaBtibaa. 



UBTAMORPHOSRQN LIB. IX. 



675 



rem ipsam ^ responderi aiebant : [182] jongendos coDnabio» 
et satis ^ liberom procreandis. Si * possessiones praestina«* 
toms quaBreret, merito boves^ ut et ^ jugum et arva semeniis 
florentia, pronnntiari.' Si quis de profectione^ solicitus 
divinnm caperet^ anspicium, jnnctos jam^ paratosque 
qoadnipedam cunctomm mansuetissimos : et lucmm pro- 
mitti de gleb» germine.* Si prsDlinm capessituras/ vcl 
latronum factionem persecuturus^ utiles necne processus 
sciscitaretur, addictam victoriam forti * praesagio ' conten- 



_ Hifnmmpawdiriy pndifwarebalur: e9pmUmio$ me wm i rim o m u^ «f ffodU'» 
mmni miftin Nftcfvra». Si «Ji^M* einf «r*f ogroo eo» inte n o gort lt dkebimtjwn aor- 
tem ioqm do Mm, eUid ei de jMgo^ ei do mroie oegeio wkreniik», 8i oUqiriOf 
muOMO do Himere «aMctptewfo, cotuuierei diviiutm eoriem, dieebani quadrupedMm 
ommmm miiiooimoejam eeoe co^juneio», et paraim ad profieioeendum, ei per germen 
ierrm promiiii quaeium. Si aUquio commieouru» pognam, aui ineecuiuruo preedo- 
turmmm^ bdotTog ani oje eoeei kabUuruefelicem evenium, oel mii, ajflrmabanif 



CoWiat. Maonto. ooapianim. Sciopp. in SymboU. Bert et Rom. 
«MffleMftf , Aldue, eocperanieo, EUmenli.— Rem, ip, Mt. neque ip, ColTiat. 
Terent. And. i. S. S. * Ita aperte iptam rem roodo locutns, nihit cirenittone 
aaaa es.' Oud. — 1 Bert. SeiUeei. Klmenh. In eodem, poeoeooionom. Oud.-^9 
Edd. Jantinm et Ald. careot r^ et. Rectins alieMct Innc ui, Id.^8 Per* 
mmiuui Ald. Roald, In £dd. Vicent. Jnnt. pr. Ald. est prtfniml. Sed male. 
Vide ad 1. iv. p. 69. * Eventns pronontiari.' Oad.— 4 Oxon. Si quidem pref, 
htgt^ Si qui do pr. nt sexcentiea * li qni ' cnm sing. nnniero. Id. — 6 Forte 
aeliaa io Palat. euperei: deinde diriiia(toiit< ^ue: dde th ejtto anctoritnte 
libri. HTomer. Pal. euperei amp. Elmenh. Item Gnelf. sec. Perpemm. Pro* 
priom eme qnis oetcit auopieiom eapereJ Ond.-^6 A D'Orvill. exiilatT^ jiiiN. 
in Palat. Goelf. sec. paraioque. Ouelf. ambo,9tMi/nrp. ro\ quadruptdum. Oxon. 
aui^anMi. Id. — 7 Oxoo. Ouelf. pr. capeeeurue. Id. — 8 Viilj^areii quidam,/or<t. 
Verinf pnto, ffrtif. CoWiuf. Bertin. addiciam. Addicendi verbum vulga- 
tnm io bac re. Wower, Recte Bert. addictam, Est enlm hoc angnrale ver- 
bnm. Llv. lib. i. ' Hoc neqne mntari, neqne novnm inatitni, nisi aves addix- 
iascot, posse,' id est, permisissent, sive, nt ibidem Liviiis loqnltnr, admisis- 
sent. Seiopp. m Stfmh, ei Suep, ▼. SS. Scribe ex Bertino, addictam, Colvins, 
isrfia. Elmeoh. Addietam oortio praoagio recte emeodabat Stewechiosi 

NOTiE 



^ Ei oaiie] Noo eat bie adverbiom 
'satis/ sed dativns pluralis a recto 
plnrali ' sata.' Congrnnnt porro haec 
com iis, qnae babet Artemidoms de 
Somoiis, Ub. i. cap. 58. 'Apovpa obbio 
tAAo iarlr I) ym^, oirdppaTa 8) uoX 
fvrii ol weSbes : Arvnm nibil alind est| 
qoam oxor; semioa vero et plaotas 
■Qot liberi. 

* Ei luorum prooritii de globee ger» 



miof] Id est, per genoeo glebss, de 
qiiooracnlam loqoitnr, promitti In- 
crum ex itinere, qood snacipietor. 
Nec pnto, quicquid dicat Pricmos, 
hirc verba sno loco moveoda esse, at 
refereoda ad erotiooeoi potiessiooam, 
de qna prspcessit sermo. 4^ 

<i Addieiam vicioriam /orH [eortie] 
preeiagio'] Habebeot plermqoe Ediii* 
ooes addiiam /orii preeoogio, R«cte 



676 



APULBII 



debant: quippe cervices hbstiam jago Subactufi/ etprsD' 
dam de rapiois uberrimam fractuosamqiie captari. Ad 
istum modum,diviuationis ejus astu captioso contraxerant^ 
non parvas pecunias. Sed assiduis interrogationibus, argu- 
menti satietate jam defecti, ' ^ rursum ad viam prodeunt, 
viam^ tota quam nocte confeceramus longe pejorem* 
Quidni ? ^ lacunosis incilibus ' voraginosam/ partim stag- 



promwMM eiie vietoriam pradietume foHu, eotta nempe koelium mttmn tri ttib 
jugum, et apiimam prttdam reporiiUum iri ex UUroeiuui pr^deiMum detieiorum. 
Hoe modo eorrueertmt peeuuia mh paruM doloaa aeiuiia iUiu» vaiieiaaiiomio, Sed 
ejAaueii perpeiuie queeeiiouibuM^ ei eodem eemperjrespemeo dauda^ aeee iierum eoM- 
miiiuui vim tmiUo deieriori toia illa via^ quam emeueifueramue noeie. Erai euim 
foeeie profundie ei veraginUme intermpiaf pariim re^^aia afuie eiagmaHiibuef «t 



iit et pnnlo post pro noxioe religionie antietiiee legit idem, iunoxioe. Bnui- 
tios. Addietam fortipr, Par. addiiam, An/oriti cnmMs. pro aettiel Wass. 
— ^O Volgati, eorraaeramt. Colvini. Rom. Ald. et Bert. eeTraeeraMi^ Elmenh. 
— 1 Argenii e, Jam def. Fux. argumenti eaiiaie. Quae lectio uiminm qnan« 
tnm arridet. Argnmentnm erat aors illa toties vexata. Ideo satietate et 
fastidio vilis. * Satias ' autem pro, satietas, aotiqnitns obtinnit. Roald. Ar^ 
guuunii eaiieiaie. Sic noster vet. Ante editi, argenii eaiieiaie. Retnlerim 
ad varia rerum arfumeota, de qnibns dlvinabant impnrissimi illi sacerdotes, 
Cehf. Argumeniie.J.d^eeti. Ita reposnit Colvius, cnm ante legeretnr or- 
genii. Defeeli^ inreipiiK&ret, Petronius, 'Luceroa hnmore defecta/ Qnam* 
vis alii libri babeant refeeH. Ego snspicor legendnm : Sed aeeid. ini. argemii 
eiiam eaiieiaie defeeeL Cicero : ' Defatigatns anditor slmilitndiois satietate/ 
Idem (ii. ad F. S.) : ' Nemo est, nnin satictate jam defessns sit' Monoi jaoi 
in Phsedrom, itemqne libello de Arte Critica, drfeeiue ssEtpe scriptnm fuisse, 
pro d^eeeue^ et contra. Ii>, quibns hoc nomine reprehendere me visnm est» 
erit cum respondebo. Sciopp, im Symb. Bert. eugenii, Eimenh.— S Scipio 

NOTJE 



n Stewechio et Colvio emendatnm 
eit, ut excndi cnravirous. iiddtco 
est, attribno. 

* Quippeeervieeeheeiiumjugoeubae' 
iurij ^.] Ad quid referri possint hsec 
▼erba eubaduri et eapturi t Poto oon 
esse sinceram lectionem, sed primo 
scriptum esse eubaetu trt, et eapiu irt, 
titulis snpra « loco literse m positis, 
ut ssBpe 6t compendii cansa. Postea 
ignari exscriptores omissis titolis 
scripsemnt on^aclHtrt et eapiuiri, qnsB 
▼erba scioli aliqni emendare cnpien- 
tes, ntpote non Latina, snblato t, re- 
posnemnt ttiAnciiirt et ocf»h(rt. H«c 
mea conjectura est, qnam tn inter* 



pretatione secutns snm, nec diibitavi 
ioserere textui, quod seosum planis» 
simum efficiat. 

' jirgiancnlt eatieiaie jam drfecii] 
Seosom hojns lectioois expressi in 
interpretatiooe. At io Bertio. Co- 
dice et vetere Viceotioa edittone le- 
gitor argenti eaOeiaie, noo argumenii ; 
qoam lectiooem si seqni velimns, pro 
drfeeti legendum drfeeei^ nt sensns sit, 
eos argeoti tantnm corrasisse snis va- 
ticinatiooibus, nt Jam illnd fastldl- 
rent. Sic lib. iii. de latronibos dixit : 
' OpnlentiaB nimise nimio ad extre- 
mas metas redacti.' 

t Laeunoeie ineilibua TwaginMam\ 



MKTAMORPHOSBON LIB. IX. 577 

nanti palude flnidani» et alibi soblutie comosa^lobricain. 
Crebris deDique offensaculis ' et assiduis lapsibus ^ jam 
coDtnsis cruribus meis, yix tandem ad campestres semitas 
fessus evadere potni. Et ecce, nobis repente de tergo ma- 
nipulus armati sup^currunt^ equites: segreque' cohibita' 
equorum corruli rabie, Philebum ceterosque comites ejas ' 
involant avidi: colloque constricto, et sacrilegos impu- 
rosque compellantes^ interdum pugnis obverberHnt: nec 
Jion manicis etiam cunctos * coarctant : et ' identidem ur- 
genti'^ sermone comprimunt, promerent ocyus^ aureum 

o/iiff m loei$ lubrua Inii ittuvie, Dfliifitf , Ofgre tandim p<rftft 'penenire od pUmee 
calUe /atigaiu$f tibiie mei$ attritiM erebro impingendo ad aaUbroMa cia^ et oindue 
eadtndo : eum $ubito turma equUum armaiorum involatyin no$ a tergo ; W, dijficuUer 
repre$$o impetu eurrentium equorumf irruunt acide in PkiUbum reliquoeque ^u$ 
aoeio$ ; con$tringenie$que ip$i$ eoUumf et appeUantee to$ $acrUego$ aique impndicoe^ 
identidem pereutimd pugnie ; et eemtinnguMt Ugatoe mneuii$ ; et urgent eo$ verbie 



Geotilis mtvult, Quippeni, Orig. Lib. Siog. p. 401. Nil ninto. V. D. ad 
oram Ed. Colv. Oud. — 3 Idem, jacilibue, Vide Beroaldnm. Cafo. Lacinio$i$ 
l)*Orvil]. et volebit Sopingius. Sed vide ad 1. 1. p. 6. * LacunoKa coovalli.' 
Par. {. tn eubiUbue ridicule. Adi et Orsv. ad Cic. 1. viii. ad Fam. Ep. 5. 
* Tanquam in q. incili adhsesernnt.' Oati.— 4 Bert. et Flor. htagnati paludrmf, 
e. d. $. ceenoiam, Elmenhorstlus. Stagnati et ceno$am qnoqoe Pith, Oud, — 5 
D'Orv. offen$atali$» Id. — 6 Oxon. Gnelf. pr. la$$ibu$, Id. — 7 Supercurrit, 
Idem Itber vetns, nrp«rciirrttii<. Colviuii. Flor. etPal. manipuUa, eupercurrunt, 
Elmenb. — 8 O ne\f, sec, e gregeque, Oud. — 9 Cohibentee, Fux. coAi6t/a. RoaU 
diis. ColdlAta equorum, Vnlg. cohihentee equum. Pro ciim</i etiam in Ms. 
carrictdt. Colvins. Roni. et Bert. coAifrfn/cs. Elmenb. — 1 ESu$ liand agnoscit 
Ms. D'Orv. satis laiignidam, nec oecessariam. Dein facrtlo^os tnOxoo. Oud, 
—2 Ftncto». Rom. etFlor. ctincfos. Elmenh. Canfos Pitb. cuncta Fun, Alio- 
qoin cimcfos est io Mss. et Edd. O. ante sec. Vnlcanii, qui e conjectura eiiic- 
fos reposnlt, seqoeotibns Elmenb. Scriverio, Florido. Vinctoe fuisse satis 
doceot verba * CoUo constricto, manicis etiam coarctaot. Rectins p. seq. 
' Vinctos in T. compingnot.' Otuf.— 3 Sic recte cum Mss. £d. Jnnt. post. 
Colv. &c. edidere. lo Pitb. ad, in reliqnis Edd. erat ae^ quod ante voralem 
vitiosnra est : nt sappe monitnm. Id, — 4 Urguenti exnlat a Palat. Urgenti 
Mss. et Edd. praeter Elmeoh. ac Scriv. sed minos ortbograpbice. /d.~5 P, 

NOTiE 

IncUia fossae dicnntor, qnae 6nnt ad eundem : ' Illices canales, in qnos 

aqnam ex agris in vias deducendam. aqna conflnit in viis lapide stratls, al> 

CatOy de Re Ruatimi, cap. 66. * la- UlicieDdo dicti.' £t : * Elicea, solci 

cUiaaperire, aqoam dedocere io viaa, aquariiy per quoa aqoa collecta edu- 

et segetem curare oportet, nti fluat' citor e Uris.' Horom meminit Colu* 

locUiaa habet Featua. ' iBcUlae,* io- meila, lib. ii. cap. 8. Est etiani ad- 

qoit,* fossse anot, qoas io viis fiunt jectivum nomeo * incilis.' Cato, loco 

ad dedocendam aqoam, aive deriva- aupra laudato : * lo monte fosaas io- 

tionea dc rivo commoni facts.' Apvd ciles plorea habere oportet.' 
Delph. et Var, CUi$, Apul, 2 O 



578 APULBII 

cantharam, promerent auetoramentnm illad ^ sai sceleris : 
quod^ simulatione^ solenniam, qnae in operto^ factitave- 
rant^* ab ipsis pulvinaribus matris Deum ' [183] clanculo fu- 
rati,9 prorsus quasi possent tanti facinoris evadere supplici* 
um, tacita ' profectione adhuc Ince dubia pomoerium perva- 
serint. Nec defuit, qui manu snper dorsum meum injecta/ 
in ipso Dedd, quam gerebam, gremio scrutatus, reperiret»' 
atque incoram omnium^ aureum depromeret cantharum. 
Nec isto saltera tam nefario scelere impuratissima illa ca- 



uutantUmM, «1 ^mprimum pro/erremt eantkarum auremnt depromerent iUud ffignue 
»ui cruRtnw, quod furtim eurripuerant ex leetia ipeie Matrit Deorum, $ub ottentu 
eaerorumf qua secreto celebraverant, et clam proflcitcentes egreBiierant urbisflniima 
primo diluculo, perinde tane ac n poteent effugere pcenam tanti eceUrie. Fuit etiam 
aiiquis ex iUis, qui mafitiDi mittens euper dorsum meumfet quarens in sinu ipso Deee^ 
quam portabam, invenit cantkarum aureum, et protulit tti conspectum otiuinim. 
Neque impurissimi iUi homines potuerunt firangi aut terrefteri hoe saUem ioM 



^*^s^^^^-^^^* 



o,a.c, Fax. potius. Roaldos. Ms. Potius aureum cantk, promenmt %CoI?lat. 
Flor. et Rom. potius, Elmenh. Com Lipiiano facit Fuxensis, ac potius obsi- 
det Msii. O. et Edd. priinas, pro qao optime jam vidit Beroaidas ocffus esse 
legendam ; qas vox ita saepins apnd Noitram est corropta. Vide ad I. vi. 
p. 119. Cnm Lipsiano consentit D'Orv. et in corrnptione et in ordine. In 
Palatino non comparet adverbium. Qnid si repetivit Anctor, prom€r€iil, 
promerent ocyus? Ab Oxon. Par. et Guelf. ntroqne hiec cnncta exulant. Oiid. 
— 6 Oxon. de sim, probabiliter^ nt bene censet rricaens. Modo in plaribtia 
esset Msstls. Vide ad 1. iv. p. 67. ' De tam sera refectione solatinm tri- 
boes.' /d. — 7 Jam magis placet, tn aperto, Palam enim solennia hic cele- 
brata. Co/t?.»— 8 Domint. D^icm Beroald. recte. Roald, In roarg. Bas. pr. 
Deorum, Inepte rnrsus Mss. aliqnot et Edd. pp. Junt. pr. Ald. Bas. istud 
Dominif et paulo post p. 183. Domini pro Deum mater incnlcarunt. Vide ad 
1. VIII. p. 172. Nec convenit huc dominaf qnod putabat Gangrapiis ad Jnv. 
S. VI. 530. De eo titulo vide ad 1. xi. p. 264. Oatf.— 9 Palat. Gnelf. sec. 
furari, Id. — 1 Ms. tata, Colvins. Palat. prrfesmone, Ond.— 2 Oxon. Fnx. 
Gnelf. pr. manicm s. d, m. ii^ectum. Abest m€ifm ab D'Orv. Id, — S Scr. rep, 
Palat. seruptatust sine verbo. Id, — 4 Idero Ms. omiii^. Colv. Immo io 
Coll. Voss. ibi coram omnibus, Etiam coram Guelf. pr. /n ab Oxon. abest, a 
Palat. omnium, Sed vide ad 1. vii. p.l47. 'Ibidem incoram omnium.' Mox 

NOT^ 

^ Auctoramentum iUud] Pignns, ac modi sacra < opertanea ' appellaban- 

vincnlum, qnod illos farti alligabat. tor, 6ebantqne secreto, et nemine, 

Vide qnae diximus lib. ii. ad vocem prieter sacrificantes, prftsente, ne 

* Anctoratus/ Posset taraen etiam profanornm ocnlis pollnerentnr, nt 

hic ' auctoramentum ' intelligi, invi- aiebant illi ; revera ne execrandse 

tamentum sceleris. eorum abominationes ocnlis paterent, 

' QH<9tfi operto factUacerant] Ejos- et omnium excitarent indignationem. 



MBTAMORPHOSfiON LIB. IX. 579 

pita confatari terreriTe potuere ; sed mendoso ' risn ^ cavil- 
lantes, En/ inqaiont» indignae rei scaevitatem ! 7 qaam pleri- 
qae ^ insontes periclitantur hominesM Propter unicam cali- 
colam,' qaem ' Deam mater sorori sace De» Syriae ^ bospi- 
tale monus obtalit, noxios religionis antistites ad discri- 
men vocari capitis.' His et aliis similibus affaniis frustra 
obblateratis/ eos^ retrorsnm abdacant' pagani, statim- 

me/mdo crimine patefacio ; $ed fieto rieu jocanUs, Ecce, aiiriif , i^feUeiiaiem et 
indignitaiem magnam f Quam midiihominea innocentee in diacrimen voeantnrl 
Saeerdotea inaoniea adduei in periculum eapitia, ob unicum Mf, quod Maier Deorum 
dedit germana aua, Dea Syrite, xeniorum nomine. Hia aique alHaejuamodi nugie 
iucaaaum decantatia, ruaiici eoa abduennt retro, protinuaque eoa cinciuni, et cofv't- 



^»y^^ ^ »^»#<»^ 



pro aurernn in Oxoo. Onelf. pr. Oud.—B Idem, mdoao. Nnm tfietdioio? 
Certe aliud qnid reponendum videtur. Colv, Ful. mettdaei, Alii, mendico, 
Wower. — 6 Pith. Eu pro Heu. Oud. — 7 Sitv, Fux. aeev. Vide qus scripsi 
ad p. 252. Roald. Seav. Hic etiam volgo erat aav. Colv. Vide ad I. iii. p, 
52. SeevUatem cnm prioribus £dd. retiuent D'Ory. et Bert. aecuritaiem Pa- 
lat. et Oxon. acuritaiem Guelf. pr. Oiid. — 8 Mano exaratum, plerumque, Col- 
irinf. Bert. plerunuiue. Elmenb. In Regio, Fiix. D*Orv. Oxon. Pal. Inc. 
est qua pL De usn sexti casus cum verbo ' periclitari ' vide ad Suet. Tiber. 
c. 21. Tam plerumque habent Fux. Reg. Pitb. Guelf. D'Orv. Oxon. et £d. 
Junt. post. nnde suspicor sic etiam exarari in Fiorentinis. Sed panim refert. 
Inaoniea exnlat a Palat. Oud. — Fux. cantharum. Roaldos. Caniharum. Ma- 
lim vnlgatum, coiiciclitm. Colvius. Flor. Ald. Rom. et Bert. caliculum. Elmenh, 
— 1 D'Orv. qua. Oud. — 2 Sor. a. Syr. Fux. Dea Sffrue. Flor. Roaldus. S.a, 
Deee Syr, Elmenh. Ante Elmenhorstium et seqq. Wowerius jam tacite in« 
semerat rh DetBj e Palat. scilicet. Adduntl|ue insuper Coll. Voss. D'Orv. 
Goelf. Oxon. Inc. Par. et Beroald. in Notis. De Dea Syria vide Salm, ad 
Solin. p. 405. et alibi. Oud. — 3 In exempl. Italico et Parisiensi, vocariiia 
eapiiia. Qnid si scripserimus : tnnoxios, reUgionia antiatiteaf ad diaerimen oo- 
earicapitia? Nihil enim roinus quani sontes videri illi sacerdotes volebant. 
Stewech, Vocaritia. Vocarit ia A\d. Roald. Vocari. Male impressi, vocan/i«« 
Colvios. Bert. et Rom. vocaritia. Elmenh. — 4 Hcec et aUaa aimilea affaniaa 
fruairaabtairanteaeoa. Non vereor, quin, quibnsjudicium inest, pro genuino 
Apnleii existimatori sint, fruatra abolaterantea, Quid enim sacrificnli illi de 
matre Deum, de mannsculo sorori misso efiinxerint, notnm ex ipso Scrip- 
tore. His alia insoper nogamenta astrnere cooati, quo capitis discrimen a 
se defenderent, atque innoxios se probarent. * Blaterare ' stnlte loqui est. 
Nam Oraeci PKutaa stnltos appellabant, ut docet Festus. Stewech, AUaa affa* 
ma» oblairantia, Fux. aHia ajfknniia {i/^dnnus Graece) ablairatia, Ald. vero, 
akUdraniia, Roaldna. ffts ct aliia aimiiibua affaniia fruetra blateraiia» Ita hnoQ 

VOTJE 

^ Mend, {mtndaci'\ risii] Editiones fanite' nogsB snnt, futllia verba, ac 

omnet habent mendoao, Sed legen- mera roendacia« Vox est a verbo 

dnm esse nundaei qnis non videt? ' fari Moclinata. ' BIaterare,Mnqnit 

Accedit prsterea anctoritas Codicis Festns, est ' stulte et percnpide lo- 

Fnlvii a Priofeo laodati. qni/ quod a Oraeco /9A&{ origipem 

I Affamii frustra obbUaeraiie\ * Af- dncit. 



580 



APULEII 



que vioctos ^ in TuUianum ^ compingnnt : f cantharoque, et 
ipso simulacro, quod gerebam, apud fani donarium * ° red- 
ditis ac consecratis, altera' die productum me, nirsum 
voce praeconis vsenui subjiciunt/ septemque nnmmis ca- 
rius/ quam prius me> comparaverat Pbilebus,^ quidam 
pistor^ de proximo castello praestinavit. Protinusque frn- 

euaU tn carcerem ; canlharoque et ipu imagine Dea, quam poriabam, defiotitiM, ac 
eontecratit in donario tempHf die aequeuti producwU me, atque iierum toce pr<rconis 
venalem pronuntiant. Et quidam pistor ex proximo casteUo me emit septem nummis 
ooriutf quam Philebui antea me emerat, Statimque tne probe oneratum frumento^ 



locam emendandam patavimiu, prisce Bcriptnrae ductnm secnti, qnte erat: 
Hi$ et alii$ similUnu nfaniis/rustra ablateratis. Al. abiatratis, Vnlgo, HiPc et 
aliassimiies affanias frustra ablatrantet, ' Blaterandi ' verbnm freqnens io 
hoc Nostro. Non bene aliter legit apud Varronem docti»8imu]i Turncbus : 
' Quid est P quid blateras ? anid dabo? quid vis tibi ?' Festns : * Blatcrare, 
est stnlte et percupide loqni : quod a Orapco /SA^ originem dncit/ Vide 
Nonium Marcell. et Fnlgentinm Placiadem. Colv, Haa et aliaa aimiles nffit' 
niat/rustra altercantes, Ita Bertin. Arnob. lib. v. ' Deum cum bomiiucnlo 
altercabilem consernisse sermonem.' Seiopp. in Symb, ei Susp, I. iv. 23. 
Hm et alias simles affanias /. ablaterantes, Sic rescripsi tx rlor. in quo 
erat, Has tt similes affanias /. ablaterantis, In Bert. est, H. et a, s, 
a/aneas /. altercantes, In vnlgatis, His et aiiis similibus affuniis /, blat- 
terati», Elmenhorstius. Al. abUUratis ; unde conjectero legenduro : His 
et aliis simiiibus affaniis/r, ablateratis. Aurel. Prudentins v€pl2T9^dpw : 
' Cnm verbis carens Nil in Deornni oblarteraret dedecns :' c literam 
adbibens, vel qnia sic lef^i quidam volunt, vei fortasse metri cansa. Brant. — 
6 Abest eos a Palat. Retrorsus D'Orvill. Fux. adducunt Onelf. pr. Oud. — 
6 Ouelf. pr. £d. Vulc. pr. tictos, Id. — 7 Impingunt Palat. Id, — 8 Ms. dena- 
rium. Colv. Sic Pith. et D'Orv. a uuo prave exulant r^ gerebam apud, Fux. 
et. D'Orvin. Guelf. sec. cofistralts. Id. — Flor.attaPalat.prodanitif. Elmenb. 
Sappins hapc accidit variatio. Vide ad 1. iii. p. 66. Ne igitnr hic mutes. 
T^ doTffMt/f ait Lucianns. Oud, — 1 Pal. soduni. Id.— 2 CartHsabest D*Orvi]l. 
/d.--3 Non habet rh me D'Oi-v. Id,—\ Pal. fibabus, Id. — 5 Ms. idem, pas- 

NOTiE 



■* In Tuiiianum'] In carcere Ro- 
nano pars subterranea dictafuitTui- 
liannm a Servio Tullio Rege, a qno 
aedificatum fnisse traditar. Sailos- 
tiop, in Catilin. Tnlliannm sic de- 
scribit : ' Est locus in carcere, qnod 
Tnlliannm appellatnr, nbi paulum 
ascenderis ad lapvam, circiter qnin- 
decim pedes hnmi depressus. £am 
mnniunt undiqne parietes, atqne in- 
snper camera lapideis fomicibns junc- 
ta, sed incnlta tenebris, odore foeda, 
atque terribilis ejus facies est.' Hu- 



jns carceris Romani oomine qaemlt- 
bet alinni carcerem vocat hic Apu^ 
leiui. Fuit prsterea in Romano car- 
cere alia pars ' Robur ' dicta, oiide 
prscipitabatar malefieernm geaiis, 
quod ante arcis robusteis includeba- 
tnr. Strangnlatio fiebat in Talliano, 
praecipitatio de Robore ; fiebat qao- 
qne e rupe Tarpeia, hoc est, e Capt- 
tolio. 

" Donarium} Hic non donnm sig- 
nificat, sed locum in quo dona repo- 
nebantnr. 



MBTAM0RPH08B0N LIB. IX. 581 

mento^ etiam coemto^ affatim onustuin» per iter ^ arduum 
scrupis, et bujascemodi stirpibus^ infestum, ad pistrinum» 
quod exercebat, perducit. Ibi complurium * jnmentorum 
mnltivii * circuitus intorquebant molas ambage varia. Nec 
die tantum, verum perpeti ' etiam nocte, prorsus instabili 
machinamm vertigine lucubrabant pervigilem^ farinam.® 
Sed mihi, ne rudimentum ^ servitii perhorrescerem scilicet, 
novus dominus ^ loca, lautia ^ 7 prolixe pradbuit. Nam et 

fiiod etiam c^mparaverat, deducii per viam BakbroBam^ et icahram omnU generU 
radicUnay ad molendinum^ cui operam dabat. Itlic plurima jumenta per multo$ 
gffroa incedendo eircumagebant mokta dwrm circuitibuo, Neqwe mium de die, 
ted per totam etiam noctem rigilautes conjiciebant farinam ad lucemam perpetua 
rotatume molarum, Sed nocue itle dominua me tautieeime excepit, ne re/ormidarem 



^^^^^^^^^■^^^ 



tar, Cotvins. £t Ptth. Oud.—^ Ms. eintmento, Sciopp. in Syinboln. Eliam 
frum, Edd. ante CoIy. A Plth. t^ etiam, a Palat. abest frumento, Tum onuM' 
tamOxon, Oud, — 7 P\th. concepto, Id. — 8 Idem, jMtrt^^r. Colv. Item Oiielf. 
ambo, Oxon. a m. pr. et Ed. Rom. Correxit jam Beroald. cnm £d. Vicent. 
Ottd» — ^9 Alind est * 8tir|>s,' aliud * scrnpns.' Legendnm o\^\nor etfjuMquemodi. 
L. II. (p. 38.) *• Kaptis cujiisqnemodi teliB inseqnnntnr.' Was$, Ob eandem 
catisam jam oltm sic conjecit Plccartns Peric. Crit. c. 13. Immo tacite cu- 
juscemodi edidlt Floridi». Mss. tameo nihil variant, nisi qiiod in Oxon. sit ftti- 
junmodi, Adi ad p. 177. Scruprie Guelf. pr. Oud. — 1 Idem, complurimum, 
Colvius. £t Gupir. sec. Oiid.~2 Palat. Gnelf. sec. et D*OrviU. multum. 
Pal. iutorquebat, Guelf. pr. Oxon. a ra. pr. etiam torq. molee, In Piih. quo- 
qne moUs. Id. — 3 A1. perpetim e, n, V. D. ad marg. £d. Vic. £t sic est io 
Fux. Perp. in nocte Pith. qni caret rfprortu». Id.— 4 Pervigilam, Ita Bertin. 
Vnlgo, jierv>^i/«m. Plantns etiam * Venerem noctu vigilam' dixlt, Cnrcnl. 
Sciopp. in Symb. et Suap, L. v. 23. Bert. pervigUam, £lmenb. Citant etiam 
ex Senpca £p. lxxxiii. ' Brevissimo somno ntor, et quasi intervigilo.' 
Sed, prasterquam quod ibi potius sit verbi prima persona, qnam adjectivnin, 
Lipsins e M^s. legit interjungo. Noster de Mundo p. 739. ' Tutela pervi- 
glll.' Gnelf. pr.far.perv. Oud. — 5 Idem, S. dum erudimentum. Colv. Sic 
etiam Reg. Fnx. Inc. D'Orv. Guelf. ambo, et Palat. S. dumerud. Oxon. a ni. 
pr. S. dum rud. An fuit Sed tum? eo sc. die. Nam die sequenti matutinns 
rool» astitutiii e»t. Lucianus koI rire fihf. Vel, Sed mi^ ne r. pro mihi, 
Vide ad I. ii. p. 24. Oud.— 6 N. sciUcet d. Flor. et Bert. Eimenh. Immo in 
illis Mss. item Pithceano, vox scilicet lllico subjungltnr verbo ' perhorresce- 
rem/ ot edidi cum Scriverio, astipnlantibns £dd. Vicent. sedy et Junt. post. 
in qoa s, id est, sciUcet : nt vidimus f^sBpissime, et freqnens esse additamen- 
tnm^ppuleio. Respice ad I. iii. p. 61. Oad. — 7 Loea lautia. Vnlg. loca lauti- 
tia, Notatttm hoc siipra. Cotv, Loca ac lahtia. Flor. loca lautia, £ltiieDb. 

NOM 

« Penrigilem farinam] Metonjmice ^ Loea, lautia [l.acl.] Slc legen- 

dictom * Inctibrabant pervigilem fari- dnin est, non loca lautia, Vide qn» 

nam/ pro, pervigtles hicnbrabant fa- diximus ad eadem verba^ in Notis 

rinam. £st antem * lucnbrare ' ad lib. iii. 
lucernam aliqnid facere. 



583 



APUL£1I 



diem illnm primnm * feriatam dedit^^ et cibariid abtindaii- 
ter [184] iastnixit' praesepiam. Nec tamea illa^ otii sa« 
ginaeque beatitado' durayit alterias. Sed die seqaenti, 
molsd, quBd maxima videbatar, matutinus astituor: et illico 
▼elata facie^"* propellor ad incarva ^ spatia flexaosi cana- 
lis ; ' at in orbe termini circamflaentis * reciproco gressa, 
mea ^ recalcans vestigia, vagarer^ errore certo.* Nec ta- 
men sagacitatis ac ^ pradentiae mese prorsas oblitnsy facilem 
me tirocinio disciplinas praebui. Sed, quanqaam freqaen- 
ter, cam inter homines agerem, machinas similes ' circam- 
rotari vidissem ; tamen, nt expers et ignaras operis, sta- 



Hroeinium 9ervitii ittiui, Permint enim mihi vaeare ab opere per primum iHum dimi, 
et implevit meitm praeepe kargo cibo. Vemm illa /elieUaa otii et eiln lairgioris non 
duravit diutiue. Sed pontero mane aUigor ad eam molamf qua videbatur maxima 
omnMmn : et protimu velatia oeuUa impeUor in opatium eurvum oHnta rotuuda, vf 
vagarer errore eerto in gyro termini ambientie^ relegene meoe greomu, Ego tamen, 
attutiee ae oolertite meee memor, non me exhibuifacilem rudimento Uliu» diadplina : 
$edf iguamvia e^e vidiasem veraari tjuamodi moto, dum viverem inter hominea^ 
nikilominua htarebam irnmotua^ aimulana me atupere, tanqmm ignarua eaaem^ et 



L. lautida habent Fox. D'OrT. et Edd. Colvio priores, excepta Jnnt. post. in 
qua toea lauta: quod 6ctnni ex rellquomm Codd. scriptnra loea lautia, \nU 
can. Ed. sec. Elm. et Flor. insernernnt ae^ Wower. et Pric. et. Malim slne 
copnla, loca, lautia prol. Vide ad 1. iii. p. 60. ' Hospitinm ac loca, lantia.' 
Owf.— 8 D'Orv. Fnx. Gnelf. pr. Edd. Vett. d.prim. UL Id.— 9 D'Orv. dede- 
dit. Id.— 1 Bert. preeaatruxU: male. Elmenh. Item Pith. Oud,^2 Guelf. 
pr. Oxon. a m. pr. iUo, Id. — 8 Pith. habitudo. Id. — 4 In Palat. Gnelf. ter. 
tneuria. Id. — 6 I^ux. mei. Id. — 6 Oxon. a m. pr. vaearet, Gnelf. pr. vacearet, 
Id. — 7 Oxon. aui. Ab Ed. Bas. pr. exnlat rh proraua. Dein obliriua Gnelf. 
pr. pro oblivioaua. Passive ' oblivia verba ' de obsoletis nsurpavit Varro. 
/d.— 8 Simititer. Vulf^o, aimilea. Elnienb. Similea editur a Jnntis, Aldo, Co- 
lineo, Colv. Vnlc. et Merr. A ceteris, nt habent O. Mss. aimUiter^ pro qno 
«Itbi dixit, simile, nt latiiis vidimns ad 1. v. p. 101. ' Simile mcerendo.' At- 
qne ita Mss. Davis. et 2. Voss. vetnstissiroi in Cicerone I. ii. Academ. c. 5« 
* Simile vos cnm pertnrbare philosophiam velitis :' obi alii Similiter^ alii iSi- 

NOTiE 



4 Veiatafaeie] Ne scilicet ex gy- 
rationibns illis in vertiginem incide- 
ret. 

' FlexuoH eanalia] Semitae circu- 
laris in modum canalis excavatR, quo 
tntins et cnm minore aberrandi peri- 
cnlo jnmenta illa velatis ocnlis In or- 
bem incederent. 

* Termini eireumfluentia'] Per ter- 
mnmm circumflneBtem intelligo exte* 



rins latns illins semit» cavse» qnod 
altins assnrgens cohibebat jnmento- 
rum pedesy ne extra ipsam vagaren- 
tnr. '>^ 

* Errore eerUj)] Acnte dictnm. £r- 
rabant enim jumenta illa, qnia jngiter 
Incedebant in orbem : error vero ille 
certns erat, qnia ia eodem aemper 
orbe fiebat. 



MBTAMORPHOSKON LIB. IX. 



583 



^re mentito 9 « defixns hserebam. Qaod enim rebar, nt 
minns aptam, et hnjasmodi ' ministerio satis inutilem, me 
ad qnempiam aliam * utiqae leviorem laborem legatum iri» 
vel otiosum certe cibatam irL' Sed frustra solertiam dam- 
nosam ^ exercuL Complures enim protinus baculis armati 
me circumsteterunt : atque» ut eram luminibus obtectis se- 
curus etiam nunc^^ repente signo dato^ et clamore conferto/ 
plagas ingerentes acervatim»^ adeo me strepitu turbulen- 
tant ; ut ^ cunctis consiliis abjectis/ illico scitissime 9 tae- 
nise spartesB^' totns innixus, discursus alacres obirem. 
Hac subita sectse ^ commutatione ' risum toto coetui com- 



pnnus rudU ^juMmodi lab«ri$: quia mimirum putabam me^ quari parum idaueumf 
ac mimus uHUm tali Uiborif applieatum tri ad aliquod aliud opui/aciliuM^ aut aaUrm 
fore ut alerer m otio. Verum^ neipdequam uouo $um aoiutia pemiciota, MuUi 
enimme iUico circumdederunt inotructi/ustibuB: cumtf^e nihil kactenus timerem^ 
^mippe qui habebum oculos tetato», tigno aubito dato, dentioque cUimoribuB oublatis, 
meutientet creberrimoa ictu»^ ita me perturbant tuo etrepUu^ ut depogUi» omnibu» 
nuis/raudibuM eontinuo alacrUer dioeurrerem, incumbene tohu /aBcim junceee magna 
Risum exeUaceram in toto catu hae repenHna mutatione eontUH, Jami' 



miUM. Oud«— 9 Faz. GoelfJ pr. Ozon. a m. pr. male meniUuB, Tnm Ooelf. 
aec. defixit, Id. — 1 Sic Msii. et Edd. O. praeter Elmenh. ScrW. et Florid. 
qnae luguecemodi exbibent. Utrnmque passim In Nostro ocrorrit. Vide et 
p. 179. /d.— 2 Et aHum quemp, D'OrT. In Palatino qnoque et Fnx. item 
Goelf. ntroqoe, inYertuntor hae voces. Id, — 3 Guelf. sec. eibaiuiru Oxon. o6- 
teeiUM, Cetemm junxi cum Floridoseciim [««cMfiis?] etiamnimc. In pleris- 
qoe editionlbus male distingnelMtur, «tciin», etiam mme rep, tpe, Id. — 4 Fnx. 
it nmne, Id. — 5 Mss. D'Orv. Palat. eouMerto, Qood praefero, slve mixto et 
inter se coDfoso jnnctimque prolato. Vide ad 1. 1. p. 1. 1. v. p. 90. et I. viii. 
p. 169. /d.— 6 OxoD. Gnelf. pr. acervati. Id.— 7 Ouelf. pr. et, Id. — 8 Coum, 
edo. desnnt Ed. Jnnt. pr. obtectiM Pith. /d.— 9 D'Orv. ciltMiau, Palat. Gnelf. 
sec. flct(tflfifn«, Onelf. pr. Oxon. a m. pr. Bceptisrime. Id. — l Ms. eenke Mpar^ 
teee. Sic et infra p. 18S. pro Uenia in libro Lipsii eenia scrlptum foisse testa- 
tnr Colvios. &iopp. ta Stfmh, Palat. Goelf. sec. epartem, Oud.— 8 Ful. Cod. 
/aetu Wower. Perperam et frigide. Seepte n m. pr. Oxoo. in quo et Gnelf. 

NOM 



* Shepeft MexHfo] Observa * men* 
lito ' iD passiva signifieatione, quod 
8«pina apnd hvDC Anctorem repe* 
fiaa : iDfra, hoe llbro, ' Meotita sa* 
crilega praesnmtione/ Sce, ' Stupo- 
ris ' vocabolnm proprie hic, ct om* 
oioo Latioe posltnm est In Frag- 
mentis veterum Poetarom : ' Qoid 
teoenim correre cogls eqoum, Dum 
fltopet ac Dovufl est ?' 



* SelteriiaMdanmoMeml Qnippeqon 
friatiom ibtufl ipsi accersivit. 

* Ttffiitf epofteai] Vlnciilo, quod 
ipse pectore trodens molam discur- 
rendo circnmagebat. Hoc vincnlnm 
plannm fulsse patet ex eo, quod ip* 
flum vocet < taeniam.' ' Spartum/ ut 
jam dictom lib. viii. jnoci gODUfl 
eflt. 

r Uae eebUa tectef coiiimiifalioRf ] 



S&4 



APIJLBIl 



moveram. Jamqoe^ maxtma dici parte transacta, defec* 
tum alioquin me, helcio^ sparteo ' ' dimoto, nexu machinfie 
libcratum applicant prsesepio. At ego^ quanquam eximie 
fatigatus, et refectioue virium vehementer indiguosy^ eC 
prorsus 7 fame perditos, tamen familiari curiositate attoni- 
tus^ et satis anxius, postposito ' cibo, qui copiosos aderat, 
inoptabilis officinaD^ disciplinam com delectatione * qua- 
dam arbitrabar.* Dii boni ! Quales iliic ^ homunculi vibi- 
cibus livedinis ' ^ totam cutem depicti^^ dorsumque plago- 
som scissili centonculo^ magis inumbrati quam obtecti; 

911« elapaa maxima parte dtrt, nu ceteroqui valde faiigaium solmmi a machinaf 
Kttlflata t<pnia juncea, qua eram alUgatu$, et addueunt ad prasepe, Ego vero^ 
quamxn» defessus essem, et valdeegerem recreatione rfrtKin, ae penitus fame peri" 
rem ; tamen solita mea euriositate sunpensuSf et valde soUcitus ohservabam cum 
quadam cohtptate discipUnam ojficina iUtus inamabUiSt neglecto cibo, qui mihifuerai 
exhibitus magna copia. Proh Superi ! quaUs ibi erant homunciones, signati totam 
eutem notis lividiSf et habentes tergum suum cicatricosum obumbratum potiuSf qHOJn 

fpc. Atj D*Orv. Ac, Pitb. Ad, Oud.— 3 Pal. Ouelf. sec. Ipsaque, Id.— 
4 Scribe et diatingne : transacta, drfessum aUaquin me, hekio, Woweriii» male 
iminntat in defessum, Yide iDdicem. Ebnenh, Idem contra Wower. moniiit 
N. Herinina ad Oviil. ]. iii. Fast. 674. ' Qnod sibi d^fectis illa tnlisset 
opem.' Afide me ad 1. vi. p. 110. 'Defectnni laboribus:' snprn p. 182. et 
saepissime. Oh</.— 5 Mn. spartee, Colv. Item Oxon. D'Orv. Fux. Onelf. lec. 
e Kttperiore loco repetittim prave. HeUio Palat. Oud, — Uefectione indigus, 
Mft. com aliquot vulgatis, indignus, Coiv. Reformo leviter indiguus, Brant. 
indiguus. Veiiet. et Rom. indigus, Aldn», indignus, male. Elmenh. — 7 Fux. 
Gnelf. ambOy prorsum. Oud.^S D'Orv. et postp, Id.— 9 Guelf. pr. efic, Ouelf. 
»ec. discipl, offic, Id. — 1 Ald. deleciione, perperam. Roald, — 2 Bert. ittic, 
Fior. et Pal. Quate Ulic h. u, HbkHnis, Elmenh. In Pal. est Quales, nt in cc- 
terif ; iltte Mss. et £dd. O. prster Fnx. Edd. Colv. Vnlc. Merc. Wow. Pric. 
Deest in D'Orv. Oiid.— S Idem, libidinis, CoW. — 4 Guelf. sec. t«iliijRRs#. 

NOT^ 



SeBtentis. Tranilatio a Pbiloso- 
phis. 

* Helcio sparteo'] Helcium vinca- 
lum eat tractoriuroy qnod tupra ap- 
pellavit tsDiam sparteam. Fornhka 
voz est a verbo Orvco lAimar, qnod 
eat, trahere. Iiide helciarii dicti,qni 
faaUioa navigia trahant adveno am* 
ne. 

■ ArbUrabftrl * Arbitrari ' oob tan* 
tnm fligatficat, exlatiroare, ct »sti- 
mare, sed etiam ocnliii contemplari, 
tit lioc loco, et aariboa aotcultare, nt 



apnd Plantam et Terentiaai moUla 

in locis. 

^ Vibicibus Hvedinis^ 4*^.] Hypal- 
lage, pro livedine vibicum. 

c Depidi] Vennste. Sic apnd Plaa- 
tom : * Meam fntornm corium pal* 
chrum pr«edicas,Qnem Apelles atqoe 
Zenxis duo pingent pigmentis nl- 
meis.' 

•I iSn«tt7t ceniuneulo'] Lib. i. ' sris* 
sili palltastro/ et * sutili centuiiculo,' 
dixit. 



METAMORPHOSEON LIB. IX. 



585 



nonDulli exigno tegili* tantaiiiinodo^ pubem injecti ; ^ cuncti 
tamen sic tnnicati/ ut essent per pannulos manifesti/ 
Frontem literati,^ s et capillum semirasi,' et pedes annn- 
lati;** cum lurore deformes;^ et fumosis' tenebris vapo- 
rosas caliginis ' palpebras adesi/ atque adeo ' male lumi- 

eonieetKm eenimu laeero; aliqui veUUi tantum pudenda parvo tegmime, omMt tame» 
eie vestitiy ui eteeni eantpicuiperceHionumforamiua; kabrbani fronies characteri" 
ffus exaraias^ et eriitee ex parte raaoe, ei compedea in pedibus ; erani praterea de- 
forme» ob pallorem, et habelMuU palpebras ecrro$at nigro fumo ac taporefumi^ idjto» 



^ ^^* ^ ^ ■^^^■^^■^ 



Oodendorp.-^ /iil<eft.Fni.{i^£et,iitp. 1T7. * Beneficii« injeeti :' ct p. 25S. 
' Raptim tnnira inleetos ' p. 775. 81. fUndd, Ir^ecti Vnlf^o, tiifMfi CoWins. 
Gulielm. Verisim. lih. ii. cap. 6. *• Ezigno tegillo.' Elmenh, Oloss. Trgeii- 
cula^ ^p^iOior. Tegilliim, KoXvnfjLdrptow. Noiter grapbice homuDcoloK ilios 
■uoi, nt de Palllo TertuUianiis, qnasi tegendo nndavit. Was$. Tegi in 
D*Orvill. TegUlum est in Planto et Varr. nec displicet, si M»8. addicerent. 
Recte vero Colvius post Ed. Jnnt. post. rescripsit iiy^ctt, cnm Lips. 1. x. 
Elect. IS. confirmantihns Mss. omuihns. Denotat liabitnm incnriosnm et in- 
comtnm. Vide ad 1. ii. p. SS. * Vestibus intecti.' Ond.— 6 D*Orv. iruneati. Id. 
— ^7 Ms. lUuratL Quod non improbat Lipsius. Sidonius Apollin. lib. ix. 
Epistolar. ' Tnnc enim certins te probasse reliqna gandebo, si litnraMe ali- 

2iia cognovero.' Nihil ego mntavi tamen. Co<i}. I)'Orv./ron*e. Lego,/roRfeiii. 
Iniqne enim nna tantnm frons. Confer ad l.ii. p. 46. * Columbarum colli flos- 
cnlos.' De literatis adi Beroald. et Pric. item notata ad I. vi. p. 112. Laminas 
vel ' lacinias auro literalas,' sive aureis literis notatas.' OMd.^8 Ed. Vicent. 
oemiratci. Id. — 9 Ipsa serinonis iucohou$(a postnlat, ntlegatur : cuiim luroredtf» 
Pnl. Cod. ium lur. drf. Wower. Recte Manusc. tum lurore d^. Sciopp. in Symb. 
Imeore Flor. male. Wowerius, cutim lur. d. Elmenh. Jain praecessit ' cntim 
depicti/ Flor. tamen, Pith. et D'Orv. cnm aliis habent cum. Sed bene ium 
edidit Wow. cnro seqq. Idque confirmant Palat. Guelf. et Ozon. in quibns 

la. ac Pitb. Uuore. De lurore vide ad lib. viii. p. 169. * Colore deformero.' 
OHd.~l D'Orv. famoM^ Pith. fumotu Id.-~2 Bert. obeti. Eloienh. Vide ad 

NOT« 



*" TegiU] Vox ab Apnleio nove fic- 
ta» pro tegmine, id est, snbfigacnlo. 

' Ut et$ent per pannulot man^eiH] 
Id est, nt videretnr eorum catis per 
foramioa ceotoois laceri, et ioterval. 
la pannomm. 

f FrwtemUieratt] Malis ac scele- 
ratis servis llter» ab heris, immo et 
aliqiuuido plora verba, fronti ac vnl- 
toi ionri Bolebant, qa« criasen contl- 
ncrentyGaosamqne notsr; potay^Cave 
a fare,' aot, * a fngitivo.' S»pe etiam 
plnriom versonm fuit illa inscriptio. 
Ratio aoteiB ioscribeodi Ita habnit, 
ot primom liters ioorereotnr ca»- 



denti ferro ; deinde atramentnm in- 
fnndereinr, qno apparerent magis U* 
terar, et prapberent se lectni. Ma- 
crob. Satnmal. i. ' Servns compedt- 
tns, hiscripta fronte.' Ejusmodi lite- 
rae innst» stigmata dicta simt, etser- 
vi, qoibns eraot inustae, stigmati», et 
sligmatici. 

^ Prdef anmulati] Aoonlis ferreis, 
hoc est, compedibos revincti. Mar* 
tialis : ' Has cnm geniina compede 
dedicat cateoas, Satnroe, tibi Zoi* 
Init, annnlos priores.' 

* Fumotit tenebrit vaporota ealigiaitf 
ift.] Pifttores nen tantum molebant 



586 



APULBII 



nati ; et^ in modom pugilum, qui pulvisculo persperai dimi* 
cant, farinulenta ^ cinere sordide candidati.^ Jam de meo 
jumentario ^ contubernio qaid, vel ad quem modum memo* 
lem 1 7 Quales illi muli senes, vel cantherii ' debiles ? 
Circa prcBsepium capita demersi/ contruncabant moles pa- 
learum: cervice cariosa^ vulnerum putredine, follicantes "" 
nares ' languidas assidao palsu tussedinis ° hiulci/ pectora' 



que mnut vdehant ocuUm: ermU quoque toHdUn tmmuMdo/arma poOiiUf inelar 
atidetarum^ qui jmgnant conspersi minnto puhere, Quid autem et quomodo jam 
rtferam dejumentiM^ meie ctmtubemalibue 7 quaUs erant iUi veteres muU et inftmd 
equi i demstis ceei^iiims circa j/nesepe amde commiMnehaut aeeroos palearum : col* 
licm kabebmU putridum ptagis^ nares anhelantes et languiiaM pJLentes cemJtinm 



^*N»<i»>»i*i^>^^»»^ 



lib. Tiii. p. 168. ' Vifceribns adesis.' Pith. paipebris adheti. Ond.— S Qoani 
prave Pricsus existimet, fortasse melios reponi ideOf discat ex notatis ad 
lil>. Tiii. p. 169. ' Atqoe adeo vel donemua eom.' /d. — 4 Ut, Lego : ef . 
Sciopp. in Symb. Et c«t io Mss. et Edd. O. priBter Colv. Vulc. Merc. £1- 
roenh. ex typothetarom errore. Voces qui pulvisculo perspersi dimkantf quasi 
glossam, uncinulis inclnsit ScriTerius. Oiid.— 6 Farinulento, Ms. farinulenta. 
Colvios. Flor. farinulenta, Bert. /. cruore^ male. Elmenh, Farinulenta cum 
Flor. Catoll. Carm. 98. * Virtutum omoium acerba ciois.' Cami. %i. 66. ' Et 
inotam oequicqoam alloqoerer cinerem.' Locret. iv. 924. ' Cinere ut multa 
latet obrotns igois.' Sic et Cod. Bodl. et Serenns Sammonicus, Plinius, Ya* 
lerianus, ScritKtn. LargnSy 2S0. At Virgilins et Statius semper masculine. 
Wass, — 6 Vnlgo, jumentorio. Jumentnm, jumentarins : Momentnm, roo- 
roentarius: Argentom, argentarius. Colr. Ed. Junt. post. cnm Mss. O. jii- 
flMnlario jam dederat, nt debet. Vide ad Sneton. Claod. c. 2. et Gloss. Oatf. 
— 7 D'Orv. memorie. Id. — 8 Oxon. a m. pr. cantari, Gnelf. cantheri, Id. — 
9 Gnelf. sec. cMriofo. Id. — 1 Ms. naies. Tertullianns lib. de Pallio, loqnena 
de cbamaeleonte : ' Oscitans vescitnr, foHicans rnminat.' Colo. Vide Salm. 
ibi p. 161. In Palat. fotieantes. Pitb. nare, Ond.^2 Flor. a, p. t. inutci. 
Tales < tnssiacos ' vocat Firmicns. Etnunh. — S Oxon. a m. pr. pectore, Oud. 

NOT^ 



firumentum, sed panem etiam coqne- 
bant. £t Apnleins bic de fnmo ac 
▼apore, qui ex fnmo exit, dom lignis 
injectis calefit, loqui videtnr; qni 
fomos valde nocet oculis, ciliaque 
noDnunquam adorit, si prssertim ad 
prsefnrninm propius et incantios quis 
accedat. Nam, si de caligine illa 
enm loqni velis, quB fiebat in pistri- 
no ex fumo et fuligine Incemarnm, 
ad qnas farinam lucnbrabant, non vi- 
detur verisimile palpebraa caligine 
ejnsmodi adedi potnisse. 
k Sardide candidati] Sic lib. viii. 



'deformiter formati.' £st fignra 
Rhetoribns Oxymoron dicU. AHa- 
dit antem hic jocnlariter ad morem 
Veterum, qni loga candida induti 
magistratns petebant. 

1 Capita demersi] Hac voce * de- 
merti ' snmma inglnvies denotatur. 
In veteri Epigrammate: 'Ceme ut 
demerio torridus ore bibat.' 

» FoUicantes] Crebris anhelitibna 
anras accipientes reddentesqe inatnr 
follinm. 

" Tussedinis] Vocabulum ab Apo« 
leio fictnm, pro, Inssi. 



METAMORPHOSKON LIB. IX. 



587 



eopal» spartese** tritara^ continaa exalcerati^ costas per- 
petna castigatione ossiam tenas ' renadati, angalas malti- 
via circamcarsione ^ p in enorme vestiginm porrecti, totam« 
que coriam yetemo^ atqae scabiosa macie exasperati.' 
Talis familiae fanestom mihi etiam metaens exemplnm, 
veterisqae 9 Lacii fortanam recordatos, et ad nltimam sa- 
latis metam detrasus/ *) sammisso capite moerebam. Nec 



husU fflipete, peetara eandcerata aB$iduofrictu vMcirit jmicft, eoitas nMdaUu u»quti 
ad ofM cofilfmifs verberibmtf unguiae exiew§a$ in vestigia prttgrandia ex muUifiiei 
eireumeureaiimie^ euiemque omnem tcabram maerore et acabie iweterata, Ego 
tmdem mUeriam mihi timen», qua videbam iUam familiam affectam^ memioTque 
meee prigtinet fortuna dum eram Lueiu», vidensque me redactum ad extremum ter^ 
mimun mem vit«By lugebam demieao capite: neque uUum proreu» luhebm aolamen 



^«^#S»^«^J 



**^ 



— 4 Idero, ieetura. CoW. Unde forte terturay nt ' termentnra/ epud Plant. 
Baccbid. pro eo, qiiod nnnc dicitnr ' detrinientnm,' teste Festo. Bnaif. 
Male. Vide Pricsenm et me ad lib. irii. p. 144. ' Conterebam uognlas.' In 
Florent. wptaia. Ond. — 5 Idem, Maiioii tenuMM, Colviiis. Cum Gnelf. utroqoe 
£d. Ald. OMiiifi. Oud« — 6 J>e aiiinis dicta, (|ni mnltiplici circuitu molas intor« 
qnebuDt, nt solent, in pistrino. Qnare scnbebam, circiomttoiie. Stewechins. 
Idem, tn ultima. Pro dfcimiamiitf malim ctrcimiciirstoiie, si quid mutandniny 
id qnod qnidsro pntant. Sic ' multivii circnitos,' snpra hoc ipso libro. Colv» 
Lege ctrcKmtiioiie» vel ctrcutttonc. Si enim circninci»aB ungolop, non porrecti 
ranli in enorme vestigium, sed in exile, imminntae ntione nngnlae. Qnare, 
cnm in enorme vestiginm porrectos scribar, vera erit iectio imifttvta ctrcvi- 
fione. Intelligit ungulas crebro et freqnenti circnitn dilatatas. Supra boe 
Ubro : (p. 183. Ed. Pric.) * multivios cirrnitns' dixerat. IToiocr. Ctrcimiciir- 
sionc. Ita lego cum Flor. lo vnlgatis est, ctrcimicisioiic ; in aliis, circaiiiontf* 
Elnenhorstins. Palat. quoque iii viHmo, iisdem scilicet literamm ductibns, 
Oud* — 7 Vetema. Vnlgo, teteruo, Vetema, id est, veternosa, eleganter, 
Colr. Vetemo, Pal. oeferrtma. Colvins, vefcma. Elroenh. — 8 Fnz. exaepera* 
tan. Id.— 9 Abest copula a D'Orv. Oiid.— l Ad uUima ealuii» me tandem iru* 
mm, Id a Parisien. et ipso adeo vigilantigsimo interprete ita relictnm me« 
rho mircri». Vide nnm recte emacnlarim : et ad uUimam mhdis metam detru" 
Mu$, Alibi certe hic anctor peripbrasi nsnrpabat *• ultiroam divi metam,' lib. 
videlicet decinio extremo. Itidem ' vitie metas' dixit, Hb. it. Siewech, 
Fnx. ei ad utHmam s. mew irueum gubmieeo c. m. Forte, et ad uliimum s. mea 
iruaue sn^isso capUe m. Alias pro ImsMm mthmiaao legebatnr tranuubmiaaiK 

NOT^ 

« Copula aparieafl Snpra, helclnm 
et taeninm sparteam dixit, qnam nnnc 
copnlam. 

P CtrcvmcvntoNe] Sicemendocnm 
Priccoy et Colvio. Plervqne edd. 
habeot circimidsione. Stewecfains re- 
ponit circimiifioNe, qood congrnit eti- 
am. Vnlt antem hic nognlas jnrocn- 
tornm illorom mnltiviis circumcorsi- 



onibus hnronro pnlsando exporrectas 
foisse, et dilatatas, neqae enim fer- 
reis soleis in pistrino monitas erant. 
4 Ad uUimam aaJuiia meiam deiru» 
sifs] Sic lego, Stewechii emendatio- 
nem secntns. In Beroaldi EditionCy 
ad uUima aahUia me tandem truaum, 
Lipsius, Ccelius Rliodiginns, et alii 
malunt pro ddmtiis, detrux, absqiio 



588 APULEII 

ullam^ uspiam craciabilis vit» solatiam aderat, nisi qaod' 
ingenita mihi cariositate recreabar^ dam praesentiam meam 
parvi facientes^ libere qa» volant, omoes et agunt et lo* 
quantur.^ Nec immerito priscas poeticae ^ divinus auctor ' 
apud GraioSy^ summse pradentias virum monstrare cupiens, 
multaram civitatum obitu et variorum popaloram cognitu, 
summas adeptum 7 virtutes cecinit Nam et ipse gratas gra- 
tias * [186] asino meo memini, quod me suo celatum ' teg- 



vita Ulins ffrttfnnoAr, nisi quod exhHarahar cunotiUUe nuki innaia, cum seiiiut 
omnes/ucerentf et dicereni libere coram uu qiucquid voUlfantt contemta mea fr^ 
seniia. Et jure quidem meritoque divinus auctor aniiqua poeseot inter Gracot^ 
volena oetendere homintim ^rudentitsimumf dixii ewn acquiaivitse maximas rtriutet 
circuUione nadiarum urbtum^ et cognitione dieertnrum nationum, Faieor enim 
me mulium debere mea Jorma oxiiaM^ ^iiia velaiu me suo tegumenioy exercensque 



Roaldns. Ad uUima satutisjam detrux. Novam dictioneni e scripto, lioc loco 
reponere visnm, detrux, Sed totnm in eo ita perscrtptnm : ad uitima saluiis 
meetjam detrux, Vnlg. ad uUima saluiis me iandem trusum, Notemns igitur, 
et exemplnm qnsramns aliud. Colv, Ad uUima aakUiajam detrux^ summ. c, m. 
Acnmen aliorom lianc lectionem peperit: quam tamen cur recipiam non 
video. Cod. Palat. saluiis iandem trussumisso. Kacile apparet Apnieinm scrip- 
si^se : jam detrutus^ summisso e, m, Wowerius. Ad ultima soHtuiisjam detruaus, 
Flor. et Bert. ad utiimum s, trusum iandem tubmitso eapiie m. Colvins, Lip- 
sini Klect. 2. c. 21. et Coelins Rhodig. ad uliima s. meet jam detrux. Elmen- 
horiktins. DHrux. Hanc dictionem Coivins pntat novam esse et liic repo- 
nendam. Ego anlem scio manu scriptnm ejos loco s, habere freqnenter x, 
nt snpra, * la&ivieDte%' et lib. i. pro ' esurientem mei,' exurieJiUem me. 
Iternm lib. ▼iii. pro * esnrientem,' exurieuiemy et lib. z. pro ' esnrienter,' 
exurienter. Hoc et hic accidisse pnto, ut deiruxus scriptnm fuerit. Brani, — 
2 Pitb. iKaoR. Ond.^S Ed. Bas. pr. nisi quul. Id.-^ D*Orv. quodv. Oxon. 
ftdditfsse. £d. We.etag. loquuntur. Id.— 5 OxiM pr, poti. priscee. Palat. 
Onelf. sec. ador. Id. — 6 D'Orv. e glossa, Grecos Graios. Vide ad lib. i. p. 
2. /d.— 7 In vetnstis aptum a verbo ' apiscor:' qnod in lib. i. ff. de Acqnir. 
Possessionib. Sic in marg. Vir Doct. f. Toll. nt Terent. Heant. v. 3. 15. 

* Drornni vitaro apti sniiins :' et aliis. At ego in nollo Cod. vidi. Et noster 
' aptns' passiro usurpat passive pro vincto et colligato. /d.— 8 Plant. Pa*n. 
I. 1. 6. * Qnibns pro bene factis fateor debere tibi et liberlatem et mnltas 
grates gratias.' 8ic fere Mss. et Edd. Vett. Vulgo, nt bir,^alas: utroqne 
loco forte grates leg. Congeminare solet tooHwafuwray nt Trinnm. iv. 1. 2. 

* Orates gratiasqne.' Wass. Sed vide ad 1. 1. p. 15. * Hinc et credo hercnles, 
et gratas gratias memini.' Oud.— 9 Pal. celatu. Id.— l lu re simiU solent 

NOTiE 

ullo tamen exemplo hojns vocabnli. Imwc povou iro\^pouor, Sec. Hora* 

r Prtsrcp poitieet divinus auctor, tfc.] tins vrrtit in Arte Poetica : * Dic mihi, 

Homernm intelligit, qni Ulyssem Mnsa, viniro, captss post tempora 

prndentissiinum o^tendere cupiens, Trojsp, Qni luores hominam multo- 

Odysseam sic anspicatur : "Aj^pa ftoi rnm vidit et nrbes^' 



MKTAMORPHOSKON LIB. IX. 580 

ndoe, variisqiie fortanis exercitataniy* etsi minus pindenteniy 
multiscinni reddidit.^ Fabulam denique bonaui, prae ceteris 
suaye comtam,' ' ad aures vestras afferre ^ decrevi. Et en^ 
occipio. Pistor ille/ qni me pretio suum fecerat> bonus 
alioquin ^ vir et apprime modestus, pessimam et ante cunc- 
tas mulieres longe deterrimam sortitus conjngam/ pcenas 
extremas tori Larisque sustinebat : * ut, hercules ejns vicem 
ego quoque tacitos frequenter ingemiscerem.' Njec enim 

«oritf easilmMf effMt^ «< n iimi adeo Mptrem^ euem tamen peritut mvUarum rerum. 
Denique, statui vohis narrare ofiimam kistoriam, qwe milU viea ett tn primieju* 
eanda : aiqae ecce, incipio. iUe jrittor, qui me emerat, vir aUoqui ftoitiM, et vtUde 
moderatus, paiiebatur ntmmum eupplieium thaiami jugalie et familide, qnippe qui 
naetuB erat uxorem nequitsimam, et muUo eeeUfHissimam omniumfeeminarum : adeo 
m cerie ego etiam Htpe doUrem qpud me ijua sortem» iVam ne uUum qiiidem 



fere aotiqni efferre, variiaque fortuniM exereitum: qnoinodo idem hic lib. x. 
' Ne ille vir, alioqain exercitnA, tam multiforme facinns execrata veneficaB 
dilatione langaida passua marcessere.' Virgil. iii. ^neid. ' Nate, Iliacis 
exercite fatis.' Itidem apod Plantum obviahaec, ' Habrre aliqnem exerci- 
tnm, familiam habere exercttam.' Simili phrasi apnd Lncretiom est libro ir. 
' Consiliis et dissidiis exerrita crebris.' Sallnst. Catil. ' Magis ambitio, qnam 
avaritia animos honiinnm exercebat.' Steweck. — 2 MuUiscium certe reddidit. 
th certe abett a Mss. Elmenh. Abest scilicet a Florent. Lips. Pal. Bert. 
Pith. Goelf. otroqne, Oxon. Rrg. Fux. D'OrviU. Quare thKdpaKos ablegavi 
vocem certCf licet p«r se non malam. Passim Apnleius cnm aliis post ' etsi' 
' qnanquam,' ' qnamvis,' ' licet,' cleganter omittit ' tameo,' vel simile ; ut 
ploribus docni ad lib. iii. p. 60. ' Ego qnanquam perfectns asinns, sensnm 
retinebam humanum :' e quibus simul patebit, male hic a Pricvo e/st mutari 
10 st. Pith. muUiscitum. Oud. — 3 Repone ex rodice scripto Beroaldi, tuate 
compertam. Sed nnm potins, snarm compert, vel, sif<ir« conditam? M. Cicero 
Brnto : * Neroo unqnam urbanitate, nemo lepore, nemo soavitate conditior:' 
etalibi: * Orationem lepore et festivitate conditam.' Colv, In quibosdam 
lib. suave compertam. Fortasse» gnave eompertam, Wowerins. Bert. suavem 
cempertam. Elnienhorstins. — 4 Oueif. pr. off. Oud.— 5 Deest pronomen in 
Palat. Pretio me Fox. Id.^6 Edd. Beroald. Bas. pr. et alioq. Exnlat rh 
oUoquin a Bert. In Edd. Bas. Colv. Vnlc. Merc. Wow. Pric. contra Msr. 
plerosque, alioqui. Id. — 7 Sortitus eonjugem. Ms. conjugam. Ita corrige. 
Sopra lib. vi. ad Junonem : ' Magni Jovis grrmana et conjnga.' Colv. Con- 
jugam. Alii, eonjugem, Elmenhorstins. Conjugam praebent Flor. Pith. Urs. 
Goelf. bini, Bert. Pal. Reg. Fux. Oxon.D'Orv. et Edd. Viilc. sec. Elm. ac 
Scriv. qnod secntns su«. Adi ad I. viii. p. 168. * Conservam conjngam.' In 
Oxon. eortitue eet cM|f* Doiu torie Guelf. tec. Oud,-^ 8 Inverso ordine in Pa* 

NOTiE 

• Suaoe eomiam[Sua9em compertam'} ' Ponute extremoM tari, LariMque mum* 
Sic emeBdat Pricaens ex Mua»e «om- tineboQ Ibrt, qnia conjagem habe- 
Sic lib. I. ' Me vera cemperta bat adolteram : Lorts, qnla ipsa eum 



nemorare.' Astipnlatar Codex Ms. oderat, adeoqoe domi omnia obnixe 
a Berosldo laudatns, faciebat, ut ipsi adversaretur. 



690 



AfULBII 



vel anam ^ vitiam nequlssim» illl foeminn deerat» sed om«* 
nia prorsasy at' in qaandam coenosam latrinam, in ejas 
animum^ flagitia conflaxerant: scseva/ sseva»' virosa, ebri- 
osa,^ pervicax, pertinax:^ in rapinis^ tnrpibns avara, in 
samtibas fcBdis profasa: inimica fideiy hostis padiciti». 
Tanc spretis 7 atqae calcatis divinis naminibas,* in vicem 
cert» religionis, mentita sacrilega praesamtione Dei, qaem 
praedicaret unicam/ confictis observationibas vacais,^ fal-' 

otttiim deerat iUi pemwuB muUeri; 9ed oMnta omntiio icelera amewrreraiU <» otcf 
mciUem, veUti in aliquam eloaeam UUoMom, Erat ominou, emd^f virerum et 
vtnt appetetu, obttinata, coatumax, avara in /ceda rapacitatef prodiga in turpUmM 
impentian adveraaria fldeUtatie, inimiea eattitati*. TWm contemtiSy atque eubter» 
habitit DUm immortalibu», loco veree reUgionie, confingene nrfariam opiaionem de 
Deo, fuem dicebat imtcKm eeee^ vtentilta inanee ceerimoniaM^ et decipien» omnee ho* 



lat. Guelf. sec. /d.—0 Necligeoter contra Mss. et Edd. O. edi caraTit Flori- 
diis, uUam, sine r^ vel, Id. — l Ozon. a m. pr. et. Id. — 2 D'Orv. animamt 
Edd. Junt. Ald. antmtf. Id.->S Pitb. Edd. ante CoIt. eoi\fl. flagitia, praeter* 
qiiam Jiint. post. in qua tcena ftagitia eonfl, eava, In D'Orv. et Oxon. Pitb. 
Fnx, MPMy tceeea, Pal. Ouelf. sec. acisva eeena, Gnelf. pr. «<rtxi ecena, Id, 
--4 KtrioM, ebrioia. Fux. vtr2oM, vtaosa, p. p. Quod probo : nam putan- 
dum rh ebrioea f^lossam esse verbi otMosa ; cnm profecto amet Lncins noster 
Tocnm similitudinibns et paribns exitibus lodere ; ut, qnemadmodnm aeeva 
ecava^ pervicax pertinaXf dixerat, sic etiara virtofOf vinofa. Roaldu». Ideni 
liber, ii\jurio8a, Scribo, viroea. Afranius divortio : * Vigilans, ac solers, 
aicca, sana, sobria : Virosa non sum : et si sim, non desunt mihi, Qui ultro 
dent : aetas integra est, formaa satis.' Colo. Ms. Jurgioea. Scioppius in Sym« 
bola. Alii viroea et Jarji^ofa. Elmenliorstins. Forte, iniTtrosa. Brantioa. 
Virioea agnoscnnt Glosste. Tertullian. etriostor. Novatian. p. 24. vtrtitor. 
Was«.— 5 PervicaXf pertinax. Perperam ultima vox eaulat ab Edd. Wowerit 
et Pricaei. Oudendorp. — G In rapinia. Praepositio deest Ed. Bas. pr. Idem. 
— 7 Ouelf. sec. eumptia, Idem. — 8 Malim, ut est in Bertin. mentibua, Sciop* 
pius in Symbola et Sosp. lib. v. 23. Ehaenhoraiiua, Perperam. Oudendorp. — 
9 Cot^unctia obaervationibua vacuia. Fnx. conflctia oba. Recte. In Aldi Ubro 

NOT^ 



^ Scavd] Ominosa, sinistra, sinia- 
teritatis plena. Plin. in Epist. < Ple- 
riqne dnm ▼erentur, ne gratiae po- 
tentiom impartiri videantur, siniste- 
ritatis, atque etiam malignitatis fa- 
mam consequuntnr.' Observa paro- 
Domasiam in vocibus ' scsva, saeva, 
viriosa, ebriosa, pervicax, pertinax/ 

w MentitaaacrUega pneaumtione Dd, 
quem preedicaret «atcifm, ijrc.] His ver- 
bis indicat muiierem illam Christia* 



nam fnisse, idqne praesertim appa- 
ret ex hac voce, ' praesomtione,' ita 
enim sanam ac veram Chriattanornm 
fidem Pagani illndentes appellabant. 
Tertnll. in Apologetico: *haecaont» 
qnae in nobia solis praesnmtioneK vo« 
cantnr.' Idem in Montani et aocio- 
rum paaaione : * Condiscipnli ejoa 
auadebant, nt, praesnmtione depoai^ 
ta, sacrificaret/ 



IIBTAMOItPHOSBON LIB. IX. 



501 



lens omiieshominesy etmiserQm' maritum decipiens, mata- 
tino mero et continno stupro corpus manciparat* "^ Talis 
illa mulier miro me persequebatnr odio. Nam et antelu- 
cio 'recubans adhac/ subjnngi machinse novitium clamabat 
asinnm:^ et statim nt cubiculo primum processerat, in- 
sistens^ incoram sni^ plagas mihi quamplurimas irrogari :' 
et cnm tempestivo prandio laxarentur jumenta cetera^ 
longe tardius me applicari pr»sepio jubebat.' Quae ^ sae- 
vitia multo milii magis genuinam curiositatem' in suog 



■ttiu», ol^iie infelieem ewum tnnim, devoverat nmm eoqnts ebrieltUif ab ip$o moMO 
incipienii, et tunduo odMlterio, lUa muiier aie monia oderat me mirum tn mo- 
d«n : iMun ante hteem adhne tn Uctojacens^ magno elamore prefeipiebatf «1 oiiinif 
reeens emin» moltB alHgaretur : et eum primnm egresea erat ex cubieulo, etatim 
impermbaif ut quamplurima verbera mihi eoram §e congererentur, ipea inetanM c«- 
dentibus. Cumque reliqua jumenta oolvebantur tempore prandUfjubebat me muUo 
iardimM duci ad praeepe. Qua crudelitate muUo magis auxerat ingtmtam 



«^«^«^^^^^^» 



apparet ▼estigiuni hnjos lectionit. Habet enim eonvietia. Roaldoa. Maliniy 
obaervat» uauis. Colvins. VaniM. Aldnt et Flor. o. oaaiM. Elmenliorstins. — 1 
Fnz. jRMrrrnmim ; nt p. 241. *In exiiium miserrimi mariti.' Roald. — 8 Ms. 
proh corpue m. Sciopp. in Symbola. Palat. mancipabat, Oxon. Onelf. pr. man-' 
eipavii, Ond. — 3 Plth. ante lueem. Id. — 4 Ms. reeubant et adhuc. Colv. Sie 
qnoqne Oiielf. tec. Mihi probatnr exadhuc, Braot. Inepte. Oud. — 5 Fnx. 
id^ugi m. a. ductabat a. qnod non est nsqne onaqne aspemandum. Roald. 
M. dictabat. B. oubjugum machina novitium ductabat aftniim. Pntean. — 6 /nsu- 
tenejubebat. B. instUoreejubebai. Idem. — 7 Onelf. a m. rec. tii memoriam s. 
Inepte. Oiid.^8 Pitb. inar^frt. Id.— Idem, 2atfar«nf«r. CoW. Ciim Onelf. 
sec. Oud. — 1 Fna. pnesepio me jubebat. Roaldus. Jubebar. Idem vetns cnm 
▼olgatis aliqnot, jubebat. Colvins. Bert. et Palat. a. me p. jubebat, Bene. 
Elmenborstins. B. M. me jubebai. Pnteanns. Jubebar, ut edidit CoW. cnm 
Vule. Merc. Wow. Elm. Pric. Flor. videtor esse in Flor. Priores cnm aliis 
Mss. jubebat. Qnando deerat me, exaratum etiam in D'Orv. Ouelferb. 
ntroque, Oxon. Inc. uti exhibnit Scriverins. Et marim, ejecto piiore, jube' 
bai. Ond. — ^2 Dicendum fnerat ' illins.' Non eniro ' inores ssevitiae,' sed 
* mnlieris ' intelligendi. Quare, si vel nnus Cod. addiceret, malim fiia, ut 
snb * ampliaverat ' intelligatur nominativus personae iptiius mnlieris. £t tlc 
▼ideoy editnm esse a Fiortdo. /d. — S Idem scriptus, ^r^ntnam cnriof. Colvius. 

NOTiE 



* Cai^ictis obsertaiionUms «acttis, 
ife. maiuiind mero^ et coniinuo stupro 
earpus manciparat] VaeuiSy pro rants, 
Graecnm est. Kwhv enira et ftdTatov 
stepe snnt synonyma. Yidp.tiir au- 
tem per ' vanas observationes ' hic 
lotelligere HymAot, preces, et pia 
convivia sen iydwas, quas matutinis 
liorit celebrabant veteres Chrittiani, 



qn» convivia diffamabant Idololatrse 
illi, dicebantqne, non tam religiosos 
ritiis esse, qoam crapnla?, Hbidinis- 
que auctoramenta. Tertnll. ad uxo- 
rem : * Qois conjugeni snam ad con- 
viviiim Bominicnm illnd, qnod Infii- 
mant, sine sceva suspiciotte dimit* 
tet?' 



592 APULEJi 

mores ampliaverat. Nam et assidao plane commeanlrai 
in ejos Qubicalum quendam sentiebam javenem, cnjos 
[187] et laciem videre cnpiebam ex snmmo sUidio ; si ta* 
men velamentam capitis libeitatem tiiboisset meis alio*' 
qnin lnminibas> Nec enim mihi solertia defnisset ad do« 
tegenda^ qnoqno modo pessimm foeminm flafBfitia. Sed 
anns^ qnfledam, stnpri seqnestra,^ ^ et adnlteriomm inter«> 
nnntia/ de die qnotidie inseparabilis 9 aderat. Cum qua 
protinus jentaculo/ ac dehinc * vino mero mntnis vicibus 
velitata, scenas fraudalentas ^ ' in exitiam miserrimi mariti 



emioiitaiem ad ipnu» nwe» •bierrondfH, SenHebam enim i/ueniam jnvenem fWN 
HdU jnronni trantenniem tn ^pu cubieulam^ ttgne eiiam mJium cufidtaaime aji^a* 
bam inepicere ; n iamen fascia^ qua velaium erai wuum eaput, ptetbuiaeei alufui 
meie oculie tibertatem iptiua videndi» Nam eaiia babuimem eagaeiiaiiB ad crioKmm 
nequimnua mutierie quemodioeumque deiegenda, Ai ueiula fuetdam camcUiatrix 
aduUeriif et iniemuncia mceckorumj einguli» diebui ipei atiabai comea individua 
per diem : cum qua primumjenianaj ae deimde aliemia vicibua vinum merum ceria- 
tim poianaf frauduladia ambagibua concinnabai doloaoa apparaiua in pemiciem in* 



Utsapra ftvpius. GnrmiMMi D'OrT. Oud. — 4 Vnlgo, oUfiuaitfo. CoWioft. Rom. 
M. aliqHondo. ElmeDh. Non •oliim Ed. Rom. sed omnet ante Colviiim habeiit 
aliquando ciiro Mss. Oxon. Fiix. Pith. Ouelf. pr. Veram in ceteris Ms». est 
alioquin, Qiiod tamen mihi hic snspectum est; vel certe 8djecti%'um^uod* 
daui, ut curioai*y vel simile deest. Sic enim solet alibi. Vide ad I. ii. p. 20. 
et f exceiities. Oud, — 6 Vet. tii digerenda, Colvius. D'Orv. a. d, deiegendo^ 
Fux. Ouelf. anibo, Oxon. a m« pr. Palat. «. d.tR deiegenda. Necmale. Usnm 
enim et fioem hsec prspposttio millies si|;niiicat. Qnod passim viri docii et 
Lexica docent Oud.— 6 ^iiivs deest Piib. Id. — 7 Fux. conacia. Sed a gloasa 
est. Roald. Fulv. atupri conacia. Sciopp. in Symbola. Contcia legas etiam io 
Reg. Oxon. Par. Pal. D'Orv. Inc. Ouelf. ntroque, CoU. Voss. sive Lips. sine 
dnbio e glossa. Vide ad 1. vi. p. 1S0. * Virginalis fog» sequestro mini^tro- 
que :' et ad Frontin. 1. 1. 4. 14. * Naves pacis sequestrae.' Oud. — 8 Aduliero^ 
rum iniemunlia. Malim, odiij/fnontm. Sciopp. in Symbola. Forte, aduUerio* 
rum, Brant. Bene, m modo addicerent Mssti. Immo stc in Cod. Inc. Oud. 
->0 D'()rv. inauperabHia. Id.-4 Jani, Pith. M—9 Palat. caret copula. /d. 
— 3 Ftao mero m. o. veUtaa ccenaafraudf t^c. eanairmebai. Fox. veUiaiaay et Ald. 
recte. RoaUi. yeHtataa ccenaa, Legendnm videtnr Beroaido, retUata aeenaa 
fraud. Emendem ego, deUeaiaa cetnaafraudulenia in exiltnm mtferrtnit mariHf 
Sfc, CoUius. VelUataa accenaa frauduleniaa, Ita pleriqne libri. Non male 
emendabis : maliiu viciima veUialaa tfffnas, fraudulmia tn exitium. Sed prsfe- 
renda Bert. Cod. scriptnra, veiUaia, aeenaa fraudulemiaa in exiHum m. m. a. 
ambagibua eonairuebai, Wowerios. Dixi in Suspectis (I. v. £p. 33.) legea-r 

NOTiE 

y Siupri aequeatrd] Intennedia. Sic dolosos, insidiosasqae ■wchimtionea. 

Bvpra, lib. vi. * de Asino virginalis Ita prorsus legendnm ett, posthabitU 

fugse seqnestro :' ubi vide Not. qnae hic habet Celvius. 

> Scenaa frauduleniaa] Apparatus 



METAMORPHOSBON LIB. IX. 593 

sabdolis ambagibns * constroebat. . At ego ^ qaanquam 
graviter sncceBsens^ errori Fotidis, qaae me, dam avem 
fid[>ricat/ perficit 7 asinam, isto tamen Tel onico solatio 
sMramnabilis deformitatis meae recreabar,' qaod aaribus 
grandissimis prceditas, cancta longule etiam dissita 9 facil^ 
lime sentiebam» Deniqae die qaadam tinnalee illias ani- 
colad sermo talis' meas affertor aures : * De isto qaidem^ 

infarh m aiisami marUi. At egOf quamma vaUe iratua easem adoenoB Potidem, 
qaod errare tuo me feciuei wiiiMm, dam veUet in avem maiare ; perdpieboM 
tame» vel hoc VMnm aolamm mem cmdoMiu dtforwiiUaHM, qmod faeiUime aa- 
diebam omma etiam longiuaade remota, utpote inatructua lougiaaimia awribua, 
Dfnique^ quadam die ^usmodi oratio metieuloite tfitw anua pervenit ad meaa aurea : 



6ma : uaHULia aeena». Sie eniiD eit in B«rt. Seena» Apoleins non seniel pro 
ftaadibiM et tedinis ponit, nt lib. viit. pag. ISO. ' Plecnit Tbras^llo scena 
fenlinin nnptinmm.' C^t pag. 142. * Tarpissimeni Bcenani patefaciunt.' Et 
peg. 160. ' scenam propndiote mnlleris patefecit.' Piacidns in Glossia : 

* Scena vocatnr coropo»itio alicujns criroioia» qnae digna snnt gagnnteatro 
exclamationibns tragicis.' Lego agi in tkeairo, Qnintil. lib. vi. cap. 1. 

* Diacntiend» tamen oratione hnjnBmodi scens/ Loquitnr de techDifl et 
artificio oratonim lacrymis judices moventium. Seiopp, in Symb, VeUiata 
aeenaa, Sic ex Msstis bic locns interpnngendiis. Vnlgo, velitaiaa coenaa. 
Elmenh.— sl D'Ory. aubdoli amb. Oud.— 5 Bertin. Ut ego, Id.— 6 Graviier 
aueeeueena. Prima vox abest D'Orv. Fnx. auceenaua in eodem Palat. ac Guelf. 
sec. jnaceiisciis Oaon. qnod Glossarum anctoritate rectins putat Pricaens. 
NonnnUi scUicet scripseruiifsaaceiMerc pro siccc«ns€rie, ut ' soccipere ' et * sus- 
cipere.' Vide ad Liv. I. xxv. c. 6. sed * snceedere/ ' succnrrere/ * snc- 
coilare.' Mox fabrieai avem Fux. /d. — 7 Palat. D^Orv. Fnx. perfeeit. Id. — 
8 Gnelf. pr. rMrM6ftf . Id. — Reg. Fnx. et diaaita. Id. — 1 Ttmidtf iKiiis aat- 
eulmaermo Udia. Nnllibt apparet timor anicnlsB : qnare scribendnm arbitror, 
(«ndflH» tUiiis onie. Wowerins. Ms. tdU» qvidem m. Forte, f milein. Porro 
vex fimidtf , timeo, menda nt careat. Neqne eaim sei^uens anicnlsft sermo 
qnicqnam habet timori affine. £t qnid si legendum, wnda, id est, ebrioss, 
sicnt Horatins voce ista ntitnr ? Sciepp. in Symb. Wowerins, tenndenia. Sciop- 
pins» «vtdtf. Elmenhorstins.-^S Ms. drfert aurea. Forte, ferit aurea. Colvius. 
In Cod. PaL non affertur, sed dtfertur. Wower. Qoi sic cum £Im. Scriv. 
Pric. Flor. edidit. Consentinut etiam Bert. Gnelf. ambo, et Oxon< male 
iosiiper dans, d^ertur ad aurea. £go tamen nollem ceterarum Codd. et Edd. 
lectionem affertur ita temere mutatam. Nam et I. v. p. 90. habnimns, ' mul- 
titndinis conserta vox anres ejus affertnr :' nbi male in quibnsdam aitritos. 
Omata fere verba, qum motnm ad locnm significant, Appleius constrnere 
solet cnro qnarto casn, snbintellecta praepositione. L. i. p. 4. ' pervenire ci- 
vitatem.' L. vi. p. ISO. ' perv. loricam domns.' Alibi * advenire/ * deve- 
nire,' ' revenire civitatem.' Vide ad 1. vii. p. 141. Infra p. 207. ' venire 
viam.' p.805. ' remeare caktra.' L. vii. init. ^redire bortnm.' L. ix. p. 
199. 'pervolare scopolnm.' L. v. p. 99. 'contendere cnbicnlum.' L. ii. p. 
30. * accnrrere me.' L. ui. p. 50. *epulas.' L. iv. p. 7S. Sic et alibi '.de- 
labt Oceaniim,' ' dednxere civltatem, ' iDcldere aliquem.' Mox ' adsidere 



NOTJE 

• F^bricat] Id est, fabricare vult, molitur. 
Dcl^. et Var, Claa* Apui. 



NOTJE 

are vult, molitur. 

2 P 



694 APULBIl 

mi beriliSy' ^ tecum ip6a videris^ quae sine meo consilio ^ 
pigram et fonnidolosum fkmiliarem istom soriita es : qoi 
iQsuavis et odiosi mariti tai caperatnm ' supercilitim *" 
ignayiter perhorrescit ; ac per hoc^ amoris languidi desidia 
tuos volentis amplexus 7 discruciat. Quanto melior Phile- 
sietasrus^* adolescens et formosus et liberalis et strenuus^ 
et contra maritorum' inefficaces diligentias constantissi- 
mus ! dignus hercules solus ' omnium matronarum perfrui 
deliciis;* dignus solus coronam auream capite gestare»' 

Htra meaf delihera fiddem ayuA U quid etaima» de iUo fngro amico, quem tihi 
cepieH me inconinUta, fin trefnde r^ormidai eeterum tuperciUum tui ii^ucundi al- 
que inmti cot^gie^ ideoque excrudat te Hgnitie fnt kmguenti» oMorit, ciaii ovtdit- 
mme eupis eum ampteeti, QiiaiUiMi tjMt pr^Mtai PkileeietaruajuiBeni» et pulcher^ 
et UberaUe, etforti»f ei »ummee amdacim adoertua inatUem mgUantiam maritorum I 
Certe eotu» meretur poHri amplexibu» omnium matrumfamUia» : tdlact tneretur 



districtam ' p. 188. nbi plora. In Pith. eat ^fferret^ Gaelf. d^ert» Oad.— S 
Lego, mea heriU», nt infra p. 1009. Roaid. Male. Vide ad 1. iv. p. 88. * Bono 
anioio es, mi herilis.' Guelf, pr. mi hercule»» Oud. — 4 Quem sine meo coneiUo, 
Lege ex Ful. qme »ine m. Woweriui. Recte Ms. qum Hne meo eon», Sciopp. 

in Symbola. Ms. Lips. qS», Sed Mb. D'Orv. Fnx. quee ; nt bene Wower. £1- 
menb. et seqq. edidere. Dein III. N. Heinsiut ad Ovid. L. i. Am. IS. 49. 
* Nnm me noptisti conciHante seni ?' hic etiam malebat conciUo pro concilia- 
tione, de quo vocis senso «di Salmas. ad Tertnll. Pall. p. m. 41. 888. et Con- 
fnt. Cercoet. p. 84. Sed, nt opinor, argnte magti, qaam vere* Qnod intro- 
dere conatns est alibi qooqae, ut Velleio I. ii. c 76. ' consiliis sais illectam.' 
Fnx. isfifm/diii. Ood. — 5 Oxon. eapreatum, Id.— 6 Onelf. pr. Ozon. per heec* 
Id.— 7 Tuo» volente» amplexu». Volenii» lib. Beroaldi. Brant, Meritoeam 
lectionem probarnnt Pricseos, et Heinsius ad Ovidiam Ep. v. 46. Nec dnbi- 
tavi illam recipere. Soetoo. Vesp. c. 5. ' Ipsos accambentis pedes.' Vide 
etiamad 1. v. inf. * Meo vioientiam perpetratorB pectori.' Tum ^amplexna 
discraciat' Heraldos explicat ad Arnob. 1. iii. p. 180. * Aditom prius crnct- 
ant.' Oiid.^ Flor. PhUeeitharu», Elmenh. Immo in Flor. PhUeeiteerm» cnm 
Edd. Colv. Vnlc. Merc. pr«ter qaas Mss. pleriqoe et Edd. Vett. osone «d 
Vnlc. sec Phiiesiieru» dant. Oxon. qni allbi etiam PhUeee. vel PAitisfl. babet. 
hic prsBbet cam Ooelf. pr. PhUoeiiaru», melios, jadice Pricseo. Malim PAt- 
loheteeru» vel PhUooetaru», i. e. amans meretricis, h-aipti» ^of, nt * Phiioator^ 
gus, ^iK6oTOfyosj' &c. Oiid.— Coll. Voss. meriiorum. Id.— 1 T^ so/nt delet 
Bertinos. Elmenh. Uncinolis inclnsit 8criverins, male, nt patet e seqq. 
' Omnium/ Sic. eolu» exulant a Ooelf. pr. /d.— 8 Palat. Reg. Fux. Gaelf. 

NOT£ 

^ Jtfi Amlis] Vide Not. % pag. 800. rom comibos dednclt, sed ab earnm 

sopra. froote rogosa : ' Caperata fronte « 

« Caperatum tt^erdUum] Festns: capras frente.' £t Nonins, cap. 1. 

' Caperatnm, ragosom, a corninm ca- * Caperare est rngis frontem conira- 

prinoramsimilitudinedicitur.' Varro here, et asperare: tractom a capriH 

de Ungua Latina lib. vi. non a capra- mm frontibns crispis.' 



IIBTAMORI^HOSBON LIB« JX. S05 

velob unicnm^ istad^ qaod nanc naper' in qaendam zelo- 
typnm maritam eximio stadio commentns est. Andi deni- 
qae^ et amatoram ' diversam ingenium ^ compara. Nosti 
qaendam Barbarnmi nostree civitatis decarionem/ quem 
Scorpionem/ prae moram [188] acritudine,^ valgas appel- 
lat' Hic axorem generosam, et eximia formositate 9 prie- 
ditam, mira castodela manitam, domi ' suse quam cautis- 
sime cohibebat. Ad hdeCy uHima ^ pistoris illa uxor, sub- 
jiciens^ Qaidni?^ inquit^ novi diligenter. Areten^ meam 
condiscipalam ^ memoras.^ Ergo, inqait anas, nosti totam 

fent uk capHe etmum aiKrt«mj vel propier hoe unum, quod nuperrime exeogUtmt 
«tra cnllidiiate eontra qvendam maritum xelotypam. AuteuUa demum^ et confer 
mter te dioertam indoUm horum amhorum afnalonrin. NotH quendam nMiitiic 
Barbammf Senaiorem nottree urlntf quem popadut voeai teorpionemf pfopter ojprr»- 
iatem morum, Hie vigikmiietime eoereebai doNii usDOrem nobHem, et pratianti 
pukkritudine dotatam, mvnient eam egregia eutiodia. Ad ea retpondent Uta de» 
ierrima em^ux piMtorit : Cur nonl ait^ aporime novu Nempe Areten meam eon- 
^Ute^tdam didt* Seit ergo {inquit vetMla) toiam lutioriam PkUetiei^ f Nequa» 



♦»^<»^>*>*»i#^»i» 



•ec. Pitb. deUe,perfr, Id.— S Par. Ouelf. pr. poriare. Fnx. gett. eap. Id.- 
Oxoo. unieam. Id. — 5 D'Orv. iiimc quidem. Id. — 6 Bert dtoerMriiM iR^« 
Elmenh. Qaod arripait Scriverias. Oud.— 7 PrtinorKm rude Bertia. Seiopp. 
in Sfttb. Male. EUnenh, D'OrY. Pal. Oxon. Fnx. Gnelf. pro morum a. Quod 
PricKos praefert. Non ego» Pra est propter, ob. Saepe cam altero con* 
fiua. Vide ad 1. t. p. 90. In B'Onr. dptitudine, Oud.— 8 £d. Ber. appellat. 
Id. — Formotitate» Ita oorrexit vere Beroaldus. Edd. prim» famotiiaie, 
DeinFox. ;ir<edtla. Id.~l Idero, iMiiiula doMict. Nnm» Mtmtfa domu? Col- 
▼ina. ilfiMt/adoMmiMCODJecit etiaro Priceui : etdomic in Ablat dixit Plaul. 
Mil. Act. II. 3c 1. Iinmo doiiiiit dant etiam Reg. Fux. Pitb. Oxon. D'OrT. 
et rectiof domas dicitur munita, quam muliery qus cuitodttur invita. Vide 
ad Pbsdr. 1. ii. f. G. * Contra poteotes nemo est munitus satis.' £st itidem 
ipvitCa in Goelf. jpr. Oud, — 2 Td iiIliMa delet Bert. baud bene. Ei^menh. — S 
Gnelf. pr. giuiiiit. Ondi— 4 Aretem. Vet. editiones, Artem. Ms. arcm. Colvius. 
Ariem est in solis Edd*. Ber. et Bas. sed Edd. pp. aliaeqne recte praebent 
Areien^ cnm Onelf. otroqae» nisi malis. Latiaa terininatione, iire^aM, quod 
exut in D'Orv. at < Circa/ et similia, de qaibns vide ad 1. u. p. 23. ' Pam- 
pbilae.' Ond. — 5 Ms. condtict/yitiiaM. Colv. Sic et Fux. eum ducipuia Pitb. 
OKd.~6 QiMm mimoraa, Fox. «• memora$ Snv. rov quam. Roiyid. Ut debet. 

NOT^ 

^ iliMloniM} Tnl nimimm tHins ^ appeltantnr, qnt prasimt denis eqni-^ 

segnis ac roeticnlosiy et bnjns strenni tibus.' Erant temi in singolis tnrmis^ 

et c<Htftantissimi PhilesietMrL qna daobus et triginti^ horoinibua 

• Dfoirioiiaii] In mnnicipiis et co- cpnstabant anctore Vegetio. 

loniiaDeeiirionesdicantQryqaiRom» ' QneM 5eorptoiMM, ^.1 D. Hiero* 

SemtoFes. DecretaDecurionamsspe nymus in Apocalypsin: *8Corpionea 

oitantaf a •eriptoribos. In re aatem V4)€antar> qai sant cotrde indomabili/ 
militari * Decurionesy' inquit Festos» 



606 APULBIl 

PbilesktaBri eUam ipsias 7 fabalam T Minime gentiaro^* io-* 
qait : sed nosse valde capio»^ et oro, mater, ordine ' mihi 
singala retexe. Nec commorata illa sermocinatrix immo- 
dica, sic anas incipit:* Barbaras iste/ cum necessariam 
profectionem pararet/ padicitiamqae ' carae conjagis^ con- 
servare samma diligentia caperet ; servalum 7 saam Myr- 
mecem/ ' fidelitate prcecipaa cognitam, secretam 9 commo- 
neti suaeqae domin» castodelam ' omnem permittit : carce- 
rem et perpetaa vincnla, mortem deniqae violentam de 



quamf aii : ied vekemnder opfo «cire, H preeer le, o pareiu, ut mtfti mmua mnrreM 
erduie. £i abtf«« wwrm iUa tetmla laquiideeima nirrairixjrie exerditw, BoT' 
barue ilief eumjmiyam eaeeeptarue eeeet iter neeeeearia de eauea^ ei wUei diMgeu- 
iieeime eemeervare eaetitaiem euee dileeia uxorie ; eomMeu^aeii eeereio eervulum 
euum Mfrmeeemy fneiii n&verai atM eeee iu primie fidekm^ erediique Qoe fldei lo- 
tam eueiodiam hiree ^mmWi iuiermimh» «t eareerem^ aique ateruae eompedee, dm-- 

Estqoe ittod mamiQ solis Edd. Buil. Oud,'^ Reff. Fox. Pltli. Ooelf. D'Orv. 
Palat* Coll. Vo». el ipftais. Goelf. ambo, PhUetan. Id.— 8 Ideoi, mtNtiiie «eii- 
<to. Colv. D'Onr. mtiitmeyiiei^fiil. Ood. — 9 Ed. Beroald. oiptdo, scll. est mtlii.' 
Eadem varietas 1. viii. p. 168. ' Narrare copio.' /d. — 1 T^ ordtiie oon com- 
paret in Bert. £/meiiJk. Male 1. viii. p. 162. * Enarratis ordine stogolis:' 
ac saspiiis. SUig. miki Fox. Oaid. — 2 Nee, t^e, iucipii. Desoot Pitb. Id. — S 
D'Orv. B. iiie. Id.— 4 D'Orv. tniiArrsMinam. Edd. Ber. Bas. paret. 16.-6 
Abest copola a Pith. /d. — 6 Caro ce^jugie. Voig. earte eot^egie. Ut ex scripti 
libri aoctoritate correctom est, stc Propertins, * Et totom foemina conjn- 
giom.' Colo. Carm eot^ugie. Vnlgo, earo conjugio. Elmenhorstins. Nempe 
carocoi^irgio cnm Colvio reccperant Vulc. Merc. Wower. Pric. nec ulla varie- 
tas ad Ed. Vnlc. nolata mihi est e Florentinis, ac ' conjiigium/ nt * matri- 
monium,' dici posse pro ' conjnge,' certnm est. Quia tamen in Mss. ceteris et' 
Edd. est eara eoi^f^gu, id retinni. Coi^fiigt vel eoi^uga potios videtnr verior lec- 
tio,utsnpra. Oiid. — 7 Fux.immm. Id. — 8 Flor. Myrmieem. Elmenh. Item' 
D'Orv. Fnx. Onelf. Mfrmiiem Oxon. a pr. m. Ond.— 9 Ms. eeertto. Sciopp. 
inSymbola. AmtcIo c. Vulgo, seeretMm. Elmenhorstiiis. B. M. seerelo comm. 
Poteaons. Mimm est, nnde vnlgares editores illud secrfliim bauserint : cnm 
Mss. qnod sciam, omnes bene habeant secrelo: nisi qnod in Oxon. et Ouelf. 
pr. sit eeereie. Sed et secrelo jam est in Ed. Junt. post. nt rescripsere Elm. 
Scriv. et Flor. ac passim cum aliis utitor Apuleins. Vide Indicem. Friistra' 
Lud. D'Orleatts ad Taciti lib. ii. Ann. conjecit secrelomm, nt cnm fidtUiaia 
jnngator. Oud. — 1 Dommee cialodtam. Vulgo, ciMlodelam. Colvius. Palat. cnslo- 
deiom, Apnleiano more. Woweriiis. CuetodeUm. Vulgo, cuetodiam, Elmenbors- 
tins. B. M. euttodelam, Puteanus. E Lipsiano Cod. Colvins cnm Vulc. et. 
Merc. roalo jodicio cuetodiam repotoit contra Apoleii genium, et reliqnos 
Mss. editosqoe. Vide lodiccm. Panlo ante < mira custodela.' Onelf. pr. 

NOT^ 

t Mymiecem] Mpfjo^ formica Grse- iiiett laborioso, fideli, et fmgi servo> 
cis est : hinc apposite Myrmecis no- Inditum. 



MfiTAMORPHOSBON LIB. IX. fi07 

&me ^ ^ coniininatus, si qnispiam bominuro^' vel in transitu, 
dig^to tenns ^ eam contigisset^ Idqne dejerans ^ etiam 
confinnat per omnia divina nnmina.^ Ergo igitur' summo 
pavore percussum 9 Myrmecem ■ acerrimum relinquens 

f «tf meem mufctaii, et entriiionem, ti uIIms mr etm tetigisiet vel extremo digito^ 
<lta« traneemulo : oitpu hoc affirmat jwana per amne» Deoe. Relinqment igUwr 
vigilantitiimum comitem nue cot^pigi Myrmecem percultum maximo terrore^ iter 



«Maifiie. Ond.— 2 £iy«me«i. Scriptaro, tfc/omeM. Colvins. Maliin, nf/oMf jm, 
et farcam intelligo, live criicein. Lactant. lib. iv. cap. 26. ' cnr potissimum 
cmce? c«r infami genere soppliciiP' Incertos anctor in Catalect VirgiL 
' Noxitts infami districtns stipite membra.' Sdofp» m Hjfmh, et Suap* lib. ▼. 
3S. iir. vioL et dtfamem, Sic Flor. Vulgati, m. v. et famem t. male. Loqnitnr 
enim de snpplicio cmcis. Colvins hnnc locum non intellexit. Elmenk. Ms. 
de /amom, Forte d^amem^ id est, infamem, ant verins, de famef mortem 
omninm roiserriroam. Brant, — S Qtitifiiam AomtaiMi. Maliro,fiitsfiMwi<wi]itiim. 
Sic apnd Sallust. in V. C. ' Aniicorum neone nobis, neqne cuiquam omnium 
ftatis fuit.' Cicero sappe utitnr. £t Apnl. de Deo Socrat. * necesse qnicqnam 
omnium qnod liabeat et laudem diligentiap! et gratinm celeritatis.' Sciopp,ibid» 
At vide tn Priccnm. Malim vero cnin Cod. D'Orvill. Fux. et Inc. oaJJpiom 
JbMifaMm. Oud.— 4 Guelf. ambo, digno tenue, — 6 Oxon. cognorieset, Par. cog' 
nooiscit, — 6 Oxon. Onelf. pr. ideoque. Pal. Ouelf. uterque, d^erati», Id^ — 7 
T^ ifiraia recte Aldns indnxtt. Elmenh, Postrema vox mihi quidem pnrnra 

Sntum glossema. Bmji^. Errant nterque; licet dtotna absit etiam ab Ed. 
nnt. pr. Adi rarsns Pricieum, et quae notavi ad p. 186. * calcatis divinis 
nnminibns.' Oad.—S Ergo rgi<ar. Abest nltima vox a Fnx. Id, — ^9 Pmoore 
pereulenm. Ms. prnimim. Forte, pfrcHisiwt. Colvins. Corrigo, pei^fueumf nt 
lib. I. * Insperato gandio perfnsns ;' et, * non sangnine, sed lotio perfnsns,' 
et lib. II. * rubore snffnsns,' nt Petron. ' perfusns rnbore.* Brant, PetfuH 
vox hinc aliena est. Psrciisfitm dat D'Orvill. nt solent hss voces variari 
semper, ita nt saepe nescias, qnid praferas. Malo tamen hic p«raiMiim. Adi 
ad Lncan. lib. i. 4S6. ' vnlgns inani Percnssnm terrore pavet :' et Heins. ad 
Virg. /En. i. 611. ' Percnssns Achates Laetitlaqne metnqne.' Sneton. Tib. C. 
11. 'PercuMus igitnr inopinata re.' Infra, recte; 'tanto calore, tantaqne 
rai>ie percnlsns :' et lib. x. * fitiornm morte percnlsns.' Oud, — 1 Flor. D'Orv. 
Fox. Myrmieem vel iVtrmtefM rnrsns, nt et dein Ouelf. et Oxon. in quo hic 

NOT^ 

^ M. denique v. defame [Af. v. etfa- * ne anxilium contra saBvitiam, vel 
] Elmenhorstius tnetur scriptam fiimem, vel intolerabileni injuriam de- 



in Mss. qnibnsdam lectionem m s rtem negetnr his, qni jnste deprecantnr/ 

aMeiifam et dffamem, frastra. Nihil &c. Apnd Plantnro, in Mena^chmis 

bic solicitandnm. Notnm est beritis Act. v. Scen. 6. Messenio servns. 

in servoa savittm fuisse, eos mace- * Verbera, compedes, mols, magna 

rare fame. In Epistola Divi Antoniol Lassitodo, fames, frigns dnram, Hspc 

Pii ad ^inm Marciannm Proconsn- pretia snnt ignavise. Id ego malnm 

lem BmticM relata leg. 2. ff. ' De his, metno/ &c. Si quid crgo mutandnm 

>qnt sni vel alieni jnris snnt. Sed do- hic esset, legerem : moeiem ientom de 

ninoram interest/ inqnit Imperator, /omtfy id eit, fame accersitaoi. 



586 APULBII 

uxori secatorem/ secnram dirig^t profectionem.^ Tanc 
obstinato animo vehementer anxius Myrmex^s nec usquam 
dominam suam progredi sinebat, et lanificio domestico dis- 
trictam inseperabilis assistebat/ ac tantum necessario ves- 
pertini lavacri'^ progressu,' affixus^ atque conglutinatus, 
extremas manu? prehendens * lacinias, mira sagacitate 
commissae provinciae fidem tuebatur.' Sed ardentem Phi- 
lesietseri vigilantiam ' matrpnse nobilis pulchritudo latere 
non * potuit. Atque ' hac ipsa potissimum famosa casti- 
tate et insignis tutelse nimietate instinctus ^ ' atque inflam- 
matus, [189] quidvis facere» quidvis pati paratus, ad ex- 
ptignandam tenacem domus disciplinam totis accingitur 
viribus. Certusque fragilitatis humanse fidei, et quod pe- 

ingreditur deporita aolicitMdine. Tmie Myrmex ohfirmata mente ralde eoUciiuif 
nuiqmm permiitebat ire euam heram, et detinene eam domi oecupatam Unmb nendat^ 
agsidebat ipai eomea individuu» : et dum neceue erat eam exire, quod veapere f a»- 
ium eontingebat balnei petendi cauea, adhenena ipri, et aggMinatuM ieneneque 
manu oram reetiM fjue^ ofieio oibi injuneto fungebatur egregia tolertia acfidetitate, 
Sed/orma nobiUa iUiM» matromtt non potuit oceuliari ardenii vigilantieB PhHerie- 
teeri. Et irreiitui aique acceneue hae ipoa prtnertim pudicitia tam celebrit ei 
nimia vigilontia eximiee iUiua cuatodiee, eomparat ae ioto nisu ad eorrumpendam 
aeveram diaeipUnam iUiua domua, ceriua omnia et exequi et iolerare. Et cum 



Myrmethem, Id.— 2 Idem addidit, aeeuram milea dvrigU, Colviui. Hinc ejiis 
cod. poflsessor, Lipsiiis non miile conjiciebat, f. Ule dirigit. Neqnaqnam ta* 
men opus est. Oad.— S Fux. D'Orv. Mprmea, et infra. /</.— 4 Deatrietam m- 
»eperabiUa'aaridebai, Fnx. deatr. inaeparabiUa. Et Ald. recte. Roald. Idem, 
diatrieiam. Repone. Cotv. Manuscr. adaiatebai. Sciopp. in Symbola.— 
5 Ozon. progreaao. Non capio Prlcsnm, qnando ait, fortasse iam neeeaa. in- 
telligenda. Apuleii sensus flagitat aoiummodo. In Fux. tamen. Oud.— 6 Fux. 
affUxua. Id.— 7 Oxon. a m. pr. moiiu. Id. — 8 Flor. prendena. Elmenh. Sic et 
Pith. ac Fnx. Oad.— 9 In D'Orv. promdentiee f. teneboi. In Oxon. etiam pro» 
videntiee. Palaf. puniee fide. Id. — 1 Bert. ardentia Ph» vigiloHtiam. Elmeoh. 
Sed vide ad p. 182. ' cnrruli eqnorom rabie.' Oiid.— 2 PaUt. Guelf. Oxon. 
a m. pr. carent r^ non. Id.— 3 Bertin. Ai. Id.— 4 Inairieitia. Vnlgo, inaiinciua^ 
Dixi ad lib. viii. supra. Colv. Sine dnbio legendnm, inaiinctua. Sciopp. in 
Symbola. /Ri(tac<MJ. Alii, inatrietua. Elmenhorstius. E Pricaeo, Reg. Fux. 
D*Orv. Oxon. a m. pr. inatrictMa cnm Colvio et seqq. Edd. 8ed bene, qnod 
aotiqnam lectionem instaoraodam esae alii roonuerint. Vide Menrsium Exerc. 

NOT^ 

> Seeutoremi Comitem individnnm. qnibns non erant lintea in nsn fami* 

De secntoribns in re gladiatorla dixi liari. 

lib. IV. 1 Inatinetua [Inairielua'] Mellns ex 

^ Veaperiini lavacri] Qnod moHeri Vicentina editione et Ms. Oxon. re- 

prohiberi inhnmanum fuisset, ex mo- ponas inatinctua. 
rlbus prsesertim illornm temporum, 



MBTAMORPH08BON LIB. IX. 601) 

conifle cmiGtaB ^ siot difficaltates pervice, auroque soleant ^ 
adamantinaB etiam perfringi fores ; opportane nactas M yr» 
mecis solitatem,^ ei amorem saom aperit : * et supplex eam' 
medelam craciatai deprecatur. Nam sibi statatam decre- 
tamque mortem proximace^ ni maturias cupito potiatur.' 
Nec eum tamen quicquam in re facili formidare debere. 
Qoippe cum vespera solus/ fide tenebrarum contectas' 
atqne absconditus» introrepere, et intra momentum tempo- 
ris^ remeare posset. His et bujuscemodi suadelis' vali^- 
dnm addens cuneum,"* qui rigentem prorsas servi tenacita- 
tem violenter diffinderet^ Porrecta ^ enim manu sua, de- 

eerto wciret humnmamftdem emfragiUm, et omnee diJfieuUatet planaa etee peeuma, 
januaaque etiam dmritsimaM aolere diffringi auro ; invento oppmiune Myrmeee «ott- 
loTM», de^arut ei amm amorem^ et petit ab eo aupplieiier remedium auo angori u 
euim etaimitaej et decreuiaae breui mori, uiai fuamprumum fteret voti aui oompoa. 
Ei icflWM nikii in re/aeiii eaae timendum, eum uempe poaaet ipu teapere penetrare 
inira adea aoiuja^ uelatua of f ■« oceuUatua benefteio obaewritatia^ et momento poat 
exire. Ai^ungena liia et aimilibua perauaaionibua fMdidum euneumt qui riolenter 
difinderet obatinationem plane rigidam aervi. Aperta enim aua manUf oatendU ei 



Crit. p. 226. et notas ad p. 168. ' dolore petlicatns instincta.* Oud.— 5 Pec, 
eauta Ouelf. pr. /</.— 6 Ms. aolebant, CoUias. Oxon. a m. pr. aureeque, et in 
Pal. etiam adam. Oaelf. pr. aureque aolearum, Ond.-^7 Bert. aolHudinem^ male. 
Vide Indicem. Elmenk. In Apol. p. 440. Ed. Flor. * Servis a sese rerootis 
solitatem delegit.' £t ita alii. Solitudinem tamen ettam dat Pitb. Oiid.— 
8 D'Orv. aperuU. Id.— 9 Flor. f. ei. Elmenborstias. Ut passim Planto, Te- 
rentio, Ciceroni, Ste. * sopplex alicai esse ' dicitnr. Sed precessit ei ; dn- 
binmque foret, an et Mjrmeei, an ei ' crnciatni ' jnngenda. Qnare malo 
Accnsativnm earin retinere. Medela Oaelf. pr. in qno et depree. eruc. Oud. — 
I Abest ni ab Oxon. a m. pr. niai Coll. Voss. D'Orv. Pal. Onelf. «tt//M« Fox. 
Pricaeo antem e conjectnra plarebat eupUa, ut alibi. Eam vide. Snbstantive 
rnm adhibet Anctor, in plurali dixit eupka, nt lib. v. ' Cnpitis anmiat.' et 
' Cam te scllicet amator aliqnis, ot diutius cnpitis etiam nocte potiretur.' 
ex quo loco et bic eupUia posset refingi. Qnare nihil moveo. Id.—2 Solua. 
Ab Oxon. exulat. /d.— S Ouelf. pr. eonteniua. Id.— 4 D*Orvil!. in mom. t, Id. 
—5 Bertin. aeuleia. Sciopp. in Symb. Elmenh. PaL Aic. Oxon. haovamodi. 
Oad. — 6 Suadelia fBoUdum addena aeuUumy q. r. p. a. t. v. diffknderei. Duum 
veri»oram ' diffundo ' et ' diffindo ' alterum in altertns locum non raro im- 
migrwie, alibi monni. Nescio an et hoc loco Apoleias ipse scripserit, iMlt- 
dnm addena euneum, ac mox diffinderet. Stabunt, spero, a me, qaicumqoe 
energiam Tocis violenter expendent. Iterum Apnleins in eadem voce corrnp- 
tns, qnarto de asino, * perfracta, diffisaque crate costarum rivos saogninis 

. NOT^ . 
« Vatidum addena eunenm] Legebat admodnm adacto ferreo cnneo diffin- 
Beroaldiis M^iii. Sed optimeStew. duntnr ligna, sic oblata pecunia dif* 
rchtos euneum reposnit. Metapho- fissam faisse fidem ac tenacitatem 
ric« scilicet iodicat Apaleius, quem- Myrmecis. 



600 APULBIl 

monstrat ei' novitate nimia candentes solidos aoreos:" 
quoram viginti qnidem ^ pnellffi destinasset, ipsi vero de- 
cem libenter offerret. Exhorroit Myrmez. inanditnm faci- 
nus» et occlusis aaribns effugit protinns.' Nec auri tamen 
splendor flammeos ocnlos ^ ipsios exire potuit. Sed quan- 
quam ' procul semotus» et domum celeri gradu pervectus/ 
videbat tamen decora illa monet» ^ lumina» et opulentam 
praedam jam tenebat animo :^ miroque mentis salo** et co- 
gitationum^ dissensione, roisellos in diversas senlentias 



aolidoa awreoa $pUndeniet {qitod ipoi ralde novumviMU erat) ; ex quUnu aiebai «e dea» 
ftmute viginH auidfm umUerif deeem vero ei Hbeuter offerre, Myrmex audivii 
eum horrure Mceluo ritn autea uiaMdtf vm, et obiuratiM auribuM eo^feoHm a^fugii, 
Neque tameu igueutfuigor awri potuii exeedere ex ejuM ocuUm, eed quammM proad^ 
receMMiaMett et eOaio greMMu domum perveuisMet Mibi tameu videbatur intueri pulckroM 
iiloM pecunia Julgoree, et jam m£nte poMMtdebai opulenium lucrump atipte i^feUx 
Mcindebatur, et diveHebatur ni Mtudia contraria mirabiU auimi aMtu^ ac diMcordia 



" # 0^^^» «^^ 



▼oroens.' Scribenduro, diMaaque, Stewechint. Cuneum^ tfc. diffinderet. Vulgo 
anle nbtqiie, iHrl. add. acmeumf qui rig. Merv. t. v. diffunderei, Scripfns, vaL «f- 
deuM adcMueMm. Tb ad bis repetitum fnerat ex illo addeuM: itaqne inducendom 
censni, et locnin biinc icrilienduni, qnemidmodum jam cnsiis est. Sed et ea 
qnie teqnnntur roelius cob»snra pnto, si legamns ; Am ei ht^uMmodi auadeUM 
vai. add. cun. qui rig. pr. Mer. ten, viol. difinderet,porrecta jam mauu Moaf t^. 
Colvius. Rom. ct Ald. aculeum. Pal. et Flor. diffanderet. Elmenli. — ^ Fux. 
proreeta, Oud. — 8 Ei non est in Rertino. Elmenh. — 9 Fnx. viginii quiuquef 
fortasse rectnm. Roald. B. XXV. M. vi^finti quimiue, Puteanns. In Coll. 
item Vo8«. Oxon. Onelf. sec. est viginii quinqMe, in iVOrv. Gnelf. pr. XXV. 
Immo in Palat. r^tait qMinquc qMidem : nnde apparet, alternni e varia lectione 
natnm. Ego quidem retineo. Oud. — 1 £d. Scriv. a^fugii. Qiiod et roallem, 
si per Mms. liceret. Vide ad lib. viii. Nisi ad pra^cedens ' facinns ' velis re- 
ferre. Sic 'efTngere fnrtnnam.' ibidem, et *ociiIos' ssepe Noslro. Id. — 3 
Oxon. ocuUm, male. Vide ad lib. iii. * Exibis aKinnm.' Id. — S Pitb. Fiia. 
Guelf. Coll. Voss. Oxon. a m. pr. quam . . . Itl.— 4 Domum proveduM, Palat. 
D'Orv. Gnelf. ambo, Oxon. pervectuM, verissiine. Adl ad lib. i. ' me iisque 
ad portaro pervecto.' Id. — o Oxon. Gnelf. pr. iUa decoram, In D'Orv. non 
esttfecora. Idnra babet ntlfliftf pro monetct. Pith. moitcrf. Id. — 6 £f o|i. |»-. 
;. ten, animo. Copnla exnlat ab Ed. Bas. pr. animo a Mss. Fux. D'Orv. per- 
peram. Vide Comm. ad Sil. vii. 586. Cort. ad Cic. iii. ad Fam. ii. nie ad 
Lucan. I. viii. vs. 161. Val. Flacc. i. 273. v. 611. Xenoph. p. 169. tx^ ^^ 
i^ait vUciir. Id.—7 CogitationiM. Ms. cog-itofioiiam. Colvius. Pluralem habent 
etiam Palat. Fux. Guelf. D*Orv. Par. Bert. et Edd. Jnnt. post. Wower. et 
seqq. Quare id retinui, ut I. xi, * Apud cogitationes meas revolvebam.' de 

NOT« 

■ CandenteM toUdoM aiireos] 'Can- tnit.' 

dentes' hic ne intelligas albicantes, * MeutiM aaio] Flnctnatioiie animi, 

sed fnlgentes, et qiiasi Ignitos. Sie qni instar sali, id est, marla agitnba- 

pantoinfra: 'nec anri tamen splen- tur ct 6iictnabnt. 
dor flammeus oculos ipsius ezire po- 



MKTAMORPH08BON LIB*. IX. 601 

carpebatar^ ac distrahebatnr. Illic fides, hic Itfcmm ; illic 
cruciatnsyP bic* voluptas.'* Ad postreroum tamen, formidi- 
nem mortis vicit' aurum. Nec saltem spatio' cupido^ 
formosae pecuniae leniebatur, sed noctumas etiam curas' 
invaserat pestilens avaritia ; ut, quamvis herilis eum^ com* 
minatio domi cobiberet, aurum [100] tamen foras evoca- 
ret^ Tunc devorato pudore, et dimota cunctationei^ sic ad 
aures dominae mandatum ' perfert^ Nec a genuina levitate 
descivit ' mulier, sed execrando metallo pudicitiam suafu 
protinus auctorata est* Ita gaudio perfusus»' ad sua3 fi- 

eogittttiamon, tlUne fidtUta$ urgeif kinc vutat quMtn$; HUnc iitrmenia impen- 
rfexl, kincaffnlgei gtmdiuau NoviMtime tamen anmm eMperavii neeit Mefim. 
Neque aeidiiae pulchra mmutw lempore aaliem mitigabatwr ; aed peetUens avarir 
iia, iiocf« qnoqme tjua onimMm eoiicitudhubua agiiabat ; iia ut, guammi «tii0 heri 
reiinerent eum domi, aurum iamen etocaret foras, Tunc omni proreue vereeundia 
calcsfa, et eublata Mor«, ilUco narrui tua hera quod sibi erai praeepium. Ipea 
verouMi degeneravii ab innaia »ibi letitate, eed cmfestim maneipaxii wuam pudid' 
iiam execrabUi metallo. Sie Mffrmex Mitia deUbutua m na^fragio au0 fldeUtaiia, 



^^^^^^^*»^^^ 



Pfail. Mor. < Cogitationam ratione h«c consideret :' et passim. Vide fndi- 
cem. In Flor. Uroen et Pith. videtur esse cogjikoiiMMy nt I. iv. < Cogitatio- 
nis salo fluctiiaret.' In Oxon. citg^iaiiionie diaaentione. Pith. eogiU diacurdone* 
Ood.— 8 Matlet Pricseus iUinc, hinc. Nnllam video necessiUtem. Qnare 
Mss. seqnor. In Pith. hoc. Id.— Reg. vincit. Id.— 1 Dtet apatio conjicit 
Pricseos. At vide p. 194. * Qnoad spatio fervens mariti sedaretnr aninms.' 
Wam. Vide ad I. vi. p. 111. Oad.— 8 Oxon. a m. pr. cupiio. Id.— 8 U*Orv. 
mmrua. Id.>-4 Evai abest a Pal. /d.— 5 Fnx. eruciarei. Roaldus. In Bert. 
omrL Pal. euocare^ D'Orv. fnorraref, Reg. etiam erueiarei. Latet forsan 
alind verbnm. OMd.— 6 Dev. pudore et d. contaiione, Ed. Jnnt. post. funofv. 
Lib. 11. etiam * devorare pndorem' dixit. Caadaltone D'Orv. ctml. Pal. 
Onelf. sec. /d.— 7 Sic ad a. d. inaudiium perfert. Vorte reponendum, hu ad 
amree daminm mandatmm perfert^ nt mandatnm intelligamns ipsins PhilesitKri 
amatoris adulteri, qnocnm hic servns de pndicitia beras tramigit, tentaU 
Bibiloniinns et explorata prins dominsB volnntate. Steweehiua. Fnx. mamfa- 
<imi. Verisaime. Aoald. Mandaiump. CoKins. Rom. ta attdtlitm p. Bertin. 
«. praferty male. Vide Indicem. £<mcnA. Sic non rauUndum videUir, sed 
potins qnirdam excidisse post ptrftrt. Nisi octtit malls. Tum Mss. O. 
habent momlalHm, qnod tamen ante Colvium sola dedit Ed. Jnnt. post. Pro- 
fert Bertin. pr<r/ert Fux. et Giielf. pr. a m. pr. Scd mintis bene. Oud.--% 
Ed. Colv.dtsdvtl. Id.— 9 Pal. Gnelf. sec. a gamdio perf. Id.— 1 Ad aumfidet 

NOTiE 

9 nUe emeiaiuM\ 8i hems rescisce- • Jncforola osll Vide lib. ii. Not. 

ret sibi non servatara fldem. p. 161. ad vocem * anctoratns.' Ob- 

^ Hie voimptaa^ 81 oblatis tnrels serva Umen illic passive somi, hie 

Ihil posser. active. 

' AfandalMm] Philesietari. 



602 APULEir 

dei praBcipitiam»' Myrmex non raodo * capere ; venim sal- 
tem coDtingerei' quam^ exitio suo viderat, pecuniam cu- 
piens, et ma^nis^ suis laboribus perfcctum desiderium 
PbilesietaBro^ la^titia percitus/ nuntiat : statimque destina* 
tum pretium reposcit : ^ et tenet nummos aureos manus 
Myrmecis, qu» nec ssreos norat.' Jamque nocto promota 
solum perducit ad domum, probeque capite contectnm/ 
amatorem^ strenuum infert adusque dominse cubicnlum. 
C5nimodum' novis amplexibus Amori^ rudi litabant»'" 

9piaiuque fum capen aehan, aed vel meadbMa traeiare anrtfin, quod in gaam perui- 
ciem aepexeratf gmuUo getliena refert PkUeaiettero^ ae tandem magnia labonbua 
effeciaae quod cupiebat : conliauoque petii mercedem aibi promiaaam : et manua 
Mifrmecia jam tenet nummoa aureoa, qua antea ne ctreoa quidem mnquam contige- 
rat. Jamqne nocte provecta dedueit ad domum fortem iUmm anuaorem aobm^ et 
hitrodueii eum capite probe velato usque ad thalamum aua herte. • • • 



^^^^^^^^»^^v»^ 



pretium. Fnx. ad aum fdei preedpitmm. Elefcans, Jiipiter, leetio. Fldes 
Myrmecis antea male ambnlaveratf nt ait Arbiter, nnnc vero lui omnino 
impos, praecipitt mina collabitiir. Boald, Prteeipitium. lidem, pretium, 
Ad Buae fidei praecipitinm, nt fidem snam praecipitaret, pessnindaret, falleret. 
Colv, Egregie Roald. et Colvins cnm ceteris resiitnenint praeipitium, qnod 
prvter Mstos. aervavit etiam £d. Jnnt. post. In reliquis Edd. et Cod. Pitli. 
inepte pretium, Vide ad 1. viii. p. 154. ' In profundam rninam cnpidinia 
ae prsecipitavit.' Oud,-^2 Membranap, nec modo, Colv. Iiem 1'alat. Dein 
verum etiam a, Guelf. sec. a m. pr. Oad.— S Edd. ante Colv. cont, aalt, Id. 
— 4 Coll. Voss. quod, Id. — 6 Lego, ex magnia, Brant. Nnn displicet liaec 
Brant. conjectnra. Nam abnndat copiila, ac nnlla hnic polysyndeto inest 
elegantia. * £x laboribus* dirtum, nt * ex studio,* * vlribns.' Adi ad I. vif. 
In Pithteano est magnaa : nnde conjecit vir doctus imagiuana, Male et hand 
Latine. Oitd. — 6 £»dani, Uetitiam paratua, Al. paraeHua. Colvins. I^ege- 
bnm^Uetitia maucipatva, Sed ampliita deliberandum censeo. Brant. Abest 
hetitia a Palat. Ouelf. sec. leetiliam Bertin. An kftitia aaimt, vel l, nimia f 
Vide ad 1. t. et I. x. ' personata nimia temeritate.* et passim. Neqnaqnana 
vero tentandom est perciiua, Eo participio in quavis vehementl aninii aflfec- 
tione ntitur aucior. Consnle Indicem. Oatf.— 7 Cusnm ubique, pramium, 
Nec minus bene. Colo. Prctmium depoaeit. Bert. Elmenh,—^ Ms. oitreoa. 
Colv. Item D'Orv. Fux. in qno etiani qvi, Oud.—O Gurlf. pr. amatorfiais. 
Pro domiiur stc. domtai. Id.— 1 Abest iwflimodiim a Palat. /d.— 8 ilmoria 
Guelf. pr. /d.— a Litabat Pith. /d.---4 Edd. Junt. pr. Ald. comm. primumprima 

' NOT« 

* Probeque eapUe eontectum] Juve- ex jndice Dama Ttirpis ; odoratam 

nal. Satyra viii. ' Noctnrnos ndnU caput obscurante lacerna, Non ea 

ter Tenpora Santonico velans ado- qnodsimiilas?' 

perta cocnllo.' Apud Horatium, Sa- " i4mor< rudi lUabanf] Litare Amo- 

tyr. 7. lib. ii. Serm. Davus ad herum : ri nihil aliud est qnam concnbttn et 

' Tu cnm projectis insignibnii, annulo lecii palsstia Cupidineiu propttiare. 

equestri, Romanoque habitu prodis heroald. 



MBTAMORPHOSBON LIB. IX. 603 

comniodam prima stipendia^ Veneri militabanf nndi^ 
milites : et contra omnium opinionem/ captata noctis op- 
portanitate, improvisus maritus assistit Suas domus ja- 
nuam jam pulsati jam clamat/ jam saxo * fores verberati 
et ipsa tarditate magis magisque suspectus^ * dira^ com* 
minatur ' Myrmeci supplicia. At illcy repentino malo per- 
tarbatus^* et misera trepidatione ad inopiam consilii de* 
ductos, quod solum ' poterat, noctumas teuebras causaba- 
tur^ sibi obsistere^ quin clavem curiose absconditam re- 
periret. Interdum Philesietserus, cognito strepitu, raptim 
tunicas injectas/ sed plane pr» trepidatione ^ pedibas in^ 
tectis, procurrit cubiculo. Tunc Myrmex, tandem clave 

* * Mgrituif aucupatuM eommodmn Umjnia nodis, de imprmsiso adeti prater 
•mmum exifectutionem : jam percutit oetium euarum tfdtMm, jom elamat^jam tun* 
dUfarea lapide : et^ iput mora magie magiaque augente eju» eutpieionem, crudelee 
pcemte minatur Myrmecu llte vero attanitua tubito nuJo, et prm metu neacienB 
quid siln etaet agendumf quod poterat unumf dicebai obacuritatem noctia impedire 
iuominue ineeniret clavem, quam aedulo occultaverat, Interim Pkileaietarua, au- 
dito clamore, induta celeriter teete, aed certe pedilma nudis pree trepidationef erum- 
pU ex cubieuto, Tune MyrwuXf dave tandem aubdita jM«Miw, cq^erit janmm : et 



tf^>^^#^^^#«^ 



9iip. Id.— ft NofDi et nudi miHtea. Desant noui ei uh eodem libro. Cote. Novi 
H. Flor. haec delet. Elmenh. Absunt etUm a Regio, Faz. Pitb. Oaelf. am- 
boboii, Oxon. Par. D^Orv. et £dd. Jnnt. poit. uc Floridi. Qnare et ego 
ezalarejussi. Hic adalteri cam Arete concubitnt qnidem erant nori am- 

rlezns el prima Venerii stipendia. Sed ipsl non erant iievt Veneris milites. 
Ile dndam uxor, et ille notus ednlter, licet adhuc adolescens. Oud, — 6 la 
Palat. ett oppoMonem, Id. — 7 Vnlgo, damiiat. Colvins. Bert. clamitat» 
Elmenh. Non damnassem elamitat, qiiod habet etiam Pithaanus, et est in- 
dignantis prae roora ; nisi in Flor. Guelf. Reg. Pal. Oxon. D*Orv. Lips. et 
Ed. Joot. post. reperissem elamat, nt Colv. Vulc. Merc. Wow. et Prie. edi- 
domnt. Ond.— 8 Ozon. faxo, Id.— Oaelf. pr. dicra. Id. — 1 Ibidem, miiM. 
imr. Colvius. Alii, mtiiafvr. Elmenh. Bene eomnunatur reposoit Colv. et 
aeqq. consensa Mstoram, excepto Pith. et £d. Junt. post. Myrmici rnrsos in 
D'Orv. Fux. alilsqae. Oad.— S Fnx. Edd. Ber. Bas. perturbatur. Dein et 
ezolataPalat.Oaelf.sec. /d. — 3 Fuz. so/iis. Id.— 4 Scriptn^ codez, claaM- 
haiwr. Colvias. D'Orv. Fuz. Coll. Voss. a^i caua, Ond.~6 Tunie€un if^ectu», 
Fior. tUMicaa it^ectaa. Elmenh.-— 6 Prea turbatione. Bert. et Aldos, perturba- 
ftene, male. Elmenk, Ilem £dd. Jnnt. Per tuHmtianem Ooelf. sec. Jh^ee 

^OTJE 

^ Primaai^fendiaVenirimUitabant^ * ^tctpedtis] Sntpicans, snspieiosas, 

Translatio a castrit ad rem Vene- activa sigoificatione. Sic Amniianns 

ream* Notnm illnd : ' Militat omnit MarcelUnnt, lib. xvi . ' Sntpectior 

amanty et habet tua cattra Cnpido/ de obscnris, nec referre gradnm, nec 

idem» nlterint ire tentavit.' 



604 APULBII 

pessdlis sabjecta,7 repandit fores : et recipit tanc etiam * 
fidem Deam ' boantem dominum. Eoqne propere ' cnbi* 
culnm petente, clandestino transcursu dtmittit PbilesietaB- 
rum. Quo jam pro limine * liberato, [L91] secoms sui^ 
clausa domo, nirsum se reddidit quieti. Sed, dum prima 
luce Barbarus procedit cubiculo» videt sub lectulo > soleas 
incognitasy quibus inductus ^ Philesieteerus irrepserat : sus- 
pectisque ^ e re nata, quse gesta sunt : non uxori, non ^ ulli 
familiarium cordolio ^ patcfacto, sublatis his, et in sinum 
furtim absconditis,7 jusso tantum ^ Myrmece per conservos 
vincto fomm versus detmhi,^ tacitos secum mugitus ite- 

exeipii kentmf adkMcclamore iettantem Deoe: dumqtte iefeetma»ier U m eubifU' 
liMi, iUe emitHt Phileeietarum oceuUa fuga u proripieiUem, Quem cum jam 
emieieeet exira foree^ depaeiiaformidhnef domum elaudit^ M91W iterum eomponit ad 
oomnum. At Barbarue^ e thaUimo exiene dilueulOf anunadtertit eub lecto eolea» 
eibi incognitaej quibue ealceatue erai Pkileeieteeruef cum introiterat : euepicatue- 
que ex ipea re quod contigerat, neque coi^^ugi euet neque uUi ex denusticie declarato 
«mimt jift dolore, toUit eae, atque clam oceuUat in «imi, imperaneque dxntaxat 
Mffrmecem tinclum trahi per aUoe eertoe forum vereue, citato gradu Uhu tendU 



^»»^»^^<^#. 



irepidatione Cod. lac. Optime : sive Dimia festinatione. OHd.— 7 Onelf. 
nmbo^ tuUecla. Id.— 8 Fax. et Ouelf. et £dd. quaedara, ctinm tunc. Id. — 
9 Domiiit. Fux. Oeum, bene. Attameo Beroaldut mavnlt vulgatam lertio- 
nem, quam recte ipse viderif, milii certe nnnqnam probabitur. Hoold. Deum» 
Impretsum ante, domjjit. Colv. PrKterquam in E<1. Junt. poat. qudf cnm 
Mss. O. eiiam Beroaldi expressit Deum, Vide ad I. viii. p. 166. D«mtiii in 
Guelf. sec. 0«ci.— 1 Ooelf. sec. prope, Id.— 2 Mx. Quijam pro lumine. Colv. 
— S Palat. Fnx. lecto, Ond.~4 Indutue. Oxoo. tiidiicfiis. vere. Adi ad 1. 11. 
p. S9. PhU.ind. Fux. Id.^i Suepectueque, Non8pernendum,quod inquodam 
ent impresso, euepectieoue. Colvius. Rom. Flor. Pal. et Bert. euspectieque. 
Elmenn* Sic etiam Heg. Inc. Gnelf. lec. et Ed. Jnot. post. Sueceptieque 
Oxon. Onelf. pr. Quare etiam Pricapns cum Elmenb. et Scriv. eunpectieque 
recte probavit. Sopra euepeciue Active tolerari potnit, hic non, ob seqq. 
* quae gesta sunt.' £d. Vicent. euepectuque. Ond. — 6 Nec ulH. Fux. iion uW, 
ut Ald. Geminationibns his sepe utitnr Lncius. Roald. Pricapns qnoque ait 
id melins esse. Sicut etiam scribitnr in D*Orv. Pith. Pal. Bert. aliisqne, 
omnibusqiie Edd. ante Basil. sec ac tacite revocarunt Elm. Scriv. Fioridns. 
Nec igiiur non est, nisi in EUid. Colv. Vulc. Merc. Wow. Pric et forsan Mas. 
Flor. Reg. Oxon. Guelferb. Oud.-*-! Hie et in simim/iiftimaAfcoiMiiiia. Igno* 
rat hiec omnia scriptiis liber. Colv, B. M. eublatU eie. Putean. EU etiain 
D'Orv. Fnx. Oud. Ms./areim. Placet. Sciopp. in Stfmb. Fartim.. Flor. /nr- 
<iiii. Elmenh.— 8 Bert. jaato tomra. Idem. B.jueeit Mffrmecem p^r coneervoe 
tinctum. Puteanns. D'Orv. j. t. Myremice p. c. vinctum, Oud.^9 Scripturm 

NOTiE 

y CerdoUo'] A dolore et corde Cor- aliamm. ibl tibi Erit eordoltnm ; al 
doiinm faetom. Plaor.Parnolo: *Sed, qnam oroatam melina forte eonspex- 
libi exempla conferentnr meretrieam crls.' 



MBTAMORPHOSBON LIB. IX. 60& 

rans/ rapidom dirigit gressam, certas solearam indicio 
▼estiginm adalteri posse se * perfacile indipisci. Sed ecce, 
per plateam dam Barbams valta turgidns^' snbdnctisque 
superciliis incedit iratns ;^ ac pone eum MyrmeK vincnlis 
obratnsy^ non qnidem coram^ noxae deprebensus^? consci- 
entia tamen pessima permixtus ' ' lacr]rmis uberibns, ac ^ 
postremis lamentationibns, inefficacem commovet misera- 
tionem : opportune Pbilesietasms occnrrens, qnanqnam di-* 



im gmma m ^pnd $e (Mitof gtmiiuip^$penm» m eeHo eewiperiwnim nidiew eiUearum 
ptts esiet metckue,^ Sed^ dmn Barbanie progrediiur per viam iratua iMmenti/acie, 
cemlraetie eupereiUie, et peei ipem» Myrmex gratie catems^ mon quidem oppreeeue 
iumaMtfeeto crimiue, eed tamen eouvietue eua mala eoueeientiaj abundautUnu lacry- 
mie et uneerrimie lamentie excitat mimricordiam eiin iuutUem: PhileeieteeruM 



vetiu, ueo, Colvios. Maouftcriptns, attrahi, Sciopp. in Symbola. Bert. at- 
/riiAi. Elmenli. Scriptnra ▼etns iwo. Tentabam,ybrin«ecK«: nt infra, ^fortn- 
secus abjicit.' Brant. — 1 Interane, Fox. iterane, Sed est error operamm. 
Boald.-^^ Onelf. sec. p,per ee, Tnm iudepieci Onelf. pr. Ontf.— S Ez eodem 
Palat. vuUu turgido, Wower. Malim cnm Bertino, vultu turbido, id est, pleno 
terroris et perturbatioois, ait Servius in xii. JEneid. Sciopp, in Sifmb, et Suep. 
]. II. 14. Elmenhorstins.— 4 Abest rh iratue ab Edd. Jnntinis, Aidi- 
qne, de indnstria, nt opinor ; nec male ; qnod e glossa natam vocem pnla- 
rint. Ond.— 5 Snspicatnr N. Heinsins ad Ovid. 1. ii. Fast. 678. * Obsntum 
msenaB torret in igne capot :' legenduro obsiiiiM. At mihi neqnaqnam per- 
aoadet. Qnacnmqne re qnis gravissime premitnr, Isditurque, ea obnd dici- 
tnr. Id, — 6 Legendom monni, tncoram, de qno snpra p. 350. Stewech, Quod 
•rripnit Scriverins, et alibt occnrrit Sed non minns saepe, eoram adverbiali- 
ter snmit Anctor. Adi ad 1. iii. p. 60. Nihil ergo contra Mstos innovan- 
dnm. Palat. Onelf. sec. coram quidem, Oud.— 7 Ante vnlgo, preheneus. Colv. 
Utrnmqne bene dixeris. Ac prehemus itervant Msi. Fnx. Pal. Oxon. D*Orv. 
Onelf. cnm Edd. Vett. eiprehensum Pitb. nt Plantus et Oellius locnti, * pre- 
hensva niendacii,' ' fnrti.' Adi Voss. de Constr. c..26. ' In noxa comprebendi' 
C«s. 1. Ti. B. O. e. 16. Novee Edd. Juntinse, Aldi. — 8 Non roinns commode 
pro sententia Anctoris, distinxeris, reposneris c. I. jp. peroictuey I. u, Stevrecb. 
Pcrmtrlicf lacrymie est t^xl^U Baicptiu, Phrasis h»c Pindaro tritissima. 
Sojmig, Optime etiam Mss. constantem lectionem vindicavit similibns nostri 
locis Pricmas. Immo 1. zi. p. 248. ' Pavore et gandto ac dein «ndore nimio 
permiztiu.' Male vero etiam in Pric. Ed. post permixtus distinctio ponitnr. 
Lacryraabat prse stimnlo conscientisB. F. pfrmixlis: Bnrm. Oud. — 9 Ac. 
IbideiB vulgo,Jam. Colv. In Edd. constanter erat Jam, Quando mallem, 
laekry$HiM ub, jam^ poetremo lament» Sed Mss. Flor. Reg. Pal. D'Orv. Onelf. 
Osoo. Ste, habent ae, et PricsBiis malebat commooflis. Qnod non opns, si jam 

NOT£ 

* Permixtu» IPenrietue] ^itioDes absnrdns ex priori lectione, sed longe 

omnea babebant permixtue, Emen- planior ex bac elicietur, si modo vir- 

davit Stewechins jiermcfns, benei gnlam, qua in vnlgatis editionibus 

mea sententia, reclamet licet Pricae- vocem penntxfits pnecedit, hic post 

ns. Potest qnidem sensus elici non penrietue reponas. 



606 APULBll 

yerso quodam negotio destinatus, repentina tamm facie 
permotns, non enim ' deterritus/ recolens festinationis su» 
delictum, ut cetera' consequenter suspicatus/ sagaciter 
extemplo ^ sumta familiari constantia, dimotis ^ servulis/ 
invadit cum summo clamore Mjrrmecem,? pugnisque malas 
ejus clementer * ^ obtundens, At ' te, inquit, nequissimum et 
peritnrum caput, dominus iste tuus^etcunctacoeli nnmina, 
quae dejerando temere devotasti,' ^ pessimnm pessime p^r- 
duint : ^ qui de balneis soleas hestema die ' mihi ^ furatus 
es : dignus, hercules dignus, qui et ista vincula conteras»^ 
et insnper etiam carceris tenebras perferas.^ Hac oppor- 
tuna fallacia^ vigorati juvenis inductus^ immo vero subla- 

coMMotfe occMfTciu, fiMiROM diitrictm ettel aUo t/uodam tufotWt tame* €ommotm9 
ombito opeetoaUOf ted non pertwbotutf reeogiiomt ^Hid peecaoerai eaa properatione^ 
ubi ex cooMequenti reliqua cot^ecit, capta proiinuM aetutegua tolita audacia, diapml^ 
oie hine inde eervulii, irruii in Myrmecem cum maxima exclamatione, feriena^ue 
leniier ejut gena» pugni»^ At hie tuu» kenUf inquU^ atque omuet Diif quo» temere 
jurando ineocaoti, t» nequi»»imnm perdani^ ut merOu» e«, »cele»ti»»ime ae peryura 
vir I qui mHU »urripui»ti heri »olea» ex thermi». Mereri» profeetOf mereri» uen 
conterere i»ta» compede», et praterea aueHnere etiam obeeuritaiem carceri», Bar- 
baru» deceptu»» vel potiu» ludijieatu» hoc temputivo dolo confidenti» juvenitf et 



revocemoi, Cemmentt in Ed. Beroaldi. Oud, — 1 Bnnn. f. nem etiem, Id.-* 
S Onelf. pr. Jcfiii(ii«. Id.— S Mallm cnm Salm. et vel ae c. D'Orv. obeeqnen^ 
ter. Id.^ Onelf. sec. »u»piratu». Id.— 6 D'Orvill. extimplOf Palat. Ouelf. 
sec. exemplo, Id. — 6 D'Orvill. demoti», Id« — 7 D'Orv. Murmicem, Id. — 
8 Mala» ei clementer obtundent, Ms. iiictanciUcr. Colv. Iitud tncJciiiciifcr om- 
nioo probat Pricens ; sed meo qnidem jiidicio, male. Meliiis enim iate aer- 
unt de ipsQ meruerat. Simulanter ei colaphos infringit, cum raagBO auidem 
clamore et convicii», non vero serio, nrc vi, ut bene cepernnt Beroaldni et 
Floridns. In Pal. Ouelf. sec. et Ed. Vnlc. sec. niolaf. Ond. — 9 Oxon. D'Onr, 
Plth. Fnx. Onelf. ad te imq, Pith. perjunum, Id. — 1 Idem, dcvortuti. Colv. — 
2 P. perdoMi, Ed. Jnnt. post. perduint, Bene, nt apnd comicos, hpxain&s. Vide 
ad 1. Tiif. p. 170. < Pii te caecum reddnint.' — 8 In Onelf. pr. eida» extema d, 
— 4 1% mihi non est in Bertino. Ebnenh, Uncis male inclusnm. Oiid. — 5 Ms. 
coinTcnu. Colv. Sicnt Plantns * compedinm tritorem ' dicit : Ms. tamen habet 
cotifera». Forte, cireuti{fera». Sciopp. in Symb. — 6 Et ituuper e, care, ten. per-* 
fera», Haec non »unt in eodero Mannscripto. Colv. Neque in Palat. Onelf. 
sec. ant D'Orv. Carc, etiam Fux. OBd.-^7 Oxon. Quelf. pr. opportuniiate„ 
In nltimo etiam yoltociam. Id. — 8 hn. »uhL Idem vet. Itnmo vero, Pro erude* 

* D<mo<if sfrrWis] Qnl Mjrmecem nlt Prlcsens ex Lipsii Ms. et Oxon. 

vinctnm trabebant. devoraetif nt idem sit nmRtiia devorara 

^ Cletnenter] Neqne enim serio, qnod, nnmina spemere, et caleare. 

sed Bimnlanter ei erat iratus. Sic panlo snpra : ' Tiuic devorato 

« Devota»ti] Votis vocasti. Repo- pndore/ Stc, 



MBTAMORPHOSBON LIB. IX. 



607 



ta^* et ad credalitatem "* delapsas Barbarus, [193] post- 
liminio domum regressus^^ vocato Myrmece/ solcas illas 
offerens, et ignovit ex animOy^ et uti domino redderet, cui 
subripuerat, suasit. Uactenus adhuc anicula garriehte» 
suscipit mnlier : Beatam illam, quse tam constantis sodalis 
libertate ' fruitur ! At ego misella, mol» etiam sonum^ et 
ecce, illius ^ scabiosi asini faciem timentem ^ familiarem: 
incidi. Ad haec anus : Jam ego tibi ^ probe suasum^ et 
Gonfirmatum animi * amatorem illum ^ alacremi' vadimonio 
sistam.' £t insuper condicta 9 vespertina regressione, cubi- 



fidem eredule «juM verbU habenSy donmm rursum rediit, voeaioque Myrmece, ei ex- 
kUritis Mleif, uUro ei pepercit, et kortatue eMt, ut redderet dominOf cuifuraiua erai, 
Vix ea namcerat itla ani», cum muUer oratumem retumit hoc modo : O quamfe- 
tiac eut iHoy qute fruitur libera comtuetudiue amici tam fortisl Ego tero iufelix 
umeia wum amaioremt qui r^orwidat etiam etrejntum niodr, et velatum cajmi ittiu» 
moHom aeinL Veiuia ad ea reapondet : Janyam faxo ut Uie promtus amator iiln 
adeit ad condieium tempua, bene pertuasue, et obfirmaiu» amtmo. PoUieUaq^ 



^^^^^^^^^*»»^» 



iUatem potest ferri fecriphi lectio ereduUtaiem, Colv. Crudelitaiem meqdose. 
Kecte vero idem itle Cod. Palat. credulitatem, Wower. Puto noii miniis ve« 
ram, qnam ingeniosam esse Stewecbii coi^ecttirani : tmmo os sv6/iliis. Sctopp. 
in Symbola. Stewecb. t. os iubUiua, bene. Elmenh, — 9 Vet. revertue, Colv.-^ 
1 D'Orv. et alii nirsns Myrmice. Ond. — 2 Modins nnica voce leglt exanimo^ 
id est, qni metn fiierat exanimatns. Sciopp. in Sumb» Modius, t. ejniaimo, male.' 
Elmenh. Vide etiam Pricnum. Oud, — S Pnx. It^<a^em. Promiscne nsi ve- 
teres. Roald. Libertateau Ita Aldns. Alii, liberiate. Eimenh. Acciisativnm 
expreftsernnt qnoque Ed.* ntraque Juntina. Vide ad 1. viii. p. 161. * Nnptias 
non frneris.' Oud, — 4 Et ceeeam Uliua, Idem, ecce. Nnm eccamT Colvini. 
Bert. et Flor. et ecee t. Elmenh. In Pith. e^t egi i. ecabwea ae faeie, Ood. — 
6 Alii, tumeniem. Elmeiihorstins. Pal. Oxon. fum. Iit Par. ineido, Onelf. pr. 
tii«tdtl. TuDC ad hoc Pith. Ovd.— 6 Abest ego a Palat. Jam tibi ego D'Orv. 
Finc. /d. — 7 OxoD. pr. c. cMm. In Edd. Jnnt. Ald. am,alium. Id. — 8 Onelf. 
pr. aitiorem, Id.— 9 Idem Ms. jam dicia. Colvios, Par. Oaelf. pr. condilii^ 

^OTM 



* Imma^ ffc, [/mmo oi «ttfr/tliis, et ad 
eredutitatem^ ^] Sic optime Stewe- 
chins. Prins legebator : tmmo s«fr- 
latue, et ad CTudeUiatem^ tfc. Qoid sit 
•t sti6<t<ics, et Sutdinere oa^ andi No- 
oiam docentem, cap. 1. * Sublevit, 
signtfieat, iliosit, et pro ridiculo ha- 
bnit. Tractum a genere ludi, q«o 
dorniientibus ora pingnntur. Plan- 
tos Aolularia : * Fidei censebam max- 
imam multo fidem esse ; ea snblevit 
oi milii paenissame.' ' Loco antem 



crudeHiaiem reponendnm omnino esse 
creduiiiatem patet. 

• Conftrmatum ammi'] Pro, animo. 
Archaismiis est. Sic ' pendena ani- 
nii/ * animiduhias/ et sexcenta ejns* 
modi. 

' Fiidimoiiio tis^om] Consimili me^ 
tapbora Plantus : ' Vhi to es, qni me 
convadatu'8 Venerlis vadimoniis P 
Ubi tu es, qui me libello Venerio cU 
tasti^ Ecce me sisto/ &c. Videlib^ 
IV. Not. pag. 381. 



606 APULBII 

culo faccssit. At' pudica uxor statim coenas Saliarcs' 
comparat. Vina pretiosa defaecat,*** pulmenta recentia 
tucetis* temperat, mensa largiter iDstructa. Denique, ut 
Dei cujusdam adventus, sic expectatur ' adulteri. Nam ct 
opportune ^ maritus foris apud Naccam ^ proximum coeni- 
tabat. Ergo igitur meridie propinquante^ helcio tandem 
absolutus,^ refectuique secure redditus, non tam hercules 
labdris libertate 7 gratulabar, quam quod revelatis lumini- 
bu8, libere jam/ cunctas facinorosee mn]ieris artes pro- 

prtfferM <e redUuram vnpen, aMt ex cvMcKto. Uxm' vero iOa auia amtinM ap- 
pana eptUoM laiUiuima», purgat /acUmM generota viwa, imiermucet fmlmeata re- 
eeatia (ncefst, menMom eeifioeienmie cibie oturanM, Vno terbo, expectatur acceMtoM 
meKkiy tan^uam alietyuM DeL Commode enim mariiuM foriM ccenabat apad eictmim 
faUonem. Appetente ergo jam meridie, ego tandem MolutuM tincnlo traeUrrio, H 
tranquiUe adnutuM dbo^ eerte non tam gaudebam^ quod CMMem eehituM ab opere^ 
fnom quod ocuHm diMceopertiM poetem jam libere. aepicere omneM doloM Keleeta mu- 



^^0^0^^^»^^^ 



Ond.— 1 Fnz. Ac. Id.— 2 D*Orv. vitiote dtferat^ Par. Giielf. pr. detecai. 
Mox Ms8. molti tueeetiM: ae Uargitur Guelf. pr. /d.— S C/i( Det cii^iiJdain, Mic 
adveniuM exp. Rescripsi cnm Edd. Elmenb. et Scriv. Dei cuj. adventuM, eic exp. 
auctoribns Mm. Flor. Reg. Fox. Pitli. Onelf. otroque, Palat. Sed abest eic 
a D'OrviU. et rectint, ut opinor. /d.— 4 Non coroparet rh et in D'Orvill. 
Vnlcanini allevit margini peroppertune, Id. — 5 Apud naetam, Fnx. a. vaccam. 
Ald. vero, Naecam. Roaldni. Naccam. Pleriqiie e vnlgatis, Nacam, tam- 
quam nomen proprinm. Ven«*t. nactam. M».vaccam. Bas. 1. NomtJia. Festns : 
' NaccsB appellantnr vnlgo fullones, nt ait Coriatius: quod nanci non sint, 
id est, nifUins pretii.' Persius : ' Non pudet ad morem disrincti vivere nac- 
cs.' Sed eadem fere hic Beroalduii. Tum scriptnm exemplar, proxiimis. 
Colvins. Bert. Venet. et Rom. luictam p. Aldiis, naeam p. Sed nihil mu* 
tandum. Vide Indicem. Elmenh» B. apud vicinum proximum ccenitabat. Recte 
tamen Colvius naccam retioet ; et explicat ex Festo, foUonem. Sic panlo 
post lego, contubemaliM mei /uUonie uxer, Pntean.— 6 Ozon. Goelf. sec, obsa- 
In^icf. Ood.— 7 Volg. libertatem, Colv. Sive gaodebam prse libertate. Vide 
Fric. ad I. iii. p. 49. * Oandii nimietate gratulari.' £t Mss. O. habent Ab* 
lativnm, excepto Pithceano. Sed Editi aote Colvinm expressemnt Accasa*> 
tivnm, qni si in manu exaratis snperesset, non spernerem. Potnit enim casus 
variare Anctor. Nam et cum Oenitivo constrnxit 1. vii. p. 160. ' Serse vin- 
dictsB gratnlabar.' Oud. — 8 I>i^r etiam, Valde probo Folvii conjectnram ; 
Uberejam cunetoM, t^c, Sciopp. in Symb. Fulvios ; {t6ere jam c. Elmenh. Ante 

NOTiE 

9 CeenoM SaliareM] Vide Not. lib. iv. mt.' Saecns ille in tnrbinis modnm 

pag. 289. " acuminatus erat. Colnm. ' Saccus 

^ Vina pretioMa d^acai"] Defseca- inversae metse similis^ qnalis est, quo 

bantnr vina per saccom transmitten- vinnm liquatnr.' 

do. Unde * saccare ' pro, percolare, ^ TueetiM'] Tnceta hic videntnr ac* 

et defsecare. Martlal. ' Cecuba cipi pro condimeotis. Vide lib. ii. 

saccentur, qaaeque anuus coxit Opi- Not. pag. 1S6. 



MBTAMORPHOSBON UB. IX. 609 

spectare poteram. Sol ipsuin qaidem ' delapsus Oceanum 
subterrenas ' orbis plagas illaminabat : et ecoe« nequiasim» 
anns adhaerens lateri temerarius adulter adventat: puer 
admodum, et adhuc * lubrico genarum splendore conspi- 
cunsj adhuc' adulteros^ ipse delectans* Hunc, multis^ 
admodnm saviis exceptum, mulier ceenam jubet paratam ^ 
accambere. Sed, ut primum occursoriam ^ potionem ' et 



UirU, J«m Sol qmdetn deprwuB imfn uutre Hlueirabat u^erioru terret pariee^ 
eum midax Ule meKhua odBenii affixae laieri vehdm veeeimeB, ipee valdejwenht et 
adkae epeetaMlia tevt mt9re geaarum * * *• MuHer exeipU 

piarimie kaeiie, et jabet aaemkere eptdii tmfniclw. At, cum Jaiaema ifaei" 



FolTiiini Obere jam optime cxtat in £d. Jaot. pott qiMNBodo edidenuit jbo- 
qae Wewer. Pric. Flor. In eeterU et Met. Uber etiam. Mex ancte Pith. 
OBd.— 9 Bdd. enteColv. ouidemipemH. ld.^1 Onelf. pr. eaperterreaoM^ D'Orv. 
tm k i e rraneaB: et statim twMitNtfl com Fax. in ^wi erhie partee vel pUigae, Id. 
— -S Forte, at lopre, exadhMc. Brant. €hionihtl ineptint. Eleganter in Epigr. 
Iri xiwdn*rof W\ov, A9v6furot, De qno edi J. P. D*OrviIliam menn ad Charit. 
1. 1. c. 2. Oiu/.— 8 Adhue. Ms. et adkuc. Colv. Et hle ita forte bene. Bnmt. 
Pal. qnoqoe et Oaelf. sec. et adhue, D*Orv. adhee. Reg. Fnx. deleetat. Ond. 
— 4 Idem, mai^ipit. Colr. Item Fnx. Onelf. sec. Pal. in qao et «a6u. In 
Edd. ante Bas. tec. admodwn ». D'Orv. eahiie. Edd. CoW. ScriV. «aeetit. 
Alibi dixi de hisce. Exeeptie Pith. Oicd. — 5 Ccma piirala. Fnx. romaai para- 
laai, et Akl. Roald. Necnon Msa. O. et Edd. prseter Beroaid. et Bas. nisi 

2aod in Goelf. pr. sit cama. Ablativus ent contra geoiam Anetoris. Adl ad 
> ▼. p. 91. ' Lectnm accabans.' — 6 ^oe«r«ornmi. Fox. occiir o or ia jit. Aldnii 
vero, aalemrsorioiit : recte. Antecnrsoriam enim potionem diait, qnomodo 
anpra Oloss» Pblloxeni, Meraca, tivot^ : anteccrnla, qnod idem est cnm 
fntlatione antiquornm, de c|oa ad Arbitrnm aliqnando, fors foat, plenius et 
planina. Reaid. Auteeurtonam. Emendatio bssc Beroaldi est. Vulgati ve- 
terea, a^caraoriam. Ms. «. p. peet occureariam p, Recte potem appellari ante- 
«nraonam potUmem, qim Onstatio allis dlcta. Haec erat potio in principio 
nenam. Petronins : ^ Jnssl ergo discnmbimus : et, gnstatione miriiica ini* 
tiati, vino etlam Falemo innndamnr.' Item : * Allata est gustatio valde lauta : 
namiam omnesdiscnbnerant, praeter ipsnm Trimalcionem.' Sed videndos 
1*1^01111 Antiqnar. Lection. 1. iii. Colv. Anteeureoriam. Hanc lectionem con- 
cinnavit nobls Beroaldus, quam postea alii recepemnt. Cod. Pal. et alii libri 
nntiqni, acc wo ori am , vere et ex more prisco. uiog. Laert. in Mencdemo. 
Wawer, Vnlgati Vett. a«car«oriam. Mannscr. po«e otfair«ortam poiionem, forte 
«t eocarmriapolto sit, qa« ab occorrentibns et cxcipientibus praebebatur, nt 
' adventoria coena ' opud Martialem. Coivios tamen vitlgatam explicat. 
Mrwet. Oeeureeriam. Sic Flor. et Palat. Rom. et Venetv aeeureoriam. Aldoi 

Male. Oeeureeriam petiemem dlcit potionem primam ; nam 



NOTiE 

* ^dAuc.adall«ro«,4rc.] CnlTeren- «p^ofca, Petronio gnstatiopem, e^ 



iproverbinmcongracret,*Tnte promnlsidem. Scllicet ante cibnm 
I«pna es^ et polpalnentiim quKris.' omnem circnmferebatur phiala, ex 
JB«naaM. qua omnet hauriebant. 

> Geeureoriam po^o»«m] Atlwnaeo 

Delph. et Var. Ctae. Apul. 8 P 



610 APULBII 

inchoatnm gastum extremis labiis contingebat ^ adolescens ; 
molto celerius opinione redlens» maritns adventat. Tunc 
uxor egregia, diras deTOtiones in eum deprecata, et crurum 
ei fragium obominata,'" ' [193] exsangui formidine trepidan- 
tem adulterttm alveo ligneo, qno frumenta confusapnrgari' 
consuerant, temere propter jacenti ' suppositum^ abscon- 
dft ; ingenitaqne astutia dissimnlato tanto flagitio^ intrepi- 
dum ^ mentita vultum, percontatur de marito, cur utique ' 
contubernalis arctissimi deserta ^ ccenula praematurus affo- 

pertt tmigere extremtate hbiorum poeubm^ qmo4 in jnimo occureu proptnater, et 
eibum prtegustaiorium ; mariiue advenitf rererteue Umge ciiiuSf quam putabimi. 
Tume pr^ciara Ula cen^ux devoveue tum oumibuM dirie, et imprecata i/teijractio" 
nem cmrum, abdit meKkum trementem paUido metu^ ponene eum eub aloeo Ugneo, 
fiM frumenta permixta dltu i€iiiiiit&iis eolebant expurgari, qui tum finie jaeebai 
prepet taintoque eeelere naiuBa eua caUiditate diseimulato, faeie eic co^formaia 
fuoMi nikU iMMTfl, 9«0ril a marito, quam tandem ob cauoam venieeet prapropere 



•nte omnem cibnm circnmferebatnr phialn, ez qna omnes hanriebant Pe- 

tronios gnstationera et promnlsidem vocat. Athenent irp^opa, Laertint 

Menedemo pag. 102. Th w€ptay6/upow wHipiw ob peTfoit ^ KervKMoiw, Vide Ca- 

sanboni Animadvers. lib. ii. c. 17. fol. 7S. Etmenh, Non dnbitandnm ampllnt 

est de lectione occureoriam, qnani preter landatoi ab interpretibns Codd. 

ottentant etiam Oxon. Pith. Gnelf. ambo, Par. D'Orvill. et Jnnt. poft. bene 

a Wowpr. alliiqoe in textnm recepta, et defenta a Colvio in Notit nd Sidon. 

Apoli. Carm. v. 2S4. Vulcan. £d. nec. male poet etiam admitit. Petiiionem 

Pith. Oud. — 7 Coniigebai, Sic Mt. Viilgo vulgari more, coniingebat, Sem- 

per Veteret. tagere, contlgerey attigere. Piautut Baccbidibni : * Si attigaa 

euni manu.' Coh>, In CoU. Vott. ett geetum, PricKot nallet guetulum^ nt 

certe alibi loijuitur Auctor. Dein coniigebat com Colvio edidit Vulcan. Ed. 

tec. et tic videtur ette in Flor. Reg. Fux. Ouelf. tec. Sed in ceterit Mts, 

et Edd. ett contingebai, Quod prvfero pra incerto illo arcbaitmo ; de qoo 

vide ad Caet. I. ii. B. Clv. c. 1. 0«d.— 8 Cmrttm fjuefragium abominata, Mira 

locutio, cmrtun fragium, Crurifragium fortaane scriptit. Glottfe priscae i 

lUeKmnria, Crurifraginm. Alexander ad AristoteLem, tnterpreie, ut qnidam 

voliint, Com. Nepote: ' Tnnc ego locorom demonstratoret, qui not temper 

in insidiat dnoebant pettime, merito crurifragio puniri jut»i.' Cote, F. cru- 

rum eifragium per tmetiro, de qna tupra. Broii^ CrKriim et fragium* Rom. 

et Ald. c, iiuef, Colviut orurifragium, Elmenh. — 9 Fminfitto purgari. Am* 

pliui vnlg. frumenta confoMa purgari, Colv. In vnlgatit et Palat. frumenia 

ea^foMa pwgari, Bertin. coa/runi. Wower. et Sciopp. in Symbola. Fr, cra* 

fueap, Bert. /. co^frixe p, A vulgatit t6 coit/vsa abett. JS&iaiA.— l Perpe« 

ram D'Orvill. eupetjae, et E^, Bi^t. pr. sii|Mf7Mt/ian. Ood. — 2 Pitb. inireptdo^ 

tiunltu Guelf. pr. /d.— S Pitb. itaque: unde placebat Salmasio t^o. Id. — 

4 ReUda. Ms. deeerta, Sciopp. in Symbola. Deterta, Vulgo, relicta. Elmenb. 

Pene deeeria reposuit Elmenli. cum teqq. prteter Pricseum. Sic enim dant 

SOTJE 

■ Crta'itiiteJ/>'a;gtumo6omtiia^fi] Ad- crnrifraginm, nna voce, quod apud 
verte * crnrnm fragium ' dnabiit voci- Plantnm freqnentittimnm ett, 
hiis liccater ab Apuieio dictinn pro, 



MBTAMORPHOSKON LIB. IX. Gll 

ret. At ille dolenti prorsas animo saspiranB ^ assidue^ Ne- 
fiirinin, inquit,. et extremnm facinns perdit» foeminae tole^ 
rare neqniens^ faga me ^ proripai. Hem qoalis^ Dii boni/ 
matrona^ quam fida, qaamqae sobria/ torpissimo se dede^ 
core fiDedavit ! Jnro per istam ego saactam 9 Cererem^*' me 
nanc etiam meis oculis de tali muliere minns credere. His 
instincta ' verbis mariti, audacissima nxor> noscendae rei 
cnpiens, non cessat obiundere, totam prorsns a principio 
fidiaiam promeret. Nec destitit ; dooec ejos voluntati suc- 
cubnit maritus : et sic^ ignarus suorum^ domus aliense pei^ 
censet ^ infortunia : ' CoDtubemalis mei fullonis ^ uxor^ 
alioqnin' servati pudorisy ut videbatur^ foemina, quse sem- 
per ^ secnndo rumore? gloriosa Larem mariti pudice guber- 

TiHeia ecena conjunciMmi todaVw, lUe vero nugrenti penihu animo perpetuo eut^ 
piran$t Ciim, tnqnit, non posMem ferre flagitium n^andum et turpienmum corrujL* 
tiseimeB muUerie, avifugi, Proh Superi ! quaJU» erat illa nuUerfamiliaa ! quamji' 
dilie^ et quam ten^tetanif qna tamen maeuUnit m fiagitio fetdisaimo ! Juro ego 
per kane nanetam Cererem^ me etiam nunc vixfidem habere meie oeulis de ejusmodi 
fmmna, Impudentiseima uxor incitaia verku m» moHH, eujpieneque rem teire^ 
n»n detimit eum preeibua obtundere^ vl narraret totam omiifiio hietoriam ab uUtio, 
Nee ceeeavit queiid mariiu» eeasU ejue voluntati, Narraique hoe modo ealamitatem, 
donsuM eAiente, ignorans iwu ipeiui : Uxor omict «ift fuUonii, muiier aUoquin t^ 
Ubatae^ ut videbatuTf pndictltts, qua amper iuperbieu» bonafamA coiie regebat do^ 



Tlor. D*Orv. Fnlir. Fnz. Gnelf. sec. Oxod; Par. Pal. et CoII. Vos*. cunn Ed^ 
Jant. post. estque efficacius, qnam relicta, quod in Mss. et Edd. aliis. OimI^ 
— 5 ])'Or¥. iuspirat, Id.— 6 Abest me ab £d. Bas. pr. quod cOntinglt aliqno- 
tie«, etiam in Mss. Vide ad Snet. Calig. c. 35. ' Ita se proripnit e specta-^ 
cnliii.' Id. — 7l>itfrofit. Uncinnlis has voces inclusit Scriverins. /d. — 6 Ber- 
tin. cnm Edd. Elmenh. Scriv. quam iobria, Nec male. Jd, — 9 D'OrviIl. eanct, 
ero, Malim, «Airo per ego istam #. Stc enim solet cnm optimis Apnleiui.. 
Vide ad I. iv. p. 84. Id, — l Colvianam conjecturam imiricta firmat D'OrviU 
tiaDus Cod. Nihilominui roale: neque placet Sopingiannm iniiruefa, Adi 
ad lib. VIII. p. 186. < Dotore pellicatus uxor instincta.' Itf.— 2 Nee destHit ;^ 
denee^ 8fc, pereenset, Haec omnia igaorat Ms. Coiv, Hisce carent etiam 
Reg. Pal. Oxon. Par. D'OrvilU Fnx. Gnelf. ambo. Oudendorpius, — 
9 f^forivMium, Idem, fortunii, Colvius. Coll. Voss. Reg. Fux. Pal. Par. 
I)'Orv. Goelf. infortunii. Qnasi fabulam inforiunii forent jungenda. 9ed 
male intermedia omisernnt librarii, et scribendum tii/ortiiiita. Prccessit 
enim 'ignarns snornm.' Oiid.— 4 D'Orvitl. hic et \nftn faUonis, Id. — 5 Male 
£d. Floridi, aUqui, Id.— 6 Th.iemper noaest in Palat EUnenh, Item abest 

NOTJE 
■ Juro per iitam ego eanetoM Cere» simile eat in piatrino fniste, vel ot- 



t] Joramentum pistori congronm. tendit ipsum fruroentnm, ant eiiaro 
Hoc antem dicit pistor o)«tendent panem. Haec eniro Cererls noroint 
Cereris statoam alit^n^my quaro ten- saepius appellantnr.. 



612 APULBII 

nabat, occnlta libidine prorapit ' in adulteram qaempiaiB. 
Cumque furtivos 9 amplexus obiret assidue^ ipso illo deni- 
que momento^ quo nos lauti ' coenam petebamns» cum eo«- 
dem illo juvene miscebatur in Venerem. Ergo nostra re- 
pente turbata ^ praesentia, subitario ducta ' consiiio, ean« 
dem illum subjectum contegit viminea^ cavea : qn» fos- 
tium ^ flexn in erectum aggerata p comulum, lacinias cir^ 
cumdatas^' suffusa^ candido fumo sulfiiris,^ inalbabat. 
Eoque jam> ut sibi videbatur^ tntissimc celato, mensamno* 
biscum secura ^ participat [i04] Interdnm * acerrimo gra«> 



MiMi fnanlt «vt, merHQ wmeT§ exmrtU tn quendtm wffciiWi Cumpn cmdkim 
eum iUo }m)ene elam rem kaberet^ Uh ipto demum pumcto temporie^ quo mo§ a bdmo 
ibamMM eenaium^ eum eo rem Imbebat. Titrbuta igitur mtetro eubHo uioeutu^ eupiu 
repentino eoHeUio, abeeoudit Wum ipeum adulterum eub eanea vimiuea, qum impUxm 
ex baeuUi flexie in eum^um erectum, et e^a candido Jumo gu^furia iuurviebai 
de dlbaMdi» pamniM ipei eircumpoeitia, Eoque jam optime oceultmtOf ut quidem jnu 
tabat, aecumbit nobiaeum menata abaque uUa aoUcitudiMe. Interim juwenia, kaua» 



^t^^^^^^^^^ 



Coll. Voss. Pal. Gnelf. mc. Oxon. ancisqne ioclnsernnt Elmenh. ef SeriT. 
Oiui.— 7 Idem, vitore. Colv. Sed minortf germiniMimnin arbltror. Virgil. 
viii. ^iieid. * Ergo Iter inceptnm oelerant ruraore secnodo.' Horat. lib. i* 
Sal. 10. ' Qnae vos ad cmlttm effertis rumore secnnda' Soevioa poeta vetna 
apod Macrobiam lib. vt. *• RedouBt refemotqne pelita riimore secnBdo:' eC 
alia exempla aptid Nonliim. £ contra 'adverto rnmore' dizit Sneton. la 
Tito Vespasiano cap. 6. Brant, Adde Pric. OimI.-~8 Pal. Fax. Pitfa. jmv- 
riHNptt. Id.— 9 Idem, furtunatoa, Colv. Prisca scriptura /Nrhmaloi. Facio 
u%Q furtitatoa vel/uratrivos, Brant. Ridicnle. Oud,^l Idnati. Valgo.kucH. 
Colvins. Lotrtt. Vnlgo, lauati, Elmenh. — 2 Pal. Onelf. nterone, curvaia, Id. 
— S Heinsius citat addueta» Sed lib. iv. p. 70. * Verecnndia dnctus/ £t ita 
alii (|Uoque. /d.— 4 D'Orv. trtaiMa. Id. — b Hiee vulgo non aeqne bene : quea 
fuaiiumjlexu erat tm rect, aggreg, eum, taciniaique eiremndat, ifc, Colvins. Fnx. 
in erectum aggerata cum, non omnino inale. Roald, Bert. iniectum, Flor. in- 
teretum, £lmenh. £dd. ante Colv. /actntaf^tie. Oud.^6 Ms. avjima, Quid 
■i» aufflta f Colvins. Palat. aufixa^ Fnlv. aujfiaa, £mendabis, lactatoi drciuii- 
dataa fuffltaa cand, /. t. Proprium hac in re verbnni. Wower, Ms. auffiaa, 
Sciopp. in Symbola. Alii, st|^«f. Wower. et Colviiis, a^jjUa, non roale. 
Elmenh, — 7 Fnx. sectn^e p, Roaldns. Secwra participabat, Vulg. aec, participat, 
Mfl. aecure participabat, Colvins. Partieipat, Al. participabat, £lroenb. Seeure 
etiam D*Orv. sed contra Auctoris geninm. D^Orv. iteni et Reg. cnm £dd. 
Colv. Merc. Vnlc. Wovr. Piic. Iiabent pantapoAo<. Alierum liistorico stylo 
elegantl conveoientius. Ottd.— 8 Hic etiam reposnerat BeroaldnSy Imierim. 

• Fuatium] Virgarnm salignarnm, 4 Sujfkau eandida fuma mu(furiay 4rc.] 

ant M gemis vitilivim. Nofnm est ope fnmi snlfurei permnl- 

p Aggerata [Aggregata] Oxon. Ms. ta inalbari lanea et serica. Pntant 

referente Pricieo, habet aggeraia, Pric. et Wower. loco stf^iMa repo* 

qnod meltus mea sententia. nendum esse sa^fa, ex eo qnod Pli» 



METAMORPHOSBON LIB. IX. 



613 



viqoe ' odore snlfaris juvenis inescatus,' atque oboubila- 
Uis/ interchiso spiiitUy difflnebat : utqoe est ingenium vi* 
vacis metalli/ crebras ei stemotationes commovebat* At- 
qoe ut primiimy e ' regione mulieris, pone tergum ejus mari- 
tos^ acceperat sonom stemutationis, quod enim ^ putaret 
ab ea ^ profectom ; 7 solito sermone salotem ei foerat * * im- 
precatos» et iterato rorsom» et freqoentato saspios ; donec, 
rei imnietate commotus^ qood 9 res erat tandem sospica- 



f» grm (Btigtie aeerrimo odore jv^iiru, eoque prafoeatUM^ ac vduH nubih o6vo- 
iitey t«l€r«<pto aimM d^iekbat.: et aere iUmd/aetUe exeiiabai ei /requeateM eter' 
w t fftt oiitfi» ut eet 0«« natmra, Et rimat ae marituef qui eedebai ex adeereo 
uamnOf aa d iera t eemmm elenmiamemti paat tergmm iptimey quia eeiHeet eredebat 
ab ipaa pradieee; ofimarat ei eaiatem verbie camemetief cumqae iteraeeet^ rmr- 
mm aedmtem «t aptaaeratf erebraqua etermutaatem eadem eatuie /merat ampi ue- 
peaaeemtme: qmaa d permatme numia /reqmeniia etemutatiaummf venii iandem im 



CoW. Id qiiod Edd. ad Colvinm osqae retinneront contra Mss. et Edd. pp. 
Vide Pric. et Coniiii. ad lib. iii. p. 43. Inierea dum Heint. d. I. [Vid. Var. 
Lect. ad prscedentia.] qnod vix capio. Oiirf. — 9 Deest copala Ms. U^Orvill. 
id. — 1 NoD audio N. Heinsinni, ibidem ad Ovidinm conjectantem h^/eeiaiue 
vel enecatme. IntelUgit satnratum odore, qnem hansit, atque iinbibit et quasi 
devoravtt juvenis. Vide Indic. et lib. vii. p. 142. ' Rapiots canea inescatos 
atqoe distentos.' /d.~a Palat. obirabutaiu». Id.— 9 D'Orvill. o: siipra scripto 
e. Vide ad lib. iii. p.49. 'Tendentes mannm e regiooe lateris.' Id. — 4 Jlfa- 
ritai Gnelf. pr. Id.—S Quodam. Fnx. quod enim: et Ald. et vere. Roald. 
Quod enim: Palat. ^iiid ciiffii. Edd. Ber. Bas. 1. Quod cumy Bas. sec. Quodam. 
Cave ne legai quod eum, et vide ad p. 184. * Qnod enim rebar.' Oud. — 6 
Peiitf tergumj tfc. ab ea. Hipc indncit Bertinos. Elinenh. — 7 Onelf. sec. per/ec' 
tum. Oud.— 8 Palat. Gneif. sec. fererut ei. Vide Plin. lib. xxviii. cap. 2. 
H. — 9 Qum. Scribe ex Palat. qnod. Wowerins. Qaod. Vnlgo, quof. Elmenh. 
Veriasijne. Consentiont Mss. Flor. Reg. Fnx. Pitb. Guelf. Lips. Oxon. 

NOT/E 



ntna dicat ' nsRm sulfnris ad soffien- 
das lanas esse efficacem.' Sed, ntra- 
vb lcGtio retineatur, sensus planns 
est ; tam euim dicitar ' fnmo soffon- 
dere,' qiiam * anlfnre suffire.' 

' VtiMftis mataiK\ Vivax dicitur 
anlfnr a vividia spiritibus, quibns sca- 
tety et facilitate, qua ignem concipit. 
Metalli porro nomine non modo sep- 
tenvulgo celebrata metalla intelli* 
gvntnr, sed ea fere omnia, qun effo- 
ifiontor e terrs venis, puta alnmen, 
vilriolim» snlfor, ceteraque id genna, 
qn» * mineralia' Talgo appellant* 



Quin et ips« venae fossiliom a Plinio, 
Vitrnvio, aliisque ' metalla ' vodtan- 
tor. Sic ' metalla anri/ ' argenti/ 
* flBris/ * alnaiinis/ &c. passini in iis 
ancloribos reperias. 

• SoIUe eermome ealutem ei /uerat 
imprecatus'] Sternuentes salutare an* 
tiqunm esse moreiu com hic locns 
probaty tnm alia multa ex antiquiori- 
bos scriptoribus. Vetns Poeta Ani- 
raianns, Epigrammate rclato» lib. ii« 
Anthologia : O^ X4yet Zev amao^f ttat 
arapg. ob ybp hufUi T^f ^u^s» mo^ yiip 
Tiff iuceSit bM4xu> Id ett, ' Neqne di- 



614 APULEII 

tur. Ety impulsa mensa ^ protfnus, remotaque cavea, pre- 
ducit bominetn, crebros anhelitns asgre reflantem : " inflam- 
matusque indignatione contumelias, gladinm flagitans, ja« 
gulare moriturum^ gestiebat; ni| respecto ' communi peri- 
culoy'' Tix eum ^ ab impetu furioso cohibuissem : asseve'* 
rans brcvi, absque noxa^ nostrfy suapte inimicum ejus vio- 
lentia sulfuris periturum. Nec suadela mea» sed ipsius 
rei necessitate lenitus/ quippe jam semivivum 7 illnm in 
proximum deportat ' angiportum. Tunc uxorem ' ejus 

MfpiciMim reL lUpmUafue eonim» wuumij et rewtotm eavem edneU keminem 
freifuenUr omhelaMtem^ ei difieuUtr r ee p U w i tem : et aeceneMi ira ob taatum «p- 
frobriumf gladium poaceuMf eupiebat vUerfteere ipeum, aHae brevi expiraimrum ; 
«Mt ego^ eouiiderunM eommune noetrum perieulum, efgre eum impedurieeem fn»- 
■MNM ni eum furiou irrueretf ajfrmemo ei inimieum ^ue jaa^iam maritmrum 
propria vi tm\furie eime noatra eulpa. Et mitior faetue^ «m «im euaeione ym- 
dem, eed neeeeeitate rei ipetuMy d^ert eum im proximmm mieum^ erai enim jam* 



000>000^0^0^ 



Bert. n'Orf. Par. et Edd. Woweriana posterioret. OMd.— 1 Et impuka, ifa 
Hme naqne ad reflamtem, desiint Palat. ProliMue abest a D'Orvill. Oiuf. An* 
KelHuB ejflantem} Reflantem: Ald. RoaUl. Reflantem, Sic Ven. Ald. Ma. 
Rom. et Beroald. Colon. ejftantem. Colvint. Rfflantem. Vulgo, efflantem. 
Etnienb. Non reffiamtem^ ut eJidit Colvius, qnasi pro re effiantemf habent 
itlsR Edd. sed r^fiantem cum Beroaldo in Notis, iteni Mss. Fior. Reg. Fnx. 
Pith. Ouelf. Pal. Oxon. Par. D'Orv. et Edd. ceteris, si cxcipi^s Rom. Colin. 
Vnlc. Scrjv. in quibiis est efflaniem. Anctor tamen reftare utitor de vento, qui 
aliud quid afflat, ut lib. x. p. 233. < Uciniam ventuA reaabat.' Adde Pri- 
ccnro ad lib. ii. p. 21. * Signum veste reflatum.' Qnare malim pro/lanlfniy 
sive, emittentero, nt ait Solin. p. 33. Confifr notata ad lib. viii. p. 162. ' Per- 
efflavit aniroam virilem.' Oad.— 2 Fulvins niavult : Jug. machumgeet. Sciopp. 
in Symbola. Male. .Significat certo, vel sic moriiunim, licet nianu sna enro 
non interficeret. Adi omnino ad lib.jv. p. 84. ' Puelia moritura.' Oud.-^ 
3 Vulff. reepeetato. Culvius. Bert. reapectato. Elmenhorstius. Item Pith. 
Defendi potest vulgaris, quae erat ante Colvium, lectio ex notatis ad lib. ii. 
p. 36. < Meque respectans.' Sed malim Mss. tantum non oranes, sequi, ut 
initiobnjnslibri, «Respectosubitipericnli tnrbine.' Lib. x. p.228. ' Re- 
specto etiam signo, quod obferebatur.' Otu/.— 4 Gnelf. ambo, eam. Id. — 
6 Ms. aique noxee. Colvins. Bert. n. noatra. Elmenh. Sed vide ad lib. ▼. 
p. 00. < Fatigalionem sni diluit.' Oad.— 6 Guelf. lentus. Id.— 7 Natnralina 
dixisaet eemintortuum. Qnare malim cnm Pricso, quipjteui^ nt sappins Auctor. 
Vide eum, el Indicem Floridi. In Fnx.iafli quippe a. Id.— 8 Idem Ms. depor^ 
taium. Colvios. D'Orv. tM proximo d. Oiid.—O Ckhi Mororm. Tumuxorem: 
Ald. vere. Roald. Tume uxorem. Volgo, Tum «x. Colvius. Bert. *aj««i hjp. 
Elmenh. Tamem edidit Scriverius. CHm est in Edd. Vicent. Ber. Bas. Tum 
in Pith. et Edd. ceteris ante Colvinm. Sed tume in Mss, reliquis, quantam 

NOTiG 
cit Jnpiter serva me, si sternnat, ne- ipse. 

qne enim andtt Nasum suum, mnl- " Comniaiii perieub^ Qnod fnlloni, 
tum enim ab anditn distat.' nt homicidae, pistori vero, nt homici- 

' impuiea menaaj Cni accumbebat dii conscio, et pariicipi institisset. . 



MBTAMORPHOSBON LIB. IX. 61$ 

taoite suasi, ac denique persuasi, secederet paululam/ ul- 
tra ' limen tabemao ad quampiam tanti^per familiarem 
sibi molierem, quoad spatio fervens mariti sedaretur ani- 
mus: qui tauto calorcy tantaque rabie perculsus/ noneram 
dubius, aliquid ' etiam de se suaque conjuge tristius profecto 
cogitaret aliud.' ^ Contubernalis epularum tsedio fugatus/ 
Larem reveni meum, Haec recensente pistore, jaradudum 
procax et temeraria mulier, verbis execrantibus fuUonis 
illius ^ detestabatur uxorem : illam pcrfidam, illam impu- 
dicam^ denique universi sexus grande dedecus ; quas suo 
pudore postposito/ torique genialis calcato foedere, [185] 

temmoHtm», Tttne ego ucreU momii <^ amjugem^ ae iandem penmn, ut 
tMuhm ditcederei extra ojicinamf oeque reciperei in aU^od tempno ad mtttff- 
rem gnan dam »ibi omicam, donec tempore placaretnr ira mariti om, qnem nom 
dnHUibaM percititm ianto ardorey tanioque Jurore aliquid aliud eerte meditatur 
mm /uneetiu» de »e deque »ua uxore» ExpuUu» futidio convivii amiei met, re- 
dii t» uuam domum, Dum piotor htec narraretf mulier iUa proteroa et audax 
jam diu exeerabatur maledicti» uxorem ilUu» fuUoni»: vocan» Hlam inJtdeUm^ 
impuram, poetremo wtagnum' probrum totiu» »ui texu», quof, neglecia »ua pudi- 
cifta, et eubterkabito nexu thaiami jugaUOf eontamina»»et domum mariti iurpi- 



scio. Oud, — l In B. deest atque. Putean. — 2 A.lii, i. c. pereuetu». Ira enfm 
fervor ftangiiinis est, nt ait Philosopliiii lib. i. De Anima cap. 1. Elmenh, 
D'OrT. et Bcrt. de more pereu»»u»» Sed adi ad p. 614. ' Pavore percnstnm.' 
Oud. — S Qnt, non eram dubiu», aliquid, ^c. (tri»tiu») pr. cogUaret {aUud)» Alte- 
nun eornm, ^ne inclndenda cnravi, rejiciendnin autiimo; quanqnaro postre- 
mum retineri malim : qnod commeminerim, aliud, alter, alienns, aliter, poni 
pro malo, seqoiore, infelirl, infausto : qua formnla Sallnst. dicebat Jngortli. 
bello: 'Provldere, ne qnid aliter eveniat.' Itidem *avem alreram' in an- 
giiriis appetlatam, qnae utiqne prospera non esset, tradit Festus : idemqne in 
literas retnlit, Nonarum, Idnum, Kalendarum posteros dtes noptiis alienos, 
Id est, minus fanstos habitos, et Pontificum decreto atros Jndiratos. Con- 
snleDdi eadem de re Oell. Macrobins, et Plutarch. in Qusest. Apuieins lib. 
I. ' Dejerantes, sese neqne ei mantis ammolituros: et, si qni cogitarent alind, 
salntare latnros anxiliom.' Item viri alii bonis opponuntur apud Ariiobtnra 
lib. Tii. Steweck. Ms. erat. Idem, triotium. Colvins. Flor. et Bertin. erai du- 
biu», Elmenh. — 4 Oxon. lAps.fatigatu». Oud. — 5 Fux. ilimef. Id.— 6 Oxon. 

NOT^ 

* Secederet paulutumf ^c.] Hinlca tione expressi. 

ett h9c oratio. Reformat Pricsens, « Non eram dubiuOf aUquid, if€.J 

translatoalfae in alinm locnm,et ad- loter has voces dtiMiis, et olt^iiM 

dito in iine dieerteret, et legit : »ece* oinnino interserendom est ^tftst, qnod 

deret poiuUAuM uUra Umen tabema, at* etiam Casanbonua censuit esse fa- 

fne ad quampittm tantitper famiUarem ciendum. 

si6t muUerem diverteret, quoad, Ifc. f Aliud] Haec voz atiud videtnr 

quaui ego lectionem io interpreta- abundare. 



6L0 APULBII 

Larein mariti lupanari 7 maculasset infamia ; jamqne per-^ 
dita nuptaa dignitate, prostitatse sibi nomen asciverit.* Ad« 
debat, et ' tales oportere vivas exnri ' fceminas. £t tamen»^ 
taciti vulneris^ et snae sordida^ conscientias conmionita, quo ' 
maturitts stupratorem suum tegminis cruciata liberaret> 
identidem snadebat, maritum temporius quieti decedere/ 
At ille^ otpote intercepta coenai profugeratprorsns jejnnus^ 
mensam potius ^ comtter postulabat. Apponebat ei pro^ 
pere/ quamvis invita, mulier. Quippini?' destinatam' 
alii.' Sed mihi penitus carpebantur 9 prsDCordia^ et prse- 
cedeos facinus et ' praesentem deterrimse foeminee constan- 

tudine meretricia; jumtfUi tibi emmparattet namen meretricis^ amitfo h^nore «m- 
tri^amitias, Dieebat insuper ^nsmodi mvlines nevs rm erewMmda$. Et ta- 
men sibi conseia aeereta plagtey et contannnaia eanscientiiB, vi adidterum amm 
eitiue liberaret moUatia epereuU, enbinde kortabatur maritum, ut iret cubitvne 
tffolKrti». lUe vero blande petebat^ ut tibi mema apponeretur, quippe qui aU' 
fugerat plane ineeruatuaf ea quod periiuet tibi eeena apud fkUonem. Uxor ap^ 
ponebat ei eito menoam, ted invHa: quidnif eum eam preBperattet atteri, Ai 
miki intime iacerabantur viteera, dum reeogitarem et praeedent ftagiiiMM^ et 



^■^^^^^^^^■^^^ 



Palat. non Bgnoscnnt hoc participium. Scd vide Pricapnm. /<f. — 7 In iis- 
dero et Gtielf. ntroqne est/ii/Miiuirij. Sed cdnsule notas ad I. iv. p. 09. * for- 
tnnaspopiilares.' /d.— 8 Prottitutee notam ateirerit, Vnigaiuni ante, nomen. 
Colvius, Bert. et Plor. nomena. qnod probo. Elmenh.—9 Abest et a Cod. 

D'Orv. Oad.— 1 Oaon. Guelf. pr. D'Orv. <tdMn'. Id.— 2 Ms. et iZ CoW.— S 
Pal. Gnelf. pr. ftur. D'Orv. Fnx. et Inc. ttipatorem. Oud.--4 Temporiu» 
quUtireeedere, Fux. tempariut, Sed male. *Afix«^H'* * Teropori/ * temporiua ' 
tttiqne apnd Plautnro. Ms. etiam deeedere. lloaldns. Idem, <nRpr)fs: al. <em* 
penaw. ' Editnm ante, tenqteriut, Sed Giossv H. Stepliani: Temporins, 
itmp&rtpov, Coh,' Mannsc. deeedere, Sciopp. in Syinbola. TVfnporias 9. deee" 
dere. Bert. tempori q, deeedere. Aldus, I. q, reeedere, £lmenb. — 5 PoNt. Fnx, 
mentam potiut e, p, Fnrte vernmy ut supra : * Promereot potius cantharum.' 
Roald. M», mentam potiut, Bona bapc emeudatiu riiilippi. Colv, Pal. Bert. 
Rom. et Flor. ni. potiut eomiter jk Elmenb. Hino Modius ntrumque sen po- 
tiut poni admittcndum conjecerat. Sed, quamvis poni monoam optima et pro- 
prla hac in re sit locntio, cni respondet seq. ' Apponebat ei propere/ e% 
Anctor ita dixerit alibi, et 1. x. p. 222. * Mensa posita fercula jussit apponi/ 
prwstat hlc Mss. omnes et Edd. Beroaldo priores seqni, nt bene judicavit 
Pricsrns : potiut utentam pottidobatj scil. sibi poni, qnam qnieti decedere. Sic» 
* postnlo' absqne infinitivo 1. 11. p.41. ut legenduro; ^Biboaes solita risai 
potinlant.' Apud Suetoo. passira, postnlare roissionem, veniaro» abolitio* 
Bom, gladiatores, &c. Mox: * Id bora jam postulante.' Dein in Oxon. 
Guelf. pr. eommuniter, Ond. — 6 D'Orv. quippe, Pith. prope. Id.— 7 Ms. In- 
cert. quidnif Id.— 8 D'Orv. dettinata, Id.— 9 D'Orv. caute^iiNtvr. Id.— 1 Ae. 
D'Orv. Fnx. Guelf. Coll. Voss. £d. Junt. post. et. Qnod nialo. Ad pr. Pitb. 

NOTiE 

■ DettinatamaUi'] Nempe adultero, qni snb alveo Fatebat. 



METAMORfHOSEON LIB. IX. 617 

tiain cogHanti : mecamque sedulo deliberabam, si qao 
modo possem,* detectis ac ' revelatis fraadibaSy auxilinm 
meo prasbere^ domiuo : illaroque» qai ad instar ^ testadinis 
sdyeam succababat, depulso tegmine, conctis palam facere. 
Sic herili contQmelia me ^ CTaciatam, tandem coelestis ie« 
spexit^ providentia. Nam senex claudus, cui nostr» tttte- 
la permissa fuerat, universa nos jumenta^' id bora jam 
postulante^ ad lacum 9 proximum bibendi caasa grog»tim 
promiBabat.' * Quas res optatissimam * mihi viadicte& sub» 
ministMvit occasionem. Namqae preetergrediens^' obse^ 

priBtemiem audneiam neqmmm^t miiiUetis : ei eerio eoneuUabam apmd me an pM- 
Mem aiiqua pacio opem ferre ineo hero diaeoeperiendo^ ae paiefaeiendo dofoi, et 
di^io operealOf omniffua manifeaiare ittum'^ qui jacebat ew alreo in modum fet- 
iudinie. Dum eie opprobrium domini mei me angeretf iandem Deorum proet- 
dentia me reepexU. Senex enim etaudue^ et^ue cureB fuerat commiMta noeira 
eueiodiaf agetnU noe omnia jumenia agminatim ad proximum eiagnum^ bibendi 
caMeOj eum Jam ientpue id poeeerei, Quod mild prabuii eommodiaeimam ocea^ 
eionem Moma. JSam inier iranaeundum adverio exiremoa digitoa nurcM, qui 



^^^^^^^^^^^^^P' 



Jd, — ^2 Lego: meeum quoque aed, delib,aiquo modo poaa, CoW. Citra Dccesfti- 
tatem et elegantiaai. Sed forsan voloit CoWias acribi, quoquo moA» poaeem» 
Vide Pric. Ovd.— 3 D'OrTill. «1911«. Id.-^ Vnlg. perhibere. Colviiis. Ma». 
orones, perkibere» Elmenboratii». Prabere cum Lipsiano et Edd. Colv. Vnlc. 
Merc. Wow. Pric dat D'OrviHianus. Sed contnle notata ad 1. vi. p. 189. 
^Pnesidinm pcrfaibebimus.' Oini. — 5 Inaiar, Ms. ad inetar, Colv. Neqne 
aliter Flor. Bert. Oxon. Pal. D'Orv. Pith. Fox. Ouelf. et Edd. Elm. ae 
Seriv. VeTissime. Adi ad I. 1. p. 19. ' Ad tnstar solitndinis.' Oad.—- Abest 
fliea D*Orviil. baud inelegmiter. /d.-^7 Fnx. proap, Id.— S Idrm, imJMrMi* 
rioe : ai. louecsa not. Colvius. Pal. imJeersarMis ei kora. Elmenh. C/nrvffrearsas 
Gnelf. see. Oud, — Ad locum, Fnz. adlaium p, Ald. wro ad loeMm, optime. 
HeaUL Nemo «st, qntn eorrigeiidmn videat, ad laeum. Wowerioa. B. M. od 
lencm. Pnteanns. Ad laeum. Vnlgo, ad locum, Elraenb. Typotbetwnm fre* 
qneattsslmnm errorem, in Edd. Beroaldi et Bas. comroissnm, prave seciiti 
erant Colv. Vulc. Merc. qnera et librarii passim commisemnt, nti iiic Oxoa. 
Gmterns jam etiam monnerat ad laeum esse reseribendom. In Begio» Palat* 
Gnelf. aiUtium. Ond.— l Idem Ms. prsmtaeM. Vide snpra. Colo. Palat. 
qnoqne, Fnx. Gnelf. D*Orv. prave prondnebat, Vide ad I. vii. ' Pecua com- 
minantes.' Oitd. — 2 OpporfHnisstaiam. Vulg. optoftssimom. Colvius. Rom. et 
Bert. aptatieaimam. Elmenhorstins. Colvinm secnti sunt reliqui, prseter 
Scriverinm, et in notis FrlcsBnm, vindicantes oplaltssimam, qnod servant 
etiam Mas. Fox. Pith. D*Orv. aliiqne, et scopo Apnleii est convenientinarf 
Vide PricsBum ad 1. 11. p. 24. * Habes ezoptatam occasionem.' Ooelf. pr. 
opportunimma, In Pith. eubminieirabai. Ond.— 8 Gnel^ pr. prmtergraiiene* 

NOTA 
• Prominabat] Dehac voce jam egi, lib. vii. pag. 469. 



618 APULBII 

Tatos extremos adnlteri digiios/ qui per angudtias cavi 
t^;miDis prominebauti obliquata atque infesta ungula com« 
pressos/ usque ad summam minutiem^ contero;^ doneo 
intolerabili dolore commotus, sublato flebili clamore» re- 
pulsoque et abjecto alveo,* conspectui profano^ reddi- 
tus,^ scenam ' propudiosae mulieris patefecit. Nec tamen 
pistor damno pudicitise magnopere^ commotns, exsangui 
pallore trepidantem puerum, [196] serena fronte et propitia- 
ta facie commulcens,' incipit : Nihil triste de me tibi/ fili» 
metuas. Non sum barbarus/ nec agresti morum squalore 
praeditus : nec ad exemplum naccin» tmculentiae/ sulfuris 

exMani per angMttku etni operct^ eeeqae fremene imflexa, atque aeuta u»gnla, 
eomminuo ad maximam usque aiienuaiionem ; quoad pereilus dolore intolerando, 
emieU querulum elamoretnf remoioque, et di^ecto ahoeo producius in eonspectum 
amuium, retelaoit fabulam probroM muUeriM, Pitior tamen non valde tur- 
baiua jactura pudicUiee aua uxoriSf §ic incipU delinire serena fronte et pacaio 
vultu jueenem trementemf et paUentem, veluii exeanguie estet : Nihil a me tibi 
t imea a funetiumf fiU^ non eum barbaruMt neque rueticia, neque asperie meribus^ 
neque te iuierficiam meritfero vapore su^furiSf exempU erudelitatis fuUaniat ; ac 



ld.-*4 Ita concinnins PaUt. Fnx. Pith. ct D*Orvill. prae vulgato, dig. aduU. 
•—6 CoU. Vo»s. opprestof. . Sapra pro eavi io Palat. et Giielf. sec. tani vel tavi, 
Goelf. pr. A«vt. Intelligo aotem pedum adnlieri digitos ; etiamsi oon clare 
dicat ; sed sensns eos 6agitat. Sic Qaintil. 1. ii. iDKt. c. 3. * Statara breves 
in digitos eriguntnr/ Ovid.l.viii. Met. 898. *• Institerat digitis, priinossus- 
peDsus in artus.' OHd.— 6 T^ SKmiiiafn delet Bert. Elmenk.'—7 Pal. conterio, 
Oxon. a ni. pr. eentorto^ Guelf. anibo, eonteeto. Ond.— 8 Et non agnoscont 
Guelferb. In Pal. Oxon. D'Orv. repulsoque offfeeio alreo. Nec inale. Repu- 
lit alveum, qoi sibi fuerat objeclus. Id. — Forte, proscenio, ant tn proscenio. 
Soping. D*Orv. profario. Oud.— 1 Ceenam. Fux. scenam et Ald. et notavit 
Beroald. Melins. Nihil enim noster Liicius magis amat, quam id verbnm, 
qood oinnibiis fere locis posnit. Qnod exemplis non indiget. Passim occnr- 
Kunt. Hoald. Nnlli Mss. habent eeenam, nec etiam Eddi prseter primas, et 
ipsam Beroaldi ac Bas. pr. Idem error eret p. 187.— 2 Gnelf. pr. nuigiio 
opere. Id.— 3 Palat. Gnelf. sec. colmacfiis. Id.— 4 Florent. nil. A D'Orvil|. 
abest tibi, Id.-^5 Oxon. Goelf. pr. nee s, b, Deio 9Ronim abest a Pith. daote 

NOT^ 

^ Conspeetui prqfano reddUus'] Le- dita sabtrshebantnr profanorom con- 

pide dictnm, qoasi adulter iUe sa- spectui, ne eornm visn polluerentar. 
crum quid fuisset, qnod oculis homi- ^ Naccinet trucutentiee] Hkc est 

Dom, ac praesertim mariti, ntpote lectio Ms. Florent. et Aldinae edi- 

profanis, nefas esset exhiberi. Allu- tionis. * Naccina trocMlentia' est Irn- 

dit ad Orgia Bacchi, et mysteria cnlentia naccv, hoc est, fhllonis, de 

Eleusinae Cereris, quta cUtis con- qoo supra. Alti reponont maefdnee 



MBTAMORPHOSfiON LIB. IX. 619 

fe leiali famo^ necabo;^ ac ne jaris' quidem severitale 
lege de adnlteriis ^ ad discrimen vocabo capitis tam yeiius* 
tom 9 tamque palcellum puellom : ' sed plane cum uiLore 
mea partiario^ tractabo. Nec erciscond»' familias, sed 
communi dividundo ^ formula dimicabo : ^ ut, sine ulla con- 
troversiavel dissensione, tribus nobis ^ in uno^ conyeniat* 
lectnlo. Nam et ipse semper cum mea conjuge tam con- 
corditer vixi^ ut, ex secta^ prudentium/ eadem nobis 
ambobus placerent/ Sed nec sBquitas ipsa patitur/ ha«> 
bere plns auctoritatis uxorem quam maritum. Talis ser^ 
monis blanditie > cavillatum^ deducebat ad torum nolentem 
puerum, sequentem ^ tamen : et podicissima illa uxore ul- 
trorsus disclusa,^ solus ipse cum puero cubans, gratissima 



ne addMeam quideM te tam le/ndmnf aiqne helhdmm puenm im perieulum etiyUief 
ex rigore juris, secunduin Legem de aduUeriit, • • • * Ego enim eemper 
vtxt ciiJii nxore nua adeo unanimiterf m#, eecundum PkiieeopkoruM doetrinam, 
eadem nolne ambohui placereni, • Verum jueHtia ipea non einii uxorem habere 
plut auetoritatit, quam maitfNm, • • • • Verum ttaiim aique tptendidut 



perdiint. Id.— 6 Palat. Oaelf. sec. Utami. A Fax. tbeit fo. Id.--7 Oaelf. 
pr. vocabo. Id.— 8 Pro jurit in Pith. Otielf. pr. est vtrt. Id.— 9 Onelf. sec. 
nam, pr. vetueium. Id.— 1 Atque puiceUum pueUum, Repooe ez ^B.tamquepuU* 
Colv. T^ pueUum non ett in Bertino. Eknenh. In Flor. Oaelf. ni fallnnt 
ezcerpta, et Edd. O. nsqne ad Wower. est frigide olfM, pro tamque. 
Ood.~2 Reg. Fox. partiaria. Male. L. D'Orleans ad Tacit. 1. xii. Ann. 
p. 652. legit pariiaTio Jure. Sed vide ad 1. viii. p. 46S. /d.— S Edd. ali- 
quot cunn plurimi^ Mu. kercite. D'Orv. Oueif. hircite, Vide ad I. vi. 
p. 129. /d.— 4 D'Orv. Edd. Vic. Ber. Bas. dividendo, Onelf. pr. dimit- 
tenda, Ozon. dividenda, Prave. Id.S Ms. (Urt.) dimidiabo. Scioppins 
in Symbola.— 6 Pith. flio6it tribut. Oad.— 7 Detunt Ouelf. pr. /d.— 
8 Pal. Oxon. conveniant. Id.— 9 Pal. execia. Id. — 1 Ouclf. pr. voHt pUf 
cerei. Id.— 2 Pith. paiietur. Id.—S Sic retcripti ex codice tcripto, et notavi 
etiam topra lib. v. p. 106. Colv. In tolis £dd. Bat. ett 6/aiultlta. Oud.^ 
4 Perperam in iisdem Edd. ett tequente, Id.~5 AUerortut dUduta, Fux. «f- 
Iroctvt dttcMtto. Roald. Mt. dttcola. Al. dMCHtta. Colv. Legendum ex Mt. 
aftrortiit. Sciopp. in Symbola. Legerim ditclota a dodo, Brant. Recte Wo- 
wer. et teqq. aUrortut recepcrunty qaod et Mit. roei dant pro aUerortut, 
£t iU aUrinteeut, non a/lcrtiitectit. Tum Oxon. discluta, Reg. Fox. D*Orv. 
ditcotta. Veram ditcludere tic dixit 1. 1. p. 12. et optimi qnique. Adi Cer- 

VIOTJE 

trueuknietf alil iMtc&«, ted frustra. Aognsto lata, de qoa jara lib. vi. 

Planos est satis sentns membrana- pag. 414. 

rnm Florentinamm. ' Ex teda prMdenliviii] Sententia, 

* Lege de aduUeriiel Julia Lege ab placito. 



620 APULBII 

corroptanim naptianim yindicta perfraebatar. Sed cum 
primum Tota Solis lacida diem peperit, vocatis daobus e 
fmuilia yalidissimis^ quam altissime sublato puero, ferula ' 
natesejusobverberans: Tuautem, inquity tam moUis ac te- 
ner,^ et admodum puer, defraudatis 7 amatoribus aetatis tuas 
flore» mulieres appetis: atque eas' liberas^ et connubia 
lege sociata'^ corrumpis, et intempestivum tibi nomeiL 
adolteri vindicas ? His, et ploribus verbis compellaturo, 
et insuper affatim plagis castigatum». foriiMecus abjicit^ 
At ille adulterorum omnium fortissimus,' insperata potitua 

cwm» SMm diem feeU^ mecermtit dmlntB nhuHttime tenia, eUio cftJMiiiie 
pwro, percutienM ferula ^ue elunee: Tn vero^ mi, emm eis tam deUcatue ac 
moUie, et talde jnvenie^ * * eQnemfeeeie waUieree tw Jiore lucr ^eiatie, eaeque 
iagenuaef et eo^jtiffali fetdere eee^unetae eouetMprarief ek tihi adeeiacie prapropC' 
rum nomen meechif Poatquam eum ol^urgavit hie verbiey muliieque aliie, et 
preeterea puuivit permuUie ietibmef 4^ ^*^ /orof. lUe vero eonetantieeimme 
meeehiorum omnium, praier epem euam ineoiumia, • • * • dolene prori'^ 



dam ad Virgil. Ecl. vi. 85. ' Discladere Nerea ponto.' Oud. — 6 Palat. et te- 
ner, Id. — 7 Ed. Ald. d^rauditie, Id.^^ Atfue eits, ifc, Male heee exiilant ab 
OxoD. Ouelf. utroqae, Pal. Par. et temere Floridas contra Mss. et £dd. O. 
dedlt eaeque. In Pith. est eam, Id.—O lAberae et connubia lege eoeiaiae. Fax. 
et e. l. eoeiata* Port«, et conmiehii lege eoeiataM, Roatdas. Idem Ms. eociaia et 
rbeerrumpie non aKOoscit. Cetmue» Sont qoi legant,iie^ eae Hberae, eed eon- 
nubia lege eoe. Sed Dihtl immotandam. IToiMrtttii Ms. atque eae libana. 
Scioppias id Symliola. Non eepcnint hnjus loci elegantiam interpretam 
pleriqae. Certe non intellesit Oratcrns, qoi lib. vn, Sasp. c, I. siispi- 
cabatur legendam «»m, neqme eae iiberaef eed e. I. eeeiaiae. Qoasi per Ubarae 
designasset Auctor fteminas, eonjagali vinculo uon oopalatas. Nihii minus* 
logenuas significat, in (][oibas peccare per adalteriom pliis esse crimiuis, 
qoam in aneillis, libertinis et togatii, quis tandem nescit? Tales vero intel- 
ligi patet e seqq. connubia lege eocUUa. Sic enim legendam osse recte vidit 
Floridas: ac eodaia firmant praeter Lips. et Fiix. etiam Re^ua» Pitb. ac 
D*Orvill. et Edd. prim», Beroald. ae Bas. pr. Adjeetivnm * connubitis,' noa 
est Latiuam. Matronas justis nnptiis et legitimo conjngio vinetas dicit. Exa* 
ratur in Regio legee. Deest etiam corrtiM^ in D'Orvili. Pith. Sed male. 
Distingttendas autem hoc modo est lociis : mulieree appeiie^ atqpte eae Uberae ; 
et conmiMo lege eoeiata corrumpu. Oud.— I Ms. et Bas. u EmendHt Beroaldus» 
fonnomsamiis. Colvius. Alii, /orjnMisfMMif. Eimenhorstios. Sic edidere ex 

NOTiE 

' FerM] Froticis genns est, GrsB- eenmiHeiU. Malim ego interpaogere 

tiepdf^m post Uherae^ et legere coNiiii6ia lege 

e Connuhia lege eoeiata [#ocia/as] aoctala comMiptf. Sic enim lib. iv. 

Fortasse conMuMi scriptnm fuit, nisi de Capidtne dicit» ' et omniam ma- 

dicas adjectivnm esse cofiRii6ia pro trimonia corrompens*' 



MBTAMORPHOSBON LIB. IX. 621 

salute, tamen nates candidas iUas nocta diuque * diruptusj' 
moerens^ profugit. Nec secins ^ pistor [197] ille nuntinm 
reraisit^ uxori, eamqne protinns de sua proturbavitdomo.7 
At illa, prfeter genninam neqnitiam» contumelia etiam^ 
quamvis justa^' tamen altius commota atqne exasperata, 
ad armillum revertit,'' ' et ad familiares foeminarum artes 
accenditur : ' magnaque cura requisitam veratricem ^ quan- 
dam fceminam, qu» devotionibus ac maieficiis quidvis 
«fficere posse credebatur,' multis exorat precibus, multi»- 

pwf fe. NikUo tamen mtMCf UU ^tar repudkmt uxorem «iMm, MMf iie ila- 
Hm ^eeii ex itdibue euie. lUa vero prater maUHmm eUn itmaiamf imetigeU 
adkae^ aiqae exaeerbaia pr^fmadiae ce/aifKmeUa hae eUti iUaia quaeme me^ 
H<o, redii ad ingeidumy et inJlaauaatMr ad tentandee eoUioe mmlierum tfplM, et 
eammo eindio funii ^andam mmUerem /raudnlentami ^a exislimabatur poeee 
emnia effieere mcantaiiouilme ae venefteUe^ eamque oboMvi nmltie precilnuy et 



Beroaldi conjecfnra JantaB, Ald. et Colin. Fortie yero et sfrenime bonom 
Veneris miltti officiom. Vide Pric. ad 1. if. p. 87. At bic loci eleffantittime 
oipamKAs samslt Auctor, nt pinlo ante ' pndicissima moller/ et millies. Oud. 
— S D'Orv. Edd. Jnnt. Aldi, n. dieque, Contra In Mss. aliqnot de Mundo 
p. 742. noete dimque, Hinc enim iuterdiu. Vide omnino Falsteri Siipplem. L. 
Lat. T. 'din.' /d. — 8 Idem, diruptu, CoWius. Oroslotios conjecit, diruptat 
mmrene. Fmstra. OHd.— 4 D'Orv. Onelf. sec. t» ibtfrviu. Id.-~6 Pitb. SMr(tv«/ 
▼el eequiue. Id.— 6 Pal. Onelf. sec. trinetum, Ooelf. pr. ritmxt/, D*Orv. 
mtstl.Male. Id, — 7 Prv<iir6«eti tfomo. Hoc malui, qoam jMrlarteeii. Membra- 
net^fturb. Colv. Sic Stewech. et CoIt. legi ▼olacmnt: cum In omn. libris 

teeetperturbami. Vide Sosp. Lect. ii. Ep. 14. abi perturbavit assero ex Cice- 
rooe, Cspsare, Valerio Max. SeioppiueinSifmboUu^S Palat.Jiurfa.— 9 Pal. et 
Flor. ad arm, revertitur. Elmenhorstios. D'Or?. armitiim, al. armUe, Vide 
ad l.Ti. p.m. 'Adarmile redit.' In Regio, item Fux.Onelf. D'Orv. etColl. 
Vois. est reveriitur : qnod idcirco rcposoi. Nnlla causa est, cnr bic prseteri- 
toB prsetolisset Anctor. Creberrima vero eomm est confusio. Vide Orak. 
ad liv.. I. VI» c. 99. Heosing. in Diss. ad Nepot. Them. c. 6. me ad Cses. I. 
▼n. B. O. c 6. Oud* — 1 I^gerini potins: udfam,fem, artee aedngUwr, .Sic 
sopm : * Ad e&pugnandam domos tenacem disciplinam totis accingitur viri- 
bns.' Virgil. ^maiticas invitum accingier artes.' Colv, Idem censent Pri- 
cieas et Wasse. Vide ad I. viii. p. 15S. 'Sceleri accingitnr:' et passim 
Noster aliiqne. Sed Mss. constanter servant vnlgatum ; nisi quod in Oxon. 
sit ediendHur. Oud.— 9 VetetaArieem. Foz. vererairieem, Ald. vero veratri- 
cem, i. divinacnlam» qoae vera se pangere ac profari profitetar : et aliqnando 
id censoerat divinns Scaliger : sed vulgatam tamen lectionem retinnit. Roald, 
Scripta lectioy teterairicem, Qoorandam e volgatis, veratrieem; non male, de 
maga et saga fmmina. Ennins : ' Satis vates verant setate in agnnda.' Colo, 
Atd. et Smiger, terairieem, £lmenb«^S Pal. et Bert. videbaiur, Elmenhor- 

NOTA 
^AdamnUMmrettHit^ Vide Notas lib. vi, pag. 4U. 



892 APHLBfl 

que sufTaTdnat mmienbus,^ alterum dc duobus postulans : 
vel nirsimi mitigato conciliari marito ; ^ vel, si id nequive- 
rit, oerte Larva,^ ' vel aliquo ^ diro nnmine immisso, vio- 
iMter ejus expugnari spiritum. Tunc saga illa, et divini- 
potens ^ primis adhuc ' armis ^ facinorosas disciplinae suie 
velitatur : et vebementer offensum mariti 9 flectere atqne in 
amorem impellere ' conatur animum* Quse res cum ei se- 
quius^ ac rata fuerat' proveniret, indignata numinibus,"' 
et praeter praemii destinatum compendiuro,^ contemtione^ 

onerat muUtM dtmiSf poscen» aUervtrum Aonun duorum, ut McUicit, vel Tienei- 
Uetur viro euo jam Unito; vel^ «t id nou potuerii, immieaa eerte Vmbra, aut 
Furia aliqua^ vUa ipn per vim eripiatur, Tunc Maga iUa, ei qute poteetaiem 
habebat in ipsa numinftf adhibet initio leniora tantum inttrumenta »ua ftagitioem 
arti», ei animum mariti graviter offentum tentai lenire, atque in^Uere in am^rrem. 
Quod eum ei aliter auccederet ac puiaveraJt,irata advereus Deos, et prater constitU' 



stins. Oxon. • m. pr. Gaelf. prrcredatur, Oud. — 4 Oxon. imiUw M^rctiM- 
tur mim. Id. — & Conciliari marito desant Palatino, Ouelf. •ec, ReeoneUiari 
D^Orvill. Sed simplex magis amare videtnr Anctor. Vide Indicem. Con- 
siUari Fnx. /</.— 6 Fux. lania, Forte, Lamia. Sed ifnproprie. Rimld. — 
7 PalaC alique, Guelf. sec. aliquid, Ond.— 8 Ms. ptef adhue, ColTius. Ad- 
hae Onelf. pr. Oicd.— Fox. iiMn(t<m. Roaldns. Sic etiam Reg. Pal. Onelf. 
Oxon. D'Orv. CoU. Voss. Forsan, qiiia non attendernnt librarii geDitivnm 
pendere a se(|. ' anininm.' An potins liinc refinsendnro, mariti inflectere, Sic 
rerte in Septim. de B. Troj. 1. 1. c. 19. ' Ubi obstinate rennere Yident, nec 
ulla vi qnennt flectere.' Ms. Vossianns habet inflectere, Virg. JEn, iv. 28. 
* Solns hic inflexit sen«n», animnmqne labantem Impnlit.' Oud. — 1 Codd. 
Palat. 0*Orv. Oxon. Gnelf. eompeUere, Non male, praesertim si ante lega- 
mns injteetere, Vide me ad Froniin. 1. 1. e. 7. ^ 2. ' In flumints transitnm ele* 
pbantos compellere.' Sed retrahit Virgilii locus, et respice qnoqne ad I. x. 
p. 212. * ad odinm impeHebatur.' Id, — 2 Sedus, Fux. sequens, Fort», «e- 
ftttnt. Roaldns. Sequins, Vnlgo, sectiis. Elmenborstins. Sepius Gaelf. pr. 
Sequius diserte est in Florenr. Pith. et D'Orv. qnam orthograpblaro cnm 
Elmenh. Scriv. et Flor. pnetnli, freqnentem In Mss. nt et Edd. noBnullis Ap- 
puletietoptimornmscriptonim. 0«d.— 9 D*Orvill.acr. et>Wera<. Id.^ Ms. 
et post prtemH preedestinatum eompendium, Colvins. In Pal. Pux. Oxon. D'Or- 
vill. etiam pr, Lege, etjam, Primum pro pr«mtt in Palat. pfffmsinfi Onelf. sec. 

NOTiE 

> Lana'] Olosss? : I«rra, 9atfi6iw»f ^ Et dimn^patens'] < QnsB poterftt 

«S^Aor. £x Manibns, Umbrisqne divina opera facere,' vel, nt verti, 

mortoornm qnasdam credidemot An- ' qoae in iptoa Deos potestatem ba- 

tiq«i propter adverKa vitse merita bebat.' 

huc illnc errare, terroremqae afferre ' ^ Prinds adhue armis, 4-c^] Servins 

mortalibns, easque ' Larvas ' dixere, ad /Eneld. lib. ii* * Arma sant inttru- 

qnas etiam a veneficis incantatri«i- menta cujuslibet rei.' 

bus immitti posse in qnornndam^ho- ■ Indignata numirdbus'] Qnod acili- 

minum exitioa credidemnt cet ejas incantationibus non part- 



MBTAMORPHOSKON LIB. IX. 628 

etiam *" stimidata/ ipsi ^ jam misenriroi mariti incipit im« 
minere capitii nmbramqne violenter peremtae mnlieris ^ ad 
exitiam ejus instigare. Sed forsitan lector scrupulosus^' 
reprehendens narratum meam, sic argumentaberis : 9 Unde 
antem ta astutule asine^' intra terminos pistrini contentas^* 
qoid secreto, ut aflSrmas, mulieres gesserint,) scire potais- 
ti ? Accipe igitar, quemadmodum homo cariosas^ jamenti 
faciem snstinens^ concta, qusB in pemiciem pistoris mei 
gesta amktf cognovi. Diem ferme circa mediam, repente 
intra pistrinnm molier, reatu miraque tristitie defornMs/ 

to mercedu hurum^ pied erai amusurOf inttigaia eiiam eontemiu m, eetpit jam 
oppvgmre vitam ipniua i^felieiseimi maritif et exttimvJare ad ^ui permiciem Vm- 
hram mMlierie atieigae per vim iaterfecta, Sed fortaiUj lectar tu nimis accwrmtme 
reprdundene meam narratianem, eic argnee: Quamodo amtem ta, o etoUde ariua;, 
poiuitti oeire quid muHeree fecerint uctelo^ ut iu ^uidem ott, cum coercereri» 
iutra fiueo piotrim ? Audi ergo, yMO paeto ego curioouo homo^ laieno mh fefrmt^ 
amri» reotxei omanoj qaa facta ounlt in exitium moUtorio mei keri, Circiter 
meridiem vioa at wbiio m piotrino fcemiuu drformio gravi mmmi, fuau reu 



OiHr.— 6 Oaelf. conieniione, Id.—d Oxod. eimidata. I<l.--7 Bertin. Edd. EU 
inenb. Scriv. Flor. ipehu, Mlnnt bene. Nam et anCe de * ipso marito ' age- 
bat* In Goelf. sec. t. tam mioterium m. Id.— 8 Palat. Onelf. sec. tcopuloauo, 
Id. — 9 Argumentaverio, Fnx. argumeniaberio, Lcge slc. Itaque interprea 
frnstra se torait in boc verbo. Roald, ArgumeniaberiM. Vnljco, argumentave» 
ris. Colvioa* Acti?e explicare conabatur Beroaldna. Sed Mm. exerpto 
Pitb. recte babent h cnm Edd. Colvio serioribus. Oiu<.— 1 Tu otuUulo asine, 
\ulgOf astuiule asine, Colvius. Astutule. \ algOf stuHule, Elmenboritins. Te* 
mere Colvins e Ma. Lipsii rescripsit stultule, omuibns tamen enm seqnenti- 
bnSy prster solnm Elmenborstlnm, qui astuiole recte revocavit fide Ms. Plo^ 
rrnt. et Bertin. qnibns astipnlantnr alii. Fox. asiuiilCf Piih. aslutuie. Favere 
rf «liiiMfquidem videtnr Regins, e quo niltii not«tum e»r, et Palat. ac Gnelf. 
sec. iB qnibiis astulttde. Sed torrnptey nt in Oxun. Guelf. pr. asttdle, In 
D'Orv. astuteUCf deminutivnm deminulivi. Vide ad I. vi. p. 127. ' astutnlae 
anns.' Oiid. — ^9 Ibidem, conieeius, Notavi sopra. Cofo. Bert. coniectus. £1- 
menborstius. Tedus D'Orv. coniecius Lips. Fux. Pitb. Guelf. Oxon. Palat. 
et £dd. ante Colv. malc. Vide illum p. 180. ' Intra bospitinm contenta.' 
Oud, — S Bertin. egerini. Elmenliorstiuii. Prap.ferrem id, si alii Codd.nddice- 
rent. Quia sequitur *gestasnnt.' De Indicativo modo *cognovi' vide ad 
1. 1. p. 10. Ond.— 4 Vel I^g. sieiu^ et mox pro Jebili leg. suiiU^ sertiliy vel 
rtatu accipe pro hRbilu et squaiore reae. Wass. Posterins est nnice vernm, 
jnnctnm mal» conscientiie. Adi Tbesaunim Fabri. In Ed. Vicent. trts- 
ftlur, D'Orv. et Ed. Jont. post. tristitia, Sed vLde ad I. iv. p.82. OtMt 

NOT^ 

.rent» neqne offensnm mnritl animnm nxoris qnidem pistoris, cujns rogatn 

redderent nxori placabilem. becfaciebat, sed alterins cnjespiam 

• Cautemiione etiamt ifc.] Qood st mnlieris violenta morte panlo ant« 
videret contemni a nnminibns. sublal». 

* fiotenter peremia mutierie\ Noa 



084 APULBII 

apparuit^ flebiii centtiDciilo seniiaiaicta^ mdis et intectis 
pedfbas^ larore buxeo macieqae [1B8] fosdata, et discerpt» 
Gomao semicanee, sordentes inspersu cioeris, pleramque ejns 
anteyentalie ^ ^ contegebant faciem. Hasc^ talis, manu 
pifltori clementer injecta^^ quasi qaippiam secreto collocu* 
tura,* in soom cabiculam seducit eum : 9 et adducta fore» 
qnam diutissime demoratur. Sed cum esset jam confec* 
tum omne frumentam, quod inter manus opifices traotave* 
santy' necessarioque peti deberet aliud/ servuli oobtcnlum 
propter astantes ' dominum vocabant» operique sopplemen- 
tum postulabant. Atque nt illis saspicule et intervocaliter 
clamantibus^nullus responditdominus;^ Jamforem^ pulsare 



«ttciipiM 0fimimMf mnkptrta ingiAri ptUiattfo, pedihm mtiitf €t rfiMa/cfii* 
H$f dtimrptia peMimte emmm$ui ti nMwrtMtiie. Et cupiUi uwdmmif taeeri, etfr* 
diiiqwe euure vupereo^ prependemiee t» ^ue mdium, eeniefebmti wiajriiimim ^m 
pmrtem, Hme miUer eic ermita mami prdundit eemiier melUar^, et «nm m* 
fregai ia eabicedmm ^w, adati aUqmd ipei diettira eecreto: eUmMqae iateriae 
jaMwa^ moratwr diutieeime» Sed cum ioiwn frumentam, qued minietri piet&rH 
prm manUme halmeranif Jam eeeei molilum^ et aUud neceaeario eeaei poeeendum ; 
famuU etaniee prope cubic%ium nemine deheint herum euum, et peiebaiii frumen' 
tum^ fuod eummimieirannt melie, Cumque karue nuUalenue reeponderet ipeie 
eeqnue et atta vece cieniibue: jam iwitficiil oetium mUidiua: et eu^eaniee «/i- 



^^^^^^^^^^^^ 



—6 Reg. Foz. PaL Oiielf. ambo, oMxetentvltt, Oxon. axeeerdulm. Yide ad 
Flor. N. S. ' Crines ejas remnlsis iintiis et proniulsis caproneis ' ante?entn]i 
' et propendnll.' Id.—^ Fnx. £lic, Pidi. Hoc, Id.— 7 Ms. pMom. ColviiiB. Item 
Oxon. Fnx. Gnelf. et Edd. ante Beroaldnm. Inepte. (^iepiem Gnelf. pr. 
Oiftf.— 8 Idem, co//iiciilNta. ColYins. Palat. coVi»deium, Fux. coVLecutiva. Oud. 
— 9 Aliiy dedvdf. Elnienborstiot. Mi. D'Orv. Fiix. lifom. Oud.— 1 Idem, 
opi^cts. Colvinn. Flor. ODt/Scts. Elmenhorstiiis. Item D'Orv. Oxon. Fux. 
trat^anerai D'Orv. Gnelf. pr. Oifd.— 2 Pro aliud in Pilh. aAiii, Id.— S Abest 
jffyiplcr a Palat. et ColLVoss. Fux. Tum ostoalcm Pith. /d.— t Pos£iiteiilt6«s. 
Fux. c<aiMa)t<i6KS. Roaldus. C(ammift6its. Vnlgo, pos<ii[aah6iis. Colvins. Bert. 
posf«2anh'&iis. Elmenhorstius. Optiroe Colvins, et jam ante illnm Ed. Jnnt. 

Kst. reposnit cfajiiafi<i6tts, quod reliqui Codd. servarunt. Pra^cessit < postu- 
>ant.' Oiid.— 4 Ibidem, ntiidfs respondti, domtnt. Comicum, < nnlliis domi- 
nns :' nt, * nullus dixero.' CelU. Solns rursus Bertin. et Pith. ostentant illnd, 

3nod est in vnlgatis ante Colviom, reepondit, domini jam for, Sed vocaverant 
ominum : Ideo ille debebat respondere. £t * nullns respondit' pro ' non,' 
Nostro est freqnens. L. vii. p. 144. « Nnllns tamen desinebat pner.' L. viii. 
p. 1S6. * An ttulli scitis?' L. x. p. 224. in nonnnllis : < nec nlla vesan» libt- 
dini medeUun capiens.' Oird.— 6 Prave Pal. Oxon.Pitb.Onelf.sec./orci. Id. 

NOT^ 

p Antetentulai] Habc vox habetor pr6n», anteventnlsB dictasy quod 

f tiam in Floridis. . < AnteveiitnlsB aote frontem vcniaat et propen- 

comsB ' snnt, qnse et * antias ' et * ca* deant 
pronsB * nominantur, qoasi a capite 



MJiTAMORPHOSBON LIB. IX. ^ftH 

TaUdins : et qood diUgentissime fuerat ^ oppessolata, mA* 
jas pejasque^ aliquid opinantes, nisu' valido reducto' 
vel diffracto cardine, tandem patefaciunt' aditum. Nec 
nqpiam reperta^ illa muliere,' vident e quodam tigillo con«> 
sdrictom»^ jamqu^ exanimem ^ pendere dominum. £om« 
qoe nodo cervicis absolutum^^ detractomque» suromis plan- 
goribus, summisque lamentationibuSy^ atque oltimo lava* 
cro ^ procnrant : peractisque ^ feralibus officiis^ frequenti* 
qtie ^ prQsequente comitatu, tradont sepaltorae. Die 
sequenti filia ejus ' occurrit ' e proximo castello»^ in quod 

qmd gramM» et deieriun, qvdtt fuerat ocehuMm dWgenHmmef forli comtu tm' 
dem reveUunt, aut diffringunt eardinem^ et inwreetum nbi aperiunt, Et nuM 
tfumn imeenia iih muliere, eonepieimit kerum uUigatnm ad i/uoddmm l^iwiii, peit» 
dentem, et jam exanimaium, Bumque exootvunt nexUf quo eoUum tjjuM erut cam- 
Btrietum, et inde extrakumt^ proeequunturque maximi» planetibuo, Bummiitfue tju* 
Uaibuo, utifue Bupremu ablutione: /unetique tuffubribuo offieUo^ uumdant eum 
kumof nutgno comiiaute ceeiu, Pootero die^ fltiiu ^m ex proximo omIcIIp, in 



***##*^***^* 



— 6 Exiilat a D*Orvill. Id,—7 V n\gur\\\ibr\ fmalump^uoque. Colvini. Bert. 
et Rom. molum p. Elinenhorstius. Inepte nudum p. dant Pitli. et omnea ante 
Colv. Adi Prlc«nm ad pu 200. * Majns ostentnm ot quod omnes merito 
perbon'<*9cerent.' In D*OrvilL est iiii|;ii« p^ua, unde conjiciasy nltimnm e 
glosia natnm ; sed et ibidem decat aliquid. Ond. — 8 Oxon. Edd. Jnnt. pr. 
Ald. Colio. Mtxai, de more. Ni Gnelf. sec. IJ.— Redacto, Bert. distracto» 
Elmenhorstins. Reducto vel diffracio, Ex vitiosa Elmenborstii notnla decep- 
tns Scriverios Ed. Lngd. di«frik'lo card, et in Amstet. CKt dietraeto vel diffraeto 
cardine. Non enim pro reducto in Bertin. cod. est distraeto ; sed exhlbet ille 
redueto vel diMtraeto, Male. Oud. — I Viiiosissime Edd. Merc. Wow. et Pri- 
csei prsebent pafyect/. Ond.— 2 Gaelf. pr. rfparaf«. Id. — 3 Oxon, muUer. Td. 
->4 Palat. Gnelf. sec. agih. D'Orvill. constrictam, Id. — 5 Vnlgarii libri,af^ 
exan. ColvhiA. Cnm editionibns Colviana prioribus al^iM male exliibent Vnx^ 
D'Orv. Berr. et Rd. Scctv. Amstel. Idem error et alibi orcnrrit. Oiui. — 
Oxoo. Guelf. pr. e6te/iilttiN. Id.— 7 Abest copnl4 a l)'Orvill. /d. — 8 Neqiic 
hic copnlam agnosennt D'Orvill: Edd. Jnnt. Ald. In Pal. paratioqfue, Id. — 9 
Klor. /requenti. Elmenborstins. Hinc certe istod que cnm Elmenb. Scriv. 
Flor. ejeci, anctoritate Codd. Medic. Reg. D'Orv. Pal. Oxon. Fnx. Oiitf.— 1 
Seribcnd. «rciirrii, et mox, pridem denupurat, Stciwecbiiii. Rescribe ex Mato, 
aecurrit, Colviiis. Ex Pal. aceurrit, Wowerins. Accurr, Alii» occurrit. £1- 
menhorstios. Accurrit a Vulcanio £d. sec. et seqq. est receptnm, ut conjece- 
rat etiam Sopingins, ac firmatur Ms. Fox. Florentino, et Inc. Nihilo miniis 
nale. ' Orcnrrit ' est snbito advenit, ut statim in Ms. < occursn famiHa^ 
rtniD.' 8ie I. if. p. 18. Occnrrit ad latd» qnidam.' Vide omnino ad Sne* 
lon. Calig. e. W. * Ocrnrrerf togatos.' Eadem confnsio Virg. JEo, y. AtiU 
Qud. — 2 Abesi pr«po8itio a Palat. et Guelf. utroqne. /d.*-8 In qju^ pridem, 

NOT£ 

% Uliimo lavacro'] Ferali lotiono ot ' FUia ovi] QoAm ex priort »xor# 
nnctione, qaae exeqnias solebat prss- •«sceperat scilicet» 
ccdere. 

Deipk, ei Var, Cla§. Apul. 2 R 



eae 



API/LEII 



pridem^ denupserat, moestaque/ atque crines pendulos 
quatiens, et interdum pugnis obtundens ubera* Qua&/ 
nuUo quidem domus infortunium ^ nuntiante, cuncta cogno- 
verat ; 7 sed ei per quietem obtulit sese flebilis patris sui 
facies, adhuc' nodo revincta^ cervice: eique' totnm no- 
vercflB scelus aperuit, de adulterio,de maleficio, et quemad- 
modum larvatus ad Inferos demeasset/ Et cum se ^ diuti- 
no plangore cruciasset,' concursu familiarinm^ cobibita» 
tandem pausaro. luctni fecit^ [1^] Jamque nono die rite 
completis * apud tumulum solemnibus, familiam» supellecti- 
lemque, et omnia jumenta ad hereditariam deducit auctio- 



quojamduiMm mipUi #ral, meewrrit trUiUt et qw9mm$ eoffUlM ejfmm»^ fmgwq;im 
wmmimquim pereuiUn$ mttwmmi : qw qMem reieiverMt MmtOy UmieUi mtm/9 ip$i 
narramMet eQlamitatem dmmm ; veram ei meuia am patrU iamga obtaUrai eeee in 
eomaU eoUa adkae laqueo ligato^ deeUraveratque ei aniver$um nooereee <ntf criwcii» 
aduUerimn^ iMeantamentum^ et quomodo de$eeudi$$et ad Iitfero* a Larva etrangula* 
tue, Cumque ip$a $$ diu vexa$$et plangendOf tandem eoereUa ob auueU undique 
eonJUentibu$,Jinem lugendi/eeU» Jamque parentaUbue nono dU de mare peraetio 
ad ^u$ ^epulerum^ pradueit $ervo$^ rnM, te$te$, et omnia jumeuta ad venditUnem 



^p>»#»»i»»»^ig«<^#«» 



Viilg. ia quod pridU, Col vius. Flor. tn quod p, d. Bert. et Rom. tji pridie den, 
felmenhorstiu*. — 4 Meeeta, atque, lidero, maetaque, Cokinn. CoWianaiu 
einendationem confirmant Mas. O. exreptis Bertin. Piib. et sic JHra dcdere 
Jnntae £d. post. Oud.S Edd. ante Beroald. qua. Id— 6 Abett D'Or?ill. 
Id, — 7 Pitb. Giieir. sec. eognorat, bene. Oxon. eognovit. Id. — 8 D*Orv. ad 
hee, Id. — 9 Revineta, Pith. devineta. Ouelf. pr. revUta. — 1 Oxon. aique, Id.— S 
Alii, Ea eum $e. Colvio». Bei t. ea eum $e, Elmenborstind. Ea in Ms. Pitb. 
Edd. Vicent. Jant. utrii>qu(>, et Aldi. Nec niale. Oird.— S D'OrviII. coii- 
'eiofeet. — 4 Bert. oeeurou, Elmenhonitios. Vide panlo ante ' filia occnrrit 
mae«ta.' Scriverins binc edidit occtrrffii. Sic ct Pric. in Notis, nt p. 203. 
^ Accarront mcesii suppetiat.' p. 204. ' AccuiTentium familiarium manu.' 
Prj>placet bic vnlicatum. Ovd.— 6 V ulgo, /«cerc. Colviu». De boc In6ui- 
tivo vide ad 1. vii. p. 138. Sed Mts. et Ed. Junt. post. babent,/fct<y ut 

NOT^ 



■ Qiiniiaifmoi/iim tarvatuo ad Ir^eroo 
demeamet'] Qoomodo apiritas tibi a 
Larva expngnatus fuistet. PricKiis 
buc affert veterem loscripiionem, 
qusB tic habet: Nbc. luctu. nbc. 

LACRYMIS. MISBRA. AC. LARVATA. 
NOSTRA. DKF<.BATIt. FUNBRA. 

t Nomo dU rite eompUtUj 4*«.] Ser- 
vins in lib. V. iEneid. exponit morem 
fuisse apud Veteres, ubi qnis ubiqne 
fnisset extinctos, ut od domum aiiam 
referretur, octavo dic incenderetur. 



nono sepeUretori qno die fiebat ta- 
crificium Kovendiale dictnm. Ce?e- 
brabaotur quoque nonnonqoam eo 
die ludi in bonorem mortnornm No- 
vendiales et ipti dicti, atqae ts diet 
mortin solennia complebat. Donatus, 
ad Phorm. Terent. Act. i. Scen. 1. 
' In nnptiit etiam teptimns diet in- 
ttaarationem voti habet, ut in fnnere 
nonnt dies, qoo Partntalia cooclu- 
dttntur.* 



MVTAMORPHOiltoN LIB. IX. 1(27 

Dem.^* Tanc anam Larem 7 varie dispergit venditioms in- 
cert» licentiosa * Portana. Me deniqae ipsam ' paaper- 
oalas qtiidam bortnlanas ■ comparat qoinqaaginta nnmmis, 
magno, nt aiebat: sed nt comraani labore* victam sibi 
qnasreret. Res ipsa mihi poscore videtar, at hajas qnoqne 
serTitii mei disciplinam exponam. Matntino me mnltis 
oleribas ' onustamy proximam civitatem dedacere consne- 
verat^' doroinns: atqne ibi venditoribus ^ tradita mercede/ 
dorsnm insidens ^ menm, sic hortaro redire.7 At dam * fo- 
diens, dnm irrigans, ceteroqne incnrvus labore deservit ; 9 
ego tantisper otiosns^ placita quiete ' ' recreabar. Sed ecce, 

kitreditari&m. Ttme ttmeraria mr$ firtuUa tmetwmM varitM wMdU dtMupat Amm 
umuM domuM. Deuqme paaper quidam olUor tmU me ipMum quiuquaginta nummiMf 
eharOf ut dieehat : ied vf pararet itfri ojdion uoMtro utriuei/ue labore. Ipta ree 
mHd uidetur poMtulare, ut expUeem quoque ratioaem kujue mem MervUatU. Uane 
keruM meuM Motebat me dueere ia proximam urbem omeratum nndtiM ohrihuMf ibifiip 
tradita Mua meree iuMtitoribuMf redire demum ad euum kortum, ikMtdeuM meo tergo. 
Dum oMtem tpee fodiebat^ irrifcabattreliqnague opera rwMtiea eurvatmM exeqnebatur; 
ego a U qua nt iMper ind^euM otio, re/teiebar ptaeida quiete. 8ed ecee annuM reeur* 



€olv. et seqq. restitDernnt. OmI.— 6 Auetionem, 0'Orvill. Pitb. Edd. Rom* 
Yicent. actUmem, Propria quidem est in jiire * artio hereditaria.* Sed de ea 
non acit Auctor. Patet e seqq. clare, illiiro intelligere venditionem propa- 
lim lactam hereditariaB snpeilectiliii. et bonorum mobilinm. Onelf. pr. e 
glossa addit vel emptionem. Id. — 7 D'Orv. riram L. Id.— 8 Fnx. Hcentia. Id. 
— Exiilat ab Oxon. Id. — l Edd. Junt. Ald. quidem, Vlcent. kortotanuM. 
Ms. D'Orv. ortoUmuM, Pal. ortulanuM, cnn Pitb. Fox. /d.—a Ms. tU cimi 
eomm. lab. Colvins.— 3 Barth. I. xzxiii. Advers. c. 5. non muUiM oi. Ond. 
—4 Ed. Jnnt. potit. consii^ra^ Id.— 6 Alii meree, Vid. Not. Var.— 6 D'Orv. 
male iacidfns. Oud.— 7 Pal. D'Orv. Pith. Fnx. nt semper.orlaM. Ms. BartbiL 
ipso probaote Advers. lib. xxxiii. cap. 6. koreum, nt alludat ad fonnm rqo 
iorMum: qnod non raro facit Apnleins. Sed hic non placet frigidissima illa 
paronomasia. Oxon. ad kertum, Perperam. Centies omittit prspotitionem 
Anctor. Paulo ante, ^ civitatem me dediicere.' Mox, * venire viam;' ac 
1. II. p. 4S. ' hospitinm rediremos :' et alibi. Rediere Gnelf. sec. /d.— 8 
Palat. Pitfa. Fnx. Edd. aoteColv. prster Jnnt. post. Ae. Id.— Ms. taciwaf. 
Colviofl. Oxon. labor^ sed in marg. tahori. Opilme. Qnid Piccartoa Peric. 
Crit. €• tt. voluerit per deeiU^ nt corrigit, noo capio. Oud.-^l TacUa quiete. 
Fox. ^acita q, ex qno Faber faciebat fiaeida. Roaldns. Idem, placUa q. Col- 
▼ins Ptacita q, Alii, tacUa. Elmenhorstins. Vnlgatnm tacita servant Reg. 
Bert. Sed prieter oliorom Codd, jilacifa legas qnoqne iu Flor. Oxoo. D*Orvill. 

SOTJE 

* Auctbtmem\ Folgentlos, de pritco •nbhastatlonibns et licitationibns. 

ilBrmone : ' aoctio dlcitor venditlo, * Fnidilert6iis] Propolis, vaXiyua-' 

qvasi qood et emeotem aogeat, et «4^0», qni ab ipso emta olera aliis 

«eodentein.' Aoetiooem dictam ma- veadebant. 

lifii eb aogendo pretio, qnod fit io ' Placife [Tecils] quiet^ In Mm. 



jMderMm prdioatis ambagibud, per numeros diernm ac moB^ 
^iom ^ r6«|6aQ0 aimiis, post mnstuleotas aqtuoini dalioiai^t 
ad byberpas Capricomi ^ pruinas' doflexerat: et npaidiii^ 
pliiviii;) nockurmsqae r4>rf^tionibas»' sub divo,^ et inteqto 
conclusu^ fitabulo, continuo discruGiabar frigore : f ^ipp^ 
ctim meua dominus, praD nimii^ paupeitate qe sibi quidemf 
nedum mihi, posset stramen aliqiiod, vel exigQqm (egimeo 
parare ; sed frondoso casaiao oontectos ' iimbracalo dege^ 
ret* Ad boc,' matutino lutiim ' nimis frigidum, gelaqoe 
prseacuta frusta^ nudi^ iovadens pedibus^ enitebar»' 1^0019 

rent per numerot dierum ae mfnsium, eertit Mtatitque eteUarum ehreuitibuaf deaeen- 
derat ad gelicidia hyemaUa Caprieorni^ poit voluptatea vindemiarum Autummi: a$ 
Cf o vextioT attiduo frigoret ob eontinuot imbret^ roretque noeturnotf tub dia posj- 
iut, et inclutut »tabuh ditcooperto. Meut enim heruty ob summam tuam egettatem^ 
ne tibi quidem poterat, nedum mihi, emere aliquod tlramentum^ aut parvum teg- 
wun ; »ea tranaigebai hyrmem contentut tegmine tugurioU ^x/oUit eonjecto, Pr<B' 
iersa mane multum laborabam ineed^nt pedibut non toUatit tuper canum ^elidui», 



^»^^»^^^^^^^ 



Oiieir. »ec. nt rerte edideriint Elmenh. «c ScriT. qnod frottra mntare in jils- 

eida teotant P. Faber, Pnc«nB, Plorid. Waise ; qnia •flepisslme occurrit 

' piarida qnies.' Jmmo et firmat Qiielf. pr. Hic plaeiia meliiis convenit. 

I.iicio optime plarebat qiiies; qiila tnnc se non fati^abat, sed recreabntnr. 

'Adi N. Hein.c.ad Ovid. Mct. i. 702. Drakenb. ad Sil. 1. i. vs. 11. Eadeni 

confnsio lopra. I. \. p. 88. et 1. vi. p. 127. ' ptacitis gannitibus:' ubi vide« 

Idem repoiiendiim in Ausonio Epist. xxiv. 9. ex vetostissimo Codice : ^Tam 

placitnm, tani mitejngiim.' Ovd.— 2 Guelf. pr. olfiif m. ld.~8 Pitb. na^K^ 

l>'Orv. aupiumnit AT. auetumni. Oxon. delteiet. Id. — 4 Capricomii OurI^ 

anibo. M— 6 D'Or?. rarationibut, ld.^0 8ub dio, Ber. Ald. tub divo. Mt. 

tub duio. Coivins. Pal. Gnelf. tec. tub dtrto, Oxon. Piib. Fux. D*Orr. Edd. 

Vicent. Jynt. pr. t. dtro, nt amant virl docti passim rescribere. Vide adSuet. 

Ctes. c. 72. * Hiimi ac sub divo cubuerit.' Hor. Od. 1. 1. 18. * Snb divom ra- 

piam.' Virg. G. iii. 4S5. *snh divo carpere somnos. Solin. p. SO. ' si subdivo 

'liabeaA :' nlii sola Ed. Ald. ifto. In Ma. tamen Sangerm. Cplnm. I. vi. c. S. 

-tub dio. etc. 4. in Mhs. plerisqne. Oud,—7 Vet. et cnutinuo dit. addlta copnly. 

Colv, ^Vet. Edit. addita copnla, et eont. Noq roale scripserit, e^ continuop 

Brantiiis. Et inale inserit Ed. Junt. pr. Ond.—S Alii contentu^,^9 D'Orv« 




in Piih. geiique Ed. Vulc. sec. Qtila nempe Veteribns 'fti^lna' vel 'felnm' 
fiiit in iisii. A<i vidrtnr esse in membranis Florentinis. Bed perpe^ain liic 
omiiino. Non enim * frnata geli ' sunt conjnngenda, qoasi es^ent * glaciei 
cruttae;' sicnt interpretaior Floriitns ; i^d * frusU prsacuta geln/ i. e. gle- 



HOTJE 



Codd. LipMi, et FuxeoM legitnrp^i- J Ad hybemftt CjfpCtfomi fnitiHK} 
eita, nnde P. Faber rcstit|iit pkfcida, Solc enim Caprt4;orui •i<|u| i9gr«,- 
recte. . ^ diente, byems incipit. 



MBTAMORPROSBON LIB. IX. 02ft^ 

snelss saltem citeriis ▼entrem tneum replere^ poteram/ 
Namque et mibi ^ et ipii domiao coena par ac sinlilifl^ ojlpi- 
io tamen. tennis^ adarat i^ lactacae vetcres et insnai^ee illae^'- 
qa» semtnis enormi' senecta^ ad instar scoparum^ in 
ilmaFam ccemxii succi' caricm* exolescnnt. [:200] Nocte' 
qoadam paterfamiliasj de pago ^ proximo, tenebris illonas' 
caliginis > irapeditos^ et imbre nimio madefactus/ atqne ob 
ab itinere dirocto cobibatas^' ad hortum ^ nostrnm, jam 



tienutmf gUjginpmaeuim» ; oc ue soHiU qmJem eibi» pelenm imfdire mettm mteum^ 
miki env^ iptUfue meo hero erai ceena eadem ei aimilitf sed vaide exUie: nhiKpe 
iaeiueee veieree iUa aiqme amaratf qtue veiueiaie aemeniescenie» in enormrmproeeri' 
iaiemj ineiar eeoparmm^ degenerani tn eaneram puiredinem eucei lutulenii. Quadam 
noete paier/aMHia» quideun ex proximo pago tfi errorem aeiu» obeewiiaie noeii» 
tttaMM, mMiemqu» muUa piutia, ei ideo aberiran» a recia via^ de/lexU ad noetrum 



^*» ^>#^^'^^^^^ 



baiatpera^ frlgore glsciaii, et Inti fhnstadnra. Quod patet e Lnciaoo t.' 
it. p. 611. 'Ayvr<{5irro9 mjXb^ ^TP^i k^ iti>x» okkifpbr uai ll^ ledxM, Oud* — 8* 
Pal. Oxon. Ouelf. ambo, euiiabar. Id.— 4 Piib. repeliere* Id.— 6 Abeat et a 
D'OrT. /d. — Par ae eimUi» oppidOy »ed ienui» aderai. Fuk. et iamen ad. 
Roaldna. Scribe, »imili»y ud oppido ienui». Wowerios. Recie Mb. ae fimtltt, 
oppido iamen ienui». Sciopp. io Symb. Ex Wowerii placito ipse et seqq. edide- 
rant.Qiiodnots prff(lxi,erAtinVett.Edd.itemRpg.acFIor.Codd. Sed D'Orv. 
coRi Fnx. daf , Mmili» oppido et iamen tenui». Sed veri&sime Ursini Codici acce> 
diinlPalat. Pith.Ooeir. uterque, et Oxbn. eimili», oppido iamen tenais. Odd.' 
— t Ozon. Caretr^^,et a m. pr. babet illoque. Id. — 8 Oxon. enormi». Id. — 9 
l>*OTf.»eparum. Id.— 1 Alii cantoii stMruj. Pal. Oxon. et Gnelf.nterque scanrm. 
~2 Qmi^go. Fnx.quidamdepago. Bene. Roald. Depago. Vnlfs. yvt pago: 
Cbtvius. Flor. quimep.pr. Elroenborstiiis. Qiii mep. exaratnr etiam in ^er- 
tio. ptidam de p. Reg. Pal. Oxon. Bene, nisi prvcederet inodo, nocie quadam» 
Edd. O. ante Colv. cnm Pitb. quifago. Alind qiiid laterc videtur. An eoiiio 
iantepago? MoX sequitnr, ' Jam tesso eqno.' Ottd.— 3 Oxon. in lumine. Ber- 
lin. Qoelf. nierque, itlunie. Vide ad 1. iv. p. 75. * Noctls illuni tempore.' 
— 4 Imbre n. madeuem». lidem, madefaetu». Colvius. Flor. el Bert. madrfaeiu». 
Elmeiiborstins. Lectioni madeeeen», qnae coinparei io Mss. Lips. Pal. Guelf. 
sec. et exhibiiaest a Colv. Vnlc. Merc. Wower. et Pric. favet adnodum lo- 
ciis Ovldii I. I. Met. ?8. 05. plnvlo^ir^ madescitafriltftifro. Vernm, cum in 
ceterls Mss. ei £dd. sit madefaciu», id prtrtnli ; qnia Aoctor ousqiiam * ma- 
desrere/ sed aliqtioties * madefactBn' et ' madefBcere' adbibet, ut 1. X. p. 
225. ia f. de Habit. Doctr. Plat. p. 687. De mundo p. 7S5. ' Imbribos eliam 
nadef^cta/ £t aUi. Oad.— 5 Flor. abeiineret male. Elmenh. Bet t. ab hyrme. 
Oiid.~6 Flor.oil A^(s{irm. Elmenborstins. Adde D'Orv. Fux. Palat. Oxod. 
Ooare recie Elmeuh. Scriv. Florrd. ita rescripsernnt. In ceteris horlum. In' 

NOTiE 

s Comoft »ueei [fncctiff] Sticctij bic proSncci/otbic, Mectus^proMecli/ 

genitlnM «at qmrli iDcUnata^, licen* ot apnd Plaot. AropUtr. Act. i. Scen. 

•m V«terlb«a •atts famitiari. Sic %. * Priut abia, qntMii lectni nbl ca« 

'tStihmXt' pro *Seiiatiit:' Manialti' bviatii cottcidvit locoi.' 
pro ' tiimnltns :' et contr*i * •aceila ' 



«JO APULBfl 

fesso equo, devertit^? receptusqne comiter' pto tempope, 
licet non delicato, necessario tamen quietis snbsidio^' trt^ 
munerari benignum hOspitem copiens, promittit' oi, de 
praediis sois sese daturum et fmmenti ot olivi aliquid,* et 
amplius doos vini cados. Nec moratus meus dominus,' 
saccolo et utribus ^ vacuis secum apportatis, nudae spinie ^ 
meae residens, ad sexagesimum stadium ^ ^ profectionem 
oomparat. Eo ' jam confecto ^ viae spatio, pervenimtts ad 
praedictos agros.9 Ibique ' statim roeum dominum comis 
bospes opipari prandio participat. Jamque his in poculis 



knrium, equo jum ln$»o, Ejrcepiusque henigne qiiiete, quamth wm in molli UdOf, 
ttmen necessaria, prnut tempu» patiebatufy volenaqHe remunerare koepitem ob ejut 
eomiialem, poUieetur ei $e»e daturum ex euo rure aliquantumfrumenti et oleif atque 
insuper tfuof cadoe vtni. Meu» vero Keru$ non diutiue cunctatu$ proflci$citur ad 
$exage$imMm ^tadium^ inaidene m$o dor$o nudo^ efferene $ecum $aecvium et utre$ 
inunee. Eojam iiimere peracto, pervenimue ad $upra memoraia preedia^ ^V^ *!^^ 
kenignus iUe ho$pe$ excipit protinue mtum kerum taulo prandio. Hi$Jam vui$$im 

Mi. Pitli. hiorreum, Odd.— 7 Diverterat. Fiiz. dirertii. Roaldni. Viverterat. 
Volgo, divertit. Klnenliorstias. Scil. E^ld. Viilc. Merr. Wower. &c. exhi* 
Jmtrnnt ditertit ! y/e\ devertitt ni hiibent qnoque IVOrv. Gnelf. Pal. Oxon. 
Keg. &r. Sed e Florent. Elmenliortlins et Scriveriua soli revocarnnt prior 
fiini Edd. lectionem diterirrat. In Pith. revertutur, Scfibenduni vero esse 
dtveriit, alibi ispe monitnhi. Omf.— 8 Palat. comite, Par. eommumiier, vitioae. 
Sed certo argnmeuto, commUMie qnotietcumqne pro comie in Mst. repcrltar, 
reperitur antero tae!pi»sime, non tamen nbivis veram este tchptaram. Jd.—9 
Oaon. Gitelf. pr. qui riii$ $. Id.— 1 Pitli. promittene. \d.—% B. eilei aUquid. 
Pnteanns. Item D'OrviU. Oatf.— 3 Exulat pottetsivnm a Palat. Oxon. 
Gnelf. utroqne. Id.—A Nesrio quid sit, quod in Bertin. tcriptum est, el veru-. 
hu$ mei$vaeui$. Scioppint in Synibola. Copiila non ett in Oxon, el Goelf. 
tec. tii/ri6tf« Pal. Ouelf. lec. vtirm Fiix. Ond.— 9 Unde epina. Fux. niid« (ct 
D'Orvr) «p. scd lege iufd^e $p. et babet Ald. Roald. Vnde nibil, nisi typothe- 
tarum Batil. error est. Oud, — G Fux.gradttm. N.L. Rfmid. Codex tcriptus. 
gradum. Colvint. S. gradum. ItaScaliger, nt Grsecl /Sqfta. Flor. $. $tadium 
iegit. Elmenh. In Regio etiam exaratur gradum: quod exprettit Vulc. £d. 
tec. Id non capio : ^/m non ett Grtecit ' stadiumf' sed patsot, quinta et 
vicesima ttadii part. Sed tnrbarunt bic libraril, ut patet e teqq. Ond. — 7 
Gnelf. pr. et.Id.— 8 Pitb. conoecto. Id.— Fux. gradu$. Roaldot. Hic eiiSm 
ct D'Orv. ac Reg. dant itidem gradu$: quia anpra non prctdia, ted pra$idin 
scripteraot. Pro eo in D*Orv. e»te<. Oud.— 1 D'Orv. ibi, Id.— 3 Jamhiei, 

NOTiE 

. • Ad oesagemmm sfadtKm] Ad vi|. dio. Stadinm enUn viginti qainqne 

iam tiliua patritfamilias, qu» ab bor- passnt, teu mavii centom viginti 

10 olitorit distabat sexagtnta ttadiit, quinqae pedea coopleQtitur, eatqne 

boc eit, sepiem milllaribttt cum dirai- octava part nilliarii. 



METAMORPHOMON LIB. IX. OH 

mulDis* altercantibosyS mirabile prorsusevenit^ ostentttin. 
Una de cetera cohorte'' gallina, per mediam cursitans 
aseanii clangore ^ genniuoi velut ovum parere gestiens, per^ 
sonabat^ £am suos dominus intoens» O bona> inqnit, au- 
ciliay7 <^ et satis foecunda» quam multo * jam tempore quoti- 
dianis nos parinbus ^ si^inasti ! nunc etiam cogitas, ut video, 
gostalom ' nobis pneparare. £t, Heus, inquit, puer, cala- 
thnm * foetni gallinaceo destinatum> angulo solito coUoca*- 
to.' Ita, uti^ fuerat jussom/ procurante puero, gallina 
Gonsnetas lecticulae^ spreto cubili/ ante ipsos pedes do- 



ad Ifibendmmj oeeidii predigium omnima $lupendwm, GdUina loia 
ex reUqua cohorUf diecureoM per mediam ar«dm, edebat uativum elamorem quasi 
euperet parere ovmm, Dominue ^us eam ingpieiemi^ O bona aneiUa^ inquiij et t«- 
primie jeecunda, quajam diu nos atuisti om, qua quotidie peperiati I nunc etiam^ 
uX video, cogUae de praparando nobit jentucuto, Et, Eho famule, inpat, pone im 
anguio conauetn canislrum deatinatum partui galUnarum excipiendo, Dum puer 
faceret fuod eiln erat imprraiumf galUna aapemaia cutiie calathi woUti, ante pedeo 



p.m, Volgo non legitur pra^positura iii, qti» tamen non omittenda. Sim 
geniisloqtiendi jam«spinahicnobi8 rettitninm. Colo, Bene CoItiui retti» 
toit prcpoaitionem. Accedont Mss. Flor. Ouelf. Pal. Berl. Vide ad 1. xi. 
p. SS9. * In ndis igniboa nutrieiia iieniina/ Sed prvterea pro jom retferibeO' 
dnm entjamqiuef auctoribns Msa. Bert. Oxoo. Pal. Fnx. Pitb. Ouelf. D*Orf •• 
cl Ed. Junt. post. ae Coll. Vosa. tftsdeest Beri, Oxon. Ouelf. Pal. tts JuBt.* 
0«d.~*S Male Siewecb. ad 1. ii. p. 21. Modius et Oroslotios copjecere aUer^ 
naniibua* Hoc enim Nostro valrt t^ aliercari. Vide ibi ad vcrba« ' serm<K 
nem altereaotur.' Fnx. a/lrKaiihftiis. Id.^4 D'Orv.vsNil. DeinpermfdiiMi 
exnlant a Pitb. /d. — 5 Al. clomars.— 6 Ms. ipabai» Colvios. Lego» p<piio> 

hatf ant pipabat, Brantlns. Id enini ganinis proprinm, teste Varrone, 
hic per Beroaldnm cilato. Sopingius e rorropta Lips. Cod. lectione con- 
jecit gloeitabai, Sed in Fox. est parabat, et ceteri Mss. recte retinent 
peraonabat: quod rompositnni de eo, qui mai»unm edtt sonitnm, sirplusnsur- 
pavit Aoctor. Vide Indicem. Oad.— 7 Alii anciUa,^S Qua multo, Fux.' 
foam fmi2fo. Roaldus. Bene, per exclamationem. Ond.— Edd. ante 
Colvinro. noa quot, Ouelferb. parti6iis. Id.— 1 Ouelferb. pr. vldeos, gati, Id. 
— 2 Plor. gtdathwn^ male. Etmenh,^t Pitb. coUocatum, Ond.— 4 Fnx. jam 
mH, Roaldns. — 5 Idem Ms. etsiim. Colviun.—S Bert. aemut^ l Elmenhors* 
tins. Ac sic edidit Scriwr. In D'Orv. lecticit^ roale. Laticulce Pith. Oud, 
— 7 Idem, caHcidi. Colvius. Paiat. eumpio c, Elnieuhorstius. — 8 Ouelf. pr. 

NOTiE 

^ De cetera eeihorte^ Cohors, et cors vocat galUnam, qnia qnotidianis par- 

septnm est, intra qnod gallinv, cete* tnbus, nt ait, dominnm saginare ge- 

r»qne cohortales aves, nt pavonea, nus est famulationis. Elmenborst. 

sAiSef«s, atqne anates conclnsa pas- legit «nctiiam ex Florentinis membn* 

eaotnr. Vnlgo appellamns Cswt. ma, et exponit ' avem miooreiii.' 

< Aucilia [ancUla'] Booam attdUam 



686 APUi.811 

niiDi praBmaturam, sed magno proTSiis ' iiitunini flcrapttlo,'* 
prodidit partam. Non enim ovum, quod scimus, illud ; ' 
sed pianis et nnguibus et oculis et voce ' etiam perfecium 
edidit pullum ; qui matrem suam continno coepit comitari.* 
Nec eo secius' longe majus ostentum,^ et quod omnes me- 
rito. pcrborrescerent»^ [201] exoritur.^ Sab ipea enim 
mensa^ qase reliquias prandii gerebat» terra defaiscente 
imitus,7 largissimus emicuit foos sangainis.* Hiac resul- 
tantes uberrimae guttee, mensam craore perspergunt.^ Ip*- 
soque illu momento/ quo stupore defixi mirantur ac trepi* 
dant divina pra^sagia/ concurrit unus e cella vinaria, nun- 



ipaos dommi effMdH/tetum prtgmiUurumy $ed/utw'Mm magna rtligioni, Sdm roii 
peperii orvm e^jutmodi novimus, ttd pullum instrucium plumio^ «I ungwl/uty et 
oeuHaf ottfue eiiam roee. Qui etatim ineepit sequi suam nuUrem, Simiii quoipu 
modo oritur prodigium medto m*^u$, etjure re/ormidundum* Num lerru ub imo $e 
uperientey *ub menta ipm» qua sustiuebat reeidua prundH^ ubirrimue /om$ $uuguini$ 
erupit, Permulta gutta inde resilienteet cruentant meneam, Atque eo iftoo cii- 
oianti temporiM, quo omnee attoniti admiratione etupenty et tremunt Ula dieina por^ 



^■^^^■^■^•^t 



magnee pr. Ond.— 9 Quod $cimu$ illud. Idera liber h^ c non agnoscit. Colr. 
Ha>c verba non agnoKrit PaUt. Elmenh, Neqnc habent Fnx. Onelf. Reg. 
Oxon. P«l. Par. et glOMaro sapiunt ; nncinnlls inclasa ab Elmenh. etScrive- 
vio. Neqne huc pertinent, qnn notavit Pricieus ail I. ir. p. S8. Qood 
aciam, aive certo, vel ni falior. Sed notitsimflB tbrm», ovum soUtnm. Quo 
Pith. Oud.--l Palat. uoee ei oeuiie. Id.— 2 Al. eomifare. In PaUt. Fnx. 
Guelf. eeepii eont. — 3 Pitli. $eeiiu$, Ond. — 4 Idem, o$iensunu Cotvinfl. — 6 Ei 
quod merito perhorreoe. Fnx. ei quod omnee m, p. Roafdus. In iiftdem lihria : 
ii quod omnee meriio perkorreoe, Wowerlus. Mr. merito omne$ perhorr, Sciop- 
pioii in Svmboia. Meriio omueo. Th omnee addilnm ex Florent. Eimenh, 
£i abetl Oxon. Quod ommee meriio exhibent Mm. tantnm non omnes com 
£dd. Junt. poat. Wow. Pric. Nam merito omnee minnsi exacte dcdemnt EJro. 
Seriv. Fior. In Par. «t Ouelf. pr. omneo maxime, Ond. — Pitb. e:thorrui, 
Id. — 7 Fux. dehieeente, Roaldoa Vulgo, terta dehi$etn$ imitus. Mi. terra de^ 
hieeente unicue, Iinitua, nt radicitna, largitut : qnod re»tituit etiam recte 
I^pftius in Gellio lib. xvii. Nocl. Attic. (cap. 10.) nbi de ^tna : 'atqne 
iUe GrKCOi quidem fontet imitoa ignea eruclare.' Co/o. Bertin. terra dehiO' 
cen$ i, l. emieuilt $angui$ /aein$, Elmenbontlns. In Florent. qnoque, et Pith. 
ut in Edd. ante Colvium, dehiscent^ Oiid. — 8 Ms. largiseimi, Oolvius. L«r- 
git$ime Pux. In eodem ac Pith. Giielf. et Pal. MxgvtnM /ons. Bene. Ema- 
navii in Oxon. et Giielf. pr. e glosaa. Vide Lucan. I. v. 71. in curis sec. 
Oad.— Reg. Fux. cr. asperguni. Id.— 1 Male iUo deest Bert. ipeaque Guelf. 

NOT/E 

■ ^ Magno pror$u$ /uiumm ^crupuloi] * JHvina pree$agia, Fontem nempe 
Ut ceteraoninia,que pr«tcrnatiiraB. illnm aaDgmois^ et pullmn repeDie 
ordioeiu eveniebant. natuB* 



MBTAMORPHOStfdK Llil. IX. <^ 

tians omne vmmn/ quod olim ditfusam fuerat/ in omnibtis 
doliis ^ ferveati calorOy et prorsus ut i^i copioso subdito,^ 
rebutlire.^ Vis» etiam interea mostelse»^ mortuum serpeu- 
tem Ibrinsecus mordicus attrahentes. Et de ore pastoritii 
eanis Tirens exiluit 7 ranula; ip«tumque canem/ qui proxi- 
mus consistebat, aries appetitum unico morsu stran<^uiavit.9 
Hsec tot ac taiiai ' ingenti pavore domini illius, et familise 
totius ad extremum stuporem * dejecerunt animos : ' quid 
prius, quidve post^rius, quid magis^ quid minus numinum 
coelestiom leniendis minis,^ quot et qualibus procuraretur 
hostiis.^ Adlmc omnibus expcctatione teterrimee formidi- 

ienta; acanrit unu» ex ceOa vinariay nuntians owne vinum, quod ffridem/uerai 
MdUam^feTtere in omnibus cadis ardenli catore, et perinde ae «i largui igwie/u^ 
issft suppcsitus, Interim visa quoque fuerunt musteUe dentibus trahentes forais 
anguem mortuum : et parva rana viridis exlldt ex ore canis pastoraUs : etaries 
irruens in ipsum canem, qui stabai ei proximus, strangulatit eum uno lantum 
inorsu, Tot ae tonta illa prodigia magna formidine constemaoerunt animos 
domini ilUus, et omnium servorum: ita ut prorsus sti^erent,et neseirent quid 
prius faciendum esset, quid posteriuSy quid magis vateretf quid nUnus, ad miti' 
gandam iram Iftorum; tpiot tt et^usmodi victimis essent singuia expiandOk Dum 



f^^^^^ 



pr. /d.— 2 Idemjievinum, CoW. — 3 ExaUt a Palat. Oud, — 4 Idein, sulrito, 
Colvint. Non inale Ms. subilo a snbeundo. Brant, — Iitaiuo vero male, lieef 
mMIo exaretur anoqiie in Palat. Pith. Fax. Gnelf* Frequenter occurrit 
* «obdere igDom.' In D'Orr. Fnx. Pith. £dd. Vlc. Jnnt. AM. igne, male; 
Item ia D'Orv. eopiase, nt notaB pr«|>o8uit Brantiue. Oid.— 6 Pariean. et 
Oneir. pr. efmUire. Id.— e Vnlg. Visa est interea mitffffai, icc, aUrahens. CoW 
vioa. T^ tisee etiam delent Pal. at Flor. lo Bertino est, visa etiam i, mustekt 
uttrakens, Elmenkorstint. Vnlgati* tn Mng. conaptrat Pithman. In Florent. 
tst^ visee interea mustelm etiam, Palat. acredit Llpsiano, si Gmtero fides, et 
reliqnis Mss. Mutarunt hoc recenilores librarih ot inde Edd. Vett. quod 
putarnnty nnam mnstelam sniBlcere uni serp«*nti trahendo. Sed prodiginm 
hoc videtnr slgnificasse exequias ejus yiri niorituri, et per plures efferendi. 
Oiid.~7 Maiinseripttts liber» exUiii. Colvius. Oxon. exitiretf Pitb. Gnelf. 
exsUiit, Ond.^8 Non habent copulam Edd. Jnnt. et Ald. /d.-^ Paht. Fox. 
Ouelf. transguUait» Id.— 1 Pal. Giielf. sec. tati, Oxon. Pith. Fux. Gnelf. pr. 
et Edd. ante CoIt. excepta Jnnt. post. tot et taUa. Mox pro totius in Pitli. 
iUius, Id.— 2 Reg. paoorm. Id.— S hic idem liber vetus, et in margine. Al. 
d^ectant, Vnlg. doeeerant. Coleins. In Pal. Oxon. D'Orir. Pith. Gnelf. 
est qnoqne d^cerantf in Regio, Fux. et Inc. desectant, Qnid si de;ec/tfroiit f 
Qoo freqnentativo etlam Tertnllianns usns est. OHrf.--4 Oxon. Ouelf. pr. 
mitus, Vide, nun tdonctim, vel aptumj natum, ant similc exriderit. Dein 
qualibet Gnelf. pr. /d.— 5 Bert. procufeirriir. Elmenhorstius. Sic edidit Scri* 
ver, Sed Modios ex eo Cod. excerpsit procurarMeur. Pith. proeurareut, Ond. 

NOTA 

f Diffumtmfuerai'] Diffbndi proprie doHis condnntnr. Horat. * Vina bibes 
▼kM dicantttr ^onndo defmcata In Iterum Tauro diffirsa/ &c« 



034 APULBII 

nis torpidis/ accoTrit qaidain servulus^^ maguas et postre*' 
mas domiDo illi fundorum' clades anuuDtitos* Naroque 
is9f adnltisjam tribus' liberis, doctrina iostructis, et ve- 
recandia praeditis vivebat gloriosus. His adolescentibus ^ 
erat cum quodam paupere, modicse casulas domino, vetos 
femiliaritas.' At enim casulas parvol» conterminos mag* 
nos et beatos agros possidebat vicinus potens» et dives, et 
juvenis/ et prosapiae majoruro gloria male utens, ^ pollens- 
que factionibus^'' et cuncta facile faciens in civitate» hostili 
modo vicini tenuis incnrsabat pauperiem/ pecua truci- 
dando/ boves abigendo»^ froges adhuc immaturas obte- 
rendo. Jamquo [202] tota frugalitate spoIiatum,9> ipsis 

9mne$ tiuperent mtpenti dtro pat&ret iervuhu fuidam accwrrii, nnMiuau HU do- 
mino ingeniet at^ extrema» /undorum ccJamiiatet. U enim titebai deca* 
ratut iribut Jlliit^ Jam magnitt intiructit tcientia, ei modettia omatit, Ali' 
qva necettiiudo intercedebat ilHt juvtnUmt cum quodam paupere pttetaore ie- 
ffuitdomunatUt. Vieinua auiem potent, ei divet^ et jurenit, quique maU uiebatur 
clarHate genrrit wajorum tuorum, habebai amplot et uberet agrit contiguot tenui 
iUi domuncuUe: cumque valerei /acHouibvt, eiJacUe /aceret incivilaie omnia^ qua 
veUei, inteetabaiur ege»iuiem pauperit vidni kottiiem tn marem^ occidendo Qut pe^ 
eora, abduemdo bavetf proadcando tegetet euUequam maiurm etteni, cumque eum 



^6 Qiildam e Viilgat. deierri$na/orm, Colvins. Iiiniiit Baftil. Edd. In Oxon. 
terrimm. Vide ad I. v. p. 96. In Oxon. Par. niale irepidit. Qaap vartetas 
eliam in Liv. 1. xzii. 68. ' stnpore ei miracnlo lorpidos.' Oud,^l QaiiteM 
tertulut. Prima voce caret Oxon. QMidmi £d. Ber. /d.— 8 Onelf. pr. Ox- 
on, /audorumf rupr. JUiorumJ 1d.— 9 D'Orv. naNifiif ibi. Id. — l Non rompa- 
ret rb jam in D'Orv. Edd. Ber. Ba^. /d.— S Oxon. Ouelf. pr. adoieteeniuUt. 
Id. — 8 Ms. vfm/aiiiti. et al. «craf/M. Colvitis. Ileni Pal. Oud. — i £<ia- 
uemit/aeiio. Alieftt « Mi,/aetio, Videtur enim ex Inftrrioribus desumtiim : et 
abest ab Aldi libro. Roaid. Typographico errore apparet in sola £d. Baa. 
aec. Oad.— ft D'Orv. ghrie. Id.— 6 Vieini ienuit ine, Deest \ox primn 
D'Orv. ct Oxon. a m. pr. Pro ienuit in Ouelf. pr. iheiriit. Fauperie D*Orv. 
/d.— 7 Tbpecua non est in Bertiiio. Etmenk, Uti nec statim 6oc«i. In Onelf. 
pr. OxoB. peeuda. Vide ad I. viii. p. 16S. ' Ineriissimoruro pecttdnni.' Onrf. 
—8 Giielf pr. «6iH«iMfo. In eodem otfiktfc. Id.— 9 Toium/rugaMaUtpol.)i^tU 
ioia /r. Vide Qniniil. Elmenk» lirepsit nescio qni in Ed. Colvii, tacentis 
certe ioium pro iota sive omai, qiiod babent et Pitb. Onelf. pr. Pal. D'Orv. 
OxoD. et, ut reor, ceteri rum Edd. prioribns, nisi qiiod a Begio, Fux. absit ; 
in Ooeif. sec. <o/ttiii, ni fallnnt excerpta. Centies * totus ' pro omni Nostro, ut 
atatim ' totam presentiam.' Veget. 1. v. c. 8. * lota solertia.' Deiu ioepte/ni- 

K0TJ2 

c /«] Paterfamilias. riornm CQrtu in circo contendentium. 

^ PeUenoqiue /uetionibuM] In tnperi- Hic * factiones' magnom ciientnm 
oriboa libris aonotavimus factiooea Domerum, otqne etiam ipsaa opea di- 
proprie dtci g ladiatorum, atqne etians vitis iUins aignificant. 
iatroonm DWHQf, et turmaa qiuidriga- * FfugaJiUate apoiiaium'^ * FrngQli* 



METAMORPHOSBON LIB. IX. CS5 

etiam glebulU ' exterminare gestiebat : finiumque inatfi 
commota qusestione,^ terram totam sibi vindicab^t' Tonc 
agresti8,TerecundusaIioqttin,avaritia divitisjam spoliatus» 
ut suo saltem sepulcro patemum retineret'^ solum,^ amicos 
plnrimos ad demonstrationem finium, trepidans eximie, cor- 
rogarat.^ Aderant inter alios 7 tres illi fratres, cladibns 
amici quantulom quantulum ferentes auxiiium. Nec tamra 
ille vesanus ' tantiliura pra^sentia multorum civium terri- 
ttts, vel etiam confusus, licet non rapinis, saliem verbis 
temperare volnit:^ sed illis clementer expostulantibus, 
fervidosque ejus mores blanditiis perroulccntibus,' repente^ 

jam omMmo privaiiet Messe, cvpiebat etiam ejietre ex po88e$9ic»e tpt tiu agelii : et 
iixiiaim Mna lite de terminis ofrorumf totum agrum oceupalfoi ut euiaiu Tune 
Hte rustieue, dHoqui vereeundue^ videue eejam epoHatum esee atarilia divitis, ut re- 
tSneret terram patenutm, in qna eattem humaretur, eongregaverai eum magua tre-^ 
pidaiioue permiiltoe atnicoj. ad deelarandoe termiuos eui agri. Inier ceteros tree iUi 
frairee aderantt preebentes modieam opem calamitatibus amici. lUe tamenfuriosus 
uefuaquam territuSf neque etiam con/usus pnesentia muHorum civium, uon modo 
abetinere uoluii a rapinis,.sed ue a verbis quidem: sed cum iUi leniter cou^rertU" 
tur, et eouarentur mitigare iracuudam ^us indotem lenioribus verbis, ipse statim 



^ ** <^**s#^#v^**^ 



gitUate D*Orvill. Fragalem agrornm reiqoe nisticc reditum iotelltgit Aoe- 
tor. Pro spoliatuu^ Guelf. tf c. spatiaium, Pal. spatumj ,Oxon. spotiate, Ood. 
— 1 Oxon, grebulis, Id. — 2 Idem, fniumqueniarum. Colvioii. PaUt.^nnuN^M 

loaHii eomwMia quasi. Alins Codei,^aiam9ti« viarHni commota queest. Wowerius. 
B.Jbtiumque ta eiMi. Puteaons. Alii,/. etriarum: quod non dispiicet. Elwtenh, 
¥oT\e,finaHumque cauxarvm. Sic eoim p. 201. £d. Colv. * £f in caiisa fioali 
de |iroprielale soli, immo viee hercitcundae contendentes.' Soping. Atqui 
' fioiam qnaBAtio' en ' causa fioalis/ non * quvslio caniiarnm fiualinm.' Oxoo. 
etiam a pr. ro. et Guelf. ambo habent mauu. Sed oibil eat mntaodiim. ' loa- 
DisqoaFstio' e.st conficia et fabulona, ac litis caluinniosa fraua, destitutaac 
ooda vera actione, quae io re ine«<e potniaset. Vide ad lib. i. p. 2. ' loania 
nientiendo.' Ond.— S £dd. Vicent Bproald. renditabat. Al. Viftt. de roor« 
vendie. Fux. mbi testari. Id.— 4 D'Orv. retinere. Id.— 5 <3uelf. »ec. Mliaau 
Id.— 6 D'Orv. Pilh. corro^arit. Id.— 7 Pal. Guflf. sec. iutra aHquoe. Dein 
ilH ires Fox. /</.— 8 O&on. rexanus. Id.— 9 Nec tameu, tfC. nobut. Bertio. vo- 
tuii. Scioppius Sotp. lib. ii. 14. et iir Symb. Nisi dnas oegatiooes Grieco et 
Aiitiqnoroin more, de qno vide ad I. v. p. 9S« pro nnu statuamus, seosns oio» 
nioo reqnirit rofaol. Alqiie sic exarainr io optiniis Florent. Pitb. Fox. et 
D'Orv. item editor io £dd. Rom. Yiceot. Ber. ac tacite revocatom est a 
Woir^r. et Pric»o, qnos secutns snro. Otui.— 1 Malim, blamiiiie, nt p. 196. 
' Talls sennonis blanditie cavUlatom.' lo Oxon. permuiceseeniituSf Goelf. pr. 

NOTiE 

tns ' btc pro * fmgtboa,' et < frngnm tas facta erit.' Colomella ' olivit»- 

mease' soniHor, qnemadmodom Ca- tem'dtxit. Aliaa « frogalitatis' n^ 

toni ' oleitas ' pro < oftlvarDm percep- roine intelligirons * tcmperantiam ' 

tiooe/ cap. 6S. < ubi viudemia etolci- et * parsimoniam,' 



638 APULNii 

suam siioratnque ' earonim saliitem ^ qdaih satictissime ^ 
ftdjurans/ assevcrat, parvi se pendere tot Tiietatorom prek^ 
sentiam : ^ deniqoe vicinum illom auriciilis per suOsi serru^ 
los sublatum, de casula * longissime, statimque projectum 
iri.9 Quo dicto, insignis indignatio totos aodientium ' per- 
tentavit animos. Tunc unus e tribus *• fratribus> incontan*' 
ter ' et paulo liberius re^pondit: frustra eom sdis opibus* 
confisum, tyrannica superbia comminari ; cum alioquin 
pauperes etiam liberali^ legum^ prsesidio de insolentia 
loGupIetium consueverint vindicari.^ Quod oleum flammse, 
quod sulfur incendio» quod dagellum 7 Furiee»' boc et iste 
sermo truculenti» hominis nutrimento fuit.* Jamque ad ex- 

jteratn petquam MHcte per $alutem «ii«fm, et nttirum amicorum, affitmat ie parum 
turare prmuntiam tot arbitrorum; ac dettique fore ut iUe vicinus auribua etatm$ 
iurtum per mm tmof , ^ieeretur longisiime ex dumuncula, aique hac quidem e ves- 
tigio, Quod eum dixiieetf mainma indigntUio guhHt mente» Hlorum trninium^ qtti 
audiverani, Tunc unut ex tribus fratribua respondit sine mord, et paulo Uberiusi 
iumfrwtrafretum suis divitiis, minari superbe instar tyi^anni; cum alias pauperes 
ioieani itiam rindicitri de insolentia divitum auxitio Ugum^ quodpdtet Hberis omnj' 
bus hominibus, Quod oleum est ftamma^ quod suifur incendio, quodflagrum in 
manu FuruB^ hoc illa verbafuerunt feritatt hominis, seiiicet fomentum. Jamqus 



permuhicentibus, Id.— 2 Deest Fnx. td» — S Ed. Ber. vUxoie sororumque, td. 
— 4 Gnelf. pr. salutem carorum. Snftpecta vox car, Id. — 9 Pith. ttancthHmi, 
Id.— 6 Oxon. adjunctis. Id.— 7 Vid. Not. Var.--8 Edd. Ber. Bad. eaksa. Oiid. 
-r-9 Srriho, stratumqtti. Brantini. Nemo prieterea, cni fiannni est sinrtnut. 
In D'Orv. est, st. prvjecit inde. Sed male, nt e seqq. apparet. Oiiif.^1 D*Orv. 
otid. indignai. totos. Id. — 2 Exnlat tffrtis ab Edd. Jnntinis, Ald. et Mr. Palat. 
/d.— d Oxon. Gueir. pr. percuntanter, Pal. Gnelf. ncr. incttnctanter. Id. — 4 
Operibus Pal. et D'Orv. Id.—5 Liberari Pitli. /d.>-6 Ideni, tocuplectium. CoU 
vins. ^\oT. Gnelf. pr. tocupletum. D'Orv. consuevernnt^ Oxon. consttererit, 
Pal. Gaelf. anibo,jtf{/iVari, Pitii. ifi^art. Ond. — 7 Gnelf. «er. 91101/70«^. Id. — 
8 Up$.ffiit. Coivini. Sive/aeri/, nt in Pnx.Oxoh. Gnelf. pr. hic, ct D'Orv. 
Irvc;tf2fii(i. Latet quid. Certe, at nunc se liatient verba, vox nutrimenta 
abondat, pro glossemHte adjecta. Hoc fuU truculentia hominis iermo iste^ 
quod oletm fiamma^ icc. scil. nntrimentam, eandem viin liabnit. An ergo le- 
gendnm, trucuUnti nominis furorif sive ominso verbo, >iive addito. Oudeu» 

NOTiE 

^ Cipfi alioquin pauperei etiam libera- dat» legen, ne fortior oiitnia posset.* 
li legum, ife.] Apnd Ciceroneni, lib. > Q«tfdJld^e//um/'tfrt<a]Fnris apnd 

111. de Oratore vetns Tragicus : ' Er- Poetas flagellis arinantnr. Unde iU 

ras, errasy ttatn exoltantem te, «t lad Virgilii : ' tiltrix accitteta ^n^tU 

plvfidentem tibi Reprknent validae lo Tisipbone.' Hocqii«illts flagtllnnf^ 

le^m babeo», atqne imperii insis* est ssevititt et Itrrorh Itrittrttientuio. 
tent jngo.' Ovid. Fast. 111. * Inde 



MBTAMORC^HOSBON LIB. IX. 



037 



tremaiu iasamniii vecors^ saBpendium sese et totis i\\\n^9 et 
ipais legibas™ maudare' proclamaiis, canes pastoritioB/ 
viiiaticoSy feros atque immanes^ assoetos abjecta per agros 
esHare' cadavera» prseterea^ ctiam transeuntium viatofum 
passivis morsibus alumnatos ^ [203] laxarij^ atque in eo* 
mm exitium inbortatos,^ immitti praBcipit*^ Qai simul* 
signo Bolilo pastorum ° incensi atque inflammati sonl, furH 

insaniemi usque ad uUimum/urorem, elamoH» le mUiert eos ^iiet, ipiosque ade^ 
Uge$ ad tuspendium, jubet to/ri canea paMoraleaj vJMaftcM, iruce», ei crudele» fo^ 
iof «C«eft eadweribmsprqfecii» per agrot^ praiereaqae nutrUna M#r«j6ais, quikmM pa^ 
»im lojUabani viaiores transeuuies^ imperaique eos instignri koriatibus in Ulorum 
pernkitm* Qw titUim aique accmui» ei inftaamttii »UMt eamueto »^no pagtwntm^ 



4i«r|w«t.— 9 D'Ofvill. Fnx. »» et omaiblu; qnod natnm dt ioterprelatioiie. 
Jdem. — 1 Oxon. mandari^ Gnelf. pr. mandate, proelamau»j eane», Idem. 
— 9 Vid. Not. Var. — 3 Piili. ohjecia» D'Orv. adusta. Perperam omnanou 
Vide ad Siieton. Ner. c. S4. et 48. * Eqno odore abjeoti io viam cadaverif 
contternato.' Oud. Viilg. exiccare. Exsicare, «ive exsicere snpra notatnm 
nolbis ad lib. viii. Colv, Palat. essicare. Recte in Fulv. Cod. esUar» cadti* 
ffTtf. Woweriufl. Non enim advertit Colviiis flaxiiiuin libfarii lUiif cui X 
et S idem souant. Quod si scivisset, facile auimadvcrtisset legendum, «fi- 
tare^ qnomodo Fulvianus codex habet. Sciopp, in Symb. Ita ex Fulvii iibro 
biHic locum tego. Flor. exsiccare, l'al. essiccare, Elmeuliorstius. B. exsksur». 
Piiteaous. Sic et Pith. Exsicare D'Orv. Esicare Guelf. pr. Essicare, seo. 
Reg. Fnx. ericcare, ut est in Edd. anie Colv. et qnaxi exangere uiedullas» 
Exicare ^ro exscindere, lacerare, cum Colvio dat Oxon. Essicare edidit Vulc. 
Etl. sec. qnod est nibili. Prsfcro cnm Wowerlo et seqq. efifare. Passim et 
inprimis in Codd. Apuleii S abiit in X. Vide ad 1. x. p. 221. * secnsus •si' 
tabam:' et Sciopp. in Eplst. Corp. t. ii. p. 52. Oifd.— 4 Edd. Jnnt. A\d\,»t 
prirlerea. Id. — 5 Traat. eiaferaAi paMiW o/umaatof /. Beroaldiis Ugtt, jNUftaa 
M. Rgo vero, assiduis* Koaldiis. — 6 Pnl. horiatds. Oud. — 7 Pal. Fux. Pitb. 
Gneif. Oxon. D*Orv. Edd. Vic. Ber. Coi. Bas. prcBcepii. Id. — 8 Oxon. quod 

NOT^ 



■ Suspendium sessy ei toiis t/li«, et 
iptis kgibuSf 9fe,} Sic Horat. de Arte 
Poet. vult nt Achillcs 'jnra oeget 
•ibi nata.' ' Sii9pendiuni lej^ibns nian- 
dare' bic est ' leges mhili facere.' 
Et id, quo4 Jnvendlls, Satyr. x. ait 
* iaqoeum mandave.* * Cum fortnn» 
ipAC minaci Mandare t laqnenm, ni«- 
diumqoe ostenderet uneuem.' 

^ Passiei» morsibus aiumnaios] Nu- 
tritos promiscuisg vel pjassim iiiipres- 
sis morsibus in viatores. 8tc lib. vi. 
' Di»cerne seminum istornm paasi- 
Kfun congeri^m/ boc est, ' proNils- 
coam.' Absnrde bic Coivius legit •«- 



nulato», Omnino leg^ndum esl oliMt- 
naioSf pa»siveqne snmendnm pro at^ 
iritos. Id<*m vocabuloin habet lii^ 
VI. sed activa significationo : ^ado- 
leseentem istnm, qiiem manibos meis 
aluninatns tum.' £t lib. viii. *qoos 
ad tutel» prsesidia cnrloKe fiierant 
alnmoati.' Sie l^gimus apnt^ hunc 
Auctorem plurimis iu locis * mentl- 
tns ' niodo aciiva, niodo pas^iva ^- 
oi^atipney ot mix ' inlioitolo* ' pa^ 
siva. 

« Signo soiiio paclerion] Lib. Ylll. 
dixit : * jubiUtionibiis 



flB8 APULISH 

osa rabie coDciti,' et latratihas etiain absonis borribilesl 
eunt in homines : eosque, variis agfgrossi vulneribus, dis- 
trahunt ac lacerant* N^ec fugientibus saltem compescunt ; ^ 
aed eo magis * irritatiores ' sequuntnn Tunc iiiter confer- 
tam ^ trepidao multitudinis stragem, e tribus junior,' bffenso 
lapide, atque obtunsis ^ digitis, terras prostemitar : sasvis- 
que illis ac ferocissimis f canibus instruit nefariam dapem; 
Protinus enim nacti prsedam jacentem, miserum illum ado- 
lescentem frustatim* discerpunt. Atque, ut ejus letalem 
ululatum cognovere ' ceteri fratres, accurrnnt moesti sup* 
petias : obvolutisque lacinia ' laDvis manibus^* lapidum cre- 
bris jactibus < propugnare fratri, atque abigere canes aggre- 
diuntur. Nec tamen eorum ferociam vel conterere/ vel 

ttami tn howume$ percUi rabido furore^ at^ue etumfarmidabile» muHa atqme tHMm- 
diti» UUrmiibiu: et adorii eo» dhpeeenntt ei laniant direrei» wwraibu» ; neque por- 
emU ei» etiam dum /ugiunt^ »ed eo magi» irritati acriu» eo» im»equmUmr. Tmnc 
inter denaam etedem miUiiadiM» trepide fiigienti»^ minimu» naiu triumiUorum/ra- 
trum impaeto pede ad taptdem, H aUiei» digUi», »termtar AiHRt, prmiteiqua n^oii- 
daa epula» iUi» cmdeUbu», ae /eriaaimia canibua : invenientea euim atatim preedam 
jaeentem^ diripiunt in /ruaia ii{felieem jarenem koe modo proatratum. Et akmml 
ae ffftfnt /ratrea auditeruut ctmnorem^ quem moriendo edebatt aecummt meBali «t 
mmxUiaium : ei ainiatri» manibaa paUiia obvolmtia^ tentant defendere aummfrairem^ 
et areere eaneajaciendo muito» lapide», Netiua tamen potuerunt eel teirefacere, vel 



**»0»^^^0>0^^ 



«HN. Id.— 9 D*Or¥i1l. Fnx. XaUbe conc, Iil.— l Pith. dUtrahunt. »nt ae l, «t ca- 
ret mox r^ nec. Tnm Bartli. ait ad Calpnrn. Ecl. vi. 10. in Veteri iceda 
legi taneimaMt. Adi ad lib. vni. p. 156. fdem. — 2 T^ eo in menibrania non 
•it. Coh. — S Oxon. irritatore». Oiid.— 4 Merobrana*, confectam. Colvtns. 
Vlde ad lib. viii. p. 154. Deest Pithttano. Oad.— 5 KxiilHt prvponitio a 
I>'OrvtU. /d.— 6 Gneir. pr. Oxon. obtuai». D'Orv. obtuaaia. Id.— 7 D*Orv. 
etfer.Vnx.atquef. Id.— 8 jVte non erat in vnlgatis. Cotv. Dele r^ ftc ex Flor. 
£lM<itA. Parni Elmenhorstio, aoctoribot Mss. Non eniro isUtd stc, qnod 
nnlli est asni, temere « Colvio intrusnmf-agnoscunt Mu. Oxon. Fnx. D*Orv. 
Pith. Ouelf. pr. &c. nec Edd. Veit. Fruatraiim Gnelf. sec. Flor. D'Orv. £d. 
Vnlc. sec. OmI.— Fux. adgnovere. Roaldiis Agnovere etiam Fior. Palat. 
Oneir. D'Orv. J|riior«ntiil Oxon. Giielf pr. i4fnoeefeJamrecepernntWower. 
el seqq. Minns bene hoc proscribit Pricspus, qnasi semper Apiileios nsits 
«••et r^ eognoaeere» Haod enini vemro id est. Vide indicem Flotidi, et de 
bae confuslone adi ad I. i. p. 4. * sRmme cof nitnro..' Oad.— 1 Fux. kmitia^ 
Gaelf. pr. lacimiam. Id.— 9 Sic recte scriptns Noster. Valgo, levi nunib. Adi 
BeroaldDm. Coh, In £dd. Vic. Junt. Ald. Colin. niodo est vittosiim lett. 
Ond. — S Oxon. Pith. Onelf. pi^ ietibua^ creberrima variatione, nt p. aeq. 
* loBf o lapidis Jactn.' In Ptth. etiam lapide. Vide ad Hor. i. Od. 80. 2. /d.— - 
4 Feroatmm eomttrrare. Vnlg. emuterere. Utrumque ferri potest. Coh. Ftof. 

NOTiE 

V Cmmipeaemni] Repooe cnm Prl- Compercere est com(u»titnm a }»r- 
e«o compercmnif seoso ita postulante. eefe» 



MRTAMORPHOSBON LIB. IX. '639 

expagnare potuere. Quippe cum miserrimus adolesceQS, 
ultima voce prolata, yiodicarent de pollutissimo divite mor- 
tem fratris junioris, illico laniatus interisset. Tunc ^ reliqui 
fratres^ non tam hercules ^ desperata quam ultro neglecta 
8ua salute, contendunt ad divitem : 7 atque, ardcntibus ani- 
mis impetuque vesano, lapidibus crebris in eum velitantur.* 
At flle cruentus, et multis ante flagitiis similibus exercita- 
tus percussor, injecta lancea, duorum alterum per pectus 
medium transadegit.' Nec tamen peremtus ac prorsus 
exanimatus adolescens ille, terras concidit.' Nam telum 
transvectoQi * atque ex maxima parte pone tergum elap- 
sum^ soloque nisos violentia ' defixum/ rigore librato sus- 

wineen «oiKm rabUm : iitfeHeunmM» enim jtnema im^niwM prof MUf« obUt^ promrii- 
Ueiis kia exiremie verbief ut ukieeerenimr moriemfruiris MMMii adeereue ttiipiirit* 
eimmm iUum divitem, Tum eeteri ambo fnttres^ «011 ium eerte deeperutOj qutm 
spenie ceeUeuUu ritu, udemtt dieUemf nmUesque iofrides in eum jaeulsntur nutgno 
emmorum onfore, et funsso impetu, At iUe ersentus Aomtcufa, 9111 ee jam ante 
eoDerenerat muttie ^uentodi /aeinorUtus, missa kasta confodU atterum nmbemm per 
medinm peeius. Neque tanun iUe jurenis eeddit humi^ quanNn» interfeeius esset, 
aeprersus exnnimis: laneem oiiim, quee tr^ecta eraif et pronunebai poet f}ue dor- 
nmxima sni paeie, et iuflxa ierretfuerat impetu, quofuerat vibraiaf suspensum 



eemterere» Elmenliorstios. la ciiin Scriverto idcirco revocavit editnin prins 
centereret quod •ervarant Fnx. et Onelf. et praetalit Pricaeus; et ego de sna 
•ede immerito dejectam opinor. Significat deminuere. In D*Orvill. est eon* 
tergere. 1n Oxon. Gnelf. pr./«roc»na. Ond.— 5 Interiit. Tune. lidem, in- 
ierUsset. Tune, Colvius. Interiit. Msn. interisset. Elmenliqrstins. Bene £1- 
menh. Scriv. et Flor. restitnerunt interiesei. Qnod dant Fnx. Pith. Flor. 
Bert. D'Orv. cnm Edd. ante Colv. Flagitat enim id particala ifuum. Qnod 

miror Colvinm non advertisse. Oud. — 6 Scriptnm exemplar, in hereul. Colv. 
, — 7 Gnelf. pr. ad inmeem^ Ond. — 8 Bertin. ta evm nimdicani. Scioppins in 
Sjrmb. EUn. Videtnr id Sciopp. in Susp. Lecl. if. Ep. 14. probare. Sed 
aiale. Vide ad 1. vii. p. 107. * Conira me velitaris jocis.' Passim antem 
occnrrit ' vt*litari telis, eminns,' &c. Omf. — 9 Qnid si tremsadiilt scribamns ? 
«lOomodo io lib. qnarto dicitnr ' per medinm pectos icto fortiastmo transa- 
diit.' Ilero et lib. ▼iti. ' bestiam transadiit.' Steweek. Minime gentinni hic 
jegendnm transadiii, Snpra notavtmos. CoIp. Vide ad I. ■▼. p. 71. viii. 
p. 156. Gnelf. pr. iransegU^ D*Orv. transedegit. Ond.— l Bert. eecidU, Reg. 
Vax.eaneedU. Id.— 2 Fnx. tran^ecium. Roaldns. Tran^eetum. Vnlg. fnms- 
f«ptiMS. Colvins. Florent. Pal. et Rom. froiwrfclKm. Elmenhorstins. Colvio 
et seqq. favent qnidem Gnelf. Oxon. et D'Orv. cnm Inc. Non lemere tameo 
imngveetnm^ qnod alit retineut Cndd. cnm Edd. Vett. in id mntatnm mallem. 
Ae beoe Scriverium fecisse pnto, qoi id restitnerit. Probat itidem Pricaens. 
Crebra in his verbis est confusio. Vlde ad Locan. I. iv. 1S7. Duk. ad Flor. 
I. IV. 18. 22. Drakenb. ad Sil. Ital. l. it. 480. et sappins. Traneaetum Pitb. 
Oifd. — 3 Palat. Edd. Jnnt. Ald. Colin. Bas. pr. nixtM,de more. Vieu» Gnelf. 
pr. id.~4 D'Orv. defixU, et mox pro stcario dat iii earto, vitiose. /d.->5 Tl^ 



4>40 APULBI1 

pcndcrnt* corpus.^ "1 Sed et qnidafn de servulis [304] pro* 
ceras et validus, sicario illi ^' fereos anxiliam, lapide con^ 
torto, tertii illius^ juvenis dexterum brachiam longojactu^ 
petierat. Sed iinpetu casso per extreroos digitos transcur- 
rens lapis, contra omnium opinionem, deciderat innoxius. 
Nonnullam lamen sagacissimo juveni proventus humanior 
vindictas^ speculam' subministravit." Ficta namquc manus 
Rved debilitate, sic' crudeUssimum juvenem'^ compellat: 
Fruere exitio totius nostroD^ familia^, et sanguine trium 
fratrum insatiabilem tuam crudelitatem ' pasce» et de pro» 



Untbai cMrpiif «vd rigidUatt imnMiu, Sed qmdnm eHam tx nrrUy aiiuM H rohof^ 
tu9, opem/ereus iUi homicidety miserat eminus lafidem magna vi in braekium dex^ 
trum UUus tertii adoteeeentis : sed lapis trausiens perextremos digitos irriioimpetu, 
eeciderai iUeeaojuteuef preeier omnimm opinionem, Eventus tamen ilie lenior smp- 
pediiofrit eaUidissima juveni duptam apem ultionio, Simuhms enim manum suam 
€sse debiMatam iUoictu, sie alloquUur SiBvissimum ditkem: Poiirt etade toHua 
no^ra/amUitB^ et pasce tuam inexplebilem crudetitatem crmort irium /hOrum^ et 



earpus ignorat Bertin. JEImmA.— O Abest Eild. Elm. Serlr. Tnm hi D^Orr. 
dextrum. Dee»t vox in Onelf. pr. Ourf.— 7 Sive longinquo. In Oxon. Onelf. 
pr. minns bene iVfii. Vide pai^. pr«c. nec melins margini Ed. Jnnt. post. vir 
erndiins adlevit longe, Goelf. pr. petiverat, Id.—8 Guelf. pr. sptculam, Ed. 
Jiint.pr.«/i«/ttacam. Palat. Gnelf. jiec. «»doiini««ra<. Id.— 9 Ptthi «icift. W.— 
1 Diritem lego, non juren^m, nl habent plerapqiie editionet, ct lioc discrimi- 
nandi cansa. Prnpcessit enim ante verslculum nnnm vox juxenis d« fratr« 
tertlo. Ftorid, Pricffi conjecturam sibi de more vindicavit Floridns, et i» 
contcxtnm recepit. Malim ego totam vocem abesse. Sic Muvenem * intn»- 
sam vidimus p. 166. Immo cum in Oxon, codice roox scribatur/wryni^e, 
dederat forsan Auctor : Cntdelissimum eompeUat /urem, Fr, Statim, * furioaos 
Iniro.' In D'Orvill. crudelissimus, Guelf. pr. crudelissime, Cerle illa vox /ur 
mihibene advertenda videtnr. Nam et ifa illnm jnvenis adloqni potuit. 
Oud,S D*Orv. meee, Id.— 3 InsatiubUis, tuam crudelitatem p. In Pal. tnta- 
Iia6i/fjii Ivam mid. Wowirius. InsatiabUem, V »\go, insaiiabUis, Elmenhora- 
tin». Recte tnM<iaiiirm rescripsere Wovrer. ct Reqq. Quod jam invenl io 
Ed. Jnnt. post. iitt dant quoque Flor. D*Orv. Fnx. Pith. Oxon. Guelf. pr. 

NOT^ 

«» Rigore Ubrato suspenderat eorpus] • Pcr abusionero sicarios etiam omnea 

Id esl : Susteatabat rorpns firroitat«, vocamiw, qni csdem telo quoeunqna 

et rigiditare sua, qna fiebat nt in neu- commiterint.' 

iram pnrtem propenderet magis. . Speculam] Dimiontivnm a ' spc.^ 

' Sicario tUi] •Sicariiis* prnpria Alias * specula' locns est editior, ex 

e.t,qu.s,ca.cnpugione ferit. Sed, q„o speculantnr, quld procul gera- 

ui luquit QuintiliJinos, lib. x. cap. 1. tnr. 



MBTAMORPHOSBOM LlB. IX. 641 

slratis^ tms civibiis g^loriose trimnpha, dum aomUp^ lioet 
privato^ sais possessioaibiis paupere, fines usqae et iisqiie 
proteminaTeris, liabitaram te tamen^ vicinam aliqaem« 
Nam haDc etiam dextra,' qa» taam prorsas amputasset ca- 
pat^ iniquitate fati' contusa, deddit. Quo sennone alioqain 
exasperatas furiosas latro, rapto gladio/ saa miserrimum 
javenem manu peremtarus, invadit avidos.* Nec tamen sui 
moUiorem provocaverat.' Quippe insperato et longe con^ 
tra efus opinionem resistens juvenis,^ complexu fortissimo 
anipit' ejas dexteram: magnoque nisu/ ferro Kbrato,' 
multis et crebris ictibus impuram elidit divitis animam ; et 
ut' accurrentium etiam familiarium manu se^ liberaret, 

Mmptrbe iriamfhm ie tati ygptifarifeiit, qnM f ^ntinnUU ; d m mt Md tMciatte habUwnm 
9mmper mUfium mem mm^ fmamurie fteimkrie idUrim mtfmt uUeriMe iermuueagrorum 
tm er um f epeUmde pmmferem emie agrie^ H^teenhmuummemeatfumpUmeakiiditeei 
immm ea^^ eerruU mJrmBia mmlignitaie et/riie* <^ eTaiiemefmrifieui iUe tieariue tr« 
rUmiutt arrefie emte irruit w umao rrimumjmeenemf inietfectmrut eum mumu prepria^ 
Sed «011 aggreeeee fmerai Mtiiorvm m. Jmeeme emm rducteme eemitra eyemf aiquit 
mpimemem ^fut, apfTehendii tjue dextram tfaUditeima eonetrictionef gladieque mi- 
fMMia magno eonitut muUie^ ei frequentifntt ictibmt extrudxt tJRmamdiiiii epmihm 
dimtit: utqme expedirei m etiam ex imiiit6iiff domeeUeormm ^ue aeeurrenium, pro» 



«H#i#y#<^»^^«^^^ 



atilqne. Onii.— 4 Eideproeir* PaUt. idempr, Id — Httc est Pricml !•€• 
tio plaoiuima. Fmstra alind hlc moUuntnr Bcroaldos et CoWina. fto* 
ridm Nihil hic molitos f st Beroaldn», sed edidit, ut omoea ante CoWirnn ; 
iriMiqilalaim eeimt^ cum Ms. Bert. et Plth. Sed in reliqnii Mm. eC Edd. 
Colv. VmIc Merc. Elm. ScrlT. tritmtphandmmf velpro more IrnmipiftddM; nnde 
verinime emendatnm eat a viro docto ad oram Ed. Vic. Salmasio» ae Lipsio 

anoque ad marginem sni exeroplaris, IrJiMipJUi, diim, id est, ' dommodo.' 
iood jnre merito admisere Wolrer. Pric. Plorid. Nisi matis alia Iropera- 
tiYl forma, IrtiimpAiifo, tfiim te. Mox fe male exolat ab Ed. Bas. pr. Oud, 
— 6 Ouelf. pr. a m. pr. priim. Id. — 7 Pro fmiwii in D'OrT. men. Pith. iiW' 
rmm pro hdn. Id.~8 Onclf. sec. tii d. Palaf. caret rf eUmm. D'Orf. Edd. 
Vett. ae ScriT. dextera, Id.— r9 Oxoo. Onelf. pr. «i iniqmUaief nt alibi. Faeti 
Palftt. /d.— 1 B. tfrrcpfo gL Puteanas. Item D'Orvill. Oiid.— 9 Coll. Voss. 
omdf. Vulgatnm styio Anctoris est convenientins. /d. — 8 Ntc tamen tui m. p. 
Hkc desont roembranaceo libro. Cota. Desant qnoque Reg. Fux. D'Orv. 
PaL Oxon. Par. Ouetf. Perperam omnino. Sioe his enim non coostat sibi 
orationif nexos. Ond.-^ D^Orvill. tiMf«l<ii«, haod msle. Vide ad p. 1S6. 
* lotisteiis jubebat.' /d.-^ Cs mjrfma ferUeeimo mrripmU. Vulg. mmipUxufor» 
iwimi mrripU, Coivins. Rom. amipiexu. EkneDhorstins. Omnes «nte Col* 
▼iom Edd. excepta Jont. post. exhibeot ampl, Sed iovitis Mstiiti si isxci* 
plas Pithceaooro. ilrrtpt^ vero, qood e«dem, et Juot. quoqoe osteotant, ser- 
^ant Plth. D'Orvin. Ooelf. pr. Oxoo. Quare id revocavi. AedpU Fox. lo 
«odcm deaetram. Ood.— Oxon. Ooelf. pr. et Ed. Jnnt. pr. ouic. Ouelf. sec. 
Pal. Hsii. Id.— 7 Vid. NoL Var.-^8 Abest et a Ouelf. et Oxoo. Ov4.— • 

Deipk. ei Var, Ctme. Apul. 2 S 



i 



642 APULBII 

confestim adhuc ' inimici sanguine ddibato maoione, giilam 
sibi prorsas exsecoit* Hsec eraiit, qa» prodigiosa pr»- 
sagiverant ostenta ;> ^ beoc, qa» miserrimo domino fuerant 
nantiata. Nec allam ▼erbum, ac ne tacitam quidem fletam, 
tot malis circamventus senex qaivit emittere : sed arrepto 
ferro,^ qao commodum ' inter suos epalones caseum atque 
alias prandii partes diviserat» ipse quoque [205] ad instar 
infelicissimi sui filii»^ jugulum sibi maltis ictibus contruci* 
dat ; quoad super mensam cemulus corruens/ portehtosi 
cruoris ' maculas 7 novi sanguinis ' fluvio proluit* Ad 
istum modum, puncto brevissimo, dilaps» ' domus fortu- 

tinu» »eeMii ftM •Mwtiid gmttur gkulio adkme rttperm eruore hnMiei, Ea ermti^ ^u^ 
^^orUntcM frodigia prennaUiaoeraMt ; ea ermi, 9«« /uenmi relaia ad ai^elicUft- 
MtuR dMiMiiiR. Nec eenex^ oppresmi» M ealamiiatilm»f paiuii prqferre uQum ver- 
bum, ae ne iaeiie quidem Jlere; »ed capio cuUro, 9110 tunc farie dieinbuerai iniar 
»uo» eonviva» ea»eum ceieraeque dape» prandii, ip»e quoque perfedii eibi guiiur 
muUi» ieiibuM ad exemptum »ui mieerrimi ^UH ; donec caden» promu 01 Mimiiwi, 
Isrtf rtco neiei emori» maeuia» »anguimi» iiiuu prodigiooi, Hortulanu» iOe Mwevti- 
1«« forfm <ttt«f itonMif hoe wtodo deeirueie» momento temporie^ ei gramter doien» 



Pal. ff MOMi. Id.— l IVOrv. Gaelf. pr. adhae. Id.— S Ed. Junt pr. exereuU. 
Pricsai Mitpectam habet rh proreue^ eoojicieoi pree vel prff^cmi. Non an- 
dio. Prormu valet omoiiiOy OMne leviter modo prvitrinjLit. In verbo * ex- 
lecere' frequeiw eit Aactor. L. it. p. 74. * Oul«, qnt cervix bettife faerat 
exiecta.' L. Yii.p.l48. * Extectii genltaliboi.' /d.— S M».prodigia, Colvioi. 
D'Onr. prMagienerami. Fuz. Pitb. Gnelf. embo, Pml. Oxon. prtfM|f«MrMil. 
Pro offfiila in Goelf. pr. obttecta, Ond.— 4 Fnx. ereetof. Id.— 5 Fare, oind 
ffMMfdMM. Goelf. pr. ferrum, quo conunode, D'Orv. Fax. MfdifUM. Male. 
Vide iupra. Id.^ Pal. D'Orv. jfltt fvi. Mallem r^ fni abeiie. Pro jugu- 
ium in Pitb. JuguiaH^ Guelf. pr. Juguiam. Pro muiti» Fnx. Mallt^. Id.~7 
Fnx.pfrfaii<iiOfi,Ald.RMld. Portoiftioft. Alii,|ior<fnlofi. Elmesh. D'Orv. P«. 
lat. rlor. Pith. Gnelf. Edd. Jont. poit Elm. ac Scriv. prBbent porifiiiiiofi. 
Vitioie, il qnid video. Adi ad Soeton^ Domit. c. 4. et iupra ad I. v. p. OS. 
* raonilroio mendacio.' In Oxon. Mocidti. Oad.— 8 Al. prohilti.— 9 PriCMaa 

NOTJE 

^ Offcnte] QoM panlo iupra enar« plo plantai conveitit hoaeitai.' Viiv 

ravit, pnUof , fooi aaogoinii, dec, gU. lib. z. * ejectoqne incumbit cer* 

s Gfrmditf [GfnHmf] ofrraenf] Sic noof armo.' 

lego enm Scaligero, non aoiem f«ni- f Portenioei eruoriel Qoi e terr» 



kofy ot nude Colviof . Nooioi, cap. lobito icatoriverat. 

1. ' Cemooi dicitor proprie loclioa- > NoH foitgMijiif] E 100 jogulo 

toi, qoafi quod terram cernat. I«o- erompentif. 

cil. Salf r. Ub. iii. ' Cemooi eztem- 



MBTAMORPHOSHON LIB. IX. 



613 



mm hortalanni^ " iUe miseratos, saosqiie casus ij^viter in- 
gemiscens,* depensis pro prandio lacrymis,^ vacuasqne ma« 
iam complodens' saBpicule» protinus inscenso me/ retro» 
qoam veneramns, viam capessit^ Nec innoxius ei saltem 
r^^ssos eveoit. Nam quidam proceros, et, ut iodicabat^ 
habitos atque habitudo, miles e legione,** factus nobis ob^r 
▼ius, superbo atque arroganti 7 sermone percontatur,* quor^t 
8um vacuum 9 duceret asinum ? At meus dominus adhuc ' 



u^crhmMMf penohUiM JUiilm pro prundi»^ pkuidat$qu€ utpimi 
fBMf rtferebat rociMU, coiucendit me ttatimt et revertitur refrorfum, qua veneru' 
«tnff. Neque aaitem redHt abeque ntferiumo» Quidam enim aUu» h»ma^ quique 
wmUea erat legionariue, tcf kalntuM ^ue et faeie» ottendebant^ eum nobie occurriMoet. 
ititerrogabai eum verbu tuperbie aique arrogaMibue, quo dueeret aeinum inanem 1 



^*- 



eoojecit eeiOapeet, at alibi solet Anctor. Oiuf.— 1 Pal. eirtul, D'OrY. ortol Id. 
— S Vid. Not. Var. — 8 Quelf. pr. complaiitfflif. Ond. — 4 I^feeeome. Fox. tn- 
jetiii» ne. RoaldoB. InMcenao me, Ita et oniu ex Fiilvii codicibiu. Valgo 
legebator tn/etw. Rectiiis Ms. tnfefjo. iiruca0ltras, Seiopp, in Spnb, Pal. e| 
BoiD. ifMffflv me. Sed nihil matanduin. Seqaenti pagina, ' hortiilanaa in- 
acenio me reeta festinat ad civitatem.' EUnenh, Ineeeeo correxit Beroaldus 
pro inepto infeeao, Nec roale. Vide ad 1. viii. p. 105. Sed ntacMfo me prte- 
ter aliof Codd. hic dant Flor. Oxon. Reg. Lips. Inc. et Edd. CoIy. Valc. &e. 
imteneo D'Onr. L ti. p. 127. * Me gnaviter inscendit.' et saispe. Yide ad Sne« 
tOB. Ner. c.48. * eqaam inscendit.' Oad.— 5 Idem, vfatmMf. CoWiuf. Rec- 
te : qua vener, ex Pal. Wowerius. Hioc ille et seqq. edidere qua, Ycrum 
ceteri Codd. senrant quoMf et neqaaqaam mutari oportoit. Venire et siroiUa 
ciim accusativo ceoties constrnxit Apuleins. Vide ad p. 187. Alii paisim, 
ire viam, iter, &c. Oiid.— 6 Oxon. indieat. Id.— 7 Guelf. sec. urrffaiiif. Id. 
— 8 Peremietatut ett, Fvlx, percunelaiur, Roaldus. Sic, Tel |)ercoiiialiir Mss, 
oiniies, ut tacite edidit CoW. el seqq. In prioribhs pereunetaiut ▼el pereonta- 
tas etif cum M%. Pith. Oad.— 9 Abest a Polat. Id.— 1 Pnx. a< itfr odAiic. Ro- 
aldos. Ita quoque Gnelf. oterqne, Reg. Oxon. Pal. Par. ai iUe a, Puto 
aeribendnm: ai memtiUe: et e glossa additum esse domtaiif. Id D'Orv. pro 



NOTJE 



» Smotque eaeut gramter ingemiteent'] 
Qnod amico sao orbatna erat, simuU 
qae vinoy oleo, qnod secnm reporta- 
tanim se speraverat Vel (qnod Pri- 
ccns moDoit) depravatus est locuSy 
proqae fnos «oftif legendnm est fctf- 
vat, ant «reef casut, nimiram collap- 
nm pancto temporis domas. Quod si 
ale legas, repone in interpretatione 
aiiiifirof , ant erudelet caeutf pro his vo- 
cibas: ftnm» tn/orf nimiai. 

* Milet e legione] Milites, testc Ve- 



getioy bifariam dividebantar, in le- 
giooarios et auxiliares. Legionarli 
Romani erant: anxiliares externi, 
qui a sociis vel foederatis gentibus 
niittebantnr. Bf iles e legione bono- 
ratior longe eral quam auxiliaris. 
Legionibos enim semper anxiliay tan- 
quaro levis armatnra, in acie jooge- 
bantur: ot in his prseliaodi magia 
adminicolum esset, quaro priDcipale 
sobsidiam. 



644 



APULBII 



mcerore permixtas, et alias Latini sermonis * ignanui, taci'* 
tus praeteribat. Nec miies ille familiarem ' cohil)ere quivit 
insolentiam: sed indignatns silentio ejns, ut conTiciOi^ 
vite» qnam tenebat/ ^ obtundens eum, dorso meo proturbat.^ 
Tunc hortulanus supplicue respondit, sermonis ignorantia 
se, quid ille diceret, scire non posse. Eigo igitur Grsece 
snbjiciens miles/ Ubi, inquit, ducis *^ asinum istum 7 ' Be* 
spondit hortulanus, petere se civitatem proximam.' Sed 
mi^, inquit» operas ejus opus est.' Nam de proximo cas- 
tello sarcinas pr»sidis nostri cum ceteris Jumentis debet 
advehere. £t, injecta* statim manu> loro me, quo duce» 

S§d kinu meuif qtd Mme «ral pii^kuiu ktctu, H «Kmit ignoMhtd imgwm MMU 
nam, traimbat tUeiu, Nequi iUe uMee potuU emUiuere ineoteMtiam iSM famUia* 
rem; eed inine ^ue eiUuiiOf tauquam oou ium eUa ultiqua, d^eit eum ex meo deroo, 
pereuiieue earmeuio otHt, quod habelmt i» mauu, Tuue h/ortuUiUue re^oudit nip- 
pHeiier, ee uou poeee ecire quid iUe dieeret, ob iguoraiiouem Uuguee. milee igUut 
teeumeue oraiiouem Gretee: Quouam (aU^ ducie kuueaeiuumf Ueepoudit otitor, 
oeiread proxiamm eimiaiem. Al ego {aU milee) iudigeo ^ue opera: oporiet euim 
ui adtfekat ex viemo eaeieUo eum reUquit jumeutie oareiuaM noetri prmfeeti, Eif 



mort adhee, Oud. — ^ Oxon. Gnelf. pr. Laiino eermoue : qaaii 'ignarnt' com 
«exto etiam casii copoletur, ut ' peritu« ' nonnunquam. /4.— S FamiUare 
Oaetf. pr. Id. — 4 Slc Mss. As bv^popAiaeros Locianng. Bene Igtlnr ita cor- 
rextt Beroaldoi, qui tamen melios fore coiyiciebaty ui eeniieio; ctim in prio- 
ribns Edd. estet eoufieio Tel cm/fcior. Sed Tide Ipsumy et Pric. Id, — ^6 Vid. 
Not. Var.— 6 Al. perturbai. — 7 JEgre eubjiekne mUee, Fux. Gr«c« «. m. ele* 
gantisiiroe. Nam qnl Latinii non responderat, Orscia pottea interrogatua 
est. Roald, Greece, Bene correctum e libro ¥eteri. Vulg. ^gre e. Res enina 
ipsa hoc nostrom fla|itat* CeU>, Greece legas, ut debct, in Mss. O. si Pi- 
tboeanum ezcipias, oti et jam In Ed. Jnnt. post» Oud. — 8 Deest pronomeo 
Ms. D'OrT. /d.— 9 Inverso ordlne in Pith. et Edd. ente Colv. /d.— 1 Exn- 
lat T^ opue a PaUtino, eti a Regio. In Mas. aliqnot et Beroald. £d. s|>cinc, 
D'OrviII. opera : nt legi omnlno votnit Sanctios in Minerva. Sed adversatnr 
Celeb. Periiouins, contendens, genitivom recte jnngi r^ opns. Enm console 
ad llb. IV. c. 15. % 8. Mihi uondom liqaet, promori tamen in apereu Nii 
not. e Guelf. /c^.— 9 Abest rh et u Pal. Oaon. /d.— 3 Bert. q, dieebai, 

NOTJE 



« Ftftf, quam teuebail Innnere bis 
verbis videtor eom Centorionem fo- 
isse: Centurionum enim proprinm 
gestamen erat vltis, qna peccantes 
milites castigabaut. Hinc ' Latla vi- 
tis* metonymice apud Poetas pro 
Ceoturionatn. Lucan. Pharsal. lib. 
VI. ' Promotns Latiam loiigo gerit 
ordine vitem.' Jnvenalis, Satyr. nv. 
' ^ui vilem posce libello.' Quamvis 



que seqnnntnr satis ostendunt milt- 
tem hunc fnisse gregarinm; sed U 
fortasse, qnod huic hominom generi 
satis famillare est, mooeris, qood non 
gerebat, iosigne nsnrpaverat, qno 
migori esset rnsticis formidini. 

' Ubi, inquU, dueU, ^«.] Adverte 
' ubi ' Itcenter dictum pro * qoo/ ad 
denotandam fortasse militarem ian- 
peritiam. 



MBTAM0RPH08B0N LIB. IX. 649 

bar^' aneptain, incipit trahere. Sed hoTtalanas prioris 
plag» Tahiere prolapsam capite sangoinem detergens,^ rnr* 
sos deprecatar civilias atqae mansaetias ^ versari commili- 
tonem, idqae per spes prosperas^ ejas orabat adjarans. 
Nam et hic ipse,7 aiebat, iners asellas, et nihilominas mor- 
bo detestabili cadacas/ [206] vix etiam * paacos oleram 
manipalos' de proximo hortalo solet/ anhelitn languido 
fatigatas, sabvehere/ nednm at rebas amplioribas idoneos 
videatar ' gerplas. Sed abi nallis piecibas mitigari mili- 
tem, magisqae in saam pemiciem advertit efferari/ jamque 
inversa vite ' de vastiore nodalo ^ ' cerebrom suam diffin« 

laifltttM «Miiii, opprehendtn» me loro, ^ dweAar, tasfii trakere, Venim oUUr 
abtitrgeiu «an^tiiem, qui shllavent ex capHe^ propter vuhmB prtorit JcfM, rog&i 
kenun eammUUonemt ui agai eeemn humaninu ei mHUu; a^ue ijuum ea rogahai^ 
obieeian* per quiequid sperahai fauetum, Hie enim eiiam OMinuM ipee^ ote&af , eegnie 
eei^ ei pr^eiereafreqnenlter cadU ex merbo abondnando, ei frix eolei exporiare aHquei 
faideuloM herbarum ex proximo horiulo, quod eum /eeU, feeeue ett, ei anhelaif ae 
benguei ; iantmn abeei ui videaiwr apineferendU emnibuM, Sed poetqnam vidii miU' 
iem muUie preeibuM plaearij $ed megiM incendi in emm exHium, eijam fdte inwerta 



'^^^^0»^* 



niftle. Eimgek, Ininio dicebar» Giielf. tec. Pal. Oxod. D'OrT. (ani cmret 
^ teroy fue me dueebat. Edd. Wow. Elm. Pric. i. me qno dueebai, Ond. 



Pal. proleium, Reete. Ehnenh» Catn Ooelf, oee, Atqoe hinc sic edi. 
dlt Seriveriat. Non siseotior. E •nperiore capitis vnlnerata parte pro* 
labebatnr ten deflnebat tanguiii Sed meliore ordine leget ciMn Cod. D Or- 
vill. proiapmm Mongmnem^ capHe deierg,_ In Pal. eanguine* Ond.*-6 Fnz. 
Id. Imii 



oMwnlflnt. Roald. Immo tMitiiiNtit.— 6 Fnz. per epee proxinme, Qnod pro* 
bo« Signifieat lil>eros, per qnomm capnt et talotem adtnrabat. Roaid, 
Oratit biee tnpponootor a Roaldo. Nnllnt alint addicit Codez. Per tpee 
<f proMp, Onelf. pr. Ozon» FroMperioM Pitb. Oud, — 7 Ibidem, hiee ipMe, 
Coivios. Hie Mtt. pleriqne et £d. Jnnt. pott. cnm posterioribut Colvio. 
Hoe D'Onp. Citra necettitatem Pricttnt malebat ieie, Dein morboque Pitb. 
OndL— 8 Palat. vixque* Id.— Flor. me me u lo Mj male. EUnenh. Item Palaf . 
cC Onelf. ambo. OwU- 1 Vid. Not. Var.^S Pal. Onelf. tec. •«6ni«rf. Ond. 
— -S la Berttn. noo ett particnla mI, elegantint. Seiopp. in Sffmb, ei Suep, I. ii. 
14« Optimit qnibntone toletabette rhui, At tic 1. ▼. p. 95. ' Nednm ut 
gcnitonbnt l>eatnm ejnt differamnt prteconinm.' In Flor. N. 16. ' Nednm 
ot Carthagini detint.' Sed variant ibi libri. Ui a rebue Pitb. In Palat. ett 
videai, Ond.— 4 D*OrT. ^eraium, Id.— S Palat. Onelf. tec im dteerea v. 
Ozoa. Onelf. pr. et £dd. pp. Hce, Id.— 6 De voMtiere nednlo, Mt. deiHitltort 

NOTJE 

• Jlfer6o deieUahiH eadueuM'] Morbo faito: eum eonttet caprat qooqne, 

comitialiy qnem Orsci imkif^lae vo- atqne ovct, qnin et eqnot, et mnlta 

caaty qoo morbo Plin. lib. x. cap. 2S. alia animalia illo nonnunquam cor- 

ait, praiter bomines cotumicet tolat ripi. 

iater cetera animalia, laborare : ted ' JOi vaili^rt nadiiit] Quem manu 



646 APUI.B11 

dere^^ t ciirrit ad extrema subsidia : siinalansqne, ad Com- 
movendam miserationem, genaa ejns velle contingere,^ sub- 
missus atque incurvatns^* arreptis ejus pedibus utrisque ' 
snblime elatum» terras ' graviter applodit : et statim, qna 
pugnis, qua cubitis, qua morsibus, etiam de via * lapide cor- 
repto, totam faciem^' manusque ejus et latera conyerberat.f 
Nec ille, nt primum ^ humi supinatus est, vel repugnare, 
▼el omnino munire se potuit. Sed plane identidem com- 
minabatur, si snrrexisset/ sese concisumm eum macbsBra 
sua 7 frustatim.' Quo sermone ejns commonefactus horta- 
lanns, eripit' ei spatham:'* eaque longissime abjecta,* 

M frmetum ke cafm^ mndo pmdo eraatian ; co^fugU od tiUima mbiidiaf fiagmtM- 
fne «f veile eompUeti pm gemm, ed exeUmuUm cMRinumUtMim, iMeUmat «e, et 
mcMnM<, et apprekenaie aaebebue onf pt4ibae, extatUt eum wrnuii, et gramter o/it- 
dit eola: et con/eetim pereatit totam o» vnttiiiiii et OMnae, et latertt modo papiie^ 
mado eaUtief tam tMrfitef, et lapide etiam eoUecto ex via. Neqae iUe potait aat 
reeieteref aat etiam ee atto aoodo dtfeadere^ poetqMom proetraiue foit kamL eed 
tamtam e^pme atiaabatmr ee eam dieeectaram ia /raeta eao gladio^ ei earrexieeet. 
Qaibae veAie eiae odmaaitae AMtvfaaiw, eripit ei eaeem : eoqae aldeeto loagieeiaee. 



aodalo, Nom ^deTittos' ooTiter dictnm, ot 'depmrcas?* Coh. Immo 
potios ouasi aboodftt de, ot bene monet Pricttns. Vide com alibi nrpe, 
tom ad 1. IV. p. 68. Abest de a Bertino. iVadiil» Pal. Ooelf. nec OxoD. Oiitf. 
—7 Al. dijfkadere et diffldere. — 8 iSiiftMtsiiMaf^aetaainMliii. Liberidem scrip* 
tns hsec non habet. CoU. Neqne Oxon. nec Ooelf. pr. Ovd.^9 Pal. D^OrT. 
Foi. atriequeped. Id. — 1 Pith. certe. Id.— 2 Flor. e. d. tieo. Elmenhorstios. Lo- 

cian. AlB^ rfiariis Uov. Oad.—Z Palat. Iiii /. Ooelf. pr. tn /. Oxoo. tum/. 
^ae^nmnme^ue et l. Id. — 4 Edd. Jaot. Ald. non babent copolam. Mss. Goelf. 
sec. et Paiat. kUerat et eono, Hioc oon male Orotenis margioi allevit, lace» 
rat et conaerb. Nec tamen temere qoid mnto. Lncian. aimpliciier, oeifiMfOF 
twmew o9r«. Id. — 6 Coll» Voss. «f pruM. Id. — 6 Al. refiirrcxtsiel. — 7 Bert. et 
Bom. rh eaa non habrot. £lNifiiA. Neqne Pith. nec nlla editio ante CoWiom» 
qoi tacite addidit e Lipsiano. Sicot et agooscnnt Flor. Pal. D'Orv. aliiqoe* 
Oad.— 8 Palat. Onelf. sec./mslraltm, D^Orv./rvflraliMi. Id.-*0 Ooelf. pr. a 
m. pr. arripit. Id.— 1 D'OrT. spolam. Id.— S £d. Ber. ofttcto. Dein mram 

NOTiE 

teoebal, qniqoe erat Titi illi pro ma- genoa eoosecravit, ot frontem Oenio, 

nobrio. et deatram Fidei. 

f Cer«6nMi fimm di^dfrf] Snp- * Spathaml :iwdeii Orseeis gladioa 

pleodum ' parare ' aut * velle.* major. Milites ttomaoi gravis arma- 

^ Geaiia <^ rc//f eontiogere'] Ex torse habebant, teste Vegetio, gladioa 

more eorom, qoi, in Titm pericolo majores, qnos ' spathas' Tocant, et 

positi, misericordiam conantor com- alios minores, qooi * aemispaUias.' 
morere. AntiqoitM Misericordia 



MBTAMORFHOSBON LIB. IX. 647 

rarsoB sflevioribns eum plagis > aggreditar. Nec iUe pro- 
Btratas ac prseventoi» valneribasi^ allam reperire qaiens sa- 
lati ^ sobeidiani, qaod solam restabat, simalat ^ sese mor- 
taam. Tonc spatham illam secam absportans 7 bortalanas, 
inscenso mef* concito grada recta festinat 9 ad civitatem. 
Nec hortolam soom saltem corans invisere/ ad quempiam 
sibi devertit^ fiimiliarem. Conctisqae narratis,' depreca- 
tor^ periclitanti' sibi ferret aoxiliom :^ seqoe com soo sibi 
asino tantisper occultaret ; qooad celatas spatio bidoi tri- 
doive,^ capitalem caosam ^ evaderet Nec oblitos ille ve- 
teris amicitias^ promte soscipit^ Meqoe per scalas, com- 

fltfoHter fum iienmgramoHbui ieiibui. Itte vero Mpiiittf, H impediiut plugi», eum 
nuOam paaei iuvemire praeidium mue viiay flngU u eme meriuum {qued eohm ei 
eupererai), Tuue koriidmme auferene eeeum iUum cmem, eemeeeniii me, ei reeiu 
pergii md urUm p roper a nii greem : nefue eogiiune euiiem de vieUmido euo hortulOf 
reeipU ee ud ^uindam euum mmeum: mmme m e ru iio^ e Mnjtaf, qmei eibi eceno' 
noily orui eum^ ui eibi opUuleiur ta iUo perieuio^ ei uheeondui oe ei euum ueimum 
ts oUifuod iempue, donee iffugerei euuemn eupUuiem, lataM per duoo uui iree diee, 
.JHe Mii immemor uniUium neeeeeiiudiniiOf propere eum exeipiif «Mgiif, ermitue 



Fox. Gaelf. pr. /d.— 8 Scriptns item, eum piagie, Colt.— 4 BertiDianus : ue 
preemovene fmlneribue. Forte, ae peene nmriene. Sdoppiiis io Symbola. Bert* 
pnniioMiis «. Dnde alii, ae pane mairien»^ hand male. jBiM^iiA. rorte, crifeiifict 
V. Bnotins.^6 Flor. ealuiie, ElmenborstiDS. Item Oxon. sed male. p. 189. 
' Medelam cmciatni deprecatnr.' L. x. p. 224. ' Medelam libidini capiens.' 
Vide ad Siiet. Vespas. c 7. * Orantes opem ▼aletndini.' In D'OrT. Fnx. 
oebAi guiene. Ond.— 6 Onelf. pr. eimuUme. Id.~7 Adporiane. Fnx. aeporiane, 
Roaldns. Aeponan».Vu\gutnmfUdp€riane,CoUim, In Mss. O. osporfaiu. Ante 
Colv. £dd. mp. vel adpori. Scribe, oheporiane, nt snpra. Oiid.^8 Ouelf. pr. <ti- 
eeeno me, lyOrv. tiistfiiso me. Edd. Scriv. tiicfiiso me, sive incitato verberibus. 
Sed fmstra. Vide ad p. 205. ' Inicenso me.' Abest pronomen ab Edd. Ald. et 
Jnnt. post. /d.— Reciefeeiinai. Forte, reeia f. Roaldns. Ms. reeiaf. et moxy 
euneHofue enarratie. Scioppins in Symbola. Rectu. Vn1|Co, reeie. Elmenfaor- 
slius. Reeia olim jam exhibnit cnm Mss. Pal. Pith. Gnelf. ntroqne, £d. 
Jnnt. post. et dein tacite Wower. ac seqq. Verissime. Adi ad I. vi. p« 120. 
' Recta, atqne pnlcberrime.' Mox eaUem exnlat ab Oxon. Ovd'.— 1 Gnelf. 
aec. eiiam vie. Id. — 2 Prave Fnx. et Edd. recentiores contra meliores Mss. 
dieeriii^ Onelf. pr. veriii. Id. — t Flor. enarraiie. Pal. e. eiiam narratie. £1- 
jsenhorstins. Hinc Scriverins edidit,c.jameiNirraftf. Sed snfficit enamatif, 
nt babet cnm Ms. Scioppii Fnlviano, D'Orvill. Fnx. et Edd. £lm*>nh. Flor. 
Vide ad I. tiii. p. 102. * £t enarratis ordine singnlis.' Mox paiE. seq. 
* clades enarrat snas.' Lib. iv. tamen p. 72. ' Narratis, qnae gesta sunt.' Oiid. 
— 4 Depreeaiue. Pitb. depreeaium, Id.— 6 D'Orv. rejferret a. Id.— 6 Oxon. 
Ooelf. pr. iriduique. Id.— 7 Edd. Scriv. eueeepii, Id.-— 8 Scipio Oentilis doc- 

NOT£ 

k Capiialem eoifsani] Accufationem, fectnm (ut pntabat) militem, in dis- 
rtatumquc homlcidii, qoo, ob intcr* crimtn vocatns fnisset capitls. 



648 APIiLRII 

pKcitid pedibas, in Bupmas coenaoiiliiin ^ attracto, faovCfi* 
lanaa deorsos ' (;207} in ipsa tabernala dcrepit^ in qwandatn 
cistalam, et sapergesto delitescit orificio,* At miles iliat 
nt postea didici,* tandem velat emersas grayi crapala>> na* 
tabnndas ^ tamen* et tot plagaram dolore saacius» bacn* 
kKiae ' se vix sastinens/ civitatem adventat :7 coofiisosqae 
de impotentia, deqae inertia saa qaicqaam ad qiieaqoam 
referro popalariomy sed tacitos tnjariam devorans,' qoos* 
dam commilitones nactas, istas tanc clades enairat suas.' 

€9mpHc0iU, tracto per aealM m to^nl^toiM iuperiwi, hariMkanm in inferieri cettuia^ 
irrepH m quandam areulamt et $e abecondit opireula euperii^eeto, Itte mt» mUee (tct 
poetea cofnopt^ tamdem quaei experreetua alto ebrietaiiM eomno^ tiiubame teawn, et 
fraetue deihre tat tuhieruM^ et etgre ee tuatenitane haeuiQ, venit in urhem: el veritUM 
uOi chium narrare fiiipptam de eua ototeiilui, et eimul ignavia, eed mueniana iUam in* 
iwriam^ cum oceurrieeet quibuedam eemmiUiembme^ Umc ek eommemeirai iUa» euae 



#«#^#«#«# #« 



tltiimo eooiiii^nterio sao in hnjns anctorlt Apologiam (p. 900.) hunc loenni 
•io legebat : H. detareu» in ipiam tabermmt cArm direueit, Brantins. Niinto 
«inam pntido et nny^tor. Vfdo PrleKnm, et Indiceni. Owl.—- /n ipea 
tabemaeula direpU. Bertln. tabermUat nt exproMi. Wower. FoW. et Bert. 
(afrefHiilfl. 8ed leg. derepit. Seioppiui In Syinbola. r«6emicJa. Aldns, feier- 
nooifa, male. Elmenh. Tabemaeula legaa in Flor, Reg. Fnx. D'OrT. Pa|. 
Edd. Beroaldi et seqq. nsqne ad Wower. Tofteniam elom eomecit Sclplo 
Qentills. Sed certisslmnm est tabermda, Qnod dat qnoqne Pith. Cod. et 
Jam expremere Edd. Rom. et Vicentina. L. tii. p. 107. ' Tabemnlam quan- 
dam ineubabat.' Dein direpeit legebnt Sclplo Oentills. DiripU Oxon.. dire- 
pit Mss. et £dd. Vett. Sed recto der. correxere Seiopp. et PrlcsBus, quem 
Tide, et edldemnt jam Elmenh. ScrlT. Florid. Adi etlam ad I. it. p. 67. 
' Ibl cnm derepslssent :' nbi Idem vnlgo orror. Oud. — 1 Flor. tor^ldo, male. 
Etmenk. Abest et a Onelf. Pal. Oxon. Supetjeeto coigecit Pric«us, sed 
timide ; nec etiam opus est. Nam composita a |^erere, ut congerere, ege- 
rere,. ingerere, &c. passlm Tim jaclendi et ponendi habent. Deln lorri^. CoU. 
Voss. Mirifice in unelf. see. delieti eeemei tor^lcio. In Pal. deltcft sreoo 
terrUleio, Oxon. Onelf. pr. de/tiescend torifleio. Oud.— 3 D'OrT. dedieH. Id.— 
$ Ms. emernii egraxi e. Scioppius in Symbola. Ita tacite edldernnt Wower. 
et Pric. conflrmatnm a Ms. PlthoBano. Sed llb. ii. Init ' Et somno slmnl 
emersns et lectnlo.' Otid.— 4.Ms. ailmAimdiie. Coltins. Facio m«rei6MidK*. 
BrantiuB. PraTO. vHabuaduM Onelf. pr. Ond.— 6 Abest copula n Pith. Bert. 
ot Edd. ante Colvlnro. Id. — 6 Pronomen suprascr. In Onelf. pr. /d,— 7 In 
eiuitatem adteniat. th in non est in Flor. Elmenh. Neqne in Bert. Plth. 
Fux. Quelf. Oxon. D'OrT. Coll. Voss. neque aliis, ut oplnor, nec Edd. ante 
ColTinm, plano pro Apuleil genlo. Qnara ejecl rursns praeposltlonem, malo 
a CoWio intrnsam. Vide ad 1. 1. p. 4. ' Proximam dTUatem perTeneritis.' 
et ad I. b. p. 187. Ond.— 8 Edd. Jnnt. Ald. derofane. Inepte. /d.--0 Vnlg. 
illam tune eladem en. euanu CoItIus. Ms. ietam tamen eladem en. euam. Scioppias 
in Symbola. Rom. iaiam lome» eladem en, euam^ Elmenhorstius. Singularem 

NOT^ 

* Jn fliiperinf eonMenhim] Snmmum Plantum, Act. iii. Scen. 1. ridicnle« 
domus tabnlatnm. Jnpiter apud ' In snperioro qui habito cmnncnlo/ 



MKTAMOltraOSBON LIB. IX. 



«40 



Placait, «t ipse qaidem contQberoio ^" se tantisper ■ abs- 
conderet. Nam pEeoter prcqpiiam contnmeliaip» militaris 
etiam sacramenti geninm*'' ob amissam spatham'' vere* 
batar;' ipsi aatem, signis nostris enotatis, investigationi 
▼indietaeqae sednlam darent operam. Nec defiiit^ ncinus' 
perfidns, qni nos ilHco ocenltari^ nnntiaret Tam com* 
militOMSj? arcessitis magistratibas^ mentinntnr 8eBe mnlti 



e0Umttt0$e$, OpHwmm fytiu vigm eti €U,ui ipu qmdim tht aiiquimtmm tmporiM 
t^ent fa Mmmiiiit eorum domicUio {nam wmiet eonlbmiUom^ tpim poBout fueroM^ 
fimtAoi $titm Deum premdem McraNWRlt Mt/ttarta prepUr perdiium enaem) ; ipei 
9et0f obeermiit noeirie veetigiie, ttudioee ineumbereni inpueiiiomi noeirm, ei ii/Ho- 
"* M«. Ac repertut etiwrfUtue vieinut, qui rtferrei noe ibi deliietcere, Tuno 
eommHUonetfUdeoeatie Mof^rutitmefjbiguni ee mnitim in itinere mt argenieum 



«#^##^^i# »««« 



■nnernm, qoS aate Colviam circainferebatnr, e •iniilibas Nottri exemplii 
prafert PricMty exisUmanff, etiic in Msff. legi. Verom soii Uraini et Pitncsi 
Codd. ffic bnbent. In ceteri* est pioraUi, qni et eliqnotiet in simiii re Nottro 
«dbibetnr, nt I. vii. p. 144. ' post tentaff meas cledet.' h» boc p. 801. * mng- 
nni et postremas doroloo ilU fiindomm clades annnncians/ £t svpins. 
Poiset et conjici, istit scriptnm ftriss^ ab Auctore. Qnod com abiissct in 
tsteffy libraries liinc ciadem euam etiam in plurelem motasse. Eznlat itiat a 
Pal. Ooelf. et OiCon, Pro ime io Fux. Reg. et D^Orv. Oaelf. pr. quoqoe 
est iamen ; in Pai. Ooelf. sec. eum^ in Ed. Scriv. <iim. Ond.— 1 Abest te a 
Palat. a qno exolat item preBter, Id.^9 Ms. ffocra gemwH, Colvins. Reg. 
Fnx. tecrari genium, Vide Bartb. I. xzxii. Advers. c. 0. 5. gementi Onelf. 
pr. OiMt— 8 Idem, cvrfteral. Colvius. ildaiiffffaM D*Orv. miffffOM Pitb. Ontf»-- 
4 Ed. Ber. ne, Bas. pr. deemt^ ColL Voss. fmi, Id.--5 In D'Orv. est «teiaiiff 
vmoiff. Ed. Volc sec. mdatff. Id.— d Scribo, tVbc oecMlCart. Colvius. /iOe 
edidere Wower. Pric. et Flor. Sed Mis. servant UUco^ qnasi * iltoc loci/ 
'ilio in loco;' ut apnd Cmciliom etTerentinm. VideNoninro p.668. Ed. 
Merc. Nunli. oecult. Fox. Oud^l Edd. Jnnt. Ald. iaiic. Seriv. cemmiitHoRrff. 

NOTJE 



« C«Nta6ffnito] Domidlio militari. 
Centaris, anctore Vegetlo, in conto- 
beroia dividebantur, ita nt, decem 
mlUtibos sub uno papilione degenti- 
boSy nnns qnasi prieesset decanns, 
qm eapnt contnbernil nominabatur. 
Contabemiuih illod decem militom 
' manlpolns' etiam dicffbatnr. 

* MiUtarie etiam eacramenii ^fliiam] 
Id est, geninm Imperatoris, per 
qnem miles joraverat solennl formu- 
la, se nnnqtiam desertumm militiamy 
nec mortem recosatoram pro Ro- 
raaiM Republicaf et omnia se stre- 
nue factururo, ^nae praecipcret Impe* 



rator. 

* Ob amieeam epatham'] Panluffy 
Lege Qni commeatns, 14. ff. de Re 
Miiitariy § 1. * Arma alienasse grmve 
crimen est, et ea cnlpa desertioni 
exspquatnr : ntiqne si tota alienavlt : 
sed et si partem eorom, nisi qood in« 
terest : nam si tibiale vel homemle 
alienavit, castlgari verberibas debet : 
si vero loricam, scotomy galeam, gla- 
diom ; desertori similis est' Unde 
non male inferas armoram amissione, 
qnsi desertioni est similis, violari mi- 
litare sacramcntum, quo jnrant mili- 
tes, se nunqoam militi&m deserturos, 



fiSO APULBII 

pretii vasciilnm argeateum praBmdis in via perdidiflse :' id- 
que9 hortalaniim ' reperisae/ iiec yelle restitoere, sed apad 
familiarem quendam sibi delitescere. Tonc magistratas, 
cnm damno prassidis nomine cognito,' veniant ad deyer- 
sorii ^ nostri fores : claraqoeTOce denontiant hospiti nos- 
tro, nosy^ qaos occultaret ^ apad se, certo certias dedere,'^ 
potius qaam discrimen proprii sabiret capitis. Nec ille 
tantillam 7 conterritus, salutiqae stadens ejus, qaem in 
saam receperat' fidem, qaicquam de nobis fatetur: ac die- 
bas9 pluscalis non vidisse* qnidem illum hortulanum con- 
tendit Contra commilitones/ ibi,' nec nspiam/ illum de- 

pr«c^eclt fM, quod eni magni pntu: H gntiulam omw€m imoemiou ilUdy et notk 
reddiTif eed iiUm UUere apid iguendam smm mmieum. Tum MugieiruiuOf uudito 
damMo, et uontiue pretfeeii^ vanMni ud oetium noetri doMtctlit, et prtKipimt uUa 
voee noeiro koepUi^ ut potiue tmderet not, ^uoe eertiteiaie eehbot apud #e, fnaai 
euHret perieulum vita eute, lUe vero ne msjitimnii quidem exterriiuej et coueuienM 
vitefllbMMj^uemreeeperat in euam tutdamf nikil proreue/atetur de nohie: et afftr' 
uuU ee ne vidieee qMuUm iUum hertuUmum a d&bue eai muUie. MiUiee eontm 



^^^0^ ******* 



Id.^S Seee abest a D*Onr. ani dat deperdidieee. Vlde ne ad C»8. I. iii. 
B. G. e. 28. * Paocoi deperdiderDnt.' In Pal. ar^ciiliim. Pro prenidie in 
Gnelf. pr. pretu et ta rtaai. Id. — 9 Ozou. Gaelf. or. aique, Id.~i Horfa- 
la«MM quendam. Abeiit rh quendam a Pal. Oaon. Ouelf. ntr<K|ae. Bene. Nam 
aeqnitur vers. prox. ' familiarein qaendam.' Id. — 8 D'OrT. reddere. Hoc 
▼erbnm et seqq. usqne ad eilri deaunt in Pith. /d.— S Et damno prandie aa- 
mitie cognito, Intersere et, et lege, et danmo et Preendie nMmae cognito, Flo- 
ridus. Pricsi scrinia de more compilayit Ftoridas, qoi sic edidit. Ulcerit 
allquid iiic certo latet. Nam et Yel abondat, vel altemm deest. In Pal. 
Ooelf. sec. Pith. Codd. exaratur, ei dmnno ptaeidieet nomine e, D'Orv. Gaelf. 
pr. eum daumo praeidie nomine eognUo. Quod sequor. Oxon. nbn, Oud. — 4 
Dieereoru, Flor. divereorie, Elmenhorstius. Devere, rect^ in Palat. et Goelf. 
aec. divereorum Gnelf. pr. Oud, — 6 dnelf. pr. voe. Id. — 6 Edd. Jiint. post. 
Ald. oeeuUare, Voee abest Pith. rd.~7 Inrepsit in Edd. Wowerianam et 
hioc Pricaeanam taaivlani. Sed respice ad I. iii. p. 69. Id, — 8 Reg. Fnz. 
reeeperU, Id. — 9 D'Orv. ai diebue. — 1 Vulg. Nec vidieee, Colvias. Flor. nee 
vidmef et deinde pro iiit/itone«, commiUtonee, Elmenhorstius. Male Colvinm 
secnti snnt Vulc. Merc. Wow. Pric. Nee habent Mss. Pal. Bert. Pith. Fux. 
Gnelf. ambo, Oxon. D'Orv. &e, Vide ad I. iv'. p. 69. ' Nec perfringere 
<fuidem.' Abett quidem a Gnelf. pr. Oiid. — 3 Contra mititonee. Fax. coaMit- 
htonee, Bene. KoaUL Ex Ms. Fnx. eommUUonee, Wower. Sciopp. in 
Symb. Neque aliter D'Orv. Coll. Voss. Pal. Oxon. Pith. Gnelf. et Ed. 
Junt. post. nt bene conjecerat Sopingins, et restitnere Wower. ac seqq. In 
Kdd. Scriv. rorsns eommiUtionee, Ood. — S Goelf. sec. ubi, Id.-^ Bert. «•- 

NOTiE 

ut modo dictnm est. Fortasse sincera lectio slt d^frtf ; 

4 Dederel Ex usu Grnco est : ' de- seqnitnr enim panlo post euhiretf noa 
niintiant dedtre' pro, nt dederet. autemaaMrf. 



MBTAMdRPHOSBON LIB. IX. 



651 



Ittescere, adjafanle^ gemain ^ priocipiB, ^ contendebant 
Postremam magistratibus placoit, obstinate denegantem ^ 
scratinio detegere. Immissis itaqae lictoribas [208] cete- 
risqae poblicis ministeriis^? * angalatim cancta sednlo per- 
lastrari jabent. Nec qoisqaam mortaliam ac ne ipse qoi- 
dem asinns inlra limen comparere ' nontiatar. Tonc glisdt 
violeotior 9 utrimqae secus ' contentio militom, pro com* 
perto de* nobis asseverantiamy fidemque CaBsaris identidem 
implorantium^ at illius > negantis, assidueque Denm nnmen 
ol»lestantis> Qaa contentione et clamoso strepitn cogni- 



fitnmUt per Genhairfmpeniiom ^bvMfrfliil, eum ilUe oeeuiM^ «oii vlb «iio i% 
f0M. hotiuime fiaemt Mdgisirutibui eemmmeere pertemiaiiene eum^ qui uegubut 
perHuueiier. Mieeie ergo iutro mUimMue, ei oiiie mimairie jwdttcwy impenmi 
emuiu iueeeiifruri etudieee per eiuguloe auguioe, liU re/eruut uuilum kaumem re- 
periri iu adibue, ae ne ipeum quidem aeiuum. ' Tuue v^ teme m i ior ereeeit ab uirum 
pte parte aliereatiOf miikmn uempe affbrmauiium eerto eertiue uoe ibi-eeee 4i /nt- 
fueiier implorautium auxiiium Ceeearte, UUue tero id pemegauUe ei perpetuo 06- 
teetanUe Deoe* Qued jurgium mumeurque ekunoeum eum ego aeiuue aiiae euria* 



^^#>»^>»^»»»^^»» 



quejaM* Elmeob.— 5 Qnelf. gerieum. Ond^S Bertin. denegauiee, Fux. dr- 
ueguuie, Id.— 7 AI. pubUee miuietrie,—B Scriptos Codez, apparere. ColTiot. 
Cemfare Pitli. Oaid.— 9 Ald. uioienier, Elmenhontios. Cam £dd. Joot. et 
Mss. Pith. Ooelf. pr. Oiid.— 1 Rom. uiHueque eeeue, Elmeohorstio*. Item 
£d. Ven. com Ms. D'OrT. Utrumfue Pith. Goelf. pr. N. Heios. molity 
ofrtiMMiis. Sed recte emendovit Beromldos, ot est in ceteris Mss. Coofer 
notas ad 1. 11. p. S2. * Canes otrimqoe secos.* Ood.^S Prsrpositio ezoUt 
m Pith. ld^% Ad iVme u. Volg. ai UUue. Ms. ad uUiue. Forte, ae iUiue* 
CoWios. Legeodom, ae ilUue, Scioppins io Symb Alii, deneg&uHe, Elmen- 
horstios. Qno seoso, qoave constroctiooe Colv. Volc. Ed. pr. Merc. Wow. 
et Pric. edideriot od, non capio ; licet ita sit qooqoe in Pith. Pal. Fox. et 
D'OrT. Qood fit de more librarioromy passim 'ad' pro * at,' oti 'set ' con- 
Ira pro ' sed/ * hant ' pro * haod ' scribentiom. Nec melios est ae ; qoomodo 
K. Heinsios Yoluit etiam ad Ovid. L ▼, Met. 461. Ae satis Latioe non diet 
ante Yocalem, ssepissime post alios jam mooni ad Cvs. Snetoo. et sapra. 
Clarissiroe oppooootnr^ militom adseveraotiom, at illios negantis.' In Foju 
uiUue, Ond.— 4 D*Orv. Ozon. carent t^ que: et Edd. pp. inepte mrsos ha« 



NOTJE 



' AJSmwUee geuium pruidfiis] More 
niiitari, sanciios enim ejosmodi ho- 
minibns erat jnramentnm per geni- 
pm C»saris, qoam per Deos omoes. 
TertoU. In Apologetico : ' citios de* 
■iqae per omnes Deosy qoam per 
unnm geniom Csesaris pejerator.' 

■ Ceierieque pubUeie mtniflmif] 



Qoales erant viatores, accensi, appa* 
ritores, &e, de qnibos Yide Rosinom, 
Aotiqnit. Rom. lib. tii. cap. 48. ' Mi- 
nisteria ' bicjpro ' mioistris/ ot Uer* 
▼itia ' pro ' servis.' Sic I. iii. * tonc 
me per prosceninm medinm, velnt 
qoaodam Tictimam pnblica minitte- 
ria perdncnnt/ 



862 APUtKii 

to,^ cariMns alioqaia, et^ ioqaieti procacitate praeditoii 
asioos, domobliqaata^ cervice per qaaodam feooBtralam/* 
qaidoam sibi veUet tomaltas ille, pnwpicere gestio ; aoas e 
commilitooibas, casu fortaito collimatis ocalia ad umbram ' 
meam, cooctos testatar iocoram. Magoas deoiqoe conti- 
Doo clamor exortas est' £t emensis protioas soalis/ in- 
jecta maoa, qaidam me yelot ^ captiyom detrahont Jam- 
que ^ omoi sablata contatione, scropolosias contemplantes 
singala, cista etiam illa ^ reTolata» repertom, prodactamqoe 
et oblatam^ magistratibas miseram bortolaoam, pceoaa 
scilicet capite pensaram,^ in publicum deducunt carcerem : 
sommoque risa' meum prospectum' cayiUari non desi* 

mUf H prtfdttof petuUaUia fnqfdeta^ audmt$€m, dumt detmi^ eoOo^ aipiQ atpicere 
per fiumdam/miuteUmiif ^uid eihi vellet iUe ttrepUuM^ umu$ ex eo mmiHt emwiM de- 
JUsu/arte/irtwm 9euU$ u4 wmum mmkrum^ teUeu uumeu vueui pulmm> Duuiquu 
iageuu elmmr Wku eubimtuM eei: ei quidumf emmemnu eo^futim uuUt^ m^ieiumi 
miki ummmm, et trukmmt me imde puui eupticuuu Et jum^ uublatu mrm maru^ 
ecrutamteM ommia mtiore tiudia, ditcooperta etiam iUa arcuUif tiiMiuitiU unterum 
olitorem, et extraJkmut cnm tnde, atqut exhibent SHagittratibut, ducmUque'in |w6ii- 
cum euttodiatHy pmmtnempe pertolmturmm capite : mee cettamt jocuri mmummo cum 



^^<»»^^^^#^»» 



bent domimi, Id.— 5 Non aipioiek Gaelf. pr. /d.— 41 In Oxon. deott copnU. 
Jd.— 7 Otielf. pr. ut.prmdietMt obt. Id^S D'OrT./fii€tCi«liikM. Alll diennt 
/enetteUam et /entttreUam^ qaod etlam In OIomIi. Id.— 9 Vid. Not. Var. — 1 
Ed. Vicent. extortut, Male. Clanor ille per se ortnt est. Pasalnqoe oecnr^ 
rit ' exoritnr clamor.' Vide ad C«a. I. ii. B. G. e. 14. * Clamor fremitnaqne 
exoriebatur.' C<m|{iiiio deett Fnx* Ond.— S Fnx. et cmeutit pr. ar. BenOy et 
habet Ald. Boatd, Bert. et resi«Nttfl. Rom. et emertitf male. Ebnenh, Ante 
Beroaldam babebant editl cnm Onelr. pr. «m«rti«. Qoam probabilem ctlam 
lectionem alt ille. Sed male. Vlde ad Inlt. Apnlell. Arflitnflit edldit 8crl?er. 
Perperam. Nam ti antea mllltet acalaa aacendittent, Tldentnr Jam In tnpe> 
riore cmnacnlo inTentnri fniue aainnm. Ond. — t Pltb. pddom velmt mt. Id. 
—4 Mt. trahunt, Scioppint In Sjmbola. Edd. Jnnt. Ald. ueiut mt c. D'Orv. 
jam. Oad.— 5 D'Orrill.^ta/« pro cittulay ut in Fnx. p. 907. Gnelf. pr. emnc» 
te. Edd. Jnnt. Ald. et Uku A Bertln. exulat r^ tiln. Id.— 6 Gnelf. pr. rete* 
iutum obkUum. Sed deleta prlore ▼oce. /d.— 7 Pemat te. penmarum. Fnx. p. 
f. cmpite pent. Roaidat. Capitt peut. Vulgo lolnmmodOy fMMiefl pflnflMmm. 
Colvint. Tb coptle in nullo ▼nlgatomm ett. Eimen*. Immo jam tnm Id 
£dd. Colv. Volc. Merc. Wower. et contentn Mttomm, niti qnod in D'OrviU. 
ait capititt non male. Ond.->8 Oxon. pro Var. Lect. ntam, ntl et Par. Id^ 
9 Demeo protpectu. Fnx. MAmi proipec<mn. Roaldot. Melior forte tcripta 
lectio, meum protpectum camUari non detinmut. Colv. JlfeNm protpectum. Ita 
Liptii Mttnty Flor. et Bert. Volgo, t. r. de meo protpectu c. Elmenhorttiot. 
Bene ita rettltnit Elmenh. cum Scriv. et Florido, contplmntlbut Mtt. Ref. 

NOT« 

« Fenetirulam'] SKpiot /enetteUam reperiat dlminutif um a ' fenettra.' 



MBTAM0RPHO8BON LIB. IX. 658 

nont. Unde etiam de prospectu et nmbra asini ** natom est 
freqaens proyerbinm. 

fUu de Mff impirHrae. Undifiiam $Hum ai odtitiMm eaMf luU&han di uupec» 
ftMiC| ii umhn miHi» 



^«^#^^«^##^^ 



Paltt. OzoD. D'Onr. Onelf. utroqne. L. yiii. p. 171. ' Magistnim cavillui* 
t«r.' Vide tt ad L iii. p. OS. Atqne ita Cicero» Qai&ctlUatiiUy aliiqot. 
Oatf. 

. NOT/B 

* CMe etktm d§ pruped» ef «m- iinibra aiini per meridianain aMtnm 

krm MMt, 4f*.] LnciannB babet tan* qnietcere ▼eliet| eztarbatnm Inde fo* 

tnm 4^ tww wufoueb^s * ex asini pro- iste ab asinario dicente, se illi aal« 

ipectn.' Uojoa tamen proverbii dnn niim tantum locane, non etlam nm- 

alin ab aliis narrantnr originet. Qni- bram : ex boc ventnm in jadidttm ab 

dam enim femnt atinam per fenet* ntroqne. Qnod cnm olim in capitall 

tram protpicientem Yata fictilia in jndicio coram judicibut fattidiotis 

fignli offidna fregitte : nnde atinarl- redtattet Deroottbenety et illiy mox 

«m in jnt Tocatnm a fignlo, interro- expergefacti fal>ella iepldltatey cn* 

gatnmy eojut criminlt accntaretnr, perent ditcere, qnit foitset rel ext> 

dixitte ftw mpwcA^f * de atini pro* tnt ; sabjonslt tempettive admodmnr 

spectn.' Alii tradanty.asino prospi- egregios ille Orator: iit\p iSrovtfinfit 

clente, aves evolaste, telamqne dit- haiw^ 2 Mpts^ iwtBvpiun^ MpAww 

mpltte : cnjnt domtnns atinarinm in 8i iciy9vycverroi Mp ^^vxns^ oWk rris 

Jna TOcaTlt, qnl rogatnt qnam ob ^m^s ^ex«tf0e. *0 Tirl, cnpitit andire 

caotam rent fiieret, dixily l| &v» mi- de iimbra a«iniy bominis antem pro 

pexi^ms ' ex atini protpectn.' Pro^ anima periditantit defentionem an« 

▼erbinm boe» tl ab bit duabnt caaait dire non Tultit.' Haec duo proYerbia 

•rtnm dnxerit, de bit dicetnr, qui le- atinnt noater in nnnm conflat, dicit- 

▼iter et ridicule calnimiiantnr. At qne a te ortom dnxitte: nial mallt 

tl a protpectn nottrl asinl originem cnm Stewechio hic legere : deproepeC'* 

traxerit, de iis intelligetnr, qni atoli* iu, «1 de umbru ostiit, nt sit senans ex 

do indido aliqno et ridicnlo depre- prospectn sno ortom fuisae proverbl* 

hensl fnerint. £st et aliod Ortacnm mn *deasiniprospecto/ quemadmo* 

adaglfim Mp (Smv mtAs, * de nmbra dnm ex alia occasione natnm fnerat 

atlni/ cfijns meminerant Menander, lllnd : ' de nmbra aaini.' Scrlverio 

in Eneblrid. Plato, et alii complu- asaentirer hvc nltiroa verba: loule 

res: dicitnrqne in eoa,qoi nosse cn- e<iam,^e. e Gloaaa in textum irrep* 

pinnt ftttitia» et frivola, minimeqne sitse, aisi me prohiberet Luciani auc« 

ntUia. Dnetnmantenestexfabohi^ toritas, qui similiter indocit aainom 

qoa traduDt javenem qnendam con- annm, dicentem oecasione sui ortnm 

duxiase mercede aalnnmy et cnm sob este illnd ; H tmn vupuK^^ws. 



APULEII MADAURENSIS 



METAMORPHOSEON 



LIBER X. 



[209] DiE sequenti meus quidem dominus hortulanus* 
quid egerit^ nescio. Me tamen miles ille^ qui propter exi- 
miam impotentiam ' pulcherrime vapularat,* ab illo prsese^ 
pio, nullo equidem contradicente, deductum abducit: ' at- 
que a suo contubernio, hoc enim mihi videbatur/ sarcinis 
propriis onustnm, et prorsus exomatum ' armatumque mi- 

Ignoroequidem quid tfomtiMM mfiif horhdamufeeerit die poeiero, Sed iUe mHee^ 
qm egregiefuermt verberatUM ob ineignem amm rtotoiftam, lototi me, et abducit ab 
iUo frmeepif nemiMe qtadem jtrokibente : tdfue ex euo tentinio, ut miki quidem «i- 
deMtr, dedueit od tler, oiif raliiM euie ioreiuie, omaimuque, et inetruetum fiieme 



l Dictio J^rltilaiiiu, «best m tcripto libro, et recte : eniin glosiema videtvr 
foitse. Co2r. Horliilajiiio. Htnc vocem aiii delent. Eimgnk. Uncis indiitil 
ScriTeriuB. Ac repetita tox e prscedentis libri fine «d explicetionem vide» 
ri posset. Venim eodero modo Laciannt t. ii. p. 61S. Tf /Air tuuBvf 6 mvov- 
fjbs 6 ifihs 8coir^i|f. Ceteram sine libri novi dintioctioiie pergit Fnz. Cod. 
In Pith. est, die qwdem aeq. dominue maio hort. Oud.~2 Coli. Voss. rapniovjl. 
Id. — 8 Flor. dediurlam a. Elmenhorstius. Accedit D'Orvill. cnm Edd. £im. 
Scriv. Flor. <|oos secutiis snm. Qnia praesepe, a qno et e stabulo cnm pro* 
tractnm qnasi ftirto abegit, est elevatum ; sicnt et locns, quo ad prsftsepe 
stant jnmenta. Die priore e coenacnlo jam erat dediictos seu detractus asl- 
nns. Dtieltim Gnelf. pr. Palat. eoalradiceiilem. Ond. — 4 Ifoc enim ndki vtde- 
krtnr. Desont CoU. Voss. Atc Pal. Ozon. D'Orv. Onelf. pr. /4.-6 Flerent. 

NOTAE 

* Propter eximkan tmpolenltam] Vel exnere voloerat, vel ob imbecillita- 
Intellige violentiam, qna misernm tem, ob qnam noo potncrat se adver* 
hortnlanom verberaverat, atqoe asino sus enm defendere. 



APULSIl MBTAMORPHOSEON LIB. X. 



655 



litariter/ 'prodacit ad viaiil.7 Nam et galeam nitore prae- 
micantem, et scntum cetera his longios lucens ; sic etiam 
lanceam ' longissimo hastiii conspicuam, quam scilicet non 
disciplinas tunc quidem causa, sed propter terrendos mise- 
ros viatores in summo atque edito sarcinamm cumulo, ad 
instar exercitus, sedulo composuerat Confecta campestri, 
nec adeo difficili Yia, ad quandam civitatulam pervenimus ; 
nec in stabulo, sed in domo cnjusdam decurionis ^ deverti- 
mus.9 Statimque» me commendato cuidam servulo^ ipse <* 
ad praepositum suumy qui miUe armatorum ducatum * ^ sus* 
tinebat^ solicite proficiscitur. Post dies plnsculos^' ibidem 
designatum ^ ^' scelestum ac nefariuin^ facinus memini. 



miKlmM m MMfMR. Nam impuuerti mhi coMNfcm fidgort pnniiemUm, H 
«%pMMy qui loitfim emiMbiU rtUquii UUi: f«m «I kmeemm oMgiie tpe^abilem jm 
UmgUtimo Aaf<i&, quam eiwdiete eoiitfiaieertU m mpremOf auiue edUo oerenmrum 
/flitiifja, ut m exereitu Jieri M(fl, uou twte qmidem dudpUum oheervmtdm etMMU^ 
ted ad ierreudoe mtMTOf viaioret. Cum emeuei ettemmt iter piamuUf ideoque m» 
difieUe^ deveuimut ad quoddam oppidalum ; ueque uet reeepimut m dinertorium, 
tediudommmefi^uedamdeewriomt» Cumqae me tradidietet eutiodieudum euUUum 
termdo^ ipte ttatim prefieitcitur propere ad euum prt^ectum, qui prmerat miUe mt- 
Reeerdor euorme ae i^faudum eeelae perpetraiumfidtu vndem poet emnpi/ot 



^0^00>0^*^^^^ 



etPith. M-0rniM, Gaelf. pr. pnmme. Id.— 6 Oxon. mt2i<a/t<er. Id.— 7 D'OrT. 
" I. Id.— 



S Vid. Not. Vtr. — 9 Mmle rnnnft io Fux. et £dd. qaibosdamy 
prmtertim ooYitiis, e»t dtverf. Oud.— 1 Pith. tpoa. Id.— 9 Oxon. Pitli. Ooelf. 
pr. m. emorum dueene, Id.— t Pux. Ijuii Apuieii Madaureuiit Metammphoteoa 
\em CoU. mea) Ub, viii. expUeU, mctptl Uber uomue ^utdett, Roeldoi. Vide- 
tar hic a]i(|ald deesae. EbeUuh. Nescio, cor ita suiplcatoa fuerit vir doetus. 
^lbldem' lotelligit de ' civitatola/ io qoa asioos Locias apod Decorionem 
eraty mllite ioterim ad Tribooum profecto, aao redit demum p. 219. Regio 
■en Faxeoti in titolo, oameroqae fibri accedit Cod. Fraoc. Petrarchs, io 
qno Miiomorphoeie. Ood.— 4 D'Orv. desmofitm. Cave legas iode deetiuoium^ 
el ronfer Beroaldom, ac Lexiea, nostrnmqae I. viii. p. 173. ' Qtiasi cootra 
faa saiict» religionis designasset aliqoid.' /d. — 5 Ibid. et u^ar, CoWios. Ae 

iiOTJE 

* Deeiguatum'] ' Designare ' est rem 
novam facere in utramqae partem, et 
booam et malam. Hic io malam sa* 
mitor, qaemadmodum et apnd Te-' 
rent. Adelph. Acto i. Scen. 2. 'nam 
illa, qnie aotehac facta sant Omitto : 
modo qoid designavit ? Mitio. Qoid- 
nam id est ? Dbmka. Fores eiFiregit: 
atque id »des irroit Allenas/ &c. 



Deenrio hic est Ac- 
acdpxv'» decem militibas prMpositus. 
Alio iignificattt infra reperiu, pro 
Senatore maoicipall. 
. * MiUe armatorum dueaium^ dfe.} 
^nsmodi, Oneco vocabalo, Chiliar- 
chm dicti tnnt, iiqoe imperiom ha- 
boemot in Contorionei, qnemadmo- 
dom et hi in Decorionea. 



856 APULBII 

Sed, nt yo8 ^ etiam [210] legntiB, ad libnini profero. Do« 
iniiius ledium bi^bebat JQveiiem fiUam,. probe litemtumy at- 
que ob id coosequeDter pietate modestiaque prBBCipuum : ^ 
quem tibi quoque proyeniaie * cuperes * vel talem. Hojua 
matre multo ante defuncta, rursum matrimouiam sibi repa^ 
raverat:' ductaque alia,' filium procreaverat alium, qni 
adnque jam duodecimum * astatis aonam snpergresserat' •' 
Sed noyerca, forma magis ^ quam moribus in domo mariti 
praopoUens» seu naturaliter impudica, seu fato ad extre- 
mum impulsa flagitium, oculos ad privignum adjecit Jam 



die$: tenm hrfef Utad me» Ukfy ut V6$ fmfm iegaiUm DmtkmittUademm 
kabeb^JUhm jmtatem, UUriM flST<fi« imbitmmf mrmmdtpte m de cmm imtigtmm 
jwrfoie ei mMfetlia, pumy mU eimHemf epUree Ub% eUem metmm eeee. Metrt ejme 
Mvlltf mmbe mmrtmm^ fmier eemifmxermi iterum memfimmmimm: dmeim^t mim mxotet 
gtMturmi mtmmJUimmf ^w exeeeeermijmm eettiier dmedeeimemm tfiMiMi emee enmite» 
Vermm amrM, put peieme ermi im deem merUi feM u r Umdim e mm fmtkme fmmm fro-' 
mie M0riMM| e^im eei mmeere pmigmi^ mee pmd m tmimrm eeeti itbidemmemt eioe pmd' 
imptilereim' /mH meeeeeOmie md ^rmeMmmm iiimd eeelme. igihWy epiimte leeimr^ 



dant Msft. O. cmn Colv, et leqq. Oiitf.— 6 D'Orv. ei voe, Exulat voe a Pa- 
lat. Dein md Hbermm Fnx. Id.—f Fux. mmdeetim^ meimie. toleranda lectio. Ao- 
mid. Mi. eeptemter pieUde et mmdeeim. Colfins. Mannicrip. eeqmemier pieimie 
et modeeHm. legendnm contenderim, mflato <xmode«la. Brantina. Apaje fic- 
tnm latnd compositnra. Plerlqne Msa. non agnotcnnt rh et, In Pal. D'Orv. 
Oxon. Onelf. pr. Par. Coll. Vom. legaa, pietmie miodeeta. In Regio, Fnx. ma- 
deifa pietmie, Scriverins exbibnit, fSetmie et mudeetim* Cnm Florent. nil mn- 
to. Olid.— 8 Perperam Palat. pervemieee- Ed. Bas. pr. ct^e. Id.— 9 Fnx. 
reeipermoermt. Roaldns^— l Pltb. d. oHmm. Ood.— S Fnx. qmi mdteqme jmm d, 
Roaldns. Jmen mdeeqve, Ex Ms. r^ mdapie additum : cnjus vicem etiam alias 
legi notatnry adeeqme, Colvins. T^ mdetqme abest a Bertino. Ebmeml^. Jmm 
md^qme^ ante Colvtnm, qnem ceteri bene secnii sunty ex Mss. Florentinis 
dndnm exhibnit Ed. Jnnt. post. et consentiunt Oxon. Guelf. pr. et alii, vel 
cnm Fnx. et D'Orv. dant, qmi mddequejmee^qnnd prKfero. Qnt adeti^vejmm in 
Paiat. Qmijmm odeoqve Ouelf. sec. Vide Pricsnm. Ond.— S Vid. Not. Var. 

VOTJE 

* Qnm iibi qmeqme prmtemeeee^ ^v.] < provenlsae' hlc proprie nanrpari. 

Plaotus, in Moatellaria, de liberis el Sic Jnstinns, lib. ii. * ArtnneneM pri< 

parentibns : ' Bxpollnnt, docent li- mnm qnidem Darlo, sed prlvato pro« 

teras, jnra, et leges : Snmtn sno, et venisse.' 

labore nitnntnr, nt Alii sibi csae illo* ' Smpergreeeermi] Snpergreaans erat. 

rnm similea expetant»' Apnd Sueto* Prlscianns lib. viii. notat Veterca 

oium, Imperator Ciandias, de L. 0« dixisse 'congredior ' et ^congredio.' 

thone : « Vir, qno meUores llberoa Qna forma Noster hic nsnrpavit ttt* 

habere ne opto quldeuk' Obaerva ^greemtd a * supergredto.' 



MBTAMORfMd^BON LIB. X. 65t 

eif 6| leetor optime, Mio, te ttagob^Mi, mm ftlMili^ ' le- 
gere, eC a socco ad cotbuniufli ^ ascendere. 8ed molier 
Itta, <iaam dtn primig eiementte ^ CiipMo parvoliti» natrieba- 
ttir, imt>ecill]s adhuc ejas ^ Yiiibus^ faeile raberem tenaem 
deprimeiis^ silentio resistebat.? At ubi completis igiie ye- 
SRHo totis pre&cordiis^ immodice bacchatos' Amor exe&s- 
toalMtt,» sacTientl Deojann sircciibuit:' ac kmgaore simu^ 
latOf yuhius aninii menUtur * * in corperis valettidine. Jam 

• 

tcfai UJtm ligere ir^igdkmy non conMMldiifii, et tmendtre « «•cf^ td^hmnMm* 
Yerum ^(memdnL parmu mmoT vrimu initM aUlmiurf mmlier iUa r^metmbaimrfaeUe 
^u mrilm» adlme infirmi», madio Ufent exiguum rub(Mrem. Verum eimul ae amor 
Mp« medum/mrmui exartk repiei» iaia efim pHt&re iaeatiie Jlem mi »^ Mv 9iet4 ek 
m IVtaH» «MM»: ee mjk ie qm mmhe^ eelmeHi agrUedimm mfkni UmgmeeTeeirp&rte, 



r^^<#^^^^ 



D*Orv. wmgiefermeu Oii4.-4» Al. iiiiwinirti.-*-e Pkk. ^ oMae. Ond^ 
7 JAB^facQi ruherm ienmem deprmem eUeuiif r. Colfins. Ego lego, infaeiU» 
Brantiai. Meliot leges dt«tlogiieM|4Hi : faeUe, rubarem f. deprimene eUeniiOf 
reeieiebai, Crebro dicikir ' premere qaid sileotio.' Pro timpliei luiot ett 
compoMto Anotor^ nt s^piat. Ali4>i * dimmpere silentinm, demMrata ¥0X9 
Sce. Vide Iiklicein. FaeUem Oaelf. see. Oud^S Ak debae.-^9 Idem Ms. 
meiuabaL Ctlvias. Freqneoti errore. Conler notata ad I. Tiii. p. 164. ' fo« 
menlo consnetadlnis exnstnans Amor.' Oxoik Onelf. pr. eximaha^^ Fas* exem' 
imabai. Ond. — 1 Deo abest a 0'Orvill« £i ▼oci r^jaoi prvponendam con- 
cinoins jiuiicMvit PrieseiWy qioem s#qnor. Id, — % Idem vetns : eM Imtg» einmd 
mUmm eum, AI. /om, meni* «• eer, val, Fortet vnlmM jam. Mentem Tidit h«- 
jos loct BeroaldL Coh, Mss» D'Orv. Ouelf. et £d. Jnnt. poat. e< L In FaXv 
cst rnfiiK^ jam. Qaod neaeio cur pvmtalerit Colvins. Ferren, ti addi vo« 

NOT£ 

t Tfe^ffadiaemy mm fMam] Histo» tonymtee soecne pro C«iMeffia> et 

rjam fnnestain, non antero feslivam» cotbomns pro Tragcpdia saepe nsnr- 

et joconam narrationem. Tragcsdia- pahtur. 

mni argnmenta funesta, qnslis est ' ilffa<i<ar] Pricatns sic roiitat bnnc 

lnceatni, a« nefandns avnor, qno no« locnm : tntfaat anM MtaClfii^ eof|»orii 

^rcam in privii^inim exarsiste narral iat^olrtadiiiemy boc est, fingit morbnm 

hie Apvleiat, Vide Senet» HippO'* snnm non esse morbam animi, sed 

Ijtnra. corporis. Vermn arbitror, nibil liic 

^ A eoeeo ad MfJknmam] A Comce- mmationeantem^ndaeone este opns. 

dta, aen tepidis fabnils, ad Tragfxdiam , Satrs planns erit Iocqb, si * mentitur ' 

tfite narralionem tristem et fonestam. non intelHgas ' simarat,' sed ' celat ' 

' Soecnm ' (nisse calceamentnm bnmt- et ' tegit :' et * vaietndinem ' bte pro 

le Comeedornm prope pecniiafe, 'Co- hngnore et morbo sumas, nf slt sea- 

tbnmnm ' vertf snbUmivt, et btstrio- tns, quem in interpretattone ex- 

nibnt ifsnrpctnm, cnm Tragttdlat pretii. 
agerent, notissimnm est. Unde nm- 

Vetpk, ei Var, Ctae. ApuL 2 T 



658 



APUL8II 



eetem salutis vultasqae €letrinienta> et-asgris ' et ama&tibns 
^xaroassim conveniie, nemo est, qui nesciat. Pallor de* 
formis,'' marcfsntes ocali, lassa genaa,^ qaies tarbida, et 
saspiritas ^ craciatas tarditate vehementior.^ Crederes et 
illam flactoare tantam vaporibus ^ febrium : nisi quod et 
Aebat. Heu Medicorum ignarsd^ mentes!"" Qnid venso 
pulsas,*^ quid caloris ' intemperantia, quid fatigatus anheli* 
tas, et utrimque secus' jactatae crebriter' laterum mutuas 
vicissitudines ? Dii boni ! Quam facilis/ licet ' non arti- 
fiipi Medico« cuivis tamen docto ^ Venere» cupidinis/ com« 

Nemo fiiUmi ignormi awmia damna vak i M d in u ei facUi aceanUe €imoemre et ^egra- 
tia et ammMiu, PaUer iUi erat iwpie^ oeuii maretdt» geama feuay mmmm ter- 
MtMoMy et tatpiria impetuoeiora ex lentore iormentu Putaret Ulam agitari eahri'' 
bu» dumtaxai/eMamf niai putd lacrfwmbatur ptoqae, Hen imperita ingenia Me* 
diaoram! pAd paloatio arieruOf quii ealor inunoderatutf quid fnoa retmratio^ et 
reeiproem aitemaiionet iaterum ottpiui jaeiaiet in uJtramque partem indiemutf Dii 
Amm/ quamfaeUe ett euiiibet doeto dignoocere affectum amaiorium, quamvio iUa 



lniMet. Onrf.— S Pux. ignit, ld.--4 D'OrT. tutpiriut, Id.~5 Pith. nekementius, 
Id.— 6 Ai. vapore, — 7 Oxon. Ooelf. pr. inepte ingrata, Oud. — 8 Al. eolerit, 
— 9 Pitli. utrumque teeut* Vir doct ad oram Ed. Vtceot. et N. Heinvlni 
rartus ▼olont utrimteeut. Sed vlde ad I. ii. p. 22. ' Canes utrimque secus/ 
dec. Oitti.— l Flor. erebUer, Elmenborstius. Vitiose sic in Elmenborstil 
Notls editor. In Florent. ut plerisque Mss. et Edd. bene Ip^tnr crebrUer, 
Mele id Colv. et Vulc. motarunt in crfdiler; nt est in Lips. Fnx. Oxon. 
Gaelf. pr. Sed adi id 1. 1. p. 16. In ¥an,Jaetare. Pal. Guelf. spc. ac crebr. 
tantet, Oud — 2 Pith. faeiUt ett^ 0%6n,/acUe, Gnelf. pr. facUet. Id — Z Pal. 

Ubet^ com Gnelf. sec. /d.— 4 Idem, ia docto. ColYius. Th tamen non est in 
Florent. Elmenh, De subintellectn vel ellipsi vocis tamen, post Ueetf vel si«> 
milem particulam, egi ad I. iii. p. 60. In Palat. quoque CKt tam, Ond. — 5 
Pox. P*Orv. Edd. Vett. Venerim^ ot pasaim. Cvpidtnis noo legaa in D'OrvUI. 



NOTiE 



^ PaUar d^ornUt, ife.1 H«c omnia 
signa tom morbnroy tum amorem co« 
tnitantia Noster ezpressit lib. v« ubi 
Pana indacit Psychen alloqnentero. 

' Lassa genua] Colvins malebat 
lapta, et Pricflens probat etiam hanc 
lecttonem ex Oxonienst Ms. iapta ge» 
fwa snnt titnbantia et lapsabnnda. 
Scriptam tamen lectionem retinere 
nihil vetat. 

■ Hea Medicorum ignarm meiiies] 
ImiUHo eat Virgiliani hnjns lib. iv. 



iEneid.. ' Hen vatnm igoarB mentes ! 
quid vota furentemy Qnid dclubra 
jnvant? Est moUis flamma medul* 
las/ 6te, 

" Qind venm jtdmui] Ez ineqnali- 
tate ac perturbatione pulsns Antiocht 
observata, dnm ad eum ingrederetnr 
noverca Stratonice,aliisque ejnsmodi 
amatoriis sigois, Erasistratos Medi- 
cus deprehendit rnm ipsias amore 
laborare. Testis Pltttarchoa in De» 
metrio. 



MRTAMORPHOSBON LIB. X. 



659 



preheiisiOy cam videas aliqaain^ sine corporis [211 J calore 
flagraDtem.'' Ei^^o igitur impatientia furoris altios agitata»? 
dintinam dirapit silentinm; et ad se vocari* praecipit^ 
filium. Quod nomen in eo ipso,' scilicet ne raboris ^ ad^ 
mooeretar,* libenter eraderet' Nec adolescens sdgred pa« 
rentis^'' moratos imperium^ senili tristitie^' striatam^ ge» 

■M profUeaiur artem medk&m; quando videai aUqmun ardeniem abique ealore eor- 
^•rw. Jgkmr impoieniia ataorU veeam esagitata frofamdiuSy abr^jni diMtMmmm 
aUentiMm; et iUajabet voeari ad eefiliam^ quod nomen Ubenier deleret in ipeot ne 
uUieety ipeum preferena^ admaneretur vereeundim, Jurenie vero etatim parem ju»* 
9ui 4Vgrotanii$ mafnfi garemfimUem trieHiia eorrugalam instar $eni$, U in cuiieu* 

OmL — e Viilg. aHquem, Rectiot ad faeminain, de qna bic sernio. Colv. Flor. 
atiquam. ElnMnhorttiui. Ma»culinani geuus reperitnr in Mt. Oxon. Edd. 
Vett. ut et Scriverii. Sed maiim cnm ceteris Mss. et Edd. recentioribus 
fcemininam sexum,de quo solo nnnc agitnr. Oud, — 7 Impat.fiar, aUeriue agi» 
iaia, AUiuM Pux. Ald. Beroaldntque. RoaU. F. altiue. Rnm. /. aUeriuip 
Rectr. £/jn€iiA. Miror, Elmenhorttium et Scriverium praptolisse lectionem 
£dd. Rom. et Vicent. scriptur» constanti omnium, quos vidi» Codd. attiue^ 
nt bene reposoit Berohldus, conjicient quoqne ^Uernie. Locum bic habere 
neqnit aUeriuBf tcil. nt opponatur morbo natnrali. It enim dici neqnit/wor. 
Amor itaqne non aUer/urort ted aUue^ tive veberoent. Confer Prictpnm, et 
notata ad I. iv. p. 66. * In altiorit vindictae vicem/ nbi eadem ett aberratio. 
Min. Fel. c. 14. * Alliut moveor.' Oud, — 8 Vulg. ru^t tt/ealtiim, et advoeari, 
Colvint. Siroplex rupit exaratur in Floreni. ac Bert. et Kdd.Colvio prioribot, 
item Elmeoh. Scriv. Flor. rumpU in Pitb. eaque locutio * rnmpere tilentinm ' 
freqnentittima ett, cujns plnrima^ exempla Heintiut, aliiqoe pridem cono 
getternnt. Rarintinia vero est ' dirumpere tilentium/ qnod ostentant cete- 
ri Codd. Nihilominns hand ansim damnare. quia Anctor inpense amat com- 
potita a de et dt: ut tspins Aiit monendum. Vide Indirera. Et sic pag. 
pnec. ' rnborem deprimere :' nbi in aliit premere. Tnm ad u ante Colvium 
jam expretsit £d. Jnnt. pott. coutentientibnt Ms». O. Oud.—d AI. ynecepU» 
—1 Flor. » eot ipaot^ mu\e, Elmenk, Sic tamen dant quoqne Lips. Oxon. 
Kux. Par. D'Orv. Gnelf. Palat. Edidit Scriverins, q,n, et ipeum; nimis au- 
dacter. Nempettantnmmodo adbaesit voci ipeo: postquam ea litera tcribi cm* 
peratpro'tcilicet;' nt pateteseq.Nota. [V. Not. Var.] De eo late egi ad I. in. 
p.6l. Nec puto cnm Pricso aliod qnid latcre. Oud, — 8 A1. ted . . .admoneret» 
— S Bert. evaderet, male. Ebneuh, Item P*0rviI1. Ond.— 4 Plerique e vul- 
fat. agre par, Colvius. — 5 Vulg. tritHtia. Beroaldi editio nostrtt asseotitur. 
Ce/v. Flor. f»t/ts <rulMtf . ^meiihorstins, THtftf^tf Ed.Vicent. operamm 

NOM 



• SiM€ eorporit ealorejlagraniem'] \U 
detnr tibl ipsi adv«rsari, modo enim 
calorem anirameravit amoris indicilt, 
'quid calorit intemperantla ?* Niti 
dieere velimut intelligendam eate 
* violento calore/ et qualit in.febre 
JmboraDttbiit deprebenditnr. 

p RaAerjt] Pndortt et verecandl», 
qiia iptam affici par erat, qnotieti pro* 



lato fiiii noniine, admoneretur te oon 
potse, niti Incettit fgnibnt, in enm 
ardere. 

^ Parentis] Adverte ^parentem' 
blandint dici de noverca, qoemadmo* 
dnm et panlo ante ^filium' de pri* 
vigno. 

r SeniU trieHtie^ tfe,] Ex dolore ni- 
ninim, quem d« ficto novercie motbo 



660 APULSII 

rens frontem» cabicQlum petit.axoris patris matrisqne fra* 
tris^^ atcamqae' debitam sistens obsequiam. Sed illa 
craciabili sileatio diatissime fatigata, et, ut in quodam Ta- 
do9 dabitationis * hserens, omne Terbam» qaod praesenti 
sermoni patabat aptissimum/ rursum improbans, nntaote 
etiamnunc pudore, unde potissimnm caperet^ exordiom, 
decontatnr.' At juvenis nihil etiam tunc sequias saspica- 
tus^^ summisso vulta rogat oltro praeseatis caasas »gritii- 
dinis.^ TuQC illa nacta solitudinis ^ daomosaDi occasionem^ 
prorumpit f in aadaciam : et abertim aUacrimans," ladaia- 
qne contegens ' faciem, voce trepida sic eain breviter affa- 

hm «xmi palri« fiii, wuiiiaqiu frairiBf frttUoMM obweqwmm iptii quodammed» 
debiimn, At iUa erudaUi diuiimme moleale eUenHej ei hMUmtt vduH in qwlmn 
fitetu dnHitUwmey respuens omne verhmn, pufd exietimabat priuM conveniintieei» 
iMMi oraHoni jjrreeoenti, pmdore adhae weiUinte^ ombigH irniie ffonertim mmerei 
tiiiNiiiii loqnenM, AioUaeene vero nikil maU eutpieane eatenue^ demiaaa facie, 
puerit ab ea oauoaa morbi jrreeaentia. Tune UlUf oUata pemicioaa oecaaione aoUtU' 
dinia,Jtt audax, et flena abuudanter, vekmaque oniliim mmjii veata^ aie aOoquitur 



«rrore, qnemcorrigere voleiis Colinens excodi cnravtt tri«Nfitf, seqq. BaiiK 
et ScriTerio. Sed sspe e longnm in Mss. Tetnstissimis per ea icribitnr. Ac 
•olnB forsan Oxon. Iiabet triatHia» In ceteris, qnantuni icio, eat trittitie, 

Vide ad 1. iv. p. 82. Ond.— 6 Vid. Not. Var.— 7 Ma. Pitb. qvit. Vehementer 
▼ero me bic offendnnt quatnor illi genitivi. Quare iegeodiun opinor 
cum Lipaio ad marg. petU, uxori patria^ wmtrique frairia, tfc, aiatena obaeq. 
Ood. — 8 Sic cnm Mkii. bene Beroald. Colin. &c. Utrumque erat in Edd. pp. 
item Jnnt. pr. Aldi : Ut eum Jont. poit. /d.— 9 T^ la in niillo volgatornra 
est. Cotv. Imnio in Edd. Rom. Vicent. Jnnt* pr. jam inveni : haDentque 
Mss. O. Ond.— 1 Ozon. lermoiM. Pal. apertiaiumum. Id. — 2 Ms. capet. CoU 
▼ins. Edd. pp. vaicjii. Ood. — 3 Oxon. Onelf. pr. jicrcoiilaliir. Seo 1. vii. 

6. 148. ' Dum in ista necis me» decontor electione.' /d.— 4 Elegadtins io 
lertin. atAii cfiam aequiua, Qaomodo Plantus non semet. Sciopp, in Sffmb, 
et Suap, I. 8. Nihll ctele, renuentibus Mss. ceteris. Centies Auctor Jungit 
* etiam tnnc' Reg. Fuz. leciii, Edd. ante Colv. «ectiif. Vide ad 1. ix. p. 
197. Itero nr^afar in Reg. D'OrviIl. uUra in Oxon. Onelf. pr. OiMf.— 
Ante, caasam. Colfius. Pith. etiam catMom. Oad.~6 Ms. Itb. at^ieUmiinia. 
Colvins. Sic et Palat. ac Onelf. sec. maie. Oud, — 7 Idem, prvnipii. C^olviits, 
cnm Oxon. — 8 Ubertim ad laduymaa. Fux. ubert, aUaerpnans, Roaldus. Pra- 
ve n deest Oxon. Edd. Ber. Cot. Bas. In D'Orv. est ddocnmaiu. Prvftro 
odi. exemplo Virgiliano 1. x. ^n. 628. * Et Jmio adlacrimans :' nt correxlt 
Heinsius, quem et ibidem vlde de dclacrim. Ond. — 9 Idem, lacryma^iif. CoU 
vios. Sic et Palat Onelf. Oxod. Par. Ineptissime. Adi Beroald. et Prlc. 

NOTJE 

pias privignns conceperat. in brevia ac loca vadosa impegeriiir^ 

" Ut in quodam vado dubiiaUonUf ^.] hsBrenty neqne moveri qnoqnam pos- 
Metaphora docta a naTibos, qum, cam •ant. 



METAMORPHOSKON LIB. X. 661 

tor: Causaomnis et origo praBsentis doloris, et etiam ' me- 
dela ipsa, et salns nnica mihi tute ipse es/ Isti enim tui 
ocnli per meos ocalos ad intima delapsi > praBcoTdia, meiS' 
medallis acerrimam commovent incendium. £rgo mise- 
rere tua caasa pereuntis.^^ Nec te religio patris^ ^ omnino 
deterreat : cui ^ moritoram prorsos servabis 7 axorem. 11« 
lius enim recognoscens imaginem in tua facie^ meritote 
diligo. Habes solitudinis 9 plenam fiduciam, habes capax 
necessarii ' facinoris otium. Nam quod nemo novit, papne 

eum pttucit terin$ Mce irepidmUe: Tu ipae nUhi ts wmU cmua ei origo Mrjicf merki^ 
aique etiam remedium tjMiun, et tmica vita mea mIiu. Nam isti tui ocuU de- 
misii per meos oculot ia tnCtmuiii m€Km pectua, excitant ignem vehementissimum 
in meis nuduUia, Miserere igitur met, qute morior propter te : neque reveren» 
tta palris te impediat uUo tnodo; cui conservabis coiijugem alias proculdubio 
morUuram, Jure enim amo te, cum agnoscam ^us imaginem tn tua wdlu, Habes 
per/eetam securitatem oh soUtudinem, habes satis temporis ad committendum illud 
/acinus mea saluti necessarimu lUud enim quod nenso scitf/ere nolifit: Junenis 



Contiugens qnoqae Oxon. Ooelf. pr. Oud.—l Idem copnlam et omittit. Coh. 
cum Oxon. ac Goelf. utroqiie. At vide ad Snet. Css. 76. Ner. 45. NUl 
malis hie sedy vel at etiam, Oud.~2 Satus u^ica mihi vita ipu es. Vulg. Mlicf 
unica miki tnte ipse es. In Ms. erat, nihii vite tute ipse es, Uude ▼ernm pntafi 
id qiiod jam expressom est. Colo. Mihi viia tute, T^ vUot recte delet Flor. 
et Bert. Repetitum enim est ex rf tute, Elmenborstius. Vtte, quod soU 
intrusernnt Colv. et Vnlcan. non comparet it«m in Reg. Fnz. D'Orv. Oxon. 
Pitli. scd in Fnx. et D*Orv. est saUttis, Unde qnis divinare nosset scriptnm 
foisse, saUdis via, Verom ot ipse juvenSs dicitor ei * medeia,' sic quoque 
recte ' salos ' vorator ; ot passim apod poetas, et eorom iniitatores. NU 
not. e Gnelf. Ond.— 3 Fox. dilapsi, Id.— 4 Vid. Not. Var.— 5 Fox. parenOst 
Roaldns. Vitiose £d. Lngd. Roaldi Notam buc detrnsit, pertinentem ad 
partlcipium * pereuntis.' Owi.— 6 Pitb. antmo. Dein Oxon. Ouelf. pr. eiiim. 
Id.— 7 Pitli. urcabimt, Id.— 8 Jtfii<ica /acie. P. Faber addebat ante mutua 
particulani iii. Veriim ego corrigo^ sa tua/ade, Roaldos. /n tua/, Vulg. non 
«que bene, m»<iia/. Colvlns. In tua /, dant Mss. O. cnm £d. Jont. post. 
Jam ante Roald. Adi ad 1. v. p. 07. * In boc saltem parvulo recognoscam 
faciem toam.' Oad.— 9 Bert. hares s, male. EknmJu Edd. ante Beroald. 
habert, Secundum habes non est \n Ouelf. sec. OmI.— 1 Pitb. necesMrinm, 

MOTJE 

t Tm eoMsa pereuntis] Sic pleriqne enm ad Incestam Venerem exhortans, 

MsB. et vetereseditiones: sic qnoqne matris nomen adblberet, qood pro- 

Wowerins et Pricseus, sensn planissi- cnldnbio tanti flagitii borrorem in eo 

mo. Colvins ex Ms. Liptiano ponebat deberet angere ? 

tna carm parentisy absurde : qnomodo * ReUgio jMtris] Religio, sen reve- 

enim qnae nomen filii in privigno li- rentia, qna patrem colis. Simillter 

benter eraderet, ne (illud pronnn^ Terent. in Andria, dixit * patris pn- 

tlaiis)piidori«admoneretnr(ntsupra dor,' pro pndore, quo probibebator 

babet Noster,) qnomodo (ioqaam) illa fiiins, qnomlnot ad versmtar |>atri. 



662 APULBII 

non fit.^ "^ Repentino malo perturbatus adolescens, quan-'' 
quam tale facinus protinus exhorruisset ; non tamen nega- 
tionis intempestiva severitate ' pntavit exasperandum>^ 
[212] sed cautas promissionis dilatione lcniendum. Ergo 
prolixe pollicetur, et bonum caperet animum,' refectioni- 
que se ac saluti redderet,^ impendio suadet; donec patris 
aliqua pfofectione liberum voluptati f concederetur spatium. 
Statimque se refert a noxio conspectu ^ novercas. £t mag* 
nam ' domus cladem ratus indigere consilio pleniore^' ad 
quendam comperta) gravitatis educalorem senem protinus 
refert. Nec quicquam diutina deliberatione ^ tam salu- 

fnrfrffhM ««Mto Molo, q^tvmm iitUim exhomiMiei ^jumodi fitigUiuM^ nw iamen 
tredidit eam eut irritamdam mon opportuHa eeteriiaU reeuettHaaia, ud demul' 
eendam proemsiinaii&tte eaUidte promiMeiotuM. PromUiii ifriiw tdmudanter^ 
tfaldeoue Iwriatur, ui bono eeaei animo, eumerei^ eibum, ei eontuierei raU- 
iudini euee : quoad tiberum iempuM ad voluptaiem pereipiendam sibi dareiwr per 
aliquam peregrinaiionem patrtM, DiMeedUque protinuM a pemieioMO eonspeeiu 
mtet Noremr, et exiMiimanM ingeniem Ulam eaUimitaiem domuM oput habere <fe- 
Hbrrutione amq^iore^ narrai eam eiatim euidam eeni petdugogo am wp e et u im 
prudentue viro, Et poet lengam conjiiltoitonem, nihil tiMum ett iam Matuia" 



^^^##^^^#^^^ 



Icl.— 2 Vid. Not. Var. — S Ob seqa. < cautae promissionis dilatione* PricK- 
118 ckistimaTit, hic melias tectnro iri iniempetiivee. Sed aeqne dici potest, 
ibi cauta rescribendnm. Talia si «d nostrum gnstiim in Poetis et Apuleio 
essent semper constitnenda, quis commutandi foret 6nis P Otid. — 4 Al. exatn 
perandam et paulo post leniindam. Oxon. Guplf. pr. exatpeeiandum, Vid. Not* 
Var.— 6 PoUieetur, ui bonum. Vulgati item, «^ et b, Colvius. Flor. pr.peUiee' 
iureib. Elmenliorstins. Non construenda snnt * pollicetnr, nt caperet;* 
sed ' snadety nt caperet.' Hinc patet, qiiam male Colviiis et seqq. ejecerint 
copolam eif qnam Bertin. et Edd. Vett. posuenmt postirf, praeter Jnnt, post« 
in qua, uti in Mss. Pith. Gnelf. pr. legas, ei ui bonum. Sed optime in mem» 
branis Mediceis, Fnz. Ozon« 1) Orv. et Ed. Scriver. exhibetur, mUicehrr, ei 
h. caperei an. ^e. tuadei^ elegantissima creberrimanue eliipsi ; de qua alibii 
tum I. IX. diximus p. 194. ' Uxorem ejns suasi, ac denique persnasi, secede* 
ret paululum.' In l)'Orv. est euperet. Ond.— 6 Al. reducerei. Abest rh tuadei 
aPitha^ano. Id. — 7 Mh. protiituiione,Tf Hberumomwo, Colv, FolHpla/iexnlat 
a Reg. Fnx. Oiid. — 8 Pith. re/eruni, D'Orv. non habet t^ eontpeciu. Id. — 
9 Flor. eiiam magnam. Elmenhorstins. Fux. ei magnat. Pith. etiam magnut„ 
Bene Pricens conjecit, ei tam m. Oud. — 1 Vnigo, magno ei an^iore constlto. 
Colviiis. Magno et dltiore. Sic Bert. Rom. r. i. c. mogao ei ampUore, Flor* 
r. f . eo t. plemore. Elmenhorstitts. — ^2 Fnx. liberaiione, Ond. — 8 Fux. D'Orv. 

SOTJE 

^ Quod nema nevii^ pane nen fitj Solaque deformem cnlpa professa fa« 

Fallax et perniciosa sententia. Simi- cit.' £t Seneca, de Ira, i. * Innocen* 

liter Ovid. iii. Amor. * Non peccat tem quisqne se dicit, respicient tei* 

quflBCumqae potest peccasse negarei tem| non conacientiam.' 



MBTAMORPHOSBON LIB. X. 663 

hre visnm» qaam faga celeri procellam fortQti«e sceTientis > 
evadere. Sed impatiens yel exiguse dHationis^ mulier, 
ficta qoalibet ' causa^ confestim marito mirisxyersuadet arti**' 
bns ad longissime dissitas festinare villulas.^ Qao facto^ 
mataratas spei f yesania prsecepsj promissas libidinis flagi- 
tat yadimonium.* Sed javenis modo istnd» modo aliud ' 
caasse faciens,' execrabilem frastratar ejus aspectam;^ 
quoad illa nuntioram varietate ^ pollicitationem sibi dene- 
gatam^ manifesto perspiciens^' mobilitate lubrica nefarium 
amorem ad longe deterius transtulisset ^ odiom* Et assum-* 
to statim nequissimo, et^ ad omne facinus emancipato/ 

rc, quam veUei fuga etUwre iempestatem forttttue infenta, At maUerf iiequie»$ 
ferre vel m i n imam maram^ excegiiaia quaUetmque caMO, pertmadet itaHm mMiia 
viira astutia^ ttf cito iret ad prtediola qiuedam hagiaeime remota, QuafactOf tpM 
feeHtume ex furieeo aee^erata epei deeiderio, poelulat eibi pretUari premieeam 
veHMptaUm, At jureide evitat execrojtdum ^ue conepeetum, afferene modo hoMC 
comuH, mod/e iUam : donec iUa etfidenter agnoecene ex diteraiiate reeponeormm^ 
fHtf eiH ab ipeo afferebantur, eibi denegari promieei exhibiiiimem^ pretcipiti <«• 
conetaniia nmtami inceetum amorem in odium muUo p^ue, Et vninme^ aecereito 
quadam tervo euo dotali peeeimo^ et addicto tibi ad quodHbet MeMf , eomtneadeai ei 

etev.fortunte. Id.--4 Pitli. dHectionie, Id.— 6 Idem maltt quamHbet.'^ Oxon. 

deeiiat. Ed. Bas. pr. tiitae, Id 7 Ms. maiuriiate epei. Colvins. Item Fox. 

Oiid.— 8 Piccart. Perlc. Crit. e. U. malit promittum. Frnstra. Verbnm deeit 
I>'OrvilltaDo. /tf.—O Idem^ moda aliud* Colvins. Bert. tn. aOud. Elmenbor« 
•tina. Adde Flor. Rei^. Fnx. Pal. Pith. D'Orv. Ooelf. ntmmque, Oxon* 
(qni cnm Onelf. pr. caret roa modo ittud) et £d. Jnnt. post. Qiiare andenter 
rerepi. Dixisae etiam potnit, fnodo kocj m. ittud, m. aHudf nt I. ix. p. 181. 
' Hoc, et Ulnd, et aUnd, et mrsus alind pnrgaodnm.' Sic * hic, llliCy alibl/ 
1. III. p. 65. Atqne ita e Mm. rentifneDdnm videbimus l. xi. p. 241. * Bel* 
lonam alii, Hecatam isti, Rhamnnsiam illi.' Sepins commutataB aunt vocea 
illa, alia, illod, aliud, illi, alii. Vide Drakenb. ad Llv. l. xxiii. c. 7. Oiid.— 
1 Foite cautificant ; nt infra ; ' atque inconrinne canaificantea.' Brant* 
Pravo jadlcio locntioDem elegantiaaimam vitii aoapectam habet Brant. Oud, 
—2 Idemy fruttratut ejut conepectum. Colvina. Conapechnii. Vulgo, atpee* 
tum. Elmenhoratiua. Fnx. qnoqoe Ouelf. pr./n»tra(itf. £ Flor. coiupeclam 
reacrlpaere Elmenh. et Scriv, Accednnt Pal. Oxon. Par. perpetna varia- 

tione. Oitd. — 3 Scribit Lipaioa, mendaeiorumoorietaie ; e compendio^mdadoni», 
natpro ratoa errorem. Coh, Fi^atra aane itaconjecit Lip^iua. 'Oud. — 4 Edd. 
Jnnt. pr. Ald. poUicitaiionmn, £d. Flor. negatam, vitio^e. Id.—S Bert. proepi* 
mentf roale. Etmenh,'^ Al. Ironatifltf. — 7 CopnU abeat PithceaDO. Utraqne 
Tox B^Orvilllaoo. Certe ad omoe faciona eroancipatna eat neqniaaimua. 

NOT^ 

' £iiiaiid|M(o] Featua: ^EmaDci* ntramqne fit mancipatione/ boc eat| 

pati doobna modla intelliguntnr: ant nt interpretor, traditione 4n manum* 

ii,qui ex patria jure exiernnt» aut ii, Poateriore aensn hic anmitnr, quero« 

qoi aliornm fiunt dominii: quoram admodom et in boc Horatii £pod« 



664 AnrLBii 

quodam dotali * servolo/ perfidiao raae consilia comnram- 
caf. Nec quicquam melins videtur, qnam vita misenim 
privare juvenem. Ergo Diissus coiitinuo furcifer, ▼enemim 
prseseDtariam comparat : idque vioo ' diligenter diluttta, 
iosontis privigni praeparat exitio. Ac dom de' oblationia 
opportunitate secum noxii deliberant ' homines/ forte forto* 
na poer ille jonior, proprios pessim» fcemioaB fiiios,^ po6t 
matutinum laborem ' studiorum domum se recipiens, prandio 
jam capto ^ sitiens, repertum vini [218] poculum, in qoo ve- 
nenom latebat ^ inclusum, nescius fraodis occoltfie» conti- 

ecnfiUa «ikv perfiduB^ ti mhU videtwr ipais amtulHuSt quam interflcere mieerum 
udoUeeentem, Mium igitur etatim acelestuM Ule aermu emit oeiieiiaMi promtiui' 
MMJii, eeduloque dUuit iUud vino, et prteparat tfi pemieiem pricigm umoceatiM, 
Jhimque aederati hamhiee deliberaut inter te de tempare^ tpo pottet eommode tpd 
propinari : /erte iUe puer jiraior, propriut JUiut neqnitama muHerit, retertut 
domam pott laborem ttudiorum matutinorudk, eum tumtojamjentacuio mtiretf inve- 
nit vini eaticem, in quo venenum indusum latebat, et ebibit Ulum uno hauttu, igno' 



^^■^^^^^4 



ApuUUni Uoien tijfli copla vNlgatiun abiinde vindicat. Oud. — 8 Pal. de laU* 
Id.— 9 Palat. Guelf. Bec. a^f aiiio. Oud.— 1 D'Orv. at, carensT^tfe. Pith. et 
Edd. Vett. del, nox, Id. — 8 Ald. |grnif. An privutt Colvius. Priut est itidem 
in Ms8. Pal. Oxon. Guelf. ntroque, Par. et £dd. Vicent Junt. pr. Proptnf 
In JEd. Ber. De voce privut egi ad 1. iii. p. 47. * privas inlmicitias.' Vemm 
boc looo valet iieqaaqnam. Privifaua potina erat privna nMiriti fiiiua, sed 
alter pucr ille jmuory oon rrat privas foeiniott filios, sed cnm marito 
commnnis« Ond. — 8 Ms. Par. tabore, Id.— 4 Bese ita e Mw. resticnlt 
BeroaldiMi, cnm ante ipaum edebatur, pendio j. eapto. Id. — 5 Jjititabat, Flor. 
et Bert. laiebai. Elmenhorstins. Neqne aJiter Pitb. D'Orv. Fux. Oxoo. 
cum Edd. Vett. Scilicet Colv. e Xdpaiaao, et Wower. ex Palatino tacite 
snbslitoerent freqneatativnm, aequentibns eos Voic. et Pricvo. Ottd,— 6 

NOTiE 

Ode IX. de Antonio: 'Romaous dlsjns patrie potestatissolvitnr.' 

(efaeo posteri negabitts) Emaneipap 7 jDoto/tarrralo] Dotaiis servnii est» 

tns fcemlnflc Fert valliim et arma mi- qiiero secom oxor, nna cnm dote, ad 

les, et spadonibns Servire rngosis maritnm addncit. Receptitius, auc- 

potest.' £t hsc sigoificatio propria tore A. Gellio, Noct. Attic, lib. xvii. 

est bojus vocabuli. Nam et qni ex cap. 0. queni sibi reservavit, oeque 

patria potestate exennt, emancipari com dote ad maritom traosmisit. 

dicontor ob trei fictaSy aeo (ot lo^ ijasmodi servis, tom dotalibos, tnm 

qonntor Joriscooaolli) imagioariaa receptitiia migorem babebant fidem 

venditionesy vel emancipationes, et mulieres, quam aliis, qnippe qnos io 

totidemmaiinmittiones,qnascelebra* sna potestate ant liabebant, ant ba- 

rl olim necesse erat, ut filios e potes* boeraot, et com 111 is sttpe a poeritia 

tate patris exiret. Maneipationis in domo pateroa versatm fuerant. 

ritom vide apod Glossatores ad lib. ■ Noxii delUferant Aoaitiief] Servua 

i. Instit. Titulom 19. * Quibus roo- et noverca. 



MBTAMORPHOSEON LIB. X. 665 

nuo perdoKit hanstu.^ Qni, ubi fratri suo paratam mortem 
ebibit^ exanimis terrae procttmbit.7 IUico repentina * pueri 
pemicie ' paedagogus commotus^ ululabili clamore matrem 
totamque ciet' fwuliam. Jamque* cognito casu uoxia& 
potionis, varie quisque^ praesentium auctores insimnlabaat 
extremi facinoris. Sed dira iila foemina et malitiae nover- 
calis exemplar unicum, non aceiba filii morte, non parrici^ 
dii* conscientia, non infortunio domos, non luctu mariti, 
vel asmmna funeris, commota, clade fiunilieB vindictas com- 
pendiam tmxit,^ misitque protinus cursorem,'' qui vianti 
marito donms expugnationem ^ nuntiaret. Ac mox eodem 
ocyus ^ ab itinere regresso^ personata nimia temeritate, in- 

nms teietiies nuuftati ftit simul ne ttfrptit tMrltm prafktruiam 9Wt fratri^ 
ewrmit kmmi exanimalua, dmtinuo educaior jnteri turbttiuB ntbita iUiua morte^ 
eaBctfM matrem totamque famiUam noeiferatione fiebiU, Jamque eognito caMu eari- 
aalh poeuUy aimguH eorum^ qui aderant, diverooe ueeuaabani auetorea nefandi Utiuo 
eeelerig, At exeerabiHo illa muUer, quttque erat eingulare exemjpUgr moHiiatntH 
vercaMOf nuUatenua permota immatura morte aui fiUi^ neque eonaeuntia parrieUtUf 
neque dade domuay neq/ue metrort eonjugia^ aut Uetufuneria iUiua, eepU breuiorem 
viam uUionia ex atrage famiUa : atatim^ miaU euraorem ad nuntiandam marUo 
iterfaeientiaubveraionemauadomua, Cumque kie atatim reduatet v^ociaaimeab 



Vnlgo, kaiutum^ et post : at^ ubi fratri, tfc. Colv. Ms. perd, ad kauatum, 
Scioppius in Symbola. Rom. et Bert. kauatumy aique, ElmenhontinB. Haua" 
Iv, ot bene corrigobt virl docti, dant Plor. Bert. Oxon. Onelf. sed kauatum 
Lips. Pal. Pith. cum Edd. Vett. Pro Qni, qnod est in Urs. D'Orv. Lips. Pai. 
et Edd. Donc vnlgaribos, in Oxon. Goelf. pr. QimmI, In Flor. Bert. Pith. Edd. 
Vett. item Scriv. Atque, Sed in Reg. Fux. D'Orv. Urs; adkauttum, Cogita- 
ram prios simpliciter adkauatu vel exkauatu corrigendum, ac retinendum rh 
atque, sed propter illnd m, et varietatem vocol« atque et qui, placet nonc 
magis, exkauMtUy moxque, Ccrte non valet oai, vox, qna com seqq. usqne ad 
iltfco deest Fox. Pro ubi in Fnlv. et D'Orv. ut, Qnod eodem rcdit. De 
verbo * diirere' adi Lamb. ad Hor. f. 17. N. Heins. ad Ovid. Met. zii. 810. 
Oiid.— 7 D'Orv.pn»ai6i^Pitb.|>roctt6uie. Sed vide ad p. 211. «dirnpit et 
prapcipit.', Jd.—S Vnlgares item libri^ Uliua quoque rep, Colvius. Immo cor- 
rigere debiterat Colvius, iUicoque^ nt est in Florent. Edd. Junt. post. Elmenh, 



NOTiE 

» Parrieidul Necis filii, vcneno a « Donma expugnatianem] Metapho- 

se tempevato, snblatl. rice. pro clade et ealamitate, cojns- 

» Curaorem] Inter scrvos foemnt, modiinfeTtnroppidis^cnmexpognan- 

Cartores, ab officio, dicti. Drorao- tur ab hostibos. 
nes vocmntnr in Comadiis. 



660 APULBii 

simulat privigni veneno filiam suam interemtum.^ £t hic 
quidem non adeo mentiebatur,^ qaod jam destinatam joveni 
mortem prcevenisset poer. Sed fratrem juniorem ' fingebat 
ideo privigni scelere peremtnm, quod ejus' probrosae libi« 
dini, qua se comprimere ^ tentaverat, noloisset saccumbere* 
Nec tam immanibus ' contenta mendaciis, addebat, ^bi 
quoque» ob detectum flagitiatn, eundem illum gladio * com- 
minari* Tunc infelix» dqpMci filiorum morte percassusj* 
magnis aerumnarum procellis SDstuat.^ Nam et juniorem 
incoram sui ^ funerari videbat ; ^ et alterum^ ob incestum 
parricidiumque^7« capitis scilicet damnatum iri certosciebat.* 

kiture <iio, maa tjHfii^a mtfii dudaeia, afflrmal flUttm fintm exiinctumfm$at vemno 
privigni. Et hae quidem in re non aamodnm maduhaiur^ ^Nta paet anieoeenpa» 
rerat mortem Jam pr^paratam iUi adoleieenH» Sed commhUeeebaiur fratrem 
Jnmiorem ideo inieifectmn fuiue erimine privignif quia rpee nolnerat morem gerero 
infami tjno UJbidini, qna eonatnt erai oibi einprum i^ferre. Nee eoutenia mtndo' 
ctiff tam enormibutf dieebai intuper eum iptum nbi minitatum fuitte enttj qnia 
revelaverat ^ut teelut. 7Vm« miter iiie fiuetnat magno ^ttu eurarum^ agtietut 
morte eunborumfiUorum, Videbat enim minorem tepeliri eoram te ; et eerto «rte- 
bai alterum eondenmatum tri, ad mortem videiieet, ob ineetinmf et parrieidiunu 



1»^^»^^^^^«»^*^» 



I>'Orv. teneno prtv. htnd ■gnotcens rh tuum. Egregie vero £d. Jnnt pont* 
babet imiereeptumf et qaani occnpatom, sea morte prsventnm, ot ait infra. 
Cojos glossa freqnens est * inieremptns.' Adi ad Snel. C«s. c. SO. ' Inter* 
cepissc veneno iodieem creditnr.' Cland. c. l. *Interceptns veneno/ 
Ac pasffim ' intercipi ' diciiur, qni immatnra morte abripitnr. /d.— 7 Vid. 
Not. Var. — 8 Pretveniotet puer, $ed frairem juuiorenu Desunt baec Mss. 
Parvano, Onelf. pr. Frafmin non male Pitb. OHd.— 9 Pal. Oxon. ei, per 
omissionem note g. Id. — 1 Vulg. nee tamen immanibut, CoWins. Flor. n. 
teM€iitmm. Elmenhorstins. Item Pitb. Fux. Pal. D'Orv. Goelf. Nisi bm 
voculae millies confunderentnr, posset videri legenduni, tam euormibut, Sed 
et vlde ad I. i. p. 3. 'Inania' vel 'immania mentiendo.' Dein Oxon, 
Gnolf. pr. oJ^Mtam/. Ond.— 2 Al. gtatftnm.— 8 Fux. pcrciirsiif . Roaldns. B. 
/• m. pereultut. Puteanns. £t sic Fnx. D'Orv, solita confusione. Vide ad 
I. IX. p. 188. Oad. — 4 Oxon. Gnelf. pr. extuai, Coll. Voss. txattuatf nt ali- 
bi. Vide ad I. viii. p. 154. /d.— 6 Bert. minorem, Elmenhorstin». Piacet| 
accedente D'Orvilliano. Vide ad I. iv. p. 81. ' Poellse minoris.' Pitli. eiiam 
cofvm, prave. /« eo tam Goelf. pr. Jim. tirt Pal. Oad.— 6 Idem Ms. jaMot. 
Colvius. Cum Palat. et Ouelf. «ec. Oiid.->7 Gneif. pr. /rolrJctdtKmfve. Id, 
—8 Scriptnm : teil. damnu^. iri. Scribo : iiieet damnatum tri. Colvins. Idem 
conjecit Menrsius Exerc Crit. p. 229. Sed alternm Apnleianum magis ; 
nisi potius du» voces capitit teUieet de glosseroate suspectse essent, pneser- 
tim quia in D'Orvill. exaratur eapui, In Pal. Guelf. sec. domimwN irt. Ab 

NOT^ 

^ Se eomprimere] Novercam, non • Ob inetttum parrieidium^ue'} Qno- 

antem jnnioremfratrem, ut male Pri« mm criminum falso a noverca accu* 

ca^us exponit* Infra enim legitor sabatur. 
* illum incestnm patemo tbalamo.' 



MBTAMORPHOSBON lAB. X. 067 

Ad hoc« uxoris dilectce niminm mentitis lamentationibns,^ 
ad extromum sobolis impellcbatnr odium.' Vix dum pom- 
pae funebres/ et sepultura filii fuerat explicata : et statim ab 
[214] ipso ejus rogo 'senex infelix, ora sna recentibus adhuc' 
rigans lacrymis, trahensqne cinere sordentem canitiem, fo« 
ro se festinus immittit. Atque^ibi tum fletu tum precibns, 
genna etiam decurionum* contingens, nescius fraudium^ 
pessim» ' mulieris, in exitium reliqui filii plenis operaba- 
tur^ affectibus : illnm incestum patemo thalamo^ illum par* 



Ptwterea incUtAahur ad imphuabiU odium JUii^ coi|^i« kBmenMiiamSbmM iiimir 
mmUm cm^gis. Vix odhMc exequim fiii ordhM preceesertmt : eum pratinue 
wueer eenex A ^um jnfra propere eeniendti ad forum^ mad^aciene vultum euum fa- 
cryaat adime reeeniibue, ueiienique mm eanoe eordidoe cinere» Ihi^ue toto animo 
imcumifebat eadtioJUn eibi euperetitie^tum laerfmie^tum eupptieationibue^amfitetene 
etiem genua Senaiorum, ignorani doloe nequieeimef feauina: clamitane iUum tii- 
eeetum eeee ob hUentaiam tecto patrie eontumeUamf parrieidam eeea ob extinctum 



^^^^^^s^^^^^ 



Oxon. et Onelf. pr. desnnt r& iri certo. Oud.— Adkuc uxorie d. nimi 
wtentitiM lamentatiouibue. TraDseiindi particnla adkoc, mea ouinioDe, hic olim 
atetit. Videy si volente scriptore mox coner legere ; nimman emenlitie la* 
^aeeniatumibue: qualiter * fleti» emeditalos' snpra^nnocapabat libro ■ecundo. 
Sfiewech, Pnv ad kefc» Roaldns. Ms. ad kocj recte, id esf, insoper, pre- 
terea, sicnt snpra pag. 81. (Ed. Colv.) Sciopp* in Sffmb. Flor. adhocu, recte. 
£faieiiA. Ad heee^ qnod exaratnr item in Guelf. pr. Coll. Voss. Petrarch. ma- 
lebant Menriins et Pricsns. Sed rectum est od Aoc, ut e Palat. tacite Wo- 
wer. jam expresserat ante Elmenb. qnem reliqui secnti snnt. £t sic Pith. 
Gaelf. ser. &c. Vide ad Suet. Aug. c. 26. Passim ' ad ' ponitnr pro < prx- 
ter :' nt late docet Drakenb. ad Liv. 1. ZXTI. c. 6. Mire scribitnr in D'Or- 
Tiil. ad lufjue. Edd. Jnnt. pr. Ald. dileeta. In ceteris fmsira satagit Stewech« 
0«d.— 1 Vid. Nof. Var.— 2 Pompee funebreeeepultura fiHiJuerant: expUcatm. 
Virig*ar«epattiira/4lt. Colv. P.f, et eepuUuraf.fuerat expHcata. Vnlgo,M* 
pulhirm f. fueraut expUeala, Elroenh. Et aepmiiura f. fuerat expiieata edidi 
aocloribus Mss» Flor. Fnz. Oxon. D*Orvill. Guelf. £dd. Junt. post. Scriv. 
Postqoam eopula et abiit in f», cetera fnere corrupla ; sed illa babet vim 
esegeticamv sive roS id eet, Confer notata ad 1. vi. p. 116. Nec obstat^ 
qiiod vcrbom snbjungatur singularis niimeri, jnorlum proxime prarcedenti 
aobslantivo» licet prttmittatur pluralis : nt creberrime monitnDi. A Palat. 
Cod. et £d. £imenh. vitiose exulat copola et. Tnnc cerle eepulturaffkunmi 
expUeaiee cnm Sopingio foret legendum. Funebrie in Gnelf. pr. FUU non est 
in D'Orv. Oxon. Ovd.— 8 DH)rv. ad kec. Id.—^ P'Orv. froudu, Oxoo. 
JrmudMm. Sed vide ad 1. v. p. 96. ' Fraudium pedicaro.' /d.— 6 Pal.pextmr» 

NOTiE 

' ' Ab ipeo ^ue rogo] A loco, in quo v Decurionuml PecHriooes hic io- 

erat cremandus : nondum enim cre« tellige Senatores^ qnl in municipiis 

mabatur, neque omnino crenatos Decuriones dicebantnr, ut jam mo* 

ibili nt infra patebit» nni. 



068 APULEII 

ricidam fratemo exitio, et in comininata noverc» neee si- 
cariumJ Tanta denique miseratione, tantaque* indigna-^ 
tione cnriam^ sed et plebem moerens inflammaverat, ut 
remoto jadicandi tcedio, et accusationis manifestis ' proba- 
tionibus^ et respbnsionis meditatis ambagibas, cnncti con- 
clamarint: ■ Lapidibus okrctum PUBLicuit malum 
PUfitiCB viNDicARi. Magistratus interim, metu pericnli* 
propriii ne de parvis indignationis elementis ' ad exitium 
dtscipIinsB civitatisque seditio procederet, partim decu^ 
riones deprecari, partim populares coropescere/ ut rite, et 
more majorom ^ judicio reddito^ et utrimque secus ^ allega* 
tionibus examinatis^ civiliter sententia promeretur : nec, ad 
instar barbaricae feritatis/ vel tyrannicao impotenti», dam- 
naretur aliquis inauditus : et in pace placida ^ tam dirum 
sasculo proderetur exemplum. Placuit salubre consiiium. 

/ratretnf et sicarium quia minatutfuerat mortem noverea, Denique eie lamentane 
accenderai tanta indignatione, tantaque miaericordia Senatum, et ifeum ^opuban^ 
uJt tubtata morajudicii Ugitimi^ et claris prebatianibue accuBationia^ iublatie etiam 
ffraieogitaiia circuUionibue reeponeionie, omnea conctamaoerint PabUcaoi mAlttm 
puniendnm esse pnblice, opprimendo illud saxis. Interim Magiatratua timore 
proprii pericuU, ne ecilicet aeditio progrederetur ex pania initiia irig ad pemiciem 
diacipUna et urbia ipaiua, corperunt partim orare Senatorea, partim cohibere plebem^ 
ut aententia eiviti modo pronuntiareturt judicio reddito [ifiltiii«, et aecundum cos- 
auetudinem mtgorumf et perpenaia m, qua proferrentur ab utraque parte ; ne^ 
atiiiuia condemnaretur indicta cavflo, ad exemplumferitatia Barbarorum^ aut vioCen» 
tia Tyrannorum^ et exemplum tam atrox reUnqueretur poateria hocce tempore tran» 
quiUat pacia» ConaUium hoe aaJutare placuit omnHnu^ atatimque pretco ex mandato 



•r^^^^^d 



Id.~6 Palat. operabar. Id.~7 lidem, eeede, Colviiii. Bert. et Rom. ceade f. 
Elmenh. Pricttos nna voee legit «Moiiiiiitiiato, nti et alii edidere. Se4 
non opat est. Sicarine erat in eo, quod comminatni erat neoem novere». 
Ctede est etian in Pith. Reg. Fux. et Edd. ante Colv. In D'Orv.Jlde,in marg. 
CiBde, Ond.—- 8 Fnx. tanta denique, 16,^9 Interso ordine ffMm. ace, D'OrT. 
Aeeuaatienibua Edd. Ber. Bat. Id, — 1 Gaelf« pr. eoneiamantf D'Orv. eondama" 
rent, Edd. Blm. Scriv. Flor. eonclanunerint. Male. /d.— 9 Mi. meta* perieuH, 
Colv. — S JVif de pravit tndignationia elem. Fnx. iie de parvtf tod. qaod Talde 

Crobo. Roald, Partia Mst. et Edd. Ber. Bas. veriMime. /adigiMfiemtes 
^'Orv. Oud,'^A%Poimlariter oompeaeere, Fnx. popalaref, vere. Reald, Omnet 
ocripti» poputarea, Wowerius. Scribo ex Mannsc. papuJarea, Scioppios in 
Synibola. Pal. Flor. et Bert. popa2ar« c. Elmenhorstins. Hot ' plebem ' 
dixit snpra. Popii&irM jam dndum expresterat Ed. Junt. post. consonanti- 
bns Mstis omnibns. Oud,^ Palat. Ooelf. sec. in more meiorum, Vide ad 
1. V. p. 07. ' more Sirenum.' /d.— Pith. utrumque aeeua, Fnx. utriuaque aeeum^ 
D*Orv. Pal. Guelf.a. Mcifm, N. Heinsins cnm vlro docto ad Marg. Ed.Vicent. 
utrimsecua, Vide ad I. ii. p. 32. /d. — 7 Fux. /croctlatis. Roaldns. acReg. Pro 
<yf^Biicc^lnPith,fyraiictC0. Oud.— 8 Idera (Ms.) pace pladla. Colvius. Piaetf« 
quoque Palat. Gnelf. sec. Sed male huic loci. Adi Prie. /n eKuiat a D'Onr« 



MBTAM0RPH08B0N LIB. X. MD 

Et iUico jassosf pmco pronantiat: patrbs in cvriam 
0ONVKNiRBNT,9 Quibas protinos dignitatis jure c<Hisaela 
loca ' residentibas, nirsam prseconis boata,^ primas accasa-* 
tM incedit.^ Tanc demam clamatas indacitar^ etiam reas : 
et ezemplo legis Atticn ^ Martiique ^ judieii,*' caasae patro*- 
ais denontiat pracoj neqae ^ principia dicere, [21&] neqae 
miserationem commovere.^ Haec ' ad istom modam gesta 
complaribas matao sermocinantibas' cognoyi. Qaibas aa* 
tem Terbis accasator arserit,^ qaibos rebos diloerit reaS|> ac 
pnHTsss orationes, altercationesqoe/ neqoe absens ipse^ 
apad praesepiam scire» neqoe ad vos^ quce ignoravi/ possom 



«t Senatoreii eonvMreat in Senatirai. Qwif atm e mH iHt teni tn «f« 
^ibut^MUmtmidmn yitHt iit mmt d^niloH», pr&wne runm voamle, «cotMlor 
pngredUmt pHmm», Ite deni^ rfW eHmn eitnhu mtrodneUwr : «f pr «co nd' 
n mmp i nm tigie Atkeniemiimn^etAreoimgi, ediek adfioentie cwetty ne deeUment ex* 
erdia^ nefne exekent nd mieeneerdimm, JHiMci hme eic peraetn fnime ex eermone 
mmitomminUr »e eoBoqnentinm* CnmnMiemegonomintiifnerimemute,qnippenlSi' 
g n inn nd peweepimny neigmi peini mnr9f f «• omtione nccnenior meiiieriif ei qwikmo 
mrgmmentie rene r^fidaverU^ olfM oMKtiio eomm orof toiie* reeponeionespu : neqne 



^^^^^^^^^^^^ 



ttfoz prtrfcrvi Pkk. OiKl.~9 D'Orr. coNvcmrr. Mate. Adi prflpter ea, qnse 
•apra 8»pina annt nonttay eA Soet. Calrg^. c. 27. /d.— l Ouelf. pr. carcr, sa- 
praac. t.TMno. Um^ Onelf. sec. M.->9 Vid. Not. Var.->S Al. intemdU.'—^ 
valg. MlrarfiwUtir. Pro clamaltm eonj. Branf. colofHo. Oud.— 5 i4lrtc«r Pith. 
Oaelf. tcc. M.— Pal. Oxon. Ooelf. Mwii^e, Id.^ Vtmf^ee Onelf. /d. 
— S D'Or¥. nic «aeniltoae e, Id.~9 Plth; /foc, Oxon. £l. Id.— 1 Afalao 
aira ia ciaunlift t M . Mi. «mnoctaaltoiildiit. Colvins. Htpc aittem verba ex.Edd. 
Vtile. Wow. Pric. operamm incnria exnlant. Oad.— 2 Vid. Not. Var.— S 
ISa. ftnliii roof ditefrtl rcna. Prio» Hhid rct», ul repetiluni frnntni, tollen> 
doai eenacaaiy et sic legendmn : Qnita onlCM verhm aceueator egertt^ ijnihnM 

dOeurU rcva. Colrins. Oxon. 9. nhie. Nihil muta. Multo minna Stewerhiaoum 
rolioirites snbstitne. ' Res * sunt rationes, et argnmenta. Vlde ad Ctpsarero 
1. 1. B. Cir. c; 2. ' Paucis fere mutatis rebos.' Oud — 4 Ms. lib. aUricatio- 
MafHT. Coivios. Sic et Fnx. Edd. pp. nt passiw. Oad. — 5 Inverso ordino 
Pnl. Fnx. D'OrY. £d. Junt. post. Antem addit Bas. pr. Ed. /d.— 6 Conjicit 

NOT^ 

k IrrglsillliRirAfarfn9MCJadiea,4rv.] ram dnodecim Diis, sex sententiis 

Hnrtlnm jndrcium nihil aFrad est, absolntos est. Lex illa Attica est 

qnam Areopagltarnm apnd Athenas Areopagi lex, qua advocati jubeban* 

Senatns ^m mirfos dictns, qnaai tur caoaas dicere &rtv vpooipimw nai 

Mnrtins pagns, sen coUis : corta Mar- iroMr * nbsqoe exordiornm appMratu, 

tia Jovenali, Satyrn ix. * £rgo ocenU et affectunm pormotione/ qnlbua 

tn tegea, nt curia Martis Atbenis.' rebus corrnmpi possunt hominum 

Scimtnm illnm nomine Martis ideo jndicia, et a stricla jnstiiise semita 

dictnm foisse ainnt; quod ibl Mnra^ deflecti. 
bomicidii reus a Neptono actot co- 



670 APULEII 

emmtiare : ' sed qnai plane comperi^* ad iatas literas profe^ 
ram. Simitl enka finita est diGeDtiam' coDteiitio» YeritatBm 
criminam fidemqoe probationibas certis * instrai, nec sas* 
picionibas^ tantam conjectoram permitti placait:* atqae 
illam potissimam servam/ qai solus baec ita gesta essa^ 
scire diceretar,^ sisti ^ modis omnibas oportere. Nec tan-* 
tillam cniciarias ^ ille, vel fortuua tam magni judicii, vei 
confertae conspecta corifie,^ vel certe noxia conscientia* 
sua deterritas,^ quad ipse finxerat,' quasi vera asseverare ^ 
atque asserere incipit. Qaod se vocasset' indignatas fas^ 

pouum nturare vobUy qum non didiei : $ed tantum numdabo hi$ lUerU ea, qum eog' 
n»vi, Nnm einHm tUqne oUercntio omfntm flnita eU, pUewU SenaimtuB, mt 
veriia» fideeqne eriaunam oeienderetnr argwnentie muni/eeii», lUfM eai^eeiura 
tanti mamenti niterttnr tamtmm f titpwioiu6«f. tJixerwttque eervnm Uinm proa^ 
tieeiammf qmi dieebatar eohie eeire ea eie/aeta eeee, omaMO addaeendmm eeee» iUa 
verofnrcifer ne aiifiMiKMi qnidem tmrbatmey amt atea tamtijmdieiit amt praeentia /rr« 
qmentie Senatmef amt eaUem ena nmla coneeientiaf eeepit qffinnaTe^ aiqne aeeeverara 
ea, qna ipee c o nu m em tne/nerat, perinde ae ei wera/mieeent* Qmad wminoM adake* 



0^^ 



Piccart. Per. Crit c. IS. q, ignara mtikt. Da < iffnaro' pro < ignoto' vide 
ad I. VI r. p. 149. Sed band opiii eat. * Ignoravi ' f alet rd baiid cognovi, ni 
' ignoratns ' passim dicitnr * non cognitns.' /d. — 7 Beriin. prwKant, Hinc 
divinabat vir doctui, jn^wiciafv. At 1. ii. p. 28. ' Et ipsnm scire, et nobie 
ennnciare.' L. xi. p. 256. ' Ad profanorum Intelligentias rnnnciari :* et alibi. 
/d.— 8 Coneepi, Idem vetos, comperi: quod placet pre isto. Colv. Emenda 
ex Mss. cofnperi. Viilgo, eoncepi. ClmenborftiiuR. Comperi bebent et Mts. 
O. et Edd. praeter Bas. sec. Colv. et Vulc. Omd, — ^9 l^alat. dteenlisftmian. 
Id.— I D'Orv. p. ceterie* Id. — 2 Al. «iuptM/ioiii6itf.— S Pith. piocnm, f. pra 
plact<Mm. Ond.~4 Ulmm pramptimmmm «ertmm. Ex iisdem lib. poitasimiMa 
eervmm, Wowerius. Nemo dubitabit, qnin ciira Manusc. legendiim sit pofis* 
itmiim. Srioppins in Symbola. Pofisitmiim. Alii, pronq>(tMtmiim ; male. Et^ 
menk. Wowerium secnti snnt reliqni, edentes pattmmmm; nt jam prsebuic 
Ed. Junt. post. cnm Mss. Vtk Pal. Ouelf. Oxon. In ceteris est prompfisit- 
fmim. Altemm quoqne prvfero. Abest Ulnm a Pithceano. Oitd. — 5 idem» 
qni eotue l here^ tfc. Colv. Hinc O. Vossins non male coirfecit iethaCf nt ilU 
bi. Palat. Onelf. sec. pro heic liabeut eet. Deest eaee a Fux. Et vere for- 
•an. Ond.— 6 Pith. edetie. Id.—l Ms. neUe co^ferre, Colvins. Uude facie- 
bam, eW eco^fortee ; ut snpra ' edeformis.' Brant. Bert. aepeetm curim^ vel 
eerte noxio/is. ElmenUorstius. VeUe co^ferre etiam vitiose Pith. Fux. Co^ferru 
qnoqne in Ouelf. sec. Ridicnlns est Brantins. In mea Bert Cod. Coll. eaf 
n coitqwelii. Ond.— 8 Oxon. cetera, Guelf. pr. eerta. Ex lectione Ms. Bert. 
noeeiaiie Scriverins edidit naxioH: qna voee u«nm fuisse Prndentinro, monent 
Lexica. Sed aliter solet Apaleins. /d.— 9 D'Orv. detentme. Id.->1 Idenn 
feearat, Fax. /nerat, Id«— 2 Bert. aeeeveratiane» EloieDh.— 8 Mt. «OMastl. 

KOTJE 

1 Diceretmr] Ab accnsatore •cilicet» crncis.' 
^ Crmciarime] Planto, 'discipnluf 



MBTAM0RPH08B0N LIB. X. 



671 



tidio noYercas^ javenis; qood ulciscens^ inJQriani, filii 
ejas^ mandaverat necem ;^ quod promisisset grande silentii 
prflBminm ; qnod recnsanti mortem sit coinminatns ; qaod 
venennm soa mann temperatum^ dandnm frieitri reddid^rit ; 
qnod ad crimiois probationem^ reservatum pocnlnm ne* 
glexisse snspicatns, sua postromom manu porrexerit' pue* 
ro. Hadc, eximia enim ad veritatis imaginem, verberone 
illo simnlata trepidatione 9 perferente, finitnm est jodicinm.^ 
Nec qoisqoam decorionnm tam adqoos' remanserat joveni» 
qoin eom evidenter noxse compertom/ insoi cnlleo '^ pro* 



«ow, grmUrferena m rtjpmiiialtu m ^ iMMrea, tpMM ad u voeasaei; qmd impertU' 
aet eif ui uUefjleereiJUium nevereeff ad mndieandam imjwriam iUam ; quod jMtftct- 
imeeihi e$aet magmam mereedemy ei taeeret; quod eum reeutaret idfacere, tiUefmt« 
Mltif eeeei ipti mortem; quod eibi tradidiatet «enemcm ditwtum propria manu, ut 
iiiud p ro p in m t frairi ; quod eum euepicaretur eum non dedieoe potionem iUam, eed 
reeervaeae ad eomprotmtionem aeeUria^ tandem ipae propinaeiaaet puero propria 
— w. C« iUe maatigiafieto penere kete dixiaaeit qtue mire pra u ferebant veri- 
Udiaepeeiemfjudieiumjimtum eet, Neque uUua ex Senatoribua eupeifuerat adeo 
favenejuveni, qvi non pronuntiaret eum inauendum eau cuUeo, utpote nian\feato 



^»0* 



Colvios. ic Paht. Gnelf. sec. Ontf.— ^ Ooelf. pr. ^«. Id.— 6 Ftiit <nc«. 
Ultimm Tox deest Reg. Fox. /d. — 6 Idem, nioMdavert/. CoWios. JlfaJidartf. 
Vnlgo, iMnidaverai. Elmenborstios. Non moMdeBni^ ot, deceptns ab Elmen- 
horstio, edidit Scriverins, sed maiidavmf exaratnr in Flor. Keg. Fnx. Palat. 
Oxon. Par. Onelf. ntroaoei D'OrY. et Edd. Wow. ac Pricaei. Verissime. 
Seqoitnr enim et prsecedit snbjonctivns modns. Si Mss. Indicativnm reti- 
nerent, facile defendi posset per modornm variatorom nsnm,aoi contraillos 
Don est intrndendns. Oad. — 7 Aldns, pertvxhakiefnem, Elmennorstins. Ciim 
Edd. Jnnrinis. Oiid. — 8 Onelf. pr. porrexit, Id. — 9 Lege ex Fior. «. tum trep. 
Elmenborstins. Tum insemernnt Elmenh. ac Scriv. Sed in Florent. et 
Pith. Mss. legitnr modo sifimldfiuii. Malim, ainmlata eum trep, Vtde ad 1. ii. 
p.4). 'cmn aemnlatione viriom.\ D'Orv. Onelf. sec. perferentem, D'Orv. 
etiam transponit voces praecedentes slc, iOo verberone ad verit, imag. Ood. — 
1 Idem, eqm. Bas. i. aqniua. Colvins. Istnd etquioa ex editionibus primis 
detnmsere Basil. sed bene jam correxerat Beroatdus. Oiuf.— 2 Pravo Ed. 

KOTiE 



^ Faatidio noverem] Qnasi eam ad 
itnprnm solicitasset, fnissctqne ab 
ca rejectns. 

* finslMm eet JudieUm] Id est, ia« 
qaUttiones ac probationes : necdnro 
cnim jadicea calenlos in nrnam con- 
jecerant, nt patat cx scqnentibns, ne- 
qav lata crat scntentia. 

" /ssw cuUfo] Hsec crat poena par* 
ricidamm, nt cnlleo, hoc ctt» sacco 



coriaceo, incliiderentnr, cnmqne ii« 
simia, et serpens, qnibns etiam post- 
ea additi annt canls ct gallos ; slo- 
qnc indasi atqne insnti, in marc pnK 
jicerentnr, aut in lacnm qnempiamy 
al longins abcsset mare. Jnvcnalis, 
de Neronc matricida, Sat. viii. ' Co- 
jos snpplicio oon debnit nna parar| 
Simla, nce scrpena unns, nco coi* 
lcnp aous*' 



673 



APOLBII 



nimtiaret Cam jani sententi» paTes,"* canctonim stylis > » 
ad unom sermoaem congrnentibiiS) ex more perpetoo, la 
nnMon aeream^ deberent cdtajici:' qno^ semel conditis 
calcnlis, [216] jam com rei fortona transacto,? nihil postea 
commntari ' licebat ; sed nNmcipabator potestas capills in 
manom caniificis:' nnns e coria senior, prm oeteris com- 
perta^ ■ fidei, atque aoctoritatis preecipuse, medicns, orifi'^ 
ciom nmsd mann contegens, ne qnis mfttetet calcolom te* 
mere, bmc ad oidinem protnlil : * Qood eDtatis som, Tobis 
approbatom "^ me vixisse gaodeo.. Nec patiar, fidsis cri« 
minibus petito reo, manifestum bomicidiom perpetrari: 



timmchm erimutk, c^pa ^emmbatwr, Ommam itylu cowauaUiftnf M tmukm 
$tnteniiam, cum tententia nmiUijmti temni immitttndtB t» «riMm tgnam ffom- 
dicfii emuuetudinem eemper obeerwUmn : tn qnam wmam stmtrf ac ealculi aemel cmt- 
jecti erantfjam aleajacta erat de reo^ neque fae erat poatea mutare quicquam^ $ed 
vita ejuM addicebatur peteetaii tartoris: quidam e Senatu atate grandior^ MedieuM^ 
apeetaUB imter reliqueejidei^ eximiaque aueteritaiiB, operien» manu ot tini«, ne a(t- 
qui» feetimmtiuM coujiceret euum caUulumy ne uenafecii ad Cunam. Lietor me 
diu vixiaee, quia eolna placui per totam meam vitam, NeqUe ainam committi AoMt- 
eidimn wwn^featumy cum iae reua aeeuaaiua aitfalaorum eriminum : neque «M| 9«» 



^-^^^0^. 



Pric. «MBa. Id.— S D^Orr. itiMi^ Oxon. iftmtitff. U.— 4 Al. emmm^^ PaK 
Oxon. cei^, OniI.— 6 Qao. Sive in qaain. Male Edd. Wow. Pric. ^iiod. Adi 
ad Ctps. 1. V. B. O. c. 14. /d.— 7 Perperam Bert. Piili. Petrarch, IraiiaaclcK 
Vide ad I. viii. p. 167. /tf. — 8 Oaoo. mmiitarc, Onelf. pr. commalarr. lcT. — 
Reg. Pnx. moar^tMr. Oxod. D'Orv. Goelf. pr. tn montiy Pltli. manifa. 
Depcenm servo vide JCtos. /rf.— 1 Exulat »D'Or«>ill. /tf.— 2 Hoead ordi^ 
nem pertuiit. Ms. hane ad ordtnrm. Forte, here od ord, CoUins. Mannsc 
protuUt, Seioppint in Symb. Heee brae correxit CoWnn, ut est in Ber>. 
Fnx. D'Orv. On^lf. aiiisqne Codd. et Edd. Jant. poet. Wow. &c. ProCtilae 
etiam rescripsi ex Un. et D'Orv. Mss* qniciiaid reimai Priccos. Vide ad 

NOTiE 



* Paref] Similes : aliafi, pares sen- 
tentiae inteliigi possnnt, quarnm toti- 
dem suDt absolutoriap, quot damna- 
torf». 

9 StfUa'] Q«lb« sententiani snam, 
id est, 'nigrom tliefa' scribebtnt ili 
tabnlis, qaas ait Apnleias jndices il« 
los in uroam conjectnrot fnisse : 
qnanqnam sibi mox ▼ideatur contra- 
dieere, cum non sententias seriptaff, 
aed calcnlos in illam nmam mitti in- 
nvit : nisi dieaimis enm per calcnlos 
intelligere sententias ipsas, sen lite- 



ram damnatoriam, tabolis, aut testu- 
lifl, ostracisve inscriptam, qn* ia nr- 
oam conjicerentnr. 

4 Quod oftaiia aum vehia approbahim 
[approbatua'] Recte menet Prica»aa 
roelins fore, si legatur ^iioif oif koe «rlo^ 
tia aum wdri» approbeiue, 'Ad hoc 
mratis ' est, * ad hanc usqufe aetatem/ 
Et (ut Terentiiis in Andrla) * nsqiie 
adhnc' * Tam patris pudor, qni m« 
tam leni paMiis est «nimo nsqne ad- 
huc, Qnm meo enmqne aimDo llbitttm 
est, facere.' 



MBTA1MORPHOSBON LIB. X. 873 

nec Tot, qui jarejamndo astriotijadicatis/ indactos > servali 
mendacio/ pejerare. Ipse noa possam^ calcata nominam 
religione, conscientiam meam fallens, perperam pronun- 
tiare. Ergo» nt res eat, de me cognoscite.' Fnrcifer iate 
ireneaom prsesentariom ^ comparare soUcitos, centomqoe 
anreos solidos offerens pretium, mecom non olim convene* 
rat:7 qood »groto coidam dicebat necessariom» qoi morbi 
ioextricabilis vetemo vebementer implicituSy vitse se croci- 
atai* sobtrahere gestiret. At ego perspiciens^ malum is' 
tam verberonem' blaterantem» atqoe inconcinne causifi- 
cantem/ certnsqae aliqood moliri flagitiom»' potionem 
qnidem dedi ;^ sed futoraB qoasstioni preecavens/ non sta- 
tim pretiom, qood offerebator/ accepi.^ Sed, ne forte ali- 

juM dUitiB obUgati neramiinto, eommitere pefjuriMm deeeptoa mendado «em. Ego 
ipee mm poeemnferre iniqwtm eententiamf agena ewtra meam coneeientiamy eon' 
temto metu Deorum. Dieeite igitwr ex me^ mumodo ie ree kabet* Hie eeeleratae 
eupiene emere tenenum jvromlufMtKm, quo aiebat opue eeee euidam eegro^ qui gruni" 
ter oorreptue lentore nwrifi intanalnlief euperet $e eripere doloribue vita^ mecum eat 
pridem pepigeratf oUalie eentum aoUdie aureie in pretium, Ego vero eum videnm 
nequam iUum maetigiamfutUiter loqui, et afferre ineptae cauaat, ceriueque eatem 
eum m a e k ina ri ali^fiad aeelutf dedi equidem j^harmaeum ; md eonauiena inquiaitioni 
fuihtrm^ nan aecep% etatim pretium quod mihi offerehat. Verum^ dixi ipei, ne forte 



^^^0^^^^^^^^ 



1. 1. p. 11. * proferrnt vera.' Oud, — 8 Qvt ezoUt a n^OnFill. jure repetit 
Pitb. Inducto Ooelf. pr. /d.— 4 Oxon. Goelf. pr. aervUi m. Id.— 5 Pith. ut 
de me eat, e. mole. Id, — 6 Ed. Pric. prmaentaneum, Sed vide ad p. 212. Id,-^ 
7 Vid. Not* Var. — 8 Bert. interim §e cr, Elmenhorstins. Ita edidit Scrive- 
rinf • Malim hinc conjicere, uUcb terumnouB vel «rifmMo6tiM, vel «imile adjec» 
tivom, qood bic deeste videtnr, ot bene advertit Pricaens, excitana 4. viii. 
p. M9. * ^rnmnabili vitae aete snbtrabere decernit.' In £d. Baa. pr. viia^ 
Mas. Oxon. Onelf. pr. v, aua, Oud< — ^O Fux. proapieiena, Roaldus. B^t. 



fro^ieiena. Male. Elmenlu^l Edd. jDnt.pr. Ald. m.juatum, Cod. Flor. nm- 
beronem, Ond.— 2 D'Orv. cianatcantm, Fnx. elaua^ieantem, prave. /d.— S 
Idera Ms. Al. mimm. Nnm, nt snpra lib. yiii. * Qnaa praedas monitis ?' 
Coiv, Lego, iniru Braotins. Edd. Junt. Ald. aliquid; bene, si ftagUU legas. 
Jtfioitrt exaratnr quoque in Reg. Fox. Nibil molior contra ceteros Mss. !• 
viii. p. 166. vidimus legendam, ' quas pr. punitnm itis.' Oad.— 4 Bert. v. 

iam. Elmenborstios. Pitfa. Fnx. Pal. D'Orv. Ooelf. dadi^titdcm pot. Ond. 

Bert. offerebat. Elmenb. Id recepit Scriverins. Ms. D*Orv. q, aiferebat. 



NOT£ 

' Qnt jur^urando aatrieti judieaiia] • Futura quentiani pracavena] Ca- 

Aicoiiins : ' SnbscriptioDe perfecta, piens babere aiiqoam probationem, 

jarabantin leges jndices ' (qoi nimi- qoa posset neqoam ille servos con- 

nmi ad jndicandnm lecti erant a vinci, siquando quvstio de illa po- 

Pnetore, ant judice quaestionia) ' nt tione haberetur. 
obstricti religione jndicarent.' 

JMph. et Var. CUu. Aput, 2 U 



674 APULBII 

qois, inquam, istoram, quos offers,^ aareonim neqnam vel 
adnlter reperiatnr : ' in hoc ipso saccnlo conditos eos an- 
nnlo tuo preenota; donec altera die' nnmmnlario prae- 
sente comprobentnr. Sic indactus, signavit pecuniam. 
Quam exinde, ut ipse ' repraesentatus est judiciOj jussi de 
meis aliquem ^ curriculo tabema promtam > affenre. Et en 
ecce, perlatam ^ coram exhibeo. Videat^ et suum sigillum 
recognoscat.^ Nam quemadmodnm ejus [217] veneni fra- 
ter ^ insimulari ^ potest, quod iste comparaverit ? 7 In- 
gens exinde verberonem corripit' trepidatio: et invicem^ 
humani coloris succedit pallor infernus ;' perque universa 
membra frigidus sudor emanabat. Tunc pedes incertis 
alternationibus commovere : * modo hanc, modo illam par- 
tem scalpere capitis:' et, ore semiclauso^ balbutienSj 

QKquu honan nummonan aureorum, qvo§ wnhi ofkrs^ vmeniatto' mahu mU aduHO' 
ratunf reeoude iUoe t» hae ipam cnmifiia, et ohaigna tno oiiinilo, qmoad examineninr 
craa coram argentario, Perewuua hi$ verbi$f eingnaoii anreoe, 911M, UaHm aiqua 
hie adductus est injndieiumt imperavi alicui ex meia^ nt quom ciiitnmi depromerei 
ex wtea eficina, atque hue afferret : et eece, depromtoe eo$ vobie palam exhibeo : 
aepiciat tp$e, et agno»cat eigiUum $uum, Quomodo enhn frater poteet accneari ve- 
neni iUiue, quod i$te emeritt Ex Ulo magnne tremor occupat Ulum eeeleraium : et 
pallor letalie $uhit in loeum cohrie nativi ; et oudor gelidue fluebai per omsne» ^rw 
artue, Tum eetpit quatere pede$ incertie titubationibue : eeabere nuMC hanc partem 
eaptli#, nune iUam: et garrire neeeio qua$ nugaa^ b<dbuiien$ ore tanium 



Ood. — Idem, aeeipi. CoW.«->7 Pitb. offeree. Ood. — 8 Faz. reperiaiur. 
Roaldos. Altera lectio vitiosa soliiis est £d. Bas. Oud, — 9 Oxon. aUero d. 
Id.— 1 hte. Flor. Fux. D'Orv. ipee. Bene. Judido exulat a Pith. /d.~-a 
Abest a D'Orvill. id.— S Fax. Oxon. P'Orv. Gnelf. pr. tabemamp. vitiose. 
/d. — 4 A\. protaiam^6 Al. eoguoecai.^0 AUer uuimulari. ¥ax. frater ineim. 
vere. RoaUi. Fraier. Sic Ms. Cod. et Bas. 1. Reposnit Beroaldns, aUer^ pm- 
ter rem. Colv. Conjecturam Beroaldi, qni etiam explicnit * frater ' paeri 
defuncti, male prvtulemnt Edd. Jnnt. pr. Ald/ Colin. Bas. sec. licet videa- 
tnr esse etiam in Bert. Cod. Oud. — 7 D'Orv. emU. Fux. eomparuerii. Id. — 
8 Vnlgo, eorripere. Colvius. Mss. qnantum scio, omnes prsebent corripU, 
sed £dd. ante Colvium corripere. Qiiod tamen ex Mss. qnoqae hauttam vi- 
idetnr. Defendi enim hspc potest Ellipsis rw * coepit ;' etiamsi sequator In- 
dicativns modos * snccedit.' Vide ad I. vii. p. 188. Oiid. — ^9 /n vions. 
Uncints inclnsit Scriverins priepositiooem in. Sed vide ad I. i. p. 9. ac 
Pric. Id, — 1 Scriptus cod.paUortii/aei«. Colvios. E glossa marginali. Vtde 
1. I. p. 14. Otid.— 2 £d. Bas. pr. inexeertie, Id. — S Pith. p. eap. $calp. Fux. 
Pal. D'Orv. Gnelf. pr. Ed. Jnot. post. c^i$ pariem ac. Recte, Id, — 4 

NOT£ 
' Fra<cr] Privignos novercK, frater iUioi qai potionem haiuerat. 



MBTAMORPHOSBON LIB. X. Q75 

nescio qaas affanias ^ ° effatire ; ut eum nemo ^ prorsus a 
cidpa vacuum 7 merito crederet. . Sed reTalescente rursus 
astutia/ constantissime negare» et arcessere mendacii^ 
medicum non desinit/ Qni preeter judicii religionem,^ 
cum fidem' suam coram Ificerari videret, multiplicato stu- 
dio verberonem ilhim.contendit redarguere: donec jussu 
magistratuum mimsteria publica, contrectatis ^ nequissimi 
servi manibus,^ annulum feneum "^ deprehensum cum signo 
sacculi confemnt Quse comparatio^ praecedentem robo- 
ravit snspicionem. Nec rota, vel equuleus,^ more Grae- 
corum,^ "" tormentis ejus apparata, jam deerant. Sed ob*' 

dperio : adto utjure mmo imtQret eum QmnvM iunocentem eate, Verum, peet^nt 
^ue aaiuiia refnguit, nen cessat negare pertinaeiasimef et innmulare Medieummen» 
dam. Qui, pntterquoM quod aatHctua erat jurQurando adjuMtejudieandnmy eum 
mderet fidem auam paiam diffamariy eonaiur mto^ »i^ conoincere iHum mofti- 
giam; donee aervi pUfHeif traetatia manibut peaaimi aervi ex numdato Magiatra' 
imumf tmtetuamt onnMium/erreum^ eumque comparant cum tigitio crumenet. Quet 
eoOatio eonjirmaoit tutpidonem priorem, Jamque aderant rotUf et equuleutf prapa" 
rota adipmm torq^ttndMmritu Grmcienti: verum iUe conftrmatu» mirabili audacia 



D'Orv. aure t, — 6 Vulgati quidam, affamiat. Vet. Cod. ejamiat, Colf ius. Flor. 
affamnaa, Roald. qfaniat, Ven. effamiat. Elmenliorstitia. Cod. Petrarcbee, tiiM- 
niat, Fux. afammat. Pal. OuelfTsec. atannatf Pith. atUAtf Onelf. pr. attarinatf 
Oxon. £dd. Vic Jnnt. pr. Ald. qfamiatf £dd. Ven. Bcr. effamiat affutire. Col. 
affamiat, Fux. ejfutetw. Vide ad 1. ix. p. 183. Otid.^6 Pith. non eum n. Id. 
— 7 Vet. vaean, CoIt. — 8 Vulg. prortut. Colvius. Sic etiam Mss. Pitb. 
Bert. cnm £dd. ante CoIt. male repetitum e praec. versu. Oud. — 9 Vulg. oc- 
cenikre^ vel aecertere* In Ms. aecreacere, Unde cum Beroaldo reposui arcu- 
tere. Colyius. Oxon. accertere, Pith. accentire, Edd. Vic. Junt. pr. Ald. Col. 
aceersire, Saltem rectins. foret arcettire. Sed adi ad Suet. Tib. C. 53. Calig. 
c. 36. Oifd. — 1 D'Orv. medieam. Pal. Reg. Fnx. Onelf. ambo, nosi det. med, 
Id« — 2 Fropter j«dtcu relig. Fnx. praier jud. r. Roaldns. Prater. Editura 
ante, propter. Culvius. Bert. q. propterj. r. Pbaedrus : * Sed ne religio pec- 
cet improdeos mea.' Vide Raevardum Var. lib. v. cap. 8. Etmenh. Pith. pp, 
Perperam binc £dd. ante Colvium propter fabricarunt. Oud. — 3 Fux. ^vt /. 
Id. — 4 D'Orv. Fux. Oxon. Par. contractatit, Vide ad I. viii. p. 167. /d.' — 5 
Servi manibua. Abest prima vox a D*Orvill. Jd. — 6 In D'Orvill. computatio, 
Id. — 7 Al. eculeutf Onelf. pr. actii^vs. Id.— 8 More Grttcorum. Hec uncis in<. 
closit Scriverius. Sed lib. iii. p. 48. ' Cum ritn Orsciensi ignis et rotai 

NOT.C 

" Affaniaa'] Vide Not. 1. ix. p. 677. imroensi pretli gestari ccepemnt, et 

^ Jniialvjii ferreum'] Cni sigillom ferrei ad servos transiernnt. 

iDicolptum erat. Annnlos ferreos diu ' Nee rota, vel equuUutf mort Gret' 

geilaverunt Senatores atque Eqni- corum] Lib. iii. * Nec mora, cnm ritn 

tes Romani ; sed postea, luxu cres- Oraeciensi, ignis, et rota, tum omne 

cestCy annoU anrci gemmis Qrnati dagrorum genns inferoiitur.' * £qna» 



676 AFULBII 

fiimatas mira presiuntione,' nullis verberibas " ac ne ipso * 
quidem succubait ' igni. Tunc medicns»^ Non patiar, in* 
qaiti hercoles, non patiar/ vel contra fas^ de innocente 
isto javene supplicium vos sumere; vel hunc, ladificato 
nostio jodicio,7 poenam noxii facinoris evadere. Dabo enim 
rei prsBsentis evidens argomentam. Nam com venenom 
peremtoriom comparare ' pessimus iste gestiret ; nec meas 
secto» crederem convenire,^ caosas olli * pracbere mortis ; 
nec exitio/ sed saloti' hominom medicinam qasesitam 
esse didicissem : ^ verens, ne/ si daturom me negassem, 
intempestiva repolsa ^ viam sceleri sobministrarem : ^ et 

mrflif pUigu viehu «ff, oe m ipM fMem igne. IVm MedUm : N^/enm eertef 
M^iitl, nMi ferwm mti vea u^sie ptmire uIim mdeleeeentem ineeniem^ mtt hme 
e eremu ejfigere mtfifXkwm debiium mo erimini^ detmee neetre jndieie, Nam 
exkikebe vebie mm!{feetam prebntumem rei^ de fum agitnr, Cum enim Me ne* 
^iMtMM ea^feret emere eenennm meftifentm^ ege foere pnterem non eeee een^ 
grmm mern efH eehnametrere aliem eemeae mnrtie^ et didiei$eem medieinam 
nen eeee een^eratam ad pemiciem kemhmm^ eed ad eemm ceneereatienem: ti» 
mentf ne, ei dixieiem me nen datnnm, aperirem ipei iier ad «riMai dene ga tient 



tnm oinne flaKrornm geoat/ Id, — 9 Ms. obftrmatam mirabUiter praeumtionenu 
Al. afirmatum mirapnee, Vnlgo recte legi, oftendi snpra ad lib. yiii. Cote. 
Faber rnrsos conjrcit Marrha, Sed adi ad p. 17S. L. yiii. ' Mira praptnm- 
tione mnnltns/ 8alm. itidem margini altevit. Ond,^l £dd. Ber. Bai. nUia 
9, Id.— 2 Onelf. pr. ipie, Id.— 8 D'Orv. Oxon. Guelf. pr. Reg. Fnx. nc- 
cnmbit. Id. — 4 Bert. Gnelf. sec. £dd. ante Colv. tum, Id.-^S Non wUiar, 
inquitf Hereulee,non natiar, Qnatuor posteriores voces exulant a D'Orvill. 
dnse a Pitb. 8i quid hic snperflni, est verbum tii^tl ; de cnjns ellipsi svpe 
dixi allbi. ld,^6 Vel eirea/ae. P. Faber, eitra /<u. At Ms. con^ra, nt et 
Beroald. Roald, VH eenira, Vel non est in Vet. lib. Coio. Vobii pro vel in 
Oxon. Guelf. ntroqiie. Contra in Mss. O. ut bene Beroald. eroendaverat. Ssepe 
slc in Nostro erratnin, supra palnit. Deinvossupp. i. Pitb. Oiid.— 7 D'Orv. 
veetrojud. Qnod omnino prspferendnm. Dein/adn. eroi/.nox. Gnelf. pr. /d.— 
8 D'Orv. comparere. Id.— Prave D'Orv. me sine verbo convenire. Pal. Gueir. 
sec. eoraerit pro eectee. Qnod qnid vrlit, nescio. Id, — 1 D'Orv. Gnelf. pr. per- 
peram iOi, Id.— 2 Oxon. Guelf. pr. exitium, Id.— 8 Bxulat a Fux. Jd.~-4 D^Orv. 
eaeequeti. Fnx. dedtmem. Id. — 5 Vetns lectio, veteree. VerioryMrilics, meo qni- 
dem animo. Brant, Sed vereney ut Beroatdus correxit, confirmatur ab om« 
nibos Mss. Oiid.~6 Bett. intempeetivam repuleam, £dd. Junt. Ald. id t. r. 
Id.— 7 Pal. msa »e, s. A Fnx. abest viam. Id.~8 Pal. ab aUquo coptam. 

NOTJE 

leos/ sen < ecnleos/ machina lignea nus Pendere» et nneis vincnKsqiie 

est eqno similis, sed cni spina sit crescere.' Id est, dednci, et ex- 

valde acuu, cui imponebantur rei tendi : qnod fidicuHs fiebat, hoc tmt^ 

torqnendi. Prndentios : < Jnsserat fnnibus, ope sueularnm tensts. 
Eviscerandum corpna eqouleo emi- 



MBTAMORPHOSBON L|B. X. 



677 



ab alio qnopiam * exitiabUem [218] mercatQS liic potionem, 
Tel postremnm gladio, vel quovis telo nefas inchoatum ^ 
perficeret ; dedi venennm, sed somniferum mandragorao il- 
Ind,'^ gravedinis compertse' famosam> et morti simillimi 
soporis^ efficax. Nec miram,' desperatissimam istam 
latronem^^ certum ' extrem» poenss^ qaee more majoram 
m eum competit, craciatus istos» ut leviores/ facile tole- 
rare.7 Sed si vere puer meis temperatam manibns sumsit 
potionem, vivit» et quiescit, et dormit : ' et protinns» mar- 
cido sopore discusso, remeabit ad diem Incidam. Quod 
si vere peremtus est, si vere morte prsdventus est ;' quaeratis 
licet causas mortis ejus ' alias. Ad istum modum seniore 



Uim iMtempesivDaf aiqve hic perageret ecthu tneephim OMi emta pottoM 2e<t- 
fefmj a quopiam alio^ aut denique gladiOf eei qaoHhet aJto teh: dedi tptt iioit 
^imdem veaemam^ eed iliam eeporifermm guecma mtandragcrm^ eeUhrem cbterparemf 
qmem ecimmi emmee ab ipeo tiufiwt, q[mqme prodmcii eommmm ebmHHnnum marti, Ne* 
fw minMi mobie mderi debH^ qmd hie deeperaiieeimme eicariue, certo eeieme sj6t 
deberi utiimmam emppUdmm ex imeHtuto muoormm noeirormmf /aciie /erai hmc tor' 
MMfa, mipote leviora. At ei puer retera hihU potionem praparatam meis mmmi^ 
Ant, vimit adkuCf quieedt, et dormit : eimulque ac graoie iUe eommma fmerii dieeipa- 
fiu, redibii ad lumiHie aurae: ei autem revera extinetue eet, ei jBcr^ occupatue eet 
Uio,jam poieetie inveUigare aHae camtae ^jue necie, Sene iUo eic verba /aciente, 



Ooctf. sec. copiam. Oxon. ah dlio capiat. Guelf. pr. caepiam. Id.— Fnx. ne- 
ecU. Pal. incohatmm. Id.— 1 Vid. Not. Var.~2 Cam Lips. Mi. dant Edd. O. 

anie Colr. morte. Oud.— 3 Abest D'Orv. /d.— 4 Ms. diepatieeimum. Colvins. 

r 

ac Gnelf. tec. In Flor. Ulmm. Palat. lafroiies. Ond.— 6 Fux. certe. Roald.— 
6 Fnx. lemioree. Ideni. Pal. Ouelf. sec. leviore. Oud. — 7 Idem Ma. ioUrei* 
Colv. — S Vieitf et qmieecitf ei dorm, Sic Mss. et Edd. prseter Colv. qnibna 
deett primnm «e. Ond.— 9 Vid. Not. Var.—l Hand male D'Orvill. caret rf 

NOT^ 

thagorat MpmmApop^w appellavit> 
qnod radix imitetnr hnmanomm ern* 
mm formaro. Et Colnmella initio 
Hbri decimi, qni est de cnltu borto- 
rum, * semihomtnem * dixit. ' Quaro- 
vis semibominis vesano gramine fceta 
Mandragorn pariat flores, moestam- 
qne cicntam.' 

* GrnMdtnis comperta'] Plin. leeo 
snpra citato : < Gravedinem affernnt' 
(mandragore folia) *etiam olfactn.' 
Gravedinem hic inlellige torporem et 
gravitatem capitis somoolentam* 



\mumdragereBiUmd'] Snp- 
ple poaAmm^ vel vmeman. Plin. lib. 
XXV. cap. IS. *Mandragoram alli Cir- 
celnm vocant,' (Erasmns In Chiliadi- 
bns Ctreeam legit, non CtrcWwit: ait- 
i|iic ideo boc noroen sortitam esse a 
Circe venefica, qnod amatoriis vene- 
ficiis credatnr ntilis.) ' Dno ejus ge- 
nern : candldns, qui et mas : niger, 
qaae foemlna existimatnr.' £t infra : 
' potn qnidem largiore ' (ejns succi) 
' etiam morinntnr. Vis somolfica pro 
▼iribns bibentinro/ &c. Hanc Py- 



678 APULBII 

adorante» placuit Et iturconfestim magna cum festinatione 
ad illud sepulcrum/* quo corpuspueri depositumjacebat 
Nemo de curia, * de optimatibus nemo, ac ne de ipso qui- 
dem populo quisquam/ qui non ^ illuc curiose confluxerit. 
Ecce pater/ suis ipse manibus, cooperculo 7 capuli remoto, 
commodum,' discusso mortifero sopore, surgentem post- 
liminio mortis,** deprebendit filium» eumque complexus ' 
arctissime^ verbis impar prassenti gaudio/ producit* ad 
populum. Atque^ut erat adhuc feralibus amicnlis obstric-^ 
tus atque obditus, deportatur ad judicium ' puer. Jamque 
liquido servi nequissimi, atque mulieris nequioris patefac* 
tis sceleribusj procedit in medium nuda veritas. Et no- 
verc89 quidem perpetuum indicitur exilium;^ servus vero 

plaeuit quod dieebai : et «teftm proeediimr eum magna properaiione ad eapmhm 
illum, in quo eorpu» pueri ^tUum jaeebot, NuUue/uU ex Senatu^ nuUue ex prU 
mariie, nuttue deniaue ex tpaa plebe^ igui non eoneurrerit iUue euriositatie eauoa. 
Tum pater ip$e, euUato opereulo eareofthagi »ui$ proprii» mambiu», invenit filium 
»Kum reeurgentem a morte, tune primum diiaipato oomMO letaU, et ampUcten» eum 
»trieti»»ime, nee valen» exprimere verbi» UetUiam qua ajieiebaturf edueit iUum 
inde^ et oetendit pmulo, puerque fertur in euriam, ut erat adhuc^ ligaiu» atque 06- 
volutu» veeiibu» Junerei», Jamque verUu» elara et etiden» prodU in mcdtum, de- 
tecti» manifette eriminibu» pe»»imi «crvt, et pfjori» feemine», Et noverea quidem 



^u», Iii Pftl. mox at pro ad, Oud. — 2 Pronomine, non necestario, caret 
D'Orv. I»tud in Pal. Verum antem erat «rfm/cram, sive roonimeotnm con- 
ditorinm, oon ferelrum, in qno cadaver ecat deportatnm ad rogum, nt censet 
Floridus e pag. 214. nbi vide. /d.—S Idem Ms. aemo decurio. Colviua. Pal. 
deeurio. Elmenhorstius. 8ic et Gnelf. lec. Sed per ' curiam ' intelligit de- 
cnrionet et maieiAtratus : per ' optimates ' vero reliqnos senatores, nt patet 

f. 214. * Magistratna interim,' Sce, Oud.—A Fnx. Petr. D'Orv. 0Mis|mifii. 
d.— 5 Guelf; ambo, 9. nune, Id.~-6 Ms. Palat. Guelf. sec. Edd. Wow. 
Pric. Et ecce, Haud male. Vide snpra ad I. iv. p. 78. Id, — 7 Mss. ali- 
qnot eopercMlo. Id. — 8 Pith. commode, Perperam. Id. — 9 Oxon. ron^pnessais. 
Ptth. eomplexum, Id. — 1 Sivc nequiens ore verbisqne satisefficacibus prcsen- 
tem animi laetitiam exprimere. Male in Pith. et Edd. ante Colv. est 
prmoentet ac recte revocavit se Pricsens, qoi aliquando viribu» conjecerat. 
Oaii.— 2 Typothetarum errore in Scriverii Ed. Amst. est perducU, Id.— S 
Portaliir adj. Vulgarant etiam, deportaltur, Colvins. Bert. deportaiwr, Elmen» 
horstiiis. Siinplex firmant Lips. Pal. Gnelf. sec et Edd. Vnlc. Wow. Pric. 
8ed coropositom vindicant reliqni Mss. omnes. Qnare id cum Elro. et Scriv. 
reposni. Oiid.~4 Fux. Oxon. Par. indueitur^ Guelf. pr. tndtcaliir. Id.— 6 Vero 

NOT^ 

•> Sepulerum'] Feretrnm, qoo incln- ejns rogo senex infelix, Scc, foro se 

8US delatos fnerat ad rogum, ut ap- festinna immittit.' 

paret ez bis superioribus verbis : « Vix- »• Po«atmsfiie mortis] Vlde Not. lib. 

dnro ponpsB funebres sepnltnraB filit i. pag.105. 
fuerant explicatm : et sUtim ab ipso 



MBTAMORPHOSBON LIB. X. 



679 



patibtdo safl^itar ; ^ et ommain consensa bono medico 
sinontar aarei/ opportani somni pretiam.7 £t illius qui- 
dem senis famosra atqae fabalosa fortuna/ ® providentias 
divinae condignam accepit exitum:' [219] qui momento 
modico/ immo puncto exiguo, post orbitatis periculum^*^ 
adolescentium duomm pater repente factus est.^ At ego 
tunc temporis talibus fatoram flactibus Tolutabar.' Miles 
ille^ qui me, nullo vendente^ coroparaverat, et sine pretio 
suum feceratj tribani sui^ praecepto debitum sustinens ob- 
sequium/ literas ad magnum scriptas Principem ' Romam 
versus perlaturus^ vicinis me^ quibusdam duobus servis 
fratribus^ undecim denariis^ vendidit. His 7 erat dives 



damaaiw ad exiiiutk perpetuum ; servus tuttem euipendio afficiiur: et awrei «olttfi, 
eunetomm coiimmii, relimipimniur bono Medico pro mercede eommodi iUiua aoporia, 
Et/ortmia quidem iUiue aenis eelebrie atquejidem saperane, habuit evenium difnum 
proddentia Deorum : qtU exiguo momaUOy immo Inrerissimo instanti stdritofaetus 
est paier duorum juvenumf postquam perieiitatus esset utmmqiue amiitere, Ego 
nero per Ulud tempus jaetabar hic tempestatibus fortume. Itle mUes, qui me eme- 
ratf nuUo vendentef sUrique usurpaterai^ nuUa peeumia depensa cum, obediens, ni 
pm" erai, wmndato sui prafecti, iiturus esset Uteras ad Imperatorem Romam vm«s, 
vendidii me undeeiM denariis duobus quibusdam serms frairibus e vidnia. Hi ha- 



exalat a Fux. SufficiiuT Oxon. Gnclf. pr. /(f.— 6 Ma. sumiuniur oMri. Colviiti. 
Pal. et BaBil. samuasiwr a. o. semmL Elmeohontias. Guelf. sec. summwniur, 
Oud. — 1 Vid. Not. Var.— 8 Idem,/. a,faeosa. Colvins. Scr. forte^/iwosa et 
feUooa, aptnm Fortunse elogium, qns cnra nimia mellis dulcedine diutinam 
fellis araaritndiDem commiscere aroat. Brani. Frigidom sane et ineptum 
hoc est acnmen. Farosa, quod etiam comparet in Oxon. Gnelf. et Pal. erat 
scriptnm pro/a6osa, contracto ex fabulosa: nt snpra * novissimus ' pro ' no- 
biliasimns/ Vide etiam Pric. Ond.— 9 £d. Vic. cogmtum, Pal. Pith. Gnelf. 
pr. Edd. Jnnt. Ald. extitKni, male, nt saepe. /d. — 1 Pal. m. exiguo, Id. — 
S Adverbinra abett a Bert. Effeetus In Oxon. Faetus esi repente Gnelf. pr, 
/d. — S Idem, voiuptabar, Colvius. Sic etiam Pal. Gnelf. sec. Oxon. de more, 
ut et factorum. Vide ad 1. iv. p. 66. Oud, — 4 Pronomen hand agnoscit 
Ms. Fnx. Id,—6 D'Orv. Fnx. me vie, Id.— 6 Male Oxon. caret ry <riio6itf. 
Vide ad I. ii. p. S6. * quibnsdam septem testibus.' A D'Onr. abest rh fra- 

NOTiE 



« Fabulosa fortuna'] Adeo roira, nt 
vgre fidem mereatnr : vel tragica, et 
digna, qnse exhibeatnr in fabnlis seu 
tragoediis. 

' Orfriloftf perieulMm'] In qno ver- 
satnt faerat,dom bic veneno snblatus 
crederetnr, iUe vero tanqnam ejns 
iaterfector deposceretor ad mortem. 

* Aiilmeu •ftsefHfiMt] Fortasseme- 



lins legas sisiens: slc sapra hoc llbro : 
' debitnm sistens obsequlam.' 

' Ad magnumseriptas Pr in e ipe m ] Sic 
ctiam Ammianns Marcelllnns, lib* 
zxii. Imperatorem Romanum vocat 
* raagnum Principem.' Persarnm Re- 
gem Gr«ci fi4yaM 0aatK4a magnara 
Regem appellabant. 

s Undecim denartii] Denarius Bu- 



680 



APULBII 



admodam dominus. At illonim alter pistor dalciariiis» qoi 
panes ' et mellita concinnabat edulia ; 9 alter coquus/ qui 
sapidissimis intrimentis sacaum ^ pulmenta conditai vapore 
molUbat/ Unico illi ' contubemio communem vitam sns* 
tinebant, meque ad vasa illa compluria^gestanda praBstina- 
rant/ ' quse, domini ^ regiones plusculas pererrantis/ variis 
usibus erant necessaria. Adsciscor itaque inter duos illos 7 
fratres tertius contubernalis : haud ullo tempore tam beni- 
volam ^ fortunam expertus. Nam vespera, post opiparas 9 



^bgmt kenm vdde oinUintMm : eorum ttro umu erat pietor dMariua, qui fack' 
bolt panes et eiboe melU conditoe: alter coquM, qui coquebai igne minutalia condita 
MMmMtmtf eueciM intritie. lUi ehmd habitantee in eommune mtebant, et me enU' 
rant ad portanda Hla phaima mm, 911« erant necestaria euia dominia, ad varioe 
ueuOf eum iter /aeiebant per muUas regionee, Aetumor itaque tertius eoeiuM inter 
iUoe duoe /ratru : neque wsquam uaue eram /brtuna tam/woenie. Veepere enim, 



^<^»#<^«<^»*>»» 



trUma, I(i.>-7 Prmfe Pal.tf. Id.— 8 Oaelf. pr.pannoa. Id.— 9 Bert. meUata. 
Pal. Ouelf. sec. edHia: male. Vide ad 1. v. p. 90. Id.—l D'Orv. Oaelf. pn 
et Edd. ante Baa. eocua e ▼iilgari pronaiitiatione. /d. — 2 Palat. Ouelf. sec. 
pulmento. Pith. moUiebai, Fax. maUibat. Vide ad 1. iv. p. 67. < acatoribat :' 
et inf. p. 220. Id.—% Oxon. Onelf. pr. iUo. Id. — 4 Al. comptura. Fax. eomptu* 
rima. Id.— 5 VlB.prcBdeatinarant. Colvins. Bertin. et Flor. prtBdeatinarant, uiale, 
Elmenh. Item Pal. Fax. D'Orv. Oaelf. ambo, £d. Jant. post. Nibilomi- 
oas perperam sine dnbio, et ex freqaenti librariornm errore, de quo dixi ad 
I. IV. p. 74. * Praestinatae pretio.' Oiid. — 6 Al. donttnia...pererrantUma. — 7 Oxgn* 
aaaiator, Ouelf. pr. aaaciadtor. Pith. Fax. Pal. D'Orv. Uloa duoa. Ond.— 8 Be- 
nignam/ortunam. Non male etiam valg. 6eiitPo<aiii Fort. Colvius. Benivolam, 
Alii, benignam. Elmenhorstius. Nimis temere Colvias e Lips. Cod. cai adde 
Ouelferb. sec. cum Vulc. Wow. Pric. arripuit benignam. Mss. ceteri recte 
•ervant benivolam, aive 6ofiam et obae^flLentem, ut aliquoties tn iDscriptionibns. 

NOTiE 



deo nnnimas erat argenteus apud 
Romanos, qnatnor valena sestertios, 
ita dictus, qood pro decem assibus in 
solntionem cedebat, sed postea cum 
Anoibal in Italiadiutiuscommoratns 
esset, perpetois belli sumtibns ex- 
bausto arario, placnit deoarium sex- 
decim assibns pennntari. Ejnsdem 
fatsse poDderis denariom Romannm 
ac dracbmam Atticam ait Plin. lib. 
xxu cap. ult. £x Prisciano tamen 
gravior erat denarius qnam drachma, 
ponderabat eoim viginti quatuor si» 
liquas, drachma vero tantom octode- 
cim. Badnns deoariam ad OallicsB 



pecanim itstimatioDem redigens alt 
eum valuisse tres solidos ToroneDses 
cnm dimidio. 

^ intrintentia siieimm] Intrimenta 
sDCcoum intellige herbas, atqne aro* 
mata in mortario tnsa, atque in mo- 
dum pultis redacta, quibus postea 
carnes et pnlmenta condlrentnr. ' Sac« 
conm ' hic quartsB declioationis, pro 
' succorum/ 

1 Prteatinarant] Festus : < Prssti* 
nare apud Plantum emere est, Id eat, 
emendo tenere.' 

^ Jhmini [Domtms] Vasorom, nenft<- 
pe ipsis fratribusy pistori et coqoa; 



MBTAMORPHOSBON LIB. X. 



661 



cmoBS, eanlmqae * splendidUsimos apparatas, mnltas nn- 
mero parles in cellulam ^ snam mei solebant reportare 
domini; ille porcomm, pnlloram, pisGiom, et ejoscemodi 
pnfanenloram * largfssimas reliquias ; hic panes, crostala,^ 
laconcolos,"* hamos, lacertalosy^ " et plora scitamenta* 
mellita. Qni^ cnm se refecturi, claosa cellula, balneas 
petissentf oblatis ego divinitos dapibas affatim saginabar.^ 
Nec enim tam stoltos ^ eram," tamqoe vere asinos, ut dol- 
cissimis illis 9 relictis cibis, coenarem ' asperrimom foe- 

pati UutoB ctnuUf oMplissimoaque apparaiu§ earum^ mei domini aMi erant re/erre 
in euam eeUulam pUtrima /rusta : kic ampli$aima§ rtUfuiae percorum^ puUiruMf 
piecium^ et miuMiaUum omnia generia: UU pameat eruaiuiaf iueuneulioaf kame§f 
laeertuioa, ei mutia beltaria mettiia, Qut, nun, obaerata ceUa «na, inaaeni ad 
baineaaf aui rrfodUandM cauaa, ego me iagiiier aaturabam eaciaf qua wM o^^ieie» 
bantur munere Deorum, Nam, non eram adeo aioliduat adeoque vere oMtiaif , vt 
oderem /emum aeperrimnmf negleciia iiUa auaviaaimia eduUia. Ei avUriia quid^ 



Oiid.— 9 Edd. pp. Ber. Jnnt. Ald. opiperaa. Id. — 1 Flor. D*Or?. Ojlod. eo* 
nuHfM. Scriptnmne fnit conviviiauet Id. — 2 Ms. Par. ce/2aiii. Id.—S Edd« 
Junt. Ald. non habent copniani. Oxon. Ouelf. pr. lu^uimodi, Pitli. Palat. 
Oaelf. sec. D'OrT. lu^uMcemodi. Verissimoni scil. est, qnod ascfipsit vir doc- 
tos ai0uacemodi, sire cnjuscnmgne modi. Vide ad 1. viii. p. 164. ' cujusce- 
nodi Tocibus.' Tnm in Colt. Voss. pulmenta, Id. — 4 Vid. Not. Var. — 5 
Oxon. fiiod. — 6 Ms. obl, div, d, aff, aaginabat, Colvius. Oxon. et obi, Pal, 
aNaiia, Pox. Reg. Oxoo. Pal. Onelf. pr. carent quoqoe rf ego, D*OrT. dioi- 
«iliij ego, Quod malim, si retineamns pronomen. Palat. Guelf. pr. aaginabai» 
Ood. — 7 Oxon. tiiJe at, Id.— 8 Non est in Goelf. pr. Id, — 9 Oxon. et d. Pal» 

NOTiE 



non motem dominit fratmm, qni« ut 
infra pmtebit, nni tantam serviebant 
optimati Corinthlo. 

1 Cruaiuial iCrnstvla, cdalia snnt 
nMlUtm operis piatorii. Hormtias : ' Ut 
pneris olim dant crustala blandi Doc- 
tores, elementm Yelint at diseere pri- 



■ LnewwMlof] LmcioicmIhs Nonio : 
liinutf : Festo iueuntere, sen potios lu- 
ewderf mat kuoMier : Grsicom XcMtar- 
•l^mb aspersione fmrinss albsp, genas 
ett opeHs pistorii eidem Festo. De 
Idcante Varro mpad Noolam, *me 
nollm mmbrosim me nectmr, non mliim 
mmrdB» pemmm,' (Gotbofredas sobsti- 
taltmlimmlectionem, nom alia aardee, 
la,) * lacant, cibas, qai pa« 



riatimnt mnlto est.' Idem : 'Vlnnm 
pemmm, locuos, nibil mdjnvmt, istm 
ministrat.' A * lacuns' diminotiTam 
iit * Incancalas.' Beroaldns legebmt 
hic, Jueuneuloaf et emendabat, juneu* 
ioa intelligens mnt opos dalciarium, 
md similitadinera joncorom fmctom, 
mut metmm Imctis comgolmti joncis in« 
clasmm. 

B Hamoaf laeertuioa'] Alim pistorii 
operis generm, m formm bmmomm, et 
Imcertoruro, qumin retolerint, s'ic dic- 
tm. Editio Elmenborstii bmbet blc 
laiereulioaf quod nomen esse potest 
pistorii mlicojut operit, m formm Imte- 
rit qomdrmtm. 

« Sciiamenta] Edulim sciti saporU* 



682 APULSii 

nam. Et dia quidem * paldierrime mihi faratrinas ' proce* 
debat artificium : quippe adhac ^ timide et [220] satis parce 
mirripienti de tam maltis paaciora, nec illis fraudes allas 
ia asino suspicantibas. At abi fidacia latendi pleniore 
capta, partes opimas qnasqae devorabam; et rancidiora 
seligens, abligurribamP. dulcia : suspicio non exilis fratnim 
pupagit animos.^ Et, qaanqaam de me nihil etiam tanc ^ 
tale crederent ; tamcn qaotidiani damni 7 studiose yestiga- 
bant ream. Illi vero postremo, etiam matuo sese rapinsD 
turpissimas criminabantur.' Jamque caram diligentiorem, 
et acriorem castodelam»^ et dinumerationem adhibebant 
partium." Tandem denique rupta verecundia» sic alter 
alterum compellat : ^ At istud ^ jam neque seqaum, ac ne 
hamanuro^ fidem minuere quidem quotidie, ac partes^ 
electiores surripere : atque his divenditis/ peculium laten- 

meifurii diu mihi suecedebat opiime : qma niminim adhme meiiculoee, ei eatis <c- 
nmiter eiAirahebam perpauca ex tania cojnay et ilU nuUot doloa iuipicaltaatnr m 
ofuio este. Fcnem, eimni aique ego, aecuriorfactut idfore cjani, eofpi deghUira 
exquisUiatima quttque fruttaf ei comedere dulciat repudiaiit rancidioribut ; nom 
parva eutpicio ttimulavii animotfrairum, Et quamtnt nihil timile adhuc exiMtt- 
mareni de me, inquirebant tamen tumma cura quit inferret ipmt ouotidie iUud 
damnum* Notittime rero ipti te accutabani invieemfurti iUiut tordidtttimi» Jam^ 
que impendebani curam tiudioioremf et obtervaiionem vigilantioremy numerabantque 
etiam frutta, Pottremo, devorato pudore, tic aUer aUoquUur aUerum : Atqui hac 
jam non ett jiufimi, ae ne humlmum quidem te quotidie fururi meliora frutta, 
€t UKupietare peeuUum tuum vendendo ea clanaUum, ei veUe iamen ex aipm 



duleimo it, Id.—I Pal. cetnare. Id. — 2 Abent ei n Pal. Oxon. Onelf. ntroqne. 
/d.— 8 Mss. uMquotf furatriveffurairine, Id. — 4 D*Qrv. adheCf et moz Uuiniu 
Id. — 6 D*Orv. «. «ntm ex iUit. Edd. pp. fratrem, Vic. pefmgU. Valc. pr. 
aiitmo. Id. — 6 Pitb. D'Orv. cam Edd. ante Colv. eiiam tum. Fox. etiam eum, 
Oaelf, sec. ei iunc. Id. — 7 B. M. q. dapni. Putean. — S Oxon. a m. pr. comt« 
iia6aiiliir. Ood.— 9 V. C. ciufodtcMim. M. cicra dUigentiore ei aeriore cutiodie' 
bant. Oroslotlnt. Margo Ed. Bas. pr. ciisfodtam. Perperam. Vlde ad I. 
iz. p.l68. ' Dominv cnatodelam.' Otur.— 1 Ed. Ba9. pr. dtmiiwlioiiaii. Exa- 
lat T^ parHHm a Rok. Fox. /d.— 2 D'Orv. aUer ad aUerum comp. Id.— S Aei 
ittud. At u Ald. Roald. At. Palat. Oiielf. pr. D'Orv. Edd. aate Beroal- 
dam, item Bas. ad itiud. Oiid.— 4 Vid. Not. Var.— 5 Idem, dividentit. Col- 

NOTiE 

P Abligurribam [Abliguriebam] Ah' Donatiis, < saavlter consnmserat.* 

llgarire est ligariendo consnmere. Idem Donatos ait, * lignrire ' forma* 

Terent. Eanucho : ' Itidem patria tnm esse M rov Xryupody qaod ' saave * 

qoi ablignrierat bona :* id est, inqait sigoificat. 



MBTAIfORPIIOSBON LIB. X. 683 

ter atigere, de reliquis ^ seqiiam vindicare divisionem. Si 
tibi 7 deniqae societas ista^ displicet : possnmus omnia qui- 
dem cetera fratres manere/ ab isto tamen nexu commnni- 
onis discedere. Nam video in immensam ' damni * proce- 
dentem qnerelam^ nutrire nobis immanem discordiam. Snb- 
jtcit alias : Lando istam tuam, mehercules/ et ipse con- 
stantiam») qaod, faratis^*> clanculo partibas, pr»venisti 
querimoniam :^ qaam diutissime sustinens, tacitus inge- 
miscebam; ne viderer rapin» sordidse meum^ fratrem ar- 
guere. Sed bene^ quod utrimque secus sermone prolato ; 7. 



dmdere ea qw n tpe mm i. PoUremo^ Jt k«c «ottra toeMae iibi m« pro- 
haitWf posimmiM qtndem renumere /raires quoMium ad reUqma omma, ei tamen 
oolvere hoe mMealam eoeieiaiia, Video eaim erpotiulaiionem iaetttrei^ qua pro^ 
gredUwr ta tiij|fiit(icM, fooere iater «of ingeniem dimmnem. AUer reepondel i 
Profedo ego qaoque Umdo iaam otK/anam, 9ifod poetqvam earripuieii elam fraaia^ 
prteteriisii queretam, quam egojamdudum r^ftitfiM, doleAom apud me ; ne viderer 
meeuaare meum fraHrem fnrpw fyrii, Sed gaudeOy quod inmcem loquendo, queni- 



irios. Ii$ Florent. Oud.—S Reg. Fiix. de reiiqiii. Id.~7 Pal. Gnelf. tec. 
aed iiH. Id. — 8 Fax. p. adomnia q. c. Bene. Aoald. Omntanon est in vet. Cod. 
Cofo. Neqnaqoam pnepositionis additione opns ett. Ellipticas i»te Accn* 
•ativns in hisce frequens est Nostro aliisqiie. Adi ine ad I. tiii. p. 17S. 

* Flagnini moltis jagis talis omnia tessellatum.* Atque ita cetera, ex ipsios 
Roaldi jndicio, 1. ii. p. 84. et in Flor. N.8. * Phryx cetera.' Solin. c. 52. p. 
66. ' Eale, flnvislis nt equus cetera cauda elepbanti.' Sic leg. dnco, partim 
e conjectura et Plinio 1. viii. 21. partim e Mss. FtwriaUi abiit in olias, qnod 
hinc alii oiuiserant, alii ceiera ejecerunt, snbstitnentes vero. Exulat vero t^ 
OMiita etiam a Palat. Oxon. Onelf. ntroqne, Pith. Sed talia geminare Auctor 
amat, nt modo, ' tandeni deniqoe.' Immo confer notata ad 1. Tii. p. 147. 

* Ceteram vero caroem omnem.' In Pith./rafrt6MS. A Bert. abest verbuni 




— . iparet 

Id.—Z Oxoo. a m. pr. coR«ci«iiltam. Id.— 4 Pal. ^uod quoiidie furaiia. Wowc- 
rios. Qvod quoiidie furaiie^ tfc. Sic Mss. Elmenh. Qaottdic vel co<idto ad* 
dnntjetiam Mss. mei omnes. Abest Umen ab Edd. Vett. excepta Junt. post. 
Mc bene revocavit prinins Wowerios. Jaraf tcf Guetf. pr. Oiai. — 5 Ms. 
tApi.p.eiquerim. Id.— 6 SusHnenaf ^c. mcnni. H»c omnia desunt in Reg. 
Fnx. Ac Codd. Pareanns, Guelf. pr. habentes rh euatineney carent reliqnis. 
CootraD'Orvill. verba/ntfrcmargiicrc, quae seqnnntnr, ponit quoqneanter& 
auaiinene. Vro aordida in Coll. Voss. et Gnelf. sec. auaHnena. Hinc patet, in 
mntiqnioribns Codd. hsec admodum Inxata fnisse. Id.— 7 Non legitur qtiod io 
£d. Bas. pr. Conjecit rursus N. Heiosius com Viro D. ad oram £d. Vic. 

NOtiE 

<i Fiirvlif] Fassive. Sic saepe apnd qnsdam. 
fannc Auctorem 'meDtitus,' et alia 



684 



APULBII 



jactum remediom ' qnasritar; ne silentio procedens simal- 
tM, Eteocleas nobis contentiones ' ' pariat. His et si- 
milibns altercati' conviciis, dejerant utrique,* nuUam se 
prorsus (raudem» nuUam denique surreptionem > factitasse r 

MHf remediMm nMiro damno: me inimUiHa erneenM taeendOf exeiM inier nm di$» 
eordia» EUoeUat. Cum rixaii eeaent inter u hh atque hnfjumodi verhie eontume^ 
Umii^amifojwrani mmuUum doium eommisisie, nee denique nUnmfiaimn: md 



utrimMeeui. Vide ad 1. ii. p. 22. Pitii. sermo. Id.-^ Mi. inedtMin.CoIviai. Ne- 
4|ae aliter Pith. Oaelf. Fnx. D'Orv. £dd. ante Beroald. Oxon. barl)Kre pro 
remedio. Cxcidit sciUcet re ob praBcedens jacliirw, quod etiam abiit in Ja«<are 
in Ed. Vic. ntstatim pro ne in Pitb. et Edd. primisyitem Ber. Bat. est nee^ 
▼itiose» nt bene monuit b«c Beroaldut. OMd. — 9 Idem Ma. proeedenii Jtaui- 
taioM E. n. eonienHonibue p. Colvius. Flor. stMiilatai £. «. eonientiombm» p* 
male. EUnenh, Male qaidem ; sed qno patet, aliter paolo bapc oiim lecta 
fnisse. Nam tlimitatas babent etiam Mss. Pttb. Fax. Oaelf. pr. Oxon. Pal. 
D'OrT. eonieniionibug item Fnx. Oxon. Pal. Ooelf. ambo, Cen^alioat^ 
D'Orv. Vide, nom scripserit Anctor : Ne, BUeniio procedenie (vel proeedenii} 
oinmlaia E. n. eontenHoneo U» p. vel sUmulaiio Eteoclem n. eonientiionu Uet pariai. 
Contra alibi «sermone procedente/ et panlo ante, * qnerela procedente.* 
Nisi potius procedens sit crescent. Vide ad 1. v. p. 9S. ' procedens sermo.' 
Perperam ▼ero Scriverins edidit EtheoclfaM, Nam Grseci semper perr scri- 
bnnt 'ErcoffXnfi pcjus in Notis Klm. JEtheod. Oxon. et alii| (EtocUaM. Ond. 
— 1 Idem, altrieati, S»pios Ita. Col». Sic qaoqne Fox. Vide ad I. ii. p. 
21. et alibi. aUereaie D'Orv. OMd.-~2 Elegantlus Ms. uterque. Scioppiiisin 
Symbola. Flor. dijerantur. Elmenhorstins. Mirnm est, in Pitb. etiam, Reg. 
Fnx. Pal. D'Orv. Gnelf. pr. exarari d^eraniur, qnasl Deponentiali forroa, ut 
alibi 'somoiari/ * mnrmnrari.' Adi ad I. iii. p. 57. Certe hincjnratus et 
conjnratus passim dicitnr, qni juravit, conjnravitqne, et apud Plaut. et Hy« 
pn. ' jnratus esse ' pro *jnravisse.' Sed Anctor, boc verbo crebro otens, 
semper dixit ' dejerare.' Vide Indicem Floridi. Alii scripsere qnoqoe de^ 
juntre. An in «r latet adverbiam aliqood. Uterque com Mss. Urs. Reg. edl- 
dit tacite Wow. Scriv. Pric. Flor. sed bene PricsBos male Id fieri monnit. 
Consnle dicta ad 1. 1. p. 16. * Comites ntriqoe/ Ood. — B Par. Guelf. pr. f«6- 

VOTJE 

fnit tandem exitns, nt ambo fratrea 
sinfolari certamine congressi, mntnia 
confossl ▼olneribus caderent, qno- 
rom odiom tantum fuit, nt et in rogo 
post mortero dnravcrit. Stat. Tbe- 
baid. lib. xii. 'Ecce iternm fratris 
primos nt contlgit artos Ignis edax, 
tremnere rogl, et novos advena bos- 
tis Pellitor : exondant, diviso ver- 
tice, flammse, Altemosqne apicety 
divisa Ince cornscant/ &c. Hinc 
* Eteoclea contentiones/ et ' Eteo- 
cleaodia' inter fratres, pro acerbit* 
Biais et implacabllibos. 



' EteoeUaM neUs conlcittioiies] CEdi- 
pns Thebanorom rex ex incesto Jo- 
cast» snse matris connnbio Eteoclem 
et Polynicem snscepit, qnibus ipse, 
agnito genere sno, et scelere simol, 
in exiliom oltro proficlscens, Tbeba- 
nom regnnm ea lege reliqnity nt al- 
ternis annis regnarent. Qnod com 
Eteocles, utpote nato major, priroos 
occopasset, nec vellet, elapso snse do- 
mlnationis anno, Polynici fratri ce- 
dere: blc, Impetratis ab Adrasto 
Argivorum rege socero sno copiis, 
bellnro Thebanis intnlit : cnjns is 



MBTAMORPHOSBON LIB. X. 



685 



sed plane debere cimctis artibus commanis dispeDdii latro- 
nem inqairi.'^ Nam [221] neque asinam» qui solns inter-* 
esset,^ talibus cibis ^ affici posse : et tamen qnotidie partes 
electibiles 7 comparere nusqnam : nec ntiqne ceUalam 
snam * tam immanes involare muscas,' nt oUm Harpjri» 
foeie, qoas diripiebant Phineias dapes.' ' Interea * Ube* 
raUbos ccenis inescatos, et homanis affiitim cibis > sagina- 
tm, corpos obesa pingoitie ^ compleveram ; coriom arvina * 
soccolenta moUiveram ;^ pilom Uberali nitore notriyeram. 



tflW0tl^|WMlm ftif oMRs fnfWMB optnJwtiMf ^m mmm trcl ifoMt cmhmmm. Xli- 
€€btmt eniM neaue aftNmi, fM» 9oltu aderut, posie dekdari Quemodi «dailuf, et 
immen optiMM frnata eooMeaeere qwtidU : neque eerte tolare tn auam celkdam 
weaeeae tam tngenteOf quam Harfpim qmmdam /wenmt^ qum rapiiAanJt eihoe 
I*kimeL Ego interim paetue largie epuiiiy et abundanter eainratue dapibna hnmanie, 
dilataveram Mfvm eorpu» eraeeo adipe ; reddideram meam eutem moUem pingwedine 
1 ; aUeeram m<m vittM idteire hmeato, Vermn iile nitor mei eorporie ereamt 



0^^^^^^^^^»^ 



jeetionem. Id.— 4 Oxon. inquirere, Quod, Mne corruptuin, mlror a Prtcaeo 
prcferri. J<l.-~6 Oxon. a m. pr. inter cetera, Id. — 6 Exulat a D*Or?ill. Id, 
— 7 Vid. Not. Var. — 8 Sic retcripsi cum Elm. ScrW, Flor. anctoritate Mts. 
Flor. Pnx. Oxon. Pal. D'Orv. nt supra. In reliqnis eellam, Tam mox abest 
Edd. Ber. Bas. Oud, — 9 Bert. t. muree vel mmeaa. ^lmenborstlns. Addnnt 
aatis inepte mureevel Ms. Pltb. CoU. Lipf. et Edd. Colviana prioresy nec non 
Scriverii. Blnres volatiles sive ▼espertiliones crandes intelligere debf res. 
Ovd.— 1 Ms. FUelae. Colvins. Pal. Arpiale, D'Orv. Arpie. Tnmjinieiae 
Pith. Fineta» Fnx. /unellae Onelf. pr. Finetaa Pal. Phineae Oxon. Ovd.— 2 
Oxon. tn tmn, Id. — S Ad^ectivnm deest Fuxensl, adverbium D'OrviUiano. 
/4.-4 Fnx. pinguedine, Roaldus. pi«j^tii«etiiim Oxon. Pitb. Petr. D*Orv. 
ot 1d Sidonio Apoll. Glossis, et alibi. Pinguitiam habet Arnobios. Si quid 
miitandnm, malim pinguitudine, qna voce passim utitur Plinins* Oud. — 5 

NOT^ 



• Phineiae dape»] Phineus Ageno- 
ria fiUas» vel, nt vnlt Hesiodus, Phce- 
nicis et CMsiopete, Agenoris nepos, 
rez Arcadise^vel, ut alii volunt,Thra- 
cIm, ant, ut rarsns alii, Paphlagonise, 
•b excveatos novercte inipulsu 61ios 
aaos, a Diis ipse obctecatus est, Har* 
lyyiKque adversns enm immissae, quas 
«lapes pjot raperent, mensamqne tor- 
piMimo foedareBt contacta. Hm Ca- 
iaia et Zethes alati fratrM ad Stro- 
phodM insalaa, PlotM prias dictM, 
fagaverant. PMtreroo, ipse Pliineas 
ab Hefcole occisai Mt, qoi ejas libe- 



ros exctecatos in soUtodine offende- 
rat, cognoveratque novercas calnm- 
niis td fniste factnm. Fnere et alii 
Pbinei. 

< ilretiia] Est durnm pingne inter 
cutem et viscns, nt auctor est Servias 
ad 111 nd ^neid. vii. ' Pars laevM 
clypeos, et Incida spicnla tergent 
Arvina pingoi, subigantqae in cotc 
tecores.' Apnd FMtnm ar6t/la pin- 
gnedo hominis, corrupta vox ex or- 
vitfo, qnod diminotivom est oomtait 
orvtiMi. 



G86 APULBII 

Sed iste cprporis mei decor, padori peperit grande dede* 
cas. Insolita nainqae tergoris vastitate comntoti/ foenom 
proTsas intactam qaotidie remanere ceraentes» jam totos 
ad me dirigant animosJ Et» bora consaeta velat balneas 
petituri, claasis ex more foribas, per qaandam modicam 
cavemam* rimantar me passim expositis epalis inhasrcn- 
tem. Nec ulla cara jam damni sui habita, mirati monstra- 
osas 9 « asini delicias, risu maximo dirampantar : vocato- 
que uno^ et altero/ ac dein^ pluribus conservis, demon* 
strant ' infandam memoratu hebetis jumenti ^ gulam. Tan* 
tas denique ac tam liber cachinnus cunctos invaserat, 
ut ad aures qaoque praetereontis perveniret ' domini. 
Sciscitatus ^ denique quid, bonum ! ^ rideret familia : ^ 

iM^riMMi probrum vua venetmdim, Num iOi excUaH ingueta obetitiUe mei eerf' 
rw, cmnvideremt qwtidiefemmn memn enpereete omnine iU^tum, intendunt ddn' 
eepe in me omnem tute mentie aeiem, Cumque cUnuiteent ottium eetUe kera toUta^ 
fiMtft ituri ettent ad balneat, atpieiunt me per quoddam parvum foramen iniente 
eomedentemfercuUi kiuc inde expoeiUi, Jamque^ neglecta euajaeturat toUmntwr m 
ejktittinum caehinnum, admirantet prodigiota o&etamenta atini: accertitoque 
unoy et altero, deindeque pUiribut ex mtit eontervitf ottendunt eit voracitalem tonfi 
oitjii horrendam dictu, Denique tantuty ac tam toUUut ritut oecupaverat onmef, ui 
etuan perferretur ad auret keri UUu praiereuntit* Pottremo^ cum queeiivittet 



^■^'»^<^<^»^^*^^ 



Pith. moUai/ain. Id. — 6 Oxon. % m. pr. Ouelf. pr. «oMMtMi. Id. — 7 Vulg. 
totot dxriguM adme emtet onimiot, CoWitis. Bert. dini^iif emiies amiMM. £U 
meDliorstias. ChKMt addit cnm Edd. ante Colv. Pithoeanos. Non omnei, 
sed dao illi ftatres hoc agnnt. Ceterls Mss. et Colvio ac seqq. accedit jam 
£d. Jnnt. post.ad me qnoqiie prxponens. Oad. — 8 Caoemiilam. Vnlg. cod.ca- 
vemam, Colvins. Lipsii Cod. lectionem secnti etiam sunt Vulc. Wow. Pric. 
Sed ceteri Mss. et Edd. eanenkam, qnod prafero liic exhibent. Oud, — 9 Fux. 
caret r^ mvrald, Cod. Petr. Edd. Jnnt. et Ald. moiistroias. Vide ad 1. v. p. 98. 
/d. — 1 VocaHoque et attero, Oratio ^XAciimie^. Ms. vocaioque uno ab aUera, Ro- 
aldos. F. «110 et altero, Vnlg. vocatoque et altero, ac dein, Colvins. Pith. vocatoque 
etiam ait, Sed recte Mss. ceteri cum £d. Junt. post. dant, v, imo et aUero: uC 

bene in Edd. CoW. posterioribus. Otid.— 8 Deinde. Pal. Ouelf. sec. m. ta, 
Bert. deniquey Pith. Guelf. pr. cnm Edd. ante Colv. detn. Bene. /d.— S Ms. Cod. 

demffnttravit, Colvius. f tem Oxon. Guelf. pr. Oud 4 D'Orv. otmt, e gloasa. 

Jd, — 6 Vid. Not. Var. Pith. male pneveniret, Non agnoscit prsBpositionem 
ad Cod. D'Orviliti : qnod omnino Apuleii geninm sapit. Vide ad 1. i. p. 4. 
' proximam civitatem pervenerimns.' Pro praiereuntit in eodem exaratur 

frater cunctoty in Gnelf. pr. pr^eler cwnctit, Id.— 6 Oxon. et Par. tcitcitant. 
d.— 7 Rom. quod b. lib. iv. < Qood malnm fleret.' Elmenh. Sed illic legen- 

NOT^ 

« Jtfoiulniaaaf] Neque enim ejns- «^ Qvtd, 6onwii] < Bonnm ' hic vlde- 
modi eduliasolent ad palatom asinl- tnr adverbialiter posltnm, et Inchi- 
oum sapere. dendum parenthesi, aut dnpliei vir- 



METAMORPHOSBON LIB.' X. 687 

c(^[iiito qnod res erat, ipse qaoqae, per idem prospicieos 
forameD, delectatar' eximie. Ac dein' risu ipse qooqae 
latissimo^ ad asqae intestinoram dolorem ' redactas/ jam 
pate&cto cabiculo^ proxime consistens, coram arbitratur.^ 
Nam et ego ^ tandem ex aliqaa parte mollias ^ mibi reni- 
dentis fortanas contemplatus faciem/ gaadio praesentiam 
fidaoiam mibi subministrante ; nec tantillum commotos, 
secoros esitabam :^ quoad novitate spectacoK Intus 7 do- 
minus aBdium, [222] doci me jussit ; immo vero suis et ipse * 
manibus ad triclinium perduxit: mensaque posita^ omne 
genos edulium solidorum^ et illibata fercula jossit apponi. 
At ego> quanquam jam bellule^ suffarcinatns, gratiorem 
commendatioremqoe ' me tamen ei facere copiensy* esorien- 

pnd etaet 6oitt cur urvi «ict riderenif didi€ia$eique nm otmtem ui u kabebaif ip§e 
etiem aapiciau per idem foramen tnire obUeiahir : demdeque^ emm ipee eohdu» «•- 
eei t» rieam iam effueum^ ui iuieetma tptt doierentf apertajam ceUeia propiar miki 
faeiue^ prm$ene epeciat me. Ego enim videne ex atiqua parte vultum Fortunte mihi 
mUiate ridentie, eomedebam tranquilUf ne mtiitiitMM quidem perturbaiuet quia lati' 
tiaf qua perfuei erani aetantee, dabat miki eanfldentiam, Donec dominue domue 
exiUlaratue noviiate ^ue epectacuH, jueeit me duei^ ^iitiitmiiio ipee euie manibue me 
deduxit ad cetnaculum, inetnutaque meuea, jueeit poni ante me integroe ciboa omnie 
generief ei dapea intaeiaa. Ego verOy quamvia jam eaaem pukhre aaburraiuaf ede» 
bam iamen etq/nde eiboe mihi oblatoe^ volena me reddere ei iunc accepiioremf et com'' 



^^^^^^^^•^^*^ 



dom docnimiiB : quidf malum ! fiereit p. 80. uti etiam blc distingnendam. 
Oudn — 8 Ed. Jnnt post. eonepkien». Fox. deledabatur, Id. — 9 Membrantp, ad 
ddune. CoWins. Pith. ac detn, Fux. D'Orv. Oxon. Onelf. ambo, ae dehine. 
Bene. Oiid.— 1 Pal. dolore. Exulat participinm a Fnx. /d.— 2 Pith. tam. 
Id.^9 Oxon. Onelf. pr. arbitrabatur. Id.— 4 Copula caret Pal. W. — 6 Ouelf. 

fr. meHue. Id.— 6 Fux. Guelf. pr. Edd. Jnnt. Ald. heeitidfam, Vic. haaiiabam^ 
Ith. exeUab(un^ Pal. Onelf. see. hedificabam. Vide 1. ix. p. 202. < Esitare 
cadavera.' /d.— 7 Novitate epectacult Uetue. D'Orv. Ouelf. sec. noviiatem. 
Fnx. itovi apeci. Uetttay haud inelegtnter. Saepe enim Ueitta com Oenitivo rei 
constroitnr. Adi, nt alia multa mittam, N. Heins. et Burm. ad Virgll. Bn. 
I. 441. • laetissimus umbrse :' et ad Vell. I. if . c. 42. /d.--8 Suie etiam ipae. 
Sic, (exceptis forsan Pitlioeano, et Ooelf.) Mts. ceteri, et Edd. Junt. post, 
Elm. Scriv. Flor. In reliqnis a. ei ipae. Id — 9 Abest jam ab Oxon. Pal. 
Veltde Oxon. VetuUt, Onelf. pr. Velfide sec. /d.— 1 Fox. gratioeum. Roaldns. 
liber acriptnsy graiionim ; et post ex eodem reposoi tatnen; cnm vnlgolege-. 

NOT« 

gnla, qnemadmodnm *malum' apnd pressione sedare/ &c. 

Terentlnmy * qoid (malum) ergo me ' Forhiii« contempUittta/aeieml Qna» 

Yis V Fortnna hactenos tergum asioo nos- 

. * AduaqueinteeiiMorumdolorem^iJAb. tro obverterat, nt dici solet de iis, 

III. ' hi gaodii nimietate gratnlart, qnibns res male snccedunt* 

illi dolorem ventris mannom com* « 



686 AFULKII 

ter exbibitas eacas appetebam.i Nam et qaicquid potiaBi- 
mam abhorreret asinna * excogitantes ' scrapolose. ad ex- 
plorandtim maDsaetndiiiem id offerebaot ' mihi : cameB 
laaere ' infectas/ altilia * pipere inspersa, pisces exotlco 
juie^ perfiisoa.' Interim conTiTiam sammo risa persona- 
bat^ Qaidam deniqoe praeaens scarralaj' Date, ioqnit, 
aodali hnic qaippiam meri.* Qnod dictum domiava > se- 



MeitiabOieTeak, 




ceptli GDelf. pr. OionieDil, nec oon £illlion«* 
Jnnt. pmt. Elm. «t ScrlT. Ob icqnenttni (imcn compantlTnin n>liin gn- 
tmmtnm, Qucbud vero Aldi editio exhibeat gTatum, nt ■!! Elmenhorst. 
DMClo. Qnu cgo (idl, gratiiinm aun relFrii prBbcnt. In D'OrT. commai- 
iatitmupu. Ond.— 3 TVn lifaetrt »pfn(. Fox. Umtn ti. Raildai. Ittad 
M«MB ■mpleiai Tidetiir CoItIuii, leqaentibni eam Vnlc. Wow. Prie. ob pne- 
cedeai'qD«nqD*i)ii' ■elrgitnrln PitboaDO, Ouelf. lec. Sed idl ■d 1. iii. 
B.eo. Eitbed ■ D'OrTlll. Oid.— S Idem, txMritnttr. ColTini. Ptl. pett- 
ham. Elmenbontin*. £ii«r. etiam Berlin. Id me^ Pal. Cod. collatione nlbil 

TUiclclii ■anotatnm cat. Oad 4 Al. f^. ll. qwid, et aMbio prs aiuiw.— 5 

PaUt. txeogilaliinut. Ond.— 6 Vid, Not. V^r.~T Hi. cdrnri latlt i^f. CoU 
Tiai. Pitli. Oaelf. ito. Umtrt, Pal. batmtt, D'OrT. lattrtm. Vide Beroald. 
Oiid.— B Idcm,/wr<(j(«pn:^ajM ColTiui. Palat. Giiclf. sec kw <•<■. Aa 
a1*, nl dolo deciperant ■liDura j \n jvit foitn} Vide ad I. il. p. U. ' Edi- 
bammatUDi patto jorolenti.' Ceterum m>le Edd. Wow. Pric. daat iiiriaM. 
Vide ipium Pricwnm. 0>d.— « fiii. ftrabal. Id.^l DOrT. ifnlifa. Id.— 
3 Huit qnipinn infri. Prlm^ Tox noD comparet in D'OrT, nec m^le Coll. 
I». MfnaR. Id.— S FloTCBMlMBnu. Id,— 4 Locttm ffvciftr. Palet. et 

NOT«. 

' £aMre] Luct laccai eit laieqii- liqn^mcn ei girO) plpere, et oleo, 

;quod QrKCl vOl^mi' tocuiI, qno qno ■alcbent piiccs condiri. Exoti- 

renaica rcfin abnndabtt. llnde cum ■aiem tocbI jdi, quod g^riim 

tnllo ■ lucrplciferK Cf reiuB.' L>- primo Kom^m tx peregrioii regioni* 

' maiimi alim fiiil BHUitnm in me- bn> Bltalom eit: pnlB ci HiipuilB. 

'ioB, tnm in cibit. Apicio ' L^ie- Horat. lib. Serm. ii. S^tjrr. 8. ' Osro 

w palloi ' iBtere candilni. Fre- dc iDccit piicii Iberi.' Hinc ct ■ io> 

Mli Uieri* Bptid enm mentia. Vide elonim llqaar' epnd PIId. Sed de 

!■■ Ilb. XII. cBp. t. hoe aoi plnn, Deo dBnte, ad Anionli 

' AWUt] Olo*iarian Iddori. 'Al- Epiitalu, qnem ■netaren a oobi* 

4, pBila, tb aleodo,' in >et. Gla*(. ei rcgia etiBia manificenlli prope 

ili^riui, ifnmfi^j.' diem enpecia. 
' Exotin jwr] VldatDr intelliKCre 



MBTAMORPHOSBON LIH. X. 080 

cntnB, Non adeo» fespoBdit, absarde jocatiis es/ furcifer. 
Valde enim^ fieri potest, iit contubernalis noster panln- 
Inm qvoqne mnlsi ^ libenter appeCat Et, Hens, ait, pner^? 
laotnm diligenter ecce illnm aurenm cantbarum ' mnlso ' 
contempera, et offer ' parasito * meo : ^ simnl, qnod ei prao- 
biberim, commoneto.' Ingens ^ exin oborta est epnlonum 
expectatio.^ Nec nlla tamen ego ratione conterritus, oti* 
ose, ac satis genialiter ^ contorta, in modnm lingu», extre* 
ma labia,7 grandissimum illum calicem uno haustu per- 
bansi.f Clamor exsurgit,' consona voce cunctorum salute 
me prosequentium.' Magno denique delibutns gaudio* 
dominust Tocatis servis suis,' emtoribus meis jubel qua* 



tmm tMepU eamUaim u, vtrbero, /meiU oUm patest fteri^ id noiier Mdoltt bibai 
etiam libnter ctiHeem tti»i tneUUu AtqWt Heua^ inquU^ P^i^i «^'x' >/'«<' atareMm 
poemtiun^ atque imple vinOf et offer meo parasito : eimulqme mome iUmm me ijm pro^ 
pimaviue. Dekmc magma expectatio orta est imier eonmoa». Ego vero mmiUiJUmM» 
tmTbaiMa abeorpsi mmo dm/etm eapaeissmam iUud poeulmm otiose^ et satis Atlonfcr, 
imemrvmms extremiiaiem UMi m formuam Umgmite. ExtoUiimr clamor ab omnibms prC' 
eamiibus mnbi imeobimiitaiem voee vjiaiium. Demique kerus perfusus imgemti £rf t- 
tia voeai ad ae servos Ulos, qmi me emeramty et praeipU, mt eis redderetvr qmaier pre* 



Fulv. jMolKff. Wowertaa. Ms. Jocoint. Scioppios in Symbola. Joeaims, Vulgo, 
ioemtms. Elnieiihorttia». Wower. immo jam antea Jont. post. ezhibuit bene 
JoeatmSf qnod agnoscont Mss. O. exceptis Pitb. et Bert. 1. vi. p. ISO. * Me- 
cnm benignns jocaiiir comes.' In Ozon. Guelf. pr. est Jocalas eil in tert. 
persona ; ac sic edidtt ScrtTerius. Omd. — 6 Fnx. v, imquit. Id. — 6 Vid. Not. 
Var. — 7 Hemsy aU,pmer. £d. Rom. Hemms a, p. Elroenhorstius. Item Vicent. 
et M. Baa. pr. Sea recte Beroaldus hems correxit. Vide ad 1. ix. p. 300. 
* Heoi» inqiiity pner.' Oiid.— 8 Oxon. o. cralcram. Sed consule Prics^nm. 
/d.— 9 ^aisa et mimUo eant. Aberant haec et mmUo a vulgat. Cod. Cole.— 1 4/*- 
fer. Fiix. ojfer. Roald.— 3 Vid. Not. Var.— S Pal. Oxon. Guelf. carent rf eL 
Pilb. pr«6i6«rtl coNMMwelo. Pal. pr<r6i6miis. Par. Gnelf. pr. comaioafo. Oud. 
—4 Qnelf. pr. inde. Id. — 5 Ms. €o'd. adorla. Coivius. Flor. D'Orv. eximde, 
Pttli. qnoqae et Fux. male adorlo. Guelf. pr. Oxon. or6ala. D'Orv. ip«clalto. 
Oad.— 6 Fax. et. Vitiose Edd. Ber. Bas. pr. g<ii€r«lil«r. Id — 7 Flor. postremm 
iabia. Elmenhorstins. Qui cnm Scriverio hoc recepit. Ac sane snffragan- 
tnr Mss. D'Orv. Gnelf. pr. Oxon. Coll. Voss. et £d. Jant. post. L. iii. p. 
69. * postrema dejecta labia.' Quicqoid sit, partem labii prominentem In 
•aiao intelUgit. Ceterom similem esum et potnm elephanlornm vide apnd 
flienam L 11. de Anim. c. 11. Omd. — 8 Coigicit qnidam perdmxi: sed ele* 
gantias esl Talgatum. /d. — Vulg. Ei eUmior exmrgU. Colvins. Mss. O. ca- 
reat copola, prmter Pith. et D'OrT. Ovd.*~l Vid. Not. Var.— 3 Mannscr. 
cod. d€lt6iis g. Colvius. Oxon. magaogiic d. non £d. Vicent. ut ait Pric. Oad. 
— S Pronomen reititoi anctoritate Mss. septem» vel plurium, £dd. Vett. 
itcm £lmenb. et Scriv, £xcidit primnm ab £d. Colvii, seqnentistacite Ups. 

NOT^ 

^ Parasito oieo] Asino^ quem joculariter parasitnm vocat. 
Delpk. et Var. Clas. Apul. 3 X 



600 APULBII 

draplam restitui pretiam ; meqoe ciiidam JEicceptissimo ^ 
liberto sao, et satis pecaliato, magna prasfatas diligentia/ 
tradidit. Qai me satis hamane, satisqae comiter ^ natrie- 
bat : et, qao se patrono commendatiorem faceret, studio- 
sissime volaptates ejas per meas argatias [223] instraebat. 
Et primam me qaidem mensam accombere ^ saffixo cabito, 
dein7 allactari, et etiam saltare' sablatis primoribas 9 pe- 
dibas perdocait :' qaodqae^ esset apprime mirabile, Terbis 
natam commodare ;' at qaod noUem, relato, qood yellemy 
dejecto capite monstrarem,^ sitiensqoe^ pocillatore respec- 
to, ciliis alteraa connivens,^ bibere^ flagitarem. Atqoe 
hdBC omnia perfacile obediebam : qosD» nollo etiam moo- 
strante 7 sciliceti facerem. Sed verebar, ne, si forte sine 
magistro^ homano rito ederem, pleriqoe rati ' scas vom prse- 

iium, fMo me emeraid. Ei me dedii cuidam Uberte Jtw Jt6i grati»iimo, ei volde 
dioitif pradjinetu «t me eervaret magna cara. Hie alebat me eatia denuHter et 2e- 
ittttr : etf ut redderet ee aceefttiorem eao patrono^ eumma cara praparabat ei ohUc' 
tamenta per meaefaeetiae. Et priaMtm ^tadem doemt me accmnbere menea umunon 
eubUof deinde coUuetari, et etdiare ekiieanierioribuepedibue: et {quod prteeipue 
admirimdum eet) eignie uii loeo verbonm : iia «( oeiemderem, eublato cafite, quod 
veUem, et demuao^ quod noUem: et, cum eUirem^ iniverer pineemam, et peterem 
potumf daudendo oeulee tUiematine. Et /aeiUime obe^fudHir hie omnibu»f quippe 
oueefecieeem tametei nemo wu doeuieeei: eed timebam, ne,eifortehocfacerem more 
iom^iiiiM, mUlo «M doeentef plertfue erederent koc preeeagire nnktroe eoentuM^ ei 



^^^^^#^^^^^» 



Cod. coi oontentire fidentnr Palat. etOoelferb. /if.-^ Bert. flp<iMtMa. El- 
menli.— 5 Onelf. pr. eemmMier. Ond. — 6 Flor. meiiaii ae. ElmenborstiiiB. 
Item Fnx. perperan. Nec in hmrm reformandnm eif, nt Wasseo videba* 
tar. Vide ad 1. ▼. p. 91. < Lectom accnbans.' Ond.— 7 Pith. Oxon. D'Orv. 
deinde. Id.— 6 Vid. Not. Var.— 9 PrjoriMw. Fux. priMort^M. Roaldoa. Stc 
etiam Mts. mei pleriqne cnm Edd. Jnnt! poat. Colv. &c. Vid. ad I. ii. p. 
2S. ' cnrmnt primoreB.' Oiid. — ^l Pal. preedoeuii. Id. — ^9 Flor. punjue e. Male. 
Eknenk, — 9 Pitb. Oxon. Onelf. pr. nuiu eaemiendarem. Item Lips. Fnx. Pa- 
lat. D*Orv. et Edd. Jnnt. ntr. Aldi, commodarem, Fortan non male. Talfo 
enim modomm variatio freqnens ett. Vide me ad Sueton. Oalb. c. 10. p. 
760. et lapra ad 1. 1. p. 17.^ * perferaa et prodoc' de Dogm. Plat. 1. i. p. 
677. < esie litum. Et dcc. jnngatnr.' Si tamen sana illa »int» nec potini uM 
legendnm. Al.a«. Ond.— 4 Vid. Not. Var.— 5 Pitb. Fnx. Guelf. coiMAms, do 
more. /d.— 6 Mi. lihere. Colvini. Et Palat. ae Gnelf. nterque. Ond.— 7 
Pith. inmoinMiraKte. Id.— 8 Hoe ederem^ pterique raiL Flor. delet rh hoe, El- 
iuenborstios. Abest etiam a Pal. Oxon. D'Orv. Gnelf. £d. Jont.po8t. 
Qnnn efeci. Hae aicripiit Salm. Respicit Anctor ad heec omnta. Neqna 
opui eit cnm Pitb. (in qno heredem) Flor. Pal. Fnx. Ouelf. reicribi pUraque» 

NOT£ 
* Magna pr^faiue diUgeniia'] Snpple, me eeee curandum* 



MBTAMORPHOSBON LIB. X. 691 

saginin poTtendere^' velnt monstrnm ostentnmqne/ * me 
obtmncatum, ynltnriis * opimnm ' pabulum redderent 
Jamqne mmor pnblice crebruerat,^ quo cohspectnm ^ at« 
qne faroigerabilem meis miris artibus effeceram dominum : 
Hic est^ qni sodalem convivamque^ possidet luctantem 
asinum, saltantem 7 asinnm, voces humanas intelligentem, 
sensum nntibos exprimentem. Sed prins est, nt vobis^ 
qnod initio facere debneram, vel nunc saltem * referam, 
qnis iste> vel unde fnerit* Thiasns^ (hoc enim nominemeus 
nnncnpabatur dominns) oriundus^ patria Corintbo, quod 

tm qmad pr^digiumf €t pmietdumf ah$eiM$o cttfUe, traderent vuUwiiM iu eeeam pm^ 
fuem. Eijam/ama invaburai t» vulgMMf qua reddideram meum dominum epeeia- 
iiUm aiqueeeiArem meie mirabiiilme etieriiie: Uie eei (inqmeboMt) qui habei 
aeiuum eemvivamf et cmituberuaiemf qui lueiaturf qui mUoI, qui iudUf ^ inteUigii 
verlm kamiuum, et deelarat nutUnu euaa eogitaiienee. Sed ante epertet^ ut vobie 
uarremt eaitem mme (jeum iomen deimerim id feeere initio^ ovw, et cvjaefuerit iUe 
ThyasuOf koc emm erat nomen Mft dominu Patriam babebai Corinikum, ex qua 



^■^^* 



D'Orv. pUri* Oud* — Blale hio etiam ante, mtv. prvn. ColTinf . Tk fwrfm- 
tfcrv Don est in Bertino. EIiMndk, Fnx. portenderem, Det>et certe me vel 
mddi, Tel intelligly vel ocribl portendi» Adi ad SueL Cland. c. 29. Malim tamen 
etiam verbnm hoc cnm viro docto excludere ; sicHt et lunnlis circnmscripjie- 
mnt Elmenh. et Pric qnanqnam talia junctim occnrrant qnoque 1. ix. p. 204. 
* Hmc eranty qn« prodigiosa priBtagiYerant ostenta.' In Bertino est ftfvmR. De 
co alias. Oaid. — 1 Flor, porientumque. Efficacins, si •npradeleasr6p»Heiu/«re. Id. 
— 3 VuUuribue, Ald. vutturiie, Snpra notatnm. Colv. Bert. vuliuriie. Elmenh. 
Non Aldns tantnm, sed Edd. omnes ante Colv. exhibent vuliuriie^ item Mss. 
Pitb. Fnx. Heg. D'Orv. Ozon. et lips. cum Scriverio ; ot solet Noster. 
Vide Misc. Obs. VoL ii. p. 898. Nll notatnm e Gnelf. Oiid.— S Ed. Bat. pr. 
opiimnm, Id. — 4 Crebuerat, Mss. Fna. Oxon. D'Orv. erebruerai, Recle. Vide 
anpra. Nil not. e Gnelf. Jd. — 5 Plth. eonepeetu, Tum Goelf. sec. a m. pr. 
/eeeram. 16. — 6 Pith. eonvivamfeodalemque. Id.— 7 Luetauiem aeutum^ealianiem. 
Hmc non snnt in Vet Cod. Coiv. Desnnt qnoqnein Pal. Oxon. Reg. Fox. Oiielf. 
8ed vide snpra ad voces 'alluctari, et jam saltare.' Contra alii Codd. an- 
geot contextnm, nt notis seqq. pateblt. Oud. Vid. Not. Var.— 8 Palaf. «a/. 
tem nume. Ond.— 9 Vei' unde fkerit Tkiaeut. Hoe e. n. m. mmciifM6o<ttr d. 
Oriemdue. Bert. Fnmsas. Inepte. Eimcnk. Novem priores voces desunt 
Palmtino. Mnun Edd. pp. Fuerut Gnelf. pr. Pilh. Fnx. Fiaeue Pitli. FraeifM 
Bert. TIUfaMUM Edd. omnes. Perperam, nt opinor. Non enim Graecls salta- 
tlo Bacelio sacrn vocatnr 6^flA»f , ot Beroaldns, et ex eo secnre transcripsit 
Floridna; sed $faffos, Vide, prmter Grsoos Grammatieos, Servinm ad 

NOTJE 

• Vehd monetrum oeientumque, tfc.l gitnr apnd Historlcos» raaxime apnd 

Monatri enlm simile fnisset asinnm ,Livium. 

hnmanos ritus effingere. Porro mon- ' TkioMue [Tb^aeue^ Hic nomen pro- 

•tra prodigiososque fcetns in mard prlnm. Alias e^os saltatio est, qna 

deportatos, ant etiam Immolatos ex Baccbo exhibebatnr. In Eclogis Vir- 

Anuptcnm responsis frequenter l^- gil. ' Thyasos inducere Baccho.' 



692 APULBII 

capat est totius Acbaie provincisB, tit ejus prosapia afquo 
dignitas postulabat» ^adatim permensis ■ honoribas, qain- 
quennali magistratai faerat destinatas: et^ ut splendori* 
capessendorum responderet fasciam, munus gladiatorium > 
triduanis spectaculis^ pollicitus, latius^ manificentiam 
soam porrigebat. Deniqae glori» pablicaa ^ studio^ tunc 
Thessaliam etiam accesserat, nobilissimas feras^ et famo- 
sos inde gladiatores comparatnrusJ Jamque ex arbitrio 
dispositis coemtisque omnibuSi domnitionem [224] parabat» 
spretis ^ luculentis illis suis vehicuIiSi ac posthabitis ' de- 
coris prasdarum carpentis/ ' quae partim ^ contecta, partim 

ofiuB erai, qwt «rte tit jntmoria toHm pr&^ncuB Aehaug* Cum per gradui con* 
eeeutue eetei emm» magiMtraUUi «1 gemu ^jue^ ei nebiiiias paeeehatf de^iiaaiu» 
fuerai ad magiaitraium f MbifiicwMlem : el, ttl reeponderet hanirif quo affieiebatur^ 
ineundo iUum magietratumf promieerai »e exhilriturum per tree Ae epeetacutum 
mmnerie gladiaiorii ; ted ei ampUue extendebat euam UlferaUiaiem. Denitpuvene' 
rat eHam tune tn Theeealiamf deeiderie ghrite jmhUeee^ emturu» ex iUa pronncia 
ferae preeetantiaeimae, et gladiatoree incl^to», Cumque omnia comparaviaael, atqua 
diapoeuiaeet ix aninU eenieniia, preeparabai ee ad redeundum domum. Ipeeque^ 
poethabiti» »ui» itli» »pUndidi»»imi» curribu»^ eontemtiequ» pukhri» rhedi» et car* 



^^««^#^^^i 



Virg. Ecl. V. SO. Qiiid? quod et propriom Domen Thiaei occorrat crebro in 
Inacriptionibua. Yide Groter. p. 8S4. 4. 961. 1. 976. 6. &c. Maiim vero 
lioc modo distinguere : fuerii. TkUuue (hoc e, n, m. n. domtnt») oriundu»^ 
drc. In Edd. Vic. Jont. pr. hic, Mss. Pith. Fuz. D'Orv. Goeif. nvncwpalMr. 
Oud.~l Pitb. pertnmmtf. Id.~2 Reg. ejdender, Id.—S Edd. Junt. Ald. 
gladiatorumf perpetuo errore. /d.— 4 Ms. frtdiMini epeetaculi. Scioppius in 
Symbola. Vulgo, triduani» »pectacuUe, Elmenhorstius. Genitivum Bingnla- 
rem jam ante illum tacite expresserat Wower. e Codd. Pal. et Fnlv. sicnt 
Elmenb. et seqq. e Florent. qtiibus addo Reg. Fml. Oxon. D'Orv. Guelf. 
ntrnmque. Sed ante vnlgatis suffragantnr Bertin. et Pithceanus, sive per 
tridni spectacola. Qnod primns non temere mutassem. Pro triduanu» nova 
voce, qnod roiror admodnm in Apnleio, antiqnario, in Glossis vulgo legitiir 
triduu8f rptiifitpos, Oud, — 6 Laiiue. Guelf. sec. a m. pr. hmtiu», Id. — 6 
D'Orv. publico, Id. — 7 Fux. tnde gl, inde eomp, Guelf. pr. cotnparato». Id. — 
8 Oxon. enim epreti», teste Pricaeo, pro enim i^fro. Sed io Gronoviana CoU« 

»pr€ti» enim, Vide ad 1. iv. p. 69. iniplts Palat. nt seroper. /d.'— 9 Bertin. 
praterhabitie, Quod placet. Sciepp, tn S^mb, et 8uep, I. i. c. 18« et edidit 
Scriverius. Sed cnm prster auctbritatem sit, cansam non video, cur relU 
qnorum Codd. scriptnram postponamus. ' Insuper habitis' alibi ait Anctor. 
Vide ad 1. 1. p.8. Oud.— 1 Vid. Not. Var.— 2 Qmgpartim, Exulant ab Oxoiu 

NOTiE 

s Preedarum [Rhedarum'] carpenti»] vius, antpnrc^rwm^utScriveriieditio 
Sic omnino legendiim est, jnxta Pri- babet. 
caei exemplar, non pradarum, ut CpN 



MBTAM0RPH08BON LIK. X. 



693 



levelata, frnstra novissimis ^ trabebantnr conseqniis : eqnis 
etiam Tties^alicis,^ et aliis jnmentis Gallicanis, quibns 
generosa soboles ' perhibet ^ pretiosam dignitatem : me 
phaleris anrei3^ et iiicatis ephippiis, et pnrpnreis tapetis, 
et frasnis argenteis, et pictilibns balteis/ et tintinnabnlis 
perargntis exomatura, ipse residens amantissime, nonnun- 
qnam comissimis affatur ^ sermonibus. Atque inter alia 
pteraqne summe se delectari profitebatnr» quod haberet in 
me simnl et convivam et vectorem. At^ ubi partim terres* 
triy partim maritiroo itinere confecto, Corinthum accessi- 
mna, magnae civium torbaB confluebant, ut mihi videbatur, 
non tantum Thiasi dantes honori, quam ^ mei coospectus 7 
cnpientes. Nam tanta ibidem ' etiam de me fama perva- 
serat; nt non mediocri quasstui pr»posito illi meo 9 fuerim. 
Qui, cum multos videret nimio favore lusus ' meos spec- 



jtentit, qum irahthemiur tn extrtmo agmxne Wiewk^ partim eooperfa, pQriim aperla: 
negUclit eiiam equia Thessalicity ei alnt JMmeaiis GaUieit, qtut generatiiat tatt 
arigiait eommendai, ei reddii eariera: amanOttime inequiiabai mUu deeoraio pka» 
terit aarew, et epkippiu tinetit^ et iapetikut pwrpureitf <t firmuie argenteit, et 
eiugidit picHtf et timiinMahulit valde tonerit, et alioquebatwr eerMf tuamttinUt. 
Et inier muUa alta, qua de me dieebat^ t^firmabai te maxime goMdere^ quiod kaberet 
in me todalem simui et veetorem» Verum timul aique peraeia via^ partim ter- 
rettrif partim maritima^ devenimut Corintkum ; magna eaterva ovpidanorum eon' 
eurrebani, non tam ad honorandum Tkpatum^ ul mihi quidemvidetaiur^ quam quia 
avebant me tidere, Tiifi^i» enim rumar de mi perlatus /uerat m Ulam civitaiem, 
ut iUe meue prafeetut non perceperit parvum lucrum ex me. Qui^ cum cemeret 



^ ^^^^^^^»^»» 



et Oaelf. sec. Jd. — S Fox. «oetf. Perperam. UUimli et in extremo agmine, 
qnasi appendices comitalns, vaena domino, trahebantnr 1. tiii. p. 167. ' snc- 
ceMionis noTiMinms :' et ssppe. Jd.— 4 Ms. Par. partfrns, £dd. JonU Ald. 
fwrAiAefitr. Id.— 5 Pal. Ooelf. sec. o^ahic. Id.— 6 Vid. Not Var.— 7 Bert. 
mtpeetut. Elmenli.— 8 £rtam ibidem, Sic Pith. Fnz. Pal. D'Orv. Ouelf. Edd. 
ante CoUinm, qni cnin seqq. invertit vocnlas. Oad. — Idero, prapotiio ilh 
modo. Coivius. Inepte Edd. Beroald. item pr. Jnnt. Ald. prop. t. modo. Ond. 
—1 Bert. luxut» Elmenhorstins. Pe hac confnsione dlxi snpra. Oiid. — 2 Oxonk 

NOT-E 



^ Equit etiam Thettalicit'] Strabo 
anctor est Thessaliam esse commodis- 
aimam eqois pascendis. 

' JiaMnlts GaUieamtf quibutgenerota 
mbeietf ife,'] Ptantns tamen videtnr 
contra jnmenta Oaliica contemnere, 
cnm ait, Anlnl. Act. ni. Scen. 6. 'Ego 
fazim mullypretio qni superaot eqiios; 



Sient viliores Oallicis cantheriis.' 

k PieiUibut baiteU] tJt afingo ficti- 
lis, ita Noster a pingo formavit picti- 
lis. Qnod nomeny hoc in loco, pictnm 
significat. Per balteos noster Asinna 
cingnla intelligit, qnibus ephippium 
astrictnm adhaeret dorso jnmenti. 



694 APULBll 

tare gestientes, obserata fore/ atque sihgolis eomni seonnis 
admissis/ stipes acceptans non parvas, sammnlas diamaa 
corradere consaerat. ' Fait in illo ^ conventicalo matrooa 
qamdam poUens et opnlens : ' qusB more ceteromm yisom 
menm mercata^ ac dehinc mnltiformibas lodicris delectata; 
per admirationem assidnam paulatim in admirabilem mei 
capidinem incidit^ nec nllam yesanse libidini medelam ca- 
piens,^ ad instar asinarin Pasipha» complexas meos ar- 
denter expectabat,^ grandi denique pra^mio cam altore meo 
depactaest' noctis nnias concabitam.9 Atille neqoam,*. 
at posset de me saave provenire, [225] lucro suo tantum ' 
contentus, annnit* Jam ' denique coenati e triclinio ^ do* 
mini decessecamus : ^ et jam dudum praestolantem ^ cabi- 

mtdto9 cupiaUe» miro iiudio mder§ meo» Uidoi: ckti«a jimaui, tniroduioa mptraiim 
vmim^uemquo eorumy aeeeptie priue ab iOia mcmmtf/M, aolebai quotidie eoUigere non 
mediocree mmmu», • • • • 



«#«#^^#1««««« 



ue. fdem com D'Orv. eeonum, nt et amiegU. Id.~8 Sic edidi com Edd. 
Vett. ex auctoritate Flor. Pith. Fux. Ouelf. non coueueuerai, nt Bnt. Colv.&c. 
In Bert. comcidere^ Onelf. sec. coutradeue, Ouelf. pr. Oxon. amtradere. quMl 
volniMent coutrahere, de qno vide ad I. n. p. 80. /d,— 4 D'Ory. fuit etioM in 
tf/o. Ed. Floridi, /itt« rt in iUo. Id.-6 Vid. Not. Var.-6 Ed. Juni. poat.iMe 
«T ^^®"*" "®° ""*J® P«"«> nequaqvam. Vide ad I. ix. p. 198. Dein cupieuM 
Pal. Onelf. Oxon. Pessime. Oad.— 7 A. aeinariee paeiphaea^ c, m. o. expetebai» 
Ms. expectabai: et sic qnidam e volgaiis. Colv. Ms. ad inetar boarite P. c. 
m. a. expectttbai. De verbo *expectandi' dixi Snspcct. lib. iv. Ep. 21. 
tooRp. in SynU>. Flor. et Rom. expectabat. Vide Sciopp. Sospect. lib. i. cap. 
91. Ebn^ Atqui Pasipliae non ardebat asino, sed tanro. Sed dnbilOy ud 
Latine dici possit asniarta et ^ooria, quas asini vel bovis cnpidine flagraU 
Videlor aliud qnid. latere. An botie oduUerttT Sed nlmis a vnlgatis abit. 
Detn PasijiAes D'Orv. et Ed. Vlcent. Paeiphe Pitb. Fux. Onelf. Paeipluue 
Pal. Oxon. Recte, ot alibi In Mss. Vide ad I. ii. p. 24. < Pampbile.' Tan. 
dem expectabai restitui, anctoribns Mss. O. et Edd. primis, aliisqne, ut Jnnl. 
Aid. onod prave Beroeldus ex glossa mutavit in expelebai. Bene cum Sciop* 
pio alterum quoqiie vindicavit Pricsus. Adl item Cort. ad Sall. B. Jog. c, 
14. % 7. « Alicnas opes expecto :' nbi eadem varietas. Ovd.— 8 Idem, depei- 
taegt: un depecta eetr CoUlu*. i>f;»rMJata legendiim Jndico. Videnotata 
atl Auol. I. Brant. Deprecaia item vltiose in Palat. et Ouelf. sec. Ineptit 
Brantiiis ; ot docebit te Nota PricaBi. Depecta vero, qnod babet Ouelf. pr. 
an aepacta legas, a depaclscor vcl depeciscor, res eodem redit, ut in detracto 
et detrecto, &c. Plura dicentur infra ad p. 229. « Qno compecto.' Oxon. 

'^^^ « l"**Tf' *'"*• ^^^' *• «"" «^*- «• Ond.-9 Bert. cupUum, male. 
Eimenh. Pith. eedntnm. Et sic Edd. vnlgares anle Bas. sec. exeepta Jnot. 
|»ost. Oad.--l Flor. a. t. nequaqumn, male. £IhwnJ^~2 Vid. N. Var.— 8 Pilh. 

^^^u ,P»^— * '<>«"» Ms. ex trielinio. Colvins. Onelf. pr. et tric. Oiid 

5 Coll. Voss. receeHramue. Piih. D'Orv. diaceee. non male. Sed vide ad I. r. 
p. 01. decessit ad somnnm.' /d,— 6 Et dndum pr. Vulg. et }am dudum. Col- 



MBTAMORPHOSBON LIB. X. 695 

cplo meo matronain ofibndimiis. Dii boni! qualis ille, 
quamqae 7 prsBclanifl apparatus ! Quattior euDUchi confes- 
tim, pulvillis coknpluribtts Tentose tumentibas pluma deli- 
cata,' terrestrem 9 nobis cubitum prmstruunt : ' sed et stra- 
gnla veste, auro ac murice * Tyrio depicta,' probe conster- 
nunt : ^ ac desuper brevibus ^ admodnmi sed satis copiosia 
pnlvillis, aliis nimis modicis/ quis maxillas et cervices 
delicatfieL molieres^ suffuicire consuerunt,* snperstmant.' 
Nec dominm voluptates diutina sua praesentia morati, 
clausis cubiculi foribus, facessunt.' At intus cerei prae- 
dara micantes luce/ noctumas nobis tenebras inalbabant.' 
Tunc^ ipsa cuncto prorsus spoliata tegmine/ taenia^ quoque, 
qua decoras devinxerat 7 papillas, lomen propter assistens, 
de stagneo vasculo' multo sese pemngit oleo balsamo, 
meque indidem largissime perfrjcat : sed multo tanto im- 
pensins crara etiam natesque perfundit meas.' Tunc exos* 
culata pressule, non qualia in lupanari' solent basiola 



^0*»^»**S>0^^ 



▼ins. Alii, el jom dydwm, pr, Elmenhoratios. Accedant qoidem Lipsiano 
Pml. Fux. Oxon. Sed jam cnro Edd. Vett. agnoscnnt Flor. Bert. Pith. D'OrT. 
Qoare revocayi. Libidiniii inpatientia jam dadnm matronam io asini cuhi« 
cnlnm inpuleraL irtUeu Lucian. Oud, — 7 Deest pronomen in Pith. Qiiam- 
fmam Fux. Id, — 8 Edd. pp. dedieata, Id, — ^9 Al. itrrntre, — 1 Vid. Not. Var. 
— 8 Copnlam hand agnoscnnt Edd. Elro. Scriy. Oad.^S Edd. Bas. Prtc. ▼!- 
tioae dtpieto, Murex non erat depictnsi sed vesti» auro et ostro depicta 
folt. Vide ad Sneton. Callg. c. 62. ' Depictas gemroatasqne indntnt p»nu* 
las.' /d.— 4 In Bertino tubitemunt, Scioppius in Symbola. Hinc ita edidera 
ScriT. et Florld. Sed erravit Scioppins. Bert. cum reliqnis hic pnebet con- 
aiermmi, Ond. — 6 Ms. deeuper de brevibui, ColTins. Sic et Palat. et Ooelf. 
aec. Oad, — 6 Malimy ae iU nimia mod, Colvius. Bert. nimio mod, Elmen- 
borstius. Infeliciter conjeclt Oolvlus ae tis, ne Latinum quidem. Sed neo 
rem acn tetigit Pricsus, legi jubens, puhiUia iUis n, m, Verissimnm est ptU* 
HUie eJttff, ntmio mod, Aliomm enim pulvillornm majornm supra mentionem 
jam fecerat. * Niroio ' adverbium alibi qnoque adhtbuit Auctor. Vide ad 
lib. III. p.61. Oud, — 7 In Piihosanoet Gnelf. pr. est deiicnlas. Id.^8 D'Orv. 
£dd. Ald. Colin. Bas. Vnlc. Wow. Pric. contuecerunt, Id. — Bert. supereter^ 
mad, Elmenhorsiios. Vid. Not Var. — 1 Ed. Vicent./ocesstl. Alii, eeeeaeuMt, 
M ale. 0«d.<-^2 Quam vellem, optimam Pricsei conjecturam, elara pramiean' 
Um Uiee, confirmarent Msti. Sic enim solet Anctor. Vide Pric. et nos ad 
lib. XI. p. 246. ifU-S Al. hudbebaiU.—A Male Ed. Flor. <imi. Ood — 6 Palat. 
Gocif. see. Iiytaitiie. Vide ad lib. ix. p. 199. /tf.-— 6 Vet. cenia, Colvins. 
Bert. coma q, male. Ehnenh, Pal. et Fux. centa. Inepte. Vide Comro. Oiid. 
— 7 Rom. depinxerat, Elmenhorstins. £d. Vlc. d^mnxemt, Oud. — 8 Vid. 
Not. Var.— 9 Sed mtdio tamta impeneiuM etiam naree perf, Scribere malim, ei 
mmUo tanto impennuM ermra^ etimm nmtea perf, m. Colvius. Ms. natea. Sciopp. in 
Sjrmb. Pleriqne icriptiy Mitef* Wowcr. — 1 Sicriptus cod. Ivpaiiaria. Colvius. 



696 APULSii 

jactari, Tel meretricam posciaanimia, vel adTeatonim 
negotinimimia/ sed para atqne sinoera inatroit, et blon* 
diafiimos affatos :> Amo» et Cnpio, et Te solum diligo, et> 
Sine te jam Tivere neqoeo : ^ et cetera» qnis mnlieres et 
alios ^ indacant, et snas testantar affeotiones.^ Capistroqae 
me prehensam/ more quo didiceram^ decUnat focile* 
Qaippe cam * nil novi, nihilque difficile &ctaras mibi vidB^ 
rer;9 praosertim post tantum temporis, tam formosss 
mulieiis copientis amplexas obiturus. Nam et vino pnl- 
cherrimo atque copioso ' memet madrfeceram ; [236] et on- 
guento fragrantissimo * prolubium libidinis < suscitaram.^ 
Sed angebar plane non exili metn, reputans, ^ quemadmo- 



Non dispUcebat mibi lupanariQ. BraDtins. — 2 Qnidam, ^uiveciorum. Colvias* 
Adteni. Itn sane et Ms. Sed vulgo legitur adveetoniM. Forte advocai^nMi. 
Qaoroni nota perpetna ett, esse pecnnia aceipitreA, et extortores. Seiopp. m 
Symb. Alii, adteeterum. Flor. regatmamwtia^ male. Eimenh. Scioppio con* 
clnit Lnd. D*OrleanA ad Taciti Ann. lib. xi. p. 578. Sed perperam. A|ritnr 
bic de basiiSy in Inpanari jactari solitis, qoo enntes viri recte dicnntpr adven- 
tores, sicut et passim eo venire dicnntur meretrices. Ita canponarnm fre- 
qnentatores lib. i. p. 7. ' adventores pristinos ' ait : ut bene observavit, rh 
adveeiormn^ quod babent solae Edd. primn, et Basil. corrigens Beroaldna* 
Adde Barth. I. zxzii. Advers. c. IS. * Hospites et Adventores' in Inscript. 
Ornt p. 444. 8. MaiT. Mns. Ver. p. 80. Venim corrupta est seqnens voz 
Negatvmmmia, qnam perperam ezplicare conantnr Beroaldns et Elmenb. in 
Indice, ac Barthins Ibidem emendare satagit in afgralimimia; qniaadventorea 
munes siint negotiomm basia dando. Ineptisslme. Sed bene, qnod veram 
Apuleii mannm monstrent nobls Mss. Nam Palat. Lips. Onelf. sec. D'Orv. 
Pith, ezbibent negaiinmmniaf Ozon. Oueif. pr. neganiinnmmia, Elegantia- 
sime» nt Lipsius reposuit ad marg» Ed. Colv. et amplezns est Pricseus. Me« 
retrices poscunt pecnniam per basia, et adventores basia dant, nt nnmmoa 
non dent, adeoqoe snnt savia nommos se babere vel dare posse negantia. • 
Ottd.— 8 SclL instruit. Sed in Bertin. est, tn 6laMl. q^. Ozon. Onelf. pr. et 
6faiidMftmu affaaime. An Idandisinma vel MoadMttme ng t^aJnrt Id.-~4 Pa* 
lat. viverejam neq, Id. — 6 Qicit m. ei aUae ind. Deest prima voz in D*Orv. 
aliquee est in Palat. /d.— 6 Flor. a^feetaiienee, Elmenh. Cum Onelf. sec. 
Sic in veterrimo Cod. Ansonii Epist. xvii. * Qua adfectione addidisti/ hn« 
betnr ad/eeiaiiane. Ond.~7 VnlgOt deprtheneum. Colvins. Bert. et Rom. de- 
prehenenm. Elmenborstlns. Slc etiam Pith. et Edd. Colvio priores. Frem" 
enm Fnz. Lncian. nat pe ia r^ pop$alas ^iXajSo/iliof . — 8 T^ fmfpe abest m 
scripto Cod. Cekf. Item a Palat et Onelf. sec. nsqne ad fuiurue. Ond. — 
9 Ms. faeiie faeiume tfideretur. Colvina. Onelf. pr. Ozoo. nilque. Male r^ 
milki ezulat ab Ed. Floridt. Oud. — 1 Forte melins, pnieerrime aiqne eopisae. 
Colvins. Sic sane est in Ozon. et eopioee in Palat. Onelf. sec. Et saneqoid 
est vinnm pnlchmm ? Mss. aliqnot pnleerimo. Lncian. t^ vaXojf nAXf t« 
ivoPefipeYpihfos. Sic et supra in simili negotio lib. ii. p.S7. * Vini eadnm in 
»tate pretiosi.' Ergone dedlt Anctor pervete rrim of Qood compositom Hir* 
tiM, Cicero, alii adhibnemnt. Omi.—8 In Edd. Colvio prioribns roale lla* 
graui. Vide ad lib. iii. p. 66. /d.— S Vid. Not. Var.-4 D'Orv. eneeitarem^ 
Ozott. Onelf. pr. a m. pr. eneeHaium, Ond,—6 Idem, meain, Colvios. PsU. 



MBTAMORPHOSBON LIB. X. 697 

diiai taotis tamqiie niagiiis cmribas,^ possem delicatam 
matr^mam ' inscendere ; vel tam lucida^' tamque ' teuera, 
et lacte ac raelle confecta membra, doris ungolis" com- 
plecti: labiasque^ modicas ambrosio rore purporantes^^ 
tam amplo ore tamqne enormi, et saxeis dentibus deformis 
saviari:^ novissime,^ quo pacto quanquam ex unguiculis 
perpruriscens,^ mulier tam Tastum genitale susciperet. 
Heu me, qui dirupta 7 nobili fcemina, bestlis objectus,' 
munos instracturus sim mei domini I Molles iaterdum 
voculas» ei assidua sayia, et dulces gannitus, commoisi-* 
cantibus oculis,' iterabat illa. Et in summa/ Teneo te, 
inquity teneo meom palumbulum,^ meum passerem. Et 
cum dicto, yanas fuisse ' cogitationes meas» ineptomque * 
monstrat metum. Arctissime namque complexa, totum 
me, prorsus sed totum recepit.^ Illa^ vero, quotiens ei 



«»^^^^^^^^^^^ 



Gaelf. lec. sed H, lo eodem, Ouelf. ntroque, et Oxod. angthai, Oxon. qao- 
qae et Gnelf. meaJhu Perperam aotem io Edd. multM, et Pricaei joognotur 
* meta reputaos:' pertioet ad * aogebar/ Otfd. — 6 Pith. tamqut tam m. Gnelf. 
pr. canemibiu, Oxoo. a m. pr. ermribmBy D'Orv. wwUhim^ ioepte. /if.— 7 Flor. 
mmHiVtm, Id.— 8 Abett iam a Mm. Pal. D*Orv. Fox. Oxoo. Guelf. pr. Coll. 
Vos». /d. — ^9 Gaelf. pr. tam. Id,— 1 Bert. diverw «. Scioppins in Symbola. 
Mate. Eb m enk , Hoc «ccipio pro dispenis, niiii deverm potios legeodom ait. 
Vide Fettom : aat «artoM . p. S. £d. Colv. * Varicus super faciem meam rcsi* 
«leiites.' Sopmg. Frostra. Oud* — % Oxoo. a m. pr. lariMMfve. Id.^S Vid. 
Not. Var^— 4 8ic cboataoter babeot Mss. ot d^ermis sit oomioativns. Natn 
esse bic neqait Ablativos a Nom. deformosyqaem vide apud Stewecb. ad 
AnMb. p. 78. Neqne enlm basiaret dentibns, sed ore. Verom nnice placet 
wUh Scriveriaoa leetio. qnam expressit etiam Floridns, dtfarmi; cai ex seq. 
verbo 9 adbsBsit. Uafixnvu^ Nostro esse freqoeotissimam, ssppias vidimos, 
Pal. D'Orv. eabiarif et mox mMo. Edd. Scriv. Flor. tmoiari et tmaria. Sed 
adi ad lib. ir« p. ^. Ond. — 6 Oxon* naoimimo. Haud male. Snpra de Ad- 
▼erbiis, in o desinentibas, late egi. /d.— 6 D'Orv. Pith. uaguUs, Guelf. pr. 
Oxon. igniadit. Fux. perpliiriscfifS. Id.— 7 Ms. qmid dif. Colvins. Com 
l>'Orv. Sed Pal. Oxon. Goelf. ambo, qmd tarapta. Vide Pric. ad lib. vn. 
p. 147. ' Misera iUa compavita atqne dimpta.' OMd.— 8 Fax. D'Orv. olffte^ 
imm. Id.— 9 Cnm mof«<Miiti6«s oeuUe, Forte, oeeaUe. Roaldos. CejnmorstMii. 
H6«tociiiit,il»raAal. Volg. «am morMoaii«t6M oc. iteroomt. Collrias. Cwnest 
in Pitb. et Edd. ante Colv. In Oxon. a m. pr. MmnioriMiiii6«t, D'Orv. com- 
fnor«it«nli6KS. Bene, prmsertlm si reclpiamas otemUef qaod etiam coojece- 
riiDt Lipsins et Pricttns. 8ed adi notata ad lib. ii. p. S7. ' Limis et morsi* 
enntibasocnlis:' obi eadem varietas. Dein UerabaiU Pith. UeroMrat Edd. 
•nte Colv. Ond.— 1 Pith. eiiam. F. et jam. Id.— S Fnx. pabuUmL Sed vide 
Pric. /d.— t Flor. vac««s /. Elmenborstins. Sic qaooue D'Orvill. Nec 
male. Atqoe Ita citavit Priceos ad lib. ix. p. 180. * Observationibns va- 
cois:' ubi vide. 0«d.--4 Copnla deest D'Orvllliano. /d.<-ft CompiesM, <«m 
me vroreue, eed ioium r. Ms. Complexttto ium me, profiMS ei toC«m reeipU. For- 
tassis etian scripta lecti» ferri potest. Nem simllem loqnendl modnm in 



Q06 APULBII 

paroens 7 nates recelletMm^' accedeDs totieiu^ nisu rabido,' 
et spinam piehendens mean» appliciore ^ nexa inhadrebat : 
ut hercules etiam deesse mibi aUquid ad supplendam ejus 
libidinem crederem ; nec Minotauri matrem frustra delec- 
tatam putarem adnltero ' mugiente. Jamque operosaet per- 
Tigili ^ nocte transacta, vitata lucis conscientia, facessit mu- 
lier^ condicto ^ pari noctis faturao pretio. Nec gravate ^ ma- 
gister meus voluptates ex ejus a^bitrio largiebatur, partim 
mercedes amplissimas acceptando^ partim novam specta- 
cttlum domino prseparando. Incontanter ei denique 7 libi- 
dinis nostrsB ' totam detegit scenam. At ille, liberto 
magnifice [227] munerato, destinat me spectaculo publico. 
£t quoniam neque egregia illa uxor 9 mea propter digoita* 
tem> neque prorsus ulla alia invmri poterat gruidi prcemio ; 
vilis acquiritur ^ aliqua» sententia praesidis bestiis addicta:' 

Mulier quadwn vUmm, dumMta deereto ^rerfeeH od beetMM^ eemparatur mapi» 



hoc Kostro infra notamni od lib. zi. C^. Forte, eompiesaium me, S«d 
Mt. eomplexa totmm me p, $ed totma reeepit. Sctoppias io Symboli. Bert. et 
Flor. e. totum^ $ed proreue totnm r. Legendam, eompleaeatmnt tit alii moniie- 
mnt. £Im<ii*. Tma ejecit tacite Wowerlni, et hlnc exnlat ab Ed. Pric»i. 
Blmenh. dedit in contextn, eomplexaimm me totum proreuB^ eed totum r. Scri- 
▼eriiis yero et Florid. eomplexatum me tofam, eed proreue totuuL DebneraDt 
saltem illi Mstorom dnctnm seqnentea cnm Schikerado legine, eompUxtdmn 
me pr, Vemm omnei ad unum Codd. cnm Ed. Jnnt. poit. «xhibent veria- 
aimey eomptexa totum me, proreue eed totum r. Qnod non fiierat mntandnm ; 
nlii malii, eed proreue t, Coninle omnino» qnm animad¥ertl ad I. ▼ii. p. 141 • 
* Cnm deniqne omnei» led proriui omnei Tino lepnlti.' * Totni pronna ' 
jnngnntnr qnoque p. 280. Dein cnm Mii. Flor. Vre, Pal. Oaelf. ntroqne, 
£dd. Jont. poit. Elm. ScHt. Flor. icripil reeepU^ qood prspienti tempore hic 

eit significantiui. Ovd.— 6 Pith. ittae. Id.— 7 Mi. o. omet, et poit, miv rapi" 

do. CoWlai.-~8 D^Orv. na<«m. Qnod non omnlno ipreverim. Natti enim 
■ingnlari nnmero dixere Uoratini et alii. Vide Lexica« Dein reeolebam 
Fnx. retoUebam D'Orvill. e gloiia. L. vii. p. 140. ' Totiim corporii pondui in 
pmlremofl poplitei recello :' nbi vide. Nam eadem illic varietai. Oud — 
9 Abeit a Fux. Oxon. PaL Onelf. pr. Coll. Voii. Id.^l Al. avnc roptdo. 
Vid. N. Vor.~2 Al. appltcafior«.— S Pal. Ouelf. lec. «tafttfrto. Ond.--4 fidla* 
peroigiL Colviui. Sic et Onelf. lec. Oad.— 6 Idem, eoudito, Colvini. £t 
Par. pemime: enin dieto Onelf. pr. Oioi.^ Oxon, Gnvlf. pr, grammter, Id. 
—7 M. eideM^ae. Pntean.— 8 Vnlg. libid, mete, Colvini» Contra Msi. O. et 
Apuleii ac Lnciani mentem. Prave etiam Edd. Scriv. li^tdtat. Vid« Lurian. 
tom. II. p.620. Otrd.— 9 lUauxor. Prior vox deest Onelf. pr. /d.— 1 Fax. 
^ritur. Roaldni. Quariiur. lidem libri vnlg. flc^airttar. Nnm, oiifiiiri. 
larr Colviui. Auquiritur, Sic lego-enm Modio et Flor. et Bert. in quibaa 
ait ecf ntritar. Elmcnboritini. InMno vero in Florent. exaratur pofnerol et 



MKTAlfORPHOSBON LIB. X. 699 

qo» mecum incoiram pnblicampopidi caveam freqneDtaiet 
£ja8 pasne talem cognoTeram fabnlam.' Maritnm habnit» 
cujns pater peregre proficiscens maadayit nxori simd>^ 
matri ejnsdem juvenis/ qnod enim ^ sarcina prieigwfrtidMS 
oneratam eam lelinquebat : 7 nt, si sexns saquioBs * edi- 
disset foetnm^' protinns qnod esset editnft neoaratmrJ At 
illa» per absentiam ' mariti» natam paellam * "" insita Bm- 
tfibns pietate? prasventa,^ desci^ ab obseqnio mmiti; 



pnthf Mi ifatmitni mttmm i» latium, papido tfidtmte : midwenm ^jmimoii 
fenme kiiimiam marari de ipaa, Habuit vtnoR, ci|;im pater nucipUM kmginquam 
pnffeetimum praeepU lurm «v«, matri itthu tjiadem jwfenie^ quam reiiaquebai 
grmmdamf «1, si peperieut i^fantem deteriariM «exi», cemtimiQ ewaret iaterjki 
«mm partnm, lUa vero, cum peperisset pueUam^ abeenie marito, commoia natmraU 
e^puHu SMlrif, nem gumi mdremeuo coitfi^ ei tradidit eam nmtriendam vieinu 



emquiritmr» Ultimnm reposait etiam Scriverias. De eo verbo adi ad lib. ii. 
p. S9. ' anqnirenti.' In Pitb. D'Onr. Fiilv. et Edd. Vett. est ecyiitrtlir. 
Recte. In PaL Oxon. Par. Onelf. oiumter. Oad^2 Oaelf. pr. Ozon. a in. 
pr. addiiat D'Orv. «tfMto. Adi ed lib. ii. p. 40. 111. Id.^% Oxon. Oaelf. pr. 
mgae. Est vir doctnsy qui legit : ^*. penue, sive addictioni« ad bettiM. Nibil 
mnte. Totem, proot ferme cognoveret, mnlierii fabolam, nec tantum pcenm 
tanaam narrat /d.— 4 Exulat pronomen a D'Orvill. /d.— 5 Edd. Ber. Baa* 
juveniUe. Id.— 6 Ms. fuodei; et eam^ qnod leqnitur, in eodem libro non est. 
Cofo. Ei qooqne Onelf. sec. A Palat. abeat eatm. Sed vlde ad lib. iz. 
pu 184. *■ Qood enim rebar.' Moz eam facile decsse slnerem. Vide tamen 
nd Suet. Caes. c. 7. ^Confosum enm somnio.' Ond.— 7 Pal. Aoaoratem. Oxon. 
Gnelf. pr. reNfuerat. Id.— 8 Pal. Pitb. Gnelf. sec.tffiooris; al. siyiiioru. Id. 
^^ Pith. cnm Edd. ante Colv. /orfos, ut Martinns Var. Lecl. 1. 16. /d.— 
1 Ms. Cod. et Ven. pr» fltelia€ii(ta. Colvins. Sic eUam Palat. Pith. Onelf. 
n^c. Fuz. D'Orv. mm roargine Gnelf. pr. Edd. pp. ct Bas. In alits, teste 
Beroaldo, per nbaiineniiam^ quod pra»fert. Oxon. Goelf. pr. tn abeentia, Ond. 
— t Vid. Not. Var.— 8 Ineita matri pietate, Bert. nuitrie. Terent. Heaotont. 
Act. ▼. 8c. 8. ' Matrrs' omnes filiis aoxilio In paterna injnrla solent esac.' 
JEimenh, B. iastla matribne pieiate. Pateanus. Si in Mss. ezaratnm esset 
iMlri, neqoaqnam Id solicitarem, defensnm a CI.Bnrmanno In Misc. Obs. ii. 
p» 890. satis gnaras, satpe roatrem» patreni snmi pro materno, paternove 
animo, vel singiilarem numerum adhiberi de toto genere. Ista enim pictaa 
oronibns mstribns commuois. Vide sopra ad lib. iv. p. 78. * Immanis nrsm 
nnmemm.' Venim Mss. Florent Pith. Faz. Ozon. Ooelf. Palat. IVOrv. 
Bert. et omnes Edd. Colviana priores prsbent «ofrites. Quare plnralem hlc 
restitni. 0«d.— 4 Prenenta. Lego, prenerea. Brantius.— 8 Natemt neeatemi^ 

NOTB 

■ ^«Mrefnr] Hoc ex consnetndine ot sit sensus,qnem in interpretatione 
Vetemmy quibns roos erat pro ratlone expressi, ant snpple erga^ vel in, et 
rei familiaris plnres pancloresve li- lege in natean puelUm vmin matri pte* 
beros edncare, eos, cum nascerentnr, tnte prenenta, id est, commota mater- 
toUere, vel necare, pro arbitrio suo. no amore erga puellamy qnam pepo« 

■ iValam pueUami Legc naia pueUa^ rerat. Alias, ai vnlgataai leetioiieai 



700 APULBII 

eamqae prodidit vicinin alamnandam. Regressoqoe jam 
marito natam necatamque nuntiavit.^ Sed ubi flos cetatis 
naptialem yirgini diem flagitabat» nec, ignaro marito, do* 
tare filiam pro natalibus quibat;^ quod^ solum potoit, 
filio 80O tacitum secretum ' apeniit* Nam et oppido 
Terebatur, ne quo casn caloris juvenalis impetu ' lapsus, 
nescius nesciam ' sororem incurreret. Sed pietatis spec* 
tat» * juvenis»'* et matris obsequium, et sororis oflScium 
religiose dispensat : et arcanis domus venerabilis silentii 
cttstodiam tradidit; plebeiam facie tenus praetendens hu- 
manitatem.^ Sic necessarium' saaguinis sui munus ag- 



nd$, Et jMtiputm marituM tvtf ui, dixit H te pepirim piMUaM, mm^ii» eue uUer* 
feciOM, Sed eimnl ae aiaM pnelUtJam aduUa eatpit poeeere ei diem cwmti^y eaw^ 
qae ipea non poseet dotem dare filiee eeewenientem ejna nobiUlatif qnim maritme 
eeiret ; qnod eolum potuUfaeeret retelaeitfiUo eao areanum celatum eatenue, Nam 
valde etiam timebai, ne ipee, /orte peecane impetu ardorie jnMntita, rem kaberet 
ignoranier eum terore^ quet ignoralbat quoque ipeum eeee ewKm /rairem, Atjwoenu 
UU ineignia pietatie, et religioee morem gerit nmM, et praetat eorori debiium 
ojfflcium, et eommiitii eeereta donma iui^ aaeri eiieniiif oetendena vuiiu tantum 
vuigarem benewdentiam erga ipaam : aie auaeipit preeatare offieinm neeeaaarium auee 



pueUam. Hoc {puellam) addidimns ez eod. Tet* lib. CoZv. N. neeatam nuntiu' 
vii. Ita Mss. Vnlgo, n. neeatamque puellam nuniiabai. Elmenliorstins. Delevi 
T^ puelUm cnin Scriverio ^t Pricaeo, per Col?iiini cx interlineari Lipsiani 
codicis glossB temere intrnsnm contra reliqnos Mss. Male vero Scriferins, 
ab Eimenhorstio deceptos, edidit neeaiam numc, Nam copnlam q^ue agnos« 
cnnt omnes Codd. Sed recte monitnm ab eodem Elni. in snis Mss. esse 
nttRfiaeil; qnod restitni, anctoribns Flor. Pitb. D'OrT. Ooelf. Oxon. Pal. 
Bert et Edd. ante Colviiim, qni tacite e Lips. coi consentit Fnx. inperfec* 
tnm tempus reposuit. Est et, qni ▼olnit denatam^ sine nlla necessitate. Kil 
BOt. e Onelf. Oml.— 6 D*Orv. qnerebai^ Ooelf. sec. fnletef. Id.^7 Oxon. 
^, Onelf. pr. ^iur. Td. — 8 Pronomen non habet Oxon. Ordinem invertnnt 
Pith. et Edd. pp. Ber. Jnnt. pr. Ald. Col. Bas. tae, aecr.iU. a. De tacitts se- 
cretis, sive tacendis arcanis, vide ad lib. vi. p. 111. /cL— 9 GaloHs jarcinlss 
impetu. Idem vet. juveniU. Colvins. JuwenaUa. Sic rescribo ex Flor. In 
vnljratis est, c. juvenUia i, Vide Indicem. Elmenh, JweniH etiam in Fnx. 
D'Orv. jiireiialt Oxon. Onelf. pr. Cnm Elmenhorstio vero et viro docto in 
Misc. Obs. viT. p. SOO. rescripsi jtioenalis, nt habent Mss. O. de mnndo p. 7S4. 
' pnbertate jnvenali.' Oird.~l Fnx. Reg. N^seitfiilta. Id.— fi Bert. apectaiee 
prateritia. Sciopp. in Symb. Inepte. Elmenk. £d. Scriv. ap, piet, Pith. pietoM, 
Oiid.— S Fnx. oislMliam. Roaldns. Ciirtodtam. Vnlgo, mslodttf* Qnodjam 
Doo spemo. Dein Ms. Ss nee, Colv. Bert. et arcana d, n, a, cuatodiee trad. 

NOTiE 

retineas, hinlca est oratio, neqne sa- " Jueenia'] Maritns oempe hujaay 

tls vldetnr quo pertioeat illod < na- illins frater. 

ttn puellam.' • Plebeiamfaeie tenua prertendena A«. 



MBTAMORPHOSBON LIB. X. 701 

greditnr, ut deBolatain viciDam poeliam parentamqiie prse- 
sidio vidaatam, domus san tatela ^ receptaret : ac mox ^ 
arctissimo,^ maltamqae 7 sibi dilecto contabernaliy largitns 
de proprio dotem liberalissime, traderet. Sed hcec bene * 
atqaeoptime, plenaqae' cam sanctimonia disposita^ fera* 
lem Fortanas nntam latere non potaerant' [228] Cajas 
instincta, domnm javenis protinas se dixerit * ssBva riyali*- 
tas.' Et illieo heec eadem ^ axor ejas, qu» nnnc bestiis 
propter bcec ipsa^ faerat addicta» ccepit paellam» velat 
mmalam ^ tori, succabamqae, primo saspicari^ dehinc de^ 

forort, ui reeiperet eam in donmm 9uam tanquam vieinam aUquam mrgmem orhamf 
et deetiUdam aaxilio parentum euorum ; et iHudo poet hearet eam euidamfBtmiUari 
9UO eibi cariteimo atque ajmcuftmo, dant ei dotem ampHeeimam ex proprOe tuis 
bonis. Verum ktec conetituta benef immo optime^ et cum omni eanetitate^ non po» 
tuervnt eg^ere /uneeium arbUrium Foriunay ctgua impuleu crudetii xeloiifpUi 
etaiim petut domum ^us. £t continuo heec eadem ^ue eo^piXf qua nunc condem^ 
mata/uerat ad beatias propter hetc ipea criminBLf ceepii primo suspectam kabere iUam 
puettamf ui rivalem sui f Aolamt, et peliieem : deinde summo eam odio proseq[uif 



Scioppias in Symbola. Lege ex Bertin. et orcana d, v. s, eustodits tradidiit 
Wowerias. Cnm in plerisqne Mm. et Cdd. ante Colviuro leKatnr ortanis 
(Oxon. areani) et cuitoduef satis vidernnt qaidam librarii, aliqiiid vitiosi huic 
periodo inesse, atqiie hinc nonnnlli emendarnnt arcana^ ut Bertin. quem se« 
cuti sant Wower. Scriv. Florid. Aicnt et Colvios debiierat legere, si custodiee 
prttferret. Alii dederunt ctfs^odiani, ut Reg. Pa). D'Orv. cam Valc. Elmenh. 
quod per bjrpallagen, ut magis Apuleiaiium: probavit etiam Pricaeus. Ve- 
rnm omnes, ni fallor, mate rem egernnt. Non latet vitium in arcoxts, vcl 
eustodia, sed in verbo iradidit, Qnod satis patet ex particnla siCf pro qua in 
PaL et Oxon. etiam est j«d, novain periodum nnnc exordiente. Legendns 
enim ac distinguendus est locus hoc roodo : Et, arcanis d, o. f. eutiodut tradi- 
tiSy pieb,/ t, pr, humanitatem^ sie nec, Quomodo vir doctus aliquis recte suo 
exemplari ex Colv. edit. alleverat. In Edd. Bas. et Colv. vitiose plebiam ex- 
hibetur. In Ouelf. sec. sed. Oud. — 4 Oxon. d, sua t, Id. — 6 Editi cod. ante, 
ttt mox, Colvius. ulc jam est in Ed. Junt. post. Oud,^6 Rariisimo Gnodlin- 
ffian. tom. x, Diss. 2. ^ 6. p. 421. ld,—7 Oxon. muUoque, Id.— 8 lidem, hie 
bene, Colvins. Hdc Pith. Oxon. In ceteris recte haCf uti et in £d. Junt. 
post. et Colviom seqnentibus. Oud.— 9 Copulam non agnoscit Bert. /d.— > 
1 Fux. fortunam. Edd. ante Colv. excepta Junt. post. po^v^f. Id. — 2 Pri- 
C90 videbatnr excidiise vocnla ad, Protinus non comparet in D*Orv. /d. — 
S Scava rivaUias, Hic quoqoe vulgo, sava riv, Colvius. Qiiod non temere 
iU mnUri debuerat, Mss. Flor. Fux. Pal. Gnelf. Bert. D*Orv. Fux. Coll. 
Voss. retinentibns seeta, Vide snpra saepius. Dein purilitas Guelf. pr. Oud, — 
4 Edd. Colvio priores, si Juntinam post. excipias, hic, Id. — 6 Pith. hoc t. Id. 
— 6 Palat pueUa valde ; Edd. Junt* pr. Ald. enmda, Id.— 7 Fnx. Reg. testarL 

NOT^ 

mnmiateml Erga sororem agnitam, servaret, animo vero fraternum io 
qno secretnm sibi creditttm melios ipsam affcctum gerens. 



702 APULBII 

te8tari»7 dehinc cndefimiiiis laqaeis mortis' insidiari. 
Tale deniqae comminiscitar facioas. Anaalo mariti sar- 
wplo ros profecta,9 mittit qoeadam serralum, sibi qaidem 
fidelem, sed de ipsa Fide ■ pessime merratem, qai paelbD 
nantiaTet, qaod eam javenis profectas ad villalam vocaret 
ad sese: addito, atsola* et sine nllo comite qaam mataris* 
sime perveniret.' £t, ne qaa^ forte nasceretar veniendi cott- 
tatio ; ' tradit annalum ^ marito sabtractam, qai monstra- 
tas, fidem verbis aatipularetar. At illa mandato fratris obse- 
quens^? hoc enim sola sciebat,* p respecto etiam signo ejns» 
quod ofierebatur, gnaviter,^ ut praDceptam f aerat, incomi- 
tata festinat. Sed ubi fraudis extrem» lapsa decipnlo/ ** 

poHea tendere ipd pedicM peeeima necie, Peeirem exeagiiei ^Memodi eeeh»» 
Fmraia oKmihun marUif nu petUf tUque imie mUtU fmmdmn quendmm aibi qmdem 
JUnm, attamen prarene inindenm tfwiitf fdei, tU dieeret pneUie juvenem imeee im 
enam mUam^ uiu«ine eam ad ee aecereeret adderetqnef ni iret qnam eeierrime eola^ 
ei prerene ineanutata ; el, ne fortaeee aUqno nutdo dnbUaret veniref dat amntmn 
enrreptnm marUo, i[ui oetenene, fidem faceret dietie, lUa antem obediene Jneeni 
JratrU {nam ea eola id eciebat)^ inepecto etiam ovf eigUlo qnod eibi oetenda^ 
batnr, etrenne properat ire abeqne ceenUe, qnemadmodnm mandatMm fwe^ 
rat, Vemm etaiim atqne indncta doio eceieetimmat fattacia^ detenU in inei^ 



Id. — 8 OzoD. Otielf. pr. cmdelieeimef iicil. pro cmdeiieeieM. Qnod oifttinn. 
Slcut et ' pessim» ' interpretetar Floridns. Sed eodeni res redit. /d. — 
9 Yid. Not. Var.— l Oxon. Jidem, Oud.— 2 Fnx. eotam, Id.— S Al. mefvrtme. 
D'Orf. prtf9entr«f. Id.— 4 Ozon. Gnelf. pr. neqne. Oud. — 6 Bertin. ofntemii 
oecaeio atqne contatio. Forte MttjaHo aiqne centottd, id est, excnsatio, sed tix 
▼idetnr. Sciopp, tn Symb. Al. ennctaiio de more. Otid.—S Pith. annnh» Id. 
— 7 Idem, mandaiie, Colvlus. Sic et Palat. Oxon. Fnx. Ouelf. Oiuf.— 8 Beee 
«mm nomen eoia eciebai, Fnx. koe enim n, Roaldus. Heec enim eola ee, Ex 
eodem Cod. reponendum : hoc enim nomen eola eciebat, Wowerins. Sciepp, m 
Symb. et Aup. ii. 16. Ita et Rom. Vul^o, keec en, eeia, Elmenh. In Kom. 
et £dd. O. ante Colviom editnr, kae emm nowun eola eciebat, Sed nomen nnl- 
Ins agnoscit Cod. praeter Pithoeanum et Bertin. qnos secnti snnt q»o«|oe E!l- 
menh. et Pric. Insnper Scriverins mntavit, hoc enim nomen ootnm eciebai. 
Sive nomen addas, onod malim : sive omittasy prasstat certe kocy nt est la 
Fos. Reg. Bert. Pith. et Oxon. et solo. Illa nnica» non alia sciebat» euai 
esse fratrem sunm. Si enim rem indicasset maritus pnellae frater uxori, non 
videtur eam sospicata fnlsse tori sui SBmuIam et pellicem esse. Nil not. e 
Onelf. Oad.— 9 Ouelf. pr. naeUer. Id.— l Al. dedpula: al. iapen decipnia: 

NOT£ 

» Hoe enim eeia eei^'] Eom csse opportunnm declpnlnm.' Translatio 

sunm fratrem. est a feris, qnie incidnnt In laqueoa, 

4 JDcdpafo] Ita legendum, non tfed* et decipulis capiontur. 
pirla. Sic lib. viii. ' nactns frandium 



MBTAMORPHOSBON LIB. X. 703 

laqoeos iHBtiliarom acoessit ; tmic illa uxor egregia, soro- 
roia mariti, libidibosas Forias jstimalis efferata, primum 
qaidem nudam flagris ultime verberat : * ' dehinc^ quod res 
<Mt,3 clamantem quoque» quod fmstra pellicatus indigna- 
tione buUiret ; ^ fratrisque nomen saepius iterantem, yelut 
mentitam> atque cuncta fingentem, titione candenti inter 
media femina ' detmso/ cradelissime necayit Tunc acer- 
Im mortis exciti nuntiis 7 frater et maritus» accurrunt : va- 
riisque lamentationibus defletam pnellam, tradunt sepaltn- 

dias $iH simcUUf ttm iUa €m(j(ux ^gregia exagUata gHmuUi Zeloiffpia 
fvioaa^ pinmiM qmidem deipoHat aororem eui maritif et JlageUat eam pane ad 
extremam neeem: d/ekede^ tametei iOa exponer^ rem, nt ee habehat^ ^amaretque 
>eam immerito fervere tra propter opinhnem peUieatw»^ et eape repeteret nomen 
fratrie, oeeidit eam immanieeime immieeo ardenti torre inter mediae coxae ejme^ 
qmui eeentUa /nieeetf et exeogitaeeet iUa omeda. Tme frater et mariime <^«, ex' 
eitaH nMntiie erudeUe t/ftnt moriie, adwdani: et proeeeuH pueUam nmttU Jteti^ 



^ <0 >^i0>0<^^^^^^^ 



sed Tid* Not. Var.— 9 Fnz. uberrieeg, Utrnoiqne rectnm. AooM. Vberrime, 
Volg. uUime. Colvios. FlageUie utHme v. Vulgo, ftagrie uhernme r. Elmen- 
boTstios. UvadfiageUie in sola ett Bert. Jfam D'Orv. L. vi. p. 116. ' Paychen 
mi^Hna SagHlis afflictam.' Sed jlQgrtf non mntandum. L.111. p.48. 'Orane 
flagromm' genns.' L. viii. p. 17S. ' ictuqne flagrornm.' et p. 174. ' flagrome 
verberantes.' At uberrime^ quod ex mero glossemate dant etiam Palat. Beg» 
coatra reliqoos Codd. et £dd. prave receperunt Colv. Vnlc. et Wower. 
tilliai« mere est Apuleiannm. Adi Pric«am, et ad 1. vii. p. ISS. * Ad ulti- 
mam mortem ezcamifieatnra.' Dein in Palat. et Ooelf. sec. est verheralbaJi. 
Ood. — S Foz. Pal. D'Orv. Ooelf. nterqoe, «guaque r. «r. Sed vide ad 1. 11. p. 
42. ' Ut res est.' p. 2S1. ' snspicata, qood reserat.' Otid.— 4 Vet. Cod. lnHUene, 
Colvios. lo bae periodo deest vel abondat aliqoid. Nam seosos Aoctoris 
cat, poeUam claraasse id qood res erat, scil. se sororem esse mariti Ipslos, 
adeoqne earo frastra sibi irasci pr» suspicione pellicatus. In Ozon. est gae- 
fme. Flor. Pith. Fux. D'Orv. Oxon. Palat. Ouelf. carent r^ jaod. Optime ; 
at modo legas ipeodque, Clamabat id qnod res erat, et quod rrustra bulliret. 
lo Pal. D'Orv. Foz. Oxon. Onelf. est itidem Imlken»^ vel buUigene, Hinc 
aliqaando cogitaram scribendnm : dekinc, quod ree erat^ damantem quoquefrue* 
ira, veUieatue tnd. teUtens, i^e. neeami, Vernm nimis multa intercedonty qnam 
ot ia verisimile videatnr» eaqne verba, peU. ind, buUiene, tnnc vel snperiore vet 
infeiiore loco ponenda fuissent. Oud, — 5 Fux. /emora. Roaldns. Idem/?iiio- 
rom Colvins. In D'Orv«/«miiiAi. Onelf. pr./emtaaat. Ond. — 6 D^Otw, deion- 
ao : qnod capi posset pro detuneo. Sed neqnaqnam ulla opns est mutatione. 
Xd. — 7 Idem, exHnetie nMptHe. al. axltacfts mmftts. Colvins. D'Orv. atoictl. 
Coofer nouta ad I. viii. p. 175. * modnlis eacitns.' Oad.— 8 Idem Ule iiber 

SOTJE 

' Ultime verberai'] Sic Beroaldina, ac ' verberare ad eztremnm nsqne 

et antiquae editiones. ' Ultime ver« cmeiatnm.' Male sobstitoit 

bcrare ' Graecom est ^oxdrwr /iaoTi- aie Colvins. 
yrnam, apod Zosimoro, et idein est 



704 APULBtl 

r». Nec juvenis sororis sasd mortem tam miseram, el 
qu8B minime» ut par erat, iUata est/ aequo tolerare quivit 9 
animo : sed medullitus dolore commotns, acerrimaeque bi- 
lis ' [229] noxio furore perfusus, exin flagrantissimis febri' 
bus ardebat ; ut ipsi quoquo jam medela videretur esse ne«* 
cessaria. Sed uxor, qum jam pridem nomen uxoris cum 
fide perdiderat, medicum convenit qnendam notsd perfi- 
diae/ qui jam multarum palmarom * spectatus preeliis, mag- 
na dextr» su» tropaea numerabat»' eiqtie protinus quin- 
quaginta promittit ^ sestertia : ut ille quidem ^ momenta- 



uiAiaiunif eam. At jueenii iUt noii poiuii p^Hmier /errt tam acerbom iimcm 
Mororis mccersitam ipti ab M, a qua neqMoqwm decebat i^ferri ; $ed tffectus dolore 
meque ad tiiHiiuu medaUae, totuaqiue pUuue rabie mocua HUt ardeuiHseima, iuda 
ceepit fiagrare /ebribuM ardentiseimie: ila ut jam ipse quoque videretur opus ka» 
bere medicamine, At ^us uxory quee jamdudum amiserat nomen et fidem uxoris^ 
adit quendam medicum celebrem sua improbitatef qui jam ineignis nctorOs wmlto* 
rum certamtmim, numerabat permuUa tropeta sua manus^ Et polUeetur ei statim 
quinquaginta sesteriia: ut ipse qmdem venderet venenum preuentissimMm^ ipsa 



&frtio. et mjntiiie, ut par erat, iUaianu Wowerinn. £biie9iA. Et qua 
par trat iUatam. Sic Bertin. Forte : et a qua minime par erai, Scioppins in 
Symb. et Susp. ii. 16. Nihil hic annotatum invenio e Florentinis Codlcibns, 
cnoctaqne haec desont £d. Junt. post. ac facile illa ezulare paterer. Utcum- 
qne enini legas, frigent admodnm. Et qua est in Fux. Scil. corporis parte. 

In aliis "q Tel 9, id est, qua. Ut carent Flor. Bert. Fnx. Pith. Lips. D*Orv. 
Gnelf. Pal. Ozon. Par. (in qno patrare,) habentque illi inlatam. rlor. iUata, 
Pro par erat io Goelf. pr. poterat, Wow. Elmenh. Pric. edidernnt, et fmnime 
ulpar erat, iUatam, Scriverius, eique minime ut par erat iUatam, Florid. a qua 
minime par erat, iU. nt conjecit etiam vir doctus, et exeniplan suo allevit. 
Prsefero ego ipsam Fnx. Cod. lectionem, ff, qua minime oar erat, iUatam, 
Quamvis et posset, r(, qua minime patiare, Namque juvenis nesciebat, eam 
ab nxore sua esse necatam. De particula aua vide ad I. 1. p. 2. * prata qna 
prsterit.' Oad.— Pith. quit. Id — 1 Acemmoque Goelf. pr. CoII. Cod. Lips. 
aterrim^que, Qood verom poto. MtXuyxo^oM vehementissimam exprimit, 
quam a Latinis passim atram bilem dici qois nescit ? Que deest Regio. bUi 
Pal. D'Orv. Guelf. ambo. Dein pro esse in Oxon. circa, Id.— 2 Pal. Goelf. 
sec. m. cum venitnoctep, corrnptis»ime ; nocte etiam in Pith. /d.— 3 Dextera, 
Sic D'Orv. Edd. pp. Joot. AIcl. Elm. Scriv. non dextna, Oxon. detenere, Pcr- 
peram etiam sua in Ed. Colv. Sua ascripsit Salm. Male etiam in Mss. non- 
nollis et Edd. Vett. de more, trophofa, rpoweua, Adverte antem medicom 
gladiatori sappins victori cooiparatom : magno Guelf. pr. /d.— 4 Pretniis 
quinq, promittU s, Prima voz exulat a Pal. Gnelf. pr. Oxon. lidem et 
Guelf. sec. ac Fux. inverso ordine dant prom. fuinq, Verbom contra deest 

Edd. Ber. Bas. pr. in qoa cormptissime semartia. Id.— 6 Ms. itidem, im tlft, 

NOTiE 

> ilfiittantm jtalmarum, ^c.] Allego* propinationes veneoomm, qoibns vi- 
ria. Praelia impro bi mtdici iniellige lam homiDnm afgreditttr, paloiaf an- 



MBTAMORPHM&ON LIB. X. 705 

mm venenani ^ venderet ; iUa aatem emeret mariti sni mor- 
tem. Qao confeoto,^ ainralatar neoessaria prsecordiis le- 
■iendis, biliqne 7 stditrahend» illa preenobilis potio," <|aam 
saaram doctioies nominant : ' s^ in ejus vice snbditar alia» 
Proserpinm sacra salatL'' Jamqae prsBsenti^ familia, et 
mMmoUis ' amicis et affimbas^ acgroto medicas pocalom 
piobe temperatBm ^ mana saa porrigebat. Sed aadax illa 
malier» at simal et consciom sceleris ' amoliretar» et qoam 
desponderat > pecaniam locraretar ; coram deteiilo ddiee : 
Non prias, inqnit, medicoram optime, non prias cnrissimo 
mihi marito ^ trades istam potionem, qaam de ea bonam 
partem baoseris ipse. Unde enim scio, an noxiam in ea 
lateat venenam ? Qoas les ntiqae te, tam prudentem^ tam» 

«€ro emerei neeem jm nuariiL Qno faeto^ hUer te flmguni epue etee iUa exeeUen- 
Useima peithiu, qmm endUi voeani eaeramf ad denmleenda ipei «iarefti, H enb» 
dmeendam MJem .* $ed fjue loeo tuppommt oHam munua eoMi Praeerpiaee. Ei jam 
medieae eaa manu efferebat eegro potionem bene dOaiam eoram ^ja» /amiiia, et 
ali^lfdbus ^fue crmjeit, et propinquis, At iila temeraria Miciier, ut toUeret de medie 
par ii eip e m nri crtniiiiie, eimul^e hieraretwr argeniumf qmod promieeratf retiaene 
poeulum ceram emnibas: O opiime nudieorUMf aH, nem dabi» hane peiienem meo 
dilectieeimo eoi^ugiy quin tu ante biberit ipee bemam pariem ^nt, Nam qui tda 
nuM venenum noeuum rit abteondiium in ea? Quod eaae niUlaienut debei tibi 



qnod est, unde Ote. Colvias. Pal. Onelf. ui quidem iUe. Bein Fux. et Oneir. 
flMHem fBor. t, Oud.*-^ Vid. Mot. Var«— 7 Fox. bUitque. Oud.— 8 Ms. tacra* 
Colvins. Afcripierat LiDdei^brogius. Vide et Beroaldum, et B. Plum 1. 1. 
Crit. Tbes. p. 449. Tnm doetoret D*Orf. Ouelf. pr. et Oxon. cuni £dd. non- 
nnlUs. Sed perperam. L. viii. init. ' Qo«que nierito possent doctiores cbar- 
tli invoWere.' Oiid. — Prenente, Edd. Vnic. sec. Elm. Scriv. pratenii, Id. 
-^l Viilg. et inde nenn, amieit. Colvius. Edd. Vett. de pitiilo non babere 
iridentar tMie. JuBt.post.tfi. Antitdem? Hand^nidem opas est, sed ste- 
phis inserit Apnlesns. Vide Ind. Floridi. Ond.— 9 Male Par. Ouelf. pr. 
prtebena t. Mox pro cMsctiim in Pal. eonteieitf in D'Onr. eontmum. Id.~8 
CopoU earent £dd. Ber. Bas. pr. ditp. Fnx. /d.— 4 D'Oit. kar. Fnx. Reg. 

NOT^ 

tem, sea ▼ictorias, eornm mortesy cap. 6. ^ trahit alTum, et bilem pl- 

Qum ▼enenonun haiistom seqnuntnr. tnitasqne ex aqna : dator ad molUter 

t JlfaiMnlariam ueneaum] Qnod mo- leniendam alvnm/ &c. 
meat0 mteiiiceret. Supra dixit ^* Proscf|muv «a«ni jaiKii] Venenata 

* prKseDtarinm.' potio, qtm homines detmdit in Pro- 

• IRa premebiUt potiei] InteUigit serpinse pecnlinm. 
potiooem henebori, pmcipneqne ni- * Cenicnmi teelerit] Medicum 

gri; de eo enim sic Piin. Ub* zzv. nempe. 

Dtlph. et Var. Clat. Aput. 2 Y 



706 APULBII 

que doctom' viram nequaqtiam ofibndit; si refifnosa^ 
uxor, circa salutem mariti solicita»^ necessariam affero * 
pietatem. Qua mira desperatione^ traculentte fceminse 
repente perturbatus ' medicus, excussusque toto connilio, 
et ob angustiam temporis» spatio cogitandi privatus, ante- 
quam trepidatione aliqna vel contatione ipsa * daret maise 
conscientise suspicionem, indidem de potione gustavit' 
ampliter. Quam fidem ^ secutus adolescens^ etiam sumto 
calice/ quod ofierebatur [230] hausit Ad istum modum 
prsesenti transacto negotio^ medicus quam celerrime do- 
mum remeabat/ salutifera potione pestem praecedentis ve- 
neni festinans extinguere. Nec eum obstinatione sacrilega^^ 
qua semel coeperat, traculenta mulier ungue latius a se dis- 
cedere passa est prius^ quam^ inquit/ digesta potione, me- 

gnM em, mro prudeniif et iam d4>eto, H igo, ut mx&r §crupmUua, anxia de eabLie 
wct nMrth', adkibeo neeetoorium efieium pieUUii, Qua deeperaia audaeia eavee 
muHerie medieu» eubiio 'pereuleue, ei proreue redaeiue ad inopiam ceueiiii, ei deeti" 
iuiue epaiio eogitandi ob breviiatem tempcrie^ bibii muUum de pi^iene ex iUo caUee^ 
priMequam daret uUam euspieienem euee maia conaeieniia tdiquo tremoref aui ipea 
mora. Quo exempto juuenie induetue, aecepit eiiam poeuiumf et bibii quod eibi 
porrigebatur. Re nc peraeta, medieu» parabat redire quamcifieeime in domum 
euamf cupiene quaeeprianBm vtfringere vim moriiferam veneni priori$f eumto a»(i- 
doio. Sed $ava mulier pergen» eadem ecelerata peritnaeia, qua ceeperat eemel^ nem 
einii eum ditcedere asevel latum unguemy aniequam eueceesue medieaminii {ui 



meo m. Te deett Oiielf. pr. Id, — 6 Bertin. non habet que, Id. — 6 Exnlat «t 
a Bert. Id.-^J D'Orv. «o&iilt. Id. — 8 Ms. offero, Colv.— 9 Reponere conabar 
deepeeiione, vel, Qiiod propias esset ad lectionem viilgatam, deepectationem 
Usus ntroqiie M. TtiUiiis pro cotntemptu ; qniB clariorem hic efficerent sen- 
tentiam. Nam * dcsperationis ' vocabuluni in scholis ant officinis snppoat- 
tuni esse non dnbito, nt magis tritom. Tandem convenientius rei fore cen- 
iui diepectUme, propter tam subitaoeum et sagaa mulieris commentnm» qum 
mediciim suo sibi veneno vitam eripere cogeret, postqoam illiiu et opera et 
veneno jam satis usa esset. Stewech, Idem Ms. depperatione. Colvins. — 1 
£dd. ante Colv. perturbatur. Oud.— 3 Palat. addit aliqua. Id.— 3 GueieU. 
Fnx. guetavit. Roaldns. Gueiavii. Vulg. guelai, Colvius. Al. guetat, Elmen- 
horstius. Mss. O. praeteritum dant, Edd. anteColv. praesens. Oud. — 4 Fox. 
q.quidem. Vulgata rectior formula bis petita *iidem alterins seqiii.' Koald. 
— 5 Abest etiam ab Edd. Jnntinis et Aldi. Oud. — 6 Medicue qmm c. domeanm 
remeabai. Desnnt Oxon. et Gnelf. pr. in qnibns meabat. Modicus Pith. 
domum exnlat a Fux. /d.— 7 Qiiidam libri, ostentationey ut mox, obiestatiimi^ 
bus^ pro obstinationibus. Wowerins. Ms. nnns babet : ostentatiene ; altery o6- 
iestatione. Sicut statim pro o6sltiialioiit6iiJ in manoscr. legitnr obtesteUimuiasm : 
idone rectissinie. Seiopp, in Symb. Perperam Wower. Scriv. et Pric. Eldd. 
exnibnere obtestatiome ; licet ita det qooqne D'Orv. et obeteniatione Fnx. 
£a hic nondnm habet locom, sed statim. Nooc Apnlelus ait, muliereni ob- 
stinato animo medico negasse abituin, sed dein tamen precibus et obtestatio- 
nibns ejns victam, abire ilhiin concesusse. Vide Pnc, Festinatiene QiMf. 



MBTAMORPH08EON LIB. X. 707 

dtGinae ptoventos probatns appareat.' Sed aegre, precibus 
et obtestationibus ejus ' multum ac diu fatigata, tandem 
abire concessit. Interdum ^ pemiciem cascam totis yisce- 
ribus furentem, meduUse penitus attraxerant.. Multum 
denique saucius, et gravediiie somnolenta' jam demersus,' 
domum pervadit aBgerrime. Vixque enanratis cunctisy ad 
uxorem mandat, saltem^ promissam mercedem mortis ge* 
minatse ' deposceret. Sic elisus^ violenter spectatissimus 

«uebai) emdeuUr tnet frobahu poHone diMributa per teiUM eefpne* 8ed diu iniii- 
Umque Uueaia ^ui precibuaf et pertinaeibua iMstantiiaf xix tandem permiait ei, ut 
abaeederei. Inierim oeeuUa peatia graaaana per cuncta preeeordia penetraverui 
uaque ad iniimaa medullaa* Denique diffidUime pervenii ad auam domum ager, 
ei jam oppreaaua dotore capitia aopori/ero. Et onmUwa agre commemoratis, praei' 
pit uxoH Mtf y uH aaltem JUgiiarei promiaaum pramium mertia iUiua duplicotte. 



pr. Pro aae in Oxon. 06 m. Pro fMffa in Ftix. paaauua, Ond. — 8 Vel delen- 
oiini hoc ▼erbuniy saepe a librariis intnisum, vel prscedens esf, aut aic vel u^ 
«1910* legenduiD. td. — Mediein^ eteniua probaiua adpareai. Probatua abest a 
Itbro scripto. Post pro agre idem liber erga. Beroald. eegra. Colvius. 
Probaiua. Flor. probeniur. Elroenborstius. Ihvbentw^ etium Fux. probetur 
D'Orv. pro^oruis in membranis Piiboeanis. Delenda scil. est voz, et pro 
teentua cum Mss. Dps. Palat. Guelf. Oxon. Ed. Junt. post. scribettdiim pro- 
veniua» Hoc enim passim apud Nostruni aliosqiie bonnm successnm Rigoifi- 
cat. Vide Elmenb. ad Arnob. 1. iv. p. 128. Davls. ad Caes.l. vii. B. O. c. 
99. 'secnndos rcrum proventos;' ubl itidem in Edd. vulgaribus fv«n<ia. 
Bentlei. ad Manil. 1. 1. vs. 410. 'Proveutos frngnm varios.' Edd. ceterap 
eteuiua babent. Martian. Cap. p. 80S. ^Auspiciorum proventns.' Qood 
crebro etiam in prprecfiis mutatum. Vide et I. 11. p. 28. ' peregrinationis 
proventns.' L. iv. p. 74. * Novo proveuto.' p..82. ' Locrostira proapernm- 
qoe proventom.' L. ix. p. 204. * proventus hnmanior.' L. xi. p. 252. ' In pro- 
▼entnm prospemm attonitos.' Dein Flor. Plth. Oxon. Guelf. pr. Edd. pp. 
D'Orv. tfigniyOnelf. sec. er^a, Pal. erge. Vere Beroaldos correxit eegre. Oud. 
—-1 O6stiiiii<f09ii6iit <;iis. Fnx. obieatationibua. Aldns vero, ofr«ereatfoiit6iis. 
Roaldns. Hoc teataiionibua. Pitb. o6sm'otiont6its Lips. oAsecniftoiit6tis Edd. 
Jnnt. ntr. AJd. Colin. Sed rectissime, ut snpra monitnm, in Fiix. Urs. D'Orv. 
Oxon. Gnelf. Edd. Wow. Scriv. Pric. Flor. obteatationibua. Ood.— 2 Et bic 
reposnerat Beroaldus, tnterioi. Colvius. Inierea. Flor. tnterditm. Istud tn- 
tereaeat a Vulc. £d. sec. cnm interdum recte prsebeant pro interim Mss. tan* 
tum non omnes, et Edd. Colv. Volc. pr. Wow. Scriv. Pric. Prustra Sopin- 
g^ins conjecit, interim dum. Vide ad I. iii. p. 4S. Otid.— S Codex scriptns, 
eiepreasua. Colvius. E glossa. Vide ad I. ix. p. 188. dim. D'Orv. Ond.— 4 
Florent. mandaioa. Uinc conjecit Lindenbroglus, m. til a. quod tacite et per- 
peram contextui intrnsit Elmenhorstins, quem de more secuti snnt Scriv. et 
Florid. 1. VIII. p. 154. * Mandato, invaderent :' ut ibi legenduro ; sed bic inoii- 
de^f qood per se patet Id, — 6 Parni auctoritati Mss. Florent. Goelf. pr. et 

NOT£ 

J Gravedime aonmolenia] Hinc patet et opium largios snmtum. 
venennm illnd fuisse soporiferum et ■ Mortia geminaiaf] lEgri, et me- 
^tMfefUTtKhr^ qnalis est cicntse snccus, dict. 



708 APULBll 

medicns, effiidit spiritum* Ncc ille tamen jaTenis diutintf 
yitam^ tenuerat; sed inter fictas mentitasque lacryraas 
uxoris> pari casu mortis 7 fuerat extinctus. • Jamque eo se- 
pultOypaucis interjectis diebus/ quis feralia mortuis* litan- 
tur obsequia, medici uxor 9 pretium gemin» mortis petens 
aderat.' Sod mulier usquequaque sui similis, fidei sup- 
primens faciem, prsBtendens imaginem,* blandicBle respon- 
dit : et omnia prolixe accnmulateque pollicetur» et statu- 
tum prsemium sine mora se reddituram constituit ; modo 
pauxiUum ^ de ea potione lai^ri sibi vellet, ob incepti ne- 
gotii persecutionem> Quid pluribus 1 Laqueis ' fraudium 

£t tic dariuiniuM Ule nudicui tsutUnUr €xHHctM$ efiwBii ottJMin. /tf« tmuu 
Juvenis n<m diuiiut poiituM fuerat vitay ted eublatui erat eimUi exitu mortit inter 
faitttt et timulatat laeTymat tum cin^jugit. Eo^ jam humatOf interpotitit aUquot 
diebut, fer quot offida funebria pertoivuntur nnoriuit, uxor mediei venit pottuiant 
mereedem duplicit necit, At mulier temper tibi conttmtf av/erent reipinjidmt et 
cttendent tanium ^ut timulacrum, retpondit ei tatit comiter : et promittit omnia 
UberaUter, et uberrime^ et tpondet te pertotuturam tine eontatione pactam mereo' 
dem^ dummodo veUet tibi dare paMbdMm ex iUo pkarmaco ad perickndam ma, 
quam inceperat, Quo^uxor medici iUaquiata mmtit pedieit ffimaiam tcekttitti- 



Oxon. nt dederont qaoqne Elmenb. Scrif* Floridnt. In reliqnii Codd. tem 
scriptis, qnam excnsiiy ett ticque, Scd confer Nolns nd I. ii. p. 97. Nisi 

fnia ez isfo que effingere bic velit quidem, D'OrT. ehum, Fnx. «ftsu. Id.— • 
'ur. otl. dntf. Id.— 7 In D'Or?. est, pari ^cutem insrNs. Hine fAcilis snbiit 

conjectnrt, ji«misfii. Notatur in qnodani exempUri Ed. Colf. sertato in 
Regis Paris. bibliotbeca,8aima&inm lofere, percultu morlts, sine ry p«rt: quse 
tamen tox omnino est necessaria. CrMO, ilhim otfccisnni locntione cotit mor- 
Itt pro calamitoso m. genere. Sed adi ad 1. vi. p. 18S» ' Libidinis cssibns.' 
Alioquin et «onsa posset legi : qnss sttpins oonfnsa, prsMertim nbi ' casus ' 
pro calamitate et malo qnodam ponitnr. Consote Drafcenb. ad Li¥. 1. zxxvn. 

17. /d.^ Idem, molts. Colvins. Mortie Pal. Oxon. Onelf. iedantur Gnelf. 

Jir. Otui.~9 Pitb. Gnelf. Edd. ante Colv. uxor medici^ D*OrT. «xor ntfditf. 
d.^l D'Orv. viiiose,pscfiisad«nil. Id.— 1 Vid. Not. Var.— S Ms. poiisfnwit. 
Coivios. D'Orv. pnsfttiun. Vnlgata lectio apnd Plantnm qnoqne et SoUn. 
c. 40. p. Sl. ' panxillnm sanguinis.' Mox vetie Edd. Jnnt. Ald. Oud, — 4 
Vnlc. ad incepii, Colvins. fiert. prsspcuHofiem. Elmenhorstius. In fiert. 
etiam ad, Pith. Fnx. ab, Ond.— 6 Sic in fiertino est. Sciopo, 8uip. Lect. ii. 
16. ^r Symboki. Quod pUtribut. Vlor, Quidpluributt Elmennorstius. Neqne 
•liter PitlKsanus. Verissime ; nt jam reposnerat Scriverins, ac monuit Pri- 
cieos. Sic igitnr cndi cnravi. In D'Orv. et Onelf. pr. est que, In Ed. Jnnt. 
post. Quod plurimum. In ceteris, ^iiod pbfriSns. D*Orv. laqueot, Oud. — 

NOT^ 

• Paueit inteiiectit diebut] Novem, no sacrificinm fiebat Novendinlo dic- 
per quos inferise fiebant mortuorum, tua, sed de hoc Jaa egimns. 
et justa persolvebantor, quorum ulti* 



MBTAMORPHOSBON LIB. X. 



709 



pesaimarniii uxor indncta^ medici» facile conseiitit:^ et 
quo se gratioremlocupletifoeminaB faceret^properiterdomo 
petila» totam prorsus veneni pyxidem^ mnlieri tradidit 
Qum grandein scelenim nacta [231] materiam,^ longe late^ 
qne cmentassuas mannaporrigit Habebat filiam parru- 
lam ' de marito^ quem nuper necaverat. Huic infantulse 
quod leges necessariam * patris successionem ^ deferrent^ 
snstinebat adgerrime: inhiattsque toto filisB patrimonio, 
imminebat et capiti.' Ergo certa, defunctorum liberomm 



%f /oiik fnmisU u /Kterwi; e#, «f se niderei ^eeepHortm ilU epuknUe 
mmUiri^ eo^fert ae denum eelerUer, et M ipei totam penUua pyxidem veneni^ 
Qmo», enm haberei magmu^ inetrumentmm mmtMan, exerit hnge hUeque $uae im- 
nueenngmnmta, Erut ei ptnrtuia fiUa^ q^em eueeeperat ea marUot quem mod» 
extmxerat, Gravieiiuu ferebat^ gued legee neceemrio addieereni huk pmuUe ha^ 
redUaiem patrit, Ei eaneupieeene onme pairimonimm &u/9fidm^ ineid&abatur etiam 
Ownte. CumigUureeireimatreeadirelueredUataaeeelerataenHarummortuO' 



^^^^^^^^^*^^ 



5 Bert. vjilaiara. pro>V«Mdtaim Oxon.yhiaidiim. — 7 Sic edldi, membrananrai Me- 
dicearam auctoritate, cum EtmeDii. et Flor. Viiigo, eon»nmk* Oad. — 8 Oxon, 
aiipra a. domo pofifa. Qnelf. pr. peftfii. Posset legi qitoqne celerltatem majo* 
rem indicante modo, peMtom I. p.v,pyxiden^ Bene aatem exponlt veneno re- 
pletam Prlcttaa. Adi me ad Suet« Calig. 49. ' Arca lngen8,Tarioram veneno- 
mm plena.' n^pa iprmr Soidat in V. *!EM\a« td. — 9 Ms. materia. CoW. Oxon. 
^immI. Paz.iiarfam. Tam Ed. Scriv. materiaM, Gneif. aec. materia, In pr. dee«t 
Imig^. Ond. — l /YUam «mm poreiilam. Vulg. dnntaxat, /lUam parealam. CoIy. 
Delet rh euam Bert. et Flor. Istud euam hausit e Lipsiano CoU.nt 1. viii. p» 
175. ' 61io tao panrnlo consalntato.' Et slc aliquotles niinc additnr» nunc omit- 
titnr. 8ed hic plane superflnum non erat admittendum, unius Codicis,cui ta- 
roen accedit Guelf. sec. a m. pr. fide. Ceteri omnes Ms*. ea voce carent* 
Qoare bene rnrsns omisere Scrtver. et Flor. probavltque illnd Prlc. Pro fiKp«r 
in Palat. oiife. Oud.— 2 Pitb. neceeearia», sine sensn. Vide Beroald. Briss. de 
V. Signif. /d.— 9 Pith. Edd. pp. Ber. Bas. pr. eaptu» Bene correxit Beroald. 

smm 



^ Neaee e wr iam patrie eueeeeeionem'] 
Soccaaaio neoeaaaria ett eomm bmrok 
diun, qoi aal et Beeessaril snDt, Id est, 
qw omniao, sive velint, aiYe noUnt^ 
tam ab intestato, qnamex testamento 
bmredes fiont, qnaka sant, ex Lego 
dsededm Tabnlttnm, fiKnSi el AUay 
iiepMt et neptisi qni modo snb po» 
teitate patrls, ant «▼! foernnt, cnm 
ie moreretory Sct» Qoi vero sob les- 
tatoris Jare non saat, eatranei b«« 
redes appollwitnry quales fratres, 
eognati, ccteriqoe ijfaBmodi. Neets* 
sarios item bsBres est, lieet non snnsy 



servHs testamento cnm libertate bae* 
res institotns, qni omnino cegltor 
faflpreditaten adire lieet onemamy 
idqne propter ingens bonnm lil>erta'* 
tis. Suis entem bttredibns in onero- 
sis iMBreditatilras Prsetor snbvenit ex 
sna jnrisdictioney abstentionem eis 
concedendo. Justinianns l>enefleiam 
isventarii nceommodavit, nt in tan- 
tom dnntaxat tenerentnr creditori» 
bnSy qoantnm esae in bonis paternls 
ex oonfbeto invtBtario appareret, nc 
patel ez Instlt. De Hsered. qaali* 
Ule» et differtatia. 



710 



APULBII 



matres Bceleratas hsereditates *^ excipere, talem parentenl 
praebuit^ qualem exhibuerat uxorem^ Prandioque commen* 
to/ pro tempore etiam uxorem medici, simul etsuam filiam ^ 
veneno eodem percutit.^ Sed parvul» quidem tenuem 
spiritum, et delicata ac tenera prsDCordia conficit protiniu ' 

mm, oiiendit se ialem malremf qualem se oitenderai co^jugem^ et emmUme eeparare 
prandium ex oceaaume tenvporia, ferii eodem veneno et nxorem Medki eimul^ et tnam 
JOiam, At peetiferum Ulud venenum etaiim eoMmi» exitem «ilam, et delicata le- 

/(!.— 4 Qualem habuerat uxarem. Miitarnot in editionibns (ni fallor) ab inter- 
prete indiicti, exkibuerat uxorem, Mihi tamen lectionem priorem sinceraoi 
we, jam fixiim est, eo, quod, ' habere/ acio in ore fiiisae, pro ' gerere.' 
Sallustina : * Inttitnta domi, militivqne, qno more remp. babnerlnt, qnam- 
oamque reliqnerint/ Idem lib. iii. Histor. * Oerant, babeantqoe sno roodo 
imperia.' Steweek» Exkihuerat. Idem M«. habuerat, Colvios. Mss. et Edd. 
reete prsebeot exkibmeratf oisi qood in Lips. Cod. sit exkabuerai, et Ed. Bas. 
pr. habueratf quod male propognat Stewech. Adi me ad Soetoo. Vitell. c. 
17. * Com auriganti Caio ministratorem exhlberet:' qno loco me aliqnaiido 
ceieratae niinus bene prstnlisse video. Male in £dd. Scriv. et uxorem, ot 
seq. versn recte. Oud, — 6 Palat. eommenta, Id.— ^ Lege» «< icawrm. Elmeo- 
horstios. Sic nempe exaratnr in Florent. membranis; item Pith. Fox. 
Lips. D'Orv. Ozon. Palat. Onelf. ot cnm Elmenhorstio edidere Scriv. et 
Floridns, qui rectins distinzit ftmii2. Ibl enim incisionem esse pooeadam, 
moltis probatum ivit Cortius ad Plin. I. ii. £p. 17. frustra tamen prius et 
delere conans. Vide ad l. iii. p. 48. ' £t formie iimnl, et «tatis.' Mox 



Oxon. Iiabet, et tuam etiamJU, Ab alio exulat euam, teste Wasseo. Ond.— 7 
Ibidem citat vir doctus perculit, Sed vulgata elegantior videtnr, per meta- 
phoram a ferro ad venenom acre tradnctam : unde est statim quoqne coi^- 
cerct seu conflgere» Id. — 8 Legere cooabar configii ; et similem errorem adi- 
mebam Apuleio in libro de Pbilosophia: 'Ita enini dixerim, qun non ex- 
tinguit incitahienta irarum, sed ea stnpore defigit Immobili :' niale hactenua 
vnlgatos codices insedit : etupore d^leit inmobiU, Stewechins. Stewechii 
conjecturam ep^regie firmant Mss. D'Orvill. et Fux. in quibiis exaratur coo- 
fixii, Ac miUies c et gr confundontur. Nil tamen contra ceteros Codd. te- 

KOTiE 



^ Matree $eel, [eeieraiaiQ hereditaUef 
^c.] Sic emeodat Stewechln», pro 
«Mfrst eeelerataa keereditaieey quod io 
vnlgatis editiooibus habetor. HsBre- 
ditates, qiiibns ad parentes libero- 
mm mortoorum l>ona rcdeont optimo 
•pitheto celeratm dicootor, qoasi di- 
cas immatoras : oam cootra debitom 
oatore ordioem fit, ot ante pareotes 
morlatnr filius, et oimiom accelerata 
est illa hsereditas, qum ad pareotea 
redit, coro ad ventoros nepotes, mnl- 
tis post annis, pervenire deboisset. 
^osmodi bsBreditntes a Joriscoosnlo 



tis tristes dicontor, et loctoosse. 
Jostio. Imp. lostit. lib« iii. tit. %, de 
Senatuscoosolto Tertolliaoo: * Et 
primus qoidem D. Clandins matri ad 
soiatium lit>eromm amissorum, le- 
gitimam eomm detulit hspredttateaa. 
Postea aotem SenalnseoDsnlto Ter- 
tuUiano, qnod D. Hadriaoi teioporl- 
bus factnm est, pleniasime de TRinrt 
succBBSiONB mttri, noo etiam avi^ 
defereoda caotom est|' &c. Qood oi 
lectionem mlgatam scftonales retl* 
oere velis, ad * mttres ' refer, noo md 
*• hsreditates.* 



MBTAMORPHOSBON LIB. X. 711 

Tinis infestQin. At uxor xnedici» dmn noxiis ambagibas 
pnbnonesgus pererrat tempestas detestabilis potionis;' 
primmn ' suspicata quod res erat^ mox urgente * spiritu jam 
certo certior^' conlendit ad ipsam praesidis domum *> mag- 
Boque fidem ejus protestata clamore, et populi concitato 
tumultu, utpote tam immania^ detectura flagitia, efficit 
statim, sibi simul et domus et aares praesidis patefierent. 
Jamque ab ipso exordio^ crudelissim» mulieris cunctis 
atrocitatibus diligenter expositis, repente mentis nubilo tur- 
bine conepta/ semibiantes * adhuc compressit labias : et at- 
tritu 9 dentium longo stridore reddito/ ante ipsos praesidis 
pedes exanimis corruit. Nec ille, vir alioquin exercitus^ 

Mtfa^se vkeera i^fwUuUB: omdi» uxor meiiei, dum Jknr execnbUig phnrmaei 
pertwU 91U pKbMNM eiremJtiim» peet^erie, eutpkoM primo quod enU, deimie pre- 
wieiUe emkeUiUf fyeiA MrtiMtMa» pergit ad ipeim demum PrafeeH p/reeveeim, ei 
impimwu ^ue epem iMgenii ekjnore, aique exeitaio eoneurtu popmii^ fuippe reteta- 
iura eeelera iam korrenday efieii proiimie ui eedeOf fi aaree pretfecH eiie apenreU' 
lnr. Cmaque uanwrieeei aeeurate omuia eeelera trueuteuHeeimaftninuee ab ipeo 
rnque primeipiOf oecupaia eubiio eaUgiuoea veriigiue auimif eiriuxit labraf qua ka* 
belai at^tue eemiaperia ad ioqueudum^ Cumquediu crepitatiei deutikue^ iereut eee 
i^eeeiditmertuaaHieipeoepedeipnitfeeii. AiiUefquiatiuudevirerttiueu 



^^^»^^^^0^^* 



mere est mntaDdom. ' CoDfieere ' pro quovis telo vel vi iDterimere sexceo- 
ttes dicitnr, »ive ad mortem usqne percntere ; Graece Ziarpdffffw. UDde et 
gladiatores confectores dicti. Immo est apud Flor. 1. iii. 7. 5. * Ut veneDO 
se pleriqoe conficereDt.' Id D'Orvill. et ieu. A Palat. abest preiiuue. Oud. 
— 9 Idem Ms. pererraut. Colvios. P. peetis d, pot, Flor. Roin. et Aldni, 
iempeetaa d. potionit, ElmeDhorstius. Scilicet Vnlcan. £d. sec. e conjectnra 
edidit pe<<u, refragaotibns Mss. O. et £dd. TempeMtae veueni, morbi, &e, 
occnrnt apnd alios. Vide Elmenh. lodicem, et Pricaei Notaoi. * Ferrea 
tempestas ' de oimbo teloruui Silio Ital. 1. xv. 630. Immo * tempestas 
pretiosa Tagi ' Claudiauo i. io Rnf. 102. de Tagi iDUDdatione. Si tameo 
Mss. addicereot, mallem pestiOf et ex iem efiiagere adjectivnm cooveDieos 
fiemioaB robnsta» pnlrooDibn», qut oppoonntnr delicatis et teneris pnellte 

pfccordiis. In D^Orv. est tepeetue, Ond.—l Palat. prMnif. Id.— 2 Fnx. 
imgentu Roaldns. Ac Petrarchse Cod. Oiid.— 8 Exnlat jam u Bert. eerta 
inepte in D'Orv. Jd. — 4 Bertin. Edd. Elm. Scriv. Klor. tjMucs. lo Pith. 
jrr^eeideri, Id.— 5 Ed. Bas. pr. ut poterai immauia, A Bertino abest tam. In 
Ed. Volc. sec. est jum, D*OrT. Ms. iam iwmia, Idem moz male caret r^ 
aM Id.^6 Pith. ex ipao exordio, Id.— 7' Fnx. eerreetOf Oxoo. eoejeeta, Gttelf. 

e. eoaieeto, D'Orv. eorrepio, Id. — 8 Palai. Gnelf. sec. eemiuautee, Fox. temi' 
miie, Hioc sfmtaiiimw Oxod. qnod non dispUcott PricaRO. Hand bono 
jndicio. Mnlier prius clamavit ; tum rem uarravit ; illico meotis oubilo 
correpta, labiis fuit semiliiantibus, sed et has protious compressit, at deo- 
tiiim stridorem edidit ; et sic exanimis corrnit. Adi ad I. y. p« 100. ' se- 
inihianti voce r' nbi eadem vnlgo regnabat corruptio. /d.->0 Fnx. attriia line 
r^ et, Id.— 1 Dnbitat Priraens, an edito sit scribenddm. Ne mutes qutn- 
qnam. Reddere vocem, damorem, spirltnm, Noster cnm aliis freqoenter 
uaorpat. Vide WoplLeoa. Misc. Obs. v. 8; t>. 47. Corom. ad Sueion. 



712 



APULBII 



tam moltifiMrifte * facimis execnAm Yeaefic»^ ditatioiie^ 
pasBU3^ maTcescere, confestim cubiculariss mo* 
attractisy tI tosmeBtoram ^ veritatem eruit :^atqne il- 
lam,^ minns qaidem quam merebatur, sed quod dignna 
cruciatns alins excogitari aon poterat, certe bestiis 7 obji« 
ciendam pronnntiavit. Talis mulieris publicitns matrimo» 
niom [282] con£snreaturus/ 1 ingentiqne angore oppido sns« 

perUu8t wm $imi M crmuna veneflca UUmm ubominQbiH» Umgumeere Unia procrae- 
tinatione ; eedjuuii ilaftiii entnenUgrias aneilUu mulierit ad $e rapi, ei erueiidiimM 
exiareU^eiiverUaiem: eteenieniiamiuUiadwermuiOamflenienmqmdem^faam 
merUa erai : eed, (fMta nanpierai inveniri icrmenium aUud ipta dignum) ui mUem 
ohficereiur ferie, •••••• £go oRarwf eerie magna eaiieitudine ex* 



^^^^0 00000^^ 



BoBiiUe. 4. llr-a Fiiz. iam m. et Akl. RrnUL Bert. iam wu ElnMBhor- 
fttiiM. Tam legu in Mat. O. et Edd. ante Ba«« lec. qood iddreo Aveloil 
reiiUlni* Ontf.— 4 Al. uemtwtUe* Coojicit Romld. «cMHeriir. Yid. Not. V«v 
-^ HertiD. dikMiMM. Scioppiee in Symb. frriwi»,— S Pith. fMMai. Ond* 
--6 Pel. Onelf. sec. iUtu Id.^7 Iden^ H aerie heetUM. Golvkn. Hine Scrl- 
▼erios effinxit ediditque eseerie, Sed ninlo. De vi raw eeria edi ed U yi« p^ 
110. et elibi. eaerie hic locnn habere neqait. Oiid.— 8 JHairimaniam w q /e r in - 
turue, Fwx. coq/frrotaoiw. Ulpien. L. Reg. Plin. et alil. AooU. Flor. et Bert. 
eni/orrfltnmf. Nnptin fiebent farre, naa et coemtione, ftlcnti dixi «d Awvo^ 
biam Fol. 86. Elmenk, Abest a D'Orvill. vox molriManiam, et cnm Onelf. 
pr. dat eof»/orta<MrM0. Oxon. Ooelf. sec. coi|/iirla<«rM«, Pith. et £dd. veterea 
coil^arralanu, £d. Colv. ooi^crrMlarat. Sed recte Palat. cam £dd. Jant. 
poBt. Vulc. et seqq. ea^farreaturue. Adi Beroaldomi et notatn ad 1. vi. p, 

NOTJE 

Partitionibna, ait tervot contra do- 
minoB torqaeri non potaitse, excepta 
caata inceatat, et conjarationie. At* 
tamen Apaleiat noster traditaa ait 
tormentit ancillat in hao canta, qnm 
venefieii erat« Steweeliiat hnnc lo- 
cam sollcitat, ted male. 

t Afotriaioiiivm coi(/arr€atarMt] Trf* 
boA modit apad Antiqaot nxor habe* 
batar, at ait Boelhiot io Commentn* 
riit Topicornm: uta, farre, coemti- 
one. Sed confarreatio tolit Pontifi* 
cibut conveniebot. Erat antem to» 
lennitat qaiedam vlncnli maritdia, 
qoa novtt nopttt farrenm pneftre- 
bant; tic enim clbi genat ex farre 
factnm nuncapant, 6ie. Simpliciter 
intelligi vnlt,fmminam pnbiice detti* 
naUm qnatinxorem Atino, qa» pnb* 
lico tpectaenlo cnm Atino perinde ae 



* CaitfeeHm cMcuiarHa muHeria e«- 
iraeHef vi iormenierum^ i^e.'] Tettlmo- 
nia, ac probationet criminum apnd 
Romanot in tret poUttimam pariet 
dittribut» tont» nempe in qntettio* 
net, tettet, et tabnlat. Tabnlamm 
nomine omne g enot tcriptnraram in- 
telUgebator, qoo cauta confirmari po* 
terat. Tettet erant liberi hominea, 
qui tettimonlam extra tormentadice- 
bant. QatBfttionet vero foeront tet- 
timonia tervorum, in dometticit cri* 
minibaa, qnm aliaa vix aciri poaaonty 
vl tormentomm expreaan. Itaqne 
Accntator tervoa Rei in qottationem 
pottulare tolebat, et datot in tor- 
mentit habebat, ot veritatem ab eit 
eroeret. Vlde Clceronem Oratt. pro 
Clueatio, et pro Milone. Idem Ci- 
cero, in Oratione pro Delotaro, et in 



MBTAMORraOSBf>N UB. X. 713 

pensQs, expec^bam ' dimi mnnem : s«piiH qnldem mor^ 
tem mibi meta Tcdens coBsciscefe, ' prinsquam scelerosae t 
malioris conta^o macalarer/ yel^ infamia publici specta-' 
cnK depndescerem.) Sed privatos hnmana mairay privatns 
digitts, ungnla^ rotnnda atqne mvtilay gladinm stringere 
neqoaqnam poteram. Plane^ nt potni^ tenni specnhi^* 
solabar clades oltimas, qnod ver ^ in ipso ortn jam gem*^ 
mnlis7- floridis cuncta depingeret, et jam pnrpnreo ^ nitore 
prata vestiret : et commodum 9 dimpto spineo tegmine, 
spirantes cinnameos odotes,' promicarent losce, qoi me 



pedabam diem speetacuU : voUns qmdem empe mihi tf{ferre necemvrepria Maim, 
mUe^uam * * * vel i^famarer dedeewe spectacvH publieu Ad eum eesem 
deeiihtiMB moMu kumana, destUutue etiam digiHsy muUatemu poteram evagimare 
eumm uagula mea roiuada et truuca, Et taatum recreabam me in vui§ extremia 
mkerHs^ fuod verjam iucipieue pingeret omma JtoMCutit gemmaiUUmi^ et jam indu» 
eeret prata spkudore purpuramiium fiorum: et quod roem Umc primam apericntea 
mm cdHculae spinoooe erumpcrcni exkaUmiee odoree euavistimos^ quHms ego restU 

las. * CoDfftmstii nvptiif/ Owi.— 9 Angofc op, su^* eaepectakam* Hand 
eoaparait illm ta IVOrv. Ai.— •! Moriem miUd mca fsekn» manu contc. Viilg. 
mdm mmicm mdki mIm comBC. ColvlaB. Fior. et Bert. mdhi micim voUms mwr* 
icm c, ElmeBborBtiiM. Oblitat sai Aaetor ? Sed uuiu ieg. eoai Oson. &e« 
WoMS» Imaio Oxon. eoiu Lipe. Fax. Reg. Pal. 1)'OrT. Ouelf. babet mua tk 
mvmUf nt teraere omnea Colrinm seqaentea edideront. Qnasi nesciret Lih 
eioo, sil» maoam deesse. Sed mertem mJM mtciu voicn* c. exbibent Florent. 
aireposni. In Pitb. et Edd.Vett.liic eat ordo» mcta martem miAs eojciis «• 
Ipse Anetor, at vides, solMlit, se primtam biimana mann. Oud. — S Gnelf. pr« 
amfirfmff. Id. — S Ed. Bas. pr. /mmu. D'OrT. paMimiiif. Oxon. dcpudcsccrt* 
Id.— «4 Gnelf. pr. prteoliit «N^ala. Id. — S Piane icmai cfccmla. Fux. pi« ni pe* 
tai t. sp. Roaldas. In Ms. Folvii* pieney «i pelai, ieiwt sp. Wow. Sciopp. Iil 
Synb. iSiaiMA. Consentinnt I>'Orv. et Rof • nt bene addidenmt Wower. 
Scriv. et Pricmas, qnem vide ad 1. iii. p. ftO. ' Quod solam potai.' Bomk 
ad Orid. Ep. yiu. 5. * Qaod potai, renni.' Cic. i. Cat. 7. * snperiora illay nt 
potni, toli. Anct. de Mnndo p. 7ftl. * Ut pouam, breviter atMoWaro.* Sio 
enim legendnm e Florent. Mss. Oad.— 6 Pilb. ^auftfm vel. In Fnx. etiaro» 
Ooelf. D'OrT. Pal. Oxon. vel. Id.— 7 Gnelf. pr. roamiis. Id.— S Afii pmpv- 
rntorf— « Pitb. coaiMMdey Tltiese.* Oad.— 1 Oxoii. Guelf. pr. adsre. Jd.-^-S Prs- 

NOM 

uxoT cnm marito concamberet. Bc» piaro ^aandam immodicaro rei snper 

rooid. qna dlcitar : idcirco in colpam cadit : 

X Scclcrosa] Scelerosns est mnlto- nt ' scelerosns ' merito dicatnr, qui 

ram scelerom, sceleratus nnins, &e. immodicis mnltisqne sceleribus est 

NigidiasFigttlosbomo,jnxtaM.Var« coopertns. Jdsai. 

ronem, doctissimos; boc, inqiiit,in« « SpccuU] Diminntivnm a aomiiM 

clianmentam in ' otos ' significat co« spes, de qoo jam monaimas. 



714 APULBII 

prioii meo Lacio ^ redderent. Dies ecce muneri destiiia' 
ins aderat Ad conseptum cave»,' prosequente popnlo, 
pompatico favore dedacor> Ac dnm ludlcris scenicorum 
choreis priniiti» spectaculi^ dedicantur; tantisper ante 
portam constitutus, pabulum laetissimi graminis/ qnod in 
ipso germinabat aditn, libens affectabam : subinde curio- 
sos oculos,7 patente porta. spectaculi prospectu gratissimo 
reficiens.' Nam puelli puellaeque virenti florentes a&tatula, 
forma conspicui, veste nitidi, incessu gestuosi,' Graecani- 
cam saltantes pyrrhicham/ ' dispositis ordinationibus* 

iuerer in meam ptuHnamformam iMciu Tnndem odvenerQt dies deetitmtuB Jp«c- 
taeulOf et ego deducer in arenam cum plaueu triMmphaH, pUbe me eequente, Ditm- 
que initium speetacuii datur aaltatumibui faeetia hietrionumf ego interim eoOocatu$ 
ante portam libenter depaecebar gramen virentiitimumf quod puUulabat in ipoo tn- 
greseu: identidem recreans meot oeulog curiotof jucundinimo aspectu epectaeuU^ 
9iiia porta erat aperta, Namque pueri virginetque vigentee florida jucenta, epec' 
iabilet pukhritudinef vettimentit splendentetf getticulantet inter gradiendum, tal- 
tantet IPyrrhicham Gracamy peragebant pul^rot cireuUut ditpotiti per ordinet : 



»## 



9rirme imdip* V«lff. me pritri meo L. Colviai. Flor. q. me prieri uteo L. £!•» 
roenliorttiiu. Pith. Re^, Fox. Lipi. Edd. Cotv. Vnle. Wow. Pric. q. priori 
me L, vel 9111 me priari L. Sed rectias Mm. re)i<|oi et Edd. cetera mccinii 
exliibtterunt : qui me prieri meo Lueio r. Sic I. 111. p. 68. * Ad meom redibo 
Luciam/ 1. xi. p. 9S9. ' Redde me meo Lacio.' Contra ' meos esinna,' de 
(|no vide ed 1. vii. p. 14B. * honorilMisqoe plurimis asino meo tribntis.' nbt 
itidem tiurbiirnnt. Oiid. — I Ms. d. drc. eratadeemtpeetum, Colfios. Pel. coa- 
m0<icm c. Elmenhorstios.— 4 Idem, dedue^mni. CoWiiis. Fnx. coMduear. el. 
lied. Tom D'Orvill. a< dwn. Oad.^5 Oxon. Ooelf. pr. epeetaculit. Id.— 6 Fox. 
fmmRU. Id.— 7 Edd. Jont. pr. Ald. cvrioso oeulo, Id. — 8 Ooelf. Oxon. Pal. 
tpeeuli» Edd. Vic. Ven. proepeeto, Oxon. in marg. al. prosptmns. Id.— Oxon. 
/anotf , et mox a pr. m. tM€if«aft. Gneir. pr. ineetiu tetiuoti, Non inelegan* 
ter dxciiw formmconepieuue ; de qoo GenUivo adjecttvis jnncto mnlta mnlti coU 
legemnty eoqne creberrime utitnr Anctor. Vide ad 1. 1. p. 10. ▼. p. 00. tiii, 
p« 16S. et aliDi ssepe* Nibilominns bic librarii aberratlonem ceoseo. Dein 
gratioti conjecit Bnrro. Scc. in Add. ad Catal. 1. 1. p. 745. Sed Gell. I. 1. 
c. 5. * manos argnls et gestnosc' /d. — l Idem Ms. Gracoaieo t, iperrica. 
Abhibe Cnjac Obsenrat. lib. xiii. cap. 10. Colv. Flor. Gracamca mlUtum 
p. Elmenfaorstins. Palat. etiam et Onelf. dant Grmeemieo «. ni pfrrico. Fok» 

Reg. Oxon. Gnelf. pr. Greteaniea s. tn pirrieeu Plth. Gneeaniea eaUmii ypfr- 
riea, D'Orv. Grocaiitca #. pmriUca. Item Edd. aliqool pirrrAica. Lateatne 
qoid, nescio. Alioqnin Laiinissimse eleganti» est vnlgatnm. Snet. Caea. 
€. S9. 'Pyrrhicham saltavemnt Asise Bitbyniaeqne principnro liberi/ 
Grsece Dio Cass. 1. lx. p. 660. wvffixn^ *Aaiavo\ xeu^ts itpxft^farro, Oiid.— 8 

NOT« 



^ Greteemam teUaMet Pgrrhiekeml dam Crelensi, ut vult Plinins, aat 
Pyrrbicba seu Pyrrbiche saltalio erat eiiam Py rriio Achiilis filio, quem ArU 
armaiorum, ab auctore Pyrrho quo- stotcles tradit omniam primuro Pyr. 



MBTAMORPHOSBON LIB. X. 



715 



decoros anibitus inerrabant : ' nunc in orbe rotanun flexn- 
osi/ nonc in obliqaam seriem ^ connexi ; ' ct in quadra-> 
tum patorem ^ cuneati^*^ et in catervas discidium 7 separati, 
At ubi discursos reciproci multimodas ambages* tub» 



mt^ gfrmUti i» 9rbem ml tMfar rote, moiI» etk^enie» fNamte m wdme m ebU" 
omcfli, p9»Ua diipotUi in ctmeum paieniem aperturu quadrnta, Devnde separaii t» 
iuae ternuu. i$id poeipmm dangor tubee flnem impeueniia eeUfii mmHiplieie cir- 



^^^^^^^^^^^^ 



Fax. ordimaii&uee, Id.-^Z D'Orv. inhmrehaMt. Clamliao. in Pyniiicliai de- 
acriptiooe, vi. Coni. Honorii vt. 624. * £t pnlcbrAs crroroin artes jocooda* 
qoe MartiaCeroioitts:' obi oibil faerat motaodoin. /d. — 4 Repooe ex Fnl. 
et Pal. Cod. voceio Apoleio familiareoi : roiaiim Jiumoei* Wowerios. Scri- 
bo ex Ms. rololtm. Scioppius io Syrobola. Botatim. Volgo, rolaiMin. Elmeo- 
horstins. Pal. Onelf. sec. noiic etiam tii, ifc. Botaium io eodem Ooelf. see. 
Piih. £dd. Jnotinis et Aldi. Rotarum D^Orv. Guelf. pr. Lipi. Fox. Flor. et 
£dd. Vett.alis. Sed haud male rotaiim exbibnere Wower. et seqq. oisi po- 
tins legendom cniserem, in orbem rotatmn, Qnem obliqnae seriei opponit. 
Glomerari, currere, redtre et «imilia in orbem, passlm Virgilio, Ovidio, 
aliis. OMd.~5 Fnx. m a%Mam «. Id. — 6 A). pariem, — 7 Al. dtsfidtvm. — 8 
MuUimodee ambagee. Sic Ms. Nnnc raagiii placet vnlgata lectio, midltiiorfM. 
Colvins. Aldiii et Flor. miilffiiodes a. £lmenhoTstins. De voce ' mnltinodis ' 
vel * mnltinodus ' vide ad I. viii. p. 173. * sese multinodis commnlcat icti- 
bus.' Atque ita Edd. O. ante Colviom. Sed cnm he ambages non perpe- 
tno connexae fuerint io oodnm ; aed et obliqus in longiim, et cnneat» in 
qnadratnro ; iromo in catervas divis», patet clare, hic eam vocem admittl 
Boo posse, ac Colv. Vnlc. Wow. Pric. rectins edidisse multiatodeM : qood os- 
leotant eliaro Pith. Fnx. Reg. Onelf. Pal. eoqne facit Oxon. midlisiodts. 
Ipsom enim hoc adverbinm recipi hnc neqnit. De quo alias. Magis vero 
arridet lectio Ms. I)'Orvill. et Ed. Volc. sec £lmeoL Scriv. Flor. mtitttme- 
tfof. Sic eoim de Dogro. Plat. p. 577. £d. Fl. * Multimoda potestatom coi- 
lione.' Apnd Clandian. de nuptiis Honorii vs. 103. io Mss. nonnnllis, * MnU 
timodnm disrrimen:' qnod taroen illic non amplertor: multo roinus in Livio, 
ex cigos 1. xxi. c. 8. citant ^Moltimoda arte/ pro Mss. lectione multifa- 

NOTJE 



rhicliaro saltasse ad rognm Patrocli : 
sive deniqoe a Pyrrhicho Lacedsemo- 
oio qnodaro, nt volnot AriatoxeooSy 
Strobo^ et Solious. 

I Coaasxi] j^osioodi saltantlom 
^DiiexiOy qom per manoi fiebat, dl- 
cebator restis ; et qoi sic coooexis ac 
eonaertis maoibns saltabant, ii res- 
tiro dnctare dicebantur. Terent* A- 
deiphor. Act. iv. Sceo. 7. ' Tn inter 
eas restiro doctaos saltabis ?' Nos-di- 
ceremos daneer ua branle, Funem re- 
vera per roaoos traosmitti solitnm In 
ea saltAtiooe ionnere videntur hcc- 



Livii verba Decad. l. lib. vii. 'et 
per maons reste data virgines soonro 
vocis pnlsn peduro modnlantes ince s- 
sernnt.' Graecis aipfaita lAicfiy diei- 
tur, et Kopfkudfeaf, 

^ Cimsalt] De cooeo mililari ordi- 
oatlone Jam dixiroos, coi siroilis erat 
hlc cooeos saltatorios ; oisi qood ille 
deosns erat, et militnm ordinibos in- 
terios refertns ; hie vero doobos tao- 
tum constabat saltatoriim ordioibns, 
qni in angnlum coeuntes cnneum effi- 
ciebaot, relicta ioteriore et posteri- 
ore parte vacoa et aperta. 



716 



ARULBII 



terminaliH ' ' cantus explicuit, anlaDO sabdiicto ' et com- 
plicitis sipariiSi scena disponitur/ Erat mons ligneus, ad 
instar inclyti montis illins^ qnem Tates Homems Idaeum 
cecinit, suUimi iastructus [238] fabrica/ consitus Tiretis 
et yiyis arboribus^ summo cacumine, de manibus fabri 
fonte manante, floviales aquas eliquans.^ Capellse pau- 
cul« tondebant herbulas : et» in modum Paridis Phrygii 
pastoris ^ ^ barbaricis amiculis' humeris deflaentibus, pnl- 



emhii dUeunUmU dUemms ^moi» mdao, «i velif complMifM, reprmtemiatU Pa* 
ridis kutruiiMr. Erai mons Ugneue faetu» ad exempbm Utiu» mim$U eeUbrie^ 
quem poetu Hemerue veewii in euie earminihue Umum^ fehrieutue uUu tlmciKrB, 
^anUAwe viftdcnif, et arbarHme mme^ eeemene undae Jlumineae ex euprema eua 
jug9f perfeniemjlueniem opera ariiftae, AHquoi eapefUt depaeeebaniur gramina : 
ei jweenie fuidam egregie vmHIiw, ueeiimeniie Phygia epere pieOe dependentibue 



^*^ 



mm. Vide Drakenb. Oiid.— 9 TermmaWv Vet iermoieJite, CoWini.— 1 AU 
«eo eebdwie^ AukBa legit Beroaldai cx peg. SO. Roald. AuUbo* Flor. 9. et 
Rom. albeo «. mele. EUnenh. Alaee ioepte dant Pitli. Fiix. Giielf. D'Or¥. 
Pel. Oxon. et Edd. Vett. prvter Beroald. Colin. Colv. Acc. Ovd.— 2 Com* 
pUcitie eipariie PariSe eeena dieponitur, Paridie non erat in vulgatis. Coie, 
Th Paridie non est in Flor. Ebnenk, Perperam ▼ocem Paridie Colviiia cnm 
seqq. intrusit natam vel ex glossa vel ex corrupto eiparHef ticot Fox. dat 
eypharie Paridie. Hinc alii ^ecernnt eipariiet prsbentei, A, eubdueto et eom'- 
jdicitOf Paridie e, nt D'Orv. Pal. Oxon. Ouelf. in (|Uorum sec. est compttco^o. 
Kecte Pitb. Bertin. cum Edd. Vett. eempUeitie «tpartM, ic«N€ d, Proprium 
nomen bic nondum habet iocum. Qnalis ea scena fuerity et cnjus argnmen* 
ti, volttit demnm Anctor lectori e seqq. apparere. Uncis igitnr inclnsam ab 
Elmenh. et Scriverio voceni denno delevi. Anlaeom et siparia eodem modo 
jnnxit Auctor 1. 1. p. 7. ' Anlsum tragicnm dimoveto, et siparinm scenicnm 
compiicato.' Oud.— S Pitb. euhlimie, Abest a Palat. Fabuia £d. Bas. pr. Id* 
— 4 Direciie et vtvii arhor, Ald. iZooIfl. Ms. tirentie, Colvios, Pitb. Ooelf.v 
pr. virectie cum Ed. Vicent. binc directiM Edd. Jnnt. Ald. Sed vide ad 1. iv. 
p. 6S. ' Istissima vireta.' Ei viv. ar6. desnnt in Oxon. ac Onelf. pr. Oud, 
—6 Vid. Not. Var.— 6 £d. Vicent. prieiygii, Ven. pAyrit. Onelf. pr. frigidi. 
T& Pkrygii paetorie nncinnlis inclnsit Scriverins. Malim ego deleri rb Pari^ 
ot e glossa insertnmi et mernm interpretamentvm illommi ' Pbrygii pat • 

NOTi£ 



> Tiebet ietmiinalie'] Termlnnm sen 
finem saltandi faciendnm esse de- 
nnntiantis. Alias Terminalis ilgnifi- 
cataliqnid ad DenmTermimim perti* 
ncns, ot Terminalia festa, sacra, Ste, 
Horatioi: 'Aot agna festis CKsa 
Termfntlibns.' 

k PhrygUpaetorUi] Trojanl. Pbty- 
gia enim est Asise mtnoris regio, in 
qna Tt^oja sita erat| et mons Ida- 
quoqne. 



> BorAartds amtctiBi] Festnt : ' Bar-^ 
bari dicebantnr antiqnitnt omnea 
gentefl, exceptis Omcis. Vnde Plan* 
tos Naevinm poetam Latinnm, Bar^ 
bamm dixit. Et de se, enm transfer* 
ret fabnlam ex Or»co, dixit : M. Ae- 
cins vortit barbare.' Hinc Barbarici: 
vocaverunt, qnseextra Orceiamea* 
tent, ant fierent, ut apnd Plantnai» 
Capt. Act. IT. ^e. 2. Barbarlc» ^o* 
castur urbes quftdam Itals : et Bnr* 



MBTAHORrHOSCON LIB. X. 



717 



chie indosiatas 7 "Q adolesceos» aurea tkyra*^ TOHtecto ca* 
pite, pecuariiiiii simulabat magisteriain.* Adest lacolen- 
taa puer nadas,^ nisi qood efdiebica chlamyda* ^ sinistram 
tegebat ^ homerum : flayia crinibas asqaeqoaqae ' conspi- 
cttus: et» inter comaa, ejas anceaD pinnalas cognatione 
simili sodatse» prominebant/ qnem cadaccttm et virgala 
Mercariom indicabant Is saltatorie procorrens, mahm- 

ex hMmeris, operio eapUe tiara aurea vnfoirmam Paridii pattariM PkryfH, fingebai 
H tn$ paaterem peeorum. Eeee vaaii /arwiatma puer^ intda»y pratSr^uam fuad 
eldamife paeriUt velahat ipei iatmm kmitaim ; imiifM epeetakiHsfkno capittiHo : 
H pofvm aUe awrete iuter ee a^atee et eepmlatm emmeboMt inter ^ae erines, ^neni 
eaiuceam et vtrga aetendeboHt eeee Mere a t imm , Hie aecurrens ad mKmeroe, 



^^^^0^^^^^-^^ 



toris.' Oud.^T Vid. Not. Var.— 8 Al. n^giserttiii.— 9 ^iidiu abest £d. Bas. 
pr. Outf. — 1 Ephebia chlamvda. Fux. ephebica cMamyde. Roaldus. Ms. eMa- 
myde, CoWins« Ephebica Aiamiide, Alii, ephekia c, Martiairas Capella de 
Nnptils Phiiel. p. 1* ' Ac jam pnbeseeiites geme semlDadiiin eam iBcedere, 
dilamydeqne indatoni parve, ioYolatiraiqoe celefa, haneronim cacamen oh- 
oabere slne mftguo risn Cypridfo iiefi «inebant.* Etmeah, Edd. Junt. pr. Ald. 
epkdna^ nec male ; si soffragarentiir Mss. Dein ehHmayde we\ etamkie FVcc. Rcg. 
scd irastra. Amat Ancfor hanc vocem Latina terminatione esprfmere. 
Lib. XI. p. 356. * Homeris dependebat pone tergom, taloram tenns^ pretiosa 



chlamyda.' Flor. N. 15. * Cfalamyda TOiat braohiam.' Varro apad Nod. p. 
6S9. £d. Mere. < Cnbo In chlamyda.' Eam aal»m videte com liara Paridis 
Pbrygla cetensqne in monomentis sopra citatis. Et de epbebica pnerili 
chiamyde plora ad 8oeton. Tiber. eap. 6. D*Orvill. ad Charit. llb. it. c. S. 

Oud. — S Oiielf. sec. degebat, Id. — ^8 Fux. usque qm. Id.~4 Rom. societatef 
male. Ebnenh, D*Orv. area. Fux. prenude. Tnm eocietate, licet e Mss. cor- 
rexeritjam Beroaldns, male cum £dd. primis expressere Jnnt. ntraqoe, Ald. 
Bas. societe Fitb. sonate Ooelf. pr. praminebant Fux. kaud recte. Oud, — 

NOTiE 



barica amicula btc iotellige vestea 
Phff7gias,nempe ac« pictas ; Phryges 
cnim prinii vestes acu pinxeront : un- 
de ettam ejnsmodi vestinm artifices 
valgo vocati sunt Phrygiones et Bar- 
baricarii, qui ex auro et coloratla fi- 
lis hominnm atque animalium effi- 
gies in vei timentis exprimerent. 

*■ Pidehre tiufiisiatiis] -Ab indnsio, 
<|aode8t interior tnnica, fit ^indnsi- 
atna,' qnod proprie tnntca illa inte- 
rioii indafnm,1atiHS tamen (ot hoc in 
looo) qoavis veste amictnm, signifi- 
cat* 

■ fiare^ Genns galeri est Trojanis 
nc Phryi^ibns nsitatt. Juvenalis Sat. 
VI. de Sacerdote Cybeles : ■ £t Pbry- 



gia vestitur bncca tiara.' 

« Ephebiea ehlmuyda] Nominativns 
casns est ; cnm tamen viilgo dieator 
chkunys, et chloMyda sit ejos accusati* 
vus ritu GrsBCo. Sic etiam Cassida 
in recto, pro cassis, dixit Virgil. JE' 
neid. xi. ' Aureus ex humeris sonat 
arcus, et anrea Vatl Cassida.' Ephe- 
bica chlamys ea est quam jnvenes 
gestabant, dnm erant ephebi. Tem- 
pus epbebis Censorinus de Die Na- 
tali cap. 5. ita distingnit : ut decimo 
qntnto aetatis anno, cum primum pa- 
erittam egressi sumns, dicamur /itcXA^- 
^001, hoc est, futuri ephebi : decimo 
sexto ^Tifioii decimo septimo l(^^- 
fiot, quasi epheblam egrcssi. 



718 APULBII 

quG bractehs ^ inanratam dextera ^ gerens, ei, qai ' Paris 
videbatar, porrigit : quid mandaret' Japiter, nutu signifi* 
cans,9 et protinas ' gradas scitule referens/ e conspectu ' 
facessit. Insequitur puella valtu honesta, in Deee Junonis 
speciem similis. Nam et caput stringebat diadema can- 
dida.^p Ferebat et sceptrum. Irrupit^ alia, quam pu* 
tares Minervam^ caput contecta^ folgenti galea, et oleagi- 

el/frMi wumu itxtra mtAim dMMrdiMi htmBUii oiirnt, ^jftH Uli^ qm vidttetar 
ctM Porif , iitaiHajw ii signk^ qiud Jwnier prme^eret : et MUttimretre /eren» de- 
eemter vettigiat diteedit € coM^tectic. Pueita eeqmitMr dicerafaeie, referene epeeie 
Deem Jumenem. Hebebat emm eapai eiaetum diademate alio, Gettabat fmfoa 
eeeptrwn, AUa ingreaea e$tf qnam crederee ette PaUadem^ hab^ eapat epertam 



6 Al. Uaeteit.^ D*Orv. Edd. Ber. Col. Bat. dextra. Ond.~7 Non eomp». 
ret T^ «t in Mm. Plor. Pith. D'Onr. Fnx. Pal. Oxon. Ouelf. id.— 8 Pitb. qai, 
£dd. ante CoW. f lur. Gnelf. pr. mandertt, Id.— 9 Oxon. taerijteant, Id. — 
1 Copnlam addidi anctoritate Mu. Flor. Pilh. Fux. D'OrT. Pal. Onelf. 
Oxon. et Edd. Vett. Male omisM erat in Colvii editione, (|nam ceterl per** 
peram annt secnti. /d. — 2 Fux. gradum teiinte r. Roaldna. Gradm ciinlr. 
Idem Mi. frodicm teituie rrferene^ non male. CoU. Gradum teitaie, Aidnty 
gradut fituk, Elmenhorstint. Plnralem numemro flrmare qnif poMet loco 
Ovidii lib. ii. FMt. vt. 503. ' Retnlit ille gradua: horrnernntqne comc' 
Scd fmdiuii etiam prmbent Mm. Flor. D'Orv. Onelf. Oxon. Reg. cnra Edd. 
Elmenh. Scriv. Ac Nofter paMim cnm aliia in hac locntipne »iof nlareni nn- 
memm pnetuUL Ste ' celerarCf dirtgerey tolerare gradnm.' Coofcr Indi- 
ccro. Mox eituU^ qnod Mt in Edd. pp. item Ber. JnnL Ald. Colv. Vulc. pr. 
Scriv. malo jodicio amplexns est Pncaeus contra Mss. qni nunc comparcnt, 
omoet; In qnibos ceteriiqoe Edd. tcitule: de qua voce vide ad lib. vii. p. 
140. *Apponit icitoie/ i. e. decenter, vennste. Celeritatem Auctor indt- 
cavit per vocem ' protinns.' Ad h»c eitule probabo uiquam» li mihi prola- 
tumjit adjectivnm * citului.' Cormptioni bnic ansam dedit lineol» omisiio 

irmdicactCiiIe. Hinc fecere editores graduteitule pro ^radinn teit. Ond. — S 
Qnelf. lec. et e, Id. — 4 Non iequor Mi. oui legit, dtaM&wn onidtdiMi. Pom* 
poniui Satym : ' Cnjuivii leporii Liber diademam dedit.' Latiui de hti iU 
milibui Priscianni lib. ti. Colv, Flor. d. cniidtdim. Elmenhorstina. Acce- 
dit D'OrviII. Sed vide et Voh. lib. v. Inst. Orat. c. I. In Pith. hiB vocea 
cnm seqq. usqne ad eoniecta desnnt. Pal. Onelf. sec. ttrigebat* Ond. — ^5 /r« 
rupuii, Fux. irrupit^ et Ald. Rtald, Sola £d. Bm. pr. vitioae irrupuit. Ond, 

NOT^ 

P Diadema eandida'} Observa hic * diademaro ' reperlM ki Fragmentia 

* diadema ' feminino genere positum. Lncii Pomponii Ateltanarnm poetM. 

Eodem modo Plantns inPrologo Am- Slc enim habet Fragmentnm Satirae : 

phitr. <ichema' nsnrpavit: * Nnnc 'Blanda, fallax, impoteni, snperba, 

ne hnnc oraatnm vos menm admire- discordis Cujnsvis leporis liber dlade* 

mini, Qnod ego hnc processl sic cum roam dedit.' De hao forma nominaiii 

servili schema.' Ubi ex usu commu- vide ptura apud Prisciannn, 1. vt, 
ni dicei-e debnit tckemate, Quin et 



MBTAMORPHOSKON LIB. X. 719 

nea^ corona tegebator ipsa galea ; clypeam "i attollens, et 
hastam ' qnatiens, et qaalis illa cam pugnat.9 Saper has ■ 
introcessit alia visendo decore, et prsepoUens ^ gratia 
coloris ambrosii,' designans Venerem : qaalis fait Venns^ 
cam fuit virgo^^nndo et intecto^ corpore perfectam formb- 
sitatem professa ; nisi qnod tenai pallio bombycino imim- 
brabat^ spectabilem pubem. Qnam quidem^ laciniam 
curiosulas ventas t satis amanter nunc lasciviens reflabat ; * 
ut dimota^ pareret flos setatalae : 9 nunc luxurians * aspira- 

wtide mkantiy et eattU ipaa inumbralHUur corona oUoginea: attoUebat icutuwij et 
cemeutiebai kastam^ et talis erat, qualie ett Ula, quando pvwliaiur. Poat hae alia 
intravit praeellena pulchritudine apectabilif reprasentane Venerem decore coloris 
divimi, quaUs erai VenuSy quando erat wrfOy manifeate oetendena puUhritudinem 
omni ex parte absolutam, corpore nudo, et diBcooperto, excepto quod tegebat pu- 
denda suotiU amiculo ierico, • • * jpg^ ^gro color Dees divereus erat ad 



^#^^^^#w^^#^^ 



— 6 Ms. capite cont. Colvias. — 7 Paht. Ed. Ber. Bas. pr. oleaginaj ot statinn 
caruius, Vide ad lib. iii. p. 48. * ramos 'oleagiDos.' Oiid.— 8 Oxon. hasta. 
Id. — 9 Pith. D'Ory.- equaiis. Tam iidem et Pal. eomp. Id. — 1 Abeiit has a 
€od. Palat. /d.~-2 Idem Ms. de eotere. Colvitis. In Palat. vin, Qoelf. 
D'Orv. et preep. Qnod maltiim praefero, sie distineto loco: Iniroeestit aUa 
tisendo decore, et pretpoUens gratia col. am6., designans Venerem, Eamqne lec- 
tionem probavit eximins Codicis possessor ad Charitonis Iniliam» 'A^|N>8(n}s 
irapBipeto, Visendo decore est spectabilt pulebritadine. In Floridis N. 15. 
' Adolescena vivenda pulcbritndine. ' ac N. 9. ' culta visendns.' Oi«t — 
3 Sic D'Orv. et plures Mss. In aliis et Edd. vulg. ambrosei ; ande Pricaeus 
hic etad lib. vi. p. 125. malebat, ceH. rosei, perpetno Venerei corporis epi- 
tbeto. Sed consnle notata ad p. 226. * labias ambrosio rore pnrparantet.' 
Sl qaid matandam, raallcm cerpore. Lib. viii* p. 169. ' Odor cinnameos 
ambrosii corporis.' Verom sequitur ^ nndo corpore.' Zd. — 4 Pitb. q. sum, 
Soapecta mlhi est vox Venus. Immo forsan scripserat Anctor modo, Qualis 
/mt virgo. Nihil tamen innovari suadeo. Id. — 5 Copula deest D'Orvilliano. 
Cave tamen^ ne hinc putes, nnam vocem hic e glossa ortam. Sed confer Prie. 
et scripta ad Ub. iii. p. 56. ' Intectiatqne nndati.' /d.— 6 Inuadtrabat. Ouelf. 
pr. vibrdiat, Id. — 1 Palat. Onelf. sec. et qmd, Ouelf. pr. qum q, Id.~8 Ms. 
cod. flnrv liiwte. r«/fe6dl. Colvias. Bert. fasswia. Elmenhorstius. Palat. re- 
/ragnatf Onelf. aec. refiagrat. Perperam. Vide ad lib. ii. p. 22. ' Veste re- 
flata/ Oud, — 9 Idem^ pareret. Colvius. Alii, tiareref. Elmenhorstius. Adde 
Fuxeasem et Palatinom, ut tacite ediderunt wovrer. et Pricaeus. Verissime. 
Respice ad lib. i. p. 11. * si mane pamerit.' ' Patere ' roinos aptnm hic est 
verbum. Qnod habet locum, si quando mnlier se ultro dare vult, nec coitnni 
reouit. Preestaret Oaelf. pr. Oud^^l D'Orv. et nune l. Id.— 2 Vid. N. 

NOTJE 

« Clyptfam]* £gida intellige, cnm flasse, rejecisseqne suo spiritu a cor« 

Medttsae capite in medio. pore Veneris, nt flos ille, expetitns 

t (haiotulue ventus, ^c.] Non Inve- omnibns, esset In propatnlo, dlmota 

nuste refert ventnm quoqne ipsom, pallil bombycini lacinia. BerooM. 
qoasi adiasinm, vestis lacinlam re« 



720 APULBII 

bat; ut adhaerens pressule, neiQbronuii voloptatemi giar 
pbice * liciniaret.^ « * Ipse autem ^ color [234] Deao div^* 
fius in speciem : ^ corpus caDdidum, quod coelo demeat ; 
amiotus coBmlus, quod ^ aiari remeat. '^ Jam siQgnlas vir- 
gines, quae Deeo putabantur, sui obibant comites.^ Juno- 
nem quidem Castor et Pollux/ quomm oapita cassides 

•ifaim: nam earpu$ ^um enU albumf quia dueendU ex eeelo ; et foeUoMn cetruleum^ 
^ma emergit e mai, Pretierea mmquteipu yue Umm ^ puf ereieboMiwr eeae JDe«, 
Htpatu ereit mm comilitef. Jwme quUem OuUre ei PoUu/ee^ querum eapiia 



^^^^^^^^^^^» 



Vlir. — 8 Flor. dao» i^ (imc. Oad. — 4 CoUit dea dimnu iu ep, Seqaentia os- 
tendant emendandoQi, at in lib. FaW. legitur, dvreraue in neeiem, Wowerins. 
Corrige rx Ma. divereui. et probant seqnentia. Sciapp. in Sffmb, In Ed. Bai. 
pr. eat Dem «wnf , hinc Stewecb. ad lib. xi. p. 252. legit modo» * color Dei vi- 
■us/ sive ' c. divisus/ Verissime emendaYit Wower.« sequentibos ceteris, et 
■stipulantibos Reg. D'OrY. PaL Ouelf. see. Pallii color diversus est colori 
corporis Deae. Id enim candidom, bic cceralns. Oud» — 5 Vid. Not. Var. — 
6 Absunt b«Cy eui obibanif a Ms. Cod. Co/e. Sui obibant, Has voces non 
habeot Pal. et Flor. 2. Ehnenk. Neqne legas eas in Pith. Fnz. D'Or?. 
Oxon. Gnelf. et Ed. Jant. post. cni vir doctus ascripait, aul adeisiebantf vi- 
deos scilicet, ejns sensusfverbom deesse, sive stlpabant vel comitabantnr : 
qnam slgDtficatlonem non habet rh obire. An ob pnecedens * piitabantur * 
excidit eonHnuabantwrt de qqo verbo vide me oninino ad lib. v. p. 109. ' £aa 

NOT^ 

t MembroruM ffehtplaiem] Volnptai Ltnearei antem pro, deimeaMt: cu- 

sedem habet in membris genitalibos, jusroodi hmanrti in OIossls sspisiime 

&C. Scite antem vennateqne dixit occurrnnt. Pric. 

*membromm volnptatem,' intelligi ' Corpue Mndidam, fnod ccflo de- 

▼olent, genitalinra : nam membra, ot meat; amietuM eemttuM^ quod mari re- 



Aopra diximosy genitalla signiflcan* meui] Sic habet Oxon. Ms. referentc 

tur. Unde illud, * membrosior «Bqno/ Prtcno» ttem Florent. Bert. et Pal. 

dec. Id. Pro vobtptalem membrorum referente Elmenhorstio. Editio quo- 

non male vennettttem legas. Priemu, qne Beroaldi» et alis veteres. Col- 



* GnepJkicff] Decenter, vennste, vius ex sia editioDe soitnlit rh amic' 

concinniter, qnail ex plctnrss venot* fnt, et pro eopTMiMS, lefttcemdmn: qnQ 

tate. Verbum Grsecnm est ffd/pm^ jore, ipse videril. Postbabita ejva 

quod signi6cat, pingo et scribo, &c. depravatione, priori lectioni Inh 



Beroaki, bimns. Apertvs sensns est. Pnell« 

*^ lMUiiar«( [iocMiiarfff] A lacinia nempe, Veneremreprmsentans,habe' 

dnctnm verbom, qaasi inSexn lacinim bat corpns caadidnm, q vo colore ooe - 

innmbraret. /d. T^lactmarffeformave- lestis origo Venerls desigjDatur, ubI- 

rnntexscriptnravett. codd.lnquilMis cnlnm vero CQemleum (qni color eat 

UeknAatet seriptam. Fortasse liiiffa- marinns) eoqne ostenditnr, Venerem 

tet^ l.e.exprimerot,ieribendom. Ta- ortam ease ex mari. 

eitns de Qermanis : < Loenpletiesimi • Caetor et PoUux] Hi cnm sorore 

▼estedistingoimtur*nonflaitante,sed Helena fncrnnt Jovis et Ledai filii : 

itricta et stngutos ariue exprimente.' vel, ut alii volunt, PoUux et Helena 



MBTAMORPHOaBON LIB. X. 721 

oyAt857^ BteHanm apictbus inaignes ckmtegebiiiit.* Sed 
et isti Castofes emnt aceiuci' paeri. Hasc ' paellaj va- 

om:t0 croil gvki» ro^midi$,.qiuB tmtfkua ermi #f<ttw fKMt^if tii vfrtice. 3ed Ai 
Ciuiore» putque eranijitveius kietriimeB. Hete virgo progretUene eum gestu tran» 



fnuo et Ceres cootiniiabantar.' Ond.-^T Ca^ etueidee eeraiee. Sic Ms. Al. 
hata, Vulg. orbaUe. Alii legnnt, obbatee. Colvios. FnW. Cod. obhaia. Ali- 
4M, M«r. In Pnl. MM<d0s obaiee^ boe ett, ovat». Cattides forma ovata. 
Haereoy quid potiHsimum seqnar ; nisi qnod b»c diveriitas Pal. libri scriptn- 
ram veriorem praestet. Tale etiaro illnd : ' procedens quieta/ &c. nUi inPa- 
lat. free ceterie quieta. Wowerius. Ms. ohbaUe, id est, obbae instar format». 
Sic Flpr. 2. Bert. et Pelat. Rom. q, e. e. orbata, Vnlgo, araia. Elmenliorst. 
Ego lego jfibaia. Scriptom fnerat io6af<e: vel potius or^tl«: nt apud Varro- 
n^m * motos orbitos' apud Non. Alii legnnt ohbata. Brant Tp. ovaia. Re- 
spicit ova Castoris et PoUncis. lAndenbrog. Obitte D'Orv. obact€B Oxon. oba' 
<«;Pttb. Fnx. Onetf. Certo certior est emendatio Salmasii in Plin. p. 892. 
cni snblegit Floridus,oiNi(<r, qnamin textnm recepi^tuffragantibns, ad exem* 
plornro suornm marginem, itidem Grntero, Cantero, Wasseo, Tollio, et late 
iMostraiite IIeqi»sterbnaio ad I«Deaaq..toip. i. p.-Sai. On^.-r8 Fux. coi|<fg«&it(. 
«Id.r-9 pitb. 1^^, prory. Mnil^ Qxpn. fceM. Id.— l Fnx. (|teg. h^ vel 

NOT^ 

fentnm: Caitor vero et Clytemnee- onnia slgnifienre tempeetatesque se- 

traTyndari, qoi LedsB maritos fnit, dare^in aere giguttntnr et conipici- 

4|ttem Castorem ita «damavit frater untnr. 

'PolhiKy ut immortalitiatem ratione * Caseidee woatm [odteto] Veteres 

snm divinsb originis sibi debitam, cnm editiones, et M^. Rom. habent or6al<». 

iPfO ex «quo voluerit.participare. Mss. Codd. Florentini duo Bert.et 

.Vode Virgil. ^neid. \u * Si fratrem Pal. apnd Elmeoborstium, obbaieB. 

SoUiix altema morte redemit, It- Colvins inUedtwit araia^ quod ex- 

^qoe reditqneviam toties.' Hi fratres pungendnm pnto, et alterutram alia- 

Jaaonem in expeditionem Colcbicam rnm lectionnm substituendam. Si 

S|ecnti.Bnnt.^Cnmqtte, ingrnente mnx- ohbfdcB legas, intellige formatas fui»se 

iaaa tempestfite,acde salote soajiim illas cassidea ,ad inst/ir obbariim. 

deaperautibns Argonautis, vota Or- Eratautem obba genus poculi capa- 

pbeoa ad Deosi Samothraees feeisset ; eioria : baoc a gravitate sna et fundi 

stellK dote «npra capita amborom capacitate Persins sessilem dicit Sa- 

fratmm astiteront, fuitqne sedata tir. v. ' VeientffnoDiqne rubeUum 

tempeatas. Hinc est, qnod casstdes Eibalet vapida lassum pice sessilis 

eorom stellarnm apieibus insignltaa obba.' Quod si arbaief legas, ne a 

fniafe bic ait Apnleins. Sed non aa« verbo orbo pntea derivatnm, sed ab 

tia dlspicio cnr eoa hic Jnnoni aas|g- Ofbe, idemqne esse or6ala ac or6icii> 

net comites, cnm ea JoYia filios ex iata: qnam vocem etiam nonnnlli 

ftcllieiboa ontos aoHta fnerit sunnio ■nbatltnere voioerunt hoc loco, pro 

«dio proaeqai : niai ad phyaienm aen- orbateB, nt sensiu esset planior. Quid 



rcconramaa, et dictunoa Jnooni, si obatee pro ovaieB scriptnm fuerit mo« 
perquamaer significatnr, Idco^CtM* tatione literamm v et 6, aatis fre- 
iorem et Poliucemeoiniteadari,qnia qoenti? Certe cassides iliaet qoibns 
qnos feriint naniis prospera ornati conapiciontnr in veteribus jiu- 

De^. ei Var. Cbu. Apui. * 8 Z 



722 APULBI1 

rios modolos lasciva * concinente tibia, procedens qnieta 
et inaffectata gesticalatione,) nutibas bonestis pastori polli* 
cetar, si sibi praemiam decoris addixisset ; et sese ^ regnnm 
totias Asi» tribataram. At illam, quam caltas armoram 
Minervam fecerat, duo paeri maniebant» preeliaris Dead 
comites armigerl^ Terror et Metas/ nadis insoltantes' 
gladiis. At pone tergam tibicen Doriam canebat beUico* 
sam ; ^ ^ et permiscens bombis gravibas tinnitas acatos^' la 

qmlh et gimpUei ad eantUM tibUe wioUU pewnantiM dloenof modwhi^ prmmUit 
ptutori modaiiB gettilm$, h ei ddtunm imperhm toHui Am^ «i en^iuiieaMmi «i6t 
palmdm jmJkMtiidim». Verwn dw piMn, qni r^erebtmt Terrorem et JtfirfiMi €•• 
mites armigerae Dem helUca^ aaUoHiee eum diMtrietiM eneibuM^ eireumMtatmHt illm» 
pueUam, qumn arma, quibuM oruata eratf formaveraut in PdUadem, Tibieen vero 
pone ipMom umduUbaiur eoHtieum beOieo$nm : et odmiMeeuM tkmitUM aeutoM franu 



^»^»^^»^^»»<#>» 



htn. Id.— S Al. bffia. — S Pal. prm eetriM, Elmenhontltii. Atqae sic edidit 
ScriTeriof, dobitante Wowerio, qnid pnestet, ad t. ' caMidei oTBte.' Sed 
inde incertani reddltnr, 01^01 partis in corpore getticolatio Intelligatnr. 
Anctor vero de Deae inceun loqnitnr. Ut statim p. S86. de Venere : * cof pit 
incedcre, et tibiarom lono dellcatia reipondere gettibns :' nbi male greMMimu 
reponere tentavit Pric«08y qnem ipanm consule snpra p. 98S. ' Incessn ges- 

tnosi.' Dein D'Orrill. p. Tipnota et ineff, Oxon. Guelf. pr. iuqfeetate, Ood. 
—4 m M. p. d. addixiMMetf Meu^ ^c. Flor. addidiMMetf et eeMe. Elmcnhorstins. Tb 
et addnnt ctiam Pith. D'OrT. Pnz. Palat. Gnelf. Oxon. et Ed. Scriverii. 
Qnos secntns sum. * ETt ' valet * etiam/ ' vicissim.' Neque sane opns, cnm 
▼iro docto hic per pleonasmum, alibi qnamvis occnrrentem, incnlcare r^ ci. 
Ond. — 5 Bert. tnMtfaiifei. Elmenhorstins. Sic quoqne Pith. Pal. Oxon. 
Gnelf. sec. Vide ad p. 223. Oad.— 6 Tibieen ftomtioN ean^ 6. Vetos 
scriptora in membrana, f cenorium ean^HoU. Ro. tibieen ortkjfum, fieroald. 
orthrium, Pro vnlgata lectlone facit Lncianns de Saltatioiie : 6 M Zpfus 
fyX'1^* '^< icoii^ i^fimif re koI TapB4rmr, wao* hm xopcv^yrwy, iral As &Xi}9fif 0|ifif 
4ouc6tw Koi j^ctTOi /iir 6 f^fiotf rb. ytaytieA b^o^iAtifos, uxd 9aots fhrrepor ^ ««• 
x4fMp xf4^c^w* Snam etiam verisimiliter toetnr hic Philippiis. Colv, Mann* 
scrip. /ardtornorhMi c. 6. Fnlvius conjecit hortiumf ZpBior. Seiopp. w iS^fm^. 
Flor. OrtwR. yp, Dorieum, Infra p. 302. Vide Athen. Deipnos. lib. xiv. 
JUndenbr. Dorium eanebat b. Sic emendavi hunc locom ex Flor. et PaL in 
qnibus erat, Ortimi c. b. Alii Orcium et Hormium legunt. In Floridis : <sen 
Fhryginm religiosnm, sen Dorium bellicosnm.' Amobins adversus gentes 
lib. V. 'Conclamant exterriti ad Dorinm Phryges.' Sic hunc lociim ex 
Mstis recte constitnnot viri eruditi. Elmenh, Vibieen in marg. habet Fnx. 
Sed tunc inepte snbderetnr, m aiodHm tubm, feen Palat. Dein Hormum prse« 

NOTiE 

misroatis Dioscnri, refernnt omnino bent timentes.' Valerins Flaccus eoe 

ovoruni, e quibns orti perhibentnr, facit Martls eqnos lib. iii. Argon. 

pntaroina. Torsn 98. ' Terrorque, Pavorqne Mnr- 

• Terror et MetuM^ Servins ad JE» tis eqni.' 

neid. xi. ' Terror est proprie qni aiii ^ Horiiim eanebat beWeoMum] Do* 

infcrtnr, Stc. Metus antem quem ha- rius modns est ronsicns, bello aptns. 



MRTAMORPHOSBON LIB. X. 723 

modam tnbaOi saltationis agilis yigorem ' suscitabat.^ Hsc 
inqaieto capite, et oculis in aspectu Aiinacibas» ' citato et 
intorto genere'' alacer^ demonstrabat Paridi, si sibi > for- 

hm «oinf, «Mt<«&at i%orm mitaiimiii ulaeris ad intUfr tafttf . Hae agUmu 
c^, ei tupkienB ocuUa muuaUilnu, uMdensque celeriter, et JUxvme, eignifi» 



bent Pitli. Bertin. cnm Edd. Vic. Ber. Jnnt. pr. Ald. Col. Bas. Colv. Valc. 

Er. Ortkium edidit Vulcen. £d. sec. qaod et placebet Gratero, ez Suida, aii- 
iqae. Vide ad Gell. lib. xti. c* 15. * Carmeo, qnod Ortbiam dicitor.' In 
Oxon. est Triiomum sine ▼oce tiiicen. Guelf. pr. trieenonum, et io mare. a 
mana recent. buecinorum. In ceteris Mbs. tHneen orium vel tilncinorium, Sed 
Darium jam ezbibait £d. Jont. post. qood etiam Sopiugins, G. Vossius et 
Wasseos margini alleverant ; et probavit qaoque Floridns.Bene. Solet enim 
sic absolute dici, at exemplis allatis liqaet. Confer etiam dicta ad lib. it. 
p. 86. * sonus tibisB ZygisB mntatur in qnemlnm Lydiunu' Eratque Dorium 
antiqalssimam et grave mazime. Vide omnino Vignolium de Musica Vete- 
ram in Nov. BibL Germanica tom. x. p. 164. &c. a. 1768. Oiid^— 7 Flor. 9. 
snmiliis, male. Eknenk. Sie etiam prave Fnz. Pal. Gnelf. D'Orv. Oud.-^ 
S Mt. mgore, Colvios. Item Pitii. Frnstra PricMis l«gl volnit agUeau Stat. 
Jib. i¥. Silv. S. SS. 'Cursos agiles.' Oud — 9 Seitebai, lo editione Paris. 
ineitatl snasu Beroaldi restitoere vigorem euacitabat. Ta lege meo periculo, 
uigorem eOabai ; vel, si mavis^ eiebai, Simiiiter enim optimi quiqoe alia fre* 
qnentarnnty ciere bellnmy arm«y pugnam. Virgilius sexto £neid. * Quo non 
pr«stantior alter JEre ciere viros, Marteroque acceitdere cantn.' Stewech. 
Immo vero Mss. et £dd. recte dant suacitabat, pro quo vitiose Ed. Beroaldi 
Meitabatf et Bas. pr. teUebat. Lib. viii. u. 172. ' Incitante tibiss cantn lym- 
pbaticum- tripadium :' et alibi. Sueeitabant Oxon. Oiid. — 1 OcmIm inneciu 
minacibuBm Fnx. o. w aepectum m. ut et supra p. 129. est in Aldo. Roald, 
Apage istud. Repone, in aepectum minacibue, omnibns libris jubentibus. 
Coio. Bertin. et Pal. Cod. ocMits m aapectu mtn. Wowerius. /n aepectu, Ita 
recte Bertin. Et panlo postf f/raelare congruebant, Scioppins in Symbola. O, 
in atpectum nAeaeiime, Sic Flor. Pal. et Bert. o, i, aepectu, Vulgo, o. inepectu 
minaeibue, Rom. o. t. a, ndeanHbua, Elmenhorstius. /» adapeetum vel tn 
od!f|wcftt habent Mss. tantnm non omnesy et Edd. Vett. ac Scriv. Elm. com 
Heinsio ad Ovid. lib. xi. Met. 622. Cnm Wow. Scioppio, Pricseo, aliisqne 
malimy tn adepectu, Intelligit enim aspectnm ipsius Palladisy non spectato- 
mro, nt habent optiml libri llb. ii. p. 21. ' Oculi in aspectn micantes, prorsos 
aqnilini:' nbi vide. Inepeetu perperam est in Edd. Bas. Colv. Vulc. Flor. 
Non vero in Mss. est Mtead6iif , nt forsan operarnm vitio, scripsit Elmenhors^ 
tins, eoqne Heinsinm et me olim decepit. Servant enim muiacifriis. Et recie. 
Tales enim Pailadi Dess bellicsB jure roerito ascribuntnr. Sic de canibus 
lib. II. p.22. ' His oculi minantur, anres rigent.' De apro lib. viii. p. 156. 
'Ocolis aspectn minaci flammeus.' Ovd.— 2 Vid« Not. Var.— 3 Ms. st «i. 

NOT£ 

Noster in Floridis: 'Sen tn velles torto femore, CoIvios,^adM. Hanc 

JEoliam simplez, seo Asium varium, posteriorem lectionem in Interpreta* 

■tn Lydinm qucrnlam, sea Phry- tione ezpressL Si genere retineas, 

gium religiosnmy seu Dorium bellico- snpple * saltationis,' aut * incessosi* 

nam.' aut aliquid simile. 
< Jntorto genere] Wower. legtt, ifi« 



^24 APULCII 

in» yictoriftm tradidisset/ fortem, tropaDisqae ^ bcHoriim 
incl^rtiim sois adminicatfs fataram.^ Venas eeoe^ iohi 
magno favore cayeas^ in ipso meditullio scenfle, citctulam 
popalo laetissimoram ' parvalorum» dalce sabridens, con- 
istitit amcene.' IIIos teretes et lacteos ptiello^ * dicereiis ta 
Capidines, et Cnpidines veros,* de coelo vel mari commo- 
dnm ' involasse. Nam et pitmtiKji et sagittalis^* et habita 

4 

Mite Pcrtdi geUVm promtur cwn ino wtxtU» ftiiitfum «tramaaii, et dM» 
fropAtfit beUiSi, Tmn Vemm tieHt deeenter in media uena cimi megm etp- 
fUmmt. epectatcfVM^ cbrtMUta ftific pxreirwm 1dl»Mmmmi^ et 'wmntter 
renident, Dieeree iUoe jmeroe ebeeutm et cmtdidee^ eue CmpMue^ et verm 
ymdem CupUliMe$f qm modo ittue fldMteftciil €Sr etdef mtt ex mmi. . 'EnMt 



^i»»#»»^»^» > »#i» 



C^lYitti. Ita qtoqat tnx. M.Okon. Oit«1f. thd.'^ Mm. Pltta. 'D^Orvill. 
vietefim /omMUH, qiiod dictttin estet pro formatietrteetd» Otta ¥14« «d *Nb. vi. 
p. 1S9. * Exemplo ▼eritatis.' Sed boc loco neqnaqnani aamltleadiiak OnM 
enlmettet ' tradere formam ?' /d.— 6 Edd. Vett. rdrtut-ff*tpftat, ^ fMpM 
Id. — 6 Onelf. pr. /aetmrmn, Id.— 7 F«irat ivfttt. Vnlgo, <K. eeee, Ehneiihoi»> 
tint. Sic retcribl Jnttlt Elmenhorttint, eiqne pamlt Scri^rlnty e lolo God. 
Bertlniano. Sed male. Nam de caTem favore erga Jnaodem ec Minemui 
nihil dixlt Aoctor. Locnm itaqne habere neqolt ih m^, Cnm reliqdlt 
Idcirco ecee edldi. Pntpotitio «imi eznlat a Palat. OKd.^S Cataobontit libri 
ttti orte atcriptit «imMi^itc. Ftpnltnmi Fnx. Plro IdtMttiMofwn Vnlc. aMO^ 
gini allevit laatittimtnmi. Id.--9 Fnx. contdtala pcne. Roaldnt. Idem/tMrfi- 
dena conetituta pone, CoUflnt. Flor. eonsiihitu pene. hegt, 'CouatihUu peue, 
Eimenborttittt. immo Fox. et Flor. nt In Liptii llbrit, item Reg. Pal. 
Oaon. IVOrv. Onelf. ett poae: at Lindenbrogint margini addidlt. yp, femo, 
Sic ergo poat adverbialiter poneretnr, tel locnt intetpnngendns eioat, 
cotttiiHl poae ittoe teretee et tacteo» puerot, Diceree tu 'Cupid, nt fere edt* 
dit ScriTerint. Verum, pneterqoam qttod tnnc verbnm detit, Venut non 
potett dici conttitnta pott Cnpidinet, qnonim popttloeiat elrcnmiiita ot 
cincta. Lindenbrogint, pcme legent, videtnr intellexltte, Venerem dnlce 
tnbrititte, timnl ac conttitnta ibi foret. At nnllum mihi dabiom est, qnln 
recte te habeat conttltlt, tive qoieta ttetlt ; donec te placide, nt mox tnbdit 
Attctor, commovere et leniter ad Paridem incedere cceperit. VarttB mitai 
tttbnattB tont conjeotttrv. Omnitfm veritimilllma, Tidetitr : At bene illta, ifc, 
Oud.—l Nihil mnto: qliamvit in tcripto Fnlvii, ftfnerot ei (odeot, nt atepe 
aliat A|>tt1eint. Womer, l>reafet Onelf. pr. Urtlni libro contentit 0*Orvill. 
Et tic Mepe cnm aliit Attctor. p. IM. 'Tenera et lacte confecta mettibra.' 
Sed vide Beroald. ex Horatii Epod. xi. 41. mte excitantit, < Ant teretit 
pneri Longam renodantit comam.' Jnnglt Aoctor * tenerat et teretet Cnpl- 
dinit genat/ I. v. p. 97. Pattim oonfaMuntnr vocet. Vide Sabn. ad Solin. 
p. 6<MI. Ond.— S Capidtaet el Ci^ndiaet verot. Elegana htec iteratlo» aoam 
nnnc primum ex vet. lib. repotnimttt. Colo. Bt C^rtdiaet Pal. et Plor. iiidn> 
Gunt. Ehnen^ It hinc eat vocet mrtnt inclntit Innalit, et Scriverint p<^iia 
delevlt, exnlantet qnoqoe m Pith. Bertia. et Edd. ante Golv. Sed babcat ••• 
alter Florent. Pal. Fux. Reg. D'Orv. Oxon. Vide de itta repetitione ad 1. 
VII. p. 141. Sl vel semel CKjndtnee retpueret, copnla tamcn el magnaro vim, 
tnavemqne vennttatem habet ; de qna alibi. Vox venot exulat item ab noo 
Florent. Vero in Oxon. Oud.^Z Onelf. pr. eomaMde. Id.^ Oxon. Qnolf. 



MBTAMOBraO$90N LIB. X. 



785 



celeto. foRn» praclaie ' oongruebant : Cil, velnt niqptialee 
eiMiIas obitam,^ domuue Gomscis praeliioebi^nt facibns* 
£t ioflaaat 7 innaptaruni * paeUaram decom spboles.^ 
Hinc Gtalite gratiBsfaa» ; inde Hora 9 pakhenim»/ qam 
jaealia floria serti et solnti * [285] Deam saam propitiantes» 
scitissimom constmxerant chomm»' domin» volnptatis^ 
Veaeris cobui "" blandientes»* Jam tibiad moltifoKabiles > ^ 
cantos Lydios ^ * dalciter consonant* Quihas qpectatorom 



ftbmi ftfdof kMnitei taUe num domimum, ^puui ta i$Mrm §9aitmdcomimtim nu^ 
<M«. Et pMttr dionu virgimm itmMphawn Hbtc «oi^M : kmc CkmiUBJmim» 
dimhmf HWne Mform /brmonuiamy qmf Uimiltm Uhb mm^ pri^imibmijlomm 
m m€j4 $t mm H sobilonim, tnKthifmiU chmmm aegmHmimim^ MkmOimltm Dtm 

Jmm libim cmmtm mmUi» /orminiMikm 



pr. pimoim et mig^ptiM. Id.— ft Sic M«s. eam Beroaldo, Valcaa. Wow. 9criy. 
ac ScioMiio iiaSiup. ii. 16« In «lilt £dd. frmdmm» Minmi recte,aec clare* 
/d.-^ Valsw oMari. Colfias. Pilb. £dd. Vic Ber. B«». pr. mfplialti. Tom 
ebituri etl io soU Bos. tec. £d. In reiiqais, al del)et« Mtmm. Mox io £dn 
Flor. cAor, daMi.. In Pitb. fmeibm. Qaelf. pr. a m. pr. /amilnu. Oud.— T 
Slewecliia» ad |. ix. p. 190. coiyecU: Beee ti^. 8i qnid inatandani« nMlioi^ 
Et eoce. Sic enim amat Auctor initio periodi. Vide ad 1. iv^ p. tS. ' £t 
ccce plarirai.* /d.--8 Piib. Oxqo. tiniiqietani«i..Id.— D'Or¥. efm. Id.-*- 
1 Mi. coaftnuronml. £t post ex eodem •cripsimos Fieaertf, pro vfris. CoW« 
Inserit £d. Juat. poot. pro/i. afiie,«cti, 4r«* In Flor, itidem et Qnelf. atrpaae, 
emmt n u ce r m U. Oxon. CMtniaBvrBnt. D^Orr.monMi. Ond.— 9 Vid. Not. Var. 
^ AL. Jaai9«e «. mtttti/^oraiaes.^ Pitb, Lodios. £dd. Ber. ^as. pr. male 

NOTiB 



T /KHiQitanun paeflanan deeorm soio- 

icf] Idest,iimapt«paeUsByqa«erant 
decone aoboles. 

■ Bene pMldkerrim«] Has poStSB 
Oratiis et Veneri adjnognnt saepe 
comites. Vide sopra lib. v. pag. 
SS0. 

« Fierif ferlt et •oIkH] A serendo 
iervlsB et •erta dicta «nnt : item serti 
flores, qni in serta colligati, aut in 
corollas implexi sunt, opponanturqne 
iolntis. 

^ Dembm vebiptatie [ooliiplahpn] Vn* 
neri. 

c Feneris [Ferif] oooia] Sic omnlno 
lofendnm est, non Fenerie eoma, nt 
male Colvins, aat verie dano, qt rni* 
Btts recte Wowerias et fllmenbors- 



tins. Per ^veris comam* qnld blc 
aliud iotelligas, nisi berbas etflores? 
Uac metapbora plena sant Poeta» 
rnm carmina. 

« Jtftillj^bro6ilee]Melinsfortassnle. 
gas iR«ll(^bralilce. Hndiboo ndhnc 
Masicse saecuiis oon mal^ilbratiles 
tibin in asu erant. sed simpiices, 
quatnor tantnm foraminibos dlstiiic* 
tae. Horatius de Arte Poettcn : ' Tl- 
bia non, nt nnnc, oricbalco JMicta, 
tobmqne iEmula : sed tenui^ sim« 
plexqne foramine pancot' dic« 

» Canlne XfdiM] I» Floridla^ «ien 
I^inm qnerutnm.' Cassiodoe» ^hy^ 
dius' (nHKins) 'eonlra cnras «n|m# 
tmdiaqne repertns» remlMiooe repa* 
nt. nt oUeciatione corfoborat.' Ly* 



726 APULBII 

pectora soave multeiitibas, longe snavior Venas placide 
commoveri, contantiqoe lente vestigiOy^ et leviter flnctoaote 
spinola»^ ' et sensim anpatante f capite coepit incedeie, 
iftiolliqae tibiarom sono * delicatis respondeie gestibas : ' el 
nonc mite conniventibas/ nanc acre ^ comminantibas ges- 
tirepapalis;' etnonnanqaam saltare solis ocalis. Hsbc at 
primam ante jadids* conspectum facta^ est, nisa brachio- 
rnm ^ polliceri videbatar^ si faisset Deabas ceteris antelata, 

Mm LfiiJM. Qh0 dM» MeOmd jmBnmde aiwnM tfiecUimim, Vemu swito jiici»- 
dior ctrfU m MOMr« jilMMie, ti fngrtdi lenio ti iardt irradv» ^ Itmitr pmiieut 
tpimum dor^f ti pmdmUm wfiBH Mpitf» etnforwurt dtUcatotgttiiu od mtUem m»- 
liMihMarani: ti modt Umitr ttmwittrt ocuUtf modo uitfew «mlfr MMan, <i 
«Kf iMiid» Mttort toUt oaUit, Ubi priteum iUa pervtnii od eompeeimn Jmdieit^ 
fridtbniMr prmmiitrt wmim knekiorum^ te dtim^m Pmidi uxortm prtttHtaUtm jtA- 



^^^^^^^^^^4 



I^ieot. Ond.^5 Mt. maImiIj^. Colvini. Fiix. eimcta/tiiiTve. Mss. alii 
nonnalU et Edd. Vett de more, emuUmiique. Tum D'Orv. leali. Edd. Ber. 
Bm. pr. ieniu: qnod pro conjectnra ad libri lui oram qnoqne ascripsit Yir 
qiiif piam emditns. Oiid.— 6 Ei ieviier perjimeiwamiet pimmUu, Bert. et edttt 

Snidam, ItvUtr fiteimmdtt. AMentior iit. qni conjicinnt i JUuimmfit tpin^ 
cioppins in Symbola. Recte Scickeradns, fiuetmtadt ipiavla. In Bertino 
est, /. iwiimilM. in Flor./.|nMiitflM. Elmenhorstint. Ei deest Palat. Onelf. 
et Oxon. LetfiitrJiueiuaMitt pimnimku est In Mss. omnibnsy et Edd. prlmis ae 
Junt. post. Yei pimdot, sine sensu. Modins aliqnid reponendnm putaYit, 

2nod comu a fronte pendnlu denotet, teste Scioppio in Sosp. I. ii. Ep. 16. 
leroaldnsi quem pleriqne secuti snnt, adjecit per, et Cnpidlnes intellexit. 
Vir doctns Ed. Vicent. orm alleTlt, /advanltinj jnmniltt. Sed sine ullo dnbio 
TeriMima est Scickeradi emendatio, qnam tacite jam rr ceperat Wowerins, 
cnmoue eo ScriTerins, et PricKns, recte cltans I. ii. p. S5. de Fotide : * Et 
simnl membra sua leniter' (sic et hic legi potcst) Mllnbricans, Inmbis sen- 
sim Yibrantibus, spinam mobilem qnatiens placide, decenter innndabat :' nbi 
Tide plura, et p. S8. Afranins apud Nonium ▼. * fluctoatim/ p. 111. Ed. 
Merc. ' maipiifice volo fluctuatim ire ad illnm.' DeminntiYO tpinula usi qno- 
qne snnt aJii. t tocIs spimila perperani adhaesit priecedenti. Ond.— 7 Al. 
odmtclaiile. — 8 Fux. soN0rHM. Ond.~9 Male divinaWt PricsBUS grtttihut, 
Vide ad p. 746. /d.— 1 Idem Ms. non nmrt. ColTins. Bert. eonntnitniibmt. 
Elmenhorstins. Palat. qnoqne et Ouelf. mc. nen mtre. Ond.— S D'Orv. cl 
naiie oc. Pal. Onelf. sec. eUrt, Id.— S GttHrtpmpiUit. Vnlg. papiilie : nt 
svpins. Ctfletice. G. piipiilM. Alii, g. pupilUt. Elmenhorstius. Cum Mss. 
Flor. Pith. Pal. D'Orv. Oxon. Ooelf. Edd. ante Colvinm, item Scriverii 
prmtuliiwpitlie. Adi me ad 1. iii. p. 67. < Defrictis pnpulis.' OmI.— 4 Fnx. 

NOTJE 

diof modos InveniMe fertur Amphion. primitnr mollis et infractns Veneria 

' Fluduaiit ijpiiiiaa] Lectionem incessus. 

banc Scickerado debemus, qnam eue t Judicit^ Paridis illiiu scenici. 

sinceram ostendit cnm abbtivns ab- ^ Feeta] Orscum est, ' ante Jndicia 

aohitiis, qni seqnitnr, < et sensim an- conspectnm facta,' pro constitnta, vel 

nntante eapite,' lum sensns evidentin cnm pervenisset. 
•legantia: sic enim optime ex- 



MBTAM0RPH08B0N LIB. X. 



727 



datmam^ se nnptam Paridi foima praDcipaam/' suiqne 
GODsimiiem. Tqdc animo volenti Pbrygius javenis, malum, 
quod tenebaty aurenm, velut victori» calculum, puelled 
tradidit. Qnid ergo miramini, vilissima capita/ immo fo- 
rensia pecora/ immo vero togati vultorii/ ^ si toti nunc 
jndices sententias suas pretio nundinantur T 9 cum rerum 
exordio,"' inter Deos et homines ' agitatum judicium cor- 
ruperit* gratia: et originalem' sententiam" magni Jovis 
consiliis electus judex, rusticanus et opilio, lucro libidinis 



ekritwdimef et tUn fMrnimtan, si tptasn pratutiMet reWptu Deidm», T\me P&ry- 
grn» adoleaeena dedit, Ubenti animo, virgim malum awreumf gaad kabehat pra ma- 
tiftacs, tanqHom nffragiim^ qno tpsi addieebai victoriam, Qiuwe igiiur admirami' 
«i, o atijectiaiimi komitteif vel potiue pecora/orenna, tmmo vero vuUures togati^ $i 
amneo Judke» nmnc vendunt argento $aa» Mententia$7 Cum frimii temporibu» 
/ator e or ru p erit Jwdidum afitatum inter Deos et komime»^ et juoem» agre»ti» ac 
putar^ a»»9mtu» Judex cetmki» »upremi Jovi», vendidtrii pnmam •■wiiMai feiileii- 



flifi brackiaruwu Ald. Tero mxir. £t Beroald. ni»u, Roaldni. Immo nixu 
Hgua in Edd. Ber. Jont. pr. Ald. et Colin. nti in Ms. Oxon. /n »ub Goelf. 

£r. FtM in Edd. Rom. Vic. Bu. lec. Bene nifii repoinit Ed. Jnnt. post. 
;m. pr. Colv. iee, Ond.^6 Pnl. dituram, Id.— 6 Oxon./. prempua, Id.— 7 
Fortey/. jwcfM. Wom. Cor ita voloerit fir docti8ftimat,non video ; nisi quod 
alibl. Vide ad 1. ii. p. 20. Sed et pecoris pecori, pecoribos est apnd 



No»trnm. Immo hoc ipsnm pccora in Apolog. p. 548. Ed. Flor. Oicd.— 8 
Coll. Vots. mUtariL Id. — Non dignantur, Fox. nioidiMmliir, eleganter; 
qood Tidit interpres. Roalii. In sola Bas. Ed. sec. exprimitnr tam vitlose. 
Yide Salmas. ad joi Att. p. 17S. Gron. Obs. I. iv. c. II. ' jos nundinari ' 
Cic. 1. 1. in Verr. c. 46. Oxon. mnMimfliliir. Ond. — 1 Ibid. beum, Colvins. 
Deu» in Oxoo. Hnmi Pitb. et Edd. Colf lo prioribos. Beroaldns conjecit tn- 
ter Deo» sive Deas tres,ci kominem^ unnm Paridem. Locns procul dubio est 
cormptns. Istud enini jndicium non agitatom est inicr Deo» et komine», sed in' 
ter »»bt» Dea»f nti statini ' inter inclytos AcbiYorum doces.' Quoraddo Tero 
sanitati sit restiioendus, nescire me fateor ; nisl quod inclderit conjectora, 
tilcr IVaf non komine»^ vel siroile : vel et komine» pro glossa tnserta habeas. 
Per 'rrrnm exordinm' intelligit tempos obscnrom et fabolosnm. Vide 
Floridtim. Oud, — % Fox. Reg. cornunfni. Id.-^ Conjicit Brantios virgtna* 

NOT£ 



* Ferma prwci/Num] Ea foit Helena 
Menelai nxor. 

k FiNwiaM cnptfo] Apostrophe ad 
caosidicos, oratoresqne forenses. 

' Togati vtdinrii] A rapacitate. 

■ Rerum ejeordio] Judicium Pari- 
dis remm exordio fuitse Apuleius di- 
cit, cnm tamen ex Chronologornm 
snpputatione Trojanum eacidium, 
qood paucis post iilud jodicium an- 



nb contigit, cadat in aoDnm Periodi 
JulianaB S6g0. hoc est, conditi orbit 
3800. diluTil Noe II47. diluTii vero 
Deucalionei 880. At Ideo remm ex- 
ordinm ad illins Jndicii tempora re* 
fert ; qnia, quae excidium Trojaonm 
prtecesserunt, tempora parom nota 
Ethnicis foere. 

° Or^nalcm aenientiam] Jndicium 
qood veluti primam celebralom est. 



72» 



APULKri 



vettdiderit, citai lothis oliAm sttee alirpis^ exifio? Si^ 
bereules et aliod sequios ^ jodiciiiin»'^ tnter inclytOB Adri^ 
Yorum duces^ celebratum : ^ vel eum falsis^ inslmalationi-' 
bus eruditione doctrinaque praq^Uens PcdomedesP pro-' 
ditionis dan!mattur ; 9 vel virtute MaHia praB^otenti prsefe»* 
toff Ulixes modicus ' "> Ajaci maximo. Quaie aulem ef . 
iUod jodiciom^ apud legiferos Athenienses/ calos illos > * e4 
omnis si»entiaB ^ magistros? NonnedivioaB pnidentise^ [28tt} 



tiampreHo {tMmUy eftam cian clade IoHm n^generii? SimUi modo prefeeio 
aUMd JMdieimm peeierime reddiimn eet uUer doroe Impertdoree GraMormn: vel 



tndo Patamede$f exceSiene erudiHone ei doetrinoy eoiidemtudne esi /aleia accnM- 
— nilmef ^naei prodifor: vel eum Ulneeet mendieiu aniepoeiine eei Aiad maxtina 
prapoHenii laude beUica. Ci^uMmodi aulem fnii iUmd juiicimnj qnod celebrattad 
est apud Athenienaee iUoe kgim latoree, et prudenieef et doctoree univerearum dio- 
cipUnatum T Nonne eenex iUe preBdUue prudentia divinap quem ApoUo aMtepoeuii 



^»^ ^ ^^<r^^ #^ ^ 



im, improbante Ond. — 4 Exulat pronomen a Fnz. Oud. — 6 Sie, hercuiee et 
al. eequene, Ma. «, kere. Lipsiot acribit, atiud eeauiue, CoWioa. jS^fatiia. 
Rom. eequenif male. Etmenk, Verniu non solam Ed. Rom. sed Edd. O. aola 
Vulcanli secnndamy qiiin etiam Mss. O. habent sef iwiis ; nisi qnod forsan.in 
Fior. legatar eeqmuSf nt expresserunt onm Volcooio Slmeoh. ac Scrtverins» 
sive pcjus roagisqne perversam. Qaod ego anoqne lubens prasfefpem. liO* 
roo ea vox in sefiieNj abiit quoqne per nonnullos Ubrarios lib. iz. p. 197. Oad. 
— 6 Palat. Goelf. sec. Arcf&eorum* Scripsisset saltem iAr^ wonMn^ Oxon. jmft* 
eee. Id.— 7 Pal. eekibraniur. Id.— 8 Deestmiai io Pitb. /d. — ^9 Oxon.damjiatMl^ 
Id.^1 Vid. Not. Var.-*9 Palat. hand male Mud. Oud.-*S Recf«h&e Elmenb« 
ante eatoe oraisH . copalam <f» qna carent Mss. Florent» 6aelf. Pith. Fnx. 
D'Orv. Pal. Oxon. qnamqne idcirco in conteztn delevi. Leg^feroe Ouelf^ 
sf>c. caroe Ouelf. pr. /d«— 4 Pitb. OnmieeieniieB. Id.-*5 AL prewfdenlt».-*- 

HOTJB 



^ Aliud aequiue [eequenel jodidam] 
Dno jttdicia attinglt: alterum, quo 
Palamedes imMMMoSy Ulyssts nrtibnt, 
tanqonii proditor «d moneoi ihttio^ 
tus est a Orvcis: alteromy qao mor* 
tai Achillis arma, Ajace, cui debe- 
baocur, eontemt^» l)lysst ab Hsdem 
Orttcis delata smit. Vide Ovid. fib^ 
XIII. Metamorph^s. 

9 Palamedee] Ovid. lib. xiii. Me- 
fnro. 'Vellet et infeKx PalaoMdes 
esse reiictos, Vivcret, aot cerfe l»< 
tom sioe crimiiie haberet, Qoem 
male convicti nimium Hiemor isle fii« 
roris Prodere rcm Dmianm finxit, 
Sctnm(|ae probavit Crimeo, et oa> 



tendity qnod jam praefoderat» an- 
rnm*' 

4 C/iKSfa modwns [£r%ssft awittltcnf] 
Plaotu» Bacehid. Aot. iv. Seei». 9* 
* Nam illic item andivi Uljrssem, ut 
ego snm, faisse et andacem et ma* 
Inm. Dolis ego d^pnfhenani s«m : 
ille mendicaos psene invenfus mter^ 
!it, Dom slbi exqaMt fatn Ilfotudi.' 
Vide Odyss. Ilb. Tiif. et xrti. 

r Apud Ugiferm Alheuimim'] Clc^ro 
lo Oratlone pre L« Flaecot * Adsttnt 
Atheoienset, oode htHMBltas^ doe.» 
trind, religio, frogesy jnra, leges or<« 
t», atqne in omoes terns dkiriNif « 
pntantor/ 



MBTAM0RPN08B0M 1.JB. X. 



729 



seaex/ queni sapienlia prfletalil cnnctte inortalibiis Benn 
Delphicns^'' fraude et inridia neqBisaiiDde factioiiis "^ cir^ 
coniveBtvs^^ velat comiptor adolescetttis^ qnan frnBia 
coercebat,? herbae peslileatie snco noxio pecemtns est^. 
relinqnens ciyibus ig^ominiw perpelM&^ macalani1t9 cob 
nnnc etiam egiegii Philosopht ' seetam ejne sanctisaimani 
prsBopteot, el sommo beatitodinia stadio jnrent in ipeins 
ncmien.'^ Sed ne qois indigaatieiiia meae reprdieiidttl ^ 

MpinUta cmmbuM homiMUfiu^ oppreuu$ dolo oiqui immdia MceUttiMiimm eoiupim» 
lioasf y 9iian euet corrupior jmeniutiB^ qumm reOnebat /r«irif , «aciMdM eM «ciit- 
uMo tu€€0 kerbm moriijferm^ reU nfu eu e «mm ctvtto Mm mtenmn^muimfewm 
etimumum prtnkmtee PkUoeopki eligfmt pirm eeUrio ^ju» eeetmm emu I itiimawi •§ 
iureni t» ij»Mti« mmu» e» nmarimo ieeiierio/Hieituii$k Vermane olifirif witt^-K 



e Ouelf. pr. nequieeime ctrc. Ond.— 7 Belativam dod eoniparet in PaL fd^ 
Sueo. Sic mnns edfidi cum Fux. Oaelf. pr. £dd. pp. et Ber. non wueeo. 80- 
pingios et bic volebst tuccu. Id.— 8 Oaeif. pr. perjMltHnt. Id.— 9 Ms. imwii- 
iat, Colviut.— 1 Ouelf. pr. et ipt. n. Oud.— 2 Fnx. Gneif. pr. reprendnt. Id. 

NTOTiE 



* Ctiot iOot'] Idem Cfeero de Fa- 
to: 'Athenis teniie c«eiom eat, ez 
quo acutiores etiam pntantnr Attici/ 

* Dvnnmprudentim tenex] Socratea^ 
qoi apnd popaium Atheniensem ac- 
cnMias et coodeinnatas,. ooactos est 
eievtam bifiere. Cnjus mortem ipt} 
poitei AtheDtenses, qui eimi dam- 
Baveraot, tam graviter tuleront, tan- 
taque ejus facti poinitentia eos in- 
eessMi, nt paksstias ac gymnajia ciaa- 
devnit* 

* Qnem tapieniiet: prmtnHt Cmwtit 
mortaHtut Dem Delpkieut'] Respicit 
ad oracninm, qnod Pytbia Cfaaere- 
pooti Socvatia discipaio se eonsvleD- 
t^ Deiplifs reddldit. Illnd autem, 
testt Lairtio, iv Viu Socratia tale 
•rat» 'Ayfllpfir htiiFrm a twyd fjj t ao^ 
r«m. \4 eaty 'Soerates aapieirtissi- 
flMM ett oiMilttm bomiaaffl.' 

^ MeiaM wt^pnmmmm Jlmtmmt] Ha» 
j«a factkmli conipiratlofrisqae, nt re- 
fert Plato in Apeiogia, principei 
efftnr Aaytoay Lyeon, et MelitDSy 
qvoftm Afiy tof qnldett oplflcuDi ad- 



minietratonimqae rerpifMic» partet 
tnebatmr, Lycon vero oratonim, ac 
denique Melitns poetarnm : qaia ni- 
minim cea oiMies carpebat Secrateik 
AcciisatioDem detnlit Melytas, qasi 
erat cjasasodi, reteoBte Laertio tt 
narorini Metroo : 'Affucfi ^fcMtpdnif , 
odr pjkv 4 niKts vofd{n Ocott 06 ropJlfwf, 
h^epa 8i icaiy& latpu&na otmffoipafof 
iiimH^ Koi robs viovt imipdelpam, ripBi* 
jia idmeros, Id est> ^jos violat So« 
cratea non exisiinNnis eos esse Deosi 
qoos civitair talcs judicat, sed alU 
nova daimoDia introdncens : Jus etiam 
violat jnvenes corrnmpendo; poena 
llli alt mon».' 

' EgregH FkiheapkS] Inter iBoa» 
qol saeeeiserDDt Socratt, et appellan- 
tnr Socratiel, nobilisidmi snnt Plato', 
X^nopboD, et Antistbenea, teste eo* 
dem Laenio. 

r Jnreni ta iptiut nomtn] Id eati 
ejns piaeitla fimtiaslme inhsereant; 
atadio oempebeatHiidlDify qaamcooi 
fldnoti ^08 prscepta aectando, ae 
cMiecstoroii 



780 APULBll 

impetoiiiy secam sic lepatans: > Ecoe nunc patiemiir 
phUosophantem ^ nobis asinam? rnnas,' onde discessi/' 
reyertar ad fabalam. Postqaam finitam est illad 7 Paiidis 
jadiciam, Jano qaidem cam Minerra tristes, et iratis* 
similes e scena redeant,' indignationem ' repalssD gestibas 
professae : Venns vero * gaadens et hilaris, tetitiam saam> 
saltando» toto cam choro/ professa est Tanc de snmmo 
montis cacamine, per qnandam latentem fistulam,' in ex- 
celsum prorampit ^ vino crocas dilata : ^ ■ sparsimqae de- 



rd ktme Mvtlmi mmv iw%Mltmt<, fic apmi mcogiUm»: An nmu teUnbimn 
mnmm mM» p kt kmp k anttm? reoertar Uermm cd mtmiumem fMrai, ex 9«a dt- 
|T«M«t iiiM. Pmt^mmi iUaid jmdicimn Pmidi» permetmnjwii, Jmm ipuimn et 
Paik» dieeedmU ex tketdro memteB et hidigmihmidm^ aetendeniee eme geettbn» tfw, 
pmm eemeepermd ex iUa repnlea: at FeMw krta H kOari» o»tendU gaudimmemui 
»aUanda emn tet» chore. TanemmammixtmmeroeeeaUtinaltmmexeapremaeer' 
tiee mantie^ per qmendam tmbam oeenUmn: et deciden» in gntta» a^ergit pimeia 



— S Al. erepUan», Vid. Not. Var.~4 D'OrviU. phiio»epkarem. Otid.— 5 Oxod. 
rMTMM. Id.— 6 Oaelf. pr. deee»»i. Id.— 7 PaUt. ietnd. Id.— 8 Pith. intu Id. 
—0 Volg. »eena redeunt, Colviiu. Oxod. cednnt, Forte slmpl. ecena cedmnt, 
Wassius. In mea coll. est recedmnt, Nihil moto. Locinii adhoc aubat ex- 
tra portam caveae. p. aS2. £ deest Pith. Bert. et Edd. aDte Colviom. Ond. 
— 1 Oxon. indignatione, Id.— 2 Fuz. V, ergo, Roaldut.—S Th euam deest 
Vnlg. Coh. Item Bertin. Pith. neque est neceMarium. Oad.— 4 Palat. ani- 
Mt ch, Id. — 5 Ms. yrtsliUaM. Seneca Epistola xc. < Qni iovenit quemadmo- 
dnm In immensam altitudinem crocum latenilbus fistulis exprimat.' Cote, 
D'Onr. UUantem, Pal. Guelf.sec. frietiUam, Ridicule. Vide Commeotarios 
ad Lucan. I. ix. 808. ' totis se effundere sii^is Corycii preasura croci:' ubi 
ett qui virgi», alter Hgni», aut stiiif legat Oiid.-~6 Vitioae Edd. Wow. Pric. 
in exeeleam. Oxon. Fnz. Guelf.jpr. in excelao prormpU, Id. — 7 Vnda eroco di' 
imta. Fiix. «iiio crocue dilmta. Quam agnoacit Beroaldna, licet non probet. 
Sed eam sane bene constituit ingeniosiaslmus Lipsius* Roald, Vino eroem» d. 
Slc scribo cum amiciasimo Lipsio. Vetua inipreaaua, tmo eroco: seriptns* 
tvno crocM. Beroaldus correxerat tmda croco dtiii<«. Colv. Vid. Not. Var. 

NOT£ 

> Ftflio cTBCtis dtlMto] Mos iuit in Propert. Ub. it. £leg. 1. «PnlpiiA 

theatris et spectaculis erocum, dnlci solennes non olnere crocos.' Ad 

▼ino aut aqua dilutum, per siphones quem versum videnda snnt, qnse di* 

miro artificio exprimere, et scenam cit Scaliger in commentariis snis ad 

pretioso illo fanbre conspergere, to- Propertinm. £x Cicilia maxime cro« 

tum vero theatmm jncnndiMimo odo- cum Romam advehi solitam testaii* 

re pcrfundere. Plin.lib.xxi.cap. 6. tnr vel haec ioca doo: aiter La» 

de croco ait : ' Sed vino mire con- cretii iib. ii. ' £t cum scena crooo 

gmitpr»cipuedulci,tritnmadthea- Ciiici pcrfusa recens cat.' Alter 

ira replenda.' ^namodicroceoaim- Martialia, de Spectacolia, £pig. iii. 

ber ^aparaio' proprie dicebatnr. ' £t Ciiices nimbis hic madaere auia.' 



MBTAMOftPHOSBON LIB. X. 



781 



flimis, pascentis circa capellas * odoro perpluit inibn ; ' 
donec in meliorem macalat» ' speciem, canitiem propriam 
Inteo colore motareot. Jamqne tota snave fragrante* 
cavea, montem iilnm lignenm terr» vorago decepit' * Ecce 
qoidam miles per mediam plateam dirigit cnrsnm^fpetitnms 
popnlo jam postnlante ^ illam de pnblico caroere mnlierem, 
qnam dixi, propter mnltifonne scelns bestiis esse danma'» 
tam, meisqne praeclaris nnptiis destinatam. Et jam^' toms 

muve ^UnH aifnu ciraan poMceKteSf dimee^ tmeUe in jwkftrtormi fcrmam, intrfa- 
reni euam tUhedinem m eolorem eroeemn, Cmnque Jam tohmi tkeairmn exhalaret 
jmamdmm aiorem^ Uatue ierree abeorpeii ittnm mmtem Ijfiinan* Tame fnMmi 
milee emrrU per maHam fiaieam^ «t aceereerei expmbiiea eneiodia iUam fmmunam^ 
duti mddieiamjnieee beeiiie eentemtia preteiAe* ob plmrimadagiiia ; qnia po^ 



f^4hf^^^^ 



— 8 Paeeeniee eirea e, Edd. Elmenhontio priores et Pric. paecentie cum ali- 
Qiiot Mss. veteri more. Cirea male deest Edd. Volc. pr. Wow. Pric. 
Adverbialiter ponitnr, nt passim. Ond.^9 Pal« Oxon. Onelf. see. odore, 
Perperaro nirsns Edd. Vnlc. pr. Wow. Pric. prvcedeote jam r^ d^fbtene^ et 
contra Mss. O. exhibuere perfinU. Crebro ' ploere ' cnm compositis actiTe 
snmi docuerunt aliqnoties viri docti. Propert. 1. ii. 16. t. * lacrymas de- 
plnit :' nbi vide Passerat et Bronkhns. Ac de confnsione * plno ' et * flno ' 
▼ide qnos collegit Heyn. ad Tib. i. 10. f. ' perplnatet pomis :' ubi etiam 
Mss. 6. a me visipff^iiol vel proflnai; et certe eknni ibi melins convenit rb 
fmere^ qnam phiere. Id.— 1 Scil. capelltt. Vitiose in iisdem Edd. wa cn taf a . 
Pro UAeo in Pal. Onelf. Imeleo. Id.— 2 Flor.et Rom./cyranleymale. EXmemK 
Necooo Edd. Vic. Jnnt. Ald. ex perpetua confnsione. Ond. — 8 Afoiilem ter» 
rtf neirogo deeerpU. Fnx. deeepii^ et Aldus. Roo/d. Deeepit. Sic Ms. Ven. 
Ald. Alii, deeerpit. Nobiscum sentit hic Lips. Coh. Deeipit. alii, decerpit. 
Elroeohorstins. Forte dedpii vel depreeeii vel deperdit^ vel copertl. Nihil 
taroen hornm affirmo. Viderint. qnibns abnnde et ingenii et otii et verbornni 
est. Branl. In mea Ozon. Cod. Coll. non est recepit ; sed consonat ceteris 
Mss. et Edd. Vett. item Jont. ac Oroslotiiis notavit in V. C. Oiselini optlme 
legi, deeepitf atque a Lipsio conjici recepit, Fnrto ac citissime abstu* 
lit et depressit montem. . Oim/.~4 Sic melins Lips. D'Orv. Pith. et 
Edd. ante Colviomy qnam Jam pop, in Ed. Bas. pr. p. j. popiiionte. Id. — 

NOTJE 



Id est, crocea sparsione, qnam nim- 
bnm eleganter vocat. Beroaldns le* 
gehat hic mida eroeo dUnta^ qom lec* 
tio ferri potest. Sic enim Seneca 
lib. II. Natnrel. Qnsest. c. 9. * Aqna 
aotem sine splritn qnemadmodnm 
poaset intendl? Nnroqnid dnbitas quin 
•ptttnio illa, qnae ex fnndamentis me- 
dise arentt crescens, in snmmam al- 
titndinem amphitbeatri pervenit, cum 
intenslone aqnaB fiat V Olosas : ' spar- 



sio, icp^or b ^aofCfuwis,* Vide Lips. 
De Amphith. 

* Deeepit'] Absorpsit, Ms. Oxon. 
teste Pricso, habet recejrit, melins, 
meo qnidem jndicio. Male Bero- 
aldina editio, et qn»dam alise deecr^ 
pil. Lans est roadiinatoris, qni mon- 
tem illnm llgnenm tali artificio dis- 
posnerat, nt, peracta fabnla, velnti 
repentino terr» hiatn absorberetur. 



782 AFULXIl 



geaiBiw sdlieet naster ^ fotiinMt^ accoratiaBiBia disierae* 
fafttiir' kotiiSf ladica testndine pethmAu^ plaioM conr- 
gcEie tiHBidaB/ veste aericft floridoa. At ego, pmter: pa<^ 
domi o)>eaDdi poUice^ coiicabitasy prceter contagiam 
aoBlestas ' E^^^l poUatseqae fiQemioae, meta etiam mortia 
cfoeiabav mttsuoiie/ sic ipse sAectmiL^ repatana: Qaod« in 
amplexo Venereo scilicet nolMa cobaDrentibiia»^ qoaQcnm- 
qoe ad exitiqm molieria bestia foisaet immissa, noa adeo 
vel pradentia solers, V^l artificio docta, vel abstinentia 
frogi» posset provenire : 7 ut adjacentem lateri meo lace- 
raret mnlierem ; mihi velo, qoasi indenmato ^ et imioxio, 
parceret. Ergo 9 igitur non de podore ' jam» sed de salute 
ipsa solicitos, dom magiiiter meus lectalo probe coaptando 
districtos * inservit ; tota fieuailia > partim ministerio vena- 



Egover^niMxim iorqMibar ptoqM timtre wt§rti9,Het^piiidwiMe9giUm$ : Qwfd * * 
9iMteiuii^/ang immiMta/m$set «d neeem fluiUmj, nom fiUwra eetet Ua fnndeim m 
«Wcri» tmi tta erudiim eeie, mit tam/fiigwlit^ ae temfpertmM, nt diiamaret mMHerem 
foeitam jaxta mc, miki autem ignooeeret ut immeeuti et indewmaio, IgitMr ega 

tmie oiuriatt noa de oereemidia mm, eed deiftatitat dnmdaltaiur mik 

exeqaendi qum eogitaoeram^ liero meo in^naikenie tora agie eiemendo, aeroie 



6 Vnlf . et, T^ Jam omiMOw Colo, Omittont etiam Hert* PMh. Fnx. D'Orvw 
OMd.-^ Gnelf. pr. noeter oeiL 14.— T D'Orv. rqfaiwrHe. Id.— 8 Deetemeim* 
tur, Sic M». Cod. Vnlg. dioeemekatnr, MsKm, dietemebaiHr^ nt tnpra lib. il. 
< Hnmi qnam procnt chttmtnm fnerat.' Coto. DittemeiMdnr^ Bert. diteerte' 
batm' : mnle. Vide Notnt nd Amob. lib. ii. f. 6S. Ehnenh. Pitb. diffeteka' 
«nr, I>'Onr» Gnelf. pr. cnm Edd. Vett. dutfm* PHInt. Ouelf. lec. cnm Edd. 
CoIt. Vnle. Wonr. Pric dttftm. In ceCerlt Codd. et Edd. nt debet« ditftr^ 
neb, Vide nd I. ir. p. SO. Ond.— 9 Pal. Oxoi». a m. pr. perlueida, Arabo 
Gnelf. perhKide, Id.— 1 Palat. fnmide, Gnelf. pr. fnmidnt, tec. «mntifif . Id.— 
a Al. jmMiM.— 8 Bcrtin. «etltrt«v.— 4 Bert. pree maxime. Legc, ptrmaomiie. 
Elmenborttint. Scriv. ptrmcrime edidit. De qno adi Faltteram Sopplem. 
h. huu Ita < perdin ' io Florid. N. 0. valet * vaMe din.* nbi Brantint «t 
Pricmnt p. 699. male legnnt ptrdint. Prt^co enim, de nno illic agitnr, non 
perttat per totnm diem. Nnlln» addlcit codex. Sed Pith. Fnx. D'Orv. 
Gnelf. ordinem intrertnnt moamt cmc. Vox HMrtit exnlat ab Edd. Jont* 
Atd. Ond.— 6 Male deest Fnz. Vide tnpra. /d.— 6 C«ewiii6nt. Vnlgo, mh 
A«rtnft6nt. Colvint. Coliareniiimt. Vnlgo, coeimfi6nt. Elmenhorttint. Bene 
Tetnstieram ColTio Editionnm lectionem refocavit Elmcnhontlnt, confir* 
matam Mtt, ceterit, ezcepto Palat. et Gnelf. tee. In Pith. ett ebenOkma. 
Adl PrlctBnm, et not ad 1. 1. p. 6. < ab nnice connexn^' In D'Orv. VenoHa, 
Ood.— 7 Veiarfijkiot ifo. prooemrej Detnnthtrc omnia Mt. codicl. Caim, 
Item a Pal. et Oxon. ac Ckielf. utroqne. Pro fngi in WOro.fngidi. Ond. 
— S D'Orv. indnmnato. de qno nlibi. Jd,—^ Male Cataub. ego. Vide Pric 
et me ad 1. 1. p. 4. Id.~-l Exnlat dt a Pith. Id.^2 Mt. (Urs.) ditlrfcCtiie. 
Scioppitts in Symb. D'Orv. ditcreint, Edd. Junt. Ald. dettrictut, Sed in- 
tpiee Beroaldnm, et me ad I. ix. p. 188. < lanificio dittrictam.' Deest hoo 
partidpinm Fuxensi. Ond.— 8 Msi. Ftoreot. PHh. Bert. Fnx. D'Orv. 



MBTAMORPHOSmON LIB. X. 



738 



tioiiiB 6ctmpti/tm, paitim yoltiptario «pectaiailo Bttoiiltit,^ 
liels ^ dogil«ti«iibn8 liberam tiibadMitar «rbitriomL Sfoc 
mi^piopeio^ qaisqnadDii cintcldieDdQm tam imansoetam pa* 
tabot aanmm. Panfafeim fogiliyvm pedem :profeien% 
porta, qam piosunm est, potitns,? jam cnri^a me celenimo 
proripio : 8eau|ae totis^passomn ' mttffibas pemiciter ^ teon- 
fectis^ Cenchreas ' ^ pervado : qood oppidam andit «qQidem ^ 
nobilissimn coloniae * Corinthiensiam, alluitar aatem ^- 

hm fttrHm iltirieH$ mhMerio tenaiUmiB, partim inieHii$ jtuwndo gpeeituMl»: 
•eque mUia ereiebai fcm wUem utimm e$$e valde eueiedietiditM. Pndtdim me 
te Mhu en t eeeeUafegUt ^m perwnieeem ad pertam preaeimam, Jam mfagie cwfln 
eiiatieeum: eum^ veioeOer emetme faieeem eex eeHdarmiliitt p i aeaMm , pervenia 
Ceaekreae : ^na qaiiem mr&§ dieOar eeee mM/imwm Mlmta CeruUltiermm : aii^aeet 

Qxon. PiilAt. tleiii Bdd. «nte CoW. atl'et EhnniliorBtU-ao Seriv. prabeiit, ei 
leta. CoHrins idlicet deloYit ; qahi pvtavit eoMnn eese Ablativiiin,iiecTi- 
ditlrttetffail«r.potiii8>niDt«ndumifiiise in <rtMi«6al:; nt recte asoripsit buo 
exemplari Salmai . ct patetfiire e seqnenti ' pvtabat.' Nil not. e Gnelf. Jd, 
^ SjpesfoMlsallfNla. Vnlg. ollwiila. exeei^to Ald. Celv. Alii, ollonite. £!• 
menborAtios. In meo Ald. Ed. exemplo, dt in ceterb Edd. Vett. est otf- 
Isnllo, confirmatnrque a Mss. Pitb. Fux. D'Orv. Pal. Oxon. Onelf. pr. €oll. 
Voss. ncbene reYocari jnssit Pricttus; 'ut leci. Enm consnle, Ot notata ad 
1. IV. p. 79. ' Httic me operi adtoninim/ i. e. unioe attentnm, et qnasi ad 
eetera stnpidnm. €)ed.-*6 Pith. iwslris. Id.-^6 OKon. Ooelf. ipr. miips spe- 
fv. Vlde ad I. n. p. §9. Td.^7 Al. pslilns.-^ Onelf. pr. jmsmsi. Ond.-*a 
Palat. Onelf. ssc. pcriilsteni. Id. — l Idem vet. JSyedheBs. Ald. Cenehtem. 
Basil. CencAnss. AdiBeroaldnm. Csto. Flor. CeiHMMs,;male. £st porti» 
Coriotbi. ^LactaDtios ad it. Thebaidos Statil. Pausanias lib. ii. f. fiS.>et S6. 
Fftet ejiisimentio Actor.zviii. vs. 18. Rom. ilvi. vs. 1. BIsunA. Inepte 

Jnoqoe D'Orv. et Edd. Jnut. Cemekreaef Ooelf. pr. eemekmreat. Vide ^ad 
iv. 1. xxviii.*S. xxzii. 17. * Cencbreas, Corlotbiomm emporium petierniit.' 
Hic vero iEgvpiiomm numina, de qnilms lib. seq. eulta niisse, ex Pansania 
eimstat. Vtde Ampl.Cnper. in Hnrpocr. p. 180. Ood.— A Qmed eppidmmad' 
ofNtl. Fux. qmed eppidam eei. Roaldns. ildeaal q, mebilieeima eeimdee. Lo- 
qvendi genuB ramm : adeanlpToeccolMil. Bertin. andil. Wowerius. jAndtl 
o. isp6tlisslfiRf <elonfa. Ita reclisslme ez Bertin.xorrexi. jlndil/id est» eele- 
bmtar/dlcitar, clnit. Seiepp.in'8fmb. et Aisp. ii. 16. Idsnal. Flor.S. Pal. 
Aid. et Bert. 'mMq. reete. Vlde Indieem. Ehnenk. Q. o. eei legoa qaoqne 
la Oxmi. D'Orv. Ouelf. Reg. Petr. CoU. Voss. et marg. Flor. egloesa pro 
«MfH: qaod sermtor Item a Pithmano: ot edidem Jam Elmenh. Scriv. Flor. 

NOTjE 



*» Cenchreai] CencbresB portas est 
Corinthiorom, ad sinum Saronicnm, 
aicat et Lecbes» alter portos ad si- 
Dom CrissKnm sive Corintbiacam, qni 
portoa «IstluMim hinc atqoe illinc 
«lOHdant. 

c 42nodopptdaM oadil fnsdsm, ^.] 
Ita plaoe legendum est| ex fide Ms. 



Codd. Florr. 8. Pal. Ald. et Bert. re- 
ferente Elmenborstio, non autem ad- 
eantf ut vulgatst plerseqne editiones 
Beroald. Est aot$m hic ' aodirc ' 
idem qnod ' esse,' aat ' dici «sse.' 
Scriveriana editio babet seasn adhne 
apertiore : qmed eppidMm audii qaidem 
nsWisstma Coisnia CsriaUUensiwn. 



734 APULBII 

■ 

gaso et Saxonico^ mari.'^ Ubi portns etianr/ tatissimam 
naviiim vioeptaciilmny^ magno freqneiitatar popolo. Vi- 
tatia ergo torbalis,^ et electo 7 secreto littore/ prope ipsas 
floctaam aspergines, in qaodam molliflsimo areiuB gremio 9 
laasam corpaa ■ porrectas ^ refoveo. Nam et oltinmm diei 
metam carricalam Solia deflenrat : et veapertiniB me 
qaieti traditam dalcis somnas oppressit' 

ven mmi JBg^ ii SarmiUo: M eHam portu$ etif MMumm neqilaeubm m- 
vaoH, «i eelebrulwr magna popuU /requenHa* FuguM ergo «flefnf kimmMmt etigei 
Uihu eeUiarwm propeJpeaM ehuiant» JlmciaMm^ ei refUie corpma feeeam^ reeabma 
im mo li ee m e eiraio artam : eumte emm SoU» deeUaaverai ad exiremam iermimm 
i: ei eum nu dedieeem qmieH veeperiinm, graiut eapar ma eanipmerei* 



»^^»i#^^^»#»# 



atqae iU aliqnoties Noiter adhibiiit Terbam illod. Vide ad I. ii. p. S6. 
< Ormta powlt eadire.' A Polat. exatet. Amdienli Cdd. Ber. Bw^ pr. admadi 
Ed.Bai.tec. In eeteria edcml. Sed insoper Seiopplas In Sasp. ait, in 
Bertin. esse nsMtfMtaia eeHema; et sic marginl allefit Saim. ezpressitqae 
SeriYerins. Vemm cnm ceteri eodlccs retlneant Oenitivnm, niliil hic teme- 
re mnto. ' Cenchrett andit oppidom colonitt.' i. e. ceosetnr esse oppidam 
colonorom Corinthiensiam. Owf. — t Oxon. Ouelf. pr. oAiditer. Palaf . ot 
egoat 8, Onelf. sec. ak Sar. Id. Pal. et Rom. Sardameo; male. Vide Be- 
roaldnm. Eimenh, Sardonieo £d. Vic. Scianico Par. OKd^4 Haud male 
Pric»opneplacaitt&i; at alibi. EHam deest PUbceano. /tf.— 6 I^. Cod. 
<a<tJSMi«0. CoWius. Ms. aiMwiliiiimaiw. Sciopp. In Symbola. Alii, mmtiisM- 
Mom. Elmenhorstins. Cwicliiitaws Onelf. pr. iuHeAmu etiam D'Onr. Fax. 
Palat. Ozon. nt referas ad ' portns.' Ursinlanl Cod. lectionem finnes ex 
Hirtii B. Afiric. c. 9. ' Oppida ad classinm receptacala munire.' Sic enini 
legendnm. Hic Tero nihil mnta. Confer Pricsenm. Ontf. — 6 Reg. ^ridir. 
Pith. forWUif, Palat. Ooelf. Oxon. a m. pr. eriMis. Vide ad L iii. p. 63. id. 
—7 Onelf. pr. eiemenio. Id.^ Piih. eeewro L frnstra. id^9 Bert. moAilie- 
«ime. Elmenhorstins. Sic et PaL Onelf. sec. Perperam. Oad.— 1 D^Orr. 
Ooelf. pr. lapeam: et moz /oeeo; ^uod et habet Pllh. /d.— 8 Par. Pilli. 
Ouelf. pr. parreeimn, Malim vero, si Mss. addieerenti p rq ^e cl ar. Vide ta- 
men ad U ▼. p. 101. * Jamqne in lecto porrectus.' /d.— S Me qmeH tradiHma 
mma a i e^pr gs ir al . Vnlg. «fipresnf . Ms» spprmieral. Al. ebrepetrai. CoWiiis. 
Pparciiil. Vutgo, oppr um m i . Elmenhontius. Me ezulai a Fnz. Dein 
Coll. Voss. eftrcpMl. Somno proprinm esse obreperey Tlde ad I. ii. p. ts. 
Sed Anetor ▼oluit significare, se protlnns siniulac se in molli arenadeposne. 
raty somno captnm ▼InctHmqae fuisse. Passlm aatem somnns aliqnem ejna- 
qne oculos premere dicitnr a poetis. Ae praesertim opprimere dicitor cel«r- 
rime iavadens. Consnle Comm. ad 1. it. p. 79. ' Huic me operi attonitnm 
clara Inx oppressit.' L. zi. p. 2S0. ' Rarsus animnm sopor circnmfusns op- 
pressit.' Ceternm in solo Bertin. et Edd. ante CoIt. est oppreeni^ qnod re* 
▼ocaTernnt Ehnenh. et Scrirerins, et ego quoqae malim. Relictnmne eat 
ab Anctore, appreeeii, Ai dreUf t^, Ond. 

NOTiE 

* JBgmo ei Sarameo mari\ Nisi, snb piyxeeru, sen effoslo ; non potest diel 

nomine JEgmi maris, Ipsnm qnoqae Ceochreas allai JEgmo marL Hoc 

Saronicum sinnm comprehendas, qni enim oppidnm in extremo sino Snro* 

revcra ipsios est qoasi qundam ir«- nico sitom est. 



APULEII MADAURENSIS 



METAMORPHOSEON 



LIBER XI. 



[238] CiKOA primam ' ferme noctis vigiliam experrecti» 
pavore snbito, video prsemicantis^ Lunse caudore nimio 
completam orbem, commodum marinis emergentem flncti* 
bns. Nactusqne opac» noctis silentiosa secreta, certns 
etiam ' summatem Deam^^ praecipua majestate poUere, 
resque prorsus bumanas ipsius regi providentia : ^ nec tan- 
tom pecaina^ et ferina» venim inanima etiam divino^ ejus 

Rx ptr g f f a U uM rtpwtmo mH% cireUer pnnwM vigUUtm 9oeii§j MiMpicor pUmm 
dhemm Umm affiemdetUit mtro fulgm^f exemUem fme ex imdifl w«rtf . OblaUiqwe 
«flcjttf mWimHim neetia mnhreem^ emm eUmm edrem Hlmm friwmrimm Deam reikre 
■■■iMiii piwiteitf t, cf ree kememm e mmm e gubemeri ^me frmridefUiu ; «efiie ee- 
iem peeeuL et/erae emrebenri dimmi poieniim fadf» ef dtmmfofif ^ue^ eed elUm^ 



^^^^^^^^^^^^ 



1 Cirai primmm. Ab bit ▼erbU tncipit libcr x. io Ms. Fuz. RoaM. £t 
Begio. OmI.— S Fox. priMic. Oaelf. pr. pnfmtMiiff. Id.— S Oaelf. pr. ia. Id. 
— 4 Ms. lib. «MMiafam D. Colvias. PaL et Flor. fMiMiafam J>. EimeDhor- 
■tiot. Sic qnoqne Pith. Fox. Oxon. Oneif. pr. praTe. Vide lod. Flor. et 
Blmenh. 1. ly. p. 79. * snmmetem ejiu regionis poetlun.' Oiid. — 6 Idem, 
Colvios. Com Palat. et Ooelf. sec. Dein ipei Pitli. ipfim Fux. cnro 



I>'OrT. fvfif £d. Jont. pr. rei, Tandem Palat. pmdoif ia. Vide ad 1. x. p. tt5. 
OwAr^ Bert.fliaiiimaef dimna. Elmenhontint. D'Orv. ffiam taoiiiMa. Edd. 

NOTiE 

• Aimmaf«m Dfam] Lnnam, qnm modnm Otiris omnia mafculina. Un- 

et Hecate et Isii est, atqne (ot patet de eam snmmatem Deam Tocat. 

n lls qns Infra dicit Noster) omnia ^ PM«tRa] Ab antiqoo, pecn. 
IbsmiDina nnmina continet, qnemad- 



736 APULBII 

lamiiiis niiiDiDisqae ^ nata vegetari: ipsa etiam corpora 
terra,* coelo, mariqae, nanc incrementis conseqaenter ^ 
aageri ; nanc decrementis *" obseqaenter imminai/ Fato 
scilicet jam meis * tot tantisqae cladibas satiato» 0t spem 
salatiSyS licet tardam, sobministrante, aagastam specimea 
De» praesentis^ statai deprecari. Confestimqne discnssa 
pigra -qaiete, alacer exsaigo : meque protimis» parificandi 
studio, marino lavacro trado : ^ septiesqae ^ submerso fluc- 



r«t imammMUu: ipm pu>qM» cwrjp&ra put nml m ttrra, m tmiOt ei im M«rt, MMf« 
eriteen^ ipm tmctnte ; wMdm «(fcr^MMra, tpis -dtcrteeinUi <t oAw^nciNlt : de* 
eren orare venerandoM /aeUm Dtm praeeiUUf Fortftm nempe Jam Mtiate iot ae 
ianiie nui» etdamiiaiilm$f et •fereaie apem ealmiii^ foaame earam. FTcmmfae 
eiaiim eapere inerii^ eargo promia» : ei eo^feeiim eo me abiaiam tmaa marief «m- 
pienemepargare: et capOe immereo aqaa eepOee^ pda dimnia» iUe Pyikagora» 



Vie. Ven. jam jam ei, Ond.— 7 A Vnlcanli £d. p. abest manmiMHe. Male. 
Vide ed p. t41. Id, — 8 D'Or¥. eorpa». Oxon. Onelf. pr. <€rrM. Id^9 Ox- 
dn. <Mi0«f«aR<tfr. Id.— ^l Idem, deiremenii». CoWint. BeK. et Flor. cMri* 
mcnliff. Elmenhoritini. Vide^Firmicnm. UaminAdd' AUefmniir, FUkr.at 
Pal. oheepunier, Id. Nec aliter ceteri Mts. et omnet Edd. nt debent, prat- 
ter £d. Vttlc. tec. operanim errore. Ret obteqonntnr ct^obedinat anctol 
vel decremento Lnn«. OAteqwaiier Oxon. Oad.—2 Alii libri legnnt intn* 
per, jom nMtt, i^c, Sciopp. in Symb. Intelligit Ms. Urtini. tam Pith. In Ed. 
Ploridi eiiamf male. Onrf.— S Rom. tpecitm t. Elmenborttint. Sic et Vicent. 
Ven. vel tpeoe. Sed vere emendavit Beroaldot. Perpetiia harnm vocom 
confiitio. Vide ad 1. iii. p. 74. Ond.-^4 Spedem d, prmenO», Ouelf. tec. 
«ritin. .Palat. »mpeerimam> Qxon. Gnelf. pr. premnii, Id«^ Abest foe 

NOT£ 

' * Nanc inerementi» cenHqnetUer on- tnm in putandit^ interendit, et inocn- 

gtri; nanc deeremeniitf ijfcJ] PUo. lib. Uadit arboribniy ceteritque id geNna 

Ji. Natnral. Hitt^cap. 41. ' Jnaiqni* ngricolatiottitmnaiiiobenndit. iliian- 

dem>LttntripotettateottrMiFnm,con« quam permnlti, reram natnrte itn- 

chyliornmqoe, et conchamm omnlnm dioti, multit accnratitqne experimen* 

corpora, angeri ac mrtnt minni, qnin tit deprebenderint ejutmodi incre- 

et toritnm fibrtt retpondere nnmero meata ac deertmeoU.ottreonun me- 

Ltntt exqtitivere diligentioret/ dec. dnlltramqae tbtqte -nllit eerlit l«- 

Mtnllint Attron. llb. ii. ' Sic, tnb- glbnt, modo cretcente, modo decret- 

merta fretii, concharnm et carcere cente Lniia fieri : jamqne apud om- 

claota Ad Lune motum variant aoi- net fere doetot conttat illot efiecUit 

mtlia corput,' MedoUat qnoqne ani- tUotque innnmerot, qna tmom tribo«- 

maUnm in ottibot tngeri minaive ad bantnr, in tliat tiogtltret oaattt ette 

incremenlt et decrementt Lnnte, sic- refundendot : Lonaretqne illtt ob* 

nt et hnmorem in arboribnt, t Ve- tervationet in terendit teminibnt, pa-> 

teHSnt proditam ett, ttqtt iitc ctitm Unditqnt trborUmt» nt, vtiim tt iom- 

nottrt «Itte vtlgo creditnr : obter- tilet tb iit rcpnditntnr. 

vantnrque eade oanta a rntticit Ln- ^ * Meqae prtiimit jMr^tndi iMt#, 

ott tempora tum in terendit oleribnt, ^mtrito Itetero t «iMde] lo nore fmkt 



BrETAMORPHOSBOfN LIB. Xf. 



787 



tibus capite/ qaod enm ^ namerain praocipue religionibiis 
aptissimam7' divinos ille Pylbagoras' prodidit, Isetas et 

mmorus imdidit UUm jpraurtim numenm eonvenUnii$nmum c«m reUgUnd, 



^^»^»»^»^^»^^ 



ftb EditiMiibln Ber. Bu. pr. Jtf.— 6 Onelf. tee. qmU eum, Id.— 7 ReU- 
giimu apHeeinmm. Fnx» rdigien^bmu Roeldns. Religieni oft, Ms. regienibne 
epiiuimum» Et post : dtrtm(ii« iUe Pyth, CoItios. Flor. et Bert. reUgumibiu» 
Piil. dimnitue. Elmenhorstins. In Edltiombtts Bat. sec. Colv. Vule. 
sec. reUgionis, Bas. pr. Valc« pr. Wow. Pric. religienL Sed Mss. O. et 
Edd. reliqnae dant reitgionibue. Qnod operamm errore male depraTatnm 
est. Aroant sexcenties Antiqiii eam vocem in plorali efferre. Cic. ▼. Verr. 
IS. 'divinsB et hnmanas reli^ones.' Suet. Cses. c. 86. 'Qn» religiones 
roonerent.' Drak. ad Liv. 1. v. 55. * Qosb ad religiones pertinebat.' Nos- 
tro in Apol. p. 446. £d. Plor. ^ le^ts csrlmoniarnm, fas sacrornm, jns reli- 
gionvm.' Et saepe. jifftsstmiuii Onclf. pr. Mox Pith. dttrftHSy Ouelf. pr. 

NOT^ 



apnd popnlos fBre omnes cnjasvis re- 
lig^onis, nt, antequam sacris darent 
operam, aot templa ingrederentur, 
aqua se ablnerent pnrgarentque. Li- 
ber Leviticus et traditiones Judaeo- 
ran innumerabiles halient ejusmodi 
baptismos. De Agyptiis idem refert 
Herodotns in Euterpe. Roroaoos 
idem fecisse ostendat vel hic locos 
Persii Satyr. ii. ' H«c sancte nt 
poscas, Tyberino In gorgite mergis 
Mane caput bis terque, et noctem 
fiomine purgas.' Mahnmetani qoo- 
qne nnnc, Indi, aliieqne barbarsB na- 
tiones ' ablntionibus se purificant, 
prinMiaam sacris sois vacent. Qnin 
etChristianos quoque, aatequam tem* 
plum ingrederentury aquam manibos 
laTtadis sumsisse Tertall. in Apolo- 



piie'] Sic lib. 4. Regum qai Hebneis 
secnndns est Melachlm cap. v. Eli- 
zasus Propheta Naamani Syro leprp- 
so per onntinm dirit ; ' Vade, et la- 
vabis te septem vicibns in Jordane.' 
Persius loco supra citato * ter' tan* 
tum liabety sicut et Juvenalis : * Ter 
matutino Tiberi mergetor, et ipiis 
Vorticibos timidom caput abluet.' 

' Rdigionibue aptieeimum] Sic le- 
gendnm est ex Codd. Flor. et Berth. 
non antem retigionie, nt habent vnl- 
gatte editiones. Septenarii dotes et 
roysteria fose recentet Macrob. lib. 
II. in somninm Scipionis, toto capite 
5. et, at ex moltis aliquid huc afferam, 
hnnc nnmerum ait natnr» homiois in 
primis convenire: cbnstare enim ex 
temario et quaternario ; qnoram hic 



geticoy alilque Patres docent ; quem ^ ad corpus pertf net, utpote constans 



morem etiam nnnc aliquatenns ser- 
varofts, dumy templa ingredientes, 
digitnm aqnae Instrali iotingimos, 
frontiqne allinimns. Purificationi* 
bus illis aqnam de flomine vivo hau- 
riebant, aot de mari. AqnsB enim 
mnrinae maximam ad pnrgandnm ines- 
se vim, ob saltam et igneam portio- 
nem, credideront. Unde fluxit haec 
paroemia: edxeunra icXi^ci vdyra r&ir- 
9piwp Kaat^ * Mare univerta proluit 
hominnm mala.' 

" Sepiieeque eubmereo ftuetibue ca- 



quatuor elemeotis; ille vero ad ani<! 
mam tribus snis partibus absolutam : 
quarum prima est ratio, quam Xoyi- 
oTuc^rappellant: secnnda aniihositas 
(philosophi nostri appetituoi irascibi- 
lem dicerent) quam 9v/iiK^ vocant : 
tertia cupiditas (appetitus conciipis- 
cibilis) quae letBviivruifbv nnncnpatnr. 
Sed et Pythagoreos ait qnaternart- 
um, quem rerpaicThv vocant, ad ani- 
mae quoque perfectionem pertinere 
putasse, enmqne ioter arcana fuisse 
veneratos, ita ut ex eo et jurisjnrandi 



l}elph,eiVar.Ciae. 



Aput, 



3 A 



738 



APULSII 



alacer, Deam pnepoteatean lacrjrmoso valto " *" sk appre* 
cabar: 'rbgina ooeli,8ive tn Ceree, alma' fnigom [230] 
parens originalis^ quaB reperta ' laatata fiUad, Yetostae '. 
glandis ferino remoto pabnlo/ miti commonstrato cibo^' 
nnnc Eleasiniam glebam * percolis : " sea ta coelestis Ve- 

MMs H impigtr iie orakam Deam ppimtMmam fiieie laerymii madeuU : 
Regina cofi, «iM f» eie «Imm Ceree, mimerdidiie perene fmgmn^ ipUB, eadUJarsfa 
MoexftoiM tum fixmy mHki^SM 6ei/«M«m d6nN prieem glamdie^ et eetendieH oli- 
mentmn mUiue, et mtne kahitae Ofroe Eleueimoe : tiee tm tHe Vemu eeBieetie, qeet 



^^»^»^#^K»#^» 



dimmUm. Oid.— S Pitk Iffam p. Pal. Oton. Ooelf. ambo, «lomamm* «. Id. 
^ Pal. Ooalf. tec referia. Id.~l Al. MMia«: sed vid. Not. Var.— t Valf. 
JEImatfMm. Colvint. Eleueiaea. Ald. ElmiftMMm. Elroonhorstins. Qoid Telit 
•ibi ittnd £2fiMtHM, neseio. In Mm. plnrimia, Edd. primis, CoW. dec. 
£lMMtiiMm. Parfean. elcmimumim. Onelf. pr. a ni. i. flriimam. Sed Ms. 
P'Orv. a m. pr. £i«ifintfy a m. lec. ElfKmmimi cnm £dd. Ber. Junt. Ald. 

MOTiB 



religioncm slbi fecerint : o6 dir^ c^c- 
Wpf ^FVXf rapeMma rwrpoKThr^ * non» 
per enmy qni dat animae noitrm qna- 
temarinm nnmemm.' Hoc esty per 
Denmi qnl dat aaimm nostne anas 
qnatQor perfectionesi pnta fortasse 
intellectnma ▼olnntatem, memoriam, 
et imaginationem. Sed de septena- 
rio satis. Plnre ? ide apod enndem 
Macrob. 

s JHmawM {0s Pyikagerael Coi ideo 
impositnm Pytbagorm nomen Dlo- 
genes Laertins In ejiis Vita ex Arls« 
tippo Cyrenmo refert, qaod Terita- 
tem perinde ac Pjrthins Ipse loqnere- 
tnr : 8ri ^V Mfieuv ^rt^pevee o6x (r- 
rw rov nu9Cov. Unde merito enm 
Mosfer divinum appellat. 

^ Lmtue ef ofciceri Deam pretpeten- 
tem Uerffmoee valftt, 4*«.} Mlram sane 
mihi videtnr, quod, quamvls Intas 
esset et alacer, lacrymoso tamen voltn 
Deam precaretnr. Qoid enim Iseti- 
tiae et alacritati cnm lacrymis ? for- 
tassoi Istitlam snam corde premeosi 
faciem componebat ad fletnm, qno 
faciliiis Deam sibi propitiaret. No« 
tum snpplicls oralionem lacrymm 
qnanturo adjnveot| et quam usitatnm 



apod VetereSy Deos bnmano more 
credere externis signis capi, nec per« 
vadere intima cordinm. 

' iSKee f « Ceres, olma] ObservandniB 
(qood Jam monulmns, cnm de Dea 
Syria ageremus) secnndnm abstmsio- 
ris Yeterum theologiae peritos, poo 
esse nisi unnm Denm et nnam Deam, 
qn« pro ratione officiomm diver- 
somm diversis Domtnibns appella- 
tnr. Hinc est qnod enndero So- 
iem, enndem Libernm, enndem A- 
polUnem, Osirim et Serapia vo- 
caat. Item Lnnam eandem Cere- 
rem appellant, eandem Dianam, eaa- 
dem Jnnonem, eandem Proserplnam, 
Isidem, dcc. Virgil. lib« i. Oeorgic. 
* Vos, o clarissima mnndi Lnniioa, 
labentem ccelo qnsB dncitis annom, 
Uber et alma Ceres.' Vide Macrob. 
Satnra. lib. i. cap. 18. 

^ Vetuetm giemdu /erin» remate pU' 
hubp 4rc*] Virgil. eodem loco : ' Vee* 
tro si raonere teUns ChaOniam piogai 
glandem mutavit arista,' &c 

' Afifi eommoiMf fof eUte'} FrameDlo. 

B £feiiitiiiam g2e6am percofia] 8o- 
Inm Elensinium. Est antem Eleoaia 
Straboni I. ix. nrbs, in qua teaplom 



MBTAMORPH08BON LIB. XI. 



789 



inis,'* qaed primiB remm exordiifl,' sexnnm diversitatem 
generato amore sociasti/ et setenia sobole bnmano genere ' 
propagatOy nnnc circnmflao Paphi sacrario ® coleris : ^ sea 
A soror, qn» ^ partu foetaram 7 "i medelis lenientibns ' 



imlio numii anijunxuH di»en§t «3em, proitteto in cw amore, $t piropagato gemero 
kamaoo proU perpeiua, mme adorarie in delubro Paphio^ quod eireHmaUidHtr mari r 
«t9e JM eonr ApoUim»^ qam$ koaio partu grawHarum mMUerum remedHe medeeuii* 



CoHn. Bas. Atqne ita Virs. 1. 1. Georg. 16S. 'Elehsina mater.' Lartant. 
1. 1. c. 21. ' Bleusina Ceres.^ Vide me ad Sueton. Claad. c. 25. * sacra Elen- 
•inia.' OaiL— S Ms. p*ui rer, Colvias. Bst qiii hinc priue vei parvie conjecit. 

Male. VidePric. et ad 1. ii. p. 28. Oiitf 4 Onelf. pr. eaiiaeH» Id.— 5 Pal. 

generu Id.— 6 CtrciMi/litty ^-c. eolerie» Par. Oueif. pr. eireumfiuo eoleue. Id. — 
7 Partuferarum» Omolno legendam com Beroaloo : porte /«vfamm. Oloss» 
vet^es: fteta, i^^pmr, «X^piif. Varro: ^Mena» apponebantnr cnm 
caligna et vino : qoo, qnB veniebant ad fcetam amicce gratulatnm, Diis mae- 
tabant.' Arnobins iit>. iii. * Puerperiis Jnno prssposita est, et anziliatnr 
frcnitricibiis fcetis.' Colo. Fartamm. Ald. et Rom. firarum. Male. Eimenh. 
Ferarum babcnt Mss. Lips. Pal. Oaelf. Oxon. Par. Pith. Bertin. cum Edd. 

0. ante Volc. sec. nnde saspicari possis, scriptum fnisse /nommy et binc 
•orrigendum/g a iM M r am . Sicnt inde ' fens ' et ' feminss ' sant aiibi confassB. 
Adi ad Ces. 1. 1. B. Civ. c. 84. ' pmne nt feras, circnmmQnitos.' Sil. Ital. I. 

1. 569. * Saucia doro castrls claosa est fera,' In D'Orvill. vix discerni po- 
testy/eranMi, an/€ter«m scribatar; sicot opinor in reliqnis, Flor. Fux. Reg. 
qni/rtanmt circamferre creduntor. Quod cum Viris doctis qnoqae amplec- 
tor. Ood.— 8 Bert. medeiie Umeitiue, Scioppios in Symb. et Sasp. ii. 12. 
B«rt. UoiabuM, Rom. lenUniibue^ inepte. Elmenh, J. Isactns Pont. Anai. 
1. II. c. 15. elMtins (ex Nonio et Festo) F. deUmfleie^ qnod Piantinum est. 
Seping, Bertin. Codex tantl' mihi non est, at ideo ceterorum Codd. probam 
lectionem solicitari velim. Sol. 1. v. p. 104. ' pennnlcet verbis lenientibus.' 

NOTiE 



cst Elensini» Cereris, et mysticnm 
dehibnim, tnrb», quanta in Thea- 
tro folct esse, capax, opos Ictini, qni 
etiam Parthenonem Minervse In arce 
fecit, Pericle opernm procurationem 
snstinente; quam nrbem in demis 
scn pagis cnriisve Atticis nnmerari 
qooqne ait. 

" Carfesttf FniMf] Uranie. Macrob. 
Satnmal. lib. i. cap. 7. ' Philocborns 
qooque in Atthide eandem [Venerem] 
affirmat ^eet Lnnam,' &c. 

^ NuHC etreun^Mo Paphi eaerario, 
4v.] Vide qnse diximns lib. iv. ad 
b»e verba ' Paphnm nemo.' Ideo 
aotero circnmflniim vocat Paphi sa- 
crariom, qnia Paphos in Insnla Cy- 



pro sita est, qn» mari undiqne aliui* 
tar. 

9 Seu PheM eerer^ quttf 8fe,'] Juno 
Lncina. Macrob. SatnrnaL lib. vii. 
cap. hltimo: ' Hinc est qnod Biann, 
qasB Lnna est, "Aprefue dicttor qnasi 
iiep6Tefue$ hoc est, aerem secans. Ln« 
cina apartnrtentilMisinvocatur; quia 
propriom ejns mnnus est distendere 
riraas corporis, et meatibns viam 
dare^ qnod- est ad celerandos partns 
salutare,' Sce, scu potios Lucioa di- 
citnr, eo quod faetns ope ejus In la- 
cem edatnr: llithyia vero EiXcl^, 
qnia prsesto adest partarientibos, 
hrh rov iXBeuf. 

4 Portn/arfanim] Ita legendam est, 



740 



APULBII 



recreato» populos 9 tantos educasti, praeclarisqae iranc 
neraris' delubris Ephesi:* seu noctamis nlalatibos hor- 
renda Proserpina, triformi facie^ larrales' impetas com* 
primens," terrseqae claastra cohibens,^ lacos diversos iner- 
rans,'^ vario calta propitiaris : ^ ista Ince foeminea' col- 
lastrans cnncta moenia, et Qdis ^ ignibas nutriens lasta se- 
mina^ et Solis ambagibns dispensans ^ incerta lamina : ^ 

htu, ediduH in Uieim tot populo§, H maic coUrii m pukherriiM iemph Epkm : 
8it€ tu gi» HeaAe^formidabilu ululaiiimM noefnnisfy qum mA tripUd vuUm eokibee 
/wroree larvarum, et claudie eepta teliuriiy ac diaeurrena per varia nemora coUrie 
diuertis ritibm: iUmmimuu omnea urbee tuo/ulgore muUeori^ et alene germina i^- 
rentia tuo hunine humido, et effundene Imeem instabiUm propter eursum ooUb: aiA 

Ac pMsiin de remedUs, apnd omnes. Ipsa Lnoina sen Ilitliyia nbivis lenta 
eC mttis andit. Oiid* — 9 Pal. pofwU, Gnelf. se<!. popiulo, Id. — 1 AwaamM Oiielf. 

Sr. a m. sec. /d. — ^2 Par. eohXkiri», Id. — S Oxon. Guelf. Merrof. Id.— 4 Par. 
fueif. pr. prv^iiaris. Id.— 5 Al. nadis. Vid. N. Var. — 6 Ms. Palat. Goelf. 

NOT£ 



non antem /eronrm, ut habent quae- 
dam exemplaria. 

' FinMraris] Passlve, ut apud Vir- 
gil. ' Venerata Sacerdoi.' 

• Detubrie Epheei] Celebratissimnm 
fnit templam Dianae Ephesi, quae 
nrbs erat lonise priniaria, ab Amazo- 
oibns condita, nt refert Strabo lib. xi. 
▼el, nt idem ait initio lib. ziv. ab 
Androcloy Codri Atheniensium regis 
filio, qoi dnx erat coloni» lonum. 
Templum illud Ephesinum inter sep- 
tem mnndi miracula nnmeratum est. 
In eo faciendo tota Asia (Minorem 
inteliige) per ducentos et viginti an- 
nos Insndavit. At mirnm illnd duo- 
rnm sscnlomm opus temerarius He- 
rostratns,nominis immortalitatem ex 
sacrilegio qnsrens, incendit eadem 
nocte, qua natus est Alexander Mag- 
nns ; quie fuit anno primo centesimss 
sestas Olympiadis secnndnm Peta- 
vinm. 

* Triformi faeie] Virg. iEneid. iv. 
' Tergeminamque Hecaten, tria Tir* 
ginis ora Dianse.' Chariclides poeta 
quidam apud Athenaenm lib. tii. 
AS^wou^ 'Eadrn rpteMri, rplfiop^f rpt» 



wpSffum, rptyXais KiikeufUinf* Domlna 
Hecate trivia, trtformis, tres habent 
▼ultus, qus propitiaris triglis ; (pis- 
ces sunt, mulli dicti) sed propitiaba- 
tur etiam canibns, unde canicida et 
canivora dicta est. Sacra ejns nocta 
fiebant, cum nlalatibus, ad imitan* 
dam Cererenf, quae raptam Pro- 
serpinam in triviis clamans reqnire- 
bat. 

■ Larvales impetus eomprimenSf tfc.'] 
Dea enim Inferorum et Maoium erat, 
Larvasque ac phantasmata pro arbi- 
trio soo coercebat, ant Immittebat- 

^ Lueos diversos lafrraas] Virgil. 
^neid. lib. vi. ' Jam subeunt Trivi« 
Incos,' &c. Eodem libro : ' Sed me 
cnm lucis Hecate prsfecit Aver- 
nis.' 

« Ista luce feeminia'] Plin. lib. n. 
cap. 100. * Itaqne solis ardore sicca- 
tar liquor, et hoc esse mascnlnm si* 
dus accepimns, torrens cnncta, sor* 
bensque.' £t cap. 101. * E contra* 
rio ferunt Lun» foeminenm ac molie 
sidns atqae noctnmum solvere hn- 
morem,' ^c. 

y Soiis ambagibus dispensans iuerta 



MBTAMORPHOSBON LIB. XI. 



741 



quoqao nomioey qnoqno rita» quaqaa facie 7 te fas est invo- 
caie; tumeis jam nunc extremis SBrumnis sabsiste, tufortu* 
nam' collapsam affirma ; tu saevis exantlatis casibus ' pau- 
sam pacemque tribue. Sit satis labornm, sit satis periculo- 
rum. Depelle quadrupedis * diram faciem. Redde me con- 
Bpectni meorum ; redde me meo Lucio.^ Ac si quod ' offen- 
sum numen inexorabili me ssevitia ^ premit ; mori ^ saltem 
liceat, si non licet yivere.' Ad istnm modum fusis precibus^ 
et astructis miseris lamentationibus,^ rursns mihi marcen- 
tem animum in eodem illo 7 cubili ' sopor circumfusus 
pppressit. Nec dum satis connixeram : ' * et ecce pelago ^ 



fwemmque nominef 8ub ^lnticumque ctmmotnU^ iub oMaamque foirma Ucet U 
mvoeare ; tu nune auccmre meia gnniM»imi$ miterii» ; tufitki meamfertWMm^ qjua 
eerruit ; tu Jam coneede mihi requiem et trunquUlitaiem poet iuperoio» toi dwro» 
ea»u». Sii »ati» terumnarum, »ii »ati» perieulorum. Renive a me fune»tam for' 
wtam aeini ; reetUue me aepectui meorum ; nforma me m ineiiiii prieiinum Lucium, 
£i, ft aHqiui» Deu» a me (riolatu» per»equiiur me crudeUiate implacabili ; ealtem 
eomeedatur miki mori, »i non coneediiur aliier mvere» E}u»modi faeta oraiione^ 
ei adieeti» in»uper lamentationibu» mieerandi»^ eomnu» offiuu» oopivit Uerum mihi 
in eodem toro arenm aninutm memire languentem, Vix ckaueroM oeulo»^ eum di- 



^^^0^^^^^^^^ 



lec. Edd. Vic. Ber. Bas. pr. diepenoa», Ond.— 7 lips. Pitb. Fnx. Ouelf. 
Oxoo. cnm Edd. ante Bas. sec. q[uaque, Male. Id, — 8 Perperam iu hinc 
abeftt bi Oxon. Onelf. pr. /d. — 9 Fnz. exanclati» curo Edd. Vett. nt sopra 
taepe. Pal. Onelf. sec. exinclati»y D'Orv. eaHuiudati». An eadianriti» pro 
extuauii»? Vix puto. Id. — 1 Ouelf. sec. quadripedi», Id. — 3 Fnx. ijueio meo* 
Id. — 8 E^Orv. noD male, At «t. Pith. Ae »i ^uod e»t, Id.-^ Contra meotem 
Apoleii exoralnli Palat. Sautia Oxon. /d. — 5 Onelf. pr. morti. Id.— 6 Adetrue^ 
ii» lameniationibu». Fnx. a mi»eri» l. RoalduR. Mieeri» addidimns. In nnlle 
aote vnlgatornm erat. Coh» Th mioeri» abest a Flor. et Romano et Veneto. 
Ebnenk. Immo vero legitur in Florent. et binc jam in £d. Jnnt. post. nti et 
io ceterii Msi. O. Bene eam vocem insernit CoUins. Oud. — 7 Oxon. maro' 
eatem. Gnelf. pr. a m; s. in«roc«Nle8i. Pith. iUL Id. — 8 Coiiprfsiera«i. U«e 

leciio Beroaldi est. Ante enm editi» < omj >agra w Ms. Cod. ,p«ter«iii. etiam 
oaidam e Tulg. coRsoperain. Teotat i olim, eoneopiveram. Lncret. lib. ii. ' Ni* 
Jore offendit nares, consopit ibidem.' Colv. ConfitpicnMi. Sic Flor. Rom. 

NOTiE 



tamtM] £x diversitate cnrsns solaris 
ct Innarist fit ot Luoa aliquando ple- 
ao orbe fidgeat, aliquando dimidiato, 
attqoando Iklcato tantnm; atqnehe 
▼nlgo dieuntqr Lonss pbases, Nostro 
ineerta Inmina. 

s /n todem iUa eubiU'] Molli seilicet 
nrenm gremio. 

* CiRntsenmi [Coaatrerom] Elmen- 



horstins hat>et ex Ms. Florent. con^ 
nipeeramf Rom. eompeeram: node Be- 
roaldos formaverat compre»»eram ; 
iopple, palpebras. At ex coiiaipifraNs 
melios coojicias «oRNtveram, nisi ta- 
men retinere malls ipsom coaaipse- 
raM, taoqoam praeteritom plosqoam 
perfectnm antiqaom TCTbi 'conni* 
▼eo.* 



742 APULBII 

medio9 veneraiidos Diis etiam mltas attcdlens/ emergit 
difina fkcies. Ac debinc* panlatim toto corpore praelaci* 
dam sinralacrum,' excnsso pelago, ante me constitisse Tisam 
est> Ejus mirandam speciem ' ad vos etiam referre [240] 
connitar ; ^ si tamen mihi disserendi tribaerit facaltatem ^ 
paapertas oris hamani : vel ipsam nnmen ejas dapsilem 
copiam * elocatilis facandin ' sabministraTerit. Jam pri- 

vhmftrmm ffdii € nudU mmi ««t«0€ii0 /micm» vemrmUlem ^m €<mm Dii$* 
Deindeque muigo aplendidiM$ma toto eorpore vtM eet ettLre coram me, mart fNmfa- 
lf« miperato, Comhor etiam vobie expmure admirubUem ija» /orwum: ti tame» 
egeetaa AiMMiii eloquii MtAt /eeeril eopiam narrandi : aiat ipea qv» diaiaitas mi- 
ki ea^editaeerit largam abertaiem eiofttfnfltf. Et fTimiem q;mdem capilli dea* 



*^ #^«««s»^« ^ 



eeeaipaeTam» Bcrt. eemeeram, Pal. et Aldus, eemfreueram, M»le. Eimeak, 
Non priinai Ploridos comiiMraM conjecit. Sic jam tacite edideiant Wower. 
ScriT. et Pric. Atqoe ita s»pe Aoctor. Vide ad lib. iv. p. 80. * Commo- 
dara conniverat/ vel cenqaierat: nt ibi vldetnr rectina. Certe boc loco 

aliud legenduro soadent Mss. omnes. In pterisque est eopeeram^ vel coHp- 
MroM, vel eompuram; nt Fux. Reg. Pal. D'Orv. £dd. pp. coHsrroM Bert. 

Ovon. Onelf. pr. Conjcctnram BeroaldL qnam adoptarnnt Edd. Jnot. pr« 
Ald. Colin. Bas. refellit elUpsis, qoss hic dorior statui deberet. Eadem ratio 
est cnr spernenda sit Colvii conjectnra, ascita ab £d. Vnlc. sec. eoneopiteram^ 
£x lectione marginali £d. Bas. pr. conioperoM. In Flor. est coni|Meraiis. 
Forsan latet vetiis canqaexeram^ sive caput inclinaram, ex Varrone apud 
Prisc. p. 885% Vernm tnm rectins dictnm fnlsset tix dam soHs, qoam nee dum 
eatie. Congmnm magis fore videtur eonqaieram. At neqnaqoam spemendn 
lectio Edd. Jont. post. conNixrram* A * niveo' enim non venlt ' nipsi/ sed 
' oixl ;' nnde ' nictns/ non ' nlptns.' Immo Tnrpilins ait, ' dnm ego comiixi 
Bomno/ teste Pri»ciano p. 886. lib. iz. Obstat tamen litera p in omnib. 
Codd. qnornm Pithoeanos habet corm/iseraM. 8ed x et ps fnere confosa. 
Vide ad llb. tii. p. 67. in f. Ooif.— 9 Oion. mco. Id.— 1 Venerandoe Diia et 
mdtae, £mendare conati alli : DHe etiam: metoo, et formido male, ne po- 
nere debnerint, «<iicnmd0«, et dioe taltae attoUen», Testlroonia Vlrgll. Horatii» 
aliomm adderem ; sed pneris sat nota. Sieofeck, DO» etiam, Ms. Deee eiiam* 
Colvius. Istod et vitiose exaratnr in solis £dd. Bas. ez quo male refingere 
tentat Stewechios vulgatam lectionem, qnip liene se habet. Hecates eirim 
faciem venerantnr Dii. * Divina facies' et ' dii vnltns' esset unnm idemqoe. 

ral. dat die^ Ozon. D'Onr. Fnx. dst. Pith. dct i». Ollm seil.fuerat dai». Oad. — 
Vnlg. al dMtac. Colv. Omnes Mss. confirmantae. Ood. — 8 Vid. N.Vnr. 
— 4 Verbum non comparet in Bertin. Owf.-*6 Vet. Cod. ^tit Mtr. »p, Colvina. 
Vir rlarissimns, qui mirandam: Ieg0| ftfOM MtmndaM. Brantius* In Palat. et 
Onelf. utroque itidem est qui, Hinc O. Vossins conjeclt quin, Sed Fux. 
Reg. Oxon. D'Orv. qui ^u», Scripseratne Anctor, Queju» sive et^ mir. 
»pee,t Ood.^ Onelf. pr. «ooKar. Oxon. foslar. Id. — 7 Onelf. pr. dessrestdt. 
Malebat Pricsens edissirvndi. Sed adi ad 1. vii. p. 1M. 7Vt6at< Piib. teitumremt 
Bertin. Id, — 8 Idero, loquutiH», Colv. Oxon. daeiiem, In eodem« Onelf. pc, 

NOT^ 

^ Et eeee pelaga] Somnina narrati So^^iAJ^t, abnndans. 
* DapeHem copiaM] Qrscnm est 



MBTAM0RPH08B0N LIB. XI. 



743 



muai^ criDes «berrinii' prolixique, et aeosim* intorti, 
per divina coUa > pMsive diqwKsi/ molliter defloebaDt.' 
Corona multifoniiis/ variis floribns aublimem distrinxerat' 
▼ertioeiD : civiis media qaidem super frontem plana rotnn- 
ditas, in modnm specuU, vel immo argnmentum LonaB, 
oandidum lumen emicabat.* '^ Dextra lasvaque salcis insur- 
gentiam viperamm cotdbita/ spicis etiam Cerealibos desu- 
per poriectis. Malticolor, bysso tenui pertexta ; 9 nuno 
albo candore' lacida;' nunc croceo flore lutea; nnnc 



«t, ta lamgiy pwlaHm ctiidfiiiaH, tmert sparn per divbuim cervicem, enM «ol- 
Hier prowdati, Coromt dioerta /ontue ex v€nrii$ ftarilnu circumdabtit mmmiim 
^ke cafut: qum Imbebai qMem ui medid /rmte itrbem piannm uiitar niectdf, 
nel peihu kmen eandidum r^fidgemt^ quod ariumenie erat eam eeee Umam. 
Viperte Hmtrgeutee iu uMdmn tuhorum coercehaut iom a dextra et teuittra^ et «if- 
trn Cerealet extendebaniur etiam detuper, Erai ei vetiit multicotoT ex Ono wMlf , 
«"*c P^fulgenH albedhu candent^ wmcJUua/lore eroci, nuuc ardeut rubore roteo : 



et PaL loquttuatt ▼«! toquiiOit, D'OrT. toeuturit. Oiid.— 9 Jamque pr/ Vulf. 
Jamprimum, CoW. Eiim tecuti sinit Vnlc. Wower. et Pric. deinore, sed ahi* 
tmia recte monet, mniii legendnm, Jam primum; nt e«t In Mss. omnibns, 
•]Koeplo LipBiaoo, ceterisoite Edd. Oiitf.— I Fox. uberrime. Id.— 8 D'Orvilh 
Mi ei teneim. Id.— t Ms. Li|ra. devia. Id — 4 Patiim diepertL Tnx. pattive; 
wt et Ald. et BeroaM. Roald. Nescio qnomodo hic me fagertt reponere ex 
notae melioris libris, poMiite dieperH^ nt et in Ms. est. Colr. Omnes libri, 
poMtioe dMperm, voce Apnleiana. IToioer. Pattive. Alii, passim. Elmenbors- 
tios. Istud potstm non videas, nisi in Edd. Bas. Golv. Vnle. Vlde ad lib. vi. 
p. 116. * passivam oongerienk' Ond.— S Al. dittuebant^^ D'Orv. e. mvUi- 
/brmUer. Ond.--7 Al. dtsfMjm^— 8 Vid. Not. Var.— 9 Coivicit Sopiog. 
fratexta.-^l Abest a scripto libro. Co/c. Item ab Oxon. Palat. Kux. et 

NOT£ 



^ Vet imma argumetitum Lunee, mh- 
(lanlMMn emicabaii] Codex Ursin. 
habet, vel ta modimi sanesirM Jjunet, 
Ste. qnod non probatur a doctis, cum 
prcsertiro adeo discrepet ab aliornro 
omniom lectione. Omissis Pric»i 
conjectnrisy nibil in textu muto ; 
•ed virgnlaro expnngo, qnm inter 
* cnndidnm ' et ' Inmen' posita est ; 
«tqne hec verba ' argomentnm Lu- 
nat ' dnabas virgolis incindo,' qnss 
▼iccra pnrstent parentbeieos, ut sit 
aensus qoem io interpretatione ex- 
pressi. 

* Suldt ineurgentium oipenarm co- 
hibiia'] Isidi» qom et Lnna cst, et 



Proserpina, et Ceres, viperas circa 
caput addit Apnleins; sive quod 
snlci interdum tortuosi viperas imt* 
tentur^ sive qnod frsenatis currnlque 
admotis serpentibus Ceres sulcavit 
ca>liim, et per aera vecta est. Mi- 
nucins in Octavio scrpentem Cereri 
dat pro cingnlo : ' Ceres facibus ac- 
cenRis et serpente circumdata.' Qiiid 
si bic pro tukit legue/ulcrit 7 ex Pig< 
norio in Mensm Isiacss Exposltione 
pag. 10. ^ 

' iVanc ai6o candoTf , 4*^.] His colo* 
ribns vestis designantur varii Lunse 
colores. Cum enim exoritiur» rubra 
videtur ob lulerpositos vapores : 



744 



APULBII 



roseo raboie flammida. Et, qaaB longe longeque ^ etiam 
meam confatabat obtatam, palla nigerrima,' splendescena 
atro nitore : < qn» circamcirca remeans/ et sab dextram 
latas ad hameram Isevam recarrens/ ambonis vicem,^^ 
dejecta parte lacinias, maltiplici contabulatione ^ ' depen- 



€t paUtL nigerrima,fulg€n» mlon «Iro, qua pertirmgebai qwqueuieiem MeomM «c«- 
^•nun, qua circumeirca rediens, et tnuuiene eub dextrum lahu, aacendentque ad 
kumerum einietrum, loco imi6oiiu demitea parte veetie pendente in muUas rugaM^ 




kwoAaitnrres, %tf leal rm¥ ieyaX^idrmp atniiSf r A ik K§pa0^6pa rov pnpfoeMfS yrfoUfa*. 
iup^fwra, roh 9^ /itXaixpffrdXoif iit^aSiwiat rbs Kpin^ «rol ro^s mptauMriuhs, iw 
oCr hAati vo0oiio^a rh» paw, Bene igitnr ▼algatam, paUa sdgerfima, Colvios. 
IneptUsime peUa exaratur qaoqae in Oxon. et Pal. et Oaelferb. Sed io prU 
mo tantom n ra. recentiore. Oaui.— 4 Pith. qui c. r. Ozon. quad e. r. Tam 
dexterum Edd. Scriv. Id.^li Umbomie vice, Aldnii, «Mdonif vkm. Elmen- 
hortliai, et in Add. Umbonie vieem d^ecta parte factnMr. Sic legendus est 
bic locos, sobUti distinctione post vieem, uti rectlMime prsBbent Pith. et 
£dd. omnes ante Basil. sec. curo Scriteriana. Unde vitiose etiam pariesm 
dant idem et D'Orvill. enm nescio qua editione apud Ruben. lib. ii. 
de re Vest. c. 11. parte emendantem. Sed qaod est in ceteris Mss. et 
oronibns, quas ridi, Editionibus, nl faUor. De * vice/ < vicem/ * in vi- 
ccm/ vide ad lib. i. p. 0. In Pal. corrnpte, ut bonie viff. Oadendorpins. 

SOTJE 



com jam aliqoantom sopra finitorem 
ascendit, erocea apparet: deniqne, 
com coeloro medium tenet, terrenis 
jam liberata vaporibos, candidom 
luroen refondit. 

' PaUa uigerrima, eptendeecene atra 
mtore] Qoaedam corpora tameUi ni- 
gra, ob Isvorem tamen soperficieco- 
larom, qoibos eztima eorom soperfi- 
cies contexta est, splendicant : qua- 
lia snnt marmor nigrom, et ebenom, 
com polita sont : vestes etiam non- 
nalltt sericK. At raro admodom vi- 
deas ejosmodi oigrornm corporom 
nitore perstringi ocolomm aciem 
(quod de palla Deae illins Noster hic 
alt). Jnliaons tamen, in CaBsaribos, 
id affirmat de ebeno lecti Satorni. 
Plntarchos de Iside et Osiride sic 
nigras Isidis vestes explieat, at de- 
ilgnari illis velit occaltationes laiDiCi 



et obombrationes, qoibns Solem, 
desideram, sectator. 
~ ^ Umboni» vieem [viee] Umbo pro- 
prie clypei centrom est» reliqoo cly- 
peo magls prominens, aliqoando ia 
acomen desineas. Propter hojos ai-> 
militodinem, centrom rogarum sea 
plicarom collectarom in toga, ombo 
dictns est. 

> MulHpUci contabulaHane] Ne de 
hnjns vocis sincera lectione dobitetn, 
facit TertulUani locus, de PaI]io,c. 5. 
<Adeo nec artifice necesse est, qai 
pridie rngas ab exordio ibrroet, ct 
inde dedocat in tilias, totnmqoe coii« 
tractl nmbonis figmentnm cnstodibns 
forclpibus assigoet ; dehioc dilocalo. 
tnnica prins cingnlo correpta, qnain 
praestabat, moderatiorem texnisse, 
recognito rarias ombone, et, si qtiicl 
exorbitavit, reformato, partem qui* 



MBTAMORPHOSBON LIB. XI. 



746 



dulay ad ulUmas oras nodalis fimbriaram decoriter con- 
flactuabat.7 Per intextam extremitatem^' ^ et in ipsa ejus 
planitie, steliae disperssD coruscabant: earumque media 
semestris Luna 9 ^ flammeos spirabat ignes. Quaqua tamen ■ 

kabebai panm nodotftmbriarum pukhreJUietiianteM ts §uu exiremiiaiibut. Siei' 
laJulgebaMt sparea per oram ^ue iniexiamt ei per iotum tjut campum, Ei Luum 
pkum^ potita tii mtdia earmm, emUiebat tptmdaremjammeum* Quaeumiju£ tamtn 



-^e Al. eouiubuiatume. — 7 Noduium /. d. con/iueiuabai, Fax. nodulit fmbr, 
Aldns Yero, m»duii$ fimbr. Roaldof . Moduiu Jlmbr. Rom. noduiit fimh, £1- 
menhoratius. Ut debet. Nam prave Edd. Jont. pr. Ald. Baa. pr. dedere 
moduHa cootra Mss. O. et Apaleii mentero. IntelUgit fimbrias cirrataa, et 
distlnctas nodalis, ne fila dissoUerentar, et carperentnr, ant efilnerent, * No- 
dos fimbriamm/ sed in alia re, sive flaf ella talis pecuinis diitincta, vide 
fib. viif. p. 178. De Testiom fimbriis adi, qnos laodant ad Pbfledri lib. ii. 
f. 5. Dein in Oxon. deeenier, Palat. et Gaelf. Coll. Vos». conjiuctabat, Ond. 
— 8 P. iniectam «. Aid. RoM. Ms. Cod. intetiaut, Ven. inieeiam. Colvius. 
P. t. e. c< ni ipta ^ut piamtii» Non temere discedo a vnlgatis, neqne tamen 
prorsns negligam reeensere, quse aot meliora in mana exaratis, ant ad meli- 
ora viam aperiunt. Legitor antem in Cod. Bertin. per iii}unetam extremita' 
iem, et im tjwa erts pianUie, Limbnm pallas describit. £a praetexta erat, 
ideoqoe malim iutextam, onam h^unetam, Legendtim vero, et im ipta orm 
jploiiCTe. Wowerios. P. vniuMciam ex, in ipoa orit pianit, Sic Bertin. Sciapp, 
in Symboieu Fior. talecfani. Bert. per intefjeciam e, e, t. i. orit pianieie, Bene. 
Elmenh, yenetns^ per inteciam, Idem in Add. Jnreciam Guelf. pr. iniectam 
prcbent Pitfa. Palat. et Edd. primsB cnm Jnnt. et Ald. sive apertam et ocn- 
lis obviam. Sed prsstat mnltnm intextam^ qnod jam in qnibnidam legi mo< 
nuit Beroaldns, ac de nostris servarunt Fux. D*Orvill. sive limbnm fioribns 
et stellis intextis, (non aca pictis, nt interpretatur quoque Floridni) distlnc- 
tnm ac variegatum, ot mox p. 241. * Sole» felicibus palmae fbliis intextse.' 
Sil. Ital. lib. X, 671. ' anro Intextam chlamydem.' Dein ora in contextnm e 
coojeciura recepernnt Wower. Scriver. et Pric. Sed ^ks servant Mss. ce- 
terf. Ac res eodem redit. Elmenhontil nota nnllius est assis. Oiid. — 
O Flor. semcMirisLiiJia, male. EiaMiiA. Vera est scriptura Flor. Cod. sfmfn- 
•irif. GlosssB :* semenstrey l/ifn(^Mr.' OIosssb Isidori: * Lnna semenstri», Ln- 
na medii mensis.' Idem in Add. Rnrsns Pricseus legi voluit wudio, Fmstra. 
I<nna inter stellas erat media. De scriptura tementtrit adi rae ad Sueton. 
Os. c. 80. * Trimenstrique consule.' OHd.— l Fnx. quaMquom iamen. Ro- 
mldns. Sic et Piih. Lips. Pal. Gnelf. sec. de.more. Vide ad lib. ii. p. S9. 

NOT/B 



dem de laeva promltlat : ambitnm ve- 
ro ejos, ex quo sinus nascitnr,jamy 



qne mntno insidenf, quemadmodom 
domornm tabulata seu dontignatio- 



deficientibns tabuus. retrahat a nes. 



•capnlis, et exclnsa dextera, in !»• 
wtm adbuc congerat, cnm alio parl 
TABOLATo in tcrga demoto, atqne ita 
^iominem sarcina vestiat.' Ubi vides 
* tabnlarnm,' et ' tabnlati ' nomine 
significari strias vestii, qoae ex am» 
boiiey oraf versos eztendantor, sibi* 



Per intextam exiremiiaiem} Per 
oram vestis,qoae erat picta,aot opere 
Phrygio, id est, aco, aot opere texto* 

rio. 

1 Sewuttrit iMna] Looa plena, qoa- 
lis est post dimidium mensemi a loa 
conjanctione cum Sole: itaqne *!•• 



746 



APULBII 



inaigms ilUas pallas petflaebat ambitos, iDdividuo nexu 
corona totis floribns, totiaqae constrocta pomis, * adba»re- 
bat Jam gestamina looge diveisa. Nam dextera' qai- 
dem ferebat SDream crepitacalam : "* cojosper aogustam 
laminam in modam baltei recarvatam/ trajectsd. medias 
paacas virgate/ crispante brachlo trigeminos^ jactas,*^ 
reddebant argotiun sonorem.7 LsDTa vero cymbiom ^ de- 
pendebat ' aareum : cajas ansalsDi' qaa parte [341] con- 
spicaa est, insargebat aspis^P capat extollens* ardaam^ 
cervicibus late* tumescentibus, Pedes ambrosios tege- 

M iOhu prmehtit paUa ehretm^ertbaimrt wrema/adm exJUrihm ti/nMmM mr- 
^■M generig adkar^ti ei eowuxkme imdifriea* Ea vere ftue geeimbeU medttm mdtm 
ermU, Nmm mamu ejme dexira geeiabai quidem eieiram «Mto»: per ei^m «m- 
diam lamUmm aMgueiamt it^/iexam iaeiar balieif aUqaoi trirga tramemieeee adebami 
aemmm aeuimm, Am bnMum tiuM vibrmrei iriplieee jaeiaiiamee, Sct^ktum uera 
aureum peudebai ex gme ebrietra: euper a^UM eem^empariet qma ememeif emrgebmt 
mepie aiUfUeue eredum eapuif eeOe taUe imtmmeicemie. Caieei imiexti ex/et&m 



Tum Ooelf. pr. Oud^^% Mn. (Urs.) eemttrieia. Scioppiat fn Symbola. dic 
D'Orv. Ouelf. pr. Pith. Oxod. male,ttti a Fiix. prave abeit ioUeque. Oad.*— 
8 Abest umm ab Ozon. Qnelf. pr. Tnm D'Orv. et £dd. ante Colv. dexirm, Id. 
—4 Fox. curveiam, Id« — 6 Bertin. mmgula, Scioppios fn Sjmbola. Bert. et 
Rom. umguia, Elmenhorstios. Venetus, uMguia. Idem in Addendis. Oxon. 
iram^ecia, D*Orv. mudio* tips. paueula ; ut alibi. £d. Vic. etiam umguia^ 
In altis umduta, Sed recte cnm Mss. ceteris Beroaldos emendavit mrgula, 
sive sistri fila. OmI.— 6 Al. tergemimee,^7 Arg, mmmnu Fox. a. spRoreM. ip* 
XBiffphst ut *canor/ et alia. Roald, Seuerea^ VoIgo,soRwn. Florid. iii. 
(N. 17.) * Motorum anlmalinm immeditatos sonores/ Colv, Bertin. Rom. et 
Ald« SMiwn, male. Flor. amim. immed, eemaree. Elmenborstius. Senerem ia 
Iftss. prcter Bert. omnibus, itrm in Ed. Junt.post. ut bene restituit Colvioa. 
De Dogm. Plat. lib. i. p. 687. ' Percipere sonores.* Sic et Lucret. VirK. 
alii. Ond.— 8 Vid. N. Var.— 9 Ms. Cod. anxula. Colvius. Sic et Palat. 
ampeula Oxon. Ond.— 1 AI. aHoUeme.~-2 Ridicole Lips. Pal. Ooelf. sec. 

NOTJE 



mestris ' hic, non, ut fere semper, a 
sex mensibus, formatum est, sed a 
semimense. 

* JEremm erepiiacuium'] Describit 
sistrum, cujus figuram et explicati»* 
Bcm ex Plutarcho, vida aapra, sub 
finem libri ii. 

" Criepamie braeUe trigemrimee iae- 
tue] Td est, bracbio tres illas virgnlas, 
<|us in sistro eraot mobiles, agitan- 
tc ; sicqne tribns ictlbns tres tonoty 
lieet noica jaetationOy •xprlmeste. 



Hac sistri jactatione significsri vo« 
Inemnt Nili accesins et receuos. 

« CyM^taim] Vasculnm oblongom 
in modoB cymbss, qnod cx mysticin 
iEgjptlomni cssrimooiis,Isidi tribiai* 
tur, ad Aaentian lacnDariniy ct iB«ii« 
dationem NiU signtficnndam, juxtA 
Plntnrchum, Itb. dc Isidc et Osari(ie« 

P Aepiel In pompa laidis OvidtM 
Ub. iz« Mctamorphoa. serpeiit%iii 
etiam ponit ; * Plcnaqnc acBNiiicrU 
•crpenf pcrcgriim vcoenls.* 



MBTAMORPHOSBOK LIB. XI. 



747 



bttnt 8ole», palmie victriciB foIiiB intCKtas.' ^ Talis ac tanta^ 
spirans Arabi» fdicia germina/ ' diviiiame voce dignata^ 
est: Ea^ adsum, tuis commota, Laci, precibos,^ reram 
Natara ' parens/ elementomm omninm ■ domina, saecalo* 



ftitf mmgne vietvnm «tf, vperuhaMpedn ^ immuiaUi» Tdkp «c 
itmU Dea exkolen» pdorem planianm ArMie ifeUci», dignaia eet me eOofui veee 
dmna: Eeee ego permeta tmis preeihus^ o Leei^ adema tibi Naltera mater rerwH 
MnMdH. Jheemmm^ieereeram elemeiUonu^primerdiaUieobelee ten^^ermmf eapn 



»^i»^»»»#i»^»» 



leeie, e VtUoso librariornm more, e ante t scribentiam, de ^no allbi dixi. 
AaUireeeoe mox P^OrY. Pitb. Fnx. Ond, — 8 Fnx. pabnm vietrieibae fotUe. Ro- 
«Idoi. Idem M«. tegebani eote pdenm victrieUmtf. ColTlne. Patmm teg, Llpe. 
Pai. Onelf. tek etinm in Pal. Onelf. ei D*Ory. ne ft we^ eeUee Oson. Tom 
vietrieibme legu etiam in Reg. Oxon. Gneir. pr. Pnr. D'Orir. Qood Apoleii 
Mpit •tjrloro, nt Tidebimoa pinribne itattm. In Par. Cod. inieetm^ maio* 
Oml.— 4 Taleoaetaata. Toltf «c «onla Ald. JImU. iledeefttI4pe.Ouelf.aee. 
Ond.— 6 i^penmeArabimfeiiMgermimu Fn%,feUeiagerwu Roalana. Panciora 
in eodem Vet. Cod. Talie tania epbrant feHeia gemunm, Col? Int. Fior. el 
Bert. Ar.feUeia, Elmenboratint. Exnlant r^ ArebimfeUtie ab Oxon. D'OrT. 
et otroqne Oneiferb. sed /eliete exaratnm qooqne eet in Pith. Reg. £dd. 

K. et Jont. post. qnod maie mataront alii e conjectnra Beroaidi. Stc * gie* 
\ feilces ' lib. i. init. Licet Tero intelligat Anctor Arabim Fellcls odoroTi 
nihilorainna per qnandam bypalbiges spedem ipsi amatam alteri Bnbstantivo 
Jnnxit Adjectiyumy nt modo habnimns ' palmm Tictricia folia.' p. S4S. * reli* 
qua vitse tnse cnrricnla,' non r^qam, ut quldam volnnt. Vide ad lib, i» 
p. IS. < Amnls ▼icinia seropitema.' Llb. ix* p. 189. * cobibita eqoorum en« 
rnli rabie/ non ewruUum, Infr. p. S6S. ' sobria religionis obserTstio.' Oed. 
— Idem, «oMf^. Colvius. Voeere etiam D'OrT. Onelf. pr. Pal. Oxon. ee- 
cmite Ooelf. sec d. voee me veeere d, Fnx. Forte e var. iect. ort hoc natnnb 
IHgnalas Palat. Onelf. sec. OMd.— 7 Onelf. pr. Hem. Id.— 8 Pith. Oxon. 
Gnelf. pr. tai. A Fnx. Reg. abest Laei. CHielf. pr. prsftmii. Id.— 9 AL Na' 
tarm, — 1 Idem, elemenierum et oeenium. Forte, elemeniorum etiam omnium, 
Ck>lfias. Ei iosernnt qnoqne Fnx. D'Onr. Oxoo. Pal. Onelf. Sed, oxcepto 

NOT£ 



« Soiem, pe i m m vietrieiefoiUe nifov* 
tm] Lib. 11. *£tcttm dietojnTonem 
qnompiam lioteii amicnlis intectnroy 
pedesqoe palmeis baxeis indntnm, et 
sMluaqne deraso capite, prodncit ia 
Bsediom.' Vbi vides pafanea calcea* 
menta Islaco Propbetm assigimri, 
qnemadmodnm et hlc ipsl laidi. Vo- 
cni anlem ' palmam Tictricem ;' qnia 
▼ictorisB est symbolnm, et Tictomm 
^stanBOii. 

r Aratim JeHeia [/«iins] genninm] 
Gratos odorea atqne nromata, qnm 
nascnntnr in Arabia Felici. Celebrap 
ta est Arabim diTisio.in Felicem, qnse 



eUaifme, kpotpairofiposf et XAfimf^ipot 
dicitnr : Petrsenm, qnss «vrpdSiyf, a 
Petra Totnstissimo oppido : et Deser- 
taro, qosB ^lpnpee, qoam incolant sce* 
nitSB Anibes in tentoriit degentcs. 

• Renan Nettra parene\ Macrob. 
SatnmaL lib. i. cnp. SO. * Isis jnncln 
religiono' (cnm Serapide acilicet) 
* odebratnr x qnss est toI terra, «el 
natnra remm snbjacens Soli. Hlne 
est, qnod eontinnalb nbertbns cor- 
pns Dcm omne densetnr; qnia tel 
terrm, «el remm natnrm alimento 
nnttitiMr nnlTecsitas.' 



748 



APULEII 



rum progenies initialis, samma nnminum, regina Manium, 
prima coelitum^* Deorum Dearumque facies uniformis : ' * 
qusB c(Bli luminosa culminay maris salnbria flamina/" In- 
ferorum ^ deplorata silentia/ nutibus ^ meis dispenso. Cu- 
jus numen unicum^ multiformi 7 specie, ritu vario, nomine 
multijugo totus* yeneratur 9 orbis. Me primigenii ' Pbry- 



Demm/regina Umhrarum, prima eiglicoUarum, repraMnianu tn me tnia Dcm 
HeaffM omiiei : ego, gtur rego meo arlntrio Imdda caewMma eo^^ MahibreB vo^om 
mariSf et defieta $ileniia I^feroTym: a^tts uaivema orUt terranm eolii dimnita- 
iem wiiMiii tub /orma muUipUeif dwereie «tfrtmoniw, et phtrimie namimbae. 



D'OrTilliano, iUi oniiseroiit male domina, Forsan et aliis Mss. exciderat 
trox erigiman. Sopinirins emendabat itidem efioM, ob?ia conjectnra. Oad. — 
t Vid. Not. Var. — 3 T^ Deonm delel Bert. Elmenk, In ^ithoeano ezaratar 
Deamm, Dearwnqae, MUii nnllnm est dnbiomy qnin Deorum inrepserit e 
fflossa vocis Mriiltim, cnm qna Edd. prim» male Dearum constrnxemnt. Isis 
Ipsa in seqq. nominat * omnes Deas,' qnarnin nominibos et facie ipsa sola 
iDtelligainr, at * nnllnm Deornm/ qni comprehendnntnr snb Osiride. Non 
opns eriro hic est refogere ad ipaoroOhkns Deos; ut rnlgo fit. Oiufeii- 
dorp, — 4 M. mario oabibria Jlumina, Pnteanns. — 6 Idem Manuscriptns, 
VJIorum, Volgo, inferum, Colvios. Pal. inferum, Elmenborstins. Iifferum 
legas quoqne in Pith. Fox. Oxon. D'Orv. Onelf. pr. et Edd. pripribns Colvio, 
qui male innovavit. Amat hanc syncopen Anctor. Supra haboimus * nnm« 
mnm/ * denarinm/ passim * Denm.' Infra * pastophorom ' p. 260. 869. 
'ariolnm' de Deo Socratis p.676. Ed. Flor. Immo p. 240. h. libri : * ille 
Sopernm commeator et lofemm.' p. 264.' * Infernm clanstra.' Tnm depta* 
raiu Onelf. sec. Oud, — 6 Al. mo^t^as.— 7 Al. muliiforme, — 8 Onelf. pr. toiaa» 
Ond.^9 Par. Ms. verebaiur, Id. — 1 Vnlgo, Inde primig, Colvins. Bert. 

NOTiE 



* Deorum Dearumque faciee loiifor- 
mif] Hinc manifeste apparet nnicnm 
esse Deom rerum omniom condito* 
rem, qoi variis Deornm Dearomque 
nominibus appelletur : qnin et priscl 
Deos omnes Aforcro^t^cis esse, id est, 
masculo-fcemioas, et otmmqoe sex- 
um participantes, pntavernnt. Unde 
Calvns ' poltentem Denm Venerem' 
dlxit. Apud Virgiliiim ^neid. ii. 
^Bneas : * Descendo, ac, docente Deo, 
flammam inter et hostes Expedlor.' 
Ubi per 'Deom' Intelligenda est 
Vcnnsy qusB modo ipsi apparnerat, 
monneratqne nt domum rediret, snam 
ei pollicens opem, * nnsqnam abero* 
et patrio te limine sistam.' Ms. Bert. 
apnd Elmenhorstiam delet t^ Deo* 



rumj et habet tantnm D e a r um q uejmeiga 
wt^ormiif et hoc qnidem melins ad 
mentem Anctoris nostri, qoi videtar 
fceminina tantnm nomina et nomina 
Isidl attribnere, cum contra matco- 
lum Denm faciat Deoramregnatorem 
Osiritt, ciijus sacra peragebant Isidta 
ministrl : sed initiationem ejus tele* 
tamqoe diversam facit ab Isldis tele* 
ta, nt infra patebit* 

" ilfaris «aiadrie jfannna] Menrsiuo 
in Exercit. Criticis legit aeris, dob 



* If^ferorum depiaraia ailentidi I<t 
est, nmbras silentes, |n Inieris degea- 
tes, qasB jam apad homines deflctna 
snnt. 



MKTAMORPHOSBON LIB. XI. 



749 



ges ' Pessiiraiiticam DomiQant Deum matrem ; * ^ hinc A^a-^ 
tochthones Attici' Cecropiam ^ Minervam ;* illinc^ fluctii- 



PkrffiB, fiii prim0genUi nmt mcfi^dium, vocmU me Peuinmiiieam matrem Deo^ 
i: kbm Atkenieneee indigeneB emee pnirietf nominani me Paliadem Ceerofiam; 



Inde^p, Vide Herodotam lib. if. nnm. 2. EUnenk. Inde etiam in Pitb. et 
Edd. anteColT. OiHi.~9 Peemnmiieam noaUnant dondni mairem, Faz. Peee» 
•• dem. mairem, id est, Demn m, probat Beroald. et est in II. Aldi. l2oeld» 
Nominani Ms. al. vocani. Coivins. Bert. BfMoinmniicam. Elmenhorstins. 
Mss. babent petcimnm, petinum, pettimmnf pessimon, peeeimy peem, et pro 
nomiiMnif Pal. Ozon. Goelf. ambo, mamiani^ Fnx. miUaMi^ Lips. mUimU 
n m. pr. Hinc suspiceri», Terbnm boc, qnod ignorant Pith. Pal. Onelf, 
aec insititlnm esse, et casnm reterendnm, nt ceterornm, ad seq. 'ap- 
pellant.' Vel leii^endnm potius ferbo Locretiano nannMitani, Qnls Tcro 
prmter Nostmm hoc gentiie extnlerit per cns, Pesstmmltcais, nescio. Certe 
si Mannscripti addicerent, mallem cnm Wowerii et Pricsei Editionl- 
bns. Peisiinmliam. Herodian. lib. i. cap. 11. i^ Hecaisw/vrla Ms, Inepte 
vero Edd. pp. et Bas. domtni pro Demm formamnt. Doam Gnelf. pr; 
Yide ad Obs. c. 104. Drak. ad Liv. 1. xxxvi. c. SO. Phil. a Tnrre de Tanro- 
bolio t. III. Th. Salengr. p. 868. Oiid.— S Pal. Fux. D'OrT. Edd. ante Colr. 
jeML In Par. AUMkeme pro Aniockikemiee^ Gnelf. pr. AntradkemeOf 

NOT£ 

Hanc Psammeticbi bistoriam tangit 
Claudianos lib. ii. in Eutropium s 
' Dat cuncta Tetnstas Principium 
Phrygibns, nec Rea /Egyptins nltrm 
Restitit, hnmani postqnam pner nbe- 
ris expers In Phrygiam primnm laxa* 
vit murmnra vocem.' 

' P«sfimra#icam nomiiiaMlDcimi ma- 
Irem] A Pessinnnte, oppido^Phrygi», 
in quo-Templnro habnit maximhm. 
Ex eo oppido simnlacrnm De« bello 
Pnnico secnndo Romam translatnm 
est ex Sibyllse oracnlo, et hospitio 
receptnm per Scipionem Nasicam, 
qni opttmns a Senatn est jndicatns. 

* Amtoditkonee Aititt] AbTOj(06reSf 
qui dicuntur etlam l$ayhtiSt Latine 
Aborigines, Soliho, cap. 15. ' genni- 
ni terr»,' a pronomine o^r^f ipse, et 
Domine x^i qiiofl terram signiflcat, 
qnasi dicas, ex ipsa terra, sen regio- 
ne natos. Epitheton est perpetnnm 
Atheniensinm, eo qnod non alinnde 
In Atticam, qnam incolunt, advenisse« 
nt multi alii popnli, sed in ea semper 
fnlsse dicantur. Euripides in lone, 
4\$kif Kt^ 9ls oibTSjdhwa KXt irdi» *Mif 



i PAry^es] Herodotus 
lib. II. nnm. 9. refert Psammeticbum 
JEgypti Regem, cnm scire . cnperet 
qninam primi hominnm extitissent, 
pneros duos recens natos pastori edn- 
candos tradidisse, et vetnisse ne qnis 
nllam coram eis vocem ederet : jos- 
sisse praeterea, nt diligenter observa- 
retnr, qnam vocem primam pronnn- 
tlarent. Blennio itaqne elapso, pas- 
tore ad casam, In qna caprino lacte 
sdebantnr, accedente, et aperiente 
jonnam, ambos pneros clamare cm- 
pisse Beccfans, eamqne vocem saepins 
iterasse: qnod cum ad Regem pastor 
retnlisset, ipseqne Rex accersitos eos 
coram andiisset illam vocem pronun- 
tianles, et inqnlri jnssisset qninam 
bomines aliqnid hoc nomine Becchos 
▼ocarent ; compertom foisse Phrygas 
aic panem appellare. Qno argnmen- 
to Phrygas primigenitos, primosqne 
bominnm, iEgyptiisque priores, agni- 
f os esse : cum antea ^gyptii primos 
•e mortalinm dicerent : qna etiam in 
opinlone manens Lucianus ait: A/- 
yWrm htywrm rpdrst r^p Mp^mnf, 



7S0 APULBII 

astes Cypfrii ^ ^ PftphiaBi Venerem ; ^ Cretes sagittfferi ' * 
DictyaBam Dianam;^ Sicali triliDgaes* Stygiam Proser- 
pinam ; EleDsimi * vetastam Deam Cererem : 9 Jwionem 
alii/ Bellooam alii, Hecatam > isti»' BhamDasiam illi ; '^ 

aUa ex parU CyprHnti im medio nuuri, Venerem Paphkun; Cretentee eagitiarU 
Diamam DiBipmaM: Siadi iriboM liiguia loquenie» Praeerpinam i^fenmlam: 
ElentinU mttifmam Ikam Certrem: aHi Jwmmemp atH Bdkmam, aUi HoMtm, aUi 



»^»»^»^s»^<^# 



Id.— 4 Pitb. Fnx. P'OrT. iUic. Id.— 5 Pal. Cwrum. Id.— 6 Ideniy Papkgr 
nam. «1. PalapkiauL Colviut. Phalaphia Pith. Fnx. Phlaphiam Onelf. se^ 
Phalphima pr. Paphiaphieam D'Onr. OutL—l SafiUrferi D'Or¥. /tf.— 8 £dd. 
Ber. Bai. pr. pr«iiiittunt rh nam, e precedcotis Tocia svUaba repctitsnu 
Pith. D'Orv. Eleumdif Guelf. pr. Edd. ante CoW. Eieuwn^ nt p. 299. Zi. 
— 9 Serivering rurtus edidit, vetadam D. Cer, Vide ibidem. Jd,—l Junanem 
alti, oitt BeOanam, Atii HecaJtem^ KhamnuMiam aUL Fux. Jiaioam aiii^ BeUa^ 



i, Beeaiem mifft (forte «y«l«) lUkaMNtMMMait. Realdna. Idem, Tknamd' 
aiaau al. rdkinnaiiMMt. Colvins. Lefe ex Flor. Heeaiam aMi^ iL uM. ElmeD- 
horatina. Heeedam Flor. ut Amob. p. 94. Plant. Ciat. i. 1. 50. Waeu Mas. 
Flor. Fnx. Reg. Pitb. Gnelf. Pal. D'Orv. Ozon. Lip». earent teiDel vf aUi 
ante BeUonam, iidemqne prsbent, B. nltt, Hee. ieii^ Rhanm. UU, Optime, nli 
jam edidit Elmenborsttns. Nam prave binc Scriverins retinnit nbiane aUi^ 
et omnibns pottposnit. Vide ad 1. x. p. 212. ' Modo istnd, modo illnd.' Ad 
hsec Paiat. D'Orv. Fnx. Gnelf. etiam clare babent Heeaiam. VeriMime. Adi 
ad I. iz. p. 2S. Totnm igitnr locnm expressi boc modo : JtaMnlm oiti, B^tto- 



NOT^ 



pSa* ' Com venitset ia popnlnra ia- 
digenam inclytarnm AtbeDarnm/ 

» Ceeropiam Mta«nwat] Attica ipsa 
Cecropia qnoqne regio dicta est, n 
Cecrope rege, qni Athenaa instanra- 
vit, et de Minervss nomine, qnsi 
Orsece'A0^ dicitnr, appellavit. 

k Fibwltiantcf Cyprtt^ Qoia Cyprns 
iaanU Mcditerraneo ia Mart sita, eo 
nndiqne aUnitnr. 

« Cnie§ eagitiiferi] Pomp. Mela 
lib. II. ' Celebrantnr arte aagittandi 
Cydoui Gortyna, et Gnossns Crets» 
nrbes.' lAcan. lib. iii.Pbarsal.*Jam 
diiecta Jovi centenis veait in arma 
Creta vetns popnlis, Gnossnsqne agi- 
tare pbaretras Docta, iiec Eoia pe* 
Jor Gortyaa sagittis.' 

^ Bieipmam Dionam] £o qnod 
Dinna retia invenerit, qnm Gr«ce 
2timia vocantnn Diodonia tameiit 
Ijb. Ti. BibUothecK, Dictynnam ali- 



am facit a Diana, aitqne enm ex Jova 
genitara in Creta, coDsnetndiiie Dia- 
Dts familiarissime nsam ette; qaaa 
rea cansam prtebnit, ut qnidam Dic* 
tynnam et Diaaam eandem esse ex* 
istimarent* Dli Dictynnm nomen fhit 
BritomartiSyfertnrqne Gortynia fuia* 
se, et matrem habnlsse CbamieB. 

« SieuU triUngueeJ CceHua Rhodi. 
gians, antiq. lect. lit». iii. cap. sa. 
^ Sicnlos ab Apnl<io dicl triirngaen 
animadverto, qnod barbare ' (Sicnla 
nimirnm Lingna) * iniilo tint locoti ; 
Grmce mox; postremo etiam Liii» 
tine.' 

^ ' JwMnMi aUi] Ut Samii, qni Juna. 
nem singnlari cnltn proteqoebantar. 

• BeUamam oitt, Heeaiam ieti] De 
hit jam diximns. 

I» JZ/UMMMttom tiit [aiit] Emt Uutm 
Nemeaity Bhamimtia dicta a Rham» 
nante Atticm pago, in qno teropli 



MBTAMORPHOSBdN UB. XI. 751 



«ti qoi * nascentia Dei Solis iocboantibiis illastnintur 
^thiopes/ Ariiqne,) ^ priscaqne doctrina pollentes ^ JB- 
gfpUi,^ cjerinMMiiis me propriis percolentes/ appellant Tero 

Nemmm : H JEikMpea^ fiil cMitataMkuT jnimu radUa DH SoUm ixorieiUi$j Arii^ 
fui, et JEgypHi pertf t doetritia imttftMr, n^nninant me vero meo nmmne Slegimun 



^^»»^^^»»^^»»^^ 



nam oHit HeeaUan i#lt, Rhamnuiiam iUi. Id D*Orv. ThaamiHonem, PaUt* 
Oaelf. sec. Tkraminan, pr. Tramuiam^ Oad.— S In Ms. est, HU quique. Col- 
▼ivt. /JK Bcil. ot dixi^ pertlaet ad raperiorft. CopnU «f deest D'Onr. Fax. • 
Reg. Ooelf. et Palat. Vide Fabri Semestr. i. iii. 44. Oicd.— S Vid. Not. 
V«c.^ Pritemn d, peUentem Pith. Oud. — 6 Cffrimoiittt me prertue propriie 
pere* ProreuM jam primain ex eodem Mi. additam. Colv, Th proreuM recte 
delrat Bert« et Flor. SlmciiA. Proraue abeit ab alitt, at jam priroiim ex 
Cod. mamuc. addidit CoUiat. Forf e tcriptom» propriie propitiie, ut iilud alte« 
rani lit glottema. Vido notata ad lib. ▼. ti tamen tantJ. Broni. Credaf» 
^oi volety propi^itqoe capiat pro propriie, lanait Brantlat, Yerba» ' Dei 
prnpitia tela/ !• v. p. 109. Veritimiliot coi^iceret rh proreue, qnod agnot* 
«ii ttidem Paiat. et Ooelf. t«c. natum ette ex voce primt, nt ejut glotta foe* 
riC pripritB, pro quo etiam pnvtt dinnavit legendnm Sopingiiit. Sed vide ad 
L TJii. p. 17S. ' Qood toniivirit illit propriom geetomen ett,' Qaicqoid tit« 
nnctoribot reliqait BAtt. exponzi rartnt ittod proreue, In Fax. ctfrimoiititfiw 
jirtpriit p. A Oaelf. pr. exolat qooqne me, itque babet praeeUentee. Oud. — 

NOM 

Itaboit, el timolacrom egregiom, omnet Septemtrfbnaiet SeytbitR no« 

Agoracritl, Phidim ditcipnii, mann mlne aVeteribot foitte appellataty 

elnboratom. Credita ett Nemetit idem Strabo reiert. Ad veterem il- 

xiltrix tceleraro, prsmiatrix bono- lam £thioplflB acceptionem et divi* 

rnm, arbltrarerum,JattitiB filia, ex tionem retpexitte Tldetur Apnleint, 

abdita qoadam tBtemitatey terrena et iEtbiopam nomine intellexitae In* 

omnia detpeclani. Pinnat ei tribne- dot. 

vnot Aotiqniy item gnbemacolom, et ^ Ariique'] Arianm Incolie. Arlana 

mtam, nt tnmma velocitate eam tin- antem tecnndam Eratotthenem, re- 

^lit adette, conctaqae ejot nnmine ferente et prolmnte Strabone, lib. 

regi tignificareDt. Martiannt Neme- Oeogr. xt. regio ett, qnm, ab Orten- 

nio potat eandemette ac Fortonam. te, Indo flovio termlnator : ab Aot- 

* JEthiopeB'] Orientaies intellige. tro,marimagno: ab Aqnilone, Paro- 

Videtur hic ApoieioB ex pritcomm pamitto, aliitqne Caocati rapiboa 

oententia loqni, qni, tette Strabone ntqae in Catpiat portat: ab Occl- 

lib. I. Oeograpb. JEthiopiam voca- dente iitdem finibot, (vel mootibot : 

bnnt regionet omnet illat Meridionali tcripti enim codiceB, ot ad marginem 

Oceano adjacentet ab orto hjberao aanotarit CataobonoB, habent 6pon, 

ad hjrberoam occatom, qnalet tant com volgata editlo prie te ferat Bpoia) 

Mogoli Imperiom, Pertit, Arabia, et* qoibot Parthia a Media, Carmania a 

qnam £thi€ipiam nnnc dicimoty Partetacena et Pertide dittlngnitor. 



com Maoritanitt parte : ita ot tinnt > Priaeaque doetrina pofleniee JEgyp* 

ArabicoB Orientalem ^thiopiam, te- Itt] Herodotot, Ub. ii. nom. 121. et 

coodom mentem Veterom, diriroat ab leo. tapientiialmot mortoliom eoi vo- 

Occidentali. JEodcm modo rcgiooet oat. Vide qo» diximoa lib. ii. pag. 



752 



APULBII 



nomine Reginam Isidem*^ Adsum taos miserata casas» 
adsum favens et propitia. Mitte jam fletus, et lamenta- 
tiones omitte:^ depelle moerorem. Jam tibi providentia 
mea illucescit * dies salutaris. Ergo igitur imperiis istis 
meis animum intende 9 solicitum. Diem, qui dies ex ista 
nocte nascetur, cetema mihi nuncupavit ' religio : quo se- 
datis hybemis tempestatibus, et lenitis maris procellosis 
fluctibus^^ navigabilijam pelago,*" [242] rudem dedicantes 
carinam," primitias commeatus^ libant mei sacerdotes« 
Id sacrum ' nec solicita, nec profana mente debebis ope- 

/«ufem, €oUnie$ m$ rUilmi pkme pnvprHi. Ecee mt affeetam miUeroHem twBnm 
calMniaium, ttee me iUn benevolam ei propUhm. Mieetii mmefacito Imerpmu, ti 
lamenta: abige iritiUiam. Max dUe talmiarU iUaeebU Hbi wtta prvvJdmlM. 
Prabe igitar aainmm atientum hit mtU maaiaHt. Perpeiuo eaUu etmteeratut tti 
fniAt diet, qui orieiurpoti haiienoeiem: qmt dUmti SaeerdoUtmki offerumt primt» 
iiat namgatumUf dedteaniet mUd natam Mrf», ai« }am proeeUm kiftmaUt paeattt 
taat, et unda tempettuota pelagi tuat eompotUte, iptumqut wuartjamfaetum ett 
natigabiU. DtbebU expeeiart iUud ttcrum ammo ntque aiucU, ntqut irreUgitta, 

6 Etidem Pal. et Ooetf. sec. /d.— 7 Mitiej.JUt. et lament. amUit. H«e non 
bebet idem Tetas codex. Colv. ObmiHe Oaelf. fec. Oud. — 8 Hlueettti, Volg. 
illuetteU, CoWias. Flor. illuetteU. Elmenboretiut. Pnesent tcmpat, qaod 
foturi beneficii certitndinem mogit indicat, retiDaerant quoqne Mtt. Pitli. 
Bertin. D'Onr. Fnx. Oaon. Yeteramqae Edd. tcriptnram revociront Jem 
Elmenb. et Scriver. Oiid.— Mt. aatiiiimi impende. ColTint. Polat. iasptndt, 
Elmenborttiot. Sic etlam Onelf. tec. Acate et nervote dictnm foret tm* 
ptnde, tive toto animo incnmbe in meorum imperiornm obtervationem. Belg. 
tyn gemoed betieeden, ' Preceit impenttB ' in Apol. fine. Hand tanien temere 
vulgata, qne multo ntitatior et ma^it Apnleiana ett, et ab optimit Codd^ 
confirroatur, ett tolicitandju Oiuf. — 1 Pal. ])'Orv. Oaon. Ooelf. uunembU. Id. 
— 2 Vox Jtuetibut non ett in Bertin. ' prorellosa marit ' eleganter. Scitpp. im 
Symb. et Sutp. ii. 12. JhfluetibuM abett a Bert. Elmenk. Sic ejat varietatia 
mentionem faciendo tat declaravit Elmenh. eam tibi baud placere. Alirnp- 
ta illa non conveniunt luxurioto et florido Apnleil ttylo. Oud.— S Bert. ad 

NOTiE 



62. ad hRC verba: «Zacblat adett 
.£gyptiut.' 

* Navigabilijampeltgo'] Verno tem- 
pore, cnm jam elapta ett byemt, et 
tedatae tempettatet. < Ver ' (ait Pli- 
nint) 'aperit navin^antibut maria, 
qnas hyberno tenipore byemant, et 
t«vitia tempettatum conclnduntnr.' 

" Rudem dedUantee earinam'] No- 
vam, etmare nondum expertam. For- 
tatils bsc navit dedicabatur a Corin- 
thiit in Itidit memoriam, qoam navi- 



gio in ^gyptnm vectam ette conttat, 
non autem tranavitte. ' Hoc tacrnm 
tangit Lactantiut lib. t . bit verbis : 
* Certut diet babetur in fettit, in qno 
Itidit navigium celebratur.' 

* PrimUiat tommraHui] Navigatio^ 
nit. Sic Cvtar : ' Dnobut commea« 
tibut exercitum reportarecoustitott.* 
Aliat. ' commeatut ' tumitur pro fru- 
mento, aliitque cibarlit, quae in cas- 
tra ad militet comportantur : iteaa et 
pro abeundi venia, cong^. 



MfiTAMORPHOSBON LIB. XI. 753 

rirh^ Nam meo monitu sacerdos, in ipso procinctu pom- 
pae^' roseam manu dextra sistro ^ cohaerentem gestabit ' 
coronam.7 Incontanter ^o, dimotis turbnlis» alacer conti- 
nuare pompam meam, yolentia fretus : " et de proximo cle- 
menter>9 velut manum sacerdotis deosculabundus/ rosis 
decerptis/ pessim» mihique detestabilis jara dndum ' 
bellusB istius corio te protinus exue.^ Nec quicquam re- 
rum earum^ reformides,^ ut arduum. Nam hoc eodem 
momentOi quo tibi venio»7 simul et tibi prsBsens/ qu» sunt 
consequentia,9 sacerdoti meo per quietem facienda praeci- 

Saeerdos fmm admtnutuB a me^ferel conmam ro$iam in manu dextra adharentem 
suiro tn ipto apparaiu pomfM, Sequere igitar rine mora pompam diepulM tmrbis^ 
eonfiea» mea benevoUntia: et eum ad Sacndoiem aceeaeeris^ deeerpe roeae kniterf 
qaaai wdene aeealari nmnMm <^u«, ae pretinus exue pellem peuimm itiiue bellua, et 
fluAt jam pridem odiaeee, Neque pertimeeeae ^nicfiiam mearum rerwn tanquam 
d^Mle. Nam hoc ipto puneto tempority quo ad te rmto, eintul etiam iltie pratent, 
impero meo taeerdoti per tonmum ea, quet debet facere potthae, Densa turba 



tacrum, Hic antfin deficit Guelferb. prim. M— 4 Opperiri. Flor. operiri. 
Elmenhorstiiis. B. operam, M. operari, Piiteani». Unicop in Mss. babetnr, 
non significant expectare, nt interpretatnr Floridus, sed attente conspicart. 
Adi me ad 1. i. p. 14. Oud, — 6 Bert. protractUf id est, dnm protraliltur, dnm 
procedit pompa. Sciopp. in Symb, et Sutp, ii. 12. Elmenh, Probarnnt id 
Scriferins et FricenB, qni iosnper malebat legitZ/o. Nil ego mutem, et cnm 
Beroaldo ac Schegkio ad Vellei. 1. ii. c. 5. ipsnin pompas apparatum intelli- 
gam. Oiid.— 6 Edd. Jiint post. Scriv. dexlera, Pith. Ms. dextram, Pro tittro 
inepte rinittra Par. £d. Bas. pr. Id,— 7 Ptth. Pal. Oiielf. sec. gettabat, Salm. 
liinc legit geatat, Id.— 8 Rectins legas, eoniinuare pompam,meuvolentiafretut, 
Colviuff. Scribe, pompaiiii mea volentiafretut, Wowerius. Pompam, mea v./. 
Sic Modins honc locom recte dlstinguit. Msti et Editi legnnt continuare 

pompam meam v,f, Elmenhorstina. In Mss. O. esttneam vel mea. Nihilomi- 

nna volentia^ pro qno pessime vto<eii(ta exarainr in 6 Mss. de mofe ^Vtde 

Salro. ad Solin. c. 36. ' ad promtam residendi volentiam ') reqnirit illud 

.possesftivum. Forte scripserat Anctor, c. p. meam : mea vol, fr, In Oxon. 

jUtut, Ood.— Palat. Oxon. Ooelf. sec. et proxima, Vide I. ix. p. 206. 

^elementit Fnz. /d.— 1 itfantcm t. oteulabundue. Pabit. oteulabuHdit. Sed adi ad 

1. IT. p. 74. In.Pilh. D*Orvill. exaratnr deotcuL Qiiod vernm existimo, et 

mere Apnleiannm. Consnle notata ad 1. iv. p. 71. ' Gladiom deosculatom.' 

Jd. — 9 Bert. roeit vel dee. Id. — ^3 Fox. jam dei. dudum, Id.— 4 Vulg. €anio. Ut 

-vetiis noster, sic etiam legendnm ronjecerat Beroaldns. Co2o. Imperativnm 

.habent cnm Ed. Jnnt. post. et Edd. post Colvinm vere Mss. O. nlsi qnod in 

Oxon. pro var. leet. sit exuet, Ond. — 5 Rerum tnearum, Qnid hic faciat rb 

.flMcarvm, non video. Scriverins optimp, nt reor, edidit rfnmtrarHm, quat 



jnbebat fieri. M adbssit e praec. voce. /c/. — 6 Abest prsepositio a D'Orv. 
Cod. Utroqoe < formidare ' et ' reformidare ' usos eat Aiictor. Id.—l £d« 
Bas. pr. q. ubi v. Id.— 8 Scribo, rimul et ibi^ pratent qua tunt conteq. &c. Ms. 
aequentia. Colvius. Tibi mordicus retinent Mss. et Edd. si excipias Viilc. 
Wovrer. Pric. Flor. qnas taroen non secutus sum. t5 ibi enim otiosnm et 
langnidnm foret. Otid.— 9 Tbstiii^ non est in Flor. Colv. M^ncn^ia. Elmenhor- 
stius. Scaberrima hsec snnt, nec san^, nt opinor. In D*Orv. est qua eubte' 

Delph. et Var. Clai. Aput. S B 



754 APULBII 

pio» Meo jiissa tibi ooBStricti comitatUB decedent popali.' 
Nec inter bilares csBritnonias et festiva spectaoula/ qois* 
quam deformem istam, quam geris,' faciem perhorrescet: 
vel figuram tnam repente mntatam,^ seqnins interpretalus ^ 
aliquis»' maligne criminabitur. Plane memineris, et penita 
mente conditum^ semper tenebis^ mihi reliqua vitaetAie 
curricula ^ adnsque terminos ultimi spiritos yadata. Nee 
injttrioms' cnjus beneficio ^ redieris ad homines^ ei totum 
debere> quod vives. Vives autem beatns/ vives in mea 
tutela gloriosus : et cnm spatinm ssecvrii tui peimeQsos ad 
Inferos demearis, ibi quoque in ipso subterraneo semiro- 
tundo,'* me, quam vides Acberontis tenebris iiiterlucentein» 

popun dobwtil iin ijwilwiw ab ttwutwtnUMt Ntfd JMIII» B» Jft^ UtitL flw MUTttg (f 
feUif tpetHwtAa^ MfMo oih hmbebiitwrpemiakm/bm&mf ^imamgtrk: nefne quie^ 
qmom te mMHgne occMaNl, eaepiietme In Merierem peHem wehUrnm mMteiiemm fw» 
Jkmmem memewie i4mium% et htme eemper Tepoeuwii^ tu inlwiif pneceitwiiMf ivh* 
qmum miim ium emrsmm mUd eeee obeirieium ad e xt rtm Mm meipite epiriium, Neque 
iniquum eei ie debere ioiam iuam uiiam ei 2>c», eioue ope revereue /uerie vUer lio- 
minee, Porro vieeefeUx^ vivee glorioeue eub mm proieeiieme : et ctn», peraeio etoi 
iui tempore, deecenderis od I^feroe ; ihi etiam in ^^ kemiepheerio eiUiierroneOt te 
ipee, habitane in campie Elifeiie, me, qmam nmnc cemie, eape veneraberie fldgeniem 



^*. 



qmeniia^ in Fnx. Pal. Oxon. Onelf. qmof wnl eequemHiu Onil. Vid. Nnt. Vnr. 
—1 PnlTins conjiclt : (. eoneiipaii coeidier deeedent popmli, In Bertin. pro 
eomUaiue est eommewime, Scioppins in Symb. et Snsp. ii. IS. JEbnenA. Malim, 
eonetriete eommemime d. popmhUf i. e. denie congregBtnt. Stc Siaenna tpnd 
Nonium, * popnlnt conTentnt.' Sic ' limite trensmento/ 1. ti. p. 98. Ed. 
Colv. Soping. Est etiun qni lefet, oomeiricii iom m emtu , In Pitli. ett Mmme- 
of Nt deeeemieni, Omnii incemmi. Comltetus constricti popnli sant tnrbm 
et conjniicta freqoentia popnU eoadensi et constipati ; nt Iwiio ezpiienC 
Sciopp. in Sntpcctli, cnm BeroaMo «t Mcaeo. P. 844. ' Qna tnoer iocede- 
bat coroitatnt :' ubi eaeri imfeedebtmi In aoBnollit. Pattim C»tar ia plnrali 
dixit ita comiiatme. Vide ad Hirt. B. O. 1. ▼iii. 80. qno loco noac tameo 
eommeaime prsefero. Croberrime enim h« t ocet confnndnntnr. Vide Ibid* 
eC tnpra ad 1. viii. IM. la Pith. qnoqne dctarndM. Ood. — 2 Flor. feeiitm 
ep. Elmenb.— S Pai. gerio, Ond.— 4 Id. miilneMi. Id.--< Bert. Pitii. al»- 
quid, Id.— 6 Condiium. Ideni, al. cwiitiiim. Colriut. D'Orv* pmioa. Itea 
Fnx. et D'Onr. eogmiimme. Ond^—T Bert. reli^Mt o. Elmenhoiitint. Id ^a- 
cnit viiro docto in Mitc. Obt. Vol. ii. p. 199. Sed perperam ; ot vidimai ad 
p. 941. ' Arabiae fclicia fermlna.' Sic sqne mox pro iermimm mltmm epiritmef 
pottit acrfbere «Mtmot. Abett mMd a Pitb. Oad.-*8 Bert. miram. Id.--<0 
Csalat Y^ adat ab Osoa. Pai. Oaelf. /d.— 1 Idem Mt. iiolo. Coleint. Edd. 



NOTiE 

P Seqmme inierpreimieLi'] Qnati tn < /a ipeo etAterrameo oflairtCaMio] 

lii magut, magicitque artibus te in In bemitphserio inferiori, in qoo ha- 

atinom mutaveris ad aliqna flagitia bitaot Antipodet, quodque. Inferia 

perpetranda. atticaabatnr ab Aatiqait, 



MBTAMORPHOSBON LIB, XI. 7S5 

Stygiiequ© peoetralibaB regnantem, campos Elysios ' inco- 
leBs ipse» tibi propitiam * freqaens adorabis. Qaod si se- 
dnliB obseqaiis ' et religiosis ministeriis, et tenacibos '^ cas- 
timooiis aumen nostram promeraeris/ scies ultra statuta 
Fato [243] tuo spatia/ vitam quoque tibi prorogare mihi 
taatom licere.^ Sic oraduli venerabilis fine prolato,^ aainen 
ioTictum ' In se vecessit.* Nec mora, cam somno protinus 
absolatw,' pavore et gaudio, ac dein sudore nimio * per- 
nixtuB* exsurgo : summeque < miratus De» potentis ^ tam 
clamm prGesentiam/ marino rore respersos^ magaisque im- 

ijrf«r Untbnu Avendf it regmmiem tti Meeretierilmi ua^ Wend Utm^ tu HU 
Jaceniem, Qtud ri tiH devinxerii meam grutiam tuia acewraiii obiequiii et imiiu- 
UriiiriUghHi, 9t coiHhUeiHvialabiU ; noverii me mlam poae pm^ HH exien- 
^^revifam «2^ tempui decretum tuiifaiii. mefliuiia veneranda «fwttld, p«ffii- 
iwima Dea reeondidit m in ieipam, Statimqui ego expergtfaeiui mrgo corrtp* 
'«v^^ofv, €f kBtitia^ ae deimdi mtilfo iudon : et masime admirani tam moit^M 
pr^ientiam Dea potentii, ablm me aqua marii, H aitendeni ad magna ^ jvMn^ 



Vic. VeD. vivere, Oad.— a Bert. tpm i. Elmenhorstios. £d. Vic. pro^iciam, 
de qoa voce Yide ad 1. vi. p. 182. • Tarrit ilta propitia.' Oiuf.— 8 Oxon. tc- 
Mui, Ouelf. diiuHi, Id.— 4 Edd. Jont. Ald. carent rf et. Id.-^ D*OrT. 
promeruii, Id^^ Bert. mihi ottm vero <• Elmenhorslint. ' Tantnm ' valet 
niihi solemmodoy et non atii, ot sidemm regioaB. Adi Pricienm. NotabiUs 
tamen hic est Bert. Cod. lectio eatmMro; nt capiamns pro omatiio. Confer 
Misc Oba. V. ii. p. 400. Sic Flor. N. 2^. < Enimvero nniversas.' De nando 
p« 742. £d. Flor. * BnimTero ad sunm looam qitsqne properabunt.' Oiul. 
— 7 Bert./. perHio, Elmenborstias. Imrao periato, nt Pitb. iJtrnmqne bene. 
l>ejis aliqnoties sapra. Ond.— -8 Al. tavitam.— 9 Fnz. a&sohis. Id.— 1 Idem, 

dcJM, hl est, demde, Oflvias. Pal. qaoqne deinde. Par. s. mnltio. Ood. — 
9 E4&, Vic. Ber. Bas. pr. jiromix<ttf. Sed vide lib. ix. p. 101. /d.— 8 Edd. 
Vetl. smmniffiie. ld.->4 Bert. prMalts. Id^~5 Tam pnmlarmn prtMentiam. 
Flor. Rora. et Ald. tam claram pr, Elmenhorstias. In Pith. etiam alitsqne 
Mss. caactisqae ante Colvinm Edd. cnm Elm. Scriv. Pric. modo eahibetar, 
tam daram. 8ed D'Orv. Fox. Lips. Pal. Bert. Reg. pr^ agnoscnnt ; qnam et 
ci^ expangt nalim. Vide ad lib. x. p. 226. * prftclara mlcantes lace.' Ond. 

MOT£ 

' Campoi Elyiioi] *HK6aiar vsW traetas Ucia, ^c' 

GFstcis, kwb rqi Xiamtt, a solntAone < JViMt«niiietohimtn u rccessil] Cnm 

cararom. enim hsec Dea sit ' rernm natnra pa- 

• UHra itainia Faio tua ipaHa^ tfc,'] rens/ nt sopra dixit, nnsquam pote- 

Inlra in Oratione ad candem Isidem : rat recedere nlsi in seipsam. Ovi- 

* £t depnUis vitSB procelUs, salnta- dins, iib. Metamorphos. ii. de Tella- 

reisi porrigas dexteramyqna Fatorom re. *Siuimqae Retaiit os in se.' 
etinm inexpiicabiliter conlorta re- 



756 



APULBIf 



periis iDtentus, monitioDis ^ ordinem recolebam. Nec mora, 
cum noctis atrse fngato nubilo, Sol exsnrg^it aurens: et 
ecce^ discursu religiosoi ac prorsus triumpbali, tnrbnlse 
complent totas plateas. Tantaque hilaritudine f^raeter pe- 
culiarem meam ' gestire mibi cuncta videbantury ut pecua 
etiam cujuscemodiy^ et totas domos^ et ipsum diem serena 
facie gaudere sentirem. Nam et pruinam pridianam ' dies 
apricus ac placidus * repente fuerat insecutus : ut canordD 
etiam aviculse/ prolectante ' vemo vapore» concentus sua- 
ves assonarent, matrem siderum» parentem temporum/ 
orbisque ^ totius dominam blando mulcentes ^ affamine. 

revolvebam imimo $eriem mandaiorum ^w, Et paido poit Sol aunui eiorilm; 
ducHJva caligine ttoetit obteura, continuoque turhet pojmli implent omne$ viaa ineet- 
iu religio$o^ae penHu$ triumphali, Et omnia mihi videbantur exultare tanta UetHia 
pr^er eam, f «om ego apud me peeuliariter eentiebam, ut exietimarem peeora eliam 
emnie generiSf et omne$ domoOf ipeumque diem Uctari tidtu sereno. Dies enim clarus 
et tranquiUus exceperat subitogelu diei pretcedentis : ita ut aret etiam vocales ederent 
dulees concentuSf tepore veris eas inviiante: suavibus suis cantibus ahbtandientetma- 
tri $teUarumfparenii etecuhrumy et domina univerei mundi. Quid t quod ipsm etiam 



9 0^^^9^99^9^ 



— 6 Moniiionis ejus. Ejus Don est in eodem Vet. lib. Cotv. T^ ^us non est ia 
Flor. Elmenh. Apage i«tam ingratam rov ejus repetitionem. Induxit jam 
Ed. Jant. post. nec comparet in Msi. Pal. Oxon. Petrarcha». Unciiinclanit 
ScriTeriuf. Delevi ego. Oud.^1 Abent et a Flor. et Fux. male, Vide In- 
dicem. /d.— 8 Scil. hilaritndinem. Vitiose erat in Edd. Wow. Pric. eam^ at 
roonnit de sna Pricreus. Id.—9 Vulg. hujuscemodi. Jam notaTimus supra ad 
)ib. IX. Coho. Ut uon legas in D'Orv. qui male dat hujuseemodi cnm Pitb. et 
Kdd. Vett. eju$modi Oxon. Intelligit enim oronis geopris pecna. Vide ad 
lib. VIII. p. 164. Oud.—l Pridianam non est in Edd. Jnnt. pr. Ald. Fd, — 
• 2 Coll. Lips. «ipfWii^. Oxon. p^aci^tM. Id. — S ¥ax. ptolectate v. v. LegO| pro- 
ieclatee. Roaldus.-^ Coll. Lips. orbisque par, temp. Oud.— 6 Pith. «iiilc«ii#. 

NOT£ 



" Ut canora etiam aviculay ifc. ma- 
trem stderum^ tfc. btando mulcenies affa^ 
mine] Lucret. lib. i. de rerum Natii- 
ra. ad Venerem, quic bic Iftis ett: 
' Te, Dea, te fiigiuut ▼enti, te nubila 
cceli, Adventnmqne tunm : tibl sua- 
▼rs Daeclala tellus Summittit flores : 
tibi rident seqnora ponti, Placatnm- 
qiie nitet, diffiiso lumine, ccelum. 
Nam simul ac specics patcfncta est 
verna diei, Et reserata viget genita- 
brlis aura Favoui : AerioB primum 



volncres te, Diva, ttiumqne Signifi- 
cant inituin perculs» corda tna vi,* 
Sic. 

^ Parentem temporum] At snpra se 
vocat Ipsa Isis 'sseculorom proge- 
niem initialem,' qnod sane prirooge- 
nitam filiam tempornm, non anteiti 
matrem videtdr signifirare : nisl 
* progenif m/ quas vox vulgo passive 
siimitur pro eo quod gignitur, active 
eo loco somamus pro eo quod gignit. 



METAMORPHOSBON LIB. XI. 757 

Quid 7 quod arborea ^ etiain, qaas ^ pomifera sobole fe* 
candae, qucBqae earum tantum ambra contentae,^ et steriles, 
austrinis laxatad flatibus,^ germine folioram renidentes,' 
clementi motu brachiorum dulces strcpitas obsibilabant. 
lkL,agnoqaeprocellarum sedato fragore,^ ac turbido fluctuum. 
tumore positb, mare quietas alluvies ' temperabat : coelum. 
autem, nubilosa caligiae disjecta^ nudo sudoque ^ luminis 
proprii splendore candebat. Ecce pompae magnae paula- 
tim procedunt anteludia/ votivis cujusque studiis^ exor- 
nata pulcherrime. Hic incinctus balteo militem gerebat ; 
iUum succinctum chlamyde copides ' et venabula ^ vena- 

arbore$f (um qum ftruni poma, tum qua ex iUi» sterUes sunt^ et tantum umbram 
fuHduntf resoluimflatiims Noti, lceta germine/rondium, obstrepunt juemndia nbUi» 
leni agitatione ramorvm : et mare, jam pacaio ingtnti murmure tempestatum, et 
deprusa turbulenta tumiditate midarumf leniter aUuebat lUtus : ceelum vero nitebat 
eHaro et serenofuigore sua luei», fugata obaeuritale nubium. Tune prmiudia mag' 
nm pompee sensim progrediuntur, oruata decentimme secundum tota et studia Mni- 
ufctuusque. Hic cMciitf baUeo reprasentabat mUUem ; Ule indutus eklamyde, et 



Id. — 6 AI. aures, arbores. — 7 Coll. Lips, et Palat. caret r^ qutB. Oad. — 
8 Tantum umbra contenta steriles. Ms. quaque ear. tant. umbr, contecta est, heri» 
les austr. laxareflat. Colvius. Pal. tantam, £d. Aldi, etumbra, Ouelf. umbra 
conteeta est st. D*Ory. umb. cont. tantum steriUs, sine copula ante steriles, 
qus deerat omnibus ante Colviuni Edd. Contenta est herUes in Oxon. Fnx. 
contecta steriUs in Pith. Oud. — 9 Ed. Vicent. austerinis. Fux. lassata, Oxon. 
laxata. Oud. — 1 Germinefol, renUentes. Sic Pal. Alii, gehn.fol. revidentes. £1- 
inenhorstins. Pal. ^/torum. dein renitentes itideni in Gnelf. D'Ory. Edd. £1- 
menh. et Scriv. pravo judicio. Adi nie ad lib. iv. p. 63. ' rosarom nivens color 
renidebat.' Oud,^2 Pai. Gne\f.flagore. Id.— 3 Idem, adlubias. Colvius. Pro« 
babat Lipsius, nt pallacias. Pal. Guelf. aUubies. Oud. — 4 Idem, suo deque. 
Colvins. Pith. desita, Nudo deest Oxon. Oud.— 5 Bert pracedunt, Etmen- 
borstius. Item Edd. Vic. Ber. Colin. Bas». prave. Antelucida inepte Pith. 
Oiid. — 6 VocibttS ctgusque sludiis. Kou sana haec lectio. Forte reponendum, 
bibusetijusque stud., id est, omnibus: onde natus error videri possit. Colv. F. 
votitis, vel etiam votivis. Brantius. Prima vox male exulat ab Edd.Wow. et 
Pricspi. In Mss. omnibus est vocibus. Hinc Schikeradus conjecit, vocilnu 
cujusque studii, Vernm voces hic niininie conveniuut. Anteludia haec erant 
adornata vario apparatn secundnm studia cnjusqne, adeoque et vota. Hinc 
▼eri^sirae ex Brantii, ut et Vnlcanii, divinatione Scriverius et Floridna 
edidere votivis. Scriptnm erat votihis, hinc degeneravit in vocibus. Auc- 
toria mentem nnice illostrant sequentia. Utrainqne vocem junzit Tib. 
lib. I. 3. 89. * votivas persolvat Delia voces.' ubi male contra Mss. repo- 
snere noctes, Voces votivae sont vota, nt * voces precantes ' apod Poetas 
sont preces. Oud, Gruterns Suspic. Ined. xv. cap. 4. pro vocibus, yel, ut 
nnnc legitor, votivis, conjicit vesHbus a^usque studU, ot sensoi sit, Teiitibut 

NOT/E 

« Copides'] Gladii venatorii. Q. gladios leniter cnrvatos, falcibos sl- 
Cartins lib. viii. * Copides yocant miles, qoiboa appetebant beUuarom 



758 Apui^sii 

toreBi feeerant : [244] aliiifl aoeda obmintia^^ indstna se- 
rica Teste>' mimdoqiie ^ pnetioso, et atlextie ' capite crini» 
bufl) incesfla perflao^ foeminam ' mentiebaitur. Pono aliam 
ocreifl» flcnto,^ galea, ferroqoe inflignem, e lodo potarefl gi»* 
diatorio procedere.^ Nec ille deerat/ qai manifltiaUm 
faflcibos 7 pcirparaqae laderet: nec q^i palMo, bocaloqiie/ 



f cffflNi copmtif tM §pi€MUit 9fMi(iic tmi tii iiMVfw WMfloris i 
deaunUUf amidut «eafc Mrica, et pretioao omofii Mni^frn, et aj^acu eapUlii eapiti, 
eimmlabai tmiiMrcm greem wtoUi : aHM» aaiem epeet^biUM erat •ervif , ehfpeo, eaeiide 
et gkuih^ ei eam 4ioere$ egire e eeheia gladiaioria. Erat foaqm pA wmgieirtihan 
r^erret/aicilm virganm et tetie pwpmaia ; eifm repreeuaUrei ^l o mf k am pai^ 



hwhitnw Imtte, fw coBfvnifbaBt Ik pwnaah^ qns ropf»- 
iMitalMUity qaod leqmlvr «p«d ApuL iilfw t» Adiemd, — t Qiiidiiii, erepi" 
dm ei rfiuMa. Mi. Ven. Ron. frfpidcf. RectiNlna «ft, qnnm cnprei* 
•imnf, icripti oodlcii BcroaldiDi itctio. Copidai ▼cnotorl nttriMt etiin 
Oppiuittc lilK r. Colc. Flor. Fal. et Rom. ofpidec. Alil, crfpi^, imlc. 
Vmo lodieem. Ekaemk. Mis. O. et Edd. pp. erepidee, Bdd. Joot. Atd. 
Colin. Bai. erepidm, Sed h» minime vcnatorlie. Quare cnm Beroaldo» 
lipi. Colv. ccteriiqnc «apidec icn cnUroi incnnroi icrfo, dlitinctoi a 
vcnabolii. Confer omnino Commcntarioi Ulitii aliommqne ad Oratli Cp' 
ncg. ¥1. tSS. * tcgat imai faicia inrai, Sit famnUi ▼itnlina tuii ant tcrgore 
fttlvo Mantlca, cnrta chlamyi» canaqoe e Mele galeri : Ima Toletano praecin» 
gantilia cnltro: Tcrribileroqne mann vibrata falarica dextra Det lonitnm,' 
dte. Oad, — 8 Flor. indiiclnc eerica o. Elmenboritini. In Pith. a&acr. In Ozon. 

Snoqne imhictttc. Recte, li jungai, ' loccii obaor. indnotna, ler. v.' Reapice 
leta ad L ii. p. S9. ' palmcii baxcla InductnnL' Pal. «cdo. Ood. — ^9 Pal. 
Gnelf. amro^ Id«— I Palat. a dexirit^OaM.addexierie. Vlde Pric. /d.— 
9 Ambigo, an prKfcrenda quorondam libromm icriptnn, incecca eaperftao 
/etmhutm incnl. Woweriui. Saperftm in nnUi» eit librii, led conjectiira J. 
Itacii Pontani I. iii. Anal. c. 10. qnam noice infirmat nota Dei. Hcraldi ad 
Arnob. 1. VI. p. 197. < Liqnorii foeminei diiioUitiiiimui laxltate :' cni addai 
Pricmnm, ac Beroaldnm. In D'Orv. projtao, Ond.—S Pal. Gnelf./omi- 
nata. Id.— 4 D'Orv. ccoto. Id.— 6 Fnx. c iMe p. g. praeedere, Vnlgau aote- 
itat. Cetcmm in hoc Indi verbo corrigendi loci in Glosiii Pbiloxeni col. 35. 
Anctoratni, aib6atperos clr ^oSBor lovr^ /MAAfM», arol pMfipmxpt,^ et col. 548. /o- 
ff9ha c2f XtfvSor, anctoramentom. CoL enim 129. laniita interpreutur KoM' 
rpo^. Vnlno, bii locii legitur, «tc Zavkmt, pcrpcram. Roaid, Me Uido Gnelf. 
Oiid.— 6 Ed. Jnnt. poit. n. ittt d, Id.— 7 Fior. /oa6«c, male. Elmenh, Skt 
et Gnelf. Ottd.— 8 Palat. pcrotfta &ac. An pcro, pallio, b. Cnr enim pcram hic 
omittit, maximum philoiophorum, certe Cynicornm iuiigne ? qood iii tribnit 
impioain Apolog. et Flor. N. 14. < Pcramqne cnm baculoet pallinra honu 

NOTA 

manna»' id eit, elepfaantomm ptebM- hmtrionea Indicm pompm pmlndi» 

cidei. Suid« kowU machsra eit. obibant. 

Pollux vero KowiSa acceniet culina- f Soeeit eAo«ra<ic] Soccoi hic ac- 

ri» imtrnmcntOb Noiter hic orna- cfpc pro fmmioafnm cakcnmentii. 

toi varini rccenset, qnibus penonati Aliat innt calcei Comccdomm. 



MBTAM0RFH08B0N LIB. XI. TfiO 

et bidwiBy* et Utcisa ' barbitio' pbUosophiim fiiigevet : nec 
qai» dtTersiB harandimba»» alter auciipea cum visco, akec 
piscatorem eui bamo iadaeret/ Vidi et msam ' manstt* 
em/ qiMB enltumationali, selia vehebatar ;^ et simiam pileo 
textili» croootifiqae Phrygiis/ ^ catamiti pastoris specie/ 
aareiHD ^ gestaalem pocaliim : et asinam pinnis agglatina- 
tis 7 adambnlaBtem cnidam seni debili : ut illum * quidem 
BeUefopheiktem,9 hmc aiitem diceres' Pegasum; tamen 



UftbanUf §t tnpidii, ae bftrba capnmu Erant quoifue ftd cum diMdmUHui amn- 
dimilnu refrtnenttaretUf kk aueupem cum otMo, iOe piseatorem cum hamo. Vtdi 
etioMurmmcieuremj fuee geetubatwr in feSs, orualu wtatnmm : et eimiam itiduiam 
pileo lesfiM, et veeie Phrygia erocei colori$f fereutem cuUeem aureum eub forma 
Gamymedie paMtorie; et omiiiijii, cui ata enmi a/Rx«, ineedeutemjuxta quendam 
eeun^iujbnmmt: wtmuidievukmeqmdemeateBeiUropkmitemfiUumveroPege^ 



^0^^*^^^^^^^ 



pMiiifMt.' Vide %X Aasoo. E|>. 5S. ac paMim aliot. ltf.-~9 Inepte qaldani 
»ai IJim Biergiai aUevit bmxna, sive pocolit e bozo. Fox. Aodnit. Id.— 1 PaL 
Goelf. Airciae. Id.-^a ludueerei, Legi aliqoandoy iodiiml. Colviot. /adHC- 
ret. Vlor.imdueeret. Eliaenhentiot. Mt». O. com Edd. O. ti excipiat VoJc. 
tec, iBordloat retineat iudmeeret ; tciiicet in pompam, et haocce tcenam. 
Holte tamen elegantior ett Colvii coojeetoray merito per Pricteoro probata. 
h, iik p. 58. * cnm avem iodoero.' Vide me ad 1. ii. p. 4l. 'Materiam indoe- 
ret.' Idem ait, qood Ovld. I. viii. Mct. vt. 854. * Indoit et caitot pitcem 
capientibttt aptoa.' Ood.-— S Abett et £d. Junt. pr. Id.— 4 T^ fum non ag- 
notcit Bertinot. iibneuh, Relativom pronomen non comparet qnoqne in 
Mm. Pith. D'Orvill. nec Edd. Vicent. Beroald. Jnntinit, Aldi, aliitqne. Ve- 
ritiifne, qoati per parentbetin. Atqne ita ttepe cnm optiroit loqnitnr Anctor ; 
ted hic iillc a novatoribnt intmturo pronomen docni jaro ad 1. 1. p. 18. ^ De- 
roonatro tenicnlmn. In angnlo tedebat.' In D'Orv. ezaratnm ett, celw eeik. 
Gnetf. weaabatur. Oud. Male aUi, cuUu matrimom^ Vide Brittoniom Se- 
leetar. Antiqoit. bb. i. cap. 4. Cele.— 5 Cmeiafve Phryg, Ald. Roald, Sic 
recteencofitTiie tcribi etiam centet Beroald. Noo repeto, qnm tnpra teripti. 
Coto. Alii,ereeeliiff«e. Videindicem. £iNiea&. SimeemFuz.piiooD^Orv.eeiit* 
que Fnx. eroeefiiffife Pal. Onelf. £dd. pp. Ber. Bat. eroeeitfiie Jnnt. Ald. Colin. 
e glotta. Vide ad I. vf ii. p. 179. ' mitellit et croeolit et carbatinit et bombj- 
ctoit iojecti.' De Catamlto ten Oanymede adi Comment. ad Catal.p. 547. £d. 
B. OMd.-4l Pnx.ewrMa. Id.-*7 Fox. i^j^lHfiMlttm. Id.~S 17« iOKJiio. D'Orv. 

et iUumq. Pith. UU, Id.— 9 D'Orv. Ooelf. BeUaroph. Id.— 1 Pitb. dtcene. 

• 

NOTiB 

* FoUio, baeuloq^ et baxai»^ et kir* ^ Crocotioque PkrygUs] Crocotte, et 
eino 5«rMie] OmatiitPhilotopborum per diminntionem crocotuls, tuut 
deacfilntnry maidmeqne Cyniconim, vettet crocci colorlt, qntrum infec- 
qoibaapalUnm, pera,ettaccukiterat toret dicuntur iiifectoret crocoUrii 
omiiit topeUex» Planto in Anlnlaria. 

• JUaatoem] Antiqne pro ' mantoe- ^ CatamUi pattorie tpecte] Vide lib. 



tam.' Fettot ex Catone, et ex Var- i. Notat, pag. 70. 
rone Nooiot. 



760 APULBll 

rideres * utramque. Inter bas oblectationes ' ludicras 
popularium/ quae passim vagabantur, jam sospitatriois 
De» peculiaris pompa moliebatur.^ Mulieres cahdido 
splendentes amicimine» vario la&tantes ^ gestamine, vemo 
florentes coronamine» quae de gremio per viam, qua sacer 
incedebat comitatus»? solum sternebant flosculis : aliseque ' 
nitentibus speculis pone tergum reversis, venienti Deae ob- 
vium commonstrarent obsequium : ^^ et qu» pectines 
ebumeos ' ferentes^ gestu brachiorum/ flexuque digitorum, 
ornatum atque oppexam crinium regalium fingcrent : illse 
etiam» quae ceteris unguentis et geniali balsamo guttatim 
cxcusso, conspergcbant *• plateas. Magnus prasterca ' sex- 
us utritisque numerus,^ lucernis, tcedis, cereis, et alio ge- 

ium; el tamen amboi deriderei» Inter hifju^modi ridiada obUetamenia plebi$, 
qua huc iUuc di8currebant,jam pompa tingularii Deet eoniervatricit progredieba- 
tur, ^ MuUeret niienteM amictu aWo, exuUantes tariie gesiibuM, amata coroniM tii- 
trxtii /loribuM remiM, qu<t Mpargebant humumJloribuM eductiM e muo gremiOf per iteTf 
quo Moera turba ineedebat : alia erant, ^iur, powitii poMt tergum Muum epeadiMy 
ottendebant Dea turbam iilam obMequioMom, quoMi teniret ipti obviam : erant etiam 
qu/e geMtantcM peetinee tbumeoM, imilabaniur oma(«m, et pectinationem eomarum 
regiaium motu brachiorum, et inflexione digitorum : alitt qutque eranf, qua con- 
Mpergebant tioM baiMamo Muaeif qvid excutiebant ttiUaiimf et aliiM uuguenttM, Pra- 
terea ingent etat multitudo tirorump ae muUerum, qui itqfpUeabant DeaJUiee oMtro' 



*^*^^^«^^^^^s* 



Id.>-2 D'Orv. cum r. Pith. Pal. f. rident, Id.— 3 Edd. Ber.Bas. pT.obUgaiiO' 
net. Id.— 4 Guelf. populomm. Id.-^ Vid. Not. Var.*-6 PaUt. Ouelf.latanteM. 
Oiid. — 7 Palat. ^kojii: iit et bic * incedere viam ' dicatur. Saeer deest Fux. m- 
eri ineedebant bene exaratuni est in CoU. Vots. Lip«. v. p. 248. ' Constricti coini<* 
tatns decedent populi.' /d.— 8 Ed. Flor. aUa quet: nt eoojecit Sal. in inarg. /J. 
-0 Flor. o6tiim o. male. Eimeiiik. 8ic paisim ea vox scribitar ia Mtt. Sne- 
tonii Memmiano et Mediceis, et aliis auctoribut. Oud.— l ObumoM Gnelf. 
/(/.—2 In Pitk. et U'Orv. couMpargebant. De boc etiam Bupra dictum. Id. — 
3 Oxon. pratamin. Id.^4 Pith. meit. Id. — 6 Et alio genertjtcti lumini. Foz. 

NOTili: 

' Atiaque [AUa, qua] nitentibuM illis specnlis viderentur. 

MpeeuUt, ^c. tenienti Deee obtium eom- ' « GeMtu braehiorum, ^c.]Seneca lib. 

moiwlrarfiif o^jefutnm] Hoc fiic fiebat. contra «uperstitiones : 'Sunt qnie 

Mulierci •peciila pone tergnm ges- Jononi ac Minervm capilloa diipo- 

tantes priores incedebant, in quibaa nant: longe a tefliplo, non tantnm a 

speculis tota snbsequentinm pompa simulachro stantes, digitos movent 

cernebatur, vultibns ad Deara con- omantinm modo : snnt qa«e specoiam 

versis: ita ut qni ante eam revera teoeaot/ &e. 
incedebant, obviam ipsi venire in 



METAMORPHOSKON LIB. XI. 



761 



nere facium, lumine ^ sidenim coelestium stirpem ' propiti- 
antes. Symphonise ^ dehinc suaves, fistulae [245] tibiaeque? 
modulis dulcissimis personabant.^ £as amoenus lectissi- 
msB juventutis 9 veste nivea et cataclista ' ' praenitens se- 
qnebatur chorus, carmen venustum ^ iterantes :'quod Ca- 
moenanim favorc solers poeta modulatus, edixerat: ' qood 
argumentum referebat interim majonim antecantamenta 
votorum. ^^ Ibant et dicati magno Serapi ^ tibicines : ' qui 

rvM cfffetftnjii, lueemis, tadiSy cereii^ et alio genere lucie artifieuUis^ Dei»deduUes 
comcentus resomahant suanssimis moduUUienibus ftstMlarum, et tibiarum» Pukher 
chorus exquititissimorum JHvenam splendentium veste albaf et uudi^e dauta, eue 
seqnebatuty cunens Sitpius tepidum carmen, quod potta ingeniosus maaarum ope com^ 
poMueratf quod explieabat argumentum pompee, Inter eantiea profria miOorum voto^ 
rum ibant etiam tibieines conseerati magno Serapif qui canebant moduMonem con- 



et alio genere faeiuM., lumine» qood probo. Roaldus, Faeium, lumine, Vulg. 
fleti luminis, Colyins. Bert. Rom. et Venct. a. g.ftcti luminis, Elmenbors* 
tios. — 6 Sumphonee, Vax. symphoniee, et Aldas. Hooildus. Solae Edd. Ber. 
Bas. oifmpionet, Ondend. — 7 Negligeniia operaram vox tibies exeidit Edd. 
Elmenborst. Scriv. Flor. quam O. Mss. celerseqne £dd. prsebent. /d.~> 
8 Ms. personabata. Colvins. Rescribeudnm, nisi animi fallor, |»rrioiiila6aa<. 
Brantins. Guelf. personabantque. Oaon. D'Orv. personabatque, sine se^. eaa. 
Vnx. Is parabat. An atque excidit? Oud.^9 Flor. Bert. Pal. leBtisstnusj, 
Eiroenborstios. Nec aliter Pitb. Fox. D'Orv. Gnelf. perpetna fere varia- 
tione. Jutenis Pal. Gnelf. D'Orv. Oxon. Lips. Ottd. — 1 Forte, cataelita, 
Tertullianos de Pallio : * Qnanqnam et pavo plnma vestis et qnidem de cata* 
clitis.' Nec dnm tamen definire nobis est, qnid veitis catacllta. Colv, Vide 
Indicem. Elmenh, Oxon. eataerista, Fox. D'Orv. Guelf. cathaclista. Ond. — 
2 F. vetustum. Wass. Verum vnlgatom esse sanum, claniant seqq. Oud.~^ 
S Vid. N. Var,~4 Mtnjorum anteeantannna v. Vuig. antecantamenta, Colvios. 

NOTjE 



' Alio genere facium, lumine [fleti 
iamtiitt] siderum ceelntiumMtirpem^ 4r^.] 
Per fictom lamen intellige artificiale, 
qnale est cereomm, tsdarnm, &c. 
qnod diversum facit a naturali, id 
cst, Solis et siderum. Porro qnem- 
adraodnm lib. iv. dicit de Psyche, 
qnam, ut novam Venerem colebant 
homines : ' vel certe rursom novo 
coalettinm ftellarnm gennine, non 
nann, sed terras Venerem aliam vir* 
ginali flore prseditam pnllulasse.' 
Quia fabiilantnr Venerem ex Coeli 
genitalibus prscisis, et in mare pro- 
jeetis, nataro fuisse : ita hic Isidem 
(qnse eadem Venus est) siderum coe- 
lestiuro atirpem appellat. 



t Et eatadistd] Beroaldns exponit 
catadistam *vestem undiqne clau- 
•am' jcarajcXcitfr^r, a Gratco verbo 
KorakKtk^, quod est clauda Vel, ex< 
mente aliorum, * vestero motilam, et 
sine manicis,' qoe et eolobium dici- 
tor. Colvins cataeUta fortasse legen* 
dum ait, fimiatque conjecturam suam 
hoc Tertulliani loco, in de Pallio : 
*Qnanqa4m et pavo pluma vestis, 
et quidem de cataclitis.' Nec tamen 
deiinit quid sit cataelitaf sicut nee 
qui post Colvinm scripsit £lmen« 
horstius. Malim primsB expoailioni 
atare. 

^ Interim mqforam mi<ecaa<aaieNla 
[anteeantawtina] votoruM* Ibant et^ 



762 



APULBII 



per obMquoni calamam'' ad aarera porrectum dextrara,^ 

mutam DH iUiua et ijtu tempUf iibia obliqua extensa ad aurem dextram, Eraat aC' 



AnUcwUameinta* Alii, anteeankamma^ Elmenhoratins. Solns Mi. Lipi. et 
Edd. Colv. Vulc. Wow. Pric. dsnt aatecantamina. Qnare alterum restitni. 
la Mt. D*Orv. wtaiatam amlkemmctamtnia* 0««lf. qnoqve «mImimi. PHh. eante* 
meaita antc, Ond. — 6 Ma. eikaii, Num dedicaii, Sed parnm refert, ntro 
modo logM. Lacianna d^ Dea S^ria : "IBari tk ««2 &AAe mXvftof Mp^ti» IpSVf 
oibKirrinw ra Kol avpiar4w/f aat TdXKmfj &c. Colo, D'Orr. Pal. Oneif. adieaii, 
Nil mata. Et valet etiam, nt paisim. Deln Onelf. earapHt Oxon. tarapidi^ 
D'Onr. fofrapt. Grsci aemper 2Apawu, sed Latine aeqne Serapis ac Sara- 

Sia : ut doeent i n numcrg inscriptionet. Sarapie etiam Msa. aliqnot p. 261. 
ii tibicinea dicti quoque smit 2aparimnt, Vide Eierli. Spanbem. de 
PriMt. Nnmkm. t. xi. p. 69. DH)rT. «t^aeaNei. Ood.— 6 Ozon. porrectam, 

^Or JE 



^c.] Alia exemplaria babent antaeor 
iamenia, sed idem est. Locna hic 
corruptus est procnldabio. Recte 
mibi videtnr eam emendavisse Stewe- 
cbhis: cnm ipso igitor reponoMer 
mq^anmi anieeanitamenia (vel aatemm» 
tamina) wiornm ibani et dtcoH magno 
Serapi, ^c. Sublata interpunctione^ 
qose vulgo ponitur intcr bas voees 
voiqmm^ et ibani ; quo foxXaf seDSoa 
eat apertmi. Per * antecaatamma ' 
qold ioielligas aHed, niii carmen il- 
Ittd, quod a choro canebatur ? Quid 
per ' nujora vota/ nisi ea vota qufB 
postea De» nuncnpata sunt, pro 
novi commeatns proipera naviga- 
tione, cum novimi navlginm pelago 
redditomeat? utiofra dicet. 

* Magno Siraipil Serapis vocatua 
etiam fuit Apis, et OsirJs,'et aPer- 
sis Mithra, qni Soi erat £gyptiia, nt 
teatatur Macrobiosy lib. i. Saturaai. 
o. 90* snpra laodato. Verba ejna 
awit : ' Accipe nunc qoid de Sole vel 
Serapl pronoatietnr oracolo.. Nam 
Serapis, qacm ^gypth Denm aMai- 
raom prodidermit, oratns a Nicorre- 
onia Cypriorom rege, qoia Deornm 
Iwberetur» his versibos solicitam re» 
ligiooem regia inatmxit: £^ 9As 
roiiMo f»a$*^, otoif k* iyit cfirw. O^pdrio» 
M^amac mipaXif, yaariip M ^dXaffaOf 
r«*a U /loi W8ct cfarly rk 8* «Har* iy 



oiBdpi miirau "Ofifta ro rrikavy^s, Xofi' 
npby ^dos fcXtoio. £x bis apparet 
Serapis et SoUs unani et indlvidnam 
esse naturam :' hactemM MacrobMiB, 
Sed tamen, ex relatla ah ipao oraenll 
versibasy Serapls vldetnr fbiase noa 
tantum Sol, sed toTa renim omnium 
nniversitas. Eorum enim seoium sic 
Latine reddaa : ' Deos som taUs cog- 
nittt, qoalem me dico eaae. Mnndon 
cmlestie mibi capot est, mara antera 
venter, terra vere pedes: at aurea 
me» snnt in aethere, et oculus mena 
late Ittcidus est clarum jnbar SoUs/ 
Diodorns, Eusebius, et alii multi 
atont Solem qnldem Osirim, Lnnam 
vero Ism algni6care. <Hinc' (in- 
qnit Macrob. lih. i. cap. 21.) ' Oairia 
iBgyptil, ut Solem esae aaserant,qoo- 
tiea biemglypliicia literis snia expfi* 
mere volmit, inscolpnm sceptrum : 
iiiqne eo speciem oenli exprimunty 
et hoc signo Osirin monstrant ; sig^ 
nificantes bone Dcnm Solem esaey 
regaUqoe potestate soblimem conctn 
despicere.' Qnidam tamen Oaim 
essc Jovem dixcronty qoiboa aaseatlri 
videtor Nester iufra, alil NiU Ge- 
ntom. Sed b«e dc Osiri satia aint ; 
nnnqoam profecto finem scribeiidi 
feeerim, si omnea JBgyptietain ^ 
Osiri ct Isidc Fabnlas peneqni 
lim. 



MBTAMORfHOHBON LIB. Xf. 



71» 



fiuidiaiem tenpli IM^pie modsliwi ^re^wtttabant : ^ et 
pleri^,^ qoi^ facileai sacris ▼iaoBi dari pmdicareiit.9 Tubc 
inflaimt tarb» sacris diyims initiat»/ viri foeminaDqne om- 
sis dignitatis et omnis aetatis/ Iistea& vestis candore ' puro 
lomiiiosi : illse limpido tegmine ^ crines madidos ' obTolut» ; 
lii ^ capiUum derasi f fuoditiis, Tertice prsenitentes : ' ^ 

cfMJ,^» ehmabaiMt «i dautur iter commodmn mark* Tuw twrba wUiaia jocrat 
JDe« iucedMiU, «tri ct wuilUrcc ommi graducatqMC omuia aiaitBf micaiUe$ nitido ckm» 
doreUMci vcstimenH: km habcbaut capUtoM uucto$, iuvolutoc tegminc pcUucido ; itd 
eroMi crinilmc pemfiit rm^ ct capitc cplcndicaMHf et iUa attra tcrreatria magnm 



D*Orv. et Edd. qoedam dextermM. Id.— 7 PlUi. frequcntareMi, Id.~8 £Ie- 

SinUsfimos Doom legendum potat: Ei prmcia^ qui: argote et acute. 
olc, Praciam, Ita Dooxa. In Mss. et vnlgatis est, plerique, Vide 
Festom in ' precia.' Etmcnh, Malebat DoosOy qoem vide ad Plaot. 
1. iT. c. 24. ezpnncto et legere praciaque; in £dd. Volc. sec. et £!• 
menh. sine sensn legas, et pracumi, Constantissime Mss. retinent Ei 
plcrique corrupte; nec tamen praeiaquc femm poto. Ood. — 9 Bert. oicm 
prapararent, Pal. «tam pr«maiiilareR#. Elmenborstios. Mioos accorate £1- 
menh. enotavlt horom Codicom varias lectiones. Nam In Bertin. erat cacric 
pramaudarenif in Pal. pcrfacitem $, mandari pradic» In Onelf. itidem meric 
numdati, Ceterom rationem nnllam video, cor bie sobjonctivns modos pra-' 
dicarent adhibeator : com cetera omnia piiecedentla, et sobseqoentia indl- 
cativo modo enarrentnr. An ergo scripsit Aoctor, /requentabaMi^ \H pleris- 

200, perfaeitem caerit viam dari, pradiearcnt : vel simile qoid P Oud, — 1 Initiala 
lert. miiraia, £Imeoh.— 2 Ooelf. ataiic omnic, Ood.— S D'Orv. candee. Id. 
—4 £d. Vic. tjfwfieo» Ms. Reg. Unico i, al. Uumido tegiMane, Id« — 5 Pitb. 
moltdos. Id.-~S Ms. kic, Colvius. Item Pith. Ooelf. Pal. D'Orv. Ozon. 
hinc Fuz. Oiid. — 7 Fnz. ddcrd, Roaldos. Ms. cop. deteni, Colvios. Vide 
Notata ad Mioot. fol. SO. Eknenh, Oxoo. etiam, Ooelf. et Palat. dderai^ 

r^rperam. Vlde Rigalt. ad Artemidor. Oneirocr. 1. 1. e. 8S. et Comro. ad 
II. p. S9. 'Linteis amienlis Intectumy adnsqne deraso capite.' Oad.— 8 Pal. 

NOT£ 

k Per eMqumm islswMw) Tales snal 
fiilnlflFy qnao OermMicaa dicimns, 
qom non estrema sni parte orl admo- 
ventnr, sed foramen habent ad latos» 
md qnod UblceB os ndmoTef . 

^Eipteriquc [pracia} VoIgoplfH» 
^arlegitnrs sod absvrdnm plerosque 
illiao pompm clanavisse, nt facUio 
▼la sacris daretnr : enm illnd panco- 
rma monnt esse debiieiit. 8lc tmnen 
M sa. et edlUones omnet. Donsa le* 
gdint prmdif , cni •eccMemnt edKi- 
oMn Scilverinna et Rhnenborstlana* 
jSgo qwN|im libfent nceeilo. Bwr cnini 
Fcttat: * Prmda» dtcebniit, qni a 



pnemittebantnr, nt de- 
nontiarent opilleibns, nmiros absti» 
nere ab opere : ne, sl vidisset sacer- 
dos facieotem opos, sacra poUneren- 
tnr.* Idoin Festnt eos ' Prsclami- 
tntoret' vocat: vel potius (othabet 
Paolns Diaeonns) * Prmclamltatores.* 
£go * aeeensos ' esposnl in interpre- 
tatlone : bi tamen ab aeciendo dicti 
timt, teste Varrooe, llli vero, nt ip- 
trnn vocabnlnm prm te fert, a prte- 
mettoo. 

^ Bi capiKum deraenfuMmHUf veriica 
prcnitentec'] Isiacos ratisse verticem, 
et Ifaieis vesUbos fiiitse amiefos jam 



764 



APULEil 



magn8B rdigionis terrena sidera," aereis et argenteis, immo 
vero aureis etiam sistris argutum tinnitum constrepentes. 
Sed et antistites sacrornm, proceres iiii,^ candido lintea- 
mine ' cinctum pcctoralem, ^ ^ adusque vestigia,' strictim 
intecti/ potentissimorum Deum 5 proferebant insignes ex- 
uvias/P Quorum primus lucernam claro prcemicantem "> 

relighnii edebant soniium actUum aistria aneiSf et argentfis^ atque etiam aureia.' 
At primarii HU rtrt, praauUi iocrarumy qui induti erant iiricta veste pectorali ex 
Nno albo, pendente usque ad imos pedci, gestahant inclyta spolia Deorum potentissi- 
morum, Atque horum primui ostendetfat lampadem prctfulgentem claro lumine, mii 

rfrttVftnpr. Elmenliorstiof. Feriwem raalo ob yarietatein syntaxeos. Wass. 
Sic etiam Pitli. Fux. 0'0rv. Oxon. Edd. Vic. Ald. Junt. iitr. Colin. Adi ad 
1. Tiii. p. 170. ' Facieoi plgmento deliti.' In Viih, prtnnittes, Oud.— 9 Scd 
antistites sacrorumf proceres iUL Vulg. Et antistites, Colvius. Et prsrbent 
Pith. Bert. Fux. cum £dd. Vett. sed Mss. plurimi cnin £d. Juut. post. et 
recentioribuK. Vertssime D'OrviU. ied et, Quod rescripM. Antistes prave 
D'Orv. et £d. Bas. pr. Perperani etiam quvdam Edd. jungunt sacrorum 
proceres, Sacronim antistites et praesoles erant Corinthii proceres et roagis- 
tratos; ut bene advertit Pricaeus. Oitd. — l Par. 7tictaiiitii€. Id. — 2 Al. prc- 
torale, Vid. Not. Var. — SjD'Orv. vestia, Oud. — 4 Al, uOecti, — ^5 Potentissi- 
morum domini, Fux. p, dm, i. e. Deum. Quod probat Beroald. et e&t apiid 
Ald. Roald, Oxon, potissimorum, Ineptissirae rursus Edd. pp. et Bas. do- 
mini: ut sx^pissinie snpra. Vtde Ber. 0«d.— 6 Bert. prc^erehant, Glmen- 
tiorstius. Malebat Pricieus, progerebantf ex 1. iv. p. 85. ' Sub oculis doininap 
specnlum prap|;erit.' Nam illic in nonnullis est progerit ; ut I. vi. p. 128. 
' sinu serico progestans nncleos.' Infia p. 250. ' Carbasns literas votivaa 
progerebat :* et niox : ' sarei dos maximus, quique divinas effigies progeie- 
bant.' Ego tainen praefero scripturam Bert. Pal. Coll. Lips. prcffertbantf 
verbo pompae et sacrorom proce«sui proprio. Vide Virg. JEn, xt. 249. Cafs. 
1. II. B. Civ. c. 39. Liv. I. vii. 27. Suet. Caps. c. 84. Tib. c. 44. * Pra rciens 
acerram minister.' Vide plura apud Cl. Burm. ad Gratii Cyneg. vs. 488. 
' viridi fnmantia liba feretro Prsveniont.' et me ad Hirt. B. Alcx. r. S2. 
* Sacrisque omnibiis praelatis.' ubi eadem, ut passim, confuMO, et »upra ad 
1. VI. p. 113. * Adventuni De» praBoantiant.' Item Drakenb. ad Sd. I. xvii. 
66. lo D'Orv. proferebat. Foz. D'Orv. £d. Vic. inngaii. lidem M»s. et 

NOT^ 



observavimos, lib. ii. ubi de Zaehla 
^gyptio. Dicft aotem eoi vertice 
prflenitentes fuisse, qnia niroirum gla- 
bri erant, neqne capillorum color na- 
tivam verticis albedioero obtegekuit. 
Sic Valerios Maximns de Achylo 
poeta: ' Elosa' (aqiiila) 'spleodore 
capitis (erat enim capillis vacoum) 
perinde atque lapidi iliisit' (testam 
acilicet testudinis.) 
a Magna reUgionis terrena sidtra'] 



Sic Isiacoa boooria et religionis causa 
vocat. 

<> Cinetumpectoralem [pectorale] Vea- 
tem lineam talarero intellige, qoae 
pectos arcte circuoidaret. 

p Insignes ixwnn} Syrobola peca- 
liaria Dcorum. 

4 Lueemam presmicaiUem] Hsec Tel 
symbolom erat Vulcaoiy igois ioven- 
toris, qoem priroom io ^ypto reg^ 
nasse affirmant ^gyptii sacerdotea ; 



MBTAMORPHOSEON LIU. Xf. 765 

porrigebat lamine/ non adeo nostris illis consimilera,^ quas 
vespertinas illuminant epulas;' sed aureum cymbium' 
medio sui patore* flammulam suscitans largiorem.' Se- 
cundus^ vestitu^ quidem similis, sed manibus ambabus 
gerebat altaria^ id est> auxilia:^" quibus nomen^ dedit 
proprium Deao summatis auxiliaris^ providentia. Ibat 

itmf^ iUis noMtris, q^iue lueaU im noeturtU$ tonviviis ; ted erai tturenm scaphiwm^ 
quod emHteUUjliimmam rnlis magiuim ex media apertmra, Secundus erat qnidem 
restitus eodem modo^ sed /erehai utraque manu aras (hoc est^ auonlia,) quilnu pro- 
videntia opituUUrix suprema Dea iii^pondi koc primnm nomen* Tertius incedebat 



' Oaelf. Pal. CoU. Lips. excuUaB. Ond. — 7 Lucemam pr^emicantem porrigehat 
Immen* Fax. i. ^aro pr. p. Imnine: et Ald. quod probo. Roald. Ms. prteniten' 
tem. Colviut. Repone ex Bertin. et Palat. pramicantem claro porrigebat lu- 
wane. Quanqoam in Palat. pranitentem. Woweriu». Claro p, tumine. Sic 

- Bertin. et ttatini, medio sui pectoris fiammulam factitans Uvrgiorem. Scioppias 
in Symb. et Soap. ii. 12. Claro pram. por. lunUne. Ita Bertin. A Flor. vox 
porrigebat abest. Palat. antem pro preemicantem^ pranitentem legit. Elmenh. 
Mss. ad onuro omnes, item Edd. primae, Junt. Ald. Colin. lucernam claro pr.p. 
lumine. ut restituere Wower. et seqq. VitiosiMima Cotv. Vnlc. lectio, luc. 
pram. porr. lumeUf proflnxit ex corniptis Beroaldi et Bas. Editionibut. Male 
tameo posteriores t^ claro postposnernnt sno participio. Preenitentem extat 
item in Fnx. Reg. Par. Guelf. Oxon. Sed confer Pricsnm, et 1. ¥. p. lOt. 

' * lucernamqne claro Inmine prsemicantem subde.' Sic potem legendnm in 
Ausonio c. iv. parent. cognatomm vs. 26. ' Amissnm flesti post trina dccen- 
nta natom Sadcins, o ! (vrl ae) claro lumine cassns eras.' In vetiistissimo 
Cod. ocleuro. Varia hic tentarnnt viri docti. Inspice Comment. ac N. Heins. 
Advers. p. 001. OKd.— 8 Ab Oxon. Edd. Jnnt. Ald. exulat t^ Ulis. Pitb. 
tonsimUes. Id.— 9 Fux. quod v. i. e, Ald. vero qua. Ego vero ^iit. Roaldns. 
Edd. quoque Jnnt. fva. Nil mutandnm. In Flor. est vespertina. An Vet- 
periinOf sc. tempore, vesperi ? De quo alibi. Sed haod opos. Oud. — l PUh* 

rybium, Flor. ttfmbium. Id.— 2 Bert. in medio sui pectoris. Elmenhorstins. 
Prvpositionem addont O. Edd. Colvio priores; sed a Mss. meis O. abest. 
Dein pectore Pith. et Edd. ante Beroalcl. qni bene rescripsit Apnleianam 
▼ocem patore. Nam nimis Bertiniano Cod. obsecntus Scriverios temere in- 
novavit paioris. Apnleianum stylnm magit sapit sui pator. Vide ad I. v. 
p. 89. ' sni fatigationem diluU.' Oud. — 3 Bert. flammulas largiores. Elmenh. 
Id rnrsos arripnit Scriverius, refragantibns Mss. et Edd. reliqui». Oxon. 
famulam. Bert. factitans. Ond. — 4 Pilh. vestitus. Id. — S AUariat tdem auxUia. 
Ait, id estf auxUia, Ald. recte. Qnod vidit etiam Beroald. eoqne niodo sappe 
erratnro in Hbris. Roaldus. Olossas H. Stephani: AuxiHa^ *l9pimv. \{rpa. 
Colo. In plerisqne, tdetn auxilia. Fortasse, Uem anciiia. Wow. Vid. N. Var. 
— Ms. nihUominus. Colv.— 7 Keg« auxiliano. Oud.— 8 PaK Mercuriale cadu^ 

sorm 

▼elsymbolnmOairidiSyqni Solest^et baec symbola erant anxilii iHdis: 
recte per ardentem lucernam reprae- unde etiam * auxilia' appellata fuisse 
sentatnr. Noiter ait. 

' AUaria, id ett, auxilia] Altaria 



7(>6 APULfill 

tertias, attoHens palmam aqro sabtilitet foliatam, * n^non 
Mercarialem)etiam cadnceum.' Qnartus ^fiquitatis osten- 
debat indicium,' deformatam manum sinistram porrecta 
palnlnla : quas genuina pigtitia/ [346] nnlla caHiditate» nulla 
solertia praBdita, yidebatur aBquitati magis ^>tior^ qnam 
dextera. Idem gerebat et ' aureum vasculum^ in modum 
papillae rotundatum/* de quo lacte libabat.^ Quintus^ 
auream vannum^^ aureis coagestam ramnlis:^ et alius 
ferebat ampfaoram.' Nec mora, cum Dei, dignati pedibus 
humaBis tncedeie/ prodeunt ; hic, horrendum I ille Supe- 

«vfloUnu palmam auream^ a^ut folia toUrieir dmeta erantf atque una eadaeeum 
3iercMriu Qaartus ouendebat sjimbolmm JuMtitiaf wianum nempe «taufmi r^e- 
tam eum expanea votai qute videhatur magii eemveuieue juatitimf qwam deaBtru; 
quia nempe a natura pigra eet, et earet omni induatria» idem gtitalbat etiam nae 
aureum rotundum inttar ffiammtlZtf , ex quo effundebat iae, Quintue ferebat MMmit 
auream plenam ramuUe aureie : et aHue ampkoram, Et poet fcot etaiim DH |n%- 
grediuntMr^ non dedignantee ineedere pedibue heminmn: Me hevr m do miwl» cvM- 



^>^^^mm0 »#»#^ 



cenm, Elmenhorst. Meronriale babent qnoqne D'Orv. Tax. Oxon* Par. Oaelf. 
Nee inale. Sic eDim ipse Aactor lib. x. p. aSS. ' Qaen cadaceam et virgala 
Mercarinra indrcabant.' Oell. lib. x. c. 27. ' Cadncenm et haste aimulacra 
fuere inciia.' De similibas vide ad lib. i. p. 4. * caseam recens.' Oud. — 
9 Pal. Onelf. oquitaUe. Edd. Scriv. JMdtcuim, male. /d.— 1 Pal. Ouelf. paU 
meaque gemutia p, Pith. gemina. Id. — 9 Fax. aquitate. PaL Oaelf, magie aeter. 
Tam Edd. qusdam, dextra, Id. — S Male rb et exulat ab £d. Floridi. /d. — 
4 Idem Ms. nfdimdaliMi. Colvius. D'Orv. r»<imifiim, Onelf. nitfimdatam. Oad. 
—5 Pal. Oaelf. eunetiM corrupte e quinetue. Id.— 6 Palat. Ouelf. Coll. Voss. 
sive Llps^Mamim. Hinc conjecit O. Vossius mannam. Qaod nou in^elligo. 
Vannns 
onnstas 



w. inmiMiiii aiiii«« «.UH|wii «^. v woaius mvMiiwurn. ^iivu uvu tutwiai^v. 

Osiridis et Bacchi m^stica notissima est. Hinc et p. 860. * Tannos 
aromalis.' /d. — 1 Vid. Not. Var.*— 8 Hie korrendum, iUe Superum 



VOTJE 

• Patnuttn emro eubtUiter foHataml m ae eomplectens) ndmos hominam 

Symbolnm vlctorm, et argamentum porgari, qaemateodam vannls frii- 

palmifers regionis : magna enim pal- menta pargantur. Poteatetlam Ihbc 

ttiaram in iEgypto est copla. vannus ad lllam fabulam pertinere, 

^ /a sMdom papUkt rotundaium] Vas qna femnt dilaniati Oslridis membm, 

illad symbolam erat nbertatis natnrm ab Iside post dintinam Investigatio- 



(qo», ut jam dixi, Isis est) aut etiam nem reperta, vanno sea eribro 

Miloticaefiecnnditafis. snperposlta. Vide Platarchaniy de 

« Laete libabat^ < Lacte ' accnsati- Iside et Ostride. 

vos casas est. A veteri recto * lacte ' ' iimpAonam] Amphora h»c fortasae 

de quo jani pag. 652. sjmbolum fuerit augmentorum Nili, 

^'ilKreamoawiitm] Virg.Oeorg. <Et et ejus exandatlonis In Agyptioa 

mystica vannns lacclii.' Hffc vannus agros. 

significabat sacris Liberi patris (qni ' Dst, dignati pedibue knmnnk inee^ 

etOsirisestyOmniamascolinanamina derej Intelllga Deorom «figiea ab 



MBTAMORPHUSBON LIR. Xf. 



7«7 



rnm comineatOT et Inferuro/' nanc; atm^ nimc aarea facie 
sablimis, attoUens canis cervices arduas/ * lasva * caduceum 
gerens, dextera^ palmam virentem qaatiens. Hiyus^ ves- 
tigiam continaam ^ sequebatar bos^ in erectam levata sta- 



Unt aUum etpmt cmtimiM: tZZe mmftitf Superortm H I^fenrum^ ereetum habeuM 
uuUmm purHm uigrumy puriim aureum, getitme uuam timeiru eudmeeum^ ef ceueu^ 
tkuM memM desirmpulmamvuidem: etfiM greeeUm» bo$ ereetu i» pedee m»x intie* 



^^■^^^^-^^^0^ ^^ 



e&mmeuior et tiiferum, H»c loco tno mota aabstitoenda Ulif verbit : aiiotteue 
eamie eervieee arduae : iUe tiq^erum^ tfc» Woweriiu. — 9 Pn> olre in Oaelf. awi. 
Ms. Palat. Edd. Jontinae, Aldi hand aKnoscunt Tocea, mnic atra^ peasinie. 
Caai enim comroeat Merenrius, seu Aonbis, ad Soperos, anrea faciey cum 
ad Inferos descendlt, fnrva facie est visendns : at bene exponnnt Interpre- 
tes. Qnalia itidera de Hecate tradi, notnni ent. Dnbitem vero, an boq 
rectios rh ^soblimis' referas ad seqq. 'attollens/ &c. Vide de boc loco 
Panl. Km. Jablonnkiaro Epist. Laeroxian. 1. 1. p. 160. OwL— 1 Sic Aldnt. 
Vnls. caiMt c«rrtoet arduae Auubie» Et certe rh AuuMt clostematiam videtor 
faiBse rou * canit.' Cofv. Att. e. coriict onfiia auutit» Sic Bertin. Sciopp, iu 
Sumhola, Pal. et Flor. o. e, e. a, Auulnt, Bert^ e, ardua auuUtf male. Biuunk, 
BIs. etiam Pithceanot cnm omnibut £dd. ante Colvinm addnnt vocem Auuhit^ 
nec dobinm mt Cel. Wettelingio, qnin ita tcripterit Anotor, ad Diod. Sicnl. 
lib. I. ^ 87. T«tf Iffttou wpotropt^oif0m rohs u^at, Mibi teont videtnr. £x in- 
aifniibnt enim tatit patetrqnit Dent iotelligatnr, stcnt etiam non dixit moK 
* boa Isis/ sed e detcriptione eam intelltgendam dedlt. Errat qnoque £1- 
menh. cum tcribit in Palat. etse Auubit, Ab eo, ticnt a Fux. Florent. altaro, 
D'Orv. Oxoo. Guelf. abest. £ vitiota Bertio. Codicit tcriptnra divinavit vir 
doctot : ott. eanit capUa ardua Auubit, Ood. — % Palat. Ueee^ Fnx. ^fwni Imeu, 
Id. — S Sic Mtt. et £dd. pleneque, aon dextrUf ut in £d. Floridt. /d.«* 
4 Quaiieutf tfc, Hsec ut(][ne ad finem periodi desunt Codd. Pal. Oxon. Par. 
Disi qood agnoscnnt parttcipinm leoala, vel letatam, nt est in Oxoo. Ooolf. 
Par. Id, — 5 C^jat vetiigium eouiiuuum. Flor. kigut teti, Elroenhorttios. Sic 

2aoque Fox. Reg. qnod cam Scriverio prsptuli. DpIo coatMiniai exolat a 
loU. Vott. Pro eo Wower. tacite rcpotait eautiuuo^ teqiientibot enm Edd. 

NOTA 



Itiacit tacerdotibnt gettatat, non an- 
tem hominet Deomm habitn ioceden- 
tct, nt Berotldnt, qni tane non re> 
sprxit ad bunc Apnleii loenm, iib. iv. 
' Conseqni vettigio me pedibut fttgl- 
entem alienit/ nbi termo ett de pnel- 
la raptn, atqne atportata latrannm 
kmnerit. 

■ lUe Superum commeaior ei Infirum'] 
1ffercariot,H|ni eam ob rem ab £gyp* 
tiit Sngebatnr lacie partim atra ten 
ceemlea partim anrea et clarm, tit per 
fttmm colorem Inferorom commea- 
tor, per «nrenm vero Bnperorom nnv- 
tiat deci«raretiir. 



» AiioUeut eauMM eervieeMorduaM'] Hic 
erat Annbidit timnlacmm. Ovidint 
* Latratorem ' enm vocat lib. ix. Me- 
tamorpbos. ' Inachit ante tonim pom- 
pa eotnltata taeromm Ant ttetit, aut 
visa ett : inerant lanaria fVonti Cor- 
nna, cnm tpiclt iritido flaveiitibnt 
anro, Et regale deent : eirai qna 1a- 
trator Annbit/ ke. Item Virgilins, 
Aneid. titi. * Omnlgenimiqne Devm 
monstra, et latrator Aonbit.' Hnnc 
Osirldlt et Nepfathyottilium e fortivo 
concttbitn facit Plntarchnt, enmque 
alt apnd ^gyptiot eam obtlnere vim, 
qnam apnd Orvcot obtin^ Hecaley 



768 APULEd 

taiiiyetGos/oiiiniparentis^ Deee^ foecundum siniulacruin:' 
quod residens humeris suis, proferebat^ unus e roinisterio 
beato/ gressu gestuoso. Ferebatur ab alio ^cista secreto- 
rum capax,'*^ penitus celans^ operta magnificse religionis. 

iebai. Ilia boi erat effigie$/acvnda Dea omnium rrrum malrij, quam unu» e taero 
famulUio geslabai imporiiam suis humeri$, gesticuiant inter incedendmn, AUum 
ferebat eanialrumf quod continebat arcana, et tegebat sacra admiranda reUgioni$ 



Piic. et Floridi. Ond.— 6 Bo» in rectum letata Btatum^ bo$. Fnx. b. m erectum 
I. $. erat et bo$. et Ald. recte. Roald. Liber Vet. et Rom. tii erectum : qnod 
Teponendoin pnto. Colv. Bo$ in rectum L $. bo$ omniparienii$ Deee. Ita idem 
Bertin. Sciopp, tn S^mbola. /n ereetum L $. Erat ei bo$. Vol|;o, in recium L 
$. PUnins Nalnr. Histor. lib. vii. cap. 46. Elmenh. Erectum constanter dant 
Mm. et Edd. O. prster Bas. Colv. et Vnlc. lib. iv. p. 63. * de jumenti incnrvo 
'l^radn erectns in hominem, resnrgerem :' nbi vide. Inf. p. 247. * In erecta 
porriguntnr officia.' Dein Colvius cum Vulc. Rim. Scriv. edidit : etatum, 
Erai ei bo$, Atqoe ita citat Doct. JablonBltius in Misc. Nov. Lips. vol. vf. 
p. 90. intelligens Veuerem Atbor. QuaKi alia bsc esaet bos, qnam qnte 
prvcesserat, et bsc laia sit, illa ipsa pedibns iverit. Atqne ita habent aU- 
quot Mm. sed male. Describitor enim nna eadeniqne. Idque perspicieiu 
wowerins tacite exbibnit : Erat ea bo$, atque ita dedernnt quoqne Pric. et 
Plor. Sed optimi Coild. Florentini, Bertirt. Pith. et Edd. Colvio priores 
i)t>n agnoscnnt rh, Erat et. Rectissime per elegantem epizenxin, quam amat 
Noster. Vide ad lib. ix. p. 182. Merito itaque fd probavit Sciopp. io Snsp. 
lib. II. ep. 18. Si quis tamen omnino retinere velit, ita distingnat ; eequefm' 
iur bo$, In erecium letaia gtatum erat ei bo$ sive etiam^ icilicet nt prscedens 
Anubii. Oud. — 7 Ms. et vnlg. omnia parenti$, lllnd prins a Beroaldo est. 
Colv, Flor. et Bert. omnta parienti»t male. Elmenh, Omniaparenti$f non pa* 
Hailt>hebent Flor. Pith. Fux. Pal. D'Orv. Giielf. Oxon. 6cc. et Edd. priinaB 
cnm Basil. Atqiie ita Mss. et Edd. Vett. exhibent de Mundo p. 7M. * Om- 
niaparentis mnndi.' Sciopp. 1. ii. Snsp. ep. 12. ait tn Bertin.esse, probatqne, 
'&mniparienti$, Beroaldnm com ccteris sequi malo. Alibi 'Jupiter, terra 
omniparens' apud Poetan, et in Glosfti*. Ottd. — 8 Vitiose Parean. Edd. Wow. 
Pric. •maitftnM s. Id,— In Fnx. ferebat. Id.— 1 Bert. my$terio. Elmenhor- 
stius. In D'Orvill. beatu$. Ond.— 2 Pat. Gnelf. t/lo. Id.— 9 Fnx. $. caput. 
Roald.— 4 D'Orv. celo$, Oud.— 6 SumnU numinis. Ifa Mss. Flor. Lips. Fnx. 

NOTiC 

nnmen scilicet terrestre et coeleste. bovem Apim habebant, qnilintdam 

Sed vide plnra apod eundem Plutar- ootis distinctnro, quem, post ccrtos 

chum snpra laudato opnscolo, dc Isi- vitae annos, in sacerdotnm fontc mcr- 

de et Osiride. snm necabant, quaesituri cum Inctn 

^ Et [erat ea] bo$ omniparenlie Dea, ac mmrore alium, qoein ei aubstitii- 

ifc.] Isidis, qoaK prius lo fuit, mota- erent. De Api bove, vide Piin. lib. 

taqne in bovem, cui Argus praeposi- viii. cap. 4G. 

tna costos, deiodeqne, rnm in /Bgyp- < Ci$ta eecretornm capax\ Haee ciftta 

tnm tranasset, humanse forroas resli- sacra occuliabat Cercris, quae et isis 

tnta, sub Isidis noroine adorata est. est. Supra lib. vi. Psyche Cererem 

Potnit nihiloniinus esse simnlacrum orat < per tacita sacra cistarum :' «d 

Apis, seu Osiridis, quem snb l>ovis quem locum vide qnaa aonotavimiM 

iigura venerabantur : quin et vivum pag. 379. 



MBTAMORPHOSBON LIB. XI. 769 

Gerebat alius felici sao gremio sumini suiniimiDis^ venenin- 
dam efllgiem/ non pecoris, non avis, non feras^ ac ne bomi- 
nis qnidem ipsius consimilem ; ^ sed solerti repertn, etiam 
ipsa novitafe reverendam,^ altioris utcumque " et magno si- 
lentio tegendao religionis argumentum ' ineffabile ; sed et ' ad 
istum plane modum fnlgente auro figuratnm. Urnula fa- 
berrime cavata/ • fundo quam rotundo^' miris extrinsecus 

interhu ahtccndita. Aliu8 portabat ts mo beato gremio merendum eimulacrum 
tapremi Dei, pud non trat nmiU pecudi, neque voiucri, neque/ene^ ae ne homini 
qmdem ; aed zenerandwn eubtiU eua iMeeMwne^ et nmaUaiey quod certe erat argU' 
menhan omni sermone mtyu» religionU «M^Ztmtom, et cekmda magna iacitumiiate : 
eed erat kete ejfigiee hoc prortue modofomuaa : erat parva uma ex auro splendente^ 
eolertimme exeavata, fundo rotundiseimo, inscu^ta exterius adndrandie imaginibus 



^»^»*^4f 00*^^ 



Pal. D'Orv. Gaelf. Oxoo. et Edd. Jant. pott. Elm. Scriv. Flor. AliUnsenint 
«tri. Id. — 6 Volg. qnid. confiimle. CoWios. Nenipe Edd. Ber. Colin. Ba«. 
Ac n/e h, quidem desunt £d. Ber. Ond. — 7 Solerti repertum e. L n. reverendam, 
Fnx. s. repertu et ipsa n. reverenda. et est in lib. Ald. RMdd. Repertum viiiose 
Edd. pp. tft Bafi. com Ms. Pith. reperta D'Orv. Adi Indicero. Tiinc mnlira 
et coni Palat. Ooelf. Oxon. Edd. Juntinis et Aldi. Reverenda Coll. Lips. Oud. 
— 8 Ms. et Bas. 1. utrumque. Colvins. Item Pal. Pitb. inepte. Oud. — Pal. 
et Flor. tegente. Eimenhorstins. Tegentem Oxon. recte. Waa. Itemqne 
Onelferb. Eodem raodo legit Pricscas, qno facit omnino pluriniorum Codd. 
in qnibus et Fnx. D'Orv. Lips., et primarum Edd. scriptura, tegente. Vernm 
sic et constrnctio et sensiis loci redduntnr intrieatissima. Qnare ceteris Edd. 
accedo, qui Beroaldiuani emendationem adroisemnt, praBsertim cnm ea con- 
lirmetnr a Mss. Pith. et Bert. Effigies illa non texit tantom et abscondit |>er 
invisitatam snam figuram religiouis argotnentum seu ^utft^pcoy; sed illa ipsa 
lam mira fuit argumentum ineffabile religionis altioris et snmmo silentio 
tegendaF». Oud. — 1 Copnla et deest Mss. Pith. Fux. D'Orv. Edd. ante CoU 
'vium. Id. — ^2 Scribe et distingue ex Palat. Jigurata umula, /aberrime cavata. 
Wowerios. Accedit Oxon. Guelf. cnm Edd. Elmenb. Scriv. Pric. Floridi, 
qoi tamen post jSgtirafa plenam ponit distinctionem, explicans, * sed erat hvc 
effigies ita formata. Erat parva iiniula.' In ceteris Mss. et £U)d. est /igU'' 
ratum, scil. arsumentam. Malim tamen/gnrafam, sc. effigiem. In Fux. est 
ftigentem. Oud. — 3 Scribe, ut snpra ex emendatione mea : /undo ultm quam 
r&t. Brantius. Incpte : nec bene Pitb. Fux./imdo9ife. Auget significa^ionem 
Th quam, docetqae poni pro rotundittimo ; ut bene observavit Beroald. Vide 
roe ad lib. iii. p. 46. In Coll. Voss. modo erat /abrerrime, Dein Ozon. |H>r- 

NOTiE 

^iSHmmistitntciRtiiist?aimDidaine0l- iEgypti bonum, magno soo nnmini, 

giem] Simnlacrum aliquod Isidis, ant Isidi nempe, aot Osiridi, acceptam 

Osiridis, sed itMaruti&r§po», et arcani referebant. 

mbttrnsiorisque significatns, qnalis « Vrmda /aberrime caxata\ lusolita 

erat hflec nrna, qnam mox describit, sane haec erat nnminis facies : sed et 

per qnaro fortssse exundationem Ni- Qaintns Cartius tradit Jovis Ammo- 

li. fliientiamque omniiim lacnnarnm nis effigiero umbilico similem fnisse. 

ftignificabant, qiiam, ut maximum £t Tacitus simalacrum Veneris Pa- 
Delpk. et Vax. dat. Apul, S C 



770 APULBII 

simulacris JSgyptiorum ' eifigiata. Ejos orificiam noa 
altittSGiiIe levatom, io canalem porrectam, longo riyulo pro^ 
minebat. Ex alia Tero parte ^ multum recedens spatiosa 
dilatione,' adhaofebat ansa : ^ quam contorto nodulo ^ su- 
persedebat aspis, squameos cervicis striato ' tumore subli- 
mis. Et ecce praBsentissimi numinis promissa nobis acce- 
dunt beneficia, et fota : salutemque ipsam [247] meam ge- 
rens sacerdos appropinquat, ad ipsum pra&scriptum divin» 
promissionis ornatum»' dextera proferens sistrum Dece, 
mihi coronam, et bercuies coronam consequenter ; ' quod ' 

JEgypiiontM, Of <;i», mii mai2<iiiii devaiMMf forrigehatur longQ riouh m tulmbm 
prolennm. Ex aUera auiem parie anaa adharebai receden§ ab ipea wma dUata- 
ftoNe ajnpla ; eui aepii erigem eoUum equammeum, rugosum^ ei iumidum^ imidebai, 
ipeam eompieeiem weo nd eorporit vokamue, Ei eeee benefteia, eifataf ipta poten- 
iieeima Dea mhk poUieita cnU, appropimquani : ei eaeerdao aeeedU poriane me e sm 
ipeom eidmiem, proreua •riMhtf , ut MiAt Dea promieerat, geetane manu dextra aa»> 
Imfii Deetf rmki nero eoronem : etjure quktem eoronam ; quia maxinue Deee fWVM- 



rMtoM. Oad. — 4 Edd. Vic. Ber. Jont. pr. Ald. CoHo. Bm« pr. ex aUa parta 
foero. Id. — 5 Al. reeene .... dilaUUione, — Oxon. ampea, al. aneuia, Ood. — 
7 Pal. Reg. Ouelf. eum t. D^Orv. Modulo, pesftiroe. Vide ad lib. y. p. 99. fd. 
»8 Al. etricie. — 9 Male in pleriiqae editionibas post omatum ponitnr major 
qnedam distinctlo. Dein dextera edidi cnn Mss. et Edd. roelioribns, non 
dextra, Oad. — 1 Sietrum Dea eoronam, mihi etiam hereulee coronam eoneeq* quod* 
Ms. eoronam et hereuiee coronamj ni», Goivius. Mendosa hatc santy et resti- 
toenda ex Fnlv. Cod. boc modo : eieirum Dem^ mihi coronam; ei coronam her- 
euie» eonuquenter : quod iei ae tantie exanilati» laboribua iaviteumam Fortunam 
eMperaranu Veroi inqait, mihi coronam, post taro grave tot laboram et peri- 
caloram certaroen. nower, Mendum huic loro inbasrere, non est dnbiunu 
Qaoinodo enim sittmro est Dese corona P Rescribo manuscripti secntns dnc- 
tom : eieirum Dem, wdhi ceronam, et coronam herculee coneequenier quod, ^c. £l 
probabit lector intelligent. Sciopp. in Synibola. itftAt cotoimm et coronam K 
eonteq. Sic locns iste ex Mss. legendns. Elmenh, Deet, mihi Goronam, et her- 
euiei eormam prsebent Mm. Urs. Florent. Pal. D'brv. Oxon. Pith. Fnz. Qnelf. 
et £d. Junt poit. Qnare netcio, car £lm. et ceteri corimam postposoerinU 
Pro eiiam jam et legas in £d. pr. Jnnt. imroo rb et abest quoque a Flor. ct 
Bert. Putem idclrco veriuaf. boc ordine voces constituendas, prqferene eietmm 
Deee, et coronam; mihi hercuUe coron. Nam corona non soli Lucio proprie pro* 
ferebatury sed Isidi qnoqae «t 9qne ac sistrum, veram nnnc prscipue io 

NOTiE 

phie non hnmana fuisse forma, sed e Mihi eoronem, ei hereuiee eoromam 

orbem continunm latiore initio te- coneequenier, 9^.] Sic reponit Elmen- 

nuem, in ambitum metae modo exsur- horst. ex fide Mss. mihi coroiiam, 8^, 

gentem. Cnjns rei rationem in ob- coronam ex rosis qoas ederem, qam 

scnro esse dicit. corona mihi vere erat, qut, post tot 

^ Simulaerie Mgffptiorum'] Charac* tantosque exantlatos labores, totqne 

teribns et hieroglypbicis. pericula superata, videbar tanc tem- 



MfiTAMORPHOSBON LIB. XL 771 

tot ac tentis * exantlatis ' laboribus, tot emensis periciilis/ 
Deaa maxini» provideDtla, allactantem mihi ssBvissime' 
Fortnnam superarem. Nec tamen gaudio snbitario com- 
motnSy inclementi me ^ cnrsu proripui, verens scilicet, ne 
repentino qnadropedis 7 impetn, religionis qnietas turbare- 
tnr ordo : sed placido ac prorsos ^ hamano gradn cancta^ 
bandns, paulatim obliquato corpore^ sane diyinitas dece- 
dente popnlo^ sensim irrepo.' At sacerdos, ut reapse ' 
cognosceie potui, noctumi commonefactns oraculi/ mirar 
tnsqoe congraentiam mandati mnneris, confestim restitit : ' 
et ultro porrecta dextera»^ ob os ipsum meum coronam 
exhibuit.^ Tunc ego trepidans^ assiduo pulsu micanti^ 



vuuibaM cruieUuimam fyriwMm c&ntra me pi^oMtem, patt iot labores 
tupertUoe^ et iot perieuia «oitata. Nemie iamen cucurri eurgu violeniOf quamvia 
percitus eeeem repeutiua latitia: ii$uAam enim ne tran^mUa aeriee aacrorum 
turbareiur cursu suhUario arini : aed paulaiim me penetro greeeu fideta, ae penituM 
kumanOf haeiian$y et obiiquans tantUtum corpus, cum plebs miki viam darei^ nutn 
Dem procuiduhio, Saeerdos verof {quemadmodiim revera poiui adveriere^) recw 
dmttu oraeuU noctumif et admirans cenuenieniiam offich sUn commissi, subsiUit 
siaUm : et extendens manum sponte sua obiutit ipti meo ori coronam, Tuuc i^iur 



^^^* 



\iQit\\ atilitatem. In Bert. cmiuqsetAem^ quif* Ond. — ^9 Pitb. D'Orv. tot et t> 
Id. — 8 Ronns aliqnot Mss. et Edd. Vett. exanclaiis, D'Orv. exhaudatis, nt 

snpra, et paulo infra bis vitiose. Id. — 4 Emersis perieuHs. Idem Ms. emsis 
pericuHs. Qnod esse potest, emensis. Colvius. Sic vere rescripsit Vulcan. 
£d. sec.et sequentes. Confirmatur enimemeans a Flor. Guelf. Pal. Bert. D'Orv. 
Oa. Petr. V. 1. 1. p. 2. ' post globosa camporum emensa.' — 6 A. m, Siemtsrmam F. 
Idem, savissiBse, Colvins. Savissime, Ita Ms. Vulgo, s^evistinuun. Elmenli. 
Eapressit Aoctor rorsus, qnamvis nnnc in malani parteni, rh irpo<rxa\alti»f ut 
in bonam vel lodicram 1. x. p. 223. Sicot et Graecnm verbum utroqoe sensu 
adbibetur. Glossae : Allocto, irpoairaXai», Savisnme firmant Flor. Fua. Ouelf. 
Reg. Pal. Oxon. Ed. Junt.post. Elm. Scrtv. Ceterum male in Edd. Vnlc. pr. 
Merc. Wow. seqoentibus excnsnm est «vpeniram contra Msstos et Edd. Vctt. 
mentemque Auctoris. Nondum enim snperarat Lncius Fortunam : sed mox 
snperaret, simnlac rosas gustavisset. Oud.— 6 Fnx. tRcIeinen^t«fiine. Roald. 
Idem, indimentisnme. Colvins. Sic quoqne D'Orvill. vncrementi me Bertin. 
inel. via Palat. Guelf. Omoes perperam. Oud, — 7 Guelf. quadrip. Id.->8 
D'Orv. aut pr. Id. — 9 Idem, vrreptoy et pro ol, ac: qnod sequitur. Cclvius. 
Accednnt Pal. Gnelf. Oxon. idque freqnentativom irrepio bis apud Statinm 
occurrere docnit Falsterns. Ac talia amat Madaurensis. Ac s, Plth. Gnelf. 
Oud. — 1 Oxon. reasCf Guelf. Edd. primse reabse. Ad marg. Ed. Vic. re ipaa, 
male. Vide ad 1. 1. p. 0. /d.— 2 Vid. Not. Var.— S Idem, restituii, Colvius. 
Cam Fnxensi. Oud.—A Sic rnrsus Mss. meliores, non dextra, Id. — 5 Exnlat 
ab Oxon. in qno mox, Tunc ergo tr. Id.— 6 Al. muianti et nutanti.-^! Idem, 

NOT^ 
porii ipsam Fortnnam raperare adversuB me certantem. 



772 APULEII 

corde* coronam^ qnae rosis amoeDis intexia folgiirabat,^ avi' 
do ore susceptam, capidos cnpidissime * deyorayi. Nec 
me fefellit cceleste promissnm. Protinas mibi delabitar 9 
deformis et fcrina facies. Ac primo qoidem squalens pilus 
deflait» ac dehinc catis crassa' tenuatur; yenter obesus 
residet> pedum plantse per nngulas^ in digitos exeunt. 
Manosnonjam' pedes^sant, sed in erecta^ porriguntar 
officia ; ceryix procera cobibetur ; os et caput rotondantur ; ' 
aures enormes repetunt paryitatem pristinam ; ^ dentes 
saxei 7 redeant ad humanam minutiem : et, quae me potis- 
simum ^ cruciabat ante, cauda nusqoam comparuit.9 Populi 

ego trementf corde atdiente ctmtinua pal^atione, eepi ore eufido cwxmam, qua mi' 
eabat, impUxa ruai» jucundtM, et amdue vorati ipeam atidueime» Sec prominio 
diinjia $ne decepit: turpie, et beliuina forwia etatim miki excidit: et primum qui' 
dem viUi eordidi mihi cadunt, pottea craeaum corium attenuaiur ; UUa aluu» arcta* 
tur; plantcB pedum extenduniur tn digito» per ungidaM» Manus deeknxnt e»ae 
pedes ; ud extenduniur^ et eriguntur ad ministeria »ua : collum longum breviatur ; 
/acie» et caput contrahttntur in orbem ; vaett» aure» redeunt ad »uam priorem brevi- 
tatem ; dente» lapidei ftunt minuiiore», et pule» »unt Aomtfiiim ; et cauda, qude 
antea me angebat UMximey proreuM ecanuit. Populi admiraniur, pU adorant tam 



# #^^ »^^»^* ^^ 



coronamque roaei», ColviiM. Ozon. in dextere /. Fux. fulgorabat. Ond. — 8 
Idem, al. cupidu» promiasi. CoWiiis. Th cupiditsime iffoorat Flor. EUneiUu 
Altera liarum vocum, prscedenti jam atndo ore, line uTlo sensas aut elegan- 
tiae detriihento abesse poRset ; ac cupidus tiinc excludere mallem. Ea enim 
vox, non seqnensi comparet in vetustisiimo Floreatino : qnam etiam anci.s 
circnmsepsit Scriveriua. At Palat. Oxon. Par. Guelf. Ed. Jnnt. post. daot 
cupidus promisti: led aobjicitur carleste promissum: qoae rnrsus exulant a Palat. 
Iinmo, qnia similia nonnnnquam per pleonasticum paregmenon usnrpavit 
Anctor, nihil novare, tutins est. Sic p. 250. ' navem qiiam purissime pnrifi- 
catam.* L. iv. p. 71. ' nulli nostrum parricidinm suadeus persnadere possit.' 
L. VIII. p. 169. ^fugiens aufugere :' et alia. Forte p. 262. *disseminationi*8 
serebat. Quin et Plaut. Cas. ii. 8. 49. 'cnpide cnpere.' Oiid. — 9 Fux» 
I)'Orv. Onelf. Palat. dilab. Id.— 1 Fnx. cr. cui. 1(1.-2 An pro ungulu? Id. 
— 3 D'Orv. jam non. Id.— 4 D'Orv. Fux. Reg. Par. roale ta erepta. Id. — S 
Rotundatur. Fith. Pal. rofiuufaa/Kr. Bene. /d.— 6 Pith. D'Orv. Fux. Guelf. 
prist. parv. Id. — 7 Offendit h«c locutio Piccartum, in Peric. Crit.c. 16. con- 
jicientem maximi. Sed perperam omnino. Dentes intelligit saxomm mag- 
nitodinem babentes. L. x. p. 226. < labiasque modicas tam amplo ore tam- 
que enormi et saxeis dentibus deformi saviari.* Id. — 8 Et quw poti»». Fux. 
q. mep. et Ald. Rocld^ Asolls £dd. Bas. me prave abest.— 9 Verbum com- 
paruit in Bertiniano Codice uon comparet. Recte, velnt apud Florum lib, iv. 
cap. 2. * Primnm de Gallia trinmphnm transmiserat Khenns, Rhodanus, et 
Oceaniis : alterum Nilns, Arsinoe, et Pharus : tertins de Pharnace currns et 
Ponto : qnartns Jnbam et Mauros, et his subactam ostendebat Hispaniam, 
Pharsalia et Thapsus et Munda nusquani. £t quanto majora erant, de qni- 
bus non triiimphat !* Sciopp. in Sj/mb. et Su»p. ii. 12. Coin|Mrtu/ non est Iq 
Flor. et BerT. Elmenh. Neqne etiam in Pitboeano. Uncinulis qnoqiie inclu- 
ait Scriverius. Neque nego, elegans esse abruptum istod loquendi genua« 



MUTAMORPHOSEON LIB. XI. 773 

mirantury religiosi venerantur tam evldentem maximi numi- 
nis potentiam, et consimilem nocturnis imaginibus [248] 
magnificentiam, et facilitatem reformationis : claraque et 
consona ' voce^ coelo manus attendentes, testantur^ tam ' 
illustre Deae beneficium.^ At ego^ stupore nimio defixus, 
tacitus baBrebam, animo meo tam repentinum tamque ' 
magnum non capiente gaudium : quid potissimum prcefarer 
primarium, unde^ novas vocis exordium caperem, quo ser- 
monem, nunc renata lingua, felicius auspicarer/ quibus 
quantisque verbis tanta^ Deae gratias agerem. Sed sacer- 
dos, utcumque divino monitu cognitis ab origine cunctis 
cladibus meis, quanqnam etipse insigni permotus miracnlo» 
nutu ' significato prius praecepit, tegendo mihi linteam dari 
Iaciniam.9 Nam me cum primum nefasto tegmine ' despo- 
liaverat * asinus ; compressis in arctum ' feminibus^ et su- 
perstrictis accurate manibus/ quantum nudo licebat, ve- 

mmY^fiiam potetUiam tupremtt Dtm^ et mifacidum nmiSe aomniiM wpeiumU^ et 
fucUUatem mea immutatum ; et tendentei moMut ad etelum^ pradicant voce clara 
ei unanimi ictm instgne bmefici^ Dea. Ego vero supra modum aitonitus site- 
bam, cum non possem capere animo tantam^ et tam subitam Uetitiam, dnldians quid 
prasertimj ac primum dicerem^ unde sumerem initium novi sermoms, unde felicius 
auspiearer orationem, iinguajam mihi reddUa^ quMbus, et quum magnificis verins 
grutes agerem tantcB Dea, At sacerdos^ qui nempe monitione Dea cognoverat om- 
nes meas calamUates ab tmlto, quamvis ipse quoque pereitus esset illo insigni mtra- 
eulo, signo ante per nuium fado^ jubei dari mihi vestem lineam ad me cooperien' 
dum. Staiim enim aique exutusfieram turpi velamine asinimeformes^ pulchre me 
coniexeram tegmine naturaU^ qwoMtum nudus poteram, coarctatis eoxis et manibus 



^«^«^^^^#<^«^ 



Veriim Anctori nostro est insolens, qui saepins cnm aliis ' nnsqnam compa- 
rere ' conjnnxit : unde ettafn Apuleio hic vindicaf it Pricapus, queni et vide 
ad I. Tiii. p. 167. ' Nec usqnam senem comparere.' Oud. — 1 Fux. clara con- 
sonaque. Id.— 2 Testatur Oxon. Ouelf. /d.— S Deest ittm in Pith. /d.— 4 
Onelf. 6«ii<^. Deee. Id. — 6 ^B.quamque. Colv. Et Pal. acOnelf. Otid^6 Idem, 
quod ooiiss Colvins. Est qni distingnat, proffarer, pri ma r um unde, t^e. jQnd. 
—7 AL sermone et oiispiMraii. — 8 ^ulat vox mcfv a Palat. Oud. — 9 PrtB' 
ctpil. Pith. D'Orv. Flor. Edd. Vnlc. sec. Elm. Scriv. pracepit. Petr. lineam. 
Oxon. dare, Plth. Heudam. Id. — l Nefando iegmine. Fnx. n^asio. Roaldns. 
Ma. nefasio. Sciopp. in Symbola. Pal. et Flor. nrfasto i, Elmenhorstins. 
Sic ec Pith. Pal. Reg. D*Orv. Onclf. Oxon. verissime, pro nefario, infiinsto. 
Coosiile Fabri Tbes. et Pric. Rnrsns quoque iegimine. Keg. Oiid. — 2 D'Orv. 
dispoL Id. — S Alii in alium. Pricens malebat multum. — 4 Ei superstrieiis 
«ec. manibus. Desunt httc Parsano. £dd. Vic. Ber. Junt. Ald. Bas. super* 
tirietus: nnde pronnm est reponere» auperstructiSf qnod Prica&o prapplacebat. 
Sed minns eleganter, nt arbitror. Non tantnm volt indicare Anctor, se pn- 
dendis snperinjecitse manns ; vernm etiam illas arte coroplicavisse et con- 
nexashabaisse. Vide de ' strictis ' vel * snbstrictis manibus ' plnra ad I. vji. 



774 APULBII 

lamento me natarali probe ^ maniveram. Tanc e cohorte 
religionis nnos, impigre saperiorem exntas tanicam^ saper- 
texit me celerrime. Qno facto, sacerdos Taltn geniali,^ et 
hercnles perhnmano in aspectam meam attonitas^^ ^ sic af- 
fatnr : ' Mnltis et variis 9 exantlatis ■ laboribus, magnisque 
Fortun» tempestatibns et maximis actus procellis, ad por- 

ffhfdioM nepennjectu, Ttme loiiia ex twha Mcerd»tmn, exvim premte veete m- 
periore, eptruU me ea velociesme, QnefaetOf eacerdoe kUari faeie, et certe eiupetu, 
quod me viderH jam eese ikiuiiiiiia forma, §ic knjuUur : O Utcit venisti iandem ad 
partum quietie, ei aram Miserieerdiaf esqperatis plurimis et diversis tenmmief ei 



p. 151. ^sabsertis mRnibas:' ac Pricaenfn ad 1. iii. init. < Palmnlaa ■oper 
genna conncxaa.' Hinc ▼incnla pauim ' astringere manus, palmas* a Poetis 
dicnntnr. Oud, — 5 At. propere,-^6 Pith. gen, vul, Ond.— 7 Malo ez Bertin. 
in aspedu meo aitoniius. Wower. Bertin. tii kumano. Malim fii aepectu meOf 
more Apnleiano. Seiopp, in Spnb. Bert et Flor. iiiAimiaiio, probe. Vide In- 
dicem. Elmenh. Inhumano pro ccelenti, ut inquit Eimenb. Nuge. Sed recte 
divifttm, in kumano m. asDeciu. nt lib. iv. * in aspectu alioqnin attonitnm/ 
Wass. Variift roodis hic lallnntnr Tiri docti, alioftqne fefellernnt. Constans 
MsB. et Edd. lectio nsaue ad Wowerium hsc est : p«rAiMiaiio tn aspfcliim Mevjn 
aitomius. Nisi quod in nno Florent. tantum sit humanOf et in Bertino ac 
Pitb. tiiAiriiiinio, qnod Sciopp. 1. ii. Susp. £p. 12. exponit per * valde huma- 
Dam.' Malim certe tunc intelligere divinnro, ciclestem vnltnm. Vide ad 
lib. V. p. OS. ' InhnmallaB mensse.' Errat vero Wowerins, et cum eo Pricseus 
ceterique scribentes, in Cod. Bertln. esse tii Atmiaiio aspeciu meo, et tamen 
•dentes iwrAwiiaiio in aepeeiu meo. Nam iii aspectu meo est mera Scioppii con- 
jectnra, ut tn abundet'Apnleiano more. Neque etiam hoc facit locns, male 
citatns a Pricseo, quem haud inspecto loco secuti sunt alii, lib. iv. p. 7S. 
' In prospectu ahoqoin attonitum, i. e. intentum prospiciendo, nt saepe vox 
'attonitns' Nostro nsurpatur. Vide ad lib. iv. p. 79. * Operi attonitnm.* 
Nec roagis valet locos, qn«m afiert Scloppins e lio. x. in f. p. 2S4. * OcnUs 
in aspectu minacibus.' Ibi eniro aspectus est Palladis, active» Hic passive 
snroi debet, ac signi6cat, stnpent ad aspecturo meuro quod me videret ho- 
minem. Vide ad 1. iii. p. 67. ' In amentiam attonitus.' Qnare si quid mutan- 
dum est, malim simplicifer legere, humanum t» aspectum meum. Sed obstant 
prsecedeotes vocnla et hercuies: quoe snadent ceterorum Codd. lectlonem 
retinere, ut perAiimaiio ad Sacerdotis vultnm referatur. Interpolate mmis 
edidit Scriverins et ez eo Flor. m humano jam as. meo, Fuz. inde asputuue. 
Oud.^S AI. effaiur. Vid. Not. Var — Et varOs. Desunt Pal. Oxon. 
Guelf. Oifd. — 1 £xaii«2altf. Fuz. exanilaiis: et ita fere semper scriptum pb- 
servavi. Roald. Bene, ut supra saepissime t restitnit Colvius. In Pitb. Pal. 
Gnelf. et alils, ac Vett. Edd. exancUUie, D'Orv. rursusy nt p. 246. exhaudU' 

NOTJE 

i> Ei hercuUs perhumano in aspecium bent editiones, p«rftiiiiiaiio m aepeeium 

meum [in humano jam aspectu meo] ai- meum aitonituSf interpniige post vo- 

iomiius] Ita ezcudatnr ez fide et Ms. cem perkumanOf eamque refer ad ver- 

Bert. et editione Scriverii. Similiter ba praecedentia, nt sit, vuUu 

dixit I. iv. ' et in aspectn alioqnin at- et HerctUes perkumano. 

tonitnm.' Quodsi Icgas, iit vutgatse ha- -f- C -^t-'^ ? 



MBTAMORPHOSBON LIB. XI. 



776 



tam qnietis et aram MiseTicordin * ^ tandem, Lnci, veniBtL 
Nec tibi natales^' ac ne dignitas ^ qiiidem« vel ipsa, qaa 
flores, usquam doctriDa profuit: sed lubrico virentis astata- 
l»,^ ad servlles delapsus ^ voluptates/ •coriositatis impros- 
perse sinistrum prasmium ^ reportasti. Sed utcumqne Foi^ 
tunas caeoitasy dum te pessimis periculis discruciat, ad re- 
Ugiosam istam beatitudinem^"" improvida produxit ma- 
litia.' . £at nnnc, et summo 9 furore sseviat, et crudelitati 
[249] suao materiam qacBrat aliam.' Nam ^ in eos^ quorum 
»bi vitas servitium' Dese nostro m^estas vindicavit,^ 

jacUdu» nugni» F&Hwub iurbidtnUnUf ei maximi» impesiaiHm»: ne^fue nofnUia» 
inigeneri»f ac ne dignUa» qnidem ina, ani ip»a teieniia, pM poUer, nUo nudo iiH 
jrnfuii : aed eoUapsn» in Iwidinooo» amore» aneiUa^ propen»ione oirulif jtiMiU«, re- 
iulieii h^au»iam mereedem ina infetiei» enriotiiaiiM. Vemm caeiia» Foriima^ 
dmm ie vexai diffieiflinu» perieuli», deduxii ie niique sna im^nmdenH maUgnitaie ad 
hmne religioenm eiatnm. Eai nune, et eeniai moMma rabie, ei qneerat aliam ma- 
ierinm jiup eeeviiia, Adver»a enim /oriuna nikU poieei advergn» eM, qnarum «i- 



il», Ond.~2 Male mi»erieordi4B abest Oxon. Par. qni prsbet nme iandm. 
PUh. D'OrT. et Edd. Vett. M, Lneiy iandem. Id.--S Fux. naiaU. Id.— 4 Mem- 
branaceus liber, digniiaii». Colvius. Item Palat. Osd.— 6 Flor. Jlorenii» ert. 
Elmenborstius. Reeepernnt flor, Elmenh. et ScriT. Temere nimii. Na« 
tttm enim ▼idetnr e precedenti, * qua flores.' De flore «tatis panim in unn 
ett rh virere. Auetor noster lib. x. p. 932. * virenti florentet statnla.' 
Cland. Cons. Prob. et Olyb. vs. 63.. * Prima cnm parte viresceret my\,' Oud. 
--6 Pal. delapen. Id.~-7 Ad rel, i»i, habUndinem. Vulg. beaiiindktem. Col- 
vias. Rom. Ald. et Plor. beatUndinem. Eimenborstins. Non tantum Iste 
Godex, eeeque Edd. sed et Pilh. Fux. Reg. D'Orv. et omnes Edd. ColWo 
priores exbibent beaiUndinemf seu felicitatem. Quam Tocem male loco ce- 
dere jussit Colvins pro kabUndinem, sive statum et conditionem, nt alibl. 
Recte Elmenb. et Scriver. veterem scriptnram restituerunt. Ond. — 8 Leg. 
ex Pal. perdnxk. Wowerius. Pal. perduxit. Elmenhorstius. Atqne ita Fnx. 
D^Orv. et Edd. Woweriana posteriores. Oiid.->0 Ms. Eatfeinnnmo, Col- 
▼ius. D'Orv. ea. Abest nimc a Fnx. Pal. Gueif. Oxon. Oiid.— 1 Flor. ma' 
ieriem. Elmenhorstins. Sic quoqne Fnx. Oxon. Ouelf. nt bene ediderniit 
Elmenhorstins ac Scriverins : nt in Thoan. ac FoW. Mss. de dogm. Plat. 
p. 674. Ed. Flor. et passim alibi. In Pith. alia». Oud.— 2 Pith. fiemo. Id.-^ 
8 Jn jeo», q. stM vUa. Pux. qnomm »ibi vitm eon»neindo jam feeU. et est in 
libroAldi. JRmM. Fttoi fereiitidii. Sie script. Cod. et Ven. Alii, «ifo serei- 

* NOT£ 



* ^ram m»erieordia] Alludit ad 
iKiov /3»M^, misericordiae arara, qnam 
Heraclidae, impetrato ab Athenien- 
sibns adversus Earystbeum auxilio, 
Athenis consecrarnnf : qu» misero- 
rum erat perfngiQm. De hoc vide 
Stattumi libro ultimo Tbebaidos. 



^ Ad »ervUe» vohiptate»'] Amorem 
sciiicet Fotidis Milonis ancillae. 

* Sinisimm pramhtm'} Fiinestam ia 
Asinum Metamorpbosin. 

n Beaiitndinem [HabUndinem'] Ex- 
posui, statnm. Quid, si legas, com 
qnibusdam editionibusi AMHlndtfim 7 



776 APULBII 

non habet locum casns infestus. Quid latrones, quid ferasj 
quid servitium^ quid asperrimorum ^ itinerum ambages 
reciprocsb^ quid metus roortis qaotidianae nefari» Fortunas 
profuit? In tutelam jam receptus^ es Fortunse, sed vi- 
d^ntis : ^ *> quae suae lucis splendore ceteros etiam Deos 
illuminat. Same jam vultum ' laetioretn, candido isto ha- 
bitu tuo' congrnentem: comitare pompam Deae sospita* 
tricis, in ovanti gradu.' Videant irreligiosi ;^ videant/ et 

tam, etfamnlatum nostra veneranda Dea nbi mancipavit, Quid pradonei, quidferig, 
quid tervitua tua, qmd varii aatfraetuM tMrum dij/lciUimarum,quid timor marti», fuo 
agicitbarit quotidie, profuit Fortun^ b^utta T nunc receptue e$ inprotectionim For- 
hdKr, sed Fortuna oeulata : qua ettam cofhutrat reliquos Deosfidgore euHuminiM, 
Nunc indue/aciem hilariorem, convenientem isti tua vetti alba, Comitare gretm 
triumphanti pompam Dem teroatricit tu<e, VideasiU impii ; videant, et agnotcant 



tium, Unde legebam, ita tei^vitium, Lipsias ex scriptnra veteri, vitat tervUio, 

Colvius. VitoM tibi et tertitium, Sic lego cnm Flor. Alii, in eorum vitat, fno- 

rum q, t. terv. Elmenhorstius. /n eot quorum tibi vitat tervitium, Haec con- 

stans e»t Msstorum et £dd. VHt. lectio, (nisi quod in Edd. Colin. et Bas. sit 

vita) ut tervitium durisslme dieatur per appositionem pro in servitium aut 

servitio. Kam quid sibi velit Roaldns, nescio ; et errat Elmenhorstins, asse- 

rens in Florentino interponi et, nt edidit Scriverius ; et amplecterer quoqne, 

si verom foret. Andacissime Vnlc. £d. sec. cum Wow. Prir. Flor. exhibenty 

in eorum vitaty quorum tiln tereitium, ac negligentissime Elmenh. in sua £d.. 

omisit vitat, Existimo, tervitium, quod salvo sensu abesse potest, huc irrep- 

sisse ex seq. versu ' qnid servitium,' vel lcgend. tervientum. Ond.— 4 In Pltb. 

est manifettat, Palat. Onelf. m. indieavit, Id.— 5 Ooelf. atperrimum, Id. — 

Deest rhjam Oxon. Id. — 7 Bert. t, tttvientit, Elmenhorstius* Oxon. «m- 

dentit, Par. tementit, Pitb. tevientit, Ineptissime, Vide Macrob. i. s. 19. 

citatum a Beroaldo. Oioi.— 8 £d. Ber. muUum, 16, — Vulgariter vulgati, c, 

itti, Colvius. Immo itti non est nisi in £d. Bat. sec. De hac forma dativi 

itto vide supra. A D'Orv. et Pith. abest tuo, Oud.'->l Inovanti gradu. Sic 

scripsi, una dictione. Vet. inovandi, Vulgo, in ovanti, quod Beroaldi est. 

Colv. Ms. tfi novando gradu, Scioppins in Symbola. Ftor. iii novauti gr. 

Beroald. tn ovanti g, . Alii^ inovandog. Bertin. ta oaaft ^adt indece, Inepte. 

Elmenh, Palat. Fux. Onelf. Reg. iu novandi, D*Orv. Oxon. tn oiHuidt, Pith. 

Ed. Vicent. iunovanH^ sive instaurato. Quia nunc iternni inciperet Lucius 

ingredi roore humano. Non cepisse tamen librarios locutionem puto ta 

ovanti gradu, sive lietissimo, et nt solet victor ovans. Ita enim malo cnra 

Beroaldo et Editoribns eom secotls per solitum Apnleio pleonasmum rov in, 

quam cum vnlgaribus post Colviom jonctim inovanti, seo valde ovanti. Adt 

ad p. 839. ' In udis ignibus nutrienB semina.' Oiid.— 2 Bert indeceat, Id.— 

SOTJE 

» Fortuntt, ted videntit"] Macrob. na malaqne hominibns secundnm me- 

Saturn. lib. i. cap. 19. * Luna ' (qute rita dispensans. 

Isis est) *r^,' (nascentium,) ' qiiia ° Videant irreligioti] Temagntelsi- 

corporuro prsesul est, qn» fortoito- dis providentia et beneficio asinlnse 

rum varietate jaetantur.' Isisigitur formae ereptnm, et humanae restitiH 

Fortuna est, non cseca illa, qnam vul- tum. 
go homines colnnt, sed videns, et bo* 



METAMORPH08BON LIB. XI. 



777 



enroretn soumP recognoscant. En ecce^ pristinis aQrum- 
nis absolutus/ Isidis magnaD providentia gaadens/ Lucius 
de sua Fortuna ^ trinmpbat. Quo tibi tamen tutior sis/ 
atque munitior, *da nomen buic sanctae militias,'* cujus 
non olim sacramento etiam rogabaris:*' teque jam nunc 
obsequio9 religionis nostrae dedica,' et ministerii jngum 
subi ^ voluntarium. Nam, cura coeperis Deae servire, tunc 
magis senties fructum tuad libertatis. Ad istum modum 
vaticinatus sacerdos egregius, fatigatos anhelitus trahens/ 
conticuit. Exinde > permixtus agmini religioso procedens, 

nmm errorem, Ecce nunc Lueiui Uberattie muU jnioribu» mtMrttt, gaudena prori- 
dentia magna Dea Itidit, triumphat de tua fortuna* Ut tamen sie iecuriorf et 
meliue proteetus, amplectere hanc aanetam militiam, quam gaudelns aUquando te 
eue amplexum: et consecra te nunc jam obsequio noatree religionii^ et subde te 
sponte tua jugo ht^us /amulatus, Cum enim inceperis urvire Dea, tum maxims 
/rueris tua Ubertate. 8ic effatus praclarus Ule sacerdos, dueensfessos su^piritus^ 
tacuU. Ego postea incedens permixtus turba religioseBf eomitabar saeram pom». 

S Ms. et ecce. Colvias. — 4 Fnx. primis eer, absolutis, Roaldnf.— 6 Mi. item : 
Isidiis magna prudentia. ColYias. Procidentia, Bcrt. prudentia, Elmenbor- 
stias. Sic ejos nota est legenda. Vulgo corrupte concipitnr. Prudentia 
est qnoque in Pitli. Fax. Pal. D'OrT. Oxon. et Edd. ante Beroaldnm, per- 
petna fere variatione. Sed vide ad 1. x. p. 235. Saepins hoc libro : ' Deas 
maximse providentia.' In marg. £d. Bas. pr. pnu2ai<t>, Jnnt. post. prortd€ii- 
lup, ot ' gaodere voti ' lib. i.. p. 18. Sed alia ibi res est. Insidiis m. Pith. 
Is magee Guelf. Oitd. — 6 Fux. defort, sua, Oxon. de suaforma. Male. Con- 
siderat enim Lncium tota hac periodo, nt victorem ssBVfle, sed cscae et im- 
providse Fortnnse. /d. — 7 Quo t, tuiior sit, Fux. t, sis. et Ald. Roald, Quo 
tibi t, tutior, Th tibi in nullo vnlgatoroni est. Colv. Dele rh tibi ex Florent. 
et Bert. Elmenh, Colvinm secnti snnt Ynlc. Wow. Pric. Sed vocnlam fi6t 
in Mstornm nnlloy si Lipsianum excipias, inveni. Pro its atque in Edd. Ber. 
Bas. pr. sisque, Oud. — 8 Et. rogaberia. Ms. rogabaris cum aliquot vnlg. Colr. 
Plor. r<i|ga6arts. Elmenhorstius. Vid. inf. et Not. Var. — Pal. Gnelf. obse- 
quium. Oud. — 1 Pith. dicata. Id. — 2 Vitiose Fux. mijdsierium J, aibi. Id.- 

NOT^ 



9 Errorem wimm\ Qoo pntant nallos 
caseDeos: anty si sint, res hamanas 
aon carare. 

4 Danomai hxuc sanetcB miHtiai] Id 
esty tnitiare his sacris. Metaphora 
est a re militari dncta : qaasi sacer- 
dotalis vita militlse genns stt. 

' Ct0us non o .,. rogabaris [anjus 
aUm sacramento etiam teetaberis'] Sic 
habet Pricaeaoa editio, qnam lectio- 
oem in interpretatione expressi. Ali» 
babentf a^ non oUm saeram/ento eti» 



am rogabaris: qnas sequi si vetiay 
' non olim/ expone < haad ita pri- 
dem:' nempe nocte snperiore» qua 
Isis, at supra habetar, Lucium in som- 
nis sic affata erat : * Plane memine-^ 
ris, et penita mente conditam senper 
tenebis, mihi reliqua vita tuae corri- 
cnla adnsque terminos ultimi spiritus 
vadata/ dcc. 

* Fatigatos anhelitus trahens'] Ejus- 
modi impostores se anhelos simola- 
bant« ut divino spiritu afflati vide» 



778 APULBII 

Gomitabar sacnurium : ^ totaa cintati^ ^" notiis ac conspicti'* 
U8 ; digitis hominum nutibiisqne notabilis. Omnes ' in me 
popnli fabalabantor.^ Hunc omnipotentis hodie Dem nn-' 
meo aagnstum reformavit ad hominesJ Felix herculesy et 
ter beatas ! ' qai vitse scilicet pFaecedentis innocentia fide- 
qae menierit 9 tam prasclanim de coelo patrocinium ; ut re- 
natos quodammodo, statim sacrorom obsequio desponde* 
retur/ Inter hasc, et festorom votorom tumultam/ paula* 
tim progressi, jam ripam maris [250] proximamas : atqae 
ad ipsum ilium locum^' qao pridie meus stabulaverat ^ 

pam : iiofiif , ei npeetabUi» toH cwitatU duignaUu digUii, et capUii getHbut Aomi- 
mim : tcta pleb» de me to^bahsr, dieene : Venerabile numem Deee omm^potenlti» 
teatUwit kuncforma JkiuiMnur. Prqfeeto iUe felix eet^ et ter beatn», qui nempe me- 
ruerU tJinocentta, et probiiate eua anteaeta viUe^ tam ik»ignem protectionem ceeU- 
tu»: ut quadam ratione renatu», UUeo aaeumeretur ad minieterium taerorum, Ihim 
hae dieuntur, et populu» peretrepU, vota Ueta nuneupando^ »en»im proeedente»,jam 
aeeedimu» ad Uttu»mari»: etpervemmu» ad eum qirajii heumf inquoego pridl« ja- 



^^^' 



Pith. Fnx. Oxon. Edd. ante Colytam en», nt alibi. /d.'— 4 Flor. toH e. El- 
nenhontiiis. Toti qnoqne Fnz. Re^. I>'Orv. cnm £d. Scriv. Sed snpra 
sic ipxoXic&s ieio, Infra p. 261. 'Eqniti totoqne R. popnlo.' nbi vide. Mss. 
mnltt in Anct. ad Herenn. iv. 48, * res tota totn rei similis.' Oiuf. — 5 Ex- 

ritcari neqoeo, cnr et nnde Scriverians Edd. habeant, d. ommam m n. Cfmetu 
n Pal. Fnz. Onelf. Oaon. mi^tsfiie. Id. — 6 FabulaniyT. Ante ubiqoe,/ii6a(a- 
baniur, Colvint. Flor. fabulabantur. Elmenhorstins. Prfesens est in Pal. 
Pith. Lips. D*Orv. et Edd. Colv. Vulc. Wow. Pric. Ceteri servant imper- 
ftctum ; cnjus mntandi ntilla erat causa. Praecedit ' comitabar.' Oud,^7 
Oxon. deform, D*Orv. ad hominem, Sed p. 24S. * Cnjns beneficio redieris 
ad homines :* et alibi. /d.— 8 Et Hbi beatu», Fnx. et ter beatu» : qnod 
a^novit Beroald. vere. RoakL Ter» Vnlgo, tibi b, Beroald. »ibi b, Colvins.. 
Ter, Alii, Et tibi b. Elmenhorstius. Abest et a D*Orv. Cod. Ter recte 
conjecit Beroaldns, nt servarnnt Mss. O. et fum Ed. Jnnt. post. iibif quod 
vitiose edebatnr in Edd. primis, male seeuti sunt Jnnt. pr. Ald. Baa. sec* 
«t6t, anm fnit attera Beroaldl conjectnra*, adoptaveront Colin. Baa. pr« OmL 
— ^9 Pal. D'Orv. nteruU, Id. — 1 Ms. Cod. reeponderetur, Colvins. Item 
Onelf. Fnx. Pal. redderetur Oxon. Par. male. Oim/.— 2 D'Orv, eo^fettamm 
vot, ium. Id.— S Pith. D*Orv. (oc. iU, Id<— 4 £d. Junt. pr. ttabularat. Id.— 

HOTJE 

rentnr. De iis Tertnllianns in Apo- nempe secretlor, in quo sacra recon* 

logetico : ' Ructando conantnr, anhe- dontnr. 

lando profantur.' Sic lib. yiii. Oal- « Tota eivitati] Veteres 'toto' et 

lorom DesB Syria antistes ' crebrot < tot»,' * solo' et * sola*,' et •imilia in 

anhelitiis referens iimnlabat saaciam dativo dixemnt, pro toti, soli,.&e. 

vecordiam.' sicTerent. Eonncbo: ' milii solm rl- 

* Smerarium'] Pompam iacroram. dicnlo fnit.' Infra Noster : * totoqno 

Alias sacrariom est adytnm, locos « populo Roroano.' 



MBTAMORPHOSBON LIB. XI. 



779 



asiiiuB, penrmimuB. Ibi Deiim simolacris "^ rite dispositis,' 
navem faberrime factam, pictaris miris'' iBgyptionimcir^ 
comsecQS variegatam,^ sammus sacerdos tmda lucida) et ovo^ 
etsolfare/solemiissimaspreces de casto praDfatusore^qnam 
purissime purificatam, Dese nuncapaTit^ dedicavitque. Hu-^ 
joB felicis alvei nitens carbasus^^ littore votum ingestans 
progerebat. Ecce litersB' votum instaurabant, "" de novi 
commeatus prospera navigatione. Jam malus insurgit, pi- 
nus rotunda, splendore sublimis» insigni carchesio conspi- 
cua : * et puppis^ intorta cheniscO|9 ^ bracteis aureis vestita^ 

ctierMi, dum adkue esaem asmus, ImagifiibuB ibidem coUoeaii$ ex more^ «acrwm» 
OMMee dedieaoitf et eoneecramt Dete navem artifieioeianmefabricaiamf varie arnoF 
tam yndique mirabUibua pieturia Mgyptiiorum^ mundieame jmrifieaiam t^eda ar» 
dente, et o90y et n^furey prolatie euo aancto ore frecibus valde aoUnmUma. Vetum 
mitidumh^jua heaii nafrigii gtatahat votum aoriptmn magtAa ekaraeteribua. li 
ekaraeterea renovabaut vo/ion, pro fautfo eventu nava navigationia, Jam maiua 
illiuo Nar^t erigitur, qui erat pinua rotundaf exeelaUf et a^endenOf ineipd» ear* 
ekaeio apeetahiH, Et puppia vmgmta anaeref em codmn intortum erat^ mieabat ob* 



6 Ibidem aimulaeria rite disp, Ideiii cod. Hcte. CoWias. Ibi aimuiacria Deum 
r. d. Itft iiiaUni ex Bertin. Seiopp, Su^, ii. 4. et Symb. Flor. ibidum. Bert. 
«. Hetim r. d. recte. Eimenh, £ad. Scriv. Ibi dum a. Deum r. diaf. Sed va- 
cat T^ ifiijgi. VerisMme PitlMBaniis, ot edidl : Ibi Deum aim, r. d%ap, Ottd.^ 
6 Al. eireumaeptua. Yid. Not. Var. — 7 Hoc ordine vocei hn locantur in 
Mm. Pitb. Faz. D'OrT. Palat. Ed. Jont. post. Volgo aiv.fel. Palat. Oaelf. 
abaci. D'Orv. nitena. Ond. — 8 S. a. inaignia, eareheaio eonapieua. Lege, inaigm, 
Wowerins. Subiimia. Vnlgo, aubUmi, Elnienhoritias. Nempe Vnlcan. £d. 
sec. aiUtUmi ediderat : qnia scil. videbat, rem qnampiam non poise did tnbli- 
mem eue splendore. Qoid enim splendor facit ad snblimitatem ? Hinc 
etiam vir doctus ascripserat : taus afd. aubiimi, tas^iit eareh, In Flor. N. 29: 
* procero malo, insigni carchesioy splendentibos velis :' aliasqae ad Lncian. 

NOTiE 



* Simmiaeria'] Quibns ODinti eraiit 
I^ci Sacerdotes. 

* Pieturiamuia'] Hieroglyphicis. 

f Ttedaiucidaf et ovo^ et aaifure'] H«c 
Ittstrationibos et parificationibas ad« 
hiberi solita tettantnr Servias ad 
iEiield. Ti. ' Lnstratioacircnmlatione 
dieta est, vel tedae, vel solfbris/ 
Ovid, Metamorphoi. Ub. vii. * Ter* 
qoe senem flaromay ter aqna, ter snl- 
fiire lostrat.' Idein in libris de Arte 
Anuuidi : ' Et ventaty qnae Instret anns 
l««tuiBqae locmaquet Praeferat et tre- 
muta solfor et ova inaiHi.' 



* Carbaauaf iUtare v, tngeatoMa p, 
Eeeei.[C.literiav.imgentibuap, Em 
UtereBf ^v.] Sic emendavit ex vetoB* 
torom codicnm veatigiis Pricsns : ait 
scilicet votnm pro novi commeatos 
protpera navigatione magois cba- 
racterlbas in velo navis fnisse scrip- 
Uim. 

• Ko<i0n tiiitetifateiiO Qvia jam a 
sacerdotibi» in littore factnm, prlas* 
qnam navis mari redderetnr,- et ear^ 
hasos, patefaciente vento lllnd sllif 
inscriptnm ostendeBdOy renovare ▼!• 
debatiir« 



780 



APULEII 



folgarabat :' omnisque * prorsus carina citro limpido ' 
perpolita florebat. Tanc cancti^ popali, tam religiosi» 
qoam profani, vannos onostas ^ aromatis et cujascemodi 
sappliciis^^ certatini congerunt; et insuper fluctus libanf^ 
intritum lacte confectam;* donecmuneribuslargisy et devo- 
tionibus faustis completa navis, absoluta strophiis 7 ancho- 
ralibas/ peculiari* sefenoqae flatu, pelago redderetur.9 

ducta bracteis attreis : et earina tota omnino fahrieata ex citro nitente splendebat^ 
Tune omnis pleba, tam reUgion, quam prv/nii, ti^idunl certatim oannoa plenae <iro> 
matibuaf et omnie generie rebus ad supplicationeB pertinentilms, et in/uRdunt in 
mare intritum factum ex laete, donec navis repleta copiosis donis etfaustis precati' 
oiis^, solceretur funibus anehorarum, et in mare impeUeretur tento singulari et 



tom. III. p. 25S. emendavit : spUndore subiimi insignis, earchesio eonsp. siTe 
•plendens in sDbiimitate seu cacuraine. Insigni Salm. ascripftit quasi e 
Pith. £go malim insuper yocum ordinem invertere, splendore insignis, sub' 
Umu carclusio consp. £at entm carcliesium in snmmitate mali. Vide Lucan. 
lib. V. 428. * snmmi carchesia mali.' el ScheBfer. de Re Navali p. 144. et 
SSO. Oud.^9 Cerucho legit Beroatd. qnod etiam est in Ald. Roaid, Sic Ven. 
et Bas. 1. Ms. chenascOf al. thenisco, Beroaldus reposuit cerucho, Ltpsius, 
taniis cum, Sed postea etiam nihil verius leclione, quam vulgavimus, se 
anteferre indicavit. Colv. Celius Rliodigin. Antiq. Lect. lib. xxx.c. 1. chs' 
rueho legit. Lipsius £lect. ii. c. 21. puppis intorta ttsniis eum bracteis aureis. 
Sed vnlgatam retinet,et recte explicat Gyraldus de navigiis fol. 697. Elmenh. 
Oxon. eheruscOt £dd. Jnnt. Ald. Col. Bas. eerueho» Scheenisco Groslot. prave. 
OMd.~l A\i\fttlgebat.*^2 Abest ^iif a D*Orv. Oied.— S Fnx. Reg. eitro Um- 
pida. sc. arbore, hand male. Plin. lib. xui. c. 6. ' landatissimam &rt citrum.' 
Oxon. iiiepte atro. Adi Beroald. /d.~4 £xuUt a Pith. /d.—5 D'Orv. ban- 
nos. Pal. Goelf. onu^os. Id. — 6 Et hM^uscemodi suppUeiis, Lego, cujuscemodi, 
nt alibi, hoc ipso lib. ' pecua etiam cujuscemodi/ pro quo vulgo, Ai^^Msreinodi. 
Brantina. Sic et Pric. aliiqne recte. Vide ad Iil>. vui. p. l^. Oxon. hU" 
jusmodi, Tnm suppUciis Fox. PaL.Ozon. Ond.— 7 Vid. Not. Var.->8 Qnis 
ille peeuUaris sive singularis ventns fnerit vel esse potoerit, non percipio* 

NOT£ 



^ Inisrta ehiPtiseo] Cbeniscns x*l>^* 
tcot Bayfio pars est proras nnde an« 
chorflB dependent. At videtnr potius 
fuiue anser insigne navis hnjns in 
pnppe pictom ant scnlptnm, intorto 
colloy nt vulgo pingontor anseres; 
X^i^ enim Oracis est anser : nnde 4li- 
minotivnm xip^Mricor. Ejusmodi porro 
anser sspissime navibns pro insigni 
erat : unde Lucianus io veris narratl- 
onibns : 8, rc yap iw rf wp6/ufff xv^' 
K09 6^ hrropi^o iral hpifiSnae, 
< qoi eoim erat in pnppe anser re- 
penU ccepitaUs qnateroi et damare/ 



Hnc accedit qnod navem Isidi dedi- 
catam oiaxime decnerit pro insigni 
habere anserem, qnae ales est Isidi 
sacra. Unde Ovidius : ' Nec defensa 
jnvant Capitolia, qnominns anserBet 
jecur in lances, Inachi lanta, tnas.' 

« SuppUeUs^ Rebus sacrificalibnsi et 
snpplicationibus Deorum accommo- 
datnm. Alias ' supplicinm ' pcenam 
significat. 

^ Libant'] £ffniidnnt sacrificti ergo. 

* Iniritum laete eo^feetmm'] Oenns 
ftliqnod pnltis, ant condimenti lactel. 

' StrophUs aneharaUbus] Strophiom 



MBTAMOSPHOSEON LIB. Xf. 781 

Qaas postqiiaiD carsus spatio prospectom sni nobis incer- 
tat^' sacroram gernli, somtis rarsum, quaD quisque detale- 
rant,^ alacres ad fannm reditnm capessnnt similis ritn pom- 
p8B > decori. At cum ^ ad ipsnm jam templnm perveni- 
mus; sacerdos maximns, qnique djvinas effigies progere- 
bant/ ei qui yenerandis penetralibns pridem fuerant initiati, 
intra cubicnlnm Dese receptiy disponunt rite simnlacra spi- 
rantia.^ < Tnnc ex his nnus, qnem cnncti Grammatea di- 

aereno. Qua poetquam tam hnge proeesntf ui dubiui Jum nohi$ etsei ^ua aepeetuSf 
qui aaera gesUibant^ reeumunt nnguH qum attulerantf et indpiunt redvre alacriter 
ad templum deeenler^ eodem ordine pompte^ quo venerant, Vbi OKtemjam perveni' 
mu$ ad ipsum deluirrumfantiitites aaerormm, et qui ferebant divina timulacra, qui- 
quejam dudum initiati erant areania ceBrimoniiaj ingreaai aaerarhtm De«e,reponunt 
ordine effigiea iUaa faberrtme factaa in auia locia, Tunc unua ex ilUa, quem omnea 



N«c magU tamen iotelligo, qiiis sit $»tiMi iyvwrtkbt, sen piaeularia; qnomodo 
liic corrigendnm existimat acntissimnA Markland. in Epist. Crif. p. 59. 
€htd. — ^9 Pa). redderent, Sed cur redderetnr navis pelago, qn» nunqnam 
navigarat, nec mari commissa fnerat.' Malira itaque a^eretur. PaMim 
poetfle ainnt, * credere navem mari, venti»/ sexcentis locis. Id. — 1 Palat. 
Gnelf. m nobia ine, Id. — 2 Fiix. Pal. D*Orv. detulerat^ minns eleganter. Vide 
ad lib. IV. p. 70. ^Qnisqne decurrnnt.' /d. — 3 SimHi ritu pompcB. Fnx. «. 
atrietu p, Roaldus. SimUi atructu p, Bertin. aervUi ritu pompa dec, Scioppins 
in Symbola. Scribe : simiiit n<« poinpfe dec. Wowerins. Flor, aimiliatrictu 
p, decor, at Bert. tertUi rUu p, Wovrerins. aimilia ritu p, recte. l^menh. Ista 
Wowerii emendatio, qnam pra>ceperont Elm. Scriv. Pric. mnltum adjnvatuc 
istis codicibus, qui habent aimili ttrictu^ in qnibus snnt Palat. Guelf. Millics 
enim a librariis c priepositum fnisse r^ t, crebro monitum. Supra hoc ipsum 
rictu pro ritu in Cod. Lips. et alibi. Infra, ' sacrorum ritn vetiisto.' Pith. 
D'Orv. et alii cnm Edd. Vett. ac Floridi, simUi rUu. Neqiiaquam tamen 
spernenda fuerat Lipaiani codicis lectio, quam contra consnetudinem tacite 
recepit Colvins» ttructu, seqnente eum Vuicanio. Nam eadem est in Oxon. 
ac Parvano, et Reg. pro apparatu, sive instrnctu, ut optimi quoqne loqiinn- 
tnr. Non raro ' struere ' pro * instruere ' occnrrit. Vide ad lib. vi. p. 112. 
121. ^Strictos' et 'strnctns' passlm confnnduntur. Vide ad Liv. lib. iir. 
50. Alio lamen exemplo destitoitar simplicis nominis haec declinatio, seu 
atructura. Oud. — 4 Ac cum. Vnlg. ai cum. Colvius. At mnltum praefero, con- 
firmatnm a Pith. Fux. Pal. Oxon. et Edd. Vett. Oud, — 5 Ms. progerebat, 
Colvins. Bert. «^ios. Elmenborst. Glossse : effigiumy daror^wt*^ Effigia 
non legitnr. Waaa. Dictnm esset, nt rabia, scabia, et stmilia supra in 
Mss. nonnullis. Vide Misc. Obs. V. ii. p. 806. At pnto libranis as- 
cribendum : hinc in aliqnot est Codicibus lib. de Deo Socr. pag. 685. 
et Ms. Harlem. Val. Max. lib. ii. cap. 10. Ext. 1. Progerebat etiam 
Fnx. pragerebat Reg. Vide ad pag. 245. Dieeraaa in D'Orv. divitiaa 

NOTiE 

▼nlgo fascia est pectoralis, qna mnli- ras erat alligata. arp^ioy Snidae est 

eres papillas coliibebant : at bic nibil ffrpoYfiiXw iwdptov^ zona teres. 

aliud sunt stropbia qttam vincida, * ^muiaiera s/nroiitia] Imagines 

aeu nideutes, quibus navis ad ancbo- illas Deoram, qu«e tanta artc erant 



782 



4PULBII 



ff>OM0^''(* 



cebant» pro foribas ^ assistens^ coeta Pastophoram/ quod 
sacrosancti ci^egii nomen est/ Telnt in [251] concionem 
Yocato, indidem de snblimi snggestu, de libro, de literis^ 
fansta vota' pr»fatas: principi magno, ssnatuiqub, 

BT BQUITI, TOTOQUJi * ROMANO POPULO, nauticis, lUlvi- 

bus,' quaeqne snb imperio mundi nostratis ^ regontur/ re- 
nuntiat, sermone rituque Grasciensi,^ ita/ AAOIS "A^E^ 
SlSfi^ Qua yoce,7 feliciter cunctis evenire»' signavit^ 

vocabma $cribamf itaiu ante fores, advoeato vtUUi in eoneionem grege Paetopko^ 
ronuNy quod nomen e$t eeetn» iUiu» eaerooaneti^ eum inde ex otta eatkedra pra- 
mmtimet vota proepera ex libro, tn qno eeripta erant : Pro magno Imperatore» 
Senataqae, et Equettri Ordine, universoqae Populo Romano, iiavt^M KairH- 
CM, et a» ommbae, qua reguntur eab imperio hujue noetri mundi, ita prommtiat 
Ungua, et mtare Grmco : Aaai» ft^it| miMto poputi», Quam vocem damor popuU 



^^^^><^^^^>»^» 



Ouelf. Oudendorp,-^ Pitb. «ptroBcfa. Id.— 7 Fux. D'Orv. pree foribuM^ male. 
Vide ad 1. iz« p. 100. ' pro limine.' /d.— 8 Pitli. 9110. 8i per Mts. liceret, 
maliem et hic deleri ittud prtBnomen. Adi ad 1. i. p. 18. In Flor. N. 0. 
* Ett prtBterea genot praettabile.' Oymnotopbittae ?ocantar. Subttanllvo 
verbo caret U'Orvillianat. /d.— Pitb. de libro, de Ubri». Id.-1 la Mt. 
(Folv.) vox vota non legitnr. Sciopp, in Symb,^2 Al. totique,^^ l^iantici» aa- 
i»6iu. Vnlgo male bat vocet tine dittinctione inngantur ; cum irallae siitt 
navet, niti nauticse, qnas 'piirat nanticas' poetice dixerit cum Virg. £cU 
IV. S8. Recte igitur Edd. Vnlc. sec. Elm. Scriv. exbibuere nautici»^ naeibu». 
Nantici tnnt tnm navinm gubernatorety tnm omnes tocii navalet. Vide ad 
liv. I. xzx. 25. ' Jotftus e nauticis unos :' et passim. Neque nauticse naves 
diverttB tnnt ab iit, qnsB tub Imperio Rom. reguntnr. Qoare insnper poto 
legendnm, m. ftartfriiffvf , qua gub imp, In Oxon. e glossa itoirHs : oti stepe 
hsB voces variantur. Adi Stewecb. ad Veget. I. v. 13. 14. * Ignorantibns 
nanticis.' Mss. 2. aaaltt. InD'Orv.n.tiiaiiiius. Oud. — 4 Pal. 91109M. D'Orv. 
BMperttf, non male. Doct. Jablonskius in Mitc. Berol. voL vii. p. 441« legi 
vult vekuniur^ sive iter maridmnm faciunt. Mutandi nullam video cansam. 
Passim occurrit ' regerc navem,' nnde 'navis rector' crebro de gnbema- 
tore. Poeri sciunt. /d.— 5 Palat. D'Orv. Onelf. Graeensi. Vide ad 1. iii. 
p. 48. * rita Oraeciensi.' Ed. Vic. Gra<t«ist. Id.— 6 Vid. Not Var. Quam 
voeem felidter e, evenire, Fux. 91N1 voee. Roald. Qtut voce, Vulg. ftiaiit m- 
eem, Colv. — 7 Al. ^tiajit vocm.-— 8 Ms. eignyieavit, Coiv. — ^O Fux. cU pop, Ab 

yOTM 



elaborat», ot vivere ac spirare vide- 
rentar. Amob. lib. vi. ^Spirantia 
faaec signa, qnonim plantas et genaa 
contingitis,' Sce* 

^ Ceetu Pa»tophorum'] Pastophori, 
iraaro^6fHUf sacerdotes erant ferentes 
•acerdotale pallinm in pompis pnbli- 
cis: et waaro^puur^ taberaacalom 
pastophoronimy tliaiamas, in qno ba- 
bitat templi prepositus. Venos eti« 



am dicta est iraoro^dpof , thalamifera. 

' Mundi itM<rafis] Ad diatioctio* 
oem Inferoram, quod ' sabterraoeam 
semirotnndui»' snpra dixit. 

^ Aooif &^«ris] Micfaael Ritioty 
lib. II. de Regibut Francoramy pag. 
6i0. 'Antiqaitns, in illa vana Deo- 
ram snperstitioDey peracta re divioa, 
conversus ad plebem saccrdos, dice- 
bat; Xaoudipeffiffld est, popoiia 



MfiTAMORPHOSBON LIB. XI. 783 

popiili clamor' insecutos. Exin' gaudio delibnii popii- 
lares» thallos, verbenas^"' Gorollas* ferentes, exosculatis 
▼estigiis Deae^ qnse gradibus heerebat argento formata,' 
ad suos discedunt ^ lares. Nec tamen sindiat me animus ^ 
ungue latius indidem digredi ; ^ sed intentans Dese speci- 
men^ pristinos casus meos reoordabar. Nec tamen Fama 

9Mb§etfuen$ «ignMeavU jmeunde aeeidere omnibiu. PoHea pojmhLB peifitttu kgiiiia, 
ferenM ramoe eJumy terbenaaj et corolUu, eseulatnr veeiigia Dete^ quee adJutrebani 
gradibuafacla ex argento^ et ainguU abeuni tn suas domot. Neque iamen animus 
meue paHebaiur me discedere ex Ulo loeo vel latum unguem; $ed attentua ad aimu" 
laerum Deee reeogUabam meaa priorea fortunaa, Atiamen fama telox non eeaaa^ 



Oxoo. et Ooelf. exulat popuU. Oud.-^l Pal. D'Orv. Ouelf. exinde^ freqDen. 
tissinia variatione. /d.— 2 Vnlf?. taha. In Fnx. Reg. eorailoa. Id. — 8 Qii<v 
gradibua hrrebant. Vulg. harebai. Colvins. Lege, tuerebai. Elmenh. Satis 
inepte ColYins e Lips. Cod. reposuit ploralem numerum, qnasi soli De» pe- 
des hflBsissent templi gradibus argento formatse, et non tota ibi stetisset vel 
sedisset Dea, nt patet e seqq. ' Intentns in Deae specimen.' Ceteri scriptt 
et Edd. prspter Vnic. Wow. dant hterebai. Oxon. qmeque k. Ouelf. a m. pr- 
formaiaa. Oud. — 4 Deaeenduni. Fnx. diaeeduni. et Ald. Roaid. — 6 Fnx. 
0'0rv. Oaelf. n. i. me ain. melins. CoII. Voss. n. me i, a. Ond. — 6 Ms. «H- 
que ne laiiua. CoWius. Hinc Sopingius conjecit, uHque hoe latiua. Sed frns- 
tra. I* II. p. 33. * Invita quod a se ungne latios degrederer.' L. x. p. 230. 
* Nec eom uneue latius a se discedere passa est.' Alti * nnguero latomy trans- 
verftnm discedere' aiebant. Vide Mannt. ad Cic. I. vii. ad F. Ep. 26. 
Oxon. ididem» Fux. diagredi, Oud. — 7 Intentua Dete apecimen, Ms. intentama. 
Forte, iniuiittna. Colvins. Plerique scripti, tiiieii^afis. Emendabis, tnfenfiis 
tn Deee apeciem. Wowerios. Manusc. Fulvli et Colvii, talcn^aiis. Scioppius in 
Symbpla. Intentua in Deee apeciem, Ita Mss. Vulgo, intuiiua d. s. Elmenr 
horstiiM. Fallitnr vir doctns et cum eo N. Heina. ad Valer. Flacc. 1. vii. 
Ts. 114. pntans exhiberi in Mss. quod ez mera Woweril conjectura in textnm 
recepta, ibi remansit. Mss. O. et Edd. priores carent rf in. Sed Fnx. Reg. 
D'Orv. Pal. Oxou. Petr. cnm reliqnis, per emditot citatis, exhibent tnton- 

NOT£ 

alo, Qt est apod Apnleiom': qno ver- ooct, sed pamm interest ntro modo 

bo potestatem faciebat abenndi vo- legas : ntroqne enim significatnr, bac 

lentibQs.' Simlle habemns exemplnm voce fansta et lcta omnia omnibns 

in solenni hoc versicnlo, quem sacer- portendi, qnod nempe Dea Isis pcr 

dotes nostri post peractnm sacrnm ad sonm scribam rennntiaret linicnique 

plebem eonversi dicere solent : ' Ite: jam licere domum reverti, sacrts rite 

nisaa est :' nbi ^ missa ' est missio, peractls, qnibns foerat propitlata. 

ttfforit, qnemadmodam et sanctns Cy- ^ Thalloa^ verbenaa^ ^c.] etaAAiol 

priantis ^remissa' pro 'remissione' raml snnt, ac praesertim oleaginei, 

dixit K ad Fortnnatnm, de exhorta- aut palmei. * Verbenas ' (inquit Ser- 

tioiie martyrii : ' In aqusB baptismo vios ad ^neid. zii.) * abnsive voca- 

percipitnr peccatomm remissa.' mns omnes frondes sacratas : nt est 

1 Qua oocf , [QuoM ooccm,] feUaker lanras, oliva, vel myrtns.' 
emOM teemre, i^e.'] Alii legant,f«a 



784 APULEII 

Yolacris pigra piimarum ^ tarditate cossaverat : sed proti- 
nus in patria De» provideDtis adorabile beneficiom^ meam- 
que ipsius Fortunam memorabilem° narraverat passim. 
Confestim denique^ familiares ac vemulse, quique mihi 
proximo nexu ' sanguinis cohasrebant, luctn deposito, 
quem de ^ meae mortis falso nuntio susceperant> repentino 
laetati gaudio,' varie^ quisque munerabundi, admeumfes- 
tinant illico divinnm ^ reducemque ab Infcris conspectum. 

verat lenia duidia mamm alarum : $ed iUieo narraverat ubi^ in mea pairia 
adarandum bewfieium Dea providaf et meo$ ceUbrandoi canu» Denique domeetiei, 
ei senwlt m«t, et u, qui mihi eoi^unieti erant proximo vincuh eonMonguinUatiM^ po- 
tiio etatim maerore, quem conceperant ex faUa relatione meee mor<M, exhilarati 
OHbita Ueiitia aceurrunt protinue ad videndum me^ qui eervatui eram dimnitu», et 
quaei redueiu» ab l^feria, affereniee mihi einguU varia munera. Quonan inepe' 



^^^^<0^^^*^0^^^ 



ianSf qnod exponit qnidtm freqnentative * crebro inspiciens/ Male. Rectins 
Colvios intmtane, ▼el Vnlcan. Ed. sec. intuitu» coniecernnt. Neqne enini 
«redo, qnenqnani in sententiain Prtcsi itnrnm, qui cmendabat epecimini: 
qnia vox intentua tum Nostro, tnm aliis sepe Dativo jnngitnr. Hoc non ve* 
risimile est ita cormpturos fnisse librarlos. Vide, num legi possit : iii/<iilii«, 
Dea epecimen, et pr» m. catut reeerdabar; sensiiRqoe sit, euro attente cnm 
pristinis casibns suls recordatum 'angiistnm specimen Desp,' qood ipsi in 
somnio appanierat p. 238. et boc, qnod in templi sradibns erat, bene con- 
templatnm, inter se coraparasse. intenta» certe aliqnotics absolute sine ad> 
jnncto casn ponitnr. Mde Bnrm. ad Sneton. Cacs. c. 66. ' paratnm et in- 
tentnm.' et Virg. 1. V. £n. 1S7. 'Intenti expectant signum.' Infra p. 254. 
* Intentns miti quiete, &c. obibam ministerium.' Immo et verbura * inten- 
dere ' plns semel casn destitutnm adhibuit, nt jam monuit N. Heinsius d. 1« 
Pessime vero a Wowerio conjectnm esse apedcm^ advertit Pricvus, ez allatis 
Anctoris verbis p. 238. Adde Heins. et Bnrro. ad Valer. Flacc. I. vi. 58. 
' Insnper aoratos collegerat ipse dracones Matris Horae specimen.' Auson. 
Par^nt. xziii. 2. ' Amissi specimen qiii genitoris eras.' Oiid. — 8 D'()rv. 
pennarum. Vide snpra. Id, — 9 Abest a 0>1L Voss. /d. — 1 Pith. queeque* 
Pal. Giielf. qmnque m. proxime, Ed. Bas. pr. ««xa, quam typothetarnm men- 
dam tnrpiter pro ipsa Apuleii mann admlsit Scewcch. ad Arnobiil. vii. p. 
149. Ed. Lngd. Td, — 2 Idem cod: qU48 de, Colvins.^3 Idetalif^, FoS. Uetaii 
g, Roaldns. Sic Mss. et £dd. O. ut debent, prieter Bas. OKd.^4 Bert. vere. 
Scioppins in Symbola. Hand vere. Etmenh, item Pith. ilfMiera6imdt, Pal. 
Gnelf. mta^rofriiiidt. Ond. — 5 DiultHKm. Fnx. dtiiliinivm. Roaldns. l>fouiimi 
Venet. al Bas. i. Rom. dturnttm. Colon. dialtRiim. Ms. durinum. Colvins. 
Bertin. dinmicm, id est, in diem luccmqne, ut Modins interpretatiir. Sciopp. 
in Symb, et Sutp. ii. 4. Ditiniam. Ita Mss. omnes. Vnlgo, dtotaiim. Modius, 
d. tji lucem. Elmenhorstins. Dtvtniim. Qnidam DriiliiiMm, alii diumum. Ma- 
nusc. dHrtfwm. Mihi acrnratins sententiam ezpendenti placet redivivmm: 
qoam veram esse lectiooem cnm qoovis roortalium pignus ansim dare. I«q- 
cem hsec capient ab iis, qn« affert Joseph. Sraliger ad Fest. actlo posHt- 
fntatam. Brantius. Divtnttm, sive dono divinitus datum, maxime mihi arri- 

SOTJE 
" Fortunam memoral/Hem^ Reditum nempe ex asinina forma ad homanam. 



MBTAMORPHOS£ON LIB. XI. 785 

Qaomm desperata ipse etiam ^ facie recreatus, oblationes 
bonestas asqui bonique facio : quippe cum mihi familiares, 
quoad cultum sumtumque largiter succederet,^ deferre 
prospicue curassent.^ Affatis itaque 9 ex officio singulis^ 
narratisque meis pristinis' asrumnis, et praesentibus gau- 
diis, me rursum ad Deae gratissimum mibi refero * conspec- 
tum : apdibusque ' conductis> intra conseptum ^ tempU,'' la- 
rem temporarium mibi constituo : ' Deae ministeriis adbuc 
[252] privatis ^ appositus,^ contnbemiisque sacerdotum in- 

nUo aMpeetu ego etiam e^MaratuSy graiia» ago ipais de suis honeatii mMnerilms: 
9Kta mei domestiei provide dedetoHt operam^ ut mihi afftrrent quod abundanier 
eujficeret ad omatum meum^ et impeneam in victum, AppeUato igitur umquoquef 
proui debebam^ memoratiaque meie laboribue prtKedentibuSf et Uttitia praaentif 
redeo iterum ad eonspectum Dete mikijucundissimum: et^ conducta mercede domo^ 
constituo mihi habitationem ad aUquod tempus imtra conseptum tempU : adhibitus 
adhuc prioatis ministeriis Dea, inseparabiks a societate sacerdotum, et adorator 



^»^0*^*-^^^*^ 



deret asque ac Colv. Vnlc. Wow. Pric. Flor. vel, nt exponit BnrinanDnsy qnasi 
laore DeorDm de coelo missnm. Sed in nnllo est Codice. Constanter mei 
codd. cnm Edd. primis, Beroald. Jnnt. post. Elm. et Scriv. liabent dtvniiffii, 
qnod me hand intelligere fateor, nisi Bij;mficet conspectum, qnod mibi, ut 
hominiy diem mrsns videre liceat.^ Sed exemplum qnaBro. Nec plecet dvu- 
UauMM^ qood est in Petr. Cpd. nec •dtvftnicm, qnod edidere Jiint. pr. Ald. 
Colio. Bas. pr. Natoralis maxime et facillimi se nsns eat optima Brantii con* 
jectnra rfdtvtomn, sive N. Heinsii rectdivMin ad Ovidii Fastos I. iv. 45. ' ille 
dedit Capyi recidiva vocabnla Trojae :' et qnon (andat Bnrm. ad Virg. ^n. 
IV. S44. Snpra 1. x. p. 218. * remeare m diem lucidam' de mortno credito 
dixit. Oiid. — 6 Coll. Lips. tpso el. £d» Bas. pr. rpsa et, Id. — 7 Vid. Not. 
Var. — 8 Perspicue eurassent. Pal. Oxon. Guelf. Pith. Fux. £d. Scnv.T^ro- 
spieuSf ot legendum monuit Pricseus. Verissime. Vide ad I. i. 16. * Prospi* 
cue in me consnluit.' Apage igitur Stewechii conjectoram percwrassent. 
OxoD. cwnssem, Oud. — 9 Ms. Ua, Colvins. Pai. Ouelf. affatisifue ita, Oud. 
— 1 Fnx. tn. et pr» Roaldns. Primo loco per polysyndeton, Nostro frequen- 
tissimnm, addidi ety auctoritate Codd. Florent. Fux. D*Orv. Pal. Oxon. Cotl. 
Voss. Vide ad 1. 1. p. 16. ' Et cojatis al^, et qoibus deversetur sdibus.' Oud, 
— 2 Fux. me rtf. Roaldns. l>'Orv. inde r. non male. Otid. — 3 Copnla male abest 
Oxon. /d.— 4 Inepte D'Orv. Oxon. Edd. Ber. Bas. pr. conspectumf Jnnt. pr. 
Ald. consumlum, Fnx. Cod. eoceptum. Confer Curtii descriptionem tempii 
Hammoniaci. De Pastophorio et Pustophoris agam ad p. 261. Id, — 5 Pal. 
tempoUtrum, Oxon. Guelf. temporalium. lidem cnm Fux. et Ed. Bas. pr. eonsti" 
larfo.Id.--*6 Ed.Bas.pr. myf^erti«. Junt. pr. Ald.prifMdM. Id. — 7 Idem Cod« 



NOT£ 

* lutra eonseptum iempli] Rnffinns celsum porrectse : in quibus vel £di- 

Historiae Ecclesiastice lib. ii. c. 23. tni, vei hi, qnos appellant ayve^ovras^ 

in descriptione templi Dei Serapidis ; id est, qui se castiHcant,' (talis erat 

' Jam vero in sttperioribos extrema noater Luciusi) ^ commanere soliti 

totins ambitvs spatia occopant exhe- erant.' 
dras, et paslophoria, domusqne in ez* 

Delpk. ei Var. Clas, Apul, 3 D 



786 APiJLSii 

diyiduns, ^t numiois mag^i cultor inseparabUis. N«9 fiiit 
nox una, Tel quies aliqna/ visu Deae moiiituque j^g^na ; ' 
8^d cr^bris imperiis» sacris suis me jam dudum de^tinatum, 
nunc saltem censebat initiari. At ego^' quanquap^ cupi- 
enti Yolnntate praeditus, tamen religiosa formidine rfutra- 
bebar ; * quod enim ' sedulo percontaveram/ di^cile reli- 
gionis obsequium, et castimoniorum abstii^entiam ^ sati^ 
arduam, cautoque circumspectu ^ Titam, qusD mnUis casibus 
subjacet, esse muniendam.^ Hsec id^ptidem ' mecmn re- 

individuus magna Dea» Neque ttwuegi uUofn noctem, mU uUum «oinftiim exper' 
iem vithnia et monilionie Dea : eed pracijriebat Ula mikt frequentibus mandaiit, 
ut nune certe initiarer suit tacrit, quiifutjam pridem /ueram dettinatut, Ego verOf 
quamvit id ardenter euperem^ cohibebar ntnUominut pio timore: quia nimirwn 
ttudiote tcifcitando cognoveram minitterium religionit esu difficUe, et obtervatio' 
uem cattitaiit valde difflcilem, et rtlam, qua expotiia eti ptunmiM eveniibutf defen^ 
dendam ette prudmti eiraHktpectione : revolcent tape itta apud mf, procrattiMa' 



hfixut, CoUim. CoU. Voss. Onelf. eoniubemiigue. Palat tMdivitu». Ood. 
—--8 Nox una vel diet nlifiia. Alii, n. ii, v, requiet* Elnienhbrttii». — 9 Idein» 
ei, una, CoUius. Lege cnm Ms. Fulv. juttu Dea, Scioppins in Symbola. 
Fnl. juttn Dea, Flor. ^ut una, male. EUnenkortiiut. Fortassean vaiia aat 
taciva, Utrom mavis, elige. Floccum non interduim. Bfoii^ Perperam 
omnino Scioppios prsfert juten, Is nihil differt a moaa^K et tmpmst. Sed 
optime vtmi; qnia in somnio et qniete sepe illam videbal, hinc roaaime !«•> 
tatnt. Confer teqq. Tnm in Pal. etiam et Qxon. a m. pr. ctiraa ; qaalet 
Ubrarioram aberratiooes non debeDtCriticum indiieere, nt aliam teutet 8Qi>* 
ttitnere vocem pro vnlgata et bona. Oiid. — 1 D'Orv. prave ac, ego, Id. — 
$ Formidine renitebar, Idem, rtfcf«a6ar. Colvint. Colvii Ms. reereabar, 
Fulviannty reiardabar. Lego reliiitf6ar, tranfpositis llterit. Sciopp, in Spnb, 
Pat. et Flor. retabar, Scribe ex Fnlvii libro reiardabar, Elmenhorstiat. 
Forte r^tagabar, Brantius. Scioppii conjecturam retinebar tacite eapresse* 
rnnt Wower. et Pric. Reiardabar^ nt est etiam in Cod. Ine. amplezl sant 
Elmenh. et Scriv. ut p. 2C0. * sumtunm tenaitate contra votnm meum re* 
tardabar.' Sed in D*Orv. est renitebatf in Fnx. quoqne ac Gnelf. reiabar^ 
Oxon. et Par« re^nf&€6ar: qnod mtbi prae oinnibos placet maxime. 8te pas« 
sim optimi qniqne loqonntor. Idewqbe,qnod alioqnin ainnt, revocabar, Certe 
weniiebar, qnod repetiit FlorfdiM, hie id £acio, * cupienti voloBtate praedito/ 
locum haber^ oeqnit. OimI.---S Piili. '^quid enim, Male. Non cepit etiam 
hane locutionem PricseNe, pbstea tupplehdam centeos tnaHdiocrom Tel diSee' 
wam, Sequentia concta pendent a vertK> |>frcoii<aocraiii. Ibi ttylo ApnlcU 
mod entm niiiil ett, ni«i quooiam, ti ^iiidem, qnippe qui. Adl ad lib. iz. p. 
184. ' Qnod enim rebar.' Minor dittinctio ponatur post retrakebar, Id. — 
4 Al. percunctaeermn, — 5 Idem, abtentiam, Colvius. Cnm Pal. et Gaeif. In 
£d. Flor. ent cattimoniarum, nt tolet allbi Aaclor, ted hic contra Mss. O. et 
Glotsai. Veruin an abstioentia caslitatv est difficUis ? immo ^is.seu cas- 
timoniarum observatio et.t ardiia : ut iuterpr.et^jtur Floridus. iDebuerat erxa 
dixiste, castim, tenacitaiem, ut p. 242. * Sedulit otMequiis et religiosit minls^ 
teriit, et tenacibnt castimoniis/ Puto igitor voces et casiim, esse trajectaa, 
ac legendnm, dijf» religionit et casHmoniorum obteqmum, absiineniiam satit or- 
daom. vel corrig. catiam morum abetin, Sed iilam eemtkieniiam rteMn «ocaa» 
aet. OMd.— ^ £d. Bert. taniofue circumvectu^ Id.— 7 Vid. NoL Vv.-T-a. /«bI%. 



MBTAMORPHO^RON LIB. XI. 7^7 

paMWb nescio qHomodo,' quanquaiu festioims, diffevobcm*' 
Mocte qtta^AHi pUnom gremiiini suum visus est mihi sum- 
mus sacerdos offerre : ac requireaii,* quid utique istud 7 
respoadi^se, partes illas > ^ de Tbessalia mibi missas ; mt^ 
THm etjam meum ^ iadidem superveDissQ^ aomiae Caiidi- 
duqa* Qc^ic expemctos imaginem diu diuque apod cogi- 
tationes meas revolvebam^ quid rei portenderet ; ^ prassertim 
eua BaUum uaquam babuisse me servom isto nomine nun- 
cuj^tiw certos essem. Ut ut tamen^ sese prtesagiiuo 
somni^ poirigerety lucrum certom raodis omnibos* signifi- 
cari partiom oblatione ' credebam. Stc anxios^ et in pro- 
ventqm prosperiorem attonitusj' templi matutinas aper- 

bam^ne§€io pu raiumt, piamvU mride aipertm, QmidamnocUviderimikivim» 
«MM mprtmntm BoetrdoUm miki effereniem eu^m gremum plenim : et cum imierro « 
garem eum, quidium eeeet isM^ respondisH .mitn illa eue frusta ad me miua ex 
Ilueeaiia ; fammlum eOam wtettm^ nomine Candidumf advenitu ex eadem provineia, 
PMlfiMm engUam^ agiiaham animo dt» muHum^ue quid rei viaio Uia nnki preMia^s 
ghnei ; pradpuef ^im cerio aeiebam me nmUam unquam hakmieee eertum voeUaium 
koc nomine. Exiiitnabam iamen puuium haud duhium proreu» deeignari per 06- 
Uiionemfrutiomm, quoqmo modo prmsagiumtomni tt txpUearei, SHc aoUdiut^ ti 
isUtniut iUi abundaniion huro, txptemam itn^i aptriiontm, qua nune flebai. 



dem Ald. RoaUU Male. ^menh* Sic e( Jant. pr. Ovd.— 9 Exnlat modo a. 
Beg. /d.— 1 D'Onr. d^er, £dd. Vnlc. Wow. Pric. ditter, vitiote. Jd.— 8 £dd.. 
aiite CoW. cam M«. D^Orr. ai req* Id. — S 0'OrT. iUa, Id. — 4 Atteodi mere* 
tor, in optiinls inembranis Florentinjs ac Pithm^ia exareri contra constnie- 
tionia legem» tertut tiiam mtu$* H}nc>wpieory ab Apnleio hoe Tel timiU 
nodo relictnm : tenoa eiiam mtot indidem taptviHmtu^ et in tt», vel iMicaiy no- 
«tfK CtMdidum, Nara p. 369. snb^lt : * «operveninnt de patria, qnos tbi le* 
liqneram cognatoa icilicet famnlos nieos, nee non et eqnnra illnm menai eo- 
lore Candidom rcdocentest' In Edd. Jont. AJd. t erm em ei mBom, Id.— 



6 Fttx. kae experreciut imagine. Roaldoa. Jfoc e»p, imtgine. Vnl^. jBenr 
exp, hnaginem, Colvitis. Hane exp, imaginem, Vnlgo, Hae exp, tmagine, 
Berdn. q, r. protenderei, male. Etinenh, AbiatiTnm sane cum Lips. et Fox.. 
Cod. ostentant Pal. D'Orr. Reg. cnm Edd^ Colr. Volc. Wow. Fric. Sed 
rectina Elmeiiborstint reTocavit pnorem lecllonem accnsativi, nt dant Flor. 
Bert. Pilh. aiii. Jongit prion verbo rtvoioebali imaginemy per sylleptin. 
Subintelligitur enim mrsnty ^vtd rtr» poritndtrti htie imego. Sie solent pas- 
aim polilissimi scriptores. Consnle, qnoa laudavi ad Hirt. de B. Afric. c. 
20. ' Sagittas, nti fierent, ctirare.' Dein Palat. pertenderei, et Oxon. ctrtut 
ttat, Ood. — 6 Vt tamen, Ed. Bas. pr. ait t, Reposni antem ex certissima 
Prtc«i, alteriiinque vlri docti ad marg. Ed. Colv. conjectnra : Ui ut t^ntny 
aive ^so^no modo* Paaslm * nt nt sit/ et stmilla. /d.— 7 Al. joimiii.— 8 Petr. 
M».i9einm. £dd.JnBt«AldicMreBtvv<'">»te«^"i>^*Ms.lib.palrlem. Ven* 

NOT* 

w- Paritt iUm} Qnet ninimm in < AtionHus} Idem bic est etqne at- 
^«■lio Mo hebebat. tcntiVi qnemedmodnm et in boc Jn- 



788 



APULBII 



tiones opperiebar. Ac, dam velis candentibus' redactis in 
diversam, Dese* venerabilem conspectam' apprecamar, et 
per dispositas aras circamiens sacerdos ^ rem divinam pro- 
catat ^ sapplicamentis solennibas, de penetrali fonte peti- 
tam ' spondeo * libat.^ Rebas jam rite consammatis, in- 
choatce lucis salutationibas," religiosi primam nuntiantes^ 



Eif dum rfiraetU in cimtrarh$ pmiu albii «tpariw, «roMiif vem rm i dmn f$m€m 
De4Bf Mocerdo» cireumiem atiaria ordine if^ponla, dai tn Ue operam aaero: et 
emn §oUH$ preeUmM ejfundii va»e aquam kauiiam ex fonie, qui in peneiraHbue 
ien^ erai^ Saero Ulojam debite pera/eto, religioei eireiriium edmU, adaraiio^ 



pairium. CoW. Ouelf. pairium, Pal. pairumf Edd. ante Ber. pAirium, Onelf. 
oMoliMitfm. Oad.— 1 Al. aitenhu. Vid. Not. Var.^S Velie reducti», tadwrrfiiM 
Demftfe» DistiDgue; redmeiie tn dteertioii, Deet ven, ^. Wower. Bertla. 
dion mIcu, male. Vela erant ante aras, qoaB addnci solita et rednci. Arte* 
midorus Oneirocrit. c. 862. Liptlns loco prsnominato, et CoUios in notis. 
EUnenk, A Llpsio optime veli» emendante et lib. ii. Elect. cap. 10. expU* 

cante Colvium sna pleraqne hausisse crediderim. Brani. De uBi» Pitfa. du 
valvi» veU» Ed. Junt. post. leetiones sie Jungens varias. Nam In ceteris Edd^ 
ante Colv. dimi mIvm eandeniibu»f ineptisslme. Oud. — S Deo D^Orrill. com» 
plexum Palat. coNipleefidii Onelf. Idem. — 4 Ei ditpoeUa» ara» eireumien» », 
Valg. et perditpo». Colvios. Prstpotitione carent Mss. Lips. Ouelf. Pal. et 
Florent. nt videtnr, cnm Edd. Colvii, Vnlc. Wow. Pric. Sed Pitti. Fox. 
D*Orv. Reg. Oxon. et Edd. priores, item Elmenli. Scriv. Flor. eam ag- 
nosciint. Nec causam aut ratlonem video eam abjiclendi. Non enim jnn- 
genda snnt ctrcumiMJ, vel ctrmtfiw, (ut pro more in nonnullis ett Codd.^ ara» 
digponia»^ sed proeurai eupptieamenii» »eHennibu» (Non enim distingdendnm erat 
post proeurai» p. S54. * qnantoqne somtu d. procurare supplicamentis.') r«M 
^vinam per dinotita» kra», Virgil. lib. ii. JEb, 601. * per arat Sangnine fce- 
dantem) qnos ipse sacraveraf, ignes.' iv. 66. * pacemque per aras Exqni- 
mnt.' Codices illi non debnerant omisiste per^ sed ropnlaro fl, qus nott 
comparet in Edd. Elmenb. Scriv. Flor. Bene, si anldem eam reponas pott 
aolennibu»^ vel deque potins, nt videbimus, legat : alioquin enim hiat, nec co« 
b»ret oratlo. Dnm apprecabatnr Lnciut Deam, Sacerdos procnravit rem 
divlnam, et llbavit fontem spondeo. Oitd.~5 Palat. prolKrol. Id.~6 Vtd. 

NOTiE 



venalit loco« Satir. vii. * Magn» 
roentis opus, nec de lodice paranda 
Attottite/ftc. id ett, attent», aut 
solicitap . Aliss * attonitiis ' mirabnn- 
dum significat, et veluti tonitru ttu- 
pefactum. 

' Veli» eandeniibu»'] Qnibnt Deae 
Mmulacrnm a ptofanomm atpectn ar* 
cebatnr. 

* Peiiium'] Subintellige liqnorem. 
' Spondeo] Spondeom vat erat sa- 
crificale, quo aqoam aliosve liqoores 



iibabant. Hesycbius Hvof^mry &y- 
yeuof iv f *roh eMkott obfov Mmtep^ 
6dy. 

* inchoatte luci» »aiuiaiionibu»] Ado- 
ratiooibus,quas priina lucefaciebant. 
Seneca epist. 05. ' Vetemns saluta- 
tionibns matntinis fnngi, et foribna 
assidere templomm. Hnmana ambi- 
tio istis officiis capitur : Denm colit, 
qui novit.' 

* A^imliaiiles] Strepitn sno signiii- 
cantes? an conceptis Verbii tmram 



M£TAM0RPHOSB0N LIB. XI. 789 

horam perstrepant. £t ecoe [253] superveniunt 7 de patria, 
quos ibi reliqaeram famulos ;^ cum me Fotis 9 malis inca- 
pistrasset erroribus. Cognitis scilicet famulis meis, nec 
non et equum quoque illum meum reducentibus/ quem di- 
Terse distractum* notae dorsualis agnitione' recuperave- 

iit6itf maiutifUa Petf, mmuntioMteM jnimtm kprwn diei, Et wubito odviniMiU tx 
mem pairia tervif ^uoe ibi reUqueram, pogtqmam Fotie me ad capittrum adegitaet 
imftobo em errere ; imirfieiiipe oognaHB redMeentibme maoe tervoe, atque etiam 
meum iUum e^inciii, quem agnitum ex macaia^ quam kahebat in doreo^ reeuperovt' 
nmt, poeiquam vemHtue/uiaeet varUe emtoribue: quapropter tune maxime admiro^ 



Not. Var.r-7 Ozon. veiiiiiiit. Oad.— 8 Volg. /amuU, Col? ias. In solo Ber- 
tio. est famuU. In ceterit Mit./dmHlM, ut omnes poit Colviam reposaenint, 
per elegiiof em nominis coottroctioiiem cnm Relativo, cni postponitnr, de qno 
et dixi ad lii». v. p. 12S. * date, qaam reservaveras f tipem.' Vernni nemrnm 
homm liic est admittendnm, et conttrnendum eadem tyntaxi, nt statim pate« 
Utz q,ibi reL eognatoe teUieet. Oud.— 9 Mss. Pitli. Fnx. D'Orv. Foltdif. An 
ezcidit pffxit^ vel scrib. Fotit pyxidit. Nam respicit ad pyxidis errorem, 
qno pro ave factns erat asinas, lib. iii. p. 59. ' Incapistrare ' invenias qno- 

2oe in Glosftis. Idem. — 1 Fax. reducentit. Roaldiis. Ms. Cod. redueentet, 
cribe, eognaiit eeiL /amuUft meot. Wowerius. Cegnatit te. /amuloe meoe, 
Volgo, eognitit teiL /amuiie meit, male. Bert. et Fior. redueentet, Elmen- 
horstins. Emendationem Wowerii, vel potius Schickeradi, cui non nominato 
illa est snblecta, recepernnt omnes Editores, meliorem certe, quaro quas 
aote volgabatur, eognUit teiL fmulit uteit, et circnmfertnr ab omnibus Mss. 
Disi qnod in Palat. sit eognUio. Sed qnod Mss* a viris doctis laudati, quibns 
adde Pith. Oxon* Reg. Pal. l)'Orv. et, ut pnto, omnes dent redueeutet, de- 
bneral eos admonnisse, veram non posse esse lectionem islam, eognatit redm- 
ceniibu», Omnino legi del>et, nt dixi, eognatot teiL /amuloe meot redueeniee: 
at * co|iiatos' jongamiis cnm ' reliqneram,' deieto illic yoauilM. Vel etiam 
afaBplicins, CognaH te. nempe snperveniont. Facillime enim • e seq. vocula 
▼el litera t hnic voci adhssit; Immo jam video ita emeudasse, nescio qneni 
vintm doctnm, forte Salmaa. qni Cod. Pithoeanum consnlnit, in qno etiam 
primnm /amuloe non comparere videtor. Oiid. Oruterus Snspic. Ined. lib. 
ZT. c. 10. legit : Cogniiit teiUcei /. m. n. n, equo quoque iUo meo...quem dioerte 
dutraietum n.dUa. reemperabam. Idem in Addend. — 8 Fnx. dittrictum, Roaid. 
£dd. qusdd. pessime divertm. Ond.— S Nota dortualit cognUione. Fux. <^- 
nitiene. Roaldns. AgUatione. Vulgo, eognUitme. Colvius. Lege cnm scrip- 
to Fnlvii, agnitione. Wowerius. Diverta d. n. d. agUatiane. Haec Colviana 
*ef t lectio, In qna neqne pes, neqne capnt. Lege cum Ms. quem diverte dit^ 
irmetum Um d, agniiione recuperaverani. Lege locom inlegrnm, ei assentles. 
Seiopp. in SffuUt. Bertin. n. d. eognUione. Elmenhorstius. Ex «^laliMie fece* 
tim agmtione, nt et in Mannscrip. legi, ex eodem Scloppio postea didici. 
Brant. Pal. Gnelf. nocte. Pith. ])'Orv. cum vnlgaribns £dd. ante Colv. 
«tfniftone, qnie vox tiepittime intrnia ett pro i^tlioiie, et contra. Hic ulti- 
nmm pnettat, tervatnm a rclionit Mti. immo et Edd. Jnnt. pott. ac Vnlc. 
aoe»qnod itaqne potterioret tlDi arrogare haud deboerant. p. 259. ' Ul agni- 
tionem mihi tcilicet certo aliqno tni tieno tnbminittraret.' Ridicninm ett> 
Colv. et Vulc pr. agitatione e Lipt. Cod. Ceterum notam hanc dortualem 

NOTiE 
diei primam esso declarantet, ex aliqna contnetadine» quK inter ipsot vigeret f 



790 Xt»l7L]Sll 

rant : ^ qnare solertiam somni tum ^ mirabar vA maxime ; 
qnod prseter^ congraentiam Ittcros» ' pollicitatioius, argn* 
mento serri Candidi, eqilnm mihi reddidisset * colote clm- 
didnm. Quo facto idem solicitns» sednlnm colendi fre-* 
qaentabam ministeriom^ spe fntura beneficiis ptasseiilibaB ' 
pignerata.* Nec minns indies mihi magis magisqne acci- 
piendomra sacrorum cupido gliscebat. Summisqoe preci- 
bns primarium* sacerdotem sa^pissime conveiieram, pe- 
tens» ut me noctis sacratae ^ tandem aroanis initiaret.' M 

har tiamen m«i Mnimt, qmod prater eoneenieniiem fwrjiw , ^iwiii MtAt p nmm ' 
rai^ reBiituu§ei mUii €^m «&i colorie Mub deHgmHi&ne untl CmidSdt (fno/aeU^ 
ego eidem eura oemper iwtentuejkngebar astidue ojfleio colendi Deam^ mdene tpemj 
quam coneeperam de fuhtrie bemiSf jam conJSrmatam eoee, frmaea t ib m benafkmf 
tanptam pignore, Nee eo oeciua deeiderium euicipiendorum oa er orn m mUd auge^ 
batur quotidie magie ac magie, Et etEpime adioeram antietkem eaeroramf fe^ 
ta/u inetarUieeimiM predbue, ui tandem me inUiaret M|fil«ru« iiocHt eaerm. Std 



^^^s»^^^^^^^^ 



Beroaldns existimat faisse naturtdemy PricKOS rtro /actiHawif et iiiiistoin sci- 
licet characterem ; qnod et mibi preplacet. Contnleodds ett ntenine, et 
Comm. ad Anson. de Cl. Urb. iii. 11. *QnaUs innsta solet fetieris nota 
certa.' Scalig. ad Varr. de L. L. p. 109. De simili eqoi reddltione, Xen6- 
phonti facta, adi eum in *Apafi. K6pov, lib. vii. p. 425. Oud. — 4 Reeuperate' 
runt, Fiix. rectrpmnrcraa^ Roaldos. Sic Mss. et Edd. O. prseter Ber. et Baft. 
Oiid.~6 Abest a Pal. tamen Bert. /d.— 6 Exnlat a Fnx. prapier D'Onr. /d. 
— 7 Al. iHtfrM^Me. — 8 Oxon. reddidieaenit Pal. Gnelf. reepondueentf Bert. fv* 
epondieeentque, Oud.— 9 Bert. eoUeito, Vera ▼idetnr PricMi aliornmqoe con- 
jectnra eotieitiu»^ nt in ApoL p. 409. £d. Flor. * sollcitins eavet.' /d. — 1 Ex 
eodem libro FoIy. recte emendabis, ope /uturi. Wowerins. Lege com Ma. 
/uiuri, Scioppins in Symbola. Pr«i«it jsn eos Ed. Bas. pr. ex mooitiolie 
Beroaldi ; ae ceteri pnrnernnt. In reliqnlA Mss. et Edd. Vett. /uiura, A 
Fux. Reg. abest ]Hr0Sfii<i6ii«. D'OrT. pijfii«rato. Sed Tide ad lib. iii. p. 61. 
Onfl.— 2 Bert. snmiiMnHM. Elmenh. — S Noetie eoeietaiei i, areanie tatt. Vnlg* 
noeti» eacra. Colvins. Hipc ita exhiboernnt recentiores Apuleii editiones. 
Volgo : Ut me noetie eacfa tandem arcanie iaitktrei, Pal. mcftt eoeiaiee, S«- 
qnenda est scriptnra aotiqna : ui me noetie eoeietate temdem eaerie areamie tiitH« 
aret, Wowerins. Hsec a Colvio snnt, cigns acnmen haud raro delirare vtdeo. 
Vnlgolegltor: ut me noctie eaerm tandem arcani» inHiaret. Ms. ut me moeHe 
areemee tandem eaeratie (FoWius eacrie) hdHaret. Scioppins in Symbola. No^ 
tie opacUaie fuiste ab Anctore scriptnm, aliqnis snspicari posset. Brani. iV. 
eaeratw, Ita Flor. In Rom. et Ald. Bert. n. eaerm i, Pal. Onelf. «. soctal«. 

NOTiE 

« Benefteiie preeeeniibue'] Advedtn #(tf«, nt malc habet Colviana edttio. 

sdlicet cognatornm, et recnperati- * Nox sacrata * ea est, per qn^m lil- 

one servoriim et equi : qoie omnia fra dicit < se a sacerdote ad sacraril 

tanqnam Iitidis beneficia repntabat. penetralia dednctum accessisse con- 

y Noetie eaeraia] Ita lege ex fide finiiim mortis: et calcato Proserpi- 

|llnrifnorum Mks. non: neetie eocie- nee limlne, per omnla vectnm elo- 



MBTAM0RPH08B0N LIB. XI. 791 

iUei tlt alibqtitti gratis, et &obride ^ religionis obdervatione 
famostis^ clementer ac comiteri^ et, ni solent parentes im- 
mataris liberordm desideriis modificari, meam differens 
instantiam/ spiei meUoris solatiis^ alioqnin anxinm, mihi 
permnlcebat aninknm. Nam et diem, qno quisqne * possit 
inttiari^ DedB nntn demonstrari, et dacerdotem, qni sacra 
d^beat ministrarey ejnsdem providentia deligi : 9 sumtns 
etiadi, casrimoniis necessarios, simili praecepto destinari J 
Qnse cuncta nos qnoqne observabili patientia sustinere cen- 
sebat: quippecnm * aviditati contomaciaeque snmme cavere,' 
et ntramqne cnlpam vitare,^ ac neque ^ vocatns morari^ nec 
nbn jnssns festinare deberem.^ Nec tamen esse qnenquam 
de nuo nnmero^ tam perditce mentis^ veP immo desti- 

ilUf qui eeterum vir erat ievertUf et incliftMS obienatione reUgumu Ulhu ahtttnen- 
iia, procraetinaHe meum pcstulatum mamuetef et leniter, atgue eo modo^ pat pa» 
iree katemt moderari desideria intempeetiva euorum ftHerumf deUniebat meum om* 
ifivm atiuMde eolicitmm totamine epei meliarie, Dicebat enim diem^ quo miMficu- 
jue poteat iiitttarl» deeignari voluntate DecB^ et providentia ipaiua eUgi aaeerdotem, 
quetn oporteat aaera faure : impenaaa quoque neceaaariaa earimoniia deaignari 
tndndato ^uadem, Qua omnia auadebat^ ut noa etiam expeetarenttu patientia oth- 
aiquiaaa: eum acilieet deherem magnopere mihi eavere a nimia eupiditatef et per^ 
fvnada^ et neque eaae in mora, eum voearer, neque properare, niai miki imperare' 
tnr : neque tamen uUum eaae ex numero auorum tam profiigati antmi, aut potiua 



Vnlgati, n, aoeietate. Fulvini, n, arcana aaeria, Elmenhorstins. Verisiime 
Ehnenh. cnni Scriv. et Flor. reslituit, n. aaeraUe. Sic enim habent quoque 
Pith. Fux. Reg. D'Orv. Oxon. Eam noctem vide p. 256. ut recte monet 
Tlbridln. E ceteris Mss. et Edd. ante Colv. in qiiiDus aacree^ facile vid€re 
eat, cur exciderlt syllaba. aocietaie prave edidere Colv. Vule. n. areanee aacria 
Wow. et Prir. Ond.— 4 Malit Piccart. Per. Crit. c. 16. aoMi. Sed vide ad 
p. 241. /d. — 5 Oxon. comiiMNt(«r ; solita variattone. /d. — 6 ilfeatn differena 
exnlant a PaUt. et Gueiferb. Par. m eam d, inat. Id.— 7 Pal. aolatua. Id,— 
S D'Orv. quiaqtda. Eodem rrdit. /d.— Alii, dtr^. Etmenhorstins. Pal. 
Obfelf. roale dhrigi, Pith. diUgi, Sed adi ad lib. ▼!!. p. 14S. OHd.—l D'Orv. 
Pf(b. aumiia. Pith. deatinaret, Id. — 2 Cenaebat, quippe eum, Sive soadebat 
edm aihctoritate ; nt passim Apuleio. Tres hse voces excidenint Ekld. Bas. 
pr//d. — 9 Aliiy eonhmuuueque aunmue, Colvins. Flor. aviditate, male. Elmenh. 
Ih ^od^hi contiMM^te. Sciticet yel elapsa est prsBpositio ab, vel llneola pro 
iiii Vnlgaia enim Latina nego.' Consnle omnino notata ad lib. viir. p. 165. 
* Qna potis^imum cavererons clade.' In Gnelf. et Pal. est ail^udieati, Mox 
male in Edd. Bas. sec. Scriv. aiuamu, Vide Indic. Oud, — 4 Pal. Qnelf. tm- 
fare, Id.— 5 D'Orv. Fnx. ne. Vide ad lib. i. p. 18. et alibi. Id.—6 Edd. 
Junt. Ald. debere, Id. — 7 Oxon. ^iiufiuim. Ed.fr.quamq, In Pith. deest 
«tiiii€ra. Id.~8 D'Orv. caret perperam rf veL Id. — 9 Forte potius, jubente 

NOT/B 

m«nta, remeavisae : noctemediaSo* mine/ &c. 
lem vidisse cipdido corincanten lu- 



792r AFULBII 

natas mortis, qui non sibi qaoque seorsom jabente dotninai,' 
temerarium atque [254] saciil^^m' aadeat ministeriam snb- 
ire, nojiamque letalem contrahere, Nam et Infemm ciaa&- 
tra, et Salutis tutelam in Deae manu posita/ ipsamque tra- 
ditionem' ad instar voluntariae' mortia et precarias salatis 
celebrari : qnippe cum transactis Titfie temporibus, jam in ipso 
finitsB lacis limine constitutos»'^ quis tamen tato posshtt ^ 
magna religionis committi silentia»* numen Deae soleat eli- 
ceie/ et sua 7 providcntia quodammodo renatos ad novie re- 
ponere rursus Salatis curricnla. Ergo igitur me quoque opor- 
tere cceleste sastinere praeceptum, quanquam perspicaaevi* 
dentiqne^ magni numinis dignatione^ jam dudum felicimi* 
nisterio 9 nancupatum destinatumque : nec secus qaam cul* 



fom addidum niorfty qui audeat temere et impie swidpere mitniterhmi, meque 
eifmmUtere culpam morte dignam, niai etiam Dea ipei pecuUariter imperaverit, 
VatvoM enim It\femi^ et cuetodiam rilee ene positae in numu Deee, ei ipeam 
tradiiimtem aacrorum peraj^ ad exemptwn mcrtie spontaneeBf et rifcr precario 
recuperatte : quia nempe Dea eolet eligere riros peractQ jam aivo positoe in ex- 
tremo termino tuee vtf<r, quibue tamen magna arcana reUgionis poennt seeure 
credi, et eos reetiiuere etadio nota vitee, quodam modo renatoe aua protidentia. 
Oportere igitur ut ego etiam expeetarem mandatum ceeUete, quammi jam pridem 
deaiimdue eseem^ et dedicatua beaio miniiterio, dignatione dara et numifeata mag-> 



dea, Compcndio xcriptuiti erat dotit. CoW. Vid. N. Var. — iMt. sacrHegium* 
Colv.— 2 Idem, tuiela. Colv. Fnx. Reg. Pal. Oxon. Otielf. quoqne iuiela, prave. 
Contra In Pith. est pottdtm, non roale. Sed perinde est. Oad. — S Oxon. vo- 
^tarur. ld.~4 Fnx. /. l, lumine, Aldnii vero, nKmtitf. Utrumque parnin 
recium prae vnlgato. Roald. Flor. et Ald. i. lumine. Elmenhorstins. Lumine 
exhibent insnper Pal. Oxon. Gnelf. Edd. prinia;, Jnnt. pr. et Seriv. Ed. aec. 
aive Blaviaiia. Qiiod pravo jndicio hic Beroaldinae emendationi, ac ceterit 
Mss. prietulit Pricsus. Oud. — 6 V. L. post sunt : unde genuinam lectioneui 
putOf potessunt. De qna voce adenndiia Lipsina lib. i. Var. cap. 14. Brant* 
Oxon. tam. Pith. Fnx. D'Orv. possit. Edd. pp. post sint. Nil rnraus muta: 
licet restent potestur, potesse^ ifc. Oud. — 6 Al. eligere.--7 Abest et a Fux. 
Keg. Oud. — 8 Fnx. preecipua. Roaldns. Bert. et Pal. prospicua. Elmeoh. 
In Pal. spque ac Reg. Oxon. Coll. Voss. et Ed. Junt. post. eat prefdpma, 
Utrumque hic male. Vide ad lib. iv. p. 85. ' pcrapicua pulchritudine,' et de 
synonyinoiuin copula frequenter Apnleio aniata ad lib. i. p.lS. v. p. 9S. 
Pro dignatione in Guelf. a m. pr. indignatione, Oud. — 9 Vulg./eltcts nUnisterio» 
Colvliis. Felieis iu Pitli. et oronibus Edd. ante Colvium. Rnrsusne a. signl- 

NOTiE 

' Tradiiionem'] Sacrornm. tamen non aint adeo decreplti, nt 

* Quis tamen tuto postint magna re- delirent, et commissa 8ii« fidei «rca* 
i^oiits comniitti sHentia'] Id est, qul 08, ftniml lenitatei refclcQlt 



MBTAMORPHOSBON LIB. Xf. 



793 



tores ceteri, cilns ■ profanis ac nefariis ^ jam nanc f empe- 
rare ; qao rectifis ad arcana pnrissimfle religionis secrela 
pervaderem. Dixerat sacerdos : nec impatientia ^ cormm* 
pebatar obseqaiam meam : sed intentns > miti qaiete^ et 
probal^ tacitamitatei sedalam qoot dies obibam coltaras 
sacrorum ministeriam.^ Nec me fefellit, nec longi tempo- 
ris prdatione^ craciavit potentis Deae^ benignitas sala- 
taris» sed noctis obscaras non obscaris imperiis 7 « eyiden* 
termonoiti^ advenisse diem mihi semper optabilem, qao me 
maximi voti compotixetc^ Qoantoqae samta deberem jmto- 
camre soppUcamentis^ ipsnmqae Mithram ' ^ illam saam 

ntf De^t: ei «f jum tw»e duHnereM a eibii profmU et veiitiMf ptrinde ae eeteri 
ReHgUM; td wMn» pe rvemr em ad eeeretivra arema eane ii tmm a rtligioHis, Cum 
Moeerda» hae «tAt diximet^ olfedieniia mea won i^frinfebatn{ impatienHa^ $ed ego 
attenie/angebar qaoiidie iedndo ogUM eoiendorum oaeroram^ewm leuitramiaiUitate^ 
et eUeniio laadabUi. Et bomiiae oaiatarie poteutie Dett wm m« deotpiiy m^iw erum 
eiaMfii dUaiione diutami temporio: »ed me aperte monaii elaria pr^t^pti»^ miki pee 
naeiig obocateB qaietem datii^ diem adeenieM a me aemper expetiiamt ^ Mm/aae* 
ret emnpetem umximi voti. Et eoneiitaii qaania impenaa miki iaetnendm eeeei 
apparata» oaeroramy ei »imMi deeignai mibipro miMitira taararam iUam ipaam Mi* 

ficat oeiHeett de qiio tnpra scpint. Owi, — ^l Pal. eeterie^ Onelf. Cereri». Fax. 
eibL Id.-~9 Al vnpariiniia. Vid. Not. Var.— 3 Pith. Edd. pp. Jiint. pr. Ald. 
t«l€Bftf. Ond.-^ Fni. D'OrT. minieterioram, Id. — 6 Fnz. vel {. t, Boaldns. 
Ms. vel lomgu CoWins. M>. Fulvianns et Colvianns, vel Umgi t, Scioppins in 
Sjmbola. Pal. Ouelf. D'Orv. Oxon. vel. Bene. Saepe enim Noster» cnm 
aliis, prsFcedenti nec subjicit vel. Vide me ad lib. iii. p, 60. < Neqne tnse 
dif nitatisy vel etiam/ &c. ProbaiUme in Reg. Oatd. — Inverso ordine Pitb, 
Pal.Fnx. D*Orv. £dd. Vic. Jnnt. post. Ald. Id.—1 Homines librarios nosti, 
cnra in antographo invenissent, oMcarts tatfeictts, perpetna lege, id est» con* 
snetndine inveterata nsi. Steweeh. Nequa^nam mntari oportet imperH». 
Passim ita et prscepta vocari Deornm monita» qnem latel r SsBpisaime in 
hac ipsa narratione occnrrit. Vide p. S68. Insana talis est innovandi pm- 
rigo* Ond.-^ Pal. admmkaii. Id.-~9 Al. eompeteret. Vid. Not. Var.— 1 Ms« 
•od. iirilAam. Colvins. Oxon. Mirthiwei. £dd. Wow. Pric. MOkiam^ pes- 
ftime, nt p. 258. Vide Beroaldum. Ac nomen hoc non solnm de Persarnm 
Deo 8ole seu ^gyptiornm Osiride vel Serapide, sed etiam ut proprinm ho* 
minls nomen in Inscriptionibus occurrit apnd Fabrettum et alibi. Oad. — 

NOTA3 



^ Ciln»pro/aui»a£ntfarii»\C\hwnm 
delectns non modo apnd Jndaeos lo- 
cnm habnity sed et apnd Ethnicos. 
Tertnll. adversns Psychicos : ' Quales 
castimonisB Apim, Isidemy et mag- 
nam matrem eertoram ednliomm ex« 
ceptiooe pttrl6caot/ 

f ^odts ebecare» aon ehtewris impe* 



ritf] SomntOy qno clare et evidenter 
me monebati qnamvls per obscnram 
noctem. 

' Ipeamiqae JtftlAram] Nomen est 
Sacerdotis, qno nomine etiam Persm 
appellant Solem ipsnm, qni Otirla 
esty lea Serapis ^gyptiorum. 



794 APULBII 

flacerdotem * pmcipaBm, divino qaodam steHaram consor* 
tio, at aiebaty' miki coBJaDctam,* sacroram ministrom de* 
cerait^ Qaibas^ et ceteris beniToIis pmceptis sommatts 
Dea9 recreatas atoimi,^ nec dam 7 aatis hice locida discassa 
qaiete» protinos ad receptacalam sacerdotis contendo: at- 
qne [255] enm^ cabicalo soo commodom prodeontem con- 
tinaatnsy^ saloto. Solito constantios' destinaveram jam^ 
velot debitom sacris obseqoiom^ flagitare. At ille, statim 
tit me Coti6pexit, prior : O mi qaidem Loci, inqoit,' te feii* 
cem, te beatom, qoem propitia volontate nomen aogostom 
tanto opere * dignator ! Et qoid^ ioqoit» jam noac stas otio* 
sos, teqoe ipsom demoraris? ' Adest ^ tibi dies votis assi- 

f ftmk nmm primmium MCirictem^ gwili tfieeM mttt etke emijvncium ettteaH qim» 
d^ etmienu aeireirum* Quibue dkiiiy et reOqkiM benignie jwsis suptemm De*, 
ege r^Mke mUm9, expergffaetnM die nmidttm bene dSsro, eon/eetim pergfo ad danA" 
eiHwk muerdeti» ; etnneentuienm hme exenntem e emo enbiculo, MUnto iltnm. Jnm 
deereeeram voHntare pertinueim eoUio nUnisterium saerorum, velut mitd debiinm. 
Verum UtennaU ae me vidit, sie qnidem eefpit frier : O mt Ltkd, quamfeiix es, quam 
/•rtWMdns I «iftciilem neneniMda Dea adeo te kmkarat benigno sho famnt, Et qnmre^ 
aiiy nme eessas^ et tibi ipsi in mora es 7 Adeenit tiH dies ea^itns cenHmas desi' 



^■^"^^^^0 *^^ 



2 Deejit «ttHffl PithoBano. /d.— S Vt aiebat. Desunt B^Orv. Oxon. Guelf. ti€t 
Anctoris vid^ntnr. Id.—A Idem, intti»(miim. Colviiis. Bert. miniaieri:sin, 
Elinenhorstius. Neque aliter exaratur in Pith. Pal. Guelf. Oxon. Fnk. 
D*Orv. Afttiu<mKm tatnen, ut alibi, pro ministro hic snmi non placet. In 
Flor. N. 9. ' PraRConis vox garrnla ministerium est.' Salmh». margiai ascrip- 
lit mtntffmo. Vide, num scripserit Auctor, «rcromm tn ndnisieriwm, Cernts 
enihn, Lector, quam facile tn potuerit absorberi. Otuf.— 5 Pith. D*Orv. ct 
Edd. ante Colv. ^«1«, ot alibi stepe, et p. 256. /d. — 6 Oxon. recreatrns an, 
D'Orv. rfcffafictim. Vide ad lib. ii. p. 27. ' Uecreabar aniini.' Id,^7 PaK 
Fux. Gnelf. nec, Id. — 8 Pith. eoncinatuSy Ed. Bas. pr. eondiiiiafKt. Vide ad 
lib.Y. p. 100. *Eam Ceres et Jiino cootinnantur.' 7d.— Alii, coitlonftico. 
Elmenb. Ita scil. est in Florent. male. Htec verba et prteceden.s sainto de- 
snnt Oxon. et Par. Ond.—l Aberant liiec mi quidem a vnlgatis edltionibns. 
Colv, O Lvct. Ita Mss. Vulgo, O nti i^tcti/m Luci. Elmenhorstius. Absunt 
tili qnidem ab omoibns meis, si Florent. forte excipias, et ab Edd. Vett. lo 

Palat. Gnelf. est Oi f^e Luci^ hoc est, O, inquit, Luci, sicnt est in margine 

Guelf. et qno ordine dant Pith. Fnx. D'Orv. Oxon. Sicnt in Lips. etiam est, 
o fflt qmdem inquit Luci, Elmenb. cnm Scriv. et Flor. edidit : Ojmi Luei, ui- 
quit, Freqneiitrr occnrrit apud Nostrum *0 Luci.' Vide ad lib. ii. p.21. 
btid. — 2 Tahtopere, Oxota. tanto opere, Bene. Vide »d lib. it. p. S2. /d. — 
8 Aiqne ipsnm demoraris. Corrige th^o sixmsu, aique ipsudi te moraris, Con- 

NOTiE 

* * llivfito qnodam stieUarnm coasorfio, v. * Non eqoidem boe dnbites, ambo- 
tiK aiebaf, mlAi coi^iificfifm] Persius, ad rum ffledere certo Coiisentire dies, et 
Comutam prsceptorem Buum, Satir. ab nno sldere diici/ &e. 



MBTAMORPHOSBON LIB. XI. 



7d5 



dois exoptatQSj qvo DesD nitiltinoininis ^ ^ divinis imperiis, 
per istas meas manos piissimid sacroram arcanis insinaeris. 
Et^ injecta dextera, senex comissimas ^ dacit me protinus f 
ad ipsas fbres ^ aodis amplissimas : ritnqne solenni 9 aper- 
tionis cdebrato ministerio/ ac matntind peracto sacrificio, 
de opertis adyti ^ profert quosdam libros, literis ignorabili- 
bns' prasnotatos: partim figuris cujnscemodi animalium^' ** 
cmcepti sermonis ^ compendiosa verba snggerentes : par- 
tim nodosis; et in modam ^ rotse tortnosis^ capreolatim- 



tfmtty 9«« tmtierjf rel^gwtMiimif orraait twrwtm^ kU fneU moMibuBfjiuiu iltoiiio 
Dett miUinemhuB. Et Memx hmmnnUsimuB a/rprekeMnm me mtom dueU siatUn od 
ipias vaiktu ampU$$imi templi : et peracto offiko apertionU eeeundnm merem eoUn» 
nfiM, et ceUbrato oacrUUio maiutino^ depromU ex intwdeoaerarii penetralibuM ^«m- 
dnm Ubro» oeripU» enaraeteribu» ineognUU, exlubentee verba oratwnU in eU coii- 
toito, partim abltreviataJlgmrU animalium omnU generU, partim defenea advereu» 
euriioeam UeUonem prqfanorum^ aceent^m» nodoeU, et inlortU in orbemf atque etiam 
imptUaiU imter se»e inetar capreaiorum, Ex UU» librU mihi deeUrat qiuniam 



^^^^^^^^^^^^ 



memini qQidem, Anctoi^m hnnc libro septimo dicere : ' plascnlis diebns ibi« 
dem demoratns/ Nihilominus tamen id verbi hic nsnm, oondum persnaderi 
mi potnit. Stewecb, Teque iptum demerarU, Vnlg. atque ip». dem. Unde 
ante inspeclnm veterem codicem leeebam: atq. ip», te morarU, Plantut 
Menscbmis : ' Te morare, mihi cnm obloqnere.' Psendoto : ' Me nnnc com- 
moror, cnm has foret ferio/ Colv. Atque in solis est Pith. ac Bert. Codd. 
morarU in Fax. Reg. Ceteri Mss. cum Edd. Colviam secntis recte, teque i. 
demorarU^ pnebent. Trita est ^locutio * demorari aliauero/Ond.— 4 D'Orv. 
adeeto, Id. — 6 Pal. Fux. mtdtimoU, Vide ad p. 239. id, — 6 Oxon. commi»» 
»u», Id. — 7 Th protinu» delet Bert. Etmenh, qui cum Scriverio hinc male 
uncia inclnsit. OiuL — 8 In GuelF. non est ip»a», Id.— 9 Fnx. toUmpnii, Id.— 
1 Alii, a. c. mff»terio, Vide quSB Casanbonns notat ad Athensnm. Elmenh. 
Apertioni Oxon. Oiid.~2 Pal. Oxon. Guelf. ad^o, Coll. Voss. adUu, D'Orv. 
mertU edUi, Id. — S Vnlgo, h^ju»cemodi, Colvius. Abest ab Oxon. Gnelf. 
Pal. Ai^;. Pith. D'Orv. et Edd. ante Colv. Voss. Coll. et et0u»cem, Vlde supra 
saepey et Ind. Not. Item Rittersh. etPiccart. Per. Crit. c. 13. Oiid.— 4 Ber- 
tJD. conceptU, D*Orv. aeeepti, Male. /d.— 5 Ms. e^iom tii modum. Colvins. — 



NOTiC 



' Dea imimmiiNiiits] Hajos libri ini- 
ilOf pag. 748. ipsa Dea, de se : * Me 
primigenii Pttryges,' &c. Vide totiim 
locam. 

k JMerU igfhrabU^'] E» ernnt 
biero^lyphicae liter^. Mattianas Ca- 
pttlm, lib. ti. *• Ertotqa^ qoidmii U- 
brt tacra n!|^driie cotorati, qitoram 
literflB aoimmtium credebantur effi- 



gies,' Sic» 

^ Partim flgurU eujueeemedi animn- 
itniii] Sic per ftguram apts mella con- 
ficientis^gyptii Regem designabant, 
camjucanditate imperantem: pieto 
dracone candam soam mordent^, an- 
iinm lodicifraiit io Mlpsam redeoo- 
tem, &c. 



1 



796 APULBII 

qae ^ ^ condensis apicibas, a cariositate profanoram lectione 
inanita.7 Indidem mihi praedicat, qase forent ad usam tele- 
t»'^ necessario prasparanda. Ea protinns gnaviter,' et 
aliqaanto liberalias partim ipse, partim per meos socios 
coemenda procaro.' Jamqae tempore, ut aiebat sacerdos, 
id postalante, stipatam me religiosa cohorte dedocit *• ad 
proxiuias balneas : et prins saeto lavacro traditam, prae- 
fatus Deam veniam,' parissime circumrorans^abluit: rar- 
sumqae ad templum reductum/ jam duabus^ diei partibus 
transactis, ante ipsa Dese vestigia constituit : secretoqne 

&partini a mg prttpatan nectiMrio nd mtim udMiami», Ego eo9if€sHm atremte 
^JiciOf Mi M, atque eiiam aUquemio ktrgiora eompeTaretdwr^ parHm per me ipeum^ 
partim per mem aoeme, Cwmqae tempaa (mt mehai oaeerdos) id jUgiWret^ dmit 
me ad laoaeram proximam einetam eaierva reUgioaoram: et eum me eotloetMet im 
baheo ooUtOf ipae, oratia priaa Ditf , abMt me, aapergtna aqmi wumdieaiwu ; Uerum" 
9«e redaeit ad temptmm^ atqw ibi me eoUoeai aate ipoa veatigia Deee^ tramaaetia 



^^^«»^^^ 



6 Fax. eampotatimque, Sed meiHlose. Raeid* Ideniy eapiiMiadmqaa. Uam* 
eampoiatmqaa, Colviiu. Beitin. campalMmiqai. Sdoppins in Syml^olm. Male. 
Elmenh, In £d. Beroaldi etiam est eampoiatiaaqae: dedactum n ' campolis/ 
cinclonift seu claviriilis vitineis, ex Varrone. Vernm apud eom lib. i. R. R. 
c. 81. § 4. * capreoU ' dioontnry ut debet. Sed qiios Itali valgo eaaapoloa vo- 
cant. Hoc pertinent Olosse : CapriolnSy awarir^s^ wpdroifos» Oud, — 7 Sie 
recte pr«bent Mss. et Edd. pleraeque. ConstrncUo enim est, Lectione mu- 
niu a curiositate prof. lo Edd. Elmenh. Scriv. Flor. exbibetur eurioaa, nt 
miiJitfa foret ArcusatiTUB, respondens roZir oer6a : sed rectins tnm legcretar 
Miijfaf, sc. libros. Verom typothetaruni videtor errorairiosa. Edd. Vic. 
Junt. Ald. ae eur. Id.— 8 Pertin. ad «. eedeatem, male. Ehaenh» Oxan,foret. 
Pitb. eelaim, Ed. Floridi tutela, Inepte. Tektrii Or. p. 257. * teletse legitima 
consommaUo.' p. 250. ' Teletm discrimen maximnm.' 261. * tertlam qnoqne 
teletam suscipere.' p. 262. * instractnm telet» comparo.' Oiid. — Fux. Et 
p. Guelf. nawiier, Id.— 1 T^ eoeaunda delet Modius. EXmenk, Perperam. 
Nam initiiindiis snmtns facere et impensas teletse ferre debebat. Vide om- 
nlno p. 260. ct Cuperum in EpisLad Dalenum p. 650. OHd.^2 D'Orv.de- 
duxii, Id.— 3 Domini aeniam, Fux. Deam veniam, Quod etiam noUt Beroald. 
EMdd, De more scil. Edd. pp. Jiint. Ald. BasU. dantdominl: nt aliqiioties 
id vitii inest istis Edd. Oad.— 4 Mcndose Edd. Beroaldi (non in notis) Jnnt. 
ulr. Ald. c«rmMro(aiu. Id.— 5 Mi. cod. dedaeium. Coivius.-- 6 Palat. diiMts. 

NOTiE 

' CapreelMm^ Instar capreolornm. mitnr. Signiflcat etiam religionen 

Snnt aulem capreoU ciavicolfle, seu et sacerdotinm. Hostia antera, sen 

nannSyqnibntTitisadminicnlaappre- sacrificinm lllnd qnod ab inittandit 

bendit. fiebati ideo teleta dicebatnr, qnod 

^ ildiisiimle/il0]TffXffrj^Or»ceest magnsB esset impensm; TtXciy enim, 

expiatio, initiatio, atqne iniliationia prseter multa aliai snmtus facere sig- 

bostia ; qoo postremo scnsa hic su- nificat. 



MKTAMORPHOSBON LIB. XI. 797 

mandatis ^ qnibusdamy qaae voce meliora ^ sunt,^ illud 
plane ^ cunctis arbitris praecipit^' decem * continuis illid 
diebus cibariam voluptatem > [256] coercerem^ neque ullum 
animal essem, et invinius^ essem."* Quibus^ venerabili 
continentia rite servatis^ jam dies aderat ^ divino destina- 
tus vadimonio:° et Sol curvatus intrahebat vesperam.7 
Tunc* ecce conflnunt undique furbaB, sacrorum ritu ve- 
tusto,' variis quisque me muneribus honorantes.' Tunc 
semotis procul profanis omnibuSy* linteo rudique me con- 

i«ili dw^pQrHhuB diei : imperaiitque dam quihtudM, qua non Uai miki lo^ 
ttf eerte eoram omnibui tmperol, ut rtfranarem volmpiatim eMue per Uloi deeem diee 
eoniiMuaOf neqfue eomederem de came ulUu» amnudii, ei dMinerem a vino, Qute 
eum legitime oboenBaieem reHgioea eontineniviy etjam adteniiiet diti, quo taerii iiiH 
debebeany et Sol deoeendem addueeret teeperam ; popuU undu/ue ooneurrmUf aficienm 
ieo me tfuiipu dieenii donii iecundum aniiquam coneueiudinem eaerorum, Tune 
ioeerdoi proeul remoiii cuneHi pn^ami^ apprehema numu^ deducU ad peneiraUa 



^^^^^^^^^sr»»^ 



Ond.— 7 D'Onr. mandaio. Id.— « Vid. Not. Var.— 9 Idque plane. Volgo, 
iUndplane* Colvins. Flor. JUwi flsjic. Elmcshorttiiit. lUnd reete retcrip- 
sere alii^ qnod inveni in Mss. O. et £dd. prater CoW. Vole. Elm. Scriv. 
Istad- fne offieit etinm eonstrnetioni« Nil not. e Onelf. Oud. — 1 Preecenit 
Bert. et Coll. Voss. M.— -S Gnelf. Pal. deesse. Id.— t Palat. volmUaiem, Id. 
—4 Ms. Hb. tnviMS. Vide Plntarch. Ilb. de Isid. et Osir. Coie. Ei abest 
Pitli« MiMJMS D'OrT. tnnMiimiis Oxon. tiietiimcs Ooelf. Inepte. Ovd.— 5 Vnlg. 
Que»»' CoWins. Qnts Pitb. et sic, vel qneii^ Edd. ante CoW. nt snpra, et 
sfepins. Omi.— 6 Palat. Gnelf. aberai. Id.— 7 Ei Sol cun^tuiinirabai veepe^ 
rem. Fos. imtreihebat r. non omnino male« Roald. S. curv. inirahebai v. Ms. 
tninibai» Scioppins in Symbola. Trakebat v. Vnlgo, inirahebot v. Alii, iniroi' 
kat V. Elmenhorstins. ^lntertrahere' Plaut. Mntraho' non alibi. ITass. 
At Mb. V. p. 101. ' solcatos intrahens gressns.' ei Mbs. Plin. etiam Leid. pr. 
lib. Tii. c. la. ' Intractlo liogox.' iRtud trahebai banslt Elmenh. e Mss. Flo- 
rentiois. Vide ad lib. t* p. 103. * Vespera noctem trahente : nbi contra tii'- 
trahemie placebat Pricaeo, qoi recte animadver^it, ▼ersnm esse senarinm 
qaales molti snnt in Apuleio. Ae manebit ita, si pro evrwrfics legarans tneiir- 
SNitas «eHisto cnra Plthoeano. Qnia tamen inirabat cnm Edd. Basil. ostentant 
Palat. Guelf. quod etiaro defendi posset, et uiireiJNil D*Orv. FnW. pnestat 
liic tnlraA. cnm rellqnis servare Eda. et Mss. sive addocebat et accelerabat. 
Oxon. Ssl curatui. Ond.'— 8 Edd. plerseque male ium. Id.— Fux. lurbulee. 
Roaldos. Lego, Itir^ sacralonim ritu veiueio. Alii distini^unt, iurbaf 
amererumf riiu tetmio: Brantins. Prave jungebant qnidam, <iir6«s soero* 
rtim ritn vetueio: variii. Post iurbm enim erat distingnendum, ut recte 
observarnnt Edd. posteriores. In mea Fnx. Ms. collatione est iube, 
Oadendorp. — 1 Al. snenmles.— 2 Bertin. prosctiiie omnt^iis. Modios lege- 
bat, proximi». Scioppius in Susp. ii. 4. et Symb. Nnlli enim aderant profani ; 
acd soU initiati. £/iiieHA. At nnde id scivit Modius P Torbse ergo illae, qna- 

NOTiE 

' Qii« eoee ineHora euni] Qn» sanc- ^ Inviniue essem] Vox a ' tino ' et 
tiora snnty qnam nt sefmone efferan- ' iki ' fomiata : nsitatios est ateie- 
tar in ▼ntgns. mivs. 



798 



APULRII 



tectum ainicimine^' arrepta manu^ sacerdos deducit^ ad 
ipsius sacrarii penetralia. Quaeras^ forsitan satis anxie^ 
atodiose lector, quid deinde dictum, quid ^ factnm ? dice- 
rem^ si dicere liceret ; cognosceres, si liceret audire.7 Sed 
parem noxaro contraherent aures et linguae illee temerariaB 
cnriositatis.* Nec te tamen, desiderio forsitan religioso 
suspensum^' angore diutino cruciabo.' Igitur audi: sed 
credci qua vera snnt. Accessi confinium mortis : ^ et cal- 



ipnui taerarii me velatum amictu lineo^ H «o««. Curioa Uttor, /arUMte ragabU 
viUde etUcUe quid diclum eit, et factum paatta. Diceremt «t mihifait ettet dicere ; 
tu audiree eifaa tiln esaet audtre. Verum auret et lingu^ incurrerent in timHem cul» 
jiam curiotUatit temeraria. Ne^ue tameu longa anxieiaie torqu^ho te tutpentumfor' 
tatte dmderio religioao. Audi ergo : ted crede qua wa «pi<. Accem ad oictnia» 



^^^^^^00 00^^ 



rnm fflenlio facta est, soKsne constabaiit initiatis ? Qnit crcdat ? Tn niliil 
mata, et consnle potins teq. pag. ' In aspectum popnli errabam.' Oad. — 
3 Linteo et rudi me cont. amicimine. lidem, rudique me c Coivina. Beitin. 
UnUo et mmdique cont, amic» Wowcrini. Sciopp. in Symb. Flor. l. rudique me, 
£lmenhorttlii8. lAneo Mt. Petr. et rudi dant Lips. Palat. Edd. CoIt. Vnlc* 
Flor. Accedit Oxon. l, ei rudimme eontectu amie. Ceterl Mst. et Edd. Vett. 
rudique: qnod repotoi interim, licet hoc loco * mde amicimen ' panmi pl»- 
ceat |iro novo et non trito. Vernro vehementer dobito, an lintea vestis poa^ 
sit vocari * rndit.' Alia res est in ' lana rudit,^ et similibas. Qnaro magts 
inclino in lectionem Cod. Bertin. nt pro et legamnsnM» sic : ItRlM me undiqMe 
eonl* Nam male Edd. Wow. Prie* carent r£ me. Edd. ScriYerii daiit, J. 
mndique me» Ond. — 4 D'OrT. adducU. Id. — 6 Fui. ^tusrM. Roaldns. Sic et 
]>'Orr. Oxon. Par. Coll. Voss. Vide ad lib. ii. p. 2S. Crwdos w. 1. CrMlcib 
Ond.— « D'Orv. bis quod. Id.— 7 Pitb. audiret. Id.— 8 .V. c. a. et I. teutero' 
rim euriotitaHt. Mt. lib. ei auret et Unguee curiotee tewuritaHs, CoWios. PaL 
nt CoWii liber, a. et i. temeritatit curiot4e. Fl. a. e, I. iUm. Elmenhontioa. 
Pith. contrukentem. Pal. Onelf. Ltps. D'Orv. eontndtent. Tnm bene omnino 
Oson. cum Lipt. et attrct, et tingua. Ambigo qnoque, an non prsstet Unigva 
meay dicentis tc. nt auret <««, Lector, andientit. cnrMttf tem«ri<altt itidem est 
in Ouelf. Oud. lUa tem. eur. Primam vocem refttitui auctoribns Mss. si Fux. 
JReg. Lips. Ou^lf. Pal. exripiat,qni carent iliacum Ed. Colv. et seqneBtilMta* 
Hnm prioret agnoscunt, iLpxBuuAs pro Uiiut; nt apnd Plaatnra. Vide Parei 
Indicem, et ad lib. iii. p. 66. ' Nocti istfle.' In Flor. N. 7. £d. Jnnt. post. 
*• Alexandri illi, 1. o. excellentittimi regis, Sic. Ejut igitor Alex.' Id. — Pnl. 
5iitp0c<Hm. Elmenliorttint. Cnni Gnelf. reUgio In Piih. religiotum in Gnelf. 
Oiid.^1 Fux. Reg. angore dsimio erudabor. Ultimum etiam in Coll. 

NOT/E 



* Dtetne dstlniaiiis fpadimawiol Qno 
scilicet debebat te tittere coram Dea 
I^ide initiandom, qnomodo et qni va- 
dimonium dedernnt, die vadimonii 
coriUB Jndice tisterese solent. 
. * jAccrssi coH/bittm morlts, dfc.'] Sn- 
pra boc libroi ^quippe cnm transaclis 



vita temporibnsy jam in ipso finitse 
Incis limine coostitotoSy quois tmtt^ 
tnto postint magna religionis com- 
mitti silentia^ numen Dese soleat eli- 
gere, et sna providenHa qaodnaB mo- 
do renatos ad novce ropoDefo rwMia 
saltttil cnrricttla/ 



MKTAMORPHOSEON LIB. XI. 



790 



cato Proserpinse liaiine,* per omnta vectns elementa reme- 
avi.' Nocte media^ vidi Solem ^ candido cpru3cantem In- 
mine : ^ Deos Inferos^ et Deos Superos accessi co|*ai»# el 
adoravi de proximo. Ecce tibi retqli^ quae qniamvis audiito, 
ignores tamen necesse est.^*^ £rgo» qnod solum potest 
sine piaculo ^ ad profanocum intelUgentias enuntiari, rele- 
ram. Mane factum est ; et perfectis solennibus, processi 
duodecim sacratus atolis/ ' habitn quidem religioso satis, 
sed effari* deeo nullovincnlo prohibeor: qnippe quod tunc 
temporis videre prassentes plurimi. Namque ^ in ipso asdis 



9iaHU : et p^fdem iw^uUin Mjliim Pr^mfUdf^ «« r/rdii, de^oiitm per univeraa <{ea^nia. 
Vidi media node SoUmfulgetUen^ tgiendida iuee: acceesi numifeeto ad Deoalnfe- 
ro8, ei ad Deoa Superoa, et eos tMeratua eum e propinquo. En narmvi iUn', 9«^r 
neeeeeeario non inteiUgea, quamvie ea audierie, Narrabo igit^r tantufn u<, quod 
poteetexponi ecfptui prqjfanorum eine crinme, Mane advenit : et, peraetia cari» 
«0iitity ego prodU aancte veatUua duodecim^ veetibua, habitu quidem vaUie myatieOf 
aed muUa kge impedier quin de eo loquet: quia Jiimtmm qui luine adenmt eum vt« 



r#t^^^«4 



diuiina Pttb. £dd. Ber. Bas. pr. ld.^2 Pitb. lumine. VidQ r4 p. 254. /4.— 
l Fiix. remeram, Id.-~4 CoU. Lips. c^didiiiii c. iumen. ld.—5 Fusc. t. credere 
neeeeee eef. ^ecte. Hoald, Ideiu, ignorea, t^eten credere neeea^ eai, Colv^is. 
Tamen eredere n. Ita Pal. Alii rh credere non agnosciuit. Elmenh, Quia Flor. 
Bert. Pitb. rhcredere non babent, natius duxi, iuud verbi non incnlcare, Itcet 
ceteri Msa. O. id ostentent; et Scriverii^s quoque Rd^iserit,ted nncinulis in- 
clnsuniy probaveritque itein Pricseus. Quse audita etiamsi iKnores, tamen 
necesse est, ut credas. Oiid.— 6 Oxon. is tiid« p. Id.— 7 Idem, aolennitaiibue, 




cratis/ i. e. initiatis, l^povfiiyou, et de 12. stolie vide Beroaldum. Oii^.» 
S D'Orv. affari, Id,— 9 Abest a Pal. Guelf. et Qxon. /d.— 1 Oxon. aatii, 

NOT^ 



V Noete media^ vidi Soiemy 8fe,] Dio 
Cbrysostomns, Orat. 12. ubi de Mys- 
teriis Initiato : no\X^ dp&rra pvarufdi 
B^dfunOf woXXmp t^ iutoiotfTa rowCrtfp 
^t M fSv <nc6rovs r§ koSl ^tnhs ivaXKhl^ 
aabr^ ^aivoft^Mw, KXAxtfy tc pvptmp yufo- 
ftiAmWf * videntem mnltas mysticas vi; 
Mones, moltas quoque taies voces au- 
dieatM: dnm tenebrse et himen 
altematim ipsi apparent, et inDumera 
alift finnt.' 

4 4^ qmmvie audUaf ignoree ta- 
Hitfii ueeeoH eef} Qnia tam obscure nar- 
ravi,nnllis adjectiacircumstaotiii, ut 



audiens non audi veris, et sciens nesd- 
as. Quidam babent, gua quamme midt- 
ia ignoree, tamen eredere neeeeee e$t, 
Sed malo priorem lectionem. 

^ Duodeeim aaeraiue eioiia'] Stolas 
hic intellige vestea qnasdam sacerdo- 
tales. Qnod autem duodectm ejm- 
modi Testibns amietns fuerit, inde 
fortasse factnm est, quia blc est sig* 
norum Zodiacl immerus, qaem in sa- 
crts Isidis (quK Luna est) magnam 
profecto Tim babere oportebtt. Ua^ 
de, oon indutum se modo illit duode» 
cim stolis, sed tacrttoia ftiisM 4icit« 



800 



APULBff 



sacra meditallio^ ante Dese simalacram constiiQtom ' tri- 
bunal ligneum jossas saperstitl, byssina quidem, sed floride 
depicta> veste * conspicuus. Et hakneris dependebat^' pone 
teigtimy talorum tenus, pretiosa chlamyda. Qaaqua [257] 
tam^ visereSy^ colore vario circamnotatis insignibar ^ ani- 
malibas. Hinc dracones Indici :^ * inde gryphes Hyperbo- 
iei:7^ quosi in speciem pinnat» alitis, generat mundos 
alter.' ^ Hanc Olympiadem stolam ' sacrati ' noncapant. 
At mana dextera gerebam * flammis adaltam facem : et 



denmt. Eg9 imm cmueendijMMm moerdeHB aoHum Ugmum periimm t» tpf • medio 
tempU «pdtw, anie egigiem Deet^ eramque tpeetulfiHe veeie, Umea qmdemt eed elegmi' 
ter pieta, Ei fretioea eldamiffe peadebai mihi ex kamerii poet tergum ue^e ad 
cakee : underumque tamen aepieertr^ dieiiaeiue tram mamaUhue eireumpieiu di- 
vereo eolore* Ine erani draeonee iudieif Ulie grupkee Hyperborei^ 911M oller orbie 
proereat ad fermam uebutie eJaiee, HeHgioei mmhI eam ueeiem Olpmpiaeam, 
Sed/ertbam manu dextra/acem aceeneam/lameme^ ei kabebam capui deeeuier redi' 



^#^#^#«N#«^«^ 



Id. — 2 Id«iii, qs qnod potest esse ^«t. Colviat. Flor. /laree, EXmenh,-^ 
S Elegantias sine copnla legu, ex kwneriBf cum Piccarto Peric. Crit. c. 16. 
et AmtieD. ad AnreL Vict. de Vir. 111. c. 21. nt apnd Ovidinm, ' anreaqiio 
£x hnmerit medios coroa dependebat in armos.' Vernm tamen sic ' amicula 
hnmeris deflnentia ' dixlt Aoctor lib. z. p. 29S. In Ouelf. catorum, In Oxon. 

cst eolerum tenuie, Ood.— 4 Palat. 9393. Fnz. Ozon. Edd. Jnnt. pr. Ald. 
pimiquam, Male. Vide ad lib. It. p. 22. Tum in Bert. (. Mscte. Id.— 6 Idem, 
nuigmibatur, CoWius. Pal. Oxob. Onelf. Par. ineignabar. Oad,~6 Idem, 
Indicte, Colvins. Philostratus apnd t*hotium p. 532. Elutenk. In Ed. Vicent. 
Indice, Vide de his bestiis in stola depictis Bayer. in Epist. ad Crozium 
tom. I. p. ll^. Oud, — 7 D*Orv. hinc gr. borei, Inepte. Adi Comm. /d. — 
8 M, aUuer, D'Orv. Abest rh alter a Bertin. Id, — Bert. olim mctam et, 
Elmenhorstiiis. Item Pith. nnde malebat quidam Olfmpicaee, In Coll. Lips.' 
Obfmphaeum, Olympi et Olympiorum in sacris Isidis niiilam rationero, nec 
mentionem esse, censet Reinesius, co^jiciens hinc Leonticamf Inscript. Cl.i. 
N. 48. p. 06. Oiid.— 1 Pal. Gnelf. aaceaii, Id.— 2 Ad manum dextram gere- 
bam, Fnx. ai manu dextra, Roaldus. At manu dexlera, Vulg. ad manum 
dextram, Colvlns. Flor. at numam dextram, roale. Elmenh* Cnm prioribus 
Colvio £dd. etiam Pith. dat ad manum dextram, Ceteri Codd. Colvianas re- 
stitntioni assentiunt. Scriv. edidlt, ac manu dextera, £d. Ber. gerebantt 

KOTJE 

nerat mundue aker] Qnidam Hyperbo- 
reos, apud qnos nssci gryphes dicun- 
tnry medios fecere inter ntmmqne 
Solem» Antipodum scilicet occasnm, 
et orlentem nostmm : ez qoonuis 
mente hic loquitur Apnleins. PIU 
nins tamen hoc negat. Pioguntor 
autem Oryphes alis et restro aqaiUs 
similes, cetera leones. 



draconee ImHei] India dra- 
cones gignit mazimos cnm elephanti- 
bns perpetua discordia bellantes, 
teste Plin. iib. viii. cap. 11. 

^ Inde gryphee Hffperborei] Servins 
ad Eclogam viii. Virgilii, *■ Gryphes 
genus ferarum in Hyperboreis nas- 
citur montibus.' 

■ Qui»$fU*p€eiempinnateBatiiie,ge^ 



MBTAMORPHOSBON LIB. XI. 801 

capot deoora corona ciaxeraty' pabnae candidas ^ foliis in 
modom radiomin prosistentibns. Sic ad instar Solis exo^- 
natO)^ et m vicem stmnlacri constituto, repente yelis re«- 
dnctis^ in aspectum popnli errabam.' Exhinc festissimnm ^ 
celebraYi natalem sacronim : * et suaves epnlao/ et faceta 
convivia.* Dies etiam' tertins pari csDrimoniamm ritn 
celebratus^ et jentaculnm ^ religiosum, et teletas iegitima 
consnmmatio. Paucis dehinc * ibidem commomtus diebos^ 
inexplicabiii voluptate simulacri jdivini perfraebar : irremu- 
nerabili quippe beneficio pignemtus.' Sed tandem De» 
monitUj^ licet non plene»^ tamra pro meo modnlo, suppli- 

niUwm MfWMy/oItw paUnm ttmdkkB promicaiUibitB tnitor radiorunL Cum ne oma- 
hit e$um in motfanii SoHa, it pooitua in laeo ffiguiy retraeti» eubito veU$, fer^bor 
per oealoo popuU» PoOtea eeiebravi l^tioeimum diem vuiiaiiome mea : et appoaita 
omUjucuwdm dapeOt oi eeiebraia MHoioM jod< eondiia, Terthu etiam diee eelebra- 
iu» eet Oedem c«rtMMitli, ei/aetwm eet eaerumjeutacuiumf et iniiiaiio rite abootuta 
eoi. Deimde manene ibUem per aUquot dtet, pereipiebam voluptaiem^ f iMm expri* 
more nom poesum^ ex eonien^piaiione effigiei De9 : addictue nempe ipei ben^kie 
' remuneratiene.uu(}ori, Attamen uunUtione Deee^ aetia ipei euppUaier frofm» 



Bm. pr. gerebat, Ond.^3 C. decore corona c. Fox. deeorata, Roaldas. Ms. 
deeora. Colvius. Ms. Vra, decora. Scioppins in Synibola. Lege cum Pal. 
deeora e. Elmenhorstiufl. Adde Oxon. Gnelf. cum Edd. Elm. Scriv. (|aas 
■eqnor. Decorata D'Orv. Petr. De bac corona adi Tristan. tom. i. Numiflro. 
p. 608. Oiid, — 4 Polnitf ecauftda. Flor. p. cfliu/u/<r. ElmeohorntiiiB. SicMss. 
et Edd. O. ut debent. In qna Ed« sit candida^ nescio. OmI.— 5 Vid. Not. 
Var.— 6 Exkine feetioiaoinam. Fux. /««fiMtfiti(fii..et Ald, liotddHa. Ma. Cod. 
feetiseimum^. Colviufl. Folviamifl, /eliciaeimum. Sciopplns in Symbola. 
Vide, qns vir exlmins mommqne integritaie modefltiaque et eruditione 
prsclarns, Henricna Lindenbrogios ad Censorinnm pag. 7. cap. 2. notal. 
AHi, /eltctsMMKai. Elmenhorfltins. In I>*Orvill. et hinc /eUciatinmmf Palat. 
Onilf. /etieaimum. Sed Pith. Bert. Oxon. et Edd. O. ante Colinenm dant 
ycsftsstmmn. Verissinie, nt restitui. Ita ' dies festissiml' apnd Vopiscum 
in Tacitoc. 11. Ond.— 7 Edd. Wow. Pric epulaa, ut jnngas verbo ' cele- 
bravi.' Sed allter placnit Apnleio. Vlde ad lib. i. p. 6. ' Jam scitnm et 
cavillnm : jam dieacitas tinnula.' Id. — 8 Idem, /acete. ColWns. Sic etiam 
Fnx. /aeetam D*Orv. OirI.'-9 £d. Flor. vitiose enim.' Id. — 1 Oxon. ventaeu- 
kam^ Pith. IsntocMhiM, Ed. Vnlc. sec. intentaculum^ typothetarnm, nt reor, 
o<^dKpaTL Jd. — 2 Addit Oxon. etiam, De * inexplicabili voluptate ' vide ad 
Itb. II. p. 21. /d.-^8 Pith. ^atdfiit. D'Orv. rnrsus pignoratue. Vide snpra. 
M.— 4 8ed tamen deto monitu, Fux. aed tandem d. m. recte. Roald. Pal. 
oed tundem. Wowerios. TondfM rescripsi fide Msstorum, etiam D'Orv. Oxon. 
One|f. Par. Coll. Lips. cnm Edd. Jnnt post. Wow. Seriv. Pric. Seqaitur 
tUico iamen. Oxon. Guelf. Mmitla. Ond.r--6 D*Orv. pUme. Id. — 6 Pal. «ap- 

NOTJE 

* £«enMle] Snpple me : vel lege * Celebraei nataiem aacrorum] Ser- 
cnm Ald. codiee esBomatuaf et panlo vins ad iii. Eclog. * Natales apud 
poat eonsltltilKs : qood roelius puto. majores plennm nomen est. Poste- 
DOph, et Vor, Cks. Apul, 9 £ 



802 APULBII 

cue gratiis persolatis»^ tmrdam satis domaitionem comparo ; 
Tix equidem abraptis ardeDtissiroi desiderii retinaculis.^ 
Provolatus denique ante conspectum DesB,' et facie mea 
dia detersis vestigiis ' ejas, lacrymis obortis/ singaltu 
crebro . sermonem * interficiens, et verba devorans, aio : ' 
* Tu quidem sancta, ethumani generis sospitatrix^ perpe- 
tua, semper fovendis mortalibus ^ munifica, dulcem matris 
affectionem miserorum casibus tribuis. Nec dies, nec 
quies ulla, ac ne momentam quidem ^ tenue, tuis transcar- 
rit beneficiis 7 otiosum; quin mari terraque' protegas ho- 
mineSy et, depulsis vitse procellis, salutarem porrigas dex- 
teram : ' qua Fatorum etiam inextricabiliter contorta re- 
tractas licia, et Fortunse [258] tempestates mitigas/ et stel- 

1MM etMdiguii fmdtmf §ed »aiUm tectmdmm wuoi /ociiirafet, fuvpan tme lenU od* 
flHMiiiiii od redeindmm demmm, Poetqmam ^grejregi «tnaila arrfMlitMNJ detidern^ 
9110 tenehetr^ remwnendi apirtf Demn^ proetratue temdem earwn tpta et mlfeterei» dim 
^jmi veetigit» mee «mMii, laerffmie manMntibm»j intereeeana eratmnem meamfnqmen' 
tibm» »ingmUibm»f et emffbean» mea» veee», dice : Tm i(midem eanetay et aetidma em^ 
eervatrix generi» hmmanif »emper liberaU» in nmtriendi» hondmibn», premta» dmkem 
ajfeetmm parenti» cakanUaiibm» ii\fhrtunatorum : neque die»^ aut nox idia, ac ne 
hreoiteimMm qmdem pmnctum tempori» elabUur cacmiiii f iitf 6tfii^ctt«, fiaii tui 
homine» tn terra^et in mari^ ef, diesipaii» tempe»tatibm»uit4ef ofera» ei» flHMim 
vairicemf qima retralU» etiam JUa Parcarmm inexplicabiliter contortay et »eda» 



jrficNfRy Oadf. omppAeiL Pitli. grati» cnm Edd. pp. /d.— 7 Comparo Vix. eq, 
rfftfMMfif, pravoL Edd. Ber. Bas. pr. eompero. Malim aotem cnm aliis Don 
plene distingaere post eomparo; sed poit reltiiaaillc. iinftfNliffftml deest 
Oxon. Id. — 8 Flor. «MipccltMi D. Lege, conffpliiiN £)«r. Elmenborstins. 
Ineptisiime. Seqaentia satis docent, coiispecliim bene se babere. Ad Dem 
enlm imaginem provolatns, eam lacrymis hnmefecerat, et faeie crintbnlqne 
deterserat, e freqaentissimo adorantiom more. Vide modo ad Lncanilib. ii. 
80. ' HsB lacrymis sparscre Deos.' CMiccliim in £d. Vnlc. sec. est typo- 
tbetSB error. Oiid.— 9 Ddmiis veetigO». Fux. detertia. et ita Beroald. et Ald. 
liber. Reald* Vitiosissime Bas. repetiTernnt lectionem Edd. primarnm de- 
Inrstiyqnam bene correxerat Beroald. nt Mss. Iiabent, e't sensns postnlat. 
Icriw Edd. Jnnt. pr. Ald. Ond.— l Fnz. aborti». Id.— 9 Pith. »ermone. Id. 
--3 Aio. Edd. Jant. ntr. Aid. anjnia. Id.— 4 Pal. Guelf. sccrcfa. Par. 
joipilalic. Id.~6 Pith» /ovendo moraUbma. Id. — 6 Th qmdem abest a scripte 
codice. Coletiii. Item a Palat. et D'OrYill. Nec nude. * Ne' ssepe Nostro 
et aliis pro * ne qnidem' usnrpatur. Vide ad lib. i. p. 17. < ac ne snffi- 
cientem snpellectilem.' Oudendorp.—7 Oxon. a m. pr. &fiie/Scttmi. Id. — 
8 Quwmariterraque. Fnz. ^iitM m. lcrrafMc. Et Ald. AooldMs. Istnd «isa 
prave est in sola £d. Bas. ONd.— 9 Dextefom. Edd. Vett. dextram. Id. 

NOTA 
ritas, natalis dies, dicere cispit.' Na- cam religioso statu novam vitaiD fnU- 
talem sacforum vocat hic diem, quo set anspicatus. 
consecratos foeraty qnasi iilo die una 



MBTAMORPHOSBON LIB. XI. 803 

larnm noxios meatus cobibes/ Te Saperi colant ; obser- 
vant Inferi : tu rotas orbem ; laminas Solem : ^ regis mun- 
dum ;' calcas Tartaram. ' Tibi lespondent sidera, redeunt 
tempora, gaudent numina, serviunt elementa.^ Tao nutu 
spirant flamina/ nutriuntur nubila/ gefminant semina^ 

ceO«« ybrlMMP, ti eaircn «oariM cKniw MlronMi. Smpffi U cohmt : I^M l# 
veneraniur : tu mundum agi$ m gurum ; tu coUuttraM Stiem : tu gubema» orbem ; 
tu pedibus premiM infemum. SieUm tibi obeeqmnntur^ im te Dii latantury tuojuseu 
veriuntur auni tempeatateiy elemenia tibi obediunt : ad tuum arbitrium venti flemi^ 



— l Pith. iempettate m. Id.— 2 StetL varioe motu$ eohibe». Fax. ei, noxioe mm- 
iu». I«l(|iie non abs re. Roald, Noxio» meatu», Vuigo, vario» meaiu», CoN 
vins. Hinc vagos meatus conjecit Cl. Jhc. de Rhoer in Fer. Dav. p. 227. Sed 
aajRof meaiu» vere praebent Mw. O. et ante Colvium quoqne £d. Jnnt. post. 
Motu» typothetarttm modo est error in notis Roaldi, licet saepe de siderum 
cnrsa vox illa usnrpetnr. Sed et ' errantinro •idemm meatut Plinio lib. ii; 
c. 8. et 8«piu«, item Manilio ; ac Nostro de Dogm. Plat. p. 582. De Deo 
8ocr. p. 666. Mart. Capell. lib. i. p. 4. * Fulgnrum jacttts, atque ipsins mea- 
toa coelt •idenimque.' Sic Mss. optimi, non ae laitiia. Hine eidem lib. viii. 
p. 874. ut c Mss. plurimis et vetustisaimis legi debet : »uperi eeeteeHeaqme^ ^t 
veatra reeen»ebUi» meacnla. Vulgo, metaada. In Fnx. eohihen». Ovd,— 
S Vid. Not Var.— 4 T. reepondeni tidera, gaudeni lucniiiia, redeunt f«mporiiy 
aerviuni elementa, Lege fcuntaa. Wowerius. Re»p. udera^ tempora redeuntf mi^ 
nliMa. iSErrv. elem. Sic Bert. in qno et panlo post legitnr : creacaal frajntna. 
Sclopp. Snsp. II. 4. et Symbola. Elmenk. Perperam omnino. I<egendnm 
est enim cnre Mss. ceteris, et Edd. ante Colvium, qui e Lipsiano immntavit 
non nihil ordinem : Re». eidera^ redeuni tempora, gaudeni nMmiiuiy scrrtmil el. 
Inepte Inaitiia refinait Wower. et ex ejos editione de more Pric. Sidera et 
ntmitiia solent disjunctim nominari. Adi omnlno notata ad p. 240. ■ snmma 
Inminum, prima coelitiim.' Oud. — 5 Fnx. »p,Jiamna. Vere. Hoc vidit Be- 
roaldus. Rodld. D'Orv. fuJminay Edd. pp. Junt. pr. Ald. Bas. pr. flumima^ 
De *■ spiritu fluviah ' egimus ad lib. vi. p. 117. Sed prsterquam qood ille 
teonior est, qnam nt inde Isidis laudes decantaret, agitnr hic de rebns coe- 
lestifons, ut e seq. ennntiato patet. Bene igitur ftaiidna in Mss. et ceteris 
Edd. Oud. — 6 Palat. imlrtMal. Colligunt aqoas. Sed fortasse hand ntale 
rescripseris, mngitnil ntifttla : qno loqnendi genere nsns libro de mnndo. Wow. 
Eimienh. In D'Orv. item Fux. et Coll. Lips. est natninil ; atque Ita edidit 
Scriverins; scil. aqnas. Sed passim nota syliabae icr in Ms^. omittitur, ac 
nusqnam hic activnm verbum, qood hic obscuram redderet seutentiam, adhi- 
bet. Nec mttgtunl, ot de tonitrn agatur, habet locum. Nam Anctor recea- 
set oronia salutaria Divae opera, eiqoe foecnnditatem omnium rernm ascri* 
hit : nt docent etiam ae^a. Hinc p. 230. ' udos ignes, qnibus nntrit Iseta 
semina/ ei ascribit, ac siaera ali et nntriri humore, aiunt passim Veteres. 
Contra male ur addidernnt in Floridis N. 12. de psittacis : ' Eo facilins ver- 
ba hominnm ' vel AomnitJ * articolant.' Sic enini leg. e Mss. Pitli. Llps. EUi. 
Jnnt. post. nt bene citat Salmas. in Plin. p. 713. Vulgo ariieulaniur, Oud, 

NOTiE 

y Lumina» Solem'] Hloc evidens est, toram, seu anlmam miindi, ac sum- 
per Isidem ab Apnleio non tantum mnm numen. Quis enim a Luna So. 
Lanam intelligi, sed ipsam rerum na- lem illummari dicat ? 



804 APULBIf 

crescunt germinaJ Tuam majestatem perhorrescant avea 
Goelo meantes/ fer» montibus errantes, serpentes solo la** 
tentesy bellu» Ponto natantes. At ego referendis laudibns 
tuis' exilis ingenio/ et adbibendis sacrificiis tennis patri- 
monio : nec mihi vocis ubertas ad dicenda, quas de tna ma« 
jestate sentio, suflScit: nec ora mille^ linguseque totidem^ 
vel indefessi sermonis * flBtema series. Ergo^ quod solum 
potest^ religiosus qnidem» sed pauper alioquin, efficere, 
curabo, divinos tuos vultus, numenque sanctissimum ' intra 
pectoris mei/ secreta conditum^ perpetuo custodiens/ 
imaginabor/ Ad istum modum deprecato summo numine/ 
complexus Mithram sacerdotem^' et meum jam parentem/ 
colloque ejus' multis osculis inhaerens, veniam postula- 

iiii6c« ccmcretctmtf amiM girmtiuaU^ germina tuUUaeuni. Vckute» toUmtee per 
merem^fertB vagaMea tn moiilt^, oMguee obdiH t» terra^ eete nmtunHu tn nuai, r«- 
formiiUMt iuam mqfeetutem, Verum ego eum tenuiaria ingenU^ quam «1 paaeim 
referre tuaa laudeaf et patrianonii anguatioria pum par eaaety ad offerenda tibi aaeri" 
Jkia condigna : nec mihi auppetit eopia verborwnf ad exprimenda ea, qua eogito de 
tua nu^eatate ; nec mihi aunt mUle ora, ac totidem linguee, aut perpetuumjttum orw 
tionis i^fatigabiUa. Ego igiturfaciamf quod poteatfacere mV, reUgioaua quidfua^ aed 
inopa: repraaentabo mihi tuamfaciem divinamf et tnam aanctiaaimam nmgeattkem, 
atque iUam servabo aemper condiiam in tntimo meo pectore. Sic orata auprfma Dta^ 
ampleetor Mithram aaeerdotem, quem jam uocabam meum parentem^ et agixua 
^ua cenrici, ae ingerena crebra oacula^ rogabam eum veniamf quod non poaaem ei 



^ * ^#N^«»>r^^»»^^ 



^7 Bert. gramina. Rlmeoborstius. £x perpetna liarani ▼ocum confuiione; 
qua hic totum Apnleii acumen, et lolitns ipsi in repetitionibus earnndeu 
•yilabarum luansy de qno saepins snpra egimns, perit. Ceternra voz Imbc 
cum tribus seqq. deest Fux. et cnm qnatuor seqq. Oxon. et Par. Oiitf. — 
8 Perkorreacunt avea caio meantea, Hme omnia non sunt in membranis. CoIp, 
nempe quatenns est Venus. Lucret. lib. 1. 10. &c. Waaa.-^9 Pith. rtferenten. 
Palat. Ouelf. l. ^ua. Ond.--l fart^tnis inganio, Vnlg. exiUa ingenia. Colvins. 
ExiUa. Ita Mss. Vulgo, exiguua. Elmenborstios. Soli Mss. lips. et Pal. 
cum Colv. Viilc. Wow. Pric. babent «a%itiw. Ceteri servant melius exi/ia, 
bene revocatum ab Elmenk. Scriv. Flor. Sic * oratio, vox exilis,' Scc. Ib 
ISmx. exii, unde proclive est refingi exiU. Sed exUia ingenio praestat, vel ob 
seq. * tenuis patrimonio.' Otn/.— 2 D'Orv. Cod. indtfeci, Quod valde con- 
firmat Pricaei conjectnram indtfecii. In quibns vocibos seque probis perpe- 
tua haec est varietas. Consule notarnm Indicem. Id. — S £d. Flor. Mcrsitl«. 
«tmvm. Id. — 4 Pectoria meia. Lego, p. nui. Elmenhorstiu*. Jifctf est typo* 
thetarum error in Edd. Vuic. sec. Otid.~5 Ms. lib. coitdito. Colvins. ciun 
Palat. et Ouelf. OhiI. — 6 Bert. p«rp«<tnim c. Elmenhorstius.— 7 Pith. a. nomima. 
Oud.— 8 Th aacerdoiem delet Bertinus. Elmenh, Oxon. Par. Mithiam^ £d. 
Bas. pr. mirum, Vide snpra. Oiid.— 9 T^ eoUoque non est in Bertin. EUnenk, 

NOT£ 

* MeuM jam parentem'] Qoia cnm ipsum secnndo geouisse, vitm scitt- 
euni ininisteriis initiasset, videbator cet religios». 



MBTAMORFHOSKON LIB. XI. 



605 



baiQf qnod eam," condigne tantis beneficiis, mnDerari ^ ne- 
qiiirem« Dia deoiqae gratiaram gerendaram sermone pro* 
lixo commoratas» tandenrdigredior: et recta^' patriam La- 
rem^ revisnras meam post aliqaam maltam teroporis,' 
contendo : paacisqae post diebas, Deae potentis instincta»^ 
ri^tim constrictis sarcinulis»^ naye conscensa, Romam ver* 
sns ' profectionem dirigo : tatasque prosperitate Tentorum 
ferentiam, Angusti portum * celerrime, ac dehinc carpento 
pervolavi:' yesperaqoe, quam' dies inseqnebatur iduum 
Decembrium, sacrosanctam istam [259] civitatem ^ accedo. 

retributre nurcedem dignam tmUU henefiem. Denique^ cum diu demeraitu euem 
im ogendiM tpti fratiis lon^ arationej dueeda tandem : et recta eo in meam pater- 
nam dQmnm, reviiurus eam poet wdde longum tempu»: et poet paueos dies, mmitu 
Dea poteniiif coUigo eeleriter eareinas meaSf et eonseendo nacemf ae dhrigo iter 
Romam tersuM: et eeeuna ieeundojlatu ventorum^ quttui impeUebar^ intravi veto' 
eimtne in porfvm, deindeque celeriter ddaJtue gum eurru ; et pervenio ad hanetaero* 
oanetam civitalem pridie IduM Decemhrie veapere, Nee poitea mikifuit uUa eura 



—1 Quod deum. Quod eum Ald. Recte. Roald. Idem Ms. quod Deum, Col- 
Tins. Deum inepte Pal. Fnx. D'Orv. Oxoii. Giielf. et Edd. primae cum Bas. 
Eum recte jam correxit Beroald. Bxulat a Florent. Oird.— 2 Remunerare, 
Fqx. munerare, Ald. antem munerari, Roaldafc. Kemuneraru Vulg. reimiiM* 
rare, Nec male M». munerari, CoWins. In solis £dd. Colin. et Bas. est 
remunerare. In CoW. et seqq. remunerari, Vide ad lib. iii. p. 53. Sed 
Mss. O. et Edd. priores exhibent munerari, VerissimiB, nt reposui. Mn- 
nero vel muneror aliquem condigne beneficiis valet, mnnns do alicoi ob 
prsestitam beneficinm. Lib. x. pag. 227. ' liberto magnifice monerato.' 
Pkut. Captiv. ▼. 1. 15. ' Ut beneficium bene roereoti nostro merito 
maneres.' Pal. et Onelferb. unam neq, Oud. — $ Vnlg. et recta «ul CoI- 
▼i«s. Bfirtin. et r^a via. Elmenhorstius. Ceteri Mss. et £d. Junt. 
post. optime habent, nt restituit Colvius, cx Nosiri genio, Et reeta, Vide 
ad 1. VI. p. 120. Oud,"-A Pal. Guelf. patrKtn L, Id. — 5 Pott aliquantuium 
teuipori». Fnx. poii aUquam muUumt, Quomodo nos emendavimus snpra. 
Roaid, AJiquammultum, Ibidem, a/toium/iiiiMi. Colyins. Elmenhorstins. Su£> 
frogantnr r^ aUquam multum Mss. O. ut a Colvio et dein editum. Vide ad 
1. 1. p. 17. * Post aliqnam mnltum temporis.' Ond.— 6 Edd. Ber. Bas. pr. tii- 
atructu, Id.— 7 SaranuUi, Gnelf. iareinoUi, Id.— 8 Palat. vermu R, Pith. 
]>'OrY. R, uioue. Id. — Vid. Not. Var. — l Pervolavif ve»peraque quam. Ab 
£d. Beroaldi hnc absunt. In £d. Bas. pr. ve^eramque unam, Oud.* 

NOT^ 



• Auguiti [Hauit] portum"] Sic vett. 
editt. Lipsins legcbat, Augueti por- 
tum: sed absqne nllo sensn. Non 
eat mutanda antiqna lectio. 'Han- 
rire portnm' est penetrare portnm, 
intrare io portum. Sic 'gladio latus 
haarira/ est gladlo latus penetrarc. 
Poitom autem kict^ ^{«x^r vocAt Os- 



tiae portnm, qui Romanornm erat 
portos : qnemadmodnm et ipsa Ro- 
roa urbs antonomastice dicebatnr. 

^ Saeroianetam iitam eivitatem'} Ro- 
mam, quse Deorum sedes existimata, 
et cnjus Tenim nomen ne in iacris 
qnidem eloqui licituro erat, 



806 APULSII 

Nec nllam ^ tam prsecipuum mibi exind^ > stndiam fait» 
qnam quotidie supplicare snmmo numini Reginse Isidis: 
qu8s, de templisita^ sumto nomine Campensis/^ somma 
cnm yeneratione^ propitiatnr.7 Eram denique cultor ' as- 
siduus^ fani quidem' adrena, religionis aotem indigena.'' 
Ecce, transcurso signifero circulo/ Sol magnns' annam 
compleverat ; et quietem * meam rursus interpellat numinis 
benefici cnra pervigilis : ^ et rursus teletae,' rursiis sacromm 
commonet. Mirabar qnid rei tentaret»^ quid pronnntiaiet ^ 
futurum. Quidni ? plenissime ^ jam dudum videbar initia- 
tus. Ac dum 7 religiosum scrupulum partim apud sensum 

Um pracipua, qwm qwtidU orare aupremum futmen Regina Tiidis : quee eoHiur 
eum tHoxima veneratume eub noniine Itidia Campensu, quod nomen aortiia e$t a 
»Uu iui templi, Demique eram aaeiduue adorator, extraneus quidem in templo^ »ed 
domeoticut ReUgioni». Ecee cum Sol magnuSf emeneu» circulum eignorumf «6«of- 
fn»»et mmiiii, vigilan» cura Dea heneficjee interrumpit iterum oomnum meum ; et 
iierum me commonefadt oacrificii^ et vdttationi». Stupeham quid moUretur^ quid 
pradiearet eventurum. Mihi enim vid«6ar jampridem abundanii»»ime initiaiu», 
Dumque partim examino apud meum oiitmi«m, partim expendo consiUi» »acerdotum 



*»»»«»«*>»#»^>^^^^ 



2 Ed. Ber. iUum, Id.— 3 Deest Oxon. ».— 4 Pitb. iempiio. Fax. 11^ Id.— 

5 M». ^pkeei», Al. fP»»i»» Colvius. Flor. et Pal. CompentM. Bert. comprenxio, 
Inepte. Elntenk. Compen»i» Mss. pleilqne et Edd. pp. Sed optime Com- 
pen»i» emendavit Beroaldns, confirmatQm a Fux. Vide ipsiim, et ad Javen. 
8. VI. 629. Ond.— 6 Ouelf. »umma naiione. Id.— 7 Palat. proapicuatur, Gnelf. 
pro»piciatur. Id. — 8 Fox. cuUor deniquCf Guelf. coator deniquef Pal. crator de- 
nique. Id. — 9 D'Orv. quidam. Id. — l Al. ma^ifm. — 2 Plth. et e quietem. 
Forte pro ff ecce. Oud. — S interpeUat, ifc, eacronmt, jMisnnt hfpc omnia a 
-Palat. Id. Bert. pervigil. Elroenbonitius. Nnsquam*^^ibi Apnleiiis in No- 
min. casn vocis bujas foemininnm genns sic expressit, sed pervigUy nt ceteri 
•criptores. An ergo recipienda Berl. Cod. scriptnra ? In D'Orv. est bene' 
flcii. An ergo intelligit curam nnminis, qnod bcneticii pervigilis est, sive 
pervigil in beneficio prsstando ? Pith. et rttrsiis »aer, Oud.— 4 Pal. Oxon. 

rfplarel ; corrnpte sc. et ex more scribendi teptaret. Pricaeus tamen hioc 
divinavit re»taret, Id.— 5 Bertin. repetit qnid rei pron, Id.— 6 Palat. quid 
implen, D*Orv. ^vtn ni pleni»», Pntschius conjiciebat, qmd mihi plen, Lip- 
iias, quippe pien. Mallem tum, quippe ni? pl. Nam pertinet ad rh mirabetr. 
Vide ad I. iv. p. 90. Infra bis occurrit < quidni V p. 261. 262. Dein videbnr 

NOT£ 

c CamjpeNsis] Templum Isidis fnit notnm ex Livio et aliis. 

io Campo Martio : unde Campensis <* Religioni» auiem indigena'] Qaia 

est dicta. Juvenalis, Satyra vi. 'ca* sacris Isidis Corinthi fuerat initiataa. 

lidaque petitas A Meroe portabit * Tran»cur»o Mgi^fero circuW} Zo- 

aqnas, nt spargat in aedem Isldis, diaco, cnjns decnrsn Sol anBum 

antiquo quse proxima surgit ovili.' plet. 

Quod ovile in Campo Martio fuisse, ' PeroigiU»] Pro pervigiL 



MBTAtfORPHOSBON LIB. XI. 807 

mefim' dinputOy partim sacratoram^ consiliis examino; 
noTnm miramqae ' plane comperior : * Dese qaidem me 
tantom sacris . imbatom^ at magni ^ Dei Deumque sammi 
pare&tiSy^ invicti Osiris necdam sacrisillustratum.' Quaa«' 
qaam enim connexa»^ immo vero nnita ratio ^ numinis religi- 
onisque esset, tamen teletse discrimen interesse maximum. 
Ptphinc 7 me quoque.peti magno ^ etiam Deo famulum^ sen-. 
tiredeberem.9 Nec diu resinambiguo stetit. Nam proxima 
Bocte vidi quendam de sacratis/ linteis intectum/ qui thyr- 

• 

meum acrvfndum reUgioium ; cognosco rem novam et frronui admirabilem : me 
nempe iintiatwm qmdem duniaxat Bocria Dea, $ed nondnm iniiittltwn aacrie magni 
Deiy ac eupremi pairia Deoramf invicti Oairidia, Quamvia enim raiio dimnitaiia^ 
et reUgumia eorum eaaei eotijuncta, quinimmo eadem prorauty maximmn iumen 
eaae differeniiam inter eorum iniiiationea: mihi itaque noium eaae dehete^ me etiam 
poatulari a magno Deo in nUniatrum. Neque res fuit diu in dubio, Nocie enim 
Hquenti vidi, per aomnum, quendam ex aacerdoiibua andeium Hneia veatWua^ qui 



Oxon. /(/.—7 D*Orv. ai dum, Pitb. ac de, Id.~8 Palat. Gaelf. meum a. Id. 
—9 D'Orv. Fnx. Oxon. aacrorutA. Male. Vide ad p. 266. * zii. sacratiii 
stolis.' /d. — 1 Fax. novum^ mirum. £d. Merc. aoro. Id. — 2 Edd. Valc. 
Wow. Pric. Flor. comperio^ invitis Mss. O. et Edd. Vett. Adi ad 1. ii. p. S5. 
' Qoid lioc, inqnarn, comperior.' Id. — 3 Ac magni. Scriptiis idem, ad mag* 
91. Colvios. Vel puer meodnm videat et corrigat : at magni Dei. Mirum 
non lioc vidisse Colviauj ; com tamen in libro Lipsii scriptom testatof: ad 
magni Dei. Scioppins in Symbola. Ms. ad. Le^e ai. Braotios. Ae m. D. 
Lege: aim.De{» Elmenhorstios. Ad habeDi Mss. Pith. Fnx. Reg. Bert.. 
Oxon. Gnelf. cnm Edd. pp. et Beroaldi, qni jam vidit rescribendam Ai. item 
Piccart. Peric. Crit. c. 10. Jnntae tamen et seqq. aliorum Codd. lectionem 
ac male praptnlernnt, exceptis Scriv. et Flor. Oifd.— 4 Dominique a. parentia. 
Fnx. Deumque a. nt et Ald. Roaid. Deumque leg. jam vidit Beroald. nt ha- 
berit Mss. et £dd. praeter primas, et Bas. Oini.— 6 Onelf. iHuatraiua. Id. — 
6 Unicaratia. Ms. imtte, idqne probnm est. Sciopp. in Sifmboia. Muniia ra- 
tio. Sic Palat. Fulvii liber, unita raiio. Flor. munia ariio. Vulgat. unica 
ratio, Bertln. unica arciio, male. Elmenh. Oxon. etiam, Onelf. et Pith. mii- 
nita ; sed unUa exaratnr in Fnx. Reg. I>'Orv. Lips. Petr. et £dd. Jant. 
post. Wow. ac Pric. Recte, ut opinor. Vide ad 1. viii. p. 16S. * Unita se- 
paltnra i* obi eadem in Mss. et Edd. diversitas. Vnica Edd. reliqaae. Pro 
rolto mire corropernnt ariio^ et expressemot Editores prioii. Correctum a 
Beroaldo. Ond. — 7 D'Orv. perhinc, Id. — 8 Flor. humo, male. Elmenh, In 
mea Coll. mago. D'Orv. wiagne. Oad. — 9 Sentire debere, Fnx. deberem, et 
Ald. RoakU Nnsqaam nisi in £d. Bas. sec. est debere. Nec male. Forsan 
otrnmqne verbnm abnndat. Certe facile carcre possemiis. Oud. — 1 Pitli. 
prave focrts. Ktdt abest ab Oxon. /d.— 2 Fux. /. i^jecium. Vide sopra. 

NOT^ 

t Qifaii^KameiiimcoiiRejEa,l|pc.] Hinc tribnebant, quornm foeminina omnia 

}ii|aet ooicom faisse, etiam pagaois, Noster Isidi attribuit, et masculina 

Peum, cni pro variis muneribns et Osiri, qnos tamen unum idemqne 

attribotisy varia nomina et namioa numen fuisse ait; eademqne religio- 



806 APULBil 

808 et hederas,^ et tace&da qaaBdam ' j^erens, ad ip608 meof 
Lares collocaret: et, occupato sedili meo, religtoniB anphD 
denuntiaret epnlas. Is^ at agnitionem ^ mihi soilieet ceito 
aliquo ^ sai signo samministraret^ sinistri pedis talo panla- 
lam reflexo, canctabondo^ clemeiiter incedebat vestigio. 
Sublata est ergo, post tam manifestam Deam yolantalem/ 
ambigaitatis tota caligo. Et illioo Deas matatiBis ' perfiBC- 
tis salatationibus, snmmo stadio 9 [260] percontabar sin» 
gulos^ ecqui vestigio similis^at somniomf ' Nec is defuit.* 
Nam de Pastophoris unam conspexi > statitn^ praeter indi- 
ciiim pedis, cetero etiam statu atqne^ habitu examussim 

fnrem$ lAyriM, «f Manof, tiqtutdfim oIm, fiuv n^a$ Bt§ ditere, aypmebai ea ipti» 
mei» Dii» penatibu» : et aeden» m wua »eUa, itidieebai mihi, ui pararem caamviam 
magnm religieni», lUe plaeide ineedebai daudieanH gradM^ ialo pedi» Mmifrt 
^Mi firfiw i incnrvato, ni mempe miki daret aliqwod indieiamy p» ipenm agmaoeerem. 
IgUur ioia ob»euriia» dubu aubiata e»t, po»t iam evideniem dedarationem toktnta' 
ti» Deorum, Et mane eimul ae »atuta9i DeaMy »tudi»ri»ume inierrogaham unum* 
quemquOy num aliqui» eaeei iuce»»u nmt/» «t, quem videram per eomnium, Et 
ilte inventu» e»i : nam »iatim vidi unum ex PaBiopkori» apprime coneenientem cum 
imaginef quam noeiu videramy non tanium signo pediOf ud etiam reliqua tiaiuraf 



^0m0^^0^^»4 



Rofdd. I^jeHum, Vulg. inteetum. Vide inpra ad Itb. ix. Cofv. Umei» Petr. 
It0eetum hebent Mss. pleriqne et Edd. CoU. Vnlc. pr. Wow. 1. ii. p. SS. 
' Airreit veslilnis intecti :' nbi vide qnid differentiae tit inter ' vestibns in- 
jectos ' et ' intectus ;' nt et ad 1. ▼iii. p. 17S. * bombjrcinis injecti.' Omd,^ 
8 Fnz. etjaeienda q, Sed falso. Intclligit enim ballos, (]^,) de quibns vide 
Plnt. in lib. de Os. et Iside. RooM.— 4 Ms. «m6t<tM«fii. Sciopp. in Symb.— 
5 T^ eerio non est in Bert. Elntenh,^ Contabundo. D'Orv. rnrsns et Edd. VetC. 
eunet, ac deinceps. Oad.— 7 Ubicjue editum ante Domini. Colv. In Coll. Lipa. 
erat Dei, In Oxon. Gnelf. domtnie^ nt Osiris intelligatnr, cmn vnlgaribna 
ante Colv. Edd. Sed Detc» est in Mss. eeteris et ^. Jnnt. post. «elMitafe 
Pal. Otid.— S Pith, de mat. Id.^9 Pricasns hio rorsns mavnlt, tar«. shMNe. 
Sed ntmmqne in Nostro. Vide me ad I. viii. 149. * summo stndio fugleiM 
nrsam.' Id,—\ Vid. Not. Var.— 2 Necfide» ab/uiU Fnx. mee i» d^mt, Roal* 
dos. Nee ie drfuU, Vnlg. meefide» a^uU, Colvins. Flor. neefiide afuU. Berf. 
nee vide qfiuit, Elmenborstius. Utromque nec fidee akfukj et nee i» drfoH 
conjecerat Beroaldos : cnm in Edd. primis repererat, qnod est in Pith. qiio- 
qne, ii.jSde abfuit, Prius secnti sunt editores nsqiie ad Colvinm. Sic ' aom- 
nit fides ' Suet. Cland. c. 87. et alibi. Sed alternm noe i» d^fuU^ dlserte extnt 
in ceteris Msstis ; ut retinuere post Colvinm omnes. Vlde etiam PrieMea. 
Ond.— 8 Flix. eemplexi, Id.— 4 Flor. ceteroOf male. Elmeuk, Nihilomimta 
eetero» dant qnoqne Pith. Fnx. Onelf. Oxon. Coll. Voss. ac eeteroo etatma 

NOT^ 

ne coli, excepto teletsB ritn, et appa- volots», ac circmnfusae. Porro tbyrsi 

ratu. et hederse innignia Bacchi erant, quaa 

^ Quithfr9o»etkedera»,-8fe,] Thyrsi merito Osiri tribaunturi cum ipse sff 

erant hastse pampinls et hedcris in- Liber pater. 



MBTAM0RPH08B0N LIB. XX. 809 

Bootarnfle imagini congraentem, qnem Asiniam Marcellam ^ 
f ocitari cognovi postea»^ reformationiB me» alienam no-> 
iuen.7 * Nec moratns^ conveni protinns eom, sane nec ip- 
sum foturi sermonis ' ignaram : qnippe jam dadam, consi- 
mili^ praDceptOy sacroram ministiandoram commonefactam. 
Nam sibi visQS est qaiete prouma/ dam magno Deo * 
ooroDas exaptat,' et de ejas ore^ qoo singaloram fata dic- 
tat/ andisse^'^ mitd sibi Madanrensem,^ sed admodnm pan- 

Mtfue kabUu: quem rewtvi poiiia voetai Asmium Mareettwm, fuod nomen aaiis af- 
ludebat ad memn mutationem. Et abeque mora, adivi protinue iUumf qui etiam 
■Mi ignorabat, quid eeeem eibi dietunu^ quia Jam pridem monitue fuerat «tmt/i 
mandedOt «< "M iautietrtt eaierie, Nam eiii vieue eet moete euperiore^ inter aptvU' 
dum eoronae eummo Deo^ audioieee eiiam de ^jue oroy quo pronunfiai eortei Miiitim* 
ad ee mitti Madaureneem^ eed vaide egenumj quem protinue deberet iniiiure tuie 



*^^^0 



D'OrvUl. An scripsit Aactor, e^Uro eirie eH eiedu, Tel e, eerperief A P«Iat. 
et Oxoo. Ooclf. obMBt t& Ao6ilii) &c. «tqiie ed ^iimi. Ond.— K Vet. cod. 
«MitiaH. Colvtnt. Sic et Pitb. Fox. D'Orv. Onelf. Pal. Edd. Rom. Vic. Bene 
correzit Berooldnt. itmiiimn Ald. ridicole. Oud,^6 Oxon. e m. pr. poei. 
Id.— 7 Fox. r. M. non al. n. et Ald. Rectissime. Roald. Nec eb ediu ollm, 
nec n tcripte lectione discedere TOloi : qnamvis Beroaldns, negandi copnla 
addita, reponatt non aUenum nomen, cujns sententia vera vlderi possit. Cole. 
Repone ex Ms. Fnlvii, D^orflurtioiits in<« nen aUenum nomen, Allndit ad 
sni in aainnm metamorpbosln. Ideo Asinii Marcelli band aliennm nomen 
suse deformationis. fKbiofr. Ms. drform. m« non aL n. Qnod forte non foe« 
rit contemnendnm, nt allnserit ad sni in Asinnm deformationem. Seiepp. iu 
Sffueboiu. Drformaiionie mem non. Sic libcr Folvii. Volgo r<foroialioiiis; 
Elmenfaorstins. An drformaiioni? Wass. Mei Codd. O. item Exc. Fnx. 
Oxoo. prspbent volgatam olim et in Bas. Colv. Vnlc Edd. lectionem, 
n^orMoHoats ediemmt uomen. Hoc eolm alienom erat a reformatione, 
sdL ea, qoa recens ex asino in bominem erat reformatns. Reliqni ta<^ 
meo £ditores ex Beroaldi conjectnra inseroernnt non: col slmile Gm- 
teme conjecit^ ^ aUenum* Qnod si verum est, in Ursin. Cod. inveniri 
aon, preeferrem omnino cnm Wower. Elm. Scriv. et Flor. tf^formoliojits. Rrf. 
eolm vox, licet etiam in malam partem sitmatur, bic tamen nimis foret am- 
bigna ; qnare In ea retinenda Pricseo asseotirt neqnco. Fateor deformn- 
tiooem simpliclter notare nonnnnqnam quamcnmqne ^i^P^c^iy : otVitruT» 
1. 1. c. 1. * Ad propositnm deformationis.' Adde Munker. ad Hyg. in PrsBf. 
Astron. Sed ssppios tnrpitndinem exprimit. Vitrnv. I. ii. Prvf. * Faciem 
deformavit setas.' Noster I. i. p. 7. ait : * Deformavit in ranam/ et ' in ari- 
etoin deformavit :' ac^deformem' snnm asinnm vocat. Oad.— 8 Palat./ii#. 
se oorM. Id«--9 Pltb. siMtlt. Id — 1 D'Orv. Pitb. q. permaxima. Id.— S Fnx. 
Reff« umgieo D. Id.— t Fnx. exapia. Id.— 4 Faeta dietat^ audieee. Ante im- 
preasnm passim audieeei. Colvins. Omnino emeodandnm, quo e. faia dieiai, 
Wowerins. Bert. et Flor. /aeta d. audieset. Elmenhorstios. Recle faia^ 
emeodante Beroaldo, edidere Jont. Ald. C.olin. Item Lips. in marg. Volc. 

NOTiE 

' R^^or. [D^ormofumts] wuee [non] magna cognatio est. 
«licniiM NOMen] Inter Asinum enim, '^ Eide ^ue ere, qua einguiorumfaia 
in qnem mutatns fuerat, et Asininm dietai] Fata Jovi (qni idem Osiris 



810 



APULfill 



perem,^ cai statim sna sacra deberet 7 ministrare. Nam et 
illi ' ' studiorom gloriam, et ipsi "^ grande compendium sna 
comparari^ providentia. Ad istum modum desponsus sacris,' 
snmtuum tenuitate, contra votum menm, retardabar.* Nam 
et yiriculas' patrimonii peregrinationis attriverant impens» ;^ 
et erogationes urbicse ^ pristinis illis ^ provincialibus an- 



merUm Sua enim pratUenHa omM p rmp mr i et Imtdem tx eiudiii, et ipeiwmg' 
nimlverum, Sic prwnissus iaem, retardabwr centra nuum deeiderium inopia 
jwomicr, qua facerem impenmu, SunUus enim itinerit eentummrant mea» paruoB 
ape$ : et htrgiHanee, puu opniebat mefacere Remte, e^^erabant iUat priaree, fua$ 



^** 



►***♦ 



£d. sec. Wow. Elm. Seriv. Flor. In Mss. et Edd. ceterii tralatitio corrap- 
tioDlf more est/ocla. In Pal.Ooeif.d<<«l,Bert.dic<d. Pith.atMll#M< com Edd. 
ante Colv. Aaiiou. Parent. iit. 16. ' Dictaitl fatii verba notanda meis/ Pl«r. 
N. 16. < fabalas in tceoa dictavit.' Virg.^n. vi.TS. <fata dicta mea gentL' 
Oud.-^ \et,Mandorenaem. Coiv. Oxon. miti, Fux. Afaiiifavfeiuem,Ouelf.Afand«- 
fYnaeiR. Tarpiter vero hic sni oblitui ett Apolelus. Qui enim Madanrensii est, 

^ni toto opere se finxit esse Lnciom Oraecnm ab indy to Platarcho oriandniii f 
[sec sane nou conveniiint. Melias fabalse e ventitm narrat Lneianus, sive qnis- 
quis istins Orspcae de Asino fabnl» anctor est. OMd«— 6 Oxon. admodo. Id. — 
7 £d. Merc. euam d. Id.— 8 Edd. Jnnt. Ald. iUud. Id.>-9 Fnx. oomparar«. Id. 
•—1 Idem Mi. despontia t, Sed sopra : * Ut, renatoi qnodammodo, itatim 
sacrornm obseqnio desponderetnr.' Colv, Palat« d^ponsKi, Pith. retpoiui». 
Oud. — 2 Circa votum m. retardabar, Fux. eontra votum m, Recte. De eo dixi 
pag. 680. Roald, Ctrca non coniparet, nisi in Edd. pp. Junt. pr. Ald. Bas. 
de more. Emendavit jam Berosld. reeordabar Pith. Otid.<— 8 Copnla non 
erat in editis. Coh, Abest qnoque a D'Orv. et Pitb.jaHcidas Edd. pp.ria- 
euht Oxon. vilaculat al. virieul, Pal. Bene correxit Interpres. Oad.— 4 Ms. 
lib. peregriiuttione8,<iQ\\\n$, Bert. atteuuaverant, Elmenhorstios. Pal. Oxon. 
Oneif. perifrniaiiofiei. Deficit hic codex LipsiL Attenuaverantj quod est in 
Bertino, • et per se probiim, admitti hic neqnit ob precedens ' somtunra ' 
tenuitate. ' Atterere opes ' etiam freqnens est locntio. Vide Petron. c. 116. 
8il. VI. 801. Cland. Epigr. 16. Plin. lib. iz. Ep. 88. f. Hincconjeci alleme- 
rant, ut lib. viii. p. 160. ' mannm conterai.' Ibi vide et ad Sneton. Aog. 
c. 40. * Attrito patrimonio.' Sed vide tamen Burm. ad Seren. Samon. c. 25. 
vs. 474. Oraci dicunt ^/uf^trai rh - itpydpior, Vide Snid. in ▼. 'Afry^pfwf 
armfp^, cura Observ. J. Oronovii ad Soidam. Oud.—6 Bertin. pfr^frtiialio- 

NOT.« 



est) cum tabnlis assistere, et qnic- 
quid bomini ciiique eventamm es- 
aet, ipso dictante notare credeban- 
tnr. Latinus Pacatns, in Panegy- 
rico : ' Utrnm te tamen admones 
ipse? an nt illi majestatis tuie par^ 
ticipi Deo feruntnr assiitere Fata 
cam tabolis, slc tibi aliqna vis divina 
anbservity qn«, qnod dixeris, scribat, 
•t snggerat i* 



> liU] Madanrensi. 

n Ipn] Aiinio Mareello. 

" £l«rifalioiiciiir6ii«,prtiltitiitllii, 
tfc."] Srnsos est, erogationes pecnnia* 
rum, quas in nrbe Roma facere co- 
gebar, ut Osiridis sacris initiarer, lon- 
ge majores erant, quam illse priores, 
quas Corinthi in Achaia Provlncia 
feceram, cam fneram Isidis sacris 
biitiatus. 



MBTAMORPHOSBON LIB. XI. 811 

tififabaBt. Plarimam ergo doritia paupertatis^ interce- 
deate^ qood ait^ vetos proverbiom, inter sacrom et saxom' 
positos»'' crooiabar. Nec secios' tamen identidem nomi- 
ois premebar ' instantia. Jamqoe saspicole,* non sine magi^a 
torbatimie, stimolatos,> postremo jossos/ veste ipsa mea 
qoamvis parvola' ^ distracta, sofficientem corrasi sommo* 
lam. £t id ipsom prasceptom foerat specialiter. An to/ 
inqoit, si qoam rem voloptati stroeod» molirerisp^ laciniis ' 
tois neqoaquara parceres, nonc 9 tantas cflerimonias ' adi- 
toros» impcenitendce te paoperiei conctaris committere?* 

ficeram in provineia. TgUur dura egeatate miUtum adoertante meie «olif, fvrfne- 
bar potthit tn/er Mcmm et «mmi, ut fert vetue adagium. Nikito tameu uetmie 
tergebar mtbMe iuetmtia Dei, Etjam empe inetigatue, mm abeque iugeuii fwr- 
turbatiome^ uaoieeimejueeu Dei adaetue veudita mea teete, tieet teuui, eHlegi eum- 
umm eajfieieutem, Atque kec fnsAt fuerat expreeee imperatum* An tu {aiebat 
miki uumen) uuUateuue pareeree ueetiue teu, «t aggredererie aHqmd ad praeu' 
raudam Wn vetuptatemf ueme vero cum iuitiandue eie eaerie, dubUae te eo mmiittre 



uee u, roale. Elmenh. Item Piifa. Ed. BUt. erogationie. Ond.--6 Bert. dimtto 
paupertati, male. Elmenh. Pawertaii Pitb. OhcI.— 7 OxoD. q. oirffr, Pal. 
quod oeeit\ Onelf. q, occiter, D'Orv. quododter, Fnitne, quod oeeiuitf vel, q* 
aitpervetuef Id.— 8 E Planti Capt. iii. 4. Vide Beroald. Pitb. etaeaxum, 
Abtant rt MxiMt prave a Palat. /d^— 9 Pith. «ecfitit. Id^l Bert. jvremeM. 
Elmenborstius,— 2 £d. Vic. eepide, Oiid. — 3 Fnx. Reg. etipulatue^ non male. 
Sive ad nnminis vel pastopbori interrogationem pollicitnii. Vide Briison. 
de Verbor. Signif. et Fabri Tbes. /d.— 4 £d. Ald. jnMot. Id.— ft Oxon. jw- 
ncMla. Id.— 6 D'Orv. at tu, Id. — 7 Bert. moltrM. Elmenhorstina. Aec»» 
dnnt Pitb. Fnx. Flor. D'Orv. Pal. Onelf. cnm Edd. Elro. Scriv. 0«d.— 8 Fnz. 
lateiniie, Id.— 9 Pitb. iiam. Id. — 1 £d. Vnlc. aec. eeeremeniee, Id. — 8 Paupe" 
riei eontarie eomHem. Fnx. eunetarie eomudtiere. Beoe vertit Beroald. Roald. 
In Bertin. eontarie eo^jeetore. In Palat. eontarie eouuuitem, Vera lectio in 
Cod. Fnlviano, eoutarie eommittere. Wowerins. Mirabar, qoid esset, qnod in 
Bertioiano Codice scriptoro: eontarie eonjeetore. Sed nimirnm cnm Fiilvii 
Ma. legendam, eont. eommitiere, Scioppios in Svmbola. Caiicfar» eommitiere. 
Ita Flor. Vulgo, e. eomitem. Bertin. coiit. coi{jeetore, Elmenhorstiua. Com- 
mittere vel eemitterey unde error natns, etiam prvbent D'Orv. Pith. Oxon. 

NOT^ 

* Inter eaerum et eapeum pontue] niis, in qnibns Fecialis porcum sazo 

Ste apiid Plantnm, Capt. Act. iii. feriebat, bttc pronuntians: 'Qoi 

Scen. 4. ' nonc ego omnino occidi, prior popolos fsdns rumpet, ita enm 

Nnnc ego iuter sacrnm saxnmqne feriat Jupiter, quemadmodum ego 

sio ; nec qnid faciam seio.' Prover- porcum hoc lapide ferio.' Qood 

bium boc de iis dicitur, qui per- dnm fieret, porcus ille inter sacmm 

pleal nescinnt qno se vertant» instan- fcaderis et saznm Fecialis stabat pe- 

te nndique pericnlo. Tractnm est ricnlo prozimas, et januam moritn- 

ex priscis fcederis feriendi cmriroo- rus. 



812 APULBll 

lErgo igitar cuDctis a£fatiin prnparatis, nirsua decem die* 
bus [261] iDanimis ^ contentas cibis, insnper etiam de Se- 
rapis ^ principalis Dei poctamis oigiis illastratus, plena jam 
fidacia ^ germanae religionis» obsequiam diTinum frequen* 
tabam. Qaee res summum peregrinationi ^ meao tribaebat 
solatium, nec minus etiam victum uberiorem sumministra* 
bat Quidni? spirita faventis Eventas^^p quaBSticulo fo- 
rensi nulrito^ per patrocinia sermonis Romani. Et ecce, 
post pauculum tempus,' inopinatis,' et usqaequaque miri- 
ficis imperiis Deum/ rursus interpellor, et cogor tertiam 
quoque teletam suscitare/^ Nec levi cura' solicitus» sed 

paupifiaH nou pmmiendtBt Qmmfrnf igUwr utmndmiier pmpantitf runuM cm^m- 
tM$ cibU tMmdnutii per deeem die$f vraterea erwdiitu quogw iiMtaniit eturi» moxi- 
md Dei Senqridie^ fwuelmr Jam oheeqmo ditino cum petfecta cenfidemiia^ qmam 
miki dabani cognaiee religionu, Quod prabebat magnum eoUmen mea peregHaa" 
iionif ei eimad euppediiabai mihi largiue nnde ffioerem: qaippe eum aUrer lucro^ 
patdf aepiroMte bono Eoentu^faciebam inforo^ orando caueae LaHno eermone. Ei 
poet aUqnanimlum temporief iterum exciior imperiie Deorum tMprovmi, et proreue 
mirificia, et compeltor ad eueeipiendam teriiam coneeeraiionem, At ego non jw- 



Par. Ottelf. Reg. et Codd. Beroaldi, ut jam olim recte edidit Jiint. poet com 
Wow. et leqq. In Flor. exaratur permiiteret ai. tommitiere, De cont, vel 
eunet. alibi. Oud. — 8 inanie. Fux. nt infra, inanimie & c, YeriMime. Id Tidit 
etiam Beroaldos. RoM. Inepte tiMiitt, ut contra monitom Beroaid. retino* 
erant ex Edd. primif, Jont. pr. Aid. Ba«. p. S69. ' Inanimc caatimonia ja- 
gnm.' p. 25S. * Neqne nllam animal eatet.' Ond.— 4 Fior. raecapif monitm* 
ose. Elmenh. Sic etiam Oaon. Fnx. Paiat. Onelf. scilicet pro Sarapie* Vide 
ad p« 246. Lindenbrogins exemplaris soi margini alleverat Tkeraecm. Qnod 
non capio. Moz origiie Paiat. Oaelf. Oad.— 5 Fax. pUnaria fld. ld.^6 Ms. 
peregrinaiionie. Scioppios in SymtMla. OenitiTum exhilient etiam Pith. Fnx. 
D^Orv. Bertin. Eodem redit. Oaui. — 7 Oxon. ciaw<if«. Id. — 8 £d. Flor. prmve, 
p. pameam t. Mox dtet ^eiicidt. Vide Indicem. Id, — 9 Edd. Ber. Bas. pr. 
inopinaiue. Id*— I Ineperne doMtni. Fnx. tmp. dem. id est, Deimi, qnomodo 
etiam emendaimm infrat pro maiiireftaM demmt voiuniatem, legens, m. Denm 
oolmmtaiem, Roaldns. Dnmi. Corrigit ita Beroaldns. Ante toip. domtiin Ego 
maiim Dei^ id est, Serapis. Colo. Cnm Edd* primis, Jont. pr. Ald. Col. Baa^ 
posset hic retineri donunif sc. Serapis imperantis ; nt snpra p. 864. * Domina 

Isis.' Sed Mts. omnes Deum vel Sn exhibent, nt sopra et infra smpins, ac 
bene correxit Beroald. expressitqne Jnnt. post. Colv.dec. sc. Isidis, Osiridis, 
Serapis. Incassnm Dei conjecit Colv. Oud.--^ Malit Wovrer. anscepfiire : in 
Oxon. edeeitare. Id.— S Pai. ieni c. Onelf. leitiiwna. Id.— 4 Csfileiieneff exer* 

NOT£ 

p Qaidat? epiritu faoeniie Eoenimaf percepisse, qnibns panperiem snam 

tfc.'] Hoc vnlt dicere, se post secnn* reficeret. De hono Eventn Deo jam 

dam illam initiationem magis faven* diximns, initio lib. !▼. 

tem habnitte fortanam, et plnres ora* 4 8n»eiiare [Sueeeptare] Ita reponic 

visse cansas, et ampliorcs mercedes Wowerlas. Qaod si valgatain Jec- 



MBTAMDRPHOSBON LlB. XI. 818 

oppido snspensas animi, mecum ipse cogitationes exerci- 
tiiis agitabam/ quoisas nova hsec/ et inaudita se cceles- 
tinm^ porrigeret^ intentio: qnod sabsicivnm,' qnamvis 
iterat» jam« traditioni remansisset. Nimirnm perperam» 
▼el minns plene consnlaerant ' in me sacerdos nterqne.' ' 
Et hercnles* jam de flde qnoqne eoram opinari cceptabam 
seqnins. Qno me cogitationis aestn fluctoantem, ad instar 
insaniee percitnm,' sic instmxit noctnma divinatione cle- 
mens imago : Nihil est« inquit»^ quod nnmerosa serie reli- 



twm ciuRM, ud MMtf adieUui amm^^ revohibam ttgpiua ofmd im c^ffitofiMCt 
MMf 9 ipumm etadirat hme «om H tMMltla wAmnta» Deorum : quid ntpereuti 
mdhme addendmm iaitiatiBm jam ini repeiHet, Nempe (aiebam) uiriomt eaaerdotei 
maie emuuluerymt mt&i, aui eaitem, nau quantum opue erat : et pro/eeiojam inei* 
piebam quoque male aeniire defide eorum. Qua agitutione cogUationia cumjaeta' 
rer^ et eommiotua eaaem perinde ae ai inaauiremi mite aimulacrum Dei aic me edo' 
euit noctuma viaione. Non eat^ inquitf ptod terrearia longa aerie aacrorum, quaai 



eitua eogUaham, Fax. exereitiua agitabam, Forte, extrinaeeua ag, RoaldM. 
Exercitiua, Alii, #x€rct/iw. Illnd malnimiis. Co/r. Al. ex^ci<iu: illnd mavnlt 
CojTias, nos exertiua, nt 'exerte' dixit Tertnll. lib. ii. ad nxorem in princ. 

* exerte jnbet,' et Noster lib. i. de As. * exerte clamitans.' Brant, Primo 
eaferctltaii habent Mss. nt reposnit Colv. et seqq. omnes, ti excipias Pal. Par. 
OxoD. Gnelf. qni exerdtua male retinent, cnm prvcedant ' soUcitus ' et ' sua- 
pensns.' In Pith. esefrcmni, qnod favet Brantii conjectnre. £t sic Septim. 
de B. Troj. lib. v. c. 6. et 18. * Exertins disserere.' Verum omnia exempla 
docent, eam vocem usnrpari de homine palam snas cogitationes faciente, 
easque verbis exserente, non de eo, qni clam secum eas volvit, nt hic. Aliud 
enim egit Roaldos, divinans extrinteeua. Dein Pricaeo placebat, eog. eonaule- 
ham, ex Nostri lib. vi. p. II t. 'Sic ipsa snas cogitationes consnlnit.' Sed non 
opus ad coDJecturas conAigere, cum io Fnx. restet optiine i^lotoi .* qaod 
verbom com derivatis svpe in alternm est depravatnm. Adi ad lib. i. p. 8. 

* 8i qni alind acitarit.' Oatf.—S Abest hae a D'OrviU. /d.— 6 Exulat a Palat. 
Gnelf. Id, — 7 Frorigeret, Pux. porrigeret, et Ald. Roaid, Typothetse error 
in EUl. Bas. sec* est pror. GeU. lib. iii. c. 18. ' Ad nosccDdos homines vim 
nnmeri illius porrlgi.' Oud, — 8 Oxon. Pitb. Fnx. quid auba, cum Edd. ad Bas. 
sec. usqoe. In Palat ni6s«ctniiii, Guelf. s«6it6tniiii, Par. auffieinumf al. aubei' 
aivwm* De hac voce egi ad lib. iii. p. 48. et atibi. id, — 9 Pith. perpera, Pa- 
lat. Goelf. coRsulennil. Id.— l AI. aaeerdoa utrique.--^ Abest rb et u D'Orv. 
Oud, — 3 Malim, ad imatair inaani p. cum Pricspo, qui minus l>ene insuper ad- 
dendum ceusebat copnlam et, In talibns omittere eam solet Anctor, varia- 
que participia coacervare absque conjnnctione. Yide ad lib. iii. p.45. et 
pastim. /d. — 4 Caret verbo IVOrvili. ut sepe snpra. /d.— 6 Pith. manerosai 

NOTiE 

tfooem retinere maUs, tertiam tele' que] Mitbras sciUcet, qni eom sacris 

tamauacitare: expone tertlum sacri- Isidis initiaverat in Achaia, et Asl- 

ficinm instruere. oiot Marcellus, qni Serapidis, RomK. 
' jSiicerdos uterque [Sacerdota utri- 



814 APULBII 

gionis/ quasi quicquam sit prias omissaiD, terreare.^ Qaia 
assidua ista 7 namioom dignatione laetam capesse gaadiam, 
et potias exalta» ter futuras/ qaod alii vel semel vix conce^ 
ditar : teqae de isto namero 9 ' merito ■ prrosume semper be- 
atum. Ceterum futora tibi sacrorum traditio pemecessaria 
est; si tecnm^ nanc saltem reputaveris, exuvias Dem,^^ 
quas in provincia sumsisti, in eodem solo ^ depositas perse- 
verare : nec te ^ Romae diebus solennibus vel supplicare 

aliqnid ni pratermittum oMUkac. Qnin potiuB percipi magnMM gaudium, «6 Ao- 
norem, quo ie Dii afficiunt aatidue, et latare potiua, cumfatunu nt ter^ quod agre 
euneeditwr aHi nt eU vel temel : et jure eo^jlde ex iato namero te aeBtparfore/eU^ 
eem, Porro imitiaiio Jiitura tUd ialde neeetaaria ett; ti mme taiiem eogiiaverit 
apud tCf vettem Dea^ fuam induitti in promneia, remauere depotHam iu eodem 
ten^ : ntque te pottt tuppticart tn ^utttodi vettt Romm,dielmt toltnmibutf aut 



^«<^#«^#««^^« 



/erie. Okon. et Par. 11. tcientia. Ctvc, qutd muttre tentes. Sic Noitro 
* seriet sernionis/ ' fabolamm ' aliquoties, ctim una alteram sequitnr, ut hic 
teleta teletam. /d.~6 Flor. terrere. Elmenhorsttns. Sic quoque Pith. Fox. 
D'Orv. Oxon. Pal. Onetf. Oiitf.— 7 Exnlat a D*Orv. id.— 8 ExuUare /uturut. 
Fnx. /uturum. Roaldna. ExuUa, ter fuiurut. Sic emendavimus, vestigia an- 
tlqniorts scripturBB ■ecuti. Bai. l. et pot. exuUare /ut. Ro. exulta ter 
fut. Tu, inqnit, jam letare et exulta. Nam ter Jam eria sacris lii» iuitiatus. 
Qnod multis aliis difficultery vel semel duntaxat, conceditur. Colv. ExuUa 
ter^ /uturut. Ita et Fnlvii Mf. Sed ipse tamen Fulviiis mavult /ruUurut. 
Scioppius in Symbola. Bert. ter /uncturut. Inepte. Fulvins, t. /rudurut^ 
Elmenliorstins. Pitb. exuUant fut. Oxon. Gnelr. et Edd. JunL Ald. Coltn. 
exultanter /ut. Pal. exultarer /ut. Sed D*Orvill. Fux. Reg. Ftorent. Edd. 
primfle, Ber. Colv. &c. extuUa, ter/uturut. Qnod secntus sum. scil. id, quod 
etu, sive talis, qnalis, ejnsque conditionis, nt Nostro aliisqne millies ea pro- 
nomina nentro genere sumiiutur : ut in illo Lqcani lib. 11. ' contentns/ quod 
Sylla fnit. Sed vide ad lib. 111. p. 67. * Quidvis aliud videbar, qnam Luci- 
ns.' Nihil opns igitur conjectura Fulvii fruiturutf alioquin ingeniosa. Ondi 
~9 Teque itto numero. Flor. teque de itto num* EUmenhorsllus. De addunt 
Mss. omnes et Edd. Vett. nsque ad Bas. ex qna per librariorom incariam 
primnin excidit. Jure igitur restituit Scriverius, quem secutus snm. Id 
enim 6agitat Anctoris stylus. Supra hac pag. * de Serapis orgiis illnstratns.' 
et sa^pissime. Adi ad 1. iv. p. 08. < de tam sera refectione.' Palat. Guelf. 
d£ miMto. Oud.— 1 MerUo. Exulat a Fux. Id.—2 D'Orv. totum. Id.— S D'Orv. 
exubiat, Pith. eanmiat. Dew abest Oxon. Guelf. /d.-^ Al. /ano. Vid. Not. 

NOT^ 

■ Itto nttnier»] Ternario, qni mys- ex more dicatam, in ejiis templo re« 

ticns admodnm, et optimi augnrii liqnerat. E|insmodi enim vestea, Id 

est. Alloditad rplf^i^c^wr. qnibus initiatl erant» Diis aut Dea* 

^ Exuviat Deai\ Stolam illam^ O- bns, quorum sacra suacepermnty ap- 

lympiacam nnncupatam, Draconibns pendere et dedicare consueverant» 

Indicis, et Grypbibus Hyperboreis ut ex vetere Aristophanis Scholiaste 

insignitam, quam indnerat, dum Isi- . patet, ad huDC versum Plnti: Mmv 

dis sacra snsciperet, quamque Isidi oZv ifiv^Ofis Ir alnf ri fi/yoAo ; 



MBTAMORPHOSBON L1B« XI. 815 

his/ vel^ cam prsoceptum fuerit, felici illo amicta 7 iUtt»- 
trariposse. Quod fblix itaqub ac paustum, [262] 
SALUTARBQUB TiBi siT,^ animo gaudiali rorsiim sacris ini* 
tiare» Diis' magnis auctoribus.'' Hactenns divini somnii 
snada majestas' quod usus foiet^ pronuntiavit.' Nec 
deinceps postposito, vel 10 snpinam procrastinationem 
rejecto negotio, statim Sficerdoti meo relatis, quee videram; 
inanimse^ protinus castimoniaa "^ jngum snbeo : et lege 
perpetua praoscriptis illis decem diebns^ spontali sobrie- 
tate mnltiplicatis, instrnctum teletie ^ comparo : largitns 7 
ex studio ^ pietatis magis quam mensura rebus collatis.9 
Nec hercules laborum me, sumtunmque quicqnam pceni- 
tnit.' Quidni ? liberali Dedm providentia/ jam stipendiis 

etiam vuignhi iUo beaio vettimeniOy cum/kerii imperaium. Igiturf Qtiod tibi sit fe- 
lix ac fan^toniy et saiiitare, eueeipe Uerum*9oera hikai mimojueeu magnorum JDm- 
rum. Hadenuem^jeMaeeuaeoriaeomniidiviuimikidixitquodopueerut/acere, Ego 
uero non neglexi negotiumpoetea^ neque dieiuti ignavaeuneiatienef eed tif, 911« «i£r- 
ram protinue narratie meo eaeerdeti, eubdo me etoHm caetitati, et eeui eUtorum tMm- 
maiorum : et mxdHplicaiie ultronea ahetiueniia tUts duem diehue prmeeriptie lege pet' 
peiuuy emo quee opue erant ad apparaium eaer^eU hniiatoriif ree erogane tUkraUue 
ex afectu pietaiie potiue^ queun ad meneuram certam, Et profecto nuUaienue me 
pemituii labarumf aique impenearum ueearum, Jam enim eai pulekre locefUtaiuM 



Var.-!— 5 Oxon. nune te. Ond.— 6 Fax. euepicare, Pal. iie. Id.— 7 In Cod. 
Petr. fiittf /. t. a. Oxon. omtMi». Id. — 8 Abest t^ eit a Palat. Oneif. Id. — 
9 Pitb. Deie, Id. — 1 In Pith. est euda nu^eetae, i. e. serena. Sed male. De 
hac voce egi ad lib. iv. p. 85. D'OrT. eua Dea, Id. — ^ An ueui ? Vide ad 
lib. I. p. 17. 'Profer lintea eidero nioi.' Sed vide Cort. ad Piin. lib. ▼!• 
Ep. 29. ' Qua tamen ne sit nsnt.' Id, — S Fnx. ^oittniltar^. Id. — 4 Pitb. onl- 
uue, Id. — 5 Pal. proinvltf. Elmenhorstint. item Ouelf. Abest iUie ab Oxon. 
Oad.— 6 Pitb. Fux. Reg. D'OrT. Ouelf. Pal. Oxon. ac letee^ vitiose. /d.— 
7 In Edd. Elmtnli. ac Floridi est largiuej qnomodo conjecerat vir doclus ad 
marginem £d. Jont, poat. Alins largiter^ sed contra Mss. O. Largitue dixit 
pro M?p^€r, nt Afranins apud Noninm p. 614. Ed. Merc. 'Qiiid lacrymas 
lai^tot?' qnod jam monnit Beroaldns. Id, — 8 Flor. e etndio, Elnienhorstius; 
— 9 Bertin. mAtstrrarKnt ceXUiAie, Elmenh. Et sic Pith. rehue exnlat a Palat. 
Fnx. ^eg. Oion. D'Orv. Ooelf. Oud. — 1 Fox. q, tamen pcenituit, Roaldns. 
Abest qae a D'Orv. Tamen addunt qnoqne Pal. Oxon. Onelf. vel tantum, 
Ond. — S Domtiit providentia, Fox. Deum providentia, Roaldos. Ac ceteri 

NOTJE 

* i>its Mo^ritu auetoribue'] Osiri, sive tia docent, snnt Dii magni, et hi, quos 

Sertpide et Iside. M. Varro: ' Prio* dixi multis nominibus,' 6ce, 

cipea Dei Coelom et Terra, hi Dii ^ Inanima protinue eaetimoniai] Cas* 

iidem qni lEgjptl Serapis et Isis, timonlK, qnts erat conjuncta cnm 

in Latio Satnrnns et Ops. Coelnm abstinentia a cibis animatis* 
enim et Terra, nt Samotliracom ini- 



816 APULBII 

forensibod bellnle fotam.s Deniqae post dies ^ admodam 
paacalosy Deas Deom magaornm potior, et majorum sam- 
mos,^ et summorum maximas, et maximoram regnator 
Osiris, non in alioiam qaampiam personam reformatos,^ 
sed coram soo ^ illo Tenerando me dignatos affamine, per 
qoietem prsecipere visos est, qoam nanc' inconctaoter 9 
gloriosa in foro redderem ■ patrocinia : nec extimescerem * 
malivoloram disseminationes,' qoas stodioram meoram^ 
laboriosa doctrina ibi deserviebat/ Ac» ne sacris sois ^egi 

eram mercedibus patrocwurum benit^na Decrum protidentia, Poetrem^f po$t paU' 
eiteimo» die», Deu» prweipuu» inter magno» Deo»^ et eupremM» mt^orumf et Mprc- 
Niariiifi maximu», et Rex maximorum Oeiri», non Jam laten» »ub quapiam aUena 
fgura^ »ed manifeeto me alloquen»»ui» dinni» verbi»^ mild vieu» e»t per fomiitttiii 
imperiaref utjam abeque uUa dubUatione eum iaude agerem eauaa» in/ero, neque 
reformidiarem obtrectatione» invidorum^ q[uibu» doctrina m€a, etudii» mei» et loMre 
parta, materiam prabebat, Et^ ne nUmetrarem »ui» »acri» permixtu» reUqug Imt- 



Mit. ut bene correxil B«roaM. et expretiit Ed. Jiiot. post. com Colv» et 
eeqq. Vide ad p. praec. * imperiis Deum.' Oiuf.~8 Oxon. pra?e, diependii», 
Pai. Oxon. Ouelf. veUuU, Fiix. vOluia, D'OrY. Ed. Yic. beliula. Id.— 4 Viti- 
ose £d. Flor. ocr die», Id.—6 Bertin. magnorum t. Eimenliorstiua. Pith. 
mqfor «imflii». Ood.— 6 Flor. «oii al, Elmenhorstius. Pnapositione careot 
etiam Pitb. Fnx. Reg. Pal. D'Orv. Oxon. Oneif. Vertssime, ni fallor, per 
Gr«cam synecdochen ; de qoa vide ad lib. ii. p. 21. * Obtntum' in me con- 
▼ersa.' ad lib. yiTi. p. 172. * faoiem deliti :' ac ssBpins. Pith. alienum, £dd. 
Junt. ntraque et Atd. quippiam, Ond. — 7 Fnx. rorom iUo »uo. Roaldns. Ma- 
loi, eorum »uo iUo v. Nam eo ordine (lant Pal. Oxon. Ouelf. et Edd. Elroenfa. 
ac Scriv. Ex mero Apnleii genio additnm rh illo, Vide ad iib. i. p. 2. ' In- 
dyto illo :' et creberrime. Owi.— 8 Ms. recipere : non fortasse nimls male, 
pro polliceri, promittere. Heiopp. in Spnb, Flor. recipere. Elmenhorstios. 
Non tantnm non nimis male, sed unice vere legitnr reeipere in Mss. FnW. et 
Flor. sed et Pith. Fnx. D'OrT. Oxon. Par. Pal. Gnelf. Edd. primis et Bas. 
pr. alternmqne pracipere est Beroaldi inventum, nt in notls docet, tonc alie- 
nnm, et temere a ceteris Edd. receptnm : a quibiis deceptns Prfcaeus corri- 
gendnm hic jndlcabat jam nune, Nihil minus. Promiltebat sen polliceba- 
tnr ipsi Deos summam f loriam e cansarom sive foreosibus actionibns. Vim 
hujns verbi illustrarnnt Gronov. lib. ii. Obs. c. 24. et Burm. ad Suet. Cffs. 
c. 2S. Ovd.— 9 D*Orv. jifrcoRtoR<er. Id,— 1 Flor. in/aro, Pitli. reddere. Id. 
—2 Pith.cxetmf«e«re.ld.~-8 Ms. dtMeRnonei. Sciopp. in Symb. Pal. dis»en»i' 
one«.EImenh. cnm Ooelf. Oxon. Sed vide Pricssom. OMd.— 4 Fux. »t.no»tro' 

NOT^ 

* Ibi deeerviebat'] Meodosa procol- bat, sed tantum in cansa erat cur ip- 

dubio lectio. Pricaeana editio habet si eas dissererent. Adde, qiiod ' dis- 

exercebatf sensn apertissimo : sed ne- seminationes disserere ' invennsta sit, 

scio unde Pricaens id sumserit : reti- et pntida repetitio, Lncio nostro in- 

nni tamen io loterpretatione. Bero- digna. Pricaeanam lectionem retine- 

aldns repontt di»»erebatt sed male ad rons dooec certiorem aliqnis nos do- 

rem : neqne enim Apoleii doctrina eeat. 
malevolorom obtrectaiiones diMere- 



MBTAMORPHOSBON LIB. XI. 



817 



cetero ^ permixtas deservirem, in coUegiiim me Pa^topbo- 
mm^ sBomm» immo^ inter ipsos Decurionam qciinqaen- 
nales ^ allegit^ Rursas deniqae, qaam raro capillo,9 « col- 
legii vetastissimi/ et sab illis Syllas temporibus * conditi/ 
munia,' non obambrato vel obtecto calvitio/ sed quoquo- 
versus obvio, gaudens obibam.^ 

bee religiosorumf ascivU me tn catum suorum PattophiMrorumj ^nimmOf et inier ip' 
90$ Decuriimes quinquennalee, Denique eoma rurmu penitut deroM, hUarUerfun" 
gebar officUe coUegii antiquimmif et constituii circa tempora SyUa, non tetana aut 
tegen» calvitiem meam, ted iUam manifettant ab omni parte. 



^^^^^#»*^^^^^ 



mm, D'Orv. qua. Id.— 5 Ed. Ven. ceicto, Onelf. cetor. Id.— 6 Pattophororum, 
Flor. PatUfphorum. Elmenb. Pastophorum exaratur qooqne in Mss. Fulv. Pal. 
B^Or?. Gnelf. Oxoii.aliiB, et Edd. ante Colvinm,ex Apnleii more. Quare re- 
stitoi. p. 2S0. < Coetn Postopliornro vocato.' Plnra vide ad p. 241. ' Infernm 
lUeDtia.' et Mlsc. Obs. V. ii. p. 401. V. iv. p. 140. Oiid.~7 Jmmo, Carent hac 
▼oce Edd. Ber. Bas. pr. Jd, — 8 Quinquemnalet elegU. Flor. adegU. Elmenb. 
OxoD. lo marg. et Ouelf. adUget. Sed veriisime Pith. Pal. I>'Orv. Fux. Edd. 
Jnnt. post. Scriv. daot adiegitj vel ailegii. Proprinm est ' adlegi in ' vel 
* inter ' de eo, qoi io collegti societatem aseiscitur. Sic passim Livius, Pli- 
oios, Snetoniiis, alil, et Inscript. Vide Indices Oruteri cap. 6. Murat. Cl. 
IX. Videtnr hnc egregle pertinere Inscr. OroL p. 88. N. 14. sacbrdos 

ISIDI8 TB1UMPBAU8 ADLECTOR COLLBGI IP8IUS. Plora Vide io Misc. Obs. 

d. 1. Nnsqoam tameo me legisse memioi * Isidis decuriones qninqueoDales.' 
Abestque vox qwnq, ab £d. Scriverii. Vide,nnm hic pertineat loscr. Orot. 
p. 82. S. ' JEdit decoriones.' Otid.-*0 Qiue rato Ald. Hoald. Bert. qua caro 
c, Elmeohorstios. — 1 Reg. vetuttitaima. Ood. — 2 Vid. Not. Var. — 3 Alii, no- 
mina. Elmeohorstios. Pal. fntnitiia, Par. munium. Ood. — 4 Deest non in Pal. 
ckantio £d. Veo. Jd. — 5 Flor. obiOf male. Elmenh. Par. obediam. Oud. 

NOT^ 



T Jnier iptos Decurionum quinquen' 
nates'] Inter eos ex Decoriooibns, 
qooruro moous erat qnioqoeno^e. 
Per Pecoriooes aotem ioteliigcodi 
sonty qni aliqoem digoitatis gradum 
inler Pastophoros tenereot, praees- 
aentque certo sacerdotum nnniero, 
pota decem, aut ploribns, paociori- 
botve. QoaDquam eoim Decurioois 
nomeo a 'decem' sit iDclioatom, 
non ideo tamen existimaodom est 
I>ecoriooeB omnes decem semper bo- 
jninibos prsfbisse. Qoio et Senato- 
re« ipsos mooicipiorom Decoriones 
foisse appellatos, jam observavimos. 

* Quam raro capUU}] Beroaldns be- 



oe reposoit quam rato. £x Apolo- 
gia eoim Apuleii coontat eum noo 
fiiisse raripilnm. 

* iSi«6 iUit SffUa temporibut conditi] 
Nnlla apnd historicos mentio extat 
conditnm fuisse Syllae temporibos 
Isiacorum Pastopborornm collegiiim. 
Forte, quia res hssc bistoricis digna 
visa ooo est, qoae scriberetor. Coro. 
Tacitns refert, ex digoitate P. R. 
reperiom esse res illostres scribeo* 
das aDoalibos maodare : miouta ve- 
ro, et vilia (qoalia sont h»c de colle- 
gio Pastophorornm) dinrnis nrbis ac- 
tis tradi. H»c consuleoda essent, 
si extarent. 



Delph.H Var.Clas. 



Apuh 



3 F 



APULEII 



FLORIDA. 



INDEX CODD. MSS. 

Mm. qni otni fuere io Floridonini llbris snnt : 

M$. PUhamiMM penrotnstnSyejc eollatione P. PlUuei. 

Mu* dne FkrenllXKi^ coUati a Lindenbrogio et citatt ab Elmenborstto, cojos 
tameo in boc genere negiigentis» egregie occnrrit eadem collatio, ipsiut 
Lindenbrogii mann scripta, vide CeL Rnhoken. Prssf. ad Metam. p. ix. 

JMf. XJpsMWMSy citatns a CoWio et cnjns Tarlas lectiones in margine Volcani* 
ans Ed. notavit Is. Voesitts. 

Mi. FfMi^ citatos a Scioppio in Symb. Crit. et Wowerio, 

Afs. Bemlriimuy ez Var. Lect Er. Poteani.W. BosscAa. 



APULEII MADAURENSIS 



FLORIDA/ 



LIBER I. 



NuM. I. Ut ferme reHfifiosis viaDtiam ^ moris est, cmn ali* 
qui locus, aut aliqui locus ' sanctus in via oblatus est, ve- 
niam postolare, votum apponere/ paulisper assidere ; ^ ita 

QtiemadmodMm ioUnt vulgo rdigioti vUdcre$, qwaido aHqmod nemnj vel aUqui» 
Utfiii oaeer oecurrit in iiinire, mmeupare voimH, appendere mumUf auidere <aii<u- 



^#^»^^^^^»^»■1» 



1 AUqm» Jue. a« aiiquie loe. e. Emend. aut olttcf Ucus, OvidioB [xv. Met.79.] 
* •anctis et vertNi iniDantia lucit :' adhibenda 1. Sanctnm ff. de rernm diYii. 
Stewech, — 2 Votum potiniare, portum appouere* Alii libri pro porimn habent 
mmMm^ pro re qaalibet sacrificii canaa oblata. Pyrrkue, Fnlv. Urs. conjicit 
leg. rcmam po«lii2arc, voium apponere. Sicnt •npra, ' colloane cjnt multis oi- 
cnlift inhaerensy veniam postalabam.' Et, * Mnltijngis preclbns editis veniam 



NOT£ 



» Floridai Faclle ez horum Flori- 
dornm lectione patet, ea csse mera 
fraipiieDta sen eseerpta Orationnm 
et Disaertatlonnm ab Apnleio coram 
popnlo Carthaginieiisi ae FrocoBsii* 
libns habitamm. (Exeerptorem ea> 
rnm ernisse se ez veteri codice emto 
Venetils tatnmat Oaspar Barthins 
Adversar. Ub. zvi. eap. 8. enmqne 
etM Folgentinm Placiaden*) Male 



ergo imperiti Librarii in qnatnor ea 
llbros distribnerant. Ca aotem verl* 
dmile est Florida esse nominata, ob 
elegantiam cnm remmy qnas eonti» 
nent, licet interroptammy tnm ser» 
raonis. 

b ROigioeie twDttttm] Hellenismns 
est. 

c PoMltsper offtdere] Hic ritns folt 
adorationiSy nt capite operto sede- 



822 



APULEII 



mihi, ingresso sanctissiinain istam civitatem/ qnanqnam 
oppido festinem^' prasfanda venia> et habenda oratio, et in« 
hibmda properatio est> Neqne enim justins religiosam 
moram viatori objecerit, ant ara floribns redimita/ ant spe- 

per:tU aim ego imtnmeHM m kme Mcrvm «r6«m, puuivU 4dmodtan ptvpenmUff 
opchei ut venkM ngom^ tt verba /aeioMf €i repf^mam wtetm fett^^ Nmm 

noN potmijure eoMmmi piam retardationem viaiCt, vel dUare eimetmmjbribw, tel 



'^^^^^0^4 



pottnlabftt.' Ef huie hoiDiois doctiwimi coDJeeturani quo magii coosidero, 
magia probabilem comperio. Confert eoim sese Ap. com religioftis viatori- 
bos : nam nt illi oblato loco qnopiam sancto solent, 1. veniam pottnlarey S. 
Totom apponere sive preees fiindere, ant etiam Deorom genna incerare, 
qnomodo apnd Propert. lib. S. lego : * jam nnnc me sacra Dianse Snscipere 
et Veneri ponere Tota jovat ;' 8. panliaper assidere : ita et sibi ait, 1. pne- 
fandam ▼eniam, 2. habendam orationem, $. inhibendam properationem. 
Videt iector Jndicio praeditus, qnam apte coroparationia membra inCer se 
sibi respondeant, sl Fnlvianam aroplectamur lectionem. Sciopp, m Sffmb, 
Emend. doii»m appomere, Lipsins. Notatnr aliis, alias leci, mniiim apponere^ 
Unde Lipsio facere ▼isnm, domim apponere. Nam infra Apoiog. i. ' Si posn* 
eris donnm aliqnod, si sacrificaveris, si Terbenam snmseris.' Colcmff. 
Becichemns in snis libris esse scribit Mrnun apponere^ nnde ipse veri- 
aimiliter emendat, eertmn apfonere, Notnm, Deornm aras et simnlacra 
sertis olim coronare moris ruisse, qnod et nos alibi notamus. Idem* m 
Omtfsif. Dommi apponere, Ab «legantissimo Lipsii ingenio b«e lectio. 
Fnlvlus, Mmam p«sliiliire, votmn qpponere, Fior. 1. et Joan. Pyrrhns legont, 
pomiim apponeref alter, portmn emponeref male. Apuleius Apol. ' similiter sl 
posueris donum aliqnod,' &c. Eimenh, — 8 Feetine, Froterins noster iegebat, 
/eetino : Lipsius/ettoit. Festinis, nt Declinis, Acclinis, et alia ejosdem ge- 
neris. Colv, Oruterns /ettino, Lips. /eetinif male. EUnenh, Fettino legit 
Locas Froterios. Infra lib. IT. < Quanquam oppido featinant.' Brant, Prave 
£d. Etmenh. fettinw, Lipains mallet, nt editum a Scalig. /esftnt scil. mibi ; 
quod Nonius nobis ez Titinnio reliquit. Frnter. iib. ii. Veris. c. 17. leglt 
rectins/es<iiio. Senaua enim eat, qnamvia featinem, inhil>enda properatio est. 
Qnidoi ergo /ettinemt lineola snper e fuerat omissa. Plane idem occurrit 
M. 21. lib. IV. ' Quanquam oppido festinent,' licet et illic recentiores muta* 
rint \n /eetinant, Sed alibi ^aaii^tfmii Noster, nt optimi qnivia, adhibet in 
snbjuDCtivo. EKemplum ex eo jam dedi ad Hirtii lib. ▼iii. Prol. B. Gall. 
adoe Mss. in de Deo Socr. p. 687. £d. Flor. Drak. ad Liv. ii. 4. in f* Cic ii. 
de Inv. 2. * quanqoam consumserint ' in Ms. Tetnstissimo, nbi ▼. Idem mo- 
dos reacribendua eat ez Mas. innnmeris Ovidio lib. iii. ex P. 6. 9. * Quai 
quamqoam lingua mibi sint properante per horas Lecta.' Silio It. lib. tii. 
vs. 16S. ' Qoanquam magna incepta vocent/ Ond.— 4 Aliest rh eat a Cod. 

NOTiB 



rent, contrar Christianomm morem^ 
qni stantcs orant, aut flexis genibnt, 
et aperto capite. Propert. ' Ante pe- 
desque tuos iila ipsa adoperta aede* 
bit.' Idem mos erat sopplicnm, et 
qui ad aras confugiebant, sui tnendl 
cansa. 
* Sanctittimam ittam eivitaiem} Ob 



templomm religionnmqne mnltitndi* 
nem. Carthaginem intellige, in qoa 
orationero habebat, cnjus perrenit 
ad nos hoc qnalecnmque Fragmen- 
tnm. 

* Aut arafloriBut redimiia'] Ars Diis 
iacrabantnr, non in delnbria modo, 
▼erom in agris qnoqne, jnxta vias: 



PLORIDORUM LIB. I. K. 1. 



828 



faiDca frondibns^ innmbrata/ aut qaercuB comibas one- 
rata/ * aut fagos peUibns coronata,'' vel etiam 7 colliciilu3 
sepimine CQXMecratas/ vel trancns dolamine eflSgiatns/ vel 
cespes Jibamino fumigatns/ ^ vel lapis ungnine delibntus."' 

tpeeui «poM/ofiif , «c2 quircui emutia cifnUmMf vH fiigu» €kr€uwdaia exwrii» /<r«- 
riMi, mU etioM ceiUi eeeraiui coneepio^ oMi eeMdex ctmjigumhu iMaiwiMy aui glelfa 



^»^»i#*^A»^»# 



Florent. et Ed. Elmenb. /d.— 5 Al. /0ri6iii.--6 Fnl? . Urs. maf alt : eeremie 
ermaia, Cal vix eat. nt assentiary nti nee in illo, qnod paolo post legit : 
' Panca hsc qnippe/ &c. Propert. eodem loco : * Incipiam captare ferat et 
reddere pinn Comnay et audaces ipae monere caneii.' Scitfpp» in Symb, Vid» 
NoUVar.— 7 Vnlgatnm erat ante, eti cntfli. Unde conjiciebat vir magnui 
etiam posse legi, vel levi ceil, eepim, cene* ColYiua. Vd eaim Ms. Florent. ec 
Edd. Tnlgo ante Colv. itero Elmenh. et Flor. nt sit aueverantis particnla, 
atqne ita in Deo Socratis legit Merceros ad Noninm p. 1S2. in ApoL p. 640. 
ed. Flor. ' vel enim inb nlmo marita cnbet.' Sed hic loci seqni malim Ms. 
LijM. Becichem. Ep. 96. Pith. Ed. Junt. poit. Orotlot. Colv. et reliqnot tei 
eham, Lipsint conjecit vel leci coU, aliut vir doctnt vei lemi, Oud.— 8 Al. 

NOT/g 



qnin et in Ticit pro foribnt domomm 
eranf ar». Terent. Andria, Act. iv. 
ftcen. 4. 'Dav. Accipe a me hnnc 
(pneram) ocynt» Atqne ante nottram 
jannam appone. MTtit. Obsecro, 
Hnmine? Dav« ex ara hinc tnme 
f erbenas tibi, Atqne eat tnbsterne.' 

' Aui epelmiea fremdihui taiMi^rata] 
Seneca, Epbt. 41. * Et si qnis spe- 
eat, taait penitut esetis, montem 
tntpenderiti non mannfactns, sed na- 
tnralibns cansis in tantam laxitatero 
excafatns, animum tnnm qnadam re- 
llgionis specie percntiet.' 

t Quenui cermUnu emeraia'] Cenr o« 
ram,ant aliaram id genns feraram. 
Solebant enim ejnsmodt comua ex 
arboribos snspendi^ Dlana*qae vena- 
trici inprimia consecrari. O vid. ' Te- 
liqne habet instar, in llla Qnss foe- 
rant pinn votivi corana cervi.' 

^ Pagui peUilmi ccremaial Vetns £pi- 
gramma Oraecnm Zonae poetae : Tout6 
aoif TKttQra^ avf iiypi^Bos rKardyoio 
A4pfia KuK of ^aiorms iapdiuurer tOKiiOmr, 
* Hanc tibi, oSyWane, ex agresti pl»- 
tano Pellem luporom occisor sospen- 



dit Teleson.' Talibnt exnv iit et cor- 

nibns oraat» arboret tacne cente- 

bantnr, ideoque a raligiotit f iatori- 

bus colendse. 

* Co/itCTilK«i«ptjiitNefoiisecratvs] Lo- 

cns folmine tactns, qnem religionis 

eansa circnmsepiebant Sacerdotes, 

ne a profanis tangeretor, aot calca^ 

i^tnr : qni locns bidental dictns ett| a 

bidentibus, hoc ett, ofibns, quas fnl- 

minis expiandi cansa in eo immola- 

bantnr, nt jam obserf af i ad lib, De 

Deo Socratis. 
k TViifiafs doUmxae ^glgUAuil Intel- 

ligit ttipitem finalein, qnem Veteret 

itndiote dolatom tolebant exoraare 

floribnt, et colere. Prndentint : ' De- 

asciato sopplicare stipiti.' 

1 Ceipei UbamiMe Jum. {humigatui'] 
Ara cespititia, in qna snpersint aliqna 
vini alinsve liqnoris effnsl vestigia. 
HaaufalMs, f ox Apnleiana. 

B Vel lapii unguiHe deUbuiui] Ter. 
minus agri lapideus. Sicnlns Flaccns, 
De conditionibns agrorum, Colvio lau* 
datus: 'Cum terroinos disponerent, 
ipsos qnidem lapides in solidam ter- 



8iM 



APULBIf 



Parva ' hsec qoippe^ et quanqoam patiois percontantibns ' 
adorata, tamen ignorantibus transcursa. 

NuM. II. At non itidem" major mens Socrates:^ qm, 
cnm decomm adolescentem,* et diutule ' tacentem conspi- 
catos foret, Ut te videam, inquit^ aliquid eloquere> Scili- 
cet Socrates tacentem bominem non videbat : etenim arbi- 
trabatur, bomines non oculorum, sed mentis acie et animi 
obtutu ^ considerandos. Nec ista re cum Plautino milite ^ 
coogruebat, qui ita ait-: 

Pluris est oculatus testis unns, quam auriti decem. 
Immo ^ enimvero hunc versum ille ad examinandum homi- 
nes 7 converterat : * 

Pluris est auritus testis unus, quam oculati decem. 

MMdttia tibam€nt9, «atf topitiMcfw mtguinU» Nam Ula exigua nmif W fiMiiiPtf ea^ 
Umiar a paaaa, qai ea veoHgamtt nihilomimu preetermUtmUur ab iuadvertefUibme* 
Sed nofi eie meae nu^or Soeratee^ qui, eum mdieaei /ormotum juvenemf ei silen" 
tem diatiua: Dic aliquid, (ait ipei) ut te eonepUiam. Nen^ Socratee non eonspi' 
ciebat hominem eiientem: nam exieiimabat kominee non esee epeetandoe oeulorum 




expendendt 
ciendui eei unue teetie aMriiue^ quam decem oeulati. Porro, ei aetimaiioneM oeuh^ 



hum^atus, — 9 Male Urtin. pauea. Oud. — 1 Male Edd. ScHt. Flor. percuno' 
tantious, Non notat hic morantibns, ut videtur Scriverins sninsisae, sed 
investiganlibus et scientibos loca vel res illas sacras. Opponit eniro ro7s ig« 
norantibns : alioquln videtnr dicere debnlsse fraii«ciirreii<t6iis ignorata, Id. — 
9 Ms. Flor.odal. Elmenli. Item Edd. vett. Ond.— 9 Ms. Pith. Lips. Ed. 
Vicent. diutiU, sed vide ad N. 18. /d.— 4 ^ltovtd loquere. Sic Ms. Ilb. vnlg. 
eloquere» Colvlns. Flor. a. ei loquere. Aldas, a. etoquere. Elmcnhorstius. 
Ms. Lips. cum Edd. Colv. Vulc. Wow. loquere, male. Florent. Pitb. ei lo- 
quere, Oud. — 6 Pith. obtutut. Id. — 6 Vetus codex ta iiiio. Colvlns. Flor. tm 
imo. Elmenb. — 7 Ad examinando» homines. Vet. et aliquot aliiy fxantinaRdot. 

NOT^ 



ram collocabant, proxime ea locay 
quibus, foisis factii, defixuri eos 
erant, et ungnento, velaminibnsqne» 
et coronis eos coronabant.' D. An- 
gust. De Civitate Dei, lib. xvi. cap. 
88. *nec roore Idololatriae lapldem 
perfudit oleo Jacob, velut faciens il- 
Inm Deum, neque enim adoravit eon- 
dem lapidem, vel ei sacrificavit.' Noa* 
ter in Apologia: 'Negant vidisse, 
qui fiiere, unnm saltem in fintbofl ejut 



ant lapidem onctum, ant ramam co- 
ronatum.' 

" Ai non itidem, t^.] Alternm frag- 
mentum, sive ejnsdem, sive nlterius 
orationis. 

^ Major meus Socrates^l Auctor nem- 
pe sectae PlatonicBi qnam Apnlelus 
profitebatur. 

P Cttin Plautino milUe] Stratophane, 
in Trttcuiento, Act. ii« Scen. fi. 



FLORIDORUM LIB. L N. 2. 825 

Ceterain, si raagis pollerent oculoram, qaam animii jddicia; 
profecto de sapientia foret aquilse concedendam. 2. Homi- 
nes enim 9 neque longule dissita, neqae proxime assita possu- 
mas ceniere : veram omnes qaodammodo csecatimus/ ac si * 
ad ocolos et obtatum istam terrenam redigas^' et bebetem» 
profecto verissime poeta egregias'> dixit, velat nebalam 
nobis ob oculos offusam ; ^ nec cemere'' nos, nisi intra la- 

mm filu$ vmUreiiif ^jium meMit; cfrte pmimm MpMMr drferenda e$ut afntfar* 
Nm mlem h»mmeM we p—mmue mdere hngitu rcmofa, iiefiie jMtite w prexma: 
eed euncti quadamienue eaei smmu ; et ei redueumur ad hune visum terreeirem, et 
retiuum; certe praclarua vates verieeime dtsii, quaudam quan eaUgiuem ol^ectam 
nobie esse ante oculoa: neque not poeae fridere extra mieeum lapidia, Atenim aquila 



Colv. Alii examtiiaiidtfm.EIiii6nh. Ad deeit inPith. sed Lips. et Edd.qnaedani 
inepte exontmajidM. Medic. examinandum, bene. Vide ad Met. L x. p. 708. 
' ad eiplorandam mansuetndinem.' Oifd. — 8 Converteret. Non est no»»in 
Ms. Ernterins acribit converterit vel eonverieret. Colvlni. Flor. 2. eonterte» 
rai, Elraenhoratint. Abest a Lips. Cod. Cetentm Socrates versum Plan- 
tinnm non couverterat, Sed iile, ex Apnleii jndicio, st sui res jndicii fnisset, 
eonvertisiet, Bene ergo Fruter. Veris, lib. ii. c. 17. lefit eanverterit vel 
eonverterei, nt mar^ni allevenint Lipsins et alii, habetque Ed. Vuic. Sec. et 
Ms. Fiorent. si meis excerptis Bdes, nam Elmenh. ait in eo esie eonverteratm 
'Ond. — Hominee vero. Vulff. H. fntm. Colvius. Flor. H, enim, Ehnen- 
borstius. £ntm habent Mss. Florent. nterque, Bembin. Pith. et Edd. omnefl 
ante Colvium, qoi male e Lipsii Cod. mutavit in vero, Bene rh enim jam 
revocavit Scriverins, monitn Vincentii Contareni Var. Lect. lib. i. c. 5. 
Oud, — 1 Vulgo, caci eumu», El^enborstins. Bas. ed. sec. cacutinuu, Col- 
vius. Hoc quoaue Codici Florent. item Edd. Junt. post. Bas. sec. debemns ; 
atqne ita jam Eimenh. Scriv. Florid. In reliquis : caci Jtimns. Oud.— 2 Scrip- 
tus libcr, at ei, Colvins. Ms. At eL Et post : non eemere, Fnlvius veri- 
similiter corrigit : n^6ida notne eb oculoa ejfuaa Hta Ms. recte) non cemere noa 
mit tjtlra l, j, valere, Scioppius in Svmbola. Fort. ac ai oculoa ad obt, Qros^ 
lotius. Pith. ad aL Oud.— S Marcilius ad Juven. Sat. I. vs. 66. legit, dtrel 
gas vel dirigaa^ nt tacite edidit Wowerius. Nihii ego mutera. "Subintelligi- 
tur &ir^ KoiyoG nos, aitqne, sive solum nos consideres, quod ad visum terre- 
nnm et corporenm pertinet, sive coarctos nos intra angustias visns terreni. 
•Sic redigere ad incitas, inopiam» in ordinem, &c. /d.— 4 Nebulam mehia ob oe* 
effuaam, Alii n. n. o. o. ojffiaam, Ful. nebuia n, o. o. o^om, non eemere naa 
ntsi intra l, j, vaiere, Elmenhorstins. Bas. sec. o^Mom. Et post in qnibns- 
dam non cemere, Colvins. Cod. Fnl. ntXnda mobia o. o. ofuaa cemere nos ntst 
«nlra lapidia jaetum non vaiere, intelligit antem illa Homeri lUad. 7. Tier^ow 
T(f y hrt\e6aaeiy taov t' M Aooy Tif^iy. Wower, Ablativom, et, pro nee^ nion e 

NOM 

4 Peleta egregiu»\ Homems, qnem versns. 'IXid8.7.B9r'i(pfOficopv^o'ii^ 

In Apologia vocat ' poetam piima- rot Kofrix^pm bpijOiipf^ liotfUaip oHn ^« 

riUD.' Xnr, ukiurp M re pvierba bfubmy T^onv 

' Vetut nebnkm n.o. o. off, nee eer» ru t' hriXMiaim, Zffop i^ M XSat^ Ay^iy* 

is«re^4rc.]Iima6revideturhoBHomeri «Yeiati roontis cacamtnibas Notoa 



826 



APULBII 



pidisjactam^ valere* Aqaila emmverOi^ cnm se nabioitt 
tenus ^ altissime sablimaviV evecta alis^ totam istad spa- 
tiam/ ' qaa plaitar et ningitar, altra qaod cacamen nec 
falmini»' nec falgari locas est, in ipso^ ut ita dixerim^ solo 
adtheris ' ^ et fastigio byemis : ° cam igitur eo sese aquila 
extaUt, nata clementi * lasvorsam vel dextrorsum tota 



quanido u exhJHik a2<tmim tuqite ad im&et^ pimiw swptrgnMa yawoenam, iUmd nh 
tervaUumf per quad pbui et ningit^ praier qwoM aUituSinem neque fubneu, ■^■f 
Juigmr ioemn kabeni^ in tpao, ui eie loquar, etrato Mrfi, et otmnine tempeitaimn; 
quamdo erga aquiia iUue ee coearil, ieni i^ftimmt etfHie, deeeendii tcte petidere 



Cod. SQo maloit Untnns, rccepitqoe Scriv. et certe nan eztat in Edd. ante 
ColYioin. Mihilominns qaia reliqoi Mss. ■erTut qoartom cesom, oti el nee, 
nihil rorsos noto. Fecile enim sobinteliigi potest t^ eeee, Prave vero Mm. 
0. 4tem Edd. prims, Jont. pr. Bas. pr, Colv. Volc. et Scioppios in Symbol. 
pr«feront efue, Nam ' offundi ' passim adhibetor de tenebns» et iliis, qoss 
sobito ocolis olnlocnntar. Qood soper hoe loco monoit quoqoe Meors. 
Ezerc. Crit. p. 827. ct recte £d. Jont. post. Bas. sec« Scal. &c. off. expres- 
semnt. Tnrpiter £d. Floridi ojfiuottm. Plin. lib. iii. Ep. 9. 16. ' sibi tao- 
tnm caliginis offbsum.' Perpetoa h»c in Mss. est variatio. Adi Coper. 
Obs* II. 6. me ad Frontin. iib. ii. c 4. ^ S. * species offosa est.' Male vero 
coll. Voss. Lips. ab oeuUe. Ood. — 6 Coll. Voss. Lips. vcro caifli. Id.*-6 CoU. 
Voss. Lips. nubUme, Utromqoe bene, et a Nostro indiffercnter adhibitom, 
De Dogm. Plat. p. 688. Ed. Flor. Mss. rectios MoNcroram Iciiks, obi vide. /<f. 
—7 Ms. iib. eublmabit. Colvios. Ms. Lips. eubUmabU, Pitb. euUunat. Ood. 
— e Ed. Floridi iUud. Id.— 9 Coll. Voss. Lips. Pith. cii2mtiit. Id.— 1 Cave 
aadias vimm doclom, f. Potschium, ooi marffini editionis sne ascripsit polo, 
GnU eoUo. sed * solom setheris ' est oofdMiop ma/pos, ot Orsecis dicitor. Con- 
•ole N. Heinsium et Burmann. ad Ovid. Fast. 1. 110. ' Sederunt medio terra 
fretomqoe solo.' Id, — 2 Nutu eiemenii, Forte melins, nutu ciementi: ot, 
' Indementi curso ' sopra lib. xi. Met. ' Nec tamen gaodio sobitario com- 
motos, inclemcnti me corsu proripni.' Coimue, Fior. n, eienunti, Elmen- 
horstins. Hapc vera est lectio. Frostra alii : nuiu elementi, Aristoteles de 
partibns animalium lib. iv. c. 11. fTciPcr. Sutu clemenii optime membransB 
FlorentinsBi ot coiyecerat Colvios, vel potins Lipslus ot ex ejos margioe 
patet, itero Merc. et edidit Floridns. Volgo cicmciilt, pro aeris depressione, 
ut reor, qood prave propngnat Wower. loco Aristotehs de Anim. Part. Ub. 
IT. c. 11. * Cieroens nntus' est lenis nec operosus pinnarnm rootos, qoo illa 
tardios volet* Cootra Mndemens corsos' lib. zi. p. 779. Alibi * ciemen« 

NOTiE 



offodit nebo)am, Pastoribus neqoa- 
qoam gratam, fori aotem nocte aptio- 
rem, Tantomqoe aliqnis prosplclt, 
qnantom lapidem jadt.' 

• Toimn ietud [tOaid] ^iumf ifej] 
Infimam ct mediam aeris reglonem, 
•opraqoas neqne nohibos,neqae tem* 
pestatibos locos est. 

^ tnipeOfUtitadiserimldicamleeta 



ettherie] Sommnm enim aeris, eit 
imoro, et qoasi solom cmli seo sethe- 
ris. 

« EtfaMtigiohyemie'] Id est,calmine 
illios loci, nbi tempestates et plovise 
excitantnr. Hyemem pro tempestate 
dixit, nt Virgil. iEneid. ▼. « OIU cm* 
rnlenssopni caput aatitit imber, Noc« 
tem hyememqne ferens/ dcc. 



FLORIDORUM LIB. I. N. 2. 827 

mole ^ "^ G6rpoiifl labitar, velificatas alas qno libait adver- 
tens, modico ^ caadae gabemacalo/ inde cancta despidens^ 
ibidem pinnaram eminus indefesso remigio/ ac paolisper 
canctabnndo ^ volatu paene eodem loco pendala circnmta* 
etnr ; et qnasrit, qaorsos potissimam in prsBdam snperne 
sese proraat>7 fulminis vice: de ccbIo improvisa simal 



qao rilri vinan /atriif tauda vdaH parao g a ktmae ah aien», UUne daartam iatuaaa 
amma, ibidem tx alto ind^atigaio malu diarumy H uaiaiu aHquauium rttardaio 
tn^tata /tre iu todem locot eireumtDieii, ti iunttiigai quam Hfaf 4tm §nitm Jim 
eanmt trrwtf tii pradam inttar/aimmit: ipM nonuiiafVUknttxwihert uno iuiaiiu, 



#» #i^Ki»>» ^» ^tm^ 



ter accedeKt.' M imu beoe ergo Vir Docloi mwgiDi Ed. Jont. poft. «llevit 
ot« demenH^ et N. Heins.od Ovid. A. Am. lik>. it. 46. * natatn clemenU' vo* 
hut. Adi me ad Met. lib. tri* j>. 409. * Libratiiqne pinnamm nntanttom 
molibns.' Coil. Lipa. et mite. Oad.— S AL taiito iim<c— 4 In Teteri Cod. 

•eriptom compendtote mo. ColTlns.— 5 Sic taoite edidlt Floridns explicaniy 
* ibldem cz alto indefatigato motn alamm.' Vemm miBqnam pendet ille 
ablatiyns : qnare rectiua Scadigernm edidiMC opinor indqfetta rtmigio^ qnod 
et propins arcedit scriptsB lectioni, qnsB constanter cnm Edd. ceteris babet 
iadtfetta remigia sine nilo sensn. Nec eliam Tideo, qnid hic faciat vox Ui* 
dm. Ea omnino mihi snspecta est et mend» sedes. Oroslotins conjbclt : 
jmmoiiilttis indtfttto rtaugio, lUnstr. Heinsias ad Of id. Met. t. 450. emen- 
daty tt inkibtnt finnarum tmhndarum etu dtftata rtmigia, Veram duo hnie 
emendationi obstant; nam toz ^ eminns' necessario si?e hic %Wa potins 
seq. * circnmtnetnr ' jnngi debet, in ea enim omnit argnmenti Apulelanl Tis 
de longinqno yisn depen<Mt. Prseterea aves hft rapaces, nt milTiy merffy 
aqnll», in aere pendentes non alas inhibent nt defessas» sed tremnlo motn 
et indefesse eas concutiaot, nt pendnlse eodem loco maneant et se in aere 
snstineant. Qnsre Tide nnm scribi possit imiiftfiiJfatf piimarvm cmiKMS mdr* 
/ttta rtmigio, Hac in re certe * inniti ' non infreqnens est. Consnle Heins. 
et Bnrra. ad Ovid. Met. tii. 401. * Innlxaroqoe novis ncptem Polypsemonis 
alis.' In Edd. Ald. Jont. post. est jMMMmiii. Ond. Cnm Florido tamen m« 
seripsi iadt/ttto rtnugio^ jnngenda scil. hsec, ' Indefesso remigto' et * cnnc- 
tabnndo ▼olatii.* J. Botteka, — CMilodMido. Flor. caiMlaiiaNlo. Elmenbors- 
tins. Bas. pr. ed. eonira, Ond. — 7 Saptmt ten ncal. Flor. tupeme tt pro* 
ruat. Etmenhorstins. In eodem Tct. cod. t prtdei tupeme tt ttruai. ColTins. 
Ms. Lips. t» prtdti tt ttruai. Longobard. quoqne Cod. Florent. cnm Pitb. 
setrat tttt ruai. vid. Oronov. ad Oell. lib. ti. c. 9. ' in errores se mnnt.' Ar- 
oob. lib. II. p. 6S. in f. 8ed in altero Florent. est tt proraai^ qnod e Teren* 
tio prmtulerant Scri?eriaS| ct Heins. ad Ovid. lib. t. Met. 450. Septim. de 

NOT/E 

* Iftdu elemenii keaortum vtl dtX' cnnn:' * Nee tamen gandio snbitario 
Ifisrsmn taia molt, ^pe.] Sic omnino le« commotns inclementi me cnrsn pro* 



gdndnm ez Florentino codlce, et ripnL' 

Stewechii emendatione; non, nt in * Mtdko euadm galbemaeuh'] ATea 

Tnigatis, milN eUmenH^ et lanla ntaHe* enim inter volandnm cnrsnm. snnm 

IHiit bie milv clmmliy sient lib. xi* canda dirigant» nt naves gnbeniA* 

Metamorpbos. dixit« 'iiiclenieiiti me cnlo. 



828 APULBII 

campis pecaa, simnl montibas feras, simal arbibas bomi- 
Des, ano obtota sob eodem impeta cernens ; unde rostro 
transfodiat^ nnde' onguibas inancet, vel agnnm incorio- 
sam^9 ' yel leporem meticalosamy vel qoodcomqae ' esai 
animatom» vel laniatoi * fors obtulit.' 
NuBi. III. Hyagnis ' fait^ nt fando accepimas, Marsy» ^ 



ei mth €0dem wlmtUt fwtHlet H peeera m agrie^ M beUmi m monHhutf et hemme» 
m wrMm»; quenii fiio ex leco ee^fodmt reeiro, el arriptU miguUm», mU ogwMm 
HMi ■Mwmii, mU leperem /Miotdic», mrt qmodefaeqa/e ex mumiilm» forimm exki-K 
kuerii edeudmn, mU dieeerpendum, 
Htfogme /miif fuemudmodmn nobie prodiiwm eeif geuiior ei prmcepior M m tp m 



B. Troj. lib. iv. e. II. ' paite alia quun veoianty proniiint tete:' sic enini 
Peris. et Heint. Cod. ad Ovid. ii. Fast. 70a. vide tamen Woplccnt. Solin. 
p. 11. * le primnm Padnii proroit:' et p. 19. * aqaarnm pondtra te in cam- 
pot rnuBt.' Notter de Dogm. Plat. p. 580. ed. Flor. ' ne detnper prornat.' 
Owf.— 6 Edd. Vicent. Junt. pr. Ald. Bat. pr, bit iiiiiim. Id.— 9 AL «nrtMicai. 
-—1 Edd. Jnnt. pr. Aldi quocumque, Ond.>-2 Atiimatum rd taaaiimiiic». Cor* 
rectnm tic ex Mt. Cod. Volgatornm pieriqney «itamaffiM eel loaiahiM. Unde 
doctittimat Donta centebat legendnm, quidcmnque emti au imat u m j vti lamaiui 
fote okiuMi, In mar|sine Batil. 2. atcriptnm legi aliat, Immium, Colviut. 
Flor. V. tort o. tatdtaiii» Ald. uel fore o. Imtafnat. Schickerad. aUtum eeZ (a- 
ueUum, EUmenhorttiot. £ivi auimatum od lamaJtm emendatio ett elegantitti- 
mi Doiitte, quam verittimam arbitror, et Mtt. proximam. ilatmatam enim 
babent Mtt. omnet et £dd. Vett. pro qno Scriveriut inverto ordine dedit 
aatmofiim eim', et Floridnt etat oaiaiajiiiim, inepte lane illi. QModamuiMe oai. 
tnafnm ett quodvit animal babeat animam, tMt^oy» ut exponunt Olottm. 
Cic. in Ttttcui. i. 2S. ' animatnm quod ett.' Pro (aaiaftit vero Ms. Florent. 
Edd. primoi et Bat. dant iaatatnm, Pith. iaaialar. Bectchem. £p. 90. et Mt. 
Lipt. i wa w im ahi my qood recepere Colv. et Vulcan. Vemm inanimata non 
rapere tolet aqoila. Edd. Jnnt. Aldi Umaiumt cormpte. Hinc tamen 
Schickeradnt conjecit»et tacite in teatnra intmtit Wowerint,ala<ttm eel laae^ 
l«m, i. e. volncrety vel ovet, leporetve. Sed hoc male. Agit enhn Apul. de 
animalibat terrenit, qnm ex alto eminnt detpiciti non qnm prope in aere vo- 
lant, nec tantum alatM lanatatve bettlat, ted et aliat, nt tettndinem apnd 
Phmdrum, vuipet, catnlot, dec. captat iu|nila. Bene ergo Scaliger, Elmenb. 
et teqq. recepere iaaialtti, qnod conjecerat etiam Orotlot. Ut enira edat ea 
aquila, laniat et discerpit, quicqnid rapnit. Netcio vero cnr illi inverto or- 
dine ediderint eore ohiuUi lamiauL Ottd.—l Sore oMaiif . Immo vero fon ten 
fortuna, nt optime exhibent £dd. Vicent. Juntinm, Aldi, Bat. pr. Becich. e| 

NOTJE 

' Agwum ittcartosam] Pingnem,non lit totut ett, ita cnra maeet.' 

maeilentum cnrtt, qnalit erat ille • Hyi^fiiis, ife,} Sic in Eplgnm- 

Plantlnnt, Anlul. Act. iii. Scen. 6. mate Ormco. Aliat Hi^ais: noa 

* Mboad. Etiam agnum miti. Eo.qno Hyagnin primum tibia cednitte, ted 



qnidem agno, tat tcio, Magit cnrio- Sceritea Numidam, Atbenmna tra* 

tam nntquam eite nllara bellnam« dit. 

MwAD. Volo ego ez ta tcira qni tit >» Maropm^ Nota Satyri iHina teme» 

agnntcorio. Eu. qni otta, atqne p^- riUt : notum tnpplidnm. Videiafra 



FLORIDORUM LIB. I. N. 3. 



829 



tibicinis pator et magister» radibus adhoc MasicaD sascalis, 
solus ante alios catas canere : ^ nondain quidem tam in- 
flexse animae ^ono, ^ * nec tam plurifonni modo,^ nec tam 
moltifoTatili 7 tibia:"^ qoippe adhoc ars ista leperto novo 
commodam ^ oriebator. Nec qoicqoam omniom est, qood 
possit ia primordio soi perfici : sed in cmmibos ferme ante 
esi9 spei radimentom, qoam rei experimentom.' Prorsas 



«0, ineuU0 adknc Muriea avo, wnu pra ceteri» peritue amendi: etmiu eeme 
nenduM tam «iiain, neque wufdulaHembm$ tam muUifUei^ ueque fittula tam muUifo- 
ri : nam heee ar$ reeeuti imBeniiene tunc prtinvm naecebaiur, Neque uUa ree eet 
qum absoM queat m «iio initio: verum in uuieerti» fere rebu» initium epei priue 



passiin corroptum est. Vide ad Cvt. B. G. lib. ii. c. 21. et lib. vii. c. 87. 
' Qnafi^ fors obtnlit/ Qnod adeoquc reBcripti. /d.— 4 Sobu a, a. eantu» e. 
In libris hic nulla variatio, et tamen meodo carere non videtur hic lociu. 
Restitnebam, eotitue ante dUoe cant, ean, vel, oolue «mie aUoe eaiue eanere, ' Ca- 
tns canere/ nt, ' bonna calamos inflare ' apud Maronem. Colmu», Florent. 
et Aldns caniu» canere, Elmenhontlns. UaBC Mts. et Edd. vett. constans 
cst lectio, qood interpretatnr J. Pyrrhus per ' canebat,' HypaUage Nostro 
et eeteris nsitatissima. Magis tamen placet mihi Colvii conjectnra caiu» 
eanere, pro^ cantu' doctus : nt infinitivns sit pro gernndio poetice. De Deo 
Socr. * prsstabiiia hariolarL' p. 30& Ed. Colv. ubi tamen legitnr uriehu, 
Anson. Parent. i. IS. ' praeditis porrigere,' qnod non mntem. Vide Tollium 
in Omissis p. 78S. Colvii conjectoram recepere Scaliger, Elmenh. et seqq. 
Anson. Epigr. 93. ' catus arte palvstrae.' /d. Parent. xvu. 16. ' Lin«ia 
catus, ore.canoros.' Noster de Deo Socr. * experimentis catns/ ubi in Cld. 
Colv. p. 298. est eauiu», At Vnlcan. et Wower. qnod allevit margini suo 
lipsins, eahibent »oler» a, a, cantu» eanere, Colvius divinavit quoqiie eoUtu» 
a, o. ceniu» eanere^ quod expressit dein Basil. 1680. Ond. — 5 Vid. Not. inf. 
et N. Var.— 6 Flor. n, iemenp, m, Elraenhorstios. Florent. utrobique foiiwn. 
Ond. Vnlg. flMttt/om&i/i.— 8 Pitb. cmimede, Vid. ad Met. 1. 1. p. 87. b. Oud. 
~9 Codez Scriptns, toU e»i. Colvins. Pith. oiil agri. Laps. tacUe, Oad.— 



NOTiE 



omnem ejos biitoriam, qnam taroen 
«liter longe refemnt Plntarehns v^A 
/unfffudis, SnidaSy in "OAu^iror, Plato, 
lib. III. De Legibns, et Hygin. 
Fast. 65. 

Vnlgo infixa amma »eno: nvllo seasu. 
edltiOy indrfettee eminue 
Sccliger et Lipsins reetitne- 
Twoktjleacanmo eemo, Flexanimvs so- 
nus est qiii antmos flectere valet ad 
lios vel illos affectos, pront eantori, 
▼ei tibiciDi visna fnerit. 



* Nee tam muUtforaiHi tibia^ Tot 
foramentis excavata.lib. x. Metamor- 
phos. ' jam tibias moltiforatiles can- 
tns Lydios dolciter consooaot.' Uo- 
ratius in Arte Poetica, de rndibns illis 
Mntic» Bscnlis loqoens : ' Tibia noo, 
at nnncy oricbalco vincta. UlMBqiie 
JEmnlu, sed tennis, slmplexque fora- 
nine paneo/ Ste. 

« Ante eei »pei rudimeniumf quam rei 
eiptfrtmeiifnsi] Sic infra snb finem 
Plorid. * aectpite rndimeatimiy post, 
izperiaeBtwD.' 



890 



APULBII 



igitQr ante Hyagnim nihil alind plerique caHebant/ qaam 
Virgiliairas npilio ^ sea bubseqaa»' 

Stridenti miaeram ' stipala disperdere ^ carmen. 
3. Qnodsi qiiis videbatar paalo largias^in arte promp* 
▼isfle, ei qnoqne tamen mos foit nna tibia, yelat nna tnba, 
personare. Primns Hyagnis in canendo manns discapedi- 
navit : ' primns dnas tibias uno spiritn animavit : primus 
laovis et dextris foraminibns, acato tuuata ^^ et gicavi baai- 



eify fM» jwvhHmtai rtL Jai^ Hftgttm «lyv ^mathm f$n nikU oljiid owmki» 
tdiStMt^ ffmm fmd fmt&r «tf bubmtm apmd Vvrgilmm^ nempe Laeerare miw- 
rmmntniihmm enlmo etndeniu Si quit antem tuteftahcr aUlpunto plm pn/e' 
eimem UU artef eokbai wihUemimte iUe eanere «mtca fletuXa^ tanmum mm ttiba, 
Hjfagme jtrinme di^junxU mame inter ea n en d um: prinme ipee infiemt mho Jfatn 
dnmfietntm: jmMHf temiferamt eemeemtnm mieeienm argnto tinmtnf et grmri to» 

1 Ideniy ante Hffagni KtJk. oL pL ennebant. Colviot. Colvins, eantahant. El- 
menboratias. Pitb. plnHqne» LipB. et Becich. ep. 96. eanebant» Male £!• 
menh. ait Colvio placere cantaSant. Oad.— 2 Oy»<fto« Ab ovibas pascendis. 
Pyrrk. Pith. Aid^. Edd. Elm. Scriv. Flor. nfUm* Oad.— S Coil. lipt. 6ic0. 
acyiw. Edd. Jant. Aldi bnee^ua. Vid. ad Met. 1. tiii. p. 605. a. Jd. — 4 Aftae- 
miR abeit ab eodem ▼et. cod. Coh> Prave ed. Valc. dUeerpere, A Lipa« 
cod. aiest misefiim. Ondw— 5 MaiitSciopp. longim, ElmenhorBtias.-*-^ Aen* 
toJUdtn, Ez Ms. vulgo aento tinnUn. Coivias. Vulgo, a.ftnitnf male. EUnenk, 
Tumitas est clarior et acatior aonas, et ttnnire anrcs dicnntnr. Pffrrh, Tfai- 
fflfii omnino scrlbendnmi non^Jliitlii. TJno splritn doai tibias animavit, dex- 
tram et sinistram. Tinnitns proprie aeris. Varro de Re Rnst. llb. iii. Afra- 
nius : ' Janitoris impedimenta tinnire.' Inteilige catenas : ▼incti enim serri 
ostiarii. Sueton. L. OtacUio. NsbvIub apud Fest. -^ ubl molK strepltam fa- 
cient, titinnabunt compedes.' Plaatus Casina tinnire de mnliere : proprle : 
auia fceminse, pneri, et spadones 6^6^mfm : angustlor enlm IpBis arteria, 
Ariiitot. de uist. Animal. i. cap. 11. Alez. Aphrodis. Probl. lib. i. Wower. 
Prave Colv. e Ms. lips. reposuit JUtUm; quod tamen secnti sunt in Edd. 
snls Vnlc. et ScaU Sed Vnlc. margini allevit sonite. Nihil verius est rf 
tmnitn^ cmod est in ceteris Mss. et Edd. vett. nt jam monuere Vincent. Con- 
tar. 1. 1. V. L. c. 6. et Wower. quem miror non addaxisse locam e Met. 1. xi. 
p. 741« ' Tibicen Doricum canebat beilicosum et pennitcens bombis gravi- 

NOT£ 



' SMdenti ndeemm^ Virgll. Eclo- 
gain. 

t Manme dieeapedimnU] An in plura 
ejusdem tibim fbramina ambamm ma- 
nntim digltos distribuit i an ▼ero ma- 
nus dnabns tiblls applicnit simaly dex- 
trsB nempe et sinistrsB, quas, nt mox 
aity tmo spiritn animaret ? faoc ▼erisi- 
milins : qnod si ita fiebat, non late pa^ 
tere oportoit systcma cantilenarumi 



qnw ijasmodi tibilt modularentar, 
neo diapentOy aut diatessaron cnm 
ditono, (qood intervallum nostri Ma- 
sici sextam voeant) excedere. 

^ Lme et dextrie/orammibmf mento 
tinnitn, 4r«.] Hinc intelHgi possnnt 
qu» de tibiis dextris et sinistris in 
capite Terentianarum Comcediarnm 
legitur : * tibiis imparibas, dextris^ et 
sinistris/ drc. 



FLORIDORUM LIB* I. N. 3. 



831 



bo7' conoentain masicnm mificoit. £o genitas Marsyas, 
cnm in artificio patrissaret tibicinii»' Phryx cetera et 
barbamsy^ vnltu ferino trax^ hispidns, illutibarbus,' ^ spinis ■ 
et pilis obsitns, fertar (proh ^ nefas !) cam ApolUne certa- 
Yisse.'"" Thersites cum decoro»° agrestis cnm emdito, 
beliaa cnm Deo. Masad cam Minerva dissimnlamenti ^ 
gratia jndices astitere, ad deridendam scilicet^ monstri illins 
barbariem/ nec minns ad stoliditatem pnniendam. Sed 

MOy ope fommbmm mmdnmm et dextronmu Martyoi ^usJUiuif am imUarehif 
pttrem «i arte tUieinie, aUoqm Phryx et barbaruMt truenJentuB, beihttnafaeie, Jktr- 
nttue, barba mnrdida^ eoopertue epinia ac vt//t«, diciXiir, proh eeetusl eontendieee 
eum ApolUue: Thereitee nempe eum formoeo, rustieue eum doeto, beetia cum Deo, 
Mueee una eum PaBade timuiationie cauta ajfuerunt arhitret^ nimtrKm ad detaden» 
dam ruatieitatem ietine belluet, einuUque ad pleetendam ^um etaUUiam* At MtBT' 

bns liDQitQB acutos In iDodam tubae.' Oiul—- 7 Graot 6om6o. Pith. Edd. Vi» 
cent. Junt. ntr. Ald. Bai. pr. ttgraxi 6. A reitqnis male exnlat rb et, Id.— 
8 Posteriorem Basil. edit. bic lecoti sumns. Alin, ta artif. patrieforet fiM- 
ciiiiif. Mb. cod. in art, patriearet tib. Tibiciniuro proba dictio, et obtervaa* 
da, immo nsurpanda. Cotv, Aldut : tii a. patrieforet tibieinmf male. JBMndk. 
Prseter Ed. Baa. sec. unde luam lectionem hauiit Colv. eam oobli reliquit 
Jant. post. atqne ita Msi. Florentini et Becich. Ep. 00. qui alt in aliis Codd. 
esse patrieearet tUneen; in Lipi. patrieearet ti^iciiiti. Pith. patiee.foret tibieinue, 
Vulgo edebator pairie foret tibicinue. Infra N. 4. * in tiblclnio apprime no* 
bilii.' Ti^ictiiii Mtunffts pro <i6ictnis corrigit qnoqoa OronoY. in Oelllo 1. 1. c. 
11. 'qnod tibidnii numerii temperatnr." ibid. *per tiMcinia lAconica/ nt 
qt 1. IV. c IS. ' tibicininm icite adhibitam/ nbi vide Oronov. Oud, — Q Al. 
imillikn^. Vid. Not. Var.— 1 Male vir doctns margini allevit jMiMais. Oud. 
— 2 Proh, Al.pro, Id.-^S In Ms. Llps* pro var. lect. coacoaisse.* nnde Colv, 
oonj. coneanMieae. Vide Commeot. ad Sall. lib. i. Hist. p. 9S4. £d. Cort. Sic 
babuimns * temi/ ' sonavi,' et alia. Id,-^ Vid. Not. Var. — 6 ScUicet, Deest 
io Pith. Oiui.--6 Vnlge, barbariam, Colvins. Pith. et Edd. ante Colv. 6ar* 

NOTJE 



^ Gran ftomfto] inam bombnm non 
fnlase bttardaorf (velnti est bombns lU 
loram ntrlnai qnos Inflare solent nos- 
tri ascaolflB npilioneSy aut qul in lyrto 
csecornm aoditnry) sed per plnres to* 
Doa variatnmy patet ex eo quod fora» 
nliui non Isbvsb tantnm tibiss attri- 
bolty sed etiam et dextne» qn« bom* 
bom illnm edebat. 

^ Pkryx ettera et baTbarwi\ Homo 
radis, ineptnsy et imperitns apnd Ve^ 
teres Mysns ant Phryx ssspe vocaba- 
tnr. Ciceroy De Oratore : ' qnomodo 
j^tor modo andiretnr Mysns ant 
plifyx Athenisi cum etiam Demos» 



thenes agitetnr putidns ^ 

> JiiNlidar6i(«] Vocabnlum Apnleia- 
na Ueentla compositnm : signlficatone 
eum, qui illntam, hoc est, illanlam et 
sordidam, barbam habet : * illntibile' 
apnd Plantum Invenitnr in Menach* 
misy pro eo- qnod ablul non potest. 
* Nam ex Istoc loco spnroatnr nasnm 
odore illntibili.' Non mlona placeret 
qnod habet Aldioa editiOy medtiharbmet 
hoc est| deosam barbam habeiui, Sa« 

» Ciim ApelOina ccrloeisM] Vide Hy« 
gioom Fab. 166. Ovid. ti« Metamor- 
pbos. et ik Fastorom* 



832 



APULBII 



Marsyas,^ qaod staltitias maximiim specimen est»' non 1»- 
telligeDSy se deridicalo haberi, priasqoam tibias oociperet 
inflare» prius de se et Apollipe qoaDdam deliramentabarbare 
efiutivit: laadans sesoi quod erat et coma lelicinas,^ et 
baiba sqaalidos» et pectore hirsatas, et arte tibicen, et for* 
tana egenns : ' contra ' ApoUincm» ridicalam dicta, adversis 
virtatibas calpabat : quod Apollo esset et coma intonsns/ et 
genis gratas, et corpore glabellus, et arte multisciasy et fbr- 
tuna opulentus. 3. Jam primum, inquit, crioes ejus remul- 
sis antiis, et promulsis capronis * anteventnli et propeoduli : "^ 



9ffa» non tifvertena $e haberi htdibrio, quod maxmam argmnokium ett $toUdiiaH$t 
aMtequam aggrederetur animare tibiat, rutlice deblateraoit quaadam iueftuu de $e 
et de ApolSne: Jactame $eip$umy quod haberet crinee retroreum criepoe, et eonti- 
dam barbamf et viUoeum pectue^ et qmd oeoet arte tibicen^ et inope e$$H bonorum : 
contra verOy quod aboardum e$t meaioraiUf vUupenbat Apoltinem ob dotee hi$ vitHe 
eontrariao : quod nempe ApoUo e$$et et inton$u$ capiUi$, ei decorus malie, et depSSM 
corpore^ et muUa$ artee calteretftt opibue ubundaret, Jam primwmy mt, capiUi 
tju$ afromte dependent prettractie anteriorUnu crimbw^ et pendewtibue Ui gm eunt 



0^0^^0^^^ 



AorMm. Oad.— 7 Scriptns cod. oeA More^e. CoWios. Scriptns cod. oed 
eie: ande f. Mareia. Vide JaTcnal. Sat. ix. Brant, Cod. Lips. Mar$ie, UDde 
Brant. Maroyu: at JoTen. Sat. ix. is. 11. 'eeu Marsya Tictna.' De Orvco- 
roni OM et Latinoram n, vide ad Front. p. 870. 0«rf.— 8 Abest e»t a Coil. 
Lips. /d.~0 In Mk. Florentino ascriptnm manu reeenti,/»rlttfM egen», Ci- 
cero pro Flaceo, c. It. * fortnna egens, vica tnrpis.' Elmenh. Idem, Fort, 
genae, Scribe, fortuna egemue. Quantiim ad conditionem Fortnno*, qna ille 
praeditns, pauper et egenns erat. Ibidem eontra, Ms. Ro. Ven. cirea. Col- 
vius. Bene Colv. cum Ms. Fior. nam omnia hlc in ablativo ; et livc oppo- 
Dnntnr seqnenti * fortnna opulentns.' Vulgo oliui fortuna: priranA fortuna 
recepit Scaliger. Oud, — 1 CtrM. Id est, contra, quo pleromqne uiitur. 
Pyrrh. Ita quoqne Ms. Lips. Edd. Roro. Vic. Veo. pro conira: de niore, 
vide Ind. Not. Oad.— 2 Vid. Not. Var. 

NOTiE 



<* Tker$ite$ eum decoro'] Tbersiten 
grapblce depingit Homems *lX»dB. $. 
^oKicbs hpfj X"^ ^ 9ropo¥ ir^, rJb 94 
ol ti/ut Kiyrdb M «rqfef enmoxttadr^* 
ahrkp (hnpie *o^ Upf tto^mX^w, if^f&^ 8* 
i we a ^ H fold o Xixj^i * .Strabo erat, claudns 
autem altero pede, et Ipsius humeri 
Curvi in pectns contraoti : et desu- 
per Acnto erat capite : rara antem 
superflorebat laongo.' Hinc turpis* 
timns qnisque Tbersites appellatur. 

<> Coma rdictmis] Hkc vox Apuleia- 
Bt est» vidoturq«e significare retrac- 



tis crinibus crispnm. Qnidam nescto 
qnomodo detorqnent a * recello.* Ma« 
lim ego ab antiquo Macio' formare 
verbum * relicio,' qnod sonet ' retra- 
ho,' quemadmodnm ' allicio ' signifi- 
cat * attrabo.' 

P Coma intoneM] Horatint lib. i. 
Ode 21. 'Intonsum pueri dieite 
Cyntbinm.' 

4 Crineo 4^ remul. [prieinMyiis] mtiii», 
et promuki» caproni$ [eopromeio] aede* 
utntuli, et propendHU] In quo dlffmat 
nntifls €t caproBe», pon satis iiqttet» 



^LORIOORUH hlB. I. N. 3. 838 

coipos totam gratissimaiDi membra nitida : Upgua fatidica/ 
sea tote oiatione,' seu versibns malis» utrobiqne facundia 
SBquipari/ Quid ? quod et vestis textu tenuis/ tactu mollis, 
pnrpura radians 7 Qaid? quod Qt lyra qjos auro fnlgurat,^ 
ebore candicat^ gemmis variegat ? ' * Qoid ? quod et doc- 
tissime et gratissime' cantiUat? ■ HsQC omnia, inquit^blan- 
dimenta nequaquam virtuti decora^ ^ed luxuriaB accommo* 
data, intra corpori^ sui qualitatem** pras se mcgdmam spe- 

«I Umpon: iUmm earpiu ut diMrifiHMni, ortef naU «UemieM, UHgua fju» c«f 

iume, eioe earmmUme, Qinrf? qnod ei ve^imeniam ^ue eet eiiiUie ieximef meile 
eemireciaiu, ei refidgene eeire t Qmd? fued ^ue eOam eUkara earueeai awre, et 
aUdeai dieire^ ei dkiMa iii lofidibue pre&eeiet Qmdl quod eaniiiai eiiam peri^ 
Henme ei ep^m em et H0 amme iUeiekrte^ iuquiif mmiwm eemseukuiee euui wr» 
iuHf etd cmitrueniee maUHitif jaeiiiare prm ee eximium amaium eirta eumn emr* 



^ #>»#>^»»»*»#<»<><i 



Vmm pQto m. Heinatt ad Ovid. Met. xi. 620. correctionein, emlbda ora- 
iimM, Infra N. 15. ' Kolsto locato. lil>era orattone.' /d.— 4 Facvttdia «fntpa- 
rari. Flor. et Fulv. /. «fiitjNnri. Elroenliontiiu. JE/^peri^ i. e. 1!ry» a noniio. 

* •qoipar/ qnod et ab Antonio adbibetnr. Sic ergo.recte Oroslotint conje* 
cit ct tlninns ,e ania Codd. et Eimenb. cnni teqq. e Florent. exlpibait. Male 
Tul{|0 erat «faijmirt etyocimi/a in £dd. Vnlc. pr. ac Wow. sine •ensn. N. 19. 

* prona et vorta facondia.' Oud. — ^5 Coll. Voss. imue. Id.— 6 Coll. Voss. 
Itips. fidgwratur: male. V. lod. Not. Jd, — 7 Aldas, eaudidai. Elmenliorst. 
veoet. Ald. caadidal. Snpra lib. v. de asino aoreo : ' Per homeros volatilis 
Dei pinq» roscidpe micanti flore candicant.' Colv. Pitb. Edd. Rom. Vicent. 
jrnnt. ntr. cqm I. Pyrrbo, candidaf, neotraliter. Eadem varietas lib. v. 
.Het. p. S62. k. nbi Tide. Ms. Lips. cmUieai. Mart. Cap. lib. vii. init. * radio 
caiydieabat.' Oiuiv*~8 Vid. Not. Var. — 9 Ed. Jnnt. post. grameeime. Ond.— 
1 Pith. Edd. vett. eottlilal. CoH. Voss. Lips. cottticol, pro, Caniiiai. Vide 
fne ad Met. lib. vi. p. S9S. b. /d. — ^2 Cjrca cor^, s«t 900!. Ms. iafra ecrp. e. 
pud, ColviiM. Bedchemas •cribendnm censet, conlnt eorp. e. q, vel, ittlra : 

2nod e scripto etiam nostro reponamat. /d. ' iu Omim. Flor. ceiera cerp, e. 
lipsiiliber: ittira eerperie euu Falvii Msstas, cottira c. e. Elmenborstias. 
Ms. iiiira. lef^o, drea eerperie eui emudUaiem. Nara circa fere semper pro 
c^olnisciiptam^faity ni sapra in Asino, et «giiaiiialm reperias apad Iiacil. 

NOTiE 

* Aatla/ inqnit Festas, ' capilli mn- malas et aores : hoc entm indicant 
liebret demissi in frontem.' Olosa» hcc vocabnla^anteTentoli' et 'pro- 
veteref: * K^fiai rmr Kpordfmp. Antifle.' pendali.' 

Nonins : * Caprpne«,comai qo» ante ' JUafiia/aiidica] Utpote qnsB ora- 

frontera snnt, qaasi a capite pron».' enla pronnntiaret. 

3ed tam poasnnt pronae esse a capite ■ Variegai'] Passivo significato: hoc 

|n collam ai in tempora, qnam in est, distin||aitar et variatur. 

frontem. Ez hoc Apoieii loco mihi < Intra [circa] earperie eui fnaJtia- 

vid^ntor ioiiie antisB crines, qni ez iem] Fior. codez habet: eeiera cerpo- 

syncipite in frontem penderent, ca- rie eui. Lipsii liber ialra corporit smi. 

41^911^« vero^ qui ez teipporibus in FuW. cod. eoiUra eorporu eui: mihi 

Detpk.ei Var. Ciae. Aped. S O 



834 



APULEII 



ciem ostentare. Risere Masse^ cum andirent hoc genas 
criminaf sapienti exoptanda, ApoUini objectata: ' ettibici- 
nem illum certamine superatam^ velut nrsum^ bipeden), 
corio exsecto^ nudis et laceris visceribus reliquerunt. Ita 
Marsyas in poenam cecinit^ et cecidit.^ Enimvero ApoIIi- 
nem tam humilis victorias puditum est. 

NuM. IV. Tibicen quidam foit Antigenidas,'' omnis 
vocal» ^ melleos modulator^ et idem omnibus modis 7 ^ per- 
itus modificator ;. seu tu velles ^olium' simplex/ seu 
lasium varium^^y seu Lydium ' querulum/ seu Phrygium 

fmi, Mutm riMnai/, qwimdo aMdwenmt ^juimodi fltigUM eupienda mipUitti^tX' 
probrmi ApoUuii : et reliqueruni iOum tibki$um mctum conlfnf time, peUe diedeaa, 
earmihue retectiM et dieeerytie^ temquam ureum bipedem. Sic Mareifaa eechUt tMa 
ui euppHeiumj et ineidit m iUud» Verumpuduit ApoUinem frictorim tam vilie, 

Fuit quidam tilneen nemine Antigenidaa, euavia ii\ftexer a^ueeia im, idemque 
doetua modutatar a^uena Modi ; aive tu poatularea Modum JEoUmm aimpUcemy 
^ve Aaium varium^ eive I^dium qui eat apfvf lameniia, aive Phrffgium qui adhibe' 



lib. XXTI. Brant.-^i Ms. ebtreetanda. Forte olgeetanda. CoWias. Forte «6- 
treetaia. Brantins. Pitli. oliiectata. Ma. Lips. obtreetandaf unde Colv. otdec- 
tanda: prave : «ensuseat: cum audirent haec crimina Apolltni objici, qa« 
sapienti exoptanda lont. Brant. obtrectaiaf inepte. Qnia enim sunt ' ob- 
treetata crimina?' nnm per infidiam carpta ? Oud. — 4 Idem, mrtiuii. CoW. 
Pitb. bipidem, et panlo post, rcitn^iiaiii. Ond. — 6 Et eecidU exolant a Ms. 
Lipsii. Id. Vid. Not. Yar.— 6 Glareanas, •. netulm, male. £iiii€fiA. — 7 In 

£d. Vicent. oimiiwots. Ond«^8 Ms. coUtmo aimpL Colvios. Pitb. colioa. Ed. 
Vicent. JEoUan. Bene, Orasca tenninatione. Ond. — ^9 ilniiai «artiim. Idem, 
iijHKartiiai. Colvins. Glareaous laatium varium reponit, et cam Laciano lo- 
nicum ioterpretatar. Vide enm Dodecacbord. lib. ii. c. 10. et 11. £bMii4. 
Mss. Lips. Fith. aeu Aaunarium. Videtor Aoctor innnisse eum modamy qal 

NOTiE 



videtur commodins reponi posse ctlra 
cerporia aui quaUtaiemf boc est, prse* 
terquam quod forma ipsa corporis 
ostendit: nibii taraen in teitu mu- 
tare ▼olui,quem etiam ad verbnm ex- 
pressi in interpretatione. Brantins 
legit: eontra corporia aui aqualUatemf 
bocest, squallorem, vocemque 'sqna* 
litatem ' reperirl ait apud Lucilium. 

■ Antigenidaa} Vixit Athenis, Al- 
cibiadis aetate, coi etiam a Pericle 
accersitnm eum Magistrnm tibicinit 
narrat Gellius lib. xv. cap. 17. in qno 
refert qaa de causa oobiles poeri 



Atbeniensium tibiis caoere dctie- 
rint. 

"^ Omnilma media [oMftw modi] Sic 
legendum. Quid sint Modi tn Masl- 
ca, Dotum. 

> Molimn aimplex} Supple ' genos/ 
non autem ' modnm :' neque enim ge- 
nere convenirent rh ' modum/ et 
' simplex,' ^olius antem Modos eat» 
qnem nostri Musici vocant Modnm 
A, mif 2a, re* 

7 iSeii laeium [iintMi] varium] Gla* 
reanut, Decachord. lib. ii. cap. 10. et 
11. repooit /ajltafn, et cum Laciano 



FLORIDORUM MB. I. N. 4. 



m 



religiosam/ sen Doiiain bellicosam.^ Is igitar * cam esset 
ia tibicinio^ apprime nobilis^ nihil aeqne se laborare^ et animo 
angi et mente^ dicebat/ qaam qaod monamentarii ceran- 
185^'^ tibicines dicerentar.^ Sed ferret aeqao animo hanc 
nominam commanionem, si mimos spectavisset.* Animad- 

ttrr taeri», nve Dariim mUUarem. lUe ergo cum eeeei va primie eelebris in arU 
HMehUf aiebai se nulla re tantopere doiere airifiio, et eruciari mente, guoM quod 
eorm^nnea buttuarii appeUarentur tUncinee, Verum paiienter toUraret kane com- 
municationem vocabulirumf si vidisaet mimoe, Observaret in iis aUos imperaref 



^N#l^^<^^^^^^<#^ 



LociaDO et altU eit lonins ; (jatre Olareanas ibidein reicripsit loitium, atqve 
ita citat Salmasins. Melias inde fonnari /adtuiN, olim putabam. *UZes enim 
Gnecis lonnm f<eminae. At maltm nunc larium cnm Beriielio ad Steph. 
Byz. V. J^^^Py ab laso Cariae urbe, ez Tbemiiitii Oratione 19. cf. ad Met. 
lib. X. p. 740. b. Oiid.^1 Th^eeu ex eodem additnm. Co/o. De eo vide ad 
Met. lib. IV. p. S13. Male cxulat seu ab Edd. Basil. Oad.— 2 Plenins in Ms. 
1$ ijgitur Antigenidas eum eatet. Colvius. £ j^lossa. Oiid. — % Ed. Baa. pr. «i 
tibieine. Id. — 4 Male alii libri, teste Pyrrho, momentariif al. moNtiiifii<arti. 
Dein Ms. Lips. eenule, Pith. cemuiiBr Edd, nonnnUs emnauUe et chorauke, si 
fides Colvio, qui hic omnino consulendas. Adde notas ad Met. iib. viii. 
p. 678. a. JU.— 5 Pitb. dicutUur, et paalo post expectavieeet, Id. — 6 Al. veetra, 

VOTJE 



tnterpretatnr * lonicnm.' Lficianas 
in Harmonide has Modis singnlis pro- 
prietates assignat: leai riis appovias 
Mumia ZmpvKJnxtir rb Qior* r^f 4pu« 
7(01» rh tvBwv, T^s AvdUnft rh Bojcxtfc^, 
T^f Attf^v, rb «r€tA¥h¥, r^s 'UtwunjSf rh 
yKcDpup^. Est antem lonicus Modos, 
qni nostris Modus C^ eoly ut,fa. 

* Lydium. queruluml Lydins Modos 
Bostris Modas, F, utffa, 

* PkrjfgiumreUgioMuml Est Modna 

^ Dorvum beUieotum'] Est Modus D, 
la, re, $oL Est et seztns ab Apaleio 
praetermissns Modus Mixolydius, ciai 
Modus eat G, re, edy ut: et bi sex apnd 
veteres Mnsicos anthentae dicnntnr ; 
qnornm scilicet diapente est ad grave, 
diatessaron vero ad acatum ; habent- 
qne alios sex plagios, Hypo-£olinm, 
Hypo-Ionium, Hypo-Lydium, Hypo- 
Phryginm, Hypo-Doriomy et Hypo- 
Mixolydiuro, qaornm diapente est ad 
acatum, diatessaron ad grave : sed 
de his f ide Qlareamim et alios, qni de 



re Mosica ex professo scripsernnt. 
Nobis h«c in priesens satls sint. 

c NihU etque ee labofare dicebat, tfc^] 
Dio Chrysostomns hoc non Antigeni- 
ds, sed Ismeno attribnit Orat. 49. 

^ Monumentarii eeraulai] Kcpa^Xof et 
ircpara^Xaf ad verbnm expono corni- 
cines: ceranlae tlli monnmentaril snnt, 
qnos Dio Cbrysostomus loco snpra 
landato rvfifiaO\as vocat, Latini ap« 
pellant siticines, eo qnod canant apnd 
sitOB, hoc est, mortnos. A. Oell. lib. 
XX. cap. 2. ' Nos,' inquit, ' in Capi- 
tonis Atei conjectaneis invenimus, si- 
ticines appellatos, qol apad sitos ca- 
nere soliti essent, boc est, vita func- 
tos et sepnltos : eosque habuisse pro- 
prium genus tnb», a ceterorum dif- 
ferens.' 

« Si mimoe epeetamseet] Minms non 
solam histrionem sigoificat, qui dict» 
aliornm factave iraitatur, gesticnlA- 
tionibus ea exprimeus ; sed etiam po- 
emata dramatica lasciviora, sen Co- 
mcedias obscceniores : qnod genus La- 



£iOit 



APULBII 



iTOfteiet fllic pflMie bibAM ^pmpam alios pv»mdere, bIios te- 
palare : itidem si BitiMra nostra ^ ' qieetaiet : nam illic qao- 
qae 7 videret hominem prieeideie^ itottmiem depafpiaie : to- 
Ifam qaoqoe paroti * et voto et ftmori : > kem pallio cada- 
Tera operiri,^ et pbilosophos amidri. 

NuM. V. Bono enim studio ia theatram 9 convenistis, nt 
qoi sciatis, non locom aactoritatem derogare oratorij' sed 
cam primis hoc spectandam * esse» qaid in theatro depre- 
hendas. Nam si mimas ' est, riseris : si fanerepas/ timae- 



itMiot v e r btna i f «eiCifot /ere whmU ettro, SimiHiir,ii g j p fo gwg l mtfrM hidat : {m 
nt crIm eenuret etwnk mmiimiii ^rwBMf i MMtiicM ueterw&re • cwN|Mftin tiMM »#" 
•gmm et ed wtfnM «wiaipaMtaM» et otf «reysJBt/idMdfu: iuiKper eedmeera tmdegi 
"ptUitp et j^tileeophet eo epertrt» 

JViiM ct^fMxtstiM ln theeirtm htmo arfiM, TiriRpe ^iti mtieMit loeem wtm detmr 
kere pendMt terwmdf ted kte prtttertim eonHdermtdmn etm, pdd videat im ike^tre, 
Oi emm tti MiMiWy ridehit: ti ett fmmmlmlm, metmt ipH : sf eet Ctmtti^pUm' 



—7 Ms. Cod. iUe ftioque. ColYliit. Ao «t hle tlfi pro iUiir Vide Ind. Not. 
Oiul. — 8 Pith. fWfM togmm, Ed.'VlceBt. pmi. Joiit. pr. Aldi et wdo ftmeru 

De toga in mortiiit vide Lipiina Elect. lib« i. e.6. /il.-— 9 Pith. Stk, Id.— 

1 XocttM Micl. derog. oroiioni, Ms. Cod. lovil emcter, denegecre, Colvius. Alii, 

orelori. Elmeoliorstias. Fdl. Cod. eirede/ri, Wowerios. Frnstra Ryeqains 

Priinit. Epist. p. 16t. snbititnere conntnr: enclffilalf dcr^fvreeraliniiff: ncm 

etiem vnlgata bene se bnbet. Vlde Lezien. At leete Cod. Fiiiv. emlers,^ 

stntim homines ipsos, non soinm exercitinsreoeHset. fhd, — S Ald. <s;ig»finsii 

«Imr. Colvins. Aidns, 4ps«lecnlimi, mtle. JBlMcnA. An jpccnlandnM? Ood«-*> 

S Coll. Voss. Ed. Ald. MmMS» nt ssepe corrnptnm. V. P. Pitboi Snbs. c. 17. 

7d.— 4 Abest st ab Edd. ante Bas. Sec. ^ein M«s. Pith. Lips. et Edd. 

'esBdemyknmplKS» prttterJnnt.po8t.qnM habet fimepeut ez emendatione 

Beroaldi in Pac. Crit. Orat. tom. i. p. St6. vei Beeieh. £p. 96. Fwu- 

rsplnff eilat PithmnSy fmmeptiM iMdnit Tollins. Legendom esse /aairtpns 

'monnit jam Modins. Infra N. 18. fiummhtHem qnoqne aeu ^xs^mefmw 



NOTJE 



tinl Planipedias rocant. Orld. ii. 
Trist Eleg. l. «Scribere si fas est 
imltantes turpia mimos.' 

' Si mmurtL noelro] Oladiatoriay In 
qoibns Lanista ptttsidebaty Oladiato- 
res depngnabant. 

s Togem fnpfns pdrort ei wdo etjk- 
mer%\ Hsec jam non refernntur ad mn- 
nera sen Indos, de quibos soprai sed 
ad commnoem sui temporis Tirendi 
morem, <|00 mortiii in toga effereban- 
tnr. Hne facit Jnrenalis Satira ui. 



' Pars magna ItaliM est» si verara nd- 
mittimns, in qna Nemo togam snmit 
nisi mortnus.' Livius lib. xxxiv. 
'Pnrpnra viri atemur: prseteztati in 
Magistratibns, in sacerdotiis : nec id 
nt vivi solum habeamns insigne, sed 
etiam, ut cnm eo crcmemur mortui.' 
Voto vero paratnr toga, cnm virilis 
snmitur. 

^ PeOOit codveem s|pmrt] £x more 
Orsscornm. 



r 



FLORIDORUIf I»IJ|. I. N. VI. 



887 



ris:^ si comoedus ea(,' faveris:^ h irfiilosoplMis» didice- 

6 



NuM. VI. lodi^gens^ popalosa^ cultoribiis^ et fiiiSiiiii 
maxima,'^ procol a nobis ad Ofionteiii sitiy' prope Oceani 
reflexas,9B et Solis excntas» primis sidMibas» nltimis ' terris» 
snper .^Bgyptios eraditosj'' el JFndQsos superstitiosoB>>* et 
Nabathseos meicatofes,') et flaxos vestiam Arsacidas/ et 

des: «t tf ji phih$ophmt tmfmertt . 

Indif NolM ahmdmm tncvlw, H wuimima limKtiitt» |M|tilt orf OnenUmiimgt,^ 
nobii, prope reevjmu Oeetmit et orlicm Solis^ tub primia attrit^ et inftne terrarym^ 
inme JEgyjHoe doetoe^ ei Jmdaoe reUgioeoe^ e$ NabaihaoB wmefiioreOf et Pmilme 



Yocat fimerepmi^ a i«p«iido per fiMem. Jdm*r^ Commdiak eaL l<«git Mo- 
<lia» iMMler« emnduik mi. CoUjaff. Quod inaUra com TqIUo. Oud* — Ms* 
dMwrtiu CQUum,-^! Ma. ingetm, Colvius.— 8 Lipv otf Q. 5y(At. Ood.— 9 M«. 
liA Flwnk f^^wnm iwi^iobaiite Oad.-"l MMklMd. ail Stai. U n. SUv. I. 

NOTA 

• MgypOoe ermdUoe'] Qaorum cra- 
ditionem vel hoc probaverit, qood, 
eroditloBif el •apieiitim cofnparandm 
caiieay aatiqooram Pfailosoplionmi 
prvBtantisBiml eoi adiverint. 
. P Judaoe euperetitioioe'] Sopmtl- 
tionem eiiim Paganl illi vodtarant 
ooltom qiiem JndsH vero I>co ezhl» 
hebant, el cterimoniat eo ritaa qaoc 
ex Mt>9ts lege servabant. 

4 Nabaihmoe mereaioree'] In hanc 
sententiam Strabo lib. xvi. ait Naba- 
thteos re* parandse at4|ae coneervandm 
intentos ease ; c«mq«e, qnl opes snai 
imminuerit» pnJ^Uce mulctari; qai 
Mixet-it, honore effioi. Eecom. com* 
mesctnm arowatiMa prvcipue est,qasi 
ad ipsos a Meanis et Qerrmis viciiii%' 
qaiaaliieeoavahi a«ciar est ideoi ^lra- 
ba. Sanl aniam Nabalhaei Arabci 
Petflam orbem incoleiitee, qnm et 
Nabathsea dicta est: adinveit eomm 
eemmerclBm, qood teale Piinloi ^liac 
convenil ntromque hiviam» eonim 
qni Syrim Palmjram pctiercy et eo- 
rom qni ab Oeaa veneroot.' 

' Jvbtorea ecsltom uirM^idas] Arsa- 
ddm Parlhi sont» sio vocati ab Ar^ 
Moe eorom Rege, e Sc jihia» «i pleri- 



Ejos vitse, ne scilicet 
es fone labens caput comminaat sibi, 
aot cnm pmrfHngat, ani bsaehiiim. 

* Feeeris] Faverem plaoso leeta* 
baatur ?n Comoedhe Soe. Hlnc cele- 
bre cit Comoediarum * Plaudite.' 

■ JndifgeMM jVfiitiMa, 4^4 lA^ii^ de- 
•eriptieoemi v^dA apod StraboBem» 
Kl^. XV. 

» Etjbtibne maxtiiM] Atqoe eo ma- 
jor credita tunc temporis, qaod ejus 
fines non satis cognoscerent, nec de 
ampla Chinm i egiene^ qom oitM In- 
diam ealy qoicqoam haberenl per- 
spectnmysed lodiam ad extcemos os^ 
qaa Orienlia Snea proferrenl, 

• Prope OeMNS r^fUxmi] LoqoUiiroe 
ex lUarom senteaiiay qoi lerram non 
rotondam, sed planam» el Orientis at- 
qne Occideotia lermiaia fioilam ex- 
istimabant, Lu ol neceaae eaaetj cam 
Oceanos ad lUoa lerminoa petvenis- 
aely ol €joa oodm io aeipaaa redirent 
ae refiecterenlory com aoohaberent 
qoo tendo r en t nlterioa? an vere per 
Oceeai refleaLoa inteilifil iUam an- 
cono. seo apgulaiiiy qoem lodicoa 
Ooeaooa eum ftevico aeo OrienlaU 
efficU? 



838 



APULBII 



frngum pauperes ItnraBOS/' et odomm divites Arabas.^ 
Eorum igitur Indorum non sBque miror eboris strues, et pi- 
peris messes, et cinnami merces, et ferri temperacida/ et 
argenti metallay et auri fluenta ;^ nec, quod Ganges apud 
eos unus omnium' amnium maximus^ 

Eois regnator aquis in flumina ^ centum 
Discurrit, centum valles illi, oraque centum, 
Oceanique fretis centeno jungitur amni : 
neCj quod iisdem Indis, ibidem sitis ^ ad nascentem^ diem, 
tamen in corpore color noctis est: ^ nec, quod apud illos 

mnpla vtstimentaferenies, et Itur^eoe earenteefrvgibiu, et Araba» ahmdaade» aro- 
maiie, Non ergo tam admirar canmloe eborie^ et meeeee piperitf et mercei cinnnmii 
et mixtttra» ferri^ etfodinas argenti^ etfluvioa anrt iUomm indorum ; neque 91101I 
apnd eoa Ganget vnn» maanmue omntum Jlnriortfiii, Rex flumomm OrienMmm 
dijftmt in eentumJluoioSf et habet centum alveoSf et centum oatia^ et influiiim Oecu* 
«iirm per centumjlumina: nec quod iidem Indi licet poaiti aint in eo loco ad ortum 
dieif mAiiomtiiiM kabeant cohrem noetiB in corpore : neque quod in eorum regimu 



^^^«^N^^i^S»^^^^ 



16. legit primi et uUimi. Ood.— 2 Ityreeoe, Aldns, Ichytieoif male. Elmenh, 
EAitioBen uniiqnm^ Scvthicoe: Ms. Cod. Sffthireoe: Bm. 2. margo, Ittfraae. 
Colv. Sic primus edidit Ptiilomatbes in £d. Jont. post. cum Bas. sec. marg* 
qood bene recepit Colv. et videtnr esse in Florent. Codd. Certe in Lips. 
est SflhuraoM : nnde accoratiiis iosoper rescribendum iturteoe per ti, ut recte 
roargini libri soi alleverat Lipsios; nam Gr. *Irovpeuoi. Vide me ad Locan. 
1. VII. 240. Jont. pr. Scythw», Ald. Sytkieoe^ inepte. Oad.— 8 Prave vox 
•aws omissa est in £d. Florid. /d.— 4 Coll. Lips. Voss. ^t: an scriptom fait 
f properf mox Pitb. dtsciimnit. Id. — 5 Coll. Voss» Sffthie. Id. — 6 Ms. 

NOTJE 



qoe aotomant, oriondo. Persse dicti 
ante Dariom victom ac deletom ab 
Alezandro : qnod etiaro nomen post- 
modom resomseront, atqoe etiamnnm 
servant, sicot et veterem prolixarnm 
▼estinm morem. 

* Etfrugum paupere» Iturteoe'] Qnlp- 
pe qui montanam CselesyrisB regio* 
nem babitant, neqoe agros colnnty 
vt testator Strabo lib. xvi. 

* Et odorum divitee Arabae'] Illos 
prsssertim, qni Arabiam ^Zaifwwa in- 
colonty quse propterea etiam dicta est 
hp9tfuiTo^6pos et \ifieafo^6poSf a thnre 
et aromatis, qnorom ferax est. 

* Etferri temperaeuia] Nobis Galiis 
trempeSf qoibns nempe temperacnlis 



ferrum indorator, et fit chalybs. 

« Aurifluenta'] Arenas aoreas, qnas 
volvere Oanges dicitor. 

' Tameii in corpore eolor noetis eet} 
Id esty color niger. in Petron. Frag- 
mento a Terentio Mauro relato : 

Mempbitides poellas 

Sacris Denm paratss, 

Tioctos colore noctis 

Manu poer loquaci, &c. 
Strabo lib. xv. pag. 476. de Indis lo- 
qnens, rwr 8* htBpi&muv tA fikr f»etriifi^ 
0pufo\ rots Al$kn^ wlffuf 0/coioc uarh v^r 
Xpotdp, Korh tt r^p Hifw «ol t^^k rplxu* 
«rof, Toif HKKois, oM yhp obKorptxaSat' 
Zik r^v iypirrrra rov hipos, o/ tk fiipues 
rois idyvnrlois* ' £x homlnibns, Meri- 



PLORIDORUM LIB. I. N. 6. 



839 



immensi dracones cum immaDibus elephantis ^ pari periculo . 
io mutuam perniciem concertant : 7 quippe lubrico volu- 
mine indepti ^' revinciunt, et 9 iUis * expedire gressum ne- 
quientibus/ vel omnino^ abrumpere tenacissimorum ser- 
pentium squameas pedicas, necesse fit ultionem a rnina mo- 
lis suae ' petere, ac retentores suos toto corpore oblidere. 
2. Sunt apud illos et varia'^ colentium genera. Lubentius ^ 
^o de miraculis hominum, qnam naturae disseruerim.t TS^t 
apud illos genus, ^ qui ^ nihil amplius quam bubulcitare ^ 



ingent€M dneom» pugnani aqwaU ducrimine eum immenBia elephaMiie in esdHum 
muiuum: eoe enim amtjtieetentea coUigitni epiria viaeoaia^ adeo ut, eum Mon poaaiut 
axtneatre erurOf mU uUaienua diaeindere Uiqueoa aquaanoaoa draeamum pettttMeiMi- 
wmrum^ eagamiur mndieiam queerere lapau aui vaati eorporiaf et obterere impeditorea. 
auoa tota fna mole. Sunt quoqUe apud illoa diveraa apedea iucolarum. Ego Uben' 
twf laquar de admirandia hominum quam de Natura, Eat genua quoddam Ao- 
MMian iMter ilfoi, fM nihU aUud aeimU quam bovea paaeere: et propterea impoai' 



eentena. CoWitt8.->-7 Legit hic idem Modias, eonaertant^ vel, eoneurrantf sed 
potias, eorruant. Ego niliil rear matandum. Colv.—S Conjicit Colv. implexi. 
Vid. Not. Var.— Bene et^ sed pro aU paulo post reponendam>It, nt mo- 
nait N. Heinsios ad Ovid. Met. 1. xiv. 808. et iriii. 72. Iramo jam sic ex- 
preMum in Bas. pr. quod Colvins scieos niale neglexit. Oud. — 1 Membrana- 
cens liber, neque certantibua. Colvins. Ms. neque certantibuaj f. nequitaniibua, 
BraQtius. Tactte Elmenh. rh nequieniibua quod est in Mss. et Edd. vett. mu- 
tavit in nequeuntibuay me neqoaquam probante. Pith. neque eertibuaf Ms. Lips. 
mque eertUibua ; hinc novum verbuui fecit Brantius. Otid.— 2 Sopingios non 
male coqjecit pel imma, De quo Apnleianae locutionis modo vid. Ind. Not. 
/d.— a Ms. lib. moUa auL Colvius. Ut sit molea aui^ quomodo sspe Apnl. 
▼ide ad Met. v. p. 323. b. Mox pro retentorety Pith. recenliorea. Oud. t Suni 
apud HL..Miaaeruerim, Haec omnla absnnt ab antiquo nostro codice. Cofo.— 4 
Pith. otNirta. Abest ei Edd. vett. praeter Junt. post. et Bas. sec. Otuf.— - 
5 Edd. vett. Ubeniiua. Id.— « Vid. Not. Var.— 7 Ms. baUmtire. Colvias. FuU 

NOT£ 



dionalea colore /Ethiopibns, aspecto ' 
( per aspectom lineamenta oris et oco- 
los intellige) ' et capillo aliis persi- 
iniles sunt. nam propter aeris huroi- 
ditatem non eriipantur :' (hsc in Sia- 
mensibns ab extremo orbe ad Ludo- 
vicoM Maomum missis Oratoribos 
observavitnus :) * Septemtrionales ^ 
gjptiis snnt similes.' 

T tmmenai draeonea eum immanUma 
^ephantia'] Plinius lib. viii. cap. II. 
* Elephantes fert Africa, Stc. sed 
maximos Indiai beUantesque cum ils 



perpetua discordia dracones, tant« 
magnitodinis, nt et ipsos circumflexu 
facili ambiant, nexuqne nodi pr»- 
stringant. Commoritor ea dimicatio: 
victusqoe corroensyComplexnm elidit 
pondere.'! 

■ Lubrico veltumne tndepfi] Colvioft 
snspicatur tfiq>I«jn : nihil muto: Mn- 
dipisci/ est assequi, atqne etiam oc- 
copare. 

* £1 iUif, ffe.'\ Malo ne, id est, 
adeo ot. 

k EU apud iUoa gewua, 4^.] Indos 



^ 



ApULfiri 



hwete: ideoqoe cOgnomen* iUis Biibald& indituieb. i?utft 
et mutaDdis ndercibttd calidii^ et obeondis preeliii^ ' strehai, 
vel sagittis eminos, vel ensibus cominus. Est prseterea 
gebus apud illos praestabile : ^* Gymnosopldst» ' voc&htnr.'' 
Hos ego maxime admiror : quod homines sunt peiiti, non 
propagaildae vitis, nec inoculahdse arboris,^ ' nec proscin* 

fiaR ni US^ cdgnomin Mbieqwanm* SmU eHam tUH feriH t m u ker e Ufmdmditei 
alii foriei tm iubetmdi» certaminibuif me miaeiUhiu e longiaqM, eioe gladO» € 
froscimo, Bei vuaper exeMen» genne honunum ttpnd eoe ; nppeUkniwr <^mM»- 
fkietm. Ego koe jroBcxpme miror: qnim tnni vtrt gnmif mon enmmitiendee nltt» 



^^•^•^^^'^'^^■^■^'^ 



▼ii liber, ftnditlcjftfffiii. Ehnenhofitlni. Ed. Jnnt. post. Mdncitars; Omi. — 
S Ad eojfnomen. Forte adeo eognomen^» Cotviui. ideoqke eognamm U, 6. M. 
Scaliger. ColYing adeo e, t. 6. i. Plor. idqae o. «• &. i« Vlde ArrlaikQm ia 
IndicU p. 178. Eimenh* Ideoqne cognmntn primus Wowetlof odMit. Sctli- 
ger: ideotfue ad cogn, Ante le|;ebnttfr idqie ad eogn. atqne Itn lOt. Hhre 
Colvins vel potins Lipsins, nt ex margine apparet, conjecit tdfict adeo «• 
Piccart. Peric. Crit. c. 16. inde ddeo. Ryconius Primit. p. ISO. tdsw^iis td c. 
Bourdel. ad Heliod. p. 15. idgne ideo eogn, tUie Bnbnki tad. I. Isacijuf !• iii« 
c. 17. idque pro ideoque dici cohtendit slve et ob id: nt sa^pe 'hoc/ * illud/ 
' (^uod ' ponuntur. Videndnm an ad cognomen (tot een |>ijnaatii) non sit La* 
tinum satis. Oud, — 9 Ms. cod. conmUiandie. Culvitis. I^ro eaHdi Cms. Prob. 
Crir. p. 260. I^gi vult candidi, Oud.— I Bfft. ad obetmdae pftfUA. Colvins. — 
S Est pr, gent ap, il, ordtsiabilii, Bts. 1. cum tliisy eei pr, genm apnd iU, pree^ 
itabile. Sed locns hic sic scribitor etiam In marcttitt Pd^tic* : * Est tntem 

?uoddam i^eous hominnm praestablle, quos Oyronosophhtas vocadt.' Gslt. 
lor. ^eavs a, i, prailabUe, Elmenhorstms. Accednnt Piib. et Edd. «nt« 
Colv. qoi male 6 Ms. Lips. mutavit cum seqq. In gek» preeetahOlt, Std iSttt- 
rnm bene jara revocavlt Scriverins. Oiid. — S Coll. Lips. qni Tel qndi Gnmm, 
Vide ad I. XI. Met. /d.— 4 Vetns, iaoariaadas ifr6ores. COlvins. Go<fd. Unt. 
Pith. Edd. tnte Bts. sec. inocnteai/as arbore», pneter £d, JirtA. post qnm ant 

NOTJS 



iu septem hominnm genert dividit 
post Megtsthenem Strtbo lib. xv. 
Geogr. quorum primnm est, qnod hic 
Apuleius ultimnm recenset, r&w ^iXo- 
o6^mr, Philosophorum : quos nuniero 
ptn^issimos esse tit : secnnduni rSv 
yempymr^ Agricoltrum: iertium rmif 
motpivmp tud Briptvrw, pastorum et ve- 
natornm: qnartnm rmf ipyafofiSimo 
ria T^itu JtroA r&¥ KamfAiicwry icai oTs 
ifwh Tov odparos ^ ipyaffioy Artificnm, 
lostitornm, et corpore victum qnse- 
rentinm : qnintum woKttuorSOf bella- 
tornm : sextnm 4^6ptsp, ihspectornm : 
quorum |>arte4 sunt, nt qntt agnntnr 
inspicitnt, et VLej^ omnia dam ennn* 



tient: septimnm rmp avpfioikn» noX 
ffnpapmr Tov fianriKims^ Consiliariornm 
et Assessorum Regis. 

« GynuioSfpftisfa) eoctNlvr] Indoram 
IHiilosophos divtdft Idem l^trabo pott 
Megtsthenem id Br^chmtnts et O^- 
mtnts. Sed de hii plurt vide tpdd 
eum lib. tv, supri Itudtto. Oymiio- 
sophistts a Mti^ls ^oxisie affirmtt 
Cletrchns Solensis, In libro de Ditel» 
plint, nt ref^rt Diqgenes Lagrtint, Ih 
Proflsmio. Oymnbsopliistit dictl inftl» 
qnod nudi ih Aoiittidrhibnl Iddlft phi- 
Ibsophareiitdr. 

i Inbcnkmdd nrboriil lnoeiilare, 
ColamelllK Emphutrtri, A^^iaitx^fir 



PLORIDORUM Lltf. I. N, 6. 841 

li soU : non iUi BoniBt arVQm cotefe» vel avaiaf eoIat«»« 
Tel eqiHim domare, vel taumm siibigere»^ vel ovem vel ca-* 
pram tondere vel pascere. 3. Qaid igitar est ? Uitam fw 
his omnibas nomnt. Sapientiam pereolant, fam ma^iitrl 
itenes^ qaam disotpali mlnores/ Nec qaieqaam apod iHM 
«qae laado^? quam qaod torporem animi et otiam odmQnlitf 
Igitur abi» niedstt posita, prinflqnam edidia apponanfer, 
omn^s adole8cei»tcs e« diversis locis et <jfllciis ad dafpem ^ 
Conveniant^ magist» perrogant,' qoed factiM a lads orta 
ad 3Iod dte( bonam fecerit' Hic alius se commenioraf iii-' 
ter dUM arbiti^tim deleotum^ sanata simallale^ reeoncditti^ 

nefiu iiuertnda »barUf nefue armnitB terrm: wm Wi eenmit arare agmm^ ml 
fwgdre amnmy aini iulngere ^quunif tM damare fanmm, aut iondefe vel foeciri 
avem aut capram» Quuiseiuni ergot Unum ecimU loea harum anmium, Dani 
aperam okpiMieej tam veUrea doeiarea^ fuanfjumaree diae^nlik Si triM km 
aa aUma d o apad eo§, quwn fuad aaeraaniur detidiam menUe et aiium, Qnandaergaf 
jfrata jam Htenea, nnieerti juvenee eonjlumti ad aibmm ex varUa laeie at nmnOef an* 
iefuam dapee admaveaninr, Dadaree fuemmiy qaadmamfaema» lamdalhHe mmtlifm» 
qua pairavent «6 initia diei ad ittam iMyfM karant, Hine tHMit rtfert ae aeaitmn 
Jndieeminier duaaf ^eeitte ata «Mtoot ettinimieit^plaeaia adit, rttiiinin am it i i i n f 



^«w^#««# 



cniD Ms. alio ineukandte, Ptrit. huoknda. Male. Adi PyrrbamStow. 
Wow. et Lexicon llaflticuni Oetiieii. Oud, Vid. Not. Var.— 6 Subjicere. Ve- 
teris libri tcriptaram dedi. Viilg. mUngare. Colvint. Subigere. Expreml 
lectionem Florent. codicit : in Tnlgatis OBt, eul^ieere, Eimenhorstins. Mi« 
lApii, Edd. Colv. Valc. 8cal. Wow. dant tulgieert: nt Ovid. Met. 1. iv. eiT. 
* depresto ftabjeetift bnbas aratro/ In nembraBis Floreatlni» est tnbgtraf 
uilde et tubdere qois effingere posset. Seyeros EndeL de mort. boom vs. SI» 
*PIanstris subdideram fortia corpora Lectoram stndio qoo potn» bonm/ Ve- 
mm htkc verbi enl^jieeref tubdere non ita absolnte ponmitiir : qoare omnlno re-' 
tiiieodiim dne^ tnbigere, Horat I. ii. O. 6. 'nondnm snbaela ferre jngnm 
valet Cervice.' Oud,-^^ Vnlg. jmuare t* Minores, nt Majores. Snpra: 'm^ 
jor mens Socrates :' etalibi. Colo. Flor. S.imiteres. Elmenhorstins* Recta 
CoHr. Cnm seqq. e Mi. Lips. mjnsm, at Flor. nterqne et Edd. prioret j n ai o 
retf qnod prwterebat Plccartns c. IS. sed vide Misc. Obs. vol* v. t. iii. pb 
111« et me ad N. 8. snpra. Ovid. Met. 1. vii. 477. * miiiorqne« qnam Tela* 
mon^ Peleos.' OMrf.^7 Alii» pente iUtt eeaue. Verbnm laade in solo Romano 
codice erat. Cole. Pitb. Edd. ante Colv. wfoe penes iUtt* Sed et ianda 
abett a Ms. Ups. Edd. Yen. Ald. Jn&tinis, Bas. Oad.— ^ Pitb. dlipef. 1d.«- 
9 In Margarita Poet. copnla additnr tt mag, ptrr. Colvius, Acoedit Pitlk 
OHd«— 1 8c. qnlsqne. Fnistra ftterim ora Ubri allevit AmpU W. G#esioik 

NOTJE 

Theophrasto, ct emplastratio ipsa arenas volvitnr, vel qnod micatim a 

ipa^dokptapdt, magnis lllis et vnlplwn slmilibns for- 

• Uvam [mnfai] ealare'] Pnrgare mlcls ernltnr, lynat memorat Hefido- 

sitmm : nempe, vel qnod e fBdiids tnft ; ti tamen ddet liabtiilda ett taA 

citrallttiM', tel qood imer Gangetls porteiitOBlf formtels. 



842 APULBII 

gratia, pargata saspicioDe, amicos ex infensis reddidisse : 
inde alios,^ sese parentibus quidpiam ' imperantibus obe- 
disse: et alios, aliqoid meditatione sua reperisse/ vel 
alterius demonstratione didicisse. Denique ceteri comme- 
morant Qui nibil babet aflferre,^ cur prandeat, impransus 
ad opus foras extruditur. 

NuM. Yii. Alexandro illi, longe omnium^ excellentis- 
simo regiy cui ex rebus actis et auctis cognomentum Magno 
inditum est^^ ne vir, uti unicam gloriam adeptus, sine laude, 
unquam nominaretur.* Xam solus a condito sbvo»' quan- 
tum hominiim floiemoria extat/ inexsuperabili imperio orbis 
aactus^ fortuna sua major fuit : successusque ejus amplis- 
simos^ et provocavit ut strenuus, et aequiparavit ut meritus, 

H diUda «MpiciMie : iUine aKvt rtfiH m mortm gemste parentibuM 9m$ JnbeiUilm» 
utifuid : aiqiie aUm $e mMiitMtf quidfiam eua coffitatione, aut Hhid eompanmne 
ak^o doeenie, Poatremo reliqui referunt quid boni feeerint, IIU qui ntKU kabet 
quod oeeum iiferat ad prandendumf impransu» expeUitur forae ad opue fadendwn. 

IIU AlexandrOf Regi muUo prastaniimmo omiiiiNiR, eui cognomen Magni impo" 
utum eetpropter ree ab ipoo bene geetae et ampUfleatai^ vieum est ui ne ipae, qui 
aoUu aequisiverat iUam hudem, appeUaretur unquam absque eneomio, Jpse.enim 
unuM ab inUio temporum, quantum homines meminisse possuntj potitus invineibiU 
dominatione mundi,fuii exeeUeniior sua ipsius Fortunaf areeseieitque maximoe ^us 
erentus ut vir fortis, et etquavit ut dignus^ et pratergressui est ut ipsa euperior : 



^^0^^ ^ ^^^: 



/d— 2 Vn\g^ iHdem aUtts, CoItius. AldfUf itidem aUus, Elmenborsdas. Ante 
edUom itidem al, nt est qaoqne in Pith. Sed Mss. Flor. Llps. Edd. Colv. ec 
•eqq. indeat. Ond.— 3 Ms. quempiam : Marrarita Poet. quidpiam, Coi^ins. Ms. 
Lips. cni accedit Pith. ^aepunn, nnde O. Vossius : /. quofpiam. Oud. — 4 Ideni Ms. 
rnetisse, Colvius.— 5 Etiam non displicet vnlgata lectio, ad ojferre. Colvios. 
Mss. Becich. Ep. 06. Edd. Jnnt. post. Colv. &c. habet adferre; reliqnie cnm 
Pith.ado^rre. For8an,fca6ealo/fiTrtf. PrompransiuapudBecichemnraunpamts. 
Ond.— 6 Longe oUm. Flor. longe omnium. Elmenhorstins. Et sic qnoqne Mss. 
et Edd. vett. Ac Colv. ciim Vnlc. Scal. Wow. olim. Male. Ond.— 7 Vuigati 
pleri<{iie, maffmaii ind. est: Ald. Magni ind. est. Ceternm post illud, ijitft^ais 
estf libens posnerim asteriscom, indicem sententisB imperfectsp: videtnr 
enim deesse ptaeuU, ant simile qnid. Colv, Becichemns, Alexandri iUiu» Umge 
amnium excelientissimi regis. Id. in Addendis. Pitli. Edd. Roro. Vic. Junt. 
pr. Bas. MagHum. Ald. Junt. poat. &c. Magni, nt conjecit Heinsins. Sed 
Magno retinent bene ceteri Mss. qnomodo pasiim loqiii solent auctores et 
ipse Ap. snpra N. 6. * lis cognomen Biibnlcis inditiim.' Si qnid mntandnm 
roallem Magnus, Vide ad Met. lib. ii. p. 122. b. et quo ibi lectorem ablego. 
Sed et 3/<^iiiim retineri posset. Sic enim Piso apud Gell. lib. xv. 29. ' quia 
Tarqninium nomen esset :' ubi vide. Oufir.— 8 Ne itte unus eam gL Aiii, na 
nisi unicam gl. Elmenhorstins. Ne nisi . . . iim^aajn. Vulg. ne vtr. . . . Ms. lib. 
munquam. Colvins. Scribe : ii<e iste unus eam gi. a. u. s, I. iraii^vam nom^ 
Wowerins. Vid. Not. Var.— 9 Abest prsppositio a Mss. Pitb. Lips. Edd. 
Vic. Bas. Oifd. — 1 N. Heins. ad Ovid. mallet memorue rettai. Non assen- 
tior. Jd.— 2 Ms. afNpitMimo. Colvius. Item Pith. Oud.~9 ^'us audeat vel 



FLORIDORUH IM* I. N. 7. 843. 

et flttp er a tit ut mcHm, solasqne sine sBmalo claras ; adeo 
ut seno andeat ejas vel sperare Tirtatem^ vel optare fortu- 
nam.' £jas ig^tar Alexandri molta^ sablimia facinora, et 
prceclara edita^ fatigaberis ^ admirando, vel belli ausa, vel 
domiprovisa: quae omnia aggressus est^ meusClemens/ 
eruditissimus et saavissimos ^ poetarumy pulcberrimo^ car- 
mine illustrare. 2. Sed cumpriDdis ' Alexandri illud prae- 
clarum,^ quod imaginem snam, quo certior posteris ' prode- 
retur, noluit a multis artificibus vulgo contaminari, sed 
edixit universo orbi suo, ne quis ^ effigiem regis temere as- 
similaret ^ ddve, colore, caelamine : quippeni solus eam Poly- 

eHque ipte mnMB eeUbri» elheqnie vmdo : Ua ui miUtu audeat aut iperare ejuMfoHiHidi' 
nem^aitt cupere ^um tortem. LassaberiM ergo tmraiuh plurima exeeUafaeiaiatra, ei m- 
dyta getta iUiue Alexandri, tice ea <pue aggreesu» est miltltiv, rive ea, qute prudewter 
canMtituU domi. Qua unicersa ClemenM amicuM iNn» doctiMMimiuM etJucundiMMimuM 
poetarum adortuM cMt ceUbrarc egregio poemale, At hoe faetum AUxandri eet 
maxime insignet quod noluerit inquinari Muam efflgiem poMeim aplurimiM opificibuMf 
ni verior reUnquereiur poMteritaii, verum vetuit per totum Muum Imperium, ne qutM 
temere efflngeret imaginem Regie eive are, eive pictura, eioe cwUUwra: ied moIum 



Mperare virt. vel opt. Fort, Slc correcte Basilen postremo editum. Ms. ^um 
audeat rtrhc/um, vel ep, fort, vel opt. Veteres editiones, aiid^a^ virtute ^um 
vel Mperare fortunam vel optare. CoUius. ViftuJte ejujs vel ep. fort, vel opt. 
Redigo fn ordinem qaae nimiam dissipata snnt : adeo ut nemo audeat virtutem 
^UM vel Mp, velfort. opt. Alexandro Magno data ista laiis : sed cum a Q. Cnr- 
Uo Rufo simile omnino ^fu^pMv eidem tributum Tiderim, Terba ascribere 
placuit. ' Fatendnm est tamen, cum plurimum virtnti debuerit, plus debu- 
isse fortunae, quam solus omnium mortalinm in potestate babuit/ Scribo, 
in poteetatem habuit: qua de re alias. Qnod autem ad istum felicitatis titn- 
Inm, memorise proditnm a Solino Polyhtstore cap. 7. suo svo necdom reper- 
tnm fuisse, qui felix censeri jnre debnisset. Steweeh* Colvii Scc. lectionem 
servant etiam Mss. Florent. Becicb. Ep. 96. £d. Junt. post. Bas. sec. Sed 
Ms. Fnlv. nemo aud. tjuM virtutem vel Mp., fort, vel adoptare. Propins ordini, 
qnem servant Mss. Lips. Pith. atque Edd. reliqnae (nisi quod babeant rtr- 
tute\ legit Stewecbius. Ut abest a Piih. Oud.-^\ Ms. muftt. Colvins,— 

6 Edicta lego, propter illod antitheton, ' donii provisa,' et post panlo, ' sed 
edixit oDiverso orbi.' Unde Plin. lib. yit. capite 87. Horat. lib. ii. Epist. 1« 
Brani, Non male. Oud.^ Edd, Vic. Junt. pr. Bas. fatigaverU. Id.— 

7 Verbum est deest vulgo. Colr.— 8 £^ suaviMtmi». AbestacoII.Vos8.Ovd. 
—9 Edd. Vic. Junt. utr. Ald. Bas. pr. puleherrime. Id.— 1 Quidam imprimu, 
Colvius.— 2 Ms. Pith. Edd. Vic. Jnnt. pr. Ald. Ba». pr. Ulud pr. AU Ond.— 
S Pitb. ceteriM. Id.--4 Ne qui. Sic £dd. Roman. Vic. Junt. pr. Bas. pr. cum 
Heinsio. Vere. Valao ne quU, sed mpx * ne qui imaginem ejus temere as8imi<* 
laret.' Sicpaa8im,^si qui/ /d,— 5 Vulgo osstmiaaret. Elmenhorstias. £dd. 

NOT.E 

t MeuMCUmeuM'] Ignoratnr ille Cle- andro Magno, neqae Poetae alU ni»i 
flaeiis : neqae carminis illios de Alex- hic mentio est. 



844 



APULBII 



eletHB ^ Bbte duceret,^ sohiif Apelles ooloribaB delineare V 
eolae Pyrgoteles cselatmiiie excodereU* Pmter hos tres, 
multoiiobilidsimoB in snis artificiie» si quiS' nspiam reperire- 
tar alius sanctissium 9 imagiBi regis maaas admolitos, haud 
secus in eum, qurai in sacrilegum, ▼indicaturos.' Bo igi- 
tur omniam metu factum^ solus Alexander ul uhique imagi- 
mMn '^ sa«8 esset : ^ ' utque ' omnibus statuis, et tabulis, et 



P9l9a€t^mmfimitrH€»0Bf€t §ok» ApdU$ mn dtfim^H c^Mhuh tt mtk» 
JPyrgoteUi exprimeret ctfktera. Pr^easut, n quitpiam aiuM deprehenderetwr 
mdm o vi tte mtmm mtef^ttmetm ^jlgiei Regit^ prteter iOot tret Ittigt prftkmiittimm 
f» tuit opi/fctif y tt oitmadpcriiincm m emn non atittr, qmoH in taerilegum. Hoe 
ergo timore inemto omnihu, effectum ettf ut toUt Atexander preettantittimm etttt 
in ommbnt mut timalaerit: atfm tadem mrtm /ortittimi Daeit^ eadtm indolet 



CdlV. atlsqire male, nt et mox, aitlmtdaret. Oud;— 6 Qain ttft. Scriptns co- 
d«x ipte, CoTVifit. Retcribe ex t. c. ipm tobu : qnod rt Becicliemat Tnlt /tf: 
i» Omiii. LocHK hand dnbfe meodot nt, qnem tic conatnr emeodnre FalTivt s 
f om m tolm Polf/eC, i^e. MUli ¥ox teept Tidenir iodncenda : qnse fortastit ab 
jndocto aliqno In ora potlu fnerit, nt notaret vocem tolKt ttepe htc repeti: 
Sdopp. in ^aid.— 7 DeHnearet. Abett Mt. Lipt. Edd. prlmte detimaret. AU 
delimarti. Ond.— 8 Aliiy exaadiret.—Q SanetitnmL Repone ex Mt. cod. toMe- 
tittiam. Colvint. Tacite Colvio obtecntnt ett Floridnty atqne ita quoqne 
PHh. Ooir.— l Pith. Lipt. Edd. Rom. Vic« JnnUpr. Bat. «MicafMram; unde 
rectint Heintlot etni2tcatam trt divinavit. Alibi timili medo peccatnm tnpr» 
vidititut. idi.— 2 Aimmaff «iicl. ' Snmmna/ hoc ett, exceUeniiMimut, artiti- 
ciotitaimvt : qnamvit Flilvint maJit : anat etteL Steioppint in Symbolok Fol- 
vina^ aaoff cttffl. Flor. S. timaff t. Male. JCZmeaA. Sm mmu , i. e. excellea- 
tlttimnty artificiotiktimnty nt exponit Scioppkit. Vetnm ift Mt. Bembi 
extat tmi^iff timaff, et iamrtnam ciaiaff in ntroane Florentino, in Edd. Atd. 
Jnet. pott. fftMOiiff. Unde Urtinnt matnit aooff. Manganua vero tnetnr lecti- 
oncm Bemb. jnoctim im^fioiifftamff. ffkffraa^orofy probante Coutareno, qni 
tamen etiam conjecit itmginit tiatittimm^ atqne ita ferc K.IIeintin8tm<v*«*"t 
aai fftonttimaff, et tlmpliciter Ploridna ioi. ffimiltff, qnomodo etiam ad mar^- 
nem Ald. ed. coi|jecit Grotlotint. Perperam. Verittimn eniii ett emendatio, 
qnc mihi ttatim ad lectionem rou fftnurff tnbnatft ett^ qemn intuper babet 
Heintint, ted qnam (fin ante nd Met. I. p. 69. occvpavlt PciotBot, ffooff, i. e« 
•e plane refeteiUy «t nbiqne idtm^ qnod tnbjni^^t, at^ tlc etiam leglt Ia« 

NOTJB 



r Sotm mm M^c2efa« tere docr- 
ref] Memoria laptot ott hic Apn- 
leiut« et Polycletnm pro Ljtlppo 
dixic Sio enim Pttn. lib. vn . cap. t7. 
* Alexanderlmpentor edlalr, ne qnia 
Iptnm aliiit qnam Apellet plngerely 
quam Pyrgotelet tcnlperet,qnam Lj- 
aippnt ex «re dnceret.' Horatina, 
Kpittolaram lib. ii. Eplat. 1. * Ediielo 
▼etnity ne quia tei prtiter Apellem, 



Pingerct: ant altnt Ljilppo dnceret 
mra Fortlt Alezuidri voUnm tlma- 
lantla.' 

^ Vhifm Im^giaam] In omBibni 
Imaglaibna: qna lonna dieitna * ab^ 
qne genthim, pm apMi omnet gei^ 
tet. 

« Sum [ffammoffl caffel] FnWint hn* 
betamiff tttttf aperiaetoptiaikoatnBa. 
FloteBl. codox, ffimat nmt, omQplo : 



FLORIDORUM LIB. I. N. 7. 



845 



toreoiDatis^ idem yigor aoerrimi bellatoris, idemiiigmifnn^ 
masumifheniis/mdein foxma ^viiidia JQventse» eadomgratia 
velictBm fhmtjis^^^.oesnetstiir* Quod^ntinam pariexemplo 
pfailosopfaim edictum ' mleret, ne qni * imaginem ejos ^ te- 
mere assimilaret : nti ' pauci boni .artifices, iidem ^ probe 
eruditi, omnifariam ^ sapientiae studium contemplarent f nec 
KudeSy SQtdidi, imperiti> cpallio teaus philosophos imitareor 



«WRMt ikfrflif, €ad€m pdduriMo vinmiujm>i»tuii$rtadem 9emt$ta»/r§mti» eapUU» 
reiro r^ecti» apert^ oepiceretMr tii omnifm» eja» ngm», tabelUi, et calamimba»» 
iMqae iitiaam deeretma PkiUmphia simiU exetmplo oigelrei, im atta» te»»ere /otm*- 
ret^ 0giem ; irf poMci egregu opiJiee»f et optime edoetif eoneiderareiU ommlm» 
modi» otmnum Pkiioiopkieg : neve tirone»f eqaaUdi^ ignarif rrferrent pedUo PhUo* 



^»^#»^^»^#^ 



XoaMtiotiiii in Conject*^ Lactant. de Mort. Pertec. per U* Gebei editii. 
Vide pneter alioe de Juc eleganti lecutione Oronov. Oba. lib. i. c* 11. O? id. 
Het. XIV. ie&, * Jam non liirMliia amicUi Jam aiiiui.' Burman. conjecit pri^ 
mnf^ juideBa bas vocet iia commntari «pnd Virg. JEn. iib. x. 476. Of id. ii. 
Faat. 594. * Ubique imagim«/ qnod eat in Cod. Bemb. tneri posaemna e 
m..!. Met. p. 69. Pric. ulfiqu» iAneri», aed ibi Pricffns malebat ex b. i. itine' 
rmwu Oud.— 3 Utique. Corrige bic etiam, utquot auadente eodem «od. Coje. 
Pitli.etEdd.ante Colv. itftfiitf, .pro, «altem. Oud.— 4 Edd. Vic. Jnnt. pr. 
Baa. toremnatif item Ms. Pitb. cui deest ef. Id.— 6 In Ms. Florent. recent. « 
•■Mnieee.4eRtimi. Id.-^ MuximHumtri». Nnm,meammib«rett?Colfios. Itn 
4noqiiftCoiy«£eiMiBs d. Let jam editnm eat a Florido. Mas. et £dd. houoti», 
Cor non AoaMiis? Ond.— 7 Pitb. forimuL Id.^ Vid. Not. Var.— Pith. 
fue.'0«d.«^l Viilg..rfwlMR. Prseoedentia scriptam lectionem, qnam ex- 
.pr^asimna» veram convincont. Cole. fiic qooquei^ecichem. ep. 96. Msa»et 
.Sdd«<JniiL/poat.et GoWio posteriores. Antea in reliqnia vitioae phine diei um, 
Noademeo equidempenitus rh dictmn. Peaaim enim * dicere ' idem notat, 
qnod ^edicere :' nt in illo, * tibi dico.' QMd.— S Maie £dd. Ald. Joat. post. 
me qui», ;Id««^S D'Orleans «d Tacit. Ann. i. p. 167. et ui. Lips. Cod. moK 
JMii pMici. Id.-^4 :Pitb..id e»if nti conj. qnoqoe Salmos. .in nArgine libri aui. 
Mw^ Ed. Scrtv.MMiifenmn. Idw-*-6 Vulg. «oRlflmriarMiter.T^^ VideOiqoiil 

NOTJE 



fonaaa» repoBeBdiimy.«iaitIt« eaMf. 

^ 'GraOu -reUeim» fronii»'] Snperins 
tamen qnasi TltimneomM posuit,qnod 
eaaait felicina, ' laodans oWf qnod 
erat et ooma relicinus, et barbasqna- 
lidns/&c. de Marsya Satyro loqoens: 
qnem locum vide. At reliciose fron- 
tia potest fuisse «liqna venustas, quM 
non ffierlt relicin» comae. Non vi- 
deo qntd per ' relicioam frontem' in- 
telUgat» HMi ampiam et apertam» qna- 
lis videtnr^ cnmcapiUi retroranm re- 
trahuntnr : sive, nt ipse loqnituri sont 



velieini. Etrevea talia cemitnrin 
Alexandri Magni numismatis. 

I Quod utinam pari exemplo p, ed. 
eai. N« fnt tn<^gt««m ^iuOf ^c.] Mnso- 
nius, referente Herode Attico apnd 
Oell. lib. IX. cap. 2. ' sed boc potins 
dolori milii et SBgritudini est, qnod 
istiusmodi animalia spnrca atquepro- 
bra nomen nsnrpant aanctissimumi et 
Pbilosopbi appellantur/ &c. Vide 
reiiquum Ulud caput. Observa hic 
io textn : ^ ne qui imaginem ejns/ &c. 
pr0| ne qnis imaginem, 4cc. 



846 APULEII 

tar/ et discipIiQaiii regalem^^ tam ad bene dicendum» quam 
ad bene Tivendnm repertam, male dicendo et similiter * 
^ivendo contaminarent Quod ntrumque scilicet perfacUe 
est. 3. Qan enim facilior res,' quam lingusD rabies, et 
vilitas' morum; altera exalioram contemtu,aItera^ex soi? 
Nam viliter semetipsum colere, sui contemtus est : bsu-bare 
alios insectari,^ audientium contumelia esL An non ^ sum- 
mam contumeliam vobis ^ imponit, qui vos arbitratur ma- 
ledictis optimi cujusque gaudere/ qui vos existimat mala 
et vitiosa verba non intelligere ; aut^ si intelligatiSf^ boni 
coosulere ? Quis ex rupiconibus»' ° bajulis,' tabemariis ^ 

iophot : et cmruwKpereHt regUm scieniiam wveniwn et ad recte loq^gndmm^ et mi rede 
vivendujUj prave loquendOf et pariter vivendo. Qua amho nimirum emUfacilUmtu 
Nam quidut/aciUus quamfuror lingutBf et turpUudo vitte ; quorum aUerum orttvr tx 
apretu aliorum, alterum ex epretu sui ipaiu$ t Nam excolere $e ipeum al^eete, esl o*- 
pematio eui ipsiut : persequi aHoe diciiiferociter^ eet dedecue audUorum» Nonne ttff 
Tobis irfert maximum AedecuMs qui credit vos deteetari obtrectationUmsommumpr^ 
bissimffrum, qui putat vos non eapere verba nuUigna et prava^ vel, «t m capMitfy 
non graviter ferrel Qnw ex rustidSf bt^Us, et instUoribus est edeo i^foMM^ ttf, « 



ftibi velint ista, ted postit ^uts sospicari legendum idsMdflimm rvyiflaNi : qaan- 

^uam niliii muto. Sdopp, tn Symh, Alii, discipUna regulam. £lmeohorstioa. 
[oc tacite In textom iotnisit Wower. Omnioo male. Philosophia ob ethnK 
cis hahita est diBciplinarnm Reglna. Sic * recia prodentia' dixit Noater dm 
Phil. Mor. p. 026. Flor. /3mnXiic4. Ovd.— 8 SmuHer malim. Brani. loepte. 
Oiid. — 9 Addidere Elmenh. Scriv. Flor. t^ est^ quomodo video eztare iit wio 
Florent. Sed elegaatios •obintelligitor, qoare cum Mts. ceteris et Edd. mr- 
sos delevi. Id^-^l Lips. tab, et viUtas, Id.— 2 AHer ex al. c, aUer. Margsjita 
Poetica dnobos locis hlc legit, altera^ pro otter. Colvios. Ms. olrobiqoe legit: 
aiteruy rectissime. Scioppius in Symbola, Fiorent aUerum e. o. c. aUeruas* 
Elmenliorstins. Scribe ez Foiv. aUera, Wowerius. Vid. Not. Var.-*- 
S FuiTtns mavoit : mMde tdios. Scioppios in Symhoia. Idem Cod. rsMde. 
Wowerius. Errat Wower. £ cooj. tantnm ifrsinus hic maluit niMe, at 
respondeat * rabiei/ qnemadmodnm * viliter' respondet ' viiitati.' Audac- 
ter tamen sic edidit Wower. atqoe ita qooqoe W. Ooesios margini aUevit, 
vel pro ro^s snpra, barbaries, Perperam. Oud, — 4 Mss. Fior. Lips. at nan* 
Id. — 5 Lips. Mo&is. Id. — 6 Qict V04 arbitr. maledielis 0, c, g, Hfbc omissa snnt 
in veteri codice scripto. Colv,^7 £d. Jont. post. per e. Ood. — 8 Ms. rapt- 
eoribus, CQlvios.—9 Pith. Ed. Vicent. b^oUs, Ood^l Sic tetos cod. Vnlir* 

NOT^ 

■ Pattio ienus philosophos imitaren' bam et panium. Philosopbmii noii 

Itcr] Qoemadmodom ille apod Oel« video.' Pallinm Philosophomm fii- 

liom, lib. IX. cap. 2. sopra laodato, iste amictumy notiusy qnam ut pro« 

coi Herodes Atticos mlranti, quod se bandum sit. 

Philosophiim primo statim aspecta " Quis ex ri^nceiitMtt] ^Ropiconea' 

000 agnosceret, * Video/ inqoit, * bar- hic Apoteins vocat, qoos Festu * ra- 



FLORIOORUM LIB. I. N. 8. 



847 



tam infans est, nt, si pallinm acclpere yelit, ^sertius male- 
dicatt " P 

NuM. VIII. Hic enim plns sibi ^ debet, quam dignitati : "> 
qnanqnam nec haec ' illi sit cum alilfl promiscna. Nam ex 
innumeris hominibns paucl senatores»^ px senatoribos 
panci nobiles genere/ et ez his consularibns pauci boni,^ 

hurii eMMrt Mllttnh nMi ^eeUt eloquemtiuM ? 

Nam hie plura tUn debet tfuam eua digniiati: quamvia ea non eit ipei eommunie 
eum aHie, Ex vefMtie euim hominUmey pauei eunt Senateree, inter Senateree 
pmMeuntclafietfrpeeua^at^iuteriUeeuireeConeulareepauciemUprobi^atque 



iftMrHt; qiHMl jam nnBliD. Panlo post pro tibi icripMrim eibi. Colviat. 
FaW. ftineip. dieertie m, Elmenli. Ut ei p. acc, v. dieertiui nen maledicat. 
Hflte tic tacitna concepit Wowerinf , qoem non nominans ita quoqne edidit 
FTorldos. Mss. et Edd. Colrli ceteraeqne pogterioreB dieeriitue maledieait. 
£dd. priores dioeriie maledicat. Ursinns iegit ^iiiii, ei, tfc. dieertie maledieat. 
Hme certe Apuleii mens est. Dieeriie (|uoque praetolit CoW. Oiid. — 8 Col* 
vins ad N. snp.' eztr. eibif et eo non nominato Floridns : qnod et ego malim. 
Id. — S Tb kttc abest a vet. cod. Colv. — 4 Ed. Flor. p. eunt een. cni bono ? 
OHd.— 6 Exeen. p, nob. g, et ex hic coneuiaribue, Vereor nt gradnt bie tcala 
ani adsint omnes. Fnlvius certe nonnollos intercidlsse, eosqoe sic reponen- 
dos esse pntat : pauei nobilee genere^ ex nobiUbue pauici conaulee, et ex ki$ cMfw- 
Iari6iis pauci bonL Sed est causa cur non temere ansentiar. Sciopinue in Sym* 
bola. Fulvins ex ingenio anget : e, e, p, n, ex nobUibue pauci coneuleOf et ex 
hie. Elnienhorstias. A. Gronovius io Misc. Obs. vol. v. t. iii. p. 112. nob. 

VOTJE 



picet/ in verbo ' Petronet.' < Pe- 
tronet/ inqnit, * rnttici fere dicnntnr, 
propter vetnstatem, et qnod deterri- 
ma qnteqne ac prternpta . . . . Jam agri 
petrte vocantnry nt rupicet itidem....' 
facile ett tupplere, a riipi6««. Sed et 
apnd Tertnlliannm plnrlbnt in locit 
boc vocabnlum legere ett : in De Pal- 
lio : ' Ille apnd rnpicem et sylvlcolam 
et roonstrornm eraditorem scrupea 
tchola eraditot:' in Apologet. cap. 
21. ' rnpicet et adhnc feri hominet.' 

* Tabemariie'] Hinc ' tabernariie 
blanditi»/ Id est, absurdte, triviales, 
tordld». In Apologia, ' cur antem 
Uim absnrdiSy tamque tabernariit 
blanditilt tnbagitarem,' &c. 

P Dieertius maledicat'] Sive legat dt- 
aerfti» (qnod magit mihi probatur) 
tive diaertief certe tnpplendum est rb 
non, quod Incuria Librariorum ezci* 



dit, legendnmqne utj ei palliuM aeci- 
pere veUtfdieeriiuenen maledicai? Nem* 
pe, quam illi paliiati nebolones, qni 
se Philosophos immeritojactitant, nec 
quicqnam possunt nisi meliores car- 
pere. 

4 Bie enim piue eibi [tibi] debet^ 
guam dignitati] Quem alloqnatnr, et 
de qno loqnatar intelligere per frag- 
meuti hujut brevitatem non licet. 
Hoc iioomtatit patet ex teqnentibnty 
enm, de qno loqnitnr, Senatorem etse 
Patricii generis, Consnlarem virnm, 
probom et ernditnm. Clarior tamen 
videbitur sensus, si loco kie enim plue 
tibi debet, legatur Atc €iitni plue eibi 
debei^ hoc est, sots ipsiut virtutibnt. 

' Ex eenatoribue pauci nobilee ge* 
nere] Permnlti enim e plebeiit famU- 
Uit erant attttmtit 



848 



AlKJ(#Blf 



et adhoc ex^ honis paoci enMUti. Stei, vii loqwr de sd^ 
honore/ non licet insignia ejos vestito vel caloeatu ' te* 

NuM . IX. Si qoi ^ (Me w |pc pi^cKsrripio.eodta fix. iUis 
iavisoribos ' loeis malignos iraet ; qoopianif |it * ip paagDa 
civitate, hojc qooqoe i^v^ inveniUir^ qoi m^UQri^^.oi^tiec- 
tare malint,' qoam imitariy et qoorom similitoitinem despe- 
rent/* eorom aflfectent^ simoltatem: ^cQicet ot, qpd soo 
BomiDe obscori aont, meo^ ionotescaiit : vsi .qoi igitor ex 
iHis7 livedinis ' ^ splendidissimo hoic aoditorio 9 Telot qoas- 
dam macola sese ' inmiiscoit ; veHm, velim ^ paolisper soos 
ocolos per honc incredibilem coooessom ' circnpifiBr^t : coa- 

.«fWM wffr pnboipmtei dficii mmf, FmffR, «f dmm M mfa fjm dignj^fiUywmL 
MifoB itmtr e mmtere ipmH9.%9ta» mne m Miliinaifw, mioe f» epikttfmmdi^' 

Si/mrie aOquiMmmligmmt e» UHb mei» imidtf, mdetinJueprmelimimi^cm^' 
na; ^main miiipla mhe repirihur efioM hme tpeeiee hfimi9mm, qii nmHni wmie loqwi 
id€ preuUmiimitme §e, pmm eoe rnmMkari : ft pd eimlmmi odim iUoe, qnibus men 
opeweM ee emmroe paree : nemfe ut tpii, 9»» «911 emit eogmti mio lum^nef noeeaH' 
tur meo: fi ergo qidepiam e» iu lihitimariie permieeiiit §e kme iUiuirieeimo certui 
fSifi ptmdam Mniia ; eapiam ut eireumdueat taatiepar oeui^e perkaaeetupeudam' 



^^^i 



g. et ex hie pauei eouiularee jet ex «m«. Car Don potii»? uoh. g,^ ex 
oauei emimdare§f ex eoue. Oad.— -6 Deest ih ex Pith. /d.— 7 Falvins coi^iclt 
legendoin de eapieutim hemore. Scioppiai in Synbole. Si qaid in tam Incertis 
Iregnientit mnUndom, malim mImIo, i. e. Ters viriotit lionore. v. Ind. Not. 
¥• « jolidnt.' W. Ooetint aicripsit hena. Ond.-^ Edd. aliqoot ealeiatu. Iil. 
— S Al. Si 91M.— 1 Ed. Bat. pr. et U. tno. Ond.->S Volgo deett nf.-^ Pitb. 
^Oraet. Upt. molMfif. Oad.^4 Ed. Elmenh. deeperem- Id.— $ Edd. Colvio 
prioret et Scrir. eorumdem cum Pith. et Sch. Canneg. Pro i^ecieut Pitb. 
afferte. Id.— e CTIN fni «. n. 0. t. meo. Mt. vf ^iit tuo no. obec. t. uu. CoWint. 
£dd. Scriv. Flor. ut fni. Oud.— 7 Abett ex a Bat. pr. /d.— 8 Vid. NoL Var. 
-«0 Ed. Ald. a^oru. Ond.-*l Pith^ Lipt. Scb. Caaneg. Ed. Vicent. «e. 
Id.— S Coll. Vott. «tliiii tn. Pitb. «tlTe. Scilicet optime Seb. Cannei;. Edd. 
'Vioent. et ScriTer. bnbent.per ^lj-ffu^ etltiii, tOim: ntatBpiat^me Noater. 
Vide M Met. lib. 1. pag. 80. b. /d.— 3 £d. Scri?. jnfile dmeefmmu. Id. 

VOTJR 



■ N,ou Ueet iueiguia o«t vMfifn otl 
colMafv fCMtre «ttifpare] Nempe la- 
tnm clavum, et lannlatot calceot ; 
l^tec enim insignta erant Seoatornm. 

' QMorum timiltfiidiiiem deepereui, 
torum uffecteut timiilfafem] Paropo- 
matia. 

^ ExUUe liwediuu [liUftmt] FuWii 
liber, tette Wowero.babet Umdu, boc 



etty ittvidit, optime. Qopd ti taiqen 
eadem moti religionei qua Wowerat, 
nihii matare velimut» < libitinas ' per 
metonymiam et metaphoram dictoa 
intelligere debemut obtrectatoret il- 
lot et invidos, qui ad libitinarioram^ 
libitinit minittrornmi exemplum alie- 
nani mortem expetunt, quati qu»a- 
tom factori ex ea. 



FLORIDORUM LIB. 1. N. 9. 849 

templatiisqiie freqaeDtiam tantam, qoaQta ante me in andi- 
torio phiiosophi nmiqaam visitata ^ est, reputet cam animo ^ 
sao, qaantom periculum conservandee existimationis hic 
adeaty qui contemni non consuevit; cum sit arduum et 
i>ppido difficile, vel modicae pauconim expectationi satis- 
facere: praesertim mihi^ cui et ante parta existimatio, et 
vestra de me benigna praBsumtio, nihil quicquam sinit neg- 
ligenter^ ac^ de summo pectore^ hiscere. Quiis enim 
vestrum uDam milii ' solcecismum igndverit? ' quis vel 
unam' syllabam barbare pronuntiatam donaverit?* quis 
incondita et vitiosa verba temere, quasi delirantibus obo- 
rientia, permiserit blatterare? Qu» ' tamen aliis facile^ et 
sane meritissimo ^ ignoscitis. 2. Meum vero unumquod- 
que dictum acriter examinatis, sedulo pensiculatis/ ad li- 
mam et lineam certam redigitis^ cum tomo et cothumo 

iurbam midUonun^ H €on$uleraia taiUa nwkUudine^ qwmta mmquaM eimspeeta e$t 
ui audilorio PhUoiof^ ante me, reeogUet apud ee, fianium ditcrimen tnendtefamm 
kic euUatf etiam qui non eolitui ett epemi ; cum eit arduum et summopere diffieiUf 
explere vel medioer^m expeetationem paucorum: priBcipue miAi, cict et /amajam 
mcquimia, et bona opinio, quam de me priteoneepiitis^ nihU prorsuapermiitit effutire 
per^ incuriam, atque ex tuprema parte peetoria. Nam quia ex vobia mihi eondona^ 
verit nel unum aolefciatnumt quia remiaerit aaUem unam ayUabam pndatum ruaticef 
quia aiverU pnmuntidre voeea ineutiaa ae eorrupiaa, quea temere in bueeam vmtimf , 
veluH deliraniibua? Qute nihUominna Ubenter condonatia iitiij, etjure quidem, At 
tero perpendUia aetere^ diUgenter penaiiatiaf et redueitia ad eertam Hmum ei regu- 
lam ainguia mea verba, atque denuo eo^ertia^ea cum tomo et eeihumo, Humiiitaa 



— 4 EcU^ Jiint. post. et alias uaitata, aed male. Vide saper boc loco 
Pousam Plaut.. Lect. lib. iv. cap. 25. Id, — 6 Ms. 6mi animo» Colvius. 
—6 iViAtl Nofi q. a, neglegenter, Vulg. diligenter, Colvius^ Sch. Canneg. 
Edd. ante Colv. nihU non quicquam a. diligenter, In Colvii lectione me 
«eDBum non percipere fateor. Hinc noii ejecere Scriv. et Florid. Sed 
£dd. Vdlc. Scal. Wower. Elmenb. dant, ut in Mas. esse videtur, nihU ne quic» 
quam •• neglegenier. [At Wower. illod nequiequam inter typotbetarom o^d\' 
ftara retnlit, proqne eo correxit quicquam, 3, BoMcba.] W. Goesins allevit 
margini: nihU quicquam a, indiiigenter. Ond. — 7 Aut, melios. Braui.—8 Lips. 
£d. Jant. post. mUU unum, Oud. — Non babet Mb. et poteBt abeBse. Colv, 
— 1 Inculcavit bic mrBns Floridus mihi post t^ quia contra Mbb. et Edd. 
Oird. — 2 Coll. VoBB. et alia lApa, donavii. Id. — 8 Scb. Canneg. qua, — 4 Mb. 
cod. tiurfiBBiiiu). ColvinB. — 5 Romani codicis Bcriptnra preaenaicuUaia, £z qno 
acribi posBe videbatnry perpendieulatia, Colvins. Male. Inira N. 2S. * scripta 

NOTJE 

V De aummo peetore^ Hoc est, levi- * Cum tomo ei eothumo Uerum com- 
ter» et abBqne profonda meditatione. paraiia'] Id est, vnltiB ut politom sit, 
Opponitnr rf * imo pQCtore/ qnul torno daboratnm tM^t, et prss» 

Delph, it For. Claa, Apui, 3 H 



850 



APULBIl 



itenim comparatis.^ ' Tantnm habet vilitas? exctisationiSy 
qnantam * dignitas difficultatis. Agnosco igitur difficnlta- 
tem meam, nec deprecor, qain sic existimetis. Nec tamen^ 
vos parva qnaedam et prava similitndo falsos animi ha« 
beat : ^ qnoniam qnaBdam, nt saepe dixi, palliata mendi- 
cabnla " obambnlant. Praeco cum proconsnle ' et ipse * 
tribunal ascendit/ et ipse togatus illic videtnr ; ^ et qnidem 
perdin stat,' ant ambulat^ aut plerumque coqtentissime^ 
clamitat : enimvero ipse proconsul ^ moderata voce raren- 
ter, et sedens loquitur^ et plemmque de tabella legit^ 
Quippe prsBConis vox garmla» ministerinm est; procon- 



Uam ett examkUUf fMam tMimUaM ni ^rdM, Perspieh ergo diJfkmUmtem wui 
ineepii: neque voa oro ui $eeu» reputeiia, Nihilommu exigua quadam «i prmm 
eimHiiudo non dehei vom deeipere: qma^ ui/requenter momti, quidam mendiei tncf- 
dmU eumpalUi», Ipee Praeo eoneeendit tribunal una cum Procenmde^ et ipee om- 
epicitur quioqiuie ibi tn toga ; ei certe diu etai tel incedit, vel teepiteime damat 
tnaximo nieu: ai ipte Prieeneul loquiiur voee temperaia, ror», et ex eeUa, ei empiue 
pronmntiai ex tabeiia. Eienim vox garrula Pretconu eti oJHeium ^jue mimeUriL 
Tabuia vero ProeonndiB e$t decretum: quody cum $emd prammiiaium eei, meque 



enlm peDsicnlatls et examinatM.' Oiul.— Vid. N. Var.~7 Bas. 2. «filtlaf. 
Colvias. Flor. 2. t. h, «it/ttas, quantum dignitae. Elmenhorstins. — 8 Quantum 
non agnoscunt Flor. membran». Etmenh. Nec male. Oiid.-— Ms. cod. nee 
tam. Colvins. — 1 Ms. proeoneul. Colvias. Pith. proceree. Ond. — 2 Pitb. ei 
ipea, Id. — S Perdiu» legerim. Brantiue. Ita qnoqne legi voloit Pricaena 
ad Met. lib. xi. Sed perdiu valet, valde diu. Non enim pcr diem totam 
prteco perstat. Slc ' permaxime' lib. x. de qno vide Falst. Snpplem. 
Ling. Lat. OiuL — 4 Ms. coniemtieeime. Colvins. — 6 Idem, froceree tjise. Id. 

NOTiE 



terea, nt sit grave, sententiosnm, ae 
dignum cothnrno, hoc est, tragoedia. 

f Nec tamen voe parva quadam ei 
pr, eim, f, a, halteai] Cam nempe vi- 
debitis philosophafltmm qaempiam, 
mibi pallio tenua slmilem, vestmm 
honc snggestnm conscendere, et mnl* 
ta, ac me plnra, voce etiam conten» 
tiore, ac snmma cam impndentia de- 
blaterare. 

' PaUiata mendicabula] Barba te- 
nns et pallio Philosophi. 

* Prteco cum proeoneule et ipee tri' 
hunal aeeendii] Ut reos et accosatores 
ac testes citet, qnod ejns manus 
erat. 



I» Et ipee togaiue mie videiur] Nec 
mirnm. Prsecones enim a Consnli* 
bus legebantor ex civibnt Romania, 
qnibns omnibns jna erat togs. 

« Ei pierumque d« tabeUa legU] In- 
nnit morem antiqnnm, qno Jndlces 
de tabelia sententiam proountiabMit 
in noxiof. Pontianus Diaconos, ta 
Vita Cypriani : * His dictis decretaa 
ex tabella recitavit, Thassinm Cy« 
priannm gladio animadverti placet. 
Sanctns Cyprianns hsec andiens dlxit : 
Gratias ago Deo,' &c. Tertnll. in 
Apolo^etico : ' Quid de tabella reci- 
tatis illum Christianom ? Cnr noD et 
homicidam.' 



FLORIDORUM LIB. I. N. 9. 851 

sqIis autem tabella, sententia est : quas semel lecta, neque 
augeri litera nna, neqae autem minui ^ potest : sed utcumque 
recitata est, ita provincise^ instramento refertur. Patior 
et ipse in meis studiis aliqnam, pro meo captu, similitudi- 
nem* Nam qnodcumque ad vos protuli,' exceptum illico 
et lectum est : nec revocare illud, nec autem mutare^^ nec 
emendare mihi inde quicquam Hcet Quo^ major religio 
dicendi habendaest: ' et quidem non in uno genere studi- 
orum. Plura enim mea extant in Camoenis, quam Hippi» 
in opificiis^ opera.* Quid ' istud sit, animo ^ attendatis : 
diligentius, et accuratius disputabo.^ 

poteti prodmei eel una liUnif negue vero eonirahi : sed qumodocitmqHe eet pronun" 
tiainm, aic hueriiwr tabulario Profrindee. Ego quoque pro meo modulo experior 
aHquid simile m mei$ exercitaliombue. Quiequid enim pronuntiavi eoram vohisy 
atatim excipUur et recitaiur : nee jam poeeum iUud retraeiare, neque vero mmu" 
tare, neque etiam eorrigere quidpiam ex eo. Qmfit ut eerupuloiior debeam eene in 
dktffido : altq;ue id qmdem wm in una tanium epeeie eiudiorum. Nam plura exu- 
iuni mea opera m Mueie, quam Hippia in artifieiie, Advertiie ttudioeius ammum : 
ai ego edmetam diligenime ftiut koe eit. 



—6 Ed. Wower. aut imminui. D'Orleans ad Tacit. lib. xii. Ann. p. 648. 
conjecit auiheniieo, qnod Oreeci vocant itpx^rvwov, Oud. — 7 Scriptnm exeni- 
pUkT^provineiie. ColTint.-— 8 Ms. Fulv. Edd. ante CoU. protuUadvoe. Ond.— 
9 Nec ante muUBre. Lego, nee demutare. Brantins. Malim acribere nee autem 
nmtare. Col?iu8. Sic snpra ' neqne antcm minol :' conjecturam Colvii, vel 
potias Lipsii, tacite rpcepit Wower. atqne ita videtnr esse in Mss. Florent. 
Priores Edd. et Pith. habent nec antCf Ms. Lips. ne ante. Salraas. conj. ne- 
gueauiem. Stewech. voloit necinde: nam statim Mnde qnicquam/ sed t^ 
tnde Don comparebat in Pitb. et Edd. vett. praeter Jnnt. post. Bas. sec. 
Vnlcanins conj. qnoqne nec imrnMiiare. Ond. — 1 Pro habenda eet Lips. eet 
hab, Id.— 2 Vel ofnficUf vel opera legeodiim vidctur. Sciopp. in Symb. Flor. 
opm^, male. Eimenk. Opifieie f. qnod et Scioppio placitum postea com- 
peri. Brant. Hoc runns Wowerio debetnr, nt divinavit etiam Scioppios, 
▼el opificie cnm Brantio. Sed Mss. O. et Edd. vett. servant opificHe operibue. 
Vnlcanins delendum ceoHebat opificHe. At si alterntra vox glossema est, 
videtnr esse potius opmfrtcs, qnod censebat Wower. ad Petron. c. 91. Alil 
adjectivnm hic rectios esse censent. Posset et scribi opt^it, sive mannum. 
Oud.-^^ Pith. quod. Id.— 4 Coll. Lips. ss anmo. Id.^5 Pitb. di^utando. 
Id. 



APULEII MADAURENSIS 



F L O R I D A- 



LIBER IL 



Is ' Hispias e numero Sophistaram est, artiam mnltitQdine 
prior omnibas, eloqoentia nuUi secandas: astas illi cam So- 
crate : ^ patria Elis i^ genus ignoratur : * gloria vero magna, 
fortnna modica : sed ingenium nobile, memoria excellens, 

HippUu UU at Kfiaif ex SoiffiiMtUj mpirier omiiltet numtro mrthim, ^mu 
CfltteMli iMiiiitii ceditu faeimdia: aJMolu JuU Soeraii»: «rtioiifiif ex EUdt ; 
ttiscUur ^us fTomma, Fama ^jw JkU ingeiu^ epe» exigwt : ai imgmiMm yrei^ 
clanrM, el «MMona preuUme: etudmit ditereu rehnuy ei kebaJd p iurim»» itm" 



1 Sic Wower. ciiid leqaenlibui. At CoIy. Vale. Scal. babeiit cam Mss. 
ei : Edd. priorct uL Forte hic. Wowerioa ad Petron. c 91. omDino delet 
benc vocalam. Oud, — a Polna ed genu» tf», Scriptoi codex, patria gemm». 
Fortc pottoft, pairi» gemm»: nam patriam ejiii dod igaorari, aperte argait Cl- 
cero, com Eleom dicit : enjoi locam jani' jam dabo. Certe ti mlgata lectlo 
gennaDa eit ; panim cante scripiiiie Aactor DOiter ceaicri debet. Ceto. 
Pairia JEH», Sic poitUmiDio ex Floreat. Mi. io qoo erat patridi» bono So« 
pbitttt patriam redooaTi : io vnlgatit inepte legitar piUria vel gemm». Elinen- 
borttiai. Pati. £icii«. Cic. 1. iii. de Orat. f. VeUma. Oroilotiat. Patria 
£U»f ▼eritiima ett correctio AntODii QatBrengi apnd Vincent. Contar. 1. i. 
V. L. c. SO. qaam non libi arripere debnerat Elmenboritint, licet adjntos a 
Mi. Florent. Jam docnit Colviat, Hipplam Elide faltte natnm e Giceroiie. 
AddeQnintil. I. iii. Intt. Or. c. 1. * Hippiat Elent,' nbi ride. O. VotaiiM 
nalnlt fHilniim gemm», Mtt. Llpt. Pith. polritf gvmiff. Hiiic tlne dobio tacite 

NOTJE 

» JEia» im emm Seeraie} Flomit Elmenbontiat ex Mt. Florent. Id qvo 

CDim circa Olympiadem 84. et So- erat corrapte Palrulif. ]£leomfaiaee 

cratei oatut aoao 4. Olympiadit 77. Hippiam patet ex loco CiceroDit mox 

obiit aoDo 1. Olympladit 05. citando. 

^ Patria Eli»] Slc beoe rettitoit 



APULEII PLORIDORUM LIB. II. N. 9. 



858 



stodia YHxia, aemuli multi. Venit Hippias iste ^ qaondam 
certamine Olympio Pisam/ non minus colta visendus, quam 
elaboratu mirandus. Omnia, secum quad habebat, nihil 
eorum emerat,' sed suis sibi manibus confecerat: et indn- 
menta, quibus indutus, et calceamenta, quibus erat induc- 
tus/ et gestamina/ quibus erat conspicuus.^ Habebat in- 
dntui ad corpus tunicam interulam tennissimo textu, tri- 
plici licio/ purpura duplici : < ipse eam sibi solus domi tex- 



dmie», Hie Hippvu veuit oHm Piaam od Indot Okfmjneo», non mimte eonepi- 
eiemhu euo omalu, quam admirandu» ^od iUum ornatum ipoe fabrieaeset, Ni- 
kU eomparaverat ex ii» omnilnu, que» habebai eeeMm^ eed ea fabrieaeeraJt euie 
propfne mambuaf tum veetee^ quibu» veetitu» eratf tum edleeo»^ quibu» erat coZ- 
eeaiu»f tum etiain gettamenta, quUfu» imigni» erai, Habebat ad veetiendum 
eorpu» inieriorem tunieam texiu »ubtUia»imo, JUa fripfict, oairo dupUei: ipH 



^^^ ^ ^< *^^ ^^^ » 



Wower. edidit pairia ei fenu», FaltUsimo. Oiid.-»-8 Pro emerai Pith. mema- 
rai, Id.— 4 Hbbc poatremse editionis lectio. Veteres, quib, er. ineuiu», Col- 
vins. Becichemns, indutu», Id. in Addendis. Aldns, In»uiu». Elmeobor- 
stins. /nsirftML QniaSntores snnt proprie calciariL Pyrrik. Mss. Florent. 
Ups. et non solnm Ed. Bas. sec. nt pntat Colv. sed etiam Ed. Jnnt. post. 
habent tmfticiiis. Rectissime, nti jam monnit Becichemns Ep. 97. qni tiunen 
ct tiidirfas conjerit. Vide ad Met. 1. u. p. 159. b. et I. tii. p* 460. a. Oiid. — 
5 Con^ieatu»m Malim recentiorem scriptnram, conspiciiiis. Ald. cimspiciias. 
Colvins. Becichem. eoneeptu»^ vel, conoeptatu». Minus bene. Id, tn Add. 
fiom. eonapieaiu». Elmenhorstius. CMsptanif hal>ent quoqne Cod. Florent. 
Edd. Junt. post. Bas. sec. Cmupieaiu» est in Ms. Lips. Sch. Canneg. Edd. 

NOT.« 



< Vemi Hippia» tsfe, ife,'] Idem re- 
fert Cicero lib. iii. de Oratore : * Ex 
quibos Elens Hippias, cum Olym- 
piani venisset, maaima illa qninquen- 
nali celebritate Indornm; gloriatos 
estyCiuicta psene andiente Orsecia, 
nihil esse in ulla arte remm omnium, 
qnod ipse nesciret. Nec solnm has 
artes, qnibns iii>erales doctrinse at- 
qne ingenom continerentnr, Oeome- 
trimm, Mnsicam, Uteramm eogoitio- 
nem, et Poetarnm, atqne illas qnm 
de natnris rernm, qnsa de hominnm 
SDoribns, qnse de Repnblica diceren- 
tnr ; sed anDnliim qnem haberet, pal- 
liom qno amictiis, soecos qnibns in- 
dutos csset, se sna mann confecisse.' 
Idem refert Plato in Hippia : et D. 
HieroDymns, in Epitaphio Nepoti- 



ani. 

<> Pfsom] QosB nrbs est Elidis ad 
Alphenm amnem : quam juxta cele- 
bratos fuisse Indos Olympicos jam 
observavimns ad i. lib. Metamor- 
phos. 

• Ei geatamina'] Oestamen est qnic- 
qnid geritnr, pnta scipio, annnlns, 
arma, dcc, Virgil. lib. iii. JEneid. 
* JEre cavo dypenm, magni gesta- 
men Abantis, Postibus adversis figo.' 
Hic inteUigit annuluro, ampnllam 
oleariam, et strigilem, de qnibns in- 

fra. 

t TnpUei Ueio] Piin. lib. tiii. cap. 
4. * pinribns vero iiciis tezere, qass 
poiymita appeliant, Alezandrla in- 
stitnit.' 

ff PMrpMra dupUei] Hoc est, bis 



894 APULEII 

uerat Habebat cinctni^ balteam: quod genus pictura 
Babylonica, 7 >* miris coloribas variegatum:^ nec in bac 
^um opera quisqutim adjuTerat. Habebat amictui pallinm 
candidum, qaod supeme circumjecerat : ' id quoque pal^ 
lium comperitur ipsius laborem fuisse.' 3. Etiam pedum 
tegumenta crepidas ^ sibimet compegerat,' et annulum in 
IsQYa aureum faberrimo signaculo/ quem ostentabat : ^ ipse 

«mtff eam ribi contexuerat domu Habebat cinf(ulumf quo $e dngeret, quadam 
epecie pietura Babylomcm, disiinctum admirabiUbua cohrUnu, Neque uUut loca^ 
rat ipei operam in hoc opere fadundo, Habebat^ ad ee opericHdumf palUum aUmmf 
quod nbi superii^eceTai : notum est etiam Ulud pallium/uiMe ^us cpue, Coirfece* 
tat quoque eibi ipsi crepidas ad calceandos pede», et fabricarat annulum aureum^ 
quem gestabat in shdstra manUf sigiUo eolertUsime fabricato, quemannuium swpius 



Rom. Ven. Vic. Jnnf. pr. Bas. pr. Vnlcanlas et Salmasius ascripsere consti' 
patu», Sed conspicuus rectum est. Vide Indicem. Otid. Ascriptum video 
Schedis Oadendorpianls : An, contpicatuif J. BosBcha. — Vulgo, ctactfiM, 
male. Eimenh. — 7 Forte, quotgenua, Nota ex Martiali : ' Babylonica picta 
anperbe Texta, Semiramia qus ▼ariantnr acu.' Brant, Forsan recte. Oud» 
<— 8 Ms. cod. varietatum, Colvins.— 9 Pith. circumierat, Oud,— 1 Aldus: 
eooperatoris, Eimenhorstius. Ms. idem, coptois ipsiue laboravisse, Unde prae- 

staret scribere, compertorit ipsius laborem fuisse, Pallinm ipsins Hippiae, qnl 
artem compertam babebat, laborem fiiisse ; ab ipso teatum. 8i cooperatoriM 
retineDdnm est; tnm scribendnm putem, coofperatoru ipsius laboremfugim: 
boc est, neminem eura in pallio conficiendo adjnvisse, coop«ratorem nnllnm 
in hoc opere fuisse. Sic Lncianns contra de Prometbeo :, Svyeip^dJ^rro 94 
roi ical ^ 'ABtp^a 4fA.ww4ovoa rhw niXhr Kai l^fu^vx"^ wotovoa c&ai rk wxdo^fiara. Coh» 
Comperitur ipsiua i^orem fuis»e primus edidit Vulcanins, et extare videtnr in 
Cod. Florent. si ezcerpta non fallunt. Sed antea edebatur cooperatoris sine 
sensu. Ms. Pith. eovertoris, Sch. Canneg. cohovatoris, In utraque conjec- 

tura Colvii deest verbnm finititm. 6. Vossius compertum est ipsum labora- 
fris$e, Salmas. compertum ett ipsius lab.f, Malim ego simpliciter vel compe- 
Hmtis, vel, cofnp^rliaN, ifuniitt ipeius laboravisH, Amabant enim Veteres, * ma- 
nibus ' hanc gloriam dare. Hinc passim * manns Iani6cap/ et Dejanira mit- 
tens vestem Herculi ait apud Sophocl. Trach. vs. 600. dc^/ia rijs 4fAns x^P^ 
Oud, — 2 Per appositionem. Malim tamen, si per Msstos liceret, scribere 
et in ped, Id. — 8 Idem vet. compleverat : nost in Roinano cod. etiam annulum, 
Colvitts. Rom. Editioni accedunt Lips. Pitb. Sch. Canneg. Fnlv. aauZttin, nt 
passim. Oiid.~4 Idem M%, flgrieulo, Nnmqoid, jfS^ttmci^o .' Colvius. Fnl* 
vii liber faberrimo Jlguraculo, Elmenborstius. In Fulvii Cod,fab,figuracuh, 
Signacnlum ikwoo^pdyurpsu Wower, Atqui videtnr demnm de signaculo seu 
o^parfiffium referre, cum ait ' gemmam insculpserat.' Coll. Lips. Voss./ra* 

NOT/E 

infectam pnrpurai quo durabUior es- Babylon maxime celebravit, et no- 

aet color ejus. men imposuit.' Martialia : ' Baby- 

^ Qtiod genus ptcliim BabyH/omeal lonica picta snperbe Textai Semira- 

Plin. lib. VIII. cap. 48. supra citato. mia qus variantar acu.' 
< Colores diversos «pictarss intexere 



FLORIDORUM LIB. II. N. 9. 



855 



ejos annuli ^ et orbicttlttm circalaverat, et palam ^ clause- 
rat/ et gemmam inscttlpserat." Nondttm ejus omnia^ com- 
memoravi, Eoim noa ' pigebit me commemorare, quod 
iUttm noB pttditam est ostentare : qaimagnoincoetu* prae* 
dicavit, fsdi^ricatam sibimet > ampullam quoque oleariam»^ 
qaam gestabat, lenticttlari forma, tereti ambitu, pressula 
rotunditate : juxtaque^ honestam strigileculam^* recta fas- 
tigatione ^ clausulaBi" flexa tubulatione ^ ligulas ; ** ut et ipsa 

•aienderut : ipte ei rotmtdaeerai ektvlum ilUue animUf ei eenchuerei palamf ei ea- 
iaserai lapidem, Nondum reeeneui omnia ^fus. Enimeero non gravabor receneere 
quod ipse non erubuii Jaciare ; qui in ampla eorona dixii sefaMcaese lecythum 
dearium ftgura leniiSf cireuitu rotundo, planiore gibimitaie^ quem seeumferebai: 
et WMC cum «o, eirigiUeulam mundam recla depressione clausulaf incurvaio eanaU" 



^*»^^>»i»#^i>»<»«»* 



berr.frigacuhn CoW. novnin 6iixit verbum, qood tamen confirmatur « Mi. 
F^lv. Oud, — 6 £d. Bas. pr. osiendebai. Id. — 6 £d. Jant. post. anulum. Id. — 
7 Vid. Not Var.— 8 Ed. Vicent. inseuipescerai, Ood.— Pith. Scli. Canneg. 
Edd. ante Colv. onmia ^us, Id. — 1 Etenim non. Ex eodero rescribendom, 
Enimnon. Colvioa. Recte. lla babent etlam Pith. £d. Vicent. AtSch. 
Canneg. Enim non non^ et sic solet Noster. Adi ad Met. 1. iv. p. 264. b* 
* Eniro vos bons frogi latrones :' et alibi : infra hoc ipso fragm. * Enim 
•ic nainra comparatnm eat.' Oiid.— 3 Priores editiones cum Ms. incepiu, 
Colvint. Florentio. mcopiii, male. Ebnenh. Ed. Jant.poflt.jambabetincfflii, 
ex Becicbemt emendatiMie Ep. 97. Sopingins in septo. Pro prtBdieavii Pith. 
pradictum. Ond.^S Vnlgo, semei sibi. Eimenhorstios. Msfl. Florent. Lipa. ha- 
bent aolum siinmei ; et ita Elmenh. Scriv. Flor. Edd. scd tom mallem.Ai6ric«itom 
pataive. Vide Ind. Not. Deest hoc participiuro in CoU. Vots. et alia Lips. Oud, 
—4 Ms. cod. jusiaque, Colvins.~6 Idem, teeia faiigaHone eytuuie: Bas. 1. 
ciim aliis aliqnot : reeta faiigai, claus, Colvius. Mss. Fnlvii : cylauUe, Col- 
vii : Cykade, Lalet qnippiaro. Scioppius in Symbola, Flor. et Fnlvii liber 
faMiigaiiene eylauke. Quod non iotelligo. Etnunh, Leg. recta fasiigaiionef 
sive, fasiigiaiume, Modius. Fasiigiaiione cum Becich. Ep. 07. habent £dd. 
Jnnt. post. Bas. see. Colv. et teqq. In Edd. prioribus et Ms. Pith. fatiga' 

NOT^ 



Et palam elauserat'] Ita legendom 
prorsus, non pdkam^ ut In qnibusdam 
editionibns. Pala pars llla est an- 
mili, in qna gemma inclndi soleL 
ir^of et «vcMs, Grsecis, Cic. lib. iti. 
Offic. *■ ibi cnm palam ejns annuli ad 
palmam converteret, a nullo videba- 
tur.' 

^ AmpuUmn quoque oteariam'] Grar- 
cis KhuuOos est ampolla olearia, qna 
olenm in balnea ferebanl, quo se un- 
gerent. 

1 StrigUecuiam'] Diminntivum stri- 



gilisy qnap Orsecis arXeyyis. Erat an- 
tem instrumentum, quo sudorem in 
balneis destringebant : nnde et no- 
roen snmsit. Strigilis enim a strin- 
gendo. Fignram tnm lecythi, tom 
strigilis vide apod Mercnrialqm De 
Re Gymnastica. Ferrea ftiit nt pln- 
rimum strigilis. Unde Plautus, in 
Stycho rnbiginosam dicit, quod ferri 
vitinm eit. ' Rnbiglnosam strigilem,' 
ampollam mbidam, Parasitom ina- 
nemi quo recondas reliqnias.' 
■ Reetafasiigaiiemeclmuules] Clau- 



856 



APULBII 



in maDU capulo motaretur^^ et sudor ex ea rivulo labere^ 
tur. Qais autem non laudabit' hominem tam mimerosa 
arte multiscium ? totjugi 9 scientia magnificum ? tot qten^ 
silium peritia Dsedalum 1 "" Quin et ipse ' Hippiam laudo : 
sed ingenii ^ ejus fcecunditatem malo doctrina, quam supel* 
lectilis multiformi instrumento aemulari : fateorque, me ' 

cnla Ugtda ; ui ei ipsa in manu reiinirHwr masmMo, ei gndor rivuU inUarfituret 
ex M. Qwif vero wm profdieahii virum penium ioi artium ? clarum ioi taeniiie f 
oeleriem /atfrieaiume iai utentiUum f Certe ego fnofiie iaudo Hippiam, Verum 
MMi/o ubertatem eju» imgewi tmilan «cieiUia, Tnom uarii»^inairum€idu mipeUeMu. 

timmtx ied optime Florentinae inembraD» et Lips. et Edd. Vie. fatiigaiieme : 
ut bene citat Wower. td Petron. c. 91. * cum linteis et strigillibns.' Atqne 
ita semper scribl debet a * foatigare.' Vide Drakenb. ad Sil. ▼. 50. Peri* 
zon. Misc. Obs. vol. vii. p. 468. «t not. ad Cbs. lib. ii. de B. O. c. 9. Oiid. 
Vid. Not. Var. — Legnnt qutdain eubulaiione: alii cttniiilaliemf. — 7 Al. mo- 
rareiur.—S Vnlg. ^i» tum, Colvins. Lege: taudabii. Wowerii». Pith.Sch. 
Canneg. £dd. anie Colv. ^inff tvm nen Umdawit. £ Ms. Lipt. diclfiR reposnit 
Colvios et Wowerins ; dein laudabii e conjectnra, ut debnit. Oiid. — 9 Scb. 
Canneg. £dd. Vic. toti jugi. Ald. Bas. pr. ioHjugi ; qnod pUcuit nna dic- 
tione Becichemo £p. 97. et A. Oronovio Misc. Obs. vol. ▼. t. iii. p. 112. sed 
male ; adi ad Met. lib. ii. p. 160. b. Id.—l Male £d. Floridi Sfman. Id.— 
2 Recte postremo tta casum. Ante, tiigeali. Dictionem doetrina retulerim 
ad instmmentnm. Instramentnm doctrinse, ut Instrumentum supellecttUs. 
C«irtM«. Scribend. eed ingenH ^uefet. maio doeHrina. Stewecbins. Folvins 
mavult : mui^forme ingtrumieMium. Non probo. Apuleius enim more Tullia- 
no instrnmeutum appellat apparatuni, et mundam sive coplam, atlque se 
malle habere multtformcm apparatum doctrinae, qnam supellectilis. iSdop- 
piua in Symbola. Perperam et contra Mss. volnit Ursinas niitti^oniie tnslni- 
menium : nec bene Stewech. quem Scriv. et Flor. secnti sunt deetrinm. in* 
einunentum doetrimm est apparatus, nt recte Colvtus et Scioppius interpretan* 
tor. Immo ipte Aoctor sic usns est in Apolog. p. 100. £d. Pric. ' doctrinsa 
instrnmentum et ernditionis memoriam :' iibi vide Pric. qiii tamen ad p. 29. 
hie legit ct doctrvMe q. eup. m, insi. ghriari. Frnstra. Ood.— S Deest Filh. 

NOTiE 



snlam hic intelligere videtnr moDn- 
brium strigilis duplez, cui manus in- 
serebatnr, ne elabl posset inter de- 
stringendum : cnjns quidem roann- 
brii laminaB dun aiiquando non par» 
allelas Inter se, sed ab altera parte 
propinqniores erant, quam ' fostigia* 
tionem' dicit: fastigiatum enim est 
foaligii instar inclinatnm, nt videre 
est apnd Vilruvium pluribns in locis : 
«Uqnando paralielse, nt in strigilibus 
a MercurioU ezhibitis. 
" FlexatubuiaiioneUgulee] Ligulam 



vocat partem strigilts, qn« sodorem 
destringebot, quae, ut ex ipsa strigi- 
Us 6gnra conspicere eit, incurvata 
eraty et praelerea introrsos cava tnbt 
in morero. 

o Dtedaium'} Dsedalns, AatUkeoSfUT* 
tiiiciosum sonat, ingeniosum, alqne 
etiam varietate spectabilem. Unde 
Lncretio, < dsedala teUos/ lib. i. ' Ti- 
bi suaves dsdala tellus SnromittU 
flores.' Hino appellatus Dcdalot 
Icari pater, Labyriotht artifex. 



PLORIDORUM LIB. II. N. 9. 



Ri7 



seUalarias ^ qnidem artes p miDtis callere : vestem ^ de tex- 
trina emere ; baxeas ^ istas ^ de satrina preestinare : enim- 
vero annaiiim nec gestare ; gemmam et aurum juxta ac 
plumbnm 7 et lapillos nuUi * aestimare : strigilem et ampuU 
lam,9 ceteraque balnei otensiKa nundinis mercari. 3. Pror* 
sum ' enim non eo infitias, nec radio, nec subula, nec lima, 
nec tomo/ nec id genus ferramentis uti nosse: ^ sed pro his 
praeoptare me fateor^uno cbartario calamo me reficere po&* 
mata omne genus, apta Tirgee/ lyrae/ socco,'' cothumo : ^ 
item satiras, ac griphos : ' ' item historias varias reram : 

Et em^tor qtddem me nescire mit$ wrdidoB: tUp» eomparwre veHimentmn ex 
iextoru ojfieina: tmere kae enUeamenta ex ojfUina enioriM: ai ne ferre pudem 
anmilMm : nikiHfacere lapide» freiioeoey et anrumf nen eecue ac jtfumbmn, ef eakn^ 
hs: emere in nundini» «ir^tMto, ei lecythumy aique reliqua tmirumenia heinei, 
Plane enim non nego me neque ecire uti rodto, neque eubula, nemte Kma, neque 
temoj neque fjuemiodi inairumentis ferreio : verum korum hco faieor me maUe 
ecribere una penna onmimoda carmina: idenea ramot cytkarte^ com«dur, ei iragm' 
diee : praierea eaiira», et anigmata : Uuuper diceraa» rerum kieioriaey atque etiam 



Id.^A Ed. Vic. etUuariae. Id.-^ Al. te^e, Vid. N. Var.— 6 Alii libri ha. 
I^t bmxeae, alii baccka» : led buxeae leges, quat Gallice vocamos gaSlochee, 
Pyniins. Male. V. iDdicem. Oud^^l Deest ae Sch. Canneg. et Ed. Fior. 
Jd.— 8 F. iiiAtTi. Bnrm. Sed nuUi pro nnllins. Oad.— 9 Pith. ampoaam. Id. 
— 1 Ms. laps. Ed. Flor. prorstu. Id. — S Idem, ferramenH ut V oeee. Colvina. 
Male lipi. Cod. ferramenH^ et Pith. Sch. Canneg. Edd. Vicent. Jnnt. pr. 
Ald. Bas. pr. feframenia: nam cetera pnecesseriint tn sexto casa. Accnsa- 
tivQS synecdochicos td genua frandi foit. Oe eo vide ad Met. lib. zi. p. 771. 
b. Statim * poemata orone geons,' ubi espdem Edd. cum Codd. Lips. Pitb. 
8ch. Canoeg. omnigenue, Ood. — 3 Becichem. Ep. 97. Jont. post et Baa. 
•ec. grgpkM. Male. adi Coiviuro. Item Sai. ac Gr. desnnt in CoU. Vosa» 

NOT^ 



p Saiularia» quidem artes] Sellnla- 
rise artessont sordidse, quarom nem- 
pe artifices sedentes opus facinnt, 
▼eloti sntores, sartores, &c. 

4 Baxea» tsfot] Lib. ii. Metamor- 
phos. ' et cnm dicto jnvenem quem- 
piam linteis amicolis intectom, pe- 
desqne palmeis baxeis indntnm, Sic. 
prodiicit in medium,' ad qnem locnm 
▼ide qnse diximns, pag. 173. 

' Nee lYidio, nee saMiia, iiee Itma, 
uee teme] Radins instrnroentnm est 
textoris: snbnla sntoris: lima fabri 
ferrarii, tomos fabri lignarii. 

• Apia virgai] Digna, qius in thea» 



tro aut conviviis recitentur a pnerit 
lauri ramnm seu royrti virgam mann 
gestantibtts, qoi ideo Pa0b^\ et m- 
X^oi Orsecis dicti sont. Vide Lips. 
Elector. lib. i. cap. 28. Intelligi 
etiam possent Bncolica, qnse pastoret 
canerent greges virga compeUentes. 
< Lyr«] Lyrica carmina. 

* Soeco'] Comoedias. 

^ Cetkume] Tragoedias. 

* Gripko»] Sic scribe per t, noa 
per y. Oriphi snnt senigmata per« 
pleaa et flexuosa, dicta a similitndine 
nassae piscatoriae viminibnt textte, 
qua piicet ita capiontor et claudnn- 



858 



▲PULBII 



nec noD orationes^ landatas disertis, nec non dialogoa 
laudatos pbilosophis/ atqne haec et alia^ ejosdem modi 
tam Grseca, quam Latioa,^ gemino voto, pari studio, sioiili 
stylo. QusD utinam possem equidem^ non sing^Uatim^ 
ac discretim^ sed cunctim et coacervatim 9 tibi, Proconsol» 
vir optime, offerre; ac praodicabili testimonio tuo' ad om- 
nem nostram Camcenam frui I non hercule penuria landis, 
quae mihi dudum integra et florens per omnes antecessorea 
tuos ad te reserrata est ; ' sed quoniam nulli me ^ probati- 



dedamaiionei probatoM ehquentUmt viriif et eottaqma probaia PkUotophitf aofu et 
alia dmma me compomert ei Gntce et Laivie dvplid etudio, tf^iuUt diUgeaiuti «i- 
Mttt ecribendi genere. Qnm Mtmem poteem iUn ackibere^ o Procamenl, opiiate «^* 
iMii uareim ftudem ac teparaiim^ verum generaiim ei congettim ; H meeipere iaem 
honorabite ietiimoniMm de ioia mea docirinal Ne^ hoc cerie a^o ex kupia 
/amm^ ea enim mikijam diu contervaia eei ineiolaia ei ciara apud omnet tuot pew» 
decfttoree utque ad ie ; zenm^ pda a nemine cupio magit Umdari, fuam ab eo^ 



Ltps. /d.— 4 Al. rationet.—H Lips. Sdi. CaDoeff. Edd. ante CoW. dUa et, 
Lips. hMiueetodu Scb. Canneg. ^juedimmodi. Ond. — 6 Scli. Canneg. Gretce 9. 
Latine, Id.— 7 Mi. cod. poteim me quidem, Colvina. Emeudo pottem equidem: 
nam quod ediderunt, pott te me gntdem, autumo factum non vigilantibus, sed 
somniantibus operis. Stewechiue, Sch. Canneg. Edd. Vic. Junt. pr. Ald. Bas. 
pr. pott te me quidem, Becich. £p. 97. pottem quidem. Lipsius, pottim equidem, 
Groslot. pottem equidem, Lego potie eum vel potettum equidem: ot »«ep« 
apnd Plantum, et alibi in Nostro. V. Ind. Not. Ond.— 8 Male «^giOolMi 
rescripsit Colvius pro tingulatim Tel tingHlatim, nt est in mcnibranis Floren* 
tinis, 8cb. Canneg. £d. Vicent et Mss. O. de Dco Socr. Adi ad Met. lib. 
VII. p. 501. b. /d.— 9 Sic recte nltima editio : ante erat, CKRc^m et eoneer-' 
iatim, Ms. euncti mea eonceriatim, Colvius. Fnlvii conjectura : jkiic^ e( 
eo^fertim, lilud, junctim, probo. Scioppiut in Symbola, Coacervatim vet dme" 
timf f. VNicltm. Groslotius. In Coll. Voss. Lips. pro et est ea, Bene antem 
Becich. Ep. 97. Edd. Jnnt. post. et Bas. sec. cnm seqq. coacervatim edide- 
rnnt. Sic enim extat in Mss. Florent. et Coil. Voss. At Lips. Pith. Sch. 
Canofg. et Edd. vett. concertaiim, Ood.— 1 Th iuo abest a vulgatis. Etmenk. 
Sed extat in Mss. Fiorent. CoU. Voss. Lips. et £dd. Elm. Scriv. Flor. Ond. 

NOTiE 



tnr, nt sese postmodum extricare non 
possint, qun nassa Orecis ypi^t di- 
citur. Gell. Noct. Attic. lib. 11. cap. 
2. * aliosque id genns griplios oemi- 
nem posse dicens, nisi se, dissolvere.' 
Hi griphi ssepins etiam versibus 
Bcripti erant, nt indicat lib. z. Athe» 
Dseus. Hinc et Ausonius nomen in< 
didtt Gripho, ' nnmeri ternarii/ poe- 
inatio intricato de variis temarii fin- 



meri proprietatlbns. 

y Diahgot laudatot phHotophit^ lo 
qnibus nempe Dialogis res philoso- 
phicas tractarel, more Platonia aoi 
Magistri. • 

■ Retervata ettl Hoc compositam 
nihil aliud sooat bic, qnare simplez 
servata est,quemadmodam supra* rc* 
ficero poeraata,' pro facere. 



PLORIDORUM LIB. 11. N. 9. 859 

oirem Tolo, quam quem ' ipae ante omnes metito pirobo. 
Enim sic ^ natura comparatum ' est, nt eum, quem landes, 
etiam ames : ^ porro 7 quem ames,' etiam laudari ^ te ^ ab 
illo velis. Atque ego me dilectorem* tmim profiteor: 
nnlla tibi privatim, sed omni publicitns * gratia obstrictns. 
4. Nibil quippe a te impetravi, quia nec postnlavi. Sed 
philosophia me docuit non tantum' beneficinm^ amare, 
sed etiam maleficium : magisqne judicio ^ impartire^^ quam 
Gommodo inservire : et quod in commune expediat malle^ 
quam quod mihi.7 Igitur bonitatis tuae diligunt plerique 
fructum^ ego stodium. Id quod facere ^ adorsus 8um>9 dum 
modo rationem tuam in provincialium negotiis contem- 

quem ego jufe kmdo pra cmictis. Enimvero tic eomMiUuium est a lurfiira, ut SHga» 
quoqus etMii, giicm ntagni/aciM, ceterum cupias probari ab eo, quem diliga», Ego 
tero nroflteor me amantem iad, devimctui iibi nuUo quidem peculiari benefkioy eed 
omni&u» qua in RentpubUeam eontutittu AiAil enin^ obiinui a te, quoniam ne feiH 
quidem- At didiei, Pkilaeophia magistra, non solum diiigere beneficiumf »ed tiv«- 
riam quoque : et plu» tribuere rationi^ quam ttudere mea utHitaii : et pretoptare td, 
quod utUe e»t ReipubUca^ quam quod mtAt. Plerique ergo amani eommodumf quod 
perceperuni ex iua benigniiate, ego vero amo tju» affeeium. Quod ego aggreuu» 
aum/acere, dum con»idero tuam niderationcm in remt» incolarum ht^ue provinciee$ 



—9 Lips. me nuUi. Id.— S Scripta bsc et pottreiniiin edita lectio. In aliit, 
^aaMftiam. Colvias. Edd. vett. quamquam prster Joni. post. et Bas. sec. ex 
monitu Becicb. Ep. 07. Oud* — 4 Male in Bas. ii. «tc enim, Notavi sopra. 
i^ofo. £dd. Ald. Jnnt. post. Bas. sec. «tc emm. Male. V. supra boc N. 
Oud^ — 5 Perperam in Edd. Rom. Vic. Jnnt. pr. Bas. pr. esse co»iipro6altim, 
iBonuit jam Becirh. £p. 07. /d.— 6 Pith. Edd. eaedem et Aldi, et ame». Id. 
— 7 Ms. vet. vo. Colvins. Th Porro quem ame» non babet Ed. £lmenh. Ovil. 

— 8 Tronca lectio qne vulgata ante, laiidort ab iUo veli», Colvius. A Pitb. 
Edd. Rom. Vic. Junt. pr. Bas. pr. et sec. exulat eliam, Oud. — 9 Neaue 
hanc voceni videas in Edd. Bssill. /d.— l Quid si, debiiorem. Brantius. Nou 
tnale per se, sed totius orationis nexns bic alterum flagitat. Oiid. — 2 Vetus 
lib. cii puhl, Colvins. — $ Rom. cod. neque tantum, idero.— 4 Coll. Voss. Lips. 
beneficia. Ood. — 5 Vnlgati omnes, eacepto Bas. ii. magnoque indicio. Sed 
scripserim, magieque fidicio, Colvius. Aldus, magnoque i. Elmenborstins. 
8ic Mss. Becich. £p. 07. et Colv. ceterique recte. Magieque jam extat in 
Edd. Junt. post. et Bas. sec. in reliquis magnomu et indicio, quse vox exulat 
a Jnnt. post. Oud. — 6 Ante Colv. babent Edd. impertire, Id. — 7 Ms. quod 
uikU, Colvius. Quod abcst, si Coll. Voss. fides babeoda. Mox pro bimitati» 
Pitb. banitatL Oud. — 8 Omnes ante editi, Idque /ae, CoUius. Item Pith. 
Oud, — Scriptus liber, adortu» »um, Cnilvios. Fior. adortu» ». Elmenborstius. 
Item £d. Junt. post. freqnenti confusione. Adi ad Frontin. ii. 5. 8. At 

NOT^ 

* Porro quem ame»] Ex editiooe huic loco. 
Scriveriana iiuerta wui b»c verba 



860 APULBII 

plor/ qua ^ eflSictim > amare te debeant^ experti, propter 
beneficium ; expertes, propter exemplum. Nam et beno* 
ficio multis commodasti, et exemplo omnibus profoisti^ 
Qnis enim a te non amet discere, qoanam moderatione 
obtineri qneat tua ista gravitas jucunda,^ ^ mitis austeiitas, 
placida constantia, blandusque vigor ^ animi ? Neminem 
proconsalnm, quod sciam,7 provincia Africa magis reve* 
rita * est, minus verita : nullo» nisi tuo annoy*^ ad coercenda 
peccata plus pudor quam timor valuit. &• Nemo te alius 

fukfmttwm «ff «1 «f ordciiHuinM dtJjf «re dthewnt : et n, qui experH nmi eamf eb 
icac^odtf, 9110 a te aeeeperutU ; et ti qvi wm eimt experti eam, ob exntpteniy qmed 
eU dediitL MaUie enim pn^kiMti benefactia tuie, et jwieti caaeloe tue exemplo. 
Nam fntf itM gaadeat daceri a te quo temperamento poetit aequiri iua itta graai' 
ta$ euame^ demeae severitaBf ienie flnmtaM, et uKite ro6ur animi t NuUam ex tm 
ProeonemUbua provineia Afriea plue honaravitf et minue formidauit. NuUo amio, 
nifi tua, jmdar habuit mejorem «tm ad eokibenda deUctUf quam metue, JVnltet 



rectias scribitnr adoreue, V. Ind. Not. Oud, — 1 Valgitnm aote, dum modf- 
rtthoiiem t. tn pr. ». 9. quam ^eettm* Qna ratione, id est, qaam ob rationera : 
nt Qoa re, qaaro ob rem. Colv. Colvinro secoti snnt postertores atqne ita 
habent Mss. nt dmtmodo notet idem qood simplex dHm. Veram Edd. Vett^ 
exhtl>ent dtmt modcrBtioiicm. Nempe discretim scribendnm erat dnm aMNio 
fttlioMm iaom. Id adorsns snm, sironlac» sive considerata modo agendi taa 
ratione in adminlstratione provinciss. Pitb. dammodo de rajUeme teo. Ond. 
— f Hoc bene Colv. atqne ita jam Edd. Vic. Jnnt. post. cnm Mss. Alim 
quawL Id.— S Coll. Voss. Lips. £dd. Vic. Jant. pr. Ald. Bas. ^eetim: Pith. 
eWeeiiae. Unda Sopingias conjecit affectim^ sive cam affectn. Frustra. 
Freqnens Nostro est ' efflictim amare.^ Adi ad Met. 1. iii. p. SOl. a. /d. — 
4 Pith. |ir«tfrMtf<i. Id«— 5 GrafiOy vila JMcamla. Lipsio placet scribere, gret' 
uitaejuemda. Colvins. Recepit id Floridas et jam ante probavit AcidaJins 
•d Vellei. Paterc. 1. 11. c. 96. ' mores vigore ac lenitate mixtos.' £t sane e 
teqq. *mitis aasteritas/ dcc. patet Aactorem hic captasse Oaamoron, at 
temperamentam hoc indicaret. 8ic de Deo Socr. 'severa gratia. torvo 
decore.' Aoson. Parent. 11. 6. ' £t gravitas comis Isstaque serietas.^ Ibid. 
iz. SS. ' Leta, podica, gravis/ Stc, Vell.Pat 11. 127. * vinim severiutis Imtia- 
aimm.' In Mss. tamen et £dd. O. est tua itta fraiia, vito jimaula. VUa antem 
smpe vitB rationem notat. Oad. — 6 Ms. bian&mque rigorem, [£rror typothe» 
tm est, Higrorsm pro vigeremf nt est in ejosdem Msti Coll. Voss. J. Boaadko.] 
Verisimilis Talde conjectora maaimm spei adoiescentis J. Doosse filil, 6kDs- 
d«f9tif rigar, Colvios. Fior. legit, MaMftwifiif vigorem^ exponcta voce aaimt. 
Doosa filios, biandueque riger a. £hnenhorstins.— 7 £d. Vicent. fdfntia. Oiid. 
— 8 Vnlg. fm^fiM reverita, Colvios. Certe £dd. Kom. Vic. Jont. pr. Aldi» 

SOTJE 

I» 7Vm ifta grovifaf jiMtmda] Sic op- « mitis ansteritas/ &c. 

time Lipsins ez hls vocibnsgraiiavdlii « Niti tua omno] Proeonsnles cnim, 

Jaomdarestitoitgramlaf JMfWMla. Ra- sicnt et pleriqoe alii Romanonun Ma* 

tio patet conferenti qnm seqnimtor gistrataSy annai tantnm erant. 



I 
J 

I 



FLORIDORUM LIB. IL M. 9. 861 

pari potestate soepiiis profait, rariuB termit : nemo Bimilio- 
lem virtate filinm addaxit. Igitar nemo Carthagini pro- 
consalom dintias fait.*^ Nam etiam eo tempore, quo pro* 
vinciam 9 circamibas, manente nobis Honorino/ minas sen- 
simns absentiam taam^ qaanquam te magis desideraremus** 
Patema in Sho SBquitas, senilis ' in javene pradentia/ con- 
salaris in legato aactoritas. Prorsas omnis virtotes toas ita 
effingit ^ ac reprsDsentat, at medias fidius admirabilior esset 
in javeney qaam in te patre ^ laus : * nisi eum tu talem de- 
disses: quo^ atinam perpetuo liceret frui! Qoid nobis 



UJ>ratirte,e9dempoteMiaJrefuentiMiJwitfrwriiu pmrfecH» ffvMmuemn 
addMxit gnaium iibi $hmUorem tirttUe, Ideoqme nMu ex Procmmdiinu «Uvrint 
mantU Carthaginu ttla enim qnMfue tempore qno peragrabae pramneiamf rdSata 
Honorino apud noe, non eatie eeneimue tuam absentiam, ut te pbu ipto optarewme, 
Est in fiUo Justitia paremtiff, in adoteseenie contiUum eenia, in legaio auetoriiae 
ConiuliM. Sie plane exprimit ai^ exhibet cunctat tuat dotes, «1 prqfeeto gloria 
ab eo aequiiiia mirabilior foret tn iOo juveney ^uam inte : ni tu eam taiem tribU' 
iaeiipn: qua uiinam pouemuM eemper potin! Q^unum wobii ka nudaftoiwf 



^^»^^0^^^0^^ 



Bai. Vitioie, monente jam Becich. £p. 97. Oiui.— Promneioi, ProtineiaM 
cnm Msi. Florent. et Lipi. rectini edidere Elmenh. ScriT. Flor. /d. — 1 Mi. 
Honoe. Colvini. Flor. Hwfuoro non. Elmenhontins. Pitb. Hemimnain, Oud. 
— S Mimu iem, abi, #. quam ui te magii dei. Th ui in Ms. Cod. non eit. 
Forte, qua te magii deM. Qoa, id eit, ob qnara. Sed magii placet Lipiiana 
lectiOy quanqnom temag, dee, Col? ini. Vid. Not. Var.— S Vet. «entt. ColTins. 
Pith. iemel, Ood.— 4 Prudentite, Flor. tn juoene auetoriiai c, 1. 1. prudentitu 
Ehnenhorstini. Coll. Voii* auetoriiai prudeniia, Pith. eemel in juu, aueteri' 
U prudentitt coniuUuii tn legaio auctoritai, Oud. — 6 Idem, effigU, Nom 
gtat ? Sed bona ▼ulgarii icriptnra. C«lo. Recte, qnanqaam et Pith. «/- 
It, Ond.^S In te paria, Idem, vite, Colvins. Lego, ta te paire loaf. Qnid 
~pote melioi i Brant, Vir doctnn ad marg. £d. Jiint. legit t» juuene naia Yel 
orta, Sed optime Brantii conjectnram exhiboit Scriverini. Comparat enim 
patrem et filii. Oud. — 7 Eam t, t, dediae, qua, Dii illii mortoii, qni ad eom 
modom Apnleii illa depravamnt ; emendo : mit eum tu tdlem dediaei^ quo, 
Fater Severianni Africam proconsnl miisni filinm lecnm addnxerat Honori- 
niiffl legatnm : hojai virtntei Auctor omnimodii commendat, immo teqnipa* 
rat ipsi patri» denique innnit Carthaginieniei nihil ita velle, qnam nt Hono- 
rino iito, tali patre nato, fmi liceret perpetunm. Steweek, Ven. et Mi. de» 
iMioei, Alii, dediae, Colvini. Volgo, mst eum t, t, d, qua, Elmenhontiui. 
Opttme reititnit Stewech. et edidere eum Elmenh. ac Scriver. qnoi miror ^ 

VOTJE 

* Igiiur nemo Cartkagiai proeonsu' • idmtraUHor euet in JnMne, quam 

ium diuttius fuii] Qnippe cnm etiam inUpafre[2Nir<a]2a«f]£mendatBran- 

abaenii qno tempore provinciam cir- tini ^nom m te patre, Qno qnid me- 

«nmibav, Carthagini prmieni foerii lins? jnvenem opponit patri^ huic 

per filiom Honorinnmy qnem ibi re- aecedo Inbeni. 

liqaeaat tni limillimuak "^ 



APULBll 



cum istis proGonsalaai vicibiisl qnid cum annis* breTibns» 
et festinaatibus mensibiis? O celeres^ bonomm hominam 
dies ! O pracsidam ' optimorum citata oorricnla ! Jam te^ 
Severiane, tota provincia desideramos/ £nimvero Hono** 
rianm et honos snas ad praQtaram vocat, et favor Csasa-* 
ram ' ad eonsalatam format, et amor noster inprsesentia* 
ram tenet, et spes Carthaginis ' in fatoram spondet : ono 
solatio freta exempli tai, qaod qui legatus mittitur,' pro* 
consnl ad nos cito reversarus ^ est. 
NuM. X. Sol qui micantem'' candido carru atqoe eqois 
Flanmiam citatis fervido ardori explicas : 
itemqae ^ laminis ejns Lona discipola,^ ^ nec non quinqne 

ProcoiMiiIiiiii f ^wan amii naU odio breves^ it menaea adeo cdere» 7 O properonim 
tempoTaproboTwnviroruml OveloceoMagiMtraiueoptimorumpr^tfeetoruml Jmm 
tota noatra profnncia te siU ereptum doUt, o Severiane, Aienim virtuo Honorini 
invitat enm ad praturamf et gratia Imperatorum praparat eum ad Contuiatum, et 
noster amor nunc retinet^ et epea Carthagini» promittit eum nobie in poetemm: 
nixa imico aolamine iui exempU, quoniam qui wnttitur legatu», brevi redii ad ROf 
ProconeuL 

Sol, qniexpandis ferveoti astQ ijtnem comBCRiitein Carrn candenti, et eqnis 
▼elocibiM ; tiwipcr Luna imitatrix on* ^vnf, et quinque aUm virtuiegpUmitarMm : 



» »0^^^*^^^^ 



reliqnisse, sine senio. Oud. — 8 Pith. ^c. a. Id. — ^ Vetiis cod. celer, Colvins. 
Pith, tceleree, Ood.— 1 Edd. ante CoWiain, item Floridi, dant jrrtfstrfiiiJii, nt 
* obfidiam ' pro ' obsidom ' in Mm. et alia, de qnibus vide ad Caes. B. G. K 
ir, 2. ad Veget. I. ii. 19. Mannt. ad Cic. i. de Off. c. 44. Hic taroen ia 
Mss» videtor esse dum^ certe in Llps. Coll. Id, — 2 Idem, Jfsiiferactniitf. Col* 
vios. Nonnemo Irgit desiderabimue. Oud. — S Idem, Karihaginie: sic etiam 
lapides, sic pleriqoe codices scripti. Colv, — 4 Al. rerernis. — 5 Ms. iterque. 
Colvius.-— 6 Non solicito haoc lectionem. Qoamvis malim : decipula. Apn- 
leiana proprietate. Wower» Folvlos L deeipula. Elmenhorstius. Solia dieci' 

VOTJE 



' Etfaoor Ceeearum] Marci et Ln- 
cii Veri. 

f C7iio eoUitio freta exempU tui^ quod 
qui kgatus ndttiturf ifc,'] Scilicet ve- 
nerat primo Carthaginem SeverianiiB 
Legatns Proconsnlis, ac postea ipae 
Proconsol fberat factof : onde Car^ 
tbagioi ait fpem ease, Honorinom, 
qoi tonc teroporif Severiaoi patrif 
efset legatof, brevi Proconfolein K« 
vcrsornm. 

^Sol^qui mtc. 4-c.] Ex 1. Accii Phs. 
nissis Bont hi versos, atqoc inttr ejof 



fragmenfa etiamnom legootnrf hoc 
modo: *Sol, qoi micantem candido 
corro atqoe eqnis Flammam eitatif 
fervido ardore explicaf ; Qoam na» 
tom adverfo aogurio et inimico omi* 
ne Thebif radiatum lomeo oftendif 
tnnm/ Colviof eof ex Prif ciani li* 
bello de Metrif Ma . paolo alitcr re- 
fert, ei4em tamea Accio triboens. 
Sotf fttt eadentem fervido eursn edi/ue 
equis F l a m mam citatis ferMo ardare 
expUeas, 
^ iMminis ejus Luma diseipM] Verti, 



FLORIDORUM LlB. II. N. 10. 



863 



cetene ▼agantiom 7 ^ potedtates : Jovis benefica^* ^ Veneris 
Tolaptifica,9 peraix Mcrcurii^ perniciosa Satnrni, Martis ig- 
nita* Snnt et aliee medi» Deam ' potestateSy*^ quas licet 
sentirei non datnr cernere : ut * Amoris, ceterorumqne id 
genns, quorum forma inyisitata^' yis cognita. Quse ^ item 
in terrisy utcumque proyidentise ratio poscebat, alibi mon- 
tium vertices arduos ^ extulit ; alibi camporum supinam ^ 
planitiem cocequayit : item qoad ubique distinxit amnium ^ 
flupres^ pratorum virores : item dedit yolatus avibus, volu- 
tus serpentibuSy cursus feris, gressus hominibus. 



nempe tirtMs JovU^ qua benigtM est ; VenerUf qiue volupiatem paritf Merxuriif qum 
est wloXf SaiunUj qua est exitiaUM, Martie, qua eei ardeTu, Suni praterea alia mt' 
dim virtuiee Deorum ; quae poesumue experiri^ nequimui vero aepicere : veluti Amo* 
rif , aJiorumque ^juemodij quorum /orma est incogniia, potestas vero manifestat 
Item iUa virtuSf qua in iellure alio tn loco erexit excelsa caeunMia moiiitiim ; alio 
in loco eomplanavU porrecium igquor camporum, prout ratio provideniia postulabai : 
qua^ insuper ubique disetevit fluenta aimitvm, et praia virentia» item tribuit vdatus 
atUibuSf volumina anguibus^ eursus beliuis, et ineessus kaminibus. 



^^^^^^^■^■^^^^ 



psda Lnna videtnr dici, qoia onnia, quae hat>et, a Sole accipit; ejnsque ex- 
emplo quasi orbcm illnminare quoque ' discit,' et ' fraterois ignihus obnoxia ' 
esty nt ait Virg. i. O. 396. vel ' semula' nt Noster de Deo Socr. init. Certe 
accedere non possnm viris doctis I. Isaacio, Wowerio, Florido, qui malnnt 
decipula, sive qnse intercipit Inmen Soiis ; inimo sic edidit jam Scriver. Sed 
▼elim mihi dari locnm, nbi deeiptda ve\ decipuium occnrrat sine significatione 
fraodis vel laqnei. Oud. — 7 Idem, ceiera evaganiium. Colvins. — 8 Pith. Edd. 
Yie. Bas. pr. benefleia, Ond.— 9 Edd. Vic. Jnnt. pr. Bas^ pr. volupiiea. Id. 
— l Al. Deum medim,—^ Deest Coll. Voss. Oud. — S Sic scripai ex illa vete- 
ri lectione qne in scripto exemplari, i* usiiaie. Vnlg. iioii visUaia. Snpra lib. 
Tifi. Metam. * Aper immanis «tque invisitatus.' Coh, Flor. et Aldos, /• 
inusUaia. Elmenhorstins. Item Pith. solita confnsione. Vide ad 1. viii. 
Met. p. 615. a. Edd. ante Colv. non visUata. Snpra N. 9. ' freqnentia nnn- 
qnam visitata :' nbi etiam usUata in aliis. Pro vts Pith. vix. Oud.^ Deest 
Pith. et Coll. Voss. /d.— 6 Pith. Lips. «trd. vert. Id.— 6 Pith. summam. Id. 

NOT^ 



ffniitatrix. At libens Fnlvii lectionem 
amplecterery qnl pro diseipula habet 
deaipula: qnasi tn dicas, qnae Interci- 
pit lamen Solis, et illnd ad nos qnasi 
auam remittit. 1n hac voce Apnleia- 
ooiii qaid adverto, qnod magis pla- 
cet. 

^ FoirimHiim] Sopple stellamm ; hoe 
eal, Planetamm. 

* Jovis bemefleay 4^.] Jnxta senten- 
tiam et principia Qeoethiiacornm et 



Astmlogoram loqnitnr, qui distinctaa 
ejnsmodi potestates Planetis attri- 
bnnnt, atqne ex vario eoram ponitn 
fntnra sese prsdlcere posse jactant. 
^ Suni et aHa mediee Deum potesta» 
tes^ In De Deo Socratis : * Ceteram 
snnt qusedam divinte medlae potesta* 
tes inter snmmum spthera, et Infimas 
terras, in isto intersltc aeris spatio, 
&c. Hos Grsco nomine Aaifu»as 
nnncopant.' Vlde totnm locnm. 



864 



APULBII 



NoM. XI. Pariter' enim, qaod qai hasrediolam steri- 
Iem,9 ° et agram scrupulosam>' meras ropinas * ^" et senti- 
ceta miseri colant: quoniam nallus in tesqui sais' <" firac- 
tus est| nec uUam illic aliam frugem vident/ sed 

Infelix lolium *> et steriles dominantur aven» : ^ 
3ais fragibas indigent^ aliena furatum eant, et vicinorom ^ 

Nmm perkide ae i^feliee$f qmi eoUntprmdioUm it\feKmidum, et mvum kpidoeiim^ 
eeopuhe meroe ae vepreta : qaia nuUuefructae eet in eorum deeeriief neque aiepievimlt 
ineieuUamaUamfntgem^eedt Lolium tnfaastuni, et avenae sterilea ibi regnant : 
deetUmmtur propriie frugUmt, eunt eultreptum atiena$f et carpunt Jleree vktJHK 



»^m^0^»^^^^^ 



— T Ed. Vic. omiMm. Itl.— 8 Ms. cod. iwiaiir. Colvtos. Item Pitb. Sed 
M»8. Florent. pariter enim quod quL Recte. Scilicet, qnod patinntnr illi. Id 
ouoqne inventt in Mis. editor Jnnt. post. qni exhibnit patitur, quod quu 
Qnod qui est etlam in Pith. et CoU. Li|»9. Vois. Oicd.--9 Quid si conemnr 
restituere? qui heerediobtm, agrmm tteritem et eerupoeumf merat epinaa: nam 
qnod Tulgatur, Apuleii non esiie tam certnm, qnam Apuleium ipsnm fnisse. 
Steweek, Scribo, aliter quam God. Stewechius, hared, eterile, Gellius lib. 
xtz. cap. 7. * In agro Yaticaiio Julins Panlns, Poeta, vir bonns, et rersm 
literariunque veternm impense doctns, berediolnm tenoe possidebat.' Hs- 
redinm, apud Varronem, Plioium, ColumelUm, Festum, et Nostrnra Apolo- 
gia II. Mv, Flor. quod qui preedioium et, Eimenhorstins. Quod Stew. eor- 
rigere tentat, nil est, nisi interpolare. Colvlns e Geli. xix. 7. ubi vide, item 
Wow. Scriv. Flor. Goesins et jam ante omnes Becichemus Ep. 08. amant 
in nentro eterHe* Ego Mss. et £dd. vett. sequor, sciens. hnc genera apud 
scriptores Afros esse incertissima : ut alibi jam vidimns m ' lorus,* ' Incrus/ 
&e, Vide ad Met. I. xi. p. 707. a. Prave vero Elmenh. ait esse in Fiorent. 
preediotum, Oud.— 1 Al. eerupoeum et MTii|Mi/omim. Vid. Not. Var.— 9 £d. 
£lmenh. uutae operamm errore. Perpcram autero Stewech. conjf^cit epinoM: 
neque meliiis Goesius rubinae a robus. Ssepins niptiias adhibet Auctor. Adt 
ad Met. 1. vi. p. 126. Pric. Ond.— S Pith. quie eum, Id — 4 Negligenter hoc 
verbum excidit ex £d. Flor. /tf.— 5 Pitb. herUe, Id.— 6 Coll. Voss. u eicui. 



NOTyE 



* Harediolum tterUem [eteriU] Sie 
legendum est, non eterilem, Gellius 
^beredioliAn tenue' dixit, lib. xiX. 
cap. 7. 

^ Merae niptfuu] Ruptnm snnt loca 
mpibns aspera. Stcwechios legit 
mcrof ipiiMf . 

P Inteequit tuit'] ^Tesqna'(inqiiit 
Festns, sen potios Panlus) * loca au- 
gnrio designata. Cic. aspera esse ait, 
et difficilia.' Hsec Panlus. Varro, 
rib.Yi. de Lingua Uitina scribit tetea 
per e literam, et dicta vult quasi Ivei- 



cn, a tnendis sacris, et ait ea esse 
quttdam loca agrestia Deo cuipiam 
consecrata. £go interpretatna snm 
'deserta,*ad hos Horatii versns re- 
spiciens lib. i. ^pistolar. £pist. 14« 
' Nam, qnse deserta et inhospita tes- 
qna Credis, amcena vocat, mecnm qut 
sentit : et odit, Qns to pnlchra vo- 
cas.' Infra lib. iv. Florid. * et me- 
nilsB in remotjs tesqnis fringultinnt.' 
^ InfeUx lolium'] Ex Virgil. Ecloga 
qainta, coi nooien est Daphnis. 



PLORIDORUM LIB« II. N. 12. 



865 



flores decerpunt ; scilioet at eos flores^ cardois suis mis- 
ceant : ad enadem modum^qm suao virtutis* sterilis est/ 

NuM. xif. Psittactis Indi» avisest^^» instar illi* minimo 
minns ' quam columbarum^ sed nec color columbanim : * 
non enim ^ lacteus iUe, vel lividus, yel utrumque ^ sqbla- 

nmi; nempe itf admUeewnt Uke JU/ree eme eardwe: etmititer^ ^ hopefnpnte 
«irfiifw. 

PeUtaeue eei aUe Indiat fema <;w eei paalo miMor guam cehuRbarum / at cohr 
^uemeeiqaaUeeoUmbarum: ne^ enim iUe eet eanMue, aut eubniger, aui t^ 

Id.— 7 Dee. eeii, ui eoeJL Desimt in CoU. Vosft. /d.— 6 Sie Mss. et £dd. 
Tett. £d. JoDt pr. car«t nf qui. Ald. Jnnf . post. gua, £d. Scriv. ^iitMiie. 
Male. Loqiiitnr de eo, oui petitnr, onod, etc. /d. — 9 Vnlgo', PeU, avis Ind, 
moie eei. Cetemm ante ille, tiisi«r iUi, elc. videtnr onid deesse. Itaque no« 
tam asterisci affixerim. Colv. PetMoeiis anie Ind. ameeet, F. pinnamenti: vel 
est glossema. vel leg. Peitt. avii Indiee eet pinn, Orosiotios. Mu. Becicb. 
Ep. 96. et £d. Jnnt. post. cnmColv. et seqq. faeinnt. Sed nec male Pitli. et 
Edd. priores Peiit, aeie Ind, aeie eet, Solinns e Nostro : * «ola India mittit avem 
Psittacnm :' nbi vide Salmas. p* 71S. Oud, — 1 Snnt qni rhinetar inducunf, band 
beneat Casanbonns recte doeet ad Apolog. pag. 146. Etmenh, Vid. N. Var. 
—8 Sed nee eolorum eolumbarum, Haec cnm pancii qnas prsecesserunt mlniroe 
integra ant emendata snnt : sed desiderari, abnndare quaedam videntur. Al- 
dlni cod. et post. BasiL lectio est qoam eipressimns. Ms. tedneq [cnm lineola 
obliqna per compendiosam scriptnram. J, BoeeekaA columbarum, Legerini» 
eed nec eolor ut columbarum, PsMtaco non idem color qni colnmbis : ratio* 
Bem snbjnngit : * Non enim lactens ille,' &c, £xtricavi me qnoqnomodo ex 
lioc loco, qnod minime speraveram. Colo, Becicbemns Iternm, nec eolo co» 
hanbarum: qno quid sibi velit ipse non explicat. /d. in Omias, Fior. eed co» 
hrum c, FnlvittSj aoie eei tmntiNo immis, quam coiumba^ eed nCc cotor co/iwi&a- 
ncai. £Imenhorstins. Abest fh nec a Mss. Florent. Pith. Folv. et £d. 
Vicent. ne Lips. et Bas. pr. Seqnentia sic £lmenh. cnm posterioribns edi- 
tbribns interpolavit : scd nec color ei ui eolumbarum, Onlielm. eed decolorum 
eol, £ Colvii coqjectnra dederant Vulc. Scal. Wower. eolor, ttf. At Ca- 
sanbon. ad Apolog. p. 146. color et, qnas conjectnras jnnxit £lmenhorsf. 
Co<orMm est in Florent. Cod. et £dd. Vic. Ven. Junt. pr. Ald. Bas. Colv. 
Coior est in Ms. Fnlv. Pith. atqne £d. Jnnt post. Recte. scilicet eet t/li, quod 
e pnecedentibns repetendnm ; licet facile et vel iUi, quod mavnlt Salroasins, 
cxcidisse potneiit. Mihi snspicio est, altins vulnns latere. Becichemi illud 
eolo videtur esse typographi error pro cokr, Ond. — S Ms. lib. non e, Colvius. 

NOTJE 



' Q^ euee tirtuiie eterUie eeQ Snp- 
plOy iiniendi sensus cansa, olteamis 
lotcdem iniereipere «ilihif , aut qnid si- 
mile. 

• PeUtacue India avie eef] Solinus, 
In Polybistore cap. 65. * Sola India 
roittit Psittacnm avem, colore viridi, 
torque puniceo.' Plin. lib. z. cap. 4S. 
* Super omnia hnmanas voces red- 
dunt Psittaci quidero etiam sermoci- 



nantes. India hanc avem mittit^ Sit- 
tacen vocat, viridem toto corpore, 
torque tantnm miniato in cervice dis* 
tinctam.' 

< InetariUti Proba lectio. Instar 
est 0^, species. Sic apnd Virgilinm, 
' qnantnm instar in ipso.' Valer. 
Maxim. * habere Instar arcis/ hoc est, 
similitndinem. GIosssb veteres : In- 
star : similitndo, ^otufMy kK€iK6»urfM. 



DOphM Yar.Clae, 



Apui, 



3 l 



866 APULBII 



teus, aat sparsua ^ est : sed color psittaco nridis, et tnti- 
mis ^ pliimiiliSy et extimia palmalis ;7 ** nisi quod sda o^- 
▼ice distingaitur. Emmvero cervicula ejos circiilo mineo/ 
Telut aurea torqui, pari folgoris circnmacto ciDgitur et oo- 
ronatur. Rostri prima duritia i"^ cum in petfam qmmptam 
coacitQS altissimo volatu praecipitat,' rostro sCj velut an- 
chora^ excipit. Sed et ' capitis eadem duritia, qu» roslri. 
Cum sermonem ■ nostrum ^ cogitur aemulari» ferrea clavi- 
cula caput tunditur, imperium magistri ut persentiscat : 
haec fenila discenti * est. Discit autem statim pullus * 

JLmt» itb uir^que parie, vel WKriegatu»: ot pmU^euM kabet «aioriMi nriilfm» iMi» 
plumis ifUenorilme, piam ts petutie exteriiribia: exeepte fmbd itfMiiiniiiiilf tm» 
imm im eoUiO, Nam ^ue eMim dramdahtr et eiagUwr oHmie mAro pmai ionfiit 
muree^aimiH eircumemi$tienM eplendene. SMHmaeeldmiHee ^uereelri: qmmdo vo* 
latu maxiaie eahtimi ceUriter tmttl ni atiquod eax u m ^exeipit ee raetropfmmauekora» 
Verum duritiee capitie ^ua eadem ett ae roeiri. Quimdoaogiturimitariuaetramith 
eutumem, percutitur ipsi eaput/erreo maUeolOf ut eeutiatjueaa deemtie : kae ipei «4 
pro/emia dum ducti. Eruditar vero Hlieo dum aeipuUmuaqiae ad 



^^^H^^^^^^' 



—4 Ai. utrimque, — 5 FA, JuDt. pr. epereue. Oud.— 6 Pith. etiam intimie. Id« 
—7 Al. parmuUe.-^S Pith. pratcipitatur : male. Vide SalmM. ad Sel. p. 663* 
Ond.— 9 Caret Ed. Jiint. post. r^ et, Id. — 1 Male pleriaque in editioniboft, 
fute rueiicum eerm, Ex qua legerat Lipsins : Qnare eum eermomem^ Colnus. 
Mic Ms. Florcnt. Pith. Ed. Bas. sec. cnm Colvio et seqq. bene ex volgato 
fuee ruetieum, quod habet quoque Lips. cod. Becictu £p. W. Ed« Jnnt. post» 
fuaroetro, Oad.— S Pith. Lips. diMeitH/mila. Id.— ^ Deest iiur Pith. et ia 

MOT^ 

" Et extkme pfliiratt*} Lipsl» magis ordioariai firmUstis.' 

placet paemuliey quasi pennis evterio- r 8ed et e^itie eadm duriHa^ quof 

ribfis psittaci Ibrma sit parmarura. nMtrt. Ctun eemumm uaetrumt 4rc.] 

At nihil mutare velim : palmulas ex- PUn. lib. x. cap. 42. snpra laudato i 

tlmas inteliigo pennas duriores a)a- * oapiti ^yu duvitia «Adeai qui ra« 

rom et caud», qnas, quam bene re» stro : boC| e«m loqnt discity ietft^ 

morum palmnlas imitentur» nemo noB verberatur radio ; non sentit aliter 

^idet. Conferquod diait Noster Fio- tctus.' Solinns: ' Caput vero tam 

Kid. II. nbi de Aquila : * Ibidea pn* i«leBS, ot si «piaodo od dlseeodiim 

narum eminus indefessa remifio.' pbigi< ut adiiwneiidoa {oooi stodet 



" Cervieufa ^ cirealo miueottft,'] ut, qood bomioes» loipiotor) 

Vide que paujo supra retulimua osl clavicula sit verberandus.' 
Solioo et Piioto. « Dimit amtem otaHmpuUua^ ^c^] So- 

*■ Roetri prima dnrifta] Solinns» oap^ lioiiA : ' Dnm pnUos est, atqne ode» 

65. supra laudato : * rostri Uoto do- totra altecom «tttis siua aooomy q 



titia est, ut cum e snbiimi prttoipita- monstroto snot^ et citius dtscit» ot 
tnr in saxnm, nisu se oris exciptat, et tenacius retinet : najpr poolo aegoior 
q^odam. quasi pnBsidip utatur extra- est, et obUviosns, et iododlis.' 



FLORIDORUM lilB. II. N. 12. 



807 



ttsqao ad dnos cetatis sn» > aimos ; dnm facfle os^ ati coD'* 
fonnetar^ ^ dam tenera f lingaa, ati convibretar. SenecK 
aatem captns, et indocilis ^ est et obliviosas. 2. Verum 
ad disciplinam bamani sermonis facilior est psittacos, 
glaade qai vescitar : * et cajas in pedibas^ ut bominis, qoini 
digitali nomerantar: ^ non enim omnibos psittacis id ii^ 
signe: sed illad omnibus propriam, qao eis? lingaa latior 
quam ceteris arvibiis, eo facilias * verba hominam Mtica* 
Imt,' patentiore» plectro ' ^ et palato. Id vero^ qood didi* 



mut tHatit ; qiumdht a$ ^jmfociUiHfoirmatu^ ei Ungua tewra vikmiu. Qui atUim 
apprehennu est vetui^ neque dUeere poieetf ne^e recordBuri, Ai iOe Psiitaeue aptiar 
esi ad discendam loquelam hamanam, qui aUtur glande : ei m c^pt» smguHa pedibuB 
numerari possunt qiinque digitulif sieut in pedibus hominis, iVain noii omnespsUtOiei 
Atfftnf hane nciam : at hoc est proprium omnUms ipsis, quo habeniihtguam marem 
quam reliqua volucreSf eofaeUiusformant ooceshumanaSf latiore n imirum pleetro^ et 
palato. Tam simUiter autem nobis caniai, aut potius prommtiai id qfuod edoetus eify 



'^^^^^^^^^ 



eod. moK de prv dum. Id. — 4 Ms. «od. eot^trmetur utL CoWiw. Item Pkh; 
Oud, — 5 Cicjii ien. Dum, potios. Braxt» Mss. Flor. Llps. Pitb. et Edd. ante 
Elmeoh. cum, Sed bene jam Stewech. infra, Salmas. Brant. monuerant le- 
gendtmi esse dmii, et poot •# ac Ungua panra nota dhtlDgaetidom. Ond.— 
6 Idem, eapiiis ei ind, Aliad qnid aabstitiiendnm pnto, qnod jam non sm^ 
corrit. Colt, Ego certo pro meo captn legeriro, «ene» auiem captu et tad. 
Brantins. — 7 Viilgati pteriqne et Ms. quod ei$, Et post in ? eteri etiam, Ungua 
laiior est, Goivtns. Pilb. £d. Vic. Junt. pr. Bas. pr. ^iiod. Ond. — 8 V, k, 
artieuianiur, Pifh. Edd. ante Bas. §ec. ibominis, ct Pith. Lips. Ed. Joiil. 
post. arficnlan^, atqae ita citat Salinasias, qnomodo est in Arnobio. Nam 
passive hic dorius foret intelligl. /d.— -^ Lips. pafeiifi an, Id.— 1 Pltb. 



NOT^ 



* Fenim ad diaciplinam humani ser» 
manisfaeiUor est psiileciis, g^aude quk 
rcsdftir] Id non de Psittaco, sed de 
pica refert Plin. loco snpra landato: 
' Vertim addiacere alias negant posse, 
qnam qass ex genere earnm sant,qaie 
glande vescaatur: et inter eas faci- 
lins, qnibas qiiiui sunt digiti in pedi- 
bos : ac ne eas qnldem ipsas, nisi 
primis doobns vita; annis.' Plc» illse 
glandarisB nobis dicnntur Geays, vnl- 
go Oraculi, sed male, si Menagio cre- 
dimus Oracnlum Cornicem esse affir- 
manti, in libro quem De Amcenitati- 
bns Jnris inscripsit. 

^ £f ci{/ii» ttt pedibus, ui hondnis, qui» 
ni digituU, tfc.'] Id etiam Solinus de 



psittacis ait : * inter nobiles et ple- 
beios discretionem, digitornm facil 
nnmerns: qni prsBStant^ quinos im 
pede babent digitos, ceteri teroot:'' 
immo qnaternos habent ii omnefl, qnl 
ad nos afferuntur. 

^ Quo eis lingua laiior fuam eeierip 
avihus, eofaciUus,ife,1 Idem dicit Sop 
linus de psittacis» Plin. de picis: 
* latior iis est lingna, omnibnsqne In 
suo culqne genere, qn» sermonem 
imitantnr humannm.' 

A PoleRfioreplecfro] Lingnam plcc* 
tmm vocat : qood, velnti plectro pnl- 
satis fidibns, ita lingua percusio pa- 
lato soniis editur» 



868 APULEII 

cit^* ita similiter nobis canit, vel potius eloqaitnr, tit Yocem 
si andias» hominem putes: nam quidem si videas^ idem 
conari,' non eloqui. Verum enimvero et corvus * et psit- 
tacus nihil aliud, quam quod didicerunt> pronuntiant. Si 
convicia docueriSy conviciabitur, diebus ^t noctibas^ per- 
strepens roaledictis : hoc illi carmen est, hanc putat can- 
tionem. Ubi omnia> quce didicit, roaledicta percensnit, 
denno repetit eandem cantilenam. Si carere convicio ve* 
lis ; lingua excidenda est, aut quamprimum in sylvas ^ suas 
remittendus.^ 
NUM. xiir. Non enim^ mihi philosophia id genns ora- 

ni ii aMdioi iaiUMm ^m$ vocmi, creda$ emhominem : n mdem «wn inlitcitirif, dkat 
ewn id eonari^ nan aniem fnfmanHare. Ceterum eorvue et peittaeue nihil oliiid loqMnn^ 
tur quam quid edoeti eunt, Si doeuerie peittacum maledietaf ma iediee tf obetre" 
pene conviciie per diee et nodee : koceeiei pro earminef hanc retur eeee euam mr- 
tilenam. Quando frotulii unhoerea eonticia qiue didieiif iierum reeumiU eandem 
eanHonem, Si vebe Uberari ejne maledictieg reeeeanda eet ei Ungua, vel ipee 
amandandue eei qmam eiiieeime tn eua nemera. 
Nam pkUoeopkm non fntAt tribuii ^juemodi termionemf eiaU naiura Uargiia eai 

plectue, Id.— 2 Vnlgo, id v, q, dicii, inepte. Bhnenh, Emendtbis : didieii, 

Wowerint. Recte emendavit Stewech. wel Schikberados. Oiid. Vid. Not. 

V«r. — S Pro mdeat Mt. audiae, Idem, eonate non Ut^, Llpsias, tonare non 

hqui* Colvint. Scilicet ptiieff, qnte vox iaro uotrov repetende. Si andias, pn- 

tes homioem looni. Si videas, piites piittacnm conari potins qnam loqni. 

Slc Persins eaoem de re : * Verba nosf ra conarl.' Ms. tamen pro videae 

habet audiat, et Fulvius pro idem mavnlt, td eei. Scioppins in Symbohi. Mar- 

tialis de pica: * 81 me non vldeas, esse negabis avem. Ms. coiialeM non loqui, 

Lips. ianare non loouL £go etiam, cantarCf divioabam, qnanquam a vulgata 

lectione non recedo. Jnvat Persins: * Plcasqne docnit verba nostra conari.' 

Brani, Recte post videae snpplet M icetrov Scloppins rl pnieeT nnde 

patet, nibii hlc tesse mntandnm, et locnm bene sannm esse, qnem varie 

varii tentarnnt. Ursinns, st videaOf id eet conari, conatns is est, non elo* 

cnflo. O. Vossios repetit bls vtdeof. Audacissime Tero Salmas. repo* 

sero tentat: ut longe ei audiae homimm putee: non quidem, ei audiaM idem 

eoram te eloqui, Dicit Apul. aliqnero, qui ptittacnra non videns, ejiis vocem 

modo andiat, existimatnrnm se audire hominem. At vero si videat euni, 

tnm putaturum, illam avero id quidem conari non eloqni. Bene huc cita- 

mnt VV. DD. loca Martlalis et Persii de pica. Veriun tamen in Mss. noa 

videae sed iivdtas ezaratnr, nt in Flor. Lips. Fnlv. Pitb. Hinc igltnr tantum 

leffo fiaiii ^iitdem «t orini videae, Ob repetitionem r&r vim nt ezcidit nna 

SjrUaba, et hinc factum avdtaff. Avim aotem nt classim, restim, Sec, In Ms. 

Lips. vitiose A4>mtiiffff (nnde V. D. komini») et non loqui, pro quo Pith. loqtd 

iMBt. Oud.^ Pith. an noet. Id.— 6 Ed. Vlcent. ineulae. Id.->6 Addnnt eei 

Fith. Edd. ante Bas. sec. vel Colvii. Id.^7 Enim deest Pith. Id.— 8 Idge- 

NOTJE 

* Ei Mreiiff] Discit enim et ipse roanns splendidas fecit ezequias, et 
voces imitari hnmanas. Testis cor- interfectorem morte ultns est. Hls« 
vus ille, cni interemto Popnlus Ro- toriam vide apudPIin. lib. x. cap.4S. 



FLORIDORUM LIB. II. N. 14. 



869 



tionem ^ largita cst, ut natara quibnsdam avibns brevem 
et temporarium cantam commodavit : himndinibas matati- 
nam/ cicadis meridianam/ noctais serum, alulis vesperti- 
nam^ babonibas noctamam/ gallis antelacanam. Quippe 
habc animalia inter se, vario tempore et vario modo, occi- 
nant et occipiant carmine : scilicet galli^ expeigifico, ba- 
bones ' gemulo^ ululas quernlo^ noctnse intorto» cicadae ob- 
strepero/ hirundines perarguto. Sed enim philosophi ratio 
et oratio tempore jugis > est, et auditu venerabilis^ et in- 
tellectu utilis, et modo omnicana. ^ 
NuM. XIV. Hasc atqae hoc genus^ alia* partim cum 



q ui b ut d a m voiueribui canimn hrevtMf et ohnaxium vieibMt timparum; «MUiUtiiiaii 
hirimdMMttlnUf meridianmm ocadw, eerum «orhiM, veMpertinum uluUSf noctumum 
bubomilmSf anteJueanum gaUit gallinaeeie. Etenim hate ammaUa direrBo inter ee 
tempore et diverea ratiane eanunt, et inelioaut eantionem : nempe gaUi exeUaioriam^ 
bubimet mentamf uluUt tamentabilem, noctutt injlexam, eieadts atridentemj hirundi' 
nee aeutietimam. Verum raiiocinatio et loquela Philioeopki exhibetur quovit tm- 
pore, eetque veneranda auteuUatUf et condmeibiUt intelleetUf et retanat om nim ada 
rationem 
Cum Cratet partim audiret hae et aUa similia a Diogenef pariim ipte titi 



nut orationis, Rescribe, id genut orationem: jubent enim codex Ms. et Roma- 
na editio. de Deo Socratis : ' Gignamus omnioo id geni» corpiu.' De Mun- 
do : ' Quas sapiens genus homo commnuibns usibus fabricavit.' Ecquando 
non sic Noster, cnmque eo melioris Latinitatis magistri reliqni ? CoUj, Ve- 
risstme. lofra N. 18. * in auditorio hoc genos.' Oell. lib. xt. c. 80. ' quod 
gcous ille homo est.' Sezcentiea Noster et alii ' id genns/ * omne genns * 
pro * generis ' usnrpant. Vide ad Met. lib. xi. p. 771. b. Oiid.--^ Pith. 
galUs. Id.— 1 Lips. bubonis. Id.— 2 Edd. Vic. Junt. pr. Ald. obstreparo, Id. 
—3 Lips. cod. lucis. Pith. hs^. Id.— 4 Legendum mopet Stewecbios moda 

oumi eata. Vid. Not. Var.^ft Membran», hee g id est, hete ergo. Colvins.-* 

SOTJE 



^' Hirundinibus maiuHnum'] Artemi- 
dorus pag. 15S. de hirundine : oM- 
wr* kawipas IfUtj AAX' hi9w ^A/ov 
&v(^Xo*^'9 oftr fty {*«rraf uaroXapfid»oi 
^woiMXfuftfiKooaa rw ^pryw, ■ Nnnqnam 
▼espere canit, sed mane oriente Sole, 
quos invenerit vitentes' (homines) 
* operia admonens.' 

s Cieadis meridiamtm'] D. Ambro- 
sios Hexaemeri lib. ▼. cap. S2. ' qnam 
dnlciB etiam in eiiguo cicadis guttnre 
cantilena, quarum cantibus medio 
aestn arbusta rumpantur, co qaod 



magis canorsB meridianis caloribus, 
qoo pnriorem aerem id temporis at- 
trahont spiritul' Virgil. Eclog. ii. 
' Sole sub ardenti resonant arbnsta 
cicadis.' 

^ JVioftiils serum, uhUis vesper tim a n ^ 
bubonibus NodKrfiiiiii] Idem Ambro- 
sins Hesaemeri lib. v. cap. 26. ' ha* 
bet etiam noz carmina sua, quibus 
▼igilias hominum moicereconsuefit: 
habet et noctna snos cantus.' 

' Hetc atque hoe genus oUa] Anta 
baec verba puto referendum et inter- 



670 



APOLBII 



aodiret a Diogene Crates/ alias ^ aibimet ipae soi^ereret ;^ 
deaique in fomm exilit/ lem familiaurem abjicit, velat onas 
stercori8,9^ magis labori" qaam usai. Dein coetu facto, 
maximam exclamat: Crates^inqait/CFatetemma&omittit.'"' 
Exinde non modo solos, veram nadas et liber omDiom, 
qaoad vixitj^ beate yixit^ Adeoqoe ejas capiebatar/ at 

suggereret a/io, prMUU timdem in/orum, amandat a §e euae divUiaet («i^iiam mt- 
dMnii Jlmif labiriaeierem ^uam utUiarem. Poetea congregaia maxima coneumet 
esdamiai : Cratee (ait) aeeerit in Ubertatem Cratem, Poetea ^mamdim mxit^feii» 
eUer vixU, non tantmn eereie deetUuiue, eed eiiam nudu$f ei eobtiUM ab omniime. 



««#<##^ 



6 Idem, Odto Cenoeraia. CoWiut.— 7 Al. olta.— 8 Idem, euggereiur. Colvios. 
Edd. Rom. Vicent. euggeret, nt monnit jan^ Becichem. Ep. 96. Oiid. — 9 Ma- 
lim : tergorie. Wowerins. Protnlit hanc conjectnram etlam ad Minvc Pel* 

e. tS. Btque tta citat Waiae ad Sallnit. B. Jug. c. 14. ' pHiit oneri qnam nsnl 
esse.' w. Ooesins margtni alle^it velat miiifl Uatuene. Sed onue etereorie ideai 
est qnod onme etereoreum sItc sordidnm. De lioc genitlTo adl ad Met. lib. IT. 
p. 4S9. b. OiMf.—l Ms. Lipf. Ed. Jnnt pr. laborU. Id.-*9 Rom. Moxwmii» 
exetamai : recte. Eimenk. Pith. et Edd. qnas Tidi onmes ante CoW. babent 
HMjeijmoii exet. qnod retocavit Scriver. probaTitqne Blmenb. Vere. Est 
enim imitatio Plantina ex Mosteli. A. ii. 3. 67. ' atane ille esclamat dere- 
pente maximmn.' AdjectiTa nentrins generis adterbtaUter Nottro niurparl, 
•»pe notatnm tnpra. Porro nemo non videt, hic plane wap4\Ketp rh inqmi» 
quod crebro intmterunt librarii : nt monoi qooqoe ttBpint. V. Ind. Not, 
Ond.— S Crolet te manumittee. Fnl. Cod. Cratee, tHfHte, traJieiem numtimiftjr. 
Snid. Cratet. Pliitarch. de Utura. Wewer. Fnlvlnt : Crolet Cre^etem ««i- 
mittU. recte. Snidat in Kpdn|f : 'A^U M rov /3i»/iov, cKrtr, *t\ee9e^i Kpdfrtfrm 
9ii0ate¥ KpAnis. Plntarch. de Utnra tom. tii. p. 117. Itidomt Pelaatota 

f. S64. Philo f. 658. Hieron. contra Jovian. lib. l. c. 87. Ebnenh. Omnino 
recte Urtinnt. Vnlgo legitnr Cratee CraieM te manmmitee. Scriver. cao^ 
Florido Cralea» manwmUU, nt Thalem N. 18. ted Craietem tcriptm lectioni 
ie propint accedit. Oud. — 4 Ed. Junt. pott. quod vixit. Adi ad Met. lib. i. 
p. a7« a. id. — 6 Je eupiebaiur, Idem nberint : adeoque eju» eu^b* imago, Colv. 

NOT^ 



tereiidirai xxii. Fragmentnm Flori- 
dormDy qnod inciplt < Sicoti navem 
bonam:' est enim ejntdem argn- 
nieiiti. 

k Deiii^ i»/oniM exiUt'] Diogenea 
Laertint in ejnt Vita refert ex An- 
titthene in tnecettionibut, enm, cnm 
in Tragcedia quadam cerneret Tele- 
pbnm tportolam tenentem aliatqne 
opolentumtad Philotophiaro Cyoicara 
prompittOy ac, patrimonio vendito» 
plot dnceota talenta civibnt divitiate. 
At idem Laertiut panlo infra refert 
ex Piode, pcnnaaifte iUi Diogeoem, 



nt pecnlinm dimitterety ac, ti qnid 
peennitB haberetf jactaret io mare. 

I F«^ omie tieremt] Wowerint ie- 
gebat oinic tergorie, hoc ett, doni. 

» Craiee^ inquUf Craieiem £Craiem} 
manumitiU] Ita legendom cum Fnl* 
vio, non autem, ut in vnlgatit pleria- 
qne editionibut Craiee, mptUf CraUs 
te manumUiee. Suidat in Yoce Kpdir^e : 
'A^i Mrw fimiiev etwer *EXw0ipoX 
K^iinrra Oii^aSNr Kp^bifs. ' Eiatnt in 
tnmulnm dixit: Liberal Thebaoam 
Cratetem Cratesi' 



FLORIDORUM ljl& II. N. 14. 



671 



virgo nobiIiSj° i^Fetis jiiftioribus ac ditioribns^ procis, ul- 
tro euiB 7 sibi aptaYerit^ Cumque iiit^seapaltim ^ ^ Crales 
rotexisset» quod erat aucto gibbere/ p peramque cani baculo 
et paUiom huflii posoisset» eamque supellectilem sibi essa 
puellae profiteretor^^ eamque formami quam videret : ^ pro- 

Atque hie iantopere expetehaiwTy irf fmeUeL n^fnli» uUro petierit eum marituM fi6i, 
conttnttia tnaritis junioribua et locuplttiorihuM, Cumque Crates discooperuittet dm-' 
aum euumf quod iumebat gibbot deposuissetque in ierra saceum cum teipionef ei pat' 
sreliuevirgkuiUametteamimMipeiUctikmfetittamtmmpukhritmdinemj 



^^#>^\»^>#>»#>^»» 



Hoin. et Florent. aieoque ^ vita c. Fnlvit liber : adeoque ^ eup, image. 
£lneah«r«tiuft. Becich. £p. 98. £d. Junt. poit. etc. ie cup, at Pith. £dd. 
Koin. Vic. Jont. pr. Ald. Bas. pr. ^ub cup. onde I. Pyrrhas locntione Oraeca 
legit 91» capiebaiury pro ejns amore» tirgo nobilis, Sed tum ut post virgo nob, 
poni debnisset. Potius videtnr etse OenitivuB pro NominativOy ut * venit in 
«ncotem eins rei/ et simUia. Sed in H». Ftorent. ^um eup. frita, in Msf . FnW. 
Becichemi, Lips. <}«• eup. imago, at in Coll. Voas. enim c. imago. in Coll. 
Lips. ei, atqne hinc Colvins ^u»^ Voss. enim fecit. Fuitne adeogaeiisfw? 
Ssppe in Nostro uMque adeo. Ood.— 6 Ae diiiaribua. Prave hasc exnlant ab 
Ed. Floridi. /d.— 7 Rom. et Flor. ultroneum. £lmenhorstiu8. Volg. attro- 
n^ton. Colvins. Habent id Edd. Colvio priores, item Elmenhorstii. Perpe- 
ram. Non enim Crates nltronens, sed illa iittroa«a| ut forsan legendum. 
Saepe enim vox ' ultroneos ' apod Apuleiom. Vltro habet Ms. Lips. C/ttro- 
nee vir doctns allevit margini Ed. Junt. post. Oad.— 8 Coll. Voss. Lips.opia- 
terat. Id.—9 Al. interscapilium^l Quid si, quod auxerat gibbere. wa^irriK&s. 
Simile factum patris Qalbae apod Sueton. Oalba c. 8. Bron^. Bnrm. divina- 
vit alio. Rectins Vir Doctus ad marg. £d. Junt. post. acuio. Ut le- 
gendom esse monni ad Sueton. Angust. c. 78. Pith. OMeior. An aiccttore? 
Oudendorp. Possit qooque legi oMctiuM gibbere. J. Bosscha. — 2 Viderat. 
Edd. Vic. Junt. pr. Ald. videat. Ed. Junl. post. videret. Bene. Tunc 

NOTiE 



" Ftv^g^o noMlii] Qna infra Hip- 
paivhe a Nostro dtcitnr. Laertins 
vocat eam Hipparchiam, ejusque Vi- 
tam seorsim scribit. 

« InterMeaputum [interMcapiiimn] Sive 
imt e rM c apuhan, (otroqoe enim modo di- 
citnr^) est spatinm illnd qnod eit inter 
acapnlas. Hyginns in descriptione 
nrssp, 'in hnmero claram nnam: in 
pede de posterioribusoovissi mo,duas : 
in aununo interscapilio^ nnam.' Crn- 
lius Anrelianus Kb. i. cap. 6. * vel 
mordicationes oris, vel ventris nsqne 
ad interscapvlnmy qnod Qraci iMvdi- 
^pcMT vocavemot.' Qloss», ftcr^^ 
¥or, Conscapliom et Interscapnlnm.' 

p Quod erat aueio gibbere'] Qaid, si 



legas, 9icod erat auetum? nempe fnter- 
scapilium gibbo Intnmaerat. Craies, 
nt refert LaSrtlns, cum sentiret se 
morti proximnmyinspiciebat seipsnm, 
dicens: or^x*^ ^ ^^* u^prwff Baivus 
cls ^8ao h6/iovs Kv^hs 8(^ yripas. * Va- 
dis nunc, amice curve, Vadis ad Orci 
aedes gibbosns prae senecta.' 

4 Eamque MupeUeciiUm Mibi CMMM pud' 
la profiiereturli Laevtius in vita Hip- 
parcliisB : d»«^^ (b Kpirris) ical ienei- 
fupos Tiir kurrov oiceviiy irrucpvs ainris 
(T^f Imrapxttts) «^,'0 pkp w/i^rfof, oU 
TOf • * «i jrr^if I tiSTJi' wpis ravra fiov* 
Kt^, &c. ^ero ii snuSf &e. * exsor- 
gens (Crates) omni sua snpeUectile 
antc iliius ocnlos exposita, Hic (ait) 



872 



APULBII 



inde sedulo coDSQleret, nec post qaerel» cansam' caperet : > 
enimvero Hippardie^ conditionem accipit/ Jamdudum 
sibi pro visnm satis, et satis consultum respondit : neque 
ditiorem maritum, neque formosiorem uqiiam gentium^ 
posse inyenire : proinde duceret, quo liberet* Dnxit Cy- 
nicus in porticum : ^ ibidem/ in loco celebri, coram/ luce 
clarissima accnbuit : coramque virginem imminuisset,* pa- 



^Mam ipm oMpexenJt : atque ideo eaute deUberaretf ne poeimodMm mriperet 
eomtfuerendi : atenim Hippareke ampleetitur eonditiouem eUn oblatam. Repoemt u 
jam pridem eatie proepexiuei ae eatie deiiberaeee : nee ee poeu reperire uequam tom- 
rum riniM toeupietioremf ne^ pukkriorem: ideoque dueeret ee tpuKumque oeBeC. 
PhtioeopkuM itte Cynieue dueit eam in portieum : ihidem in puhHeo loeo pakan eum ea 
euMt de medio die : et deeirginaetet pnettam eoram onmi^, paratam ad id patien" 



enim videbat Hipparche, dum Crateii hftc loqoebatQr. OiMf.— 9 Querela eam 

eaperet, Mn,queretac!m,eap. CoDtenderin scriptoraro genninaro esse, ^itfreltf 
cauaam eap, Querela prOprie de animi offensa coujogiali amori interveni* 
ente. Hinc in veteribus raonnmentis: cuM QUA tizit sinb ulla quers* 
LA« Cotv. Me, ne prater querelam, eaueam caperet, Non aatis tntelligp. Co- 
gitent ernditi. Sctopp, ja Symb, Flor. et Rom. queretam e, Aldus, querda 
eam caperet, Elmenhorstios. Recte locnm restituit Colv. Sensns autem est ; 
ne deinde arriperet pretextum querendi. Colv. secnti sunt seqq. Edd. 
prster Elmenb. ac Scriv. qoi retinent veterem lectionem non malam querela 
eam eaperet, In Ms. Flor. uno et Pith. est ^iterelaiN eam e, in altero Flor. 
querelte eam c, Fulvian. ne prceler queretam eaueam e, Forsan propius ad vesti- 
gia Mss. legas querelet aneam: quod perinde est. Oud, Ne poet querelei eau» 
eam eap, PoetquereteB nno verbo, nt ' postliminiom,' et sim. legendum censet 
Oruterus. Idem in Addend,—A Ms. in partem, Colvius. Flor. 2. tmporse. 
Laertius Hipparehiam illam vocat lib. vi. p. 427. EUnenh, — 5 Vepiam gentt- 
um, Desnnt Coll. Voss. Lips. OMd. — 6 Fulvius : duxU C, i. p, ubique. Sciopp. 
in Symbola. Aldus, Dux Cynieue in p, male. Elmenh. Becich. £p. 98. CoIt. 
Ursin. Stcwecli. bene duxit; at Wower. et seqq. dueit, nt videtnr esse in 
Florent dux Ms. Lips. Pith. etEdd. priores. Ursin. ibique, Oud.— 7 Stewech. 
supra toco ceU tn ceram* Sed non opos id. Vide Ind. Not. Id, — 8 Immino- 

NOT^ 



sponsns, haec ejus posACssio est, ad 
haee delibera, &c. elegit continno 
pnella/ &c. 

' Qiierete cauMawi] Optima lectio. 
Apposite qnerela hic sumitnr pro 
offensione niroirnm inter conjoges. 
Hinc in veteribns monomentis saepe 
legontnr haec roarttornm de roorige- 
ris nxoribos : < Cnro qna vixit sine 
nlla qnerela.' 

* Cojulittoaem aeeipitl Solenne est 
conditionis vocabolnm, nbi de nnp* 
tits agitor. PlantuSy Trinnmmo : 



' Habeo dotem, nnde dem Ut cam in 
se dignam conditionem collooem.' In 
Sticho: ' Nam me qnidem hsc eon- 
ditio nnnc non pcenitety Neqne eat 
cnr nunc stndeam has nnptias mota- 
rier.' et solennis formnla discotien- 
dornm sponsalium : ' Conditione tom 
non ntor/ 1. ii. ff. De Divort. et Re- 
pnd. parag. 8. 

* In portictHR] Elf ar6am^ o qoa 
Stoici dicti snnt in ea philosophi 
tes. 



PLORIDORUM LIB. U. N. 15. 873 

ratam pari ' constantia, ni Zeno procinctu palliastri ' a 
circumstantis ^ coronse obtuta magistrum ^ in secreto de- 
fendisset> 

NuM. XY. Samos*^ Icario in mari modica insula est, ex- 
adversum ' Mileto,^ ad Occidentem ejns sita^ nec ab ea 
multo pelagi dispescitur.^ Utrumvis^'' clementer navigan- 
tem dies alter * in portu sistit. Ager frumento piger, aratro 
irritas^9 foecundior ' oliveto, nec vinitori^ nec olitori * scalpi- 

dwn eadem tnvereamdiot niai Zeno aepto paUioH tm ffroiexiuet magiiirum maan im 
oeeulio ab oculii caiua anAienHs eum, Oceideniem, neque eeparaiur ab ea lato tn- 
tervaUo marii, Seeundue diee deferi tn porium «nm qui uel lenUer nawifat ab 
uiralibel ad alteram. Sohun tjua inauke est iardum frumenio ferendo^Jrusira araiurf 
feracuu esi olivarum, neque/odiiur a tudtore^ negiie ab horiulano. Tota ^u» cul* 



ere, [vitiare, ▼irginem inyadcre : alii habent inimseei. Pyrrhos. Mt* virg, 
€um immL £t ex eodem paalo post, paraiam pari eonsianiia; cam nutquam 
anter^jHirt esset. Coh, Absurdealii: inivissei, Imminaere virginem Sia* 
Kopt6w, 8iairop0cyf^iir. Ita notabis apnd Auson. Centone nnptiali : * Im- 
minntio/ Wower, Vnlcanins qnoqne £d. »» margini allevit inioissei, Sed 
yide Wovrer. et corrige Acronem ad Horat. lib. i. O. 26. ' integris fontibnsi 
plenis et immntationem nescientibns :' immo vero tmmti^iiitoNm : i. e. ut 
Cruq. Schol. ait, * incootaminatis.' Onii.— Port eznlat male ab £dd. Jnnt. 
Ald. Bas. Oud, — 1 Assentior Fulvio reponenti ipngectUf boc est, proteniione. 
Sciopp, in Sifmb, Frnstra : qnod in Qlossis eat, Procinetus irpojSoX^, ad rem 
militarem pertinet. Propius accederet proieniu, Ood. Oraterus Suspic. 
Ined. lib. xvi. c. 8. legit : proctacfv p. cireumstaMiis corona obiuium magistri 
secreio d, Idem in Add. — 2 Bene prsBpositionem addidit £lmenb. scilicet e 
Cod. Florent. licet id sileat. A prioribns £dd. abest a, Id. — 3 Ms. cod. 
magisiri, Colvins. forte, magistri insecreta dtfendissei, Brantins. Inepte. 
Alias V. D. nu^^rt secretum dtf, dein Bnrm. conjecit ut in s, in Pith, est 
magisiri ei s, offend,^A Becichemna antiqaam lectlonem ait, recondissei, 
Colv. in Omissis.— A Al. exadverso, Vid. Not. Var. — 6 Al. dispicUur et de» 
spieUur,—7 Utrumvis, Ms. lib. vemmvis, Colvios. Mavult Vir doctas Misc. 
Obs. vol. y. tom. iii. p. 114. utramms vel ii<rimm#. Recte. Ond.— 8 £dd. 
vett. aUer dies, Pith. namgante diem s deest mox ager, Id.— 9 Lips. aralnr. 
Pith. viridus, Id.— 1 £d. Bas. pr. /ecimiltore. Id.— 2 Fiorent. et Roro. oliiori, 
Elmenhorstius. Oteri Ms. Colv. o/tvt'<oH, quod non placet. Brani, Certe 

Erave omnino Colvius reposnit oliviiorif contra ipsins Auctoris mentem, nt 
ene ostendit Flor. qnare vehementer miror lllua ab £dd. seqq. retentam 

NOTiE 

" Samos'] Prseter hanc Jononiam etiam et Same dicta est olim. 

Samnroy qnae loni» adjacet, est al- ^ Exadversum Mileto^ Qam nrbt 

tera Samos Thracica in mari ^gaeo, est in finibns loniie et CariflB sita, de 

ThraciaBopposlta,qns<Same'Stra- qua jam diximus ad Ub. i. Meta* 

boni ae Diodoro Sicnlo, ' Samothra- morph. sive Asini. 

cia ' et ' Samothrace ' Ptolemaeo, * Uirumms'] Id est, ntrnmversam ; 

Melse, et Plinio: olim Dardania. sive Mileto Samam, sive Samo Mile* 

Qoin et Cepfaatenia insula Samas tom. 



874 APULEIl 

• 

tUTj RaraUo OBmid' ia sarcolo ct surcuio:^' quormm 
proventa magis ^ frttctoosa insala est^ quam fhigifera.* Ce* 
terum et incolis frequens, et hospltibus celebrata. Opp{'> 
dum babet oequaquam pro gkNia : sed quod fcdsse ^ am- 
plum, semiruta moeniam 7 maltitariam * iadicant.^ £nim- 
vero faaom Junonis ^ antiqaitos famigeratum : id fanom ' 
secondo littore,^ si recte recordor, viam viginti haod am^» 
plios stadiis > ab oppido abest.^ Ibi donariam DesB ^ per» 



iwra anuMt tm tarriiwUf tt pkaUandi» turcMUt eUmnm, fmnm mbwMtJU mt 
tMiiIa magi$ ahundet/ructilm^ qvam frugibut, Parro tt abmudat hakitatorilmi ; 
tt Jrequentatw ab extraneis. Ett iu ta urbt vambat rttptmdtut eh^ ftmtB ; ttd 
quam ruuut wmrtrum jduribut in locit demonttrant /^tittt magnam, Ibi autem ett 
ttn^lum Jumonit eeldltrrimum : iUud templumr ti beue meminiy dittat ab urbe iti" 
nert nim plut quam viginti ttadiorumjuxta oram tnarit, In eo ett «acraruwi Dtee 



eate. Qaod reTOcavit Ffor. oUtori tamen prlmnni Becichemi ioveatum est 
et comparet in Edd. Basiliensibna. Bene qaidem« si Mss. addicerent. At 
ilti, nt riorent. Lips. Pith. et Edd. yett. dant okrim Forsan legendnm, nec 
«iaeto, ntc oUri tealpitury l. e. ad vineta ant olera. ' Olerarins et * Olera- 
tor' de olermn venditore occurrit in Glossis. Ceternm oIk ^Voipo^ esse 
Samon testatnr qnoqne Str&bo. Habuit tamen hec insnla vineas: nnde 
enim alioquin nomen promontorio Sami AfiwtKos, In Mss. autem Lips. Pitk. 
Edd. Vic. Jnnt. pr. Ald. Bas. pr. est tculpitur, A Becichemo etiam e«t tcal^ 
pitur, Bene. Oud, — S Ms. cod. omnei, Colvins. Item Pith. Oiut.— 4 rjpa. 
tt in tureulo, Id. — 5 Idem, magnu Colv. — 6 Edd. Vic. Jnnt. pr. Ald. Bas. pr. 
/aittet,Ond, — 7 Idem, temirupta, expnncto r^ meeniwn, Colv. — 8 Pith.mai^a- 
fJa.Ond — ^9 Coll. Voss. indtcatur, ld.~l Pith. tt/anum, Id.~2 V. Not. Var. 
^S Stc Itlss. Florent. Lips. Edd. Elmenh. &c, Ante edebatnr ttadia, ut est 
in Pith. Debnerat tnm esse «tadtoniin, nt placet Viro Docto, vel potins 
afadtvm. Ond.--4 Opmdo abett, Elmenh. ex Cod. Florent. ab oppido, B^ne. 
Vide ad Caesar. I. v. B. O. c. 27. ' alter panlo ampllns ab his (castrts) absit.' 

SOTM 

y Nte viuitari^ nee tUtori tealpitmr] cnp.Q. 
Id Bttf nec a vinitore, nee ab olitore. * Magit ffuetwta inmda ett^ i(uam 

Porro Moiri legendum esse, non oU- fmgVtra] Fmctuosa olearnm baccia, 

vitori^ ut perperam pntat Cohius, Fructus sunt arbornm : fruges sege- 

aatia ostendit id qnod ait tupra * fcn- tnm, puta tritici, hordei, avense, &c» 
cnndior oliveto.' Id nimirnm vnlt ^ Fantm Jicnonts] £t simnlacrum 

Sami iosulae soium solis olivetis ap- habitn nnbentis fignratnm : qnippe 

tum, fmmcnto ineptnm, vitibns qno- dicitur Jnno in iila insula nata, et 

que et oleribns hortorumqne cuitui edncata, ac Jovi nupta : nnde et aa* 

uinime accommodatnm. cra ejns anniversaria ibi celebrantur 

■ /n tarcult et turcuki\ Id est, in nuptiarum riln. 
plantandis olivarum seminariis, iis- ^ Donarium Deaf] Donarinm hic lo- 

qne sarcnlo purgandia : freqnenter ciu est, qno dona recondercntnr, cu- 

sarrienda olivarnm seminaria, ait jusmodi loca nos in nostria templia 

Colnmella, lib. v. De Re Rusticai theaauroa dicimas» 



FLORIDORUM LiB. 11. N. 15. 875 

quam opolentam : ^ plarisia aori et arg^ti^ ratie, iQlan* 
^ibU6|'^ speculis, * poculis^ et cujuacemodi^ utensilibas. 
Magna etiam ^is SBris, vario effigiatu, vetcrrimo et spectabili ^ 
opere. Vel inde ' ante aram Batbylli statua a Polycrate ' ' 
tyrapno dicata, qua nihil videor e£fectias * cognovisse : qui* 
dam Pytbagorffi eam falso existimant. 2. Adolesce&s est 
viseoda pulcbritudine, crinibus fronte ^ parili separatu ^ per 
malas remulsis:^ pone autem^ coma prcdixior interlocen- 
tem cervicem scapularam finibus obumbrat. Gervix suci 

^Miii loenpUiunmim ; magntan pondua auri ei argenii in patinia, 'apecnliSf erate" 
ribu$f aique id gemu supeUeetik, Ingen» quoque copia <rrtf tn divereie nmuUuria 
factie opere aMtiquisiimo et eonepieuo, Documento eii vel unum eignum Baikylti^ 
consecraium anie aliare a ipranno Pdycraie : 91M imii credo me quicquam vidieee 
magie ahtiMum: nonnuUt faleo puiani iUnd ene Pyihagora, Puereatforma 
insignit eapiUie afronte dedudie in gena» aquali diecriminationef a iergo uero crinMe 
Ungioree tegmni ioUum ^um^ fead conspidiur inter ipooM mfue ad coijinutm fcajw- 



^^^^i^'»»»!»»»»^^ 



Jd.— 5 Flor. pruquam 0. ElmenhorBtin». Male. Oiid.— 6 Idem, auri eet et 
arg. Colviiw.— 7 Hf^ueeenudL £d. Floridi kujuBmodL Codd. Florent. aofitt- 
eemodif i. e. cajnscumaiie generis. Optime. Vide Ind. Not. Oitd. — 8 Pitb. 
expeciaWi. Id.— Sic Mss. et Becich. com Edd. Jont. post. Colv. dec. Hoc 
Floridns interpretatnr : ' docoraento sit Tel nnnm signnm Bathylli.' In aliis 
£dd. erat uel tameUf nnde Groslot. coojecit vW toniiuji. Scriverius edidit ««I 
vide eiatuamfffc* dieaiamf nt conjecerat qnoqne W. Ooesios, qni tamen reti- 
net etaiua, Id. Forte leg. veluti anie aram B. etatuaf ifc, J. Bosscba. 
— I Coll. Voss. Lips. abest a, qno notetur non a tyranno esse dicatam 
statnam, sed illins tyranni tempore. Oiid.— 2 Ms. liber video efflcaciue, 
Mnm iffigiatiuef Sed nihil mntem. Cofo.— 8 Malim afronie, Oud.— 4 Se- 
panda, Amplector scriptam lectionem» eeparaiu, Colvius. Bene Colv. et 
aeqq. cnm Mss. Ante sine senso eeparaia, Ond. — 6 RetuUi», Sic Mss. 
In £dd. ante Colv. rendeue, Sed legendum esse rMiidsts cnm Salmasio ad 
Tertuil. Pall. vidimns snpra ad N. 9. /d.— 6 Scriverins edidit pone aurem, 

NOT£ 

A In kmeOmif pec«Kf, 4rc.] QBibns ' A Polyeraie, ^c^Ble cmn din re- 

ftd sacfiilcia ntebantnr. Lancibns* mm hi Samo insnla potitns esset, 

ia qvibns esta vlctfanarnm poneban- opibnsqne abnndans somma cnin fe* 

tnr. Virgll. 11. Georgic. * Lancibns licitate vixiuet, ad eztremnm ab 

aut pandis fnmantia reddinras ezta.' Onste Sardiom prsefecto per fran- 

Pocnlis ad libandnm vinnm, aliosve dem interficitnr, ac mortons snspen* 

Uqnorcs, sangninem etiam victima- ditnr, boe exemplo docens felicem 

mm excipiendnm. neminem ante obitnm snpremaqoe 

• J^eetdie^ Recte in Jononis Do- fnnera esse dioendnm. JEqnalis fuit 

nario specnla collocal. Seneca, epist. Anacreonti poetse et Pythagorse phi- 

9S. ' vcMmns lintea et strigiles Jovi losopho : nempe circa Olympiadem 

fern, et speenlem tenere Jnnoni :' et sezagesimaa secondamy qna domi- 

aiazime Sami Jnnonem decebant spe* nari ccepit. 
calai nbi nabentis habitu colebatnr. 



876 



APULFJI 



plena/ mate uberes/ genae teretes^ ac medio * mento la- 
cuna»^ eique prorsus citharoedicus status^ Deam conspici- 
ens^ canenti similis^' tunicam picturis variegatam ' deorsns 
ad pedes dejectus ipsos, Grascanico cingulo; chlamyda^ 
velat utrumque brachium adusque articulos palmarum : ce- 
tera decoris in striis ' ' dependent. . Cithara balteo caslato 
apta strictim ^ sustinetur : manus ejus tenerse» procerute: 
lasva distantibus digitis nervos moUtur : dextera ^ psallentis 
gestu pulsabulum ^ citharae admovet, ceu parata percutere, 
cum vox in cantico interquievit : ^ quod interim canticum 

larum. CoUum ipium e$i tueadeuiumf mtda imberbe§y genet roiundtt, et parcum 
cavum in mento : aiaue Kabitue ^pu eat omnino qwUU eUharetdif imtuetur Deam 
nmiUt cantanii, habei veeiem dittinetam pieturitf demiudm i^feme ad ipto» uaque 
pedet, eum xona more Graeo ; ehlamyt te^ ambo brachia utque ad Juncturat «la- 
ttvifin. RHiqua omamenta hittrionica pendenl, Tettudo alUgata biaUeo intculpto 
tutpendUur bretiier : ^ut wumuM tmnt moUetf tinittra ^ut longiutcule extenta teu' 
tat ehordat digUit dilaiaitit, dextra adwtovet plectrum tuum cithara, gettu ptaUeU' 
tit, quati janijam ptdtatura quando vox tubttiterit inter canendum, intertit ipte 

— 7 Succiplena. F\or, tuciplena. lElmenhor^Xiut. ItemPitb.etEd.Vic. Bene. 
Ovi. — 8 Al. ac modico, Vid. Not. Var. — 9 Ms. cod. canenti timuh Colvias. Item 
Pith. Oud, Pith. variegatum, Id.~2 Passim aote c&iojifydf. Coivias. Sic recte 
Ms. Ups. Edd. Jant. post. Colv. etc. Vide ad Mct. 1. x. p. 737. a. ' Ephebica 
chlamyda.' Florent. Pitb. Coll. Lips. et Edd. vett. chlamyde. «iue senaa. Oud* 
— 3 Valg. deeorit inttrumentis, Vid. N. Var.— 4 Struetim. Ms. ttrictim, CoN 
▼iiis. Uti recte edidit Vulcan. cam seqq. Edd. ct M»s. Flor. 1. ix. Mct. 
* clnctam pectoralem adasque vestigia strictim injecti.' Oell. 1. zv. c. 3. 
'fasciis ventrem strictissime circamligare.' Pith. ttridi tuttinent. Ond. — 
5 Edd. vett. dextra, Id.— 6 Ms. lib. interquietum quod, Colvins. Percutere^ 
cum vox m cantico inierquievU : quod interim cajtiicum, Sic audacter distingao, 

NOM 



c Meia uberet'] Qnld hoc est rei? 
Snntne magnn et ampl» malsB ? At 
ejusmodi malse tnrpes smit et Inve* 
nnstae, proindeque ab hujos signi de- 
teriptrone alienae. Corruptnm est 
aliqaid : lege meo periculo impuberetf 
hoc esty imbcrbes. 

^ Ac medio [modioi] mento lacuna'] 
8ic repono ex corropto Ald. et Rom. 
Edit. loco» ae modico mento lacunatur* 
Per lacnnam intelllge cavnm illud, 
qnod in mento qnorundam cemitur, 
^nod si modicum«est» gratiam addit 
et vennstatem ori. 

< CeterHdccoritinttriit[hisirici] Ita 



correxit Lips. Elect. IL cap. 21. ex 
Ms. codice suo, In qno scriptiun deto- 
rtt kittrieit: in vulgatis erat decoria 
inttrumenUt: porro * decorem biatri- 
cnm ' dixit Noster, ut Plantns * Im* 
perium histricnm,' et * Imperator hia- 
triens/ PQenull prologo. 

k jiextera pttdJUnUit gettu [ttui] pal* 
tabukan, 4«.] Abundat illnd «mo : nnt 
igitnr tollendum, aut reponeodnm 
simm pultabulmmf hoc est, sunm plec- 
tmm, qnod tenet. Plectram porro» 
qnod Qrncnm esty pulsabulnm rect« 
Latine redditur. 



PLORIDORUM L.1B. II. N. 15. 



877 



▼idetnr ore tereti semihiantibus 7 in conata labellis cliquare. 
8. Vemm haec quidem statua esto cujuspiam puberum^ qui^' 
Polycrati tyranno dilectus, Anacreonteum amicitias gratia 
cantillat;^ cetenim multum abest, Pythagorse philosophi 
statnam esse^^ etsi natu Samius,"^ et pulchritudine apprime 
insignis^" et psallendi Musicaeque omnis multo doctissi- 
mus/ ac ferme '. id cevi, quo Polycrates Samon potiebatur.* 
Sed haudquaquam philosophus tyranno dilectus p est. ' 

videtur emHere eantumem ex sm rotunda &MCcii2a, lahrii eemiapertU ex ninc. Sed 
h4fc quidem eigmm est e^fuadamjuveni», quem^ carum tyranno Polycrati^ Anacreon 
TeiuM carminibuM celetfrai amtcUia cauea, Porro longe abeet ut eit eimulacrum 
Pytkagong phUoeopki, Hic quidem erat et Sandui origine, et egregie apectabHie 
/orma, et lange peritiasimM» psaUendif totiueque adeo Musica artiOf et UUus fere 
ettatie, qua Polyeraie$ tenebat Samum. Verum hie pkiiooopku» minime amatua 

ct leso aoctorifate Msi. Florent pr. Lips. Ed. Jont. post. et Vioc. CoDtar. 
\. I. V. L. c. 26. Volgo peMtme, praeter £d. Floridi, po«t percutere poneba- 
tnr plena diBtinctio, et deerat rh quod, Ait Aoctor adolescentem Tideri 
canere ore, deatra dom interiro parata ▼idetnr ad citharam pnUandam, si- 
mnlac vox ceuaverit dicere canticnm, quod canticnm interim, &e, De dii- 
tinclione jam monnit Petav. adThemist. p. 566. In Ed. Flor. interqmeverit, 
Oudendorp.— 7 Pitb. eemimatibuM. £d. Vic. eemihantiftuM. Vide ad Me- 
tam. I. y. p. 364. b. Idem.^S Vid. Not. Var.— 9 Mb. cod. PhHoeopMtta 
Pffthagore tuam ee. Colvins. Cl. Cuperns Obs. 1. ii. c. 6. legit non muttum : 
jjuta Pythagoras natn Samius, polcher, et amator moBics fuit. Vir Doctus 
in Obs. Misc. vol. v. t. iii. p. 114. legit noii multum^ tfc. qni et natu. Alius, 
/t et natu. Cnr non muitum abeet^ tfc. etn ie natu S. Etsi conjecit qnoqoe 
Vlr Doctns ad marg. Ed. Colv. in Bib. Reg. Oud.— 1 Ms. cod. at ferme. 
ColviuB. Pith. ad ferme. Ond.— 2 Samo pot. Vnlg. iS^ion. Colvins. £d. 
Elmenh. Samno, voluit Samum^ qnod extat in Edd. Scriverii et omnibns an- 
te Colviom, nt et Ms. Pith. Bene. * Potiri ' cnm accnsativo apod optimos 
scriptores. Vide Davis. et me ad Hirt. B. Afric. c. M. ' oppiduin potitns.' 
r. 87. * castra potitos.' Gell. 1. xiii. c. 1. * mortem potita est.' Noster I. z. 
Met. in f. ubi Ms. Oxon. portam potitu». vid. Heins. et Borm. ad Ovid. Met. 
X. 687. XIII. 728. Oud. Cor igitur non potius Saman 7 ut citatum est ad Met. 
X. in f. J^ Boeeeha.—i Vnlg. fuit. In Pith. deest eff.— 4 Pith. eommode. 

NOTiE 



^ CMJugpiamp. qui[CiOn»quaMpube' 
quem, 4rf.J Batbyllnm prins no- 
minavit: at ^lianns variae historia 
lib. IX. ait Anacreontem versibns in 
ccelnm tnlisse Smerdiam poernm 
amatnm Polycrati Sami tyranno: 
qnod Qon tam amoris, qoam amlci- 
tlss gratia faciebat. Hnnc ergo Smer- 
diam hic intelligendom puto. Cete- 
rnm in iis qni extant ejos versibus 
Bathyllt tantnm fit mentio : at perie- 
riot qu» de Smerdia scripterit. Vide 



Laert. in ejus Vita,lib. viii. 

" Et»i [£<] natu Samiu»] Subintel- 
ligendum quidem. 

" Et paichritudina apprim» ineigni»] 
Vide qn» de ipso diximus snb ini- 
tinm Apologiflp. 

* Et p»aiiendi Mueietequ» omni» mul* 
to doctistimu»'] Monochordii (qnod 
canonem ex ona chorda vocat) inven- 
torem foisse ait Laertios in ejns Vita : 
rStf Tc icoi^ya r^ ia fuas Xi>pKis tbputr. 

p Sed haudfuaquam pkiioeophu» ly- 



878 APULBII 

Qnippe co commodam ^ dominari orso,^ profagil ex insiila 
claDcalo Pythagoras, patre Mnesarcho ' naper amisso : 
qaem comperio ^inter sellalarios f artifices, gemmis faber- 
rime scalpendis,' ' laadem magis qaam opem ' qaassisse* 
Sant, qai Pythagoram aiant ' * eo temporis inter captivos 
Cambysas rcgis, iEg^rptam com adveheretar/ doctores * ha- 
baissc Persarum Magos» ac prsDcipae Zoroastren/ omnis 

fidt ab iUo tyrawno, Namt €wn U inciperei rerum potiri^ Pfthagora» dam a^fitgit 
ex insula, orbatus haud ita pridem paire euo Mneeareho : ^uem tKeenio, degentem 
i»terfabro» geUularioe, aequisivieupotiMBhonoremquamdwiiiaece^aEdis solertiO' 
sinu gemmis. Quidam dieunt Pfftkagoram tune temporis adeeetma m JEgyptum 
inter eaptivos regis Cambfses u»am fidsse magistri» Magi» Pervarum^ at^ im 



«^^#«^^«#^#^ 



Ood. — 5 \n\g, Mesareo. tAs.Vesareo, Laertins iMo^apX^ ^<^t* C^- CoU. 
Vosn. Lip«. Phesareho, Pith. Vesareho, Edd. Vett. Nesareo, Iffesarco, Mne»ar' 
eo, Oad.-~6 Stc boc loco Mss. CoW. et teqq, sed in Edd. prioribns est com- 
perior: ut Noster ait alibi. Vide ad Met. I. ir. p. 14S. b. Omf.— 7 Ed. Vie. 
seUaarios. fd. — 8 Ald. seafpendis. Elmenborstios. — 9 Pro divitiis in singnlari 
an alibi oecurrat, videndmn. Becichemtn certe bic volnit opaSy affinnant 
tamen opem csse in Mss. omniims. Ond. — 1 Pith. Pffth. amant, Id. — 2 Sic 
¥iilgati. Ms. duetoree. probo. Coh, Flor. diicieret. Elmenhorstios. Item Hs. 

NOTiE 

ranno dHeeius] Postqnam tyrannnt ^ JEgffpiam eam ndaeheretMr'] Qnan- 

fnit: at prins aliter se res habebat. dovidelicetCambysesadversasAma* 

Scribit enim Laertius Pythagoram, 8idem,sei»potiusP8ammttichnm^ii$ 

cnm /Bgyptnm peteret, fnisse Ama- fiiiam» regem fgypti, bellum Diive- 

sidi JEgypti regi per epittolam a Po« ret : qno bello JEgyptnm vaiversiai 

lycrate commendatum. snn fecit ditionls. 

4 Quippe eoeommodumdombiariorso, " Zoroastren] Non antlqnom iUam 

ife.'] Rem sic narrat Laertins: clra Zoroastrem, Bactriaaorum regtm) 



IvavqX^ fflf 2dfwVf nui odpim ripr va« quem Nions secnndna Aisyrii 

rpfSa rvpoMrovtUinpf M IIoAvicpdrovf rex doroalt ; immanis enim ett iotcr 

Anf pcy c2t Kp6Twa rns ^lrakias. ' De« ejus aetatem et Pythagora tempom 

inde ' (nempe post Agypti peregrina- intercapedo : at Zoroastres, de qoo 

tionem) ' redRt Samnm, oflfendens- blc semio, faerlt aliqais ex Cambysis 

que patriam a tyranno Polyerate in« anhe Magts. Pythagon» certe ma- 

cnbari, Crotooem ItalisB nrbem pe» glster memoratur Zapiras qoidam 

tiit.' Vide Strabon. lib. xit. pag. apnd Plnt«rcham, in vcpl rqf IrT^ioiy 

4^9. ^rvxoTorlat, qui Idpparos Malcho, Na- 

' Gemmis faherrime setdpendisj La- fdjmroi apod Clementem lib. i. Stro- 

ertins annalorum sculptorem dicit, matum dicitnr» qnemqne nonnalll Ve* 

HHTvhi/iyKvpoif» ternm Ezechielem prophetam ftiiate 

" Sunt, qmi Pythagoram aUmi^ ifc.] pnUrunt. Ex Zapdra ino, sen Za- 

l>e hac re ne Yerbnm quldem habet jSjpdr^, et Nazarato potuit fieri Zo- 

l^rtitts. roastres. 



FLOniDORUM LIB. II. N« 15. 



879 



diTim ^rcani antistitem : '' posteaque enm a quodam Gillo 
Crotoniensiam principe ^ reciperatum.^ Venim enimvero 
celebrior fama obtinet, sponte eum petisse iEIgyptias disci- 
plinaSy atque ibi a sacerdotibHSy' cserimoniarum incredun- 
das ^ potentias, numeroram admirandas TiceSy^ Geemetriao 
soleitissimas formolas didicisse:"' sed nec his artibos' 
animi expletom, mox Chaldseos/ atqoe inde Brachmanas : ' 
hi sapientes Tiri sont, Indise gens est : ^ ' eorum ergo 



prtmi» Ztffoaalrg frmiuk o itmiu m Me rei 9 nm d ivimrmm : emnqiu poti reet j ^tm a 
qmodam Gtih pnmmi» «tr» inier Crete m en ets, Aienim fmlgniiar fama eei, ewm 
itliro iwime md aries ^gyftias dtseendas^ at^ iiticedaeium esse a saeerdatitaevires 
incredibiles eairinumaram^ mirabHes eommntaiiones nnmeronmf et ari^Heiosisei' 
mas Jigwras Geometria: verum eum non contentam his meaiis disciplimsj siatim 
petiisse Ckaldaos, indeque Brat:hamas, ei eorum Braehmantm Gynmeisopkittas, 



Pith. et £d. Scriv. Mox taoien : ' tpt ille doctoribns ernditns.' Owf.— >S Flor. 
d. arcomcm. Vid. Amoldns Poutacns ad Sos. fol. 8S8. Elmenh. Sic primns 
edidit Tulcanins, et monnit ita e vet. libro legendiim esse Wower. in Poly* 
maibia e. 88. Sed in Mss. ceteris et Edd. Vett. legas areannm ; nt * divi* 
Dum * sit rh 0ff«dy, dc qno adi ad Met. U viii. p. 682. b. Sed quid est ' arca* 
nus antistes?' An arMpionon? Oud.— 4 Slc recte Flor. vnlgo, reeuperatnm. 
Infra ' curo primum gressnm reciperavi.' Elmenh, Elmenborstinm seqq. se- 
cnti sunt. Otid. — 5 Pitb. deest a. Id. — 6 Incredendas. Flor. 1. ineriiuias. 
Plor. 2. tncrfdtmdas. Elnienhorstios. Lips. qnoque iueredulaSf qnod non re- 
spuendnm, ut snmatur passive. Sic enim Oell. I. ix. c. 4. ' res inanditss, 
incrednls :' ubi nil rontandum. Vid. Oronov. /ncr^dviidi» tamen alibi Nos* 
troro. 0«d.— 7 Conjictt Colv. etre«.— 8 Th didicisse male abest a Plorentino* 
Eimenh, Item a Piib. In Coll. Vos«. Ltps. est Geomelrica, Ood.— 9 Pos- 
treroa ed. sed nee his art. Colvins. Vnlgo legebatur: Seneca tds artibus, 
Unde Fqlvins : Sed nec his. Scioppius in Syrobola. Edd. Vctl. com Ms. 
Lips. carent ry sed, praeter Jnnt. post. et Bas. sec. In Ed. Aldi Seneea : unde 
forsan Scaliger neeab lus. Oud. — 1 Ms. al. Bareinanos. Colvins. Pith. Brag- 
flfmnos. Ond. — 2 Indiee gens est forte glossematium marginale fuit. Colv, 
Bele glossema. Wower, Oele glossema com Colvio et Wowerio. Elmenl^ 

KOTM 



^ A ipiodam GOh Croioniensium prin» 
eipe'] Tbemisins Enpbrada Orat. 4. 
Prtucipem Crotonensinra iHins tein- 
poris non OtUnm, aed Gylonem ri^ 
Xura appellat» ubi ait Pytbagpram 
Mneaarcbi filinm Samo Crotonem pe* 
tiisae, propter Polycratem ; Crotone 
▼ero secessisse Locros, Gylonis illioa 
canaa. 

* Geometries soleriiteimas ftrmulas 
didieisse^ Invenisse eum ac demon* 
olraase narrat, teste Laertio^. ApoU 



lodoms,triang«li rectragnli httns an- 
gnlo recto subjectum tantnndem pos- 
se quantnm reJiqna dno latera* qoas 
propoaitio nnnc 47. eat Ub. i. Ele» 
meotorou Endidla; atqno ob egre* 
ginm boc Inventnn» becatombea ioH 
molasse. 

' ChaUkeos'] Hi in Syria erant. 
CbaldsMrnm tamen nomine poatmo* 
d«m inaigniti annt Romss Aatrologl 
illi omnea Oenetbllaei. 

* IHif tfc,] In vttJgatts bic inaernntne 



880 APULBII 

Brachmatiam Gymnosophistas * adisse. 4. Chaldaei side- 
ralem scieDtiam, nominum vagantium statos ambitus^ ' 
eontmque^ varios effectus in genituris hominum ostendere: 
nec non^ medendi^ remedia mortalibus» latis pecuniis,? 
terra* coeloque et mari conquisita. Brachmanae' autem 
pleraque philosophias ejus contulerunt : quas mentium ' do- 
cumenta, quae corporum ^ exercitamenta,^ quot partes animi, 

IChaldai deeuermit eum doctrinam dMtronm^ ceriog eircmha steUarum ermiium, 
«I diversoi effedut utrvuque aeirerum generu tn naiioUaie iboMtmi», aique etiam 
medicamina ad wudendum haminilmt comparata ex tellure, et oSHt^ ei pdago^ maguio 
pecuniia, Braekmanea vero docuerunt eum maximam pariem ^ue Pkilomplida : 
puB eini pracepta animorum, qum eint exircitatvmee corporum^ quot facuUatee 



Hi.>» adieee, Boog. censet hoc totoni puraiii pntam eise glosfain, cni sane 
usentior. Groel. Pettimo exemplo et prave Floridns rd hi eapieniee rtri 
euni, Indiee gene eei e teztn ejecit. Nam vocet ' eonim ergo ' docent ciarc, 
ali<|na pott Brackmanae interta ab Anctore futtse. Vide timilla ad N. 7. 
In Cod. Ursini ezarator tamen eorum quoque B. Oud. — I Ntaiiiavm vag. eta» 
tue ambitue, In Polymatliia indicavi legenduili: facmtmMi v. etatoe ambitue. 
Wowerins. 1P. Itan. vag, eiatoe amb. et ita etiam Joan. a Wowereo, sed ad- 
boc nescio qoid deesie videtnr. Branl. Ltnii. vag, eiatoe amb, Sic rnlvii ii- 
ber, alii inmi. oag, etdtua^ ambitue. minus bene. Ebnenh. Vocem maRtJiviA 
constanter retinent Mss. Florent. Lips. Fulv. et Edd. Vett. nsqne ad Vnl- 
cnn. qni eum Scalig. Wower. in Polymatb* c. S2. ac Brantio reposnit iiiMiiiim^ 
Male. Per *numina' intelligit planetas» qnot 'vagantium Deum potet- 
tatet * Auctor vocat Florid. N. 10. et ' vitibilet Deot^ de Deo Socr. p. 667. 
Ed. Flor. Plnra ▼ide ad Mat. 1. xi. p. 761. b. Dein eiatoe recte Wower. e 
Cod. FoIy. ac Brantint emendaront ; eitqne membranit accedunt Florenti- 
nsB et Edd. teqq. sive certot, etema et fixa Irge conttitotos : ot patsim 
' ttata tempora.' Plin. 1. xviii. c. 29. ' ttatot tidemm neatnt.' Ipte Auc- 
tor de Deo Socr. p. 666. Ed. Flor. de bit iptii planetit : ' certo et ttato cur^ 
tn meatnt seteraot efficiont.' in Florld. N. 18. ' teropornm ambitnt, ttella- 
rom meatut ' jungit. In Edd. Vett. ett eiaint ambitue. Hinc ett vir doclns» 
qni legit Itcm. fianirum $iaiua, ffaganHum ambitutf quo facit seqnens vox idro* 
rumiiue, tl taoa foret. Ond.— 4 Utrorumque, Rectiot veteret Becicherai co* 
dicety eorumque. Colvint in Omittit. Aeirorum^e lego. Brani, Wower. bene 
cum Colv. legit eorumque, 8ub ' tiderali tcientia' fortan comprebendit no* 
titiam ttellarum fizarum ; verum illit non atcribnntur, quod tr iam, effectns 

in genitnrit bomtnnm* Pith. utroque. Ood. — $ Mt. cod. ne tn. Colvios. — 
fiF.mcdictiuv. Orotlotiut. Ald.iii«detiide.Oud.— 7 Oenninnmvidetnr,2al«prcat- 
Rttt, aut qood malim (anlttpeciciiiit: alibi praemia vocat opima. Frequeniatai 
hsBC in libris boAorum tcriptorum, ' dot lauta/ ' opera lanta,' &c, Stewech. N on 
male. Rarittitna tane locutio ett latie pecuniie pro amplit, magnit. ' Latissimiim 
cachtnnnm ' alibi Noster ait. Oud. — 8 Ms. gra. Colvins. — 9 Idem, Br«rifia- 
nt. ColviuB. Florent. Pitb. Bra^mani, Ood.~l Deett quee Lips. /d. — S 

NOTiE 
htec verba, Hi upienieeviri euntf Indiee qne ex contextu. 
gene eei; qn» recte Colv. et Wow. • Gymnoeophielai'] Vide quas de liia 
suspicati sunt esse a manu Olossato* tnperiiis. 
ris et in textum irrepsiste : dele ita* ^ Braehmana auiem pUraque pkilo* 



FLORIDORUM LIB. II. N. 15. 



881 



^ot vices vitas, qaae Diis Manibns pro merito sno cuiqne ' 
tormenta vel praemia.^ Qnin etiam Pherecydes Syro ^ ex 
insala'' oriandad,qui primas» yersaum nexu repudiato, con- 
scribere ausus est passis yerbis/ " scivLto locutu/ libera 
oratione» eum quoqne Pythagoras magistrum colait/ et in- 
fandi morbi pntredine in serpentium scabiem? solotum* 

meniisy quoi munia viUe ; gui cmctof icff, attt aua mereede» dttivunimr onimiM m/or' 
tnoruMf singnlia seeundum suum meriium. Sed ei Pherecydes quoque natus in tii- 
sula SyrOf qui prtmiu, rtjecio vinculo carminum, aggressus esi scrtbere promiscuis 
weibus, oratione solaia^ Ubero sermone, Pyihagoras audivii eiiam eum magistrumf 
tt fse sepelivit^ resoluium in scaUem pediculorum corruptione abotninan^ morln. 



Cofporumque. Vulg. quam eorporum, Colvins. Flor. qua corporum quce. Falvii 
liber fiutiii eorporum excitamenta, Elmephorstiiis. Qiup eorporum exereitameu' 
ta optime legas In Mss. Florent. Pith. Edd. Rom. Vicent. Elm. Scriv. Flor. 
Scheff. de Phil. Pytliag. legit quave^ tln Cod. Ursini Edd. Aldi, JuDtinis, 
Bas. quam eorp. at Ms. Dps. Edd. Colv. VqIc. Scal. Wower. eorporumque, 
Dein exeiiamenia Ms. Fiilv. et Coll. Voss. Lips. Oad. — S Edd. Viilc Wower. 
md e, vitiose. Id,~-4 Al. Syrio, Vid. Not. Var. — 6 Yiilg. passim verfris.— 6 Ms. 
eod. taeuta. Colvlas. — 7 Al. sea6reiit« — 8 Pilh. Jlaamiiaiidnaii, et mox pro 

NOT^ 



sopJ^ ^us coniuXeruni : qua mentiMm 
documenta, quss corperum exereUamen' 
tUf 4pc*] Mandanis nnns ex illis Indo- 
mm Sophistis, referente Strabone, 
Oneticrito ad se ab Alexandro misso 
inter cetera respondit, ipsos corpora 
exercere, ut mentes confirmarentar, 
qnibns motas sedarentnr, &c. post- 
hsec interrogasse, nnm talia etiam 
apnd Orscos discerentnr : et respon- 
disse Onesicritnm, eadem Pythago- 
ram docere, ac jubere ab animalibns 
abstinere, &c. 

« Qua Diit Manibus pro uuriio suo 
euique tarmenta tel pramia, 4«.] Deos 
Manes animas esse defanctorum, 
qnod jam alias observavimns, vel hic 
locns probet. Porro, nt ad nostros 
Brachmanaa redeamns, Strabo ex 
Megasthene, inter alia mnlta, hsBC da 
iis refert : TopaarKdKown ik Jtal fUOevtf 
KtfVfp «ai HkAniVf ircpt rc iup9apaias 
^vx^s ual rSnr KoSt fSov upUroo», taii 
&AXa Toiavra. 'Texnnt antem et faba« 
las, quemadmodum Plato, de immor» 
talitate aniiiMB et de judiciis, qnss 



apud Inferos fiunt, et alia hojusmo- 
di.' Observa Strabonem, cum, qnss 
Plato de immortalitate animaB et In- 
ferornm jodtciis scripsit, fabnlas vo- 
cat^ ex mente Epicureornm loqui vi- 
deri, qui mortalem animam esse, fa- 
bulasqne Manes pntavernnt. Sira- 
bonem tamen Stoicum fuisse ait Ca- 
saubonus. 

^ Syro ex tnsiifa] Una cst ex Cycla- 
dibns. 

« Qat priiiiicsMmmm iwani repudiatOf 
eonseribere ausu» est passis verbisl Plin. 
lib. vii. cap. M. ' Prosam oratio- 
aem condere Pherecydes Syrlns in- 
stitoit Cyri regis setate.' 

' iiiim 9iiogiC€ magtsfnciii Pyihagoras 
eoiuit'] Laert. in ejos vita idem testa- 
tur. 

s in Birpentium seabiem soUHum'] 
Similiter Plin. lib. vii. cap. 51. • Ut 
Pherecydes Syrins copia serpentinm 
ex corpore ejns emmpente expirave* 
rit.* Serpentes illi pedicnli erant: 
morbo enim pedicularl, qnl Gracis 
^ifUuns dicitur, obiit Pberecydes : 



Delpk,et Var, Cias, 



Apul, 



8 K 



882 



APULBII 



relfgiose bamavit. Fertar et penes Anaximandrani ' Mile- 
siam ^ natarabilia commentatas : necnon et Cretensem Epi- 
menidem/ inclytam fatiloqaam et poetam^' disciplinse gra- 
tia ' sectatas : itemqae Leodamantem, Creopbyli ^ discipa- 
lam : ^ qai Creophylus memoratur poetas Homeri hospes ^ 
et semulator canendi fuisse. 5. Tot ille doctoribns erudi- 
tus» tot tamque ' multijugis fontibus disciplinarum toto orbe 



Dieitur etiam expUeuUse naturalei fpuettionee apud Aimximamdrum Miletiumf a<- 
tjue etiam audivieu doctrime eauea Epimenidem Creteneem Uluttrem vatem et poe^ 
tam: intuper Leedamaniem ditcipuktm Creophylif qui Creophulut dicitur /kitte 
hotpet Homerif et imitator in poeti. lUe edoctut a tot magittrttf deUbatit ex «Jit- 
verto orbe tot et tam variit UUuihut tcientiarum^ vir praeipue magno ingeniOf et 



m^^^ ^^^^^^ €>^ 



eammentaltut^ eommentitut, Oiid. — ^9 Epim, incl. fatHoifuum Ptatonem, Non 
Platonem legendnm liinc putes, vernni meo jodicio Pitacitfii. Pyrrbut. Men* 
dom poto. Nam Plato post Pythagoram ioit. Vide de dogmate Platonis 
statim a priocipio. Brant, Florent. 2. et Platonem. Caaaobooos, et Sotonem,, 
Lipsius, piatarem. Elmenhorstius. Lectio poetam demom profecta est a VuU 
canio, qni cnm seqq. ita exbibuit; Yerom 'fatiloquns' niliil ferediifertn 
' poeta/ et Mss. cnacti Edd.que Vett. dant et Platonem. At hoc sine dobio 
▼itiosnm est. Nam Plato ronltia post Pytliagoram annis deniom natns est, 
qui ideo in mnltis Pylhagorittat, ut niox ait Anctor. ▼. Menag. ad Laert. 1« i. 
110. Optime aoteoi Soplogius cnm alio Viro Docto ad £d. sue margtnem 
Rllevit Thaietem. Uoc enim fere, quo Noster, ordine Pytbagora prsecepto- 
res nomioat, et in iis recenset Tbaleteoi (PhcEoicem origine, yid. ad Hygin. 
Astron. ii. 2.) lamblicbns de vita Pytliag. § xi. qui taroen Epimenid» non 
meminit. Otid. — 1 Lips. gratiam. Mox pro Uemoue Pith. idemque. Id. — 
2 Vid. Not. Var.— S Coll. Voss, Lips. tot tantaque. Oud.---4 Comitibutd. t. o. 



NOTiE 



qnod testatur Heraclides libro Ttpi 

pSiP KarafipMBtU iw ^dfi^ irOie^niaevt 
* Pherecydes Syrius a pediculis cor- 
rosuB in insula Samo interiit.' Sere- 
nus Sammonicns : ' Sed qnis non pa- 
yeat Phererydis fata Tragoedi, Qni 
nimio sndore fluens, aoimalia tetra 
Eduzit, torpi roiserum quie roorte 
tnleruot.' /Elianus lib. iv. varias 
histor. cap. 28. dicit eon)) ob impie- 
tatem io Deos, in morbuin illom in- 
cidisse. 

^ Penet Anaximandrum MHesium'] 
Qni Thaletis foit discipulns: ejus 
prspclfira aliquot inveota recciiset in 



epifl Vita Laert. qnem Tide. 

* Cretentem Epimenidem] Cnm qno 
etiam descendisse eom in Idenm an- 
trom refert Laertios. 

^ Leodamantem^ Creophyli diteipw 
tem] Herinodamantem Creophyli oe- 
potem habet Laertius in Pythag. Vi- 
ta, non Leodamantem. 

* Qtti Creophiflut menuratur pdlitet 
Homeriyhotpet, 4^.] Saniios fuit ille 
Creophylns. Strabolib. xiv.pag.439. 
eadem de eo refert, qua hic Apo- 
leius : additque nonnollos etiam tra- 
dere, eom Homeri fulsse magiatmm : 
alios tamen non hnnc dicerei icd 
Aristeam Proconnesium. 



PLORIOaRUM LIB. II. N. 15. 



883 



haastis/ vir praesertim iogenio ingenti, ac profecto sopra 
captam ^ hominis animi aagustior, primas philosophiae nun» 
cupator *» et conditor,^ nihil prius discipulos "" suos docuity 
qoam tacere : primaque apud eum meditatio, sapienti fu- 
taro, linguam omnem 7 coercere ; verbaque,' quae volantia 
poetse appellanV ea verba, detractis pinnis, intra murum 
candentium dentiamP premere.9 Prorsus, iaquam, hoc 
erat primum sapientice nidimentam, meditari condiscere/ 



m€nt€ aubiimore cerU «fumn pomH etse mcw hmuii$, qui primu» mmeu dedit Pki» 
lospp&ttf, et eamfundamty mhU doemt priue mum audiiores, quam eilere: et ftrimum 
Hudium ^usy qui evaturua erat aapienay apud eum /uii, peniiua eohibere Huguam : 
et verba, qua poetm oocoiit totueria, illa verba amtltl» ali» coereere intra septum 
alborum dentium. Hoc erat^ inquam, omnino prtmtmi ttfrociniwn aapientitej diecere 



^^■»^»»>#>»>»»^*y»»» 



hauati»» Fallor ? an legi commodias potest toto orbe auetu», vel proxime scrlp* 
turam commonem librorom, toto orbe habiti». Stewechios. Forte rectius, 
fontibuad, I. o. h. vel ut Lipsio placet,/omtfi6iu. Colvins. Flor. et Ald. co- 
mitibu» d. Elmenhorstins. Mss. et Edd. vett. eomitibu». Cnm Lipsio edi- 
dere Scal. Vnlcan. Elmenh. et Scriv. Vir Doctos ad Ed. Juni. post. conjecit 
eomtibu» >en cnltibuA. Sed quid * maltijngos comtus ' vel ' fomites haurire ' 
non capio. Verius ergo Colvios emendavit fontibu», qni passim Nostro et 
aliis joges dicuntnr, et nietaphorice de discipiinis adhibentur. Eom etiam 
secoti sunt Wow. et Florid. Cogitavi aliqnando caiicuii». ut in Fior. N. 20. 
' Mosarnm cratera' et 'Ego et aiias crateras Athenis bibi, Poettca*/ etc. 
Notissima sunt pocola Ccbetis, etc. Vide B. Pinm 1. 1. Tb. Crtt. p. 503. Oud. 
— 5 Pith. Lips. Eldd. Vic.Jont. pr. Ald. Bas. pr.siififr, crebra variatione. Id. 
—6 Vnlg. erediior. Colvins. Prave ita Edd. ante Colv. et apud Scheff. de 
Phil. Pytliag. c. 6. Ond.— 7 Frustra Ritlersh. ad Porphyr. de Vita Pyth. 
■ect. 19. coDJecit omatiio. Eodem sensu. Id, — 8 Ms. verlMi. Colvius. Iteni 
Pith. Oud. — 9 An cUmdentiumf Burmannus. Propinnw in Edd. Ald. Junt. 
post. male est penni». Pro premere Pith. primere. Ood.— 4 Pith. medto^ort 

NOT« 



* Prtmirf phHoeophiat iiuiiciipafor] 
^iKoa-o^lay Tpdros infSfuurt Tlvdoiy6pas, 
ttai ieurrhr ^iAoo^^i^/inquit Laert. in 
Procemio: ' Phifosophiam primns 
appelUvit Pythagoras, et seipsum 
Philosophuro/ com aote eum ao^la 
diceretnr, et Philosophi ao^, boc 
esty sapientes': conteodebat qnippe 
Pythagoras sapientlse stodium esse 
quidem hominnm, at sapientiam so- 
lins Dei. 

" NihU priu» di»cipulo», i^c.'] Vide 
liflec fnsios apud Laert. in Pythago* 
rae vita. 



^ Qu4e volantia poeta appeUant'] Ho- 
merns niultis in locis lirca wrtp^tyra. 
Similiter in Apologia, * si verba, ita 
uti poetsB aiunt, pinnis apta vnlgo 
voiarent.' Plautus, Amphitruone, 
Act. I. Scen. 1. * Merc. Vox mihi 
ad aures advolavit. Sos. N» ego 
hoino infeiix fui, qui non alas inter- 
velli : volucrem vocem gestito.' 

P Intra murum candentium dentium} 
Respicit ad eundeni Homerum, apud 
qnem frequens hic versus, Tloi6y ae 
ivos ^iyw tpKos ilUvTw ; ' Quale ver- 
buni effugit tibi septum dentinm ! ' 



884 APULBII FLORIDORUM LIB. IL N. 15. 

loqnitari dediscere. Non in totum aaynm * tamen vocem 
desuescebantyi nec omnes pari tempore elingues magistrom 
sectabantor ; ^ sed gravioribas viris brevi ^ spatio satis 
videbatar tacitumitas modificata: loqnaciores enimvero 
ferme in quinquenninm velut^ exilio vocis puniebantur. 
Porro noster Plato, nihil ab hac secta vel paululnm devius, 
pythagorissat in plurimis. iEque et ipse in nomen ejas a 
magistris meis adoptatus,^ utrumque meditationibns Aca- 
demicis didici : et cum dicto est opus,^ impigre dicere ; et 
cun^ tacito opus est, libenter tacere. Qua moderatione 
yideor ab omnibus tuis antecessoribus haud minus oppor- 
tuni silentii laudem, quam tempestiyse vocis testimonium 
consecutus. 

€Ogiiaref ei d^diacen garriri, Non loMai abiHnebtmt a hqutado per totam etti», 
neqae omneo eequebantur magiMtrum muli per aigaaU efMiium ttmporie ; §ed «leii- 
tium maderatum per breve temput videbatur guj/leere mn« eeveriorunu : at qui^umiM 
eraut garruU muUtabautur eUentio in quinque annot^ quan mitoa in exiHum «oct • 
Ceterum Plato noeter^ mxnime, ault eerte perparumf dfjlectene ab kac oeeta^ Pythago» 
ram imiUUur. Ego quoque inter plurimoe aeeitua in ^jut tectum a meit magittritf 
meditationibut Academicit utrumque didieif et incuMetanter loqui, quando loquendum 
ett : et uUro tHerct quando tHendum ett. Qua madettia videor non minut laudatut 
fuitte a cunetit tuit pradeeettoributf pud tempeatiee taeeam, quam quod t^pportune 
toquar. 



^^^»^^^»»»^»»»» 



eandidere. Pro loquitari £d. Ald. Uquitari. Id.— -9 Einlat voz eevum ab Edd. 
Vnic. Wow. Vitiose. Id, — 8 Ms. desueteebat, Coivius.— ^ Parnm abeit, qiiin 
legendnm asseverem, bienni, Agel. lib. i. cap. 0. ' Sed non minni quisquam 
tacttit, qnam bienninm.' Brant, — fi Idem, tum. Colvins. Lego, uti, Braniins. 
Vid. Not. Var. — 6 Ms. cod. adoptarer, Colvins. Flor. odopterer. Eimenhor- 
stins. Pitii. adoptaret, Latet aiiqoid. An pro eeque scribendum est quum, 
Certe iiia tn plnrtjRts male vnlgo hnic periodo annectnntur, cum ita fuissent 
jnngenda, Pfthagorittat m plarimts. Mque vel quum, Vir Doct. ad marg. 
£d. Coiv. in Bibl. Reg. iegit Et qumn ipte^ Sfc, adoptarer, Ond.— 7 Deest ver- 
bnm Pith. Id, 

NOT£ 

4 Nec omnet pari tempore eUuguet jubebat, et tempus certnm tacere; 

magittrum tectabaniur^ A. Geilios, non orones idem, sed aliud aliis tem* 

lib. I. cap. 0. ' Eom, qni expiora- pns, pro aestimato capto solertiae, Stc, 

tns ab eo (Pythagora) idonensqne sed non minns qnisquam tacoit, quam 

fuerat, recipi in disciplinam statim bienninm.' 



APULEII MADAURENSIS 



FLORIDA- 



LIBER III. 



NcjM. xvi. Priusquam vobis occipiaiQ/ principes Afri- 
cas viri/ gratias agere^ ob statnam^^ qaam mihi praesenti 
honeste postnlastis, et absenti benigne decrevistis ; prius 
Yolo cansam vobis allegare^ cur aliqaammultos ' dies a 
coQspectu auditorii afuerim/ contulerimque me ad Persia- 
nas aquas^' gratissima prorsns et sanis natabula,^ et aegris 
medicabula. Quippe ita institui omne vitce meee tempus vo- 

Anteqwm aggreduw ogere tw6tf gntieif vui prwuaru J/riew^ ftmpter «inwk- 
trmnt quod kmoriftee rogoMtis miki ffraseniif et UberoHter etaiuiHia mhi erigi o^ 
eetUi ; voh priua vobie t^erre raltoNtfm, quare deeideratue /uerim ab auditorio per 
aliquoi dies^ et petierim aquae Pereianae, tn quibuB et tani posnaU «naoifer nolare, 
et mgri reperire medelam, Etemm aAe decreui probare totum epatium mea mtw 



1 Vid. Not. Var.— 2 Idem, obstUuam. ColvioB.— 8 Ed. Ald. oltgiiamtrftof. 
Sed vide Ind. Ond.— 4 Abfuerim, Ideniy affuerim. Scriptiim olim, t^uarim. 
CoUias. Bene. Vide td Caesar. Ub. i. B. O. c. 36. et vii. 6S. Coutulerim 
abeat a Coll. Voas. Llps. Oiid.— 5 Pith. iiofafriila* Pro gratiesiaM Coll. Voss. 

NOTiE 

' PrtitfTiiaiiivoUf occ^fiamy^r^. ]Hoc mm cammentio nnsqnam, nisi hic, 

Fragnientom ett orationis, qnam eo- occurrat, de his earumque loco con- 

rmn Carthaginis proceribos habnit, Jicere nihil aliud possnmns, nisi eas 

gratiamm agendariim cansa^ ob de- alicnbi circa Carthaginem sitas fu- 

cretam sibl statnam. isse. 

■ iidPerfiaiiafa9tiaf] Harumaqua- 



886 



APULBII 



bis probare,^ qaibas me in perpetaam^ firmiter dedicavi : ni- 
hil tantam»' nihil tantulam faciam, qain ejas vos et gnaros et 
jadices habeam. Qaid igitar de repentino^ ab hoc splendi- 
dissimo conspecta vestro distalerim/ exemplam ejus rei 
paulo secus simillimum memorabo, quam improvisa peri- 
cula hominibas subito oboriantur/ ^ de Philemone ' comico. 
De ingenio ejus qui satis nostis, de interitu paucis cogno- 
scite. An etiam ^ de ingenio pauca vultis ? " Poeta fuit hic 
Philemon, medise comoediaa scriptor:^ fabulas cum Menan- 



«o6u, qmbui me amieeram in mtenmm: mhU agam tamH, foel iam extgtd aw- 
menii, quin Ulad gutjiciam veHrte cognUiani, et weetro arbitrio. Ergo^ «i eciaiie 
guamotnrem eubiio dieceeterim ab hoc iUeetriaeimo veetro canepectu, ei quam tncr- 
pedaii caeue eubiio eveniani hondnibiuet narrabo exemplum ki^ue rei parum abeei 
fuin eimUtimMm de PhUememe Comico. Vob, qui eaiie cognoecitie 91» ingenium^ 
audiie pauca de ^ue morie, Vultiene eiiam ui vobie dicam aliquid de ^ue ingenio t 
Hic Philemon /uU poeia^ 9criptor media comcedue : dedii comadiae agendae t» 



^^0^^*»^^^^^^^ 



Lips. gratiuimae, Id.— 6 Male eznlat ab £d. Floridi rb tH>6tt, qniR etiam mor 
habet dicavi. Id. — 7 Qnidam nna Toce leffunt imperpeiuam. V. Menk. Misc, 
N. Lips. vol. II. tom. iv. /d.— 8 Bene ntSti iantum e Cnd. Lips. cni consen- 
tit Florent. primns addidit CoWins. — ^O Drr«pen<tiio. Fnlvins mavnlt deTt- 
pente. Ego nibil mnto* Sic et repente et repentino dicitur. Sciopp. m 
iS^fm6. FoWin», derepente, male. Elmenh. Non tamen nna voce derepentino 
scribendnm erat, sed dnabus, iit ' de inproviso ' et 'inproviHO.' N. 2S. 
* Qoia de repentino oborta est.' Infra hoc Fragm.' Imber repentino coortus 
eit :' et alibi. Oud, — 1 Scribe: dietulerii. Wowerlns. Vel sic deest prono- 
roen. ^ Qnare malim dieiulerim me, exemplmn, tfc. . Farile ob prvcedentem et 
seq. literas, syllabam me excidere potoisse, patrt. Dieinlerim me, i. e. a vo- 
bis me abstraxerim, diuqne abfuerim. Viae ad Suet Caes. c. 88. Oud. — 
2 Qiiam tmpr. per. hom. eub. obor. Mimm nemini adbnc snbolnissey esse haec 
verba ex glossa marginali nata, cnm id vel pner advertere queat. iSciopp. m 
Symb. Hapc abnndare videntnr, et omnino sunt indncenda, sicnti aliis etiam 
visum. Etmenh, Hiec in vet. libro non legontnr. recte, ut arbitror. Wower. 
Fnlviannm librnm a Wowerio innnl credo. Scriver. tanqnam e Glossamargi. 
nall nata hspc e sna Edit. ejecit. Sf tamen ponantnr post rk ejue rei, non 
video, cur temere proscribi mereantur. Oud* — S Pitb. Philomone. Id.— > 
4 Pith. aut eiiam, Mox pro vuUie Edd. priores i^iiilttf: vitiose: nt jam mo- 

NOTiE 



< Qiuns M^iroviM pericula h. e. 060- 
riantur] Ista abondant, videntnrqne 
a mann Glossatoris esse, et irrepsisse 
in textnm. 

" An eiiam de ingenio pauca vuUie] 
Videtnr hoc dicere impnlsns audito- 
rum mnrmnre, totam Philemonis his- 
toriam andire expetentinm. 

* Mediee cemaduB ecripiorl Fait 



triplex Commdia, ^ hpxaia, ^ f*^, 
ftol if ¥4a. Vetns, media, et nova. 
Vetns maledicentlor fnit, iit videre 
est ex initio Satirse 4.Ub. i. Horatii : 
' Enpolis, atqne Cratinuji, Aristoplia- 
nesqiie poetas, Atqne alii, qnomni 
Comcedia prisca viromm est, 8i qois 
erat dignus describi, qnod naliis, ant 
fur, Qttod mvcbus foret, ant sica- 



FLORIDORUM LIR. III. N. 16. 



887 



dro ^ in scenam ^ dictavit^ certavitque cnm eo : fortasse im- 
par, certe semulas. Namqae eum etiam viciase 7 * s«pe- 
DomerOy pndet dicere. 2. Reperias* tamen apnd ipsum 
multos sales^ argumenta lepide inflexa» agnatos lucide ex- 
plicatos/ personas rebus competentes, sententias vitse con- 
gruentes : ' joca 9 non infra soccum, seria non usque ad 
cothurnum. Raree apud illum corruptelce : et, uti errores, 

*cena vna eutn Memtndroy et contendit cum eo : fortaue i^ferior, sed aaltem amU' 
taiar, Pudet enim dieere quod eape superazerit eum. NihUominu^ tnveniae apud 
eum plurimas faeetia»^ argumenta venuate intorta, agnitionee clare exporitaSy per» 
sonas convenientes rebuSf effata competentia vUa: scommata non viliora, quam 
qua Comadiam deceant, seria non elata usque ad Tragadiam. Non suntfrequen- 
tes corruptiones apnd eum : et amores sunt permissiy veluti errores. Nihito tamen 



^^>»»^»^»i»^^^^ 



noit Becich. £p. 90. Id. — 5 Pith. a Menandro. Id. — 6 Al. in seena,^7 Pro 
namquodf qiiod Scriv. et Flor. habent, Mss. et Edd. priorea iiawfve ; unde 
patet, pro etiam vteit^ sen at in Edd. ante Colv. et vicit, recte emendaue Pic* 
cartnm Peric. Crtt. c. 16. etiam vieisse. Pitb. Nam eum. Oud. — 8 Pith. re- 

NOTiE 



rius, aut alioqui Famotus, mnlta cam 
libertate ootabant.' H«c libertas in 
vitinm excidit^ et vim dignam lege 
regi, ut habet in Arte Poetica : * Lez 
est accepta, chornsque Turpiter ol)- 
ticoit sublato jure nocendi :' et h«c 
▼idetnr media Comadia fiiisse, cojas 
•criptor hic Philemon» et Menander 
et HeQiochnt qoidam apud Soidam. 
Nova, nt videre est ex loco Antonini 
Imperatoris ab Elmenhorstio relato, 
io artificiosam ex iraitatione varieta- 
tem deflnxit. 

* Namque e, e. vieisse [Nam^quod e. 
f. tieii] Ambitn enim et factionibns 
▼ineebat enro, non vera lande. Gel- 
linf, lib. XVII. cap. 4> ' Menander a 
Philemone, neqnaquam pari scripto- 
Ttf In eertaniinibus Comcediarom am- 
bttQ, gratiaqae, et factionibns snpe- 
aamero vineebator. Cam enm forte 
habnisset obviam, QasBSO, inqnit, bo- 
na veoia, dic mihi : cum roe vincis 
noo enibescis i* 

' Agnatos lueide expHeaios] Colvins 
eonjidebat legendum esse, ac nodos 
tmnde explicatos. Notam quid sit in 



Dramatico Poemate ttodMs. Horat. 
de Arte Poetica: * Nec Deos inter- 
sit (Tragcedise), nisi dignus vindice 
nodns.' Aristoteles Uaw et irXofc^y 
appellat. Si scriptam lectioneni re- 
tineas, per ' agnatOB lAcide explica- 
tos ' intellige affines, consangnineos, 
sese mutuo recognoscentes : qnod in 
Comoediis tnm Plantinis tom Teren- 
tianis ssepius videre est. Ast Casan- 
bonos ad Apologiam pag. 165. censet 
hoc in ioco legendnm ogiitlM quarto 
casa nnroeri moltitadinis qnarts de- 
clinationis. Et exponit agnitiones 
seu recognitiones in Comoedits Vete- 
ram tam frequentes, hararjpmpicreis dic- 
tas, qnod roaxime probo, et in Inter- 
pretatione expressi. 

> SenientioM mtm eongruemUs\ Sic 
Horat. prsedicto lib. de Arte Poe- 
tica : * Intererit multnm Davnsne lo- 
quatnr an heros, Matnntsne senex, 
an adhttc florente jnventa Fervidiis, 
an matrona potens, an sednlaontrix ; 
Mercatome vagas, coltorne virentis 
agelli,' &c. 



888 APULEii 

coDcessi amores. Nec eo tninas et leno perjurns^ et ama- 
tor fervidas/ et servalus callidus/ et amica iltudens, et ux- 
or inhibens, et mater indalgeos, et patraus objui^tor,'' et 
sodalis opitulator, et miles praeliator : ^ ^" sed et > parasiti 
edaces» et parentes tenaces, et meretrices procaces. Hisce 
laudibus diu in arte comoedica nobilis» forte recitabat par- 
tem fabalse» qaam recens fecerat. Cumque jam in tertio 
actu/ quod genus in comoedia fieri amat/ jucundiores af- 
fectas moveret ; imber repentino coortus, ita ut mibi ad vos 
venit usus nuperrime/ difierri auditorii coetum et auditionis 

seeitu rqterUur apud eum et leno perjunu, et ttnutor ordenMf et fmnhu aMtutuMy ei 
amica ductane atnatorem, et uxor coercen», et mater induigenM, et pairuuM Mcrt- 
pauM, et amicuM auxUiaior, et mUeM pugnaior : paraMUi quo^ eoraee«, et parenUM 
atBmij et meretrieeM protervee, Hic ditihmM JUf jamdudum daruM in arte cauMiea, 
forte recitabat partem ComcHtuMt quam «tiper compoeuerai. Et cum jam pervema^ 
Met ad tertium aetum^ et excitaret affectue euaoi&reMf a^uMmtodi affechu optima 
conveniunt Cotnctdia; pluvia eubito intervemenMt quemadmodam mihi aecidii 
nuperrime coram vobie dtceatif coegit protrahi coneionem^ et auMcuUationem inehoa» 



^ ^ »»#>»»^>#x»»»» 



periee. Id.— 9 Al. loea.-^l Servuku caUiduM, Absrnit ii CoU. Vois. Oud.—2 £f 
uUleM praUator. Desnnt hftc veteri libro. Colv, Reete scripseris : mileMprm^ 
dicator, Nota argnroenta Comcsdiarnin. Wower, Alii m. pradieaior, EA^ 
Tneniiorstfos. Pro glorioso,at opinor. Frustra, et ex emendandi prnrigiDe. 
PraUatorf ouia semper prselia jactat, et Tulnera enumerat, vel etiam praeliari 
semper stndct, qnalis apnd Terentinm Thraso. Ond.— S Et deest Pitb. in 
qiia mos est : qnanguiam reeeuM fec, Id. — 4 /« tertio Aciu. Posterins Tetinn^ 
noo acnoscit veios liber. Csfo. Florent. et Pitb. Codd. item Edd. ante 
Elmenn. carent qnoque rf in. Ood. — ff Sie apod Salloaf. vuigo Jteri amai; 
ut qnidem ego lego. GrsBcismns. W, Goee» Alii enim babent vulguM. Sep« 
tim. de B. TroJ. i. 8. * sicnt in tali re fieri amat' Qninct. Inst. Or. iz. t. 
Vide ViroB Doctos ibi et ad Sallust. B. Jog. c. 8. ' Ita 6eri amat.' Oud^ 
6 Melius, apud vom venU UMui nup, Et sic etiiun conjecerat legendom elegan- 
tissimns adolescens J. Donsa, magni patris magna proles. Colv. Male. Ad 
enim idem qnod apud notat. V. snpra ad Met. lib. iii. p.m. a. et ad Csesar. 
p. 46. 142. 836. 449. Male igitur etiaro Doct Jnvenis Bondam in Specim. 
' Anim. p. 04. in Nov. Theod. ' ad superiorem manet,* reponit apud, Ood.— 

NOTiE 

* Et leno perjuruMf et amator fervi- patmos.' Horat lib. ii. Sat. 8. ' sivo 

das, 4*^*] Terent in prologo Heauton- ego prave, Sen recte, boc voloi ; ne 

timor. ' Ne semper servos cnrrens, sis patruns roibi.' Apnd euiidcm lib. 

iratus senex, Edax parasitos, syco* iti. Od. 12. \ patrua verl>era Lin» 

phanta antera impndens, Avarns le- guse.' 

no, assidne agendi sint niihi Claroore ^ Et mileM prceUator] Verbis, non. 

summo, cnm labore maximo.' re. Vide Eanuchom Terent. et Pianti 

^ Et patruuM olonrgator} Apposite Militem gloriosum. 
loqoitdr. Pers.Sat. i. 'Cnmsaptmus 



FLORIDORUM L1B. III. N. lU. 



889 



coeptmn coegit: reliqumn auteniy^ variis postalantibiis,' 
siDe intennissione deincipe die ^^ perlectumm.* 3. Postri* 
die tgitor niaximo stndio ingens hominum frequentia con- 
▼enere : sese quisque exadversum ' quam proxime collo- 
cant* Serus adveniens amicis annuit: locum sessui im* 
pertiunt : ' extimus quisque excnneati ^ ' queruntur : farto 
toto^ tbeatro, ingens stipatio: occipiunt inter se^ queri. 
Qui non affuerant^* percunctari ante dicta : qui affuerant^ 

iam. Mult\9 vero ftagitantibui quod tupireraty pramUii se perlecturum po$tero 
die abeque interruptione, Ergo magna hominum turba poetridie ccnfluxerunt 
ingenti denderio aud^/Mdi reHqua, Cuueti eedent fuam proxime poaeunt exad» 
versum. Qui titrdiu» venit^ annmit amiei»f ttti 'dant ei locum, ad eedendum» Ex* 
tremi omnee expuiei e euneo eonqueruntur* Magna ftt dematioy repUtojam theatrat 
lM€ipiunt conqueri ineicem, Qui non interfuerant pridief cieperunt rogare quid 



7 ValKati plerique, Reliquum tam, Rom. vero, ReUquum tamen^ CoWina* 
Pith. £dd. Rom. Yic. tamen. Ald. Jnnt. post. Bas. Ium. Abest a Jnnt. pr. 
Oud, — 8 Sic Mfi. cod. Vulg. vaniipoUul. Unde Frnterio cdnjeetura nata, 
convenia poetuL milii, amicis poetuL CoWin». Aldos, eaiiM poetulatUfus. Elmen- 
horstiui. Vid. Not. Var. — 9 Devmpiti die, Ma. de andpite die. , Vulg. deiU" 
cipiti, V. N. Janni Donia reponit, deincipe: nt Principe dicimos. Malnl 
egOy deincipite die : ut Ancipite, noa Ancipe. Cotnue. Volgo, deincipe die* 
Elmenfaorstius. Deincipite die diaerte Ms. Florent. cnm Colv. et Wower. 
£dd. Vett. et Fniter. cnm £lm. Scriv. Flor. deincifiti die. Doojia, W. OoeBina 
cnm £dd. Vulc. Scal. deineipe die, quod magia mini placet. Alii divisim le« 
gunt de tndpiti die^ ab ' inceps,' qnod Featns interpretatur ' deinceps.' 
Oud» Si * deinceps ' est s ' dein ' et ' capio/ nt revera videtur, et si vera 
quoqne est veterom Orammaticorom opinio, qo» a ' capiendo' veninnt,noa 
aogeri in obliqois, nnlluro dobium est, qnin scribendnm sit deincipe. cf. Voa« 
sins in Etym. v. ' anceps.' Festus : * Deincipem Antiqni dicebant proxime 
qnenque captnm^ ut principero primum captnm.' J. BoseduL. — 1 Ms« idem, 
ex odverBo. Vide ad librnm praecedentem. Cdo. — 2 CoUocol. Malim coOa- 
cani: nt mox ' qnisqne excnneati.' V. Ind. Not. Otid.— S Vid. N. Var. — 
4 Al. exeuriati.—6 AL arto to<a.--6 Pith. in ee. Oud.~7 Qui aff. mm ree. 



NOT£ 



< Deineipe [Deincipiti] die] £z ad- 
verbio deinceps factum ab Apuleio 
Domen adjectivnm deinceps deinci- 
pitis, nt anceps anticipitis. Deinceps 
dies est posterus vel s^qnens dles. 

• Pertect, [Perrecturum] Qnid si 
periecturumf legebat enlm ex scripto 
aaaro Corocediam Phileroon. 

' Excuneati] Ejecti extra theatri 
cnneos. Vitroviuslib.v. 'cnneispcc- 
tacnlemm in theatro ita dividantar, 
uti angoli trigonornm, qui cnrrnnt 
circnm cnrvatnram circinationis, di** 



rigant ascensus, scalasque inter cn- 
neos ad priroaro praecinctlonero/ &c. 
Cunei igitur spatia erant, in qnibua 
spectatores sedebanty divisa a se in- 
vicem scalis sen gradibns, qusF, quo- 
nlam orchestraro versns coarctaban- 
tur, ideo cnnei snnt appellati. Vide 
rero clarius et fusins explicatam apud ' 
Vitruvium et ejas expositores. 

s Qni non ajfuerant] Pridie, cnm 
priorem partera suas ComoediflB reci- 
taret Philemon. 



890 APULEII 

recordari aadita»? cunctisqoe jam prioribus gnaris,^ se-* 
qiiQatia expectare. Interim dies ire, neqae Philemon ad 
condictum ' venire : quidam tarditatem poet» murmarari» 
plures defendere. Sed abi diotios aeqoo sedetor,' nec Phi* 
lemon ospiam comparet ; missi ex prbmtioriboSy qoi acci- 
rent/ atqoe eam in soo sibi lectulo mortuam offendant 
Commodum * ille anima edita obrigoerat : jacebatqoe in- 
cumbens toro,' similis cogitanti : adhoc manus volumini ^ * 
implexa» adbuc os recto libro impressum : ^ sed enim jam 

fuistet dietum priM$ : qui vero imier/ueraMi eiBperuMi revoeare im memoriaM ea ^um 
mdioeranti ft omMue prmcedentihus jam cognitie, expeetare reliqua, Interim 
diee JUut^ neque PkUemom veuitf ut promuerat: quiditm merepant terditafm 
poista, pturea eum d^endunt. At poatquam diutiuajueto eesaum et<, neque PhUe' 
mon uaquam eemitur; miaai aunt aliqui ex paratioribua ad eum aeceraendvmy et 
inveniunt eum mortuum in auo leeto. Modo obriguerat exhalato apiritu : etjacebat 
innixuo keto, aimiHa medUanti: nudl&s ^ua erat adhac inaerta volumini^faciea 
adhne obveraa in Ubrum, quem rectum tenebat : vemm ipae jam erat deatUutua 



^^^>»«^^»^^^»»^ 



audita, Hec Don snnl in Mt. cod. Coh, — 8 Sic Mt. Rom. et Bat. ii. Reliqai» 
conditum. Colvtus. Correzit jam Becicliemnt. OiHi.— 9 Ald. aidetur. Id. — 
1 Qui acciperent. Hajatmodi menda qni non Yiderunt, vel jti videre, praeter- 
ire voluernnt, his molettum non erlt tpicas ittas nos leffere, ubi tuam ipsi 
fecerint messem : lego, qui aecirent. Stewechint. Qui aectrent vel aeceraerent, 
sententia omnino posinlante. RodU, Aceirent reposui, licet omntbos libris 
reclaniantibus legentibiisqoe, aeeipereni^ Varro Rhetoricornm lib. xx. * Ut 
Consnles ac Praetores qtii leqnontar in castra, Acceosi dicti : qnod ad neces- 
sarias res stepins acciantnr, Telnti accersiti.' Sic enim ibi apud Noninm le- 
gendum, non aceenaiti, Apod enndem pariter emendandns Atttns, Armo- 
rnm iiidicio : * Bene facis. Sed qttldnunc snbiti mihl febris accivit mali f* et 
M. Varro, Sexagesi : ' Accitl snuinsy nt deportaremnr : mnrmnr fit vemm.' 
Hbc tanti mihl non foisset in medinm addtlcere, nisi ut de locomm iilomm 
lectione veriore constaret etiam non doctissimis. Colv. Roro. Ald. et Flor. 
ace^^erent, Elmenhorstins. Bene emendarnnt Stew. Lips. Colv. et Roald. 
qni eliam proposnit aceeraerent, Oroslot. etiam accieremt. Auson. Epigr. 75* 
* accirero medicos :' ubi eadem varietas. Sept. de B. Troj. ii. 6. ' uti ad eM 
acciendos pergeret.' Oad.— 2 Pith. comiaode. Id.~8 Kom. et Aldns ineubana 
toro. Elmenhorstius. Male qnoqne tiicii6aiis habent Edd. Vic. Junt. pr. Bas. 
pr. Ovtd. MeL xi. 067. * Tum lecto incnmbent ait baec' Vide ad Met. lib. 
IV. p. 277. a. Oud.— 4 Lips. vobmen. Id.-~6 Dictio, oa, abest a veteri. Sed 
fbrte^ verins legamus, adkuc oa leeto Ubro impr. Ant si scriptam codicem se- 
qaeris, adhuc recto^ vel potius, leeto Ubro impreaaa, et ad mannm referatnr. 
Colv. F. eerto, Burmannns. Cotl. Voss. Lipt. taprettti. Pith. impl. adhoa 

NOTJE 

^ Cunctiaque Jam prioribua gnana'] quamnesciis.' etlib. xv. 'idqnennlli 

Id est, cognitis. < Gnarns ' enim boc magis gnarum, qnam Neroni.' 

loco passive snmitnr, sicnt et apud ' rotemtat] Susb nimirom ComcB- 

Tacitnm, lib. i. ' Tradebantorqne in dia», qnam in Theatro perltgere ha- 

paludem gnaram vinocntibus, ini- bebat in animo, cnm mortnns est. 



PLORIDORUM LIB. III. N. 16. 891 

animdo vacuus, libri oblitas^ et auditorii secaros.^ Stetere 
paolisper, qui introierant» perculsi^ tam inopinatae rei, 
tam formos» mortis miracalo.* Deinde 9 regressi ad popu- 
Inm renuntiavere, Philemonem poetam, qui expectaretury 
qui in theatro ' fictam arguroentnm finiret, jam domi veram 
fabulam consummasse.'' Enimvero jam dixisse rebus hu* 
manis valerb bt plaudbrb: sais vero familiaribus, 
dolere* et plangere: hestemum illi' imbrem^ lacrymas 
auspicasse: corooediam ejus prias ad funebrem facem/ 
quam ad nuptialem venisse.°^ Proin quoniam poeta opti- 
mus personam vit» deposuerit, recta de auditorio ejus ex- 
equias eundum :^ ° legenda ejus esse ^ nunc ossa»'' mox car- 

anuna^ oblitiu Uhri, et mtNtiiw $oUeihu de muHiarihu» «mu . Qvt ingrtsii trant^ 
reslilerunt taniisper attaniH wuraculo rei tam inexpectatat et teti tam pnUkri, 
Potiea reversi ad pojnUnm retuUre, PhUemomem poetam^ 9«t expeetabaiur ut ab- 
aolvtret fietam /abulam in theatro^jam abeolvisoe veram dond. Eum emm jam 
dixvue rebue hnmams Valere et plandere : aui» autem amieie reliqukee marorem 
et planctum : ptuviam heatemampngoagUsse ipsijletum : ^us eomeediam perductam 
/uisse ad tadam/eralem, antequamperduceretur adjugalem* ProindSf quandoqui* 
dem optinms poeta posmssei personam vHee ; ex auditorio reeta procedendum ad 
^/unm : uune oportere legere ejus ossa ac postea v^sus, Audieram oUm ea sic 



^»»«#»»»#«#<g»»'#»»»>^ 



r. I. impressus, Recte sese habet Talgata lectio os recto libro innpressum, Ait 
Apol. facieni ejas obYersain •tetiaie et infixani libro, qiiem ' rectnm,' nt 1e- 
gere pouet, tenebat. Virg. JEn. iv. 669. de Didone moriente : * Os im- 
preasa toro.' Ovd. Hinc legi poaset : impressus^ nt est in Cod. Pith. Ita 
tamen etiam cum Lipsio melios legeretnr : manus volumen imptexOf vel fnammi 
«ofammi tmpIeziM. J. Bosscha.-~6 Coll. Voss. securius. Ond. — 7 Ms. noster 
percussi, Colvins.— 8 Malo : /amoses. Wowerius. Recte alii /amosse mariis. 
Elmenborsfius. Inepte. Illa mors postea demnm facta est famosa. Sed 
illi, qni prtmi enm sic mortnnm Tidemnt, non possunt dici perenlsi /amosa 
morte^ sed /onmosa sive pnlchra, qnia similis cogitantt incnmbebat lecto. 
liips. mtroc. mortis. Ond.--9 Lips. devu 1d.— 1 Lege t quointh. Wowerins. 
Wowerium recentiores secnti snnt, edentes 9110, sive, nt. In Mss. et Edd. 
Vett. tamen est gicl, qnod licet prmcedat, non damnare aosim. Oiid.— 9 £d. 
Junt. doUnre» Id.— 8 Coll. Voss. tttnm. Mox pro ^ais Lips. cntm. Id. — 4 Edd. 
Rora. Vic. Ven. /aeere. cf. Becichem. /d. — 5 Minus recte Ms. ad exetfuias 
eundum. Terentius Pbormione: 'Exequias Chremetiy quibus commodnm 

NOTiE 

k Veram/abulam consummasse^ Scl- ditorinm dimiserat. 
licet mimnm vitss sn«. Inscriptio "^ Priusad /unebrem/acemfquamad 



vetot apnd Gmternmy fol. 742. jam nuptiaiem ecmise] Qnod est contra 

MBA PERACTA, Mox vssTRA AOSTUR Comfedim ratlooem. £jns enim exi- 

FABULA. VALETB ET PLAUDiTB. tus ut plnrlmnm cst counnbium. 

1 H«fl«niian UU imbrem] Qno co- » Reeta ds midtlorw ejus exequias 

actosrabnlaminterrnperat,atquean- enndicm] Vetut formntai qua prstco 



892 APULBII 

mina. Haec ego ita facta, at commeinoravi, olim didicc- 
nun : sed haad sine meo pericalo recordatus.^ Nam, ut 
meministis profecto, cum impedita esset imbri recitatio, in 
propinqaam diem, vobis' volentibas, protuli: et qaidem 
Pliilemonis exemplo paenissime:' quippe eodem die' in 
palsestra adeo vehementer talam inverti, nt minimum abfa- 
erim, quin articalum etiam a crure defregerim:^ tamen 
articulas loco concessit, exqae eo luxu adhac flaxas est : ' 

g€9ta e$9e «f namai: iwrum hodie revocaia naU mihi in memoriam inco diMcri' 
mtfitf. SiaU enim recordamtJit procnUtfibiOf ewn recitaiio mea iniemtpla etut 
pUuria, distnU eom, «OM0 ita enpientibtiM, in eepuntem diem: et certe ad exem* 
plmm PhiUmonii : nam eodem ds« intorti mUu calcem proriiw tanta vi, nit perparum 
abjueriiy pnn ruperim fuofne jnnttnram a tibia: nikihminuM jmnctnra mota eet 
loeo; et adhMc laxior eet ex ea luxaiione: et primo, dum reitiiuo eam percuoeiam 



»^»#>»^»»#»»^^ 



ire, jam tempns esL' Sic 'Eseqoias ▼eotre' iQfre lib. iv. Colv.— 6 Esoe 
deest Pitli. Oitd. — 7 Sed audies me meo pericuh recordaiue, Locas mendotut : 
qnid ti legamni : Sed haud ea tine meo per, rec, Scioppint in Symbola. Alii, 
«ed Acifd ea eine mfo periculo recordatui, Elmenliontiut. Haec est Mis. et 
Edd. Vett. nsqne ad Wowerinm lectio, sine dabio eorrnpta. Wower. edidit 
aed audietie me meo periculo reeordaium: qnod niminm m Msn. abit. Scioppinm 
in sna £dit. secutus est Scrlver. At qiiid opns est rfeaj Lege : oed hamd 
aine meo per, recordaiue, scil. haec ita facta esse. Floridos tarlte exhibnit : 
ff<d hodie eum m. p. recordaiue, Perperam. Nam kodie talum non infrexerat, 
sed ante aliqnot dies : cnm imbri impedita ejns qnoqne recitatio, nt Phil^ 
monis, esset, tuoe ejus recordatus fnit, non hodie^ Soffiiratiis tamen videtnr 
ex margine £d. Colv. in Bip. Reg. Sed et Piccart. Peric. Crit. c. 16. con- 
jecit hodieferme meo p, vei ante ho» diuferme meo p, Bontius qooqne juvenis 
legebat : kodie e meo p, Oud. — 8 Abest Coll. Voss. Lips. /d.— 9 Vnlg. pk' 
mieaime, Notavi snpra. Cofo. In Ms. Lips* et Edd. Vett. ptenieeime, 8ed 
tamen peenieeime Msi. Florent. Pith* £dd. Junt. post. Bas. sec. Colv. &c, At 
vero ' pcsnissime adeo vehementer ' jungi mihi non placet. Rectins ergo 
Wower. distinguit exemple peenieeiau, i. e. fere exeraplo Pbilemonis. De 
hac voce vide supra. Oud. — 1 Pith. deent die^ et pro iucerti id. aoerti. Id.-— 
2 De /ringe re m Basil. 11. scriptura. Vetns cod. d^egerim : volf ati alii, de» 
etrin g e re m , Colvins. Flor. d^firegerim, Rom. et Aldus: diehtngerem, EW> 
menhorstins. Bene lectionem Mss. Florent. et Lips. servavit Scriver. He- 
fregerim more Apnleil est pro, valde infregerim. £dd. Junt. post. Bas. sec. 
Colv. Vule. Scal. Wower. d^rtug^rcm. Edd. vett. deeiringerem, Pith^ dio' 
tringerem, Negligenter Elmenh. et Florld. fregerim, Oud.--S Pith. mtAiie 

NOTJE 

popnlnm ad funns evocabat. * Eze- busto jam cadavere. Propert. lib. 

quias L. Tltio, L. Filio, quibos est 11. ' Vix venit eztremo qui legat ossa 

commodnm, ire jam tempus est : ol- dle.' Virgil. lib. vi. Aneid.in funcre 

lus ez «dibns effertur.' Miaeni : ' Postquam collapsi cine* 

o I^egenda ^ns eeee nune ossa] Prins res, et flamma quievlt : . . . lavere fa- 

tamen erat cremandus. Neqne enim villam, Ossaqne lectacado teiit Cho* 

ossileginm (qnod erat ossinm ac re- rinsens aheno.' 
liquiarum coUeciio) fiebat, nisi com« 



PLORIDORUM LIB. III. N. 16- 



803 



et jam, dam^eum ingentiplaga reconcilio^Pjamjam jsudoro 
affatim corpore/'> diatine^ obrigoi. Inde acerbus doior 
intestinoram ' coortusj modico ante sedatns est^ quam me 
denique violentus 7 exanimaret^ et PhUemonis ritn compel- 
leret ante letum abire/ quam lectum ;' potius implere fata, 
quam fanda ; consummare potins animam, quam historiam. 
5. Cum primiim igitur apud Persianas aquas, leni temperie^ 



ingentifCimJam abmulanier audttrm Mo eorpore^ dmtiu» aiii. Hine obortue 
Mvua dolor Mfetdnonim, paulo yrius lemtua eet, quam me demum enecaret eua 
vekementia: et eogeret me exemfio PhUenumie priue petere mortem, quam leetio' 
nem ; explere potiu» Fata, quam qw dieenda mihi supererant ; et finire vitam po" 
tiu$ quam hittoriam ineeptam. Ergo etatim atque reciqteravi ineeeeum apud Aq[uaM 



^•^^^^0^^^^^^ 



^iuni esi. Id.— 4 Etjamdum, AWub, etiam dum. Jamdnin, nt Primumdamyet 
id genus alia. Exempla forsitan mihi colligentur infra ad Apologiam i. 
CoJe. Est : etjamdmn. Sic Mm. Lips. et Pith. Colv. Seal. Elmenh. nt jam- 
dum ponatnr pro primo, dum : nnde Scriver. edidit Jliunw eet etiam, dumj. e, 
fL reeoneHio : jan^gam, At h»c non intelligo. Membran» Florent. carent 
jamj qno etiam non opnt est. Certe cum Florido disjungenda sunt et jam, 
dum, i^c, Dicit enim se obrigoisee, dnm Inxatnm raembmm vehementi pulsu 
auani In sedem reconciliat, corpore suo jawjam a palasitra sudoro. Male 
entm post jamjam Florid. et vulgo ponunt distinctionem. Oud, — 5 Id est, su- 
danti, sudore ondanti. Vulgo, sadore o/fof. eorp. Notetur novitas dictionisy 
* Sndorus.' Colv. Sic Mss. Florent. Iiips. Becich. Colv. Scc. Ante eudore, 
ni est in Pitb. vel sudoreB^ sine sensa. Male autem apud Becichem. est e^a- 
iim, Oud. — 6 Dintile. Bene cnm ^Mss. Lips. et Florent. dintine edidere 
Elmenb. Scriv. Flor. nt Itb. i. Met.*' Milone dintine sermocinante.' lib. ii. 
' diotine visu prsfleto.' Apol. p. 64. Pric. ' qui diutine hostias Instrales 
tenerent.' Vnlgo erat dintiley nt et in Pith. Id.—l Coll. Voss. Lips. viokn- 
ter. Id.— 8 Viol. examinaret, et Ph. r. c. a. l. atnret. ToUenda duo menda, 
quflB operaram incuria irrepserant : et scribend. exantmarel, et mox letum 
adire, Stewecbius. Letum abire vet. cod. Vnlg. letum abiret. Qnidnt recte 
dictnm, letum abire^ q^am leetum ? Colvins. Letum ohire, oppetere mortem. 
Pyrrh. Male £dd. ^naedam aHret. Mss. ahvre. Sed dubito an dbire quidem 
ponatnr cum accusativo. Hinc forsan quoqnePyrrhus, Sopingiiis,et Wower. 
praetuleront obire. Sed o&tre letum ut dicitur, sic non item valet o6tre tectum 
pro adire. Rectins ergo Stewech. et Vir Doctas ad marg. Ed. Junt. post. 
voloerant acrtre. Virg. 1. 10. * adire ktbores :' et passim ' ad mortem ire/ 

NOTJE 



P Etj. dum e. [Et jam eum"] ingenti 
piaga reconciUo'] An dnm illum articu- 
Inm reconcilto, hoc est, in sniim lo« 
com restitno ex magno iUo ictu, sen 
contorsione P an vero, dum eum re- 
stitao magno icta manns incnsso, qoo 
Inxata ossa in snnm locum redirent? 

4 Sudoro affaiim corpore'] Ex palsB* 
Btrica exercitatione. 



' Acerhue deHor inieaiinorum] Vnl- 
go co^ictts affectus, qoi siepissinre ex 
frigore post sudorem contracto ori- 
tnr. 

■ Ante letum abiref ifc.'] Lusns est 
in vocibns ' letum ' et * lectom :' inter 
* fata/ hoc est, extremum vitae sta- 
dinm, et * fanda/ hoc est, dicenda. 



894 APULBII 

I 

nec minuB ntique' blando fomento gressum reciperavi;' 
nondum quidem ad innitendum idonee, sed quantum ad 
Yos festinanti satis videbatur, veniebam redditum/ quod 
pepigeiam: cum interim vos mibi beneficio vestro non 
tantum clauditatem demsistis^' verum etiam pernicitatem 
addidistis. An non properandummihi erat, ut pro eo honore 
vobis multas gratias dicerem^ pro quo nuUas preces dixe- 
ram T ^ Non quin ^ magnitudo Carthaginis mereatur etiam 
precem a philosopho^ pro honore ; sed ut integrumet in- 
temeratum vestrum esset beneficium, si nihil ex gratia ejus 
petitio mea defregisset,^ id est,^ ut usquequaque esset gra- 
tuitum.* Neque enim aut levi mercede emit» qui preca- 
tur;° aut parum pretium' accipit/ qui rogatur: adeo ut 

Pirmmuu mUi earum temperaiwra, et tepore noii mtiiiif eonditeibUi^ ^uam lewi ; 
mmdum ^uidem saiia ad bene firmandum veetigidf eed i/uanium eujficere mihi mde- 
batur p^peranti redtre ad vae^ veniebam ffraeiitum qued promieeram : eum vae 
inierea non eoban abetuUttie mihi elaudieationem veeiro nmnere, eed a^^ecieiie quoque 
veioei i a t e m , Nonne mihi /eeiinandum erai^ ut agerem vobie muliae gratee pro 
iUo honaref pro quo nequaquam voe rogaram? non quod amplitudo Carthaginie nan 
digna eiif quam eiiam PkUoeophue rogei pro honore; eed ui bentfactum veetrum 
eeeei eoUdum ei intaetumf ei mea rogaiio nihU imminuiseei ex ipeo: {hoe eeH^ ut 
eeeet omni ex parte graiuUum*) Namf neque ie qui petii, vUi jtretio comparaty 
neque ie a quo peiUur, reeipU extguam mercedem: Ua ui maiie comparare quaeum' 



* ra«re,' < properare/ &c. Mox pro fata Pith. faeta, Ond.— 9 UtUi quam, 
Flor. «^^m. Elmenhorstias. Vulgo, uiiU quam, Sed Msa. dao Florent. 
Pith. et CoU. VoB«. Lips. utiquam, nnde bene Scriver. edidit utiquef i. e. pro* 
fecto : ut Bepissime apud Nottrnm. v. Ind. Sic idera pro %U mquam N. 17. 
correxit utique, Oad. — 1 Rom, recuperavi: male. Id.^2 Veniebam redUum. 
Qnisqnis locam inspexeris aoimo attento, facile videbis verum esse, veniebam 
redditum: vel, quia res theatralis agitur, ^en, ediium. Stewechius. Bene 
vetua, reddUum, Ynlfr. reditum. Colvius. Pith. veniebantur. Ood. — S Qui- 
dam, depreasistie, Colvias. Roni. et Aldns depreeeistis. Elmenhorstius. Mss. 
Becichem. Edd. Jnnt. post Bas. sec. Colv. &c. demsisiis, In reliquis, de* 
pressislis. Ond. — 4 Vid. NoL Var. — & Vulg. quia. Colvins. — 6 Pith. Lips. 
£dd. ante Colv. a phil. pree. Abest a a Mss. Florent. CoU. Voss. Lips. Pith. 
Ond.— 7 Le^erim, d^rugasset : nt apud Caton. de Re Rast. cap. 4. ' Segetem 
ne defrnget :' ita enim jaro olim Beroald. accnratissimis snis in Asinom com- 
roemariis, non d^frudtt: ut et apnd Plin. lib. xviii. c. 24. ^Segetem ne de- 
ft-nges.' Brani. £d. Ald. me adfr. Ond.--8 Ms. cod. idem et. Colvins. — 
9 Parvum pretium. Idem Ms. pa* uum : Ald. Rom. parum pretium. Recte, et 
ad Plauti imttationem : qui alibi : *• Si pergis parum fidem mihi esse arbitra- 

NOTJ2 

* Id estf ut usquequaque eseei graUd' " Neque enim aut levi mercede emii^ 
ium'] Videntar haec verba a maou ^Kt precatur'] Seneca lib. ii. de bene- 
Oiossatoris textni postea inserta. ficiis, cap. 1. ' non tulit gratis qai 



FLORIDORUM UB. III. N. 16. 695 

omnia utensilia emere yelis^^ quam rogare. Id ego arbitror 
prascipue in honore observandum : ^ quem qui ^ laboriose 
exoraverit> sibi debet unam gratiam/ quod impecrarit: ^ 
quL vero sine molestia ambitus adeptus est^ duplam gra- 
tiam 7 prsebentibus ' debet : et quod non petierit, et quod 
acceperit. 6. Duplam ergo gratiam vobis 9 debeo : immo 
enimvero ' multijugam : quam ubique equidem et semper 
prsedicabo. Sed nunc impraesentiarum libro isto ad hunc 
bonorem mihi conscripto, ita ut soleo, publice protestabor. 
Certa est ^ enim ratio, qua debeat philosophus ' ob decre- 

gue usid tuo ftcfil necessariaj tjuam petere ab aliia. Ego existimo hoc praaertim 
spedandum esse in honare: quem is qui impetraverit cum moleetia, debet abi vnam 
gratiamt quod obtinuerit eum: at iUe qui assecuiue est eum absque labore petitionis^ 
debet binas grates tribuentibus : sciticet quod non postulaverit Ulum honorem, et 
quod fuerit eum consecutus, Igitur debeo tobis duplicem gratiam : atenim potiua 
nmltiplicem : quam qmdem pradicabo ubique et semper, At nunCf ut meus mos 
estf profitebor palam in prtgsens hoc Ubro con^sito a me propter hunc honorem. 
Nam est quidam modus, quo PhHosophus debeat reddere grates pro simulacro sHn 



rier/ Colv. Manns. |niiiiiiii, forte, pattcufii. Agel. lib. IX. c. 4. ' librofl plari-. 
nios sre panco emo.' Ald. et Rom. parum pretium, qnod placet Colvio : ueque 
dubinm habeo, quin ita sit legendnm, ut apud Plaut. Bacchid. A. Iii. Sc. 6. 

* Si pergis parnni mihi fidem arbitrarier.' Tereut. Euuucho A. i. Sc. 2. 

* Forsitau hic mihi parnm habeat fideni/ rIc enim ex membranis legit Joan. 
Gulielmns. Brant. Mss. Florent. Pith. Lips. £dd. prinise Jout. Ald. Vulc. 
Scal. Scriv. parum pretium, Bene, ut apnd Plautum aiiquoties. Adverbia- 
liter enim ponitor, ut contra * satis/ * affatim,' de qnihus ad Metaro. dixi- 
nius.^ Non tamen ubique temere inculcandnm reor, ut male fecit Ouliehn. 
ct alii in Terentio, 1. a Brant. cit. Claudiau. 1. 1. Ruf. vs. 240. ' Mors adeone 
parnmestp' Immo adject. * parus' pro 'paucns' occurrit in Glossisapud 
Zinzerling. Prom. Crit. lib. i. c. 4. Becichemns Ep. 99. volnit pretii. Oud. — 
1 Ed. Yic. accipis. Id.— 2 Vulg. emere potius velis. Vid. Not. Var. — 3 Ed. 
Volc. conserrandum. Oud. — 4 Ms. quod qui. Colvins. Legit Becich. quod qui. 
Id. in Omissis. Non male. At vitiose £dd. Vulc. Wow. quem mihi. Ood. — 
5 Ms. idem, una gra. Colvius. Coll. Voss. Lips. wui gratia. Bemb. Pitb. 
fkomgratia quod impetravit, ut legit Viuc. Contar. lib. i. V. L. c. 5. pro nam 
recipiens una. Oud. — 6 Margarita po^tica legit, quam impetr. Colvius. — 
7 Vnlg. igitur gratiam. Colvius.— 8 Lips. proSantibus. Ond. — 9 Lips. tobis 
graliam. Oud. — l Vetns lib. uno enimv. CoUins. — 2 Verbnm est non erat in 
'vnlgatis. Colv. — 3 Qua debeat philosopho. Sic restitnta arbitror, quum debeat 
philosophus. Stevrechins. Scribo, qua debeat philosophus. Sibi, quod sequitor, 
non est in Ms. Colv. Qua debeat phUosophuSf nisi fallunt excerpta, habet Ms. 
Florent. cnm Becichemo, Colv. et seqq. In Lips. Cod. est qun deb. phHoso- 
pho. Edd. vett. qwB deb, philosopho. Forsan, qua vel quce deceat philosophos. 
Certe melior haec conjectura quam Sie^ echu quumdeb.phUosophus. Oud,— 

NOTiE 

cmn rogasset accepit : quratam qni- vtris Tlsnm est, nnlla res carius con- 
deio, nt majoribus noatris gravissimis stat, quam qu8e precibiu emta est.* 



898 APULHII 

tam sibi publice statnam gratias agere : a qna paulalam 
demutabit liber^^ qaem ^ Strabonis iEmiliani exceUentissi- 
mus honor flagitat: qnem librum sperabo me commode 
posse conscribere, si itis eam hodie nobiscnm probare*^ 
Est enim in stndiis tantas,^ at praenobilior sit proprio in- 
genio, qaam patricio ' consalata. Qaibasnam verbis tibi, 
jdBmiliane Strabo, vir omniam, qui unqaam t "^ fnerant/ 
aat sunt, aut etiam erunt, inter optimos clarissimcy et * 
inter clarissimos optime, inter ntrosqae doctissime ; ' quibas 
tandem verbis» pro hoc tuo erga me animO; gratias habitam 

decreto fhtbUeiiui : a quo liber^ quem prartaniiuUmu honor miki exhihiiuB ab JE- 
milioMo Strabone poUulat, aiiquantum deflectet: quem Ubrum eonfidam me pMie 
recto componere^ ti laudaturi etti» eum mecum hodie. Etenim it adeo excelUt m 
itudut, ut muUo clarior tU tuopte ingeniOf quam contulaiu patemo. Quibut ter- 
bit^ JEmHiane Strabo^ vir ex cunctit qui unquam [Numantiai] extiterunt, aui 
exittunty ant etiam fiUuri tunt^ Ubutriitime inter probitdmot^ et probiaeime imter 
iUustriteimot ; q;mbut demum verbit reddam tibi gratee mea narratume prohoctuo 



4 DemutavU liher. Rescribendani, demutabit Uber: nam id tempns ipsa orati- 
onis Beries deposcit, librnm enim elaborandum adhnc fnisae clamant ista, 
' quem Itbrnm spero me commode posse conscribere/ Stewech. Membraoa- 
cens codex, Kbere. Coivins. Scribe : demutabU. Wowerins. Volgo, denmta' 
vU. Elmenh.— 5 Coll. Voss, Lips. quam. Ond. — 6 Vid. Not. Var.— 7 Lip». 
Ed. Jont. post. tant. in etud. Pith. tantum. Ond. — 8 Priores editiones, foa- 
tut pranob. tie. Colvios. Ita Mss. et Ed. Junt. post. Stew. Colv. &c. Male 
alisB carent ut, habentqne eic. Oud. — Al.patrho. — t Numantia. Nomen 
boc non est in Ms. lib. Colo» Pnto scripsisse Apuleinm, inante, et inde hoc 
corrnptnm. Brant. T^ Numantia non est in Florentinis. Elmenh. Delevi 
vocem, ut qnae locum hic minime habet. De Carthagine agi nemo non vi- 

det. Deest qnoquc in Ed. Jnnt. post. Pith. quimma fuerunt. Lipsins : 
ante aut etiamnum. Brantina inante. Vide Bnrmann. ad Virg. ^n. tii. vs. 
289. Sed cur ergo non, hodie snnt, et erunt poslea? Nonoe hoc conjngatio 
temporis in usitata hac formula, ' qni.fuerunt, sunt, et eront ' indicat. Oud. — 
1 Edd. ante Colv. /uere. Id.— 2 Abest et Ed. Jont. post. et delet qnoqne 
Lips. Id. — 3 Inter utrotque doct» Desunt a Coll. Voss. Lips. /d.— 4 Q. t. v. 
gr, habitwrut es commemoratu meo. Ms. cod. commematii cu. Colvius. Sic qui- 
dem habent cnnctae Edd. nsque ad Elroenhorstium, qni tacitus cum seqq. 
edidit hab. tum, Rectius quidem, nam alterum est sine sensu, vernm melius 
tnm foret itm, ut margini jam ailevit Lindenbrogins. Qnippe jongeiida 
' aim,' ' celebrera,' ' flequiparera.* Maec enim cnncta dependent a roTs * non- 
dnm reperio.' Sed praeterqoam vulgata careant sensn et Latinitate, ra»r6» 
Vy« piane sunt quibut verbit commemoratu m€0, in Cod. Florent. sic tamen 

NOT^ 

^ INumantiiB] Non est hsec voz in mantia erat, nisi Nnmantiae rndcra? 

membranis Florentinis, nec certe in praoterea apparet illom Strabonem 

animum facile mihi induxerira illum Carthaginiensem quidem esse, sed 

Amilianum Strabonem fuisse Nu- Civem Romanum': quippe cnjaa pn* 

mantinum. Qoid eo (empore Na« ter Consul fuisset. 



PLORIDORUM LIB. IIL }f. IG. 897 

et commeraoratum eam/ qtia digna ratione ^ tam bonorifi- 
cam benignitatem tuam celebrcm, qua ^ remuneratioue di- 
cendi gloriam tui facti SBquiparero, nondum 7 bercle re^ 
perio. 7. Sed quaeram sedulo/ et connitar, 

Dum memor ipse mei/ dum spiritus bos reget^ artus. 
Nam nunc impraesentiarum (neque enim diffitebor) la^titia ^ 
facundiSQ obstrepit: «t cogitatio voluptate impeditur^ ac 
mens^occupata delectatione, mavult ' impraesentiarum gau- 
dere, quam praedicare. Quid faciam? Gupio gratus vi- 
deri : * sed prae gaudio nondum mihi vacat gratias agere. 
Nemo me, nemo ex illis tristioribus velit in isto vitupe- 
rare, quod honorem meum non minus vereor,^ quam intel- 

t^eetu in me? Certe nondum tnoeiito, 9110 congruo modo firadicem tuam tam 
homorahilem HberalUaiemf et qua mereede Bermonis eequem laudem ht0u$ quod erga 
uufeciMti. At studiote id investigabOfel conabor reperire^ Qnamdia ego recorda- 
bor mei ipsins, qnamdiu aniroa gubemabit bsec meuibra. Nunc enim in prasene 
(nec id negabo) hUarilas interpeUat meam doquentiam: et delectatio offieii medita- 
tumi, et animtu meuSf voluptate prapedilui, mamdt ketari quam laudare. Quid 
eigam t Expeto haberi gratua : ai nondum tieet mihi rependere graUs pra Uetitia, 
Nemo ex ufis seterimibuSf nemo prorsus veUt me hac in re damnaref ^tionMni non 
dignus sum hoc meo honorCf quam ithun cognosco : quod gestut propter ton- 



^■0^^^^^0^»^^ 



•eribitnr, at in Pith. et Lipsiaoo e Coll. Voss. et Lips. h/abiium es commemora- 
iumo^m: nnde suspicor legendum esse gratias habUurus te commemoratum 
eam, vel, ut leviori etiam mntatione Vir Doct. in marg. £d. Colv. in Bibl. 
Reg. habilum et conwiemoratum eam, pro commemorerot celebrem : ut passiro 
ap«id plautom et Terentium, ' 14 perditom,',^ is quaesituW Noster de Deo 
Socr. p. 694. £d. Flor. * incepta probibltutn-ibat, nunquam adhortatiim.' 
Gell. VII. 3. ' servatum ire socios.' xii. 1. ' interfectum ire.' V. Salmas. 
ad Tertuli. Pall. p. 106. rae ad Met. 1. viii. p. 657. a. OiHf.— 5 FuUii 
liber, qua dignationef alii, qua digna oraiione» Elmenhorstins. — 6 Abest 
qua ab £dd. Ald. Junt. post. Oud, — 7 Ms. audwn. Coivins. Lego, haut 
dum, Brantios. Pith. qnoque airdtfai vel aiidKiii. Unde non roale Brant. 
Soping. et £d. Scriv. Aotcd dimt. Oud.— 8 Sic scriptns liber, sic etiam ultima 
editio. Ante, sed sedulo et commentabor. Colvins. Rom. et Ald. sed com' 
meniabor sedulo, ^lmenhorstins. M«s. Flor. Lips. £dd. Junt. post. Sa«. 
sec. et seqq. ^iumii» «edtflo. In £dd. prioribns sedulo et commentabor : nnde 
Bedcfa. £p. 99. quaram seduio et conmmUabor et cofiniiar. Conjicio, Glossas 
iD teztnin receptas, et acribendnm esse seduio et rtmaborj i. e. oufleram, et in- 
▼estigabo. Moltns est in hoc verbo Anctor. Vide ad Met. 1. v. p. 821. b. 
Certe non ejicerem et, nokuaMoTov enim amat Apul. nt sopra vidimus ss- 

fissime. Otcd.— 9 Pith. regU, Id. — 1 Coll. Voss. Lips. mamdi delectaitonem. 
d.— 2 Pith. ^a<if vid. Id.— S Al. mereor: al. rerereor. — 4 Honore, Omnes 

NOTiE 

s J^ memor ipsi mei] £x lib. iv. ' Latiiia] Qaa gestiebat ob decre- 
JEneidos. tam tibi statuaro. 

Petph.etVar.aas, Apul^, 8L 



898 



APULBII 



}igo:' qnod clariAsimi ct eruditissimi viri tanto testimmiio^ 
exulto : quippe testimoninm mihi perfaibuit in curia Cartba-> 
gini^sium/ non minus splendidissima quam benignissima, 
vir consularis: cui etiam notum esse tantummodo, snm-* 
mus honor est ; is etiam laudator mihi apud principes 
Africsd viros quodammodo astitit.^ Nam^ ut comperior, 
nudiustertius libeDo misso, per quem postulabat ? loonm 
oelebrem statusQ meas^ cumprimis commemoravit inter nos 
jura amicitise a commilitio ' studiornm eisdem magistris 
inchoata honeste:' nunc' postea vota omnia mea* se^ 
cundum dignitatis suee gradus recognovit/ Jam iihid pri- 

tum homrem mihi ex&iMdmi a viro nobUiisimo et doetiuimo, Eienim vtr cvmic- 
lorif , CMt vel esee duntaxat cogniium maxima gloria est, reddidit mihi ieetimoniwn 
tn Senatu Carthaginiemium, clarierimo juxta et benefieentiteinto, Ipee quoque 
ajidt ndki quadam ratione Uaidator ajtud etrof primartos Africet, Vt etdm aeei» 
pio, mieeo nudiuetertiue l^Uo, quo poeeebat loeum frequentem eoUocando meo ei" 
naiaero, retnHt prteeipuejnra amieitiet inter noe incepta hmCeete a eoeietate etudio' 
rum apud eoedem magietros: ae deiade reeeneuit cnncta mea vota pro gradiims sui 



editi ante, testimonio, CoWios. Flor. et Rom. t, testimonio e, Eimenhontias. 
Sic e Ms. Lipsti reposiiit Colv. Scc Sed prscedit * lionorem meum/ et te- 
qnitor * sommut honor est :' quare placet roagis lectio Mm. Florent. Pith. 
£dd. priorum teetimonio exidto: quippe testimoniumj tfc, SflBpissime enim idem 
nomen repetnnt pro pronomine vel reciproco solo. Oud, — 6 Msi. et Edd« 
▼ett. Carthaginensiumf et infra. V. ad Frontin. 1. i. cap. S. £d. — 6 Mar^ 
edittonis postremae hanc lectionem habet. Alii omnes, extitit, Sed astiiSt, 
tanqnam patronos cHenti. Colv. Sic Mss. pleriqne, Edd. Jnnt. post. Bas. 
sec. etc. extUit Pitli. Edd. Rom. Vic. Bas. pr. extiti Ed. Jont. pr. exititi Ald. 
Oud, — 7 Lips. postulabar. Id. — 8 Al. commUitia, Vid. Not. Var. — Noil 
agnoscit hoc Ms. cod. Colv, Pith. Ed. Junt. post. hon, inch, Oud. — l Idem, 

tn, Colvins. Flor. ttimc p. vota, Elmenhorstins. Coll. qiioqne Ltps. in Ed. 
CoIy. in Bibl. Keg. nune, Optime, scil. hodie, ut abunde e seqq. patet. Oud, 

NOTaE 



* Quod honorem meum non minus 
vereor, [mereorf] quam inteUigo'] Quid 
In hoc vitnperare possent trlstiores 
illi et seTeriores censores, non video. 
Aliquid hic corniptnm esse videtur. 
Qoid, si transponas verba iiMreor et 
inteUigo7 ac tegas, quod honorem meum 
non minus inteUigOf quam mereort id 
est, qnod ut mereor, ita sentiam bo« 
norem mihi delatum, et ex eo gau« 
dearo, ac pre gandio etiam gestiakn? 
qood sane IIK severiores «tqiie i t v M is 



censores ez anlmi soi tristitia dam- 
nare possint Tiium esto judiciom, 
caadide iector; certe coDJectnram 
neom non ieviter jnvat <|iiod seqoi* 
tnr: * quod elarisslini et eniditisaimi 
▼iri tanto honore exolto.' Aldos ha- 
bet: non Mtims vereor: ex qoo Bran- 
tios revereor : sed baod mnlto ad rem 
magis. 

* FotooMniia mea seenndMmi dignitmtis 
euee gradns reeogwovit] Id est, medio- 
ravit etiam omnia vota, qass fecerui 



FLOHIDORUM UB. III. N. 16. 



890 



mum beneficium, qnod coDdiscipulum ' se meminit. Ecce 
et hoc alterum beneficium, quod tantus diligi se ^ ex pari 
praddicat 8. Quin etiam ^ commemoravit, et alibi gentium 
et ciYitatQflii honorea mihi statuarum et alios decretos. 
Quid'addi potest ad boc^ pnecoBium viri consularis? 
Immo etiam docuit argumento 7 suscepti sacerdotii, sum* 
mum mihi honorem Carthaginis adesse.*^ Jam hoc praeci- 
puum beneficium ac longe ante ceteros excellens, quod me 
vobis locupletissimus testis suo etiam suffragio * commen- 
dat.'' Ad summam 9 poUicitus est, se mihi Carthagini ' de 



AMtfTM. JoM Vm ett prtimim heMjUwmy quod reeordatwr u fuitse maun con- 
4im^^ubim, En €t iUwi oUenm benefieium, ^Mod tvntue vtr freedieai u aman a 
me ex eeqno* Sed et reeeneuit quoque honore» tum «tmaiiacrartim, tum aliot miki 
attrUnUoi in aliie ftnmneUt et urbibus, Quid poteet a^jici ad hanc laudtUionem 
9iri eenaulariet Quin oetendit quoque raiione eacerdotii, quod euecefi^ eupremum 
konorem Carthaginie mihi delatum iri propedienu Jam hoc benejicium j^rimarium 
eet, et meUto preeetantiue aUie^ quod ipse loeupletietimue teetit laudat eitam me euo 
eujfragio, Pottremo pranUtU te eMoeaturum mihi eimukcrum (Jarthagini tuo 



—2 £dd. vett mea omnia. Id.~3 Pith. iUum pr.„M ditc. Id.— 4 Pith. Edd. 
▼ett. H diL Id. — 5 £dd. Ald. Bas. pr. quin et. Id.— 6 Ante nbiaue, et hoc. 
CoWioft. — 7 Pith, argumenti. Mox pro exceUent ibid. exioUent, Oua. — 8 Vetus 
cod. Ald. na^fragio. Colviun. Pith. comm. euffr, Ond. — Ad eumma. Flb- 
reot. et Kom. ad tummam. Eloienhorstius. Alibi dicit Auctor in summa. Sed 
otrumqne bene. Vide Fabri Tlies. Typographi, credo, errore in Has. sec. 
Colv. Vulc. Scal. Edd. irrepsit ad tumma. Juveo. Sat. iii. 79. ' Ad snmmam/ 
•ed volgo Mss. Serviaoi in tumma ad Virg. JEn. iv. 237. Oud. — 1 Vulg. Cor- 



NOT« 



pro ejos progressn et evectlone ad 
omoes suas dignitates, et hoc intel- 
ligit iofra, cum dicit, * ecce et hoc 
«Iteraro beoe6€iom, qood tantus di- 
ligi se ex pari praedicat.' 

^ Immo etiam doeuU argumento siis- 
cepti eaeerdotU, «umfiiiiM ndhi honorem 
fiarthaginie adesse'] Dixerat oimiram 
JEmilianos Strabo Apuleium ea esse 
doctrina, ea morom probitate, atqne 
«0 religiooom peritiay ot procoldo- 
blo evasoros esset propediem Pooti- 
ftn Maximos, qoi sommos Carthagini 
lionos erat, quemadmodum et Komse ; 
atqoe eum jam habere prsBrequisi- 



tam conditionem,8acerdotem scilicet 
esse : ex solo enim sacerdotnm colie- 
gio creari poterat Pontifex Maximos 
Roms,quem moreoi etiam verisimile 
est Carthaginieoses, com Romanis 
legibusy suscepi^se. 

c Suo etiam euffragio commendal'} 
Cum Maximo Ponti6catn dignum 
praedicat, atque eum propediem ad- 
epturomy qoa re Carthaginiensium 
anlmos io Apoleii favorem qnodam- 
modo prseoccupabat, ac sno snffragio, 
quod maximi momeoti erat, otpote 
viri consularis, ceterorum soffragia 
videbator io faturom spondere. 



900 APITLEII 

suo statuam positurum : vir, cui omnes provincias quadri* 
juges et sejuges curms ubique gentium ponere ^ gratnlan- 
tor. Qfiid ergo ' superest ad honoris mei tribnnal et colu- 
men/ ad laudis meas cumulum V Immo enimvero quid 
superest? ^milianus Strabo^ vir consularis^ brevi votis 
omnium ^ futums proconsul, sententiam de hoaoribus meis 
in curia Carthaginiensium 7 dixit: omnes ejus auctorita- 
tem secuti sunt» Nonne videtur boc vobis senatusconsul- 
tnm esse ? Quid ? quod et Carthaginienses omnes, qui in 
iUa sanctissima curia aderant, tam libenter decfeverunt 
locum statuae,' "^ ut illos scires^ idcirco alteram statuam,* 
quantum spero, in sequentem curiam protulisse^ ut salva 
veneratione, salva reverentia' consularis sui^ viderentar 
factnmejus non semulati, sed secuti: id est, ut ^ integro 
die ' beneficium ^ ad me publicum perveniret. 9. Ceterum 

«Tff : vlr^ eui tmtvertiv pr&vmeuf gaudent cottoeare Mqui cwm§ ftuufr^itfe* et 
•^Mga. Qmd igUwr detuieratur amptiuM ad §oUum ei/aUigium mei kauoris, et ad 
eumuloHemem mea glorim t Immo emm quid resiat f JEuulimua Sirabo^ cir c<m> 
fvlarif, propadiem /uiUTua Proeoneul $eeundum denderia ojfmiiiiR, dixU eenteuiiam 
de konorilma miJu exhibendiM in Senatu Carthaginieneium: cuncii asiend mmt ^ 
nuetoriiati, An imii hoc vobie ffidetur eau decretum Senatuat Qidd? quod et tnit- 
veni Carth4tginienaea, ftii eroiif iit iUo auguatiaaimo Senatu, tam volenter conati' 
tuerunt locum mea ataiutt^ ut agnoacerea iSo«, ti< apero^ ideo tantmm diatuUaae ro- 
gaiionem dc aliera aiatua mUU coneedenda in proximum Senatum^ ut inviolato Ao- 
norCf et aalva venerationef qnam debent auo civi ^conanlari vtro, vitfemiliir iioii irmtf- 
iifSy aed aecMti fjuafaetum : hoc eat, ut puhliam mnnua mUU de/erretarr aotido dic 



^*-^^^^*^» ^^^ 



ihagmem, CoWia8.--2 Vetat, paTere, CoWias«~S Pitb. Edd. Ald. Jant. Bas. 
pr. igUnr. Ood.-~4 Al. admen. Vid. Not. Var,— 5 Pilli. emhicnbtm. Oud.— 
6 Votie repotuiy quod in ▼eteri etset, ralis omii. £ vulxatit quidam, «oci« ont. 
quidam, roco omii. ColTins. Pitb. quoque tatia. At Ms. Florent. cum Colv. 
dec. votia. Edd. Vic. Veo. toeia. lEAd. Jnnt. Ald. Bas. voce. Pro Strabo 
vir Pitb. vir Straho. Oud.~7 Amplius in Ms. lib. ciiritf e« Karihagin, CoU 
▼ius.— 8 Vid. N. Var.— 9 Sic Mss. Fior. FoIt. Lips. Pith. Edd. Kom. Vic 
Jant. post. Wower. lo aitis Edd. Ulo» Elmenh. et seqq. ejecerant prave 
banc vocenn. Oiid. — 1 Salva revereniia delet Lips. Id. — 2 Vet. Kb. tdem 
ti%iie, Colvius.— S LegOy ut de integro benrf. Brantius. Minns bene 

NOTiE 

^ 7am Ubenter decrevenmt locum «Id- confidere ait eam proxima cnria sibi 

iuof] Quam ^Emilianns Strabo velle dectetum iri. 

se Apuleio de suo ponere dizerat. ' Integro die] Nec alterins statnse 

" AUeram aiatuam'] Publicis Car- mnnere jam occupato, qoalis erat 

tbiqsiiiieosinm sumtibus locandamy illey quo locum petenti ^milian» 

ut hac oratione caliide poscit, cum se Straboni Senacus decreverat. Bran* 



FLORIDORUM LIB» III. N. 16. 901 

memineraDt optimi magistratas et benevolentissimi princi- 
pesy mandatum sibi a vobis,' quod volebant^ Id ego ne- 
scirem ac prsedicarem ? ^ ingratus essem. Quin etiam uni- 
verso ordini vestro ^ ^ pro amplissimis erga me meritis, 
quantas maximas possum, gratias ago atque habeo, qui 
me in illa curia honestissimis acclamationibus decoravere, 
in qua curia vel nominari tantummodo summus honor est^ 
Igitur^ quod difficile factu erat, quodque revera arduum 
nobis* existimabatur, gratum esse populo, placere ordini, 
probari magistratibus ' et principibus ; id (prsefiscine ' dix- 
mm lY jam quodammodo mibi obtigit Quid ^ igitur su- 
perest ad statuse meae honorem, nisi aeris pretium, artificis > 
ministerium? quas^ mihi ne in mediocribus quidem civita- 

Pom iUi opHmi MagiMiratut, tl proeerti fimntiigimi reeordabaUur, id quod ck- 
piebant/idsu iptia prascriptum a vohu, Ego vero koc ignorarem? et nonjaetO' 
rem T eaaem ingratua. Quinetiam reddo et memini gratee ^uam maximat queo toti 
veetro ordim, ob maxima ^jua m me benefteia. O voa^ q^ui me honoraviatia konea^ 
tiaaimia aeekanationibua in illo Senatu, in quo vel aolum nominari eat maxima 
gtoria, Itaqne^ qnod erat diffieile faetu^ et^ quod putabamua quidem eaae diffieiUi' 
flMtM, aeilieet plaeere populo, eaae aeeeptum Senaiui, approbari a Magiatratwua ai' 
que optimatibuaf id (abait verbo tnetdta) jam quadam raiione mihi evenit. Quid 
reatat ergo ut fruar konore meee atatue^, niai pretium crrw, et mereea atatuarH t qum 



^«s»«^^«s#>^#^« 



Brant. Rectios Lipsios : integrum dein. Ond.— 4 Ed. Bat. pr. nolebant. Id. 
—6 /d ego neae. 7 haud pretd. Veteret edit. Id ego nea. ae pretd. Forle 
etiam, id ego ni aeiremt ae pradiearem. Colvius. Mst. et £dd prioret aa 
pretd. nnde G. Vossiut facit neepr, Qnod Colv. conjecit, id ego m aeirem ae 
prad. ingratua «sscm, margini qnoque allevit Lipt. Sed fortan iarb aoawf rh 
nan latent in prs^ced. verbo neaeirem tubintelligendnm ett : de qua re egi ad 
Met. lib. vi. p. 181. Pric. et ad Lucan. lib. ii. vs. 378. Oitd.— Edd. ante 
Colv. habent fiosiro et carent pro: qood etiam exnlat male a Colv. Id. — 
7 Ald. konorum. Colvins. Item Jont. post. Oarf.— 8 Scriptns liber» nd. 
Colvins. Item Pith. OMd.— 9 CoH. Voss. Lips. prob. a mag. Id.— 1 Vid. 
Not. Var. — 9 £d. Vic. quod: mox pro ntst Pith. non. Ond. — 9 Vulgo cnm 
copola, et artifteia. qn« rectins abest a libro scripto. Colv. Ea qnoque ca- 
rent Mss. Florent. In Ed. Ald. est artifteHa. Oud.— 4 Ed. Vic. qua. Id. — 

NOTiE 

tlnsreponitfdflnlf^ysednthilemen* aut se ipse landaretiropensins, ant 

datione opus. ab aliis laodaretur : atqiie ideo com 

t A vobia'\ Popnlnm Cartbaginien* se aut alium qnempiam laudare nt, nt 

sem affatur. a se arcerent invidiam et fascinatio* 

^ Univerao ordini veatro^ Senatni. nem, addebant hanc vocem • prse- 

> Prafiaetne dixerim} Insederat sn- fiscine/ vel < profiscini/ ant ' absit 

perttitiotit Veterum animit oplnio» verbo invidfci.' 

pericnlum ette a fascino, com qoit 



902 APULEII 

tibas nnquam defaere;^ ne ut Carttiagini^ desint, nbi 
splendidissimns ordo etiam de rebus majoribas jndicare 
potius solet, qnam computare. Sed de hoc tnm ego ^ per- 
fectius» cum vos efiectii^s.' Qnin etiam tibi, nobilitas 
^ senatornm, clauritudo civinm^ dignitas amicomm, mox ad 
dedicationem statuae mesd, libro etiam conscripto, plenins 
gratias canam, ^temqne 7 » libro mandabo^ uti per omnes 

nunqMOM dtfeeenaU, ne in parrrii quidem urkibue : nednm me defleumt Cartkagmi^ 
nbi illustriseimue Senaiua eolet potiue decemtre, quam eupputare de rebue etiam 
tnaximi momenti, Ai tune ego agam de hoe fueiu», quande vo» ptue effeeeritie. 
Quinetiamt o nobile» Senatoree^ inelyti eivee, digni amiei^ referam grate» fueiue 
l^rOf quem mox componam pro dedieatione mea etatu4By et jubebo ilium Ubrum 



^^^^^ *^^^ *»^ 



5 Al. n/e dum Cart.—6 Rom. Ven. Bm. 1. tamen ego, CoWins. Item Pitli. 
Correcttim Jam a Becicliemo. Oud, — 7 Cantatiue. Alii habeDt eanaeina, 
Pyrrhas. Pleniu» graiioMy eanaeiueque Ubro mandabo, Scriptua codex eanen' 
tique, Basil. poster. canadque, Bap. Pius te»fatnr qnosdam legere» caueu' 
tiueque: et ipse reponit, eapaciueque, Coivios. Fulvii et Lipsii Ms. eanentiqiua 
libro, Lego : canam ocyueque Ubro, Scioppius in Symbola. Ambigo an ApnL 
dixerit : canaciu» graiiae libro mandabo, insolenfi phrasi. Certe Cato ' emacem/ 
Virgil. ' sternacem equum ' dixit. L. si qnid. D, de sedii. rdicfo. * curra- 
ceni vigilacem.' Libri scripti fere omnes: canentique Hbro, Fortassis: ple- 
mMs gnttifu canam, Uemque Ubro, Wowerins. Scioppins p, g, canam ocyu»que 
Ubro M. in Flor. 2. p, g, canaciueque l, m? ascriptum ad marginem a manu 
recenti, p. g, canam, inque libro nundabo, qnod perplacet. £6iifliAorsftiit. 
Canaeiueque 1, m, est Ms. Florentini, Codd. Becichemi, Edd. vett. Colv. Elm. 
ac Scriv. lectio, sine dnbio vittosa, licet eanaeiu» explicare coBentur Beci^ 
chemi, el Colv. sive, majore sono, ab adject. ' canax/ quod non iropro- 
bat quoque B. Pius tom. i. Tbes. Crir. p. S68. vernm tiini omnino abiin- 
dat Tos iibrOf qnm jam prncessit et delenda Tidetar Cl. Bnrmaiui. in Misc. 
Obs. vol. II. p. 192. In altero Flerent. et £dd. Jnnt. post. et Bas. sec. legitiy 
eanaeique Ubro. At nec hoc placet, licet adject. * eanaz' non omnino dam- 
nare ansim. De adjectivia in ax v. Hoins. ad Ovid. Am. ii. 6. 83. et alibi, 
Wower. hie loci. Coll. Voss. Lips. gratiue, Vulc. ScaU tenaeiueque cum 
Burni. Alius ibid. Misc. Obs. eumulatiu»que : qnod nimis longe abit a Mss. 
Et in liis omnibus, ut et in lecttonibns Pyrrbi et Bapt. Pii alHindat rh libro, 
Vir D. in marg. Ed. Colv. in Bib. Reg. agam oeyueque, E Mss. Fnlv. Lips, 
eanentique conjecit Sciopp. reoepitqoe Floridas eanam, oepuque libfo m, 
Reete eanam: nau sic di8ert« unas Florent, pro varia lectione babet: alte« 

NOTA 

^ Qute mtfct ne in mediecribu» quidem sios prsedicabo, qnando vos statnam, 

eivitatibu» unquam defuere] Supra : quam spero decreturos, reipsa mihi 

' qoin etiam eommemoravit, et alibi decreTeritis, ac posiieritis. 
gentiom et eivitatnm honores mibi ^ Canam, itemque [ocyueque] Sio 

statHarnm, et aKos decretos.' emendavit Scioppius, qnem secntus 

' * 8ed de hoc tum ego petfectiu», cum snm. Vutgo est corrupte canaeiu»' 

vo» effectiue] Hoc est grates vobis 911«. 
majores agam, et beneficia vestra fa- 



PLORIDORIJM UB* IH. N. 17. 903 

{Mroviocias eat» totoque abhliic orbe> totoqae abhinc tem-» 
pore> laudes beoefacti * tui ubique gentium semper aunorum 
reprsesenlet. 

NuM. XVII. Yiderint^ quibus mos est oggerere semet 
otiosis prsQsidibuSy^ at impatientia linguse ' ° commendati- 
Qnem ingenii qaaerant» et affectata amicitiae vestree specie ® 
glorientur. Utruroque p enim a me,^ Scipio Orfite,' longe 

pervagari cuneiat fnrovinciaa^ et exhibere iaudee vetiri beneftcii per omnem kinc 
$erfarum arbem^ et per wme tempue aequenaf apud omnes naHoneSf et per onmii 
aiatee, 

IUif qui eoUH nmi eeipsoe ohtrudere prcBfectia dum vacaiUj eoneiderenif ri voluMif 
qmm^ comparenH taudem suo infenio ex iniempenmtia $ua Hngua^ ei euperbiant 
ficia timuUdume vestrte amlctiur. Nam hac duo vitia muUum aliena suni a mCf o 



i»^^^«^<»<»^^'^^» 



mm non placet. Wowerii coiyectnrani ▼erioreoi exiitimo ; nisi ▼elis cnm 
Elmenb. prsoptare, qnod eat in eodem Florent. canam inque Ubro. Melins, 
tamen itemque vel eique. Ait Auctor le libro conscripto pienina ei gra- 
tias per carmen actnnim, eideroque lilMro mandatoruro, ut per omnea eat pro* 
vinciaa, &c. Hia tamen omnibua coojecturia amotia vide potiua, num ex 
cameniique vel canam inque acribendnm Gracanicoquey nt promittat ae Qraece 
librum gratiarum conacriptorum, qoo per omnes eat provinciaa et nbique le- 
gator. Paaaim Auctor * Orecanicua utitur pro Oraeco. V. ad Met. iib. i. 
p. 11. a. Cogitavi aliquando Gracadua: nam in Apol. ' Oraecatior oratio' 
et Tertutl. de Pallio c 4. p. 26. < Orflecatim.' Pro uti Lipa^ ut. Ond.— • 
8 Coll. Voaa. Lipa. et Pitb. beneficiL Ed. Baa. pr. ben^aeii, Id. — ^Q Oggerere 
seei oi, pr, Reatituendum dubio procol oggerere seae^ vel oggerere ae nec oiuma 
vel negoiiosis BrtBaidibuSf uiimpmdeniialingum. Crebro haa vocea * impudicltia/ 
* impndentia, * imprndenti»,' ' impatientia,' locnm mntnnm invaaiaae comperi : 
al qnia exempla qnttrit, adeat ootaa doctiaaimi Stepbani Pighii amici mei- ad 
Val. Maximom: noc ampliua etiam aecundo de Aaino a Pariaien. merito 
legebatnr, sensit imprudentiee sua labem, com ante vnlgaretnr, impiidictluv, 
i|nod noB niai ab imprndentilMia ibidera snppositum. StewecK. Ma. gerere, 
JLegcndum pnto, semei otioais. Colviua. Legerim, exotiosis vel exitiosis. 
Brantina. Ptih. koc gerere se ei o, Mas. et EckL ante Vnkan. se ei ot. qui 
v^ semet recepit e conj. Colvii ; aive potiua Lipaii, qni allevit quoque odioais. 
Scriv. expnlit t^ ei. Prave Brant. at meiiua Stewech. ae nee ot^ vel negoi. 
Oad. — 1 Ferte : impotentia. 8ciopp. In Symb. Sive incontinentia linguffi et 
prnrigine dicendi. Perverae itaqne Stewech. impudentia, et Soiopp. tmpo^- 
tia: qnod temere in textnm recepit Floridua. Lfb. ii. Met. p. 31. Pric 
' Impatientiam Veneria meae monatrana,' ubi videPric. lib. vii. p. 131. ' Im- 
patieotia prodnctna dicere volni :' enm aroptiua tacere nequiret. Vide et 
lib. X. p. Sll. lib. XI. p. 264. Pric. Oatd.— 8 Vnlg. <n» «> ««. Colviua. ^'nf 

NOT^ 

" Impatieniia llmpoientid] Hngua'} obtrectationem et maledicentiam : 

Ita idem Scioppins. In vulgatia eat argnmento aunt qnaa aeqnnntnr. 
iuspaiientiaf quod etiam toierabile, nt- * £< affedata amieitiaf vesira specie'] 

pote in idem recidena. Impotentiam Hoc eat, aimulantes et jactantea ae a 

lingaae intellige hic ^kvapiaM, loquaci- vobia amari : patet ex sequentihua. 
iafem, qna ae auaaque dotea ad fasti- P Uirumque'] Loqnacitaa et jactaii- 

dAnm iiaqae pnadicant; non ajitem tia. 



904 APULEIt 

abest. Nam et quaatulamcumque ingenium menirf jam-^ 
pridem pro captu suo horoinibns notius est, quam ut indi- 
geat novae commendationis. £t gratiam tuam tuorumque 
similium ^ malo, quam jacto : magisque sum tantn amici- 
ti» cupitor/ quam gloriator : quoniam cupere nemo, nisi 
vere putet»** potest ; ^ potest autem quivis 7 falso gloriari/ 
Ad boc ita semper ab ineunte sbvo bonas artes sedulo 
colui ; eamque existimationem momm ac studiorum cum in 
provincia' vestra»' tum etiam Romse penes amicos toos 
quaesisse me, tute ipse locupletissimus testis es: ut non 
minus vobis amicitia mea capessenda sit, quvn mihi ves- 
tra est concupiscenda.' ' Quippe non promte veniam im- 

Seipio OrJUe» Ingenium eiUm meum, quanhmms tit porpKm, Jamdudum mmi$ 
cogmium eit $ecundum euas viree hamimimM, ^m ui epus kabeut nora eommenda" 
tiene» Et magia eupia amicitiam tuam et tui eimiUumy iguam eam Miento : et eum 
magtM eroptator tantm amieitut, quam ^juBJactator : quia nuUua poteet optare, nin 
reipaa exiatimet rem eue optabUem: at quiUbet poteat ee jatiare /aUo, Fraterea 
me Mtudioee eemper ineubui bonis artibus ab initio meee vitee, et tu ipse es mUd Iscti- 
lentissimus testis, me com p aravisse miki talemfamam vita et dodrina apud tuos 
familiares tum tn vestra provineia, tum maxime Romee : ut mea amieitia non sU 
vobia minus acceptandoy quam vestra mihi est expetenda» Etenim non Ubenter 



est qtioqiie in Pitb. Pleriqne taroen Mss. eiitm. Ocid. — 3 £d. Vicent. &•- 
pioffite. V. Spon. Misc. p. 269. et alibi. Id.—4 Al. tuique sim,—5 Coll. Vom. 
Lips. cupior, Oiid.— G Pitfa. Coll. Voss. Lips. Edd. Jiintinfle, Aldi putem. 
Fuitne nisi vere, ui putem, potest. Lipsitis coujecit ntst mereri. Tb putet de- 
leri vult Vincent. Contar. lib. i. V. L. c. 5. Exalaf t^ potest a Pith. CoH. 
Voss. et £d. ViUc. pr. /d.— 7 Pitb. et Lips. ^tits. Id. — 8 Lips. tum m. Pith. 
ctfm €ffam pr, Id. — 9 Al. nostra. — 1 Ald. cupiscenda: Roro. ineoneupiseenda, 
Inconcupiscere, at infra lib. iv. Incognoscere : ' Ut incognosceret» more 
inKenii homani, qaisnam esset.' Hac verbortim compositione gaudet Noiter. 
Ad enm modum lib. viii. Metam. ' Incoactum lac' dizit. £t ideo recte 
scriptora infra de Deo Socratis : < Atque ideo intemperare et regere ea, 
qnorum curam fnerit dilijKentiamque secata.' Sic IntriDnere apvd Pliniiim» 
nbi Trajanus ad illum : ' Possuroos eorum desiderio indnlgere, modo ne qiiid 
ideo intribnant, ant minns illis in posternm fiat ad necesaarias erogationea i* 
id est, contribnaot ; ut Intributiones in jure nostro non semel, pro contribo* 
tionibns. Colvius. Inconeupiscenda. ^ Sic Aldns et Rom. alii, eoneupiscendeu 
Vide Indicem. £hii€iiA. Mss. Florent. Fulv. Lips. £dd. Ba». CoW. Valc» 

NOT« 

4 Nisi vere putet"] Snbintellige td • Coiiciifiuceiida [tMoitaipM.] Sic lege 

quod etqnt esse optandum : aot aliqnid nno vocabulo : ' inconcopiscere ' eat 

aimile. vehementer cnpere: et particala tis 

' falso gloriari] Nempe se conse- hoc loco non negaty sed aaget verbi 

cutam quod revera non eit consecu- significationero. Siciofralib»iv. ' at 

tus. iocogooicerety more iogenii hiimMil^ 



FLORIDORUM LIB. 111. N. 17. 906 

pertire rarenter adeundi,^ assidnitatem ejus requirentis est : 
summumque argumentum amoris, frequentibus delectari^ 
cessantibus obirasci, perseverantem celebrare, desinentem 
desiderare : quoniam necesse est ejusdem esse^i * cujus an- 
gat absentia. Ceterum vox cohibita silentii perpeti usu 
non magis juverit,^ quam nares gravedine oppletae^ aures 
spiritu obseratse^ oculi albugine obducti. 2. Quid si ma- 
nus manicis restringantur 1 quid si pedes pedicis coarc- 
tentur ? ^ jam rector nostri animus ant somno solvatur, aut 
vino mergatur> aut morbo sepeliatur? Profecto^ ut gla- 
dius usu splendescit, situ rubiginat/ ita vox in vagina si- 
lentii condita, diutino torpore hebetatur.7 Desuetado om- 

igfutaeere ei, qui raro toMium eomfeniat, eet komini$ qui optet freqaentiue aAiri ah 
iUo : et maximum indieium amorie ettf gaudereaaeiduitate amicorumf iueeeneereiptio 
eum detinunt not adire^ laudare tfiim, qui pergii noe frequenturej eeetantem vero 
deeiderare : quia necette ett iUum nnMri, ciefiu abtentia eruciai» Porro vox cow- 
prettajugi tilentio non phu proderitf quum narea obttructa dettiUaiionef aurtt 
etautaftatu, et ocuU obtelati eataraeta. Quid^ ti numut vinciantur vinculit ? guidf 
tipedet conttringaMtur compedibutt mentlauiem guberwitrix nottra, vel relaxetur 
tojtotey vel abtorheaiur vino^ vel inivoivaiwt etgritudinef Cerie^ quemadmodum 
eneit niteteit utu, eontrakU auiemferruginem ceatationej tic vox ineluta in vagina 
iueitumiiaiitf retundiiur Umgo torpore, Detuetudo ereat omnibut tegniiiemp teg" 



►**. 



Scal. Wow. concupiteenda, Bas. pr. ett eoncup, Vicent. et seqq. ett cupitc, 
Temere et affectate Colv. Elmenh. Scriv. Florid. ex corrupta lectione Ed. 
Boman» arripaerant inconcupitcenda, Addicit quidrm Coa. Pith. sed nisi 
alii et vetustissimi addixerint, non facile credam. Oud. — 2 Vid. Not. Var. — 
S Notandua hic locns, ut mntilus : qui forsitan ita supplendos, Qitoiitaiii ne- 
eette ett ^utdem grutam ette pratenttamt c^jut angai abtentia, Colvios. Locus 
motiltts, cnjns hic sensus : Necesse est te eios cnpidum esse, cnjus aogat ab* 
sentia. Sciopp, tn SynUf. Supple amorem, Hoc est, necesse est iilos amari, 
amorem pertinere ad illos, quorum, &e. Florid, Male. SimpUciter sub- 
intelligo superiorem vocem amorit: hoc sensu: Necesse est, eum quoque 
similiter amare te, cnjos absentia te angat : nisi malis scribere cnm Philom. 
Pisano in Add. £d. Junt. post. ^tttmodt, sive talem, talique animo esse. Pith» 
efiitdeai. Ond. Ornteras xvir. 2, quon, n, e, cupitum etse, Id. in Addend. 
—-4 Vid. Not. Var. — 6 Vetns lib. earcereiiliir, novo verbo. Colviua, F. coor- 
eeoaliir. Brantius.-*6 Rubiginat, Pith. robig, Fabri Tbesaurus habet niM- 
ginaiur, Male. Neutrum est verbum, pro rubiginem contraho. Olossiey 
Knbigino, lovfjm, ut apod Theophr. Char. 10. kKm Uf/Uvat, nbi vide Dupor- 
tum. Oiid. — 7 £dd. Aid. Junt. post. corrupte torpere kabebatur, Al. teu^e 

NOT^ 

qaianam esset :' et Hb. tiii. Meta* tem incoactnm.' 

morphos. p. 538. * lac incoactnm/ pro < Qifoiiiam necette ett ^uadem eaae'] 

* ooncretoni.' ' Enm rogavit nnus e Supple amoren. Hoc est, necesse esl 

Dostris» haberetne vasnoi lacte, vel illos amari, amorem pertinere ad il« 

adfaoc liqoldom» vt 1 in casenm recen- lot, qoorumi &c. 



906 



APULSII 



nibos pigritiaai, pigritia veteniam pwit' Tragoedi adeo 
ni qnotidie prockunent, cUuitado arteriis^^ obolescit 
Igitar identidem boaodo pargant ravim/ ^ Ceterom ipsins 
vocia hominis exercendt ^ cassas labor snpervacaneo stndio 
plorifariam soperatnr. Siqaidem voce hominis et taba 
rodore torvior,' * et lyra concenta variatior, et tibia qoesta ^ 
delectabilior, et fistula sosonra^ jacondior^ et boccina^ 



fitiio vtro mnmdmtiam, TmgmU putfuif nki dmkmmU fwltftV, darUat wof 
/acessit ab iomm guttwe, Ergo exfmrgani raueedinem iuHi!de clamUando, Porro^ 
irrHu» M>or esercimdcB iptme voei» kKmaiuB frineitar miaUia modie cara Mper^kM. 
Nam vox hamami $irid£t/eroeiu$, ^uam tuba^ et tmagia dieerm ett m »ua eaueeuiu^ 
^uam /yra, et Jucundius queritur fuam tiifia, et eunarat euaviu» quamfietula^ ei 



hab^mtur. Hinc Scottui Obt. Philol. Ub. i. c. 6. tampare kaetatur. Scd ter- 
yore rectc Mn. cnm Edd. rcliqois. /<<.— 8 Pro iarit Pitb. pariat, Id«— « 
9 Arteria. Potios, arterii»^ nt in aliit. Colviu». Mss. et Edd. Vctt. cnm 
Colv. &c. artera», Aldnt tamen Jnat. post. Bas. sec. Scriv. Iiabent arierim ; 
nempe asperae. Sed et N. 10. ' ▼enamm pulsus inconditos.' Ond.— '1 Ms» 
n^um: aliiis : roaiMm. Fnlvius putabat : mtmm. Moz lego : exmreeudi «os- 
»u» labar» £t infra : arMun iu»tigati eUmgare». Et : propitutvohoUa». Scaopp. 
in Symb. Nescio cur pro Plantina voce ravtm sive rancedincm, Edd. Jnnt. 
Ald. dent raucum, et Ursinus vtlit moum e Mss. suis, qni liabent rfl|;Mm vel 
ranium, Oud.— 2 Vid. Not. Var.— 3 Vox hom, tuba ruaore torviar. Sic qni- 
dem Vulc. Scalig. Elmenh. Scriv. Fiorld. edidere contre mentem Anctoris, 
ut existimo; qni ait variis instramentornm et bestiarnm vocibus ac sonis su* 
perari quidem vocem hnmanam, utpote angnstiorem ^sic ipse Ap.), sed eam 
majorem habere ntilitatem mentiDus. In Mss« Pitn. Lips. Edd. Rom. et 
Vic. est vocem, In Ms. Florent. voce», In reliquis Edd. voce : qnod omnlno 
retineo, donec lux mfhi clarior boc loco affulgeat Si nominativnm malis, 
videtnr scribenHnm e Mss. reliqnis vox e»t, Pro tuba torvior Ms. Lips. tuda 
tordior. Ald. ^ic^. Oiid. Unice verum eit vocr. 3\i^, 2yra, ^"^. snnt nomi- 
nativi. Mentione tragcedornm clamorisque eornm facta, agere incipit de 
vero vocis humanse uhu, magis ad utilitatem mentinro, quam delectationem 
anriimi adhibendas. J. Boeacha.-^ Pith. questu», Oud. — 5 Vide ad Metam. 
init. Pith. sMfsu. Id.—6 Ms. Lips. bueiuaf ut passim. Id,—7 Sic vetns cod. 

HOTJE 



« Arterii»] Non arteriis plnribnt, 
sed uoi, aspern nimirnm sen laryngi, 
qui soprema ejns pars est, cojnsque 
ope vox editnr. 

^ Boando fmrgaut mmm] Plaut. in 
Prologo Pmnuli : * Exsurge, pr«co : 
fac popnlo audientiam. Jamdudnm 
expecto, si tunm officium scias, Ex- 
erce vocem, qnam per vivis et colis. 
Nnm, nisi ciamabisi tacitnra te obre- 
pet fames.' 



" Et tuba rudore foroior, tfc,} Ob- 
serva Apnleiom hic tubam a bncciM 
distingnere, ut et tibiam a fistala, 
Quidam discrimen tubam inter et 
buccinam statuunt, quod bnccioa 
cornea sit, et litui modo intorta, clen- 
disqne armeotis inserviat, tuba vero 
argeatea ant vrea, et adhibeatur ci- 
endis viris, Martiqne accendendo. 
At tnbam buccinamqne promlscue 
nsurpatam passim inventas. 



PLORIDORUM LIB. Itl. N. 17. 907 

significatu longinquior. Mitto dicere^ mnltoram^ animo* 
lium immeditatos sonores,' distinctis proprietatibiis admi- 
landos: tttest taurorum gravis mugitus, Inporam acutua 
ululatus, elephantoram tristis barritns» equoram hilaris 
hinnitus : nec non avium instigati clangores^' nec non leo- 
num indignati fremores/ ceterasque id genus voces anima* 
lium ^ traces ac liquid»/ quas ^ infesta rabies vel propitia 
Toluptas ciant.^ Pro quibus bomini vox divinitus data^ 
^gustior quidem ; sed majorem babet utilitatem mentibtts* 
quam auribus delectationem. Quo nmgis celebrari debet 
firequentius usurpata» et quidem^ non nisi in auditorio/ 

midUMr rfnMf tMf qumn bucciM. N4m lo^u9r de voeibm fktrimoruM tffmmilmm fii« 
articuUUiSf qtuB wnrabiUB nuU ob dxoeraao j^oprietaiea : veluli gravie nmgiiue pro* 
ftriue est iaurorum^ ubUaiue airguiue imporumf barrUu» mesttus elephauiorum, Ueiu» 
hitmitue e^ptorum: euut quoque eauiue auium ineiiaHy etfremetue iracuudi honums 
ai^ue aliof ^uemodi auimaHum vocee/eroee» et elarm, quae vel inceueiue Juror^ vel 
biamda volupiae exdteni, Quarum ieeo vox a Deo iribuia eet honnmbue minor 
quidem : «t afert plue eommodi animie, quam voluptaOe auribuew Quaprefter im- 
gie eolenda eei uimuioeaetepiuef ei eane non alibi quam in conctoiM, preuiie tanto 



Rom. dicem: Bas. i. ean ceteris, decem, Colvias.— 8 Alii muiorum^ probante 
Oud. — 9 Jmmediatoe. Immediiaioe legum. Pyrrk, IrnmedHatoe eonore» potins 
Bcribendum potavi, qaam immeiMatoe. Virgilias : ' Agrestem teuni medita- 
l>or amDdine mnsam.' CoMue. Pretiilerim immediotoB: pariqae limaSido- 
ninm in Epistola de Theoderico rege adraaerim. Er. Putean. Immediatoe 
feosu caret| nec Latinum est. Recte Mss. Florent. Lips. et Ed. Junt. post. 
immeditaioa. Sic Met. lib. ii. iait. ' iOimeditatas incessus.' nbt ▼. Oud. — 
1 Angoree. Becicli. recte castif^t honc locnm, avtum inst. elangores. Colvins 
in Omiss. Qnia angnstiore gattnre simt. Pyrrh. Sed bominis vocem esse 
angastiorem dicit Anctor. Mss. Lips. Pith. et £dd. ante Wow. habent ta- 
men angores, G. Vossius conjecit ovium rnst, angores; nt balatas significetar* 
Pro eo tacit, quod Apnl. videri posset bic loqni tantum de quadrnpedibns; 
qnia bis snbdit rnrsus * leones;' et mox demum de avibns agtt. Verum iliic 
oe avibns dutce canentibns sermo est, bic de gravi sono; qnare non est, cnr 
liic aves omiserit, majores prssertim, qntbas incondita est vox et propria 
^ clangere.' Vid. iiillian. H. Anim. v. 61. ad Met. Hb. ix. p. 656. b. CUtn- 
gores ergo nierito e snis Codd. prstnlit Becicbem. £p. 99. nt est in Florent. 
et conjecit Groslot. atqne ita Sciopp. Wow. Scriv. et Florid. Oud. — 2 Fre- 
moree: eetereeque i. g. roc. an. Nihil homm in scripto exemplari. Coloius, 
£d. Vic. Pemos. M.frenores. Oud.— 8 Ed. ATdi 9tta.Id.— 4 Becichem. Ep. 99. 
viilt eieni. Sed estsnbjnnctivns a * cire.' Vid. ad Met. lib. viii. p. 624. b. 
/d.— 5 Coll. Voss. Lips. caret r^ et. Id.— 6 Auditorio. Sic Romana editio. 

NOT^ 

7 Leontim indignali fremoTesl Ragi-> feroces non floere,Bed magno impetn 

tns vnlgo dicuntnr. extrndi, et gnttnr soa asperitate ra- 

* Liquidai] Lenes, bland», qnje le- dere videantor: eC bse funt, qnaa 

niter fluant : cam contra troces et mittit infesta ralyies. 



908 APULBII 

tanto viro prsBsidente, in hac exceUenti celebritate malto- 
rmn emditomm, maltoitim benignomm. 3, Eqaidem^ etsi* 
fidibas apprime callerem, non nisi confertos homines con- 
sectarer.^ In solitadine cantillavit ' 

Orpheas in sylvis/ inter delphinas * Arion, 
qaippe, si fides fabalis, Orpheas exilio ^ desolatas, Arion 
navigio prsBcipitatas.* llle immaniam bestiaram delini- 
tor ; ' hic misericordiam bellaaram oblectator : ambo miser- 
rimi cantores, qaia non sponte ad laadem, sed necessario ad 
salatem nitebantar.^ Eos ego impensias admirarer/ si 
hominibas potias, qaam bestiis placaissent. Avibas hsec 



«tro, «1 htu iitiuM frepMiim piurimrum doet&rmm^ pfariiiMnMi betuvohr mm , 
Cirte pmmm$ edrmn egregieJUAui camere, mm qmmreremmnmagnMeteiitM k&mu* 
1M». Cmmmmmi im eolUmrio ioeo^ < Orptima im memmribmo, H Ariom imier dOfU- 
«m/ iwfi^ it crodtndmm eot /mbmUot Orpkemo exitio r^egmime im ooiiimdimemtf 
Ariom deimrbmimo ex navt. lUe miHgaior crudiUmm ferarmm ; hie obieetaiar Mf»- 
rum mioerieordium: Mierqme emnioreo vtf e U ei o oim i; qmoniam td mMebanimr mom 
mUro md gloriam oUnparamdam, oed meceooario od omam eonoervaiionem, Ego aitra* 
rer eoo magio^ « piaaaaotni potimM kominibna qmam beUmio, Hm ooUimdineo eerie 



^^»»i*<»^»^ #>»>»» 



Mft. 1» amdUorio, Viilgati alii, adjmiorio, Colvios. Dicta de Toce hnniaoa 
lianc credo scriptaram deftiderant, eeiebrari debeif freqmentiuo uourpari et qoi- 
dtm non niti audHorio^ ife, Stewecfa. Mss. Flor. Lipt. Falv. Pitb. £dd. £lai. 
Flor. tii auditorio, nt Fragm. seq. < in auditorio tpectari debet.' Stewecb. 
curo £dd. Rom. Vic. Colv. Vnlc. Scal. Wow. Scriv. aadilorio at jnn^as r^ 
prteudente. Sed vel sie posset addi tii. nt ' prsesse in regione.' Vide ad 
Hirt. lib. viii. B. G. c. 24. Edd. reliqnsB aitfiitorto. Ond.— 7 Edd. Ald. 
Jnnt. post. quidem, Id.— 8 £dd. Jont. Ald. et, et pro jSdt^ics £d. Vic. ^SdaftM. 
Jd. — 9 Scripta lectio, non iitsi imier eonoertoo kombuo eonoeerarer, Colvins. 
Ms. m, n. tiilsr eoi{fertoo h. e. Scioppins in Symbola. Ms» tton iitst inter eorfet" 
too homimeo eonoeerarer^ f. eonveroarer. Brantins. Frnstra, nam inier irrepsit 
e seq*. versn etiam in Ms. Folv. eonoeeiare £d. Aldi. Oicd. — l £dd. Vett. oon- 
iUami: nt sopra sspins. Id,—i Prave £dd. Ald. Junt. post. Bas. pr. dei» 
phineo. V. ad Met. lib. vi. p. 440. a. /d.— 8 Ed. Vic. deienUor, nt alibi. /d. 
—4 £adem, videbaniur, Colv. F. trudebaniur vel, ludebant. Brantins. Inepte, 
aolenni errore In Mss. confnndnntnr ' videbantur ' et * nitebantnr.' Ood, — 
6 £d. Vlc. admiraretur. Id.~6 Ui inquam, hego, utique. Branlins. Recte com 
£dd. Scriv. et Flor. £d. Wow. ut tia inquam. Mss. Floreut. Lios. Pith. et 
Edd. reliqnsi mt inquam. Sic uiique in utiquam abiisse quoqne vidimus supra 
ad N. 16. Ms. Bembin. tcl iii^m: hinc VtncContar. lib. i. V. L. c. 5. utrim^ 

VOTM 

* Orpheui in opitio, ^.] Desnmtns rat. 

est hic versos ez Pharmaceotria, « JrtoHiiaingto|r«dpifaitcs]OelIios 

Ecloga VIII. Virgil. omnem historiam,sen potius fabnlam* 

^ ExUio'] At volnntario qnidem, ad ex Herodoto refert Noct. Atticarnn 

qnod se, post amissam Enrydicen, lib. xvi. cap. 19. 
horoinnm pertsesot oltro damnav^ 



FLORIDORUM LIB. IIX. N. 17. 



909 



steretaria' utiqae^ magis congriieriQt^ merulis, etluBci* 
Diis/ et oloribas. Et meralae in remotis tesqnis * fringul- 
tiant ;9f lasciniaB in soHtadine Africana ' canticam adoles* 
centiae ^ garriant ; * olores apad avios flavios carmen se* 
nect» meditantar.*" Enimvero qai pueris, adolescentibus^' 
et senibus utile carmen prpmtarus est^ is^ in mediis milli- 
bus hominum canat ;^ ita ut hoc meum de virtutibus Orfiti ^ 
carmen est, serum quidem fortasse/ sed serium; nec mi- 
Dus gratum^ quam utile Carthaginensium pueris, juveni- 
bus/ et senibus: quos indulgentia praecipuus omnium^ 

nuUu$ amtenirint volueribnt, meruUSf phUomeUst et eyenia* Etenim meruke can- 
tHkmt tn eoUtndinibut : yh^melai caxunt inldeserto Afiricano cantVenam euajU" 
venla: eygni moUuntur canticnm euw eenectuH» in amnibu9 ^oUtarUe. At qui ex- 
kibiiuruB est canticum conducilnle pueris, juvenibuM, et aeMbus^ iUe debet cantare in 
mediis miUibus hominum : sicut est hoc meum canticum de virtutibus OrJUiy /m*- 
tasse ^uidem tardum^ at serium ; nefue miniu jucundum quam conducibUe jmeris^ 
adotesceniibuSf et tenibus Carthaginiensium : quos proconsul onmium prastantissi'' 



^^^^i0^^^^-0^ ^ 



Id 



e, i. e. in aqnis et sylvis. Ond.— 7 Conipruerint deest in Mss. Lips. et Pitb. 

.—8 Coll. Voss. Lips. mA huc. Ed. Vic. IndwM. Id.— 9 Pith. fing. Vir 
Doctun ad marg. Ed. Jnnt. post. fryi^uttvuad. Sed aliter Mss. et Noster bis 
in Apolog. V. Fabri Thes. /d.— 1 Pro in soUtudine Jfricana Orutero xvii. 
S. ifi meDtem venit in soUtudine aprica, Nisi statim sequeretnr * apud avios 
flnvios/ probabiiiter conjici posset tn «o/»<ia/tn« avui, nt < solitndines avias' 
dixit Lat. Pacat. Panseg. c. 5. et alii plos semel. Vid. Pric. ad Met. snpra 
p. 160. b. Idem in Addend.—^ Al. gurriunt.—Z Copula in vnleatis» pueris et 
adolesc, Colvios. Ita et Pith. qni pro senibus habet ff«iit/i6iis. Oud.— 4 Abest 
Florent. bene. 7d.— 6 Vnlg. cantat. Colvius. Saltem debnisset edi cantet. 

Ond 6 Ed. Vic. orfici. Bas. pr. oi^. Id.— 7 Sic Mss. et Edd. osque ad 

Elmenhorst* qui cnro seqq. exiiibuit fortassean: qna anctoritate, nescio. 
V. ad Met. lib. v. p. 838. a. /d.— 8 Ms. liber, viventibus, Colvins. Forte, 
Juventuli. Brantius. O. Vossins allevit orae libri < f. vigentibits.' Sed vtvffii- 
tibus nil, nisi calami error. Ond.— 9 Rom. Venet. AomtaKm. CoUius. Item 

NOTJE 



' Htfc SMretoria] Secreta loca, so- 
litaria, remotiora. 

* In remotis tesquis'] De hac voce 
jam snpra Florid. 1. ii. ' quoniam nnl- 
loa in snis tesqnis frnctns est.' 

' FringuUiuni] Et de hoc jam ad 
Apologiam. 

ff CfliUicttm adoUseenHa] Amores 
nempe snos, qui amores adoiescen- 
tiam decent. 

^ Olorei apud amos fiuoios carmen 
senecta medUtantur^ Quod morituri 



canant. Ovid. Epist. Didns ad /B- 
nean. * Sic, ubt fata vocant, udis 
abjectus in herbis Ad vada Mseandri 
conclnit albus Olor.' Hanc esse 
cycnorum indolem permnlti magni 
nominis auctores tradideront, at id 
fabnlosnm esse mnlti item docti viri 
affirmant, atqne inter hos Plinins 1. x. 
c. 2S. ' Olorom' (inquit) ' morte 
narratur flebilis cantns : falso, ut ar« 
bitror aliquot ezperimentis.' 



010 APULBII PLOKIDORUIi LIB. 111. K. 17. 

proconsQl sableyavit, temperaloqiie ' desiderio et mode» 
ratoreraedio dedit pueris sataritatem, juyenibos hilarita* 
tem, senibus securitatem. Metao quidem, Scipio, qao- 
niam laodes tuas attigi, ne me * imprfiesentiaram refneBet ' 
yel tna generosa modestia, yel mea ingenua verecandia. 
Sed neqaeOy qnin lex plorimis, qu» in te meritissimo ^ ad- 
miramar, ex his plurimis quin vel paucissima attingam. 
Vos ea mecumy cives ab eo servati, recognoscite. 

mus MubUwaU mia bemputaU, ei moderata eupidUaiey et medela ieti^ataf iribuH 
aaiietaiem jnuri», Utiiiiam adoleueniibuSf et tfvgMptiJOiiatem BenUms. Vereor eqvd* 
dem, Sapio Otfiie^ qma delibafoi tna fWtfMmta, ne aut tua mobUu mddeeiia^ oal 
meuM matixue pmdor me nune coereeai, Verum non poteum abetinere qmu ex frfvi- 
Mw quajuttisiime mhtmmr tn te, ealtem perjumca deUbem ex hie plmimu. Voe^ 
cioei eomervati ab eo, agnoecite ea meeum. 



»^^^ ^^^^0^»^ 



Vic. •oleDoi ▼ariatione. Ovif.— 1 Abett que ab Ed. Vic. /d.— 8 "Se me, De* 
snnt Edd. Jnntinis, Aldi. /rf.— 3 Refrenet. Sic Mss. Florent. Lips. et Edd. 
Vett. Wower. ex conject. Piccarti Per. Crit. c. 16. et seqq. dant r^reuet, ot 
aeqoentia non sexto, sed primo casn ponantnr : qood et mihi pr»placet. /d. 
— 4 Alii codices babent mitiitimo, Pyrrbna. Vaig. nutittimo. Ms. iiicr«iift»- 
«tjne. Sic snpra lib. i. et infra de Deo Socratis: ' Falsom meritisslmo dtx* 
eris.' Caecilius Asoto: ' Meritissimobic me dejecit ex bac decoria.' Plau* 
tns Asinaria Epidiro, et allbi, item Terentins. Co/v. Flor. mUit ti u mm , El- 
menborstins. Meritittimo, adverbialiter. Adi ad Met. lib. v. p. S39. b. 
* rarissimo.' Pitb. meratittimo, Oud. 



APULEn MADAURENSIS 



F L O R I D A. 



LIBER IV. 



NuM. XVIII. ^ Tanta multitudo ad audiendum conve- 
nistis, ut potius gratulari Carthagini debeam, quod tam 
multos eruditionis amicos habet^ qoam excusare, quod 
philosophus non recusaverim dissertare. Nam et pro am- 
plitudine civitatis frequentia collecta,^ et pro magnitudine 
frequentiae locus delectus est^ Praeterea in anditorio hoc 
genus spectari debet, uon pavimenti^ marmoratio/ nec 
proscenii contabulatio, nec scenas columnatio : ^ sed nec 
culminum eminentia^ nec lacunarium ^ refulgentia> nec se- 

Tanta turba amftuxUHs ad me audiendumf ut debeam potius gratuiari Cartha* 
gini, quod habeaJt iot amatoreM doctrinay quam me fmrgare, quod cum eim Phitooo- 
pku8y non abnuerim verba faeere. Ccetus enim eoiigregatus eH respondene magni' 
tudini urbis, et locus captue est retpondens amplitudini ccftue, Inauper in hi^- 
modi eoneione eonndenmda nmif non stratum marmareum, nec tabuiata preeeenUf 
nee colunmte scena: ted neque eublimitaa fastigiorumy nec splendor laqueariumj 

5 Verisimile mihi est hanc fiiisse prflBfationem ad lib. ii. de Deo Socr. 
nsque ad illa Yerba Asclepiades Ule^ ifc, 6roslot.~-6 Mea Coll. Lips. freq. di- 
Ucta, Oud,—7 Ms, coii, dejeetus est. Colvius. Pith. tfe2«c(iifas. Oud.— 8 Lips. 
ttf non p. Id.-(~0 Florentinus 2. lasunarwn, ElmeDhorstios. Item Ms. Lips. 
et £d. Flor. Scio, qoid pro hac lectione afferri possit ; non placet tameo. 

NOT£ 

' Paeimentimamunratio] Marmorea ^ Nee ffroseenii contabulaHoj nec sce^ 
.pavDnenta qnibus tolnm •lerDltur. na cokmmatiOy 4^.] Theatri descpip- 
M«rmoratam, apnd Vitruvinm, est tionem vide apnd Vitravinm |6. v. 
iDarmor tntnm calce admixta, qiio c. 6, et tequentibnt. 
utebantnr Veteres In tectoriis. 



913 APULBII 

dilium circnmferentia : nec qaod hic alias mimus haBaciiU' 
tar/ comoedas ' 8ermocinator,^ragGedus vociferatur,'" fune- 
repus ^ periclitaturi praestigiator furatnr, histrio gestieula- 
tur, ceterique omnes ludiones ostentant populoi quod cujus- 
que artis est : sed istis omnibus supersessis/ nihil amplius 
spectari ' debet, quam convenientium ratio, et dicentis 
oratio. Quapropter, ut poetas solent/ hic ibidem ^ varias 
civitates substituere; ut ilie Tragicus,'' qui in theatro dici 
facit : ^ 

Liber, qui augusta 7 baec loca Cyhaeronis p colis :' 

wque amhitui tedilium^ neque tjwd kie modo mimus deeipUur, eommduM dieeerit, 
tragetdui elamat, fimambulue vereatur t» diMermine^ eiriulator suhrqiitf kiatrio 
getticulaturf et omues alii eceniei manatrant populo quod epectat ad euam cirjiiagM 
artem : verum, omiesia ii» omnihutf nikU aitaui coiMttieniiMiicm e«<, quam ingenimm 
eonjtuentium, et aermo diuerentit. Quaref quemadmodum poetm eetent kie fMgtrt 
dix^ertat urbet. veluti ilU Tragetdutf qui indueii hisirionem dicentem in tkeairo : 
* Baeche, qui kabitat htsc tancta loca Cythcmmit,* Item UU eonucut, qui dtctl : 



N. 22. * lacnnaria anro obltta.' Ond.^l Idero, eomeBdOt, CoWias.— 2 Pith. 
/unereut. Ed. Vic. funepeut. Vide snpra ad N. 5. Ontf.^S Idero, tpectara* 
£t poit, nbi, oratio, orone, id est, orationem, Colvint. Pitb. tpectare debet. 
Ood.— 4 Pitb. tolent ut. Id.— ft Male SopingiQ» margini allevit aUcubi dum. 
Significat, bic loci. Vide ad Met. lib. i. p. 60. a. * Hic ibidem opperimioor.' 
/d. — 6 Roro» ita editum. In aliis omoibas, ui (A. dict totet. Unde alii, dt- 
eere tolet. Colvinii. Lego : in th. dicere totet. Modins. JHci faeit recte Msa. 
Florent. Pitb. Lips. Falv. et Edd. Rom. Junt. post. cum Colvio et seqq. 
Dicnntnr facere poetae et anctores, qaicquid in scenaro indacant, vel qaoi 
loquentes inferunt : nt maltis est observatnm. Infra boc fragm. * facio 
qnendam percontari.' Oeil. ▼. c. 1. ' poctarnm fapieutissimns aoditorea 
Don vociferari fscit.' Oiid.— 7 Fior. angusta. Elmenborstius. — 8 Ms. Lips. Ct« 

NOTi£ 

■ itfMuis httUucinatwr] Observa ver* pastnm profecta est Cognati et affi- 

bum hallncinari activa tignificatione nes operam qnam dare rogati BODt 

hic nsurpari pro eo qnod est fallere, snpersedent ;' unde et ' opera saper- 

decipere, cum vnlgo significet de- sessa' dici potalsaet, qaomodo liic 

cipi. < omnibns snpersessis.' 

" Trageedut voctferaiur] Dnm ve- • /Oe 7ragictif] Cnjus Tragici ait 

beroentiores movet affectus, quod in Tersns qaem sabjangit, dicere mild 

tragoediis solet. in promta non est. 

* Ittit omnibut nq^ertettit] Dicitiir p C^A«roiitt] Mons est Bceotisn 

tamen supersedere aliqua re, non ali- Baccho sacer in qno ejus Orgia ee- 

qnam rem: at malta sibi indnlget lebrabantur. Ovid. iit. Metam. 1« 

Apnleius ; qnin et coro accusativo ' Vadit nbi festaa faeienda nd aacra 

coostractnro boc verbum reperio Citbapron Cantibns et Clara baediaii* 

apod Gellinro Noctinro Atticamm tam voce sonabat' 
1. II. c. 29. ' Alia luce orta.avts in 



iTLORIDORUIf LIB. IV. N. 18. 913 

item iUe Gomiciis,'' ^ui 

Qaam parvam partem ^ poBtalat Plautas loci 
De vostris magnis atqae ' amoenis mcenibus/ 
Athenas qao sine arcbitectis * conferam : ^ 
Bon secas et mibi liceat' nallam longinqaam et transinari* 
nam civitatem bic/ sed enim ipsias Cartbaginis vel curiam 
vel bibliotbecam substitaere. Igitar proinde babetote, si 
caria digna protalero, at si in ipsa cnria me aadiatis : si 
eradita foerint, ut si in bibliotbeca legantur. 2. Quod ^ 
utin^ai^mihi pro amplitudine^ auditorii prolixa^ oratio 
s^oppeteret/ ac non bic maxime clauderet^^ t ybi me facan* 

' Plauitu poicU $iln perexiguam p&rtienem loei Ex vedrie ampiii et pulchris uutrisf 
In quam tranrferai Atkenae abeque archUectie :' timititer fae nt miki ptoquM po- 
nere kic nuttam <^mdem remotam et trmumarinam urbemt verum vel Saiatum, vel 
BibHotkecam ipnu» Cartkag^nis, Ergo, $i pronuntiavero verba digna Senatu, iti- 
dem ea exietimate, ae $i auMcultetie me m w$o Senaiu : et^ m m, giMr dixero docta 
fuerintf aetipUe eayUiei recitentur m BibliotkM, Atque uiinam miki parata e$$ei 
longa oraOo respondene nuigniiudini audiiorU : ne^ kic finvretuTf v6i opiarem me 



^»^»<#^»i#N»*»» 



cfrmti $eoU», Edd. JoBt. Ald. Cfikmreie. Ond. — 9 Qm parvam parteu$, i^e, 
Meo jadiefo PUnti Domen Auctor doo ascriptit, de qno tamen tnnm aodire 
kibet jndicinm. Steweek. Lego : itemque perparvam partem p. P. {. Modias. 
Versns e Plautins Tmcnlenti Prologo nnmeris hic suis reddidimas, ita nt In 
Camerarlena edltione leguntur. Vnlgo, parvanu Colvins. Perpartam CoW. 
et Wower. expressere. At Mss. Pfth. Llps. Edd. Vett. dant parvam: nnde 
deceptns Stewechins hunc versum non conslderat taoqnam Plantinnm, sed 
Apnleii habet verba. At Mss. Florent. Ljps. Edd. Valc. Scal. Elm. &c. 
habent quam parvam : qnod probo. Facile eoim memorio» vitio Ap. ^khiii 
loco TDv per hic adhibere potnit. Prmsertim cnm amet rb quam cnm positivo 
Jongere. Vide ad Met. lib. iii. p. 181. b. et lib. viii. init. Pith. partim. 
Ond.— 1 De ve$tri$ magni» atque, Ibidem, de no$tri$ mag, ai, Lipsias Anti- 
qois Lectionibnsy de mnrie magni$ aiq, Colvlns. Male Lipsins. Edd. ante- 
Colv. de noeirie, Scribcndnm sciiicet de vo$tri$j ut in Planto. Prologos al- 
loqnitur Romanos. V. Gruter. ad Plautnm. Oud.— a Vld. Not. Var.— 
8 Vnlg. Hcet, Colvius. Mss. Ed. Junt. post. cnm Colvlo et seqq. Ueeai. Oud. 
.-4 Plth. koe, Id.— 6 Edd. ante Vulc. 9110. Id.— 6 Ed. Vic. ampiUudinem, Id. 
-^T M8.cod. otidileriiprvim. Colv.— 8 Edd. qnsedam vitiose «HppeM. Ond. 

JHOTJE 

^ lUa comtcns] Plaotus in Tnieti* archltectls/ est sine opera architec- 

lentOy ez cnjos Prologo desnmti snnt tommy qni Athenas ipsas destmant, 

versns seqnentes. et translatis illlnc lignis, lapidlbns, 

' Hs «et<rif «^fiiit aique amemi» aliaque omni materia, eas hlc sedifi* 

meaubnM^ Hoc eat, de ampla veitra cent denno, qnod Planto eerte ad ez- 

el amcsnanrbemfsnUHUcincta: con- hibendam summ comaBdiam necesse 

tinens pm eontento. non erat, cnm satis esset si spectatn- 

• iSftM arekiieetie] Sana lectio est. res animo fingerent se esse Athenis. 

Nngantor qai aliud qnsrunt : * sine ^ CUtudant} Sl tincera sit lectlo, 

Delpk, et Var. Cla$. Apul. S M 



914 



^Pi/LBII 




dissimum caperem! Sed veram verbutB tst profecto/ 
qaod aiuQt : Nihil qiiicqottQii * homiiii tam pnoapamm ^ 
divinitas datami qvm oi ' tameii admixtum sit aiiqaid dir- 
ficultatis; ut etiam ia amplissima quaqae l«titia subsit 
qaaspiam vel parva qaerimoma, coojagatioBe quadam mel- 
lis ,et fellis. Ubi uber» ibi tuber.^ Id ego cnm anle alias,^ 
tum etiam nuac^ imprsesentiaram osa experior, Nam 
.quaoto videor plura apad vos liabere ad commeadatioDem 
suffragia, tanlo siNaa ad dicendam nimia reveretttia vestri 
cuactatior/ Et qui peoes extrarios^ ssspeimmero proiiitis- 

€M$i eloquenimimim I At ocrMm esl certe qmod fndgo dieitur : Nihil mieo/artima» 
tmm eoMceenm eeee a Dtie^ eni nUultmimii ii/tfiM dtfinUm mm eU eetffmictm: iia 
mt etium in maxima quaque hiiaritaie iateai afiqua etdtem eadgua murelm wmteria^ 
quadam commixtume duleedvnt et amaritudiHi»m Ubi eet mamma^tbidem ett iKsaor. 
Ego koe utu eenti aUat^ et tentio nuac maximcn Etenim quo vidmr kabere plarm 
miffiragui apud vot ad iaaMfm, eo tum timidior ad ditoerenduat^ quia wimit reoereor 
vot, Atque egOf qui teepiut ditjimtapi paratitmme ofmd e^cterotf mate luBreo apud 



— 9 Volg. etauderetw,-^! Prqfeeto nbati Mt. Lipt. Oud, — % Mt. cod. prtt- 
pere. CoIviim.— ft Mt. PiUi. Edd. v«tU pnittr JwU |KWt. il. Oad.-^ Btiam 
o/iof. Valgfttiim ubiqiie, inaUat: ttpott: tmnetiammme, CoHiat» Mt» et 
Yulgati : cum in aliot. Sicot Grttciy tlt rk HMa pro if reitt tiKktu^ Saiopp^ <» 
S^mb. Mt. etiam aUat. Yalgttuin abiquc inaHae^ qood probo. Bemt* Bitt. 
Florent. Upt. et nonDulli Codd. Becichemi, Edd. Valc. Coln ScaL Wow. 
cttjn e^tain aliat. Codd. Fnlv. Pitli. et £d4» VetlU cum MJot. Fonoii tum m 
aliat divitim tcribendum, at ' in ante diem/ oom inmte oon etl Lntloan. 
Sed recte Cod. vet. Beclcliemi cion etUe aliat* Oad.— <^ ATwit male ^iocit 
Colviut, teaaentibnt eom Volc. ScM. Wow« Agpofoaot voooltm Mtt. 
Floreut. Pitb. et Edd» vett. ot alibi qooiKie Aoetor« ' Ctffto bia io Flor. N. 
16. * nnno inprtetentiaram.' /d.— 9 CoHatiir, Flor. ameiatior. Slmenhorttioa» 
Item Edd. Ald. Junt. pott. et alite. Vulgo tontaHor* AU cmeJantitr, Ue 
hoQ comporativo adt CU Borm, ad SaetoA. M» c. 60. ' ad diwkandnm codc- 

NOTA 



* claodere ' hlc oeutraliter tomitor 
pro*detinere:* atBom» babat cbo- 
deretwr, qood meliut ette mihi vide- 
tnr. Colvint ' claudere/ hic pro ' clao* 
dicaro * potitom autamat : ted favoi 
mem ioterpretationiquodtnpradixit: 
' otioain pro amplitodioe aadilorti 
prolisa oratio toppeteret*' Brevhi 
enim et cito dettnaqt oratio meliua 
opponitiir proU«w« quam claudicant. 
« NikU quicqmmh tfc,} Sic Plantat» 
Amphitruone : ' Ila quoqoe compov 
ratom ett io titate bomioom. ita Diit 



placitom; volaptati ot mmror oomea 
cootaqoatar.' Lacrat, lih» it. ' me- 
dio de foote leporom Sorgit amari 
aUqold.' 

« UH wber, iki tubet] l?9VfoMmn 
cat oi^Dt tantoa i oonmodnm. abtqHe 
locommodo noo lovoolrft. Vbem 
eoim percoaunodo twitt qnippt q«t* 
boa inlantat aloDtqr s al boc haboDt 
moiettim» qood toinida tinl» et oit-' 
tricibut io moltit obaoodia moDiiaaiBO 
tonmra iofioaaodeat* 



PLORIDORUM LIB. IV. N. 18. 015 

sime disceptaviy* idem niinc penes mebsjimsiffx^ac^ mi- 
rum dicto^ ipsis illecebris deterreor^ et iSttXBttlils reilreenor,9 
et incitaroentis cohibeor.' An non malta mihi japiid vos 
a^ortamina snppetnnt, qni snm vobis nec E^^AliennSy 
nec pneritia invisitatns/ nec magistris peWgrinns, nec 
secfa incognitns/ nec voce inanditns^ nec fibris illectos 
improbaitusve? Ita mihl et patria in concilio Africasy'^ 
enimvero^ et pnerftia apnd vos/ et magistri vos. Et sectai 
licet Adieiris Atticis conffarmata, tamen hic incheata est : ^ 
et vox mea ntjragoe^ lingua» jam vestris auribns «nte 

iMM pojw^aret: ^, fniNf mtroiidiiM etl, avocor a dicenda ^sU aUeetamenHs, retar* 
4»r ipait iaetigaUeMtu^ et coerteor ipaie iiimMlaHimibuM, Neame auni mcU penee 
ve plurima kertameutaf eum nea jtm domo extroMem vobi», et «qnsi vtMif mm a 
9olne dum etum puerf et halnierim magietroe Ofud mm » neque igmreUe wieam foc* 
tamj et audieeritiejam me dieemtemf et Ugeritu ae probaeeritie m£oe Ubroe 1 Sk 
mibi et pairia eet iufiuibue Africa, aed et puerUia quoque mea apud voe trauaaeia 
eat, et toe/uUtU nui magUtri, et Philoaophia mea^ tptaaaeU eU eorroborata Atbe^ 
nU AitieUy mihikmiuu» kU aaauaU exerdium: et mea uoxjam eet opttete faeta tea" 



tattor factos :' et J. Oronoyiam in Var. Lecl. ad Tac. lib. iii. Hist. c. 4. 
' natnra et senecta cnnctator :* nbi etiam io Ms. Bodl. cicjicfaltor. de Deo 
Socr. p. 697. £d. Flor. Cunetatiua credere Edd. qofledam contra Mas. Vide 
Ind. Not. Oiui. — 7 Vulg. extraACoa, — 8 Conjicit Wower. diaaertavij iropro- 
bante Oud.— 9 Valg. elai nmitU refranor, Colvins. Florent. 2. et aimuUU 
re/ranor» ETmenhorstios. Et alimulU rrfr, habet e correctlone Becichemi 
£p. 100. Ed. Junt. post. jaro ante Colv. Bene. Reliquse Edd. vett. cnm 
Pith. etai muUU refr, Ms. Lips. etai atimulU rffr, Oud. — 1 Ms. lib. cohibe» 
bor : post, pro jiii non, vnlgo, At non. Colvins. — 2 Vulg. inuaitatua, Colvius. 
Flor. iavUitata, Rom. tnuntaftM. Elmenborstius. Piib. Ed. Jant post. 
com Colv. et seqq. recte inviaitatua, Vld. ad Met. lib. viii. p. 515. a. Otitf. 
— 3 Forte potins, t» conflnU AfrUct, Colvins. Ego nihil mnto. Bres^, I. e. 
Madaura : ubi forsan habebant conciltnm sive uowba Afri. Erat enlm colo- 
nia Romana. Male Colv. Prtcaeus, Floridns et Jac. de Rhoer in Fer. Dav. 
p. 228« confbaU^ ot Africa proprie dlcta inteUigatorj ex loco Apnleii In ApoL 
p. 448. Flor. ' NnmiditB et Getuliie in ipso coiifioio.' Oiuf.~4 Vulg. td esl 
veffro. Colvius. — 5 Ms. Lips. op. tio«. Ond.— GlUld. Ald. Jnnt. post. bic rur- 
sns e snperioribns intrndnnt ef m^gufrt oo«. Al>est r^ esf ab Ed. Junt. post. 
Id, — 1 Pith. £d. Junt. post. n^rifiK. vttlose : nnde vir doctns margiol alle- 

NOTJE 

X Vee aecta incognitua'] Nec igno- 'logia : * De patria mea vero, qnod 

retis qnam sectam profitear, cnjos eara sitam NnmidiM et Oetnliae in 

Philosophi me sectatorem feram,Pla" ipso confinio meis scriptis OAtendisti/ 

tonis scilicet. Ste, 

y Mild et patria in coneiHo ^friccr] > Utraque Ungua'] Gneca et Ia- 

Scribe tn cenfimOf et Africam proprie tina. 
dictam hic intellige : Noster in Apo- 



016 APULKll 

proximam sexenniam probe cognita. 8« Qnin et libii 
mei non alia ubiq^ laude carius censentur,^ qnam qnod 
judicio vestro co^robantnr. Hsec tanta ac totjaga ' in* 
yitamenta communia nen minos vos ad audiendum prolec- 
tant,* qaam rae ad dicendum ' retardant : faciliusque 
laades vestras alibi gentium, qnam apud vos praedicariiB : 
itaapud suos cuique* modestia^ obnoxia est; apodex- 
trarios ^ autem ^ veritas libera. Semper adeo et abiqne ? 
vos quippe ut parentes* ac primos magistros meos celebro, 
mercedemque vobis-orependo : 9 non illamj quam Protago- 
ras ^ sophista^epigm nec accepit ; sed quam Thales sa- 

trii auribus in mtraqite lingw plutquam o sex annii, Libri qnoque mei non magig 
eeUbraniur ubique ulla aHa gUriaf quam quod approbaniur veeira oenienHa, Hete 
ioMia aciam mMliiplieia iUeetamenta eommuma non minue eos dUieiuni ad audien- 
dum^ quam remorantur me a dieetrendo, ei faeiluu eelebraterim vestra praconia 
apud aUoB genteo, quam apud voe, Sic modeiiia eoerciia esi unicuique apud MOf , 
verUas vero esi libera ajnid exieros, Eienim preedieo vos semper ei ubiqus^ tan- 
quam parenies meos ei primos insiiiuioreSf ei reddo vobis remunerationem non tflam, 
quam Proiagoras sophisia paeius esi, nec iamen iulit; sed qnam Thaks sapiens non 



^^#»#»^»^»»>»»#^» 



▼erat utiaue. Id.— 8 Edd. Vic. Bai. pr. tffiii^. Id.^9 SWe pretioslas. 
Prave £d. Floridi elarius eens, Id.— 1 Ed. Bas. pr, iot^a. Male. Vide ad 
Met. lib. II. p. 150. b. ' totjiigis diebns.' Jd. — 2 Lips. perleetani: male. Jd^ 
— 8 Pith. Coll. Vost. Lips. ad audiendum. Unde O. Voasius margiDi alleyit 
adaudendum: de qna parooomasia Tide ad Met. Kb. iii. p. 2S1. a. liL— > 
4 Apmd vos cuique mod. Repouebam, nt mihi videbar, non iofeliciter : ita 
apud suos euique mod. obn. e. etsi enim civis Carthaginiensis non esset 
Apuleias, in cnjos Senatn hsec dicebantur, tamen ad conjecturam meam 
pertinet, quod snbjicit : ' mihi et patria in concitio Africae, id est vestro, ut 
poeritia apod vos, et magistri vos.' Stewech. Uiiquef forte. Brani. Optime 
correxit Stewechius, et post eom Pricsos ad Apol. p. 120. assensnmqne prse- 
buit Floridns. Snpra jam ' meos ' vocavit Carthaginienses, elsqae * ex- 
traneos,' ut hie, opposuit. Mss. et Edd. apud vos, Ond. Ornterns Sua- 
pic. Ined. xviii. cap. 2. iia apud suos euique modesiia obnoxia esi ; 
apud extrarlos autem veriias libera semper audii ei pudiea, Idem in Addend. 
— 5 Pith. etEdd. ante Colv. extraneos: ut snpra. /d.— 6 Lips. aui. Id.— 
7 Semper adeo. Ei ubique, Vnig. semper adeo^ ei uJbique. Colvins. lAbera «ens- 
per adeoy et ubique vos. Sic interpungo : sopra : * qnam nbiqne equidem et 
semper pnedicabo.' Sci&pp, in Sffmb. Distingue : veritas libera. Semper adeo 
ei ubique, Wowerins. Rectius dislinxerunt com Sciopplo Wower. et seqq. 
qiiam Colv. vel £dd. priores, qua babent Ubera semper adeo ei ubique, Vos, 
Groslot. esi ubique. Elmenh. in £d. sua prave distinxerat cnm Colvio, sed 
correzit in Erratis. Oud.—S Pith. pareniis. Id. — 9 Romae, impendo. Colvius. 
Flor. tmpffide. Elmenborstlus. Pitli. Edd. Rom. Vlc. impendo. Mlnaa 

NOTJE 

* Apud suos euique'] Vulg. apud vos datio. 
male. Stewechio debetur h«c emen- ^ Protagoras'] Patremhabutt Arte- 



PLORIDORUM LtB. IV. N. 18. 



917 



piens nec pepigit, et accepit. Video^ quid postuletis: 
ntramque ' narrabo. Protagoras qni * sophista fuit longe 
maltiscioSy et ciim primis Rhetoric» repertoribus perfa- 
cundnSj' Democriti physici civis*" aequaevus:^ inde^ ei 
lipedita^ doctrina^ est. Eum^ Protagoram aiunt cum 
[b sibi discipulo Enathla7 mercedem nimiC^erem^ con- 
ditione temeraillffl$ep]gisse,tit" sibi tnm demurarlcTargenti 

|Miclics eat, et ivUt, InteUigo quid poseatis: exponam qu4e fuerini hae duo pra» 
mia, Fuit guidam §9pkista Protagoraa Umge doeti$simu§y et eloquentimmuo pf 
initio Inteniioni» Rhetorica : civi§ et aquaiis Uemocriti Physici : a quo hoMMit 
tcientiam. Ferunt hunc Protagoram pactumfuitoe cum mo ducipulo Euathlo nt- 
mi$ amplam nurctdem tub conditione imprudenii : nempe ui ium denmm $ibi per^ 



bene : mox ^ Mercedem libi rependi.' Non anfem impendo ett in Cod. Flo- 
tent. nt ait Elmenh. Oud, — 1 Pith. utrumque, Id. — 2 Al. Prot, guidam,^ 
Z Cum primii Rhei, reperiis peif* Malim, in primie: id est, inter primot. Colv, 
Flor. reperioribiii, Elmenhorstins. Exponit Floridns ' eloqtientissimi» pro 
initio Inventionis Rhetoricap.' sed tam saltem pro primie lega deberet. At 
haec scriptnra nata eat in cerebro Vulcanii : nam Mss. et Edd. Vrtt. habent 
reperiorioue, inter qnot eom qnoqne nominat Qoinctilianns ibidem. Nec 
opna est cum Colvio reponi tn prtmtt. Perfacundus erat, ticnii primi Rhe- 
^" toricea inventores. Oud, — 4 Non male qnidam libri vet. 9ociu$ etq. qnos citat 
Becichemus. Coha, in Omi$$, Lib. antiqnus : Dem, Phyeiei tocnit. Tolle 
distioctionem : ctrit «tftuveat. Wowerint. Bene. VideOell. Hb. v. c. 8. et 
ibi landatot. Pith. «^;tit «$. Mtt. Fnlv. Coll. Vost. Lips. cnm Codd. Beci« 
chemt aotiitt eeq* probante ipto et Colvio. Edd. vett. etott, etqueevus, Ond.— 

5 Ptth. tit. CoH. Vott. Lips. nttAt. Praefero unde cnm Stewechio. Id, — 

6 Vnlgati qnidam, hunc, Colvins. Pith. cant. Edd. Jnnt. Bas. hune, Oud. 
•—7 Ms. Euado, Sed nomen idem in Gellio. Co/r. Pith. quoqne Euado. 
Oud.~8 Edd. Vic. Jont. Ald. com Pith. v(t. Id.— 9 Pith. vUibue. Id.-- 

NOT^ 



mo9eni,ten nt qnidam ¥0100^ Maean* 
dmm, nt refert Laertins lib. ix. in 
ejnt Vlta. Ob principinm cnjusdam 
sni operis (qood sic se habebaty ircpl 
filp 0t«r o^ic Ix*' elbdt^ ^ As ehly, 
%W As obn oiob^, woKKh yhp rh umK^ot^a 
oMnu, ^ r§ ititikSrnt, ««d fipax^ ihf 6 
fiios rov Mp^hnv,- < De Diit quidem 
atatnere nequeo an sinty necner tunt 
enim plurima quas id scire prohi- 
beant : qnippe et somma rcl incer- 
titttdOy et brevis hominis vita.') pul- 
ans ab Atheniensibns est, libriqne il- 
lios in foro snb praeconis voce a tin- 
golit qni illot habebant invettigati* 

^ Democriti physici eivis] Abderi- 
tes enim fuit Protagorat, ut tradidit 



Herarlidet Ponticna in librit vc^ r^ 
fuvy, Enpolit tamen in Tragoedia qnm 
intcribitor, K^Xoiccr, enm facitTeium, 
hoc versu : "^MoOi fUr iari nptrrcryrf- 
pas 6 T^ibf. * Intnt quidem ett Pro* 
tagoras Teiut.' 

^ Inde et ttippfdi/ata doctrtita] Au- 
divit enim .Democritnot, ut refert 
Laertiot. 

* Mercedem nimi$ tfAerem] Laert 
ait eum primnm pro mercede minaa 
centom exegitte. Ceterum de con- 
ditione cnm Euatblo pacta nihil ha- 
bet. Sed litem Euathli cnm Prota- 
gora ila refert, nt infra dicitnr. At 
Gell. 1. V. c. 10. rem tic prorsui nar- 
raty nt hic Apnleios. 



918 



APULBII 



daret, si priiBO tirocinio^)Agei^ijme^^ 
4. Igitor EuthlBS, postqaam caocta iUa eKorabola jodi- 
caatiam, et decipola adversaDtiam/ et artificia dicettttaai 
versatuA alioqaia et * iofveDiatas ' ^ ad astatiamt facile par« 
didicit ; ^ cwteDtas scire/ qaod coDcapierat» ocepit boUb ^ 
qaod pepigerat, aed callide^ Dectiiadis' aiorls finistBtn 
magiBtram« diatttleqae' neo dissereie velle^iiec reddeie;* 
usqae dam Protagoras eam ad jadices provocavit»^ expo- 
flitaqoe conditioDe, qaa doceadam > reoepMaty aaceps aq[o* 

solteret iUam peew^wnf eum 9upetioT evansset ajmd Jvdices in prima causa^ qaam 
orarei, EwUhtus ergo caUiduM aliae et indotis praua ad wtfHHem^ cum faeife di^ 
eiaaet cuucta Uta artifieia flectendorum Judicmn^ et faUendarum adverfanomm, et 
asiutiaa orantium : §at kaCeue acire quod opttnerat, cctfU noUe pr^ntare ^mod pro* 
miserat : sedfraudare pretesfiorem suum^ rem protrakeuda ustute, et dlBftiiff 1W9M 
velie negare, nepie perstHoere ; donse Pfotagoras vocarit eum in jus^ ef , expUeata 
conditione, qua aggressusflurat eum erudire, protutit argnmentwm utrimque «mU« 



1 Dedpula advers, AbM»t hsee a ?«teri : noni legAndnin potiai, dieikda ni^ 
uers. 8ic < Dieibnfai pacrilia,* apod Terlalliannm adverMU VeieDtini«ioe 
cap. 11. ' Setit ■Mninerat Ptolenisas poeriUmn dicibolornni, In BMri pome - 
nasci, et in arbore pinces/ Coiv. Adi ta ad lib. z. Met. p. 7S6. a. * frandiB 
dedpnlo.' In Coll. Voss. Lips. detont qnoipie st art^. dk. Oad«— tt In Te» 
leri libro, atio fuietk Coivioi. Abett t6 et Pitb. Edd. Vie. Jnnt. pr. Al^ 
(io qua aHofui) et Bas. pr. Oud.-^l Ald. isiganatus.^ Maie Pilh. et Edd^ 
ante Colv. perdtdii ; licet td Jam monaiMet Becicbemos. 0«d.— 6 Minoa 
bene Edd. Jant. Ald. Bas. contenlusmie, Coll. Voss. lips. esrtent ee. Id^ — 
6 An add. doref Barmannus.— -7 £d. Ald. caUde, Ood. — 8 Neetendis» Ald. 
Ven. nectendi, Colvius. Ms. Fulv. ct £d. Scriv. n^ciKfidts. Bene. Oud.-* 
9 8ic Mts. Florent. Pith. Lips. et Edd. Scriv. Flor. In aliis dintiieque, Sed 
tum diutine foret dicendnm. In Flor. N. 2. ' diatule tacentem.' N. 81. * ai 
dtatale percontetar, ambulant diotale.' et sic Oellias, aliique. Id. — 1 Vid* 
Not. Var. — 2 In vnlgmto ad jud. prooocatum, 9fc, preposmtf q«od est in Msa. 
Lips. Pitb. Edd. Rom. Vic. Ven. Eim. Scri?, Flor. nemo non vldot ease om* 
colathon, de ouo saepe eeimas ; ad qood tamen hic refugere non necesse eat» 
cnm in Ms. Florent. Edd. Junt. Aio. Bas. Vulc. Scal. wow. exaretur prove» 
caoit, uti rectissime jam correctnm est a Becichemo Ep. 100. 0. Vossiusal- 
leverat provoeatuSf deponentiali forma. Id, — • QoaHi t» doeendam. Stc ez- 
presse idem Mi. Vnlg. qua docendum, Ooam m, in qtiMi : sie seribeBdiHn 
aemper pntavi Pl auti Casina: ' Neo qna in plara snni, inibi qn» of o velin f 
maleqne edi, Nec quaeunu Sed hoc jam snpra moaiiiy ni ineaioria laUil* 

NOT« 



' Et ingeuiatus'] Hoc etlam voca- 
bolo atitor Plautns in Milite glorioso, 
Act. iii.tcen. 1. ' Itidem Divos dit- 
pertitte vitaro homanam aBquum fuit, 
Qtii lepide ingeniatut estet, vitam 
longinqnain darent : Qui improbi es- 
sent et sceletti, iit adimerent animam 



cito«' Gellias qaoqae Noct AtUc. 
1. zii. c. 1. ' Qu8»ymalnm, igitor rn^ 
tio ett, nobilitatem ittam nati modo 
hominit, corpntqae et animnm bene 
ingeoiatit primordiit inchoatum in- 
titlvo degeneriqoc alimento lactis 
alieni corrurapere t* 



FLORIDORUM LIB. IV. N- 18. 



»10 



meotmi ankbifmrtai]! proponit» Xa», siire ego vioeto, 
ioqiiit,' solyere mercedlsii debob»» ut condenmatiis : sea 
tu Ticeris» mhUQtMBin roddere debefate, at pactiie ; ^ qaippe 
Jtgai baDc prinwm wafaaB^^j^i^^^^i^ss^ viceris. Ita si 
«▼incia^ in condltionem ^ incidlsti : si vincetis/ in damnatie^ 
«em. Qnid qumris?* Aatio condaBa jodicibafi acriter 
et iavineibiliter videbttnr. Baimvero BaatUos» ntpoCe' 
tanti veteratoris perfectissimas discipnlos, biceps illod 
argnmentum retorsit. Nam, si ita est, inqait, neotro 
rnodo» qaod petis^ debeo. Aat enim vinco, et jndicio di^ 
mittor : aut vincor, et pacto absolvor : ex quo non debeo 
mercedem^ si banc primam caasam fuero penes judices 



guum, Nwnf in^, uu miperior fuero eauaa, cogeria persohere wiereedem^ uipote 
damnatue : $eu tu tuperaveriB me, debebie tamen eam praetare ex paetOf utpote qui 
eiuperiorfuerie apmi Judicee tn hac prima lite, Sie, ei euperoi, laptue ee tn coadt- 
tionem paeto tuo poeitam : ei empefiarie^ tit eondemtmtioHem, Quid vie amfHmt 
Conelueio mdebatwt JudicUme Uktta eolerter et inOuetatUiter, Atenim Euatkimf 
fuippe ^ui eeeet prvetaMtieeimm diecipuiue magietri tam vqfri^ converiit in eum 
tHud argumentnm qMeepe* Si enim eicee ree Aatel, inquUt nuttatenue debeo tiii 
fuod poetuku* Nam, vel te euperof et dimitior eaueu : vel euperor, et Uberor paeto, 
juxta quod non debeo mercedem^ «t euperutue/uero lyiid Judieee t» hae prima lite. 



Coh. hem emD Rorano, qua doeendum receperat. Ehnenhontlas. 8ie ez« 
ptnme in Ms^ expHeat Colvios pro, in pmm, Ego etiaro poto, ftia im^ pro, 
««m. Ab eo qaod est m, doo etuii casn accasativoy aed tm dieebaot, nt docet 
M acrob» i. Satur. e. 4. et otique deleciari Luciam nostmm antiqnitate tcf- 
«ins, Terbiiqtte ■ubinde utl panlo magis priftcit. et ' retustas qnidem nobis 
«enper, tl eapimna, adoranda est/ nt monet idem Maerob. lib. ii. cap. 10. 
^Brani, Mss» Floreat. Lijpt. Edd. CoW. Vulc Scai. 911«« fa doe, pro in qnam 
«onditiooem; nt capit Colvius. Wower. qua in doe, Vnlcanint divinaTit 
•^iM eum doe, Sed tnm malim cnm Brantio retlnere im kpxautms, Ond.— 4 C/i 
otiufeiNii. tm . • • ttf paeh», Oronla htec abtont a Mt. libro. Colv, Ut et Pith. 
Omi.—ft Al. hac prinm eauea p, Vid. Not Var,— Pith. non habet ta. Ond. 
— 7 Liber tcriptnt, et ei vtneerie, Colvlns.— 8 Vnlg; quodquanrie, COlvins. 
Moaiierat id Jnm Becicbem. OHd.--9 Plth. EmuhUf ttf poeh, Id.— 1 Pltb. 

KOT£ 



ifNamteiveegomcerOfinquit'] Laer- 
tiat Argumeotam Protagorae tantum 
refert, nec meminit Eoathli retpon- 
•ionit. Fertury Inqoit Laertiut, cum 
mercedem aFiqaando exigeret, Enatb- 
lotque illiut discipulut diceret, * ted 
nondiun quicqnam vici» dixiste : &AA' 
iyit pht hif riKioup 9ri iyh iyliaiira Aa- 



fitof fu tbti' ibif t^ oh, Zri 0^. At ego 
quidem ti vicero, necetse est me ac- 
cipere quia vici : si vero ta viceris, 
etiam oportebit me capere, quia tn 
viceris.' Quod quidem conditionem 
Protagoram inter et Euathlum print 
pactam innoit, quamvis Laert. nnl- 
lam «vjut priut fecerit mentionem. 



920 APULBII 

Tictas. 5. Ita roe omni modo " liberat, si vincor, coDditio ; 
si vinco» sententia.^ ^ Nonne vobis videntnr hssc sopbista- 
rom > aigamenta obversa invicem vice spinarum, qnas ven- 
tus convolverit/ inter se cohserere,^ paribns utrimqne acu* 
leis, simili penetratione, routuo volnere ? Atque ideo roer- 
ces ProtagorsB tam aspera, tam senticosa/ versutis et 
avaris relinquenda est. Cni sciUoet 7 multo tanto ' prcestat 
iUa altera merces, quam Tbalem memorant 9 suasisse. 

JSUf Ji mper; dicrHmn JwiUmm nw «»111110 oMm'! ; n wOem supetor^ eoniUh 
nottro paeio laia, me abtolni. Nonne hac argmnenta eopkiatica tndentwr oo6m in 
ee mmtuo cenverea hutar epvMnm, fnos veniMM conghbarerity eibi invicem impiMgi 
aenUia ab miraqne parte etqaaUbms^ pari eo^foesiene, piaga reeiproca f Fr op U rea' 
que mercet Protagora tam horrida, tam epinoea, permiiienda eei caUidie ei afoarie, 
qua NiMtrNm ienge exeeUeniior eei kmc aUera mercee, qnam Thake feriwr poetU" 



^^^^^^^^^^^^ 



ONWtNo. Id.— 2 Vid. Not. inf. et Not. V«r.~8 S^pi^mmkem. Flor. Mpfctita. 
rNNi. ElmeDhorstiiii. Itein Lips. Hecte : atque itH Jani legi volait Beciclie* 
mus. On^.— 4 £dd. ante Colv. f . v. cnni veHnnili, Id. — 5 Inier « ierere, Ele- 
gana e ▼eteri codice h»c lectio. Valgant. inIct ee eoercere, Panlo ante pro, 
otofraBi Ms. idem, o6oerfN«. Colvins. Aldina editio : ialer eeeokeerere: qood 
rprttferendum. IFoioer. Sic Liptii lih. et Florent. Ald. et Rom. iaUer ae cotrm 
cere : nnde alii non niale, inier u eoluerere, Elmenhorstias, Coercere ▼olg. 
Legendum cokarere: ut in Aldina editione legi testatns Joannes a Woweren, 
▼ir accnratissime doctns atqne ernditns. Brani, Sic Mss. Florent. Lips. 
.£dd. Colv. Scal. Wow. Elm. ut exprimat vim acnleorumySe invicem pnogen- 
tiam mutiio volnere. Plln. lib. x. c.74. ' asini atternnt se spinetis.* Obstat 
tarocn huic lectioni, quod terere non tam de iis dicatnr, quis pungant, qaani 
qnae abradunt. In Pith. Edd. Cotvio prioribnsestfoArrcere; undeSchicke- 
xad. Wower. et Oroslot. legnnt, probantibiu Elinenh. et BrantiOiiCoA^rrere^ 
quomodo jam edidil Scriver. qood et ego prsptero. Hoc convenit iis, quK 
prspcednnt, ' spinaram, qoas ventiis convolverit.' Sic bostis hosti cohcret, 
com mutuls vnlneribns se complexi alter alternm occidont, et fe rientes feri- 
nntnr. Edidit Floridos keerere. Oud. — 6 Ms. seNtealtooa. Colvins. Male, 
valgata cum Plauto est, Captiv. Ac !• Sc. 2. * Nam meus scruposam victu» 
commeat viain.' Brani, Pith. quoqne eentcniioea. Ed. Aldi seNlioso. Oud. 
— 7 Vulg. cui $ed, Simlle supra ad lib. x. Metamorph. Co/v. Mss. et Edd. 
Jonf. post. Colv. 6ce. ecilieei. Oud.^S Pilb. Lips. uu iania. Id.^9 Coll. 

NOTA 

*> i9. eineor, e. e. eirtoo [Si vineo, cou' jndices* (inqnit Gellias) * dabioaiun 

dtllo; ei vtNoor, sffNleNlia] Protpos- hoc inexplieabileque esse, quod a- 

tere. Repone meo perlculo. Si eiNoo, trlmqae diocbatary ratit ne seDtentia 

seNfeNlJN: «letNcor, coNdtlio. Hocest, sna, atramcamqae lii partem dicta 

st Yinco, sententiajodicismeHberat; esset, ipsa sese rescinderel, reni in- 

sl antem vincor, liberat me pacta judicatam reliqnenint, cansamqne In 

inter nos conditio ex qna nlhil debeo diem longissimam distalerant** 
nisl prlmam causam vicero. * Tam 



FLORIDORUM LIB. IV. N. 18. 



821 



Tbales Milesiiis ex septem illis sapientia ' memoratis 
▼iris facile praecipuas foit : * enim geometrice penes Grai* 
os primus repertor/ et natnraa rerum certissimus explora- 
tor^ et astrorum^ peritissimus xontemplator^ maximas res 
parvis lineis reperit : temporom ambitns, ventonim flatus, 
stellanim meatus, tonitnuim sonora miracnla/ fnlgurum 
obliqua curricula/ Solis annua reverticula : idem Lnn» ' 
vel nascentis incrementa^ vel senescentis dispendia, vel 
delinqnentis ^ obstacula.7 ^ < 6. Idem sane jam proclivi se«- 
nectute divinam rationem de Sole commentiis est: quam 
equidem non didici ' modo, verum etiam experiundo com- 
probavi : quoties Sol magnitudine sua ctrculumy quem per- 
meat, metiatur.^ Id a se ^ recens inventnm Tbales memo* 

• 

fatM nM riddi, Thales. MiMMt fmt faeile prineep» iUorum septem vtrmmi cel»- 
tnatarvm ob aapientiam : nam fuii primua inventor Gecmetrim apad. Gngcosyet 
aeeuratieeimMB obeereator rerum naturaliimny et doetiaeimue eoecuUOor «n/enifn, m- 
penU Uneii exigmi res maximaa : puta dremtue temporum, fiamsma ^eniormn, via» 
eiderum, admirandoe fragoree iemXrmm^ ofrli^MM mieatu» astrorum, annuae reoolU' 
tionee SoUe: prefterea zet augmenta novee Lunee, vet deerementa veteraecentie, vet 
oHeee defieientie, Itte idem jean vergente seneeta eaccogitavit dtvtmcni inrentum 
de 8okf quod ego quidem non tantum «tMtct, eed etiam eonftrmavi experientia; 
nempe quotiee Sel menauret eua tatitudine circutum quem pereurrit, Hoc a ee nuper 



Voss. Lips, Tkdlee mem. Id.— 1 £d. Vicent. eapieniia, Id.— 2 Abest Msi. 
Llp«. Pith. Edd. Vic. Jtint. pr. Bas. pr. ftnit Edd. Ald. Jnnt. post. /d.r- 
S Aldus : Aetroon. Elraenhorstiiu. — 4 Siderum obt, curr, Atqui jam prieces- 




obnqiinm ' fnlmint proprium. Utrnmqi 
vs. 154. * Obliqna perstriogens lumina flanuna.' Oiui.— 5 Malim scribere, 
item Lunee. Colvins. Sic et Groslot. 0|id.— 6. Al. deliqueniis. Vid. Not. 
Var.— 7 Idem vetus, obstitieula, Colvinn. Itera Fulv. Ond.-frSPitW 

NOTA 



> Geometricee penes Graios prnnus 
repertor'] Cujns acienti» praecepta ab 
JEgyptila hanseraty nt refert Laertius 
in cjiit Vita, qnem vide» 

^ VH ddinquantis Maeuki} Ter- 
ram : qnsp, cnm medfa Solem inter 
6t Lnnam intercedity tenebras offhs- 
dit hnlcsideri. 

> Quoties Sol magnitudine sua eircu» 
lumj q[uem permeat, metiatur] Hoc esf. 



qpotam circnli iUios partem occnpet 
Solis diameter, seu qoot sit minntc^ 
mm. Hnjufl •olaris diametri men* 
snrsB Laertiot in Tbaletit Vita^nnt* 
qnam meminlt, at alind refert ejnt* 
dem Thaletit de magnitndine Lonari 
et Solari inTentom; Lonarem niroi- 
rnm Solarit eise tantnm septingente% 
Bimpm etvicesim^m. 



922 APULBII 

ratur edocaiBse ' Majidraytam * Prieneasem : "" q»i nova et 
jnopiaata eognitteiie ' impeBdio delectataa, optare jossif, 
qoantam yellet meroedem aibi pro tanto decumento repeodi. 
Satia, inquit, mibi faerit meneedis, Tbales aapMfis,^ ni M, 
qood a me dtdiciatij cmi proferre ad qaospiara ooBped% 
tibi non aaciTeris/ sed ejoB inventi me potioe, qoam alinm, 
repef torem pcapdicaveria,^ Pakbra merces prorsaifi,^ ae 
taH viro digna, Qt peipetaa." Nam et in bodieraam, ac 
debinc^ aemper, Tbali ea ■ metces persolvetor ab omnibos 
nobis, ~qni cgns ^wlesti^ stadia vere cognovimas.^ Hane 
ego vobis mercedem,' Ca^baginienses,^ abiqoe genthmi 
dependo/ pro discipliBts, qa%i in paeritia sam i^Mid vos 
adeptns. Ubiqne enim me vestn» civitatis alomnmn fisro, 
ubiqae vos omnimodis laadibas celebiQO ; vestras disciplinas 
stadiosins percolo^ vestras opos gloriosi«is prsedico^ vestros 
etiam Deos ^ religiosias ^ veneror. Nunc qaoque ' igitar 

ftpertuM TWm dieUur oitendim Madntj^ Prienmm : ^ vthemenier ieUtUdm 
hac W9a «f imexpecUU •b9ervaiiene,nr<e€epU eitU peterei qnantum pra m n m vetki 
sibi perwolei pro tanio doenmento, aatie pramii miki cril, iuqnH Tkalet eamenn^ 
M, qnando incipiee exponere aUq^tUm», id qnod edaetne ee a me, imni aUnmetrie 
iUad tibit sed eeleinweri» me tanqnam anctorem ^n» repertif potine qnam aHam, 
Mgreginm pUme prwminm, et dignum taU viro, et ateruum, Nam et nuue, et iu 
poeterumf eemper reddetur id prtemium ThaUti a nolriM omnibne, quibue vere per^ 
speeia enni^ue etudia cefUetia» Ego, o Carthaginieneee, penotvo vobU hoc pre^ 
mium aoud omnee natUnee pro teientiit, qna» aequitiei apnd voe dum eeeem pmer, 
Nam uiiqne dieo me educatum fuUee in veetra urbef ubtque effero voe omnimodU 
pToeoniU; diUgentiuM coU vedrae arte»; gUrioeiue Jaeto veeirat divUiae; adaro 
etiam reiigioeiu» veeira Numinu, Ego nune etiean emnem ndhi fauMtieammm ex» 



^>*mm0>0^^^>i^ ^ 



Id.— Idem, ad ee. Colviuii, — l C^oll. Voss. Lips. adivit»». Pro 
PitK. memora, Ond,-^2 Flor. MandrUum, Elmeiiborstius. Iteni Upi. Ond, 
->8 Pitli. cogUutione, I<l.~4 Post kuuU Toees Th. 9apien» ponit Floridns. Id, 
— 5 AbestnMi a Coll. Voss. id. — 6 Pretdicaverit. Piih. pretdicarU. £d. Vic. 
prttdieatU, Id.-/^ Ms. proreue. Colr. — 8 Pith. ae perp. Ond. — 9 lipi. deinde. 
Pith. de kU, IdS-1 Idem, ThaUca, CoW. — 2 Vere cognovimue. Fnlv. tuf pica- 
tnr : recognovhmu, Sciopp. in Symb» Non ego. Oiid.~-S Lips. merc. eo6. Id. 
4 Idem, Karthaginieneibi», Colvias.<— 6 Idem, rependo. Sed nifall mntavi. 
Snpra lib. vii. de Aeino Anr. * Nonnlhtl Tobie^ enm lopaMri servierit, yiii- 
dietm dcpenanraoi.' Coio» Beno m1 mntat CoW. * Dependo * signifieat •aiai 
omiiiiio rependo. Adi me ad lih. ix* Met. p. eST.- a. ' depenaic pro prandio 
lacrymifl/ Seqnentia uaque ad ubiqne destint io Pitii. Otid. — 6 EUam dee^t 

NOT^ 

B Mandraytnm PrUneneem] Neque babet MandrUum. 
hnjua meminit Laertius. Cod. Flor. 



^LORIDOBUM LiU. IV. N. 18. 033 

principiHin mibi apud vestras fuires aospicatissimum ab 
iEsdulapio Deo capiw», qui arcem vestra) 9 Carthagisiift ° 
iadubitabili numine proiHtias respicit.' 7. ISjpEtH Dei hymm mi 
Gmco et Latmo camine yobis heic canam^* jam iUi a me 
dedicatam. Sum enim non ignotus il}i sacricola,) "* nec le- 
cens cultor^ nec ingratus antistes : ac jam et profsa et T0t* 
sa^ facuodia veneratus sum ; ita ut etaaBi nunc hyBmiiifli 

ordtawi qputf «Mf roi «IM « IMo Mteuh^o, fmfneni intiuim' terkififmmdim 
nrcem veatra Cmikagimi. Hic concinam vobis kymntim iUius Dei vernbus Grter 
«M et Laimi§t Jtm iUi eomeermium a me, Nmn enm euUor ^ aaeronm non 
obecnruet et odonUor non «otiMt et PonHfex non diepUeem Deo j et jmn eolm enm 
oraiione eolnia ei eiricia; eieni mme ^uoque eoneinam hymmun ^ utraque Im- 



Pitb. Id.—7 £d. Vic. reUgiosue, Id.— 8 Editum ante, Ei nunejmque^ CoU 
trhM. — 9 Edd. ante Col?. noeira, Forsan votirm, Ond.— 1 Sic Romana edi« 
tia. M». pfim eirepii: attariim, propUiuo eirepU^ Forte etisDy repU: taa» 

gBam de aerpente. Colo. Rom. ttrepU, Inepte. JEIiiieNA. Oroil. conj* rtgiL 
At bene Becich. et Edd. Jiint* post. Bas. sec. Colv. &c. re$picii, In Lipi. 
Pltii. £dd. priinit etrtpU : oiide frottra conjeelt Colvins, sive potin» Lipsitts, 
repU. Ond.— 2 Vobit tic canam, Legendom : hic, Sclopp. ia Sjmb. Fortmfe 
meiips : vobia ocdnam, Wowerins. Aiii, heee oceinam, Flor. hac canam. EI- 
meniiorstius. Ms. Lipa. Mc canam: onomodo e conjectnra Scioppii cdidit 
Floridns. In Edd. Bas. aec. Colr. Vulc. Wower. ElmenhorBt. ke eanatu 
Edd. priores occinamf qnod placet Wowerio. N. IS. *animalia Inter ae 
occinunt.' Non ergo male. nisi prapferas oecanam nt apnd Salloatinm et 
Tacitnm. Pitb. hoc c, Florent. Cod. hete e, nnde Scriver. exbibuit heia 
canam, Recte. Oudendorp, — S IlUut agricola, Ms. cod. ilHt agricoia, Oo- 
Kelmlns notter non male, tUtw aiicric^ CoUins. Illiut taericola clegan- 
tiMimi Outihelmli in Miacellis Qnaeiit. cap. 4. emendatio est. Mm. ct editl 
legunt, ignotut <• agricola, Insnbe. Elmenh, Optime Jam ante Ouliehnium 
emendarat M. Accuniua In Diatr. ad Solinnm edita Roma» 1624. taericola pro 
agrieola, quod est in Mss. et Edd. O. ante Woweriom. Passim c et g con- 
fundi/ neroo nescit V. Sahnas. ad Solin. cap. 1. * Wscerationetn aacricolis 
daret, nt dlserte legitnr in Voss. pr. et jam ed. Cam. Sed cum In Mts. Lips. 
et Pith. sit iUu agricolOy omnino pnto cum Viro Docto in marg. Ed. Colv. in 
Bibl. Reg. ainplioa emendandnm esse ^ofus iUi tacricola: qnod qnivis sentit 
longe esse emcaeiiis elegwitinsqtte. Ottd.— 4 Et vorta desunt Pith. Id, — 

NOXiE 

■ Ab JEteutapio Deo eapiamf fui tBt* gttttr, in omnlam manlbns versatnri 

csm veKtrm Carihitg\fAi\ Tertnlllanns : non tam facnndia mea, qnam men- 

< In ipsis denique templis Denm jndi- tione JEsculapii religiosis CEensibns 

cem imploras sob JEscnlapio stans/ comroendata.' 

Falt qnoqve «rbla OEenslnm ttttelare • iltt [iSttts] aacHeafii] Sie emen- 

nnmen iEscnlapins, templumqne ha- davit Ouilhelmins In Miscellis Qnaes- 

bnit nobile CEsp, nt jam observavi ad tionibns c« 4. prins erat Hlvt» agrieida, 

Apologiani} ad hsec verba : * Ea dia* ineptc. 
potatlo celebratissiaa est, vulgole- 



924 APULBII 

ejas utraque lingaa canam : cai dialogum similiter Graecum 
et Laliuum preetexui : ^ in quo sermocinabuntur ^ Sabidius 
Severus et Julius Persius^7 viri et inter se mutuo, et vobis,' 
et utilitatibus publicis merito amicissimi^ doctrina et elo- 
quentia et benevolentia paribus : ' incertum modestia qui- 
etiores, an industria promtiores, an bonoribus ' clariores. 
Quibus cum sit summa concordia^ tamen heec sola semula- 
iio, et in hoc* unum certamen est, uter eorum magis Car- 
thaginem diligat: ^ atque^ summis medullitus viribus con- 
tendunt ambo; vincitur neuter^ Eorum ego sermonem 
ratus et vobis auditu gratissimum^ et mihi compositu con- 
gruentem, et dedicatu religiosum ; in principio libri facio 
quendam ex his,^ qui mihi ^ Athenis condidicere,^ percpn- 
tari P a Persio ^ Graece, quae ego pridie in templo ^culapii 
disseruerim: paulatimque illis Severam adjungo: cui in- 
terim Romanse linguaB partes dedi. Nam et Persius^ quam- 
vis et ipse optime Latine possit, tamen hodie nobis ac vobis 
Atticissabit^ ^ 

riia : eui prdfponti eoUoquium pariUr Gracum et Laiinum : tn quo eoUoqmeniHr 
SabidiuB Setenu et Juliu» Persiu»; wi amtcifftmi et eibi iuvieetn, et vobUt tt 
pubUcis commodit, aquaU ecientia et /aeundia, et benignitaie: dubnan est an pa^ 
catioree moderatione sua, an expeditiore» tua eolertiaf an »ubUmiore$ dignUatibuK 
Qui cum sint valde unanimee^ tamen rivaUe snnt, et contendunt in koc Mfam, uter 
eorum plus amet Carthaginemi ^t in.hoc qnidem ceriant uterque ex totis penitu» 
viribus ; ol neuter superatur, Ego existiman» eorum orationem futuram esse et 
vobisjucundissimam auscMUatu, et dignam quam eomponeremf et satis piam ut eam 
consecrarem, inUio libri indueo quendam ex meis condiscipulis Atkenarum, quteren' 
tem Grace a Persio, ^iuniiim ego disputaverim pridie in tede JEscutapii : senftm» 
que addo eis Severum : quem interea indueo loquentem Ungua Romana. Pertius 
enim Attice loquetur noli s ac vobis^ tametsi ipse quoque.possU perbene loqw Latinfi» 



■^*^^^^^^^^^^ 



6 FiUk GnBce. Scriv. pertexi, Id.>-6 Mst. Lips. Pitb. Edd. ante Colv. ser- 
modnabantur. Id.— 7 jSBoidtKs Sev. et Jul, Pereiu», Idem Mfl. Safidiu» Severus, 
et JuHus Perseus, Colviiis. Sabidins primns rescripsit Scriver. Ms. Florent. 
et Edd. priores Savidius. Lips. et Pith: Saftdius. Sed Sabidn vel Sacidu 
oecarmnt in InscriptionU>u8. Ovd,— 8 Edd. ante Colv. nobis, ld.^0 Malim 
cum Becichemo et Sopingio legecfi pares, Id. — 1 Ms. oc konoribu». Coivins. 
—9 Ed. Vic. ifi luee. Oud.~S Ms. deUgatus, Colvius.— 4 V. C. ad quod. V. 
D. in marg. £d. Colv. in Bibl. Reg.— 6 Vid. Not. Var.— 6 Becichemns 
malea me. Oud.— 7 Lips. Pith. eondidicerunt, Id.— 8 Flor. Perseo, Etmen- 
hontios. ^tem CoU. Voss. Lips. et Pith. Statim et ante qnoque PersenM» 

NOT^ 

P Faeio qnendam ex ^, qui, 4v. per- gicns qui in Theatro dlci facit,' ^c» 
«rafori] Simiiitersnpra: «atilleTra- 4 AUici»s»d>it} Plant. in Prolofro 



FLORIDORUM LIB. IV. N. 19. 



923 



NuM. XIX. Asclepiades ille, inter prascipuos medico* 
rum, si unnm' Hippocratem excipias, ceteris princeps, 
primus etiam vino^ opitulari segris reperit;' sed dando^. 
scilicet in tempore : ' cujus rei observationem probe calle* 
baty ut qui ' diligentissime animadverteret ^ venarnm pul- 
sus inconditos, vel praeclaros. Is igitur cum forfe in civi- 
tatem * sese reciperet, et rure suo suburbano rediret, aspexit 
in pomoeriis civitatis^'' funus ingens locatiim> plurimos 
homines ingenti multitudine, qui exequias venerant, cir- 
cumstare omnes tristissimos et obsoletissimos 7 vestitu. 

lUe AsclepiadeM, inter primarioB medicoi^ reUqwman primus, n demas solum 
Hippocraitm, invenit etiamprimus vino mederitegroianiibus; at prtebendo iUud 
ipns tempeetive: quod optime eciebat explorare ; utpotequi accuratietime obeer' 
varet pulius arteriarum inordinatos aut valde depravatot* JUe ergo cumforte red- 
iret in urbem^ et reverteretur ex pradio suo sulburbano^ otdii magnam /umu poti*' 
ium in ponuniia urbis, permultos homines magna turbaf qui prosecuti fuerani fu" 
niMy riTcumaxAere ipewoi^ cwMioo moBetMmM% et aordtdistime indutoe. AcceaaH 



Ond. — 9 Flor. optime p, t. A. toMa attieiaaabit. Elroenhorstias. Solam vobia 
e8tetiam.inMs.Pith. et £dd. ante Colviomf quod praeferrem ego. Oud, 
Ms. atticiaaavit, Colvias. Item Pith. Oud, — 1 Mallem, et ai unum» Id. — 
2 Pith. prbiMa in vino, £dd. Vett. et Pith. reperit agria opit, Jant. post. 
cegria rep, opit. Id. — S Vulg. et qui, Colvius. Mss. cam Becichemo et Edd. 
Jaot. post. Colv. &c. «f qui. Oad.— 4 Becicheinns animadverterai^ vel potiua 
aMAmadveriat^ nt est in Pith. /d.~6 Vid. Not. VAr. — 6 Operamm, nt reor, 
▼ilio in Scriverii Ed. irrepsit pomariu. Ond. — 1 Vet. cod. obaolentiaaimoa. 
Colvios. Ita et Pith. et £d. Bas. pr. Prsfero aatem, qaod tacite expres- 

NOM 



Menschmorrim : ^ Atqae adeo hoc 
argamentam Orccissaty tamen Non 
Atticissat, venim Sicilicissitat.' 

' Primua etiam vino opiiuiari agria 
reperW} De Asclepiade hoc medico 
PKn. 1. Tii. cap. 87. * Snmma aotem 
Aiclepiadi Prmiensi' (fama fuit) 
■ condita novk aecta, spretis legatis 
et pollicitationibns Mithridatis regiSy 
reperta ratione qna vinum sgris me>- 
dctnr, rekto e funere homiae et ser- 
vAto: sed maxime sponsione facta 
cnm^ortnna, nemedicns crederetar, 
si unqoam invalidus nllo modo foisset 
ipse : et victor soprema in senecta 
lapsu scalarom exanimatns est.' Oi. 
Pompeii familiaris fuit. De ipso, 



deqae ejos secta vide plura apad 
Corn. Celsam in procemio operis. 

* Sed dando aeUicet in ten^ore] De 
eodem Asclepiade Scribonius Largus 
in Praefat. lib. de composit. medica* 
ment. * Ilte enim febricitantibos, vi- 
tilsqae pracipitibns correptis, qosfe 
3(9 TdOri Graeci dlcont, negavit medi- 
camenta danda: qnia cibo vinoqae 
apte interdnm dato remediari tatios 
eos existimavit.' 

* Incivitateml Romaro. 

V fn pometrUa civUatia] Recte. Fa« 
nera enim in nrbe facere vetitom. 
lege XII. Tabaiarum : ' Hominem 
mortonm in urbe ne sepelito, neve 
nrito.' 



999 APULEII 

PrapiiMi acccssit, Qt etiam cognosceiet/ more iiigefiii ha- 
maiii,9 qaisnam esaet ; qnoniam percootanti nemo respon* 
decat; an rero nt ipse aliqnid in illo ex arte deprehenderet' * 
Certe qaidem jacenti homini, ao prope depoaito fatnm aba- 
tulit^ Jam miseri iUins membra omnia> anHDatis perw 
spersa»' jam os ipsios nngnine odoro delibatam, jam eam 



]»rofiiii«, Mt^ JwUa iniaiem kmimm, Mtini #fk» fmimm utH^ iflia mm Mfws- 
demt i)»si, eum id aciscitaretur, Aul poiiuM ut ipse epe $U4t icientua ummadverieret 
aliiiuid iu eo. Sune qwdem demdU moetm ab iUo komiue etrato^ ae pttne JmtU' 
mnlato, Omne$ artu$ UlMf i^fmmmiijm mM wiinrii «MMtif :fatie$ egmjm 



fit Wower. et raarg:iiii anevtt O. tToisios, ofrao/€fl«ftMo. lo Apotojp. p. 401. 
Ftor. < TOf tif obfoletior.* p. 534. * venit nnpta, &c. Sammeo obfoleto.' Otttf. 
— S Volg. ineogmneertt, STid. Not. Var.— t Abeft hmead a Pitli. EiM. aotc 
B«ii. fee. ▼el Colr. V. ac» Fetron. e. 71. 'Vitio mentif ImnianfB conevpiiL 
f cire/ Owt---l At vero «f i. a. ta t. e. a. deprehenderet. Ha. aJt vero «I tpir irir 
aft^vtd w U. e, a, deprehenderet. Rejecto ilio of, qnod ex prfecedenti dictione 
repetitam fniiise videtiir, lego, venit^ ut ip$e aUquid in iUo ex arideprekend* 
Colvluf. Coriige, deprekenderet, Woweriuf. Colviof, rejecto rf Atj leglt : 
Ventf «1 i o. 1. 1. c. o. d. £go» offeofral tpfe otvt ollftild tit tUo cx orfa dqnno- 
hendere, Vel etiam, reaif «f ip$e vivi aUquid in Ulo ex arte deprAenderei, 
Brantiuf . Roman. deprahenderat. Elmenborf tiof . ^4» vero icf , ife, Sic rh oa 
extat in Mff. Pith. Lipf . Becicbemi, Ursini, ipf if et Lipfio probantibof, et 
Edd. \^cent. Jant. pof t. Wow. Scriv. et Flor» clarlffimo fenan, pro eive. In 
Msf. Florent. Coll. Voff . et Colv. Lipf . Edd. Jant. pr. Ald. Baa. Colv. Volc. 
Scal. Elmenb. exarator af ; non roale, af f opra afiter legeretnr, nbl Tido. 
Inepte vero af dclent Colv. et Brant. lejsuntqae o«iilf tif vel afffoerof : tcI a ic 
fupra qaoqae noti addi debuifset, Fro vero antem hic rh mon babent Edd. 
Vic. Jnnt. pr. Ald. Baa. pr. contra Aactorisy ut milii Tidetur, mentem. I>ein 
«f exnlat ao Edd. Vnlc. Scal. Elmenh* qni edidere depreheiiierai cnm Scri- 
▼erio, «f retinente, quod tnm noiaret iHwfgaaai Jtm«i ae; et certe fic exarari 
Tidetor in Mff. Lipf . et Florent. Sed aon deprehendore id poterat, privf* 
qnam accefsiff et In ceterif Edd. uf qae ad Wower. f ine fenao eztat repre- 
henderet, Inf uper in Mf. Lipf. tpse etr ai. nnde non inepte Brantiof conjecit 
tpff oteialt^icid, qnod tamen mordicuf defendere nolim. Otid. Gmtemf xviu. 
9, aiet tero, 8fe, Et idem paueif mutatif et trana pofltlf feqnentia ibid. ita 
legit : coNf#Mp2of«f ftiaiit dt/tgraiissiMf , ffiom oi^ eOm p«rtraeta9ii eorpue 
Aontiiif, ff , «I y«i^iisdaw stgiilf aaiaiadoiprfif iit iUo viiam loffnfinii, e$$^. ifa, ln 
f eqq. idem Grut. probat eraendationeni Stewecbii are6a«f » Ipai tamen ln m«n« 
tem venifse ait hiabant, Id. in Add.— 2 V. Not. Var.-^ Deeat oamia id Coll. 

NOTiE 

« AUquid in iUo ex arte deprehende' vi. Anetd. in Mif eni fbnere : ^ cor- 

ref] Ex qno cognofceret an viveret. pufque lavant frigentia et mignnt/ 

Vlde Comeliam Celram ha prottmlo Tertnll. de Ref nrrect. caraif : * Pro* 

operif. inde enim et corpom medicata con- 

> ilfcfli6ra emnda aromaiie pereperoa^ dimentlf , f epnltnrfB Hanf oleif , et 

^e.] Ex more Antlqnoram, ad letalem monumentif f equef trantnr.* 
illum foetorem abigend«m. Virg. I. 



PLORIDORUM LrB. IV. N. 19. 9S7 

\,'*' ' jam coenaB paratum ^ ' coutemplatus, cum 
ditigieoiiMime^ qnibasdam signis animadTertit et etiam 
atque etiam pertraotavit corims hominis, invenit in tUo vi* 
tam latentem. Confestim exclamavit, vivere hominem: 
procnl ergo^ facee abigerent/ procid ignes amotirentur; 
rogum demolirentur, coenam feralem a tumulo ad mensam 
referrent* Murmur interea exortum : paitfm jnedico cre- 
dendnm dioere, partim etiam irridere medioinam. Poslre- 
mo^ propinquis etiam hominibus invitis, qaodne jara ^ ipsi 
hmreditatem aveba&t^^ an qnod adhao illi fidem noa habe- 



em^ uncUn wtgumUo muuoUme; enm «MMitfmtaef aUeniimhii mmjMm wuimm, 
ttjam fnwpantum wiHeemw dtprehendit aiiqua in4ieia viieg tn «o. Coatreetafrii 
Mpii» eorpme homims; et reperii vitam deliteeeentem i* ipto, Statim exclamavii 
amm fmmm eeoe, frttar areeteat tetdae^ removerentjtammae^ destmerent pyram^ re- 
p ortoren i epnbmfienetire a eepakro ad meneam. fnterim oriivr etrepitut^ oHi di- 
eweifdem habendam eem medieo, aHi etiam derident medieinam, Denique Aeele- 
piadet exoraeit krevem moram moriuo, agre nihUominuM tt diffkuUer^ invitit quo- 
qu£ emmiie ^ eognaiit, duMum am quia ipeijam oect^averani ^m heereditatemf 



Lips. Oud. — 4 Pitb. peOieiiwn, Id. — 6 Alii,«ciiiv |i«ii« p. ElmeDh. Colt. Lips. 
et £d. Vic. penee» Al. peenet. Wower. cnni Lipsio in inarg. et Ms. Pitli. edidit 
oeenee, Male. Sequitar itmtim 'ccenam feralem a tnmnlo ad meotam refcr- 
reot.' De bac ccena tive ■tlicernio vide nulta apnd Kirdiman. de Funer. 
1. IV. c. 4. Oud. — 6 Contemplaiut emm dil. ete. Mirnm in modnm corrnpta 
h«c omiua, et com sensn scrtpta nulio : qnem efficere conabar legens : eon* 
iemplttiue mi diligentieeime : fuibuedam eignie amenadvertit^ et etiam atque etiam. 
pertractaeii eorput hominit: ei invemi tn t/lo rtlmt latentem. Cotvius. Sclilck- 
eradns : aximam adoeriii. Elmenhorstias. Sic distingne : eontemplatut : eafm 
diUg. q. f. Groslotins. Cmtlcn^ eum diL q. signit animadveriiL Etiamt ete. 
Sic pnmns edidit Ynlcan. cnm in Edd. Vett. sit «Rtm, in Bas. pr. ei Wow. 
cnm Mss. Pith. Lips. quam diL In Edd. Vic. et Ms« Pitb. animadeereiL Vir 
doctns, aitimadaersts. Schickerad. antrnam advertii, sed hoc mox demnm ae- 
quitnr. Burm. vivere eum vel agere eum d. q. t, anunam adv. Ego mallm sim« 
pliciter oon d. q, t. animadvertii, et etiam a, e, p. e, h. invenit. Male foit trans- 
posita copnla et^ et jam prsecestit rh eum, Ei ante ' invenit ' deest in Llps. 
Pro laientem Vith,jmeentem. £d« Vic* pertreeiavii» Ood.*^7 Vulg. jpractil tgs- 
tur. Coivius. Pith. cum Edd. ante Colv. igiiur, Oud.— 8 Alii akfieereni vel 

NOTA 

J Jam eum peHiactum'] Hoc esf, nm^ cmem ferali» qnsa silieeiiiimii dioeba- 
tam^ et odoratis hevbia fartom» lia- tor. 



|ae iDvokitom : hoe enim ^ Conam feredem a iueniejia ad 
est polliociy et polUnctores qni cadA» s«m referteni] HIbc palet c«n«B il- 



▼en sic cnrabaat. Plaot. io Prelogo laa feralem jox|o ipsum lognm cai< 

Pcenuli : ' Nam mihi poilinctor dizit, tarl solitam. 

qot eooi poUioserat.' ^ Q uodn a Jam ipei hmrediiaiem are- 

> Jam eeenee porolom] NoTisshnse bani[heBreditate htAuhemii] Ups.]ZlMt. 



938 



A^PULEII 



bant, segre tamen ac difficalter Asclepiades ' iinpetktivit 
brcvem mortuo dilatioiiera. Atqae ita vispillonum ^ mani* 
bus extortom,' velat ab Inferis, postliminio domum retulit/ 
coHfestimque^ spiritum recreayit: confestimque animam 
in cocporis latibulis.delitescentem ^ qaibasdam medicamea* 
tis provocavit. 

NuM. XX. Sapientis viri^ super mcnsam celebre dictum 
est. Prima, inqdit, cratera "^ ad sitim pertinet, secanda ad 
hilaritatem, tertia ad voluptatem» quarta ad insaniam. 
Verum enimvero Musarum cratera» versa vice, quanto cre- 
brior^ quantoqae meracior, tanto propior ad animi sanita- 
tem. Prima cratera Literatoris/ ruditatem eximit:^ se* 



a» vero yumUun nonduM ipri endihaiU, Et rie erej^wn e memihuM viepittomm^ et 
tamjumn oh Orco, reportawii eum dommm pM/ttintiiio, et »tatim rrfociiUi9it ei jptri- 
<i0iii eiaiimqne exemt ^6iMdai» medicamnubue animam reeomditam in latebrie 
coroorit, 

Extat inmgnie Benteniia eapientie rtrt de menta: Primum, inqwitf pocubm 
iltectat ad eitim tedandam, eeeundum ad HBetttiam^ tertium ad deUctationemp ^twr- 
ium ad /urorem. At enim Muearum poeulum e eontra quo «afmtt tteratvr, et fnf 
rttit Inbiturp eo magie aeeedit ad taniiatem mentie. Primum^^oculum quod eet lite' 



mlicerent.--^ Vid. Kot. Var.— 1 Ed. Vicent. Aeclepidee. Oud.— S Sic scriD. 
tam in veteri libro : vulgo vero, veefnUonmn, Colviut. Mss. Florent. PiUi. 
Iiips. Edd. Vic. Colv. etc. «ttpttioitiMt. Sed Ftoridus reposait cum Edd. 
Jant. post. Bas. sec veep. Edd. Junt. Ald. ot/litpt^tfM. Oud.^S Flor. ex- 
oraium, Elmenborstius.— -4 Pith. Edd. ante Cojvium carent rf que. Oud.— * 
6 Pitfa. dc/tfetctii<tt. Id. — 6 Provocaoit. Sap. r. Videtur biare, et deesse ali- 
quid. Bnait^ — 7 Ed. Scriv. crebior, Pro propior Coll. Lips. promtior: iion 
male. OimI. — 8 Leetio Bas. ii. Altarum est, Uteratorit rudato eximit. Ms. Itte- 
ratoret ruolo eximit. Forte, Uteraiorit rudUate exuii, Sed amplius deliberan- 
dum. Colv. Locum, distinctione prava corruptam» recte restitui. Wower, 
I>ctio aliarnm edltienam est,7t<€ralortt rudaio eximii, Ms. lUeraioree ruato 

VOTJE 



1. II. cap. 11. vult hic legi non habe- 
hdni, sed Kavehani, hoc est, inhiabant 
bsredltati. 

* Vetut ah tnferit, poetUmimo domum 
retuUi^ SimUiter x. Metam. * Ecce 
pater suis ipse manibus coopercolo 
capnli remoto» commodam discusso 
mortifero sopore, sai^entem postli- 
minio mortis deprehendit filiam.' 
Vlde notaUt P* 105. 

' Sapientie etrt ttiptr mtittam celebrt 
dietumett. PnmatinquitfCruiera,^e4 



Laertinsy in Vita Anacharsis, hoc ejus 
dictum refert, rhif 6fiw§\ow rptTs ^pew 
fiirfnt, rhnf wpSnot, ifiwnir rhv Sc^c- 
po¥ fU$iif rhw rpfror, &t|ttcif. ' Vilem 
nvas tres ferre : primam vohiptatis ; 
secundam ebrietatis ; tertram in<Bro- 
ris.' V«tus Poeta apnd Snidam^ la 
vooe iHmnf non tresi neqoe qaataor» 
sed decem crateras memorat| et de- 
cimom facit poMiut. 

« Ltlmilortt] Literator est legtndi 
Magltter qni pueros docet literanim 



PLORIOORVM LIR. IV. N. 20. 



829 



ciiDda Grammatici, docirina» instmit: tertia Rhetoiris,* 
doqiientia armat. Hactenus a plerisque potatar. £go * et 
alias crateras ' Athenis bibi : Poetic» commixtam/ ^ Geo- 
metric® ^ limpidam/ Mnsicffi dnlcem, Dialectic» ansteru- 
lam : ^ ^ enimyero amTersse philosophise, inexplebilem 7 sci- 

raiorUf aitfert jmero ignorantiam : feamtfion, quod e$t Grammatiei, erudit ecientia : 
iertiamy quod est Rheiorie, instruit facundia. PUrique hue uaque tantum inhunt, 
Ego kauei etiam aUa poeuia Athenis : Poetiete fabuiosum, Geomeiritt elarum, Mu- 
tkcaguaee, DiaUctiea acerbiueculum : eed enim totiue Philotophianunquameatiane 



»^^m0^^4 



ejMHL Colv. literatorie ruditats exmt ; forte, Uteratorie rude eximU^ ut Bif^ili, 
cet rernlam trUteni, sceptrum psdagogorum, ut vocat Martial. lib. x. Epig, 
63. nos diciimia, de roeda ontwaeaen. Nisi < rndatus ' sit maglsteriuro rudis. 
Brant. Flor. 2. JMeratoree ruato eximU. Aldus, Pyrrbns et Romanus l, m. 
daio e, Basiliens. 2. l. rudUaiem eximU. Elmenborstius. Cratera LUeratorU 
mdUatem eximU. Sic habent e correctione Becichemi Edd. Jont. post. Bas. 
sec. Wow. et seqq. Qoare id retinui. Nam is sine dubio Auctoris est sen- 
ans, et niale in Mss. Pltb. Florent. et Lips. legitur tUeratoree: nam jungen- 
dum cuni cratera ut Yidemnt bene Wower. et Salmas. ad Tertoll. pall. p. 
437. * primus informator literarum :' et sic ' cratera Orammatici/ * cratera 
Rhetoris/ &c. Rectius ergo Junt. post. exemU. In Edd. primis est rudato. 
Vnlcan. Scal. rudUu. Codd. Florent. nterque, Pith. et Lips. ruato. Non 
male conjecit Colv. ruditate exuU. Certe longe melius Brantio. Ceterum 

* cratera ' in ablativo et * crateram ' babes quoque ap. Hygin. Astron. ii. 40. 
snpra * chlaniyda :' de qnibus nominativis e Orsco accus. vide prster alios 
et me ad Froiitin. 1. ii. c. S. ac Caes. de B. O. iii. 20. Mnnkerum diss. ad 
Hygin. Hnc pertioet idem I. ii. Astron. c. 21. < Lacedaemona bellum ges- 
serit :' ut diserte legitur in Cod. Voss. Sic apod Auson. * bebdomada' et 

* decada :' ut e Mss. est legendum. Oud.— Scriptns liber, doctrinam. Col- 
irius. Flor. doctrinam inatravU. Elmenborstios.— 1 Idem, rhetores. Colvius. 
Flor. rhetoree. Eimenborstius. — 2 £d. Bas. pr. ergo. Oud. — 3 Idem, aUam 
crateram. Colvitis.— 4 Vid. Not. Var. — 6 Slc snpra N. 18. Sed Geometrue 
N. 16. atque ita hic Mss. Flor. Fulv. Edd. Vic. Junt. Afd. Ond.-— 6 Quidaro, 
amanAam. Colvius. Nempe £d. Bas. pr. Oiuf.— 7 fintiiivero imtWios Ph, 
inexpl, ifc. Ms. cod. cnni plerisqoe vulgatorum, Jam vero unieersitaM phil* 
inerpUh. eciUcet et neeiaream. Putabam concinnius, ffiitiii vero universa Philo^ 
sophuB inexpUbilem sciluet, et nectaream. Colvius. Univere<B ph. inexplebUem 
sc, nectaream. Sic locum hunc exhibui cnm Becicbemo, Colvio, et Florido : 
qnomodo etiam Vir Doctns ad marg. £d. Junt. post. in qua, ut et Edd. Bas. 

NOTiB 



characteres dignoscere, et sonos, quo* 
rum illi signa sunt, visis iis proferre. 
£t illi primam puerornm imperitiam 
tollunt. 

* PoHetiaE commixtwn \eonmeniam\ 
Corruptus videtnr bic locns, at resti* 
tuere in promtu non est. Interim 
interpretatiis sum fabulosam. Verti 
«tiam potuit tnoeiUricem, aut «xco^to- 
iricim. Certe quaecutnqne sit hujns 



loci vera scriptura, hic debuit esse 
ijus seosns. 

t GeometrieaUmpidaml Recte.Evi- 
dentia enim et perspicnitas hnjns est 
disciplinae propria, quippe qus nibil 
affirmat quin illud demonstret. 

^ DiaUctUa aunteruiam] Ob argn- 
mentorum et argntiarum et captio- 
nuro sentes, qoibns horret tota. 



Delph.et Var. Clat. 



Apul. 



3 N 



980 



APULBU 



lioety nectaream. CaiiH enim Empedodes camikia/ Plalo 
dialogos/ Socrates hymnos,' Epioharmus modos,"' Xeno* 
phon hiatorias, " Xraociatea ^ satiraa : ^ Apuleins Tester ' 
haoc omnia; novemque Masas pari stndio colit, miyore 
scilicet volontate» qaam facoltate : eoqoe' propensius for- 
tassis * laudandus est, qnod omnibns bonis in rebns cona- 
tas in laude» effectas in casa est : ita at contra > in malefi*- 
ciis etiam cogitata scelenij non perfecta adhac, vindicantar/ 



nempe^ H neetanum, Nam EmpedBcU» emitpumi MrM«, PUUq celUfiM, SoenOei 
eantieoj Epidmrmnt» WMdMhUf Xemrpkon JbuJorMt, Xenoeratee eaHrae : veeier ApU" 
Ume eeripiU kae emnia ; ei eeiU naaem Mkeae eepmli eludie, nuieri nempe ^feein^ 
cuam virinie. Ei/ereiian ideo UbeniHu laadandaM eei ; (ptia in amuihae Aontf r«- 
oue nieue laudandue eeifeffeeime pendei a/eriuna. Sieui eenira t» «Ml^^iMlJty m- 
mina pumvie ianium mediiaiaf ei imndum perpeiraiaf pmduntur eum animme jam 



CoIt. Viile. Scil. Elm. Seriv. mtbfereag: alque iU Ms. Florent. Unioereiiat 
Mm. Pith. Lips. et Edd. Yett. G. VoMint aseriptit qMsi e Cod. «iitMrMM, 
Bene. Wower. edidit witMrMi ph, ineaptebUee m. ei meeiareaM, Oiid. — 8 Alii 
legnnt XrnopAmun.— 9 Vnlgo entei «oiler. Colvint. Mm. et Becieli. Kdd. 
Jnnt. poet. Bei. see. Colv. die. veeier, AUm cnm Pltb. naeier pro oMlcr. 
Ottd.— 1 rh fue deeat Pitli. /d.— 9 Pilh. Llpt. et Edd. vett. feriaeee, Id.— 
S Prave Edd. primn Jnnt. pr. Ald. Bes. pr. «trea. Monnemnt jam Becich. 
et Stewech. StepiMime ita In Apnlcio peccatnm vidimns lapra. /d. — 4 Sic 
Bai. II. Mi. com aliii, jadioanlw*. Colvini. Pith. Edd. Vic. Jont. pr. Bai. 

NOT£ 



' Canii enim Eu^edoeke earmina'] 
Laert. in ejni Vita ait, qn» ille de 
Natnra deqne expiationibni icripiit, 
ad -qoinqae millia venonm pertin- 
gere: qnB vero de^medicinaiad lex* 
centoi. Item leripiine Tragmdiai 
etXeriii traniitnm venibnii atqne 
alia poemata. 

^ Plaio diaiogoel Nnmero quinqna* 
ginta lex icripiiMe enm teitatnr 
Laert. in ejni Vita, qnoi etiam iin« 
giilatim reeeniet. 

1 Soeraiee AymiiM] Laert. refert 
ipii a nonnnllii tanqnam anctori tri- 
bni P»ana quendam, cnjna initinin, 
A4Ai' 'AireAAor XP^f aui^ApiretUf wmSBe 
jc\Mipd. Hoc eit, 'Delie Apollo lalve, 
et Biana, poeri glorioii.' 

■ Epiekamme nmdoe] Coni fnit hic 
PbUoiophni^Pythagormanditor. Ho* 
jni commentariomm de natnra re- 



mm, de lententiti, de medicina me- 
minit Laert led de modii, live mo- 
dnlii, ne verbam quidem habet. 

> Xenopliem Ueioriae'] Nempe, vtpt 
ruMa» K^v libroi octo, wofA iamfid* 
aem» K^po» libroi leptem, et wept *BA- 
XipnicSa libroi leptem, qni omnet 
etiamnnm extant cum aliii ejoi tnm 
Pbiloiophicii, tom Rhetoricii operi- 
bui. 

• XMMre/MMttrof] Enm icripiiiie 
venui refert Laertini, at latiraram 
exproMe non meminit. Wowerioa 
hie noo XnMcrolM» led Xemopkanea 
legi volebat, Inteliigebatqne Xeno- 
phanem poetam, eujai meminit in Xe- 
nophanii Philoiophi Vita idem Laert. 
et qnem ait acripiiMO lamlMi : qni 
venni prlmnm Mtirogrtphoram foit. 
Horat. in arte Poetica: 'Arcbilo* 
chum proprio rabiei armavit lambo.* 



FI«ORll>0RUliC LIB. IV. N. 21* 



831 



cnieiita mente, para mano. Ergo sieot ad peenam sofficit 
meditari pamenda, sic et ad landem satis eat, conari prae* 
dicaoda. Qu» aotem major laos, aot certior» qoam Car- 
thagini benedioerej obi tota civitas eraditissimi estis^ penes 
qoos omoem disciplinam poeri disconti joyenes ostentant» 
senes docent ? Carthago provinciaB nostras magistra vene- 
rabilis, Cartiiago Africas Mosa coelestis/ Carthago Camoe- 
na togatorom. 

NuM. XXI. Habet inteirdam et necessaria festinatio ho- 
nestas moras/ saepe oti malis ^ interpellatam volontatem.* 
Qoippe et illis, qoibos corricolo confecta via opos est, adeo 
oti praeoptent ' pendere eqoo, qaam carpento sedere, prop- 
ter molestias sarcinanim, et pondera vehicoIorom> et moras 
orbiumii et salebras orbitarom^ adde et lapidom globoSj et 
caodicom toros/ et camporom rivos» et coIUom clivos. 



mffiwimm mtbwimdmmwmlin digma iKppUeiOf itm ntfieit mI kuidem merendam eig' 
gwedi kmitddtitu Qiub vero mtieir^ imi eertior Imw, fiiajii elegtaUer Uqui Carihif 
gmi^ ni 9iia Mf MMet dveeeatie dietiesbmi, tqmd qmoe pueri deeadwr emmte eeien" 
tkiejjweenee eae pra ee/mmtf eenee ette doeemt 7 Carthago eet veneranda Biagietra 
moetrm frommeiee, Carthago eet eeeUetie Cameenm 4friea, CarUiago eet Mmem 
tagatormm» 

Neeeeearia p roperat i okahet etiam aUqmando koneetae retardationeef adeo mt e^pe 
gamdeae imtermptmm eeae tmmm fropomtmm, Nam et iie qmi meeeeeekabent eeleriter 
ptragere Her, ita mt maUnt veJki eipm qmmn eedere in enrrUf ob ineomunoda impedi» 
mumtormmj et gramtatem emmmm^ et retardoHonee reiarmm, et aeperitatee orhUO' 
mm^ a^Swge et emmmioe lapidmmf et promimentiae etipHmm^ et mof , q^mi im planie 



pr.jmiiemmtmr. Correxit ju» Becicheau et eom Jore Romaiio eeiivenit V. 
Pnes. Byekersb. Obs. 1. iii. c. 10. Ond.— 4 Bm. i. komeetaiie mmree. Colvins. 
Optime Msii. et Edd. Rom. Vic. ac merffo Baa. pr. et leqq. honeetae moras. 
In Jont. Aldi, honestatie moree. Vide ad Met. f. vii. p. 484. b. Flor. N. i. 
' rdigiotam raoram.' Oiui.— 6 Forte, ut in aUie. Colv. Inepte. Oud.— 7 Vt 
praoptent. Ms. cod. mtique praoptent, Colvias. Mm. Pltb. Lips. mti vel «H- 



NOT/E 



* Carthago dfriem Mnea eeeUetie] 
Qn« bie Colvioi de CoBleati Afrie« 
Dea ex PitlMro et Liptio refert, ern* 
dita qnidem sniit ; sed ad hnnc lo- 
enm roinime spectare mibi videntnr. 
Hla enim Ccelettis Jnno erat, qnam 
Yirgiiiem vectnra leonlt coelo com- 
meantem Caribago percolebat, nt 
habet Notter lib.Ti. de Atino: al 



bic * Cceleatis ' est' Epltbeton Mnsss, 
itaqne Uraniam, nnam ex aovem 
Mnsis, intelligere malim. Cartbagi- 
■em vero Apuleins figorate voeat 
Africm Mnsam ccelestem, eo qnod in 
iilanrbe Afri literas docerentnr bn« 
inaniores. 

<i FotentafeM] Festinandi. 

' Caad«iMi toroe'] Hoc est, arbo- 



983 



APDLEII 



Hisce igitar ' xnorameQtis omnibus qui volant devitari/ ad« 
vectorem^ ^ sibimet equum deligutit/ diutince fortitudinis,vi- 
vacis pemicitatis : * item ' et ferre validam^ et ire rapidum :^ 

Qui campos coUesque gradu perlabitur ano, ^ 
ut ait Lucilius :"" tamen cum ^ eo equo per viam concito^ per- 




^#iO^#«*^<^^^» 



pie: «t Edd. ante Bas. tec. Bene. Vulgo «I. Ond. — 8 Idem, hheeg. Colviof. 
— 9 Mt. ae victorem, Scribo affne veetarem. Lncillios : ' Ipte eqnust non for- 
mosns, gradarinsy optirons vector/ Semper Noiter, * vector mens/ cnra de 
cqno ei sermo. Cmo. Malim scribi : ad veeiumm. Wowerlns. Lego, md 
veeiorem, ex iis quK noto ad lib. i. de asino. ' Vector eqnns ' saepinscule hic 
occnrrit. Brant, Alii, ad veeturam: vide Notat Merceri ad Nonium p. 9S. 
Elmenk, Ad veetorem pro nt vector sit, vix Latinnm. Colvii aif «« pro flaftm 
esse suspicor. Adi ad Met. 1. 1. p. 60. b. Sed nil ego mnto. * Advectur 
eqnns/ qni vehat ad destinatnm locum. Vide Mercerum ab Elmenh. cit. 
Oud. — 1 Ed. Vicent. dUiguKt: nt qnidam scribere malnnt. Vide ad Cvs. B. 
O. VI. IS. /d. — 2 Pith. vivace nertinaeitatie. Id. — 1 Idan. Le(50, item^ vel, nt 
etiam doctissimus Don»a, eundem, Colvins. Lege cum CoUio et Sopingio 
Uem, qni frequens est error, vel Uidem, Oud. — 4 Ms. lib. vaUde et ire rapide, 
Colvius. Item Pith. Male Edd. quaedam vett. tr«. Ond.~-6 OptimeMas. 
Florent. «t Lips. ut reposnit Colv. Vulgo, tmmo vel imo, Est qni maliet 
tJiioi. Id. — 'Htmcum, Sic Becichem. Mss. Florent. Lips. Pitb. Edd. Rom. 
Vic. tamen, Forsan recte, licet sequator tamen, Saetpe eoim, intermissis 
mediis quibnsdam, idem verbum repetit Anctor : nt vidimus ad Met. L i. p. 
11. b. Snpra, ' verba, qne volantia poetn vocant, ea verba :' et sspins. Im- 

NOTiE 



rum tmncos panlnm extra terram 
prominentes et rotnndos. 

■ Oiice igiiur tnorameniii omnilnUf 
4rc. deviiari] Florent. Codex devitare, 
Locus hic mendi suspectus mihi est. 
Quid enim sit moromcniit devUari vel 
devUare 1 Hoc certe verbnm postnlat 
non tertium casum, sed qnartnm. 
Melins mihi videtnr fore si legstur 
^mere^ aut etiam, qaod minns alie- 
nnm erit, deviare: ita ut snbintelli- 
gatnr prvpositio ab : et deviare ab iUis 
morameniiBy sit ab iliis deBecterei iUa 
vitare. Hec mea conjectnra est, 
qnam lectoris jndicio snbjectam volo. 
Brantius reponebat, hiece igiiur mora- 
meniis cmnibue qtd nelmU divexari: 
recte, si Ms. alicujus testimonio ju- 



varetnr. 

* Adveciorem'] Vel tollenda syllaba 
od, legendumqne veciorem^ vet voca- 
bulnm in doo dividendum,*ut sit ad 
vedorem^ id est, ta veetorem, vel potius 
legendum ad veeturamy sensu planis- 
simo. 

" Qui eampotj ^c. ui aii LucUiue] 
Satir. lib. XXV. cujui fragmenta aliqua 
Dobis supersnnt. Colviui antem pln- 
res ejnsdem Lncilii versns ad eqni 
virtntes spectantes •singillatim a 
Orammaticis veteribns laudatos re- 
fert, et continua serie digerit : quos 
hic retulisse non pigebit : ' Ipse eqnu* 
non formosn', gradariua, optimn' vec- 
tor, Qui colles caroposqne gradn per- 
labitur uno: Quem neque Lucanis 



FLORIDORUM LIB. IV. N. 21. 993 

Yolant i si qaem interea conspicantnr ex principalibus' 
viris nobilem hominem, bene consultura^ beno cognitum ; 
quanqnam oppido festinent^^ tamen bonoris ejus gratia co- 
hibent cursum, relevant' gradum^ retardant equum : et illico 
in pedes desiliunt : fruticem/ quem yerberando equo ges- 
tant, eam yirgam in laevam manum trausferunt. Itaque 
expedita dextra ' adennt, ac salutant : ^ et^ si diutule f ille 
quidpiam percontetur,^ ambulant diutule, et fabulantur: 
denique quantumvis moras in ofScio libenter insumunt. 

incUatOf n inierim oipiHmtt aiuiuem ex prMMruf homimbuB dnan elanm^ magna 
a»etoritaiis, et vaide Mttum ; licet muiium properent^ nihilominuaj ad ipsum kono- 
randum, reprimunt eunum, eutpendunt greagum^ remoraniur equum : et confeetim 
deauUant in pedea: quantum ad tirgam quam ferunt ad pulsandum efiwm, trane» 
miituHi Ulam virgam tn manum einiatram, Et eie lihera dextra eunt ad ipeum et 
aaiuiantt et aiiile aliquid aeisciietur diutiuaf apaiiantur diuiiua, et coUoqttuniur: 
poairemo uUro imjtenduut quantumUbei temporia in ohsequio» 



■^■^■^^^^>0^0>^^^» 



nio statim, * fruticenit qnein, &c. eam virgain.' ld,—7 Ms. lib. eoncUaio, Col- 
tiiis. Atque iia legit Becicbem. sed vide ad 1. iv. p. 279. b. 'concito 
gradu.' Ottd.~8 Mm. Lips. Pith. Et princ. Id.— Qmnquam o. featinant, 
Mm. Lip8. Pith. et £dd. O. ante Colv. vel Bas. tec. featinent. Recte. Vido 
supra ad N. i. /d.— 1 Idem vetus et alii vulgati, revelant gradum. Forte» 
revetant gradum, aeu, rebetani. Revltare, seu revitere : et Rebitare, seu re- 
bitere. Rebitant graduni, id est reflectnnt eqoum, nt Bistat : gradnm repe- 
tunt. Olosstt veteren : Revitere mptud^ir^, Elegpins lectio Jos. Scaiigeri in 
Festo : Reoiiant, repetani, Eonins : ' Rives camposqne revitant.' Rebitare, 
pro redire posoit ter una comcedia Plantns, Captivis. Alii bic legunt, repa- 
dant: qoidaro,re2Miini#; qnidam, r«iManf. Colvius. Ms. reveioiU. unde Colv. 
reveiant gradum, sen rebetant. f. retentant. Brantius. Flor. reveiant gr. Brantius 
retenianigr. Neutrummi^i placet, nec qnid 8ubstitnam,invenio. Elmenh. 12#- 
ieeani gradum primum comparet ez emendatione Becichemi in £d. Jont. post. 
et dein Bas. sec. ac ceteris, exponitque Floridus, ' snspendnnt gressum.' Op- 
time. cf. Pyrrh. Retrahit fraeno eqnnm, ita ut gradum suum et priores pedes 
mllevet,quo lo cnrsu retardetnr. Hinc patet nihil bic esse mutanaum, ot puta- 
rnnt viri docti. In Mss. tamen Florent. Lips. Pith. et Edd. Vett. est reveiani» 
Lipsius conjecit releniunt. Froretardani Pith. tardant. Oud.— 3 Edd. Ald. 
Junt. poat.fruetieem. Id.~8 Ed. Scriv. dexiera. Id.— 4 Omoes volgati codi- 
ces, exccpto Bas. ii. auaeuUani. Unde Stewecbius legit, auactdaniur, Id est, 
oaeuianiur. Arnobius salotandi verbum hic probat, loco qoem jaro modolau- 
davi. Colv. Rom. ac auaeuUttnt, Elroenhorstio*. Male Stewech. In Pith. ae 
auUani. Sed recte Mss. Florent. Lips. Bectchem. Edd. Junt. post. Bas. 
aec et segq. ae aaiuiant. Oud.— 6 Mss. Lips. Pith. diutiie. Id.— 6 Vulg. jmt- 
eertetur. Colvius. Recte Mss. Florent. Lips. per&mHeUiT. In aliis percerte' 

NOTiE 

orlnndi raontlbu' tanrt Docere pro- Campanns sonipes sob cursor nnllu' 
telo validis cervicibu' possint : Hunc sequetur Majore spatio ; ac diversa' 
milli passum qui vicerit atque doobus, vldebitur ire.' 



934 



APULBII 



NuM. XX II. 7 Crates ille,^ Diogenis sectator, qui ut Lar 
familiaris apad homines aetatis siisb Adienis caltus est' 
Nalla domas ei ' onquam clausa erat : "". nec erat patris &* 
milias tam absconditum secretum, quin eo tempestiye Cra- 
tes interveniret, litium omnium et jargiorum inter propin* 
quos disceptator atque arbiter. Quod Hercalem ' olim 
poetffi memorant * monstra illa immania hominum ac fera- 
rum virtute subegisse, oibemque tenr8& purgasse ; similiter 
adversum ' Iracundiam et Invidiami A.Tar{tiam ^ atque ££<> 
bidinem, ceteraque animi humani monstra et flagitia, phi- 
losophus iste Hercules fuit. Eas omneis pestes mentibus 
exegit, familias purgavit, malitiam perdomuit : seminudos 
et ipse/ et clava insignis : ' etiun Thebis oriundus, unde 



liU Craiet, difctjwtat DtofAit, fM tdmrahu ctf AtkemM ab kemhubmt $in tni 
Um^jium Lar domealtMt, miUa domM ipn cknua crof «11911«^ : ne^ «/(»# paier- 
/mmUat kabebai areo MMm iam abelrueam, fMiii Cratee ofperiune intereenirel ad 
iUmd, exammaier eijadex oMntiuit Utimm et aiiereaHoaum inier affinee» Quod poe- 
tee nanrnd HerenUmferiUndme em emeidam dommeu iUa enormia moneira komi' 
mmmei be Unarmm , et Uberatee ipeie ofbem ierramm; pariter iUePhHotophu extim 
alter HereeHee adnerene Iram et Livorem^ Cmpiditatem opmm et Lnxnriam, alfne 
alia unmetra et eeetera ntemtie knmoMei, ExpnUt ex amimMe omnee iUa$ peetee^ «im- 
damit famiUaef mtbegU imprebiiatem : ipee puqne eeminmdne et epeetandme elmea: 



tnr; nade Steweeh. co^Jecent |»cncil«l«r. Mts. seqneodi «nnt. Oad.— 7 Hnc 
retrexi Mm. et Edd. Vett. nuctoribnt hoc fhwneatnni, qnod nlii prtepetne- 
rent fnfpento decimo qnarto : quie et illnd de Cratete egit. Uale. Nnm 
ista ttcuft mietm, ife, patet ette ^osdem argnmenti, et hitce connecteoday 
quod et vidit Flortdus, qni tamen male ea inter hoc et xit. fragm. volntt in- 
terponere. Id, Sic tamen desideratur apodosis post protMin poei nbi imiei» 
iexU, tfc, J. Bosscha. — 8 Post enUue eei ponendnm refiMiovwrlyfMa, Ond, — 9 T^ 



ei non ett in Tet. cod. Diogenes Laertins de hoc ipso philoMpho : "EacoXtTro 
^ naX ev|pc«aoo(KTi|t» biit r^ eU mcuraw oMmoi Mmfy neX voOdrreaf» CMo. Ei 
abest quoqne Pitb. in qno pro tm^iram est ntmfticm: mox in eodem p«lri|f«ii. 
deest. Ond^l Pro ^uod Pith. findcm. Ald. Heradnm. Id.^2 V. C.pueiam 
Mcmorort. Id.^S Pith. edncrtnt. Id^— 4 £dd. ante Vulcan. «lync «rartlimn. 

NOT£ 



"^ Cratet i/Ic] De hoc jam aliqnid 
diximut ad Apologiami nbi de car- 
mine Indicro tn Mantiom landem ab 
eo contcripto. 

* Ntti/ndomntcttmfvamclantacrnl] 
Idem refert in ejnt vita Laert.lib. vi. 
iKaX.€iro 8i, inqnit, nai $vpeme»oiitnitf 
9tk rh ctff vSiray eUnhfoi oUieaf, mU mv- 
derear ^TOcabatnr nutem' (Cratet 



nerope) ' tfvpcravdcnis (portarum a- 
pertor) quod in omnem Ingrederetnr 
domum, et corriperet.* 

r ^Nnnimidict et ipee, 9feJ\ Qnemad- 
modom fnlt Hercules. 

■ Et eUma intigntt] Baculo nimi- 
mmy qni nna cnm mantica anpeUes 
erat Cynicorum. 



FLORIDORUM LIB. IV. N. 22. 935 

HercQleiii foisse menioria extat.^ * Igitar prinsqaam plane 
Crates ^ factus^ ioter proceres Thebanos numeratus est : 
lectam genns, freqvens fiBunulitinm, domns amplo omata^ 
vestibnle : ipse bene vestitus, bene prsDdiatas.* Post ubi 
inteUexit 7 nuUum sibi in re familiari * prsesidiam legatum» 
qup firetus sstatem agat, omnia fluxa infirmaque ' esse : 
qnicqaid sub ccelo divitiarum est, eas omneis ad bene vi- 
vendam nequicquam esse.* Sicati * navem bonam, fabre 
factam,< bene intrinsecus cdmpactam» extrinsecus ^ elegan- 
ter depictam, mobili clavo,' firmis rudentibus, procero malo, 
insigni cardiesio/ splendentibus^ velis, postremo omnibus 

et MfM ^uoqtie Tkibii^ vande Tpro^Uum etl HemtUm finaH. Is trgo wtUfum /oc^ 
tMM iMiitnrormu Crata, reeineUuM ett iniir aptiinatia Tkibanoi : itirpi ifm ix pri' 
mariiif /amUia nuMiroia erai, otfef dicorata magno viitUnUo : ipu irat igrigit 
6idatf«f , ^imii /mtdii inttrmctni. Poitquam viro cognovit aaittii» iUn rdichai 
mi inbiidiian in inii opibm, quo nixui vitam digiret : euncta iiu caduca et debi'^ 
Ua : quantumcumquiopumiitiubcoelOj m« univinai nUul co^firre ad biaiam vUam, 
Que m ad m o d um videmut bonam nawimp ioierter fabricatamf biue coagmeniaiam 
intiriuif mddtn pieturaiam exteriuif kabentein gubemaculum agili^ fima vaHdoiy 
aUum malumf carehieium compieuuM^ carbuia nUentia, deni^ euncta armamtnta 



Pro anttm Pitb. ojmii. Id.-- 5 Ptth. memor, Edd. Ald. Jont post extet. Id.— 
6 Pltb. Edd. Vic. Ald. Jant. pott. omato. Id.— 7 Ed. Jont. post. inieUigU. 
Id«— 8 Volgati libri omnei, «tftf/nMiifare. CoUias. Bene correxere Beci- 
chem. £p. 100. et Colv. Vnlg. vite vel vUa fiimuiare contra Mss. et sanam 
seoBura. < Famiiiaris ' et ' famuTaris' alibi quoque confasa. V. ad Val. Max. 
▼.6. 1. Ti. 7. S. Ond.— Edd. ante CoW. et Stewecb. m^biiafae. Male. /d. 
— l Non fuiafuam me, Legerim» iioii dcd eese, vel, cteeum, anty eiciiiR. 
Braotins. Colv. cnm seqq. lum ^irfefiiiwi em sive nibil et nnUias pretii 
esse. A Codd. Florent. Lips. Pitb. et Edd. primis, item Junt. pr. Ald. 
Bas. pr. exnlat rh nmu Sed recte Becichem. Stewech. ct Ed. Jnot. post. 
legmt nequk^pmi em, Ond.— S Cod. lips. acuri, Id.— S Sic hsec distin« 
goenda sont cnm Edd. noonnilis. Vulgo ionam /abre /. Id.— 4 Valgo cam 
copula, et extriniieuin Colvias.— 6 Ms. eabero. Latet quippiam. Sciopp, 
in Sjfmb. Folv. Pitb. m. co6ere. Oad.— 6 Pith. eptaUibui. Id.— 7 Lege, 

NOT* 

« Unde-Hereulem/umi memoriaiX' ^ Bine pntdiatui] Salmas. ad Vo- 

tat] Pilius qnippe fnlt Hereoles Jovis piscum legit hic 6eiie prtedUut: sed 

et Alcmena nxoris Amphitmonis, re- nihil motandam : 6eiie pr«dta<ttf est 

gis lliebanorom. Vide Plant. in Am- mnltis et bonis praedits sive nrbanis 

Bhitrnone. ttve rasticis locupktatns. 

>» Plani Cratet'] Hoc est, Cynicns, «liu^tcarBAeswlCarchesiamBnm- 

eectator Diogcnis, et spretor opnm. nitat maii cui mdentes ailigati, vulgo 



936 



APULBII 



armanieDtis idoneis ad asam, et honestis ad contemplatio^ 
nem : eam navem si aut gubernator 7 non agat» ant tempes^ 
tas agat^ ut * facile cam illis egregiis in^trumentis aut pro* 
fanda bauserintj aut scopuli comminuerint ! Sed et medlci 
cum intraTerint 9 ad segrum^ uti visant» nemo ' eorum» quod 
tabulina ^ ^ perpulcbra in cedibus cemant> et lacunaria auro 
oblita, et gregatim pueros^ ac juvenes eximia forma in 
cubiculo circa lectum stantes, aegrum jubet uti sit animo 
bono : sed ubi juxtim consedit^ manum hominis prebendit, 
eam pertractat,> venarum pulsum et momenta captat : si 
quid illic ^ turbatum atque inconditum offendit, illi renun- 
tiat, male morbo haberi. Dives ille cibo interdicitur, ea 
die in sua sibi copiosa domo ^ panem non accipit : ^ cum 



opfa Mnt, ei fmlchra aipeeiu. Si vero vel nauia non regai Hkan namm^ vel f€iii- 
petias eam jacieif qnam /aeile vel gurgiiee eam abtarpeerini emn iUia prepciaTia 
aTmameniia, vel rupeefregerini I Qmn ei nudiei evm ingreuifnerint ad trgroiuM 
iju» viniandi eauaa^ nuOuM ex ipris preeeipit epgro «< bene epereiy eo quod videani 
puieherrima iaifUna in domo, et laquearia deaurata^ ei eervos atque adoleeeentet 
egregia faeie poritoe agurinaiim eirea leetum in eui»iculo : verum poeiquam eedii 
prope jpsumy eapit mamum ^ju$f traciat t/iom, explorat pulsum arterianmf et ^us 
iempora : ri reperit iln aliquid perturbatum et tnordinaium^ monet eum, ipsum gravi 
laborare morbo, Cibus prokUtetur kuie loeupietif illo die nnn sumit panem^ dum 



eam autem navem si gubemator non agai. Stewechins. EdJ. £lm. Scriv. 
Flor. taclte eam autem navem e conjectnra Stewechii contra M§s. et Edd. 
Vett. Adi ad N. 7. init Aut, qnod idem Stewech. delebat, iro\wruF94rmt 
bene teqnitnr. M>. Lips. mivtm. Oud. — 8 Legit Lipshis ne. Id. — 9 Ald. tB< 
traetaverint, t& sed et med, eum intr, desont in Pith. Id, — 1 Jnnf . post. et ue- 
UM, Id.— a V. C. f, tab, Id.— 8 Jnnt. post. pertrectat, Id.>-4 £d. Scriv. iHe, 

Id.~5 Ms. Lips. M domo sua eop. Id.— 6 Ma. noii aeeepit panem, CoWiiu. — 



VOTJE 



la hme: a cnjns tignra Carchesia 
etiam dicta innt qnaedam pocnla. 

' TabuUna'] Sea TaMtaa, Conda? ia 
lanty in qnibut tabol» sen initra- 
menta contractoam, nominm debito- 
rnm, atque alisB ejoamodi chartae as« 
$erTantur. ' PinacothecflB ' vero, in 
qoibnt tabuln pict« et alia orna- 



menta. Tablinomm proportionea Yide 
apnd VitroTinm, 1. vi. c. S. 

t Et gregatim pmeros^ i^."] Maxi- 
mnm opnlentis argnmentum gref^ea 
serTornm habere. Horat. I. Epod. 
Ode 2. ' Positosqne Temas, ditis 
examen domns, Circa renidentea lo- 
res,' 



FLORIDORUM LIB. IV. N. 23. !)87 

iiiterea totQin ejiis servitium hilares snnt ^ atque epulantur. 
Nec in ea re quicquam efficit conditione.^ 

NuM. XXIII. Quime voluistis ^ dicere ex tempore,^ ac- 
cipite rudimentum; post experimentum.^ Quippe» prout mea 
opiaio ' est^ bono periculo periculum faciaro^ postquam re 
probata meditata sum dicturus incogitata.^ ^ Neque ' enim 



iHieriM omiMt om famuli uaii Ittti^ ei convivaiUw, Nec tju» eonditio tpiieqwm 
eumjuvai in hoc. 

Voa qui voluistia ut loquerer e vestigio, accipite nunc tirociniumf posiea tpeci' 
men, Etenhny quantum armror^ eeeure experiar, si dico imprvvisa, postquam dixi 
pracogitata qua revera <^probata sunt, Nam haud timeOf ne ego, qui gratus Jui 



7 Forte erat scribendum, iotum ^us servitium hilarescunt, Colvius. Male. la 
coilectivis non toliiin uiimenis, sed genus niutari solet ; sicut innuroeris pa- 
tet exemplis. Vide modo, quie notavt supra ad N. 6. ' Est genus, qni nu- 
vere/ Oud. — 8 Grntenis margint alleverat officU condiHoni. Florid. edidlt 
eondUio. Sed deeise qusedaro videntur. /d. — 9 Principiam hojns libri [De 
]>eo Socr. J. Bostcha*'] admodnm incoogme hic posttnm cum Lipsio Elect. I. ii« 
cmp. ai. PitbiEO Advers. lib. ii. c. 10. et Wowerio retnliinns ad finem Flo- 
ridornm. Etmenh, Hoc et seqnens fragm. olim junctum fult libro de Deo 
Socratis : cui etiam annectunt Msa. cuncti : ita taraen ut in Ms. per Linden- 
broginm coUato ante iliud Jam dudum teio scribatnr apulbi madauiusiisis 
DB DEo 80CRATI8 Uber I. incipit prolocutio, et ad vocem Ptato narratio* 
Mii BXORD1I7M* In Cod. quoqiie Harlemensi et Cnjac. secundo exaratur 
ExpUeit Prologus de Deo Socratis^ Traetatus incipit. Nihil minns est, quam 
Potogns ; sed hinc clare patet baec duo addenda esse Fragmentis sen Flori* 
disy quse nihil cum argnmento Orationis de Deo Socratis habent commnne. 
Ei vero aonexa sine dubio snnt : quod in vetnstissimis exemplaribus liber 
iste excepit Florida, iisque continao fuit annexus : quare et nos quoque post 
Florida seqnl jnssimna eum libruni: nti est qnoquein Edd. quibusdam Vett* 
Id aliis post libros de Philosophia vel aliter. In Ed. Junt. priore haec cum 
tota oratione de Deo Socratis non comparent. Bene antem duo hsec frag- 
menta ad Florida retulerunt jam Lips. Pithoeus, Wower. Mercerus et seqq. 
Adjuti autem hic snmus accuratiore Vulcaoii in Philosophicis, quam reli- 
qnis libris, cura, et Mss. mnltis. Oud, qnornm indiceni vero Libri itiitio l^e* 
tor iuveniet prsfixum. J. Bosscha.-^l Abest mea a Cod. Bened. coU. Canta- 
brig. Oifd.— 2 Vnlgo dict. ineogniia, Vid. Not. Var.— 8 £dd. ante ElmcDh« 

NOTiE 

^ Qui me voluistis dieere ex tempore] * AecipUe rudimentum, post experi- 

Fragmentnm hoc in multis editioni- meniufn\ Similiter 1. 1. Florid. ' Sed 

bnSy et in Ms. Thuan. a me saepius in omnibus ferme ante est spei rodi- 

landato, legitnr initio libri de Deo mentum, quam rei experimentnm.' 

Socratis, perperam. Nihil enim cura ^ Postqu/am re probata meditata sum 

eo habet commnney et diversi pror- dieturus iiico^iila] lotricatus locus, 

ans est argnroenti. Itaque illud ad et| nt puto, corrnptus : aensnm tamen 

fioem Floridoram merito rejeceront qoalemcumque erues, si loco post» 

Elmenhorstius et Wowerios. quam, reponas cioii postf et vocem m«« 



988 



▲PULBII 



metno, ne in frivolis^ displioeaia^ qui ia gravioribus placni* 
Sed nt me ^ omnifariam noveritis, etiam in iato/ nt ut Lu» 
cilius, achedio ' incondito 7 experimini^' an idem sim repen- 
tinus, qui et prieparatus ; 9 si qiri tamen ' vestnuai nondum 
subitaria ista nostra cognostis : ^ qnn scilicet audietis^ pari 
labore, quo scribimus^ Tenia propensiore,' ^ quam^ legimus* 
Sic enim ferme assolet apud prudentes viros esse in operi- 
bus elaboratis judicatio restrictior/ in rebus^ subitariis 



in fiut;on6it«, offendam in levwrihuB. At ut me eognoicixtiM ex omni pisrie^ pericn» 
lum/acUe etiam tn koe eompendio et inoriinato «pectmine, num tim taliM ex in^fro- 
vito, qnaUi enm meditahu : fi tamen aliqm ex vobie nindum noMie nMtra heoB 
repenHnaf qua nimirum auoeuiiabitie eodem laboref pio aueeuttatia tUa qua eeribi' 
miu, at fadliori indutgentia^ quam ea qua recitamut e eeripto, Nam ita vmlgo 
aoUt Judidum eeu aecuraiiue penee viroi oapieniee tn operUnu expeUtie ; at maje/r 



0^^^^» 



KMContra Mss. Oiitf.— 4 yoss./ri6olif. Id.— 5 M «e. Sic Romana editio : 
reliqii» oniDes, Bed «i me. Colvios. Mss. coin F. PithiBO I. ii. Sulioec. c. 
10. Vnlc. &c. eeAuHme^ Bene. Alins Cod. aed ei me. £dd. ante Volc. aed nr. 
Ottd.— 6 Brem. Fnlvii liber, et Flor. eiiMm tn isto. Elmenhorstins. Accednnt 
-doo Cantabr. Harlem. Voss. In Ms. Fnlv. «<iam iffe. Recte. Edd. ante 
Elmenh. ei ia iife. Ond.— 7 SchMo ei tnoemdUo, Ms. seiMio imoemdikto. Ila 
scripsit Apnleins. fFocoer. Romanns et Aldos iSfefcedioo: male. Elmemk^ 
Ms. Cantab. oekediia. £dd. ante Vnlc. «dbetfico. Rectnm est odMo, Adi 
Colv. Festnm, et Pithmnm I. ii. Advers. c. 10. Sed insnper malim cnm Wo* 
werio delere rb et e Cod. Fnlviano. Oad. — 8 Brem. esperiamini. Elmenhor- 
stins.— Th ei dele ex Florentinls. Ebmemk, Immo bmie Vnle. Scal. W«w. 
Edd. addito e(, qood acnoscnnt Mss. Vnlc Brem. aliii|ne. Elmonhomtio ac« 
eednnt doo Cantabr. Harlem. Voss. et Edd* vett. Sed loco rao eactderat. 
Male Edd. vett. prtfperahir. Ond.— 1 Z^men Iton. Malim^lnm end a w . Colvins. 
Mm. et Edd. Vett. carent roete r^ lam. Edd. Ald. Jnnt. post. oi ^ni Inm. 
In Harl. ei qm iamem tamen tmbiiaria noslra ifla nondkm. Ond.-4l Csfnosctlif. 
Flor. eognoeHa. Elmenborstins . Edd. Qmenh. Seriv. Fior. oojgnoslio. Reliqni 
Mss. et Edd. cflfnofciftf. Oiid*^ Ms. Bened. axpre eeie r e , Panlo ante pro 
quo Voss. ^nof. Id.-*4 Scil. ea quee, Male Harl. et Edd. ante Vnlc qua, Idl — 
5 Aldus : resecaitor. Rom. et Bas. i. riifcralior. Ineptc Ei memk, Kdd. 
Volc. Scal. Heins. cfse ^ aod. Sine dnbio male. Jndicatio et venia eaim non 

NOT^ 



ditata passive intelligas, iit jam aiibi 
observaviinus intelligendsm : at sit 
ciim pofl reprobata medtlala, hoc est, 
nunc enim postqaaro quae meditatos 
fneram revera probata a vobis sunt| 
fam didtcraf taoi^ala. Interpreta* 
tionem banc firmat qnod seqoitnr. 
* Nequc enim metno ne in frivolis ' 
(ea snnt quae iucogitata dixit) ' dis- 
pUoeam, qui in gravioribus ' (ea siuit 



meditata) * placni.' 

^ Etiam in iflo, nl oil LucUiue^ «cAe- 
dio] Petrooins arbiter : ' Sed, ne me 
putes improbasse scbedinm Lncilia- 
nm bumilitatis; qnod sentio et ipse 
carmlne effingam.' Sd^eda sive scAeds- 
nm scriptnm est inemendatnm et rnde. 

^ Pari laboref quo ecribimMMf tenim 
fropeNfiore,4rff.] Obscurior omtioy ad 
quam intelUgendam supplenda snnt 



FLORIDORUfif LIB. IV. K. 23. 939 



Teoia prolixior. Scripta enim pensioQlatis et examioatifl : 7 
Tepentina ' autem noscitis simal et ignoflcitiB ; nec injnria. 
lUa enim, qam scripta legimo», etiam taceotibas vobis 9 ta* 
lia erant) qnalia' iUata sont: baec vero, quee imprtesentia* 
mm, et quasi ^ vobiscum partienda * sunt, talia^ erunt, qua- 
Ka vos illa favendo ^ feceritis. 2. Quanto enim exinde ora- 
tioni medificabor, tanto a vobis in majus talletur.^ Vos 
enim adverto ^ libenter audire. Proinde * in vestra manu 

mdmigmha i» nhM$ rep€miimi$, Nwm jMfMMKlts «e §aamiimtu fUa teri^ nmi^ 
at ma muiiiu uMmaj et eMnioMfw ^aod w tM peeeaium eet : mi^iu id meriio, 
Nam ea 91M» legimae «cripfa, taHa enoH eiiam robie eUentibmy qmiiia prelaia nmt. 
At keec ftue emUdigerende mme^ ei veluH vahuema, ialia enmif ^aaUa voe affhee» 
riHeeaveetrabenevekniiia, Nmn quo magie medenb er dMie mae ur wu ni , ee iUe 
^ereiwraiiiMeavebie, VideeveeaaeeuUare iibenlier, Ideo poeUvm eet in veetre 

sont ideni, sed fere continria. Abeat aQteni tb eltheiredie praTe ab Edd. ante 
Valcan. AMfricHsr autem Iric notait attentior, aceuratior : ntapnd Noninm 
in Afranio : < restrietim cogitatmn.' Statim metaphorice : * Vela rettricia 
et capemta.' Pleramqne notat ' pareior.' Vide Or«r. ad Jnttin. lib. 
XII. cap. 8. Cort. ad Piin. lib. ▼. Ep. 8. h IS. Edd. Rom. Vic. Bat. 
remeraHwr, Ald. Jnnt. Colr. rcaeMfiar. Ond.--e Abett Ms. Bened. r^ 
ui. Idcm.— 7 Bat. i. pfnticaicliat cxmni. ColTlat. Bat. i. pciiticnlfKint 
c jw riwal it. Bremens. paaMMM, prmeemeideraiie^ emmdnaiie, Non pla- 
cet. Bmenii, Ed. Vic. pMsiciifalMS. Hinc Bat. pr. pensicMfafiMS. Cod. Be* 
ned. csmliMCis. cf. snpra ad N. 9. Oiid.--8 Edd. Vctt. rcpfniiRaai. Id.— 9 Ms. 
Bened. Edd. Ald. Jont. Baa. ei, Bene antem Scal. Elmenb. et seqq. dedere 
«sMs, cnm Mss. prmter Vnlcan. Harlem. et Edd. ceteras, nebie, Sensns est : 
iicet voa de scriptis taceatis; iis tamen manebit snnm pretinm, pront bona 
vel mala emnt. /i.— 1 Flor. (OiMli. Ebnenborstins^S iiam inpr, ei ^naeL In 
ipso bnjus opnscnli limine ofiendit me illa Lncli opinio de rebns qnse doml 
legnntor et qnm andinntnr In gTmnatio : faaec, qnod snbitaria sint, ▼eniam fa- 
cilint mereri contendit» bis ▼erbit : IQa cmm, pue ecripta leginmej ei taeenfHbae 
nobie iclia erunty qneiia iHata eant, Hae vero in preBeenHarum, et qmui nofris* 
enm paiienda enmtt talia ermit, qnaOa voe iUaJaeendo feeeriHe, £x qtiibns ver» 
bit tententiam idoneam confieri poste non ApolUniy non Teritati credide- 
rim : fortean poterit ti icripscriront : Uefc vcro, qnm i» prtfscnlianMi oiiafi 
«wUtcnai pciiicmia ennt, taiia emnt^ qnaiia voe iUa/avendofeeeritie» Stewecbini. 
Forte non male lexam, ei qnm qnaei vobie impartienda eoMt, Colrins. Bremens. 
et ezcerpta Batavtca : Qiiati vobie eonmartienda, Rom. et Ald. Qnasi vobie 
pmrtienda, Elmenb. Exnlat rk fii« ab Edd. Volcanio prioribns. Wower. 
aotem deleyit recte rh ei ; nt monnerat Stewecb. ColTiot iegebat inpr, 
etqjomq, Sed Mss. 91MS prirponunt ry inpr, Oud. — S Sic recte idem Ste* 
wecb. Vnlc. et seoq. com Ms. Vois. Colvios legendnm conjecerat rofrtf im- 
porf. Vnlgo olim inepte edebatnr noUsetim paficmia. Mts. Brem. Leid. Har^ 
lem. Cantabr. dno «sUs coMparficnda. Nntqnam reperi r^ ' compartior ^ 
alioqnin prmferrem. /d.--4 Ed. Jnnt. olia. Id.— >ft Florentin. et Leidens./o- 
«icNito. male. filotcaA, Acccdunt Voss. et Harlem. Ond.^ ranfs, ifc. ioUe- 
ter. Non snnt bsec in Mst. Flor. et Brcm. Ebnenli. Nec in Vott. et narleni. 
Oad.— 7 Ms. Hariem. Edd. Elm. Scriv. Fior. Fos animaiiecrfo. Alii cnm 

NOTJS 
qnae inlnterpretatione snpplerimns : qnod patet ex teqnentibut. 



940 



▲PULBII 



situm est|9 vela nostra sinnare» et immittere,' * ne pendala 
et flaccida/ neTe restricta ' et caperata sint At ego, quod 
Aristippus dixit^ experiar: Aristippas ille Gyrenaicas^ 
sectSB repertor,^ qnodque malebat ipse, Socratis ' discipa* 

poieHate aitoUere noUra earbaMa^ et mUiere ventum in ea: ne tint pendentiOf iwii 
laxa, neve eontracta et comtgata. Ego vero pericvUmfaeiam ^ue quod ArUtip- 
pM$ tHxit. JUe Ari$tippn$/uU inventor eeeta Cyrenaketf et, quod ipu prmopta- 



^^^^^^^4 



Edd. Volc. Sc«1. Wow. Voa enim animadverio, Sed Cantobr. nterqae et Edd. 
▼ett. to§ enim adverto, Reete. ' Adierto' eniin idem est qnod, sentiOy anioiid- 
▼erto. Vide ad Cssar. B. G. iv. 26. et tii. 46. ad Hirt. B. Alez. cap. SO. 
Ctc. de Inv. ii. 51. Id.^ Edd. Vic. Bas. perinde. Id.— 9 £dd. vett. mam 
veetra. et Vois. Canlabr. Mss. eUam eeee. Id.— 1 Edd. vett. etjam immiHere. 
Edd. Volc. Scal. Heins. Wow« et mittere. Cantabr. duo cnm Vossiana^Cjoai 
ndttere: unde bene emendaTi, ni fallor, et immittere : qnod verhnm passim 
adbibent» sicnt in aurigatione, ita et in veli6catione : cum, pedali fnne erois* 
so, lazantur ve]a« ne niniis astricta et caperata sint, sed laxe fluant. lis 
ergo hoc bene rorsns opposnit : sicnt etiam contraria snnt rip immittere, 
astringere, addncere, contrabere. Est ergo plenis velis navi libernm cnr- 
snm dare, et permittere, qno ventos agat. Pessime ergo Stewecb. Manga* 
ons «t Elmenh. volnere, immo edidit jam Floridns, anram immUtere : qnod hic 
nihili est. Si aliud qnid reponendnni, malim e Mss. Harlem. ac Leid. et pfM. 
dere mUiere, ac Florent. Eud. Elm. Scriv. etiam remUterej reponere ei jam rc- 
mUiere. Vernm ' remittere vela ' potios videtorvnotare, sinere ut flaccida pen« 
deant, ut in illis < remittere frsna/ ' arcum/ &c. quod a mente Anctoris est 
alienistimum. Qnare ei immUtere prsestat, nisi e vestigiis Mstoruni vellea 
rescribere e< habenam immUtere : metapbora de eqnomm fmnis snmta: ut 
solet sflppissime. Adi me ad Locan. I. ix. 332. ' flatnm effudere prementem:' 
ut legendom docni. et Cl. Duker. ad Flor. I. ir. c. 2. ' classis remis qaasi ba- 
benis agebatnr.' Oiid.— 2 Pend» neve fi. Sic perperaro exhibeiit Scal. Elm. 
Scriv. Flor. Non enim haec distinguenda snut. Agitnr de nna re, et recte 
Mss. et Edd. reliquse dant etf. Id.— 8 Edd. Vic. Ald. Junt. Bas. ne. Mss. 
Voss. et Harlem. eo;peTralta* Id. — 4 Rom. C^renacim i male. Vide Laertium 
in vita Aristippi, et Hieron^rmnm in Erclesiast. c. viii. Elmenh. Ms. Bened. 
Cffrenace<e» Oad.~^5 Harlero. Voss. Socrati: ut Neocliy Uiixi, &c. vid. a4 

soTm 



* Vela noetra einuare et [ffHiniNarf et 
oiiram] tmmftterff] Sic recte emenda- 
vit Stewechius : prins erat, itniuire et 
etiam remUteref sensn prorsus contra- 
rio iis qnsB seqnuntur, * ne pendula 
neve flaccida,' Scc. Vela snmmare, 
est vela extollere et expandere» op- 
poniturqne r^ < legere,' seu * dedn- 
cere,' qnod inferioribws s«eculis'ca- 
lare ' dictnm est : posset tamen reti- 
neri fftmiare, et exponi, in sinnm cor- 
vare. Ms. Thnan. habet et amittere. 

• Cyrenaieeeaeetarepertor] QaaBiie 



dicta fuit, qnia Aristippos erat Cyre- 
oens. HsFC postea ex simplici tri- 
plex effecta est, cnm alii ^e ad H«« 
gesia Hegeeiacoe, alii ab Anniceride 
Annieerioe, alii demnm a Theodoro 
TheodereoB appellarent. Aristippna 
ille, nt refert Diog. I/iert in cjna 
Vita, primns Socraticomm mercedem 
exegit, et qnaestu pbilosophatns est. 
De Cyrenaicis Cicero Tusculan. 
Qoaest. I. ni. < Atqne ab Aristippo 
Cyrenaici Philosophi nominati omne 
bonum in voloptate posneranty virti^ 



FLORIDORUM LIB. IV. N. 23. 



941 



las. Eum quidam tyrannas rogavit, Quid illi ^ philosophias 
studiam ^ tam impensam tamqae diatinum profuisset. Aris- 
tippus respondit: Ut cum omnibus, inqait, hominibus se- 
core et intrepide fabalarer.7 Verbo sabito sumta est sen* 
tentia, qaia de repentino oborta est : quasi velut ^ "i in ma- 
ceria'' lapides temerario interjectn poni necesse est:' ne- 
qae inteijecto intrinsecas pondere/* neqne coUineato pro 
fronte situ/ neque conniventibus ' ' ad regulam lineis. Quip- 



bai, disciimhu SocraHs, Qtddam ifframms futsifnt ab ea, Ctd ii«in amor Pkihmh' 
phuf adep vehimetu el adeo diutunnu ei /utaset, Aristiifpus retulit ; ut loquerer 
secure et aMdaeter cum omnilms hominibus, Hoc dictum stimtum est derepents, 
qtumiam exotium est subito : qttemadmodum necesse est iapides tn maceHa cottocari 
fortuito fartu : tteque interposUo interius rudere^ neqtu directa positura eorum in 
J^ante^ neque Utteis refiooantibtis eos ad normam, Etenim ego ipse ad\ficator higus 



*» *^^^^^^^^ 



Met. 1. 1. p. 45. a. Id, — G Voss. Cod. ifsjod, Bened. tJXe, Id.— 7 VxofabuUiretut 
Wow. Ed. fabularet. Mox Edd. vett. est sententia. Pro oborta Harlem. aborta, 
16.—S Qtiamvelut. Edit. vet. quasivelut, Colv. Reposiiit CoU, qttam contraMss. 
et Edd. Vett. ito quibas est quasi vetnt. Wower. pejus delevit rh quasi. Vide ad 
Met.l.i.p. 58.8. Oiid.— 9 JSxrerpt.Batav.ivMlma. Elmenhorstius. Harlem. 
Leid. materia. Vide Salmas. Exerc. Plin. p. 269. Oud. — 1 Harlero. est nec. 
Mox pro inteijecto Harlem. Leid. intersecto, Id. — 2 Ita Pilhceiis ex libro Cu- 
jaciauf^. Vnlgo passim est, incUnato pro/unde siltu Colvius. Alter Ms. eoU- 
niato proponte, Alter cotdineato pro fronte. Legendum potiu«, coUineaiOy qoam 
colUmato : sicut et in Cnjaciano fuit. Sciopp. in Symb. Cod. Fulvii : neqtu 
conlineato: recte ita deinde : c<mairea(i6ii«. non : cohibentibus, 'Wowerins. Re-^ 
acrib. ex Mss. omnibns coUineato. In Rom. et Ald. est itttUnato jtrofuttde situ.' 
Elmenhorstius. Recte P. PitliGens e Ms. Cnjacii corrpxit ; atque ita Mss. 
Dostri eoUineato, vel coUttiatOf vel conlineaiOj nisi quod Vnican. et Bened. ctim 
£d. Vnlc. dant coUimato: forsan recte, si quidem id magis, qnam coUineare 
de oculis dicatur : qnod incertum. Vide ad Met. I. ix. p. 676. a. * collinea- 
tis oculis :' sive directis. Ed. ScaX. coUinito, In Voss. et Cantabr. fonte et 
frontCy in Folv. porUe. Ond. — 8 Cohibentibus. Flor. conibentibus. Excerpt. 
Batav. conttenlt^tts. Scallger : co)mtrcii^i&tii. recte. Eimenh, Vid. N. Var.-^ 

VOTJE 



temque ceosnernnt ob eam rem esse 
laodaDdamy quod efficiens esset vo- 
loptatis.' 

P Etim 9ittdaM ttfrmnuu rogaoit^ Qtdd 
iUi phiiosophia studiumf ^c.] lyrao- 
Dus ille procnldobio Dionysins fuit, 
cui valde familiaris erat Aristippiui.' 
Multarum Dionysii interrogationum 
reapoDsioflomqoe Arittippi meminit 
LaertiosV b^jua tameo meotionem 
nullam facit. 

4 Quasivelut} Abitndatalterotrum. 



' /n macerUi] Maccria paries esl 
ex lapidibus absque calce et arenato* 
Cato tamen De Re Rostica cap. 15. 
Maceriam altter osorpat : ' Maceria,' 
Inqoity * si ex calce et csmentis, vel 
silice sdificetur,' &c, 

* Pondere] Farcimine minntiorum 
lapidum et arenati. 

' Neqiu eonniventibtu [cohibentibus^ 
tfcJ] Sicetiam babet Ms. Tboaii. Scri- 
veriana editio conntrcfi(t6t(s, Quod 
verteDdum esset, collimantibus. 



942 MmsLni 

pe qni slmctor iMHkms bujns egomet,^ non e meo moote ^ * 
kipidem diiectim ceessm ^ afieram» profae omnifiBtfiam cam- 
plaBatom/ lasviter ex optimis oria ^ ad ungaem comqaatom ; 
aed caiqne opeii accommodem/ Td inmqoalitato aapera^ 

oratimMt wm tidv^lum ex mto fmmtt taxum uetim direcle, bem lafuaiimm ex omnt 
partt^ aeeunte Unigatum Meqm ab extremitaiUmB, Veram apieifo uaietdqw eferi^ 



»1i># <IO<»»#l^»^ 



4 Rom. Ald. et Bas. eiructum o. Ehnenbontias. Sie M»* ^t Kdd. Flo- 
ridot tacito ejecit fio. Bene, tl Mn. addicerent. (Skmelor antem pri« 
mns repoinit Viilc. nec damno. Sic enim exhil>ent Mw. pleriqne. iSKnfc- 
etor Harlem. Siiaetam Bened. Siruehm Cantabr. Vost. et Rdd. priores. 
Forte ynippe qm ta slraehoii sen sfmditfm onf i on ts kijaM^ ffe, Freqven- 
ter iongunt * qnippe qni :' et Noster ssipe. NibiloniiDns Terissimaro pnto 
iectionem q[akppe ipam seo cimi, qnod enm snbjnnctiTO constnii soleL Vide 
ad Met. 1. vii. p. 401. a. Oad.— A Sea de meo monte. Edd. Vic. Bas. Colv. 
noa monte mod<>. Ald. Jnnt. aoMie motde wmda, Ms. Bened. «onine moo in 
femie, Recte Vnlc. astipnlantibns ceteris Mu. eotrazit. Alinode petitam 
siiae oraiioois materiam ait, non • solo ingenlo, vel propria penn. /d. — G Brc- 
mens. diredum emewm. Elmenborstins. Ms« Bened. ereetum ctuu. Brea» 
Harlem. derodam. Voss. iftrocf mm. Edd. Vett e dtreoto. Colv. dirifcfo. V. ad 
Liv. 1. 11. Sed bene Vnlc. cnro Mss. reliqnis dtrtrttni: nt sirpe Noster in 
Philosopbicis. Vide Indic. Oad.— 7 Ms. Bened» jrfaaeiiM. Id. Leviierex 
•piiMm aorii ad uug. eetequaium, Ita Mss. Vulg ati : con^iiaiialMm leuiier ad 
exirenutearae. Vlsa est via ad veritatem : reete enim hoc modo rescripseris : 
eompUmatum^ lemter ex oamiMis oris ad unguem, vel : exireum orts ad un§fuem 
coa^atum, Wowerins. Ms. od cstsltinas Jkoros. 111. Pinellusy od extimae Ao* 
ros. £r. Puteanns. Ex oplimtff orie, Sic Flor. et Ekc. Batav. Scaiiger ex 
omuHm» ons. Vulgo ex opiimie koris. Elmenborstins. Primo ih laviter recte 
reposuit Mss. omnibus assentientibns, vel lerUer de more, Vnlc. et seqq. 
Male taroen ille jiinxit cum praecedente ' complanatnm/ quod babet satlsaua 
adverbia * probe omnifariam.' In Edd. Vett. oompl. leuiter, Deinceps cam 
Elmenb. et Scriv. legendum ex ojdimia ori» cnm Mss. Florent. Thuan. Leld. 
Putean. Harlem. In Edd. Vulc. et Scal. est «ar opHmts Aorts, ut est in Fnlv. 
Brem. dec. more solito kori» pro oris. Wower. temero e coniect. edidit ex 
omnibuM orie. Idem recttus conjecerat extremie orts. Floridns exhibuit«s 
exiimi» oris, ^uod surripnisse eum opinor Salmasio, qoi ad SoUn. p. 207. legic 
ItttUer extbm» eri» vcl potius extima» ora»^ ut habeot qnidam libriyqnos vidic 
Id nnice vemm puto, per notissimam et Apuleio freqnentatam s^ecdochen, 

2no farinnt etiam Edd. Vett ad extrema» orat, et Voss. ex optma» oroo, ac 
lantabr. uterque ex optima» kora. Qnid velit Ed.8calig. exhibens ieviter jont ex 
Opt,ori»f uon caplo. Oud. Legendnm extiauuora». 3, Bosscfaa, — 8 Flor.aocom- 
modem. Brem. aMommodMm. Beoe. Etmenk, Edd. Rom. Vic. Bns.quem», Ald. 
Joot. Colv. fum, Wow. 910, prsve et cootra Mss. O. Dein Scalig. Elmenh. 
Florid. edidere ac«ommoda6o. Scriver. aotem e Ms. Brem. probante qiioqne 
Elmenhorstio acoommodicm. Non intellexisse locnm vldentur Viri DoctL 
' Accommodem ' est subjnnctivns. Quippe cam stmctor operis non afferam 
lapidem bene ad id prsparatum* sed accommodem operl talia, qnaliacnmqoe 

SOTJB 

* Nen e meo moalo, 9fe.] Pergit in malui : vnlgo est ex opHmi» orisi ant 

metaphora sna, ab arte edificatoria etlam Aoris. Excerpta Batav. ex om- 

desumta. ni^iis ori». 

V Ex opihni» [osrtimts] ori»] Sic 



PLORIDORUM LIB. IV. N. 23. 948 

vel lasTitate 9 lobrica/ vel anipilis eminola, vel rotimditate 
volnbilia»' sine regulaa correctioDe,^ et mensuras paiilitate^ 
et p6q[>endicaH solertia. 3. Nolla enim res potest esse 
eadem festinata simnl ' et examinata : nec esse^^ quicqnam 
omninm, qnod habeat ^ et landem diligentiae simnl, et gra- 
tiam celeritatis. Praebai me quomndam voluntatiy qui 
oppido ' voluerunt,^ qnas a me desiderabantnr, ut dicerem 
ex tempore. £t est, hercole, formido» ne id mibi evenerit,? 
qnod corvo suo evenisse .£sopus fabulator. Id erit, ne^ 

aui tCQhra ma hMBquaUtaUf aut labrUa ma expoliHeme, aui pmmaeniia mf air^u* 
U$f oMt vdabUia ma rofimtfilate, abafot emeudatiame regwUty et ee^Htate meneu» 
rm^ et arte perpendieulu Nam MhU peiett eeee eumU aee^efotum et peneieulatum : 
uee qiuequam omnium eet, qued eimul habeat et hanerem eeduliiati» et veuUMtatem 
/eetiuatimie, Metem ge$m veiuutaH qmerumdam^ qui vekeuienter eitpivcnnily ut 
tlUco dieerem^ quee pejihantur a me. Et eerte timea ue kee Mt&t eontigerit quod 
JBmpuepngii eontigie te em Corvo, Hoa eetfUef dum aueuper haue novam floriam» 



rant. Vd lege queeque pro (|«ftettiiiooe. Oud,*-^ Flor. ienUate, mu\e, EUnenJu 
Lmiritaie bene edidere Colv. Vnlc. Seal. Wow. jiibentibiis Mn. O. ti ezci- 
pioft FIoreDtlnam. Vlderimi Id qnoqae Elmenh. et Florid. llcet lenitaie cnm 
ceterit £dd. retineaiit. Opponnntnr rols * inflBqnnlltate aspera.' Oiid. — 1 
Jiehmde voiu bi U a , Florent. rofwidilale voiubUia, Brero. <Mrf«alilifl« o. Roman. 
AolHndo «tliilpiUe. ElaienhorBtine. fiolwNiitele «olnMlia exUI In Mss. Florent. 
nt expretaera Ebnenta. Scri«. Florld. In Cantabr. dnobnt rolimde. Ceterl ht- 
bent cnro Edd. prioribot rolimdo: qnod pro rotnndltate occnrrit apod Hygln, 
Attffoo. 1. 1. c. 1. nbl V. Mnnk. et t. ii. c. 27. ' ttelltB in rotnndo oeformatse.' 
FortnAliic legendnm rolnRdrvol. Ond.— 9 Voss. Cantabr. eorreptume. Id. — 
a t^ titml non est in Florent. filmenik. Qnare uncis inclnsere Elmenh. ScriT. 
Florid. Mal«« Ond. — 4 Ncc eeee iciU ^etl, qnod pnecedit. Sed Mst. Tbnam 
Hnrlem. Cantnbr. nee eet, atqne ita calamo edltioni suae alleYit Scrifer. ae 
corrigit Florid. Sed et alind quid latere videtnr : nam in Vost. a mann pri- 
ma exaratnro fnit uee eeee eet et pro f«od habeat in Florent. Voss. Cantabr. a 
m. pr. Harlem. exaratnr f«od AoMre. In Bened. Cantabr. a m. sec. nok Aa« 
^orf. An fUit uee eet pdeqaam ommium pote haberef De illo polc diximnt td 
Metam. VideInd.Not. Pro ^niofiMMi Bencd. f nicfttid. Id. — 6 Flor.Aofrort. 
Elmenhorttlns» Mox Edd. ante Vnlc. dU. eum eimmi, Llps. diL eummm eimuL 
Ond.— e T^ «ol«enm# non agnosclt Plor. Brem. legit : Qui opoido a me deeMe^ 
rabanturf ui dieerem ex p et iv ere. male. Ebuenk, Exnlat rh vdueruut etlam a 
Mst. Voss. Harlem. Ctntabr. dnobnt. Snpponit vohmt Cantabr. a m. sec. 
Fnit forsan : qui oppide qumoue a me deeidefabantf ut dieerem e* tempore, Initi« 
hojns Fragm. ' qui me ▼olnlttit dioere ex tempore.' Vel nt placiilt Bnrman* 
no : quia oppido a me deetderabatur^ ui die, ex tempore, Ond. — 7 Cod. Bened. 

NOT£ 

* Vd Imvitaie [lenUaU} loftrica] Mt. * Qui oppido, Sfo,] Ms. Thitan. Qui 

Thuan. habet lerilole» tcribe Imviiate» oppido qum a me deeiderabantur, ut di" 

y Nee eeee] Scribe ex Ms. Thaano : eerem expetivere, 
neeett. 



944 APULBII 

dam laudem hanc novam oapto, parvam illam/ qnam anto 
peperi, cogar amittere. Sed de Apologo' quasritis, non 
pigebit aliquid fabulari* Corvus et vulpis ' * unam offiilam 
simul viderant, eamque raptum ^ ^ festinabant pari stndio, 
impari ^ celeritate : vulpis ' cursu, corvus voiatu. Igitur 
ales bestiam ^ prsevenit, et secundo flatu» propassis utrimque 
pennis prselabitur, et anticipat,^ atque ita praeda simnl et 
victoria laetus, sublime evectus,^ in quadam proxima quercu^ 

togar perderi UUm exigwam quam ttntekac acqvinti, Si rogatit iUam/atmkmf 
narraho HbetUer aliquid» Cormu et Vulpea conipexerant fimiii unam ojftilam : et 
properabant una ad eam toUendam aquaU euj^Uate, at inaquaU ifelecUate : vulpea 
curtUf corvua volatu, Ergo wtlucria amJtetertUferamy et protpero vento expaneie om- 
babue aHa prtevolat, et praoenitf et $ic gaudene ob prtedam simul et ob victoriam^ 
elaia i» aUum, coneedit oecura in quadam quercu vidnOf in tupremo qu» tertice. 



advenerU, Id.— 8 Mn, pariter parvamiUam» Scioppint in Symb. Scioppiiit«x 
M f . Fulvii pariter parvam Uiam. Elmenliontiuii. Capto, parvam iUam Vnlc« 
et teqq. coiwentiuntque Mts. niti quod Cantabr. oterque et Harlem. habent 
jHirtam. In Edd. vett.ett captare apporo^ iUam, Mt. Fulvii, nt edidit Scriv. 
c, parUer parvam iUam^ qnod etiam probo ; vel pplint ejiciendo rh partam, 
Ond. — ^Q 8i de Apologo, Fior. eed de apologo, Elmcnborttins. Sed Mss. O^ 
et Edd. prttter Scai. Elm. Fior. quae babent n. male. Anctor dicit, »ed jam 
vuUis scire, qusB sit illa £sopi fabula. Si videtnr Scali|i^er rescripsisse e 
Flor. N. 16. ' An etiam de ingenio ejns panca vnitis?' Ond. — 1 Sic leg. cum 
Vulcsnio, ad cnjns £d. Heintiana ad apicem expressa est, astipulantibns Ms. 
Harlem. et mox aliis qooque ; non vidpee» Adi omnino Cl. Bnrmano. ad 
Phaedr. fab. vii. et nos alibl. Idem, — 2 Alii : raplani. Vid. Not. Var. — 

5 Ita Harlem. Vulc. Igitur vulpee Bened. Oicd. — 4 Mts. Vnlc. et £dd. 
ante Bas. sec. bestia : maic. Licet enim * ales bestia ' Latinitsirae dicainr, 
hic tamen opponit corvnm et vulpem. Jnstiii. lib. ii. c. Ift. ' alites besti»- 
que.' Id, — 6 Passi§ aUs uirumque pr, etjam a. Hoc modo ex mente scriptoris 
ot sententla apologi bcne restitutum iri pnlo, possisti/is, utique pretlabUwr, et 
iUam anticipajt: vel quod propins scriptnram vnlgarem, ntaiiiifiie priBtabitur, 
Stevrechius. Scribo, passis aUs utrimque: id est, a parte otraque. Colv. £go 
utrumque, ut non temel in Asino. JSroii^ Rom. et Ald. jNisns alis utramque* 
Elmenhorttius. Propassis utrimque pennis praL Sic optime edidemnt Vnlc. 
Wow. Scriv. nam primo propassis extat in Mss. cnnctis» nisi quod Harlera. 
det prapassu ; tum utrimque habent Mss. Vnlc. VosS. Harlem. Cantabr. pr. et 
alii : atqne Ita corrcxerat jam Colv. Vtris^ue edidere Scal. £lm. Flor. peiuiis 
legas in Mss. omnlhns prseter Cantabr. qui retiiient oltf : abest a Vo«s. In 
£dd. Vett. enim est pnfftf aUs utrumque, Sed legendum esse nt diximns, vel 
cnm viro docto potius propansis utrimque penniSfevtncit locns lib. vi. Metam. 
nbi eadem hiec verba occorrnnt de aqaila. Oiid. £dd. ante Vnlcaj. et jam 
ant» Kectias tnm et eam ant. Sed Mss. non agnotcnnt cam vocnlam. Id. — 

6 In subUme evectus, Roman. subUme evectus, £luieohorstius. Male Ekld. Ald. 

NOT/E 

* Corruf et vulpis^ Hnnc apolo- ^ Rnptum [fimiir| Addidi vocem ft- 

gnm vide apud Phsdram : ' Cnm mu/, ex Ms. Thuano. 

de fenestra corvus raptum caseum/ ^ [Sed] impari] £t banc particuUm 

^c. sedf ex eodem Ms. adjeci. 



PLORIDORUM LIB. IV. N. 23. 945 

ki suiniBo ejfis cacamine 7 tatas sedit. 4. Eo tam valpis,^ 
qiHa illuc pedem nequibat,' dolum jecit : namqne eandem 
arborem saccessit : et sabsistens^ ciira saperne raptorem ' 
prseda ovantem * vtderet, landare asta adorsa est : ' Nae 
ego inscita/ quae c«im alite Apollinis ^ frnstra certaverim ; 
qnippe cui jampridem corpns tam concinnam est,' at ne- 
qne ^ appido parvum> neqoe nimis grande 7 sit, sed quantom 

Nihilominus vulpes iUue eiiamfraudem miaU, quia wm paterat mittere lapidem : 
subiU inim eatidem arbnrem : et iUie manenM, cum eemeret surmm raptorem Mum 
sua prada^ ceepit kiudare eum dohse. Certe^ inquity ego sum imperita^ qua tncoM* 
tum contendtrim eum ave Pheebi : utpote ques habetjamdudum corpus adeo eUgatUf 
ut uequs vukk eseigwm Ht, neque nttfiia vastum, $ed quantum sujficit ad usum et 



«v#«Nr«^^^# ^^ 



Jant. Bas. sec. Colv. tii sublime, Vide ad lib. iz. Met. p. 670. b. Oiul.— 7 Mss. 
Cantabr. aeumine, Et pro tutus Hut\€m, tutius. Id.— 8 Eo quoque tum vulpes, Vet. 
edit. fiMeii im/pM. Colv. Eddl Vett. eoque^ et pler«M|«e aote Vulcan. firm. 
Recte Harlem. Eo tum vulpis, Vulpis quoque Mss. Flor. Pntean. Leid. £dd. 
Vulc.Scal. Vide supra. Oiid.— 9 Quia lapidem nequibat, Ita Leid. et Basil. 
2. Bremeosis, ^tiia ilUc pedem nequibat, Excerpt. Batav. <iu€e alipedem nequi* 
bat, Roman. Quo alipedem neqmbat consequi, Florentin. Qtii alipedem nequM" 
bat, Elmenliorsttus. Quo alipedem nequibat ccmequif dolum feeit, Haec est 
Gonstans Edd. Vett aiite Vulcan. leetio, qui primus expressit e sno Cod. 
quia lapidem nequibat, d, i, qnam scriptnram secnre sccuti junt ceteri prster 
Wower. qni edidit quia aUtem nequibat consequi. Sine dubio melius, nara 
qnseso, coi bono iilnm lapidem jaceret vulpis ? per enm non poterat conseqiii 
praedam, nec corvum adigere, nt eam dejiceret. Attamen Mss. O. carent t^ 
eontequi, et quia lapidem nequiiMtj aiont quoque extare in Bas. ser. Ed. forsan 
et in Cod. Paiat. In Mss. Cantabr. Florent. Vo«s. et aliis qui alipedem nequi- 
bat* Leid. Harlem. que aUpedem nequibat, Ms. Brem. et Bonmanni (qni for- 
san idem est) quia iUie pedem nequibat, Unice mihi vera videtnr scriptura 
quia illa vel Uluc pedem nequibat : jacit vulpes eo dolnm, qnia co rnrrere non 
poterat sive jacere pedem, Gr. $dXXMUf irdSof. Oicd.~l Edd. ante Vnlcan. 
vietorem, Id.->2 Ms. Bened. ocianiem, Id. — 3 Sic Harleni. et K^d. Elm. 
Scriv. Flor. Rpliqni Codd. com £dd. prloribns adorta, perpetna variatione. 
V. Ind. Not. /d. — 4 Excerpt. Bat. et Brem. Na ego quidem inscia, Elmen- 
horstios. Al. ne. Vide ad lib. i. Met. p. 5S. a. Mss. Leid. Harlem. a m. sec. 
tnscia. Rrem. Bonm. ^iiidem inseia. Ond. ~6 Ciiir pridem tam condnnum est, 
Deesthnic loco avt iroperfecto sopplemeDtnm, aut non bene sano roedictna: 
qoaro adhibere t<>ntabat flos eruaitornm Lipsins, legens, eorpus eidem tam 
ameinnum est, Incipiebam ego, cai: nec olterins procedere poteram. Colv, 
Bene exliibnit Volc. et seqq. cui jam corpus tam cone. est. Antea editnm cum 
pridtm tam conc. sine corpiw, qnod necessarto addendnm es«e viderunt jaro 
Lipsitts in Elect. lib. ii. p. 08. et Colv. In Cod. Voss. eumjam pridus iam c. in 
Caotabr. aec. qnippe Jam eorvus pridus tam coneinentium, In Cantabr. pr. 
dee rat, sed a m. sec. eorvtcs. Ceterl Codd. servant lectionem Vnlcan. Oifd. — 
6 Hic qnoqne in Edd. ante Vulcan. deerat ut, Id. — 7 Nimitgrande, Abest a 

KOT^ 

^ Cum alUe ApoUinis] Cuietiaman- tentia docttis Apollo, post interfec- 
gnrioro dedit ; ex albo tamen, qui taro ejus roonitis et suasn Coronida, 
prius erat, mntavit iu faigrnro pceni- utcanit Ovid. lib. ii. Metaro. Fab. 11. 
Delpk.et Var, Clas. Apul, S O 



946 



APULBII 



satis * ad usum decoremqae : 9 pluma mollifi, caiMit ar«;a- 
tum» rostrum yalidnm. Jam ipse ' oculis persequax/ un- 
gnibus pertinax : ' nam de colore quid dicam ? Nam cum 
duo colores ^ praestabiles forent, piceus et niyens» quibus 
inter se nox cum die diffemnt ; ' ntrumque colorem ApoUo 
suis alitibns condonavit : ^ candidum olori, nigrum corvo/ 
Quod utinam sicuti cycno cantum indnlsit, ita hnic quoque 
Tocem tribnisset ! ne tam pulchra ales, quao ex omni avitio ? ' 

venmiaUm : pbima ipH moUUf cqml exUif rostrumjinmuiu Jwm tfta wou egre- 
gU iMiquiiwrocuUM^ H retmH w^luibuefreedam : qmd auiem dUam de eolore 1 Cum 
euim duo cohree eeeeui exceUeuOoree, niger d almu, quilnu uox d diee diaer^aMt 
a ee iumeem; Pheelme dedii hoe amboe celoree euie ambue : album cycuo^ airmm 
corvo. Atque utiuam couceeeieeet eiiam huie uocem, quemadmodum couceemJt cga- 
tum oteHI ne ame tam/ormaau, qum nmlto preeeia uiieei um eet tatiue geuerii <n«R, 



^-*>^^'^<*>0*0^*'^^^ 



Cod. Bened. /d.— ^ 8ed qunium eatie, Primt et nltima vox abett a Beoed. 
/tf.— 9 Ed. Jnnt. decorem, Ms. Bened. dMrfm. Id. — 1 Ipee (aleey, Prirau!! 
hanc vocem intrniit Vnlc. led nncit inclniam, qnam tamen recepere eeteri 
prsBter Wower. Entat tamen in pleriique Mu. alie in Vnlc. Cod. Sed 
abest a Caotabr. Vom. Rectins, nam glosiam olet. /d. — ^2 Sic Flor. Leid. 
BasiL 2. et Excerp. Batav. alii legnnt, ocuUeoerejricax, Elmenhorstins. Cod. 
Vnlc. qnoqne nereequax^ nt edidere Bas. sec. Vulc. Wow. et seqq. sed Putean. 
Voss. Brem. Harlem. Cantabr. com £dd. prioribns et Scaligero perepicax : 
qnod mntari nolim. Nimls captata est altera lectio, cnm olim Yulgata sit 
clarlssima, et commnni rx nsn oesnmta, nec non paronomasie rov perltaox 
accommodatior. Oud, — S Edd. ante Vnlcan. tenax, Male Plant. Capt. ii. 2. 
30. ' tenaxne pater est e}os?...Immo edepol pertinax.' /d.— 4 Sic rursus 
Mss. pleriqne. Alioqnin mallem, qnod videtur esse tn nno et Edd. prioribos 
Vulcanio Euimvero. Praecedit nam, Id.— 6 Ms. Bened. dt^l .- pravc Vide 
ad Met. lib. iii. p. 224. a. ' Hector cnm asino capita confemnt.' Id,—C Ms. 
Bened. doitanl. Mox pro cygno Voss. dmio. Id.— 7 Sic scribendom fnit, 
non, a oilto. Avitium, avium multitndo, genns omne. Notemos vocabnlnm 
novnm. Colv. Ms. qute omi a. I. p. voce viduala* Scioppius in Symb. Bre- 
roens. ex omni adeulo, Elmenhorstins. Ex indiclo Scioppli ex abest • Ms. 

NOT« 



• Suie aUtihue eondenauii: c. oitH^ 
nigrum corvo] De Apollinis avibiis 
hsc habet Lil. Qjrraldns Syntagmate 
7. ' Sed enim oon modo Gryphes 
boic Deo aseripsit antiqnitasy sed et 
corvnm, nt docet JEIianna in historiis 
animaliom: nndo ab Ansonlo Pbos* 
beios oscen corvns dicitor : cajns fa« 
bulam et Ovidius fxeqnilnr, et Hy- 
ginns. Phomotns tamen hoc abnnero 
videtur. Corvnm enim ait a Phoebo 
alieonm essr, quod vel ipso colore 
profaons ac impnms sit liabltns, id 



est pmpiei iliiqne potins cycDom 
avem attriboit, fiovmmfiroroF iral X«^- 
K&roTor hpirimr, qood scilicet aviom 
sit maxime mnslcns et candidissi- 
mns. Sane et Apollioi qoidcm ern- 
ditissimi attribwsnt accipitris gomia, 
qnod Perdicoteros dicltnr, ot mioia. 
tret illl.' 

' Jrilto] Vox est Apnleiana. Avi- 
tium dicitur genns, sen popoloa a- 
vium, qna forma famolornm grex di» 
citur faaulitium. 



FLORIDORUM LIB. IV. N. 23. 947 

longe prsecellit, Toce Tidaata, deliciffi facoiidi Dei»^ muta 
▼iveret et dingais. Id vero ubi corvns audit,' hoc solnm 
sibi prae ceteris deesse, dnm vult clarissime clangere, nt ne 
isthoc saltem ' olori concederet ; oblitus ofiulee, qnam mor- 
dicns retinebaty toto rictn ^ hiavit : atqne ita, qnod volatn 
pepereraty' cantn amisit: enimvero vnlpis^^quod cnrsn ami- 
serat, astn reciperavit.^ Eandem istam ^ fabnlam in panca 
cogamns, qnantum potest fieri 7 cohibiliter.' < Corvus nt 
se vocalem probaret,' quod solnm deesse tantas ejns formse 
vnlpis' simulaverat, crocire* adorsns, praedse, quam ore 
gestabat» indnctricem ^ compotivit.' 

amor Dei elogiieiiHt, ffieaia twce, ower«f mvto ei dmgmii. Cmm auiem Corvw 
k^e OMdMi^ ii twUwn nH deeue^ itf evperet reUqtuu avee ; dum mdi eUmgere aea» 
tMme^ ui ne mhoc qwidem b^erwr eeeei eyeno; immemAr affkUe ^uam tenebai 
mordkue^ e^eruU toium retirum» Sieque perdidii eauiUf quod aequisiverat vdatu. 
At vuipee reeepii euttidiiaie eua quod perdiderai ewnu, Coutrakamua in pauea 
hane eandem fabndam quam hreeiMtime fteri poieet, Corvua ui ottenderet $e eue 
eanorum^ quod unum Vidpeefinxerat deeeae tento ^jue putekritudiMi^ aggreetue ero- 
ciiareffaitaeem Vuipem eompotem feeU pirada^ gimm getehai ore. 



****^^^^#*** 



Un. viiio Cantabr. ameulo Brem. a vitio Edd. qn«dam : tnepte. Oud, — 8 Vtd. 
Not. Var. — 9 Ut corvua audii, Fiorent. uhi eorvua a, ElmenhorBtius. Ubi 
Mas. Florent Cantabr. Voss. Harlem. et Edd. Elra. Scriv. Fior. In reliqiii>i 
flcl. Floridns male etiam audivit. Ond. — l Ut neid taUem. Ms. ut ne tUud 
aaliem: alios Ms. ui ne hoe aaltem^ qnod etiani placet, nt sit, bac re. Sciopp, 
in Sffmb, Ms. Fulv. koe, Cantabr. nterqne Vobs. Harlem. Vulc id koe. Edd. 
ante Vulcaa. adkoe* Alter Cod. Fnlv. iiiud cum Wowerio. Boe placet Sci- 
oppio, mihi iatkoe. V. ad Met. lib. i. p. 15. b. OMif.>~a Ed. Jnnt. tuio, 
Prave. /d. — S BremeoB. aequiaioerat, Elmenhorstlns. E glossa. Cl. Bnr- 
man. ad Phsdr. lib. i. f. IS. vk. 10. praceperat vel eeperat, Sed uil muta. 
Adi me ad Vegetii lib. iv. in Misc. Obfi. vol. ix. tom. ii. p. 214. Oud. — 
4 Sic Florent. Put. Leid. Harlem. Cantabr. Edd. Vulc. Scal. Etm. Scriv. 
Flor. Vide snpra. /d. — S Sic Harlem. et Edd. vett. Reeuperavit recentio- 
ret. /d.— ^ Harlero. eandem eam, ld.~7 Inverso modo Harlcm. et Vom. Id. 
—8 Brem. eoiubentea, ElmeDhoratina. Ms. Thnan. eokilfentea. Item Harlem. 
Sed eokikHU de oratione habili et •oaa proportiones decenfer babente in 
Apol. p. 404. Flor. * Ordinatins et cohibiliufl eadem Grsece et Latine adni- 
tar conscribere:' nbi tamen nnnc vulgo cohibitins legitnr. Gell. lib. xvi. 
C.19. ' celeri et cohibill oratione :' nbi vide Oizel. Male alii ibi Icgunt cot- 
hili, alii per * cohaerentem * exponnnt. Otfd.~9 Rom. et Ald. preeliret, Et- 
menborstins. £t omnes ante Vnlcan. contra Mss. Oud, — l Sic rnrsns iidem 
Mss. 0t Edd, Id, — 2 Groeeire. Excerpt. Batav. Groiare. Rom. Ald. et 
Brem. eroeitare. Basil. groeiiare* ElmenhorstiuA. Crocire bene edidit Florid. 
forsan e Ms^ Thnaneo. In Ms. Brem. et Edd. Vett. Colv. Scriv. erociiare. 

NOT^ 

i Cokibiliier'^ Ms. Thuan. eohihen' ^ Inductrieem] Vulpem, quae euiu 
tea. in fraudem induxerat. 



'.* 



948 



APULBII 



NuM. xxfv. Jamdudum ^ scio/ qoid hoc significata^ 
flagitetis,' ut cetera^ Latinee materiae * perseqcramiir.7 Nam 
et in principio vobis diversa tendentibns/ "" ita memini 



Jam pridem nwif quid poituUtit hac MtgHificalionef nempe ut exequamtiT reUqua 
materuB Laiina» Cumenim initio flagitarelis (/tverM, recordor me promiaisae ita 



Valc.Sca1.Wow. Elm.groccire: atqne ila sane est in Mss. plerisqiie. In 
Harlem. et Leid. eit grotare, Unice verum est crocire, pro qno librarii sno 
niore r et gr confnndentes scripserlint grodref ot * groftsas ' pro * crassns/ 
contra * craABari ' pro ' grassari.' Plant. Aal. iv. S. 2. * corvns voce cro- 
cibat sna.' Minc ' crocitns ' apud Noninm et * M'ocitio ' apnd Festum, at 
legendnm puto cum O. J. Vossioin Etymol. Vnlgo Ibi erecatio. Porro tef. 
adorsua, V. snpra. Oud. — S Prada 9. 0. g. seductricem compotivit. Vnlgo, 
Itrmdam quam ore geetabai tn 8eductricem competivii. Scripsi de lioc loco snpra 
adilib. 11. Metara. Colv, Frctda tpuan o. g, inductricem con^toliuit. Ita Scali- 
ger. Flor. Prceda 9. 0. g. t. c. Leiil. et Exc. Batav, prada q, o. g. inductri' 
cem compotuit, Ald. et Rom. competivit : roinns liene. Elmenk. Recte hunc 
locnm constilnemnt Viri docti lioc modo : Preeda^. 0. g. inductrieem comfHh- 
tivit, Ante Colv. in £dd. vett. legebatnr pradam t» s^udricem compttivU : 
ineptissime : ille ergo reposnit prceda aed. eompotivit cum Wowerio. J. Ga- 
lielm. tn aeductricem compotitit in Planii Rud. c. 2. Sane pradi liabent Msa. 
plerique, nt et Edd. Vulc. Scalig. ac cum sexto casu boc verbnm coustmxit 
Plaotns. Vernm pradts extat in Voss. Leid. ac Plorcnt. nt emendavit pri- 
rous Elmenh. Sic ipse Auctor lib. xi. Met. p. 800. a. 'voti compotiret:' 
nbi idem in verbo error. Hic etiam compottdt vitiose Leid. Cantabr. et 
Vulc. £d. qni optirae cnm Scal. £lmenb. &c. reposnit tiid«cfrtc«iii,qaod extat 
constanter in Mss. vel tiidiisfrtceiii. Seductrix boc sensu non adhibitnm nisi a 
Cbristianis scriptoribns, ideoqne notins inonachis librariis ; nnde videmoa 
qni in Edd. vett. inrepserit siniul tn seduct. Ond. — 4 Vid. Not. Var.— 5 Ita 
rerte Elm. Scc, ati exaratnr in Msn. Florent. Voss. Harlem. Mercerianis et 
aliis. Vulc. cnm Colvio et Wower. dant acio quodfl. Non satis Latine : quid 
etiam exhibent Edd. vett. Sed espdem male contra Mss. O. ^nebent kae 
aigniflcari, In Cod. Bened. hoc segregatus flores ut, Inepte. Ood, — 6 Vt ee^ 
terUf 4rc. polliceri. Pro his omnibus, uusp extant lo Mss. cunctis, £dd. ante 
Vnlcan. tantum edunt vobie Latine. Id.— 7 Ms. Fulviii : Latine narrare peroe' 
quamur. Wowerioff. Scioppius ex llb. Falvii L, nurrare p. Elmeohorstina. 
£d. qnoque Scriv. habet narrare: qno facinnt £dd. vett. Et certe videtnr 
Anctor magis agere de ' lingoa/ quam de * materia/ qnare neqnaqnain dis- 
plicet. Conjectoram Jos. Merceri, ut cetera materice Laiinepere. qnae rosgia 
etiam placet, expressit etiain in £d. sna Baro de Coutares, qni eum nbiqae 
seqnitnr. Voss. solenni variatione prosequi, Ood. — 8 Alii petentibus; et pro 

NOT^ 



* Jamdudum seio] Aliud fragmen- 
tum argunienti ab hoc priore diversi, 
qnod qnidem in Ms. Thnano separa* 
tum a snperiore legitnr. 

^ Uoc significatu] Mnrmore aliquo 
qnod excitarant auditores, aut gestn 
niituve aliquo. 

' La<tn« materict] Materis Latina 
oratione explicaudse: neque enim 



materia, quantum ad se, Latina vel 
Greca est» sed lingua qualibet po- 
test explicari. Scioppins ex Libro 
Fnlvli legebat Latine narrare proae^ 
quamur. 

™ Diversa tendent, [petentibus] Ms. 
Thoan. dicersa tendentibus, roelias : 
mox eoiro sequitur ' petebatii.' 



PLORIDORUM LIB. IV. N. 24. 949 

polliceri, nt neutra pars vestrum, nec qui Gra&ce, nec qai 
Latine petebatis, dictionis hujus expertes abiretis. Qua- 
propter, si ita videtur,? satis oratio nostra atticissaverit.' 
Tenopus est in Latium* demigrare de Graecia. Nam et 
qusestionis hujusferme media tenemus : ^ et, quantum ^ mea 
opinio ^ est, pars ista^ posterior prae 7 illa Graeca, quae an- 
tevertit, nec argumentis ' fit effoetior,' nec sententiis rarior, 
nec exemplis pauperior, nec oratione defectior. 

faeiurmn, ut nniiri ex vobis^ neque qui poUuhbatis Graca^ neque qui poslulabaiiM 
Laiiuaf diaeederHia hinc vacui kt^u» oraHonis. Quare^ n aie vobia pUuei, noater 
aermo aatia Attieiaaaeerit, Tempua eat troMaeundi tn Latium ex Graeia. Perve- 
nimiua enim fere ad medium h^jua quaationia ; ita ut^ quimadmodum arbitrw,4Ua 
poaterior para, collata ad iliam Grtacam quee prmeeaaU^ non ait minua plena ar 
gumentorum quam ipaa, neque minua frequena aenientiiaf neque magia deatituta ~ 
empUa, neque ndnua proiixa aermone. 



eX' 



^^^^^^^. 



vMa alii dant mo/iu.— 9 £dd. Rom. Vic. Ven. Ald. Bas. Colv. videretur. Oud. 
— 1 Notat binc P. Pithoenii, di«piitationi8 de Diemonio principinm a Noitro 
Grsce conscriptnm deesse. Colv. Maniis. or, noatra ceaaaterii, Alter codex 
Fnlvii : Atticia faverii. Sciopp. in Syinb. Fulvii liber: aitieia faverii : male. 
EUnenh. Harlem. veatra att. Bened. aUieaaaaverit. prave. N. 18. * Atticis- 
aabit:' ubi vide .Colv. Ovd.— 2 Harlem. Laiinum: et pro dtfm^or^ Bened. 
demeare. Id. — 3 Forma media tenemua. Thfornue non est in Florentino. Bre- 
mensis et Aldns ferme habent. Elmenk. Ferme med. ten. primi» et sec. Cn- 
jaciani. tertius forme : aberat ea vox male a libro Fabri et a Florentinis. 
Mox omnes libri habent, orj iaia poaterior; male: nam veriiis est quod vnl- 
gatnr, pors iata. Merceriis. Vitiose Edd. Scalig. Elm. fomut. Ond.— 4 Vt 
quanium. Abest ut ab Harlem. In Edd. ante Vnlcan. legas et. Bene si pro 
aii statim cum Colvio et Bas. sec. legas lii; immo id priefero. Id, — 5 Abest 
mea a Cod. Bened. Id. — 6 Flor. et Leidens. ara iata. Elmenhot-stins. Acce- 
dunt Mfls. Mercer. Voss. Fnlv. Vulc. Cantabr. pr. Harlem. Exulant hsc a 
Bened. Oud. — 7 Sic recte Scalig. vel Vnlc. Ed. sec. et seqq. cnm Msh. ple- 
risque. In Leid. et Edd. prioritmsper: unde Lips. per tUam Grttcam: in 
Bened. poat, Sed comparativiis ciim prapos., pr^ alibi qnoqne occnrrit. 
Vide me ad Ces. lib. i. B. O. c. 32. ' graviorem fortonam prn reliqnornm.' 
Herod. i. 62. ^ rvpawvU irpb iXevO^plaf lir iumurr^Ttpar, Sic qnoqne * ante.' 
nt infra in lib. de Dogm. Plat. videbimns. /d.— 8 Bened. agreaa. Id. — 9 Sic 
idem Pith. ex eodem scripto codice. Basilienses, Rom. e^acior. Ald. Ven. 
efeetior. ColviiiK. Ed. Colv. )ii e^. bene, si et retineas. Dein ^ecfior Har- 
lem. Vnlc. pro var. lect. Ald. Ven. Jnnt. efieaeior Rom. Bas. prave et vul- 
gari errore. Correxit hic jam P. Ptth<En8 Sobs. lib. ii. c. 10. Vide etiam 
Becichf^m. Ep. 60. Oitd. 



APULEII MADAURENSIS 



LIBER 



DE DEO SOCRATIS, 



INDEX CODD. MSS. 

Mss. qui iisui faere in duobus ultiinis Floridorum fragmentis et libro de 
Deo Socratifl sunt : 
Msi, FlorentimMs^ P^eamuM^ Liidemii^ et BrcsrcMM, omnes collati • Linden- 

brogio et citati ab Elmenhorstio ; qni antem in Excerptis Lindenbrogii 

vocatnr Cod. Bovnumni idem est ac Bremensis. 
Thmruna citatus a Florido. 
Ms8. Fultiani duo, adhibiti a Scioppio et Wowerto,8ed quornm fides suspecta 

est Mercero. Vide enm infra ad pag. 680. £d. Fior. 
Cujaeiani tres, et nnns N, Fabri^ aliiqne citati a Jos. Mercero. 
M», PataiiuM» collatus a Grutero, qni liber idero est ac Vu^iitt. 
Ms$, CantaMgien$is et 0«fi€dicliiiitf collati a Jac. Gronovio Cantabrigiae. 
Voesianu» e Bibliotbeca Leidensi, codex optimus, collatus ab ipso Ouden- 

dorpioy et 
HarlenunsiSf itera ab Oudendorpio collatus.— J. Bosscha, 



APULEII MADAURENSIS 



LIBER 



DE DEO SOCRATIS. 



[P.m. Ed. Flor.] 
"lato oinnem naturam* reram, quod ejus ad animalia 
prd&cipue pertineat/ trifariam divisit:*" censuitque> esse 

PUUo diatrUmU in tr*$ partea iotam niUMram rerum, prmsertim iilud ex ip$a quod 



1 Hic titulns bnjus UM, nec alius : ut, ds DiBMONio Socratib, qnemad- 
roodum qnidain «cribuDt. Quos faUi coarguit Divus Augiwtinua lib. viii. 
cap. 14. de Civit. Dei» eujus verba babes aiibi. Plntarchi vero opuscnlnm 
est, Ilcpt roS Xmcpdrwi ZoifUHfUu, Co2o. Hic liber in roanuscripto Bremensi 
appellatur dnplici titulo, De Deo SocraHaf eive Nalnra damomtm. In Floren- 
tinis et Leideiisibus membranis prior saltem comparet iDsrriptio, qnam ve- 
ram et germanani esse docent nos Augnstin, de Civ. Dei lib. viii. c. 14. 
Priscian. Grarain. lib. x. p. 855. Sarisberiensis lib. vi. de nogis cnrial. c.28. 
et Epist. 172. p. 280. Vincentius Beloacensis specul. historiar. lib. iii. 
c. G6. et lib. iv. c. 7. ElmeHk, Sic Mss. £dd. Vett. et auctore» hunc librnm 
citantes. non de damomo SocraiiMf ut citant Servins ad Virg. /En. ui. 63. B. 
Pins tom. i. TUes. Crit. p. 570. alii. Vide Grammat. Putscb. Ind. vel de i>. 
S, eive natun DitfMomim, ut babet Cod. Bremensis. Vide prster Colv. et 
£lmeiib.etiam Fabric. de L. L. scriptoribns p.5l9. Cum Nostro confer«n- 
dus est Maxim.Tyrins Diss. xxv. et zxvi. atqiie illic vid. coiument. Heinsil 
ac Davisii. Oud.— 2 Ita Mss. et Edd. Vulc. Scalig. Eimenh. et seqq. Sciiicet 

NOTiE 



LiBRi bujiis sub hoc nomlne me- 
minerunt D. Angnstinos De Civltate 
Deiy lib. ¥111. cap. 14. Prisciauns 
Gnunnaticvsy Ub. z. Joannes Saris- 
beriensis, llb. vi. De Niigis Curia* 
lium, cap. 28. et alii mnlti. 

* Plato om»em noiiiram] Male hic 
liber incipit in multis editiooibus ab 
eo A^agmento, cujuf iaitium est, * Qui 
me voluiatis dicere/ &c. qnod ad Flo- 
ridorum finem rejecii auctoribns Lip- 



sio, Elect. I. II. c. 21. Pithoeo, Adver- 
sar. I. II. cap. 10. et Woweriq. Ms. 
codex Bibliothece tum Thuanse, 
sunc Menarsian»» a D. Quesnel mihi 
communicatns, tractatum hunc con- 
tinens, ab eo qnoqne Fragmento in- 
cipit. EJHS porro Ms. bpe noo panca 
toto hoc Opuscttlo einendata inve- 
nies. 

b Trifariam dioieit] In Tinueo* cu- 
jtts locum rctulimos ad lib. de Philo- 



954 APULEII 

Deos secaQdam' sammam, mediam, et infimam/ Fac 
intelligas non modo loci disclasione,^ veram etiam nata- 
rsB dignitate : qnas et ipsa neqae ano, neqae gemino modo^ 
sed ploribos cernit.' Ordki tamen* manifestios fait a 
loci dispositione. Nam proinde at ' majestas postalabat, 
Diis immortalibas coelom dicavit : qaos qaidem Deos coe- 
lites partim visa asorpamas ; alios inteOecta vesfigamas. 
Ac visa * qnidem eerninns 

[066] Vos, o clarissima mandi 
Lamina,^ labentem ooelo qam dacitis annam. 



neeMmdwKimaKm: ei exutkmiA exiden DfHjtuiti mu Hmn m, m ed i m m, ei\ 
ImteUiife nm itmimm eep mr atie n e Ins, eed ^rmMeatHm qmeqjme mmimw: qmm etimm 
dteHmgmUMr wm «m roltone, neqme dmdme^ eed «Mftw. AifmH dtriae imeipere m 
eiimleei. Btemim mmignmmt Cgfcwt JWm immuieUhme, pmmi ^fiwi digmiim feeem- 
Imt: qmerum qmidem Deermm Ceeletiimm ettm meeeqimmmr oeelmrmm ode* eHim imdm» 
gmmme menie, Et imiemmmt qmUem eeidie Vot» o tpleDdidistlBic iMBpades orbi»» 
qa» agitis per Ccdiim anniiin cnrrentem. Neqme imimn kee Frimeipee Deee: So- 



iUmd noltcfw, qmed* In Edd. prioribnt qmm md eu jmre peri, Hinc Vir Doctos 
mnrgini Jnnt. Ed. allevit ed mmmmmiimjmrm. Male. Wowerlns edidit, qmm md 
«n. pr«c. prrlwef . In Mi. Bened. qmed eet^ et moz dfoMipro diviiir. Chid. — 
3 Vid. N. Var.-^ Typotbetamm Titio a Baa. et Par. Edd. escidit Toenla 
nem ; liinc Stewech. pro medo conjecit legendnm iien, nt i^Ketwp medm. No» 
male, si id darent Mm. Sed iUI omnet reClnent »mi nMda. Ono.— 5 iSedpln- 
ri^af eermiimr, Mire variant libri ; alter Cinaciannft, temmU, WebTl^dieeermit. 
Primot et tertiai Cnjaciani,cfmti; atqne id omnino positnm pro oompoalto, 
dliiGemit, vel secemit. Hoc enlm ait, Platonem inmmnm, mediom. et infi- 
mnm, non uno modo, sed plnribns discemere. Ut infra in comparatione 
Deoram et hominnm, ' Deos ab hominibiu plnrimnm diflerentet iod tnbli- 
mitate, vitm perpetoitate, natnrtt perfectione/ &c. Et tane non raro tlm* 
plicia ntnrpata pro rompotitit. Infra, * enm te rirora animi qnantnm licmt 
a corpore moverant/ pro, temovernnt. Velieiut lib. n. ' qni mnltom amore 
Imperatorit tni crepantei ante in hottem incidernnt/ dec. pro, diterepnntet ; 
iVottra enim Ibi aliam medicinam qnterant vlri docti. Mere, Dieeermkmr ta- 
cite ezbibent Elmenh. et Flor. SeUicetqnla In Cod« lindenbr. erat pl. titeer* 
mitmr^ nt conjicio* At Mtt. ceteri et Eod. habent timplex ctrnifnr, etiam de 
Contnr. Sed Cod. Bened. ccraii, nt edltnm a Mercero. quod non temera 
motem. ' Cemi ' enim pro ' ditcerai ' alibi qnoqne occnrrera obtervanint 
viri docli. Adi hicMercer. N. Heiniium ad Ovid. Met. lib. vii. 28S. Owl. 
—6 Ord, twm. Ald. et Bat. 9. Reliqnv, ordhi fmnra. Colrint.'— 7 Ita Mtt. 
cnm Edd. Scal. vel Vnlc. lec. Elm. Ae. Alim perinde. Sed ride ml Met. 
lib. V. p. S4S. a. * proinde nt merebantnr.' Ond, — 8 Harlem. ai. Bened. eiti- 

NOT^ 

tophia Natnnli* naa nnneupnt tpeciet/ dec. vfde lo* 

^ Deme eemmdmm iwi nmii a i, MedwM, enm, p. MB. 

et ta/bmMt] Divitionem hanc expli- <■ Vee^ e eimrieeimm mmmdi Ininiii] 

cat ipte Apnleint, I. de Philotophia Dennmta haec ex Ub. i. Oeorgic. Vir* 

Naturali, hit verbit : * Deoram tri- gilii. 



DB DfiO SOCRATIS LIBBR. 965 

Nec modo ista prascipoa : Solem diei opificem»^ Lunamque 
Solia Bdmukm, noctis decns : sen corniculata, sen dividua,' 
sen protumida,* * sen plena sit ; yaria igninm face : qnanto 
longins faoessat a Sole,' tanto longins collastrata : pari in«- 
cremento itineris et Inminis,^ mmsem snis anctibc»,' ac de« 
hinc^ paribns dispendiis aestimans:^ sive^ illa proprio^ 
seu^ perpeti candore, ut Chald6Bi arbitrantur^ parte luminis 
compos, parte aitera cassa falgoris, pro circumTersione 
oris discolor, mnltijuga^ pollens ' ^ speciem sui variat : scu 

lem jmirem dieit ei Lmam imitairieem SoUm^ kemrem Nectie: ewe eHfiikaia, mne 
iiemikLteieegikheat^eiieereiweda: epleadere lumime dieerta : ea iameiuiae ittwmi' 
naia^ fue dieeedii kmgimea Sole: ee^fWiiiaagmeHiofdeeaeiaeiefde/Mieae meaeem 
emie imreaieHiie^ ae deimie ammHbue deeremenHe : eeu Hla kabene atberem jfre" 
prtmi ae fermimnUmf mi Cluddmi eaAeHeeoMi^ dkmedia eai parie iaee pradita, 
aUera parie eareae epleaderep kabeae mMitiplkem eemeeraiememjfaeiei eam dieeelarief 



««#^.#^^««#« ^ 



iu, Id.~9 Th SoUm delet Flor. et Brem. cod. Feitns Avieniu p. 89. ' igne« 
cnjns LamiDm snnt late, et soror iile diei Tendat nt infnsi rutilnm jubar, 
aitera noctis Ut face flammanti tenebrosos riunpat amictns.' Ebmeah. De* 
lenda tox SeHemi^ auctoribos omnibus Mss. satis enim intelligitnr, auis sit 
diei opifex. Mere* Delevit itaqne Coutnr. Deest sane in Mss. ]«Jorent. 
Brem. Voss. ntroqne Cantabr. Harlem. &c. Lindenbrogias e Glossa interli- 
neari natnm antnmat. Sed tnm pro lAoumque SeHie mm. rectins foret HHue 
mm. Ood« — 1 Harlem. a m. sec. dimidia e Oiossa, de kahae maan, In Apol. 
p. 646. ed. Flor. ' dividna pars dotis.' Bened. dieuM. Id. — 2 Alii pertumida. 
Elmrnhorstins. Protumida primns edidit Vulcan. astipnlantibns Mss. O. In 
prioribns pertumida. Lipsius alleTit pratumida, Hnic loco comporanda qnaB 
dicta snnt ad Met. lib. xi. p* 767. a. Oicd. — ^8 Vnlgata lectio, ea eeeeai a SMe* 
Qnaro expressimusy ea in Cujacii libro est, nt testatnr Pitheens, Colo.— -» 
4 Abest ei a Bened. Oud. — 5 Meaeee euie a. Alii omnts libri meueem. Mihi 
religio non fuit seqni altemm Cujacianuro, qnem animadverti ex optimo ex- 
emplari desicriptnmy in qno disertimy ni«iiiis. Mercenis. Harlem. qnoqne 
m^nsis. Ond. Sui» aeiibus. Emendat amicns noster Th. Canterns, ». imcd- 
bue. Colv. Aueiihue, I. e. incrementis. Prave Mss. qnidam et Edd. ante Colv. 
ei Vnlcan. aaiibu»^ perpetna variatione. Vide ad Lncan. lib. x. vs. SI7. ad 
CataJ. Bnrm. p. 677. Solio« c. 23. in f. ' anctns vel eliqnia roaris.' Auson. 
in Protr. vs. 89. ' sublimi anctn.' Noster lib. iii. Met. 'immodicis auctibns.' 
Oud.^% Bened. aut dekine. Edd. ante Colv. de, et pro dtspsndtts Bened. die» 
peetue. Id.— -7 Bremens. metuam. Rom. et Ald. extimam. Elmenborstins. — 
8 Bened. et £dd. ante Vnlc. eem. Ond. — 9 Delet Lips. eeu: Donsa legit et 
ad Cainll. C. see. xxxv. An Ceuf Id.— 1 Vid. Not Var.~S Hariem. earpnrs. 

NOT£ 

• Sem eemieulatay eem dkridmf eem sle expoalt LncretinSy lib. v. ' Est 

froimnuda, dfc.'] Heee et innlta atta, etiam qnare proprlo cvm Inmlne 

qu» seqaaatnr, ex PlatoDb Eplno- possit Voivler, ef vaHns spiendo- 

Mlndesimitasnnt* rls redderefomas. Corpnsenimll- 

■ ' Ciremmvereiem arie dieeolar, mnJf<- cet esse allud, qnod fertnr, et nna 

jufa^ peHene^ ^pc.] Hanc bypotliesln Labitnry omniraodis occnrsins offi- 



956 



APULEII 



tota {Mroprii caudoris expers/ alienas kicis [666} indiga,' 
denso corpore, seu iaeTi cea qaodam specalo nidios SoUs 
obstili^ vel adversi usarpat," et, ut verbis^ atax Lacretii, 

Notfaam ^ jactat de corpore lucem. ^ 
Utra harom 7 vera seBteoya est^ nam hoc postea videro,^ ta- 



■Nclai nto$ fnUtut; aw< ommno deitUuta propria albedine, et egentalieno lumine, 
eorpere opaco^ vei poUto tanquam aliquo epecuio excipit radiot Solit obliqui, vel 
recta oppotiti^ aique^ ut tuihibeam verba Lacreiii^ Vibf at •dnlteripunx tnnieii. ex 
Btto corpore. Utravit harum opinionum vera titf hoc tnim expendam infra^ certe, 



^^^^^^■*^^, 



Oud. — 3 V. C. tRtficta. Vulcamas. Florcsf. et Rom. t4n^ imdma^ male. 
Festo« Avieoas in Aratei« Progooet. p. 116. ' Sea plenum lomioie orbem 
Cyotbm dieieodit, eea com teree ambitaB oUi Ceditnr, et medi» velai iodlge 
Uicie, utriiiqoe Snstinet obduct» eiliiaiet dispeodia formie, Coroua prioia re- 
pleosyetcorooafessadebiaeens.' Cbeicidius io Platonis Tim«Nim p. 1191. 
Bimaih. Uarlom. Bened. Voss. et Edd. Rom. Elm. MdicMU Vttioae. Qoid 
enim foret < nsurpare indicia alienae Incis.' Oud.— 4 Al. oMsCti. al. o6sfilt(. 
Vid. Not. Var.^ Colv. conjecit ^v «« eer^is ; ouia rft elt abest ab Edd. 
ante Vulcan. qni bene e M»s. addidit. Consentiunt Mss. O. Oed.— 4 In- 
epte Edd. usqne ad Wower. notam: qnamvis jara monnerat Colv. e Lucret. 
lib. V. VB. 576. nbi omnino vide Lambln. Voss. et Harlein. jactam, Id. — 
7 Utraque harum. Ex Cojacil etiam libro hlc emeodatns locus : qui vnlea- 
batur, Utraque ex animarum, Unde semper legimus, Utraque enim harum, Colv. 
— 8 Nec htec potiea video. F. nec pott hac, Brantios. Inepte Edd. ante 
Vulcan. contra Mst. dant nec hac p. video, Vnlcan. et seqq. ante Elm. nam 
hoc pottea videro. Elnienh. autem ^t seqq. edidernnt videro ; tamen^tfc. nt 
prscedentta pertineant ad sententiam, et bic nova incipiat periodos, quasi 

NOTiE 



ciensqoe» Nec potis est cerni, qnia 
cassom lomioe fertur. Versarique 
potest, globus ut, si forte, pilai, Di* 
midia ex parti candentl lumine tinc- 
tns; Versandoque globnm variantes 
edere formas, Donicum eam partem, 
quaecamqne est ignibns aocta, Ad 
speciem vertit nobis, ocolosqoe pa- 
tentes: Inde minutatim retro con- 
torqnet, et anfert Luclferam partem 
glomeramiois, atque pilai: Ut Baby- 
iooica CbaldaMm doctrina, refutaos 
Astrologorom artem, cootra eoovio- 
cere teodit.' Ubi obiter observa Ln- 
eretittm opioionem honc non Chal- 
dssis triboere, aed Babjloniis Chal- 
dsios refatantibns. Ceternm eam 
refeUunt Loim Eciipsesy in qniboa 
ea qoantamvis tota facie nobis ob- 
versa splendeoii ubi primomin ter* 



rsB ombram incidit, obscurator pao- 
latim, et proot illam umbram ingre- 
ditur: quod fieri minime posset, si 
lumen suum facies illa Lunie ex sese 
baberet. 

V IZodtos Soiit obttUi vel odrerst 
umurpat'] Ita Scaliger legendoni cen- 
soit. Obstitos Sol est obliquo as- 
pectn Lnnam respiciens. Obstiimm 
FestOy obUquum. Lucret. ' Et li- 
bella aliqua si ex parti clandlcat hi- 
liun, Omnia mendnae fieriy alqoe oli- 
stita, necesse est.' Ennins, lib. ztiii. 
a Festo landatns : ' Montibns obstl- 
tis obstanUbus» nade oritor nax.* 
Noster paolo infra : ' pro siui, et 
flexuy et obetlto Circnlorom.* 

^ Notham jadat da eorpore hum\ 
Ad faos LncretU versna respexity qoa 
iegoDtnr lib. v. ' LnMqoe sive 



OE DBO^SOCRATIS LIBE^. 957 

men neqoe de Lunay neqne de S(de qnisqnam €rmcns ant 
barbarns fieicile cnnctaverity^ Deos esse : nec modo istos, 
nt dixiy vernm etiam qninqne stellas/ qnae vnlgo vagae ab 
imperitis nnncnpantnr : qnse tamen * indeflexo * et ceito et 
stato cnrsn ^ meatns longe ordinatissimos dintinis vicibns ^ 
seternos ef&cinnt, varia quippe ^ ^ cnrricnli sni specie,^ sed 

qwminm ad Lwnam et ad Solem, nemo Grattts vel Barbarue non eor^eeerii faciie 
eo8 es$e Deoe; neque tatUum hos, $icui dixi^ aet quinque etiam Aatra, tput vuigo 
appeHantur Errantia ab indoctis : quee nikUominu» suo eirewiu recto et cerio ei 
constanie faciunt sibi transitus quam opiime disposilost per quoa obeani perpetuo 
SH09 divinos cwsus, ditersa quidem apparentia sui cursus, verum eadem semper et 



^^^^^^^^^*0^ 



dicat, de senientia poslea videro : hoe tamen certum esl, quod ad Lunam ei St^emf 
neminem cotyecisse, £t certe ita extat in Florent. Voss. Cantabr. Harlem. 
Merc. Sed io Edd. Rom. Vic. Ven. est video sum. Bas. video sed. In aliis 
videro cur. Ms. Viilc. sive Pal. ViderOf cur vero. Unde niilii maxime placet 
legere Uira quippeni vera seni, est. Nam hoc postea videro tameny cur^ 8^c. Oud. 
— ^9 Cur neque de s, n, d, l, f, co^jeetaverit, Florent. tamen neque de s, n, d, l, 
f. cunctaverii, Elmenborstins. Rom. sum neque, Bas. 1. aed neque. Colvius. 
Vid. Not. Var. — 1 Quinque steUas clare expressis Itteris habent Mss. Leid. 
Viilc.> Harlem. Brem. Merc. nt reponi jnssit Elmenh. et ita aSole et Lnna 
planetas quinqiie distingnnnt Hygin. ub. i. Astron. prief. Plato In Timseo 
p. 1052. Vulc. tamen Scal. et Wow. edidere VII, cnm €od. Florent. ut Solem 
et Lunam inclndat : qnomodo nnns et alter jam nominatns deinde toto nu- 
roero comprehenditor. Sic in Act. Apost. sspins : * Petrns et xii. Apos- 
toli.' atque alibi saepissime. Vernm uimis diserte hie prsecedit, non modo 

istos, ui dixi, in Cantabr. est u in altero et Voss. ui* Edd. primae cnm Basil. 
et, Fnitne vertun, 4r«. stelias, i. e. et ceteras st, ut loqnitur de dogm. Plat. lib. 
I. p. 681. £d. Flor. * Solis et Lnnse globnni, hoc agere, ceterasqne stellas, 
qnas non recle Erroneas et Vagas dicimns.' Ald. Junt. Colv. simnliciter 
Verum etiam stelias. Oud. — 2 Ms. quee tamen inflexo, Scioppius in Symbola. — 
3 Bt staio cursui, Bened. conslatuto c, Harlem. et staiuto c, Male: passim 
ita librarii. Veget. lib. v. c. 10. ' eirca diem statnni :' ibi S. Leidd. et Edd. 
noonnlis eiaiutmn : Noster de Mnndo p. 7SS. £d. Flor. ' atatis cnrsibns :' 
ubi eadem confu«io. Vide ad Flor. N. 15, Voiis. ei e siatuc, Ond.— 4 i>tm- 
uis vicibus, Diuiinis v, Bremensis. Elmenhorstius, Qn»nain sint illae ' divi« 
nae vices,' uon capio. Optime Bremens. diutiniSf sive diuturnis, longis, et 
perpetnis : qnod et margini allevit Vlr doctns. Passim diutinus in divinus 
corrnptnm «st, etiam apnd NoRtmm. V. Ind. Not. Oud, — 6 Male hoc e 
iolo Florentino contra reliqnos Mss. cunctos et Edd. mutavit Elmeah. cnm 

NOTiE 

tho fertnr loca Inmiiie Ittslrans, Sive &c. Cic. Hb. i. Qnaest Tascnl. ' As- 

soam proprio jactat de corpore In- tra sospeximos, tnm ea, qnae snnt io- 

cem.' fixa certis locis, tum illa non re sed 

' Qutf tulgo vaga ab imperiiis nim- verbo Errantia. Archimedes Lnn«, 

cupaMiur: quee iam/enj i^e,] Noster, in Solis, quinqne Errantinm motns in 

lib. de Pbilotophia Natnrali : ' SoUs Sphseram collegit.' 

quippe ct Lonae globum hoc agere, ^ Variaquippe^quidem] Ms. Thoan. 

ceterasqne Stellu, qnaa nos non variaquippe, 
recte Erroneas et Vagas dicimus,' 



058 



APULBil. 



um^ semper et seqaabili pernicitate» tnnc progressas/ tim 
Tero* regressas mirabili vicissitadine assimilant' pro sita 
et flexa,^ et obstito circaloram/ ^ qaos probe callet, qai 
aignoram ortas et obitas [667] comiterit/ In eodem visi- 
bilium > Deoram namero, cetera qaoqae ^ sidera, qui cam 
Platone sentis, locato/ 

Arctaram^ plaviasqae Hyadas,° geminosqae Triones/ "* 

a^naU eeUrUaie repraunitmt mtMumg mdmhtmda^ mtde vregreudmteit^ modo mt- 
iem regreinomea^ eeemidum ponlnram, et eurvatMnmj et eoH^uittUem Cireiilafrwm^ 
qmoa iUe aptkne rnovitt qwi didieii orlw, ei oeemmu Aetrormit, 7«, q^ Phtmmm 
eeqMeritf repmie in eodem nmnero Deermm eemtpiemiinmf Arctamiiiy et Hyadhu 



'^»#^^#^» 



seqq. in fddem ; qiiod intricatiorem reddit periodon. In Mt. Beacd. est 
«nrioM qmfipe c* t. epeeiem, Id. — 6 Bremens. ciroiU t. Elmenhorttioi. Alieit 
r^ mit ab cditb ante Elmenliorst. nt et ab ed. Merc. contra Mm. pleros- 
qne. Ond.— 7 Slc Msi. et Edd. prvter Floridi teei. Id.^ Harl. Ursin. Voss. 
Iwic vere, Vulc. aliiqoe et Edo. Vulc. Scal. Wew. <«« oMtem^ Ms. Pai. teme 
airffm. Id.— 9 Mts. et £dd. pleraeone ossimniajit. V. Ind. NoL /d.— 1 Et 
Jtexa ei ebeiitfUo eire, Scribe : el iexu obtiite cirva/omm. Wowerins. Plor. 
tiAsf ilnlo. Rom. obetitatOf inepte. Blaienharetiite. — S Editi qnidam comprlil. 
Catullns: * Qni signornm ortns comperit« atqne obltns.' Coiviiis. Harlem. 
«ofii|Mrfril. Basil. co»ip«fil. Ood. — S /» codem viiiA. Male baec Edd. Vett. 
ante Vulcan. connectnnt ry eomperU^ babentoue eomm contra Mss. /d. — 
4 Abest Harlem. Cod. /d. — 5 Ijocata non est in Batav. excerptis. £im«ii&. 
Leid. Harlera. tdctrco. Deest Msto cujns varlse lectiones a C;i. Burmanno 
margini Ed. Floridi snnt aliitse, qni liber forte est Leid. vel Bremens, Alias 
enim cnm his respondent. Forsan legendnm iassrilo. Ond. — 6 Aretmrmm^ 
gemiwoe. Manosc. ilfvlnnim p, h, g, I. Qnm sic sagaciter resolrit Fnlvins: 

NOTiE 



' IVmpr0|fresiii«,ltan«frsrifnissiit, 
4«. ossiaitlaiil prs siln et Jtexu^ tfc.] 
Progressns, stationes, et retrogres- 
siones Planetamm Veneris, Mercnrii, 
et Martis innnit, qnas Ptolemaica 
hypothesls nomiisl magnis Deferen- 
tinm et Epieyclomm ambagibns, Co- 
pernieann simplieiMime ac nnllo ne* 
gotio explicat. 

* Et obetito ctroilonim] Obliqoo 
Ctrcnlomm. Snpra : * radios Solis ob- 
stiti, vel adversi nsnrpat.* 

■ ^rdvnim, pUniaeqae Hyadae, ^e.l 
Versnm bnnc Fulvins Ursinus apte 
reposnit, lacnnae explendsB cansa. De« 
sumtus est ez lib. iii. ^neid. Fulvii 
eonjectnram probant Mss. Leid. ez- 
cerpta Batav. et Florent. In qnibns 
legitnr, Aretahmif Phiotmn, geminat- 



que IVtsnes. Arctnras porro stella 
est In Signo Bootse, post mijoria Ur- 
sm caodam, a qna etiam nomeo trax- 
it : est enim ipaToe Grsecis Ursa, et 
i^pk cauda. 

PlamoMqaa Hpadae'} Hyades sep- 
tem snnt stcllse in capite Tanri. De 
his Ovid. Fast. lib. Ti. 'Ora micaot 
Tanri septem radiantia flaminis, Na- 
vita qnaa Hjadas Oraius ab imbre 
vocat.' Veteret Latini Hyadas ver- 
temnt Snenlas, nt observat Tlro Ci- 
ceronis libertns, apnd A.Oellinm, no- 
men derivantes M rfiy Adr a sni- 
bus, non antem &v^ roD 0ciy a ploen- 
do, qnod tamen veram est ejns ety- 
mon. 

* Gendiioeqae Trioneal Utramqne 
Ursam, mi^orem et mlnoram. 



DB DEO 80CRATIS LIB£R. 959 

« 

aliosqoe itidem radiantes Deos,7 quibus coelichoram >* com- 
tnm ' et coronatnm suda tempestate visimusj? pictis noc- 
tibas severa gratia/ torvo decore : ^ suspicientes in lioc 
perfectissimo mundi^ ot ait Ennius^) clypeo miris fulgori- 
busvariata^ caelamina. Est alind genus Deomm» quod 
natura ^ visibus nostris denegavit : "^ nec non tamen intel- 
lectu eos rimabundi'^ contemplamnr,^ acie mentis accius 

Ploviosas» et ambai Arctos : nmUUer^ aih§ D«m fulgeniny p^btu cemmmB 
ealeiiem Ceeium omcfaim et dnetmm eereim tempore^ omi noetee fietee nmt triMii 
ammnit tt ie f truei vemuMe : inineniee emUAwn» dietkncUite eplendinbmB n dm irakU i ' 
tneiniliepreeainniiMeimeeenieMwnMfniiniinit Emdne, EetnHa^^ecUabeemm, 
qnam Naimuremomta noatro conepeeiUf et tamen eiMfentee bUmimnr eoe cogUn- 



»^»i»^^^#»^^»#> 



Areinmm pinmaoqne hfadaey geminoeqne Trionee. Scioppins io SymlMiU. Liber 
scilptnt : Arcinmm pkmae Hjfodaej gemanoe laonenu Repone volgntnm Vir- 
gilil versnni, qai extat iif. JEneid. Arctmwn^ pUniaaqna Hyadaa, gendnoaqne 
Trionee* Woweriiis. Honc ▼ersom FnWins Ursinns ex Virgil. ^neid. iii. vs. 
516« laenne explendsB apte reposnit, cojos eroendationem approliant Mem- 
hransB LeidenseM^Excerpta BatavicayOt Florent. In anibns legitnr, Aretnmm^ 
JPJUofnm, geminoeqne irionea, Arctnmm dicit cnstodem nrsse, Hyadas Plu- 
vias, geminosqne irlones, boves diios. Vide Veteres Criticos ad hunc ver- 
sum. Agellinm llb. x. c. 0. et Jo. Lndov. de la Cerda in Notis emditis ad 
lib. I. JEn» et ii. Oeorg. ElmaUi, Verissime et acntissime erocndavit Ful- 
vios Ui^inns, secotus vestigia libri scripti, quibns nostri consentiunt ; prae» 
cipne Cqjacianns alter, In quo erat» ilrcinnon pkigL nam alii minus diserte, 
A. O. T. Merc, Versus egregie restitutns est ab Ursino et Wowerto, cura 
in prioris codice legeretur ^rdarion phjfgt, Consentinnt Mss. Florent. 
Leid. Harlem. Mercer. dantes Arctnmm PkyGt vel phigi, Non antem, ut 
ait Elmenh. Arctnmm Pkiotnm gendnoeque Trionee, Ante ipsnm edebatur Arc- 
tnmmf Genunoa^ Leonem, Voss. Arctnrum 6. L. Oud. — 7 Bened. t/iidia«<ef 
l>eo. Edd. Ald. Jnnt. mdieniea Z>. Id. — 8 CoaipMlian. Leve peccatnm, ac 
dignnm aoimadversioiie : scribo, comptei. Stewechins. Chomm comphon, 
Sic Rom. Ven. Ald. Aliv, cAorom annpninm. Hsbc pleraque qu» de Dils 
Daemonibusqne hic disseruntur e Platonis EplDomide mutnata sunt Colvina. 
Lips. compictnm* Ond. — ^9 Excerpta Batavlca oidmais: male. Elmenhoratina, 
Bened. ti{/Saiict. Leid. Vulc.otcMUif.Ond«— 1 Bened. serciia. Male. Vide ad 
Flor. N. 0. ' gmvitas jncnnda.* Id, — 9 Bened. Voss. Harlem. t, decoru Id. 
— S Beaod. dcnms: inepte. /d.— 4 Bened. a m. pr. narieta. Id.— 6 Bened. 
quo natwmm, Id. — 6 Intellecin eoe mimbnndi coni, Lego. rimal m n di . Brantins. 
Cnm Volcan. Scalig. Wower. Brantio, Mercero prfetoli nffia6imdt, qnia con- 

NOTiE 

P C«/t chomm'] Plato, io Epinomi- seu Locifer ; Mars, cni stella Pyrois ; 

de x^^^ wdrrmr x^P*^ KaAXlrniy naX Mercnrins, cni proximus Solis Pla- 

perfolkowpottoardmqe dixit. netes ; Jupiter, cni stelia eognomi- 

4 Quod niaiwra maibna mairia dme- nis ; et Apollo, cui Sol vnlgo tribui- 

Ex his tamcn, qnos infn £n- tnr. 



niaoit versibos contentos referet, sox ' BmahnMdi [«traimuii] Ms. Tha- 
soat vlsibiles : Diann nempe, cni Lu- an. riBiafeiiwdt. 
na; Venosy cni stnlla Phosphorns, 



960 APULBII 

contemplantesJ Quoram in numcro ^ sunt ifli duodecunt 
numeroso sita nominum ' in daos vernus ab Ennio coaic* 
tali : ' 

Juno^ Vesta, Minerva, Ceres, Diana, Venus, Mars, 
Mercuriusy Jovi',* * Ncptunus, Vulcanus, ApoHo : 
[668] cetcriqne id genus,' quoram nomina quidemsuntnos- 
tris auribus jam diu cognita; potentise vero animis conjecta- 
tae/ per varias^ utilitates in vita agenda animadvcrsaB ^ in 
iis rebus, quibus eorum 7 singuli curant. Ceterum profana 
pfailosophi» turba impcritorum/ vana sanctitndiniSi priva 
versB rationis,9 * inops religionis, impos veritatis, scrupulo- 

/foii«, C9n$iderante8 eoa aiteniuu oeulii ammi, In quonm numero nni At tfiMik» 
cfin, comfrekenei dnoimi tereilm» ab EnmOf nommibiu eomm apie inier ee dupots- 
iis: Jifoo, VesU, Pallas, Ccre«, Diana, Vems, Man, Mercnria% Jnpiter, 
Neptnnus, Vnlcam», PbQBbna, Mtfue '^uemodi^ quomm vocalmla mmi quidem 
jmndudum noia noairia auribu»: viriuie» OMtem, qua» coi^jieimue mentibue, mfcr 
vioendum eomperim ob dioerea eommoda m iilta rebue^ qutBrum unuaquiequo eorum 
curam gerii. Porro mulHiwlo igumwMm^ qum r^ieitur a PkUoaopbim ianquum 
profanUj eujua aaneiiia» eai/alaay qwtt tarei recia raliaae, qum e»i reUgioni» 



^0 00 **^**^^ 0^ 



firmatnr a Mss. Thuan. Pntean. Harlem. Leid. Bremens. aliisqne, et fre- 
quens Auctoris est stylos. Ad hoc faciUor depravatio est rarioris vocis ri- 
mabundi in mirab, quani contra. Adi rae ad Met. lib. i. p. 05. b. nbi eadem 
rst varietas. Mirabundi cnm reliquis Edd. babpnt Florent. Voss. et Cantabr. 
Oud, — 7 Aldns facie m. male. Batav. excerpta, arciiu» coniemp'mte», Elmen- 
horstins. Prave Edd. Ald. Jnnt. fade, Leid. et Harlem. arciin», Snspec- 
tnm antem milii repetitnm illod contempUoite», Vir doctns marj^i Ed. Jnnt. 
allevit contendente». Mss. nil variant. Oiid. — 8 Ms. Lindenbr. de qnomm 
num, Id.— 9 Vid. Not. Var.--1 Ed. Vic. coarcittti». Ond.— 2 Joti», Inepte 
Harlem. a m. sec. Jupiter, Scriv. Flor. JocV qnia elidi debet », Id.^8 Be- 
ned. male genertM, Id.~4 Sic egrcgie restituit Vulc. ctnn Mss. Vnlgo erat 
ut et in Harlem. poeaumn» covjedare, Bened. wnma, Id. — 5 Harlom. propter 
V, Id. — 6 Sic recte idem Vulc. et Mss. O. In Edd. Vett. airimadrersM, onia 
habent poaaumu» conjectare sc. Deo». Pessime Ed. Colv. miimadveraa», la. — 
7 AI. qua» eor. — 8 Profana phil. iwrba inp, F. prqfana, Brantius. Ed. Vlc. 
prnfane, Alite ante Vulcan. profana, Male : quod vidit etiam Brant. nec 
roelins phUoeophu» abest a Bened. ' Profanns/ pro, expers sacns philosophi- 
cis, positnm est com Genitivo. Otid. — Priva raiioni», Malim legi, pricata 
ratiani»: consulendus Agellius lib. ii. cap. 20. et Festns in ' privus:' Nonius 
in * priva.' In eo quod post snbditar de snmmo Deo ' ipsum solnm ab om- 

NOTJE 

• Jovi'} Antiqnas nominativni, cn- < Prioa vera ratiom] Festi brevU-; 
jns obliqni casns in nsii tnnt, cam tor Panlns : ' privos privaa^ac Anti* 



ipse obsoleverit, seo potias io nnam qai «Ucebant pro attigttlis : ob q\ 

vocem coalnerit cnm voce 'pater/ cansam et privata iitcantnry qiUD 

nt factnni ex utraqne fnerit vocaba- uninscujiisqne aint.' Htnc et ' pri- 

lum Jupiter, vilegiam * et * privatos.' Diteimaa ta« 



DB ORO SQCRATIS LIBBR. 9RL 

sissimo culta/ insolentissiino spreta ** ^ Deos negligit ; ' pars 
in saperstitione» pars in contemta^ timida vel tamida^ "^ Hos 
namque cunctos Deos, in sablimi setheris vertice locatos, 

qua nonpoUst aatequi verttalem^ Deo» inhoiuttat ctUtu aupentUiomnmo, aut eon- 
temiu impndentisHmo, dum mlii metieulosi tunt ex mperatitione^ nUi vero turgidi 
tx eorum epreiu, Etenim permuiti eoUmi ko$ omme» Dea$ rt§ideuie$ in alio caeu* 

njbas nexibos patiendi aliqitidy gereodive, nnlla vice ad alicnjnt rei mutoa 
«bstrictam :' in eo enbduVito iegine debeat, ad aUcigun rei munia oMriclum, 
Vide Festiini in ' mnnus/ Stewech. Prica vera rat. pro, privata, Braiitius. 
Sic disertim Romanns, Aid. Meinbranv Brem. et Bas. l. Florent. et Exc. 
Bat. prata vera r. alii privaia v. r. minus bene. Elmeuh. IMss. Vois. Leid. 
Hariem. prara. Urs. prirvd. At prioum sine dubio pro experfe sumsit Ap. 
nam nimis aoJacter edidit Philomatbes Pisanos expere v. r. Bened. anteni 
«ers. lirain. vera. Ond. — 1 V. C. vuUu, Vnlcanins. Leid. VKUa. Elmenli. 
Male. Oiid.-*2 Ineoiemtiuimio spirUu. V. C. iasoleiilttstMOs precti. Minns 
recte, nt et qnae seqnuntur, porB in eomiemtu iumida vel timida, Vnlcanins. 
Assentior Fulviano codiei legenti : iasoleiittsfftino sprrln i>€»s negUjpare in sn- 
persitlioatf, pors tn coniemiu tumida, Spretns, id est, contemtos. ScioppiuM in 
Sfmtoia, Non plane rejecerim Fnlviani Cod. lectionem : tJiselfNltssimo sprelii. 
£t Ula: MNnrs eed inecie meiuuni, Idem liber-t verietime mtiuunt. Wowerius. 
/afslsiitisstmo tpretn, Rom. et Ald. tasolflilisstnio tpiritu, Elmenborstins. 
. i^prefii tacite cnm Wower. et Sciopp. reposnit ex Ursini Cod. Elmenh. pro 
vnlgato tpirUUf quod recte de insolentlbus et antmo elatis dicitur. Nihilo- 

minus cum in Cantabr. qnoqne sit splo, Voss. tpreiOt et in Vulcan. libro iiiso- 
Im/issffnos preciif Harlem. utsolenltsstiiios precum, inimo diserte In suis ^etu 
legi inox testetor Mercerns, ego qnooue tpr^lii praefero. Passim in nsu est 
' spemere Deos.' Oud.— 8 Deot negbgit. Maie haec absunt ab £d. Vulc. 
/(!.— 4 Pare in eoalemplirm, p. tn tupertiUionem ium, Florent p. in cemtemiUj 
p. in tupertiUione timida tel tumida. Cimenhorstins. Libri aptimi ita babent, 
pors ni siuiersli^toiie, pors tn coalemlu Itmida rel lumttfa : qnomodo et Plorenti* 
num et Vulcanii librom haboisse video. * Timida' ad superstitionem refer- 
tur, < tnmida' ad contemtnm. Male ergo feceront viri docti qul alternm 
sedibus suis ejecernnt. Ex iisdeni libris iidem recte, sprehi, quod et nostri 
prseferont. Afere. Priores tres voces male exnlant ab Edd. Ald. et Jnnt. 
Pertinent ad eos, qui < scrupulosissimo cnltu Deos negligunt.' Ceternm 
Codd. Flor. Urs. Cantabr. Vos9. Harlem. Vnlcan. Merc. habent stcpersltlioiie 
et opalemlti. Optime: non enini quantitalem notat« sed causam, cor sint 
timidi vel tumidi: de qiia vi praepositionis in egi s»pius supra. Porro iimida 
vel iumida edidit prinius Soaliger, babentqne Mss. Florent. Voss. Mercer. 
Cantabr. pr. Aj^uoscunt quoque Elmenb. Scriv. qui uncis inclusere timida 
rel, Mercer. curo Cout. et Florid. In cetcris Edd. et Mss. solom tumida, 

SOTJE 
men et 'privatnm, cni aliqoid est * Scrupmtotittimo euUUfintoteniittimo 
ademtom.' Plauto^ Pseudolo, Act. spreln]H8Bcdisjudctiveintellige,qan- 
III. Sren. S. 'His dis^lpnlis privos sl scriptom sit: olit sertfpuMsstiiio 
custodes dabo.' Hlnc privata potins ealln, olii tnsslmlissimo spreln. 
qoam pnva boc loco legendom vide- ^ Timida vel tumda\ Timida nem- 
tor, potnit tamen Apuleins bane vo- pe in superstltlonem» vel tnmidn in 
ceni eodem sensu nsnrpare, qnse est contemtum. 
cjus in abntendis vocnbnlis licentia. 

JMpk.ei Vvr.CUu, ifpul. SP 



902 



APULB1I 



ab hamana contagfione procnl discretos/ plarimi, sed nok 
rtte» venerantnr ; omnes, sed inscie^ metaant ; ^ paaci, sed 
impie, diflitentar. Qaos Deos Plato es^isfimat nataras in^ 
corporales^^ > animales, neqae fine ullo/ neqoe exordio/ 
«ed prorsns [669] ac retro eBvitemas^ corporis contagione 9 
snapte natmra ■ * remotas, ingenio ad sammam bedtitodinem 

Maiic CaUf long€ rmot^» a etmi^gh h^mimtmj vinim eof eokmt UUgUimo mliu ; 
mnhoern eo» Hmentf eed imperiie : pauei negmt toe exieteref eed vrreUgioae faeiw^m 
Q«M Deoa PUUo arbiiratur eaae ouMmniia» ineorporeao^ aiwmrt«t, aboq^ot aUofitft 
OLtiime princtpio, oerwn €etermu anie et jMft, iRoeretao propria oaa naim^ a ooniagio 
eorpono, menie faeta ad oapremam Jtiieiiaiem, boma» mii eoammmeatione uWnm 



ix»»^^»»i»#>»<»^ 



vel ■olum amida^ nt in Htrlem. et VqIc. OihI.— 6 Bat. Exc. dioerio», Elnea- 
hontiai. Ijeicl. Harlem. di»erto». Oad.— e Fnl?. lil». 8ed MriMie m. El- 
menhontiaii. Item VV. LL. Barmanni. Oad, — 7 Florea. Bae. 1. 1 1 Brem. 
Qifod eo$ P» nolerB i Wower. fwid Dnof P. «. eir«f tMfipfrvlff. Blmcft- 
horetiai. Msf . Centibr. Voes. qoooae ^uod Mt. Mii. Thoon. Vom. Pvtemi. 
Leid. Votc. Herlem. Centebr. et Edd. Vnlc Scel. Mere. Cont.Flor. nofnru 
ln ffr y owtef, ommdlff . Beete. * Natarm ' lant rk entim live eziitentia. In 
Edd. priicii et Wower. legai «froi et leqnentia «etlfniof , r«me<M, Afnoe in- 
digniore genere, ati certe deberet etie, li «oCimi legamai enm Mm. Floraat. 
et Brem. qaod perperam retento fmmioino genere in textnm reeepere Bl- 
menh. et Scrlt. Lectioni uaiura» aliqnantnm obitant rk euapie naliirs. Nl- 
hilominni plaoet, nam Mm. foimininam gemii lenrant. Adi de talibai 
B'Or¥iil. in Vanno Crit. p. 172. Dein «Mii in Bened.— 6 Cormpte Edd. 
Vett. fitir. Hine tamen Ald. Jnnt. Bai. lec. CoW. nfyof f<n« uttojlae. Id. — 



Vou. conlogioiitf . Id. — 1 Sua quidem naiura. Mi. fiM^f nol. Scioppios in 
Bymbola. Flor. fMogat mUiira. Elmenfaontioi. tSaafMf naf am libri omaei: 
noo, oua quidem nef «ra» nt In valgatii : poMii icriberey fiw fiiofaf iMfnria rr- 
mo«m; niii Telii minni eleganter ab Apuleio acriptnmy pro, corporii conta- 
gione ejniqae natora remotai. Mere, Edd. ante Elmenh. Sua fuidem nat. 
Sed Mm. YMi. Thnan. Florent. Harlem. Volc. Cantabr. Merc. faooaf , nt edi- 
dere Elmedh. Scrir. Merc. et Cont. line nllo lenia. Eecte Floridaa et Th. 

NOTiE 



' Qiiof HfM Ptaio exioiimat nota- 
raf iaforporatM] Contrarinm habet 
Plato, in Epinom. rofdffoi ik^9n vdr- 
Ta rh tcmr* obpat^ rotrra Am j^dmr yi» 
nr t 9^ wur xp^ ^drat 9uor y4ro» tur- 
rpmr yeyoriroAy erd/utros pJkr rvx^ aoK' 
A^OTOv, ^wxlf l^ •Mai|AorfOTdin|t ro atol 
iipionft, ' Hmc ccileilia patamai anl- 
maiia eiie» divinom aitrornm genaiy 
corpore palcherrimo, animaqne bea- 
tiiiima et optima conititotum.' Et 
in Timaeo, corpora eii mazima ex 
parte ignea tribait. Pro ATalicra, 
quod in rnlgatii eit, repMui ex Mi* 



Thnano Natura». 

y Sepu exordio'] Plato tamen prs- 
dictii locU ortott Diii et initlom ai- 
lignat, qnin et in Timvo diiertii Tcr- 
bii affirmat, non ex inornm corpomm 
natnra eiie eoi immortalei et Indli- 
lolnbilei, led ex lopremi Creatorii 
voluntate, qnn ipiii majai prttitan- 
tiaique vinculnm fnturam litad vits 
CDitodiam, quam nexni iili, qnibai 
fuemnt tonc, cnm gignebantnr, col- 
ligati. 

■ Suttpte ItUioqueli naiura] Lege meo 
pericolo fMa|i<<. 



DB DBO 60CRATIS LIBBR. M8 

perfecto/ nalliw extrarii ' boQi participatione/ sed ex sese 
bonas/ et ad omnia^ competentia sibi promtn facili,^ giai- 
pMci, libevo, et absolnto : ' qnomm parentem» qid omninm ' 
vemm donunator atqne anctor est, solntam ' ab omnibns 
nejubns patieodi. aliquid gerendive, nalla vice ad aliciyas 
Foi mudiaf obatrictnm/ cor ego ' nuic dicete exordiar ? ^ cnm 
Pktlo coDlesti ' fiBbcandia prseditas, aoqniparabilia Diis im- 

kmd txUnH, vmm ae a Ipm, et ptibmt wrinna M camfeniinHa mtfipihud fa- 
dU, JiwfWt tftf gr, Ulitref «t verfeeie: de fmnm petre^ qui eei demume et tiiiiiftiy 
ewuianm renm^ ftnfve eei Hber «6 omd meeeeeikUe fuidpiam agetiM vei ieleraMdi, 
nuUe ordkee obHgaiue ad obeuada efieuL rei a^nsftMM, ^[uare tnmc iauipiam loftri T 
riaio vuirw^ue deeim eie^ueuimf werbujaeieue digua Mme imme^^ 



*»^^^»^»^^^» 



Sellios ObBenr. Add. ad p. 96. euapie. Vide omnino ad Itb. iz. BCet p. 648. 
a. Oiul.— 2 Porredo, Rom. edit. proMdo. Colv. Elmenb. Perfeeto repotnit 
Vaic. cum aeqq. at babent Harlem. et Mm. mnlti, si excerptis fidea. Can- 
tabr. cum Edd. vett. proveeio, Vom. et Var. Lect. Burm. perreeio. £dd. 
Bas. Colv. porrcdo, i. e. late eslenso, at anmms beatitodinis capacissimo, 
ejoaqne tantom terminis iodiuo. Belg. kei wreiaud reHU mo rfr. Non 
male. In Bened. est proieeio, Oad. — S Ben. conlnirti. Male. /d.— 4 Can- 
tabr. pr. partieiDaiiouem* Id. — 5 Florent. ex ee bomae, Harlem. et Mss. 
Mercer. ex eeee oomi. Cantabr. Vois. ex m bem, Volcan. et alii ex teee bom, 
£dd. priorea ex bouo, Wow. ex eeee bauoe, Id.— 6 Caret rf «d Bas. pr. et 
JtM abest Edd. ante Volcan. Jd.— 7 PronUo mUu, Ms. babet, promftt, pro 
protnto ntila. Sctoppins !n Symbola. T^ ntiltc non est in Flor. et Brera. Bas. 
Ald. Rom. jproiio nvhi legnnt. ftowiiAorsltiis. J¥oiii<ii yiidlt Mss. plerique, ut 
reposnere Elmeob. Scriv. Flor. nt in promtu erae, faabere. Edd. prlmse 
|H*oiio niifti. Vulc. Scal. Wow. promfo milti. Mere. prMilo, atque ita Mas. 
Harlem. et Vnlc. In Var. Lect. Bnrm. promln nnlti. Ond.— 8 Sic Cantabr. 
Vosii. Harlem. Palat. cnm Edd. Vnlc. Wow. Mere. Cont. Alia» ei abeoiuio. 
Harlem. abeeieii, Voss. oAsoliilo. Id. — 9 Cur ego n, d, e. Male in omnibus 
acriptis et editionibns biec aeparabantur a superioribus. tanquam initinm no- 
YSB periodi ; scriptomque erat, ctr ergo: nam sane nno doctu legendum, quo- 
niodo ezcndi jnsslmns: gtiortim pamiltfm, tfe, eum ego nmc dkere exordiar? 
Mercems. Sine sensu editores Vulcanio priores ante r6 ctir ponebant rcXcZor 
arfypMt quo fiebat, nt Mrenlem sine verbo poneretnr. Cantabr. Harlem. 
Voss. pareiiltiiiifve o. Ood. — 1 Miitiim. Edd. ante yolcan. sofion. Id. — 
a Flor. N, V, ad a, r. mnltHi o. Elmenborstius. Muiua habent librt scripti 
•t antiqnsB edittones, prorsns bene : boc est^ mntationla expertem, nt supe- 
riorr cmnsnla ezpressit rh hate^h. Male recentiores omnes,iiNiiua. Merce- 
nu* Exponit Floridns * nnllo ordino obligatos:' quod non capio. Sic tamen 
Mss. O. Vemm pro nmmat onod primns e margine sui Cod. vel Stewechii 
emendatione recepit Vnlc. hanent Mss. Cantabr. Florent. Harlem. Voss. 
Merc. aliiqne et Edd. priores mnltM. Forsan mnltwimmia scripserat Auctor. 
Qnod si ait, recte intcliigo, quid sit nulla vice: nt sdlicet ad Dcorum pnren- 
tem nnllsB vices obeondi munia deveniant, quaB ceteri Dii mnlaa inter se 
exercent. Alioqui mi/la vt deberet legi, ni fkllor. Oud.—Z Qui tanto mlnor 
snm Platone. Male antem Mss. plerlque, item Edd. Aldi, Vnlc. Scal. Elni. 
>;criv. babent ergo. Correxit jam Merc. Id. Sed denoo recepit Ed. Bip. 
«/. Bossdka.— 4 £d. Vtceat. cmnliare. Oud.-^ Edd. Vicent. Bai. pr. leUi. Id. 



9G4 APULBII 

mortalibas disserens, frcquentisBime praedicet, bunc solom 
majestatis incredibili quadam nimietate et ineffabili,^ non 
posse, pennria sermonis bumani» quavis oratione vel modice 
comprehendi ; * vix sapientibus ^ yiris/ cum se vigore t ani- 
mi, qnantum licuit, a corpore semoverunt,* intellectnm bu- 
jus Dei (id quoque interdum^ velut^ in arctissimis ' tene- 
bris» rapidissimo coruscamine ^ lumen candidnm) intermir 
care. Missumigitur bunc locum faciam, in quo ' non mihi 
quidem tantum, sed ne Platoni quidem meo qpiverunt^ uUa 
yerba pro amplitudine rei sappetere : ac jam ^ in rebus ^ me- 



lofi^M, Mfunm mgimat Imne imarM, 06 inendihiUm tt huxpiMUem exaftrrM- 
iMm MnJtBiatiSj fum poen atiingi eaUem mediaeriter uU» eermone, frepter mepwm 
hmnajMB oratienie, eix eapientibiu ffirie obtingere eegnitienem h^Me Dei^ etwm 
qmmde eeereeerunt ee a eerpere ^nm maxime p&taeruat aeie mentie: ai^e eam 
cognitionem interhteere aliquando, qnemadmodnm ktx alba intertaeet tn projundie-' 
eimn ehecwritate fntgore eelerrime, Omittam ergo hnnc locum, in ^o vocee omnee 
non modo miki deeuntt rerum ne potnemnt qui£m enMeere Platoni meo magietro^ 
pront ampiitudo rri poetuiabai : eijam eanam receptm in rebue excedentibue meam 



m* ^ »^0i* ^ ^0 ^ m 



. Harlem. Viile. cum Edd. Volc. Wow, tnrredtMlif f. nim, inefabiii: non 
fnale. Et nncis inclafilt Scriv. Bened. quadanL Id.~7 Vid. Not. V«r.» 
t Caotabr. Vost. vigori, Id.— 8 Alii moveruni. Ao^ust. remoeerunt. Brem. 
udmovemnt, Ald. et Rom. eemoverint, Eluienliorttiiis. Edd. vett. eeaeove" 
rint. Mss. Florent. Harlem. %'o&s. Volc. Merc. ejusqiie Ed. et Wower. *••• 
veruntf ot sit siniplejL pro composito. Vide Merc. sapra ad pag. 664. £d, 
IF^Iorid. In Cantabr. moem. Hiuc aliqdando cogitavi legendum slne reci* 
proco u, comprekendi vix eapientibue virie inieHeeium k^fHe Dei ewin a cerpera 
eemorerunt : sive, cum omnem corpoream cogitationem de hoc Deo u se 
amoverant. Verum omnino in priore distinctione acqniescendum, nec con* 
jectoris hic indolgendum, patet e aeqq. Oud. — 9 Cantabr. Voss. Harlem. veL 
Id. — 1 Al. o/(tssimw.—a Hapaciesimo coruec, Reposuit ex veleribas libris 
Vives, rapidiMeimo eorue, et rectius. Coieiue, Roman. et Bas. I. r ap a ei§sim o,r 
Elmeohorstios. Rapidieeimo habent eonstanter Mss. O. eliam apod Angatt. 
iibi ante Vivem et hic ante Vulcan. volgo legebatnr rajMcUsuRo: qum vocea 
f»pe in Ms8. permutaotur. Adi ad Fronlin. 1. 6. 2. < Rapidus' de igne et In* 
mine celerrlmo obvium. Ovid. Reni. Am. 700. * Nec raptdas ansim tingnere 
in amne faces :' nbi vide. Oud.—Z Bened. quod, Abest Eid, Colv. /d.— 4 £dd. 
ante Vnlcan. vaiuerunt, Id.— -5 Acjam rebua, Fcede b»c contaminata erant in 
omnlbns ediiionibus; in quibus, quid ifiiur/aeiam in rebut: at illay quid igitur, 
in nuilis fcriptis libris compareot; qni omnes habeDt,/aaajiire6tM mediocrita» 

NOTA 

* Cum PlatOf i^c, pradicet, kunc, i^e, ut ipse ait, ^irror, hco(rme6pueror^ 

non poeu, 9fc, quavi» oratione vel modice dcc. 

comprekendi ; vix eapientibua virie, ^r.] ^ Ftx [a] aapientibuil Tolle a, soa- 

£x Tiinvo Platonis. Noster, lib. de dente Ms.Thnano. 

Philosopbia Naturali : * Quem qui- « Acjam^ tfcl Ita inveni mann cor- 

dem (Denm) ccelestem pronnnliat, rectum in meo exemplari Elmen* 

(Plato) indictum, innominabilem, et, borstiano, pro eo quod est in vnlgn» 



DB DriO ^OCRAtlS LIBBR. 



965 



diocritatem meain et qnidera longe ^ snperantibus^ receptui 
canam,7 tandenique orationero de [070] coelo in terram de- 
vocabo: in qna prse^cipuum animal liomincs sumus: quan- 
qudm plerique se/ incnria disciplinae/ ^' ita depravarint, 
omnibus erroribus ac piacularibus sceleribus * imbuerint^ 
et prope exosa ' mansuetudine ^ generis sui * immane effe" 
rarint, ut possit videri *■ nulluni animal in terris homine 
postremins.^c Sed nunc non de errorum disputatione, sed 
de natnrse distributione^ disserimns.' 



ienuUalem long9 iniertaUo^ ae demitm dedticam meum eermonem ex ceth in terram, 
tn qna no$ Bominee §nmu* pruRariann animal: ^namvie magima par$, negUgentia 
honet uutitutioni»^ gie §e eorr u peru n t^ impUteruntque cunctie errorihue^ et crimi- 
nibae airocieiimie^ eieque erudeUier feroce» evaeerunt^ prope eoneamia lenitate nut 
naturm ; ut nuilum animal queai reperiri in terri» viuiue Homine, Atjam agamm»^ 
non de dioeeptatione errorum^ eed de dimoione Natune. 



iemmeam inionge euperantibue. Veram lectionein restitni rejecta prima litera» 
ae jam retme m. m. i$Uonge euperantilme receptui canam* Mercenit. Juvant 
«ane Harlem. Voas. Cantabr. pr. et Mss. Merceri non agnoscentes quid igi* 
iur: immo in Bened. pro 7. t. fac, solom scribitor et, Ood.— 6 Cantabr. pr. 
Voss. Harlem. et Mss. Merceri, ipso probante, inloiiyff. Male. cf. ad Met. 
liUiii. p. 826. b. /d.^7 Basil. 2. receptum camun, male. Ehnenh, Item ia 
Var. Lect. Burm. £d. Bas. sec. et Vnlcan. ut apnd Ovid. lib. i. Met. S40. 
^ et cecinit jussos inflata receptus:' nbi vide Heins. et Burm. sed Historici 
passim dicunt ' receptoi canere.' Oud.— 8 BelUe diee, Th beUa delet Flo- 
rent. Brem. Ald. et Rom. Eimenh, BeUa disciplinm^ qiiod Vulcanius e suis 
addidit, inveni in uno Cojaciano: aliis bene aberat, ut et Florentino abfnisse 
notat Elmenborstios. Nolui etiaro libros sequi, quamvis omoes habeant, 
errorihwe ae piaeularihue deprataverint^ ee^erihue imhuerint; prorsus inverso ur- 
dine. Mere, Apage istud hellat intriisum e suo Cod. a Vnlcanio, licet ag- 
Qoscat quoqne Cantabr. pr. Non convenit hnic loco; nbi de re gravi et se- 
ria agltur: quare eam quoqne rejecere recte Wower. Merc. Cout. nti exnlat 
a Mss. ceteris, et Edd. prioribns. Oud, Vid. Not. Var.— 9 Exeea, In marg. 
poet. exota, Colvins. F. excueea, vel exuta, Brantius. — I Abest tait ab Ed. 
Floridi. OinI.— 2 Cantabr. pouet, et Harlem. uidere, Id.— S Bened. uoetremue: 
et pro errorum Harlem. errorie, Lips. Mnmi diepunetione, Id. — 4 Sed de naturee 
dietrihutione, Hsc male omittit Aldns. £lm«RiL Item Cod. Bened. Oud,-^ 
JHmeramme, Flor. disimmiis. Elmenh. Dtssmmns scribendnm, non ut vulgo, 

NOTiE 

ad hnnc versum lib. vi. /Eneld. * Dis- 
tnlit in seram commlssa piacola mor« 
tein.' 

' Et prope exoea lexeea] maiuifelii^ 
dtae,4v.] Quidy si legas exoeaf sie 
omnino scriptom fnisse nullus dn« 
bito. 

f PostrMittis] Nomlni * postremns/ 
quod snperlativi graditsest| aliosgra- 



tls, quid igUur faeiam^ ife, qnod ideo 
aniplexus snm, qula jam snpra inter- 
rogatio simiHi praecessit, cui suam 
cospit jam addero snbjectionem, ' Mis« 
snm igitnr/ &c. 

^ [BeUai] Beest in Ms. Tbuano. 

* Ac piaeuktnhue ecderUm»'] Piacn- 
Inm et piaculare scelus est, propter 
quod expiatio debetury teste Servio, 



966 APULBll 

Igitur homines ratione plaadentes/ oratimie ponenles»^ 
immortalibus aoimis, moribundis membris,^ levibas et anxiis 
mentibns,' bratis et obnoxiis cotporibas^ dissimiUfmis ^ mo* 
ribns^ simillimis erroribas/ perncaci * andaoia« pertinaci 
spe» casso > labore» fortona caduca, singillatim ^ morlales» 
canctim ^ tamen nniverso genere perpetoi>' ncissim sofB» 
cieoda prole mutabiles, volocri tempore, tarda sapientiay 
cita morte^ qaerala ^ vita terras incolont Habetis interim 7 
bina Animalia : ^ Deos ab bominibas plarimam dlfferentes, 
loci sublimitate, vit» perpetuitatc^ naturm perfectione, nullo 
inter se propinquo communicato ; * cum et {|671] babitacu- 



frro kmdi^M ki^iUmi ieUwmm BTmdiii rafidM. Mlnfiit Mnm&ne^ amififtifi 
immttialUttu, corjMribma mmiMmaj mmmiMfMitm H mlimU»,mrfanltm iimfiiMt 
ei imfinKUt tiia moxiMe diapmij tfWnriiiMg «sMf pariAv*, l«nenlfllc fMHfMWt, tft 
oAfftiMiltf . lo^ofi MiiOy Jiuxa «orfe, «n^v/l mortalef, miMe« famra «(emt ni fola 
Ma apecie, in hoe mutabile», quod eubaiiiuaMi aUenn» aoboiem m* Mimi loc«m, 
cdfn' avo, Unta prudeniia^ pripera morte, mta ^nfnck* iuUraa eopf eoMf 4ii« 
£esera oiitiMliicm, JDfQs tiempf |>eniiiii(iim <ltfcr€|»aalei ab hfimxmbua^ aUiiudima 
hahHationi»t ^teraiiate viia, iresaioMtia Nafiir<v, nnitam kabeuiea cum «f rommM- 
iii(»ftoiiem proiflnmom : eum iUa aifpremm aedea dirimmtur ab mi$ Usato itUertatto 



^***#*<<**^ 



I, nec, iit icriptl omnet, iflsfrremiif . Mercerns. Cantabr. qaoqne et 
VoM. et Harlem. ciim £d. Elnienh. diaaeremMa. Bened. «liffertmvf, at Tere 
conjeclt Mercerus. Oitd. Hinc igitur firmatiir coinectura initio bnjnfl lib* 
propotita : fecHndNm l>eof aummamy mediam, tii/lmam. J, Bosicha. — 6 Vid. Not. 
Var.— 7 Et mor. Bened. moriftoiMiof Edd. Ald. Jnnt, Ond,— 8 Margar. poet. 
ei aanexla mentibua. Colvlus. Ahest ef a Bened, Oad,— 9 AngnftiD. diffun* 
li&ttf . Id.— 1 SimUibua err. Et aim, Edd. Ald. Jnnt. fimidtmif Edd. Elmenli. 
ScriT. Flor. Id,—! Voss. pervieacia, Id,— 9 Vitiose Edd* qniedwn Angost. 
eraaso, V. ad Flor, N, 17. id.—A Sinfulatim. la B. Auguat. fti^rtf^afim, 
ibid. et etiam lib. zii, cap. 10. f%iUaftm, Dixi ad Florida, ColviMf. Rom. 
ftNgHlafim. Elmenhorstins. StMgUtatim Mff. at Edd. Vic. Baa. Colv. ffngiila- 
ftm. Vide sopra ad Flor. N. 9. Vitiose Ald. Jont, fvtaaftm. Oud.— ft Al, 
CKncfif et caacft.— 6 Prave Ed. Scal. ^iueriiia. Ond.— 7 Ridicvle Cantahr. 
ixferni. Id.— 8 PolTil liber cofic9mifaf a : male, Etmenh. CaQtabr. niiiiic«fif. 

NOTiE 

dnt tribnit Notter, hic comparati- invertenda Ycrba arbitratar, et le» 
▼«Qi, io Apologia tiiperlatWiinki * Can geiidom»fafi<n#iMi lfaitf «» a M if f p i an 
adoleaoeiUalia poatremitaimit inter 



acoruet pocula paer hoc aefi oon* * CwicfiMlamenMttMrfogmerf jmr^ 

vifiooi ««Hat/ ptim\ £x Plaloae» Ub. iv. de Left- 

^ iiaf JMie pkmdeuimf erafifnf pal* bna. 

Icaf ff] aio lefitar hie ^oia apnd D. ■> flotefif inffnA bkm ammaiSaif 4«.] 



Augnstin, de Civit. Dei, lib. ix. oap* Vide Divaa Angaatt&oai, lib» iz«cap« 
8. Galvina roalebat rafiaoe «lofnlef , U. 4e ClTiUte Dei. 
Lod. Vlf 9i, rafiwffaiidfnffi. Woircff. 



DB DUO 80CRATIS LIBBR. 967 

la' ^ suioina ab infiaiis ' taota iutercapedo fastigii dispescat,* 
et vivacitas illic aBterna et indefecta sit ; bic cadaca et suc- 
cidua:^ et ingeaia^ illa ad beatitadinem sublimata sint; 
bsec ad miserias infimata. ^ "* Quid igitnr ? . nullone ^ con- 
nexu natora se vioxit/ sed in divinam et bnmanam partem 
sectam se et interrupt^,* et veluti ' debilem passa est ? 
Nam, ut idem Plato ait, nullus Dens miscetqr bominibus :* ° 
sed hoc pjrssdpuum ^ eorum sublimitatis specimen est, quod 

aUUvdmiaf et iUie wiia tU perpetua el nmquam deficieuM ; hic vero jlmxa et in* 
termpta: at^ iikt fnentte eint enetm adfeHciiaiem ; kat vero deprmm ad caio' 
miatee^ Quid erfof an Natnra nutto wnculo ee^toam comuxmif ted reliqmt te 
tftotfam fo partem Deormn^ et m partem Imtinimnj atque ideo inttmqttam, ei 
noii nmncam? Ut enim idem Plato rftctl, NuHut Deu$ comoertaiur eum hemun- 
mtt: varum koe ett pradpmm arfumenium eorum eekUudimt^ qutd iiM.iiifin- 



Vulgatis conseqtit Aiigiist, Oud*—9 Ea habitacula, Ex Ursini libro tacite 
sic edidit, cam Scriv. Plor. Elinenborsiins, cni accednnt Harlem. Voss. et 
Cantabr. nterqne. Sed abest r^ ea a 9. Codd. Lindenbrogii. In Edd. priori- 
bos item Merc. et Cont. et Angnst. lib. ix. c. 12. Prisciano p. 885. editnr 
eiun et hahiiacula; nietiiis pro genio Apuleii, qni amat Polvsyndeton, nt mo« 
nui ssepins. V. Ind. Not. Bened. habieula, Id. — l Deest oi in Harlem. Voss. 
et Cantabr. ntroqne, atqne Edd. Merc. et Coot. /d.— 2 Ditpetcant Id est, 
dlstent : nt accipitur a Prisciano lib. x. nbi hic locns in medinm adducitnr. 
Non ita Angnstinus, sed : Cum et habitacula lumnm ab iMflmit tanta intereapedo 
faetigH ditpmcai, Colvins. Priscianns et Edd. ante Vnlcan. intercapedinc dts- 
peocant: neatraliter pro dtsl^. Sed Mss. O. cnm Angnst. taleroiuHrdo ditpet- 
aai: nee video eausam, cnr ab ea lectione recedaraus. Adi ad Flor. N. 15. 

* aac ab ea multo pelagi dispescitnr.' ISalmasins tamen Piin. Exerc. p. 663. 
aecedit Priseiano, et Mss. vnlgares corrnptos pronnntial. Oiid. — S Via. Not. 
Var^ — 4 Edd. aote Vulcan. carent copnla. Moy pro stal Hariem. tunt, Ond. 
— 5 Sic recte Rora. Aldns» Ansnstinns et Ms. Bremensis : in Florent. et 
Iieidensi est, inflrwmia: male. Verbo < Infimare' bene respondet rh * snbli- 
mare/ atque ita loqnitnr lib. i. Metam. ' Manes soblimare, Ueos infimare.' 
JEIhi€ii4. Ubl vide. Infirmata habent etiam Voss. Cantabr. Hariem. Oud* 
— 6 Hariem» qui igitur uUone. Id.—f Natura u^munt. Legeriin, 1« tejunxU, 
Brantitts. Bene Vnlc. cnm seqq. et Mss. mifiira te uinxU. Ond. — 8 Vid. 
Not. Var.— 9 Ac veluti. Ita Mss. Cantabr. nterqne Voss. Harlem. Ursin. 
Ed. Merc. Cont. non nt vnlgo et vebUu Ood. — l Angnst. lib. iz. c. 16. 
hmnini, Id.— 2 Bened. priiidpiMi. Id.— 3 Coniractione. Lego, confncftoae vel 

MOTiE 

1 €}umetlea1habUacula^8fc.]Jjoefm maia tini^ hmc ad miacria» infim&ial 
honcaliterpanlolegitPrisciannsKz. Noster, lib. i. Metamorph. ^Maiies 

* Dispeseo/ inqdit, ' dispescnl, qnod foblimare, Deos infimare.* 

ponit Apnleins in Dialogo, qnl est de ^ Ut idcm Plato ait, nuUutDem intt- 

Deo Socratis :' cnm habltacnla snm- cetur hmninibut] In Convivio : 4hhs ib 

ma ab inflmis tanta intercapedlne Mp^hr^ ob plytnnai, ' Deus vero noa 

dlspescant, id est, dlstent. miscetnr homini.' 
> iagciila Ula ad beaiUudinem nMl- 



068 



APULBII 



nalla attrectatione > nostra contaminantnr.^^ Pars eonim 
tantummodo ' obtuta hebeti visuntar; ut sidera: de qaorom 
adbac et magnitadiiie et coloribus^ bomines ambigont: 
ceteri autemi' solo intellectUy neqae promto^ noscnntarJ 
Quod qaidem mirari super Diis* immorUdibas neqaaqoam 
congruerit ; 9 cnm alioquin ' et inter homines, qni fortanse 
munere opulenti* elatos, et usque ad regni notabilem' 
soggcstum et pendulom tribunal evectus est, raro aditos/^ 
longe remotis arbitris/ in qoibosdam dignitatis soffi pene* 

iieiif itr uUo contaeiu noiiro, Quidam ex iUU cotupiciuniur oolum mou «IrbiU, ffuta 
Astra^ de ^uorum wtole et cohrihue kominee etiamnum dubitant: rdiqui vero perci- 
piuntur tanium eogUaiione, eaque non/acili, Quod eane minime mirandum eei m 
J>iit immoriaUbue, cum diiae ex komxnihue qu/oque qui ereclue eet benrfieio Fortu- 
11«, ei ekUue ueque ad eolium fBaeiUmUf et thronum pendentem repki, raro conve* 



^^00^»^^0»* 



conireciatione, aat, attreciatione : qneoiiidmodiiin B. Aognst. lib. vin. cftp. 16. 
etiaiii leginae YtHeuir. Sic infra : * Neque illos sacris reniin linmanarum, sed 
a contrectatione lola remOTi.' Colviue, Roro. Bat. 1. Angnst. coniraeiione. 
Blmenborstins. Attrectatione recte sepotuit Vnlc. et neqq. nam conaentiunt 
Mm, pleric|ae, item Augnttinns et aoctor de Mnndo p. 7S8. Ed. Flor. 
' tummam illam potestatem neque indecore attreclantem coniiiu» cuneta/ 
Olim edebatnr coRlractiime; nnde Colv. et Acidalins ad Velleium divioarant 
contaciione: quod minns bene olim milii placnit ad Lncan. lib. v. 91. ' Con- 
tactumque ferent hominit :' rectint ettet contrectaiione : ut cnivit facile inci- 
dere potett, extatqne in Var. Lect. Bnrm. et paulo pott p. 674. Ed. Flor. et 
apud Anguttin. Oud, — 4 Slc qnoqne Angust. et Mtt. pleriqne. At Cantabr. 
nterqne Vott. et Edd. ante Vnlcan. MalamMafifr. tc. tublimitas. Non pla* 
cet. /d.~5 Edd. ante Vnlcan. tamen, Id.~6 £1 ma^ d color. PraTeBe- 
ned. n^fn. ei cotor. Id. — 7 Ut Dii m^ornm gentinm, ted qnibnt non attri- 
bnta tidera, nt prioribns. Ett autem h«c emendatio egregia Vnlcanii, cnt 
ronfeonant maxima ex parte Codicet. Antea extiisnin ceelo a. «olt mlelZeda ». 
p. noec. tine tensn. Ceteri ett in Mtt. O. niti qiiod Florent. et Vost. cefra. 
Sed to2a inteUecta iidem et Cantabr. nterqne. In Harlem. tolo inteUeeia. 
1>ein iMicHaliir Florent. Bened. et Vott. /d.— 8 Edd. ante Volcan. euper Ue. 
Id.— 9 Edd. Batt. CoW. congruU, Id.—l Vott. et Ald. alioqui, Id.— 2 Al. 
opalenlta.— S Al. mutabUem.^—A AdUue et, Emendo, aditur, Vulcanins. Da- 
rittiina hvc ett lectio adUue. Sed Wower. et Contnr. tacite ediderunf adi* 
iur^ ex conjectnra Vnlcanii, qnod placnit etiam Mercero, ted Mtt. O. oditiia. 
Qnid ti legamot adilat det, 1. 1^. pattlm ' dare, prsbere aditnm ' it dicitury 
qui facile qnemvit ad ae admittit, nt ttbpe apnd Ovidinm. Oird.— 5 Rom. 

NOT^ 

p Cclert auiem'] Ut Jnno, VetU, 
Mlnerva, Ceres, Neptnnot, Vnlcanna, 
Tetliyt, et reliqni,qnibiis astra assig* 
nata non snnt 

4 Haro adUwi] Snpple eU» ita at 
' aditns' parttciplnm paMivnin sit 
verbi * ideo,' et, ' raro aditat ait.» 



• Qifodmrlfaatlreclalloaenoflracoii- 
lamiiiaaliir] Deos Plato a contrecta- 
tlone removet rernm humanantm, 
non antem ab earnm cnra : nam in 
Epinom. dicit, * Deos rernm omniuro 
naximarnin simul et niinimarum cu« 
ram habere.' 



DE DfiO SOCRATIS LIBER. 969 

tndibns degens. Parit enim conversatio conteratam, rari* 
tas conciliat^ admirationem. ' Quid [672] igitttr, oro te, 
(objeceritaliqai^)7 postistam/ coelestan qnidem, sed psene 
inbamanam tuam sententiam ' fociam ? 9 si omnino homines 
a Diis immortalibns procul repelluntur/ atque ita in baee 
terraB tartara^ relegantur, ut omnis sit illis adversus coeles- 
tes Deos communio denegata; nec quisquam ' eos e coeli- 



niaiur, et smoHi froad iegtibui tivai in quibutdam reeeanbu» ma nu^etlatis: 
Namfamitmriia» creut canUmtuM<, rariiat parit admiraiionem» Qmd ergo agam 
(apponet ^uMapiam orator) poot hane iuam opinionemy caleeiem quidem, ted fere 
crudelemf «t homine» penitus removentur a Dii$ immortaHbua, et ai detruduntur 
in kac i*ifima ietiurie, ut omni$ communicaiio subUiia sU ipn$ cum Diis ca:lieoliSf 



Venet. Ald. arbitiiis: id est, arbiiris: nt Ministeria, id est, ministri, et talra 
id genus. Cohius. Ms. Bened. cum £dd. primis arbitriis. Vide ad Met; 
lib. j. p. 62. a. Oud. — 6 Ipsa rebus, In Ms. deest vox ipsa, Scioppins in 
S^mbola. Dele has voces jnbentibnt membranis Flor. Bremf:ns. et Fnl?ia- 
nis. Etmenh, Expnnxi cnm Merc. et Cout. has voces fide Mss. triom Lin- 
denbr. itein Voss. Cantabr. utrinsqne et Harlem. A FuWiano abest cjooqiie 
tpsa; qnod iiinc tacite induxit Wower. Oud. — 7 Orator objecerit aliquis, Ita 
et Fulvii alter legit ; nisi qnod pro aliquis habet, alicui, Magis autem placet 
«Iterins libri lectio: tuam sententiam faciam. Scioppins in Symbola. Flor. 
oli^ut. Elmenhorstins. Libri, aliqui. vel, dliquid. Mibi non facile eripietur, 
totnm hoc esse scioli cnjnsdam additamentum, scriptumque ab Apuleio: 
Qictd tgt^iir, oro te, quid post istam calestem quidem^std pane tnJkKmajiaiit senten- 
tiam faeiamt Sane faciem libri omnes, non pattfaciam, Mercerns. Ego ma- 
lim cum Gronovio Obs. in Eccles. auct. c. 21. p. 231. rescribere Oro ie, olje' 
cerU aiiqui, Ultimnm enim clare Florent. Harlem. Voss. cnm Merceri ali- 
quot Codd. In Vnlran. et nno Fnlv. alicui, Vide ad Flor. N. i. Oud. — 
8 Inepte Edd. ante Vnlcan. jnimo istam. Id.— 9 Pat^aciam fere libri omnes, 
sed tamen scribendum: /acioni. Woweruis. Faciam Flor. Bat. et Puteani. 
Excerpta musaot faciam, Leidens. et BaRil. 2. pattfaciam, maie. Elmenh. 
Faciam bene rescripsit prirous Wower. licet male pronnntiet, in plerisqne 
libris esse pal^actom. Id eoim non comparet nisi in altero Fulviano et VnU 
can. Cod, qni cum Scaligero sic edidit, com antea exprimeretur missam fa- 
cianu Reliqui omnes modo faciam. Forsan ex pate fieri posset rite. Oud. 
— 1 Vulffo peUuntur, Elmenhorstins. Var. Lect. Bnrm. cnm £d. Scal. pellun' 
iur, Oud. — 2 Harlem. taria. Id.~-3 Cantabr. HaH. £dd. ante Vnlcan. ne 

NOTiE 

idem sit ac * raro adeatur.' na natnra alienam,ntninqne hic scn- 

' Rarifoi eoneUiat [ipsa rebus'] admi» anm habet, opponitorqoe decentissi- 

maftoiiein] Ms. Tho. noo habet : ^sa me * coelesti.' Cnm autem hnjuamodi 

rebus. voces ambigni sensns non possint 

• Sed pane Miananan» <iiam senien- recte per alias simplieiter exponi, ne 

fiam] Cum vox * inhnmanam ' possit roirere qnod omneni hnjns vim in In- 

•ignificare et crudelcro, et ab hama- terpretatioue non expresserlm. 



970 APVi^Bli 

tam niimero velot paator» ▼«! eqpiso/ vol bui»6qiia^ seu^ 
balantiaai, vel hiniiieatiaiEi vel SHv;ieBtiinii greges iotervi- 
sat, qui 7 farociiMis moderetnr^ morbidis medeatiyr,' egeoiA 
opitoleturl Nttlkia, iuquls,' Deos hiuaanis «ebos' inter- 
veoit Cui igitor pieces aUegabo 1 4;ai vota ^ naocopabo ? 
coi victiflMUD ' ceedam ? qoem miseris auxiliatorem, qoem 
bpDis faatorem/ qoem adversatorem ^ malis in omni vita 
ciebo t ^ qaem deniqoe» (qood freqoentissimam est,) jari- 
jarando arbitrom adbibebo ? an ot Viifpilianas Ascanios^ 
Per caput boc ' juro/ per quod pater aote solebat t 

«cfM vlliif es mumero Dttrmm Mtet eot, ttmpiam epUmgnget oeiiim, mil ^9111- 
f «rhM gregtM eq ua rumf aui bmhukui armenia boum ; «1 reprimat feroHenteSf tamet 
etgr—^ Jmet paupereB 7 Piultu» Deua (df ) le imaHUeet rehue komimtm. Quem 
igitwr preeabor? em/aeiamvoiat eui mmeiako koetiam f quemiavoeabo per totam 
meam vOam, taMguam a4}utorem iM/ortumUorum t quem ianquam amicmn probo- 
rmmt quem tanquam koetem improbefum t fuem poetremo admeaebo teetem eaera" 
meuio {qued /requeuHMeime aeeidit)t num dieam eicut lulu» apud VirgiUum, 
Jnro per hoe cftpat, per gaod meat piUer ceniaeverat priat jarare i 



« ##«s»«#^#««^ 



fttisf. Praepot. e ehett ab Uarlein. /tf.^ Flor. E^uOio, Rom. et Aldnt 
Equieio, Bat. t» equieitio. Elmenbortliat. Cantabr. aten|ne et Vom. eouiiio, 
Harlem. et Edd. ante Bat. tec. «gtiiito. Mt. Yolc. et Edd. Bat. sec. Vnlc. 
Scal. equieitio: prave. Vide ad MeU lib. yiii. p. 479. a. Oud,'^5 Bebeemia, 
Rom. buboequa. Brement. Bueeeea, Bat. S. Excerpt. Bat, et Puteani 00- 
eequa, Elmenhorttiut. Cantabr. Vott. Edd. Ald. et jont. buof^^ Harlem. 
Leid. et Valc. Ed. boeeqm, Edd. Scal. Elm. ScrlT, bobmqua, Vide Itidem 
ad Met. lib. tiii. p. 605. a. Oatf.— 6 Vnlc. eom teqq. prtBter Wower. minnt 
bene repoanit <«ar, i. e. quatiy velnt ; nam id jam pnecettett. Ita tamen 
▼Idetnr ette in Mtt. nonnalUt ; ted Mtt. Fnlf. et narlem. recte tervant $eu, 
i. e. tive. Ofienditte videtor Vulcaniuro aliotque, qnod teqnator rel pro ttee« 
Sed yide ad Met. llb. v. p. 107. Pric. /d.^7 Harlem. interiue a. Id.— 
8 Bened. aieder<fiir. Id, — InquU, Romtt Imprettnm, inquie, Coltint. 
Lege, tnfMif. Wowerint. Vitiote Edd. Vic. Ald. Jont, Bat. Colf. inquit, 
Vnlc. inquie, Mtt. et Ed. Rom. tJtf ait. Ond.— 1 Abeit «b ^d. Scalig. /d.— 
2 Prtefero pota e Mti, otroque Cantabr. Vott. Harlem* atque Ita Edd. Vulc. 
Wow. Merc. et Cout. Flor. Al. tofiMt* Id.— S Edd. Ald. Juot. vietima» Id.— 
4 Edd. ante Vnlcan. /ani, bon. Id.— 5 Vid. Nol. Var»-*6 Cifii» vHa. Tenta. 
bam, cnm veto ; ted Ir^. Colviue, Recte Vulc. 4cc« com Mm. in emni viia, 
Ante edebatur eum vita, In Bened. et Vott. ett omat vita eiebo^ tine r^ tfi. 
Ond.— 7 Jarifirraiido, ^, koe, Totut hie locut de Jureiurando corroptnt^ 
hiulcut, mutilut Tirot doetot merito tortit. Sed qolt (Edipot te tantit diffi- 
cnltatibut expHcare alMqne Yeteri ood. potnittet ? ciOat ope panca aliqnot 
literia immntAUt aiyectit, ipero me opdmam ei mmtidMm «ttoUate* rnlc* 
Bene hmc omoU inaeroit Vnlc« com aeqq, luttipnlant^bni M«t. conctia. Omd, 

NOTJE 

' P€r eapui koejure} DesQmtnahic terprotibot: »1U «oim * capnt hoc * 
Tertnt ex lib. iEneid. ix. D^pUci m- intelUgnnt capnt ^ne», per qood to> 
tem tentn intellisitur a VirgilU In- litus oaaet ipte iEneas jurarei ct per 



DE DKO S0CRAT4S LIBBR. 



97L 



AteDim, o Iide, fNiier tuns hoc jttngQrsiDdo atipoterat* 
ioter TroJRnos stiipe cogoatos, et tetassean^ ioter Grsocos 
pnelio cognitos : ' at enim inter [87B] Ratnlos * reoeos cog-* 
nitoB^ si nemo haic capiti cradidfflritt^ qais pro te Deos 
fidem dicet 1 ' An» ut ferocissiiBo ^ Meanlio/ dextra ^ et 
tdom? qoippe^ b$Bc sola adveaerat,?* qnibus pioimcDa^ 

Dextra mihi Deos/ et telnm, qnod missile libro. 
Apagesis tam craentos ' . Deos, dexteram cssdibas fessam» 
telamque sanguine rubigiooBom : 9 otnimque idoneom uon 



Sedetrimt o Aaeom^ ftn» paren» poiem adhibere koe eaerameniMm htUr Troie 
qfineo origme, alfve eiitm /orntam inter Graco» tibi notoe eertamme : «r- 
mm, inier RmhUos mnper iibi n»tos, ei nuUu» fidem kahaerit ioH eapUi, fmo 
J}eu$ JidQubebU fro tef Num hm, MoaM* et jaeniumf tekiii forociegimo Ife- 
zenlio f nam imvocai hae tamtumf quUmo u d^endebaL Mamma mma miki eei 
Deuty nec nm Jaeulmn^ quiod muito Ubraimm^ AHfer, fmmeo^ Boo$ iam emngmimm>' 
ientoe: mummmfaiigatamhmnicidiieteijaeulmm/errufmoeumerumrt, O^amiba 



— a Edd. carentea prioreperiodo bebent ptten». Id.— 9 Stc bio Mm, O. Mdid* 
ante Valcan. /oriaeee. Vide ad Met. lib. v. p. SSS. /d.— 1 lt« Mfta. O. io 
Edd. iisdem gentee |»r. eognitae. Unde f ero babeat FloridiM owm Gmdott 
ipse viderit, /d.— 2 Sic habept Codd. FaW. Cantabr. vterqne Vosa. Tbnao. 
Harlem. Batav. nec dnbito de ceterii, nt et £dd. priorea. Hmim exoidil 
ex £d. Volc. et binc scqq. Passijn * at eaim' Apol. ntitnr eiim oetoris, pro 
* sed aotem.' V. Ind. Immo> modo bic pnrcesserat, qnie forsiin cansa eat, 
cnr omiserit Volc. Sed forsan snb oo latet aliqnid» nt statim videbimns. /d. 
Vid, Not. Var.~3 Cantabr. dno el H«rlem. dieU. Ond.-^ Brem. /ortiuimm. 
Elmenborstins. Uterque Cantahr. Ful v. Uarlem, Valc Voss. Mss. mi m/mtocm 
Oiid.— 5 £d. 8criv. dextera. Id.— 6 Qmippef 4rr. teimm^, Dcsunt Ms. Bened* 
et Edd. ante Vnlcan. Male. /d.-*7 Vide Not. inf. et Not. Var.^ Bened. 
cruenio. et« deailra ead, /eeea. Qnd,— AM- ruidgioemm* Elmoolioivtina. 

NOTJE 



qnod tnnc temporis, nalns ejns, pa« 
trcro imitatiis, jnraret: alii (qnod 
nsagls placet) capnt intelllgnnt ipsius 
Inll, per qood, ntpote sibi carissi* 
mnm, pater jorare esset solitns, ante- 
qnam esset Pontifex ; enm enim ex 
qno Pontifex faisaet lactnsy jnnuro 
jam per nati capnt non potoissoy ted 
tantnm per Deos. 

• At [enhH inier RuimimreeenM eog" 
na«s, si n«no AttkoaptH cretftdtfrtt [ero' 
dai, ife.1 At non Rntnlis jnrat Inlns» 
sed EnrynlOy qol et ipse Trojanus 



erat, et Priamo ex matris pnrte cog* 
Mtos, ot videre est lib. ix« iEneid. 
jamlandato. Bls. Thoan. hnbm : olc- 
mimdmier Rmiuloe» 

* Mezentio'] Qui saepins apnd Vir- 
gitium ' contemtor Divum ' dicitnr. 

> Bmt aoia mdvenermi in^Smnd} Ms« 
Thuan. admemeraif fortasse adeanermiur* 

y Dextra mM Dm, 4r.] lib. z. 
JEneid. Mexentint boa Deos sie Invo- 
cat: ' Dextm mthi Densy et telnai| 
qnod mUsile UbrQ, Nnnc ndslat.' 



972 



APULEIf 



esly propter qaod ' adjares; ne ut per ista jQretor^*'* cum 
Mt summi Deorum hic hoiior' proprius. Nam et jasjuran- 
dnm ^ Jovis jurandum ^ dicitur, ut ait Ennius. Quid igitur 
censes?^ Jurabo per Jovem lapidem, Romano vetostissi- 
mo rito ? ^ Atqoi,^ si Platonis vera sententia est, nunqnam 
se Deqm com bomine commonicarey faciiius me audierit 
lapisy quam Jupiter. Nonusque adeo^ (responderit* enira^ 

non tnnt digna qwe invoces, ne^e Jwrandum eH ptr Uia^ qmndoqimdem hie homf 
peeMUarUer perhnei ad tnpremvm Dionini. Etcnim ju^urandum guo4[ue appeUatwr 
Jon^jnnmdMmt ut intptit Enmim» Qvu^ tfg^ enade»? an jvabo per Jewm iapi- 
dem, antiquiMtimoRomanomm more? Verum^ ei opinio Platonii ett wra» Deiim 
nen^ HiiiufMaiii habere commercium cum homine, muaim faeUiue me aadiet, quam 
Ju^er, Hoc non verum eet, Nam Plaio reponet meo ere pro eum opimeme: 



^ ^«^^«^s#^ «s#> 



Imroo Ald. Iiabet mft^ojiMiiiii. Vtr. Lect. Barm. ruhig^otum. Ond,— 1 Vnlgo 
per qnod. ElroeDhontius. Mas. Florent. Voss. Caniabr. aliique rnm Edd. 
Wow. Merc. Coutiir. et Elmenli. in notis propter, At rectius delebis ntrnm- 

2ne, et per et propter, Certe nnllnm idonetim sensnm elicio e r^ propter, 
^od.~2 Vid. Not. Var.— 8 Exnlat hic a Beoed. Oied.— 4 Acnte Lipsios» 
Jomt jurandum, Colvins. Puto deesse verbnm Jovit, Nam ct apud Cie. 
III. de Ofiic. ita legitur : Ennins : ' O fides alma apta pinnis et jusjurandom 
Jovla.' Lipsius legit, Jovit jurandum. Brantins. Jovit jurandum non est in 
Florentino, Rom. et Aldo. Vide Lips. Elect. i. cap. 18. Elmenh, Egregte 
anppleTit Vnlean. nam et ju^ur, Joti^ur, die, e sno codice, coi astipolantor 
Thnan. Harlem. Putean. Brem. et alii. Volgo deerat Jotit jurandum: nt et 
in Florent. ac Bened. Contra Cantabr. habet, luim et (ad in M«.) Jovi^ur, d, 
vli GOnjecerat Lipsins. Vir Doct. in marg. £d. Jnnt. ei Ju^ur, d. Non 
male Brant. ju^urandum Jovit die, Ond.— 5 QMid igUwr eentet, Ultima vox 
al>est Edd. ante Vnlcan. nec male, si Mss. addicant. Sed snpra hoc nb. 
* qnid igltnr faciam ?* /d.-— 6 Voss. Harlem. atque, Id.— 7 Non utque adeo, 
Hoc qnoqne delendnm est, snpposttum alieno loco, et deinde anctore Ms. 
scribendom : «oa «s^iie adeo, inquit^ a^Junetot, Wowerius. Ita recte orones 
librl ; qnae male induatt Wowerins. Merc, Parenthesi Interposita sno more 
repetlt primas voces. Vide ad Met. lib. t. init. et sa^pius. Ante Viilcan. 
editom solnm no» Contra Mss. Oiid.--8 Retpondebit, F\or, retponderit. £1- 
menborstius. Pntean. qnoone Harlem. Voss. Canlabr. retponderit, elegan- 
tius qoam volgare retpondeiU, Bened. retpondii, Ood.— 9 Abest Ed. Wow. 

NOT£ 



* Propter quod a^juretf ^c.] Ms. 
Thuan. propier quod adjuret, neve per 
itta: nt etiam mann emendatnm vi- 
deo in meo Elmenhorstiano exem- 
plari: in Interpretatione sic verti, 
qtiasi desit initio propler^ idqne sen- 
ans commodioris cansa. 
' ^ Neui \neve'] per itta Juretur'] To- 
tam hanc periodum Wowerius delet, 
▼elati snpposititiam. 

^ JooHfitraK^fiMi] Sic Liptios, 1. 1. 



Elect. cap. 18. restitnit, cnm priut 
abesset a textn vox Jboi^fiiranibiiii. 
Landatora Cicerone versus Eunii, ad 
quem videtur hic Noster respicere : 
'Fides alma, apta pennis, jnrandiim 
Jovis.' Citatur et a Lipsio versus 
Naevii : ' In sacratnm Joviftjurandom 
sanguine.' 

^ Per Jovem lapidem^ ^mano vetut^ 
fitrimo ritu] Ritum hnnc explicat 
Festos in voce ' lapidem.' ' Lapidem ' 



DB OEO 80GRATIS LIBKR. 978 

Plato pro sententia soa/ mea voce), Non usqiie adeo, In* 
quit,^ sejunctos et alienatos a nobis Deos pnedico, [674] ot 
ne vota quidem nostra a4 illos ' arbitrer pervenire. Neqoe 
eoim ipsos cara"^ remm bumanarnm/ sed ^ontrectatione 
sola removi. Ceterum sunt qoffidam divince medies ^ po* 
testates^ ioter sommum cpthera et infimas terras^ in isto in-* 
tersitas ^ aeris spatio, per qnas et desideria nostra * et me- 
rita ad Deos commeant. Hos Grseci nomine ^ ia![Mvas nun- 
copant : inter terricolas ccelicolasque vectores/ hinc pre- 

Ami dieo (aii) Deog ianUfere amUoo ei meno» a nobia^ «1 nt exittimem qmdtm 
noatrao preet» d^erri ad eo». Nam non arcui eoi a cnria, »ed tantum a eontaciu 
temm kanumarmm, Porro »ant ^netdam virtnte» ditineg medim^ po»ita in koc iii- 
.teroaUo aiiri» inter enjtremum Cettam et immn teUwrem^ ^iHtnfjR opera et «o(« 
moetra^ et egregie facta traneennt ad Deo»: ko» appeUant Greeco tocabnh D«- 
. mona$f qui inter incola» terree et eetheri» portawt hinc prece»^ inde benefieia : ^ ak 



/tf.— l Edd. vett. »ua »ent, A Cantabr. et Voim. abest eua, Id.— S Edd. 
ante Scal. vel Vale. Ed. sec. careot hoc verbo contra Mm. O. /d.— S Nootra 
od Ulo». Edd. endeni xeetra^ male ; onii«iis duabiis nltimia vocnli*. /d. — 
4 /Kos oaeri» rerum k. V. C. iUa (altat uUa) eacra r. k. »ed contrectationem 
eotam removi. Valcanius. Ms. ilia »acra rer. Forte : iUo» a cura. Scioppins in 
Symbola. Flor. Brero. et Lcid. iilo» eacra r. k. ». eontrectatUme : nnde Sclop- 
pius neque e. t. a ctcra r. k. ». contreetatione. Elmenboriitiiis. Reli^o niibi non 
Itiit exprimere certisslmam Scioppii ronjecturami ilto» a cura rerum kumana' 
rum; pro 4|oo inlibris, Ula »acra^ oniissa litera a. Mercerns. Bened. cnm 
Plorent. Brem. Xeld. iUo» »aera. Harlem. Uta »acri». Iimno Var. Lect. Bnrro. 
Ipssi cura r. k. Sane nialim ego hic qnoque deiere prvpositionem a^ uti mox 
a contreetatione pr»positio non comparet in ullo codice nec Edd. Merr. Vnl- 
can. Oiid. — 5 Cantabr. medicet. Id. — 6 Brem. intermto: probatOnd.— 7 Al. 
Gr<eco n* — 8 Terrieola» male abest a Florentinis. Brein. inter komint» cque. v. 
Photins ex Hierocle fol. 760. Plato t^ aA§AaTa wpSra ohpdana imXsi, naX tfto^r, 
tk tt fUffA XiTfUiik al84pm koX 9aifiora» igyaBohs ippsp^as n ical ^77^X01« rme avpt- 
^*p6ermr kp$pAeots yivpAeoit. Eln^pnk. Edebatur vulgo, inler mortaU» cceUcO' 
huque. Vnlcanins edidit, inter ierricota» cctlieataeque : qoem «ecntse sunt pos- 
feriores edd. At illud, terricolaOf nusquam in libris nosiris, ne in Florentinii 
quoqoe, teste Elmenborstio, otii ex Bremensi affert, inter komine» cctUeola»' 
que: quam ego veram esse lectionem puto, eamque in codlcibos nostria 

. NOTiE 

(inqnit) ' sillcem tenebant juratiiri qnas habent ip»a aae^f in vnlgatis le- 

per Joveni hiec verba dice ntes : si gitnr ttfof a taeri», nlillo sensu. 

sciBHS FALLO, TUM MB DiBSPiTBR ' • Sunt quctdam media pote»tate»j dfc. 

SALVA CRBB, ARCEQUB, BONis BJi- ^ fMos ct dceideria nottra^ tfc,'] Ex 

' ciAT, UTI EGO HUNC LAPiDBM.' Apud Platonis Symposio, et Epinomide. 

* Athenienses lapis erat destinatos ad Ejusmodi Dsemones 'ABdttaroi Mr^poi 

qnemjnramenta6erent, testeSiiida. Maximo Tyrio, ^secondse beatitatls 

«* Ip»o» [a] cura'] Sic reposui vcstigia ^umina ' Marthino Capellae dteuntar. 

secutus membranariim Thiianaruw» 



074 



AWtiBll 



inde flononibi; qoi n\l9^ cilM»'^ poHant, hinc ped^ 
ttones, inde siippeti«%' ceti quMam ntrittsqae inierpretes/ 
et salutigeri.' ' Per lios eosdem» «t Plafo in Symposio an« 
tnmat, cnncta dennntiatay^ et Magomm varia mkacnla,^ < 
omnesqne prmsag;ionim speeies legnntnr. Eonun qnippe 
de nnmefo prsediti enrant singnla/ proinde nt est eornm^ 



una part€ I» olleinm gtnmi haMc mtpiUuatkmiB^ iUme oMBiiia, ttmqMmm mtiqm mr 
Urfrttm et ubaatorm amhrnimu Opera hofma tpmrma, qaemadmodmm Plaio ait 
t» Smnpaeio^ otmm reoeiatiemtOy et iiverm wuraeMla M ^g or m ap et «imm genera 
pradietiommt dirigwitwr, Eiemm ex ittif pretfedi emam germmt mmmBaiijuoqoe 



^m0i0msm0mm< m m 



lctm In voM, immNf , qmm ptmnmm kUmo toeo potto vmo pmmmimmt^ ^ 
Gremi ntmiut dmmmaee mmmempami. Mox librl o«ni», wUro eHra, ologttitM. 
lidoia otiom, mtrimefme imterpreieM et mMigtr ai i : %ym oor i B O l i J i Mi i emmm 
aolU. Here. Terrkdmi Mit Vole. o tno Cod. od Libr. do Mond» Mt. 
Abo«t haso fox o Flor. Cont. Vott. Horlom. Morc. Codd. Mortaiee Edd. ooto 
Valc. o glotto. Porton olio intnpor vox lotot. Ood.— Qei «ttro cifrofoe. 
Mt. qam «Uro ci<rof«e. Scioppiot in Symbolo. Flor. «ttrt citrt. Elmenbort- 
tlnt. Fnlr. qaet^ tcil. potottotot. Sed jom pneoootit kae. Dein «Iffo eOto 
cnm Florent. bobont Vott. Contobr. otorqoo Morcor. et Hoilom. otqne iu 
beno edidcre Mere. et Conlnr. Adi ad Mot. lib. i. p. S5. o. OwI.*-l Boned. 
«tm fO|ip<lilianMn. CanUbr. Vott. joppctieiof . Pro Cea Horkm. oeo. Id.— 
^ Utrimqmi imterpretee. Flor. ofriofgHf • Elmenborttint. UlriotfOf Vnlc. re« 
potttit cnm Elm. Scriv. Merc. Coiitnr. ot Flor. quibnt ottenflnnt Mtt. Flo- 
ront. Harlom. Vott. Vnlc. Boned. Mercer. tcil. ' hine ot lode.' MoKm to- 
aen ogo ollom loctionem mtrmaqae, Ood.— S Al. taloiiffri.— 4 liptint^ Aeom 
fluotftote; cni odvertori videtor locnt Mart. Capella», qnl ttatim citabitnr. 
CoMae. Lipt. Deom nMncio* male. Eimmk. Lipt. Epitt. Qnstt. lib. ii. p. 
S5. Deam mmniimUu Hinc Wowerint tacito edldit Dewn deamMiiata* Non 
nrridet : nam ' cuncto Deom ' non tolnm per eot uantiobantnr bominibut» ted 
et cnncto homlnnm Dlit. Cameia Dnmi oonl. tomon In Var. Mt. Loct. Bnrm. 
Ood. — ft Invorto Harlem. Ed. Morc. oor. Mag, nmt. Id.--6 Flor. et Brem. 
fio««li eormmproimde ai eet, Elmonborttint. LofO» fnvnlif. Brantint.. Sin- 
.^nli ffmoi. lu tcribendiim, non timgaUf ez omnibnt librtt, qnot teqni de- 
boerant prtecedontet editoret, lidem mox roctOy ffMoiif coq/ f rmon d i t . 
Mercemt. Siagala proiade mt eei eormm ScaHgori lectio eat, com Vulcan. «di- 
derat tiivnlo «fmm prfmdf mi eet tr. pr. ForU cnra Brantio fiiijfiiJif in Doti- 

NOTJE 



f Et ealaiigeri] Plant. Anlnl. Act. 
III. Scon. 6. * Salntigerulot pnerot * 
dixit, qoi talntom herm nomine, qno 
juberet» ferrent. 

t Perhoe eoedem, mt PUdo ta Aym- 
jMfioonUmof , aaicta dfmmtiatay ft Jifa- 
goram varia ottraenfoy 4«.] Ait rovora 
Piato, loco ob Apnlelo landato, por 
hoc Datmonnm gennt vatlcininm om- 
110 procedore, Saoerdotnmqno ortem 
circo tacrificia, expiationetqne« et in- 



eanUtlonety et dlvlnationem omnem, 
atqnoMagiam. Deom qoidem homint 
non mitoeri, tod por id medinm com- 
mercinm omne otqne colloqulam In- 
tor Doot hominetque confici, et vl- 
gilontlbnt nobit, ot dormiontibnt. 

^ Eormm qaippe de anmgra prwcBli 
foraiit fingnla] Vox prcditiy ti germa- 
na tit lectlo, nihH aliod hic aonot, 
quam praepotiti, prcfccti. Eodem 
tentu ni urpatnm iDvonlo hoc libro in- 



DB DBO SOCRATIS LIBBR. 975 

caiqne trilmta provincia: vel somnits confonnaiidis/ vel 
extis fissiciilandis»* ^ [675] vel pmpetibns gabemaiidfs; 
vel osciMbus emdiendis/ rel vatibas inspitaiidis,^ vel 
fahniDibiis jaco^diSf vel nnbibus* coitMcandis^ ceteris- 

ret, ]froui OMtignaia tH prafHneuL imgMU$ itnm, aui ftngendU tNfOMwidi, «mI Jtn- 
dendu viscerilmst oitf regendi$ aUtibuSf mU intiruendie avibMM canoris^ aai agUmdie 
propketis^ aai igamUieniu fuUnimlnUf aui ittunUnandie Jutgura uMbutj ac, tnio 



^'^^^'i»»»»*»»^»»^» 



▼o. Vide iimim ad p. 668. * qnibns eonim alngiiU cnrant.' Abest bic earum 
a Bened. Eda. ante Vnlcan. provide, Vide ad Met. lib. ▼. p. S42. a. Ovd.— 
7 Sonm, cat^frmandi», Malo com Me. omi^fBrmandis, Scioppini in Syml>oia* 
Secotns V. C. scripii : coiifinwandia. Wowerins. Canformandi», Sic Flor. et 
Fnlvil liber. Vnlfo cM^lhNaMKt. Vide Minntinro FeJicete fol. 4S. Etmeti^ 
MMtfa Urstni et FlorBnt. consentinnt Harlem. et Mercer. et recte ita ra- 
acifbi cnramnt Sdopp. Wow. 6ic. Moz dieit Anctor * aomnnm pingat.' 
V. Otfd. Metam. I. Zit de Morpheo. Harlem. «omnMk Ond. — 8 Vnlgo e«f. pkg^ 
aicidandii, VMe Not. Var. — ^9 Sic Mss. emnet, qnod inepte ValcanlnB muta* 
vit in T^aglhm i. Minntins FeKx fol. 19. * Anctoritatem qnasi prvsentis nn* 
mints comoqnuntnr, dnm insplrantnr Interim vatlbns, dnm finis immoran- 
tnr/ £2iNeNA. Non Vnlcan. contm Oiss. mntaTit, sed Scaliger, qnem merito 
ble nemo andlvit. Nihil freqnentins apnd poetas * inspiratione ▼atnm.' 

NOT£ 

fra : ' at nbi Tita edita remeandnm ^ PrtepeHbu» gubemandia, vel otcini- 

est, enndem lllnm, qni nobis prsidl- 6iis «riMtisndis] Prsipetes, qnm et ali- 

tm fttit, raptare llHcn,' dte. tes, teste FestOy * aves snnt Tolatn 

^ rrl«rH«JlstteKl«idiv] Qlossselsi- anspicia facientes,' Ideo prspetes 

dori ^ fissiculator: aognr natnras in dicts, quod se ante auspicantem fe- 

extis animantlum quserens.' A ' fis- rant : nam prspetere Aotiqui dlce- 

snris/ qnsi Bonnnnqnam in eztis ob- bant pro anteire. Oscines Tcro, teste 

serumtnr» tractnm verbom * fisslcn* «eodcm^ * aves auspicinm ore facien» 

lare/ qnod Elmenftiortt. expHcat * rt« ttn/ Hamm ergo observnbatnr can» 

mari,' id est, obserrare fissuras : qni tns et garritiu ad augnria ; iUaram 

qoidein sensns cnm Glossis Isidorl autem Yolatus. Dicitur porro aTis 

congmit. Hlc tamen crediderlm po- Tolatns gnbeniari,eadem metapborai 

tins ' fisslcnlare ' idem esse ac fissn- qna infra Noster dicit, * ceteram cnm 

ris ezta dlstlngoere, nempe ante ex- ilNs finsa snnt remlgia pennaramy 

tlspieinm : qnod mnnns, nt et formn^ terra cen portns est.' 

tionem somnlommy emidUtionem oe- > Vei Jiiminihue Jaeuiandi$f uH n»> 

diimn, ceternqne ad divinatiolMi MMs,^.]TotnmhniielocnmmlralU 

apectantia DsiiDonibns trfirait peet Instrant h«c Martiani Capellm I. n. 

PtatOBem AipttleinB : fnerlnt ergo ii * At Intra Solis roeatnm ' (inqnit) < ns- 

cansa iUa arcana, omnla ad dlviiu^ qne Innarem globnm secnndai benti- 

tiotiem prmparansy qnam Cicero se tails Nnmina, snpparasque potentise : 

Ignorara fatetnr Itb. i. De Divinn» per qnm tamen vaticinia, somniaqnef 

tione : * qnid fissnm in eztis, quid fi- ac prodigia componnntur : bsie aras- 

bra valeati accipio, qnn causa sit, pieio exta fiasicnlant, admonentia 

nesciow' qnsedam^ voeesque transmittnnt, aa- 



97a 



APULEII 



que adeO| per qure lutura dinosciinus* Qnse conctii 
coelestium voluntate et numine et anctoritate» sed Dae* 
monam obsequio et opera et ministerio fieri arbitrandum 
esL Horum enim munus et opera' atque cura est,^ ut 
Hannibali somnia orbitatem oculi comminentur»' ™ [676J 
Flaminio^ extispicia' periculum cladis praBdicant,^" At- 

verbo^ rtUquit facUinli», qnonun ope diaeimus vemiura. Qm umivena exietima»' 
dum eat geri juuUf nulu, aique arbUrio Deotum^ at /amulaiu ei iabore ac mijiu- 
trrio Damonum. Nam eorum eti offieium et labor et eoticitudOf ui eomnia prtt' 
dicant Annibaii eaptivUaiem ocuii : ui imipeetio viscerum pranuniieni flasniMio 



^»90*00^* m00 



Ofld. — 1 Ei miuieteri»^ ifc, tt opera. Hcc ciiiicta ante Volcan. refragantibni 
Msa. O.. deerant. Qiiia tamcu in Florent. Harlem. Vom. et Canttbr. «criba* 
tar aique opera, et preeedat et ofera. leqpatiir aique eura^ piitarim rkei opera 
vacare* /d.— 9 ExnUt eet ab Bdd. ante Vnlcan. /d.— S Commmerentur. 
Vnlv. eommiUMeent. Rom. eommioneant. Elmenhorniitts. Cojwntaarfa^iir Val* 
canio debetnr, habentqiie Mst. O. ni«i quod in Falv. «it camjntiiarfRt, In 
£dd. prioribiui eommoneaini. Cerle loentionift ratio et leqnentia jnbent esie 
praRtens ; qware etiam Wower. Merc. Cout. et Florid. tacite edldere commi* 
neniur. For^an fuerit commiaifeiilMr. Vide ad Met. lib. iii. p. 802. a. Alio* 
qiiiii si Codd. addicereut, praeferreiii eommoneani. Hoc enim verbam iomnis 
est proprium. Adi omnino N. Heins. ad Ovid. Met. Ub. xiii. vt. 916. 
BconiUiut. ad Tibiill. iii. 4. 11. Ood. — 4 Ita diserte optimat Cojacianai: 
oinnes vero, addieant et praeurrant : ad qnod exemplum etlam, commJacnlMf 
et pr^icant, tcripsi tecutas doctonim judicla, qnamvlf Ubri hdbeant, com- 
minarentur et preedieentt niti qnod in nno, preedieeret, Mereerns. Voss . Jlam* 
nUnioa. ttatim f^kuNminM. Oud.— 6 Al. auepieia* — 6 Preniieereui* Sic Uc 
quoqiie ScaL Elm. et Scriv. Edd. cum Mss. Flor. FnW. et aliis. At Leid. 
Harlem. pradiceret. Caotabr. nterque \of^, cnm Mss. Mercer. et Edd. 
vett. pradieent, quasi a ' prvdicare/ ut lib. iv. Met p. 990. b. * de somniis 
anxiaCnra iri pra^dicnnt :' nbl etiem Mi*. pr^ieunt. LId. iit. inlt. ' fore mibi 
ClialdsBns prmdieabat :' nbi Itidem variatiir. Qnare hmsito an hic wreedieenlt^ 
«n prtidiemU cum Stewechio (ad Met. lib. ix. p. 189. £d. Pric.) Wower, 

nmjE 



^nratisqne loqnnntnr omlnibns. Ple- 
rumqne enim qn«rentes admonent 
vel tideris carBti, vel fnlminis jacnlo, 
vel ostentaria novitate.' Plura vide 
In eodem libro hnc facientta. 

■ Ut Uannibaii tomnia wbitatem •«»• 
U eommineniur'] Cicero lib. i. de Di- 
vinat. ' Hannibalem Cmliiit tcrlbit, 
cUm colomnam aiiream, •qnm ettet in 
fano Jfinonls Lacinite, anferre vellet, 
dubitaretqne ntrum ea tolida esset* 
an extrinsecos inauratay perterebra* 
"visse : cuinqne solidam invenisset, 
atatuissetqne tollerOy secnndnm quio- 



tem vitam eite ei JaQOnem prmdl« 
cere ne id faceret : minitariqne, ti 
id fecittety te cnratnram nt enm qoo- 
4|Qe ocalom, qao bene viderety aiiiit> 
teret : Idqae ab homiae aeato Doa 
este neglectnm : itaqne ex eo aafo, 
qnod ezterebratnm estet, bacnlam 
curasio faeiendam, et eam in aamma 
«olumna collocavisae.' 

*> Ftaminio exOepieia perieulum cls« 
4faf preedioant] Cledit, qna, ipso dace^ 
«d Thrasymennm lacam ab Aanibala 
^eietat ettexercilasRamannt. Vide 
Livium lib.xiii. cnpp. 9, et 4. Cice» 



DB DBO 800RATIS LIUBR. 



977 



to Na vio 7 aagaria ^ miracQlani cotis addicant : ' ® item ut 
DonnuUts ' regni faturi signa praDCurrant, ut Tarquiniua * 
Priscus aquila obumbtetur ab apice»!" Senrius Tullius 

periculwn airagii; tU oMipina cmuedmU Atth Noeto mtNuuluM cotit: ftaterta^ 
Mt indiaa veniwri imferH fraeedmU in qmbutdam: ut A^uiia aperiat veriieem 
Torgitaio Priaeo; fiamma eoUaatret eapui Sermo TW/io: deni^ emnee preedk' 



Merq. Cont. et Florido recipere prasttet. OimK.— 7 Attio Navio, Mi, Aedo 
Navio augurU Scioppius in Symbola. Edd. primae et iofra mnlt» alie Accio» 
Mk. Bened. Avio navigiOf et statim Quatio Navio, ubi Vois. Aetio. Bas. pr. 
ntrobtqne Navio, mox abest Navio a Cantabr. Omnia male. Legendnm 
Atto Naaio. Adi Cl. Drakenb. aliosqoe ad Liv. lib. i. c. S6. Oiid.— 8 Haec 
vox exnlat ab Edd. ante Vnloan. Cod. Fulv, Auguri: male. /d.— 9 Var. 
Lect. Burm. et £dd. ante Colv.prave adjieiant, Aogurale verbam eite * ad- 
dicere,' nemo neicit* Id.^^l Ita tacite exbibnere Merc. Cont. Florid. cnm in 
£dd. primis edebatortla^ne ut* sed in Mss. et Edd. Vnlc, Scal. Elm. Scriv. ita 
uip sive, adeo ut, Wower. silens delevitT& Oa, Cogitavi aliquando, nnm juu« 
genda siut addieani itaf sciL nt voluerat Navius, vel simile qnid. Vide de 
boc ' ita' Cl. Burmann. ad Pbaedr. lib. i. prol. vs. 12. Sea Mx**. Dein 
male noiiiwNa Edd. ante Vulcan. /d.— 2 Bened. g". Tani, Id.— 3 Brem. «o/- 

NOT£ 



ro, tib. I. de Divlnatione. ' Qnld ? 
bello Punico secondoy nonne C. Fla- 
minins Consul itemm neglexit signa 
remm futnrarnm magna cum clade 
ReipiibllcsB ? qnl exereitn lustrato, 
cmn Arretinm versns castraroovb- 
set, et contra Annibalem legiones 
dnceret, et ipse et equus ejns ante 
signnm Jovis Statoris sine cansa re- 
pente eoncidit : nec eam rem habnlt 
TeHgioni, objeeto signo» nt peritls vi« 
debatur, ne commltteret prwlinm. 
Idem cmn tripndio anspicaretnr, pnU 
larinsdiem prslil committendi dif- 
ferebal. Tum Flaminins ex eo qnis- 
•ivit» si ne postea qnidem pulli pasce- 
vcntnr, qnid laciendum censeret : cum 
ille quiescendnm respondisset : Fla- 
inioius, Pnrclara vero anspicia, si 
ssurieatibns pnllis, res geri poterity 
•atnris nihil geretnrl itaqne signa 
«onveUi» et se seqni jussit^ &c. ita« 
qne tribos his horis concisns exerci- 
too,' atqne ipse interfectns est' 

• Atio [Aai»] Navio cnguria mmi- 
cniBNi oofis nidieaui'] Rem narrat Li- 
vittS) 1. 1. cap. 36. ' Tarquinins '(Pris- 



cns) 'eqnitem maxime suis deease 
viribns ratus, ad Ramnenses, Titien- 
seS) Luceres, qnas Centurias Romu- 
lus scripseraty addere alias constl* 
tnity snoqoe insignes relinqnere no« 
nine : id qoia inaupirato Romulus 
fecerat, negare Attius Navius iocly- 
tus ea tempestate augur» neque niu- 
tari, neqne novnm constitul, nisi aves 
addixissent, posse. Ex eo ira Regt 
mota, elndensqne artem» (nt fernnt,) 
* Agednm/ Inqnit, * divine tu, inan- 
gnra, fierine possity qnod nonc ego 
mente concipio.' Cnm ille, in angurio 
rem expertus, profeeto foturam dix- 
isset, * Atqni haee animo agitavi/ 
inqnity ' te novacnla cotem discissn* 
mm : cape bssc et perage quod aves 
tnsB fieri posse portetidnnt.' Turo il« 
Inm hand cnnctanter dbcidisse co- 
tem fernnt/ Cicero lib. i. de Divi- 
natione Idem testatnr, additqoeco* 
tem illam et novacnlam defossam 
fnisse in comitlo, supraqne imposi* 
tnm pnteaL 

p Ut Tarfmniua Priaeua oi^la ob» 
umbretur ab apice'] Livius lib. i. cap. 



Delph. et Var. Claa. 



ApuL 



a Q 



978 



▲ PULBII 



flamma coUumiaetur ' a capite ^^"^ postremo cnncta ariolam ^ 
prassagia, Tuscorum [677] piacula/ fulguratoram bidenta- 
lia^ ^ * carmina Sibyllanim : * qvLBd omnia, ut dixi, medias 
qusepiam potestates inter homines ac Deos obeunt. 7 Ne- 
que enim pro majestate Deum coelestium fuerit, ut eorum 
quisquam vel Hannibali ^ somnium pingat,^ vel Flaminio 

iunuB dtvMomm, expi^Oiione» Hetnuetim, eireuueepiwnee loeonm JtUmhu fot- 
taruM, vertui SibyUarum: qua unieeraa germUur^ ut dixi^ ah aliquUm tirtutibu» 
mediia inter Deoe et homine$, Nam non tit conteniene dignitaii Deorum ewlicola- 
rMm, ut ulhta eorum aui reprmeenUt Mifuitiim Anwibai&, otii euhtrahai mcHmam 



luitretur. Elfnenhoratins*— 4 Bas. pr. ut a capite. Ond.— 5 Vule. oriolorimi. 
—6 Vide Not, Var^T Al. o6edJii}if.~8 Bened. caret t^ w/. Ond.— 9 L. fi^ 
fot vel inping, Barmannns. i9omiitam ftngat quasi e Mss. citat Salmas. ad 



NOT JE 



S4. 'Ad Janiculnm forte ventnm erat : 
ibi ei (Tarqninio) carpento sedenti 
cnm uxore, aquila, snspensis demissa 
leniter alis^ ptleum anfert: snperqne 
carpentnm magno clangore volitanni 
rursna, velnt mlnisterio di vinitns n>it- 
sa, capiti apte reponit : inde sublimis 
abiit. Accepisse id angurinm i»ta 
dicitor Tanaquii, perita, nt vulgo 
Etrusci, coelestium prodigiorom mu« 
lier: excelsa et alta sperare, com- 
plexa virnm, jubet,' Scc, 

4 Serviue TulUutflamma eoUuminetur 
a capite] Idcm Livins lib. i. cap. 89. 
' Eo tempore in regia prodigium visn 
eventuqne mirabile fuit. Puero dor- 
mienti, cui Servio TuJiJo nomen fuit, 
capnt arsisse ferunt niultorum in con- 
spectu : plurimo igitur clamore itade 
ad tantSB rei miraculnm orto, exci- 
tum regem, 6cc, tum adducto in se- 
cretum vira Tanaquil : ' Videsne tu 
pnerum bunc,' inquit, ' quem tam bu- 
mili cultn educamus? scire licetbunc 
lumen quondam rebns nostris dubiis 
futnrum, praesidiumqne Regie afflic- 
tx, proinde materiem ingentis pub- 
lice privatimque decoris omni indul- 
geutia nostra nutriamua:' inde pue- 



rnm libernm loco coeptum haberi, 
erudiriqne artibos, qnibus ingenia ad 
magnsR fortnnae cnltom ezcitantnr.' 

' Tuscorum piacula] Caprimoniaruro, 
anguriorum, divinationisqne omnia, 
atque expiationum peritissimos olim 
habitos fuisse Ttiscos,sive Hetrascoi, 
legere est apud Livinm passim. 

• Ftii^ra^ [fulguritoruml bidenia' 
tial Festns : < Fulguritum, id quod 
est fulmine ictum : qui lociis statUn 
fieri putabatnr religiosns, qnod eani 
Dens sibi dicasse videretur.' Sepi»> 
batnr ejnsmodi locas, bidentalqae di- 
cebatnr a bidentibus, hoc est, ovibos ; 
qna», fulminis expiandi cansa, in eo 
immolabantnr. Sidon. Apollinaris 
Carm. 9. ad Felicem Consulem : < Nei: 
quae fulmine Thuscus expiato Septam 
Nuniina qiiaerit ad bidental.' 

* Carmina Sibyltarwn] ^neas apnd 
Virgil. lib. vi. ^neid. Sibyllam allo- 
quens: ^foliis tantnm ne carmiDft 
manda.' Librornm Sibyllioornm fre^ 
quentiflsima apud Liviom mentio. 
Consulebantur ii a Qnindecimviria, 
qnornm mnnus hoc erat, si quod pro- 
digium evcnisset : atqiie ex iis sacr» 
ei expiando decernebantur. 



DB DBO SOGRATIS LIBBR. ffTO 

hostiam corroget/'* vel Atto Navio avem velificet/^ vel 
SibyllaB fatiloqnia versificet^' velTarquinio velit apicem' 
rapere^ sed reddere/ Servio vero infiammare verticemj nec 
exarere, Non est oper» ^ Diis saperis ad tiaec descendeie. 
Mediomm Divorom ^ ista sortitio ^ est, qui in aeris plagis 7 
terrsB ' contiguis,' nec minus confinibus ccelo^ perinde ver- 

FiaminiOf aut dirigat Mem Accio Ntarioj aut redigai im catwdna aracula SibyUm ; 
atU velU cripcre pUewm Targictiito, verum eiatim ei rettituere; aeeendere cero ea- 
pat Servie^ ai tum cremare, Dii eummi uon diguamiur eeee demittere ad itia, 
Hae eet proviueia Deorum utediorum, qui eic haHtauJt in regimdhm» aeris, qum 
viciui9 sunt teliurif et timiul contigua corlo, quemadmodum ammalia propria de» 



^«^i#»»^»^»^^^^ 



Soliii. p. 781. Oiiii. — l Libri vnlgares: corrodat. Scripserim: corripiai, 
Narrat eniin lib. ii. Livins, et alii, vltuluin sacrificanti anfugisse. Wower, 
Rom. et Ald. corrodat, Wovrer.' eorripiat. Elroenhorstius. Qoid si abroget 
vel obrogetf i. e. detrahat? Vide ad Sneton. Csbm. cap. 28. Mss. O. corroget 
vel conrogH: quod neroo facile intelligat. Edd. ante Vnlcan. corrodatf 
qnod bene dictum foret de extis mntilis. Ottd. — 2 Vide Not Var. — 

5 Vel Sib. vatil, vernfieet, Haec verba non sunt in roanuscriptis Florenti- 
Dis. Etmenk, Qnare uncis inclnsere Elm. et Scriv. Oiid. — 4 HaipeTe »ed red- 
dere, Duas priores voces non agnoscunt Mss. Cantabr. Voss. et Edd. ante 
Vulcan. minns bene, ut ez historia notom. Id,^S Vnlgati non agnoscont. 
Elmeuh, Nempe Edd. ante Volran. nti nec Mss. Cantabr. et Voss. Oud, — 

6 Edd. Vic. Bas. Bortio, Id.— ^mts plagit, Florent. Rom. et Basil.aerts plagie, 
Elmenhorstlns. Vnlc Wow. Merc. deriis. Cantabr. et alii cnm Edd. Scal. £lm. 
aSreit. Harlem. et Bencd. cnm Edd. vett.oem. Ond. — 8 Abest £d. Vnlc. Id. 
—9 Conterminit, Excerpta Bat. et Puteani coiiftiuiif. Brem. contiguiSf qnod 

NOTiE 

« i^lamiiiso kotiiam eorroget'] Latet pennamm/ metaphora ducta a navi- 

roendoin. Roman. et Ald. habdntcor- bns. Veteres editiones habent co<i- 

rodot. Wovrer« corrtpioC, meliusi nt flcet : nnde Lipsins Elect. r. cap. 18. 

opifior. Lego enim apnd Livinm 1. eotim tieet^ hoc est, tecet^ acnte certe, 

xztL cap. nlt. cnm Arimini consnla- et verisimiliter : sed ne ejns conjec- 

tnm iniret Flaroinins, immolaretque, toram seqnar, prohibet qnod seqni- 

vitulnm jam icturo e manibos sacri- tnr, * vel Sybill» fatiloqnia versifi- 

ficantiom sese proripoisse, mnltos- cet,' wade hoc loco scriptnm fnisse 

^neeircnmstantescrnorerespersisse; veUJUet satis snperqne evincetnr, si 

qnod a plerisqiie in omeo magnl ter- roeminerimns qnam stiidiosns sit Nos- 

roris acceptum est. ter fignr» illius, Afris Scriptoribos 

^ Vei Aito [Aceiol Namo avem veH" in deliciis habitsp, qns Grsecis dftoU- 

Jleet] Sic Lindenbrogins,et Wowerini irrwrov, et SfioundXevror, Latinis ' simi- 

•X cormpta lectione Florent. Leld. litercadens/ et < similiter desinens ' 

ct Bremens. iiav«M veiifleei: qnse et dicitnr. 

Thoani codicis est. Porro ^avem «iifncem] Pilenm,qoemsnmmoca- 

velificare' dicit Apuleins, ut supra pite gestabat. 

dixit * prsepetibos gnberaandis/ et ' ^^oii ett opera] Supple pretium, 
Infray ' cnm illii fessa snnt remigia 



080 APULBII 

santar^ nt \G7S] in * qaacumqae parte natorae propria aiii« 
malia, in aothere volantia, in terra gradientia. * Nam cnm 
qnatnor sint elementa notissima, yelnti qnadrifariam < na- 
tnra magnis partibns disterminata,^ sintqne' propria ^ am^ 
malia terrw, aqase, flammaramqae ; ^ (siqnidem 7 Aristote- 
les aactor est/ in fornacibas flagrantibns qasedam propria 
animalia pennulis * apta yolitare^ totnmqae sevam saam in 
igni^ diversari/ cum eo exoriri» cnmqae eo extingni;) prae- 
terea, com totjuga sidera/ ^ nt jam ' prias dictam est, sar- 

guni in iltiguliM regkmlmi mwktif volatlUa nempe in mere^ ei qjum pedibue ttued&mt, 
in terra» Ciur emm tint qmatuor elementa maxiute ceguUa, quaei Natmra dwiaa 
»it in ifuatuor vaeta memhra^ et eint mtjRalui peeuliaria tWfort, et igni ; guoiitan 
Arietat^ effirmai <puedam peeuHaria o iw j i ia h a inatmeta ali» volare m camtnit 
ardentilfuSf et degere omnem euam fritam in igne^ uaeei eum eo, et cum eo iuterire; 
insuperf qtumdoquidemf ut jam dietum ett antef M varia aeira conipieiuntur eu^ 



^^#< 



pltoet. Eknenh* Olom eat vocit eontiguie wa\ «oiiltinitt,qaod eztat etiam ia 
Harlem. Utnim ▼•riii$ i it ▼iz dixerimy num »qae lH>aam. loclino ia pos^ 
teriai, qaia proxime aocedit ad literas vocia coiiionRtMw. Oad. — 1 Aui m 
Cantabr. Flor. Vou. /d.— S Edd. aote Valean. ouU an.etin eetlL voL et ini. 
gr. Id.— S Edd. Vic. Baa. quadrVaria. Id.-4 Vosa. Edd. ante Valcan. dif. 
iermma, Id.— 6 &mi fueedam profria. Flor. et ezcerpta Bai. <t/, fum propria. 
Elmenborttlns. Libri omnesy sti, giut 0roprta: node patet legendum nt edi- 
dl, ftiiff ne propria, rfgectis qatt male addita in aliis editiooibai. Moz serip- 
tnm erat, l€rranan,,/lammanaii, slne eo^Jonctlone ; sed omnino deest, et ofiM* 
mm. Ennmerat enim animalia trinm elementoram, ot probet etiam qnarto 
aeri esse soa. Mert, Revoca?! com Mercero, Coatur. et Florido, qai se ita 
primns corrigere credit ez scrlpta ▼irl docti mann (forsan fuit ipsins Mercc- 
ri, nam smpias llla maons cnm eo consentlt) lectionem ▼nlgarem ante Vul- 
can. qoi hie e sno cod. com Scal. el Wow. reposult «inl ^eedam, Verom 
Aoctor oon Tiilt, ut hoc ita sit ; sed lopponlt Ua este, cnm ^nofiior jtat elcmtn- 
ia^ et cum eini aniam/ta, ifc* Pejat Elmenh» el ScrW* f iMt ttl» tine seiisn : nam 
* natora dlsterinlnata ' sont ablativi. Mfne tcI aii pue eztat in Mss. Tbnan. 
Harl. Voss. Cantabr. ntroqoe, tribns a Lindenbrogio collatis, cunctisqne 
Merceri. Ond.— 6 Terrarum eijlamm, Abestr^ et a Cantabr. Voss. et Mer- 
cer. libris : at In Harlem. ezaratnr terretf aquee^fiammarumque, Bene : sic 
enim infra, ' Ut fn igni flammida, in mida flnza, in lerra globnlenta.' V. de 
Dogm. Ptat. Vidll id jam Merc. qui deease aiebat et afnanim, qnod ideo 
invezit qooqiie Cootor. Mercerom hic laodaot. Id. — 7 £dd. Ald. Jonl. 
CoW. nq. et, Id. — 8 Rom. pinnuUe, Elmenhoritlat. Nec non Var. Lcct. 
Borm. Edd. primtB, Ba». Colv. ot topra tvpe. OikI. — 9 Harlem. igne. male. 
Id. — 1 Brem. Mrmrt. EimeDhontioii. Harlem. com £d. Colv. detenari, Ond. 
—8 Tot vaga ttd. Flor. toi Juga t. Efanenhorstioi. To^uga eid, Ita rectc U- 

NOT£ 

* Diaterminata, eintqne [quee tit] Mi. » ilrttiololet uueior eti] lib. v. Hia- 
Thoan. ditterminaia tif, ^iut, onde totlm Animalinm, cap. 19. 



tuspicor dittermiuatay tintquef ot In ^ To^juga tidera'] Sic nmlo cntti 
meo Elmenhoritiano ezemplari cor- Florent. membranii legere, qnam fet 
rectom eit. w^: neqne enlm Planetai tantnm. 



DE DEO SOORATIS LIBBR. 981 

sam iD aetbere,^ boc est/ in ipso liquidtssimo ignis ardore 
oompareaqt; cnr boc solum qaartum elementum^ aeris, 
qood tanto ^atio intersitam^ est, cassam ab omnibas,* 
desertamqae 9 a cukoribns sais natura pateretnr ? quin in 
eo qooque aere animalia gignerentur/ ut in igni ^ flammida, 
in unda fluxa,' in terra glebulenta ? ^ Nam quidem qui ^ 
aves aeri attribuat/ falsum sententiae ^ meritissimo ' dixe^ 
ris : quippe nulla earum ultra' CNympi verticem ^ sublima- 

jnrm in atkiref id e$tf tn tpia clarisaima fiagnmtm ignia; qmnre Natwrm aineret 
tanium iUad quartum elemenium AeriMj quod tam late patet^ inane •mntitJii rerumt 
at Mcimiii ineoUe? quidni aiiliiiiilui procreareniur etiam in iUo Aere^ quenuidmo' 
dum proereantur animalia ardentia in igne^ motUa in aqua, terrea tero t» terra 7 
nam certejure afirmaverie enm, qui aMsignit votucree aieri^/alU opinione: eiquidem 
nuUa voburii ex ne extolUtur eupra cacumen Olympi, qui tametti /eraiur attiMi- 



^»»^»^^^^^^'^^^ 



bri, iion vaga: qnos debaerant teqni viri docti: ' totjaga ' iiihil aliod qaan 
tot sidera, at * mnUijnga,' mnlta. lidem libri, eolum qmatuor ; e aao maltti 
facere, «o[iim e qnatuor, qnam ^iiariiaM ; com eaodem Bcriptaram ▼iaeam con- 
Srmari Florentini et Bremensis aMenaa. Moz Rcripsi, gigneret, nt ia altero 
Ciijaciano : in aliis, gignerent. Mercerna. To^wga. Recle. conieBtit Voat. 
In Apolog. qaoqiie < totjnga sidera.' V. Ind. Oiid. — S Abest Edd. Woverii 
•t Vnlcanio prioribna. /d.— 4 Flor. et Brero. Fnivii liber,«iirwm in ath, El- 
menhorstla». Ilem Harlem. Vois. Valc. Cantabr. vitioscy msi 4ieai|Nirfiii le- 
gas active, et de planetis capias. Sed non pnto. siirsMs Bened. Oiid.-^ Voss. 
uL Ed. Mere. id ett, Id. — 6 Flor. et Brem. ciim k. s. faaliior e. Elmcnliorstias. 
8oban quartum el. osrjt» Hiec lectio rnrsus Vnlcanio debelnr. Antea ezcn- 
snm fuit ex quatuorf scil. elementis. Mere. eolmm equatuor, Sed Mss, Florent. 
Brem. Voas. Cantabr. Harlem. alii^oe soliim ^aalaor eUmtnta oms. Bened. 
im^ elemmUorum. Fotsan bene, niat flsmsiihim sit per syncopea pro efemea- 
fonpii. Ond. — ^T Edd. Vnlc. Wow. tnler^iiiim; male. V. snpra. /d.— 8 Brem. 
ab kominibue, Elmenhorstins. — Abest fiie a Cantabr. Harlem. Voss. Edd. 
Mere. Coot. Oud, — 1 Harlem. Cajac. sec. gigneret cnm Mercero et Cout. 
In Voss. et aliis ^nereNl. Id. — 8 /n igue. Malim igni cnm Mss. Harlem. 
Vosa. et Edd. ante Valcan. nt siipra et alibi. Sic enim cnm Antiqnis etiam 
Vlrg. JEn, IV. 9. Sept de B. Tr. ii. IS. Abest m a Voss. /d.— $ Mi. Bre-^ 
iiiens.>lManda: recte. £imfii4. Sed anctoritatem qnmro. Si qnid mutan«> 
dam» malim ego JUtida : ut conjeeit vir doctns in marg. Ed. Jnnt. Oud.-^ 
4 Cantabr. glebulatda. Id. — 6 Ita Mss. et Vnlcan. cnm seqq. Al. quod quidam. 
Id. — 6 Qm oees oeri attribuet, Ita recte libri omnes, in qnibns etiam mox, 
^n^ipe qui ave» nuUa earum ; repetitis ex snperiori versicnlo dictionibns illis, 
qui 0900, qnm sont delendae. Mercm Vosk aeas . Idem cnm Harlem. Edd. 
Merc. Cont. attribuet, In reliqnis ^ttribuat, Ond. — 7 Vnlgo /abmm eentire^ 
Elmenh. Sic rorsas Vulc. et seqq. cnm Mss. Ante sentire, Harlem. a<iili- 
ent. De hoc gepitivo vide ad Met. I. i. p. 67. a. Apud Terentinni ' faUus 
animi.' Oud, — 8 Bened. male merifissMie. Id.— 9 QuKm ovia ntiaa earum ul» 

NOT£ 

sed et cetera Astra intelligit. Tttfuga versione oris discoloris muUIJoga pol- 

dicit pro tot vel totapllcis generis, lens.' 

nt ' moltijuga ' pro moitlplici, initlo * UUra Obfmpi veriicem'] Mons est 

bojnts libri de Lnoa loquens ; * circtim- Thessaliam inier et Macedoniamy 



982 



APULEII 



tar; qai cam' excellentissimos ^ omniam perhibeatari ta- 
men altitadinem perpendicalo si metiaie, at geomctras m* 
tumant^ stadia decem ' altitado fastigii non [679J seqajpa- 
rat ; ^ cam sit aeris agmen ^ immensam asqae ad citimam 
Lunas helicem^' quae porro ^ ^" setheris sursam versus 7 exor* 

«Nu onmuim WHmiium^ aititudo tamem tjui vertieii nam t^uat dicem etadia^ «1 
exi#ltiiHiii< Geometra^ »i metuwrei ejtu altitudinem ad perpendicuhun ; cum nt i«* 
menea mele» aeri», ueqne ad eitenarem Lmue gyrum^ fiii eet Mtlw» ettkerie mr- 



tra. F. parum uUra, Braiitiiis. Forsan recte : quum avi» nuUa earum est lec- 
tio Fxld. CoIt. et Flor. At Wower. edidit quum nuUa earum. Scriv. quum 
ave» nuUa, In Mss. O. et Edd. reliquii 9111 vel ftitf ave» nuUa ear, nisi qaod 
Ald. et Jont. dent ortj. Hinc vir doctns tentavit quia vix uUa^ Placet quia, 
Sed qua ave» Tidetur Mercero, qui cum Coutur. delevit qua vel 91111111 ave»^ et 
milii irrepsisse e praecedenti versn : nisi adhibuerit Auctor ave» in sing. na- 
mero, ut ' vailes ' pro vallis apud Cssar. obi similia plura vide ad lib. irii. B. 
O. c. 74. Sed vel sic a»e» vel earum saperflne ponitur. Oud, — 1 Id Bened. 
Idem.—2 Conjicit Colv. exeeUenti»»imu»,—% Sladia * * Bene Colvins supple- 
▼it »tadia X. nota res ex Plutarcho et antiqnis Geographis. Aferc. Var. 
Lect. Bnrm. cum Brem. »tadia centum, Sed egregie Colv. et Wower. cnm 
aeqq. corretere. Oad.— 4 Hoc rursos debemns Vulcanio, et Mstoroni con- 
•ensai; pro mole» copia, et magnitodine. Vide ad Met. I. iv. p. 848. a. * Ag- 
mtnibiu stagnantibus :' de Mundo p. 718. Ed. Flor. * nebularum agmina.' 
Vnlgo augmentum. Id.— S U»que ad eitima Lunm fakem, Hbc lectio ez ori 
postcrioris Basileensis est. Vulgatum passim, u»que ad »titiwm LuneB/eUcem^ 
que, Sed ex ista scriptnra, qoam primam posui, legerim, 111711« abcUimia Ls- 
N« »aUem, quaporra^tfe, Lud. Vives in cap. 16. lib. viii. de Civit. Dei ali* 
ter citat hanc locum, nempe, u»qu» ad extima Lusm cetUqu» ; porro €eUuri» mar» 
aum vertu» exordium eet, Colvius. Citima Luua HeUeemque, Flor. Leid. et 
Brem. citamam L, Vide Augatt. de Civit. lib. viii. e, 19. Brem. et Leid./r- 
Ucemquep, Puteani excerpta /a<»m9iia p. male. Ebnenh, Ad citimam Luum 
facem, Ita scribendnm. Librt omnes, eUamam, 8ed iidem fere omnes cor- 
rnpte fdieemque, Uons Cujacianns, qnem dixi ex optirao deicriptam,/B«emf . 
opilme. Citimam dicit Luna» facem^ respectn hominnm, aUudena ad Dolum 
illod Ciceronit e Vi.de Repobl. * QasB oltima coelo, citlma terris Ince lacebat 
aliena.' lidem libri omnea habent «mrtimi pro exordium, rotnos bene. At 
rectisiime in iis, oms ogmen immeneum. Mercerns. Vid. Not. Var.»6 Brem. 
jMrlen; a Pnteaui manuscripto rh perro abest. Elmeniu-^^ Bened. verea* 

NOTJE 



Theisalimtamen Tnlgoaicriptas.8ant 
et alii montei hoc nomlne, in Mysia, 
in insola Leabo, in £thiopia ad Mare 
Rubrnm hand procnl ab nrbe Uello- 
poU, Sie, 

* Stadia deeem aUUudo faetigU nom 
e»qu»parai} Deerat numerui dMem, ied 
iopplevit Colviui Martiani CapeUse 
tuctoritate ductoi, qoi lib. 11. ilc ha- 
bet : * NoQ enim de humUiUte aerii 



ilUni quKro qni volncribvi permem* 
tnr, qnem Olympi montis cacumen 
excedit, qni vix decem stadiornm al« 
titudine sublimatur.' Plutarchni, 10 
Panlo ^milio non vix, ied pluiqQMa 
decem itadiorum ait eiie Oljmpi nl- 
tittidinem. 

•Ad cUimam [ciitMa] LitMr ke liee u ^^ 
qumporro, ifc,] Mi. Thuan. ad cUiamme 
LunafeUcemque: nnde omnino reati- 



DB DEO SOORATIS LIBBR. 983 

diom ' 6St. Qaid igitur tanta yis aerisi qn» ab humillimis ' 
LoiMe anfiractibas usque ad summum Olympi' rerticem 
interjacet T quid tandem T ' vacabitne animalibus sais, at- 
que erit ista naturee pars mortaa ac debilis ? Immo enim, 
si sedulo * advertas, ipsee quoque aves terrestre animal,^ 
non aeriam, rectius perhibeantur. Enim semper ^ illis vic- 
tas omnis in terra, ibidem pabalam, ibidem cubiie/ tantum 
quod ^ aera proximum terr» volitando 7 transverberant. Ce- 
terum, cum illis fessa sunt remigia ^ pennarum, terra cea 
portas est. Quod si manifestum flagitat^ ratio^ debere 
propria etiam animalia ' in aere intelligi ; saperest> ut, quas 

«HM ffersus, Qmd ergo tania €opia iim«, qua expandUur ab inflmU nuniUmM 
Imna ad mpremum iuque caeumen montU Oiympif quid demum? un carebit eui» 
unimoHbue, atque heec pars mundi erit inanima et maneaf Etenhn, n diligenier 
obeerveSf ipsm eiiam volucres meiiue eensebuntur animaHa terrena, non autemaeria^ 
Namque toia earum viia est semper in terra: in ea esi earum cUms^ in ea requieS' 
cuni, nihil kabent derii, nisi quod tranant volaiu aerem eoniiguum idburis. Porro^ 
quando rend alarum sunt ipait dtfaiigaii, tellus esi eis quasi porius. Quod si raiio 
evidenterpostulatf ut inteHigenda sint eiiam propria animalia in aere ; restut ui 



^^« #s#^«^#^«^ 



Oii(].— 8 Roni. Leid. et Brera. exortum, Elmenhorstlas. Item FoW.Harlem. 
Voss. Mercer. Oicd.~9 Edd. anteViiIcan. humilibus, Ceiernm Luna anfrae- 
tibus usQue ad summum vitio«e desnnt in £d. ScriY. /d. — 1 Edd. eaedera ftcin. 
Id. — 2 Breniens. seduie. £lmenborstint. Pro quoque Harlem. queque» Ond. — 
S Ftor. et Leid. per terresire an. Elmenhorstins. Perterrestre libri omnet noa- 
trl, non semperterrestre, nec superterrestre, Mercerut. Mtt. Cantabr. Edd. Vie. 
Bat. Par. semper terrestre. At Florent. Harlem. Voat. Leid. Mercer. et Edd, 
Ald. Jnnt. Merc. Cout. perterrestre, Oud.— 4 Enim semper extat ^nooue in 
Voat. Ent emim semper a Vnlcanio ett. Edebatnr ante semper emm tine rf 
est : atqne ita Cantabr. uterqne et Harlem. Sed aliter Mtt. pleriqne. Scili* 
ret ab Anctore fnit Enim temper. Vide Indicem. Id, — 5 Bened. et ibidem e, 
Id.— 6 Male Harlem. ct Edd. ante Vnlcan. taniumque, De bac formnla Tide 
laudatot virot doctot ad Nepot Datam. c.6. § 7. ad Petron. c. 78. ad Vellei. 
1. if. c. 117. Graev. ad Luciani Soloec. init. Salm. ad Solln. c. 19. in f. ' tan« 
tnm qnod villotot habet armot.' Id, — 7 Etedem volando, Id. — 8 Brem. regi- 
mina. Elmenhorttint. Male. Vott. yuiiuififm, et pro porftif Bened. precatus^ 
Edd. Vic. huM.potitus, Oud.^9 Hmtm. flagiiet» Id.— 1 AIIo ordinc Bened* 

NOTJE 

tnendam est ad eiiimam Lmut keUcen^ cnm aliter dtat, nempe, usque ad cx- 
qua porrOf ife. eo tentny qni in Inter* tima Luna ceeHquef ifc. 



pretatioBe ezprettnt ett : ' citima hfr* ^ Qua ab kunriUimis Lunm aiifraciin 

lloe Lons ' tunt gyri •puralet» qnos dnc, usqiua ad Mmmwit Ol^mpif ^c,'] 

Lnna qnotidiano motn detcribit, qua Hnc quoqne lectio Mt. Thnani ett : 

perte ilU gyri terram tpectant. Lu- in Scriverii editione» perperam, qnm 



doricnt Vivea in cap. 15. lib. viii. de ab kmmUimu Olfmpi, ifc. 
Witate Dei D. Anguttioii honc lo- 



984 APULEII 

tandem et cajosmodi ea siat, disseramus. Igitor terrena 
nequaqaam, devergmit * enim pondere ; aed ne iammida,^ 
ne sanram versas calore rapiantar. Temperanda^ eif[o 
nobis pro loci medietate media natara, at ex regionis in- 
genio sit etiam^ caltoribas ejas ingeniam. Cedo igitur 
mente formemas, et gignamas animo ^ id genas corporam 
texta,7 f qan neqae * [680] tam brata, qaam terrea»^ neqoe 
tam levia, qaam eotfaerea^ sed qaodammodo otrimqae seja- 
gata/ vel enim * atrimqae commixta sint, sive amolita,' 

diMcepiemMi 411« tfemiim, et qtuOm iUa mii. Erf wmiime nmi tirrairiaf nam de» 
jnimereniur eua gracitaie : temm non euni quoque ignea, ne extoUantur eursum 
euo ardore, Igttur formanda nobie eei qumdam naiura ieeapereia jueio iempera* 
wtenio katntaiiouief ui ineoim ^ue kabeani indolem oee^ormem Moli iocL Aga 
ergo^Jingamue anhno^ ei menie p roer ee mue eorpora mc eeme^uta^ uH nee nat iam 
grama fuam euni terrena^ «ee iam leoia quam euni cerieeiia, at ebti aUfuo modo 
dkceraa ab utrieqae^ aui eiiam iemperata ex uiriepu, ftec remoia a pariieipatiame 



in ano pro «1 qme •taUm «1 quL Id. — 2 \ idttur serlpiltea detergani: fcd 
Uhid retineiit omoea libri, qni et mox, eed ne Jlammida ; oiiod et rectiim est. 
Mox : iemperandm ergo : e qno feci, iemperanda ett ergo. £t atatim» «t< eiiam 
euUorihue ^ue ingenium ; ex omnibns llbris, Merc. Non male deeergant : edi- 
dit ita Florid. OnJ.— S Nee JUmmida. Harlem. Vnlc Voit. Bened, Mercer. 
enm £dd. Merc. et Coot ne pro ne qoidem : bent» ut tepe. Edd. vett./o»- 
mea contra Mm. Panlo ante ' in igni flammida.' /d.— 4 Frigide additur eei in 
Edd. Coitt. Flor. e conjectora Merceri. Voss. temperande. Id. — 5 Ita rescrip- 
si com Mss. Harlem. Flor. Voss. Fnlv. Bened. Edd. Merc. Cont Vnlgo eed 
et. Edd. ante Vnlcan. cnm Ms. Cantabr. stl et t«. Id.— 6 Edd. eatdem om- 
mno. Id.— 7 TerOa qua. Flor. iexta quee, Elroenhorstias. Id genue eorpo» 
rum iexta. Ita recte libriy qaos secntus Vulcanius in prima editione ; In al- 
tera malo consilio mntavit, et in eandem fraudem Induxit seqnentes editores. 
Mere. Hnnc oooqne locom non intelligentes librarii mire corrnpernnt : nnde 
in Tett. Edd. Ims corpus, tertia quetdam aniaoaUa. Corporum bene jam edi- 
dere Vnlc. et wow. Qumdam antmalta, delevit In sec. £d. Vulc et Elmenh. 
ac Scriv. Bene. Sed optime Merc. Coot. et Florid.exhiboere H geuuecorporum 
texia. Sic enim diserte exprimnnt Mss. Vnlc« Florent. et Mercer. Voss.corpo. 
rum textia. Omnes corpomiR. In Harlem. solum legas td genue corporum, 
qua. Sed perperam. ' Id genns ' Nostri more pro ejus generis. ' Textnm/ 
* textns ' et ' textnra ' saepe in nsu est de fabrica corporis. Vide Lexica. 
Hinc Lncan. I. ix. vs. 777. ' laternm textnra.' Manil. ii. 66S. * Et dno coo- 
tanri licet nno corpora textn :' nt bene Bentlei. nnde et ssrpe * fiium corpo- 
ris ' occnrrit, nt mox videbimns. Hesych. ^, o-d/to. * Textum mundi' Mart. 
Cap. p. 14. Oud. — 8 Qua neque eint, Abest a Mss. qnod sciam, cnnctis, et 
Edd. Vulc. Scal. Merc. Cout. nec opns : immo statim seqnitur to eiui. Id. — 
AI. ierrena, — 1 Lego, uirimque cecuejugaia. Brantins.— 2 Vel enim utrimqua 
eommixia legendnm esse docoi ad Noninm. Male enim editiones omne» ha- 
buemnt, welui «hmi, ante Eimenhorstianam. At libri scripti diserte, vel cntn. 

NOT£ 

s Corpom» texiaySit reposnl ex vulgatis lcr^. 
Thnano codice, nbi etiiexiu: male in 



« 

{ 



DB D£0 80GRAT1S LIBER. 985 

seu ^ modificatfi utrioaque rei pftrticipatione* Sed facilitts 
ex utroqne, quam ex nentro, intelligeDtar.^ Uabeant igi- 
tar haec DcemoDam corpora et modicam ^ ponderis, ne ad 
sopema incedant ; 7 ^ et aliqaid le vitatis,' ne ad infema 
pra9cipitentar. Qnod ^ ne vobis videar poetico ritn incre* 
dibilia confiogere, dabo primom exemplam bojas libratce 
medietatis. Neque enim procul ab hac corporis sabtilitate 
nabes concretas videmos, qaae si osqoe adeo leves forentt 
ot ea, qu» omnino carent pondere» nnnqoam infra ' juga^ ot 
ssepenamero animadvertimus, gravatce/ caput editi montis 
ceu quibusdam curvis torqaibas coronarent. Porro» si 
suapte natura tam spissae ac graves ' forent, ut nuUa illas ^ 
vegetioris ^ levitatis admixtio sublevaret, profecto non se- 

omborim^ tive atiemperaia ex ea, VermMfaeUiaa ceneiphmtmr eommixta ex am» 
b^bus, quam ex neutrie. Ergo Uki ccrpora Dtfmmnnn habere dehent et paMUtmm 
gravitatie, ne ferantur nrgum, et aUquantum levitatisy ne detrmdantur deonum, 
Ae ne eoeiitimetis nu excogitare ineredUnUa more poetaruMt afferam primmm ex^» 
emptum haQUM temperata mediocritatii, Nam cemimui uMbe» eoaleicere hami imii- 
tum diteru ab kae tenuUate corporie: qua^ si ernent «^Me levee atipu e«, fiuv 
prorsu» nm kabent gramiatem^ niciifiiajii dMgereni caeumen exeelri momti» vdmti 
gmibutdam torqmibue incmrvie^ depreesa ii\fra ^um verftcem, mt obeervmmM» eeepit'' 
etnie. Cetermmt «i eeseiii ex tmanut natura tam deneee ae ponderoi», iil iraila tew- 
peratio levitati» vividUni» ea» enetotteref , eert» i m pi ngt ren t in terram labente» eiio- 



#»^^^^ 



Qt primo Florido : ' vel eniiii collicnloB sepimine eonsecratns/ Merc, Sic 
Scal. Elro. Merc. &c. cum Mu. Reliqiis velut enim. roale. Entm Talet ve* 
ro, antem. Voss. vel en. tiimm^Ke. Ond. — S Al. moltfa,— 4 Harlem. Edd. 
Merc. Cont. «tre. Ond. — 6 In prvnenti Edd. Elm. Scrir. Flor. /d.— 6 Ca« 
rent et Edd. ante Vnlcan. statim iie deeftt Bened. /d.-— 7 Forte, tiiaceiiiEaiil. 
Colvins. F. taetlenletprtfctptleiil. Brantios. Flor. tacedal. Elmenhorttins. 
— 8 Ita libri omnes, non el ^iitd : qnod non fnerat mntandnm sine anctori- 
bns librift. Merc. Carent r^ et etiam Harlem. Cantabr. et Edd. ante Vnlcan. 
Edd. Vnlc. Wow. gatd. Ond. — 9 Ed. Wow. eed. Moz pro exemplum Bened. 
exem^i: et pro eubtiUtat» Cantabr. tiiUiaitlale. Id.— 1 Cantabr. mjlaM. Har- 
lcm. intra. ld.->2 Edd. qufledam grooale. Pro monlie een Harlem. moiilifrne 
ee». Id.— S Cantabr. Harlem. Voas. Edd. Merc. Cout sptastf tam grave», Ed. 
Vnlc. fptsAv ae Jam gr, Wow. sptts<r ae tam gr. Id. — 4 Voss. nitaem. Bened. 
ttta. Id — 5 Florent. veleWorts. Schik. realosioris. Elmenfaorstins. Fe^eltoris 
recte edidit e sno libro Vulcanins, cni alter Cojaclanus coDientit : alii, «cte- 
Horis, vel exteriori»: pesiime. oec alind qnserendnro qnam vegetiori», Merce* 
rns. Ita recte emendavit Vnlc. consenso Mss. plerornroque. Vulgo erat 
inepte vetuitiori», Florent* tamen, Voss. et Cantabr. veteruni». Bened. et 
alii exteriori». Frustra Schikerad. volnit tentotiori», anns vaetiori», Lips. vei* 

NOT« 
^ Nead »mpema incidmnt] Quid, si legaa iiiienidail? Mi. Tbuan* reeedattl. 



986 APULBII 

eus qttam plnmbi rodas/ et lapisy sttopte nisa ^ cadacaB, 
terris illiderentur. Nunc enimvero pendolaei et mobUes 
huc atque illuc 7 yice navium in aeris pelago Tentis guber- 
nantnr, pauluium immutantes ' [681] proximitate et longin- 
quitate. Quippe si aqu» bumore^^ foecundffi sunt, veluti 

met cowahr, perinde ac mwa plmmbea rudii, ei mxmn* Ai mme ip^a pemientee 
ei mobilea in kane atqne iUam partem reguntur a veniie in mari aieri$ vehiti xari- 
gia^ nannikU varianiee in propinquiiate ei rem^tiwe. Nam n wni gmida lifnura 



ut tudiorU, Ood.— 6 Plumbi globui ei lapie tuapte vt, ife, Nimio placet mtnn- 
•cripti lectio: piiiiii6i robur vel laptM euopie nieUf i^c, Sicut Lucretias robar 
lerri, robnr sris dixit, pro ferro, sre. Sic lib. ix. p. 167. ' magno nisu ferro 
libr«to.' Et 166. ' telnm solo nisi violentia defixom/ id est, Impetn*. Sciopp. 
M Symb. Plumbi robur, Sic Breni. et Fnlvii liber. in Florent. et Leid. legi- 
tnr pliaii^i ro6tw: nnde Mercerus In Notis ad Nonium pag. 94. phmbi rodut 
facit. Sed priorem recte explicat Scioppins. Elmenh. Plumbi rodue. Ita 
legendum esse roonni dndum. Optimi quiqiie scripti libri prttferantro6iis, 
qood et in Florentinis et Leidensibns membranis esse testatnr Elmenlior- 
stins. Plumbi rodue etiam dixit Lucillius, ut ' saxeom rodns ' Accius. Qai 
oittni^t robur defeodont, inventis frugibus glande vesci digni. Mox recte li- 
bri, mtopte nisu, non euapie vi. Mercerus. Egregia Merceri est emendatio 
pro VttUato globuM ad Nonium p. 94. quo faciunt Codd. Fulv. Brem. et Har* 
lem. rQ^ar, quod etiam defendi posset loco Mart. Cap. p. 8. £d. Gr. ' liven* 
tis plumbi fusili robore.' Sed ibi quooue III. Heinsius legit rodere tom. iii. 
Th. Epist. p. 401. obi omoino enm viae. Sed inprimis rbnKfus confirmant 
Mss. iu quious robue nt Mercer. Cantabr. uterque, Leid. Voss. et Florent. 
sic habentes cum glossa interlineari pistiUum perpendicuU. At ro6iir ample&i 
snnt £lni. et Scriv. rodiM Floridns. Alibi mentem habait Bnrmann. dnm hic 
margini allevit rAom^iis. Vide ad Ovid. Amor. i. 8. et ad ii. Fast. 675. Oud. 
Et lapie, Fulv. et £dd. ante Vnlcan. vel. Id. Suapie vi. Rescribe ex Flor. 
Fnlv. £xcerpt. B«t. et Put. iuopte nitu. £lmenborstlu8. Voss. qooque Can- 
tabr. Harlem. cum Tbuan. Mercer. et £dd. £lmenh. &c. euopte nini. Vide 

Sdopp. snpra. In Bened. siiapteli. in reliquis tuapie vi, Vide ad Met. L ix. 
p. 642. a. Ceterum pessime in marg. Bas. pr. e conjectura ponitnr codiica ; 
nam caducm ad nubes referendnm. Oio/.— 7 £dd. ante Vulcan. ei iUuc. Id. — 
8 Cantabr. mutantet. Id,— Si aUquo humore/, Placet Ms. st aqua hamoref^ 

NOTiE 

1 PlKifiM rodas] Editiones qn»- tnm ptmnbi rodut, opfime profecCoi 

dani j)/MJn6t ^lofrics. Scioppio ma* 'Rodns, vel Raodus,' (inqaitFestos) 

gis placet Ms. lectio p2iiift6t ro6tir: ^significat reni rodem et imperfec- 

sicy inqutt» * robur ferri,' ' robur asris' tam, nam saxum qooque raudus ap- 

Lttcretias dixit pro ferro et sBre ; nec pellant poet8e,'&c. et infra : ' valgns 

ferrl solam, ant «ris, sed et * saxi quidem in osu babalt, non modo pro 

robar/ pro saxo dixit lib. i. vs. 860. sere imperfecto,' (hoc est, massm »- 

* Conveniebat enlm froges qooque ris, ut bic pro massa plnmbi,) 'jat 

tvpeminotas, Roborecamsaxifran- Lucilios, cum ait, Plombi paBiUooi, 

gontor, mittere signum Sangainis.' rodus, liuiqae mataxam: sed etiam 

Exemplar menm filnienhorstianam pro signato/ &c. 

babet eadem docta mana emenda- ^ Apue AioHore] Mi« Thaao« edifua 



DB DBO SOCRATIS LIBBR. 987 

ad ftetnm ' edaAdim, deorsam degrassaDtar. ^ ' Atqae ideo ' 
hamectiores bamilias meant, aqailo agmine/"" tractu seg- 
niore: ^ sudis vero'^ sablimior carsas, et tum lanamm vel* 
leribas ^ similes i^ntar^ cano agmine,^ volata pemiciore. 
Nonne audis, qaid saper tonitru ^ Lucretius facandissime 
disserat : ^ 

atput, deprimuntur ad ima, quan ad pariendum, Proptereaque nubee aquMtores 
diprimuniur it{feriu$f atra eatervaf leniiore eurw: at serenee aUius meant, ei tune 
mpeUuMtur similea plobia lantt, aeie eandidap eeleriore cm^eu, Annon auaeuUaB 
quid Lucreliu» dieputet ehquentiaaime de tonitruf Priroo qnidein cflBruleam ca- 



Sriopp. 10 Symb. Ms. liber : Si aqua kumorefn Vere. Wower. Brem. ai a. ku» 
mectof, Fulvii liber, j» aqua humore f. bene. Elmenh, Non mntavi, qnia ita 
in omnibns iibris nostrisy nisi quod in optimo Cojaciano, alia quo. Ainnt in 
Fulvii libro esse, aqua. Sed is auctoritatis minus certae. Si quid nintandun), 
scriberero aqueo; sed roelius nibil mutari. Moz ^ro degrauantur credo scri- 
bendom, d<|^araiifiir ; nt snpra, ^nunqiiam infrajuga graTats/ Merc. Re- 
Itqui Mss. aliquo. Oud. — 1 Harlem. velut. Inepte Bened. et Edd. ante Vnl- 
ean. fletum, Id.— 2 Florent. Voss. Bened. et Edd. Elm. Scriv. Flor. deoraue. 
Degrasaantur vero retinent M8S.et Edd. O. nisiquod in Elmenli. siidegreaaantur. 
Videtur Ap. ad proprietatem verbi respexisse; qna notaret, cuiu impetu et 
celeri graciu descendere, Korafiaipw, Andacissime certe Coutnr. et Florid. 
reposuere df^raiMiiiftir e conjectnra Merceri et alius viri docti, si non is ipse 
est Mercerus. cf. supra ad p. 678. £d. Flor. * sintque propria.' Burmann. 
conjecit decraaaantur, Oud. — S Edd» ante Vulcan. omnino. Id.^ Hoc tero 
Invitis omnibus libris ita rescribenduni : aquilo agmine, tractu aegniore^ non 
aquHonia agminey tractu aegniorea: e qno pessime Wowerius, AquUonia agmine 
factas Hgniorea, Quid enim ad plnviani Aquilo? At, aquUo agmine, id est 
nigro : ut apud Varronem : ' Atqne ^geiis flnctn qnam lavit ante aqoilo.' 
Indicant seqnentia, in quibns plnvite aqutlo agmini opponit nivis cannm ag- 
men. Merc, Egregia haec est emendatio Lipsii in marg. et Merceri, qoam 
bene in textnm recepere Coutur. et Florid. licet ctim editis Mss. constanter 
habeant agttiiaKis. jy^rf *aquilns' vide Festum et Noninm. Oud.— 5 Sic 
tacite Floridns edldit, e conjectnra Merceri, cnm antea et in Mss. sit aegnio- 
rea, a scilicet adhssit e seq. voce audia, Hinc tamen Wowerios sese non 
extricans interpolavit tacite aquUonia agmiue facta aegniorea. qnod est nihill. 
/d.— 6 Florent. Harlem. Edd. ante Vulcan. cum, Bas. pr. Coiiatem. Mox 
Bened. agojificr. Id. — 7 Rom. eavo a. male. EtmeiUt, Optime sic emenda- 
rnnt Jam oliin Ltps. et Vulc. consentientlbus Mss. O. pro edito antiqnitns 
£000. Contra ' cavam nnbem' abiit in canom de mnndo p, 727. £d. Ftor. 
Canae nubes sunt tennes, aquilis et nigris oppositse. Oud,S Super tonitrum, 
Vnlgo plerisque in edit. loniericifiit. Forte deerat, na<«ra, aut tale qoid ; nt 
•i legasy auper nalura tonitruum, Locns Lucretii est e lib. vi. Cotv, Roin. 

NOTiE 

humo^e, cus, snbniger, qni color est aqn». 

' Degruaaanturl Eadem maon cor- ' Aquilom agroen ' hic opponitnr ca- 

rectum in meo Elmeohorttiano ex- no agminiy qood mox seqoitnr. 

eniplari d^gnmnliir. « Sudia vero] Sudas nnbes suot oiu 

» AquOo agwdne'\ Sic procoidobio becnlae illn tennes qosB coelo sudo 

legeodom. Male ▼olgati omnes Aqui" Mrenoqne wpisiime coDspiciontor, 
Mff agwme* Aqoiloi eolor eat fos- 



968 APULfiii 

Principio tonHra "* quatiiintar ccerallEt coeli, 
Propterea quia ' concanrQHt soUime volantes 
iEtheread nnbes, contra pagnautibn' ventis/ 
Qaod si nabes sablime volitant» qoibos omnis ^ et exortos 
est terrenns/ et retro deflaxns^ in terraaest;^ qnid tan- 
dem censes ^ Dfiemonam corpora, qaas sont concretn matto 
tanto sabtiliori ? 7 Xon enim sant ' ex hac faecalenta nabe* 

loni coDcutitnr tODitm>Ideo qnod nobeictherea atte meuites Inter se con- 
corront, veniis ipsii ed?«rsantibn8. Quiod d in olte totoil ntiiet, 9«« enmcf 
kabent suam origwem ex terra, ae denao rekJnmiur im terram; ^id feilremo ex- 
utiwiaM eoTfora Deemioinum eaee^ qua eunt Umge minus deneata, eoqui tenuioraT 
nam NOR eant eouereta ex AigvMiedt nebula eordidaf et deMoa otfecmitdte^ quemad* 



et Aldns to m tnmm, Stew. tonitram, Eimenhorstins. CoIt. edidit AmtlniM, 
qnod conjecit Stewech. extatqne in Ms. Cantebr. At «iipcr hoc sensu non 
hal>et accusativnm. Qood si sit facile retineri posset touHruum: nan et hoe 
in singniari pro tomiiru occnrrit. Vide ad Met. lib. tiii. p. 620. b. Qoare 
retineo, quod Vnlc. et ceteri cum reliqnis Mss. danty tomibm, Ood. — 9 Mss. 
omnes propter aHa. Elmenhorstios. Certe e nostris Bened. et Voss. At 
Leid. fropter ooa. Pro cMcornoil Bas. pr. eo n e u m mi , Ood«^l Prafnviianti- 
bue ventie. Escerpt. Bat. propter nemiUm eeitf , inepte. Etmenh. Porro fmg- 
mauiUme veutie. Ita scripsi, qnia in manoscriptis, propiVHmilites. Delevi eti- 
am iisdem libris anctoribos tres alios Lncretii Tersus» qni nihii ad mentem 
Apuleii. Ex iisdem scripsi« 9106«« amait exortuM eti farrcMit, et retro de/tuxue 
ta terrae; qoomodo etiam editnm ab Elmenhorstio. Mere» Leid.prspler «oa- 
tibue uelie, Uarlem. Voss. pe^opmgnaniU^e vetie. Cantabr. cnm Mercer. j»rs* 
jni^anliMis : prave. Vide Lucret. lib. vi. p. 96. Sed acnte Mercems hinc 
emendafit penro pofn. Ceternm Edd. prim», nec non Scal. et Wow. addont 
8. seqnentes Lncretii Tersns, verum eos agnoscit nulins meornm codex, nec 
Merceri» qni bene notat, eos nihil facere ad mentem Apuleii. Oud,-^^ Sic 
recte Mss. com Vnlcan. et seqq. Ante ommieque «1« Id. — ft Ita qnoque Mss. 
O. ut edidenint Scai. Elm. &c. uisi quod rectins Caotabr. et Harlem. careant 
T^ eet, In Edd. reliquis ei termimie* Voss. el exertme et terr, Id.— 4 Har- 
lem. defluue, Bened. deftexu». Mde eamm additnr Edd. ante Vnlcan. /d.— 
6 Malim et hic delere r^ esf cnm Cantabr. Harlem. Voss. £dd. Merc. et 
Cont. /tf.— 6 Edd. ante Vnlcan. contra Mss. yalora cfoses. Id^ — 1 Comer, 
ma/lo mtaat et tamio eubt, Florent. et Leid. coocrete fRMlle loalo eubi, Brem. 
coacrela nmlto eubi, Elmenhorstins. Male addebant, cemcreta mmlio mume et 
tanto eubtUiora: ita enim editiones omnes ante Elmenhorstianam. Libri om- 
nes, mifllo lanlo: at diio optimi, saMilior : nt videatnr scripsisse, quee emai 
coner^tu mutio tamto eubtHiore, Mox, noa enim ex hac faeulenta nubeaUa^ libii 
omnes, ioducta voce sanl. Mercerus. Etiam Voss. et Cantabr. uterqne ca- 
rent mamts et: nt ediderunt Elmenh. Scriverinsqne. Srd tnm Auctor dicere 
debuit eubtUiuM, Recte nihilominus illi miaus et delevernnt, aiis cnmiaale 
aSsunt etism a Brem. et Harlem. laala Voss. Bened. Vide aa Met. lib. vii. 
p. 142. Pric. ' roulto tsnto plnribus :' et Ind. Pro nfiltliora !n Florent. ei 2. 
Mercer. ac Voss. e8ts«frltlior,nnde Merc. et Cont. edldere cennvla muHo tan' 
fe si(6filfore. Certe in Hariero. eubiiliori: sed nnde nullnm mlhi dnbium est, 

NOTJE 
• Primeipio iomiiruf ^pc.] Lncrelins lib. vi. M. 



OB D£0 80CRATIS LIBBR. 960 

cnla, tomida oaligine 9 conglobata, sicaCi ' nabinm genas * 
est; sed ez illo porissimo aeris liqaido et seteno demento 
coalita, eoqne ' nemini homianm ^ temere visibilia, nisi di* 
vinitos qpeciem sai offeranty^ qnod nnlla in illis teirena soti- 
ditas locom Inminis occnpaiit/ qnas nostris 7 ocalis * possit 
obsistere, qaa soliditate necessario ' offensa acies immore* 
tur;' sed fila corporam^i' possident rara, et [682] splendi- 
da, et tenaia, asqae adeo at radios omnis nostri taoris ' *> et 

modmm natura nufdum eil ; vemm eonfiata tx iUo eUmado alhit pw r iuimo , Jbddo^ 
ac ondo: tt propierea non faeile epectabUia enxpiam hamhd: «wt eMbeant emm 
tmajfinemJMmm dimno : quomam nnUa den»ita$ terrettrie in illis uturpaverit loemm 
lueiSy quee obttart queat notirit ocuUt^ in quam dentitaiem obtutut impingent tic- 
eettario tardetur; vermn habent format corporum rarat^ mieantet, et tubtUtt^ adeo 
ut et permi tint radUt totiut nottri vitut tua raritatt, et repereutiant eot tua fui- 



qnin exciderit wo%JUa, qnod ezplicnntes GloMatoret in margine scriptemnt 
tuimra: nnde •upra icrepeit yiiliira. ^FilDm* patsim dieitnr de liabitn cor- 
poreoy non secut ac ^textnm/ de qne snpra. Mox de his ipsis corporibns: 
* fila corpomm postident mra et tennia,' dec. nbi Tide, nee non comm« ad 
lilK IV. Met. p. 889. a* Salmas. ad Solin. p. 405. Legendos erso hic locnt 
sic eemereta wmlto tanto tubtUiortJUo. De * concretas' vide ad Met. 1. vi. p. 
4UI. a. Oud. — 8 Abest Cantabr. Harlem. Mercer. et Ed. Cout. /d. — 9 For- 
tassis scribendum,«iAaMiidacaNir. Colv. Conjecerat id jam Lipsius in mare. 
et extat in Var. Lect. Bnrm. Sed male. Densam et protuberantem nnbls 
caliginem notat. Sic * custodum tumor' pro densa corona Propert. lib. ii. 
eleg. 18. 70. nbi vide Comment. Oad.— 1 £d. Ald. «tcat. Bened. Cod. tint. 
Id. — ^9 Nubiumtenut. Magis piaceret, wubiumgenMt: quod etiam Upsio pro- 
batur. Coto. Nubiam gemuty et Fulvianus codex, nt ita de veritate hnjns lec- 
tionis mlnime sit dnbitandum. Seiopp. in Sffmb. Vulgata mlhi scriptura non 
dlsplicet. Brant, Bene emendavit Colv. cnm Upaio, probanttbns Mss. cunc- 
tis. OMd.— S Edd. ante Vulcan. eaque. 16,— A NulU Aom. Flor. nemmi k. El- 
menhorstios. Recte, atqne Ita restilnendnm anctoritate etiam Mss. Potean. 
Cantabr. ntriusque, Voss. Harlem. et Edd. Vulcan. qnem illnd in muUi mn- 
tantem temere secnti snnt posteriores editores, prseter Mercer. et Coutnr. 
Adi ad Met. lib. v. p. S96. b. * hominum nenio.' Ond.— 5 Ofert. Elmenh. / 
Cum Cantabr. et Voss. Oud, — 6 Cantabr. et Edd. vett. occiipaocril. Voss. 
oeeuparet. Id. — 7 Qui nottrit, Legendum cum Ms. put nottrit. Sciopp. in 
Symb. Scribe ex Ms. fiur. Wowcrins. Qui scil. locns. At Voss. cnm Fulv. 
qua: nti edidere Wow. Merc. Cout. et Flor. ut ad soliditatem referas ; sed 
ntromque eodem redit. Oud, — 8 Abest Ms. Bened. Harlem. inverso ordine 

oht, pott. Id. — Cantabr. ncco. Voss. ficcefsana. Edd. ante Vnlcan. nostra* 
Id. — 1 Brem. moria<iir. Elmenhorstlos. Var. Lect. Burm. inmoriatur. Wow. 
tiimoraretiir. Ond. — 2 Al. JiUa osrp.— 8 Alii, nottri orit, vel nottri vigorlt. 



SOTM 

p 8ed JUa eorpormm, 4«.] Qermana quadam de oris et vnltns ingenio, dc« 

>clio. * Filnm corporis' ett formoy qne totint corporit filo atqoe babitn, 

en lineamenta, ipsequo habitns cor- sciscltari.' 

oris. A. Oell. lib. i. cap. 9. * Mores « Osmif nosfri tuarit"] Intnitns, at- 

\tnratqne hominnm conjoctatioae pectot. Olostte bidori : Tnore, visv. 



090 APULBlf 

raritate transmittant/ et splendore ^ reyerberent, et sabtili- 
tate frostrentnr.^ Hinc est iila Minerra i Homerica,' qo» 
mediis coetibas Grainm cohibendo' Achilli intervenit Ver* 
snm 6r8Bcum/ ' si panlisper operiamini, Latine ennntiabo :* 
atque adeo liic sit' imprsBsentiamm. Minerva igitnr» nt 
dixi» Achilli moderando jussu Junonis advenit» 

Soli perspicua est,^ alionim nemo tuetnr. 
Hinc et illa Virgiliana Jutnma»'* quae mediis millibus^ 
auxiliabunda fratri conversatur/ 

Miscetque^ viris, neque' ceraitur ulli: 
prorsus qnod^ Plantinus miles^ super clypeo suo gloria- 
tur, 

^ofv, olf ue f M ejfitgiant wa iemdMe, Indi esf iUa Pat!a$ ajmd Homerum, qum 
atmtit tn mediu canventibuM Graeorum ad reprimendmn AcktUem» Efferam Itf • 
tine versum Gr<rciim, «i ejcpeetetit tantiUumf et certe hie esfo nunc, PaUag ergo 
intervemt ex mandaio Junonie^ a^coereendum AchiUem, ut dixiy Vitibilit eat ei 
Mli, nullns ex aliit ipsam aspicit/ Inde etiam e$t illa Jutuma apud VirgiUumj 
i/ua vermiuT tn medio muliarum miUium kominum ad ferendam opem fratri «w» 
£t se iniermiscet militibus, neque a qaoquam videiur, patiua fMM, unda 



ElmenliorRtius. Fnlv. or». alter Fnlv. uigoriM, Harlem. cruorif. Istdori 
Olosse : * Tuore/ ' Yisn.' ot notavit Elmenh. in Ind. ab antiquo ' tnor ' i. e. 
▼ideo : nt leg. e Mas. io Pesti v. « tnor ' et < obtutu.' Oud.—A Brem. et 
Leid. tranomuUaU. Eimenborstlus. It.em Harlem. Oad, — 5 Cantabr. noa 
babet copulam. /d.— 6 Voss. fruMtautur. Id.— 7 Sic Florent. Fulv. Vosa. 
Cantabr. Harlem, et Edd. Wow. Elm. &c. A ceteris exulat rh eet. Id. — 
8 £dd. ante Vnlcan. item Merc. Cout. et Harlem. Vo»s. Hom. Min. nt apod 
AuguBt. Kb* IX. c. 7. /d. — Edd. Ald. Junt. prave eokibendum, Id. — 1 Ilia- 
dos A. Ofy ^aufoniimi, rSov Jf tiXXMv olhu dparo, Cole. Elmenh. Th iUum e sno 
cod. addidit Volc. et dein Scal. ct Wow. sed abeU a Mss. Vldetnr anlem 
Orscnm versum addidi»se Apuleius. Oud. — 2 Brem. mmcwpaho. Elmenhors- 
tius. Harlcm. nunciaho. Ond. — 3 Voss. ideo. Harlem. fit. Id. — 4 Cantabr. 
a ee. Edd. ante Vulcan. dkt. Id. — 5 Brem. virginumaUa: niale. Rom. et 
Brem. matrona. Elmenhorstius. Edd. ante Vulcan. matrona. Oud. — ^6 Sic 
Mss. O. Edd. vett. ac Wower. addunt ta med» m. Id.-— 7 Bened. mitceturqua. 
Id.— 8 Sic Harleni. Voss. Florent. Edd. Merc. Cont. cum optimts Edd. Vlr- 
giliiy non nec. Id. — Rom. protinue. Lege cnm Lipsio, potiue quam Plautinua 

NOTiE 

^ Vereum Gracum] Hic est ex Iliad. sidet : hnnc illi Rex aetheris altus ho- 

A. 198. desumtns. Ot^ ^aufafiAn^f rinf 8* .norem Jnpiter erepta pro virginitate 

HKkuw o&ris bpvero. sacravit.' 

* Juiuma\ Danni Rntnlorum Regis ' Crarersator] Non semper invisib? 

filia, Tumi aoror, qnam Jupiter De* lis, sed nonminquam etiam ' Formas 

am fecit. De hae Virgil. Ub. xii. assimilataCamerti9'DOonnnqnam,<a 

^neid. ' Extemplo Torni sic est af- faciem conversa Metisci Aorige.' 

fnta sororem Diva (Juno) Deam, atag- <* ProreM quod PlauitinuM mtiM, #.] 

nis qnsB flomioibusqne sonoris Prae* Llpa. Elector. ii. cap. 81. legit p^f 



•»4 



DK DBO 80GRAT1S LIBBR. 



991 



PrasstringeDS ' ocoloraiii aciem Iiostibas. 
Ac ne ceteros ^ longios persequar, ex lioc ferme DaBmonam 
nomero [688] poette solent^'' liaadqaaqaam > procal a Yeti" 
late, osores et amatores qaorandam hominam Deos fingere, 
hos eveliere et secandare/ illos adversari et afiiigere : igitar 
et misereriy et indignari, et angi, etl»tari, omnemqne hamani 
tmimi faciem^ pati, ac simili^ motu cordis^ et salo mentis^ 
ad omnes ' cogitationam aestus flactaare. Qaaa omnes tar- 
belasqae 9 tempestatesqae procal a Deoram coelestiam tran^* 



«-» 



MUis PhmH ob mmm iciUum m faeiai^ RetnndoDS obtiitnm hoitibnt. Ei «« 
meeesu habeamfiuhu recetuen TeUqaM^foeia consueverunt ex kaefere wudiitmdme 
Dametnimf minime eontra veriiaiemf eommimisei Deoe inimieos^ ei amieoM qworwo' 
dam Aomtiiiifii: ho$ redderefeUeee ei exioUere; ilioe vero odio habere et defrimere^ 
Ergo et mieerieordia iangi^ et iraeei^ ei eolieiiari, et gaudere^ alfiM expertricune'' 
tae mniaiiones mentis hnmanief et Jaetari ad ommes agitationes eogitationum finiti» 
eommotione peetoris, atque astn animi. Quee omnes turba ae proeeUa ioiff 



Mtiff. Elect. II. c. 21. £/iiifiiA. Prorsus quod Mss. O. cnm Vulcan. et seqq. 
niai qiiod in Cantabr. et Hirlem. sitprorjiisfif^: in Var. Lect. Bnrro. proltniif 
quod, £dd. priores protinusque. Potius quam quodj iiti conjecit Florid. certe 
eriffit lensns. Oiid. — 1 Al. perstringens. — 2 Var. Lect. Bnrm. Edd. ante 
Votcan. ciifu;<o«. Pro persequar Bened. persequUur, Oud.— S Abest quaquam 
ab Edd. ante Volcan. /d. Haiid proeulf ife* Haud proeul a veritate, osores 
et amatores quorundam hominum Deosftngere: hos prosperare et evehere^ Ulos oon- 
^it adversari et affiigere, Sic li»c oronia eroendatissima sont ex D. Augnstini 
ejttsdem lib. ix. c. S. nbi sic oninino legnntnr. Vnlgo sensn niilio : Haud 
proeui a veritatOf eensores causa et amaiores quorundam hominum Deosfingere, et 
tueri iUos, interdum adversari et affligere. Colvins. Osores recte Mss. et CoW. 
cnm seqq. Ante eensores eausa. Ond. Vld. Not. Var.— 4 Voss. faciam, 
Ond.—fi Omnibiis libris nostris deest ae. Mercerus. Item Mss. Cantabr. 
Voss» Harlem. Edd. Merc. Cout. Ond.— 6 Vnlc. cod. pro var. lect. eorporis: 
male. /d.— 7 Vitiose £d. Scal. solamentis. Vidc ad Met. lib. iv. p. 2S7. Id. 
—S In D. Angnst. c. S. 6. et 7. per omnes. Colvius.— Turhela. Sic Flor. et 
Aldns. Leid. et Rom. turbeUa. Brem. et Bas. 2. turbula. Angust. de Civit. 
Dei lib. ix. c. 8. Elmenh. Libri nostri magno coofiensu turbula, qnod re- 
stittttnm a Vulcanio e libro suo non debuernnt mtttare editores seqaentes. 

NOTiE 



quam Plautinus nules, ifc. ego scriptnni 
existimo potius quam quod Plautinus 
milestifc. nt sit sensns, Jutnrnam, fra- 
tri in prftliis aozilianiem, ideo po« 
tfns a ceteris conspici non potoisse, 
qnod eornm visnm tennitate sna fo- 
geret, quam qnod ipsis ocolomm aci- 
em praestringeret nimio splendore, 
qnalem clypeo sno conciliari prscipit 
apnd Plaotnm Miles glorlosus. Hunc 



sensnm, qnia mihi verisimillirotis vi- 
sus est, in Interpretatione expressi. 

^ Ex hoe ferme Damenum numero 
poeia sotentf ^c.] Lociis hic a Dlvo 
Angnstino citatnr lib. ix. De Civi- 
tate Dei. 

« Ofores et amatores, ifc. evehere et 
eecundare [hosprosperare et evehere, 4^.] 
Eadem babet Plato In Epinomide. 



SB8 APULEII 

qoillitate exnlant.* Cancti onim coelites» semper eodem fita- 
tn mentifl, aDtema aBquabilitate potiantiur, qaia nnnqaam illis^ 
nec ad dolorem versas,' nec ad volnptatem finibas sais pel- 
Utary nec qooqaam ^ a saa perpetaa secta ^ ad qoempiam 
subitom babitom dimovetor,^ nec alterios vi ; nam nibil est 
Deo potentins:^ neqoe snapte sponte; ?' nam nibil est 
Deo perfectios. Porro aotem qai potest videri perfectos * 
foisse, qai a priore stato ad alium rectiorem statom 9 ml- 
grat T ' com praesertim nemo sponte capessat ^ nova^ nisi 

rtmUm mud « ^pAiU IhomKm Cdtittiiwnaiu Nam «imet CaHnitf, ^BqmHMt ftr- 
peitia, frwmiwr temper iadem temperie miimij fwi iUu mmoium dimtiveim ex eme 
mMMif mefmpd deienmf «OfM ad vo iupia t e m: urn «Us re dietrmkkwr aemi eHermt 
ageadi raUememi fnomeu repenikmm kabUmdimemj meque mieiemtia aliemi, fmc «»- 
Aal eet mUidimi Dee: meqmemitroneQ motii: niliiiemim eetperfeetim Dee. Cetenm^ 
qmMmode iile poteet exietimtari/mem peifeetue^ ^irf trameit a priere tttatu ad olmm 
etmtam meUwvm? prmeertim ^nomm maUme altra mmptmiUmr mava^ miei ilie igai 



Mere, Tmrbdetqae. Sic Bened. M». et Aaffutt. Edd. Ald. JnDt. TarifeHtB eom 
Leid. Edd. plersque. Turbala Florent. Vott« Brem. Cantabr. Pntean. Hir- 
lem. Mercer. et Edd. Vnlc. Scol- Mere. Cout. Vide de hftc confnsione lod. 
Not« rirrbtf prave Wower. Oiid.— 1 Edd. Jnnt. Ald. ecvflaiif. Id.-— 2 Qa^ 
nmnq. ill, lidem libri recte» qmi nimfaam Viia: referturenlm ad statnm men* 
tit. Afrrc. Cantabr. qnoque, Vost. et Harlem. cnra £dd. Merc. Cont. qmi* 
Mt. Volc. qaia. Recte. Oud. — S Libri, nee ad dolorem ueme: e qno feci rcrtat, 
nt in Elmenhorttiana Editione. ilferc. Ita recte Scal. cnm Edd. £lm. ct 
teqq. nt babent Mtt. vel «tHt. A prioribnt, nt et Wower. Ed. male abett 
«fmit. Pattlm od et etrtiit tic jnngi docent Lexlca. Owi. — 4 Sic Mtt. eC 
Edd. Vnlc ac teqq. fiia^iiam Bened. In Edd. primit nee emim mciM tUa. Id. 
— 6 Cantabr. Vost. Ed. Junt. demooetur. Id. — Poteniiuef tfc. Deo. Detnnt 
Bened. Id. — 7 Exc. Bat. ema natura. Elmenhorttini. Scribendom nequ€ euapte 
cnm Florent. Vou. Cantabr. Harlem. aliitqne, Edd. Elm. Sce. In reliqnit 
fiM. Dein pro tpoiile in Mti. Thnan. ct dnobnt a Llndenbrogio collatit ett 
notnni, nt tupra p. 669. Ed. Flor. nbl vide. Prave Ed. Cont. twi eponle. Ce* 
temm male rk nam nikil eet Deo perfectiue ponnntnr in Edd. Vnlcanio prlo- 
rlbnt ante neque euapte. Itidem omittuntnr in illit r& nom et eet, Ond. — 8 Flor. 
perfeetiue. Elmenhorttint. Qui poteet v. peifeetue f. qmi. Sic mrtnt Vnlc. et 
reliqoi prteter Wower. qui tacite dedit peifeetiue: ut extat in Florent. Can- 
tabr. Vott. Vnlc. et Harlera. Damno Latinitttii, niii pro qui legat quod cnm 
Harlem. Mire eiaratur in Edd. vett. quid p. v. imperfeetiui f. qwam tt ont. 
Ond.— 9 Ed. Vnlc. eiaiim. Id.— l Migrarit. Flor. mtgroe. Elroenhorttins^ 
Migrat e^t qnoqne in alio a Lindenbr. collato, utroqne Cantabr. Vott. Har- 
lem. et Edd. Elm. Scriv. Merc. Coot. Flor. Ali« migrarit. Oud. — 2 T^ epaatm 
adjlciont Memb. Flor. et Brem. Blmtnk, Exnlat qwnlt ab Edd. Vulc. Scal 

NOT« 

» 

r ii tiM pirpetua eeeta\ Hoc loco dnm regnnt. 

' tecta Deoram ' nihil aliud ette vide- * Smapte tponlt] Mt. TbnaB. tno^ 

tnr, qnam conttant ac firma tententia» nolvra, qood In idem rectdit. 
qua ret humanaa totnmqne adeo mnn- 



PB DBO SOCRATIS LIBBR. 098 

qnem poenitott prloram. Non enim potest ' sabseqni illa 
mntata ^ ratio, sine pmcedentiam infinnatione. Qaaprop- 
ter debet Deusnallam perpeti Tel odii^ vel amoris* tempo* 
ralem perfonctionem ; et idcireo nec indignatione, nec mi- 
sericordia ^ contingi, nallo angore contrabi/ nalla alacritate 
gestire; sed ab omnibas animi [684] passionibas' liber, 
nec dolere^ anqnam, nec aliqaando' laetari,** nec aliqaid 
repentinam velle * Tel nolle. Sed et haec cancta, et id ' 
genaB cetera, Dnmonam mediocritati ^ rite congraant^ 
Sunt enim inter nos ^ ac Deos, at loco regionis/ ita ingenio 

faUidwirU mkkrwra, Ne^0immitUiiu»Ukm»du»0g€mdip§i€MmiM$d£r9fmid 
priorairritaJUait* Itaqae^^mUtui Dimwlkmmuiiagaiiimp^rakmAmetii^ 
mU a]^hdatifmUf amt afmiu»: ai^ idea u»^ t^fkuaar ira^ mtqaa cmmaiBarOf 
li0M, nequ» aMgaiw idla «oJJcaMtM, Mftie exaUai «Ua hikriiai»; varma «steliif 
ab umiaarai» tff»»tilm» meuti»^ uaqu» mem^eat mnfumm^ uaqu» umquam gmadaai^ uee 
veUi aai utUi qaiequam aoHtaMeuau At iUa •■niia, et aUa ^Mmuadi, betie conM- 
tiiiiiil medim peifectiaai Dmmmmaiu Nam UU tam »umt uiedii imier ua» et Deo» 



^^m»^^^^^^^^ 



Wow. contrm Mm. Capemai deeit Bened. OiMf. — S Gantabr. Harlem. Vosi. 
Bd. Merc. patt^ enim, Id.— 4 Var. Lect. Barin. Edd. ante Viilcan. midalio. 
Vosf. iniilarafio. Id. — 5 ydema, Editione8,vcloperM: at librl Bcripti con- 
•tanter, opts: e cjno procn! dtinio faciendnm, odil. Dlxerat damonefi osores 
et amatores bominum, et fnde conclnsemt omnibos etiam aliis pasaionibns 
obnoxios. Contra nnnc Deos ait odii et amorls espertes : et inde infert 
etiam alKs passionibns solntos ac liberos. Mere, Mss. FofY. Thnan. Voss. 
Cantabr. nterqne, Merc. oranes op», quod reposnere Merc. Cont. et Florid. 
Rectius qoam operi», nt bene monnlt Florid. Sed cnm Mercero et Lipsio 
melios pnto scribi odH, nt respiciat prsecedentia, ' osores et amatores, ac 
•eqq. ' indignatione et mlsericordia.' Oiid. — 6 Male Edd. ante Vulcan. ira^ 
n anod corrnptnm est e more scrlbendl mia, nt est in Harlem. Id. — 7 Be- 
neo. trdki, Id. — 6 T^ onimi non est In Flor. Etmemh, Hinc nncis inclnsere 
Efan. Scriv. anfMi Bened. InTerso ordine pae», amnni Edd. Vnlcanio priores. 
OHd.— 9 Nee dtdere, i^e, repeniimmm, Desnnt in Bened. do/ore Cantabr. /d. — 
1 Harlem. alU, Id. — ^9 Bened. v«l wUf. Id.— 9 Edd. anteVolcan. vi hoc, Can- 
tabr. Nterqne et hoc, Voss. «f et hic, Id. — 4 Cantabr. medicritati. Id. — 6 Brem. 
aauveniamt, Elmenhorstitis. Vide ad Met. lib. i. p. 75. b. Prima vox abest 
Cantabr. et Edd. ante Vulcan. Oiid.~6 Edd. ante Vnlcan. et Wowerii 
Uier homine»: sed contra Mss. /d. — 7 Harlem. et Deo», Voss* J>€0. Bened. 

NOT^ 

• Fe< odii [optrif J «tl amimri»] Ma. ^ Nee deiere umquamf uee aUquamdo 

Tlmanni vel opi», vel amori», melins : ketari] Plato in Epinomide ait simi- 

hoc est, neqne ad opem ferendam liter, ' Denm, qni divinam sortem per- 

prs misericordia, neqne ad amandnm fecte possidet, a doloribos, Tolopta- 

ftrri. Deos enim vnlt hie esse pror- tibosqne libemm esse, et sapientia 

sns ianikts, non antem omnia operis cofj^itioneqne penitns frni.' 
cxpertes. 

Delph.et Yar. Cia». Apul. S R 



994 APULEII 

mentis intarsiti» habentes commanem cam Saperis immoTta* 
litatem, cam Inferis passionem. Nam, proinde at nos/ 
pati possant omnia animoram' placamenta velincitamenta: 
at et ira incitentar/ et misericordia^ flectantar» etdonis^ 
invitentar/ et precibns leniantar, et contameliis exasperen- 
tar/ et honoribas malceantar/ aliisqae omnibas ad similem 
nobis modam varientar.7 Qaippe, at fine comprehendam,' ^ 
Dsemones snnt genere animalia, ingenio rationabilia/ animo 
passiva, corpore aeria> tempore astema. Ex his qninqae, 

indcte oiitm», quam tUu muf kabUatwmM: habentea immofiMaiem cQmwmnem emm 
Ihitf ei affetinM eoaummee cmn komimbuB. Paeeunt enim, quemadmodum ei «of , 
eentire ornnee mitiftttione§ et irritationee onimorum: ita ut etimulentur iraf tndi- 
nentur eommiatraHome^ ilUcianiur muueribui^ demuiceantur eupplieationibu»^ ineen- 
daniur contumetiie, deliniantur honoribu», et mutentur omnibuB aiU» rebue, eodem 
jtaeto qno noe mutamur, Nam, ui compiectar deftmtume eorum naiuram : D^mo' 
nee euni ex genere euo animaiiaf menie raiionabuia, obnoxia afecHbu» airimt, aeria 
quanium ad eorpu»f ei perpeiua q^umtum od duratwmwi. Ex ki» foxnqee 



'»^^^i#i»»i»» 



iii loco. Cantabr. Valc. Vou. retiftoiitf. Id.— 8 SIc prster Vou. Mas. O. 
et Edd. Scal. Eloi. &c. In reliqiiU perinde: sed vide ad Met. lib. v. p. S4S. 
a. 'proinde ut merebantor.' /d.— 9 Sic Cantabr. Harlem. et Edd. Vett. 
quod nescio cnr e sno Vulc. et seqoentes ex aliis, in qnibus Voss. mntartnt 
in antiiiamm. Mox ' animo passiva.' Id, — 1 Et ira ineitaniur, Sic j^nidem 
babent Mss. pleriqne, et edidere Valc. Scal. Wow. com seqq, in IndicatiTo. 
At Edd. vett. at tii tra inciieniurf ifc, Sed Florent. cnm Elm. et seqq. ui tra 
inciientur. Voss. et ira ineiteniur, et sic porro. Optime Cantabr. nterqoe ui 
ei ira ineitentur, ifc, nisi quod Bened. vitiose niieniur, Id. — 2 In wdeer, Edd. 
▼ett. sed invttis Mss. alioqnin non damnarem. Id, — S Hic et in seqq. obiqae 
et ejecere Elmenh. &c male et contra Anctoris fft/poffiw, Ausns est uoc 
£lmenh.qaia primohoe loco et abest a Florent. Sed in ceterisexempliscom- 
paret, nt in omnibus Mss. /d. — 4 Mannscriptns Fulvii doni» mutaniur: male. 
Aruobius lib. i. * Deos tbnre invitatis incenso.' Ad quem locnm vide qiiae 
notavi. £/in«iiA. Var. Lect. Burm.ma^aiitir: sed taettoitvr recte defendit 
Elmenh. Oiid. — 6 Et conlum, exaep, Exulant ab Harlem. et Vulc. /d. — 
6 Florent. mukerentur, ld.—7 Edd. Vnlc. Scal. Wow. Merc. Cout. earunil. 
Vernm Mss. O. babent vel eartaiiiiir vel varientur: nisi qood solus Voss. det 
varient, Sed *• variare ' Noster non adbibet neatraliter, sed active, nt iaitio 
hoiuft libri * speciem variat.' Lib. ii. Met. p. 45. Pric. ' variat aspectunT.* 
' Variari' passive, frequcnter. /d.— S Qoasi dicas ti< tandem a&soleam. Ha* 
bent anteni sic Mss. tantum non omnes cum Edd. Vulc et seqq. Qnaero 
tamen exemplnm, ubi ftne ita ponator. Hinc Floridos interpretatos eat 
< definitione :' absurde. In Florent. cod. exaratnr ui in fine, Sed llinan. et 
Voss. cnm Edd. priscis /nem; qood nescio an non prcstet» aive ui fii 



NOT.C 

* Utfine con^ekendam] Ms. Th. ut in Timaeoy et Aogastinumt De Civi- 

finem comprehendam. tate Dei lib. Yiii. cap. 16. et lib, tJU 

^ Damane» »uni genere ammalia^ tiu cap. 8. 
genio rationabHia^ ifc.] Vide Platooem 



DB DBO S0CRATI8 LIBBR. 995 

qoao commemoravi, tria a principio' eadem nobiscam^* 
qaartam propriam/ postremam * commane cam Diis im- 
mortalibas habent; sed differant ab his passione. Qaas 
propterea passiva non absarde, at arbitror, nominavi, qaod 
sant' iisdem, qnibos nos, pertarbationibas mentis^ ob* 
noxii. Unde etiam ^ rcligionam diversis observationibas, 
et sacrorpm variis sappliciis fides impertienda^ est. Et 
sant nonnalli 7 ^ ex hoc Divorum " nameroj qai noctarnis vel 
diamis, promtis vel [685] occaltis^' < IsBtioribas vel tristio- 



qmi reeemtit, treBprtnug mmi iprit co mm mm ea nobUcMm, quaria esi eormm peettUa» 
rif, uUima eet eie eommmus ema Dttt immoriaUbue: verum diacrepant ab iiUe^ fuod 
obnoxU eint affeetUme- Atque ideo non inepte^ ut puto, appettdvi eoe Damanu patm 
eiooe, quouiam patent iitdem agUatioHibui amnd ae moe, Quam ob cauaam credeu' 
dum eet etiam varUe rUibua reiigionumf et ditereie propitiationibue eacriflciorum, 
Et eunt quidam ex koc numero Deorum, qui delectentur victimie aui carimoniie aui 
obeervationibue, noetumie aui diumie, apertie aut abeeonditie, hUarioribue otd 



^»0t^^^i^^^^^>^^ 



piam. Id Bened. est aprehendam. Id.— 9 Male Edd. Ald. Jant. cvent rtf 
o. Salloat. B. Jog. c. 30. ' A prjDcipio acerrinie impognaverat/ Id, — 1 £a- 
dem qua nobieeum. Sic edidere Merc. Coat. et Florid. qoam ego coostroc- 
tionem non capio, licet sic e^itet in Florent. At Mm. Caotabr. oterqoe Har- 
lem. Vou. eademq^e nobiecum* Sed ita etiam que alHindare videtor, oti non 
comparet in Ms. Valc. aliisqoey nec Edd. prioHbni. Tria habent eadem 
eommunia sc. nobiscom, vel eadem nobiicum, Nam hoc rectom esse pro eadem 
mobie ▼idimos ad Hirt B. Afric. c. 83. Aogost. habet '<rta priora UUe eeee no- 
biecum eommmua, Id. — 2 Bened. quintum, Id. — 8 Cantabr. ^Hia eint, Har- 
lem. com Edd. ante Volcan. quia euni, Voss. et Edd. Merc. Coot. ^iiod eunt. 
Bene. In aliit gHod mni, Id.— 4 Pfrfiir6aftoiit6tit meitlts. Abett oltima tox 
ab Ms. Cantabr. et Edd. ante Volcan. Sed idem codex habet turbonibue, 
At Noster com reliqois inclinat <iir6o, titu. Eleganter tamen dictom foret 
ft(r6tiit6tts mentie. Met. lib. x. ' mentis nobilo torbine correpta :' et simili 
fere modo ? ox * tnrbinibos ' corrnpta Met. lib. ii. p. 30. Pric. Merc. et 
Cont. dederont etiam twbaHonibua, Id.— 6 Sic Florent. Voss. Harlem. Be- 
ned. Edd. Elm. Scriv, Merc. Coot. Flor. In aliis toidf et, Id. — Fortassis 
emendandom, impetrienda, Vide Festam. Wower, Scaliger F. inqtetrienda, 
recte. Cic. de Divinat. lib. i. fol. 181. * Ut nonc extis» sic tom avibos mag- 
nm res Impetriri solebant.' Festos ' impetritom.' Elmenh, Var. Lect. 
Burm. qooqoe impetrienda, Vide et Fabri Thes. v. * impetrare.' Non ego 
accedo. Edd. Ald. Jont. Scriv. titparltfnda : nt alibi. Vide ad Met. lib. i. 

K. 16. b. Oiid. — 7 Sic reete Merc. e sois, Coot. et Florid. e Ms. Thoan. qoi- 
os accedit Harlem. Volgo clsi nmmulH eunt: qood locom habere neqoit. 
Voss. elst noNMii/dit. Id.— 8 Cantabr. dioertomm. Id.— Folvianos pompie. 

NOT^ 

« QtMrltim proprium'] Nempe, qnod ve/occti/ltt, 4«.] Virgil. lib. Ti. iEneid. 

•iDt corpora aerea. * ipse atri velleris agnam JEneas matrl 

t Ei t. n, [Etei nonmilli ttml] Mt. Enmenidomf magnaeqoe sorori Ense 

Thaan. flmmlaoitmiiit: melins. ferlt, sterilemqne tibi, Proterptnay 

f Qai nodnrMit vel diumii, promiie vaecam. Tom Stygto Regi noctur* 



996 APULEfl 

ribas* hostus,*" vel cserimoniis, vel ritibiis gandeant: * utl 
.aJgyptia nuinina' fenne plangoribas/ Gnsca pleramqa© 
choreis, barbara antcm ♦ strepitn cymbalistamm et tympa- 
nistarum * et choraularam** Itidem pro r^onibas et oe- 
tera f in sacris differunt longa varietate : pomparam agmi- 
na,' mysteriorum^ silentia,*' sacerdotum officia, sacrifican- 

mixgHonhuB: wtatt Dit J^Mt fert deUaaMmr planetUm», GnBci ut pternui» 
$altaiio»ihu9, Barhari vero M<mUu quem edunt cymbalieta «I tympaiasta et tUnei- 
Mi. SimiUieretaUadim^rtpantmagMdivereUaiekieaerU.teeMudmmfmimU^ 
puia turba pomparumj arcaua myf tfrioriMi, mipita eacerdoiumf obteqiUM menjicaa' 



»^^i»^^»^<^»*^ 



Bas. pr. Colv. et oec. Id.— l Voi». et triet. Id.— a GawdeoMt, Ed^ ante 
Valcan. gaudent. Id.— S Lege cam Bremensi ^gyvtiaea mtmma. Maiuni. 
Tyr. diss. 88. vc^ Zk iJyvwrloa laorttdaw pkv *x« '»'* ^*» '^^' *" hai^^. 
Etmeuh. VitioJie Edd. ai»te Col?. iB^. ilfta<nw. Beoed. ift. immrro. ^EjpfP- 
tiaea quod est in Brem. et probavit ElmeDh. edidlt Florid, sed Met lib. ii. 
« JEffvptins propbeta.' Ceterom de tii vlde Spanhem. ad Callim. p. SSS. 
Oiid.--4 Harlem. Vo8«. aai. Id.— 5 Et tympanietarum. Hme delet Ms. Brem. 
Elmenh,^6 Brem. choraulearum. ElmeDhorstint. Vosi. cwraaJanm». Har- 
lem. Mr...sed vide ad Met. lib. viii. p. 171. Pric. Oiid.— T Ei eetera. De- 
snnt Edd. ante Vnlcan. W.— 8 Flor. longe e. Elmeohorstins. Item Cantabr. 
nterqne et Edd. ante Vulcan. Male autem eedem jnngnnt varietate pomp. 
agm. AU« minas recte post pomfanaii distingttant. Oiid.^9 Prave Cantabr. 

NOTiE 

nas inchoat aras/ &c. NosterUb. i. laissecapnti Te propternnllostel- 

Metamorphos. * devotionibus sepnl- lus tna postnlat imbres, Arida nec 

cralibus in scrobem procnratls :' ad plnvio snpplicat herba JovL Te ca* 

qaem locom vide qntt observavimns. nit| atque sunm pnbes miratinr Osirim 

DU Snperi sacrificiis diarnls gaude- Barbara, Menphiten plangere docta 

bant in propatalo factis, ssepeqne ex bovem.' Apud Esechielem Prophe- 

albis pecortbus. tam : Phcenissse mnlieres sedebant 

^ LtetiorUme vel trieiieribu» hestiie^ plangentes Thamns,' qnl est Adonis, 

D. Augnstbiasy de Civitate Dei, lib. ideniqoe Osiris, ^ Baecliusy at videre 

ii.cap. 11. * Labeo, qnem hojnsmodi est apnd LU. Gyraldnm: et Adonia 

reram peritissimam prcdicaoty nu« anniversaria ejus festa menae Jnnio 

mina bona a naminibas malis ista celebrari laetu mnlieriim solita : an* 

etlam cnltiis diversitate distingnlt : de Orphens, in Hymtio, ab honore la- 

nt malos Dees propitiari csedibns et crymarnm qni illi impendebatnr, S«- 

tristioribns snppUcationlbns asserat, Kfm&rifiop enm nnncapat. Maximas 

bonosantemobseqttlislstisatqnejn- Tyrius Dissertat. 58. wapiL tk Aiyinr' 

cundis : qnalla sunt, ut ipse ait, ladi, Wo«t UrvnpioM pukp Ix** '■'^ ^^ rifiifs nX 

convivia, lectistemia.' Vide LU.Gy- Uutpiw. ' Apod ^gypiios vero tan- 

ralduro, de Diis, Syntagmate 17. tnm colitnr nnmen, qnantom fletnr.' 

< MgypOa [JEgfptiaea'] wuminaferme ^ Pomparum agnanot myeterianm «• 

fiangoribu»'] Tibullns Ub. ii. Eleg. 7. lentia^ i^c.'] Vid. lib. nltimnm de Asi- 

' NUe pater, quanam possnm te dice- no, nbl pompam et sacra Isidts fitfe 

re causa, Ant qnlbns in terrii occo* describit. 



OB DBO 80CRAT1S LIBBR. 



907 



tbim obseqaia : item Deoriim effigies et [686] exuviae/ > 
templonim religiones et regiones/ "" hostianim cruores et 
colores.' ^ Qaas omnia pro cnjasque more loci ^ solennia 
et rata SQnt, at plerumqae somniis ^ et vaticinationibus ^ et 

tium: praterea nnuUacra ae reUquia Deorum, reUgume» et Htue delubrorumy va- 
rietat eanguinis et colorie in vtdtmu. Qua wnverea utHate et riie facta sunt, H 
JlaMtJuxta eontueimdmim eingukrum regumum^ quemadmodum cagnovimMt potue^ 



^^^^^^^^^*^^ 



et Edd. ante Vulc. miaAe^rvnm. Id.— 1 Al. eximia, Vid. Not. Var.— 2 Recte 
hane vocein indiicttnt membrante Flor. et Leid. EUnenk, Colv. cnm £d. 
Bai. non babet reUgionee, Utramque ▼ocem servaot Volc. et teqq. At mihl 
hic friget tox regionee, Sensus enim foret : regionei Tariant pro regionibni 
et cnjiisqne more loci : qnare malim timpliciter cnm Mm. rlorent. Voss. 
Leid. Harleni. Vulc. Cantabr. ntroqne et Edd. primis, ium Ald. et Jnnt. 
templorum reUgiones, Nihil tamen definlo. Uneis Inclnsere Elm. et Scriv. 
r& et regionet, Ond. Vid. Not. inf.— S Beoed. eatoret, Ond.— 4 Edd. ante 
Vnlcan. carent hac Toce. Id, — 5 In tomnnt, Abest t^ in a Flor. et Brem. 
Vlde Notas ad Minntinm pag. 4S« Elmenh, Carent qnoqne Msi. Harlem. 
Bened. et Edd. ante Volcan. Ond.— 6 Cantabr. iiaiiciiioi^iis. Harlem. votio- 

VOTJE 



* Deorumefigietetexwnaf] EznviaB 
Deorom snnt sacra symbola, donaria* 
ant etiam spolia Diis dicata. Noster 
Ub. XI. Metamorphos. ' potentissi« 
momm Denift prKfercbant inaigiies' 
eznvias.' Et snb finem ejnsdem li- * 
bri : * si tecum nnnc saltem repnta- 
verii exavias Dea», qoas in provincia 
siinsisfi» in eodem fano deposttas pcr- 
severare.' 

" Et regionet"] Male hane voeem 
Elmenhoratins delendam censet, fa- 
veotibns licet Florent. et Leidensibus 
nembranis. Obscrva orationem bi- 
nto aemper nembris procedentem : 
* Deomm effigies et exnvia», templo- 
rnm religlones et regiones, bostia- 
nim craorea et colores.' Et certe 
merito dixit Apol. reUgionet et regio» 
net: nt enim variis ritibus et caerimo- 
nils Dii colebantory ita et variis in 
lods regionibnsqne sna templa habe« 
bant. Nam qai Paci, qnl PndlcltiaB, 
qal bonls artibns praeessent Dll, eos 
Sntra nMEnia coUocandos Veteres pn- 
tavernnt : qui vero Vdnptatibns, 
rizisi incendiis, nt VenuS| Mars, Vnl- 



canns, eos excludere ex nrbibns so- 
lebxnt. Vestam antem, Jovem, et 
Minervam, qni Dii tntores snnt nr- 
biiim, io ipaarnm et arcinm medio 
collocabant: Neptnnnm ad maria 
littns. £scalapinm Romani io insnla 
Tiberlna reposnernnt» qnod aegroti 
maxime aqna indigeant : allbi tameo 
extra arbem templa haboit, qnod ibi 
aer sit salabrior. Vitraviiis, lib. ii 
cap. 9. ' Natnralis aatera decor sic 
erit, si primum omnibns templis sa- 
laberriroiB reglones, aqaarumqae fon- 
tes in his locis idonei eUgentur, in 
qaibus fana ceostitaaotor ; deinde 
maxime Acalapio, SaloU, et eoram 
Deorara, qaoram plurimi medicinis 
aegri cnrarl videntnr : cnm enim ex 
pestUeoti io salobrem locnm corpora 
sgra translata fuerint, et e fontibos 
aalobribns aqnaram nsns snbminis- 
trabnntur, celerins convalescent : ita 
efficietnr nti ex natnra loci mi^ores 
auctasqne cnm dignitate Divinitas 
excipiat opioiooes/ 

n Et cohret] VirgU. * Nlgram hye- 
mi peendem, Zephyrto feliclbDs al- 



998 APULBII 

oracalis comperimas saepeDamero indignata nnmina^ si 
qaid f in sacris socordia vel saperbia negligatar : ® cajos 
generis mihi exempla affatim sappetant; s^ adeo cele- 
brata et freqaentata * sant, ut nemo ea commemorare ador- 
tas sit| qain malto plara omiserit, qaamrecensaerit. Idcir- 
co sapersedebo 9 imprsesentiaram in his rebas ' orationem 
occapare: qa»* si non apad omnes certam fidem,' at 
certe ^ penes canctos notitiam promiscaam possident.^ Id 
potias ^ praestiterit Latine dissertare,^ yarias species das* 
monnm* [687] a philosophis' peihiberi, qao* liquidias et 
plenias de prassagio Socratis/ deqae ejas amico namine ' 

fTaUrmUtaiwr neghgenHaf vel eonUmtu in eorum eacri» : eujutmodi exempla hibto 
aai multa: verum ita decantaia ae permdgata eunt^ut nuUua aggreoeuo /uerii ea 
reeeneere^ ^ui non prtetermi§erit Umge pturOf quam commemaTanerii. Ea de owm 
ion deiiiMiii iiiJiim^e him terha <ii kae re§: ^uibut ei non prorauM umeerei ereduat ; 
mhilo minu M oane omneopateim eat eogmfoeuni, Meliut erii hoe ditpuiare Laiine; 
oeilieet reeenteri a Philooop hit dioeroa genera Denaemum^ ui ekanut et eopieeiuo 
quidJuerU prtnmtio Soeraiitf et /amiUarit ^ut Iktmon, Awma enim 



mmtithue. Vim. vatieinaemibut, Id.— 7 Beii«d. 911ML Id. — 8 InTerso ordine 
£dd. priinsy Viilc. Wow. In Jont. Ald. /r^tueniia, Ei abett Herlem. Jd.-^ 
9 Edd. ante Vnlcan. reaideho, Id.— 1 Th in ndjecl ex Florentino. Ehmenh, 
Rectc. contentiont Leid. Cantabr. nteraney Harlem. omnetqne Edd. prvter 
Vnlc. Scal. Wow. Pasiiim * occnpari in aliqna re ' occnrrit. Oud, — S Sic 
Mm. freii a Lindenbrogio eontalti, et Harlem. Vott. Merc. cum Bened. 
Eddqiie Elm. &c. In reliqnit ^vod. Id. — S Certam fidem, Delet Bremen- 
•it. ^menh, Bened. eunetam, Ond.~4 Vott. eertat, Id.— 5 Male pettidrf 
Florent. Bened. et Edd. ante Vnlcan. /d.^ Bened. hec p, Vott. hie, 
£dd. ante Vnlcan. hme, Id.— 7 Edd. Scriv. Flor. etfitfcrlere: ted contra Mta. 
Vide ad Met lib. vii. p. 461. Id, — 8 Sic Vnlc. et teqq. cnm pleritqtie nt ▼!- 
detnr Mtt. At Harlem. tamen cnm £dd. prioribot di e ia on uw mimiiiini. 
Voit. Canfabr. dnmniiiitii. Bened. dirinnm. Sed * divina nnmina' ait de 
INit, qnibnt bie non ett locnt. Vide ad Mef. lib. ix. p. 690. b. /d.— 9 Abeat 
a Bened. Harlem. Vott. £dd. Merc. Cont. Id, — 1 Mtt. tex et £d. £lmeobh 
ONod: male: ut pattim quo ett cormptnm. /d.— 2 Cantabr. Vott. Soermti: 
oene: tic tupra Flor. N. as. Mtt, et £dd. in eo contentlnnt. Plora vide 
ad Met lib. i. p. 46. a. UHxi, Id.— t Slc optime Mss. O. et £dd. Viilc. ac 
teqq. Antea aeerat omice: nnde Stewech. (▼ide tnpra) tentabat Deique ^fmo 

fHOTJE 

bam.' Vide aliot ejntdem Tertnt tn- oracnlit, ant Itbrit Sibjllinity ant An. 

pn relatot ad litpc yerba : * qoi noc- gtinim retponto Imperata eorundem 

tnrnit vel dinrnit/ &c« aacrorum iteratio. Sezcenta iuveiiias 

• Indignaia iivmiaa, ei quid taerie, ezempla apud Livium. 
tfOM negUgaiur'] Unde pertspe ant 



DB DEO 80GRAT1S LIBBR. 



QQII 



cognoscatis. Nam qaodam significatu et animas hamanus, 
etiam ^ nanc in corpore sitas, Sa//MDir nancapatar.P 
Diine hnnc ardorem ^ "* mentibas addant, 
Earyale? an saa caiqae Deas fit dira^ cupido ? 
Igitar et bona cnpido animi, bonas Deas est 7 Unde non* 
nnlli arbitrantar, ot jam ' prias 9 dictam ' e8t, MalfMvag 
dici beatos, qaoram daemon ' bonns, id est^ animas * virtate 
perfectas est. Eam nostra lingaa/ ut ego interpretor^ hand 
sciam an bono, certe qnidem meo pericalo, poteris Greniom 
Yocare; qood) is Deus, qai est animas sui cuique/* 

humima, e^miniiii eum poHta ett tn carpartf tkpfeUatur Dcemion qtMdam tignifiea' 
Homt» An Dii inspirant Rniniis honc ferYorem, O Enryale ? nom Tero soa 
coiqiie violenta copiditas evadit Dea«? Ergoei honeeia cupiditas mentia eet bo- 
nu$ Deus, (^uapropter quMdam exisiimant, ui Jam atUe dictum eet^ feUces vocari 
Eudanumaa, quorum Damon e$t bonug, hoc eet^ Mena ornaia virtuie, Hunc D«- 
inonempoteris appeUare nostra Ungua Genium, nescio an iecure^sed ealiem me tpoU' 
iore: quia iUeDaman, ^est ment uniMsctguequef iicet eitimmortatiBf nikUominue 



«^«>#^^^«« «#^ 



Bened. nomine. Id.— 4 Bened. ei. Id.— 6 Exeerpta Bat. Dti^ 
kuHe ard. menti aceommodant, Vide Ind. Elmenhorttiu», Ms. T|inaD. DUne 
hunc animum mortaUbu» addunt, At dno Codd. Lindenbrogii et Har- 
lem. DOque hunc ardorem menti aeeommodant. Forsan bene: nt non hi 
Tersns sint sed ipsa Apnleii Terba. Nam seq. versnm non agnoscnnt Thnan. 
Fiorentl Letd. Cantabr. nterqoe Harlem. et Voss. aiii sic habet DOne nune 
mdiorem M. A. Oad«— 6 Ed. Jont. dnra. Id. — 7 Sic M|s. £dd. ante Vnlcan. 
Deus honu» eet. Ed. Flor. 6oiiim eet Deue, Id.^8 Abcst ui a Voss. /d.-^ 
9 Flor. jam dtv. Elmenborstina. Ed. Eiro. jam diu, Scriv. ejecit pruct. 
Qaod revocavit Florid. e cod. Tboan. qoocom consentiont reliqtii. Oiid. — 

1 Ms. Fnlv. digmon bonue aaimt. Exnlat est a Vnlc. et Harlem. Codd. /d. — 

2 QamiiMfra Ungua. Mannsc. oim nost. I. Vera lectio eum n. I. Sciopp. in 
Symlwla. Cantabr. Vnlc. aJiiqoe cnm Edd. ante Eimenb. 9ii«m. Sed Flor. 
Fnlv. Harlem. Bened. Voss. eum: node bene Sciopp. rescripsit eumy et tacite 
edidere Elm. Scriv. Merc Cont. Flor. Oiid. — S Edd. ante Viilcan. queniam» 
Harlem. quia, Id.^ Recte Vnlc. et seqq. cnm Mss. edidere aatiiiii* «m cict- 

NOT/E 



p Et animus humemusj eOam mme in 
ceepore situSf Zaipmr ntmcicpaftir] Vi- 
deodns Divos Angnstinns, De Civi- 
tate Dei, Ub. vii. cap. 18. Snldas, 
ia Maiftorta, 

4 I^itiie hmte ardomi, t^e,] Ex li- 
bro JEneid. ix. desnmti snnt hi ver* 
sas. Loco hornm Ms. Thoan. habet 
tantnm : Ditii^ hunc animum moriaU" 
husadduni? 

' Unde Moiiiiiilli arbiifwiiur ...«&- 
daiparas dici beaio», qusrmn Demum^ 
4«.] Potins forte quia OeDiani, qni 



Daemon est, vocavemnt nonnnllly tV 
Ijcdorov r^xn"» * nninscnjnsqne for- 
tnnam.* Olossar. Henrici Stephani : 
r^X>} lic^ov Mp^hrov: Oenins: nn- 
de qnod Latini ' jnrare per 0«ninm 
CsBsaris/id Orapci 6pyArai rV tov Ka(- 
ffopos rixP' dicnnt : nt observat Lin- 
denbrogios ad Censorini caput se- 
cnndnra. 

• Ut jam prius dtctam] Sic Ms. 
Thnan. et sic emendatnm inmeo ex- 
emplari Elmenhorstiano : nbi antem 
hoc prins dixerit, non succurrit mibi i 



1000 



APULBII 



qnanqaam sit immortalis, tamen quodammodo cum bomine 
gignitar : ^ " at e» preces^ qaibas Geniam et Gtenitam pre- 
camar,^ conjanctionem [668] nostram nexamqae videantar 
mihi obtestari, oorpas atqae aniinmn daobas nominibos 
comprebendentes^ qnoram commanio et copolatio samas. 
Est et secando significata species Dsemonam/ animas 
hamanas emeritis stipendiis^ vit» "^ corpori sao abjarans:' 

qiHoiam ratwne generaiur eum homme: ita ui UUb supplieaiwnea, quibuM obeecramu» 
OeuiumeigeumfmiMiwideanturitiHJiearicounexiouimaiqHemi^^ cum 

atmpleetantur duobue vocabuUa corput et mentemtquorum unume et eoi^ctioine not 
conttamue. Eet etiam genue Dtenumum aitera eignificaiionef Anima kumana, qum 

que. Ante ciffutque. Bened. Vosb. citiumque. Ed. Jiint. oiitmom. Male «nl 
exDlat ab Ed. Wower. /<i.~5 Al. genitue. Vid. Not. Var.— 6 Slc Msa. O. 
cam Valcanio et seqq. Ante» ac Var. Lect. Barm. et «• ligriatu sp. d, eiL 
£d. Colv. ut f . tignaiu tp, d. tit, Oad.— 7 Vid. Not. Var.— 8 PlorenL Harlem. 

NOTA 

per gepna : Yocem * nexnmqoe ' ez 
▼ocibaa ' nec aont qnc' expretaii ad 
sonum attenden8,qni utrimqne panie 
idem : vocem genua agnoicunt mem- 
bran» Fioreutine Eimenhorttio Un* 
datR. 

> Emeriti» etipendiit viiet] Meta- 
phora a militibuB ducta, qni poat cer* 
tnm exactom namerum annomm, 
quoi per stipendia nnmerabant, a mU 
litia missionem impetrabant» cni mia* 
■ioni baud absimtiis videtor ex hac 
▼ita disccsMis ; MiliUa enim est (nl 
scripturss sacra verbis ntar) vita ho- 
minis super terram. * £merltis ' hic 
passive, ut apud Plant. Mostellaria, 
Aot. I. Scen. 2» * Unnm «bi emeritnm 
est stipendiuro» igitur Tum specimeii 
cemltor,' &c« De bae secnnda spe* 
cie DsBmonnm videndns est Plato, in 
Cratyio. Apad Pintarcbum» lib« vtjpl 
Tvv iimpdirous 9aifim4oVf Theanor Cro- 
toniata, Pjtlu^^icss Philosopbofi 
dicit nnimos orto libemlos et vaceo- 
tes poetmedeB a eerpom, ei tanqnem 
liberos prorsns emissos, Oenioa ease, 
cnmm hooihiam gerentet, el, sient 
athleltt, vaeetione erlis ob •eoiiim 
impetrala, non omne lameB pretinas 



certe non hoc opnscnlo. 

' Qui ett anhnu» tui euique'] Vide 
apud Pltttarch. lib. wtp\ rov^Zmpdfravs 
Zaiftiorlov^ qnffi^ Timarchns, ab antro 
Troplionii redux, narrat sibi vita aii- 
ditaqne i quse quidem omnem Oenio* 
ram historiam non parnm iilnstrant. 
Thaanus Ms. habet ffiwt euiquCf non 
Md: mcte. 

" Tamen quodammodo eum komine 
gignitur] Censorinns, De Die Natali, 
cap. S. * Oenins est Deus» cujas in 
tntela, nl qnisque natus est, vlvit* 
Hic, sive qnod nna genitnr nobiscnm, 
slve etiam qnod nos genilos suscipil 
ac tnetnr, certe a genendo Oenius 
appellalur/ 

« C7< Aff p. q. 6. et Geniium [JWs 
pffCM, fni6nff Oiniiiin et genma'] preea* 
umr] Sie mstitai» Th. eod« aectoriu* 
lem seentns : habet enim : ttf km pre» 
cet, quibut Genium et Genia preeantur 
mtramf nee tuui qum 
tt oMfffftart, 4rc. Hocvnll 
Apnleins, per momm oblestandi pec 
Oeninm, et ampleetendi genna eo« 
rnm qnes preeamnr, dnas partes» ex 
qnibns conslal homo, deslgnari, enl* 
mnm scilicel per Oeniom, et eorpas 



DE DBO 80CRAT1S LIBKR. 



1001 



honc vetere Latina lingua reperio Lemiirem dictitatttm** 
Ex hiBce^ ergo Lemaribus, qai posteromm^ saoram caram 
sM>rtitoSy' placato * et qnieto namine [689] domam possi- 
det» Lar dicitar familiaris:* qai vero ob adversa^ vitaB 
merita,^ nallis bonis sedibos»*^ incerta vagatione»^ ceu qao- 

abdicat u sw corporepost traiuactam vUam: invenio eam appeUatam esse prisco ser^ 
moHi Latino Lemurem. Inter kos igitnr Lenmres^ iUe, qui suseepia tutela suorwn 
posterorum ineoUt ssdes numine plaeido et tranquiUo, voeatur Lsr domesticus: 
q^tantum autem ad eum, qui isuUam kabens bouam kabUatianemy propter maUi meri' 



hiisdem. Ond. — 9 Floreat. 9110 porieriorum, male. Elmenlu Item Caotabr. 
qiioque Harlem. et Edd. ante Valcan. posteriorum, Ut ^ posteriorea ' dican* 
tur pro posteris ; nti eontra ' priores ' passiro pro majoribns. Bened. 911S 
officiorum, Oad.-*l Bened. tura* Edd. Aid. Junt. sortUur. Id.— 2 Edd. ante 
vnlcan. pacata, Statim pro numins Voss. nomnw. Id.-^ Voss. Cantabr. ad* 
£dd. ante Vnlcan. propter, Id. — 4 NuUis bonis sedibut intervai^ione. Concin- 
niorem credidi seotentiam fore ex hac conjectnra, nullU posUis sedibus incerta 
tagatione. Larvis id ubiqne tribotnm, propter adversa vitae merita, errati- 
cas esse. Propert lib. iv. de umbris et manibns : ' Nocte Tagte ferimur, 
nox clausas liberat nmbras.' Stsweeh. Basil. i. interfDagaHom, Emendo, in» 
certa vagatumet nt etlam Stewechinm corrlgere post vidi. Colv. Malimy 
nuUis propriis sed. Wowerins. Ineerta vagaiione Leid. et Brem. Aldos t» 
ierra vagatione. Florent. ineerta vaeatione. in Rom. intervagationei Elmenhor- 
stttts. Incerta vagatione Stewech. et Colvius. forte, intervagatume, nt Basil. 1. 
BrmU. EJeeit rb froiits >f arkland. Epist. Crit. p. 103. ut repetitnm e versu 
sequenti. Ego nil contra Mss. innovo. * Sedes ' habent qnldem, sed qualea 

NOTiE 



abjicinnt studium et cnram corporis : 
sed deleetantnry cnm alios exerceri 
videnty ezliortBatnr) ilsque prasto 
adsnnt : its, confectls vlt« semnmls, 
animosy qni ob prestantiam in Oe- 
nios versi sunt» non plane despicere 
res humaoas, bominnmqne rationes 
et stndla : aed propitios iisy qul enn- 
dem finem affectant, adjnvare eornm 
conatus ; incitantes et provehentes, 
cnm eos vident propinqna spe con* 
tendere ad finem, enmque jam attin- 
gere. 

' Corpmi [ser^pare] sne a^nmit] Id 
estf ita relinqiwns eorpns, nt nlind 
postauMtnm non sit iagrBssnms : qnm 
qotdem mnnimoda a oorpore misslo 
nonnisi bonls animis eoncedebatnr, 
qoi per tnnomeros ortos, gravlbns 
sDmmois exoctls, beno ot olacriter 
circnitionem absolvenntyUt ait idem 



Theanor apnd Plutarchnm. Ms. Thn- 
anus non habet vocem at^unms. 

> Lemurem dietUatmn] Qnod no- 
men generlcum hic faclt Larinm et 
Larvamm, Nonius Marceltns solis 
Larvis tribnit. Verba ejns in voce 
* Lemnres.* Lemnresy ' LarvsB noe* 
turas», et terrificationes Imaginam, 
et bestiarnm. Varro de Vita Popnli 
Romani libro primo : Qnibus tempo- 
ribus ia sacris fabam joctant aoctn, 
ac dieont se Lemures domo catni 
januam ejicere.' 

* Qui po§tererusn^ ife. dsmum passs* 
dety LardkUwrJeamlkuriel Glossse ve* 
teres, HA JorroMttBuM: Lares familla* 
res. lipsses ueeromSkos. 

^ Qot vere eb adverta vUes owrite, 
^.] Vide Platonemin Phssdone.' 

• Ntdtts beme eedibus^ Wowerina 
noUif prspriif sfdita. 



1002 



APULBII 



dam exilio,^ piinitarf inane terricalamentum ^ bonis homi-' 
nibns, ceterom noxiam malis, id genus pleriqae Larvas 7 
perhibent Cum vero incertum est,^ qasB caiqae eorum * BCfr* 
titio 9 eveoerity atrum Lar sit/ an *• Larva ; nomine Manem ' 
Denm nancupant: scilicet bonoris gratia^ Deivocabulam 
additum est. Qaippe tantum eos Deos appeUant,^ qui ex 
eodem numero jaste ac pradenter vitsD curriculo^ guber* 
natOy pro namioe postea ab bominibus proditi,^ fanis et 

ta 9Ma viia pieclUur imHone ineeti&^ veUtH qt»dam exiUe, wmoe meiw incutiene 
jtrobis hmniwihu^, ai noeem improbu, maxima pare ameUani ^juemodi Lemuree 
Larvas, At qumdo dulnum e$t quee aore obtigerii cumbet tfoncm, num eeilicet sU 
Lar^ num Larva ; nominant ipeum Manem Deum : nempe adjectum eet quoque «o- 
men Dei reverentite eauaa. iUoe ernm eUum uocoMt Deoe, fiit, cum eint ex eodem 
numero Lemurumj poeiqnam direxerunt cureum etue vUeeprobe ac eapienterf cete» 
brati poetmodum ab keminibue tanqwam DH, paeeim coluntur tempUe et ritibue; 



*»^»^^^*> 



Nomades habent, incertas, nee qoietaSy nec bonai. Dein recte Stewedi. et 
Colv. incerta correxere pro in terra nt est in Edd. primis vel Bas. pr. et Var. 
Lect. Bnrm. iniervagaiione. Mss. O. ineerta: dein vomiHoik Florent. Cantabr. 
Voss. de more c pro^. Ood.— 6 Probalectio est. Sic supraFIor. N. 15. * exilio 
Tocis pnnire.' Harlem. eeu, Cantabr. Voss. exeidio. Al. «xortfio. Salmas. ad 
Soiin. p. 891. Ed. ult. ex V. Cod. csxtoriio. Yide eum et Markland. loco dt. 
Pomtur vitiose Cod. Volc. po* Harlem. qnasi fuisset poftliir. Acote. Id. — 

Harlem. inanee, Bened. ierriadatum» Vou. Cantabr. terrieolamenium, Sed 
terrieulameHta de Larvls sic in Apol. p. 606. Id. — 7 Sic Mss. O. nisi qnod ▼!- 
tiose in Cantabr. sit koc ego pi. L. Voss. hk genue. Bened. eei hoe genue pio- 
raque, Vnlgo ante Elmenb. kune pl. Larvam. Sed anacolntho sibi freqnenti 
Qtitnr Aoctor. iitf.— 8 Bened. c. aoniM. Male exnlat nltima vox ab Cod. 
Volc. et Edd. cgns, Scal. Wow. /d.— 9 Voss. sorfio. £d. Scriv. eoHito. Id.— 

1 Edd. Ald. Jont. ntrumque. Hariem. eit Lar. Id.— 9 iiltiBened. Id.—l Al. 
Jtfoaiam. Vid. Not. Var.— 4 SeU. et konerie gr. Abest ecUieet a Cantabr. et 
Harlero. Eddque ante Vnican. Et non agnoscit Florent. Recte. Unde nn- 
cis inclusere Elm. et Scriv. Pro vocabukm Ed. Merc. nomen. Ood. — 5 TaU' 
ium appeUant. Edd. aote Vulcan. eum appdUni: et eeedem pro eodem mox co- 
rm. Id. Legendom ▼idetnr Qwemadmodum eoe D. appeUmii. J. Bosscba. — 
6 Voss. Harlem. eurrie. vitee. Ond.— 7 Vid. Not. Var.— 8 Rom. et Ald. 

NOM 

perbibentnry ac Manis». Manes ifi* 
Inr bic tam boni qnam tmces sont 
constitnti, qnos kyeielbe ueX koko^s Mr 
povas memorat Oraia discretio.' In 
his etiam locis snnt ManeSy eornmqne 
prsestites Mana, atqoe Mannana: 
Dii etiam qoos Aqoilos dicont, item 
Fnra, Forinaque, et Mater Mania; 
et cetera, qum Martianus plarilHi» 
est execntos eodem loco. 



' Id genue pierique Larvae 
Cnm vero ineertum eet, ife.'] Martian. 
Capella I. ii. ' verom ilU Manes qoo- 
niam corporibosillo tempore Iriboon- 
tor» qoo fit prima conceptio, etiam 
pott vitam iisdem corporibos delec- 
tantor, atqne com his roanentes ap* 
pellantor Lemnres. Qoi, si Titss pri- 
oris adjnti fnerint bonestate, in Lares 
doroomm nrbliunqne vertuntur : sin 
antem depravantur ezcorporei larTSs 



DB DBO 8O0RATIS LIBBR. 



1003 



caQrimoniis valgo ad vertantar :' utinBoeotiaAinphiaraas,'* 
in Africa Mopsns/ [({90] in JSgypto Osiris/ < alins alinbi 
gentiam/ JBscalapios nbiqae.*' Veram hsec omnis distri- 
batio eoram Daemonam fait^ qai qaondam in corpore ha- 
mano ' foere. Snnt aatem non posteriore namero/ pne- 



quimadmodHm Amphkranu w BmoiU^ Mapnu t» AfikOt Otim n JBg^piOf alui$ 
apmd aUaa naiionet, JEoculapiMs apud omues, At hgc dmmo fmk iilormn DtemO' 
mum^ fvi olim tenaii iuut m corpore kmmmo. Finni ooi aUa opeein Diemouum 



^^<»»»»^»» ^ »i» 



admiituuiur, male. lofra : * bonorttin probator, »i rite advertatnr/ £fawii« 
kontius. £dd. ante Volcan. et Wowerii admUtmUur: aed vide Wower. 
et paulo iDfra.— 9 Flor. Ampkiareus. Rom. AmphiaraMUi^ male. TertuU. de 
auima c 45. 'Amphiaraum apud Orosnm in coD6oio BoeotiflB oracula 
reddidisse,' dicit. Paosanias in Atticis fol. 8S. Aristid. orat. in Asclepiadas. 
Notae ad Minutium Fel. p. 42. Eimeuk. Bened. BeNttica, Var. Lect. Bnrm. 
Rom. Vic. Amphiaranue. Harlem. Amphiareut. Voss. apkutreut. Oud.*-! Be- 
ned. Aeirie. la. — 2 Alibi geut. Malo cum |lom. aihdd g. Elmenhorstius. Ali- 
md Vots. Cantab. In Edd. Rom. Vic. Baa. pr. Elmenh. &c. aOubu Vide 
Fabr. Thes. Oaid.— 8 Floren. et Rom. c. uumero. Excerpla Puteani, Bat. et 
Bremena. cviuo, Elmenhorstins. Ubri nostri^tn cofporenHmcro: sed alter 
Cnjacianns, ni cerpore uuio: hoc est, tn eorporc rtvo. Mercems. Ju corpore h»- 
wumo e sno cod. reposuit Vnlc. cnm vnlgo inepte ederetur tn corporie nuwuro, 

At praeter citatos etiam Mss. Voss, Cantabr. corpore uumero sen uuo, Leid. 
et Harlem. quoque diserte corp, meo. nti malnere Merc. Cont. Forsan imm» 

NOTJE 

cinnty qni SSamolxin adorant et co- 
lont; et Cilices, qni Mopsnm; et 
Aearnanes, qni Amphilochnm, et Am- 
phiaranm Thebani, et Lebadii Tro- 
phoninm. Is Mopsns ArgiTomm Rex 
fuit. Cicero eodem lib. ii. de Divi- 
nat. ' Amphilochns et Mopsni Ar- 
giTornm Reges fuemnt, sed iidem 
Angnres: iiqne nrbea in ora marl* 
tima Ciliciae Graecas oondiderant.' 

f /a JEgypto Ostrts] Vide qnai sn- 
pra otMenranmoa ad haic varbay 
< jEgyptiaca nnmina fenne plangorl- 
bns.' £t lib. ii. de Asino. Item 
Plutarchum libello de Iside et Oai- 

ride. 

i> JEocutapiu» ubique'] Prccipne ta- 
men Eptdanri in Pcloponneso : onde 
et Romam translata ejus effigies gras- 
aante pestiientia: quin et pecoliari 
enm coltn Cartbagioenses proseqne- 
bantori nt innnit Noster in Floridis. 



• Vt m B«o««a Amphiarmu] Hic 
▼ates erat Argivns, ad bellnm Tbe- 
bannm uzoris dolo abdnctus, quem 
in eo belloy terra dehiscentey nna 
cum curra et equis absorptnm, vi- 
vumque ad Piutonem delapsnm canit 
SUtins in fine lib. vir. et initio lib. 
Tiii. Thebaidos : is postea nt Dens 
coltns est, atqne in ejus templo pelll 
mactati arietis incubantes captabant 
aomnia, ex qnibns fntura pr«nosce* 
reot. Cicero, lib, i. de Divioatione t 
* Amphiaranm antem sic honoravit 
fama OrsecisKy Dens nt haberetury at- 
qne, nt ab ejus solo, in qno est hn- 
BMtnSy oracnla peterentnr.' 

' /» Africa Mopeue] In Cilicia qui- 
deai adoratnm Mopsnm reperio, sed 
Don in Africa. Origenes, lib. iii. con- 
tre Celsnm, ait Celsnm dicere noo 
secos nos facere qoi comprehensom 
et mortnum colimns, ae GetiB fa- 



1004 



APULBIl 



stantiori ^ lo&ge dignitate, saperiuB aliad aagiutiQsqiie ge- 
nas^ DflBmonuai, qai semper a coiporis compedibas ei 
nexibas liberi, certis potestatibas curant' Qnonim e 
namero Somnas atqae Amor ^ diversam * inter se rim po»- 
sident : Amor vigilandi, Sonmus soporandi. Exhac eifjo^ 
sublimiori " Dsemonum copia Plato autumat» singulis homi- 
nibus in vita agenda testes et custodes singulos * additos,*^ 

subUmior H venerabiHor^ fiumero non mttiore, ffuiUo exeeUentiore digmtaU^ qm 
Deemoneo perpetuo oobiii a vineuU* ei eot^unetime eorporiif curmn gerunt quanm 
dam virtutum, Inter tfuoe Sonmiu» et Amof ktbent mrtwteo inter u eontrariaa 
Amor neutpe viriutem expergtfaeiendi, Sommu» vero oopiendi* Ex hoc igitur pree 
otmiHori numero Dmm o n m n PUdo exiotimat oinguUo hmninibuiaMbutoo e»te «m 
guloe, qui sini orftttrt et euetode» in uvendo, ^ nuUi vieibUee, perpetuo »ini pret' 



dano ▼€! ierron». Ond.— 4 Edd. ante Valcan. pooteriore». Id, — 6 Bened. Vost. 
Edd. ente Vulcan. preuiantiore, Id.— 6 Edd. ante Vulean. genm» aUud angu»' 
tiue OMo ; nisi quod in Ald. et Jnnt. tit anmo, At «apmiif agnotcunt Msa. O. 
idemqoe ordo est in Mm. Sed qu» non liabeut Harlem. Vuic. Voas, et Can- 
tabr. uterqoe (quorum primos liabet aupMM» g^, aiter augu»tiu» g^) nee 
Edd. Merc. Cout. Jd.— 7 C«rltf potestaiibu» curamtur, Bene Voicaniui cor- 
reait, nlsl qood cum Fulviano potins codice scribere debuit : eorti» poteetuii' 
bu$ curant, * Cnrare alicni ' phrasis est ▼etusta, qna svpissiroe bic Noster 
Madaurenils ntitur : et dixl de ea Snspect. Lection. llb. iv. epist 1. Seiopp, 
in Symb. Scribe, cvraMf. Wowerins. Scal. Ms. Puteanl et Fulvii c, p. acroil, 
recte. Rom. et Aidus, c. precatibu» proeurantur, Elmenborstius. Bene 
emendarnnt Wower. et Sciopp. e Ms. Ursini, cul, praeter alios, asti- 
pulantnr Mss. Vosa. Vulc. ei Harlem. Reliqui ocKld. eerti» poteotn* 
tilm» curoMtur vel canmiicr certi» pot, £dd« ante Vulcan. prociirai<«r 
cerlie precaiUmt, vel ut Ald. et Jnnt precantibus, Inepte. ' Cnrant 
potestatlbns ' dictnm more Apnleii pro potestates. Vlde Ind. Not. Oud.— 
8 Vo88. Edd. Ald. Junt. dto^rja. Voss. po»»idemtt, Id.— Cantabr. Har^ 
lem. Voss. igitur, Id.— 1 Harlem. Voss. et Edd. ante Volcan. oubUmiore. Id. 
— a Pro eingulo» Florent. Cantabr. Vnlc. Harlem. Vosa. omguU», Id.*-' 

NOT£ 



* Q i ia rain e fMONtfre iSomiitis aiquM 
Amor'] De Amor^ qoidem conceptis 
verbU Plato In Convivlo : eSrei M^ ol 
9aifmres wiXXM jcol wamBtiroi drtr* 
ffs M re^roMr le<rl koX 6 "Eptn, * Enlm* 
vero hi Dssmones mnlti atqne varii 
saot. Ex his unus est Amor.' Som- 
nos Noctis filins est et Mortis frater, 
apud Hesiodnm. 

^ SinguH» hmnintbu» m vita ugemim 
teeie» et cuetede» »inguh»additmH ^' 
elides Socraticnt PhikMophua non 
nnam, sed dnos nnicnlqoe nttribtttoa 
pntavlt Scdfierof sen Genioi, boniUB 



ttnnm, altemm malnm. £t post eam 
idem sensere aiii mnlti. Serfina ad 
hBC VirKilii, * * Qnisqne snoa patinmr 
Manes:' cvm,' inqnit^ * nascimor, 
duoa Genios sortimar: imoa eatqoi 
hortatnr ad bena, alter, qoi depraval 
ad mala: nee inoongrne dicnntnr 
Oenii, quia cnm anasqolsqiie genitn^ 
fuerit» ei statim obiervatores depa- 
tantnr: qnibas asslstentiboi poal 
mortem, aut asserimnr in melioreoi 
vitam, anl condemnamor in deterio* 
rem,' te. Piotarch. ia vlu Brnli, 
apparoitse ei mtlam ipiiaa Gesiaoi 



D£ DBO BOCRATI8 LIBBR. 



1005 



qni Demini coDspiGni» semper adsint» arbitri ' omnium ^ dod 
modo actoram, veram etiam cogitatoram. ^ At nbi yita 
edita ^ remeaDdom est, enndem^ ilfaim, qni [691] Dobis 
pnDditns fnit, raptare 7 illico * et trahere "* relati cnstodiam 
snam ad jndicinm^ atqne illic in cansa dicunda 9 assistere: 
si qna commenliatnr, redargnere : si qna vera dicat, asse* 
▼erare: prorsns illins' testimonio ferri seDteotiam. Pro^ 
iDde Tos omDes/ qni ^ hanc Platonis divioam seateDtiam^ 
me iDterprete, anscnltatis^' ita animos vestros ^ ad qnae- 
cnmqne vel agenda/ vel meditaoda formate, nt sciatis^ 
nihilhomiDi^ praa istis^ costodibus, oec iotra^ aDimom^ 

MetUeit iettis cuncionim non iohon factorum^ ad cogUaliomm tfuoque. VeniMf 
qMando tevertendum eety peracta vUa, ad Deumjuduem, iUum iimm qui fidt pra» 
poeUua nolns, otatim corripere einN, cui frapoeUue /nerat^ et pertrakere^ qmn mue 
cuatodhg traditumf inJuiUcium, iJbique astare tjiri, dum euam canMiii orat ; ti cojn- 
miniteatur quidpiamf Ulud reprehendere ; ei dicat aliqua vera^ affirmare Uia ; et 
decretum pronuntiari planejuxta ilHue teetimonium, Itaque voe omneSf qui auditie 
hanc divinam opinionem Platonie, me ipeam foohie exponentef sie inetiluUe veetrae 
mente» ad quavie eive /acienda^ eive cogitanda, ut noecatie nikU eeee arcaniim, m- 
^ intrUf neque extra mmUm^ ceram Ue cuetodibusj quin itte^ qui vobie pretfectue 

% DMst Bdd. ante Vnlcan. Sed post actorum ill* addnnt teeiee contra Mss. 
/d.— 4 Bened. oimit. Statim pro at Edd. ante Vnlcan. oe. Id. — 5 Al. atdUa. 
^ Harleoi. temdi m. Ood.— 7 £d. Scriv. apiare. Id.— 8 Male Vnlcanins 
4lelet. tMneek. Exnlat a Ms. Vnlc. et Edd. ejnii, Scal. et Wow. contra Mbs. 
et Edd. reliqnas. OiMi. — A1. diccnda,-^\ Scaliger wo iUiue, bene. Elmenh. 
VoM. t6<<tiiioiiM. Ond.— 2 JMnde voe omnee, Ita libri nostri omnes : quod 
oon fnit mntandnm. Mox iidem, ad ^eeeumque agenda, Qnod seqnitnr, nt- 
iUI Aoiiitiit, edidit e anis Vnlcanlns, qoem secntns snm, addicente altero Cnja- 
clano. Vnlgo erat, omiitiio, qnod et pars scriptornm retinet. Merc, Voas. 
etian Cantabr. et Ed. Cont dnnde, In reliquis proinde, Edd. vett. qnaedam 
nae* Hse antem nsqne ad eenientiam desnnt Cod. Harlem. Otid. — S Bas. 1. 
Itom. oicalatta. Colvins. Rom. ofctrfatif, male. Elmenh, Ms. Vnlc. aeeuUatie. 
Vost* ohecuUati». Bened. oscuUaltf. Hinc vides nnde in Edd. Rom. Vic. 
Bas. irrepserit oeculati». Ood.— 4 Edd. Vic. Ald. nosfroi. Id.— ff Abest vel 
male a Cantabr. Voss. Harlem. ac Mercer. Mss. ot et Ed. Cout /d.— 6 Mss. 
Flor. Cantabr. Edd. plerse^ne iiiAii oimiiiio. Edd. Vnlc. Wow. homine. Sed 

NOT^ 



refert, diktsseqne te esae ejus mucbr 
taifiora, 

■ ilr6tiri omnitmi non modo aciortmi, 
verum etiam cogUatorum'] Videndus 
Plato in Epinom. loco jam citato. 

» At «M vUa edUa remeandum etltj 
eundem tiiaiR, qui nohie pradUue fuit^ 
taptare iUico et traherCf ^v.] Plato in 
Pbcedone idem btbet. 



" Proinde vo$ oimict, ftii, 4*«.] Ex 
his verbis patet libellom hnnc esse 
vel dissertationem, vel dissertationis 
partem ab Apnlelo publice habitsp, 
qnalinm fragnienta snnt et ipsa Flo- 
rida. 

o Ut eciatie, nUul homini [omnino'] 
Ms. Thnan. niAii Aomtnt. 



1006 APULBII 

nec forid, esse secreti, quin omnia ctuiose iDe participet,' 
omnia visat» omnia intelligat, in ipsis ' penitissimas men- 
tibos vice conscientiao deversetnn* Hic, qnem dico^ pror- 
sos costos/ ^ singolaris prsDfectos, doraesticos specoiator^' 
proprios^corator, intimos cognitor» assidoos observator, 
individoos arinter, inseparabilis^ testis» malorom improba- 
tor, booorom probator, si rite animadvertator/ sedolo oog- 
noscator, religiose colator, ita ot a Socrnte jostitia et inno- 
centia ^ coltos est ; in rebos incertis prospector»? dabiis 
prsBmonitor, pericolosis tutator>* egenis opitolator; qoi 

€il, aiudtui partieepijleri cimclormi, eemaidint omtda^ cognoeeei witoerM, aiqve 
hihabiiei tn ipto infimo animorum leeo uuior eonMeientim» Hie, de pio loqnor, in- 
ItmiM CMMioB peaUiarie prapoeitnMf txpiorator familiariif eurator peeuHarief petdtiO' 
$ima perepiaeHM, perpetmm tpeeulatoTf tettiB nueparabiliSf individuu» arbiter, dam' 
nator matorum, laudator boiorum, m UgUime eolaturf diligenier eognoteaiur, pie 
honereiMr, qutmadmodnm konoratuM /uU a Soeratt, ttquitatt tt probUate ; tii pro^ 
vtMor 1» relmM omlnguiM, pr^monitor m ineertiMf dtfenMor in perieulonM^ auxUiator 



^»^^»»»»»1»^»»» 



Mts. niei reUqni et Cnjae. sec. eam Ed. Scal. sive Vnlc. see. Merc. et Cont 
komipif qaod matandum non fnerat. ' Pra ' antem noii notat ' coram/ nt 
interpretatnr Floridnf , led * propter/ Id, — 7 Vots. nt intra, Mox pro ^iiiB 
£dd. ante Vulcan. ^Koado. Id.— 8 Ms. Puteani pereipiat, Elmenbontios. 
Accedit Harleni. Pro titat Cantabr. vioti. Ond. — 9 Edd. ante Vnican. tt in 
UUm. Agnoscont ti Cantabrigienses. /d. — 1 DtosrsolHr. Cantabr. Vosi. de- 
«crsfter. Bene. /d. — 2 Forte, propriuo euMiot, CoiTios. Quintil. declam. 262. 
' nnde tantus ac tam prorsus domus tuie tnmultus.' Nihil ig itur mutandom. 
Ehnenk, Qniotiliani locnm ascripserat Lindenbrog. Ibi itidem perperam 
operMMS Yei propriuM conjecere viri docti. Sequitnr hic * proprius curaior.' 
Bened. prorso etutoM. Oiid. — S Bened. spioi/. tq» propriuM caret Bened. Htte 
autem nsque ad obtervaior absunt ab Edd. ante Vulcan. Et oboerv, Bened. 
/d.— 4 Ed. Scal. iuMperab. Id. — 6 Adoertatur, Sic Scallger, alii, animadverta'' 
tur, Elinenborstius. Atque ita Elmenh. et seqq. prster Mercer. et Contnr. 
edideruot, non maie qnidem, nt snpra : ' advertnntur.' Mok : ' qni eos anc- 
toritate advertat.' Vide ad C»sar. Verum Mss. constanter dant «jitMd- 
neriatur; quod non mntandum, nt patet ex seq. * seduio cognoscatur/ Oud, 
— 6 Mss. Vnlc. pro var. lect. jutte ei innoeenier, Id. — 7 Cantabr. et Edd. 
ante Vnlcan. protpeetaior, Wow. protptetior, Vitiose. Statlm Bened. pr«- 
MtOTt<or. Id. — 8 Ptrieulotit tiator, Emendare conor» periciiiofis fritaior: se- 
quentia ipsins Anctoris verba consideranda relinqno; tnm et h»c Minucii 
Foelicls, ani de eodem Deo disserens, ^Socrates/ Inquit, * novit, qni ad nu- 
tnm et arbitrinm assidentls slbl daemonis, vel declinabat nefrotla, vei pete- 
bat.' Meminit ^jnsdem et Lactantios Firmianus lib. ii. Divinarnm 4nstitu- 
tioonm, c. Ift. Sttufteh» Per, viiaior. Aid. edit. In aliis est pfric. vfalor. 
Colvios. Qntd si et, jttea/orr Brantius. Recte cnm Mss. iutator Vnlc. et 
seqq. Viator Ed. Bas. Par. Ftto^or Edd. Rom. Vic. Ald. Jnut* Stew. Colv. 

NOT£ 

p Prorsits ciis<os] Similiter apod clamat. 262. 'nnde tantnsy ae Uan 
Qointil. * prorsus tomaltus.' De- prorsns domui tosD tamoltos/ 



DB DBO SOGRATld LIBBR. 



1007 



tibi qoeaft tam ia somaiis, tom in sigiiis»^ tnm etiam for- 
tasse coiam^ cnm nsas postalat/ mala avemiacare>^ bona 
prosperare, hamilia sablimare^ autantia falcire, obscara 
clarare, secaada regere, adversa ' corrigere. Igitar qaid 
miram ? ^ si Socrates» vir apprime perfectas/ et Apollinis 
qaoqae [692] testimonio sapiens»'* bnnc Deam saam ^ cog- 
novit ' et colait,^ ac propterea ejas castos, et prope di- 
cam»' Lar contabemio 9 familiaris, caactai qase arcenda 

im inopia: qui poBtU tn tonmm et mdiciU, et fanUan elioM HMuti^eate, qucmdo «I 
opHff, avertere malaf augere frona, exioUere depreua, euateniare laboMtia, iliudrare 
obeearat gubemare yroepera, eorrigere einittra, Minime mirandum eti ergo, 
M Soeraies vir perfeetiasimu»f ei oapientiaeimue etiam eonfeesione ApoUiii»^ 
eognomt et coUui kune euum Damonem^ aique ideo iUe ^u» cutio»^ ac |Kni#t 



Oiul, — ^Q Rom« tum in oomnis, tum eigni». Vide lamblicham de roysteriit 
/Egyp. p. 62. et 84. Elmenh. Tum ineomniitf tum signi», Iia rectisiime libri^ 
iidem omnen, t^'<ttr mirum, e quo faciendiim, igiiur nil mirum, Mercerns. 
Non habent in £dd. ante Vulcan. Contra £dd. Vulc. Scal. Wow. tum in »om» 
wii» (Vulc. Wow. fonuiw. Vide ad lib. xi. Met. p.794. b.) (im tn eigni»: nt 
edidi cnm £lmenh. et habent Maa. O. nisi quod in Mercer. ait tum »igniij in 
Cantabr. Voss. tum in tigni», eum eomnii», Msa. quoque Vulc. Hariem. Vosa. 
soanitf. Edd. Merc. Coutur. absnnt tum in »igni», Oud. — l Bened. po»tuiabat. 
Id.— 2 Pithoens ita ex lib. Tet. Vulgo, avertere, Colvius. Brem. intrunearem 
Rom, averterej male. Varro de lingna Lat. lib. iv. * Ab avertendo averrnn- 
care, et Deus qiii ejns rebus prsBest, Averrnncns.' In Olossis dicitur &Xf{l* 
jKOMr. Vide Notas ad Amobium. Eimenh. Consentiunt Mss. omnes, nisi 
quod in Cantabr. et Harlem. sit oiilnmcare, Voss. auitruneare, Brem. inirun" 
eare, De Deo Averrnnco et averruneatione nota^oninia. V. Oronov. ad 
Ltv, XXIX. 27. Owf.— S Inepte £dd. ante Vulcan. eidera adterea. Id.— 4 Noii 
tigrtliir tntniai. Sie Vnlc. et seqq. cum Mss. plerisqne. Antea igUur «imtrMm. 
quod servat Harlem. immo non deest qnoqne Florentino et Voss. Quare re- 
scribendum potius cum Ms. Bened. igUurquidmirum? 16, — 5 Inverso ordine 
Harlem. Id. — 6 £xnlat male ab £d. Scalig. Id, — 7 Bened. tncolinl. Id.— 
8 Ita libri omnes nostri, non ut edidemnt Vnicanins, et qui deinceps secuti, 
£t prope ut ita dieam, Mercerus* £odem redit. Sed prope dicam est in Can» 

NOTiE 



4 Et ApoUini» quoque teetimonio ea" 
pien»'] Celebre est Pythiae oracnlnm 
Cbserephonti interroganti editum : 
'Aytfpfir iardmnf ItmKpdfrqs ao^^a/ros, 
* Mortalium unns Soerates vere sa« 
pit.' Qnod refert in Socratis vita 
Laertius: meminit et Plato in ejus 
Apologia* 

' lfiai« Dtfirni «mm eognoviif 4^.] 
Socrates apnd Platonem in Theage : 
foriydp n (Mf paipq^Kapewipmfoifipoi in 



Tcu^f bp^dpjtvor 9aifJL6ptoP, tart tk rw' 
ro ^pij, 9i trraaf yhr/fru, M poi aiipat^ 
P€tf h &y fUkXu vpdfmtr, rovrou ianrpd» 
rrfpr wptfrphtet tk oMwore. Scc, ' Adest 
mihi divina qnadam sorte Dsemoninm 
qnoddam a prima pneritia me seen« 
tum: hoc autem vox est qusedam, 
qnse, cnm fit, semper ejns rei, qnam 
factnms sum, dissuasionem innnit, 
adhortatnr vero nnnquam.' 



1008 



APULBII 



smit, arciiit; qnsB Gayenda/ prsecaTit; et prsemoneDda^ 
prflenionuit: sicnbi tamen inteifectis sapientice offieiia,'* 
Don consiUOi sed prcesi^o indigebat ; nt nbi dnbitatione 
clanderety^ iM ^ divinatione consisteret Multa snnt enimi 
mnlta/ de qnibns etiam sapientes viri ad ariolos et anri 
cnla cuTsitent. An non 7 apud Homerum^ ut in quodam 
ingenti specnlo,' clarins cemis h»c duo distributa> seoreus 
divinationis, seorsus' sapientias officia? Nam cum duo 
colamina totius exercitus dissident,' Agamemnon * regno 
poUens," et Achilles bello potens, desideraturqne ^ vir fa^ 



%it Ua dicam^ tpqnaUs it contubemaUij ac domefffictif , rejmlit omiua fva mnt 
repelUnda; pro^pexit qua nmt froepieienda ; et precdxxii pue nmt pretdi-' 
eenda: n quando tatnen inierclune iiiimtM Sapientia^ non opui kabebai com* 
aHio, $ed Divmationej «I HMitnMii tunc conflrmaretwr prenagio^ cum iwctUnW 
incertatudine, Nam phtrima nuUj de quiSui StuienteM quoaue wi recurruut 
od Divinos et ad oracuUh Nonne video apud uomerumj vuui im quodam «m* 
plo epecuio, htBc duo muiiera pratagH et prudentiee diciBa eeoraim a se inmeemJ 
Etenim quando duo fiddmkna totiuM exereitue, Agamemnon nempe regia poteatalt 
prtedituM, et AchiUee /ortii in beUoj disuntiuni itier «e, et opus e$t drv daro ob 



tabr. Florent. Vms. Harlem. et Edd. ante Valcan. Oiid.^0 Al. par. c. Vid» 
Not. Var. — 1 Elmenfa. eiim seqo. addidit e Floreot. eunt, Sed non comparet 
in Msa. ceterii, nec opns eet. M uoufov tubintelligitiir. Oud.-^2 £d. Scal. 
▼Itiofte preemovenda, Voss. prennauenda pretmorit, Id. — B Vld. Not. Var^— 
4 Sic Florent. (sed ibi) Voss. S. Cantabr. et Mercer. Veriflsime, ut videmat 
Gronov. ad Qell. i.7. * numeroTerbornm sonns clavderet/et DaTis.ad Cieer* 
Tnsc. Qnseit. Hb. v. c. 8. ' sl ex aliqna parte claitderet :' atque edldere Merc* 
etCout. Plnra vide ad Flor. N. 18. * ac non hic maxiroe cianderet.' Oud. — 
6 Florent. ubi, Carent bac voce Edd. Vnlc. Scal. Wow. ex Ms. Vnlc. Be* 
ned. ^trtaalMiKm. Id.-— Posterios umlta delent Flor. Rom. et Ald. £taciiA. 
Cantabr. eum muUoj ifc. Beoed. non babet stml ciitm mMMvi. Ultimum mirtt« 
exnlat ab omnibus Edd. ante Vnlcan. item Wow. et Floridi. Male. Vide 
Mercer. snpra. Oud, — 7 Bas. 9. Reliqoe, Ac non. CoWins. Harlem. at cam. 
Bened. Voss. at non* Oud. — 8 Edd. omnes praeter Vulc. Scal. in quod, ing, tp, 
sed invitis Mss. Quadam specula Edd. ante Volcan. male : licet et tpecuta sit 
in Cantabr. Ingentie Bened. /d. — 9 Bis «eorstim Edd. VnlcSca]. Wow. /d. — 
1 Bened. dienderent, Id.— 2 Abest ^ve ab Harlem. /d. — ^S Peritia vita mo- 

SOTJE 

crat^m, qnod consonat iis qnm de 
eodem Oenlo baiiet Plntarcbus. 

' iVam cmn dae celumtM feliiM e jr- 
«rsilitt dlsfidcnf, ^ig^amamioiiy tfc,'] 
lliad. A. 

■ ifgumcmiioit rc^o potteas] Home. 
ro &ra( MpS^, Haic enim ia obsi- 
dione Trojana imperinm exercitna 
Oraeci omnM detnlerant. 



■ hUifeatie tapientite oflctts] Rom. 
ct Brement. tnlersMlts. Abi, talcmcc* 
Its. FolTiillber.mteoedts. Wowerins, 
imperfeetie, Lege, meo periculo, tii« 
tercepiie: qnod etiam in Interpreta« 
tiooe exprossi : ait nimimm in rebns 
qnm casn regnntnr, et in quibns nul- 
Itts est prudenti» locos relictns, De- 
monii soi voce moncri solitum So- 



OB DBO SQORATIS LIBBR. 1009 

cundia ludatds, et peritia ffiemoratos,' qui Atridaa ^ su* 
perbiam sedet,^ Pelidae'' ferociam compescat, atqqe eos 
aoctoritate adyertat, exemplis moneat/ oratione peraal« 
ceat : [603] qois ^ igitar tali io tempore ad dicendom exor^ 
tasest?7 Nempe Pylios^orator/eloqniocomis^experimen- 
ti8.catas,9 senecta ' venerabilis ; cui omnes sciebant corpas 
annis bebere/ animam prodentia vigere, verba dalcedine af- 

^o^tMUiam, ti cMri 06 icteiiHam» qtd retundat JmBtum JUU AirHf el reprimat 
irttamdimm JUU PeUif tt revocet eot 9ua auctoritaie^ instruai exempUif et terbis 
delimai: quis igitur tmue temporie aggreanu eet verba/aeere? SeUieet Nettor 
orator mtavis faeuMdia, jfrudeu» usu rerum^ revereudus 06 senectuteui, on euncti 
eognoteebamt eorjms debUitatum esu setdoj ai meutem eonsUio vaUre, et verba 



ratus in Edd. ante Vnlcan. Contrm Mbb. Recte perUia ftbtolnte ponitnr. Adi 
ad Cmar. p. S19. et 607. Nec opus est rerum wel timiie addi, licet ita alibi 
pccarrat. Id.—4 Sic bcne tacent edidit noridnt. Carent hoc verbo Edd. 
ante Vulcan. qui cnm Scal. Eim. Scriv. Merc habet sed el, nti in Mst. eaara- 
tnr, nisi quod tantnm in Harlem. tit «I, nt edidit e Fnlviano Wower. Sed 
recte ' tedare iram.' Sallntt. Jug. e.S8. Ed. Watt. 'dignitati qnam 1» 
pragit contnlent tedare rootut.' Id, — 5 Malim, moveai: ted illnd retinen^ 
pmnea libri, qni et rectittime, periHa memoraius ; et mox estperimeuils eaius. 
At, egortus esi^ alter Ciyacianot, Terissime ; nam ceterl male, exortatus, In 
iitdem recte, eorpas annis Mere, non abire, neqne hebeseere ; item» deUgendi^ 
non, dirigendi, Mercerut. Scriv. com Mercero edidit moveat, Oud. At^^ 
^, adveriai abtnnt Edd* ante Volcan. Id, — 6 Florent. Vott. Cantabr. uter« 
qne ^iitd. Fnlviannt qui, Id.— 7 Ad dieendum exkortaiMS. Si me andit, leges, 
ad dieendumexopiatus, Virgil. nuJEn, * Optavitque locnm regno.' Imitatot 
idem Petroniut: 'HtBC ubi calcavit Caetar juga militelaeto, Optavitque lo- 
com tummo de vertice montit.' Sieweek, Mendetei ted rerte rettitnit Fuli , 
cod. 9111 1. i,i,t,ad dieeudum exortus est, Woweriut. Ad die, exortus Falviut. 
In Flor. Leid. Brcn. Aldo et Rom. ett exheirUdMS, Stewech. exopiaius legit. 
Elmeak, Exorius est e Mtt. Fnlv. et Ciu*c. tec. rettitnere Wow. Elm. Merc. 
et teqq. Antea edebatnr esi ad di e e n dum exkoriaius, In Florent. Harlem. 
Vost. Cantabr. et aliit tcribitnr^ me ad die, exkortatus esi, Fultne Qui te t^- 
lar loit ta ieM|)er« ad dieeudum exkortaius estt Hsc tane conjectora roihi 
valde blanditur. Quit dicendi fidnciam tnmtit ? Oud, — 8 Cantabr. Pkjfcli' 
dus. Vpit. PkUUdus, Id. — 9 Sic Fior. et Fnlvii liber, Brem. mjiiu. Leid# 
et Rom. eaMlae. Elmenhorttint. Sio legendnm cnm Scaligero Merc. Cont. 
jnbentibnt' Mtt. Florent. Vots. Fulv. Potean. Mercer. Cantabr. Volc. Har- 
lem. Vnlgo covliie. Vide ad Flor. N. S. ' catnt canere.' Oud. — l Ed. Jnnt. 
senecto, Bened. eeneelMie. Id. — 9 Sfc etlam ex Membranit Cnjacii PitbfBut. 
Vutgo erat, «6tre. Colvins. Rom. et Ald. oMre. male. Eimenk, Edd. ante 
Colv. inepte abUe, Pithiens Snbtec lib. ii. c. 10. et Merc kebere correae- 
raaty nt babeut Mu. O. qoare miror Elmenliorstinm et seqq. priBter Mercer. 

NOT^ 

. V Atridet] Agamemnonis Atrei fi- r Nempe PyUus oraior'] Nestor ex 
lii. Pylo Messeniaci agri oppido, de qno 

* Pelida] Achillis, cui mater The* videndut Homerus Iliad. A. 
tis, pater Peleut. 

De^.ei Yar, Clas. Apul. 3 S 



1010 



AI»OLBII 



fluere. Itidem cum rebas creperiB > ' et afflictis specnlatorea^ 
deligendi ' sunt» qai nocte intempesta castra hostiam pene"» 
trent; nonne Ulixes cam Diomededeligantor?^^ velaticon-» 
silium et auxilium, menset manus, animus et gladias. Enim«* 
vero cum Aulide ^ desidibus,^ et obsessis ab ventis, ac tcedio 
abnuentibus * *" difficultati belli, et facultas itineris» et^ 



obwndurt muBoUolte. SimHUr q^mamd» r«6tif diMia H labueadihuM eUg^mdi ttmi 
exphraiores, qui ingrediantMr eaeira hoaiium muUa nocte; annem elipMtmr Uhfe» 
aes et Diomedes f tanqnam eonsiUum et auxitium, animus et IfrackiMm, mena ei 
ensis t verum quando, Grteeis eessantibu^ et retentis in AuHdef ae Jam detreetanr 
tibus beOum prte ttedio, observanda est diffieuUas bdU^ et faeUkas UineriSf et tnoh 



0t Coatar. dedisM hebeseeref niti ez incnrift. Apod Virgil. et Valer. Flacc. 
* seDecta ' et ' annis liebere.' Vide ad Valer. lib. i. ts. 53. Oiid. — 8 Crepe^ 
ris. Brem. eorporeis^ inepte. Etmenh, Beoed. etiam eorporeia, Voas. ereve' 
reis. Harlem. a mano lec. dubiis. e Olona. Oud.-^A AI. speeiatores, — 5 Alil. 
dUiffendi, male. Plaotns Amphitr. Sc. 1. ' Coiitinoo Amphitrno delegit Tiroi 
primoriim principet.' Ebnenk. Stew. et Edd. Colv. Vnlc Scal. Wow. Scrlv. 
Merc. Cont. diligendi a dilectn icilicet. Sed prsstat alternm, qood ett tn 
Mss. O. praeter Vulc. et Harlem. EHgendi £d. Jnot. Vide ad Met lib. vn. 
p.47d. a. Otcd.— 6 Brem. et Flor. diHguniur. Elmenhorstins. Mss. Hiuao. 
Florent. Voss. Brem, Cantabr. pr. cnra Edd. ante Vnlc. deUguntur, Male 
Vulc. e Boo codice cum teqq. prcter Mereer. Coutnr. et Florid. repoenit da- 
rig-itiilar: in Bened. dUigentur, In Harlem. vacat loeos. Ond.— 7 In AuHda 
desidibus» Rom. m A, deaidentibus, Flor. ab A, de eeedibus, male. £IimiiA. 
Ciiai AuHde, Vnlgo edebator, in AuHde: libri omnes nostri eum ab AuHde de 
sedibua et obseaaia ac teedio abnuentibua ; pro quo vnlgo, retro vtniia abnmeutibus ; 
pessime, et pejiis qnod alii somniabant, Rkifteo, Taedio longae mone abnne- 
bant navigationem Graecl. Dictys lib. ii. ' tsdlone, an recordatione snorum 
domoitionem cnpiebant.' Ab AuHde scriptum male repetitione prioris sylln* 
bae. Mere, Ab AuHde bene repoanere Merc. Cont. ac Fiorid. qnibns consen- 
tinnt etiam Cantabr. pr. Voss. et Harlem. in qnlbns est cioiia^ il. dee, Flo- 
rent. qnoque et Bened. ae Mereer. omnes ab AuHde, Vnlgo tn AuHde : sed 
slne tenins dispendio eum abesse nequit. Unde istnd ab inrepserit statim 
videbimus. Cetemm desideiittfriif babent Edd. Wow. et omnes ante Vnlcan. 
de eadibus Florent. deeedibus Vnlc. at Cantabr. nterqne Vbss. et Harlem. ac 
Mercer. desfdifriis ; quasi a ^deses' formaretor qnoqoe Genitivns ' desedis.' 
QoQd notitndom. Oiid.— 8 Vid. Not. Var.*--0 Male abest et ab Harlem. et 

tfOTJE 



* Rebus creperis] Festus, 'crepe* 
rom, dobiom.' Nonins : ' crepera 
res proprie dicitor dnbia: unde et 
crepuscnlnm dicitur Inz dnbia, et se- 
nes decrepiti dicti in dubio vitae con- 
stitnti/ Sce, 

* Nonue UHxes eum Diomede deH- 
guniur'] Vide Homernm, Iliad. K. 
Vulgati habent diriguniur male. Co- 
dex Thnanos deHguntur^ qood amptec- 



tor. 

^ Enimpero eum AuHde desidibuSf H 
oftsMsis, ae ietdio abnuintibmSy ^.] 
Haec est lectio codicis Florent. Brem, 
Leidens. et Thnani, quam nt germa- 
nam amplecti non dobito. 

« AuHde'] A£xIsStniboni regtnnciila 
est petrosa, et pagns Tanagrasomm 
in Boeotla, e regione Chalcidis nrbis 
Eoboeae insolae, com porto qninqna* 



DB DRO 80GRAT1S LIBER. 1011 

tranquillitas maria, et clementia ventoram, per fibrarum 
DOtas/ et alitam vias, et serpentium escas * ' exploranda.' ;* 
tacent nempe mutuo duo illa sapientise Graiae > summa cacu« 
mina^ Itbacensis [694] et Pylius.^^ Calcbas autem, longe pra?- 
stabilis ariolari,' simul alites et altaria et arborem contem- 
platus est,actutum^<^ sua divinatione et tempestates flexitj 
et classem deduxit, et decennium 7 prasdixit. Non secui^ 
etiam * in Trojano exercitu» cum diviuatione res indigent,' 

fittUiiaB maris, et Unitoi vtntanm per in^cia JUfrarum, et pabutu avhtm^ atqvg 
tter anguium^ eUent «tinsraMi vkiMim iUa duo mprema euhnxaa prudentia Grteea^ 
UU^tsee et Neetor» At vero CalcHoM nuUto peritior dioinandi, tiatim aique con^ 
nderavit aees, et arat^ et arboremf iUico eua ariolatione et plaeavit proeellae, ei 
eduxit navee t» mare, et vatieinatue e$t deeemannot, SimUUer in cattris Trojanit, 
quando opuM ett arittationef pnuUn» iUe SenatuM eUetf ne^ aut Hieetaon, aui 



Edd. ScriT. Flor. Oud,—! Vid. Not. Var.— 8 Explormda etteni. Th esteni 
Florent. indiicit. Excerpt. Bat. E, taeeni «. <• ElineDhorstins. Addidere 
Scal. Elm. ScriT. eetent sine codicum auctoritate. Msa. O. et Edd. Merc. 
Cout. Flor. esptorandee: recte. scil. suni. Edd. priores exptoratee sunt ; nisi 

2nod Ed. Jant. babeat exphrata timf « Vnlc. explorate T. Oiid.-^ Sic Mas. 
L cum Vulc. et seqq. pneter unicnm Benedictinum minimae aiictoritatis li- 
brnm, qni dat Gracue^ ut eat in Edd. prioribusy citaturque ab Acidalio ad 
Vellei. lib. x. c. 4. *iU firmet ludicmm suum Orvciie jiiventutis.' Vosa. 
Grafuf. Id.-^ Cantabr. PhtUius. Id. — 5 Voss. arioti. Cantabr. et Edd. 
ante Vulcan. ariolus. Sed vlde ad Flor. N. 8. /d.~6 Contemptatus est ictum, 
In Flor. est actum^ in Rom. et Aldo actutum^ in Brem. fatum, In Bxcerptf 
Bat. arlfores eontanptaius ac tum s. d, Elmenh. Vid. Not. Var.— 7 Abest et a 
Bened. Voss, Oud* — 8 Harlem. Vosst Bened. Edd. Merc. Cout. et. Idem. — 

NOTJE 

finta naTium capace ; in hunc por- Calchas novem annis duraturum bel« 

tnm conrenernnt Grscai naves ad Inm Trojannmi decimo vero urbem 

.bellnm Trojannm profectursB, ibiqiie expngnatnm iri est vaticinatns. Vide 

magno cnm Orttcomm omninm tae- Homer. Iliad. B. vers. 809. et seqq. 

dio» iniqna tempestate din detentae, Ms. Thnan. habet : et alitum viaSf ei 

donec sanguine placassent ventos, et urpentum escaSy non male. ' Alitnm 

virgine caesa, Iphigenia nempe Aga- vise essent auspicipm : ' serpentum 

memnonis fiiia. escae/ passercnli cum matre. 

< Perfbrarum nofof] Prccipne je- ' Ithacensis et Pjfliusl Ulysses Rex 

coris. Ithacse insulae, et Nestor, de quo 

* Eia^ vias, et t. etooM letaUtumeseaM jam soj^ra.^ 

et Merpeniimn viae} Alilum escas, noa ' Et arborem c. esty actuium [et ar- 

quaa alites ederenty sed qnas iptias borum eontemplatus est ictum, ^c.] 

snis corporibos serpenti comedendaa Thnanas roembranae : et feetum arbo- 

dedcrant : ad octo illos passerculos rum coniemptatus est, ac tum sua Divi' 

respicity qoos nna cnm matre Draco iiafume,^c. pptime. 'Foettis arbornm^* 

in platanum ascendens devoravit in liic ertt nidus cum aviculis. 
Aulide, spectantibus Graecis. Unde 



1012 



APULBII 



tacet ille sapiens s^atos, nec andet aliqaid pronnntiaie 
vel Hicetaon/ vel Lampo^ VQlCIytins:*^ sed omnes silentio 
auscaltant ant ingrata angnria Heleni,' ^ ant incredita^ vati^* 
cinia Cassandrae.*' Ad enndem modam Socrates ^ quoqne, si* 



Lamput^aui CijfHiiM prmtumiaU qiadpUan dUne: venm cmeti lacmlM 

tel auspieia Hekm odioea^ tel preedietUmet CattandrtB imnqwnn creditat, Emitm 



9 Florent. Harlem. htdigeret, Id. — 1 Ueetor, Legit B. Pios Annotat. poate- 
riorjb. Helemut, Colvii». Aldoay Bom. et Bas. Heetor vel lambo vel Byliaa. 
Baptitta Pioa in Annot. posL cap. 19S. Helenut vel Lampo vel C/yltKS, Plor. 
Leid. et Brem. Hicetiam vel Lampo vel Chftiat: nude vere eroditissimna 
Mercerus, Hicetaan vel Lampat vel Cbftiut» Vide Homer. Iliad. y. ts. 146. 
EUnenh, Hicetami, Monni ad Dictym ita restitnendnm, cum in libria omnl- 
bus iovenissem, hic etiam^ qnod insnper habitum prioribns Criticis. Hectof 
mann promtus ct belli lande clarns, sed non fuit r&r hifujfpSinwrf quos enu- 
merat Horo. Iliad. y. hdpator re^ KAiri^ ^, *htrriari r*, otor^AptioSy Otea\^- 

2ot¥ Tc «U *Arrfymp, Mox libri habent, ^vel lambo vel Clptiat, qui Homero 
«ampus et Clytius. Mere, Yoss. ettam et Cantabr. nterque cnni Volc. cod. 
hic etiam, nnde verissime emendavlt Merc. hic et ad Dictyn Cret. Kb. ir. 
c. t2, In Harlem. hoe etiam, Vnlgo ante Elmenh. £d. erat Heetor, 8ed B. 
Pios jaro viderat ei hlc locnm non esse tom. t. Thes. Crit. p. 571. Oaif. Vid. 
Not. Var. — 2 8ic nominant bnnc omnes lkWth(^gi. Bene sie ergo emenda- 
nint Pins, Merc. et edidfere Wow. Scriv. Cont. fior, Mss. Cfyiioj enm Edd. 
Vulc. Scal. vel ditiat, Clytit Ed. Elm. Sed in erratis eorrectnni Chftiat, 
Bitiat Edd. Ald. Jnnt. Bas. Colv. Binatut Ed. Vicent. OiMi.~S Au(furui 
HeUna, fiic Basileensis posterior editio. i. aug.fkoa, Rom. Fltve: ad cajoa 
inarKinQm, ' Flevns id est vanns.' B. Pios nimisqnam hic a veteri •criptura 
recedit, dum legit, Panihoi, Ego vemm pnto, Heleni: de quo Homeros et 
Virgilius. Colv, A\dn% a, HeUna : male. VideNotaaad Arnobii lib. i. fol. 
S6. Elmenh, Male editiones antiqns et pleriqne mannscriptomm /#«tai«r 
alter Ci\jacianos solas habnit, Heleni, qoomodo scribendnm fnit etiam repug* 
nantibud libris. Merc, HeUni optime Jam ante Colv. emendaverat Brodaens, 
etextat in Mss. Florent. Brem.-Pnt. Uarlero. aliisqne. HeUnee Canubr. 
Voic. celeriqoe et Edd. Ald. Jont. Colv. Jteve Edd. Rom« Vic. Bas. sec^Ka* 
va Bas. pr. Inepte Pios conjecerat Panthoi aot Phabi, De vate Heleno, 
Casaaodrn spooso, nota omnia. Oiid. — 4 In vnlgatis est, non crediia, male. 
De Cassandra nota res est ex Lycopbrone, Cointho Smyrafleo, et aliis. £1iikiiA. 
Volc. primos dedit incredita, Ood. — 5 Florent. Socrati, Cantabr. Voss. 

VOTJE 



^ Vel Hicetaon^ vel LampolLampwi^f 
vel Clytiut} Qoi qoidem Senatores 
erant Trojani ob senectntem jam a 
bello cessantes, concionatores opti^ 
mi : hos cicadis comparat Homemsy 
qnae in sylva arbori insidentes vocem 
suam emittuut. Vide ipsnm Iliad. V, 
vers. 146. et seqq. 

* Aut ingrata auguria HeUni] He- 
lenns liic fnit Priami et Hecubse fi- 
lios, vaticinio pollens, cnjus ingrata 



vocat angnria, qnonlani nihil fanstl 
Trojanis pnennntiabant 

^ Incredita salicmMi Gofsaiidrtf] Vlr* 
gil. lib. II. ^neid. < Tnnc etiam fa« 
tis aperit Cassancfra fntnris Ora, Del 
Josso non nnquam credita Teucris.* 
Haec filia qooqoe foit Priaoii et 
HecobsB : qoaa, com amanti ApoHini 
sui corporis nsoram ea lege promisis- 
set, si se fotororam scientia vatici- 
nioqoe donasset ; quod petiemt con- 



DE DBO SOCRATIS LIBBR. 1013 

tvibi loconim aliena sapieDti» ofBciis ^ consoltatio ingruerati 
ibi vi daBmonis prassaga regebatnr^^i ejas monitis sedalo" obe- 
diebat, eoqoe erat Deo sao' longe acceptior. Qood aotem ' 
incepta Socrati * qoaepiam Dsemon ille ferme prohibitam 
ibat^ nanqnam adbortatom,'" qaodammodo ratio ' prsedicta 

raiimie SocmUt etiam^ n gutmdo immbiehai detiberatU remaia a mmnUs pmdfii/ttf, 
iune dirigebatur virtaie vaticiMairice nci Genii. Sed forebat diiigenter ejae ad- 
m9miUmibu$, et ideireo erai miaUo gratier eao Deemom, Cur pero tUe Deue/ere 
eolebai vetare qaeedam eetpta Soeraiie, ai mmquam eum ad uUa impettebaif raiio 



»<>»»»^^»^»»»<> 



Harlem. Soeralie. Id.— 6 Vtd. Nof. Var.— 7 Fi Dsemonie preeeagia regebai* 
Rom. Bas. 1. Evcerpt. Bat. rat d. prtnagio regebaiur. Veram lectionem ex- 
bibet Fiiivii Mi. ei d. preteaga regebaiur. Cie. i. de Pivtn. fol. 109. ' Non 
paruiati mihi, cnm nterer qai soleo praesagitione divina.' Vide notai ad 
Mtnat. Fel. fol. 4S. Chalcid. in Platonis Tim»iim p. 260. Elmenh. Olim 
nt et in Edd. Viilc. Wow. edebator eui d. pmeagio regebaiur, At Edd. ScaL 
£lm. Merc. Scriv. vi dtemonie praeagia regebai : qnomodo legas sane in cete- 
ris Mss. O. nisi qnod in Beued. sit rebat. Forsan scribendnro eui d. pnetagia 
rogabai, sive consulebat qnasi oracala,abi proprie adhibebant ' rogare :' niido 
pasiiro < rogare Deos.' Hinc sequitnr * rjas monitis obediebat/ Alioquin 
Fulviani Cod. lectio omnino recipienda est, pnesertim cum vi habeant Mss. 
O. Nain certe Socrates non regebat prvsagla demonis, sed regebatnr ab 
eo, et etlam aliquando prohibelMtnr ioceptis, nt subdit Anclor. T^ Ferifni 
ante ejue mon, cum Mercero delere nialira. Oaid. — 8 Bened. eeduie, Id.— 
9 Hoc jam emendavit e conjectura Stewechins snpra, et com plorimls Mss. 
in textnm recepit Vulc. et seqq. Vnlgo erat de ; nt et in Plorent. Voss. ac 
Cantabr. Var. Lect. Bnrm. «ki Dei prteeagio, Id. — 1 Male Edd. ante Vnlcan. 
quianie: vel, ^in aii^^m, ut in Edd. Ald. Junt. i(f.~2 Sic Mss. et Edd. prseter 
Floridi, qni dat Socraiie sed vide snpra. /d. Socrali* daoion. Sic in Rom. cod. 
erat : in aliis ut locns ioieger hic tnlgatnr: qnod verum non esL Colu. Rec- 
te Fulvii liber, quiepiam ditmonum. In Kom, et Aldo hic lacnna est unins vo- 
cnlae., Ehnenh. Quapiam damon iUe. Sic Mss. et Edd. Vnlc. Seal. Wow. 
Merc. Cont. Flor. Plorent. Voss. deemonum. Fulv. fioiptam dtemonum itte: 
unde quitpiam Damon Ule edidere Elm. et Scriv. Omnino male. Qiiifpiaai 
incertum qaendam, at Ule certnm denotat : adeoqoe hsec jnngi neqnennt* 
Oud. — S Hoe rursns Vulcanio debemus, nt diserte extat in ipsins codice, 
Fulviano, Mercerianii, aliisqne. Vnlgn ante sine sensn legebatnr nunquam 
quod admonendum ratio : nt extat qnoque in 2. Cantabr. sed in marg. Cantabr. 
pr. est quodammodo, Voks. quod admodo. Abest etiam adkortaium a Mss. 2. 
per Lindenbrog. collatis, Voss. et Harlem. EJecemnt hoe verbom librariiy 
qnia non invenerunt ratiotiem eam esse ante dictam : sed bsc ratio est lllins 
sapientisBy de quajamegit Ap. et qna Socrates omnia qnidem videbat, sed 

NOTiE 

secuta, promissis stare nolnit : qna nam potOy ezhlbet Ms« Fnlvii llber ; 

re indignatns Apollo, ciim semelcon- alii aliter, sed roinns bene. 

eessa revocare non poflset,qnod iinnm ■ ImeepiaSoeraii\SoeraHe\qumtiiam 



potoit, 6dem oninem ejns vaticiniis Dffmon iUe/erme prokibUum ibaif mm- 

ademit. quam adkorttdum'] Socrates apod Pla- 

> Ibi vi dtemonie praeaga regeba* tonero in Theage, loco anpra citato. 

iur] Hanc lectionem, qoaro gerroa- Idem habet et in Apologia laa. 



1014 APULBII 

est> Enim Socrates,^ utpote vir apprime perfectns ex 
sese, et ad omnia ^ congrnentia [695] sibi officia promttis, 
nullo adliortatore unquam indigebat; at vero probibitore 
nonnunquam, si quibus forte conatibus ejus periculum sub-^ 
erat, ut monitus prsecaveret, omitteret 7 coepta imprcesen* 
tiarum, quse' tutius vel postea^ capesseret, vel alia via 
adoriretur. In bujuscemodi rebus, vocem quampiam divi« 
nitus exortam" dicebat se audire:' ita enim est^ apud 

^tMffamlcin» aUata ett wpra, Nam Socratest ^^PP* ^ ^o^ virexte perfeciitn' 
miu et expedHuB ad cuncta flnmta sibi eonvenientiaf nunqwun opua habebat ulh 
impulMore : eed aUquando opu9 kabebat dehortatore ; si forte pericuhm latebai sub 
aiijuibuM ceBptiSf ut admonitus gibi proapieeret^ relinqueret incepta in preemne, «ptm 
meuriue aiut resumeret po^modum^ aut aggredcretur aUa ratione, Aiebat m om* 
4tre m Ialt6tcf negottie ftMJtdoM «•ctfin emiaeam ceUitue: mm me r^ertur a Pla- 



»^»»»^»#^ ^^«^ 



p«r]cnk>iit fngere nesciebat, D»i cnm deliortatns esset dieroon. Wower. edi- 
dit arfAorla^iis: male. Ibat prohibitnm, non adhortatnm, i.e« prohibebatynoQ 
adhortabatnr, nt clarlns in seqq. se explicabit Anctor. /d.— 4 Itemm hic ia- 

terstitium in Rom. edit. prcBdicta qwepiam eet Colvins. Bened. cuTuieet, 

Ond.-— 6 £iiim Soer, est disertim in tribua nostris exemplaribns: dixi snpra* 
Mox distinf^ne : Ex eeu ad omnia congruentia eibi efficia promiu». Item : Omil- 
tere cepta innreeeentiarum^ qum tutius vel postea capesseret. Mercerns. Vacat 
locus in Edd. Kom. Vic. Bas. Mss. Florent. Voss. Cantabr. nrerqne et tres 
Merccr. cnm Edd. Merc. Cont. dant simpliriter fntm. Verissime, et Nostri 
more. V. Ind. Not. Oud. — 6 Harlem. Voss. Bened. Mercer. Edd, ante Vnl- 
can. et Merc. Cout. carent et, Harlero. emnia ad. Pro iM9«am mox Cantabr. 
nwi^m. Id. — 7 Edd. ante Vnlcan. Item Wowerii ae omitt. Male. Edd. 
Merc. Cont. omittere» Id. — 8 Male Vnle. jnnxit tnprtfsenlianMifiie. Id^-* 
Sl Excerpta Bat. vel potius: recte. Elmenh, Recte Mss. fere omnes vetpost- 
ea^ et opponitnr r^ iiiprcMea^rKm ; quare nescio cur Vulc. e suo cod. prae- 
tnlerit po/iiis, et Elm. e Var. Lect. Exc. Bat. quod i\% intelligo. Nam si 
notat metiua ; iioe seqnltur, ' vel alia via adoriretnr.' Qnare nil omnino mn- 
taudum. Oud, — 1 Vt Plato dicit» Hspc verba nt snperflna delet Brem. et 
FJor. codex. Elmenh, Et hic variant libri, incnlcando dixit et dicf6at. Vnl- 
canii liber, ut hoic tantologise niederetur, addiderat, ut Plato dixit ; qnod ab- 
dicnnt alii omnen. Mihi viinm sequi alterum Cnjacianum perspectse fideiy 
in qno clare : in h^useemodi rebus dixit vocem quampiam ditinitus excUam oir- 
diri; snblato posteriori dicebat* Mercerus. Ms. Vulc. addit ut Piato didt : 
qnomodo Vulc. ac Scal. edidere. Verum seqnitnr, ' Ita enim est apnd Pia- 
tonem.' Cantabr. tamen nterqne, Voss. et Harlem. dicit etiam insernnt, 
Cnjftc. sec. dixit cum Edd. Merc. Cont. at idem cnm Harlem. pro sequenti 
dieebat lociim reliqnit vacuum, probante Mercero, qni ibi delevit cum Con- 
tur. Non dnbinm mihi est, qnin recte Edd. ante Vnlcan. dent dwdaxat^ u e. 
solnmmodo. V. Ind. Cantabr. antem et Voss. habent dieeebat, Non agMs- 
cnnt rh se Merc. Cont. ntl nec Cantabr. Voss. et Edd. ante Coivinm. Oud,^ 
9 Est carent Cantabr. nterqne et Harlero. /d.— S Maie omnia Mss. aliqnoti 

NOT^ 

* VoeemquampiamdivinHusexortam'] pra cltatoro. 
Confer locnm Platonis ex Theage sii- 



D£ DBO 80GRATI8 LIBBR. 



1015 



Platonem: ne qmspiam arbitretar^ omina^ eum^ vnlgo 
loqaentium captitasse.^ ® Qnippe etiam semotis arbitris,^ 
nno cum Phaedro 7 extra pomoerinm» sub quodam arboris 
opac»^ umbraculo, signum illud annuntium' sensit, ne 
prius transcenderet Ilissi amnis p modicum fluentum,' quam 
increpitu indignatum Amorem recinendo placasset : * cum 
prseterea^ si omina observitaret,^ aliquando eorum non* 

lofie .' ne quU exiiHmet tum soUtum mmere jiraiagim a roeilmg AominKHi paesim 
toqiuniuun» Etenim eemel qnoque eum eaeet simul cum Pkadro trans pomarium^ 
«n^ tegmine eti^utdam denue arbori8f nee ulU ietiee adesienif aecepit hoe monitumy 
ne tuperaret exigua» a^at Ilitsi Jluminit, antequam decantaia palinodia deliniittet 
Amorem iraium eua miuperuHeme : cum huuper^ ei eoHtug eetei capiare «mtfM, 



^«t#>4^^^^ 



d« more, et Edd. ante Scalig. Vidlt id jam Casanbonus, et e •»!« codd. 
emendavere qnoqne Ursinns et Merceruii, qnem adi ad Aristsn. I. t. c. S. 
Casanbon. ad Apol. p. 164. Vide ad Met. 1. ii. p. 155. a. /d.— 4 Edd. Ald. 
Junt. eum, Pro loquentium Bened. Uquentium, Id. — 5 Libri omnen, eapHtatBe, 
recte. Mox, me cum Pkadro Cnjac. alter, consentiens .Vnlcaiiii codici. 
Cetert, imay qnoa non sequor. Mere, Mss. Flor. Fnlv. Voss. Harlem. Can- 
tabr. cnm Mercer. et Edd* Elm. Merc. Conl. Flor. captiiatte. Bened. cepti' 
iatte, Vnlgo captaue, Sed freqoentativnm anctoribns Mss. Inbens admise- 
ro ; licet alind exemplnm non norim. 0114.— 6 Rursus arhilriit Cantabr. et^ 
£dd. Vic. Ald. Baa. Vide supra. /d. — 7 Ita Mss. Harlem. Vulc. Cujac. sec. 
et £dd. Vnlc. Merc. Cont. Wower. Recte. Vulgo «mt. Harlem. Phadito. Id. 
— ^ Sic Ms. Beoed. et Edd. Wower. ceteraeqne ex Casaoboni emendatione 
adApoI. p. 164. In reliqni» opaeo: nt ^opacae tenebrm ' Met. I. iriii. p. 
5)7. a. nbi vide. Id, — ^9 Vnlgo male, ad «ttiitiiim. B. Ambrosins lib. i. Om« 
cior. * Vox hominit peccati adnuntia.' Coin. Ita BremensiSy Romanns, Flor. 
Excerpta Bat. In Leid. et Aldo est, ac aimctMm, male : snpra : < Non solnm 
auribusy vernra etiara ocnlis signnm sui dsmonis nsurpasse.' VaK Max. lib. 
I. cap. 7. 'Astyages dnos prcnnntios somni frnstra discntere temptavit.' 
Vide Cicer. i. de Divinat. Elmenk, Bene nna voce Mu. tantum non omnes 
et Celv. cnm Mercero et Elmenh. Olim ad nuneium, £dd. Vulc. Scal. Wow. 
cnm Leid. et Casaobono ac fiimctKm. Oud.— 1 Cantabr. Voss. et Var. Lect. 
Leid. sive Vnlc. Cod. ^lii^iilt, infra fluentem. Id.— 2 Vid. Not. Var.— S Om^ 
nia obterv. Rescribe : ti omina obtervitarei, et : ntmta omtniim superttiiionet 

SOTJE 



^ Ne quitpiam [fuitquaml arbitreiur^ 
omina eum tulgo loquentium eapiiiatte] 
Neque etiam stemntantiom. Poljrra- 
nins, referente Galaxidoro, apnd 
Plntarch. lib. cit. de Dtemonio So- 
cratisy ait se aodivisse Terpsionem 
Megaricom dicentem Geninra Socra- 
tis fnisse sterntitationem, cnm ipsins, 
tum aliomm. Alio qnidem srernn- 
tante a dextra, solitnm se fnisse ad 
Agendnm conferre: sin a sinistra 
fieret, cessasae. Ex ipsios antem 



sternntationibos, eam, qaae fieret ac« 
turoaliqnid, confirmasse ejus propo- 
sitnm : qnte vero contigisset inter 
agendnm, inhibnisse. Sed hoc png- 
nat cnm Platonis locis snpra dosig- 
natis. 

p Sigman iUud anmuntium tentii,ne 
priuttrantcendereilUttiamMitfiFe,'] Id 
Platonis Phaedro Socratea id narrat 
Phaedrnm alloqnens, et palinodiam 
canit, qnam legere Ibi poteris. 



1016 ' APVtBir 

iralla etiam bortameDta haberet/ at videmos plerisqne iisii 
venire/ qui nimia ominam Buperstitione/ non snopte^ 
corde, sed alterius verbo, regnntnr : ^ ac per angiporta * 
reptantes, consilia ex alienis vocibus coUigant,^ et, ut* 
Ita [696] dixerim, non animo» sed aariba)Sy cogitant.* V6- 
ram enimvero utat ista sunt,' certe qai, omnium arioli/ 
vocem audiunt, ssepenamero auribus suis usarpanty de qaa 
nihil cuncfentur, de qua sciant^ exore humanoprofectam, 
At enim Socrates non vocem sibi, sed vocem quampiam,^ * 

oMejnttel elwm ab eU oiifiHU exfcortel ioiiM, quemmimodim cernimiu utpe cmithh 
gtrt ^iMmplirrJmta «omm, ^iit ob ii*iiit«n rtUgiimtm wnmnm rerwn, wm dvngun^ 
iw sua ipeorum Mesl«, venm voeealieiui ; ef tmmUe per eioot, «laniiiif cotieUia 
ex verltte nUormm^ ol^, «f iia dtcom, noii eogitani mcnftf» aed avribiu. Aiquo^ 
gao modo $e habeant, tUi yroftcto^ qid aniMcidtant verha dio i iionpii, eetfnsihne txd^ 
piimt aMribua sm» rocem, de qoa mvnwu ambignni^ tt qnam norunt prodttm ex 
ore hmam. Venm Socratee non dixit simpUeiter vocem $e awitvtfw, aed giMJi- 



Wowerint. Vnlgo, om»M, inepte. Vide Cic. i. de Divinat. Elmenk, Omt- 
na mrtnii Voss. Ursln. et ceteri bene pro omirM. Ed. Wower. omiM omiiWf 
Oud.^4 Florent. Vom. Centobr. uterqae oniam<ii(«. Edd. ante Vulcan. 
opinamenta, Dein kabent Bened. kabere Canlabr. Vosf. Harlem. Edd. Ald. 
Jiint. /d. — 5 Et eidemm» p. u, v, Maliro : «1 videmne pl, Wowerini. Mss. 
plerique et Edd. Vnlc. Scal. Wow. Elm. Merc. Coot. et. Forsan ut et. Tnm 
pUroeque Edd. ante Vnlcan. qnm etiam carent r^ «tii rcnlre, pro qno in Can- 
tabrigiensibnt, Vost. Harlem. Edd. Merc. Cont. umu evenire. Eadem est 
confnsio I. i. Met p. 15. Pric. nbt vide. Oiid. — 6 Ntmta omtniMi tupertf. 
Vnlgo omnttim, inepte. Elmenk, Rnrsus baec absont Edd. ante Vnlcan. InTi- 
tis Mss. tnvta Bened. omnttim male Edd. Vnlc. Scal. Ond. — 7 Cantabr. tmpto, 
Edd. Vic. pat. pr. enapte, Id. — 8 Edd. ante Vnlcan. pd ex angiportu contra 
Codd. Forte jicr angiportum. Nam Kotter taepius hac voce ntent semper 
in tingulari effert ; et aiibi * angiportnt ' in matc. genere adhibet ; licet tct» 
am utrnmqne in nsn fniste. V. Vitraf. 1. i. c. 6. /d.— 9 Brem. eafptani, El* 
menhorttiot.— l Edd. Vic. Ald. Jnnt. Bat. nlt. Ond.— 8 Harlem. et Exe. 
Bat. coftfanli. • • . Id. — $ Spero, qnicum<)ne locom diligenter expenderit, in 
meam teutentiam pedibnt itnrom, geminatione tcil. dnarnm vocnm recte 
conttitntnm iri: utni iataenni: deinde, f luaiaiMm ocimt, Stewecliiut. Sie 
bene repotnere Wow..Merc Cont. el Florid. ex emendatione Stewecliii. 
Viilgotil; quomodo peccare tolent Ubrarii. Oud.— 4 Vid« Not. Var.-^ Ib 
Fnlvii libr. et Flor. ett, tod docem fMwytam. In Brement, eed dnkedinem 
fuempiaMg male. Vide Platonem in Theage et Phmdro. Proclon in Excerp* 

NOT£ 

4 Nm Muapte eofde^ eed aUerha verbo^ ^ Qui, omnimn arioH {qui Aomtnom 
rfgimliirl Pacnvint apnd Ciceronem» artolomm, 8fcJ\ Mt. Thnan. quod omt« 
lib. I. de Divinatione : * Nam ittit| nnm ariott oocm ondttml etepenumeroi 



qui iinguam avinro inteUignnt, Plot- aortAiit tKtt iisiii;|Mlam> de qm nikU 

qne ex alieno jecore tapiunt quam ctmclaihir, ifc, 

ex tuo, Magis aodiendoffly qnam an- * iVon vocem tt&i, »ed voeem fuam* 

tcnltandum censeo.' ptam, Ijrc.] In Theage et PbtedrOy locis 



D£ DEO SOCRATIS LIBBR. 1017 

dixii oblatanl : qiio additamento ^ profecto intelltgas^ non 
usitatam vocem, bcc hamanam significari: qu» si foret» 
frastra qtaepiam, quin 7 potius aut, vox, aut oerte c^uspiam 
vox diceretur;^ ut ait iUa Terentiana meretrix : 
Audire vocem V visa sum modo militis. 
Qui^ vcro vooem dicat qnampiam ' audivisse,^ aut nescit^' 
uude ea exorta sit»^ aut in ipsa aliquid addubitat, aut eam ^ 
quiddam insolitum et arcanum ^ demonstrat habuisse, ita 
ut Socrates eam, quam sibi ac divinitus 7 editam tempes« 
tive aiebat.'' Quod equidein arbitror non modo auribus 

dam. vocem riU objectam a Dio. Qim addiUieme certe ei^^jweeendum est wn de» 
rignari vocem eoUtamf netgue h u ma na m : ^nia «t eeeet UMit neqmequam diceretur 
quadamf eedpoiiuM tri vox eolum^ vel eane vox momdam ; quenmdmodum dieit iUa 
meretrix apud Tereniium: Modo mihi viia snm aadire Vocem militis. At illk 
gui ait ee audiviete quandam voeem, vel ignorai ex quo loeo iUa jnrofecta rit, vejl 
ambigit aliquo modo de ea, vd oetendit in ipta/uitee Jiiquid inuritaium et ifcretumf 
quemadmodum Socraiet in eo, 91UI111 dicebai tiJbi obhiam opportune et Dei benefido, 
Et cerie exisiimo eum non iantum pereepiise auribu» indieia $ui Dri, sed H ocuHu 



^»^»^#^»^*i»ii#i»<» 



tis de anima et dsmone, pa^. 908. Ebnenh, Primo en pro iioii in Benedl 
Pro voeem est dueem etiara io Voss. et Caiitabr. ntroqne. ducem vel vocem 
Harlem. dixit quamp. Edd. ante Vnlcan.' dtrtiitli» aliest a Mm. canctis 
et. Edd. Vnlc. Scal. Wow. Merc. Cont. Rectisaime. Hic enim ea vox lo- 
cam non habet, qase statim seqnltar. Socrates non dlcebat sibi divinitui 
vqcem oblatam. Sed dlcebat sibl voeem quampiam esse oblatam, scit. 
non hamanani: rnide conclndebat eam esse divinam. Ond. — 6 Cantabr. 
abdimenio, Mox Bened. viriiaiam. Id. — 7 Edd. ante Vnlcan. cur non. Id. 
— 8 PoiiuM raf eeria et^uspiiam vox d, Emendare qnidam conatus, oiit vox^ 
aui certe : cros freglt, qui gnlam sanare volnit : posclt senteiitia hanc, ant 
non absimileni correctionera, cnr non potins ant uxoris, avt servi cujnspiam 
vox dlceretnr? Terentii wrsnm ex hoe Plavtlno Cistell. adnmbratnm 
video: 'Audlre vocem visa anm antc cdea modo Mei Lampadisci tervi/ 
Stewe^. Aui «ox. Sie Ven. Ald. Rom. edit. aui roo: Bas. I. aui uxor. Col> 
tIus. Ridiciile Bas. pr. atoae Inde ineptlns Stewech. Anctor Innuiti sim- 
plicller alloquin dicendnm niisse wMr, vel saltem vox etduspiam^ non quapinm, 
Ond.— 9 £dd. aate Valcaii. quid, ld.^1 Dieai se ifsmefiam. Edd. ante Vul- 
can. ^aaiNpuim diMtf slne se. ut et Scal. ae Wow. in qoibus didf : sed contra 
Mss. plnrlmos. At «f ^«aiiipMBii absunt a Florent. Harlem. Voss. Cantab^ 
utroqne : qoare ss saltem delendum cum Merc. Cout. 1d. — 2 Cantabr. uter- 
qae, Harlem. Edd. Merc. Cont. aHdtme. Id. — B Bened. Harlem. carent r^ 
oMi. — 4 Cantabr. uterqne cnm editis ante Vnlcan. carent ea. Vnlc. Scal. 
Wow. ea oria rii. Sea Mss. reliqul cnm Elmenh. &c. ea exorfo s. Id. — S 
Bened. eari dub. a. e. Hartem. arfilM6. antea. Id. — 6 £< areanian. Carent Can* 
tabr. et Edd. aote Vulcan. /d.— 7 Vid. NoU Var«— 8 Male delet Valo« t^ 

NOTiE 

supra citatis. Vide Proclum in ex« pestive aiebat'] Transpone vocem iem- 

cerptis de Anima et Daemone. pesiivef et lege ^iifim stfrt iempestive ae 

' Audire eocem, tfc.'] Ex Eunucho diviniius editam aiebat, sensus erik 

Terentii 111. 2. 1. est hic versos. clarior. 

■ <^iiam n6t ae divimim ediiam iem^ 



1018 APULBIt 

eam,* Terom etiam ociilis signa' dasmoDis sui usurpasse.* 
Nam frequentius non vocem/ sed signum divinum sibi * 
oblatom prae se [697] ferebat. Id signum potest et ' ipsios 
daemonis species fuisse» qoam solos Soerales ^ cerneret, ita 
ut Homericus Achilles Minervam. CredOf plerosque ves- 
trum hoc, qnod modo dixi/ cunctantios ^ credere, et im- 
pendio mirari, formam dsBmonis Socrati visitatam.^ At 
enim Pythagoricos mirari oppido solitos^' si quis se nega* 
ret^* unquam vidisse deemonem» satis, ut reor, idoneos 
anctor est Aristoteles. Quod si cuivis potest evenire facuK 
tas contemplandi divinam ' effigiem, cor non apprime pota- 



9tMw. Smpku emm 09i€iuUbai «mi «ocfM, ied indicum dmmm M fithti 
txkMbUMM. lUud mdieiuM poteei etiam JmMa* aimMlUmm ipeiua Dei^ fwdmlm» 
SecTQtee amepieeret, eieut AekiUee PaUadem apmd Homerma» Exieiime wmarimam 
pariem veetrmn diffieilime eiln pereaadere qkod mox dixi, ac emamapere admirmri 
eiaeaherum Jkemmne, fuod Soeraiee eolebai videre. Ferwm Arietoietee eei ameUr 
eaifiie dignae^ at arhiirory P^lmgoreoe coneaevieee impemee adrari^ ri aUfoie^di'' 
eertt ee mmpum eemepexieee Deteemmm, Qemd ei poieei oUiagere caipiam eepia 
vUuenda iaiaginie dimna, qnare nm potnerit pregcipue aecidere SocraH, qnem iMTc- 



^^^^ 0^^»^^*^ 



enm- Edd. Ven. Ald. Jiint. vemm eiiam enm. Ond.— II Sic Florent. Fnlv. Vom. 
C«ntabr. nterqne, Harlem. Mercer. cnm Edd. Wow. dee. Antea eigwam, Id. 
— 1 Libri tret optimi, non prtevocem: qnartns, «oii |per oMeiii : qnod qnid ti- 
bi velit non capio* Signi Socratis habes r xempla in Theafe. Merc, Floreat. 

Cantabr. nterqne, Harlem. iim p. voeem^ BnU nem p, vocem. Latet qnid. An 
Mii qnampimn voeemf Ond.— 2 Harl. mM dirtmiM. Id— S Edd. antc VnlraB. 
paterat: et Ikemonie deest Edd. nnte Volcao. pro /nieee Harlem» et £dd. 
emdem Aoteiffr. Id. — 4 Soku aboit Bened. in qno eit Soeraii, Mox 'pro 
veetmm Harlem. maeir. Id. — 5 Florent* qnod commtde d* Elmenborstlnt. Ac- 
codit Vott. An CMMiodttM t Zoo even, Vide ad Met. 1. 1. p. 37. b. Exulat 
« Bened. Ond.— 6 Edd. Vic. Ald. Jnnt. canJtanime. Bat. pr. CoW. conia- 
iine, Vide ad. Flor. N. 18. /d.— 7 Ald. ntttatam. Colvint. Item Jnnt. 
«oro Mtt. S. Lindenbrog. et Harlem. Male, nt ta»pe tnpra. Oifd.->8 Har- 
Jem. eei, opp, Bened. i^ido. Id.-*9 Edd. ante Vnlcan. contra Mtt. denega^ 
ret* litdem deett mox eaiie. Id.-— 1 Bened. dignem^» Sutim potnii Uar- 

NOT£ 

« Noa modo «nrttef aem^ vemm ficabat attingeret. Sicnt in toroniit 
etiam ocnUe eigm deemonie eni nenr- qnoqne vox non ett, ted orationnm 



jntte] Plqtarcb. libro nepk rev Imapi' quarnndam Tocet ooncipientet pn< 

revs Aaifioeiov. Socratem Qeninm tant te loqnentet andire. 

tnom neqne oculit neqne auribnt * Pffthagorieoi mirari oppido eoUioef 

ntnrpatte ait» ted valde probabile ti qnieee negaret, ^o.] Idem trribit 

ette ejnt monita neqne Titnm foitte, Plntarch. iu libello ntpi Bav/uuriotw 

neque tonom^ted Tocem tine tono, htovaiuireiv* 

qov iptnm intellectnm eo qnod tigni- 



DE DEO 80CRATIS LIBBR. 1019 

erit Socrati obtingerei qaem coiyis amplissimo* munini 
sapieatiae dignitas coaeqQarat ? < Nihil enim est^ Deo 
similias et gratias^ qaam vir atiiroo perfecte ^ bonos, qui 
tam ^ bominibas ceteris antecellit, qaam ipse a Diis im- 
mortalibas distat. Qain potias nos qaoqae Socratis ex« 
emplo et commemoratione erigimar? ac nos secondo std- 
dio philosophise paris/ sirailiam naminam caventes ' per* 
mittimas ? ^ de qao qaidem ' nescio qaa ratione dirapimar.' 
Et nihil aeqae miror/ qaam cam omnes et capiant * optime 
viverc, et sciant non alia te ' qaam animo vivi, nec fieri 
poese qain^ at optime vivas/ animas colendas * sit ; tamen 



i«ilat«ikt Stq^ienHm fiuni timUtm CMiUbii perfgOimmo Jkot Sam 
timihu nefue acceptiu» Deo^ quem k&ma menie amnino proboM: qui teque eugjerat 
reHquoe hominee, ac ipee eufteraiur a DOe ieemorUUibu». Quare ium siofi extoUfaeBr 
poiiue exemipio^ et moniione Soeratief et noe tradimue /tUei etudio eimiUe PkUoeo» 
jAnp, obeeroantee ^uemodi Deoe 7 a quo quidem etudio non video fiia de cauea rfif- 
trdMmair : nec quiequam adeo demiror^ ^iam q^iod cuncti^ cum optent bealieeimo 
moere^ et noverim non aUo pacto vvri ^^um menie^ nequefieripoeeequin mene cam- 



^«. 



lem. Bene. r^ obtingere carent Edd» ante Vnlean. contra Mss. Id,^2 Brero« 
ampiifieo. Elmenborstins.— S Cantabr. pr. Edd. Vnlc* Scal. eo^uaret, Ond. 
—-4 £dd. Vic. Bas. pr. Col?. Eet enlm. Id.— 6 Bened. perfecto. Id.-<-6 £x« 
Dlat a CaBtabr, Voss« Bat. Edd. Vulc. Scal. Minns bene. Jd.— 7 Vid. Not. 

Var.~~8 AI. eanentee prom, — Cantabr. pr. quid di, Bened. 9. Ond.-- 
1 Florent. Dei rmamur, Brem. Dtis rapiniiir. Ald. et Rom. duropiaauir. 
ElraenhorAtius. Bened. Voss. Harlem. Vulc. Dei rapimur, Edd. ante Vnl- 
can. disrapimur, Sed vide Ind. Not. in * dinoscere.' Oiid. — 2 Vid. Not. Var. 
— ^S Non alia re, ^c. poete, Leld. non aliena re, Elmenhorstius. Carent £dd« 
ante Vnlcan. qni dedit vtot ^iuim aataio e Sarisb. contra Mss. ordinem. Ftit 
imimo Florent. Oud, — 4 Ita recte alter Cnjacianns: male ceteri, qtda eptime 
viwte; quin ei optime vivae, Mercerns. Ita recte emendarat CoW. e Sarisb. 
et revocarunt Merc. et Flor. qnorum codicibns accedunt duo Lindenbr. Be- 
ned. et Harlem. Vide Bondam. Spec. Anim. p. 00. In Edd. Vnlc. Wow. 
pro ut est st, quomodo legas in Cantabr, A Leid. abest ut, Elmenh. et 
Scriv. edidemnt quin <^ftime vivae nist sine sensn. In £dd. vett. fiiaiilttia m« 

NOTiE 

y Ae not eecundo dudio phUoeopl^ * Et nildl etque miror^ t^c,'] Hsn: et 

jMris, stmitfum niimiaiim car€itftfs per' seqnentia landantnr a Joan. Salisbe* 

mt^iiiMu] Hanc germanam lectionem riensi, in Polycratico ; nnde eroen- 

ease censet Scioppius, et ^ caventes data snnt a Colvio, quie prins cor- 

similium Nnminiim ' diclt eos, qni, rupta erant In vulgatis editionibus. 

veciti conscientiam Oenii sni, Pbilo- * Qaia» ni optime vivae, animue 00- 

sophite stndiis se»e dedunt, ntpote lettdas] Hme leetio est Tbuani codi- 

qnse sit vlrtnlnm indagatrix, expuU cis, optima. In vnlgatis : ^iila ap* 

trixqne vitiorum. time vioas, niH anunue, ifc, male. 



1020 AHULBIt 

aniinnm ^ saiim non coIaAt At, si qui^ velit acriter c^r» 
nere, ocnli [696] cnrandi snnt, qnibus cemitar : si velia 
pemiciter cnrrere, pedes cnrandi sunt,. quibus curritur : 7 
itidem' si pugillare valide veliSy^brachia yegetanda ' stmt,** 
qnibus pngillatur. Similiter in omnibus ceteris membris» 
sna cniqne cum pro stndio^ est. Quod cum orancs facile 
perspiciant,' nequeo satis mecum reputare, et, proinde ^ ul 
res est, admirari, cnr non etiam animum snnm mtione ex- 
colant. Quod quidem ^ ratio vivendi omnibus asque neces- 
saria est ; non ratio piogendii nec mtio psallendi ; ^ quas 

Unda nt, mt betiie vinu; nihUominiu wm exeoUmi mentem, Sed^ ri quU capwt 
perepieaeUer Mere^ cura kabenda eat ociiloniiii, quorum ope videttar: n enpia» 
currere ceUriier^ cwra hahenda eet pedMM^ f tconan ape eurrUur : simiUter ri cupiaa 
etrenue tuetarij eerrohoratuli eunt taeerii^ quUnu hietautur* Eadem ratione m 
cuueiiM aUit memhrie, euraiio aua eet umeuiffue viee etudii* X^uod eum untterd 
faeiie rideant, non poeeum $ati$ reeogitare apud m«, et mirsrt prout res meretur^ 
^uare non excotamt etiam euam mentem reda ratione. Quee quidem are rivfudi eH 
cunctis aquaiiter neeeeearia^ non autem ara pingendi^ neque ar$ eantandif qmae fttt» 



^^^00^*^0^*0^ 



vax. Oad. — 6 CoW. e Sarisb. tamen honUnee aniautm» Sed contra MmIm. 
Mallein alioqoin ommim.* ut prwcedit. /irf.— • At »qui$, p^e. P«ric«r liwlc» 
li«c oronia ante, el nicerof a : Ai $i quie v. «• c. o. c. o. f . c. i<MfMi $i pugiUarot 
uuUu$ vel hraeHa velanda «aal, quibu$ ougiUatur. Eiiam In Mar^arita poetiea 
hic locos ita legebatar, nt prius nobit e Polycratico reatitiitiit erat. Cofe« 
Bened. ai quod, Vost. $i quU. Caiitabr. $i qui. Recte. Vide ad Met. lib. i. 
p. 17. a. Oud. — 7 Si rcUt, te, currUur. Hiec male absunt a Roniano codice. 
EUnenh, Mss. O. cuin Sarisber. et Marg. Poet. h«c agnoaciint : nnde bene 
invexit Colvins. Sic Cicero jiinxit Hb. i. de Off. c. SO. ' velocitate ad cnr- 
sum, viribns ad luctandnm.* Oud,^B Cantabr. Voss. «lidcm. Id.~9 Flor« ei 
Leid. vidde. Rom. et Aldns : $i pugiOaref vuUu$ ei brachia. Elmenhorstins. 
Prave Floridos contra Mss. et Edd. edidit pugittari, forsan qnia lib. vi. Met. 
deponentialiter occnrrit ' pugillator.' Sed otrumqoe in nsn. Pro seqnen- 
tibns male Edd. ante Colv. vuUue vd. Florent. Leid. Voss. Cantabr. uter- 
que, Harlem. £dd. Merc. Coot. valde, Sed vidide reliqoi cnm Sarisber. Rec- 
ttns. Ser. Samm, vs. S49. * Uliera fecnndo vatide lactantia suco :' sic lege e 
Msi. Voss. Reg. antiauiasiniis. At. vo2cfc, viilgo muUum. Ond.— 1 Edd. vett* 
vdanda, Est qui veiit valXdanda, FrOstra. Id, — 9 Bened. etu^oaa, Id. — 
S Vnlg. resptctoiil. Colvius. nec non Bened. et Voss. Oi(d.~4 Ferinde. Sa- 
lisb. prortderc. Nnm proindel Colyins. Volc. cnm seqq. protndc. Vide ad 
Met. lib. V. p. S42. a. Voasrpcrtiic/c. Ond. — 6 Qum q^mdem. Ms. q[uodqiudem. 
Placet, ut idem fere valeat, quod siqnidem, qnandoquidem. Seiipp, in Sifmb, 
Vulg. quandoquidem. Colvius. Rom. et Basil. 1. «lando^iiirfem. FillTii,fiiOd 
qtddem. Vide Scioppium. £lmcRik« Noa male Sciopp. ^tiod quidenu Bened.- 
qum qu4g$o vivendL Ond.— ^ Abest nefio a Bened. /d.— 7 Ante erat editum, 

NOT£ 

^ Braehia vegetanda eunt'] SeiUeel torpore statarillaboris1iebetata,cttr- 
ei^erciutione. Sidon. Apollinaris, lib. sn salabri vegetarentur.' 
V. Epistolarnm : ' QoaBtnm membra 



DB DEO SOCRATIS LIBBR. 1Q2I 

quivis bonas ' vir sine aila animi vitiiperatione, sine tur« 
pitudine, sine labe ' conlemserit. Nescio, ut 9 sibi Isme-* 
nias» tibiis canere ;^ sed non pudet me tibicinem nonesse:^ 
nescio» ut Apelles, coloribus ' pingere, ut Lysippns fin-^ 
gere ; * ^ sed noo pudet ^ me non esse significem : ' et idem ^ 
in ceteris artibos/ ne omnes perseqoar/ licet tibi nescire, 

Hbet eir pro^iis spreverit abaque vituperio nienti», ahsque probro, akmue dedeeare, 
JVoii vateo inftare tibiae quemadmodum iemeHia» ; at me miMime pudet t/uod mm eim 
Hbicen : nan poeeum pim§ere eohribUM quemadmodum ApeUee, neque eeuipere qnem» 
admadum L^ppus ; aJt nequaquam mepudet quod non $im statuariuB : simUiterque 
poiee idem ignorare in reHqui$ artibue^ ne attingum eingutaB^ neque tamentepmUt 



*^^^^ 



quUque bonue «tr. Colvias. £dd. CoW. Wow. at et Ms. Bened. et Sarisb. 
abesK vir, Ond.— 8 Salisb. labore, Colvius. Sie Rom. et Ald. in Florent. 
Leid. Brein. et SariBber. legitor labore. Elmenhorstins. Prave qnoque Voss. 
Bencd. et Harlem. tabore, *Labes''est dedeciis,'infamia. Vide ad Met. 
lib. VI. p.424. a. Oud, — 9 Ante non minns mntila liiec : Neacio ut Hitmenia$ 
tibiia canerey ut Apethte pingere^ ut LyaipputJUigere : eed wm pudet m$ noii e$se 
ngnifleum, Colvios. — 1 Non agnoscont £dd. ante Colv. nncisqne inclnsit 
Scriv. quasi abnndans. Oud.— 2 Ut Lys, ftngere. Hsc male delet Flor. Leld. 
Elmenh. Heec verba deerant a librls nostrin, et optimo qooqne exemplari : 
additaab iis qoi significnm nolebant dici de pictore. Ita enim libri omnes, 
sifiii/Saini. Et moz, ne omneo pereequar, Pro ef idem^ melius esset, iftdem. 
Becte prinHia et alter Cnjacianns, nee pudet. at enim vero: niale tertius cimi 
▼olgatiay nee pudeat ; enim vero, Mercerns. Mercero probante, delevit Coot. 
nlideannt qnoqnein Harlem. Voss. Cantabr. utroqoe. Verom passim cnm 
aliisanctoribnsilpi^tteiiet JLyat/ipttiii jnngit Apnleius. Oiid. — S Cantabr. oter- 
qoe, Vulc. Voss. Harlem. et alii. J< SarTsb. et Edd. ante Colv. ut et Merc. ac 
Cont. signiiieum, Sed vide ad Met. Ub. i. p. 02. b. /d. — 4 Salisber. El Uen^ 
in cet, artw, si ouu pers, Unde scripsertm, Et Uem in ceteris artibus, ne omn,p, 
Colvius. Bened. el id, Mrrcerus conjecit itidem: sed nil muto. Oiid.-<- 
5 Edd. ante Colv, ut c, Volc. cod. caret ttrli6iia. Id. — 6 Al. prosequar,-^ 

* Sesde, ut I$menia$y tibUs canere'] rj^s 'loyujWar, 'AAX' Mporros m^)poX' 

Ismenias ille Tbebanus erat peritis- ftjp^r. ob y^ &y oHb-w ovovSoior ^y a^Xi}* 

aimns tibtcen : bujua eitat dictom r^i. ' Cum andisset Antistbenes Is- 

ilJko\ nmi rcSs poCamt, * mihi et Musis ' meniam optimnm esse tibictoem, ma* 

snpple cono : quod dictnm et Angus- Ins igitur vir est (inquit), nam non 

tns nd alind tranxtnlit, Tlbcrim ad esset tam bonus tibicen.' 

exercttum proiiciscentem alloquens, • Ut ApeVee pingere, ut Ly$ippm$ 

nt refert Sneton. in Tiberio : ii. ^ixg^ere] De his ad Florida. Huc spec- 

' Vale, jncnndissime Tiberi, et rem tant hi Horatii versns de Alexandro, 

gere feliciter, tpaX fcai rols fio^ais In Arte Poetica : * Edicto Tetnit ne 

ffrparny&v.* <l"is "^ prvter Apellem Pingerety 

<> Sed non pudet me tibicinfm non ant alios Lysippo doeeret nra Forti* 

eese] Huc facit qnod 'de hoc Ismeola Alexandri voltum simnlantia/ Sic. ' 

Plntarchos habet in Pericle : 'AKTi- ^ Non [aec] pudet] Sic Ms. Thoan; 

ir94riis iuc^^aea 8rt airovM^s hrrtr ahXri- vulgata nec pudeat. 



108S APULBII 

nec pudet. At ^ enlmTero dic sodes, tiescio bene vivere, 
nt Socrates^ [690] ut Plato, ut Pythagoras* vixerant ; nec 
padet me nescire bene vivere : nnnqoam hoc dicere ande^ 
bis. Sed cumprimis 9 mirandum est^ quod ea, qu» minime 
videri volunt " nescire, discere tamen n^ligant^ et ejosdem 
artis disciplinam simul et ignorantiam detrectant** Igitnr 
quotidiana eomm eeradispungas;'^' inventes^ inrationi* 
bus ^ multa prodige profusa, et in semet nihil : in sui dico 
dsBmonis caltum ; qui caltas nihil aliud 7 quam philosopbise 
sacramentum est Plane * quidem 9 villas opipare exstru- 
unt,' et domos ditissime exomantj et familias numerosis- 

ignmwrt, Ai die, ti tmde»^ ignom recte ti»ere eicui SoentUtt eicut Plaie, eieut Py- 
tkagerae vixerunt ; nee me jmdet qued ignorem recte vivere : nunquam eane audebie 
hoc dicere. Sed ^eecipue demirandum eet, quod iUa quce nequaqaam voluni credi 
ignoraref niMlominue non curam diecere, et aee remoeere volunt erudiiionem eimul 
et ineciiiam'«juedem artie. Ergo «t expendae quotidianae eorum noHoM» repetiee 
w aeiie pbtruna coneumta prqfuee, et nikil m eeipeoe, hoe eeif in cultum eui GenH; 
qui cuUue nihU eet oHud niei Arcanum Pliiloeopkiee. JEdiJtcani quidem viUaeprer'> 
9ue magnifUe, ei condecoroMt euae etdee opuUntieeme^ aique emuni qmmplmmoe 



7 Sic recte Merc. e 2. Ctijac» et Floriit, e Hinan. ^ntbaa accedit Hariem. 
Veram itajam ante ediderat CoIt. et J. Sarisber. Reltqni pudeai enim, Ond.— * 

8 Bened. et P. Id.— 9 Sic Mss. O. et Edd. vett. cum Elm. Scriv. Flor. Male 
CoIt. cnm Vnlc. Scal. Wow.. Merc. Cout» Ime e Sarisb. rontavit In iRprtmia: 
qni potini hic erat corrlgendns e Nostro : nam et illic videri prave omittitnn 
CimprMs ita alihi septies adhibet, cnm Lneretio, SoKno Ep^sec. nt est io 
Maa. et Ed. Salm. item c. 6. allisque, noster Anctor. Vide Ind. /d. — 1 Har- 
lem. velint. Id.— 21 Veteres edit. deeuritant: posterior Basll. decureiiami^ 
Margarita Poet. detraetani, Seqnendam pntavimus scriptnram, qu» in Salis- 
beriensi. Colo. Aldns deeurritant^ Rom. decuriiaMi, qnod non capio. Elmenk, 
Prave Edd. ante Colr. decuriiani vel decurritani. Ed. Jnnt.(ifCMni<aa/. Ond.— 
4 Vid. N* Var. — 6 Harlem. Voss. et Edd. ante Colr. pneter Aldinam, iimfataf : 
qnod eodiem redit. Sarisb. ei inveniee, Oud.—O Sic Mss. et Sarbb. cnm Edd« 
Vnlc. et seqq. Ante deerat t^ in. Mox pro ntJUi male Edd. Ald. Jnnt. veh Id. 
— t Non aOud. Slc mrsns Mss. et Sarisb. eum CoW.Scal. Wow. Rnliqna&Edd. 
niMI oliMd. Bas. addit eei. Id^B PUme^ ife. Utqne ad |Mirf#Mi«m exnlaM a 
Florent. Plaione Bened. Id, — 9 Ercipiendum cum Wower. e Sarisb. gtii- 
dam. Id.— l Ms. Fulvii : vUUUf oppida esrtruunt, Restitnam veram lectionem 
Apidelo : Plane quidam viJUae, ut oppida^ extruunt. Wowen Sed id statim seqni- 

MOriE 

9 Igitur ISi] quotidiaaa eorum esna sis eodez» teste Elmenbarst habet : 

di^tmgae'] Id est, rationes, quibus eiquolidianaeorumaetadiepungae,fi%iod 

contlnentnr srra qnotidle tam data mihl valde probator: idem quippe 

tum accepta. Papiniaonfy De verbo» habent membranse Thoans jam a me 

rnm signi6catione : * Dispungere est laadatse ssppins. ' Acta quotidiana ' 

conferre accepta et data.' Bremen* rationes sunt Grsci8y*£^i|^f>i^f, 



DB DBO 800BATIS LIBER. 1033 

siine comparaiit; sed in istis omnibas, in tanta^ affloentia 
teramy nihil est praoterqnam ipse dominns pudendum : > 
nec injnria; oomulata enim Iiabent, qu» sedulo percolnnt, 
ipsi autem horridi^ ^ indocti, incultiqne ^ circumeunt. Igi« 
tur illa spectes,^ in qu» patrimonia sua profoderunt, amcd- 
nissima et exstructissima deprehendas:^ villas* femulas 
urbium conditas» domus 9 vice templomm ' exomatas, fa^ 
milias numerosissimas et calamistratas^* opiparam sopel- 

$eno9 ; vtnan U ki» ioitofrju, et in tunta olmndanHa opum n^il est twpef niti ip$§ 
dominMe. Et mmfo, mni kabeni ea, qwihu$ ipti egregte etudent^ caaggerata ; ipei 
Visro ambiuMii ea kiepidi^ tiMma^ et ignari, ntpma» erge iUaifoines «edyMorum^ 
» quae prodegerunt eua 6oiia, gratie»ima»f aptime eediJUata», et maxime eondeeora^ 
taa: exetrueta» vHUUy quai eum urbibu* contendani, etdee omata» veluii/anaf quam» 
ptttrimo» eerfoo», eoeque eineinnaio»^ lautam eupeUeetUem, euneta almndantiaf euncttt 



tor. Est nihil niti aberretio librerii, qai et pro opiparam tMpellectilem moz ridi« 
ciilededitoptdonMiM}>etf, Al. opipere, Sedopipare frequeoi est in Apuleio. Vid, 
lod. Oiid.— 2 Abest in a Cantabr. Voss. Edd. Mere. Cout. Jd.— 8 iVtAtl e»i indig'> 
num pr. ip. d. «dtimi. Salitber. Nihileei praierquam ip»» dominu»pudendum: baud 
male, immo meliof. Cofo, NikU e$i praierquam ip»e dominu» pudendum, Ito 
emendavi ex veteri codice, tametsi vetiis lectio hoc pacto pleoior videri poa- 
set ; tdhU esi praterquam ipee domMue adium pudendum, Volcanins. Edd. vett. 
cootra Mss. et Sarisber. tndi^mmi pretterq, raoe dom. ^edium: unde Lips* 
emendabat lad^gtcm. Oiid.--4 Sarisb. «ofdid<. Elraenhorstins. Minos bene. 
Oud* — 9 Sic Mss. et Sarisb. cum Edd. vett. A Vulcan. et seqq. est ineuUi tn- . 
doeiique^ Id.— 6 JEdiJkiorum, Ald. «dt^ltoiiiiiii. Salisberiensis scriptor ne* 
qoe hoc neqoe illnd agnoscit. Colo. Aid. «dt/fMlioiiam. Brem. £v. Bot. 
Flor. et Sarisb. expoogoot fh eedifieiorum. Elmenhorstios. 7lla epeetee (n qme, 
VolgalMtor, tlbi ehiijlcierum epeeie»: sed vox mdijleierum abest ab omoibiw 
libris, et epeeie» esse corroptom ostendit qnod io iifdem, iUa^ tn f lur, amtfnt»- 
siiiM, «:clnie<ustiiia, omdliiiiiiui. magoo coosenso scrfpta soot: nee dc «difi* 
dis solom, sed aliis profasiooibos hsec scripta esse osteodont qosfc seqoootor. 
Scripsi literolsB onius mntatione, Uia epeeiee, Si, inqoit, ea respiciaa in qnm 
patrimonia sna profnndont, depreliendas amvnitsima, &c. Mereeru». lUae 
«sdj^omm epeeiee, Edd. Ald. jont. «dt^oltomcm. Miroro est, in Florent. 
Brein. Leid. Harlem. Voss. Cantabr* utroqne, et Mercer. non reperiri 
^ocem tfdt/lctonmi; cum tamen J. Sarisb. item Mss. Mercer. Voss. Har- 
lem. ct Edd. ante Colv. pro tn ^u/a» prsebeant in qum Bened. quu Im* 
mo pro am<niiMiiiia« et exiruetietima» nabent Floreot. Voss. Cantabr. oter- 
qne Mercer. et Harlem. amomiastma el exirueiieeima. Sclo fmminino generl 
p ssBpe snbjungi plorale Deutrnm, sed non ita, ut adjectivom alio geaovr, 

3oam sobstaotlvnm ponator* Qoare latere aliod qoid videtor, emeodaaf 
omqoe simpliciter com Mercero tila epeete»^ in qute, Ood. — 7 Ei extruMm 
iiedeeaa deprek, Additor io Polycratico, ei extructieeimaSf et ornaiiesimae, 
Colvios. Cootra Mss. O. et omaHseimae temere e Sarisber. invexit Volc et 
seqq. retiooere. Mere. et Cont ei exomaiiseipui. Deleoda ego censeo. Oictf. 
—8 Auias. Malim jam ex Sallsb. inllas. Colvios. Edd. vett. oiilat: male. 
Ond.— 9 Ita hoe ioco rnrtos Mss. O. et Edd. Vulc. ScaU Wow. Elm. Scriv. 
Merc Coot. Vide ad Met* lib. iv. p. 2K65. a. Al. cum Sarisber. domos, Id.-«- 
1 Vicem lego et paulnio post quoque» Tantali vicem. Brantius. Ed. Scrlv» 
habet vicm: sed slne auctoritate Mss. ac Sarisber. Vide ad Met. lib. i. p« 
4S. b. Oiid.~3 Edd. Vic. Bu. pr. non habent ei, sed ealoaiislralts. Id.-^ 



1024 



A.PULBn 



lectilem,' ooiiiia ^ affloentia, omnia optilentia»^ omma or'» 
nata, prceter ipsum dominam ; ^ qni solus, Tantali vice,^ ' 
in sois diTitiis inops, [700] egens^^ panper, non qnidem 
fmctam illam * fogitivum captat^' et fallacis undaB sitit, ' ^ 
sed versB beatitadinis, id est/ secnndie ' vite ' et prudenti» 
fortanatissimas esnrit et sitit> Qaippe non intelligit, asqne 
divites ' spectari solere, ut equos mercamnr» Neque enim 



het^pUHa^ emcta deepruta^ exetjiU ip$o dernma, 9111 UKua adintiwr DtntaU imMme #pi- 
buapauperf Mdtpis, egeuui^ uouinhiat fuldem hme Jtuoio fugaei,nepte tUii iUam 
uawam aquam^ verum eeurit et nlU veram /eteiiatem^ hoe eel, vitam et pmrfr»- 
tiam beaiitnmam. Eieuim hoii videt epalenioe kominee eie aoiiioo eonmdefurif 
qaemadmodum emimui equoe, Nam, fnttndo me nammr equoe^ nan tpeetamut phm* 



^0^*^^^^» »0^ 



\ Bened. tupeUeetUnlem. Id.— 4 Male Edd. Sctl. Elm. muu. Id 5 Omnia 

^tUeniia, AbsuDt hKc a Ynlgatis, addita • Salislierienii. Coto. Ita libri 
pmiiest tcilicet ab Opalens, noa ab OpiileDtnt : ut lupra, * qui fortunae mu* 
Dere opulenti elatot.' Ita atatim /bieniem habei, non Jtaenium^ ut in iib. de 
Mondo, ' illa Bammamm fluenta divino aeparata discidio.' Mereerut* De- 
abat Edd. ante Colv. nt et Edd. quibutdam J. Sarivber. O^enta Harlem. 
Leid. Bened. OppttMtaifa Voaa. Sed opulent pauim Nottro. Vide supm 
boc libro. Oud.— 6 Rursna £d. ScriT. cnm Brantio vioeat. Id.— 7 Harlem. auit 
d. t. egenuM* deleto m. Id.— 8 Ftutnium iUam. In eodem Saltsb. Jtueutem ttfam. 
Colviufl. Rom. et Bat. itiwiiliMi. Eic. Bat. JlyrtMam, inepte. Elmenhortiiua, 
Mm. O. Sariib. et £dd. Vnlc. Sral. Merc. Cout. Jtuenitm^ sed aliU No»ter 
Jtaentum nt supra cum reliquia. Vide ad Met. lib. vi. p. 121. Pnc. In Be- 
ned. est fiae uuUum/, Male uUam dant Edd. ante Vulcan. In Harlem. et 
Leid. mirc exaratnr jl. iUum Jtagiiium Jugii. Vide mox. Oud. V. a. Len- 
Depios me monnit legendnm esnc nan quidem fruetum iUum: nt habeat eturii^ 
qno referatur : ooam quidem conjectnram adeo veraui puto, ut andacter eam 
recipere uon dubitaverim. J. Boifdbo.^0 Bened. capte, Oud. — 1 Al. «iltm. 
Vid. Not. Var^a £dd. Vic. Baa. pr. Junt. Colv. el. Ald. ei tn. Male. Vide 
ad Met. lib. i. p. 42. b. Ond.— t Al. itncer».— 4 Sarisb. «tltl d eturU. me- 
Uns. Oud,^ Ita Mss. et Sarisb* Ante Vnlcan. edebatnr kominet eeque* lU. 

VOTJE 



^ Omnia ortuita, prmter iptum domi- 
num] Talis erat dives ille in qnem 
apait Diof enoiy cansatui» prmter ip- 
fum, nibil se in ejns aedibns sordidt 
loci reperire qno posset spnere : 
rem narrat Galenus, in Exhortatione 
ad artes. 

1 Taniali viee] Horatios, Satira 1. 
iib. I. ' Tantalns a labris aitiens fn- 
gientia captat Flomtna/ dec. Ad 
qnem locum respexisse videtur Nos- 
ter, cnra dicit, ' non qnidem fluentnm 
iilum fttgitivum captat:' ubi etiam 



obiter obscrva tllam neutro genere 
pro iUud, nisi mendum aubtit. 

k Et /aUaeit undee eUUy ^c.] Sic 
lege, non itlun, qnod eat in vulgatia. 
Hanc emendationem eidem ignotm 
manui debeo, de qna jam anpra. 
* Sitio' et * eanrio' cnm genitivo, 
phrasis Gratca eat. 

' Id est^ teeundet viim'] An alterioa 
vit» ? an potius fanatm ac fortnnatat ^ 
Porro lectio haec eat Joan. Salisb. 
Romana editio habet, fortasse mellQS, 
tineeriB vUtr» 



DB DEO 800RATIS LIBBR. 1025 

in emendis eqnis phaleras ^ consideramas, et baltei f poli- 
mina * °* inspicimuSj et ornatissimee cervicis divitias con- 
templamar;9 si ex argento et anro et gemmis monilia va- 
n» gazas ' ^ dependent^* si plena artis omamenta capiti ' 
et collo circumjacent» si fraena cselata, sr ephippia fucata, 
si cingula aurata^ sint: sed istis omnibus exuviis amo* 
litiSi' equum ipsum nudum, et solnm corpus ejus et ani- 
mum contemplamar/ ut sit^ ad speciem honestus^ et ad 
cursuram^ vegetus,^ et ad vecturam' validus. Jam pri- 
mum in corpore si sit 

Um^ neque polUuna intuemar baUei, negui ewuideramne ope» eolU eMtmatianmi, 
an monUia pretii divern ex auro ei argenio ae gemmis ex ipto pendeani ; on oma- 
menta summa arte eUtborata eircumdent 471» caput ac cervieea ; an frttna nnt cte- 
Ittfa, an ephippia sint picta, a» eingula tini deaurata : verum^ remoti» cunctis 
his apotiis, conndsramus ipaum equum imdttm, et solum ^jus corpus, et vigorem ajit> 
mi: ut nempe sU decorus speeie, ammosut ad cursumf et rolmstus ad veikentfttin. Ac 



»^^»****^»* 



— 6 Bened. sctas, Harlem* Yoss. et Edck aiiqnot /d. td.— 7 Ascripsit 
Scriv. halteorum, Id. — 8 Rom. potimum. Baptista Pius annot. poster. 194. 
PoUmitam^ sed niliil mutandom. EJtmenh* Qnia in Edd. Rom. Vic. Bas. pr. 
corrnpte legebatnr polimiam^ tainc Pins tom. i. iThes. Crit. p. §71. conjecit 
Do^fmtafR, Lips. Epist. Qnast. 11. 82. politiam: sed idem beoe poMmtna pro« 
Dat, quod est in Mss. O. Edd. AJd. Junt. et Sarisber. Oud. — 9 Ald. conton* 
plantur. Id. — 1 Vnlf;. moniiia tante gazae, Virgil. .£neid. vii. ' Anrea pec-- 
toribos demissa monilia pendent.' Coh). Reclius, qnantnm mea fert opinio, 
rariegaia. Brantins. Rom. m. vana gaza» vane. Bene Brantins m. variegata» 
Elmenhorstins. Faruga(a. Ita recte monnerunt docti : fons erroris in primo 
et altero Cnjacianis^ in qutbns, variegaza. Mox iidem docti recte, si dM^o ; 
cnm in lil>ris esset vel singulay ve\^ si singula. Mercerns. — 2 Bened. depre» 
hendeni. Voss. depmdet. Ond. — 3 Cantabr. nterqne Voss« Harlem. £dd. 
Merc. Cout. capite. Id. — 4 Inepte Edd. ante Colv. singula arwuda. Vidit 
id jam Pius 1. cit. et Colv. qui emendaront eingula aurata: quQs vide. 
atque ita Edd. Colv. Valc. Scal. Wow. Sed Mss. singula auraia. scilicet op- 
time Florent. cnm Sarisbcr. dat si cingnla: nt expresscre jam Elmenli. ^ 
seqq. Pro sint Harlem. sunt, et mojc exulnia. Id. — 6 Kt amotis. Hoc non 
erat in vnlgatis nllis ante editionibns. Colv. Prave Var. Lect. Bnrm. Edd. 
Vnlc. Scal. Wow. oiiiolu. Colvins contra ez Sarisber. dederat amolUis et 
amotia: %ed uitima vox prioris est glossa, et recte Mss. dant amoii<is»de 
qno participio vide supra. OMd.-*6 Captabr. et Edd. ante Vulcan* contuemur. 
Voss. contenmT. Alterum apnd Sarisber. Id. — 7 £dd. Ald. Jnnt. ul n. Id« 
— 8 Margar* poet. si ad cursur^, Colvius. Alii oirsMm. Vegetius de re 

NOT^ 

■ BaUei poHmina'] Bslteum in eqno minus arridet: cnm praesertim jam 

intelligo lomm pectorale, quod bullis dixerit ' ex argento, et anro, et gem« 

auratis svpe ornant. mis/ adeo ut lioc varia gaza sit tan- 

" ilfoiii/iaoan<r^az«[varie^aia] Sic tum inntilis priorom horum repeti- 

restituitBrantiu9,acsanebene. Vol- tio. 
gati habent,nioni2iavari<F^a2ir.' quod 

Delph. et Var. Claa. Apul, t T 



loas 



APITLBII 



ArgotamqM capat,^ breTifl * alvns, obesaqQe terga» 
LoxnTietqae > thoris animosnm pectas honestiB.^ 
Praeterea. si dapksL airitar per lambos spiaa : ^ toIo enim 
noQ modo pemiciter, [701] Teram etiam molliter ^ pervebat 
Similiter igitnr et 7 in hominibas contemplandis»i* noli illa 
aliena existimare/ sed ipsum hominem penitas considera : 
ipsom^ nt meam Socratem, paaperem specta*'** Aliena 
aatem voco» qoao paientes pepereront/ et qosD fortona 



frimMm tm iUiM ^m torpare Capat exile, et parvat Tentery ac cloaee priipia- 
gnes, Et generotom ejns pectos ebnndet pnlpii decoris. Ituitper, am ipma tfn- 
pUx dneahir per bmbo§ : mmvtlo, «laMi §okm cdtriUr eefcal,«Ml ol lenilcr fae* 
que, Eadem ergo roHtme, dm» eenadenu AomIiim, ne epeeta iOa aUenay verum coji- 
tempfare iniime IfiOM hammem : ImIm^ ipeam imipem, vehiii wiewn Socraiem, lUa 
aiUemappeUo aUmOf pm gemieree procreaeentUf «f qam Forluaa iribmt : fnonan 



*i#i»^»#>##tf^ »» 



veterinaria lib. iv. cap. 4. eleganti Toeabnlo * ambnlatnram' ▼ocat. Elaieak, 
Mm. pleriqne et Edd. Vnlc. Scal. Wow. Merc ttade, sed oopnla abest Mm. 
Florent. Bened. et Sarisber. Porro perperam Vnlc. ScaL cnm Florido edi- 
dere oinian contra Mm. O. Sarisber. et Marg. Poet. Varro de Re Rnst. 
cap. 7. * eqni idonei ad cnrsnram.' Oud.—p Ascripslt Scriv. Al. velox. 
Statim pro jam VoH. lom. Id.— 1 Abest rh et Ed. Colvii. /d.— 2 Ei htuie. 
Deest eC in Florent. Vom. Cantabr. ntroqoe Harlem. alilsqne, item Sarisber. 
et Edd. ante Vulcao. item Merc. Coot. Qosre scribe ot apod Virgil. Oeorg. 
III. vs. 80. * Argntnmqne capnt, brevls/ &c. /d. — t Harleni. Voss. hLxuriaipKf 
nt Virg. sed hic prsecedit stl. Id.— 4 Al. Aooeslt. Vid. N. Var.— « Pro ^ima 
Bened. spama: et pro eoim Sarisb. eubmero, Ond^— 6 Sic Mss. Florent. 
Voss. Cantabr. nterqoey Harlem. Mercer. et alii, cnm Edd. O. pneter Var. 
Lect. Bnrm. Edd. Colv. Volc. Scal. Wow. e Sarisber. permoUiier, Id. — 
7 Ante Colv. ergo et, Abest et a Bened. Id, — 8 JEitimare, Flor. et Leld. 
exieiimare, Elmenborstlns. Qnibns accednnt Vom. Harlem. Mercer. Ed. 
Cont. Bene pro perpendere, considerare. Vide ad Csesarem et ad Sneton. 
Cal. cap. 60. contra tfsHfnart Mss. nbi vnlgo exieiimare erat ante Salmas. 
apnd Solln. p. 22. Scriv. ascripsit noa tOa al. «sltiaa. Oud.— Al. expeeta, — 
1 Ascrfpsit Scriv. Al. dederval. Ondendorp. — 2 Harlem. a dmi s cfs . Id. — 



NOT£ 



* ilrgMltaaeapKl,^.] Deinmtisnnt 
bi verana ez llb. iii. Georgic. Virgi* 
lii, nbi egregiam generosi eqnl de« 
scriptionem vide. 

P iSiiaitliler igiitur et ta homimhue 
cemiempUmdie^ 9fc.'] Macrob. Satnmai. 
lib. I. cap. 11. ' Qnemadmodnm stnl* 
tns est qni emtumt eqnnm non Ipsnm 
iosplcit, sed stratom ejos ac frssnos, 
sic stoltissimos estf qoi bominem ant 
ex veste, ant ez conditione» qnaey 



modo vestisy nobls circnmdata est, 
•stimandnm pntat.' 

4 Ipeum^ ui ueeum Socraiem, panpe- 
rem ipeela] Socrates ipse, in Apoiogin 
sna apnd Platonem, Jndicibns snis 
affirmat se nnllam docnmentorum 
monitommqne snoram mercedem ez- 
egiMC ant petisse, cnjus rei mazimnm 
argnmcntnm affert snam panperta- 
tem. 



i 



DB DBO aOORATIS LIBBR* 1027 

kurgita eat, qaorani nihil laadibus Socratis meiadmisceo : *• 
noUam generositatem, nullam prosapiam, nuUos longos 
natales, nuUas invidiosas divitias. Haec enim cuncta» ut 
dicoy' aliena sunt. Sat e Protaonio gloria est» qni talis 
foit/ ut nepotem ejns ^ non puderet. Igitur ^ omnia simi- 
Hter aliena nnmeres licebit. Generosus est ; parentes lau- 
das. Divesest;^ non credo^ fortunaB. Nec magis ista 
dinumero.' Validns est ; segritudine fatigabitur. Pernix ' 
est; abibit* in senectntem. Formosnsest; expectapau- 
lisper, et non erit. At enim bonis artibus doctus et ap- 
prime est emdittiSj et, qnantum licet homini, sapiens, ct 
boni consnltus ; * tandem aliqnando ipsnm vimm ' laudas. 
Hoc enim nec a patre^ haereditarium est, nec casu pendu- 

nihilinMeroeneomiUmeiSocnUU: nulknn nobititiUem, nullktmttirpem,nnUaM proUxaa 
urie» aoofMi, mittai opee obnoaeiaM inviduB, Ntm ea omnia emnt alienaf Ui aio, 
Ckm diciOjJUi Proilumti^ eet ipeiua Iomb, pd h^pumodi /mt, ut non e$$et dedeeoei 
eu» nepoti, Poierieergo itidem reeentere omnia tdiena: «i dJcat, eet nobUie; pra» 
dieae ejue parerAee: ei dieae eet loeuplee; nenfido Fortunee, Neque poiiue aecen' 
eeo kae boniM. Si eetrobuetu»; frangetnr morbo: ei eet eeler enrau; deteniet ad 
eenium: ei eet puldker; mane tanltieper^ et non eril ampliue, Verum, inquiM, in- 
MtruetuM OMtf et optime exeuUue bome dioeiplimM, et prudene eet quantnm homo po- 
teet eeee, et gnarue bonU Jai^ demam kmdae vtmm ifeum: nam hoe neque rf- 



3 Edd.ante Scalig. tea Vole. Ed. sec. diai contra Mm. et Sartsb. Itf.— 4 ^ue 
nepoiem, Edd. qiurdam nepotem citf. Id. — 6 J. Saritb. ergo,. Id.~0 Eet.,.est, 
Harlcm. noo malee«...M. lo.— 7 Scriv.ascripsit : ne erede. Id. — 8 Viilgati libri, 
noe magie ieta demiror, Illody neefinm non sastulerim. Colv. Aldus et Rora. 
nee nuiie ieta deminr, Brem. et Sarisb. nee magie iMta denumero. Elroenb. Vo- 
cola nee abest ab Edd, Colv. Scal. Wow. Scri?. neqne habent Mss. prsBter 
Bremens. utl nec Edd. qnaBdam J. Sarisb. neqoe opiis videtnr, si modo per 
interrogationem legas. Heins. Advers. p. 114. legit ne^ gazie ieta adnumero. 
Dinumero est in Mss. O. et SariKb. cnm Colv. Volc. Wow. Scriv. Merc. Cont. 
Demiror in Edd. prioribus. Adnumero Scal. £lm. Flor. Deilcit antem htc 
coUatto Cedd. Cantabrig. Ond.— 9 Al. juvenie teste Scriverio. Id, — 1 Har* 
lem. Voss. abU: binc SaJm. ad Solin. p. 706. tMf, quod eodem redit. Vide 
ad Flor.ii.4. elLiv. ii. 46. aliosqne. id. — 2 Excerp. Bat. eoneolalue: niale. 
Elmenh, Harlem. eoneolatnM, Leid. eoneulatuM, Ond.^ft Edd. qnsdam Saris- 
ber. JKiY. Id. — 4 Exc. Bat. aporfe, Inepte. EUnenk» Harlem. Voss. ne a. p, 

mOTB 

' Sat e [Sate] Protaonie gloria eetf legisse se in qnibusdam veteribns co- 

qui taUe fuitf Ife.'] Omissam arbitror dicibna Hieodorus Cantarns ait in 

vocero 4uef aut simllem post bsBC notis ad lib. ii. Amobit contra gen- 

verba gloria eet. Sopplevl illain. Ms« tes, qni inde Prothonio se legere malle 

Thuanus liabet ProthaoniM, nt etiam alt| nescio qno fondamento nixus. 



1028 



APULBII 



lum, nec a soffragio aDnicalum,^ ' nec [702] a corpore ca* 
dacam, nec ab aetate matabile. Hsec omnia ^ meas So^ 
crates habait, et ideo^ cetera habere contemsit Qain 
ergo ' et ta ad stadiam sapientiaD te ingeris vel propere ? 
saltem 9 nt nihil alienam in laadibos tais aadias : sed 
nt, qai te volet nobilitare, aoqae laadet, at Accias ' UIiX'> 
en * laadavit in Philocteta ' sao/ in ejas Tragcedi» ^ prin- 
cipio : 

Inclyte, parva prodite patria^^ 
Nomine celebri» claroqae potens 
Pectore, Achivis classibas aactor/ "^ 
Gravis Dardanis ^ gentibns altor/ 
Laertiade. 
Novissime patrem memorat. Cetenim omnes laudes ejas 

Uetum €$t t/wt a paire,.nequ£ dependet o Farhma^ neqae eaUt^um est in «mwiii fi(A 
fraguM popiiii, nequefiuxum eii, ut pendeat a eorpere^ netfut potest immuiari eenia» 
MeuM Socratee poseedU ieta omnioj proptereaque negkxit poesidere alia» Quare 
igitur non te iniueia adetudium SapientiaT aui eerte quampr i m mm id dae operam^ 
ut nihil audiae extraneum in tuis praeonue : verum^ ttf f vu^w aggredietur te Uu" 
dare^ eodem modo te celelfret, qw Aceiut celebramt Ulyeeem t» $uo PhUoeteta, ud* 
iio Tragetdia iiiiue: O illiistriii vtr, orloiide t\ anf^astR patrU, InclyCo oomuie» 
et valens InBi^ni Animo : qiii fuiBti iaasor belli navibua Oralis Vindex exitia* 
bilis po|Mili8 Trojanii, Fiii Laertae. UUimoloeomaUionem/aeitparentis» Porro 

Leid. a parte. Oud. — 5 Vid. Not. Van^ Ascripiit Scriv. hoc unum, Oad. 
— 7 Edd. ante Colv. omiiiap. Al. immo teite Scriv. unde facit in uno, Id.— 
8 Harlem. eum igUur. Voss. q, igitur. Id — ^9 Vid. Not. Var.— l Al. Aiiims, 
— S Sic lege cum Mm. et Edd. vett non Uiussem, Oad. — S Male Edd. pri- 
mB phHoiiiia vel phUoteca ut apnd Sarisber. /d. — 4 Sarisb. et Ed. Colv. pri- 
mo ^usdemtr, contra Mss» Id.^ Al. ducior, — 6 Al. DarJojitis. — 7 Uarlem. 



NOT^ 



* Nee a sujfragio aiiainitiiii] An- 
nnnm, qoales erant Magistratns Ro- 
mani omnes, exceptts Ceosoribns, qui 
erant quinquennales. 

* Ui Accius UUxen iBCudaeU m Phi- 
ioeteta «ao] Extant et alia ejnsdem 
Lucii Accii fragmenta 8ub hajus Co« 
mflediae nomine, inter qnae miror hos 
versui ab Apuleio laudatos non esse 
relatos. 

" PoTuaproditepatrial Itbaca parva 
innnla in mari lonio. 

* Aciuvis clasBtlms aucior} Bene. 



Sic Mi> Thnan. et f ditio Elroenhort- 
tii. Scriver. ducior, Nob tantnm in 
Aulide obsessos adversa tempestate, 
et ab incepto jam desistere cogitan» 
tes pr« tsdio Oraecos in suioepto op- 
pugnandae Trojas coniilia Ulyisea 
confirmavit, vernm et post, nono ob- 
sidionis anno, Agamemnoni fngam 
tnrpem snadenti fortiter obstitit 

* Gratis Dardanis geniibus uUor} 
Vtndex opprobrii, raptu Helen», toti 
Oraeco nomini illati. 



i 



DB DEO 80CRATIS LIBBR. 



1029 



yiri andistis.^ Nihil inde ^ nec Laertes sibi^' necAnticlea/ 
nec Arcesius' ^indicat/ Haec^ tota» ut vides, landis 
hnjns propria Ulixi ^ possessio est. Nec alind te < [703] in 
eodem Ulixe Homems docet, qui semper ei comitem vo- 
Init esse prudentiam : quam poetico ritu Minervam nuncu- 
pavit. Igitur, hac eadem comitante,^ omnia horrenda sub- 
iit, omnia adversa superavit. Quippe, ea adjutrice, Cy- 
clopis specus introivit,^ sed egressus est : ' Solis boves 
vidit, sed abstinnit : * * ad Inferos demeavit,^ sed ascen- 



cudivisH» msiia prmcvtiia tttws rirt : wkldl ex hi» nammi neque Laeriee^ wepm ilii- 
iidea^ neq[uie Acrinue, Nam iata poMeMio hn^ae encomH, «1 cemie, peaiUariier 
p^rHnei ad Ulyaeem, Neque Hbi aetendU atinid in eodem Ulyeee Hememe^ ^i ad' 
didii eemper n comitem l*radeiUiamf fndin appeUavit Palhdem more poeiico. Ergo 
eUpaiiie eadem kac pmdeniia expoeait ee ommfriit korreadie perieude^ «ictl omnee 
adcermiaiee, Nam iagreeeae eet qieluncem Cydopie; veramexioii ex ea: oon- 
epexit bovee SoHn:. verum eiH temperami ab Ue moiandtf : deeundii ad Tartara ; 



Vws.andieticum Samber. et Edd. Vic. Ald. Jaot. Merc. Cout. et^ta pr»- 
cesiit ' tiite ingens' et sequitur 'te docet.' Sed et saepe habuimus ' vos' 
et * vester.' Vide de Duineri variatioDe ad Met. lib. i. p. 0. b. et ' te ' notat 
nnnmquemqne vestrum. Oud. — 8 Edd. ante Colv. mihi, Id. — Edd. antc 
Viilcan. male carent. Eleganter ad rem Cicero, ez qno bnnc locum tumsit 
Apnleinsy cap. 2. pro Marcello: * Maximam vero partem Fortnna sibi vindi- 
cat, &c. Nibil sibi ez ista lande/ &c. id.~l Voss. Harlero. Edd. ante Colv. 
AnticUa. Id.— 2 Vnlg. N. artieeimM vendicai, Vid. Not. Var. — S Heec enim^ 
Florent. Harlem. Sarisber. Edd. Mere. Cont. non agnoscunt particulam 
entm. Rectius et robustius. Sle ibidem Cicero, * Tibl cedit, tuam esie totam 
et propriam fatetur :' non tibi enim cedii, Voti. heec nec t, Ond. — 4 MaU 
£dd. Ald. Jnnt Ulyxie, Id. — 5 ScHicei mutm qaalie eeee debeae, H»c verba 
ineple hic infercit Vulcanins. £/meiiA. Poat nec aUad te. Nempe in Ed. 
Vnlc. lec. sen Scal. contra Mss. et Edd. ac Sarlsber. Oud, — 6 Comiie, Colv. 
e Sarisber. comitante : atque ita Florent. Pntean. Harlem. et comJtafo Voss. 
qnare id etiani prvfero. Statim nirsus faptenfia comitanie Mss. Brem. Har- 
lem. Leid. Sarisb. et Colv. Vulgo et illic oomtle. Id. — 7 Edd. Vic. Bas. Sa- 
risb. iniroiU. Uarlem. Edd. Ald. Jnnt. <iilrot(. Id.— 8 Edd. aote Colv. et 

NOTJE 



' JVec Laertee eibi^ nee Aniielea^ nee 
Arceeine [Acrieiua] Pater, Mater, et 
Avus. Ipse Ulysses apnd Ovid. lib. 
XIII. Metamorpb. * Nam mihi Laer- 
tes pater est, Acrisins illi, Jupiter 
hnic' Fnit et alter Acrisius Danaea 
pater. Porro tradnnt Anticleam,cum 
duceretnr ad LaertsB nuptias, vel, ot 
alii Tolont, cnm jam nopsisset, et ad 
Oracnlnm pergeret consnltnra, a Si* 
sjpho latrone ^li filio captam itn» 



pratamqoe foisse : ronltiqne exlsti* 
mant es eo concubitn cooceptnm 
Ulyssem. Certe exprobrat Ipsi Ajax 
apnd Ovid. lib. xiii. qnod sit * san- 
goine cretus Sisyphio.' 

■ Cychpie epecae iniroivit, eed egrec' 
eae eet] Vide Odyss. lib. ix. 

» Solie bovee vidU^ eed abeHmdi} 
Odyss. lib. xii. 

^ Ad If^feroe demeavU] Circtt jossn. 
Odyss. lib. xi. 



1030 APULBJI DB DBO 80GRAT1S LIBBR. 

dit.9« Eadem sapientia comitante, Scyliam pneterna- 
▼igavit, nec ereptas est : ' CtiaTybdi coaseptHS * est,^ mot 
retentas est : Circ» ' pocolom bibit, fioc laata t n» est : * 
ad Lotophagos ^ accessit, nee fenaiuttt :^ Sirenas ' aadiit/ < 
nec accessit. 

§§d remeatnt: iihaha eadem pruientia irmtewU SeyUoM; ne^e abeorptuM eet: 
eiramwentfu ett Chofyhdi; neque deieniu» eti eat haueii pateram Cirees; neque 
iran^femaiue eet : venii ad udepkagm; na^ tJMii9ing|iis eei apud eoe: audirii 
Sirenae ; neque ea$ adUt* 



»^m^^^»* 



«M. Id.— Atii aheuM* Elmenhoritini. Harlein. Florent. Vom. Edd. O. 
I^rieter CoW. Scalig. Wower. Mereer. Contnr. ci, male. Oiuf. — 1 8ic qmdem 
Mm. 2. Lindenbrog. et Sariib. cam Edd. Yolc. et seqq. qnod Latinnm eue 
non pnto. Hine melins eeteri Mm. et Edd. Yett. abriptuM a Scylla : paMim 
* abripi vcnto/ ' tempaatate/ ^floctibns ' dicimnr. Mi. Harlem. tt erepiiu est. 
An nee dertptu» eeii Id.— S Al. coeipnliit,— S Vom. £dd. Vie. Bat. Ctrce, 
pro Cireet, nt edidere recte Merc. et Goot. Vide ad Met. lib. u. p. 06. Oiid. 
—4 Edd. vett. niale Loophagoe, Id. — 6 Sic Vom. Edd. Merc. Cont. vere. 
Vulgo Sirenee. Vide infra de dogm. Plat. p. 685. Id, — 6 ii»dtetf. Bene 
Harlem. Vom. et Edd. ante Colv. ac Mere. Cont. aiidite : vitioee in Sarisber. 
adUt, Ceterom hoic libello, sive Orationi verinsy deesse quaBdam videntur 
ScriveriOi nec non milii. /d. 

NOTJE 

« Sedlet] aaeendit^ Odysi.xii« cnrioacGepto prmmunitns. OdjrM. z. 

d iSeyUem, 4«. CAoryMi oraiiplMS ^Ad Loiophagoe asMsnt, fv. nee re- 

flst] Eodem libro xn. Odym. moiisti] Odyss. ix. 

• Circ» [Cireeel poeuhm tibU^ nec f ^ire»Maiidil<[iSirmsaiidt0tly4v.] 

mutaiue eei] Pharmaco Moly a Mer- Odyss. xii. 



-7 
f 



*ii8 boolc «f*» 



«^v MM% tonic »iampeu 



'^**' ^ /!<««* I» *. 



♦ - 



«
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Books

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "Apuleii Opera omnia: ex editione Oudendorpiana : cum notis et interpretatione in usum Delphini ..."

See other formats
